; lctiones et S Y N O DI DIOECESANAE, (onstitutiones quam anno sacro 1900 institu.it atque per*egit Michael Napotnik, Princeps-Episcopus Lavantinus. Sanctitatis Suae Praelatus domesticus, Pontificio Solio As- sistens, Caesarei-austriaci Ordinis Francisci Iosephi Magna Cruce Insignis, Praepositus ecclesiae s. Mauritii et s. Magdalenae Frisaci in Carinthia, caes. et reg. Capellanus aulicus, Imperii austriaci Senatus Comitiorumque Ducatus Styriae Sodalis perpetuus, sacrae Theologiae Doctor, Collegii Doctorum theologicae Facultatis in c. r. Universitate scientiarum Vindobonensi Membrum, Litterariae Societatis Leoninae austriacae Sodalis honorarius, Numismate bellico et Numismate iubilaeo-memoriali pro armatis copiis Con- decoratus etc. etc. etc. Marburgi, 1901. Sumptibus princ.-episc. Ordinariatus Lavantini. Typis typographiae s. Cyrilli. M juhi o f i 102695 % /M Ml; ■'•^5 4 '» Synodus dioeeesana, anno saneto 1900 habita, Christo Deohomini, regi saeeulorum immortali, dedieatur. gi^nnns volvens est annus sacer aut annus iubilaeus, quo honores lesu Chrislo salvatori nostro ubique terrarum habentur. Nam »quaegenus humanum appetat«, animadvertit Papa Leo XIII. in celebri bulla Properante ad exitum saeculo de die 11. Maii 1899, indicente magnum et universale Iubilaeum anni sancti millesimi noningentesimi, »quae diligat, quae speret, ad quae tendat, in unigenito Dei Filio sunt omnia; is enim est salus , vita, resurrectio nostra: quem velle deserere, est velle funditus interire. Quamobrem etsi nunquam silet, imo perpetua. viget omnibus locis ea, quae Domino nostro lesu Christo debetur, adoratio, laus, honos, gratiarum actio, tamen nullae gratiae_ nullique honores possunt esse tanti, quin longe' phir^pl eif debeantur longeque ma- iores . . . Macti itaque animo, quotquot populari incita- tamentum pietati consilio isto novo pulcherrimoque praebuistis.« 1 In gratiarum actionem pro acceptis beneficiis saeculo decimo nono exeunte et pro accipiendis saeculo vicesimo ineunte consecratam volumus Synodum Nostram secun- dam lesu Christo, pastori et episcopo animarum nostra- rum. (I. Petr. 2, 25). In hoc posita salus nostra est, ut omnes in omnibus remigremus ad Iesum Christum chri- stianamque vivendi formam. Declinare a Christo corruptio est, ad Christum redire sanatio, exclamat vicarius Christi 1 Kirchliches Verordnungs Blatt fiir die Lavanter Dioecese, de die 1. Iunii 1899. Nr. VII. mim. 30. pag. 108. 1 ~H 2 ) 4 - — in terra Papa Leo XIII. in praeclaris suis litteris apostolicis Rerum novarum de die 15. mensis Maii 1891. Et doctor gentium, divus apostolus Paulus idem edicit verbis no- tissimis: instaurctre omnia in Christo. (Ephes. 1, 10). Ideo Synodum in Domino faciens gaudebo et exultabo in Deo lesu meo. Deus Dominus fortitudo mea! (Hab. 3, 18. 19). Ex auxilio igitur divini Redemptoris bonum initium, felicem decursum et optatissimum Synodi finem nos consecuturos esse confisi, Synodurn ipsam lesu Christo Deohomini viventi, regenti et imperanti offerimus, damus et dedicamus. Utinam Christus Iesus, qui operatur in nobis velle et perficere (Philipp. 2, 13), quique sitienti dat de fonte vitae gratis (Apoc. 21, 6), excipiat opus oblatum ad suam gloriam, ad exaltationem sanctae matris Eccle- siae, ad huius dioecesis utilitatem, ad nostrum pastoralis ministerii munus benedicendum! Nos nunquam, dum vita nobis supersit, a gemi- tibus et precibus abstinebimus, ut lesus Christus, sacerdos in aeternum, pastor divinus et rex regum, animorum con- cordiam episcopum inter et clerum ac populum Lavan- tinum arctius in dies obstringat atque pusillum sui ovilis gregem semper cumulet suis bonis ac doniš! Soli Deo salvatori nostro per lesum Christum Do- •minum nostrum gloria et niagniftcčntia , imperium et po- testas afite omne saecidum et nune et in omnia saeeula saecidorum! Amen. (ludae vers. 25). Marburgi, Dominica resurrectionis Domini Nostri lesu Christi, die 15. mensis Aprilis 1900. f Michael, Princeps-Epi8copu3. Litterae edietales, quibus tertia Synodus ecelesiae Lavantinae eonvoeatur. ---- (Dichael, Dei grada et miseratione Prineeps-Episeopus Lavantinus et s. Theologiae Doetor, venerabili Clero salutem et pacem in Domino plurimam atque omne bonum! (■rnacjgpcm vos fugit, fratres et filii in Christo charissimi, 'HBvlfi L nos omne studium omnesque vires convertere f in ea sublimis nostri muneris pastoralis opera, '——quae magis ad corroborandam fidem catholicam in ecclesiasticae disciplinae vigorem conferre videntur. Hacce ratione stabili et firma dueti, primam iam Synodum dioecesanam anno Domini 1896 celebravimus eiusque salutares constitutiones subsecuto anno 1897 typis puhlici iuris fecimus. lila iam Synodus Deo dante multos ac bonos hucusque protulit fructus: nova, ut ita dicamus, aera initium cepit vitae ecclesiasticae cum cleri tum populi dioecesani. Gesta et statuta praefatae Synodi typis excusa Sanctissimo Patri gloriose regnanti Leoni XIII. in audi- entia, die 13. mensis Maii anni 1897 mihi benigne con- cessa, reverenter et obedienter obtuli. Summus Pontifex exemplar oblatum gratiose suscepit, benedicendo laboribus ac clamando: Episcopi est, ea, quae in litteris encyclicis erponuntur, in exitum deducere. Die 25. Maii eiusdem anni 1897 relationem super stalu dioecesis Lavantinae tradidi personaliter sacrae l* —■¥, 4 Congregationi Concilii Tridentini. In responso desuper lato die 22. mensis Novembris 1898 Eminentissimi Patres Tridentino iuri interpretando ac vindicando praepositi, inter alia animadvertunt : Hinc tibi Eminentissimi PF. gratu- lantur . . de dioecesana Sgnodo non sine cleri populique utilitate habita. Viri pientissimi et praestantissimi iam ab antiquio- ribus ecclesiae saeculis celebrationem Synodi veluti prae- cipuum ex pastoralibus officiis summa laude extulerunt. Persuasissimum vobis esse non dubitamus, romanus Pon- tifex Alexander VIL felicis recordationis (1655 — 1667) scripsit ad episcopos italos, nihil freguenti animarum recognitione Synodorumque celebratione popidorum salnti ac veteri disciplinae constituendae . . accomodatius esse: quo intermisso magna in moribus continuo ad omnem improbitatem ac peccandi licentiam facta est immutatio „ Sacrosanctum oecumenicum Concilium Tridentinum sessione XXIV. capite 2. de reformatione praecepit, ut quotannis Synodi dioecesanae celebrarentur. Inter sche- mata, quae a theologis et ecelesiastici iuris consultis praeparata fuerunt pro ss. Concilio Vaticano, sc.hema constitutionis de episcopis, de Synodis . . reperitur. Caput VI. habet de Synodis dioecesanis, quae sequuntur: »Ve¬ teri pariter sacrorum canonum sanctione sapienter pro- visum est. ut episcopi in sua quisque dioecesi Synodum indicant. 1 Ibi enim oportet Concilii provincialis statuta publicare, examinatores approbandos proponere, et iudices svnodales iuxta ecclesiasticas regulas designare. Expedit insuper eorum, quae alias sancita fuerint, quandoque executionem urgere, novas item constitutiones edere r quibus antiquae leges communiantur novisque obortis malis nova remedia praescribantur ac denique ea omnia, quae ad rectius dioecesis regimen pertinent, opportune providere. Quapropter sacro approbante Concilio cano- nicas sancliones ac nominatim Concilii Tridentini decre- 1 Concil. Antioch. an. 341. cap. 20. Concilium Lateran. IV. cap. 6. —K 5 >»~ tum de huiusmodi coetibus celebrandis Udeliter ab omni¬ bus servari praecipimus. Quo tamen commodius huic obligationi satisfieri possit, quolibet saltem triennio dioecesanam Synodum habendam statuimus. Si vero legitimum impedimentum forsan obstiterit, ab apostoli ca Sede congrua provisio postuletur.« 1 Pius PP. IX. immortalis memoriae in litteris aposto- licis, die 17. Martii anno 1856 ad episcopos Austriae datis, tum ad Synodos tum ad collationes sive conferen- tias pastorales peragendas exhortatus est. Sanctissimus Dominus noster Leo divina providentia Papa XIII. pro apostolica sua sollicitudine et charitate a sacra Congre- gatione episcoporum et regularium consultationibus prae- posita universis Austriae citerioris locorum ordinariis inslructionem de die 22. Julii 1898 circa conventus sta- tuto tempore faciendos rnitti decrevit. Inter res graves, quae ad deliberandum congressuris sacrorum antistitibus in ditionibus austriaci Imperii proponuntur, notatur Syno- dorum iuxta Tridentinas leges instauratio . 2 Prima Synodus Lavantina die 11. Iunii anno 1381 »in civitate Laventina in speciali et novo habitaculo Domus episcopalis« constituta et celebrata est ab epi- scopo Henrico IV. Krapf (1363 — 1387), qui eius decreta in rebus liturgicis et pastoralibus ut legem dioecesanam declaravit. 3 Abhinc in dioecesi Lavantina plurifariam 1 Acta et decreta sacrorum Conciliorum recentiorum. Collectio Lacensis. Friburgi Brisgoviae, 1890. Tom. VII. col. 645. — Francis. Xav. Wernz. S. I., Ius Decretalium ad usum praelectionum in scholis textus canonici sive iuris Decre- talium. Romae, 1899. Tom. II. pag. 1098. 2 Cfr. Kirchliches Verordnungsblatt fiir die Lavanter Dioeese, de die 1. Octobris 1898. X. num. 65. pag. 145. 3 „Am 11. Junius 1381 wurde in civitate Laventina in speciali et novo babitaculo Domus episcopalis eine Synode abgehalten, \vobei die Geistlielikeit aus allen Pfarren dieser Dioecese und ausser dem nocb der Pfarrer von Gemtz (tvahrscheinlich das heutige unter dem Patronate Fiirstbisthum Lavant stebende Gams bei Stainz in der Seckauer Dioecese) anvvesend waren und wobei nur der Pfarrer von Osterwitz (in Steyermark) fehlte, qui se ipsum contumaciter absen- tavit ... In dieser Synode \vurde iiber Subsidium caritativum (Beitrage zu Reisen fur papstliche Regaten) und iiber besondere Dioecesan Bedurfnisse ge- bandelt, der jahrliche Beitrag von dem Vicariate St. Florian auf bochstens_8 fl. restgesetzt, und der tibrigen Geistlihkeit zugesagt, dass sie nie mehr als bisber —K 6 >f- convocatae sunt Synodi episcopales, doneč paulatim ob infaustas rerum circnmstantias omissae sunt, ita ut nostrae aetatis incolis Lavantinis nihil paene religuum sit praeter memoriam congressuum synodalium olim habitorum. Anno 1883 usus Synodorum in ecclesia Lavantina Deo favente iterum invaluit. Hoc auspicato anno prima Synodus dioecesana celebrata est, quam anno 1896 altera est secuta. Recentiori tempore Synodi plenariae freguentius ha- bentur. Anno 1885 in urbe Sydney habitum est conci- lium plenarium primum et anno 1895 secundum * 1 ; anno 1891 habita est Leopoli Synodus provincialis Rutheno- rum 2 ; in testo Epiphaniae 1898 aperta est Synodus coptica in urbe Cairo et finita est die 3. mensis Iunii 1899; in metropoli Messicana anno 1898 factum est concilium provinciae Messicanae inde ab anno 1585 primum, cuius decreta a s. Congregatione Concilii appro- bata sunt; anno 1899 Romae concilium plenarium pri¬ mum sic dictae latinae Americae australis celebratum est, quod sanctissimus Dominus noster Leo XIII. anno 1900 approbavit eiusque Decreta publicari concessit 3 ; te- nore praeclarae epistolae sanctissimi Patris nostri Le- onis XIII. ad patriarcham Geravigny, residentem Damasci, anno volvente 1900 in monte Libano Synodus melchitica ab episcopis ritus graeci-melchitici celebrabitur. Simili modo novissimis temporibus Synodi dioece- sanae crebrius congregantur. Die decima quinta, decima beizusteuern haben soli. Aus den lateinischen Eingangsworten des Synodal- Protocolles ersieht man, dass St. Andrii damals schon eine Stadt war, und dass, ■vvas auch schon aus anderen Urkunden ersichtlich war, der Bischof daselbst, bereits ein Haus batte, welches Bischof Heinricb filr sicli zur Wohnung batte herricbten lassen, daber der Ausdruck in speciali et novo habitaculo Domus episcopalis." Cfr. Iiarlman Tangi, Reibe der Bischofe von Lavant. Klagenfurt, 1841. Pag. 125—126. — Chr. Greinz, Das Fiirstbisthum Lavant. (Die Katho- lische Kircbe unserer Zeit und ihre Diener in Wort und Bild. Herausgegeben von der Leo-Gesellschaft in Wien. Ileft. 20. Pag. 453 sq). 1 Cfr. Acta et decreta concilii plenarii australiensis II., habiti apud Sydney a. d. 1895, a sancta Sede recognita. Sydney, 1898. 2 Acta et decreta Synodi provincialis Ruthenorum Galiciae habitae Leopoli an. 1891. Romae ex typographia polyglotta s. Congr. de Propag. Fide. 1896. 3 Acta et decreta Concilii plenarii Americae latinae in Urbe celebrati a. d. 1899. II. Tom. CXVI + 462 + 779. Romae, 1900. ~K 7 !+- quarta et tertia Calendas Novembris anno 1892 Cerviae in provincia Ravennatensi Synodus dioecesana coacta est. 1 Eodem anno 1892 Pistorii quoque habita est Sy- nodus dioecesis Pistoriensis et Pratensis, in cuius exordio a Synodi sodalibus sollemnissime reprobatae sunt proposi- tiones 85 pseudosynodi Pistoriensis contractae anno 1796, damnatae iam a Pio VI. sanctae memoriae per constitu- tionem Auctorem jidei de die 28. Augusti 1794. 2 3 Anno 1894 Synodorum series, abhinc plura saecula in dioecesi Argentinensi interrupta, feliciter renovata est. Hoc enim anno prima Synodus, anno 1896 secunda et anno 1899 tertia convocata est. a Anno 1896 ab epi¬ scopo Basileensi et Luganensi constituta est Synodus dioecesana Lucernae. 4 Anno 1897 Synodus Monasteri- ensis gesta est. 5 In dioecesi Stanislaopoliensi anno 1897 et in ecclesia Premisliensi anno 1898 Synodi habitae sunt, in quibus decreta supra laudatae Synodi provinci- alis Ruthenorum Leopoli anno 1891 celebratae publicata sunt. Die 9. mensis Augusti anni 1898 in basilica s. Marci 1 Cfr. Synodus dioecesana, quam covis temporum necessitatibus aceomo- datam scripsit, constituit et celebravit in sua cathedrali ecclesia Fridericus Foschi, Episcopus Cerviensium die 15., 14. et 13. Calendas Novembris anno 1892. Pars prima: Constitutiones. Pars altera: Commentaria. Komae typis Vati- canis, 1893. 2 Cfr. Synodus dioecesana Pistoriensis et Pratensis ab illustr. et reverend. DD. Marcello Mazzantio episcopo Pistoriensium et Pratensium habita anno 1892 diebus 12., 13. et 14. Octobris. Cuius statuta republicata inveniuntur in Com- mentario: Archiv fiir Katholisches Kirchenrecht. Mainz, 1894. Tom. LXXI. pag. 239 — 248; Mainz, 1896. Tom. LXXVI. pag. 228 sqq., 430 sqq; Mainz, 1897. Tom. LXXVI. pag. 55 sqq. 3 Acta et statuta in lucern edita sunt sub titulo: Synodus dioecesana Argentinensis. Habita diebus 17., 18. et 19. Aprilis 1894 Leone XIII. Pont. Max. ab illustr. ac reverend. Domino Adolpho Fritzen episcopo Argentinensi Argentorati, 1894. •— Synodus dioecesana Argentinensis. Argentorati, 1896. — lertiae Synodi mentio fit in tractatu: Das Bisthum Strassburg in opere iam supra citato: Die Katholische Kirche. Ileft 10/11. Pag. 217. 4 Constitutiones synodales seu statuta dioecesana ab illustr. ac reverend. UD. Leonardo episcopo Basileensi et Luganensi decretae in dioecesana Synodo ijucernae rite celebrata promulgatae. Solodori, 1899. Pagg. 161. — Acta pagg. 43 et append. 162 pagg. 5 Acta et statuta Synodi dioecesanae Monasteriensis, quam illustrissimus ?or,£ e ! er , en( ^ ss ™ us P* 0111 ' Hermannus, episcopus Monasteriensis, anno Domini 1897 habuit. Monasterii, 1898. Pagg. 281. —« 8 ! 4 -— Venetiis prima abhinc triginta annis Synodns congre- gata est. Anno 1898 episcopus Leodiensis Victor Iosephus Doutreloux peregit Leodii Svnodum, in qua de quaesti- one potissimum sociali expedienda agebatur. Uti diaria annuntiant, hoc adhuc anno Synodus episcopalis Mutinae celebrabitur pro unitis dioecesibus Mutinensi et Nonan- tulana. Prior dioecesis 213 annis et altera 210 non ha- buit Synodum. 1 Porro omnia praeparata sunt ad cele- brandam die 28., 29. et 30. mensis Augusti huius anni Synodum in dioecesi Brixinensi, ubi ultima Synodus anno 1606 et anno 1767 Pro-Synodus convocata est. 2 In aliis quoque dioecesibus austriacis necessaria praeparantur ad habendos coetus synodales. Die 17., 18. et 19. mensis Octobris anni labentis celebrabitur Synodus dioecesana Ra- gusae ab episcopo Dr. Iosepho Marcelič, prima Synodus dioe¬ cesana in Dalmatia hoc saeculo. Nostris diebus haud raro de Synodorum instituto etiam scientifice tractatur. 3 Haec temporum adiuncta rerumque conditio nec non magna laetitia et concordia, qua prima Synodus mea 1 Cfr. Katholische Kirchenzeitung. Salzburg, 1899. Nr. 8. Pag. 60. 2 Cfr. Die Brixener Dioecesan Synoden. (Priester-Conferenz-Blatt. Brixen, 1900. Nr. 5. Pag. 113—138). — G. Bickell, Synodi Brixinenses saeeuli XV. 1880. 3 Cfr. Dr. Max Sdralek, Die Strassburger Dioecesansynoden. Strassburg, 1894. —• Dr. Nikolaus Hilling, Die westfalischen Dioecesansynoden bis zur Mitte des 13. Jahrhundertes. Em Beitrag zur geistliclien Verfassungsgeschichte der Bisthumer Miinster, Paderborn, Osnabruck und Minden. Lingen, 1898. — Idem, Gegenwart und Einfluss der Geistlichen und Laien auf den Dioecesan- synoden vornekmlich in Nordwest-Deutschland. (Archiv fur Kathol. Kirchenrecht. Mainz, 1899. 2. Heft. Pag. 203 sqq). — Franc. Xav. Wernz S. L, op. cit. Tom. II. Pag. 1094—1107. — Fr. Pr. Santi, Praelectiones iuris canonici, quas iuxta ordinem Decretalium tradebat in schoiis Pontificii Seminarii Romani. Editio tertia emendata et recentissimis decretis accomodata cura Martini Leitner, Dr. Juriš canon. Ratisbonae, 1898. Lib. I. de Synodo dioecesana. Pag. 357—368. — Dr. Al. Eberhart, Uber die Dioecesansynode. In folio periodico: Priester- Conferenz-Blatt. Zeitschrift fiir den Seelsorgs-Clerus. Brixen, 1899. Nr. 6. Pag. 155—160 et Nr. 8. Pag. 217 — 221. — Vom Synodal-Lector et Ceremoniar, Die zweite Lavanter Dioecesansynode. Marburg, 1896. — De Synodo dioecesana prolixior tractatio reperitur in folio dioecesano: Acta Curiae episcopalis Veglen- sis 1900. Nr. 3. pag. 34 sqq; Nr. 4. pag. 49 sqq; Nr. 6. pag. 88 sqq; Nr. 7. pag. 155 sqq; Nr. 8. pag. 127. sqq. — Mart. Matek, Doctor romanus in iure canonico, Ali so škofijski zbori koristni in potrebni? De utilitate et necessitate Synodorum episcopalium. (In folio periodico: Voditelj v bogoslovnih vedah. V Mariboru, 1900. Nr. 2. Pag. 126 — 138; Nr. 4. Pag. 309—321). -K 9 »- populi clerique affecit animos ac salutares etiam effectus 1 istius Synodi: cuncta haec inquam me impellunt, ut secundam respective tertiam Svnodum dioecesanam con- gregari in Domino imperem. His accedit annus sacer seu magnum et universale lubilaeum, quo durante San- ctissimus Dominus noster Leo divina providentia Papa XIII. ardenter cupit, ut fideles dilabentis aevi terminurn sollemni communique religionis testimonio consecrent, ut humile homagium divino Servatori exhibeant atque manifestent. Quid nobis et vobis, fralres dilecti, gratius et accep- tius, quid dulcius esse queat, quam nancisci opportuni- tatem, ut communiter ad fraternitatis unilatem lirmandam obsequium sollemne praestemus Christo lesu Salvatori no- stro, et quidem exeunte hoc saeculo et ineunte novo aevo! Quo tempore homines impii divinam ipsam Domini personam offendere non dubitant, sanctoque Christi no- mini, qui est splendor gloriae ac divinae substantiae figura, iniurias inferunt, nos omnes et clerus et populus fidelis ad Iesum Christum veniamus oportet, eidem gloriae melos praecinentes iuxta illud prophetae effatum: Et venient ad aura omnes gentes, et dicent: Gloria tibi, Domine! Quo tempore Christi divina institutio sancta mater Ecclesia ab hostibus acerrime impugnatur, certe requi- ritur, ut visibili in terris Vicario Christi, capiti Eccle- siae catholicae, successori beati Petri, patri et doctori christifidelium, romano Pontifici singularis obedientiae reverentiaeque peculiaris ac filialis amoris et pietatis sensa contestemur. Ut iniurias lesu Christo, redemptori et regi nostro atque sponso catholicae ecclesiae, illatas unitis viribus pro posse compensemus, iram Dei precibus placemus et sanctissimum nomen lesu communibus laudibus effera- mus, idcirco perlustrata iterum universa dioecesi ac peractis duobus episcopatus et quinque presbyteratus 1 Cfr. Die Gesta et Statuta der II. Lavanter Dioecesansynode in libello : iNotizen iiber die Dioecese Lavant, gesammelt aus Zeitschriften und Literatur- blattern. Von einem Lavantiner. Marburg. 1899. Pag. 3—17. —K 10 >f— nostri lustris atque decem vitae, utentes auctoritate ac potestate nostra ordinaria episcopali habitaque sententia reverendissimi Capituli nostri calhedralis novam Synodum dioecesanam indicimus et in ecclesia seminarii clericorum maioris, beato Alovsio dedicata, die quarta, quinta et sexta mensis Septembris anni currentis celebrari iubemus. Ad rite constituendam et canonice celebrandam hanc Synodum diversae iam praeparationes factae sunt. Conferentiis pastoralibus anno lapso habitis proposita erat quaestio ventilanda: Quaenam res ecclesiasticae, ad iuris sphaeram Svnodorum dioecesanarum pertinentes, in tertia Svnodo Lavantina, anno 1900 facienda, pertra- ctandae sunt? Conferentistae, numero 347 in viginti quatuor collationibus, omni solertia, studio et gravitate discutiebant datam quaestionem atque libere pandebant sua vota et desideria. quae collecta reperiuntur in folio dioecesano, edito die 1. Ianuarii 1900, quaeque in exa- randis constitutionibus synodalibus, quoad fieri poterit, respiciuntur. 1 Ceterum vos, venerabiles fratres, probe scitis, quod- nam sit obiectum Svnodi dioecesanae. 2 Synodus in dioe- cesi congregatur, ut disciplina tum quoad divinum cultum tum quoad moreš reformetur vel vero firmetur. Quam- obrem statuta synodalia sacrae liturgiae observantiam praescribunt, removent abusus, corrigunt defectus. Porro vitia et moreš depravatos clericorum potissi- mum emendare satagunt salutaribus remediis, pericula christianae fidei imminentia praeveniunt et arcent salub- ribus monitis et sanctionibus, pacem et concordiam fo- vent, religionis studium in dioecesanis nec non legum ecclesiasticarum observantiam aptis dispositionibus pro- movent. 1 Cfr. Kirchliches Verordnungs-Blatt f(ir die Lavanter Dioecese de die 1. Ianuarii 1899. Nr. I. nuni. 5. — Idem, de die 1. Ianuarii 1900. Nr. I. num. 1. pag. 1—5. 2 Opus principale in hac materia sunt Benedicti Papae XIV. de Synodo dioecesana libri tredecim. Huc spectant, quae praesertira tractantur a libro 6. ad librum 12. -K H »- Utique cavendum est, ne constitutiones synodales adversentur dogmatibus ecclesiae catbolicae, ne obvient canonicis institntis, ne derogent iuri communi, neve lae- dant aut imminuant privilegia legitima. 1 In Synodo etiam designantur idoneae personae, offi- ciales seu ministri, qui vel suam operam Synodo prae- stant vel vero in posterum adhibentur ad diversa negotia explenda. 2 In synodali conventu indicto de rebus ad universum clerum Lavantinum spectantibus acturi, desideremus, ut omnes et singuli, si lieri possit. e clero nostro dioecesano adsint. Hinc ad hunc congressum peramanter ac decenter invitamus reverendissimum Capitulum nostrum cathedrale unacum Canonicis honorariis, porro plurimum reverendos dominos: Abbatem saecularem Celeiensem et Praepositum Petoviensem, item directores seminarii clericorum et rec- tores seminarii puerorum, omnes professores et doctores sacrae Theologiae, instructionis religiosae professores c. r. gymnasii Marburgensis, Celeiensis et Petoviensis nec non c. r. scholae realis et c. r. paedagogii atque omnem clerum civitatis nostrae residentialis. Dein advocamus et canonice requirimus omnes do- roinos decanos, parochos, beneficiatos cum cura vel sine cura animarum, provisores parochiarum vacantium et expositos cum iurisdictione quasi parochiali. Insuper in Domino citamus omnes regulares, qui iurisdictione paro¬ chiali curam animarum gerunt, religiosos administratores parochiarum ceterosque omnes et singulos. qui sive lege sive consuetudine Synodo adesse obligantur et de facto secundae Synodo nostrae, anno 1896 celebratae, inter- fuerunt. Cunctos hos curiones praesenti edicto valvali sollem- niter et puhlice advocamus, interesse sub gravi iubemus et omnia, quae ex iure perfici debent, omnibus expleri 1 Cfr. Franc. Santi, op. cit. lib. I. tit. XXXI. pag. 360 sq. mim. 175. 2 Videsis Instructionera de officialibus sive ministra Synodi in libro: Gesta et statuta Svnodi dioecesanae anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 57—70. —12 — mandamus. Si autem eorum, quos iuste accimus, iusto quispiam impedimento se retentum existimaverit, exc,u- sationis legitimae causam opportuno tempore ad nos deferendam et iudicio nostro probandam esse sciverit. Speciali modo ad plenam Synodum nostram invi- tamus reverendissimum Abbatem Trappistarum mona- sterii beatae Mariae Virginis de redemptione Reichen- burgi. consiliarium nostrum consistorialem ac patronum ecdesiarum s. Petri et s. Pauli Reichenburgi atque beatae Mariae Virginis Koprivnicae; ulterius in Domino vocatos esse volumus omnes venerandos superiores regularium, qui curam animarum exercent, nec non cunctos vene- rabiles coenobiorum in dioecesi nostra existentium pri- ores 1 , denique omnes animarum pastores, quibus ob quandam rem magni momenti litteris ad hoc scriptis instituendam Synodum intimabimus, ut, quantum fieri poterit, in coetu synodali compareant. Quoniam autem neque qui plantat est aliquid neque qui rigat, sed qui incrementum dat, Deus, a quo bona cuncta procedunt et sine quo, sive parum sive multum, nihil fieri potest, fervidas preces fundamus oportet, di- vinam huic sacro pioque operi opem impetrantes. Pro- pterea in ecclesia cathedrali s. Ioannis Rapt. et in cun- ctis ecclesiis decanalibus tanquam eminentioribus qua- libet hebdomade incipiendo a festo Pentecostes celebretur feria quinta missa votiva de Špiritu sancto. Singuli sacer- dotes legant servatis rubricis in singulis missis orationem e missa votiva de Špiritu sancto: Deus, qui cordafidelium saneti Spiritus illustratione docuisti . . . Dominica autem sanctorum Angelorum in omnibus ecclesiis parochialibus unam per horam in ostensorio exponatur fidelium venerationi sanctissimum Eucharistiae sacramentum, et sub finem curatus cum populo Litanias ' Cfr. Leonis XIII. constitutionem Bomanos Pontijices octavo Idus Maii 1881. (Sanctissimi Domini nostri Leonis Papae XIII. allocutiones, epi- stolae, constitutiones aliaque acta praecipua, Desclde, de Broawer et Soc. Brugis et Insulis, 1887. vol. I. Pag. 195 sqq). — Franc. Xav. Wernz S. I., op. cit. 'Tom. II. pag. 1100. num. I. -K 13 >*- sacratissimi Cordis lesa , prouti die 10. Tanuarii 1899 pro alma nostra dioecesi et die 1. Aprilis eiusdem anni pro toto orbe catholico a sacra Rituum Congregatione c.on- cessae sunt, 1 cum versiculis et oratione recitet unacum sacratissimo Rosario , et benedictionem sacramentalem adstantibus impertiatur. Quibus peractis campanae pulsentur in omnibus ecclesiis curialibus per integram horam. Vespere diei 3. mensis Septembris, quo sacra Synodus incipit, a sexta hora vesperlina usque ad horam septimam campanae ecclesiae cathedralis aliarumque ecclesiarum in urbe svnodali existentium sollemni ritu pulsentur. Sanctuarium synodale beati Aloysii more festivo decoretur ad augendam sacram sollemnitatem. Ordo ad Synodum habendam typis edetur ac synodalibus iusto tempore in manus dabitur. Ne autem Synodi nostrae celebratio sine maximo spirituali lucro gregis fidelis absolvatur, sanctam Sedem apostolicam litteris supplicibus de die 11. mensis Aprilis anni vertentis instanter rogavimus, ut plenariam pecca- torum indulgentiam iis omnibus benigne concederet, qai vere poenitentes ac sacramentaliter conlitentes divinaque dape refeeti, ecclesiam synodalem tempore festivitatis svno- dicae visitaverint ibique pro christianorum principum con- cordia, haeresum extirpatione, peccatorum conversione ac sanctae matris Ecclesiae exaltatione pias persolverint preces. Et si forte ob magnum et universale Iubilaeum anni sancti hoc non expediret, ut postulata indulgentia concederetur per modum, quo animabus christifidelium, quae Deo in charitate coniunctae ab hoc saeculo mi- graverint, applicari posset. Nos vero respectu habito ad canonem 62. sacro- sancti Concilii Lateranensis quarti 1 indulgentiam quadra- ginta dierum lucrandam elargimur omnibus, qui Do- minica decima tertia post Pentecosten in festo sanctorum 1 Cfr. Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Dioeeese, de die 15. Martii 1899. Nr. III. num. 13. pag. 55—58. — Idem, de die 1. Iunii 1899. Nr. VII. num. 31. pag. 109. —K 14 >*•- Angelorum propriam ecclesiam parochialem occasione supra decretae festivitatis visitaverint ac devote sanctis- simam Trinilatern exoraverint pro felici nostrae Synodi exordio, fausto processu et salutari eventu. Hac de nostra dispositione deque Synodi momento in genere instruant sedulo animarum pastores plebem fidelem. Tempus dioecesanae Synodi opportunissimum est, quo peragantur exercitia spiritualia, quae spiritualis aedi- ficii solidum iaciunt fundamentum vel adhuc solidius faciunt. Quum praeterea episcopus simul cum clero quot- annis exercitia pia peragere teneatur, ideo omni studio ac diligentia curabo, ut ad renovationem ecclesiastici spi- ritus et ad fidelium aedificationem clero synodali tradantur exercitia spiritualia. Regnum enim Dei debemus aedificare, venerabiles fratres et consacerdotes, primum quidem in nobismetipsis, dein autem in fidelibus, vigilantiae ac curae noslrae concreditis. Illud unum necessarium nempe salutis nostrae aeternae negotium prae omnibus gerere debemus. Quamvis svnodales nostrae conslitutiones diligenter et prudenter elucubrentur nec non in commissionibus ad hoc deputatis solerter examinentur, quo tamen aliorum etiam curatorum in dioecesis emolumentum obtineamus consilia, volumus atque sancimus, ut per octo dies con- stitutiones ipsae in cancellaria princ, episc. Ordinariatus exponantur et fiat omnibus facultas. eas legendi, expen- dendi nec non in fasciculo speciali notandi ea, quae cui animadversione videntur digna. Denique mandamus et ordinamus, ut praesens edictum indictionis tertiae Synodi Lavantinae valvis ecclesiae no¬ strae cathedralis et portis Ecclesiae s. Aloysii tempore statuto affixum omnibus pateat . 2 Hoc promulgationis 1 Ioann. Domin. Mansi, Sacrorum conciliorum nova et amplissitna Col- lectio. Tom. XXII. col. 1050 s (p 1 Tenorem schedulae, manu cancellarii subsignatae, valvis affigendae, monente Ceremoniali episcoporum, videsis in opere: Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 15 et Nota 2. — Isthec Edictum ad valvas ecclesiae catbedralis et ad seras Ecclesiae s. Aloysii appendebat a die 26. niensis Augusti usque ad diem 7. mensis Septembris 1900. -H 15 X~ modo omnes et singulos, qui canonice indicatae Synodo interesse tenentur, sic adstrictos declaramus et enunti- amus, acsi nominatim et singillatim evocati fuerint, ut ad concilium episcopale accedant. In quorum fidem has Litteras edictales propria manu signavimus et ut sigillo nostro episcopali muniantur riteque publicentur, curiae nostrae cancellario hisce iniungimus. Deo autem gratias, qui dedit nobis victoriam per Dominum nostrum lesum Christum. Itaque, fratres mei dilecti, stabiles estote et immobiles: abundantes in opere Domini semper seientes, quod labor vester non est inanis in Domino! (I. Cor. 15, 58). Regi autem saeculorum immortali, invisibili, soli Deo honor et gloria in saecida■ saeculorum! Amen. (I. Tim. 1, 17). Dabamus in residentia nostra princ, episc. Marburgi, in festo inventionis sanctae Crucis, quinto Nonas Maias anno reparatae salutis millesimo nongentesimo. f MICHAEL Princeps-Episcopus. Indictio Indulgentiae plenariae a Sanctissimo Patre Leone Papa XIII. occasione celebrationis tertiae respective secundae Synodi dioecesanae Lavantinae gratiosissime concessae, nec non apostolicae Benedictionis, quam augustus Pontifex praesuli, clero ac fideli populo impertiri dignatus est. I. Litterae supplices, Summo Pontifici Leoni divina providentia Papae XIII., mediante Reverendissimo Domino Archiepiscopo Emygdio Taliani, Nuntio Apostolico Vindobonae, missae pro obti- nenda facultate, plenariam concedendi indulgentiam, uti moriš est in celebranda Synodo dioecesana. Excellentissime ac Reverendissime Domine Archiepiscope! U etitionem, quam semel atque iterum in audientia, die 18. mensis Martii currentis anni habita, ore pro tuli, nune seripto renovo instanter, ut nempe Amplitudo Vestra Reverendissima adnexas meas litteras supplices velit Sanctae Sedi Apostolicae subster- nere, apposita commendatione gravi. Pro qua gratia grates intimas semper rependam Excellentiae Vestrae Illustrissimae. Excipiat quaeso Excellentia Vestra Colendissima sin- gularis veneralionis et peculiaris observantiae sensa, quibus persisto Reverendissimi Domini Nuntii Apostolici addictissimus ac devotissimus servus f Michael, Episcopus Lavantinus. Marburgi, die 11. mensis Aprilis 1900. --K 17 >f- II. Beatissime Pater! Iuxta sacrorum canonum praescripta anno Domini 1896 primarn Deo bene iuvante celebravi Synodum dioe- cesanam, cuius gesta et statuta typis excusa in audientia, auspicato die 13. mensis Maii anni 1897 benigne mihi concessa, Sanctitati Vestrae obedienter ac reverenter obtuli. In praesenti denuo mihi in votis est et cum clero tum populo curae meae pastorali commisso perutile ac necessarium esse puto, a vesperis diei tertiae usque ad septimam diem mensis Septembris huius anni sacri seu iubilaei secundam Svnodum, suae divinae maiestati, Do¬ mino nostro lesu Christo, Verbo incarnato, magistro soli ac pastori et animarum episcopo consecrandam, in ecclesia maioris clericorum seminarii sancto Aloysio dedicata quo sollemniori modo celebrare in commune bonum cleri po- pulique Lavantini. Ut vero opus tam grave quam pium uberiori cum animarum fructu fiat, enixe exoro, ut Sanctitas Vestra mihi gratiose impertiri dignetur facultatem, plenariam omnium peccatorum indulgentiam, uti moriš est in cele- branda Synodo dioecesana, concedendi, nisi forte tali modo, ut postulata indulgentia animabus christifidelium, quae Deo in charitate coniunctae ab hac luce migraverint, per modum suffragii applicari possit. Tibi, beatissime Pater, meae Synodi opus, uti par est, maxima animi devinctione subiicio Tibique in om¬ nibus et singulis filialem obedientiam recenter promitto, spondeo ac iuro, fore, ut cuncta in Synodo statuenda et decernenda depromplurus sim e fontibus sanctae matris Ecclesiae, imprimis e constitutionibus summorum Pontificum et vel maxime e Tuis praeclaris litteris apo¬ stoli cis, quibus oranem aevi nostri conditionem, orane periculum, necessitatem oranem e sublimi specula Tua perspexisti, doctor infallibilis explanasti, medicus peritus sananda curavisti. 2 —K 18 !+- Adeo ergo ego cum tiducia ad thronum Tuuin, ut misericordiara consequar et gratiam inveniam in auxilio opportuno. Ad pedes Sanctitatis Tuae provolutus pro me et meo clero et populo fldeli benedictionem aposto- licam ardenter imploro Sanctitatis Tuae humillimus, devotissimus et obsequen- tissimus famulus et lilius f Michael, Episcopus Lavantinns. Marburgi, in testo s. Leonis I. Papae Conf. et Eccl. Doct., tertio Idus Apriles 1900. III. Responsum. Relate ad prostantes litteras supplices responsum rogatori redditum est die 18. mensis Maii 1900, quo erat scriptum: Nunziatura Apostolica Viennae, die 17. Maii 1900. Oggetto. No. 4580 Celsissime ac Reverendissime Domine! Supplicem libellum Beatissimo Patri datum, mihi a Celsitudine Vestra Reverendissima una cum litteris diei 11. elapsi mensis Aprilis missum, ad thronum Sanctitatis Suae transponere suo tempore curavi. Gratum modo mihi est, Celsitudini Vestrae signi- ficare: Beatissimum Patrem libenter delatam šibi suppli- cationem admisisse expetitamque gratiam Indulgentiae plenariae, occasione celebrationis secundae Synodi dioe- cesanae, iuxta preces concessisse. Benedictionem insuper Apostolicam augustus Pontifex toto ex corde Celsitudini Vestrae, clero ac lideli populo istius Dioecesis impertiri dignatus est. —H 19 >t~ Quae pro meo munere Celsitudini Vestrae commu- nicans, occasione hac libenter utor, ut observantiae meae sensus profitear 1 Celsitudinis Vestrae Reverendissimae Addictissimus famulus f E. Archiepiscopus Sebastenus, Nuntius Apostolicus. Celsissimo ac Reverendissimo Domino Michaeli Napotnik, Episeopo Lavantino Marburgum. ... * Eraecedens indictio indulgentiae plenariae in folio periodico dioecesano: „lurchliches Verordnungsblatt fiir die Lava nter Diocese 11 de die 1. mensis Iunii 1900. ■ num ' 39. pag. 76 — 77 evulgata est. Conspeetus operiš. succedens gesta et statuta Synodi dioe- i> sanae, anno sacro 1900 celebratae, exhibet in ) quatuor partibus. Prima pars continet ordinem in celebra- tione praedictae Synodi observatum una cum precibus in ea persolutis. Secunda pars complectitur decreta ad formam Synodi spectantia nec non formulas ab officialibus Synodi usurpatas. Tertia pars habet actiones sgnodales una cum allocu- tionibus, telegrammatibus ac litteris homagialibus nec non recensione omnium Synodi Sodalium. Quarta pars comprehendit constitutiones sgnodales,. in titulos et capita divisas. In appendice prostant meditationes sgnodales alque- documenta quaedam gravia. Hie liber mandatorum Dei et lex, quae est in aeternum. Omnes, qui tenent earn, pervenient ad vitam; qui autem dereliquerunt eam, in mortem. (Bar. 4, 1). Omnis scriptura divinitus revelata utilis est ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum, ad erudiendum in iusti- tia, ut perfectus sit homo Dei, ad omne opus bonum instructus. (II. Tim. 3, 16). Prima pars. ORDO ad tertiam Synodum dioecesanam Ecclesiae Lavantinae habendam. ORDO ad tertiam Synodum dioecesanam Ecclesiae Lavantinae habendam. 1 Praenotanda. jj^ctiones Synodi dioecesanae, cuius faciendae norma secundam rubricas Caeremonialis Episcoporum nec non Pontificalis Romani hisce explicatur, auxiliante Deo expedientur in Congregationibus et - publicis Sessionibus omnium ad Svnodum conve- nientium. Congregationes habebuntur: 1. particulares seu consultationes Commissionum, prae- sentibus videlicet illis Synodi Sodalibus, qui pro singuiis Commissionibus Consultores constituentur; generales, quibus omnes Synodi Sodales et Officiales interesse iubentur. Sessiones publicae illi vocantur omnium Synodi So- dalium sollemnes consessus, in quibus servato ritu sacro Per Caeremoniale et Pontificaie praescripto, quae ad Syno- dum pertinent, peraguntur et, quae in Synodo decreta sunt. sollemniter promulgantur. 1 Litterae edictales, quibus tertia Synodus ecclesiae Lavantinae convocata est, in folio periodico dioecesano: „Kirchlicbes Verordnungsblatt ftir die Lavanter Diocese" de die 15. mensis Maii 1900. V. num. 35. Pag. 67—73 promulgatae sunt. — Ordo, in actionibus synodalibus servandus, tempere opportuno prelum reliquit sub titulo: „Ordo ad tertiam Synodum dioecesanam ecclesiae Lavan¬ tinae, anno 1900 habendam, cura et iussu celsissimi ac reverendissimi Domini Michaelis, Principis-Episcopi Lavantini, editus. Marburgi, 1900. Sumptibus pr.-ep. Ordinariatus Lavantini. Typis typographiae S. Cyrilli.“ ■•K 24 >*— Expedien1ur vero actiones svnodales tribus Sessio- nibus publicis, quibus quinque Congregationes generales praemiltentur, pridie cuiuslibet Sessionis publicae habendae; Congregationes particulares seu consultationes Cdmrnis- sionum aatem locnm habebunt tempore libero. Sessiones publicae et Congregationes generales cele- brabuntur in ecclesia s. Alogsii ; Congregationes particu¬ lares vero in Seminario clericorum maiori et minori vel vero in aliis locis convenientibus. De prima Congregatione generali. Ad rite praeparandam actionem primae Sessionis publicae pridie bora pomeridiana quarta habebilur prima Congregatio generalis. 1. Omnes ad Synodum vocati, saeculares veste talari et chorali cum birreto, regulares habitu sui ordinis et superpelliceis induti. congregantur in Ecclesia catbedrali s. loannis Bapt. Exinde procedunt cruce Ecclesiae cathedralis praelata in Aulam episcopalem, unde fit processio sollemnis in ecclesiam s. Aloysii campanis Ecclesiae cathedralis continuo pulsandis. Ordo in processione: Clerus iuxta dignitatem et antiannitatem. Reverendissimus Anlistes, Capitulum cathedrale. Pie religioseque processioni interessentibus et subsequentes hvmnos et psalmos 1 recitantibus quadraginta dies de vera indulgentia in consueta ecclesiae forma vi canonis 62. Concil. Lateran. IV. conceduntur. 1 Preces pro synodali processione collectae sunt secundum exemplar laudum, quas sacra supplica.tio die 27. mensis Maii 1897 e Vaticano in ltasi- licam s. Petri incedens, cui etiam Praesul dioecesis Lavantinae interfuit, alter- natim recitavit. Confer libellum: Laudes alternatim recitandae, dum e pontiflcio Sixti IV. Vaticano Sacello ad basilicam Principis apostolorum sacra supplicatio solemni ritu incedit ob eanonizationem beatorum Antonii Mariae Zaccariae et Petri Fourier confessorum. Romae ex typographia Vaticana, 1897. Pag. 5 — 14. -+( 25 H y m n i. I. In gloriam Christi Dei hominis. Vexilla Regis prodeunt, Fulget Crucis mysterium, Qua vita mortem pertulit. Et morte vitam protulit. Quae vulnerata lanceae Mucrone diro criminum Ut nos lavaret sordibus, Manavit unda et sanguine. Impleta sunt, quae concinit, David fideli carmine, Dicendo nationibus: Regnavit a ligno Deus. Arbor decora et fulgida, Ornata Regis purpura, Electa digno stipite Tam sancta membra tangere. Beata cuius brachiis Pretium pependit saeculi, Statera facta corporis, Tulitque praedam tartari. O Crux, ave. spes unica, In hac triumphi gloria Piis adauge gratiam, Reisque dele crimina. Te, fons salutis, Trinitas, Collaudet omnis spiritus: Quibus Crucis victoriam Largtris adde praemium. Amen. —K 26 >f- II. In honorem B. M. Virginis. Ave maris stella, Dei mater alma, Atque semper virgo, Felix coeli porta. Sumens illud Ave Gabrielis ore, Funda nos in pace, Mutans Hevae nomen. Solve vincla reis, Profer lumen caecis, Mala nostra pelle, Bona cuncta posce. Monstra te esse matrem, Suma L per te preces, Qui pro nobis natus Tulit esse tuus. Virgo singularis, Inter omnes mitis, Nos culpis solutos Mites fac et castos. Vitam praesta puram, Iter para tutum, Ut videntes Iesum Semper collaetemur. Sit laus Deo Patri, Summo Christo decus, Špiritu i Sancto: Tribus honor unus. Amen. -* 27 » III. In laudem s. Michaelis archangeli et omnium sanctorum Angelorum. Te splendor et virtus Patris, Te vita, lesu, cordium, Ab ore qui pendent tuo, Laudamus inter Angelos. Tibi mille densa mtllium Ducum corona militat: Sed explicat victor crucem Michael salutis signifer. Draconis hic dirum caput In ima pellit tartara, Ducemque cum rebellibus Coelesti ab arce fulminat. Contra ducem supdrbiae Sequamur hunc nos Principem, Ut detur ex Agni throno Nobis corona gloriae. Patri simulque Filio, Tibique sancte Spiritus, Sicut fuit, sit iugiter Saeclum per omne gloria. Amen. - Psalmi. 1. Psalmus 8: Domine Dominus noster, * quam admirabile est nomen tuum in universa terra. Quoniam elevata est magnificentia tua * super coelos. Ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem propter inimicos tuos, * ut destruas inimicum et ultorem. Quoniam videbo coelos tuos opera digitorum tuorum: * lunam et stellas, quae tu fundasti. 28 *- Quid est homo, quod raemor es eius? * ant filius ho- minis, quoniam vlsitas eum? Minulsti eum paulo minus ab angelis, gloria el honore coronasti eum, * et constituisti eum super opera ma- nuum tuarum. Omnia subiecisti sub pedibus eius, * oves et boves uni- versas, msuper et pecora campi. Volucres coeli et pisces maris, * qui perambulant se- mitas maris. Domine Dominus noster: * quam admirabile est nomen tuum in universa terra! Gloria Patri etc. II. Psalmus 14: Domine, quis habitabit in tabernaculo tuo? * aut quis requiescet in monte sancto tuo? Qui ingreditur sine macula * et operatur iustitiam. Qui loquitur veritatem in corde suo, * qui non egit dolum in lingua sua: Nec fecit proximo suo malum, * et opprobrium non accepit adversus proximos suos. Ad nihilum deductus est in conspectu eius malignus: * timentes autem Dominum glorificat. Qui iurat proximo suo, et non decipit, * qui pecuniam suam non dedit ad usuram, et munera super inno- centem non accepit. Qui facit haec, * non movebitur in aeternum. Gloria Patri etc. III. Psalmus 23: Dcimini est terra et plenitudo eius; * orbis terrarum et universi, qui habitant in eo. Quia ipse super maria fundavit eum, * et super tlumina praeparavit eum. ■Quis ascendet in montem Domini? * aut quis stabit in loco sancto eius? —K 29 >f— Innocens manibus et mundo corde, * qui non accepit in vano animam suam, nec iuravit in dolo proximo suo. Hic accipiet benedictionem a Domino: * et misericdrdiam a Deo salulari suo. Haec est generatio quaerentium eum, * quaereniium fa- ciem Dei lacob. Attollite portas, principes, vestras, et eievamini portae aeternales, * et introtbit rex gloriae. Quis est iste rex gloriae? * Dominus fortis et polens, Dominus potens in praelio. Attollite portas, principes, vestras, et eievamini portae aeternales, * et introibit rex gloriae. Quis est iste rex gloriae ? * Dominus virtutum ipse est rex gloriae. Gloria Patri etc. IV. Psalmus 45: Deus noster refugium et virtus: * adiutor in tribulatio- nibus, quae invenerunt nos nimis. Propterea non timebimus, dum turbabitur terra: ¥ et transferentur montes in cor maris. Sonuerunt, et turbatae sunt aquae eorum: * conturbati suni montes in lortitudine eius. Fluminis impetus laetllicat civilatem Dei; * sanctificavit tabernaculum suum Alttssimus. Deus in medio eius, non commovebitur: * adiuvabit eam Deus mane diluculo. Conturbatae sunt gentes, et inclinata sunt regna: * dedit vocem suam, mota est terra. Dominus virtutum nobtscum: * susceptor noster Deus lacob. Venite, et videle opera Domini, quae posuit prodigia super terram: * auferens bella usque ad finem terrae. -M 30 >*-- Arcum conteret, et confringet arma: * et scuta com- buret igni. Vacate, et videte, quoniam ego sum Deus: * exaltabor in gentibus, et exaltabor in terra. Ddminus virtutum nobiscum: * susceptor noster Deus lacob. Gloria Patri etc. V. Psalmus 97; Cantate Domino canticum novum: * quia mirabilia fecit. Salvavit šibi dextera eius, * et brachium sanctum eius. Notum fecit Dominus salutare suum: * in conspectu gentium revelavit iustitiam suam. Recordatus est misericdrdiae suae, * et veritatis suae domui Israel. Viderunt omnes termini terrae: * salutare Dei nostri. Iubilate Deo omnis terra * cantate, et exultate, et psallite. Psallite Domino in cithara, in citbara et voce psalmi: * in tubis ductilibus, et voce tubae corneae. Iubilate in conspectu Regis Domini: * moveatur mare et plenitudo eius; orbis terrarum, et qui habitant in eo. Flumina plaudent manu, simul montes exultabunt a con¬ spectu Domini: * quoniam venit iudicare terram. Iudicabit orbem terrarum in iustttia, * et populos in aequitate. Gloria Patri etc. VI. Psalmus 116: Laudate Dominum omnes Gentes: * laudate eum omnes populi. Quoniam confirmata est super nos misericordia eius: * et veritas Domini manet in aeternum. Gloria Patri etc. —*K 31 H*— VII, Psalmus 132: Ecce, quam bonum et quam liicundum * habitare fratres in unum! Sicut unguentum in capite, * quod descendit in barbara, barbam Aaron: Quod descendit in oram vestimenti eius: * sicut ros Hermon, qui descendit in montem Sion. Quoniam illic mandavit Dominus benedictionem, * et vitam usque in saeculum. Gloria Patri etc. In ingressu ecclesiae synodalis: Antiphona Salve Regina cum y. et et Oratione. Nota. Qui crucem in Processione fert, Clericus saltem sit superpeiliceo indutus, servet in omnibus decorem tanti vexilli, quod praefert, apte, decore et recte ferat, graviter et religiose incedat. Acolythi hinc inde cum candelabris accensis et in angustiori loco prae- eant, Crucifer sequatur. Clerus ordine sequatur cum reverentia et religiosa devotione, ut exemplo suo excitetur popuius ad pietatem. Salutationibus non vacent, colloquiis inter se abstineant, oculorum va- gationem vitent. Bini aeque procedant et ne mini¬ mum quidem ab ordine discedant. Certum spatium semper servent inter se. In via nunquam subsistant, nisi iussi a Praefectis. Hymnos et psalmos cantent ad praescriptum et de libro, ne errent. 2. Quum processio in ecclesiam seminarii clericalis venerit, Synodales loca ibi parata occupabunt, quae durante Synodo tenebunt. Quando processio non lit. saeculares Synodi Sodales veste talari cum birreto, regulares habitu sui ordinis, Officiales vero, exceptis Tudicibus synodalibus, Praefectis hospitiorum et Con- fessariis, veste chorali induti in ecclesia apparebunt. 3. Celsissimus Antistes accipit štolam rubei coloris et tlexis genibus incipit hymnum: Veni Creator , quo alternatim recitato post Colleetam de Špiritu Sancto —K 32 >f- dicit orationem: Adsumus. 1 Sequitur allocutio in- auguralis. 4. Praelecto mox decreto de Officialibus Synodi Pro- motor, Secretarius, Notarius et Procurator Cleri loca designata occupabunt, demandato šibi munere functuri. o. Accedit Promotor ad sedem Episcopi instans, ut actiones primae Sessionis publicae indicantur et praeparentur. 6. Accepto Praesulis mandato praelegit Secretarius Sum- marium istarum actionum. 7. Sequitur Promotoris instantia de constituendis et respective approbandis in Synodo Examinatoribus Cleri. 8. Praelectis per Secretarium nominibus eorum, quos Ordinarius constituit Examinatores Ordinandorum , proponunlur per Celsissimum Examinatores Promo- vendorum ad benejicia curata in Synodo approbandi; facto dein per Promotorem, Secretarium et Nota- rium scrutinio, publicantur nomina eorum, quos Synodus approbavit. 9. Sequitur Promotoris instantia de constituendis Com- missionibus pro deliberanda Svnodi materia. 10. Exposita per Antistitem methodo, qua consultationes in Congregationibus particularibus expediendae erunt, praelegentur nomina eorum, quos singularum Commis- sionum Praesides, Considtores, Referentes et Notarios elegerit; quibus mox materia deliberanda exhibetur. 11. Ilomagium a Synodi sodalibus per ignem electricum manifestandum Sanctissimo Patri Leoni XIII., Reve- rendissimo electo Principi-Arcliiepiscopo Salisburgensi et Suae caesareae ac regiae Apostolicae Maiestati Augustissimo Imperatori Francisco Iosepho I. 12. Facta dein indictione primae Sessionis publicae fit gratiarum actio, 2 et Congregatio dimittitur. 1 Pa?. 39—40. Pag. 41. —K 33 H— 13. Eodem vespere ab hora sexta usque ad septimam campanae Ecclesiae cathedralis, Ecclesiae b. Mariae, s. Magdalenae et s. Aloysii sollemniter pulsantur. De prima Sessione puhlica. Hora septimct matutina omnes Synodi Ofjiciales et Sodales convenient in ecclesia s. Alogsii, et cum rite parati fuerint, 1 ordinatur Processio ad valvas eccle¬ siae, adventum Celsissimi expectatura. 2. Ordo Processionis sequens erit: a) Praefertur crux Ecclesiae cathedralis; b) Clerus ad Synodum vocatus, et quidem praeeun- tibus illis, qui non sunt beneficiati cum cura ani- marum, parochi rurales , sequentibus mox decanis; c) Seminarii dioecesani utriusque Superiores et Theo- logiae Doctores atque Professores; d) Praepositus Petoviensis et Abbas saecularis Cele- iensis; e) P. Abbas Trappistarum vel eius Vicarius; f) Clerus Ecclesiae cathedralis; g) Magistri Caeremoniarum, Acolyt,hi et Ministri pro faciendo Sacro; h) Capitulum calhedrale in corpore procedens. 3. Ecclesiam ingressus occupabit Clerus synodalis sedi- lici, quae in ecclesiae navi a dextris et sinistris posita sunt, prout eis per Magistrum Caeremoniarum assig- nabuntur. 4. Mox cum Celsissimus Antistes sedem suam occupa- verit, persolvitur Tertia. Qua linita et paratis omni¬ bus, quae ad Sacrum requiruntur, procedit Episcopus ad altare, et intonat hymnum: Veni Creator Spi- ritus. Absolutis dein versiculo, responsorio et com- petenti oratione celebrabit Missam de Špiritu sancto. 2 1 Clerus ad Synodum vocatus superpetticeis et birretis indutus sit in Sessionibus publicis. 2 Gloria, unaOratio, Gredo, Praef. de Špirit, s. et uit. Evang. s. Ioannis. 3 —K 34 >s~ 5. Finita Missa Episcopus depositis paramentis accipit pluviale rubrurn cum mitra , accedit ad altare et genuflexus incipit Anliphonam: Exaudi, et persol- vuntur preces, prout Pontificale Romanum pro prima Sessione praecipit. 1 6. Recedentibus dein Acolythis inchoatur Sessio, si tempus permiserit, sermone sgnodali. Quo fiuito Pro- motor more in Synodis usitato instat pro publicatione decretorum, ad formam Synodi pertinentium, vide- licet de aperienda Synodo; de emitlenda professione fidei ; de Ministris synodaiibus; de praeiudicio non afferendo; de modo vivendi in Synodo; de non disce- dendo et de secreto servando. — Singula decreta annuente sacrorum Antistite per Secretarium Svnodi vel per eius Lectorem praeleguntur. 7. Promulgato decreto de emittenda fidei professione Episcopus, deposita mitra , conversus ad altare genu- flectit, et manu libro Evangeliorum admota, voee elevata professionem fidei emittit, ceteris eum com- muni recitatione sequentibus. 2 — Facta recitatione Pontifex in genua provolutus et dextera sacrosanctis Evangeliis imposita iuramentum emittit in hanc for¬ mam: Ego Michael, Princeps-Episcopus Lavantinus, promitto, spondeo, profiteor, detestor, anathematizo, voveo et iuro iuxta Professionis fidei formulam a Pio IV. e t Pio IX. p r a e s c r i p t a m, singula s i n- gulis referendo: Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! Dein sedens accipit mitram et librum Evangeliorum; moxque omnes in Synodo congregati trini ac trini accedunt, et tres digitos manus dexterae, in sollemni iure- iurando elevari solitos, nudos ponunt super initium sancti Evangelii secundum loannem ac formulam iuramenti finalem dicunt: Ego idem N. N. spondeo , 1 Pag 41—50. — 2 Pag, 61—63. -« 35 »- voveo ac mr o. Sic me Deus adiuvet et liaec sdneta Dei Evangelia. In fine osculantur textum Evangelii. 1 8. Ad instantiam Promotoris promulgatur per Secreta- rium decretum de approbatis in Synodo Examina- toribus promovendorum ad beneficia curata, qui si praesentes fuerint, statim accedunt ad Antistitem, sollemni iuramento devinciendi. 9. Promulgatis eis, quae Antistes in hac Sessione prima promulganda decrevit, sequitur instantia Pro¬ motoris, ut proxima Sessio indicatur et de Sessionis habitae actione Instrumentum conficiatur (instantia pro rogitu Notarii). 10. Quibus actis Episcopus sollemnem benedictionem im- pertitur. Dein depositis vestibus ordinatoque recessu Clerum in valvis ecclesiae dimittit et in Aedes epi- scopales redit. De Congregationibus particularibus. Actiones Congregationum particularium expedientur Per quatuor Commissiones, quarum singulis Episcopus peculiarern materiae synodalis partem committet deli- berandam. Sessiones harum Commissionum habebuntur tempore ^pportuno. Pro qualibet Commissione parabitur in aedibus Seminarii maioris et minoris episcopalis peculiare conclave, l n quo eiusdem Commissionis Consultores hora accura- bus adhuc, determinanda ad faciendam actionem svno- dalem convenient. Actioni praemitlunlur preces, 2 per sodales et Prae- sidem dicendae, cuius erit, consultationes optimo, quo beri poterit, modo dirigere, et curare, ut de actione Sessionis per Notarium, quem ipse designaverit, confici¬ atur Instrumentum seu Protoeollum finita actione prae- legendum et Episcopo, cum eodem die ad faciendam 1 Collectio rituum dioecesis Lavantinae. Marburgi, 1896. Pag. 437—441. 2 Pag. 39—40. 3 * —-K 36 >f- Congregationem generalem venerit, exhibendum. — Ad Praesides harum Commissionum pertinet quoque, ut Pro- curatori deri in scriptis tribuant vota et consilia singu- lorum Consultorum, quatenus isti petierint, ut de his suis desideriis in Congregationibus generalibus annuente vi- delicet Ordinario publice agatur. — In fine Sessionum persolvetur grcitiarum aetio . 1 2 De secunda Congregatione generali. Secunda Synodi Congregatio generalis eodem die a meridie habebitur hora quarta. (Si variae circumstantiae, uti personarum, locorum et temporum, permiserini, haec Congregatio hora secunda pomeridiana in Sacello sanctae Crucis in episcopali Praedio Vindenavii celebrabitur.) a Adveniente Antistite persolventur Vesperae cum Com- pletorio, dein preces pro Congregatione generali praescriptae quibus finitis more solito incipit aetio sgnodalis. Habebitur prima meditatio. Deinde Episcopus, prout opportunum duxerit, dilucidabit singulas propositae mate- riae synodalis partes, quibus actis ad instantiam Promo- toris consilia et desideria Cleri per illius Procuratorem ezponentur. Deinde Ordinarius instruit Clerum de Ttstibus syno- dalibus et de Iudicibus in partibus, sique ei placuerip Clero renuntiat, quos huic obeundo muneri devinciendos statuerit. Pari modo, si ei in Domino consultum vide- bitur, eliget nominabitque viros, quos ludicii sui ecclesi- astici in causis criminalibus et civilibus nec non matri- monialibus constituerit Consiliarios. His actis ad Promotoris instantiam praelegetur per Secretarium Summarium proximae Sessionis publieae nec 1 Pag. 41. 2 Dieta adiuncta non permiserunt, ut saerorum Antistes in Capella sanctae CrucisVindenavii salutasset Synodales. Propterea eos amiciterinvitavit, ut sumerent in princ, episc. Residentia Marburgi saltem aliqualem reereationem. Insuper de- claravit, se paratum esse, sumptus tolerare pro omnibus Synodo interessentibus,, qui eos praestare nequeunt. ~e< 37 *- non Decretum de ofjicio mortuorum, quibus indictis preces pro gratiarum actione 1 fiunt. De altera Sessione puhlica. Die secjuenti celebrabitur altera Sessio puhlica. Hora septima convenient omnes Synodi Sodales et Officiales in ecclesia ad s. Alogsium ibidemque paratis pa- randis expectant Antistitem. Qui cum post horam septi- mam cappa indutas venerit, Clero in locis designatis disposito, persolvitur Tertia. Sequitur Missa, pro defunctis episcopis et sacerdo- tibus dioecesis Lavantinae per Dignitarium e Capitulo ecclesiae cathedralis celebranda . 1 2 Missa finita induitur Episcopus paramentis nigris pro facienda Absolutione. Quibus peractis inchoatur Sessio altera puhlica pre- cibus, quae pro secunda die in Pontificali Romano de- scribuntur . 3 * Sequitur contio sgnodalis et lectio eorum, quae Ordinarius promulganda decrevit. Si Antistiti placuerit, advocantur constituti Testes sgnodales, Iudices in partihus et ludicii dioecesani Con- siliarii ad praestandum iuramentum per tactum Evan- f/eliorum vel Reliquiarum Sanctorum , ex Reliquiario altaris maioris Ecclesiae cathedralis apportatarum more vetusto. Indicta Sessione proxima Episcopus sollemnem hene- dictionem elargitur. Depositis vestibus factoque recessu Clerum in ostio ecclesiae dimittit. De tertia, quarta et quinta Congregatione generali. I. Hora quarta erit tertia Congregatio generalis modo supra praescripto. Habebitur secunda meditatio. II. Die sequenti peragetur quarta Congregatio gene¬ ralis, ad quam Clerus synodalis eadem hora et eodem 1 Pag. 41. 2 Cum unica Collecta „Deus, qui inter apostolicos. 11 Epist. et Evang., quae in Missali habentur in prima Missa pro defunctis. Pag. 50—53. —K 38 »- modo, qui priori pagina describitur in altera Sessione puhlica, conveniet. Absoluta, cum ad ecclesiam venerit Celsissimus An- tistes, Tertia, celebrabitur per Canonicum Capituli cathe- dralis Missa de die, cui Episcopus assistet indutus pluvicdi albi coloris. Peracta Missa inchoatur Congregatio precibus ad hanc praescriptis. Dein habebitur meditatio tertia. Qua absoluta publicantur Constitutiones, quas Illustrissimus Antistes decrevit. Quibus actis preces fiunt pro gratiarum. actione. Deinde tempus liberum pro facienda confessione saeramentali. III. Hora guarta habebitur quinta et ultima Congre¬ gatio generalis modo supra descripto. Litterae homagiales, Sunimo Pontilici mittendae, re- censentur. In line fit benedictio lapidum marmoreorum memorabilium, qui in ecclesiis parochialibus in piam memoriam anni aurei eriguntur. De tertia et ultima Sessione puhlica. Die sequenti celebrabitur Sessio puhlica fina,lis, ad quam Clerus synodalis hora sexta vel alia iuxta temporis exigentias definienda et modo, qui priori pagina de¬ scribitur, conveniet. Absoluta, cum ad ecclesiam venerit Antistes, Tertia , cantatur per Antistitem Missa de ss. Trinitate , 1 sub qua sacerdotes assumptis stolis accedunt ad sacram commu- nionem, qua accepta sumunt ablutionem. Peracta Missa inchoatur Sessio postrema precibus, pro die tertia in Pontilicali praescriptis . 1 2 Praemissa allocutione congratulatoria publicantur, quae Antistes decrevit, et absoluta actione excipit Clerus monita Episcopi de observantia Statutorum synodalium. 1 Addita oratione pro gratiarum actione sub duplici conclusione 2 Pag. 53—56. —H 39 Dein praelegitur Syllabus omnium et singulorum, Tui huic Synodo dioecesanae praesentes adesse debent. Absentes notentur. Postqaam ad instantiam Promotoris lectum fuerit decretum turn de Synodo jinienda , tam de illa, quae pro- xime habenda erit , Episcopus subscribit Statutis; postea coram Venerabili exposito et incensato intonat more solito hymnum: Te Deum laudamus , quem Clerus alta voce prosequitur. Iiymno finito Episcopus subnectit ora- tionem finalem: Nulla est, Domine. 1 Deinde fit, praemissa Celsissimi Praesulis instructione , Dedieatio et Consecratio Cleri sacratissimo Cordi lesu. 2 Quam sequitur apertio portarum ecclesiae necnon publi- ccitio plenariarum Indulgentiarum et praelectio decreti de 8ynodo dimittenda ac sollemnis Clero impertienda bene- dictio • qua data persolvuntur Acclamationes . 3 Denique primus Diaconus Pontitici assistens alta voee dicit: Recedamus in pace , cunctisque acclaman- tibus: In nomine Ckristi. Episcopus saoras vestes de- ponit ordinatoque recessu Clerum in foribus ecclesiae in nomine Domini dimiltit atque in Episcopium se confert. -- Preces in Synodo persolvendae . 4 A) In Congregationibus generalibus et partieularibus: 1. Ante actionem synodalem: Veni Creator Spiritus — Mentes tuorum visita — lmple superna gratia — Quae tu creasti pectora. Qui diceris Paraclitus — Altissimi donum Dei — Fons vivus, ignis, charitas — Et spiritalis unctio. Tu septiformis munere — Digitus paternae dexterae — Tu rite promissum Patris — Sermone ditans guttura. 1 Pag. 55. — 2 Pag. 56—57. — 3 Pag. 57 — 61. 4 Cfr. Pontif. Rom. Ordo ad Synod. —H 40 >s~ Accende lumen sensibus — Infunde amorem cor- dibus — infirma nostri corporis — Virtute firmans perpeti. Hostem repellas longius — Pacemque dones protinus — Ductore sic te praevio — Vitemus omne noxium. Per te sciamus da Patrem — Noscamus atque Fi- lium — Teque utriusque Spiritum — Credamus omni tempore. Deo Patri sit gloria — Et Filio, qui a mortuis sur- rexit, ac Paraclito — In saeculorum saecula. Amen. y. Emitte Spiritum tuum, et creabuntur. 1^. Et renovabis faciem terrae. Oremus. Deus, qui corda tidelium Sancti Spiritus iilustratione docuisti, da nobis in eodem Špiritu recta sapere, et de eius semper consolatione gaudere. Per Do- minum nostrum Iesum Christum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitale eiusdem Spiritus sancti Deus per omnia saecula saeculorum. Amen. Adsumus, Domine sancte Spiritus, adsumus peccati quidem immanitate detenti, sed in nomine tuo specialiter aggregati; veni ad nos, adesto nobis, dignare illabi cor- dibus nostris; doce nos, quid agamus; quo gradiamur, ostende; quid efficiamus, operare. Esto solus et suggestor et effector iudiciorum nostrorum, qui solus cum Deo Patre et eius Filio nomen possides gloriosum; non nos patiaris perturbatores esse iustitiae, qui summe diligis aequitatem; ut sinislrum nos non ignorantiae trahat; non favor inflectat; non acceptio muneris vel personae cor- rumpat; sed iunge nos tibi efficaciter solius luae gratiae dono, ut simus in te unum et in nullo deviemus a vero; quatenus in nomine tuo collecti, sic in cunctis teneamus cum moderamine pietatis iustitiam, ut hic a te in nullo dissentiat sententia nostra, et in futuro pro bene gestis consequamur praemia sempiterna. 1$. Amen. —K 41 *- 2. Post actionem synodalem: Antiphona: Confirma hoc, Deus, quod operatus es in nobis, a templo saneto tuo, quod est in lerusalem. j. Benedicamus Patrem et Filium cum saneto Špiritu. Laudemus et superexaltemus eura in saecula. Oremus. Deus, apud quem pro perceptis doniš grati- tudo secura est alterius beneficii impetratio, da nobis dignas Tibi pro collatis beneficiis gratias rependere, ut naisericordiam Tuam ad impertienda nobis nova bona provocemus. Per Christum Dominum nostrum. 1$. Amen. Sequitur oratio ab omnibus recitanda: Sub tuum praesidium confugimus — sancta Dei genitrix — nostras deprecationes ne despicias in neces- sitatibus nostris; sed a periculis cunctis — libera nos semper — Virgo gloriosa et benedicta — Domina nostra — Mediatrix nostra — Advocata nostra — tuo Filio nos reconcilia — tuo Filio nos commenda — tuo Filio nos repraesenta. Hf. Vultum tuum deprecabuntur. I). Omnes divites plebis. Oremus. Defende, quaesumus, Domine, beata Maria semper Virgine intercedente nostram ab omni adversitate familiam, et toto corde Tibi prostratamab hostium pro- pitius tu ere clementer insidiis. Per Christum Dominum nostrum. B. Amen. v. Divinum auxilium sit semper nobiseum. f&. Amen. B) In Sessionibus publieis: 1. In Sessione primae diei: Pontifex ante falclistorium šibi paratum genuflexus, deposita mitra, incipit schola prosequente Antiphonam: Exaudi nos, Domine, quoniam benigna est miseri- nordia tua, et secundum multitudinem miserationum tuarum respice nos, Domine. -« 42 Incepto Psalmo, sedet Pontifex, aceepta mitra, et sic manet, quousque finiatur Psalmus et Antiphona repetatur. Psalmus 68. Salvam me fac Deus: * quoniam intra- verunt aquae usque ad animam meam. Inlixus sum in limo profundi: * et non est sub- stantia. Veni in altitudinem maris * et tempestas demersit me. Laboravi clamans, raucae factae sunt fauces meae : * detecerunt oculi mei, dum spero in Deum meum. Multiplicati sunt super capillos capitis mei, * qui oderunt me gratis. Confortati sunt, qui persecuti sunt me, inimici mei iniuste: * quae non rapui, tune exsolvebam. Deus, tu scis insipientiam meam: * et debeta mea a te non sunt abscondita. Non erubescant in me, qui expectant te, Domine, * Domine virtutiim. Non eonfundantur super me: * qui quaerunt te, Deus Israel. Quoniam propter te sustinui opprobrium: * operuit confusio faciem meam. Extraneus faetus sum fratribus meis, * et peregrinus filiis matris meae. Quoniam zelus domus tuae comedil me: * et op- probria exprobrantium tibi ceciderunt super me. Et operui in ieiunio animam meam; * et faetum est in opprobrium mihi. Et posui vestimentum meum cilicium: * et faetus sum illis in parabolam. Adversum me loquebantur, qui sedebant in porta: * et in me psallebant, qui bibebant vinum. Ego vero orationem meam ad te, Domine: * tempus beneplaciti, Deus. In multitudine misericordiae tuae exaudi me, * in veritate salutis tuae. Eripe me de luto, ut non infigar, * libera me ab iis, qui oderunt me, et de profundis aquarum. -■H 43 >r Non me demergat tempestas aquae, neque absorbeat roe profundum: * neque urgeat super me puteus os suum. Exaudi me, Domine, quoniam benigna est miseri- cordia tua: * et secundum multitudinem miserationum tuarum respice in me. Et ne avertas faciem tuam a puero tuo: * quoniam tribulor, velociter exaudi me. Intende animae meae, et libera eam: * propter ini- micos meos eripe me. Tu scis improperium meum et confusionem meam: * et reverentiam meam. In conspectu tuo sunt omnes, qui tribulant me: * improperium expectavit cor meum et miseriam. Et sustinui, qui simul constristaretur, et non fuit: * et qui consolaretur, et non inveni. Et dederunt in escam meam tel: * et in siti mea potaverunt me aceto. Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum, * et in retributiones et in scandalum. Obscurentur oculi eorum, ne videant: * et dorsum eorum semper incurva. Effunde super eos iram tuam: * et turor irae tuae comprehendat eos. Fiat habitatio eorum deserta: * et in tabernaculis eorum non sit, qui inhabitet. Quoniam quem tu percussisti, persecuti sunt: * et super dolorem vulnerum meorum addiderunt. Appone iniquitatem super iniquitatem eorum: * et uon intret in iustitiam tuam. Deleantur de libro viventium: et cum iustis non scribantur. Ego sum pauper et dolens: * salus tua Deus sus- cepit me. Laudabo nomen Dei cum cantico: * et magnificabo eum in laude. Et placebit Deo super vitulum novellum, * cornua producentem et ungulas. —K 44 Videant pauperes et laetentur: * quaerite Deum, et vivet anima vestra. Quoniam exaudivit pauperes Dominus: * et vinctos suos non despexit. Laudent illum coeli et terra, * mare et omnia rep- tilia in eis. Quoniam Deus salvam fačiet Sion: * et aedificabuntur civitates Iuda. Et inhabitabunt ibi, * et haereditate acquirent eam. Et semen servorum eius possidebit eam: * et qui diligunt nomen eius, habitabunt in ea. Gloria Patri etc. Sicut erat etc. Finito Psalmo et repetita Antiphona, Pontifex surgit , et deposita mitra, versus ad altare dicit: Adsumus, Domine sancte Spiritus, adsumus peccati quidem immanitate detenti, sed in nomine tuo specialiter aggregati: veni ad nos, adesto nobis, dignare illabi cor- dibus nostris: doce nos, quid agamus; quo gradiamur, ostende; quid efficiamus, operare. Esto solus et suggestor et effector iudiciorum nostrorum, qui solus cum Deo Patre et eius Filio nomen possides gloriosum: non nos patiaris perturbatores esse iustitiae, qui summe diligis aequitatem; ut sinistrum nos non ignorantiae trahat; non favor inflectat; non acceptio muneris vel personae corrumpat: sed iunge nos tibi efficaciter solius tuae gratiae dono, ut simus in te unum, et in nullo deviemus a vero; quatenus in no¬ mine tuo collecti, sic in cunctis teneamus cum moderamine pietatis iustitiam, ut hic a te in nullo dissentiat sententia nostra, et in futuro pro bene gestis consequamur praemia sempiterna. Respondetur ab omnibus: Amen. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui miseri- cordia tua nos incolumes in hoc loco specialiter aggre- gasti; mentes nostras, quaesumus, Paraclitus, qui a te pro- cedit, illuminet et inducat in omnem, sicut tuus promisit Filius, veritatem; cunctosque in tua fide et charitate cor- roboret; ut excitati a tem porab svnodo, proficiamus ad —k 45 *- aeternae felicitatis augmentum. Per eumdem Dominum no- strum lesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. 1^. Amen. Ora pro nobis. Finita oratione Pontifez, accepta mitra, procumbit supra faldistorium praedictum, aliis omnibus genufiecten- tibus, et dicuntur Litaniae: Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison. Christe, audi nos. Christe, exaudi nos. Pater de coelis Deus, Miserere nobis. Fili Redemptor mundi Deus, Miserere nobis. Spiritus sancte Deus, Miserere nobis. Sancta Trinitas unus Deus, Miserere nobis. Sancta Maria, Sancta Dei genitrix, Sancta Virgo virginum, Sancte Michael, Sancte Gabriel, Sancte Raphael, , Omnes ss. Angeli et Archangeli, Orate pro nobis. Omnes sancti beatorum Spirituum ordines, Orate pro nobis. Sancte Ioannes Baptista, Ora pro nobis. Sancte Ioseph, Ora pro nobis. Omnes sancti Patriarchae et Prophetae, Orate pro nobis. Sancte Petre, Sancte Paule, Sancte Andrea, Sancte lacobe, Sancte Ioannes, Sancte Thoma, Sancte lacobe, Sancte Philippe, Sancte Bartholomaee. Sancte Matthaee, Sancte Simon, Sancte Thaddaee, Ora pro nobis. -* 46 H~ Sancte Sancte Sancte Sancte Omnes Omnes Omnes Sancte Sancte Sancte Sancti Sancti Sancti Sancti Omnes Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Omnes Omnes Sancte Sancte Sancte Sancte Sancte Omnes Omnes Sancta Sancta Sancta Sancta Sancta Ora pro nobis. Mathia, Barnaba, Luca, Marce, sancti Apostoli et Evangelistae, Orate pro nobis. sancti Discipuli Domini, ) sancti Innocentes, ) Stephane, Orate pro nobis. Ora pro nobis. Orate pro nobis. Ora pro nobis. Laurenti Vincenti, Fabiane et Sebastiane, Ioannes et Paule, Cosma et Damiane, Gervasi et Protasi, sancti Martyres, Silvester, Gregori. Ambrosi, Augustine, Hieronvme, Martine. Nicolae sancti Pontitices et Confessores, Orate pro nobis. sancti Doctores, Orate pro nobis. Benedicte, Antoni, Bernarde, Dominice, Francisce, sancti Sacerdotes et Levitae, Orate pro nobis. sancti Monachi et Eremitae, Orate pro nobis. Maria Magdalena, Agatha, Lucia, Agnes, Caecilia, Ora pro nobis. Ora pro nobis. —H 47 *- Sancta Catharina, \ Sancta Anastasia, j Ora pro nobis. Omnes sanctae Virgines et Viduae, Orate pro nobis. Omnes Sancti et Sanctae Dei, Intercedite pro nobis. Propitius esto, Parce nobis Domine. Propitius esto, Exaudi nos Domine. Ab omni malo, ) A tlagello terraemotus, j A subitanea et improvisa morte, Libera nos Domine. Ab insidiis diaboli, Libera nos Domine. Ab ira et odio et omni mala voluntate, Libera nos Domine. A špiritu fornicationis, Libera nos Domine. A fulgure et tempestate, Libera nos Domine. Per mysterium sanctae incarnationis tuae, Libera nos Domine. Per adventum tuum, Libera nos Domine. Per nativitatem tuam, Libera nos Domine. Perbaptismumetsanctumieiunium tuum,Libera nos Domine. Per crucem et passionen tuam, Libera nos Domine. Per mortem et sepulturam tuam, Libera nos Domine. Per sanctam resurrectionem tuam, Libera nos Domine. Per admirabilem ascensionem tuam, Libera nos Domine. Per adventum Spiritus sancti Paracliti, Libera nos Domine. In die iudicii, Libera nos Domine. Peccatores, Te rogamus, audi nos. Ut nobis parcas, Te rogamus, audi nos. Ut nobis indulgeas, Te rogamus, audi nos. Ut ad veram poenitentiam nos perducere digneris, Te rogamus, audi nos. Ut Ecclesiam tuam sanctam regere et conservare digneris, Te rogamus, audi nos. Ut domnum Apostolicum et omnes Ecclesiastieos ordines in sancta religione conservare digneris, Te rogamus, audi nos. Ab omni peccato, Ab ira tua, Libera nos Domine. —K 48 >*-- Ut inimicos sanctae Ecclesiae humiliare digneris, Te ro- gamus audi nos. Ut Regibus et Principibus christianis pacem et veram concordiam donare digneris. Te rogamus audi nos. Ut cuncto populo christiano pacem et unitatem largiri digneris, Te rogamus audi nos. Ut nosmetipsos in tuo sancto servitio confortare et con- servare digneris, Te rogamus audi nos. Ut mentes nostras ad coelestia desideria erigas, Te ro¬ gamus audi nos. Ut omnibus benefactoribus nostris sempiterna bona retri- buas, Te rogamus audi nos. Ut animas nostras, fratrum, propinquorum et benefactorum nostrorum ab aeterna damnatione eripias, Te rogamus audi nos. Ut fructus terrae dare et conservare digneris, Te rogamus audi nos. Pontifex surgit, et baculum pcistoralem in sinistra tenens, stans versus ad Sgnodum, dicit: Ut hanc praesentem Synodum visitare, disponere et bene f dicere digneris. 1^. Te rogamus audi nos. Producens signum crucis paritev super omnes, quo facto, iterurn occumbit, Litaniis perjiciendis. Ut nos exaudire digneris, Te rogamus audi nos. Fili Dei, Te rogamus audi nos. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, Parce nobis Domine. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, Exaudi nos Domine. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, Miserere nobis. Christe, audi nos. Christe, exaudi nos. Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison. Quibus dictis, surgunt omnes, et Pontifex depositco mitra dicit stans adversus ad oltar e: Oremus. Et ministri: Flectamus genua. I£. Levate. Da, quaesumus, Ecclesiae tuae, misericors Deus, ut Špiritu sancto congregata, secura tibi devotione servire mereatur. Per Dominum nostrum Iesum Christum Filium —H 49 h — tuum: qui lecum vivit et regnat iti unitate eiasdem Spi- ritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Ifc. Amen. Deincle Pontifex, accepta mitra, ascendit ad sedem šibi paratam in piano altaris ita, ut in ea sedens dorsum suum vertat ad altare. Et imponit incensum in thuri- bulum, et benedicit more solito. Diaconus dalmatiea in- dutus, praecedentibus thuriferario et duobus ceroferariis et Subdiaeono tunicella induto, paramentis rubeis, bene- dictione accepta a Pontijice, cantat in loco convenienti: Sequentia sancti Evangelii secundum Lučam. in iilo tempore: Convocatis Iesus duodecim Apo- siolis dedit illis virtulem et potestatem super omnia dae- monia, et ut languores curarent. Et misit illos, praedicare f egnum Dei et sanare infirmos. Et ait ad illos: Nihil tuleritis in via, neque virgam, neque peram, neque pa~ nem, neque pecuniam, neque duas tunicas habeatis. Et in quamcunque domum intraveritis, ibi manete, et inde ne exeatis. Et quicumque non receperint vos, exeuntes de civitate illa, etiam pulverem pedum vestrorum excutite in testimonium super illos. Egressi autem circuibant per castella, evangeli/antes et curantes ubique. Quo finito, liber Evangeliorum apertus per Snbdia- conuni portatur Pontifici per eum oscidandus, qui et deinde incensatur. Quo facto, Pontifex ipse ante sedem sua/m prae- dictam, deposita mitra, versus ad altare, atque alii omnes in locis suis genuflectunt. Tum Pontifex sic genuflexus incipit cantando, schola proseguente , hgmnum: Veni creator Spiritus, mentes tuorum visita: * imple superna gratia, quae tu creasti pectora. Finito primo versu, Pontifex surgit , stans versus ad altare, sine mitra, usque ad finem hgmni: similiter omnes alii cum Pontijice surgunt. Qui diceris Paraclitus, altissimi donum Dei: * fons vivus, ignis, charitas et spiritalis unctio. Tu septiformis munere, digitus Paternae dextcrae: * Tu rite promissum Patris, sermone ditans gutlura. 4 —« 50 H— Accende lumen sensibus, infunde amorem cordibus, * inlirma nostri corporis virtute tirmans perpeti. Hostem repellas longius, pacemque dones protinus; * ductore sic te praevio, vitemus omne noxium. Per te sciamus da Patrem, noscamus atque Filium: * teque utriusque Spiritum credamus omni tem pore. Deo Patri sit gloria. et Filio, qui a mortuis * sur- rexit ac Paraclito, in saeculorurn saecula. Amen. 2. In Sessione secundae tliei: Pontifex, paratus ut supra, procedit coram altari, Diacono et Subdiaeono, paratis ut supra, ipsum associan- tibus, et ibi in faldistorio ante medium altaris iuxta infe- riorem gradum šibi parato genujiexus, deposita mitra , inchoat, scliola proseguente, Antiphonam. Propitius esto peccatis nostris Domine, ne quando dicant gentes: Ubi est Deus eorum? Finita Antiphona et ineepto Psalma, sedet Pontifex, reasumta mitra, usque ad finem Psalmi. Psalmus 78. Deus, venerunt gentes in haereditatem tnam, polinerunt templum sanctum tuum: * posuerunt lerusalem in pomorimo custodiam. Posuerunt morticina servorum tuorum escas volati- libus coeli: * carnes sanctorum tuorum bestiis terrae. Effuderunt sanguinem eorum tamquam aquam in circuitu lerusalem: * et non erat, qui sepeliret. Facti sumus opprobrium vicinis nostris: * subsan- natio et illusio his, qui in circuitu nostro sunt. Usquequo Domine irasceris in finem: * accendetur velut ignis zelus tuus? Effunde iram tuam in gentes, quae te non nove- runt; * et in regna, quae nomen tuum non invocaverunt. Quia comederunt lacob: * et locum eius desola- veruni. Ne memineris iniquitatum nostrarum antiquarum, cito anticipent nos misericordiae tuae: * quia pauperes facti sumus nimis. —K 51 >*■- Adiuva nos Deus salutaris noster, et propter gloriam nominis tui Domine libera nos: * et propitius esto peccatis nostris propter nomen tuum. Ne forte dicant in gentibus: Ubi est Deus eorum ? * et innotescat in nationibus coram oculis nostris. Ultio sanguinis servorum tnorum, qui effusus est: * introeat in conspectu tuo gemitus compeditorum. Secundum magnitudinem brachii tui, * posside lilios mortificatorum. Et redde vicinis nostris septuplum in sinu eorum: * improperium ipsorum, quod exprobraverunt tibi Domine. Nos autem populus tuus et oves pascuae tuae: * ■confitebimur tibi in saeculum. In generationem et generationem: * annuntiabimus iaudem tuam. Gloria Patri et Filio etc. Sicut erat in principio etc. Deinde finito Psalmo et repetita Antiphona, Pontijex deposita mitra surgit, et stans versus ad, altare dicit: Oremus. Nostrorum tibi, Domine, curvantes genua cordium, quaesumus, ut bonum, quod in nobis a te requi- ritur, exequamur: scilicet, ut prompta tecurn sollicitudine gradientes, discretionis arduae subtile iudicium faciamus: ac misericordiam diligentes. clareamus studiis tibi placitae actionis. Per Christum Dominum nostrum. I£. Amen. Oremus. Mentibus nostris, quaesumus, Domine, Spi- ritum sanctum benignus infunde, quatenus in nomine tuo collecti, sic in cunctis teneamus cum moderamine pietatis iustitiam, ut hic a te in nullo dissentiat voluntas nostra, sed semper rationabilia meditantes, quae tibi suni: placita, et dictis exequamur et factis. Per Dominum no¬ strum Iesum Christum Filium tuum; qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. 1^. Amen. Oremus. Et ministri dieunt: Flectamus genua. 1$. Levate. 4 * —K 52 'A— Deus, qui nos iustitiam loqui, et quae recta sunt, praecipis iudicare: tribue nobis, ut neque iniquitas in ore nec pravitas inveniatur in mente: ut puro cordi purior sermo consentiat, ostendatur in opere iustitia r neque appareat dolus in lingua, sed ex corde veritas proferatur. Per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum: Qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus- sancti Deus, per omnia saecula saeeuiorum. Amen. Post haec Pontifex, accepta mitra, ascendit ad planum altaris, et sedet in sede seu faldistorio ibidem šibi paralo. Tum accedit Diaeonus cum tkuriferario, et Poritifex imponit incensum; deinde Diacono benedicit , qui procedens ad locum consuetum signal, incensat et cantat Evangelium r ut heri, Pontijice ante sedem praedictam sine mitra, verso ad Diaeonum, st ant e. Sequentia sancti Evangelii secundum Lučam. in illo tempore: Designavit Dominus et alios septua- ginta duos: et misit illos binos ante faciem suam in omnem civitatem et locum, quo erat ipse venturus. Et dicebat illis: Messis quidem multa, operarii autem pauci. Rogate ergo dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. Ite: ecce, ego mitto vos sicut agnos inter lupos. Nolite portare sacculum, neque peram, neque cal- ceamenta, et neminem per viam salutaveritis. In quam- cumque domum intraveritis, primum dicite: Pax huic domui: et si ibi fuerit filius pacis, requiescet super illum pax vestra: sin autem, ad vos revertetur. In eadem autem domo manete edentes et bibentes, quae apud illos sunt : dignus est enim operarius mercede sua. Nolite transire de domo in domum. Et in quamcumque civitatem intra¬ veritis, et susceperint vos, manducate, quae apponuntur vobis: et curate infirmos, qui in illa sunt, et dicite illis : Appropinquavit in vos regnum Dei. Quo jinito, et per Pontificem libro osculato, et ipso incensato, Pontifex sine mitra ante sedem praedictam versus ad altare, ac aliis omnibus in suis locis genuflexis, incipit schola prosequente, hgmnurn: Veni Oreator Spi- -K 53 *- ritus. Et dicitur totus, ut supra pag. 49, quem scliola pro- $equitur, ut in primo die. Finito primo versu, Pontifex surgit, stans versus ad oltar e, detecto capite usque ad finem hgmni. Simili modo faciunt omnes alii. In Sessione tertiae diei: a) Ante Sessionem. Pontifex paratur, ut heri, assistentibus šibi Diacono et Subdiacono paratis , geneflexus in faldistorio iuxta infe¬ rioren gradum ante medium altaris šibi poroto, deposita mitra, incipit, schola prosequente, Antiplionam. Exaudi nos, Domine, quoniam benigna est miseri- cordia tua: et secundum multitudinem miserationum tuarum respice nos, Domine. Psalmus: Salvum me fac Deus: * quoniam intra- verunt aquae usque ad animam meam. Et dicitur totus, prout habetur supra in primo die pag. 42. Deinde repe- titur Antiphona. Incepto Psalmo, Pontifex sedet, et accipit mitram sic manens, quousque Psalmus jiniatur et Antiphona repetatur; qua repetita, deposita mitra, surgit , et stans versus ad altare, dieit: Oremus. Ad te, Domine, interni clamoris vocibus proclamantes, unanimiter postulamus, ut respectu tuae gratiae solidati, praecones veritatis efficiamur intrepidi, tuumque valeamus verbum c um omni fiducia loqui. Per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. 1$. Amen. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui sacro verbi tui oraculo promisisti: Ubi duo vel tres in nomine tuo congregati essent, te medium tore: adesto coetui nostro propitius, et cor nostrum illumina misericors, ut a bono misericordiae tuae nullatenus aberremus, sed rectum iustitiae tuae tramitem in omnibus teneamus. Per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum: —H 54 >f- qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Deus ? per omnia saecula saeculorum. I£. Amen. Oremus. Et ministri dicunt: Flectamus genua. 1$. Levate. Deus, qui populiš tuis et indulgentia consulis et amore dominaris; da spiritum sapientiae tuae, quibus dedisti regimen disciplinae; ut de profectu sanctarum ovium fiant gaudia aeterna pastorum. Per Dominum nostrum lesum Christum Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. 1^. Amen. Post haec Pontifex, aceepta mitra, ascendit ad planum altaris, sedens in sede seu faldistorio ibidem šibi parato . Tune accedit Diaeonus eum tliuriferario, et Pontifex im- ponit incensum; deinde benedicit Diacono, qui procedens ad locum consuetum signat, incensat et cantat Evangelium, ut heri, Pontijice ante sedem praedictam sine mitra, verso ad Diaconum, stante. Sequentia sancti Evangelii secundum Matthaeum. In illo tempore dixit lesus discipulis suis: Si pecca- verit in te frater tuus, vade et corripe eum inter te et ipsum solum; si te audierit, lucratus eris fratrem tuum. Si autem te non audierit, adhibe tecum adhuc unum vel duos, ut in ore duorum vel trium testium štet omne verbum. Quod si non audierit eos: dic Ecclesiae. Si autem Ecclesiam non audierit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus. Amen dico vobis, quaecumque alligaveritis super terram, erunt ligata et in coelo: et quaecumque solveritis super terram, erunt soluta et in coelo. Iterum dico vobis: quia si duo ex vobis consenserint super terram, de omni re, quaecumque petierint, fiet illis a Patre meo, qui in coelis est. Ubi enim sunt duo vel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. Tune accedens Petrus ad eum dixit: Domine, quoties peccabit in me frater meus, et dimittam ei? usque sep- -M 55 >f— ties ? Dicit illi Iesus: Non dico tibi usque septies: sed usque septuagies septies. Quo finito, et per Pontijicem libro osculato , et ipso incensato , Pontifex sine mitra ante sedem praedictam versus ad altare , atque aliis omnibus in locis suis genu- flexis, incipit schola proseguente hgmnum: Veni Creator Spiritus. Et dieitur totus, ut supra pag. 4.9. Finito primo versu, Pontifex surgens, stat versus ad altare, detecto ca- pite usgue ad -finem hgmni. Simili modo faeiunt omnes cdii. Expleto hymno omnes sedent. Pontijex sedens eum mitra, Sgnodum his verbis alloguitur, si velit: Venerabiles et dilectissimi fratres! Convenit, ut ea, quae ecclesiasticis officiis et sacerdotalibus gradibus, vel etiam canonicis sanctionibus propter diversas occupati- ones. aut (quod negare non possumus) propter nostram aliorumque desidiam, non tam plene, ut oportet, executa sunt: omnium nostrum unanimi consensu et voluntate requirantur, et humiliter coram charitate vestra reci- tentur: ut, quae digna sunt emendatione, ad meliorem statum, auxiliante Domino, perducantur. Et cui fortasse aliquid, quod digestum est, displicet, charitati vestrae cum benignitate et modestia intimare non differat; quatenus totum, quod synodali conventione nostra statutum fuerit vel renovatum, absque omni contrarietate, concordia sanctae pacis ab omnibus aeque custodiatur ac teneatur, ad augmentum aeternae beatitudinis omnium nostrum. b) Oratio post Sessionem finalem. Oremus. Nulla est, Domine, humanae conscientiae virtus, quae inoffense possit tuae voluntatis iudicia expe- riri, et ideo, quia imperfectum nostrum vident oculi tui, perfeetioni deputa misericors Deus, quod perfecto aequi- tatis line concludere peroptamus; te in nostris principiis occursorem poposcimus, te in hoc fine iudiciorum no- strorum indultorem nostris excessibus speramus, scilicet, ut ignorantiae parcas, errori indulgeas, ut perfectis votis perfectam operiš efficaciam largiaris: et quia conscien- tia remordente, tabescimus, ne aut ignorantia nos traxerit —K 56 H— in errorem, aut praeceps forsitan volnntas impulerit, iusti- tiam declinare; hoc te poscimus, te rogamus, ut si quid offensionis in hac Synodi celebritate contraximus, te mi- serante, indulgentiam sentiamus: ut in eo, quod soluturi sumus aggregatam Synodum, a cunctis primum absol- vamur nostrorum nexibus delictorum; qualiter et trans- gressores venia et confitentes tibi subsequatur remune- ratio sempiterna. Per Christum Dominum nostrum. ly. Amen. Ad sacratissimum Cor lesu formula consecrationis recitanda. lesu dulcissime, redemptor humani generis, respice nos ad altare tuum humillime provolutos. Tui sumus, tui esse volumus; quo autem tibi coniuncti firmius esse possimus, en, hodie sub finem Synodi sacratissimo Cordi tuo se quisque nostrum sponte dedicat. Te quidem multi novere numquam: Te, spretis man- datis tuis, multi repudiarunt. Miserere utrorumque, benig- nissime lesu, atque ad sanctum Cor tuum rape universos. Rex esto, Domine, nec fidelium tantum, qui nullo tempore discessere a te, sed etiam prodigorum filiorum, qui te reliquerunt: fac hos, ut domum paternam cito repetant, ne miseria et farne pereant. Rex esto eorum. quos aut opinionum error deceptos habet, aut discordia separatos, eosque ad portum veritatis atque ad unitatem fidei re- voca, ut brevi fiat unum ovile et unus pastor. Rex esto denique eorum omnium, qui in vetere gentium superstitione versantur, eosque e tenebris vin- dicare ne renuas in Dei lumen et regnum. Largire, Do¬ mine, Ecclesiae tuae securam cum incolumitate libertatem; largire cunctis gentibus tranquillitatem ordinis: perfice, ut ab utroque terrae vertice una resonet vox: Sit laus divino Cordi, per quod nobis parta salus, ipsi gloria et honor in saecula! Amen . 1 1 Ex encyclica Annum sacrum, data die 25. Maii 1899, de liominibus sacratissimo Cordi lesu devovendis. 57 *— if. lesu. mitis et humilis Corde. I£. Fac cor nostrum secundum Cor tuum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, respice in Cor dilec- tissimi Filii tui, et in laudes et satisfactiones, quas in nomine peccatorum tibi persolvit, iisque misericordiam tuam petentibus Tu veniam concede placatus, in nomine eiusdem Filii tui lesu Christi, qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saecu- lorum. Amen . 1 Acclamationes in fine Synodi faciendae. Ex inslructione Caeremonialis Homani acclamationes m Sgnodis dioecesanis parcius sunt adhibendae. Propterea m Sgnodo prima et secunda Lavantina sic dieta suffragia in sessione Sgnodi finali persoluta sunt. Cum hucusque igitur acclamationes nondum sint adhibitae, dignum et lustum erit, eiusmodi iubilationes in una saltem eaqne tertia Sgnodo. Cliristo Deohomini viventi, regnanti et impe- ranti sacra atque anno iubilaeo habita, decantare. Absoluta Sessione sgnodali ultima recitat Pontifex orationem: Nulla est Domine, prout supra pag. 65 pro¬ stat. Qua persoluta et peraetis peragendis (dedicatione ss. Pordi lesu, apertione portarum, publicatione indulgen- tiarum, praelectione decreti de Sgnodo dimittenda et bene- dictione Oleri faeta) Secretarius Sgnodi indilate pr očedit ad altctre et conversus a,d Sgnodales, stante Episcopo in throno , alta et sonora voce decantat singulas acclamationes et adstantes simili concentu respondent ordine seguenti: Acclam. Genitori et Genito et ab utroque Proce- denti gloria et laus et honor in saeculorum saecula! Respon. Benedicamus Patrem et Filium cum saneto Špiritu! Laudemus et superexaltemus Eum in saecula! ' Versiculus, Responsorium et Oratio ex Decreto Urbis et Orbis de die 2. Aprilis 1899, cuius vigore Litaniae Sacratissimi Cordis lesu indulgentiis {tercentum dierum) auctae ubique terrarum pnblice recitari et decantari in posterum valent. —K 58 >*-- Acclam. Christo Deohomini, salvatori regique muncli, cui Synoclus haec est consecrata, eius Go rdi dulcissimo adoratio et homagium, claritas et virtus, honores et laudes in aeternum! Respon. Quoniam tu solus sanctus, tu solus Dominus, tu solus altissimus, lesu Christe! Dignus est agnus, qui pro nobis occisus est, accipere benedictionem et honorem et potestatem in saecula saeculorum! Adoramus te, Christe, et benedicimus tibi, quia per crucem tuam rederaisti mundum! Acclam. Virgini Deiparae, suavissimae matrinostrae Mariae, auxilio christianorum, amor et meritus cultus! Respon. Salve regina, mater misericordiae, vita, dulcedo et spes nostra, salve! Acclam. Sancto Michaeli archangelo. principi militiae coelestis, angelisque tutelaribus, beato Ioanni Baptistae patrono ecclesiae cathedralis, sancto loseph tutori terrae Styriacae, sancto apostolo Andreae protectori almae nostrae dioeceseos, cunctisquesanctis coelitibus, quorum patrocinio gaudent ecclesiae dioecesanae, iugis veneratio et sup- plicatio! Respon. Defensoribus nostris potentibus veneratio et supplicatio et gratitudo perennis! Acclam. Beatissimo Patri, gloriose regnanti Papae Leoni XIII., luminari magno, per constitutiones suas egregias totum orbem terrarum irradianti clareque col- lustranti, nec non celebratori magni et universalis Iubilaei plenus plausus et triumphus, victoria et immortalis me- moria! Respon. Clementissimo Patri et Principi christianorum, magistro infallibili, ovium et agnorum pastori, clavigero divino filialis pietas, reverentialis devotio, obedientia, con- stans adhaesio universorum! Acclam. Sacrorum antistiti nostro Michaeli, huiusce et prioris Synodi constitutori, pro singulari vigilantia et -M 59 )¥— indefessa in pietate et sacris scientiis promovendis solli- citudine 1 magnae gratiae et a Deo retributio! Respon. Magnae gratiae, lenimen cordis, gaudium in pace, prosperitas ad plurimos annos! Deus optimus ma- ximus eum propitius respiciat detque ei, ut ad vitam unacum grege šibi credito perveniat sempiternam! Acclam. Gloriosissimo nostro imperatori et regi apo- stolico Francisco Iosepho Primo, semper Augusto, septem decades vitae celebranti, publicae pacis auctori, iustitiae vindici, patri pauperum nec. non Augustissimae Domui et inclytae Dynastiae Caesareae pax a Deo, imperinm se- curum, vita prolixa, perpetua felicitas! Respon. Suae caesareae et regiae apostolicae Maiestati pax a Deo, diuturna incolumitas, illibata felicitas! Rex regum et Dominus dominantium salvum faciat imperatorem nostrum Franciscum losephum et ab omnibus tueatur ad- versis, quatenus et ecclesiasticae pacis obtineat tranquil- 1 Appositiones depromtae ex litteris gratulatoriis de die 26. Octobris 1899, duarum tenor hic est: Celsissimo ac Reverendissimo Domino Domino Michaeli Napotnik, Principi- Episcopo Lavantino etc. etc. Altare sanctissimo Cordi lesu in Ecclesia eathedrali dedicatum consecranti pro immensis laboribus decennio episcopatus peractis ac pro singulari vigilantia et indefessa in pietate et sacris scientiis promovendis sollicitudine Capitulum cathedrale Clerusque Lavantinus intimas agit gratias Deumcpie Optimum Ma- ximum precatur, ut sit Pastori et gregi Ei adhaerenti dux et via ad perdilectunr Cor sanctissimi Salvatoris. Marburgi, die 26. Octobris 1899. Ig. Orožen, Praep. cap. — Laurentius Herg, Dec. cap. — Dr. Ioan. Kri¬ žanič, Can. Sen. — Philippus Iacobus Bohinc, eccl. cathedrai. Parochus et Cano- nicus. — Car. Hribovšek, Can. cap. — Dr. los. Pajek, Can. cap. — Dr. Ioan. Mlakar, Can. cap. — Joannes Bosina, Decanus Drachenburgensis. — Thomas Rožanc, Decanus Marburgensis. — Antonius Hajšek, Decanus Slavo-Bistricensis. — Franciscus Ogradi, Abbas Celeiensis. — Josephus Fleck, Praepositus Petov. et Decanus. — M. Stoklas, Decanus Braslovč. — Bartholom. Voh, Dečan. Gono- vicen. — Jacobus Caf, Parochus et Decanus ad St. Tomae-Vel. Nedelja. — Fran¬ ciscus Jug, Parochus et Decanus Samariensis. — Joannes Skuhala, Parochus et Decanus Luttenbergensis. — Antonius Šlander, Decanus Veteroforensis. — Jos. Cižek, Decanus Jareninae. — Jos. Jurčič, Decanus St. Leonard. in Coli. slov. — I)r. Leopoldus Gregorec, Canonicus, Decanus Neoecclesiensis. — Franc. Dovnik, Decanus in Gornji Grad. — Franc. Šalamon, Archipar. et Decanus Rogatiensis. — Franciscus Hrastel, Parochus et Administrator decanatus Saldenhofensis. — Josephus Kralj, Decanus in Sauritsch. — Jacobus Lempl, Decanus in Schallthal. — Joannes Ev. Zuža, Decanus Tyberiensis. — Ilenricus Verk, Decanus Videtnsis. — Augustinus Hecel, Decanus Marenliergensis. — Pro aegroto Martino Strajnšak, Decano Čamp. Dravensis, L. Herg, Decanus cap.. —K 60 >f- litatem et post huius temporis decursum ad aeternam per- veniat haereditatem! Acclam. Reverendissimo ecclesiae cathedralis Capi- tulo, semper fideli senatui ac coronae Praesulis, providis officialibus, qui ad sanctum hoc opus suam opem contu- lerunt, honorandis Dominis decanis, venerandis parochis ac venerabilibus capellanis omnibusque viris ecclesiasticis, saecularibus et regularibus, in speciosa vinea Domini La- vantina excolenda operantibus, benedictio et salus, felix ad greges et ecclesias reditus, plurimi cum exultatione messis manipuli, vitae sanctitas et felicitas in Deo! Respondet solus Episcopus. Operariis indefessis in agro Domini Lavantino benedictio et salus, anni multi et felices, merces copiosa, aeterna remuneratio! Episcopus et pastor animarum nostrarum, lesus Christus, coronet omnes et singulos immarcescibili corona vitae! Acclam. Civilati Marburgensi et omnibus civibus eius pax vera atque divinarum gratiarum abundantia! In Deo dilecto dioecesis probo populo salus, animorum con- cordia, in vera flde perseverantia, laetitia et consolatio in Špiritu sancto et omnigena felicitas! Respon. Omni benedictione coelesti et gratia reple- atur a divino bono Pastore religiosus grex Lavantinus! Acclam.OmnibusepiscopisLavantiniSjinprimis Antonio Martino, translatori sedis episcopalis, et Iacobo Maximiliano, munificentissimo seminarii minoris benefactori, cunctisque sacerdotibus et clericis, saecularibus et regularibus, nec non omnibus fidelibus dioecesanis, in Christo quiescentibus, lux perpetua et requies aeterna! Respon. Requiem aeternam dona eis Domine et lux perpetua luceat eis! Acclam. Modo finienda Synodus ad gloriam lesu Christi, ad robur catholicae fidei morumque perfectionem, ad disciplinam emendandam ac firmandam Deo favente celebrata est: et nune constitutionum feliciter peraetae Synodi observantiam salutarem omnes, qui adsumus, un- animi voto a Deo bonorum omnium largitore interceden- —H 61 )¥— tibus Deigenitrice Maria Sanctisque omnibus humiliter im- ploramus! Respon. Alleluia! Coniirma hoc Deus, quod operatus est in nobis! Fiat! Amen. Amen! Acclamationibus percantatis dat Episcopus benedicti- onem. Posthac vigore facultatis apostolicae impertitur in- dulgentias plenarias. Quibus peractis Secretarius Sgnodi,. stans iuxta Pontijicem, dicit alta voce: HececlcimtlS ČUTU ptice. Et respondent omnes: In tlOITlinC Chvisti. Tune omnes, paritev surgentes, Pontijicem ad ostium ecclesiae sgnodalis reducunt, inde reverendissimus Praesul redit in suurn Palatium episcopale. Sic onima negotia. Sgnodi expediuntur et conventio sgnodalis concluditur. Forma professionis fidei. Ego N. firma fide čredo et profiteor omnia et singula, quae continentur in Symbolo fidei, quo sancta Romana Ecclesia utitur, videlicet: Čredo in unum Deum, Patrem omnipotentem, faetorem coeli et terrae, visibilium omnium et invisibilium. Et in unum Dominum Iesum Christum, Filium Dei unigenitum. Et ex Patre natum ante omnia saecula. Deum de Deo, Jumen de lumine, Deum verum de Deo vero. Genitum, non faetum, consubstantialem Patri, per quem omnia faeta sunt. Qui propter nos homines, et propter nostram salutem descendit de coelis. Et incarnatus est de Špiritu saneto ex Maria virgine: et homo faetus est. Crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato, passus et sepultus est. Et resurrexit tertia die secundum Scrip- turas. Et ascendit in coelum; sedet ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum gloria iudicare vivos et mor- tuos; cuius regni non erit finis. Et in Spiritum sanctum Dominum, et vivificantem, qui ex Patre Filioque procedit. Qui cum Patre et Filio simul adoratur et conglorificatur: qui locutus est per Prophetas. Et unam sanctam Catho- —k 62 H— licam et Apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum. Et expecto resurrectionem mortuorum. Et vilam venturi saeculi. Amen. Apostolicas et Ecclesiasticas traditiones, reliquasque eiusdem Ecclesiaeobservationes et constitntiones firmissime admitto et amplector. ltem sacram Scripturam iuxta eum sensum, quem tenuit et tenet sancta mater Ecclesia, cuius est iudicare de vero sensu et interpretatione sacrarum Scripturarum, admitto; nec eam nnquam nisi iuxta una- nimem consensum Patrum accipiam et interpretabor. Profiteor quoque, septem esse vere et proprie Sacra- menta novae legis, a lesu Christo Domino nostro instituta, atque ad salatem humani generis, iicet non omnia singulis necessaria, scilicet Baptismum, Confirmationem, Euchari- stiam, Poenitentiam, Extremam Unctionem, Ordinem et Matrimonium; illaque gratiam conferre, et ex his Baptis¬ mum, Confirmationem et Ordinem sine sacrilegio reiterari non posse. Receptos quoque et approbatos Ecclesiae Ca- tholicae rilus, in supradictorum omnium Sacramentorum sollemni administratione recipio et admitto; omnia et sin- gula, quae de peccato originali et de iustificatione in sacro- sancta Tridentina Synodo defmita et declarata fuerunt, amplector et recipio. Profiteor pariter, in Missa offerri Deo verum, pro- prium et propitiatorium sacrificium, pro vivis et delunctis; atque in sanctissimo Eucharistiae Sacramento esse vere, realiter et substantialiter corpus et sanguinem una cum anima et divinitate Domini nostri lesu Christi, lierique conversionem totius substantiae panis in corpus et totius substantiae vini in sanguinem, quam conversionem Catho- lica Ecclesia Transsubstantiationem appellat. Fateor etiam, sub altera tantum specie totum atque integrum Christum, verumque Sacramentum sumi. Consfanter teneo, Purgatorium esse animasque ibi detentas fidelium suffragiis iuvari. Similiter et Sanctos una cum Christo regnantes, venerandos atque invocandos esse, eosque orationes Deo pro nobis offerre, atque eorum reli- —K 63 »- quias esse venerandas. Firmissime assero, imagines Christi ac Deiparae semper virginis nec non aliorum Sanctorum habendas el retinendas esse. atque eis debitum honorem ac venerationem impertiendam. Indulgentiarum etiam po- testatem a Christo in Ecclesia relictam fuisse, illarumque usum Christiano populo maxime salutarem esse affirmo. Sanctam Catholicam et Apostolicam Romanam Ecclesiam omnium Ecclesiarum matrem et magistram agnosco; Ro- manoque Pontifici, beati Petri Apostolorum principis suc- cessori ac lesu Christi Vicario, veram obedientiam spondeo ac iuro. Cetera item omnia a sacris Canonibus et oecu- menicis Conciliis ac praecipue a sacrosancta Tridentina Synodo et ab oecumenico Concilio Vaticano, tradita, de- llnita et declarata, praesertim de Romani Pontificis Pri¬ matu et infallibili magisterio indubitanter recipio atque profiteor; simulque contraria omnia, atque haereses quas- cumque, ab Ecclesia damnatas et reiectas et anathemati- zatas, ego pariter damno, reiicio et anathematizo. Hanc veram Catholicam fidem, extra quam nemo salvus esse potest, quam in praesenti sponte profiteor, et veraciter teneo, eamdem integram, et inviolatam, usque ad extremum vitae spirilum, constantissime Deo adiuvante retinere et contiteri, atque a meis subditis vel illis, quo- rum cura ad me in munere meo spectabit, teneri, doceri et praedicari, quantum in me erit, curaturum: ego idem N. spondeo, voveo ac iuro. Sic me Deus adiuvet, et haec sancta Dei Evangelia. Laus tibi, Christe! Momentum decretorum formularumque synodalium. ^ — — /*S- j0^S^i f dO) i n prima parle huius operiš promulgatus, externum Synodi processum eificaciter promovit. •jl Decreta, in secunda huius libri parte publi- canda, interno Synodi progressui salubriter con- suluerunt. Gonsessibus enim synodalibus gravitatem tri- buerunt, actionum sollemnitatem auxerunt nec non ini- tium, cursum fmemque rite determinaverunt. Decreta ordine chronologico disposita sunt et quidem: A. Decreta, in prima Congregatione generali lecta. B. Decreta, in prima Sessione puhlica lecta. C. Decreta, in secunda Congregatione generali lecta. D. Decreta, in secunda Sessione puhlica lecta. E. Decreta, in tertia eaque ultima Sessione puhlica lecta. Simili modo magni momenti fuerunt tormulae, ah Officialibus Svnodi usurpatae. Etenim illae ministris syno- dalibus adminicula suppeditarunt, ne verbis inanibus aerem verberarent neve limites, muneri ipsorum prae- scriptos, excederent. Formulis adnexus est libellus supplex, qui cuncta desideria et postulata, a Synoditis per Procuratorem Cleri prolata, continet. Inspice et fac secunclum exemplar, quod tibi monstra- tum est. (Exod. 26, 30). Omnia honeste et secundum ordinem fiant. (I. Cor. 14, 40). Lex aeterna est, qua iustum est, ut omnia sint ordinatissirna. (S. x\ug. de libero arbit. I, 6). Secunda pars Deereta ad formam Synodi spectantia nec non Formulae ab officialibus Synodi usurpatae, I. DECRETA ad formam Synodi speetantia. A, Decreta, in prima Congregatione generali lecta. 1. Decretum de Synodi offlcialibus sive ministris. MICHAEL, Oei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. t actiones synodales servato sacrae liturgiae tenore et venerabili traditionis ecclesiasticae more rite et ordinate peragantur, constituimus sequentes Synodi officiales sea minislros: Promotorem Synodi: Plur. Rev. Dom. Laurentium Herg, Decanum Capituli cathedralis iniulatum, Consiliarium con- sistorialem, Decoratum crnce pro Ecclesia et Pontifice. Substitutum eiusdem: Plur. Rev. Dom. Jacobum Phi- lippum Bohinc, Canonicum eccl. cathedr., Consiliarium con- sistorialem, Parochum ecclesiae cathedralis et Decanum. Secretarium Synodi: Plur. Rev. Dom. Josephum Pajek, Canonicum ecclesiae cathedralis, Consiliarium consistori- alem, Doctorem et Professorem s. Theologiae, Canonicum theologalem; Lectorem Synodi: Adm. Rev. Dom. Josephum Majcen, Consiliarium episcopalem, Secretarium consistorialem et Capellanum aulicum episcopalem. Notarium Synodi: Plur. Rev. Dom. Joannem Mlakar, Canonicum ecclesiae cathedralis, Consiliarium consistori- 5 —K 68 *- alem, Doctorem et Professorem s. Theologiae, Rectorem Seminarii puerorum dioecesani. Procuratorem Cleri: Plur. Rev. Dom. Joannem Kri¬ žanič, Capituli cathedralis Canonicum seniorem, Consili- arium consistorialem, Doctorem et Professorem s. Theo¬ logiae. Iudices querelarum et excusationum: Plur. Rev. Dom. Laurentium Herg, ut supra. Plur. Rev. Dom. Jacobum Philippum Bohinc, ut supra. Plur. Rev. Dom. Josephom Fleck, Praepositum infu- latum, Consiliarium consistorialem, Archiparochum et De- canum ecclesiae s. Georgii Petovii. Adm. Rev. Dom. Franciscum Dovnik, Consiliarium episcopalem, Parochum et Decanum ecclesiae s. Herma- gorae et s. Fortunah in Gornjigrad. Adm. Rev. Dom. Josephum Žičkar, Consiliarium epi¬ scopalem, Parochum et Decanum ecclesiae s. Ruperti in Videm. Praefectum hospitiorum: Plur. Rev. Dom. Carolum Hribovšek, Suae Sanctitatis Praelatum domesticum, Ca¬ nonicum ecclesiae cathedralis, Consiliarium consistorialem, Canonicum poenitentiarium, Prodirectorem Instituti theolo- gici dioecesani et Directorem Seminarii clericorum epi- scopalis; Coadiutores eiusdem: Plur. Rev. Dom. Joannem Mlakar, ut supra. Adm. Rev. P. Callistum Heric, Consiliarium con¬ sistorialem, Guardianum O. S. Fr., Administratorem paro- chialis ecclesiae s. Mariae Marburgi. Adm. Rev. Dom. Martinum Matek, Consiliarium epi¬ scopalem, Doctorem Romanum in iure canonico, Pro¬ fessorem s. Theologiae et Prodirectorem Seminarii cle¬ ricorum episcopalis. Adm. Rev. Dom. Josephum Zidanšek, Consiliarium epi¬ scopalem, Professorem s. Theologiae et Proregentem Semi¬ narii puerorum episcopalis. —■¥, 69 >t~ Magistrum caeremoniarum: Adm. Rev. Dom. Bartho- lomaeum Voh, Consiliarium consistorialem, Archiparo- ■chum et Decanum ecclesiae s. Georgii in Konjice. Socios eiusdem: Adm. Rev. Dom. Jacobum Hribernik, Consiliarium epi- scopalem, Directorem spiritualem Seminarii clericorum episcopalis. Rev. Dom. Antonium Jerovšek, Doctorem Romanum in iure canonico, Magistram institutionis religiosae in c. r. schola reali Marburgi. Adm. Rev. Dom. Josephum Majcen, ut supra. Rev. Dom. Matthaeum Štrakl, Vicarium chori ecclesiae cathedralis et Cateehetam scholarum elementarium. Ostiarios Synodi: Rev. Dom. Aloysium Cižek, Cate- chetam scholae civicae puerorum et puellarum Marburgi. Rev. Dom. Joannem Markošek, Vicarium chori eccle¬ siae cathedralis et Cateehetam scholarum elementarium. Directorem exercitiorum spiritualium, Synodales ad studium perfectionis et sanctitatis excitantium: Plur. Rev. Dom. Carolum Hribovšek, ul supra. Conscientiae quorumvis. qui in sacra hac Synodo convenerunt, subvenire simulque providere cupientes. ut quivis libere šibi confessarium eligere possit ac valeat, nominamus in confessarios sacri huius tridui sequentes sacerdotes: Plur. Rev. Dom. Carolum Hribovšek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Antonium Hajšek, Canonicum hono- rariurn ecclesiae cathedr., Consiliarium consistorialem, Parochum et Decanum ecclesiae s. Bartholomaei in Slo- venskabistrica. Adm. Rev. Dom. Petram Erjavec, Consiliarium epi- scopalem. Parochum ecclesiae s. Martini in Trbovlje. Adm. Rev. P. Callistum Heric, ut supra. Adm. Rev. Dom. Francisc.um Javšovec, Consiliarium episcopalem, Superiorem domus missionis sacerdotum s. Vincentii a Paulo ad s. Joseph in Studenci (Brunn- dorf) apud Marburgum. —H 70 H— Adm. Rev. Dom. Mathiam Koren, Consiliarium epi- scopalem, Parochum ecclesiae s. Nicolai in Žalec. Rev. Dom. Joannem Prešern, Parochum ecclesiae s. Mariae in Koprivnica. Adm. Rev. Dom. Antonium Ribar, Consiliarium epi- scopalem, Parochum ecclesiae s. Viti prope a Planina. Adm. Rev. Dom. Henricum Verk, Consiliarium epi- scopalem, Archiparochum et Decanum ecclesiae s. Nicolai in Vozenica. Adm. Rev. Dom. Mathiam Wurzer, Consiliarium epi- scopalem, Parochum ecclesiae s. Mariae in Ruše. Insuper et omnes ordinum Superiores. Patres Fran- ciscanos Marburgenses et sacerdotes Congregationis Missi- onis s. Vicentii a Paulo in Studenci penes Marburgum. Omnes confessarios plena etiam a casibus Nobis reservatis absolvendi facultate in Domino instituimus, ad genua provoluti orantes, ut in nobis cor mundum creet Deus et Spiritum rectum innovet in visceribus nostris. Consimili modo concedimus facultatem, a casibus Nobis reservatis absolvendi poenitentes, omnibus sacerdo- tibus, qui confessiones in ecclesiis huius civitatis audi turi sunt fidelium, qui indulgentiam plenariam in Svnodi fine promulgandam acquirere volunt. Scholam cantorum: Rev. Dom. Ludovicum Hudo¬ vernik, Vicarium Parochi ecclesiae cathedralis, curiae paro- chialis Magistrum et Regentem chori. Rev. Dom. Aloysium Čižek, ut supra. Adm. Rev. Dom. Josephom Cižek, Consiliarium epi- scopalem, Parochum et Decanum ecclesiae s. Mariae in Jarenina. Rev. Dom. Joannem Markošek, ut supra. Rev. Dom. Petrum Stefan, Cooperatorem ad s. Mariae Magdalenae in suburbio Marburgi. Rev. Dom. Matthaeum Štrakl, ut supra. -K 71 »- Rev. Dom. Jacobum Taj ek, caes. et reg. Capellanum nhlitarem Marburgi. Rev. Dom. Joannem Vreže, Professorem institutionis religiosae in c. r. paedagogio Marburgi. Dom. Rudolphum Wagner, Organistam et Choralistam eeclesiae cathedralis Marburgi. -^- 2. Decretum de Examinatoril)us ordinandorum. Sacrosancta Synodus Tridentina sessione vigesima tertia capite 7. de reformatione decrevit, ut Episcopus, priusquam ordines conferat, aliquot šibi adscitis sacer- dotibus aliisque prudentibus viris, divinae legis peritis et in ecclesiasticis sanctionibus exercitatis, ordinandorum genus, personam, aetatem, institutionem, moreš, doctrinam et fidem diligenter investiget et examinet. Quod decretum exequi volentes, in hac SynodoNostra eligimus sequentes viros, qui in praescriptas ordinan¬ dorum qualitates inquirant et de huiusmodi inquisitione rite facta Nos scripto certiores reddant, ut Nobis inno- tescat, qui habiles et digni sint, ut ipsis manus impona- mus, et qui inhabiles et indigni, a sacerdotii sanctuario sint repellendi: Plur. Rev. Dom. Garolum Hribovšek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Jacobum Philippum Bohinc, ut supra. Plur. Rev. Dom. Joannem Križanič, ut supra. Plur. Rev. Dom. Josephum Pajek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Joannem Mlakar, ut supra. Adm. Rev. Dom. Franc.iscum Feuš, Doctorem et Pro¬ fessorem s. Theologiae, Consiliarium episcopalem, Prae- sidem societatis opificum caiholicorum. Adm. Rev. Dom. Jacobum Hribernik, ut supra. Rev. Dom. Franciscum Kovačič, Doctorem Philosophiae, Professorem s. Theologiae. ~K 72 *- Adm. Rev. Dom. Martinum Matek, ut supra. Adm. Rev. Dom. Josephum Zidanšek, ut supra. Formula iuramenti pro Examinatoribus ordinandorum. Ego N. N. promitto, spondeo et iuro, me Examina- toris ordinandorum officium, quod suscepi, quantum in me situm est, fideliter et sincere secundum decretum Tridentinum esse executurum. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evan- gelia! -# -- _ 3. Decretum de propositis in Synodo eligendis Examinatoribus promovendorum ad beneficia curata. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Prineeps-Episcopus Lavantinus. Sacrosancti Goncilii Tridentini decretum de eligendis in Synodo dioecesana Examinatoribus promovendorum ad beneficia curata — editum in sessione vigesima quarta capite duodevigesimo de reformatione — exequi cupientes, vestrae liberae electioni proponimus et commendamus sequentes viros ecclesiasticos, qui munere hoc in dioe- cesi Nostra fungantur, usque dum nova Synodus habe- bitur : Plur. Rev. Dom. Laurentium Herg, ut supra. Plur. Rev. Dom. Joannem Križanič, ut supra. Plur. Rev. Dom. Jacobum Philippum Bohinc, ut supra. Plur. Rev. Dom. Carolum Hribovšek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Josephum Pajek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Joannem Mlakar, ut supra. Plur. Rev. Dom. Franciscum Ogradi, Abbatem infu- latum saecularem, Consiliarium consistorialem, Paro- chum et Decanum ecclesiae s. Danielis Celeiae. —K 73 >4~ Adm. Rev. Dom. Franciscum Dovnik, ut supra. Adm. Rev. Dom. Franciscum Feuš, ut supra. Adm. Rev. Dom. Leopoldum Gregorec, Doctorem s. Theologiae, Canonicum Capituli collegiati Strassbur- gensis in Carinthia, Vicarium perpetuum et Decanum ecclesiae s. Leonardi in Novacerkev. Adm. Rev. P. Callistum Heric, ut supra. Adm. Rev. Dom. Jacobum Hribernik, ut supra. Adm. Rev. Dom. Franciscum Jug, Consiliarium epi- scopalem, Parochum et Decanum ecclesiae s. Mariae penes Erlachstein. Adm. Rev. Dom. Josephum Majcen, ut supra. Adm. Rev. Dom. Martinum Matek, ut supra. Adm. Rev. Dom. Antonium Suhač. Doctorem s. Theo¬ logiae, Consiliarium episcopalem, Parochum ecclesiae s. Annae in Kriechenberg. Adm. Rev. Dom. Rarlholomaeum Voh, ut supra. Adm. Rev. Dom. Josephum Zidanšek, ut supra. —-—- 4. Decretum indictionis primae Sessionis publicae. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Omnibus rite praeparatis, decernimus et indicimus, primam huius Synodi dioecesanae Sessionem puhlicam fore crastina die, quae e rit quarta mensis Septembris, mane hora septima. Cum ea ipsa die festum s. Rosaliae Virginis, quae in specu subterranea šibi et mundo emor- tua, ut soli Deo viveret. die nocteque latuit, et ad per- lectissimam divini amoris normam in solitudine vitam traduxit, celebrandum sit, gaudeamus in Domino, pie peten- tes, ut intercedente sancta Rosalia Virgine Synodum prae- sentem visitare, disponere et benedicere dignetur. Datum die tertia mensis Septembris 1900. --- —K 74 »- B. Decreta, in prima Sessione publica lecta. 1. Decretum de Synodo aperienda et incoepta. In noraine sanctissimae et individuae Trinitatis: Patris et Filii et Spiritus sancti. Amen. Nos Michael. Dei gratia et miseratione Princeps- Episcopus Lavantinus, sacrae Theologiae Doctor, ad Dei omnipotentis gloriam ac beatissimae virginis et matris Mariae laudem et Patronorum nostrorum s. Michaelis archangeli, s. Joannis Baptistae, beati Joseph et s. Andreae apostoli honorem Synodum Nostram dioecesanam hac ipsa die 4. mensis Septembris, incidente sim ul die testo s. Rosaliae Virginis, aperimus et inchoamus atque modo apertam et inchoatam declaramus. Faciat idem omnipotens et mise- ričors Deus intercedente beatissima virgine et Dei genitrice Maria et intervenientibus Patronis nostris atque suffragiis omnium Sanctorum ac Sanctarum, ut, quemadmodum spe- ramus, ex hoc sacro coelu lumen et spiritum omnes reportemus ad officia nostra secundum divinam volun- tatem peragenda. Per Christum Dominum nostrum. -^- 2. Decretum de professione fidei emittenda. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Inter omnes officii Nostri pastoralis sollicitudines illa potissimum prima esse debet, ut fides catholica, quam sacrosancta Romana Ecclesia tenet quaeque solidissimo petrae fundamento innititur, incorrupta in hac Nostra dioe- cesi vigeat et augescat. Porro sacrosancta Synodus Tri- dentina gravissime sancivit, ut quic,unque ecclesiastica beneficia obtinebunt, item qui ad dioecesanam Svnodum —■K 75 >f- convenire debent, omnes in ea ipsa Synodo, ad quam primo convenient, professionem fidei faciant et obser- vent. (Sessione vigesima qainta capite secundo de refor- matione.) Hinc dignum et iustum est, aequum et salutare, ut ab unanimi professione eiusdem fidei, quara salutis humanae initium et fundamentum praedicamus, praesentis quoque Synodi actiones sumant initium et incrementum. Corde enim creditur ad iustitiam, ore autem fit confessio ad salutem. Idcirco sacri Concilii Tridentini ordinationem pie venerantes et venerabilem morem in Synodis observatum sequentes, imperamus et praecipimus, ut omnes in hac Synodo congregati et actu praesentes professionem fidei secundum formam, a Pio sanctae memoriae Papa IV. sancitam bulla »Iniunctum nobis« de Idibus Novembribus 1564. una cum additamento oecumenici Concilii Vaticani, a Pio felicis recordationis Papa IX. praescripto, palam et publice iuxta formulam, a sacra Congregatione Concilii die vigesima Januarii an. 1877 traditam. emittant Nobiscum. Deus autem det nobis fidei, spei et charitatis aug- mentum, et, ut mereamur assequi, quod promittit, Ipse nos faciat amare, quod praecipit! Per Christum Dominum nostrum. -^- B. Decretum de praeiudicio non afferendo. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Patrum provida traditio est, ut peculiari decreto de praeiudicio non afferendo fragililatis humanae dubia sol- vantur, et singulorum, qui in Synodo congregati sunt, iura atque privilegia puhlica declaratione salva denun- tientur. -M 76 > 4 — Traditae huic ordinationi insistentes auctoritate Nostra episcopali decernimus et declaramus, quod, si torte conti- gerit, aliquem iure non suffragante adesse vel stante iure abesse, aliumve debito loco non sedere ant incedere aut vocari aut aliud quidquam agere durante Synodo, nulli propterea praeiudicium generetur, nullique novum ius acquiratur; cum potius tinita Synodo omnia eodem iure firma et salva habenda sint. quo ante Synodi huius cele- brationem rata et legitime sancita habebantur. — ^- 4. Decretum de modo vivendi. MICHAEL, Dei grada et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Memores effati beati Jacobi apostoli, quod omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est, de- scendens a Patre luminum, qui postulantibus sapientiam dat affluenter et non improperat eis, memores quoque, initium sapientiae esse limorem Domini, omnes et singulos in Synodo considentes adhortamur in Domino, ut assi- duis piisque precibus actiones synodales adiuvare studeant. Monemus omnes in Synodo congregatos, ut cum semper tum maxime hisce diebus in verlDO, in conver- satione, in charitate fidelibus praeluceant omni virlutum splendore. Ordinem pro actionibus synodalibus praescriptum omnes et singuli Synodales probe observent. Suademus omnibus et singulis, ut hisce diebus salutis humili et candida peccatorum confessione conscientiam puriticent et digne accedant ad mensam Domini, atque ita divino Salvatori felicem Synodi progressum et egres- sum supplices commendent; quatenus in nomine lesu collecti illum ipsum in medio nostrum experiamur, qui cum Patre et Špiritu sancto laudabilis et gloriosus est in saecula saeculorurn. —#— —K 77 ;+— 5. Decretum de servando secreto. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Cum quae Deo opitulante in Synodo praesenli trac- tabuntar et statuentur, vim obligandi non obtinuerint, priusquam typis puhlici iuris facta sint, decet omnino, ut omnes et singuli ad Synodum vocati communicatam decretorum materiam pio silentio celare studiose satagant. Cum porro in actionibus svnodalibus et in mate¬ rine tractandae modo diversa evenire possint, quae ad notitiam aliorum delata tum sinistras rei interpretationes tum fallacia iudicia, imo et procaces cavillationes nec non exinde oriundam rerum ac personarum vilipensionem provocare queant; ideo omnes et singulos Synodales stricto servandi secreti officio devinctos esse declaramus et palam pronuntiamus. Promittamus igitur per lidem sacerdolalem, fore, ut tenorem dictorum, lectorum et actorum usque ad pro- mulgationem puhlicam, suo tempore faciendam, silentio religioso celaturi simus. -^- 6. Decretum de non discedrndo. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Dum a Domino pie precamur, ut eorum, quos in hac Svnodo congregavit, exitum quoque custodire dig- netur, charitate paterna monemus et obsecramus omnes et singulos, imo cunctis more legitimo poena excommuni- cationis proposita vetamus, ne vestrum quispiam a civi- tate Marburgensi discedat. antequam haec Nostra Syno- dus dioecesana rite absoluta ac dimissa sit, sed huic Synodo et synodalibus actionibus, sessionibus ac conven- tibus quibuscunque, qui indicentur, omnes et singulos vos interesse iubemus, eadem excommunicationis poena proposita. Si vero fors cuipiam evenerit necessitas discedendi, mandamus, ut causam prius Iudicibus querelarum et ex- cusationum proponat examinandam et a Nobis probandam. -#- 7. Publieatio Examinatorum synodalium iam electorum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Notum vobis tacimus, quod per vestram liberam electionem sequentes viri ecclesiastici qua Examinatores synodales promovendorum ad beneficia c.urata constituti fuerunt: Plur. Rev. Dom. Laurentius Herg, ut supra. Plur. Rev. Dom. Joannes Križanič, ut supra. Plur. Rev. Dom. Jacobus Philippus Rohinc, ut supra. Plur. Rev. Dom. Carolus Hribovšek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Josephus Pajek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Joannes Mlakar, ut supra. Plur. Rev. Dom. Franciscus Ogradi, ut supra. Adm. Rev. Dom. Franciscus Dovnik, ut supra. Adm. Rev. Dom. Franciscus Feuš, ut supra. Adm. Rev. Dom. Leopoldus Gregorec, ut supra. Adm. Rev. Dom. Callistus Heric, ut supra. Adm. Rev. Dom Jacobus Hribernik, ut supra. Adm. Rev. Dom. Franciscus Jug, ut supra. Adm. Rev. Dom. Josephus Majcen, ut supra. Adm. Rev. Dom. Martinus Matek, ut supra. Adm. Rev. Dom. Antonius Suhač, ut supra. Adm. Rev. Dom. Bartholomaeus Voh, ut supra. Adm. Rev. Dom. Josephus Zidanšek, ut supra. -K 79 H~ Deere tuiu approbationis Examinatorum synodalium promovendorum ad bene- ficia curata. MICHAEL, Pei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Designatos et eleetos in hac Synodo Nostra dioe- cesana Examinatores synodales promovendorum ad be- neficia curata. quorum nomina vobis iam in hesterna Congregatione generali innotuerunt. auetoritate Nostra epi- scopali ordinaria approbamus, mandantes insimul, ut a Nobis approbati Examinatores svnodales accedant, qua tales coram Nobis iusiurandum praestituri ad sancta Dei Evan- gelia, se fldeliter munus executuros esse, prouti sacro- sancta Synodus Tridentina in sessione vigesima quarta capite duodevigesimo de reformatione praecipit. Formula iuramenti pro Examinatoribus synodalibus. Ego N. N. promitto, spondeo et iuro me Exami- natoris synodalis promovendorum ad beneficia curata officium, quod suscepi, in quantum in me est, quacun- que humana affectione postposita Jideliter et sincere secun- dum decretum Tridentinum. sessione vigesima quarta capite duodevigesimo de reformatione datum, esse executurum. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia! 8. Decretum de Iudicibus querelarum et excusationum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Secundum vetustam disciplinam in Synodo dioe- cesana constituuntur ludices querelarum et excusationum, quorum est obortas fors querelas, praeiudicium tangentes, tutissima prudentiae et charitatis sententia componere, -H 80 »- porro eorum excusationes examinare, qui ad Synodum vocati non comparuerunt, vel qui in Synodo congregati, urgente tamen causa gravi, discedere cupiunt, anteqaam actiones Synodi finitae sini. Itaque Nos, ut pia antiquae disciplinae servetur memoria et ut actiones svnodales sine retardatione et singulorum gravamine expediri queant, consultum duximus, consti- tuere Iudices querelarum et excusationum, quos hisce electos declaramus. P r a e s i d e m: Plur. Rev. Dom. Laurentium Herg, ut supra; Consultores: . Plur. Rev. Dom' Jacobum Philippum Rohinc, ut supra. Plur. Rev. Dom. Josephum Fleck, ut supra. Adtn. Rev. Dom. Franciscum Dovnik, ut supra. Adm. Rev. Dom. Josephum Žičkar, ut supra. —#— 9. Decretum indictionis secundae Sessionis publicae. MICHAEL. Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Decernimus et indicimus, Sessionem proximam et secundam lore crastina die mane, quae est quinta huius mensis Septembris, hora septima. Cum ea ipsa die festum s. Laurentii Iustiniani, Episcopi et Confessoris, qui eccle- siasticae disciplinae ac moribus reformandis maximopere studuit et a Papa Eugenio IV. gloria et decus Praesulum vocatus est, celebretur, laetemur et exultemus in Domino: suppliciter rogantes, ut intercedente celebri hoc Anti- stite sancto actiones nostras prosequalur, ut, quemadmodum de telici exordio gaudemus, de fausto quoque laetemur profectu. Datum in testo s. Rosaliae Virginis, die quarta mensis Septembris 1900. 81 C. Decreta, in secunda Congregatione generali lecta. 1. Decretum de Testibus synodalibus. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Antiquitusintroductamconsuetudinem — v. gr. decreto concilii Salisburgensis anno 1420 celebrati — ut in Syno- dis dioecesanis deliganLur viri ecclesiaslici, doctrina et pietatis laude probati, gravi Testium svnodalium officio devinciendi, retinendam esse, in Domino statuimus et promulgamus. Munus autern hoc Testium synodalium, quorum prin- cipale officium est, dioecesin subinde perlustrare atque animadvertere, an quidquam alicubi contra decreta syno- dalia et statuta dioecesana fiat, et omnia Episcopo vera- citer referre, demandamus et imponimus, prouti in Synodo ultima demandavimus et imposuimus, singulis Decanis pro districtu cuiuslibet decanali. Ut munus suum exacte expleant, iurisiurandi reli- gione adstringendi sunt ad omnia, quae resciverint et emendanda existimaverint, ingenue et sincere Episcopo renuntianda, et quod nec propter timorem nec propter praemium nec propter parentelam Ordinarium celaturi sint, quod contra voluntatem Dei aut rectam christianitatem in territorio ipsis commisso factum vel futurum sit. Invitatio Testium synodalium ad praestandum iusiurandum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Mandamus, ut designati et deputati a Nobis Testes synodales seu Dečani, hic praesentes, accedant, ut in manus Nostras iuraturi sint, se munus susceptum fideliter pro 6 -K 82 Deo et propter Deum esse iinpleturos et postposito quo- libet affecta sinistro relaturos, quae indagaverint et correc- tione indigere noverint. Formula iuramenti pro Testibus synodalibus. Ego N. N. promitto, spondeo et iuro, me Testis syno- dalis officium, quod suscepi, quantum in me situm est, fideliter et sincere cum debila diligentia esse executurum. Sic me Deus adiuvet et sacrae hae Sanctorum reli- quiae . 1 - #— — 2. Dectretum de Iudicibus in partibus. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Sacrosanctum Concilium Tridentinum sessione XXV. capite decimo de reformatione sequentia decrevit: »Quo- niam ob malitiosam petentium suggestionem et quan- doqae ob locorum longinquitatem personarum notitia, quibus causae mandantur, usque adeo haberi non potest, hincque interdum Iudicibus non undequaque idoneis causae in partibus delegantur; statuit sancta Synodus, in singu- lis uonciliis . .. dioecesanis aliquot personas, quae qualita- tes habeant, iuxta Constitutionem Bonifacii VIII., quae incipit » Statutum .« et alioquin ad id aptas designari, ut praeter Ordinarios locorum iis etiam posthac causae ec- clesiasticae ac spirituales et ad forum ecclesiasticum per- tinentes in partibus delegandae commiltantur. Et si ali- quem interim ex designatis mori contigerit, substituat Ordinarius loči cum consilio Capituli alium in eius locum usque ad futuram ... dioecesanam Svnodum, ita ut habeat 1 De ara maiori Eeclesiae cathedralis ad boe asportatae sunt Reliquiae : s. Agathae V. M., s. Basilii Mag. Ep. C., s. Cypriani M., s. Laurentii M. et s. Valentini M. -M 8;3 »- quoque dioecesis quatuor saltem aut etiam plures proba- tas personas ac . . . qualificatas, quibus huiusmodi causae a quolibet Legato vel Nuntio atque etiam a Sede aposto- lica committantur; alioquin post designationem factam, quam statim Episcopi ad summum romanum Pontificem transmittant, delegationes quaecunquealiorum Iudicum aliis quam his factae subreptitiae censeantur.« Inhaerentes huic salutari decreto Tridentino, sequentes viros, quibus causae delegentur iudicandae, doneč nova Synodus habebitur, eligimus et eleetos declaramus, quos atiam, uti oportet, Sedi apostolicae commendabimus: Plur. Rev. Dom. Laurentium Herg, ut supra. Plur. Rev. Dom. Joannem Križanič, ut supra. Plur. Rev. Dom. Carolum Hribovšek, ut supra. Plur. Rev, Dom. Josephum Pajek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Joannem Mlakar, ut supra. Invitatio Iudicum in partibus ad praestandum iuramentum. MICHAEL, Dei gratia et miseralione Princeps-Episcopus Lavantinus. Mandamus, ut nominati a Nobis Iudices in partibus accedant, coram Nobis iusiurandum qua tales praestituri. Formula iuramenti pro Iudicibus in partibus. . Ego N. N. promilto, spondeo et iuro, me Iudicis in partibus officium, quod suscepi, quantum in me situm est, lideliter et sincere esse executurum. Sic me Deus admvet et haec sancta Dei Evangelia! Commendatio Iudicum in partibus Sedi apostolicae. Praenominatos Iudices in partibus propriis litteris de die 7. mensis Septembris 1900 sanctae Sedi aposto¬ licae commendavimus. 6 * —K 84 >*— Beatissime Pater! A die 3. usque ad diera 7. mensis Septembris annii volventis celebravi in civitate mea residentiali Marburgensi in ecclesia s. Aloysii, Serninarii clericorum maioris, ter- tiam Synodum dioecesanam. In hacSynodo ad normam sacrosancti Goncilii Triden- tini, in sessione XXV. cap. 10. de reform, statutam, desig- nati sunt sequentes Iudices svnodales in partibus: Laurentius Herg, Decanus Capituli cathedralis. Joannes Križanič, Canonicus Capituli cathedralis. Carolus Hribovšek, Canonicus Capituli cathedralis.. Josephus Pajek, Canonicus Capituli cathedralis. Joannes Mlakar, Canonicus Capituli cathedralis. Itaque nune enixe rogo. quatenus Sanctilas Vestra hanc designationem ratam habere et in casibus obveni- entibus praedictis ludicibus causas ecclesiasticas ac spiri- tuales et ad forum ecclesiasticum pertinentes in parti¬ bus delegandas committere dignetur. Ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutusBenedictionem- apostolicam devotissime expostulo Sanctitatis Vestrae humillimus et obedientissimus famulus et filius. f Michael, Episcopus Lavantinus. Marhurgi, die 7. mensis Septembris 1900. - % - 3. Decretum de constitutis Consiliariis Iudicii ecclesiastici dioecesani. MICHAEL, Uei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavanlinus- Insistentes decretis concilii Tridentini — sessione sexta, capite primo et tertio de reformatione; sessione septima. capite decimo quarto de reformatione; sessione decima tertia, capite primo usque ad octavum de refor¬ matione; sessione decima quarta, capite primo, quinto et —K 85 >3~ sexto de reformatione; sessione vigesima secunda, capite septimo de reformatione; sessione vigesima quarta, capite vigesimo de reformaLione et sessione vigesima quinta decreto de regularibus et monialibus capite decimo quarto et decreto de reformatione capite tertio, decimo et decimo quarto — iuxta quae in dioecesi constituendum sit Tri¬ bunal ecclesiasticum pro sacrorum canonum auctoritate et ecclesiastica disciplina tuenda et roboranda notum faci- mus omnibus: Nos tale ludicium ecelesiasticum dioe- cesanum pro causis Cleri contentiosis nec non pro causis matrimonialibus d iiudicandissub praesidio Praepositi Capituli ecclesiae Nostrae calhedralis constituisse et sequentes viros huius ludicii Consiliarios sive Assessores in praesenti hac Synodo elegisse: Plur. Rev. Dom. Laurentium Iierg, ul supra. Plur. Rev. Dom. Joannem Križanič, ut supra. Plur. Rev. Dom. Jacobum Philippum Bohinc, ut supra. Plur. Rev. Dom. Carolum Hribovšek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Josephum Pajek, ut supra. Plur. Rev. Dom. Joannem Mlakar, ut supra. Plur. Rev. Dom. Franciscom Ogradi, ut supra. Adm. Rev. Dom. Franciscurn Dovnik, ut supra. Adm. Rev. Dom. Antonium Ribar, ut supra. Adm. Rev. Dom. Josephum Tombah, Consiliarium epi- scopalem, Parochum ecclesiae s. Petri penes Konigsberg. Adm. Rev. Dom. Bartholomaeum Voh, ut supra. Adm. Rev. Dom. Josephum Žičkar, ut supra. Adm. Rev. Dom. Joannem Žuža, Doct. Rom. Sacr. Can., Consiliarium Consistorialem, Archiparochum et Deca- num ecclesiae s. Martini Tiberii. Invitatio Consiliariorum ludicii dioecesani ad praestandum iusiuraudum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Mandamus, ut nominali a Nobis Consiliarii ludicii dioecesani, hic praesentes, accedant coram Nobis iuramen- —K 86 *- tum qua tales praestituri. Assessores absentes, qui in Synodo ex praescripto iusiurandum non praestiterint, illud emittant opportuno tempore; aliter munere suo fungi non permittentur. Formula iuramenti pro Consiliariis Iudicii dioecesani. Ego N. N. promitto, spondeo et iuro, me officium, quod qua Tribunalis ecclesiastici dioecesani pro causis Cleri contentiosis nec non pro diiudicandis causis matri- monialibus suscepi, quantum in me situm est, fideliter et sincere esse executurum. Sic me Deus adiuvet et haec sancta Dei Evangelia [ - ^ - 4. Decretum de officio mortuorum. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Sancta et salubris est cogitatio pro defunctis exorare, ut a peccatis solvantur. (IT. Mach. 12, 46). Cui edicto s. Spiritus obedientes, decernimus et enuntiamus, crastina die, quinta mensis Septembris, pro episcopis Lavantinis in Domino quiescentibus, imprimis pro defuncto Antonio Martino et denalo Iacobo Maximiliano, et pro omnibus defunctis sacerdotibus Lavantinis, praesertim pro iis, qui post ultimam Synodum obierunt — numerantur quin- quaginta quatuor, e quibus viginti et unus ultimae Synodo interfuerunt — sollemnem commemorationem fieri. Deus, qui inter apostolicos sacerdotes famulos tuos pontificaii seu sacerdotali lecisti dignitate vigere: praesta, quaesumus, ut eorum quoque perpetuo aggregentur con- sortio. Per Dominum nostrum Tesum Christum, Filium tuum, qui tecum vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen. ~K 87 *- D. Decretum, in secunda Sessione publica lectum. Decretum indictionis tertiae eiusque ultimae Sessionis publicae. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Decernimus et declaramus in Domino, tertiam eamque ultimam huius Synodi Sessionem puhlicam celebrandam esse proxima feria sexta, quae erit septima huius men- sis Septembris, mane hora sexta. Simul incidet festum dioecesi Nostrae proprium s. Anastasii Martyris, Persae insignis, qui prodigiis, quae sacrosancta crux Christi, in Persidem a Cosroa rege trans- portata, operabatur, chrislianus factus, pro Christi cruce martyrium pertulit, et recurret vigilia ante festum nati- vitatis beatae Mariae Virginis. Oremus Dominum ac Deum nostrum. ut intercedente beatissima Virgine Maria et suffragante s. Anastasio Mar- tyre acliones nostras, quas aspirando praevenire dignatus est. adiuvando propitius prosequatur, et ut cuncta nostra oratio et operatio per Eum coepta fructuose finiatur. Per Christum Dominum nostrum. Datum in fesfo s. Laurentii Iustiniani, die B. mensis Septembris 1900. E. Decreta, in tertia et ultima Sessione publica lecta. 1. Decretum de fmienda Synodo. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus. Actis et absolutis omnibus et singulis, quae, prout Spiritus suggessit, gerenda et constituenda videbantur in Dei gloriam, ad animarum salutem et ad bonum cer- tamen, ut ita viva fides, pietas et disciplina ecclesiastica 88 in Clero et populo huius Nostrae dioeceseos, Deo dante, conservetur et augescat — humillimas Deo omnipotenti, qui nos adiuvare et confortare dignatus est, gratias red- dentes, Synodum Nostram dioecesanam concludendam esse decernimus, immo conclusam esse dicimus ac declaramus in nomine sanctissimae et individuae Trinitatis. Datum in festo s. Anastasii Martyris, die 7. mensis Septembris 1900. - #- 2. Decretum indictionis futurae Synodi. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus, suo Clero et populo salulem et pacem in Christo lesu sempiternam! A Tridentinis Patribus in sessione vigesima quarta capite secundo de reformatione statutum est, dioecesanam Synodum quotannis esse celebrandam. Ideo omnibus et singulis hic praesentibus notum facimus et denuntiamus, proximam Synodum, si misericors Deus permiserit, con- vocandam esse subsecuturo anno diebus, a Nobis desig- nandis et annuntiandis. Quodsi autem anno proxime sequente, impedimentis supervenientibus, vix haberi possit, eam iuvante et miserante Deo alio non praepedito anno contrahere intendimus. Te igitur clementissime Pater per lesum Christum Filium tuum Dominum nostrum supplices rogamus ac petimus, ut proposita nostra accepta habeas et benedicas! Datum feria sexta post festum sanctorum Angelo- rum custodum, die septima mensis Septembris 1900. - 3. Lectio litterarum reverendissimae Nuntiaturae Apostolicae Viennae die 17. Maii 1900, quibus Indulgentia plenaria conceditur —K 89 !*— una cum potestate Benedictionem apostolicam supra popu- lum effundendi. Concessio ex latino sermone in vulgarem ad populi intelligentiarn translata est et tenor, ut supra Pagg. 16-19. Publicatio plenariarum Indulgentiarum latino, theodisco et slovenico idiomate. 1. Altenta facultate a Sanctissimo in Christo Patre et Domino Nostro summo Pontifice Leone XIII.. in litteris reverendissimae Nuntiaturae apostolicae Viennae die 17. Maii 1900 No. 4580 expressa, occasione celebrationis secundae Synodi dioecesanae data Reverendissimo Domino Domino Michaeli, Dei gratia et miseratione huius sanctae Lavantinae ecclesiae Antistiti — eadem Dominatio sua reverendissima sum mi Pontificis nomine dat et concedit omnibus hic praesentibus, vere poenitentibus et confessis et sacra communione refectis Indulgentiam plenariam in forma Ecclesiae consueta. Rogate igitur Deum pro felici statu Sanctissimi Domini Nostri Papae, Dominationis suae reverendissimae et sanctae Matris Ecclesiae! 2. Mit Hinblick auf die vom Heiligen Vater und un- serem Herrn ,Papst Leo, nach gottlichem Rathschlusse dem dreizehnten, emptangene, im Schreiben der Hochwiirdigsten apostolischen Nuntiatur in Wien, vom 17. Mai 1900 Nr. 4580, bezeichnete Vollmacht, ertheilen und gewahren Seine Furstbischoflichen Gnaden, der Hochwurdigste Herr Michael, Fiirstbischof von Lavant, im Namen des Heiligen Vaters einen vollkommenen Ablass in der von der Kirche vorgeschriebenen Form allen hier Anwesenden, welche ihre Sitnden aufric.htig bereut und gebeichtet und die heilige Communion empfangen haben. Betet also zu Gott fur das Wohlergehen Seiner Heilig- keit des Papstes, Seiner Furstbischoflichen Gnaden, unseres Hochwurdigsten Oberhirten, und unserer Mutler der heiligen Kirche ! — M 90 r* - 3. S pogledom na oblast, prejeto od svetega očeta in gospoda našega, papeža Leona, po previdnosti božji trinajstega, zaznam eno vano v pismu prečastite nuncij a- ture apostolske na Dunaju z dne 17. maja 1900 štev. 4580, dovolijo in podelijo premilostljivi in prevzvišeni gospod Mihael, knez in škof Lavantinski, v imenu svetega očeta popolni odpustek, po redu od svete cerkve določenem, vsem tukaj pričujočim, ki so svoje grehe resnično obža¬ lovali, se jih izpovedali in so sveto obhajilo prejeli. Molite torej za blagostanje svetega očeta rimskega papeža, našega milostljivega višjega pastirja Mihaela in svete matere cerkve! ——— — - 4. Decretum, quo Synodus dimittitur. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Princeps-Episcopus Lavantinus, suo venerabili Clero salutem et benedictionem in Domino! Antequam vos, venerabiles fratres, dimittamus ab hac Synodo ipsamque dimissam decernamus, summo Ponti- fici Papae Leoni XIII., vices Christi lesu in terris gerenti, subiectionem nostram iterum exprimamus oportet, aperte declarantes, nil nos umquam posse separare ab unitate cum sancta Sede apostolica, cui nostras Constilutiones synodales substernimus eique in omnibus et singulis obe- dientiam nullis circumscriptam limitibus promittimus, vove- mus atque iuramus, felices, si pro gloria et triumpho catho- licae Ecclesiae misericors Deus nostrarum rerum omnium, immo et ipsius vitae nostrae sacrificium acceptare dig- naretur. In hac salutari unitate nos omnes semper per- severabimus, divina gratia adiutrice, et per ipsam et in ipsa in periculis consilium, in pugnis fortitudinem, in omnibus contra hostes triumphis inveniemus gloriam. Simili modo renovamus venerationem et obedientiam erga augustissimum Imperatorem nostrum Franciscum —K 91 >*-- losephum Primum, parati, si Deus voluerit, sanguinem effun- dere pro divinitus nobis ordinato Patre et dulci patria. In hac perfecta animorum concordia suavique har- monia Synodum dimittimus, et omnibus Synodalibus iniun- gimus, ut ad propriam sese conferant residentiam. Ad ecclesias vestrae curae pastorali commissas redeuntes in id potissimum intendatis, obsecramur, ut fideles, vos mul- tum emolumenti et fructus ex hac Nostra Synodo per- cepisse, cognoscant. Quod fiet, si novo Spiritus sancti lumine illustrati, quae magna Synodorum est vis ac vir- tus, caeteris in omni opere vestro in posterum praelu- cere studueritis et in omni parte officii vestri omnem diligentiam adhibueritis. Vos, qui corona estis nostra et gaudium nostrum, dum peregrinamur a Domino, satagite, ut gloria nostra sitis in die Domini nostri lesu Christi, cui soli honor et gloria in saecula saeculorum! Datum in testo s. Anastasii Martyris, die septima mensis Septembris 1900. II. FORMULAE ab offieialibus Synodi usurpatae. 1. Formula instantiae pr o fidei professione. pateverendissime Pater et Domine! Cavit sacrosanc- % I tum concilium Tridentinum, ut omnes, qui bene- — interveniunt, lidei professionem faciant et prae- stent, prout illa Tridentina sanetione expressum est. Ideo ego Laurentius Herg, huius Synodi Promotor, humiliter peto et requiro, ut sanctio illa legatur et ad praescriptum ab eis, qui tenentur, omnia et singula praes- tentur. Respondit Episcopus : Ita lieri clecernimus et man- damus. 2. Formula instantiae contra absentes, f— constitutiones praedictae postulant, et alioquin ad id aptas a reverendissima Amplitudine Tua designari ita, ut in hac Synodo pro huius dioecesis amplitudine Examanitores et ludices deligantur, qui huiusrnodi munus examinandi iudicandive ex praescripto decretorum concili Tridentini praestent omnino. Respond.it Episcopus: Ita volumus et mandamus. - # - 5. Formula de constituendis Commissionibus pro deliberauda Synodi materia. Celsitudo Vestra reverendissima! Ego Laurentius Herg, huius Synodi Promotor, peto a reverendissima Ampli¬ tudine Tua, constitui Cornrnissiones pro deliberanda Synodi materia. —— - — G. Formula instantiae pro iudicandis aetionibus in Synodo pertractandis. Reverendissime Domine Princeps-Episcope! Ego Lau¬ rentius Herg, huius Synodi Promotor, insto ac peto, ut actiones in Synodo pertractandae indicentur, et quae ad eas necessaria videntur, in tempore praeparentur. - -§> - 7. Formula instantiae pro indictione primae, (secundae, tertiae) Sessionis publicae. Celsitudo Vestra reverendissima! Ego Laurentius Herg, huius Synodi Promotor, peto atque insto, ut promulgetur decretum, quo sollemniter indicatur prima, (secunda, tertia eaque ultima) Sessio puhlica. -#- —K 95 »- 8. Formula instantiae pro annuntiandis Examinatoribus synodalibus pridie in Congregatione generali approbatis. Paternitas Vestra reverendissiina! Ego Laurentius Herg, Promotor huius Synodi, peto ac insto, ut annun- tientur Examinatores synodales promovendorum ad offi- cia cum animarum cura, qui pridie in prima Congrega- tione generali a reverendissimo Antistite propositi et a Synodalibus approbati sunt. -.— ^ - ■; 9. Formula instantiae pro decretorum lectione. Reverendissime Domine Praesul! Quo diligentior et cumulatior sit dioecesanorum omnium decretorum iam editorum et adhuc edendorum observantia ad huius ec- clesiae Lavanlinae rationem bene gerendam, ego Laurentius Herg, huius Synodi Promotor, a j reverendissima Ampli- tudine Tua peto atque insto, sive rursus promulgari, sive monita eorum executionis de suggestu, ut moriš est, et alia omnia edici et enuntiari, quae in hac Synodo dioe- cesana pro prudentia et charitate Sua Clero huic dioe- cesano edici aut promulgari constituit, quo idem Glerus instructior in dies liat et sollicitudinis studio intlammatior sit ad omnem ecclesiasticae disciplinae rectam cumula- tamque executionem perpetuamque observantiam. .Respondit Episcopus: Ita fieri decernimus. - # - 10. Formula instantiae pro continuanda lectione decretorum. Paternitas Vestra reverendissima! Cum ea, quae coepta sunt legi, clero sint valde utilia neque potuerint angustiatemporis absolvi, ego Laurentius Herg, huius Synodi -4< 96 H-- Promotor, peto et insto, ea legi. quae desiderantur, ante- quam dimittantur Synodales. Eespondit, Episcopus: Promulgari iubemus. : - # - 11. Formula instantiae pro indicanda tertia et ultima Sessione publica. Celsitudo Vestra reverendissima! Ego Laurentius Herg> huius Synodi Promotor, peto ac insto humillime, ut prornul- getur decreturn de tertia et ultima Sessione publica. — - # - :— 12. Formula instantiae pro conclusione Synodi. Paternitas Vestra reverendissima! Cum omnia, quae in hac dioecesana Svnodo agenda et tractanda erant, divina auxiliante gratia ad praeoptatum finem perducta sint, illud a reverendissima Tua Paternitate peto ego Laurentius Herg, huius Synodi Promotor, ut ipsam Synodum concludere et cum benedictione dimittere dignetur. Eespondit Episcopus: Ita decernimus et declaramus. - #-- IB. Formula instantiae pro indictione futurae Synodi. Antiquo canone cautum est, ut proximam Synodum dioecesanam in publica Sessione linali Episcopus indicet; ideo ego Laurentius Herg, huius Svnodi Promotor, humi- liter insto, Synodum dioecesanam proxime futuram in hoc synodali conventu omnibus, qui interesse debent, pronun- tiari et indici. Eespondit Episcopus: Ita decernimus et ordinamus. —+> 97 >j~ 14. Libeli us supplex Procuratoris Cleri tertiae Synodi dioecesanae.. Keverendissime Pater in Christo et Domine! Procurator Cleri ad thronum Tuae reverendissimae Celsitudinis accedens cum debita reverentia haecce desi- deria Synoditarum exponit: a) Utile et valde necessarium esset, si alumni semi- narii clericalis, sed et puerorum, tempore feriarum invi- gilarentur, et ul sub line hujus temporis teslimonia vilae et moram, per Decanum vel Parochum loči exarata, direc- tori seminarii porrigerent. Quapropter ego Ioannes Križanič, Procurator Cleri. enixe peto et insto, ut Paternitas Tua, quid in hac causa opportunum fuerit, ordinet. b) Consultores Commissionis IV., in Congregratione particulari congressi, optant, ut praelectio litterarum pasto- ralium Dominica quinquagesima Oniatur, ut deinde series concionum quadragesimalium rite possit ordinari. Hinc ego Ioannes Križanič, Procurator Cleri, modeste peto et insto, ut Amplitudini Tuae reverendissimae, in quantum possibile est, placeat, benigne tespicere hocce votum. c) Ne parochi potestati civili praebeant occasionem adimendi viris ecclesiasticis libros matriculares, urget in Synodo congregatus Clerus, ut isti libri a parochis iuxta editas normas 1 quam accuratissime conscribantur. Ego Ioannes Križanič, Procurator Cleri, cum fiducia peto atque insto, ut reverendissimus sacrorum Antistes in his placita iustaque disponat. d) Venerabilis Parochus Michael Lendovšek, Synodo praesens, proponit votum, ut per omnes dioeceseos paro- chias prima cuiusvis mensis feria VI. persolvantur in honorem sacratissimi Cordis lesu sequentia pia exercitia: Missa coram Venerabili, Communio satisfactoria tidelium 1 Cfr. AVeisungen, betreffend die Fiihrung, Anderung und Berichtigung der Matrikenbucher, die Ausstellung der Matrikenscheine, wortgetreuer Matriken- ausziige (Extracte) und veKehiedener anderer Ausweise. (Separatabdruek aus dem Kirchl. Verordnungs-Blatte fiir die Lavanter Dioeese. Nr. VI. de dato Marburg, am 1. Mai 1899. Absclinitt 27). Marburg, 1899. ImVei-lage der F. B. Ordinariats-Kanzlei. 7 -K 98 >f— infra Missam, Litaniae sacratissimi Cordis lesu ante ulti- mam benedictionem, adiecta recitatione formulae conse- crationis ad sacratissimum Cor lesu. Hinc ego loannes Križanič, Procurator Cleri, humi- liter peto et insto, ut celsissimus Praesul dignetur dis- solvere, num tale generale mandatum votis omnium Syno- dalium correspondeat. e) Nonnulli Synoditae in votis habent, ut reveren- dissimus ac celsissimus Princeps-Episcopus omnibus con- fessariis, qui habent potestatem absolvendi a casibus reser- vatis Episcopo, concedere dignetur simul et facultatem restituendi contitenti, ius petendi debitum coniugale. Qua- propter ego loannes Križanič, Procurator Cleri, humillime peto et insto, ut Paternitas Tua reverendissima, quae in hac causa lex ecclesiastica urgeat, docere dignetur. f) Consultores Commissionis III., in Congregatione particulari convenientes, supplicant, ut festum s. Cyrilli et s. Methodii evehatur inter festa duplicia rnaiora, celebran- dum quovis anno die 5. Iulii, et ut confraternilas s. Cyrilli et s. Methodii in ecclesia s. Aloysii Marburgi et s. Ioseph Celeiae resuscitetur ad novam vitam. Reverendissimus Ordinariatus procuret, ut sacerdotes, qui in finibus nostrae dioecesis curam animarum agunt, liabeant iurisdictionem in vicina dioecesi et vice versa; procuret etiam, ut creentur defensores sacerdotum, qui in ephemeridibus et publicis conventiculis calumniose ve- xantur et irridentur. Hinc ego loannes Križanič, Pro¬ curator Cleri, enixe peto et insto, ut quae in his rebus expediunt, celsissimus Praesul proponat. g) Venerabilis Synodita, parochus Aloysius Šoba, expo- nit votum, ut concedatur parochis, qui soli animarum curam gerunt in statione, facultas binationis non tantum, si necessitas urget, verum etiam si utilitas suadet, prae- cipue autem media nocte anni huius iubilaei et prima die anni subsequentis. Ego loannes Križanič, Procurator Cleri, humiliter peto et insto, ut AmplitudoTua reverendis¬ sima iudicet in hac causa. -K 99 >f- h) Reverendus P. Guardianus O. Fr. M., Alphonsus Svet, precatur, ut diebus Dominicis et festivis etiam absque licentia Episcopi nuptiae possint post meridiem celebrari, annuente tantum parocho sponsorum proprio. Hinc ego, Ioannes Križanič, Procurator Cleri, devote Precor Celsitudinem Tuam, ut qua Pastor bonus dicas, an in hac re nobilem consuetudinem, celebrandi mag- num Sacramentum matrimonii intra Missae sollemnitates, iuvet immutare. i) Cum Synodales omnes et singuli aegerrime feramus, quod Prinčeps-Episcopus noster reverendissimus, Antistes egregius ac Pater optimus, in ephemeridibus mendaciis ac calumniosis invectivis afficiatur, ego Ioannes Križanič, Procurator Cleri, nervose peto et insto, ut Paternitas Tua hanc enuntiationem sollemnem actibus synodalibus in per- petuam memoriara unitatis Antistitem inter et Clerum dioecesanum inseri iubeat: Sacerdotes in tertia Sgnodo dioecesana Marburgi con- gregati ex visceribus animi doient de iniuriosis impeii- bus in ephemeridibus publicis in celsissimam personam reverendissimi Domini Principis-Episcopi Michaelis, quas detractiones acerrime condemnant. Sicut beatus apostolus Thomas (Toan. 11, 16) exclamavit „Eamus et nos, ut ttioriamur cum eo,“ ita et guilibet Sgnodalis apertissime Pronuntiat: Eamus et nos, ut, si necesse fuerit, mori- amur cum eo, cum nostro celsissimo ac reveren- dissimo Domino Principe-Episcopo! 7 * Argumentum actionum synodalium. ertia huius operiš pars delineat actiones, quibus- cuncta, ab ordine synodali dec.retisque ad for¬ mam Synodi pertinentibus praecepta, rite so- luta sunt. Inprimis exhibet allocutionem inauguralem , qua Syno- dus sollemne cepit initium; porro sermonem, quo dig- num habuit progressum, nec non allocutionem congra- tulatoriam, qua felicem sumpsit finem. Relationem porro extradit de tribus meditationibus synodalibus, in appen- dice huius libri adnexis. Insuper continet homagium Suae Sanctitati et obse- quium Suae Maiestati nec non cultum observantiae reve- rendissimae Celsitudini, Ioanni electo Archiepiscopo Salis- burgensium, per ignem electricum notilicatum. Cui mani- festationi litterae homagiales , a Synodalibus medio Praesule isuo ad Sanctam Sedem missae, sunt additae. Denique hic reperiuntur notae de benedictione lapi- dum marmoreorum, in ecclesiis parochialibus erigendorum in piam memoriam magni et universalis iubilaei anni sancti. quo in toto orbe catholico lesu Christo Redemptori debiti praestantur konores, item de dedicatione sacratissimo Cordi lesu deque indulgentiis plenariis impertitis. Adiuncta est landem recensiu eorum, qui tertiae huic Synodo inter- fuerunt. Qui agunt omtiia cum consilio, reguntur sapientia.. (Prov. 13, 10). Actiones nostras, quaesumus, Domine, aspi- rando praeveni et adiuvando proseqiiere, ut cuncta ; nostra orcitio et operatio a te semper incipiat et per te coepta, finiatur! (Oratio in gratiarum actione post Missam). Tertia pars. - < 8 > - - Aetiones synodales una cum recensione omnium Synodi Sodalium. Aetiones synodales. Congregatio generalis prima. hitimo anno saeculi decimi noni post Christum natum, feria II. post XIII. diem Dominicam Pente- costes, quae 3. mensis Septembris fuit, in festo ss. virginum et martyrum Euphemiae, Dorotheae, Theclae et Erasmae, hora quarta post meridiem Synodus tertia huius saeculi a reverendissimo ac celsissimo Prin¬ cipe et Episcopo Dr. Michaele Napotnik faustissi- mis sub auspiciis celebrari coepta est. Etenira ex eis huius dioecesis sacerdotibus, qui litteris edictalibus de iure vel speciali celsisissimi Ordinarii indulgentia ad Synodum vocati erant, ducenti et septem p. t. animarum curi- ones iam in hac prima Congregatione generali hora quarta postmeridiana advenerant. Hac vero hora, quum omnes in ecclesia cathedrali s. Joannis Baptistae ad reverendissimum Episcopum in aula episcopali salutandum vestibus, quibus ex ordine syno- dali praescriptis indui debuerunt, ornati essent, in ordi¬ nata serie ad aedes episcopales se contulerunt, unde cum celsissimo Ordinario sollemnis processio sub recitatione hymnorum in gloriam Christi Dei hominis, in honorem Bea- tae Mariae Virginis ac in laudem s. Michaelis archangeli et omnium ss. angelorum unacum psalmis 8,14,23,45,97,116 atque 132 ad ecclesiam synodalem s. Aloysii confessoris, campanis utriusque ecclesiae pulsatis et ea, qua par est, sollemnitate facta est. Quamvis graves nubes coelum ob- tegerent, pluviae tamen, quo tempore processio fiebat, synoditis parcebant, ut siccis fere pedibus in ecclesiae aedes omnes pervenerint. In ingressu templi Antiphona: Salve regina una cum X. et 1^. dieta, statim exposito Sanctissimo reverendissi- nius Antistes hymnum: V e n i, Greator S pirit us sol- —K 104 Je¬ lenini cantu inchoavit, schola vero eodem modo prose- cula est. Versu et responsoriis cantatis celsissirnus Praesul orationem convenientem dixit et denuo incensione Sanctis- simi facta congressui benedictionem dedit. Qno facto ora¬ tionem: Adsumus persolvit et depositis plnviali et stola ornatissimis, veste episcopali ordinaria indutus hanc habuit hora circiter quarta et dimidia allocutionem synodalem. ^.llocu.tio in.a.ia.gru.ra,lis, in prima Congregatione generali habita, recurrente testo dioecesi Lavantinae proprio s. Euphemiae et Sociarum Martyrum, die 3. mensis Septembris 1900. Laudetur Iesus Christus, qui vivit, regnat, imperat! Amen in saecula saeculorum! Amplissimi viri! Honorabiles presbvteri! In Deo dilecti Svnodales! xi 11 a regis prodeunt: Fulget crucis my- ster ium! Sub vexillis Christi, beatae Mariae Virgi- nis angelorumque et sanctorum ex ecclesia cathe- drali, cuius campanae magno concentu resonabant, pro- cedentes, in hoc splendide exornato templo beati Aloysii, quod olim Societatis lesu erat, convenimus ad inauguran- dam tertiam Synodum dioecesanam. Salve, sanotuarium praeadamatum, quod me ante circiter triginta annos qua sacrae Theologiae candidatum recepisti, et nune faeturn es ecclesia mea synodalis, mihique mittis in vineam Domini Lavantinam cooperatores, zelo apostolico repletos! Vos, quos in laborum ac studiorum societatem ad- scivi, ex visceribus meis in nomine Domini saluto. Cor meum dilatatur et spiritus meus exultat, dum vos vene- rabiles adiutores meos assiduos in vinea dominica Lavan- tina excolenda tam magno numero ad opus grave atque arduum, ad sollemnitatem singularem congressos inlueor. E momento, dum dioeceseos meae suscepi gubernacula, cor meum evasit, quod antea ignorabam, inquietum ac —H 105 *- roultoties vulneratum, ila ut vix adsit dies sine aerumnis iisque amarissimis. Hodie circumdatus a vobis, corona mea, cor meurn exultat in Domino, oblitum praeteritorum et unice fruens tempore praesenti. Gaudeo et supergau- deo, quod huc veneritis, quod ardeant pectora vestra igne, quem venit Christus mittere in terram, et quid voluit, nisi ut accendatur? (Luc. 12, 49). Superfluum duco, plura facere verba de magnitu- dine deque momento sed et de difficultate negotii, quod tractandum modo incepimus. Omnes et singuli, qui priori al tetive Svnodo affuerunt, certo certius persuasum habent de utilitate Concilii dioecesani. Ab incunabulis ecclesiae Ghristi manifestandae veritatis catholicae, verae tidei pro- fitendae ac disciplinae stabiliendae optimum reputabatur medium: celebratio Synodorum lam sancti apostoli ad componendam pri mam con- troversiam, de observandis legalibus inter tideles exor- tam, convenerant. Totius retro antiquitatis monumenta contestantur: Synodos esse lydium illum lapidem, quo mo- rum sanctimonia a corruptione et dissolutione distinguatur. »Miram enim,« scripsit more suo concinne ac distincte Sanctissimus Dominus noster Papa Leo XIII. die 14. Maii 1894 Episcopo Argentinensi, »teste experientia, quantum christia.no populo afferant emolumenti huiusmodi hominum sacri ordinis cum suo Episcopo congressiones.« 1 Et in apostolicis litteris, die 21. mensis lulii anno 1900 ad graeco-melchiticos Episcopos missis, Leo PP. XIII. ad rem animadvertit, ut sequitur: »Ad praecavendas futuras iurium contestationes, optime valitura est Synodi celebratio. Quo- circa, quemadmodum alias vobis commendavimus, ita nune per praesentem epistolam praecipimus, ut huiusmodi Syno- dus quantocius convocetur, in qua de recta fidelium admi- nistratione, de cleri disciplina, de monachorum vel aliis piorum institutis, de missionum necessitatibus, de cultus divini decore, de sacra liturgia, de cognatisque agatur rebus, 1 Synodus dioeeesana Argentinensis habita diebus 17., 18. et 19. Aprilis 1894. Argentorati, 1894. Pag. XX. 106 >*- quaediligentercautissimequesuntreputandaeadmaioremDei gloriam procurandam et Ecclesiae splendorem augendum. Ut penes alias ecclesias Synodi . . . celebratio maximo fuit emolumento pro negotiis componendis et ecclesiastica disci- plinainstauranda, ita vestrae Ecclesiae ex legum scriptarum elucubratione et promulgatione praeclaros fructus profectu- ros, Nobis iure merito pollicemur.« 1 Hac invicta veri- tate motus ego quoque anno Domini 1896 confugi ad efficax malorum remedium, ad Synodi dioecesanae con- vocationem. Credite, fratres et tilii in Christo mihi charissimi, quoties dies vitae meae episcopalis, decadem iam exce- dentis, in mente habeo. toties gaudeo et glorior super eo, quod, immeritus quidem. Svnodum celebraverim, nutantis consoiidandae ac collapsae disciplinae erigendae causa. Venerabiles in Christo consacerdotes! Ego, sensu dolo- ris peracerbo concussus, perhoresco, ne apud vos quociue infandurn renovem dolorem, ego perhoresco, incjuam, dis¬ ciplinae clericali illata vulnera retegere. Cum Ieremia pro- pheta saepe saepius lamentando suspiravi: Recordare, Do¬ mine, quid acciderit; intuere et respice opprobrium nostrum. Puritas morum, vitae sanclitas, animarum assiduitas de- pressa. Loquarne vel tacitus lacrymer vobiscum super deso- latione et vastitate in disciplina ecclesiastica? Sed Deo dante pietatis et honestatis atque zeli reli- giosi studium crevit et crescit inde a Synodo, quam con- stitui ac celebravi anno reparatae salutis 1896. Clerici, officii sui sancti olim obliti, iterum nune memores, am¬ bulant pro ea vocatione, qua vocati suni. Experientia teste res humanae semper in deterius prolabuntur, nisi sit, qui eas retineat. ac debitae executioni demandet — quod est Synodus. Fervor tepescit, nisi sit, qui eam inllammet — quod est Synodus. — Beatissimus Dominus nosler Papa Leo XIII. pro dilabente rnense Septembri assignavit zelum apostolieum, pro quo excitando et servando orationes et 1 Archiv fflr Katolisches Kirchenrecht mit besonderer Eucksicht auf Deutschland, Osterreich-Ungarn und die Schweiz. Herausgegeben von Dr. Franz Heiner. Mainz, 1901. I. Quartal-Heft. pag. 123. —+! 107 *- preces pias persolvere obligeraur. Patiamini hanc ser- monis digressionem! Gradiarnur porro! In praesenti quoque Synodo respirabimus et restaura- bimnr; repelletur tepor et restituetur vita Christiana. Refor- mationis enim apud nos inducendae initium sumere inten- dimus. Congregati ad altare Dei, indagare volumus, quae ad fidei salvificae robur et ad morum integritatem pro- vehendam, ecclesiasticae disciplinae observantiam redu- cendam, ad iuventutis christianam educationem stabilien- dam, ad studia theologica promovenda, abusuum, erro- rum, excessuumve correctionem, scandalorum denique pro- pulsationem coram Deo et conscientia nostra videbuntur profutura. Volumus meliora tempora non expectare, sed facere, ut ita coram Deo et coram ecclesia rationem reddere possimus. Ad propositum hoc exequendum loquamur, reverendi domini Synoditae, cum libertate apostolica, cum candore boni viri, verum etiam cum moderatione modestiaque, quam decet ministros Christi, servos Dei eiusque ecclesiae sanc- tae. Qui custodit os suam, custodit a nima vi suam. (Prov. 13, 3). Audiamus anirno benevolo et suscipiamus corde benigno grata et ingrata, amoena et inamoena, quae placent quaeque displicent. Omnis distractio et discursus super- vacaneus sollicite vitetur, omnia tamen suaviter, anirno hilari atque absque violenta contentione liant. Dum synodalia decreta proponuntur, licebit cuilibet, quaecunque voluerit, proferre, immo quo istud Hat liberius, populari lingualoqui indulgemus. Verumtamen omnia hone- ste et secundum ordinem fiant, monet divus apostolus Paulus. Ordo enim, docente s. Augustino, dux est ad Deum, et quae a Deo sunt, ordinata sunt. Omnia aedificationis et veritatis amore, non contentionis, et aemulationis zelo gerantur! Ad praecavenda iudicia fallacia de rebus et per- sonis synodalibus omnes et singuli Sodales officio servandi secreti quoad actiones synodales devinciuntur. Promittamus igitur per fidem sacerdotalem. fore, ut celanda celaturi simus silentio religioso. Ponamus custodiam oribus nostris et •k 108 >f- ostium circumstanliae labiis nostris, ut non declinent corda nostra in verba malitiae. Verbo, ne sim infinilus. in cunc- tis consultationibus illa suprema lege dirigamur: Omnia ad maiorem Uti gloriam animarumque salutem! Ad illud Unum necessarium, nempe salutis aeternae negotium, tolo corde infendamus. Quid vero, eritne noslrum, qui Deo propitio in hac Synodo considebimus, novam doclrinam tradere, insolita statuta condere, novam constiluere ecclesiae disciplinam novamque vitae christianae praescribere normam et for¬ mam? Minime. Nolite, dilecti compares, in hac Svnodo aliquid novi et nunquam auditi, aliquid extraordinarii praestolari, aut ad deductiones nescio quali cum erudi- tione et eloquentia apparatas adspirare. Res enim pro- ponendae non possunt esse aliae, nisi veritates, quas toties quoties legistis, audivistis, didicistis, immo ipsi aliis vi officii pastoralis praedicavistis et modo praedicatis, scilicet reformatio et perfectio vitae christianae tum sacer- dotum tum laicorum: inaedificandae veritatibus tidei nec non legibus disciplinae moralis et iuris ecclesiastici. Toti ergo in eo erimus. ut iidem a lesu Christo, beatis apostolis, sanctis ecclesiae patribus et doctoribus, a summis ponti- ficibus et catholicis episcopis traditam: integram ac sin- ceram conservemus et verbo et opere proliteamur, anti- quam reslauremus ecclesiae disciplinam, abusus, si qui irrepserint, eliminemus. perstringamus: paucis dicam’, lit in nobis pastoribus et in gregibus nostris, ut in Glero et populo vita catholica renovetur et augeatur, ut disciplina ecclesiastica laetissime eftlorescat. Synodum hodie inchoatam consecramus lesu Christo salvatori et dominatori nostro, ut sit sollemne homagium et obsequium nostrum ipsi praeparatum exeunte praesente saeculo et ineunte saeculo insequente. Dedicamus eam porro piae memoriae magni et universalis Iubilaei anni sacri, quo anno aureo in omnibus ecclesiis parochialibus uti monomenta perennia lapicles marmorei, a me in ultima huius Svnodi Congregatione generali sollemniter benedicen- -HK 109 »- di, opportunis locis eriguntur cum inscriptione: 1900. Christus Deushomo vivit, regnat, imperat. 1901. Porro hic congressus Cleri Lavantini inserviat beatae memoriae viri, cuius nomen dioecesanis dulce sonat, Prin- cipem-Episcopum. in Domino pie quiescenlem, Antoni- um Martinum puto, cuius diei natalis centenarium anni- versarium die 26. mensis Novembris volventis anni aurei recolemus! Hoc intendentes, non obliviscernur ovationis, debitae eius successori, Praesuli lacobo Maximiliano, nun- quam apud nos delendae memoriae, patri seminarii mino- ris et hoc medio patri sacerdotum. Sit ulterius Goncilium hoc episcopale, termino exeun- tis saeculi undevicesimi et ineuntis aevi vicesimi cele- bratum. monumentum gratae memoriae duorum episco- patus, quinque presbyteratus mei et decem vitae meae lustrorum. Pro quibus beneficiis Deo ter optimo et maximo humillimas ago gratias, vobis autem refero debitas grates pro piis orationibus, pro sinceris votis et gratulationibus, per epistolas, per protocolla conferentiarum pastoralium aliaque media mihi notiticatis. Imprimis quotiescumque epistolam gratulatoriam de die 26. mensis Octobris 1899, elegantibus picturis exornatam et nomina reverendissi- morum Dominorum Capitularium nec non admodum reve- rendorum Dominorum Decanorum portantem evolvo et lego, semper vestrae tenerrimae charitatis et filialis dilec- tionis recordor semperque Deum omnipotentem exoro, ut ipse sit omnium merces magna nimis. * * * In Domino dilecti Synodales! isce diebus synodalibus bonum semen seminabimus in terram dioecesis nostrae, quod tructus prolatu- rum sit, si tamen supremus agricola Deus pro sua infinita bonitate det irtcrementum.Deus autem, a quo sancta desideria, recta consilia et iusta sunt opera, tribuet incre- menta coelestia, quia eius auxilio confisi, in eius nomine coadunati, pro eius gloria et pro exaltatione sanctae matris Ecclesiae, cuius supremus gubernator gloriose gubernans —K 110)4— Papa Leo XIII. benedictionem apostolicam et plenariam indulgentiam nobis concedere dignatus est, seminantes et rigantes pertractabimus res synodales. Quoniam sine divino Numine nihil est in homine, et quidquid possumus, possumus in eo, qui nos confor- tat, ad fervidas confugimus preces, manibus iunctis leva- tisque in coelura oculis orantes, ut Spiritus Dei veniat ad nos, illabatur cordibus nostris, doceat nos, quid loqua- mur quidque agamus. Sit ipse et suggestor et effector consiliorum ac iudiciorum nostrorum! Sit initium, medium et finis, sit primus et novissimus, sit alpha et omega nostrum! Ergo Domine lesu crucifixe, qui te nunquam Ec- clesiae tuae defuturum promisisti, immo asseverasti, ubi duo tresve in nomine tuo convenerint, ibi te esse in medio eorum, te acclines et supplices rogamus, imploramus et impe- tramus: Veni, adveni et mane nobiscum! Inspira, quod bonum est, et reprime, quod malum est. Emitte in nos septiformem Spiritum tuum sanctum Paraclitum de coelis: Spiritum sapientiae et intellectus, Spiritum consilii et forti- tudinis, Spiritum scientiae et pietatis! Pro hisce doniš petimus, roborati intercessione beatae et gloriosae semper Virginis Mariae, cuius festum natale proximo sabbalo recolemus, porro adiuti interventione sanctorum angelorum tutelarium, quorum festum hester- na Dominica celebravimus, nec non suffulti suffragiis Patronorum nostrorum nostrarumque ecclesiarum ac freti succursu omnium sanctorum et sanctarum coelestium. Et nune, venerabiles Domini Svnodales, laeto ala- crique et prompto animo incipiamus opus, ad quod con- venimus. Macti animo ordiamur Synodum! Dominus nobis¬ cum est. Incipiamus in eius nomine et in eius nomine etiam fmiemus! lesu Christo autem, qui est testis jidelis, primogenitus mortuorum et princeps regum terrae, qui dilexit nos et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo, et fecit nos regu,um et sacerdotes Deo et Patri suo: ipsi gloria et impe- rium in saecida saeculorum! (Apoc. 1, 5. 6). Amen. Quam allocutionem, ultra dimidiam horam insumen- tem, quum ad finem pertraxisset, illustrissimus Episcopus decretum de officialibus sive ministris Synodi Capellanum aulae episcopalis, reverendum Dom. Josephum Majcen, publicare iussit. Prostat in secunda parte pagina 67—71. Postquam Synodi officiales loca šibi praeparata occu- paverunt, muneribus suis quisque functuri, Promotor Synodi ad sedem celsissimi Antistitis institit, nt actiones primae Sessionis publicae indicarentur et praepararentur. Cui Epi¬ scopus annuensLectori Synodi mandavit summarium earum, quae tractandae essent, actionum praelegendum. Ad illas actionum materias discutiendas celsissimus Princeps has quatuor Sectiones seu Deputationes constituit earumque praesidibus constitutiones iam praeparatas tradi imperavit. -#- Deputati quatuor Commissionum, quarum est, con- stitutiones synodales expendere atque emendare. I. Commissio de fide et doctrina. Praeses: Plur. Rev. Dom. Laurentius Herg, ut supra. Consultores: Plur. Rev. Dom. Thomas Rožanc, Sacerdos iubilaris, Canonicus honorarius eccl. cathedr., Consiliarius consisto- rialis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Magdalenae Mar- burgi. Adm. Rev. Dom. Josephus Čižek, ut supra. Adm. Rev. Dom. Antonius Jazbec, Consiliarius epi¬ scopalis, Parochus ecclesiae s. Elisabethae in Slovenjigradec. Adm. Rev. Dom. Mathias Kelemina, Consiliarius epi¬ scopalis, Parochus ecclesiae s. Aegidii in Collibus slovenicis. Adm. Rev. Dom. Michael Lendovšek, Consiliarius epi¬ scopalis, Parochus ecclesiae s. Andreae in Makole. Rev. Dom. Martinus Meško, Parochus ecclesiae s. Magdalenae in Kapele. Rev. Dom. Josephus Sinko, Parochus ecclesiae s. Wolfgangi penes Biš et Trnovec. Adm. Rev. Dom. Franciscus Šalamon, Consiliarius episcopalis, Archiparochus et Decanus ecclesiae s. Bartho- lomaei in Rogatec. Adm. Rev. Dom. Antonius Šlander, Consiliarius epi¬ scopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Pancratii in Staritrg. Adm. Rev. Dom. Bartholomaeus Voh, ut supra. Referentes: Adm. Rev. Dom. Martinus Matek, ut supra. Rev. Dom. Franciscus Korošec, Archiparochus ec¬ clesiae s. Crucis prope a Slatina. Notar ius: Rev. Dom. Jacobus Kavčič, Professor institutionis religiosae c. r. gymnasii Marburgi. II. Commissio de c ul tu divino. P r a e s e s: Plur. Rev. Dom. Joannes Križanič, ut supra. Consultores: Rev. Dom. Franciscus Černenšek, Parochus ecclesiae s. Mariae in Cirkovce. Adm. Rev. Dom. Franciscus Dovnik, ut supra. Rev. Dom. Bartholomaeus Frangež. Parochus ec¬ clesiae s. Margaritae ad tluvium Pesnica. Adm. Rev. Dom. Augustinus Hecel. Consiliarius epi¬ scopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Michaelis in Mahrenberg. Adm. Rev. Dom. Franciscus Jug, ut upra. Adm. Rev. Dom. Josephus Jurčič, Consiliarius epi¬ scopalis, • Parochus et Decanus ecclesiae s. Leonardi in Collibus slovenicis. Adm. Rev. Dom. Joannes Lenart, Consiliarius epi¬ scopalis, Parochus ecclesiae s. Crucis in Polirane. —k 113 X— Adm. Rev. Dom. Antonius Ribar, ut supra. Adm. Rev. Dom. Henricus Verk, ut supra. Rev. Dom. Franciscus Zmazek, Parochus ecclesiae s. Benedicti in Collibus slovenicis. Re ferentes: Rev. Dom. Franciscus Kovačič, ut supra. Rev. Dom. Antonius Korošec, studiorum Praefectus in seminario puerorum episcopali. Notarius: Adm. Rev. Dom. Josephus Zidanšek, ut supra. ---cSr- III. Commissio de Cleri et populi disciplina. Praeses: Plur. Rev. Dom. Franciscus Ogradi, ut supra. Consultores: Plur. Rev. Dom. Joannes Bosina, Sacerdos iubilaris, Canonicus honorarius eccles. cathedr., Consiliarius con- sistorialis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Mariae in Kozje. Plur. Rev. Dom. Antonius Hajšek, ut supra. Adm. Rev. Dom. Simon Gaberc, Consiliarius epi- scopalis, Parochus ecclesiae s. Annae in Fram et deca- natus Dravskopolje Administrator. Rev. Dom. Adam Grušovnik, Parochus ecclesiae s. Mariae in Eremo. Adm. Rev. Dom. Josephus Kralj, Consiliarius epi- scopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Nicolai in Zavrče. Adm. Rev. Dom. Jacobus Lempl, Consiliarius epi- scopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Georgii in Skale. Rev. Dom. Valentinus Mikuš, Parochus ecclesiae s. Georgii penes Reicheneck. Adm. Rev Dom. Michael Plesnik, Consiliarius epi- scopalis, Parochus ecclesiae s. Pauli penes Pragwald. Adm. Rev. Dom. Joannes Skuhala, Consiliarius epi- scopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Joannis Bap- tistae in Ljutomer. 8 —K 114 >4- Adm. Rev. Dom. Franciscus Smrečnik, Consiliarius epi- scopalis, Parochus ecclesiae s. Aegidii penes Schwarzenstein. Referentes: Rev. Dom. Antonius Medved, Doctor s. Theologiae et Philosophiae, Professor institutionis religiosae c. r. gymnasii Marburgi. Rev. Dom. Joannes Vreže, ut supra. N o tar iu s: Rev. Dom. Josephus Kardinar, Magister institutionis religiosae c. r. gymnasii Celeiae. -- IV. Commissio de regimine ecclesiastico. Pr aeses: Plur. Rev. Dom. Josephus Fleck, ut supra. Consultores: Adm. Rev. Dom. Georgius Rezenšek, Consiliarius epi- scopalis, Parochus ccclesiae s. Joannis Raptistae in Čadram. Adm. Rev. Dom. Jacobus Caf, Consiliarius episcopalis, Parochus et Decanus ecclesiae s. Thomae penes Velika- nedelja. Rev. Dom. Franciscus Hrastelj, Parochus ecclesiae s. Rartholomaei in Ribnica. Rev. Dom. Franciscus Irgl, Parochus ecclesiae s. Mariae in Sladkagora. Adm. Rev. Dom. Martinus Jurkovič, Consiliarius epi¬ scopalis, Parochus ecclesiae s. Petri penes Marburgum. Adm. Rev. Dom. Matthaeus Slekovec, Consiliarius episcopalis, Parochus ecclesiae s. Marci prope a Petovio. Adm. Rev. Dom. Mathias Stoklas, Consiliarius epi¬ scopalis, Parochus etDecanus ecclesiae s. Mariae in Rraslovče. Rev. Dom. Andreas Zdolšek, Parochus ecclesiae s. Stephani penes Žusem. Adm. Rev. Dom. Franciscus Zdolšek, Consiliarius epi¬ scopalis, Parochus ecclesiae s. Georgii sub Tabor. Adm. Rev. Dom. Joannes Žuža, ut supra. — 4 < 1 15 > 3 -- Referentes: Adm. Rev. Dom. Franciscus Feuš, ut supra. Rev. Dom. Antonius Jerovšek, ut supra. Notarius: Rev. Dom. Antonius Cestnik, Magister institutionis ^eligiosae c. r. gymnasii Celeiae. -- Ad instantiam Promotoris Synodi celsissimus Domi- nus praecepit, ut decretum de Examinatoribus Cleri, ordi- nandorum videlicet et promovendorum ad beneficia curata, praelegeretur, atque brevi sed clare exposuit, quae essent officia eorum et quae de iure- in illis constituendis ad Synodales spectarent. Illos scilicet, ait, se ipsum in Synodo solum nominare, hos vero Synoditis approbandos proponere. Constituti igitur sunt Examinatores ordinandorum, quorum nomina leguntur pag. 71 et 72; porro Exami- natores promovendorum ad beneficia, curata. Eorum nomina supra pag. 72 et 73 extant. Scrutinio votorum de iure Promotor, Secretarius at- que Notarius Synodi statim incubuerunt, ne tamen Con- gregatio iusto longior fieret. eorum, qui a Congressistis approbati sunt, nomina in proxima Sessione publica pu- blicanda esse reverendissimus Praesul mandavit. Celsissimus Princeps, quum Commissionibus, quas ad materias in Synodo tractandas et promulgandas instituerat, rationem, qua suis fungi possent et deberent muneribus, facunda eloquentia exposuisset eisque iuxta modum ple- nam libertatem in examinanda materia Synodi obtulisset, decretum de prima Sessione publica, quae in feria III. hora septima matutina cogenda esset, per Lectorem Svnodi praelegi imperavit. Illustrissimus hic Antistes ad suprema ecclesiasticae et civilis potestatis capita Synoditis mittenda esse cen- suit telegrammata. Haec iam eorum sunt verba, quae celsissimus Dominus, quum Synodi Clero probata essent, serius se expedienda curaturum esse promisit. s* —K 116 > 9 -— Summo Pontifici Leoni XIII. Romae. Vaticano. Episcopus Lavantinus. tertiam celebrans Synodum dioecesanam, in qua ducenti et septera sacerdotes in Domino congregati sunt, constitutiones Sanctitatis Vestrae per statuta dioecesana in praxin deducturus, una cum Clero suo manifestat affectus profundae venerationis et exactae obedientiae erga infallibilem Cathedram Romanam, hnmiJlime ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutus implo- rat benedictionem apostolicam. f Michael, Episcopus-Lavantinus. Die quinta mensis volventis responsum celsissimo- Domino renuntiatum est, quod sonat: Monsignore Michele Napotnik, Vescovo di Lavant. Roma. Marburg. Styria, Austria. Reatissimus Pater libentissime intellexit, Te tertiam dioecesanam Synodum convocasse; devolionis et amoris sensus, quos exprompsisti, grato animo accepit, Aposto¬ licam benedictionem Tibi et singulis sacerdotibus una Tecum congregatis peramanter impertitur. Card. Rampolla. Reverendissimo ac Celsissimo Domino Doctori Ioanni Bapt. Katschthaler, electo Archiepiscopo. Salzburg. Tertia Synodus dioeceseos Lavantinae, Marburgi apud sanclum Aloysium congregata, incumbit laboribus pro dis¬ ciplina ecclesiastica adhuc melius promovenda. Hanc ob causam bene memor beneficiorum, quae per saecula multa alma Ecclesia metropolitana Salisburgensis his largita est regionibus, sensus gratitudinis ac filialis reverentiae cel- sissimae ac reverendissimae Archiepiscopali Dominationi Vestrae ea ; qua par est, observantia pando. f Michael, Princeps-Episcopus Lavantinus. Responsum die 4. mensis currentis redditum est, quo< erat scriptum: —K 117 >5— Reverendissimo Principi-Episcopo Dr. Michaeli Na¬ potnik. Salzburg. Marburg, Styria. Maximas grates pro sensibus reverentiae erga Sedem metropolitanam oblatiš. Omnia, quaecunque sunt fausta, tertiae Synodo Lavantinae exoptat Dr. Katschthaler, electus Archiepiscopns Salisburgensis. An Allerhochst Seiner kais. und konigl. Apostolischen Maiestat Kabinetskanzlei in Wien. Eure kaiserliche und konigliche Apostolische Majestat! Die far die Zeit vom dritten bis siebenten September laufenden Jahres nach Marburg einberufene Diocesan- Synode von Lavant, die dritte wahrend der segensreichen Regierung Euer kaiserlichen und koniglichen Apostolischen Majestat, \vird ihr Augenmerk zunachst darauf richten, die Constitutionen Seiner Heiligkeit Papst Leo XIII. durch Synodalbeschliisse in die That umzusetzen. Eben dadurch hofftaber dieSynode auch ihrerseits durch die Auffrischung des kirchlichen Lebens und dieStarkung des Ptlichtgefuhles etwas zur allgemeinen VVohlfahrt beitragen zu konnen. Lehrt uns ja der Heilige Vater Papst Leo XIII. in Seinem Rundschreiben vom 10. Janner 1890: »Die Riick- kehr zu der weisen Lehre des Christenthums und eine vollige Umgestaltung der Lebensweise, Sitten und Ein- richtungen nach seinen Vorschriften werden taglich drin- gender. Mit dem Verfalle der christlichen Einrichtungen sturzen auch die starksten Fundamente der menschlichen Gesellschatt ein.« Die gegenwartige Synode, deren Theilnehmer, 207 an der Zahl, sich ernstlich bestreben, nicht blosz gute Christen, sondern auch ttichtige osterreichische Staatsburger zu sein, hat aber noch einer sehr angenehmen Pllicht nachzukom- men; diese Pllicht besteht darin, dass wirEurer kaiserlichen und koniglichen Apostolischen Majestat, unserem aller- -•« 118 *- gnadigsten Jubelkaiser und munificentesten Belorderer alles Guten. und zumal auch der Kirchenbauten in der Diocese Lavant, anlasslich des siebzigsten allerhochsten Geburtsfestes, das vor kurzem auch von uns feierlichst begangen worden ist, die alierehrfurchtvolisten Gliick- wiinsche in tiefster Unterthanigkeit und Treue darbringen. Wir rufen und beten deshalb Alle eines Herzens und eines Sinnes:Gott erhalte. Gott beschiitze Seine kaiserliche und konigliche Apostolische Majestat, unseren allergna- digsten Kaiser und Herrn, und das Allerhochste Kaiser- haus! Dr. Michael Napotnik, Fiirstbischof. Responsum reverendissimus Dominus die 15. men- sis vertentis accepit huius tenoris: Der k. k. Statthalter in Steiermark. Zl. 2788/Praes. Graz, am 15. Sept. 1900. Hochwurdigster Herr Fiirstbischof! Seine k. und k. Apostolische Majestat haben tur die von der Diocesansynode von Lavant zum Allerhochsten 70. Geburtsfeste allerunterthanigst dargebrachten Gliick- wunschedenAllerhochstenDankallergnadigstauszusprechen geruht. Ich beehre mich, Eurer Furstbischbflichen Gnaden infolge Erlasses des Flerrn Minister-Prasidenten. als Leiters des Ministeriums des Innern, vom 11. September 1. J. Z. 5341/M. J. hievon die Mittheilung zu machen. Clary, m. p. An Seine des hochwiirdigsten Herrn Furstbischofes von Lavant, k. und k. Hofcaplanes etc. etc. Dr. Michael Napotnik Furstbischoflichen Gnaden in Marburg. —H 119 >*•- Quo facto preces post actionem synodalem dictae sunt et finis Congregationis generalis primae factus est. Omnes Synodales ad sua loca cum silentio discesserunt. quum campanae ecclesiae cathedralis et omnium ecclesi- arum parochialium civitatis hora sexta, fideles ad preces pro telici progressu Synodi fundendas invitantes, sollem- niter pulsari coeptae essent. Marburgi, die III. Nonis Septembris 1900. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Leopoldus Gregorec, Testis Synodi. Dr. Antonius Suhač, Testis Synodi. Sessio puhlica prima. fara septima raatutina, feria III. post XIII. diem Dominicam. quae pridie Nonis Septembris fuit, j; in festo s. Rosaliae Panormitanae virginis, ex J indicatione celsissimi Episcopi vespere diei prae- cedentis facta, in ecclesia synodali prima sessio puhlica cele- branda erat. Unde omnes Synoditae paulo ante indictam horam in ecclesia s. Aloysii, saeculares veste talari, super- pelliceo et birreto, regulares vero suo habitu induti, ad reverendissimumOrdinarium sollemniter excipiendum con- venerant. Qui quum hora praecise septima advenisset, in processione aspectabili ad altare maius deductus est et sede sua occupata horam tertiam sacri officii cum Synodi Sodalibus alternatim recita vit. Qua Anita omnia, quae ad Sacrum celebrandum necessaria sunt, praeparata erant atque ideo illustrissimus Praesul cantu sollemni hymnum: Veni Greator Spiritus, inchoavit, schola autem ad linem usque cantavit. Quum versiculus et responsorium una cum oratione competenti dieta essent, Missa sollemnis plena cum assistenta epi- scopali ab Episcopo de Špiritu saneto celebrata est. Para- mentis ss. sacrificii depositis reverendissimus Ordinarius Pluviali rubri coloris indutus, Mitra assumpta, ad altare accessit, ut preces in hac die praeseriptas persolveret. Quas quum persolvisset, acolythi recesserunt ab altari et Celsissimus primam sessionem puhlicam aperuit et sermo- nem, ut modo sequitur, habiturus. hora trium circiter cjuadrantium post oclavam ambonem, in dextera parte sacrae aedis positum, vigenti fervore ascendit. —«121 »- S er mo syrLOdalis, habitus in prima Sessione puhlica festo s. Rosaliae Vir- ginis die 4. raensis Septembris 1900. Vos, quoniam aemula- tores estis spirituum, ad aedificationem ecclesiae quaerite, ut abundetis! (I. Cor. 14, 12). Venerandi ministri sanctae Ecclesiae! Ile sanctus de Loyola, qui suis in mundum missis sociis viae comitem dedit sapienter illud dictum: Omnia ad maiorem Dei gloriam animarumque salu- tem, in egregio suo opere, cui titulus Exercitia spiritualia, regulas aliquot statuit servandas ad vere sentiendum eum sancta matre ecclesia. Cum ecclesia vere sentire, verum ecclesiae spiritum habere eoque imbui omnino decet sacerdotem, ministrum Christi et dispensatorevi mysteriorum Dei. (I. Cor. 4, 1). Spiritus ecclesiae adversatur spiritui mundi, quod verbum iuxta communem loquendi usum denotat malum. Possi- bile quidem est, ut loquamur etiam de bono temporis špi¬ ritu ; ast quotidianus loquendi usus spirilum mundi dicit spiritum malum. Sed qui manifestatur illud vere sentire eum ortho- doxa ecclesia? A divino Salvatore fundatam ecclesiam quatuor cernimus proprietatibuscoruscantem: unitate, sanc- titate, catholicitate et apostolicitate. Quae quatuor dotes et perfectiones ecclesiae militantis normae esse debent vitae et operationis pro quocunque sacerdote catholico. Necessarium est ergo primo, ut in ministro ecclesiae resplendeat eius unidtas et unitas. Haec dos reperitur in sacerdote, si, uti docet s. Ignatius Loyolanus, oblato proprio iudicio paratus et promptus est animo ad obe- diendum in omnibus verae Christi sponsae. Praedicta nota ecclesiae relucet in sacerdote, si cum sunimo Pontifice, —K 122 A— capite ecclesiae visibili, coadunatur filiali reverentia et nullis circumscripta limitibns obedienlia; si porro unitur cum Episcopo, centro unilatis in dioecesi, cum suo ordinario Praeposito, sine quo nihil peragere cupit in munere suo pastorali. Sacerdos, qui splendor unitatis ecclesiasticae esse satagit. promptus est magis ad laudandum praecepta supe¬ riornim, quam ad Ioquendum contra illa. Ule pronum facit populum ad praepositos et non indignatum contra maiores suos. lile unionem ac pacem diligit et sustinet cum grege ipsi commisso, ita ut de eius ecclesia non valeat, quod Corinthiis apostolus gentium exprobra.vit:jSignijicatum est miki de vobis, fratres mei , quia contentiones sunt inter vos (I. Cor. 1, 11), sed illud, quod s. Lucas de primis chrislianis pronuntiavit: Multitudinis autern credentium erat cor unum, et anima una. (Act. ap. 4, 32). Fratres in Christo charissimi! Nostra turbulenta tem- pora omnia dissolvere et disiicere, omnia separare et dividere, omnia scindere et disturbare nituntur: familias, societates, ordinem ecclesiasticum et civilem, ecclesiam, regna et imperia. Dantur factiones, quae imprimis Clerum contra Clerum concitare attentant, ut percussis et separa- tis pastoribus dispergantur oves. Propterea custodiamus unitatem sacerdotalem, quam s. Cyprianus adeo extollit (epist. o, 9); defendamus semper strenue matrem nostram communem, ecclesiam catholicam eiusque auctoritatem, quia ipsa est custos unitatis. Amemus unitatem, pro qua Dominus noster lesus Christus in ultima coena tam errixe et instanter Patrem suum rogavit! (loan. 17, 21). Ope- remur in intima coniunctione et concordia cum amabili matre nostra, sancta ecclesia, et cuncta referamus ad eam omniaque diiudicemus secundum immutabilia princi- pia eius. Secunda proprietas ecclesiae divinitus fundatae est sanctitas. Hinc in sacerdote, qui cum sancta ecclesia vere sentire vult, requiritur, ut summa cum diligentia salutem animae suae, id est, sanctificationem suam procuret. -* 123 »- Sacerdos, spiritum sanctae ecclesiae habens, semper reco- gitat verba Paulina: Elegit nos Dem in Christo ante mundi constitutionem, ut essemus sancti et immaculati in conspedu eius. (Ephes. 1, 4). Sacerdos, cum sancta ecclesia vere sentiens, semet- ipsum sanctificat oratione et meditatione, quibus super terrena elevatur, cum Deo coniungitur, ac per eum iusti- ficatur et sanctificatur. Officium divinum pie persolvit atque distincte, attente et devote recitat. Sacrosanctum Missae sacrificium offert quotidie Deo, ex quo pretioso thesauro flumina liaurit gratiarum. Examen conscientiae quotidie instituit et per singulas hebdomades vel saltem menses sacramentaliter conlitetur, memor effati doctoris gratiae s. Augustini: Confessio est conservatrix anima- rum, deletrix peccatorum, oppugnatrix spirituum malorum; claudit portam inferi et aperit ianuam paradisi. (De poe- nitentia.) Porro sedulo utitur sacramentalibus, et nullo loeo libentius moratur, quam ad tabernaculum Dei. Quam dilecta tabernacula tua, Domine virtutum! Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini. (Ps. 83, 1). Quam saepissime visitat Christum in sanctissimae Eucharistiae sacramento praesentem, ut laudet et adoret eum, sciens, revera nihil efficacius posse in ipso peccatum exstir- pare, libidines compescere, virLutes conlirmare et amorem divinum inllammare, quam admirabiie hoc sacramentum. Ita sacerdos, spiritum sanctae ecclesiae spirans, ipse se sanctificat; dein etiam proximi sanctificationem pro parte virili procurat. Praecipue confratribus suis succur- rit et saluti eorum consulit, cum tentationibus laborant atque indigent consiliis benevolis, solatio et praesidio, quin etiam hortatione et correctione fraterna. Persuasus, unum sacerdotem valere pro millibus laicorum sive in vitiis sive in virtutibus, sociis suis in ordine sacro singu- lare animae corporisque auxilium exhibere studet. Bene cognoscens, pericula innumera insidiasque multas sacer- doti parari a mundo et diabolo, ideo confratrem cu- —K 124 *- stodit, monet, dehortatur a vitiis, coniirmat in bonis mori- bus et operibus. Minime tacet, cum fratrem in officiis tepescere videt, nedum eum in pericula mitti vel in flagitia ruere ignave patitur. Semper ducitur et movetur illo (iivino proverbio: Frater, qui adiuvatur a fratre , quasi eivitas firma. (Prov. 18, 19). Omni studio et tabore prohibet, ne confrater fideli populo peccatis suis scandalo tiat, respiciens ad horribile Christi iudicium: Vae homini, per quem scandalum venit! Expedit ei, ut suspendatur mola asinaria in collo eius et demergatur in profundum maris. (Matth. 18, 6). Non tolerat igitur, ut suus in munere sacro socius sua impu- dicitia, luxuria, gula aliisque huiusmodi vitiis scandalizet fideles atque Clero probra contumeliasque paret; sed ex adverso neque precibus neque monitis neque minis par¬ nih ut ab hoc maximo malo ecclesia, plebs fidelis, ordo sacerdotalis servetur. Unum enim scandalum unius sacer- dotis plus destruit, quam quod diuturna opera multorum pastorum aedificare potest. Sacerdoti, spiritus sanctae ecclesiae pleno, nihil ita cordi est, quam salus animarum, pro quibus sanguinem Christus pretium solvit. Ideo et ipse vivit et moritur pro animabus redimendis. Ut ministrum Christi se esse exis- timat, missum et constitutum, ut omnes vires, ingenium et voluntatem, sanitatem et robur, denique vitam ipsam tradat pro grege Christi. Non subterfugit labores et sudo- res, non limet vigilias, farnem et sitim, frigus et aestum, non metuit infirmitatem et mortem, dummodo animas immortales salvet et Christo discipulos colligat. Cum divo apostolo Paulo clamat: Niliil horum vereor; nec facio animampretiosiorem quam me,dummodo consummem cursum meum et ministerium , quod accepi a Domino lesu. (Act. ap. 20, 24). Indefesse operatur in vinea Domini. Clamat, non cessab quasi tuba exaltat vocem suam et annuntiat populo scelera et peccata eorum. (Ps. 58, 1). lile laudal confessionem sacramentalem, extollit susceptionem sanctissimi sacramenti —-k 125 a— semel in anno. et multo magis quovis mense, et multo nielius octavo quoque die cum conditionibus requisilis ac debitis. Laudat sacrae Missae auditionem frequentem, item cantum vere ecclesiasticum et orationes et devotiones ab ecclesia introductas et frequentalas. Laudat religiosa vota: obedientiae, paupertatis et castitatis. Veneratur reli- quias sanctorum, laudat stationes, supplicationes, pere- grinationes, indulgentias, iubilaea, missiones, pia exer- citia, confraternitates et sodalitates ab ecclesia approbatas et recommendatas. Laudat statuta circa ieiunia et absti- nentias. Laudat ornamenta et aedificia ecclesiarum; item veneratur easque venerari iubet imagines secundum id, quod repraesentant Laudat omnia praecepta ecclesiae, defendit eas et nullo modo eas impugnat, intime persua- sus, ecclesiam regere eundem Dominum, qui in monte Sinai dedit decem mandata. Ut paucis dieam: Sacerdos, cum sancta ecclesia vere sentiens, sancte ipse vivit et sancle suos vivere docet. Tertia nota ecclesiae, cum qua sacerdos sentire debet, praedicatur catholicitas. Curalor animarum, cum ecclesia catholica vere sentiens, operatur catholice. Omnem agrum dominicum, qui ei a providentia divina per legitimos superiores assignatur, excolit omnibus intentis viribus. hi omnibus laborat, opus facit evangelistae, ministerium suum implet. (II. Tim. 4, 5). Religionem catholicam, quae verum dignumque Deo cultum exhibet, summopere colit, ex eaqueanimi constantiam et fortitudinem sumit et firma principia deducit pro suo agendi modo in quibuslibet rerum, temporum ac personarum adiunctis. Ad immuta- biles normas divinae religionis diiudicat quascumque res terrestres et mundanas. lile plorat et gaudet cum ecclesia, patitur et confir- matur cum ea, exantlat labores et sudores pro eius dila- tatione et exaltatione in toto terrarum orbe. Cognitam habens veritatem: ecclesiam fundatam esse pro omni loco, tempore et homine, ideoque nec quidquam menti eius magis adversari, quam angustum illum separatismum, — 4 < 126 *- quo ad sua quisque trahitur, aborainatur particularismum cum sancto apostolo Paulo, qui ad rem scripsit Corinthiis: Nam cum liber essem ex omnibus, omnium me servum feci, ut plures lucrifacerem. Et factus sum. ludaeis tam- quam Iudaeus, ut ludaeos lucrarer; iis, qui sub lege sunt, quasi sub lege essem — cum ipse non essem sub lege — ut eos, qui sub lege erant, lucrifacerem; iis, qui sine lege erant, tamquam sine lege essem — cum sine lege Dei non essem, sed in lege essem Ghristi — ut lucri¬ facerem eos, qui sine lege erant. Factus sum injirmis in- firmus , ut infirmos lucrifacerem. Omnibus omnia factus sum, ut omnes facerem salvos. Omnia autem facio prop- ter Evangelium, ut particeps eius efficiar. (I. Cor. 9, 19 — 23). Venerabiles in Domino confratres, gratia lesu Christi in baptismo geniti, in sacra ordinatione sacerdotes ini- tiati sumus. Atque gratia natura superior est. Deponamus itaque nimium affectum erga illos, quos čarne et san- guine nostros dicimus; non sanguine sed špiritu traha- mur, sicut decet illos, quos Deus constituit, ut per eos mundum spiritualiter regeneraret. Quid adnotat s. Paulus: Gum autem placuit ei, qui me vocavit per gratiam , ut ■evangelizarem, continuo non acguievi čarni et sanguini, neque veni lerosolgmam, sed ubii in Arabiam. (Gal. 1, 15). Vincat igitur et in nobis gratia naturam et de affectu 'Carnis tandem triumphet sensus lesu Christi. Curemus, ut in omnibus honorificetur Deus per lesum Christum, cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. (I. Petr. 4, 11). Quarta proprietas seu signum attributum ecclesiae, cum qua minister eius vere sentire debet, est apostoli- citas. Sacerdos, vere sentiens cum ecclesia apostolica, špiritu apostolico repletus est, ille apostolos studiose imi- tatur in vitae probitate ac sanctitate, ille zelo apostolico imbutus, perficit opera vere apostolica. Indefessus est in sacramentis administrandis, in evangelio praedicando, in confessionibus sacramentalibus audiendis, in infirmis pro- videndis, in parvulis educandis, indesinenter remeditatur, ~K 127 >»■— quomodo possint inscii edoceri, errantes reduci, friges- centes in rebus coelestibus calefieri et crucis inimici cum cruce reconciliari. Cum s. Paulo clamat: Quis infirmatur, et ego non injirmor f Quis scandalizatur, et ego non urorf (II. Cor. 11, 29). Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri lesu Christi, per quem milu mundus cru- cifixus est, et ego mundo. (Gal. 6, 14). Anno- 1851 eolicus morbus grassabatur in insula Re, sita ad ripam occidentalem Galliae. Sacerdotes dioe- cesis la Rochelle—numero 300—congregati erant eo tem- pore ad pia exercilia in seminario clericali. Episcopus, ecclesiam ingressus, allocutus est congregatos: Charissimi, omnes scitis, quanta calamitas afflixerit partem meae dioe- cesis. Vestri conlratres in insula iam decimati sunt et petunt auxilium. Quia ibi vitae imminet mors, nullum vestrum illuc mittere velim coactum. Qui Ubere vult colera decumbentes visitare, surgat! Et surrexerunt subito omnes trecenti sacerdotes. Episcopus hoc sacrificio ad intestina commotus lacrimis temperare se non potuit. Omnes isti sacerdotes erant apostolici pastores, semper parati, pro ovibus vitam suam ponere! Reverendi presbyteri! n praecedentibus sacerdotem cum ecclesia vere sen- tientem delineavi vobisque qua exemplar imitan- dum proposui. Donite haec vevba mea in cordibus et in ctnimis vestris. (Deut. 11, 18). Caeterum gaudenter et libenter profiteor, vos gene- ratim špiritu et sensu ecclesiae agi et operari. Nam vos domus Dei decorem diligitis ac curam habetis, ut ecclesiae vestrae dignae sint solo Altissimo. Nec labori nec pro- priis bonis pepercistis, corda gregis vestri igne amoris in sanctuaria accendistis et ita vix credenda ac speranda in templis Dei exornandis absolvistis. Pastor et episcopus animarum nostrarum, lesus Christus, sit vobis et oviculis vestris largissimus remunerator! ~K 128 «~ Vos porro zelo apostolico laboratis in confessionali, in ambone, in explica.nda doctrina Christiana seu catechesi, in scholis. Dum in visitatione canonica testis eram vestri laboris pastoralis, dum videbam presbyteros in munere suo etiam vitam in discrimen vocantes, dum audiebam parochianos me obsecrantes, ne privarem ipsos bono pa- store, quem habent, magnificavi Dominum et exultavi in Deo salutari meo, spe animatus, tore, ut laetiora sanctae ecclesiae tempora et meliores dies patriae adamatae appa- reant et adversarii altaris et throni erubescant. Vos ulterius animo benefico excellitis, quem ipse sat superque inveni quemque grati fideles encomiis coram me extulerunt. Audiebam, hunc vel alterum pastorem ani- marum pauperes et intirmos vestimentis induisse cibis- que e domo parochiali missis refocillasse. Haec agendi ratio similis est et aeque meritoria viduae denarium affe- renti et offerenti in honorem Dei. Ob angustiam temporis mittens narrationem aliorum bonorum operum, a vobis peractorum, propero, ut linem faciam sermonis synodalis. Reverendi Domini! Licet annorum series sit longa, quibus excolimus vineam Domini Lavantinam — ego iam 25 annos operor et alii adhuc plura quinquennia labo¬ rant — tamen pauca absolvimus, et nostrum est, ut maior perpetremus, ut manipulos uberiores congregemus in hor- reum ac habeamus mercedem, quam paravit Dominus servis bonis et fidelibus. (Luc. 6, 23). Et en, vires habemus ex parte exhaustas, senectus iam appropinquat — testis est facies nostra iamiam senes- cens et rugis innumeris perarata ac verba Dei con- firmans: In sudore vultus tui panem comedes (Gen. 3, 19) — et debemus quovis momento esse parati, ut, dum veniet Dominus, reddamus rationem villicationis nostrae. (Luc. 16, 2). Munus sacerdotale magnas imponit obliga- tiones praecipue diebus nostris: lux enim debemus esse super candelabrum pasita (Matth. 5, 16), sal non inf atu- atum (Matth. 5. 13), habentes himbos praecinctos lorica —K 129 >*— jidei (Luc. 11, 85). Proelia Domini proelianda sunt, et nos sumus milites expediti et aciei formatae primi, pectora teliš primis habentes exposita. Tam gravia officia nobis incumbunt, et nos debi- les sumus et defatigati, requie indigentes eaque aeterna, quae nobis continget. citius fors, quam opinamur. Prop- terea auxilium imploramus a Domino, qui est fortitudo nostra. Praesidium pelimus a elemente, a pia et dulci virgine Maria. Pro tutela rogamus s. Michaelem archan- gelum. principem militiae caelestis, s. Andream patronum dioecesis nec non omnes sanetos et sanctas Dei. Hisce firmis fuleris muniti et adiuti, laborare volumus in špiritu ecclesiae pro Dfio et propter Deum. Crescere volumus in gratia et in cognitione Domini nostri et sal- vatoris , lesu Ghristi, cui gloria et nune et in diem aeter- nitatis! Amen. (II. Petr. 8, 18). 1 ) _ ^ (B _ Hune sermonem gravi simul et amicabili ardore quum celsissimus Princeps absolvisset, Promotor Synodi sup- plex instit.it, ut decreta svnodalia publicarentur: de ape- rienda synodo et de professione fidei ab his, qui ei inter- essent, emittenda. Hanc iam omnes Synoditae, praeeunte Episcopo, secundum formam a Summis Pontificibus Pio IV. et IX. praeseriptam ita emiserunt, ut ultimam sym- boli partem reverendissimus Ordinarius solus, caeteri vero Sodales trini ac trini ad sanctum loannis apostoli Evan- gelium dicerent. Quo faeto re)iqua decreta synodalia, scilicet de prae- iudicio non afferendo, de modo in Synodo vivendi, de secreloservandoatquedenondiscedendopromulgatasunt.Ad hoc postremum, quum perLectorem Synodi perlectum esset, celsissimus Ordinarius adnotavit, si cui Congressistarum ante Synodi finem discedendum esset, hoc eum iusta de causa ‘) Sermo hic synodalis in lingua quoque slovenica in lucern prodiit sub titulo: Govor, s katerim so premilostljivi, prečastiti gospod Dr. Mihael Napot¬ nik, knez in škof Lavantinski, na god sv. Rozalije, dne 4. septembra 1900 pri prvi javni seji tretje škofijske sinode Lavantinske v cerkvi sv. Alojzija v Mariboru pozdravili 207 zbranih častitih sinodalcev. Maribor, 1900. Prevod izdal Jernej Voh, nadžupnik Konjiški. Pagg. 20. 9 130 »- facere posse, non tamen, quin causam Iudici cuidam cjuere-* larum et excusationum indicavisset. Hoc quum ita expeditum esset, decretum de Examina- toribus promovendorum ad beneficia curata,in prima congre- gatione generali propositis, promulgatum est (pag. 78 et 79), quum ornnes unanimi fere votantium consensu approbati essent. Mox eoram iusiurandum ad sancta Evangelia factum est et statim etiam Examinatore3 ordinandoram, ab Episcopo constituti, iusiurandum in manu celsissimi Praesulis ad sancta Evangelia emiserunt. Quum tempus discedendi iam urgeret, unicam con- stitutionem reverendissimus Praesul: de studio scilicet christianae philosophiae eiusque ad caeteras scientias rela- tione, promulgari iussit et ad instantiam Promotoris Synodi — instantiam ut vocant pro rogitu Notarii — Notario Synodi officium imposuit iuridici instrumenti de Sessionum publi- carum et Congregationum generalium actione conficiendi. Notarius exin, quum Dei adiuvante gratia id se pro posse facturum esse pollicitus esset, Testes Synodi adm. reve- rendos Dominos Dr. Leopoldum Gregorec, Decanum Neo- ecclesiensem et Dr. Antonium Suhač. Parochum S. Annae ad Kriechenberg e celsissimi Antistitis licentia elegit. Itaque haec Sessio puhlica prima ad finem perrexit et sollemni reverendissimi Praesulis benedictione accepta, postquam decretum de altera Sessione puhlica, ad horam septimam Nonis Septembris matutinam celebranda, pro¬ mulgatum est, Synodi Sodales, ad Congregationem gene- ralem secundam hora tertia et dimidia post meridiem cogendam et ad frugalem coeniculam post hanc in aedibus episcopalibus percipiendam invitati, in silentio recesserunt. Marburgi, Nonis Septembris 1900. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Leopoldus Gregorec, Dr. Antonius Suhac, Testis Synodi. Testis Synodi. Congregatio generalis secunda. fora tertia et dimidia post meridiem, feria III. post diem Dominicam XIII. pentecostis, quae fuit ][ pridie Nonas Septembres, in festo s. Rosaliae Panormitanae virginis, habita est Congregatio generalis secunda, ad quam Synoditae veste talari cum birreto vel regulares habitu sui ordinis induti convene- runt el adventum celsissimi Praesulis e praescripto ordine ad valvas ecclesiae s. Aloysii expeclaverunt. Simul ac reverendissimus Princeps advenit, Clerus suis in sedibus cum reverendissimo Antistite vesperas et completorium recitaverunt. Breviario (Inito illustrissimus Episcopus preces ante Congregationem dicendas persolvit et Direclori exercitio- rum spiritualium ad primam meditationem habendam bene- dixit. Director exercitiorum, benedictione accepta, ambo- nem ascendit et voce quidem mitissima, gravissima tamen verba de necessitatesacerdotiscatholicise adexemplum sum- misacerdotislesu Christi conlormandi pertotam circahoram faciebat. Interna Christi vita et externarum eius actionum motiva quantum differunt a sacerdotis etiam catholici ratione sentiendi hinc inde et agendi! Multa igitur forsan nobis emendatione, contentione multa opus est, ut spiri- tus rectus innovetur in cordibus nostris. Meditatione suavissima simul et circumspectissima finita, celsissimus Antistes decretum de Testibus syno- dalibus praelegi imperavit, unde Synodales resciverunt, hos esse, ut in secunda Synodo dioecesana Lavantina, Deca- nos actuales. Eos, reverendissimus Praesul ait, in Sessione puhlica secunda, die proxima celebranda, iusiurandum esse emissuros. Oflicia quoque eorum dilucide explicata sunt. 9 * - 4 < 132 *■ Exinde decretum de Tudicibus in partibus publicatura est et nomina eorurn, qui a celsissimo Domino, ut hoc excellentissimo fungerentur munere, constituti et Sedi apo- stolicae annuntiandi sunt, patefacta sunt. Haec iam eorum nomina sunt proposita: Laurentius H e r g, Ioannes K r i - žanič, Carolus Hribovšek, Iosephus Pajek ac Ioannes- Mlakar. Etiam hos viros, eximia dignitate donatos, reve- rendissimus Praesul in Sessione publica secunda iuratu- ros esse, ait, ut si quando opus esset, officium suum rite possent adimplere. Haec decreta aliud, haud parum ab eis ratione gravis muneris subeundi differens, denique de Iudi- cibus ecclesiasticis, qui rebus clericorum contentiosis ac matrimonialibus quoque praeessent, secutum est. Ad hoc grave officium hos sacerdotes celsissimus Praesul elegit ac de sua auctoritate iuxta modum instruxit: Praesulem: Laurentium H er g; deinde vero Assessores: Ioannem Križanič, Iacobum Philippurrr Bohinc, Carolum Hribovšek, losephum Pajek, Ioannem Mlakar, Franciscum O gradi, Franciscum I) o v n i k „ Antonium Ribar, losephum Tombah, losephum Žičkar r Ioannem Žuža. Hi quoque in proxima Sessione publica secunda iureiurando devinciendi erant. In materia Synodi continuanda constitutionis de sin - cera religionis catholicae cognitione inter fideles promo- venda prima pars praelecta, noti tamen, quutn longior esset, tota, quia tempus deliceret, ad finem usque pate¬ facta est. Synodales reverendissimi Ordinarii permissione suas de eius opportunitate sententias dicere poterant. Ad rem Dr. Leopoldus Gregorec. Franciscus Korošec, Iosephus Tombah, Ioannes Skuhala, Ioannes Macur, Dr. Antonius Medved aliique verba fecerunt. Celsissimus Praesul grato animo eorum animadversiones, de constitutionis utilitate conspirantes, se excepisse dixit atque ad eas in ultima constitutionis redactione respectum habere velle promisit, quum quae, in ea edenda suum esset consilium, exposuisset. Haec denique, quum dissertatio satis prolixa fuisset, finem accepit, et decretum de Missa Reguiem, in Sessione * 133 *- puhlica legenda, praelectum est. Ab anno 1896, quo ultima Syn,odus dioecesana celebrata est, sacerdotes quinquaginta quatuor et ex his viginti unus, qui eidem interfuerant, vila functi sunt. Clementissimus Antistes, quum Synoditas commone- fecisset, ut singuli suorum in episcopatu Lavantino prae- decessorum intra Missae sacrificium pie meminissent, gene¬ rali huic Congregationi, non una ratione memorabili, finem daturus, preces post actionem synodalem fundendas absolvit et Congressistas, ut ad suas aedes, refectiunculam participa- •turi, modo venirent invitando, in pace dimisit. Marburgi, pridie Nonas Septembres 1900. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Syuodi. Dr. Leopoldus Gregorec, Testis Synodi. Dr. Antonius Suhač, Testis Synodi. Sessio publica secunda. eria quarta post diem Dominicam pentecostis XIII. r Nonis Septembris, quo festum s. Laurentii lu- stiniani Confessoris Pontificis celebratur, altera Synodi Sessio publica hora septima matutina coacta est. Ad quam hora constituta omnes Synodi Sodale& et Officiales, ut ordo synodalis exigit, veste talari et chorali, respectivehabitu sui ordinis induti,in ecclesias. Aloysii con- venerantetad ingressumtemplireverendissimumEpiscopum, quum sub campanarum sonitu advenisset, sollemni pro- cessione ad altare sacelli maius duxerunt. Hinc sine mora horam breviarii tertiam Congressistae persolverunt et para- tis parandis Missa de Requie a Decano capituli, Laurentio Herg, assistentibus Decanis ruralibus Iosepho Žičkar Vide- miensi et Francisco Šalamon Rogatiensi, celebrata est. Hoc sacrificium pro Episcopo, proxime defuncto, Iacobo Maximiliano scilicet, atque universim pro omnibus in episcopatu Lavantino praedecessoribus hoc tempore feli- citer regnantis Episcopi Michaelis et pro omnibus Lavan- tinae dioecesis sacerdotibus, post ultimam praesertim Syno- dum defunctis, ad eorum piam memoriam eorumque anima- rum requiem omnipotenti Deo oblatum est. Schola deinde responsorium Libera cantavit, quo finito illustrissimusPrincepsabsolutionisritumadtumbam,inmedio sacello positam, peregit et paramentis nigri coloris depo- sitis statim preces ante Sessionem diei secundae e Ponti- ficalis romani praescripto absolvit. Quo facto Sessionem aperuit, in qua propter magnam constitutionum, quae in Synodo tractandae erant, copiam sermone synodali absti- nuit, sed Lectori Synodi imperavit, ut decreta de Testibus synodalibus, Iudicibus in partibus ac ludicibus dioecesanis pro rebus clericorum contentiosis atque matrimonialibus praelegeret. Hinc Testes synodales, qui ex illo decreto omnes Dečani constituti sunt, speciali decreto ad ius- —K 135 >f- iurandum invitati, hoc per sacras reliquias, ab altan ecc.le- siae cathedralis adlatas, coram reverendissimo Episcopo praestiterunt. Decreto episcopali porro Iudices in partibus consti- tuti sunt, quorum nomina supra (pag. 83 et pag. 84) leguntur, et in manu celsissimi Ordinarii iusiurandum, quod speciali decreto ab eis exigeretur, per sancta Evan- gelia praestiterunt. item Iudices dioecesanb quorum nomina in secunda Congregatione generali iam proposita sunt, iureiurando ad sua munera exercenda inaugurati sunt. Postremo presbyter Dom. Iosephus Kardinar, non multos ante menses Professor religionis in c. r. gymnasio Celeiensi definitive constitutus, e decreto Synodi dioecesanae 1896 celebratae (tit. 1. cap. 1) iusiurandum coram celsis- simo Principe praestitit. Antequam constitutiones synodali Clero, in hac Sessione proponendae, legerentur, reverendissimus Episcopus tele¬ gram m a illustrissimi ac celsissimi Archiepiscopi electi, Dr. Ioannis Katschthaler. ad Synodi homagiale telegramma responsum Sodalibus per Lectorem Synodi patefecit. Tenor eius supra pag. 117 reperitur. Exinde constitutiones dioecesanae de seminario scien- tiarum in theologico instituto dioecesano, de modo praedi- candi verbum divinum atque de sacramento coniirmationis proclamatae sunt. Expeditis quibusdam ad hanc respicienti- bus quaestionibus decretum tandem de proxima Sessione puhlica, in die 7. Septembris, feria VI., hora 6. matutina cogenda, praelectum est et reverendissimus Ordinarius, Synodalibus sollemni benedictione data, Sessioni publicae alteri finem dedit. Marburgi, Nonis Septembris 1900. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Leopoldus Gregorec, Testis Synodi. Dr Antonius Suhač, Testis Synodi. Congregatio generalis tertia. j^x ordine, Synodo dioecesanae praescripto, Con¬ gregatio generalis tertia feria IV. post diem Domi- nicam XIII. pentecostis, Nonis Septembris, hora post meridiem quarta, in testo s. Laurentii Iusti- niani Confessoris Ponlilicis, Clerutn synodalem ad nego- tia synodalia expedienda coegit et ita, quum celsissimus Ordinarius hora definita ad sacellurn synodale advenisset, breviarii vesperae cum completorio recitatae sunt. Quibus finitis preces, ante actionem synodalem fundendae, a reverendissimo Praesule dictae sunt, et benedictione ab Episcopo accepta Director exercitiorum spiritualium medi- tationem synodalem habnit. In hac meditatione Christus, pastor aeternus anima- rum, sacerdotibus catholicis exemplar proponebatur ratione vitae externae: respeetu scilicet habito ad eius personam, in se consideratam, ad rationem cum discipulis agendi atque ad alios universim homines, quibuscum necessitudine ute- retur, tractandos. Quod si exemplar sacerdotes semper et vera pietate imitarentur, et šibi et gregi fidelium šibi commisso optime pro tempore et aeternitate providerent. Quare ut hoc praestare valeant, meditationi rerum spi¬ ritualium ac ferventi ad Deum orationi incumbant ne- cesse est. Meditatione ad finem adducta. reverendissimus Epi- scopus, quum duos TesLes synodales, Decanum videlicet Ioannem Bosina Drachenburgensem et Simonem Gaberc, Administratorem decanatus Dravocampensis, iureiurando devinctos non esse, quia negotiis curae animarum impediti essent, quominus in Sessione puhlica secunda adessent. com- perisset, eos ad ritum iurisiurandi invitandos esse mandavit. -* 137 h~ Cui quum satisfactum esset, constitutio de quaestione sociali expedienda praelecta est. Hanc, ait celsissimus Ordinarius, continuationem constitutionis, in Synodo dioe- cesana secunda propositae, accipiendam atque tristi hoc tem- pore non minimi censendam esse. Quum eam Synoditae, uti magtia attentione audiissent, ita etiam pro modo sufficere existimavissent, celsissimus Princeps alias constitutiones, non parvi momenti habendas patefieri voluit; sed Procu- rator Cleri, loannes Križanič, plura Gleri svnodalis vota propositurus, reverendissimum Praesulem rogavit, ut šibi licentiam ad ea proferenda largiretur. Cui orationi illu- strissimus Dominus satisfacturus, libenti animo se illa exci- pere velle ait et ita, ut vota Cleri patefacere posset, Pro- motori Cleri svnodalis facultatem dicendi concessit. Haec iam vota plura quidem erant, sed pleraque ad voluntatem eorum, qui ea proponerent, expediri poterant: de petitione e. gr. de feslo ss. Cyrilli et Methodii, ut scilicet in festum duplex maius elevaretur, ad Sedem apostolicam dirigenda;de fraternitate eorundem Confessorum Pontilicum Celeiae in congregatione sacerdotum ad sanctas missiones instituendas ad s. Iosephum et Marburgi in seminario maiori canonice instituta, sacerdotibus dioecesis Lavantinae commendanda; de rebus ecclesiasticis antiquatis, sed memo- ria dignis non vendendis, sed museo dioecesano traden- dis; de libris matricibus ad normas fixas scribendis; de defensoribus ad sacerdoles, in foliis periodicis impeti- tos, tuendos. Haec aliave desideria Cleri synodalis, reve- rendissimus Episcopus ait, se valde laudare et quantum ad se pertineret, ad ea implenda cooperari velle. Alia vero desideria, e. gr. de facultate confessoribus, alias iam casus, Episcopo reservatos, absolvendi auctori- tate instructis, concedenda, ut poenitentibus ius debitum petendi restituere valerent; de facultate animarum cura- toribus in continio dioecesium degentibus conferenda, ut in foro poenitentiali quosvis fideles permixtim absolvere pos- sent, et his similia celsissimus Antistes se non posse implere edixit. —K 138 »- Ad plura desideria, quae celsissimo Praesuli a Clero synodali proposita sunt, hoc solum modo suffecit, quod ea ad verum sensum revocavit, e. gr. de iusto pluribus orationibus, in diebus quibnsdam Dominicis in ss. sacri- ficio praescriptis; de fraternitate sacratissimi rosarii beatae Mariae Virginis in singulis parochiis canonice instituenda, ubi ita videretur, e praecepto reverendissimi Ordinariatus. Haec aliave non pauca Synoditarum desideria, ab eorum Procuratore proposita, ad vota eorum, qui illa pro- posuerant, reverendissimus Episcopus expedivit et quum tempus Congregationis finem urgeret, Congressistas, pre- cibus post actionem synodalem peractis, ad sua quemque habitacula dimisit. Marburgi, Nonis Septembris 1900. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Leopoldus Gregorec, Testis Synodi. Dr. Antonius Suhač. Testis Synodi. Congregatio generalis quarta. Congregatio haec generalis de more hora septima < matutina, die VIII. Idus Septembres, feria V. j post Dominicam XIII. pentecostis, in festo s. ' Rosae Lim. virginis, officii saeri hora tertia recitata et celebratoMissaesacrificio, quod Canonicus Senior Dr. loannes Križanič, cum assistentia parochorum loannis Lenart Poltschachensis et Valentini Mikuš S. Georgii prope a Celeia, Deo O. M. obtulit, cuique reverendissimus Prae- sul astitit, plnviali albi coloris indutus, ut in Pontilicali romano praecipitur, et statim a celsissimo Principe precibus, ante actionem synodalem dicendis, persolutis incepta et statim Directori exercitiorum spiritualium ad tertiam medi- tationem habendam benedictio data est. Hic iam ambonem ascendens, in navi sacelli collo- catum, Synoditis exemplar vitae sacerdotalis in Christo lesu, qui resurgens ex mortuis iam non moritur (Rom. 6, 9), clare et quasi intuitive demonstravit in ordine ad spi- ritum poenitentiae eonservandum, ac verbo et potissimum opere demonstrandum, in quo ad finem usque vitae per- severantes, quum apparuerit princeps pa st or um. perci- pient immarcescibilem gloriae coronam. (I. Petri 5, 4). Illustrissimus Antistes, quum gratias Directori exer- citiorum spiritualium pro opera non exigua in meditationi- bus exarandis egisset, telegramma a S. P. Leone PP. XIII, quo homagio Synodilarum responderetur,se accepisse dixit et dein illud cum Congressistis communicavit. Textus eius supra (pag. 116) reperitur. Telegrammate praelecto acclamatio secuta est sanc- tissimo Patri Leoni PP. XIII, ut in libello: »Ordo ad ter¬ tiam Synodum dioecesanam ecclesiae Lavantinae anno 1900 —M 140 !*- habendam,« pag. 45. habetur et litterae homagiales, Sumrno Pontifici e Synodi voto mittendae, praelectae et appro- batae sunt. Litterae homagiales sanctissimo Patri Leoni XIII. dicatae. Eminentissime Domine! Officium mihi incumbit, ut Eminentiae Vestrae pro singulari solertia mihi omni tempore et nuper iterum occa- sione tertiae Synodi dioecesanae Lavantinae exhibita eas, quas par est, referarn singulares gratias. Nune autem efflagito ab Eminentia Veslra reverendissima, uL adiacentes Litteras homagiales de die 4. Septembris 1900 Sanctitati Suae in testimonium gratissimi animi et profundissimae venerationis substernere dignetur. Erriinentissimae Dominationis Vestrae humillimus et devotissimus servus in Domino f MICHAEL, Episcopus-Lavantinus. Marburgi, die 14. Septembris 1900. Eminentissimo Domino Mariano Rampolla del Tindaro, Status Secretario Romae. Vaticano. Beatissime Pater! Episcopus Lavantinus et ducenti septem sacerdotes, in tertia Synodo dioecesana congregati, antiquius nihil habuimus aut sanctius, quam quidquid inest venerationis pietatisque erga Sanctitatem Vestram peetoribus nostris, ad pedes Beatitudinis Vestrae deponere, simul et unani- miter declarare, quanta prosequamur admiratione prae- claras, quibus Supremus Pontifex noster eminet, virtutes, quantoque animo iis, quae praesens Petrus docuit, vel quae firmiter stata rataque esse voluit, adhaereamus. Sanctissimus Pater Leo XIII. doctrinae nobis magi¬ ster, unitatis centrum, populiš lumen indeticiens est, a —K 141 !*- divina Sapientia praeparatum. Leo petra est, et ipsius Ecclesiae fundamentum, contra quod inferorum portae nunqaam praevalebunt. Leone loquente, Petrum audimus, Leone decernente, Ghristo obtempernmus. Leonem miramur inter tantas mole- stias totque procellas fronte serena et imperturbato animo sacri muneris partibus fungentem, invictura, in devexa etiam aetate non senescentem, sed erectum. Tota mente adhaeremus Constitutioni Vaticanae: »Si quis dixerit, Romanum Pontificem habere tantummodo officium inspectionis vel directionis, non autem plenam et supremam potestatem iurisdictionis in universam Eccle- siam, non solarn in rebus, quae ad fidem et moreš, sed etiam in iis, quae ad disciplinam et regimen Ecclesiae per totum orbem diffusae pertinent; aut eum habere tantum potiores partes, non vero totam plenitudinem huius sup- remae potestatis; aut hanc eius potestatem non esse ordi- nariam et immediatam sive in ornnes ac singulas eccle- sias, sive in omnes et singulos pastores et fideles; ana- thema sit.« (Ss. Cone. Vatic. sess. IV. cap. 3). Et re quidem vera isti praestantissimo officio clivi- nitus collato Sanctitas Vestra nusquam deest. dum mira sedulitate totius orbis Ecclesiis prospicit, praecepta vitae et disciplinae confert, pericula imminentia praecavet. Nulla est vel remotissima pars mundi, quae Beatissimi Patris sollicitudinem tam vigilem non experiatur. Nos ipsi ita Sanctitati Vestrae in conspectu sumus tantaque diligen- tia fovemur, ac si omnem curam in nos impenderet. Sanctitas Vestra auream sententiam protulit, Deo sublato nihil posse adolescentes in officio continere aut a recta virtutis semita devios revocare. Pro singulari sapientia, imo certe divino instinctu Beatitudo Vestra censuit, omnem curam in eo ponendam esse, ut spiritus orationis in Ecclesia universa excita- retur. Die 14. Iunii 1892 edidit Sanctitas Vestra Breve apostolieum erectionis piae consociationis a sacra Farni- —H 142 *— lia, ut domestica societas non solum sancte sit consti- tuta, sed sanctis etiam regatur legibus, in eaque religionis spiritus et christianae vitae ratio diligenter constanterque foveatur. Huic almae consociationi in dioecesi Lavantina adscriptae sunt 27.342 christianae familiae, numerantes 135.721 membra. Sanctitas Vestra supplicationes et cultum ampliorem in Spiritum sanctum indixit. Sanctitas Vestra in cohorta- tionibus ad cultum et venerationem Deiparae edendis tota fuit. Sanctitas Vestra approbavit dulcissimas litanias Sanc- tissimi Cordis lesu, totumque mundum huic sacralissimo Cordi dicavit. Ista oracula. Beatissime Pater, multo curn gaudio sus- cepimus, iisque nos et res nostras conformare studiose cupimus, et adlaborabimus, quo fideles universi et Ponti- ficis vocena exaudiant, et quae iubentur, norint atque opere implere nervose contendant. Vivat diu sanctissimus Pater noster Leo XIII. valeat- que ad catholicam regendam Ecclesiam. Pergat eam Suo robore tueri, prudentia dirigere, Suis exornare virtutibus. Praeeat nobis ut bonus Pastor exemplo, oves et agnos coelesti pabulo pascat, aquis sapientiae reficiat coelestis. Ad pedes Sanctitatis Vestrae provolutus benedictio- nem Apostolicam enixe exoro. Sanctitatis Vestrae humillimus, devotissimus et obse- quentissimus famulus et filius f MICHAEL, Episcopus-Lavantinus. Marburgi die 4. Septembris 1900. Responsum die 22. mensis dilabentis datum est, cuius tenor hic est: Nr. 58847. Illustrissime ac Reverendissime Domine! Libenter admodum litteras a te transmissas reddidi Beatissimo Patri. Quas quidem Sanctitas Sua pergratas —K 143 >s— habuit ob sensa devotionis firmamque voluntatem ea omnia praestandi, quae ex iussu consiliove Eius in fidelium uti- iitatem agenda sunt. Tibi interim et Clero ac populo tuae -curae commisso eadem Sanctitas Sua apostol icam Bene- dictionem peculiari cum affectu impertitur. Tibi fausta omnia a Domino adprecatus, me profiteor Romae, die 22 Septembris 1900. Addielissimum M. Card. Rampolla. Reverendissimo Domino Michaeli Napotnik Marburgum. Post haec benedictio lapidum memorabilium, in sin- gulis dioecesis Lavantinae parochialibus ecclesiis in memo- riam magni et universalis Iubilaei atque in adorationem divini Salvatoris anno 1900 infigendorum,facta est et modus, quo illi ad singulos parochos mittentur, deliberatus et definitus est, ut scilicet ad Decanos et ab his ad Paro¬ chos eos mittere in universum praestaret. Eorum pretium quatuordecim Coronarum (K) lixum est. Tum demum ad constitutiones synodales publicandas perventum est, videlicet de relatione ecclesiae catholicae ad nationes et de obligatione cleri populique ad gubernationem rei publicae concurrendi. Uti in aliis, ita etiam in his constitutionibus deliberandis celsissimus Pater Congrega- tis plenam admisit libertatem, ut eis quid addere vel ex eis quid, si visum fuisset, demere possent. In posteriori constitu- tione deliberanda Dr. Leopoldus Gregorec, Deputatus in comitiis imperialibus, nihil se ab ea demere velle, ait, sed principia in ea exposita, quum ecclesiae essent, se semper observavisse et observaturum esse. Relator Dr. Iosephus Pajek consilium et rationem huius constitutionis explicuit et quum omnes Synodales unanimi consensu eis acclamavissent., reverendissimus Antistes Procuralori Cleri facultatem dicendi concessit. Iste itaque hoc Cleri -K 144 »- synodalis votum patefecit, quod supra pag. 99. lit. i) habetur. Quod votum re vera omnium Synoditarum fuisse, magnae eorum voces et alacres consensus, quum prae- legeretur, demonstraverunt. Reverendissimus Praesul una- nimem Cleri sui in hocce concentum benigne excepit et se suosque consiliarios nusquam nisi honorem omnipo- tentis Dei et animarum salutem in sua agendi ratione intendere atque intensuros esse affirmavit. Alterum Cleri synodalis votum, supra pag. 97 lit. a) publicatum, theo- logos et discipulos seminarii minoris respexit eique se sufficere velle reverendissimus Antistes promisit, in quan- tum hoc etiam tempore ei non esset satisfactum. Cae- terumconstitutiones,utrumque seminariumsingulatimmode- rantes, iam confectas et in libro, de hac Synodo edendo, suis locis inserendas esse pronuntiavit. His teliciter expedil;is preces post actionem svno- dalem dictae et Synoditae in silentio dimissi sunt, ut con- fessionem sacramentalem peragere possent. Marburgi, die VIII. Idus Septembres 1900. Dr. Ioannes Mlakar. Notarius Synodi. Dr. Leopoldus Gregorec, Testis Synodi. Dr. Antonius Suhač, Testis Synodi. Congregatio generalis ultima. uinta et buius Synodi ultima Congregatio gene¬ ralis hora quarta post meridiem, feria V. post Dominicam XIII. pentecostis, die 6. Septembris, vesperis sacri officii absolutis ab Episcopo ac Principe celebrari coepta est, postquam sollemnis bene- dictio devotionalium, a piis civitatis svnodalis personis expetita. secundum normas, in »Collectione rituum« prae- scriptas. facta est. Reverendissimus Antistes initio Congregationis, ut Clero synodali locum praeberet, si quae adhuc haberet, votorum per Procuratorem suum proponendorum, huic dicendi facultatem concessit. Hic itaque desiderium quo- rundam parochorum, ut eis a reverendissimo Ordinario facultas generatim concederetur, ut nuptiis diebus domini- cis et testis post meridiem benedicere possent, ratione dueti praesertim operariorum, qui ad nuptias faciendas sine damno lucri emergentis vix ac ne vix quidem nisi illis diebus accedere possent. Hac quidem necessitate uni- versim non negala. considerata tamen sacramenti sancti- tate ac ratione difficultatum, quae e tali concessione oriri possent, celsissimus Uominus, rem, quam illi parochi pete- rent, ad peremptoriam sententiam dicendam, accuratio- rem deliberationem requirere resolvit, atque ideo ad alium locum et aliud tempus dilationem non tam admittere, quam postulare. Cui sententiae omnes Synodales, re hinc et inde in- specta, acquieverunt,unde reverendissimus Praesul ad mate- riamSynodi expediendam omnium consensu transire potuit. Igilur constitutionem de ecclesiarum fabrica relatori pro- ponendam mandavit. Quae quum omnium voto accepta essel, e multis, quae praeparalae ac in Congregationibus 10 —K 146 >f- particularibus examini subieclae erant, eam, quae proxime Synoditas attingit, constitutionem, scilicet de iuribus et officiis parochorum et simul cooperatorum, publicari cel- sissimus Ordinarius imperavit. Multa curn attentione Synodales huic constitutioni auscultaverunt atque ei omnino se consentire annuebant, quippe quae experientiae magis, quam doctiori disserta- tioni inniteretur, quamvis, ut reverendissimus Episcopus annuntiavit, etiam iuri canonico nullo in puncto adver- saretur, et in vulo šibi esset, ut suo tempore ea quoque ratione, qua opus esset, compleretur. Nova enim tempora nova non principia, sed horum accomodationem requirunt vel saltem permittunt. Demum quum hora iam sexta esset et si minus intel- lectuali, corporali saltem fatigationi Sodalium parcere opus esset, clemenlissimus Ordinarius praecepit, ut aliis constitu- tionibus omissis, ratio de collectis, quae in dioecesi Lavan- tina ad diversas alienas vel etiam domesticas necessitates pecunia sublevandas fieri solent, Synoditis proponeretur. Et illa quidem ratio in hac Congregatione publicata est et Synoditae mirari poterant, quod etiam in his illud pro- baretur: Concordia parvae res crescunt, discordia vero magnae dilabuntur. In Congregatione generali ultima reverendissimus Epi¬ scopus occasionem cepit, ut Clero synodali gratias ageret, quod negotiorum et curarum tam Synodales quam Officiales non solurn patientes essent, sed etiam ad finem usque per- manerent huius Synodi episcopalis, quam opinaretur, immo persuasum haberet, optimos fructus esse laturam. Quum postremo preces post actionem synodalem fusae essent, reverendissimus Princeps ad suas aedes, in sua habitacula Synoditae in silentio discesserunt. Marburgi, die Vili. Idus Septembris 1900. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Leopoldus Gregorec, Dr. Antonius Suhač, Testis Synodi. Testis Synodi. Sessio publica tertia et ultima. IfiH 0 adhuc sollemniori, at par erat, feria VI. post diem Dominicam XIII. pentecostis, in festo s. Anastasii Martyris, Sessio publica tertia eaque ultima peracta est. lam hora sexta matutina omnes SynodaIes, qui necessitate curae animarum non- dum suscipiendae ad finem usque Synodi remanere pote- rant, in ecclesia synodali, veste talari et chorali induti, convenerant et quum reverendissimus Episcopus advenis- set, horam s. officii tertiam recitaverunt. Post hanc cel- sissimus Dominus Missam pontificalem de Ss. Trinitate ■celebravit, inter quam omnes Congressistae sacro Eucha- ristiae sacramento muniti sunt, schola vero, ut in aliis, ita inter hoc sacrum munere suo egregie fungebatur. 1 1 Cantus liaec opera amplectebatur: In prima Congregatione generali: „Veni, creator Spiritus, 11 Fr. Witt, ex „Cantus sacri“ op. V. a, n. XIV. — „Tant«m ergo“ de eodem n. XCI. In priina Sessione publica: „Veni, creator Spiritus 11 — choraliter et ita abhinc semper. — In Missa: Introitus, Graduale, Offertorium et Communio ex „Missa de Špiritu sancto“ in Graduali Romano. Kyrie, Gloria, Čredo (III), Sanctus, Benedictus et Agnus Dei ex Ordinario Missae: In festis sollemnibus. — Additamenta: Ad Graduale „Ave, maris stella 11 , P. H. Thielen; ad Offertorium: „Veni, creator Spiritus 11 , F. Witt — ambo ex „Cantus sacri 11 F. Witt op. V. b. n. LXXI. et LXXXI. In secunda Sessione publica: „Missapro Defunctis" cum „Libera“ ex Ordi¬ nario Missae. Ante IV. Congregationem (Missa privata): 1. „Ave, maris stella 11 , P. II. Thielen — ut supra. 2. „Ave, Regina coelorum, 11 R. J. van Maldeghem ex „Cantus sacri 11 F. Witt op. V. b. n. LXXXIII. 3. IIymnus „Creator alme side- rum,“ B. Kothe in „Musica sacra 11 n. 2. 4. „Iesu dulcis memoria 11 , ab eodem n. 38. In tertia Sessione publica: Introitus, Graduale, Offertorium et Communio ex „Missa de Ss. Trinitate 11 in Graduali Romano. Kyrie etc. — sicut in Missa in I. Sessione publica. Additamentum ad Graduale: „Ave, Maria 11 Fr. Witt ex „B. Kothe: Musiča sacra 11 n. 7; ad Offertorium: „Iesu dulcis memoria, 11 ut supra. Inter communionem sacerdotum: „Adoro te 11 Choral ex: B. Kothe „Musica sacra 11 n. 97. „Te Deum laudamus 11 — choraliter in tono sollemni. 10 * --K 148 H— Preces deinde, quae ex ordine in Sessione tertia dicendae sunt, illustrissimus Antistes ad altare maius, plu- viali rubri coloris indutus, Secretario et Notario svnodi assistentibus, sollemni ritu dixit et statim ambonem, in navi ecclesiae e parte Evangelii positum. ascendit, ser- monem synodalem habiturus et de finienda svnodo neces- saria dispositnrus. -(fbL.llocia.tIo congratulatoria, habita in ultima Synodi Sessione puhlica in vigilia nati- vitatis beatae Mariae Virginis, die 7. mensis Septembris 1900.. In Christo charissimi fratres et filii! Reverendi Domini Synodales! lleluia! Confirma hoc Deus, quod opera- tus es in nobis! Alleluia! Benedicite sacerdotes domini Domino: laudate et superexaltate eum in saecula! (Dan. 3, 84). Ita nune clamo corde iubilante et dilatato. Hodie enim Synodum, feliciter coeptam fausteque progressam, prospere claudimus, talique modo coronamus opus magnum ac salutare. Quid mirum, si tanto opere feliciter perfeeto gaudeam mihique vobisque congratuler? Auspicatos hos dies synodales nulla in fastis dioecesanis oblitterabit aetas. Vere dignum et iustum est, aequum et salutare, ut sub finem gratias humillimas referam diviLi in miseri- cordia Deo, quippe qui hanc sacram Synodum inchoare, disponere et sua providentia terminare concessit. Deo duce et auspice omnia aeta sunt miro animorum consensu, mira moderatione ac modestia patientiaque ineredibili. Boni spirantis spiritus synodalis non excidet mihi unquam memoria et gratia. Hinc post Deum vobis, venerandi Synodales, quos una eademque charitate paterna complector, ex intimo corde fraternas exhibeo grates dicoque episcopales pro omni 149 »- industria ac sollerUa et assiduitate, qua negotia synoda- lia prosecuti estis et pertractastis. Deus retribuat vobis largiter, quod tam erectis auribus, tanta mentis atten- tione tamqne benevolo animo suscepistis meas conside- rationes et instructiones nec non praelectiones constitu- tionum svnodalium atque pias meditationes! Singulares gratias, proliteor et laudes tribuo bene- meritis officialibus et ministris — per eminentiam Notario — tertiae huius Synodi pro exantlatis laboribus et sudori- dus in favorem operiš synodalis, in utilitatem decusque ecclesiae Lavantinae. Integra dioecesis, cui praesum, debet vobis, perdi- lecti Synodales, multas et magnas gratias pro conatibus, studiis, consiliis, quae in pastorali hoc negotio impen- disLis terrestri ac caelesti animarum saluti. Insignem hunc zelum, exlraordinariam hanc curam et sollicitudinem tem- pora futura narrabunt, et posteritas grata mente susci- piet, gratis auribus percipiet. Brevi quatuor dierum spatio tam multae tamque magnae res pertractatae sunt. Divi- nus Salvator miserlus est turbae, quae triduo persevera- verat cum eo. Gratias perseverantibus egit mire augendo septem panes et paucos pisciculos, ut saturarentur. (Matth. 15, 32. 38). Similiter etiam ego gratias ago vobis, qui hoc triduo me sustinuistis, frangentem vobis panem spi- ritualem. Ego vestrorum laborum, in hisce diebus facto- rum, indesinenter memor inanebo. Sed nune prospiciamus ad futurum! Synodus non fini- tur hodie, sed modo incipit. Ut labor noster non sit ina- nis, ut semen, quod seminavimus, crescat, floreat et affe- rat fructus salutares, omnibus viribus contendamus neces- sarium est, ut quae Deo propitio in Synodo statuimus, lideliler servemus et perseveranter exequamur. Non enim in sermone est regnurn Dei, sed in virtuie. (1. Cor. 4, 20). Requiritur porro, ut sanctiones synodales lidelibus quoque rite servandas annuntiemus easque omni prudentia et fortitudine in exitum deducamus. Profecto, nihil prodesset, in Synodo saluberrimas leges dioecesanas condere, si opere non complerentur. Leges, etsi optimae, res tamen sunt mutae et mortuae; ut loquan- tur et vivant, ut moveant et trahant, praxi exercendae sunt. Custodite igitur sancte et religiose cuncta, quae prudenter et salubriter decrevimus; insimul vero monete et exhortamini fideles, vestrae curae pastorali concre- ditos, ut decreta statutaque synodalia, in quanlum ipsos concernunt, pie observent! Tali modo cedet opera nostra synodalis in corporale et spirituale bonum, in temporalem et aeternam felicitatem dioecesanorurn Lavantinorum. Amplissimi Domini! Honorabiles Presbyteri! In Deo dilecti Synodales! enique superest, ut vobis, mox discessuris, ultimum valete deferam, piis vestris precibus me eommen- dans,ne ponderis magnitudine oppressus, humanae fragilitatis imbecillitate deficiam, et recommendans vos Dei praesidio, beatae Mariae matris meae et vestrae subsidio nec non angelorum patrocinio et patronorum vestrorum protectioni,utsalvi,sospiteset incolumesredeatismparochias vestras perpulchras, et ut reduces in speciosa vinea Domini excolenda impigre operemini. Sermonibus ac meditationibus, actionibus et consul- tationibus synodalibus elevati, hodie vero coelesti alimo- nia et spirituali poculo recreati ite et incendite dioecesin in omnibus angulis igne divini amoris et ehristianae chari- tatis! Primum enim et ultimum, optimum et summum, profundissimum et altissimum, pulcherrimurn, et sublimis- simum est et manet sancta charitas. Charitas nnnquam> excid.it. (L Cor. 13, 8). Diligite principem pastorum lesum Christum et amate oviculas vestras, pretiosissimo sanguine divini Salvatoris redemptas, pascite eas pabulo bono, illu- strate, purgate et ita reducite istas in tabernacula coelestial Filii mei, mortales sumus, et ita, uti nune vix unquam omnes in hoc loco conveniemus. Si Deus vilam meam 151 !+- non abbreviabit, visitabo unum alterumve vestrum in ves- tris aedibus: utrum autem omnes adhuc seme! in hoc sanctuario congregabimur ? Deus scit. Attamen aliquando aderit hora et veniet dies, dum omnes, non quidem in civitate Marburgensi, sed in c.ivitate sancta lerusalem, in conspectu Agni immaculali congregabimur, reddentes rati- onem villicationisnostrae. Deus praepotens faciat, ut omnes, quos mihi in adiutorium dedit, ut isthic in hoc triduo congregati fuimus, inveniamur servi boni et fideles (Matth. 25, 23) et dum anima exibit, laetabundi cum s. Paulo clamemus: Bonum certamen certavi, cursurn consummavi , fidem servavi. In reliquo reposita est mihi corona iusti- tiae. (II. Tim. 4, 7. 8). Laboravimus et laborabimus, ut sit nomen Domini benedictum ex hoc nune et usque in saeculum. Quando nobis labor difficilis evasurus est, erit adiutorium nostrum in nomine Domini, qui fecit coelum et terram. Ut sit et fiat ita, impertior vobis, in Deo dilecti consacerdotes. in pignus divinae gratiae atque in signum gratitudinis meae episcopalis nec non in testem tesseramque amoris mei paterni benedictionem pontificalem! Benedicat vos omni- potens Deus f Pater et f Filius et f Spiritus Sanctus! Amen. 1 Laudetur Iesus Christus, qui vivit, regnat, imperat! Amen in saecula saeculorum! --- Hune post sermonem, quem reverendissimus Pater pastoralis de felici Synodi exitu gaudii plenus dixerat., constitutiones Synodi praeparatae, quae nondum publi- cari potuerant, ex ordine proponi debuerunt, sed celsis- simus Episcopus, quum plerosque Synodales metu premi videret. ne forte in tempore ad suos quisque fideles redire non possent, earum praelectionem praetermittendam esse cen- suit. Ex eadem ratione etiam svllabus eorum. qui Synodo interesse debuerunt, praelectus non est neque etiam quis- piam notari debuit. quum pauci abfuissent et suae absen- 1 Pag. 128 in corpore legaš „ut maiora perpetremus“ pro „niaior.“ -•K 152 > 5 . tiae causas canonicas, ludicibus qaerelarum et excusa- tionurn examinandas, ut oportet, proposuissent. Ad inslantiam Promotoris Synodi sola decreta de Synodo finienda et proxima habenda Lector Synodi pro- mulgare iussus est. Simul atque is haec Synoditis prae- legit, reverendissimus Anlistes ad allare maius regressus, pluviale albi coloris accepit et Venerabili Sacramento expo- sito et, ut fieri solet, incensato, hyranum Te Deum sollem- niter inchoavit, schola vero eum ad finem usque can- tavit. Oratione deinde dieta, consecratio celsissimi Ordinarij, et Synodalium ad sacratissimum Cor lesu recitata et bene- dictio cum Sanctissimo Synoditis data est. Quum demum orationem post Sessionem finalem, Nulla est , Domine, reve¬ rendissimus Praesul dixisset et Synodalibus benedixisset, portas ecclesiae aperiri et decretum de indulgentiis ple- nariis publicari iussit. Quae quum faeta essent, Synoda- libus torma praeseripta celsissimus Episcopus indulgentias communicavit et decretum de eisdem indulgentiis, fide- libus ratione Synodi dioecesanae concessis, episcopale lin- guis etiam vernaculis publicari imperavit atque illis etiam modo praeseripto eas contulit. Quibus rite peraetis, decre¬ tum de Synodo dimittenda publicatum est et acclama- tiones, quae in fine Synodi etiam dioecesanae, licet rarius, fieri possunt, in hac tertia Synodo dioecesis Lavantinae factae sunt. Illas Clerus synodalis et fideles, qui in ec.cle- siam s. Aloysii introierant, mente elevati exceperunt. Secretarius Synodi tandem ab altari alta voce: Rece- damus in pace exclamavit, Synodales vero responderunt: In nomine Christi! Reverendissimus Antistes, quum sacras vestes deposuissel, gratiarum actionera, quam Promotor Synodi nomine synodalium sacerdotum oblulit, benigne excepit. Illius haec verba luerunt. Celsissime ac reverendissime Princeps-Episcope! affecti gaudio, soilemni hora, qua Synodus tam i successu finem accepit, in conspectu Celsitu- s Tuae reverendissimae consistimus. Instructi praeclare monitis et coelestis doctrinae špiritu imbuti, novo —K 153 >»■— iam fervore vocationi nostrae accensi, in vinea Domini incumbere volumus. Armatura Dei provisi, fortes pugnas Domini sabaoth pugnabimus, ut animas salvemus nostras et fidelium curae nostrae commissorum. Ut pro tam multis et praeclaris beneficiis, quae his diebus a Deo O. M. accepimus, maxi- mas quoque gratias agamus, dignum et iustum est. Gratias igitur primo quidem Deo omnipotenti, a quo omne datum bonum et donum perfectum descendit, deinde autem Ampli- tudini Tuae celsissimae dicimus pro tam singulari gratia Synodi dioecesanae, quae maxima sollicitudine Tua prae- parata, summa sapientia directa, modo ad finem prospere processit. Reverendissime Domine! Celsissime Princeps! j|p|g| ollemni hoc momento benigne accipias, precamur, sincerrima vota nostra. quae prodienataliquinqua- gesimo et onoraastico, qui iam proximi adsunt, Cel- situdini Tuae intimis ex animis exhibemus. Deus, omnium bonorum largitor, beatus et solus potens, rex regum et dominus dominantium (I. Tim. 6, 15), dies vitae Celsitu- dini Tuae reverendissimae multiplicet, ut bona pietatis opera multiplicare possit et dioecesim nostram eisdem locupletari, ad indelinita usque tempora! Ul autem Deus, dives in misericordia, humillimas pre- ces nostras exaudiat, rursus Tibi, reverendissime Pater, debitam reverentiam renovamus et obedientiam plenam devotionis pollicemur. Etsi enim vires nostrae aliquando defecerint, iitialis tamen amor et timor reverentialis nun- quam e cordibus deficiet nostris, cum cordibus lesu et Mariae unitis. In tesseram itaque gratiae Dei ad genua provoluti Cel- siludinis Tuae reverendissimae, bumillimeTuam, clementis- sime Domine, paternae benedictioniš precamur gratiam! - ^ - Hanc allocutionem senis et Promotoris Synodi reve- rendissimus Praesul benevolus excepit et benedictionem, — 4 < 154 'a— quam ille Synodalibus, modo abituris, ut suis quisque boni. pastoris muneribus fungeretur, ex omnium voto expetierat, tanto Cleri sui amore commotus, denuo impertivit ac ita finem, ut opinamur, laetum dedit tertiae, saeculo decimo nono celebratae, Synodo dioecesis Lavantinae. Marburgi, VIL die Idus Septembris 1900. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Leopoldus Gregorec, Testis Synodi. Dr. Antonius Suhač. Testis Synodi, Recensio eorum, qui Synodo affuerunt dioeeesanae, quam celebravit MICHAEL, Princeps-Episcopus Lavantinus, anno sacro 1900. I. Plur. Rev. Dom. Laurentius Herg, ut supra. » » » loannes Križanič, ut supra » » Iacobus Phil. Bohinc, ut supra. » » Carolus Hribovšek, ut supra. » » Iosephus Pajek, ut supra. » » loannes Mlakar, ut supra. » » Thomas Rožanc, ut supra. » » loannes Bosina, ut supra. » » Antonius Hajšek, ut supra. » » » » Adm. Rev. Dom. Iosephus Majcen, ut supra. II. Reverendissimus Dom. P. Maria loannes Bapt. Epalle, Consiliarius consistorialis, Abbas infulatus Abbatiae B. M. de Liberatione. Ord. Cis- terciens. reform. Reichenburgi. Eius comes Rev. P. Albericus Hribernik, Subprior et Magister Novitiorum laudatae Abbatiae . 1 * Reverendissimus Dom. M. Dominicus Assfalg, Abbas infulatus ordinis Cisterciensium reformatorum monasterii Mariastern prope a civitate Banjaluka in Bosnia qua bospes inferfuit primae Sessioni publieae. -■K 156 !+— Plur. Rev. Dom. Franciscus Ogradi, ut supra. » » » Iosephus FJeck, ut supra. III. Adm. Rev. Dom. Franciscus Feuš, ut supra. » » » Iosephus Zidanšek, ut supra. » » » Martinus Matek, ut supra. Rev. Dom. Franciscus Kovačič, ut supra. Adm. Rev. Dom. Iacobus Idribernik, ut supra. IV. Adm. Rev. Dom. Caf Iacobus, ut supra. » » » Čižek Iosephus, ut supra. » » » Dovnik Franciscus, ut supra. » » » Gaberc Simon, ut supra. » » » Gregorec Leopoldus, ut supra. » » » Hecl Augustinus, ut supra. » » » Jug Franciscus, ut supra. » » » Jurčič Iosephus. ut supra. » » » Kralj Iosephus, ut supra. » » » Lempl Iacobus, ut supra. » » » ■ Skuhala Ioannes, ut supra. » » » Šalamon Franciscus, ut supra. » » » Šlander Antonius, ut supra. » » » Verk Flenricus, ut supra. » » » Voh Bartholomaeus, ut supra. » » » Žičkar Iosephus, ut supra. » » » Žuža Ioannes, ut supra. V. Rev. Dom. Brelih Franciscus, Professor institutionis religiosae in c. r. schola reali Marburgi. » » Cestnik Antonius, ut supra. » » Jerovšek Antonius, ut supra. » » Kardinar Iosephus, ut supra. » » Kavčič Iacobus, ut supra. » » MajcenFerdinandus,Professor institutionis religiosae gymnasii Petovii. —K 157 *- Rev Dom. Medved Antonius, ut supra. » » Vreže loannes, ut supra. VI. Rev. Dom. Arzenšek Aloysius, Parochus ecclesiae ss. Petri et Pauli in Vitanje. » » Atteneder Iosephus, Parochus ecclesiae s. Margaritae in Polzela. Adm. Rev. Dom. Bezenšek Georgius, ut supra. Rev. Dom. Bohanec loannes, Parochus ecclesiae Om- nium Sanctorum in Svetinje. » » Brezovšek Martinus, Parochus ecclesiae s. Martini in monte Pohorje. » » Cerjak Iosephus, Parochus ecclesiae ss. Petri et Pauli in Reichenburg. » » Cilenšek Aloysius, Parochus ecclesiae Antonii in Stoperce. » » Cizej Franciscus, Parochus ecclesiae Martini penes Šalek. » » Časi Franciscus, Parochus ecclesiae Leonardi supra Tiberium. » » Čepin Vincentius, Parochus ecclesiae loannis Bapt. in Razbor. » » Černenšek Franciscus, ut supra. » » Černko Iosephus, Parochus ecclesiae Laurentii in Vuhred. » » Černko Marcus, Parochus ecclesiae s. Nicolai in Sevnica. » » Dekorti Iosephus, Parochus ecclesiae s. Elisabethae in Ljubno. » » Dobršek loannes, Parochus ecclesiae Hemmae. Adm. Rev. Dom. Erjavec Petrus, ut supra. Rev. Dom. Fischer Andreas, Parochus ecclesiae Mariae in Zagorje. » » Frangež Bartholomaeus, ut supra. » » FreceMathias.Parochusecclesiaes.Andreae in Belevode. s. s. s. s. s.. s. — 4 < 158 a— Rev. Dom. Gaberc Martinus, Parochus ecclesiae As- sumptionis B. M. V. in Kapele. » » Geršak Vincentius, Parochus ecclesiae s. Michaelis in Vransko. » » Gmeiner Carolus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Širje. » » Grušovnik Adam, ut supra. » » Heber Franciscus, Parochus ecclesiae s. Stephani in Spodnja Polskava. » » Hirti Franciscus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Slivnica. » » Hrastelj Franciscus, ut supra. » » Hrastelj Gregorius, Parochus ecclesiae s. Margaritae in Selnica. » » Hrovat Paulus, Parochus ecclesiae s. ludoci in Kozjak. » » V Hurt Franciscus, Parochus ecclesiae s. Margaritae in Muta. » » Irgl Franciscus, ut supra. » » Janžekovič Laurentius, Parochus ecclesiae s. Michaelis in Veržeje. Adm. Rev. Dom. Jazbec Antonius, ut supra. » » » Jug Franciscus, ut supra. » » » Jurčič Iosephus, ul supra. » » » Jurkovič Martinus, ut supra. Rev. Dom. Kačičnik Casparus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Stranice. » .» Kapler loannes, Parochus ecclesiae s. lacobi in Collibus slovenicis. » » Kapus Hermanus, Parochus ecclesiae s. Daniel is in Razbor. Adm. Rev. Dom. Kelemina Mathias, ut supra. Rev. Dom. Kitak Iacobus, Parochus ecclesiae s.Martini ad Dreta fluvium. » » Klepač Franciscus, Parochus ecclesiae s. Oswaldi. ~K 159 Rev. Dom. Kocpek Franciscus, Parochus ecclesiae s. Crucis penes Marburgum. » » Kocuvan Antonius, Parochus ecclesiae s. Iacobi in Lembach. » » Kolarič losephus, Parochus ecclesiae s. Martini ad lluv. Paka. Adm. Rev. Dom. Koren Malhias, ut supra. Rev. Dom. Korošec Franciscus, ut supra. » » Kos Aloysius, Parochus ecclesiae s. Martini in Rožna dolina. » » Košar loannes, Parochus ecclesiae s. Iacobi in Galicija. » » Kozinc loannes, Parochus ecclesiae s. Magdalenae in Slivnica. » » KraglMartinus,Parochusecclesiaes.Nicolai in Polje. » » Kranjc losephus, Parochus ecclesiae s. Rar- tholomaei in Zibika. » » Kralj Martinus, Parochus ecclesiae s. Andreae in Leskovec. » » Kramberger Laurentius, Parochus eccle¬ siae s. Margarilae in Kebelj. » » Kreft Aloysius,Parochus ecclesiae s. Martini in Ponikva. » » Krušic lacobus, Parochus ecclesiae s. Andreae supra Polzela. » » Kukovič Fridericus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Doberna. » » Kunce loannes, Parochus ecclesiae s. Georgii ad fluvium Ščavnica. » » Kunej losephus, Parochus ecclesiae s. Pancratii in Gornja Ponikva. » » Lah Martinus, Parochus ecclesiae s. Iacobi in So pota. » » Leber Franciscus, Parochus ecclesiae s. Ioannis penes Spodnji Dravograd. -K 160 >*- Rev. Dom. Lednik Antonius, Parochus ecclesiae s.. Spiritus in Loče. » » Lekše Franciscus, Parochus ecclesiae s.. Laurentii in Luče. Adm. Rev. Dom. Lenart Ioannes, ut supra. » » » Lendovšek Michael, ut supra. » » Marinič Iacobus, Parochus ecclesiae s. Nicolai in Majšberg. » » Medved Martinus, Parochus ecclesiae s.. Philippi et lacobi in Laporje. > » Merkuš Antonius, Parochus ecclesiae s. Michaelis in Žitale. » » Meško Martinus, ut supra. » » Mikuš Valentinus, Parochus ecclesiae s. Georgii penes Ritnik. » » Mojžišek Antonius, Parochus ecclesiae s. Ruperti supra Tiberium. » » Murkovič Franciscus, Parochus ecclesiae s. Rarbarae penes Bori. » » Novak Antonius, Parochus ecclesiae s.. Mariae in Špitalič. » » Očgerl Iacobus, Parochus ecclesiae s. Andreae in Collibus slovenicis. » » Ogrizek Franciscus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Crešnjice. » » Osenjak Martinus, Parochus ecclesiae s.. Mariae in Vurberg. » > Ozmec Iosephus, Parochus ecclesiae s. Laurentii in Čampo Dravi. » » Pajtler Ioannes, Parochus ecclesiae s. Ru¬ perti in Collibus slovenicis. » » Pavlič Ioannes, Parochus ecclesiae s. Laurentii penes Bizeljsko in Krajina. » » Pečnik Franciscus. Parochus ecclesiae s. Udalrici in Podgorje. > » Pečnik Iacobus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Kalobje. -M 161 *- Rev. Dom. Pernat Antonius, Parochus ecclesiae s. Mariae in Dobova. Adm. » > > » > Adm. » » > Adm. » > > > » Pignar Franciscus, Parochus ecclesiae s. Mariae ad Nives in Velka. » Plesnik Michael, ut supra. » Podhostnik Andreas, Parochus ecclesiae s. Magdalenae in Dramlje. » de Pohl Iosephus, Parochus ecclesiae s. Michaelis in Pišece. » Presečnik Gregorius, Parochus ecclesiae s. Ioseph in Frankolovo. > Prešern loannes, ut supra. > Raktelj Rudolf us, Parochus ecclesiae s. Rartholomaei in Radvanje. » Ramor loannes, Parochus ecclesiae s. Michaelis supra Mozirje. » Rath Paulus, Parochus ecclesiae s. Aegidii penes Turjak. > Repolusk Fridericus, Parochus ecclesiae s. Viti supra Valdek. » Ribar Antonius, ut supra. » Rojko Franciscus, Parochus ecclesiae s. Petri in Zavodnje. » Rotner loannes, Parochus ecclesiae s. Iacobi in Pameče. > Sattler Iosephus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Črnagora penes Petovium. » Sinko Iosephus, ut supra. » Slavič Franciscus, Parochus ecclesiae s. Antonii in monte Pohorje. > Slekovec Matthaeus, ut supra. > Smrečnik Franciscus, Consiliarius episc., Parochus ecclesiae s. Aegidii penes Gradič. » Sorglechner Iosephus, Parochus ecclesiae s. Martini in Hajdin. 11 — 4 < 162 A— Rev. Dom. » » » » y> » » » Adm. » > » » > > » » » » » » » » » » » » > » » » » » » » Sovič Iosephus, Parochus ecclesiae s. Laurentii supra Maribor. Sparhakl Ioannes, Parochus ecclesiae s. Petri in Medvedovo selo. Srabolnik Adolphus, Parochus ecclesiae s. Primi in morite Pohorje. Stajnko Ioannes, Parochus ecclesiae s. Petri in Buče. Stolz Martinus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Brezje. Strašek Michael Parochus ecclesiae s. loannis in Peč. Suhač Antonius, ut supra. Sušnik Ioannes, Parochus ecclesiae s. Michaelis in Črešnjevec. Selih Georgius, Parochus ecclesiae s. Cuni- gundis in monte Pohorje. Šijanec Aloysius, Parochus ecclesiae s. Mariae in Negova. Škorjanc Franciscus, Parochus ecclesiae s. Stephani in Gomilsko. Škorjanc Mathias, Parochus ecclesiae s- Floriani in Boč. Šoba Aloysius,Parochus ecclesiae s. Georgii in Zdole. Šoštarič Ferdinandus, Parochus ecclesiae ss. Trinitatis in Mala nedelja. Šuta Aloysius, Parochus ecclesiae s. Marga- ritae prope a Petovio. Schmid Michael, Parochus ecclesiae s. Mariae in Solčava. Schwarz Franciscus, Parochus ecclesiae s. Martini in Kamnica. Tamše Valentinus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Prihova. Tertinek Matthaeus, Parochus ecclesiae s. Simonis et s. ludae in Pernice. i —K 163 H— Adm. Rev. Dom. Toman loannes, Parochus ecdesiae s. Lamberti in Skomarje. » » Tomažič Marcus, Parochus ecclesiae s. Michaelis in Pilštanj. » » Tombah losephus, ut supra. » » Tribnik Carolus, Parochus ecclesiae s. Mauritii in Jurklošter. » » Turkuš Stephanus, Parochus ecclesiae s. Martini in Sromlje. » » Ulčnik losephus, Parochus ecclesiae s. Cantii in Rečica. » » Ulčnik Martinus, Parochus ecclesiae s. Floriani in Dolič. » Vaclavik Robertus, Parochus ecclesiae s. Gertrudis supra Tiberium. » Valen ko Franci scus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Polenšak. » Veternik Antonius, Parochus ecclesiae s. Iacobi in Dol. » » Vidmaier Franciscus, Parochus ecclesiae s. Valentini in Žusem. » » Viher Philippus, Parochus ecclesiae s. Martini penes Vurberg. ^ » Vodušek Andreas, Parochus ecclesiae s. Bartholomaei in Vojnik. » » Vojsk Aloysius, Parochus ecclesiae s. Cuni- gundis penes Marburgum. » » Vračun Franciscus, Parochus ecclesiae s. Nicolai penes Wiederdries. » » Vraz Antonius, Parochus ecclesiae s. An¬ tonii in Collibus slovenicis. » » Vtičar G eorgius, Parochus ecclesiae s. Annae in Prevorje. » » Vurkelc Bartholomaeus, Parochus ecclesiae s. Mariae in Dobje. » » Weixl losephus, Parochus ecclesiae s. Crucis penes Ljutomer. n* ■-K 164 >f- Rev. Dom. Wolf Ioannes, Parochus ecclesiae s. Leo¬ nardi in Zabukovje. Wurzer Mathias, ut supra. Zadravec Ioannes, Parochus ecclesiae s. Wolfgangi in monte Kog. Zdolšek Andreas, ut supra. Zdolšek Franciscus, ut supra. Zdolšek Franciscus, Parochus ecclesiae s. Bartholomaei penes Loče. Zmazek Franciscus, ut supra. Zupanič Iacobus, Parochus ecclesiae s. Georgii in Gotovlje. Žekar Martinus, Parochus ecclesiae ss. Trium Regum in Studenice. Žmavc Georgius, Parochus ecclesiae s. Georgii in Remšnik. VIL Rev. Dom. Menhart Iacobus, Provisor ecclesiae ss. Trinitatis in Velika nedelja. » » Šket Michael, Provisor ecclesiae s. Martini penes Slovenji Gradec. » » Trafenik losephus, Provisor ecclesiae s. Laurentii in Podčetrtek. Vlil. Rev. Dom. Bohak Franciscus, Capellanus in suburbio s. Magdalenae Marburgi. » » Cede losephus, Capellanus in suburbio s. Magdalenae Marburgi. » » Čižek Aloysius, ut supra. » » Haubenreich Aloysius, Pr. Ep. Censor rationum ecclesiasticarum Marburgi. » » Hudovernik Ludovicus, ut supra. » » Korošec Antonius, ut supra. » » Markošek Ioannes, ut supra. » » Stefan Petrus, ut supra. Adm. » » » » » » Adm. » » » » > » » » » » » » —K 165 H— Rev. Adm. » Adm. » » Adm. » » » » Dom. Sver Aloysius, Curatus in c. r. carceribus publicis Marburgi. » Štrakl Matthaeus, ut supra. IX. Speciatim invitatus. P. Šlander Emmeranus, O. S. B., Consiliarius episcopalis, Administrator ad s. Petram penes Radgona. X. Dom. Javšovec Franciscus, ut supra. » Macur loannes, Missionarius apostolicus, Superior domus missionis sacerdotum s. Vicentii a Paulo ad s. loseph Celeiae. » Cajnkar lacobus, Presbyter ordinis equi- tum Teutonicoram, Administrator eccle- siae s. Spiritus in Središče. » Gliebe Andreas, Presbyter ordinis equitum Teutonicoram, Administrator ecclesiae s. lacobi in Ormož. P. Heric Callistus, ut supra. » Meznarič Nicolaus, Presbyter O. S. Fr., Superior, Administrator ecclesiae ss. Trinitatis in Collibus slovenicis. » Mišič Methodius, Guardianus P. P. Capu- cinorum Celeiae. » Pavec loannes, O. S. B., Vicarius ecclesiae s. Georgii ad fluv. Pesnica. Dom. Schwinger Albinus, Presbyter ordinis equi- tum Teutonicorum, Administrator ec¬ clesiae s. Nicolai penes Ormož. P. Svet Alphonsus, O. Fr. Min., Guardianus, Administrator ecclesiae s. Petri et s. Pauli Petovii. P. Vagaja Rudolfus, O. S. B., Vicarius ecclesiae s. Andreae in Svičina. —K 166 >f- Hac in Synodo, ut ex illa nominum synopsi apparet, Cleri Lavantini frequentia opinione rnaior et mira plane erat attentio et patientia, qua Synoditae singulis Synodi actionibus, nec labore fessi nec duratione victi, intererant. Quin etiam a Congregatione ad Congregationem audiendi studium et fervor referendi non minui, sed crescere vide- batur. Sacerdotes vero, qui a Synodo abfuerunt, vel sini- stris vitae adiunctis vel pastoralis officii necessitate impe- diti, a reverendissimo Ordinario in tempore, ut šibi abesse liceret, supplices petierant. Causae absentiae, ab eis pro- latae, per Iudices excusationum et querelarum strenue discussae et canonicae ac sufficientes declaratae sunt. Et re vera alii senili aetate vel corporis fragilitate pressi, ad lares retinebantur, alii rursus negotia in animarum cura differre non poterant, quum infirmi providendi essent vel exequiae pro defunctis faciendae, vel etiam matrimo- niis benedicendum esset. Quocirca eis non irascendi, sed compatiendi aeque ratio erat, ac eis congratulandi, qui Synodo intererant, in qua disciplinae statuta, tam clero quam populo dioecesano salutaria, conficienda essent. Gaudete autem, quod novnina vestra scripta sunt in coelis. (Luc. 10, 20). Qui laboraverunt in Evangelio, eorum nomina sunt in libro vitae. (Philipp. 4, 3). Marburgi, VIL die Idus Septembres 1900. Dr. Ioannes Mlakar, Notarius Synodi. Dr. Leopoldus Gregorec, Dr. Antonius Suhač, Testis Synodi. Testis Synodi. Nota. Datum in pag. ISO sic corrigatur: Marburgi, pridie Nonas Sep¬ tembres 1900. Quarta pars. Constitutiones synodales. Summarium Constitutionum synodalium. ars quarta huius operiš exhibet prae omnibus sollemnem approbationem et promulgationem Constitutionum synodalium, quarum obligatio pro dioecesanis inde a festo pentecostes seu a die 26. mensis Maii anno dilabente 1901 incipit. Constitutiones generatim in quatuor titulos dividuntur, quorum quisque plura capita habet. Primus titulus continet Constitutiones, defideetdoctrina tractantes. Secundus titulus proponit Constitutiones, de cultu divino disserentes. Tertius titulus comprehendit Constitutiones, de Cleri et populi disciplina agentes. Quartus titulus complectitur Constitutiones, de regimine ecclesiastico sermocinantes. Pro omnibus haec lex constituta est. (Esth. 15, 13). Nihil amplius, quam quod constitutum est vobis, faciatis! (Luc. 3, 13 ). Et fecerunt discipuli, sicut constituit illis Iesus. (Matth. 26, 19). Approbatio et promulgatio sollemnis Constitutionum synodalium. MICHAEL, Dei gratia et miseratione Prineeps-Episeopus Lavantinus, saerae Theologiae Doetor, dileeto Clero et populo fideli salutern in Domino piurimam et omne bonum! |nnm gratia Dei Nobis succurrente in sacra Synodo, diebus memorialibus 4. et 5. et 6. mensis Sep- tembris anno sacro 1900 habita, Constitutiones synodales sollemni modo publicandas curave- rimus et nune typis impressae existant; quumque dioe- cesis, cui praesumus, magni intersit, ut sine mora exe- cutioni mandentur: Nos de consilio et assensu Capituli oathedralis nec non accedente consensu totius Synodi ea, qua fungimur, sive ordinaria sive delegata auetoritate, iurisdictione epi- scopali et legislativa, praecipimus atque iubemus: omnia et singula statuta synodalia plenam obligandi vim con- secutura et habenda esse legem dioecesanam inde a festo pentecostes seu a die 26. mensis Maii anno reparatae salutis 1901. En. fratres optatissimi, Constitutiones Synodi, anno sacro celebratae. Mas pari, quo vobis eas tradimus, affectu accipite, ut cum s. Vincentio a Paulo loquamur. Vix in illis animadvertetis, quod non iam dudum, immo et cum maxima animi vestri oblectatione mutuaque omnium vestrum aedilicatione in usu habueritis. lllas considerate non quidem ut ab humano špiritu productas, sed potius ut emanatas a divino, a quo bona cuncta procedunt, et sine quo non sumus sufficientes, —* 170 »- cogitare aliquid a nobis quasi ex nobis. Etenim quid in illis reperietis, quod vos aut ad vitiorum fugam aut ad virtutum acquisitionem et ad evangelicorum praecepto- rum exercitium non accendat ac promoveat? De caetero ergo, fratres, rogamus vos, ut in exactam ipsarum regularum observationem incumbatis, pro certo habentes, quod si illas servaveritis, ipsae vos servabunt, et tandem ad finem optatum: ad coelestem bealitudinem securos vos deducenl. 1 Postremo curiae Nostrae principali-episcopali man- damus, ut unum sollemniler approbatarum ac rite pro- mulgatarum Constitutionum exemplar singulis ecclesiis parochialibus mittat, expensis solutis e peculio ecclesiae respectivae. Insuper statuimus, monita et mandata praedecesso- rum Nostrorum tum Nostra, quae Synodus anni 1896 nec non anni 1900 immutata reliquit, servanda esse, etsi decreta synodalia defixorum annorum 1896 et 1900 publicata per eminentiam babenda sint ut lex dioecesana. Deus autem omnipotens omnibus suam gratiam largiatur et virtutem, ut quae ad eius gloriam et in dioecesis Nostrae salutem sancita sunt, solerter et stu- diose a cunctis teneantur atque observentur. Confidimus, fore, ut totum, quod synodcdi Conventione Nostra statutum fuit vel re nova tum, absque omni contrarietate, concordia sanctae pcicis cib omnibus aeqve custodiatur ac teneatur ad augmentum beatitudinis omnium nostrum! (Pontif. Roman, in ordine ad Synodum). Dabamus in residentia Nostra principali-episcopali Marburgi, in vigilia nativitatis beatae Mariae Virginis, die 7. mensis Septembris sacro et aureo anno 1900. f Michael, Princeps-Episcopus. Dr. Iosephus Pajek, Dr. Ioannes Mlakar, Secretarius Synodi. Notarius Synodi. 1 S. Vincentii a Paulo epistola. Regulae seu constitutiones communes Congregationis Missionis. Parisiis, 1855. Pag. V. et VI. Constitutiones synodales. n condendis Constitutionibus synodalibus pari passu theoria et praxis respiciebantur. Iuxta doctrinam 1 Papae Benedicti XIV., immortalis memoriae, subsequentes Constitutiones divisae sunt in titulos, et tituli distincti sunt in capita, quae in hocce libro numerantur ut continuatio capitum libri, anno 1897 in lucern editi. Titulus primus. De flde et doetrina eatholiea. Caput XXVII. Summarium fidei catliolicae et vitae christianae, statis diebus ex ambone legendum. nigenitus Dei Filius, quum ad Patrem suum, aeterna redemptione inventa, reversurus esset, apostolos suos potestate donavit et obstrinxit mandato prae- dicandi in universo orbe Evangelium suum: Euntes, inquit, in mundum universum , praedicate Evangelium omni creaturae.. (Marc. 16,15). Huic mandato praedicandi credendi officium respondere, gravissima, quam adiecit, sanctione ostendit: Qui crediderit et baptizatus fuerit , salvus erit; qui vero non crediderit, condemnabitur. (Marc. 16, 16). Unde divus apostolus simpliciter affirmat: Sine fide impossibile est placere Deo. (Hebr. 11, 6). Neque vero, quum de adultis agitur, sola interna verae fidei sensa, sed externa quo- 1 De synodo dioeces. lib. I. Cap. 3. num. 5. Edit. Rom. 1755. pag. 10. -* 172 »- que eiusdem professio ad salutem opus sunt. Corde enim, ut apostolus testatur, creditur ad iustitiam, or e autem confessio fit ad salutem. (Rom. 10, 10). Qua in re Christus de veri Dei et divinae suae missionis cognitione sic ob- servat: Haec est autem vita aeterna , ut cognosca.nt te solum verum Deitm, et quem misisti , lesum Christum. (Ioan. 17, 3). Idem deinde divus apostolus de existentia Dei et de divina providentia aperte declarat, quum credere oportet, inquit, accedentem ad Deum, quia est et inquirentibus se remu- nerator sit. (Hebr. 11, 6). Ad coelestem igitur beatitu- dinem assequendam non sufficit, ut quis in genere vel quasi in confuso ea, quae a Deo revelatasunt et ab ecclesia credenda proponuntur, corde credat, sed ei, quum illa ex auditu discat, doctoris legilimi ac fidelis mini- sterio sic sunt tradenda, ut singillatim ea explicentur, quo ille ore etiam ea valeat confiteri. Praeterea licet per fidem iustificari dicamur, quum ea sit »humanae salutis initium, fundamentum et radix omnis iustificationis«, 1 ad futuram tamen, quam inqui- rimus, civitatem ut pervenire aliquando mereamur, sola fides non sufficit, sed necesse est viam nosse nos con- stanterque tenere, nempe praecepta Dei et ecclesiae servare. 2 Neque igitur minus, quam fidei, morum dogmata explicite credenda et ideo magis in dies cognoscenda sunt, quod nisi ea cognoverint fideles, etiam implere nequeunl et fides, ut apostolus testatur, si non habeat opera , mortuo, est in semetipsa. (Iac. 2, 17). Quam contra felix sors illis continget, qui Dei servaverint praecepta! Christus enim: Si quis, ait, diligit. me. sermonem meum ser- vabit, et Pater meus diliget eum , et a,d eum veniemus et man- sionem apud eum faciemus. (Ioan. 14, 23). Quod ut omnes Christi fideles, qui nostrae curae, o sacerdotes Dei, com- mendantur, suo tempore contingat, nostrum est providere nec quidquam omittere debemus, quin lelicem illam eis sortem procuremus. 1 Cone. Trid. sess. VI. eap. 8. 2 Benedicti XIV. constitutio „Etsi minime“, de die 7. Febr. 1742. —K L 73 >f- Itaque etsi in Domino gaudeamus, quod in Nostra dioecesi religiosa fidelium eruditio nulla unquam aetate defuerit, et eam hodie maiores in dies facere profectus, in canonica. qualibet fere visitatione laeti experiamur, nihilo minus reputamus salubre, ut fidei et morum doctrina tideli populo intensiori adhuc et faciliori, ut arbitramur, ratione proponatur in eorumque, qui audiunt, ore et opere in dies magis demonstretur. Neque enim nos latet, hanc esse plerumque hominis naturam, ut res ei, prae- sertim supersensibiles, e memoria facile labantur atque optima quaeque consilia, quae e ferventi torte concione in die Dominica capiat, in mediis vitae negotiis de- bilitentur. Praeterea neque in concione neque in catechesi plura simul fidei dogmata et praecepta morum proponi solent nec sufficienter explicari possunt, sed pro oppor- tunitate et e certa catechismi serie eis, qui audiunt, expo- nuntur. Hoc vero modogravia doctrinaechristianaemomenta, alia saepius, rarius alia, alia torte numquam eisdem fide- libus praebentur. Quod sine gravi eorum damno spirituali vix fieri poteši. Huic igitur ut occurramus et concionatores simul sublevemus, brevem summam veritatum fidei et praeceptorum conficiendam 1 curavimus eamque hisce pro universa. qua late palet, dioecesi Nostra sollemniler pu- blicamus. 1. De fide catholica. Charissimi Christi fideles! Nos in terra sumus, ut ea, qua Deo placemus, vita vitam aeternam mereamur. Hnec est autem vita a eter na, Dominus inquit, ut cognoscant te solum verum Deum et quem misisti, Iesurn Christum. (Ioan. 17, 3). Ad hanc vero cognitionem sola Christi fide pervenire possumus Fides igitur, quae complectitur omnia, quae a Deo revelata suni et nobis ab ecclesia sancta credenda proponuntur, prima est conditio aeternae beati- tudinis: Qui non crediderit, condemnabitur. (Marc. 16, 16). 1 Cfr. Synodus dioecesana Argentinensis. Argentorati, 1894. Append. 1. -K 174 *- Accipite itaque attenti ac devoti principaliores veritates sanctae fidei nostrae, quae modo brevi proponuntur. Deus est ens aeternum, infinite perfectum, principium et dominus omnium rerum. Unus solas Deus est neque praeter unum veram Deum alius esse potest. Hic unus Deus in tribus divinis personis subsistit: Pater, FiJius ac Spiritus sanctus. Filius ab aeternitate a Patre genitus est, Spiritus sanctus ab aeternitate ex Patre Filioque procedit per charitatem. Illae realiter a se distinctae personae sunt, unus tamen Deus, quum una eademque trium divina natura sit. Deus unus et trinus, liberrimo consilio et sola bo- nitate, coelum et terram omniaque, quae in eis sunt, omnipotenti virtute creavit et conservat ac gubernat omnia sua infinita sapientia et providentia. Irrationabilis esset impietatis affirmare, Deum non esse omnium rerum crea- torem vel curam non habere eorum, quae in mundo eveniunt. Nobilissimae Dei creaturae. angeli sunt et homi- nes. Angeli incorporei sunt spiritus, qui in sanctitate et iustitia a Deo conditi sunt. Eorum multi rebelles facti in creatorem suum atque ideo in infernum reiecti sunt in aeternum. Odio Dei moti et invidia homi- num acti, in perditionem nos inducere quaerunt ideoque diaboli, tentatores vocantur. Unde eis vigilantia et ora- tione fortes resistere debemus. Qui vero lideles manserunt angeli, aeternis in coelis fruuntur gaudiis, laudant et glorilicant Dominum suum et Deum, ac nostras ei preces offerunt. Unicuique nostrum in terris a benignissimo Deo angelus in custodiam deputatur, quare angelus custos appellatur. Hic nos in via ad coelos ducit, de corporis etiam et animae periculis nos praemonet, orat Deum pro nobis; nos eum venerari, invocare eiusque monita non inviti sequi debemus. Parentes etiam nostri, Adam et Heva, a Deo in sanctitate et iustitia constituti sunt, ut breve tentationis tempus feliciter superantes, quin morerentur, in aeterna coeli gaudia pervenirent. lili vero, ~K 175 >»- in paradiso infernali serpente seducti, praeceptum Dei, quutn prohibito fructu vescerentur. laeserunt. Quo peccato ipsi et, quia omnes homines ab eis orti sunt, etiam omnes eorum posteri illis doniš supernaturalibus et vita aeterna orbati sunt, vitae miseriis et morti subiecti. Pec- catum primoram parentum nostrorum divina ordinatione, mysterii plena, in unumquemque hominem transit, quare peccatum originale appellatur. Sola beatissima Virgo Maria, intuitu meritorum Filii eius Dei, propter futuram suam dignitatem Dei genitricis, sine omni originalis culpae macula concepta est: hanc eius praerogativam immacu- latam eius conceptionem dicimus. Genus humanum ultro, suis viribus, času surgere non potuit. veram Deus, eius misericordia motus, iam in paradiso ei redemptorem promisit, hic tamen longi- orem post expectationem venturus erat. lnterim figuris praesignabatur et a prophetis praedicebatur, doneč in persona tandem veniret Domini nostri lesu Christi. Iesus Christus altera est sanctissimae Trinitatis persona, Filius Dei, qui propter nos homo factus est; conceptus de Špiritu sancto, natus est a semper virginea matre Maria Bethlehemi. Iesus Christus non est, ut impii quidam contendunt, homo praeclaris ingenii viribus ornatus, qui eximia sua doctrina et inculpabili vita ple- bem ad suas partes trahere sciebat. Verus Deus est et verus homo, secundum divinitatem aequalis Patri, secun- dum humanitatem nobis per omnia similis absque peccato; eius virginea Mater vere Dei genitrix est. Iesus Christus vere est promissus Messias; in eo enim omnia, quae prophetae, Špiritu sancto inspirati, de promisso redemptore vaticinati erant, impleta sunt. Postquam in domo Naza- rethi liberis obedientiae exemplum. pauperibus exemplum submissionis in Dei voluntatem, operatoribus diligentiae et laboris exemplum, omnibus hominibus exemplum sanctissimae vitae dedit, salvatoris munere puhlice fungi coepit, annuntiabat suam doctrinam, declarabat se Filium Dei esse et promissum Messiam, confirmabat sermones — 4< 176 H— suos miraculis, quibus fidem negare nefas est, atque ec- clesiae suae fundarnentum posuit, quae opus redemptionis suae ad finem usque temporum inter homines continuaret, quum apostolos suos eligeret. Acerbam passionem, cui se pro mundi salute sub- dere voluit, in horto olivarum prope ab Hierosolymis in- choavit, ubi dolore, ex totius generis humani peccatis, ipsi impositis, acerbissimo affectus, usque ad mortem moestus factus, sanguinem sudavit. Paulo postea plebis et militum turba, cuius dux Iudas erat, caplus, ab alio tribunali ad aliud trahebatur, verberabatur, illudebatur, ac spineis coronatus, a Pilato tandem Iudaeis crucifi- gendus traditus est. Ipse grave crucis lignum in Calvariam portabat, ubi ferreis clavis ei affixus, diris in doloribus ac nefandis in die parasceve, hora terlia pomeridiana, mortuus est pro salute mundi. In memoriam sacrificii crucis vespere diei. passionis suaepraeviae, sanctissimum altaris Sacramenlum lamquam sacrilicium novi testamenti instituerat et apostolis eorum- que successoribus sacerdotalem potestatem contulerat, ut inde omnibus locis et omnibus temporibus sacrilicium, in cruce peractum, in altari modo incruento repraesen- taretur et renovaretur, quod in Missae sacrificio pera- gitur, quippe quod unum atque idem sacrificium cum sacrificio crucis sit; in utroque enim est idem offerens et eadem hostia, videlicet Iesus Christus, qui in cruce semetipsum coelesti suo Patri hostiam pro redemptione mundi obtulit et quotidie se in nostris altaribus per sacerdotes offert, pro vivis et defunctis. Morte sua Iesus magnum redemptionis opus pere- gerat. Sanctum eius corpus, de cruce sublatum, in sepul- cro positum est, quod Iudaei sigillo munierunt, et per milites custodierunt. Interim cum anima ad iustos in limbo patriarcharum se contulit, ut eis laetum nuntium eorum liberationis et futurae assumptionis in coelum adferret. Tertia die Iesus animam corpori suo univit atque ita sua ipsius virtute victor et gloriosus e sepulcro —K 177 »- surrexit et eo praecipuum suae divinitatis argumentum praestitit. Resurrectio lesu firmissirnum fundamentum est, in quo veritas sanctae fidei nostrae iacet. Ita festum paschatis caput festorum catholici anni ecclesiastici faclum est. Iesus quadraginta adhuc diebus in terra permansit, saepius suis se discipulis manifestans, ut in fide eos firmaret, eis potestatem conferret sacramentorum, quae instituerat, dispensandorum. Haec sacramenta sunt: baptismus, confir- matio, sanctissimum altaris saeramentum, poenitentia, ex- trema unctio, ordo ac matrimonium. Beato Petro claves regni coelorum tradidit eumque suae ecclesiae caput constituit cum mandato, ut oves suas et agnos pasceret, h. e. episcopos et fideles doceret et rege- ret. Postremo, quum apostolis suis missionem contulisset, ut doctrinam suam in universo mundo praedicarent et omni¬ bus salutis media traderent, de monte olivarum victor in coelos ascendit, ubi a dextris Patris sui sedet atque nobis sedem parat, quam nobis daturus est, si in terris fideles liberi ecclesiae suae in vita virtulis christianae usque ad mortem perseveraverimus. Iesus in fine mundi iterum venturus est magna cum virtute et maiestate, non autem ut redimat, sed ut omnes iudicet homines, vivos et mortuos. et unicuique iuxta merita coram omni mundo retribuat. Iesus, quum in terra adhuc degisset, repetitis vicibus promiserat, post suam in coelum ascensionem discipulis suis se Spiritum sanctum esse missurum. Spiritus sanctus tertia persona sanctissimae Trinitatis est, qui ab aeterni- tate ex Patre Filioque procedit et aequalis Deus est cum Patre et Filio. Spiritus sanctus in baptismo lesu in lordane iiuvio sub specie columbae apparuerat. Die post ascen¬ sionem lesu in coelum decima i. e. in festo pentecostis die, Spiritus sanctus sub specie ignitarum linguarum descendit super discipulos lesu, Hierosolymae coactos, ut eos perfecte doceret, quae mundo praedicarent, eosque, ut suo fungerentur munere, in mediis malis ac persecutionibus 12 —K 178 >*~ charitatis ardore et fervore repleret, ac ut cum sua ecclesia usque acl consumrnationem temporum permaneret, quam illuminaret, regeret ac sanctificaret. Apostoli, virtute repleti et doniš Spiritus sancti, doc- trinam lesu annuntiare coeperunt et ex eis, qui recens conversi sunt, Christi ecclesias constituere, quae aposto- lorum regimine vel eorum, qui ab eis constituti sunt, praesidio ac supremo beati Petri imperio, obedientia erga hoc ecclesiae caput, eadem fide usuque eorundem sacra- mentorum inter se coniungebantur. Similes Christi ecclesiae decurrente tempore oriebantur et hodie etiam oriu.ntur passim eis in locis, in quibus per legitimos Christi legatos eius doctrina annuntiatur. Universae fidelium communitates ecclesiam lesu consti- tuunt, ad quam quilibet. modo saivari velit, pertinere debet; nam qui propria culpa extra eius sinum manet, saivari non potest. Inter diversas religionum societates, quae Christi ecclesiam se esse praetendunt, una solum vera Christi ecclesia esse potest atque haec est catho- lica romana ecclesia; haec namque notas habet verae ecclesiae; haec sola est una, sancta, catholica atque apo- stolica. Petrus, ab ipso Christo visibile ecclesiae suae caput constitutus, in lesto die pentecostes apostolatus sui munere perfunctus erat; postea Antiochiam venit, ubi sedem epi- scopalem erexit. et inde Romam, ubi ecclesiae episcopus degebat et tandem martyrio pro lide vita tunctus est. Iura et praerogativae, a Christo ei collatae, ad eius succes- sores transierunt atque recte hanc ob causam ad ponti- ficem i. e. episcopum Romae ius et polestas pertinet, uni¬ versae ecclesiae docendae et regendae; quum tamquam caput ecclesiae in rebus fidei et morum aliquid detinit ab universa ecclesia tenendum, vi specialis auxilii divini lalli non potest et in hoc sensu infallibilis est. Episcopi sunt apostolorum successores, a Špiritu sancto positi, ut in unitate cum Pontifice ecclesias šibi traditas regant; eis sacerdotes et lideles honorem, obedientiam et —K 179 >»-- amorem debent;in singulis ecclesiis per animarum pastores eos regunt. Ita communio Christi fidelium cum snis sacer- dotibus, sacerdotum cum suis episcopis atque episcopi cum pontifice unam constituunt veram ecclesiam lesu. Quem ad modum vero inter membra corporis com¬ munio existit, ut bonum singulorum ad bonum omnium caeterorum et totius corporis conferat, ita inter membra ecclesiae communio bonorum spiritualium i. e. orationum, meritorum et bonorum operam consistit, et haec com¬ munio non solum ad Christi fideles- super terram exten- ditur, sed etiam ad sanctos in coelis et defunctos in pur- gatorio. Nos sanctos colimus eosque invocamus, ut pro n o l/is apud Deum intercedant, nam ex fide nostra catholica bonum est atque utile sanctos eorumque reliquias et imagines venerari; sancti vero Deum pro nobis orant et nos ipsi oramus pro animabus in purgatorio, nam dogma tidei est, purga- torium esse animasque ibi detentas fidelium orationibus, bonis operibus, potissimum vero venerabili Missae sacri- ficio adiuvari posse. Ecclesia lesu a suo divino auctore potestatem accepit peccatorum remittendorum. Haec polestas et ipsum pec- catum originale amplectitur et omnia actualia peccata sine ulla exceptione. lila potestatem etiam accepit indul- gentiarum concedendarum eisque peccatori poenitenti solu- tionis poenarum temporalium, pro peccatis iam demissis debitarum, collevandae. Fide porro edocemur, mortem, quae una cum peccato in mundum intravit et cui omnes subiecti sumus, non perpetuo iura sua in nos esse habituram, sed corpus nostrum, cum anima, quae id antea vivificaret, iterum coniunctum, in novissimo die e sepulcro surrecturum esse, ut cum anima secundum merita aut aeterna gaudia in coelo aut aeterna tormenta inferni participaturum esse. Nam nos credimus vitam aeternam in coelis nos manere, si in terris Deo fideliter ad finem usque servi- erimus, vel vitam in aeternum nobis infelicem imminere, si pec- cati mortalis macula infecti, in regionem mortis transierimus. 12 * —K 180 >*— Hae principaiiores veritates sunt, quas firmiter cre- dere debemus. ut aeternam vilam assequamur. Gratias- ergo Deo agamus, quod ad veram fidem vocati simus; Deum enixe precemur, ut vivam fidem in nobis con- servet et confirmet atque ut liane fidem publice proiite- amur, aetum fidei excitemus, dum symbolum apostolieum devote recitamus: Gredo in Deum, et reliqua. 2. De vita Christiana. Charissimi Christi fideles! Fides prima est, sed non unica conditio aeternae salutis. Quid proderit, fratres mei, apostolus lacobus quaerit, si fidem quis dicat se habere, opera autem non habeat ? Numquid poterit jides salvare eum ? ... Abraham pater nosi er nonne ex operibus iustificatus est, offerens Isaac filium suum super oltar e? . . . Videtis, quo- niam ex operibus mstifieatur homo et non ex jide tantum.. (lac. 2,14). Ouare Christus: $ms,inquit, advitamingredi,serva mandata. (Matth. 19,17). Haec mandata brevi in verbis Sal- vatoris nostri continentur: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et in tota anima tua et vri tota mente tua. Hoe est maximum et primum mandatum. Secundum autem simile est huic: Diliges proximum tuum sicut te ipsurn. (Matth. 22, 37—39). In hoc duplici mandato omnia officia nostra continentur; qui ea adimplevit, totam legem obser- vavit. Decalogi praecepta non sunt nisi propior et prolixa declaratio huius duplicis mandati, quod officia continet et in Deum et in nos ipsos et in proximum. Deus nos creavit, opus sumus manuum ipsius, itaque eius sumus ut opus operatoris, qui illud operatus est. Quem ad modum vero dominus ius habet omnium frugum sui praedii, ita Deo ius inest poscendi, ut quaecumque noslris vel animae vel corporis viribus producimus, ad eum et ad eius honorem referamus. Inprimis ei debemus illam venerationem, quae ei supremo Domino omnium rerum convenit: ut eum scilicel agnoscamus et adoremus ut creatorem ac dominum mundi; ut omnia credamus r quae revelavit, intellectum nostrum fidei subiiciamus, etiamsi veritates revelatas non perspiciamus, et vitare —K 181 H- — studeamus, quae nostrae fidei nocere possint, ut e. gr. lectionem periculosorum librorum et foliorum; auditionem impiorurn colloquiorum, communicationem cum acatho- licis in sacris, participationem occultarum et irreligiosa- rum societatum. Alterum officium, quod in Deum observare debemus, in eo consistit, ut in eius infinita bonitate semper con- fidamus, in terris gralias nobis necessarias, in coelis vitam aelernam ab eo expectemus, et ut neque unquam de eius misericordia dubitemus neque in ea temere spe- remus. Praeterea Deum e toto corde et super omnia diligamus oportet et numquam ei creaturam quandarn, voluptatem vel bonum finitum praeferamus, ei serviamus, intrinsecus atque extrinsecus, piis precibus, diligenti parti- cipatione divini officii, sive in diebus Dominicis sive in diebus testis et accurata observatione votorum, quae ei unquam voverimus. Summa etiam solliciludine omnia vitemus, quae divinum honorem violare possint, ilaque nullam super- stitionem habere debemus, non maledicere, non peierare vel temere iurare; nostrae fidei ne nos pudeat, neve diera Dominicam vel festa de pmecepto servilibus operibus, illicitis voluptatibus, neglecto officio divino profanemus. Praesertim vero nostrum est, in rebus adversis adversus Deum non fremere atque peccato convicii detestabili abs- tinere. Haec omnia oflicia ea, quae sequuntur, mandata divina continent: 1. Ego sum Dominus Deus tuus: non habebis deos alienos coram me; non lacies tibi sculptile; non adorabis neque coles. 2. Non assumes nomen Domini Dei tui in vanum. 3. Memento. ut diem sabbati sanctifices. Nos quoque diligamus oportet et haec nostri dilectio omnia prohibet, quae nostrae sanitati sive necessitati nocere ac vitae nostrae periculum afferre possint. Sani- talem et vitam non ipsi nobis dedimus neque ideo eas —K 182 )t— suicidio, mutilatione, intemperantia etc. auferre neque eis detrimentum adferre debemus. Maximo autem cum rigore nobis obligatio incumbit, ut nos puros servemus omnibus cogitationibus, desideriis, verbis atque actibus adversus sanctam castitatem omnes- que occasiones vitemus, quae nos in luxuriam inducere possint, ut e. gr. periculosae saltationes, impudici gestus, indecentes vestes, frequentiores et nimis intimae conversa- tiones cum personis alterius sexus. Proximum nostrum ut diligamus sicut nos ipsi. obliga- mur, unde duplex lex illa: Quaecumque vultis, ut facicint vobis homines, et vos facite illis. (Matth. 7, 12). Quod ob aliis oderis fieri tihi, vide, ne aliquando alteri facias. (Tob. 2, 16). Dilectio proximi postulat, ut proximo officia amoris praestemus, ei in eius rebus adsimus eique in eius spiritualibus et corporalibus necessitatibus succurramus. Qui officium amoris proximi implere voluerit, nec odium habere nec inimicis suis ultionem inferre debebit. Cavere debet, ne aliis in corpore noceat, ictibus vel vul- neribus, vel homicidium committat. Praesertim eis quan- tum ad animam nocere non debet verbis vel actibus, qui eis scandalum pararent vel eos in malum inducerent. Homo christianus, qui suis iidus est officiis, neque honorem proximi invadet calumniando,male de eo loquendo, suspicando, iudicando vel conviciando. Suum cuique per- mittit neque furatur, neque foeneratur neque ulla ulitur fraude, non retinet aliena bona neque partes habet cum rebellibus, qui iura aliena violant et de salute quadam somniantur et fabulantur, quae nusquam vel non sine illicitis mediis obtineri potest. Post haec officia generalia dilectionis sui et proximi singulis ea, quae status vocantur, officia incumbunt. Liberi suos parentes honorent, diligant, eis obediant atque in eorum necessitatibus pro viribus subveniant. Pa¬ rentes contra saluti liberorum spirituali et corporali pro- videant, eos ad christianae vitae officia educent ac verbis et exemplis ad bonam vitam adigant. —K 183 >f- Subditi suos ecclesiasticos et civiles superiores hono- rent, eis obediant ac pro eis orent: superiores vero sub- ditos suos ut creaturas et liberos Dei aestiment, ut tales eos tractent et eorum saluti continuam curam exhibeant. Ex antiquis temporibus nostrae sanctae ecclesiae honor et gloria erat, quod materna cum sollicitudine et temporali et aeternae saluti hominum consuleret ac prae- cipue pauperum et miserorum fidelis custodis vices gereret. Illud principium semper sequitur, e quo pauperes et divites, domestici et domini, operarii et conductores coram Deo pares sunt et eundem Patrem in coelis habent. Ex eius exempio herus et conductor domesticos suos et opifices sincero amore tractare debent, neque eis nimios labores im- ponere neque eos impedire, quin religiosis officiis suis suffi- ciant; grave speciatim esset peccatum, si quis eorum neces- sitate vellet abuti ac proba eos mercede privare. Domestici et opifices pro virili parte semper meminerint, statum opi- ficum, quem ipse Dominus šibi elegerit, etiam šibi nihil pudoris iniicere, et ita se ad molestias suae conditionis cum patientia accomodare poterunt, dominos suos vero et conductores honorabunt et eis probe famulabuntur. Officia amoris sui et proximi, modo adlata, in his mandatis continentur divinis: 4. Honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis long- aevus super terram. 5. Non occides. 6. Non moechaberis. 7. Non furtum lacies. 8. Non loqueris contra proximum tuum falsum testi- monium. Nonum et decimum mandatum Dei interdicunt vel omnes cogitationes, omnia desideria adversus illam sui et proximi dilectionem. Qui ingenio horum mandatorum obsequatur, hic cum diligenlia christianam virtutem exer- cebit itaque via christianae perfectionis incedet, qua ut incedamus, omnes vocati sumus. —K 184 >4— Praeter praecepta Dei ecclesiae etiam praecepta ser- vanda sunt, quum qui ecclesiam spernit, ipsum Christum spernat. Praeter sandificandos dies dominicos et festos, quibus sacro officio interesse omnes debent, ecclesia hoc etiam praecipit, ut semel saltem in anno digne peccata nostra confiteamur et etiam ad minus semel in anno. tem pore paschali. in propriae parochiae ecclesia venerabile Eucharistiae sacramentum suscipiamus. Quilibet deinde catholicus christianus debel, ex quo annum viginti et unum nalus est, neque iuste impedilur, quadragesimale ieiunium observare, quatuor etiam temporum et vigiliarum; denique omnibus feriis sextis totum per annum carnibus abstineamus oportet; idem valet etiam de sabbatis, sed in nostra dioecesi ex indulto romani Pontificis dispen- sationes plures locum hac in re habent. Horno tamen e propriis viribus nec credere nec per- ficere valet, quae Deus praecipit, nam Dominus: Sine me , inquit, nihil potestis. (Ioan. 15, 5). Nos gratia Dei indi- gemus, ut arbor succo indiget, flores et fructus latura. Duplex tons gratiae nobis scaturit: oratio et sacramenta. Salvator noster ipse nobis praecepit. ut sine intermissione oremus, simul vero etiam cerliores nos fecit fore, ut ac- cipiamus, quaeeumque petierimus, si devote et cum liducia ac contrito corde oraverimus. Ipse nos docuit, quo modo nos orare oporteat; ab ipso orationem dominicam didici- mus, unde etiam nomen suum accepit. Ex anliquis etiam temporibus orationi dominicae salutatio angelica, Ave Maria, in catholica ecclesia addi consuevit. Sacramenta. illa signa sensibilia et efficacia gratiae invisibilis, quae Christus ad nostram iustificationem instituit, alter sunt fons gratiae. Sacramenta sunt septem, quae diversis indigentiis supernaturalis vitae nostrae respondent. Tria ex eis, baptismus, confirmatio et ordo in anima eorum, qui ea suscipiunl, indelebilem imprimunt characterem, unde semel tantum suscipi possunt. Baptismus et poenitentia remissionem peccatorum efficiunt, reliqua in eo, qui illa suscipit., slatum gratiae supponunl et delestabile esset ■-K 185 >»~ crimen, si quis ea cum conscientia peccati mortalis sus- ciperet. Baptismus a peecato originali nos liberat, adultos etiam ab omnibus actualibus peccatis, supernaturalem vilam nobis confert atque filios Dei adoptivos et ecclesiae membra nos efficit et haeredes coelorum. Sine baptismo nemo potest salvari; primum etmaxime necessarium sacramentum est; unde parentes vere Christiani sanctissimum officium aestimant, ut recenter suos natos quam primum bapti- zandos curent. Quem ad modum infans paulatim crescit, explicatur atque viribus corporis simul et animae augetur, ita vita in baptismo susceptae gratiae explicari debet et corroborari, ut Christi fidelis pugnam vitae suscipere, victoriam de passionibus reportare ac fidelis in fide et Dei cultu perse- verare possit; quam ob rem ei Spiritus sanctus cum ple- nitudine donorum suorum contirmationissacramento datur; Christi fidelis eo militiae Christi dedicatur et huius signi eum nunquam pudere debet. Ad sustentandam vitam naturalem cibo indigemus; vita supernaturalis ut conservetur, Christus nobis in sanctis- simo Eucharistiae sacramento coelestem cibum praepara- vit animarum; nam in hoc sacramento Christus čarne et sanguine, sub panis et vini speciebus, corpore et anima, divinitateethumanitate vere, realiter ac substantialiter prae- sens est, ut in sacra communione tamquam cibus nostrae animae nobis offeratur. Ecclesia hoc sacramentum pretio- sissimum thesaurum aestimat; centrum est totius nostrae religionis catholicae; inde etiam profunda veneratio, quae huic exhibetur sacramento. Divino Salvatori nostro num- quam sufficientes gratias agere possumus pro hoc amoris dono; cum diligentia saltem eum in hoc sacramento visi- tare debemus; sollemnitatibus, in eius honorem dedicatis laeti interesse debemus, et in primis eum saepe suscipere, nam ipse: Nisi, inquit, čarnem Filii ho mini s manducaveritis et sanguinem eius biberitis , non habebitis vitam in vobis. (Ioan. 6, 54). Pura vero solum conscientia ad mensam —K 186 >*— Domini accedere debemus; qui enim corpus Domini indigne manducaverit, terribile committet peccatum et ita, ul apo- stolus dicit, iudicium šibi manclucat et bibit (I. Cor. 11, 29), qui cum cgnscientia gravis peccati acl sanctam com- munionem aecedit. O infelicem hominem, qui hoc se inii- ceret sacrileglo*! Vita nostra supernaturalis casibus, infirmitatibus et aliis in periculum venire debilitari, quin etiam deleri potest. Eodem etiam modo evenit, ut nostra anima in pugna vitae vulnera accipiat, vel etiam vitam gratiae perdat. Christus remedium ad hoc salutis providit, quum sacramentum poenitentiae instituit suaeque ecclesiae pote- statem contulit, qua poenitenti peccatori veniam largiatur peccatorum. Quale solamen nobis hominibus peccatoribus, quod veniam consequi possimus, modo de peccatis e toto corde doleamus, ea sincere confiteamur ac lirmum habe- amus propositum eorum vitandorum et pro commissis Deo et proximo satisfactionis praestandae! Inimici religionis nostrae hinc inde confessionem sacer- dotum inventionem declarant, confessio tamen ab ipso Christo instituta est, quum suisloquereturapostolis: Quorum remiseritis peccata , remittuntur eis , et quorum retinueritis, retenta sunt. (Ioan. 20, 23). Ex accusatione peccatoris tantum sacerdos cognoscere et iudicare potest, utrum eum a peccatis absolvere debeat necne. In mortis etiam pugna, quum gressum e tempore in aeternitatem facere debemus, divinus Salvator noster sine auxilio nos deserere noluit; pro infirmis, qui in mortis angore versantur, extremam unctionem instituit. Hoc sacra- mento gratia augetur infirmo ac peccata, quae torte contiteri non valet, remittuntur, anima adversus extremos impetus diaboli roboratur, ac patientia in dolore armatur, et vel cor- poris sanitatem consequilur, si eius animae saluti expe- dierit. Felix ille intirmus. qui in tempore boe animae reme¬ dium desiderat! Felix ille, cui hoc remedium non denegatur; neve cui ex imprudenti forte prudentia suae familiae, quae eum perterrere nolit, unquam nimis differatur! -« 187 »- Ut vero ad finem usque temporam doctrina Domini et salutis media, ab ipso instituta, cum hominibus com- municari possint, Deus sacra Ordinatione eis, qui eam susc.ipiunt, potestatem officii sacerdotalis praestat exer- cendi et simul etiam gratiam conferl ad sancte illud exercen- dum necessariam. Sacerdotii dignitas suprema est inter omnes dignitates et tales solum ad eam suscipiendam admit- tuntur, qui a Deo ad eam vocati sunt. Sacerdoti potestas con- venit augusti Missae sacrificii offerendi, peccatorum remit- tendorum, sanctorum sacramentorum dispensandorum, ec- clesiasticarum benedictionum peragendarum et suo regi- mine animarum coelis adducendarum. Paulatim tantum ad hanc dignitatem proficitur, susceptis diversis ordinibus; episcopatus consecratione sacerdos totam plenitudinem adipiscitur catholici sacerdotii. Utinam popu)us catholicus saepe Deum pro bonis precetur sacerdotibus, suos sacer- dotes honoret et eis obediat ac pro viribus ad educandos pios sacerdotes conferat! Demum Christus matrimonium dignitate sacramenti auxit, quod coniugibus gratiam largitur, ut sua officia ex conscientia impleant, semet diligant, in Bde ad mortem usque permaneant et, si Deo placuerit, ecclesiae in terris novos liberos, coelis novos electos adducant. Frequenter Deum hanc poscamus gratiam, ut vere christianam vitam agamus, servatis eius praceptis et sacramentis digne susceptis. Hac ergo intentione Pater noster et Ave Maria et Gloria Patri cuncti devote di- camus. Ista igitur intima quasi rudimenta sunt catholicae fidei, quam nisi quisque integram inviolatamque servaverit, absque dubio in aeternum peribit. 1 Tantum malum ut a nostratibus pro virih parte arceamus et unicuique eorum occasionem praebeamus, qua šibi salutiferae re- ligionis scientiam comparet, licet mediocris sit ingenii 1 Symbolmn Athanas. apud Denzinger-Stahl, Euehiridion symbolorum et definitionum, ed. 7. 1895, cap. 18, num. 135. —K 188 H— vel saecularibus plus iusto curis occupetur, paterna Nostra ac provida omnium Christi fidelium sollicitudine vehe- menter permoti, voluraus et mandamus, ut illa religionis nostrae elementa annuatim, priorem partem Dominica paenultima, posteriorem Dominica ultima post pentecosten fideli populo animarum pastores e suggestu distincte, attente ac devote praelegant. Praevia die Dominica lecti- onem praenuntiare possunt, sed non debent. In Domino vero continuo speramus tore, ut omnes animarum curi- ones, zelo ac fervore accensi, et Spiritus sancti doniš aucti, in vinea Domini excolenda slrenue adlaborent. * 1 In lioc enim laboramus et maledicimur, cum Doctore gentium, quia speramus in Deum vivum, qui est salvator omnium hominum, maxime fidelium. (I. Tim. 4. 10). 1 Cf. Acta ac decreta concilii plenarii Arnericae latinae in Urbe celebrati anno Domini 1899, Romae. Typis vaticanis. 1900 tit. 8, cap. 7, num. G66. Kurzer Inhalt d er ehristkatholisehen Glaubens- und Sittenlehre. 1. Vom Glauben. Vielgeliebte Chrislen! M ir sind auf Erden, um durch einen gottgefalligen Wandel das ewige Leben zu erlangen. »Das ist ■- aber das ewige Leben«, spricht der Herr, »dass sie dich, den allein wahren Gott, erkennen. und den du gesandt hast, Jesum Christum«. (Ioan. 17, 3). Nur durch den christlichen Glauben konnen wir zu dieser Erkenntnis gelangen. Der Glaube an Alles, was Gott geoffenbart hat und uns durch seine heilige Ivirche zu glauben vorstellt, ist somit die erste Bedingung zur Seligkeit: »Wer nicht glaubt, \vird ver dam m t werden«. (Marc. 16, 16). Vernehmetalso mit Aufmerksamkeit und Andacht die haupt- 4< 1»9 H-- sachlichsten Wahrheiten unseres heiligen Glaubens, welche hiermit in kurzer Zusammeniassung vorgetragen werden! Gott ist das ewige, unendlich vollkommene Wesen, der Urheber und Herr aller Dinge. Es gibt nur einen wahren Gott, und es kann nur einen wahren Gott geben. In diesem einen Gott sind drei gottliche Personen, der Vater, der Sohn und der heilige Geist. Der Sohn wird von Evvigkeit vom Vater erzeugt; der heilige Geist. geht von Ewigkeit vom Vater und vom Sohne durch die Liebe aus. Sie sind drei wirklich von einander verschiedene Personen, jedoch nur e i n Gott, vred alle drei nur eine und dieselbe gottliche Natur haben. Der dreieinige Gott hat, aus freiem Willen und lauter Giite, Himmel und Erde und Alles, was darin enthalten ist, durch seine AUmacht erschaffen, und erhalt und regiert Alles durch seine unendliche Weisheit und Vor- sehung. Es ware eine vernunftvvidrige Gottlosigkeit, zu behaupten, dass Gott der Urheber aller Dinge nicht ist, oder dass er um das, \vas in der Welt geschieht, sich nicht kummert. Die vorziiglichsten Geschopfe Gottes sind die Engel und die Menschen. Die Engel sind reine, das ist korperlose Geister, die im Stande der Heiligkeit und Gerechtigkeit von Gott erschaffen wurden. Viele von ihnen emporten sich gegen ihren Schopfer und wurden auf ewig in den Abgrund der Holle gestiirzt. Aus Hass gegen Gott und aus Neid gegen die Menschen suchen sie uns nun ins Verderben zu bringen, und werden deshalb Teufel, das heisst Versucher, genannt; wir miissen ihren Nachstellurtgen durch Wachsamkeit und Gebet kraftig widerstehen. Die gutgebliebenen Engel geniessen die evvigen Freuden des Himmels, loben und preisen ihren Herrn und Gott, und bringen ihm unsere Gebete dar. Einem jeden von uns ist hienieden vom allgiitigen Gott ein Engel zum Beschiitzer bestimmt, der deswegen Schutz- engel genannt wird. Dieser leitet uns auf dem Wege des —M 190 > 3 — Himmels, warnt uns auch vor Gefahren des Leibes und der Seele, bittet Gott fiir uns; wir sollen ihn verehren, anrufen und seine Mahnungen \villig befolgen. Auch unsere Starnmeltern, Adam und Eva, wurden von Gott im Stande der Heiligkeit und Gerechtigkeit erschaffen, um nach einer treu bestandenen, kurzen Priifungszeit, ohne zu sterben. in die ewigen Freuden des Himmels einzugehen. Sie liessen sich aber im Para- diese durch die hollische Schlange verfiihren, und iiber- traten, indem sie von der verbotenen Frucht assen, das Gebot des Herrn. Durch diese Siinde wurden sie fiir sich, und weil alle Menschen von ihnen abstammen, auch fur alle ihre Nachkommlinge ihrer iibernatiirlichen Gaben und der ewigen Seligkeit verlustig, den Miihselig- keiten des Lebens und dem Tode unterworlen. Die Siinde unserer Starnmeltern geht durch eine geheimnisvolle Anordnung Gottes auf jeden Menschen liber und wird deshalb Erbsiinde genannt. Nur die allerseligste Jungfrau Maria ist, kraft der Verdienste ihres gottlichen Sohnes, in Anbetracht ihrer zukiinftigen Wiirde als Gottesmutter, ohne allen Makel der Erbsiinde empfangen worden; man nennt diesen Vorzug ihre unbelleckte Empfangnis. Die Menschen vermochten nicht mehr, aus eigenen Krliften, sich von ihrem Falle zu erheben; allein Gott erbarmte sich ihrer und verhiess ihnen schon im Paradiese einen Erloser, der jedoch nach langerer Envartung kommen solite. Indessen wurde er durch Sinnbilder angedeutet und durch die Propheten geweissagt, bis er endlich er- schien in der Person unseres Herrn Jesus Christus. Jesus Christus ist die zweite Person der heiligsten Dreifaltigkeit, der Solin Gottes des Vaters,der fiir uns Mensch ge\vorden: empfangen vom heiligen Geiste, wurde er aus der stets jungfraulichen Multer Maria zu Bethlehem ge- boren. Jesus Christus ist nicht anzusehen, wie es gewisse Gottlosen behaupten, als ein blosz hochbegabter Mensch, der durch seine herrliche Lehre und seinen tadellosen Lebenswandel das Volk an sich zu ziehen verstand. Er 191 *- -M ist wahrer Gott und wahrer Mensch, uns in Allem ahnlich. mit Ansnahme der Siinde; seine jungfrauliche Mutter ist wahrhaft Gottesmutter. Jesas Christus ist wahr- haft der verheissene Messias; denn in ihm ist in Er- fiillung gegangen Alles, was die Propheten durch Ein- gebung des heiligen Geistes von dem versprochenen Er- loser geweissagt haben. Nachdem er im Hause zu Nazareth den Kindern das Beispiel des Gehorsams, den Armen das Beispiel der Ergebung in den Willen Gottes, der arbeitenden Mensch- heit das Beispiel des Fleisses und der Arbeitsamkeit, allen Menschen das Beispiel des heiligsten Lebens\vandels gegeben hatte, trat er offentlich auf als Erloser, verkiindete seine Lehre, erklarte sich als den Sohn Gottes und ver- heissenen Messias, bestatigte seine Aussage durch un- leugbare Wunderthaten, und legte durch die Wahl seiner Apostel den Grundstein zur heiligen Kirche, die das Er- losungs\verk bis ans Ende der Zeiten unter den Menschen fortsetzen soli. Das bittere Leiden, dem er sich zuin Heile der Welt unterziehen vvollte, begann er im Olgarten bei Jerusalem, wo er, aus Schmerz iiber die auf ihm lastenden Sunden der gesammten Menschheit, traurig wurde bis auf den Tod und BI ut schwitzle. Bald hernach durch eine vom Verrather Judas geleitete Volks- und Soldatenmenge uberfallen, wurde er gefesselt nach Jerusalem gebracht, von einem Richterstuhle zum andern geschleppt, gegeisselt, verhohnt und mit Dornen gekront und endlich durch Pilalus den Juden zur Kreuzigung ausgeliefert. Er trug selbst das schwere Ivreuz bis aul Calvaria, wo er, mit eisernen Nageln an dasselbe geheftet, unter unsaglichen Schmerzen, am Charfreitag um 3 Uhr nachmittags starb fur die Erlosung der Welt. Zum Andenken an das Kreuzopfer hatte er am Vorabend seines Leidens das allerheiligste Sacrament des Altars, als Opfer des neuen Bundes eingesetzt und seinen Aposteln und ihren Nachfolgern die Priestergewalt iiber- —K 192 »- tragen, damit fortan an allen Orten und zu allen Zeiten das Kreuzopfer am Altare unblutigerweise vorgestellt und erneuert werde; das geschieht in dem heiligen Messopfer, das ein und dasselbe Opfer mit dem Kreuzopfer ist; in beiden ist derselbe Opferer und dieselbe Opfergabe, namlich Jesus Christus, der am Kreuze sich seinem himmlischen Vater zum Opfer fur die Erlosung der Welt hingegeben hat und sich taglich auf unseren Altaren durch die Priester darbringt fur die Lebenden und fur die Abgestorbenen. Durch seinen Tod hatte Jesus das grosse Erlosungs- werk vollbracht. Sein heiliger Leichnam wurde vom Kreuze abgenommen und in ein Grab gelegt, das die Juden ver- siegeln und durch Soldaten bewachen liessen. Indessen begab er sich zu den Gerechten in die Vorholle, ihnen die frohe Botschaft ihrer Befreiung und bevorstehende Aufnahme in den Himmel zu verkunden. Am dritten Tage vereinigte er seine Seele \vieder mit seinem Leibe, und gieng so durch eigene Kraft siegreich und glorreich aus dem Grabe hervor und lieferte dadurch den her- vorragendsten Beweis fur seine Gottheit. Die Auferstehung Jesu ist das beste Zeugnis, auf dem die Wahrheit unseres heiligen Glaubens ruht; so wurde das Osterfest das Haupt- fest des katholischen Kirchenjahres. Jesus blieb noch 40 Tage auf Erden, erschien oft- mals seinen Jiingern, sie im Glauben zu befestigen, ihnen die Volimacht zur Spendung der von ihm eingesetzten Sa- cramente zu ubertragen. Diese sind: die Taufe, die Firmung, das heifige Sacrament des Altars. die Busse,. die letzte Olung, die Priesterweihe und die Ehe. Er ubergab dem heiligen Pelrus die Schliissel des Himmelreiches und setzte ihn zum Oberhauple seiner Kirche ein, mit dem Auftrage, seine Schafe und Lammer zu weiden, das heisst, die Bischofe und die GJaubigen zu belehren und zu regieren. Endlich, nachdem er seinen Aposteln die Sendung ertheilt hatte, seine Lehre aller —K 193 n— Welt zu verkundigen und allen Menschen die Gnaden- mittel zur Seligkeit zu iiberbringen, fuhr er siegreich vom Olberge auf in den Himmel, wo er sitzt zur rechten Hand Gottes, des allmachtigen Vaters, und uns einen Platz bereit halt, den er uns einraumen wird, wenn wir hienieden als trene Kinder seiner heiligen Kirche auf dem Wege der chrisllichen Tugend bis zum Tode verharren. Jesus wird am Ende der Welt wiederkommen, mit grosser Macht und Herrlichkeit, jedoch nicht mehr zu erlosen, sondern zu richten alte Menschen, die Lebenden und die Todten und einem Jeden nach Verdienst vor der ganzen Welt zu vergelten. Jesus hatte, als er noch auf Erden lebte, zu wieder- holtenmalen versprochen, nach seiner Himmelfahrt seinen Jiingern den heiligen Geist zu senden. Der heilige Geist ist die dritte Person der heiligsten Dreifaltigkeit, welcher von Ewigkeit vom Vater und vom Sohne ausgeht und gleicher Gott ist mit dem Vater und mit dem Sohne. Der heilige Geist ist bei der Taufe Jesu im Jordan unter der Gestalt einer Taube erschienen. Am zehnten Tage nach der Himmelfahrt Jesu, das heisst, am heiligen Plingstfeste, kam er in Gestah feuriger Zungen auf die zu Jerusalem versammelten Jiinger Jesu. sie vollends zu lehren, was sie der Welt predigen sollten, sie zur Ausiibung ihres Amtes, inmitten der grossten Leiden und Verlolgungen, mit Liebes- glut und Eifer zu erfullen und bei seiner Kirche zu ver- bleiben bis ans Ende der Zeiten, um dieselbe zu erleuchten, zu leiten und zu heiligen. Ertullt von der Ivraft und den Gaben des heiligen Geistes, fiengen die Apostel an, die Lehre Jesu voh Eifers zu verkiinden, und aus den Neubekehrten Christengemeinden zu bilden, welche unter der Leitung der Apostel oder der von ihnenaufgestelltenVorsteher und unter deroberstenLeitung des heiligen Petrus, durch den Gehorsam gegen dieses Oberhaupt, denselben Glauben und den Gebrauch der- selben Sacramente miteinander vereinigt waren. 13 -* 194 Ahnliche Christengemeinden entstanden im Laufe der Zeilea und entstehea heute noch uberall, wo die Lehre Jesu durch rechtmassige Gesandte der Kirche ver- kundet wird. Diese gesammten Christengemeinden bilden die Kirche Jesu, zu welcher Jeder, der selig werden will, gehoren muss; denn wer aus eigener Schuld ausser ihrem Schosse bleibt, kann nicht zur Seligkeit gelangen. Unter den verschiedenen Religionsgemeinschaften, die sich fur die Kirche Jesu ausgeben, kann nur e 1 n e die wahre Kirche Jesu sein, und es ist dies die romisch- kalholische Kirche, denn diese allein besitzt die Merkmale der wahren Kirche; sie allein ist einig, heilig, katholisch und apostolisch. Petrus, von Christus selbst zum sichtbaren Ober- haupte seiner Kirche beslellt, hatte bereits am Ptingst- feste sein Apostelamt zu Jerusalem angetreten; spiiter kam er nach Antiochien, wo er einen Bischofsitz errichtete, und von dort nach Rom, wo er als Bischof die Kirche regierte und endlich den Martyrertod tur den Glauben erlitt. Die ihm von Christus verliehenen Rechte und Vollmachten giengen auf seinen Nachfolger iiber, und ebendeshalb steht dem Papste, das heisst, dem jeweiligen Bischofe von Rom, das Recht und die Gewalt zu, die ganze Kirche, das heisst, die Bischofe und die Glaubigen zu belehren und zu regieren; wenn er als oberster Lehrer und Hirte in Glaubens- und Sittenlehren fur die ganze Kirche Ent- scheidungen gibt, kann er, kraft eines besondern gottlichen Beistandes, nicht irren, und ist in diesem Sinne unfehlbar. Die Bischofe sind als Nachfolger der Apostel vom heiligen Geiste aufgestellt und regieren, in Gemeinschaft mit dem Papste stehend, ihre Diocese; ihnen schulden Priester und Glaubige Ehre, Gehorsam, Liebe; in den einzelnen Gemeinden sind sie durch die Seelsorger vertreten. So bildet die Gemeinschaft der Christglaubigen mit ihren Priestern, der Priester mit ihren Bischofen, der Bischofe mit dem Papste die eine \vahre Kirche Christi. —M 195 >f— Gleichwie aber unter den Gliedern des Korpers eine Gemeinschaft besteht, so dass das Wohl jedes einzelnen zum Wohle aller anderen und des ganzen Korpers ge- reicht, so besteht unter den Mitgliedern der Kirche eine Gemeinschaft der geistlichen Giiter, das heisst, der heiligen Messe, der Gebete,der Verdiensle und guten Werke,und diese Gemeinschaft erstreckt sich nicht bloss auf die Christ- glaubigen auf Erden, sondern auch auf die Heiligen im Himmel und auf die Abgestorbenen im Fegfeuer. Wir ver- ehren die Heiligen und rufen sie um ihre Furbitte an. Denn nach unserem katholischen Glauben ist es niitzlich und heilsam, die Heiligen und ihre Reliquien zu ver- ehren; die Heiligen hingegen bitten Gott fiir uns, und wir selbst beten fiir die Abgestorbenen im Fegfeuer; denn es ist eine Glaubenswahrheit, dass es ein Fegfeuer gibt und dass wir den darin leidenden Seelen behitlich sein konnen durch Gebet. gute Werke, besonders aber durch das heilige Messopfer. Die Kirche Jesu hat von ihrem goltlichen Stifter die Gewalt empfangen, die Siinden nachzulassen. Diese Gewalt erstreckt sich sowohl auf die Erbsiinde als auch auf alle personlichen Sunden ohne Ausnahme. Sie besitzt auch die Gewalt, Ablasse zu ertheilen und dadurch dem reumiithigen Siinder die Abbiissung der fiir bereits nachgelassene Sunden verdienten zeitlichen Strafen zu erleichtern. Der Glaube lehrt uns weiter, dass der Tod. der mit der Siinde auf die Welt kam, und dem wir alle unter- worfen sind, nicht immer seine Rechte iiber uns behalten wird, sondern dass unser Leib, wiedervereinigt mit der Seele, die ihn friiher belebte, am jungsten Tage aus dem Grabe auferstehen wird, um mit der Seele, je nach Ver- dienst, entweder an den ewigen Freuden des Himmels oder an den e\vigen Qualen der Holle theilzunehmen. Denn wir glauben an ein ewiges Leben, an ein fiir uns ewig gliickliches Leben im Himmel, wenn wir hienieden Gott treu gedient haben bis ans Ende, oder an ein fiir uns ewig ungliickseliges Leben in der Holle, wenn wir das 13 * —K 196 >f— Ungluck hatten. im Stanete der Todsiinde in die Ewigkeit hiniiberzutreten. Dies sind die hauptsachlichsten Wahrheiten, die wir fest glauben miissen, um das ewige Leben zu erlangen. Danken wir Gott oft fur unsere Berufung zum wahren Glauben; bitten wir ihn eilrig, er mbge den lebendigen Glauben in uns erhalten und befestigen; und um diesen Glauben offentlich zu bekennen, lasset uns einen Act des Glaubens erwecken, indem wir miteinander das Apo- stolische Glaubensbekenntnis abbeten. - #- 2. Das christliche Leben. Vielgeliebte Christen! er Glaube ist die erste, nicht aber die einzige Bedin- gung zur ewigen Seligkeit W a s nutzt e s, fragt der hi. Apostel Jacobus, w e n n jemand sagt, er habe den Glauben, h at aber die W e r k e nicht? Kann etwa der Glaube ihn s e 1 i g machen? . . . Wurcle nicht Abraham, unser Vater, durch die Werke gerechtfertigt, weil er seinen Sohn Isaak auf dem Altare opferte?... So sehet ihr, dass der Mensch durch Werke gerechtfertigt werde, und nicht durch den Glauben allein. (Jac. 2, 14 ff). Deshalb sagt der Herr: W i 11 s t du in das Leben e i n g e h e n, so h alte die Gebote! (Matih. 19, 17). Diese Gebote sind kurz zusammengefasst in folgenden Worten des gottlichen Heilandes: Du solist den LIerrn, deinen Gott, lieben aus delnem ganzen Herzen, und aus deiner ganzen Seele, und aus deinem ganzen Gemuthe und den Nachsten, wie dich selbst. (Matth. 22, 37—39). In diesem doppelten Gebote sind alle unsere Pfliehten enthalten; wer es erfullt, hat das ganze Gesetz gehalten. Die zehn Gebote Gottes sind nur eine niihere -* 197 »- und ausfiihrliche Erklarung dieses doppelten Hauptgebotes, vvelches in sich enthalt sowohl unsere Pflichten gegen Gott, als auch gegen uns selbst und gegen den Nachsten. Gott hat uns erschaffen; wir sind das Werk seiner Hande; somit gehoren wir ihm an, wie das Werk dem Meister, der es gemacht hat. Gleichwie aber der Eigenthiimer das Recht auf alle Fruchte seines Gutes besitzt, so ist Gott berechtigt, von uns zu fordern, dass wir alles, was wir mit unseren Seelen- und Leibeskraften hervorbringen, auf ihn und seine Ehre beziehen. Wir schulden ihm vor allem seine Verehrung, die ihm als dem hochsten Herrn aller Dinge geburt: dass wir ihn namlich erkennen und anbeten als den Urheber und Herrn der Welt; dass wir alles glauben, was er geoffenbart hat, unsern Verstand dem Glauben unterwerfen, auch Avenn wir die geoffen- barten Wahrheiten nicht begreifen konnen, und dass- wir sorgtaltig meiden, was unserem Glauben schaden kann, z. B. Lesung gefahrlicher Biicher und Zeitschriften, An- horung gottloser Reden, Betheiligung an Gottesdiensten von Andersglaubigen, Anschluss an geheime oder religions- feindliche Gesellschaften. Eine zweite Pflicht, die wir gegen Gott zu erfiillen haben, besteht darin, dass \vir auf seine unendliche Giite stets vertrauen, hienieden die uns nothigen Gnaden, jen- seits das ewige Leben von ihm ervvarten und weder an seiner Barmherzigkeit zweifeln, noch auf dieselbe ver- messentlich hoffen. Wir miissen iiberdies Gott aus ganzern Herzen und iiber alles lieben und ihm nie ein Geschopf, ein Ver- gniigen oder sonst ein irdisches Gut vorziehen, ihm dienen innerlich und ausseriich, durch andachtiges Gebet, durch tleissige Theilnahme an sonn- und lesttaglichen Gottes¬ diensten und genaue Erfullung der ihm gemachten Ge- Jiibde. Mit der grossten Sorgfalt sollen wir alles vermeiden. was die gottliche Ehre verletzen wiirde; wir diirfen somit keinen Aberglauben haben, nicht tluchen, nicht falsch —1< 198 >*- oder unniitzerweise schworen; wir sollen uns unseres Glaubens nicht schamen, noch den Sonntag oder die gebotenen Festtage durch knechtliche Arbeiten, unerlaubte Vergniigungen,VersaumungendesGottesdienstesentheiligen. Besonders aber sind wir verpflichtet, in den Widerwartig- keiten nicht gegen Gott zu murren und uns der ver- abscheungswurdigen Siinde der Gotteslasterung zu ent- halten. Alie diese Pflichten gegen Gott sind enthalten in den drei tolgenden Geboten: 1. Du solist allein an einen Gott glauben. 2. Du solist den Namen Gottes nicht eitel nennen. 3. Du solist den Feiertag heiligen. Auch uns selbst sind wir zu lieben verpllichtet und diese Liebe gegen uns selbst verbietet uns alles, was unserer Gesundheit unnothigerweise schaden oder unser Leben gefiihrden konnte. Wir haben uns Gesundheit und Leben nicht gegeben; wir dtirfen sie uns durch Selbst- mord, Verstiimmelung, Unmassigkeit u. s. w.weder nehmen, noch beschadigen. Aufs strengste aber sind wir ver¬ pflichtet, uns rein zu bewahren von allen Gedanken, Be- gierden, VVorten und Werken gegen die heilige Keusch- heit und jede Gelegenheit, die zur Unzucht fuhren konnte, wie gefahrliche Tanze, freches Benehmen, unanstandige Kleidung, ofteren oder allzuvertrauten Umgang mit Per- sonen des anderen Geschlechtes. Unsern Nachsten haben wir die Pflicht zu lieben, wie uns selbst: daher dass doppelte Gesetz: Alles, was ihr wollet, dass euch die Leute thun, das sollet ihnen auch thun. (Matth. 7, 12). Thue nie- mals einem andern, was du nicht wi 11 st, dass man es dir thue. (Tob. 4, 16). Die Nachstenliebe fordert, dass wir unserem Mit- menschen Liebesdienste enveisen, ihm in seinen Ange- legenheiten mit Rath und That beistehen und ihm in seinen geistlichen und leiblichen Nothen behilflich seien. Wer die Pllicht der Nachstenliebe erfullen will, darf weder Hass tragen, noch an seinen Feinden sich rachen. —■K 199 !*— Er muss sich hiiten, andere an ihrem Leibe zu schadigen durch Sc,blage und Verwundung, oder sich gar eines Mordes schuldig zu machen. Er darf ihnen besonders nicht an der Seele schaden, durch Worte und Handlungen, welche sie argern oder zum Bosen verleiten konnten. Der pllichttreue Christ erlaubt sich nicht, die Ehre seines Nachsten anzugreifen durch Verleumdung, tibles Nachreden, Argwohn, freventliches Urtheil oder Be- schimpfungen. Er lasst Jedem das seine und begeht weder Diebstahl, noch Wucher, noch Betrug; er ersetzt gewissen- haft den etwa zugefiigten Schaden; beha.lt kein fremdes Gut und bleibt tern von jenen Umsturzmannern, die sich an dem Eigenthumsrecht vergreifen und von einem Wohl- stand traumen und fabeln, der gar nicht oder doch nur durch unerlaubte Mitlel eireicht werden kann. Nebst diesen allgemeinen Pflichten obliegen jedem Einzelnen die sogenannten Standespllichten. Die Kinder sollen ihre Eltern ehren, lieben, ihnen gehorchen und in ihren Nothen ihnen nach Kratten bei- stehen. Die Eltern hingegen haben fiir das leibliche und geistliche Wohl ihrer Kinder zu sorgen, sie christlich zu er- ziehen und durch Wort und Beispiel zum Gulen anzuleiten. Die Untergebenen sollen ihre geistlichen und welt- lichen Vorgesetzten ehren,ihnen gehorchen und fur sie beten; die Vorgesetzten hingegen sollen ihre Untergebenen als Geschopfe und Kinder Gottes achten, sie als solche be- handeln und fiir ihr Wohl bestiindig sorgen. Es war von jeher unserer heiligen Kirche Ehre und Ruhm, mit miitterlicher Sorgfalt sowohl fiir das zeitliche, als auch fiir das ewige Wohi der Menschen beflissen zu sein, und sich besonders den Arrnen und Bedrangten als treue Beschiitzerin zu erweisen. Sie hat den Grundsatz durchgefiihrt, dass Arm und Reich, Dienstleute und Herr- schaften, Arbeiter und Arbeitgeber vor Gott gleich sind und denselben Vater im Himmel haben. Nach ihrem Beispiele muss der christliche Herr und Arbeitgeber seinen Dienstboten und Arbeiter mit aufrichtiger Liebe behandeln; -K 200 a — er darf sie weder mit Arbeiten uberburden, nocb an der Ausubung ihrer religiosen Pflichten storen oder hindern; eine besonders schwere Siinde ware es, ihre Nothlage zu missbrauchen, sie unter Versprechungen zu bosen Dingen zu verleiten und ihnen einen anstandigenLobn vor- zuenthalten. Die Dienstboten und Arbeiter sollen ihrer- seits stets eingedenk sein, dass der Arbeiterstand, den der gottliche Heiland fur sich selbst erwahlt hat, auch fur sie nichts Beschamendes hat, und sich in die Unanehmlich- keiten ihres Standes mit Geduld tugen, ihre Herrschaften und Arbeitgeber eliren und ihnen stets treu und ehrlich dienen. Die eben ervvahnten Ptlichten der Selbst- und Nachsten- liebe sind in folgenden Geboten Gottes angegeben: 4. Du solist Vater und Mutter ehren, auf dass du lange lebest und es dir wohlergehe auf Erden. 5. Du solist nicht todten. 6. Du solist nicht Unkeuschheil treiben. 7. Du solist nicht stehlen. 8. Du solist kein falsches Zeugnis geben wider deinen Nachsten. Das neunte und zehnte Gebot, Gottes verbietet sogar jeden Gedanken, jede Begierde gegen diese Selbst- und Nachstenliebe. Wer nach dem Geiste dieser Gesetze handelt, wird sich ileissig in den christlichen Tugenden iiben und so ohne Mflhe den Weg der christlichen Vollkommenheit antreten, den zu wandeln wir alle berufen sind. Nebst den Geboten Gottes mussen wir die Gebote der Kirche halten; denn wer die Kirche verachtet, der verachtet Christus selbst. Ausser der Heiligung der Sonn- und gebotenen Festtage durch Betheiligung am Gottes- dienste, gebietet die Kirche, dass wir wenigstens einmal im Jahre eine giltige Beicht ablegen und auch wenigstens einmal im Jahre und zwar in der osterlichen Zeit und in der eigenen Pfarrkirche, das allerheiligste Sacrament des Altars empfangen. Jeder katholische Christ ist ferner - 4 < 201 > 5 — verpflichtet, wenn er das 21. Jahr zuruckgelegt hat, und nicht rechtmassig daran verhindert ist, die 40lagige sowie die Quatember- und Vigilien-FasLen zu halten; endlich sollen wir uns an allen Freitagen des Jahres von Fleischspeisen enthalten; dasselbe gilt auch von den Samstagen, allein bei uns treten durch papslliches Indult bis auf weiteres in dieser Beziehung einige Erleichterungen ein. Auch sollen in der Advent- und in der Fastenzeit weder Hochzeiten nochlarmendeVergniigungen statllinden.Sie widersprechen dem Ernste dieser heiligen Zeiten. Der Mensch vermag jedoch aus eigenen Kraften, weder zu glauben, noch zu vollbringen, was Gott befiehlt; denn. sagt der Herr, ohnemich konnet ihr nichts thun. (loan. 15, 5). 'Wir bediirfen der Gnade Gottes, wie der Baum des Saftes bedarf, um Bliiten und Frlichte zu tragen. Eine doppelte Gnadenquelle steht uns zu Gebot: das Gebet und die heiligen Sacramente. Der gottliche Iieiland selbst hal uns befohlen, ohne Unterlass zu beten, zugleich aber auch uns versichert, dass wir erhalten werden, um was wir bilten, wenn wir mit Andacht, mit Vertrauen, mit Beharrlichkeit und zer- knirschtem Herzen beten. Er selbst hat uns gelehrt, wie wir beten sollen; von ihm haben wir das Vaterunser gelernt. deshalb Avird es das Gebet des Herrn genannt. Seit alten Zeiten wird dem Vaterunser noch der englische Gruss, das Ave Maria, in der kalholischen lvirche beigefugt. Die Sacramente, jene sichtbaren und \virksamen Zeichen der unsichtbaren Gnade, die Christus zu unserer Heiligung eingesetzt hat, bilden die zweite Gnadenquelle. Es gibt deren sieben, sie entsprechen den verschiedenen Bediirfnišsen unseres ubernatiirlichen Lebens. Drei von ihnen, die Taufe, Firmung und Priesterweihe, driicken denen, die sie empfangen, ein unausloschliches Merkmal ein und konnen deshalb nur einmal empfangen werden. Taufe und Busse bewirken die Nachlassung der Sunden; die fiinf anderen setzen bei dem, der sie empfangt, den Stand der Gnade voraus undvermehren die heiligmachende —H 202 *- Gnade. Es ware deshalb ein abscheuliches Verbrechen, ein Gottesraub, dieselben wissentlich in einer Todsunde zu empfangen. Die Taufe reinigt uns von der Erbsunde, die Er- wachsenen auch von allen dbrigen Siinden. theilt uns das iibernaturliche Leben der Gnade mit und macht uns hiedurch zu Kindern Gottes und der Kirche und zu Erben des Himmels; ohne die Taufe kann niemand selig \verden; sie ist das erste und nothwendigste Sacrament; deshalb erachten es wahrhaft christliche Eltern fiir ihre heiligste Pflicht, ihre Neugeborenen moglichst bald taufen zu lassen. Gleichwie das Kind allmahlig aufwachst, sich ent- wickelt und an leiblichen und geistigen Kraften zunimmt, so muss das in der Taufe empfangene Leben der Gnade entwickelt und gestarkt werden, damit der Christ den Lebenskampf aufnehmen, den Sieg uber die Leiden- schaften erringen und treu im Glauben und im Dienste Gottes verbarren konne. Darum wird ihm der heilige Geist mit der Fiille seiner Gaben durch die Firmung mitgetheilt; der Christ wird hiemit zum Streiter Christi geweiht, der sich dessen Fahne niemals schamen soli. Zur Fristung des natiirlichen Lebens bediirfen wir der Nabrung; um das iibernaturliche Leben zu erhalten, hat uns Christus im allerheiligsten Sacramente des Altars eine himmlische Seelenspeise zubereitet; denn in diesem Sacramente ist Christus mit Fleisch und Blut, mit Leib und Seele, mit Gottheit und Menschheit, unter den Ge- stalten des Brotes und des Weines, wahrhaft, wirklich und wesentlich gegenwartig, um in der heiligen Communion als Nahrung unserer Seele uns dargereicht zu werden. Die Kirche betrachtet dieses Sacrament als ihren kost- barsten Schatz; es bildet den Miltelpunkt unserer ganzen katholischen Religion; daher die tiefe Verehrung, die ihm seitens der Kirche zugewendet wird. Wir konnen dem gottlichen Heilande nie genug fiir diese Liebesgabe danken; wir sollen ihn wenigstens ileissig in diesem Sacramente besuchen, an den Feierlichkeiten zu dessen Ehre regen -K 2032«— S Antheil nehmen und besonders ihn oft empfangen; denn, sagt Christus selbst, wenn ihr das Fleisch des Menschensohnes nicht essen and sein Blat nicht trinken werdet, so werdet ihr das Leben nicht in euch hab en. (loan. 6, 54). Wir diirfen aber nur mit reinem Gewissen zum Tische des Herrn gehen; denn wer den Leib des Herrn umvurdig geniesst, begeht eine schreckliche Siinde und »isst sich, wie der Apostel Paulus sagt, das Gericht, indem er den Leib des Herrn nicht unterscheidet.« (I. Corinth. 11, 29). Unser naturliches Leben kann durcli Unfalle, Krank- heiten und dergieichen, gefahrdet, geschwacht, ja sogar zerstort werden. Ebenso geschieht es audh, dass unsere Seele im Lebenskampf Verwundungen davontriigt oder gar das Leben der Gnade verliert. Christus hat deshalb fur ein Heilmittel gesorgt, indem er das heilige Sacrament der Busse eingesetzt und seiner Kirche die Gewalt uber- tragen bat, dem reumuthigen Sunder seine Missethaten nachzulassen. Welch ein Trost fur uns siindhafte Menschen, dass wir Verzeihung erlangen konnen, wenn wir unsere Siinden aus dem Grande des LIerzens bereuen, aufrichtig beichten und den festen Willen haben, dieseJben zu meiden und fur die begangenen Gott und unserem Nachsten genugzulhun! Die Feinde unserer heiligen Religion versuchen es hie und da, die Beicht als eine Erfindung der Priester hinzustellen; die Beicht aber ist von Christus selbst einge¬ setzt worden, als er zu seinen Aposteln sprach: Welchen ihr die Siinden nachlassen werdet, denen sind sie nachgelassen, und welchen ihr sie behalten werdet, denen sind sie behalten. (loan. 20, 23). Nur aus der Anklage der Sunder kann der Priester den Zustand des Sunders erkennen und beurtheilen, ob er ihm die Siinden nachlassen oder vorbehalten soli. Aucb im Todeskampfe, wenn es gilt den Schritt von der Zeit in die Ewigkeit zu thun, wollte uns der goltliche Heiland nicht ohne Hille lassen; er hat lur die in Todes- ~K 204 >*— gefahr schwebenden Kranken die letzte Olung eingesetzt, wodurch dem Kranken die Gnade vermehrt und lassliche Siinden,ausserordentlicherweise auch schwere, wenn er sie et\va nicht beichten konnte, nachgelassen werden, seine Seele gegen die letzten, heftigen Angriffe des Teufels gestarkt, und er mit Geduld in Leiden ausgeriistet und ihm auch die Gesundheit seines Leibes hergestellt wird, wenn es fiir sein Seelenheil niitzlich ist. Glucklicli der Kranke, der zur gelegenen Stunde nach diesem Heil- mittel sich sehnt! Gliicklich derjenige, dem dieses Gnaden- mittel nicht vorenthalten bleibt aus unbesonnener Besorgnis und Schonung von Seiten der Seinen, die ihn etwa nicht erschrecken mochten! Damit aber bis ans Ende der Zeiten die Lehre des Herrn und die von ihm eingesetzten Heilmittel den Menschen mitgetheilt \verden, verleiht Gott durch die heilige Priesterweihe denjenigen, die sie empfangen, die Gewalt, das priesterliche Amt zu versehen und zugleich die nothige Gnade, es recht auszuiiben. Die Priester- wurde ist die hochste aller 'Wurden und nur solche diirfen zu deren Empfang zugelassen werden, die von Gott dazu berufen sind. Dem Priester steht die Gewalt zu, das heilige Messopfer darzubringen, die Siinden nachzulassen, die heiligen Sacramente zu spenden, die kirchl.ichen Segnungen vorzunehmen und durch seine Leitung die Seelen dem Himmel zuzufuhren. Nur allmahlig wird zu dieser Wurde geschritten durch den Empfang ver- schiedener Weihen. Durch die Bischofsweihe erhalt der Priester die ganze Ftille des katholischen Priesterthums. Moge das katholische Volk oft zu Golt um gute Priester beten, seine Priester ehren, ihnen gehorchen und nach Kraften zur Heranbildung lrommer Priester mithelfen! Endlich hat Christus die Ehe zur Wiirde eines Sa- cramentes erhoben, das den Eheleuten die Gnade ver¬ leiht, ihre schwierigen Ptlichten gewissenhaft zu erfiillen, sich gegenseitig zu lieben, in Trene bis zum Tode mit- einander zu verharren, und wenn es Gott gefallt, der —K 205 >*- Kirche auf Erden neue Kinder, dem Himmel neue Aus- envahlten zuzufuhren. Bitten wir oft Gott um die Gnade, ein wahrhaft christliches Leben zu fiihren und durch die Haltung seiner Gebote und den wiirdigen Empfang der heiligen Sacramente! Lasset uns auf diese Meinung das Vater- unser und den englischen Gruss und Ehre sei Gott miteinander beten! Kratek nauk o sveti veri in o krščanskem življenju. 1. Sveta vera. Preljubi kristjani! na zemlji je naš namen, da pobožno živimo si s tem pridobimo večno življenje. Večno /ljenje pa je, pravi Gospod, v tem, da spoznajo (ljudje) tebe, samega pravega Boga, in Jezusa Kristusa, katerega si poslal. (Jan. 17,3). K temu spoznanju pa nas more dovesti edino le krščanska vera. Ako se torej hočemo večno zveličati, moramo vero¬ vati vse, kar je Bog razodel in nam po svoji cerkvi zapo¬ veduje verovati. Kdor pa ne veruje, bo pogubljen. (Mark. 16, 16). Poslušajte torej pazljivo in pobožno glavne resnice naše svete vere, ki vam jih podajemo v kratkem pregledu. Bog je večno, samo od sebe in neskončno popolno bitje; on je početnik in. gospod vseh stvari. Le en Bog je. Več jih tudi biti ne more. V tem enem Bogu pa so tri osebe, namreč Oče, Sin in sveti Duh. Sin je rojen od Očeta od vekomaj; sveti Duh pa izhaja od Očeta in Sina od vekomaj. Vse tri osebe se med seboj razločujejo, vendar pa so skupaj le en Bog, ker imajo eno in isto božjo naravo ali naturo in zato tudi iste božje lastnosti. —k 206 >§-— Troedini Bog je ustvaril v svoji vsemogočnosti nebo in zemljo in vse, kar je, prostovoljno in iz gole dobrot¬ ljivosti. On tudi ohranjuje in vlada vse stvarstvo ne¬ skončno modro in previdno. Brezmiselno in brezbožno bi bilo, ako bi kdo trdil, da Bog ni ustvaril sveta, ali pa, da se ne zmeni več za svoje stvarstvo in za to, kar se v njem godi. Najimenitnejše stvari božje so angelji in ljudje. Angelji so zgolj duhovi, ustvarjeni od Boga v sve¬ tosti in pravičnosti. Mnogo angeljev se je uprlo svojemu stvarniku; pa Bog jih je zavrgel in na večno pahnil v pekel. Iz sovraštva do Boga in iz nevošljivosti do nas skušajo nas hudobni angelji zapeljati v greh. Zato jih tudi imenujemo hudiče ali zapeljivce. Naša dolžnost je, da čujemo in molimo ter se stanovitno bojujemo zoper njihove skušnjave. Drugi angelji, ki so ostali dobri, Bogu zvesti, uživajo v nebesih večno veselje, hvalijo in slavijo svojega Gospoda in Boga ter mu prinašajo naše molitve. Vsakemu človeku je odločil dobrotljivi Bog še tudi posebnega angelja za variha; pravimo mu zato tudi angelj varih. Ta nas vodi po potu k nebesom, nas svari pred dušnimi in te¬ lesnimi nevarnostmi in moli za nas pri Bogu. Mi ga pa moramo častiti, klicati na pomoč ter poslušati njegove opomine. Tudi Adama in Evo, naše prve starše, je ustvaril Bog po svoji podobi, v svetosti in popolnosti. Hotel ju je po kratki skušnji, ne da bi jima bilo treba umreti, vzeti k sebi v nebeško veselje. Toda, zapeljana v raju od hudobnega duha, sta jedla sad drevesa, ki jima ga je bil Bog prepovedal, in sta s tem prelomila zapoved božjo. Ta greh je odvzel njima in tudi vsem njunim po¬ tomcem nadnaravne milosti in večno življenje, podvrgel jih je smrti ter nadlogam in težavam življenja, Ta greh prehaja (po skrivnostni naredbi božji ;na vse ljudi, zato se tudi imenuje izvirni ali podedovani greh. Le blažena Devica Marija je bila obvarovana tega —207 )$■— madeža, in sicer po zasluženju svojega božjega Sinu zato, ker je imela poslati Mati božja. Mi pravimo zato: Marija je bila spočeta brez madeža izvirnega greha. Ljudje sami se niso mogli rešiti izvirnega greha. Bog se jih je pa usmilil ter je obljubil Odrešenika že prvima človekoma. Ta je imel pa šele črez dalje časa priti. Med tem ga je Bog naznanjeval po predpodobah in prerokbah. Slednjič je prišel dolgo pričakovani Odrešenik sam, naš Gospod Jezus Kristus. Jezus Kristus je druga božja oseba, edini Sin Boga Očeta ter je postal za nas človek. Spočet od svetega Duha, je bil rojen iz Marije Device v Betlehemu. Jezus Kristus torej ni bil, kakor to trdijo brezbožniki, le človek, bogato nadarjen, ki si je vedel s svojimi veličastnimi in lepimi nauki in s svojim brezmadežnim življenjem pri¬ dobiti poslušavcev in pristašev. Jezus Kristus je (tudi pravi človek. Njegova deviška mati je res Mati božja. On je naš obljubljeni Odrešenik, na njem se je spolnilo vse, kar so preroki, navdahnjeni od svetega Duha, prerokovali o obljubljenem Odrešeniku. Mladostna leta njegova — v Nazaretu —• so otrokom prelep vzgled pokorščine, ubogim vzgled vdanosti v voljo božjo, delavcem in vsem ljudem pa vzgled marljivosti in delavnosti in svetega življenja. Trideset let star je začel Jezus Kristus učiti, imenoval se je sam Sinu božjega in obljubljenega Odrešenika ter je to tudi potrdil z ne¬ ovrgljivimi čudeži. Izbral si je dvanajst apostolov ter s tem postavil temelj svoji sveti cerkvi. Ta naj bi nadalje¬ vala do konca sveta pričeto njegovo delo, namreč zve¬ ličanje duš. Prebritko trpljenje, ki ga je hotel prestati, da bi odrešil svet, je začel na Oljski gori pri Jeruzalemu. Tam je potil krvavi pot, žalosten nad grehi vsega sveta, ki so ga težili. Četa vojakov, ki jih je privedel izdajica Judež, ga je napadla in zvezanega odpeljala v Jeruzalem. Tam so ga tirali od sodišča do sodišča, ga bičali, venčali s trnjem ter zasramovali. Slednjič ga je izročil Pilat Judom, —*K 208 )4— da ga križajo.) Sam je moral nesti na goro Kalvarijo težki križ. Nanj pribit z železnimi žreblji, je izdahnil na veliki petek ob treh popoldne svojo dušo v odrešenje sveta. V spomin te daritve na križu je bil Jezus Kristus postavil še pred svojim trpljenjem zakrament presvetega rešnjega Telesa ter daritev nove zaveze. Tudi je podelil svojim apostolom in njihovim naslednikom mašniško oblast, vsled katere se krvava daritev na križu vedno in povsod obhaja in ponavlja v nekrvavem načinu na altarju. To se zgodi pri daritvi svete maše, ki je ista daritev, kakor daritev na križu. Mašnik, ki daruje, in dar, ki ga daruje, je pri obeh daritvah Jezus Kristus. Jezus Kristus je namreč na križu samega sebe daroval ne¬ beškemu Očetu v odrešenje sveta. Tako se tudi na naših oltarjih po mašnikovih rokah dan na dan daruje za žive in mrtve. S svojo smrtjo je Jezus izvršil odrešenje sveta.; Telo njegovo so sneli s križa in ga položili v grob, ki so ga Judje zapečatili ter zavarovali z vojaki. S svojo dušo pa se je Jezus med tem podal v predpekel k pravičnim iz stare zaveze, da jim je naznanil njih odrešenje. Tretji dan potem pa se je združila njegova duša zopet s telesom in Jezus Kristus je vstal iz groba, z lastno močjo, ne- umrjoč in častit. S tem je dokazal neovržno, da je v resnici Bog. Zato je vstajenje Kristusovo najlepši dokaz za našo sveto vero. Velika noč pa je zato glavni praznik cerkvenega leta. Po svojem vstajenju je ostal Jezus na zemlji še 40 dni, prikazal se je večkrat apostolom, potrdil jih je v veri, ter jim je dal oblast, deliti zakramente, ki jih je bil postavil. Le-ti zakramenti so: sveti krst, sveta birma, sveto rešnje Telo, sveta pokora, sveto poslednje olje, sveto mašniško posvečevanje, sveti zakon. Izročil je Jezus tudi sv. Petru ključe nebeškega kraljevstva, ga postavil za poglavarja svoji cerkvi ter mu je naročil pasti svoje ovce in jagnjeta, to je, učiti in vladati škofe in vernike. Slednjič še je naročil apostolom k -K 209 >»~ njegov nauk oznanjevati vsem ljudem ter jim deliti mi¬ losti svetih zakramentov. Z Oljske gore se je vzdignil v nebesa. Tam sedi na desnici Boga, Očeta vsemogočnega, kjer ima tudi za nas pripravljen prostor, ako bomo kot zvesti otroci njegove svete cerkve srčno vztrajali na potu krščanskih čednosti. Ob koncu sveta bo Jezus Kristus zopet prišel, z veliko močjo in slavo, pa ne več odrešit, temveč sodit vse ljudi, žive in mrtve, ter povrnit vsakemu po njegovem zasluženju. Ko je bil Jezus še živel na zemlji, je obljubil svojim apostolom, da jim bo poslal svetega Duha z nebes. Sveti Duh je tretja božja oseba v presveti Trojici, izhaja od Očeta in Sina od vekomaj in je z Očetom in Sinom isti Bog. Prikazal se je v podobi goloba pri Jezusovem krstu v Jordanu. Deset dni po svojem vnebohodu, to je, na binkoštni praznik, je poslal Jezus svojim apostolom, zbranim v Jeruzalemu, v podobi ognjenih jezikov svetega Duha, ki jim ga je bil obljubil. Sveti Duh jih je razsvetil in potrdil v nauku Kristusovem ter jim je podelil moč, da vsekdar, tudi v trpljenju in preganjanju, izvršujejo svojo službo z vnemo in gorečnostjo. Ostal je potem sveti Duh pri apostolih in bode ostal pri svoji sveti cerkvi do konca sveta, da jo razsvetljuje, vodi in po¬ svečuje. Napolnjeni z močjo in darovi svetega Duha, so začeli apostoli oznanjevati Kristusov nauk. Novospreobrnjene so družili v občine, katerim so bili ali sami voditelji, ali pa so jim izbrali predstojnike, svoje namestnike. Vse te občine pa so postavljali pod vrhovno vodstvo svetega Petra. Vezala jih je torej med seboj pokorščina do enega samega poglavarja, ena vera ter isti zakramenti. Take občine so nastale in nastajajo še dandanes povsod, kjerkoli se oznanjuje nauk svete cerkve. Vse te občine skupaj pa so cerkev Jezusova. K njej mora pri¬ padati vsak, kdor hoče biti zveličan. Kdor namreč iz lastne krivde ne postane njen ud, ne more se zveličati. u --k 210 >* Med mnogimi verskimi družbami, izmed katerih ima vsaka sebe za pravo cerkev Kristusovo, more biti le ena prava, in to je rimsko-katoliška cerkev. Le ona ima znamenja prave cerkve: ona je edina, sveta, vesoljna in apostolska. Sveti Peter, katerega je bil Kristus sam postavil za vidnega poglavarja svoje cerkve, je nastopil svojo službo že na binkoštni praznik v Jeruzalemu. Pozneje je prišel v Antijohijo, kjer je ustanovil škofovski sedež. Od tod se je prestavil v Rim, od koder je vladal sveto cerkev kot škof. V Rimu je tudi umrl mučeniške smrti. Pravica in oblast, ki jo je prejel od Kristusa, prehaja pa tudi na njegove naslednike. Zategadelj ima papež, to je, vsa- kratni rimski škof, moč in oblast, vladati in učili vso cerkev, to je, škofe in vernike. Ako kot naj višji učenik in pastir kaj odloči za vso cerkev v verskih ali v nrav¬ stvenih naukih, se vsled posebne pomoči božje ne more zmotiti, in je v tem pomenu nezmotljiv. Škofje so nasledniki apostolov, od svetega Duha po¬ stavljeni, da vladajo v zvezi s papežem svoje cerkve. Njih morajo duhovniki in verniki spoštovati, ljubiti ter jim pokorni biti. V posameznih občinah nadomestujejo škofe dušni pastirji. Verno ljudstvo z dušnimi pastirji, ti s svojimi škofi in škofje s papežem so edina, prava cerkev Jezusova. Kakor udje človeškega telesa, tako so tudi udje svete cerkve tesno združeni med seboj. Svete maše, molitve, dobra dela in zasluge enega so tudi drugim v prid. V to občestvo združeni so verniki na zemlji, svetniki v nebesih in duše v vicah. Svetnike v nebesih častimo in se priporočujemo njih priprošnji/ker nas cerkev uči, da nam je češčenje svetnikov koristno. Svetniki prosijo pri Rogu za nas. Mi bi pa naj molili za duše v vicah. Sveta cerkev namreč uči, da so vice, in da mi moremo pomagati dušam v vicah z molitvijo in dobrimi deli, zlasti pa z da¬ ritvijo svete maše. Cerkev Jezusova je dobila od svojega božjega Ustanovitelja oblast, odpuščati grehe, ne samo ~K 211 »- izvirnega, temveč tudi vse druge, ki jih kdo stori, brez izjeme. Tudi ima cerkev oblast, deliti odpustke. S tem pomaga spokornemu grešniku zadoščevati za časne kazni, ki jih je zaslužil za grehe, ki so mu že odpuščeni. Vera nas dalje uči, da čaka smrt, ki je prišla na svet z grehom, sicer vsakega, da pa smrtno spanje ne trpi na večno. Telo naše bo, zopet združeno z dušo, vstalo na sodni dan iz groba ter se bo z dušo vred, kakor smo si zaslužili, preselilo ali v večno veselje v ne¬ besih, ki ga bomo uživali, ako tu na zemlji služimo Bogu zvesto do konca, ali pa v večno trpljenje v peklu, če umrjemo nesrečno, v smrtnem grehu. To so glavne resnice, katere nam je treba verovati, če hočemo doseči večno zveličanje. Zahvaljujmo prav pridno Boga, da nas je poklical k pravi veri, prosimo ga pa tudi goreče, naj pravo vero tudi ohrani in potrdi v nas. Da pa pokažemo vero tudi očitno, molimo apo¬ stolsko vero: Verujem v Boga, Očeta vsemogočnega . . .) 2. Krščansko življenje. Preljubi kristjani! era je sicer prvi pogoj, da dosežemo večno zveli¬ čanje, ni pa edini. Kaj pomaga, vpraša sveti apostol Jakob, ako kdo pravi, da ima vero, pa nima del?... Ali niso našega očeta Abra¬ hama opravičila dela, ko je na altarju daro¬ val svojega sina Izaka?. ..Vidite torej, da opravičijo človeka dela, ne pa že vera sama. (Jak. 2, 14 nasl). Zato pravi Gospod: Ako hočeš vživ- ljenje iti, spolnjuj zapovedi! (Mat. 19, 17). Te zapovedi pa najdemo na kratko v naslednjih besedah našega Zveličarja: Ljubi Gospoda, svojegaBogaiz vsega svojega srca in iz vse svojeduše in iz 14 * “K 212 H— vse svoje misli; svojega bližnjega pa kakor sam sebe! (Mat. 22, 37—39). Te besede obsegajo vse naše dolžnosti. Kdor te spolnjuje, spolnjuje vse zapovedi. Obširneje nam desetere božje zapovedi razlagajo te besede, ki nam povedo naše dolžilosti do Boga, do nas samih in do bližnjega. Bog nas je ustvaril. Mi smo njegovo delo, delo njegovih rok; mi smo torej njegova last, kakor je delo lastnina mojstra, ki ga je naredil. Lastniku pa pripada vsa korist, ki jo daje njegova posest. Tako tudi Bog sme in more zahtevati od nas, svoje lastnine, da rabimo njemu v čast in slavo svoje dušne in telesne moči. Mi ga moramo torej častiti, moliti in pripoznati ga za stvarnika in gos¬ podarja sveta. Verovati moramo, kar je razodel, celo svoj razum podvreči veri ter verovati tudi to, česar ne moremo umeti. Tudi se moramo varovati skrbno vsega, kar more škodovati veri, na primer slabih knjig in časopisov, brez¬ božnih pogovorov. Ogibati se moramo skrivnih in veri nasprotnih družb, tudi cerkvenih opravil drugovercev. Dalje moramo zaupati na neskončno dobroto božjo, pričakovati in zanašati se, da nam podeli Bog tukaj na zemlji potrebne milosti, po smrti pa večno zveličanje. Nikdar ne smemo dvomiti nad božjim usmiljenjem; nikdar pa tudi na-nj predrzno zaupati. Boga moramo ljubiti iz vsega srca nad vse, bolj kakor zabave in posvetno blago. Služiti mu moramo v srcu in v dejanju; to pa storimo, če pobožno mislimo, molimo, se pridno udeležujemo službe božje ob nedeljah in praznikih in natanko spolnjujemo obljube, ki smo jih storili. Varovati se moramo vsega, kar bi kršilo čast božjo, ogibati se prazne vere, preklinjanja, priseganja po krivem ali brez potrebe. Nikdar se ne smemo sramovati svoje vere, tudi ne onečastiti nedelj ali zapovedanih praznikov s težkim delom, s prepovedanimi zabavami ali z zamudo službe božje. V nesreči ne smemo godrnjati zoper Boga. To bi bilo bogokletno. —K 213 H— Naslednje tri zapovedi obsegajo vse dolžnosti do Boga: 1. Veruj v enega samega Boga. 2. Ne imenuj po nemarnem božjega imena. 3. Posvečuj praznik. Ljubiti moramo pa tudi samega sebe. Ta ljubezen nam vse prepoveduje, kar bi škodovalo našemu zdravju, alijpa kratilo, uničilo nam življenje. Zdravja in življenja nismo si podelili sami. Zato si ga pa tudi ne smemo s samomorom ali pa z nezmernostjo uničiti, ali mu kako drugače škodovati.) Najbolj pa in pred vsem nam nalaga ta ljubezen, varovati se vseh nečistih misli, želj, besed in dejanj, ogibati se vsake priložnosti, ki bi nas utegnila zapeljati v nečistost. Take priložnosti sO na primer: ne¬ redni plesi, razuzdano obnašanje, nespodobna obleka, pre¬ pogosto in preprijazno občevanje z drugim spolom i. t. d. 1 Svojega bližnjega moramo ljubiti, kakor sami sebe.) Vse, kar hočete, da ljudje vam store, storite vi njim. (Mat. 7, 12). Nikdar ne stori drugemu tega, česar nočeš, da stori kdo drugi tebi! (Tob. 4, 16). Ta ljubezen nam zapoveduje pomagati bližnjemu z dejanjem in dobrim svetom, podpirati ga v dušnih in te¬ lesnih potrebah. Če se hočemo držati te zapovedi vestno, ne smemo svojega bližnjega sovražiti, niti se nad njim maščevati. Ne smemo mu kako na telesu škodovati, pa tudi ne na duši, na primer ga z besedami ali dejanjem pohujšati, ali pa zapeljati v greh. Balje ne smemo kratiti časti bližnjemu z obreko¬ vanjem, z opravljanjem, s sumničenjem, s predrzno sodbo ali z zasmehovanjem. Varovati se moramo tatvine, ode- ruštva, goljufije; pa povrniti škodo in pustiti vsakemu vse, kar je njegovo. Ogibati se nam je treba vsake zveze s prekucuhi, ki si krivično laste tujo posest ter sanjajo in govore o blagostanju, ki se sploh ne da doseči, ali pa le na nedovoljen način. Poleg teh splošnih dolžnosti je posameznikom treba tudi še stanovske dolžnosti spolnjevati. —K 214 Otroci morajo svoje starše spoštovati, ljubiti, ubo¬ gati ter jim v sili pomagati. Starši pa morajo skrbeti za dušni in telesni blagor svojih otrok, jih vzgojevati krš¬ čansko in jih voditi z besedo in vzgledom k dobremu. Podložni morajo častiti svojo duliovsko in deželsko gosposko, za njo moliti in ji pokorni biti; ta pa naj pomisli, da so nje podložni tudi otroci božji. Naj torej lepo z njimi ravna in skrbi za njih blaginjo. V čast in slavo si sme šteti sveta cerkev, da je vedno kot prava mati skrbela za časno in večno srečo vseh svojih otrok, in da je zlasti čuvala uboge in stis¬ kane. V sveti cerkvi sta berač in bogatin, delavec in gospodar pred Bogom popolnoma enaka. Vsi ljudje imajo enega Očeta v nebesih. Po njenem vzgledu mora krščanski gospodar s svojim delavcem in poslom prijazno ravnati. Ne sme ga preobložiti z delom, tudi ne ovirati ali motiti v spolnjevanju verskih dolžnosti. Posebno velik greh bi bil, zlorabiti njegovo stisko, ali kratiti mu zaslužek. Delavci pa in p6sli naj se svojega stanu nikakor ne sramujejo, saj si ga je bil Zveličar sam izbral za svoj slan. Težave in nadloge naj prenašajo potrpežljivo, svoje gospodarje naj častijo ter jim služijo zvesto in pošteno. Te dolžnosti, ki nam jih nalaga ljubezen do samega sebe in do bližnjega, najdemo v teh-le božjih zapovedih: 4. Spoštuj očeta in mater, da boš dolgo živel in ti bo dobro na zemlji- 5. Ne ubijaj. 6. Ne prešestuj. 7. Ne kradi. 8. Ne pričaj po krivem zoper svojega bližnjega. Deveta in deseta zapoved nam prepovedujeta celo vsako misel, vsako željo, ki nasprotuje ljubezni do samega sebe in do bližnjega. Ako se ravnamo po duhu teh zapovedi in se mar¬ ljivo vadimo v krščanskih čednostih, hodili bomo brez truda po potu popolnosti, in to nam je vsem dolžnost. Razen teh božjih moramo se držati tudi cerkvenih zapovedi. Kdor namreč zaničuje cerkev, zaničuje Kristusa. Cerkevpa nam zapoveduje posvečevati nedelje in zapovedane praznike, opraviti vsaj enkrat v letu vredno sv. spoved ter —H 215 H— vsaj enkrat v letu, o velikonočnem času, v domači žup¬ niji prejeti zakrament sv. rešnjega Telesa. Vsak kristjan se mora, če je dopolnil 21. leto in ga ne zadržuje noben opravičen vzrok, držati štiridesetdanskega posta, in drugih zapovedanih postnih dni. Tudi se mu je zdržati mesenih jedi ob petkih jig-e ob et ah . Po posebnem dovoljenju pape¬ ževem pa imamo v naši školiji v tem nekatere olajšave. V adventnem in postnem času se ne sme obhajati ženi- tovanje, najbolj zato ne, ker je po navadi združeno s hrupnim razveseljevanjem, ki nasprotuje svetemu in res¬ nemu času. Iz lastne moči pa človek ne more niti verovali niti spolnjevati zapovedi. Brez mene, pravi Gospod, ne morete ničesar storiti. (Jan. 15, 5). K temu potre¬ bujemo milosti božje, kakor potrebuje drevo vlage, da cvete in obrodi sad. Milost božja pa nam dohaja iz dveh virov; sta pa tale: molitev in sveti zakramenti. Božji Zveličar sam nam je zapovedal moliti brez prestanita. Obenem pa nas je zagotovil, da bomo usli¬ šani, če molimo v njegovem imenu, pobožno, zaupljivo, vstrajno in s skesanim srcem. On sam nas je učil moliti. Od njega imamo »Oče naš«, ki se po svojem začetniku tudi imenuje »Gospodova molitev.« Od davnih časov se v katoliški cerkvi še dodaja »Očenašu« tudi »Češčena Marija.« Drugi vir milosti so sveti zakramenti. Zakrament je vidno in podelivno znamenje nevidne milosti, postavljeno od Jezusa Kristusa v naše posvečenje. Zakramentov je sedem; prilegajo se popolnoma potrebam nadnaravnega življenja. Trije, sveti krst, sveta birma, sveto mašniško posvečenje, vtisnejo vsakemu, ki jih prejme, neizbris¬ ljivo znamenje. Zato se smejo prejeti samo enkrat. V zakramentu svetega krsta in svete pokore odpustijo se nam grehi; kdor pa hoče katerega ostalih pet zakra¬ mentov prejeti, mora imeti že posvečujočo milost božjo in po njih se mu ona pomnoži. Bila bi huda pregreha, če bi kdo tak zakrament prejel vedoma v smrtnem grehu. —K 216 >j— Sveti krst nas reši izvirnega greha, odrasle tudi vseh drugih pred krstom storjenih grehov, podeli nam nadnaravno milost. Po svetem krstu postanemo otroci hožji in dediči nebeškega kraljevstva. Brez svetega krsta ne more biti nihče zveličan; sv. krst je prvi in naj¬ potrebnejši zakrament. Krščanskih staršev sveta dolžnost je torej, da dajo otroka krstiti, brž ko mogoče. Dete polagoma vzraste in se razvija na duši in na telesu. Tudi življenju posvečujoče milosti božje, ki se začne pri svetem krstu, je treba, da se razvija in krepi, da potem more začeti človek boj življenja, da zmaga strasti in ostane zvest veri in službi božji. V sveti birmi podeli se mu v ta namen posebna milost svetega Duha. S tem postane človek vojak Kristusov. Njegove zastave naj se ne sramuje nikdar! Da si ohranimo telesno življenje, potrebujemo hrane; da si pa ohranimo dušno življenje, nadnaravno življenje, treba nam je milosti božje, katero nam podeljuje Kristus Gospod, ko se nam daje v zakramentu presvetega rešnjega Telesa v pravo nebeško hrano. V tem zakramentu je namreč pravi Jezus Kristus s krvjo in z mesom, z dušo in s telesom, kot Bog in človek, resnično in bistveno pričujoč v podobah kruha in vina, da nahrani v svetem obhajilu naše duše. Ta zakrament je sveti cerkvi naj¬ dražji zaklad. On je središče vse svete vere. Vsled tega pa ga cerkev tudi nad vse spoštuje in časti. Božjega Zveličarja za ta neprecenljivi dar ne moremo nikdar dovolj in spodobno zahvaliti. Zato pa Jezusa vsaj gostoma obiščimo v tem presvetem zakramentu! Udeležujmo se tudi vseh svečanosti, ki se prirejajo njemu na čast, pridno in z največjim spoštovanjem! Posebno pa po¬ gosto prejmimo ta presveti zakrament! Kristus sam pravi: Akone h o s t e j e d 1 i mesa Sinu človekovega in pili njegove krvi, ne boste imeli življenja v sebi. (Jan. 6, 54). Toda le s čisto vestjo smemo pri¬ stopiti k mizi Gospodovi! Kdor namreč nevredno jč Telo Gospodovo, stori silno hudi greli, in »si je, kakor —K 217 na¬ pravi sveti apostol Pavel, sodbo, ker ne razločuje telesa Gospodovega«. (I. Kor. 11, 29). Nesrečen človek, ki bi to storil! Nesreče, bolezni in drage nezgode škodujejo našemu na¬ ravnemu življenju, ga celo lahko uničijo. Tudi naša duša lahko dobi v boju življenja kako rano, življenje nadnaravne milosti božje lahko tudi zgubi. Zato je pa Kristus po¬ skrbel zdravilo in je postavil zakrament svete pokore. Dal je svoji cerkvi oblast, skesanemu grešniku odpustiti grehe. Kaka tolažba za nas grešne ljudi, da moremo dobiti odpuščenje svojih grehov, če jih skesano objoku¬ jemo, se jih odkritosrčno spovemo ter trdno sklenemo, se jih varovati in za nje zadoščevati Bogu in ljudem! Sovražniki naše svete vere časih trde, da je spoved iznajdba duhovnikov. Toda spoved je postavil Kristus sam z besedami: Katerim bote grehe odpustili, so jim odpuščeni, in katerim jih bote zadržali, so jim zadržani. (Jan. 20, 23). Le če se grešnik ob¬ toži svojih grehov spovedniku, more ta spoznati duševno stanje njegovo ter soditi, ali mu naj grehe odpusti ali pridrži. Tudi v smrtnem boju, ko je treba nastopiti pot v večnost, nas Zveličar m hotel pustiti brez pomoči. Po¬ stavil je za bolnike zakrament svetega poslednjega olja. Ta zakrament pomnoži bolniku milost božjo in mu po¬ deli odpuščenje malih, izredno tudi smrtnih grehov, če se jih ni mogel spovedati. Njegovo dušo okrepi za zadnje, najhujše napade hudega duha. Podeli bolniku potrpežljivost v trpljenju, celo telesno zdravje, če je to v prid njegovi duši. Srečen bolnik, ki o pravem času zaželi to zdravilo! Srečen, kateremu domači ne odtegnejo tega vira novih milosti iz nepremišljene previdnosti, da ne bi kje prestrašili bolnika! Da pa se nauki Kristusovi oznanjujejo in njegovi za¬ kramenti podeljujejo ljudem do konca sveta, deli Jezus Kristus po zakramentu svetega mašniškega posvečenja tistim, ki prejmejo ta zakrament, oblast, opravljati mašniško -K 218 >*- službo. Daje jim k temu tudi potrebnih milosti. Ta služba je najimenitnejša, in le oni sme se ji posvetiti, ki ga je Bog zanjo določil. Mašnik ima oblast, opravljati daritev svete maše, odpuščati grehe in sploh deliti zakramente in razna cerkvena blagoslovila. Njegova naloga je, voditi duše na potu v nebesa. Le polagoma se pride do maš- niške časti, treba je prejeti več svetih redov. Posvečenje v škofa podeli najvišjo čast mašništva. Katoliško ljudstvo naj pogosto Boga prosi za dobre duhovnike, naj časti svoje dušne pastirje in po svoji moči pripomaga, da se vzgojujejo dobri in pobožni duhovniki. Poslednjič je Kristus povzdignil v zakrament tudi zakon. Ta pomnoži zakonskim posvečujočo milost božjo in da posebno milost, vestno spolnjevati težke zakonske dolžnosti, se med seboj ljubiti in si ohraniti zvestobo do smrti. Tudi dobe za¬ konski milost, svoje otroke, ako jim jih Bog da, krščansko vzgajati in cerkvi na zemlji podati novih udov, nebesom novih izvoljencev. Prosimo Boga prav pridno milosti, da krščansko živimo, spolnjujemo vestno njegove zapovedi in vredno prejemamo^ svete zakramente! Molimo v ta namen: Oče naš . . . Geščena Marija ... in Čast bodi Očetu . . . Caput XXVIII. De praedicatione verbi Dei. j]um Iesus quasi lustra sex peregisset, exinde coepit praedicare. (Matth. 4, 17). Et factum est deineeps, et ipse iter faciebat p er civitates et castella, prae- dicans et evangelizans regnum Dei. (Luc. 8, 1). Tempus vero implens corporis et consummans opus, quod dedit ei Pater, ut faceret, locutus est Filius Patri suo: Manifestom nomen tuum hominibus, quos dedisti miki de mundo. Ego dedi eis sermonem tuum. Nune clarifica me tu, Pater , apud temetipsum claritate, quam habui prius, quam —e< 219 >¥■ mundus esset, apud te. (Ioan. 17, 5. 6. 14). Antequam assumptus est Filius hominis in coelum, potestatem se- minandi verbum Dei tradidit discipulis, dicendo: Data est mihi omnis potestas in coelo et in terra: euntes er go docete omnes gentes! (Matth. 28, 18. 19). Euntes ergo docete! Hoc enim vestrum officium est. Ego enim elegi vos et posui vos, ut eatis et fructum afferatis seminationis vestrae. Ut enim verbo Domini coeli firmati sunt, et špiritu oris eius omnis virtus eorum (Ps. 82, 6),ita et verbo oris vestri fundandum et dilatandum est regnum coelorum in terris, quod est ecclesia Dei. Obsequentes animo libenti Praeceptoris voluntati Mi pro- fecti praedicaverunt ubiqne, Domino cooperante, et ser- monem confirmante seguentibus signis. (Marc. 16, 20). Hinc convocantes duodecim multitudinem discipulorum, veriti Magistram suum, si officium šibi concreditum negligerent, dixerunt: No n- est aeguum, nos derelinguere verbum Dei. (Act. ap. 6, 2). Idem ofiicium praedicationis divum Paulum quoque urgebat dicentem: Si evangelizavero, non est mihi gloria , necessitas enim mihi incumbit; vae enim mihi est , si non evangelizavero. (I. Cor. 9, 16). Quapropter apostolus dilectum filium suum Timotheum obsecrans est conte- status: Testificor coram Deo et Christo lesu, qui iudica- turus est vivos et mortuos , et per adventum ipsius et regnum eius, praediea verbum! (II. Tim. 4, 2). Quibus ex verbis perspicuum plane est et sacrarum litterarum monimentis perpetuo traditum, verbi Dei prae- dicationem Episcopi munus praecipuum, 1 munus princi- palissimum, imo munus esse gravissimum. »Gravissimum sane et plane eximium sacri oratoris est munus. Originem enim si attendis, prophetarum, apostolorum, ipsiusque Christi premit vestigia; si finem, Dei omnipotentis gloriam et animarum provehit salutem; si res quas enuntiat, divina pandit mysteria; si illos ad quos loquitur, animae immortales et Christi sanguine redemptae vocem eius 1 Cono. Trid. sess. XXIV. c. 4. de reform. -—■k 220 H— auscultantur; si adversarios, contra quos nitendum est, portae inferi validissimas obiiciunt acies; si auxilia, quibas iuvatur, ecclesia opem divinam implorat, Spiritus sancti gratia, Christus ipse ei praesto est; si denique laborum praemium — fulgebunt, qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stellae in perpetuas aeternitates .« 1 Toto igitur pectore gregem šibi commissum tum per se, tum per alios verbo Dei pascant pastores. Statuit enim et decrevit sancta Synodus Tridentina: »Omnes episcopos teneri per seipsos, si legitime impediti non fuerint, ad prae- dicandum lesu Christi evangelium. . . . Archipresbvteri quoque, plebani, et quicunque parochiales vel alias curam animarum habentes ecclesias quocunque modo obtinent, diebus saltem Dominicis et testis sollemnibus plebes šibi commissas pro sua et earum capacitate pascant saluta- ribus verbis.«^ Si vero episcopus assiduis officii sui pastoralis la- boribus, muneribusque occupatus, saepe ad omnem po- pulum šibi commissum concionem habere non potest, tamen tam veterem atque adeo ab apostolicis usque temporibus derivatam rationem adhibere studebit, ut dioecesis suae populiš per litteras pastorales aliquando concionetur. Hanc enim concionandi viam non modo sanctus Paulus apostolus tenuit, sed etiam caeteri apostoli, qui per epistolas absentibus praedicarunt . 3 Quod ad sacri oratoris personctm attinet, sanctissi- mus Pater Leo Papa XIII., antecessorum suorum vestigia premens praesules iussit ecclesiae , 4 ut »caveant huius- modi adeo sanctum ministerium ulli concredere, qui nec sincera Christiana pietate praeditus, nec fervido in Do- minum nostrum Iesum Cliristum amore incensus sit; sine quo aliud profecto non esset orator, nisi aut aes 1 Cone. Colon. prov. 1860. Coli. Lac. Tit. II. cap. XXI. col. 361. — * Cone. Trid. sess. V. cap. 2. de reform. — 3 Acta eccl. Mediolan. studio Achillis Ratti, vol. II. Mediolani, 1890. — 4 Instructio ad Ordinarios ac Supe- riores regulares Italiae de sacra praedicatione. Roma, dalla Segreteria della S. Congregatione de’ Vescovi e Regulari, li 31. Luglio 1894. Reperitur in folio periodieo: Kirchliches Verordnungsblatt fiir die LavanterDioecese. Marburg, 1896. num. VIII. Pag. 1. sqq. ~K 221 »- soiians, aut cijmbalum tinniens (I. Gor. 13, 1), nec nnquam veram divinae gloriae et salutis aetemae animarum zelum habere posset, qui solus et ratio impellens et fmis ultimus evangelicae praedicationis sit oportet. Haec vero Christiana pietas, sacris verbi Dei prae- conibus adeo necessaria. etiam in exteriori agendi ratione fulgeat necesse est, quae cum traditis e suggestu docu- mentis pugnare non debet; nec quidquam iidem prae- seferre vulgare aut mundanum, sed tales se exhibere, ut quisque illos existimet ministros Christi et dispensatores mysteriorum Dei (f. Cor. 4, 1); secus enim, ut s. Thomas Aquinas animadvertit, si doctrina est bona, et praedicator malus, ipse est occasio blasphemiae in doctrinam Dei.« 1 Et cum, ut s. Chrysostomus observat, »exemplo qui non prae- dicat, doctor miserabilis sit«, sollicite curent episcopi, ut moreš sacerdotum plebi fideli offendiculo minime sint. 2 Huic exculto beatissimi Papae Leonis iudicio obse- cundant ss. Patres nec non plausum ingeminat historia. Synodus Turonensis illud maxime šibi persuasit, quod »vita clerici evangelium sit populi«. 3 Quod et sacrosanctum Concilium Tridentinum attestatur, dicendo: »Nihil est, quod alios magis ad pietatem et Dei cultum assidue instruat, quam eorum vita et exemplum, qui se divino ministerio dedicarunt; 4 validiorem enim esse, iuxta verba divi Bernardi, operiš quam oris vocem.« 5 Quapropter s. Hieronymus ecclesiasticum commonet oratorem: »Non confundant opera tua sermonem tuum . . . Sacerdotis os, mens manuque concordent.« 6 Et s. Chrysostomus ani¬ madvertit: »Bene vivendo et bene docendo populum in- struis, quomodo debeat vivere. Bene autem docendo et male vivendo instruis Deum, quomodo te debeat con- demnare.« 7 1 Comment. inMatth. 5. — 2 S. Congregationis Episeoporum et Regularium Instructio ad regni Ilungar. episc. de die 28. Maii 1896. Reperitur in folio pariodico: Kirchliches Verorduungsblatt fiir die Lavanter Diiieese. Marburg, 1896. num. VIII. sect. II. pag. 6. — 3 P. Aegid. Jais, Bemerkungen liber die Seel- sorge. Salzburg, 1843. 5. Aufl. pag. 65. — 4 Sess. XXII. c. 2. de reform. — 3 Serm. 59. in Canticum Cant. — 6 S. Hieronimi ep. LII, ad Nepotianum, cap.. 7. — 7 Homil. 25. in Matth. —K 222 H- Omnis igitur concionator sedulo curet, ut sit singulari vitae innocentia, moribus sanctissimis et divinis instructus virlutibus. »Curate, ut quibus Evangelium ore annuntiatis, vivis operibus exponatis.« 1 »Cum pietate vero et Christi¬ ana virtute etiam scientia sacra coniunctim socianda est; quum apprime compertum sit, atque assidua experientia comprobatum, praedicationem vere sapientem, rite ordi¬ natam ac fructuosam ab iis, qui bonis studiis, praesertim vero sacris, instructi non sint, frustra expectari; eosque cuidam, qua praestant, naturah loquacitati tidentes, qui nihilum aut parum admodum se praeparent, pulpitum ascendere. Hi nimirum nil aliud conticiunt, quam aerem verbe- ranh divinoque verbo contemptum irrisionemque, quin id fortasse advertant, misere conquirunt; quibuš idcirco iure merito convenit minax illud divinum effatum: »Quia tu scientiam repulisti, ego repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi.« (Os. 4, 6). 2 Quemadmodum enim in arca testamenti (Exod. 25, 18) duo illi Cherubim ita collocati erant, ul; semper mutuo se aspicerent: ita vita concionantis doctrinae ex altera parte respondere debet usque adeo, ut vitam doctrina col- lustret, et doctrinam lursus vita corroboret, viresque eidem perpetuo addat. 3 »Verissimum est quod dico, ignorantiam inler et mali- tiam haud magnum exsistere discrimen. Quamquam igno- rantia plus timenda est, si consideratis, eam non solum ignorantem laedere, sed ipsum quoque statum ecclesiasti- cum in contemptionem adducere. Quam ob rem obsecro vos, fratres dilectissimi, ut toto animo in studia incum- batis: scientia namque est sacerdoti velut octavum sacra- mentum hierarchiae Ecclesiae, cuius quidem maxima cala- 1 Pontif. Rom. In ordin. Diac. — 2 Instruct. ad Ordinarios ac Superiores regul. Italiae de sacr. praedic. de die 31. lul. 1894. — 8 S. Caroli Borromaei Pastor, instruct. p. I. c. 2. de disciplina virtutum et vitae innocentia conciona- toris. Vide Nik. Schleiniger, S. J., Das kirchl. Predigtamt.3. Aufl. pag. 30. 223 H— mitas fuit, quod arca Domini in aliorum quam levitarum erat manibus.« 1 Ignorantia enim, mater cunctorum errorum, maxime in sacerdotibus Dei vitanda est, qui docendi officium in populiš susceperunt. 2 Quapropter evolvenda et fovenda continuo sunt, quae iam ante sacerdotium initum quasi iacta sunt a praedicatore semina. Presbyter vero initiatus sit seu scriba doctus in regno coelorum similis patrifami- lias, qui de thesauro suo profert nova et vetera. (Matth. 13, 52). Thesaurum nobilem scientiae šibi solerter con- gerat et adhuc illum in dies adaugeat veteribus aggre- gans nova. Si enim de thesauro, qui iam naturah mentis tristi debilitate minuitur, pedetentim depromitur et nihil novi infertur, thesaurus mox in miseram decrescet penu- riam atque in flebilem vertetur paupertatem. Demum tališ orator similis apparebil oleae excussae, in qua paucae tantum olivae remanent, et vili, in qua linita vindemia, adhuc racemi pendent rarius. (Is. 24, 13). Quid, si magister bonus increpans te vituperet dicendo: Tu es magister in Israel et haec ignoras f Si autem gnarus es sacrae ecclesiasticaeque doc.trinae, tune poteris fortiter dicere: Amen, amen dico tibi , quia quod scimus, ioquimur. (Ioan. 3, 10—11). Vis magnus esse orator in ecclesia Christi? Volo! Qui feeerit et docuerit, hie magnus vocabitur in regno coe¬ lorum. (Math. 5, 19). In sermonibus concinnandis iustus labor adhibendus est, ut assumpta veritas solide probetur, ut fideles propo- sitas doctrinas suae memoriae imprimere possint. Munus gravissimum diligentissimam reguirit praeparationem. Assidue tela paranda, cui cum hoste validissimo assidue committenda est pugna. 3 Sacram seripturam, praestantis- simos eius interpretes, sanetorum patrum, qui doctrinam 1 Confr. Commentarium in litt. encycl. super saera praedicatione, auetore Francisco Haar. Paderbornae, 1806. pag. 10. — * C. I. C. can. 1. d. 38. — s Cone. prov. Colon. 1860. Coli. Lac. Tit. II. cap. XXI. col. 362. —K 224 *- coelestem tam alte imbiberunt, tanta fundunt ubertate tantaque vi eructant, praestantiorum etiain, quibus ecclesia abundat, doctorum et ascetarum libros, multum et assidue orator legat oportet, ut copiose et graviter ad populum verba facere possit. Calamo nunquam non armatus egre- gios perlustret libros. »Nillegit, quod non excerperet«, memo- riae prodidit Plinius iunior de avunculo suo. 1 S. Damasus P. »lectionem sine stilo somnium putabat.» 2 Et Herder habet: »Excerpte sind die Zellen, in denen die Bienen den Honig bereiten.« 3 Lectioni adiungenda estetiam meditatio,qua ea, quae in- tellectu percepimus et memoria tenemus, alte in animum descendant eumque commoveant et incendant, quum pec- tus sit, quod facit disertos, nec facile alios inflammet, qui friget ipse. Qua in meditatione ita religiose sese afficere conabitur, ut audientium animos mentesque ad illum ipsum pietatis affectum, sancteque agendi ardorem, quantum in se est, excitet. Cum vero praedicandi munus nec proprio labori, nec humanae scientiae aut eloquentiae, sed divinae vir- tuti, ac Spiritus sancti gratiae inniti concionator intelligat, diligentissime šibi cavendum existimabit, ne mortali culpa affectus Spiritum sanctum contristet (Ephes. 4, 30), neve incurrat obiurgationem prophetae: Peccatori dixit Deus, quare tu enarras iustitias meas, et assumis testamentum meurn per os tuum ? (Ps. 49, 16). Quapropter caveat con¬ cionator, ne hominum laudes vel applausum venari videalur et fugiat tamquam pestem omnem ambitionem, omnemque illius suspicionem: » Ita loquimur non quasi hominibus placentes, sed Deo, qui probat corda nostra. Neque enim aliquando fuimus in sermone adulationis, nec quaerentes ab hominibus gloriam, neque a vobis, neque ob aliis. (I. Thess. 2, 4—6). Christianus orator videlicet non ad sui ingenii ostentationem, sed ad praedicandum Christum crucifixum 1 Hettinger, Timotheus, 22. Brief. — ’ S. Hier. epist. sel. Lib. I. epist. 28. Tyrnaviae, 1762. — 3 Hettinger, loc. cit. —-K 225 — est vocatus. (L Cor. 1, 23). Puram igitur et sanctam iterum iterumque eliciant intentionem, ut solius Dei, non suam quaerant gloriam, nec aliud sudoris praemium, nisi animarum salutem. Ut autem ad huiusmodi praedicationis officium salubriter exequendum praeco recto animetur et agatur špiritu, divinum haud intermittat in-vocare veri- tatis doctorem ac Paraclitum, qui solus claves habet ape- ritque, quando vult, et potens est, ut verbis suis se insi- nuet fidelibus et corda perpenetret auditorum. 1 Quum igitur sacerdos dotes necessarias šibi com- paraverit et ad opus suum satis praeparaverit, alacri et prompto animo ingrediatur magnum divini verbi praedi- candi ministerium. Res vero, quae materiam propriam constituunt sacrae praedicationis, his divini Redemptoris verbis continentur: Praedicate evangelium . . . docentes eos servare omnia, quaecumque mandavi vobis. Quae verba enarrans Angelicus Doctor scribit: »Praedicatores debent illuminare in credendis, dirigere in operandis, vitanda manifestare, et modo comminando, modo exhortando, hominibus salutaria praedicare.« 2 Sacrosanctum Conci- lium Tridentinum Jaudat »annuntiantes eis vitia, quae eos declinare et virtutes, quas sectari oportet, ut poenam aeternam evadere et coelestem gloriam consequi valeant.« 3 Sed multo amplius summus pontifex Pius IX. id decla- ravit, haee scribens: »Non semetipsos, sed Ghristum crucifkum praedicantes, sanctissima religionis nostrae dogmata et praecepta, iuxta catholicae Ecclesiae et patrum doctrinam gravi ac splendido orationis genere, populo clare aperteque annuntient; peculiaria singulorum ofticia accurate explicent, omnesque a llagitiis deterreant, ad pietatem inllamrnent, quo fideles Dei verbo salubriter refecLi, vitia omnia declinent, virtutes sectentur, atque ita aeternas poenas evadere et coelestem gloriam consequi valeant.« 4 Ex quibus manifesto liquet, symbolum, deca- 1 Cono. prov. Prag. an. 1860. Tit. II. cap. VI. Coli. Lac. Tom. V. col. 449. — Kirtthl. Vemrdnungs-Illatt fiir die Lavanter IPocese de die 1. lan. 1900. I. num. 1. pag. 5—8. — 2 Cornment. in Matth. 5. — 3 Sess. V. cap. 2. de reform. '— 4 Litt. encycl. Pii IX. de die 9. Novembris 1846. 15 -K 226 >}~ logum. ecclesiae praecepta, sacramenta, virtutes et vitia, varia hominum officia pro conditionis cuiusque varietate, hominis novissima, aliasque id genus aeternas veritates ordinariam debere sacrae praedicationis materiam con- stituere . 1 Hinc et Synodus Colocensis per salutem immortalium anirnaram cunctos fidelium pastores obsecrat et monet, ut exponant vel maxirne dogmata fidei, atque ex his deducant moralia praecepta christianae vitae. Cavendum, ne praecipua quaedam religionis divinae dogmata per plures annos intacta maneant; immo de quibusdam veri- tatibus fidei, uti de redemptionis beneficio, de sanctifi- cantis gratiae pretio, de Missae sacrificio, de Eucharistiae et poenitentiae sacramento, de cultu B. Mariae Virginis aliorumque sanctorum, de recto indulgentiarum usu, de hominis destinatione et fine, de pretio animae, de novissimis et similibus frequentius agendum est. Re- spicienda sunt etiam praesentis aetatis vulnera, et ideo contra inobedientiam, discordiam, detractionem. festorum profanationem, indifferentismum saepe insurgendum est . 2 — Quapropter episcopi sint »continenter adviligantes, ut iis dicendis rebus inhaereat orator, quae sacrae praedi- cationi proprie conveniunt .« 3 Atqui kae gravissimae materiae sacrae 'praedica¬ tionis a multis praeconibus indignum in modum negli- guntur, qui quidem quaerentes, quae sua sunt, non quae lesu Ghristi, ac probe noscentes, hasce materias ad popu- larem auram, quam expetunt, šibi conciliandam magis prae aliis idoneas nequaquam esse, eas omnes, praesertim in concionibus quadragesimalibus et quibusdam aliis celebrioribus anni sollemnitatibus, consulto praetereunt, unaque cum rebus earum nomina permutantes , antiquis concionibus novum aliquod genus praedicationis suffi- ciunt, quas moralcs collationes, falso sensu acceptas, vo- 1 Instruct. ad Ordinarios ac Superiores regul. Italiae de eacr. praedic. de die 31. Iul. 1894. — * Cone. prov. Coloc. an. 1863. Tit. VI. cap. IV. Coli. Lac. Tom. V. col. 698. — 8 Instruct. ad Ordinarios ac Superiores regul. Italiae de sacr. praedic. de die 31. Iulii 1894. —K 227 >s- ■cant, qui.bus mens auditorum, vel potius phantasia, otiose permulceatur, non vero voluntas salubriter permoveatur pravique reformentur moreš. Eiusmodi praecones nimirum non adverlunt, con- ciones quidem morales omnibus, polemicas vero collati- ones plerumque paucis tantum prodesse, cum collationibus populus vix ab eflraenalis animi cupiditatibus, sed ad summum una alterave mentis singulorum aberratio cor- rigatur. — Nec vero ideo collationum polemicarum usum damnandum existimamus, quae admodum utiles, immo etiam necessariae, tot inter errores contra religionem sparsos, quandoque esse possunt. Sed omnino a christianis snggestibus vaniloquia illa arcenda sunt, quae de theore- ticis potius, quam practicis pertractant; de civilibus potius, quam religiosis, maioris videlicet speciei, quam fructus, quae proinde ephemeridum palaestris aulisque academicis apta torte erunt, at vero a loco sancto prorsus absona . 1 Quod ad polemicos sermones attinet, sunt hi t quidem identidem necessarii, ast cuiusvis humeri onus non sunt, sed solummodo robustiorum. Immo ipsi maxime strenui oratores magna debent prudentia uti. Huiusmodi enim apologiae in iis tantummodo locis, iisque temporibus, alque iis auditoribus faciendae sunt, qui vere illis egeant, et a quibus aliquod spirituale emolumentum reipsa sperari possit. Has vero apologias ea decet ratione fieri, ut earum demonstratio in doctrina sacra potius, quam in humanis seu naturalibus argumentis, solidissime fundetur; tali demum sapientia ac perspicuitate elaborari, ut periculum evitetur, ne in quorumdam auditorum mentibus altius delhd errores inhaereant, quam oppositae veritates. Prae- sertim vero cavendum est, ne frequentior, quam par est, huius apologeticae praedicationis usus aestimationi noceat et desiderio moralium concionum, quasi istae inferioris ordinis ac minoris momenti sint, quam polemicae. Orato- rem sagacis mentis nunquam non effugiat, quod fre- 1 Instruct. ad Ordinarios ac Superiores regul. Italiae de sacr. praedic. ■de die 31. Iul. 1894. 15 * —K 228 H-- quenter auditores, qui apologetica praedicatione magis- alliciuntur, moralibus concionibus tamen prae caeteris indigeant, cum culpis vitiisque potias, quam fortasse vulgaris populus, abundare solent. Si plerique in thematum Iraciandorum selectione abusus deflentur, plerique alii, et quidem haud minus graves, sunt in ipsa thematum, tractatione deplorandi. Circa quam haeč praeclara documenta tradit idern s. Doctor Aquinas: »Ut vere sit lux rnundi, tria debet habere praedicator verbi divini: priinum est stabilitas, ut non deviet a veritate; secundum est claritas, ut non doceat cum obscuritate; tertium est utilitas (seu recta intentio), ut quaerat Dei laudem et non suam,« 1 »Sed heu, triste infortunium! Plerarumque hodie concionum forma non solum ab evangelica perspicuitate et sirnpiicitate longe abest, quam illa constanter praeseferat; sed etiam obscuris ambagibus tota obvolvitur, et in abstrusis argu- mentis, communem populi captum excedentibus, versatur, ut illud propheticum effatum in mentem subeat, hic oppor- tune repetendum: Parvuli petierunt panem , et non erat, qui frangeret tis.« (Thren. 4, 4). 2 »Quidam praedicatores haud immerito velut nubes esse dicuntur, quae in alto aere circumferuntur, iuxta illud Isaiae: Qui sunt isti, qui ut nubes volant. (Is. 60, 8). Sed, ut apposite agricola quidam inquit. quo altiores- sunt nubes, eo ininor est pluviae spes. Similiter quando praedicatores alto in aere volant, sublimiora dicendo, ab¬ est spes aquarum salutis.« 8 Quod autem peius est, ille divinus character concio¬ nibus abest, ille christianae pietatis habitus, illa sancti Spiritus unctio, per quam praeco evangelicus sernper de se ipso profiteri et possit et debeat: Sermo meus et praedicatio mea non in persuasibilibus humanae sapi- entiae verbis , sed in ostensione spiritus et virtutis. (I. Gor. 2, 4). Sacra scriptura praecipuus sacrae eloquentiae lons 1 Comment. in Matth. 5. — 2 Instruct. ad Ordinarios ac Superiores regu). Italiae de sacr. praedie. die 31. Iul. 1894. — 3 . Lettre s. Frane. Sal. sur la vraie maniere de precher, num. 13. Confer Franc. Haar, op. cit. pag. 33. --K 229 — sit oportet, quemadmodum sumraus pontifex super cathedram Petri sedens, nuper gravissimis verbis, quae huc referre opportunum putamus, edocebat: »Haec propria et singularis sacrarum scripturarum virtus, a divino aftlatu Spiritus sancti profecta, ea est, quae oratori sacro aucto- ritatem addit, apostolicarn praebet dicendi libertatem, nervosam victricemque tribuit eloquentiara. Quisquis enim divini verbi spiritum et robur eloquendo refert, ille non loquitur in sermone tantum, sed et in virtute et in Špiritu sancto et in plenitudine mulia (I. Thess. 1, B); vivus est enim sermo Dei et efjica.x, et penetrabilior omni gladio ancipiti, et pertingens usque ad divisionem auimae et spi¬ ritus.« (Hebr. 4, 12). 1 Itaque fas non est, negligere »fontem aquae vivae« et ex humanae sapientiae »cisternis dissipatis« (Ier. 2, 13) suam eloquentiam haurire potius, quam divinitus inspiratas sacrorum librorum sententias afferre. »Non solum enim nihil eis sapientius, veram etiam nihil eloquen- tius mihi videri potest.« 2 »Est ergo pessimus sacrae eloquentiae abusus, religiosa themata unice ob praesentis vitae rationes, quin de tutura vel mentio fiat, passim pertractare, commoda recensere a Christiana religione mundo allata, et officia dissimulare, divinum redemptorem ut egregium ipdavttpcojrov pingere, et eius, ut iudicis aeterni, iustitiam praeterire.« 3 Tempus profecto miserum, quod futurum s. Paulus vaticinatus est: E/rit enim tempus , cum sanam doctri- nam non sustinebunt, sed ad sua desideria coacervabunt šibi magistros , prurientes auribus (II. Tim. 4, 3); qui nimirum aures pruriunt auditorum, haud salubriter con- tristari poterunt ad poenitentiam corda eorum. »Auditores e templo exibunt, quales illuc intraverant, sicut ludaei, qui omnes quidem mirabantur, sed non omnes conver- tebantur.« 4 1 Lit. encycl. Leonis XIII. „Providentissimus Deus“ de studiis Scripturae sacrae, de die 18. Novembris 1893. — 2 S. Aug. De doctr. christ. lib. IV. ■c- 6. n. 9. — 8 Card. Bausa, archiep. Floreut. ad iun. cler. suum, 1892. — 4 S. Aug. in Matth. 19, 15. —H 230 a— Nos ergo, fratres charissimi, non adulteramus verbum Dei, sed ex sinceritate, sed sicut ex Deo, coram Deo, in Christo loguimur. (II. Cor. 2, 17). Caput XXIX. De catechizandis parvulis. ancta mater ecclesia ut adultis prospiciens a prae- dicando verbo Dei, ita etiam iuventuti coelesti doctrina imbuendae inde a primordiis singularem navavit operam. Noverat cjuippe illud Siracidis eloquium: Filii tihi suni, erudi illos d curva illos a pueritia (Sir. 7, 25); noverat exemplum Salvatoris parvulos advocantis, amplexantis ac peculiari discipulorum curae soliemni verbo commendantis: Qui susceperit unum parvulum talern in nomine meo, me suscipit (Matth. 18, 5); noverat ad instar cerae molles esse parvulorum animas, formam, quam imprimere libet, facile suscipientes, et proinde terram bonam et optimam seminanti verbum Dei praebentes. Quo minus idcirco scholae, quae historia quoque teste e sinu ecclesiae prodierunt et ea protegente et dirigente floruerunt, ab ipsa separari possunt et avelli, prout tem- poris iniuria et saeculi impietas passim tentarunt, et quO' magis ecclesia officii nec non iuris a Deo accepti šibi conscia scholas omnes, in quibus catholica instituitur et educatur soboles, suae directioni et inspectioni subiectas esse profitetur: eo maiorem haec ipsa ecclesia in eru- dienda iuventute šibi commissa urget sollicitudinem et solertiam. 1 1. Quod est ergo pensum a catecheta persolvendum ? Erudire jilios et curvare a pueritia, vel quod idem est: parvulos in religione Christiana instituere atque eorum moreš ad calles Christi ordinare. De catechistae certe urente urgenteque cura loquitur apostolus Paulus, dicendo: 1 Cone. Prov. Pragen. 1860. Tit. II. cap. VI. Coli. Lac. Tora. V. col. 449. -«■231 *- Filioli mei, quos iterum parturio, doneč formetur Christus in vobis. (Gal. 4,19). Catecheta pueris praedicat Christum et hunc crucifixum, doneč induant illum et dein etiam proficiant, sicut puer Iesus proficiebat sapientia et aetate et gratia apud Deum et homines (Luc. 2, 52), et doneč bene sint in religione divina instituti, ut omnes. discipulos audi- entes, super prudentia et responsis eorum stupeant. (Luc. 2, 47). Prouti aedificantes novos muros Ierusalem una mami sua faciebant opus suum, altera • autem tenebant gladium (II. Esdr. 4, 17), repellentes hostium impetus, ita nunquam in allum consurget templum Dei, quod est in pueris, nisi ex una parte funditus instruantur in religione, et ex altera parte caute custodiantur, ne inimicus homo in agrum novalem seminet zizania. (Matth. 13, 28). »Infantes et pueri bonis moribus et exercitiis educati,« ait s. Pius V., »quasi sernper vitam pudicam, honestam et exemplarem ac aliquando sanctam agunt; e converso autem, qui incuria vel ignavia non sunt educati, per- saepe ducuntur in exitium et, quod peius est, secum ducunt plures in interitum«. 1 2. Cura institutionis religiosae incumbit animarum pastoribus; hos sollicitos esse oportet, ut iuventus cuiuscumque conditionis et sexus nedum in tidei ele- mentis, sed pleniori sanctissimae religionis cognitione sedulo excolatur. Cone. Trid. decrevit: »Episcopi saltem Dominicis et aliis festivis diebus pueros in singulis parochiis tidei rudirnenta . . . diligenter ab iis, ad quos spectabit, doceri curabunt, et si opus sit, etiam per censuras ecclesiasticas compellent. non obstantibus privilegiis et consuetudinibus.« 2 * Ad quae observat doctissimus Papa Benedictus XIV.: »Dno potissimum onera a Tridentina Synodo curatoribus anima¬ rum sunt imposita: alterum ut testis diebus de rebus divinis sermonem ad populum habeant; alterum ut pueros et 1 Constit. „Ex debito pastoralis 6. Oct. 1571. P. Ant. Pagi, Bre- viarium kistorico-chronologico-criticum. Antverpiae, 1753. Tom. VI. pag. 705. ■— 8 Sess. XXIV. cap. 4. de reform. —K 232 H— rudiores quosqne divinae legis fideique rudimentis in- forment.« 1 Quod officium etiam Synodi particulares pastoribus sedulo imponunt. Synodus Gandavensis (1613) habet haec,: »Parochos et quoscunqne alios, quos ea cura (iuventutem debite catechizandi) tangere debet, rogamus et obsecramus per viscera misericordiae Dei et cum obtestatione divini iudicii, ut linic officio suo serio satisfaciant«. 2 Synodus Osnabrugensis (1628) edicit: »Parochitradendae christianae doctrinae et explicandi catechismi studium šibi habeant cordi accurae«. 3 Itidem constituit Cone.Ultraiectense: »Omni itaque diligentia minislri ecclesiae in id ineumbent, ut parvuli mature rudimentis fidei imbuantur. Ad tramitem eorum, quae Cone. Tridv mandat, haec Synodus deeernit et praecipit, ut pastores et reetores ecclesiarum parochi- alium singulis diebus Dominicis, ac bis ad minus infra singulas hebdomades, pueros elementa fidei et obedi- entiam erga Deum et parentes diligenter doceant, vel a cooperatoribus in sacro ministerio doceri curent.« 4 3. Tribus praecipue virtutibus debet catecheta esse armatus atque ornatus, quibus in munere suo mire iuvatur, humilitate scilicet, charitate et patientia. JSfih.il puero in- firmius; debilis est corpore, debilior mente. Non miratur nostram scientiam, non obstupescit ob sapienter dieta. Caveatis ergo putare, quasi negotium catechetae minoris sit momenti, cum ipse Christus dicat: Sinite parvulos venire ad me (Marc. 10, 14), quibus verbis praecellentiam catecheseos nobis exemplo suo indicavit et commendavit. Atque puerorum matres auseultantes verbis Salvatoris et obtemperantes ipsis: offerebant illi parvulos, ut manus eis imponeret et oraret. (Marc. 10, 13; Matth. 19, 13). Quapropter viri celeberrimi, excellentes sanctitate et scientia egregii, de cathedris suis descendentes, ad par¬ vulos se inclinabant, porrigentes illis lac et invitantes eos 1 Constit. „Et si miuime" (De doctrina christ. populiš tradenda) de die 7. Febr. 1742. — 2 loh. Renninger, Pastoraltheologie § 143. Edidit Fr. Gop- fert, Freiburg im Breisgau, 1893. — * 7 8 loh. Renninger, Pastoraltheologie loc. cit. — * Syn. Ultrai. 1865. Titul. 111. cap. VI. Coli. Lac. Tom. V. col. 809. -M 233 *- ad degustandum illam cibum coelestem, quem ipsi gušfu dulci praegustaverunt. tllustri Ioanni Gerson, doctori chri- stianissimo, solatio fuit, quod fas l'acullasque ei esset, scribendi librum »de parvuiis ad Christum trahendis«, in quo pectore et corde has effudit voces: »O piissime lesu, quis ultra post te verecundabilur esse humilis ad parvulos? Quis tumescens et elatus de sua vel magni- tudine vel scientia parvitatem deinceps parvulorum, igno- rantiam vel imbecillitatem audebit aspernari, quando tu, qui es Deus benedictus in saecula, in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae Dei absconditi. usque ad castissimos parvulorum amplexus beata brachia mansuetus inclinas atque circumligas.« 1 Inde a temporibus s. Augustini, qui libellum »de catechizandis rudibus« in lucern protulit, et a cateche- sibus s. Cyrilli Hieros.. quas nobis perspicuitas et facilitas sermonis non minus, quam elegantia styli commendant, per decursum temporis viri ingenio perspicui catechesi in ecclesia semper favebant. S. Carolo Borr., s Vincentio Ferr., s. ignatio Loy., s. Francisco Xaver., Rob. Bellarmino, s. Francisco Regis, s. Vincentio a Paulo, s. Francisco SaL, s. Josepho Calas., s. Alphonso Ligu., Don Bosco aliisque institutio puerorum in deliciis erat. Beatus Canisius cate- cbismis suis practicis universam. ut ita dicam, lustravit ecclesiam, et Catechismus romanus fundamenla iecit nostrae disciplinae. Patres Concilii Vaticani in conliciendo schemale catechismi parvi serio occupabantur, cum decreto pontilicio concilium ob iniurias temporum suspende- retur. Nostris demum diebus Austriae Episcopi in comitiis iterum iterumque congregali,magnum opus et arduum assi- duis deliberationibus conlecere,cum post novem annos(l885 usque 1894) laboris, novum ederent catechismum, supra fundamentum catechismi beati Canisii uberius exaratum. 4. Catechesis negotium charitatis est. Quam constans fuit in pueros amor boni Magistri, qui convocabat pueros et indigne tulit, cum discipuli offerentes infantes incre- 1 Ioh. Renninger, Pasloraltheologie loc. cit. —K 234 >f- passent, qui extendit et imposait manus super ilios, quasi defendens thesaurura suum pretiosum, qui et severo vultu comminatus est cuivis, qui torte scandalizaverit unum de pusillis istis! Non minori amore quam Magister divus Paulus prosecutus est catechumenos suos. Scribit enim Corinthiis: Si decem millia paedagogorum habeatis in Christo, sed non mulios patres. Nam in Christo lesu per Evangelmm ego vos genui. (t. Gor. 4, 15). Sed non tantum patris, sed simul et matris charitate fovebat apo- stolus catechumenos suos, tanguam si nutrix foveat jilios suos. Ita desiderantes vos, cupide volebamus tradere vobis non solum Evangelium Dei, sed etiam animas nostras, guoniam charissimi nobis facti estis. (I. Thess. 2, 7. 8). Nihil enim magis pueros incitabit ad amorem Christi eiusque imitationem, quam si catecheta diligit Deum, et si propter Deum amat et discipulos suos. »Nulla enim maior est ad amorem invitatio, quam praevenire amando, et nimis durus est animus, qui dilectionem si nolebat impendere, nolit rependere.« 1 Quapropter paedagogus tanquam pastor bonus amat oves suas, et proprias oves vocat nominatim, et animam suam ponit pro ovibus suis; agnelli iterum co- gnoscunt eum et scientes vocem eius sequuntur illum, sed et sentiunt amorem cordis eius. (Ioan. 10, 1—15). In his enim oculus infantis argutus et cor eius molle. 2 Si vis amari, ama; non enim potest incendere quemquam, qui ipse non ardet, »nec bene auditur, qui non bene diligitur.« 3 Magister sit exemplum discipulorum in verbo, in conversatione, in charitate, in Jide, in castitate. ( 1 . Tim. 4. 12). Puer enim magis oculis quam auribus auscultat, et de his, quae videt, vivit, quod quidem ei periculum interdum creat, sed et potest esse magno emolumento. Exemplo, pietate et zelo trahe puerum, et curret post te in odorem religionis chri- stianae, et laetus subiiciet humeros infirmos iugo suavi. Qui non diligit pueros, ne subeat unquam onus catechuandi! 1 S. Augustin. De catech, rudibus. eap. IV .— 2 Franz Hettinger, Tiraotheus, 31. Brief. 2. Aufl. besorgt von Alb. Ehrhard. Freiburg im Breisgau, 1897. — ’ S. Gregorius Magnus apud Aegid. Iais, Bemerkungen iiber die Seel- sorge. Salzburg, 1843. 5. Aufl. pag. 100. —K 235 H~ 5. Cliaritas patiens est, benigna est. (I. Cor. 13, 4).. Ministri ecclesiae solliciti sint, ut in omni charitate et pa- tientia instructionem ad captum tenelli ingenii accom- modent. Praecipuam vero operam in eo collocent, ut pueri bene attendant ad ea, quae explicantur, ut propositis ex- planationibus, exemplis, comparationibus, auditae veritates spiritui et cordi alte inhaereant, et indicato practico usu, moribus quotidie explicentur. 1 Parvulus non facile per longius tempus ad eandem rem aures praebet attentas. Paedagogus placida patientia ita portet catecheseos onera, ut parvulos iterum iterumque commoneat, eandem rem in dies repetat, eorum mentis inopiae succurrat et inepta responsa corrigat. In cate- chetis non raro reprehendunt, quod pueros continuo vitu- perent arguantque, ita ut magis videantur puerorum esse tyranni, quam agricolae patienter expectantes pretiosum fractum educationis suae. (tac. 5. 7). In pueris mox per idearum associationem lit connexio inter morosum et dif- ficilem magistram et inter religionem, quam ipse com- mendat. Cum igitur pueri aegre ferant magistrum, etiam religionem non laudabunt neque amabunt, atque paulatim omnem spem abiicientes, quod possint quando oflicio suo satisfacere, fiunt falsi et obdurati. Puer etiam non reprehendatur in primo momento, cum magister sicut et puer adhuc sint turbatae mentis. Tempore opportuno clarius poterit cognoscere culpam, commodiusque confiteri. Nihil magis nocet auctoritati paed- agogi, quam si perturbatus corrigit puerorum moreš, dum necessario magni semper pendunt discipuli magistri pati- entiam. Nunquam reprehendatur puer, nisi etiam verbum benevolentiae adiiciatur, ex quo elucet, quod magister de moribus pueri adhuc non desperet. Omni laude abstinere in schola, catechesis crudelis est. Dominus laudabat servum bonum et fidelem, sed et divus apostolus celebrabatCorinthios: Laudo vos, inquiens ,fratres, quod praecepta mea tenetis. (I. Cor. 11, 2). Laudemus ergo Syn. Ultraiec. 1865. Tit. III. cap. VI. Coli. Lac. Tom. V. col. 809. -K 236 >»•— et nos discipulum bonum, sed nunquam eum adulemur. Laus enim bene merita pueri vires erigit eiusque incitat mentem, adulatio autem facit puerum enervem, socioram autem eius animos exasperat iniusta laus catechetae. In patientia vestra possidehitis anima-s vestras, dicit Dominus (Luc. 21, 19); sed, animas quoque adolescentium vobis commissorum, quia proverbium est: Adolescens iuxta viam suam, etiam cum senuerit, non recedet ab ea. (Prov. 22, 6). 6. In institutione religiosa catecheta semper sequatur catechismum ab auctoritate ecclesiastica praescriptum et introductum. Non licet ei hunc libram respuere et alio quopiam iuxta arbitrium suum uti, cum et hic sicut ubique verissimum est, quod multo melior sit obedientia , quam stultorum victimae, qui nesciunt , quid faciunt mali (Eccl. 4, 17), quod nimirum disciplinam ecclesiasticam turbant. Idem catechismus in scholis et in domibus sit oportet, quod unitati ecclesiae et fidei quam maxime correspondet. »Thesaurus mentis memoria«, dicit Cicero. 1 Catechetae curae est, ut huic thesauro infantis totum recondat cate¬ chismum. Puer catechismum ediscat oportet, sed et cate¬ cheta. Quae et qualis est enim persona magistri, qui assidue consultat libram, dum a pueris quaerit, ut e memoria pro- ferant responsa? Pueris non concedatur, ut ad interroga- tionem propriis verbis respondeant, sed strenue catechismi verbis utantur, cum nimirum eadem verba postea in con- cionibus et in institutione Christiana multoties repetantur, altius in dies memoriae imprimuntur. Sed et interrogatio verbatim proponatur oportet, ne inusitata interrogatione turbetur et disgustetur puer, qui forsan bene edidicit lectionem. Non tamen liber catechismi est, qui pueros edocet et educat, sed catechetae persona. Ipse enim, si est in ne- golio suo versatus atque pius zelator pro animabus tenelli gregis, verbo vivo, sana doctrina et benigna oratione pue- rorum animos alliciet ad religionem. 2 1 Franz Hettinger, Timotheus, 31. lirief. — 2 Franz Ilettinger, Timo- theus loc. cit. ■* 237 »- Vivus est enim ser mo Dei, et ejficax , et penetrabilior omni gladio ancipiti , et pertingens usque ad divisionem ani- mae et spirituš, eompagum quoque ac medullarum. (Hebr. 4, 12). Catecheseos namcjue non est, ut infantulis propinet cognitionem naturalem, sed supernaturalem fidem et chri- stianam vitam. IIoc est verbum fidei, quod praedicamus. (Rom. 10, 8). Catechesis itaque characterem religiosum habeat oportel, ipsa est negotium pastoris, est functio ec- clesiastica. Non sufticit, ut puer catechismum mechanice ediscat, sed necessarium omnino est, ut, in quantum id possibile est, ea intelligat, quae discit. Catechetae ergo explicationis incumbit tabor, qui tamen non longis, doctis, contortis et confusis orationibus, sed potius tingua simplici, quam lo- quuntur pueri, brevibus sententiis et vi vidiš comparationibus, e vita quotidiana depromptis, bene absolvitur. »Commen- damus catechistis, ut catechismi expositio non sine praevia praeparatione super rebus ea vice tractandis suscipiatur, eaque fiat in sirnplicitate sermonis, stylo et eloquio, quam- vis accurato et non inarnoeno, perspicuo tamen et facili, atque imprimis accommodato captui puerorum, et, quantum fieri potest, brevi.« 1 Quum tamen civiles leges non ubique satis favent institutioni religiosae iuventutis et educationi, operam omnem impendent catechetae et animo elaborabunt inde- fesso, ne pusiltus grex detrimenti quid patiatur. »Quid maius«, quaerit ille grandiloquus s. Joannes Chrysostomus in sexagesima homilia in Matthaei caput 18., »quam animis moderari, quam adolescentutorum fingere moreš?« Et respondet: »Omni certe pictore, omni certe statuario ceterisque huiusmodi omnibus excellentiorem hunc duco, qui invenum animos fingere non ignoret.« Communicet autem is, qui eatechizatur verbo (Dei) ei, qui se catechizat, in omnibus bonis (Gal. 6, 6), etiam in bono exempto, a magistro praestito! 1 Cone. Plen. Americae Latinae in Urbe celebr. 1809 nutn. 710. Romae, 1000. — Wort- und Sacherklarung des Katechisraus. Kirchliches Verord. Blatt fiir die Lavant. Diocese de die 1. lan. 1901. pag. 4—7. -M 238 »- Caput XXX. De praelectione pericoparum. ontificale romanum in ordinatione clericorum hodi- edum adhuc praesupponit varios libros lectionarios, qui quondam existebant, nune vero separatim non eduntur in lucern. In ordinatione exorcistarum ordinando traditur »liber, in quo seripti sunt exorcismi«; in ordinatione leclorum traditur ordinando »codex, de quo lecturi sunt«; in ordinatione subdiaconi traditur ordinando »liber Epi- stolarum« et in ordinatione diaconi et presbyteri »liber Evangeliorum.« Primitus lectiones infra Missara ex paginis sacrae serip- turae ipsis legebanlur. Cum vero cerlus ordo pericoparum pro singulis diebus festivis et vari is anni ecclesiastici tem- poribus est introductus, pericopae in Leetionario collige- bantur. Primam Lectionarii confectionem theologi medii aevi s. Hieronyrno comrnuniter adseribebant. Codex complectens tum Evangelia tum alias sacrorum bibliorum lectiones Plenarium nuneupabatur, quod pede- tentim in varias linguas vernaculas est translatum. Sed excellentia Evangeliorum causa faeta est, quod interdum ipsa Evangelia tanlum propriam efficiebant collectionem, Evangeliarium vel Evangelistarium dictum. 1 Etiamsi Evangelium semper in ecclesia habeat primas partes, tamen Epistola cum Evangelio iungatur decet. 2 Ut enim discipuli praecurrebant Dominnm, ita et in liturgia discipulorum verba verbis Domini praecurrant: iustum est et salutare. (Luc. 10, 1 sqq). Hoc iamex canone AposLolorum 10. colligitur: »Omnes fideles,qui conveniunt in sollemnitatibussacris ad ecclesiam, et seripturas apostolorum et Evangelium audiant. Qui autem non perseverant in oratione, usque dum Missa peraga- tur, nec sanctam communionem percipiunt, velut inquietu- dinesecclesiaecommoventesconvenitcommunioneprivari.» 3 1 Ioseph Cardinal IIergenr6ther,,Kirchenlexikon, Tom. VIL col. 1691 et sq. — “ Dr. Val. Thalhofer, Liturgik. Freiburg im Breisgau, 1890.11. 87 et sq. — * In Decr. Gratiani c. 62. (Omnes) de consecr. d. 1. --K 239 >*— Iiuc referri solent a viris rei liturgicae peritis verba s. Jgnatii Martyris: »Confugiens ad Evangelium tamquam ad corporaliter praesentem Christum, et ad apostolos tam- quam ad praesens ecclesiae presbyterium«; 1 nec non s. Augustini: »Audivimus Evangelium quasi praesentem Do- minum, nec dicamus: 0 illi telices, qui eum videre potu- erunt! . . . Quod enim pretiosum sonabat de ore Domini, et propter nos scriptum est et nobis servatum, et propter nos recitatum et recitabitur etiam propter posteros no- stros, et doneč saeculum finiatur.« 2 Evangelium cum Epistola enim pars est integra li- turgiae sacrae Missae, ita ut quondam fuerit officium ea audiendi sicut etiam concionem. Ut itaque priscis tempo- ribus ecclesiae, sic etiam medio aevo Epistolae vel Lec- tiones simul cum Evangelio infra Missam ex ambone versus populum legebantur, ergo certe etiam in lingua ver- nacula. 3 S. Thomas Aquinas, exponens liturgiam Missae, habet: »Praemittitur (celebrationi mvsterii Missae) instructio fidelis populi...Quae quidem instructio dispositive quidem fit per doctrinam prophetarum et apostolorUm, quae in ecclesia legitur per lectores et subdiaconos ... Perfecte autem popu- lus instruitur per doctrinam Christi in Evangelio con- tentarn ... Sic igitur populo praeparato et instructo con- sequenter acceditur ad celebrationem mysterii.« 4 Nemo est, qui non videat, hanc instructionem populi factam esse per lectionem Epistolae nec non Evangelii in lingua vulgari, cum alias vix potuerit esse ad instructionem erudi- tionemque fidelis populi. ITuic usui certe patrocinantur etiam verba sacrosancti Concilii Tridentini: »Ne coelestis ille sacrorum librorum thesaurus, quem Spiritus sanclus summa liberalitate hominibus tradidit, neglectus iaceat.» 5 In libro liturgico, qui sacerdotibus concionatoribus ecclesiastica potestate et auctoritate porrigitur, ut eodem utantur in legili, Evangelium semper praecedit Epistola, 1 Af- quapropter fas non est praedicatori, ut omissa lectione Epistolae, Evangelium tantum legat, sua fretus magis teme- ritate quam auctoritate. Et quum in hoc libro non tan- tum contineantur Epistolae et Evangelia pro diebus dornini- calibus et lestivis, sed etiam pro feriis excellentioribus et festis ritus minoris, facile inlelligitur intentio ecclesiae, eam et illa posuisse in libro ex hac causa, ut praelegantur populo fideli in lingua vernacula. Pericopae in Missa magis ad aedificationem semper populi, quam ad institutionem cleri legebantur; propterea sacerdos hodie quoque ante lectionem Evangelii orat: »Dominus sit in corde meo et in labiis meis, ut digne et competenter annuntiem Evangelium suum.« Et in ordinatione lectorum ipsis inculcatur, ut »lectiones sacras distincte et aperte ad intelligentiam et aedificationem fidelium, absque omni mendacio falsitatis proferant.« — In epistola Papae Ioannis Vili. ad Methodium legi tur: »lubemus tamen, ut in omnibus ecclesiis terrae vesfrae propter maioretn honorificentiam Evangelium latine le- gatur, et poslmodum slavonica lingua translatum in auri- bus populi, latina verba non intelligentis, annuntietur.« 1 Quum de his et similibus quidam theologus 2 ube- rius disseruisset suo tempore, accepit ex Urbe, et quidem de loco celebriori, litteras šibi applaudentes et annuntiantes, hanc rem esse quidem discussione dignam, sed hoc non Romae, verum Episcoporum esse magis munus, ut iuxta. po¬ stulata temporis et loči de his iusta aptaque decernant. 3 In Nostra dioecesi Lavantina viget decretum Princ. Episc. Ordinariatus: »Ordinarie concionator diebus Domi nicis et lestivis populo etiam Epistolam legat, et iuxta ecclesiae mandatum saepius .ei explicet.« 4 Archiepiscopus Bambergensis in suo mandato ieiu- nii quadragesimalis (1896) decrevit, »ut in omnibus ec¬ clesiis parochialibus et curialibus tempore quadragesimali. 1 Ioann. Dominic. Mangi, Coli. Cone. Venetiis, 1772. Tom. XVII. 182. — 2 Theol.-prakt. Monats-Schrift. Passau, 1896. pag. 644 et sq. — 3 Dr. Ioh. Ernst, Die Verlesung der Messperikopen in der Volksspraclie. Passau, 1899. pag. S. — 4 Pastoral-Conferenii-Sehlussprotokoll der Lavauter Diocese. 1887. pag. 18. —K 24 J >i— singulis diebns Evangelium de die legatnr post Missam parochialem.« 1 Synodus dioecesana Argentinensis anni 1896 statuit: »Sive autem concio, scilicet singulis diebus Dominicis et festivis, ex suggestu habetur, sive brevis tantum fit allo- cutio ad populum, semper prius legere oportet et Epi- stolam et Evangelium Dominicae. Lectionem hanc beri iubemus singulis diebus Dominicis vel ante vel intra Mis¬ sam parochialem pro cuiusque loči eonsuetudine.« 2 Sacrosancta Synodus Tridentina iam »mandat pa- storibus et singulis curam animarum gerentibus, ut frequenter inter Missarum celebrationem vel per se vel per alios ex iis, quae in Missa leguntur, aliquid exponant, atque inter cetera sanctissimi huius sacrificii mysterium aliquod declarent, diebus praesertim Dominicis et fe¬ stivis. » 3 Quapropler haec Synodus Lavantina decernit, ut deinceps non solum in diebus Dominicis et festivis. veram etiam in omnibus feriis quadragesimalibus nec non in festis sollemnibus nune abrogatis, vel post Evangelium intra Missam principalem vel post illam, Epistola nec non Evangelium in lingua vernacula, si commode beri pote- rit, 4 populo fideli praelegatur in univera dioecesi. 5 »Electi, filii charissimi, ut sitis leetores in domo Dei nostri, ofbcium vestrum agnoscite et implete . . . Quod autem ore legitis, corde credatis atque opere compleatis, quatenus auditores vestros verbo pariter et exemplo vestro docere possitis . . . Estote verbi Dei relatores, habituri, si fideliter et utiliter impleveritis officium vestrum, partem cum iis, qui verbum Dei bene administraverunt ab initio.« 6 1 Dr. Ioh. Ernst, Die Verlesung der Messperikopen in der Volkssprache. Passau, 1899. — 2 Part. I. cap. II. num. 190. pag. 3. — 8 Sess. XXII. de sacrif. Missae, cap. 8. — 4 Cone. Trid. sess. XXIV. c. 7. de reform. — 6 Lambert Ferfnik, Slovenski Goffine ali razlaganje cerkvenega leta. Na svetlo dala družba sv. Mohora. V Celovcu, 1881. Pagg. 928. — 6 Pontificale Rom. Ratisbonae, 1888. Parte I. De ordinatione leetorum. Pag. 27 sq. -- 16 —K 242 >f- Caput XXXI. De Ecclesia Christi adunatrice diversarum gentium, et de amovendis lenitate et mansuetudine dissidiis. A. Admittenda est inter homines aequalitas naturae etflnis, reiicienda aequalitas iuriuin et potestatis. dictitare non desinunt, omnes homines esse MJ inter se natura aequales, ideoque contendunt, nec maiestati honorem ac reverentiam, nec legibus, nisi forte ab ipsis ad placitum sancitis, obedientiam deberi. Contra vero ex evangelicis documentis ea est hominum aequalitas, ut omnes eamdem naturam sortiti, ad eamdem tiliorum Dei celsissimam dignitatem vocentur, simulque ut uno eodemque tine, omnibus praestituto, sin- guli secundum eamdem legem iudicandi sint, poenas aut mercedem pro merito consecuturi. Inaequalitas tamen iuris et potestatis ab ipso naturae Auctore dimanat, ex quo omnis patermtas in coelis et in terra nominatur. 1 De relatione inter ecclesiam et concertantes diversas gentes, qualis ex evangelicis documentis inter eas existere debet, prostat egregium documentum in oratione feriae quintae intra octavam Paschae: »Deus, qui diversitatem gentium in confessione tui nominis adunasti: da, ut rena- tis fonte baptismatis, una sit fides mentium, et pietas actionum.« Hac formula exprimitur tum unio, »adunasti«, tum medium, fides in Christum, tum etiam diversitas adu- natorum, quae non tollitur, sed perseverat. 2 Gentilibus charitas erga proximum, qua eum ob bonitatem divinam in homine relucentem diligimus, ignota erat. Nos ex mandato Christi proximum diligimus sicut nos ipsos (Matth. 22, 39), eique desideramus et procu- ramus bona, eaque praesertim, quae ad amicitiam cum Deo ineundam fovendamque et ad beatitudinem aeter- * Encycl. Leonis XIII. „Quod apostolici" de die 28. Decembris 1878. Editio Desclee, vol. I. Brugis, 1887. pag. 49. — 2 Dr. Wenzel Frind, Das spracb- liche und sprachlich-nationale Recht. WieD, 1899. pag. 343. —H 243 >f- nam assequendam inserviunt. Ethnici vero extraneos pro hostibus habebant, eosque iugo suo subiicere tende- bant. Anno tertiodecimo Nabuchodonosor regis .. .factum est verbum in domo Nabuchodonosor regis Assgriorum, ut defenderet se. Vocavitque omnes maiores natu omnesgue duces et bellatores suos, et habuit cum eis mgsterium consilii sui, dixitque, cogitationem suam in eo esse, ut omnem terram suo subiugaret imperio. (Iudith 2, 1. 2. 3). Communis finis omnium est Dei cognitio et dileetio, nec non gaudium ex utraque redundans; per hos actus Deum immediate attingimus sicque ei unimur, ut ipse in nobis sit et nos in ipso simus. In hac relatione inaequalitas non datur. Nune in Cliristo lesu vos , qui aliquando eratis longe , faeti est is pr op e in sanguine Christi. Ipse enim est pax nostra, qui fecit utraque urnim, et medium parietem maceriae solvens, inimicitias in čarne sua, legem mandatorum decretis evacuans , ut duos condat in semetipso in unum novum hominem, faciens pacem , et reconciliet ambos in uno corpore Deo per crucem, interficiens inimicitias in semetipso. Et veniens evangeli- zavit pacem vobis, qui longe fuistis, et pacem iis, qui prope. Quoniam per ipsum habemus accessum ambo in uno Špiritu ad Patrem. (Ephes. 2, 13.—18). Hanc doctrinam s. Pauli apostoli praeclare exposuit Sanctissimus Pater Leo XIII. seribens: »Pares inter se homines esse universos, nemo dubitat, si genus et natura communis, si Uniš ultimus unicuique ad assequendum propositus, si ea, quae inde sponte fluunt, iura et officia speetentur«. 1 »Ecclesiae catholicae, amplissimo Christi Redem- ptoris benelicio, expultrici servitutis, veraeque inter homi¬ nes libertatis, fraternitatis, aequalitatis effectrici, satis numquam, perinde ac de prosperitate gentium merita est, haberi potest vel laudis vel gratiae«. 2 ‘ Encycl. Leonis XIII. „IIumanum genus 11 dedie 20. Aprilis 1884. Edit. Desclee, vol. II. Brugis, 1887. pag. 68. — 2 Epist. Leonis XIII. „In plurimis“ ■de die 5. Maii 1888. Ed. Desclee, vol. III, 1893, pag. 79. 16 * —K 244 >3* — Remanet tamen historia testante nationalis diver- sitas gentium quoad characterem, linguam et influxum in profectum civitatum et totius generis humani, sicut et in singuiis individuis haec diversitas etiam post bap- tismum remanet. »At vero quia ingenia omnium paria esse non possunt, et alius ab alio distat vel animi vel corporis viribus, plurimaeque sunt moram, volun- tatis, naturarum dissimilitudines, idcirco nihil tam est repugnans rationi, quam una velle comprehensione omnia complecti, et illam omnibus partibus expletam aequa- bilitatem ad vitae civilis instituta traducere. Quemad- modum perlectus corporis habitus ex diversorum existit iunctura et compositione membrorum, quae forma usuque differunt, compacta tamen et suis distributa locis com- plexionem efficiunt pulchram specie, firmam viribus, uti- litate necessariam: ita et in republica hominum quasi partium infmita propemodum est dissimilitudo: qui si habeantur pares arbitriumque singuli suum sequantur, species erit civitatis nulla deformior: si vero dignitatis, studiorum, artium distinctis gradibus, apte ad commune bonum conspirent, bene constitutae civitatis imaginem referent congruentemque naturae «. 1 B. Sancta Ecclesia catholica fovet diversas gentes, tuetur unitatem suam, aversatarque nationales ecclesias ab auetoritate Romani Pontificis subductas. Fini hominis, de quo iam sermo erat, congruit ordo, qui veluti via est, quae ad finem perducit. Complectitur autem relationes, secundum quas res disponuntur, finem, ad quem disponuntur, et media, per quae disponuntur. Porro ordo supernaturalis naturah nequaquam repugnat, sed praesupponit eurn. Uterque ordo Dei voluntate neces- sario inter se cohaeret, ita ut ordo naturalis subserviat ordini supernaturali et referatur ad finem supernaturalem,. ad quem creati sumus. 4 Encycl. Leonis XIII. n Huma»um genus“ de die 20. Aprilis 1884. Ed. Desclde, vol. II. pag. 68, 69. -K 245 >*— Hanc ob cansam praecepit sacrosanctum concilium Tri- -dentinum: »Ut fidelis popnlus ad suscipienda sacramenta maiori cum reverentia atque animi devotione accedat, prae- cipit sancta Synodus Episcopis omnibus, ut non solum, quum haec per se ipsos erunt populo administranda, prius illorum vim et usum pro suscipientium captu explicent, sed etiam. idem a singulis parochis pie prudenterque etiam lingua vernacula, si opus sit et commode fieri poterit, servari studeant, iuxta formam a sancta Synodo in catechesi singulis sacramentis praescribendam, quam episcopi in vulgarem linguam fldeliter verti, atque a parochis omnibus populo exponi curabunt; nec non ut inter Missarum sollemnia aut divinorum celebrationem sacra eloquia et salutis monita eadem vernacula lingua singulis diebus festivis vel sollemnibus explanent, eademque in omnium cordibus, postposilis inutilibus quaestionibus, inserere atque eos in lege Domini erudire studeant «. 1 S. Congregatio Episcoporum et Regularium edidit Instructionem ad regniHungarici Archiepiscopos, Episcopos caeterosque Ordinarios, in qua respectu habito ad civilem legem et propter ecclesiasticam disciplinam relevandam haec habentur: »Episcopi vehementerhortentur parochos et cate- chistas fidelium hungarica lingua non utentium, ut debito quidem obsequio satisfaciant civili legi, qua pueri in scholis solerter doceri debent linguam hungaricam; ac doctrinam christianam non antea in hungarico idiomate tradant, quam pueri eamdem linguam plene didicerint. Hoc aeque pue- rorum aeterna salus et reipublicae bonum postulat. Simi- liter parochis et eorum adiutoribus praecipiant, ut non antea hungarica lingua in concionibus utantur, quam compertum habeant, eam a parochianis probe intelligi. Quodsi parochiani aliis atque aliis linguis utantur, nec omnes hungaricum idioma sufficienter intelligant, parochi omnem dent operam, ut iis quoque tidelibus verbum Dei in propria lingua convenienter annuntietur «. 2 1 Cone. Trid. sess. XXIV. cap. 7. de ref. — J Sacra Congregatio Episc. ■et Reg. die 28. Maii 1896. Kirchl. Verord. lilatt fiir die Lavanter Diocese de <3ie 25. Novembr. 1896. VIII. 7. -K 246 >f— Reverendissimi Archiepiscopi et Episcopi Austriae die 15. Februarii 1891 hanc communem publicavere pastoralem instructionem: »Gewiss haben die Unter- schiede der Volker in Sprache, Sitte nnd Lebensgewohn- heiten im gottlichen Weltplane ihre Berechtigung und soli ihr Wettstreit mit einander die Entwicklung nnd den Fortschritt der Menschheit fordern; deshalb ist auch der Anspruch auf Schutz und Schonung dieser Volks- eigenthiimlichkeiten vollig gerechtfertigt. Allein dieser Anspruch muss die Reichseinheit zur Voraussetzung haben und die Lebensbedingungen des gemeinsamen Vaterlandes achten. Von der friedlichen Vereinigung der Volker Oster- reichs, von der vertrauensvollen Ansgleichung ihrer ge- genseitigen Beziehungen hangt Osterreichs Starke und Weltstellung ab. . . Die kalholische Kirche erkennt die einzelnen Volker in ihrem gesonderten Bestehen als eine Einrichtung der gottlichen Vorsehung an und erblickt darin die Berechtigung derselben. Sie befeindet kein Volk und bevorzugt keines; aber sie verwirft die heidnische Absonderung undTrennung der Volker. Die Kirche achtet und ehrt die Liebe und Anhanglichkeit an die eigene Nation; sie achtet und ehrt die Sprache, die Rechte und Eigenthiimlichkeit einer jeden; aber sie muss es entschie- den missbilligen, wenn diese Liebe und Anhanglichkeit ausarten wiirde zu Ungerechtigkeiten gegen die Rechte anderer, zur fanatischen Befeindung jeder fremden Volks- eigenthiimlichkeit. Mit einem Worte, nach katholischen Grundsatzen darf die Liebe zur eigenen Nation nicht wider das Gesetz der Nachsten- und Bruderliebe sich wenden und zum heidnischen Rassenhass herabsinken«. Ecclesia catholica ergo nulli diversarum gentium aufert alicpiid de his, quae ad naturalem beatitudinem earum conducere possunt. Quibus autem ipsa indiget ad unita- tem suam necessario servandam, ut est latinus sermo religionis catholicae Occidente toto cornes et administer, haec a populiš aegre non feruntur, et quae Sanctissimus Pater Leo XIII. explorata utilitate et exemplo decessorum adductus litteris ad Cardinalem Vicarium Parocchi datis 247 > 5 - curare et diligenter providere decrevit, ea ex omni parte cum gaudio recipiuntur. Sunt autem haec: »Quod autem litteras dicimus excoli a Clero diligenter oportere, non modo nostrates intelligimus, sed etiam graecas et latinas. Immo apud nos plus est priscorum Romanorum litteris tribuendum, tum quod est latinus sermo religionis catho- licae Occidente toto comes et administer, tum etiam quia in hoc genere aut minus multi aut non nimis studiose ingenia exercent, ita ut laus illa latine cum dignilate et venustate scribendi passim consenuisse videatur.« 1 Strenue autem adversatur sancta mater Ecclesia machinationibus eorum, qui regnum Dei indivisum scin- dere contendunt; ita ut pro una, sancta, catholica et apo- stolica Ecclesia plures orirentur ecclesiae partiales et nationales. Pius PP. IX. sic conquestus est: »Id porro quid est aliud, quam distrahere, ac proscindere catholicae Ecclesiae unitatem? De qua quidem necessaria unitate ita Christus Dominus ad Patrem: Non pro his rogo tantum, sed pro eis etiam, qui credituri sunt per verbum eorum in me, ut omnes unum sint, sicut tu Pater in me es et ego in te. — Atque huius unitatis vis et ratio omnino postulat, ut tamquam membra cum capite, sic universi per orbem fideles cum Romano Pontitice, qui Christi in terris Vicarius est, coniungantur et coalescant.« 2 In Syllabo errorum, qui adiunctus est encyclicae Pii PP. IX. »Quanta cura« de die 8. Decembris 1864, notatur sub num. XXXVII. etiam thesis: »Institui possunt nationales ecclesiae ab auctoritate Romani Pontilicis sub- ductae planeque divisae.« 3 C. Ecclesia catholica suadet concertantibus populiš pacem et iustitiam, non autem dirimit lites eorum saeculares. Ait autem ei (Christo Domino) quidam de turbar Magister, dic fratri meo, ut dividat mecum haereditatem. 1 Litt. Leonia XIII. de die 20. Maii 1885. — s Alloc. Pii IX. de die 17. Decembr. 1860 — 3 P. Clemens Schrader S. I. „Der Papst und die modernen Ideen. Wien, 1866. II. Heft, pagg. 27. 28. — Dr. Josef Toši, Vorlesungen iiber deo Syllabus errorum der papstlichen Encyclica vom 8. December 1864. Wien, 1865. Pag. 99 sq. —K 248 >- At ille dixit illi: Homo, quis me constituit indicem aut divisorem super vos? (Luc. 12, 13. 14). Sic et Ecclesia Christi renuit iudicium ferre de his, quae per se ad forum eius non pertinent. Certe autem etiam quaestio de iure nativo ad usum linguae popularis et vernaculae solvenda est secundum principia iustitiae christianae, quae est virtus moralis in- clinans hominis voluntatem ad ius suum unicuique tri- buendum. 1 In encyclica Pii PP. IX. »Quanta cura« de die 8. Decembris 1864 reprobatur contrarius error his verbis: »Probe noscitis, Venerabiles Fratres, hoc tempore non paucos reperiri, qui civili consortio impiurn absurdumque naturalismi, uti vocant, principium applicantes, audent do- cere, optimam societatis publicae rationem civilemque pro- gressum omnino requirere, ut humana societas constituatur ac gubernetur nullo habito ad religionem respectu.« 2 Posthabita sapientia Christiana omnia mala imminent. »Sapientiae ergo christianae revocari praecepta, atque vilam, moreš, instituta populorum penitus conformari. quo- tidie magis apparet opportere. Ul is enim posthabitis, tanta vis est malorum consecuta, ut nemo sapiens nec ferre sine ancipiti cura praesentia queat, nec in posterum sine metu prospicere.« 3 Praeprimis sacerdotes,in Nostra quoque dioecesi,cautos esse opori et. Semper versetur i llis ante oculos monitum:»Quod in muneribus suis (clerici) insumunt operae, tum sciant ma- xime fructuosum šibi, proximisque salubre futurum, si se ad imperium eius nutumque tinxerint, qui dioecesis guber- nacula tenet. Profecto sacerdotes tradere se penitus par- tium studiis, ut plus humana quam coelestia curare vide- antur, non est secundum officium. Cavendum igitur šibi esse intelligant, ne prodeant extra gravitatem et modum ... Magni refert sese ad hanc ipsam disciplinam accommodare, qui scriptis, praesertim quotidianis. pro religionis incolu- 1 S. Thom. 2. 2. q. 58, a. 1. in corp. — Cfr. Kirchl. Verord.-Blatt f. d. Lavt. Dioe. 1897, I. pag. 4. — * P. Cl. Schrader, op. cit. II. 4. — 8 Encyel. Leonis XIII. „Sapientiae christianae 11 de die 10. Ianuarii 1890. -+! 249 *- mitate dimicant . . . Suscepta ipsis causa tam excellens est tamque praestans, ut multa requirat, in quibus labi iustitiae veritatisque patronos minime decet: neque enim debent, dum unam partem officii curant, reliquas deserere. . . . Scriptores monemus, ut amotis lenitate et mansuetu- dine dissidiis, coniunctionem animorum cum ipsi inter se tum in multitudine lueantur: quia multum pollet scripto- rum opera in utramque partem. Concordiae vero cum nihil tam sit contrarium, quam dictorum acerbitas, su- spicionum temeritas, insimulationum iniquitas, quidquid est huiusmodi, summa animi provisione fugere et odisse ne- cesse est. Pro sacris ecclesiae iuribus, pro catholicis doc- trinis non litigiosa disputatio sit, sed moderata et tempe- rans, quae potius rationum pondere, quam stylo nimis vehe- menti et aspero victorem certaminis scriptorem efficiat.« 1 Dignus es, Domine, accipere librum et aperire signa- cula eius, quoniam occisus es et redemisti nos Deo in sanauine tuo ex omni tribu et linaua, et popido et natione. (Apoc. 5, 9). - % - Caput XXXII. De quaestione sociali expedienda. pastoralis sollicitudinis ratio a Nobis postula- gravissima temporum pericula, quae impendent lethifera peste, serpente per artus intimos huma- nae socielatis eamque in extremum discrimen adducente, iam alias 2 Vobis, cbarissimi adiutores et cooperatores, in- dicare non praetermisimus; simulque demonstravimus remedia efficacissima, quibus ad salutem revocari possint cum singuli bomines tum societas universa. 3 »Nec Nostra, Deo dante, irrita cessit fiducia . . . Nam inde multi non incitamenta solum viresque hause- 1 Encycl. Leonis XIII. „Cura multa“ de die 3. Deeembris 1882. Ed. Desclše, vol. I. pagg. 306, 307. — 2 Gesta et statuta Syn. dioec. Lav. 1896. Marburgi, 1897. cap. III. pagg. 210—236. — 3 Encycl. Leonis XIII. „Quod apostolici“ de die 28. Deeembris 1878. -4< 250 >f- runt ad coepta optima persequenda, sed lucern etiam mutuati sunt optatam, cuius beneficio huiusmodi discip- linae studia tutius quidem ac telicius insisterent.« 1 Sed »graves decommunire oeconomica disceptationes . . . crebrescunt in dies calentque adeo, ut consilia ipsa hominum prudentiorum suspensa merito habeant et sol- ličita.« 2 1. Nullo autem negotio intelligitis, Nos de illa homi¬ num secta loqui, quae, plus minusve intemperanter, »us- que eo pravitatis a multis compellitur, nihil ut quidquam supra humana reputet; corporis bona atque externa con- sectetur, in eisque captandis, fruendis hominis beatitatem constituat. Hinc imperium penes plebem in civitate velint esse, ut, sublatis ordinum gradibus aequatisque civibus, ad bonorum etiam inter eos aequalitatem sit gressus; hinc ius dominii delendum; et quidquid fortunarum est singulis, ipsaque instrumenta vitae, communia habenda.« 3 »Haec autem perfidorum hominum audacia . . . causam et originem ab iis venenatis doctrinis repetit, quae superioribus temporibus tamquam vitiosa semina medios inter populos diffusae, tam pestiferos suo tempore fructus dederunt. Probe enim nostis infensissimum bel- lum, quod in catholicam fidem inde a saeculo decimo sexto a novatoribus commotum est, et quam maxime in dies hucusque invaluit, eo tendere, ut, omni revelatione submota et quolibet supernaturali ordine subverso, solius rationis inventis seu potius deliramentis aditus pate- ret. Eiusmodi error, qui perperam a ratione šibi nomen usurpat, cum excellendi appetentiam naturaliter homini insertam pelliciat et acuat, omnisque generis cupiditatibus laxet habenas, sponte sua non modo plurimorum homi¬ num mentes, sed civilem etiam societatem latissime per- vasit. Hinc nova quadam impietate, ipsis. vel ethnicis inau- dila, respublicae constitutae sunt nulla Dei et ordinis ab eo praestituti habita ratione; puhlicam auctoritatem nec 1 Litt. encyol. LeonisXIII. „Graves de communi“ de die 18. Ianuarii 1901. — 2 Ibidem. — 3 Ibidem. —K 251 H— principum, nec maiestatem, nec vim imperandi a Deo sumere dictitatum est, sed potius a populi multitudine; quae ab omni divina sanctione solutam se aestimans, iis solummodo legibus subesse passa est, quas ipsa ad libi- tum tulisset.« 1 »Supernaturalibus fidei veritatibus, tamquam rationi inimicis, impugnatis et reiectis, ipse humani generis Auctor ac Redemptor a studiorum universitatibus, lvceis et gymna- siis, atque ab omni publica humanae vitae consuetudine sensim et paulatim exulare cogitur.« * »Futurae tandem aeternaeque vitae praemiis ac poenis oblivioni traditis, felicitatis ardens desiderium intra prae- sentis temporis spatium definitum est.« 3 »Hisce doctrinis longe lateque disseminatis, ac tanta cogitandi augendique licentia ubique parta, mirum non est, quod inlimae sortis homines, pauperculae domus vel oflici- nae pertaesi, in aedes et fortunas ditiorum involare dis- cupiant; mirum non est, quod nulla iam publicae pri- vataeque vitae tranquillitas consistat, et ad extremam perniciem humanum genus iam paene devenerit. « 4 2. »Supremi autem ecclesiae paslores, quibus domi- nici gregis ab hostium insidiis tutandi munus incumbit, mature periculum avertere et fidelium saluti consulere studuerunt.« Praetermissis aliis, 5 silentio praeterire non possumus, »quibus gravissimis verbis et quanta animi fir- mitate ac constantia gloriosus felicis memoriae Pius Papa IX. sive allocutionibus habitis, sive litteris encyclicis ad totius orbis Episcopos datis, tum contra iniqua sectarum conamina, tum nominatim contra iam ex ipsis erumpen- tem socialismi pestem dimicaverit.« 6 Denique gloriose gubernans Papa Leo XIII., ponti- ficatu vix inito, probe animadvertit, quid civilis societas ex eo capite periclitaretur, ofliciique esse duxit catholicos monere palam, »quantus in socialismi placitis lateret error, quantaque immineret pernicies non externis vitae bonis 1 Litt. encycl. Leonis XIII. „Quod apostolici“ de die 28. Decembris 1878. — 2 Ibidem. — 3 Ibidem. — 4 Ibidem. — 5 Vide litt. encycl. „Quod aposto- lici“ de die 28. Dec. 1878. — 6 Ibidem. —K 252 >*— tantummodo, sed morum etiam probitati religiosaeque rei.« 1 Huc spectarunt litterae encyclicae »Quod aposto- lici muneris,«. quas dedit die 28. Decembris anno 1878. Periculis ingravescentibus litteris encyclicis »Rerum nova- rum« die 15. Maii anno 1891 de iuribus et officiis fuse dixit, »quibus geminas civinm classes, eorum, qui rem, et eorum, qui operam conferunt, congruere inter se oporte- ret; simulque remedia ex evangelicis praescriptis mon- stravit, quae ad tuendam iustitiae et religionis causam, et ad dimicationem omnem inter civitatis ordines diri- mendam viša sunt inprimis utilia.« 2 Postremo litteris ency- clicis »Graves de comrnuni re« die 18. Ianuarii anno 1901 controversiae de appellatione democratia Christiana, quae apud bonos plures offensionem habet, modum imposuit, deliniens, quidnam sit a catholicis in hac re sentiendum, et praescripsit praeterea quaedam, quo amplior fiat actio multoque salubrior civitati eveniat. 3. Ex his imprimis fontibus proposuitnus et propo- nimus Vobis praecipua et efficacissima remedia ad expe- diendam quaestionem socialem valde intricatam. Quae in praecedente Synodo dioecesana 3 hac de re constituta sunt, attente iterum iterumque legatis, his studeatis, haec meditemini. Iuvat (amen quaedam iterum inculcare, fusius explanare et practicam applicationem indigitare, adiiciendo ea, quae actionem ampliorem et salubriorem reddere possunt. Prae caeteris iterum monemus Vos. Dei ministros, pugnatores selectos in hac re gravissima, ut, hac potissi- mum aetate fulgeatis sanctitate non vuJgari ad vincenda omnia hlandimenta cupiditatum, superanda exemplorum pravorum pericula et praecavendam omnem suspicionem, prouti strenue nos hortatur Vicarius Christi: »Cum hodie magna sit et ad plures diffusa corruptela morum, singu- larern prorsus oportet in sacerdotibus esse virtutis con- stantiaeque praestantiam. Fugere quippe consuetudinem 1 Litt. encycl. „Grave8 de communi“ de die 18. lan. 1901. — 1 Ibideni. — 3 Gesta et statuta Syn. dioec. Lav. 1896. Marburgi, 1897. cap. III. pagg. 210—236. —K 253 >»— hominum minime possunt; immo applicare se propias ad multitudinem ipsis officii sni muneribus iubentur; idque in mediis civitatibus, ubi nulla iam fere libido est, quin permissam habeat et solutam licentiam. Ex quo intelli- gitur, virtutem in Clero tantum habere virium hoc tem- pore debere, ut possit se ipsa tueri firmiter, et omnia cum blandimenta cupiditatum vincere. tam exemplorum peri- cula sospes superare .« 1 Emineant insuper, qui huic quaestioni expediendae operam suam navant. scientia rerurn novarum exquisita et varia. Nam, ut merito admonet Custos pervigil depositi revelationis, »fidei catholicae defensio, in qua laborare ma- xime sacerdotum debet industria, et quae est tantopere his temporibus necessaria, doctrinam desiderat non vulga¬ ren! neque mediocrem, sed exquisitam et variam; quae non modo sacras, sed etiam philosophicas disciplinas com- plectatur et physicorum sit atque historicorum tractatione locuples. Eripiendus est enim error hominum multiplex, singula christianae sapientiae fundamenta convellentium. luctandumque persaepe cum adversariis apparatissimis, in disputando pertinacibus, qui subsidia šibi ex omni scien- tiarum genere astute conquirunt .« 2 Primum 'tamen locum inter diversa scientiarum genera procul dubio tenent principia tkeologica incon- cussa et decisiones ecclesiae. Quaestio enim socialis non est tantummodo oeconomica, »quum contra verissimum sit, eam moralem inprimis et religiosam esse, ob eam- demque rem ex lege moram potissime et religionis iudicio dirimendam. Esto namque, ut operam locantibus gemi- netur merces; esto, ut contrahatur operi tempus; etiam annonae sit vilitas; atqui si mercenarius eas audiat doctri- nas, ut assolet, eisque utatur exemplis, quae ad exuendam Numinis reverentiam alliciant depravandosque moreš, eius etiam labores ac rem necesse est dilabi. Periclita- tione atque usu perspectum est, opifices plerosque anguste 1 Leo XIII. in litt. encycl. ad episcopos Italiae de die 15. Febr. 1882. — 2 Leo XIII. in litt. encycl, ad episcopos Italiae die 15. Febr. 1882. 254 *- misereque vivere, qui, quamvis operam habeant brevi- orem spatio et uberiorem mercede, corruptis ta men mori- bus nullaque religionis disciplina vivunt. Deme animis sensus, quos inserit et colit Christiana sapientia; deme providentiam, modestiam, parsimoniam, patientiam caete- rosque rectos naturae habitus; prosperitatem, etsi multum contendas, frustra persequare. Id plane est causa, cur catholicos homines inire coelus ad meliora plebi paranda, aliaque similiter instituta invehere Nos nunquam hortati sumus, quin pari ter moneremus, ut haec religione auspice fierent eaque adiutrice et comite«. 1 Probe insuper cognoscant omnes, qui desudant in solvenda hac quaestione, grassantes errores et socialista- rum sophismata et apprime distinguant errorem inter et sanam doctrinam; nihil enim perniciosius diminutione veritatis. Caveant tamen, praesertim iuniores, ne ipsis insciis intluxum aliquem patiantur a socialismo, sicuti olim nonnulli catholici infecti sunt aliquo liberalismo, ita ut conati sint invenire cum eo quamdam reconciliationem. 2 Nec licet considerare quaestionem de conditione opificum quasi omnino recentem, ac si praeterita saecula nihil pro ea egissent. Nam iuxta immortalem Leonem XIII. 3 * »ex eventis praeteritis non temere providemus futura. Truditur enim aetas aetate, sed rerum gestarum mirae sunt similitudines, quia reguntur providentia Dei, qui continuationem seriemque rerum ad eam causam mode- ratur ac flectit, quam šibi in procreatione generis humani praestitit«. Acquirat igitur šibi minister Christi et plebis catho- licae historiam institutionum christianae antiquitatis et medii aevi, sicuti floruerunt hic, in nostra patria catho- lica, et applicet šibi dictum istud Ieremiae (6, 16): »Haec dicit Dominus : State super vias et videte et interrogate de semitis antiguis, guae sit via bona, et ambulate in ea«. 1 Litt. encycl. „Graves de communi". — a F. X. Godts C. Ss. R., „Scopuli vitandi in pertractanda quaestione de conditione opificum 11 . Typis societatis sancti Augustini Desclee, De Brouwer et Socii, 1896. Editio 3. pagg. 13 et 302. — 3 Litt. encycl. „Rerum novarum 11 . --K 255 'ti- Si disputandum erit, sit disputatio semper charitate et reverentia ac moderatione piena, uti decet sanctos. »Ilud controversiis agitandis cavendum est«, ait Leo XIII., 1 »ne modus transiliatur, quem aequitatis charitatisque leges praescribunt; neve temere insimulentur, vel in suspi- cionem adducantur, viri ceteroquin ecclesiae doctrinis addicti, maxime autem qui in ecclesia dignitate et pote- state praecellunt. Una sit mens eademque sententia in his, in quibus Apostolicae Sediš auctoritas dissentiendi libertatem non relinquit. In his autem, quae sapientum disputationibus libere permittuntur, ita ingenia exercean- tur, ut sententiarum diversitas animorum unitatem et voluntatum concordiam non abrumpat. Qua de re exem- plar ad imitandum propositus sit s. Thomas Aquinas, qui pacato semper stylo et gravi dicendi forma utitur etiam, cum adversarios urget et insectatur«. 4. Sunt quidern sacerdotes inprimis curatores ani- marum, ut earum saluti prospicerent. »Cum enim Altis- simus vellet šibi aedillcare templum, in quo lota Trinitas in aeternum habitaret ac cultu perpetuo adoraretur, šibi sacerdotes ceu suos . ministros et coadiutores adscivit, qui vivos lapides, nempe christifideles, ornarent, aptarent atque extruerent in templum, or bi terrarum coextensum atque aeternitati coaevum«.^ Hoc munere suo nunquam intermittant fungi Dei ministri eo magis, quia in Christo posita est solutio omniurn difficullatum. »Liberator generis humani lesus Christus fons est perennis atque perpetuus omniurn bono- rum, quae ab infinita Dei benignitate ad nos proficis- cuntur, ita plane ut, qui semel mundum servavit, idem sit in omnes saeculorum aetates servaturus: Non est in alio aliquo salus. Nec enim aliud nomen est sub coelo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri. (Act. ap. 4, 12). Si quando igitur naturae vitio aut hominum culpa contingat, ut in deteriorem partem delabatur genus huma- 1 Ep. ad. episcopos Belgii, die 3. Augusti 1881. — 2 Orat. Cone. Baltim. II. Coli. Lac. Tom. III. col. 371. -+! 256 >f- •fr nam, et singulari qaadam ope indigere ad evadendum videatur, omnino se recipere ad lesum Christum necesse est, atque istud putare maximum certissimumque perfu- gium. Divina enim illius virtus tam magna est, tantumque pollet, nt omnium in ea vel periculorum depulsio, vel malorum posita sanatio sit«. 1 Nihiluminus tamen infitiandum non est, čaram quo- que rerum materialium pertinere ad sacerdotes, iuxt& verba sacrae scripturae (Iac. 11, 15. 16): Si frater et soror nudi sint et indigeant vidu quotidiano, dicat a/utem alic/uis ex vobis illis: Ite in pace, calefaeimini et satu- ramini, non dederitis autem eis, quae necessaria sunt corpori, quid proderit? Quibus consonant verba Concilii Tridentini: 2 »Praecepto divino mandatum est omnibus, quibus animarum cura commissa est... pauperum aliarum- que miserabilium personarum curam paternam gerere«, et monitum sapientissimi Leonis XIII.: 3 »Nec tamen pu- tandum, in colendis animis totas esse ecclesiae curas ita defixas, ut ea negligat, quae ad vitam petinent mortalem ac terrenam«. 5. Neqae de hoc numero benefactorum »excipienda est erogatio stipitis, eleemosynae causa; ad quam illud pertinet Christi: Quod super est, date eleemosijnam. (Luc. 11, 41). Hanc scilicet socialistae carpunt atque e medio sub- latam volunt, utpote ingenitae homini nobilitati iniurio- sam. At enim si ad evangelii praescripta (Mattb. 6, 2—4) et christiano ritu fiat, illa quidem neque erogantium su- perbiam alit, neque affert accipientibns verecundiam. Tan- tum vero abest, ut homini sit indecora, ut potius foveat societatem coniunctionis humanae, ofticiorum inter ho- mines fovendo necessitudinem. Nemo quippe hominum est adeo locuples, qui nullius indigeat; nemo est egenus adeo, ut non alteri possit qua re prodesse: est id in- natum, ut opem inter se homines et fidenter poscant et ferant benevole. — Sic nempe iustitia et charitas inter 1 Leo XIII. in ep. encycl. „Auspicato“ de die 17. Septembris 1882. — '- 1 Sesa. XXIII. cap. 1. de reform. — 9 Litt. encyel. „Rerum novarum 11 . -■« 257 >*- se devinctae, aequo Christi mitigue iure, humanae socie- tatis compagem mire continent, ac membra singula ad proprium et commune bonum providenter adducunt.« 1 »Quod autem laboranti plebi non temporariis tantum subsidiis. sed constanti quadam institutorum ratione sub- veniatur, charitate pariter laudi vertendum est; certius enim Iirmiusque egentibus stabit. Eo amplius est in laude ponendum, velle eorum animos, qui exercent artes vel operas locant, sic ad parsimoniam providentiamque for- mari, ut ipsi šibi, decursu aetatis, saltem ex parte consu- lant. Tale propositum, non modo locupletum in proletarios officium elevat, sed ipsos honestat proletarios; quos quidem dum excitat ad clementiorem šibi fortunam parandam, idem a periculis arcet et ab intemperantia coercet cupiditatum, idemque ad virtutis cultum invitat. Tantae igitur quum sit utilitatis ac tam congruentis temporibus, dignum certe est, in quo charilas honorum alacris et prudens contendat.« 2 6. In salute commodisque proletariorum promovendis curas praecipuas ponendas esse, Vos iam monuimus, 3 ad- haerentes verbis exhortatoriis supremi ecclesiae pastoris. Quod studium pervigil custos ecclesiae iterum commendat his gravissimis monitis 4 : »Certe nemo unus studium illud reprehenderit,quod, secundumnaturalem divinamque legem, eo unice pertineat, ut qui vitam manu et arte sustentant, tolerabiliorem in statum adducantur, habeantque sensim, quod šibi ipsi prospiciant; domi atque palam oflicia virtu- tum et religionis libere expleant; sentiant se non ani- mantia sed homines, non ethnicos sed christianos esse; atque adeo ad unutm illud necessariufn, cui nati sumus, et facilius et studiosius nitantur. lam vero hic finis, hoc opus eorum, qui plebem christiano animo velint et oppor- tune elevatam et a peste incolumem socialismi.« Propensa in proletarios voluntas eo magis laudanda est, quia explicatur in campo, in quo constanter certavit ecclesia. »Videtur autem propensae huic catholicorum in 1 Litt. encycl. „Graves de communi". — 2 lbidem. — 8 Gesta et sta¬ tuta Syn. dioec. Lav. 1896. Marburgi, 1897.. pag. 23S. — 4 Leo XIII. in litt. encycl. „Graves de communi.“ 17 258 »- proletarios voluntati« — verba sunt gloriose regnantis Leonis Papae XIII. 1 — »eo maior Iribuenda laus, quod in eodem campo explicatur, in quo constanter feliciterque, benigno afllatu ecclesiae, actuosa charitatis certavit indu- stria, accomodate ad tempora. Cuius quidem mutuae cha¬ ritatis lege, legem iustitiae quasi perliciente, non sua solum inbemnr cuique tribuere ac iure suo agentes non prohi- bere; veram etiam gratificari invicem non verbo, negue lingua, sed opere et veritate (I. Ioann. 3, 18); memores, quae Christns peramanter ad suos habuit: Mandatum novurn do vobis; ut diligatis invicem, sicut dilexi vos, ut et vos diligatis invicem. In hoc cognoscent omnes, quia dis- cipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem. (Ioann. 13, 34. 35). Tale gratificandi studium, quamquam esse primum oportet de animorurn bono non caduco sollici- tum, praetermittere tamen haudquaquam debet, quae usui sunt et adiumento vitae. Qua in re illud est memoratu dignurn, Christum sciscitantibus Baptistae discipulis: Tu es, qui venturus es, an alium eccpectamus? demandati šibi inter homines muneris arguisse causam ex boe charitatis capite, Isaiae excitata sententia: Caeci vident, elaudi ambulant , leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui resur- gunt, pauperes evangelizantur. (Matth. 11,5). Idemque de supremo iudicio de praemiis poenisque discernendis elo- quens, professus est se singulari quadam respecturum ra- tione, qualem homines charitatem aller alteri adhibuis- sent. In quo Ghristi sermone id quidem admiratione non vacat, quemadmodum ille, partibus misericordiae solan- tis animos tacite omissis, externa tantura commemorarit officia, atque tamquam sibimetipsi impensa: Esurivi, et declistis miki manducare; sitivi, et dedistis miki bibere; hospes eram , et collegistis me; nudus, et cooperuistis me; infirmus , et visitastis me; in carcere eram , et venistis ad me.« (Matth. 25, 35. 36). Hancactiosam charitatis industriam commendant ipsa exempla Christi, apostolorum et lidelium. Nam »ad haec 1 Ibidem. —259 )^r— documenta charitatis utraqne ex parte, et animae et cor- poris bono probandae, addidit Christus de se exempla, ut nemo ignorat, quam maxime insignia. In re praesenti sane suavissima est ad recolendum vox: Misereor super tur¬ bani (Marc. 8, 2), et par voluntas ope vel mirifica sub- veniendi, cuius miserationis praeconium extat: Pertran- siit benefaciendo et sanando omnes oppressos a diabolo. (Act. ap. 10, 88). — Traditam ab eo charitatis disciplinam apostoli prim um sancte suaviterque coluerunt; post illos qui christianam lidem amplexi sunt, auctores fuerunt in- veniendae variae institutorum copiae ad miserias homi- num, quaecumque urgeant, allevandas. Quae instituta, con- tinuis incrementis provecta, Christiani nominis partaque inde humanitatis propria ac praeclara sunt ornamenta; ut ea integri iudicii homines satis adinirari non queant, maxime quod tam sit proclive, ut in sua quisque feratur commoda, aliena posthabeat.« 1 Operariorum autem plebs, quam in špiritu fidei sicut prolem Dei revereri debet sacerdos, quam ut pupiilam oculi sui diligere et curare, quam adire et ut ovem aut drach- mam perditam quaerere debet, doneč inveniat eam, ele- mentis constat valde diversis, quibus opportune subveni- endum est. 2 Utique pars opiflcum longe maxima res meliores honesto labore comparare, sine cuiusquam iniuria, malunt. 3 Tales sunt in civitatibus quidam opifices et parvi mer- catores et operarii, qui nondum abierunt post concupis- centias carnis et oculorum et superbiam vitae. Hanc ple- ■bem ne abhorreat sacerdos, neque ei anteponat frequen- tationem divitum. Si primo intuitu pauperes hi minus videantur exculti, plane eorum societas amoenior est quam procerum conversatio; tam facili negotio evangelizantur hi inopes, tam genuina afficiuntur reverentia erga mini- stros Dei, tamque sincera gratitudine erga patres suos spi¬ ritualen 4 Hi inducantur, ut nomen dent sodalitiis opi- 1 Ibidem. — * * Godts op. cit. pag. 106. — 3 Leo XIII. in litt. encycl *Iterum novarum.” — 4 Godts ibidem. 17 * —K 260 >4- ficum catholicis, quae iam alias impensissime commen- davimus. 1 Verumtamen inter opilices non pauci quoque nume- rantur praviš imbuti opinionibus rerumque novarum cu- pidi. 2 Millia et millia inveniuntur, maxime in civitatibus,. qui post rudimentariam instructionem et primam com- munionem taliter qualiter receptam. nihil amplius audiunt de reiigione nisi nomen Dei in blasphemiis. Dum co- guntur die Dominica laborare, totaliter negligunt ecclesiam et susceptionem sacramentorum; quotidie sub oculis ha- bent omne genus scandalorum et immoralitatis; continuo audiunt turpiloquia et derisiones in Cleruin. Quid mirum, si in tanto malorum diluvio sicut et gentes ambulant in vanitate sensus sui , tenebris obscuratum habentes intel- lectum, alienati a vita, Dei per ignorantiam , quae est in illis, propter coecitatem cordis ipsorum , qui desperantes semetipsos tradiderunt impudicitiae , in operationem immun- ditiae omnis■ (Eph. 4, 17 —19). 3 Et hi quaerendi sunt, praecipue ipsis providendo in re materiali secundum variam indolem hominum et cir- cumstantias locorum. Sed a quibus providendum est? In primis a sacerdotibus, qui sunt et semper fuerunt apo¬ stoli et custodes vitae, tam spiritualis quam materialis. »Praecedatque Clerus, cuius maxime est . . . mitigare reli- gionem et conciliare animos, de ofiiciis Christiani civis commonere.« 4 Sacerdotes ceteroquin persaepe sunt et ipsi filii agri- colarum vel operariorum et propter dignitatem suam et scientiam quasi mediatores inter proprietarios et locatores, inter doctos et indoctos. 5 Libet tamen hic paulo expressius subiicere, »in quo non modo sacrorum administri, sed etiam quotquot sunt popularis causae studiosi, optime de ipsa, nec diflicili opera, mereantur. Nempe, si pariter studeant per oppor- tunitatem haec pracipue in plebis anima fraterno allo- 1 Gesta et statuta Syn. dioee. Lav. 1896. Marburgi, 1897. pag. 234. — a Leo XIII. in litt. encyci. „Rerum novarum.“ — 3 Godts op. cit. pag. 67. — 4 Epist. ad episcopos Belgii, die 3. Augusti 1884. — 6 Godts op. cit. pag. 70. —K 261 >f— quio inculcare. Quae sunt: a seditione, a seditiosis usque- quaque caveant; aliena cuiusvis iura habeant inviolata; iustam dorainis observantiam atque operam volentes ex- hibeant; domesticae vitae ne fastidiant consuetudinem multis modis frugiferam; religionem imprimis colant, ah eaque in asperitatibus vitae certnm petant solatium. Quibus perficiendis propositis sane quanto sit adiumento vel sanctae Familiae Na/arethanae praestantissimum revocare specimen et commendare praesidium, vel eorum propo- nere exempla, quos ad virtutis fastigium tenuitas ipsa sortis eduxit, vel etiam spem alere praemii in potiore vita mansuri.« 1 Bene intelligentes, conservatoria seu domos opera- riorum, optimum esse remedium contra socialismum, refu- giurn contra perversionis pericula et scholam simul mo¬ ram, honestatis atque vitae cbristianae, a quibus arcentur blasphemiae et turpiloquia, conceduntur vero ibi bone- stae ac moderatae recreationes, ubi conveniunt sacerdo- tes et laici, patroni et operarii, earumdem extructionem valde commendamus. 2 Nec minus curandum est, ut igna- ris ferantur auxilia per secretariatus, quos vocant populi. 3 7. Attamen in commodis inferiorum ordinum curae non sic sunt collocandae, ut superiores praeteriri videantur; »quorum ta men non minor est usus ad conservationem perfectionemque civitatis. Praecavet id Christiana ... cha- ritatis lex. Haec ad omnes omnino cuiusvis grad us homi- nes patet complectendos, utpote unius eiusdemque familiae, eodem benignissimo editos Patre et redemptos Servatore, eamdemque in heredilatem vocatos aeternam. Scilicet, quae est doctrina et admonitio apostoli: Unum corpus et unus spirilus, sicut vocati estis in una spe vocationis vestrae. Unus Dominus, una fides, unum baptisma. Unus Deus et Pater omnium , qui est super omnes et per omnia, et in omnibus nobis. (Eph. 4, 4 — 6). Quare propter nati- vam plebis cum ordinibus ceteris coniunctionem, eamque 1 Leo XIII. in litt. encycl. „Gnms de communi." — 2 Godts op. cit. |>ag. 175, 176. — 3 Leo XIII. in litt. encyel. „Graves de comrauni 11 . —K 262 >s— arctiorem ex Christiana fraternitate, in eosdem certe in- fluit quantacumque plebi adiuvandae diligentia impendi- tur; eo vel magis, quia ad exitum rei secundum plane decet ac necesse est, ipsos in partem operae advocari.« 1 Eorum taraen praesertim advocanda est benigna opera, »quibus et locus et census et ingenii animique cultura plus quiddam auctoritatis in civitate conciliant- Ista si desit opera, vix quidquam confici potest, quod vere valeat ad quaesitas popularis vitae utilitates. Sane ad id eo certius breviusque patebit iter, quo impensius multiplex praestantiorum civium efficientia conspiret. Ipsi autem considerent velimus non esse šibi in integro, in- fimorum curare sortem an negligere; sed oflicio prorsus teneri. Nec enim suis quisque commodis tantum in civi¬ tate vivit, verum etiam communibus: ut, quod alii in summam communis boni conferre pro parte nequeant, largius conferant alii, qui possint. Cuius quidem oflicii quantum sit pondus, ipsa edocet acceptorum bonorum praestantia, quam consequatur necesse est restrictior ratio, summo reddenda largitori Deo. Id etiam monet malorum lues, quae remedio non tempestive adhibito, in omnium ordinum perniciem est aliquando eruptura; ut nimirum qui calamitosae plebis negligat causam, ipse šibi et civitati faciat improvide.« 2 »Quod si actio ista christiano more socialis late obtineat vigeatque sincera, nequaquam profecto fiet, ut cetera instituta, quae ex maiorum pietate ac providentia. iam pridem extant et florent, vel exarescant vel novis institutis quasi. absorpta deficiant. Haec enim atque illa r utpote quae eodem consilio religionis et charitatis im- pulsa, neque re ipsa quidquam inter se pugnantia, com- mode quidem componi possunt et cohaerere tam apte, ut necessitatibus plebis periculisque quotidie gravioribus eo opportunius liceat, collatis benemerendi studiis con- sulere.« 3 1 Ibidem. — 2 Leo XIII. in litt. eneycl. „Graves de coinmuni“. — Ibidem. —K 263 >f— 8. Insuper iterum in memoriam revocamns ani- marum curatoribus monilum Nostrum, ut, in cjuantum possunt, impediant migrationem in urbes; nam, ut qui- dam dixit, Deus rus creavit tamquam alterum paradi- sum, diabolus autem per Cain, primum fratricidam, aedificavit civitatem. De hac desertione agrorum et immi- gratione in urbem aeque seria ac vera exposuit Con- cilium provinciae Burdigalensis anno 1859, 1 hisce verbis: »Timendum sane videtur, ne istiusmodi migratio, levi- oribus de causis suscepta, vana nimirum curiositate, lucri fallacis appetitu, vitaeque liberioris, mpllioris aut etiam elegantioris amore in magnum, non privatorum modo, sed et societatis tum religiosae, tum civilis vergat detri- menturn. Neminem latet, in quanta sese coniiciant peri- cula incauti iuvenes utriusque sexus, qui, postquam se parentum vigilantiae omniumque notorum oculis sub- traxerint, arbitrio suo • quasi permittuntur. Enimvero non raro fit, ut neglecta prorsus religionis observantia, amis- saque lide et morum integritate, infeliceš eheu, vana spe delusi, ad ima miseriae et infirmitatis prolabantur. Jdcirco parochi rurales hortentur fideles, šibi commissos, ne natale solum, seu, ut apte dicunt campanile, avitaque sepulchra deserentes, ex florentibus agris in fumosarum urbium tecta temere discedant. Item moneant tum pa- rentes, tum scholarum magistros, ut omni qua pollent auctoritate, iuvenes ab inutili ac praepostera migratione avertant, nec umquam eos impellant ad ambiendum vitae statum, quem prudentia vetet. Summopere caveant et ipsi sacerdotes, propinquorum amori plus aequo indul- gentes, ne in id vitium minus prudenter incidant.« Quod si tamen nefasta illa migratio in civitates im- pediri non possit, tune saltem adlaborandum est, ut pericula salutis, in quantum fieri potest, removeantur. Maximum, imo unieum, remedium pro conservanda castitate et religione in magnis urbibus est, tam iuvenibus quam puellis, confessio et communio frequens. Ast quia, 1 Coli. Lac. tom. 4. col. 764. -K 264 *~ primum advenientes in urbes, infelices migratores nullum cognoscunt et quasi perditi sunt, ideo optandum, ut so- cietates in hunc finem institutae eos benigne suscipiant eorumque curam paternam agant. 1 Hinc societatem nuper institutam, 2 »Marianum« dietam, et patronatus impensis- sime commendamus. 3 Praeterea ne praetermittant Dei ministri docere agricolas, magni facere artem suarn, quae a Deo ipso in¬ stituta et iussa nobilior est, antiquior magisque caeteris ne- cessaria, minus mechanica et ampliore indiget iudicio; cuius demum eventus seu fruetus magis pendent a Do¬ mino coeli, cui ros et pruina, gelu et frigus, pluvia et aestus obediunt. 4 Ad tuendum vero et curandum iura et commoda ruricolarum, ad promovendam eorum culturam et meli- orandam conditionem materialem instituantur peculiares societates agricolarum. 5 9. Quod societates cooperativas attinet, iterum mo- nemus Vos, charissimos cooperatores in agro et vinea Domini, ut praesertim faveatis societatibus, quae prose- quuntur productionem vel mutuum creditum — pro agri- colis iuxta systema Raiffeisen — eisque promovendis animum intendatis. 6 Girca societates autem cooperativas pro consumma- tione agendum est maxima cum prudentia et circum- spectione. Si in circumstantiis prorsus singularibus, atten- tis omnibus momentis, earundem erectio becessaria vi- debitur, earum moderalio committatur honestis et in hisce rebus bene versatis laicis. 7 10. Denique haec maxime attendenda est surnmi pa- storis monitio: »Catholicorum actio, qualiscumque est, am¬ pliore quidem cum eflicacilate procedet, si consociatiories eorum omnes, salvo suo cuiusque iure, una eademque primaria vi dirigente et movente processerint. Quas ipsis 1 Godts op. cit. pag. 69. — 2 Die Dominica in Albis 1900. — 3 Prvo letno poročilo „Maijanišča“. Sestavil društveni tajnik. V Mariboru, 1901. — 4 Godts op. cit. pag. 70. — 5 Kirckliches Verordnungsblatt fiir die Lavanter Diocese 1900. XI.pag. 123. — 6 Ibidem. — 7 KirchlichesVerordnungsblatt fiir die Lavanter D.ocese 1900. III. pagg. 58—60. — a, 265 h — partes in Italia volumus praestet institutum lllud, a con- gressibus coetibusque catholicis, saepenumero a Nobis laudatam; cui et decessor Noster et Nosmetipsi curam hanc demandavimus communis catholicorum actionis, aus- picio et duetu sacrorum antistitum temperandae. Item porro fiat apud nationes caeteras, si quis usquam eius- modi est praecipuus coetus, cui id negotii legitimo iure sit datum .« 1 Quibus votis summi pontificis obsecundantes valde optamus, ut excitetur institutum, cui communis catholicorum actionis temperandae cura demandetur. Caeterum, charissimi in Domino, »res clamat, vehe- menter clamat, audentibus animis opus esse viribusque con- iunctis; quum sane nimis ampla aerumnarum seges obversetur oculis, et perturbationum exitialium impendeant, maxime ab invalescente socialistarum vi, formidolosa dis- crimina. Callide illi in sinum invadunt civilatis: in oc- cultorum conventuum tenebris ac palam in luce, qua voce qua seriptis, multitudinem seditiose concitant; disciplina religionis abiecta, officia negligunt, nil nisi iura extollunt; ac turbas egentium quotidie frequentiores sollicitant, quae ob rerum angustias facilius deceptioni patent et ad er- rorem rapiuntur. — Aeque de civitate ac de religione agi- tur res; utramque in suo tueri honore sanctum esse bonis omnibus debet .« 2 Quare »in eo evigilent curae atque auetoritas valeat, moderando, cohibendo, obsistendo, ut ne, ulla cuiusvis specie boni fovendi, sacrae disciplinae laxetur vigor, neu perturbetur ordinis ratio, quem Christus ecclesiae suae praelinivit. — Recta igitur et concordi et progrediente catholicorum omnium opera, eo pateat illustrius, tranquil- litatem ordinis veramque prosperitatem in populiš prae- cipue ilorere, moderatrice et tautrice ecclesia; cuius est sanctissimum munus, sui quemque officii ex christianis praeceptis admonere, locupletes ac tenues fraterna cha- rilaie coniungere, erigere et roborare animos in cursu humanarum rerum adverso .« 3 1 Leo XIII. in litt. encycl. „Graves de communi". — 2 Ibidem. — 3 Ibidem. —-K 266 >¥— Praescripta et optata Nostra confirmet ea beati Pauli, plena apostolicae charitatis, hortatio: Obsecro vos, fra- tres,per misericordiam Dei: Reformamini in novitate sen- sus vestri . .. Qui tribuit, in simplicitate ; qui praeest, in sol- lidtudine; quimiseretur,inhilaritate. Dilectio sinesimulatione. Odientes malum, adhaerentes bono; charitate fraternitatis in¬ vicem diligentes; honore invicem praevenientes; sollicitudine non pigri..spe gaudentes; in tribulatione patientes; orationi instantes; necessitatibus sanctorum communicantes; hospita- litatem sectantes... Gaudere cum gaudentibus,flere cumjlen- tibus; idipsum invicem sentientes.. mdli malum pro malo red- dentes; providentes bona non tantum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus. (Rom. 12, 1. 2. 8—17). -—@- Caput XXXIII. De operatione sociali in dioecesi. |esta et statuta Synodi dioecesanae, anno Domini 1896 celebratae, tractant titulo L, capite III., paginis 210—236 de quaestione sociali expedienda. La- bores hos non mansisse sine fructu, palet ex sequentibus. I. Consecratio ecclesiarum et altarium. 1 Consecrata sunt tria altaria in ecclesia parochiali s. Mariae in Nazareth, die 12. Augusti 1897. — Nova ecclesia parochialis s. Ruperti in Videm, die 7. Sep- tembris 1897. — Al tare in capella lauretana ecclesiae parochialis s. Petri et s. Pauli Petovii, die 27. Maii 1898. — Altare maius ecclesiae lilialis s. Andreae in parochia s. Martini penes Šalek, die 17. Iunii 1898. — Nova ec¬ clesia parochialis s. Pauli penes Voljska cum duobus altaribus, die 16. Octobris 1898. — Altare purissimi Cordis R. V. Mariae in ecclesia cathedrali et parochiali s. loan- nis Raptistae Marburgi, die 15. Decembris 1898. 1 Gesta et statuta Synodi dioec. anno 1396 celebratae. Marburgi, 1897. pag. 304. —K 267 H— Ecclesia parochialis s. Crucis in Trbonje, die 5. lunii 1899. — Nova ecclesia parochialis s. Bartholornaei in Vojnik, die 12. -lulii 1899. — Nova ecclesia parochialis s. loannis Baptistae in Čadram cum altari maiori, die 29. lulii 1899; duo minora altaria eiusdem ecclesiae, die 81. lulii 1899. —- Altare maius ecclesiae parochialis ss. Apostolorum Petri et Pauli in Tinje, die 13. lunii 1899. — Altare maius ecclesiae parochialis s. Mariae in Pri¬ hova, die 28. lunii 1899. — Altare maius ecclesiae ar- chiparochialis s. Georgii in Konjice, die 1. lulii 1899. — Altare sanctissimi Cordis lesu in ecclesia cathedrali et parochiali s. loannis Baptistae Marburgi, die 26. Octobris 1899. — Altare maius in ecclesia archiparochiali s. Cru¬ cis penes Slatina, die 26. lunii 1900. — Ecclesia paro¬ chialis s. Georgii suh Tabor cum duobus altaribus mino- ribus, die 11. lulii 1900. — Altare minus s. Annae in ecclesia parochiali s. Pauli penes Voljska, die 14. lulii 1900. — Nova basilica s. Mariae, Matris misericordiae, in Gradecensi suburbio Marburgi, die 11. Augusti 1900. — Altaria minora s. Antonii et s. Philumenae in eadem basilica die 12. Augusti 1900. II. Benedictiones. 1 Benedicta est capella campestris septem dolorum beatae Virginis Mariae in parochia Wurmberg, die 23. Au¬ gusti 1897. — Viginti cjuatuor altaria portatilia in ecclesia cathedrali Marburgi consecrata sunt die 9. Aprilis 1897. — Duae campanae pro capella arcis Bačje, die 21. Decembris 1897. — Calices 61, patenae 65, ciboria 11, lunulae 13, vaša pro sacris liquoribus 9, pyxides 2 in capella residentiali per decursum anni 1897. — Ca¬ pella beatae Mariae Virginis de immaculata conceptione in pr. ep. Aula Marburgi, die 21. Augusti 1898. — Novissime extructa pars monasterii s. Magdalenae ad fontem gratia- rum in Stud« niče, die 10. Octobris 1898. — Capella campestris s. Mariae de Lourdes in parochia s. Pauli ’ Gesta et statuta Syn. dioee. anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. pag. 804. —K 268 >?■- penes Voljska, die 15. Octobris J 898. — Capella c. r. scholae realis Marburgi, die 23. Octobris 1898. — Altaria portatilia 25 consecrata sunt in ecclesia cathedrali Mar¬ burgi, die 27. Augusti 1898. — Sex novae campanae pro ecclesia parochiali in Čadram, die 30. Octobris 1898. — Per decursum anni 47 calices, 49 patenae, 10 ci- boria, 11 lunulae, 13 vaša pro sacris liquoribus, 1 pyxis et 1 reliquiarium. — Vexillum c. r. gymnasii Marburgi. die 2. Decembris 1898. — Tres campanae pro parochiali ecclesia in Spodnja Polskava, die 12. Iunii 1898. — Una campana pro filiali ecclesia beatae Plemmae pa- rochiae Kozje, die 7. lulii 1898. — Tres campanae pro ecclesiis filialibus s. Augustini et s. Magdalenae parochiae Leskovec, die 26. Augusti 1898. Hospitale Francisci Iosephi Imperaloris exstructum ab ordine teutonico unacurn capella s. Elisabeth in Ormož, die 24. Aprilis 1899. — Vexillum c. r. paedagogii Mar- burgensis, die 7.Maii 1899. — Vexillum sodalitatis matro- narum catholicarum a s. Vincentio nuncupatarum, die 11. Maii 1899. — Via s. Crucis in ecclesia parochiali s. Ioannis Baptistae in Čadram, die 29. lulii 1899. — Imago s. Aloysii de Gonzaga iussu Celsissimi ac Reverendissimi Domini Ordinarii depicta et c. r. scholae reali Marburgensi donata, die 25. Octobris 1899. — Novum altare maius ecclesiae s. Joseph in Studenci apud Marburgum, die 26. Novembris 1899. — In capella pr. ep. Palatii Mar¬ burgi per decursum anni 1899 calices 69, patenae 65, ciboria 3, lunulae 20, vaša pro sacris liquoribus 11 et pyxides 2. — Duo vexilla pro sodalitate perpetuae ado- rationis sanctissimi Sacramenti et pro ornandis ecclesiis dioecesis Lavantinae, die 12. Maii 1900. — Vexillum scholare pro lil. schola oppidi Marburg puellis destinata, in foro Tappeinerplatz, die 13. Iunii 1900. — Vexillum sodalitatis virginum in suburbio B. V. Mariae matris mi- sericordiae oppidi Marburgi, die 11. Augusti 1900. — Orga- num eiusdem ecclesiae in suburbio B. V. Mariae Marburgi, die 11. Augusti 1900. — Ducenti et duodeviginti marmorei lapides memoriales ornati inscriptione: »1900. Christus — 4 , 269 A Deushomo vivit, regnat, imperat 1901« in tesseram sae- culi XIX. labentis et incipientis XX., durante III. Synodo dioecesana, die 6. Septembris 1900. — Capella sanctissimi Cordis lesu in abbatia Trappistarum in Reichenburg, die 28. Octobris 1900. — In pr. ep. residentiali capella Mar- burgi per decursum anni 1900: 60 calices, 64 patenae, 8 ciboria, 5 lunulae, 3 vaša pro s. liquoribus et 1 pyxis provisionis. III. Sacrae missiones habitae. 1 Arino 1896. Celeiae in parochiali ecclesia s. Danielis, renovatio, in Vransko, Fram, ad s. Georgium sub Tabor, in Konjice, Capellae penes Radgona, ad s. Crucem penes Slatina, Marburgi in ecclesia s. AIoysii, renovatio, ad s. Mag¬ dalenam Marburgi, renov., ad s. Mariam in Puščava re- nov., ad s. Michaelem penes Šoštanj, in Majšperg, Gornji grad, renov., ad s. Petram in Medvedovo selo, renov., in Poličane, Razbor, Reichenburg, Sromlje, Videm, Trbovlje, renov., ad s. Wolfgangum in Collibus slovenicis, in Zagorje, ad s. Stephanum penes Žusem. Auno 1897. In Staritrg, ad s. Rartholomaeum in Rad¬ vanje, Kozje, ad s. Florianum in Dolič, renov., ad beatam Hemmam, in Lembach, renov., in Sevnica, Loče, renov., in Makole, ad s. Martinum penes Paka, renov., ad s. Petrum in Medvedovo selo, ad ss. Petrum et Paulum Petovii, in Prevorje, Razbor, Slivnica penes Marburgum, renov., in Fran¬ kolovo, Tinje, ad s. Thomam penes Velika nedelja, in Tr¬ bovlje, renov., in Trbonje, Laško, Spodnja Polskava, Vojnik. Anno 1898. Sanctae missiones, exercitia, tridua. Ad s. Aegydium penes Turjak, in Svetinje penes Mihalovci, in Staritrg, trid., ad s. Andream penes Polzela, Celeiae in ecclesia B. V. M., in Doberna. renov., in Kamnica, Braslovče, Fram, exerc., in Muta, Jarenina, ad s. loseph penes Celeiam, in Črešnjevec, Črešnjice, Mala nedelja, Koprivnica, Pameče, ad s. Petrum penes Marburgum, ad s. Petrum penes Radgona, renov., Petovii, in Pišece, exerc., in Prihova, Raz- 1 Cfr. Gesta et statuta Syn. dioec. anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897.. pag. 324. —K 270 *- bor, trid., in Ribnica, tricl., in Rogatec, trid., Žalec, Slivnica penes Celeiam, exerc., in Sli vnica penes Marburgum, trid., in Skomarje, Frankolovo, Sloprce, Studenice, exerc., in Tr¬ bovlje, renov., Olimje, ad s. Vitum penes Planina, in Vitanje, ad s. Wenceslaum, in Slovenska bistrica, Bizeljsko, Zabu- kovje, Zdole, Selnica. Anno 18.9,9. In Staritrg, renov., ad s. Andream in Col- libus slovenicis, Celeiae in ecclesia B. V. M. et in ecclesia parochiali s. Danielis, trid., ad ss. Trinitatem in Coli. slov., in Fram, exerc., Brezno, ad s. Georgium penes Pesnica, in Hajdinja, exerc, in Polzela, Jarenina, exerc., in Črešnjevec, renov., ad s. Ghunigundem in Pohorje, ad s. Crucem penes Marburgum, in Loka, renov., ad s.Leonhardum penes Velika nedelja, in Luče. Šmarije, exerc., ad s. Margaritam penes Pesnica, in Ruše, Pameče, trid., ad s. Paulum penes Voljska, in Pilštanj, renov., ad s. Petrum in Medvedovo selo, ad s. Petrum penes Marburgum, trid., in Pišece, trid., Razbor, renov., in Ribnica, trid., in Remšnik, Rogatec, trid., Žalec, renov., Slivnica penes Celeiam, trid., Sladka gora, ad s. Thomam penes Velika nedelja, in Trbonje, Videm, renov., Slovenska bistrica, trid., in Podčetrtek, Bizeljsko, exerc., Zdole, trid. Anno 1900. Svetinje penes Mihalovci, renov., in Stari trg, renov., ad s. Bartholomaeum penes Loče, renov., Ce¬ leiae in ecclesia B. V. M., in Čadram, novena, Doberna, trid., Dobova, exerc., in Dol, Polje, Fram, exerc., Gotovlje, Polzela, ad s. Iacobum in Coli. slov., Jarenina, trid., ad s. Ioseph pe¬ nes Celeiam, trid., in Laporje, Leskovec, ad s. Laurentium in campo Dravi. Marburgi in ecclesia cathedrali, devotio iubilaea, in Mahrenberg, Črnagora penes Petovium, ad s. Martinum penes Šalek, in Gornja sv. Kunigunda, Pilštanj, exerc., ad s. Petrum penes Konigsberg, exerc., ad s. Pe¬ trum penes Marburgum. trid.. ad s. Petrum et s. Paulum Pe- tovii, renov., ad s. Petrum penes Radgona, in Polenšak. Po¬ nikva, Prevorje, trid., in Razbor, trid., Ribnica, trid., Zreče, exerc., Rogatec, trid., in Vozenica, Slivnica penes Celeiam, trid., in Skomarje, Sromlje, renov., Dramlje, Spodnja Pols- —k 271 jo¬ kava, ad s.Vitum penes Planina, ad s.Vitum penes Waldegg, in Podčetrtek, Svičina, ad s. Wolfgangum in Kog, Zdole, trid. IV. Associationes pro aedificandis ecclesiis. Associatio pro restanranda ecclesia cathedrali, erecta Marburgi 1891. Protector: Celsissimus ac Reverendissimus Dominus Ordinarius. Sodales solvunt annuatim 6 K. Summa collectarum 18.680 K. Associatio pro aedificanda ecclesia s. Mariae, matris misericordiae, erecta die 14. Iulii 1891. Sodales solvunt singulisannis 1K 20h. Num. sod. 64.000. Summa collectarum 700.000 K. Praeses: P. Callistus Heric, Guardianus O. s. Fr. Associatio pro aedificanda parochiali ecclesia s. Magda- lenae in suburbio Marburgi, erecta 1900. Praeses: Dom. Ca- nonicus Thomas Rožanc, Parochus. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali in Gadram, erecta 1885. Num. sod. 2200. Praeses: Dom. Geor- gius Bezenšek, Parochus. Summa collectarum 91.875 K. Associatio pro aedilicanda ecclesia parochiali in Poličane, erecta 1886. Num. sod. 1000. Praeses: Dom. lose- phus Mlasko, Parochus. Summa collectarum 24.000 K. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali ad s. Georgium sub Tabor, erecta die 18. Martii 1894. Num. sodalium 2681. Praeses: Dom. Franciscus Zdolšek, Parochus. Summa collectarum 17.630 K. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali ad s. Petram penes Konigsberg, erecta 1893. Num. sod. 506. Praeses: Dom. losephus Tombah, Parochus. Summa col¬ lectarum 20.161 K. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali ad s. Georgium penes Ščavnica, erecta 1892. Num. sod. 1010. Praeses:Dom. Ioannes Kunce,Parochus. Summa collectarum 31.464 K. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali ad s. Paulum penes Voljska. Summa collectarum 64.781 K. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali ad s.Martinum ad tluvium Paka erecta 1894. Num. sod. 206. -4< 272 >t— Praeses: Dom. Iosephus Kolarič, Parochus. Summa collecta- rum 13.842 K. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali in Vi¬ tanje, erecta 1889. Num. sod. 310. Praeses: Dom. Aloysius Arzenšek, Parochus. Summa collectarum 11.732 K. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali ad s. Spiritum in Središče, erecta die 12. Martii 1899. Num. sod. 400. Praeses: Dom. lacobus Gajnkar, par. Administr. Summa collectarum 7.600 K. Associatio pro sartis tectis ecclesiae parochialis ad s. Crucem penes Slatina, erecta 1897. Num. sod. 1062. Praeses: Parochus pro tempore. Summa collectarum anni 1900, 1514 K. Associatio pro restauranda ecclesia parochiali ad s. Leonhardum in Collibus slovenicis, erecta 1894. Num. sod. 256. Praeses: Dom. Iosephus Jurčič, Decanus. Summa collectarum anni 1900, 1316 K. Associatio pro restauranda ecclesia filiali s. Pancratii in parochia Remšnik, erecta 1893. Num. sod.288. Praeses: Dom. Georgius Žmavc, Parochus. Summa collectarum 2486 K. Associatio pro amplianda parochiali ecclesia in Trbovlje, erecta 1900. Praeses: Dom. Parochus pro tempore. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali in Dol, erecta 1900. Praeses: Dom. Parochus pro tempore. Associatio pro aedificanda turri ecclesiae parochialis ad s. Barbaram penes Wurmberg, erecta die 18. Ianuarii 1900. Num. sod. 83. Praeses: Dom. Martinus Lapuh, Pa¬ rochus. Summa collectarum 397 K. Associatio pro aedificanda ecclesia parochiali in Loka penes Zidani most, erecta die 6. Martii 1900. Num. sod. 325. Praeses: Dom. Leopoldus Skuhersky, Parochus. Summa collectarum 1060 Iv. V. Cathulicae associationes dioecesis. Associatio perpetuae adorationis ss. Sacramenti et pro exornandis ecclesiis. Erecta die 27. Maii 1881, et archisoda- litati romanae aggregata die 1. Ianuarii 1882. Praeses —K 278 >f- Dom. Laurentius Herg, Praepositus. Num. sodalium 17. 689. Sodales solvunt annuatim 1 K vel 14 h. Totalis summa collectarum 74.762 K 98 h. Confraternitas sacerdotalis adorationis ss. Sacramenti, erecta die 6. Novembris 1895. Num. sodalium 97. Director: Dom. Iacobus Hribernik, Pater spirituaiis. Associatio perseverantiae sacerdotalis, erecta 1883. Num. sod. 279. Director: Monsignore Praelatus Carolus Hribovšek, Director seminarii clericalis. Societas sacerdotum dioecesis Lavantinae, erecta die 14. Novembris 1873 pro sublevandis sacerdotibus dioe¬ cesis Lavantinae, qui per charitatem annonae in egestatem redacti sunt aut ob infirmatem auxilio indigent. Protector: Celsissimus ac Reverendissimus Dominus Princeps-Epis- copus. Praeses: Dom. Laurentius Herg, Praepositus. Num. soda! 345. Singuli solvunt annuatim 2 K, et semel 100 K. Substantia 115.029 K 68 h in diversis valoribus, et domus hospitalis in thermis Neuhaus-Doberna. Societas presbvterorum dioecesis Lavantinae, erecta anno 1813 ad mutuum auxilium ferendum sacerdotibus defunctis per celebrationem sacrificii Missae, cum bene- ficio altaris privilegiati ex indulto Leonis PP. XIII. de die 16. Februarii 1895. Num. sod. 465. Associatio christianarum familiarum in honorem sanctae Familiae Nazarethanae, erecta Brevi apostolico Leonis PP. XIII. de die 14. Iunii 1892, in dioecesi commendata litteris pastoralibus de die 21. lanuarii 1894, et erecta resolutione pr. ep. Ordinariatus Lavantini de die 10. Martii 1894. Num. familiarum 27.342 cuml35. 721 animabus. Praeses: Monsignore Carolus Hribovšek, Di¬ rector seminarii clericalis Associatio ss. Cordis lesu, erecta in seminario cle- ricali Marburgensi 1860. Num. sod. 14.000. Director: Pater spirituaiis, pro tempore, seminarii clericalis. Archiconfraternitas purissimi Cordis Mariae, erecta in seminario clericali 1860. Num. sod. 15.000. Director: Pater spirituaiis, pro tempore, seminarii clericalis. 18 —K 274 >*— Sodalitas s. Rosani, canonice erecta in seminario cleri- cali Marburgensi 1886. Num. sod. 2355. Director: Pater spiritualis, pro tempore, serninarii clericalis. Confraternitas perpetui Rosarii, erecta in Selnica penes Marburgum ante annum 1782, pro impetranda telici morte, et in auxilium Fidelium defunctorum, die 26. Augusti 1867 unita est cum archiconfraternitate in Monterone Romae. Num. sod. 50.000. Festum principale celebratur Dominica post Comm. Omnium Fidelium defunctorum. Praeses: Parochus pro tempore in Selnica existens. Confraternitas in honorem septem Dolorum R. V. M. in ecclesia abbatiali et parochiali Celeiae, erecta saeculo decimo sexto, confirmata est die 12. lanuarii 1856 a pr. ep. Ordinariatu Lavantino. Num. sod. 700, qui est nume- rus clausus et fixus. In locum decedentium assumuntur totidem novi sodales. Sodales solvunt annuatim 70 h. Confraternitas ss. Gyrilii et Methodii, erecta 1852 a Celsissimo et Reverendissimo Principe-Episcopo Antonio Martino Slomšek pro uniendis schismaticis cum ecclesia catholica. Num. sod. 155.000. Director: Pater spiritualis, pro tempore, serninarii clericalis Lavantini. Sodalitas s. Hermagorae, approbata a pr. ep. Ordi¬ nariatu Lavantino die 5. Iunii 1860, pro edendis libellis tum piis tum profanis, qui salutare pabulum praestent populo fideli slovenica lingua utenti. Num. sod. 78.101, inter quos degunt infra fines dioecesis Lavantinae circa 25.000. Sodales contribuunt annuatim 2 K, vel semel 30 K. Societas s. loseph pro edendis bonis theodiscis libris popularibus, canonice erecta Klagenfurti 1894. Num. sod. 40.000, inter quos sunt circa 1000 Lavantini. Annu¬ atim solvuntur 2 K. Sodalitas typographica dioecesis Lavantinae, erecta die 6. Februarji 1871 pro edendis bonis ephemeridibus. Habet suam typographiam Marburgi, Karntner Strasse n. 5. Praeses: Dom. Dr. Ioannes Križanič, Decanus cap. Lav. Num. sod. 154, qui solvunt annuatim 10 K. -« 275 > 4 ~ Sodalitas s. Caeciliae pro cantu ecclesiastico pro- movendo, erecta 1889. Nam. sod., solventium annuatim 4 K, 189,actualium 45.Praeses: Dom.Ludovicus Hudovernik, Vicarius cathedralis et parochialis ecclesiae et Regens chori. Celeiae aperta est anno 1899 schola pro exco- lendis organoedis. Unio catholicorum operariorum auxiliarium, erecta die 25. Decembris 1855. Num. sod. 190. Sodales actuales solvunt singulis mensibus 40 h, sublevantes autem annu¬ atim 2 K. Protector Unionis Celsissimus ac Reverendis- simus Dominus. Ordinarius. Praeses: Dom. Dr. Franciscus Feuš, Professor sacrae Theologiae. Societas s. Vincentii a Paulo. Prima conferentia erecta est ad s. Magdalenam Marburgi die 30. Martii 1879. Num. act. sodalium 9, sublevantium 92. Summa collectarum anni 1900: 547 K. Praeses: Dom.Iosephus Cede, Cooperator ad s. Magdalenam. Secunda conferentia parochiae s. Ioannis Bapt. Marburgi erecta est die 19. Iunii 1887. Num. act. sod. 25. Annua collecta pro sublevandis pauperibus et infirmis attingit 1427 K. Praeses: Dom. Ioannes Bapt. Vreže, Professor religionis in c. r. paedagogip. Societas mulierum catholicarum pro exercenda cha- ritate Christiana in sublevandis miseris, erecta Marburgi die 9. Aprilis 1860. Num. sod. 490. Protector: Celsissimus ac Reverendissimus Dom. Ordinarius. Consulens: Dom. Philippus facobus Bohinc, Parochus eccl. cathedralis. Praeses: Dom. Francisca Scherbaum, domina Ordinis- Elisabethae II. classis, civis Marburgensis. Sodales solvunt annuatim 4 K. Summa collectarum in subsidium pauperum superat iam 200.000 K. Anno 1900 collectae sunt 2304 K. Societas mulierum catholicarum pro exercenda cha- ritate Christiana in sublevandis miseris, erecta Petovii die 17. Februarii 1897. Num. sod. 119. Protector: Celsis¬ simus ac Reverendissimus Dom. Ordinarius. Consulens: Dom. Iosephus Fleck, Praepositus. Praeses: Dom. Maria baronessa de Apfaltrern, coniux c. r. capitanii circuli. Sodales solvunt annuatim 4 K. Summa collectae anni 1900 attigit 1306 K. 18 * ■* 276 H— Societas mulierum catholicarum pro exercenda cha- ritate Christiana in sublevandis miseris, erecta Celeiae die 2. lunii 1899. Num. sod. 100. Protector: Celsissimus ac Reverendissimus Dom. Ordinarius. Consulens: Dom. Fran- ciscus Ogradi, Abbas. Praeses: Dom. Maria Anuntiata co- mitissa Attems, coniux c. r. consultoris locumtenentiae et, praefecti c. r. capitaneatus circnli. Sodales solvunt annu- atim 2 K. Societas »Marianum« pro sublevandis et protegendis ancillis, erecta Marburgi die 21.Decembris 1899. Praeses: Dom. Dr. loannes Križanič, Decanus capitub cathedralis.. Associatio catholica pro sublevanda schola privata sororum scholarium s. Francisci de Assisi Celeiae, erecta 1878. Num. sod. 250. Protector: Celsissimus ac Reveren¬ dissimus Dom. Ordinarius. Praeses: Dom. Franciscus Ogradi, Abbas. Sodales solvunt annuatim 4 K, vel semel 80 K. Summa annuae collectae 4973 K. Associatio catholicorum opificum erecta Marburgi 1895 pro sublevanda sorte opificum. Num. sod. 400. Praeses: Dom. Martinus Matek, sacrae Theologiae Professor. Sodales solvunt annuatim 2 K. Associatio catholicorum opificum, erecta Celeiae die 1. Aprilis 1898. Num. sod. 614. Praeses: Dom. loannes Rebek, opifex. Sodales solvunt singulis mensibus 40 h. Associatio catholicorum opificum in Žalec, erecta die 14. Februarii 1895. Num. sod. 100. Praeses: Dom. Rartholomaeus Meh, sartor. Sodales solvunt singulis men¬ sibus 20 h. Associatio catholicorum opificum in Trbovlje, erecta die 22. Novembris 1896. Num. sod. 150. Praeses: Dom. Petrus Erjavec, Parochus. Sodales solvunt annuatim 4 K. Associatio catholicorum opificum in Konjice, erecta die 20. Septembris 1896. Num. sod. 38. Praeses: Dom. Bar- tholomaeus Voh, Archiparochus. Sodales solvunt singulis- mensibus 60 h. Associatio catholicorum opificum in Vitanje, erecta die 10. Iulii 1896. Num. sod. 25. Praeses: Dom. Aloysius —H 277 *- Arzenšek, Parochus. Sodales solvunt singulis mensibus 20 h. Associatio catholicorum opificum in Mahrenberg, erecta anno 1900. Nnm. sod. 200. Praeses: Dom. Carolus Bras. Associatio pro sublevandis organoedis, erecta die 24. Aprilis 1900. Protector: Celsissimus ac Reverendissi- mus Dom. Ordinarius. Praeses: Dom. Silvester Šentjurc, organoedus ad s. Petram et s. Paulum Petovii. Die 18. Februarii 1901 constituta est associatio »Domus catholica« pro fovenda vita sociali catholicorum. Praeses: Dom. Dr. Ioannes Križanič, Decanus capituli cathedralis. Adm. Rev. Dom. Bartholomaeus Voh, Consiliarius ■consistorialis, Archiparoclius et Decanus ecclesiae s. Ge¬ orgii in Konjice, parat libram agentem de sociali opera- tione Ecclesiae catholicae in ambitu dioecesis Lavantinae. Me oportet operari opera eius, qui misit me, doneč dies est; venit nox, quando nemo potest operari. (Ioann. 9, 4). — ltaque, fraires mei dilecti, stabiles estote , et immobiles , abundantes in opere Domini semper, scientes, ■quod labor vester non est inanis in Domino. (I. Gor. 15, 58). Caput XXXIV. De erroribns grassantihus. imum humanum, indefessis viribus tendentem ad perfectionem suam, valde longe iam progressum esse, non est negandum. In omnibus scientiarum disciplinis prolectus ingens manifeste adparet. Rerum scrip- tores saecula praeterita splendide descripserunt illustra- veruntque; geographi terram universam peragraverunt ipsisque nec montes absconditi nec maris altitudines sunt occultae; medici artem suam mirifice explicaverunt; et quid de iis, qui vires meditantur nalurae, dicendum est? Quod tempora priora ignoraverunt, quod neque praesagire —K 278 »~ neque suspicari ausi sunt, hoc nostris temporibus per totum triumphat orbem. Mens et ratio hominis perpulchros carpunt fructus. Ast evolutioni scientificae non correspondet cultura ethica. Plurimi, qni animum scientiis prudenter excoluerunt, officiorum moralium obliti sunt Ulumque, qui auctor est omnium, agnoscere et adorare, sicut oportet, nolunt, ipsum »non sicut Deum glorificaverunt aut gratias egerunt, sed evanuerunt in cogitationibus suis, et obscuratum est in- sipiens cor eorum; dicentes enim se esse sapientes, stulti facti sunt. Et mutaverunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis et volucrum et quadrupedum et serpentium; propier quod tradidit illos Deus in desideria cordis eorum, in immunditiam, ut contumeliis adficiant corpora sua in semetipsis, qui commutaverunt veritatem Dei in mendacium; et coluerunt et servierunt creaturae potius, quam Creatori, qui est benedictus in saecula; propterea tradidit illos Deus in passiones ignominiae; et sicut non probaverunt Deum habere in notitia, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea, quae non conveniunt, repletos omni iniqui- tate, malitia, fornicatione, avaritia, nequitia, plenos invidia,. homicidio, contentione, dolo, malignitate, susurrones, de- tractores, Deo odibiles, contumeliosos, superbos, elatos, in- ventores malorum, parentibus non obedientes, insipientes,. incompositos, sine affectione, absque foedere, sine miseri- cordia . . . « (Rom. 1, 21 sqq). Revera quidem non de Graecis vitiosis Romanisque superbis haec tristia verba adhibuisse videtur, sed de tem¬ poribus nostris gentium doctor, divus Paulus! Doctrinae enim multae prodierunt, fallaces et dete- stabiles, quibus grandis populorum multitudo corrumpitur et in exitium proiicitur. Plus corrumpuntur corda, quam erudiuntur mentes. Nam, »sicut veritas liberatrix ac tutrix est populorum, ita falsitas et error omnis verae felicitatis tum singulorum, tum communitatis impedimentum: et in omnibus fere civitatibus, quae morum urbanitale gloriantur., —K 279 ri— tam multae sunt ac pessimae calamitates, id erroribus et fallaciis impiorum merito tribuendum est.« 1 Iuste igitur Pius IX. immortalis memoriae in encyc- lica sua »Quanta cura « de die 8. Dec. 1864 dixit: »Quae falsae ac perversae opiniones eo magis detestandae sunt, quod eo potissimum spectant, ut impediatur et amoveatur salutaris illa vis. quam catholica Ecclesia ex divini sui Auctoris institutione et mandato libere exercere debet usque ad consummationem saeculi, non minus erga sin- gulos homines, quam erga nationes, populos, summosque eorum principes, utque de medio tollatur mutua illa inter sacerdotium et imperium consiliorum societas et con- cordia, quae rei cum sacrae tum civili fausta semper ex- titit ac salutaris.« Sed quaeritur, quaenam sint istae falsae ac 'perver¬ sae clodrinae ? Cognosci enim eas opor tet, ut magis fasti- diosae adpareant eoque certius evitentur. Permultae sunt, terra marique dispersae, populos fere omnes plus minusve, praesertim illos, quos »excultos et intelligentes« adpel- lant, iam pestis perniciosae instar infecerunt. Etiam in dioecesim Lavantinam introierunt, periculumque maximum fidei et bonorum morum. virtutis et honestatis existunt. Fidelium pastores ne lateant, quippe qui gregem Christi salutariter pascere et ab omni malo conservare debent! Impossibile Nobis videtur, hic omnes istas perni- ciosas opiniones enumerare aptisque verbis eas condem- nare, solum de quatuor earum mentio fiat, qui pro nostris locis nostrisque temporibus maxime exitiabiles summaeque corruptioni obnoxiae videntur. Sequentes sunt: materialismus, indifferentismus, apostasia a Roma et op- pugnatio omnis auctoritatis. En errores grassantes huius aevi, qui exeunte saeculo decimo nono et incipiente vicesimo gentes depravant et victoriam Christi, saeculorum Domini, impedire conantur. 1. Materialismus illud dicitur systema, quod praeter materiam nihil existere adfirmat. Quod vides, audis ali- 1 Acta et decr. concil. plen. Americae lat. tit. II. cap. I. —K 280 H— isque corporis sensibus percipis, existit, alia omnia non nisi phantasmata sunt; tituli sine re. Ideo materialistae negant existentiam Dei, angelorum, animae humanae, quos conceptus in realitate rerum nemini respondere putant. Negant absolute omnia, quae variae religiones, praeprimis christianismus, docent de Dei exislentia et operatione deque eius proprietatibus et mundi gubernatione. Similiter reiiciunt omnia, quae in dogmatica »supernaturalia« ad- pellantur, illaque nonnisi tictionem esse opinantur. Nemo non videt, quam perniciosa tališ sit doctrina! Evertit omnem religionem, repudiat omnem timorem Dei, qui est fundamentum vitae honestae, superlluam irridet virtutem. Mundum nonnisi materialem, ab omni super- naturali intluxu omnino independenlem, a se ipso multi- plici cohaesione atomorum factum esse defendunt. Homi- nem non nisi esse partem dicunt huius immensae materiae mundanae ipsumque a materia progredi et morte in materiam iterum reverti. Post obitum nullam esse vitam, ergo et nullam remunerationem boni malique, immo re- surrectionem non esse futuram neque vitam aeternam. Ex quibus materialistae concludunt: huic doctrinae consentaneam esse debere vitam in praxi. Illud Epicu- raeum valet: Edamus et bibamus, cras enim moriemur, post mortem nuiia voluptas! Voluptatibus gaudere, hoc est summum principium. Eudaimonismi vel hedonismi hoc sy- stemavocatur,quonormamultimammoralitatisdelectationem vel lelicitatem temporalem sitam esse staluitur. Patroni eius omnem delectationem tuni corporis lum animi (principii vitae intellectualis sensu materialistko) nonnisi sensibilem esse aiunt. Homo secundum hoc syslema ab animali non diflert, nisi perfectiori cerebri conslructione, quo lit, ut homo melius cogitet et deliberet. Homo et animal habent eandem originem, fratres sunt, etiam linis utriusque idem est. Horrenda haec opinio! lam s. Augustinus de ipsa scripsit: »In quibus omnibus deliramentis haec opinan- tium illud praecipue dolendum est, quod non suflicit ea -k 281 *- narrari, ut nulla cuiusquam disputatione adversante re- spuantur, sed acutissimorum hominum ingenia id etiam negotium susceperunt, ut copiose ista refellerent, quam statim dieta, etiam a tardissimis derideri abiicique de- buerunt.« 1 Piget utique immorari in expungendis huiusmodi deliramentis, at neccessitas cogit, quia neque antiquos, neque recentiores materialistas ea docere puduit. Mundus oriri non potuit ex fortuito atomorum con- cursu. Atomi, ex quibus mundus fortuito ponitur ortus, aut sunt creatae aut inereatae. Si sunt creatae, iam mun¬ dus nullatenus potest esse casualis respectu causae primae creantis; si autem sunt inereatae, praeter absurditatem de improductione materiae in alias etiam absurditates in- currunt materialistae. Sic luce clarius patet, dogma mate- rialistarum fundamentale esse falsum, falsas ulterius omnes esse consequentias. Propterea iure in allocutione de die 9. Iunii 1862 Pius IX. reiecit propositionem condemnandam: »Nullum supremum, sapientissimum, providentissimumque Numen divinum existit, ab hac rerum universitate distinctum, et Deus idem est ac rerum natura et idcirco immutationi- bus obnoxius, Deusque reapse fit in homine et mundo, atque omnia Deus sunt et ipsissimam Dei habent sub- stantiam, ac una eademque res est Deus cum mundo et proinde spiritus cum materia, necessitas cum libertate, verum cum talso, bonum cum malo, et iustum cum in- iusto.« Damnamus propterea materialistarum commenta, quae hominem ad merum organismum corporalem redi- gunt. »Si quis praeter materiam nihil esse adfirmare non erubuerit, anathema sit!« 2 2. Non minus periculum quam materialismus in se continet indifferentismus. Quid iste significat? 1 Summa philosophica in usum scholarum auetore F. Thoma Maria Zig- liara ord. Praed. S. II. E. Cardinali. Editio septima ad sextam exacta. Volumen II. Cosmologia, Psychologia et Theologia naturalis. Delhomme et Briguet, edi- tores. Lugduni-Parisiis, 1889. Pag. 20. — 2 Constitutio dogmatica de fide ca- tholica, edita die 24. Aprilis 1870 in sessione tertia. Canones de Deo omnium creatore. can. 2. -H 282 *- Indifferentismus istud est systema, quod hominis conscientiae respectu religionis supremam perraittit con- ceditque libertatem. Ipsum docet: Nihil referre, qualem quis religionem profiteatur, et amplius adhuc, nihil referre, ut- rum religionem habeat an non. Religionem rem esse privatam, ad vitam puhlicam non pertinentem, in foro religionem ne nominari quidem debere statuunt. Prop- terea postulant, ut religio omnino excludatur ex omnibus publicis institutis, ex scholis praeprimis, ex exercitu, ex omnibus comitiis. Non erubescunt dicere: Humanam ra- tionem nullo prorsus Dei respectu habito unicum esse veri et falsi, boni et mali arbitrum, šibi ipsi esse legem et naturalibus suis viribus ad hominum ac populorum bonum curandum suflicere . 1 Quis non videt, talem doctrinam religioni christianae summe esse offensivam, perniciosam, evertentem bonos moreš et ideo corrumpentem societatem humanam. Quis vero' etiam non videt, illam esse erroneam et falsam? Homd intime šibi persuasus est, Deum existere; si vero existit, colendus et adorandus est. Cognitio et cultus Dei autem constituunt religionem. Falsum igitur est con- cedere hominis nil referre, utrum religionem habeat an non. Ad religionem enim natura sua tenetur et obli- gatur homo. In času altero, si dicatur, religionem quamlibet esse aequalem, quis non perspicit absurditatem tališ opinionis? Quomodo possunt esse aequaliter bonae et verae religi- ones ethnicae et variae confessiones christianae. Priores docent, plures esse deos, posteriores monotheismum habent. Quinimmo, quomodo possunt esse verae omnes confes¬ siones christianae, cum haec doceat septem esse sacra- menta, illa vero concedat solummodo tria; haec profi¬ teatur veram, realem et substantialem praesentiam Christi in ss. Eucharistia, illa vero cum reiiciat qualemcumque praesentiam. Syllab. prop. ?. 283 *- Impossibile est, ut omnes sint verae; ut est »unus Do- minus, una Fides, unum baptisma«, sic unam tantummodo religionem veram esse oportet. Error veritatem et veritas errorem excludit. Indifferentismus ergo veritati evidenli repugnat, leges logicae certissimas oftendit, ideo omnino reiiciendus est. Damnandi proinde sunt omnes, »qui in ordine spe- culativo humanam scientiam et iura rationis ita extollunt, ut vel ipsam revelationis notionem reiiciant . . . qui in ordine practico subtrahentes a societate omnem revela- tionem omnemque Dei et Ecelesiae auctoritatem . . . atheismum politicum proclamant«. 1 3. Tempore novissimo austriacas quasdam provincias alius adhuc error peragrat, qui multos iam confudit et a vera religione abstraxit: apostasia a Roma vocatur. Nullus error tam nefandus et horrendus Nobis vi- detur, quam hic. Nam aliis temporibus novae confessiones docebantur religionis causa, ut ita dicamus: bona fide, ex errore prope invincibili. Hic vero apostasia commendatur et exigitur, non religionis, sed rei politicae causa. Viri, qui omnem sensum religiosum amiserunt, qui iam per multos annos omnia religionis officia neglexerunt,ipsi apostatae facti sunt aliosque in apostasiam trahere conantur et hoc suum triste officium mediis etiam illicitis, mendacio, detractione sacerdotum, irrisione et luditicatione caere- moniarum catholicarum peragunt. Catholicos ad religionem perducere volunt, quam ipsi ignorant, cuius praecepta nunquam expleverunt neque expleturi sunt. Hoc modo religio catholica periculum patitur, sed non solum religio catholica, verum quaelibet alia, cum omnis, qui a vera religione ita seducitur, omnes religiones parvipendet et postremo reiiciet. Haec igitur actio non tam apostasiam a Roma, quam apostasiam a Deo pro- curat. »Errant, qui dicunt, protestantismum non aliud esse, quam diversam verae eiusdem christianae religionis 1 Concil. plen. Americae latinae tit. II. cap. I. -« 284 >»— formam, in cjua aeque ac in Ecclesia catholica Deo piacere datum est.« 1 4. Silere neque possumus, neque debemus de alio adhuc errore, qui praesertim inter iuventutem tam per- niciosus existit. Haee est oppugnatio omnis auctoritatis. Reiicitur prae omnibus auctoritas ecclesiastica, irri- delur et incredibilibus calumniis adficitur; quomodo dein existere potest filialis ille timor, quo quilibet catholicus repletus esse debet erga ecclesiasticam auctoritatem? Ubi est suavis ille amor, illa admirabilis charitas inter sacerdotes et iideles, quae omnia sustinet, omnia vinculo familiari coniungit? Quis non deploret terribiles illas et timendas insultationes contra presbyteros, contra religi- onem, contra sacra instituta, quibus turgent et tument quotidie ephemerides, quae proferuntur in coetibus centenis! Reiicitur deinde auctoritas politica status civilis. Re- volutio hinc inde publice praedicatur, obedientia detrac- tatur et via quasi sternitur anarchiae. Reiicitur etiam auctoritas parentum in familia. Liberi instigantur et sollicitantur contra parentes, vincula fami- liaria discerpuntur et pax domestica evanescit; perpetuae rixae, irae odiaque oriuntur. Tales oppugnationes auctoritatis eo magis deplo- randae sunt, cum obedientia in qualibet societate sit existentiae necessarium fundamentum. Via obedientiae et absolutae subiectionis est via compendiaria in perfectione morali acquirenda. Obedientia ad actus diversarum vir- tutum inducit, sicut s. Thomas Aquinas ait: »Dicendum, quod ad obedientiam pertinent omnes actus virtutum, prout sunt in praecepto«. 2 Qui ergo praepositos suos honorat, iis libenter et gaudenter obedit talique modo auctoritatem debita reverentia agnoscit et aestimat, ille idoneus est ad virtutem colendam et vitam honestam vereque religiosam agendam. Qui vero auctoritatem de- spernit et repudiat, eum nec Dei nec hominum pudet; qui cum satana procaciter et proterve exclamat: Non 1 Syllab. prop. 18. — 2 2. 2. qu. 104. a. 3. ~H 285 >f— serviam, is adversus infernum gressus suos dirigit. Tales »ii nimirum sunt, qui prout divina testantur eloquia, čarnem quidem maculant, dominationem spernunt, tnaie- statem blasphemant. Nihil, quod humanis divinisque legibus ad vitae incolumitatem et decus sapienter de- cretum est, intactum vel integrum relinquunt «. 1 Pastoris animarnm summum officium est, tales errores impugnare, reiicere ubique, in quantum potest, delere. Difficile utique tale est officium, onus nominandum, quod nonnisi Dei adiuvante gratia et omnipotenti auxilio potest perfici. Varia sunt media huiusmodi errores confutandi. Contra materialistas sapiens explanatio verae religionis maxime valebit; ostendendum est, hominem a Deo omnino dependere, rationem nostram exigere, ut concedamus existentiam Dei, resurrectionem et remunerationem boni malique in altera vita. Indifferentistas prudenti apologia ad sententias sanas reduci oportet, qua ostenditur, impossibile esse, ut omnes religiones verae aptaeque sint, quae hominem ad beatitu- dinem terrestrem et coelestem perducant. Contra eos, qui ad apostasiam a Roma declinant, osten- dendi sunt veri fines huius apostasiae et declarandum est,hic non de religione, sed de rebus alienis et perversis agi. Oppugnatio auctoritatum impeditur, si in comitiis verus status et recta constitutio societatis humanae ex- ponitur, praesertim vero, si iuventus in viam dirigitur obe- dientiae aliarumque virtutum. Utinam finiantur tales errores, utinam iterum ubique adpareat vera religio, in qua nullus error, sed Christus vi vit, regnat, imperat! j Vratres mei, si quis ex vobis erraverit a veritate , et converterit quis eum, scire debet, quoniam qui converti fecerit peccatorem ab error e viae suae , salvabtt animam eius a morte, et operiet multitudinem peccatorum. (lac. 5 , 19 . 20 ). 1 Ep. encycl. Leonis XIII. „Quod apostolici“ de die 28. Dec. 1878. 286 »■ Caput XXXV. De exstirpando vitio intemperantiae. nter causas, e quibus oritur ubique locorum egestas et misera deinde conditio, principalior est intem- perantia in potu inebriante, praeserlim in potu vini adusti et fervidi, quae et religioni et patriae et fa- miliae parat ruinam. Nil ebrietate miserabilius. Ebrius est animatus mor- tuus, daemon est voluntarius; morbus remedium fere non habens; ruina excusatione carens, commune generis nostri opprobrium. Ebrietas est malorum caput; coelum ebriis est inaccessum. Hic morbus aeterna bona assequi non permittit, et praeter vitae huius opprobrium et illic tali morbo laborantes poena manet intoleranda; quod apostolica manifesta! doctrina: Ebriosi regnurn Dei non possidebunt. (I. Cor. 6, 10). 1 Ebrietas . . . vitiorum omnium mater est et materia culparum, radix criminum, omnium origo llagitiorum, subversio sensus, tempestas linguae, procella corporis et naufragium castitatis. »Esus carnium et potus vini semi- narium Jibidinis est, unde et comicus: Sine Cerere et Libero friget Venus.« 2 Ebrietas est temporis amissio, insania voluntaria, ignominiosus languor . . . turpitudo morum, dedecus vitae, intamia honestatis et corruptela animae. 3 Cardinalis Bona ingentia enumerat intemperantiae damna: »Hinc stupor, languor, taedium;hinc scurrilitas, loquacitas, dissolutio; hinc immunditia, rixae, contentiones; hinc mentis hebetudo, destructio omnium virtutum; hinc rei familiaris profusio; hinc egestas; hinc longa morborum series, et ipsa denique mors graviori ciborum et potuum sarcina accelerata«. 4 ' S. Chrys. hom. 1. ad populum Antioch. tom. II. pag. 7. ed. Montfauc. Parisiis, 1718. 2 S. Hieronymus, adv. lov. 1. 2. c. 2. — 3 S. Augustini sermo de sobrietate et virginitate, tom. ix. pag. 684. ed. Basil. 1629. — 4 Lectiones quotidianae de vita, honestate et officiis Sacerdotum et Clericorum. P. Iosepbus Sebneider S. I. Ratisbonae, 1870. pag. 185. —K 287 >f- Propterea Siracides paterne monet: Noli avidus esse in omni epulatione, et non te effundas super omnem escam; in multis enim escis erit injirmitas, et aviditas appro- pinquabit usque ad choleram. Propter crapulam multi obierunt; qui autem abstinens est, adiiciet vita m. (Eccli. 37, 32 — 34). Vinum et mulieres apostatare faciunt sapientes. (Eccli. 19, 2). Ne intuearis vinum, quando Jia- vescit, cum splenduerit in vitro color eius,\ ingreditur blande, sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet. (Prov. 23, 31. 32). Luxuriosa res, vinum et tumultuosa ebrietas; quicunque kis delectatur, non erit sapiens. (Prov. 20, 1). Nolite inebriari vino, in quo est luxuria, sed implemini Špiritu sancto. (Eph. 5, 18). — Sobrii estote etvigilate, quia adversarius vester, diabolus, tamquam leo rugiens eircuit , quaerens, quem devoret. (I. Petr. 5, 8). Concilium plenarium Americae iatinae, novissime celebratum, describit gravissima huius vitii damna, ut sequitur: Revera ebrietatis vitium damnat satia ratio, cum hanc opprimat, hominem de statu morali deiiciat et in brutorum conditionem redigat: Et homo, cum in honore esset, non intellexit: comparatus est iumentis in- sipientibus, et similis factus est illis (Ps. 48, 13); damnat religio, quae hominem ad imaginem Dei formatum docet;’ damnant tristes sequelae: egestas, matura senectus et mors, et quod horrendum est, infelix aeternitas, cum scriptum sit; Nolite errare . . . neque ebriosi regnum Dei possidebunt. (I. Cor. 6, 10). 1 Potatio tempus terit, pecuniam dat extraneis, dum esuriunt uxor prolesque; potus vini adusti praeprimis vires enervat; laborem sequentem difficilem, immo impos- sibilem facit, animam vulnerat, otio blanditur et est pec- catum capitale, unde omne malum habet originem. 2 1 Acta et Decreta concilii pleuarii Americae Iatinae, Romae 1900. Tit. XI. cap. 1. pag. 332. — 2 F. X. Godts C. Ss. JR.., Scopuli vitandi in per- tractanda iiuaestiono de conditione opiiicum. Typis societatis sancti Augustini. Desclde, de Brouwer et Socii. 1896. Editio 3. pag. 288 sq. -* 288 >t~ Dantur parentes tam feroces, qui teneris iam infan- tibus praebent virus hoc perniciosissimum. Quale damnum! Potus inebriantes iuventuti multiplex inferunt damnum quoad corpus et quoad animam. Medici nostro aevo cele- berrimi, uti Dr. Demmel, rector universitatis Bernensis, Dr. Nothnagel, universitatis Vindobonensis professor, et multi alii loquuntur de terribilibus damnis quoad corpus. Dr. Demmel-docet, potus alcoholicos, praeprimis potus fer- vidos vehementissime perturbare infantium sanitatem, prae- sertim nervos et stomachum laedere, catarrhum ventri- culi chronicum potatorum cum vomitu matutino efficere; causas primarias esse epilepsiae et apoplexiae cerebri et sjncopes. 1 Longe maiora sunt damna quoad animam. Potus liquorum alcoholicorum subnervat moralitatem. Puer vel iuveniš tali potui assuetus effrenatis deditus est libidini- bus. Ita postremo non abhorret neque a luxuriis quibus- libet, neque a criminibus omnis generis, et non raro perit suicidio. Medici et iudices satis saepe habent occasionem observandi tristem talium individuorum conditionem. 2 Propterea ingemiscimus ob ruinam multorum, qui a recto tramite recedentes, erroribus decepti inserviunt huic damnabili vitio. At gemitus tantum paulum prodest; auxi- ,lium multiplex et remedium durans afferatur oportet tam miseris societatis membris. Omnes Dei ministri vitiis exstirpandis per assiduas exhortationes et opportunas correctiones prudentia adiulrice totis viribus incumbant, memores gravissimi moniti Spiri- tus sancti ad animarum pastores: Si me dicente ad im- pium: Impie, morte morieris, non fueris locutus, ut se cu- stodiat impius a via sua: ipse impius in iniquitate sua morietur, sanguinem autem eius de manu tua reguiram. (Ezech. 33, 8). Sicut ebrietas est ruina familiae atque praesertim classis operariorum, ita temperantia Cons est felicis condi- tionis familiarum et operariorum. 1 Uber Einfluss des Alkoliols auf den Organiaraus der Kinder, von Dr. Demmel, Kinderfreund-Gabe, 1889, Nr. 100. — 2 Dr. Demmel op. cit. —K 289 >f- Quam ob rem praeprimis videamus, quae sint pro- prietates temperantiae. Multae sunt atque magni momenti, lulianus Pomerius eas sic describit. »Temperantia tempe- rantem facit: abstinentem, parcum, sobrium, moderatum, pudicum, tacitum, serium, verecundum. Haec virtus, si in animo habitat, libidines fraenat, affectus temperat, desideria sancta multiplicat, vitiosa casligat, omnia intra nos confusa ordinat, ordinata corroborat, cogitationes pravas removet, inserit sanctas, ignem libidinosae volup- tatis exstinguit, animi teporem desiderio futurae remune- rationis accendit, mentem placida tranquillitate componit, et totam semper ab omni vitiorum tempestate defendit. Temperantia intemperantiam nostram ad honestum modum redigit in cibo ipso vel potu, ut contenti simus appositis.« 1 Quibus omnibus bene ponderatis omnes animarum pastores et praesertim parochos in Domino paterne mo- nemus: 1. ut in visceribus misericordiae errantes huiusmodi oves quaerant, et ad Christi ovile reducant, nullisque perterriti difficultatibus et in Deo spem suam collocantes, de nullius peccatoris salute desperent, sed ardentissimo zelo de omnium peccatorum conversione solliciti sint, uti monet Concilium plenarium Americae latinae: >Prae- sertim igitur parochus, concionator et confessarius in omni patientia errantes ad viam virtutis satagat reducere, unum- quemque admonens diversa exhortatione iuxta profes- sionem morumque qualitatem, scilicet, ut praenoscat, quid, cui, quando vel quomodo proferat«. 2 2. Non solum verbo ab hoc vitio arceant fideles, sed etiam per opportuna media, invocato etiam per Epi- scopos, quoties id expedire iudicaverint, civilis potestatis adiumento, ebriosos efticaciter inducant ad meliorem frugem; et insuper totis viribus foveant nobiles et utiles labores virorum bonae voluntatis pro exstirpatione huius¬ modi pessimi vitii. Scimus quidem excusationes, quae 1 Iuliani Pomeril, de vita contemplativa, lib, lil. cap. 19. Edit. Migne, tom. IX. — 2 Acta et decreta Concilii plenarii Americae latinae, 1. c. . 19 •■{< 290 proferuntur: Non auderem, inquit pastor, aliquid hac in re mutare. Conclamatum esset de mea auctoritate in pa- rochia; odium enim murmurationesque concitarem in me! Esto, sed procella ista transibit, fructus autem cius per- manebunt 3. Animarum rector indesinenter suis ovibus in- culcet parsimoniam. Sciendum est populoque animad- vertendum, prodigalitatem nemini licere nec hero nec servo, ne opnlentissimis quidem. Revera, parsimonia arcet plebem a nimio potu. De felici parsimoniae sequela scribit romauus noster Pontifex: »Mercedem si ferat opifex satis amplam, ut ea se uxoremque et liberos tueri com- modum queat, facile studebit parsimoniae, si sapit, efficiet- que, quod ipsa videtur natura monere, ut detractis sumpti- bus, aliquid etiam redundet, quod šibi liceat ad modicum censum pervenire«. 1 Beatissimus Pater optime dicit: »si sapit«. Si sapit, utique; sed plerumque est plebs, sicut parvulus infans, vultque praesenti frui momento et mi- nime futura praevidet. Quae cum ita se habeant, debet populus a sacer- dotibus, qui iure merito vocantur etiam presbyteri i. e. seniores populi, moneri, doceri atque duci. Quae instructio iam a teneris annis incipiat oportet. Pueris rite propo- natur verbo et etiam exemplo doctrina Christiana de luxu et de parsimonia. 4. Animarum custos iterum iterumque maxima cum gravitate proponat populo tertii praecepti in decalogo contenti observationem. Etenim neglectus vel transgressio tertii praecepti decalogi fons est uberrimus prodigentiae et potationis. Deus ipse in veteri lege sanxit requiem, iussit nempe sabbatismi requiem; ast haec conceditur omnino propter sanctificationem hominis; minime vero ad peccandum; hoc populo explicari debet: Insta opportune, importune. argue, obsecra, increpa in omni patientia et doctrina. (II. Tim. 4, 2). Saepe ante plebis oculos ponat, quod docet 1 Litt. encycl. Leonis XIII. „Rerum novarum" de die 15. Maii. 1891. -K 291 »- eoncilium Strigoniense, anno 1858 celebralum: »Ces- sandum est ab opere mundano, ut liberius ad ecclesias ire, psalmis et hymnis et canticis spiritualibus insistere, orationi vacare, oblationes offerre, memoriis sanctorum communicare, ad imitationem eorum. assurgere, eloquiis divinis intendere, eleemosynas indigentibus mittere valeat christiarius, et quantum in hac vila conceditur, sabbatum illud aeternum, de quo apostolus disserit (Hebr. 4, 9), quodammodo praeoccupemus, ut scilicet, si nune super pauca fideles extiterimus, emenso feliciter praesentis temporis circulo, ingrediamur in requiem Domini«. 2 Qui fines rite populo explicandi sunt, iam incipiendo a ca- techismo parvulorum. 5. Propagandae sunt societates temperantiae. Doctissimus et studiosismus christianae reformationis socialis propugnator Leo XIII. optime laudat has societates, quibus suam benedictionem est impertitus in epistola ad Americanos: »Eximia pietatis et charitatis opera, quibus fideles in Foederatis Americae Septentrionalis Statibus concivium suorum utilitati ac saluti procurandae con- sulere adlaborant, gratissima Nobis ex iis, quae nuperrime retulisti, acciderunt. Placuit in prirnis, quod oppugnando exitioso ebrietatis vitio optimis consociationibus, ae prae- sertim Unione eatholica perfectae abstinentiae servandae constituta sedulam navetis operam. Exploratum sane est, quam noxia ex immoderata potatione, quamque deflenda cum fidei tum moribus detrimenta pertimescenda sint. Nec laudari satis possunt Foederatorum Statuum pastores, qui haud ita pridem in plenario Concibo Baltimori habito, gravissima oratione incontinentiam huiusmodi condem- narunt, declarantes, ipsam perpetuum peccati fomitem, foecundamque malorum radicem existere, ebriosorum fami- lias ingenti ruina obruere, plurimosque in aeternam poenam exitiumque praecipites agere, lideles vero in eam intem- perantiam perlapsos acatholicis scandalo, veraeque reli- gionis propagationi magno impedimento esse. 2 Coli. Lac. tom. V. col. 29. 19 * —-K 292 *- Itaque praecipua commendatione dignurn existimamus nobile piarum Societatum consilium, quo a potu quo- libet inebriante omnino abstinendum proponunt. Minime vero dubitari potest, iirmam hanc voluntatem gravis- simo illi malo oppiortunum planeque efficax esse reme- dium, eoque validius incitamentum universis ad cupidi- tatem refraenandum, quo maior est eorum, qui illo utantur, auctoritas. Maxime vero valere* debet in hoc zelus sacerdotum, quorum uti est verbo vitae plebem instruere ac bonis moribus fingere, ita eos potissimum sua virtute caeteros anteire. Itaque pastores satagant ebriositatis pestem assiduis concionibus ab ovili Christi depellere, atque omnibus abstinentiae exemplo praelueere, ut tot calamitates ex eo vitio Ecclesiae ipsique patriae impendentes strenue avertere contendant. Nos vero Deum enixe deprecamur, ut votis in hac re tuis benignus faveat, consilia dirigat, coeptis assistat, atque in auspicium coelestis tutelae, paternaeque benevolentiae Nostrae testi- monium apostolicam benedictionem Tibi, venerabilis Frater, aliisque Tecum sancto hoc foedere coniunctis peramanter impertimus«. 1 Hodiedum existunt; et florent iam in plurimis sta- tibus societates ternperantiae. In Germania permagna sunt merita simplicis cooperatoris Mathiae Seeling 1860) quoad societates ternperantiae, quarum sodalis erat etiam celeber dux unionis catholicae Ludovicus Windthorst. Hic zelosus sacerdos, adiuvante studiosissimo episcopo Hildes- heimensi, Iacobo losepho, 80.000 hominum adegit ad ab¬ stinentiae promissionem. lam anno 1855 existebant in dioecesi Vratislaviensi mille talium confraternitatum. In Helvetia floret: Schweizerisch-katholische Ab- stinenten-Liga; immo inter diversas classes vigent ibi huiusmodi coniunctiones, ita iam ab anno 1895: Verein abstinenter Aerzte; Verein abstinenter Studenten. In Anglia memoria dignus et quoad has societates optime meritus est Hibernianus P. Theobaldus Mathew 1 Epist. Leonis XIII. ad Epiacopura aancti Pauli de Minnesota de die 27. Martii 1887. —H 293 0. Cap. (* 1790, f 1856), qui plura millia ferventiorum sectatorum invenit. lam anno 1844 habebat in Hibernia solum plus quam quinquies centena millia membrorum, inter haec decies millia iuvenum. 6. Nostra quoque patria gaudet hac saluberrima socie- tate, et quidem Oeniponte: Statuten des Alkohol-Abstinenz- Vereines. Innsbruck, 1899. Dein Vindobonae vigent duae tales perutiles societates, neinpe: Der Verein der Absti- nenten in Wien und der osterreichische Verein gegen Trunksucht. Laetus nuntius exiit hoc anno ex hac me¬ tropoli: praedictas societates indixisse acre bellum alco- holismo grassanti in dilecta nostra patria austriaca. Hae duae societates nempe praeparant congressum generalem Vindobonae anno 1901 die 10. Aprilis celebrandum ad im- pugnandum alcoholismum. Utrumque ministerium, scil. pro negotiis et pro rebus internis, adierunt precibus, ut benevole praestet indicia de alcoholicorum consumtione potuum; quae indicia erunt lundamentum circa sexaginta deliberationum in futuro congressu. Utrumque ministerium benigne annuit his precibus die 6. Aug. 1900 et omnia ad hoc necessaria iarn procuravit. 1 Porro in nostra dioecesi iam anno 1864 delibera- bant studiosi sacerdotes in sic dictis conferentiis pasto¬ ral ibus de hoc in dies gravescente malo, et quoad tempe- rantiae societatem prudentissima consilia inierunt: a) Animarum pastor clam destinet, virum multum auctoritate fiduciaque valentem apud plebem, qui sodales viros et iuvenes opportuna occasione acquirat. b) Singuli sodales in ingressu spondeant, se velle sobrie vivere, tabernas sine necessitate non visitare, nocturnas comessationes devitare. c) Quilibet recipitur a praeside sine strepitu — fide dextera rnanu data coram duobus testibus. d) Sodales recitent »Pater« et »Ave« in honorem s. Ioannis Baptistae, qui virium et siceram non bibit. (Luc. 1. 15). 1 Cfr. Folium periodicum: „Vaterland“, Wien den 14. September 1900. Nr. 252. --K 294 >»~ e) . Sodales quater quotannis sacramentalem confes- sionem peragant et sacram communionem suscipiant et quidem non statuto die, sed secundum singulorum com- moditatem. f) Correptio errantium fiat ab aliquo sodali sine testibus omni cum charitate et patientia. g) Societas sit sub secreta custodia animarum pa- storis, qui praesidem adiuvet. sodali um catalogum habeat, nullo autem modo sese immisceat societatis moderationi, quae praesidi solum cordi sit. 1 Quibus principiis tamquam fundamentis receptis iam anno 1885 statuta societatis temperantiae pro dioecesi Lavantina sunt sapienter composita: St. Iohannes Baptista Massigkeits-Verein fiir die Diocese Lavant. 2 Intime optamus, ut haec saluberrima statuta reviviscant et effectui tradantur, praesertim cum praedicta societas habeat basim religiosam, cui Pontifex romanus libenter concedet plures indulgentias iam in praedictis statutis consignatas. 7. Denique propagentur folia illa parva publica, quae textu et imaginibus impugnant ebrietatem, detegunt et depingunt pessimas eius sequelas. 3 1 XVII. Schluss-Protokoll iiber die im Jahre 1864 in der Lavanter DiOcese abgelialtenen Pastoral-Conferenzen. — 2 Die im Jahre 1885 abgekaltenen Pastoral-Conferenzen, pag. 4. — 3 Quod attinet scripta, in qnibus dehacrerecta prin- cipia traduntur, sequentia laudari merentur. Perutilis est libellus: Duhovsko- pastirski glas, velike nesreče varovati ljube Slovence. (Antona Martina, škofa Lavan¬ tinskega,pastirski list o žganjepitju izdan pri svetem Andreju na prvo postno nedeljo 1851.) V Celju pri Janezu Jeretinu, 1851. str. 23. — Sola v boju proti pi¬ jančevanju. Frančišek Gartner, učitelj v Kranju. V Pulju, 1898. v — Slovenske Večernice, Družba sv. Mohorja v Oelovcu. 52. zv., 1900. Žganje naš so¬ vražnik. Spisal Jurij Trunk, str. 67—101. — Opera egregia temperantiae apo¬ stoli Dr. Aug. Egger, Episcopi ad s. Gallum: Einige Belehrungen iiber den Genuss geistiger Getranke. St. Gallen, 1898; Alkohol in kleinen Gaben und Abstinenz. St. Gallen, 1897; Alkohol, Alkobolismus und Abstinenz. Ein- siedeln, 1896; Der Klerus und die Alkoholfrage. Freiburg, Berder 1898; Das Wirtsbau8, seine Ausartung und Reform. S. Fiden, 1891. — Dr. Ming, Der Bauer und die Abstinenz. Basel, 1897. — Waget den Riesenkampf! Ein Wort an die Studierenden der kathol. Schweiz. 2. Aufl., Luzern, 1897. — F. X. Wetzel, Bleib gesund. 2. Aufl. Ravensburg, Dorn 1897. — Die Trunk- sucht, der Ituiti des Volkswohles. Soloihurn, Schwendimann 1885. — Dr. Karl Miillendorf, Die Trunksucht und die Brantweinplage, 2. Aufl. Steyl, 1900. — P. I. Toussaint, em. Pfarrer in Luxenburg, Die Trunksucht und ihre Heilung, 1899. —H 295 >f— Curemus et nos sacerdotes, ut bon um exemplum prae- bearrms plebi, arceamus a domo nostra, a nostro vestitu, a mensa, a vivendi modo, quidquid luxum olet, simusque veri ministri et imitatores Tllius, qui natus in stabulo per totam vitam non habuit lapidem, in quo caput recli- naret, obiit spoliatus omnibus et in sepulchro alieno fuit sepultus. Et sicut nobis cordi esse debet custodire in populo, curae nostrae commisso, avitam tidem, ita custodiamus avitos moreš; immo to tis viribus adlaboremus, ut, ubi abiit, redeat, si beri potest, patriarchalis simpli- citas atque frugalitas. Verissima sunt verbaVicarii Christi: »Moreš enim Christiani, ubi servantur integri, partem aliquam prosperitatis sua sponte pariunt rebus externis, quia conciliant principium ac fontem omnium bonorum, Deum; coercent genuinas vitae pestes, quae nimium saepe hominem efficiunt in ipsa opum abundantia ini- serum, rerum appetentiam nimiam et voluptatum sitim; contenti denique cultu victuque frugi, vectigal parsimonia supplent, procul a vitiis, quae non modo exiguas pecunias, sed maximas etiam copias exhauriunt, et lauta patri- monia dissipant«. 1 Attendite autem vobis, ne forte graventur corda vestra in crapida et ebrietate et curis huius vitae, et super- veniat in vos repentina illa dies. (Luc. 21, 34). Singulis autem animarum pastoribus SynodUs Nostra cum divo Paulo inculcat: Tu autem loguere , quae decent sanam doctrinam: Senes,ut sobrii sint,pudici prudentes, sani in fide, indilectione, in patientia. Anus similiterin habitu sancto, non eriminatrices, non vndto vino servientes, bene do- centes ... adolescentulas,ut, viros suos ament,filios suos diligant: prudentes, castas, sobrias, domus curam habentes, be- nignas . * . luvenes similiter hort ar e, ut sobrii sint . . . Servos dominis suis subditos esse, in omnibus placentes, non contradicentes, non fraudantes, sed in omnibus jidem honam ostendentes . . . Apparuit enim gratia Dei Salva- toris nostri . . . erudiens nos, ut abnegantes impietatem et 1 Litt. eneycl. Leonis XIIL de die 15. Maii 1891. Godts. op. cit. pag. 291. —H 296 >f- saecularia desideria, sobrie et iuste et pie vivamus in hoc saecido . . . Haec loquere et exhortare et argue cum omni imperio. Nemo te contemnat. (Tit. 2, 1—6. 9 —12. 15). Titulus secundus. De eultu divino. Caput XXXVI. De ritibus sacris. acrosancta Synodus Tridentina de sacris ritibus sequenlem tulit canonem: »Si quis dixerit, receptos et approbatos Ecclesiae catholicae ritus, in sol- lemni sacramentorum administratione adhiberi consuetos, aut contemni aut sine peccato a ministris pro libito omitti aut in novos alios per quemcumque ecclesiarum pastorein mutari posse, anathema sit.« 1 Cum in Ecclesia Dei nihil sanctius aut utilius niliilque excellentius aut magis divinum habeatur, quam sacramenta ad humani generis salutem a Christo Domino instituta, parochus vel quivis alius sacerdos, ad quem eorum administratio pertinet, meminisse inprimis debet, se sancta tractare atque omni fere temporis momento ad tam sanctae administrationis officium paratum esse oportere. In caeremoniis sacris, quibus officium divinum miro modo ornatur, mentes autem fidelium docentur, attente curandum est, ne tales ntus in sacris adhibeantur, qui non sint ab Ecclesia praescripti vel saltem tolerati; ut porro in sacra liturgia omnia tam pie et digne et. modeste fiant, ut caeremoniarum scopus revera attingatur. Ideo Synodus praesens generatim haec decernit. In administrandis sacramentis aliisque peragendis functioni- bus ecclesiasticis omnes Nostrae dioecesis sacerdotes reli- giose custodiant fideliterque observent cuncta praecepta, ' Sess. VII. can. 13. de sacram. in genere. —K 297 »- quaequippe de sacramentorura administratione, de benedic- tionibus et exorcismis deque aliis ecclesiasticis officiis in Collectione rituum dioeceseos Lavantinae} a sacra rituum Congregatione, sententia a Sanctitate sua rata habita, die 4. Februarii 1893 num. 37/Gpermissa, reperiuntur, salvo tamen semper Rituali romano. Librum hunc ritualem dioecesanum saeerdos sem¬ per, cum fungatur sacro suo munere, secum habeat et ritus ac caeremonias salutares, in eo retentas, diligenter curet. Sacramentorura dispensatores omnem dent curam, ut actum administrationis valide, ličite et digne peragant. Valide, sollicite adhibentes praeter intentionem actualem vel saltem virtualen) legitimam materiam ac formam. Ličite, praeter legitimam materiam et formam etiam ad- probatos Ecclesiae ritus stricte adhibentes omniaque ob- servantes, quae quoad administrationem, locum et tempus, quoad vestes habitumque ministrorum externum ab Ecclesia sapienter sancita sunt. Digne, scilicet ut in statu gratiae sacrum ministerium obeant, ne aliis medicamenta vitae libantes, šibi damnationis poculum propinent; dein ut sacram functionem graviter et reverenter persolvant, ver- baque attente, distincte et pie nec non dara voce pro- nunlient. Ipse vultus, incessus, corporis motus, vocis mo- dulatio animum divinaemisericordiae veneratione imbutum Deique gloriae et animarum salutis promovendae zelo inspiratum manifeste! Praeterea pro viribus et rerum adiunclis parochi procurent, ut nitida et decora sint, quae ad sacramento- rum dispensationem requiruntur. lnsuper curandum est, ut sacramenta a Christi tide- libus diligenter ac fructuose suscipiantur. Nemo periret, 1 Collectio rituum dioeceseos Lavantinae ex venia sanctae Sediš reti- nendorum in administratione sacramentorum, in benedicfionibus et exorcismis, in processionibus aliisque ecclesiasticis functionibus. Iussu et auctoritate Celsissimi ac Reverendissimi bomini Domini Michaelis Principis-Episcopi etc. etc. edita. Marburgi, 1896. 4°. Pagg. 484. — Ex qua Collectione desumptum et separatim puhlici iuris factum est: Officium defunctoruin et Ordo exsequiarum pro ad- ultis et parvulis una cum Missa defunctorum. Iussu et auctoritate Ceisissimi ac Reverendissimi Domini Domini Michaelis, Principis-Episcopi Lavantini etc. etc. Marburgi, 1894. 4°. Pagg. 65. —K 298 »- si omnes eo, quo par est, animo sacramenta susciperent. Idcirco sacramentorum. quae sant medicinae spirituales morborum itemque fluenta pretiosa graliarum ex corde Christi morientis dimanantia, divina institutio, excellentia, utilitas, usus, efficacia, necessitas nec non caeremoniarum significatio in concionibus et catechesibus frequenter ex- planentur. >Ut fidelis populus ad suscipienda sacramenta maiori cum reverentia atque animi devotione accedat, praecipit sancta Synodus Tridentina Episcopis omnibus, ut non solum, quum haec per se ipsos erunt populo ad- ministranda, prius illorum vim et usum pro suseipien- tium captu explicent, sed etiam idem a singulis parocbis pie prudenterque, etiam lingua vernacula. si opus sit et commode fieri poterit, servari studeant, iuxla formam a sancta Synodo in catechesi (Catechismo romano.) singulis sacramentis praesribendam«. 1 Iuxta illud divini Salvatoris: Gratis accepistis, gratis date (Matih. 10, 8), sedulo cavendum, ne in sacramento¬ rum administratione aliquid qua.vis de causa vel occa- sione, directe vel indireete exigatur aut petatur. Si quid vero collato iam sacramento vel sponte offeratur aut ex consuetudine vel titulo iuris stolae introductum fuerit, id ličite accipi potest, pia tamen semper pauperum ra- tione habila. Synodus dioecesana, anno Domini 1896 celebrata, de cultu divino, iam plura statuta salutana edidit quoad diversas huc. spectantes materias; Synodus praesens et proxime sequens continuabil et porro tractabit constitu- tionem hanc gravem. Sic nos existimet komo ut ministros Christi et dispen- satores mgsteriorum Dei! Hic iam quaeritur inter dispen- satores, ut fidelis quis inveniatur. (I. Cor. 4, 1. 2). Sess. XXIV. cap. 7. de reform. 5 -- 5 —-K 299 — Caput XXXVII. De sacramento confirmationis. jonfirmatio est alterum novae Legis sacramentum, I per quod vita spiritualis, quam in baptismo acce- pimus, augetur atque perficitur. Adscripti familiae Christi et ad haereditatem vocati, iam eius militiae ad- scribimur, ut haereditatem adire valeamus. Sanctum con¬ firmationis sacramentum tribuit robur et fortitudinem, praesertim ad fidem strenue profitendam. Characterem quoque in anima imprimit indelebilem, unde iterari ne- quit, characterem scilicet sacrae militiae , et lumen in- fundit menti ac robur pectori, ut sicut boni milites Christi lesu (II. Tim. 2, 3. 5) legitime certemus. Militia enim est vita hominis super terram. (lob. 7.1). Hinc maxime baptizati interest, ut armatura muniatur ad carnis illecebras mundique fraudes et invisibilium ho- stium insidias fortius propulsandas. Necessariis armis spi- ritualibus exornatur homo in sacramento confirmationis, qua per manuum impositionem et chrismatis unctionem atque verba Episcopi, qui est minister huius sacramenti ordinarius, collata: gratia sanctificans augetur, et additur robur sancti Spiritus ad christianam fidem ore et opere profitendam. Hoc sacramentum non est de necessitate medii, ut absque eo salvus quis fieri nequeat; sed est de ne¬ cessitate praecepti divini, it a ut is, qui sacramentum tantae praestantiae et utilitatis ad vitam aeternam promovendam consulto suscipere neglexerit, a gravis peccati reatu vix excusetur. Etiamsi enim continuo transituris sufficiant regenerationis beneiicia: victuris tamen necessaria sunt confirmationis auxilia, 1 quae tanto studiosius sunt a lide- libus quaerenda, quanto acriora diebus nostris mysterium iniquitatis parat certamina. 1 Can. 2. dist. V. de cons. — De sacramento confirmationis in opere: Prima Synodus dioecesana, ab illustrissimo ac reverendissimo Domino Gulielmo San- felice O. S. B., Arciiiepiscopo et Patritio Neapolitano, celebrata diebus IV., V., VI. et VII. Iunii 1882. Neapoli, 1882. Pag. 30. sq. —K 300 !+- Qui conamina considerat, quibus religionis catho- licae hostes nostris diebus in schola, in conventibus et per ephemerides potissimum fidem labefactare moliuntur, lubenter concedit, confirmationem nostris quoque tempo- ribus valde necessariam esse. Non saevitur quidem, pace Ecclesiae donata, virgis, tormentis ac morte contra christi- fideles; attamen saevitur fors formidabilioribus armis falsae scientiae spiritus, omnem auctoritatem respuentis et ef- frenarum cupiditatum emancipatae carnis. Regnura tene- brarum nunquam quiescit, sed continuum bellum contra regnum Christi rnovet atque omni modo religionem e cordibus hominum evellere conatur. Hinc speciale illud auxilium nobis pernecessarium est. Hisce praemissis et omissis tractatibus theologicis de hoc sacramento, 1 Synodus Nostra accuratius statuere vult ea tantummodo, quae in dioecesi practice observanda veniunt. 1. Animarum rectores frequentius doceant populum tidelem catholicas veritates de hoc salutari sacramento. explicent ei naturam, dignitatem et utilitatem confirma- tionis, exponant conditiones et dispositiones in confir- mandis requisitas, uti etiam obligationes ex ipso sacra¬ mento iJlis obortas. Sirnih modo iliustrent fidelibus et explanent caeremonias externas huius sacramenti. 2. Certum est, ritus, quos Ecclesia secundum sapien- tiam Christi in hoc sacramento observat, valde esse con- venientes. Omnes enim confessionem fidei seu pugnam spiritualen! contra iidei hostes congruenter designant. Patrinus, iam ipse militiae christianae adscriptus, Episcopo tamquam duci exercitus repraesenlat confir- mandum, ut et hic militiae Christi coaptetur, Dextera sua eum tenet, quia ille, qui ad hoc sacramentum accedit, ad- huc spi rituali ter imbecillis est, ideoque a patrino in pugna spirituali erudiri et sustentari debet. 2 1 Desupcr videsis: Decretum concilii Florentini pro Armenis, nec non Conoilii Tridentini' sess. VII. can. 1., 2. et 3. de confirmatione. — a S. Thornae surnma theol. part. 3. q. 72. art. 10 in corp, et ad 2. ~e< 301 >*■- Signaculum crucis in fronte denotat intrepidam lidei professionem et militiam Christi, cuius vexillum est crux. Confirmatus erubescere non debet vel tormidare: se mani- festare cbristianum sen discipulum et sectatorem Christi. Caeremonia alapae ex rito, qao creari solebant equi- tes, innuit admissionern confirmati in militiam Christi; signiiicat quoqae, confirmatum tamquam fortem athletam debere paratum esse ad ignominiam et adversitatem quam- cunque perferendam pro fide Christi, regis et ducis nostri, Domini fortis et potentis, Domini potentis in proelio. (Ps. 23, 8). Denique confirmato pax datur, quae est effectus gra- tiae acceptae nec non effectus pugnae intrepidae et con- stantis, ezsuperans omnem sensum, custodiens corda nostra et intelligentias nostras in Christo lesu. (Philipp. 4, 7). 3. Anno, quo in constitutis per dioecesim ecclesiis sacramentum hoc administratur, instruant et erudiant ani- marum curatores pueros et puellas, rationis usum habentes, de omnibus, quae ad tanti sacramenti vim et dignitatem faciunt, et praeparent eos diligenter ad valide et ličite suscipiendum sacramentum Spiritus sancti. Contirmandi examinentur, an sciant distincte saltem preces consuetas, rudimenta fidei, praecepta Dei et Ec- clesiae. Nemini concedatur accessus, qui huic examini non satisfecerit. Ut vero constet, qui admissi fuerint, quilibet con- firmandus exhibeat testimonium parochi vel eiusdem co- operatoris catechetae de praeparatione peracta et admis- sione concessa. Monemus sacerdotes, eorum conscientias gravantes, ne tali testimonio provideant illos, de quorum praeparatione non constiterit. Testimonia haec, in quibus etiam nomen patrini scriptum sit, administrato coniirma- tionis sacramento reddantur parochis,ad quorum parochiam confirmati pertinent. 4. Porro parochi curare tenentur, ut confirmandi confessario se sistant, et peccata, si quae se commisisse no- verint, confiteantur. Hoc enim sacramentum sine statu gratiae divinae suscipi nequit, nisi sacrilege. Insuper est --K 302 >f- hoc sacramentum ob characterem indelebilem, quem ani- mae imprimit, initerabile; ideo fideles edoceantur, ne quis iterato illud recipere praesumat, neve gravissimum sacri- legii realum šibi contrahat. 5. Relate ad aetatem contirmandorum sequentia a Synodo Nostra sanciuntur. Quamvis omnibus post baptismum sacra confir- matio administrari possit, et revera per duodecim priora Ecclesiae saecula recens baptizatisc onferri consueverit, mi¬ nus tamen expedit hoc fieri, antequam pueri septennium assecuti et usum rationis adepti sunt. Chrismatis sacra¬ mentum 1 enim praeprimis ad id ordinatum est, ut eius virtute instructi et parati inveniremur, quum nobis pro Christi tide pugnandum esset; ad quod sane pugnae ge- nus pueros, adhuc usu rationis carentes, nemo aptos esse iudicaverit. 2 Nonnunquam tamen, ob rationes ab Episcopo agnoscendas, poterit ad hoc sacramentum admitti puer, si nondum ad usum rationis pervenerit, videlicet propter periculum mortis, 3 vel propter defuturam in posterum commoditatem ex longa absentia Confirmatoris, aut quid simile. Ultra decimum quartum aetatis annum perceptio huius sacramenti nequaquam est differenda. Si parochi aliquem ex populo noverint iam pubertatis annos agentem et non¬ dum confirmatum, omnem moveant lapidem, ut ad hoc corroborativum sacramentum in fide accedat. Haud neces- sarium est, ut ad confirmationis mysteria parvuli annos discretionis assecuti adducantur, postquam ad primam com- munionem admissi sunt. Sanctissimus Dominus noster feliciter gubernans Papa Leo XIII. in sua epistola Abrogata, venerabili fratri Ioanni Ludovico Episcopo Massiliensium die 22. Iunii 1897 missa, ad rem scribit, ut sequitur. Leo P. P. XIII. Venerabilis frater salutem et apostolicam benedictionem! 1 De nominibus confirmationis fuse agit: Ioseplius Vicecomes, De anti- quis confirmationis ritibus 1. 1. cap. 2. — 2 Catech. rom. p. II. cap. 3. quaest. 18. — 3 Cfr. Concilia provincialia Baltimori habita ab anno 1829 usque ad annum 1849. Baltimori, 1859. Pag. 08. —M 303 >f— Abrogata, quae toto fere saeculo inoleverat, consuetu- dine, visum tibi est in moreš dioecesis tuae inducere, ut pueri, antequam divino Eucharistiae epulo reficiantur, chris- tianum confirmationis sacramentum, almo inuncti chris- mate, suscipiant. Quod utrum Nobis probetur, significari tibi desiderasti: placuit autem de re tam praeeipua, medio nemine, ad te praescribere et qua simus mente, aperire. Propositum igitur tuum laudamus cum maxime. Quae enim ratio istic aliisque in locis invaluerat, ea nec cum veteri congruebat constantique Ecclesiae instituto, nec cum fidelium utilitatibus. Insunt namque puerorum animis ele¬ menta cupidinum, qua.e nisi maturrime erradantur, inva- lescunt sensirm imperitos rerum pelliciunt atque in prae- ceps trahunt. Quamobrem opus habent tideles, vel a teneris indui virtute ex alto, quam sacramentum confirmationis gignere notum est; in quo, ut probe notat angelicus Doctor, Spiritus sanctus datur ad robur spiritualis pugnae et promovetur bomo spiritualiter in aetatem perfectam! Porro si confirmati adolescentuli ad capienda praecepla molliores iiunt, suscipiendaeque postmodum Eucharistiae aptiores atque ex suscepta uberiora capiunt emolumenta. Quare quae a te sapienter sunt constituta, optamus, ut lideliter perpetuoque serventur. Ut autem de tuo studio in commissi gregis utili¬ tatibus procurandis, benevolentiae Nostrae testimonium habeas, apostolicam benedictionem tibi. venerabilis frater, universaeque dioecesi tuae amantissime in Domino im- pertimus. Datum Romae apud s. Petrum, die 22. Iunii 1897, Pontificatus nostri vicesimo. Leo P. P. XIII. Tenore huius epistolae apostolicae consuetudo, quae tamen in Nostra dioecesi Lavantina non viguit nec viget, non admittendi pueros puellasque ad percipiendum con¬ firmationis sacramentum, antequam primam coinmunionem susceperint, veteri incongrua constantique Ecclesiae insti- —K 304 *- tuto atque christifidelium utilitatibus adversans declaratur et sic aufertur. 1 De septennio maiori vel adulto nondum confirmato et aegrotante parochus Episcopum, si loco resideat aut commoretur, certiorem reddere potest, ut confirmationis sacramentum graviter iacenti conferatur, si commode id fieri poterit. 2 6. Patrini, qui ad huius quoque sacramenti collationem assumuntur, tanquam duces et monitores spiritualiter cer- tantium, tales solummodo admittendi sunt, quibus non ob¬ stat, quod eos a patrinorum munere in baptismo prohibeat. Infideles, haeretici, puhlice excommunicati aut inter- dicti, aut criminosi, infames, mente capti, rudimenta fidei ignorantes, illi, quos puhlice constat elapso proxime pa- schali tempore confiteri et sacram synaxirn sumere neg- lexisse, impuberes, non confirmati, monachi, sanctimoniales et cuiusvis ordinis regulares ad patrinorum munera eligi et a parocho admitti nequeunt ex iure canonico, nisi persona confirmanda sit pariter regularis. Sacerdotes autem et clerici saeculares caute procedant in suscipiendo munere patrini. Desiderandum est, ne parochi hoc officio fungantur, etenim suis fidelibus omnibus omnia esse aequali modo curare debent. Porro nec mares feminis nec vicissim patrini assignentor, non iuvenes senibus, nec minores maioribus natu, non parentes filiis nec filii parentibus; excluditur etiam vitricus seu noverca conlirmandi. Assu- ’ Concilium plenarium Americae latinae, in Urbe celebratum anno Do¬ mini 1899, desiderat, respectu habito ad epistolam Papae Leonis XIII. supra laudatam, et statuit, ut quantocitius administraretur sacramentum confirmationis. Acta et decreta dieti Concilii. Romae typis Vaticanis, 1900. pag. 225 sq. — Syno- dus Brixinensis, diebus 27. usque 31. Augusti 1900 celebrata, desuper id solum¬ modo observat cap. II. art. II. num. 3. „De aetate vel capacitate confirmandi ali- cuius iudicare praeprimis ad parocbum et catechistam spectat." Et num. 6: „Confirmandi antea ss. Sacramenta suscipiant.“ (Edit. Brisinae, 1900. Pag. 51). — Synodus dioecesana Ragusina mense Octobri anno 1900 babita quoad aetatem confirmandi hoc tantum adnotat: „Nemo confirmandus accedat ante septennium et qui non fuerit instructus in mysteriis principalibus nostrae fidei.“ Acta et decreta Synodi dioecesanae Ragusinae a Iosepho Marčelič Episcopo Ragusino habita A. D. MCM. Iaderae, 1901. Pag. 59. — * S. Thomas Aquinas etiam mori- turis confirmationem conferri docet. (P. 3. qu. 72. a. 8. ad 4). Quod tamen, ut ob¬ servat Billuart, non est in usu, quia commode fieri non potest. (De confirm. diss. 1. ar. 3). ~k 305 *- mendas singulis confirmandis tantum unus, sive vir sive mulier pro sexu sasceptoris sacramenti, et diversus a patrino baptismi. 1 Prudenter se gerat parochus, ne fiant scandala ob repulsam patrinis datam, et si certo praecognoscat mala exinde obventura, videat in Domino, an exernpli causa consultius fuerit, sese passive habere quoad illos patrinos, qui propter omissionem paschalis praecepti exclndi debe- rent. Ex responsione sacrae Poenitentiariae de die 10. De- cembris 1860 ad 19: Episcopus vel parochns tolerare potest, ut officium patrini in confirmatione notorie cen- suratus sustineat, si ex reiectione eius gravia damna im- minere videantur. — Admissos autem vel toleratos patrinos graviter, occasione oblata, alloqui non omittat, ut excel- lentiam et sanctitatem confirmationis meditentur atque sua officia religiose adimpleant. ' Videat porro curator animarum, ne unus patrinus nimio plus conlirmandorum šibi assumat, aut, deligatur patrinus, qui nullam cum parvulis consuetudinem habet. Hac ratione enim eius officium ad meram caeremoniam redigeretur. Cum haud raro accidat, ut ad confirmationem venientes sine patrinis compareant,, atque obvii dein ho- mines sponsores eorum agant, quos nec nomine norunt, ita ut huiusmodi m unus vanae caeremoniae sit ostenta- tio officiumque inde susceptum nullius momenti habeatur, mandamus curionibus, ut praeparandos ad hoc sacra- mentum eorumque parentes, praesertim autem electos patrinos de muneris suscipiendi gravitate sollicite admo- neant. Parochi suos christifideles instruant, hoc sacramento contrahi spiritualem cognationem, impedientem matrimo- nium contrahendum et dirimentern iam contractum, quae cognatio confirmantem et confirmatum, illiusque patrem et matrem ac tenentem non egreditur. 7. Die pro dispensando hoc sacramento defixa con- firmandi unacum altero ex parentibus aut cum tutoribus 1 Rituale roman, de baptismo. — Pontificale roman, de confirmandia. — Can. 102. dist. IV. de cons. et can. 100. dist IV. de cons. — Acta et decreta coneilii Provinciae Pragensis. Pragae. 1863. Pagg. 122 — 127. 20 —« 306 >f— et patrinis ad ecclesiam accedant, statutis locis consis- tant,habitasemperdistinctionemares inter el; feminas. Quis- que contirmandus manu teneat schedulam, a parocho vel a catecheta snbsignatam et sigillo parochiali munitam. Masculorum frons crinibus, teminarum vero coronis aliisque huiusmodi ornamentis omnino vacua sit. Feminae hac occasione decenter et valde pudice sint ornatae, earum- que caput, si tegitur, cooperiatur velo aut alio quodam tegumento tam simplici et piano, ut, dum frontem inungit Episcopus, simul manum capiti admovere queat. Olim conlirmandi ieiunium servabant, nune propter ipsorum aetatem haec lex abolita est. 1 Ubi laudabilis consuetudo viget, ieiunandi ante diem administrandae con- firmationis, servetur in parochiis. Moneantur vero parentes et patrini. ne confirmandis vel iam confirmatis tradant escam potumve, ut eis noceant. 8. Dum collator confirmationis Episcopus, sacra func- tione inita, sermonem habet, ut piam conlirmandorum dispositionem augeat et perficiat, vigilet parochus, ut ad- stantes omnes pie et devote salutis verba audiant. Et quoniam charitas urget, ut signaculo dominico iam sig- nati et spirituali robore muniti etiam recentem, quae ad agonem armatur, aciem precibus suis et pietatis votis adiuvent, hinc dum adolescentuli sacro chrismate inun- guntur, alternatim in ecclesia cantentur hymni, psalmi vel cantica aut sacratissimum rosarium vel vero litaniae Om- nium Sanctorum, bealae Virginis Mariae, sanctissimi nominis et sacratissimi cordis lesu recitentur. Praemoneantur conlirmandi eorumque patrini, ut pri- mae Episcopi orationi manuumque impositioni intersint, neve ante tinales orationes persolulas et ante finalem benedictionem pontificalem, quam genutlexi accipiant, ex ecclesiadiscedant. Idcircoostiariiecclesiae ianuas cuslodiant, ne quis, impositione manuum incepta, templum ingrediatur, et ne quis exeat, nisi consuetis precationibus absolutis. 1 S. Alpkon. Theol. moral. Lib. Vt. num. 184. Notand. IV. — Dr. Ernestus Mliller, Theologia moralis. Vindobonae, 1876. Lib. III. Tit. II. § 83. pag. 183. num. 2. —k 307 *- De materia enim proxima huius sacramenti quatuor praecipuae opiniones recensenlur. Iuxta primam opinionem materia proxima consistit in sola manuum impositione, quae principio fit ab Episcopo ad omnes confirmandos simul; iuxta secundam in sola unctione; iuxta tertiam in alterutra seorsim sumpta; tandem iuxta quartam, quae probabilior est et nune communiter recepta et certissima, ut s. Alphonsus docet, essentialis et adaequata confirma- tionis materia, in manuum impositione et chrismatis unctione, quae uno verbo chrismatio dici potest, simul usur- patis, consistit. 1 Prima extensio manuum, quae fit ab Episcopo versus omnes confirmandos, si praetermissa fuerit, non est repetenda confirmatio sub conditione, ut declaravit sacra Gongregatio de Propaganda fide die 6. Augusti 1840. Etsi autem praeambulae orationes et finales orationes non pertineant ad essentiam sacramenti con- firmationis, pertinent certo certius ad integritatem eius. Propterea cum omni imperio mandamus, ut confirmandi inte- grae sacrae funclioni intersint. 9. Confirmandi, dum sacro chrismate inunguntur, stantes, si sint parvuli, vel genufleetentes, si sint adulti, manus ante pectus iunctas modeste attolant, exhibentes schedulam, in qua intus testimonium parochiale, in ex- teriori parte vero nomen in confirmatione ipsis impo- nendum, a nomine in baptismate diversum, seriptum sit. Dum confirmandi frons lini tur, patrinus, retro stans cum devotione et reverentia et attentione, manum dexteram super humerum sui clientis dexterum teneat. Unctione faeta, patrinus iuxta Pontificale romanum obligatur, frontem confirmandi vitta albi coloris, quam securn sponsor afierat, obvolvere. Sed in Nostra dioecesi invaluit usus, quem nova Collectio rituum, ex venia sanctae Sediš retinendorum, approbavit verbis sequentibus: »Abso- luta autem per Episcopum unctione, maneant confirmati 1 S. Alphonsi Lig., Tbeol. mor. lib. 6. num. 164. — Card. Orsi, Dia' sertatio historico-theologica de Chrismate confirmatorio. Cap. 3 sqq. — Franc. Xav- Schouppe S. I., Elementa Theologiae dogmaticae. Bruxellis, 1878. Edit 13. Tom- U- Pag. 152 sq. 20 * —K 308 )3 — in eodem loco consistentes, doneč a subsequente sacer- dote sacrnm chrisma in ipsorum fronte extergatnr bom- bacio aut re simili, mox comburenda vel in sacrarium mittenda.« 1 10. Litterae testimoniales — confirmatione admini- strata — parocho remittentur, ut nomina parochianorurn,. qui Spiritus sancti dona acceperint, nec non eorum pa- trinorum in conlirmatorum librum referre possit. Hicce liber in archivio parochiali reponatur, ut necessitate ur- gente ex illo confici possit testimonium acceptae con- firmationis. Tali testimonio indigent inter caeteros pro- movendi ad minores et raaiores sacros ordines, immo iam ad tonsuram, quia Ecclesia vult habere ministros in fide roboratos. Concilium Tridentinum sessione XXIII. cap. 4. ait: Prima tonsura non initientur, qui sacramentum con- firmationis non susceperint. Sacra Congregatio Concilii die 27. mensis Septembris 1671 declaravit, quod si sus- cepit tonsuram vel ordines non confirmatus, ut male pro- motus non possit ascendere ad alios ordines nec recipere benefida sine Pontificis dispensatione; habetur enim ut irregularis. 11. Ut saepius renovetur memoria donorum, quae Spi¬ ritus sanctus in hoc sacramento elargitur, et ut crescat reverentia in sacramentum pleniludinis, atque reviviscat robur ad resistendum diabolo et tentationibus eius, admo- neant parochi tempore pentecostes aliisque opportunis diebus festivis fideles iam confirmatos, ut resuscitent gra- tiam Dei , quae est in eis p er ivipositionem manuum epi- scopalium (II. Tim. 1, 6), ut mirabilia dona et benelicia ac- cepta grato animo recolant et militiam, ad quam vocati sunt, ultro subeant praeliaque Domini, ad quae armati sunt, audacter et constanter praelientur. Militi non sufficit, arma accepisse, sed iisdem et uti tenetur contra hostes. Ita et nos, confirmatione armatu¬ ram Christi induti, strenue pugnemus oportet adversus hostes fidei. lile solus christianus commonstrat, per con- 1 Collectio rituum dioeceseos Lavantinae ex venia sanctae Sediš reti- nendorum in administratione sacramentorum. Marburgi, 1896. Pag. 50. —K 309 H~ firmationem.se perfectum virum factum esse, qui imperter- ritus adversus naturae suae infirmitatem vitiaque omnia decertat, qui invictus ad labores, fortis ad pericula, im- mobilis adversus prospera, idem semper animo est, qui non ut parvulus fluctuat omni circumdatus vento doctriuae, sed perlectus semper manens et infractus in fide fundatur. Charitas Dei diffusct est in cordibus nostris per Spi- ritum sanctum, qui datus est nobis. (Rom. 5, 5). Qui con- firmat nos vobiscum in Christo, et qui unxit nos Deus , qui et signavit nos et dedit pignus Spiritus in cordibus nostris. (II. Čor. 1, 21. 22). Caput XXXVIII. De sacramento poenitentiae frequentius, semel saltein in anno suscipiendo. ffilumanae naturae tanta est fragilitas, ut hominum Jjgjjl plerique de sua desperarent salute, si nullum re- medium, quo innocentiam, post baptismum perdi- tam, recuperare et gratia divina adiuti ad palmam rursus eniti possent, šibi adesse viderent. »Quoniam autem, Patres Tridentini inquiunt, Deus, dives in misericordia, cognovit figmentum nostrum, illis etiam, vitae remedium contulit, qui sese postea in peccati servitutem et daemonis pote- statem tradidissent,sacramentum videlicet poenitentiae, quo lapsis post baptismum benelicium mortis Christi appli- catur.« 1 lam huius sacramenti quasi materia sunt actus poeni- tentis, cordis scilicet contritio, oris confessio ac operiš satis- factio. Forma autem sunt verba absolutionis, quae sacerdos profert, cum dicit: Ego te absolvo a peccatis tuis in no- naine Patris et Filii et Spiritus sancti. Minister vero est sacerdos iurisdictione ornatus, vel ordinaria vel ex com- missione Superioris. 1 Sess. XIV. de sacr. poenit. cap. 1. -— Denzinger-Stalil, op. cit. imm. 774. —H 310 >j— Effectus deinde huius sacramenti est absolutio a pec- catis post baptismum commissis et ideo merito vocatur »secunda post naufragium tabula«. Est enim lapsis post baptismum sacramentum poenitentiae ad salutem neces- sarium, ut nondum regeneratis ipse baplismus, unde illo vera obtinetur reconciliatio cum Deo. Omnia autem, apo- stolus inquit, ex Deo, qui nos reconciliavit šibi p er Christum , et dedit nobis ministerium reconciliationis. (I. Cor. B, 18). Quapropter animarum pastores frequenter doceant fideles de necessitate et fructibus huius sacramenti et distincte proferant, quae contritionem, confessionem ac satisfactionem respiciunt, quia »in poenitente ad integritatem sacramenti, ad plenamque et perfectam peccatorum remissionem ex Dei institutione requiruntur.« 1 Gontritio vero animi dolor est ac detestatio de pec- cato commisso, cum proposito non peccandi de caetero. Ex quibus verbis tideles facile intelligunt, contritionis vim non in eo tantum positam esse, ut quis peccare desinat aut ei propositum sit novi vitae generis instituendi aut ipsam, iam instituat, sed in primis male actae vitae odium et expiationem šibi suscipiendam esse. De his igitur, quum ad veram contritionem maxime sint necessaria, tideles accurate instrui debent, ut quisque intelligat, qua ratione comparare eam possit, regulamque habeat, qua diiudicet, num ad sacrum accedere possit tribunal. Primum enim necesse est nos peccata omnia, quae admisimus, odisse et dolere, ne si quaedam tantum doleamus, ficla et simulata neque salutaris poenitentia a nobis suscipiatur. Nam ut apo- stolus dicit: Quicumque totam legem servaverit, offendit autem in uno, faetus est omnium reus. (Iac. 2, 10). Alterum est, ut ipsa contritio confitendi et satisfaciendi voluntatem coniunctam habeat. Terlium est, ut poenitens vitae emen- dandae certam et stabilem cogitationem suscipiat. Plurimum etiam ad fidelium mentes excitandas vale- bit, si pastores rationem etiam quandam tradiderint, qua se quisque ad contritionem exercere possit. Eos itaque 1 Cone. Trid. XIV. de sacr. poen. cap. 3. — Denzinger-Stahl, op. cit. num. 776. -« 311 monebunt, ut conscientiam suam frequenler excutientes videant, num Dei vel ecclesiae praecepla servaverint. Quod si quis non se fecisse viderit, statim se ipsum accuset ac supplex a Domino veniam exposcat et spatium tum conlitendi tum satisfaciendi šibi dari postulet, inprimis vero divinae gratiae auxilio se adiuvari petat, ne in po- sterum eadem peccata admittat, quae admisisse se vehe- menter poenitetd Etsi vero contritionem hanc aliquando charitate perfectam esse contingat,hominemque Deo recon- ciliare, priusquam hoc sacramentum actu suscipiatur, ipsa tamen reconciliatio sine sacramenti voti, quod in illa includitur, non obtinetur atque ideo, quantocumque quis de peccatis dolore aflicitur, ad sacrum semper tribunal accurrat, ut a sacerdote Dei absolvatur. Ad hoc vero requiritur oris confessio sive peccatorum ea accusatio, quae ad sacramenti genus pertinet, ut a sacerdote clavium virtute veniam impetremus. Peccata enim animo accusatorio illi ita enarrare debemus, ut ea etiam in nobis vindicare cupiamus. Propterea sacramen- talis etiam satisfactio necessaria est, qua voluntarie poenas a sacerdote iniunctas suscipimus, tum ut iniuriam Deo peccatis illatam reparemus, tum etiam ut poenam tem- poralem redimamus. Quamvis enim sacerdotis absolutione poena aeterna nobis condonetur, poena tamen temporalis non semper remittitur, sed nobis per Christi merita, dum poenas iniunctas persolvimus, redi menda est Omnes itaque in poenitente illi actus. ut sacramento poenitentiae suorum quisque peccatorum veniam conse- quatur, necessarii sunt, sic tamen inler se ordinantur, ut contritionem supponat confessio, confessionem vero sequa- tur satisfactio. Ex qua relatione accidit, ut confessio, quum ex illis maxime sub sensus cadat, simpliciter poenitentiae sacramentum vulgo dicatur. Huius vero utilitas tam sin- gulis, quam sociali prosperitati surnma est et quotidie ex- perientia demonstratur. Unde Catechismus romanus : 2 »Quantum vero, inquit, curae et diligentiae in ea expli- 1 Cfr. Catech. rom. part. II. num 35 — 2 De poenitentia, part. 2. num. 36. —K 312 >»— canda pastores ponere debeant, ex eo facile intelligitur, quod omnibus fere piis persuasum est, quidquid hoc lem- pore sanctitatis, pietatis et religionis in ecclesia, sunimo Dei beneficio, conservalum est, magna ex parte confes- sioni tribuendum esse, ut nulli mirandum sit, humani ge- neris hostem, cum fidem catholicam funditus evertere cogitat, per ministros impietatis suae et satellites hanc veluti christianae virtutis arcem totis viribus oppugnare conatum esse.« Neque nostro quoque tempore inimici religionis catliolicae aliter agere consueverunt. »Constat enim, ut idem Catechismus 1 tam provide, quam vere af- firmat, si sacramenlalem confessionem e Christiana dis¬ ciplina exemeris, plena omnia occultis et nelandis sce- leribus futura esse, quae postea, et alia etiam multo graviora, homines, peccati consuetudine depravati, palam committere non verebuntur. Etenim conlitendi verecundia delinquendi cupiditati et licentiae tanquam fraena iniicit et unprobi- tatem coercet.« Quae mala ut arceantur, omnes fideles non solum diligenteradimpleantpraeceptumconfessionissaltem annuae, sed frequentius ad tanti sacramenti remedium suaeque conscientiae praesidium confugere studeant necesse est,prae- serlim quoties mortali aliqua culpa se esse inquinatos, ac proinde gravissimae damnationis aeternae periculo propter multa, quae vitae impendunt, discrimina expositos esse sciunt. Itaque animarum curatores, nominatim tempore qua- dragesimali, lideles suos commonefaciant oportet decreti Concilii IV. Lateranensis. quo armua saltem confessio sub gravi praecipilur poena et sacra communio paschali tem¬ pore imperatur. Huic vero gravi simul et suavi officio omnes Ghristi lideles in dioecesi Nostra intra dies Domini- cae II. quadragesimae et IV. post pascha inclusive e decreto de die 14. Novem bris 1844 num. 1814 in Domino sufhcient seque ipsi divinae gratiae virtute adversus čar¬ nem et sanguinem, adversus principes et potestates, adversus 1 Loc. cit. num. 37. ■4< 813 &- mundi rectores tenebrarum karam, contra spiritualia nequi- tiae (Ephes. 6, 12) communient. Ut vero fideles suis in Christo pasloribus sufficientem religionis cognilionem de- monstrent. republicaraus simul mandatum, ab Ordinariatu Nostro die 13. Martii 1811 emissum dieque 14. Novembris 1844 nr. 1814 confirmatum, neminem scilicet tempore paschali ad sacramentalem confessionem esse admittendum, nisi qui protulerit approbationis schedulam, in examine paschali acceptam, vel quem animarum loči pastor suffi- cientibus religionis scientiis imbutum aliunde noverit. Examina igitur paschalia, ubi vigent, diligenter et accnrate observentur, una tamen parochos in Domino monemus, ne quis in illis adversus debiliores severius, qaam opor- tet, unquam agat, sed si quorum absentiae probabilis ad- fuerit ratio, eos facile excuset ac, bonam quoqne volun- tatem pro minori scientia adprobet. Itaque calamum quassatum non conteret, et linum fumiga,7is non extinguet: in veritate educet iudicium, (Is. 42, 3). Ubi hac examinis paschalis occasione ad ecclesiae necessitates sublevandas collectae fieri consueverunt, retineri quidem earum usus. numquam tamen certa pec- cuniae summa a qnolibet sive lideli sive familia exigi poterit, ne forte, ut cum apostolo timemus, contentiones, aemulat.iones , animositates , dissensiones, detractiones, sassu- rationes, inflationes, seditiones sint. (II. Cor. 12, 20). Hlad iam sacrosancti Concilii decretum, quo facilius et qno maiori cum effectu omnibus per dioecesim Christi fidelibus innotescat, eidem Concilio obsecuti volumus et stricte praecipimus, ut singuli concionatores in die Domi- nica II. quadragesimae annuatim e suggestu publicent et hoc modo explicent.' Quum tempus ad annuam confessionem faciendam et communionem paschalem suscipiendam hac Dominica incipiat, omnes Christi fideles decreti Lateranensis Con¬ cilii IV., 2 quo de officio sacramenti poenitentiae et ss. Eu- cbaristiae suscipiendi agitur, hisce commoneliunt: »Omnis 1 Cfr. Synodus dioecesana Avgentinensis. Argentorati, 1894. Part. 3, cap. ■3. apend. 4. — 2 Canon 21. — Denzinger-Stahl, op. cit. num. 363. —K 314 utriusque sexus fidelis, postquam ad annos discretionis pervenerit, omnia sua solus peccata sallem semel in anno fideliter confiteatur proprio sacerdoti et iniunctam šibi poenitentiam pro viribus studeat adimpiere, suscipiens reverenter ad minus in Pascha Eucharistiae sacramenlum, nisi forte de consilio proprii sacerdotis ob aliqua.m ra- tionabilern causam ad tempus ab eius perceptione duxerit abstinendum, alioquin et vivens ab ingressu ecclesiae ar- ceatur et moriens Christiana careat sepultura.« Ita habet decretum IV. Lateranensis Concilii ex anno 1215. 1. Hoc decreto ecclesia novum praeceptum non introduxit, sacramentalis scilicet confessionis peragendae et sacrae communionissuscipiendae; ut enim fideles saepius in vita sacramentaliter contiteantur ac sacra synaxi reti- ciantur, ille praecepit, qui haec sacramenta instituit, Salvator noster lesus Christus. Aeque paruin ecclesia, ut sacramentalis confessio semel tantum in anno fiat et in paschali solum tempore sanctissimae Eucharistiae sacramentum suscipiatur, re- stringere voluit, contra ipsa potius vehementer desiderat, ut quilibet catholicus christianus a suo confessario dignus habeatur, qui frequenter in anno ad mensam Domini ac- cedat. Ecclesia illo decreto tempus tantum determinavit, quo quilibet catholicus suh gravi peccato obstringitur,ut sanctis- simum altaris sacramentum suscipiat; ad hoc tam sancturn tempus paschale elegit. 2. Obligationi sacrae communionis paschalis digna communione, quam in sua quisque ecclesia parochiali ad suos cives fideles aedificandos suscipit, satislieri potest. Solus parochus vel Episcopus eiusque vicarius licen- tiam, qua quis paschalem communionem in alia quadam ecclesia. ac in propria suscipere possit, concedere possunt — ubi non invaluit contrarius usus. Communione indigna obligationi paschali satislieri nequit, sed nefandum committitur crimen, sacrilegiurn; tališ, -+! 315 >*- ut apostolus Paulus docet, corporis et sanguinis lesu Christi reus fit et ideo aeternae damnationis. (I. Cor. 11, 27 sq). Unde poenitentialis confessio, accurate peracta, con- sueta est, quin irnrao inevitabilis praeparalio ad paschalem cornmunionem digne suscipiendam. Hanc confessionem fideles, ut notum est, ordinato cuivis sacerdoti dicere pos- sunt. Post sacram comrnunionem caveant, ne statim ec- clesia egrediantur, sed per quadrantem saltem in ecclesia orantes immorentur. Gratias christianus Salvatori suo agat pro inaestimabili gratia, quam accepit, et speciatim virtutem expostulet, in bono ut perseveret. B. Qui subditos habet vel in suos influit familiares, hoc non debet esse contentus, quod ipse sacram com- munionem paschalem susceperit, sed in conscientia sua obligatur, ut šibi subditos (liberos, domesticos, discipulos etc.) et eos, qui šibi sint proximi, cognatos vel affines, paschalis obligationis commonefaciat et pro viribus eos ad illam persolvendam adigat. Si subditi non sint bene instructi, ut dignam pascha¬ lem cornmunionem suscipere possint, ipse eis necessariam instructionem ex lemplo procurare debet, quem ad modum quilibet christianus, qui de sua instructione prudenter dubitat, sine mora studere debet, ut šibi vel in publica catechesi vel privato cum parocho colloquio necessariam religionis scientiam comparet. 4. Paschalis obligatio est modo quodam ultimum vinculum, quo fideles cum Ecclesia iunguntur. Vae itaque ei, qui hoc vinculum, in suae ipsius animae damnum, diruperit, vel aequo animo aliis, ut illud abrumpant, per- mittat! Multo etiam infelicior ille est, qui indigna commu- nione voluntarie in daemonis vincula se iniicit. Igitur quilibet in hoc sancto tempore vocem audiat Ecclesiae, quae omnes suos liberos ad coenam Domini invocat! Quilibet etiam vocem sui audiat pastoris, quum ad meliorem servandum ordinem specialia mandata, quae paschalem confessionem et sacram cornmunionem re- —K 316 h~ spiciunt, publicat. Nihil christiano difficile videbitur, quum verba Domini recogitat: Qui manducat meavn čarnem, et bibit meum sanguinem, habet vitam aeternam . (Ioan. 6, 55). Unterricht iiber das vierte Gebot der Kirehe. ei Eroffnung der osterlichenZeit werden alle Glaubigen erinnert an das Decret des IV. algemeinen Conc.ils vom Lateran. betreffend die Pflicht, die Sacramente der Busse und des Altares zu empfangen. Das Decret lautet im Wesentlichen, wie folgt: Es sollen alle Glaubigen beiderlei Geschlechtes, sobald sie die Vernunltjahre erreicht haben, alle ihre Siinden, wenigstens einmal im Jahre, dem ver- ordneten Priester aufrichtig beichten und sich befleissen, die ihnen auferlegte Busse nach ihren besten Kralten zu verrichten; es soli auch jeder, wenigstens zur osterlichen Zeit, des allerheiligste Sacrament des Altares mit Ehr- furcht empfangen, es sei denn, dass er, nach dem Rath seines Beichtvaters, aus irgend einem vernunftigen Grunde den Empfang des allerheiligsten Sacramentes auf einige Zeit verschiebe. — So lautet die Verordnung des IV. Late- ranischen Concils vom Jahre 1215. 1. Durch dieses Decret hat die Kirehe nicht ein neues Gebot eingefuhrt, namlich die heilige Beicht zu verrichten und die heilige Communion zu empfangen; dass die Glaubigen ofters im Leben diese beiden Sacramente empfangen sollen, das hat derjenige selbst geboten, der diese Sacramente eingesetzt hat, unser Heiland Jesus Christus. Ebensovvenig hat die Kirehe den Empfang der heil. Communion auf die Osterzeit beschranken wollen: sie wunscht vielmehr, dass jeder katholische Christ von seinem Beichtvater \viirdig gefunden werde, oft im Jahre die heil. Communion zu empfangen. Die Kirehe hat durch obiges Decret blosz die Zeit beslimmen wollen, wo jeder Katholik unter einer schweren —K 317 >f- Siinde verptlichtet ist das allerheiligste Altarssacrarnent zu empfangen; sie envahlte dazu die so heilige osterliche Zeit. 2. Die Pflicht der heiligen Ostercommunion kann man nur erfullen durch eine wurdige Communion, die man zur Erbauung seiner Mitchristen in der eigenen Pfarrkirche verrichtet. Der Pfarrer allein oder der Bischof nnd sein Stell- vertreter konnen die Erlaubnis ertheilen, die Oslercom- munion in einer anderen Kirehe als in der eigenen Pfarr¬ kirche zu empfangen — wo nicht ein anderes Gewohn- heitsrecht in Ubung gekommen ist. Durch eine unwurdige Communion erfulit man die Osterpflicht nicht,sondern begeht einen entsetzlichen Frevel, einen Gottesraub; man macht sich, wie der heilige Paulus lehrt, des Leibes und des Blutes Jesu Christi und somit der ewigen Verdammnis schuldig. Daher ist eine sorgfaltig abgelegte, reumiithige Beicht die gewohnliche, ja meistens unentbehrliche Vorbereitung zum vvurdigen Empfang der heiliger Ostercommunion. Diese Beicht konnen die Glaubigen, wie bekannt ist, bei jedem verordneten Priester verrichten. Nach der heiligen Com¬ munion htite man sich, die Kirehe alsogleich zu verlassen, sondern man bringe darin \venigstens eine Viertelstunde im Gebete zu. Es danke da der Christ seinem Heilande tur die unschatzbare Gnade, die er empfangen, und bitte ihn besonders um die Kraft, im Guten auszuharren. 3. Wer Untergebene hat oder Einfluss besitzt auf seine Familiengenossen, darf sich nicht damit begniigen, selbst die heilige Ostercommunion zu verrichten, sondern ist im Gewissen verpflichtet, seine Untergebenen (Kinder, Dienstboten, Lehrlinge u. s. w.) und die ihm nahestehen- den Verwandten zur heiligen Osterpflicht zu ermahnen und nach Kraften zu derselben anzuhalten. Sind die Untergebenen nicht genug unterrichtet, um eine wiirdige Ostercommunion empfangen zu konnen, so hat man dafiir zu sorgen, dass sie den nothigen Unter- —K 318 *- richt sofort erhalten, sowie auch jeder Ghrist, der an sich zweifelt, ob er hinlanglich unterrichtet ist, unverziiglich darnach streben soli, enLweder in der offentlichen Christen- lehre oder in besonderem Gesprache mit seinem Seelsorger, die erforderlichen Kenntnisse zu erlangen. 4. Die Osterpflicht ist gewissermassen das letzte Band zwischen den Glaubigen und der heiligen Kirche. Wehe daher demjenigen, der dieses Band, zum Schaden seiner Seele, zerreisst, oder es gleichgiltig von anderen zum eigenen Schaden zerreissen lasst! Noch unglucklicher aber derjenige, der durch eine unwiirdige Communion sich freiwilligerweise in die Bande des Satans begibt! Darum hore Jeder in dieser heiligen Zeit auf die Stimme der Kirche, die alle ihre Kinder ruft zum Tische des Herrn. Es hore auch Jeder auf die Stimme seines Seelsorgers, wenn derselbe, zur besseren Einhaltung der schonen Ordnung, besondere Anordnungen trifft in Bezug auf die osterliche Beichte und die heilige Ostercommunion. Nichts wird dem Christen schwer scheinen, wenn er die Worte Christi beherzigt: Wer mein Fleisch isst und mein BI.ut trinkt, der hat das ewige Leben, (loan. 6, 55). --— Poduk o četrti cerkveni zapovedi. er se čas za velikonočno sv. spoved in sv. obha¬ jilo začne z današnjo nedeljo, zato se opomnijo vsi verni kristjani na zapoved četrtega občnega crkvenega zbora v Lateranu, ki se tiče sprejema zakra¬ menta svete pokore in presvetega rešnjega Telesa. Glasi se pa takole: »Vsak kristjan obojega spola, kadar je prišel do let spoznanja, naj se vseh svojih grehov sam izpove svojemu duhovniku zvesto vsaj enkrat v letu in se trudi naloženo pokoro po moči opraviti, pobožno naj pa prejme najmanj 319 )*- o velikonoči zakrament presvetega rešnjega Telesa, če ni kje po nasvetu svojega duhovnika iz pametnega vzroka sklenil, da ga za nekaj časa odloži.« Tako se glasi odredba četrtega cerkvenega zbora v Lateranu leta 1215. 1. S to odredbo sv. cerkev ni nove zapovedi uvedla, namreč sv. spovedi in sv. obhajila; da naj verni kristjani večkrat v letu ta sveta zakramenta prejemajo, to je on sam zapovedal, ki ju je vpostavil, naš Vzveličar Jezus Kristus. Ravno tako malo pa je hotela sv. cerkev sv. obhajilo le za veliko noč odrediti; ona želi velikoveč, da bi vsak katoliški kristjan bil vreden, da mu spovednik dovoli, več¬ krat v letu iti k mizi Gospodovi. Sv. cerkev je z ono vredbo določila samo dobo, v kateri mora vsak katoliški kristjan pod smrtnim grehom sv. obhajilo prejeti; za to je izbrala tako sveti veliko¬ nočni čas. 2. Dolžnost sv. velikonočnega obhajila moremo pa le tedaj izpolniti, kadar po vrednem prejmemo presveto rešnje Telo in sicer v spodbudo domačih ljudi v lastni župnijski cerkvi. Samo župnik ali škof in njih namestnik morejo dovoliti, da sme kdo sv. velikonočno obhajilo v kaki drugi cerkvi prejeti, ne pa v svoji župnijski cerkvi — kjer ni namreč že druga navada obveljala. Z nevrednim sv. obhajilom se ta dolžnost ne spolni, marveč stori se strašni greh, božji rop: človek se stori, kakor uči sv. Pavel, krivega telesa in krvi Jezusa Kristusa in zatorej večnega pogubljenja. V oziru tega je skrbno opravljena, skesana spoved navadna, največkrat celo neizogibna priprava za vredni sprejem sv. velikonočnega obhajila. Spoved kristjani lahko, kakor je znano, opravijo pri katerem koli pooblaščenem duhovniku. Po sv. obhajilu varuje se naj vsakdo, brž iti iz cerkve, ampak naj se pomudi vsaj četrt ure še v njej, v pobožni molitvi. Naj zahvaljuje svojega Vzveličarja za neprecenljivo milost, katero je prejel, in prosi posebej si moči, da vstraja v dobrem do konca. —K 320 »- 3. Kdor ima podložne in vpliva na svojo rodbino, ne sme se s tem zadovoljiti, če je sam sv. velikonočno obhajilo prejel, ampak v vesti je zavezan, da svoje pod¬ ložne (otroke, posle, učenčke, itd.) in svoje bližnje sorodnike opominja na sv. velikonočno dolžnost in jih po moči na to pripravlja, da jo izpolnijo. Ako podložni ne bi bili dobro poučeni za vredno sv. velikonočno obhajilo, naj skrbi za to, da se brž ko brž, kolikor jim treba, pouče, kakor mora tudi vsak kristjan, ki o sebi dvomi, jeli dobro poučen za velikonočno sv. spoved, brž na to gledati, da si bodi v očitnem krščanskem nauku, bodi v zasebnem razgovoru s svojim dušnim pastirjem, pridobi potrebne znanosti. 4. Velikonočna dolžnost je tako rekoč zadnja vez med verniki in sv. cerkvijo. Gorje torej njemu, ki to vez v škodo svoje duše pretrga, ali pa lahkodušno pripusti, da si jo drugi v svojo pogubo raztrgajo. Še nesrečniši pa je tisti, ki se vrže z nevrednim obhajilom prostovoljno v zanjke hudega duha. Zato poslušaj vsakdo v tem svetem času glas sv. cerkve, ki kliče vse svoje otroke h Gospodovi mizi! Vsakdo čuj pa tudi glas svojega dušnega pastirja, kadar kaj odre¬ dijo, da se lepši red vzdrži glede na velikonočno sv. spoved in sv. obhajilo. Nič ne bode kristjanu težko, ako pre¬ misli besede Kristusa, ki pravi: Kdor je moje meso in pije mojo kri, on ima večno življenje. (Jan. 6, 55). - <$> - Caput XXXIX. De sacramento extremae unctionis. ecuit infinitam Dei bonitatem, ut homini pro quo- cunque huius vitae statu provideret de remediis, quibus vitae spiritualis exordium, progressum et terminu m, qui est vita aeterna, consequeretur. Sicut ergo, ut ad vitam spiritualem nasceretur, instituit baptismum; ut roboraretur in fide, confirmationem; ut in ea nutri- --K 321 »- retur, Eucharistiam; ut a morbo sanaretur. poenitentiam: ita et maxime, ut ab hoc mortali ad immortalem vitam feliciter transiret et contra pericula, quae in eo puncto circumstant, eum muniret, decuit, ut ei per extreinam unctionem auxilia pararet. 1 Ad rem Patres Tridentini adnotant: »Etsi adversarius noster occasiones per omnem vitam quaerat et captet, ut devorare animas nostras quoquo modo possit: nullum tamen tempus est, quo vehementius ille omnes suae ver- sutiae nervos intendat ad perdendos nos penitus et a flducia etiam, si possit, divinae misericordiae deturbandos, quam cum impendere nobis exitum vitae prospicit.« 2 3 Ideo nunquam firmiori Dei praesidio indigemus, quam in articulo mortis, cum delictorum memoria exagitat ani- mam et timor ob imminens iudicium divinum animum occupat. Iure merito Ecclesia orare nos impellit: A subi- tanea et improvisa morte libera nos, Domine! Auxilium et levamen in gravissimo hoc vitae momento nobis Dominus praestat per sacramentum extremae unc- tionis, quod est institutum ad conferendam graviter in- firmo salutem animae vel etiam corporis per unctionem olei benedicti et orationem sacerdotis. Quoad administrationem magni huius mysterii divinae misericordiae Synodus Nostra pro praxi statuit, ut se- quitur. 1. Omnia in »Collectione rituum dioeceseos Lavan- tinae, ex venia sanctae Sediš retinendorum« circa hoc sacramentum exposita et praescripta tamquam norma aesti- mentur et religiose observentur. 2. Parochi fideles šibi concreditos de institutione et effectibus sanctae unctionis nec non de modo se prae- parandi ad illius susceptionem omni oblata occasione sedulo instruant diligenterque curent, ne quis sine hoc re- medio salutis supremum obeat diem. 1 Gotti, Theol. scholastico-dogmatica, De extrema unctione qu. 1. dub. 1. §. 3. — S. Thom. Sum. theol. p. 3. suppl. qu. 29. a. 1. — Catech. roman. part. II. cap. VI. num. 1. — Concil. Trident. sess. XIV. de extrem. unct. num. 1. — 3 Sess. XIV. de extrem. unct. in prooemio. 21 —K 322 *- 3. Graviter infirmi eorumque familiares, ministri et medici omili studio curent, ut aegrotantes in periculo mortis muniantur hoc sacramento, cuius effectus est men- tis sanatio, et in quantum expedit, ipsius etiam cor- poris. 1 Extrema unctio confert sanitatem spiritualem vel etiam corporalem, spem fovet, tristitiam, timorem, angorem lenit animamque aegrotantis confortat ad morbi incom- moda levius ferenda et ad tentationes diaboli facilius vincendas. 2 4. Parochi, quibus administratio huius sacramenti de iure competit, charitate Cbristi et ovicularum dilectione urgeantur, ut die nocteve vocati cum suae quoque vitae periculo saltem hanc ultimam medicinam de vita pericli- tantibus subministrent, sed et solliciti sint, ut quam pri- mum parochialium aljquem in vitae discrimine versari resciverint, ipsi ad eum festinent illumque ad rite susci- pienda sacramenta excitent et praeparent. 5. Edoceantur parochiani, quantopere illos cura domesti- corum obliget, ut memores mandati apostolici (Iac. 5, 14) inducant presbyteros ad infirmos tempore, si fieri possit, cum illi adhuc ratione utantur, ut tali modo ad ube- riorem sacramenti gratiam percipiendam ipsi etiam suam fidem ac piam animi voluntatem conferre possint, dum sacro liniuntur oleo, quod non est parvi momenti in sacro hoc negotio. Quamvis infirmo, a quo mortis periculum abest, ex- trema unctio administrari non debeat, multum tamen cavendum, ne nimis differatur. Ob magna beneficia, ex coelesti hac medicina in animam et nonnunquam etiam in corpus redundantia, animarum moderatores studeant, ut aegrotantibus praebeatur, dum integris sensibus utun- tur. Immisericors est eorum misericordia, qui aegroto spiritum iam agente nihil agunt, quam ut salutis recu- perandae spe deludatur et ab omni mortis imminentis cogitatione avertatur. Hora mortis ultima est, qua merita 1 Eug. IV. in decreto pro Armenis. — Catech. roman. part. II. cap. VI. — 1 Dr. Ernesti Muller, Theolog. mor. Vindobonae, 1876. Lib. III. tit. II. § 186. num. 7. pag. 418. —K 323 H— •augere, gratiam amissam recipere, salutis aeternae damna reparare licet. Secunda non datur mors, qua primae vitium corrigi possit. Infestissimi inimici sunt homini domestici eius, qui curis perversis efficiant, ut infirmus, quamdiu sensibus et mente integer existat, extremam instare luctam ignoret atque in agonia absolvatur et ungatur. 6. Quoniam haud pauci omni sollertia infirmorum corporibus curam adhibent, spiritualem vero medicinam a languescentibus retardant, ita ut sacerdos serio vocatus mortis nuntius tantum appareat, fideles in Domino mo- nemus, ut inlirmi etiam citra mortis periculum sacra- menta poenitentiae et Eucharistiae suscipiant, eorumque familiares paterne hortamur, ut illos ad ea desideranda invitent, ne, dum corpori reficiendo operam navant, ani- mam pessumdent. Tali modo infirmi spirituali refectione recreati tum morbi dolores cum maiori meriti incremento perferent, tum ingravescente morbo absque pavore sa- lubre unctionis allevamentum magno cum fructu ad- hibebunt. 7. Sancta mater Ecclesia provide non infirmis tantum, sed et ipsis medicis consulit, ard enter desiderando, ut meidci ante omnia curent advocare medicos animarum, quo salubrius nimirum, postquam infirmis fuit de spirituali salute provisum, ad corporalis medicinae remedium pro- cedatur. 1 Neminem latet, quantum conscientia pacata mensque inevitabilem aeternitatis sortem cum spe praestolans: ad restituendam corporis valetudinem conferat. Infirmi me¬ dicos, prout ipse Deus praecipit (Eccli. 38, 1), honorent, maxime dum religionis et Ecclesiae votis satisfacientes aegrotorum saluti non corporali solum, sed etiam spiri¬ tuali providere satagunt. 8. Hoc sacramentum, non modo animae sed etiam •corpori medicinam afferens, conferendum est baptizatis infirmis, qui rationis usum adepti sunt et de vita peri- ditantur. 1 Concil. Later. IV. cap. 22. Cfr. C. 13. X. 5, 38 et Constitut. Pii PP. V. Super gretjem dominicum de die 8. Martii 1566. 21 * —« 324 >f- Extremam unctionem dari posse infirmo adulto statim post baptisma, communiter theologi affirmant, partim quia per baptismum non absterguntur reliquiae peccatorum actualium, nempe torpor ad bonum ac pro- nitas ad malum, partim quia primarius finis sacrae unctionis non tam est remissio peccatorum, quam corro- boratio et alieviatio infirmi. 1 Pueris intirmis, annos discretionis non hahentibus, hoc sacramentum denegandum est; parvulis vero, qui peccare potuerunt, quamvis nondum communicaverint T administrandum est. 2 Porro adultis, qui amentes facti sunt et delirant, si aliquando usum rationis habuerunt; nequaquam vero amentibus, qui usum rationis nunquam adepti sunt. Non excludendi sunt ebrii, nisi certissime conslet, eos esse in peccato mortali sine poenitentiae signo. Non negari debet hoc sacramentum senibus, qui prae senio deficientes in diem videntur morituri etiam sine alia intirmitate. lis vero non praebendum, qui gravi morbo affecti non sunt, etsi vitae periculum adeant r quales sunt navigaturi, proelium inituri, capite plectendi, puerperae, nisi alia accesserit extraordinaria aut lethalis corporis aegritudo. Moribundi, qui, dum sana mente et integris sensibus essent, illud petierunt seu probabiliter petiissent, muniendi sunt hoc salutis praesidio. 9. Extrema unctio comparatur ad poenitentiam, sicut confirmatio ad baptismum. Iiinc ad sacram unctionem cum fructu accipiendam in eo. qui rationis est compos- et conscius peccati mortalis, requiritur peccatorum con- fessio. Etiam infirmus, si qua ratione non possit sua peccata confiteri, absolutione saltem conditionata ante unctionem donandus est. Ordinarie praemittenda est confessio et communio, quo času bis recitari debet Confiteor , nempe ante com- munionem et ante unctionem. 3 1 S. Alph. Theol. mor. Lib. VI. num. 721. — 2 Bened. XIV. de Syn- odo dioec. lib. VIII. cap. 6. num. 2. — 3 S. Congr. Indulg. die 5. Febr. 1841. -+! 325 >*- Inpoenitentibus et iis, qui manifesta peccato mortali moriuntur, atque excommunicatis sacramentum extremae unctionis denegari debet. 1 Conferendum tamen est in- firmo in dubio, an sit in statu peccati mortalis vel sit sufficienter dispositus, quia in extrema necessitate prae- sumendum est in favorem hominis, pro quo instituta sunt sacramenta. Simili modo praesumi debet, quod quivis catholicus christianus velit šibi dari hoc sacra¬ mentum, quamvis nec petierit nec ullo modo sensu hic et nune utatur; qui enim est in Ecclesia et in ea vult mori, vult eius quoque sacramentis iuvari urgente tem- pore. 2 10. Non potest hoc sacramentum secundo aut tertio suscipi durante eodem periculo sive statu, quia pro toto illo tempore censetur sufficienter suum effectum operari. Iterari potest et debet, si post recuperatam sanitatem homo postea iterum aegrotat; dein in morbo diuturno, si periculum mortis evanuit et post notabile tempus denuo pericufum mortis instare videtur. 3 Rituale romanum habet: In eadem infirmitate hoc sacramentum iterari non debet, nisi diuturna sit; ut si. cum infirmus convaluerit, iterum in periculum mortis incidat- Et Catechismus romanus advertit: Illud obser- vare oportet, in una eademque aegrotatione, cum aeger in eodem vitae periculo positus est, semel tantum un- gendum esse; quodsi post susceptam hanc unctionem aeger convaluerit, quoties postea in id vitae diserimen inciderit, toties eiusdem sacramenti subsidium ei poterit adhiberi. Quod confirmat sacrosanctum Concilium Triden- tinum: Si infirmi, inquiens, post susceptam hanc uncti¬ onem convaluerint, iterum huius sacramenti subsidio iuvari poterunt, quum in aliud simile vitae diserimen inciderint. 4 1 Rit. roman, de extrema unct. — a Benedict. XIV. de Synodo dioeces. Lib. VIII. cap. 5. et 6. — 3 Aug. Lelimk ulil S. J., Theol. moral. II. num. 577. — 4 Ritual, rom. tit. V. cap. 1. num. 14. — Catech. rom. part. II. cap. 6. uum. 11. — Concil. Trid. sess. XIV. cap. 3. de extrem. unct. Cfr. Dr. Franz Schmid, Uber die Wiederholbarkeit der Krankenoluog in folio periodico: Zeit- schrift fur katholische Theologie, Innsbruck, 1901. 2. Quartallieft pag. 258—268. —K 326 >*— 11. Infirmus ungendus est in oculis propter visum r in auribus propter auditum, in naribus propter odoratum, in ore propter gustum vel locutionem, in manibus prop¬ ter tactum, in pedibus propter gressum, in renibus propter delectationem ibidem vigentem. Ast unctiones renum et pedum non sunt ad validam sacramenti confectionem necessariae. Unctio renum sive lumborum honestatis causa semper omittitur in feminis,. apud nos semper etiam in masculis, uti regula sonat in Manuali dioecesano. 5 Quinque sensuum unctiones sunt habendae veluti essentiales. Unctio sacramentalis in iis partibus adbiberi debet, docente angelico Doctore, in quibus sunt radices spiritualis infirmitatis. Atqui quinque sensus sunt radices spiritualis infirmitatis seu peccatorum, quia omne pecca- tum ex cogitatione nascitur, omnis vero cogitatio a sensu ortum habet: cum nihil sit in intellectu, quod non fuerit in sensu. 6 Propterea una sola unctio nonnisi in summa neces- sitate ac sub conditione adhiberi debet, cum obligatione, repetendi sub conditione unctiones in singulis sensibus, si moribundus postea respiret. Benedictus XIV. prudenter monet: »Ne vero parochi hac libertate, scilicet unum sensum vel solum frontem ungendi, abutantur, expedit, ut Episcopus serio eosdem admoneat, a gravis culpae reatu illum non excusari, qui extra casum verae neces- sitatis vel unam ex quinque sensuum unctionibus prae- termittit.« 7 12. Vasculum olei extremae unctionis, maiuscula littera I. vel clarius litteris maiusculis 01. Inf. signatum, sit argenteum et intus deauratum, et benedictum. 8 Non In quo tractatu oppugnantur, qui docent: Quod semel tantum, uno manente statu infirmitatis, unctio fiat, disciplinae rem esse, ad nutuin Ecclesiae mutationi obnoxiam; aut extremam unctionem siue conditione iterari posse. Cfr. Drouven, De re sacramentaria lib. VII. cap. 2. qu. 1. — Dr. J. Bapt. Heinrich, Lehrbnch der kath. Dogmatik. Bearbeitet und herausgegeben von Dr. Philipp Huppert. Pag. 773. num. 2355. — 5 Collectio rituum dioec. Lavant. Marburgi, 1896. Titul. VI. cap. 1. num. 15. pag. 87; et cap. 2. num. 11. pag. 96. — 6 Summ. theol. p. 3. suppl. qu. 32. a. 6. — 7 De Synod. dioeces. lib. VIII. cap. 3. num. 5. — 8 Vascula pro sacris liquoribus sint bene clausa ac satis alta et tam -K 327 *- sit inseparabiliter coniunctum cam vasculo sanctissimae Eucharistiae, quin immo nullatenus deferatur in eadem bursa, sed in alia parva bursa serica coloris violacei, collo appensa et sub veste sacerdotis vel superpelliceo supra pectus abscondita. Minime enim convenit, cum bursa benedictionem dare, quae ss. Eucharistiam simulque oleum infirmorum continet. Si sacrum oleum separatim a sacro Viatico ad aegrotum deportetur, pariter in eiusmodi bursa reve- renter deferendum est. Sacramentum extremae unctionis sacerdos administ- ret, superpelliceo vel saltem stola violacea indutus. 13. Denique in Domino hortamur fideles, ut hoc sacramentum plurimi aestiment, ut inprimis, morbo ali- quo graviori correpti, mature illud suscipere festinent, quin immo et corpore adhuc sani saepius a Deo petant, ut id in articulo mortis suscipere digni habeantur. Si medicinae utcumque amarae quam promptissime bauriuntur, quia per illas corporis sanitas speratur, nonne dignum et iustum est, ut hoc sacramentum, per quod corporis et animae sanitas promittitur, eo maiori promp- titudine expectetur et recipiatur? Cum ab extremo vitae agone tota pendeat aeternitas, nonne validissima media ampla, ut pollicem sacerdos inferre et referre commode possit. Ut tres illae ampullae ab invicem distinguantur et error excludatur, sigaentur litteris maius- culis, denominationi sacrorum oleorum congruis. Rituale romanum tit. II. c. 1. num. 31. observat: Sacrum. Ohrisma et sanclum Oleum, quod et Catechumenorum dicitur, quorum usus est iu baptismo. Ibidem num. 34 legitur: Ohrisma et Oleum sacrum sit in suis vasculis . . . quae sint inter se distincta et propriam unumquodque inscriptionem habeat, maiusculis litteris incisam, ne quis error commitatur. Ibidem num. 41: Vascula sacri Olei Catechumenorum et Chrismatis. In traetatu de sacramento extremae unctionis tit. V. c. 1. num. 3 annotatur: Habeat igitur paroehus . . . sacrum Oleum Infirmorum; et cap. 2. num. 2: Paroehus decenter accipit vas sacri Olei Infirmorum. Exinde derivantur sequentes maiusculae litterae, inseribendae singulis vasculis: S. C. vel C. pro Chrismate, quod in rubricis constanter nominatur sandum Ohrisma, numquam Oleum, quod vocabulum significat aut Oleum Cate¬ chumenorum aut Oleum Infirmorum. Porro S. O. vel O. S. vel S. (nempe oleum Salutis) vel O. C. pro Oleo Catechumenorum. Tandem I. vel O. I. pro Oleo In¬ firmorum. Ut vero distinctio facilior evadat, commendatur, ut ista tria vascula signentur litteris: S. Chr.; 01. Catech.; 01. Inf, Postnlent ergo parochi ab arti- ficibus, ut hasce inseriptiones ampullis incidant. -K 328 >f- ad felicem eius successum adhibenda sunt? Extrema unctio est vitae spiritualis corona, perfectam sanitatem spiritualem confert infirmo paratumque illum reddit ad recipiendam immediate gloriam coelestem. Injirmatur quis in vobis , inducat presbgteros Ec- clesiae, et orent super eum, ungentes eum oleo in nomine Domini j et oratio fidei salvabit infirmum, et alleviabit eum Dominus, et si in pecccitis sit, remittentur ei. (Iac. 5, 14. 15). Et exeuntes praedicabant apostoli, ut poeni- tentiam agerent; et daemonia eiiciebant, et ungebant oleo multos aegros, et sanabavt. (Marc. 6, 12. 13). - «>- Caput XL. De sacramento matrimonii. jUpjjatrimonium et institutione et natura sua, maxime vero ex eo, quod inter catholicae Ecclesiae sacra- menta vere et proprie numeratur, magnis et di- vinis bonis ornatum est. Est enim in ministerium Dei, ut populus ad veri Dei et Salvatoris nostri Christi cultum et religionem procreetur atque educetur. 1 Est insuper in officium societatis ideo, quia ipso mediante familiae procreantur et societas perpetuatur. 2 Inde apparet, quanti momenti sit, ut genuina eius doctrina omnibus rite pro- ponatur. Quare iam s. Paulus apostolus (1. Cor. 7, 1—17. 27—40;Ephes. 5,22—35)et apostolorum princeps s. Petrus (I. Petr. 3,1—7), quae non solum ad dignitatem, sed etiam ad ofticia matrimonii pertinent, pluribus locis accurate scripta reliquerunt. »Divino enim Špiritu afflati«, ut ait Catechismus romanus, 3 »optime intelligebant, quanta et quam multa commoda ad christianam societatem perve- nire possent, si lideles matrimonii sanctitatem cognitam haberent, et inviolatam servarent; contra vero, ea igno- 1 Catechismus roman. Pars II. cap. VIII. num. 15. — a Epist. encycl. Leonis XIII. „Arcanum diviuae sapientiae“ de die 10. Februarii 1880. — s Part. II. cap. VIII, num. 1. — -+! 329 ig¬ rata vel neglecta, plurimas maximasque calamilates et detrimenla in ecclesiam imporlari.« Qaorum vestigia secuti sancti patres nostri, concilia et universalis ecclesiae Iraditio semper docuerunt , 1 quae auctoritate Dei de coniugiis decreta et constituta sunt at- que apostolis magistris acceperunl, nimirum Christum Dominum ad sacramenti dignitatem evexisse matrimonium; simulque effecisse, ut coniuges, coelesti gratia, quam merita eius pepererunt, septi ac muniti, sanctitatem in ipso con- iugio adipiscerentur; atque in eo, ad exemplar mystici connubii sui cum ecclesia mire conformato, et amorem, qui est naturae consentaneus, perfecisse et viri ac mulieris individuam suapte natura societatem divinae charitatis vinculo validius coniunxisse . 2 Quot vero et quam vigiles curas in retinenda sancti- tate nuptiarum summi pontilices collocarint, plus est cogni- tum quam ut demonstrari debeat. Quis ignorat, ne in aliis enumerandis nimii simus, quam strenue defenderint incolumitatem matrimonii felicis memoriae Pius VI ., 3 Pius VII ., 4 Pius VIII ., 5 Gregorius XVI ., 6 Pius IX ., 7 tuentes tum doctrinam catholicam de hoc venerabili sacramento tum damnantes et reiicientes errores contrarios. Gloriose autem gubernans Leo Papa XIII., postquam vindicavit indissolubilem viri et mulieris unionem et mutua parentum et filiorum iura, et officia definivit contra socialistas, communistas et nihilistas 8 — egregie exposuit in epistola encyclica de matrimonio christiano , 9 ad qualem ac quantam excellentiam matrimonium renovavisset Ghristus, totamque ipsius disciplinam ecclesiae credidisset et com- mendavisset, serio monens totius orbis Episcopos hisce verbis: 1 Cone. Trid. sess. XXIV. in prooemio. — 2 Epist. encycl. Leonis XIII. »Arcamim divinae sapientiae.“ — 8 Epist. ad Episc. Lucionem die 28. Maii 1793 data per Cardinalem de Zelada; constit. „Auctorem fidei‘‘ V. Calendas Septembris 1794. — 4 Litt. eneycl. die 17. Februarii et Constit. die 19. Iulii 1817. — 6 Litt. encycl. die 29, Maii 1829. — 8 Constit. 15. Aug. 1832. ■ — 7 Epist. die 9. Septembris 1852; allocutio habita die 27. Septembris 1852; Syl- labus num. 68—74. — 8 Ep. encycl. ,.Quod Apostolici" die 28. Septembris 1878. — 9 Litt. encycl. „Arcanum divinae sapientiae' 1 de die 10. Februarii 1880. —H 330 >$■— »Praecipuas curas in id insumite, ut populi abundent praeceptis sapientiae christianae, semperque memoria te- neant matrimonium non voluntate hominum, sed aucto- ritate nutuque Dei fuisse inilio constitutum, et hac lege prorsus, ut sit unius ad unam; Christum vero novi foe- deris auctorem illud ipsum ex officio naturae in sacra- menta transtulisse, et quod ad vinculum spectat, legiferam et iudicialem ecclesiae suae attribuisse potestatem. Quo in genere cavendum magnopere est, ne in errorem men- tes inducantur a fallacibus conclusionibus adversariorum, qui eiusmodi potestatem ademptam ecclesiae vellent. — Similiter omnibus exploratum esse debet, si qua coniunctio viri et mulieris inter christifideles citra sacramentum con- trahatur, eam vi ac ratione iusti matrimonii carere; et quamvis convenienter legibus civicis facta sit, tamen plu- ris esse non posse, quam ritum aut morem, iure civili introductum; iure autem civili res tantummodo ordinari atque administrari posse, quas matrimonia eflerunt ex sese in genere civili, et quas gigni non posse manifestum est, nisi vera et legi tima illarum causa, scilicet nuptiale vinculum existat. Haec quidem omnia probe cognita ha- bere maxime sponsorum refert, quibus etiam probata esse debent et notata animis, ut šibi liceat hac in re morem legibus gerere; ipsa non abnuente ecclesia, quae vult atque optat, ut in omnes partes salva sint matrimo- niorum effecta, et ne quid liberis detrimenti afferatur. — In tanta autem confusione sententiarum, quae serpunt quotidie longius, id quoque est cognitu necessarium, sol- vere vinculum coniugii inter christianos rati et consum- mati nullius in potestate esse; ideoque manifesti crimi- nis reos esse, si forte coniuges, quaecumque demum causa esse dicatur, novo se matrimonii nexu ante implicare velint, quam abrumpi primum morte contigerit.« Denique et Episcopi Austriae, mense Aprili anno 1877 Viennae congregati, in id convenerunt, omnino expedire, ut quotannis die ab Ordinario statuendo praelegatur in- structio, ad Austriacas rationes accomodate concinnata, —K 331 >*-- in qua ifideli populo in memoriam revocentur principia et praescripta ecclesiastica circa sacramentum matrimonii. 1 Hinc et Nos intime persuasi, doctrinam ac praecepta de matrimonio christiano magnopere proficere non minus ad conservationem civilis communitatis, quam ad salutem hominum sempiternam, nec non dueti exemplis sanetorum apostolorum et ecclesiae patrum, atque obsecundantes man- datis ac monitis conciliorum ecclesiasticorum et summorum pontifieum, monemus imprimis omnes animarum pastores, ut doctrinam de matrimonio christiano bene cognoscant et in christifidelium matrimoniis rite componendis curas praecipuas collocent. 2 Ut vero populus quoque fidelis imbuatur integra atque incorrupta doctrina de sacramento matrimonii et moneatur de his, quae ad servandam eius dignitatem prae- seripsit Ecclesia ita, ut matrimonium apud ipsum existat sacramentum magnum (Eph. 5, 33), honorabile in omnibus (Hebr. 13, 4), pium, castum, rerum altissimarum imagine et significatione verendum, instructionem quoque pecu- liarem pro populo christiano necessariam esse duximus eamque hisce publicamus cum mandato, ut prima die Dominica post Epiphaniam ex ambone praelegatur. Instruetio de sacramento matrimonii. harissimi in Domino! Matrimonium, septimum ex legis evangelicae sacramentis, venerabile est tum institutione sua, tum fine, cui servit, tum dignitate, ad quam evectum est a Christo Domino. 1. Postquam Dominus Deus sex diebus creavit coe- lum et terram, sexto creationis die formavit . . homi- 1 Cfr. Protokoli der Conferenz des bisehoflichen Comitds in Wien vom 11. bis 16. November 1896. Prag, 1896. S. 2. num. 15. — s Collectio rituum dioecesis Lavantinae ex venia Sanctae Sediš retinendorum. Iussu et auetoritate Celsissimi ac Reverendissimi Domini Domini Michaelis Principis-Episcopi Lavan- tini etc. etc. edita. Marburgi, 1896. tit. IX. cap. I. num. 2 et 3. pag. 194. —K 332 *- nem de Urno terrae , et inspiravit in faciem eius spira- culum vitae. (Gen. 2, 7). Creavit Deus hominem ad ima- ginem suam . . masculum et feminam creavit eos. (Gen. 1, 27). Immisit Dominus Deus soporem in Adam; cum- que obdormisset, tulit unam de costis eius . . . Et aed.ijicavit Dominus Deus costam, quam tiderat de Adam in mulierem. (Gen. 2, 21. 22). Benedixitque illis Deus et ait: Crescite et multiplicamini et replete terram. Quibus verbis sacrae scripturae edocemur, Deum ut creatorem esse hominis, ita et matrimonii institutorem. Nam Deus ipse, qui homi¬ nem creavit masculum et feminam et voluit per ipsos pro- pagari genus humanum, quod promulgavit dicens: Cres¬ cite et multiplicamini et replete terram, profecto etiam institutor matrimonii haberi debet. Quanta ergo est dignitas matrimonii, quum ipsum Deum, ex quo omnis paternitas in coelis et in 'terra nomi- natur (Eph. 3, 15), habeat auctorem, et per ipsum coniu- ges quodammodo facti sint participes omnipotentiae divi- nae. Ut enim Deus omnipotentia sua primos parentes ipse creavit, ita creatione facta per matrimonium genus humanum propagari voluit. Quam sancte ergo servanda sunt matrimonii officia, ut coniuges, qui tamquam parentes participes sunt omnipotentiae divinae, sint semper et in omnibus participes eiusdem sanctitatis. lila viri et mulieris coniunctio. quo sapientissimis Dei consiliis responderet aptius, vel ab institutione sua duas potissimum, easque imprimis nobiles, quasi alte im- pressas et insculptas praesetulit proprietates, nimirum uni- tatem et perpetuitatem. Quod ipse primus humani generis parens Adam divini Spiritus instinctu pronuntiavit, di- cendo: IIoc nune os de ossibus meis , et caro de čarne mea . . . quam ob rem relinquet komo patrem suum et matrem, et adhaerebit uxori suae; et erunt duo in čarne una. (Gen. 2, 23. 24). Idem declaravit et aperte confirmavit divina auetoritate Iesus Christus. Referens enim illa verba: Adhaerebit (homo) uxori suae , et erunt duo in čarne una tamquam a Deo prolala, dixit: Itaque iam non sunt duo , —K 333 >*— sed una caro, statimque eiusdem nexus firmitatem ab Adamo tanto ante pronuntiatam his verbis confirmavit: Quod er go Deus coniunxit, homo non separet. (Matth. 19, 5. 6; Marc. 10, 7—9). Quum igitur in contrahendo matrimonio agatur de nectendo vinculo indissolubili, hinc sponsi maxima cir- cumspectione uti debent hac in re gravissima. De matrimonio, institutione iam tam praestanti, non exiguam neque postremam curam adhibuit ipse restitutor dignitatis humanae, Iesus Christus. Etenim nuptias in Cana Galilaeae ipse praesentia sua nobilitavit, primoque ex prodigiis a se editis fecit memorabiles (Ioan. 2, 1 sqq); quibus causis vel ex eo die in hominum coniugia novae cuiusdam sanctitudinis initia videntur esse profecta. De- nique Christus Dominus ad sacramenti dignitatem evexit matrimonium, simulque effecit, ut coniuges, coelesti gratia, quam merita eius pepererunt, septi ac muniti, sanctitatem in ipso coniugio adipiscerentur, et supernaturaliter homini daretur ea vis, qua naturaliter caret, leges matrimoniales recte servandi. Tanta quum sit matrimonii dignitas, firmitas et sancti- tas, nemo illud contrahere contendat, nisi rite paratus et religiose servatis omnibus praeceptis ecclesiae. 2. Imprimis probe intelligant omnes, non cogi ali- quem ulla lege ad contrahendum matrimonium, nec ante- ponendum esse statum coniugalem statui virginitatis vel coelibatus, sed melius ac beatius esse, manere in virginitate aut coelibalu quam iungi matrimonio. Qui sine uxore est, ait s. Paulus, sollicitus est, quae Domini suni, quomodo pla¬ cent Deo. Qui autem cum uxore est, sollicitus est , quae sunt mundi, quomodo plaeeat uxori , et divisus est. Et mulier innupta, et virgo eogitat, quae Domini sunt, ut sit sancta corpore et špiritu. Quae autem nupta est, eogitat , quae sunt mundi, quomodo plaeeat viro. (f. Gor. 7, 32—34). Nihil beatius in hac vita fidelibus potest contingere, quam ut animus nulla mundi cura distraetus, sedataque et re- stincta omni carnis libidine, in uno pietatis studio et coe- lestium rerum cogitatione conquiescat. —K 334 H— Huic eximiae virtuti, scilicet castitati, studeant etiam illi, qui ad statum matrimonialem vocati sunt. Optima enim praeparatio ad statum coniugalem est vita casta, pietas fide plena et laboriosa industria. 3. Attamen quia, ut ait s. Paulus, unusquisque pro- prium donum habet a Deo ; alius quidem sic, alius vero sic (I. Cor. 7, 7), quilibet christianus, antequam eligat statum matrimonii, serio coram Deo et cum Deo per- pendat, utrum vocatus sit ad hunc statum habeatque necessarias proprietates, annon. Si omnibus religiose perpensis ad statum matri¬ monialem vocatum se putet, tune intelligat, in coniun- gendis matrimoniis virtutem potius et morum similitu- dinem, quam divitias et pulehritudinem spectandam esse, neque se humanam aliquam rem aggredi. sed divinam, in qua singularis mentis integritas et pietas adhibenda est. Amores, maxime cum personis irreligiosis. levibus et effrenatis, omnino devitent, nisi adsit seria intentio et fundata spes fore, ut brevi tempore contrahi possit matrimonium, iliudque faustum praesumi liceat. Sed etiam in hoc času — quod de sponsalibus quoque valet — eorum conversatio sit cauta et honesta. Ne frequentius, intimius neve umquam soli conversentur, sed nonnisi praesentibus personis, quae fidem merentur. Parentes, imprimis matres sponsarum, sedulo illis invigilent. 4. In eligendo coniuge futuro ad tria praecipue attendendum est, videlicet ut eligatur persona, cum qua matrimonium valide et ličite contrahi possit, et cum qua futurum matrimonium, in quantum homines praevidere valent, faustum fore sperari licet. Quominus matrimonia valide et ličite contrahantur, obstant impedimenta matrimonialia. Est autem impedi- mentum matrimonii defectus alieuius conditionis a com- petente lege aut pro validitate aut pro liceitate matrimonii requisitae. Impedimenta, quibus obstantibus matrimonium nulliter contrahitur vel contractum invalidum existit, diri- —+! 335 mentia vel irritantia vocantur; ea vero, quae matrimo- nium illicitum dumtaxat efficiunt, prohibentia vel impe- dientia sunt. a) Impedimenta, quae matrimonium reddunt irritum, praecipua sunt: error in persona, vis et metus, defectus aetatis, impotentia, consanguinitas, affinitas, cognatio spiri- tualis et legalis, ordo, vota sollemnia, disparitas cultus et crimen sive adulterii sive coniugicidii. Frequentissime occurrunt impedimenta consanguini- tatis et affinitatis. Ob graves enim causas tum religionis tum moralitatis et ob salutem prolis tum spiritualem tum corporalem irrita pronuntiavit ecclesia matrimonia inter consanguineos et aflines usque ad quartum gradum. Cognatio spiritualis, quae contrahitur ex baptismo et confirmatione, dirimit matrimonia inter patrinos ac baptizatum ipsum illiusque patrem et matrem; inter baptizantem et baptizatum baptizatique parentes; nec non inter confirmatum illiusque patrem et matrem ac tenentem. Si quae impedimenta obsunt matrimonio valide contrahendo, omnino removeri debent dispensatione, ante- quam contrahatuf matrimonium. Haec autem dispensatio non conceditur, nisi pugnent pro dispensatione causae canonicae, id est, graves et proportionatae. Si sponsi, scientes aliquod impedimentum dirimens, etsi occultum, contrahunt matrimonium, graviter peccant, et sese ex- ponunt periculo aeternae damnationis; quia eorum con- victus est continuum peccatum, doneč tollatur impedi¬ mentum dispensatione ecclesiastica et matrimonium revalidetur. b) Impedimenta praecipua, quibus obstantibus matri¬ monium illicite contrahitur, sunt: sponsalia valida, votum simplex et disparitas confessionis christianae. Sponsalia sunt seria, libera et mutua promissio huarum personarum diversi sexus, contrahendi matri¬ monium. Graviter dehortamur a sponsalibus leviter, prae- malure et clandestine ineundis. Etenim futuri matrimonii promissio mutua, licet absque testibus facta et absque -M 336 *- scriptura, nisi alia obsint impedimenta, valida sane est, atque iis stantibus absque gravi peccato aliud matri- monium iniri non potest, nisi prius rescindantur spon- salia sive mutuo consensu, sive per recessum unius partis ex causa gravi a iure approbata, de qua iudicat aucto- ritas ecclesiastica. Magna autem animarum pericula ex iis oriri noscitur. In iis namque matura, quae requiritur, deliberatio ordinarie deest, et haud raro contingit, homines, qui Deum iudicem non timent, iisdem abuti ad deci- piendas ac seducendas adolescentulas. In genere spon- salia insciis et invitis, immo contradicentibus parentibus vel etiam iis, sub quorum potestate constituti sunt, num- quam contrahantur. Illud etiam cavendum est, ne scilicet coniugia facile appetantur cum alienis a catholico nomine; animos enim, de disciplina religionis dissidentes, vix sperari potest futuros esse per caetera concordes. Quin immo ab eiusmodi coniugiis ex eo maxime perspicitur esse abhorrendum, quod occasionem praebent vetitae societati et communi- cationi rerum saerarum, periculum religioni creant con- iugis catholici, impedimento sunt bonae institutioni libe- rorum, et persaepe animos impellunt, ut cunctarum religionum aequam habere rationem assuescant, sublato veri falsique discrimine. Quare matrimonia mixta ab ecclesia sem per improbantur. Quod si de canonum severitate remittens apostolica Sedeš mixta istiusmodi matrimonia quandoque permisit, id gravibus dumtaxat de causis, aegreque admodum fecit et non nisi expressa sub conditione de prae- mittendis opportunis cautionibus, non modo ut coniux catholicus ab acatholico perverti non posset, quin potius ille teneri se sciret ad hunc pro viribus ab errore retra- hendum, sed insuper ut proles utriusque sexus ex hisce coniugiis procreanda in catholicae religionis sanctitate omnino educaretur. Quae certe cautiones in ipsa naturali ac divina lege fundantur, in quam procul dubio gravis- sime peccat, quisquis se vel luturam sobolem perversionis periculo temere committat. -K 337 *- Qaod si persona catholica contra leges ecclesiasticas init matrimonium mixtum, certe graviter peccat; ei si in- super adit ministrum acaiholicum, uti sacris addictum, in- currit excommunicationem romano Pontifici speciali modo reservatam, a cjua absolvi non potest nisi vere poenitens et quoad omnia satisfaciens. Graviter peccant etiam parentes catholici, qui suis filiis vel filiabus matrimonium mixtum sine cautelis ne- cessariis permittunt vel eidem favent. c) Indicia, faustum fore matrimonium, haec potis- simum sunt: adolescentia sancte transacta, intentio, quae nonnisi linem matrimonii respicit, sincerus amor, quo se invicem prosequuntur, proprietates necessariae, spirituales et corporales, ad explenda oflicia. Exulet insuper nimia discrepantia quoad aetatem, opes, culturam, statum, con- sulanturque homines cordati, uti parentes, tutores, confes- sarii et curiones animarum. 5. Antequam proclamationes fiant, duplex sponsorum examen a parocho instituendum est: aliud generale, aliud speciale. Generale in eo consistit, ut parochus ex ipsis sponsis exquirat, an omnia adsint requisita, ut matrimonium valide et ličite contrahi possit. Vertitur hoc examen circa impedimenta nuptiis fors obstantia; utrum sponte, libere et secundum honestatem sacramenti velint contrahere. Procurent ergo sponsi hunc in linem documenta necessaria. Quae exhibenda sunt iam ante proclamationem vel saltem ante copulationem, exquirant a pastore animarum. Examen sponsorum speciale est illud, quo inqui- ritur, utrum sponsi in fide catholica sufficienter sint in- structi. Uterque sciat rudimenta fidei, cum ea deinde filios suos docere debeant. Quoad scientiam sponsis ab- solute necessariam requiritur, ut quisque saltem ea sciat. quae necessaria sunt ad salutem tam necessitate medii quam necessitate praecepti; nimirum Deum existentem atque remuneratorem, praemia iustis et improbis sup- plicia decernentem, Deum hominum salvatorem, myste- 22 --K 338 >f- rium Incarnationis et mysterium ss. Trinitatis; Symbolum apostolorum, Decalogum, orationem Dominicam, sacra- menta, Ecclesiae praecepta, Salutationem angelicam. Hinc, quorurn obliti sunt, ea recolant et in memoriam revocent, saltem quoad substantiam. Qui elementa fidei christianae ignorant, ad nuptias admitti nequeunt. Insuper sponsi ea, quae a parochis vel a confessariis de natura et de officiis status matrimonialis docentur, et quomodo in eo recte et Christiane conversari debeant, fideliter memoria teneant ac religiose observent. 6. Ante benedictionem sacerdotalem in templo sus- cipiendam in eadem domo sponsi ne cohabiient; vivant caste et continenter, eorumque conversatio sit cauta et honesta. Impedimentum matrimonii, si quod resciverint, statim denuntient animarum pastori. Priusquam in facie ecclesiae loedere mortem usque duraturo iungantur, poenitentiae sacramento cor emundent et corpus Domini nostri devote suscipiant. Hune ad finem hortamur sponsos, ut antequam contrahant, sua peccata diligenter confiteantur,et quidem, quia agitur de ingrediendo statu vitae peculiari,scilicet matrimoniali,statim initio procla- mationum peragant confessionem generalem, in qua nun- tient confessario, se sponsos esse; deinde saltem tribus circiter diebus ante copulationem iterum eluant maculas suas, et ad ss. Eucharistiam pie accedant. Monemus quo- que sponsos, ut res temporales modo sincero et bene- volente ordinent easque securas reddant. 7: Cum matrimonium sit sacramentum, sacramen- torum autem dispensationem administret ecclesia, hinc matrimonia valide contrahi non possunt, nisi »in facie ecclesiae« i. e. praesente parocho vel alio sacerdote de ipsius parochi vel Ordinarii licentia, et duobus vel tribus testibus. Hinc quaecunque alia coniunctio inter christianos ut verum matrimonium considerari non potest. A Dominica prima adventus usque ad diem Epi- phaniae, et a feria IV. Cinerum usque ad octavam Paschae inclusive sollemnitates nuptiarum, ut benedictio nuptialis, * —•K 339 >5~ sponsae sollemnis traductio, nuptialium conviviorum cele- bratio omnino prohibentur. Simplices vero nuptiae absque praedictis sollemnitatibUs etiam his diebus fieri possunt, si Episcopus illas ’ permittat. Matrimonium quamvis in ecclesia maxime celebrari deceat, potest tamen celebrari etiam in oratorio, immo ex licentia Episcopi domi quoque. Nuptiae tempore antemeridiano fiant ante Missae sacrificium, benedicantur autem intra Missam. Ad matri- monii sacramentum suscipiendum pie accedant sponsi, atque, ut impensissime optamus, reliciantur quoque sanctis- simo Eucharistiae sacramento. Missae sacrificium ultra undecimam horam differendum non est. Benedictio vini s. loannis, ubi usus est, fiat in abaco in cornu Epistolae; caveatur tamen sedulo, ne quid hac occasione indecenter agatur. Deficientibus causis gravibus copulatio numquam fiat eodem die, quo facta est proclamatio ultima vel unica. Excipiuntur tantum operarii in metallis et fabricis aliique, qui in simili conditione versantur, si secus et ipsi tempore non gaudent nec praesto sunt testes necessarii. Iisdem per modum exceptionis diebus Dominicis et festivis horis pomeridianis, non tamen ante meridiem diei ultimae pro- clamationis vel vespere post Ave Maria, copulatio con- ceditur, sub expressa tamen conditione, ut mušica omnino excludatur. Exceptis bis post meridiem nuptias celebrare non licet nisi cum licentia Episcopi. Testes evidenter inebriati ad altare non admittuntur, et si sponsi fuerint, copulatio transfertur in alium diem. Item transferenda est celebratio matrimonii, excessus scandalosi si acciderint; fiat tamen haec translatio cum prudentia et sine praecipitatione. Quamvis vero sive per modum exceptionis, sive cum licentia Episcopi nuptiae celebrentur post meridiem vel extra ecclesiam, veniant tamen coniuges post copulationem ad ecclesiam, benedictionem intra Missam suscepturi. Haec autem benedictio non impertitur nuptiis viduae vel 22 * —K 340 >f- matrimoniis mixtis, etiamsi obtenta dispensatione in ecclesia celebrentur. 8. Sollemnitas nuptiarum domi celebrata non tantum ex parte coniugum, sed etiarn ex parte hospitum ea semper, qua decet modestia et honestate fiat ita, ut sicut nuptiis in Cana Galilaeae, et his lesus et Maria interesse possint. Sancta enim res est matrimonium, sancleque tractandum.. Par coniugum sanctissimum protecto fuerunt beatis- sima Virgo Maria et sanctus loseph. Quos si coniuges Christiani šibi proposuerint tamquam exemplar, quod imitentur, eorum tamiliae sane imaginem quamdam prae se ferent tamiliae coelestis, et praeclara exinde beneficia parta non intra domesticos tantum parietes se continebunt, sed in ipsas respublicas uberrime dimanabunt, et ecclesiae Dei ingenerabunt cives sanctorum et domesticos Dei. (Eph. 2, 19). Quod ut fiat, devote oremus dedicantes sacrae Familiae nos et omnes familias christianas, dicentes: O lesu, Redemptor noster amabilissime, qui e coeln missus, ut mundum doctrina et exemplo illustrares, maiorem mortalis tuae vitae partem in humili domo- Nazarena traducere voluisti, Mariae et loseph subditus, — illamque Familiam consecrasti, quae cunctis christianis familiis futura erat exemplo; nostram hanc domum, quae tibi se totam nune devovet, benignus suscipe. Tu illam protege et custodi, et sanctum tui timorem in ea con- firma, una cum pace et concordia christianae charitatis: ut divino exemplari Familiae tuae similis fiat, omnesque ad unum, e quibus ea constat, beatitatis sempiternae sint compotes. O amantissima lesu Christi Mater et mater nostra Maria, tua pietate et clementia tac, ut consecrationem hanc nostram lesus acceptam habeat, et sua nobis bene¬ ficia et benedictiones largiatur. 0 loseph, sanctissime lesu et Mariae custos, in uni- versis animae et corporis necessitatibus nobis tuis pre- cibus succurre; ut tecum una et beata Virgine Maria -K 341 *- aeternas divino Redemptori lesu Christo laudes et gratias rependere possimus. Amen. Pater noster, Ave Maria, Gloria Patri! --- Belehrung uber das Saerament der Ehe. Vielgeliebte im Herrn! H ie Ehe. das siebente heilige Saerament der katho- lischen Kirche, ist ehrwurdig sowohl durch ihre Einsetzung und ihren Zweck, als auch durch die Wurde, zu welcher sie durch Christus unsern Herrn er- hoben wurde. 1. Nachdem Gott, der Herr, in sechs Tagen Himmel und Erde erschaffen hatte, b i 1 d e t e er am sechsten •Schopfungstage noch den Menschen aus Lehm der Erde, und hauchte in sein Angesicht den Odeni des Leben s. (Gen. 2, 7). Gott schuf den Menschen nach seinem Bilde .. als Mann und Weib er schuf' er sie. (Gen. 1, 27). Gott, der Herr, sandte einen tiefen Schlaf auf Adam, und als er entscblaten war, nahm Gott eine von seinen Rippen . . . und Gott, der Herr, baute aus der Rippe, die er von Adam genommen, ein Weib. (Gen. 2, 21. 22). Und Gott segnete sie und sprach: W a c h s e t und mehret euch und erfullet die Erde. (Gen. 1, 28). Diese Worte der heiligen Schrift lehren uns, dass Gott, gleiclrvvie er den Menschen erschaffen, so auch die Ehe eingesetzt hat. Denn Gott selbst, der den Menschen erschuf als Mann und Weib und durch dieselben das Menschengeschlecht fortptlanzen wollte, was er mit den Worten: Wachset und mehret euch und erfullet die Erde, bekannt machte, rnuss auch als der Einsetzer der Ehe angesehen werden. —K 342 *- Wie gross ist also die Wiirde der Ehe, da Gott selbst r von dem a 1 ]e Vaterschaft im Himmel und auf Erden ihren Namen hat (Eph. 3, 15), ihr Ur- heber ist, und durch dieselbe die Ehegatten gleichsam theilhaftig wurden der gottlichen Allmacht. Denn wie Gott durch seine Allmacht die ersten Menschen erschuf, so wo!lte er nach ihrer Erschaffung durch die Ehe das Menschengeschlecht fortpflanzen. Wie heilig sollen daher die ehelichen Pllichten gehalten \verden, damit die Ehegatten, die als Eltern theilhaftig sind der gottlichen Allmacht, auch immer und in Allem theilhaftig seien seiner Heiligkeit. Damit diese Verbindung von Mann und Weib um- somehr entspreche den weisesten Rathschlussen Gottes,. trug sie seit ihrer Einsetzung an sich hauptsachlich zvvei Eigenschaften, die sie adeln, die ihr tief eingedruckt und eingepragt sind, namlich die Einheit und die Unaulloslichkeit. Dies erklarte der erste Vater des Menschengeschlechtes selbst, indem er sprach: Das ist nun Gebein von meinem Gebein, und Fleisch von meinem Fieische . . . Dar um wird der Mann seinen Vater und seine Mutter verlassen, und seinem Weibe anhangen; und beide werden ein Fleisch s e i n. (Gen. 2, 23. 24). Dasselbe lehrte und bestatigte ganz deutlich Christus, der Herr, mit seiner gottlichen Auto- ritat. Indem er jene Worte: der Mann wird seinem Weibe anhangen; und beide werden ein Fleisch sein, als von Gott ausgesprochen vortrug und sagte: Demnach sind sie nicht mehr zwei sondern ein Fleisch, bestatigte er zugleich die Festig- keit dieser Verbindung, die so lange zuvor von Adam ausgesprochen ward, mit den Worten: Was nun Gott zusammengefiigt hat. soli der Mensch nicht trennen. (Matth. 19, 5. 6; Marc. 10, 7—9). Handelt es sich also bei der Eingehung der Ehe um die Knupfung eines unaulloslichen Bandes, so ist den Brautleuten zweifellos in dieser hochwichtigen Angelegen- heit die grosste Umsicht geboten. —K 343 >f- Auf die Ehe, die schon bei ihrer Einsetzung so bevorzugt ward, verlegte auch Jesus Christus, der Wieder- hersteller der menschlichen Wiirde, nicht eine geringe und die letzte Sorge. Denn zu Cana in Galilaea zeichnete er selbst durch seine Gegenwart die Hochzeit aus und machte sie denkwurdig durch sein erstes Wunder (loan. 2, 1—11); weshalb schon dieser Tag der Anfang einer neuen Heiligkeit der Ehe unter den Menschen zu sein scheint. Endlich hat Christus, der Herr, die Ehe zur Wurde eines Sacramentes erhoben, und zugleich bewirkt, dass die Ehegatten, geschutzt und gefestigt durch die himmlische Gnade, welche seine Werke erworben, in der Ehe selbst heilig werden, und von ubernatiirlicher Seite jene Kraft bekommen, welche ihnen von Natur aus nicht zukommt, namlich die Pflichten der Ehe recht zu erfullen. Da nun die Wiirde, die Festigkeit und Heiligkeit der Ehe eine so erhabene ist, wage ja niemand eine Ehe zu schliessen ohne gehorige Vorbereitung und gewissen- hafte Beobachtung der bezuglichen kirchlichen Vor- schriften. 2. Vorab sollen sich Alle wohl vor Augen halten, dass Niemand durch irgend ein Gesetz zur Eheschliessung gezwungen werde, und dass der Ehestand dem Stande der Jungfraulichkeit oder Ehelosigkeit nicht vorzuziehen sei, sondern dass es besser und vorzuglicher sei, in Jung¬ fraulichkeit oder Ehelosigkeit zu verbleiben, als sich durch eine Ehe zu verbinden. Wer unverheiratet ist, sagt der hi. Apostol Paulus, ist um das besorgt, was des Herrn ist, wie er Gott wohlgefallen moge. Wer aber verheirathet ist, ist um das besorgt, was derWelt ist, wie er seinem Weibe ge- fallen moge, und ist getheilt. Und das unver- heiratheteWeib und dieJungfrauist a ut das bedacht, was des Herrn ist, dass sie heilig sei an Leib und Geist; die Verheirathete aber ist aut das bedacht, was derWelt ist, wie sie dem Manne gefallen moge. (I. Gor. 7,32—34). Es —H 344 H- kann daher den Glaubigen in diesem Leben nichts Seligeres begegnen, als dass ihr Geist, dureh keine weltliche Sorge abgezogen und nach Beschwichtigung und Damplung jeder Lust des Fleisches, allein in dem Eifer der Gottseligkeit und in der Betrachtung himmlischer Dinge rnht. Diese vortreffliche Tugend, namlich die Keuschheit, sol len auch diejenigen iiben, welche zurri Ehestande be- rufen sind. Die beste Vorbereitung zum Ehestande ist ja ein kensches, glaubig-frommes und arbeitsames Leben. 3. Weil aber, wie der hi. Apostel Paulus sagt, ein jeder seine eigene Gabe von Gott hat, der ein e so, der andere aber so (I. Cor. 7, 7), so habe jeder Ghrist bei der Standeswahl, namentlich bei der Wahl des Ehestandes, vor allem Gott und sein Seelenheil im Auge. Glaubt er nach reiflicher Uberlegung sich zum Ehestand berufen, dann bedenke er, dass man bei der Schliessung der Ehen mehr aut Tugend und Ahniichkeit der Sitten, als aut Reichthum und Schonheit sehen miisse, und dass man nicht etwas Menschliches vornehme,sondern etwas Gottliches. wobei man eine besondere Reinheit und Frommigkeit des Herzens mitzubringen habe, und bereite sich dazu dureh Gebet, reinen Wandel und wiirdige Beichte vor. Bekanntschaflen, besonders mit Personen religions- loser Gesinnung undleichtsinniger,ausschweifender Lebens- art, sollen sie nicht anknupfen, mit letzteren auch keine Eheverlobnisse schliessen. Eine Bekanntschalt kann nur dann erlaubt sein, wenn die ernstliche Absicht und be- griindete Aussicht, sich bald und auch gliicklich zu ver- ehelichen, vorhanden ist. Aber auch in diesem Falle — dasselbe gilt auch von den Eheverlobnissen — sei ihr Verkehr ein behutsamer und ehrbarer. Sie sollen nicht zu oft, nicht zu vertraut und nie allein mit einander verkehren, sondern nur in Gegemvart verlasslicher Per¬ sonen. Die Eltern, besonders die Miitter der Braute, sollen sie sorgfaltig uberwachen. —-K 345 H— 4. Bei der Wahl des kunftigen Ehegatten sind be- sonders drei Dinge zu beriicksichtigen, namlich ob die Ehe mit dieser bestimmlen Person moglich, ob sie erlaubt ist, and ob sie voraussichtlich wohl gliicklich sein w i r d. Die Eingehung einer Ehe ist dann unmoglich oder unerlaubt, wenn ein Ehehindernis vorhanden ist. Ehe- h i n d e r n i s s e sind solche Umstande, welche die Schliessung einer Ehe unerlaubt oder sogar ungiltig machen. Erstere heissen aufschiebende, letztere trennende Ehehindernisse. a) Ungiltig machen die Eheschliessung: Irrthum in der Person, Furcht und Zwang, Unmiindigkeit, geistige Unzurechnungsfahigkeit und korperliche Unfahigkeit, Bluts- verwandtschaft, Schwagerschaft, geistige und biirgerliche Verwandtschaft, hohere Weihen, feierliche Geliibde, Re- ligionsverschiedenheit zwischen Getauften und Ungetauften, bestehendes Eheband und Hindernis des Verbrechens, sei es des Ehebruches oder des Gattenmordes. Mit Personen, welchen solche Ehehindernisse im Wege stehen, sollen keine Ehen geschlossen werden. Die gewohnlichsten Ehehindernisse sind die der Verwandtschaft und Schwagerschatt. Die Kirche hat aus guten Griinden der Religion, der Sittlichkeit und des geistigen und leiblichen Wohles der Nackommenschaft, die Ehen unter Verwandten und Versclrvvagerlen bis zum vierten Grade einschliesslich verboten. Die geistige Verwandtschaft, welche durch die Taufe und Firmung begrundet wird, hindert die Ehe zwischen den Pathen und dem Tauflinge, sowie den Eltern des- selben; zwischen dem Ausspender der Taufe und dem Tautlinge, sowie den Eltern desselben; und zwischen dem Firmlinge und den Eltern desselben und dem Pathen. Stehen welche Ehehindernisse einer giltigen Ehe¬ schliessung im Wege und konnen die Brautleute aus besonderen Griinden von ihrem Vorhaben nicht zUriick- treten, so miissen jedenfalls die Ehehindernisse mittels — K 346 H— Dispens behoben werden, bevor die Ehe geschlossen \vird. Die Dispens wird aber nicht ertheilt, ansser es liegen wichtige und entsprechende Urs?ichen vor. Brautieute, welche trotz der Kenntnis eines trennenden, wenn auch geheimen Ehehindernisses, sich trauen lassen, stindigen schwer und setzen sich der Gefahr der ewigen Ver- dammnis aus, \veil ihr Zusammenleben eine fortgesetzte Siinde ist, bis durch kirchliche Dispens das Ehehindernis beseitigt und die ungiltige Ehe in eine giltige umge- wandelt wird. bj Die vvichtigsten aufschiebenden Ehehindernisse sind: Das noch zurecht bestehende Eheverlobnis mit einer anderen Person, das einfache Geliibde der Keusch- heit und die Verschiedenheit des christlichen Glaubens- bekenntnisses. Das Eheverlobnis ist das ernslliche, freie und gegen- seitige Versprechen zweier Personen verscliiedenen Ge- schlechtes. einander zu ehelichen. Allen Ernstes mahnen wir ab, sich leichtfertig, fruhzeitig und geheim zu ver- loben. Denn das gegenseitige Versprechen der Ehe, wenn es auch ohne Zeugen und ohne schriftliche Urkunde geschehen ist, wenn nicht andere Hindernisse vorhanden sind, ist giltig, und solange es zurecht besteht, kann ohne schwere Siinde die Ehe mit einer anderen Person nicht geschlossen werden, ausser es wird das Verlobnis friiher aufgelost, sei es mit beiderseitiger Einwilligung, sei es durch Rucktritt eines Theiles infolge einer recht- massigen Ursache, woriiber die Entscheidung der kirch- lichen Obrigkeit zusteht. Grosse Gefahren aber entstehen aus solchen Verlobnissen fur das Seelenheil. Denn bei Abschliessung derselben fehlt gewohnlich jene reife Uber- legung, die erfordert wird, und nicht selten geschieht es, dass Menschen, die Gott den Richter nicht fiirchten, solche Verlobnisse missbrauchen zur Tauschung und Verfuhrung von jungen weiblichen Personen. Im all- gemeinen sollen Verlobnisse ohne Wissen und Willen der Eltern oder jener, unter deren Gewalt sie sich be- —K 347 >¥— finden, oder gar ungeachtet ihres Widerspruches, nie geschlossen \verden. Auch vor sogenannten gemischten Ehen d. i. vor Ehen zwischen katholischen und nichtkatholischen Christen muss man sich hirten; denn diejenigen, die in der Re- ligion nicht iibereinstimmen, werden kaum im Ubrigen in Eintracht leben. Solche Ehen sind besonders deswegen zu vermeiden, weil sie die Gelegenheit bieten zur ver- botenen Gemeinschaft in religiosen Dingen, den katho- lischen Ehetheil in Gefahr bringen, in die nichtkatholische Erziehung der Kinder einzuwilligen und dadurch das Seelenheil zu verlieren, auch bei gtinstigen Umstanden die katholische Erziehung der Kinder erschweren, und nur zu oft Unfrieden und religiose Gleichgiitigkeit in der Familie verursachen. Sie werden daher von der katho¬ lischen Kirche in allen Fallen missbilligt. Wenn der apostolische Stuhl von den strengen Kirchengesetzen etwas absteht und solche gemischte Ehen mitunter zulasst, so thut er dies nur aus wichtigen G r ti n d e n und sehr ungern und nur unter der ausdriicklichen Bedingung der Leistung von B iirgschaften, nicht nur dass der katholische Ehegatte von dem nichtkatholischen in Ausiibung seiner Religions- pflichten in keiner Weise gestort oder gehindert werde, ja, dass derselbe vielmehr sich verpflichtet luhle den anderen Theil nach Kraften von dem Irrthume abzubringen, sondern iiberdies dass die Erziehung aller aus einer solchen Ehe anzuhoffenden Kinder in der heiligen katholischen Religion sichergestellt werde. Diese Biirgschaften sind im Natur- r e c h t und im gottlichenGesetze selbst begriindet, gegen welche sich ohne Zweifel schwer versiindigt, wer sich oder die kunftige Nachkommenschaft der Gefahr des Verderbens aussetzt. Wenn ein Katholik gegen die kirchlichen Vorschriften eine gemischte Ehe schliesst, so begeht er gewiss eine schwere Siinde; und lasst er sich iiberdies von einem nichtkatholischen Religionsdiener trauen, so verlallt er —K 348 rt— dem Kirchenbanne, von dem ihn nur der romische Papst lossprechen kann, vorausgesetzt dass er seinen Schritt wirklich bereut und volle Genugthuung leistet. Schwer versiindigen sich auch die .katholischen Eltern, wenn sie ihren Kindern solche Ehen ohne Leistung der erfor- derlichenBurgschaften erlaubenodergar dieselbenbetordern. c) Anzeichen, dass die Ehe voraussichtlich eine gluckliche sein werde, sind namentlich folgende: Eine heilig zugebrachte Jugendzeit, eine reine Absicht, die nur d en rechLen Ehezweck vor Augen hat, eine aufrichtige gegenseitige Liebe, die nothigen geistigen und korperlichen Eigenschaften zur Erfullung ihrer Standespflichten. Auch sei kein zu grosser Unterschied an Al ter, Vermogen, Bildung und Stand zwischen ihnen. Um Tauschungen zu vermeiden, sollen einsichtige und wohlmeinende Personen, wie Eltern, Vormund, Beichtvater und Seelsorger um Rath gefragt werden. 5. Bevor die Verkiindigungen vorgenommen \verden, haben sich die Brautleute zwei Priifungen zu unterziehen, einer allgemeinen und einer besondern. Die allgemeine Prufung besteht darin, dass der zu- standige Seelsorger nachforscht, ob alle Erfordernisse vor- handen sind, welche eine giltige und erlaubte Ehe- schliessung erheischt. Diese Prufung bezieht sich auf die etwa vorhandenen Ehehindernisse, sowie auf den Umstand, ob die Brautleute aus eigenem Antriebe, frei und ehrbar die Ehe schliessen wollen. Darum sollen sie sich friih- zeitig um die nothigen Zeugnisse umsehen und sich dies- bezuglich beim ordentlichen Seelsorger Raths erholen. Die besondere Prufung hat den Z\veck, sich zu iiber- zeugen, ob die Brautleute in der katholischen Religion hinreichend unterrichtet sind. Sie sollen die Wahrheiten des Glaubens kennen, da sie ihre Kinder in denselben unterrichten sollen. Was die den Brautleuten unumganglich nothwendigen religidsen Kenntnisse betrifft, so wird er- fordert, dass jeder wenigstens jene Wahrheiten weiss und glaubt, welche zum Seelenheile nothvvendig sind, namlich -k 349 dass es einen Gott gibt, der das Gute belohnt und das Bose bestraft; dass Gott der Erloser der Menschen, und die zweite gottliche Person Mensch geworden ist; dass es drei gottliche Personen gibt, iiberdies den Apostolischen Glauben, die zehn Gebote Gottes, das Gebet des Herrn, die Sacramente, die Kirchengebote, den englischen Grass. Was sie also davon vergessen haben, sollen sie wieder- holen und sich wieder ins Gedachtnis rufen. Personen, welche in den Grundwahrheiten des Christenthums un- wissend sind, diirfen zur Trauung nicht zugelassen werden. Ausserdem sollen sich die Brautleute das, woruber sie vom Pfarrer oder vom Beichtvater iiber das Wesen und die Pflichten des Ehestandes belehrt werden, und wie sie in demselben in rechter und christlicher Weise verkehren sollen, treu ihrem Gedachtnisse einpragen und gewissenhaft beobachten. 6. Bevor sie den priesterlichen Segen in der Kirche erhalten haben, sollen sie im selben Hause nicht bei- sammen wohnen; sie sollen strenge Keuschheit und Ent- haltsamkeit iiben, wie iiberhaupt ledige Personen; ihr Verkehr sei ein behutsamer und ehrbarer. Ein erst spater entdecktes Hindernis sollen sie dem Seelsorger moglichst bald anzeigen. Vor der Verbindung im Angesichte der Kirche zum lebenslanglichen Bunde sollen sie durch das Sacrament der Busse ihr Gewissen reinigen und den Leib des Herrn andachtig empfangen. Deswegen ermahnen \vir die Braut¬ leute, dass sie vor der Trauung ihre Siinden gewissenhaft beichten, und zwar, da es sich um den Eintritt in einen neuen Stand, namlich in den Ehestand, handelt, sollen sie gleich zu Anfange dea Aufgebotes eine Generalbeicht ablegen und den Beichtvater aufmerksam machen, dass sie Brautleute sind; dann sollen sie wenigstens drei Tage vor Schliessung der Ehe die hi. Sacramente der Busse und des Altares nochmals empfangen. Sie sollen es auch nicht unterlassen, die Vermogens- angelegenheiten in aufrichtiger und wohlwollender Weise zu ordnen und sicherzustellen. —K 350 H— 7. Weil die Ehe ein Sacraraent ist, die Ausspendung der Sacramente aber die Kirche verwaltet, so konnen giltige Ehen in der Lavanter Diocese nicht eingegangen werden, ausser im Angesichte der Kirche d. i. in Gegenwart des Pfarrers, oder eines anderen Priesters mit Erlaubnis des Pfarrers oder des Bischofs, und zweier oder dreier Zeugen. Deswegen kann keine andere Verbindung unter Christen als eine wahre Ehe angesehen werden. Vom ersten Adventsonntage bis zum Peste der Er- scheinung des Herrn, und vom Aschermittvvoche bis ein- schliesslich zum ersten Sonntage nach Ostern sind feier- liche Hochzeiten, verbunden mit Trauungssegen, feierlicher Heimtuhrung der Braut, Abhaltung eines feierlichen Hoch- zeitsgelagesmitMusik, Tanz und dergleichen unbedingt ver- boten. Einfache Eheschliessungen ohne genannte Feier- lichkeiten konnen auch in dieser Zeit stattfinden, \venn sie der Bischof erlaubt hat. Obschon es sehr geziemend ist, dass die Ehe in der Kirche geschlossen werde, kann doch die Eheschliessung auch in einer Kapelle, mit falhveiser Erlaubnis des Bischofes auch in einem Privathause stattfinden. Die Trauung soli vormittags vor der heiligen Messe stattfinden; die priesterliche Einsegnung aber wahrend der hi. Messe ertheilt werden. Zum Empfange des Sacra- mentes der Ehe sollen die Brautleute mit Andacht hin- zutreten, und, wie wir es innigst wunschen, auch das aller- heiligste Sacrament des Altares empfangen. Die in vielen Orten gewohnliche Weihe des St. Jo- hannis-Weines geschehe an einem dazu bestimmten Cre- denztische auf der Epistelseite, in der Voraussetzung, dass die Hochzeitsgaste den gebiirenden Anstand in der Kirche beobachten. Ohne besonders wichtige Grunde darf an demselben Tage, an dem das letzte oder einzige Aufgebot geschehen ist, die Trauung nicht vorgenommen \verden. Eine Aus- nahme bilden hochstens nur Berg- oder Fabriksarbeiter und dergleichen, die an Werktagen keine freie Zeit haben, ~X 351 H— noch die nothwendigen Zeugea bekommen konnen. Nur diesen wird ausnahmsweise an Sonn- und Feier- tagea nachmittags, doch nie am Vormittage des letzten Aufgebotes, auch nicht in der Abenddammerung nach dem Ave Maria-Gelaute, die Copulation gestattet, und nur unter der ausdrucklichen Bedingung, dass dabei keine Musik stattfinde. Mit Ausnahme dieser Genannten diirfen nach¬ mittags ohne Erlaubnis des Bischofes keine Trauungen stalttinden. Offenbar betrunkene Brautleute oder Beistiinde lasse man nicht zum Altare, und ware ersteres der Fali, dann wiire die Trauung auf einen folgenden Tag zu verschieben. Ebenso verlege man die Eheschliessung, wenn iirgerliche Excesse vorkommen. Wird aber, sei es ausnahmsweise, sei es mit Erlaubnis des Bischofs, im Nothfalle die Trauung nachmittags oder ausserhalb der Kirche vorgenommen, so sollen doch die Gatten nach der Copulation, wenn es moglich geworden, zur Kirche kommen, um den Trauungssegen wahrend der Messe zu empfangen. Diese Einsegnung wird jedoch nicht ertheilt der Ehe einer Witwe oder bei gemischten Ehen, wenn auch nach erlangter Dispens katholisch getraut wird. 8. Die hausliche Hochzeitfeier soli nicht blosz seitens des Brautpaares, sondern auch seitens der Gaste mit der gebiirenden Bescheidenheit und Ehrbarkeit begangen werden so, dass Jesus und Maria dabei erscheinen konnten, wie sie ehemals die Hochzeit zu Cana in Galilaea mit ihrer heiligen Gegenwart beehrt haben. Denn eine heilige Sache ist die Ehe, und soli auch heilig behandelt werden. Das heiligste Ehepaar waren gewiss die seligste Jung- fran Maria und der heilige Joseph. Wenn sich christliche Eheleute dieselben zum Vorbilde ne b m en und sie nach- ahmen, dann werden ihre Familien wahrlich ein Abbild der himmlischen Familie sein, und die daraus entsprin- genden herrlichen Wohlthaten werden nicht innerhalb der hauslichen Wande eingeschlossen bleiben, sondern sich auch sehr reichlich iiber die Staaten ergiessen, und der Kirche • -K 352 >*~ Gottes gebaren Mitbiirger der Heiligen and Hausgenossen Gottes. (Eph. 2, 19). Damit dies ge- schehe, wollen wir uns heute Alle der heiligen Familie weihen, indem wir andachtig beten. 0 Jesu, unser liebenswiirdigster Erloser, der du vom Himmel gesandt bist, um die Well durch deine Lehre und dein Beispiel zu erleuchten; der du den grosseren Theil deines irdischen Lebens im armlichen Hause zu Nazareth im Gehorsam gegen Maria und Joseph hast zubringen wollen und jene Familie geheiligel hast, welche allen christlichen Familien ein Vorbild sein solite, nimm gnadig auf dieses unser Haus,welches sich dir jetzt ganz und gar weiht. Beschiitze und bewahre es, befestige darin die heilige Furcht vor dir, und den Frieden und die Eintracht christlicher Liebe, damit es dem Beispiele deiner gottlichen Familie ahnlich werde, und damit Alle insgesammt, die ihm angehoren, der ewigen Seligkeit theilhaftig werden. O liebreichste Mutter Jesu Ghristi und auch unsere Mutter Maria! Bewirke durch deine Giite und Milde, dass Jesus diese unsere Weihe annehme und seine Wohl- thaten und Segnungen uns verleihen moge. O Joseph, du heiligster Beschutzer Jesu und Mariae, komme uns in allen Nothen des Leibes und der Seele durch deine Furbitte zu Hilfe, auf dass wir zugleich mit dir und der heiligsten Jungfrau Maria unserem Heilande Jesu Christo ewiges Lob und Dank darbringen konnen. Amen. Vater unser, Gegriisset seist du Maria und Ehre sei Gott! -- Poduk o zakramentu svetega zakona. Preljubi v Gospodu! |veti zakon, sedmi sveti zakrament v katoliški cerkvi, je častitljiv, ker ga je Bog sam postavil, mu dal namen, da se po njem ohrani človeški rod, in ker ga je Gospod Jezus Kristus povišal v zakrament. ~K 353 >f- 1. Ko je Bog ustvaril nebo in zemljo v šestili dneh, je naredil šesti dan še človeka iz i 1 a zemlje, in je vdihnil v njegovo obličje duha življenja. (I. Moz. 2, 7). Bog je stvaril človeka po svoji podobi... moža in ženo ju je ustvaril. (I. Moz. 1, 27). Gospod Bog je poslal Adamu trdo spanje, in ko je zaspal, mu je vzel eno od njegovih reber. In Gospod Bog je iz rebra, katero je iz Adama vzel, naredil ženo. (I. Moz. 2, 21. 22). In Bog ju je blagoslovil in je rekel: Naraščajta in množita se, in polnita zemljo. (I. Moz. 1, 28). Te besede svetega pisma nas učijo, da je Bog, ki je ustvaril človeka, postavil tudi sveti zakon. Zakaj Bog sam, ki je ustvaril človeka kot moža in ženo in je hotel, da se po njih množi človeški rod, in je to svojo voljo tudi razglasil, rekoč: Naraščajta in množita se, in polnita zemljo, mora se imeti tudi 'za ustanovitelja svetega zakona. Kako častitljiv je torej sveti zakon, ker je Bog sam, (Jtaterijeoče vsega, kar je v nebesih in na zemlji (Efež. 3, 15), njegov začetnik, in ker so po njem zakonski postali nekako deležni božje vsemogočnosti. Kakor je namreč Bog po svoji vsemogočnosti ustvaril prva dva človeka, tako je hotel po njunem ustvarjenju množiti človeški rod po svetem zakonu. Kako sveto naj torej zakonski spolnjujejo svoje zakonske dolžnosti, da bodo, ker so kot roditelji deležni božje vse¬ mogočnosti, tudi vselej in v vseh rečeh deležni božje svetosti. Da ta zveza med možem in ženo tembolj služi naj- modrejšim sklepom božjim, je imela že od svoje ustano¬ vitve posebno dve lastnosti, ki jo storita črezvse častit¬ ljivo, sta ji globoko vtisnjeni in tesno z njo zjfvezani, namreč enotnost in nerazdružnost t. j. da more le en mož z eno ženo, in le ena žena z enim možem v zakonski zvezi biti, in da more to zvezo le smrt razločiti. To je izrekel prvi oče človeškega rodu, Adam sam, ko je govoril: 23 —H 354 )+- To je zdaj kost iz mojih kosti, in meso iz mojega mesa . . .JZavoljo tega bo zapustil človek svojega očeta in svojo mater, in se bo držal svoje žene, in bota dva v enem mesu. (I. Moz. 2, 23. 24). Isto je učil in potrdil popolnoma raz¬ ločno s svojo božjo veljavo Kristus, naš Gospod. Ko je namreč ponavljal besede: Mož se bo držal svoje žene, in bota dva v enem mesu, kot besede božje in rekel: Torej nista več dva, ampak eno meso, potrdil je takoj to trdno zvezo, o kateri je zdavnaj poprej govoril Adam, z besedami: Kar je torej Bog združil, naj človek ne loči. (Mat. 19, 5. 6; Mark. 10, 7.-9). Ge naj se torej pri prejemanju zakramenta svetega zakona nerazdružno zvežeta mož in žena, potem je brez- dvomno ženinu in nevesti v tej prevažni zadevi treba naj večje previdnosti. Na sveti zakon, ki ga je Bog že po ustanovitvi tako visoko povzdignil, je obračal tudi Jezus Kristus, ki je ljudem zopet vrnil pravo čast, ne malo in ne zadnjo skrb. Zakaj v Kani Galilejski je odlikoval svatbo s svojo navzočnostjo in jo storil znamenito po prvem čudežu (Jan. 2,1—11); zato se dozdeva, da je bil že ta dan začetek nove svetosti zakona med ljudmi. Naposled je Kristus Gospod sveti zakon povišal v zakrament, in obenem storil, da zakonske varuje in utrjuje nebeška milost,'(katero je s svojimi deli pridobil, in da se jim daje od nadnaravne strani ona moč, katere po svoji naravi nimajo, namreč da zakonske dolžnosti prav spolnjujejo. Ker je torej čast, trdnost in svetost zakona tako vzvišena, naj se nihče ne predrzne sveti zakon skleniti brez potrebne priprave in ne oziraje se na cerkvene predpise. 2. Preden se kdo odloči za zakonski stan, naj dobro premisli, da ga nobena postava ne sili stopiti v zakon, in da se zakonski stan ne sme više ceniti, kakor de¬ viški ali samski, ampak da je bolje in zveličavneje ostati — a. 355 a~ v deviškem in samskem stanu, kakor skleniti zakon. Kdor je brez žene, pravi sveti apostol Pavel, skrbi za to, kar je Gospodovega, kako bi Bogu d o - padel. Kdor je pa oženjen, skrbi za to, kar je posvetno, kako bi ženi do padel, in je razdeljen. In žena neomožena in devica misli, kar je Gospodovega, da bi bila sveta na te¬ lesu in na duhu. Katera je pa omožena, misli na to, kar je posvetno, kako bi možu d o - padla. (I. Kor. 7, 32—34). Za verne kristjane torej v tem življenju ne more biti večje sreče, kakor da njihov duh, brez vsake posvetne skrbi, kroti in brzda vsako meseno poželenje ter počiva edino v goreči pobožnosti in v premišljevanju nebeških reči. Prva skrb tudi za tiste, ki so poklicani v zakonski stan, naj bo, da si ohranijo neomadeževano prelepo čed¬ nost, ki se imenuje čistost. Ni namreč boljše priprave za zakonski stan, kakor čisto, verno in pobožno, marljivo in delavno življenje. 3. Ker pa ima po besedah sv. apostola Pavla vsak svoj dar od Boga, eden sicer tako, drugi pa tako (I. Kor. 7, 7), zato naj vsak kristjan, ki si izbira svoj stan, misli pred vsem na Boga in na svoje dušno zveličanje. Če sodi po resnem premišljevanju, da je poklican v zakonski stan, naj pomisli, da se je pri sklepanju za¬ kona bolj ozirati na čednosti/in enako vedenje, kakor na bogastvo in lepoto, da se pri tem ne gre za kako ■človeško stvar, ampak božjo, da se je pri tem posebno ozirati na čistost in pobožnost srca, in da se naj zanj Pripravlja z molitvijo, s čistim življenjem in z vredno spovedjo. Znanja, posebno z brezbožnimi, lahkomišljenimi in razuzdanimi osebami naj se vsak varuje in s tako osebo naj ne sklepa zaroke. Dovoljeno je znanje le tedaj, ako imajo dotične osebe resen namen in utemeljeno upanje, ■da se v kratkem poročijo in da bo njihov zakon srečen. 23 * —-K 356 >*— Ali tudi v tem slučaju — to velja tudi o zarokah — naj med seboj občujejo previdno in pošteno, ne pre- mnogokrat, ne preprijazno in nikdar sami, temveč le v pričujočnosti zanesljivih oseb. Starši, posebno matere ne¬ vest, naj jih skrbno nadzorujejo. 4. Pri izvolitvi osebe, s katero naj v zakon stopi, ozirati se je posebno na tri reči, namreč na to: ali more s to osebo zakon veljavno skleniti, je li zakon z njo dopuščen, in ali bo ta zakon, kolikor se more soditi, srečen. Zakon se sklene neveljavno in nedopuščeno, kadar mu nasprotuje kak zakonski zadržek. Zakonski zadržki so take okolnosti, ki narede zakonsko zvezo nedopuščeno ali celo neveljavno. Prvi se imenujejo oviralni, drugi raz¬ diralni zakonski zadržki. a) Neveljavno storijo zakonsko zvezo: pomota v osebi, siljenje in strah, nedoraslost, nezmožnost, krvno so¬ rodstvo, svaštvo, duhovno in postavno sorodstvo, višji red, slovesne obljube, različnost vere med krščenim in nekrščenim, obstoječi zakon, prešestvo in umor. Z osebami, katerih zakonu nasprotujejo zakonski zadržki, naj se zakoni ne sklepajo. Najnavadnejši zadržki so krvno sorodstvo in svaštvo. Sveta cerkev je iz tehtnih vzrokov, verskih in nravnih, in z ozirom na dušni in telesni blagor zaroda prepo¬ vedala zakone med sorodniki in svaki do četrtega kolena. Duhovno sorodstvo, ki nastane po zakramentih krsta in birme, stori zakone neveljavne med botri in krščencem in njegovimi starši; med delivcem krsta in krščencem in njegovimi starši; in med birmancem in njegovimi starši in botrom. Ako zaročnika iz posebnih vzrokov ne moreta lahko odstopiti od svoje namere, morajo se zakonski zadržki, ki nasprotujejo veljavnemu zakonu, na vsak način odstra¬ niti in se izprositi spregled, preden se zakon sklene. Ta spregled dobi se pa le tedaj, ako se zanj navedejo tehtni in zadostni vzroki. Zaročniki, ki vkljub temu, da vedo za razdiralen zakonski zadržek, čeprav je skriven, tega —-K 357 *- ne naznanijo, se smrtno pregrešijo in postavijo v nevarnost večnega pogubljenja; ker njihovo skupno življenje je nepre¬ trgan greh, dokler se s cerkvenim spregledom ne odstrani zadržek in poveljavi zakon. b) Najvažnejši oviralni zadržki so: Veljavna zaroka z drugo osebo, neslovesna obljuba čistosti, različnost vere med krščenimi ali mešan zakon. Zaroka je resna, prostovoljna in medsebojna obljuba dveh oseb različnega spola, vzeti se v zakon. Prav resno svarimo pred lahkomišljenimi, preranimi in skrivnimi zaro¬ kami. Zakaj medsebojna obljuba zakona, če se zgodi tudi brez prič in brez pisma, in če ji ne nasprotujejo drugi zadržki, je veljavna, in dokler ostane veljavna, se brez smrtnega greha zakon z drugo osebo ne more skleniti, •če se zaroka prej ne razdere. Razdere se pa, če ali oba privolita, ali pa odstopi eden, ki ima zakonit vzrok, d katerem sodi cerkvena oblast. Velika nevarnost za dušno zveličanje zaročnikov nastane posebno iz skrivnih zarok. Sklepajo se take zaroke 1 <■ navadno brez zadostnega pomisleka, in pogosto se zgodi, da jih ljudje, ki se ne bojijo Boga sodnika, zlorabijo z namenom, tako premotiti in zapeljati mlade ženske osebe. Brez vedenja in volje staršev ali tistih, pod katerih oblastjo so, ali če bi ti celo ugovarjali, naj se zaroke sploh ne sklepajo. Varovali se je tudi tako imenovanih mešanih zakonov t. j. zakonov med katoliškimi in nekatoliškimi kristjani; zakaj tisti, ki se v veri ne strinjajo, tudi drugač ne bodo živeli v slogi. Takih zakonov se je posebno zavoljo tega ogibati, ker dajejo priložnost, da se zaročnika dru¬ žita tudi v verskih rečeh; ker spravljajo katoliškega sodruga v nevarnost, da privoli v nekatoliško odgojo otrok, in tako pogubi svojo dušo; ker obtežujejo celo pri ugodnih raz¬ merah katoliško vzgojo otrok; in ker dostikrat zasejejo v družino nemir in versko malomarnost. Zato jih katoliška cerkev nikdar ne odobrava. Ako apostolska stolica kdaj nekoliko odjenja od strogih cerkvenih postav in trpi mešane zakone, stori to ~H 358 >*— le iz važnih razlogov in jako nerada in le pod izrečnim pogojem, da dasta zaročnika po¬ trebno poroštvo ali varnost. Ta varnost obstoji v tem, da nekatoliški sodrug obljubi, da katoliškega ne bo nikakor motil v spolnjevanju katoliške vere; da se kato¬ liški zakonski zaveže, prizadevati si po svojih močeh, da spreobrne nekatoliškega soproga; in da se zagotovi kato¬ liška odgoja vseh otrok iz tega zakona. To varnost zahteva prirodno pravo in božja postava; zato se brez dvoma proti njima hudo pregreši, ki sebe ali bodoči zarod spravlja v nevarnost pogubljenja. Ako sklene katoličan mešan zakon proti cerkvenim postavam, se gotovo smrtno pregreši; in ako se vrhutega da poročiti od nekatoliškega duhovnika, zapade cerkveni kazni izobčenja, od katere ga morejo odvezati le rimski papež, če svoje dejanje resnično obžaluje in zanj zadostuje. Smrtno se pregrešijo tudi katoliški starši, če svojim otrokom take zakone dopuščajo ali jih celo pospešujejo. c ) Znamenja, po katerih se sme soditi, da bode zakon srečen,so posebno naslednja: sveta in neomadežana mladost, čisti namen, ki ima pred očmi le svrho zakona, odkrito¬ srčna medsebojna ljubezen, potrebne dušne in telesne lastnosti, da lahko spolnjujeta svoje stanovske dolžnosti. Naj ne bo tudi med njima prevelik razloček v starosti, premoženju, omiki in stanu. Da se ne prevarita, naj vpra¬ šata za svet tudi razumne in dobrohotne ljudi, kakor starše, varuha, spovednika in dušnega pastirja. 5. Preden se začneta oklicevati, morata se ženin in nevesta podvreči dvojnemu izpraševanju, splošnemu in posebnemu. Splošno izpraševanje obstoji v tem, da pristojni dušni pastir poizveduje, ali so spolnjene vse zahteve, ki so potrebne za veljaven iri dopuščen zakon. Izprašujeta se ženin in nevesta o morebitnih zakonskih zadržkih in o tem, ali iz lastnega nagiba, prostovoljno in pošteno hočeta stopiti v zakon. Zato si naj pravočasno priskrbita po¬ trebna spričevala in v tej zadevi prašata za svet pri¬ stojnega dušnega pastirja. —K 359 H~ Posebno izpraševanje pa ima namen, da se dušni pastir prepriča, ali sta ženin in nevesta v katoliški veri dovolj podučena. Znati morata resnice svete vere. ker jih morata učiti svoje otroke. Dobro podučena morata torej biti vsaj v resnicah, ki so k zveličanju potrebne, vsled tega znati šest temeljnih resnic, apostolsko vero, Gospodovo molitev ali očenaš in češčeno marijo, deset božjih in pet cerkvenih zapovedi, sedem zakramentov, najpotrebnejše nauke o krščanski pravičnosti. Kar sta pozabila, naj zopet ponovita in se naučita. Zaročniki, ki ne poznajo temeljnih krščanskih resnic, se ne smejo poročati. Razun tega naj si ženin in nevesta, česar jih učita dušni pastir ali spovednik o bistvu in o zakonskih dolž¬ nostih, in kako naj v zakonskem stanu prav krščansko živita, zvesto vtisneta v svoj spomin in se po tem ravnata. 6. Pred ženitvanjskim blagoslovom v cerkvi naj ženin in nevesta ne stanujeta v isti hiši; naj živita čisto in zdržno, kakor osebe samskega stanu; njuno obče¬ vanje naj bo previdno in spodobno. Ako še le pozneje izvesta za kak zakonski zadržek, naj ga, kakor hitro mogoče, naznanita dušnemu pastirju. Preden se vpričo cerkve zvežeta za celo svoje živ¬ ljenje, naj si očistita svojo vest z vrednim prejemom za¬ kramenta svete pokore in naj pobožno prejmeta sveto obhajilo. Zato opominjamo ženina in nevesto, da se pred poroko svojih grehov čisto spovesta, in sicer, ker vstopita v nov, zakonski stan, naj hitro spočetka oklicev vsak za¬ se opravita dolgo spoved in opomnita spovednika, da sta ženin ali nevesta; potem naj vsaj tri dni pred poroko zopet prejmeta zakramenta svete pokore in svetega reš- njega Telesa. Naj tudi ne pozabita imovinske zadeve na odkrito¬ srčen in dobrohoten način urediti in zagotoviti. 7. Ker je sveti zakon zakrament, in ker sveta cerkev določuje, kako se naj delijo zakramenti, zato morejo verni zakone veljavno skleniti le »vpričo cerkve« t. j. v priču- —K 360 >f- jočnosti svojega župnika ali drugega duhovnika, z dovo¬ ljenjem župnikovim ali škofovim, in dveh ali treh prič. Zato nobena druga zveza med kristjani ne more veljati za pravi zakon. Od prve adventne nedelje do praznika razglašenja Gospodovega, in od pepelnične srede 'do prve nedelje po veliki noči so slovesne svatbe, ki so združene z ženit- vanjskim blagoslovom, s slovesnim spremljevanjem neveste na ženinov dom, z ženitvanjsko pojedino, godbo in plesom ostro prepovedane. V naših krajih pa je v imeno¬ vanem času prepovedano vsako, tudi neslovesno poročanje. V nujnem slučaju smejo škof dovoliti tiho poroko, nikdar pa ženitvanjskih slovesnosti. Četudi se prav spodobi, da se zakoni sklepajo v cerkvi, vendar se sme poročati tudi v kaki kapeli, in z dovoljenjem škofovim tudi v navadni hiši. Poroka naj bo predpoldne pred sveto mašo; ženit- vanjski blagoslov pa se naj podeli med sveto mašo. Prav zato polagamo ženinom in nevestam na srce, da ta veliki in sveti zakrament prejmejo pobožno, in da med daritvijo svete maše pristopijo tudi k mizi Gospodovi. Blagoslovljeni e vina sv. Janeza, ki je na mnogih krajih v navadi, naj se izvrši na posebni mizi ob epistelski ali listni strani altarja. Dovoljeno pa je to blagoslovljeni e le pod pogojem, da se svatje pri napi vanju dostojno obnašajo. Brez posebno važnih vzrokov ne sme biti poroka na dan zadnjega ali edinega oklica. Izvzamejo se kvečemu le delavci v rudnikih in tvornicah ter drugi, ki so v enakem položaju in nimajo ob delavnikih prostega časa in ne morejo dobiti potrebnih prič. Samo le-tem se dovoljuje izjemoma poroka ob nedeljah in praznikih popoldne, nikakor pa predpoldne na dan zadnjega oklica, tudi ne ob mraku po večernem zvonjenju (po »večni luči«), toda le pod izrečnim pogojem, da nimajo godbe. Poprek pa ne smejo biti poroke popoldne brez dovoljenja škofovega. Očividno pijanim svatom ni dovoljeno pristopiti k altarju, in če sta pijana ženin ali nevesta, naj se preloži —K 361 H~ poroka na drugi dan. Poroka naj se preloži tudi tedaj, kadar se prigodijo kaki pohujšljivi izgredi. Če se pa poroča, bodisi izjemoma, bodisi z do¬ voljenjem škofovim, popoldne ali zunaj cerkve, vendar se opominjajo poročenci, da, ako jim je mogoče, naj pridejo po poroki v cerkev, da prejmejo ženitvanjski blagoslov med sveto mašo. Ta blagoslov pa se ne deli, ako stopi v zakon vdova, ali ako se sklene mešan zakon, čeprav se je dobil spregled in se po katoliškem obredu vrši poroka. 8. Pri gostiji na domu naj se ne samo poročenca, ampak tudi svatje obnašajo s potrebno skromnostjo in spodobnostjo tako, da bi mogla biti navzoča tudi Jezus in Marija, kakor sta nekdaj počastila svatbo v Kani na Galilejskem s svojo sveto pričujočnostjo; zakaj sveta reč je zakon in se naj tudi sveto vrši. Najsvetejši zakonski par sta bila gotovo preblažena devica Marija in sveti Jožef. Ako si nju izberejo krščanski zakonski za svoj vzgled in jn posnemajo, potem bodo gotovo tudi njihove družine podoba nebeške družine, in neprecenljive dobrote, ki bodo iz njih izvirale, se ne bodo kazale samo v družinskem življenju, ampak bodo prav mogočno vplivale tudi na države, in cerkvi božji rodile meščane svetih in domače božje. (Efež. 2, 19). Da se to zgodi, posvetimo se vsi, posebno za¬ konski, presveti družini, rekoč: O Jezus, naš preljubeznivi Vzveličar, poslan iz nebes, da bi razsvetljeval svet s svojim naukom in vzgledom, hotel si večji del svojega življenja na zemlji preživeti v nizki hišici Nazareški, pokoren Mariji in Jožefu, in si posvetil to družino, katera naj bi bila vzgled vsem krščan¬ skim družinam; sprejmi milostno to našo hišo, katera se ti zdaj popolnoma posveti! Brani in varuj jo, in utrdi v njej svoj sveti strah in mir in edinost krščanske lju¬ bezni, da bode podobna božjemu vzgledu tvoje družine, in da se vsi, ki v njej prebivajo udeležijo večnega vzve- ličanja! —K 362 >s— O preljubezniva mati Jezusa Kristusa in naša mati Marija, izprosi po svoji dobroti in milosti, da Jezus sprejme to naše posvečenje in nam podeli svoje dobrote in blagodare! 0 Jožef, presveti varih Jezusa in Marije, v vseh dušnih in telesnih potrebah prihajaj nam na pomoč, da bodemo s teboj in z blaženo devico Marijo večno čast in hvalo dajali božjemu Vzveličarju Jezusu Kristusu. Amen. Očenaš, Češčena Marija in Čast bodi Očetu. Caput XLI. De sacramentalium natura eorumque utilitate. |Bp|l|hristus Deus homo, quum nollet 'aliquos perire, sed omnes homines vellet salvos fieri et ad cognitionem veritatis pervenire, sanctam insti- tuit Ecclesiam, in qua salutiferum opus redemptionis continuaretur et singulis merita passionis et mortis suae applicarentur. Nec enim aliud nomen est suh coelo datum hominibus , in quo oporteat nos salvos -fieri. (Act. ap. 4, 12). Quocirca in ecclesia fideles semper ministri Christi in- veniuntur nec unquam verbum Dei alligatur vel flumina exsiccantur aquae vivae salientis in vilam aeternam. Coelesti enim eius doctrina hominum, qui bonae sunt voluntatis, animi assidua cura ministrorum Christi pas- cuntur et sacramentis, »per quae, inquiunt Patres Tri- dentini, omnis vera iustitia vel incipit, vel coepta augetur, vel amissa reparatur«, 1 eorundem corda reficiuntur. In venenerabili porro altaris sacrilicio cruentum illud semel in cruce peractum repraesentatur eiusque memoria in finem usque saeculi permanet. 2. Hoc itaque modo iugiter Deo O. M. debitus in Ecclesia honor exhibetur, crescunt vero, ut princeps aposto- 1 Sess. VIL prooem. —-K 363 >f- lorum docet, homines in gratia et in cognitione Domini et Salvatoris nostri lesu Christi (II. Petr. 3, 18), renati non ex semine corruptibili, sed incorruptibili per verbum Dei vivi et permanentis in aeternum. (I. Petr. 1, 23). Atqui homo, quum sit, ut s. Augustinus 1 * loquitur, »rationale animal ex anima et corpore« et a!iquando, ut apostolus testatur, terrestris domus nostrae habitationis dissolvaiur, (II. Cor. 5, 1) non anima solum, sed corpore etiarn et terrestri habitatione divinitus iuvetur ac Christi meritis curetur necesse est. Et re quidem vera, »quia est, ut Catecliismus rom. a monet, integra et omnibus numeris perfecta satisfactio, quam admirabili quadam ratione Iesus Christus pro peccatis nostris Deo Patri persolvit«, omnia complectitur mala, quae e peccato sequuntur, et eis suo modo medetur. Haec vero mala, quum et culpae et naturae sint, vel gratia Dei et Ecclesiae sacramentis tolluntur, vel actu sustineri debent aut vero aliis praeca- ventur mediis, quae divina clementia praestat. 3. Inter haec iam non ultimo loco ea, quae Ecclesiae sacramentalia vocantur, iure ponuntur. Sacramentalia enim, ut ipso nomine innuitur, cum sacramentis non una ratione nectuntur, quippe quae aut ad illa conferenda requirantur aut eis ritu vel effectu modo quodam similia sint. Hinc videre licet, sacramentalia neque in se parvi aestimari, neque in usu negligi vel in doctrina praeter- mitti posse, quin res Christiana grave detrimentum capiat. Sacramentalia namque ritus sunt et caeremoniae sacrae ah Ecclesia inst.itutae, aut res ab ipsa sacratae et bene- dictae, ad pium et salutarem usum fidelium destinatae. 3 4. Quare pro ea, qua in salutem fidelium curanda terimur, sollicitudine vehementer optamus et strenue praecipimus, ut animarum curiones suos quisque lideles de sacramentalium etiam veritate, virtute, fructu atque usu secundum probatos auctores diligenter instruant et 1 De civ. Dei, lib. 5. cap. 11. — ‘‘ Catecliismus ex decreto concilii Tri- dentini ad parochos, part. 1, cap. 5, qu. 15. •— 3 Theoiogia moralis auctore Augustino Lelimkuhl S. I. sacerdote. Vol. II. Friburgi Brisgoviae, 1898. lib. 2,. tract. 1, cap. 1, § 1. —K 364 *- ad eorum fructus šibi comparandos cum prudentia invitent. 5. Iarn vero de sacramentalium veritate sive realitate nemo in dubiis versabitur, qui libros rituales utriusque, orientalis 1 et occidentalis, 2 ecclesiae vel obiter inspexerit et ad pias fidelium consuetudines propius attenderit. Cuius rei sanctorum quoque patrum volumina non pauca testimonia exhibent. Immo indicia sacramentalium in ipsis iam sacris litteris conspiciuntur. Quum enim sacramentalia, res et actiones, Christi potestate instituta sint ad eflectus salu- tares, tam in rebus quam in personis producendos, meritis Christi non minus, quam sacramenta innituntur et ideo non desunt, qui sacramentalia, si minus omnia, quaedam saltem ab ipso Christo instituta esse existiment. 3 Et certe Christus, quum matres ei parvulos obtulissent, ut illos tangeret, complexans eos et imponens manus super illos, benedicebat eos (Marc. 10, 16), in deserto vero quinque panibus et duobus piscibus, adspiciens in coelum, bene- dixit. (Matth. 14, 19). Praeterea inlirmos, singulis manus imponens, curabat (Luc. 4, 40), et in potestate etiam spi- ritibus immundis imperabat. (Marc. 1, 27). ltaque quae intrinsecus operabatur, voce vel actu quo- dam exprimebat, quo suae esse voluntatis, ut in Ecclesia sua res quoque et actiones externae ad effectus salutares sive animarum sive corporum concurrerent, non obscure ostendebat. Unde apostoli magistrum suum, ut in aliis, sic etiam in hoc sequi debuerunl, Neque enim solum dedit illis potestatem spirituum immundorum, ut eiicerent eos. et cura- rent oranem languorem et omnem infirmitatem (Matth. 10,1), sed stricte etiam praecepit, ut ea uterentur: hifirmos, inquit, curate , leprosos mundate, daemones eiicite . . . intrantes auterri in domum, salulate eam, dicentes: Pax huic domui. (Matth. 10, 8. 12). Neque effectus deerat: Si quidem , ait, fuerit domus illa digna., veniet pax vestra super eam : si autem non fuerit digna, pax vestra rever- 1 Vid. Henr. Denzinger, Ritus orientaliuin in administrandis sacramentis, duo vol. Wireeburgi, 1864. — 2 Vid. Rituale romanum, Caeremoniale Episco- porum, Pontifieale romanum. — 3 Cfr. Dr. Joli. Katschtbaler, Theologia dog- matica catliolica specialis. Ratisbonae, 1884. vol. III, part. 2, append. num. 165. —K 365 H— tetur ad vos. (Matih. 10, 13). Apostoli namcjue, ut Marcus. narrat, potestate illa innixi, praedicabant, ut poenitentiam agerent, et daemonia multa eiiciebant et ungebant oleo multos aegros et sanabant. (Marc. 6, 12 sq). 6. Neque vero haec potestas ad apostolos solos eorumque solum tempora restringi debuit, quum Christus fi- delibus umversim eam contingere pollicitus: Signa autem,. inquit, eos qui crediderint, haec sequentur: in nomine meo daemonia eiicient, linguis loquentur novis , serpentes tollent, et si mortiferum quid biberint. non eis nocebit, super aegros manus imponent et bene habebunt. (Marc. 16, 17. 18). Haec aliaque s. scripturae indicia si quis considera- verit, sanctis patribus facile assentietur, quum sacramentalia suis temporibus non tantum instituta, sed antiquitus etiam in Ecclesiae usu fuisse testantur. De signo crucis e. gr. Tertullianus 1 refert: »Ad omnem progressum atque pro- motum, ad oranem aditum et exitum, ad calceatum, ad lavacra, ad mensas, ad lumina, ad cubilia, ad edilia, quae- cunque nos conversatio exercet, frontem crucis signaculo terimus.« S. vero Hieronymus: 2 »Ad omnem actum, in- quit, ad omnem incessum manus pingat Domini crucem,« quo facto suae quaeque virginitati optime consulit. — De aqua baptismali s. Cyprianus 3 loquitur: »Oportet ergo rnundari et sanctiticari aquam prius a sacerdote, ut pos- sit baptismo suo peccata hominis, qui baptizatur, abluere.« De eadem Tertullianus: 4 »Aquae sanctificatae, inquit, vim sanctiticandi combibunt.« — De exorcismo s. Hippolytus 5 sic loquitur: »Episcopus . . . manus super eos expandat, recitans (exorcismum), ut malignum spiritum ab omnibus membris eorum expellat.« S. Basilius 6 plura complexus: »Benedicimus, inquit, et aquam baptismatis et oleum unc- tionis, ipsum etiam, qui baptismum accipit.« Reliqua autem, quae fierent in baptismo, veluti renuntiare satanae et an- gelis eius, ait, non e »scriptura, sed e minime publicata et 1 De corona militis, cap. 3. — 2 De custodia virginitatis, ad Eustochium. — 3 Epistula 70. cap. 1. — 4 De baptismo, cap. 4. — 5 Canon 19. num. 6. — 0 De Špiritu s. cap. 27. —k 366 Šm¬ arčana doctrina« esse. 1 — Hinc etiam nulli mirum est, quod sacramentaliurn usum in catacombis sculpturae et imagines testentur, 2 ea utraque ecclesia exerceat atque lideles avide eis utantur. 7. Neque ratio deest. Etenim sacramentaliurn, quam- vis virtute et operandi modo a sacramentis longe distent, eximia tamen est efficacia, qua actus iidelium etiam salu- tares valde antecellunt. Omnia enim sacramentalia vel actus sunt, qui Ecclesiae nomine et auctoritate ponuntur, vel res, quae actum illum supponunt, et ita sacramentalia semper ab Ecclesia suam dignitatem mutuantur. Hoc tamen discrimen inter ea intercedit, quod illi in se sacra¬ mentalia sint et virtutem effectus sui producendi actualem exerant, hae vero ex actn, qui ecclesiae auctoritate po- nitur, virtutem effectus producendi habitualem nancis- cantur et sacramentalia efficiantur. Aqua enim lustralis, ut quod asseritur, exemplo demonstretur, benedictionem, quae in se sacramentale est, supponit et ex boe virtutem effectus sui producendi consequitur ipsaque sacramentale constituitur. Ad rem divus Thomas: 3 »Ecclesia, inquit, et altare et alia huiusmodi inanimata consecrantur, non quia gratiae sunt susceptiva, sed quia ex consecratione adipis- cuntur quandam spiritualem virtutem, per quam apta red- duntur divino cultui«. 8. lili porro actus, quum daemones respiciunt, ex- orcismi dicuntur; quum vero res vel personas attingunt, benedictiones vocantur, quorum aliis sive res sive per- sonae divino cultui deslinantur, aliis vel rebus vel per- sonis divinum auxilium imploratur. 4 Unde illae com- rnuniter (benedictiones) constitutivae, hae vero invocativae dici consueverunt. Tum benedictiones constitutivae et ipsae sacramentalia sunt et res, quas respiciunt, sacra¬ mentalia constituunt. Sollemnis denique eiusmodi bene- dictio, sive reš contingit sive personas, consecratio appel- 1 Vide etiam Dr. Ferd. Probst, Sacramente und Sacramentalien. Tiibingen, 1872. Part. 7, cap. 1, 2. — Dr. lob. Katschthaler, op. cit., vol. 3, part. 2, append. not. 2. — 2 Ct. Dr. Wolter, Die Katakomben, nuni. 9, pag. 13. I. Krauss, Roma sotteranea, edit. 2. pag. 255. — 3 Surama theologica part. 3, qu. 83, art. 3. ad 3. — 4 Collectio rituum dioeceseos Lavantinae, part. 2, tit. 1. cap. 1 num. 1. —M 367 H— ■ latur in eaque ab Episcopo perficienda sacra unctio non raro adhibetur. Hac enim res et personae sacrae effici- untur, atque in tali statu collocantur, ut eum deinceps non mutent, 1 unde eis per modum habitus inhaeret. 2 9. Ut demum virtutem, quae sacramentalibus actu- aliter vel habitualiter inest, salutaris sui cuique effectus producendi demonstremus, non est, cur diu irnmoremur, quum ex generali Ecclesiae potestate clavium (Matth. 16, 19; 18, 18; loan. 20, 21 sqq) abunde fluat, in ministerio Christi (I. Cor. 4, 1) ac legatione pro Christo (II. Gor. 5, 20) exerceatur, in ministerio reconciliationis (II. Gor. 5, 18) vero effectum suum consequatur. Unde etiam sancti pa- tres affirmant, aquam baptismalem »peccata abluere«, et »vim sanctificandi combibere«, et exorcismum »immun- dum spiritum e membris eorum expellere«. Sancta vero Ec- clesia id de facto docet, quoties sacramentalia conficit vel eis utitur, et expresse asserit suis, quibus illa conficit, precum formis. 3 10. In virtute sacramentalium asserenda omnes etiam theologi consentiunt; 4 quo vero modo eam actu exerant, non una eorum sententia est. 5 Quoniam tamen, quid quisque in hac doctrinae parte sentiat, in re ipsa parum refert, animarum moderatores volumus, ut nec de operatione eorum ex opere operato nec ex opere operantis in praxi- loquantur, sed ea certo salutares habere effectus ex Ecclesiae impetratione, 6 modo fideles, quod in se sit, ad suum quisque bonum ex eis percipiendum ponant, suos subditos edo- ceant. »Si enim singulorum iam preces,quidquid recte petant, impetraturas esse docemus, numquid quod Ecclesia, Christi sponsa, petit, non obtinebitur ?« 7 Neque obest, quod Ec¬ clesiae preces non semper in eo, quo cui sacramentale applicatur, momento fiant, sed quispiam sacramentali iam 1 I. E’ornici, Insbtutiones liturgicae. Monasterii, 1854. part. 4, cap. I, pag. 383. — * Dr. Ferd. Probst, „Kirchliche Benedietionen und ibre Verwaltung“. Tiibingen, 1857. § 18, pag. 49 sqq. — 8 Cfr. e. gr. exorcismum aquae, Coli. rit. dioec. Lav. pag. 238 sqq. — * S. Thomae Summ. tlieol. part. 3, qu. 83, art. 3 ad 3. — 6 Cfr. Dr. Franc. Schmid, Die Sacramentalien der kath. Kirche. Brixen, 1896. Cap. 6. pag. 187 sqq, — 6 Concil. Provinc. Vienncnse an. 1858, tit. 3. cap. 14. — Coli. Lac.tom. 5. col. 176 sq. — 7 Concilium provinciale, anno 1859 Co- loniae Agrippinae celebratum, part. 2, tit. 2, cap. 18. — Coli. Lac. tom. 5, col. 355. —« 368 >?—■ constituto utatur, id quod in benedictione vel consecra- tione, quae res contingit, plerumque evenit. Virtus enim salutaris, precibus Ecclesiae comparata, in sacramentalibus habitualiter inest atque in eorum usu efficaciam suam sortitur. Ecclesia namque, ut quod affirmatur, exemplo patescat, in benedictione salis et aquae, quae in festo s. Stephani protomartyris perficitur, inter alia precatur, 1 ut commixtio salis et aquae plenum babeat »sanctifica- tionis effectum, ut ubicunque, invocato Dei nomine, manu fuerit emissa, vel quolibet modo assumpta, explosis omni¬ bus expulsisque insidiis contrariae potestatis, non solum diabolica machinamenta ex eodem loco fugata deliciant, sed etiam sanctorum angelorum custodia semper inibi mansura consistai« 11. Quid vero sacramentalia efficiant, ex eorum natura clarescit nec dubium est, quin diversa sacramentalia ef- fectus habeant diversos atque omnes, etiam in daemone vel natura irrationali producti, effectus eorum in homi- nis commodum cedant. Quos ut ex ordine proponere pos- sint, s. Evangelii praecones generatim docebunt, sacramen¬ talia neque remissionem gravium peccatorum largiri neque gratiam sanctificantem unquam conferre vel augere, 2 sed ad homines sanctilicandos vel negative eo conlerre, quod mala, quae e peccato consequuntur, sive physica sive mo- ralia, suo modo curent, quum daemones expellant, peccata venialia expient, poenas temporales redimant, morbis cor- poralibus et intellectualibus medeantur, bestias nocivas coerceant ac vires naturales moderentur; vel vero positive efficere, ut angeli suos quisque clientes tueantur, virtutes excitent easque nutriant, gratiae actualis auxilia impe- trent, beneficia temporalia conferant, res vel personas di¬ vino cultui consecrent eisque sacram potestatem, activam et passivam, communicent. 3 12. Sacerdotes tum sacramentalia e sacro ambone speciatim tractaturi, quid ritus šibi velint, ab Ecclesia recepti 1 Coli. rit. dioec. Lav. part. 2, tit. 1, cap. 2, orat. 2, pag. 225. — 2 Summa theol. part. 1. 2. qu. 108, art. 2. ad 2. — 3 Cfr. Franc, Suarez, De sacramentis part. 1. disp. 15, sect. 4. num. 2. —K 369 *- et approbati qui in sacramentis dispensandis adhiberi consueverunt, fideliter exponent nec praetermittent illud s. Thomae 1 : »Aqua benedicta, inquit, et aliae consecra- tiones non dicuntur sacramenta, quia non perducunt ad sacramenti effectum. qui est gratiae consecutio, sed sunt dispositiones quaedam ad sacramenta: vel removendo prohibens, sicut aqua benedicta ordinatur contra insidias daemonum et contra peccata venialia, vel etiam idonei- tatem quamdam faciendo ad sacramenti perfectionem et perceptionem, sicut consecrantur altare et vaša propter re- verentiam Eucharistiae.« 13. Ex eis porro, quae sensu presso dicuntur sacramen- talia: invocatio nominis lesu, signum crucis, 2 preces fide- lium quotidianae, praesertim oratio Dominica, aliaeque ab Ecclesia praescriptae vel a fidelibus in loco sacro recitatae, magnam generatim habent virtutem, et speciatim peccata venialia delent. Quo eleemosynae aliaque pia opera, qui- bus scripturae sacrae effata gratiae divinae promissionem adiungunt, iure ac merito accensentur. Eleemosyna enim ab omni peccato et a morte liberat, et non patitur animam ire in tenebras. (Tob. 4, 11). Ad rem etiam s. Augustinus: 3 »De quotidianis autem, inquit, brevibus levibusque pec- catis, sine quibus haec vita non ducitur, quotidiana tide- lium oratio satisfacit. Eorum est enim dicere: Pater noster, qui es in coelis . . . Delet omnino haec oratio minima et quotidiana peccata.« Qua vero ratione his aliisque sacramentalibus peccata remittantur, s. Thomas 4 sic ex- ponit: »Tolluntur quidem peccata venialia quantum ad culpam, tum virtute alicuius satisfactionis, tum etiam vir- tute charitatis, cuius motus per praedicta excitantur: non autem per quodlibet praedictorum semper tollitur totus reatus poenae; quia sic, qui esset omnino immunis a peccato mortali, aspersus aqua benedicta, statim evolaret; sed reatus poenae remiltitur per praedicta secundum 1 Sumtna tkeol. part. 3, qu. 65, a. 1. ad 6. — 2 Cfr. Dr. Franc. Schmid, op. cit. num. 62 sqq. — 3 Enchiridion ad Laur. cap. 71 sq. — * Summa theol. part. 3, qu. 87, art. 3 ad 3. 24 -■K 370 H- motam fervoris in Deum, qui per praedicta exci'atur, quandoque magis, quandoque autem minus.« 14. Aquae lustralis sive benedictae usus antiquus est et frequentissimus, quum et fideles ea saepe numero utantur et ipsa Ecclesia eam ad omnia fere sacramenta conferenda et omnia etiam sacramentalia constituenda adhibere soleat. Unde effectus, quos alia sacramentalia producunt, praecipue vel immediate usu aquae benedictae obtinentur. »Aquam, šale conspersam, populiš benedicimus, ut ea cuncti aspersi sanctificentur et purificentur«. 1 Praeter communes effectus aqua, ad speciales fines con- secrata, speciales etiam effectus operatur, ut »virn, inquit s. Ctemens Rom., 2 habeat sanandi et depellendi morbum, fugandi daemones, expellendi insidias per Christum.« 15. Generali dein confessione, quae initio Missae et in officio quoque divino recitatur, labes animi et peccata levia, quum non sine magno christianae humilitatis pro- fectu corarn Deo et ecclesia fiat, peccata illa dimittuntur et ad ea magis odio habenda piaque ultione punienda gratiae auxilia exposcuntur. 3 Neque ab his multum effectus distant benedictionum, quae invocativae dicuntur, neque quidquam refert, utrum directe res an personas attingant. Quarum plures species in Collectione rituum 4 leguntur et formae, quibus fieri debent, praescribuntur, neque longiori indigent oratione. 16. Benedictio Episcopi plurimum eis proficit, qui eam humili piaque mente suscipiunt, in quantum sunt, s. Thomas 5 inquit, cum aliquo motu reverentiae ad Deum et ad res divinas. Atque ideo, ut patres Baltimorenses loquuntur, 6 »confertur etiam huiusmodi benedictio rebus, ad cultum divinum et fovendam pietatem destinatis, qualia sunt vestes, annuli, numismata, cruces, coronae precatoriae et plura huius modi«. Ad sacramentalia revocantur etiam supplex et hu- milis pectoris tunsio, quae inter Missae sacrificium prae- 1 C. I. C. cap. 20. dist. 3. de consecr. — 2 Const. apost. lib. 8. cap. 29. — 3 Cf. Cone. plen.'Baltimorensis II, tit. 6, cap. 5, num. 341. Coli. Lac. toni. 3, col. 490. — 4 Coli. rit. part. 2, tit. 1. nuni. 1—52. — 6 Sumnia theol. part. 3, qu. 87, art. 3. in corp. — 6 Op. cit. num. 348. Coli. Lac. tom. 3. col. 491. -M 371 H— scribitur, cinerum in prima quadragesimae die capiti as- persio, palmarum benedictio, Agni Dei cerei, candelarum in die Purificationis B. M. V. et unctio etiam infirmorum, distincta a sacramento, sacro oleo perfecta. De hac capi- tularia francica 1 praescribunt, »ut a clericis vel laicis phylacteria vel falsae inscriptiones aut ligaturae, quas imprudentes pro febribus aut aliis pestibus adiuvare pu- tant, nullo modo vel ab illis vel a quopiam christiano fiant, quia magicae artis insignia sunt, sed pro infirmitate illud, quod apostoli et canones sanxerunt, i. e. orationes et sacri olei unctio fiat« Quum vero in Ecclesia nihil ex apostolorum et canonum ordinatione frustra agatur, unctionem, quae sacro oleo perficitur, infirmos iuvare ac ad eos sanandos conferre pie credimus; 2 est enim ordi- naria benedictarum rerum atque earum, quae personales vocantur, benedictionum sors et virtus, ut cum magna animi fiducia perceptae tanta operentur. 3 * 17. Inter sacramentalia postremo exorcismi eminent et consecrationes. Exorcismus in rebus et personis exer- eeri solet, intra vel etiam extra alias sacras functiones. Et res quidem exorcizantur, ut daemon expellatur vel impediatur, ne creaturas illas obsideat earamque usum homini noxium reddat. Exorcizare enim nihil aliud est, nisi daemonem per divina adiurare, eum expellere eius- que potestatem excludere. Nam etsi omnes creaturae Dei bonae sint, non tamen ignoramus, daemonem in eis saluti et incolumitati nostrae insidias struere posse, quam ob causam e veteri Ecclesiae ritu ante usum illis benedici- mus, ut si forte daemon in usu illius creaturae nobis nocumentum pararet, exorcismo sive adiuratione com- pulsus discedat. Huiusmodi res vero adiurantur non se- cundum se, sed in alio, quia adiuratio, quum petitio sit sive deprecatio vel imperium, per se ad creaturas irra- tionales dirigi nequ.it, quum talium actionum percipien- 1 Libr, 6. cap. 72. — * Cfr. P. Ludov. Keller, Ord. Cist., Die kirclilichen Benedictionen in ihren Wirkungen gegen Krankheiten. Linzer Quartalschrift, 1896, vol. 1. pag. 53 sqq. — 8 Dr. Bischofberger, De benedictionibus et exorcismis, cap. 15. 24 * —372 H*— darum non sint capaces. 1 Igitur adiuratio ad Deum pe- tendo et obsecrando dirigitur, ut ipse creaturis benedicat. ex eis daemonis insidias expellat ac daemonem impe- diat, ne nobis in creaturis noceat. Praeterea exorcismus etiam ad daemonem terminari potest, sed imperio; hoc enim cogendus est, ut loca vel res deserat neve homini inde nocere pergat. Suarez 2 tamen adiurationem, ait, per imperium etiam directe circa creaturas irrationales ver- sari posse quoad efficaciam et effectum, non quatenus morale illud imperium percipiunt, sed quatenus efficacia et effectus imperii illis a Deo ita imprimuntur, quasi im¬ perium ipsum intellexissent, prout Ghristus Dominus im- peravit ventis et mari, et facta est tranquillitas magnci. (Matth. 8, 26). Hoc autem modo res ipsae instrumenta hunt, quibus qui ulitur, daemonum nocumenta a se aver- tere potest. Personae etiam, catechumeni et energumeni, exorcizantur et illi quidem, ut e daemonum captivitate eripiantur, in qua propter maculam originalis peccati ver- santur, hi vero, ut daemonum potestati, qua illis male: abutuntur, nomine et imperio Christi subtrahantur. In hoc enim apparuit Filius Dei, ut dissolvat opera diabolL (I. loan. 3, 8). Ut vero hic sollemni modo et extra sacra- mentum exerceatur, speciali licentia, ab Episcopo litteris scriptis collata, opus est. 3 18. Consecrationes demum ritus sollemnes appellantur, quibus res et personae cultui et ministerio divino ad- dicuntur. Quo consecratio aedium sacrarum, altarium, calicum, consecratio virginum, benedictio abbatum, sa- cratio regum, collatio primae tonsurae referuntur. 4 Conse- crationum iam haec est efficacia, ut suo, quem obiective intendunt, effectu nunquam destituantur, et proinde res et personae ex ipsa iam consecratione sacrae efficiuntur et virtute, qua cultui divino inserviant, et potestate, qua 1 P. T. B. de Herdt, Sacrae liturgiae praxis iuxta ritum romanum, tom. 3, edit. 9. Lovanii, 1894. part. 6. num. 13L — 2 De religione lib. 4. de adiuratione cap. 2. num. 14. — a Cone. prov. Vienn. tit. 4, cap. 10; Coli. Lac. toni. 5, col. 186. — Benedictus S. P. XIV. constit. „Magno“ de die 2. Iunii 1751. — 4 Cf. Acta et decreta concilii plenarii Americae latinae in Urbe celebrati. anno Domini 1899. Romae, Typis vaticanis, 1900. tit. 6. num. 601. -* 373 ministeria divina exerceant, instrumentaliter et, quasi ex opere operato, infallibiliter ornantur; 1 effectu vero, quem subiective, in homine et pro homine, intendunt, destitui pos- sunt, non e defectu obiectivae virtutis, sed e defectu sub- iectivae dispositionis. Uta enim, ut divus Thomas docet, 2 »consecratione adipiscuntur quandam virtulem spirilualem, per quam apta redduntur divino cultui, ut scilicet homi- nes devotionem quandam exinde percipiant, ut sint para- tiores ad divina, nisi hoc propter irreverentiam impediatur.« Unde quamvis consecrationes magnam ex se habeant virtutem spiritualem eamque salularem, fructus tamen ex eis homines non percipiunt, quin et ipsi pro virili parte ad eos šibi comparandos operentur. Ut enim s. Thomas observat, 3 »per ingressum ecclesiae consecratae homo consequitur remissionem peccatorum venialium, sicut et per aspersionem aquae benedictae,« non tamen, quin eam ingrediatur vel aqua benedicta aspergatur et alia, quae ad veniam peccatorum requiruntur, ex suis visceribus praestet. 19. Similis generatim ratio, quod ad sacramentalium fructus percipiendos respicit, per omnia viget. Ut enim minister sacramentalia non conficit, nisi tormam ecclesiae ad amussim observet, ita etiam subiectum eorum fructus non percipit, nisi quod ex se sit, ad ea praestet. Igitur ante omnia ille »serio recogitet, quantae virtutis sit fides viva ac roborata, ut adeo Christus Dominus de se cre- dente aftirmaverit: Opara, quae ego facio, et ipsefaciet et maiora horum faciet. (Ioan. 14, 12). Quo firmiori autern fiducia agere possit, sacerdos benedicturus fidei coniungat puri ta tem conscientiae, quando quidem peccatores Deus non a,ud,it, sed si quis Del eultor est, et voluntatem eius facit, kune exaudit. (Ioan. 9, 31). Humilitatem denique et simplicitatem cordis afferat, ut non šibi, sed soli l)eo ac omnipotenti lesu Christi virtuti et bonitati, nec non gratiae et potestati ordinis sacerdotalis a Christo instituti ad id, 1 P. Ignaz Schiich, Handbuch der Pastoral-Theologie. 11. Aufl. Linz 1899, § 330 — ‘‘ Summa theol. part. 3, qu. 83, art. 3 ad 3. — 3 Loc. cit. jn medio. —K 374 >f- quod facturus et impetraturus est, plena et firmissima fide attribuat.« 1 Praeterea monemus, »noverit sacerdos, quarum re- rum benedictiones ad ipsum, et quae ad Episcopum suo iure pertineant, ne maioris dignitatis et officii munera temere aut imperite unquam usurpet propria auctoritate.« 2 Quae sacramentalia propria auctoritate sacerdos, parochus et cooperator, conficere valeat, in saepe laudata »Collectione rituum« 3 etquae decanos dispensare liceat, in libro »Gesta et statuta Synodi dioecesanaean. 1896« 4 exponitur, reliqua ad Episcopum vel romanum Pontificem pertinent, specialiavero quaedam sacerdotes regulares conticiunt. Antequam sa¬ cerdos ad sacramentalia conficienda accedat, orationi et sacrae rei, quam acturus est. meditationi vacet atque ordi- nem administrandi et caeremonias praevideat et perlegat. Quum vero sacramentalia conficit, orationes et preces devote ac religiose dicat neve memoriae, quae plerumque labitur, facile confidat, sed omnia recitet ex libro, quem stando et aperto capite manu teneat, nisi, quod decet, eum alius tenet, aut si illum ante se repositum habet, manus ante pectus iungat sicque omnia, quae dicenda sunt, de¬ vote dicat et quae cantanda notantur, lente et graviter decantet. 6 20. Subiectum denique sacramentalium ultimo homines eosque praesertim fideles esse certum est, neque enim alium ea finem habent, nisi ut fructus redeinptionis Christi fidelibus communicent. Unde licet creaturae irrationales quorumdam subiectum immediatum silit et fructum pas- sionis Christi participent, quia et ipsa creatura, ut apostolus docet, liberabitur a servitute corruptionis in libertatem fi- liorum Dei. (Rom. 8, 1), hoc tamen non alia ratione con- tingit, nisi in quantum ad hominis salutem spiritualem aut etiam corporalem concurrant. Omnia enim, ut idem doctor gentium scribit, vestra sunt . . . sive mundus, sive vita, sive mors, sive praesentia, sive futura: omnia enim. vestra, sunt, vos autem Christi. (I. Cor. 3, 22 sq). 1 Coli. rit. part. 2. tit. 1, cap. 1. num. 2. — a Loc. cit. num. 3. — s Loc. cit. cap. 2. — 4 Tit. 13, cap. 19, num. 14. — 6 Cfr. Coli. rit. loc. cit. num. 5. —K 375 *- Quae quum ita sint, omnes concionatores, praesertim parochos ac iuventutis institutores, cum concilio plenario Americae latinae 1 in Christo monemus, ut exponant et sae- pius inculcent »sacramentalium,eorum potissimum,quae usu frequentiora sunt, naturam,signilicationem, effectum rectum- que usum.« Omnes etiam animarum rectores, ut ipsi ea non parvi aestimabunt nec eorum usum negligent, ita serio horlamur, ut faciles se praebeant, quo suorum quis- que fidelium necessitatibus per haec spiritualia remedia subveniant. Si vero sunt, qui ea, quod Deus avertat, scientia et ingenio suo con tisi, vilipendere videantur, eis, quan- tum Spiritus suggesserit, persuadeant, Ecclesiae sacra- mentalia, licet levia minutaque esse videantur, non esse contemnenda, quum ad pie vivendum et salutem conse- quendam non parum proficiant. Rudiores autem homines, si qui contrario forte errore arripiantur, ut ea, quibus fre- quenter utantur, sacramentalia se, coeno etiam vitiorum involutos, ab ira Dei immunes reddere posse putent, cum prudentia in errore convincere studeant vel etiam cum omni imperio corripiant, ut ad meliora convertantur et vesipiscant a diaboli laqueis , a quo captivi tenentur ad ipsius voluntatem. (II. Tim. 2. 26). - # - Caput XLII. De ecclesiarurn fabriea. e situ ecclesiae. Ecclesia cum aedificanda est, primum Episcopi iudicio, et de architecti, quem is probaverit, consilio locus huic aedificationi acco- modatior eligi debet. 2 Si fieri potest, eligatur locus ali- quanto editior. Si vero, ubi ecclesia exstruenda est, loči positura plana omnino sit, deligatur saltem in ea situs, 1 Op. cit. tit. 6, num. 604 — a C. 3. X. de eccles. aedif. III. 48. — Franeiscus Santi, Praelectioneg Iuris canonici. Edit. III. lili. 3. pag. 465. -« 376 qui ita exstat, ut, exstructa ecclesia, tribus gradibus ad eam ascendatur. Si autem ne hoc quidem loči natura patiatur, praebebit subsidium apta structura basium; quae in altura ductae naturalem illam loči planitiem ita supe- rent, ut ad ecclesiae pavimentum illis tribus gradibus ascendatur. In situ praeterea deligendo ea etiam cautio adhi- benda est, ut, quoad fieri potest, ab omni strepitu, stabu- lis, cauponis atque ab omni foro venalitio procul distet. Cautio item sit, ut situs eiusmodi quaeratur, ubi ec¬ clesia exaedificari queat ab aliarum aedium parietibus intervallo aliquot passuum disiuncla ac separata. Ingressus in ecclesiam pateat ab occidente, presby- terium vero tendat versus onentem. 1 De area ecclesiae. Curandum est, nelocohumido area ecclesiae deligatur, nec prope colles, aut declivia loca, quo aut torrens, aut alia aquae vis forte detiuens, detri- mentum aedificio afferre possit. De amplitudine situs ecclesiae. Situs ec¬ clesiae amplitudo ita patens esse debet, ut non solum multiludinem populi locum pro tempore incolentis, ubi ec¬ clesiae parochialis aedificatio futura est, sed frequentiam etiam hominum interdum ad sollemnitates consuetas con- tluentium capere queat. Qua in re ratio illa negligenda non est, ut unicuique homini ecclesiam visitanti tantum spatii esse possit, quanta est ab omnibus quatuor partibus men- sura 64 cm. 2 De ecclesiae forma. Forma cum multiplex esse possit, ad eam deligendam, pro situs ratione, proque aedi- ficationis amplitudine, architecti periti consilium adhiberi debebit. At vero illa huius aediticii ratio, iam inde ab apo- stolicis fere temporibus dueta potior est, quae crucis for¬ mam exhibet, ut ex basilicis romanis ad eurn modum exstructis perspicitur. 1 Acta ecclesiae Mediolanensis, opera et studio presb. Achillis ftatti. Vol II. Mediolani, 1890. col. 1411 — 1420. — 2 Cfr. Hofkanzlei-Verordnung vom 25. Mai 1847, Z. 17214. —K 377 »- Aedificii rotundi species olim idolornm templis in usu fuit; sed minus usitata est in populo christiano . 1 Ecclesia igitur, ubi fieri potest, ita exaedificanda erit, ut crucis inslar sit. Ubi vero situs de consilio architecti et commissionis pro censura artis ecclesiasticae 2 aliam potius quam longam aediiicii formam postulat, ad illius prae- scriplum modum Episcopi iudicio comprobatum, eiusmodi structura ecclesiae fieri poterit . 3 De frontispicio. Extrinsecus in parietibus illa ratio habeatur, ut qui a latere vel a tergo sunt, in illis nulla imago exprimatur; qui a fronte sunt, eo decentiorem augustio- remque aspectum praeseferent, quo sacris imaginibus pictu- risve sac.ram historiam exprimentibus ornatiores erunt. 1 Intei' recentes architectos favent quidam rotundis vel quadratis eccle- siis tholo ornatis Cfr. „Die Herz-Jesu Kirche zu Berlin, entworfen und ausge- fiihrt vom Architect Christoph Hebl, Professor an der konigl.-technischen Hoch- schule zu Berlin. Erbaut 1897 — 1899. 15 Tafeln in Licktdruck. Gr. Fol. Berlin, Verlag von Ernst Vasmuth. 1899. — Dr. Friedrich Scbneider, Moderne Gross- stadt-Kirchen, Kirchen-Schmuck. Graz, 1900. Nr. 4. pag. 49—52. — Discussion iiber die „Moderne“ im Kirchenbau, vom k. k. Baurath Gustav von Neumann, Zeitschrifc des osterreichischen Ingenieur- und Architecten-Vereines. Wien, 1900. pag. 190—194. — Hic declarat contra arcbitecturn Wagner, formam traditam meriti ecclesiae magis convenire prae rotunda: „Bei den Grundrissanlagen aller katholischen Kirchen von der christlichen Basilika bis anf unsere Tage kommen drei Iiaupttheile der Kirche in Betracht, der Chor fiir die Priester, das Schiff fur die Glaubigen und der Vorhof . . . Die Kirche riehtet sicli nach dem Vor- bi Ide des antiken Tempels und erhalt eine entschiedene Langenausdehnung mit einem oder mekreren Scbiffen, welche selbst bei den Kuppelkirchen und Central- bauten zur Geltung gebrackt werden, sei es durch elliptische Form des Kuppel- raumes, sei es durch vorgelegte Traves, oder wie bei den Kirchen mit Vierungs- kuppeln durch Vorlage der Schiffe . . . Der Kirchenraum muss gut akustisch sein. Die deutliche Horbarkeit einer Redners ist dadurch bedingt, dass mogtichst viele directe Schallstrahlen die Kirchenbesucher treffen, und dass das Eclio vermieden iverde. Reflectierte Schallstrahlen in grosserer Zeitintervallen als l / 6 Secunde, gleich dem Intervali der gesprochenen Silbe, wirken in dieser Weise. Die Horbarkeit des Schalles bei Aufhebung jeder Reflexion im geschlossenen Rohre reicht bis 6000 m Distanz. Die theoretischen Bedingungen fiir die gut akustische Wirkung eines Itaumes sind folgende: Nach Entvricklung des Schalles miissen Mittel gefunden werden gegen Vergrosserung und Entwickelung der Schallwellen. Die beste Kirchenform ist daher jene der moglichsten Gesclilossen- heit, den Eigenschaften eines Rohres thunlichst nahekommend. Ein langlicher, nicht zu hoher, tonnenartig geivolbter Raum muss daher dieser Bedingung am besten entsprechen, wie dies ja auch die Erfahrung bestatigt . . . Ein kreisrunder, hreit diinensionierter Saal mit glatten Wanden und iiberhoher Dečke ist daher der akustisch ungiinstigste Raum und fur den Prediger diejenige Form, wo das Sprechen ihm mogliclist unsympathisch wird.“ Loco cit. pag. 192—193. — 2 Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diocese vom 25. November 1896. n. IV. pag. 10. — 8 Probleme und Anregungen fiir kirchliche Kunst. Verfasst von Dr. Heinricli Swoboda. Wien, 1901. 378 *- Illud vero praeter caetera adhibeatur, tenui censu non praepediente, ut in uniuscuiusque ecclesiae, praesertim cathedralis et parochialis frontispicio, a superiori scilicet parte ostii maioris exstrinsecus sculpatur decore religio- seque imago beatissimae Mariae Virginis, Iesum filium in complexu habentis, a cuius latere dextero exprimatur ef- figies Sancti Sanctaeve, cuius nomine illa ecclesia nun- cupatur; a sinistro alia item Sancti vel Sanctae, cui prae caeteris parochiae illius populus venerationem tribuit; aut saltera, si triplicis imaginis opus beri non potest, Sancti Sanctaeve solius tantum figura fiat, cuius nomine ipsa ecclesia appellatur. Quodsi vel Annuntiaiionis, vel Assumptionis, vel Na- tivitatis sanctae Mariae titulum ecclesia habet, beatissimae Virginis effigies exprimatur, quae mysterii rationi con- veniat. Ut vero a pluvia perpetuo defendatur, in structurae opere sollerter prospicere architecti erit. Caetera vero, quae aut sculpturae aut picturae opere, aliisque gravibus ac modestis ornamentis frontispicii ec¬ clesiae maiestatem augustam religiosamque reddunt, Epi- scopus, architecto etiam et commissione pro censura ex- ercenda adhibitis, viderit, prout ecclesiasticae aedificationis, quae struetur, ratio poscet. De tecto. Tecti magna est habenda ratio; siquidem ' eo sublato aut male confecto, putrescit materies, labascunt parietes, omnisque sensim dissolvitur structura. Certe in ec¬ clesia tegenda, quae ad perpetuitatem exstruitur, diligens ac singularis industria requiritur architecti. Contignatio omnis bene firma sit. Arbores pro canteriis, tignis et asseribus caedantur mensibus Novembri,Decembri et Ianuario,quando stirpes et terra sucum non trahunt. Tegulae adhibeantur lapideae vel saltem testaceae bene coctae. — Stillicidia ab imis parietibus arceantur. De pavimento. Pavimentum non ponatur lateri- cium, sed in insignibus saltem ecclesiis marmore aliove solido lapide stratum sit, opere item tesselato, polite confecto aut —M 379 * musivo. In pavimento neque pictura neque sculptura vene- randa crux Domini exprimatur; nec vero alia sacra imago historiave, ac ne alia ilem, quae sacri mysterii typum gerat. De ostiis. Ostia non sint depressa, sed duplo altiora quam latitudo patet. Superiori parti coronix decenti opere adiungi potest, ubi sacrae imagines scuipantur, ut in antiquis basilicis perspicitur. Ostia exstruantur a fronte ecclesiae totidem, quot naves, quibus ecclesia constat. Ostium medium a caeteris et laxamento et ornatu praecipue distingui debet. Ostiorum valvae eiusmodi esse debent, quae non tantum ornatum, sed etiam fortitudinem ostentent. Porro e larice, si minus e nuce, ubi fieri potest, fiant, opere fabrili ornatae; laminis etiam aeneis illas, quae insignioris ec¬ clesiae sunt, vestiri opereque sacrarum imaginum caelato ornari conveniens erit. A tergo autem, nec vero praeterea a lateribus ullum ecclesiae ostium exstruatur, nisi quo ingressum fieri ne- cesse est ad sacristiam vel campanile. Valvae sint ad extra aperibiles ad periculum ob- structionis evitandum . 1 D e fenestris. Non est, cur de fenestrarum longitudine ac latitudine quidquam, aut de forma hoc loco multa tra- dantur,cum potius ab architectonica artehuius generis prae- 1 Praelaudatus architectus de Neumann scripsit 1. c. pag. 193 de portis sequentia: „I)ie Ein- und Ausgange einer Kirche sollen so angebracht werden, dass mogliclist geringe Storung fiir den Gottesdienst und die grosste Sicherheit fiir die Kirchenbesucher im Falle einer Panik gesichert ist. Darnach diirfen dieselben einerseits niemals im Hintergrunde oder seitlich von Altiiren angelegt sein und andererseits so, dass bei einer Panik die Bewegung der hinaus- drSngenden Menschen in einer Hauptriehtung und nie so stattfinde, dass sich kreuzende Bewegungen ergeben konnten. Man schaffe dalier drei Eingangs- portale in der Vorderfront mit weiten Dimensionen, eines in der Achse des Mittelschiffes, die beiden anderen seitlich, und sorge noch weit.ers dafiir, dass auch in der Richtung der Sacristei Ausgange fiir jenen Theil der Kirchen- besucber offen bleiben, \velche in den Kirchenraumen nachst dem Presbyterium sich befinden. Bei einer solcher Anordnung ist ein Kreuzverkehr ausgescblossen, und wird, gute Construction der VVindfange vorausgesetzt, die Entleerung binnen kiirzester Zeit gefahrlos sich vollziehen. Seitenthiiren sind des damit verbun- denen Luftzuges wegen unzweckmtlssig . . . Die Cultusstatten der Viilker aller Zeiten haben stets den wiirdigen Eintritt in das Gotteshaus als eine Grund- bedingung der Monumentalitat betrachtet und behandelt.“ ■~K 380 H— ceptio sumenda sit. In media ecclesiae navi, ubi per tecti eminentioris alti tud itiem fieri potest, tum in navibus etiam inferioribus laterales fenestrae fiant, eaeque impares ab utroque latere. Unde vero lumen praecipue ecclesia excipiat, fene- stra orbicularis ampla pro modo ecclesiae instar oculi a fronte supra ostium maius exaedificetur aiqne intrin- secus ornetur pro structurae modo. In aliis navibus a frontispicio ilem fiant fenestrae forma oblonga architecti iudicio. Fenestrae pictae repraesentent oculis fidelium sanctos in eorum gloria coelesti, et quidem singulos lanturn, vel ad summura duos vel tres, si spatium una vel duabus co- lumellis dividitur. Quae in gothicis ecclesiis in presby- terio inveniuntur grandiores fenestrae, non sint nimis pellucidae. ne molestiam parent fidelibus altare spectan- tibus. 1 Fenestrae autem omnes, qualescumque sint, clathris ferreis muniantur. Sint item extrinsecus lilis aereis in¬ star retis undique septae, ne grandine conterantur. Fene¬ strae sint eiusmodi, ut saltem quaedam ex illis aperiri possint, ad omnis vaporis in ecclesiae ambitu conclusi exhalationes. De sacris imaginibus picturisve. In ec¬ clesia ne exprimatur imago sacra. quae falsum dogma contineat, quaeque periculosi erroris rudibus occasionem praebeat, quaeve vel sacrae scripturae vel traditioni Ecclesiae repugnet. Praeterea sacris imaginibus pingen- dis sculpendisve, ut nihil falsum, nihil superstitiosum, nihil insolitum adhiberi debet, ita quidquid profanum. in- honestum procacitatemve ostentans omnino caveatur. In illis autem, sicut Sancti, cuius imago exprimenda est, similitudo, quoad fieri potest, referenda est, ita cautio 1 Cf. Glasmalereien in Kirchen des Lavanter Diocese. Iiirchl. Ver.-Jilatt fiir die Lavanter Diocese vom 1, Marž 1897, I[, pagg. 59—63. — Restauration der Kirchen. Kirchl. Ver.-Blatt fiir die Lavanter Diocese vom 1. Mai 1897, II. pagg. 86—89. •— Welche heiligen Vorstellungen soli man nicht in die Kirclien- fenster malen lassen. Theolog.-pract. Quartalschrift. Linz, 1899. pagg. 125—128. —K 381 >*-- sit, ne alterius hominis viventis, vel mortui effigies de in- dnstria repraesentetur. Effigies iumentorum, canum, brutorum in ecclesia fieri non debent, nisi historiae sacrae expressio ex matris Ec- clesiae consuetudine aliter quandoque fieri postulat. Sac.rarum imaginum expressio tota prototypi digni- tati et sanctitati apte et decore corporis habitu et ornatu respondeat. Videndum est, ut Christi Domini corona, scuti rotundi instar a coronis Sanctorum distinguatur crucis figpra. Parietes ante annum quartum post aedificationem completum non sunt picturis ornandi, ne a humoribus et salibus parietum pessumdentur. De sic dieta pictura decorante observamus, quod nonnisi in bona harmonia cum architectura adhiberi pos- sit. Discrimen inter sustinentes partes, ut sunt columnae, pilae, romanicae et gothicae costae fornieum, et inter partes sustentas, ut sunt parietes, fornices, cappae, pateat primo intuitu. Sustinentes partes tingantur colore fusco, sus- tentae autem pallidiori. 1 Domine , dilexi decorem domus tuae et locum habita- tionis gloriae tuae. (Ps. 25, 8). iScriptum est: Quia domus mea domus orationis est. (Luc. 19, 46). -- Caput XL J IIL De coenieteriis et sepulturis. ancta mater Ecclesia filios suos, qui in Domino moriuntur, e cura nunquam dimittit, sed etiam vita funetos pio amore prosequitur, corpora mortuorum resurrectura et beatitudine coelesti fruitura, adhibitis sacris caeremoniis, in terra benedicta fideli manu recondit, pro animarum refrigerio Missae sacrificium litat et piacula- 1 Cfr. Theolog. praet. Quartalschrift. Linz, 1899, pag. B9. — De diver- sis picturae raodis, Al freseo, Tempera, Olivo, Caseino et Minerali cfr. op. cit. loc. cit. pag. 64—74. — Die Bemalung unserer Kirchen. Von A. Mollers. Hamm in Westfalen, 1900. -K 382 >*— torias preces fundit, quotidie orando in Missae sacrificio: »Memento, quaesnmus Domine, famulorum famularumque tuaram, qui nos praecesserunt cum signo fidei et dor- miunt in somno pacis.« Sancta mater Ecclesia iam a primis saeculis corpora fidelium suorum in loco sacro sive in coemeterio recon- didit et ideo merito damnat et reprobat pravas inten- tiones et machinationes eorum, qui perversis doctrinis imbuti, cremationern cadaverum, ex sententia Pontificis Leonis XIII. usum detestabilem 1 , propugnant et promovent, aut coemeteria mere civilia erigunt, ubi. neglecto discri- mine inter eos, qui cum pace Ecclesiae mortui sunt aut qui extra illam decesserunt, contemptisque sacris ritibus ecclesiasticis, omnes pari honore sepeliuntur. Ad christianam sepulturam duo pertinent: humatio in loco sacro et adhibitio ritus sacri. A. Terra benedicta, locus sacer,in quo fideles sepeli¬ untur, coemeterium nominatur (polyandrium, dormitorium) et est locus auctoritate Ordinarii pro ecclesiastica fidelium sepultura deputatus 2 ,specialibus ecclesiae ritibus benedictus, ad fidelium corpora recipienda, usque dum ista in uni- versali resurrectione veluti a prolixiori somno ad ae- ternam felicitatem suscitentur. Coemeterium ergo, ut christifidelium sepulturae sit aptum, praevia benedictione est sanctificandum. Quae benedictio aut ab Episcopo loči aut per presbyterum ab Episcopo delegatum est perficienda . 3 Qua benedictione cum coemeterium fiat locus sacer, omnino a rectoribus ecclesiarum curandum est, ut istud erga manus quasi peregrinas muniatur, circumdetur muro firmo, vel saltem sepe viva sat densa, ne animalium in- cursibus pateat. Ut a coemeterio cuiuscunque profanationis pericu- lum lacilius arceatur, porta eius per diem semper suffi- cienter sit custodita, tempore nocturno clausa, diebus vero 1 S. Congr. Inqu. de die 19. Martii 1886. — 2 I)r. Sim. Aichner, Compendium iuris eccles. Brixinae, 1900. Pag, 724. 1. — 3 Pontificale Rom, P. fi. De bened. coemet. — Collect. Rit. dioec. Lavant.pag. 326. Dominicis et festlvis patens, ut fideles sepulcra visitare, ibique pro suis et lidelibus detunctis possint orare. In coemeteriis, utpote locis sacris, prohibetur quod- vis negotium profanum, tabernae, nundinae et mensae a mercatoribus extructae, choreae, tractatio rerum forensium et iudicialium', comitia puhlica, strepitus et rumor; non terantur confabulantium vel onera portantium pertran- situ et semper munda sint. Dedecet per coemeterium ducere viam puhlicam. Si vero immemorabili tempore iam existit et ob circum- stantias eam amovere vel praepedire non licet, ex utra- que parte sepiendam aut, alio remedio omnino irreveren- tiae aditum praecludendum paroehi curent. Non permittant, ut aedituus vel organaedus vel alius quic,unque serat olera, plantet vites vel virgulta aut ar- bores fructiferas, ex quibus annuus quidarn reditus per- cipitur; gerant curam, ne porta pateat incautorum pa- rumve religiosorum hominum contemptui; non permittant, ut sub quocumque praetextu extendantur in coemeterio siccandae vel dealbandae telae, fiat tritura, aut quodcun- que opus fabrile ac servile exerceatur; provideant, ut herba, quam meti oportuerit, loco apto recondatur. Prospiciendum etiam, ne cruces tumulo deciduae, negligantur sed repa- rentur aut loco honesto asserventur. Respiciendo ad modo dieta sollerter provideant pa¬ rochi, ne quid in coemeteriis committatur, quod adver- setur loči quieti et sanctitati; provideant, ut coemeterio legibus civilibus et ecclesiasticis sancita cura non desit, inprimis vero, ne coemeterium violetur aut polluatur, quod fit per sepulturam catholici nominatim excommunicati, hae- retici, infidelis ac per malam et notam voluntariam, in- iuriosam et graviter peccaminosam sive sanguinis sive seminis effusionem. Coemeterium iisdem modis polluitur, quibus eccle- siae pollui noscuntur; atque polluta ecclesia etiam coeme¬ terium polluitur, si illud est ecclesiae contiguum, et est una cum ecclesia reconciliandum. -~k 384 >f- Reconciliatio perficienda est aut ab Episcopo loči aut a sacerdote per Episcopum delegato iuxta formam, quae reperilur in Collectione rituum dioecesis Lavantinae. 1 In locis ubi coemeteria saecularisata vel profanata fuerint per civiles leges, prae oculis habeatur responsum Sancti officii diei 13. Februarii 1862, quo dantur normae opportunae parochis catholicum coemeterium haud ha- bentibus, scilicet: 1° curandum est Episcopo, ut catholici coemeterium habeant a coemeteriis acatholicorum dis- tinctum; 2° si id effici non possit, experiendum est, utrum saltem in eodem coemeterio distinctus locus pro tumu- latione catholicorum haberi possit; 3° si neque id possi- bile sit, usquedum praedicta facultas non obtineatur, sin- gulis vicibus, cum catholici cadaver ad sepulcrum defertur, sepulturae locus debet benedici. 2 Insuper parochorum est intervigilare ad omnia ea, quae spectant fabricam et supellectilem coemeterii, nec non ad ea omnia, quae faciunt sive ad promovendam sive ad detinendam piam erga fideles in pace Christi re- quiscentes devotionem, videlicet ut sit in medio coemeterii crux in altum erecta, sive lignea sive lapidea decenter et pie quoad omnia ser vata, solidissima basi suffulta, et prn facultatum modo decorata, quae soletur eam intuentes spe resurrectionis; ut sit, prouti etiam legibus nostris sanci- tum est, in coemeterio locus pro reponendis cadaveribus aptus, quae domi usque ad sepulturam servari nequeunt. Ubi intra coemeterii ambitum ossarium existit, gera- tur cura, ut sit mundum et fidelium ossa non hinc inde disiecta sint, sed iusto ordine disposita et reposita. Oportet etiam in contiguo ossarii aut in ossario ipso adesse repositorium aliquod pro asservanda suppe- lectili funebri, feretro et ligonibus; item scala et scopis, cuius custodia aedituo aut custodi coemeterii incumbit. Quam maxime decet, in coemeterio oratorium pu- blicum existere, congruo altari et necessaria supellectili provisum, ut ibidem sacrificium Missae celebrari possit. 1 Part. II. cap. XVIII. pag. 328. — 2 Acta et decr. Cone. plen. Amer. Lat. Romae, 1900. num. 929. '-M 385 Parochi nec non religionis magistri freqaenter suis exponant, quam salubris et sancta sit cogitatio pro de- functis exorare, ut a peccalis solvantur (II. Machab. 12,46); excitent fideles ad visitanda orationis et devotionis causa coemeteria, quia hoc modo defunctis lenimen adferent et se ipsos a peccatis praeservabunt iuxta illud: Memo- rare novissima et in aeternum non peceabis. (Eccli. 7, 40). Adsit vas aquae benedictae cum aspersorio, quod auferri nequeat. Sepulcra cruce, monumento redemptionis nostrae, exornentur. Omnino curandum est, ut in epitaphiis, elogiis, statuis, monumentis omnia,. quae sunt absona et profana, arce- antur. In coemeterio parochiali pars aliqua non benedicta separetur modo convenienti a parte benedicta, ut ibidem sepeliantur infantes sine baptismo decedentes; et alia adhuc, pars. quae inserviat a sepultura ecclesiastica exclusis. Conservetur et propagetur laudabilis usus precibus quae in memoriam Incarnationis Domini ter quotidie recitantur, orationem Dominicam et Salutationem ange- licam defunctorum levamini dicatam adiiciendi. 1 Novo coemeterio constructo vetus lam diu ceu locus sacer custodiri, nec in usum profanum converti debet, doneč post longum temporis spatium, sc. post saltem de- cem annos elapsos, Ordinarius profanationem permittat. De erectione et ampliatione coemeteriorum generatim haec valent. Coemeterium est locus sacer, ergo omnino iurisdictioni ecclesiae subest, iis solis rationibus exceptis, quae ad sanitatem puhlicam vel etiam ad modum rectae constructionis spectant. Idcirco coemeteria non pertinent ad bona puhlica omnibus communia, sed sunt addicta dominio et dispositioni Ecclesiae. Proinde Ecclesia ius habet tum constituendi šibi cum exclusione acatliolicorum 1 Decret. Cone. provinc. Vienn. an. 1858. Cap. XVI. De piet. erga defunct. 25 —K 386 >f- coemeteria, tum propria auctoritate iudicandi, quinam in suo coemeterio sepultura ecclesiastica sint donandi, qui- nam vero ea privandi. Quum vero erectio, imrao et ampliatio coemeterii res gravis sit et magni momenti, intelligant parochi, ut in erigendo vel ampliando coemeterio observent duo puncta: pro 1° ut non procedant ad constituendum coemeterium, antequam Episcopus consilium ratum habuerit atque uni- versi negotii conditiones approbarit; pro II 0 ut coemeterium non communale sed confessionale sit ac proinde bat accessorium ecclesiae ac ipsius dominio subiectum; simul- que provideant, ut coemeterium vel denovo erectum vel ampliatum in tabula publica ad titulum ecclesiae scribatur. Vi legislationis modernae ac praesertim vi legis austri- acae ddo. BO. Aprilis 1870 § 3. lit. d, tum quaestio de op- porlunitate erigendi coemeterium tum erectio ipsa ac onus erectionis pertinet ad communitatemciviiem, suprema vero vigilantia spectat ad administrationem status. Ast lex ha ec austriaca quam minime obstat erectioni coemeteriorum mere confessionalium, quae et quia non sunt bona publica sed addicta dominio et dispositioni ecclesiae cuiusdam. Rem ita se habere declaravit c. r. ministerium pro cultu, edicto ddo. 22. Maii 1874 definiendo: Coeme- teria confessionalia, lege ddo. 30. Aprilis 1870 non ob- stante, considerari oportere ceu accessoria ecclesiae. 1 1 Circa coemeteriorum erectionem, constructionem, ampliationem, conser- vationem, destitutionem, usum etc. a potestate civili latae sunt leges plurimae, scitu necessariae et reperiendae in Comp. iur. eccl. Dr. Sim. Aichner. Bri- xinae, 1900. Pag. 724—733, 870 et 877. — Manuale fiir das Seelsorge-Amt von Joach. Bazzanella. Trient, 1892. — P. Wolfgang Dannerbauer, Praktisches Ge- schaftsbuch fiir den Curat-Clerus Oesterreichs. Wien, 1893. —- Repertorium der die Friedlioffrage betreffenden Angelegenheiten mit Riicksicht auf die neuesten kirchlichen und staatlichen Gesetze und Verordnungen, sowie auf die Erkennt- nisse des k. k. Verwaltungsgerichtshofes von Johann Ev. Riegler, Pfarrer in Neidling, in Fromme’s Kalender fiir den kath. Clerus Osterreich-Ungarns. Wien, 1892. — Die Pastoral-Conferenz-Schluss-Protokolle XXXII. ex 1879 und XLIII. ex 1891 der Diocese Lavant tlber die Anlage kath. Friedhofe, die Bedingungen ihrer Eimveihung, Beniitzung und Entweihung, das Eigeuthumsrecht, die Instand- lialtung und die Abhaltung von Leichenreden, insuper Uber Errichtung und Heilighaltung der Friedhofe, uber die Bestimmungen, vrelche beziiglich der Friedhofe seitens der vveltlichen Gesetze gel ten, ob Andersglaubige in Familien- Grabern von Katholiken beigesetzt vverden durfen, und was zu beobachten ist, ~K 387 B. Sancta mater Ecclesia, quae per totam nostram in terra peregrinationem sanctae doctrinae pabulo ac sacra- mentorum virtute nos fovet ac nutrit, etiam post obitum piam ac maternam sollicitudinem in filios suos impendit. Quum enim firmiter teneat et profiteatur tum carnis resur- rectionem tum etiam purgatorium esse, animasque ibi detentas tidelium suffragiis, potissimum vero acceptabili altaris sacrificio iuvari, non modo sancta ac salubri cogi- tatione exorat pro animabus tidelium detunctorum, ut a peccatis solvantur, sed etiam eorumdem corpora in terra benedicta condit et deponit. Iuxta leges canonicas corpora tidelium sepelienda sunt ministerio sacerdotis, ecclesiae preces et ritus adhi- bentis. Fideles igitur de hoc ultimo et iusto pietatis erga suos officio sollicite provideant. Sacras caeremonias et ritus, quibus ex antiquissima traditione et summorum Pontiticum institutis sancta mater Ecclesia in filiorum suorum exequiis uti solet, tanquam verae religionis mysteria christianaeque pietatis signa et tidelium mortuorum saluberrima suffragia parochi et ani- marum curatores summo studio servent atque prouti in libro rituali praescribuntur, ad amussim retineant . 1 Ubi viget antiqua consuetudo sepeliendi morluos in coemeterio, retineatur et Ubi beri potest, restituatur. Si necessitas cogit ex aliquo eventu ad tempus aliter tieri, curetur, ut quatenus fieri poterit, corpus in locum sacrum quam primum transferatur; et interim semper crux ca- piti illius apponi debet, ad significandum illum in Christo quievisse . 2 ■m Falle eine Leiclie nicht ara Friedhofe dea Sterbeortes, sondern auf einem anderen bestattet werden soli, und wie sicli in einem solchen Falle der Matriken- liihrer zu benehmen tat; die kircbl. Verordnungsblatter ex 1875 vom 5. Miirz b Absatz VI, Verordnung des Ministers dea lnnern vom 3. Mai 1874 (R. G. Rl' St. XVII. Nr. 56) betreffend den Transport und die Ausgrabung von Leichen; ^xl880, 1. Juni III, Absatz III, betreffend die Concurrenz; ex 1886, 24. Septb. \ Absatz II, Entscheidung der S. Congr. Inquis. beziiglich der Leichenver- brennung vom 19. Mai 1886; ex 1889, vom 15. Marž II, Absatz V, Reihenfolge der Graber. 1 Collect. rit. dioec. Lavant. P. I. tit. VII. cap. 1. de Exeq. — 2 Collect. f it. loc. cit. num. 18. 25 * —K 388 >j~ Iuxta leges austriacas sepultura in ecclesia inhibetor, exceptis principibus, qui in ecclesiis propriis suas sepul- turaš habent, nec non Episcopis, qui in cathedrali humantur. Sepulcra gentilitia in ecclesiis sablata, nonnisi in coe- meteriis haberi licet, sed cadavera sunt sub terrahumanda . 1 Ad periculum evitandum, ne quis vivus tumulo inf e- ratur, nunquam licet defunctos, nisi post legitimum tem- poris intervallum, id est apud nos non ante quadraginta. octo post obitum horas sepulcro mandare, morte ex- peritorum inspectione per litteras parocho tradendas con- testata; neque parochi ob suam cornmoditatem aut hae- redum importunitatem se in observatione huius temporis. faciliores exhibeant . 2 In quantum fieri potest, retineatur, quod est antiquis- simi instituti, ut corpus defuncti ante meridiem sepeliatur r atque praesente cadavere Missae sacrificium pro eo ce- lebretur. Quodsi magna diei celebritas obstet, nec defuncti exequiae praesente cadavere in sequentem diem differri possint, tune dicatur Missa de festo, applicanda pro de- funeto, et officium defunetorum celebretur ante vel post- quam Missa de festo et officium divinum sollemni ritu. peraeturn fuerit . 3 Parochorum munus est sepelire defunctos parochi- anos. Quo in munere peragendo, qua par est modestia ac devotione ita se habebunt, ut ad defunetorum salutem simulque ad vivorum pietatem et non ad quaestum eiusmodi ritus sancti instituti esse videantur. Idcirco caveant ornnino parochi, ne sepulturae vel exequiarum seu anniversariorum mortuorum offlcii causa quidquam paciscantur aut tamquam pretium exigant, sed iis ele- emosynis contenti sint, quae aut probata consuetudine dari solent aut quae legibus constitutae sunt. Sacram fidelium sepulturam pie defunetorum nunquam, neque sub ullo praetextu, exempli gratia, non solutae stolae funeris differre aut prorsus denegare audeant . 4 1 Dr. Sim. Aichner, Op. cit. pag. 724. — 2 Collect. rit. loc. cit. num. 3. — 3 Syn. mont. Libaui, P. II. Cap. 5. in Collect. Lac. tom. II. col. 156. — 4 Collect. rit. loc. cit. 6. — a, 389 >*■— Cadavera pauperum tidelium gratis tumulari et se- pulturae tradi debent . 1 Quurn antiquisimi ritus ecclesiastici sit cereos accen- sos in exeqaiis et funeribus deterre, caveant parochi, ne eiusmodi ritus omittatur, aut ne quid avare aut indigne in eo committatur . 2 Quilibet habet ius, pro se eligendi locum sepulturae. Quod si quis talem locum elegerit, id est non in parochia, in qua defunctus est, cautum est in iure, ut ex iis rebus, quae ad aliam ecclesiam funeris causa delatae sunt, pars aliqua, quae dicitur quarta funeraria, seu canonica, detra- hatur et propriae ecclesiae tribuatur. Ex iure vero et more hodierno in tali času obventiones stolares etiam proprio parocho solvi debent . 3 Qui sepulturam šibi non elegerit, in parochiali coe- meterio tumuletur, nisi habeat gentilitium et familiare monumentum. In sepultura praeter leges canonicas etiam leges politicae, sanitatis causa latae, observari debent. Sepulcra sacerdotum et clericorum cuiuscunque ordinis, ubi fieri potest, a sepulcris laicorum separata ac decentiori loco sita sint . 4 Parochus autem semper digniorem habeat locum inter omnes sacerdotes, post Episcopum tamen vel eius vicarium vel presbyteros ecclesiae cathedralis . 5 Infantium baptizatorum et ante usum rationis mor- tuorum cadavera separatim ab adultis sepeliantur, ut suus indubitatae innocentiae reddatur honos. Cadavera autem infantium, qui sine baptismo decedunt, in loco eiusdem coemeterii non benedicto, sed tuto et ad id unum designato inhumentur . 6 lis, quibus sepultura ecclesiastica est deneganda, distinctus assignandus est locus, ubi sepeliuntur, non be- nedictus, sed muro aut sepe aut effossione a parte be- nedicta separatus. 1 Collect. rit. loc. cit. num. 8. — 2 Collect. rit. loc. cit. num. 7. — Sim. Aichner, Comp. iuris eccl. loc. cit. pag. 724. — 4 Collect. rit. loc. cit. oum. 10. — 6 Syn. mont. Libani loc. cit. pag. 157, 8. — 6 Cone. Avenion. tit. XIX. Cap. 3. in Collect. Lac. tom. I. col. 513. —1< 390 De caetero omnis Ghrisiifidelis, qui sese fide et opere membrani Ecclesiae exhibuit et in communione eius de- functus est, christianae sepulturae honorem et beneficium iure meritoque šibi vindicat; immo etiam membra ampu- tata fidelium baptizatorum in loco sacro sepelienda sunt. 1 Moneant parochi fideles, ut funus defuncti comi- tantes in lingua vernacula devote recitent rosarium Ma- rianum et alias consuetas preces pro defunctis. Serrnones funebres, ubi consuetudine non sunt intro- ducti, omittantur et si pro more loči aut propter causam singularem humationi subiungendi sunt, magna adhi- beatur discretio, ut sermo non ad scandalum, sed ad commendationem virtutum, contemptum rerum humanarum et coelestium amorem instillandum, vel saltem ad impri- mendum mortis memoriam et impetranda pro defunctis suffragia sit accomodatus. 2 Decretis aulicis de die 8. lan. et die 14. Iulii 1783 tum cantilenae protestantium in coemeterio catholico tum orationes funebres ministrorum acatholicorum prohi- bitae erant. Sed hodie vi ordinationis ministerialis pro cultu de die 7. Iulii 1879 pastores acatholici non prohi- bentur orationes funebres habere in coemeterio catholico, ubi lege conceditur sepeliri hominem acatholicum in coemeterio catholico. Id locum obtinet in duobus casi- bus, videlicet nulla societas religiosa potest corpori hominis ab ipsa ext.ranei honestam in suo coemeterio sepulturam denegare, quando a) agitur de corpore recondendo in sepuclro gentilitio; h) quando in ea communitate, qua quis decessit aut mortuus inventus est, non exstat coe- meterium illius cultus, cui defunctus erat addictus. 3 Iniungitur enim parochis ex conventione cum gu- bernio iam anno 1856 facta, ut in locis, quibus separa- tum pro acatholicis coemeterium haud exstat, in coeme¬ terio catholico pars quaedam separetur atque muro vel 1 S. Congr. Inqu. de die 3. Aug. 1897; Acta S. S. 30. 630. — 2 loaehim Bazzanella, Manuale fiir das Seelsorge-Amt. Trient, 1892. pag. 479. — 3 Art. 12. Leg. interconfess. de die 25. Maii 1868. -K 391 »- sepe distinguatur, in qua corpora eorum, quibus sepul- tura ecclesiastica deneganda est, tumulari possint. Sepultura vero ecclesiastica ex canonum praescripto privari debent, et quidem ita, ut neque in loco sacro neque adhibito ritu sacro sepeliendi sint: 1. Qui separati ab Ecclesiae communione vixerunt et in tali statu ex hac vita migrarunt. Ad quos spectant: Omnes non baptizati, i. e. pagani, Iudaei, foetus imma- turi et infantes absque baptismo e vivis sublati. Excommunicati puhlici et notorii, nisi signa poeni- tentiae dederint, vel desiderium reconciliationis cum Ecclesia manifestaverinl. Nominatim interdicti vel in loco interdicto morientes. Haeretici formales et etiam materiales, qui errores suos palam profiten tur, item eorum fautores, nec non schismatici publici. Omnes, qui divinam revelationem negant, i. e. apo- statae a fide Christiana et qui scriptis atheismum, deis- mum, pantheismum, materialismum docent. 2. Qui impietate sua Ecclesiae dedecori erant, atque . in contumacia et impoenitentia e vivis excesserunt, ad quos spectant duellantes in ipso conflictu defuncti, licet poenitentiae signa dederint et absoluti fuerint. 1 Peccatores publici et notorii, qui in impoenitentia decesserunt, e. g. post vitam in concubinatu vel adulterio publice traductam, item manifesti usurarii. Peccatores, qui in actu criminis decesserunt, absque signis poenitentiae, et quorum crimen sit certum et publicum, morsque strictissime in eiusdem actu secuta. Qui imminentis šibi mortis conscii exlrema Ecclesiae sacramenta ipsis oblata praelracte ac coram testibus re- spuerunt. Interdicti per sententiam Episcopi ob omissam an- nuam confessionem vel communionem paschalem; nec 1 Cone. prov. Rhem. ex anno 1849, tit. 9. c. 4. Si signa poenitentiae dederint et extra locum confiictus decesserint de vita, sepultura ecclesiastica donari posse, opinatur Ioachim liazzanella in opere suo: Manuale fiir das Seelsorge-Amt. Ubersetzt von Johanu Steck, Curat von Luserna. Trient, 1892. Pag. 480. lit. a. —K 392 H- non ii, de quibus publice constat, quod serael in anno praedictae obligationi non satisfecerint et absque ullo contritionis signo obierint. Corpora eoram, qui ultimo supplicio affecti sunt, si poenitentes obierint, possunt rite sepeliri. Suicidae, qui šibi voluntarie et culpabiliter mortem intulerunt, nisi aliquandiu supervixerint et poenitentiam egerint. In dubio de culpabititate semper mitius praesu- mendum est; tamen funus ecclesiastico quidem ritu, ast omni maiori apparatu secluso terrae mandetur. In dubio, utrum deneganda sit sepultura ecclesiastica, necne, Episcopus est interrogandus, si facilis recursus ad ipsum pateat; secus pro sepultura concedenda agen- dum erit iuxta principium: In dubio odia sunt restrin- genda. Cum enim incommoda magna, nostris praesertim temporibus, ex denegatione sepulturae oriri soleant, expe- dit, ut tališ denegatio non fiat nisi de eius obligatione certo constet. Immo prudentius aget parochus, si ab Episcopo consilium petat etiam in času, in quo certe deneganda sit sepultura ecclesiastica, dummodo facilis recursus ad * ipsum pateat. Congregatio S. Officii interrogata, an liceat dare sepulturam ecclesiasticam suiciais proque iis celebrare sollemnes exequias et Missas, feria IV. die 16. Maii 1866 respondit: Quod parochi in singulis casibus recurrent ad Ordi- narium, quoad fieri possit, et quod regula sit, seipsos occidentibus ob desperationem vel iracundiam (non tamen si ex insania id accidat), nisi ante mortem signa dede- rint poenitentiae, non licere dare ecclesiasticam sepultu¬ ram ; quod praeterea. quando certo constat de iracundia vel desperatione, negari debet ecclesiastica sepultura, et vitari debent pompae et sollemnitates exequiarum; quando autem certo constat de insania, detur ecclesiastica sepul¬ tura cum sollemnitatibus exequiarum; quando tamen dubium superest, utrum mortem quis šibi dederit ob -M 393 *- desperationem vel insaniam, dari potest ecclesiastica sepultura, vitatis tamen pompis et sollenrnitatibus ex- equiarum . 1 Parochi et animaram curatores respectu dandae vel denegandae sepulturae ecclesiasticae vitent nimium rigo- rem necnon caveant pariter a nimia indulgentia, quia haec fidelibus praeberet scandalum et laederet sanctita- tem religionis, rigor autem excitaret odia in Ecclesiam eiusque ministros. Ecclesia communionis suae signa in fnneribus catho- licorum consueta extraneis, id est, acatholicis necnon iis, quibus denegat ecclesiasticam sepulturam, non potest concedere. Unde ab eorum fnneribus omnis ritus catho- licus, campanarum sonitus, quaevis assistentia parochi catholici, etiam in veste profana, denique etiam interiorum Ecclesiae ministrorum e. g. aedilui, organoedi, cantorum et aliorum cooperatio exulare debet . 2 Impediantur laici, quominus cuiusquam encomia in ecclesia pronuntient; quod si in coemeterio contigerit, statim cum cruce clerus, finitis precibus, recedat. Denique iuxta raonitum s. s. Goncilii Tridentini curent parochi, ut »fidelium vivorum suffragia, Missarum scilicet sacrificia, orationes, eleemosynae aliaque pietatis opera, quae a fidelibus pro aliis fidelibus defunctis fieri consueverunt, secundum Ecclesiae instituta pie et devote fiant, et quae pro illis ex testatorum fundationibus vel alia ratione debentur, non perfunctorie sed a sacerdotibus et Ecclesiae minislris et aliis, qui hoc praestare tenentur, diligenter et accurate persolvantur «. 3 ' Decr. Congr. S. Officii de die 16. Maii 1866. Kirchl. V.-B. fur die Lavant. Dioec. Nr. IV. vom 10. Oct. 1887. Ioachim BazzaDella, op. cit. pag. 480—481. — Collect. rit. loc. cit. cap. 2. pag. 138. — 2 Comp. lur. eccl. loc. cit. pag. 726. — 3 Sess. XXV. decret. de purgatorio. —K 394 H— Titulus tertius. De Cleri populique disciplina. Caput XLIV. De seminario cleri corum maiori. mater Ecclesia catholica, Domini nostri lesu sti gloriosissima sponsa, eo coniugalis dilectio- nib vinculo cum divino Sponso copulatnr, ut non solum praecepta et monita aeternae vitae lubenter et desideranter ab eo accipiat, sed in omnibus eius actibus normam et exemplar suae pariter operationis inveniat. Non mirum, ea quoque, quae in Ecclesia quasi ex intima eius indole exorta sunt et paulatim creverunt pro edu- candis sacerdotibus collegia, inde originem traxisse, ubi coepit ipsum sacerdotium. Etenim Redemptor noster, quos voluit et designavit sublimis ministerii sui successores, primo quidem a mundanis occupationibus et a paterna etiam domo ad se vocavit, šibi sociavit et consortio suo aggregavit. (Matth. 4, 18—22; Marc. 3, 13; Ioann. 1, 38 sqq). Sic seorsim non solum a turba, sed ab ipsis disci- pulis eos, quos in apostolos elegit, instruebat et infor- mabat. (Matth. 5, 1 sqq; Marc. 6, 7. 31; Luc. 6, 18). Illis, quae ad populum obscurius praedicaverat, clarius explicabat, altiora tradebat de se suaque missione divina et de suo regno in terris fundando. Caeteris loquebatur in parabolis, illis vero patefaciebat mysteria regni Dei. (Luc. 8, 10. 11). Neque hoc solum pro suis efformandis ministris agebat, sed ita familiariter eos tractabat, ut omnia cum eis communia haberet, eorum lites compo- neret (Luc. 22, 24), contra cavillantes Pharisaeos defen- deret dubiaque etiam levissima tolleret. Eos solabatur et erigebat (Ioann. 16, 20. 22), reprehendebat et obiurgabat (Matth. 8, 26; 14, 31 ; 15, 16; 16, 8.23 et alia), se magi¬ stram, illos discipulos appellabat. (Ioann. 13, 13. 35). Erat igitur hoc primum totius Ecclesiae seminarium, discipulorum cum Christo Domino salutare consortium. -K 395 »- Ibi firmam suam et sublimem hausit fidem Simon Petrus (Matth. 16, 16), ibi Thomas ardens desiderium, Dominum ad carcerem et mortem comitandi (Ioann. 11, 16), ibi praecipue Ioannes amoris in Deum et homines disci¬ plinam coelestem. (Ioann. 21, 20). Et divina ista doc- trina non ex sublimi doctoris cathedra proferebatur, sed potius familiari ac continuo colloquio insinuabatur. Sic enim convescens praecepta eis tradebat (Act. ap. 11, 4); sic numquam suaviora aut pulchriora ex divina mente sua protulit, quam cum in ultima coena de amore, quo in illos et in omnes credentes ardebat, effata coelestia facundo ore pronuntiaret. (Ioann. 13, 17). Quam suorum institutionem non verbis tantum, sed et actibus complebat, non tam discipulos et successores, qnam socios et consortes in suo ministerio adsciscens. Nam ipse misit illos ante faciem suam in omnem locum, quo erat venturus, ut pradicarent verbum Dei aegro- tosque sanarent (Matth. 10, 1 sqq; Luc. 9, 1 sqq;. 10, 1 sqq), ita ut sub Magistri ipsius oculis sese exer- cerent in adimplenda missione postmodum šibi com- mittenda. Certe perfectissimi seminarii hic formam habemus, in quo futuros pastores gregis ipse Pastor bonus instruebat. Sicque tandem praeparatos et instructos, ascendens in coelum, dignos suae fidei praecones et sui perpetui sa- cerdotii in totum orbem participes demandavit. Christus Dominus, quos elegit apostolos, salem terrae et lucern mundi nuncupavit (Matth. 5, 13. 14), quo signi- ficaret, eos, qui apostolico muneri destinantur, .debere homines šale divinae sapientiae a corruptione peccati praeservare et luce sanctitatis ad omnem virtutem in- struere. Quapropter sancta mater Ecclesia nullo non tempore quam maxime sollicita, erat de ministris suis rite educandis; et cum summi momenti esse sciret, mi- litiae clericali adscribendos a teneris annis. antequam vitiorum habitus totos illos possideant, ad pietatem et religionem informari, inde a primis saeculis ex pueris •+! 396 *- et adolescentibus bene educatis šibi dignos studebat adsciscere sanctuarii ministros. Cuius rei vestigia iam occurrunt in vita s. Athanasii, qui in infantili aetate constitutus, per Alexandrum, Alexandriae Episcopum, magistris traditus est, ut ecclesiasticis institutis informa- retur. 1 Siricius vero Papa in epistola ad Himerium Taraconensem Episcopum (an. 385) iam tamquam normam stabilem supponit, clericos assurni ex iis, qui sese ab infantia Ecclesiae obsequiis devoverint atque ante pu- bertatis annos baptizati et ministerio lectorum fuerint associati . 2 Imprimis s. Augustinus praeformator exstitit futurorum seminariorum, 3 atque ex pueris parentum devotione Ecclesiae oblatiš et in episcopio educatis sine ullo dubio quam plurimi clerici prodierunt. 4 Maximam similitudinem cum decreto Tridentino de seminariis habet caput 24. Concilii Toletani IV. (an. 633): »Prona est omnis aetas ab adolescentia in malum; nihil enim incertius, quam vita adolescentium. Ob hoc constiluendum oportuit, ut si qui in Clero pu- beres aut adolescentes existunt, omnes in uno conclavi atrii commorentur, ut lubricae aetatis annos non in luxuria, sed in disciplinis ecclesiasticis agant, deputati probatissimo seniori, quem magistram doctrinae et testem vitae habeant.« 5 Non negleclis aliis quoque mediis ido- neis formandi sacerdotes, 6 toto medio aevo Ecclesia 1 Acta Sanctorum. Parisiis et Romae, 1866. Tom. 1. Maii, pag. 192, pet. 19. — 2 Epist. ad Himer. Tarac. cap. IX. Mansi, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima Collectio. Florentiae, 1859. Tom. III. pag. 659. — 3 Franc. Xav. VVernz S. I., Ius Decretalium ad usum praelectionum in scholis. Romae, 1899. Tom. II. pag. 63. — * Cfr. Cone. Tolet. II. (an. 531), cap. 1. Mansi, Op. cit. Tom. VIII. pag. 785. — 5 Mansi, Op. cit. tom X. pag. 626. — 6 Cfr. Cone. Vasense III. (an. 529) can. I.: „Hoc enim placuit, ut omnes presbyteri, qui suut in parocbiis constituti, secundum consuetudinem, quam per totam Italiam satis salubriter teneri cognovimus, iuniores leetores secum in domo, ubi ipsi habitare videntur, recipiant: et eos quomodo boni patres spiritaliter nutrientes, psalmos parare, divinis lectionibus insistere et in lege Domini erudire eonten- dant: ut et šibi dignos successores provideant et a Domino praemia aeterna recipiant." Mansi, Op. cit. Tom. Vlil. pag. 726. — Et concilium Emeritense (an. 666) cap. XVIII: „Instituit sancta Synodus, ut omnes parochiani presbyteri, iuxta ut in rebus šibi a Deo creditis sentiunt habere virtutem, de ecclesiae suae familia clericos sibifaciant: quos per bonam voluntatem ita nutriant, ut et offi- ■cium sanctum digne peragant, et ad servitium suum aptos eos habeant. Hi etiain victum et vestitum dispensatione presbyteri merebuntur, et Domino et presbytero -+! 397 >s— instilutis. quae veris seminariis essent conformia, num- quam plane caruit. Ita verbi gratia Concilium Tn- ronense lil. (an. 813) cap. 12. decrevit: »(Clericus) . .. prinsquam ad consecrationem presbyteratus accedat, ma- neat in episcopio discendi gratia officium suum tamdiu, doneč possint et moreš et actus eius animadverti: et tune si dignus fuerit, ad sacerdotium promoveatur.« 1 Simili modo et Concilium romanum (an. 1725) cap. 2. statuitr »Omnes igitur ad sacros ordines promovendos per sex saltem menses continuos ante ordinationem in semina¬ riis respective vel episcopiis apud Episcopos ' omnino r sacro hoc etiam approbante Concilio, commorari debere decernimus; alias nune pro tune ab ordinibus suscipi- endis reiectos esse sciant; nec cum eis nisi prudenti Episcoporum arbitrio dispensandum. Eodem vero tem- pore, ut iidem ordines digne suscipere et in Dei Ecclesia laudabiliter ministrare valeant, consuetos ultra spiritua- lium exercitiorum dies sacrorum rituum, moralis Theolo- giae et romani Catechismi studio volumus ineumbant;. atque clericali disciplina et Jatina lingua, si opus sit, satius imbuantur.« 2 Tandem collegium Germanicum a s. Ignatio in Urbe anno 1552 conditum patribus Concilii Tridentini fuil occasio et exemplum ad novam illam et sapientissimam legem de seminariis condendam. quae hisce verbis conti- netur: »Quum adolescentium aetas, nisi reete instituatur, prona sit ad mundi voluptates sequendas, et nisi a teneris annis ad pietatem et religionem informetur, antequam vitiorum habitus totos homines possideat, numquam per- feete ac sine maximo ac singulari propemodum Dei omnipotentis auxilio in disciplina ecclesiastica perseveret: sancta Synodus statuit, ut singulae cathedrales, metro- politanae atque his maiores ecclesiae pro modo faculla- tum et dioecesis amplitudine certum puerorum ipsius suo atque utilitati Ecclesiae fideles esse debent. J Mansi, Op. cit. Tom. XI. Pag. 85. 1 Mansi, Op. cit. tom. XIV. pag. 85. — * Acta et decreta sacrorum Coneiliorum recentiorum. Collectio Lacensis. Friburgi Brisgoviae, 1870. Tom. I. col. 391. —K 398 >*— civilatis et dioecesis, vel eius provinciae, si ibi non re- periantur, numerum in collegio ad hoc prope ipsas eccle- sias vel alio in loco convenienti ab Episcopo eligendo, alere ac religiose educare et ecclesiasticis disciplinis in- stituere teneantur.« Regulas deinde nonnullas subiungit puerorum recep- tioni et educationi necessarias: »In hoc vero collegio recipiantur, qui ad minimum duodecim annos et ex legitimo matrimonio nati sint, ac legere et scribere competenter noverint, et quorum indoles et voluntas spem afferat, eos ecclesiasticis ministeriis perpetuo inservituros. Pauperum autem filios praecipue eligi vult; nec tamen ditiorum excludit. modo suo snmptu alantur, et studium prae se ferant Deo et Ecclesiae inserviendi. Hos pueros Episcopus in tot classes, quot ei videbitur, divisos iuxta eorum numerum, aetatem ac in disciplina ecclesiastica progressum, partim, quum ei opportunum videbitur, ecclesiarum ministerio addicet, partim in collegio erudiendos retinebit: aliosque in locum educ- torum sufficiet, ita ut hoc collegium Dei ministrorum perpetuum seminarium sit. Ut vero in eadem disciplina ecclesiastica commodius instituantur, tonsura statim atque habitu clericali semper utentur: grammatices, cantus, computi ecclesiastici, aliarumque bonarum artium disci¬ plinam discent, sacram scripturam, libros ecclesiasticos, liomilias sanctorum atque sacramentorum tradendorum, maxime quae ad confessiones audiendas videbuntur op- portuna, ac rituum et caeremoniarum formas ediscent. Curet Episcopus, ut singulis diebus Missae sacriticio in- tersint, ac saltem singulis mensibus conflteantur peccata, et iuxta confessoris iudicium sumant corpus Domini nostri lesu Christi: cathedrali et aliis loči ecclesiis diebus testis inserviant. Quae omnia atque alia ad hanc rem opportuna et necessaria Episcopi singuli cum consilio duorum canonicorum seniorum et graviorum, quos ipsi elegerint, prout Spiritus sanctus suggesserit, constituent; eaque ut semper observentur, saepius visitando operam —*< 399 *- dabunt. Dyscolos et .incorrigibiles ac malorum morum seminatores acriter punient, eos etiam, si opus fuerit, ex- pellendo, omniaque impedimenta auferentes, quaecumque ad conservandum et augendum tam pium et sanctum institutum pertinere videbuntur, diligenter curabunt.« 1 Huius decreti plenissimam observantiam recentiores summi Pontitices iterum atque iterum inculcare et iniungere numquam destiterunt. Inter quos summa cum venera- tione nominandus est Benedictus XfII., disciplinae eccle- siasticae insignis instaurator, qui in conslilutione »Cre- ditae nobis«, data die 9. Maii 1725, Ordinarios Italiae alloquens, eis districte iniungit, »ut in cathedralibus, in quibus seminarium hactenus erecturn non fuit, illud quam primum erigi ac omnino institui curent«. a Insuper Con- gregationem E. E. Cardinalium instituit, »De Seminariis« nuncupandam, cui curam commisit invigilandi super erectione seminariorum et redituum assignalione ex be- neticiis desumptorum. Papa Benedictus XIV. constitu- tione »Ubi primum« de die 3. Decembris 1740 Episcopos admonet: »Cordi idcirco vobis esse debet, ut ubi forsan nondum instituta fuerint clericorum seminaria, quam citissime instituantur vel iam instituta amplificentur«. 3 Simili modo beatae memoriae summus Pontifex Pius IX. in litteris encyclicis anno 1846 emissis, eisdem fere verbis eamdem sollicitudinem praescribit et inculcat: »Quare vobis nihil antiquius, nihil potius esse debet, quam omni opera, sollertia, industria clericorum semi¬ naria ex Tridentinorum patrum praescripto instituere, si nondum existunt, atque instituta, si opus fuerit, ampli- ficare«. 4 Nuperrime autem gloriosissime Ecclesiam guber- nans summus Pontifex Leo XIII. iteratis vicibus declaravit, seminaria summi momenti esse ad cleri efformationem, adeoque eorum curam Episcopis commendavit. 5 1 Sess. XXIII. c. 18. de reform. — 2 Coli. Lac. Tom. I. col. 451—454. — 3 Bullar. Bened. XIV. Romae, 1746. Tom. I. pag. 5. § 2. — 4 Coli. Lac. tom. III. col. 1011. — 6 Sa. D. N. Leonis Pp. XIII. Allocutiones, Epistolae, Constitutiones aliaque Acta praecipua. Typis Soc. S. Augustini. Brugis et Insulis, 1887. Tom. I. pag. 237 ; Tom. II. pag. 118, 120 etc. -~K 400 H— Nec mirum, quod summi Pontifices clericorum semi- naria summis laudibus efferant. eorumque erectionem enixe commendent; est enim haec institutio, si rede dirigatur, experientia testante utilissima et summopere proficua ad clericos in solida scientia theologica infor- mandos, in pietate et religione iirmiter fundandos, in disciplina ecclesiastica solidandos et conservandos, id quod omnes viri ecclesiastici sapientia et pietate insignes affirmarunt nec non affirmant contra eos, qui praesertim hodierno tempore educationi clericorum in universitatibus publicis suffragantur«. 1 Etiam dioecesis Nostra Lavantina, fundata anno Domini 1228 ab Eberhardo II., Archiepiscopo Salis- burgensi (1200—1246), inde a primis temporibus originis suae proprio gandebat instituto, educandis clericis desti- nato. 2 De huius instituti constitutione et regimine nihil certi nobis traditum est; constat solum, istud sive ob insufficientem dotalionem, sive ob defectum alamnorum iterum desiisse. 3 Quapropter iam in capitulationibus, datis Salisburgi die 15. Aprilis 1585, Episcopo Lavantino Ge¬ orgio III. Stobaeo a Palmburg imposita est obligatio, ut pro facultatibus capituli ad s. Andream in valle Lavantina quatuor alumnos aut Graecii ant alibi aleret. 4 1 Cfr. Dr. C. Braun, Die Geschichte der Ileranbildung des Clerus der Diocese VVurzburg. Mainz, 1897. 2 Bande. — Dr. Micbl, Wiirdigung der bisch. Clerical-Seminarien. Wien, 1872. — Dr. Al. Schlor, Ueber geistl. Knaben- Seminarien. Gratz, 1844. — Zur Reform der theolog. Studien in Oesterreieb. Graz, 1873. — Gedanken liber die Vorbildung der Priester in Seminarien und auf Universitaten. Stimmen aus Maria-Laach, Jahrg. 1900, S. 256. — s Karl- mann Tangi, Reihe der Bischofe von Lavant. Klagenfurt, 1841. Pag. 350 et sqq. — Acta in archivio episcopali deposita. — 3 Parvitas dioecesis Lavantinae inde elueet, quod Archiepiscopus Salisburgensis Eberhardus II. in litteris ex anno 1225 ad romanum Pontificem Honorium III. directis declaraverit, se futuro Episcopo Lavantino „unain diaetam et dimidiam assignare velle“. K. Tangi. 1. cit. — 4 Simili modo iam pridem Concil. Salisburgense XLVI. (an. 1509) cap. III. statuit: „Cum vero ceteri nostri suffraganeatus, utpote Gurcensis, Chie- rnensis, Seccoviensis et Lavantinus, ob suam tenuitatem eiuscemodi collegiis exstruendis non sufficiant, ne tamen eorum fructu penitus careant, decernimus, quod eorum quilibet certum studiosorum.invenum numerum (quantum opes suae ferent atque a nobis praescribetur), in nostro Salisburgensi seminario suis im- pensis alat, quorum operam tandem in suae ecclesiae commodum vertere quisque possit“. Flor. Dalham, Concilia Salisburgensia. Augustaeapud Vindelicos, 1788. pag. 530. ~K 401 >f- Quum vero dioecesis Lavantina, adscriptis illi distric- tibus Genliforensi (Volkermarkt) in ducatu Garinthiae et Celeiensi in ducatu Styriae sitis, haud parum dilatata esset, etiam quaestio de proprio seminario clericorum, quod certe pro qualibet dioecesi surami momenti est, discuti coepit, atque per rescriptum cancellariae aulicae de die 27. Februarii 1786 monasterium monialium B. M. V. Lauretanae in oppido s. Andreae ad usus futuri se- minarii clericorum Lavantini destinatum est. Attamen durantibus adhuc circa hanc rem discussionibus funda- tum est Graecii seminarium generale pro omnibus dioe- cesibus Austriae interioris, itaque quaestio de proprio seminario pro dioecesi Lavantina condendo non amplius movebatur. Sed seminarium illud generale spem et exspecta- tionem omnium fefellit, quapropter a Leopoldo II. Impera- tore suppressum est, restitutis facultatibus et fundationi- bus, a seminariis singularum dioecesium ad hoc semi¬ narium generale translatis. Itaque dioecesis Lavantina denuo alumnos suos in alieno seminario alere et insti- tuere cogebatur. Quum anno 1800 approbante Sua caes. reg. Maie- state Francisco Imperatore seminarium clericorum dioe¬ cesis Gurcensis Claudiae (Klagenfurt) resuscitatum esset et anno scholastico 1801/1802 praelectiones theologicae in eo incepissent, etiam alumnis dioecesis Lavantinae easdem participare permittebatur, itaque Episcopus Lavan- tinus alumnos suos facilius visitare eorumque invigilare poterat institutioni. Meliori adhuc modo provisum est alumnorum dioecesis Lavantinae educationi, cum anno 1802 nonnulli eorum, stipendiis ad id necessariis praediti, studiis theologicis vacare possent in convictu Graecensi, et cum anno 1806. separatis ex hoc convictu alumnis laicis a clericis atque 1'undato pro dioecesi Leobnensi et Seccoviensi proprio seminario clericorum, in hoc recepti essent etiam clerici Lavantini, qui fruebantur fundatione Giriensi (Gairacher-Stiftung). 26 —K 402 >»— Demum anno 1811 Claadiae commune seminarium clericorum erectum est pro dioecesibus Gurcensi et La- vantina, ouius inspectio ex parte etiam Episcopo Lavan- tino commissa est. Pro dioecesi Lavantina numerus sexa- ginta alumnorum statutus est, ex quibus decem extra se- minariirm degebant et stipendiis a fundo religionis ipsis praestitis gaudebant. Inter directores seminarii duo, sci- licet rector eiusque vices gerens assumebantur e sacerdo- tibus dioecesis Gurcensis, director spiritualis vero erat Lavantinus. De erigendo proprio seminario pro dioecesi Lavantina autem non amplius tractabatur, quia interim inilium sumpserunt transactiones de translatione sedis episcopalis ex oppido s. Andreae in vatle Lavantina Mar- burgum, et de constituendo ibidem proprio seminario clericorum dioecesano. Hac de causa etiam supra memo- ratum monasterium monialium B. M. V. Lauretanae in oppido s. Andreae, iam ruinosum, veniit 1.200 tlorenis. Quum igitur rebus sic stantibus nulla spes esset erigendi in proximo proprium seminarium pro dioecesi Lavantina, iam Franciscus Xaverius Kutnar, Episcopus Lavantinus (1843—1846), cogitabat de transferendo sal- tem quarto studii theologici anno in oppidum s. Andreae ad sedem episcopalem, partim ut Episcopo tali modo occasio praeberetur melius cognoscendi futuros animarum pastores, partim ut alumni quarti anni praesto essent illi ad assistentiam in functionibus episcopalibus, praeser- tim vero ut pro singularibus dioecesis indigentiis practice ad curam animarum informarentur. Morte tamen oppres- sus desiderium suum exsequi non potuit. Sub eius successore Antonio Martino Slomšek (1846—1862) tandem res isthaec tanti momenti, supe- ratis variis difficultatibus, ad desideratum finem per- ducta est. Anno 1850 quartus annus theologicus e semi¬ nario Gurcensi ad sedem episcopalem Lavantinam trans- latus est. Ne fundus religionis, qui pro sustentatione singulorum alumnorum annuam pensionem 220 lloreno- rum praestabat, nimis oneraretur, alumni in residentia -K 403 >f— episcopali habitabant; insuper supellex necessaria, in quantum a seminario Gurcensi accepta non sufficiebat, donationibus Cieri dioecesani comparabatur. Rector semi- narii atque director spiritualis ab Episcopo ipso victum et mansionera percipiebant, professori theologiae pasto- ralis annua remuneratio 100 florenorum, aut eius loco aedes libera concedebatur. Parva etiam pro alumnis insti¬ tuta est bibliotbeca, pro qua libri partim ab Episcopo ipso et a Clero dioecesano donabantur, partim vero spontaneis collationibus comparabantur. Institutum hoc theologicum initium sumpsit die 15. Octobris 1850. Anno 1853 colloquia de translatione sedis episco- palis Lavantinae et de erectione proprii seminarii clerico- rum in nova sede episcopali, per longius temporis spatium interrupta, reassumpta sunt, incitante Archiepiscopo Salis- burgensi Maximiliano losepho de Tarnoczy (1851—1876), qo.i litteris, die 21. iulii eiusdem anni ad Locumtenentem ducatus Styriae missis, urgentem necessitatem novae circumscriptionis dioecesium in ducatu Styriae et Carin- thiae sitarum atque commoda pro singulis dioecesibus inde manantia clare et diserte exposuit. Propositiones ab Archi¬ episcopo Salisburgensi factas Sua caesarea et regia aposto- lica Maiestas Franciscus Iosephus I. approbavit resolutione data die 26. Octobris 1856. Die 20. Maii 1857 subse- cuta est approbatio sanctae Sedis Apostolicae. Decretum suppressionis cathedralis ecclesiae sancti Andreae ac translationis et constitutionis eiusdem sedis episcopalis in civico Marburgensi oppido, complectens triginta qua- tuor puncta, circa seminarium clericorum noviter erigen- dum sequentia statuit: »§ 24. Reservato itidem dominio palatii episcopalis, et caeteris quibusque ad episcopatum in oppido sancti Andreae pertinentibus, ius esto et libera facultas Episcopo Lavantino, ut ea ličite valideque vendere possit; adiecta tamen obligatione, ut quidquid inde percipiatur ; omnino erogetur ad ea quaelibet impendia, quae Marburgi obire oportent pro hac nova eiusdem sedis episcopalis trans- 26 * —K 404 >f- latione et constitutione, maximeque pro clericoram se- minario cum theologico studio, ut infra erigendo. § 26. Alterum etiam acquiratur aedificium, sicuti sponsum est, ut inibi dericorura seminarium curh theo¬ logico etiam studio, quoad fieri potest, ad Tridentini Con- cilii normam dirigendum erigatur. § 27. Quocirca, quum super fundo religionis, uti perhibitum est, iam constituta comperiatur annua pecu- niarum pensio pro quinquaginta alumnis Lavantinis in seminario Gurcensi educandis, nec non pro decem aliis candidatis ecclesiasticis operam studiis theologicis ibidem navaturis; deinceps pecuniaria istiusmodi praestatio in utrumque, uti antea, usum ab eodem religionis fundo suppeditetur novo seminario Lavantino in Marburgensi civitate cum theologico studio quamprimum instituendo. § 28. Quandoquidem vero id contigerit factum iri, ut a Lavantina dioecesi nonnulla oppida (quemadmodum expedire videtur) iamiam dismembrentur, commodius dioe¬ cesi Gurcensi adiicienda; caveatur, ut eiusmodi pensionis pars aliqua proportionalis (quatenus id oportere ac effici posse visum fuerit Apostolico huius decreti exsequutori) reservari valeat pro iisdem oppidis, ut aliquot eorumdem iuvenes, qui statum ecclesiasticum assequi malint, pariter queant favorabilius in seminario Gurcensi ali educarique r nec non impensius ad theologica studia incumbere«. Die 10. Decembris 1857 Episcopus Lavantinus pro- positiones suas de erigendo instituto theologico, de susten- tandis alumnis et dotandis theologiae professoribus ad c. r. gubernium ducatus Styriae misit simulque declaravit, se pro sua parte ad dotationem theologiae professorum summam 20.000 florenorum praestiturum, si institutum theologicum ipso adhuc vivente erectum fuerit. Uocu- mentum de praestita hac pecunia confectum est Mar- burgi die 1. Octobris 1859. Rescripto c. r. ministerii pro cultu et institutione de die 30. Ianuarii 1859 demum notificatum est Episcopo, quatenus nuntius Apostolicus Viennae a Sede Apostolica --K 405 >*-- mandatum acceperit. decreta Apostolica circa translatio- nem sedis episcopalis Lavantinae in exitum deducendi. Transactionibus de circumscriptione dioecesiam tarde succedentibus Episcopi Seccoviensis et Lavantinus, ad qaos res isthaec pertinebat, mense Novembri 1858 luvaviae convenerunt consilia collaturi cum Metropolita quoad tempus et modum exsequendae circumscriptionis et quoad res ad seminaria clericorum spectantes. Con- ventio de his negotiis, die 22. Novembris 1858 confecta et subscripta, sex complectitur capita, qnorum ultimum, de instilutione seminarii clericorum Marburgi erigendi tractans, verbatim sonat: »§ 6. De tradenda supellectili pro instruendo se- minario clericorum Marburgi. 1. Quum seminarium clericorum Klagenfurti, hucus- que dioecesibus Gurcensi et Lavantinae commune, pro quinquaginta Lavantinis necessaria supellectili instructum erat, cuius tertia pars pro alumnis Lavantinis Styriae computabatur, Episcopus Gurcensis Lavantino cedit de linteis cubiculariis et coenatoriis, item de vasis stanneis aliisque utensilibus, quantum numero triginta quatuor alumnorum convenit, ea tamen horum portione subtracta, quae anno 1850 pro convictu aliquorum alumnorum in oppido s. Andreae Episcopus Lavantinus ex seminario communi iam accepit. 2. Simili modo Episcopus Seccoviensis ex suo semi¬ nario clericorum Graecii tantum de supellectili ad instru- endum novum seminarium Marburgense cedit, quantum numero alumnorum convenit, quos nova circumscriptio de Seccoviensi dioecesi ad Lavantinam traducit. 3. Sumptus transvehendae supellectilis a seminario Klagenfurtensi et Graecensi pro seminario Marburgensi requisitae in se suscipit Episcopus Lavantinus«. Ad litteras urgentes, huic conventioni innixas, de die 13. Februarii 1859, quibus Episcopus Lavantinus petiit, ut translatio sedis episcopalis Marburgum iam mensibus Iunio, lulio et Augusto 1859 fieret studiumque —-K 406 M— theologicum Marburgi ineunte anno scholastico 1859/60 inchoaretur, c. r. ministerium die 11. Martii dieti anni reseripsit, omuia iam esse provisa, quatenus alumnis assignentur habitacala in orientali traetu aedificii quon- dam collegio societatis lesu, nune vero fundo studiorum proprii et a fundo religionis in usus seminarii annuo pretio 206 florenorum conducti, supellex quoque pr o parte proportionali a seminario Seccoviensi et Gurcensi novo seminario Lavantino cedatur. Respondens Episcopus ad hoc reseriptum die 26. Apri- lis 1859 c. r. ministerio fusius exposuit et declaravit, seipsum expensas translationis toleraturum et, doneč vixerit, aedificium seminarii sartum conservaturum; simul- que propositionem fecit, ut numerus sexaginta alumnorum augeatur ad sexaginta sex alumnos, ex quibus sint quin- quaginta sex interni, decem vero externi stipendiis fruen- tes, et ut pro sustentatione cuiuslibet alumni annua pensio 220 florenorum e fundo religionis praestetur. Transactionibus circa numerum alumnorum eorum- que dotationem nondum ad finem perductis. studium theologicum Marburgi inchoatum est die 10. Odobriš 1859. Omnes alumni, numero quadraginta, statuto tempore in novo seminario convenerunt. Peractis exercitiis spi- ritualibus triduanis Episcopus ipse, celebrata Missa, alumnis sacram communionem administravit et habita ad eos gravi exhortatione, habitacula novi seminarii benedixit. Solvendis professorum theologiae salariis Episcopus, prout iam commemoratum est, fundationem instituit contribu- endo hunc in finem summam 20.000 florenorum ex pro- priis et 14.000 flor. ex facultatibus ad episcopatum pertinentibus. Cum vero annuae huius fundationis usurae non sufficerent, ex resolutione Suae caes. reg. apostolicae Maiestatis Francisci Iosephi I. per reseriptum c. r. mini- sterii datum ad gubernium ducatus Styriae die 13. Fe- bruarii 1860 constitutum est, ut ex reditibus parochiae ad S. Ioannem Baptistam Marburgi annua summa 1000 florenorum ad dotationem theologiae professorum ad- —K 407 >f- hiberetur. Praeterea Episcopus ipse adhuc 1000 florenos in syngraphis austriacis hunc in finem deposuit, ut annuae usurae huius pecuniae in partem dotationis theo- logiae professorum converterentur. Anno 1862 1 aediticium, in quo collocatum est se- minarium clericorum, a fundo studiorurn pretio 12.000 florenorum fundo religionis traditum, et ab hoc in stabilem usum seminarii commissum est. Sed spatia huius aedificii crescenti numero alumnorum non sutficiebant; qua- propter necessarium erat conducere in usus seminarii etiam domum ex orientali parte seminario clericorum contiguam et seminario puerorum propriam, pro qua a fundo religionis annua merces 500 florenorum solve- batur. Anno 1886 insuper secunda contignatio domus privatae in foro maximo oppidi Marburgensis ad orientem prope seminarium sitae conducta est annua mercede 300 florenorum e fundo religionis solvenda. 2 Quum vero anno 1892 Marburgi exstructum esset novum aedificium gymnasiale, Nos, prosperitati seminarii clericorum pro- spicientes, c. r. ministerio litteras supplices proposuimus, quatenus etiam tractus occidentalis aedificii quondam collegio societatis lesu proprii, in quo hucusque scholae gymnasiales erant collocatae, seminario clericorum tra- deretur. Vi altissimae resolutionis Suae caes. et reg. apostolicae Maiestatis Francisci Josephi I. ddo 27. Iunii 1892 tractus iste a fundo religionis pretio 20.500 flore¬ norum comparatus et seminario clericorum in stabilem usum traditus est. Tali modo dioecesis Lavantina, benevolentia alti gubernii necnon indefessis Nostrorum praedecessorum ac Nostris conatibus proprium accepit seminarium clerico¬ rum, cuius regimini praesunt director, a Nobis electus e gremio Canonicorum capituli cathedralis, eius vices gerens, sirnul professor sacrae theologiae et rector spiritualis. Annua pecuniarum pensio, e fundo religionis pro alumnorum sustentatione solvenda, anno 1860 pro 62 1 Iiescript. c. r. minist. ddo. 14. Augusti 1862 Nr. 8070. — 2 Rescr. c. r. minist. ddo. 24. Octobris 1889 Nr. 24712. -K 408 »- alumnis constituta, 1 anno 1869 pro 69 alumnis concessa est; 2 qui numeras etiam nune temporis habetur tam- quam numerus fixus alumnorum surnptibus fundi reli- gionis in seminario alendorum. Anno 1876 annua pensio pro singulis alumnis ad summam 280 florenorum aucta est. 3 Institutio alumnorum scientifica, Nobis dirigenlibus, lit iuxta normam pro seminariis, tenore articuli XVII. con- ventionis ab Imperatore Francisco Iosepho I. cum sancta Sede apostolica die 18. Aug. 1855 initae ab Episcopis Vin- dobonae anno 1856 congregatis constitutam. 4 Ad proposi- tionem, anno 1896 a Nobis faetam, praeter alias cathedras theologicas iam erectas propria etiam cathedra pro tradenda theologia dogmatica generali et philosophia scholastica a c. r. ministerio concessa est. 5 lnsuper alumni informantur in stylo curiali, in historia artis ecclesiasticae, in liturgica, in rhetorica, in cantu chorali. Bibliotheca etiam satis copiosa, relerta bonis, pretiosis quoque libris, maxime qui de theologicis disciplinis traetant, usui et indigentiis alumnorum inservit. Statuta seminarii clericorum Lavantini. Seminario Lavantino feliciter initiato necessaria cen- sentur statuta sequentia, per sacros canones sancita, quae ad maiorem Dei gloriam, sanctae matris Ecclesiae utili- tatem ac clericalis disciplinae splendorem pro Christo et propter Christum vobis, filii dilectissimi, in špiritu et veritate observanda traduntur. 1. Praesidium seminarii. § 1. Deo adiutore seminarium erectum, Deo pro- teetore ut Ilorescat, singulis diebus in precibus matutinis et ad sacrificium Missae commendetur Patri luminum, ut Dominus ipse, a quo omne datum optimum et donum perfectum, suscitet šibi ex instituto hoc dioecesano sa- cerdotes fideles et ministros sine macula, voluntatem ' Rescript. c. r. minist. ddo. 18. lun. 1860 Nr. 8459. — 2 Rescript. c. r. minist. ddo. 29. lan. 1869 Nr. 450. — 8 Rescript. c. r. minist. ddo. 21. Maii 1876 Nr. 4081. — 4 Verordnung des Ministers fiir Cultus und Unterricht vom 29. Marž 1858, betreffend die Durclifiihrung der Artikel VI und XVII des Concordates bezuglich der tlieologischen Studien. Reichsgesetzblatt fiir das Kaisertbum Oesterreich. Nr. XIV. vom 13. April 1856. — 6 Rescript. c. r. minist. ddo. 17. Iul. 1896 Nr. 11187. -M 409 >3— habentes in lege divina; dum non est, qui plantat, ali- quid, neque qui rigat, sed qui incrementum dat, Deus, qui et dabit spiriLum bonum petentibus se. § 2. Patrocinio beatae Mariae semper Virginis sine omni labe conceptae seminarium speciali devotione committitur; quapropter festo immaculatae Conceptionis omnes et singuli alumni sacra synaxi refecti sese obse- quio divinae Matris devovent. § 3. Patroni seminarii eliguntur primae classis: s. An¬ dreas, qui est patronus etiam dioecesis Lavantinae, et s. Aloysius, ecclesiae domesticae et sludiosae iuventutis patronus singularis, ab alumnis speciali devotione colendi; quem ad finem in precibus vespertinis alternatim fiet commemoratio eorum, diebus autem eorum festivis sollemne sacrum celebrabitur et alumni omnes ad percipiendam sanctam communionem admonentur. Patroni secundae classis sunlo: s. Maximilianus ac s. Victorinus, qui plan- taverunt sanguine suo vineam Domini in dioecesi Nostra. 2. Regimen seminarii. § 4. Moderator supremus seminarii Episcopus La- vantinus est, ad cuius auctoritatem orrmia ad regimen seminarii spectantia pertinent; qui tamen consilium Rmmi Capituli cathedralis ecclesiae minime negliget, dum ad moderationem et praelečtiones theologicas ex eius Clero praeprimis idoneos viros vocat. § 5. Director studiorum theologicorum ipse Epi¬ scopus censetur, cuius locum tenens Pro-director studi¬ orum de omnibus, Episcopo impedito, providet, quae ad sacrarum litterarum scientiam spectant. § 6. Professores studiorum ex Clero dioecesano cum assensu potestatis civilis electi, de progressu in studiis, quae ad eos pertinent, invigilent, rationem Epi¬ scopo reddenles. § 7. Director seminarii ab Episcopo denominatus providet omnibus, quae ad disciplinam, moram culturam, exercitia spiritualia et seminarii oeconomiam spectant, rationem Episcopo aut eius vices gerenti habens. —H 410 *- § 8. Spiritualis pater seminarii itidem ab Episcopo designatus, quotidiana et annualia pietatis exercitia dirigit, nec non de institutione liturgica čaram gerit, et alumnis officia ecclesiastiča tam intra tum extra domum assignat. Subdirector providet de progressu in studiis nec non invigilat disciplinae observantiam. § 9. De caeteris domini directores ac professores seminarii paterno affectu alamnos complectentur et cum iisdem ea urbanitate, mansuetudine et conversationis suavitate agant, qua ad bona quaeqae aJliciantar, et illos indefesso tabore in iis instruant, quae ad doctrinam et sanctitatem ecclesiasticam pertinent, ut ex seminario prodeant perfecti homines Dei, ad omne Opus bonum instructi, vigiles animarum pastores, eloquentes verbi di¬ vini praecones, et sacerdotes sancti Deo, populo in sa- lutem, Episcopo in adiutorium ac in laetitiam sanctae matris Ecclesiae catholicae. § 10. Director seminarii alumnos recipit iisque habitacula occupanda designat, officia domestica ab alumnis obeunda distribuit; dat licentiam exeundi, alumnos delin- quentes reprehendit et unumquemque etiam cum lacri- mis, si necesse foret, admoneat. Ideoque domini pro¬ fessores aut caeteri moderatores ante omnia directori candide communicent, si aliquid ad commune bonum statuendum vel defectum corrigendum animadverterint. § 11. Singulis mensibus dominus director et pater spiritualis alternatim cum unoquoque alumno privalim colloquatur, ab eo sciscitans profectum in disciplinis theologicis, progressum in fervore ad statum clericalem necessario, quaerens de sanitate eius corporali aliisque qualitatibus: qua occasione defectus in alumno forte notatos amicabiliter detegat, efficaciter moneat ac salu- briter in bonum dirigat. § 12. Gatalogum ordinandorum director Episcopo ante examen finale tradat, notando, quidquid de eorum moribus, scientia et idoneitate corporali et spirituali in conscienta comperlum sciat. —K 411 >f- § IB. De victu et vestita director curara habet, ac providebit, ut omnia necessaria tempore opportuno corn- parentur; cavet quoque, ne cibi male cocti, male olentes aut sanitati nocivi mensae apponantur. § 14. Aegroti ac infirmi paternae charitati directoris commendantur, qui prospiciat, ut medicus advocetur et remedia praescripta praebeantur. § 15. Famulitium seminarii a solo directore ad- mittitur ac dimittitur. Recipiantur autem, quorum con- versatio pia sit, honestas pacifica, fidelitas perspecta ac sedulitas indefessa. § 16. Rationem redituum ac expensarum director seminarii ducit et quovis anno scholastico finito Episcopo aut eius vicario reddit, qui et de supellectili curam habet, ut omnia in statu decenti conserventur. § 17. Clausuram extranei absque directoris licentia non intrabunt; mulieribus vero aditus infra clausuram omnimodo prohibetur, nisi torte ad invisendos infirmos proximae cognatae vel affines admittendae conseantur. Extranei cum alumnis collocuturi illos in parlatorium vocent, ast numquam tempore orationis, meditalionis et studii. Parlatorium intrantes alumni meminerint prae- sentiae Dei, et maxima qua possunt modestia et brevitale in conversatione cum extraneis utantur, omnem levitatem devitantes, memores, iuxta s. Bernardum nugas in ore laicorum nugas esse, in ore autem sacerdotum blas- phemias. § 18. Paterna sollicitudine seminarii director omnium et singulorum necessitatibus provideat, vestigia premens amantissimi Salvatoris nostri lesu Christi, qui luit in medio suorum sicut qui ministrat. 3. Alumnorum officia, in genere. § 19. Scopum seminarii semper prae oculis ha- beant alumni: esse nempe seminarium scholam pietatis et scientiae, abdicationis mundo et dedicationis Deo per Christum. In seminario discant alumni coram Deo am- bulare, sustinere et abstinere, omnibus omnia fieri in —K 412 >f- verbo, in conversatione, in fide, in charitate, in castitate, exemplum fidelium, ut omnes pro Christo lucrifaciant, qua operarii in vineam Domini sunt vocati. § 20. Ingressus fiat statuta die in quantuin possi- bile ab omnibus, qui se reverenter directoribus ac pro- fessoribus repraesentent, rebus necessariis provisi. Ex- oplandum esset, si quilibet šibi de bibliis sacris, de libro precum et Imilationis Christi provideret. § 21. Primo ab ingressu triduo sacris vacent exercitiis, aeternas veritates meditantes, clericalis vitae obligationes perpendentes, mundanum pulverem ex- cutientes ac induentes novum hominem, qui secundum Deum creatus est in iustitia et sanctitate veritatis. Pios affectus et concepta proposita vitae perfectioris Deo in- spirante scripto consignent, quae scripta aut directori, vel spirituali, aut si malini conscientiae moderatori ex- hibeant; quae illis in testimonium sini et in stimulum, ne in pietatis fervore tepescant. Finitis exercitiis omnes, peracta confessione sacramentali, ad s. communionem accedant. Eodem modo peragant exercitia spiritualia tempore paschali et ante ordinationem. § 22. Sanctitatis sacerdotalis primum ac praecipuum alumnis sit studium, Domino praecipiente: Sint sancti , quia ego sanctus sum Dominus, qui sanctijico eos. (Levit. 21, 8). Duas enim res clerici profitentur: sanctitatem et clericatum, ut exhibeant se sicut Dei ministros in omni iustitia et sanctitate. — Omni die ad preces matutinas et vespertinas conveniant, et suffragia pro seminarii be- nefactoribus, pro summo Pontilice, pro Episcopo et pro Imperatore persolvant. Quotidie saltem per quadrantem meditationi sese navent. In sacris ordinibus constituti officium divinum horis praescriptis debita attentione recitent; quod et caeteri laciant statuto tempore ad methodum recitationis bene addiscendam et ad aedifica- tionem communem adaugendam. § 23. Examen conscientiae bis quolidie instituant, ante prandium particulare et in precibus vespertinis -HK 413 >f- generale, ad agnoscendum animae suae statum, ut teporem abigant et errata corrigant. »Quando enim is dormilum, a teipso rationem exige. Ecce habes codicem, in quo scribis expensurn quotidianum; habeto codicem con- scientiam tuam, et inscribe quotidiana peccata tua«, ait s. Chrysostomus. Goniessione sacramentali, quamprimum necessitas urget, ordinarie autem singulis quindenis aut saltem quovis mense 1 reconcilientur, frequentiori sacra- mentorum usu pio alumnorum fervori et prudenti con- fessariorum consilio relicto. »Si enim negiigenter agimus, ipsa nobis medicamenta convertuntur in vulnera; et inde habebimus iudicium, unde poteramus habere reme- dium«, docet s. Augustinus. Ad sacram Eucharistiae mensam iuxta consilium conscientiae moderatoris fre- quentius accedant, saltem alternis diebus Dominicis et maioribus per annum sollemnitatibus; et quidem, exceptis sacerdotibus, omnes simul in eodem Missae sacrificio, superpelliceis induti, in aedificationem etiam populi Chri¬ stiani. »Unus sit nobis dolor, hac esca privari«, scribit s. Chrysostomus. § 24. Omni sabbato et in vigiliis ante fesla fori hora competenti omnes alumni, superpelliceo induti, bini et bini ad ecclesiam cathedralem procedant ad Vesperas in choro decantandas et ad recitandum Completorium, iuxta s. Augustinum, si psalmus orat, orantes, gementes si gemit, si sperat. sperantes. Simili modo omnibus diebus Dominicis et festivis concioni et summo Sacro in ecclesia cathedrali sint praesentes. Gatechesi autem pomeridianae et litaniis in ecclesia domestica intersint. § 25. Ante diem Dominicam aut festum tori ante vel post preces vespertinas omnes recitent Matutinum cum Laudibus. § 26. Assistentiam ad sacra sollemnia Episcopi, prae- positi, decani mitrati et canonicorum iuxta dispositionem spiritualis hilari animo praestent, omnia minorum ordinum munera obeundo, scientes quod Deo servire regnare est. Concil. Trid. sess. XXIII. cap. 18. de reform. -K 414 a - § 27. Memores sint semper clerici, se in lemplo Domini spectaculum fieri Deo, angelis et hominibus; ideo sit eorum devotio et compositio bominum profanorum in domo Dei censura, ut omnes eos intuentes videant facies eorum tamquam faeiem angelorum. (Act. ap. 6, 15). »Nihil enim est, quod alios magis ad pietatem et Dei cultum assidue instruat, quam eorum vita et exemplum, qui se divino ministerio dedicarunt; speculum enim sunt, in quod reliqui oculos coniiciunt et ex illis sumunt, quod imitentur; ideo levia delicta in clerico sunt maxima«. 1 Liber enim laicorum clericorum vita est. 4. Alumnorum in virtute perfectio. § 28. Sciant alumni, in seminario se tirocinium ponere debere virtutum statui ecclesiastico propriarum; ideo similes sint homini, qui volens turrim aedificare, prius sedens computat sumptus, si habet ad perficiendum. In hoc tirocinio ea talenta excolant, eas virtutes acqui- rant, quibus se instructos esse oportet ad onus angelicis humeris formidandum in se suscipiendum. § 29. Sint humiles corde sine omni ambitione, quia humibtas est fundamentum omnis perfectionis christianae. Nullus extollatur; sed qui maior est, bat sieut minor. § 30. Sint mansueti, deponentes omnem iram, indig- nationem et asperitatem animi, quia dirigit Dominus mansuetos et docet mites vias suas. § 31. Sint modesti, qui in sortem Domini vocati, vitam moresque suos ita componant, ut habitu, gestu, incessu, sermone aliisque omnibus rebus nil nisi grave, moderatum et religione plenum prae se ferant, ut eorum actiones cunctis afferant venerationem. § 32. Sint zelo animarum pleni, non quaerentes, quae sunt sua, sed quae sunt Christi lesu; sint charitate et prudentia evangelica muniti, ut boni pastores futuri, ponentes animam suam pro ovibus suis. Hic zelus autem precibus quotidie efflagitandus ac nutriendus est obser- vatione necessitatum et institutionum sanctae Ecclesiae 1 Cone. Trid. sess. XXII. cap. 1 . de reform. —K 415 !* - catholicae, prouti decet filios matri suae compatientes et congaudentes. — Patientia quoque clericis maxime necessaria est, ut voluntatem Dei facientes, non suam, reportent promissionem. § 33. Sint obedientes et subditi superioribus suis in omnibus, quae ordinem vitae, studia, pietatem, moreš, modestiam clericalem spectant, non ad oculum servientes et quasi hominibus placentes, sed filiali tiducia directores ut patres ament et magistros audiant iisque omnes tum animae tum corporis necessitates exponant, accipientes eorum monita, salutaria consilia et iussa, su- periorum dieta et faeta non malevole examinantes et in matam partem interpretantes; qui enim eos spernit, Christum spernit. Quasi peccatum ariolandi est repugnare, et quasi scelus idololatriae nolle acquiescere. (I. Regg. 15, 23). Qui se subtrahere nititur ab obedientia, se subtrahit a gratia, seribit Thomas a Kempis in Tmitat. Chr. lib. III. cap. 13. 1. § 34. Sint invicem sese diligentes, charitate fraterna in omni bono invicem communicantes, in vinculo pacis unitatem spiritus servantes, amicitiam constantem inter se stabilientes, niliil per contentionem neque per inanem gloriam, sed in humilitate superiores šibi invicem arbi- trantes, non quae sua sunt singuli considerantes, sed quae aliorum. (Philipp. 2, 3. 4). Absint autem omnes singulares affectus et conventicula, quae sunt incitamenta multorum malorum. § 35. Commendatur alunmis urbanitas, ut sibihonorem debiturn invicem exhibeant, moreš triviales evitent, et proprio nomini semper religiosae praenominationis insigne apponant. Sic dictae fraternitates, in seminario ineundae, prohibentur. Aemulentur charismata meliora, in scientia et pietate fastigium ambientes e saneto perfectionis studio. § 36. Gastitas clericalis custodienda ac confirmanda alumnis maxime commendatur. »Sit enim, ait s. Thomas a Villanova, sacerdos humilis, sit devotus, si non est castus, nihil est«. Fugiant omnem tamiliaritatem cum sexu —M 416 >*— femineo, quae familiaritas est pestis mortifera. Tantum in fuga salus. »Sermo cum mulieribus brevis sit et rigidus, quo enim sanctiores fuerint, eo magis alliciunt,« observat s. Augustinus. Omnis immunditia nec nominetur in vobis, ut decet sanctos. (Ephes. o, 3). Sensuum et oculorum, qui sunt quasi raptores ad culpam, clericis maxima com- mendatur custodia. Omnia oblectamenta profana longe absint ab iis, qui sunt vocati in sortem Domini. § 37. Fraterna correctio praeprimis commendatur alnmnis, instruendo in špiritu lenitatis delinquentem, indi- cando superiori amicam monitionem respuentem; est enim hoc praeceptum Domini. Officium fraternae correc- tionis negligentes suorum curam non habent et sunt infidelibus deteriores. Qui ex officio šibi iniuncto, qua admonitor aut caeremoniarum magister aliqnid iubet, illi alumni non secus ac directori ipsi obediant. Hoc per- fectionis studium sit quotidianum, conscientiae examine probandum, nec non proposito bono indefesse sublevan- dum. »Ad idoneam exsecutionem ordinum non sufficit bonitas qualiscumque, sed requiritur bonitas excellens«, loquitur s. Thomas Aquinas. »Quomodo enim potest observari a populo, qui nihil habet secretum a populo, dispar a multitudine,« inlerrogat s. Ambrosius. 5. Alumnorum studia. § 38. Studium litterarum non minus alumnisne- cessarium est, quam pietatis, quia nihil magis exitiosum in Ecclesia Dei, quam ignorantia clericorum, Domino dicente: Quia tu repulisti scientiam, repellam te, ne sacerdotio fungaris miki. (Os. 4, 6). Labin enim sacer- dotis custodient scientiam et legem requirent ex ore eius,. quia angelus Domini exercituum est. (Mich. 2, 7). Ne igitur particula horae pro studiis assignatae inutiliter pertranseat; horis pro studio assignatis a signo cam- panae usque ad signum omnes silentium strictum obser- vabunt. Si quis autem explicatione aliqua vel alio literali auxilio indigeat, sub silentio et breviori quo potest modo confratrem quemdam consulat. 417 § 39. Quotidianas praelectiones alumni omnes iuxta ordinem diurnum sedulo frequentent, quotidie ad examen de materia tractata parati. Conentur quotidie adimplere illam preclarissimam studendi methodnm, perlegendi ma- teriam in collegio proxime tractandam, et tractatam statim post collegium iterum recapitulandi. Impeditum quemque praefectus musei domino professori indicet. Eodem modo etiam omnibus practicis et extraordinariis instructionibus intersint, nec non pensa illis a superi- oribus data solvant. § 40. Examen semestre bis in anno, et quidem ante testa paschalia et ad finem anni scholastici cele- bretur, etsi testimonia alumnis ad finem anni solummodo exhibeantur. § 41. Omni die feriali unum caput s. Scripturae N. T. post preces matutinas legatur, et quidem ad peri- copas sancti Evangelii semper stando cum omni debita attentione et reverentia. Post preces vespertinas unum caput ex libro de Imitatione Christi, aut ex Memoriali vitae sacerdotalis attente legatur. § 42. Studium praedicationis, maxime sacerdotibus necessarium, iuxta ordinem a professore theologiae pasto- ralis praescriptum ita exerceatur, ut in primo semestri alumni quarti anni et in secundo semestri alumni tertii anni omni die Dominica et festiva in ecclesia domestica exhortationem, et in secundo semestri alumni quarti anni etiam institutionem catecheticam puhlice ad populum laciant. Sermones alumnorum ultra dimidium horae non extendantur; ante a superiore examinentur et approbentur, et sermone peracto concionatori semper indicetur, quid- quid stylo, gestu, vocis tono et caeteris hac in parte ob- servandis emendandum sit. Sermones agant de materia tacili, auditoribus necessaria, qui non sint aliunde mu- tuati, sed proprio ingenio compositi. Ut autem satis mature ad officium praedicationis idonei reddantur, pariter professor theologiae pastoralis (aut Vice-director) cum alumnis primi et secundi anni singulis hebdomadis 27 —« 418 >i— p er horam unam congrua exerci.tia rhetorica, intervem- ente directione domestica instituet. § 43. Omnes alumni šibi componant indicem seu repertorium concionale pro adnotandis memorabilibus, quaecumque legerint, ant audierint, aut ipsi meditatione exploraverint, quibus per annos ditati, oblata occasione materialia sufficientia ad sermones exornandos praesto habebunt. Litterae scriptae enim manent. § 44. Cantus ečclesiasticus bene addiscatur iuxta leges el usum communem. Omni feria quarta quattuor temporum celebretur officium defunctorum unius Noc- turni cum Laudibns et Missa de Requie pro benefacto- ribus seminarii et confratribus defunctis. § 45. Rubricae, ritus et caeremoniae in breviarii recitatione, sanctissimi Sacrificii oblatione et sacramen- torum administratione bene addiscantur, quoram et sensus ecclesiasticus et mystica significatio percipiatur ad pie- tatis et devotionis affectum fo ven dum. § 46. Ephemerides et plagulae modernae non legantur, nisi a superioribus designatae, ne abbrevietur tempus studiis necessarium et ne corrumpatur sensus vanis opinionibus; a peccato enim excusari non potest ille, qui tempus terit in legendis inutilibus, saepe periculosis libellis foliisve publicis. 1 6. Alumnorum refectio. § 47. Provideatur alumnis in cibo et potu, prout necessitas, sanitas et frugalitas exigunt. Ad signum datum omnes sine mora ad prandium et coenam tricli- nium ingrediantur ac sedes suas occupent. Peracta mensae benedictione, quam iuxta ordinem hebdomada- rius persolvat, modeste assideant. Omnes porrectas šibi portiones sumant absque delectu et murmuratione, tem- perantiae, modestiae et mortificationis memores. Finita mensa gratias agant, et suo ordine modeste discedant. 1 IIoc punctum a Celsissimo ac Reverendissimo Principe-Episcopo Jacobo Maximiliano accuratius determinatum et ad observandum severe inculcatum est litteris directioni seminarii datis die 20. Decembris 1880 Nr. 2923. —H 419 !*- Gravamina de ciborum defectibus directori moderate sunt exponenda. § 48. Ientaculum alumnis, nisi infirmis, nullum praebetur sumptibus seminarii; habeant tamen licentiam, exceptis diebus ieiunii, propriis expensis ientaculum sive frigidum in pane et pomis, sive coctum in coffea vel lacte consistens, per famulum assignatum šibi procurandi. Ientaculum coctum in culina domestica providebitur et in refectorio sumetur. Omni die Dominica et festiva nec non feria quarta etiam pro refectione pomeridiana haustus unicus sextarii vini vel duorum sextariorum cerevisiae permittitur; quae retectio semper in refectorio sumenda erit. In museis praeter panem et poma escu- lenta nulla asservabuntur. § 49. Dies ieiunii ab Ecclesia praescriptos servent -omnes, et nullus ob iuvenilem aetatem eximatur, quia cleričum quemcumque decel; profiteri specialem ecclesi- astici praecepti observantiam et ferventiorem rigorem in poenitentia et corporis maceratione. § 50. Ad prandium et ad coenam lectio pia regu- lariter per quadrantem fiat. Ad prandium legantur acta sanctorum, praecipue sacerdotum. Ad coenam semper lectio ascetica erit. Omnibus diebus ieiunii per toLufn coenae tempus lectio protrahatur. Pro prandio diebus Dominicis et festivis hora una, diebus vero feria- libus tres quadrantes horae, pro coena vero dimidia hora assignatur. 7. Alumnorum recreatio. § 51. Animus relaxandus est, ne vires continuato labore deficiant; ideo alumnis quotidie post prandium per horam tempus liberum permittitur, quo colloquia laetiora misceant et amica conversatione se exhilarent, aut in horto aut in museo. § 52. Diebus Dominicis et festivis recreationem post prandium aliquantulum protrahere et post litanias refec- tionem sum ere licebit. 27 * -M 420 >5~ § 53. Singulis feriis quartis per diem integram a publicis lectionibus vacabitur, qaa die alurnni ad deam- bulandum in locum dimotiorem ducantur. His diebus etiarn lasibus, a sacris canonibus non prohibitis, corpori exercendo et animo recreando idoneis vacare possnnt; caeteris vero diebus tempore hiemali post prandium,. tempore vero aestivo ante coenam deambuiatio per ho- ram permittitur, cui sine causa sufficienti et directori indicanda nemo alumnorum se subtrahat. § 54. Lusus tantum moderatus alumnis conceditur;. attamen non licet alumnis ludendo pecuniae pretium exponere. quum non spe lucri, sed animi recreandi et corporis exercendi gratia clericum ludere deceat. § 55. Deambulantes saltem bini et bini, numquam soli incedant, nisi speciali licentia a superiore data: nullam domum, neque popinam, neque liortum intrent; exceptione autem facta casum directori indicent- 1 § 56. Gravitas atque modestia, quae viros ecclesia- sticos decet, in omnibus recreationibus et ludis obser- vetur. Absint ioci pueriles, risus indecentes, insulsi sales et quidquid sapit iuvenilem levitatem. — Fumigatio herbae nicotianae seu tabaci interdicitur, recte propter nimium abusum. »Nusquam enim consuetudinem in- quiramus, sed ubique quod ulile; et si quid bonum est,. etiamsi non sit consuetudo, fiat a nobis; et si pernicio- sum est, etiamsi consuetudo sit, fugiamus,« monet s.. Cbrysostomus. 2 § 57. Exeundi privatim licentiam alurnni semper petant, quam pro arbitrio et prudentia superior dabit aut denegabit, socios exeuntibus assignabit et horam redeundi determinabit, cui se alurnni sistent, quampri- mum domum redierint. 1 Visitatio popinarum clericis iterum interdicta est litteris Celsissirni ae Eeverendissimi Principis-Episcopi Iacobi Maximiliatii datis die 26. Feb. 1878. — a Anno 1874 fumigatio herbae nicotianae permissa est alumnis, sed tantum tempore libero pomeridiano et in loco ad id specialiter destinato. Quam limitationem Celsissimus ac Reverendissimus Princeps-Episcopus iterum inculcavit litteris, datis die 1. Octobris 1888 Nr. 2244, quibus fumigatio in locis publicis alumnis omnino interdicitur. -+! 421 § 58. Extranei, praesertim mulieres, sine licentia in habitacnla non inducantnr, numquam tempore orationis, meditationis et studii. Dato signo omnia colloquia ab- rumpant et ad sua offieia festinent. Connexiones et familia- ritates cum exteris interdictae sunto. »Saepe enim ex- perti sum us tam in nobis, quam in aliis, quod frequens conversatio cum saeculo devotionem mentis exstinguit, studium proficiendi debilitat, delicias docet amare, ora- tiones negligere,« observat s. Bonaventura. Item alumnis interdicitur omnis familiaritas cum famulis domesticis; quapropter prohibetur alumnis intrare cubicula famulorum. Ideo in času necessitatis alio modo illos advocent et modeste offieia necessaria ab illis exposcant. 8. Alumnorum vestitus. § 59. Vestis talaris, laneo praecincta cingulo, sit alumnis consueta, sine qua cubiculum non egredianfur; per urbem pallio insuper oblongo induti procedant. Cum officio divino intersunt, aut ad aram inserviunt, vel ad sacram communionem accedunt, superpelliceo sint induti. § 60. Vestibus sic dictis saecularibus non sine licentia superioris utantur, quae sunto semper nigri aut fusci coloris, non pictae et tunica oblonga, ut per de- centiam habitus extrinseci morum honestatem intrinsecam ostendant. 1 »Forma inanis vestium deformitatis mentium et morum indicium est,« ait s. Bernardus. § 61. Coma molliter et effeminate compta clericos dedecet. Capilli non sint calamistro artificiose retorti, nec aquis odoriferis delibuti; sed in his sicut in reliquo corporis cultu munditiem et honestatem simplicem curent, collari semper et tonsura omni hebdomade, pro minimo omni quindenio renovanda decorati. 0. Alumnorum cubicula. § 62. Munda sint habitacula et religiose ornata; omnia superflua tollantur ac in suo loco reserventur. Cum in cubiculo versentur, illud numquam ita claudatur, ut ab extrinseco aperiri non possit. Cone. Trid. Sess. XIV. cap. 6. de reform. —« 422 H— § 63. Supellectilia omnia seminario propria et omnes res, quarum usu gaudent alumni, sollicite conservent. Visitatio omni hebdomade a directore ideo fiat, ut omnia in ordine conserventur, prouti viros ecclesiasticos decet. § 64. Nulli alumnorum conceditur fornacem propria manu incendere; sed si opus esse videtur, famulo est indicandum, ut cubiculum melius calefaciat. 10. Alumnorum quies nocturna. § 65. Hora noctis tempore hiemali nona, aestivo, vernali et autumnali autem media decima omnibus luminibus exstinctis ad lectum se conierant, studia non protrabentes. Lumen ad lectum non ponatur, nec legatur decumbendo, ob ignis periculum et quia est sanitati nocivum. § 66. Hora quinta matutina, tempore aestivo media quinta ad signum campanae omnes sine mora surgant et ne sit clericis vanum, mane ante lucern surgere; quia promisit Dominus coronam vigilantibus. Diurno tempore nemo ad quietem decumbat, nisi infirmitate cor- reptus. 11. Infirmorum cura. § 67. Alumni morbo correpti indicantur aut per se, aut per sodalem, aut per famulum directori, cui de omnibus ad revalitudinem necessariis cura est. Omnis per triduum graviter decumbens sacramentis Ecclesiae provideatur, ut allevet eum Dominus et oratio fidei salvet eum. § 68. Alumni infirmo consodali omnem opem cha- ritatis et compatientiae praestent, tamen aegrotum non turmatim visitent nec multiloquio gravent, sed oppor- tune de rebus spiritualibus ad consolationem inducentibus loquantur. Si aegro de nocte invigilandum foret, boe charitatis ministerium illi obeant, qui se sponte offerunt, aut a superiore ad hoc officium deputantur. Aegroto escas aut potus a medico prohibitos porrigere absit. —K 423 !+- /2. Disciplinae observantia. § 69. Ordo diurnus sono campanae domesticae dirigetur. Hune igitur sonum alumni tamquam vocem Dei vocantis reverebuntur, cum Samuele et s. Paulo dicentes: Ecce ego , quia vocasti me (I. Regg. 6, 9); quid me vis facere ? (Act. ap. 9, 6). Exercitia igitur pietatis, sive studiorum ante sonum campanae ne finiant et tempore reereationis audito signo omnia colloquia protinus ab- rumpant et ad exercitia vocationis suae hilari animo festinent. Erit autem ordo diurnus pro diversis anni temporibus et diebus sequens: 1. Diebus studii, a) Tempore hiemali. Hora 5ta surgunt et sub silentio et in verecundia affectus pios, induentes se, in corde foveant, praepara- tionem remotam ad meditationem facientes. Hora b l / B omnes in choro conveniant et ss. Sacra- mentum sub silentio adorantes initium meditationis exspec- tent. Sequitur salutatio angelica cum precibus matutinis, oratio praeparatoria, dantur puncta et lit meditatio. Finita meditatione lectio unius capitis s. Scripturae N. T. Lecti- ones ex Evangelio omnes stando auscultent, debitae reve- rentiae gratia. Hora 6ta Missa conventualis, infra quam ad nor¬ mam patris spiritualis vel preces privatae vel communes sive vocales sive in cantu fundentur, sive pars quaedam breviarii persolvenda erit. Hora 672—? ientaculum sumi potest. Hora 7—8 3 / 4 studia. Hora 8 3 / 4 praeparatio ad collegia. Quinque minutorum ante horam 9am datur signum ad collegia. Hora 9—11 collegia. Hora 11—113/4 tempus liberum utiliter impenden- dum pro recapitulatione et adnotationibus. —K 424 >*- Hora 11 3 / 4 —12 adoratio Sanctissimi et examen conscientiae particulare. Hora 12 — 12 3 / 4 prandium. Hora 12 3 / 4 —2 recreatio; deambulatio. Hora 2—2 3 / 4 studia. Hora 2 3 / 4 praeparatio ad collegia. Quinque minuta ante horam 3am datur signum ad collegia. Hora 3—5 collegia. Hora 5—5 3 / 4 tempus liberum. Hora 5 3 / 4 — -7 l / s adnotationes et studia. Hora 7V 2 — 8 coena. Hora 8—87 2 recreatio. Hora 8 l / a preces vespertinae cum examine conscien¬ tiae generali, quas sequitur lectio unius capitis ex »Imi- tatione Christi« vel ex »Memoriali vitae sacerdotalis«. Ab exercitio vespertino usque ad tinem exercitii matutini sine ulla exceptione per totum annum silentium strictis- simum religiosissime observandum erit. Hora 9na quies in Domino. Nota. Permittuntur studia usque ad horam lOmam sed tantum in cubiculis, ex quibus dormitum euntes iam dormientibus confratribus strepitu molesti non fiant. b) Tempore aestivo. Hora 4 2 / 3 surgitur. Hora 5—674 exercitium matutinum. Hora 674—6 3 / 4 ientaculum. Hora 6 3 / 4 —8 3 / 4 studia. Hora 12 3 / 4 — 1 1 / 2 tempus liberum. Hora l l l a —2 3 / 4 studia. Hora 5 3 / 4 — 6 3 / 4 studia. Hora 6 3 / 4 —8 deambulatio. Hora 8—872 coena. Hora 8 l l%— 8 3 / 4 tempus liberum. Hora 8 3 / 4 preces vespertinae. Reliqua ut tempore hiemali. —K 425 >f- 2. Feria quarta. a) Tempore hiemali. Kora 7 — 9 studia. Hora 9—11 cantus choralis et ecciesiasticus. Hora 12 3 / 4 —3 recreatio, deambulatio. Hora 3 — 5 V 2 tempus liberum; hora 4—4r l / 2 refectio sumi potest. Hora 5 1 / 2 — 7y 2 studia. Reliqua ut diebus studii. b) Tempore aestivo. Hora 6 3 / 4 —8 3 / 4 studia. Hora 12 3 / 4 —2y 2 tempus liberum. Hora 2V 2 —4^'g studia. Hora 4V 2 —5 refectio pro lubitu. Hora 5- — 8 deambulatio. Reliqua ut diebus studii tempore aestivo. 3. Sabbatis et vigiliis festorum. oj Tempore hiemali. Hora 12 3 / 4 —2 deambulatio, quae etiam aliquantu- lum protrahi potest. Hora 2—2 3 / 4 tempus liberum. Hora 2 3 / 4 superpelliceis induti ad Vesperas in eccle- siam cathedralem procedunt. Post Vesperas tempus liberum. Hora 4 1 / 2 litaniae et benedictio in ecclesia do- mestica; recitatio Matutini cum Laudibus; poslea tempus liberum. Hora 6 -7y 2 studia. Pariter his diebus alumni ad sacram confessionem accedent ante litanias. Tum tempus liberum, tum tempus studiorum applicari potest pro praeparatione, peractione et gratiarum actione quoad confessionem. Reliqua ut diebus studii. h) Tempore aestivo. Hora IV 2 —2 3 / 4 studia. Reliqua ut tempore hiemali. Hora 6—8 deambulatio. Reliqua ut diebus studii tempore aestivo. —H 426 >f- 4, Diebus Dominieis et festivis. Tempore hiemali et aestivo. Hora 5. surgitur. Hora 5Vs chorum intrant, ss. Sacramentum sub silentio adorantes et salutationem angelicam cam preci- bas matutinis persolventes. Hora 5 1 / 2 Missa pro populo celebranda, quae simul Missa conventualis pro alumnis erit. Infra Missam aut cantatur, aut unus alumnorum ad normam patris spiri- tualis Rosarium cum populo recitabit, et alumni caeteri, qui die isto ad sacram communionem non accedunt, cum populo respondebunt. Post Missam hymnum prae- paratorium ad concionem cum populo alumni cantabunt. Admonentur alumni, ut tempore matutino congruo saltem per quadrantem horae meditationem instituant. Hora 7—77 2 ientaculum. Hora 7V 2 —9 studia. Hora 9— 9 V 4 tempus liberum. Hora 974 ' omnes superpelliceo induti ad ecclesiam cathedralem procedant et concioni summoque sacro in- tersint. P.ostea tempus liberum praecipue pro adnotatio- nibus in libro memorabilium. Hora ll 3 / 4 —12 adoratio Sanctissimi, examen con- scientiae particulare, Angelus Domini. Hora 12—1 prandium. Hora 1—2 3 / 4 recreatio. Hora 2 3 / 4 —3 3 / 4 studia. Paulo ante horam 4am dato signo omnes se conferant in chorum ibique cate- chesi et litaniis intersint. Hora 5— b l / 2 refectio pro lubitu; dein recreatio. Hora 672—772 studia. Reliqua ut diebus studii. § 70. Ut ordo diurnus eo accuratius observetur, nonnulli alumnorum ad diversa munera, ex charitate fraterna obeunda, designabuntur. Erunt siquidem : 1. praefecti cursus; 2. praefecti cubiculorum; 3. prae- fectus ecclesiae cum suo assistente; 4. praefectus men- --K 427 *- sae seu recreationis; 5. bibliotliecarius cum suo assistente; 6. minister. § 71. Absoiuto studiorum curriculo alumni sacris ordinibus insigniti et in vineam Domini missi, ordinem vitae in seminario consuetum, in quantum possibile, observent; qui enim ordini vivit, Deo vivit. Grato animo superiores et magistros suos semper amplectantur, memores seminarii, qaia in eo illis salus facta est. »Ingratitudo enim ventus urens est, siccans šibi fontem pietatis, rorem misericordiae et lluenta gratiae,« bene docet s. Bernard us. § 72. Ut autem magnus ille scopus, his statutis intentus, obtineatur, et qui alius non est, nisi ut pii et docti Ecclesiae ministri educentur, nihil tam necessarium apparet, quam ut tum inter diversas theologiae disciplinas, tum inter conamina coliegii, professorum et directionis domesticae omnimoda semper vigeat harmonia. Qua- propter sequentia adhuc statuta adnectuntur. § 73. Omni prima feria [V. cuiusque mensis domini professores disciplinarum principalium, interveniente di- rectione domestica, sub praesidio directoris seminarii, aut alterius ab Episcopo ad id deputati conferentiam celebrabunt, in qua singuli prof. ssores per ordinem cur- suum a primo nsque ad quartum referent, de qua materia mense praecedente legerint, et quos progressus alumni in genere et singuli eorum in specie fecerint. Hac occasione pariter unusquisque suas observationes et sua desideria quoad institutum hoc theologicum candide et modeste patefaciat. § 74. Correpetitionum loco semel singulis mensibus die quodam feriali in quolibet cursu disputationes theo- logicae habebuntur, et quidem ex sequentibus disciplinis: in I. cursu ex theologia dogmatica generali et ex philo- sophia scholastica; e studio biblico V. T. et lingua hebraica; in TT. cursu ex theologia dogmatica speciali et studio biblico N. T.; in III. cursu ex theologia morali, historia ecclesiastica et patrologia; in IV. cursu ex iure canonico et theologia pastorali cum catechetica et paedagogica. Saltem una hebdomada ante disputationern ianuae collegii thesis disputationis aftigetur, et duo alumni assignabuntur, nnus ad thesirn elaborandam, respective defendendam, et alter ad oppositiones et difticultates in- veniendas. In disputatione ipsa primum defensor thesim explanat et probat, deinde opponens difticultates prolert, quas defensor solvit. His actis et alii alumni difticultates suas proferant, quas pari modo defensor solvit, et in quantum non po test. dominus professor eum adiuvet. Tališ disputatio dimidiam horam non excedat et regula- riter ab hora 11 — 117 2 instituatur. § 75. Alumnis, minus sufficieriter in studiis profi- cientibus, a directore correpetitores vel eiusdem vel alti- oris cursus addanlur, qui lioris designatis lectiones colle- giales cum illis repetant. § 76. Cum cognitio linguae latinae, proti dolor, in dies magis magisque inter litterarum studiosos deliciat, statuitur, ut domini protessores semper in ea tantum lingua cum discipulis suis conversentur, in qua discipli¬ nam suam tractant. In seminario autem omni die feriali, Dominica et festiva ante meridiem lingua conversationis lingua latina erit. Hac die lectiones ad mensam pariter in lingua latina pronuntientur et famutus, mane alumnos excitans, latine illos salutet: Laudetur Iesus Christus! Et nune, filii dileclissimi, vos novella germina sanctu- arii, vos gaudium sanctae Ecclesiae et spes dioeceseos nostrae, adnitamini toto conatu, fieri servi boni et fideles Domino, ad certandum bonum certamen cum laetitia. Vocationem vestram scitis et viam scitis; in tantum quo- tidie proficietis, in quantum vobismetipsis vim intuleritis. Rogamus vos et obtestamur per Deum, qui vocat vos vo- catione sua sancta, non secundum opera vestra, sed secun- dum propositum suum et gratiam, ut ita ambuletis, quod Deo placere possitis. -K 429 * Nolite conformari linic saeculo, sed reformamini in novitate sensns vestri, ut probetis, quae sit voluntas Dei bona, beneplacens et perfecta. Nemo vestram manum ad aratrum ponens retro respiciat; tališ enim non esset aptus regno Dei; imo vero, quaecumque sunt vera, quaecumque pudica, quaecumque iusta, quaecumque amabilia, quaecumque bonae famae, si qua virtus. si qua laus disciplinae, haec cogitate, haec agite. et Deus pacis erit vobiscum. (Philipp. 4, 8). Statuta praecedentia menše Octobri 1859 approbavit Episcopus Antonius Martinus. Pbsthaec illa adoptavit eius successor Iacobus Maximilianus die 17. lulii 1863 verbis sequentibus: »Statuta haec approbamus, observantiam eorum commendantes. Reservamus Nobis plenam pote- statem ea immutandi aut reformandi, quodsi et in quan- tum id in Domino Nobis expedire videbitur.« Quae statuta tamquam indigentiis seminarii acco- modata et pro temporum circumstantiis moditicata, etiam Nos hisce adprobamus, mandantes in Domino, ut omnia, quae iis continenlur et quae ad bonum seminariorum regimen a sacris canonibus ac praesertim a sacrosancto Concilio Tridentino praescripta sunt, ad amussim obser- ventur et nullatenus vilipendantur aut negligantur. Ut statuta haec sub initio cuiuslibet anni scholastici alum- nis praelegenda sunt, ita quovis anno praelegatur sermo de obedientiae excellentia, necessitate ac gradibus tractans et in secunda Sessione puhlica Synodi dioecesanae anno 1896 celebratae habitus. 1 Insuper autem sequentia sta- tuimus: 1. Inter alumnos in quantum fieri potest, prae cae- teris iuvenes optimi magisque idonei, bonae indolis me- rito dignaeque scientiae et probitatis exspectatione prae- diti eligantur. Ideoque parochos et animarum pastores in Domino adhortamur, ut, posthabito omni mundano re- spectu, tales omnino adolescentes in seminarium puero- rum dioecesanum suscipiendos commendent, de quorum 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pagg. 118 — 138. —M 430 M— vocatione ad statum clericalem illis persaasum est, et de quibus spes affulget, quod evasuri sint boni sacerdotes et animarum curatores. 2. In hoc omni conatu domini professores studeant et incumbant, ut alumni solida imbuantur scientia theo- logica, quatenus parati sirit semper ad satisfactionem omni poscenti eos rationem de ea, quae in ipsis est spe (I. Petr. 3, 15), ac potentes, eochortari in doctrina sana et eos, qui contradicunt, arguere. (Tit. 1, 9). Et quum nuper propriam tradendae philosophiae scholasticae cathedram in Nostro seminario institui curavimus, cum Sanctissimo Patre nostro Leone XIII. praeoptamus, ut doctrina s. Thomae Aquinatis in discipulorum animos insinuetur eiusque prae ceteris soliditas atque excellentia in per- spicuo ponatur. 1 Item monemus, ut in seminario Nostro sic omnino tradantur divinae litterae, quemadmodum et ipsius gravi- tas disciplinae et lemporum necessilas admoneat. 2 Prae- terea, cum apostolicum sacrae praedicationis ministerium utpote christiano populo, his praesertim temporibus recte instituendo tantopere sit necessarium, a alumni, quo melius eloquentiae sacrae praecepta non solum memoria, sed usu etiam et exercitatione teneant, in seminario iam ad munus praedicandi verbum divinum sedulo informentur ac praeparentur. Porro ad sacrae theologiae candidatos in exarandis dissertationibus de variis scientiarum disci- plinis excolendos erigitur sic dictum semmarium scien¬ tiarum, de quo agitur in subsecuto capite XLV. 3. Quum vero magna scientia sine sanctis moribus ad destructionem potius quam ad aedificationem proficiat, maximo quo possunt studio curent superiores seminarii, ut alumni, dum progressus in sacris scientiis faciant, 1 Encycl. de colenda s. Thomae philosophia, de die 4. Aug. 1879. Ss. Domini nostri Leonis XIII. allocutiones etc. Typis Soc. s. Augustini. Brugis et Insulis, 1887. Tom. I. pag. 107. — ” Litt. enycl. De studio sacrae Scripturae. Op. cit. Tom. V. pag. 209. — 3 Instructio ad Ordinarios ac Superiores regulares Italiae de sacra praedicatione. Roma, dalla Segreteria della S. Con- gregazione de’ Vescovi e Regolari, li 31. Luglio 1894. Kirchl. Verordnungsblatt fiir die Diocese Lavant 1896, Nr. VIII. Pag. 1 sqq. —K 431 *— firma etiam et solida vitae spiritualis fundamenta iaciant, et de virtute in virtutem progrediantur. Quid enim pro- derit, si quis in docendo et disputando sollers et peritus, in concionando disertus evadat, nondum tamen se suas- que cupiditates perdomare didicerit; si scientia excellat, pietate vero, humilitate, obedientia, modestia, castimonia caeterisque virlutibus non praestel? Magna qnidem est Ecclesiae militantis necessitas; multi sane parvuli panem petunt salutaris doctrinae, et non est qui frangeret eis; multae regiones albae sunt ad messem, sed messores non habent: minus tamen infortnnium est, oves Christiani gregis farne interire, quam per lupos, pastorum veste indutos, disperdi et mactari. »Melius proiecto est, monet Benedictus Pp. XIV., 1 pauciores haberi ministros, sed probos, sed idoneos atque utiles, quam plures, qui in aedificationem corporis Christi, quod est Ecclesia, nequa- quam sint valituri.« Moribus igitur alumnorum superiores sedulo invi- gilent; indoiem cuiusque exquirant, quo aptius et facilius regant; statuta accurate observanda curent. Leni imperio, patrum more magis quam dominorum, omnia moderentur. lis, qui non tam malitia, quam inlirmitate labuntur, animum addant, eos blandis cohortationibus erigant, monitis consiliisque confirment. Dyscolos autem et disci- plinae osores, ut ad meliorem frugem se recipiant, salu- taribus poenis coerceant; quodsi nullo modo corrigendos, aut aliis exitio futuros praevideant, sine mora expelli curent. Nulli demum labori, nulli sollicitudini parcant, pro certo habentes, se, officio suo bene functos, maximo apud Deum in honore oiim habendos, maximo praemio donandos esse. Qui ad iustitiam erudiunt multos, ful- gebunt sicut stellae in perpetuas aeternitates. (Dan. 12,3). Impense autem exoptamus, quatenus et alumni, absoluto studio theologico curam animarum suscepturi, exercitia pietatis, in seminario consueta, assidue foveant; qua- propter volumus, ut ex annuis proventibus fundationis, 1 Eccycl. „Ubi primum“ ddo. 3. Dec. 1740. Bullar. Bened. Pp. XIV. Romae, 1746. Tom. I. pg. 5. § 1. •+: 432 nnper a Nobis factae 1 emantur et neosacerdotibus distri- buantur libri ascetici, qui illis ad manus sint in per- agenda quotidiana meditatione. 4. Experientia contestante saepius evenit, ut alumni unius seminarii in aliud migreni, sive quia ad ministe- rium haud idonei iudicantur, sive disciplinae severioris fuga, sive tandem ex animi inconstantia et levitate. Prae- cipimus igitur, ut nemo huiusmodi in posterum in semi- narium admittatur, nisi secum afferat litteras testimoni- ales ab Episcopo et superioribus seminarii, ex quo re- cens egressus est. 5. Quum clericos, in sortem Domini vocatos, sic omnino deceat vitam moresque suos componere, ut habitu, gestu, incessu, sermone aliisque omnibus rebus nil nisi gfave, moderatum et religione plenum prae se ferant, ut eorum actiones cunctis afferant venerationem ex iisque reliqui sumant, quod imitentur 2 , alumni etiam tempore feriarum, dum in domo paterna commorantur, vitam et moreš accurate ad normam ecclesiasticae disciplinae accomodent, ut eorum pietas et morum inte- gritas cunctis innotescat, et ab omnibus abstineant, quae populo christiano offendiculo esse possint. Quapropter parochos in Christo lesu obsecramus et paterne ad- hortamur, ut vitae el moribus clericorum intra lines parochiae suae degentium invigilent et praeterlapso feriarum tempore litteras testimoniales desuper Nobis media directione exhibeant. 6. Ipsi quoque sacerdotes, in cura animarum consti- tuti, propriae perfectioni diligenter incumbant atque alumnis exemplo sanctitatis praelucere studeant, vivam in semetipsis vitae clericalis regulam exhibentes, nec sinentes umquam indiscretis carpi seminarium oblocu- tionibus, aut eius cum disciplinam tum pios usus sinistre iudicari et vilipendi. 1 Litteris datis die 23. lan. 1898. — ‘‘ Concil. Trid. Sess. XXII. cap. 1. de reform. —K 433 >f- Sic, fralres charissimi, nos omnes collatis viribus et unanimi conata adlaboremus oportet, quatenus alumni ad scientiam ac pietatem et disciplinam ecclesiasticam informentur, ut prodeant ex seminario sacerdotes sancti 1 , in lege Domini voluntatem habentes et perfecti homines Dei , ad omne opus bornim instructi. (TI. Tim. 3, 17). Caput XLV. De seminario scientiarnm. n susceptione muneris Nostri episcopalis commo- nuimus Clerum Lavantinum hisce verbis; »»Omniaad Deigloriam hominumque salutem! Sacerdos, qui glorificationi divini nominis vere studet, neque studium propriae et pi’oximi aeternae beatitudinis negliget, sed illam fovebit multifariam. 1 Litterae, quibus priori pagina suh nota 1. memorata fundatio distri- buendi libros asceticos inter neomystas instituta est, huius sunt tenoris: Kr. 4/Praes. Widmungs-Urkunde zur Bttcherstiftung fiir die in die Seelsorge eintretenden Alumnen des IV. Jahr- ganges der Theologie in Marhurg. Die Erfahrung lehrt, dass das Gebet, insbesondere das betraclitende Gebet, fiir den Priester eines der kržiftigsten und heilsamsten Mittel ist, um den -vvahrhaft priesterlichen Geist zu bewahren und zu nahren. Nam rneditatio est, quae mentem purificat, regit aflectus, dirigit actus, corrigit excessus, com- ponit moreš, vitam honestat et ordinat. (S. Bernadus de consider. lib. I. cap. 7). Nach dem Auspruche des grossen Geisteslebrers Gerson ist es ohne das betrachtende Gebet kaum moglich, im geistlichen Leben Fortschritte zu machen. Absque meditationis exercitio nullus, secluso miraculo Dei speciali, ad rec- tissimam religionis christianae normam pertingit. Darum ist es Mein sehnlichster Wunsch, dass die in die Seelsorge eintretenden Priester die Ubung des betraehtenden Gebetes sich zur be- standigen Lebensregel machen. Um ihnen hiezu behilflich zu sein, iibergebe Ich, endesgefertigter Fiirstbischof von Lavant, kraft dieser Urkunde dem hocb- vviirdigsten fiirstb. Lavanter Consistorium die vineulierte steuerfreie 4% oster- reichische Staats-Rente-Obligation Nr. 26285 de dato Wien, 1. September 1897 tiber 4000 Kronen mit der Widmung, dass dieser von Mir erlegte Geldbetrag fiir alle Zeit als Stiftungs-Capital fruchtbringend angelegt bleibe, die davon entfallenden jahrlicben Interessen aber der bierortigen hochwixrdigen fiirstb. Priester-Seminars-Direction ausgefolgt und von derselben zur Anschaffung eines guten, kirchlich approbierten Betrachtungsbuches (wie z. B. Cbaignon S. J., Be- trachtungen fiir Priester) fiir jeden aus dem IV. Jahrgange des hiesigen fiirstb. Lavanter Priesterseminars in die Seelsorge eintretenden Alumnus verwendet werden. An einer geeigneten Stelle des Betrachtungsbuches wolle die hocbwiirdige Priesterseminars-Vorstehung jederzeit einen kurzen Auszug aus dieser Meiner 'VVidmungs-Urkunde verzeicbnen. 28 —K 434 !*- Ante omnia fovebit istam scientia. Aufer solis splen- dorem et aufer sacerdotis scientiam, quid proderunt ? Quia tu scientiam repulisti, repellam te , ne sacerdotio fungaris mihi; et (quia) oblitus es legis Dei tui, obliviscar tui et Ego , dicit Dominus per os Oseae (4, 6). Peritus sit oportet clericus in scientia potissimum quidem sacra, sed versatus sit necesse est etiam in profana pro aevi nostri indigentia, ut fide dignus dux esse possit sui gregis neque coecus ducat coecum. Legamus orani die in Libro sacerdotali, quo titulo ab Episcopo virtutum sancto Am- brosio condecoratur sacra Scriptura. Attende leetioni, tum Timotheum tum nos adhortatur gentium apostolus. (I. Tim. 4, 13). Et alibi magister eidem discipulo inter- pretatur sacrarum litterarum utilitatem, scribens: Mali homines et seductores projicient in peius, errantes et in errorem mittentes. Tu vero permane in Us, quae didi- cisti . . . quia ab infantia sacras litteras nosti, quae te possunt instruere ad salutem per fidem, quae est in Chrišto lesu. Omnis scriptura. divinitus inspirata utilis est ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum , ad erudiendum in iustitia, ut perfectus sit homo Dei , ad omne opus bonum instructus. (II. Tim 3, 13—17). Hinc non miror, quod Bibliorum doctor, divus Hieronymus, admo- nuerit Nepotianum clericum: »Tu quidem divinas saepius HiefUr soli jeder der Betlieiligten verpfliehtet sein, eine stille heil. Messe zu celebrieren fiir Mein Seelenheil und filr die gottlicbe Berufung frommer, gelehrter und seeleneifriger Priester in den Weinberg der Lavanter Diocese. Mogen doch alle Priester der von Gott mit so vielen Naturschonheiten ausgestatteten und von einem so tiefglaubigen und herzensfrommen Volke be- wohoten Lavanter Diocese Manner des Gebetes, der Betrachtung und des theolo- gischen Studiums sein und bleibenl Eos tantum et re et nomine clericos reputamus, qui legem Dei die noctuque meditantur, ac vitam agunt sacerdotalem dignani. (Synod. Colon. an. 153t>). Studeant sacerdotes quam maxime vitam moresque instituere iuxta decreta ecclesiastica desuper lata, atque seientiae studio assidue vacare. Tali enim modo facillime tollent. de medio errores aevo nostro tam late diffusos, illam nempe in eis, quae ad religionem et pietatem pertinent, exitialem indifferentiam et in Clerum ipsum resque sacras inverecundum contemptum. (Gesta et statuta Synodi dioec. Lavant. anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 326). Urkund dessenMeine eigenhandige Namensfertigung mitsammt Sigillierung. Marburg, am Feste der heiligen Familie von Nazareth: Jesus, Maria und Josef, den 23. Janner 1898. Dr. Michael Napotnik, Fiirstbischof von Lavant. ---K 435 >*■ scripturas lege, immo nunquam de manibus tuis sacra lectio deponatur;» et Eustochium: »Tenenti codicem somnus obrepat el cadentem faciem pagina sancta sus- cipiat«. Quid convertit maximum ecclesiae Africanae ingenium s. Augustinum ? Scripturarum scripturae lectio. (Confess. lib. 8). Vivus est enim sermo Dei et efjicax et penetrabilior omni gladio ancipiti et pertingens usque ad ■divisionem animae ac spiritus, compagum quoque ac medullarum et discretor cogitationum et intentionum ■cordis. (Hebr. 4, 12). Asi valde aestimanda sunt et reliqua omnia studia theologica. Frequenter repetenda Theologia dogmatica et moralis, ne lluxu lemporis et continuis occupationibus ipsa theologica principia excidant memoria. Ignorantia in sacerdotibus mater est omnium errorum, qui in eccle- sia oriuntur, animadvertit Concilium Toletanum IV. Absit, ut in ter sacerdotes Lavantinos inveniantur, qui tremen- dum Dei iudicium erxercent, nec cogitant de comparanda šibi idonea doctrina et ita animas immortales in aeter- num perdunt sua ignorantia. Studendum est porro hi- storiae ecclesiasticae et iuri canonico et philosophiae christianae, ut argui possint hostes Ecclesiae, quippe qui nunquam desistunt blasphemare, quod ignorant. Sedulo incumbe studiis sacris. Non te pudeat addiscere, quamvis provectioris forsan sis aetatis. »Ad discendum, quod opus est, adnotat s. Augustinus in epistola 116. nulla mihi aetas sera videri polest. Quia etsi senes magis deceat docere quam discere, magis tamen decet discere quam ignorare.« O quam felices sacerdotes, qui lectionem bonam, statui clericali consonam, gustare norunt! »In omnibus requiem quaesivi, aiebat Thomas a Kempis, et nusquam inveni nisi in angulo cum libro.« Verissime! Bonus liber est amicus bonus et sincerus atque dux fidelis in via vitae. Ut autem libros graves gustemus et sacros, requiritur, ut abstineamus ab omni lectione frivola profanaque, immo nonnisi sobrie delibemus diaria puhlica, f- postulant. Profectus spiritualis non datur nisi ex lectione sacra et ex meditatione de talibus perlectis instituta.«« Alumnos seminarii Lavantini sic exhortati sumus: »Salvi tandem demum sitis et Vos, charissimi alumni seminarii clericalis, spes et spectatio mea tutura! Obtestor Vos, nt tum scientiam sacram adametis tum ascesim intucatam. Nih.il fere pulchrius nilque honestius cogitari in adolescentia potest, quam iuncta cum pietate doctrinae et literarum laus.« 1 Utilissima sacris scientiis exc,olendis admonitio in sequenti continetur synodali capite: »Sacerdotes nostros obsecramus et monemus ipsisque iniungimus, ut quotidie in scientia theologica . . . progrediantur.« 2 Ad mentem allegatorum verborum Nostrorum necnon respectu habito ad epistolam: »Susceptum a Nobis« die 7. Martii 1894 a Sanctissimo Patre nostro Leone P. P. XIII. data ad Cardinalem Goossens, archiepiscopum Me- chlinensem, in seminario clericorum dioecesis Lavantinae institutum singulare die 17. Novembris 1899 erectum est, doctrinae philosophicae Aquinatis ampliori ratione scriptis pertractandae. Institutum hoc die 8. Februarii 1900, Nr. 518 obtinuit approbationem pr.-ep. ordinariatus Lavantini. Instrumentum desuper conscriptum sonat: An den hochwiirdigen Herrn Dr. Josef Pajek, prov. Theologie-Professor in Marburg. Mit Bezugnahme auf die Unterbreitungen vom 31. December 1899 und vom 11. und 20. Janner 1900 wird mitgetheilt, dass das fiirstb. Ordinariat die anher iibermittelten Beweise der \vissenschaftlichen Bethatigung der Herren Studierenden der Theologie mit grosser Freude begriisst und den sammt den angeschlossenen 17 Elaboraten riickfolgenden Entwurf des »Seminarium scientiarum dioecesis Lavantinae« sehr gerne approbiert hat. 1 Litterae pastorales ad Clerum Lavantinum directae die 25. Dec.. 1889. — a Gesta et statuta Syn. dioec. aimo 1890 celebratae. llarburgi 1897. pag. 345- —K 437 H~ Solche Bestrebungen sind recht geeignet, die Schaffensfreudigkeit der Herren Theologen anzuregen und zu fordern, und ihnen in der heiligen VVissenschaft einen kraftigen Riickhalt zu sichern. Indem Ihnen, Herr Professor, fiir die weise An- leitung der Theologie-Studierenden zur ernsten litera- rischen Thatigkeit auf dem weiten Gebiete der katho- lischen Wissenschalt der geburende oberhirtliche Dank ausgesprochen wird, werden Sie zugleich ermachtigt, lhren strebsamen Horern fiir deren literarische Be- thatigung die verdiente belobende Anerkennung aus- zusprechen und sie dadurcb zur Fortsetzung derselben einzuladen. Auch wird dafur Sorge zu tragen sein, dass die gedachte Anleitung in der III. Lavanter Dioecesansvnode ihre Berucksichtigung findet. F ii r s t b. L a v a n t e r O r d i n a r i a t z u M a r b u r g, am 8. Februar 1900. t Michael, Fiirstbischof. Institutum istud peraptum erit dioecesi subsidium, ex quo non clerici modo, sed complures etiam alii in omni disciplinarum munerumque curriculo, solidas repor- tabunt utilitates. Philosophia sancti Thomae caeteris doctrinis ipsisque bonis artibus sic nata est, ut eis tanquam moderatrix sapientia praesidii plurimum et incorrupti iudicii et utilis prudentiae afferre possit. Hanc ob causam ad fruclus habendos exquisitioris doctrinae praescripta quae- dam posita sunt, ut doctrina Aquinatis in disciplinas quoque physicas et naturales, in eaque studia, quae vocantur socialia, vi sua copiose influeret, eisdemque communiret viam ad multiplicem cavendum aetatis erro- rem, tum ad veritatis progressionem certius consectandam. Sic progrediendo obedientiam exhibebimus Sanctis- simo Patri Leoni XIII., monenti: »Quos (restitutores doc¬ trinae s. Thomae Aquinatis) cum laudamus vehementer, —K 438 tum hortamur, ut in suscepto consilio permaneant; re- liquos vero omnes . . . monemus, nihil Nobis esse antiquius et optabilius, quam ut sapientiae rivos puris- simos ex angelico Doctore iugi et praedivite vena dima- nantes, studiosae iuventuti large. copioseque universi praebeatis. Quae autem faciunt, ut magno id studio velimus, plura sunt. Princi pio quidem, cum in hac tem- pestate nostra machinationibus et astu fallacis cuiusdam sapientiae Christiana fides oppugnari soleat, cuncti ado- lescentes, sed ii nominatim, qui in Ecclesiae spem succrescunt, pollenti ac robusto doctrinae pabulo ob eam causam enutriendi sunt, ut viribus validi, et copioso armorum apparatu instructi, mature assuescant causam religionis fortiter et sapienter agere.« 1 Hortamur ergo admodum reverendos dominos pro- fessores sanctae theologiae, ut praesertim in philosophia,. dein autem etiam in dogmatica generali ac speciali, in exegesi biblica, in theologia morali, historia ecclesiastica, in iure canonico, disciplina paedagogica et catechetica, porro in arte Christiana proponant singulis annis quasdam quae- stiones scripto ab alumnis exarandas, suppeditantes illis litteraria adminicula, tum quae habentur in bibliotheca seminarii clericorum, nec non e bibliothecis c. r. uni- versitatum, quae mediante directione pr. - ep. seminarii paratae sunt ad transmittendos libros necessarios. Immo ipsa c. r. aulica bibliotheca Vindobonensis iuxta statutum revisum initio anni 1901 eadem via transmittit libros suos praesertim etiam ad seminaria scientiarum sublevanda. 2 Si alicui clerico magis placet aliud thema, de quo tractare in desiderio habet, proponat illud professori istius disciplinae, ad approbationem obtinendam. ' Epist. encycl. „Aeterni Patris“ Leonis P. P. XIII. de die 4. Augusti 1879, de colenda s. Thomae philosophia. — 2 § 2 statuti c. r. aulicae biblio- thecae sonat: „Gegen eigenhandige Unterschrift auf den Ausleihscheinen konnen die nachbenannten Personen unter der Bedingung Werke. aus der k. k. Hof- bibliothek entlehnen, dass durch Aufdrtickung des Amtsstempels oder durch Unterschrift des Amtsvorstaudes die Mithaftung der betreffenden Behbrde nach- gewiesen werde: Alle activen Staatsbeamten, die Functionare der kirchlichen Behorden und Anstalten, die Mitglieder der Institute und Seminare an Hoch- schulen.“ —K, 439 »- Singula scripta non sint nimis ampla et ordinarie non extendantur ultra decem paginas in folio dimidiato. Opere completo refert professor scriptumin elenchosuo, apposito tempore receptionis, ac perlegit illud diligenter, notans mendas inelencho praedicto. Dein tradit opus alteri clerico apto ad inquisitionem criticam,scripto conficiendam. Statuto die conveniunt sodales seminarii scientiarum, quibus praelegitur crisis eum indictione argumenti, de quo agitur. Perfecta leclione concedit professor singulis hoc petentibus occasionem pro animadversionibus faciendis. Exaratori operiš item conceditur tempus ad defensionem peragendam. Hanc apologiam sequitur re- plicatio critici et reconciliatio professoris. Disputatione perfecta traditur tractatus cum critica inquisitione professori ad repositionem in archivio seminarii scientiarum procurandam. Labia sacerdotis custodient scientiam, et legem re- quirent ex ore eius, quia angelus Domini exercituum est. (Malach. 2, 7). -- Caput XLVI. De seminario dioecesano minori. eus, qui de vivis et electis lapidibus maiestati suae Ecclesiam aedificat, ministros etiam, quibus in ea uti dignatur, ab aeterno šibi elegit eosque in tempore suo usui praeparandos curat. Unde Moysen legi- mus, ex undis Nili fluvii mirabiliter ereptum (Exod. 2, 3 sqq) atque in aula Pharaonis educatum (ibid. 2, 10), e rubo divinum mandatum accepisse populi israelitici ex Aegypto in terrcim, quae fluit lacte et melle (Exod. 3, 2 sqq), perducendi, ut sequester et medius esset inter Dominum et eundem populum. (Deut. 5, 5). Non alia etiam ratione magnificatus est puer Samuel apud Do¬ minum (I. Regg. 2, 21), nisi ut jidelis propheta esset Domini (ibid. 3, 20) et iudicaret Israelem cunctis diebus —K 440 >*-- vitae suae (ibid. 7, 15). Ioannes quoque propheta Altis- simi vocatus est, ut praeiret ante faciem Domini parare vias eius (Luc. 1, 76) et testimonium perliiberet de lu- mine. (Ioan. 1, 8). Ipse porro Christus, ubi primum puhlice docendi munere fungi coepit, discipulos šibi ascivit, qui apud eum manserunt. (Ioan. 1, 30). Ut vero ad sua munera praepararentur, saepe misit illos binos ante faciem suam in omnem civitatem et locum, quo erat ipse venturus (Luc. 10, 1), et elegit duodecim ex ipsis, quos et apostolos vocavit (Luc. 6, 13), hoc praecipue consilio duclus, ut eos mitteret praedicare. (Marc. 3, 14). Neque effectus deerat; Christus namque, quum opus redemptionis im- plevisset, assumptus est in coelum et sedet a dextris Dei. lili autem profecti praedicaverunt ubique, Domino coope- rante et sermonem confirmante, sequentibus signis. (Marc. 16, 20). Magistrum bonum fidi discipuli sequebantur. Neque enim alium beatus Petrus in proditoris locum eligendum mandavit, nisi ex illis, qui cum Christi discipulis essent congregati in omni tempore, quo inter eos intravisset et exiisset, a baptismo Ioannis usque in diem, qua ab eis assumptus esset. (Act. ap. 1, 21). Divus quoque Paulus suum Timotheum sic hortatur: Quae audisti a me per multos testes, haec commenda jidelibus hominibus, qui idonei erunt et alios docere. (II. Tim. 2, 2). Qua in re Christi et apostolorum vestigia Episcopi, concilia, summi Pontifices ab ipsis Ecclesiae cunis pre- munt et multam semper curam gerunt, ut instituta adsint et scholae, in quibus pueri atque adolescentes, a terrenis curis paternae domus et mundi strepitu. oblectamentis et scandalis remoti, religiose educentur congruisque imbuantur disciplinis. 1 Haec tamen instituta diversis temporum et locorum adiunctis specie quoque diversa apparent neque in ea, quae concilio Tridentino 2 prae- 1 Concilium provinc. Ravennatis (an. 1885), part. 4, cap. 6. — Coli. Lae. toni. 6, col. 200. — ’ Sess. XXIII. cap. 18. de reform. —K 441 >*— scribitur, forma ubique existunt, sed pleraeque dioeceses duo seminaria, minus et maius, habent et haec cleri- corum, illa puerorum seminaria vocantur. Nostram quod aftinet dioecesim, puerorum semina- rium, ut alias 1 innuimus, Celeiae anno 1853 et Marburgi anno 1861 constitutum est atque Kal. Maiis anno 1878 Marburgi, utrumque coniunctum, novas aedes accepit. Hae dein, anno 1893 auctae, octoginta alumnos excipiunt et, nisi fallimur, plures etiam paucis post annis excipere poterunt. Media enim, quibus alumni sustentantur, in dies augentur, quum Clerus Noster, seminarii zelo per- culsus, et in teslamentis illud haeredem constituat et inter vivos etiam in eo stipendia condat. Quod quum Nos grato semper animo exceperimus, nobilem simul se¬ minarii finem et Ecclesiae ac reipublicae proficuum pro- moturi, octo coronarum millia exsolvimus, 2 quo adamantini 1 Cfr. Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Tit. IV. cap. 23. pag. 393 sqq. 2 Litterae desuper emanatae sonant, ut sequitur: Nr. 5jPraes. Widmungs-Urkunde. Das hochbeilige Concil von Trient verordnet im 18. Capitel der 23. Sitzung von der Besserung, dass die Bischofe gelialfen sein soilen, eine be- stimmte AnzahI Knaben aus ihrer Stadt und Diocese in einem zu diesem Zwecke zu errichtenden Collegium zu ernahren und religids zu erziehen. Und Papst Gregor XVI. befahl in seinem Rundscbreiben vom 8. December 1840 den Bisehofen : omnem impendere industriam, quo sacrae militiae tirones a teneris annis in ecclesiastica seminaria recipiantur, atque ibi tamquam novellae plantationes succrescentes in circuitu tabernaculi Domini ad vitae innocentiam, religionem, modestiam et ecclesiasticum spiritum conformentur. In \villigem Gehorsam gegen diese weisheitsvolle Anordnung der heiligen Kirche und zur frommen Erinnerung an das diamantene Priester- (am 1. Janner 1898) und an das zwanzigjahrige Pontificate-.Jubilaum (am 20. Februar 1898) des glorreich regierenden hi. Vaters Papstes Leo XIII., wie auch zum freudigen Gedachtnisse an das goldene Regierungs-Jubilaum (am 2. December 1898) Seiner Apostolischen Majestat unseves vielgeliebten Kaisers Franz Joseph I. tibergebe Icb endesgeferiigter Filrstbischof von Lavant hiemit dem hoch- vsrftrdigsten fiirstl). Lavanter Consistorium fiir einen Freiplatz im fiirstb. Knaben- seminare Maximilianum-Victorinum zu Marburg die vinculierte steuerfreie 4“/o osterreichische Staats-Rente-Obligation Nr. 26,286 de dato Wien, am 1. Sep¬ tember 1897 iiher 8000 Kronen mit der Widmungund Bestimmung, dass dieser erlegte Geldbetrag als Stiftungs-Capital behandelt, und von den hievon ent- fallenden jiihrlicben Interessen ein Zogling im obgeuannten fiirstb. Lavanter Knabenseminare erhalten werde. Der etwaige Uberscliuss kommt dem ganzen Seminare zugute. Zum Genusse dieses Stiftungsplatzes sind berufen: 1. vor allen fleissige und gutgesittete Gymnasial-Studierende aus Meiner Verwandtschaft; —-K: 442 )4~ ut aiunt iubilaei presbyteratus Suae Sanctitatis Leonis P. P. XIII. ac aurei iubilaei imperii Suae Maiestatis Francisci Iosephi I., imperatoris augustissimi et regis apostolici, perennis in seminario memoria habeatur. Ut autem alumni in vera pietate excolerentur et ad virtutes, clericali statui adeo necessarias, in dies magis promoverentur, seminarium reetore addito spirituali auxi- mus, cuius opera fore speramus, ut alumni in timore Domini et ecclesiastica disciplina sancte religioseque 2. in deren Ermangelung brave Studierende aus Meiner Geburtspfarre Oonobiz; 3. endlich bediirftige und vvttrdige Studierende an den Gymnasien zu Cilli, Marburg und Pettau, welche gebiirtige Lavanter Diocesanen sind. Solite das fiirstb. Knabenseminar im Laufe der Zeit ein Privatgymna- sium erhalten, so sind nur Studierende an dieser Hauslekranstalt zum Genusse des Stiftungsplatzes berechtigt. Solite der Freiplatz zeitweilig unbesetzt bleiben, was zwar niclit leicht eintreffen vvird, so sind die entfallenden Interessen zur Erhohung des Stiftungs- Capitales zu venvenden und frucbtbringend anzulegen. Fur den Fali der Aufhebung des fiirstb. Knabenseminares ist der je- vveilige kochwiirdigste Furstbischof von Lavant berechtigt, mit dem vorhandenen Stiftungs-Capitale zu verfiigen und dasselbe nach seinem Ermessen zu wohl- thatigen Diocesan-Zvveclcen zu vervvenden. Der Nutzniesser des Stiftungsplatzes moge fur Mein Seelenheil beten und Priester geworden, eine stille heilige Messe dafiir Gott dem Herrn aufopfern. Zudem wolle die hochwiirdige fiirstb. Knabenseminars-Vorstehung Sorge tragen, dass alljahrlich am Feste des heil. Erzengels Michael den 29. Sep¬ tember eine heilige Messe in der Hauskapelle des Institutes gelesen werde fur Mein Seelenheil und in der Intention, dass unter dem Schutze und auf die machtige Fiirsprache des heil. Michael, des Schutzengels der heil. Kirche, das fiirstb. Knabenseminar stets eine gute Pflanzstatte sei fiir den Nachwuchs des Clerus der Lavanter Diocese. Der die heil. Messe am Fieste des heil. Michael celebrierende hochwiirdige Herr Seminars-Rector erhalt das Stipendium von zehn Gulden oder zvvanzig Kronen. Unde ne Seminario quid, qui praesunt, unquam negligant, quo alumni et ad Dei amorem et ad profectus spiritualis desiderium efformentur, illi eo adnitantur, ut adolescentes šibi commissi non externa tantum disciplina con- tineantur, vel quasdam tantummodo habilitates clericali statui proprias acquirant, sed id totis viribus agent, ut ad pietatem veram studiumque gloriae divinae et salutis animarum accendantur; ut spiritum abnegationis, vocationi eccleoiasticae suapte natura congruentem, pectore concipiant et in solidis virtutibus quotidie magis adolescant. (Gesta et statuta Synod. dioec. Lav. anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 396). Urkund dessen Meine Namensfertigung mitsammt Sigillierung. Marburg, am Feete der heil. Familie von Nazareth, den 23. Janner 1898. Dr. Michael Napotnik, Furstbischof. —K 443 >f- educentur. 1 Hac enim ratione exemplum ernnt fidelium in verbo , in conversatione et charitate, in fide, in casti- tate. (I. Tim. 4, 12). Praeter ea, quae aderant, statuta seminarii sollerter revidenda curavimus et novas normas, directioni eiusdem observandas, condidimus neque generatim quidquam praetermisimus, quo hoc dioecesis Nostrae decus ac sollicitudinis Nostrae pupillam, quo meliori modo possu- mus, in tuto collocaverimns. Eadem de causa Synodo Nostrae ea examini subiicienda proposuimus atque Clero Nostro typis modo excusa tradimus. Statuta seminarii puerorum Maximiliani-Victorini. I. Artieulus. De fine seminarii. § 1. Seminarium puerorum dioecesis Lavantinae ecclesiastica institutio est, in qua e praescripto Concilii Tridentini (sess. XXIII. cap. 18. de reform.) pueri et adolescentes, qui bonis litteris vacant, suscipiuntur et aluntur, ut a iuvenili aetate in sanctae Ecclesiae špiritu ad statum sacerdotalem educentur. II. Artieulus. De exercenda pietate. § 2. Alumni sub praesidio beatae Mariae Virginis et Deiparae, cui sacellum instituti dedicatum est, et s. s. martyruin Maximiliani, Episcopi Laureacensis, et Victorini, Episcopi Petoviensis, constituti sunt. § 3. Alumni venerantur sanctissimam Deigenitricem ceu patronam šibi electam, quippe quae eis e mente s. Ecclesiae clamet: Qui me invenerit , inveniet vitam et hauriet salutem a Domino. (Prov. 8, 35). S. Maximilianus, Episcopus et martyr, alumnis exemplar sit zeli gloriae Dei, uti s. Victorinus, Episcopus et martyr, fidei roboris et operae in scientiis, quo gene- 1 Cone. prov. Venet. (an. 1859) part. 2, cap. 16. — Coli. Lac. tom. 6, col. 311. —H 444 *- ratim Christi fideles, speciatim vero sacerdotes, quorum munere alumni aliquando functuri sunt, magnopere in- digent. Festum immaculatae Conceptionis beatae Mariae Virginis, s. s. Episcoporum et martvrum Maximiliani et Victorini quolibet anrio in sacelio sollemniter celebrabitur, illo etiara festo omnes alumni sacramentis poenitentiae et Eucharistiae reficientur. § 4. Omnes alumni communibus pietatis exercitiis quotidie intererunt. Haec maxima e parle in sacelio seminarii peragentur. Praeterea omnes alumni uni sallem piae sodalitati nomen dabunt eiusque officia accurate semper persolvent. In ipso seminario »opus apostolicae orationis« introductum est eique omnes ipso facto ad- scribentur. § 5. Preces matutinae et vespertinae in sacelio, meridianae vero et mensales in refectorio accurate, lente ac devote dicentur. Alumni in tempore curabunt, ut preces, quarum pleraeque 'lingua latina, quae sanctae matris Ecclesiae lingua est, aliae vero linguis vernaculis fient, ediscant earumque sensum intelligant. § 6. Quotidie s. Missae sacrilicium, cui omnes alumni interesse debent, in sacelio celebrabitur. Ante illud preces matutinae dicentur et meditatio habebitur, inter illud vero litaniae ss. Nominis lesu, omnium Sanctorum et Lauretanae, rosarium Mariale, via s. Crucis et alia pietatis officia peragentur, prout in speciali ordine ex- hibentur. Preces matutinae et vespertinae ab alumno, ad hoc constituto, reliquae autem ab alumnis dicentur, qui hebdomadim ordine alphabetico šibi succedunt. Ad augendam augustissimi sacrilicii sollemnitatem, occasione data, cantus alumnorum permittitur, diebus Domitiicis et festivis vero praescribitur. Vespere bora statuta preces vespertinae dicentur et post eas breve temporis spatium particulari examini destinetur eique gravis cura exhibeatur. —K 445 >»— § 7. In communibus devotionis exercitiis alumnus,. qui ad hoc munus eligitur vel ex ordine, supra prae- scripto, destinator, preces lente, distincte ac attente prae- leget, reliqui vero eodem modo et sine strepitu ei respondebunt. § 8. Ut alumni semel saltem in hebdomade piae lectioni incumbant, valde commendatur. Ad eam gene- ratim hi libri apti censentur: Thomae a Kempis de imitatione Christi. s. Francisci Salesii Philotliea et alii, quos directio commendabit. § 9. Alumnis sedulo consulitur et fore firmiter confiditur, ut singuli semel saltem in mense venerabilia poenitentiae et Eucharistiae sacramenta pie suscipiant. Omnes vero illa sacramenta suscipiant: 1. diebus, qui- bus illa discipuli c. r. gymnasii suscipere debent, et praeterea 2. in testo immaculatae Conceptionis beatae Mariae Virginis, 3. inter octavam ss. Nominis lesu, et 4. circa Dominicam pentecostis. Sacra cotifessio et communio in instituto obtinent, quando eas disciplina c. r. gvmnasii non impedit. § 10. Diebus Dominicis et testis, quibus s. officium secundum c. r. gymnasii ordinem beri non solet, omnes alumni in ecclesia cathedrali s. Missae sacrificio et con- cioni intererunt. Tam in communi c. r. gymnasii s. ofticio quam in ecclesia cathedrali, si in hac illi intererunt, exem- plariter et, ut sacerdotii alumnos decet, semper se gerent. § 11. Alumni plurimi aestimabunt in s. Missae sacrilicio et in vesperis ministrare ac generatim officia in sacello peragere, unde ea accurate ac cum aedifica- tione semper exercebunt. Aliqua officia alumnis praemia erunt et propter bonos moreš conferentur. § 12. Post preces vespertinas ad matutinas usque alumni strictum silentium observabunt et universim omni strepitu, quum e sacello exibunt vel illud petent, diligentissime abstinebunt. § 13. Devotionis tempore aliquem visere vel cum aliquo colloqui, sive hoc in seminario sive extra šemi- ■H 446 >r- narium contingit, alurani vetantur, sed omnes, simul atque campanae signura datur, locum devotionis exer- cendae adibunt. III. Artieulus. De alumnorum virtutibus et morum institutione. § 14. Omnibus alumnis speciale officium incumbit, ut virtuti studeant et pietatem foveant, quo magis in dies iuvenilia corda sua in eis crescant et excolantur, Pietatis enim sensus et virtutis exercitium, cui Christi generatim fideles, speciatim vero seminarii alumni adstringuntur, prima necessaria conditio est, ut sacerdotum aliquando dignitate augeri et talium munere rite fungi possint. Ut enim olim a filiis Aaronis, ita nune ab eis Dominus postulat: Sint ergo sancti, quia et ego sanctus sum, Dominus, qui sanctifico eos. (Lev. 21, 8). § 15. Huius sanctificationis fundamentum alumni assiduo exercitio s. Dei timoris iaceant, quippe qui initium sapientiae sit. lilo enim homo perculsus malo abstinet et ad bonum vehementer adigitur et cogitationem atque occasionem peccandi, etiam longiorem, pertimescit idque propter Deum, qui omnia videt et ubique videt et summum bonum omni amore dignus est. Dei porro timor illam etiam conseientiae teneritatem parat, quae nihil negligit, nihil officii, nihil ordinis et attentionis, nihil recti consilii et alaeritatis, qua omnia opera suae cuique conditionis vivificentur et sancti- ficentur oportet. § 16. Alumni maximam curam habebunt tenerae inclinationis, qua ad statum clericalem divinitus vocantur, quo meliori possint modo, in suis visceribus fovendae atque alendae intima communione cum Deo et lesu Christo, unigenito eius Filio, viva fide, lirma spe atque ardenti amore, fideliter Ecclesiae sanctae adhaerentes, quam Dei Filius in terra instituit, cuius ipsi sacerdotes fieri volunt, ferventi orationis studio, placido mundi 447 >t— recessu, ad altaris servitia parati et seminarii amore succensi, in quo ad tantam dignitatem educantur et excoluntur. § 17. Gralitudinis virtute alumni vehementer im- buantur, qnae intimo in corde posita potissimum in illo studio patescit, quo iam modo magnam debi ti partem Deo et benefactoribus assidua diligentia et recto virium intellectualium usu-ac cordis innocentia solvere satagunt. Diligentia namque et laboris amor ad summam intellectus culturam ducunt et utroque in sacerdotali statu opus est, ut Christo Domino in vineam suam vocanti sufficere valeant. Innocentia adolescentis honor est, preiiosissimae eius sunt divitiae et bonos eius moreš veluti pia soror comitatur, quo uti quilibet, ita praesertim clericatus alumnus commendatur et praestantissimo decore afficitur. § 18. Aliud iuventutis decus, quod unicuique alumno inesse oportet, puerilis quidem sensus est, quo eum •omnia petere et aperte nec simulate naevos eliam pate- facere iuvat, quum eos animi vulnera, medicatione in- digentia, esse cognoscat: Os autem, quod mentitur, occidit animam. (Sap. 1, 11). Humilitas denique, quae omnes virtutes includit et conservat, eos docebit, sua se impotentia laborare ideo- que Spiritus sancti gratiae vias parare, qua virtutum aedificium in iuvenilibus animis extruat. § 19. Praepositos suos alumni, quum Dei vices gerant, venerabuntur, quasi patres suos diligent eisque ex animo parebunt, non ad oculum servientes, quasi hominibus placentes, sed ut servi Christi , facientes volun- tatem Dei ex animo, cum bona voluntate servientes , sicut Domino et non sicut hominibus. (Ephes. 6, 6 sq). § 20. Inter se alumni praevenienti charitate agent et fraterna concordia, cum modestia ac in cordis sim- plicitate se excipient; inepto sermone abstinebunt; mo- lestos iocos vitabunt; indecentes gestus non habebunt. Juniores alumni, quos studiis profectiores videbunt, co- militones suos, aetate superiores, ut decet, honore afficient, —K 448 H- eorum monita libenter accipient eosque occasione data decenier salutabunt. Contra vero hi meminerint, omnes ad eadera munia, sancta et nobilissima, educari ac prae- parari, ideoque iilos etiam libenter adiuvabunt, si quando suo auxilio indiguerint, quo ad illa in dies aptiores evadant. Speciales tamen amicitiae, quibus dno solum coniunguntur, quum seminarii fini non conveniant, sus- tineri non poterunt. § 21. Personis status clericalis alumni semper, sive domo, sive extra domum eis ob viam fiunt, decentem reverentiam exhibebunt neque ulli umquam humanitatis officia negabunt. IV. Artieulus. De s t n d i i s. § 22. Studium ac continuus in scientiis profectus ulterior conditio est, quam alumni evitare non possunt, dum digni fieri velint. qui sacerdotum Christi munia aIiquando suscipiant. Labia enim sacerdotis custodient scientiam et legem requirent ex ore eius, quia angelus Domini exercituum est. (Mal. 2, 7). § 23. Alumnis occasio dabitur necessariae scientiae šibi comparandae partim in c. r. gymnasio, cuius publici discipuli sunt, partim domi, ubi ad studia eis et otium et iuvamen praesto est. § 24. Disciplina, ordo atque studia, quae in c. r. gymnasio vigent, etiam ab alumnis seminarii servanda sunt. Studiorum vero ordo et generatim eorum, quae in seminario observabunt, in speciali tabula praescribitur atque stricte et accurate servabitur. § 25. Studii tempore omnes alumni in suis quis- que museis vel si cui opus fuerit, in correpetitoriis erunt, non vero in dormitoriis. In porticis, in area atque in horto studiis vacare non expedit, eis tamen, qui quan- doque tali studio indigebunt, licentiaque digni erunt, pro tempore permitti poterit. § 26. Studiorum horae semper tacita Spiritus s. invocatione incipient, ac brevi etiam oratione finientur. —K 449 !*- Si quis autem vestnim sapientia indiget, postulet a Deo, ‘qui dat omnibus afjiuenter. (Iac. 1, 5). § 27. Studii tempore omnes alumni stricte silebunt et si quem loqui opus fuerit. brevi sermone et submissa voce auxilium expetet. Alta voce stud ere non licet, nisi pro tempore et solis in correpetitoriis. Dum studia liunt, in museis huc illuc incedere nulli permittitur ne- que facile e museis alumni exibunt, ne alios in studiis impediant. Visitationes autem hoc tempore nec excipere nec facere poterunt. § 28. Alumni. qui aliorum studiis auxilio voca- buntur vel aliis praellcientur, omnem operam navabunt, ut suo officio, quo meliori modo possint, sufficiant et quae in suo quisque officio observaverint. rectori sincere deferent, ut quae necessaria fuerint, in tempore providere possit. § 29. Alumnis occasio non negabitur, qua alienas linguas, historiam patriae, cantum, stenographiam artem- que delineandi edoceantur; licentiam tamen prius ad hoc a directione petent et ea, quum obtinuerint, pro virili parte utentur neque disciplinam, cui se addixerint, ullo modo negligent. § 30. Libris, singulis disciplinis praescriptis, alumni utentur, sed aliis, nisi a superioribus suis licentiam ob¬ tinuerint, uti non poterunt neque libros, quos in semi- nario legendos accipient, extraneis mutuabuntur. § 31. Lectiones, ut vocant, extra seminarium aliis dare nulli unquam licet, sed qui otium habuerint, ad studia altius fundanda et latius extendenda eo utentur. § 32. Ad directionem spectat, alumnorum pensa inspicere et recensiones eorundem, quae per prolessores fiunt, experiri. Praeterea alumni ipsi, si quando sive in scriptis, sive in responsis suis deliquerint, directioni hoc in tempore patefacient, ut haec eis mederi possit. § 33. Testimonia cuiusvis semestris alumni, simul atque ea acceperint, rectori afferent, ut in seminarii archivio descripta reponantur et conspectus omnium ad reveren- dissimum consistorium dioecesanum deferatur. 29 —K 450 >s— V. Artieulus. De a 1 u m n o r u m v i c t u. § 34. Alumni victum accipient sanum et sufticien- tem, non tamen luxuriosum. Quum omnes ad eadem sacra officia tendant, omnium etiam idem victus erit neque eis umquam Christiana modestia permittet. ut ali- menta ultra suam conditionem et facultates instituti po- stulent. § 35. Quoad ieiunium et abstinentiam normae dioe- cesanae observabuntur, sed respectus et ad personas ecclesiasticas et ad aetatem alumnorum habebitur. Unde alumni strictioris ieiunii observantiam amplectentur nec diebus, ieiunio sive abstinentia consecratis, in collatiun- cula vespertina carnibus vescentur. 1 § 36. Ad mensas sic se gerent alumni, ut suae valetudini consulant et decorem servent. Quamdiu legitur, lecta attenti sequentur atque lectione finita cum modestia colloquentur, non vero libros secum afferent neque cum famulis disputabunt. In cibis sumendis ordinem stricte servabunt et quae eis apponentur, grati accipientes omni- potentis Dei atque eorum meminerint, quorum beneficio illa šibi praestentur. § 37. Alumnis non permittitur, ut extra epulas cibis utantur vel esculenta aliunde šibi afferenda curent, quum abunde ea sufficiant, quae communis instituti ordo praebet. § 38. Potu modico ad mensam utentur ab eoque cauti abstinebunt, quandocumque aeslu aflicientur, doneč levetur. Omnia inebriamenta eis strenue prohibentur. § 39. Pecunias alumni non retinebunt, sed quum acceperint, ad rectorem deferent, ut eas servet et quum opus fuerit, illis reddat, quo res necessariae emantur. Pecunias porro inter se nec mutuo dabunt nec acci¬ pient, in extrema tamen necessitate ad rectorem recur- rere poterunt, ut quae necessaria tuerint, in quolibet času provideat. 1 Cfr. sehemata indultorum de ieiunio et abstinentia in Kirchl. Ver- ordnungs-Blatt far die Lavanter Diocese, de die 1. Martii 1900. Nr. III. -•K 451 H— VI. Artieulus. De alumnorum amictu. § 40. Alumni vestimenta aiiasque indigentias ipsi šibi comparabunt, consilia tamen, occasione data, a di- rectione petent, ne contra instituti finem agant. Vestimenta alumnorum simplicia, munda ac honesta erunt, qualia eis conveniunt, qui clericatui se dedicaturi sunt. Quare nullus squalidis vel dilaceratis vestibus in- duetur, neque etiam inanem in eis modum ostendet, sed laudatam instituti consuetudinem sequetur. Haec autem postulat, ut vestes universim fusci, pilei vero nigri coloris sint. § 41. Lintea corporalia quavis die Dominica, lecti- calia vero quovis mense mutabuntur et lavanda cura- buntur. Quod ut rite fieri possit, unusquisque sua vesti¬ menta, numero suo signata, in fasciculo iunget, cui tabulam addat, in qua ea accurate inscribet. § 42. Calceamenta alumni ipsi šibi emundabunt, quo 9~ XII. Artieulus. 'De alumnorum feriis. § 65. Quod eas, quas minores scholaram ferias vocant, respicit, ordo huius instituti postulat, ut alumni non nisi in festis Natalium et Resurrectionis Domini ad domesticas aedes redire possint, in reliquis vero feriis parentum vota et specialis directionis licentia requiretur. § 66. Maiores ut vocantur vel feriae aulumnales initium et finem accipiunt cum eis, quas ordo c. r. gym- nasii permittit. Hoc tempore alumni šemi nar ium deserent seque ad suos conferent. Nihilo minus eorum erit a) pietatis officia eo modo, quo in seminario prae- cepta sunt, pro suis quisque circumstantiis fideliter ac devote prosequi; b) diebus Dominicis et festis sacro olficio laudabi- liter interesse, etiam pomeridiano, si opportune fieri potuerit; s. Missae sacrificio etiam per hebdomadem in¬ teresse eis valde commendatur; c) libros pios saepius legere ac de rebus sacris pie meditari; d) semel saltem e. gr. in festo assumptionis beatae Mariae Virginis venerabilia sacramenta suscipere neque e) inertiae, periculoso commercio vel lectioni inep- torum librorum se tradere, sed studia sua prosequi ac mendas in eis corrigere; demum /) simul atque domum advenerint, suis se sacerdo- tibus sistere et in seminarium reversuri, a parocbo de sua agendi ratione testimonium expetere. § 67. In seminarium omnes alumni eo die rever- tentur, qui c. r. gymnasii ordine praescribitur. Singuli vestimenta et lintea, ut consuetudo fert, secum afferent. § 68. Si quae impedimenta intervenerint, quominus alumnus in tempore advenire potuerit, vel si quis eo reverti noluerit, hoc unusquisque directioni deferet, quo de necessariis providere possit. « 456 *— XIII. Artieulus. De alumnis suscipiendis et dimittendis. § 69. Alumni in seminarium non suscipientur, nisi qui legitimo matrimonio in dioecesi Lavantina oriundi, moribus probi, corpore sani, aetate non iusto provecti- ores, studia primae classis c. r. gymnasii cum laude absolverint et sua indole et voluntate spem attulerint, eos ecclesiae Lavantinae sacro ministerio perpetuo se tradituros esse. Quam ob rem eorum parentes vel tutores futurum esse scripto testificabuntur, ut sustentationis sumptus, si filius vel cliens huic seminarii fini propria culpa non suffecerit, seminario refundant. Ipsi etiam admissi ad semi¬ narium puerorum fideiiussionem, in actis Curiae episco- palis deponendam, praestabunt, impensas victus se reddi- turos, quatenus ad statum laicalem redierint. § 70. Alumnus, in seminarium exceptus, in eo remanere poterit, doneč gymnasii studia absolvat et in seminarium clericale suscipiatur. Quod ut fiat, simulatque testimonium maturitatis vel absolutorium acceperint, con- festim et sine mora precibus ad princ.-episc. ordinariatum recurrent. Caeterum singuli in fine alterius semestris, ut šibi in seminario remanere concedatur, scripto rogabunt. § 71. Cuilibet alumno conceditur, ut parentum licentia accepta dimissionem petat; quin etiam ad hoc obligatur, si certo šibi persuaserit, se sacros ordines universim, vel non in dioecesi Lavantina petiturum esse. § 72. Alumnus, qui rationabiliter vocatione cleri- cali caruerit. etiam invitus dimittetur. § 73. Qui studiis non profecerint, vel ex defectu ingenii vel ex inertia, dimittentur; idem accidet, si cuius moreš a probitate defecerint vel instituti ordinem perti- naciter laeserint. Speciatim vero quaelibet, minima quoque, laesio moralitatis quoad sextum decalogi praeceptum punietur subitanea dimissione ex instituto. § 74. In fine primi semestris, si cuius notae quoad moreš et profectus studiorum non suffecerint, dimittetur, —K 457 »- nisi forte e directionis relatione ei Celsissimus Ordina^ rius pepercerit. § 75. In fine alterius semestris vero nota finalis insufficientiae alumnum facultate remanendi in seminario privabit. § 76. Poena inhonestae dimissionis afficietur, qui instituti ordine non contentus, adversus eum pertinax se gerat aliosque adigat, ut eum laedant, vel male de instituti victu ad exteros loquatur aut directioni detrahat. XIV. Artieulus. De specialibus alumnorum officiis. § 77. Specialia alumnis vero officia haec incumbent: a) singulis illa officia vel preces, ad quas litteris fundatorum vel reverendissimi Ordinariatus obligantur; b) natu maioribus, ut bonum exemplum minoribus praebeant in studiis, obedientia at,que instituti ordine observando; c) ingenio praestantioribus, ut eis, qui diffic.ilius studiis vacaverint, auxilia praebeant atque d) omnibus alumnis, ut erga institutum, in quo pie conversati sunt, gratum animum reservent eiusque piam memoriam retineant. § 78. Quae si ad amussim alumni observaverint, ea in illis implebuntur, quae s. apostolus promittit: Quicumque liane regulam secuti fuerint, pax super illos et misericordia (Gal. 6, 16) omnipotentis Dei. Qui diligit disciplinam , diligit scientiam; qui autem odit inerepationes, insipiens est. (Prov. 12, 1). Mandatum lucerna est, et lex lux, et via vitae inerepatio disciplinae. (Prov. 6, 23). Audi consilium et suscipe disciplinam, ut sis sapiens in novissimis tuis. (Prov. 19, 20). Normae directioni in seminario minori servandae. I. Artieulus. De directionis fine et eonstitutione. § 1. In seminario minori finis directionis seminarii. fini respondet ab eoque necessario dependet. Huius vero -M 458 h~ est, pueros adolescentes, ex quo in seminario suscepti sant, alere, ac religiose educare et ecclesiasticis disci- plinis instituere. 1 § 2. Unde qui in hoc instituto directionis partes sustinent, eo operam dabunt, ut alumni victum, ut par est, sanum et sufficientem nanciscantur, pietate augeantur ac studiis promoveanlur, quo ad statum sacerdotalem apti reddantur. § 3. Directio iam sic constituetur, ut rectorem, vice- rectorem, rectorem spiritualem ac pro opportunitate prae- fectum studiorum complectatur. II. Articulus. De directionis iuribus et officiis. § 4. Quum unum seminarium unusque eius fmis sit, directio quoque špiritu una erit ideoque qui ad eam pertinebunt, vires suas quasi iungent, ut alumnis verbo et exemplo suo ad sacrum finem viam monstrent, quo alacres ad eum tendant eoque tuti aliquando potiantur. § 5. Omnes itaque generatim altum seminarii finem pro virili parte promovebunt et consiliis saepius collatis curam gerent, ut salutaris ordo tota domu vigeat, neque ullo modo permittent, ut eum alumni negligant vel ulli olficio suo desint. § 6. Licet vero ad omnes domus eiusque ordinis inspiciendi munus pertineat, speciatim tamen a) rectoris erit, res seminarii administrare, eius iura et olficia repraesentare, eius familiam tractare eiusque universim personis et rebus praeesse; deinde b) vicerectoris erit, rectoris vice fungi, precibus alum- norum, lectioni ac studiis, et exitibus invigilare in hisque eos comitari; tum c) rectoris spiritualis erit, alumnorum devotiones dirigere, meditationes ad modum decreti eis habere, aliaque officia (b) in seminario participare; denique 1 Concil. Trid. sess. XXIII. cap. 18. de reform. -K 459 *- d) praefecti studiorum erit, alumnorum precibus, studiis ac gymnasticis exercitiis invigilare, eoram com- munes exitas comitari (b, c) alque bibliolhecae instituti praeesse. III. Artieulus. De inspiciendi ratione et ordine. § 7. Quum pueri adolescentes, licet dociles sint, facile tamen moveantur nec tam raro accidat, ut aliunde ad mala alliciantur, assidua eis cura adhibenda est, nec um- quam šibi relinquentur, sed continuo quasi sub oculis directionis versabunlur. Quod quo facilius fiat, directio sollicite providebit, ut unus vel duo semper in seminarii aedibus immorentur, inspiciendi munere functuri. § 8. Diligenti ac accuratae inspectioni, ut alumnorum devotio et studia, quibus e statutorum lege vacabunt, ita otia quoque et loca, in quibus pro tempore morabuntur, subiicientur, sensus enim et cogitatio humani cnrdis in mala pr ona suni ah adolescentia. (Gen. 8, 21). § 9. Inspectionis munera variare poterunt, rectori tamen curae erit, ut singuli, ad quos pertinebit, suo offi- cio satisfaciant. IV. Artieulus. De modo monendi et puniendi. § 10. Ordo domus, ut in speciali tabula praescri- bitur, stricte servabitur et si quis ex alumnis eum leviter laeserit, cum prudentia monebitur; si vero hoc ei fre- quentius contigerit, aut si gravius deliquerit, acrius cor- ripietur vel etiam punietur, ut statuta (§§ 57, 72—76) praescribunt. § 11. Poenae iam, ab alumni sumendae, hae erunt: si quis graviter vel etiam puhlice corripietur; exitu, alias licito, prohibebitur; ad ieiunium, levius vel gravius, ad- stringetur, reverendissimo princ.-episc. consistorio cor- rigendus deferetur vel etiam dimittendus proponetur. § 12. Ius monendi, corripiendi ac puniendi ad sin- gulos pertinebit, qui directionis onera ferunt, poenas tamen —-K 460 >f— graviores collatis consiliis ab alumnis sument et in omni¬ bus, ut finis seminarii, ita adolescentium aetatis rationem habebunt. Hoc enim tacientes se ipsi salvos facient et eos, qui eos audient. (I. Tim. 4, 16). Disciplina, si in quo instituto, in seminario maximi ducenda est. Ea enim boni adolescentium moreš custo- diuntur et mali in tempore corriguntur; eorum porro animi ordini assuefiunt eisque virtutum habitus indu- untur, qui tota inde vita non facile deponuntur. Nam adolescens iuxta viam suam incedit, quin etiam, quum senuerit, non recedit ab ea. (Prov. 22, 6). Quare multa prudentia et provida vigilantia superiorum opus est, ut ea in seminario Nostro vigeat disciplina, quae nec nimium rigorem sapiat nec ad perniciosam laxitatem vergal. 1 Quoniam vero arbor bona fruetus bonos facit, mala autem arbor malos fruetus facit (Matth. 7, 17), surama sollertia adhiberi debet, quum pueri in seminarium ex- cipiuntur, ne locum in eo occupent, qui alto seminarii fini suo tempore sufficere vel nolint vel non valeant. Hac in re itaque nulla unquam erit personae acceptio, sed sola vocationis indicia, in pueri indole ac morum integritate eiusque familiae conversatione conspicua, re- spicientur; neque enim mala arbor bonos fruetus facere (Matih. 7. 18) solet, contra vero experientia edocemur, pueros etiam mediocris et tenuis ingenii bene proficere, dum morum integritate et ingenii assiduitate commen- dentur. Quae ut in pueris, qui in seminario aluntur, non solum conserventur, sed in dies etiam augeantur ac promoveantur, Nos superiores ex animo monemus et vehementer desideramus, ne ulli operae suae parcant, sed omnes vires intendant, ut quo plures et meliores Nobis adolescentes, pietate ac scientiis conspicuos, e seminario afferant, ut eos primo mane conducamus operarios in vineam Domini. (Matth. 20, 1). Qui ad iustitiam erudiunt multos, fulgebunt quasi stellae in perpetuas aeternitates. (Dan. 12, 8). 1 Cfr. Cone. prov. Veneti, part. 2, cap. 16. Coli. Lac. tom. 6, col. 313. - : - ^ - -* 461 *- Caput XLVII. De vita et honestate clericorum. ro eminentiore, quo loco positi sunt minislri Ecclesiae, maiorem quoqae ac sanctiorem ab ipsis, quam a fidelibus, morum honestatem iure postulat Ecclesia. Communis, qui sacerclotibus aeque ac caeteris fidelibus propositus est finis, videlicet beatitu- dinis aeternae assequendae, paria eis imponit officia praestanda; at ministerium et verbum r e cone i ti a ti on i s (II. Cor. 5, 18. 19), quod posuit in eis Deus, non modo ampliorem eorum reddit provinciam, sed ilios etiam in sublimiore collocat dignitate. 1 Magna autem sublimitas magnam habere debet cautelam, et honor grandis grandi- ore debet sollicitudine circumvallari. 2 Idcirco Nos, curas praecipuas in eo insumentes, ut clerici, qui militiae coelesti nomina dederunt, ad simili- tudinem aeterni sacerdotis Domini nostri lesu Christi, et secundum illud sacrae seripturae: Sandi estote, quia ego sandus sum (Lev. 11, 44), undequaque sanctitatem sapiant atque spirent: 3 ea, quae iam in Synodo prima Nostra dioecesana 4 sive renovavimus sive decrevimus, iterum contirmamus, obseerantes omnes clericos, ut semper memores sint moniti sancti Pauli apostoli: Exemplum estote fidelium in verbo, in conversatione, in charitate, in jide, in eastitate. (I. Tim. 4, 12). 1. Ministri Dei et Ecclesiae lux sint mundi (Matth. 5, 14), eorumque lux luceat corarn hominibus (Matth. 5, 16), ut eos tum calore virtutum foveant, tum doctrinae splendore illustrent. Quapropter effulgeant omnium vir¬ tutum ornatu, humilitate, mansuetudine, patientia, iustitia, 1 Cone. prav. Coloniense anno 1860. Coli. Lac. tom. 5. col. 376 b. — 2 Auctor traet. de dignit. sacerd. cap. 3. In coli. opp. s. Ambrosii. Migne, Cursus completus patrologiae, tom. 4. col. 571 a. Coli. Lac. tom. 5. col. 429 a. — 3 Cone. Salisburg. XLVI. anno 1569. Constit. XXVII. cap. I. et II. Florianus Dalham, Concilia Salisburgensia. Augustae apud Vindelicos, 1788. pagg. 436, 437. — 4 Gesta et statuta Syn. dioec. anno 1896. Marburgi, 1897. Tit. 3. cap. XIII. pagg. 325 — 344. --K 462 >f- charilate, ac praeserlim summa pietate et scientia exi- mia, neque permittant, ut ulla in parte Dei lucern in ipsis collocatarn propriis tenebris obscurare videantur . 1 Pietatera, sacrarum functionum comitem fidissimam, tenerrime foveant sacerdotes. Hinc paterne hortamur illos, ut praeter alia media, quae iam indicavimus , 2 imprimis divinum officium integrum quotidie sive in ecclesia sive privatim recitent reverenter, distincte ac devote, quo et šibi et christiano populo coelestis gratiae dona a Deo impetrent. et in divinis laudibus persolvendis angelicis choris digne consocientur . 3 Ad sacrum Missae faciendum parent se omni cum diligentia et accedant tlagrantissimi devotione, quia panem coelestem amore calidum obla- turi sunt . 4 Singulari pietatis affectu ferveant in sanctissimum Sacramentum, nec desinant illud frequenter visitare et adorare. Nimiae charitatis, qua dilexit nos Christus Iesus Dominus noster. semper memores, Cordis eius, cui se dedi- caverunt et consecrarunt tum in priori tum in hac Nostra Synodo dioecesana, dulcedine pasci eiusque amore ita ardere studeant, ut ipsius imaginem et similitudinem in se exprimant. Confugiant insuper in tutelam Dei- parae Virginis, quae est mater pulchrae dilectionis ac propterea praesertim mater clericorum, eiusque opem implorare numquam cessent, dulcissimum potentissimum- que eius nomen in corde atque in ore semper habeant 5 Illud autem unusquisque clericus saepe repetat, se non ad inertiam atque ignaviam, sed ad spiritualis et ecclesiasticae militiae labores vocatum esse . 6 Sciat prop¬ terea id in officio suo positum, ut, cum vel in officiis divinis obeundis vel in frequentandis ecclesiis, quod 1 Acta ecclesiae Mediolanensis. Mediolani ex typographia Pontificia sancti Iosephi 1890. tom. II. col. 251 et 909. — ’ Gesta et statuta Syn. dioec. Lav. ut supra pagg. 32t> seqq. — 3 Schema constitutionis Concilii Vaticani: De vita et honestate clericorum. Coli. Lac. tom. 7. col. 659. — 4 Acta Mediolanensia, II. col. 910. — Gesta et statuta Syn. dioec. Lav. ut supra pagg. 276 seqq. — 6 Acta et decreta Concilii plenarii Americae Latinae in Urbe celebrati anno Domini 1899. Romae typis Vaticauis, 1900. pag. 287. — 6 Acta Mediolanensia, II. col. 429. —«< 463 >*— debet, tempus consumpserit, si quid šibi reliquum est, id omne non in otio, neque in desidia, neque in rerum saecularium c.olloquiis profanisque actionibus; sed in divinarum litterarum studiis, et in coelestium rerum contemplationibus et sanctis piisque otficiis traducat. 1 Haec autem clericorum studia et officia, si reli- quorum oculis auribusque obversabuntur, proiecto effi- cient, ut illi glorificantes Patrem, qui in coelis est (Matth. 5, 16), magis etiam vitae exemplis, quam doctrinae prae- ceptis ad imitationem virtutis incitentur. 2 2. Quum vitae coelibis el virginalis castimoniae professio proprium et angelicum sit ordinis sacerdotalis ornamentum, sed onus quoque humanis humeris valde formidandum, primum ac praecipuum clericorum stu- dium in eo versetur oportet, ut coelesti dono meritoque castitatis conspicui candidum, ut ait s. Cyprianus, eccle- siae senatum efficiant, et ab omni illecebra carnis auxi- liante Domino alieni, splendido pudoris exemplo elo- quium Christi comprobent dicentis: Quae impossibilia sunt apud homines , possibilia sunt apud Deum. (Luc. 18, 27). Ad cuius exempli praeconium divinorum ministri dolenda praesertim nostri saeculi perversilate eo magis provocantur, quo maior in dies accrescit tum incredu- lorum turba, qui carnalibus ipsi desideriis mancipati nullius alterius castimoniae fidunt, tum male blandientium copia, qui clericos terrenis concupisCentiis implicare satagunt. ut perfidos mox tanto vehementius impugnare et contemnere queant. 3 Hinc meminerint clerici, ut a teminarum coetu et consuetudine, quantum beri potest, se contineant, 4 !egesque ečclesiasticas desuper latas 5 diligenter servent. Mulieres quaecumque sint et utcumque propinquae, si mala farna vel suspicione laborare coeperint, vel a fide dignis et bonis de incontinentia infamatae sunt, cum his 1 Acta Mediolanensia, II. col. 429, 911. — 2 Acta Mediolanensia, II. col. 251. — 8 Concil. prov. Pragense a. 1860, Tit. I. cap. VII. Coli. Lac. toni. 5. col. 425 b, c. — 4 Cone. Salishurg. anno 1569. Constit. XXVII. cap. 6. Edit. cit. pag. 439 et 440. — 5 Gesta et statuta Syn. dioec. Lav. 1896. pagg. 328—332. —K 464 }*— clerici nequaquam habitent, sed illas continuo dimittant, nec recipiant in domum suam ferninas male nolatas, suspectas vel lapsas . 1 Vitae honestatem cantissime custodientes, non solum a malo, sed ab omni specie mali caveant. Qui enim in hoc genere spernit modica, boni nominis thesauri et ipsius virtutis iacturam facit . 2 Etsi autem castitas servari queat in mulierum consortio, raro tamen bonum nomen retineri poterit . 3 Ab omnibus, ex quibus levissima exoriri possit si- nistrae suspicionis vel scandali occasio, abhorreant cle¬ rici, praesertim a verbis minus honestis, ab omni spe- .cie et periculo mali, a consuetudine cum mulieribus, de quarum pudicitia dubitari iure possit, immo etiam cum caeteris, iis quoque, quae pietatis et modestiae laude non .immerito potiuntur. Multo magis ecclesiastici viri omni diligentia cavebunt domos adire, quae suspicionis prae- bent occasionem. Monemus quoque, ne sacerdotes manum ullius puellae vel etiam pueri apprehendant sub praetextu blandiendi et eos alliciendi aut adducendi ad confessio- nem, vel ad audiendam aut discendam doctrinam chri- stianam . 4 Ab illorum autem tamiliaritate, qui, quod Deus avertat, in vitiorum luto versantur, abstinere omnes iubemus, praecipue eos, qui nondum virtutum, robore muniti, pro- clivius ad vitia prolabuntur . 5 Illud autem non prohibemus, immo obsecramus omnes ecclesiastici ordinis homines, praesertim Decanos, ut quos in vitiis versari animadver- terint, caute et sapienter studeant a peccatis flagitiisque deterrere, et ad virtutem cohortari; eisdemque opem ferre verbis, consiliis, exemplis, atque ita quidem, ut dum illos iuvare conantur, non se eorum familiaritate inquinent . 6 * Cone. Salisburg. XXVIII. anno 1496. Edit. cit. pag. 246 et 247. — Cone. Salisburg. XLIV anno 1549. Edit. cit. pag. 336. — Coli. Lac. tom. 6, col. 50 c, 198 b, 317 b, col. 545 — Coli. Lac. tom. 5. col. 427 d et 380 c. — * Coli. Lac. tom. 6. col. 227 d. — 3 Acta et decreta Concilii plenarii Americae Latinae. pag. 281. — ‘ Coli. Lac. tom. 6, col. 625 b, c. — 6 Acta Mediolanensia, II. col. 429. — 6 Acta Mediolanensia, II. col. 430. —K 465 »— 3. Continendae ac pudicitiae socia sit temperantia. Si enim Deus eos, qui tempore veteris Jegis se divinae consecrarunt militiae, sacerdotes praecipue atqae levitas (Num.6, 2—4; Levit. 10, 9; Ezech. 44, 21), vino et omni, quod inebriare poterat, eo praesertim tempore, quo ta- bernaculum testimonii seu atrinm interius ingressuri erant, abstinere iusserit, atque sub poena mortis prae- ceperit; quando nobis vinum erit bibendum, qui Deo consecrati quotidie ferme divina, non in figura sicuti illi, sed realiter et in veritate tractamus. 1 Abhorrentes ergo ab intemperantiae vitio, quod carnalem animam reddit et excoecat, 2 sobrie vivamus in hoc saeculo. 3 Quapropter modesta mensa ac frugali victu utantur clerici, ebrietatem, cum omni hominum generi debeat esse odiosa, sacerdotibus tamen, Dei Optimi Maximi servis, plane execranda atque abominanda, omnino evitantes. 4 Renovantes ergo priores ordinationes, iterum prohibemus, ne clerici ingrediantur tabernas, nisi in itinere constituti et ex rationabili causa; eas vero tabernas, quae in pro- pria vel in vicinis paroeciis sint, ne adeant, nisi ministerii causa eas adire necesse fuerit. 5 Si necessitate compulsi introierint, brevissime commorentur, et tantummodo dum necessitati subveniunt, ac maxima gravitate et modestia se gerant. Convivia puhlica vitent clerici. Fesla namque mun- danorum sunt in epulis et deliciis corporum. sed festa spi- ritualium versantur in delectatione spiritus. 6 Ab adeundis conviviis nuptialibus vel baptismalibus et coena apud laicos, praesertim vero cum in multam noctem protrahitur, pro posse abstineant. Facile enim oontemnitur clericus qui saepe vocatus ad prandium, ire numquam recusat- 1 Cone. Salisburgense anno 1569. Const. XXVII. cap. 14. Edit. cit. pagg. 443 et 444. —■ a S. Ioann. Chrys. hom. 45 (al. 44) in Ioann. Migne PP. Gr. tom. 59 col. 251. — 3 Schema Const. Cone. Vaticani de vita et honestate clericorum. Coli. Lac. tom. 7. col. 659. — 4 Cone. Salisburg. XLI. anno 1537. Edit. cit. pagg. 313—315. Cone. Salisburgense anno 1569. Edit. cit. pag. 443 et 444. — 5 Aeta et decreta Concilii plenarii Amerieae Lafinae. pagg. 282 et 283. — 5 Cone. Salisburgense anno 1569. Const. XXVII. cap. 6. Edit. cit. pagg. 439 et 440. — Aeta Mediolanensia, II. col. 429. 30 —4< 466 >f— et si sobrietas desit, extinguitur quoque in sacerdote spiritus sanctitatis. 1 Sint ergo in frequentandis laicorum conviviis cauti et parci. Caveant qnoque, ne in nuptialibus. laicalibnsve con¬ viviis aut mensis canendo operam suam navent, ne ulla quidem, vel cognationis vel amicitiae, familiaritatis, obsequii alteriusve rei causa; cum praesertirn clericalem hominem inter epulas canere, veteri canone plane inler- dictum sit; 2 nec ea, quae ridicula sunt, unde cachinni risusque solutiores existunt, loquantur. 3 Inter convi- vandum, etiam in propriis domibus, modestiam et me- diocritatem adhibeant. 4 4. Vinum sequitur lnsus, dicente scriptura: Sedit populus manducare et bibere , et surrexit ludere (Exodus 32, 6); unde in sacris canonibus ut illud, sic et hic quoque prohibetur. Quam prohibitionem praesenti sta- tuto repetimus, atque observari volumus; abominatur enim Deus hos, qui sedent in concilio ludentium. 5 Sciant ergo clerici, omnes ludos inhonestos ipsis inhiberi. 6 Publicis in locis, nulli, ne honesto qaidem, ludo dent operam. Quod si aliquando, animi remittendi et amicitiae fovendae causa, domi inter se, vel aliquo in sociurn adscito laico bonae famae, honestis ludis vacent, caveant ne longius in illis tempus insumant, quod multo nobilioribus deberetur officiis. Hac in re semper prae oculis habeant doctrinam Doctoris angelici: »Ludus congruat personae, tempori et loco, et secundum alias circumstantias debite ordinetur, ut scilicet sit et tempore et bomine dignus.« 7 Cum sacerdotum tam excellens sit electio, ut quae in aliis membris ecclesiae vacant a culpa, in illis tamen habeantur illicita, 8 eos omnino dedecet illuc adire, quo 1 Acta et decreta Concilii plenarii Americae Latinae pag. 282. — 2 c. 9. C. 22. q. 1. Acta Mediolanensia, II. col. 428 et 439. — 3 Acta Mediolanensia, 31. col. 430. — 4 Cone. Salisburgense anno 1569. Const. XXVII. cap. 15. Dalham op. cit. pagg. 444 et 445. — Cone. Salisburgense XVII. anno 1267. Edit. cit. pag. 106. — 6 Cone. Salisburgense XLI. anno 1537. Dalham op. cit. pagg. 313 — 315. — 6 Cone. Salisburgense, XXXVIII. anno 1490. Dalham op. cit. pagg. 245 et 246. — 7 II. II. q. 168. art. 2. — Acta et decreta Concilii plenarii Americae Latinae pag. 283. -■ 3 c. 1. D. 32. -K 467 >*- optandum esset maxime, ne ipsi adirent laici. Prohibemus itaque,j ne publicis spectaculis, pompis et choreis inter- sint clerici; ne se coetibus illis commisceant, nbi ama- toria et lubrica agantur vel canantur; ne torte aures et oculi sacris officiis addicti lubricis actionibus sermoni- busque distracti contaminentur. 1 Secundum apostolum (II. Tim. 2, 4) nemo militans Deo negotiis saecularibus se implicet. Qua de re multa pro- videntia vetitum est, ne clerici mercaturam et quamlibet cuiuscumque geueris negotiationem, ac id genns alia exerceant, sive proprio, sive alieno nomine, sive in per- sona, sive per alios. 2 Quam prohibitionem clero hisce iterum in memoriam revocamus. 5. Exigente s. Pauio (Tit. 2, 7) sacerdos non sit turpis lucri cupidus, neque temporalibus ita inhiet, ut propter- ea negligat divina; sed negotia ipsius domestica sic moderentur, ut quae officii sacerdotalis sunt, tamquam principale sernper consideret, et bis demum absolutis ad opera manualia et domestica procedat, neque id sor- dide aut avare, sed ita, ut semper necessaria magis, quam superllua quaerere videatur. a At aeque clerici ab inconsiderata munificentia et prodigalitate sint alieni, praesertim si ista liberalitas exer- ceatur per debita cum levitate contracta. 4 Diligenter insuper caveant, ne res ecclesiasticas, quae res Dei sunt et patrimonium Christi ac pauperum, cum propriis confundant, iisdemque tamquam propriis utantur. 5 Beneficiati imprimis memores sint, bona, quae sub- tracta congrua sustentatione ex reditibus mere benefici- 1 Concilium Salisburgense anno 1569. Const. XXVII. cap. 6. Edit. cit. pagg. 439 et 440. — Schema Concilii Vaticani. Coli. Lac. tom. 7. col. 659. — Acta et decreta Concilii plenarii Americae Latinae pag. 283. — 2 Con. Salis¬ burgense anno 1569. Const. XXVII. cap. 7 et 8. Edit cit. pag. 440 et 441. ■— Schema Cone. Vaticani. Coli. Lac. tom. 7. col. 659. — 3 Cone. Salisburgense XLI. anno 1537. Edit. cit. pag. 313. — Cone. Salisburgense anno 1569. Const. XXVII. cap. 12. Edit. cit. pag. 443. — Acta et decreta Cone. plenarii Americae Latinae pag. 284. — 4 Coli. Lac. tom. 4. v. Clerici num. 97. — Cone. prov. Australiense II. anno 1869 in cit. Coli. Lac. tom. 3 col. 1080. — 6 Cone. Trid. ■sesa. XXV. cap. 1. de reform. — Schema Cone. Vaticani. Coli. Lac. tom. 7. col. 659. 30 * —a 468 >f- alibus supersunt, in causas pias vel eleemosynas ero- gandas esse. 1 Quae obligatio etiam in testamento, ma¬ ture et rite a clericis beneficiatis condendo, omnino est attendenda. 2 6. Quum forma vestium soleat esse moram indicium, 8 hinc solliciti sint cleriei, ut quae de vestitu clericali, sive iure communi, sive dioecesano praecepta sunt, diligenter observent. 4 Deferant vestes, quae neque luxu neque squalore oculos intuentium offendant, sed iuxta Episcopi ordinationem proprio clericorum ordini ac dignitati con- gruant. 5 Tam domi quam loris, tam in ecclesia quam extra, non alio quam clericali utantur habitu, unicukjue congruente ac decente, simplici et honesto. 6 Indumenta accomodatiora pectus et ventrem tegant, et fibulis aduncis vel nodulis sint connexa. Peregrinan- tibus contractiore, et ad iter commodiore uti licet habitu, simplicitate tamen quadam conspicuo, in quo spiritualis conditionis honestas atque decoram eluceat. 7 Capillis simplicem culturam adhibeant. 8 Usus ge- standi barbam non tantum veterum Conciliorum cano- nibus et summorum Pontificum decisionibus, 9 sed nostris quoque temporibus a Sede apostolica reprobatus est non tantum, ut servetur disciplinae unilas et pertecta cum Ecclesia Romana, omnium matre et magistra, conformi- tas, sed etiam, ne introductione huius novitatis populus fidelis offendatur. 10 7. Facli forma gregis in iudicio et veritate, pascant 1 Cone. Trid. sess. XXV. cap. 1. de reform. — 2 Gesta et statuta Synod. dioec. Lav. ut supra pagg. 369 sq. — 3 S. Bernardus, De consideratione lib. III. cap. 5. Migne, tom. 182, col. 771. — 4 Gesta et statuta Syn. dioec. Lav. ut supra pagg. 336—339. — Cone. Salisburgense XXXVIII. anno 1490. Dalham,. op. cit. pag. 245. — Cone. Salisburgense XLI. anno 1537. Edit. cit. pagg. 313 et 314. — 6 Schema Cone. Vat. Coli. Lac. tom. 7. col. 659. — 6 Cone. Salis¬ burgense XLVI. Const. XXVII. cap. 3. Edit. cit. pagg. 437 et 438. — 7 Cone. Salisburgense XLVI. anno 1569. Const. XXVII, cap. 4. Edit. cit. pagg. 438 et 439. — 8 Schema Cone. Vat, Coli. Lac. tom. 7. col. 649. — Cone. Salisburgense XLVI. anno 1569. Const. XXVII. cap. 6. Edit. cit. pagg. 439 et 440. — 9 c. 4. 5. 7. X. III. 1. — 10 Conferenz-Schlussprotokoll, num. XXXIV. pagg. 17. num. 18. — Thalhofer, Uber den Bart der Geistlichen im Archiv des kath.. Kirchenrechtes, tom. 10. pag. 93. —K 469 !+— et regant animarum pastores oves šibi commissas et concreditas. 1 Quanto sit ovibns necessaria proprii pastoris prae- sentia, nullus sanae mentis est, qui ambigat, cum veritas ipsa, summus omnium Pastor Christus, duplici ratione id insinuaverit: videlicet tum quia oves alienum non sequun- tur , sed fugiunt ab eo (Ioan. 10, 5), eo qnod vocem eius non cognoscunt; tum quia. mercenarius, et qui non est pastor , cuius non sunt oves propriae, videt lupum veni- entem, et dimittit oves et fugit; et lupus rapit et disper- git oves; mercenarius autem fugit, quia mercenarius est, et non pertinet ad eum de ovibus. (Ioan. 10, 12. 13). 2 Sed verus pastor, cuius sunt oves propriae, a suis ovibus cognoscitur vere, et eius vocem oves audiunt. Et quum proprias oves emiserit, ante eas vadit; et oves illum sequuntur, quia sciunt vocem eius. (Ioan. 10, 4). Et quum lupus venit, ei se opponit, et animam- suam dat pro ■ovibus suis. (Ioan. 10, 12). 3 Quapropter non immerilo omnes leges ecclesiasticae, omnia iura canonica sanxerunt et sanciunt, clamaverunt et clamant: Pastores suis ovibus a Deo commissis debere residendo praeesse, ut cognita earum necessitate, eis, cum opus esse viderint, possint prodesse, et animas suas pro ipsis ponere. 4 Qua de causa sacrosanctum oecumenicum Triden- tinum Concilium, 5 a Špiritu sancto edoctum, ut unius- cuiusque pastoris ovibus consuleret, omnibus sub reatu peccati mortalis et diversis temporalibus poenis (viles- cente spirituali poena et conscientia parum firma), man- davit pastoribus, ut in propria residentia maneant, hoc est, semper praesentes sint, nec usquam a caulis ovium christianarum discedant, nisi hoc urgentissimae et inevi- tabiles causae fieri iubeant, quibus nimirum vel grave damnum avertitur, vel maxima utililas ecclesiae accedere 1 Cone Trid. spss. XXIII. cap. 1. de reform. — 2 Cone. Salisburgense anno 1569. Const. XXVII. Dalliam, op. cit. pagg. 394—396. — 3 Ibidem. — 4 Ibidem. — 6 Sess. VI. cap. 1. de reform, et sess. XXIII. cap. 1. de reform. —-K 470 potest. Meminerint tamen discessuri, ita ovibus suis pro- videndum, ut quantum fieri poterit, ex ipsorum absentia nullum damnum accipiant; 1 et servent hac de re prae- scriptas iuris sollemnitates. a Sane, qui regimen animarum suseipit, hunc censura ecclesiastica susceptum regimen deserere et remotae vitae otiis vacare non sinit, lac ab ovibus tantum mulgendo lanamque detondendo. 3 Hinc obsecramus vos, pastores animarum: Pascite, quod et facitis, gregem vobis com- missum praedicatione verbi Dei, salutaribus monitis, ad- ministratione sacramentorum, exemplo et oratione. 4 Verus pastor cognoscit omnes oves suas, etiam de- perditas; habet erga illas amorem non absimilem amori materno et practice, operibus suis, exprimit illa verba sancti Pauli apostoli: Filioli mei, quos iterum parturio, doneč formetur Christus in vobis. (Gal. 4, 19). 5 Quoad modum eos alloquendi sine exceptione hanc teneat regulam sancti Pauli: Seniorem ne increpaveris, sed obsecra ut patrem ; iuvenes ut fratres ; anus ut matres; iuvencidas ut sorores, in omni castitate. (I. Tim. 5, 1. 2). Sint tamen eius verba non blandientia, sed ut a Špiritu sancto scriptum est, sicut stimuli , et quasi davi in altum defixi. (Eccle. 12, 11). Pastor animarum, discipulus boni Pastoris Christi Domini, non expectat, doneč ipsae oves veniant ad eum, sed ipse prior vadit ad quaerendas eas per vicos et pla- teas, doneč inveniat illas. Et si quam invenerit, imponit eam in humeris suis gaudens, id est viam ei ad aeter- num ovile tam facilem reddit, quam fieri licet. 6 8. Quum ex conversatione, quam quilibet cum proxi- mo suo habet, non falsum sit iudicium de conditione * Cone. Salisburgense anno 1569. Const. XXVII. Edit. cit. pagg. 394— 396. — a Gesta et statuta Syn. dioec. Lav. ut supra pag. 341. — 8 Cone. Salisburgense anno 1569. Const. XXVII. Dalham, op. cit. 394.—396. — * Acta Mediolanensia I. pagg. 919 et 920. — 5 F. X. Godts, C. Ss. R., Scopuli vitandi. Editio III. Desclee, De Brouwer et socii. 1896, pagg. 168 et 169. — 6 Godts,, op. cit. pagg. 169. --K 471 *- ipsius quoque hominis, dicente scriptura: Omnis caro ad similem šibi coniungetur, et omnis komo simili šibi soci- abitur (Eccli. 13, 20); ideo sacerdotes summis viribus eniti debent, ut se bonis et honestis socient, con- siderantes illud Davidieum: Cum sancto sanctus eris , et cum robusto perfectus. Cum electo electus eris, et cum perverso perverteris. (II. Regg. 22, 26. 27). 1 Imrao ex bo¬ nis eligant optimos, quibuscum victitent, ut et ipsi me- liores subinde reddantur, nam, ut est in Proverbiis, qui cum sapientibus graditur, sapiens erit, amicus stultorum similis efficietur. (Prov. 13, 20). 2 Libros, pagellas et ephemerides, quarum lectione bene agendi studium, morum disciplina et timor charitas- que Dei languescere possint, nullus habeat aut legat cle- ricus; nam inde venenum paulatim haurire et ipsos bo- nos, licet non indoctos, quotidiana experientia compertum est. Quod si necessitatis vel charitatis causa aliquando ad adversariorum libros, servatis de iure servandis, lecti- onem convertere debet, ita se gerat, ne šibi paret peri- culum, neve fidelibus scandali occasionem praebeat. Qui illiusmodi ephemeridibus nomen dat, aut eas publice emit vel legit, etiamsi nullum periculum in legendo subiturus foret (quod non facile putamus), duplici se culpa ob- stringit, inobedientiae scilicet erga Ecclesiam et scandali; atque sua pecunia ad mali diffusionem concursum praestat. 3 De caetero, o komo Dei ... sectare iustitiam , pietatem, fidem, 'charitatem, patientiam, mansuetudinem. Certa bonum certamen fidei, apprehende vitam aeternam. (I. Tim. 6, 11 . 12 ). 1 Cono. Salisburgense XLI. anno 1537. Dalham, op. cit. pag. 315. — s Cone. Salisburgense XLVI. anno 1569. Const. XXVII. cap. 6. Edit. cit. pag. 439. — 3 Acta et decreta Cone. plenarii Americae Latinae pag. 285. O — —a 472 >f- Caput XLVIII. De adolescenti um instituti one religiosa in scliolis publieis peragenda atque de discordiis inter Ecclesiam et civilem auctoritatem vitandis. atholicorum hominum sollicitudo de f i n ge n d is p r o b e p u e r i s. Adolescentes vel a pueritia ad christianos moreš christianamque sa- pientiam inforrnari, non modo Ecciesiae, sed etiam rei- publicae hodie tanti interest, ut pluris interesse non possit. Id iam plane intelligunt, quicunque recte sapiant: prop- tereaque catholicos homines multis locis magno numero videmus de fingendis probe pueris vehementer sollicitos, in eaque re praecipuam et constantem operam, nec sump- tuum nec laborum magnitudine deterritos, collocare. 1 Necessitas christianae informationis. Ea est humanae mentis et intelligentiae ratio, ut, quum alia multa, quae ad divinarum rerum cogmtionem per- tinent, ipsa per se magno adhibito labore et diligentia investigaverit et cognoverit, maximam tamen illorum partem, quibus aeterna salus comparatur, cuius rei in primis causa homo conditus atque ad imaginem et simi- litudinem Dei creatus est, naturae lumine illustrata cognos- cere aut cernere nunquam potuerit. Invisibilia quidem Dei, ut docet apostolus (Rom. 1, 20), a creatura mundi per ea, quae facta sunt, intellecta conspiciuntur, sempiterna quoque eius virtus et divinitas. Verum mysterium illud, quod absconditum est a saeculis et generationibus (Col. 1, 26), ita humanam intelligentiam superat, ut, nisi manifestatum fuisset sanctis, quibus voluit Deus tidei munere notas facere divitias gloriae sacramenti huius in gentibus, quod est Christus, nullo studio liomini ad eam sapientiam adspirare licuisset. Quum autem fides ex auditu concipiatur (Rom. 10, 17), perspicuum est, quam necessaria semper fuerit ad ' Litt. encyl. Leonis P. P. XIII. „Quod multum“ de die 22. Augusti 1886. —K 473 *- aeternam salutem consequendam doctoris legitimi fidelis opera et ministerium. Ab ipsius mundi origine clemen- tissimus Deus suis nunquam defuit, sed multifarie mul- tisque modis locutus est patribus in prophetis, eisque pro temporum conditione ad coelestem beatitudinem cer- tum ac directum iter monstravit. Sed quoniam praedixerat daturum se doctorem iu- stitiae in lucern gentium, ut esset salus eius usque ad extremum terrae, novissime locutus est nobis in Filio, quem etiam, voce de coelo delapsa a magnifica gloria, iussit ut omnes audirent, eiusque praeceptis obtempera- rent. Deinde vero Filius alios dedit apostolos, alios pastores et doctores, qui verbum vitae annuntiarent, ne circumfer- remur tanquam parvuli, fluctuantes omni vento doctrinae, sed firmo fidei fundamento adhaerentes, coaedificaremur in habitaculum Dei in Špiritu sancto. Ac ne quis verbum auditus Dei ab Ecclesiae ministris, tamquam verbum hominum, sed, sicut vere est, verbum Christi acciperet, ille ipse Salvalor noster tantam aucto- ritatem eorum magisterio tribuendam esse statuit, ut diceret: »Qui vos audit, me audit, et qui vos spernit, me spernit«; (Luc. 10 , 16 ) quod quidem non de iis tantum, quibuscum sermo habebatur, intelligi voluit, verum de omnibus etiam, qui legitima successione docendi munus obirent, quibus se omnibus diebus usque ad consummationem saeculi affuturum esse pollicitus est. Vividae illustrationi praedictorum in- serviat sequens evangelica narratio: »Iesus intravit in quoddam castellum; et mulier quaedam, Martha nomine, excepit illum in domum suam; et huic erat soror, nomine Maria, quae etiam sedens secus pedes Domini, audiebat verbum illius, Martha autem satagebat circa frequens ministerium; quae stetit et ait: Domine, non est tibi curae, quod soror mea reliquit. me šolam ministrare? Dic ergo illi, ut me adiuvet. Et respondens dixit illi Dominus: Martha, Martha, sollicita es, et turbaris erga plurima. Porro unum est necessarium. Maria opti- —K 474 >}•• mam partem elegit, quae non auferetur ab ea«. (Luc. 10, 38—42). Hisce Christus Dominus certe innuit, bonam atque necessariam esse informationem ad christianam sapien- tiam moresque christianos, meritoque nos sollicitos esse de fingendis probe pueris in eaque re nos iure praeci- puam nostram et constantem operam collocare. Decreta s.s. Goncilii Tridentini circa re- ligiosam institut ione m. Sancta mater Ecclesia mandat: Iidem (parocbi) saltem Dominicis et aliis festivis diebus pueros in singulis parochiis fidei rudimenta et obedientiam erga Deum et parentes diligenter ab iis, ad quos spectabit, doceri curabunt. 1 Sacrosancta synodus Tridentina statuit praeterea, ut singulae cathedrales ecclesiae pro modo facultatum cer- tum puerorum numerum in collegio alere ac religiose educare teneantur. 2 Epistola s s. Patris Leonis XIII. a d Gardi- nalem Schonborn. In Epistola ad Cardinalem Schon- born, Archiepiscopum Pragensem, de die 1. Maii 1894, docet ss. Pater Leo P. P. XIII: Nihil sane deterius reique publicae nocentius quam ut opinio sit, civilem inter auctoritatem et Ecclesiam necessario dissidium esse. Sunt quidem utrique fines, quos praetergredi nefas; ter- renae fluxaeque felicitatis alteri, alteri animorum nec unquam desiturae. At enim, quum praesentis tem pori s prosperitas iustitia maxime et honestate moram nitatur, eget civilis potestas ab religione iuvari, cuius est tempe- rare animos et ad omnem virtutem excolere; vicissim religio, ut quae non unis animis imperet, sed hominibus iisque societatem inter se coeuntibus, a civili regimine amice ut subveniatur postulat. Hinc Statum et Ecclesiam ab altero separandos contenditur perperam; sed illos rnutuo coniungi foedere necesse est- Quod quidem si in caeteris, at in iuventute probe instituenda vel maxime; 1 Cone. Trid. sess. XXIV. cap. 4. de reform. — ‘‘ Cone. Trid. sess. XXIII. cap. 18. de reform. ■■a 475 H-- ita at saecularis potestas, dum scientiis adolescentes opti- misque doctrinis imbuendos curat, quae ad commune bonum pertinent, eosdem recta moram disciplina ac re- ligione formandos velit, aeqae per Ecclesiae magisterium, Ecclesiaeque duetu ac vigilantia. Encyclica s. s. Patris Leonis P. P. XIII. »Aeterni Patris« de profec tu naturalium scientiarum. Perperam quidam conati sunt demon- strare, Ecclesiam adversari profundiori inquisitioni legum naturae. SS. Pater Leo P. P. XIII. in encyclica »Aeterni Patris« de die 4. Augusti 1879 desuper haec habet: »Qua in re illud monere iuvat, nonnisi per summam iniuriam eidem philosophiae (s. Thomae) vitio verti, quod naturalium scientiarum profectui et ineremento adverse- tur. Cum enim scholastici, sanetorum Patrum sententiam secuti, in anthropologia passim tradiderint, humanam intelligentiam nonnisi ex rebus sensibilibus ad noscendas res corpore materiaque carentes evehi, sponte sua intel- lexerunt, nihil esse philosopho utilius, quam naturae arcana diiigenter investigare, et in rerum physicarum studio diu multumque versari.« Abusus historiae. De abusu historiae per libel- los erroribus infeetos puerorum usui destinatos agit ss.. Pater Leo P. P. XIII. in epistola de die 18. Augusti 1883. »Illud vero gravius est, hanc similitudinem trac- tandi historiam ipsas in scholas invasisse. Persaepe enim pueris commentarii ad ediscendum proponuntur aspersi fallaciis: quibus illi assuefaeti, praesertim si accesserit doetorum aut perversitas aut levitas, facile inbibunt vene- randae antiquitatis fastidium, rerumque et personarum sanctissimarum inverecundam contemptionem. Primordia litterarum supergressi, non raro in diserimen adducuntur etiam maius. Nam in maiorum disciplinarum meditationi- bus ab eventuum narratione ad rerum proceditur caussas:. a caussis vero exaedificatio legum petitur ad iudicia temere licta, quae saepius cum doctrina divinitus tradita aperte dissentiunt. et quorum ea omnis est ratio, dissi- —K 476 )+- mulare ac tegere, quid et quantum instituta Christiana in rerum humanarum cursu eventorumque consequentia ad salutem potuerint. Idque a plerisque suscipitur nihil labo- rantibus, quam šibi param ipsi cohaereant, quam loquan- tur pugnantia, quot quantisque tenebris eam, quae phi- losophia historiae dicitur, involvant. Ad summum, ne agamus de singulis, oranem historiae tradendae rationem eo convertunt, ut suspectam faciant Ecclesiam, invisos Pontifices; et illud maxime persuadeant multitudini, civile romanorum Pontificum imperium incolurnitati et magni- tudini rerum obesse.« D e c o n co r d i a i n t e r f i d e m e t ph i 1 o s o p h i a m. Quoad necessariam concordiam inter fidem et scientiam, in specie inter tidem et philosophiam, ss. Pater Leo P. P. XIII. in allocutione habita die septima Marlii 1880 haec proposuit: »Fidei christianae ut plurimum debet philosophia ita opem ferre, quantum potest, maxime studeat. Hinc illa intensa nec fuit unquam, nec esse potest; fidei enim et rationis parens atque auctor Deus sic utramque temperavit, ut societate et quadam cogna- tione inter se continerentur. Ex quo factum est, ut in alendis excit.andisque scientiarum studiis Ecclesia ca- tholica primas šibi partes semper vindicaverit. Huiusmodi autem perfecta fidei intelligentiaeque concordia facile nus- quam melius apparet, quam in libris a principe philo- sophorum Thoma Aquinate exaratis.« Decretum Reverendissimorum Ordina- riorum Imperii Austriaci de religiosa infor- matione in medi is scholis peragenda. In coetu generali Reverendissimorum Archiepiscoporum et Episco- porum Austriae habito die 2. Aprilis 1894 provisum est meliori dispositioni religiosae institutionis in mediis scho¬ lis ac novis libris in eadem institutione adhibendis. In eodem consessu de metbodo generali et speciali singulis disciplinis convenienti necessaria statuta sunt. De his consulatur »Kirchliches Verordnungs-Blatt tur die Lavanter Diocese« de die 1. Marti i 1898, Nr. III. num. 14, pag. 79 — 81. -M 477 >*~ Instructio pr.-ep. ordinariatusLavantini de eadem materia. His normis accomodata est Instructio pro tradenda disciplina religionis nec non pro virtutibus in mediis scholis exercendis. quae habetur in »Kirchliches Verordnungs-Blatt tur die Lavanter Diocese« de die 10. Aprilis 1899, Nr. IV. nam. 22, ubi sub § 15, pag. 72 de inspectore religiosae institutionis et de conferen- tiis professorum saepius celebrandis necessaria ordinan- tur. Norma pro celebrando concursu ad magisterium in mediis scholis aspirantium invenitur loco citato, § 22, pag. 74. Pro scholis civilibus et popularibus apparuit »De- taillierter Lehrplan des kath. Religionsunterrichtes lur Volks- und Burgerschulen in der Diocese Lavant«, 1 et »Natančni učni načrt za verski poduk v ljudskih in meš¬ čanskih šolah lavantinske škofije. 2 Resolutiones conferentiarum pastora- lium dioecesis Lavantinae, a pr.-ep. ordina¬ riatu approbatae, et publicatae in »XLVII. Sch 1 us s protokoli iiber die im Jah r e 1895 in der Lavanter Diocese abgehaltenen Pastoral- Con ferenzen«. Argumentum istarum resolutionum est sequens: Ecclesia catholica est divinitus constituta societas, quae illuc proxime spectat, ut pacem animis ac sanctilatem afferat; cumque res ad id necessarias divino munere sola possideat, certas habet leges, certa officia, atque in populiš christianis moderandis rationem viamque sequitur naturae suae consentaneam. Sed illud regimen hinc inde difficile evadit. Gentes enim Ecclesia regit per cunctos terrarum tractus disseminatas, genere differentes moribusque, quas, cum in sua quaeque republica suis iegibus vivant, civili simul ac sacrae polestati officium est subesse. Quae officia in eisdem personis coniunctareperiun- tur, non vero pugnantia, quia alterum genus ad prosperi- tatem perlinet civitatis, alterum ad commune Ecclesiae bonum, utrumque pariendae hominum perfectioni natum. 1 Kirchl. Ver.-Blatt 1899, XI. 10. Septb. 1899, Absatz 55. — 2 Kirchl. Ver.-Blatt vom 15. October 1899, XII. Absatz 57. —K 478 >*-- Pablicae salutis interest, ad rerum urbanarum ad- ministralionem catholicos homines conferre sapienter operam, in eaque studere maxime et efficere, ut adoles- centibus ad religionem, ad probos moreš informandis ea ratione, qua aequum est christianis, puhlice consultum sit; quibus ex rebus magnopere pendet singularum salus civitatum. Non pauei fallaci studio permoti res in Ecclesia geri suo ipsorum iudicio atque arbitratu vellent usque eo, ut omne, quod secus agitur, moleste ferant. Sed hoc non est sequi potestatem legitimam sed praevertere, magna cum perturbatione ordinis, quem Deus in Ecclesia sua perpetuo servandum constituit, nec sinit a quoquam impune violari. Principaliora, quae sancta apostolica Sedeš de scholis mandavit, haec sunt. »Si autem omnes, qui perperam contendunt, Ecclesiam debere salutarem suam mode- ratricem vim erga populares scholas deponere, aut inter- mittere, iidem nihil profecto vellent, quam ut Ecclesia contra divini sui Auctoris mandata ageret, et gravissimo officio, curandi omnium hominum salutem šibi divinitus commisso, deesset« 1 »Est alia causa, quae Nos vacuo a sollicitudine animo esse non sinat: scilicet iuventuti me- tuimus, cum multi illuc spectent, ut publicarum scholarum alumnis magis ac magis potestati Ecclesiae vel in ipsa religionis institutione subducantur.« 2 »Atqui de littera- rum doctrinarumque domiciliis auctoritatem Ecclesiae prohibere maxime iniurium est, eo quod munus religionis docendae . . . Ecclesiae a Deo sit datum; nulli vero alii datum est hominum societati, neque societas ulla šibi potest adsciscere; ideoque ipsa suum propriumque ius merito affirmat, labefactatum c,onqueritur .« 3 Pia exercitia šcholaribus communiter praescripta sunt ista: Oratio ante et post institutionem; scholaris Missa duobus per hebdomadam diebus; participatio scho- 1 Breve Pii P. P. IX. de die 14. Iulii 1864 datum ad Archiepiscopum Friburgensem. — 2 Allocutio Leonis P. P. XIII. de die 25. Novembris 1887. — 8 Epistola Leonis P. P. XIII. de die 22. Decembris 1887. —K 479 is¬ krili m in processione consueta in festo ss. Corporis Christi, et in quantum per circumstantias licet, etiam in processionibus s. Marci et Rogationum ; receptio sacra- mentorum poenitentiae et Eucharistiae quatuor vicibus per annum; communis participatio scholarium in sacro Missae diebus Dominicis et testis, ubi ecclesia sat ampla invenitur. Pia exercitia scholaribus praescripta per civilem potestatem recepta. Praescripta pr.-ep. ordinariatus concernentia pia exercitia in scholis popularibus servanda litteris circularibus consilii scholarum provincialis pro Styria de die 31. Augusti 1895, Nr. 6321 publicata sunt. Pro civitate Marburgensi specialis ordinatio pr.-ep. consistorii Lavantini emanavit die 14. Aprilis 1896, Nr. 266. Similis ordinatio pro civitate Celeiana a nominato consilio provinciali publicata est die 25.Iunii 1896, Nr. 4372. Cautiones circa concordiam inter cate- chetas et ludimagistros servanda m. Concor- diae inter catechetas et ludimagistros servandae provisum est sequentibus ordinationibus: »Der Seelsorger wird den glaubens- und berufstreuen Lehrer in seiner guten Gesinnung bestarken nnd stiitzen... Er nehme den Lehrer in Schutz... Der Katechet behandle den katholischen Lehrer als seinen Miterzieher der Ju- gend. Durch ihre vereinten Krafte wird das Gute um so leichter befordert werden und gedeihen«. 1 ' »Aus einem besonderen Anlasse sieht sich das fiirst- bischoiliche Lavanter Ordinariat bewogen, den Herren Schulkatecheten zu empfehlen, dass sie mit dem welt- lichen Volks-Schulpersonale zum Zwecke einer gedeih- lichen religios-sittlichen Erziehung und Ausbildung der Schuljugend moglichst eintrachtig wirken. Das fiirstbischof- liche Ordinariat hat das Vertrauen, dass dieselben nach Moglichkeit Alles vermeiden \verden, was dieses ein- trachtige Zusammenwirken behindern konnte«. 2 1 XXII. Schluss-Protokoll liber die in der Lavanter Diocese abgehaltenen Pastoral-Conferenzen, 1869, II. 8. — 2 F. B. Lavanter Ordinariats Cnrrende vom 24. September 1879, Z. 22i9. —K 480 *- Prohibe linguam tuam a malo , et labia tua ne loqnaniur dolum. Diverte a malo, et fac bonum; inguire pacem et perseguere e.am. (Ps. 33. 14. 15). Caput XLIX. De cura pauperum. mor Dei curn fraterna charitate coniunctus est adeo arcte, ut k. Ioannes dicere non dubitarit: Qui non diligit fratrem suum, quem videt, Deum,. guem non videt, quomodo potest diligeref (I. Ioan. 4, 20). Si ergo Deum vere diligere exoptamus, charitate quoque complecti debemus hominem, potissimum aliena ope indigentem. sed non verbo solum, veram et opere, (lam 2, 15. 16; Ioan. 3, 17). Extat praeceptum divinum, ut proximi indigentiae occurramus, hisce verbis declaratum: Ex substantia tua fac eleemosgnam et noli averterefaciem tuam ob ullo paupere: ita enim fiet, ut nec a te avertatur facies Domini. Quomodo potueris, ita esto misericors. (Tob. 4, 7. 8). Eleemosgnam pauperis ne defraudes. (Eccli. 4, 1). Discedite a. me, maledicti, in ignem aeternum . . . esurivi enim, et non dedistis mihi manducare , sitivi, et non dedistis miki potum. (Matth. 25, 41. 42). Romanis, Graecis aliisque gentilibus charilas haec erga pauperes ignota fuit et paupertas ipsa priscis Romanis adeo invisa et infamis, ut numquam illi locum in templo Pantheon praebere voluerint, hcet eo dementiae pervenerint, ut ibi simulacra non vilissimis tantum insectis, sed febri et morbo quoque collocarent. Fuerunt quidem apud hos illosque sic dieti praefecti annonae, qui pecu- niam et panem pauperibus distribuere debebant; habu- erunt quidem Romani lulii Caesaris et imperatorum Nervae EIadrianique temporibus capitalia, e quibus defi- nitus pauperum numerus sublevaretur, ast haec omnia instituta sunt non ex charitate Dei et proximi, sed propter metum populi adversantis et »panem et circen- ses« postulantis. —M 481 >s~ In theocratia hebraica lege cautum erat, ne quis diuturnis angustiis premeretur fameque laboraret. (Lev. 25, 39—41 et alia). Sed temporibus procedentibus ludaei a mandatis divinis magis magisque defecerpnt eoque devenerunt, ut mitterent quidem permulta munera sua in gazophylacium et pauperibus pecuniam tribuerent, sed nequaquam ex charitate Dei et proximi, verum ut viderentur et laudibus efferrentur ab hominibus. Qua- propter Christus illorum animi atrocitatem et mentitam pietatem vocis libertate perstrinxit, dicens: Vae vohis, scribae et pharisaei, liypocritae, qui decimatis mentham ei anetlium et cyminum, et reliquistis, quae graviora sunt legis: iudicium et misericordiam et fidem. (Matth. 23, 23). Soli lesu reservata est gloria eiusque instituto in terris, Ecclesiae catholicae, efficiendi, ut paupertas non solum non inimieis oculis respiceretur, verum etiam in honore haberetur. Pauper erat Dominus in stabulo et usque ad mortem crucis, pauper cum egentissimis loseph et Maria, consanguineis et apostolis. Ipse Gali- laeam, Samariam et ludaeam pertransivit, nobis exem- plum pauperes adiuvandi relinquens, ubique egentibus et miseris beneiaciendo secundum ipsius effatum: Coeci videni, claudi ambulant , leprosi mundantur , surdi audi- unt, pauperes evangelizantur. (Matth. 11, 5). Pauperes denique nobis heredes dedit, in quibus Ecclesia per omnia saecula Deum hospibm habere debet. »Ipse, qui charitas est, docuit, charitatem esse quasi fundamentum, in quo lex tota consisteret, et notam quamdam, qua christianae sečtae sectatores a caeteris distinguerentur.« 1 Quae cum ita sint, mirum non est, si praeclara haec virtus aliis nata potius, quam šibi, caeterarumque parens atque allrix virtutum, amor et misericordia pro- ximi egentis, inde ab 33. anno reparatae salutis usque adhuc Ecclesiae catholicae animisque omnium insederit, qui divini praeceptoris ingressi vesligiis virtutum omnium perfectionem et absolutionem assequi studuerunt. 1 Leo XIII. in lit. apost. de die 12. Maii 1895. 31 —K 482 Ecclesiae nomine s. Paulus rogat divites, ut illorum abundantia in praesenti tempore pauperum inopiam sup- pleat, ut et horum abundantia (post mortem) divitum inopiae sit implementum. (II. Cor. 8, 14). Ita et sancti patres docuerunt. — »Habes pecuniam, eroga; erogando pecuniam, auges iustitiam. Date pauperibus: rogo, moneo, praecipio, iubeo; quidquid vultis, date pauperibus.« 1 »Nihil Ecclesia šibi nisi fidem possidet;.. possessio Ecclesiae est sumptus egenorum.« 2 Concilium Tridentinum commendavit pauperum curam verbis praeclaris: »Prae- cepto divino mandatum est, quibus cura animarum commissa est, pauperum aliarumque personarum misera- bilium curam paternam gerere.« Quae sunt facta doctrinam Ecclesiae sequentia ? — Quid par unquam fuit aut erit ad mundum reficiendum ac recreandum charitate Christiana, quae describitur his verbis: Multitudinis credentium erat cor unura et onima una ; nec quisquam eorum, quae possidebat , suum esse dicebat, sed erant illis omnia communia . . . Neque enim quisquani egens erat inter illos. Quotquot enim possessores agrorum aut domorum erant, vendentes afferebant . . . et ponebant ante pedes apostolorum. Dividebatur autem sin - guliš , prout cuique opus erat. (Act. ap. 4, 32. 34. 35). Propter Christi doctrinam et exemplum ista apostolorum temporibus in pauperibus adiuvandis diaconorum insti- tutio (Act. ap. 6); inde viduarum electio, quae iam in operibus bonis testimonia haberent, inde illa primaevis temporibus facta ecclesiasticorum bonorum divisio, quo- rum pars una Episcopo et Clero, pars alia pauperibus et alia ecclesiis reparandis et ornandis destinata fuit. 4 Hinc postea hospitia pro peregrinis, infirmis, egen- tibus erigebantur et quidem immenso apparatu, quale erat a s. Basilio Magno extructum et verbis magnillcis a s. Gregorio Nazianzeno laudatum. Hinc porro istae religiosae medii aevi oriebantur societates, quae in terras alienas 1 S. Augustin. Serm. 61 de verb. Matth. 7, 17. — 2 S. Ambros. Ep. 18. ad Valent. — 8 Sess. XXIII. cap. 1 de reform. — 4 Cone. Turon. III. c. 16. —K 483 >*- equites, sacerdotes et famulos mittebant, at christianos ibi degentes defenderent iisqae ia animae et corporis miseriis sublevantes praesto essent. Qaantum societates s. Benedicti, s. Francisci, s. Dominici, s. Ioannis de Matha, s. Felicis de Valois (Trinitarii), s. Petri Nolasci, s. Ray- mundi de Pennafort et aliorum anctorum pro egentibus verbo et opere fecerint, quis ignoraverit? Omnia magnus ilie sacerdos s. Vincentius a Paulo, cuius memoria cum benedictione perennis viget, in pauperes contulit. Prima iecit fandamenta societati sororum charitatis, quae in nosocomiis, valetudinariis. orphanotrophiis, asylis pue- rorum et puellarum aegrotis, pauperibus, amenlibus propter amorem Christi adsunt. »Nullum propemodum fuit aerumnarum genus, cui mira eius charitas deesset; nullus labor, quem ad proxiraoram commodam atque utilitatem ultro non susciperet. Neque vero postquam ad coelum demigraverat, rerum salutarium, quas institu- erat, fons exaruit, sed in multos quasi rivulos deductus fluit adhuc large copioseque in Ecclesia. Vir enim sanc- tissimus ad bane virtutem non modo contendit ipse, sed ad imitationem sui plurimos evocavit, quorum alios ad communem religiosae vitae disciplinam congregavit, alios in pias sodalitates a se legibus sapientissimis constitutas recepit. . . Neminem certe fugit, Vincentianos sodales praesto esse egentibus, assidere aegrotis, in va¬ letudinariis versari ergastulis, in scholis, inter ipsa arma bellatorum, duplicantes ubique subsidium corporibus nempe atque animis .« 1 Ingrediamur hodiernis diebus nosocomia et xeno- dochia ubique “terrarum, consideremus optimos viros et sorores, quae tanta cura et vigilantia proximi infirmita- tibus opitulantur et omnibus officiis, quae fraternus suadet amor, perfunguntur. Omnes lesu Christo eadem Ude viva ardentique charitate serviunt in pauperibus, quorum gratia se nobis in die extrema iudicem aequum praebebit. »Ecclesiam catholicam in suis etiam aerumnis et angu- 1 Litt. apost. Leonis XIII. de die 15. Maii 1895. 29 * —H 484 >f- stiis materna sollicitudine pauperibus sublevandis semper providisse, nemo nisi institiae et veritatis immemor in- fitiari potest . . . Pauperes quippe Ecclesiae thesauri sunt, illosque expansis alis amanter tegit ac refovet. Unde iis omnibus benedicit, quicumque pauperibus ali- quatenus opitulati sunt, hospitia et omnimoda charitatis instituta creanda voluit . . . et adhibet artes, quibus dolores aut infortunia paupertatem consequentia sub- sidium accipiant et solamen.« 1 Rem puhlicam quod attinet, potest quidem paupe¬ ribus auxilium ferre et debet permulta in tenuium bo- num facere, pecunias porrigendo, frumenti exactione,. aedificia pro pauperibus construendo. Sed quoniam corpus tantum respicit, non autem et salutem animaruup eleemosynam civitas impertitur non ex charitate sed tantum, ut egentes quietos faciat, et propterea bona consilio publico pauperibus distributa non possunt eflicere, ut ea, quae plerumque paupertatis sunt causa, tollantur e. gr. intemperantia, libidines, industriae pavor. — Eccle¬ siae solius est, et corpori et animae pauperum consulere perque beneficia corporalia egentium moreš emendare. Inprimis pauperum curam habeant parochi, quem- admodum Cone. Trident. (sess. XXIII. c. 1. de reform.) constituit: »Praecepto divino mandatum est, quibus cura animarum commissa est, pauperum aliarumque personarum miserabilium curam paternam gerere.« Me- minerint et instructionis princ.-episc. ordinariatus de die 10. Februarii 1883, quae de cura pauperum parochos monet: »Tetigisse sat est, quod sit pastoris boni noso- comia, orphanotrophia, senectutis hospitia, carceres et alia eiusmodi loca visitare, lovere et stabilire, parochia- nisque ditioribus erga miseros infirmos et pauperes eo- rumque liberos charitatem inspirabit, eosque pro viribus proprio exemplo movere studebit.« 2 Paratissimi igilur 1 Decr. Cone. prov. Aquensis anno 1850 celebr. Tit. X. c. VI. — Simi- liter et litt. encycl. Leonis XIII. de opifieum conditione „JRerum novarum 11 de die 15. Maii 1891. — 2 Cfr. XXXV. Sehluss-Protokoll iiber die im Jahre 1882 in der Lavanter-Didcese abgelialtenen Pastoral-Conferenzen, Punkt II. pag. 10- 485 egenorara inopiam pro redituum conditione sublevent, miseros omnes officiis benigne prosequantur, consolatione reficiant 1 nec non ab aliis, ditioribus scil., snbsidia pau- peribus impetrare studeant. Quod lubentissime beatus Clemens Maria Hofbauer fecit pauperibus sub pallio cibaria collecta asportans, et s. Ioannes Franciscus Regis S. I. ostiatim stipem ad pauperes alendos emendicando. 2 Quod ad laicos christianos pertinet, admonendi sunt persaepe, ut charitate erga proximum Deum šibi gratum faciant coelumque acquirant Catechismus rom. hanc instructionem praebet: »lam vero huic praecepto et illa subiecta est sententia, ut pauperum et inopum miserea- mur, eorumque difficultates et angustias nostris facul- tatibus et officiis sublevemus. Quod argumentum, quia saepissime et copiosissime tractandum est, petent parochi ex virorum sanctissimorum Cypriani, Ioannis Chrys., Gregorii Naz., et aliorum libris, qui de eleemosyna prae- clare scripserunt, quibus huic muneri satisfaciant. Sunt enim inflammandi fideles ad studium et alacritatem opitulandi iis, quibus aliena misericordia vivendum est. Sunt vero etiam docendi, quantam habeat necessitatem eleemosyna . . .« 3 Ulentur praeterea sacerdotes accomodatis illis ad persuadendum locis: Date et dabitur vobis. (Luc. 6, 38). Proferent Dei promissum, quo nihil uberius, nihil ma- gnificentius ne cogitari quidem potest. (Marc. 10, 29. 30). Adiiciant iilud, quod a Christo Domino dictum est: Facite vobis amicos de mammona iniquitatis, ut, cum defeceritis , recipiant vos in aeterna tabernacula. (Luc. 16, 9). Ad- hortentur denique, ut, qui largiri non possunt egentibus, quo vitam sustentent, saltem commodent pauperi iuxta Domini praescriptum: Mutuurn date , nihil inde sperantes. (Luc. 6, 35). Extant in parochiis ferme omnibus Nostrae dioe- cesis instituta parochialium pauperum, quorum sortes accipiuntur ex legatis, collectis diebus Dominicis et fe- 1 Cone. Prov. Vienn. Tit. II. c. 6. — 2 Bulla canoniz. Clement. XII. § 7. — 8 Part. III. cap. 8. tit. 16 et 17. —H 486 H~ stivis infra Missarum sollemnia factis, et ex doniš im- petratis. Quorum institutorum pater, tutor et rector generalis est Episcopus. Coadiutores Nostros in parochiis singulis esse volumus parochos cuiuscuncjue loči cum duobus ex grege fideli electis spectatis, prudentibus, ho- nestis, religiosis viris, qnorum unusquisque arcae cl.avem habeat. Parochus in tabulas referat pauperes sui districtus, coniungat se cum parochis vicinis nec non cum senato- ribus conventus loči, qui secundum legem Styriacam de die 27. Augusti 1896 pauperibus providere debent, ne alius egenorum iusto plus munere donetur, dum alius minimum vel nihil accipiat; et ut denique miseros in consumendo beneficio diligenter custodiat; incumbat in pauperum patrimonio augendo, invitet locupletes et pa- rochianos morbis vexatos, ut pauperum stipendia legatis amplilicent, aedificiorum heredes miseros parochiales, imprimis pupillos, operarios labori impares, famulos in- validos, ancillas aetate graves, aegrotos aliosque egentes instituant, sed excitet illos quoque, ut expresse litteris mandent, tale legatum spectare unice ad parochiale pau¬ perum patrimonium, quoniam sine hac clausula illud respublica šibi vindicet. 1 Quoniam pecuniae perpluribus luxuriae occasionem praebent, opportunius parochi facient, qui aeris loco ligna r vestimenta, farinam, panem, medicamenta aegrotis prae- stabunt vel suppeditabunt tecto non receptis bonum hospi- tium; extruent mensam pro pauperibus scholae adhuc operantibus discipulis, et, ut pupilli in honestas familias tradantur, curent, atque in parentum modum magna dili- gentia visitando illos nitentur, ut honeste se gerant; adiu- mentum quoque sic vel alio modo praebeant aliis utilibus institutis pro pauperibus, si in illorum regionibus sunt — veluti domibus infantulos custodientibus, societati per Adolphum Kolping institutae opificum, patronatui tironum artificum, viris laudabilibus, qui vitae emendatiori hominum 4 Confr. § 47 des Gesetzes vom 7. Mai 1874 R.-G.-B! Nr. 50: Rein. kirchliche Stiftungen verbleiben in der Verwaltung der kirchlichen Organe. —K 487 e carceribus demissoram laborant, patronatui s. Francisci Regis operam navanti, ut in concubinatu viventes nuptias efficiant; foveant societates virorum et feminarum mor- tuos pauperes sine pretio humantes. (Marijina družba, Joseph von Arimathea-Verein). In quacumque canonica visitatione per Decanos in- visendi quoque isti pauperum sunt indices et scriptum memoriale, ex quo cognosci possit disfributio egentium substantiae, et quomodo in paroehia ista pauperibus prospiciatur. In regionibus frequentibus vero parochus solus ne- quaquam omnes egenos visitare iisque consulere potest ex proprio et ex patri monio parochiali pauperum. Prop- terea necesse est, ut vi ros bonos et honestos in confe- rentias s. Vincenti! a Paulo convocet et has ipsas ad societatem per universum orbem terrarum dispersam ag- greget. Sodales diebus detinitis convenientes post orati- onem initialem audiunt lectionem piam, inter se de pau¬ peribus consilia communicant, collectam faciunt et post orationein finalem exeunt, visitant miseros, aegrotos de- signatos, sciscitantur de illorum vita et inopia. illis sola- tium et, quibus plurimum indigent, praebent . 1 Ubi officinae sunt atque metalla et alia exercentur, vel ubi propter quaestum magnum multi domicilium ha- bent homines, tales conferentiae pro pauperibus tempo- ribus proximis conslituantur quamplurimae! Eundem fere scopum habet et sodalitas mulierum a s. Vincentio a Paulo nuncupata, quae praestantissime operatur in residentiali Nostra civitate Marburgensi, 1 Hilferufe fiir die bedrangten Armen. Gedanken und Belehrungen iiber die Armenpflege, verbunden mit dem Berichte iiber die zehnjahrige Wirksam- keit der zweiten Oonferenz des St. Vincenz-Vereines zum hi. Johannes Bapt. in Marburg. Verfasst vom derzeitigen Obmanne Joh. B. Vreže. In dioecesi Nostra duo modo sunt conferentiae s. Vincenti! a Paulo, et quidem prima sub 30. Martii 1879 erecta in suburbana paroehia s. Mariae Magdalenae. Secunda die 5. Aprilis 1887 excitata est in paroehia Nostra ca- thedrali s. Ioannis Bapt., quae in pauperum favorem adhuc a benefaetoribus amicissimis 19.187'27 coronas et permulta vestimenta, cibaria, ligna, libros aliaque accepit, et inter pauperes pro 18.997’24 coronis varia, quibus indige- bant, aistribuit. ~K 488 H— nuperrime et Petovii et Celeiae in pauperibus visitandis, adinvandis et in bonis moribus instraendis. — Quae sodalitas coniungit honestissimas matronas et virgines ad communes conventus, orationes, consultationes, con- fessiones, sacras communiones, processiones et reliquas ecclesiasticas sollemnitates. In praeterito spatio, inter Synodum secundam et hanc tertiam, ad pedes Suae Sanctitatis Leonis XIII. dto. 6. Augusti 1896 provoluti petivimus, ut concedere digna- retur huic societati in dioecesi Nostra canonice erectae indulgentias: 1. in festo imrnaculatae Conceptionis B. V. Mariae; 2. in festo septem Dolorum B. M. V. feria VI. p. Bom. Passionis vel alia die temporis paschalis; 3. in festo s. Vincentii a Paulo; 4. in hora mortis. Preces has hu- millimas audivit Sanctissimus Leo P. P. XIII. die 28. Au¬ gusti 1896. Ut et aliis municipiis dioecesis Nostrae quotannis novae tales feminarum catholicarum societates ad maiorem Dei gloriam promovendam et in egenorum bonum nas- cantur, contendant pastores animarum: Iudicium enim sine misericordia illi, qui non fecit misericordiam; super- exaltat autem misericordia iudicium. (lac. 2, 13). Harum aliarumque societatum laicarum constitutio ad Nos deferenda est, ut Nostra auctoritate firmetur. 1 Si quae adhuc careant hac confirmatione, infra semestrem a Sijnodi huius promulgatione indicandae sunt. Sacerdotem titulo rectoris consulentis in unaquaque sodalitate tali esse volurnus, cuius erit invigilare, ut omnes sodales officia sua accuratissime servent, devote ac attente Dei verbum et sacrificium Missae diebus Do- minicis et festivis audiant, ad conlitenda peccata sua accedant, ad sacras processiones, imprimis ss. Corporis D. n. I. Ch. interveniant et ad adorationem ss. Euchari- stiae expositae, die et hora pro unaquaque confraternitate signata; ut ab obitu statim alicuius sodalis Missae vel funera a regula constituta absque mora celebrentur; ne 1 Confer Con. Trid. ses&. XXII. c. 8. de reform. —K 489 >»— scandalo sint fidelibus quomodocumque luxuriose viventes aut denique aliter christianam professionem vituperantes. Vigent insuper et aliae consuetudines in pauperum favorem quamplurimum laudabiles in dioecesi Nostra, quas, ut imitentur et propagent fidelium rectores, deside- ramus. Sic aliquibus in locis funus exequiis celebrantes agapes pro pauperibus peragunt, in aliis autem nuptiarum occasione vel post Missas legatas et in die Commemo- rationis omnium fidelium egentibus cibaria et vestes prae- stant atque in nativitate Domini nec non in resurrectionis et pentecostes Dominica miseros ad coenam invitant. Memineritis demum, quae s. Leo Magnus et vobis cha- rissimis his verbis inculcavit: »Plenum pietatis ac iusti- tiae est, ut de iis, quae nobis coelestis Pater misericor- diter contulit, nos quoque alios adiuvemus. Sunt enim plurimi, qui nullam in agris, nullam in vineis, nullam in oleis habent portionem, quorum inopiae de ea, quam Dominus dedit, eopia consulendum est, ut et ipsi nobis- cum Deo pro terrae foecunditate benedicant, et gaudeant possidentibus fuisse donata, quae etiam pauperibus ac peregrinis fuerunt facta communia. Felix est illud horreum et omnium fructuum multiplicatione dignissimum, de quo egentium et debilium saturatur esuries, de quo relevatur peregrini necessitas, de quo desiderium fovetur infirmi. Quos ideo sub diversis molestiis iustitia Dei laborare permisit, ut et miseros pro patientia et misericordes pro benevolentia coronaret .« 1 Caput L. De obligatione cleri populique ad gubernandam siimmam rempublicam concurrendi. ostris temporibus, quum fere ubique populo ex regnorum constitutione pars regiminis et boni publici procurandi committatur, illi etiam incumbit, 1 Serm. V. de ieiunio deeimi mensis. —s< 490 *- maxime deputatorum electione, ad finem ipsi praestitu- tum conferre. In genere enim politico et civili leges spectant commune bonum, neque voluntate et iudicio fallaci multitudinis, sed veritate iustitiaque diriguntur. Hinc catholicorum hominnm operam ipsam summam rempublicam complecti, generatim utile est atque honestum. Nullam velie rerum publicarum partem attingere, tam esset in vitio, quam nihil ad communem utilitatem afferre studii, nihil operae: eo vel magis, quod catholici homines ipsius, qUam profitentur, admonitione doctrinae ad rem integre et ex fide gerendam impelluntur. Contra ipsis otiosis, facile habenas accepturi sunt ii, quorum opini- ones spem salutis haud sane magnam afferant. 1 Hanc ob causam reverendissimi Arc.hiepiscopi et Episcopi austriaci mense Tanuario anni 1897 ediderunt communem epistolam pastoralem, qua fideles instruunt de officio electionis ad comitia imperialia bene peragendae. In hac instructione habentur et haec gravissima verba: »Wahlet Miinner, die gerecht und besonnen sind; die ihre Rechte fordern, ohne die Recbte anderer zu ver- kiirzen; die das Ganze lieben, ohne den Theil zu schwa- chen, und ihren Theil verlangen, ohne das Ganze zu schadigen; die sich in ihrem Handeln von dem weisen Grundsatze leiten lassen, dass in unserer Monarchie die nationalen Fragen nicht durch das Gewicht der Majoritat, sondern n ur durch die Macht der Gerechtigkeit und der christlichen Liebe ausgeglichen werden konnen. Wiihlet darum treue katholische Miinner; denn nur der im Geiste der katholischen Kirche denkt und.lebt, wird von ihr jene Weisheit und Gerechtigkeit lernen, die die Kirche in allen nationalen Fragen von jeher bekundet hat, und wird sich trotz nationaler Unterschiede in den hochsten Fragen eins wissen mit den Mitbiirgern der anderen Volksstamme.« 1 Encycl. Leonis PP. XIII, „Immortale Dei“ de die 1. Novembris 1885. Desclee, vol. II. pag. 154 et 165. -K 491 *- Quoad electionem deputatorum haec observanda sunt: 1. Obligantur populi in bonorum deputandorum elec¬ tionem incumbere, si fundata ratione fore sperant, ut tali modo iniquae leges bonum commune vexantes im- pediantur, vel iam latae aboleantur, atque leges utiles promoveantur. 2 . Immo gravis obligatio concurrendi ad eligendos bonos candidatos adest pro iis, qui iuste timere debent, ne abstinentes ab electione causa sint, cur sufficiens numerus bonorum deputatorum desit. 3. Aliquem pro deputato eligere absolute, qui prava principia sectatur, numquam licet; verum hypothetice licere potest; nimirum si possibilitas eligendi est solum inter duos, quorum neuter iusta et sana principia lovet, licebit eum, qui minus malus est, eligere, saltem si aut verbis aut factis declaratur, quo sensu et quo fine haec electio instituatur, et si insuper illa electio seu cooperatio ad electionem necessaria videtur, ut peior candidatus excludatur. Hinc si sine catholicorum concursu ille, qui malus quidem ? ast minus malus est, certe victor evasurus est, generatim si loquimur, non existit ratio, cur catholici in eins electione concurrant. Si sine catholicorum concursu in prima electione neuter candidatus victor esse potest, in illa prima elec¬ tione generatim debent catholici, nisi gravior ratio obstet, suffragia sua viro catholico et bono dare, ut hoc modo declarent suam propriam intentionem, atque manifestam reddant rationem, cur et sub qua ratione in posteriori electione ad alterutrum ex acatholicis candidatis accedant. »His praeceptis norma continetur, quam in puhlica actione vitae catholicum quemque necesse est sequi. Nimirum, ubicumque in negotiis versari per Ecclesiam licet, favendum viris est spectatae probitatis, eisdemque de christiano nomine merituris: neque caussa esse ulla potest, cur male erga religionem animatos liceat anteponere.« 1 1 Ene. Leonis PP. XIII. „Sapientiae christianae“ de die 10. Ianuarii 1890. —K 492 >*-- Deputati ipsi gravissimum munus habent. 1. Numquam consentiant legi pravae propositae ; aut -si forte quaedam minus recta accipienda esse putaverint, ut peiora excludantur, sane hanc suam intentionem de- clarare atque iis, quae minus recta sunt, nonnisi cum protestatione consentire debent; immo hanc ipsam utcunque consentiendi rationem intelligimus de iis rebus, quae non sunt absolute intrinsecus malae. 2. Sua praesentia et suffragio impedire debent, ne qua prava lex proposita evadat lex: quodsi absentia culpabili in causa sunt, cur eiusmodi lex acceptata sit, iam rei sunt iustitiae commutativae violatae, saltem qua- tenus bonum commune suae civitatis laeditur. 8. Tenentur pro viribus positive promovere bonum commune, praesertim eo sensu, quo electoribus suis consentientes fidem dederunt; nam quodammodo pactum bilaterale initum est, quo deputatus acceperit munus honorificum, et promiserit vicissim operam suam ad promovendum bonum commune, vel certam eius partem. Relate ad participationem Cleri in electionibus peragendis vigeat decretum ab Hiberniae praesulibus datum die 19. Maii 1854 et a s. Sede approbatum: »Hortamur, ut lites et iurgia inter se de rebus politicis in conventibus publicis, et magis adhuc in foliis seu ephemeridibus publicis non ineant sacerdotes, ne dignitas sacerdotalis aliquid detrimenti capiat, ne charitas illa, quae robur Ecclesiae est, violetur, et ne rixis et conten- tionibus cum aliis implicentur. Hoc vero dum statuimus, religionis bonum et Ecclesiae libertatem exigere putamus, ut quotiescumque de parlamenti membris eligendis agatur, a quorum agendi ratione . . . Ecclesiae iura et libertas detrimenta pati possunt, solliciti esse debeant, ut hominibus probis et religionis catholicae minime hostibus munera haec conferantur. Attamen extra eccle- sias, sine tumultu, absque charitatis violatione, et cum debi ta subiectione proprio Episcopo, ne dissensiones in Clero oriantur, et cum ea moderatione. quae statui cleri- -+! 493 >*— cali omnino convenit, relicta unicuique in dubiis libere pro se sentiendi facultate, de omnibus huiusmodi rebus agendum esse arbitramur.« 1 Obsecro igitur, primum omnium fieri obsecrationes , orationes, postulationes gratiarum actiones pro omnibus hominibus, pro regibus et omnibus , qui in sublimitate sunt, ut quietam et tranquillam vitam agamus in omni pietate et castitate. (I. Tim. 2, 1. 2). - - Titulus guartus. De regimine eeelesiastieo. Caput LI. De canonica dioecesis visitatioiie. aterfamilias, amplam habens ditionem, ex omni parte circumspectus esse debet, atque non solum, quid domi agatur curare, verum etiam, ut in villis et praediis singula bene administrenlur dispicere, fundos circumire, cognoscere, quomodo culti sint, quae opera facta infectaque sint; villicos examinare, quid operiš, quando et quomodo sit confectum, quidque con- ficiendum. Sic homo quoque dives in Evangelio villicum vocavit et ait illi: Quid audio de te ? Redde rationem villicationis tuae! (Luc. IB, 1. 2). In hunc prope modum Booz invisit messores (Ruth 2, 4), et patriarcha Iacob filium loseph misit Sichimas ut videret , si cunda prospera sint erga jratres et pecora r et ut renuntiet patri, quid agatur. (Gen. 37, 14). —Quam curam si non gereret paterfamilias, villici et servi agenda omitterent et quilibet pro sua libidine viveret, oeconomia vero tota sensim periret, domus negligeretur, grex interiret bonaque dissiparentur. Idem valet de Episcopo, patre et pastore dioecesis. Nisi subditorum vitam, moreš, religionem, studia intueatur, 1 Collectio Laoensis an. 1875, tom. III. col. 854. -K 494 *- inquirat et corrigat, fit, ut quilibet in munere suo evadat remissior et nimia licentia deterior, unde mala deploranda oriuntur. Ad quae praecavenda Episcopus suas regiones invisere, moreš ac conatns subditorum investigare tenetur. De Pastore magno oviurn (Hebr. 13, 20) et Episcopo animarum nostrarum (I. Petr. 2, 25) advertit s. evangelista Matthaeus: Et circuibat lesus omnes civitates et castella, docens in sgnagogis eorum, et praedicavit Evangelium regni, et curans omnem languorem et oranem infirmi- tatem. (Matth. 9, 35). Posui vos, ut eatis et fructum affe- ratis (Ioan. 15, 16) et iterum: euntes in mundum uni- v er sum, praedieate Evangelium orani creaturae (Marc. 16, 15), dictum est primis Episcopis. Apostolorum principes Petrus et Paulus visitabant, quas fundaverant ecclesias, ut eas in fide corroborarent, eis per sacramenta gratiam dispensarent et quae componenda erant, componerent. In hac confidentia volui venire ad vos , ut secundam (novam) gratiam haberetis, et per vos transire in Macedoniam et iterum a Macedonia venire ad vos. (II. Cor. 1, 15. 16). Attendite vobis , divus Paulns Mileti congregatos Praesules ecclesiarum exhortatus est, et universo gregi, in quo vos Spiritus sanctus posuit Episcopos regere Eccle- siam Dei, quam acquisivit sanguine suo. (Act. ap. 20, 28). Sed qui gregi aLtendere possunt Episcopi, nisi per crebras visitaliones illius cognoscant necessitalem? Idcirco apo¬ stolorum antesignanos imitati sunt discipuli Timotheus, Titus, Clemens romanus aliique sacrorum antistites. Fluxu temporis summi Pontilices conciliaque ecclesiastica leges tulerunt, quae Episcopos obligabant, ut oviculas šibi commissas omni solliciludine ab insidiis inimici generis humani, qui circuit tanquam leo rugiens et quae- rit,- quem devoraret, diligenter custodirent ac subinde per se vel per suos offlciales, honestate morum specta- biles ac scientia sacra ornatos et experientia negotiorum peritos, dioeceses visitarent. Ut sanctum hoc officium eo Iructuosius adimpleri posset et visitatio eo plus proficeret tum visitatori tum -+! 495 H~ visitatis, Nos fusius exaratam inslractionem de sacra dioecesis visitatione Constitutionibus synodalibus inserere necessarium duximus. 1. Rationem et summam sacrae visitationis obeundae Concilium Tridentinum clare explicuit verbis notissimis: »Visitationum autem istarum praecipuus est scopus, sanam orthodoxamque doctrinam expulsis haeresibus inducere, bonos moreš tueri, pravos corrigere, populum cohortationibus et admonitionibus ad religionem, pacem innocentiamque accendere, caetera prout locus, tempus et oceasio feret, ex visitantium prudentia ad fidelium fructum constituere.« 1 Visitatio canonica, qnae est ius et officium Episcopi qua inspectoris palmare, pro remedio optimo habetur dioecesin conservandi in statu bene ordinato ad Dei laudem animarumque salutem magis magisque promo- vendam. lila aestimatur nervus disciplinae ecclesiasticae, praedicatur anima regiminis episcopalis a iuris docto- ribus. Ager enim et vinea Domini assiduam requirunt vigilantiam, ne zizania malornm radices capiant et suc- crescant atque ita bonorum semina opprimant ac suffo- cent. Visitator informia reformet, iniqua aequet, mala corrigat, vitiosa emendet et quae reparatione digna reperiuntur, reparet, vitia eradicet et virtutes plantet! Experientia magistrante in dioecesi, in qua canonica visitatio sive generalis sive specialis diligenter peragitur, disciplina Cleri populique llorescit, ex adverso autem illa collabitur. Propterea sacrosancta Synodus Tridentina ecclesiarum Praesulibus visitationem canonicam accurate suscipiendam et temporibus statutis iterandam ceu gravem imposuit obligationem nec non, quo modo sit peragenda, legibus ordinavit. 2 P. Sixtus V. celebri constitutione Romanus Pqntifex 13. Kal. lan. anno incarnationis Dominicae 1585, a quo die spatia temporum pro visitatione sacrorum liminum 1 Sess. XXIV. c. 3. de reform. — J Sess. VI. cap. 3 et 4 de reform. Sess. Vil. cap. 7 et 8; sess. XIII. cap. 1 et 3; sess. XIV. cap. 4; sess XXI. cap. 8; sess. XXII. cap. 7 et 9; sess. XXIV. cap. 3 et 9 et 10; sess. XXV. cap. 16. —K 496 >f- et pro relatione de statu ecclesiae facienda computanda sunt, Episcopos ad sanctorum apostolorum limina statis temporibus visitanda et de statu suarum ecclesiarum accuratam relationem exhibendam obligavit. Tališ relatio confici prorsus nequit, nisi diligens totius dioecesis visitatio praecesserit. 1 2 . Lex Tridentina praecipit, ut visitatio pastoralis quotannis peragatur, aut si Episcopus annuatim univer- sam dioecesin ob eius amplitudinem perlustrare non potuerit, ut saltem tota biennio compleatur. Immo Epi- scopo et ius et potestas competit, quaevis dioeceseos loca, instituta, personas toties visitandi, quoties opus esse putaverit. 2 * * * * * Quodsi ipse vel legitime praepeditus fuerit, vel dioecesis territorium tam late extendatur, ut ne biennio quidem omnium partium visitationem absolvere valeat, unum vel plures pietate et ingenio, fidelitate et cognitione conditionis districtus praeditos convisitatores constituere tenetur, quippe qui delegata ab ipso auctoritate eas lustrent partes, quas Episcopus per se ipsum adire et visitare nequit. 1 De nostra materia utiliter tractant sequentia opera et opuscula: Acta ecclesiae Mediolanensis ab eius initiis usque ad nostram aetatem opera et. studio Presb. Archillis Ratti. Mediolani, 1890. Tom. prim. — Pontificale romanum. Part. III. ordo ad visitandas parochias. — P. I. Crispini, Episc. Ameliae, Trattato della visita pastorale. Opus boe valde commendandum anno 1695 in lucern prodiit et postbac plurios typis editum est et non ita pridem Romae anno 1844. —Benedict. XIV., De Synodo dioecesana. Lib. 10. cap. 10. — Barthol. Gavantus et Meratius, Praxis compendiaria visitationis Episcopalis,. et Encbiridion seu Manuale Episcoporum. — Barbosa, De officio et potestate Episcopi. P. 3. Alleg. 75. num. 65. — Fuscus, De visitatione. — Hannibal Rocca, De visitatione. •— Gaudentius de Ianua, De visitatione Praelatorum. — Visitatio apostolica archiepiscopi de Aste, Hydrunti per Thomam Mazzei. — Florianus Dalham, Concilia Salisburgensia, Augustae apud Vindelicos, 1788. De visitationibus. Pag. 532—541. — F. Lucius Ferraris, Prompta liibliotheca. Neapoli, 1855. Tom. VII. Pag. 639—663. — Caute adhibendum Zegeri Ber¬ nardi Van-Espen Ius ecclesiastieum univ. Venetiis, 1781. Tom. 1. tit. 17. cap. 1—4. Pag. 93 sqq. — Pius Martinucci, Manuale sacrarum Caeremoniarum. Romae, 1879. Lib. III. cap. XII. Pag. 63—112. — Idem, Romae 1880. Lib. VI. cap. VI. Pag. 554—570. (Brevis methodus sacrae visitationis localis, realis et personalis). — Angelus Lucidi, De visitatione sacrorum liminum instructio s. Congr. Concilii. Romae, 1883. Vol. I. cap. II. pag. 151—168. — Aemilius Berardi, Brevis traetatus de Episcopo. Bononiae, 1891. Pag. 14 sqq. — Ling, Geschichte des Instituts der Pfarrvisitation in Deutschland. — Paulus Card. Melchers, De canonica dioecesium visitatione. Coloniae ad Rlienum, 1893. (Editio secunda prodiit anno 1901). Pag. 1—119. — 8 Cone. Trid. sess. VI. cap. 4 de reform. -K 497 *- Alma dioecesis Nostra in viginti quatuor decanatns divisa est et numerat 219 parochias et 193 capellanias cum 671 ecclesiis, 500 sacerdotibus et 511,000 fidelibus in genere. Ob has peculiares conditiones mos viget ab immemoriali tempore, quotannis visitandi quatuor de- canatus cum suis stationibus curatis, ita ut quolibet sexennio tota perampla dioecesis ab Ordinario visitetur. Nihilominus vero singulis annis omnes ecclesiae La- vantinae partes perlustrantur. Nam Dečani districtum eis assignatum circumeunt illumque inquirunt iuxta nor¬ mam, in Synodo anni 1896 definitam atque stabilitam. 1 De visitatione absoluta Dečani perfectam et fidelem relationem principali-episcopali ordinariata! tempore detixo transmittere obstricti sunt. »Haec Decanorum visitatio«, ut Cardinalis Melchers merito observat, »quamvis visita- tionis canonicae, a lege Tridentina praescriptae, valorem atque efficaciam minime habeat, ad eandem tamen eo, quo pro locorum adiunctis modo fieri potest, supplendam aptissime adhibetur.« 2 3. Quoad visitationis obiectum valet regula: Quid- quid limitibus dioecesis comprehenditur, iurisdictioni episcopali subesse ex iure praesumitur. Inde nisi privi- legium exemptionis probetur, Episcopus auctoritate sua ordinaria ad visitationem suscipiendam ius habet et officium. Visitationi episcopali obnoxia sunt: ecclesia cathedralis, capitulum cathedrale, curia episcopalis, cleri- corum seminaria atque convictoria, decani et parochi, cooperatores et singuli sacerdotes, aeditui aliique ecclesiae inservientes, parochiani, ecclesiae earumque bona, coe- meteria, instituta et reliqua similia. In iure canonico enumerari solent quoque casus, in quibus Episcopus etiam in iis locis vel apud eas personas, quae ab ordi¬ naria eius iurisdictione eximunlur, visitationem peragere valeat tamquam Sediš apostolicae delegatus. In visitatione pastorali non sufficit inlormatio de externo ecclesiarum statu, sed praecipue de interiori ' Gesta et statuta Synodi anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Tit. IV. cap. XIX. Pag. 877 sqq. — 2 Op. cit. pag. 8. num. 2 in corp. 32 —« 498 >¥— statu dignoscendo adlaborandum est. Visitator igitur pri- rnurn cognoscat de fide, vitae sanctimonia ac moribus visitandorum. Id praeserdm spectandum est, ne doctrinae sinceritas nllo errore corrumpatur, nec praeterea vidiš vita maculetur. Propterea vero externus dioecesis status haudquaquam negligendus est. Operae predum erit, podora visitationis canonicae capita subtilius considerare. a) Sacrae visitationis obiectum principale consdtuunt animarum curati, a quorum quippe vita et zelo pastorali dependet salus dioecesis. Invesdgandum est a visitatore, an et quomodo observetur obligatio residentiae; an cultus divinus digne et rite peragatur; an parochus obligationi personali applicandi Missae sacridcium pro populo diebus Dominicis et festivis, non exclusis testis in toro abrogatis, satisfaciat. Inquirendum est, quomodo exerceatur munus verbum Dei praedicandi 1 et parvulos catechizandi 2 ; item an tidelibus nuntianda annuntienlur, ut sunt dies festi, ieiunia, abstinentiae, bannorum proclamationes. Speciali diligentia Episcopus explorare tenetur, quomodo saluti- fera Ecclesiae sacramenta administrentur et dispensentur. Quod Decanos spectat, Episcopus finita visitatione eorum, quae ad ipsorum officium parochiale pertinent, in munia decanalia inqniret. Explorabit nimirum, quo- modo Dečani, vicarii Episcopi, munere suo functi sint; qualem habuerint vigilantiam in Clerum et populum, in ecclesias et sacella, in divini cultus exercitia, in ad- ministrationem et frequentiam sacramentorum, in omnes ecclesiae inservientes, in bonorum ecclesiasticorum ad- ministrationem, in tundationum persolutionem, in scholas elementares, brevi in omnia, quae eis peragenda in- cumbunt . 3 Visitandi sunt porro parochorum adiutores et sin- guli sacerdotes, in parochia domicilium habentes, vide- ' Videsis caput XXVIII. de praedicatione verbi Dei. Pag. 218—230. —• 3 Lege caput XXIX. de catechizandis parvulis Pag. 230 — 237. — 3 Confer in- structionem de iuribus et officiis Decanorum in opere: Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Tit. IV. cap. XIX. Pag. 374—382. —-K 499 >*~ licet an operam navent recitationi breviarii, meditationi, lectioni spirituali, sacrae Missae celebrationi, frequentiae sacramenti poenitentiae et communibus sacerdotum exer- citiis spiritualibus. Insuper imquirendi sunt, an habitnm clericalem deferant et a negotiis mere saecularibus se abstineant; quomodo officia sui status adimpleant in sacramentis adrninistrandis, in concionibus et cateche- sibus babendis; an Missarum intentiones debito tem- pore persolvant idque in libello proprio consignent. Item interrogandi sunt, an addiscendis sacris disciplinis dili- genti animo incumbant, et an conferentiis pastoralibus assidue assistant. Ulterius visitandi sunt, an erga mulieres famulantes gravitatem et discrelionem observent; inprimis an non mulieres suspectas, vanas, loquaces aut nimis iuvenes in servitio habeant; an nusquam mulierem mensae vel itinerrs vel deambulationis sociam faciant; dein an non a necessaria et convenienti consuetudine cum fratribus consacerdotibus sine necessitate sese retineant ac vitam solitariam degant, idquod plerumque non sine magno sui ipsius detrimento accidere solet; ilem an prudenter abstineant a eonversatione cum personis incredulis et irreligiosis et improbis; an fors debitam erga superiores obedientiam et reverentiam detrectent vel negligant; an concordiam ac fraternam charitatem inter se custodiant sibique invicem in muneribus obeundis auxilium consili- umque praebeant. b) Visitationi canonicae subiacent aeditui seu sacristae. Ut enim aedituus pius ac probus permultum conferre potest ad Dei honorem animarumque salutem promo- vendam, ita pravus, viliosus, incredulus officiique sui negligens cum ecclesiae tum parochiae fidelibus maximo detrimento ac scandalo est. Hinc ex sacerdotibus et senioribus ac sanioribus laicis expiscandum, num aedituus sit vir pius, religiosus, honestus; an in ecclesia se reverenter gerat, salutaria sacramenta frequentius recipiat; an sacerdotibus ho- 32 * —K 500 *- norem et promptum servitium exhibeat; an populo aedificationi et non offensioni sit; an hora praestituta ecclesiae ianuas aperiat et claudat, aeris ventilationi provideat, tempore determinato plebem campanarum sonitu ad sacras functiones convocet; an curet bonum ordinem, mundiliem atque silentium in ecclesia et sacri- stia, an paramenta et utensilia ecclesiastica conscientiose conservet. Simili modo omnes ecclesiae inservientes visitandi sunt de pietate, probitate morumque integritate. Praecipue quoad ministros Missae investigandum erit, an sint pueri, bonis eminentes moribus; an in ecclesia et sacri- stia debitam observent verecundiam et an in officio suo sat snperque sint instructi. Consimiliter indagandum erit, an organoedus nec non cantores sint idonei ac digni, qui munere suo in ecclesia fungantur; an concentus organi et cantionum pietatem fidelium promoveat, an vero minuat, immo penitus destruat. — Omnes ecclesiae inservientes obligati sunt, in suorum munerum functione cum propriam tum proximi sanctificationem promovere. c) Maximi momenti in sacra visitatione est, inqui- rere in statum religiosum et moralem parochianorum. Visitator inquirere debet, an inter parochianos vera et viva fides vigeat ac toveatur; an christifideles ad sacram Missam, conciones et catecheses audiendas nec non ad sacramenta recipienda diligenter accedant; an et quot infantes illegitimi, quorum numerus a multis pro mensura moralitatis habetur, nati sint, et quanam in conditione eorum matres versentur; porro an in paroe- cia locum habeant abusus et scandala ut concubinatus, divortia, adulteria, luxuria, ebrietas, ludendi illicita cupido, cauponarum et chorearum frequenlia, usura, societates noxiae, factiones, discordiae, inimicitiae; an legantur libri prohibiti et pravae ephemerides; an impia principia inter operarios et operarias, in fabricis et officinis operam suam locantes, propagentur. —is 501 H— In quavis parochia confraternitates piaeque uniones quam maxime conferre possunt ad spiritum vere christi- anum vitamque religiosam conservandam et fovendam . 1 Nam illis adscripti sacramenta Irequentant, virtutes christianas colunt. Hinc Episcopus sodalidates visitaturus quaerat, an legitime sint erectae; an cuidam archicon- fraternitati sint aggregatae; an sodales rite inscribantur in libro confratrum et consororurn; an statuta et regulae pie observentur, bonaque, collectae et eleemosynae fide- liter administrentur ac singulis annis accepti et expensi codices revideantur atque approbentur. Item inquirendum, an habeatur inventarium bonorum et prostet liber, in quo resolutiones et omnia documenta consignentur. Si hospitale vel institutum pium in paroecia in- veniatur, pariter inspiciendum est quoad curam animarum et instructionem religiosam infirmorum, quoad provisi- onem moribundorum, quoad functiones divini cultus communes. In specie visitandum est sic dictum paro- chiale ad sublevandos pauperes institutum, in dioecesi Nostra fere ubique existens, cum suis fundationibus, bonis mobilibus et immobilibus, de quorum administra- tione deque distributione quotannis ratio reddenda est . 2 Pari modo scrutetur visitator, an in curatia consistant et qualem vim exerceant in vitam parochialium associa- tiones, ad reformandam vitam socialem plurimum valentes , 3 * * * * cuiusmodi sunt: consociationes opificum, operariorum, agricolarum, porro congregationes beatae virginis Mariae, s. Vincentii a Paulo et s. Elisabethae. Itidem indaget visitator, an a parentibus et heris magna vigilantia quoad domesticos custodiatur, et si operibus iustitiae et charitatis vitam aeternam consequi studeant; insimul an praecepta Dei et Ecclesiae serventur, ea potissimum, quae 1 De confratermitabibus et sodalidatilms. Tit. II. cap. 11. Gesta et sta¬ tuta Synodi dioecesanae an. 1896. Pag. 306 sqq, — 2 Cfr. Vorschriften uber die Leitung und Verwaltung der Pfarrarraeninstitute. Kirchliches VerordnuDgs- Blatt ftir die Lavanter Diijcese. 1896. Nr. IX, num. I. pag. 1—4. Porro caput XLIX. de cura pauperum. Pag. 480. — 8 Cfr. De quaestione sociali expedienda. Tit. I. cap. 3. Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 210 sqq. — Tit. I. cap. 32. pag. 249 sqq. buius libri. -K 502 *- Dominicarum et festorum sanctificationem urgent; an sacrae missiones vel exercitia spiritaalia celebrata sint et quales fructus tulerint — brevi, an in parochia bona vigeat disciplina honestique florescant moreš. d) Eminens obiectum visitationis canonicae consti- tuunt omnes ecclesiae in parochia sitae; item oratoria publica et capellae, in quibus Missae sacrificium cele- bratur; oratoria vero privata, si requisita deliciant et sine debita reverentia sacra Missa lite tur. Prae omnibus examinetur in ecclesia tabernaculum, thronus gratiae et divinae sapientiae sedes, an digne sit ornatum; an clavicula, quam auro vel argenteo obductam et cordula decenter decoratam esse convenit, a parocho aliove sacerdote sub sera custodiatur; porro an interius debito modo sit ornatum, nitidum, mundum a minimo pulvere. Praeter ciborium, pro Eucharistiae particulis,. velo albo serico coopertum, nec non ostensorium vel monstrantiam vulgo appellatam cum lunula aurea vel argentea, maiori hostiae asservandae destinatam atque corporale benedictum, cui vaša praedicta imponantur,. nihil aliud continere debet. In visitandis sacris speciebus inquirat Episcopus,. num ad consecrationem hostiae, ex puri tritici farina confectae, integrae ac recentes sumantur, an alternis saltem septimanis vel in locis humidis singulis octo diebus renoventur. Attendendum est, ne sint hostiae pro communicandis laicis nimis -parvae tamque subtiles, ut fini suo nequaquam respondeant. Sint huiusmodi particulae diametri 4 circiter centimetrorum. Minores facile e digitis sacerdotis, immo et de ore communicantis delabuntur, digiti sacerdotis communionem distribuentis madefiunt; nimis subtiles levissima aura, tussi iam exci- tata, auferuntur. Adest etiam periculum, ne communio revera non fiat, quae scilicet per manducationem deglu- tiendo sacram hostiam fieri debet, dum e contra hostia nimis parva nimisque subtilis facile in ipso adhuc ore tota quanta penitus dissolvi poterit, quo fit, ut et com- —H 503 *- municans non diutius cum Christo adhuc realiter prae- sente conversari possit . 1 — Episcopus examinet vinum, in sacrae Missae celebratione adhibendum, quomodo caveatur, ne umquam sit corruptnm. Post tabernaculum visitatur lampas coram sanctissimo Sacramento perpetuo collucens, an in statu mundo servetnr et rite oleo olivarum vel saltem vegetabili et purificato nutriatur. Deinceps baptisterium, quod in inferiori ecclesiae parte, in capella propria s. loanni Bapt. dedicata, vel saltem cancellis circumseptum sit oportet. Inquiratur, an loco et lorma decenti. sera et davi munitum atque ita obseratum, ut pulvis aliaeque sordes intra non penetrent. Operculum pro posse deco- ratum sit imagine s. Ioannis, Christum baptizantis. Adesse debent utensilia, ad baptismum conlerendum necessaria, item piscina munda et clausa pro excipienda aqua benedic;ta. Visitationi subsunt olea sacra, quae decenter asservari debent in loco proprio, honesto et mundo, sub clave ac tuta custodia. — Visitationi subiacent sacrae reliquiae, an reverentia tractentur atque asserventur in armariis clausis, ut pulveres et insecta intus penetrare nequeant. Si visitator circa earum cultum aut expositionem et delationem in processionibus abusus repererit, prudenter operam dabit, ad cultum indebitum reformandum, ut liturgicis legibus perfecte respondeat. In altarium visitatione ad illud attendendum erit, ut tum quoad structuram tum quoad ornatum omnibus rubricarum praeceptis omnino sint conformia, ut munda sint a sordibus et in omnibus sancto ipsorum lini respon- deant . 2 Sciscitandum num ara lapidea sit Iracta, an mensa altaris fixi a saa basi avulsa sit; an sepulcrum reliquiarum integrum ac claosum existat; praeterea an altare suppedaneo et altare maius sufficienti numero 1 Cfr. Kirehliches Verordnungs-Blatt ftir die Lavanter Diocese. Marburg 1900. X. num. 67. pag. 109. — * Legatur prolixior traetatus de ecclesia et altari in XLV. Schluss-Protokoll liber die im Jabre 1893 in der Lavanter Diocese abgehaltenen Pastoral-Conferenzen. I. Pastoral-Conferenzfrage. Pag. 1 — 9. —« 504 >f— gradunm sit instructum. Considerandum, an altare co- opertum sit tribus lineis mappis seu tobaleis mundis, superiori saltem oblonga, quae ab utraque parte ad solum pertingat, duabus aliis brevioribus, modo sacrum lapidem cooperiant, vel una duplicata. Circa angulos altaris nullae coronides nec ligneae nec utcumque preti- osae ducantur, sed earum loco apponi poterunt fasciae ex auro vel serico confectae aut variegatae . 1 Porro videndum est, an in medio altaris collocata sit crux devota, candelabris requisitis, sallem duobus ex utroque latere, supereminens; an adsint tabellae secre- tarum, cussinus aut pulpitum missali supponendum. — Examinandae veniunt imagines, statuae, flores caeteraque ornamenta, num quid indecorum aut rubricis inconve- niens reperiatur. — Suggestus pro praedicatione verbi Dei visitatur, an forma et apparatu decenti et ab Evan- gelii parte loco illustriori positus sit, ut concio faciliter percipi possit. Ambonae, a latere Epistolae locatae, opportuna restaurationis occasione transferantur, quatenus fieri poterit. Visitandae sunt sedes confessionales, an numero sint sufficientes et positae patenti, conspicuo et apto ecclesiae loco, satis ab altaribus remoto; an ex utraque parte instructae sint crate perforata, quae insuper occludi possit; an asserculo versatili aut serico velo ductili provisae sint, cuius ope confessarii facies occultetur. Item inquirendum, an interius affixus sit elenchus casuum reservatorum , 2 et an exterius habeatur devota quaedam imago, prouti lesu crucifhd, boni pastoris, s. Mariae Magdalenae vel similis: in solatium paventium et contritorum; porro an adsit aptum subsellium pro confessario et scabellum pro confitentibus nec non can- delabrum cum candela, si forte accidat, ut ante vel post lucern diei confessiones excipiendae sint. 1 Caeremonial. Episcop. lib. I. cap. 12. num. 11. — 2 Gesta et statuta Synoili dioecesanae anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Tit. II. cap. 8. pag. 290 sqq. -M 505 H— Visitationis obiectum efficiant omnes statuae et imagines, omnia vexilla et signa, quae in ecclesia reperi- untur, an nimirum tidei doctrinae et traditioni et prae- ceptis ecclesiasticis sint conformia, an non sint fidelibus offensioni ac scandalo. Investigandae sunt stationes viae crucis, an legitime erectae sint atque indnlgentiis rite munitae. Porro ecclesia quoad omnes suas partes, interiores et exteriores visitanda est: an amplitudine sufficiat pro numero parochialium, an aliqua immutatione vel amplia- tione indigeat; an totum aedificinm solide constructum, an non tectum aut fenestrae aut parietes quassatae et laesae sint, et an quotannis ea, quae restauratione egeant, reficiantur. Cognoscat visitator, num ecclesia in omnibus suis partibus munda et nitida servetur. Munda sint oportet scamna et subsellia chori et navis, parietes, candelabra; quapropter saepius a pulvere, a muscis et aranearum teliš expoliantur atque pavimentum saltem octavo quoque die verratur. Inquirat visitator, an uterque fidelium sexus suum quisque locum ab altero separatum habeat. Quoad stationes mulierum et virorum observat Concilium provinciae Pragensis anno 1860 celebratum: »Accepimus quoque traditionem vetustissimam, ut navis pars australis masculorum stationi, feminis vero pars bore- alis assignetur.« 1 Communiler pro sexu femineo est statio in latere Evangelii et pro virili in latere Epistolae. 2 Pro senibus et infirmis etsi pauperibus sufficiens semper scamnorum numerus adsit atque pateat. Invisatur chorus cum organo, num quid illicitum aut inconveniens ibi inveniatur vel agalur; an libri cho- rales et musicales in armariis clausis bene custodiantur atque ipsum organum debito tempore a musices peritis ad harmoniam sonorum servandam temperetur. Porro consideret visitator, quomodo ecclesiae illuminationi pro- 1 Cfr. Constit. apost. lib. 2. cap. 57 de mulierum separ. — Acta et decreta Concilii provinciae Pragensis. Pragae, 1863. Pag. 171. — 2 Cfr. XLV. Schluss- Protokoli iiber die im Jahre 1893 in der Lavanter Diocese abgehaltenen Pastoral-Conferenzen. Pag. 2 in corp. —K 506 *— spiciatur. Examinet vaša aquae benedictae sive labra ad ostia ecclesiae, quae parieti non inhaereant, sed potius e lapide solido confecta congrao columellae scapo suffulciantur. Examinet cmcem missionis, arculas ele- emosynarum, firmiter munitas, clausas et inscriptione distinctas. Inspiciendae sunt portae ecclesiae, an lirmis seris, clavibus ac repagulis occludantur, quando quoli- die aperiantar et claudantur nec non an tem pore oppor- tuno aeris ventilationi provideatur. Inspiciendae sunt exteriores ecclesiae partes, cam- panarum quoque turris forma et structura. Explorandum est, an ecclesia sita sit in loco convenienti aperto, ab aliis aedificiis separato; an area ipsam circumdans usui profano inserviat. Invisantur partes fundamentorum attiguae, an aridae et contra pluviam decidentem ser- ventur. Quum arbores, stirpes, hederae aliaeque eius- modi herbae suis ramis et radicibus fundamina, muros et fenestras facile laedant, provide tollantur. Si ecclesia notabiliter reparanda, amplificanda aut reaediticanda sit, novae constructionis adumbratio seu delineatio cum sumptuum aestimatione ab architecto probo ac perito conficiatur . 1 Relate ad campanas notandum est, an concentu harmonico inter se consentiant, an benedictae sint; an aditus ad ipsas sit clausus; an modo debito et tempore statuto pulsentur; an adsit campanula, quae, cum aegro- tus quidam extremum vitae spiritum agit, insonari solet, ut fideles moribundi animam Deo commendent ipsique felicem mortis horam adprecentur, qui mos vere chri- stianus et valde laudabilis fovendus est. Quod sacristiam attinet, visitator advertat, an loco convenienti sita — in extruendis novis sacristiis latus ad meridiem lateri ad septentrionem versus praeferendum — an satis ampla, solide constructa atque robustis muris, portis, seris, repagulis ac cancellis ferreis ante fenestras 1 Videsis superiorera constitutionem de ecclesiarum fabrica. Cap. XLII« pag. 375—881. --K 507 J4-— positis communita sit. Porro intendat, num adsint mensa cum imagine crucifixi, apta pro parandis indumentis sacerdotum; armaria pro asservandis paramentis sacris;. labrum cum manutergio; genuflexorium cum tabella precum; tabula cum nomine s. Patroni ecclesiae, Papae, Episcopi loči et Imperatoris; directorium; elenchus Mis- sarum fundatarum. Deintus inspiciantur vaša sacra, an confecta sint ex metallo praescripto, an consecrata vel benedicta, an immu- nia sint a rimis et fissuris aliisque defectibus, an munda ac nitida et in arculis bene clausis servata sint. Similiter recognoscantur paramenta sacra, ut constet, an numero sufficiant; an casulae, stolae, manipuli una cum bursa et calicum veliš in quinque coloribus liturgicis prostent et ea forma eaque ex materia confecta sint, quae a legibus liturgicis praescribitur. Insuper visitandum, an adsint plu- vialia, dalmaticae, tunicellae, vela humeralia, superpellicea, rochetta pro variis functionibus requisita; an albae, amictus, corporalia, pallae, purificatoria, altarium tobaleae, mappae ante communicantes extendendae, ex lino vel cannabe confecta sint . 1 Quilibet sacerdos habeat proprium birretum, tribus apicibus instructum et ita imponendum, ut pars apice carens a sinistra sit. Omnia paramenta, etiam ministrantium et aedituorum vestimenta totaque suppellex sacra sint munda, integra, congruentia ex- cellentiae ac sanctitati cultus divini. Sordida, lacera, usu attrita scissaque mundentur et reparentur aut ad usum ecclesiae non amplius adhibeantur; attamen in profanos usus nequaquam convertantur. Inspiciantur missalia, rituale dioecesanum, liber publicationum et proclamationum matrimoniorum, lan- ' De qualitate paramentorura disserunt rubricae generales Missalis ro¬ mani XIX. 6. —Normae, pro dioecesi Lavantina de materia, forma et men sura paramentorum valentes, reperiuntur in laudabili opere: Venite adoremus ! Der Verein zur bestandigen Anbetung des allerheiligsten Altersaeramentes und zur Ausstattung armer Kirchen in der Lavanter Diocese. Marburg, 1900. § 19. pag. 34—38. Slovenice: Venite adoremus. Družba vednega češcenja presvetega rešnjeea Telesa in za podporo ubožnih cerkev Lavantinske škofije. Maribor, 190i. Pag. 230—239. -K 508 *~ ternae in processionibus et infirmorum provisionibus deferendae, baldachinum, candelabrum pro cereo pa- . schali et reliqua utensilia. Nulla ecclesia careat sacrario, quod penes altare maius aut in sacristia construi aut loco contigno extra ecclesiam parari potest. Fiat lossa sat profunda et ampla, quae excepto fundo undique opere latericio vestita sit, operculo lapideo vel ligneo tuto claudenda. Simili ratione omnes ecclesiae, intra paroeciae am- bitum sitae, visitandae sunt. Quodsi earum numerus aut distantia maior fuerit, quam ut Episcopus ipse eas adire valeat, officium visitationis committatur čonvisitatori. Idem valet de capellis, sacris crucibus, imaginibus et sculpturis in compitis viarum positis. Cunctae quoque ecclesiae regularium, quibus incumbit cura animarum saecularium, iure ordinario submittuntur visitationi epi- scopali. Clerici regulares huiusmodi curam gerentes iu- risdictioni et correctioni Episcopi dioecesani subiacent in iis, quae curam pastoralem et sacramentorum dis- pensationem attingunt. e) Visitanda sunt omnia aedilicia ecclesiastica, ut domus parochialis, domus capellanorum, aedituorum, organoedorum, quo appareat, num interna dispositio fini ipsorum respondeat, ut inconvenientia et abusus tollantur. Invisendum est seorsim archiviurn parochiale, an sit in iusto ordine ac clausum; an inveniatur inventarium omnium bonorum ecclesiae mobilium et immobilium; an adsit completa collectio statutorum dioecesanorum, con- stitutionum et ordinationum; an habeatur ordo accurate descriptus omnium functionum et officiorum, quae sive ex lege sive ex consuetudine singulis diebus, hebdomadibus, mensibus et annis a sacerdotibus parochiae peragenda occurrunt; an onera ex fundationibus provenientia per- solvantur tempore delixo. Visitatio administrationis bonorum ecclesiasticorum ad haec reducitur capita: an vilrici pietate et moram integritate probati et legitime constituti sint; an in ad- —K 509 >j~ ministrandis bonis observentur normae, in Normali de die 22. Septembris 1859 Nr. 1599 praescriptae; 1 an bona alienentur absque snperiorum approbatione vel ad alios usus convertantur reditns; an bona ecclesiae separentur ab iis, quae ad beneticia parochialia, ad praebendas vel ad pias fundationes pertinent; an pecuniae in tutam hy- pothecam tradantur vel in tabulis debili publici investi- antur; an litterae valorum et tabulae publicae rite cu- stodiantur in scriniis solidis et bene clausis; an de acceptis et expensis peculii ecclesiastici quotannis rationes referantur stato tempore principali-episcopali ordinariatih et an ipsae acceptae et approbatae sint; 2 an codices accepti et expensi nec non inventaria praescripta rite exarata sint et data occasione renoventur aut supple- antur cum diligenti omnium mutationum adnotatione. Tandem visitetur coemeterinm, an instructum sit omnibus requisitis, de quibus superius in capite XLIII. sub littera A. pagina 382 sqq. disseritur. f) Ecclesia catholica, mater scholarum christianarum, renuntiare numqnam potest missioni suae, praedicandi Evangelium omni creaturae (Marc. 16. 15), parvulos sus- cipiendi dirigendique omnes in viam salutis. Idcirco non potest non maxime šibi cordi habere tenellae iu- ventutis tam in lidei quam in lilterarum rudimentis in- stitutionem christianamque educationem. Quam ob rem Episcopus visitator quoad scholas elementares cognitionem šibi comparare debet: quaenam relatio intercedat inter sacerdotes et magistros scholae. Parvuli solum unitis viribus in vera fide, pietate bonis- que moribus educari et šibi cognitiones necessarias acquirere possint. Perpendat porro, an catechistae erga ludimagistros ita se gerant, ut pro viribus evitent, quid- 1 Confer instructionem: Weisungen, betreffend die Verwaltung des Kirchen-uud Pfriinden-Vermogens, in folio dioecesano: Kirchlicbes Verordnungs- Blatt fiir die Lavanter Dioeese. 1897. Nr. VI. pag. 81—86; Nr. VII. pag. 96—106. — 2 Vide: Instruction, betreffend die richtige Abfassung der Kirchen- rechnungen, in folio dioecesano: Kirchlicbes Verordnungsblatt fiir die Lavanter Dioeese. 1895. Nr. II. pag. 2—6. —H 510 >f- quid ipsis offensioni esse queat; an praesertim ratione agendi cum praeceptricibus stndiose omnia fugiant atque omittant, quaecumque causa suspicionis aut scandali esse possint. Examen faciendum, an catečhetae gravissima officia quoad scholas' et scholares sedulo, serio et libenter ad- impleant; an et quoties per hebdomadem scholas adeant; an curent, ut parvuli diebus Dominicis et testis, immo etiam ferialibus, quantum fieri potest, omnes simul Sacro intersint; an magistri aut magistrae eos ad ecclesiam deducant ibique ipsis invigilent; an in tradenda religione nihil occurrat, quod fidei, iuribus aut menti Ecclesiae adversetur; utrum aliquando instructio in catechismo et historia sacra. fiat a magistris; an pueri et puellae suffi- cienter de rebus religiosis instruantur et bene instructi ex schola dimittantur; an horae in scholae horario pro Christiana doctrina tradenda assignatae accurate et in- tegre ad hunc finem impendantur. 1 Quomodo discipuli in rebus fidei et morum in¬ structi sint, visitator certior fit catechesi ab ipso habenda omnium scholarium in ecclesia congregatorum. Proinde in omnibus parochiis, ubi plus quam tres classes nume- rantur et adventus Episcopi non post horam sextam vespertinam consequitur, catechesis parvulorum statim post ingressum Episcopi locum habebit. In visitatione episcopali tentamen de universa catechismi materia in- stituendum est, quam scholares didicerunt, non solum in semestri ultimo. Ad hoc examen omnes omnino scholares, non fors tantum excellentiores, apparere debent, in quantum fieri potest. 4. Ad praeparandam visitationem iusto lempore per litteras edictales promulgatur dies atque ordo stationum indicatur. Curati vero competenti tempore populo ex- ponant sacrum hoc officium simulque explanent sacra- 1 Lege praecedens caput XLVIII. de adolescentium institutione religiosa in scliolis publicis atque de discordiis inter Ecclesiam et civilem auctoritatem •vitandis. Pag. 472 sqq. -M 511 H— mentuin confirmationis, quod opportuna hac occasione administrari solet. 1 Ad salutarem effectura assequendum commendatur, ut Dei auxilium imploretur; propterea parochi, edicto acčepto, fideles exhortentur, ut preces ad Deum fundant pro telici visitalionis successu. Ad exemplum Christi, qui discipulos binos misit ante faciem suarn in omnem civitatem et locum, quo erat ipse venturus (Luc. 10, 1 sqq), optandum est, ut verbi Dei praecones praemittantur, qui sacris missionibus vel piis exercitiis 2 populum ad poenitentiam agendam exčitent, nec non ad sacramenta poenitentiae, Eucharisliae et confirmationis digne suscipienda alque ad sacrae vi¬ sitationis Iructus uberrime percipiendos disponant. Vere dignum et salutare esset. si fideles de manu Episcopi sumerent sanctissimam Eucharistiam. Sed et ipsi visitandi dent operam, ut benedictionem coelestem pro laboribus et curis visitationis sat magnis implorent. Hac occasione etiam indulgentia plenaria, si a sancta Sede apostolica facultatem habeat visitator, alias vero particularis, videlicet, quadraginta dierum, rite dispo- sitis conceditur. 5. Solerter curandum est, ut omnia evitentur, quae inutilem temporis iacturam atque intermissionem afferant, vel ipsum visitationis pastoralis scopum impediant, nec non fidelibus scandalo potius quam aedificationi sint. Omnino vetita est mušica in tabernis, illicitae sunt choreae sive sallationes et omnes festivitates clamorosae. Ad augendam sollemnitatem in visitatione episcopali praeter ornamenta varia etiam usus mortariorum ad- hiberi solet. Sed opus hoc viris providis et bene morigeris committatur, ut periculum incendii aliorumque calamita- tum praecaveatur. Mortaria in loco apto, a dom o pa- rochiali et ecclesia remotiori, ponantur eorumque usus tempore opportuno fiat, ne molestiam pariat visitatori aliisque cohabitatoribus. — Visitatio canonica ne causa 1 Lege caput XXXVII. de sacramento confirmationis. Pag. 299—309. — a De sacris missionibus piisque exercitiis laicorum. Tit. II. cap. 12. Gesta et statuta Synodi dioecesanae an. 1896. Pag. 321 stpj. -M 512 >»— occasionalis quidem esse debet offensionis et scandali pro plebe lideli. Gurent parochi, ne nocivae neque ambi- gnae inscriptiones legantur in sic dictis libis mellitis (Lebkuchen). Concilium Tridentinum Episcopos monet, ut quam celerrime, debita tamen diligentia visitationem absolvere studeant atque caveant, ne inutilibus sumptibus cuiquam graves onerosive sint. 1 Provideant igitur visitandi, ne conviviis teratur tempus seseque impensis gravent. Exemplo Christi, qui mittens discipulos ad praedi- candum regnum Dei, in eadem do mo manete, inquit, edentes et bibentes, quae apud illos sunt; dignus est enim ope- rarius mercede sua. Et in quamcumque civitatem intra- veritis et suseeperint vos, manducate , quae apponuntur vobis (Lnc. 10, 8) — hoc mandato Christi dueti, Nos modesto contenti equitatu et famulatu nitemur quam citissime, debita tamen diligentia visitationem absolvere, et serio prohibemus, quominus sub titulo procurationis immoderatas faciant parochi expensas; sed praecipimus, ut Nobis et comitibus Nostris victualia frugaliter mode- rategue, ut sacra Synodus Tridentina loquitur, ministrentur, et quaelibet vana pompa ac quilibet reprobandus luxus a mensa removeatur. Conformari Nos volentes paupertati visitandorum, contenti erimus cum omni esculento et poculento, quod in domo parochiali reperitur et procuratur. Pro leeto sufficiunt stramina aut arborum folia, et pro victuali panis, caseus, poma, castaneae. legumina, et pro potu aqua frigida, mustum pomarium, lac recens aut concretum, et quae sunt huius generis. Habitatio seu diaeta etiam simplicissima suflicit: cum leeto vel tantum cum lecticula vulgo sopha nominata, et cum mensa et unico sedili. 6. Ad visitationem maiori cum efficacia celerita- teque peragendam,animarum pastores, parochi et capellani, conliciant relationem, quae pro-memoria vocari solet, de statu religioso et morali parochiae, visitatori statim in Sess XXIV. cap. 3. de reform. -K 513 »- adventu extradendam. Puncta, quae in exaranda hac narratione tangi debent, ex praesenti instructione facile derivantur. Referendum est inter alia de religiositate pa- rochialium, de erroribus grassantibus, de vitiis, quae prae- valent deque scandalis publice obversantibus; porro de intemperantia in potu inebriante, praesertim, in potu vini adusti et fervidi. Notandum est, quae confraternitates et sodalitia in districtu existant, a quo et quomodo diri- gantur. Insuper quo ordine cultus divinus peragatur, quo fervore fideles conciones et catecheses frequentent, quoties in ecclesiis filialibus festivitates celebrentur, et si hac occasione nundinae habeantur et turbae excitentur. Jndicendum est, quomodo catechetae suis officiis fungantur, quo studio instructio religiosa frequentetur, quo animo imbuti sint parochiani erga scholam. Item qua ratione ecclesiae et capellae conserventur, in quali statu et ipsae et cruces campestres versentur. Porro de- clarandum est, quomodo et quo effectu examen ante- paschale instituatur . 1 Itidem si praecepta disciplinaria generatim et in specie si constitutiones synodales de vita et honestate clericorum 2 a sacerdotibus religiose observentur. Prompti habeantur codices parochiales seu matri- culae baptizatorum, confirmandorum, matrimonio iunc- torum, defunctorum, status animarum; porro gesta et statuta synodalia, currendae consistoriales iuxta annorum periodos collectae et linteo aut corio ligatae, proto- collum de iuribus stolae, liber intentionum manualium, indices Missarum fundatarum et dotationum, nec non pro populo et pro defunctis sacerdotibus dioecesanis applicandarum. Adsint tabellae lundationum et reducti- onum, protocolla de informatione et examine sponsorum, liber memorabilium, consignationes confraternitatum et 1 Lege eaput XXXVIII. de sacramento poenitentiae Irequentius, semel saltem in anno suscipiendo. Pag. 312 sqq. —■ 2 Gesta et statuta Synodi dioece- sanae anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Tit. III. cap. XIII. pag. 325—344. — Porro praesentis libri caput XLVII. de vita et honestate cleri¬ corum tractans pag. 461 sqq. 33 -K 514 *- sodalitatum, liber proclamaiionum, liber gestorum paro- chialium resp. decanalium, resolutio de ultima visitatione canonica, decretum de ultima et approbata ratione red- dituum el expensarum ecclesiae, consignatio accepti et expensi ecclesiae parochialis eiusque filialium, inventa- rium iurium, privilegiorum et onerum ecclesiae, sacrae supellectilis, bonorum stabilium et reddituum decimarum et oblationum ; inventarium beneficii parochialis ali- orumque beneficiorum; tabulae computorum, qui ad- ministrationem parochialis ad sublevandos pauperes in¬ stituti concernunt; porro index ecclesiarum, oratoriorum et capellarum; index de haeresi suspectorum, concubina- riorum, adulterorum, coniugum divisorum. A quolibet de Clero parata habeantur instrumenta ordinum, beneficiorum, facultatis pro excipiendis con- fessionibus, pro praedicando verbo Dei. Ad manum sint, si requirantur. praescripti libri personales: ut breviarium, calendarium seu directorium, biblia sacra, Concilium Tridentinum, Catechismus romanus, Collectio rituum dioe- cesis Lavantinae, Statuta synodalia, et quae sunt huius generis. Ad augendam sollemnitatem sacrae visitationis or- netur ecclesia. Si quae sunt benedicenda et consecranda, opportune parentur. Scabellum genuale cum tapeto et pulvinaribus collocetur ante altare maius et ubi sanctissi- mum Sacramentum reconditur. 1 7. Episcopus, visitaturus parochiam, iuxta ordinem in Pontificali romano praescriptum 2 a Clero populoque illius loči processionaliter recipiendus est, si tempestas permittat, et quidem non nimis longe ab ecclesia. So- nantibus festivo more ecclesiarum campanis, cantante choro pios cantus et hymnos, orante plebe fideli, pro- cessio sollemnis, incedente Episcopo sub baldachino, pro- 1 Gavantus in „Praxi compendiaria visitationis episcopalis", Martinucci in „Manuali sacrarum Caeremoniarum 11 libr. III. cap. 12 et libr. VI. cap. 37 aliique auctores prolixiores indices praeparandorum a visitatis composuerunt, quorum usus valde commendatur. — 2 Ordo recipiendi Ordnarium et ritus ab- solutionis pro defunctis in visitatione canonica. Collectio rituum dioeceseos Lavantinae ex venia sanctae Sediš retinendorum. Marburgi, 1896 Pag. 451—456. —H 515 H— greditur ad ecclesiam visitandam, ubi parochus Episcopo porrigit crucem osculandara, aspersorium cum aqua benedicta, qui illo accepto aspergit seipsum et Clerum et omnes adstantes intra et extra ecclesiam. Dein rector ecclesiae affert visitatori naviculam ad incensum thuri- bulo imponendum, quo facto ipsum Episcopum, stantem cooperto capite, incensat more consueto; quo facto accipit štolam ab Episcopo, cui statim ecclesiae claves, in pulvino iacentes, ad tangendum praesentat. In ecclesia procedit Clerus sonantibus organis ad altare maius, ubi Episcopus super faldistorio, ante im- mum gradum parato, procumbit et implorat divinum auxilium pro visitationis prosperitate. Interim parochus, pluviali indutus vel saltem superpelliceo et stola, accedit ad altare, exponit ciborium cum venerabili Sacramento, et intimo altaris gradu genuflexus ter Pater noster et Ave Maria cum Gloria Patri sonora voce persolvit, dein Sanctissimum incensat et linito cantu dat cum ciborio benedictionem. Quibus peractis instituitur catecbesis parvulorum, confirmandorum et confirmandarum, qua absoluta Epi¬ scopus ad altare ascendit, quo in medio osculato ad- stantibus impertitur benedictionem sollemnem. Posthac fit regressus in domum parochialem. Proxima die hora octava consequitur e diversorio seu hospitio sollemnis ingresus in ecclesiam, ad cuius limina excipitur Episcopus modo, iam supra pro die praecedente descripto. In ecclesia procedetur ad altare maius et cantabitur in choro vel alta voce recitabitur a Glero sequens responsorium: Ecce sacerdos magnus, qui in diebus suis placuit Deo. Ideo iureiurando fecit illum Dominus crescere in plebem suam. Benedictionem omnium gentium dedit illi et testamentum suum confirmavit super caput eius. Ideo iureiurando fecit illum Dominus crescere in plebem suam. Gloria Patri et Filio et Spiritui sancto. Ideo iu¬ reiurando fecit illum Dominus crescere in plebem suam. —K 516 j+- Quum ad altare ventum erit, parochus procedet ad altare et in latere epistolae stans ad Episcopum in genu- flexorio orantem versus cantabit aut recitabit v er si culo s sequentes cum oratione et clerici respondebunt: S- Protector noster aspice Deus. 1$. Et respice in faciem Christi tui. Salvnm tac servnm tuum. Deus meus sperantem in te. Milte ei, Domine, auxiliurn de Sancto. Et de Sion tuere eum. y. Nihil proficiat inimicus in eo. Ifc. Et filius. iniquitatis non apponat nocere ei. y. Domine exaudi orationem meam. Et clamor meus ad te veniat. y. Dominus vobiscum. Et cum špiritu tuo. Oremus. Deus humilium visitator, qui eius pater na dilectione consolaris, praetende societati nostrae gratiam tuarn; ut per eos, in quibus habitas, tuum in nobis sentiamus adventum. Per Christum Dominum nostrum. Amen. Post orationem intonat parochus antiphonam cum versicidis ex Laudibus de s. Patrono sive Titulari eccle- siae, quibus eompletis Episcopus cantat de missali ora¬ tionem de eodem Sancto. Subinde fit ad petitionem praemissam consecratio aut benedictio paramentorum, vasorum aliorumque utensilium, pro ecclesia de novo acquisitorum. Dein celebrabit Visitator ordinarius sacram Missam, infra quam habebitur communio generaiis. Sub finem dabitur triplex benedictio cum Sanctissimo, in ostensorio recondito. Sequitur cantus pro concione, in qua lideles edo- centur de necessitate, fine, obiecto, utilitate ac fructibus visitationis pastoralis; vel vero de sacramento confirma- tionis, et pro temporum indigentiis locorumque necessita- tibus ac personarum conditionibus obiectum aliquod —K 517 >f- singulare ex doctrina fidei aut morura explicatur et in- culcatur. Sermone finito catechesis adaltorum habebitur. Ubi fideles secundum ordines sexus et aetatis communiter ex catechismo respondere seu catechismum recitare solent, servetur haec consuetudo venerabilis. Post haec Episcopus induitur araictu, stola et plu- viali nigri vel violacei coloris (sufficit, ut utatur sola stola, quam super mozzetam imponit), nec non mitra alba simplici, et recitabit in presbyterio cum parocho et clericis antiphonam Si iniquitates et psalmum 129: De profundis clamavi ad te. Repetita antiphona subiunget Kyrie eleison . . Pater noster. Accepto aspersorio Episcopus asperget super pavi- mentum presbyterii versus medium, a sinistris et a dextris suis, et incenso facto thurificationem peraget eodem modo ac aspersionem. Subiunget versiculos pra.escriptos cum oratiorie. Deinde pergit recitando preces imperatas ad coemeterium. Quodsi istud paulo longius absit ab ecclesia vel tempestas saeviat, in ecclesia praeparatur tumulus aut sternitur pannus nigri coloris, ibique ab- solutio defunctorum peragetur. Cantabitur Libera cum responsoriis et orationibus. Quibus persolutis, preces pro detunctis parocbianis, pro defunctis animarum pastoribus, pro infirmis parochialibus et pro communibus paroeciae necessitatibus peropportunae fundentur. In reditu ad ecclesiam vel ad altare recitabitur psalmus 50 : Miserere mei, Deus , et Episcopus progressus ante altare persolvet praescriptos versiculos cum oratione. 1 Interim confirmandi cum eorum compatribus et uommatribus, quorum manus dexterae chirothecis non sint opertae, in ordine disponuntur; quod factum se- quitur confirmatio omnium, ad susceptionem huius sa- cramenti praeparatorum. Episcopus dimittet vestimenta nigri coloris et manus lavat. Interea claudentur portae, vel saltem providebitur, ne quis e confirmandis exire 1 Collectio rituum dioecesis Lavantinae. Marburgi, 1896. Pag. 453—475. num. 7—11. —K 518 >*— neve alii adiungi possint. Tum Episcopus šumet super rochetto štolam cum pluviali et omnes conflrmandi simul cum suis patrinis in genua procumbent. Capellanus Epi- scopi aulicus elata voce leget orationem praeparatoriam in lingua vernacula. Dein Episcopus assurget et iunctis manibus conversus ad confirmandos dicet preces in Pontificali romano ad hoc praescriptas. Post has Episcopus descendet de altari et faciet genuflexionem, si aderit ibi sanctissimum Sacramentum, eiusque capiti imponelur mitra. Nune administrat sacram confirmationem modo praeseripto. Quum contirmati fuerint omnes praesentati, Episcopus redibit ad altare et sedens in faldistorio lavabit manus, et interea recitabitur antiphona Confirma hoc, Deu s. Deposita mitra Episcopus assurgit, se convertit ad altare et iunctis manibus dicit competentes versiculos cum oratione, et dein conversus ad confirmatos efficiet super eos crucis signum, dicens lormulam convenientem, ut in Pontificali. Sedet rursus in faldistorio et admonebit compatres et cum ipsis recitabit Pater noster, Ave Maria et Gredo in Deum . 1 Hisce adimpletis Clerus elata voce recitat Confiteor; quo persoluto et Episcopo sedente publicabitur indulgentia, formula ad hoc praeseripta. Episcopus assurget ac do- nabit absolutionem cum benedictione, ut in Caeremoniali Episcoporum habetur . 2 Omnibus rite peraetis Episcopus eodem ordine, ac traditum est in accessu, revertetur ad suam residentiam, ubi serutinium cum parocho et caeteris sacerdotibus atque vitricis ecclesiae habebitur. Si necessitas urgebit, obstetrices quoque citabuntur, ad erudiendum in eis, quae ad baptismum in času necessitatis conferendum pertinent . 3 Porro excipientur deputationes, quae indi- centur. Visitator enim omnibus aditu facilis esse debet, 1 Pontificalis part. princ, de confirmandis. — Martinucci, op. cit. lib. III. cap. 12. pag. 106—112. — a Caeremonialis Episcoporum lib. I. cap. 25;. lib. II. cap. 39. — 3 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno Domini 1896- celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 265—274. —K 519 >*— et quaecunque de rebus ecclesiasticis ipsi significentur, patienter audire et prudenter ponderare obligatur. Cunctis officiis exacte adimpletis parabitur prandium frugale, quod ultra horam non est protrahendum. Breve prandium, brevior adhuc coena. 8. Visitator non potest recusari. Orto enim dubio, an Episcopus visitans possit tamquam suspectus haberi, sacra Gongregatio Concilii censuit, non posse, nec cum generalem visitationem aggreditur, nec cum ad specialem procedit; si modo sine strepitu et figura iudicii incedens, poenas non imponat delictorum ordinarias, sed eas tantum, quae morum correctionem respiciunt et modum corrigendi non excedat. 1 a) Si visitationi episcopali obnoxii istam subire renuerint, sive visitatori aditum praecluserint, sive tempore visitationis legitime annuntiatae sese subtraxerint, nisi moniti resipiscant, censuris ecclesiasticis puniri et com- pelli possunt, immo et debent. Impedientes visitatorem a munere visitationis excommunicationem ipso iure in- currunt, si moniti non resipiscant, textu expresso in Clementina Attendentes 2. de statu monacborum in fine: »Si qui visitatores ipsos impedire praesumpserint, nisi moniti resipiscant, ipso facto excommunicationis senten- tiam se noverint incursuros, privilegiis, statutis et con- suetudinibus quibuslibet in contrarium minime valituris.« Quamvis haec excommunicatio sit latae sententiae, non tamen incurritur statim, ac fuerit visitationi illatum impedimentum, sed requiritur, quod visitator prius mo- neat impedientes, ut desistant ab illato impedimento, quodsi moniti non desistant, extemplo incurrunt, ut clare habetur ex verbis supra citatae Clementinae: »Nisi moniti resipiscant.« 2 Advertitur, quodsi impedientes canonice moniti nolint ab allato impedimento desistere, potest 1 Prosp. Fagnani lib. I. Decretal. in cap. Conquerente, de offic o Ordinarii num. 37. apud Ferraris, op. cit. tom VII. pag. 647. num. 97 sqq. — 2 Bonacina, I)e censuris in particniari. Disp. 3. qu. 2. punct. 4. num. 4. ~K 520 Episcopus visitator ipsos excommunicatos puhlice denun- tiare absque alia sententia. 1 b) Peracta visitatione quaedam decreta viva voce edentur, quaedam vero scripta observanda proponentur, de quorum executione in visitatione decanali ratio red- denda est. Sacra Synodus Tridentina, ut decretis et mandatis ab Episcopo in visitatione editis maiorem conciliaret auctoritatem atque efficaciam simulque eorum execu- tionera accuratam provideret et omnem contumaciam contrariam impediret, sollemni lege sancivit, »ne in his, ubi de visitatione aut morum correctione agitur, exemptio aut ulla inhibitio, appellatio seu querela, etiam ad Sedem apostolicam interposita, executionem eorum, quae ab his, videlicet Episcopis, mandata, decreta aut indicata fuerint, quoquo modo impediret aut suspenderet.« 2 Quae iuris dispositio cursu temporis a sancta Sede iteratis vicibus, nominatim a Benedicto XIV. in constitutione Ad mili- tantis de die 29. Martii 1742 confirmata denuoque in- culcata est. Eximuntur casus, in quibus visitator ordinarius cogitur, ad iudicis personam induendam, ad processum iudicialem instruendum atque poenas canonicas et ordi- narias inlligendas. Celebratissimus Cardinalis Melchers ad rem scribit: »Supponitur, Episeopum visitando patris atque pastoris personam agere, cuius est, malis atque periculis gregis suae curae commissi prompta et etficacia remedia suppeditare, qualia sunt admonitio atque cor- rectio paterna, inflictio poenarum leviorum, quales sunt: exercitia spiritualia, opera nonnulla poenitentiae, suspensio ad determinatum ac breve tempus aliaque huiusmodi. Hisce in casibus iuxta legem ecclesiasticam . . decisiones ac decreta a visitatoribus lata vim obtinent perempto- riam, contra quae non conceditur appellatio cum effectu suspensivo, quamnis non denegetur appellatio, sed cum devolutivo tantum«. 3 1 Ferraris, op. cit.pag. 647. num. 100. — 2 Sess. XXIV. cap. 10. de reform. — 3 Op. cit. pag. 28. — Devoti, I. pag. 118. —K 521 c) Maximopere expedit, ut visitatoris dispositiones, quae sine haesitatione illico fieri ac statim executioni mandari possunt, non procrastinentur, nec earum exe- cutio ad aliud tempus protrahatur, quod praecipi potest atque debet. Verbi causa, si compertum est, altaria, in- dumenta supellectilemque sacram in statu cultui divino prorsus inconvenienti versari, aut in celebratione sacrae Missae, administratione sacramentorum aliisque sacris functionibus illicitos atque graves abusus occurrere. Huc referenda sunt verba, quibus beatae memoriae Benedictus XIV. in constitutione Ubi primum diei 3. Decemb. 1740. § 8. in fine Episcopos alloquitur: »Sed neque etiarn satis est, lustrari a vobis dioeceses et oppor- tunis praeceptionibus vestris curationi earum esse pro- spectum: restat et illud enixe perficiendum a vobis, ut, quae in visitationibus constituta tuerunt, vere in effectum perducantur; nam Jegum etsi optimarum utilitas nulla erit, nisi, quod sancilum verbis est, re ipsa ab eis, ad quos pertinet, studiose praestetur. Quapropter postquam ad animarum rnorbos expellendos sive avertendos salu- taria paravistis medicamenta, non ideo sollicitudo vestra conquiescat oportet; sed traditorum a vobis praeceptorum executio omnium virium contentione urgenda est: idque potissimum per iteratas visitationes estis assecuturi.« 1 Itaque in plurimis dioecesibus illud institutum pro more servatur, ut post sex menses ab expleta visitatione de- bita opera inquiratur, an singula decreta, in actu visi- tationis edita, rite executioni mandata fuerint. Quae inqui- sitio, contra - visitatio nuncupari solita, 2 in Nostra dioecesi fit per Decanos. Quodsi ob rationes peculiares detectus reperti et abusus illico tolli • nequeunt, constituendus est certus terminus, intra quem de decreti executione ratio red- denda erit. Ita procedendum est, quando visitator per- suasum habet, alicui sacerdoti periculum quoddam vel 1 Apud Angelum Lucidi, de visitatione sacrorum liminum. Roraae, 1883. Vol. prim. Cap. II. pag. 162. — ’ Consulatur Crispini, op. cit. § 18. —K 522 >*•— occasionem peccandi statim vitandam aut scandalum tollendum atque certa correctionis remedia esse susci- pienda absque mora. Hic adverte et nota, quod nullus Praelatus, romano Pontifice inferior, cui ius visitandi competat, potest sub- ditis suis debitam visitationem remittere, sicut neqne correptionem debitam condonare. 1 Generatim visitator inculcet animarum curionibus observantiam legam ecclesiasticarum et salutaria monita, consilia et instructiones addat. quibus erigantur et exci- tentur ad propriam sanctificationem sedulo curandam, tum ad varia ac difticilia officii sui munia adimplenda, ad Dei gloriam animarumque salutem pro viribus pro- movendam. 9. Absoluto toto visilationis negotio, Episcopus in alium locum discessurus, habitu viatorio indutus, descendit in ecclesiam, adorat sanctissimum Sacramentum; et dein stans prope altare maius recitat psalmum 129: De pro- fundis clamavi cum Requiem aeternam et antiphonam Si iniquitates observaveris, Domine. Subinngit Pater noster, et prosequitur: t. Et ne nos inducas in tentationem. R. Sed libera nos a malo. y. A porta inferi. R. Erue, Domine, animas eorum. y. Requiescant in pace. R. Amen. y. Domine, exaudi orationem meam. R. Et clamor meus ad te veniat. Dominns vobiscum. R. Et cum špiritu luo. Oremus. Deus, cuius miseratione animae lidelium requiescunt, famulis et famulabus tu is omnibus hic et ubique in Christo quiescentibus da propitius veniam peccatorum; 1 Ferraris, Prompta bibliotheca. Neapoli, 1855. Tom. VII. pag. 661. num. 11. -« 523 *- nt a cunctis reatibus absoluti, tecam sine fine laetentur. Per Christum Dominum nostrum. Amen. 1 Non enim qua,ero, quae vestra sunt, sed vos (II. Gor. 12, 14). Sieut visitat pastor gregem suum in die, quando fuerit in medio ovimn suarum dissipatarum, sic visitabo oves meas . . . Quod perierat, reguiram, et quod abiectum erat, reducam , et quod confractum fuerat, alli- gabo, et quod infirmum fuerat , consolidabo. (Ezech. 34, 12. 16). -^- Caput LIL De iuribus et officiis parochorum (leque relatione paroclios inter et cooperatores. De iuribus et officiis parochorum. arochi et sacerdotes alii omnes, ad excolendam Domini vineam tanquam Episcoporum adiutores missi, alte in animo infixum habeant, se sublime tremendu,mque ministerium exercere, atque sua magni ponderis esse officia. a 1. Ab ipsis namque animarum, quas suo sanguine Christus redemit, cura geritur, et redemptionis aeternae divinum opus continuatur. Ab ipsis pendere patet sanos populorum moreš, si muneri proprio cum vero animarum zelo studuerint satisfacere. »Neque vero ignoratis, ait beatae memoriae Papa Pius IX., maiori diligentia vobis in illorum praecipue moreš et scientiam esse inquirendum, quibus animarum cura et regimen committitur, ut ipsi, tamquam fideles multiforrnis gratiae Dei dispensatores, 1 Martinucci, op. cit, lib. III. cap. 12. pag. 111 sq. — Card. Melcliers, op. cit. pag. 34 sq. — Collectio rituum dioeceseos Lavantinae. Marburgi, 1896. Pag. 456. num. 14. — 2 Iosephus C. Ferrari, Surama institutionum canonicarum^ Genuae, 1877. Tom. prim pag. 204 sqq. — D. Bouix, Tractatus de Parocho, ubi et de vicariis parochialibus. Parisiis, 1880. Franciscus Santi, Praelectiones iuris canonici. Ratisbonae, 1898. Lib. 111. tit. XXIX. pag. 267. — Francise. Xav. Wernz S. J., Jus decretalium, Romae, 1899. Tom. II. tit. 39. pag. 1026 sqq. — Aemil. Berardi, Theologia pastoralis seu de Parocho et de Confessario moniaiium.. Tractatus practicus. Bononiae, 1890. 524 >j-- plebem šibi con čredi tani, sacramentorum administratione, divini verbi praedicatione ac bonorum operum exemplo continenter pascere, iuvare eamque ad omnia religionis instituta ac documenta informare, atque ad salutis semitam perducere studeant.« 1 2. Quoniarn ars artium est regimen animarum, parochi serio perpendant haec verba Concilii Tridentini: »Praecepto divino mandatum est omnibus, quibus ani- marum cura commissa est, oves suas agnoscere, pro his sacrificium offerre, verbique divini praedicatione, sacra¬ mentorum administratione ac bonorum omnium operum exemplo pascere; pauperum aliarumque miserabilium personarum curam paternam gerere et in caetera munia pastoralia incumbere; quae neqnaquam ab iis praestari et impleri possunt, qui gregi suo non invigilant neque assistunt, sed mercenariorum more deserunl« 2 B. Parochus igitur perpetuo et personaliter resideal in paroecia sua, nisi aut Christiana charitas aut urgens necessitas aut debita obedientia aut alia quaevis legitima causa illum abesse cogant; tune vero attente provideat, ut ex absentia, quantumvis brevi, nullum detrimentum patiantur parochiani; quod si intra lempus absentiae occurrat dies Dominica, provideat alium sacerdotem, qui eius loco curam peragat et pascat populum salutari ex- hortatione. Pro absentia oeto dierum petatur licentia Dečani, si ulterius, ad reverendissimum Ordinariatum accedat, facultatem abscedendi rogaturns. Id valet etiam de cooperatoribus, qui absque scitu parochi nec brevi tempore abscedant. 3 4. Quum vero paru m prodesset haec corporalis praesentia absque labore in cura animarum, imprimis sine verbi divini praedicatione, ideo parochi meminerint horum apostoli verborum: Praedica verbum, insta oppor- tune, inportune: argue, obseera, inerepa in omni patientia et doctrina. (II. Tim. 4, 2). Per se igitur vel per alios ido- 1 Eneycl. „Qui pluribus 11 de die 9. Novembris 1846, — 2 Sess. XXIII. cap. 1. de reform. — 5 Cfr. Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 341. -« 525 »• neos sacerdotes, si legitime impediti fuerint, diebus saltem Dominicis et festis sollemnibus, fideles šibi commissos pro eoram captu pascant salutaribus verbis, docendo, quae scire omnibus necessarium est ad salutem, annuntian- doque eis cum brevitate et simplicitate sermonis vitia, quae eos declinare et virtutes, quas sectari oporteat. 1 5. Omnia et singala haec Concilii Tridentini verba sedulo perpendentes studeant, ut clare, dislincte, sermone castigato quidem, sed rudibus etiam intelligibili matura- qae praeparatione verbum Dei praedicent; certum ordi- nem constituant in serie concionurn suarum, saltem tempore Adventus et Quadragesimae, puta explicando aut fidei symbolum aut praecepta decalogi aut sacra- menta iuxta normam Catechismi romani, ut veritates christianae in mentibus fidelium inter se cohaereant et altius infigantur. In memoriam revocamus decreta de- super in statutis dioecesanis singulariter praescripta. 2 6. In concionibus vero a rebus mere politicis ab- stineant, in quaestionibus et controversiis inter saeculares agitatis nonnisi principia catholicae fidei defendant, vitia, non personas insectentur; neminem personaliter laedant; sed veram Dei aemulationem habentes, nec sua, sed quae sunt lesu Christi, quaerentes, ea tantum, quae decent sanam doctrinam, loquantur. Ut autem praedicatio verbi divini desideratum afferat fructum, memores sint verbi divini Salvatoris: Discite a me, quia mitis sum et humilis corde. (Matth. 11, 29). »Erubescamus igitur, ait s. Chry- sostomus (hom. 34 in Matth.), qui longe diversa facientes, tamquam lupi in adversarios ruimus. Nam quamdiu oves luerimus, vincimus: etiam si mille circumstent lupi, superamus et victores sumus; quod si lupi fuerimus,. vincimur. Tune enim a nobis pastoris auxilium recedit, qui non lupos, sed oves pascit.« 7. Omnes parochi fidei puritatem et moram in- tegritatem in populo šibi commisso sartam tectarn servare 1 Cone. prov. Quebecense II. an. 1854. Acta et decreta sacrorum Con- ciliorum recentiorum. Collect. Lacensis. Friburgi Brisgoviae, 1875. Tom. II. coli.. 6521—656. — 2 Pastoral-Conf.-Schlussprotokoll derLavanter Diocese, 1887, pag. 7, —k 526 h— studeant: ac sedulo inspiciant, num adsinl, qui errores pravasque doctrinas disseminent aat insinuent, moresque corrumpant atque incautos decipiant: et hos pro viribus insectentur, tura Episcopo denuntiare feslinent, a quo consilia opportuna et mandata humililer et tempestive postulent. Puhlica scandala et serpentes abusos con- vellere satagant, suspecta consortia inhibeant, odia et simultates tollere et discordias componere curent, pacem in familiis fovere et inducere studeant. 1 8. Cum autem omnibus omnia lieri debeat parochus, et nulla spes esse possit vel emendandae vel in bono stabiliendae paroeciae, nisi pueri rudimentis fidei diligenler et assidue imbuantur, ideo iuxta normas praescriptas catecheses, praevia semper et sufficienti habita prae- paratione, fiant eoque ardentiori zelo hoc munus adim- pleatur, quo tepidius in re sese gerunt multi parentes. 9. Id ergo admodum persuasum habeat parochus, has catechesis institutiones inter praecipua sua officia merito recenseri; nec se muneri suo satisfecisse existi- met, si quasi perfunctorie, perpetuo recitationis circulo, nulla interiecta explicatione ad veritates christianas illu- strandas magisque puerorum mentibus inculcandas, nulla adhibita exhortatione ad eorum corda divini amoris dul- cedine movenda, rem conficit. 2 10. Pueros, postquam rationis usum attigerunt, ad poenitentiae tribunal benigne alliciat et instruat parochus, eorumque confessiones l'requentius excipiat. Illos ad quotidianas preces Deo pie fundendas, necnon ad pie- tatem christianam excitet informetque, ne excidant ab innocentia, et si invenerit illos in vitiorum coeno iacentes, contendat omnimodo insinuare illis, quae necessaria sunt ad absolutionem sacramentalem; quam impertitur illis, non habita ratione aetatis, modo requisitas habeant di- spositiones. ' Syn. dioec. Ostien. et Velitern. an. 1882, pag. 4. art. 5. — * De sublimi educatoris munere consulatur liber: Der Priester als Erzieher. Von P. Lecuyer, 0. S. D. Autorisierte Uebersetzung aus dem Franzosischen. Regensburg, 1901. -K 527 *- 11. Praeterea, cum doctrina Christiana, hand satis mentibus inculcata, oblivioni citius datur, nullum admittat puerum ad sacram synaxim, qui non ad convenientem pervenerit aetatem. Primam communionem omni cum sollemnitate celebret; et postea pueris invigilare non desinat, quin potius maiori illos circumdet sollicitudine, utpote multiplici tentationum generi obnoxios, nihilque omittat, ut frequenti sacramentorum usu in bono pro- posito perseverent. 12. Nec parvi momenti existimet, si pueros quosdam bona indole praeditos et indicia praebentes, ex quibus iudicari possint idonei ad sacerdotium, ad pietatem singu- lari studio instruat, primis scientiae sacrarumque discipli- narum elementis imbuat, atque si opus fuerit, etiam ex propria pecunia adiuvet, quo studiorum curriculum in aliquo minori seminario prosequi possint et sic tandem ad clericale tirocinium pervenire. Quo enim amplius leviticam illam tribum multiplicabit, eo iucundius praestabit obsequium, eo magis Ecclesiam Christi laetificabit regnum- que Dei dilatabit. Messis quidem vnuka est, operarii autem pauci. (Matth. 9, 37). 13. Religiosa iuventutis educatio ad Ecclesiam, ut¬ pote christianorum matrem ac magistram, ex ipsa Dei institutione spectat; nam omnis sexus, omnis aetas in his verbis Christi: Docete omnes gentes (Matth. 28. 19), includitur. 14. Inde in scholis instructio iuventutis in veritatibus religionis ac educatio in omni pietate, animarum pastor sui muneris esse memor sit. Scholas ergo puerorum interdum visitet, non quidem censoris importuni vices gerens, sed potius patris et amiči, tum praeceptorem tum alumnos Christo lucrifaciat. ‘Quanti momenti hoc opus sit. patet ex verbis Christi, dicentis: Sinite parvulos ad me venire, talium est enim regniim coelorum (Marc. 10, 14) et ex verbis prophetae veteris foederis: Qui erudiunt multos ad iustitiam, fulgebunt sicut stellae in perpetuas aeternitates. (Dan. 12, 3). —K 528 H— 15. Caveat, ne more curioso vel supra captum posita vel quae in vitae decursu leviš tantnm, aut nullius essent utilitatis, pueri edoceantur, cum temporis iactura et pe- riculo, ne supra humile ac simplex vivendi genus assur- gere ambiant sicque inutiles ac vere miserabiles evadant. 16. Omnium, quibus pueri in scholis utuntur, librorum catalogum šibi exhiberi curet; perversos, quanlum poterit, procul amandet, ac si, quominus eliminentur, per eum non štet, rem ad Episcopum referat. 17. Personarum, quae Deo specialiter inserviunt, de- votionem fovere augereque studeat; caveat tamen, ne perfectioni paucorum intentus caeteros negligat parochi- anos. Si non adsit in paroecia pars illa melior gregis, huic efformandae indesinenter adlaboret. Ad boe autem assequendum maxime eum iuvabunt exercitia spiritualia, sacrae missiones piarumque confraternitatum institutio. 1 18. Invigilet etiam parochus vitae et moribus ado- lescentium seminarii puerorum et iuniorum clericorum, qui intra paroeciae fines degunt tempore, quo seminaria vacant. 2 19. Nec praedicatione tantum, sed et oratione assidua gregem suum adiuvet applic.etque ei fructum sacrosancti Missae sarificii, diebus Dominicis et festivis diebus per annum; nec unquam omittat memoriam eius facere in omnibus sacriliciis et orationibus suis. 20. Meminerit parochus inprimis se dispensatorem esse mysteriorum Dei, et ideo, vi officii, debere sacramenta, quoties rationabiliter petita fuerint, administrare omnibus šibi commissis, maxime vero aegrotis, quorum cura non postremas sui muneris partes constituit. Quare cum primum noverit quempiam ex paroeciae suae fidelibus periculose aegrotare, non expectabit parochus, ut ad eum vocetur, sed ultro ad eum accedat, idque non semel tantum, sed quoties opus fuerit; hortetur parochianos 1 Sveto opravilo očitne službe božje za Lavantinsko škofijo. V Mariboru, 1887, pag. 160. — Gesta et statuta Syn. dioec. an. 1896 celebratae. Marliurgi, 1897. Pag. 280. — Collect. rituum dioec. Lav. Marburgi, 1896. Pag. 71. — Gesta et statuta, ut supra, pag. 306. — * Ibidem, pag. 392 sqq. —K 529 *- suos, ut ipsum admoneant, cum aliquem in parochia aegrotare contigerit, praecipue si morbus gravior fuerit. 21. Quia bonus pastor animam suam dat pro ovibus suis, nedum mercenarii more šibi commissas deserat parochus, ubi contagiosum morbum grassantem viderit, illis tune sollicitus invigilabit; quod quidem praeteritis temporibus semper, nostris vero praesertim, fecit huius dioecesis Clerus, toti Ecclesiae laetitiam et aedificationem afferens, sibique saeculi ipsius hominum plausus et ad- mirationem concilians. 22. Si quis autem domui suae praesse nescit, quomodo Ecclesiae Dei diligentiam habebit? Parochus ergo in familia sive constituenda sive regenda valde providus sit, cautus ac circumspectus. Quocirca sedulo advertere debet, quod licet ex communi Ecclesiae usu in- valuerit, ut in servitium mulieres probatis moribus cum sacerdote commorari possint, si tamen in eadem domo versantur alii presbyteri, praefatas mulieres aetatem canonicam attigisse omnino requiratur. Nunquam autem admittant consanguineos aut famulos, cuiuscunque con- ditionis sint, qui vel bonis moribus haud commendantur, vel pastoralium munerum impedimento bonoque pa- rochiae regimini impedimento inferent. Serventur exacte hac in re sancita decreta et constitutiones in Synodo dioecesana Lavantina anno 1896 celebrata. 1 23. Ecquidem sicut virtutibus christianis omnibus eminere debet sacerdos, ita filiali pietate. Cum vero sit homo Dei, et in eis, quae Dei sunt, illum esse oporteat, familiae suae curis non posset implicari, quin sacri huius muneris pertectioni deesset. Ideo totius huius dioecesis presbyteros hortamur, non sane ut parentes suos negligant, egenos potissimum vel aetate caducos, sed ne suorum nimiae sollicitudini indulgeant, neque eos nimio numero retineant in presbyterio commoranles, nec locupletare affectent, nec in parochiae administrationem sese ingerere 1 Gesta et statuta Syn. dioeces. an 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 328. — Acta ed decreta Cone. plen. Americae Latinae. Romae an. 1900, Pag. 125. — Cone. Trid, sess. XXV. cap. 1. de reform. 34 -4< 530 !+■ permittant. Sit ergo parochus domui suae bene prae- positus, ut inveniat gratiam coram Deo et hominibus, et odor vitae eius fiat Ecclesiae Christi delectamentum. 24. Cum parochus pro Christo legatione fungatur in terra, Christum induere nitatur ita, ut sese totum devoveat religionis augmento animarumque saluti. Caveat igitur, ne quid detrimenti afferat rebus tanti momenti vel levitate aut petulantia vel inanis gloriae amore vel rerum terrenarum cupiditate. Dicla sua ponderet, scripta discutiat, actibus suis invigilet, ut non vituperetur mim- sterium nostrum; perfectus appareat homo Dei, ad ornne opus bonum instructus. 25. In immutandis usibus vel abusibus tollendis magnam adhibeat cautelam, nec quidquam alicuius mo¬ menti aggrediatur, nisi consulto Episcopo; meminerit horum sancti Augustini verborum, qui agens de auferendo usu quodam pernicioso, scripsit: Non aspere, quantum existimo, non duriter, non modo imperioso, ista tollantur; magis docendo quam iubendo, magis monendo quam minando; sic enim agendum est cum multitudine; seve- ritas autem exercenda est in peccata paucorum, et si quid minamur, cum dolore fiat, de scripturis commonendo vindictam tuturorum, ne nos ipsi in nostra potestate, sed Deus in nostro sermone timeatur. 1 26. Quia, ut ipse Christus ait, bonus pastor cognoscit oves suas et vocat eas nominatim (loan. 10, 3), ideo parochus cognoscere debet tldeles šibi commissos. Non ergo negligat morem hunctam salutarem,singulas paroeciae suae familias, si lleri potest, certis temporibus visitandi, hocque munus adimpleat cum gravitate simul et modestia nec non et singulari charitate. Quamvis enim a quovis inutili per paroeciam discursu abstinere debeat, non tamen officio suo satisfecisge arbitretur, si domui inclusus expectet, ut ad ipsum veniant parochiani. Semper equidem valuit, sed hisce praesertim temporibus valet hoc prae- 1 Epist. 22 ad Aurel. Ep. Opp. S. Aug. Ed. Bened. II, 28, F. -* 531 *- ceptum Domini: Jte o,d oves, quae perierunt, domus Israel. {Matth. 10, 6). 27. Parochi est, vigorem disciplinae ecclesiasticae in populo parochiano servare. Parochus quidem iurisdic- tione pro foro externo caret, ac propterea non po test leges ferre pro suis parochianis neque censuras aut poenas ecclesiasticas ipsis infligere; ipsi tamen incumbit officium vigilantiae pastorali?, qua oves suas agnoscere earumque moreš iugiter inspicere debet. Idcirco data occasione parochianos suos visitare tenetur. Item parocho incumbit officium paternae correctionis, ut nempe er- Tantes et peccantes corrigat, negligentes excitet, scandala et abusus resecet. 28. Denique se patrem esse magis quam dominum memor parochus quisque parochianos suos sincera cha- ritate amplectatur et diligat; illos, ut filios charissimos, 1 moneat, infirmos in fide benigne suscipiat, nemini det ullam offensionem, omnibus exemplo praeluceat fiatque, tamquam si nutrix toveat filios suos. Insuper inquirat studiose de pauperibus, praesertim de orphanis, pupillis, aegrotis senioque confectis aliisque personis temporali vel spirituali misericordia indigentibus, quibus et ipse pro viribus opitulari et alios exemplo suo et hortatu ad id officium incitari studeat. 29. Cura enim pauperum, viduarum et orphanorum ex indole muneris sui ita ad parochos spectat, ut quasi nativ; pauperum patres dicendi sint. »Praecepto divino, ait Concilium Tridentinum, mandatum est omnibus, quibus cura animarum commissa est, pauperum aliarumque i personarum miserabilium curam paternam gerere.« Et haec quidem obligatio, utpote divina lege ordinata, semper in suo vigore perdurat, etiamsi legibus civilibus modernis instituta pauperum, Ecclesia exclusa, hinc inde admini- strationi civili obnoxia reddantur. In dioecesi Nostra Parochi instituta parochialia pauperum administrant, et nna cum patre pauperum a potestate civili deputato ac Praeposito communitatis eleemosvnas pauperibus deter- 34 * ~K 532 *- minandas distribuunt, rationes quotannis conficiunt, illas reverendissimo Consistorio principali-episcopali in duplo' praesentant, ac testimonia paupertatis exhibent. 1 30. Obediant parochi praepositis suis et subiaceant eis; ipsi enim pervigilant, qaasi rationem reddituri pro eis. Inter se autem sint nnanimes, idipsum sentientes, frater- nitatis amatores, honore invicem praevenientes, nihil per conlentionem, nec per inanem gloriam, sed in humilitate superiores šibi invicem arbitrantes, non quae sua sunt,. singuli considerantes. sed quae aiiorum. 31. Parochi aliique sacerdotes Decanum suum re- verenter excipiant enmque monentem audiant eique- pareant, ne ad Episcopum recurrere cogatur, ut ipse corrigenda corrigat, et legibus dioecesanis aliisque eccle- siasticis praescriptionibus inobedientes coerceat. 32. Absente parocho, si parochia coadiutore vel alio sacerdote idoneo et approbato destituatur, parochus vicinior sacramentorum subsidia, citra proprii parochi praeiudicium, extremo morbo laborantibus ministret; quemadmodum etiam parocho aegrotante vel vita functo et substituto eidem nondum designato. 33. Quia vero scriptum est: Zelus domus tuae co medit' me (Ps. 68,10), caute curet,, ut in templo Dei nihil squa- lidum sit, sed omnia munda appareant; saepe ergo sordes eiiciantur, expurgentur a pulvere parietes et altana; vaša sacrificii sacraque linteamina nec non paramenta sacerdotalia nitore resplendeant; immo ecclesiam suam ornare studeat parochus, prout sese olferet occasio, sic tamen, ut nihil peritorum oculos offendat, nec parochi' alium vires excedat. 34. Parochorum est, conscribere libros parochiales, necnon quaevis alia documenta, quae ex iis desumuntui’- Ad libros parochiales praeprimis libri tum baptizatorum tum matrimonio iunclorum ex Concilii Tridentini prae- scripto pertinent; praelerea Paulus V. in Rituali romano a se (1614) edito librum confirmatorum, librum status 1 Kirchl. Ver. BI. fiir die Lav. Dioc. vom 31. Decemb. 1896, IX, I. —K 533 *- animarum et libram defunctorum a quolibet parocho haberi iussit. Formulae, iuxta quas hi libri scribendi sunt, adamussim sunt servandae. Hi libri originetenus erant mere ecclesiastici, et nomine Ecclesiae scribebantur et conservabantur. Verum processu temporis matriculae seu libri baptizatorum, nu- bentium et defunctorum etiam a potestate civili ceu documenta publiča considerantur, factisque in his libris consignatis plena fides habetur. Sicque parochi etiam nomine poteslatis civilis praedictos tres libros conscri- bunt, iidemque privative matricularum legitimi deposi- tarii habentur, et testimonia ac documenta ex iis descripta vere authentica sunt, seu puhlicam fidem habent. Hinc tenentur parochi etiam eas leges civiles servare, quae pro illis conscribendis a potestate politica prae- scriptae sunt. Limita tamen, dummodo formulae a 1 potestate politica praescriptae sanctionibus ecclesiasticis non adversentur, et salva conscientia adhiberi possint. 1 35. Praeter praedictos libros canonicos etiam alia scripta in archivo parochiali, in singulari armario con- serventur, uti sunt: matriculae examinis sponsorum, inventaria bonorum ecclesiae, beneficii et instituti paro- chialis pauperum, urbarium parocbiae, tabellae piarum tundationum, liber memorabilium, ordinationes a superi- oribus emanatae et similia, liaec omnia parochus fideliter custodire debet. 2 36. Parochorum est, ut invigilent personis in mini- sterio ecclesiae constitutis, uti sunt: aedilui, organoedi, funerarii. Munera vacantia aedituorum, organoedorum et < funerariorum praepositi ecclesiastici, scilicet parochus cum vitricis suis seu administratoribus laicis bonorum ecclesiasticorum libere eligunt, sed ad validitatem electi- onis approbalio Consistorii princ.-episc. accedere debet. 3 1 Cfr. Weisungen, betreffend die Fubrung der Matrikenbiicher. Kirchliches Verord.-Blatt fur die Lavanter-Diocese vom 1. Mai 1899, VI, 27. — 2 Kirchl. Verord.-Blatt fur die Lavanter Diocese vom 15. Februar 1896,1, 4. —Dasselbe vom 1. Mai 1897, VI, 1. und vom 1. Juni 1897, VII, 2. — 3 XXIII. Schluss- Frot. der Past. Conf. vom 14. Nov. 1870. — Personalstand des Bisthums Lavant ! 1901, pag. 228. ■M 534 »- De relatione parochos inter et cooperatores. 37. Sicut unus Episcopus praeest dioecesi, ila anus dumtaxat parochus gregi suo proprie praeficitur, qai ipsius curam spiritualem gerat. At hisce sanctionibus minime repugnat vigens praxis, qua plures ministri ubique fere locorum deputari solent, qui vel parochum laborantem sublevent, vel eius defectum aut in loco aut in stationibus remotis omnino suppleant. Atqui hi operarii nuncupari solent vicarii, capellani, cooperatores vel adiutores et subsidiarii. 38. Vicarii ergo et cooperatores in adiutorium ministerii parochialis instituti sunt, et ab Episcopo depu- tantur, parte fructuum eisdem pro sufficienti victu designata. 39. Quamobrem non proprio nomine curam habent animarum, sed tamquam parochum adiuvanles vel re- praesentantes; debent igitur cum reverentia et subiectione sese habere; nihil ipso invito muneris obire, nisi ob graves causas aliter ab Episcopo statutu m fuerit. 40. Curent, quantum fieri potest, ut uniformem cum parocho agendi rationem teneant; nimia enim inter utrumque, quoad sacri ministerii praxim, discrepantia in destructionem potius vergeret, quam in aedificationem. 41. Summopere etiam caveant, ne verbis aut lactis parochum in mente lidelium imminuant, sed in omnibus modeste, sicut decet, sese gerentes, cum diligenti cura populo salutis adiumenta praebeant. 42. Parochus vero, ut monet novissimum Concilium provinciale Viennense, quos habuerit in adiutorium ofticii sui vicarios sive cooperatores, paterna benignitate ad pietatem et virtutes ecclesiasticas informet, tum monitis, tum exemplis, necnon ad ministerium rite adimplendurm ab iisque, in quantum poterit, omnia removeat animae pericula. 43. Meminerint vicarii se inferiores esse et parochorurn discipulos, quibus proinde reverentiam debent et obedi' —K 535 >3~ entiam; unde nihil novi alicuius momenti sine eorum assensu introducere praesumant, neminem parochianorum nimia assiduitate colant, nec praesertim eos frequentent, qui se parochi adversarios constituerint, sed omnium reverentiam, dilectionem et fiduciam parocho conciliare semper studeant. 44. Parochi velint vicarios observare ut viros sa- cerdotio Christi insignitos, cum bonitate, mansuetudine et benevolentia eos tractantes ut socios in labore, sicque omnia disponere, ut eorum neuter graviori onere prematur et tamen omnia munia suo tempore adimpleantur. 1 Senes cum iunioribus laudent namen Domini. (Ps. 148, 12). Post haec autem designavit Dominus et alios sepluaginta duos, et misit illos binos ante faciem suam in omnem civitatem et locum, quo erat ipse ventnrus. Et dicebat illis: Messis (padem multa , operarii autem pauci. Bogate ergo dominnm messis, ut mittat operarios in messem suam. (Luc. 10, 1. 2). Qui bene praesunt pres- bgteri, duplici honore digni habeantur. (I. Tim. 5, 17). -i==š==|- Caput LIH. De iudiciis ecclesiasticis. otestas, quam Episcopus in propria exercet dioecesi, non solum in eo sita est, ut pro felici ecclesiae regimine leges condat, verum etiam ut earum violatores puniat et controversias subortas dirimat. 2 Iudex dioecesis ordinarius utitur in omnibus causis contentiosis et criminalibus tribunali seu collegio, quod 1 XXVIII. Scbluss-Protokoll der Pastoral-Conferenzen im Jahre 1875, II. — XXXXII. Scbluss-Prot. der Past.-Conf. der Lav. Dioecese, 1890. A. pag. 1 — ti. Das gegenseitige Verhaltniss des Pfarrers und des Cooperators, sowie die Pflichten beider bezilglich der Seelsorge ubeihaupt und des religiosen Unterriebtes in Kirche und Schule insbesondere. — 2 Lucanae ecclesiae Synodus dioecesana, ab illust. ac reverend. Dom. Nicolao Ghilardio Arhiepiscopo habita. Lucae, 1887. Pag. 305. —K 586 h- sub nomine iudicii ecclesiastici dioecesani iurisdictionein episcopalem ia rebus iudicialibus exercet. 1 Ut in Synodo dioecesana anno Domini 1896 cele- brata 2 , ita etiam in praesenti Synodo viri iurisperiti, fi- deles, zelo religionis et animae fortitudine conspicui electi sunt ceu consiliarii sive assessores fori dioecesani, uti legitur pagina 84, 85, 86 et 182 libri praeiacentis. Praeterea ad disciplinam conservandam constituti sunt testes synodales et iudices in partibus, de quorum officiis tractatur in propria instructione, quae reperitur inter constitutiones synodales. 3 Porro ad mentem cele bris instructionis sacrae Con- gregationis Episcoporum et Regularium pro ecclesiasticis curiis quoad modum procedendi oeconomice in causis disciplinaribus et criminalibus clericorum de die 11. Iunii 1880 num. 13. 4 constituimus pro iustitiae et legis tutela promotorem sive procuratorem fiscalem eumque iuramento adstrinximus. Hic vir, morum probitate et iuris scientia insignis., curabit, ut debeta ecclesiastica a clericis, per dioecesin morantibus, perpetrata, vel quorum saltem suspicio pro- babilis existat, tribunali dioecesano denuntientur, ab eodem rite discutiantur, et post plenam probationem legibus conformiter puniantur. Quodsi deprehenderit, iu- dicium dioecesanum in causa aliqua criminali munus suum neglexisse aut sententiam legibus non conformem tulisse, appellationem ad tribunal superius ex oflicio in- terponet. Hinc patet, qualis et quanti momenti sit eius officium. Iura Ecclesiae debet defendere. tamquam accu- 1 Praeclara opera de iudiciis ecclesiasticis: Michael Lega Sac., Praelecti- ones in textum iuris canonici de iudiciis ecclesiasticis. Romae, 1896. Lib. I., vol. 1; 1898. Lib. II. vol. 2; 1899. Lib. II. vol. 3. — Franciscus Santi, Prae- lectiones iuris canonici. Edit. Mart. Leitner. Ratisbonae, 1898. Lib. II. Pag. 275 sqq. — Josephus C. Ferrari, Summa institutionum canonicarum. Editio tertia. Genuae, 1877. Pag. 389 sqq. — 1 Gesta et statuta Synodi dioecesanae 1896. Marburgi, 1897. Pag. 65 sqq. — 3 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 celebratae. Marburgi 1897. Pag. 61—65. 4 Cfr. Acta sanctae Sediš. vol. XIII. Pag. 324. — Commentarium ad laudatam instructionem con- tinent Acta sanctae Sediš vol. XV. —K 537 H— sator impavidus criminum reos ad tribunal adducere, de delictis convincere pro eorumque eondemnatione instare. Similique modo testes synodales, quorum munere funguntur Dečani, strictum officium habent, de aliquo delicto perpetrato, in cuius notitiam pervenerunt, reve- rendissimum princ.-episc. Consistorium vel procuratorem fiscalem certiorem reddere. Insuper licet cuicunque viro probo, sive clerico sive laico, debeta, quorum notitiam habet, direete vel per Paroclium aut Decanum Con- sistorio vel vero procuratori fiscali denuntiare. Appellatio ab Episcopo territorii dioecesani ad Me¬ tropolitan! provinciae ecclesiasticae, ab hoc vero ad sanctam dirigitur Sedem. Solet aut.em Sedeš apostolica delegare vel ad certum annorum numerum vel usque ad revocationem Episcopos vel Metropolitas, in imperio austriaco existentes, qui nomine eiusdem Sediš apostolicae causas appellationis in secunda et tertia instantia diri- mant. Hune in modum pro dioecesi Nostra Lavantina vigore Brevis apostolici Pii PP. IX. »Ad Romanum Pon- tificem« de die 4. Decembris 1857 Metropolitae Olumu- censi facultas concessa ast, res, quas Archiepiscopus Salisburgensis in secunda instantia definiverit, in tertia instantia iudicandi. 1 In memoriam revocamus, quod »excommunicationem romano Pontifici speciali modo reservatam incurrant, impedientes direete vel indireete exercitium iurisdictionis ecclesiasticae sive interni sive externi fori, et ad hoc recurrentes ad forum saeculare, eiusque mandantes, pro- curantes. edentes, aut auxilium, consilium vel favorem praestantes«; item »cogentes sive direete sive indireete iudices laicos ad trahendum ad suum tribunal personas ecclesiasticas praeter canonicas sanctiones«. 2 Transgressiones et causae minoris momenti in curia Nostra sine strepitu iudicii modo administrativo 1 C fr. Currenda princ.-episc. Ordinariatus Lavantini de die 3. Martii 1858. Nr. ~ 2 .. num. IV. — 2 Pii PP. IX. constitutio ^Apostolicae Sedis“ de die 12. Oetobris 1869. num. 6 et 7. —*! 538 >f- diiudicantur iuxta diversas, in hac materia emanatas ordinationes et constitutiones consistoriales. In causis matrimonialibus, quas sacrosanctum Con- cilium Tridentinum ad iudices ecclesiasticos spectare definivit, 1 observatur »instructio de causis matrimoni¬ alibus in usum iudiciorum ecclesiasticorum imperii au- striaci«, quam piae memoriae Iosephus Othmarus Cardi- nalis Rauscher exaravit. Haec instructio qua »opus summo labore et sapi- entia elucubratum« Romae die quarta Maii 1855 approbata atque in dioecesi Nostra rite promulgata est. 2 Quoad causas litigiosas seu contentiosas proceditur in curia Nostra secundum ea, quae in iure communi statuta sunt. Insimul consuletur peculiaris instructio de processu ecclesiastico (criminali) et civili, cuius exaratio in Concilio provinciae Pragensis anno Domini 1860 celebrato indicta 3 quaeque anno 1869 publicata est. 4 Pro iudiciis in causa signata perficiendis adhiberi potest »instructio pro iudiciis ecclesiasticis imperii austriaci«, quae proposita fuit approbationi totius episcopatus austriaci anno 1889, quaeque a Synodo provinciali Ruthenorum Galiciae habita Leopoli anno 1891 pro provincia Galiciensi Ruthenorum in iudiciis ecclesiasticis adhibenda statuta est. 5 Pro causis disciplinaribus et criminalibus clericorum summarie actitandis habetur superius laudata instructio sacrae Congregationis Episcoporum et Regularium, a Sanctissimo Domino nostro Leone XIII. die 11. Iunii 1880 1 Sess. XXIV. de matrim. can 12. — 2 Acta et decreta ConciJii pro¬ vinciae Viennensis anno Domini 1858 celebrati. Vindobonae, 1859. Pag. 271.— Litterae pastorales ad Clerum Lavantinum de die 10. Decembris 1856. — Pro¬ tokoli der bischoflichen.Versammlung in Wien vom 9. bis zum 20. November 1889. Prag, 1890. Pag. 54. ad 1. — s Acta et decreta concilii provinciae Pragensis. Pragae, 1863. Pag. 211. — 4 Protokoli der bischoflichen Versammlung in Wien vom 9. bis zum 20. November 1889. Prag, 1890. Pag. 54. ad 3. — 6 Protokoli der bischoflichen Versammlungen in Wien vom 9. bis zum 20. November 1889. Prag, 1890. Pag. 53. — Acta et decreta Synodi provincialis Ruthenorum. Romae, 1896. Tit. III. pag. 174. num. 2. Instructio allegata reperitur pag. 435—524. -K 539 »- approbata et confirmata, qaam proinde accurate servan- dam praecipimus, si aliqua ex hisce caasis, quod nun- qaam futurum gaudenter speremus, in curia Nostra erit cognoscenda. ] Textus dilaudalae inslructionis sonat, ut s.equitur: Instructio pro ecclesiasticis curiis quoad modum procedendi oeco- nomice in causis disciplinaribus et eriminalibus clericorum. Die lt. lun. 1880. Sacra haec EE. et RR. Congregatio, mature praesenti Ecclesiae condilione perpensa, quae pene ubique impe- ditur, quominus externam explicet suam actionem super materias et personas ecclesiasticas, et considerato quoque defectu mediorum aptorum pro regulari curiarum ordi- natione, constituit facultatem Ordinariis ločorum expresse concedere, ut forrnas magis oeconomicas adhibere valeant in exercitio suae disciplinaris iurisdictionis super clericis. Ut autem tota iustitiae ratio sarta tectaque maneat, ser- veturque processuum canonica regularitas et uniformitas, opportunum censuit sequentes emanare normas a curiis servandas: 1. Ordinario pastorale onus incumbit disciplinam correctionemque clericorum a se dependentium curandi, super eorumdem vitae rationem vigilando, remediisque utendo eanonicis ad praecavendas apud eosdem et eli- minandas ordinis perturbaliones. 2. Ex his remediis alia praeveniunt, alia reprimunt et medelam afferunt. Priora ad hoc diriguntur, ut impediant, quominus malum adveniat, ut scandali stimuli, occasiones voluntariae. causaeque ad delinquendum proximae re- moveantur. Altera tinem habent revocandi delinquentes^ ut sapiant, reparentque admissi criminis consequentias. 8. Conscientiae et prudentiae Ordinarii horum re- mediorum incumbit applicatio, iuxta canonum praescripti- ones et casuum adiunctorumque gravitatem. 1 Protokoli der bischoflichen Versammlung in Wien vom 9. bis zum 20. November 1889. Prag, 1890. Pag. 54. ad 3. — Acta et decreta Concilii plenarii Americae latinae. Romae, 1900. Pag. 410—436. —K 540 )4— 4. Mediis, quae praeservant, praecipue accensentur spiritualia exercitia, monitiones et praecepta. 5. Has provisiones praecedere debet summaria facti cognitio, quae ab Ordinario notanda est, ut ad ulteriora procedere, quatenus opus sit, et certiorem reddere queat superiorem auctoritatem in času legitimi recursus. 6. Canonicae monitiones fiunt sive in forma paterna et secreta, etiam per epistolam aut per interpositam per- sonam, sive in forma legali, ita tamen, ut de earumdem executione constet ex aliquo actu. 7. Quatenus infructuosae monitiones evadant, Ordi- narius praecipit curiae, ut delinquenti analogum iniun- gatur praeceptum, in quo declaretur, quid eidem agendum aut respondendum sit, cum respondentis poenae eccle- siasticae comminatione, quam incurret in času transgres- sionis. 8. Praeceptum intimatur praevento a Cancellario coram Vicario Generali, sive coram duobus testibus ecclesiasticis aut laicis probatae integritatis. § 1. Actus subsignatur a partibus praesentibus et a praevento quoque, si velit. § 2. Vicarius generalis adiicere valet iuramentum servandi secretum, quatenus id prudenter expetat tituli indoles, de quo agitur. 9. Quoad poenalia media animadvertant reverendis- simi Ordinarii, praesenti instructione haud derogatum esse iudiciorum sollemnitatibus, per sacros canones, per apostolicas constitutiones et alias ecclesiasticas dispositi- ones imperatis, quatenus eaedem libere efficaciterque applicari queant; sed oeconomicae formae consulere in- tendunt illis casibus curiisque, in quibus sollemnes pro- cessus aut adhiberi nequeant, aut non expedire videantur. Plenam quoque vim servat suam extraiudiciale remedium ex informnta conscientia pro criminibus occultis, quod decrevit sacra Tridentina Synodus in sess. 14. cap. 1. de ref. adhibendum, cum illis regulis et reservatiombus, quas constanter servavit pro dieti capitis interpretatione -* 541 ) 4 — S. C. Congregatio in pluribus resolutionibus et praesertim in Bosnien. et Sirmien. 20. Dec. 1873. 1 10. Quum procedi oporteat criminaliter, sive in- fractionis praecepti, aut criminum communium, vel legum Ecclesiae violationis causa, processus confici potest lormis suramariis et absque iudicii strepitu, servatis semper regulis iustitiae substantialibus. 11. Processus instruitur ex officio aut in sequelam supplicis libelli aut notitiae alio modo a curia habitae, et ad finem perducitur eo consilio, ut omni studio atque prudentia veritas detegatur, et cognitio tum criminis tum reitatis aut innocentiae accusati exsurgat. 12. Processus confectio committi potest alicui probo atque idoneo ecclesiastico adstante Actuario. 13. Unicuique curiae opus est Procuratore fiscali, pro iustitiae et legis tutela. 14. Quatenus pro intimationibus aut notiticationibus haud praesto sit opera apparitorum curiae, supplebitur exhibitione eorumdem explenda per qualificatam per- sonam, quae de facto certioret, sive eas transmittendo ope commendationis penes tabellariorum ofiicium illis in locis, in quibus hoc invaluit, systema, exposcendo fidem exhibitionis. receptionis aut repudii. 15. Basis facti criminosi constitui potest per ex- positionem in processu habitam, authenticis roboratam informationibus aut confessionibus extraiudicialibus, vel testium depositionibus, et quoad titulum transgressionis praecepti constat per novam exhibitionem decreti et actus indictionis perfectorum modis enuntiatis art. 7. et 8. 16. Ad retinendam in specie culpabilitatem accusati opus est probatione legali, quae talia continere debet elementa, ut veritatem evincat aut saltem inducat mo- ralem certitudinem, remoto in contrarium quovis ratio- nabili dubio. 1 De hoc remedio vide Francise. Santi, Praelectiones iuris canonici. Ratisbonae, 1898. Lib I. tit. XI. num. 50, 51. pag. 146, 147. —K 542 >j~ 17. Personae, quas examinare expediat, semper audiuntur separatim. (Normam specialem praescripsit S. C. Inq., d. 20. Julii 1890, in examine contra sollici- tantes). 18. Testes ad probationem aut ad defensionem, quoties legalia obstacula haud obsistant, sub iuramento audiri debent, quod extendi potest, si opus sit, ad obli- gationem secreti. 19. Testium absentium aut in aliena dioecesi mo- rantium exposcitur examen in subsidium ab ecclesiastica loči auctoritate, eidem transmittendo prospectum facti, et auctoritas requisita petitioni respondet, servando praesentis instructionis normas. 20. Quoties indicentur testes ob facta aut adiuncta essentialiter utilia merito causae, qui examini subiici nequeant, eo quod censeatur haud convenire, ut vocentur, aut quia vocati abnuant, mentio eorumdem fit in actibus, et curatur supplere eorum defectui per depositiones aliorum testium, qui de relato aut alia ratione noverint id, quod exquiritur. 21. Gum collectum fuerit, quidquid opus sit ad factum et accusati responsabilitatem constituendam, vo- catur iste ad examen. 22. In indictione, nisi prudentia id vetet, exponuntur ei per extensum accusationes adversus eum collatae,. ut parari valeat ad respondendum. 23. Quando autem ob accusationum qualitates, aut ob alia adiuncta prudens non sit in actu intimationis eas patefacere, in hac solum innuitur, eumdem ad examen vocari, ut sese excuset in c.ausa, quae ipsum respicit uti accusatiun. 24. Si iudicio sistere abnuat, iteratur indictio, in qua eidem praefigitur congruus peremptorius terminus, eique significatur, quod si adhuc obedire renuat, habebitur ceu contumax, et pro tali in facto aestimabitur, quatenus absque probato legitimo impedimento, istam quoque posthaberet intimationem. —a 543 >f- 25. Si compareat, auditur in examine, et quatenus inductiones faciat alicuins momenti, debent istae, quan- tum fieri potest, exhauriri. 26. Proceditur inde ad contestationem facti crimi- nosi et conclusionum habitarum, ad retinendum accu- satum criminosum lapsumque in relativis poenis canonicis. 27. Qunm accusatus tali modo habeat plenam cog- nitionem eius, quod in actis exstat contra se, ultra quod respondere possit, iure se defendendi a semetipso etiam uti valet. 28. Potest quoque, si id expetat, obtinere prae- fixionem termini ad exhibendam defensionem cum memoria in scriptis; praecipue quando ob dispositionem art. 23. nequiverit paratus esse ad responsa pro sua excusatione. 29. Expleto processu actorum, instructor restrictum conficit essentialium conclusionum eiusdem. 30. In die, qua causa proponitur, est in facultate accusati faciendi se repraesentare et defendere ab alio sacerdote aut laico patrocinatore, antea approbatis ab Ordinario. 31. Quatenus praeventus constituere defensorem renuat, Ordinarius consulit constituendo aliquem ex ofjicio. 32. Defensor caute notitiam haurit processus et restricti in cancellaria, ut paratus sit ad defensionem peragendam, quae .ante propositionem causae exbiberi potest in scriptis. Ipse quoque subiicitur oneri secreti iurati, quatenus Ordinario videatur indolem causae id expostulare. 33. Transmittitur dein Procuratori fiscali processus et restrictus, ut munere suo ex officio functo, uterque Ordinario tradalur, qui plenae causae cognitione adepta, diem constituit, in qua disceptanda et resolvenda sit, curans, ut accusatus certior de hoc fiat. 34. Die constituta proponitur causa coram Vicario Generali, inleressentibus Procuratore fiscali, Defensore et Cancellario. —K 544 35. Post votum Procuratoris fiscalis et deductiones defensionis profertur sententia dictando dispositivam Can- cellario cum explicita mentione, in času damnationis, canonicae sanctionis, accusato applicatae. 36. Sententia indicitur praevento, qui appellationem interponere potest ad auctoritatem ecclesiasticam su¬ per iorem. 37. Pro appellatione servantur normae statutae a Constitutione Ad militantis s. m. Bened. XIV. 30. Martii 1742; aliaeque emanatae ab hac s. Congregatione de- creto 18. Dec. 1835, 1 et litera circulari d. 1. Aug. 1851. 38. Comparitio pro appellatione facienda est infra ter- minum 10 dierum a notificatione sententia e, quo termino inutiliter elapso, sententia ipsa in exsecutionis statu reperitur. 39. Interposita appellatione infra 10 dies, curia abs- que mora remittit ad auctoritatem ecclesiasticam super- iorem, quam appellatum est, omnia acta originalia, nempe processum, restrictum, defensionem, sentenliam. 40. Auctoritas ecclesiastica superior capta cognitione actus appellationis, intimare facit appellanti, ut infra terminum 20 dierum Defensorem constituat, qui appro- bari debeat ab eadem superiori auctoritate. 41. Elapso dieto termino peremptorio absque effectu, censetur appeliantem nuntium misisse appellationis bene- licio, et haec consequenter peremta declaratur a superi¬ ori auctoritate. 42. Quum appellatio producitur a sententia alieuius curiae episcopalis ad Metropolitanam, Archiepiscopus pro cognitione et decisione causae, sequitur normam procedendi in hac instructione traditam. 43. Si eontingat, quod elerieus non obstante lori privilegio ob crimina communia subiiciatur processui et iudicio laicae potestatis, Ordinarius hoc in času summariam sumit criminosi faeti cognitionem, et perpendit, an ipsum, ad tradita per sacros canones locum faciat infamiae, irregularitati aut alii ecclesiasticae sanctioni. ' Decretum hoc liabes apud „Acta S. Sedis“ Vol. XII. etc. -K 545 >»— § 1. Doneč iudicium pendeat, aut accusatus deten- tus sit, prudens est, quod Ordinarius sese limitet ad media provisoria. § 2. Expleto tamen indicio et libero reddito accu- sato, curia iuxta exitum informationum ceu superins assumptarum, precedit ad tramites dispositionum prae- sentis instructionis. 44. In casibus dubiis et in variis practicis difficul- tatibus, quae contingere possint, Ordinarii consnlant hanc S. Congreg. ad vitandas contentiones et nullitates. Ex And. SSmi. d. 11. lun. 1880 SSmus D. N. Leo div. prev. PP. XIII. audita relatione praes. instructionis ab infrascripto S. Congr. EE. et RR. Secretario eam in omnibus approbare et conflrmare dignatus est. Romae die et anno, quibus supra. J. Card. Ferrieri Praet. J. R. Agnozzi, Secretarius. 1 Itaque secundum praecedentem instructionem apud Curiam etiam Lavantinam occasione data iudicialia negotia tractabuntur. Omnes, qui in tractandis causis partem habent, secretum omnino servent, dum causae ipsae actitantur, et ne in causis quidem civilibus quidquam revelare audeant, antequam latum fuerit decretum publicationis. Nulla erit distantia personarum, ita parvura audie- tis , ut magnum: nec accipietis cuiusguam personam, quia Dei iudicium est. (Deut. 1, 17). Iudicium determinat causas: et qui imponit stulto silentium, iras mitigat. (Prev. 26,10). Feci iudicium et iustitiam: non tradas me calum- niantibus me. (Ps. 18, 121). Nolite iudicare secundum faciem, sed iustum iudicium iudicate. (Ioan. 7, 24). 1 Francise. Santi, op. cit. lib. II. pag. 275 sqq. in appendice. — Ap- pendix ad Cone. plen. Americae lat. Eomae, 1901. Pag. 357—364, num. XLV. -.<£,- 35 -* 546 »■ Caput LAV. De ordine in collationibus seu conferentiis pastoralibus servando. et statuta Synodi dioecesanae, anno 1896 )ratae, exhibent titulo tertio, capite XVI. ea, : a summis Pontiticibus et ab Ordinariatu Lavantino die 11. Aprilis 1847, Nr. 958/7 et dein qua- dragesimo sexto protocollo finali, de die 31. Decembris 1894, pagina 28—-30 circa conferentias pastorales sancita sunt. His conferentiis pro modulo participamus bona vitae communis, quam sanctissimus Pater Leo XIII. litteris ad Rev. Dom. Lebeurier die 31. Maii 1880 datis collau- davit, scribens: »Sane, sive expectare placeat minus solidam et concordem institutionis indolem, cui pertur- bationes istae seiunctos levitas obnoxios fecerunt, diver- samque inde partam sentiendi, iudicandi, docendi rati- onem, sive considerentur artes, quibus osores Ecclesiae, unitati catholicae disgregandae intenti, adlaborant Clero vitiando, dissociando, avertendo a propriis Pasloribus et ab hac apostolica Sede; superno prorsus consilio factum videbitur, ut impetitae unitati tuendae conlirmandaeque vetus institutum necessitati accomodatissimum ad novam nune vitam revocetur. Uniformis enim vivendi ratio universis proposita; exercitia, quae foveant pietatem muniantque virtutem ad- versus saeculi. pericula; gestorum propriorum rationes ultro redditae praepositis eorumque animadversionibus periodice subiectae; menstrui conventus ad spiritualia colloquia de rebus ad ministerium spectantibus, quae mentes non satis concordes ad eandem sententiam ad- ducant; praestitutus linis, ad quem sub Episcopi mode- ramine vires omnes iungantur; studium ex ipsa con- suetudine et amicitia erumpens invicem šibi subveniendi: haec omnia non modo unum facient ex iis omnibus, qui communi gaudebunt contubernio, sed caeteros etiam —K 547 »- sodales inde avocatos a proprii officii curis ita spirituali nexu devincient, ut nemo se sentiat a familia divulsum, moderatore privatum, šibi relictum, opportuno fratrum auxilio consilioque carentem.« Quum autem, quod sine effectu geritur, id geri nullo modo videatur, sequentem praescribimus methodum seu ordinem in conferentiis celebrandis observandum, ut fructus collationum istarum appareat eo uberior. Themata in conferentiis pertractanda publicabuntur •quotannis folio ecclesiastico dioecesis Lavantinae mense Ianuario. Dies conferentiae determinatur a multum reverendis dominis Decanis pro exigentia locorum. Inter caeteros menses tunius maxime idoneus esse videtur ad hoc ne- gotium peragendum. Ab officio decatiali dividuntur themata inter sacerdotes decanatus mense Ianuario vel saltem Februario, ita ut extent de singulis quaestionibus duo vel tria responsa. Hora octava vel nona statutae diei conveniunt con- ferentistae in aede decanali. ubi congregatio incipitur precibus in Synodo persolvendis, quae habentur in ordine ad tertiam Synodum dioecesanam, Marburgi 1900 cele- bratam, pagina 23 et 24. His absolutis dicitiir Tertia. Elaborationes saltem tres hebdomades ante diem coetus habendi rnanibus Dečani inserendae. ab ipso dili- genter perlectae et castigatae elaboratoribus initio sessionis restituuntur. Dominis Decanis incumbit cura, ne in congressu aliquid petulanter aut temere proleratur. Ad nutum domini Dečani legunt singuli elaboratores scripta sua. Scripta conferentistarum, qui in alium decanatum transmigraverunt, mittenda sunt ad dominos Decanos, a quibus quaestiones singulis traditae sunt. Sequitur discussio de opere modo perlecto, et quidem sine laesione auctoris, attamen aperta et veritatis amans. Ad rem observat Concilium plenarium Americae la- tinae: »Ad conferentias sacerdotes omnes conveniant atque 35 * -K 548 *- ita se gerant, ut et ipsi. in Christo concordes, mutuo con- silio adiuventur et populus sacerdotum charitate per- specta illorum ordinem pluris aestimet atque ad exhor- tationes et monitiones suscipiendas docilior evadat In rerum pertractatione absit omnino vana ingenii ostentatio et partium studium; omnia, ut monet apostolus, in charitate fiant et veritas ab omnibus tantummodo ametur et quaeratur, tamquam certissimum totius congressus bonum«. 1 Persoluta 8exta sequitur discussio de vita pa¬ storali, de novis operibus theologicis, de causis schola- ribus, et generatim de iis, quae curam animarum con- cernunt. Sequitur Oratio post actionem sgnodalem , quae habetur in praedicto ordine pagina 24 et 25 et recitalio Nonae. De actione habita conscribitur protocollum, ab om¬ nibus conferentistis subsignandum, in quo refertur de numero conferentistarum, de absentibus et excusatio- nibus eorum, de elaboratis, de discussionibus, nec non de desideriis conferentistarum prolatis. Absoluta conferentia transmittatur protocollum una cum elaboratis ad princ.-episc. Ordinariatum sine mora, ita ut ad finem mensis Iulii iam omnia ad conferentias pastorales pertinentia penes reverendissimum Ordinariatum congregata inveniantur. In multitudine presbyterorum prudentium sta, et sapientiae illorum ex corde coniungere: ut on/nem narra- tionem Dei possis audire. (Eccli. 6, 85). Ubi sunt duo vel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. (Matth. 18, 20). 1 Acta et decreta Concilii plenarii Americae latinae in Urbe celebrati anno Domini 1899. Romae, 1900. Pag. 292. num. 671. —K 549 *■ Caput LV. De studio pliilosophiae christianae eiusque influxu in caeteras disciplinas. nter praeclara atque egregia facinora gloriose reg- nantis summi Pontificis Leonis XIII., qui vigilanti cura et affectu vere paterno ex edito solio aposto- licae suae auctoritatis necessitates exigentiasque praesentis temporis prosequitur, praecipuum occupat ločum inno- vatio et restauratio christianae philosophiae, quam ipse divina incitante providentia feliciter inauguravit. Cum particularium Synodorum sit, ea, quae per summa sanctae matris Ecclesiae oracula in salutem hominum statuta sunt, in effectum deducere, vita imbuere, mentibus altius imprimere atque iuxta populorum regionumque varietatem practice et prudenter applicare: Nos, votis et monitis summi in terris Pastoris obsecundantes, iam in Synodo Nostra anno 1896 celebratastudium philosophiae omnibus sacerdotibus commendavimus et praeterea assentiente c. r. gubernio specialem cathedram pro philosophia Christiana in instituto Nostro theologico ereximus. 1 Sanctissimus Pater Leo XIII. omni data occasione studium christianae philosophiae commendat et urget; 2 ' Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno Domini 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 346—348. Inde ab anno scholastico 1897/8 quatuor liorae hebdomatim pro philo- sophia destinatae sunt. Tractantur partes praecipuae: Critica, Ontologia, Theo- logia naturalis. Insuper habebantur kucusque praelectiones privatae de Historia philosophiae graecae, de Iure naturah, de Cosmologia atque Ethica. ' J De studio et instauratione christianae philosophiae agunt documenta: Epistola Encyclica „Aeterni Patris“ 4. Aug. 1879, — Litterae ad Cardinalem de Luca de Academia s. Thomae in Urbe erigenda Angelicique operibus edendis 15. Oct. 1879. — Motu proprio editionis operum s. Thomae exequendae praescribitur ratio die 18. Ianuar. 1880. — Allocutio ad catholicos scientiarum cultores de necessario studio philosophiae s. Thomae die 7. Mart. 1880. — Angelicus Doctor scholarum Patronus declaratur 4. Aug. 1880. — Epistola ad Episcopos Belgii de vitandis importunis controversiis 3. Aug. 1881. — .Epistola ad Archiepiscopuin Mechliniensem de cathedra divi Thomae Aquiu. Lovanii erigenda 25. Dec. 1880. — Epistola ad Cardinales Pecci et Zigliara de romana s. Thomae Academia 21. Nov. 1880. — Epistola ad Episcopos provinciarum Mediolanensis, Taurinensis, Vercellensis de opprimendis qua- rundam dissensionum initiis 25. Ianuar. 1882. — Oratio ad moderatores et alumnos seminariorum collegiorumque Urbis de scientia et pietate sacerdotali 18. Ianuar. 1885. — Litterae apostolicae de studiis litterarum peragendis a —K 550 »— Nos quoque in praesenti Synodo peropportunurn ducimus- de re tanti momenti iam pri us statuta in mentem revocare simulque motiva exponere, quae christianae philosophiae studium utile et necessarium ostendunt. Excellentia et utilitas philosophiae christianae elucet ex intimo eius connexu cum religione et ex multiplici influxu, quem in caeteras disciplinas atque in totam ho- minum vitam intellectualem, moralem et socialem exercet.. 1. Philosophia, utpote cognitio rerum ex earum ultimis rationibus, natura sua intime coniuncta est cum religione, quae pariter altissimas veritates, de natura Dei, de relatione mundi ad Deum, de origine et fine hominis pro obiecto habet. Et revera historia luculenter ostendit intimum nexum religionem inter et philosophicam speculationem, immo ad ipsa exordia philosophiae ascen- dendo eam ex religione ortum ducere conspicimus, teste Plutarcho: »Veteres theologi antiquissimi philosophorum.« 1 In cognitione divinitatis celeberrimi philosophi Orientis et Graeciae summam hominis sapientiam et veram eius beatitudinem reponebant. »Praestantissimum est,« ait Plato, »de diis recte sentire et bene vivere.« 2 Si ipsum nomen philosophiae interpretemur, amorem sapientiae sonat; »porro si sapientia Deus est, per quem facta sunt omnia, sicut divina auctoritas veritasque monstravit, verus philosophus est amator Dei.« 3 At neminem latet maximos etiam antiquitatis phi- losophos in graves et perniciosissimos errores delapsos clericis seminarii romani 30. Iulii 1886. — Epistola ad Archiepiscopos et Episcopos Bavariae de rebus Bavariae 22. Dec. 1887. — Epistola ad Cardinalem Goosens, Archiepiscopum Mechliniensem, de nova cathedra philosophiae Lovanii erigenda 8. Nov. 1889. — Epistola ad Ludovicum Vivčs de nova editione operum b. Alberti Magni 10. Dec. 1889. — Epistola ad Cardinalem Mermillod, Episcopum Lausanensem et Genevensem, aliosque Helvetiae Episcopos de fo- venda universitate Friburgensi 24. Oct. 1890. — Litterae apostolicae, quibus constitutiones Soc. lesu de doctrina s. Thoinae Aquin. profitenda confirmantur 30. Dec. 1892. — Epistola ad Cardinalem Goosens, Archiep. Mechlin., de insti- tuto philosophico Lovaniensi 7. Mart. 1894. Ad eundem epistola de schola Thomistica 6. Februarii 1896. — Litterae encyclicae ad Episcopos Galliae 8. Sept. 1899. 1 Plut., De an. procr. 33. — * Legg. X, 888. — 5 S. August., De civit_ Dei. Lih. VIII. c. 1. —K 551 >j— esse. Quando vero in plenitudine temporum apparuit magnus ille Oriens ex alto (Zach. B, 8), qui de se ipso testatur: Ego in hoc natus sum, et ad koc veni in mundum , ut tesiimonium perhibeam veritati (loan. 18, 37), qui humanam naturam ad consortium divinitatis evexit, in quo sunt omnes thesauri sapientiae et seientiae ab- sconditi (Col. 2, 3): ipse ex divinae voluntatis consilio humanae quoque seientiae est restitutor et liberator. lesu Christi persona, opus et doctrina centrum sunt et cardo historiae generis humani; eius Evangelium lumen attulit indeliciens intellectui humano et cordibus illam animi quietem et serenitatem, quae in serutanda veritate perquam necessaria et utilis est. In christianismo philo- sophia connubium quoddam iniit cum revelata veritate, ex quo altioribus divinisque suffulta magisteriis, iam latior et securior procedit in serutanda veritate. Iesus Christus sicut totius historiae, ita speciatim historiae philosophiae centrum est et vertex. 1 Tertulliani effatum, animam humanam esse naturaliter christianam, ad seientias quoque extendi potest. lila solum veri nominis scientia est, quae veritatem pro scopo habet, quodsi inordinatis passionibus vago sub- iectivismo et insulsis erroribus lamulatur, seientiae nomen iniuste šibi assumit. Cum autem veritas veritati opponi nequeat, et cum religio Christi sit absoluta, ab infallibili Deo proposita veritas, omnis scientia nativa quadam vi suam relationem ad veritatem revelatam quocumque modo determinare studet, et si veritatem sincere quaerit, semper est in concordia cum veritate revelata et eatenus Christiana. »Ea tantum, quae ipsa ratione et intelligentia hominis falsa esse revincuntur, adversantur doctrinae christianae, adeo ut huic doctrinae, qui obsistere velit et refragari, idem suae ipsius necessario obsistat et refragetur rationi.« 2 1 Histoire de la Philosophie medie-vale ... par M. de Wulf, professeur a 1’ Universite de Louvain. Pariš, Bruxelles, 1900. Pag. 128. — * Epistola „Officio sanctissimo" ad Archiepiscopos et Episcopos Bavariae die 22. Dec. 1887. —-K 552 Philosophiam christianam itaque illam dicimus philo- sophiam perennem, quae instar fluminis ex venerabiii antiquitate naturah ralionis lumine duce decurrit, licet in diversa systemata dispersa, a viris Christiani nominis suscepta et culta, a veritate evangelica adaucta atque illuminata, novos in dies facit progressus in quaerenda veritate ordinis naturalis. 1 Venerandi Ecclesiae Patres, bene distinguentes inter vanam philosophiam et inanem fallaciam (Col. 2, 8) et inter scientiam, qua invisibilia Dei per ea, quae facta sunt, intellecta conspiciuntur (Rom. 1, 20), gentilium philosophos non omnino re- pudiarunt, sed quae apud eos recte et praeclare dieta invenerunt, in eruditionis christianae usum converterunt. 2. Praeeunte magno apostolo. qui monet verbum Dei non esse in persuasibilibus humanae sapientiae verbis (f. Cor. 2, 4), Ecclesia semper detestabatur errorem, philosophiae partes in rebus fidei exaggerantem, quasi philosophia esset causa efficiens dogmatum fidei, vel quasi fidei veritates ex nativa humanae rationis vi derivarent, 2 aut divinam revelationem esse inventura philosophieum humanis ingeniis perficiendum ' 6 et omnia indiseriminatim dogmata religionis christianae esseobiectum naturalis scientiae seu philosophiae. 4 Vitatis hisce scopulis ab Ecclesiae magisterio clare monstratis, theologus catholicus potest uberrimo cum fructu thesauros philo¬ sophiae in doctrinam revelatam inpendere tamquam medium aptissimum, quo ratio humana depositum fidei tutius suscipit, efficacius defendit, clarius explicat. Qua in re exemplo nobis praelucent sanctissimi Ecclesiae Patres, quibus sacra scientia originem, inerementum et prolectum debet, quique non virtute solum et armis fidei, sed auxitiis quoque rationis humanae usi sunt, philosophiam diligenter coluerunt et ad fidei intelleclum promovendum causamque agendam magno studio ad- 1 Cfr. Dr. Ernst Commer, Die immervvabrende Philosophie. Wien, 1899. Pag. 98. — * Prop. 4. Syllabi. — 3 Cone. Vatic. sess. III. cap. 4. de fide et ratione. — 4 Prop. 9. Syllabi. — Encyclic. Pii IX. die 9. Nov. 1846. — K, 553 *- hibuerunt. Memoratu digna sunt verba s. Augustini: »Quisquis omnem philosophiam fugiendam putat, nih.il aliud nos vult quam non amare sapientiam.« 1 * Pariter inter theologos, qui saeculis subsequioribus floruerunt et Ecclesiam doctrina sua illuslrarunt, ne unum quidem reperimus melioris notae, qui in philo- sophia non esset bene eraditus. Splendidissimis, quas historia noscit, Ecclesiae epochis philosophia magni habita est, nullo tempore sine magno detrimento theologiae aeque ac caeterarum disciplinarum neglecta. Subiective et obiective philosophia multum auxilii affert christiano theologo in scrutandis et practice appli- candis divinis veritatibus. a) Subiective philosophica eruditio optime exercet et expolit facultates animi, quae sunt organura ad per- cipiendas veritates fidei. Quanto magis natura rationalis bominis perficitur, tanto habilior evadit ad percipiendas veritates ordinis supernaturalis; qua in re nihil utilius sana philosophia, quae mentem humanam e palustribus et infimis regionibus evehit et ad altissimas veritates rerumquae causas ultimas speculandas elevat. E philoso¬ phia etiam ratio plerumque motiva šibi desumit, ut assensus eius sit »rationabile obsequium«. Quapropter ingressuri theologiae sanctuarium suffici- entem philosophico-propaedeuticam eruditionem šibi com- parent necesse est, »ut viribus validi et copioso armorum apparatu instructi mature assuescant causam religionis fortiler et sapienter agere.« a Quo sensu etiam Concilium provinciale Colocense, anno 1863 celebratum, statuit: »Episcopis curae sit, ut candidati ad studia theologica prius necessariis philoso- phicis notionibus solide imbuantur.« 3 Solida philosophica eruditione ac,quisita minister Ecclesiae diversas theologicas disciplinas profundius com- penetrat. earum vim et momentum necnon internum 1 De orel. lib. I. c. 11. — 1 Ene. „Aeterni Patris.“ — 3 Collectio Lac., tom. V. col. 665. —K 554 >*-- nexum clarius perspicit atque ex propria alienaque experientia normas šibi colligit, secundum quas agendi rationem modumque veritates fidei in diversissimis hu- manae vitae adiunctis apte applicandi šibi determinabit. 1 Ope philosophiae theologus similis efficitur homini patri- familias, qui profert de thesauro suo nova et vetera. (Matth. 13, 52). b) Ad obiectivum momentum quod attinet, triplici modo, teste s. Thoma, philosophia inservit sacrae doctrinae: ad probanda ea, quae sunt praeambula fidei et ad fidei scientiam praerequiruntur, e naturalibus rationibus eru- enda; porro ad notihcandum per aliquas similitudines (analogias) veritates fidei; denique ad refutandas obiec- tiones adversariorum. 2 Ut theologia, sive apologetica sive positiva, speculativa vel practica, naturam, habitum ingeniumque verae scientiae induat, multiplex omnino requiritur philosophiae usus. Cum divina revelatio non arcana tantum ac hu¬ mano ingenio impervia contineat, sed naturales quoque veritates, et ordo supernaturalis ordini naturah super- struatur, philosophia naturae secreta pandendo super- naturali scientiae fundamenta iacit. Ipsa enucleat varios conceptus e. g. ens, verum, bonum, naturam, substantiam et alia, quibus theologia omnino indiget. ad exprimendas veritates revelatas. Philosophia vindicat et demonstrat possibilitatem et certitudinem cognitionis nostrae natu- ralis, quam fides praesupponit iuxta antiquum illud axioma: »Fides quaerit intellectum.« In dogmatica et morali, positiva et speculativa the¬ ologia ex consortio sacrae doctrinae cum philosophia veri nominis profectus resultat in eo consistens, quod apertius ac distinctius veritates fidei e fontibus revela- tionis eruantur, magis in dies evolvantur, ac ipsorum mysteriorum, quae creduntur, lucidior intelligentia, quam 1 Cfr. Dr. Cornelius Krieg, Encyclopadie der theologischen Wissen- schaften. Freiburg im Breisgau, 1899. Pag. 93. — ‘‘ S. Thomae opuse. 70. Super Boet. de Trinitate. Cfr. Sumraa contra gentiles, 1.1. c. 8. —K 555 >*— Concilium vaticanum fructuosissimam esse dicit, 1 pro- moveatur. Dogmaticae et Moralis studium egregie iuvant atque ditant Logica, Otitologia, Theologia naturalis, Ethica; confessariis, concionatoribus et iis, quibus instructio et educatio christianae iuventutis concredita est, notitia Psychologiae non modo utilis, sed plane necessaria est. Ius denique naturae multum lucis affert nostris prae- sertim temporibus urgente quaestione sociali et omnibus iam prope societatis vinculis dilaceratis. 2 Apologeticum philosophiae momentum praegnanter edisserit Leo XIII. r »Magna est, inquiens, philosophiae laus, quod lidei propugnaculum ac veluti firmum religionis munimentum habeatur .... Profecto sicut inimici catholici nominis adversus religionem pugnaturi, bellicos apparatus plerum- que a philosophica ratione mutuantur, ita divinarum scientiarum defensores plura e philosophiae penu depro- munt, quibus revelata dogmata valeant propugnare. Neque mediocriter in eo triumphare fides Christiana censenda est, quod adversariorum arma, humanae rationis artibus ad nocendum comparata, humana ipsa ratio potenter expediteque repellat.« 3 3. Historiae documentis edocemur, magnos philoso- phos fuisse saepe auctores et coryphaeos reliquarum scientiarum et artium tortunamque, quae philosophiae 1 Constit. de fide catholiea sess. III. c. 4. — 2 Ex infinita prope philo- sopliicorum operum serie aliqua saltem notari iuvat Compendia probatorum auetorum universam philosophiam vel praecipuas eius partes pertractantia: Philosophia Lacensis sive series iostitutionum Philosophiae scholasticae edita a presbyteris S. J. in collegio quondam b. Mariae ad Lacum, XI volumi- nibus totam compleetens philosophiam. — Summa philosophica in nsum scho- larum auctore F. Thoma M. Zigliara O. P., S, R. E. Cardinali. Vol. III. — Dr. Const. Gutberlet, Lehrbuch der Philosoptiie, VI vol. (Theolog. nat, Meta- physica, Psychologia. Logica et Noetica, Ethica et Ius nat., Cosmologia). — Dr. E. Commer, System der Philosophie, IV vol. — Dr. A. Stockl, Lehrbuch der Philosophie, II vol. — Lehrbuch der Philosophie auf aristotelisch-scholastischer Grundlage zum Gebrauche an hoheren Lehranstalten und zum Selbstunterricht. Von Alfons Lehmen S. J. I. Bnd. Logik, Kritik, Ontologie. II. B. Kosmologie und Psychologie. Freiburg im Br. 1900—1901. Apud Ilerder. Pars III. mora- lem tractabit philosophiam. — Victor Ksthrein S. J., Moralphilosophie. Eine wissenschaftliche Darlestung der sittlichen, einscliliesslich der rechtlichen Ord- nung. Ed. III., 1899. Vol. II. Pro quaestione praesertim sociali expedienda opus commendatione dignum. — Luigi Taparelli S. J.: Saggio teoretico di Dritto naturale, II. vol. — Pro historia philosophiae: Dr. A. Stockl, Lehrbuch —K 556 H~ •contigit, plus minus communem fuisse et caeteris disci- plinis. A philosophia omnes disciplinae proprie formam suam accipiunt et a philosophia »magna ex parte pendet caeterarum disciplinarum recta ratio «. * 1 Scientiarum porro recta ratio et cultura haud exiguum emolumentum affert prosperitati hominum temporali et aeternae, quapropter philosophiae influxum in caeteras quoque disciplinas hic breviter innuere volumus. . . a) Examinando et vindicando veritates, quae aliis disciplinis ad modum principiorum inserviunt, philoso¬ phia ipsis est solidum firmumque fundamentum. Omnis scientia, ut obiectum suum sufficienter solideque perci- piat, philosophiae tamquam fundamento inniti debet. Interest etiam plurimum, scientias nostras rimari, ut quo ordine se habeant ad invicem, qua ratione specitice inter se differant, utrum denique šibi invicem subordinentur, definiatur; et exinde inferatur unitas vel diversilas scien¬ tiarum, et unicuique propria principia applicentur, et unaquaeque intra limites proprii obiecli contineatur, et propria luce illustretur . 2 Philosophia ex notis veritatibus novas docet legitime deducere, rerum essentias distin- guere, earum nexum indagare; ipsa diversarum scientiarum conclusiones in unum nectit sicque unam harmonicam et magnificam scientiam Universi construit. Quare philo¬ sophiae studium necessarium est tum ad diversas disci¬ plinas encvclopaedice ordinandas tum ad peculiarem quamlibet rite colendam. Idcirco si quis philosophiae ignarus aut scepticis et absurdis falsae philosophiae placitis imbutus peculiari cuilibet scientiae operam navat, vere litus arandum suscipit et similis est coecuti- enti in via, qui discernere nequit, ubi sit aut quo vadat. der Geschichte der Philosophie. Ed. III., castigata 1889. vol. 2. — In lingua alove- nica: Dr. F. Lampe, Uvod v modroslovje. Ljubljana, 1887. Eiusdem auctoris: Dušeslovje. Ibid. i890. — In lingua croatica: Dr. A. Bauer, Opca metafizika ili Ontologija. Zagreb, 1894. Eiusdem: Naravno bogoslovje. Ib. 1892. Qui accuratiorem operam philosophicorum catalogum desiderat, adeat folia philoso- phico-theologica. — 9 Encycl. „Aeterni Patris“. 1 Ibidem. — J Cardinalis F. Thoma Maria Zigliara, Summa Philosophica. Editio 10. Parisiis et Lugduni, 1895. Pag. 299. —K 557 >+- Verus scientiarum progressus possibilis non est, nisi veritati agnoscatur valor obiectivus. Quamobrem philo- sophemata illa subiectiva, quae omnern obiectivum va- lorem veritatis denegant eamque toiam in volubilibus opinionibus subiecti reponunt, caeteris quoque disciplinis ipsum elementum vitale auferunt. Econtra iuxta phi- losophiam christianam mensura veritatis est esse obiec¬ tivum rerum et ultimo esse aeternum divinum, in quo originaliter et virtualiter radicantur, quaecumque existunt et intelligentiae humanae obiiciuntur. E schola philoso- pliiae perennis non solum magni prodiere theologi, sed re altius perspecta, grandes profectus in scientiis profanis in fundamenlis, prouti philosophia Christiana ea sub- sternit, radices suas habere tacile nobis persuademus. b) Quod ad philosophiam modernam pertinet, ipsa e suo apriorismo et scepticismo nonnisi ope phiiosophiae perennis liberari potest, quae cum fulcimentum suum in obiec.tis habeat, ad investigandas res et Jeges mundi realis continuo incitat suaque positiva indole efficacissi- mum est remedium contra exaggeratum criticismum et vagum snbiectivismum idealisticum, qui omnern iam scientiam et societatem totumque mnndum realem in foveam nihilismi proiicere študent. Philosophia Christiana doctrina sua de origine et valore cognitions veram ostendit magnitudinem rationis humanae. »Intellectus noster ad infinitum in intelligendo extenditur« J , »nun- quam intellectus noster tot intelligit, quin possit plura intelligere «. 2 Quodsi philosophia Christiana magni aestimat, quae a saeculis superioribus inventa sunt eaque retinere vult, minime tamen ulteriorem explicationem et progressum excludit. Philosophia perennis, quae ab illustribus in- geniis antiquae et christianae aerae: Socrate, Platone, Aristotele, Augustino, Thoma aliisque sustentatur, infini- tarum adhuc veritatum semina suo gremio continet, a subsequioribus ingeniis aperienda et evolvenda. Illa est 1 S. Thomae Summa c. gent. 1. I. c. 43. — 2 Summa theol. I. qu. 86. a. 2. —K 558 H~ philosophandi ratio optima, exquirere meditando nova, unaque simul sapientiam veterum non relinquere.« 1 Neque philosophia Christiana, dummodo recte in- telligatur, aliena est a problematibus et exigentiis recen- tiorum temporum, eo minus, cum eadem fere, quae iam praeteritis saeculis animos doctorum virorum occupabant, iterurn iterumque in superficiem redeunt ac vetusti, iam sexcenties refutati errores repristinentur. c) In specie scientiae naturales, quae nostris tem- poribus tanto suni in prelio et tot praeclaris inventis admirationem excitant, nihil detrimenti sed plurimum praesidii a philosophia perenni possunt exspectare et nonnisi per summam iniuriam ipsi vitio vertitur, quasi adversaretur scientiis naturalibus. Quae calumnia ipso principio philosopbiae christianae refellitur. Ipsa nimirum firmiter tenet, cognitionem nostram incipi a sensibus atque ideas universales resque materia carentes nonnisi ope sensibilium et singularium attingi ab intellectu nostro . 2 Min ime itaque philosophia Christiana excludit experientiae viam, qua praecipue procedunt scientiae naturales, sed analysin et svnthesin recte consocians scientiis istis dat firmum fundamentum et rectam ostendit methodum. Ut videlicet scientiarum naturalium exercitatio fructuosa sit et incrementi capax, non sola satis est factorum sensi- bilis consideratio, sed altius assurgendum legesque Uni- versi, quibus rerum natura regitur et principia, unde ordo iste proficiscatur, investiganda. Philosophiae christianae momentum pro scientiis naturalibus magis adhuc patet, si comparetur cum sy- stematibus monisticis, sive cum materialismo sive cum pantheismo idealistico. Crassus materialismus, qui pro- terve negat, quaecumque sensus transcendunt, si suis ipse principiis iidelis esse vult, ex singularibus factis atque phoenomenis nunquam potest construere systema scienti- ficum, quia ad hoc necessario requiruntur etiam idealia ' Leonis XIII. epist. ad Ludov. Vives. — ‘‘ Cfr. Surama theol. I. qu. 84. a, b et passim. —K 559 i~ elementa. Panlheismus vero idealisticus ordinem idealem cum reali identificando et confandendo, sicut omnem obiectivam veritatem, ita etiam realitatem mundi visibilis eiusque distinctionem a subieeto cognoscente in discrimen vocat. Atqui in tali systemate nullum iam esse locum pro scientiis naturalibus, quis est, qui non videal? d) Scientias quoque historicas philosophia Christiana promovet, immo et ipsa sua natura postulat. Antiquitatem ut par est reputando continuo incitat ad historicas disquisitiones, ut eruatur, quid senserit antiquitas, quid veri rectique invenerit, in quosnam errores inciderit in posterum vitandos. Moderato suo realismo historiae cultori necessariam animi libertatem confert, ut facta historica secundum obiectivam eorum realitatem et non ut libet a priori diiudicet. e) Habet denique philosophia Christiana, haud immerito »virtutum omnium nutrix« vocata , 1 missionem vere providentialem in ordine iuridico-sociali. Domestica aeque ac civilis societas ob perversas falsae philosophiae opiniones hodiedum maximo in discrimine versatur. Societas enim temporalis ut firma sit atque pacata, ne- cesse est mentes voluntatesque hominum conspirare circa bona altissima tamquam hnem ultimum nec non circa media ad hunc hnem conducentia. Generatim rectus ordo et concordia voluntatum signum est civilisationis et culturae, dissoluta libido et insociabilis individualismus nota est barbariei . 2 Philosophia Christiana vero prae omnibus aliis systematibus clare et inhaesitanter ostendit bona suprema veramque hominis dignitatem et vocationem, mentes voluntatesque adunat in unum sic- que plurimum confert ad culturam, ordinem et prospe- ritatem societatis humanae. »In tanla perturbatione animorum et confusione rerum, opportunissimum sane remedium homini suppetit in sana solidaque philosophia, 1 Boethius, de consol. Philos. 1. II. prosa 4. — 2 Videsis articulum „Sulla perdita deli’ unita intellettuale 11 in folio „La civilta catkolica", ser. XVII. vol. X. quad. 1197. —H 560 >f- si sapienter studioseque excolatur. Hanc enim maxime natam aptamque esse apparet tum deiiciendis erroribus, insanienti nostrorum temporum sapientia partis, tum contra stabiliendis firmiter ordinis. aequitatis, iustitiae fundamentis, quibus tranquillitas reipublicae, salus popu- lorum, germana gentium humanitas conlinentur.« 1 Enixe igitur avemus, ut tum illi, qui in spem ecclesiae Lavantinae succrescunt, tum illi. qui iam curae animarum in vinea Domini incumbunt, ad munus suum expertius expeditiusque obeundum, prout tempus et vires permittunt, principia sanae philosophiae imbibant. Cum in acerbitate temporum nostrorum falsi nominis scientia et diversis erroribus mentes voluntatesque fidelium fre- quenter • deludantur atque fidei morumque sinceritas corrumpatur, strenue curandum est, ne Ecclesiae castra delensoribus careant. Illud etiam accedit, quod sacerdotes non solum fideles confirmare, sed et seipsos sana doctrina praemunire debent in vasto errorum gurgite. Qua in causa optimum auxilium praebet sana philosophia, »cuius virtute neque ipsi fluctuent neve abripiantur omni vento doctrinae in nequitia hominum, in astutia ad circumventionem erroris (Ephes. 4, 14) et queant etiam doctrinis caeteris adiumenta veritatis subministrare, cap- tionibus praestigiisque opinionum discussis et refutatis.« 2 Monente divino Špiritu labia sacerdotis custodire debent scientiam et ex ore eius requirenda est lex (Mal. 2, 7), ideo summopere desideramus, ut inter cooperatores Nostros in vinea Domini sint, qui polleant uberiore etiam doctrina, qui scriptis et verbis excolant scientiam theologicam 3 nec non alias disciplinas, quod tamen absque philosophica eruditione impossibile est. 1 Allocutio sanctissimi D. n. Papae Leonis XIII. ad catholicos scientiarum cultores die 7. Martii 1880. — ' J Epist. „Officio sanetissimo" ad Archiep. et Epise. Bavariae. — 3 Inde ab anno 1898 scribunt et edunt admodum reverendi professores sacrae theologiae folium, promovendis disciplinis theologicis desti- natum, cui titulus est: Voditelj v bogoslovnih vedah. Izdajejo profesorji kn. šk. bogoslovja v Mariboru. Urejuje Frančišek Kovačič, doktor filosofije in profesor bogoslovja. Folium hoc theologicum summopere commendatur Clero dioecesano. —K 561 >f- Homines, quos Veritas liberavit, veritate sunt conser- vandi; recto modo scientiarum culturam promovendo, regnum quoque promovemus coeleste in animis mortalium, duplices, quibus opprimontur, removendo tenebras, igno- rantiam scilicet et morum corruptionem. Vos igitur , fratres, custodite, ne insipientium errore traducti excidatis a propria jirmitate. Crescite vero in gratia et in cognitione Domini nostri et Salvatoris lesu Christi. Ipsi gloria et nune et in diem aeternitatis! (II. Petr. 3. 17. 18). -- Caput LVI. De ordine canonici eoncursus in providendis beneliciis curatis servando. d obeunda munera et officia parochialia in vacan- tibus beneliciis curatis vel iis, quae illis aequi- parantur, a princ.-episc. Ordinariatu provisor seu administrator ad tempus deputatur cum iurisdictione parochiali. 1 Pro (aliter proviso beneficio indicitur per publicum edictum eoncursus, vel statim cum benefieium parochiale faetum est vacans, vel interiecto impedimento et habito respectu specialium id postulantium circumstantiarum tempore, quod reverendissimus Ordinariatus constituet. 2 Ad vacans et rite promulgatum benefieium parochi¬ ale competere possunt presbyteri, qui examen concursu- ale quoad scientiam e theologicis disciplinis bono cum successu subierunt et super hoc testimonium obtinue- runt, vel a tali tentamine liberati suni;. Praeter examen de doctrina ambientes vacans be- neficium subibunt etiam examen de caeteris dotibus, 1 Concil. Trid. sess. XXIV. cap. 18. de reform. — a S. Pii PP.V. con- stitutio „In conferendis 11 15. Kal. April. 1567. § 6. — Decisio s. Congreg. Concil. die 20. Martii 1737. Apud Valentinum Nemec, Die Pfarrconcurs-Prufung. Klagenfurt, 1884. Pag. 32. 36 —K 562 >s— quas Concilium Tridentinum a moderatoribus eccle- siarum parochialiura requirit. Qui in duplici hoc examine approbati et digni re- putati sunt, praesentantur a reverendissimo Ordinario, audita opinione princ.-episc. Consistorii, patrono beneficii, qui, si patronus laicalis est, unum ex his tempore prae- scripto praesentabit specialibus litteris Episcopo. Patrono ecclesiastico seu clericali praesentantur ex approbatis dignis competentibus tres, quos Episcopus iudicabit dig- nissimos et magis idoneos. Si patronus in defixo termino praesentare negle- xerit, Episcopus ex iure šibi competenti conferet be- neticium, ut hoc fit in beneliciis Jiberae collationis. Ad beneficium patronatus Suae caesareae et regiae Maiestatis terminus praesentationis non ita praecise definitur. Praesentatum a patrono constituet Episcopus pa- rochum in vacante beneficio curato, modo hucusque consueto, post factam fidei professionem et post emissum praescriptum iuramentum fidelitatis, obedientiae, reve- rentiae ac subiectionis. De concursu parochiali. Concursus parochialis, instituendus iuxta normas a sancta Sede praescriptas, praesertim constitutione s. Pii V. »In conferendis« 15. Kal. April. 1567 \ litteris Cle- mentis XI. de die 10. lanuarii 1721 1 2 et constitutione Benedicti XIV. »Cum illud« de die 14. Decembris 1742, 3 exercebitur per synodales vel prosynodales examinatores. De examinatoribus svnodalibus tractat singularis instructio, quae in Synodo, anno Domini 1896 habita, publicata est 4 et hic denuo conlirmatur. 1 Bullar. rom. Tom. IV. P. II. pag. 365. — a Ballar. Clementis XI. Francofurti 1729. fol. pag. 1167 sqq. Epistola haec encylica inserta est ver- batim textui constitutionis Benedicti XIV. „Cum illud“ § 7. de concursu et examine habendo pro paiochialium ecclesiarum collatione. — 3 Bullar. rom. Magnurn. Edit. Luxemimrg. Tom. XIV. (Contin. X. Benedict. XIV. tom. I) pag. 121—125. — 4 Gesta et statuta Synodi dioecesanae anno 1896 celebratae. Marburgi, 1897. Pag. 67—70. •+( 563 H— In defectu examinatorum synodaiium eliguntur 'vi- gore indulti, a sacra Congregatione negotiis ecclesiasticis «xtraordinariis praeposita obtenti die 4. lunii 1880 ab Ordinario cum consensu Capituli prosynodales ex- aminatores ad tempus, in praefato indulto definitum, id est, doneč Synodus dioecesana convocetur. Concursus, qui locum haberet coram examinatoribus legitime non approbatis, nullus esset et conseqnenter etiam collatio vacantis beneficii curati nulla et irrita evaderet. Examinatores eligantur viri scientia et integritate moram insignes e Glero tum saeculari tum regulari. Obligandi sunt iuramento canonice praescripto ad fidelem rnuneris sui executionem. Examen concursuale duplex datur: alterum quoad scientiam, alterum quoad aetatem, moreš, pastoralem prudentiam, peritiam aliasque ad ecclesiam vacantem dotes opportunas. 1 2 Primum habebiturbis in anno, tempore verno et autumnali, vigore specialis facultatis a sancta Sede Episcopis ditionis Austro-hungaricae die 4. lunii 1880 concessae 3 , e quo qui approbati fuerint, ad quodcunque parochiale beneficium, intra scx proximos sequentes annos vacaturum, concurrendi ius liabent. a) Examen concursuale quoad scienliam theoiogicam. Ad boe tentamen scientificum admittuntur tantum ii presbyteri, qui ad minimum per tres annos in cura animarum vel in aliis ecclesiasticis officiis obeundis bene meriti sunt. Examen hoc subituri obligantur ad mini¬ mum mense uno ante tempus, statutum ad concursum, certiorem reddere officium decanale, quod renuntiabit statim de illorum dignitate reverendissimo Ordinariatui; et solum ii, qui licentiam ab Ordinario acceperunt me- diante Decano, possunt comparere in examine. Domini Dečani tenentur, conscientiose renuntiare ea, quae pro petentibus quaeque contra illos loquuntur, ut praecave- 1 Cfr. Kirchliches Verordnungs-Blatt lilr die Lavanter Diocese. 1880. Nr. IV. num. 3. pag. 3. — 2 Concil. Trident. sess. XXIV. cap. 18. de reform. — 3 Kirchl. Verord. Blatt fiir die Lavanter Diocese. 1880. Nr. IV. num. 3. pag. 3. 36 * —-K 564 h~ antur omnes consequentiae, quae ex collocatione minus babilium vel minus dignorum in aliquo benelicio paro- chiali resultant. Tentamen quoad scientiam theologicam habebitur: e positiva dogmatica (studium Catechismi romani valde commendatur), e theologia morali, e positivo iure eccle- siastico (huc pertinet etiam cognitio statutorum synodalium et styli curiae), e theologia pastorali, ad quam spectat ars catechetica, e paraphrasi seu exegesi sacrae scripturae. De instituendo concursu parochiali adhuc valet et valebit instructio, a decessore Nostro anno 1880 rite publicata. 1 Responsa dabunt concurrentes ex omnibus his materiis scriptotenus et oretenus. Insuper omnis candi- datus obstringitur, elaborare concionem super verba sancti Evangelii vel super traditum obiectum congruam. Ante examen ineundum designabit Ordinariatus e numero synodalium examinatorum ad minimum tres. qui hac vice in examine fungi debent. Si inter examinandos inveniretur consanguineus vel affinis unius examinatoris usque ad secundum gradum canonicum, tune pro hac vice tališ examinator ad examen designari non potest Die determinata ad examen congregantur mane examinandi in conclavi designato et consident ordine alphabetico cognominum. Praeses commissionis examinis indicat inilium tentaminis el: monet candidatos, ne secum conferant neque adhibeant illicita media auxiliaria, et annuntiat clausuram. Ab hoc momento nulli canditatorum licitum est, derelinquere locum examinis prius, nisi reddiderit et subseripserit elaboratum suum ex designato obiecto. Neque licet cuidam alteri, excepto examinatore compe- tentis materiae, locum examinis intrare. 1 Anordnungen betreffend die Pfarrconcursprilfungen. § 1—10. Kirchl. Verordnuugs-Blatt fur die Lavanter Diocese. 1880. Nr. IV. nuin. 3. pag. 3—5. — Quaedam opera de concursu parochiali: D. Bouix, Tractatus de parocho. Parisiis, 1880. Sectio III. pag. 337 sqq. — Francise. Santi, Praelectiones iuris canonici. Ratisbonae, 1898. Lib. III. pag. 101 sqq. — Francise. Xav. Wernz S. J., Ius decretalium. Romae, 1899. Pag. 1036 sqq. num. 827. — Valentin^ Remec, die Pfarrconcurs-Priifung. Klagenfurt, 1884. —K 565 >*— Praeses concursus aut examinator ipse praesentibus quaestionem ostendit, eam esse obsigillatam, frangit sigillum in conspectu omnium et dictat clare quaestionem propositam. In elaborando responso permittitur uti libris sacrae scripturae, decretis Synodi Tridentinae et corpore iuris canonici. Elapso tempore, ad resolvendas quaestiones destinato, inspector colligit elaborata, a competentibus candidatis et ab ipso subscripta, et tradit ea competenti examinatori. Clauso in duobus diebus examine scripto, dimittuntur candidati cum mandalo, sequenti id est tertia die veniendi ad examen orale. Hora praestituta veniunt omnes examinandi in con- clave examinis et consident modo superius notato. Dein exorditur examen orale e disciplinis theologicis eodem ordine, ut in examine scripto, hoc solummodo cum dis- crimine, quod seorsim quaestiones dantur ex theologia pastorali et seorsim e catechetica. Examen uniuscuiusque terminatur declamatione concionis, in examine scripto elaboratae. Quaesliones e singulis disciplinis ponit examinator huius obiecti. Sed etiam praeses potest examinando proponere quaestionem. Examen orale durat tamdiu, doneč omnes candidati ex omnibus obiectis examinati sint. Successus examinis delinitur ab examinatoribus per suffragia, agnoscenda ex sequentibus notis: prima emi- nenter , accedente ad eminentiam,prima, vix prima, secunda. Haec classificatio inscribitur protocollo, quod’ ab omnibus commissariis examinis subscribendum est, et ex quo testimonia approbationis vel non approbationis ex- hibenda veniunt. Approbatio in examine scientifico accepta valet ad sex proxime succedentes annos, computandos a die dati testimonii. Sacra Congregatio negotiis ecclesiasticis extraordi- nariis praeposita de dispensatione a repetitione examinis. —K 566 ' a — cum bono successu facti, statuit sequentia: »Quovis- exeunte sexennio qui approbati fuerint, denuo concursui se sistant oportet, a quo onere ii dumtaxat ecclesiastici eximentur viri, qui in praesentia inter synodales vel pro- synodales examinatores sint adsciti, quique propter nraneris aut beneficii, qno fruuntur. dignitatem vel propter diuturnam operam, qua Ecclesiae cum laude servierunt r de eorum scientia probationem satis superque exhibeant r qnique idcirco ab Episcopo audita examinatorum sen- tentia, ab hac concursus lege immunes fuerint declarati .« 1 Haec norma ab Ordinariatu etiam pro futuro stricle servabitur. Ab examine concursuali possunt liberari cano- nici gremiales et honorarii, examinatores synodales vel prosynodales, professores sacrae theologiae et doctores, decani, professores institutionis religiosae in gymnasiis T paedagogiis et scholis realibns, porro curati, qui examen concursuale cum nota eminentiae aut cum accedente ad eminentiam subierunt et bene ac laudabiliter meriti sunt in rebus ad Ecclesiam 'pertinentibus. Liberari porro possunt, qui excelluerunt edendo bonos libros theologicos, publicando conciones et calecheses ecclesiasticas; quique eminuerunt laboribus parochialibus. Liberatio conceditur ad tempus definitum, consuete pro sex annis, vel ad indefinitum vel vero pro semper. Desiderantes liberationem debent suos supplices libellos per officium decanale porrigere ad reverendissimum Ordinariatum. Qui cupiunt ambire aliquod beneficium paro.chiale et obtinere hunc ad finem liberationem ab exa- mine scientifico, debent sunrn libellum supplicem pro hac liberatione uno saltem inense ante terminum concursus substernere princ.-episc. Ordinariatui. Competenlia, quae non instructa reperitur obtenta liberatione, remittitur auctori. Quod reparationem insufficientis notae, in con- cursu parochiali e scientia acceptae, attinet, in vigore 1 Cfr. Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Didcese. 1880. Nr. IV. num. 3. § 9. pag. 5. —K 567 >»-- remanet § 7. supra landatae instractionis, a princ.-episc. Ordinariatu die 30. IUnii 1880 promulgatae. 1 b) Examen concursuale relate ad caeteras competen- tium qualitates. Quoniam non semper is, qui magis doctus est, est magis quoque habilis ad munus parochiale obeundum, idcirco secundum legem Tridentinam 2 et iuxta prae- scripta sanctae Sediš apostolicae, data in conslitutione Pontificis Benedicti XIV. de die 14. Decembris 1742, approbati in examine scientifico aut liberati ab eo, subiiciantur necesse est adhuc examini quoad reliqua ad exercendum munus parochiale requisita: nempe quoad aetatem, moreš, pastoralen! prudentiam, honestatem, morum gravitatem aliasque virlutes canonicas. Singulares circumstanliae et indigentiae in bene- ficio parochiali ad concursum puhlice annuntiato ob- versantes, v. gr. si parochia sit quoad moreš depravata, omnino neglecta, si adsit alicjua enormis difficultas in construenda ecclesia aliisque aedificiis parochialibus reparandis, postulant speciales dotes a concurrentibus. Ambientes beneficium annuntiatum oportet in prae- signato termino libellos suos supplices dirigere ad reve- rendissimum Ordinariatum. Libelli porrecti post tempus defmitum non respicientur. Examen quoad caeteras dotes competentium lit in sessione consistoriali, cui intersunt consiliarii actuales. Sub praesidio Ordinarii perquirunlur singuli competentes respectu necessariorum requisitorum in fundamento do- cumentorum adiacentium et personalium notitiarum in- dubiarum. Ad finem fertur iudicium de habilitate vel inhabilitale singulorum candidatorum, beneficium am- bi en ti um. In fundamento subslratorum actorum de examine duplici annuntiat Ordinarius, quos ex approbatis can- didatis ad providendum vacans beneficium iudicat esse 1 Kirchl. Verordnungs-Blatt fur die Lavanter Diocese. 1880. Nr. IV. uum. 3. § 7. pag. 5. — 1 Sess. XXIV. cap. 18. de reform. —K 568 >*- magis peritos et idoneos et quo in ordine qualificatos praesentare oportet patrono. Instructio pro examinatoribus promovendorum a d beneficia curata. Examinatores obligantur ad servandas sequentes speciales regnlas. Prae omnibus oportet examinatorem synodalem aut prosynodalem in mente tenere decretum Concilii Tri- dentini, sessione XXIV. capite 18. de reformatione pro- mulgatum verbis: »Examinatores iurent omnes ad sancta Evangelia, se quacunque humana affectione postposita fideliter munus suum executuros; caveantque. ne quid- quam prorsus occasione huius examinis, nec ante nec post. accipiant: alioquin simoniae vitium tam ipsi quam alii dantes incurrunt, a qua absolvi nequeant nisi dimissis beneficiis, quae quomodocunque etiam antea obtinebant et ad alia in posterum inhabiles redduntur. Et de his omnibus, non solum coram Deo, sed etiam in Synodo provinciali, si opus erit, rationem reddere teneantur, a qua si quid contra officium eos fecisse compertum fuerit, graviter eius arbitrio puniri possint.« Ad mentem allegatae legis Tridentinae examinalores, in Synodo praesenti electi et approbati, praescriptum iuramentum in manum Ordinarii emiserunt. 1 Vocatus examinaior ad concurrendum in examine concursuali perlegat consignationem omnium candidatorum et observet, utrum inter hos non inveniatur aliquis consan- guineus vel affinis usque ad secundum gradum canonicum. Si inveniatur, status rei nuntietur Episcopo. Designati examinatores praeparant e materiis ipsis oblatiš quaestiones, scribunt eas distincte et clare in speciali charta, subscribunt suo nomine, ponunt in 1 Vide decretum de propositis in Synodo eligendis examinatoribus pro¬ movendorum ad beneficia curata. Pag. 72 et 73; porro publicationem examinatorum synodalium iam electorum. Pag. 78; et decretum approbationis examinatorum synodalium promovendorum ad beneficia curata, unacum formula iuramenti pro examinatoribus synodalibus. Pag. 79, 115, 130. —K 569 >i~ involucrum, obsigillandum sigillo proprio et inscribendum, ex qua materia quaestio est proposita. Praeses commissionisexaminantis conficit protocollum, in quo notat successive et specialiter totum processum examinis. Invigilat, ut servetur ordo quoad clausuram stabilitus. Si quodcunque contrarii conspiciat, statim notat hoc in protocollo. In času necessitatis convocat examina- tores, ut consultando decidant quaestionem, utrum culpabilis sit excludendus a continuando examine vel non. Praeses fert suum suflragium solummodo in paritate suffragiorum aliorum. Absoluto tentamine scripto, examinatores perlegunt scripta elaborata eaque recensent ac notant iuxla ordinem ad hoc praescriptum. Die ad examen orale constituta congregantur com- missarii examinis in concjavi ad hoc praesignato, et ponunt quaestiones. examinandis, quae non debent esse nimis difliciles et poscentes longiorem disputationem, sed fundatae in posiliva theologia, connexionem habentes cum officiis parochialibus. Eligantur, in quantum fieri potest, sic, ut pares sint quoad solvendam difficultatem- Praeses concursus conticit protocollum, in quo conscribit totum ordinem examinis, adnotando nomina examinatorum et singulorum candidatorum nec non qua.estiones, si facile fieri possit, quae ex quavis materia propositae erant. Finito de doctrina examine orali et dimissis candi- datis, praeses commissionis procedit ad iudicia ferenda de habilitate concurrentium. Post brevem reflexionem enuntiat quisque examinator suum iudicium, et hoc non solum quoad materiam, ad quam deputatus erat uti examinator, sed universim quoad singulas scientias candidati, ulrum is, respectu habito ad exhibitam a se scientiam, sit approbandus an reprobandus. Finito iu- dicio protocollum subscribitur a praeside et ab omnibus examinatoribus. —K 570 >f— Protocollum confectum una cum scriptis elaboratis substernitur reverendissimo Ordinario. Occasione oblata instituitur examen quoad alias doles. in quo, praecipiente Synodo Tridentina sessione XXIV. capite 18. de reformatione, diligenter attendi debet ad candidatorum aetatem, moreš, scientiam, pastoralem prudentiam et ad alias providendae ecclesiae circum- stantias. Clarissimus Pontifex Benedictus XIV. in con- stitutione »Cum illud« de die 14. Decembris 1742 sollicite iniungit examinatoribus, ut approbatis iam candi- datis quoad scientiam adhibeant talem, nisi adhuc maiorem diligentiam ad inquirendas alias pastorali curae con- gruentes dotes; eorum est inquirere moreš, gravitatem, prudentiam pastoralem, praestita hactenus Ecclesiae ser- vitia, acquisitam in aliis functionibus laudem et alia spectabilium virtutum ornamenta doctrinae arcto nexu consocianda. In scrutinio ad hoc destinato licitum est cuilibet examinatori, notas ad habilitatem et dignitatem candidati referentes manifestare, si de iis habet notitiam certam, haustam ex tonte indubio. Si aliquid positivi sciat, quod competentem reddat inhabilem ad beneficium, quod ambit, conscientiose indicare debet. ludicium relate ad habilitatem vel inhabilitatem candidati referri debet tantum ad beneficium, quod quis hic et nune ambit. Quoad regularium beneficia cum cura animarum concursusnonindicitur,attamen examen habetur. In dioecesi Nostra valet § 10. normae de parochiali concursu constitutae die 30. Iunii 1880 et iam supra saepius citatae. Inter competitores, ad regendam paroeciam vacantem aptos, eligit Episcopus, quem ipse digniorem aptioremque iudicaverit. Expedit maxime animarum saluti , a dignis atque idoneis parochis gubernari 4 — Merit o hic quaeritur inter 1 Concil. Trid. sess. XXIV. cap. 18. de reform. "K 571 *— dispensatores, ut jidelis quis inveniatur, cmn non viris beneficia et dignitates, sed dignitatibus et beneficiis dari viros oportet. - - 1 i -1 - Caput LVII. De administrandis bonis ecclesiasticis temporalibus. cclesia catholica, cum habeat ius nativum et legi- timum acquirendi et possidendi bona temporalia pro sua natura societatis perfectae, etiam maxima gaudere debet libertate et independentia in iisdem bonis administrandis. 1 Quare suo iure utitur, si bona sua temporalia, titulis iustissimis acquisita, diligenter conser- vare, omni cura meliorare, rite applicare, contra dilapi- dationem munire et deperdita recuperare studet. 1. Omnia bona temporalia sub suprema potestate et tutela romani Pontilicis, quae interdum altum rerum ecclesiasticarum dominium appellatur, sunt constituta. At utile et directum dominium bonorum ecclesiasticorum pertinet ad illas ecclesias particulares vel instituta eccle- siastica vel causas et societates pias, quibus in toro ecclesiastico tituli possessionis addicti sunt.' 2 2. Oblationes fidelium, quemadmodum sunt anti- quissimus fons proventuum ecclesiasticorum, ita menti Ecclesiae atque pietati et charitati christifidelium maxime sunt conformes. Decet enim, ut Christiani aequitate et charitate erga pastores suos et pauperes dueti atque reverentia in cultum divinum excitati, potius sponte bona temporalia Ecclesiae afferant, quam legibus atque poenis 1 Syllabus Pii IX. prop. 19. 26. 27. — Cfr. traetatum: Ius Ecclesiae acquirendi et libere administrandi bona temporalia. Felix Cavagnis, Institu- tiones iuris puhlici ecclesiastiei. Somae, 1889. Part. secund. sp.ecial. Lib. II. cap. 2. art. 7. pag. 339 sqq. — ‘‘ Cone. prov. Neo-Granat. an. 1868. Tit. 9. cap. 1. Coli. Lac. Tom. VI. col. 563. — Cfr. Acta et decreta Cone. plen. Ame- ricae latinae in Urbe celebrati, anno Domini 1899. Romae, 1900. Cap. i3. num. 1.. pag. 363 sqq. ~K 572 >t— ad ea praestanda compellantur. Quae oblationes, quam- vis saepissime sint liberae, tamen non raro etiam stricta obligatione a fidelibus sunt dandae. 3. Oblationes mere voluntariae, quae etiam nune sive in ecclesia parochiali sive in aliis ecclesiis vel sacellis tiunt, impendantur iuxta intentionem offerentium. Quod si de particulari offerentium intentione non constet, distributio oblationum pro prudenti arbitrio Ordinarii fiat. Administratio huiusmodi voluntariarum oblationum per- tinet ad parochum, nisi ecclesia vel sacellum proprium habeat administratorem. Tališ autem administrator ap- probatus sit oportet ab Ordinario, cui etiam rationem de administratione reddere debet. 4. Ius leges ferendi super administratione bonorum ecclesiasticorum supremo perfectoque gradu competit romano Pontifici. Summa igitur reverentia et obedientia leges pontificiae de administratione bonorum ecclesiasti¬ corum latae atque ordinationes sacrarum Congregationum, quibus huiusmodi negotium commissum est, constanter sunt servandae. Episcopi vero sunt supremi administra- tores bonorum ecclesiasticorum, quae in dioecesi reperi- untur et iure speciali iurisdictioni Episcoporum non sunt subducta. 1 Hinc omnes inferiores administratores bono¬ rum ecclesiasticorum, qui in dioecesi constituti sunt, Episcopo dioecesano subiiciuntur eique rationem reddere tenentur, nisi specialis probetur exceptio. In imperio austriaco ratio, administrandi bona eccle- siastica, ab Episcopis, initis cum gubernio consiliis, ad certum quemdam ordinem composita est.- In dioecesi Nostra inter caeteras praeseriptiones valet potissimum »Normale pro administrandis bonis benetlciorum et eccle- siarum«, die 22. Septembris 1859 emissum. (§§ 1—52). 5. Administratio bonorum ecclesiasticorum fiat no- mine Ecclesiae et iuxta normas iure communi et parti¬ culari ecclesiastico atque in instrumento fundationis praeseriptas. 2 Quicumque igitur bonorum ecclesiasticorum 1 Cap. '2. de relig. domib. in Clem.; Cone. Trid. sess. VII. cap. 15. de reform. — 2 Cit. cap. 2. de relig. domib. in Clem.; Cone. Trid. 1. c. —K 573 s-— administratores deputati sunt, imprimis omnium rerum, redituum, bonorum sive mobilium sive immobilium suae curae commissorum accuratum conficere debent inven- tarium. Cuius inventarii unum exemplar tradendum est Episcopo, ut in archivio dioecesano conservetur, unum gubernio civili remittatur, et unum exemplar propria administratoris manu subscriptum inter libros ecclesia- sticos est retinendum 1 6. Boni administratoris est: omnia documenta et instrumenta, quibus iura ecclesiastica et bona temporalia nituntur, caute conservare et rite ordinare et in archivio vel armario conveniente et apto loco custodire. Cum nostra aetate ex tolerantia vel ex be¬ nigna concessione sanctae Sediš causae clericorum mere civiles velut contractuum. debitorum, haereditatum, a iudicibus saecularibus cognoscantur et definiantur, omnia documenta ibidem ad praescripta iuris civilis accurate sint exacta. 2 7. Administrator ecclesiasticus etiam libros teneat bene ordinatos accepti et expensi, qui pro maiori mi- norive ambitu administrationis neccessarii sunt, insuper rationem administrationis suae legitimo tempore et ordine servato reddat, neque futurarum expensarum et redituum annuum elenchum praeparare omittat. 3 * * * * 8. Si forma ordinata administrationis non est ne- gligenda, multo magis res ipsa est curanda. Hinc probus administrator bonorum ecclesiasticorurn substantiam con¬ servare, meliorem efficere atque augere debet. Damna quoque a bonis ecclesiasticis avertere, domus, quae 1 Auftrag zur Verfassung neuer Inventare des Kirclien-Pfriinden- und Pfarrarmeninstituts - Vermogens. Kirchl. Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diocese vom 1. Juni 1897. Nr. VII. pag. 96—105. — a Cfr. decr. S. Off. de die 23. Ianuarii 1886. (Coli. Congr. de Prop. Fide n. 1011). — VVeisung, betreffend die Pfarrarchive. Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lavanter Diocese vom 15. Febr. 1896. I. 4. — 8 Cfr. Instruction, betreffend die riclitige Abfassung der Kirchenrechnungen. Kirchl. Verord.-Blatt fiir die Lavanter Diocese vom 30. Marž 1895. Nr. II. 2. — Minist. Erlass, betreffend die Vorlage der Kirchenrechnungen. Idem, dto. 8. luni 1863, Nr. VI. 2. — Im Kirchenrechnungs-Extracte ist die- Vermehrung oder Verminderung des Kirchenvermogens nachzuweisen. Idem,. dto. 23. Ianuar. 1869. Nr. I. alin. 11. —K 574 reparatione indigent, restaurare, praedia male culta melias excolere, bona dilapidata vindicare atque iura ec.clesiae contra violationes defendere tenetur. At ne inferior administrator inutilibus litibus implicetur, lites de iuribus suae administrationis non intentet, nisi praeviam. Epi- scopi dioeceseos et gubernii civilis licentiam obtinuerit. Maxime vero caveat, ne debitis incaute et illegitime con- tractis bona ecclesiastica aere alieno gravet. 9. Quamvis ecclesias et oratoria exstruere pium et laudabile opus sit, nemini tamen id incipere licet, nisi ab Episcopo definite data sit licentia, quae per parochum petenda est; quae licentia non modo ad aedificandas ecclesias, sed etiam ad templa amplianda vel commutanda requiritur. 10. Locusecclesiae exstruendae non a solo parocho vel a paucis eligendus est, sed quoad fieri potest, ea respi- ciantur, quae parochiani exoptant. Quamquam non con- venit ecclesiam loco remotiori vel excentrico sitam esse, expedit tamen, eam ab aediliciis profanis ita distare, ut sanctuarium ad orientem verli queat sitque oculis ad- spectabile. 11. Omnes ecclesiarum vel fabricarum administratores ac maxime parochos admonemus, ut integritati domus Dei incolumitatique studiose invigilent ac promptae repa- rationi, si quae necessaria videatur, consulant. Semel saltem in anno inspectio fiat tectorum, tegulae reponantur, aliaeque instaurationes opportunae in trabibus, in parietibus, in pavimento locum habeant, ne ex incuria emergant graviora damna sumplusque excrescant. 1 12. In ecclesiis et oratoriis reparandis cavendum est, ne quid antiquae architecturae iramutetur, neve pereat, quidquid ad historiam vel ad artem pertinet; sed cu- randum est polius, ut genere veteris structurae observato opus iuxta delineationem a Nobis approbatam peritis manibus perficiatur. Verum ubi ecclesiam ampliari oportet, 1 Cfr. VVelche Pflichten obliegen dem Seelsorger in iiezug auf das •Gotteshaus? Pastoral-Conferenz-Schlussprotokoll. 1893, pag. 1 — 9. —K 575 H~ ante omnia salva antiquitatis reverentia, ea altendenda sunt, quae cura animarurn requirit. 1 13. Sunt, qui statuas et tabulas piclas ex ecclesiis removeant vel earum locum suppleant, causam inter- serentes, se novas et has quidem nobiliores esse substi- tuturos. Quod fieri vetamus, nisi a Nobis data sit licentia, quae ex praevia rerum locorumque inspectione pendebit. 14. Parietes interiores ecclesiarum semper sint omni squalore mundi. Pavimentum semel aut bis in hebdomade scopis. everratur; item altaria, imagines, cathedra, sedes confessionales, sedilia, omnia denique semper nitida ser- ventur. Parietes exteriores ne foedentur neve arboribus, fruticibus, hederis, quibus muri laedantur, sint obducti. 15. Bona fabricae ecclesiae, quae potissimum ad opera cultus divini sunt destinata, quantum fieri potest, ut immobilia sint, pariter exoptandum est, aut salteni ut ex certis determinatis constent reditibus. Ea vero ab iis administrentur, ad quos de iure vel legitima consuetudine spectat. Quod si laicis partes quaedarn in administratione bonorum fabricae ex legitimo titulo competant, nihilominus universa administratio nomine Ecclesiae fiat atque salvo iure Episcopi visitandi et exigendi rationes et praescribendi modum administrationis. 16. Ubi frequens est incendiorum periculum, cura adhibenda est, ut de omnibus et singulis aediticiis eccle- siasticis contra damnum ex incendio oriturum ab una vel pluribus societatibus fiducia publica gaudentibus tempestive caveatur. 17. Ecclesia nunquam non pauperes summo studio commendatos šibi habuit. Hoc diaconorum institutio in ipso ecclesiae primordio facta, hoc distributae ex eccle¬ siarum peculio eleemosvnae, hoc effusa Episcoporum et 1 Cfr. Restauration der Kirchen. Kirchl. Verord.-Blatt flir die Lav. Diocese vom 1. Mai 1897. Nr. VI. alin. 2, pag. 86 — 89. — Instruction beziiglich der Anbringung von Glasmalereien in Kirchen der Lav. Diocese. Kirchl. Ver.- Blatt vom 1. Marž 1897. Nr. IV. alin, 2. pag. 59—63. — Erlass, betreffend das arehaologische Interesse der Grabdenkmale. Idem de dato. 15. April 1901. VII, 34, pag. 121. —K 576 )+- sacerdotum in egenos largitas, hoc instituta pro iuvandis omnis generis indigentibus copiose erecta, hoc denique fundi pro egenorum solatio iam pridem constituti luce meridiana clarius probant. Ad iuvandos pauperes et debiles existit in dioecesi Nostra institutum parochiale pauperum, cuius cura et administratio parooho una cum patre pauperum ad id deputato et praefecto communitatis commissa est. Hoc institutum iuxta normas a princ- episc. Ordinariatu die 31. Decembris 1896 definitas ad- ministrandum est. * 1 18. Inter bona stabilia Ecclesiae, quae rebus benedictione vel consecratione sacris non adnumerantur, principalem quemdam locum occupant benelicialia. Inter bona beneficialia, quorum ususfructus parocho est con- cessus, recensenda est imprimis domus parochialis, quae ex mente Ecclesiae sit propria beneficij parochialis, in qua parochus habitualiter prope ecclesiam parochialem resideat. 19. Parochorum est, domum illam sartam tectamque servare. Quare omnino prohibentur, ne quid agant, quo domus parochialis detrimentum capiat; secus suis sumptibus damna resarcire tenentur. Statis temporibus reparationes, quae ipsis iuxta laudabiles consuetudines aut statuta dioecesana incumbunt, diligenter perficiant; neque quidquam remunerationis postulare possunt, si ordinarias reparationes ab Episcopo praescriptas pere- gerint, quippe quae iure accessionis in legitimum domi- nium Ecclesiae transierunt. Denique parochi caveant, 1 Vorschriften liber die Leitung und Verwaltung der Pfarrarmeninstitute. Kirchl. Verord.-Blatt ftir die Lav. Dioeese vom 31. December 1896. Nr. IX. alin. 1, pag. 1—4. — Cfr. Anordnung, betreffend die Sperre der Armeninstituts-Cassen und die Wahl der Armenvater und Kirchenpropste. Idem dat. 4. October 1865. Nr. VI. alin. 1. — Statthalterei-ErSffnung, betreffend die dritte Mitsperre der Armeninstituts-Casse. Idem dat. 10. November 1868. Nr. VIII, alin. 3. — Statt- halterei-Verordnung, betreffend das Pfarrarmeninstituts-VermOgen. Idem dat. 20. Marž 1871. Nr. II, alin. 1. — Was versteht man unter kirchlicher Armen- pflege? In \velchem ethischen Verhaltnisse steht die Armenpflege insbesondere zu den Obliegenheiten der Kircbengemeinde und des Seelsorgers? Wie liesse sich die alte kirchliche Armenpflege neu organisieren ? Pastoral-Conferenz- Schlussprotokoll der Lavanter Dioecese. 1882. pag. 7—12. —H bil >f- ne domum suam parochialem alii usui, quam propriae habitationis aut utilitatis ecclesiae addicant. * 1 20. Capta possessione beneficii, parochi inventariam faciant rerum domui parochiali adscriptarum, in forma legitima ab Episcopo approbata, ut, quid acceperint, accurate constet. Quod si accepta servare negligant, ea propriis sumptibus reparare tenentur, unde si quae postea in visitatione facta iuxta tenorem inventarii non reperi- antur, ea eorum sumptibus reparabuntur. 21. Praeterea bona beneilcialia, quantum fieri potest, ex mente Ecclesiae, sint bona irnmobilia, quorum reditus in usum beneliciariorum iuxla legem fundationis cedant. Quamvis beneficiarius bona irnmobilia sui beneficii per se excolere possit, tamen haud raro magis expediet, ut illa probis honestisque viris collocet. Quo in času, circa durationem locationis, leges ecclesiasticae sunt obser- vandae. Maxime vero in administratione bonorum be- neficialium, praesertim silvarum et vinearum, cavendum est, ne beneficiarius iura domini šibi vindicet. 2 22. Reditus beneticiales interdum etiam percipiuntur ex censibus pecuniarum, quae in obligationibus status vel hypothecis sečuris frugifere sunt collocatae, quaeque proinde aliqua ratione bonis immobilibus aequiparantur. Haec species bonorum beneficialium, quamvis Ecclesiae per se minus probetur, tamen ob temporum necessi- tatem, quatenus acquisitio bonorum immobilium Ecclesiae interdicatur aut parum tuta sit, ad tuenda et conser- 1 Cfr. Gesetz vom 28. April, wirksam filr das Herzogthum Steiermark, betreffend die Bestreitung der Kosten der Herstellung und Erhaltung der katholischen Kirchen- und Pfrilndengebaude, dann der Beischaffung der Kirchen- paramente, Einrichtung und Krfordernisse. Kirchliches Verordnungs-Blatt fiir die Lav. Dioec. vom 28. September 1864 Nr. V. num. 1. pag. 1—5. —• Weisung in Betreff des Kircheneoneurrenz-Gesetzes. Idem, dd. 5. April 1865, Nr. II. alin. 1. — Bauherstellungen an kircblichen- und Pfrundengebiiuden und Beischaffung von Kirchenrequisiten. Pastoral-Conferenz-Schlussprotokoll der Lav. Dioecese. 1869. pag. 1. — Idem, 1882, pag. 1—7. — 2 Cfr. Normale fiir die Venvaltung des Pfrunden- und Kirchenvermogens vom 22. September 1859. Nr. 1599, pag. 1—13. — Vorschrift liber die Beniitzung der Kirchen- und Pfrtindemvaldungen. Kirchl. Verord.-Blatt filr die Lavanter Diocese vom 18. April 1865. Nr. III. alin. 1. pag. 1—4. — Idem, 1901, Nr. IX. alin. 47. — Wie jeder Deteriorierung der Pfrunden- und Kirchenweingarten vorzubeugen, zumal bei der Vacatur einer Pfriinde? Pastoral-Conferenz-Schlussprotokoll der Lav. Diocese. 1879, pag. 10—13. 37 578 *■ vanda bona ecclesiastica utilis esse potest. Verumtamen in collocandis illis pecuniis beneticialibus leges ecclesia- slicae et civiles religiose servandae sunt. Pensiones, quae a gubernio solvuntur beneliciis, rationem redituum be- neficialium habent. ' 28. Quod si bona ecclesiastica constent pecunia, ex cuius legilimo foenore expensae ecclesiasticae sunt susti- nendae, maxime curandum est, ut substantia rei salva existat. Idcirco pecunia cum necessariis cautionibus pu- pillariter sen tuto et utiliter est investienda. Quae pecunia, iuxta sacros canones et iteratas declarationes sacrae Congregationis Episcoporum et Regularium, per se et ordinarie in bonis stabilibus, tutis et frugiferis esset in¬ vestienda; et nonnisi secundo loco et cum certis limita- tionibus in subsidium admittitur investimenturn pecuniae ecclesiasticae in censibus aut in tabulis debiti puhlici. 1 24. Reditus ecclesiastici a provido administralore accurate et iusto tempore exigantur et percipiantur, ne ex dilatatione ecclesia damnurn patiatur, praescriptioni locus fiat, aut saltem actio vel executio iudicialis impediatur. 25. Percepti reditus, quatenus opus sit, in arca vel alio loco pro ipsorum natura rite conserventur, et tandem iuxta mentem fundatorum vel iuxta praescriptiones iuris communis vel particularis applicentur. Ab arbitrariis autem expensis omnino est abstinendum; extraordinariae quoque ne tiant, nisi omnibus sollemnitatibus servatis, quae iure communi vel particulari praescribuntur. Idque potissirnum valet, si expensae extraordinariae non ex reditibus ordinariis, sed ex debitis contrahendis essent 1 Cfr. Weisungen, betreffend die Verwaltung des Kirchen- und Pfrunden- Vermogens. Kirclil. Verordnungs-Blatt fur die Lavanter Diocese vom 1. Mai 1897. Nr. VI. pag. 81—86. — Erlass, betreffend die Anlage der Kirchengelder. Idem, dto. 1. Mai 1897, Nr. VI. alin. 4. pag. 91. — Die Wahl der Kirchen- propste. Pastoral-Conferenz-Sehlussprotokoll der Lavanter Diocese. 1882, pag. 3. — Nachtrhgliche Anordnung, betreffend die Wahl der Kirchenkamrnerer und deren Bestiitigung. Kirchl. Verordnungs-Blatt fur die Lavanter Diocese vom 18. Mai 1869. Nr. IV. alin. 4. — Idem, dto. 3. Dec. 1869. Nr. VIII. alin. 3. — Erkenntniss, betreffend die Bestellung der Kirchenkamrnerer. Idem, dto. 20. October 1886, Nr. VI. alin. 9. pag. 23. — Aufstellung von Patronats-Commissaren fur die Kirchen offentlichen Patronates nebst Instruction fiir dieselben. Idem, dto. 17. Dec. 1863, Nr. IX. alin. 3. ~K 579 >f- solvendae. Maxime vero noverint omnes administratores, šibi nefas esse quamcumque summam pecuniae ecclesia- sticae ex pri vato suo arbitri o mutuam dare, aut illa in proprium vel propinquorum commodum uti. 26. Omnes beneficiarii memores sint obligationis gravis: superfluos reditus beneficiales, non ad ditandos consanguineos finesque profanos, sed in pauperum elee- mosynas vel ad causas pias erogandi. 27. Alienatio bonorum ecclesiasticorum prohibita est atque nulla et irrita existit. nisi iusta causa adsit et sollemnitates a iure praescriplae fuerint servatae. Quae iustae causae sunt: ecclesiae necessitas, evidens utilitas, pietas, incommoditas ipsius rei alienandae. Quod si bona immobilia et mobilia pretiosa sint alienanda, inter sollemnitates imprimis requiritur Sediš apostolicae consensus, * 1 nisi agatur de casibus a iure exceptis; secus lex ecclesiastica graviter laedilur, obligalio contrahitur restitutionis, atque excommunicatio ex Pii IX. constitu- tione »Apostolicae Sediš« incurritur. Bona exigui valoris, sive stabilia sive mobilia, absque beneplacito Sediš apo¬ stolicae alienari possunt, dummodo saltem consensus Ordinarii exquiratur, et eorum, quorum interest. 2 Pro Nostra dioecesi censetur pretium ducentarum coronarum (K) res exigui valoris. 3 28. Quoniam alienatio bonorum in toro ecclesiastico non tantum censetur fieri illis actibus, quibus ius pro- prietatis in aliud subiectum transfertur, sed comprehendil etiam omnes actus, quibus bona ecclesiastica, saltem quoad dominium utile, transferuntur, aut periculo amis- sionis exponuntur, aut ad longius tempus directae pos- 1 Cap. 2 de rebus eccles. in Sext.; Paul. II. Const „Ambitiosa“ de die 1. Mart. 1468, in cap. unic. de reb. eccles. in Extravag. com. V. Append. n. I. II. — 2 Can. „Terrulas“, 53. C. XII. q. 2; S. C. in caus. „Forosempr. 21. Iul. 1897. Cfr. Lucidi, De Visitatione saccorum Lira. cap. 7. n. 276 sqq. — Pdpstlicbes Breve und Anordnung, betreffend die Verausserung und Be- lastung des Vermogens katholischer Kirchen, Pfrilnden und geistlicber Institute. Kircbl. Verordnungs-Blatt vom 27. Dec. 1860, Nr. IX. 1. pag. 1—6. — Idem, dto. 10. August 1870, Nr. IV. alin. 1.; idein dto. 30. Iunii i880. Nr. IV. alin. L; idem, dto. 1. Marž 1882. Nr. L alin. 6. et 9. pag. 3 et 8. — 3 Verordnung des k. k. Minist. fur Cultus und Unterricht dto. 20. Juni 1860. R.-G.-Bl. Nr. 162. 37 * -■« 580 sessioni Ecclesiae subducuntur, aut generatim peioris fiunt conditionis: idcirco praeter donationem, vendi- tionem, permutationem similesque actus, etiam pignus, hypotheca specialis, emphyteusis, locatio ultra triennium, inter prohibitas alienationes recensetur. 1 Omnino quoque abstinendum est a locationibus bonorum ecclesiasticorum, quae in praeiudieium successorum in officio ecclesiastico praesertim per anticipatas solutiones, fiunt. 2 29. Quum non pauca ad aptam bonorum ecclesiasti¬ corum administrationem requisita iuribus et consuetudi- nibus particularibus sint ordinata, speciales ordinationes, quibus ad minutas usque quaestiones et sollemnitates sive formalitates descenditur, accurate observandae sunt. In quem finem etiam tribunal rationum sive quaestorium dioe- cesanum rite instituant et in praxi constanter adhibeant.* 30. Istae normae generales una cum praescriptio- nibus peculiaribus dioecesis Nostrae hisce iterum con- firmantur et publicantur, omnibusque, quibus commissa est administratio sive beneficii ecclesiaslici sive bonorum ecclesiae, in Domino mandatur, ut easdem accurratissime- observent atque eisdem in omnibus satisfaciant. Honora Dominum de tila substantia, et de primitiis omnium frugum tuarum da ei. (Prov. 3, 9). Euge, serve bone et jidelis, quia super pauca fuisti fidelis , super multa te constituam, intra in gaudiumDomini tui! (Mattli. 25, 23)- - # - Caput JLVIII. De sedilibus ecclesiasticis. ateria, quae tractat de sedibus ecclesiasticis, haud parvi est momenti; pertinent enim sedes eccle- siasticae ad internam supellectilem ecclesiae et sunt in usu inde ab antiquissimis temporibus. 4 1 Paul. II. Const. „Ambitiosae“. V. Append. n. II. — 2 Con. Trid. sess. XXV. cap. 11. de reform. — 3 Cfr. Anweisung zur Verfassung des Uebergabs- protokolls, betreffend das Kircben-Pfrilnden- und Pfarrarmeninstituts-Vermogen. Kirchl. Verord.-Blatt fiir die Lavanter Diocese vom I. Jan. 1901. Nr. I. alin. 5. — 4 Const. apost. lib. II. cap. 57. Vide: Jakob, Die Kunst im Dienste der Ilircbe.. Landshut, 1885, Pag. 14. ■-K 581 'fi — In iis conficiendis et collocandis parochus vel prae- positus ecclesiae prae oculis habeat earum finem, qui non est alius, quam ut promoveatur frequentatio ecclesiae et ut parochianis ad sacras functiones praesentibus levamen, imprimis senioribus et infirmis, praestent; necessario ergo fidelium commoditati inserviant et de- votum corporis habitum adiuvent. Ut autem sedilia ecclesiastica huic fini respondeant, e lignis firmis et durabilibus et solido opere confici debent ac tales dimensiones habeant, ut fideles iis utentes commode aut sedere aut stare aut genua flectere aut etiam sacro integro genibus flexis interesse queant . 1 Quia sedilia ecclesiastica ad apparatum ecclesiae pertinent, respondeant structurae ecclesiae, ideoque con- ficiantur iuxta imaginem a viro perito depictam aut approbatam et in ecclesia ita collocentur et disponantur, ut congruentia aequalitasque servetur et ut spatium necessarium peragendis lunctionibus ecclesiasticis, v. gr. processionibus, non iusto plus coarctetur. Sint tališ longitudinis, ut praebeant sedes pro quatuor, quinque vel sex personis, aditusque ad ea, in quantum possibile, pateat ex utraque parte. Sedilia pro laicis non ponantur in presbyterio, sed in navi ecclesiae et ita collocentur, ut fideles iisdem utentes non sint coacti sanctissimo Sacramento terga vertere . 2 Attendendum insuper, ne reliquis altaribus nimis prope apponantur. 1 Artis periti commendant has dimensiones practicas: a) Die Sitzhohe vom Podium der Bank 46—48 cm. b) Die Kniebankholie vom Podium der Bank 16 cm. Torne, riickwarts steigend auf 19 cm. c) Die Breite der Kniebank 16—20 cm. d) Die Pulthohe vom Podium der Bank 83—85 cm. e) Die Breite des Pultbrettes 15—20 cm. f) Der Abstand der Kniebank vom Pultlothe 15 cm. g) Die Hohe der Riicklehne von der Sitzbank an 40—50 cm. h) Die Neigung des Pultbrettes 3—5 cm. i) Die Breite des Sitzbrettes 32 cm. h) Entfernung einer Riickwand von der anderen 90—95 cm. Die Entfernung einer Kirchenbank von der anderen richtet sich vielfach nach den Raumverlialtnissen der Kirche. (Cfr. Verordnungs-Blatt fiir die Erzdiocese Olmutz Kr. 7200, dto. 2. Mai 1900). — 2 Cone. prov. Colon. 1860. Collect. Lac. tom. V. colum. 373. -K 582 *— Sedilia virorum separata sint a sedilibus leminarum,, et in quantum fieri potest. ita sint disposita, ut in parte epistolae viri, in parte vero evangelii sedeant feminae. In dioecesi Nostra in omnibus ecclesiis parochia- libus et filialibus subselia fixa sunt et iuxta usum in dioecesi fere ubique vigentem tidelibus elocantur. Elocatio sedilium, fidelibus prius annuntianda, fiat semper tempore extra functiones ecclesiasticas, plerumque in sacristia. Quando vero in ecclesia ipsa peragitur, debet curare parochus, ut omnia arceantiir, quae sanctitatem ecclesiae dedecent aut scandalo esse possunt. In distribuendis et elocandis sedilibus ecclesiasticis parochus et vitrici maximam adhibeant prudentiam et circumspectionem, quia experientia teste minus provida elocatio sedium animos parochianorum excitat, lites immo et causas provocat, parocho molestias parat ani- marumque curae detrimentum affert. Idcirco parochi et vitrici in elocandis sedibus nunquam procedant quomodo- cunque arbitrarie sed semper sine acceptione personarum, attendentes tantummodo ad indigentias parochianorum et ad utilitatem ecclesiae. Nunquam permittant, ut sedes ecclesiastica in per- petuam alicuius transeat possessionem, sed semper ad tempus tantum. Patrono ecclesiae et vitričis competunt sedes liberae et loco nobiliori. 1 Elocatio et distributio sedium ecclesiasticarum om- nino pertinent ad potestatem ecclesiasticam, »quia usus sedilium, quem laici habent in ecclesia, provenit ex benignitate, tolerantia et ex gratia revocabili eiusdem, non autem iure, ex quo valeant, ipsa ecclesia nolente, servitutem seu quasi possessionem manutenibilem acqui- rere,« ut fuit ponderatum a sacra Congreg. Rituum de die 5. Octobris 1697 et 6. Septembris 1698 et aliis locis. 1 Cfr. Normale fiir die Verwaltung des Kirchenvermogens dto. 22. Sptb. 1859, Nr. 1599, § 28. -K 583 *- Haec agendi ratio quoad sedilia ecclesiastica etiam a potestate civili agnoscitur, nam iuxta articulum XV. legis fundamentalis austriacae dto. 21. Decembris 1867 omnes res administratoriae circa sedilia ecclesiastica competunt potestati ecclesiasticae. 1 Potestas civilis tenore §§ 28—60 legis de die 7. Maii 1874 tune solum negotio super sedilia ecclesiastica ingerere se potest, si ordinatione ecclesiasticae po- testatis lex civilis laeditur aut si stante hac ordinatione ecclesiastica ordo publicus perturbetur. 2 Ubi viget usus elocandi sedes ecclesiasticas, aut ubi eiusmodi usus, omnibus circumstantiis accurale perpensis, curae animarum et utilitati ecclesiae proficuus aestimatur, sedes ecclesiasticae iuxta determinala statuta a reve- rendissimo princ.-episc. Ordinariatu approbanda elocentur. Parochus vel praepositus ecclesiae unacum vitricis pro sua ecclesia ordinem pro elocandis sedibus statuat, concipiat et reverendissimo Ordinariatui iudicandum et approbandum proponat, dein in parochia publicet et introducat. Si autem decursu temporis praepositi ecclesiae in stabilito iam ordine aliquid addere vel mutare censuerint, rem exponant reverendissimo princ.-episc. Ordinariatui et ab eo petant approbationem. Praedictus ordo sequens esse poterit: § 1. Sedilia ecclesiastica, quum ad apparatum et supellectilem ecclesiae pertineant, ecclesiae propria sunt, salvo iure a tertio acquisito. Reditus e locatione sedilium provenientes sunt pars bonorum ecclesiae. Expensae pro reparandis et con- ficiendis sedilibus solvendae sunt ex ecclesiae facultatibus. lus elocandi aut auferendi sedes competit ecclesiae praepositis. Qui sedes ecclesiasticas mercede conducunt, acquirunt ius utendi illis pro tempore. 1 R. G. BI. Nr. 142 et § 14 legis dto. 7. Maii 1874. R. G. BI. Nr. 50. — 2 Notare iuvat, quod iura privata emptione, locatione, fundatione aut quocunque legali modo acquisita et in usum deducta, circa possessionem certae sedis ecelesiaticae ad partes iudicis civilis pertinere possint. —K 584 H— § 2. Usus sedium ecclesiasticarum acquiritur con- ductione, solvendo certam mercedem et conservatur solutione annua huius mercedis. Summa mercedis huius, quae statuatur, in quantum possibile, praevia cum parochianis facta conventione, prima vice princ.-episc. Ordinariatus indigebit approbatione. § B. Sedeš ecclesiasticas conducendi habent facul- tatem: a) possessores domorum et agrorum catholici pro se et pro suis domesticis; b) parochiani domum propriam non habentes, praecipue si sunt singulares be- nefactores ecclesiae; c) iideles parochiae alienae, si beri potest, quin desuper proprii parochiani aliquo incommodo afficiantur. In elocandis sedibus congruum erit, ut pro varietate sedium varia etiam mercedis summa constituatur et ob- servetur, quae merces pro sedibus opportunius sitis et pro fidelibus alienae parochiae altior esse poterit. Animad- vertatur etiam, ne opulentiores in damnum aliorum plures iusto sedes acquirant. quod tune facile eveniet, si sedes ecclesiasticae sine exceptione per auctionem el o cen tur. § 4. Ius utendi sede ecclesiastica cessat: a) per mortem possessoris; b) per apostasiam pos- sessoris a bde catholica; c) per eius voluntariam et li- beram renuntiationem; d) per eius emigrationem e pa- rochia et e) si domum suam vel possessionem vendiderit acathobcis. § 5. Parocho vel administratori ecclesiae ius esl, sedis possessori adimere lacultatem, utendi ea, sine aliqua compensatione: a) Si sedis possessor annuam mercedem pro sede, elapso annispatio, negleeta trina admonitione non solverit, sive maiorem mercedem, in subsequenti § 6. provisam, solvere recusaverit; b) si quis ius utendi sua sede arbi- tratu proprio in alios transtulerit; si proprio marte in sede sua abquid immutaverit aut illam obseraverit; d) si possessor sedis excommunicatus fuerit; e) si per longius —a 585 temporis spatium a parochia absens fuerit; f) si propter renovationem ecclesiae aut inconvenientem situm sedis istius necessaria aut valde congrua fuerit mutatio. Pos- sessori eiusmodi sedis, quamprimum fieri potest, alia sedes assignetur aut ipsi pr ima sedes, vacua quae fuerit, promittatur. g) Nemo potest petere restitutionem mercedis pro sede amissa. § 6. Administrationi bonorum ecclesiae ius com- petit statuendi pretium elocationis et annuam mercedem pro singulis sedibus, necnon augendi illam pro času extra- ordinariae necessitatis, approbante tamen Ordinario. Tališ adiectio pretii tempore opportuno locantibus noti- ficetur. § 7. Parochus faciat šibi indicem sedium eccle- siasticarum, in quo inscribantur: numerus et situs cuiuslibet sedis, nomen possessoris, tempus, modus et pretium elocationis et quaelibet circa elocatam sedem mutatio. Praemia pro sedibus quotannis accepta in proprio libello vel in praelaudato indice consignentur et in sum- mario conspectu computi ecclesiastici titulo eleemosynae ecclesiae praestitae describantur. § 8. Litibus exortis in causa sedium partes litigantes subiiciunt se iudicio officii decanalis tamquam primae instantiae; respective iudicio officii dioecesani tamquam secundae et ultimae instantiae, exclusa quacunque ap- pellatione. § 9. Cuique possessori sedis ecclesiasticae in dioecesi Lavantina praesens ordo notificetur, et occasione tradi- tionis sedis novus possessor subscribendo se ordinem istum noscere atque statutis illius se subiicere declaret. § 10. Ordo hic in omnibus ecclesiis, in quibus elocatio sedium in usu est, pro futuro in dioecesi Nostra valebit. § 11. In illis ecclesiis et parochiis, in quibus con- suetudo sedes ecclesiasticas elocandi non viget, ordo praesens interrogatis prius parochianis, ius habentibus —K 586 >¥- ad sedes, et annuentibus saltem tribus partibus eorum et accepta approbatione officii dioecesani, introduci potest. § 12. Inopinate exorta lite in ecclesia parochiali, ubi usus elocandi sedes non viget, hicce ordo iuxta sensum suum applicetur. Omnia honeste et secundum ordinem Rant. (I. Cor. 14, 40). Caput LIX. De eantu religioso et mušica sacra . 1 Ima nostra mater Ecelesia, quae cum sit calumna et firmamentum veritatis (I. Tim. 3, 15) ministra- que Christi et dispensatrix mysteriorum Dei (I. Cor. 4, 1), inde a primordiis suis intenta erat dignitati et maiestati promovendae, qua sacrificium novi foederis et officinm divinum celebrarentnr. Qua de causa afflante Špiritu sancto, »pulcherrimum omnium rerum praeter coelum excogitavit, ritus sacros tremendi mysterii, qui nos super terram et super nosmetipsos extollunt, quadam nube mvsticae dulcedinis et maiestate liturgiae fere angelicae nos circumdantes, et ita nos lustrant et summo gaudio afficiunt.« 2 Ast liane sollicitudinem vere maternam, quam Eccle¬ sia omnibus, quae ad sacrificium officiumque divinum digne celebrandum pertinent, adhibuit etiam musicae sacrae, quae est liturgiae, in specie Missae sollemnis pars integra. Quando Ecclesia Redemptori suo in coelis modo sollemni in sacriticio vel officio appropinquat, est cantus sensuum illius interpres, est vox corais illius. Itaque cantus sacri semper erant fluminis impetus, qui laetijicat civitatem Dei (Ps. 45, 5) et »opus Dei, cui nil prae- ponatur.« 3 1 Hocce caput proprie sub titulo secundo ponenduni est. — 2 Friedr. W. Faber, Das heil. Sacrarnent oder die Werke und Wege Gottes. Deutsche tibersetzung bei Manz. Regensburg, 1855. — 3 Reg. s. Benedicti. Cap. XLIII. —H 587 Idcirco Ecclesia quam maxime adlaboravit, ut in divinis officiis laudibusque celebrandis ea prorsus ad- hibeatur mušica, quae in domo Dei hominum mentes ad pietatem. religionem ac coelestium rerum amorem ex- citet et inflammet, ut Dei iaudes sancte celebrentur. Quem in finem Ecclesia semper concentus Gregoriatios fovit et excoluit. Siquidem »Gregoriani concentus pru- dentissime sunt sapientissimeque ad illuminandum ver- borum sententias inventi, atque inest in eis, si modo adhibeantur perite, magna vis et mirifica quaedam mixta gravitati suavitas, quae facile illapsa audientium in ani- mos pios ciere motus cogitationesque salutares alere tempestive queat.« 1 Cum igitur cursu temporis, praecipue per pseu- doreformationis et humanismi influxum saeculo XVII. mušica sacra in singulis regionibus a fundamento suo, quod Ecclesia catholica posuit, et a traditionibus antiquis delicere mundanisque melodiis permisceri videretur, Ecclesia permultis decretis et constitutionibus mušicam sacram in pristina puritate conservari curavit. Inter huc spectantia praeclara decreta nominentur: encyclica Alexandri VII. de die 25. Dec. 1657 »Piae sollicitudinis«; encyclica Innocentii XII. de die 20. Aug. 1692; encycliča Benedicti XIV. de die 19. Febr. 1749 »Annus qui«. Accedunt et decreta sacrae Congregationis Rituum. 2 In praxi de cantu et mušica secundum mentem et leges sanctae Ecclesiae catholicae instituenda, exercenda et promovenda, optime merita est illa, quae sub titulo s. Caeciliae adunata est congregatio pro Germaniae, Austriae et Helvetiae terris anno 1867 constituta. Piae memoriae Pius PP. IX. annuens precibus, quibus plures Episcopi subscripserunt, die 16. Decembris 1870 1 Leonis XIII. Breve „Nos quidem“ de die 17. Maii 1901 ad Abbatem Solesmensem. Kirelil. Verord.-Blatt filr die Lavanter Didcese vom 1. Juni 1901. Nr. IX. 44. — 2 Gesta et statuta Syn. dioec. anuo 1896 eelebratae. Marlturgi, 1897. Pag. 291—299. — Joseph Auer, Die Entscheidungen der heil. Riten- Congregation in Bezug auf Kirchenmusik. Regensburg, 1901. -M 588 *- auctoritate apostolica confirmavit praelaudatam s. Cae- ciliae congregationem tenore Brevis apostolici, quod sonat: »»Pius PP. IX. ad tu turam rei memoriam. Multum ad movendos animos, atque ad pietatem excitandos sacri concentus possunt, sollemnibus Ecclesiae supplicationibus sociati, dummodo ita fuerint excogitati ingenio, atqae elaborati industria, ut sanctitati divinae Domus rituumque maiestati respondeant. Hac in nobi- lissima arte summam plerique laudem adepti sunt, quorum numeri ad augustum Templi splendorem et Caeremonia- rum gravitatem exacti, quantum a profanis mollibusque theatri modulationibus abhorrerent, tantum sevocant ani¬ mos ab humanarum rerum illecebris, atque ad coele- stium rapiunt considerationem contemplationemque bo- norum. At enim, quod maxime dolendum, posthabitis hisce optimis sacrae musices magistris, plerisque in tempi is, tam nostratibus, quam externis, quoddam con- centuum genus usurpatur, scenicis ludibus plane dignum; merito idcirco a canonicis sanctionibus atque a Prae- decesssoribus Nostris nec non a Nobis ipsis improbatum, proscriptum. Id animo reputantes sacri Antistites plurium dioecesium, quarum incolae germanice loquuntur, sa- lubre ac frugiferum consilium inierunt, pia quaedam sodalitia ipsis in dioecesibus instituere, quibus a sancta Caecilia nomen fieret, atque ad illud potissimum inten- derent, ut sacri concentus ad ecclesiasticas merasque normas reducerentur. Hisce sodalitiis instar esse volue- runt congregationem a sancta Caecilia quae nominatur, almae huius Urbis; legesque, quibus gubernarentur, bas, quae sequuntur »Statuta generalia Associationis sub titulo sanctae Caeciliae ad mušicam sacram universis germanicae linguae terris promovendam constitutae. I. Associatio gaudet de protectione eminentissimi Cardinafis a sanctissimo Patre benignissime nominandi, et respicientiae Ordinarii illarum dioecesium, in qui- bus sodales inveniuntur. Associationis causas diriget praeses generalis, cui assistunt praesides singularum —K 589 >f- dioecesium. Praeses generalis iuxta specialia de eius electione statuta et praevio assensu eminentissimi Pro- tectoris constituetur. Praeterea sodales etigunt octo viros iam probatae in arte mušica peritiae, qui exquirant opera musicalia digna, quae in ecclesiis Dei producantur; qui numerus usque ad viginti augeri potest. II. Ut fines associationis, nempe mušicam sacram atque liturgicam secundum spiritum Ecclesiae ecclesiasti- casque sanctiones exactissime observandas promovere, obtineatur, associationi curae erit: Ut 1 0 cantus Grego- rianus sive planus ubique excolatur, cantusque iiguratus, polyphonus, quatenus legibus ecclesiasticis conformis est, sive compositiones pertinent ad aetatem vetustiorem sive recentiorem, propagetur; 2° cantilenae sacrae a populo in quibusdam devotionibus decantari solitae eatenus to- lerantur, quatenus eas leges canonicae permittunt; 3 0 leges ecclesiasticae quoad adhibendum organum caetera- que toleranda instrumenta mušica accurate observabuntur; 4° quatenus in quibusdam ecclesiis, praesertim minoribus ac ruraiibus, non statim, quae dieta suni, in usum deduci possunt, omnibus saltem viribus enitendum est, ut mušica liturgica paulatim in meliorem statum reducatur. III. Praeses generalis eminentissimo Cardinali Pro- teetori singulis annis rationem reddet de actis et pro- fectibus associationis. et simili modo praesides dioecesium reverendissimo Ordinario.« lam vero cum memorati Antistites in hanc Urbem Nostram novissime convenissent ad oecumenicam Syno- dum Vaticanam, magno a Nobis opere flagitarunt, ut supraseriptas leges, auetoritate Nostra apostolica, con- firmemus. Cui petitioni Nos lubentissime annuentes, mature rem communicavimus cum VV. II. NN. S. R. E. Cardinalibus Congregationis legitimis Ecclesiae Ritibus cognoscendis praepositae, deque eorumdem VV. Fratrum sententia, memoratas leges examinandas ponderandasque dedimus clarissimis viris e Consilio, quod vocant, cantus Gregoriani in hac alma Urbe instituto. Quae cum ita 590 *- sint. accepto praefatorum virorum voto, deque sententia supradictorum Venerabilium Fratrum, leges seu statuta, de quibus habita ante mentio est, Nostris hisce litteris inserta et ad verbum expressa, auctoritate Nostra apo- stolica, tenore praesentium approbamus, sancimus illis- que perpetuum approbationis et sanctionis Nostrae robur adiicimus; decernentes insuper praesentes Nostras litleras ilrmas, validas et efficaces existere et tore, suosque ple- narios et integros effectus sortiri et obtinere, omnibus- que, quibus tavent, hoc futurisque temporibus plenissime suffragari, sicque in praemissis per quoscumque iudices ordinarios et delegatos etiam causarum Palalii apostolici Auditores iudicari et definiri debere ac irritum et inane, si secus super his a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attentari. Non obstantibus con- stitulionibus et ordinationibus apostolicis, caeterisque con- trariis quibuscumque. Volumus autem, ut praesentium litterarum transumptis, seu exemplis, etiam impressis, manu alicuius Notarii puhlici subscriptis, et sigillo per- sonae in ecclesiastica dignitate constitutae munilis, eadem prorsus fides adhibeatur, quae adhiberetur ipsis prae- sentibus, si forent exhibitae vel ostensae. Datum Romae apud S. Petram sub annulo Piscatoris die 16. Decembris 1870 Pontificatus Nostri anno vigesimoquinto. Pro Domino Gard. Paracciani Clarelli. Felix Profili, Substitutus««. Associationi s. Caeciliae a Dr. Francisco Witt (f 1888) fundatae perm uiti viri ingeniosi se addixerunt, quorum viribus unitis associatio s. Caeciliae lini suo, nempe mušicam sacram atque liturgicam secundum Ecclesiae mentem ecclesiasticasque sanctiones exactissime obser- vandas promovendi, in plurimis dioecesibus quam maxime appropinquavit. Cantus namque Gregorianus rursus rite colitur, cantus polyphonus gravis et castus cultuqae Dei digno accomodatus propagatur, compositiones recentiores sunt legibus ecclesiasticis conformes, cantilenae sacrae —K 591 Yt- velustae populi reviviscunt, liturgica praescripta accurate observantur. In dioecesi quoque Noslra iam a die 4. Februarii 18&7 viget congregatio s. Caeciliae, quae regenerata anno 1891 iussu Nostro Nostraque auctoritate nune 260 so- dales numerat et canlum ecclesiasticum in ecclesia Nostra cathedrali Marburgi procurat felici cum successu, ideoque eandem quam maxime commendamus. 1 Ut vero laudabilis societas eo latius propagetur, necesse est, ut huiusmodi uniones, quantum locorum circumstantiae id permittunt, in singulis parochiis con- stituantur. Omnibus saltem viribus nitendum est, ut in ecclesiis etiam ruralibus mušica liturgica paulatim in meliorem statum reducatur. Attamen cuique experto perspicuum est, maxima cum sedulitate, venia et mode- ratione, prudentia modestiaque, sensim sine sensu, pro- grediendum contra abusus removendos. Novitates faciliter faciunt discordiam, praesertim dum ab eo, quod diu aequum visum est, per novam constitutionem receditur. Dillicultates in sacra hac re non aspere, non duriter, non modo imperioso tolluntur, sed magis docendo, quam iubendo, magis monendo, quam minando. Caveantur discordiae et disharmoniae. Harmonia enim pacis prae- ferenda est harmoniae cantus et musicae. Observandae sunt normae generales circa mušicam in ecclesiasticis functionibus adhibendam et explenda monita S. R. C. de die 7. »Quod sanctus Augustinus« et 12. lunii 1894 »Quamvis ordinatio« ad studiom sacrae musicae promovendum et pellendos abusus, quae sonant et quidem ad primam partem: »1. Quaevis mušica compositio, sacrae functionis (quam comitatur) indoli conformis, ritus verborumque signiticatione religiose respondens, fidelium pietatem excitat, ac proinde digna est domo Dei. 1 Personalstand des Bistlrames Lavant in Steiermark fiir das Jahr 1901. Pag. 252. — Statuten des Caecilien-Vereines fiir die Dioecese Lavaut. —K 592 > 3 — 2. Eiusmodi est canlus Gregorianus, quem uti vere suum agnoscit Christi Ecclesia: quare unicus est, quo ipsa utitur in libris liturgicis a se approbatis. B. Cantus etiam polyphonicus, tum diatonicus tum chromaticus, modo praelaudatis instructus uterque do- tibus, sacras decet functiones. 4. Quoad genus polyphonicum, Petri Aloysii Prae- nestini mušica eiusque probatorum imitatorum Dei domo perquam digna reputatur: itemque divino cultu digna censetur ea mušica chromatica, quam ad nostram usque aetatem docti magistri ex Italis exterisque scholis ac prae- sertim romani magistri transmisere; quorum compositiones, utpote vere sacras, pluries ecclesiastica laudavit auctoritas. 5. Quum apprime constet compositionem musicae polyphonicae, etsi optimam, saepe ob ineptam executi- onem Dei domum dedecere: eo in času Gregorianus cantus in functionibus stricto sensu liturgicis adhibeatur. 6. Musiča figurata pro organo generatim huius instrumenti gravi indoli harmonicae et continuae respon- deat. Instrumentorum consociatio cum decore cantum sustineat, non opprimat. In praeludiis atque interludiis tam ab organo quam a caeteris instrumentis servetur indoles sacra, functionis signiticationi respondens. 7. Infra sollemnes stricte liturgicas functiones lingua, in canticis usurpanda, sit lingua ritus propria; textusque ad tibitum e sacra scriptura desumantur, aut ex officio diei, vel ex hymnis precibusque ab Ecclesia approbatis. 8. Caeteris vero in functionibus lingua vernacula poterit adhiberi, verba seu textus sumendo e piis atque approbatis compositionibus. 9. Strictissime in ecclesiis interdicitur quaepiam mušica sive sonitus concentus, sive quae profanum quid —« 593 >f- sapiat, praesertim quae theatrales melodes quomodo- curaque redoleat vel referat. 10. Quo debitae verbis liturgicis observantiae con- sulalur, et sacramm functionum prolixitas vitetur, quivis cantus inhibetur, in quo verba vel minima ex parte omissa sint, vel sensu distracta aut nimium repetita. 11. Prohibitum est, quominus versicnli necessario inter se connexi prorsus intercidantnr. 12. Tandem prohibetnr, ne quis organum pulset ex tempore, vulgo a fantasia, nisi id apte calleat; nempe, ut non modo artis musicae regulae serventur, sed etiam sarta fidelium pietas tectaque sit animorum applicalio. Ad alteram partem: I. Quum sacra mušica pars sit liturgiae, sacrorum Rituum Congregatio reverendissimis locorum Ordinariis potissimum commendat, ut peculiare ad illam promovendam studium impendant, opportunas edendo praescriptiones, praecipue in Synodis dioecesanis ac pro- vincialibus, verum hisce normis apprime conformes. Laicis fas esto operam suam praestare, subiectis tamen vigili respectivo Ordinario. Absque ecclesiasticae auctori- tatis assensu (nempe Episcopi quoad dioecesin et Metro- politae cum suis Suffraganeis quoad provinciam) coetus institui et comitia haberi non liceat. Ephemerides de sacra mušica ne mandentur typis absque reverendissimi Ordinarii imprimatur. Quaevis discussio circa harum praescriptiohum articulos omnino vetita est. Permittitur vero quoad caeteras materias ad sacram mušicam perti- nentes, dummodo 1° charitatis leges serventur; ac 2° vel magistri vel iudicis partes nemo šibi arroget. II. Curent reverendissimi Ordinarii, ut clerici obli- gationi cantus liturgici discendi sedulo satisfaciant, prout hic praesertim in libris exstat a s. Sede approbatis. Quoad caeterum musicae genus atque organi sonitum addiscendum, clericis haud onus imponant, ne gravioribus 38 —K 594 >f— disciplinis, qaibus vacandum est, iidera distrahantur. Qui vero eiusmodi artem callent, vel aptam ad id genus indolem praeseferunt, lis adhuc progrediendi studium permitti poterit. III. Reverendissimi Ordinarii plurimum satagant, ne parochorum incuria ecclesiarumcjue rectorum sacri con- centus in ecclesiis tolerentur hisce praescriplionibus contrarii; canonicis etiam poenis utendo. pro suo arbitrio et prudentia contra inobedientes. IV. Praesenti ordinatione in vulgus edita et signi- fieata reverendissimis Italiae Ordinariis, acta omnia de hac re praecedentia abrogantur«. Ne autem directoribus sacrae musicae in cboro desit aliqua directiva in reformando cantu ecclesiastico, praecipue si unionem cantorum iuxta exemplum associati- onis s. Gaeciliae instituere velint. Nos synodaliter sequentia pro primordio mandamus: 1. Cantus firmus seu G-regorianus, ut musices genus omnium lacillimum, ubique introducendus et conservandus est. Ipsius usus apprime conveniens est tempore Ad- ventus et Quadragesimae, in Otiiciis pro defunctis et diebus terialibus. 2. In Missis sollemnibus et cantatis, cum cantus in lingua vernacula illicitus est, tantum latina lingua adhi- beatur. 1 Liturgicae melodiae in responsoriis Missae ubique introducendae sunt. Huc spectat praecipue et illud de- cretum generale, quo sacra Rituum Congregatio, Caere- moniali Episcoporum eiusque spiritui inhaerens, super cantionibus in sollemniori Missa die 22. Maii 1894 censuit declarare el slatuere: 1 Ad expositionem reverendissimi Episcopi s. Hyacinthi, in tota Que- becensi ecclesiastica provincia usum invaluisse inter Missarum sollemmia ca- nendi cantiones vulgari sermone, sacra Kituum Congregatio die 10. Decembris 1870 rescribere rata est: „Episeopus prudenter se gerat, ut possit sensim sine sensu hunc morem removere absque fidelium scandalo.“ —H 595 >f- »Cantiones quascunque vernaculas esse omnino pro- hibitas in omnibus Missis, quae vel sollemniter vel solum in cantu celebrantur; ita ut modulationibus, quas liturgico idiomate rubricae praescribunt, nulli liceat alias ab illis addere vel iramiscere; et consuetudinem ea de re con- trariam, si alicubi invecta fuerit, esse prorsus eliminandam tamquam abusum et corruptelam. Ea, quae cantorum schola exequi alternatim debet, nunquam esse omittenda: sed vel per integrum can- tanda, vel si vocibus iungantur organa, partim con- cinenda, partim sub organis clara voce legenda, prout Caeremoniale Episcoporum praescribit; symbolo excepto, quod per integrum, si recurrat, semper canendum erit. Dum ss. Sacramenlum, sive sub una sive sub altera specie elevatur, cantotibus esse omnino silendum, iuxta rubricas, iisdemque Sacramenlum cum caeteris adorandum. Quod si peracta ultima elevatione, quam iuxta rubricas statim Benedictus subsequi debet, ad orationemDominicam usque, aliquid modulari libeat, sacra Rituum Congregatio id permittit, dummodo de iis, quae ex liturgia canenda sunt, nihil praetermittatur, Celebrans a Missa continuanda haud impediatur, et quod concinitur, ad Sacramentum pertineat«. 3. Compositiones nonnisi integrum textum com- prehendentes adhibeantur. Gredo integrum cantetur, op- time choraliter. 1 4. Instrumenta in ecclesiis ruralibus rarissime sunt adhibenda. 5. Organo de improviso seu ex tempore canere omni imperilo interdicitur; organoedi sequantur praeludia col- lecta a Kothe, Hanisch, Piel, Diebold. ‘ Episcopus Seguntinus tria dubia declarari postulavit, scilicet: ... 3. An sit toleranda consuetudo, ut symbolum sub organo alternatim moduletur? Et S. R. C. die 10. Mai'tii 1657 respondit: „Abusura huiusmodi minime tole- randum, sed omnino per Episcopum provideri, ut integre et intelligibili voce symbolum decantetur, ita ut a populo distincte audiri valeat“. 38 * -K 596 »■ 6. Ex textibus extraordinariis, Missae Introitus om¬ nibus diebus festivis, Dominicis et in Missis cantatis aut integer cantetur aut recitetur. 7. De caeteris textibus extraordinariis Offertorium, Communio , Sequentiae de festo Resurrectionis, Pentecostes et Corporis Christi successive introducantur. 8. Graduale, Alleluia, Tradus saltem in diebus festivis primae classis cantentur. 1 9. Textus non cantati recitentur a singulis simplici modo. 10. In testis maioribus liturgicae latinae Vesperae valde conformes sunt. 11. In functionibus non stricte liturgicis possunt. maxima cum aedilicatione populi cantilenae sacrae a populo decantari. Etenim procul dubio affectus tidei, amoris et compunctionis uberrime eliciuntur, si fere totius religiosi coetus v očes corde uno et ore ascendunt ad thronum gratiae et divinae misericordiae. Sed pro- spiciendum est, ut ea t ant um cantica adhibeantur. quo- rum textus et melodia vere aedilicant et captui populi conveniunt. 12. Ad promovendum cantum sacrum anno 1899 Celeiae constituta est schola ad excolendos in mušica sacra organoedos, ad quam apti iuvenes dirigi possunt e qualibet parochia. Hisce instructionibus media atque iusta via sternitur omnibus, qui iam aftecti pro reformatione sacrae musicae 1 Episcopus Lucionensis s. Rituum Congregationi sequens dubium pro- posuit: In tota fere dioecesi Lucionensi adest consuetudo canendi Missas, quae infra hebdomadein a diversis fldelibus petuntur, omittendo in choro Gloria et Graduale vel Tractum, nec non Sequentiam vel Čredo, si dicenda occurrant; ea ratione, quod cantor unicus omnes Missae cantus difficillime solus peragere possit, populusque diuturnitatem Missae praesertim in diebus servilibus aegre sustineat. Quaeritur, utrum praedictus modus canendi Missas servari possit; an prout abusus eliminanda sit eiusmodi consuetudo? Et s. Rit. Congregatio die 29. Decembris 1884 respondit: „Consuetudo, de qua in času, veluti abusus prorsus eliminanda est.“ 597 adhuc deterrebantur ad eam ingrediendam; hisce etiam statuitur, »quod et fortes cupiant et infirmi non refugiant .« 1 Caetera serius disponentur. Sacerdotes saepius populum fidelem de sacra mušica instruant . 2 Utinam Deo favente sacra mušica finem suum prae- clarum iterum assequatur, nempe Deum glorificandi hominesque sanctificandi. Oculus et auris sunt praecipue illi sensus, per quos anima plurimos et gravissimos accipit intluxus. Ita etiam caeremoniae ecclesiasticae per visum. cantus vero ecclesiasticus per auditum ex- cellentissime inservit, ut saltem tempore divini cultus mundi eiusque vanitatum obliviscamur nosque Dei mi- serationibus divinis mysteriis nostrique aeterni finis con- templatione occupemus. Sed illa sedes coelitum, Semper resultat laudibus, Deumque Trinum et Unicum lugi canore praedicat: Illi canentes iungimur Almae Sionis aemuli . 3 * * * * Laudate eum in sono tubae, laudate eum in psalterio et cithara. Laudate eum in tympano et choro, laudate 1 Reg. s. Benedicti. Cap. LXIV. — 2 Leo PP. XIII. etiam catholicis ephemeri- dibus hoc officium imponit. (Civilta catholiea, Febr. 1889). — Ad informationem de materia modo traetata commendantur sequentes libri: Dr. Johannes Katscb- tlialer, Kurze Geschichte der Kirchenmusik. Regensburg, 1893. — A. Scbenk, Zwei wichtige Fragen der kirchenmusikalisehen Reform. Regensburg, 1877. — Dr. Josef Selbst, Der katholische Kirchengesang beim heil. Messopfer. Zwei£e, ganzlich umgearbeitete Auflage. Regensburg. — Lambert Karner O. S. B., Der Clerus und die Kirchenmusik. Wien, 1889. — P. Ambros Kienle O. S.B., Mass und Milde in kirchenmusikalisehen Dingen. Freiburg im Bi'., 1901. — Paul Krutscbek, Die Kirchenmusik nach dem Willen der Kirehe. Filnfte aber- mals selir verbesserte und vermehrte Auflage. Regensburg, 1901. — Paul Krutschek, Rechtes Mass und rechte Milde in kirchenmusikalisehen Dingen. Regensburg, 1901. — Mayliofer, Ueber die Bedingungen einer gesunden Reform der Kirchenmusik. Augsburg, Wien 1894. — Alfr. Schnerich, Die Frage der Reform der kath. Kirchenmusik. Wien. — Dr. phil. et tbeol. J. Miihlenbein, Pfarrer, Ueber Choralgesang. Mit bischOflicher A]>probation. Trier, 1900. Eine Zugabe und Erganzung. 1901. Pag. 34. — 8 IIymnus ad Laudes in Dedi- catione Ecclesiae. —K 598 *- eum in chordis et organo. Lciudate eum in cgmbalis be~ nesonantibus, laudate eum in cgmbalis iubilationis. (Ps. 150, 3—5). Et hgmno dieto, exierunt in montem OlivetL (Matth. 25, 30). - <$> - Caput LX. De obligatione Constitutionum synodaliuin. acrosanctum Concilium Tridentinum statuit sessione XXIV. capite 2. de reformatione: »Synodi dioe- cesanae quotannis celebrentur, ad quas exempti etiam omnes, qui alias cessante exemptione interesse deberent, nec capitulis general ibus subduntur, accedere teneantur; ratione tamen parochialium ant aliarum saecu- larium ecclesiarum, etiam annexarum, debeant ii, qui illarum čaram gerunt, quicunque illi sint, Synodo in- teresse. Quod si in his tam Metropolitani quam Episcopi et alii supra seripti negligentes fuerint, poenas sacris canonibus sancitas incurrant.« Sacra Congregatio Concilii Tridentini censuit in Urgellen. 1581, Episcopum in Synodo dioecesana per se constitutiones facere posse absque consensu et appro- batione Cleri, requirendum tamen consilium Capituli, licet id non teneatur sequi Episcopus praeterquam in casibus, a iure expressis. Eadem sacra Congregatio Concilii declaravit in Ianuen. die 10. Septembris 1633, in circumstantiis, in quibus simplices beneficiarii aliique de Clero Synodo adesse coguntur, eos non esse admittendos ad votum ferendum pro confirmatione iudieum et examinatorum synodalium. Statuta dioecesanae Synodi non indigent approbatione sanctae Sediš apostolicae, antequam promulgantur; cele- brando enim Synodum Episcopus suo iure ordinario utitur, nec Sedeš apostolica umquam tale quid constituit; —K 599 *- immo econtra sacra Congregatio Concilii die 30. No- vembris 1586 respondit Episcopo Ostiensi: Non esse in more positum apud Patres illustrissimos, qui Tridentini Concilii decretis interpretandis praefecti sunt, dioecesanas Synodos recognoscere, sed provinciales tantum emendare. Nihilominns Nos exemplar gestorum et statutorum Synodi dioecesanae anno Domini 1896 celebratae una cum »relatione status dioeceseos de die 3. mensis Maii 1897« personaliter exhibuimus die 25. Maii 1897 sacrae Con- gregationi Concilii, quae in responso suo, dato Romae 22. Novembris 1898, »dioecesanae Synodi non sine Cleri populique utilitate habitae« mentionem fecit. Simi- lique modo exemplar actionum et constitutionum Synodi praesentis tradituri sumus eminentissimis Patribus Tri- dentino iuri interpretando ac vindicando praepositis, pe- tendo, ut librum accipere atque inspicere haud dedignentur. Omnia et singula, quae in hac Synodo dioecesana constituta et sancita sunt, pro necessitatibus ecclesiae Lavantinae et pro bono animarum, filiali reverentia et obsequentissimo animo sanctae Sediš apostolicae iudicio irreformabili penitus submittimus. Insuper omnino re- probamus, si quid praeter Nostram voluntatem parum conforme canonicis sanctionibus acciderit in hac sacra Synodo praescripsisse. Facta Constitutionum synodalium promulgatione, nullius temporis determinatum spatium intertluere ne- cesse est, ut illae parendi obligationem inducant; sed statim unumquemque ligant, qui earumdem notitiam quoquo modo habuerit. 1 Ideo decernimus, ut statuta syn- odalia hisce rite promulgata vim suam obligatoriam et plenarium effectum per universam dioecesim habeant et obtineant. Gmnes vero dioecesanas leges et consuetudines, quae praesentibus Constitutionibus opponuntur, abrogatas esse volumus. Benedicti XIV. Synodus dioecesana. Lib. XIII. cap. 4. —4< 600 >f— Si prudens dubium aut gravis difficultas in alicuius statuti executione et interpretatione oriatur, resolutio seu interpretatio authentica ab Ordinario erit petenda. Si versio statutorum synodaliurn, sive totalis sive unius tantum et integri tituli, necessaria iudicetur, non per- mittitur, nisi obtenta prius licentia reverendissimi Ordi- nariatus. In omnibus et singulis archiviis cuiuslibet parochiae habeatur unum saltem exemplar Gonstitutionum huius Svnodi dioecesanae, in inventario adnotandum et in ca- nonica visitatione Episcopo seu eius vices obeunti ex- liibendum. Parochos et alios ad Svnodum vocatos Consti- tutiones, in comitiis synodalibus latas, šibi comparaturos pro certo habemus. Similiter omnes de Clero, qui obli- galionem habent synodalia decreta comperta habendi, conlidimus fore, ut haec šibi acquirere non diffiteantur. Synodalium Constitutionum tirrnitas nequaquam pen det a populi acceptatione, sed ab unico legislatore Constilutiones istae vires sorLiuntur. Opposita opinio componi non potest cum bde, qua credimus Ecclesiae regimen fuisse a Christo commissum romano Pontifici, in cuius sollicitudinis partem caeteri vocati sunt particula- rium ecclesiarum Antistites. Christianae rei administratio proxime et secundum Pontificem romanum ad Episcopos pertinet; qui scilicet, quamquam pontiticalis fastigium potestatis non attingunt, sunt tamen in ecclesiastica hierarchia veri principes; cumque singulas ecclesias singuli administrent, sunt quasi principales artifices in aedificio spirituali aique babent munerum adiutores ac ministros consiliorum clericos. Ad hanc Ecclesiae constitutionem, quam nemo mortalium mutare potest, actio est accomodanda vitae. 1 Benedicat nos Deus, Deus noster; benedicat nos JDeiis! (Ps. 66, 7. 8). Ei autem, qui potens est omnia 1 Litt. encyc). Leonis XIII. „Sapientiae christianae" de die 10. Ianuarii 1890. Edit. Desclee, De Brouwer et Soc. 1894. Vol. IV. pag. 22 et 23. —K 601 >j~ facere superabvndanter , quam petimus ant intelligimus secundum viriutem , quae operatur in nobis: ipsi gloria in Ecclesia et in lesu Christo in omnes generationes saeculi saeculorum. Amen. (Ephes. 3. 20. 21). —— Has praesentes synodales Constitutiones, ut in hoc originali reperiuntur, typis čudi et publicari mandavimus. Dabamus in residentia Nostra princ.-episc. Marburgi, Dominica Pentecostes, die 26. mensis Maii 1901. f Michael, Princeps-Episcopus. NB. Ne opus praesens nirais vastum evadat, impressio diversorum documentorum in appendice omittitur. 1ndex synopticus Actiones et Constitutiones Synodi dioecesanae anno sacro 1900 celebratae. Pag. Synodus dioecesana, anno sancto 1900 habita, Christo Deo- homini, regi saeculorum immortali, dedicatur . . 1 Litterae edictales, quibus tertia Synodus ecclesiae Lavan- tinae convocatur .. 3 Indiclio indnlgentiae plenariae a Sanctisšimo Patre Leone Papa XIII. occasione eelebrationis Synodi Lavantinae gratiosissime concessae, nec non apostolieae Benedic- tionis, qnam augustus Pontifix praesuli, clero ac fideli populo impertiri dignatus est . 16 Conspectus operiš. 20 Prima pars. Ordo ad tertiam Synodum dioecesanam ecclesiae Lavantinae habendam. Praenotanda. 23 De prima Congregatione generali . . . 24 De prima Sessione publica . 33 De Congregationibus particularibus. 35 De secnnda Congregatione generali. 36 De altera Sessione publica . 37 De tertia, quarta et quinta Congregatione generali . . 37 De tertia et ultima Sessione publica. 38. Preces in Synodo persolvendae. A. In Congregationibus generalibus et particularibus. 1. Ante actionem synodalem. 39 2. Post actionem synodalem. 41 II B. In Sessionibus publicis. 1. In Sessione primae diei. 41 2. In Sessione secundae diei. 50 3. In Sessione tertiae diei: . a) Oratio ante Sessionem. 53 h) Oratio post Sessionem. 55 Ad sacratissimum Cor lesu formula Consecrationis recitanda 56 Acclamationes in fine Synodi faciendae. 57 Forma professionis fidei 61 Momentom decretorum formularumque synodalium ... 64 Seeunda pars. Decreta ad formam Synodi spectantia nec noti Formulae ab officialibus Synodi usurpatae. I. Decreta Synodalia. A. Decreta, in prim a C ongregatione.generali lecta. 1. Decretum de Synodi officialibus sive ministris . •. 67 2. Decretum de Examinatoribus ordinandorum .... 71 3. Decretum de propositis in Synodo eligendis Examina- natoribus promovendorum ad beneficia curata . . 72 4. Decretum indictionis primae Sessionis publicae ... 73 B. Decreta, in p rima Sessione pub lica lecta. 1. Decretum de Synodo aperienda et incepta . . . . 74 2. Decretum de professione fidei emittenda .... 74 3. Decretum de praeiudicio non afferendo. 75 4. Decretum de modo vivendi. 76 5. Decretum de servando sccreto. 77 6. Decretum de non discedendo. 77 7. Publicatio Examinatorum synodalium iam electorum . 78 Decretum approbationis Examinatorum synodalium pro¬ movendorum ad beneficia curata. 79 Formula iuramenti pro Examinatoribus synodalibus . 79 8. Decretum de Iudicibus querelarum et excusationum . 79 9. Decretum indictionis secundae Sessionis publicae . . 80 C. Decreta, in secunda Congregatione generali lecta. 1. Decretum de Testibus synodalibus ..... 81 Invitatio Testium synodalium ad praestandum iusiuranduin 81 Formula iuramenti pro Testibus synodalibus ... 82 2. Decretum de Iudicibus in partibus. 82 Invitatio Iudicum in partibus ad praestandum iuramentum 83 III Pag. Formula iuramenti pro Iudicibus in partibus ... 83 Commendatio ludicum in partibus Sedi apostolicae . . 83 3. Decretum de constitutis Consiliariis Iudicii ecclesiastici dioecesani. 84 Invitatio Consiliariorum Iudicii dioecesani ad praestandum iusiurandum. 85 Formula iuramenti pro Consiliariis Iudicii dioecesani . 86 4. Decretum de officio mortuorum. 86 D. Decretum, in secunda Sessione publica lectum. Decretum indietionis tertiae eiusque ultimaeSessionis publicae 87 E. Deere ta, i.n tertia et uit im a Sessione publica lecta. 1. Decretum de finienda Synodo. 87 2. Decretum indietionis futurae Synodi. 88 3. Lectio litterarum reverendissimaeNuntiaturae Apostolicae Viennae die 17. Mai 1900 88 Publicatio plcnariarum Indulgentiarum. 89 4. Decretum, quo Synodus dimittitur . 90 II. Fornmlae, ab offieialibus Synodi usurpatae. 1. Formula instantiae pro fidei professione .... 92 2. Formula instantiae contra absentes, quam repetit Pro- motor, necessitante negligentia vel eontumacia ad Synodum comparere obligatorum. 92 3. Formula instantiae Promotoris pro rogitu Notarii faciendae 93 4. Formula instantiae pro elcctione ludicum et Esaminatorum 93 5. Formula de constituendisCommissionibus pro deliberanda Synodi materia. 94 6. Formula instantiae pro iudicandis actionibus in Synodo pertraetandis. 94 7. Formula instantiae pro indictione primae, (secundae, tertiae) Sessionis publicae. 94 8. Formula instantiae pro annuntiandis Examinatoribus sy- nodalibus pridie in Congregatione generali approbatis 95 9. Formula instantiae pro decretorum lectione ... 95 10. Formula instantiae pro continuanda lectione decretorum 95 11. Formula instantiae pro indicenda tertia et ultima Ses¬ sione publica. 96 12. Formula instantiae pro conelusione Synodi ... 96 13. Formula instantiae pro indictione futurae Synodi . . 96 14. Libellus supplex Procuratoris Cleri tertiae Synodi dioe- eesanae. 97 Argumentom actionum synodalium., 100 IV Tertia pars. Actiones synodales una cum recensione omnium Synodi Sodalium. Congregatio generalis prima. Allocutio inauguralis.. Deputati quatuor Commissionum, quarum est, Constitutiones synodales expendere atque emendare. Telegramma Summo Pontifici Leoni XIII. Telegramma Reverendissimo ac Celsissimo Domino Doctori Ioanni Bapt. Katschthaler, electo Archiepiscopo Salis- burgensium.■. Telegramma Suae caesareae et regiae apostolicae Maiestati Bessio puhlica prima. Sermo synodalis. Congregatio generalis secunda. Sessio puhlica secunda. Congregatio generalis tertia .... .... Congregatio generalis quarta. Litterae homagiales sanctissimo Patri Leoni XIII. dicatae Responsum. Congregatio generalis ultima. Sessio puhlica tertia et ultima. Allocutio congratulatoria. Gratiarum actio Promotoris Synodi. Recensio eorum, qui Synodo affuerunt dioecesanae Pag. 103 104 111 116 116 117 120 121 131 134 136 139 140 142 145 147 148 152 155 Quarta pars. Constitutiones synodales. Summarium Constitutionum synodalium.168 Approbatio et promulgatio sollemnis Constitutionum syno- dalium.169 Titulus primus. De fide et do etri n a catholica. Caput XXVII. Summarium iidei catholicae et vitae christi- anae, statis diebus ex ambone legendum .... 171 Kurzor Inhalt der christkatholischen Glaubens- und Sittenlehre 188 Kratek nauk o sveti veri in o krščanskem življenju . . 205 Caput XXVIII. De praedicatione verbi Dei.218 Caput XXIX. De catecbizandis parvulis. ... . 230 Caput XXX. De praeleetione pericoparum.238 v Pag. Caput XXXI. De Ecelesia Ohristi adunatrice diversarum gentium et de amovendis lenitate et mansuetudine dissidiis. A. Admittenda est inter homines aequalitas naturae et finis, reiicienda aequalitas iurium et potestatis . . 242 B. Saneta Ecelesia catliolica fovet diversas gentes, tuetur unitatem suam, aversaturque nationales ecclesias ab auetoritate Romani Pontificis subductas .... 244 C. Ecelesia catliolica suadet concertantibus populiš pacem et iustitiam, non autem dirimit lites eorum saeculares 247 Caput XXXII. De quaestione sociali expedienda . . . 249 Caput XXXIII. De operatione sociali in dioecesi. I. Consecratio ecclesiarum et altarium . 266 II. Benedictiones . . 267 III. Sacrae missiones habitae . 269 IV. Associationes pro aediticandis ecclesiis. .... 271 V. Catholicae associationes dioecesis . 272 Caput XXXIV. De erroribus grassantibus . 277 Caput XXXV. De extirpando vitio intemperantiae . . . 286 Titulus secundus. De c ul tu divino. Caput XXXVI. De ritibus sacris . 296 Caput XXXVII. De sacramento confirmationis .... 299 Caput XXXVIII. De sacramento poenitentiae frequentius, semel saltem in anno suscipiendo .. 309 Unterrieht iiber das vierte Gebot der Kirche .... 316 Poduk o četrti cerkveni zapovedi .318 Caput XXXIX. De sacramento extremae unctionis . . 320 Caput XL. De sacramento matrimonii . 328 Belehrung iiber das Sacrainent der Ehe . 341 Poduk o zakramentu svetega zakona . . . . . . 352 Caput XLI. De sacramentalium natura eorumque utilitate. 362 Caput XLII. De ecclesiarum fabrica .375 Caput XLI1I. De coemeteriis et sepulturis . 381 Titulus tertius. De Cleri populique disciplina. Caput XLIV. De seminario clericorum maiori .... 394 Statuta seminarii clericorum Lavantini .408 Caput XLV. De seminario scientiarum .433 Caput XLVI. De seminario dioecesano minori .... 439 VI Pag Statuta seminarii puerorum Maximiliani-Victorini . . . 443 Normae directioni in seminario minori servandae . . . 457 Caput XLVII. De vita et honestate clericorum. . . . 461 Caput XLVIII. De adolescentium institutione religiosa in scholis publicis peragenda atque de discordiis inter Ecelesiam et oivilem auctoritatem vitandis . . . 472 Caput XLIX. De cura pauperum.480 Caput L. De obligatione Cleri populique ad gubernandam summam rempublicam concurrendi.489 Titulus quartus. De regimine ecclesiastico. Caput LI. De canonica dioecesis visitatione .... 493 Caput LIL De iuribus et officiis parochorum deque relatione paroehos inter et cooperatores. De iuribus et officiis parochorum.523 De relatione paroehos inter et cooperatores .... 534 Caput LIH. De iudiciis ecclesiasticis.535 Caput LIV. De ordine in collationibus sen conferentiis pastoralibus servando ..546 Caput LV. De studio philosophiae christianae eiusque in- fluxu in caeteras disciplinas.549 Caput LVI. De ordine canonici coneursus in providendis beneficiis curatis servando.561 Caput LVII. De administrandis bonis ecclesiasticis tempo- ralibus.571 Caput LVI1I. De sedilibus ecclesiasticis.580 Caput LIX. De cantu religioso et mušica sacra . . . 586 Caput LX. De obligatione Constitutionum synodalium . . 597