observationes
C I R C A
MORBOS
C~~'
r	.
w.
- - \
a
«	> r
fc is
■ vX	' !' -U
VM
OBSERVATIONES
Cire*
MORBOS MVLIERVM
Confeript* & m lucem data
IOANNE BAPTISTA
G O S S I A K PhiIofophiae,& Medicing Do&oio
CARNIOLO
RVDOLPHSB£Rr£NbE
PATAVII, MDCLXIIJ
Ex TypographiaCribeJIiana.
A
Superiorum Facultate. Sfr-x,
23743
Reuerendifs.& Amplifs. D d.'.
lOANNI ANDREiE
A
STEMBERG S. C. M. Confiliario Inferioris C A R N I O L IiE ARCHIDI ACONO protonotario
Apoftol. ac collega Ecclcfise Rudolphbertenfis PROPOSITO MER1TISS. D.D. & Patrono gratiofils. “Hec non
Adinodum Reuerendis Vrx-nobiIibus>& Dodiffimis D.D. CANONICIS falutem > & felicita-tem.
NON mirare Illuffrijfi-me j & Reuerendifii-* 3 me j
me D n. PRMpOSITE 'l quod TIBI , TVfSgTE libellum meum, tam toti Se-reniflimo C ARNlOLI<t/£ Ducatui dedicatum, dedicem > licct enim &TV tan-quam pracipuum, & fummts officqs eiufdem Seren/fftmi Ducatus MEMBRVM di-gniftmum fueris compre-hanfas,attamen TV A figularis in me,meo fq ue bene-nolentia , & mea m TE debita obfernantia volutt, vt TIBI eundem exprejjo calamo confgnarem . Sufctpe igitur, & paruulum opu-fculum meum MAXIMA TV i ( quz. apud omnes polles ) au thor itate tue are .
VOS-
VoSQjVt Admodum
Reuerendi, Prancbiles & Dofltsfinri D.D. CANO* NICI aquo animo fu-fcipite . T V£ly E imprimis . Spectabilis ,	&
furnma retterenna VIR digntfsime M A TT I A CASTELLEZ folias hac non dedignare j Et fi impar beneficiorum in me collatorum fit ula retri* butio animum T V1 ater* num obfiruandiffimum am-plttiere . V ale te VIRI M A XIMI t & c utens IlluHriffimo, & Reueren• dijjimo PROPOSITO VESTRO Vrbi , SudoC* phsbcrtenfi » batrix meet
di»
dilett;ffitnA nunquam de fi. eiic-j. Patauqdie n. Iunij 1662,
Illuftrifsima; > & Reuercndifs# Dominationis Veltr *
z
Obferuandifs.ScrUi»
Ioaannes Bapt. Goffizk Phtl.Sc Med.Dott.
AD LECTOREM
I' «J . -	t	■ ■ x .
BEneuole LeElor confer ipfi prx extern ea , qux obfer-ttaui circa morbos mulinum vt de yna , eaden.que tr £ianra materia, fmgulan enim morborum ferie fc impeti infelix mulier tndtes tllacbrymatur . Hac itaque boni confule per-■pauca licet, & imperf t'ta , tempus enim txcollere & per-i potire non linebat vaU,& faue.
Aliud ad Lc&orem.
Hon tibi propono Lc£lor dignif fima L£lu , ty£tas non potuit talia ferre mihi.
»/iJl tibi conatus fortafe labor, que placebit,
Tcntaut iuuenisi quod renuere [enes.
* a '..............  U-
!»•
ILLVSTRI, ETEXCELL. VIRO
IO ANNI BAPT*
GO S SIAK Philofopho, & Medico.
Qf^jwbona decerpis mala dum mulitbdafcribis, An agm- Vir, & magnis connumerande y ms. Jngenium fubtilctibi, mens al« tarepandis.
Intima natura, feemineum-que genus.
0 mulier Ixtare malis obnoxia tantts , lam non omne malum cr«-fcet in omne malum.
Cecinit E. M.T.&M.Dc
a
PROEMIVM.
Irandum Na-tur$ opus mu* liercm, generationis paffi-uu ExordiGj Luminare minus humani Mitrocofmi :foimofitate vultus s ac totius corporis venuftate verum humanae fpeciei ProtoryponI Etenim eoufque in admirationem fui bapientumat-tiaxit animos,vt vnus ex ese'eris Aiiftoteles fum-ma fortuffis inter fubluoa-ria pulchntudiije motus A
quinto de G en. animal.Mote-Urum , continuo vocita-uerit ; Naturam enim in efFormatione eius, vel fu? imbecilicatis fuiflfe im-( memorem , vel fupra vires operatam credidit • Portentum equidem fuis foemina viribus . Quid enim tentauit vnquam , quod non in opus redegit ? quos labores fubiuir, & non fuftinuit * Quippe tot, tantisque munere generarionisdefatiga-tur laboribus, vc fenfus expertem, & mdeMuti -latum antmal Secundo de gen. Animal, cap. 30. idem Philofophus pronuncia-ucrit;
iierlc: Immo praeter inex* plicabikm part us difficultatem , & morbos , ac fymptomata vtrique fex-ui communia > permultis etiam alijs » fibique pro-prijs quotidie miferrime configitur.de quibus pauca, vt ingeniolum meum» & obferuatio affidua oc-cafionepradicandi in Pa-tauina Vibedi&auir,pro~ ponam.
S>E TjtSUOWJBVS
Matricis.
MEMBRA propagationi dicata Sapida Natura in fcemellis,eadem etfe voluit, ac in mafculis j fitu ferme eo-
A x dem
dem inter ftercus nempe, &
vrinam , forma vcrumt.imen varia , ac conuerfa, vt Jocus eorrefponderec Jocato , vt es AJpexia, Anathomica mihi licuit comperire.
Hxc aucem membra Ana-thomici omnes in quatuor prtecipuas partes diftinxere , In pudenda nempe. Ceruiccm vteri, ipfumque vterum , ac teftes fuis cum vafis fpermaci-cis.
Pudendum, fiue muliebris vtcri collum vndequaque munitur. Primo rimis. Secundo labijs. Tert-d Alis . Quarto clitoride. Quinto foramine vefica-. Sexto carunculis mirti-formibus. Septimo Hymene, qui raro admodum inueni-tur.
Vterus in duas Segregatur par.
partes principales,' In pudendum nempe,feuceruicem vtc^ ri, & iplum vterum.
Tcites fabrcfj&i funt intra corpus femellarum, & fupra matricis conuexumcollocati» vnus a dextris , alter vero £ finiftris, mmorts n hilominus» frigidiorefque teihbus rnafcu-lorum, quibus inferuntur fper-matica vafa, quorum vnum trahit ortum fuiim a vtna Hili prope icnem dextrum, & ter-m nat ad telhculum finiitrum. Alterum vero principium ducit ab emulgente vena prope finiitrum renem, infigiturque poftea in dextrum.
Ceruix liue pudendum vte^ ri, ficuti munitur ab allatis, ita oppugnatur a confeguentibusi Tetigine nempe. Cauda. An« guiha. Pullulis.Condyloma-, A J cibus j
tibus, hemorrhoydibus j & vl-cenbus omnibus.
Vterus oppugnatur. Intem-penebus. Inflammationibus . Sciorrho. Hydrope. Procidentia. Vulneribus. &Vlceribus» prasterfymptornata s qua: vel funt omnibus muiieribus communia , vel minime comuga-tis, vel conjugatis magis propria,..
Symptomata cotnunia funt imbecillitas vten.Dolor.Men-fium fupprefiio. Stillicidium... Fluxus nimius. Difficultas.Decoloratio. Inordinatus fluxus. Fluor muliebris. Gonorrhea.», vtraque.
Symptomata mulieru extra coniugiu funt Virgineus morbus. Suffocatio vten.Furor vte-rinus.St melancholia mulieru,
Symptomata propria conjugatis
iugatis. occurrentia refpiciunt conceptionem, grauiditatem» & partum.
Symptomata circa conceptionem contingentia funt. Sterilitas» & Mola matric*s.
Symptomata circa geftatio-nem vteri :n triplici funt di-ferirmne , alia eueniunt in pri. mis menfibus , vt Spafmiis furum . Sciaticus dolor. Cibi fa-ftidium.Pica. Naufea»& Vo-mitus.Tormina,& dolores ve-tris. Alui fluxus . Dolor dentium. Capitis dolor, ac Ver-tigo.
Alia fuccedunt in medijs g> ftationis menfibus, vt Tufiis • Palpitatio cordis. & Lypoti-mia. Lumborum dolor. Neo non coxendicum. Hemorrar-gia vteri, Narium & Hemo-rhoidum.
A 4 Aha
s
Alia in vltimis menfibus eontingunt>& Primo quidem vrma: fuppreflio. Secundo alui durities .Tertio tumor»& inflatio venarum ; vel m cruribus ; vel in •. oxis. Quarto cutis abdominis fitTura: . Quinto aqua: effufio contenta: inter membranas foetum inueftien-tes >
Symptomata circa partum s Primum eft intempeftmus fan-guinisante partum fluxus. Secundum abortus . Tertium^ partus non naturaliter procedens . Quartum aquarum tarditas . Quintum aquarum nimis citus prolapfus. Sextunu, dolores colici. teptimum virium imbecil.itas ex partu . O&auum fecundinarurmiiuo lochiorum tarditas . Nonum dolores poli partum* Decimum
irmm nimius fanguinis fluxus d partu. Vndecimum purgatio imminuta . Duodecimum Febris.
H$funtangufiia:indies di-uexances infceiices mulieres » quibus vt auxilium ptsdtem aliqua qua: mihi fe fe obtulerunt tabulis fequentibus ad memonam depmgo.
OBSERVATIONES
Circa Morbos Mulierum. De Hyflerica paffione•
1661. Menfe Aprilis*.
Bfruaui pra-flantifjimam Pucka tem-peramettcal' bumldt a femine an. norum 20. per wtcesbts fymptomattbus , non tn fyndrome colle Elis , fo\.
Uta-
Circa "Morbos Mul. i s licitatam : primo fpontd* ne a totius corporis laffi-tudine, imbecillitate crurum , pallore factet 3 trU (lique afpettu , naufea cum -ventris rugitu 3 CS* murmure; mox quandoque leui animi defe£lio-ne, pulfus paululum immutatione , frigiditate extremarum partiunu 3 moerore 3 ($7 timore cum quadam gula (ujfocattQ• ne 5 4£ refptrattonis interceptione i quandoque cum furore cum garru«
&/i 6 lita-
'ii Obferuationes litate, iracundia corripiebatur5mox cum dtfftpien-tta , ac fere attonita fine fenfu , imminuta re- ■ fptrattone mortute non dijfimtlis tacebat.
Ex his deprehendit Vir prg-clarus Proflfeflor in Praxi Ex-ceUentifsimus Virginem hanc Non ab Epilepfia detineri , quia in ifta motus conuulfiui funt vniuerfaliores; nulla poli paroxifmum memoria illorum > qua: circa ipfos accidere > pulfus eft maior, quam antea , fpuma circa os flu-&uat. Nec ab Appop'exia » quia in illa acceflio eftfubita» nea ? ftertor inrefpirando fin-
Circa "Morbo t Mul. ry
gulariter affligit, & fi pungan» tur, minime Tentiunt. Neque praeterea a fyncope fimplici-ter, quia in iftapulfus ad fen-fum cefiat, fudores frigidi fluunt, & cito euanefcunt . Verum ab hyfterica pasfione 1 quia fenfim, & fenfim prarce-dente lafiitudine profterneba-tursnon conudlebacur vniuer-! faliter,per horas,& diem fuf-fccata iacebai, foetidis nari-i bus admotis reducebatur • Verum enim vero cum hyfterica paflio fit virium ommuna lapfus ob carentiam afluxus fpirituum v talium } demon-ftrabat Vir Excellentifsimus in praefenti non fuifle denegatum fpirstum vitalem obde-; fedum materiae j qu a patiens erat fanguinea . Nec ob debilitatem caloris i quia viri-
14 Obferuationes
bus confEbat.Neque obeua-cuationem ; quia nulla prat-ceffic. Minus ab ingenti calore , aur dolore , quia nulla inflammatio > nullaque fibris adfuit, fique dreceofitis cau-fls prccetfiflec , fyncopes fuiffet fimpliciter ; Vtrum^ obfuffocation m fpiritus ,'ca-lorifque vitalis, a vaporibus veneficis,peculiari frigiditate donatis ab vtero eleuatis, non foium ob mcnftrua fupprelfa • verum etiam ob feminis pu-trefcentis retentionem.
£t quidem ob menftrua, quia in prajfenti per tres men» fes fuere fupprefia, inde corrupta , eaque antea hetero-genea, & melancholica ab ob-fletrice confpe&a ; Et etiam femine ; quiafymptomataal-fius injfeujebant , corruptio enim
Circa Morbos Inui: 15 tnm optimi pejjima ex Tbila-fopho, aeque declinante paro-xyfino humor fem;ni fimilis e locis muliebribus effluxit.
Circa hac vir celeberribus me notare voluit, quod illt* vapor malignus e fem. fang. menftruo in teftibus» vel tuba harentibus fepilsime oriatur , & quod tuba, & tettes, cum hi fintpenduli,illaIeuis, & flatu tenfibiits fape furfum afeendant, & pro^vteroafeen-dente habeantur j qui tamen firmiter elt ligatus , quod & Riolanus obferuauit, cum dicit ; quod corpus faptfsimc afeendens mali pro vtero habeatur, Verum dato , quod vterus furfum eleuari, atque fuperius hetrere non pofiit; illum tamen moneri motu con-uulfio > aeque hinc inde irritatum
i 5 Obferuationes
tanim agitari, non eft s quod , prohibet, cum fenfibilis valde ? & neruofa? fit fubftantia;, quod & ego cum Excellentifs. VIRO OCTAVIO BERSELLI Eximio Phdofopho, & Medico Patauij priuatim Praeceptore meo laudatifsimo in*» quadam hyftetica puella de» praehendi .
Indicationes fuere bipartita / alia: enim in paroxyfmo; aisar f xrra accelfioncm locum obtinuerunt; vnde & curatio fuitb.partita.
In paroxyfmo fuerunt indicationes aepromptaea caufa immediata i qua: fuerunt excitandi , reuellendi, & difcu, tiendi per interna & externa.
Extra vero paroxyfmum fuerunt euacuandi »menfes
Urca "Morbos Mul. 17
ciendi , vterum roborandi » vtique per inorna» & externa* Quos icopos fpcab.it attingere , quum duabus ab hinc annis atgra laborare coeperat, raro affligebatur, luuenis erat, &robufta panens, nec puerpera a Jabonofo partu , necpraegnans erat, nequere-fpiratio multum ledcbat, Sc fpotaneo rternutamento qua-doque excitabatur; quod bonum clfe cum Hipp. profitebatur i qui inquit v. ^tphor.tf, mulieri, qua d matrice mole-Slatur, aut difficulter generari-ti Slernutatio fuperuemens bo» num.
Curatio tribus perficiebatur : Chirurgia, Pharmacia, & Dista»
Tempore paroxyfmi ex chirurgia erant in vfu ad excitan.
dum
i8 Obferuationet dum ligatur# » ac friftiones dolorific®, pillorum in puden-dis velicationes. Ex Pharmacia fuffumigia ex corio anguilla, aflx fetida , & expertum fuit aliquando fulpbur ad nares accenfum.
Ad reuellendum erant vlte-riiis accommodat® ligaturae , &c fridtiones infernis partibus » cucurbitul® primo non fcari-ficat® cum mulca flamma, 8c primo furis > & foemonbus > mox inguinibus, appofir* j quibus parum proficientibus lcarificac® fuerunt applicat® j Nechis iuuantibusad fedtio-ncm ven® pedis fuit deuenien-dum J iubente tsfutcenna in fine cap. de cur. fuffocatioms yteri. Non enim adeo debi. Iis erat patiens > & fanguis in motu> a circumferentia fcili-
Circa TAoriot TAul. cet ad centrum peccare conJ fpiciebatur.
Ex pharmacia clyfteres carS rpinatiui > fuaueolentia pudendis intrufa fuere » vt %ibe» tum,, & oleum nucis mufcats. Ad difcutiendum , & quii dem interne fuit pisefcrip* tum oleum fuccini albi cum caftorcopulu. mox theriaea : oximelle fcyllitico cum c«florei portiuncula, os fuit illitum.
Externe inungebantur nares j oleo maiorana; Vmbilicus fouebatur emplafiro {clare* in butyro colite, addito, gumi tacamachte.
Extra Paroxyfmum in vfum venerant medicamenta ex ijf-dem fontibus * & quidem ex Chyrurgia lenita prius aluo» manna mei rof. fol. fuit infti-tuca fanguinismifsio ex vena
’20 Olferuationn
faphcna p».dis dtxr.ri qnarti-tate p.oportionata ad prar-greflfas euacuauones.
Ex Pharmac. humores parati decofio a borei, meltffa» ar.betntfi* %beion. capti, ven. fteniculi i cum fyr. de cuhorto, botag. artemif., edufti fuerunt infuio rhabarb , agar, fena ad-dita manna .
Ptattherea aqua teftuciana de more cum fuo vehiculo fyr. fcilicetrofar. fol. quandoque* manna per quinque dies (umebatur.
Denique ad menfes ciendos poti duos dies medica-menca caybeata & deob-ftruentia fuerunt exhibita ; Et maxime in vfum prodiuit puluis radicis gentiana, {alicis, artemif. in deco&o fabm. ru-bixUnftwwn, & calaminthet;
'ftrca Morbos ~Mul. a r
prins tamen deuorata piJIu-la ex aloi lota cum fuccofabi-n* tformata, ad fciupmum_
vnum.
Hjs prsemifsis fuit fenfib i liter i & inlenfibiliter vterus cuacuatus . Et quidem interne malignitatem oppugnantia ,roborantia, & calefacientia fuere adminiltrata . Igitur fuir prjefcripcum decodai ligni Indici cum fafiafras portiuncula per 30.dns de more exhibendum excitando fudo-rem. Externe per appn pria-ta, vt eaftoreo, & tomentis ex abfyntb‘0, fagapeno, ruta, & lupinis, agno callo , la£luca , calamintba, <5* penclyment . Materia tandem teminalisin.* vtero retenta »atque corrupta edu&a fuit per clytteres, ac peisos vwrinos . Semen im;
ii Obferuationes
minuebatur primo tripheri magnd fine opioad drachmam vnam; moxpillulis de catto-reo , demum fem. agn. catti , canabis , paeonia, nigra pulue-ri^au in decottione radicis graminis .
His omnibus compar Fuit vi&us ratio j femen generantia >& fouencia vituperabantur i & ad exficcandum in vfu fuerunt carnt s affe animalium exercitatorum, lac feminum canabis & nucleorum fer ficorum cum corporis exercitatione imperabatur. Tandem ftatutum Fuit pro pra:-ftantiflimofubleuamine mifel. lx huic honeft* ex Virginita-j tis difciplina in matrimOmi libertatem elfe fefhnand
D£ flvore mvliebri.
1661, Menfe Ma i/.
prabumidi iam pridem feemellam parturientem y qua quatuorab btnc an-nts per pudenda continuo repurgari referebat quan-<bam materiam albicantem fine acnmonta3 ac caloris jcnfu excretam } ne* que nms albam^nec crafi
B/eruaui mulierem
fiam
*4	01)fer ustiones
fam , neque longioribus inter uallts; fed quafi continuo in copta fluentem.
Accerfitus Virm Arte eximius illicddccreuit hanc mulierem fluore muliebri tentari; Non autem gonorrhea; quia materia fluens fuiflet m minori quantitate , & continuo ica-tens. Nec a menltru;s decoloratis j quia rubrum colorem in fe ex.buiflec > & feiuaflet luam periodum; Nec pus ex vulneribus vteri exiuit, quia_* materia craifa Cruoreue perfu-fa fuiflet, & cum do,ore excreta : Omnium minime pra:-fcfercbat viridem , ac flaue- I fcenttm ccJorem » nec cum_. pruritu exjbar,quiafuiflet ga- ! l»w^onon]>-a;aqua iure m-
gf.ndQ
Circa "Morbos Mul. 25
rando affirmabat mulieres fere omnes, & piaelerimiuhio-res viro iundtas defcortis enim qu& angue, & pefte peiora loqui ell indignum) hacno-ftra tempellate vnoequaque per Italiam , ac forfan Germaniam infedas depraffiendi. Tanta enim Veneris libido , & vitij licentia iuucnum quali ommum mentes peruertit, & in profundum malignitatis faepe cum vita: difpcndio demergi1.; quam per annos , Sc annos latitantem tandem fuis conmgibus infoeliciffime communicant . Hinc honelHffimae mulieres miferrimam vitam_. degunt in odium virorum ; i ex hac enim vberrima pan-dora morbi fete omnes, vel 1 generantur,vel fouenturcum in exccgitabili nexu > ita vc B fub-
i
*	I
2(5 Obferuationet
fubuertant , Sc patientes ini | referendo > & Medicos in_, cognofcendo caufas :	Alios
enim trahit ad facram an-choram occultarum qualitatum in ludibrium Philofo- 1 phise : qua: arcana natura: exprimere cupit ; Alios ad hyppochodriacas pafliones in contemptu Medica: Facultatis, Doni Dei; Alios ad doe. moniacas infeitationes » ad fagarum incantationes in ( fomentum fupcrftitioms. His nugis delufi patientes fibimec-ipfi mortem inuitant j & ijf-dem tenebris Medici obcoeca-ti miferos, vel continuo torqueri finunt, vel ante tempus titam cum mortecommurare.
Itaque fluore muliebri Patiens tentabatur,quia fuper-fluicaces quaidam phlegmatica:
Circa "Morb-Mul. 27
cx immoderate excrneban* tur 5 non aliunde ortse > quam ob defedum natiui caloris na-j. turalium > & vten partium ; qui defecerat 5 non ob extin-d onem , quia vix aliqua fi-gna codioms apparuiflent . Verum ob fuffocationem a colluuie excrementitiorum_. humorum invenofo genere» vijfque inanibus» & occultis» qui a cibis mali fucci» &fine ordine fumptis orti calorem naciuum obruendo, crudita» tes augendo; mde iterum debilitando concodionem , vel imminuere > vel impediuero: Inde advenas vteri, vel Ipon-tea natura detrufi , vel etiam cathardicis ( quibus nomum-» quam patiens vtebatur) pro-uocati in copia deuebeban-tur»
a8 Obferuationes .
Et quidem d toto , quia_» in toto corpore figna caco-chymia: apparuere, & fluxus fuit copiolior ; Et etiam ab vtero per confenfum affeclo» &c continuo fluentium madore refrigerato.
Addo>quodj & pathema-ta animi concurrerint, fape enim lugebat j triflis* & melancholica degebat : quibus j quantum calor vifcerum principalium , & etiam vteri dif-fipetur » abunde Scriptorum omnium paginae teflantur.
Sufpicabatur hic Vir Eximius errorem forfan fa&um ab obftetricej & vterumjvei vafa eius quodammodo labe-fadfata. Cum a primo puerperio nunquam concepilset, & breuipoft partum interual-Jo fluxus inccepiflet.
CkcaMorb.Muh 29
A fluxu indicabantur reuel-Jentia; ab intemperie frigidi vteri > & aliarum partium alterantia j roborantia. Primte indicationi la isfitbaC materiam fluentem toto genero prnet naturam redundantem in corpore reuellcndo ad alias partes per aluum fcili-cet vrinam,& fudorem; Secunda; vterum, abasque partes mandantes alterando > & roborando ficcantibusj & modice calefacientibus.
Curatio fuit feflinanda_i » cum ob immoderatum fluxum plerumque Heriles reddantur fcemmte > nili per vafa ceruicis vteri materia euacue-tur quod grauidis quandoque folet contingere : Vel in attrophiam » tabem > melancholiam > hydropem > vteri B 3. pro-
jo Obferuattcnes
prolapfum, animi deliquia.., ‘ ac conuulfioncslabantur.
In Chirurgia fere nihil fuit, quod proficeret , fugiebat enim in primis Vena: Seftio- , nem monitu Auicenna: in primam fen quartt Can. Cap. de “Phlebotomia habentis : quod fummoperc (it canendum d duabus rebus er phlebotomia, fci-licet humorum calidorum ebuli-itone y & frigidorum inctuda-tione. Quare fanguinem in f hac patienre inquinatum ob incoftioncs, & cruditates refrigeratione indigere non exi-ftimauit. Duo folum fonticuli parabantur: vnus in crure;al-ter in brachio; ha:c enim duo reuulforia erant emiflaria:pcr qua: fuperfluitates , qua: continuo 111 corpore generaban-tur, emanarent.
ES
Circa Trlorb TAul, i ExPhatiracia varia educebantur pra;fidia , & primo Hydrogoga in forma potabili , vt manna > &■ fyr.de poli-podio compofitus ; inde ad prfparandos humores >acfu-perfluitates gradum fecit, & febre non exiftente » fyrupis fine dilutd de mentha , capti, ven de mei. rofi, de cichoreo > lupul. brag de fum. de ^Irte-
mif.
I Prarparati itaque humor es3 ’ quod femper per hebdomadam fuit pradticum , expur* gati fuere lnfuf. Hjjabarb. fc« na cum vnc.iij.fyr. depolipo-dio , &• manna cum granis magtHerij ia lappa.
iixpurgato hac prima vicc toto corpore per tres dies quiete interpofita3 iterum ad prarparandes humores tranfi-
B 4 tum
3 2	0 bferuationes
tum fecit > & quidem ijfdem fyr. compofitis addito oximel-le fiyllitico m diluto eorumu,, qua: vim habent attenuandi» incidendi ac apperiendi » fpatio trium dierum i Deinde elatirium adgr^na cum pii* Iulis Alepbangims exhibuit . Denuo per tres ahos dies fumpfit fyrupos cum fua de-coctione , inde cum fpeciebus belefcoph ad draeb. ij. deturbati fuere humores, ac fuper-ffuitates.
His pera&is duo viciifiniJ remedia eraiit in promptu Diureticum vnum ; Diapho» retxcum aiteruin . Primum., fuitdeco&um radicum feniculi. ^ignm.,petrofelim, ^ifpa* ragor., Kjtfci contemperatum feminum frigidorum emulfione, & guttulis aliquibus olei defttl-
Circa H/lorb.Ttlnl. latiamforum >cm procedebar dracb. Thercbmtina Ciprne lota > non coEla tn aqua cndi-uix, & graminis in bolos rodat (la cum liquiritia put.adcon-fi [tentam, & aliquibus diebus locoThcn bintinas bolos dia-cunkVi£,Sx dialaca admini-ftrabat»
SeeiunUiir diaphoreticum-, nempe fuit hyppocaulti vfus» quo folicitatus fuitfudor exhibito decodto guctiaci, chi-na , & modico frfiafras pric-Miffis 2. aut 3. cocbltaribus oxitntl. fcyllititi 3 enmfucco de-purato ttitnihx > ac ucboreii hoc per aliquot dies cum viflu exficcante:quibus reliquio humorum per ambitum corporis fuere difcuflo.
Denique vterus roboratus fuit > & procipue inftflu 3 Se J} 5 potiC-
'34 Obferuationes potiifimum ex thermalibus aquis nitrofis , & fulphureis naturalibus Appomtaus cum cannula foraminibus peruia , vteri ceruici indita, quibus, * & fternitati auxilium prajfta** re confidebat.
His omnibus acceffit vicius ratio exficcans cum exercinjs,
& motu corporis competenti,
& prrecipue fomnus fupinus vitari debuit, ne humores calore lumborum verfus vte-rumferri potuerint.
DE F L V X V Menfiruorum.
i<561. Menfe Marti/.
OBferuaut Nobilem 'luellam annorum circiter quindecim, proceia flatura , colorts ad fufctim rvergentis 3 modice carnofam 5 ac protnde complexionis calida bumtda , calt-
ditate attamen btmldita„
B <5 u
36 Obfermtiones	\
tt pr<epollente , cui duo-bus ab bmc annis nullo ordine , (gjr in copta er* rumpebant menfes ; quibus fucceferat tnnape* tentta,erudit as faelus cu Jubrubedine factet color, pedum, ac rehqut corporis * tntumefcetta , ac cacbextee ' rudimenta pullulabant»
CEIeberrimus interim publice ProftelToraccerfitus idu oculi deprsehenderatj Virginem hanc menfium proflu-uio laborare . Sanguis enim menflrualis in copia fluebat .
Et quidem non vitio vteri; , quia non apparebant figna cius
[inaTAorbosMul. jj , eius iarfionis , fanguis enim»
' nec nigerrimus , nec grumo-f fus excernebatur. Nonvtiquc aceruice vteri > quia rubicundior j fluidior > pauciorquej fluxiflet . (\on ob imbecilli-tatem hepatis , renumque ferum non attrahentium, quia nec ferofus, ac aquoius , 8C 1 in copia minori fluxiflet, nec d tam facile excretus in gru-, mos conglobatus fuiflet; Ve-\ rum ob copiam» quia fubru-bedo qusedam in facie, cum totius corporis inflatione,nec non venarum cxcrefceniia co-p ola apparebat, nec ad magnum virium lapfum a;gra_* dedu&a fuit ; iit etiam ob prauam eius qualitatem, ob cahditatem fcilieet , & acrimoniam , quia in excrerione dolores excitabantur lumbo* ;	sum*
38 Obfcruationet rum,& pcftinisj atque cum quadam mordicatione circa partes muliebres excernebatur. Nam fatis calidi temperamenti erat Patiens* & fa> pius calidioribus > ficcionbuf-que cibis potibufque vfa > & fanguis fuper pannis linteis exficcatus in vmbra coloie_> quodam citrino apparebat ; & non albido * vel fubalbi» do i quia ob tenuitatem fo-lum fanguis fluxilfet; quia»j nec corpus fuit pallidum^ * emaciatum , nec cum dido pallore venter inflatus * & tu. midi pedes aderant. In bec fluxu propter tenuuatcm_, nempe , V ir Eximius, monitu *4wtenn& a dup ici remediorum genere me cauereiuflit; abadlfringentibus» & diureticis ; & quidem ab adflrin-genti-
Circa Morbos 7tful. 39 gentibus, quia fang. tenuis, eft aquofus; in quantum ergo in fe habet aquofitatem.,, eit expurgandus, in quantum vero tenuis , eft irrera flandus 1 fi igitur (ang. aquam habens aditringatur periculum lmi-net hidropis . A diureticis etiam quia fang. tenuis debet incraflari, diureticis vero adhuc magis attenuatur.
Deiedio hac menftruorum orta fuit ab Anafiomofi venarum vteri , non vtique d diapedtfi > cum ranflime accidat . Non d ruptione 3 cum d maxima plethoria fo-let contingere . Non d partu laboriofo. Nec ab errofione, quum parce non fluxerit, nee purul»ntus. Verum d fan-guine tum copia, tum qualitate peccante: Copia,quia huiws
40 Obferuationes
fiuiusegregix Virginis totius corporis tonus fanguinis erat ferax ; Et etiam qua itate , caliditate nempe» ac aliqua_, acredine > & etiam aliquali cum confiftentia propter fertiorem vifcerum , ac totius corporis» cuius ratione fadta fuit anaftomofis » & fang. proffuuium erat fubortum.
Indicationes deprompfit d morbo, eiufque caulis, cohibendi , rcuellcndi > & intercipiendi , ratione motus immodica? fanguinis fluxionis . Incraflandi ratione fluxibili. tatis, & iecoris>& fanguinis feruorem compeicendij& ratione laxitatis ,& aperitionis venarum vteri corrtborandi, Si conllnngendi.
Quos icopos facile aflequi fperamt,quia moibusnon erat diutur-
Circa Morbos TAul. 41 diuturnior , terquc , quater-que in anno affligebat ; ne-que patiens erat vetula,non tamen ideo flocci fecit. Im-mo metu grauiorum malorum potiflimum veto imbecillitatis iecoris, ventriculi, & cacochimix , ad materiam remediorum properauit.
In Chirurgia imprimis fe obtulit venx fcdlio»qux eua-cilationis gratia in cubito ex iecoraria fuit mftituta extrahendo lang. fere ad libram», vnam prxmiflo tamen lenien» te ex fyr. viol. fol. ad vnc. quatuor, fyr. rof. fol ad vnc. duas. Poltmodum ex falua-tella durante fluxione vtruf-que manus parce fuit cdudtus. Vigente adhuc affedtu ex vfu erant cucurbitulx non fcarifi-catx fub mammis mbente
4 i Obferuationis Vipp.in quinta ^tpb. 'o.rta-htri ft velis menSlrua cohbe-re, cucurbitulam quam maximam ad mammas appone . Menfe fequenti reiterandam yoluit vena: fe&ionem reuul-fionis potius quam euacuatio-nis causi 5 nec non artuum_, fupcriorum frictiones imperabat .
Interim Pharmaceutica vni. uerfalia erant Chologoga , melanogogis mixta admini-llrata » non admodum valida , & refrigerantibus contemperata .
A totius corporis purgatione optimum fuit deco-£tum: fucci depurati cichorei, en d iuia y aceto ft in ture, cui procedebant boli ex coralio rubro pulu. draeb.). tenx ft-gillata dracb•.f cum faceta-,
ro
firca TAorhJMul. 45 ro rofato antiquo reformati 2 His bancum aqux dulcis tepidum fuccedebat , vttu-tiilimum remedium in quo fedebat mane , 8c fero. In-terim diuretica refrigerantia ante mftffum balnei erant in vfu, vt ij?. feri deflillati lib. iij ftm.mell. mund.vnc.ij. F. Emul. S. A. cum dido fero.
Quibus pratentis duo interna remedia parabat. Pri-» mum quidem erat lattis Ca-pritit, vel potius ouiilt vfus , vt cafeofi n agis fummo mane cum faccbaro , & offa panis, per quindecim dies. Alterum eiat Saccharum rofatum un» t i quum cum lapide hamati-te , & coralis pulu. vefperi duabus horis ante cocnam_. praderiptum.
Extrinfecus inungebantur pen:
44 Obferuationer
penneum , pubes , & renes Infrigidanto Cal, unguento ref Mefites, & vnguento Comi-tifsn.
A quibus omnibus firefra:-natus fere fluxus non fuiflet, advfum Tbenacec recentis de. ueniflet, vt 52 Tberiac<e re« cent. draeb.). magift. cor alo. rum ferup. f. M. K boli duo, & aurentur exibendi tempore fomnij Necnonad peflos vtermos , & emplaftra ad-ilringentia. v *
In Vi&us ratione refrige-rante , humeftante, ac incraf-faute tempus traducebat.
DE
DE RETENTA Secundina. 1661, Menfe Maij.
VtAlida,, & fpcEix» bilts Iuuents anxorum decem Q) ocioy complexionis totius calida , ftj humtda ; Zftro tunclx concepit 5 foetus prafintto tempore ma-gnus , (£/ perfetlus uterum Vndequaque ditten-dens pragrejjis dolori*
^5 Obfermtiones busy rupto amntOy chorio yeffufa aqua cum fmgume prodijt. Po(2-modum dolores , ty* rigores waquales in <ven-tre , pr&ferttm infra '-umbilicum ingruebant , febris acuta, nau-fea, lypothtmta, con-uulfiut motus rudimenta yrgebant , (gfr locbiorum purgatio deficiebat.
Vir sumus in arte efflagitatus abllluftri Marito causa curationis fua: coniugis» acccflit, & oblletricc modum partus qusfiuic • qua: cunu Aiam
Circa Morb.Mul. 47
Tuam pra: tanciam oileodcre tcntaflet > imperi:iam propriam declamabat. Tandem fatfa eft , fe» cum expedaf-fet Secundinam , & nulla m prodijlfet, vehementius eam attraxille,& vmbtlicum fuif-fe abruptum >& Secundinam retentam . Quem errorem.* pofle fieri prseuiderat , Hipp. primo lib. de morb. mut. vbi liaec verba Sene digna po-fteritaci defculpfit: Si per vim, infantifque conatum ruptus fuerit vmbthcus, vel imperita objletnx vmbiltcum procidit , antequam Secundi na ex ytero decidat , aut vmbilico abfciflo eum finiftra manu non firmiter retinuerit , tum enim Secundinam lubricam vteri facile furfum trahunt.
Caufa igitur retentionis Se* cun-
48 Obferuationes cundina: > non fuit debilitas vteri,cum non maximo cunu dolore, autd diicultate foetum ediderit ; Neque debilitas parturientis, quia fuit rubu-fta . Verum imperitia ob-ftetricis, & quasdam etiarru. durities ligamentorum propter quam firmius vtero Secun* dina adhasrebat. Etenim & ea , taaquam inutilis curris foetu: qui prasfin ito fibi tempore arcana quadam ratione oftiolo vteri aperto egredi' tur , fponre prodijiTec , nifi robufta ligamenta eum diutius dctinuilfent, atque imperitam oblletricem ad trahendum violentius cogiflent . Quare retenta obfiruendo , & intercipiendo lochiorum_. expurgationem impediuit . dolores in imo ventre , vbi
Secun-
— -	-	mt
(fircctlAorbosTfiul. 49
Secundina detinebatur, &in lateribus, quibus cotyloni-des adherebant , cxcitauit s prteter rigores , & horrores inaequales ob neruofam vte-ri conditionem , & febrim , atque naufeam ob putre-fcentis Secundinte , lochio rumque vapores ; eo plane modo : quo Sc ibebat Diui-nus Senex Libro de morb. mul. fupra citato : In retenta Secundina purgatio minus quam opus procedit, &■ venter durus fit > dr magnus , ac febris acuta , dr dolor per totum corpus y dr ventris maximi* fecundum partem eam, qux efl infra vmbilicum , & grauttas fit tn vtero , dr tori-mina vtluti fatus infunt.
Indicationes fuerunt emolliendi , educendi , expeilen-C di,
50 Qbferuationts di, laxandi, & per vtcrum extrahendi ; quorum finis valde fiiit dubius , quia cx putredine Secundins, & hamorum , lochiorumque fupra Secundinam ftabulantium_, corruptione febris acuta; fuf-focationis, Jypothimite , Sc conuulfionis principia oriebantur. Vires cameli patientis , propcnfio animi ad remedia, & aurea verba diui-niifimi Senis multum promittebant dicentis primo de morb. tntil. 66. fxpi vero putre/cit ( nempe Secundina) & di/ce* dit Jexta, aut fepcima die, & fanatur mulier.
subito itaque fuit prsfcrip-tum leniens emolliens , ac relaxans medicamentum, vt iji olei amygdal. dulc. no. ext. ftneigne vnc.rij Saccar.
■cani.
€irca "Morbos Mul. yf cand. z/iol, pul. drach. iij M. Mox fternutatouum , vt 52 Caftorei, Heleb. albi, florum lilij conualij pulu. anna fcrup. j M. in cuius vfu co,ntinebat aigra fpiritum, nares, & os apprehendendo j vt imperabat Hipp. In 5. *4phor. 49. dicens : vt fecundee procidanti fternutatorio impofito , nares apprehendito, & os . Prxte-1 rea fuffumigia parabantur : qua; valenter huiufmodi men-branam ad partes inferiores trahere alias experta fuerunt: nempe ex vngula caballina , afininaex cafloreo, &c.
His attis ad feftionem fa-phenx pedis Vir Excellentif-iimus dtuenerat duce Gal. lib.de trem. rigor. &palp.$, ■vbi narrat ancillam quandara in puerperio lochijs retentis
C 2 ex
fz Obferuaiiones ck talo fanguiae dctrado coti-ualuifle.
Verum cum nec hocpras-fidio cefliflet,deuenitadfup-purantia in vrerutn inijeien-da,parata ex oleo amygd. lil. Horum alb. cum butyro & eo libentius 5 quia lemper fluxerat aliquid Secundinas corruptas . Al quando pras-fcripfit vnguentum ba/iheon dictum diflolutum in decoSo fabinx, & dittainni. Quandoque etiam detergentia parabantur exvnguento ts£gyp-tiaco cum lixiuio, & la£te.
His adhibitis Secundina in. dies magis > St magis putre-fada y cum lochijs profluxit .
Interea corroborata fiiit Patiens Epithematibus ex anna buglotfx meltjfx , bora-
S'».
Circa Morbos Mul. 53-gin. cum fpeciebus cordialibus temperatis . Periculum enim aderat prauorum accidentium ex vaporibus venenatis ad cor, & capue afeendenti-bus.
Nonnunquam regio cordis inungebatur: velTberia-ca ,vel JWithridatica confc* fiione :	Quandoque	exhibi-
tus fuit bolus ex rofis borag. & bugloffa cum fpeciebus cor-dialtbuss temperatis, vel cum fpeciebus Diambrte, <& Dia-tnofchi : Nifi his cefhtfet Se-cundina ; obftetnx > vel Chirurgus inunda diligenter manu, vel oleis, vel pinguedinibus calidis euellere eam ten-taffent , & quidem hac norma : vt Secundina placide in obliquum dedtida fuiflet ob periculum vceri prolaplus »
C 3 quod
54 Obferuationes quodfuadec. Taulus 6. de re tJWed. 75. Et ts£tius Tctra-bibl, 4. Sertn,4. Cap,24.
Ac Cum. in hmufmodiextra-ftione Secundinse > vel etiam euulfione foetus, vel viui,vel mortui quaedam praua accidentia, & morbi quandoque fequantur j vt exitus vuluse Nimia eius dilatatio; Reten tio fsecum , &vrinae„ /Egris fimili occafione fuccurrere in modum fequentem ex Praxi animaduerti „
Si itaque vuluse fuccedat exitus, ea prius per obftetri-cem intrufa fuffumigia , & balnea adftringcntia vtero fjint adhibenda0
Si nimiafequatur eius dilatatio ; fuccurrcndum adftrin-gentibus : vt aqua pinearum, su qua codi fuere nuces cu~ Pnflh
[ircaTHorbosTMul. 55 pieffi , grana tnnthi , balati* hia, alumen , rcfe , acacia; lit huiuimodi decedo funt fo-ucnda:. fpongia partes vteri.
Si retineantur fceces, imponendi funt clyiteres j ex brodio cum faccaro rubro. Vel orcte-nus potefi: exiberi cIcut/l» amygdal.dul. ad vnc. V. vel V). quod non folum educit fse-cesjfed emollit, & demulcet 'partes cxafperatas.
Si vnna retineatur j em-platlrum apponi poteft pedi-ni, quod conficitur ex herba parietaria cum butyro recenti , & oleo Scorpionum. Vidi enim hoc remedio itatim vrinam-, Prouocari.
Vidtus fiit femper hume-dans , ac refrigerans , boni fucci , facilis concodionis, 8c celeris diftributionis.
C 4 DE
DE DOLORE VTERI.
1661. MenfeFebr.
OBferuaui Virginem 47- annorS temperatura prabumid* s modice carnofam albicanto faciet colore : qua tribus abhinc annis terque^ quaterque in anno de dolore quodam leui circa regionem <vteri> cum flatibus errumpentibus per fuperiora9 inferiora
Circa TAcrbcs Vut. 57 v conqueri coeperat , Poft-modum ouattior abbtnc ntenjibus dolor circa pudenda y ingumem , pubis regionem , ac lumbos fauius ingruebat, quandoque cum excrettone ex •retero bumorofiz mate• rhe,
EXIiis obferuauit Vir Gra-uiffimus Mceftifilmanu, foeminam dolore vterino excruciari ; quem aliud efie nihil affeuerauit: quam triftem quandam fenfationem vtcrij Jigamentorumque eius , vt plurimum a dirtenfione continui concurrentibus fla&ibus, C 5	&
5 S 0 bferuationes & etiam humoribus hethero-geneis a toto> vel diecoro fluentibus fubortam. Et vt redd. medicando incederet j caufas diftindte indagauit.
Caufam itaque in erofione aliqua vceri non inuenit j Quia nulla apparebant vJcerum_ ftygmata . Non in fluore* muliebri; Quia exitus ille humorum diu non durauitj fo-lum enim in declinatione doloris quidam fluxus heteroge-nei humoris obferuabatur . Non in vitiofis menfibus »vt quando vena: minus patent > vel quando funt cralli nimis t eo minns cum ceflaflent abhinc annis feptem . Nec dolor fcaturiebat a grumo fan-guinis in vteri cauitate hx-rente ; fanguinis enim fluxus copiofus ex vtcro procelli f-
Circa Tviorb.TtiuL 59, fet 3 dolor fixus , ifque maxime circa orificium vteri. perceptus segrara excruciaf-fet. Nec ab efFeruefcentia_» feminis in coitu cohibito , quia honeftjfljme viuebat „ Cmnium minime ab inflammatione vteri, quia fine fen-fu ardoris, febre acuta, & ar--dente fuit..
Verum ab humoribus vi-tiofis hetetogeneis in vteri cauitate, vel vafis ftabulan-tibus; nec non a vaporibus > vel flatibus cb vitioiam con-cofiionem ortis vterum , &c vafa eius diflendentibus.
Idcirco habebat indicationes dolorem demulcendi per % anodyna; materiam fluentem diuertendi, fluxam euacuandi, & ratione flatuum diicutien-di, partes mandantes ,& vte» C 6 rura
t>o Obftruationes rum modice calefacientibus corroborandi.
Curationem faciebat anci, pitisfpei ob durationem fym-ptomatis, & naturalem vteri imbecillitatem . Attamen-» multum confidebat in medicis prsfidijs f»pe ftepius expertis j defumptis ex Chirurgia , Pharmacia, & Di»ta.
Inter Chirurgica emolumenta oportuna femper fuit vente fe&io faphens dextra» deinde finiftrg; pr»mifl'o vti-que clyftere carmmatiuo mollientibus permixto. Fri-diones, cucurbitulas curru multa flamma applicandas internte ,& extern» coxa» iuf-ferat. Neque fonticulum», coxa» dexter» inurendum prte-ter rem fore putauerat.
In Pharmacia praparatis humo-
Circa Tilorhcs Tilul. 61 humoribus fyrupit primo /impii cibus de cichoreo > de pomis, acet. fimp. cum decoft. fem. cit. borag., beion. Capill. Ven, Mox , & compofitis de duabus radicibus de Capill. Ven decort. cit-., cum decoft.fent„ cit., borag., betonica , Capill, Ven.politrici, pendapbili, cichorei, & fumo terra, arte-tnif- Purgatio fequebatur ak ternatini , purgantibus non-admodum genernfis ex infu-fo %bab.*sfgar.foltor ferina* cum fyr de polip. comp., & meli, rofir. fol.
Aluus praeterea officiofa_>' feruabatur pili, ex aloe lota tdqua pendentis ad ferup. vnttm alternis diebus, quandoque tertio quolibet die ante ccenamjqute flatus difeu-tere 3 ventriculum corrobo* «re, "
6X' Obferuationesr rare, materiam per epicrafim ■. ab. vtcrodiuertere j llJumque exficcare valebant.
His vniuerfajibus pretmiffis. aiTignauit potum Aquate finita »<eper quatuordits adlib. quatuor vel quinque cum z nc. tij.mcL rof. fol. in primo cyatho aqua?. Poflmodum^ro-matiium rofatum , Diacala-tnentum ad fuas dofts iuua* bant.
Interne fxuius vrgente dolore erant in vfu : vt Tripbe~ ra magna cum cpio fermenta-ta; Interdum Theriaca recens, & tJMithridutica confe&io: qus admodum diligenter parata feruantur , ac conficiuntur a Viro Experto Pharmacopola ad Infigno ADAMANTIS Patauij.
Externa potiora erant in-feflus
Circa "Morb.TAul. 6$ fefliis vmbilico tenus in aqua Calida alterata baccard,matri* carid , jLrtemif. Tulegio , ori-gono , fcabicfa ,Vtrgdaured , malud, & tAlthed , cum Sabina , parte aliqua vini genero(i fubdecoft. fine cruribus eleuatis, atque immif-sd cannula peruia in vteri vaginam,* quo fadto vis medicamenti partem affedtam fa-ciliiis attigit; quod quotidie per horam repetendum impe, rauerat.
Interea partibus dolenti-busapplicabantur Anodyna: & duo ex officio viciflim parabantur . Omentum inquam c a [Irati in oleo amygd.dulc. calefaftum :	Ac	placenta	ex
vitellis ouorum cum butyro » Nec non lac cum oleo difto „ Tandem inungebatur regio pubis.,
#4 Obferuationes-pubis>ac lumborum fequeft--ti:	olei iafmini vnc.vnam,
Maftiibini vnc. femis. jlncti-ni dracb. ij. tnofcbis parum M. fiat innedtio.
Vidus ratio fuit medicamentis femper amica.
'JBk
DE SVPPRESSIONE Mentium. i<>5i.Menfe Iuni/.
Bferuaui Prgcla-ram Viduam anxorum 23. caltdo bu-mtdiorts temperamenti r
qu(e decimo fcptimo eeta~ tis fu£ anno Viro nupta dehtio/am, de fidem rvitam aggrajja, fenfim
ftj fcvjim carnoforfa»
ffa poft aliquot menfes dma-
o
65. Obferuationes 4 marito defunCio 'vidua dereltSia menttrua imminuta habere coeperat • Tandem quatuor circiter . menftbus ex toto fuprej-fa 5 ffnde tot tus corpo* rts erat exorta cum imbecillitate grauitas i cum colore vultus mutato $ , cibi fa/ltdtum. Lumborum , laterum > & imi *ventris dolores } fujfo-cationes ? tiaufea lypo-thimu, anxietas , w«r-, 4/0* flipttcttasD febricula..
Quod
Circa7tforbos7tful. 6y Vod mendum fuppreifio
quam Gal. tertio dc->
Sympt. caufis quarto in excretis retentis numerati hanc Egregiam Viduam cum fupe-rius ennumeratis fymptoma-tibus afflixerat nobiscum Viro expertifsimo facile fuit conycere cum ex prolatis Patientis t tum ex fymptoma» tibus ex fuppreffioue exortise Sanguis enim menftruus fup-prefliis per venas hinc inde regurgitando partes coloro fcedo folet inficere s grauita-tem parere, febrim aliaquo fyptomata Gal. 6. de loc. «ffeft. quinto , cnnumerata inducere, atqucin vtero eiuf-que vafis vtcrinos morbos efficere . Deficientibus enittu mcnfibns morbos ex vtero fie-
ri (dicebat^ Hipp.v, tAfib.y17.
6$ Obferuationes Cui j & Cal. alfentiebatur primo de fanitate tuenda.: vbi proritetur ziterum in mulieri-bus omnium morborum fontem efle poffc, & originem . Ncc immerito cum > vel in hac vna Pacicnte tota fere morborum congeries infurgeret. Naturalium enim vifcermru. munera debilitata; Vitalium lxfa; Nec non animalium., labeta£tata fuere deprghenfa: & maxime quatuor ab hinc xnenfium fpatio, quo ex toto menftruorum fuit exortaj fuppreffio.
Quae non fuit fadta d corn-preifione venarum; quse folet heri ab Aquilonio aere frigido, & ficeo. Non d mora in aqua frigida , & balneo adfinngente ; cum horunu, uailus vfus fuerit. Non d tumore
[tua Morb.Mnl. 69 more vceri> cum nullum in_a vijs fignum tumoris fuerit » Neque a coalefcentia fadta a cicatrice; quia vlcera non habuit, & paiturientibusfo-let contingere.
j\on defedu fang. non geniti , quia nec cibis exficcanti* 6us ; nec teftuarijs fudorificis vtebatur; nec inedia, nec ni-mijs vigilijs affligebatur: vt tAlbcrtus Mag. Lib.deanimal. feribit : le nouille Virgines ; qute cum macerarent; fnum corpus vigilijs , nunquam purgabamur.
Nec genitus in alios vfus fuit conuerfus , vt 111 alimentum fcctus; Quia vtero non gerebat, nec ladtans fuit, neque immodice exercitata_, quam ob caulam Huffus apud getium faltatncss non pur-garueftatur.	Nec
70 Obfcritaticnes Nec determinatis temporibus incidit in immoderatos fanguinis fluxus; Nec vomitus fanguinisfiiperuenerat: ve Profeflor Maximus nouit fce-minam; quse loco menftrua: purgationis fingulis menfibus habuit vomitum (anguinis, ve vomeret vnica vice ad Jib.$. aut 4. fang. Nec fluxu muliebri tcnrabattir :in quo materia modo fubalbida, modo fubrubra , modo alterno colore:	vl	Gal.	3. de fympt.
eaufis 4. decet languinem in huiufmodi corruptam humi-ditatem commutari, Nec ob calidam iecoris vteri, aut totius intemperiem : qud fan-guimspars fubtilior remanen-te folum crafliore refoluitur» aut exficcatur fecundum Aui-cenuam. Talis enim notu, fuit
Circa Tiiorb.Tdul. jt
'fuit temperamenti.
Neque defecit, aut fuppref-fus fuit, obrobullam corporis conftitiitionem ita , vt partes ad fe fe 'traxiflent fan-guinem, & in fui fubftantiam conuertiflfent : vt Gal.locofu-pra citato in fine capitis docuit ; Et Jluicenn. capite de caufts fupprcjfx purgationis. Quia licet corpulenta , attamen imbecillis fuit Patiens.
Verum enim vero a fan-guine cratio* vifcido, flento cum permixtione melan-xholiaj per congelationem fecundum uicennam fen. I. Ub. i. cap. 2. facta: a frigida naturalium partium., conftiturione ; licentiofa in_. cibis indulgentia ; nec non_s liberaliori frigida potu quam «b caufam idem *iuicennas -	fe-
f	*
jz Obfcrnationes fatpiflime menfes auffcrri af-feuerat ; qui inquam eradi > vifcidi» & lenti humores ad vafa vteri tranfmiffi fibimet; ipli vias occludendo, primo imminutos menfes > tradtu vero temporis ex toto fup' preflos caufauere>vt Magnus ^iuen^oar apud Mercurialem hb.4. de morb.mul. [ap.i. de caufis : omnes internas caufas fuppreflionis ad duo haec capita videtur reduxiffe; ad vifciditatem nempe 1 &C crallitiem humorum . Con* currebat etiam nimia vteri frigiditas , & deplorandus fuus ipfis viduis ftatus vidualis . Refert enim Gal. x 6. in Epidem. quinto cuidam fae. minat exulante viro non fo-Jum ex toto ortam fuiflej mendum fuppreflionem; ve-
CircaTvlorb.Ttiul. 75
rum>& corpus fuit hirtorum redditum, & barba ennsta.
Quod jimcenr.as cukj nipp. 6. Epid. circa finem_. ieftantur dicentes : mulieres ex retentis menfibus habitum virilem contrahere.
Hinc fuere elicitae indicationes praeparandi, euacuan-di phlegmagogis mifcendo melanagoga, vteri vias deob-ftruendi > & corpus exficcan. di : quorum terminus fuit difficilis; quia cachexiae > & hi-dropis rudimenta ob alui fty-pticitatem pullulabant > &L. vmuerfa quafi morborum_* fymptomatumquo cohors iminebat . Curatio igitur in procindtu effe debuit, cum_» malum hoc poft fex menfes, fecundum Hipp■ lib. de morb. rnul, curationem non lufci-D pwc '
74 Obferuationes
piat:quod me debere intelli-gere Vir incomparabilis cum Mercuriali in lib.4. de morb. mul. cap. 1. in Trog. docuit folum de fuppreifione ob colli vteri peruerfionem , feu contortionem . Cum Cal. referat fccmina: cuidam emaciata: poft ofto menfes menflrua rcdijfle: Et ipfe vidi GR^ECII in Styria honcflg cuidam Puel*, lx a Proflellore meo priua-j to nunquam fatis laudandoi; ANTONIO de POZZ IS Proto-Phyfico Styris S.C.M. Aula: Medico feptimo menfes; reprodu&os •
AdChiiurgiam quod attinet , lenita prius aluo, neC; non humoribus crudis exilleh-' tibus» leniter parato, &pur! gato corpore ; frictiones, cucurbitula non fcarificata: j in* fernis
Circa Trlorb Trlul. -75 fernis partibus fuere applica^ tx. Mox ex poplitis vena, vt ampliori propter craffitiem humorum fanguis fuit edu-dus .Natn iic, & menespro-uocari, & plenitudinem imminui Vir maximus cum Cjalm 4. d( valet. 4. Etlib. de curat, fer rena fift. Necnon cum.. .Autcentia Fcn. 4. Dcft. 5. cap. 25. profitebatur . £t .quidem, quatuor diebus antecon-fuetum purgationis tempus , Quia tunc magis fluxilis redditur fang. & impetus natu-rx prouocatur. Deinde fada vniuerfali -purgatione rurfum fridiones, cucurbitulx prius remotioribus locis: cruribus nimirum > mox proximioribus: coxis nempe applicabantur. Tandem faphenafini-ftra tundebatur.
D 2 £x
7 6	Obferuationcs
Ex Pharmacia: AIuus fuit Jenica ElcSi.lenit., erem.tartari, & fpecie bierx.
Praeparantia fuere quse vim habertt humores pituito-■fos,& melanchol. praeparandi > & iimul menfes ciendi; Vt fyr. de borag de fumo terrx tArtemif. mei. rof. jfol. oximel. fimpl. in decoff.fumar. Captil. Ven. agrim. ciebor, eupatbor. quorum vfus fuit per quinque dies. Purgans fecucum e/t ex jlgar.Epith. fenna, i» deco-ftione cordialt addito fyr. de polypodio , & confeft. ha-mech.
Secunda vice parati fuerunt humores , fyr. 'de quinque rad., oximel. fcyllitico cum diluto cetrach, Cap. Ven. rad. "" capari, menth., borag., jlrt-temjf. > matficar. >rub. tinft, , vale-
Circ&Tdorb.TvlMl. 77 Valerian. hifque fex diebua, adhibitis > &c fic di pofitis humoribus* purgans fumebat, Ex infuf. F{hab. Jlgar. trocb. fenna addita manna , fyr.de polipod. comp. & erem. tart.
Hac perada expiatione totius corporis ; ventriculus» & inteftiiu fuerunt abflerfa_» ^q.TcSi. per quatuor dies de more fumpta cum fuo vehiculo .
His adis certum decodum . aperiens, & exficcansper 30^ dies fumebatur; quod paratum fuit ex guaiaco pingui» falfa in aqua communi fatta infufione per zq. horas > additis deinde fol. capill. ven. , dittam . (retenf. Calamemh. Tdont. bulliendo ad confumpt. dimidrj.
Externa duo erant remc-D 3 dia
78 Obfcruationes dia : Therm* nimirum , & Smn&iones ; Therm se erant in Agro Patauino ./fppomta-tue > qua: fulphurca: funt » quseque pro infeffione adhibebantur. Ad quod fortaifis ctia feciflent 1 htrma: in Car-niolia prope Rudolphsber-tum in fundo Illullriifimi, & Excellentiflimi COMITIS ab AVRSPERG CAPITA-NEI nunqnam fatis collendiy eiufden: Serenifsimi DVCA- 1 TVS CARNIOLI^ , fi tamen fint fulphurese ; quarum necdum ex Arte habeo notitiam.
£unt, & alia:Thermseprope Rudolphsbertum : qua: Vrbs a Serenifs. AVSTRI/E •' ARCHIOVCE , & ROM. IMP. RVDOEPHO eft condita >priuilegijs munita i cujj
&
Circa Trlorb.Ttlul. 79
& nomen proprium RVDOL-PHO-DIGNA . Hac celebri R. R. D. D. Canonicorum_ cum PROPOSITO Uluftrif-fimo eft decorata Capitulo > Ecckfijsj Religiofifque Veneranda ; folo aprico ad orientem polita : quo loci Gurca fluuiatilium ditillimo prsterfluente femi-circum-data; aura perflata tempera-tiflima ; numerofa circum-fepta Nobilitate ; collibus vndequaque exornata viniferis.. Prope, hanc inquam_. Vrbem funt> & alis tberma incultae licet , at antehac d vulgo Ispe laudatae > lits ni fallor ad S. Margaritam > & Clingenfels: Quarum pariter virtutem mihi 1$. annis hinc inde lludijs detento non licuit experiri. Solum dico D 4 Hsret
80 Cbfewatianes'
Ha?ret in exiguis nonnunquam maxima virtus
Quamque teris pedibuSjff}’-ret & herba necem
Inunctiones fuerunt locis' mulieribus vt Iolei Kctrini vnc. ). fielisTaurin.vnc.f M. Aliquando ex oleo UlUalb.cum ar ornat. & Keirino His adhibitis fenfim, & fenlim conua-jefcere ccepit.
Vidus ratio attenuans» & exficcans comes femperfuit» Viro iungi denuo debuiflec ob periculum recidius. Coitus enim fanguinem calefaciens» & vias aperiens curfum faciliorem menfibus prabet. Inde fortaffis Hipp. hb. de genert mulieres fine coitu infanas vocitabat.
DE
D E F V R o KE Vterino . 16 61. Menfe A uguftj,
Bferuaui muliere Viduam annorum 2 o. circiter ante decimum , (ifr quartum annum fviro nuptam ; Quius temperamentum calidum fccum, at*
U nigerrimi, at que ctn.
D 5 ditati
que ad aduflum mergens fufcusfaciei color, capi\y
O
Ss Obferuationes
cinati ex Gal. ia Arte 1 Med.nec non promptitu-do Ad actiones tnuebant, qua ni fallor pofl annum a marito defunSio, garrire tn/ohie cceperat, tr, iram ,fermoneslafctuoss ac rvenereos folut 3fpreto denique pudore fe fe ^viris profti tuere.	Q"*-
re per tres 3<velquatuor' dies 'Vinculis in lefiulo detinebatur. Aliquando cum furore tn quandam mentis alienationem agebatur } Quandoque fri-
cando
Circa 'Morb.'Mul. gf? cando locos manibus 9. hinc inde gyranda oculos nonnibd prudens, apparebat ,• quamob caufam Medici ZJenett deemo• xiacam exiHimauere^
MVIicrc KacPatauiuiru,». vtcuraretur .dedudtd, togatus acccffit Pradlantifli-n us > ac Publicus Frofeffor,& quibufdani interrogatis» continuo protulit hanc floridam Viduam futere vterino laborare . Non autem Priapif-mo > feu pruritu; quia in hoc licet adfit defiderium coitus efl tamen cum folo pi uritu, Sc fine ardore , & delirio ; partes muliebres non modo fttr.r D 6 rubi*
$4 ObferuationeS' rubicunda: , fed multoties plenae pu/Iulis j quas fequi foiet herpetes, erilipellata, S£ vlcera profundiora ; atque ex coitu laeduntur mulieres. In furore adeft delirium,& iuua-mentumex coitu fentiunt fce*-minae , atque fricatione demulcentur . Non praefocatione vteri; quia in hac mulieres manent attonita:, fine quafi refpiratione , & fine_> fermone * At furore vterino concita; , anhelant , obloquuntur, garrula: fiunt, & ad-inftar furiarum aguntur. Nota alia furoris fpeciej quia alia deliria funt diucrfa » Furor vero vterius fempercirca Venerem verfatur,nec quid quam loquuntur, aut cogitant patientes, quam de Venero . Non denique falacitate, in_* qua
Circa !"MorbMul. 85
qua licec fit ingens, ac intol» letabilis veneris appetitus, ve^ rumtamcn e/lfine delino, &, deplorabiles mulieres contra natura: leges inter honeflatis limites fe fe continent.
His igitur fignis diflinfti.. uis poficis : intulit furorem», vterinum fluere a fang. , & feminis copia, eaque calidiori, ac acriori a partium naturalium, ac vitalium conftitu-tione tali; tum etiam a ciborii, nimirum calefacientium vfu ,. & a vino meraciori, eiufque largiori potu procreata»» = In hepate enim fanguinisfic rudimentum, in corde perficitur , tanquam officina caloris : a quo vel etiam d toto decidit femen excrementum», vtile vocatum ab	i ft.lib.de
gew, t/inimaL, quod in tefti-*.
busji
86- Qbftruationes bus> ac vaflsfpermaticis perficitur , ac conferuatur, vfque dum ad exitum prcuocatur j-quod retentum vrendo,ac calefaciendo magis libidinofas partes ,ftimu)andouefua natura calida j ac mordaci praecipue nymphas , &>• clitori-dern, appetitum venereum excitat . Vbi vero femen_* fuum curfuni non habet, ne-que fanguis ad vterutmatque vafa fpermatica delatus iuc-ccfliue jn femen commutatus effluit; Inde quafi turgens re-gurgitando per venofum, ac arteriofum genus , viafque natur je manifeftas ad cor, & diaphragma rapitur : quo. prius vterus deinde diaphragma , & cor inflammantur : quibus inflammatis, & mens a fuo ftatu decidit. Quod& H/fty
Circa Tiiorbos "Mul. 87 Hipp. "vidit, dicendo Ub. de morb. Virginum : mulieribus natura magis eft abiefli , & infirmi animi , quam virilis , ac proinde Virgines , vbi iam maturet funt viro, nifi habeant effluxus conuementes, materia iSta pret multitudine regurgitat c,d diaphragma , vbi primum cor infatuatur , deinde delirium Juccedit > & poH iSiam comprcffionim strangulationes fibi parant <&c.
Hinc curiofam fecit qua:-ftiotiem i Cur icdicet mulieres furore vterino percita: , fiue. Virgines fint > fiuecalta:» atque coitu non vcentcs eligant potius fe fufpcndere, aut ftrangulare ; aut in puteos prteapitare . Refert enim •plutarcbus lib.devirtut.muL interdum Virgines milefias fc
83 Obfcruationes fecateruatnn fufpendifse. Pariter Lu^dunenfes mulieres careruatim fe (ein fluuios pr$-cipitarunt, quod fadtumfuif-fe non vitio aeris > aut ob fi-derum influxum ; verum ratione furoris vterini, pluribus probabatur. Iriterimvtqux— ffioni fatisfaceret ; refpondit cum Htpp. Primum fieri ex: prefsione cordis , quia dum cor prtemitur imaginationem inducit , quafi totum corpus fit comprimendum , vnde ftrangulationem fibiparant j tanquam totum corpus comprimentem . fecundum 7ero fieri propter nimium ardorem , propter quem mi-itiz in aquas fe fe praecipitant, tanquam remedium fui ardoris quxrentes. Quod ex iucretio 6. de natura, confitw piatur 3,
(irca Morbos Trful. 89, piatur, dum refert in peilej ilia Athenienfi agros praar-dore fe in fluuios pracipitaf-fe . Cur igitur & in furoro vterino, in quo inexplicabilis partium quali omnium ardor percipitur fieri non poffit, vc ob hanc rationem aquas > & fluuios quarant ,■ tantumque calorem extinguere conen-tur ?
Ad caufas reuertor, & addo, quod atas florens; temperamentum calidum, & fic-cum i Caftimonia ; Regio calida, & aer impenfe calidus concurrerint. Nam */trifto. telss 4. Trobl. 26. prodidit, allate fumma maxime incitari fceminasad libidinem, ficu. ti,&canes, &alia animalia. Item , & Herodotus refert lib, a. inJigyptOj quaellregio ferui-
po Obferuationes feruida } mulieres omnes effe hbidinpfas , ita vt paucas caita: rcperiantur > atquo etiam interdum cum hircis coeant. Praster quod in hac noftra. patiente adnumerari poilic coitus mtempetliue factus . Nam iuuenis valde_* viro iundta fuit* quam cau-fam pofuit Sc tsfrifiottles 7. de 'Aiflor, animal. 1. fcribens mulieres fieri libidinofiores * qux intempeftiuius incipiunt , concumbere.
lix. quibus omnibus compendio dedudto conclufit Vir Maximus furorem vterinum vigere i In quadam intemperie calida, & [iccavteri, ac vaforam fpermaticorum communicata cordi > ac cerebro d copia , eaque calida mordaci, falfa, ac nitrofa fanguinis, &
firca “Morbos Mul. 91 feminis cum appetitu venereo at que furore.
Indicationes erant fangui-ms copiam imminuendi educendo, qualitatem alterandi, refrigerando, humorum adu-ftorum colluuiem purgandi > Vteri,iecoris, & aliarum partium intemperiem corrigendi, nec non fperma extinguendi : quos fcopos felici cum fuccef-fu fperabat attingere , prsefi-dijs Chirurgicis, Pharmaceuticis , & Diaeteticis; quia no-uus erat effe&us..
Ex Chirurgico prtefidio pracmilTo leniente ex manna, fol.fen. aq. flor. eitr. q, .f. & S. A. clarificato : fuit miflus fanguis ex vena dextri cubiti, vt docet jluiccnnas . Deinde ex vtraque faphena fundebatur: alterando interim , &U pur-
92	Obfer nationes
purgando . Sic enim fubleua-ta fuit natura a farcina: qui premebatur > fanguineque imminuto , feminis generatio impedita , atque vterus >
& totum refrigeratlun.
Ex Pharmaceutico opere °pus fuit incidentibus , refrigerantibus , emollientibus . atque euacuantibus . Quare fuere primoprarparati humores fyr. primo fine diluto vtfyr.de ciebor., *Aectof.fmpl.	'
portuL de borag., end. & de pomis redolentibus, cumemul-(ienefem. citr. Deinde humores deturbati fuerunt, yi.fcn» fix oricntal. draeb. ij. citiam. parum F. I. S. A. in u1q. totius	i
citri, & fadta forti cxprefho-	‘i
ne, ac colatura adde man. el. drach.iiij.fyr.de polip. corr.p. draeb, ij. erem. tart. draeb. L.
pulp.
Circa Morbos Mul. pj pulp. Tamar. drach. ij. M. F. P.
His terminatis Balneum_» aqua; dulcis tepida? alteratum fotijs laSuca . malua , a It bea nimpbea, vitis , violarum por-tulacx luderat prtefcnben-dum > in quo mulier vefper-tinis horis per quinque dies fine fudore fedebat ; Quo etiam tempore diluculo fu-mcbat fyrupos alterantes compostos cum diluto vt fyr, de ciebor. comp. de fuccoendmia de. acetof citr., & de Ibifocum Decott latluca, end., [mutatum malua, Quibus fuccedc-bat tale Prsfidium 92 cle£i. tncifi dracb ij. fena orient. drach.}. aq totius cttr. q. f. F. Infui. S«A. & fadta exp* & calat . Adde mann.elleQa vnc. iij., fynviol.fol.ync.iij,
94 Obferuationes extraft. Heleb mg fcrup. .f. confctt. Hyacinthina fcrup. ). M. F. P.
Interne Aqua B. V. in Agro Patauino , modo deieclorii , modo diuretici per decem dies maxime iuuabat. Prima vice diedorre cum vnc. iij mei. vici. fol. in primo aq. haufta . Secunda vice diu- .. retice pradcribebatur cum . emulf. feminum mei. & fp>ri-tus vitrioli guttulis i iij. m primo poculo.
'Internis » externe' addiderat Balneum aq. dulcis alteratum pratdi&is plantis. A balneo inungebatur totum corpus oleo amygdalino dulci. violato,& vnguen-to rof. mef. Interim horaJ. fomni per vices epotabat mul. /em. quatuor frig., &
Circa "Morb.Ttlul. pj fcm. ligni cafli, canabis fafia in aq. defiillata fucci falicis; Sicuti etiam alternarim con-feruas maluarum , violarunt de rofts damafcents deuora-bat.
Viftus ratio compar fem-per fuit medicamentis, & in cibo j & in potu . Nam laftuca , end. ciebor., acetof. & fimilibus pauci nutnmenth atque vino olighophoro , ac tenui vtebatur . Coitum hac in re , vt maximum remedium fortaffis prsecepifsec H ipp.
Cum feribat fe multas curafle Vir-
« r , gineS
10I0 coitus pra> cepto.
DE STERILITATE. 1661. Mcnfe Sepr.
Bfertmui rDttiffi-
mam^ffi formo-fxm mulierem calidi, humidt temperamenti , habitus mox , (0{r mox pinguioris, bumtdto-ris annorum 24. , <?#• familia altas foecundij* fma natam, Vtro roba-(1° > & fano lunffam ; ^«<c	erat , (g/
pota
Circa "Morbos Mut. 57 potu Ucenttoft , otiofe cum imminutis mertfiruts , [ine fere deleSlattone in cottu , atque fine femtms in rvtevo retentione. Htne flentis.
PRxfenti mulieri opitulatu-rus Pradicus Excellentif-mus duplicem poffe efle^ tam in Viro , quam mulie. re fterilitatem explorauit : naturalem vnam, prcterna-turalem alteram: hanc medicamentis appropriatis, & rite adhibitis curabilem j illam vero tanquam connatam > & a. natura princi-pijs indudam incurabilem^ £ alie*
j>8 Obferuationes
afleuerauit . Et ne fcientise labem aliquam impingeret > marem in examen duxit ; hinc cum fecundum omnes fui corporis partes bene > & naturaliter fe habuerit , femen prolificum fuppone. batur} penis fecundum omnem fui menruram propor-tionatus . Si enim fuiflet ita exiguus> vt femen in vte-rum effundere non fuffecif-fet, vel adeo grand is > vt <egre ab vtero fuiflet admiffus; i teri litate m ex parte maris ortam confirmaflet . At eo omni ex parte perfedl o, ceftimo-mo etiam fili; ante annos furtiue habiti, reliquum fuic fterilitatem in muliere coiv; eludere.
Verum enim vero cum fte-rilitas, & in fceminis duplex
£trca TAorbMul, cft> pofiit eflfe : naturalis, &cj praternaturalis , ad experimentum rei peruenit dufius Auchoritate Hipp. v. ^Aph. 60. vbi experientiam ponit di* cendo : Si mulier non concipit , fciie autem velis , fi conceptura fit, pannis circum -teffani defubter fuffias; & fi odor videatur per corpus ire ad nares, & os, fcito , quod ipfa non exfeipfa fteriks cft.
Cum vero modus hic Hippocratis apud Recentiores exoleuerit, in vicem prodi-uit pro experimento pefliis paratus ex alio decorticato petia inuolato, & dormit ndi tempore immiflus : quo fa-6to cum m aurora diei fe-quentis faporem > & odorem fenferic , fpes fuit futura: fecunditatis , & fteriliras £	2	ptte-
Ibo Obfcruationes
pfxternaturalis conclttfa_» ; Qui non fuit induda ab vicere; quia (igna viceris irij vtero nunquam apparebant. Non ab vteri diltorfione_> ; cum femen virile in vterum 'introducebatur . 'Non ex •mutatione fitbs vteri; quia_» nec in dextro , nec in fini-ftro coxendice dolor, & pondus fentiebatur . Non ex occlufione , & anguftia vteri) aut ex obftrudione eius vaforum > atque locorum., muliebrium ; quia pcflo in» trodu&o odorem , & fapo-rem fentiebat . Non d cibis > aut medicamentis femen ex-tinguentibus: vr mentha,&c« quam refert utriftoteles lib. 70. problematum fterilita-tera caufare ; quia nec ip-fa > nec familiares patefece-
Circa Morb.Mul. ros re . Noni nimio amoris ar5. dore i ob quam rationem Hbafes 9. continent, docet : femen effundi in coitu antequam fit opus ; cunu ignaua fuerit ad Venerem^. Non ex frequenti coitu; quo locus muliebris- cahim contrahit, atque afperitates amittit ■> & inde nec femen retinetur ; qua hanc ob caufairu fcorta funt infoecunda. Non denique tufll , aut fternuta-tione, qua: poit congreffum folet concitari i proftituta: fama: foeminis » vt femen excutiatur . Non denique ex immodico calore; quia fuif«. fet totius ariditas corporis j. menftrua cum dolore excreta, atque maxima falacitas;.
Verum abvtero prshumi--do temperamento donato ? £ l ratione
bos Obferuationes ratione cuins poftridie a coi-tu femen excernabatur, quam rationem, & ipfe Cal. i. de morb. mul. 27. & 28. proponebat . Ad quod forfan_. etiam concurrebat omentum os vteti comprimendo , vt docet Diuinus Senex P. ph. 46. quacumque prxter naturam crafix non concipiunt vtero i\bis omentum os vteri comprimit. Namcibis , & potibus liberalius vfa , otio*» feque vita: dicata , fenfim , & fenfim fuit pinguefa<aa_,; potior enim, & melior pars c bi , fanguinis , & feminis in pinguedinem , & crafli-ticm omenti , & totius ab-fuinebatur ; ve ^infloteles I. de Cjen. tsinimal. & 2. de partibus animal. Cap. 5. fcribit» I\ec non Hipp. lib.
de
Circa Morbos Trluh soj dc tAere , aq. > & locis: mulieres fcytarum ob hanc rationem infecundas cflfe at-teftatur . Crudior veto > 8c deterior pars frigiditatem , & humiditatem introduxit ; Inde ticc femen attrahebatur, nec immiflum retinebatur , nec coitu foemina admodum ddedabatur, neque men-ftrua ad exigentiam exerce-»-bat..
Nihilominus conceptus fperabaaur > pnefertim cum Patiens ad omne praediorum genus fc promptillimam praedabat. Itaque pofl: pe-ra&am menftruorum expur. gationem trium dierum ipa« tio intermiffo, totius corpo. ris purgatio inftituebatur ;. quo fadto ex fonte Chirurgi-co edu&us fuit fanguis ex ie-E 4 cora»
104 Ofiferuationer eoraria brachi) dextri, tempore diflanti d pmerita, ac futura menftruaeuacuatione; mox fuit vena pedis aperta_»» qua* etiam circa finem men-flruorum > cafu quo defe-* ciflent, fui flet feccanda .
Ex Pharmacia pro difta_> totius corporis expurgatione omnium primum fuit eleS. lenit, vnc. fpecier. Hitn fimpl. Gal. cremoris tart. anna dracb. j. M. F. 6oI.
Humores- prarparabantuc oximel. fimpl. fyr.de Cort. citr. cum aq cinam. pro prima,& alijs vicibus ; Parati edu&i fuerunt taliter ; l£. mei. rof. fol. fyr.rof. fol. anna vnc. iif. Eletl. dtacatbol. v-c. flor- citri, q. 5.M.F.potio.
Secunda prarparatio infti-tucbatur ex oximell, fimp. fyr.
de
Circa7ilorb.7rluL iof-de Eupathor. cum Fjiab. in de-coRione cichorei, borag. becon. agrim. , petrofel., ma tricar. Jlrtemrf. per quinque dies. Demum purgabantur , Jfc. I\hab. elcR. incifi. jtgar. Troil/if anna drach.j. fpicx • ac Zingiberis parumF.l.S.A. in at], flor, citri Q. S. F. cxpref.' & collaturs Adde meli. rop_ fol.fyr. rof. foL mannxe\leR& une. ij. M. F. P.
His peradis ad primarun» viarum abfterfionem, admi-niftrabatur aq. TeR.cum fuo dchiculo , Intt rim parabatur decoctum in iuregalli veteris, exguaiacothina, fafiaftras> additis Capil. Veneris , <ufe-mif. ^inflolocbix, »ub. Tm-Rorum pulegij CaUmenthi y cui decodto pramiittebatur (onftrua malux cum fal. TU. E 5 ria-
So5 Obferuationes riacali per 15. dies.
Excrinfecus vtilia fuerunt Balnea Aquar. fulpbur. Ap-pon. pro infeflione . Adhoc fortailis feciflcnt Thermo 110 firarum partium , vel Sty-riaca; prope Cileam , 8c Gracium : quibus fummam vim incile Excellentiifimus Profeflor meus ANTONlVS de POZZIS maximus Phi-lofophus > & Medicus Gra-cij fepefepius aflcuerabat . luuabant etiam fummopere pedi vim habentes , & edu. cendi , & exficeandi vteri jrmcofitates j reformati ex fol. Hyptrici rafur cburis: ambr. orientali , fpic* nardi, & cum fucco isiepetx, & orobi reformati.
A proprietate iuuare credebatur hoc:	rad.	Bringij
Circa TAorb. Trtui. j0y vae. j. tArtemif. 7A. j. maior a-na 7n. S. 7H. in vino bulliant a
& dabatur ad cyathum vnum> praemittendo bolum ex Trifera magna Cal. Satirionis in vin. malu. d ferup. .f ad ferup. ij. Sicut etiam fuccus faluia depuratus ad vnc.). cum fa-ccbaro mane 'teiuno jloma-cbo epotus fuit per plures dies.
fcxtrinfecus inungebatur vterus : oleo momordicee , & fucco faluia cum pauco fale, Ulitio quoque ex baliamo naturali ante congreflum ari-debat ProffeiTori; iicut etiam coitum definente purgatione laudabat. Nam tunc optimum c(J'e concipiendi tempus opinabatur ; quia femen facilius d reliqrijs men-flruorum circa cornua vteri firmatur. Quamquam H/pp, E 6	lib.
lo$ Obferuationes lib. de natur, fatus contrarium videatur fentire, cum dicat: "Hon vacuis autem matrici-bus , & venis fa£lis d fan-guine concipiunt d fe mulieres pueros, pofi menflruorum fi-quidem purgationem mulieres maximi concipiuntur in vtc-ro. Ex quibus deduco > ante menitruam purgationerou tempus efle magis aptum ad conceptionem ,cum vterus fit propter fanguinem meftruum calidior * & hanc ob rationem magis attrahens ; Prie-ter > quod ad conceptionem pueri maior difpofitio requiratur . Igitur vterus anto menfiruam purgationem margis eft difpofitus, cum dixit Hipp. tunc pueros concipi » poli vero purgationem femellas-,
Vi&us
Circa Ttiorb.Mul. io? Vi&us fuit exficcans» & extenuans, potus meracior, Sc parciifimus , exercitium laudabatur. Sicut etiam latus» & tranquillus animus; qui ad concipiendum, imrao ad bonos conceptus edendos , eii aptiffimus , & neceflarius « Cum videmus fpurios magna ex parte effe prauis moribus j quia concipiuntur i parentibus, vel
timentibus, vel mi* leaniroo affectis.
DE
iio <«riSStf i*’/
DE V T E R I Procidentia. ,
i6'5i.Menf€ Nou.
OBferuaut muliere quadraginta quin* que annorum tempera-menti frigtdt , g/ hu-nudi , qua multos an-nos pafia efi pudendorum madorem fere con« */k«o fine tamen conceptionis tnrerceptione s bis
enim peperit) ac ftatu-
tis
Circa TAorbJMul, m (Is temporibus fluebant menflrua recrementa , tertio tamen ab hinc tnenfe perfentire ccepit pondus in pube cum difficultate metendi, ac faces deijciendt : dolor coxa , lumborum 3 hypoga-Siri/ j pudendi, ac offis facrt rviciffim njygebat. PoSimodum retulit rvnd cum obttetrice tumorem quafi extenfa pellis ad infiar out maioris pondus circa Ubia pudendi deprehendi,
IN-
112 Ohferuationes
INterim accerfitus Vir inJ-Arte Pratclarus: aliquibus exploratis prompte proptu-lit , in hac Egregia fcemino^ vteri fitum e(Te mutatum_. o. Et quidem non ad partem., fuperiorem , quia motus localis vteri ad fuperiora in praecedentibus noftri libelli fuit reprobatus : nifi motum aliquem improprium: quo, fe dilatando * aut conftringen-do, aut vapores modo ad hanc > modo ad illam par~ tem mittendo; modo hanc, modo illam partem magis laedere videatur , cum Hipp. velimus admittere : qui iigna exadiflime deferibit vteri litum mutantis ad caput , ad cor, ad feptum trafuerfum> ad iecur , & ad alias parte3 ; quat etiam ab Hipp. accepta_» leguntur
ChcaTAovbMul. leguntur apud THercurialcpu lib.^.de morb. mul. (ap. 21. Non ad lacera, necfiniltrum, nec dextrum; Non ad dor-fum> nec ad coxas >crura>& pedes. Verum verfus labia_> pudendi, quia tumor ab ob-ftetrice ad inftar oui cuiuf-dam magni tangendo loco» muliebres deprehendebatur a pudendum dolore torquebatur * calore quodam febrilii adtuabat, & guctatmi vrina prodiuit»
Caufarum feriem indagaturus Publicus Archiphificus negando procedebat . Non enim hunc vteri prolapfuro-fadtum fuifle affeuerabat ali* gamentorum ruptione;quoniam fubito, ac derepente-, ortus fuiffet, & maiori cum. dolore afllixilTet,&fanguini$
H4 Obfauationes fluxus interdum abferuatus fluidet- Non ob pondus aliquod > quo veJuti. onerofus,
& granis. fadhis deorfum_, ruifset : vt t/fuicennas apo-ftemata omnia caufasprolap-fus vteri efle credebat } quia nulla talium figna apparuere. Non etiam a partu laboriofo» vel ab abortu, vel a violenra_,-iecundinae exttaffcione ; cum, hxz antea feliciter fluccede-re . Non a ligamentorum * erodone jqula nulla flygma-ta viceris fulgebant cum puris fluore.
Verum d laxitate membranarum i atque ligamentorum fada ab humiditate > vt *4«e-roes, Mofchio ,, "Paulus » & *4eiius prtecipuas caufas vteri procidentia efle putarunt. Nam fenflm, Si fenfim genitus
Circa Morb.TAul. i iy tus fuit, & miti cum dolore affligebat propter affluxum humoris pituitofi , quia totum corpus, ac etiam puden-' da conftmilsbus excrementis fcatebatjt.
Intentiones curatiuas ex reccnlitis deprompfit, offendendo primam indicationem confiftere in repofitione vte-ri : Secundam in eiufdem 4 retentione. Deinde, vt com-* modius fuccederet ligamenta laxa, & humiditate madentia dixit exficcanda, ac ad-ftringenda , euacuando materiam iam genitam fenfibili-ter , & infenfibiliter , & a i parte affe&a diuertendo , no • U$que materix prouentum intercipiendo calefacientibus, & corroborantibus > ac modice exficcantibus vifcera naturalia»
n 6 Obferuationes
turalia > & partes vteri.
Quos fines non diffidebat confequi; quia affectus no-uus erat , d ligamentorum laxitace prodiuerat , & foe-mina conflantibus erat viribus . In Chirurgicis : p«e-milfo clyftere, ac euacuata_» vrina xgram iufsit fupinam collocari in leftulo cum coxis fublimatis, & poplitibus reflexis , ac capite quantum fieri poruit: demiflo, & ob-fletncem fenfim tua morem illuni inun&is manibus ap* a-pprehendere > vterumquo introrfum adigere. Linimentum fuerat. Iolei maSli-chini myrt. cydonior. anna vnc. .f. vini auHeri vnc.iiij. M. & buliantvfque ad confumptio-nem medietatis. Et vt facilius reponeretur cucurbitula fub mam-
Circa Morb.Mul. 117
mammis , & vmbilico fuit applicita . Quibus omnibus parum proficientibus, ferrum ignitum approximabatvtero, cuius calore vterus veluti con» uulfus , retradus fuit ad fua principia. Similiter intefii-na fi prolapfa funt,adfuum locum redigi docebat,edodus tamen, & ipfe g Hoderico d Caflrode morb. mul.hb. 20. cap.ij. Poftmodum fonticulos inurendos iuiiit interno dextro foemori , & brachio finiftro .
In Pharmacia parabantur Pefli', & fomentationes ad= ftringentes ad retinendum vterumin proprium centrum iam repofitum . Teffi in formam Pyri conftruebantur ex lana fuccida, vino auflero, fuc• (0 accadit» oleo mali .tofinam dida,
'I x8 Obferuationes dida, mox afperfa boli arme-ni » maflicbes > & rofarum rubr.puluere.
Fomentationibus fpaeia_» vterina fouebantur: vc decoctione in vino optimo fubad-firingenti radicum tormentiU, bislor. confolidx maior. Vlan-tag. , Tentapbili , cJPCyrthi bttrfe pafi. Mille folij, artemif. faluis }balasflriorum ex aqua fabr orum.
Deinde toto corpore prius vniuerfalibus appropriatis repurgato repetitis vicibus,fuerunt prgfcriptae aqux thermarum fulphurearum »s4pp. tSc_ quidem deiedione fumcnda: cumfuo vehiculo, qun etiam ex ijfdem aquis infeflus imperabatur •. Nec non ad maiorem corporis exficca-tionem: parabatur decodtura»
£irca Trlorbr Trlul. 119 ex f milace afpera > lentifco f Fifcoquercmo, faffafras in iu, re galli veteris . Quod per plures dies fummopere conduxit .
Externe inungebantur renes vnguento Comitiflx. Item vnguento de corticibus cafta nearum . Interiin non ne-gligebacur vidus ratio > fupe-rioribus femper proportione refpondens .
Hinc incolumis euafit "j &
ihdies conferuabatur (umma cum fa-lubrica-
DE DIFFICILI foetus mortui partu •
1662. Menfe Marti; .
MViter *vigtnti an-namm calidi^ bttmidi temperameti gra-uida tno&auo menfe^nl* mia hemorhorgta narium rue x at a cum magna 'virium iaffura j Sanguine tamen •violenter cohibe to d celebri chymtatro fuo ^valido narcotico,ac
Circa Morb.Mul. 127 refngerante tArcano mu* her fenfim , (gf fenfint coepit febricitare > lac e mammis fluere ijs mox ($p mox extenuatis fine wllo foetus motu, quem tamen antea fapefeepius perceperat. Hts accef-fit ons foetor, aqua @T fames ex <ritero foetida 5 ftomacbi , capitis delores , horrores , animi deliquia .
MElicr prope prsefinitnm parais tenipus fupra» dicus fyniptomatis affli&a » F Me-
122 Obferuationes Medicos adede cupijt>i;fqu'e confultantibusex inditijs fatis manifeflis ftatutum fuit: foetum in vtero mortuum exi-ftere ; Non quidem a nimia caliditate totius , aut vteri: qua rcfolutis tenuioribus humorum partibus , & remanentibus craffioribus ad nu-tritionem ineptis , alimento foetus deititutus , corruptus fuiflet.	i
Non a ficcitate: qua liga- ; menta vcluti chorda; exficca-t£E difrlimpuntur , & ideo priuatus nutrimento foetus e vita ceifiifet; vt plantx m_, terra arida folent exarcfce-ro.
Non dfanguinis prauirate, 1 quam ob caufam foetus in_. vtero morbum contraxiffet »
& inde extm&us fuilfet.
Non
Circa Trlorb Trlul. u j
Nona copia:qua fuffoca-tus, vtHipp. hb.i.de rnorb. :nul, fieri obortum fcribit ; Non a cafu» non concuffio-ne , aut motibus violentis.
Non ab animi pathemati-bus ; Non a nimijs purgationibus foetum necare valentibus .
Non denique d morbis>feu chronicis >feu acutis : qui d matre communicati fcetui mortem inducunt; vt refta-tum reliquit Hipp.^.^ph.^o. feribendo; mulierem morbo acuto corripi Ictbale.
Non a tumoribus , & vlceri-bus in vtero : qua: ctiam_, lethalia elle Idem Diuinus Seaex Lib. fupra cit. fcnpfit: ln vtero grauidx fi fi.it erift-peLsuthale.
F 2 Ve-
t24 Obferuationes
Verum a defectu fangui-liis : id quod etiam atteifa-bantur authoritacibtis Hipp. 5. *4pb. jr. nimirum : mulierem vtero gerentem /'anguine mijfo ex vena abortiri, & magis (i feeus fit grandior . Quid'mirum igitur ii foetus copiofa per venas narium_. fangumis fluxione , &: indo inedid debilitatus interijfset ? maxime cum odimeftris. foetus : qui grandior , maiori-que alimento indigens tantam alimenti ex fanguino materno habiti iadhiram_. non poflit perferre , indeque fuperftes euadere j £0 minus propterca quod fpititus fopiti fuere , ac torpidi redditi , calor influens matris interceptus > calorue exilis lpiius infantis extindus a medicamento
Circamorb.Mul. 125 metito narcotico > ac refri-gerante valido per os exhibito, a Chimico Sua in Arte> medicamentis parandis Viro prxclaro > at in medicando nefeio quo modo experto » atqne fortaffis ex numero eorum > qui nec i limine falu-tatis magnis Philofophis > & Medicina: Principibus , *Ari* ftotele , g a leno , & Hippo-crate in periculofifiimum_» medendi mare fe fe conij-ciunt; vel forfan non recordabatur ( vt eum excufem ) magni maximi H/pp.prscep-ti in v. Jlph. 25. In bis frigido vtendum vnde fluit fan-guis, aut fluxurus eft , non ad tpfa ,fcdcirca ipfa vnde fluit.
in Lib. desiere, ^dquts,& Locis, quod/rigida ( vt aqua) abfumentes fcemmA, nec conci-t 3 f,unt>
316' Obfiruationes pium -.nequepariunt, nifi cum magna difficultate . virili, in Lib. de Generatione animal.40. frigida nocere fastui. Et Gal. 60. de fmitate tuenda , & in lib. de Tberiaca ad Pifonem fcripfit: narcottca > &• frigida , vt Tberiaca pueris , finibus, <&• grauidis non exhibito .
Sanguinis itaque per nares copiofo .fluxu» & medicamen-tovalde frigido per os cxhi-bico ve!uti duobus telis confixus laxatis , ac abruptis ligamentis abdominis debilis foetus immani partem proprio pondere petijt : cuius imbecillitatem figmficat fpo-taneus ladtis effluxus; vt habemus ex Hipp.v. Aph. s?. dicenre; mulieri vtero gerenti fi lac multum d mammis effluit 3
Circa Morb.Mul. u7 w effluit , fatum imbecillem fi-gnificat. Mammarum etiam extenuatio eiufuem corruptionem Ex eodem Diuino Sene hb. fupra citato esttph. 54.
£ corruptura: funt fatus ; his mamma extenuantur.
1 andem foetum mortuum detegebat priuatio motus : quem vtero gerens antea fa> pe fatpius perceperat, eiufquc corruptionem oris foetor, eg-grediens ex vtero foetida fa-nies i ex cuius euaporatione cleuata ad cor animi deliquia, & febres cum horroribus ob membranofam vteri fublian-tiam , adeaput dolores, vertigines , &c aha fympeomata icquebantur.
Spes fuit in anguflo pofita ; imminebat enim periculum», ex frequentibus typothimijs „.
F 4 In-
1^8 Obferuationes Indicabantur per os aperientia irritantia > fcctum_, mortuum expellentia ; Per vterum vero laxantia > & foetum extrahentia.
Itaque flatim propinabatur in cyatho aqua fabms Arach. j. pulueris compofiti ex Sabina , (,aflor. Jlritlo loeb. rotunda , troibifcis de myrrba anna draeb.), cinam. Arach. ./i croci ferup.& quidem tribus horis ante cibum, fub cibo vero femper-.praefta-banturcordialia > vt confcft. lAlcbermcs , confeSlio Hyacinthi lapis Bctfoar.Occidental. cJVtnndatica confeblio cum aquis de toto citro fcor^oncra, cardui fanfti ,borrag, Me. lifjx.
His adminiftratis fternu-Catio imperabatur Authoro Hipp.
Qirca THorb. Tflttl. j?p Uipp. q 11 ce foetum morruurrr moucre> ac expellere potens erat :	flernutatorium	fuic
confe&um ex putuere pire-tbri caflor., ftnapi , ac veratri fpiritu tamen per cs cohibito , & naribus manu detentis. Interea regio pubis, & pudendi inungebatur : vn-guento fafto ex pttl. fimul commixtis Galb. agar, airi-flolocb. rotiw. cucumeris fyl. anna draib. j. cui addebatur ammoniaci diftoluti drach. ol. Kcnini •/.
His adis leniens, & laxans medicamentum exhibuit , oleum nimirum ^tnygdala-rum dulcium nouiter extratta» rum advnc vj. cumfaccharo violato putuerr^ato : quo vte-rincc partes lenit ce * aeque la-xacce fuerunt, & fternutatkj F 5 rur-
t?o Obfcruationes rutfum procurata exhibito fu-prted do itemuca ono.
Pelius fuit etiam introdu-dus qui inniindus fuit vtt' guento fado ex Cj alb.Opopon. ben^oin anna dracb. vleo, Kf trino q. .f..
Toturn abdomen , & latera illita fuere oleo liliaceo , Keirmo ,& amygdalino. His auhibitis totus e varo procellit ..
Ad dolores leniendos paratum fuic ius jllcbimilla al-teratum : & ad partes to roborandas decoftum *.4rtmif. malux , rorifmarim abftntbij, viyrtbi, byptrict.
Duo magna remedia hic placuit adnocare ex laciito Lufitano dePn xi Medie, ad-mir. lib.i. obfer. j 5 5 .,&ob lern. 154. ad excludendum.
fectum.
Circa Morb.Mul. ije-
foetum mortuum ab ipto Au-thore admirabilia didca , experta. Primum eft vngucn-tum: quod politum fupcr ven-trem,& in perinteo alijs incafsu rentatis fetum extraxit . Eft autem hoc: I£ tJMedid. co-locynthid. , fucci colecynihid, viridis an.vnc.j. fucct I{utu& vnc. j. .f. Eupborbij vr.c. ij. Vngv.cnt. tyirtbanit. maioris vnc. ii). Tivynbx drach. V). olei de Cajtor., olet I\ut<c an.vnc. j. coquantur ad iuccicoufump-tionem, & fiat vnguentum . Secundum eft Tcfrarium,quod potf applicitum Ealntum paratum, & adminiftratum, tectum mortuum,cum vehementi impetu exciulit, forma Pef-farjefthtec. ^A.mmoniac. Opponac. caflor. ferapm. Elie-, bur. nigri Staphifagr. tsf nJlQ.
E o loebt
fjz Obfcruationei toch. rotund. "Pulp. colocyn» tbid. Scommon. an. fcrupu-lum j. Euphorb. dracb.).
curo fucco Ruta Cicl tmn. Cucum. «s4fintn.& fellc Taurino fiat Peflarintn digitalis Jongitunmis j & filo aliige. tur.
Viftus ratio fuit facile nutriens fpiritus regeneranspa-riimfypeque oblata.
de ferri alba,
feu Morbo Virgineo.
i66z. Menfe Aprilis i
O Bferuaut Nobilem > 0 Formofam-i XJngtnem decem fex annorum 3 temoeramen-tt calidi , {£/ bvmtdt a prtmis prtncipijs 5 cui tribus menfbus parcius, fluxere menttrua 3 duobus 'veio ab b<nc ex to~
lo fuere retenta. Hme
facieix
t?4 Obferuationes faciei, genarum , Ubio» rumque cum tumore 5 Ituore quodam fub* albedo fuit exorta , in-folita mcefluia , cunij> timore , ey* diffictit re-fpiratione , palpitatio cordis cum arteriarum ctrca tempora pufatio-ctbt fa(hdium, debilitas ventriculi, /<?»
/<?«£<* continua, /»-, tumefcentia quadam totius corporis 3 pr<e-fertim pedum circa ma-leolos , membrorum gra-
«itas.
[irca Morbos Mul. i j j tthas , ($T facultatum omntutn languor *
Ccedens VirPneftantif~
pertum habuit, Egregiam, & Modhiflimam Virginem Virgineo morbo (quem Alijfebrem amatoriam vocant ^ detineri , quia lente febricitabar, toto q’afi corpore tumebat, & vai.dus faciei color in fubalb’oum ,& liuicum fuit cou utatus ob crudorum humorum copiam a debilitate ventriculi > heparis» & lienis ennatam, quique crudi , & lenti humores fenfim ,&L.
■ fenfim ad vias vteri detrufi obftruendo, & intercipiendo pruno imminutos , deinde_» ' ex toto fuppreffosmenfes cau-
fimus folo intuitu com
fauere
i?<5 Ohferuationes fauere fuppreflifquc tnenfibus denuo vias communes, vifcera obftruendo calorerru. n.atiuum lam farcina crudorum humorum obrutum in_. profundum debilitatis fepe-liueie . Hinc praua in naturalibus conco&io, & humo, ruin depuratio > diftributio impedita , fceda in fpintuali-bus elaboratio -• quo fa£to maeftitia,& timor fuccreue-ie, palpitatio, & arteriarum pulfatio, febris,cibi faftidium, dolor capitis , faciei fdedus color , & totius imumefccu-tia.
Ex q iribus omnibus re&e deduci^ poteft, Febrim albam nihil aliud efie: quam morbum , vel' fymptoma cum dolore faciei pallido , virium languore > membrorum gra-
uitate
CircaMorb.Tiiul. 13.7 uitate , Cibi failidio , cordis palpitatione > refpiratione diiHcili, moerore, pedum palpebrarum , faciei tumore.» cedematofo a deprauata nutrit lone, & crudorum humorum topia ex vifcerum, he-patis j lienis, ventriculi praua diipofitione genita , & hinc vaiorum circa vter-um, & vicinorum vifcerum obftru&io. ne, ac indemenftruorum fup-preflione orta.
Verum cum menfium fup-prelfio malorum omnium fons eflepoffit, & origo ex Diuini Hipp. fentcntia v. ^pb. 57< dirit; quod mentibus deficientibus morbi fiant tx vtero . prima tuic indicatio eosreuocandi, totumq; cor-cus ab humorum vitiolorum colluuie emudandiiCum etiam.
Eau'
138 Obferuationcns pauciores quam Heri oportet j vel non eodem fempermodo euntes purgationem	indi-
cent ex eodem Diuino Scnc inv.^ph.36. dicente:mulieri menfes decolores, nec eodem fempermodo, & tempore prodentes purgationem fernper indicant effe nectfiariam.
itaque propofita fuere pneparantia,deobftruentia_» & purgantia ex prtefidijs Chi. rurgicis > Pharmaceuticis, ac iiiarteticis ; in quibus fpes effulgebat eucllendi morbum ; quia nonerat inueteratus, nec contumax affectus , quoniam florida erat tttas, & ad quteli-bet remedia Nobililfima Patiens fe promptiflimam offen • debat.
Jn Chirurgia lenita aluo* «ec non parato,& leniter purgato
Circa TAorb.Tilul. gato corpore crudiffimis exi-ftcntibus humoribus fangui-nem educebat , cum ex hoc pixfidio luculentum femper fperaflet iuuameutuin, & quidem per vices ex vtraque fa-phena ,.inde addiuerccndos humores jvaporefque ab vte-ro ad caput fuic fonticulus inultus coxx dextne; nec non imminentibus menfibus frictiones pedum } & cucurbitula; nonfcanficatx maxime in vfutn prodiuerant „
In Pharmaceuticis in primis lenita fuit aluus medicamentis folidis phlegmagogis vt Ellett. lenii, cafficenoui-ter 'extraftte mna, drub. iij.3 fpecier. Hier, fintp. C,al. draeb. ij. crem. Tuitav.diacb»]» Me F.B.
Prxparantia fuere parata_j ex
140 Obferuationes ex his:qu2e calcfiicjendijcraf-fofqu, humores incidendi , & vim attenuandi habent > Sc prius fine diluto vt I£. fyr. acet.ftmp. fcyllit.de cort. citr. de capill. Fen. anna vnc. j. emulfioms fem.cit. q. .f. M. Sc lic pro quinque diebas . Purgantia pratdidtis lenientibus innn xa fuere > & Ele£i. lenit. dracb. v. cum confefl. Hamech. drach.iij. M. &, iiunc bol. cum hoit.
Validiora praeparantia craf-fior materia cxgebac > puta : fyr. by^ant. cum aceto de be-ton. compofito , de quinque radicibus , & capill. F eneris, de fucco borrag. , dc ciebor, cum jRjjabar. in decoctione radicum > Sc herbarum aperientium hepatij Si vtero accommodatarum fimihter per quiq.
CircaTrlorb.7iiul. 141
quinque dies.
Interim copicis locus erae facultate pollentibus obftru-diones refserandi parterque la»!as roborandi. Hinc paratum fuit elegans dccodum ex lygna Guaiaco , vifco quer-no > ac fa fi fras imure Galli, cum herbis aperientibus pro-prijs addito chalybe potabili Magni Ducis Hetrurise pra:-miiloilli quotidie bolo , ex trochif- de Eupatorio de capa— nbus, & de abfynthto, &firc ferup. j. falis eiu/dem pei quinque dies. Cteterum per alios quinque dies, & vitra fuerunt prselcripti Thersbmtnix lari-cinx lottx, non coSx tnjlq. vialuarum boli duo ex draeb. j. .f. lmernn bis fuit corpus depurgatum fptcicrum Htlef-coph, draeb. ij.
Obferuationcs
A quibas maxime condu- , cebant iacrx Aqux jlpponita-me fulphurex deiedtoric fump-txcum fuo vehiculo fyr• de pol- comp. ad vnc. iij. in primo cyatho - Dixi facrx aqux ; quoniam omnes Aqux medicata: fp once nafcentes facrx ab Ariftotelc in Tuis Prob. ab effectu dicuntur » quoniam factos, ac pene diuinos effe-dlus edunt.
Ad vteri robur > ac fortius refcrandas obstructiones fuit exhibita tripbera magna fine opio,trocbifci de rnyirba,ac radices fcor^onerx, & per 111-teiilina/ap/J Be^oar cum fale fcor^nerA . abfyntb. iti feim drach. triplnrx mag. fine opio.
Iniun rebatur etiam vteri regio: oleo Keirino, hliior. alb.
Circa TAorbMul 142
in quibus erant difloluti rro-cbifci dc Myrrha .
His omnibus amica fuccedebat vidlus ratio j ex cibis facilis conco&ionis, celerif-que diflributionis. ficetum, atqueeo parata negabantur. Viro tamen nupta d fm flet in hxc vix incidiilet. Hinc fa-lubre femper fuit Hipp. confijium : Virgines Viro ma. turas
Viris ( in matrimonium dico^ efle con; cedendas•
DE HYDROPE Vteri •
•
1562. Menfe Martii.
OBferuaui "NohtUnt Virgmem anno-rttrn rvigwri quatuot circiter , temperamenti caltdt 3 (fif humtdt pius iufio ; cut ab btnc non paruo tempore facies coe» pit colore albo foedari i nares mucofa fieri) men-Urua nonnihil Jupprt-
Citca Tfiorb Mul. 145 mi y ruent er circa reZ
gtonem vteri, aqualttev tn tumorem mollem 3 g/ ad tabium facile cedentem eleuart 5 quo fen-fim y & fenfm gian~ dion fablo excretto inordinata cutufdam bumt-ditatis modo fubalbtd<e 5 modo Jubrubr# obfer-nobatur 3 murmura ad motum Patientis tn vte-yo percipiebutitur , ob~ fletnx impofita manu perfenfit ctrca os rvterl (mmtditatem , O* mu
G dotem
14 <5 Objeruationes dorem quendam^ tumor leuis inguinum , & pe-
difficulter Ambulabat.
Ogatus acceffit Virfum-
mi Ingenij SEBASTIA-hlVS SCAIIABICIVS , Pia>
* ceptor meus Collendifiimus , Medicinas Pradtic* Profeflor Pub icus , & fa&o diligenti ; examine exiftens parumper perplexus tandem protulit Venuftiflimam hanc Virginem hydrope vteri labora-re_j .
Non autem tumore fla-tuofo, quem Utticcnn. Fen.z.' TraRatu 4. vocat inflationem matricis; quia fine tenfionej. erat > ad pulfum fonus nonu
dum apparebat , atque
edeba,
Circa "Morbos Trlul. 14-7 edebatur , & flatus non er-rumpebant; Nec ea inflatio-tionis fpecie : quam *4uicennas non inflantem eodem in loco, vocauit, quia_> tumor aderat, qui non fuit fadtus a flatibus in inteftinis fluduatitibus ; quia rugitus hinc inde non vagabantur,nec cum rugitu cre.pitus fiebant.
Non ,-tlimore aliquo in mufculis abdominis ; quia_» adleuem jtadlum durities ali-qua cum dolore fuiffet percepta; Nec profundo taftu, & dolor,, & durities fentie-batur ; quia tumore aliquo inflammatorio ipfe vteius fuiflet affedtus. Inde.
Nectumore biliofo affligebatur ; quia per confenfum_. caput, cor, ventriculus, coxa?, & crpra laboraifent; Et qui-C 2 dem
/jt'48 Obpruationes demcaput, quia adfuiflent dolores capitis potitfinuim in fincipite > dolores oculo* rum , & colii; Immo in inflammatione vehementi vteri inflantur vena: colli, & qua/i contorqueri videtur collum. Cor > quia adfuiflent febres > lypnthimi£e,fyncopes. Ven-triculus 3 quia naufea:, fingul-tus» vomitus innapetentia_.. Coxa?, & crura , quia mox ta lem inflammationem fequun-tur dolores , laflitudo eorum > & inepti ndo ad motum., maior quam 111 hydropej quae omnia etiam maiora 111 augmento inflammationis.
iv.cc erifypellate vterus in-feftabatur, quia omnia pra»-didta accidentia vehementio-ra fuiflent, febres ardentifli-.rvite 3 frequentes fyncopes,do-
lor
firca "Morb.TtJul. iq.p lor capitis > de irium cum vehementi • rubedine faciei > & totius corporis cum puftu-hs •
Nec tumore fcirrhofo fuit: affeda > quia in hoc tumoT tadtu duriffimus abfque patientis dolore, nec leui quidem percipitur»
Nec tumore cancrofo : in quo omnia vehementiora_> * quam in tumoribus calidis percipiuntur i acerbiflimi dolores > fyncopes frequentes *
fudores fiunt 3 & potiflimum wiuA«cum . Nec vicere cancrofo; quia ex vtero fanies virulenta modo fubalbida_> > modo fubnigricans fluxifTec.
Neque a mola > quia in hac pondus maius in immo ventre percipitur j ac mammae, turgent.
G j Omnium -
ijo Obferuationes Omnium minime vtero gei rebat, quia tumor iuxta ventris amplitudinem extendebatur : ( quod hydropis vte-ri eft proprium ; At in gefta- « tionevteri tumor acuminatus exiftit, menftrua vt plurimum non fluunt, quod habetur ex Hipp, v. Upb.6z. fi muheri ceffant purgationes - nec febrts* neque rtgor fuperueniat , & faftidia tncidant, tudica ipfam in vtero habere. Procter quod in hac Pariente humor quidam f2liguiuwl«.n%MP p^oiinc nullo feruato ordine fluere*ac cito finire obferuabatur»
Non denique hydrope vend tris laborauit; quia carebat ifiti, & tumor d fupernis ad inferna , ( & non e contra* vt in hydrope ventris foJet fieri ) properabat. Ex his:
Circa Trlorb.Trtul. 151
Igitur conflabat Egregiam hanc Virginem hydrope vteri Jaborare , cum etiam in vtero aquam colligi pofle , & inde hydropem fieri docuerit Hipp. I. de morb. mul. & in fine libo 4. de morb. .ditius lib. i6.cap0 79. & jluicennas 21. Tertij> Trabi. 4. cap. 24. quos etiam eil fecutus Mercurialis lib. 4^ dc morb. mul. cap 17. Reltac foium ennodare caufas , & locum aqua: continentem.
Caufa ergo generationis aqua: non fuit hoc in cafis fuppreflio menftrui ianguinis quo (t/r jluicennas docuit.) calor natiuus naturalium, 6^ vteri partium fuftocatus loco laudabil.s fanguinis aquam produxiffet , vel faltem com-imitaflct J Nec nimia , vel diuturna menftruorum ex-G 4 cretio*,
iji Obfer nationes cretio > quam ob caufam debilis vteri calor fuiflet diffipa-cus cum ordinate antea > 8c laudabiliter procederent.
Non infeifiones fadtic in rebus refrigerantibus, cum horum vfque nullus fuerit» Non abortus; Necpartus; Neque aer refrigerans.
Verum frigida totius , 8c etiam vteri intemperies fa&a dcibis» & potibus refrigerantibus ; Nam laftuca la£ife» fruElibttfq deJedtabatur, non-nunquam frigid§ hauftus placebat; qua intemperie mtro-du&d primo bebilitas ventri-colo acceifit: ex quo fequeba-turimperfeda chyli elaboratio , inde primarum viarum obltrudio > mox hepati: ex quo deprauata, vel diminuta faoguificatio. Tandem vte* ro;
Crrea Ttiotb.Tilul tO' quo tacto» & ipte fangui-ncm in aquam ccmmutabat,& aliunde fluentem tanquam Jacuna, &-fennna omnium malorum, recipiebat.
Ad locum aqute continentem quod attinet; profitebatur Vir maximus aquam fuifle contentam potius in cauitate vteri > quam in fiibftantia_j * feu inter tunici m , & tunicam eiufdcm ; Ex eo quod aliqua portio humoris femper excerneretur , & dum Virgo ho-neftiffima agitabatur > mox murmura perciperentur quod fi fuiflet in fubftantia > feu inter tunicas obleruatum non_, fui flet.
Pro reda curatione duplex primarius fcopus infurgebat . Primus fuit aquam genitam euacuare . Secundus- caufes
9 5 gg-
154 Obferuationet generationis impedire, & quia caufaimmediata fuit frigida» & humida intemperies , ideo calefacientia , & ficcantia-. proponebantur, nec non de obftruentia, & roborantia.,. Cum magna tamen fpefalutis quia morbus non fuit inuete-ratus > nec febris » nec fitis aderat, quas fecundum Hipp. iuhydrope vteri funtpericu-lofa , & Patiens floridas fuit astatis.
(In Chirurgia folum cannula in vteri vaginam immittebatur , qua occafione portio aquofas humiditatis fluebat • In Pharmacia lenita fuit al-uus Eleft.len.dra vj.fpecie. Hiers(imp.Gal.dra.ij ra.f.boll. Prsparantia fuere, fyr. calidi propter intemperiem frigidam 3 mox fequebatur purgans*, -
£'wcaTrlorb.Trlul. gans , tx *Agar. Flabar. foL fen. addita mannd , & gran» duobus. Elaterij.
Repetitae validioribus praeparationi fuccedebat purgans expill. cocbijs-.de me^ereon cum granis Elaterij.
Euacuatio aquae in vteri ca-uitate exiitentis tribus vicif-fim perficiebatur . Clyfteri-bus, Suppofitorijs, & infeilio-nibus.
Clyftercs in vterum immittebantur fadti ex me^reon* laureola,cucumer.fyl TitimaL calamentbo origon. ^Artemif. quibus permifcebatur aliquid colocintbidis, & aliquid elcba• ri albi: quae aquam tx vtero educebant» vt fcripfit *Aui-cennas.
Juppofitorium hoc fuit» sollocintb. belleb. alb. an*
G 6 fcw?>
if6 Obfemationens fcrup. f. nitri , elatenj ann<£ fcrup.). mellis q. f.m. f. fup-pofitorium in vterum immittendum .
Tandem infeffiofiiit inaq, tbermahbus *4pponenfibus : quibus ad maiorem eftka* ciam herba; addebantur: laureola , cucumer. fyl, titma-lus.
Pro corroboratione denique vifterum ac vteri quandoque Tripbera magna fine opio Shm tJfyCitbridatica confectione > ac fale Jlrtemtfi praferjubebatur.
Hic me notare voluit Vir Sinceriifimus j quod hydrops procedens tx fuppreflione menitruorum exigat curationem diuerfilfimam d propofi-ta cum tAuicennas confulat* in hac mittendum efle fanguj-.
nemj
Circa Ttforb. THul. tfj
nem j & agendum-prouocan» tibus menfes,atque vrinam Quare autem in hac fic, & ia noftro prsdidto cafu nulla fuerit indicatio mifTioms fangui-nis, ratio eft illa: quiahy-drops vteri > qua: non proue— nit a menftruorum fuppref-fione 3 habet coniunftam ca-chexiam. igitur non conuenit-fangu-inismifilo. At e contra effe neceifariam experien-. tia propria VirIncomparabi~ lis confirmauit. Curauit eniirt ante annos Nobiliflimam-* Virginem habitus corporis optimi, in qua mamfefta plenitudinis figna apparuere, 8c vterus fuit aqud plenus, in quo cafu deucnerat ad S. M. ex inferioribus , vt menfes prouo-caret a quibus fuppreflis calor innatus Ytsrifuffocabatur, !j|
158 Objeruutiones beratus tandem per S. M. ab eo moleftia»& onere, fortior cuafit > ita, vt amplius fan-guinem non corruperit, & in aquam mutauerit.
Milio itaque fanguine docebat cutsfuic. agendum efle prouocantibus mentes >& diureticis fortibus. Circa diuretica. iterum duo venerant confideranda primum : cur conueniant in hoc cafu ?
Iterum quomodo fint ad-minilhanda.
Quoad primum putauit hanc eflc caufam* quia dum diuretica trahunt ad renes fe-rofam hamiditatem , confe. qucnter tollunt materiam : qua? confluens ad vterum ver* titur in aquam, ita, vt in hoc cafu habeat rationem deri-«andb velrcuelkndi potius ab vtero
Cire it TdorbMttl.
Vtero , & euacuandi materiam > qua; in aquam verti poteft.
Circa fecundum maior erae dubitatio \ quia Gal. i. de ftmpl. Jded. Facuit. 22. inquit ea : qua: proiiocantlac» 65^, menfes, poiTe etiam prouoca-re vrinas, fed qua: vere diuretica funt inquit prouocant folas vrinas , & nequaquam menfes , Ci igitur hoc verum eft , & ex jtuicen. opus fit huiufmodi diureticis, non_j poterimus fatisfacere alteri fcopo, vt fcilicet prouocemus menles. Ratio eit » quia fi vtamur folis diureticis veris a hxc prouocant (olas vrinas <> Ji huiufmodi diureticis per-mifceamus prouocantia menfes , ex hac permixtione pro~ uocabitur fola vrina. Nara
ito Olfevuationn quod fortius t11,fuperabit vim facukatis magis imbecillis : fortior eft facuitas veri diuretici , quam facultas medicamenti prouccantiS)& menfes» & vrinas.
Inhcc dubio ficdifcurrebat ex eodem CaLj. de firt.p. Trled. Facult. ij. vbi dicit, aliqua qii£E fune vere diuretica > vt ?ntum, & ajlarum mouere-» non lolum vnnas» fed etiam menfes . Dices 5 ergo fibi contradicit Gal. ex fiiperius propolitis . Refpondit Cjal. intellexifle vere diuretica duobus modis , nempe menfes prouocaie vel per fe, vel pir accidens. Per fe vere diuretica nequaquam menfes pro-nocant, quiavt dicit Gal.i. de fimp.TMed. Facult. 15. ba?c diuretica per feincraflant faq-guinemj
CircciTAorb.Ttiul. 161 guinem, incuJir ergomoucne menfes per accidens , quia cum hxc diuretica fint apprimi calida, confequenter dilatant vafa venarum, & ar* teriarum , quibus dilatatis fanguis facilius ad vterum_* confluit.
Vel fic vere diuretica^* alia ratione menfes prouo-care per accidens; quia dum fic feparatio d calore horum diureticorum ferofce humidi-tatis d (anguine > funditur fan-guis lpfe , & dum funditur , fic magis fluxilis j confequenter faciUus in vterum confluit, ita vt fi permifceatur his veris diureticis aliqua_,
■ ex ijs: quce prouocunt menfes,. fperandum fit eodem tempore & menfes > & vrinas mouer ri pofle.
l<?2 Obferuationes In fimili igitur cafu proponit Virgrauiifimus huiufmodi decodrum :	fol.	agrim. Ca •
pili. Ven. Tuleg. fab. Tetrofel.
Tetrof. a (i ari rfpij anna M.j. F. Decoft. S. A. & huiuf • modi decodh exhibeantur fio* gulo mane Fnc.vj. Pofl hniuf-modi Decodi. licebit etiam in hoc cafu vti purgantibus fupe-rius diftiscu Elatet io. Et quo-r ad localia ad euacuantia vteri aquam , omnia fupra propo-lita hic accommoda ri pof-func > non folum intrinfeca». fed etiam extrinfeca <, Omnia emplaftra , aut cerota , aut inundiones : qus? hydropicis exiecore exhibentur, poliunt conuenire.
Vidtus ex allatis potius qua elixis conflabat. Vinum erat mediocre,5c pauca quadratis» DE
DE IMMINVTIS Menftruis, & Ilerili-tatc».
1662. Menfc Maii»
ILluftriJfitn* 9	U-
fitjflmt patrona
23. annorum 9 ad ani-tnt , corponjque muni<L>
quam prompttjfima }pra-
ftantijfma forma 3 cvi~
utdt afpefitus , coloris ad
fufcum •vergentis 3 fine
conceptu i cui tribus an.
S$4 Obferuationts vis menfes imminuti fluxere , ts’ quidem' pallidi , /eu cmencet , crof fij (& rvetuci carunculis confperjt . Hinc do» lores m rteri regione , lajfcidtnes , naufea x faciei , pe EIoris , cs* cor-exeUuantia 3 fujfo-c at tones , Jypotimia per *vtces , ac wterualla.
FLoruit indemnis LediiU-ma harcRolaa cotmtr-borum fpims ad vige fimum vfque artatis fuar annum * quam vel folamenfium dimi-nutio iecif in myrhiadcm^
Cirta morbMuh 165 fere zruittnarum > adeo, v£ abfplutiflimam Diuiniflimi Senis doctrinam experta co-guouerir morbos vteri omnium efie caulas morborum. Huic itaque tnbus amiismen-fes imminuti fius re , cum tamen in tenella m3gis scate copiofius deflorebantj & pro-uediori largius tff.uere dc. buiflent.
Caufas Im us imminuts menfium purgationis inuelli-gans Pradicus Excel entilli-mus nulla labe tadu depre» hensa > nec in regione vre'ri , meque airorum vifcerum> fed omnibus mollibus > & iuxta naturs normam difpofitisj ad tria illa viuentibns ingruentia decantara ab Htpp in6.lib de tnorb. vulg. & tn <5, tpid. 8. Texttt 7. JNec non ab Jtnlio.
T 66 Obferuationes ieltini. lib. de partibus ani-mal., fe fe conuertit , ad continentia . fcilicet, contenta3& impetum facientia.
In continentibus i fcilicet vifceribus , & vafis, vti fo-lum leues aliquas obitrudtio» nes fufpicabatur; ira in contentis» & impetum facientibus fobolem affatuum vigere af-feuerabat»quandoquidem ex immodica efFeruefcentia jecoris > & cordis , quorum in-ditia euidenter fuere depre-henfa > fuperaflatus propaga, batur fanguis > feruidi fuccre-uere humores, quinimo a nimio feruore concreuere, & fic liberum per anguftiam venarum, arteriarumque vteri def-fluxum perdidere. Hinc im-minti menfes, fortafiis Uerili-USt & natura fanguine pr*»
CircaMorb.Mul. i6f ter naturam obruta diuerfi-inode fuit Iacefsita.
Spiritus quoque impetum nimirum facientes ex atro » tetroque fanguine coinquinati fumificam fubijere naturam : qui ad omnes corporis partes, etiam ad penitiores fe fe infinuando dolores primum invteri regione, vt in praicipua nocentium fede , & in ventriculo naufeam, pedore , & corde exelluantiam , praifsuram, fuffocationemque m gula, diftenfiones vocis, 8c refpirationis intei ceptionem • Hinc etiam habitus fud natura alias hilaris,& saguineus,mce-ftus redditus, & ob feruorem fpirituum, & humorum ira-fcibiiis facili negotio eua-fit.
Salus expetita remediorum dele-
1(58 Obfermtiones deledu; & vfu non defpera-batur. At conceptio luit incerta , cum laboriofa- plenum opus fit alete nafcentia am-molliri. Ledifiima enim hxc Matrona , nec fana vnquam concepit.
Expiari debuit totum corpus» vifccrum, & fanguinis afius contemperari> humores fluidi, vteriquevafa peruia_, reddi, parteique omnes affli-etse contemperari.
Itaque kui quadam molli-tione alui fida , aperta fuit vena faphena pedis imminentibus menfibus»merx definen-tibus fecta iterum malleoli vena : idque 'bis repetitum • Nam fanguinis miffionerr) i tetas, habitus corporis, iecorisj calida intemperies, ipfaquci fanguinis fubitantia, excande-fcen-
Circa Morb.ftJul. j6$ i fcentia , imminuti menfes , alijqne affedus morbofi proficuam decernebant.
Polt, & inter hic AIuus leniebatur Infuf. fvl. cutru cremor, tartari permixtis fpe-cisbus Hiera fimp. Gal.
At cum dulcia refpuiflet ? fluidum reddebat corpus ipfe erem. tart. cum ture alterato fem. citr. cubor, beion. borag. citfcus foncho ,	& modico
Tukg. Sic djfpofitis humoribus, & corpore fluido reddito , purgabat lnfuf. jbl, ad quam infundebatur rfgar. troebif. & Hhabar. optimum incifarn & fol. f n. cum.fu is corredims mox ferum laftis capr. larga manu propinabatur.
Iterum paratis humoribus ■ vt fupra, purgj bat £UQ. Dia-H	catbo-
170 Obferuationcs iatbol. confett. Hamecb , Fol. fen. addito modico <JWa-gifler. lalippx.
Demumalcera tantum vice» vel poil duos dies propinabatur Decofin Epii bimi 7)/e-fues uni lib.duabus ftri caprini depurati ;in quo madebant tomnix abfyntbij.
His fu, t corpus rite ab impuris humoribus purgatum , vifcerumque feruor attemperatus •
Quo fafto Aqug Beata: Virginis cum iua methodo proliciebant, tum admenfes,& vrinam ciendam» tum ad ip-fum conceptum ptomouen-dum, qui tamen hucufquenon fuit fecutus»
Proinfeifione Thermo arte fadla: parabantur icilicet ex vino albo} aqua calybeata fabrorum }
£irca Tiiorb.Trlul. 175 brorum, alterata alumine » fulphur. nitri , floribus cha-tnomel. Tuleg. matricar. ,4r-tetnif fabtn, bcton. Eupat.fem. lApij cufcut. uMdijfx , 6”
; • tonfimilibus htec infcflio raro vfurpabatur.
Regioni pubis adh beba, tlir forus ex vino albo, in quo ebulierant ft cham. Puleg. fcen. gr&c. Matricar. bcton, tsdpium flor, p^furant. atr. & Ius imbuca fpongia fo-uebantur partes. 1 eruor vi-fcermn cohibebatur fucco depurato cichorei, &
Clltn faccharo.
His adhibitis res ex voto ceific, nec fuit neccfle Ulu-flriflima Dominam pluribus defatigare. Cardiaca foliim vterina > feu confortantia of-ferebatimr» & quidem ea qua: H 2 ia
172 Ohfcruatimes infimiJibus coniuJuit Hipp.vt fune Vuleg. caflor. Tbetiaca , qjr Tbripbera.
Vxftus fanguinem generans non adhibebatur . At vitta lymphata , & omnia cedro alceraca fuere proficua,mo-deramcn xn fex tebus non naturalibus fer-uabatur , melancholia, arque folicirudo debuit deuxta-rx*
DE
DE SIMI Lll VDINE & Difllmilitudiiie
I7i.TEH FILIOS3 & Tarentes*
Riplex fimilitu^ do a Gal. 2. de femine cap,5». conftituitur : quam ego di-uido in fimilitudinem fecun^ dum fpeciem > & fecundum indmdmtm. prima elt, cum homonafeitur fimihs homini, equus equo, & fic de qualibej. fpecie • Secunda flroilitudoi nempe fecundum. indiuidufj iterum duplex ell i vel eninx„ H 3	&
174 Depm.&diff. fimihrudo eit fecundum fe-xum v.g. quando mas aflimi-laturmarij foemina foemina;, vel eft quoad accidentia » in qua Hlq oriuntur fimiles parentibus , aut fecundum eof-detn colores» auc mollitiem» vel duritiem > & fecundum ea: qugad conformationem pertinent, fecundum magnitudinem > numerum fitum, &c.
Loquens Cai. de prima fi-militudinis fpecie z. de fem. cap. 2. docet fere tota cautam huius fimilitudinis tribui a matre» rationem affert» quia ha:c fimilitudo proficifcitur a materia ipfius foetus » maiorem autem portionem materiat tribuit foemina»quam mas prop-terea canfa praicipua huius fimilitudinis cft foemina . Quoad fecundam fimilitudinis
Inter filios,&parent. 175 fpeciem in eodem 2, de fime cap.j. refert in vehementiam, vel defe&um caloris. Si enim calor in fpeciei exuberet, docet hac ratione mares gignifi deficiat, fceminas. Rationem affert, quiafcemina eft mas imperfedtus , dum ergo fit conceptus , fi calor exuberet , inquit Cal, partes extra corpus mitti, & fic marem conftitui , fi deficiat retineri has partes, & fcemi^ nam oriri»
Quoad tertiam fimilitudi-nem locix fupracitatis docebat Gal. hancproficifci a facultate formatrice, & quia., facultas formatrix qu; ndoque fortior eit in femine viri „ quam in femine mulieris * Hinc , docet ipfe, fequi fi-milituuinem lecundum effi.
H 4 giem /
r 176 Depmil.&diffim. giem modo Patris , modo Matris»
Circa primam fimilitudinis fpeciemad Gal. fic argumentor : id propter quod homo eft fimilis homini > eft id»quo homo ab omni alio differt,led homo differt ab omni alio propter formam fubftantia. lem, nempe propter animam rationalem,ergo caufa fimili-tudinis prima fpeciei eft forma fubftantia Iis, & non materia , vt dodbflimus Galenus docuit..
Quoad fecundam fpeciem fimilitudinis CJal. non contradico cum uluicennas quoque 31 • tettij Trafl.z. cap. 1. fuerit huius fntenux, necvllam aJiam caulam ponit , quam calorem. Et licet 21. tertif cap, de caufis mafculimtacis plures ^
ftiter filios,& parent. rii '
plures cautas videatur r ce: fere : qute -concurrunt ad maris produdinemjemne9tamen eo diriguntur, vt calorem au» geant.
In tertia fimilicudins fpecie qu^ro cx Gatanoitur mulier ex fe concipere nec imperfe&uny quidem foetum poHitrcum doceat facultatem formatricem confidere etiam in femino muliebri . D cet > facultatem in femine muliebri debere ad adtum reduci a formatrice facultate exiftente m femine virili. Dico egoj ergo formatrix in femine virili eft femper fortior, cum poflis formatricem in femine mulie-
? bri exiftentem reducere ad afium i confequenter filios femper debers dfis fimiles patri*
^	ii	$ Air
A
f Ve fmil & ditfinu
Antequam in hac tertia fi-3 militudinis fpecie dicam_» t quodfentio:	Suppono pri-
mo Formatricem nihil aliud elfc quam potentiam : per quam materia iam a!ter;<ta_j recipit formas cuiufcunquo generisi fiuefir forma nuxti» jfiue forma animre vegetabilis s aut fciifitiuEC) aut rationalis . Subiedtum aurem formatricis eft id j quod prius fuit altera-tum > hoc autem mhil aliud eftj quam femen virile, muliebre finuil commixta fecundum partem magis fpirituo-fam. Vnde fequitur quod fanguis menftiuus non fit fu-biedtum facultatis formatricis -
Suppono Secundo fimilitu-dinem inter tfligiem confifte-re m his: qure lequuntur tempera-^
Inter filios,& parent. 179 -
peramentuni, & Ius qua: ne-cellarioaccidunt, &extrinfe-cus confpiciuntur; organis » quacenus ex Sanguine cenitant. Nam ha partes extriti* fccx' 111 quibus , & qualitates prima?, tx fecunda:, & qua’ ne-celfarioapparent, vt funtorgana , ex fanguine menftrua conftitimntur.
Circa hac & illud animad-uerto, quandoque filios in his omnibus proppfitis patri finales efk, aut matri ,aut auoj vel attauo ; fic ana, & attaua. Quandoque vero fimiles oriri quibufdam externis : cum_. qiubus nulla efi: affinitas „ Siitrmo Jit defimilitudine filiorum ad parentes fecundum omnia , fine dubio hacrtdu-•citur ad facultatem for matri, •ccm?vt propriam caufam.
H 0 At
De ftmV& difliitt]
At quia hatc iimilitudo in_» multis eft varia» propcerea_* fjc iltas formatrix non vno * & eodem vtitur mftrum-nto ad producenda hsec orno a_» » in quibus eft /imilitudo pofi* ta. Initrumenta autem funt varia »& non alia > quam ea: qua* continentur ini piritu feni. nis^ quem dixi eife fubie-€tum facultatis formatricis ) in hoc fpiritualiquaconrincn-tur a&u , nonnulla vero potentia; adtu continetur calor. Potentia vero forma nnxti fimilaris»vel diilimilaris, ani* ma vegetabilis» & lenfitiua . Quod continetur calor tan-quani inftrumentum formatricis docuit Amctnnas 2. de gener. Animil. 3. vbi docet jiueiTe in femine, qm facit ip-iaicccunda* calorem; qui non
ftiter fjliof,&pare>tt. i gr
eft ignis, fcd fpirirus in fpfc* mofo corpore contentus Quod c iam contineatur forma mixti fimiiaris , & organici declarauit pariter cen a. de Cen. jlnimal. i; vbi cum dixilfct mollioem , & duritiem fieri a ca'ido , aut frigido, fubdit formami-qua os •» aut caro eft tale » non a qualitatibus prinus > fed a niotu : qui elt m potentia «n femine, adu autem tn generaute , proticifct .. Quod etiam m eodem fenu-' ne contineatur- in-potentiae antma vCgecabilis , & ienfi-tiua eft apud „dmcen. manife-f>um iniilo 2. de Gen, animat. c*p- i- vbi docet etiatru, formas : qua: vtuntur corpore tanquani in trumcnto prse-e*uUre in potentia *n femine*
iSi 7)r fimil & eo quod operai 10 coi uni non fit ablquecorpoie ; talis autem elt anima fenfitiua , 2t vegetabilis ergo.
De anima rationali non efl < quod loquar, cum hxc fola excrinfecus adueniat, eo quod eius actio nihtl habeat tcui-mune cum corpore „
In fpiritu igitur : qui eat facultatis formatricis fubie-ftum , efi calor in adtu , forma mixti fimilaris > ik organici, nc non anima vege-tabils , & fenfitiua in potentia •• quibus fic fiatutis fimili-tudinis cauia; poflunt aiiigna-ri.
Quod attinet ad ea : qua: confequuntur calorem, mol-Jitiem 3 & duritiem atque id genus, dico huiuiinodi fimili-rudmem prodire a tempera-men-
Inter filios, &parent.183 ■
rr.ento ip/Ius fcrmnis: quo vtid -turfacultas formatrix tanqua inftrumcnto ad ha;c accidcn-cia producenda. Si erum temperamentum admodum calicum fuerit, generatur foetus, & /iccior, & durior» & in qualitatibus fecundis in colore,auC niger,sut fulcus. Si tempera-mentum/rigidum,& Irum du; fequiuiroppolitum , nempe— mcll.ties quadam, color albus, atque lcniS)& hincfa&nm eftquod mares vt plurimum— nigriores , & minus molles iinr, quam femina: -
Quoad fimilitudincm : qua: in organicis, conliltit, in conformatione, magnitudine, fitu, & numero. Sihtecfim.liruao filiorum fitadparentes, p o-culdubio prodit a facultate-formatrice; qua: vtitur pro m-
s?4 De fimh&diffitX' iffrume ito forma mixti,organici, quse continetur in potentia in femine. Cum enim fe» anen confiat ex reliquiis eius alimenti : quod debebat verti in fubfiantiam partis, confequentcr recipit omnes qualitates eius partis , eandem conformationem , magnitudinem , ficum, & numerum, quia, quod tale cft in potentia , fi reducitur ad adiim3 non nifi ta'e producitur; nifi jjuid impediat, vt anguftia_, Vterx comprimendo foetum , diuerfam.figuram introducit.
Cum veri? quandoque in his : qua? necelfirio accidunt filq potius fimiles fint auis , aut AttauiSjfimilem ra ionem aifignauit Anictn 4. de Qen, xAnimal (,'P- ?• vbi docet l»J femine feritati has omnes for» -—	Kus,^
Inter filios,&parettl. igj mas vfque ( vtnonulli putant) ad qnartam generationem . Gum ergo hsec potentia retineatur in femine. dicunt hi ex ^rtfiotei/ffententia: vis formatrix feminis conatur reddere foetum fimilem patri , quod fi non potefl: elficerej reddit fimikm auoj quia habet potentiam non folum patris , fed aui, fi nec hoc reddere valet faltem fimilem reddit attauo. propter eandem-, rationem.
Similitudo morum fimiliter1 prodit a facultate formatrice an quantum vtitur forma fub-ftannali pro infirumento: quae in tantum elt m potentia in_. femine, in quantum efl: apta in formare corpus ors^nicum •
Si nafcantur filq fimiles nec patci> nec matri, fed externis * caufa
i8<£ Depmil.& dijjim. caufa in facultate formatrice non eft, quia ab externis nihil fimile’ traditum eit:	Quare
in hoc cafu duplex caufa concurrit, Vna exparte fangui-nis menftrui, vAltera ex parte vterbqui comprimendo vr dixi, vel aliam ob caufan: formam reddit diuerfam . Ex parte fanguinis menflrui prodit htcc fimilitudo * quando ita refiliit fanguis mcnff. facultati formatrici > vt forma : quse inducitur fequatur potius leges materia; ,quam 3gentis. Duplex autem elt ratio huius refifientia; ex parte materia; i vnacfl a<Sio facultatis altera-tricis . Secunda imaginatio varia mulieris concipientis. Si facultasalteratrix ita aga n_. hanc materiam fanguinis menftr., yc eius partes vel du-
Interfilios>&parent 187 riores efficiat, vel molliores, -, quam paifit, non eft mirum fi facultas formatrix id , quod deberet clle currum» faciat re-dfum obrefifientiam materiei propter duritiem , & e contra illud faciat curuum » quod deberet ede redrum ob eiuf-dem materiei mollitiem.
Imaginatio plurimum mutat effigiem , quia mulier dum concipit, fi animo voluit varias imagines , vel fi fortius fiatimprcffio > vr fit in afpe&u alicuius.imaginis, imprimitur quoque fpccies eius imaginis in fpirit.bus, & quia fpiritus Vna cum fanguine menflruo ad producendum, & nutriendum foetum concurrunt, fit', Vt eandem formam in fe recipiat foetus ,qud formd fuit fi-gnatus languis ille, & fpiritus w .
Prop,
i88 Deftigmatibus Bropterea docet jtuicennas 2. 4cHi$lor. ^Animal, nnilierem quandam concepifse y£thio-pem ex infpedhone cuiufdam v£thiopis. Hinc etiam;
Reddi porefl ratio de flig-matibus jn infantibus . Nam fortis imaginatio rei vehementer defideratte fpecieiru. fignat in fpiritu, & fangui-ne: qua fignatus tendit ad nutriendum conceptum, quo nutritus talem rei appetita? formam, reprafentat . Quod, autem in illius partis fpiritu , & fangn ne: quam manibus contredlauit mulier , imprii rnatur potius fpecies ,..eft hate ratio; quia per contrectationem rarefit fanguis , rarefa-> itus facilius talem fufcipit formam , qua fignatus formi tendit ad nutriendam eandem.
|de:
'In infantibus.	189
foc tus partem: in qua talem fpeciem fufccpit; quia partes determinata: infantis nutriuntur ex fanguine mulieris deci-dente a partibus determinatis . Hi, & omnes mei labores cedant ad laudem, & g!o*> riamS.S. TRINITATIS» Bcatiilima: virginisMARL£» Miraculofi A N TO N11 Pat. > omn umque* SANCTORVM honorem, meiq; proximi commodum atque fa-lutem.
Huc ego confcripfi Ie&or IK-ueniubus annis, t/£tis,ac tmpus fors lior a dabit.
IN-
2<?0
INDEX.
Dc Pafsionibus Matricis	fol.	3
De Hyfterica Paf-fione	i	o
De Fluore Muliebri	23
Dc Fluxu Menftruo-rum	3$
De Retenta Secun-
dina	4?
De Dolore Vteri	5 6
De Suppiefsiono Menlt.	65
De Furore Vteritio	81
De Sterilitate	91
De Vteri Procidentia	no
De Difficili Foetus
mor-
INDEX ipt mortui partu	120
De Febri Alba feli morb. Virg.	135
De Hydrope Vteri	144
De Imminutis Men-ftruis, & fterilsr.	163
De Simii.Sc difsmil. inter filios, & parentes	173
De Stigmatibus In-fantum.	188
FINIS.