KMschri- JJiöct faubla /j - 1 r- ir.ll Jahrgang 1886. - Laibach 1886. Im Verlage des fürstbischöflichen Ordinariatei Druck von Klein & KovaL (Eger). /y^M'WN MM M--. A \ jcV > : 'i * Alphaöetisches Aegister zum XI. Jahrgang 1886 des Seite Apostolicae litterae de civitatum constitutione christiana........................................................ 1 „ „ de extracrdinario Jubilaeo......................................................... 14 „ „ ad Episeopos Borussiae.............................................................37 „ „ ad Episeopos Hungariae.............................................................77 „ „ ad Episeopos Lusitaniae............................................................97 Apostolicum Breve quoad piam tidelium unionem „vivi Rosarii“ in dioecesi Labacensi................................34 Indultum quoad Indulg. opificibus Christ, concessas.............................................48 Apostolica constitutio de Censuris eccl. latae sententiae.........................................................59 Armendrittel aus dem Nachlasse eines Säkularpriesters.............................................................64 Ablässe, Decrete 8. Congr. Indulg. in Betreff deren Gewinnung.....................................................42 Apostolica benedictio in articulo mortis..........................................................................41 Almosensammlung für die Stadt Strij in Galizien ......................................................35 „ für die Verunglückten des Herzogthums Salzburg.........................................75 „ für die Abbrändler in Kutezevo...........................................................95 Ausweise, periodische, für den Diöcesan-Schematismus..............................................................76 ZB Bruderschaft des lebendigen Rosenkranzes in der Laibacher Diöcese; Breve apostolicum..............................34 Bibliotheken, die Revision der Schülerbibliotheken wird vom hohen Ministerium angeordnet .... 34 Benedictio apostolica in articulo mortis..........................................................................41 c Congrua, Betrag der Kanzleiauslagen fiir die Matrikenführung in den Einbekenntuissen passirbar ... 8 „ Ausgabsbetrag in den Pfründeufassionen für die Dekanatsamtsführung................................49 „ I. Eingabe des Episcopates in Congrua-Angelegenheiten............................................. 81 „ Erledigung der I. Eingabe des Episcopates..........................................................93 „ II. Eingabe des Episcopates in Congrua-Angelegenheiten . -....................................... 101 Censurae eccl. latae sententiae; Constitutio apost..........................................................59 Cl erus, Vorgang bei Versetzung intieft. Seelsorger in den Ruhestand..............................................75 „ Ruhegehalt nie in der Seelsorge angestellter Priester ....................................................112 Cholera, Collecte aus Anlaß der Cholera...........................................................................66 Clerus, Armendrittel aus dem Nachlasse eines Säkularpriesters.....................................................64 Seite Concurs-Verlautbarung für die Pfarren: Leskovee bei Gurkfeld, St. Gregor bei Ortenegg, Verh bei Vinica, 8; St. Georgen bei Svibno, Grossdorn, Adleäiöe und Hotederäica, 20; Ri eg, Kopanj, Zlato Polje, Cernuöe und Podkraj, 36; Engine, Hrenovice, Verh ob Idria und Kob, 46; Cirkniea und Trata, 56; Dol, Kresnice, Kuratenstelle am Kastellberge in Laibach, 76; Breznica, 88; Stopice, Jance und S. Lamberti, 96; St. Veit bei Vipava und Selca, 112. JD Decretum Poenitentiariae quoad Jubilaeum.........................................................................36 Decreta 8. Congreg. Indulg. de Indulgent, consecutione...........................................................42 Decretum S. Congr. Kituurn quoad Eosarium............................................................................67 „ S. Congr. Indulg. et Ss. ßeliq. de Litaniis Ss. Nominis Jesu.................................91 IE Exercitien für Geistliche, Ankündigung derselben.....................................................................47 Epidemie, Verschleppung und Weiterverbreitung epidemischer Krankheiten...............................................55 „ Collecte anläßlich der Cholera..............................................................................66 ZF1 Fassionen, Kanzleiauslagenbetrag für die Matrikenführnng in den Pfründenfassionen passirbar .... 8 „ Ausgabsbetrag in den Pfründenfassionen für die Decanatsamtsführung..........................................49 Fastenm andat für die Laibacher Diöcese für das Jahr 1886 .......................................................... 17 Firmung und kanonische Visitation in der Diöcese im Jahre 1886 36 Gr Geselleu-Vereine, Ablässe für dieselben..............................................................................48 Gesetz, betreffend das Verfahren zum Zwecke der Todeserklärung.......................................................53 Gebührenbemessung von Messenstiftungen, Anzeigepflicht...............................................................63 Geistlichkeit, Armendrittel aus dem Nachlasse eines Säkularpriesters ................................................64 Gebete nach jeder stillen Hl. Messe, Anordnung derselben.............................................................68 Gesetz über beit Landsturm...........................................................................................70 „ Durchführung - Verordnung zum Landsturmgesetze.................................................................70 Geistlichkeit, Vorgang bei Versetzung invest. Seelsorger in den Ruhestand.....................................75 „ Ruhegehalt nie in der Seelsorge angestellter Priester............................................112 H Hirtenbrief Seiner fürstbischöflichen Gnaden, anläßlich des Jubiläums................................................17 „ Pastirski list, anläßlich des Jubiläums....................................................................27 X Jubiläum, Litterae apost. de extraordinario Jubilaeo.................................................................14 „ Hirtenbrief Seiner fürstbischöflicheu Gnaden, anläßlich des allgemeinen Jubiläums...........................17 „ Weisungen an die Geistlichkeit, anläßlich des Jubiläums ......................................24 „ Decretum Poenitentiariae quoad Jubilaeum....................................................................36 „ Pastirski list, anläßlich des Jubiläums.....................................................................27 „ weitere Weisungen, anläßlich des Jubiläums..................................................................43 Jerau Lukas, dessen kersanski junak, za slovenske junake.............................................................46 3ZL Krankheiten, Verschleppung und Weiterverbreitung epidemischer Krankheiten...................................55 „ Collecte anläßlich der Cholera................................................................... 66 Kirchliche Kunstgegenstände, Weisung in Betreff deren Anschaffung....................................................63 Kirchenkämmerer, die Bestellung derselben...........................................................................111 Seite Literatur, Pastirstvo duhovno profesorja gosp. Antona Zupanciöa...........................................35 „ Keräanski junak, za slovenske vojake, von L. Jeran................................................46 Landsturm, Gesetz darüber.................................................................................70 „ Durchführungs-Verordnung zum Landsturmgesetze.....................................................70 Litaniae Ss. Nominis Jesu.................................................................................91 Legitimation per subsequens matrira. auf Grund eines gerichtlichen Vergleiches...........................110 3vC Matrikenführuug, Kanzleiauslagenbetrag für die Matrikenführung in den Fassionen passirbar ... 8 „ subsidiarisch vorgenommener kirchl. Functionen.....................................62 Messenstiftungen, Anzeigepflicht derselben zur Gebührenbemessung..........................................63 Messe, Anordnung von Gebeten nach jeder stillen Hl. Messe.................................................68 Matriken - Berichtigung wegen eingetretener Legitimation per subsequens matrimonium auf Grund eines gerichtlichen Vergleiches....................................................................110 Pastirstvo duhovno vom Professor der Pastoraltheologie Anton Zupanöic ...........................35 Priester-Exercitien werden angekündigt....................................................................47 Paramente, Weisung in Betreff der Anschaffung kirchl. Kunstgegenstände....................................63 Pension, Vorgang bei Versetzung invest. Seelsorger in den Ruhestand.......................................75 „ Ruhegehalt nie in der Seelsorge angestellt er Priester............................................112 Rosenkranz-Bruderschaft (vivi Rosarii) in der Laibacher Diöcefe; Breve apost........................34 Rosenkranz-Andacht im Monate October, Anordnung derselben ................................................67 S Schule rbibliothekeu-Revision wird vom Ministerium angeordnet.............................................34 Schüler-Entlassungszeugnisse, Ausfertigung derselben......................................................34 Schlacker'sche Lehrerwitwenstiftung, Ausschreibung derselben .............................................55 T Todeserklär ung, Gesetz in Betreff des Verfahrens zum Zwecke der Todeserklärung...........................53 Todfall der Herren: Polak Eduard, Vojvoda Simon und Kalan Raimund 8; Keber Thomas, Mocnik Anton, Pogaönik Johann und Gorenec Leopold 20; Cirar Franz, Schwinger Josef, PriboSiö Johann, Mazek Lorenz und Smrekar Anton 36; Zelenc Josef, Jan Primas, Lah Valentin und Skubic Johann 46; Mazgon Johann und Poreuta Johann 56; Zupan Joses und ßekar Johann 66; Hinek Johann 76; Krarnar Johann 88. ■\7" Vereine, Ablässe für Gesellen - Vereine.............................................................................48 JZI Zeugnisse, Ausfertigung der Entlaffungszeugnisse für Schüler........................................................34 Macher Niöcchnbktt. ---vA/vejWv— Inhalt: 1. Encyclica Leonis Pp. XIII. de civitatum constitutione Christian». — 2. Ministerial.Verordnung, betreffend den Betrag der in den Einbekenntnissen der Seelsorger zu passirenden Kanzleiauslagen für die Matrikenführung. — 3. Concurs-Verlaut-barung. — 4. Chronik der Diöcese. 1886 i. YENEB.ÄBILIBYS FRATIBYS PATRIARCHIS PRIMATIBVS ÄRCHIEPISCOPIS ET EPISCOPIS CATHOLICI ORBIS VNIVERSIS GRATIAM ET COMMVNIONEM CVM APOSTOLICA SEDE HABENTIBVS LEO PP. XIII. VEHERABILES FRATRES SALVTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTION EM. de caussa accepimus, quod hostes imperii dicerentur: quo tempore malorum culpam, quibus esset per-culsa respublica, vulgo libebat in christianum con-ferre nomen, cum revera ultor scelerum Deus poenas a sontibus iustas exigeret. Eius atrocitas calumniae non sine caussa ingenium armavit sti-lumque acuit Augustini: qui praesertim in Civi-tate Dei virtutem christianae sapientiae, qua parte necessitudinem habet cum re publica, tanto in lu-mine collocavit, ut non tarn pro christianis sui temporis dixisse caussam, quam de criminibus falsis perpetuum triumphum egisse videatur. — Simi-lium tarnen querelarum atque insimulationum fu-nesta libido non quievit, ac permultis sane placuit civilem vivendi disciplinam aliunde petere, quam ex doctrinis, quas Ecclesia catholica probat. Immo postremo hoc tempore novum, ut appellant, ius, quod inquiunt esse velut quoddam adulti iam sae-culi increinentum, progrediente libertate partum, valere ac dominari passim coepit. — Sed quan-tumvis multa multi periclitati sunt, constat, reper- l mmortale Dei miserentis opus, quod est ücclesia, quamquam per se et natura sua salutem spectat animorum adipiscendamque in caelis felicitatem, tarnen in ipso etiam rerum mortalium genere tot ac tantas ultro parit utili-tates, ut plures maioresve non posset, si in priinis et maxime esset ad tuendam huius vitae, quae in terris agitur, prosperitatem institutum. — Revera quacumque Ecclesia vestigium posuit, continuo rerum faciem immutavit, popularesque mores sicut virtutibus antea ignotis, ita et nova urbanitate imbuit: quam quotquot accepere populi, mansue-tudine, aequitate, rerum gestarum gloria excellue-runt. — Sed vetus tarnen illa est atque antiqua vituperatio, quod Ecclesiam aiunt esse cum ratio-nibus reipublicae dissidentem, nec quicquam posse ad ea vel commoda vel ornamenta conferre, quae suo iure suaque sponte omnis bene constituta ci-vitas appetit. Sub ipsis Ecclesiae primordiis non dissimili opinionis iniquitate agitari christianos, et in odium invidiamque vocari solitos hac etiam tarn numquam esse praestantiorem constituendae temperandaeque civitatis rationem, quam quae ab evangelica doctrina sponte efflorescit. — Maximi igitur momenti atque admodum muneri Nostro apo-stolico consentaneum esse arbitramur, novas de re publica opiniones cum doctrina christiana conferre: quo modo erroris dubitationisque caussas ereptum iri, emergente veritate, confidimus, ita ut videre quisque facile queat summa illa praecepta vivendi, quae sequi et quibus parere debeat. Non est magni negotii statuere, qualem sit speciem formamque habitura civitas, gubernante christiana philosophia rem publicam. — Insitum homini natura est, ut in civili societate vivat: is enim necessarium vitae cultum et paratum, itemque ingenii atque animi perfectionem cum in solitudine adipisci non possit, provisum divinitus est, ut ad coniunctionem congregationemque hominum na-sceretur cum domesticam, tum etiam civilem, quae suppeditare vitae sufficientiam perfectam sola potest. Quoniam vero non potest societas ulla consistere, nisi si aliquis omnibus praesit, efficaci similique movens singulos ad commune propositum impulsione, efficitur, civili hominum communitati necessariam esse auctoritatem, qua regatur: quae, non secus ac societas, a natura proptereaque a Deo ipso oriatur auctore. — Ex quo illud con-sequitur, potcstatem publicam per se ipsam non esse nisi a Deo. Solus enim Deus est verissimus maximusque rerum dominus, cui subesse et servire omnia, quaecumque sunt, necesse est: ita ut qui-cumque ius imperandi habent, non id aliunde acci-piant, nisi ab illo summo omnium principe Deo. Non est potestas nisi a Deo'. — Ius autem im-perii per se non est cum ulla reipublicae forma necessario copulatum: aliam sibi vel aliam assu-mere recte potest, modo utilitatis bonique communis reapse efficientem. Sed in quolibet genere reipublicae omnino principes debent summum mundi gubernatorem Deum intueri, eumque sibimetipsis in administranda civitate tamquam exemplum le-gemque proponere. Deus enim, sicut in rebus, quae sunt quaeque cernuntur, caussas genuit secundarias, in quibus perspici aliqua ratione posset natura actioque divina, quaeque ad eum finem, quo haec rerum spectat universitas, conducerent: ita in societate civili voluit esse principatum, quem qui gere-rent, ii imaginem quamdam divinae in genus hu-manum potestatis divinaeque providentiae referrent. Debet igitur imperium iustum esse, neque herile, sed quasi paternum, quia Dei iustissima in homines potestas est et cum paterna bonitate coniuncta: gerendum vero est ad utilitatem civium, quia quiprae-sunt ceteris, hac una de caussa praesunt, ut civitatis utilitatem tueantur. Neque ullo pacto committendum, unius ut, vel paucorum commodo serviat civilis auctoritas, cum ad commune omnium bonum con-stituta sit. Quod si, qui praesunt, delabantur in dominatum iniustum, si importunitate superbiave peccaverint, si male populo consuluerint, sciant sibi rationem aliquando Deo esse reddendam, idque tanto severius, quanto vel sanctiore in munere ver-sati sint, vel gradum dignitatis altiorem obtinue-rint. Potentes potenter tormenta patientur *. — Ita sane maiestatem imperii revenrentia civium honesta et libens comitabitur. Etenim cum semel in animum induxerint, poliere, qui imperant, aucto-ritate a Deo data, illa quidem officia iusta ac de-bita esse sentient, dicto audientes esse principibus, eisdemque obsequium ac fidem praestare cum quadam similitudine pietatis, quae liberorum est erga pa-rentes. — Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit\ Spernere quippe potestatem legitim am, quavis eam in persona esse constiterit, non magis licet, quam divinae voluntati resistere: cui si qui resistant, in interitum ruunt voluntarium. Qui resistit potestati, Del ordinationi resistit; qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem acquirunta. Quapropter obedientiam abiicere, et, per vim mul-titudinis, rem ad seditionem vocare est crimen maiestatis, neque humanae tantum, sed etiam divinae. Hac ratione constitutam civitatem, perspicuum est, omnino debere plurimis maximisque officiis, quae ipsam iuügunt Deo, religione publica satis-facere. — Natura et ratio, quae iubet singulos sancte religioseque Deum colere, quod in eius po- 1 Sap. VI, 7. 5 Rom. XIII, 1. 3 Ibid. XIII, 2. testate suinus, et quod ab eo profecti, ad eumdem reverti debemus, eadem lege adstringit civilem communitatem. Homines enim communi societate coniuncti nihilo sunt minus in Dei potestate, quam singuli: neque minorem, quam singuli, gratiam Deo societas debet, quo auctore coaluit, cuius nutu conservatur, cuius beneficio innumerabilem bonorum, quibus affluit, copiam accepit. Quapropter sicut nemini licet sua adversus Deum officia negligere, officiumque est maximum amplecti et animo et moribus religionem, nec quam quisque maluerit, sed quam Deus iusserit, quamque certis minimeque dubitaudis indiciis unam ex Omnibus veram esse constiterit: eodem modo civitates non possunt, citra scelus, gerere se tamquam si Deus omnino non esset, aut curam religionis velut alienam ni-hilque profuturam abiicere, aut asciscere de pluri-bus generibus indifferenter quod libeat: omninoque debent eum in colendo numine morem usurpare modumque, quo coli se Deus ipse demonstravit veile. — Sanctum igitur oportet apud principes esse Dei nomen; ponendumque in praecipuis illorum officiis religionem gratia complecti, benevolentia tueri, auctoritate nutuque legum tegere, nec quippiam instituere aut decernere, quod sit eius incolumitati contrarium. Id et civibus debent, quibus praesunt. Nati enim susceptique omnes homines sumus ad suminum quoddam et ultimum bonorum, quo sunt omnia consilia referenda, extra banc fragilitatem brevitatemque vitae in caelis collocatum. Quoniam autem hinc pendet hominum undique expleta ac perfecta felicitas, idcirco assequi eum, qui comme-moratus est, finem tanti interest singulorum , ut pluris Interesse non possit. Civilem igitur socie-tatem, communi utilitati natam, in tuen da pro-speritate reipublicae necesse est sic consulere civibus, ut obtinendo adipiscendoque summo illi atque incommutabili bono quod sponte appetunt, non modo nihil importet unquam incommodi, sed omnes, quascumque possit, opportunitates afferat. Quarum praecipua est, ut detur opera religioni sancte in-violateque servandae, cuius officia hominem Deo coniungunt. Vera autem religio quae sit, non difficulter videt qui iudicium prudens sincerumque adhibuerit: argumentis enim permultis atque illustribus, veri-tate nimirum vaticiniorum, prodigiorum frequentia, celerrima fidei vel per medios hostes ac maxima impedimenta propagatione, martyrum testimonio, aliisque similibus liquet, eam esse unice veram, quam Iesus Christus et instituit ipsemet et Eccle-siae suae tucndam propagandamque demandavit. Nam unigenitus Dei filius societatem in terris constituit, quae Eccsesia dicitur, cui excelsum di-vinumque munus in omnes saeculorum aetates con-tinuandum transmisit, quod Ipse a Patre acce-perat. Sicut misit me Pater, et ego mitto vos \ — Ecce ego vobiscum sum Omnibus diebus usque ad consummationem saeculi \ Igitur sicut Iesus Christus in terras venit ut homines vitam habeant et abundantius habeantb, eodem modo Ecclesia propositum habet, tamquam finem, salutem animo-rum sempiternam: ob eamque rem talis est natura sua, ut porrigat sese ad totius complexum gentis humanae, nullis nec locorum nec temporum limitibus circumscripta. Praedicate Evangelium omni crea-turae \ — Tarn ingenti hominum multitudini Deus ipse magistratus assignavit, qui cum potestate praeessent: unumque omnium principem, et maximum certissimumque veritatis magistrum esse voluit, cui claves regni caelorum commisit. Tibi dabo claves regni caelorum6. — Pasee agnos .... pasce oves:6 — ego rogavi pro te, ut non de-ficiat fides tua '. — Haec societas, quamvis ex hominibus constet, non secus ac civilis communitas, tarnen propter finem sibi constitutum, atque instrumenta, quibus ad finem contendit, supernaturalis est et spiritualis: atque idcirco distinguitur ac differt a societate civili: et, quod plurimum interest, societas est genere et iure perfecta, cum adiumenta ad incolumitatem actionemque suam necessaria, voluntate beneficioque conditoris sui, omnia in se et per se ipsa possideat. Sicut finis, quo tendit Ecclesia, longe nobilissimus est, ita eius potestas est omnium praestantissima, neque imperio civili ' loan. XX, 21. 2 Matth. XXIX, 20. 3 loan. X, 10. 1 Marc. XVI, 15. 5 Matth. XVI, 19. 6 loan. XXI, 16-17. 7 Luc. XXII, 32. potest haberi inferior, aut eidem esse ullo modo obnoxia. — Revera Iesus Christus Apostolis suis libera mandata dedit in sacra, adiuncta tum feren-darum legurn veri nominis facultate, tum gemina, quae hinc consequitur, iudicandi puniendique pote-state. „Data est mihi ontnis potestas in caelo vet in terra: euntes ergo docete omnes gentes .... „docentes eos servare omnia quaecumque man-„davi vobisEt alibi: vSi non audierit eos, die „Ecclesiae.“2 Atque iterum: „In promptu habendes ulcisci omnem inobedientiamLl.1 Kursus: du-„rius agam secundum potestatem, quam Dominus „dedit mihi in aedißcationem et non in destruc-tionem“4. Itaque dux hominibus esse ad caelestia, non civitas sed Ecclesia debet: eidemque hoc est munus assignatum a Deo, ut de iis, quae religio-nem attingunt, videat ipsa et statuat: ut doceat omnes gentes: ut christiani nominis fines, quoad potest, late proferat; brevi, ut rem christianam libere expediteque iudicio suo administret. — Hane vero auctoritatem in se ipsa absolutam pla-neque sui iuris, quae ab assentatrice principum pliilosophia iamdiu oppugnatur, Ecclesia sibi asse-rere itemque publice exercere numquam desiit, primis omnium pro ea propugnantibus Apostolis, qui cum disseminare Evangelium a principibus Syna-gogae prohiberentur, constanter rospondebant, obe-dire oportet Deo magis, quam hominibus \ Ea indem sancti Ecclesiae Patres rationum momentis tueri pro opportunitate studuerunt: romanique Pontifices invicta animi Constantia adversus oppugna-tores vindicare numquam praetermiserunt. — Quin etiam et opinione et re eamdem probarunt ipsi viri principes rerumque publicarum gubernatores, ut qui paciscendo, transigendis negotiis, mittendis vicissimque accipiendis legatis, atque aliorum mu-tatione officiorum, agere cum Ecclesia tamquam cum suprema potestate legitima consueverunt. — Neque profecto sine singul ari providentis Dei con-silio factum esse censendum est, ut haec ipsa potestas principatu civili, velut optima libertatis suae tutela, muniretur. ' Matth. XXVIII, 18-19—20. 1 Ibid. XVIII, 17. 3 II. Cor. X, 6. 4 II. Cor. XIII, 10. 5 Act. V, Li9. Itaque Deus humani generis procurationem inter duas potestates partitus est, scilicet ecclesia-sticam et civilem, alteram quidem divinis, alteram humanis rebus praepositam. Utraque est in suo genere maxima: habet utraque certos, quibus con-tineatur, terminos, eosque sua cuiusque natura caussaque proxima definitos; unde aliquis velut orbis circumscribitur, in quo sua cuiusque actio iure proprio versetur. Sed quia utriusque Imperium est in eosdem, cum usuvenire possit, ut res una atque eadem, quamquam aliter atque aliter, sed tarnen eadem res ad utriusque ius iudiciumque pertineat, debet providentissimus Deus, a quo sunt ambae constitutae, utriusque itinera recte atque ordine composuisse. Quae autem sunt a Deo ordinatae sunt'. Quod ni ita esset, funestarum saepe contentionum concertationumque caussae na-scerentur; nec raro sollicitus animi, velut in via ancipiti, haerere homo deberet, anxius quid facto opus esset, contraria iubentibus binis potestatibus, quarum recusare Imperium, salvo officio, non potest. Atqui maxime istud repugnat de sapientia cogitare et bonitate Dei, qui vel in rebus phisicis, quamquam sunt longe inferioris ordinis, tarnen naturales vires caussasque invicem conciliavit mode-rata ratione et quodam velut concentu mirabili, ita ut nulla earum impediat ceteras, cunctaeque simul illuc, quo mundus spectat, convenienter aptissi-ineque conspirent. — Itaque inter utramque potestatem quaedam intercedat necesse est ordinata colli-gatio: quae quidem coniunctioni non immerito com-paratur, per quam anima et corpus in homine copulantur. Qualis autem et quanta ea sit, aliter iudicari non potest, nisi respiciendo, uti diximus, ad utriusque naturam, habendäque ratione excellen-tiae et nobilitatis caussarum; cum alteri proxime maximeque propositum sit rerum mortalium curare commoda, alteri caelestia ac sempiterna bona com-parare. — Q.uidquid igitur est in rebus humanis quoquo modo sacrum, quidquid ad salutem ani-morum cultumve Dei pertinet, sive tale illud sit natura sua, sive rursus tale intelligatur propter caussam ad quam refertur, id est omne in potestate arbitrioque Ecclesiae: cetera vero, quae civile et politicum genus complectitur, rectum est civili auctoritati esse subiecta, cum Iesus Christus iusserit, quae Caesaris sint, reddi Caesari, quae Dei, Deo. — Incidunt autem quandoque tempora, cum alius quoque concordiae modus ad tranquillam libertatem valet, nimirum si qui principes rerum publicarum et Pontifex romanus de re aliqua separata in idem placitum consenserint. Quibus Ecclesia temporibus maternae pietatis eximia documenta praebet, cum facilitatis indulgentiaeque tantum adhibere soleat, quantum maxime potest. Eiusmodi est, quam summatim attigimus, civilis dominum societatis' christiana temperatio, et haec non temere neque ad libidinem ficta, sed ex maximis ducta verissimisque principiis, quae ipsa naturali ratione confirmantur. Talis autem conformatio reipublicae nihil habet, quod possit aut minus videri dignum amplitudine pricipum, aut parum decorum: tantumque abest, ut iura maiestatis imminuat, ut potius stabiliora atque augustiora faciat. Immo, si altius conside-retur, habet illa conformatio perfectionem quamdam magnain, qua carent ceteri rerum publicarum modi: ex eäque fructus essent sane excellentes et varii consecuturi, si modo suum partes singulae gradum tenerent, atque illud integre efficerent, cui unaquae-que praeposita est, officium et munus. — Kevera in ea, quam ante diximus, constitutione reipublicae, sunt quidem divina atque humana convenienti or-dine partita: incolumia civium iura, eademque divi-narum, naturalium, liumanarumque legum patrocinio defensa: officiorum singulorum cum sapienter con-stituta descriptio, tum opportune sancita custodia. Singuli homines in hoc ad sempiternam illam civi-tatem dubio laboriosoque curriculo sibi sciunt praesto esse, quos tuto sequantur ad ingrediendum duces, ad perveniendum adiutores: pariterque intelligunt, sibi alios esse ad securitatem, ad fortunas, ad commoda cetera, quibus communis haec vita constat, vel parienda vel conservanda datos. — Societas domestica eam, quam par est, firmitudinem adipi-scitur ex unius atque individui sanctitate coniugii: iura officiaque inter coniuges sapienti iustitia et aequitate reguntur: debitum conservatur mulieri decus: auctoritas viri ad exemplum est auctoritatis Dei conformata: temperata patria potestas con-venienter dignitati uxoris prolisque: denique libe-rorum tuitioni, commodis, institutioni optime con-sulitur. — In genere rerum politico et civili, leges spectant commune bonum, neque voluntate iudi-cioque fallaci multitudinis, sed veritate iustitiaque diriguntur: auctoritas principum sanctitudinem quamdam induit humana maiorem, contineturque ne declinet a iustitia, neu modum in imperando tran-siliat: obedientia civium habet honestatem digni-tatemque comitem, quia non est hominis ad homi-nem servitus, sed obtemperatio voluntati Dei, reg-num per homines exercentis. Quo cognito ac per-suaso, omnino ad iustitiam pertinere illa intel-liguntur, vereri maiestatem principum, subesse con-stanter et fideliter potestati publicae, nihil seditiose fa-cere, sanctam servare disciplinam civitatis. — Simi-liter ponitur in officiis caritas mutua, benignitas, liberalitas: non distrahitur in contrarias partes, pugnantibus inter se praeceptis, civis idem et christianus: denique amplissima bona, quibus mor-talem quoque hominum vitam christiana religio sua sponte explet, communitati societatique civili omnia quaeruutur: ita ut illud appareat verissime dictum, „pendet a religione, qua Deus colitur, rei „publicae status: multaque inter hunc et illam „cognatio et familiaritas intercedit— Eorum vim bonorum mirabiliter, uti solet, persecutus est Augustinus pluribus locis, maxime vero ubit Eccle-siam catholicam appellat iis verbis: „Tu pueriliter „pueros, fortiter iuvenes, quiete senes, prout cuius-„que non corporis tantum, sed et animi aetas est, „exerces ac doces. Tu feminas viris suis non ad „explendam libidinem, sed ad propagandam prolem, „et ad rei familaris societatem, casta et hdeli obe-„dientia subiicis. Tu viros coniugibus, non ad illu-„dendum imbecilliorem sexum, sed sinceri amoris „legibus praeficis. Tu parentibus filios libera quadam „servitute subiungis, parentes filiis pia dominatione „praeponis..................Tu cives civibus, tu gentes „gentibus, et prorsus homines primorum parentum „recordatione, non societate tantum, sed quadam „etiam fraternitate coniungis. Doces reges pro- 1 Sacr. Imp. ad Cyrillum Alexand. et Episcopos metrop. — Cfr. Labbeum Collect. Conc. T. III. spicere populis, mones popnlos se subdere regibus. „Quibus honor debeatur, quibus affectus, quibus „reverentia, quibus timor, quibus consolatio, quibus „admonitio, quibus cohortatio, quibus disciplina, „quibus obiurgatio, quibus supplicium, sedulo do-„ces; ostendens quemadmodum et non omnibus omnia, „et omnibus caritas, et nulli debeatur iniuria“ — Idemque alio loco male sapientes reprehendens politicos philosophos: „Qui doctrinam Christi ad-„versara. dicunt esse reipublicae, dent exercitum „talem, quales doctrina Christi esse milites iussit, „dent tales provinciales, tales maritos, tales coniu-„ges, tales parentes, tales Mos, tales dominos, tales servos, tales reges, tales iudices, tales de-„nique debitorum ipsius fisci redditores et exactores, „quales esse praecipit doctrina christiana, et au-„deant eam dicere adversam esse reipublicae, immo „vero non dubitent eam confiteri magnam, si ob-„temperetur, salutem esse reipublicae“ *. Fuit aliquando tempus, cum evangelica philo-sophia gubernaret civitates: quo tempore christianae sapientiae vis illa et divina virtus in leges, in-stituta, mores populorum, in omnes reipublicae ordines rationesque penetraverat: cum religio per Iesum Christum instituta in eo, quo aequum erat, dignitatis gradu firmiter collocata, gratia princi-pum legitimäque magistratuum tutelä ubique flo-reret: cum sacerdotium atque imperium concordia et araica officiorum vicissitudo auspicato coniun-geret. Eoque modo composita civitas fructus tulit omni opinione maiores, quorum viget memoria et vigebit innumerabilibus rerum gestarum consignata monumentis, quae nulla adversariorum arte corrumpi aut obscurari possunt. — Quod Europa christiana barbaras gentes edomuit, easque a feritate ad man-suetudinem, a superstitione ad veritatem traduxit: quod Maomethanorum incursiones victrix propul-savit: quod civilis cultus principatum retinuit, et ad omne decus humanitatis ducem se magistram-que praebere ceteris consuevit: quod germanam libertatem eamque multiplicem gratificata populis est: quod complura ad miseriarnm solatiuin sa-pientissime instiuit, sine controversia magnam debet 1 De moribus Eccl. cath., cap. XXX, n. 63. 1 Epist. CXXXVII1 (al. 5) ad Marcellinum. cap. II. n. 15. gratiam religioni, quam ad tantas res suscipiendas habuit auspicem, ad perficiendas adiutricem. — Mansissent profecto eadem bona, si utriusque po-testatis concordia mansisset: maioraque expectari iure poterant, si auctoritati, si magisterio, si con-siliis Ecclesiae maiore esset cum fide perseveran-tiaque obtemperatum. Illud enim perpetuae legis instar habendum est, quod Ivo Carnutensis ad Pa-schalem II Pontificem maximum perscripsit, „cum „regnum et sacerdotium inter se conveniunt, bene „regitur mundus, floret et fructificat Ecclesia. Cum „vero inter se discordant, non tantum parvae res non crescunt, sed etiam magnae res miserabiliter „dilabuntur“ '. Sed perniciosa illa ac deploranda rerum no-varum studia, quae saeculo XVI excitata sunt, cum primum religionem christianam miscuissent, mox naturali quodam itinere ad philosophiam, a philosophia ad omnes civilis communitatis ordines pervenerunt. Ex hoc velut fonte repetenda illa recentiora effrenatae libertatis capita, nimirum in maximis pertubationibus superiore saeculo excogitata in medioque proposita, ac perinde principia et funda-menta novi iuris, quod et fuit antea ignotum, et a iure non solum christiano, sed etiam naturali plus una ex parte discrepat. — Eorum principiorum illud est maximum, omnes homines, quemadmodum genere naturaque similes intelliguntur, ita reapse esse in actione vitae inter se pares: unumquemque ita esse sui iuris, ut nullo modo sit alterius auctoritati obnoxius: cogitare de re qualibet quae velit, agere quod lubeat, libere posse: imperandi aliis ius esse in nemine. His informata disciplinis so-cietate, principatus non est nisi populi voluntas, qui, ut in sui ipsius unice est potestate, ita sibi-metipsi solus imperat: deligit autem, quibus se committat, ita tarnen ut imperii non tarn ius, quam munus in eos transferat, idque suo nomine exercen-dum. In silentio iacet dominatio divina, non secus ac vel Deus aut nullus esset, aut humani generis societatem nihil • curaret; vel homines sive singulis sive sociati nihil Deo deberent, vel principatus cogitari posset ullus, cuius non in Deo ipso caussa et vis et auctoritas tota resideat. Quo modo, ut perspi- ' Ep. CCXXXVIII. citur, est respublica nihil aliud nisi magistra et gubernatrix sui multitudo: cumque populus om-nium iurium omnisque potestatis fontem in se ipse continere dicatur, consequens erit, ut nulla ratione officii obligatam Deo se civitas putet; ut religionem publice profiteatur nullam; nec debeat ex pluribus quae vera sola sit, quaerere, nec unam quamdam ceteris anteponere, nec uni maxime favere, sed sin-gulis generibus aequabilitatem iuris tribuere ad eum finem, dum disciplina reipublicae ne quid ab illis detrimenti capiat. Consentaneum erit, iudicio singalorum permittere omnem de religione quae-stionein; licere cuique aut sequi quam ipse malit, aut omnino nullam, si nullam probet. Hinc pro-fecto illa nascuntur: exlex uniuscuiusque conscientiae iudicium; liberrimae de Deo colendo, de non co-lendo, sententiae; infinita tum cogitandi, tum co-gitata publicandi licentia. His autem positis, quae maxime probantur hoc tempore, fundaruentis reipublicae, facile apparet, quem in locum quamque iniquum compellatur Ecclesia. — Nam ubi cum eiusmodi doctrinis actio re-rum consentiat, nomini catholico par cum societa-tibus ab eo alienis vel etiam inferior locus in ci-vitate tribuitur: legum ecclesiasticarum nulla habetur ratio: Ecclesia, quae iussu mandatoque Iesu Christi docere omnes gentes debet, publicam po-puli institutionem iubetur nihil attingere. — De ipsis rebus, quae sunt mixti iuris, per se statuunt gubernatores rei civilis arbitratu suo, in eoque genere sanctissimas Ecclesiae leges superbe cou-temuunt. Quare ad iurisditftionem suam trahunt matrimonia christianorum, decernendo etiam de maritali vinculo, de unitate, de stabilitate coniugii: movent possessiones clericorum, quod res suas Ecclesiam teuere posse negant. Ad summam, sic agunt cum Ecclesia, ut societatis perfectae genere et iuribus opinione detractis, plane similem habeant ceterarum communitatum, quas respublica continet: ob eamque rem si quid illa iuris, si quid possidet facultatis ad agendum legitimae, possidere dicitur concessu beneficioque principum civitatis. — Si qua vero in republica suum Ecclesia ius, ipsis civilibus legibus probantibus, teneat, publiceque inter utramque potestatem pactio aliqua facta sit, principio clamant, dissociari Ecclesiae rationes a reipublicae rationibus oportere; idque eo consilio, ut facere contra ipterpositam fidem impune liceat, omniumque rerurn habere, remotis impedimentis, arbitrium. — Id vero cum patienter ferre Ecclesia non possit, neque enim potest officia deserere sanctissima et maxima, omninoque postulet, ut obligata sibi fides integre religioseque solvatur, saepe sacram iter ac civilem potestatem dimicationes nascuntur, quarum ille ferme est exitus, alteram, ut quae minus est opibus humanis valida, alteri ut validiori succumbere. Ita Ecclesiam, in hoc rerum publicarum statu, qui nunc a plerisque adamatur, mos et voluntas est, aut prorsus de medio pellere, aut vinctam adstrictamque imperio teuere. Quae publice agun-tur, eo consilio magnam partem aguntur. Leges, administratio civitatum, expers religionis adolescen-tium institutio, spoliatio excidiumque ordinum reli-giosorum, eversio principatus civilis Pontificum romanorum, huc spectant omnia, incidere nervös institutorum christianorum, Ecclesiaeque catholicae et libertatem in angustum deducere, et iura com-minuere. Eiusmodi de regenda civitate sententias ipsa naturalis ratio convincit, a veritate dissidere plu-rimum. — Quiquid enim potestatis usquain est, a Deo tamquam maximo augustissimoque fonte pro-ficisci, ipsa natura testatur. Imperium autem populäre, quod, nullo ad Deum respectu, in multi-tudine inesse naturä dicitur, si praeclare ad suppe-ditandum valet blandimenta et flammas multarum cupiditatum, nulla quidem nititur ratione probabili, neque satis habere virium potest ad securitatem publicam quietamque ordinis constantiam. Revera his doctrinis res inclinavere usque eo, ut haec a pluribus tamquam lex in civili prudentia sancia-tur, seditiones posse iure conflari. Valet enim opinio, nihilo principes pluris esse, quam delectos quos-dam, qui voluntatem populärem exequantur: ex quo fit, quod necesse est, ut omnia sint pariter cum populi arbitrio mutabilia, et timor aliquis turbarum semper impendeat. (Schluß folgt.) 2. Verordnung des Ministers für Cnttus und Unterricht und des FinaiyiniMers vom 8. Derember 1885, womit der Betrag der uach dem Gesetze vom 19. April 1885