CATECHISMUS EX DECRETO a U E M IN C L E R I S U I U S U M C E L S I S S I M U S P R I N C E P S E COMITIBUS A B BEKBEESTEUj EXEMPTjE CATHEDRALIS ECCLESL® LABACENSIS EPISCOPUS RECUDKNDUM MANDAVIT. L A B A € I, IMPENSIS MICHAELIS PROMBERGER, X N C L Y T. PROV. CARN. BIBLIOPO LXE. GRiECII, TY1’IS H^REDUM WIDMANSTADII, f) r / 'ii a U y v '-j a f tV, PETRI IDE LA H A VE PRES,BY TERI PROLEG OMENA In Catechifraum ex Decreto SS.Con« cilii Tridentini ad Parochos S. 2? J S V. P. M. ria funt, quse in hifceProlegome- nis demonftranda fufcipimus. Pri- mum qua de caufa, quibufque aučtori- bus de Cateehifmo hoc conficiendo fit cogitatum. Deinde per quos ille fue- rit elaboratus, perfečtus, &evulgatus'. Tum quanto plaufu , quantaque con- fenfione fuerit ab Ecclefia univerfa fu- fceptus. Gluibus aecedent aliqua de ra- tione quam tenere debent, qui eo ufu- ri funt. Gluae res eft cum jucunda cognitu, žum maxime opportuna ad oftendendum, fununa illura aučdoritate pollere, & ab JUSSU E D I T U H. (*) 2 ani- $2$) <&& smimarum Paftoribus, quorum in gra- tiam confcriptus eft, elFe iedulo afliduo- que opere pertradlanduni. I. Ona de caufa, qiiibuf(iae auBoribus de ea conficiendo fit cogitatum. Vide Diploma /^ lim 0 mnia elFent odiis, & diflenfio- iii UAhno. nibus plena (diffidentibus prazfer- tira Principibus iis inter fe, quibus fum- nia rerum pene oranis a Deo permiiFa eft) cum Schifmatis & Haerefibus jace- ret Chriftiani nominis divulfa jam & prape lacerata unitas, fandlse meni bris Paulus III. tantis obftiturus malis auno Incarnationis Dominicas cio 10 xxxvir* Oecumenicum Mantuse indixit Conci- lium. Sed prseter expečlationem aeci- dit, ut Mantuana Civitas, Ecclefiae uli- bus concelFa non fuerit, nifi quibufdam conditionibus, a Nominis Ecclefiaftici dignitate, iibertateque prorfus alienis. Hifce igitur jure meritoque rejeclis, alium deligere locum neceffe fuit. Cum itaque nullus aptior videretur aut coni- modior Vicentia, Urbe quidem eopio- fa fatis, & Venetorum, qui eam con- eedebant, audloritate , potentiaque, tuta omnino , nullique non opportu« na '%» < 2 §> & na inibi generale Concilium indiclum eft, inchoandum Kal. Maj. anno Domi¬ ni cio io xxxvm. Interim Pontifex Ca- rolum Imperatorem & Francilcum Gal- liarura Regem conciliare ftuduit, qua de caufa cum jpfe, tum Principes illi, Ni- ceain fe contulere, Legatis antea Vicen- tiam iniffis, ad Concilium apparandura. Attamen Imperatorem inter & Regem pax iniri non potuit, fed ad decennium tantummodo iuducise ftatutas funt: Con¬ cilium vero femel iterumque & indičtum, & dilatum toto fere triennio. Gtuo ela- pfo tempore, tot pereuntium impatiens animarum Summus Pontifex, mufato loco, delečlaque, poftulantibus maxime Ger- manis, Tridentina Urbe, ibidem de novo Concilium indicit ad Kal. Novemb. an- ni ab Incarnatione Domini m. d. xlii. Verum impediunt adverfse jufla pročel¬ ij, nec finit audiri vocem fragor sequo- ris ullarn. Ad Principes Diploma mif- fum non eft : Oluin Imperatorem inter & Francifcum Regem bellura recrudefcit. Gtuapropter fexcentis hinc & inde orti3 perturbationibus, Concilium inehoari non potuit ante diem decimum tertium Decembris anno Domini cio io xlv. In- terea vero Hetercdoxa Dočlrina-, cum (*) 8 am- Vide ind. li- brorum pro- hibit. ^ <&> & tnimarum ingenti clade, mirum quan* tum fubrepit: impietas, bellorum fetus, Europam fere univerfam occupat, &Ca- tholicEe vix urnbra fupereft Religionis. Ad haec mala tollenda ac reformanda, Tri d en tum Patres undique convolant: at, Deus immortalis, inliac malorum ve- luti lernsea palude hydra non una fecan* da erat. Immenfum itaque opus crevit, quod multas pofeebat manus. Hifce igi- tur ut appofita arma Patres fuppeditarent, Parochos, quorutn haud pauci erant illis temporibus cum fcientia, tum omni Re- ligionis fenfu fere delti tu ti, edocendos fufcipiunt, ut deinde vulgus imperitum facilius ab iis poffet erudiri. De ratione & modo divinum hoc exequendi Confi- liura poltquam diu diligentiufque delibe- ratum eft, comperere Patres, ab Hete-o- doxis ingentia 11011 tantum confečta effe volumina, quibus Catholicam fidem ever- tere conabantur, verum & innumeros confcriptos Libellos, qui cum pietatis lpeciem prafeferrent, incredibile elt, quam difficile frumentum Chrilti a ziza- niis inimici hominis fecerni potuilTet, Tot Catechifmi quot inEuropa funtPro- vincfe, imo fere quot urbes, circumfere- bantur, & oianes aritis dogmatibus ad- ver- verfi, quibus incauti fimpliciura artiml ubique decipiebantur, ita ut reperire di£- ficile in populo fuiffet, qui fidem, qua- lem a Patribus aecepimus, ineontamina- tam profiteretur. Quamobrem PatresOccu- Catechifinus menice« Tridmtime Synodi cum tanto 3 tam ' a prsfa,: ' perniciofo buic malo falutarem aliquam me¬ dicinam adhibere maxime cuperent , non fa- tis effe putarunt, gravior& Catholicce doSiri- na capita contra bcerefes decernere, fed illud praterea Jibi faciendum cenfuerunt , ut cer- tam aliquam formulam 3 roti onem Cbriflia- ni populi ab ipjis fidei rudimentis inftituen- di, traderent } quam in omnibus Eccltfiis il- li fequerentur , quibus legitimi. Pajloris 3 D o cl or is munus obeundum effet. Admonere hic Paftores juvat librum hunc ipforura effe proprium, debereque eos tanto lu- bentius ex Synodi fenfu & frequentius uti, propterea quod illos Spiritus fan&us hifce Concilii ipfius verbis alloquitur. Se£ 24 . it Ut fidelis populus ad fufcipienda Sacramen- RifoTm - c - 7i ta majori cum reverent-ia atque animi deva- tione accedat, pracipit fanSia Synodus Epi- fcopis omnibus 3 ut non foium cum bac per fe ipfos erunt populo adminijlranda, prius illo- rum vim 3 ufum profufcipientium captu ex- plicent, fed etiam idem a fmgulis Parocbis pie prudenterque etiam lingua vernacula, Ji (*) 4 opus ^ 009 opus Jti S commode fini poterit y fertari ftu- deant,juxta formam a Janeta Synodo in Ca- tecbefi Jingulis Sacramentis prcefcribendam y quam Epifcopi in vulgarem linguam fukli¬ ter ver ti, atque a Parocbis omnibus populo txponi curabunt, 8 c. Ex his patet jam longe antea decretum fuilFe de Catechi- fmo edendo : atque ea, quže fuperius at- tulimus, fatis aperte indieant, Patres jam fub Concilii imtium huic rei utpote maxime necelFari« intendilFe. Pro cer- to autem habendum eft, eos faerum hoe opus eomponendum fancivilFe, SeiFio- lie 18. quss fecunda eft fub Pio IV. pro- curante tune & diligentia ineredibili promovente, quidquid moribus refor- niandis erat proficuum, S. Carolo Bor- romseo. Etenim cum ibi de libroruin deledtu decretum fit, & ad hoc feledti fint Patres quidam, ut fufpedti quique ac perniciofi libri feligerentur, & pro« hiberentur a Concilio, probabile valde eft ex eodem tempore de remedio erro- neis hifce dodtrinis afferendo, hoc eft, de Catechifmo edendo, fuiffe ftatutUm, deledtofque Patres, qui tanto operi in« cumberent. Gluod fane ex hifce verbis, quae in continuatione Seffionis vigefimse quinf® de indic® librorum & de ipfo Ca- te- ^ <@D tediifmo abfolvendo loquentšs reperiun- tu-r, perfpicuum eft. Sacrofan&a Synodus in fecunda Seffin* ?ie fub SanBiffimo Domino noftro Pio ll r . celebrata, delcciis quibufdam Patribus com - mi/it, ut de variis cenfuris ac libris vel fu* fpeclis vel perniciofis, quid fa&o opus effet 9 conjiderarent, atque ad ipfam f rn&am Sy - nodum referrent : audiens nune huic operi eh eis extremam manum impofitam, nec ta - men ob librorum varietatem 3 multitudi - nem dijiin&e 3 commode poffit a fanfta Sy- nodo dijudicari, pracipit, ut quidquid ab illis prajtitum eft, fanBiJJimo Romano Pon - tifici exbibeatur, ut ejus judicio atque au* tboritate terminetur 3 cvulgetur : idemque de Catecbifmo a Patribus, quibus illud mm* datum fueratf 3 Mijfali 3 Breviario fieri mandat. Catechifim itaque conficiendi aučto« res fuerunt Tridentini Concilii Patres; qui neceflarium duxerunt Catholicse do- ftrinse formulam certam perferibere, cum ut omnis in docendo diflenfus vitaretur, tum ut Chrifti fidelibus nihil Paftores traderent, quod Ecclefia univerfa caU culo fuo non comprobafTet, O 5 a *%ts> ^0 Vid. Julii Po¬ gnani Sunen- £s Epiftolas & Orat. a Hie- ronvmo Lago- marfinio e S.J. illuflratas Ro- mse 175 firinat, Sumnio e fuo Ordifie Theologo, Pbhtificioque iri fančta Synodo Legato Hieronymo Cardinali Seripando Symbo- li particulam, Et in uncim Sanctam Eccle- fiam Catholicam, explicandam fuiffe com- miffam : tura Michael Medina e Fratrum Minorum Ordine, qui expofitionem 4ti Articuli ejufdem Symboli fibi, in prše« fatione ad opufculum, quod fliper hoc 4to Articulo vulgavit, attribuit. Nec veri- fimile fit tanto tempore tot dočbos & in fcribendo exercitatos Viros ita lente in- curiofeque huic rei certe graviffimae in« cubuiffe, ut nil nifi operiš inelaborata qusedam lineamenta duxerint. Gatechifmi igitur, ut ita dicatn, Cor- pus dum Concilium ftetit, non privati quidam fečtoe alicujus Alumni, fed pra> flantes omnium Ordinum Theologi, qui- bus propter fuminam Patrura in fecer-. nen- iiehdis ab Ecclefiae Dočtrina fcholarum placitis, vigilantiam, a communi Eccle- iiaj fenfu recedere indecorum fuiffet ac periculofum, conformarunt. Neque minori ufus eft follicitudine Piti# IV. fuminus Pontifex. Anno enim cio io lxiv. cura Concilii Patres jam dt- fceffiifent, Theologis quatuor ad hujus rei profecutionem, Carolo Borromaeo procurante, felegit, quorum tresEpifco- palis dignitas exornabat : Leonardura Marinina Genuenfem Archi-Epifcopum Lancianenfem : vEgidium Fufcararium Boncnienfem Epifcopum Mutinenfem: Mutium Calinium Brixienfem Jadrenfis Ecclefiae Archi-Epifcopum , Epifcopum deinde Interamnatem: &Francifcum Fo- rerium, feu verius Fureirium Ulyffipo-» nenfem Lufitaniae Regis in ConcilioTri« dentino Theologum. Verum quidem efi: priores duos & poftremum hunc e Dominieana Familias fuiffe: at quales illi dočlrina, moribus, prudentia fuerint, pneter ea fpecimina, quse & in Coucilio & in facris Officiis obeundis dederunt, teftatur D. Carolus Borromseus cum in Epiftola ad Epifcopum Varnaienfem Stanislaum Hofium Cardi- iialem, tnm in ea qua Lufitaniae, Regern in- QgSJ e# interpellat, ut n n ar, Fureirium Concilio jam dimillo, Roma; fubfiftere, doneč ex- trematn Catechifmo manum admoverit, Calinius vero, qui nulli Pvegulari Ordini adfcriptus erat, quique in Concilio noii mediocrem dočtrinae opinionem fibi com- paraverat (nam cseteris, qui Catechifmo lucubrabant, adjundlus a Patribus fueraf, ut in Symbolo Apoftolorum feptemque Sacramentorum traftatione expolienda operam fuam conferret) permiffurus cer- te non erat, ut quid illis excideret, quod opus Concilii Tridentini ApoftolicKque Sediš noinine vulgandum redderet minus probabile. Gluod prsecavere lili difficile non fuiffet, cum authoritate propria, tum Caroli Borr omad imperio, qui cum Pon- tifieis effet Nepos & adminifter, dubitan« dum non eft, quin tam imprudcns tam- que defiderio fuo adverfum facinus pro- hibuiffet. Is enim (quemadmodum Jo- fephus Ripalmontius in HiftoriaEcclefi« Mediolauenfis part. 3. lib.2. fcribit) ani- mo cenceperat, eximium Catecbifmi Romani opus, de quo opere conficiendo fanxerant Pa- tres Tridentini, idque decretum inter catera cxjiabat: etiam ei digerenda injlitutioni ca - pitibufque difponendis frnimi Tbeologi adla- borabant. Sed conjilium erat Caroli, ut Di¬ vi- PoiTevin. i. Appar. lit. B & lit. I. vinitas d 1 altitudo rerum atque fententiarum pari verborum dignitate explicaretur, adbi- bitifque Latina lingua fummis ea tempeflate bominibus, per eos abfolvit opus, quod melio- re Romanorum faculo natum ejfe videatur . Et de fačlo Calinius, cujus quoque latinitas in Concilio fpečlata fuerat, fi- dei Articulos & Sacramenta: Petrus Ga- lefinius eelebris ea tempeflate fcriptor Decalogumrjulius Pogianus Othoni Car¬ dinal! Truchfeffio primum, Borromseo, deinde a Secretis Orationem Dominicam Latina lingua expofuerunt. Si itaque tantus in Borromaei animo infedft fcrupulus, quo minus quid in Ca- techiimi verbis effet, quod vel faftidio- fas Grammaticorura aures ofFenderet, quanta putandum efl ipfum fuifie follici- tudine affečlum in fententiis: ut nihil in iis reprehendere jure poflent, non ii tan- tum, qui a Prsedicatorum Schola diffide- bant, fed & heterodoxi qui totis viribus conabantur populiš perfuadere, Roma¬ nam Ecclefiam, Apoftolicis dogmatibus, deliramenta Scholafticorum, ut ipfi per fummam injuriam ajebant, praetulifle? Certum igitur apud quemque farne mentis hominem efle debet, fub Pio IV. nihil e peculiaribus Thomifliese Scho- q!1!9 «)£*' Is opinionibus in Catecliifmum redun« daiTe. III. Qiiid fub Pio V. qui Ccitecbifmum vulgavit> geftum Jit. J am vero ad Pium V,, qui in Pii IV. loeum fuffettus eft , deveniamus. Is fane Dominici Difciplinam feftaba- tur: at vits fančtimonia cum flor ere t, propter quam in cslitum album publieo- Ecclefi® Decreto relatus eft, magnara nomini fuo inufliffet labem, fi communis dočlrinas loco, privatas fcholat dome- itics opiniones, Ecclefis toti obtrudi paffus elPet, Et prasterquam quod hoc de ipfo vel fufpicari piaculum effet, eft iis etiam, qiue in lioc negotio prseftitit, quam masime repugnans. Etenim Congregationem, fic Romat coetus appellant, qui rei alicujus tradlan- ds caufa a Pontifice convocantur, dele- git, quae Catechifmo componendo, re« eognofcendo, perficiendoque vacaret, Ei pneerat Guilielmus Syrletus Cardina- lis, quo nemo Divinis humanisque litte- ris ea State dočtior exiftimabatur, qui- que a D. Carolo in comitiis poft Avun- culi mortem habitis dignus habebatur, qui Pontifes Summus renuntiaretur. C«- e)s^ C*tum autem illum conftaffe complu« ribus dottiffiinis Viri s, quorumRoma fe». rax eft, Curtius Francus, qui ex illis erat, Z-agomsrfiK. teftatum reliquit. Gluibus annumerare lbld ' non dubitaverim Sylvium Antonianum, Virum docirina & purpura bene liotum j Etenim Jofephus Caftalio in ejuS vita, etfi fubobfcure, cum tem pora non Ihtiš difcriminet, fie de eo refert : 'in Cate- chifmo, qui ex Concilii Tridentini Decreto Pii F.juffu editus ejl, complures Tbeologi S diferti tiri confcribendo elaborarunt; An - toniano Symbolum , aut certi Symboli par- tem explicandam obtigiffc, Laeiiis Pafqua- linus vir graviffimus mibi confirmavit y quod S ipfe in adverfariis ejas reperi. Adfuere quidem inter alios e Prudi¬ ča to rum Ordine Theologi duo, Thomas Manrique, & Euftachius Lucatellus, quo- ruin prior Sacri Palatii Magifterio, quod munus eft publicum, fungebatur,alter ve¬ ro praeclari fui Ordinis Procurafor erat. Hos dobrina inter cseteros eminuiffe, ex eo, quod illorum nomina, aliorum non item, Francus memorat, licet fortaffe col- ligerc; inde autem non fequitur,eos fuif- fe cstui toti dominatos. Id enim Roma¬ ni? Pontificibus in rebus ad Religionem pertinentibus examinandismoriš eft, plu- res res ex omnibus Ordinibus viros el a ros advocare, ut id, quod ex ea difquifitio- ne emergit, quodque Pontificio nomine promulgandum eft, fit a quocuuque par- tium ftudio, ut decet, prorfus immune. Itaque credere hac in re, qiue cste- ras omnes gravitate prsetergreditur, id fuifle pofthabitum, effet ratioui adver- fum quam maxime. Q.uod 11 in hoc Pontifex fubftitiflet, quis rerum £equus asftimator ulteriorem diligentiam requireret ? Attamen ultra progretTum fuit: nam opus jam a Syrleto perpenfum expolitumque traditum eft Pogiano, ut is obfervaret, nequid pecca- ti adverfus latinitatis leges in eo fubeflet. Pogianus vero non latinse linguas cogni- Lagomarfe tione folum, fed Eccleliafticafcieutia, re- lbld ' rumque agendarum peritia excellebat. Qluinquennale demuin opus tamditi expečlatum elimatumque prodiit tandem Pii V.juffu e Manutiana, hoc eft, e bona- rum artium Officina. Juvat Pontilicia verba legentium oculis fubjicere, ut pa- teat,Virum fanftiffimum nihil eorum prs- termifiire, quse ad operiš integritatem fervandam facere poffe videbantur. Mo¬ tu proprio z3 paftorali %jficio cupientes quam diligmtijjimepoffumus divina adjuvante gr a* (* *) tia §ia fungi, d ta qua a facro Tridentino Con- eilio Jiatuta d decreta fuerunt, exequi cura- ■vimus, ut a dekel is Tbeologis in bac alma ur¬ it componeretur Catecbifmus, quo Chrijii fi- deks de tis rebus, quas eus noj]}, profiten, d fervare oporteret, Parocborum fuorum dili¬ gentia edocerentur. Qui liber cum Deo ad¬ jutante perfe&us in lucern edendus fit, pro- videndum duximus, at quam diligentiffime fdelijjime imprimatur. Itaque in bac al¬ ma urhe cum potijfmum imprimi voluimus, dilecii filii Pauli Manutii diligentia, qui ali os Ecclejiajiicos libros hic imprirnere folet. Ouia vero Ji alibi imprimeretur evenire poj-- fet, ut non pari fide ac diligentia tališ Argu¬ menti liber imprimeretur,ob bane caujurnjdc. Dat. Roma apud Sanchtm Marcum feptimo Kalend. Octcbr. Anno primo. Si ergo tanta Pius uti voluit diligen- tia in Opere hoc cum elaborando tum t y- pis committendo,cenfbitque illud dignum quod Sediš Apoftolics nomine Parochis omnibus proponeretur tamquam a Tri- uentina Synodo Ecclefite univerfse prs- feriptum, intelligi profečto nequif, quo- modo fine manifefta fandte Sediš.injuria poffit negiigentke, ne qnid gravius dicam, infimulari. Praeterguam quod cum ipfe, nt in ejus vita lib, i. cap.2, Gabutius affir-. mat, (©) mat, Sacrum Catechifinum a:l Parochos 3 quo pracipuct Catholicce doftrincs dogmata lucvi- lenter exp lic at a continentur, per viros G bri- ftiana elorjuentia S eruditione infignes latine confici prirrium, 6 uhifiue Gentium evulgari , mo.v in Italicuni, Gailicum, Germmicum 3 ttc Pulonicum fcrmonem converti curaverit; vulgaribusque iftis interpretationibus Italica excepta, quam Alexius Filiutius Dominicanus confecit, fciamus e Sachi- nio infudafle Patres e Societate Jefu, credibilene videtur, Viros iftos dočlifi- fimos vigilantiffimofque labem liane noa animadverdffe ? Pius vero eam, qme confuetis formo- lis conftat, approbationem confirmavit quotiescunque vel de morum ernenda- tione, vel de regularium Ordinuin Re¬ formatione agebatur : ut e Bullis anno cio io lxx. editis: liempe 102. pro Gi- ftercienlis Ordinis Reformatione : 103, pro reducenda in meliorem ftatum Con- gregatione Servorum Beane Marise: & 106. de MiiFalis Reformatione apparet: in quibus omnibus Catechifinum commen- davit, ufurpandumque precepit. Neque folus e Romanis Pontificibus Pius fuit, qui Catechifinum hunc expref- fis verbis probaverit, quod taraen ad am- (* *) 2 plif- *5Rs> (J®p e^- pliffimam illi au&oritatein com parali Jara ^ .fufficeret. Nam Gregorius XIII. Pii V. in Petri Catliedra Succeiibr in Brevi quo- dam anni 1583. declarat fuo juilu & ap- probatione, denurf editum efie; librum- que hunc adeo utilem exiftimavit, ut peculiari mandato in linguam Illyricam transferri jufferit, quemadmodum patet e Concilio Aquilejenfi, de quo inferius. Et ut teftatur Poflevinus, Cateehifinus erat illi veluti Regula, qua Jus ipfum Ca- nonicum reformari pofle putabat; Unde FrancifcoGratiauo deGarzatoribusJuris- confulto & Canonico Vicentino fuafit,ut Juriš Canonici epitomen ederet, in qua, quidquid vel a Summis Pontificibus, vel a Concilio Tridentino, vel a Catechifmo Romano fuerat abrogatum, refecaret. Confecimus, ni fallimur, opus hocpoft accuratiflimas dočliffimorum Virorum dilquifitiones a Petri Cathedra Ecclefiam totam alloquente prodiille : Remanet nune, ut oftendamus, Ecclefiam fupremi Paftoris fui vocibus aufcultaffe. IV. Ouanto plaafu quantaque confenfione fuerit is ab Ecclejia receptus. 1. Longam & moleftam difputationem aggrederemur, fi vellemus fingula Eccle- fia- fiarum aba, ex quibus conftat, Catedii- fmum fuiffe ubicunque gentium receptura, enumerare. Aliquot igitur indicabimus tautura, e quibus patebit ab omnibus il- lum habitum 'fuiffe dignum, qui Chrifti fidelibus erudiendis inferviret; Gtuo in indiculo rationem temporum fequemur. Primus itaque, qui eum in Ecclefiani ■fuam intulit, fuitDivus Carolus Borro- mseus, qui in prima Synodo, quam Me- diolani habuit anno Domini 1565. Cleri- cis omnibus, poftquam deciraum annum attigerinr, prsecipit, ut Catechifraum hune affidue legant. 2. Synodus Beneventana an. 1567. in qua omnibus, tum Parochis, cum Ver- bi Dei Prsedicatoribus injungitur, ut ad fuura munus explendum Catechifraum, qui Surami Pontificis juffu editus eft, af- iidue prše manibus habeant, ut omnia fe- cundum Sauam & Ecclefiafticam dobri¬ nam facere valeant. 3. Synodus Ravennat. 1568. quse ti¬ tulo de Seminario cap. 4. librum hunc, quera Concilii Trident. Catechifmum vo- cat, mirum in modum commendat, pne- cipitque, ut, qui degunt in Seminario, eum e manibus non deponant. (**) (**) S 4. Bor- o®? «$r 4. Borronmis iterura in Sy nodo Me- fliolanenfi an. 1569. ubi jubetParochis, ut frequentius aiiquara Catechifrai Romani lečtionem in ter feconvenientes tračtent. 5. Synodus Salisburgenfis in Gerraa- nia noftra habita anno 1569. qute ita de- crevit Conft. 26. Debent Parocbi iis , qua ad ipforum fpectant minijierium } qucmadmo- dum Epifcopi cum Sacrammta per ipfo^ erunt populo adminiftranda, illorum vim S itfum, pro fufcipientium captu in vulgari no- jha lingua Germanica explicare, juxta ea, qiM in Catechifmo Romano fane utiliffimo, Z3 his temporibus maxime neceffario continentur 6. Borronmis tertio in Synodo Me- diolanenli anno 1577. ' m fi ua mandatur, ut Parochi in Sacramentorum admini- flratipne Catechifrai Romani locos & dobrinam adhibeant. 7. Genuenfis Synodus an. 1574. Tit. de Fidei elementis a Parocho tradendis. 8. D. Carolus iterura, Iioc eft quarto an Synodo Mediolanenfi anno 1576. ubi inter libros, quos Epifcopo vifitanti Pa- rochus exhibere debet, cenfetur Cate- chifmus Romanus. 9. Ab eodem in Synodo Mediola¬ nenfi anno 1679. ubi de examinandi ra- tione prsecipit, ut inquiratur ab ordi- aan- 3 ? nandis; An Catecbifmum Romanam babeant a ejufve Ao&rinam teneant. 10. Hifce accelfit eodem anno uni- verfus Clerus Gallicanus in puhlico to- tius Cleri conventu Melodunenli, in qu» multis in locis; fed maxime quatuor Tit. de Baptifnio, de Eucliariftia, de Pceni- tentia, & Ordine hic Catecliifmus, qua ibidem Tridentinus agnofcitur, ita prše- fcribitur Parochis, ut ab illuftri Iioc flo- rentiffimi Cleri Conventu, & neceflarius omnino judicetur, & cseteris omnibus an- teponendus, hifce verbis: Inflituere tenen- iur Curati [nos greges ex prafcripto Cate- (hifmi Tridentini, quam pure fimpliciter fie- ri poterit: & alibi: Adbibentes e a in re pr o- be efficienda (nempe in exhortandis popu¬ liš) Catecbifmi Romani locos doiirinam Concilii Tridentini, de Jingulis Sncramcntis , «b id ab omnibus Curatis accurate 3 Jiudiofe legendam. Praster ea Catecbijrni Triden¬ tini in rebus hujufmodi ac piis operibus exer~ sendis, Rcgulas Prcecepta, quam [eri po¬ terit, accurate fequantur Confeffarii. 11. 5ynodus Rodiomagenfis, an.158I. En ejus verba: ut autem quilibet Parocbus officio fuo defungi queat, Catecbifmum Rs- manum latine gallicc habeat, c, 10, 12. 1**) 4 ^ <2©P 12. Synodus Burdegalenfis an. 1582. <]us ita locjpitur : Parochi Jingulis fe/tis dicbus aliquid cx Catecbifmo Tridentino y quem latint £3 gallice auBoritatc noftra editum penes fe baberc injungimus 3 populo proponant , £3c. 13. SynodusTuronenfisan.i583.Tit. de Profeffione & Fidei tuendae cura. 14. Synodus Rhemenlis 1583. Tit. de Curatis. 15. Synodus Provincialis Aquenfis in Gallia an. 1585. Tit. de Parochis-his verbis : Utautem quilibet Parocbus fuo of- ficio defungi queat, Catecbifmmn Romanum intim £3 gallice babeat, 6c. 16. Synodus Provincialis Tolofana an.1590. ita loquens: InjungimusParocbis, ut continuo Catecbifmmn Concilii Tjidentini pm manibus babeani. Tit. de Sacramentis. 17. Svnodus Avenionenfis an. 1594, Tit.de Oflicio Parochi; Catecbifmum Ro¬ manam fedulo prte manibus babeani, £3c. 18. Synodus Aquilejenfis an. 1586. de quajam fuperius mentionem fecimus. Sed quid opus eft fmgulas Synodos, qua: de hoc opere loquuntur recenfere ? Nemo certe alicujus nominis in Ecclelia Catholica Do6lor erif, qui de ejus aufto- ritate eo pačlo fentire dubitet, ac fen* Tit, fit, prasclariflimus ille ftreninffimusqua Ecelefiae vindex Jacobus Benignuš BoC- fuetiusMeldenfisEpifcopus,qui in aurea Catholicse Dodtrime expofitione a Sum- mo Pontifice & ab Ecclefia tota probata confcribenda, nullis aliis monumentis, praeter Divinas Scripturas, voluit uti ac Concilio Tridentino & Romano Cate- chifino, ut Heterodoxis nudam fince- ramijue Catholicorum dogmatum faeiem ob oculos poneret. Et profedto, fi Tridentiuorum Pa- trum auttoritate opus hoc inchoatum eft, fi fumma Religione confedtum abfolu- tumque, fi a Pontifice Romano probatum, fi ab univerfa Ecclefia confenfione fum¬ ma receptum, quis negare poterit, ipfuni publicis Ecclefia Adlis effe annumeran- dum, unde id, quod Catholica Ecclefia in Religionis uegotio fentit, hauriatur ? Cum itaque Catechifmus ille aliis o. mnibus, qui privato ftudio confedti funt, auftoritate dignitateque antecellat, Pa- ftoribusque & Summi Pontifices , & esc, quas memoravimus, Synodi pršečipiant, ut ex illo depromant, quas Chriftiani po¬ puli intereft fcire,haud alienum erit pau- ca de illius ufu ex iisdem fontibus defum- ta adnotare, Ceterum quoniatn Paroclii (* *) § ra* OH!? variis operofi muneris, quodgerunt, oc- čtipationibus diftrahuntur, ita tit neque- ant totura illud ftudium, quod in eo me- ditando neceflarium eft, ponere, oppor- tunum ducimus, eos hortari, ut e Theo- logia dogmatiea & morali Natalis Ale- sandri, e Canifii, Bellarmini* Boiruetique Catechifmis, & ex Inftitutionibus Catho- licis Francifci Ajnati Pouget, latinae ta- men, & a Regiis Galliaruni Cenforibus emendatE editionis ea petant, quse C-a- techifmi noftri dačlrinam occurrentibus fidelium neceilkatibus reddere valent accommodatam. Prima ergo ratio utendi Catecliifm© indicatur in omnibus fere Synodis crnn Provincialibus, tum Dioecefanis, quae poft ConciliumTridentinumhabitse funt; ejus jiempe affidua ieclio vel faltem ita fre- quens, ut quidquid hic liber continet jaiemoriter comprehendatur. Secunda prascipitur a S. Carolo in il. Synodo Mediolanenfi; ut fcilicet con- venientes ad fe invicem Parochi vici- nise cujuslibet, aliquam hujus Catechifmi lečtionem expofitionemque inter fe fta- tuaut: quae laudabilis confuetudo fingu- lis hebdomadis in ufu eft in celebri Pres- feyterio S. Nicolai de Cardueli Parifiis. Ter- Tertia prsefcribitur ab eodem in III* $ynodo Mediolanenfi, in qua mandat: ut, quoties Parochi aliquod Sacramen- tum adminiftraturi funt, locos & Doktri¬ nam hujus libri adhibeant, & popuio exponant: quod & prsecipitur in nodo Rothomagenfi. Gtuarta proponitur in Synodo Bur- degalenfi, dum jubetur, ut fingulis die- bus feftis aliquid ex Catechifmo Parochi populiš propouant, de iis rebus, quas iioffe Chriftiani omnes debent. Gtuinta indicatur in Synodo Gremo- nenli an. 1603. p. 9. his verbis: Divino af - fiatu Spiritus S. illi Patres,qui in Cone. Trid . prcefuere, mandarunt, ut quam primumlio«, manus Catechifmus conjcriberetur, ex quo ve - luti cx fcecundiffrmis fan&ce Matris uberibus Geriči omnes Eccltjiafiica doffrina fuavijji- mum lac cxfugere valerent. Ea igitur con - fuctudo, qua fanSte in noftra Seminaria intrs - dueta eji, C lericis omnibus Romanam Caie - ebifnium explicandi } omnino inde a ludima- gijiris Ckricisfub potna fufpenjionis qmtidie i vel faltem ter in hebdomada fervetur. Sextam in ipfa Catechifmi Prsefatione prseferibunt Patres, qui illi confcribendo operam navarunt, in cujus rei gratiaua Index, qui fequitur inftručtus eft, Vh <&> Clero uni verfo falutrn iti Domino. I^inis & fcopus hujus liovs edltionis jjL non fatis laudandi Catechifmi Ro¬ mani, quani Deo infpirante & Celeberri- morum Antiftrtum exemplo fieri curavi-* lmis, eft, ut non folum Clerici, Sacerdo- tes, praecipue vero Prasdicatores verbi divini & CatechiftjE illum pras manibus habeant, verum etiam diligenter atque eontinuo perlegant, ac in Scholis publi- cis tradant, & explicent: ita ut ex hoe tamquam ex lirapidiffirao fonte fanas hau- riant do&rinas, qua: & parvulis, & adul- tis, & dočtis & ignorantibus & cultis & rudioribus explicandse atque inculcandas funt pro seterna confequenda falute. Vos vero ! Filii Chariffimi, qui aut ad altiores ordinum gradus afcendere,aut in vinea Domini laborare cupitis, certl fitis, quod nemo veftrum ad facrutn mini- fterium evehendus fit,nifi vos inScriptu- ra Sacra & Romano ad Parochos Cate- cliifmo fufficienter verfatos effe invene- rimtis ; quare fequentem ordinem pro examine ordinandorum aut eorum, qui sd curam animarum adfpirant,omnino ob- fervari mandamus: ut Minoribus Ordini- bus Prolegomena Sacra: Scripturae, Sub- dia- ^s Ofl*) diaconatui quatuor Evangelia&A61usApcr» ftolorum, Diaconatui libri Sapientiales, Prophetse majores atque minores, Presby- teratui vero Epiftolse Canonicse, atque •Apocalypfis correfpondeant. Infuper animadvertimus, quod paucifll? mi fint,licet eam, quse par eft,diligentiam in Studiis Ecclefiafticis adhibeant, qui bonos libros cognofcant, hinc neceflarium efle du- ximus hic quofdam indicare Authores, qui & ad negeffariam addifcendam fcientiam, & ad fanara amplečtendara doktrinam, & ad 1'acra munia exercenda omnibus Ecclefia¬ fticis, prsecipue vero animarum paftoribusj optimi atque proflcui efle poterunt. Pro intelligenda Sacra Scriptura inter- pretatio praeprimis defumenda eft a lan61 is Patribus,deinde recurrere oportet ad quof- dam meliores interpretes, uti funt: Calme- tus, Menochius cum notis Tourneminii,Ma¬ rjana, Maldonatus, Du Hamelius, & propter additam verfionem germanicam Cartierius, denique Efthius in loca difficilioraScriptu- rae, & in Epiftolas fanfti Pauli, & Bernardi Lamy Apparatus Biblicus. Pro intelligendo & explicando Catechi- fmo Romano .optime infervient: Natalis AlexandriTheologia dogmatica & moralis, Cateclulinus Jacobi Benigni Boflueti Epi* £ČQ- 005 feopi Meldenfis, ejufdemque Expofitio do- čdrinse Ecclefce Catholicie, qus etiam ger- manice extat, Francifci Amati Pougeti In- ftitutiones Catholicte latinse, Flettrii Cate- chifmus Hiftorieus gennanice, & denique Petri Ganitii Catechifraus. Pro facris concionibus vero funt legen¬ di fandli Patres Cliryfoftomus, Auguftinus, & Bernardus, pro popularibus vero fermo- nibus Natalis Alesandri expofitio in Evan- gelia, ejufdemque eommentarius in Epifto- las Canonieas,qui etiam pnecepta & regulas ad Prsedicatores eonferipfit, Kravogel con- ciones pro toto an.Thefaurus biblicus Merz. Nune fequuntur Libri fcliolaftici pro Theologia dogmatica & morali. Prseeipue fanfti Patres, opera S.Thoms, Sumnias cafuum confcientite a fandlis Dočlo- ribus Raymundo & Antonino confcriptse, Juenin, Melchior Canus de locis Theolo- gicis, opera Opftraet, Veronii Secretio eo- fum, qu*£ funt de fide Cathol. ab iis, qu»,non funt, HenriciHolden divina: fidei Analyfis, .Valfecchius de fundamentis religionis, Hu¬ go Grotius de veritate religionis chriftianae, opera PP. Gazzeniga, Gervafio & Bertieri, Surama Alexandrina S. Thoime, Moralia S. Gregorii, Genettus, Befombes, Reiffenftuel cum notis Flavii Ricci, Manuale & Coni- pen# <&) <0 pendium Concina, Antoine cum notis Car- boneanis, Godeau, ejufdemque Imago Poeni- tentise, quse eriam germanice extat. Canonijhe. Concilium Tridentinum , Doujat Prsenotiones Canonica?, Fleury In— ftitutiones Canonica:, Van-Efpen, Riagger, Engel cum notis Barthl, Schmier una cum fuo jure univerfali puhlico, Zallwein. Hiftorici. Fleury pršeči pne vero ejuC- dein Difcurfus, & ejufdem ©iffftt litetl unbet‘ffefli£i)t:tflen, NatalisAlexander Gravefon, Cabaffiitius, Berti Breviarium hi- ftoriae ecelefiaft. ejufderaq. DilFertat. hiftor. Ritmltfta. Gavantus, Meratus, Cava- lieri, Rituale Romanum, &Labacenfe, Pon- tificale & Ceremoniale Romanum, Barruf- faldus, Rituale Halletinum. Hi s alii libri fpirituales, Afcetici & pro ftatu Ecclefiaftico fummopere utiles addi poffunt, maxime vero pro illis, qui curam animarum exercent, & oui alios docere, ne erudire debent. Opera Benedičli XIV, Thomaffinus de Difciplina Eccleliaftica, opera S.Caroli Bor- rotnsei, & S. Franci fci Salefii, Paftoralia S. Gregorii, ejufdemque Homilise, S. Chry- fpftomus de Sacerdotio, Merlohorftii Se- ptemTubse, feu de Vita Clericorum, Ope¬ ra Boiluet, & Duguet, Marchantii hortufi Pafto- ^ q£> & Paftornm, Raftignac Epifcopi de Poenitcn- tia, & Juftitia chriftiana, id quod exftat etiain gennanice, Cardinalis Denhofifen de Sacramento poenitentise, Paeliard deSacra- mentis, Chardon Hiftoria de Sacramentis, Giunchi feu Pattuzi delndulgentiis, DilFer- tatio Patris Concina de Infufficientia Attri- tionis, Francifci aPuteo DilFertatio deStu- diis ecclefialticis, BrevesNotitise ad bonam direčdonera animarum, ac falutarem inftru- čtionera ftudioforum difcipliiiEe moralis,Mu- ratori de Ingeniorura Moderadone, de Ve¬ ra Devodone, de Charitate Proximi, ejuf- demque Ly turgis, le Brun Ly turgia, Ope¬ ra felečla S. Auguftini de Grada, Thomas a Kempis juxta editionem Romanam Cardi¬ nalis Henriquez 1754. Cardinalis Bona Ma- nududdo ad coelum, Fourneux vita Chriftia- na, ejufdemque d>tijKl$eč (jaht/ Goll&Beld jmeftetš beutfcf) u&ecfe^tet 9iomtfcf)er £atc* $ifmu$ famt bem &u$$ug , ejufdem Sebett Sefu £t»rtiFt, bet (jeUtgen Sungfmu Sflatia, unb bet f)et%en Sfpofteln. Item SfuSjug beš bečaltertSefiamentS, Wittola spfattetč getftttcbet ©enufTenštctd), ejufdem- que Sfu^ug beš atten Seftamentč* PolFent & addi quam plurimi alii, fed hi enumerati abunde fufficientes erunt,neque imponimus, Ut omnis de his omnibus fibi provideat. C.E.L, s« I N D E X argumentorum PRINCIPALIUM. Prooemiutn generale. s DE SYMBOLO APOSTOLORUM. Symbolnm in communi...... Articulus primus....... Articulus fecundus. $5 Articulus tertius.... . Articulus quartus. 57 Articulus quintUS...\... 71 Articulus fextus... 84 Articulus feptimus. 9 ® Articulus ..•.ioi Articulus nonus... no Articulus Jecimus... ijt Articulus decimus primus.l?9 Articulus decimus fecundus....'..IJS DE SACRAMENTIS. Sacramenta in gcncrc. j Baptilmus.’....... 188 Confirmatio. 234 Eucliariitia. 250 Poenitencia..... Extrema Undlio. ^ 6 3 Sacra Ordinatio..... Matrimoaium. 400 3 C a DE I N D E X ARGUMENT. iv DE PR^ECEPTIS D ECALOGI. Prrccepta in coir.immi....Pag. 423 Prteceptum primura... 43? Pr IN- I N D E X CAP ITUMj E r SECTIONUM TOTI US OPERIŠ. * FARS P R 1 M A. P r&ftitio ccgtns it Pajlorum in Eccltfia necejfitatt , ttuSforitan , ojfcio, & prtcipuis iottrinn Cbrifiiantt, tapitikus , divifa in fcftitnts xui, pag. t. & fequtntibui. CAP. L De Tiiu 6" Syrnboio fiiei, divifum in fUfiomi iv, pag. 15. & feq. CAP. II. De {rimo $ymMi Articulo, Čredo in Deum Patrem Omni- potentem, Creatorem coeli, & terra?, divifum in feffioms xxiii. {*&■ »6. CAP. III. D« fccundo Symboli Articulo . Et in Jefum Ciiriftum fi- lium ejus u niču m, Dominum noftrum , divifum in ftifiont: xii. T *£• IS- CAP. IV. De tertio Symboli Articulo, Guii conceptus eft de Špiritu Sando, natus ex Maria Virgine, Uvifum in fcftionts xi. pag, 47» fequtntikuc, CAP. V. De quarto Symkoli Articulo, PafTus fub Pontio PiiatO, CTH- cifixus, mortuus , & fepultus, divifum in fciliones xVi. pag. $7, & ftcpttntibut. CAP. VI. De cjuinto Symboli Articulo, Defcendit ad inferos , ter- tia die refurrexit a mortuis , divifum ir. fettients pag. 71, dr ftputntibus. CAP. VII. De ftKto Symitli Articulo, Afceudit a d Ccelos, fedet a d. dexteratn Dei Patri* Pmnipotentis , divifum in ftHienes ix, tH* *4- & /'?• GAP. VIII. De fcptimt $ymMi Articulo. Inde' vcnturus eft judicare vivos, Sc mortuos , divifum in ftSiontt xi. pag. gl, CAP. IX. De eSav Symboli Articulo. Čredo in Spiritum Sandam, divifur /1 in ftffiomt vit, pa?, i©i, CAP. )(a Vi I N D E X CAP. X. JD« »*h» Synsbcli jrtutth , Sančlam Eccleiiam &a. divifum in fiffionts xxvii. par. no. CAP. XI. U> dtcimt Symk>U JrticuU, Remiilionem ptccatorian, dU Vtfum in flUitnt> xu. pan. iji. & fttj. CAP. XII. JD> uUtdms Syf»btU Aniculo, Čarala refnrreftionem, A* Pz/bot z'? ftSionet xiV. p*£, 139. CAP. XIII. .D« duedtcimi symb>U Ar titulo, Vitam a ternam , divifum in feflitnti xiii. par, 132. 6" /«J. P A R S S E C U N D A. CAP. I. D* S<*£• 234. fr H - CAP. IV. J)* S*cramtnto Eucbarijtid» Afijf* S^crifcie * dr Commmione e divifum in feftionst lxxxi, pag, 2^0, fr f f. CAP. V. De peenitenti* $Acramtnto» fr trilsus etui partibu*, Contritione » Onfejfmnt . & ^At is faktom , divifum in feEUants lxxix, pag, 306» fr /*?. CAP, VI. D* S^raminte Extrem* XJnSrionii » divifum in fettione; xV*\ P*x- 163. fr fq . CAP. Vlil JU« Sucranunto Ordinii, divifum in feSliontt xxxiV. pa j. 37^, fr f“l. CAP. VIII. Ut Sacramtnto 2 /atritnanii , divifum in ftp.itr,tt xxxif, t*&' 400 . fr fq, P A R S TE R 7 i A. CAP. I. Ut Utculoga, divinipjue latibus abftrVnndis, divifum in feif. xtft t*g. fr f r q- CAP. II. Ut prima hgh pructpta, Ego flltn DoitJimJS &C. divifum i« ftftimi xxxi >. par, 43;. & /}j, CAP, f N D E X C A P I T U M. vn CAP. III. De /«(« 4 « /£« fr nafte, Non affiimcs Nomcu Domini &tf, divifAn in ftttiones xxx. fag. 44 3 • CAP. IV. JI« l««t» ligi! fr nafte, Memento, St C. divifum in ftflitnO xxV>ii. fug- 469. CAP. V. D« 9«<«rfo hgii fr nafto , Honora patrem tuum , Sec. divi* fum in fetfinnes xxii. fug. 484. CAP. VI. -D« rpinto hgii fmcefte, Non occides , divifum in fiff. xxV, f*g, 403 . CAP. VII. J3« fixto legi! f nafte, Non moechaberis, divifum in fe. Sionu xiii. fag. 414. CAP. VIII. J> feftime legiS fmcefte, Non furtum faeies , divifum io feSienet xxi\\ fug. 924. CAP. IX. De elfave legi! fr nafto, Non loqueris, Ste. divifum in /I« {fiontt xxiii, fug. 441. CAP. X. De nono, & decime Itgis prnceftt, Non concupiices doinuiH proxittli tui, &C. divifum inJeSienet xxiii, f*g. 446. P A R S Q^U ARI A. CAP. X. De Or At ione , eitifjue necejptate , divifum in fetfionet iv. pAg. CAP. II. De Or at ioni s ut Hitet e , divifum in ftftiones xi . pag, 572. CAP. III. De $ ar tih us , & gtadibus or At ioni s , divifum in fe Hi ion e s 'vii, M- S77- CAP. IV. De his, epti* pitenda funt » divifum in feftionts V, pAg. 5 S 2. CAP. V. Pro cjuiLus orandum fit» divifum in feftiones Vtii, fug, CAP. VI. Qu** orandus ft, divifum in ftftiones iv. pag, 588. CAP. VII. De prapAratiom adhibenda a d eratientm , divifum in feftit* ntt vi. fng. 489. CAP. VIII. Bjen rntie in ernnde rejuiratur , divi fen* in felfienei ix. P«S- f 94 ‘ CAP. IX. De f rami, Orntimii Domini en , Pater nofter , gui es in C celiš , divifum in ftftionts xx. fag. 499. CAP. X. De frimn fuitiene Oratienit Dominion, Sančlificctur Nottien tUU.m, divifum in feSimti ix. far. 614. X 4 CAP. INDEX CAPITUM. vili CAP. XI. Dt ftcttnda petitione Orationis Dominica, Adveniat regfilutt, tuum , divifam in fiifior.es xix, pag. 6 lO. & CAP. XII. Dl ttrti* petitione Orationis Dominka, Fiat voiuiltas tua, divifum in feffiones xxip. pag, 63 J. CAP. XIII. De ejnarta petitione Orationis Dominic* , Panem iioftruin quotidianum da nobis hodie , divifum in feffiones XX iii. pag. 64<5. CAP. XIV. De tjuinta petitione Orationis Dominica . Et dimitte no¬ bis debita noilra, ficut & nos dimittimus debitoribus noftris, divifum in feffiones xxiii. pag. 660. CAP. XV. De fexta petitione Orationis Dominka, Et ne nos inducaS in tentationem , divifum in feSiones XX. pag. 676. • CAP. XVI. De feptima petitione Orationis Dominica , Sed liber* nOS * Klalo , divifum in feffitms xii. pag, 690. CAP. XVII. De extrema Orationis Dominka particula, qua eft , Amen, divi fara in feffiones vi. pag. 699. dddsiimus in fwt Ballm FII Jf r . qna Fidti pTofeJfimis formulam cmititt „ l a &' 70 S, IN« I N D E X E V A N G E L I O R U M DOMINICALIUM. la gratiam piorum Divini Vevbi Declamatorum facili ordine d!~ geflus , qao dsmonflratur , quodnam bujus Catechijmi argumen- tum ; ad quam partem cujaslibet Evangdii referri , u 5 ac- eommodari pojjit: ex quo eonaones omare , E/ aniplificare va- lebunt non folum UH, venim omnes, quibus ad fedandos bo- tninum affetdus , cmnpmendam 'vitam, animaf/ue Chrifto ve- nandas, plebern hort ari, t? pafcere fdmelic as oves datum'ejl: q:iales funt Paroehi, quique animctrum turam ex profejfo ad- epti funt. Porro nullum fere erit Evangelium alicujus folemni- tatis, cui ubervimam dicendi copiatn non fuppeditet, vel mo¬ re oratorio fufe , Cf 5 cnpioje, vel Scholajlico Ireviter, pr c* funde, Ej 5 asute , it a ut fujfitienter unimque animum erplere liceat. * Pl n * in Soh. & Lan». &e. Lat. 21. Hoc Evangelium ad -rgumentum dc judicio generali traducendum cft. 6.11 ar e hic recurrat Parochus ad artieuium Symboli 5 Inde ventums efi j udi- tttrt v iv os. & mortaos. pag. 92. & f £ q. prout faciendum prsecipituc jv n. vel fecundum aharum Ecclefiarum rituin. Kcce rtx tuas Venit tihi. &c. Jlfatth. 2r. Hic opportnne tračlabio Parochus ea, qu« de Incarnatione, & caufis Adventus Chriiti Do¬ mini noftri habentur art. s. & 3. Symboli Apoftolici, pag. 33. & 47. & feq. InVtmttis ajinam ulligntam , & fullnm tum ta, folvitt, ir c, D. Atha- nafius in fermone de verbis hujus Evangdii oftendit, ex hoc loco Apoftolis, & eorum fuccelToribus faftam efle poteftatem folvendi cos, qui inftar afmorvun, peccatorum pondeie pr dir, ad eos con« Doniinica prima Adventus. X s Jv I N D E X fugerent. Ouare hic pbpulo esponet Parčchus, qu* habentur de eonfeilione pag. 3; 3. & feq, & abfolutione, pag. 3+4. & de pote« Aate remittendi peccata in Ecckfia, pag. i;r. Si feq, Dominica fecunda Adventus. Cum audiijfet Joannci in vimulis, Tu K , tjui Vtnturul tl, ttc, ifuttb. 11. Ifta Joannis interrogatio tam fedula oftendit, quantfi cum Audio čutite debeamus, ut de rebus fidei & nos, & ii, qui nobis fubfunt, rite, & a Catholicis Dočtoribus inftruamur. Vide, qilK huic argamento inferviunt, initio Catechifmi ufque ad pri- muifl«Symboli articuium , pag. 2. & feq. In vintulis. Fides ufque ad vincula, imo ad nečem ufque cum ©pus eft, & a judice urgcmur, profitenda eft ; nec eft fatis eam pedtore inclufam habere, quantumvis reiftam, & finceram, ue »ftenditur pag. 17. 1$. vel, Erunt figna, 1n Stic, & Luna, ir c, uS Dominica prsced. Dominica tertia Adventus. 0 ’tfcJTut *ft • dr mn mlatit, Jean. r. E K hoe 10C0 fittiplicitef Ve« lam fateri dooemur, nec intermifcere jusjurandum, ut nobis fides adhibeatur. Vide, quando, & fub quibus poenis jurare prohibi« #um, pag. 464. & feq. yj<;d črno baptisti, Ji mn ti Chrijlui t irc. Agendum hic de mini« flris baptifmi, de quo pag. 201. 202. Et quomodo fefe habeant in difpenfatione Sacramentorum Chriftus Dominus, & minifter, quan« tum ad efieclum Sacramenti, pag. 179. &feq. Ciini tri non fmr, d,gniti, d c, Hic monere Parochus populum fibi creditum debet, ut fefe pro feftis natalitiis ad faeram Synaxim prx- paret, Scagere de condigna tanti hofpitis (cujus corrigiam_calcea- znenti folvere indignum fe Joannes Baptifta cenfetl fufceptione. Vide de prjeparatione ad Euchariftiam, pag. 289. & feq. vel, Cum »udijftt Jcannes in vinculii, ut in Dominica prseeed. Dominica quarta Adventus. Amt auintidiciKti Imperii Tibtrii Cafut‘t, &c, Luc. 3. Cuffl hlC dC principibus mundi fiat mentio , eadem ratio afterri poteft, quK alTcrtur pag. 48. de eodem Pontio Pilato. . ra- EVANGEL. DO M INI C. st tfl Vtrbum Domini fuptr Joamitm, &c. Ouoniam Joanne« non liifi a Deo legitime vocatus officium verbi Dei praedicandi exer- cnit ideo hic de legitima vocatione miniflrorum Ecclefi* Pa¬ rochus diffsret, ex pag. % 7 6 . 577 - ?88- & fcq. legitimofque eos miniftros aon effe dicet, qui miflt no« funt, ut traditur pag. V 4 - . In dtferto. Hic de probitate, Sc inorum integritate ramiflrorum verbi (qui funt facerdotes) agatur, e*; pag. 397. & fcq. & de ca- ftitate, qu* ex eis, quando fiunt Subdiaconi, indicitur, ut habe- tur pag. 187. PradicJ!quam anfummati funt din i3o, ut cireumiidtrttur puli, &c. 1/ r. 2 » Gutoniam circumcifioni fucceflit baptifmus, hic in gcnere dici po- terit de vi, & efficientia Sacramentorum novae legij fupra antiquse legis racramenta, ut habetur pag. 184. & 515. & feq. VotatuTK tfi »omn eius Jtfui, &t. Q.uam eonvenienter hoc ncmen inditum fuerit Chriilo Domino, & quare , vide pag. 38. Obfervandr.m hic etiam eft, pueris nune in baptifmo, ut olim in circumcifione, nomen efle imponendum , cujus rei qua:nam fit ratio, & quale nomen puero imponi debeat, habes pag. 351. &feq. Denique cum iinpofitio nominis fit una ex eairemoniis in bapliftra u.blatiš, hic de Baptiimi catremoniis, & ritibua apta Concio haberi poterit, ex pag. zzd. čc feq. In die Epiphaniau. Viiimut fleiUm liui Oritnte : &c. Matth, 1. Q.uoniam non in- epte per liane ftellanrphilofophica deDeo fcientia poteft inteiligi, ficut per refponfum facerdotum fidei lumen ; non maje hia^M- aptari poterunt, qiue de diflerentia fapienti* Chriftianse a phuo- fophica notitia habentur, pag. 18. 19* Et pncidtiitti adtraVtrunt tum, &c. . 2. Hic de adoratiojffl Dei, quae Lutri a dicitur, & fimul de venerationc San&orum, quas X)ulia nominatur. Vide in expofitione Decalogi, pag. 435. 435. Si feq. ufque ad fecundum pratceptum. Hic agi etiam poteft de E11« charifthc veneratione, & adoratione. Nam fi eundem Chriitum, q’jem Magi adoraverunt, pratfentem in Euchariftia agnofeimus » St confitemur, ut difertis verbis probatur pag. a59. fi pii efle vo- lumus, eur non seque ac Magi eum adorabimus. Vide pag. 251. & feq. Bominica infra Odtavam Epiphanise. ŠeeurJum confuetudintfo diti fifli , &c, Lhc. 2, De obfervatione die- tli m fiefterum lege pag. 474. 475. St feq. Sr xm f.vangel. dominic. £f trat fabditus Ulit. &c. De officio liberorum erga parentes, Ti d e pag. 490. & leq. Dominica fecunda poft Epiphaniam. K„P ti A faCfa funt in Car. a GaUltes. < Sre. Jean. a. De facramcKtO matrimonii vi d e pag. 400. & leq. JJ« fiat Jtfu initium figucrum pur um. H*C converfio aquat in vi- jnim valet plurimum ad confirmandes rudiores in iide tranfub- ltantiationis , qu? fit in auguftiilimo altaris Sacramenta : de qiia Vide pag. 277- & feq. Dominica tertia poft Epiphaniam. Eect Itprofut feniem adarabat tuni. Afdtth. g. Pcr Icpratn ha?re» iim iignificari, docent Patres. Oni vero fiat ccnlendi hsretici, Si. qui a caftris Eccleii* , ut olina leproli , ejiciendi, habetur pag- ud- | 'ade. ofttnie te 'Saeerdoti. De honore facerdotibus Domini. Si Bcclefia: priefeČtis exhibendo vide pag. 492. & leq. Vade, cftndt te Saeerdoti, &c. Longe exceIlentioreiti virtutcm noftris Sacerdotibus tributam docet Chrjrioftomus lib, 5. de Sacerd, epi a m Mofaicis ; quod illi oblatos fibi ieprofos non mundarent, icd mundatos tantum effe declararent: noftri vero hominem pee- cati lepra maculatum, dum abfolutionis beneficium rite ei pr»- parato impendunt , vere emundant, & perfečtae fanitati refti- tuunt. Hie de poteflate clavium Sacerdotibus conceiTa, ut habe¬ tur pag. 31 6. Dominica quarta poft Epiphaniam. Afcendentt Jefu in naviculam, Jifatth. g. Inter multa, qUEe Eccleliaitj reprafentant, eft navicula iila, feu arcaNoe, de qua pag. 123. Hic ergo Eccleiia Catholica, & notis, quibus internofeitur, Pare- chus agere poterit, prout habetur pag. 124. Demint falva nas. [erimus. Olioniam nullum eft tempus, in qu» ita hominum vita, quam in propinquo anima: exitu, periclitetur ; adeo Parochus ex hoc loco liortari poterit fuos fubditos, ut, eum mortis dies mftabit, ad Deum maxime recurrant, & extremčs unftieais Sacraiaeatum accipiant, de quo pag. & feq. SL““- XXV 1 N D E X S \uulit tj} hi c, (j hi a Vliti , is man tbeiiunt ti 1 0 ,uolttodo creatUrK omnes eum, qucm a Deo ab initio acceperunt, curlum tescant, hominc dempto, vide pag. 623. Dominica quinta pofl: Epiphaniam« Inimiius koma fliperfeminavit ti^dnia, Afttth, 15. la Eccleiia duo funt hominura genera; bpnorum, qui tritici nomine defignantur; improborum, qui homine zizaniorum, vide pag. (14. Vel per ssizania intelliguntur odia, atque rixK, quas Pater diffeniionis Dia- bolus feminare conatur in agro filiorum pacis, cujus morbi rerae* dium habes pag. 513. Inimicus, homo hec fedt. De odio daemonis in nos, & ad tentan- dum audacia, & perverfitate, vide pag. S88- & ut omiliš mali culpse aučlor, mali vero poenas Ut exactor, vide pag. <797. Si feq, Dominica fexta pofl Epiphaniam. Sitnih rji rtgnutn calorum gratto pnujis. Afdttk. 15. Huoniam }UXt 3 Doflores per granum iinapis fides intelligitur; hic tračlanda funt, qu* de ejus necclfitate habentur, pag. 13. 14. & quomodo fcru- tanda non lint ea, quas fide credenda proponuntur, pag. 17« & ejus excelleutia, & quantum difterat Chriftiana de Deo fapientia A philofophica divinarum rerum notitia, pag. 17. & iS- Cum auttm crevint. Fidem augeri polle, »trauitur pag. 593. Iterum fimile tj} rtgnum cotlorum fermente, qtied acceptum mulier, Hanc Jtmlieretn Eccleliam interpretantur, quam in doftrina fidei, aut Kiorum ( per fermentum deiignata) errare non polle tradimr pag. 124. Doneč fermtntatum tj} tetv.m, Hic de communione Sanctorum, & ineritornm participatione evplicari poffunt, qus funt pag. 126. Dominica in Septuagefima. Sirnih ejf rtgnum ccehrum homini Patrifamiliai, Matth, So, Hic pater- familias eft qui Deus, car Pater dicatur, habes pag. Goo. & feq. Rectpcrune ipji Jttignhs dsnanos. Denarii nomine cceleltis beati- tudo defignatur, quam hic Paterfamilias alacriter, & fincere i* Vinca lua, id eft in cultura mandatorum divinorum laborantibus pralkt. De hoc vit* seterme denario lege, qua; diffula: tradun- tur pag. 153. 45^. Huj«« vero beatifudinis coafeguenda; cer- XV E V A N G E L. D O MINI C. eertatn viam, ac ratSonem habes pag. 6-9. & feq. Ittm ex- hortatio ad colendam hanc vineam mandatorum jlluftris habctur pag. 428. Singultf imariis, & e. In ccslo tamen varietas eft mercedis, & glori;e pro ratione laboris, & affečhis, qup quis opcratur, gag. xffi. Domiuica in Sexagefima. £xnt f & Uviciis, &c. ftuaiitum divitiie, & effrcnes serum temporalium cnpiditates impediant hujus divini feminiu fru&um, habes pag. 568. ujbi hsc ipfa verba habentur. Dominica in Q,uinquagefima. TfAdttHr enim gentibui j & iliudetitr, &c, Luc. 18. Ut Chrifii mili- tes ejus crucem, tanqtiam vexillum fui ducis, contuentes ad arma pamitentia: fumenda extimulentur . idco ho c Evangelium innucn- te Gtuadragefima legitur, quodPaifionis Dominica; fummam com- plečhtur : quo loco non importuneParochus exponet, quse de Paf- fione Domini fufe traduntur, pag. 57. & feq. Vel li in aliud tem« pus commodins differre malit hoc argumentum, hodie alterans Evangelii partem pertraftabit, ut fequitur. Cacus quU»m feitbat ftcm viam. Hic CKCUS geilUS humanum denotat, de cujus poft peccatum fiatu mifero vide pag. 633. Sc feq. jefu fili David miferirt mi, Hic quomodo Deuitt aliter oremus, ac Sanftos, ex hac formula demonllrabis, ut habes pag. 588- Por- 10 fi anguftiis, aut tribulationibus premimur, aut re aliqua indi- gemus, ad Dominum cum hoc cxco nobis recurrendum eft, prc- cibufque folicitandus Deus, ut nobis aditt. Vide de ueceJlitatc, & ntilitate orationis pag. 571. 572. Q« not1 eft hte , & r . M.irc. viUimo. De relurreftione Domi¬ ni exponetur art. Symboli Apoflolici ; Terti* die refnrrixit * mtr~ tnis, pag. 71. St feg. Feria fecunda poft Pafcha. D„o ex iippuli, Jefu ibant bpfr die in ceflelhm . ir e, LtK. 24.'0x10- jiiam fieri vix potuit, ut Parochus omnia, qu* ad refurrečiionem chrilli pertinent, pridie explicuerit ; ideo hoc die poterit ea, qu* pr*termilit, ex eo loco repetere. Oportutt pati Cnriftum, & ita intrare in fjorinm fuarn. Hic locus eft proprius caulas exponendi, ob quas neceffe fuit Chrillum relurgere, gn* habentur pag. *o. & esempio Chrifti fidelcs hortandi, ut omni X X a ftu- XX I N D E X Audio incumbant , ut coelelli regno potiantur , rjuod habetur pag. 630. & de commodis tribulationis, pag. 698. Ec fadum ejl * dam reiitmberet cum tis, acceptc pasjem, Hic locui pro- prius eft ad probandum utramque Euchariftia: lpcciem laicis ueeefc fario 21 o ji exhi'bendam, de quo multa pag. 296. Feria tertia poft Pafclia. Stttit Jtjus in mtiit difcipulorum fuoram. Luc. Ji. Hic de quatUOr dotibus corporis gloriofi agi poteft; ut habetur pag. 143. & feq. Pax vtbis. ^uoniam regnum Dei, tefte Apoftolo, pas eft, & gau- dium in Špiritu Sančro, hic, quale lit regnum ehrifti in pioš, tra- člari poteft, tit habetur pag. 625. Pradicare m nosnim eius [anitenriam, ir remijfsenim pticatorum, G.UO- modo poenitenti* prsdicatio a Chrifto Apoftolis injunčla lit, cx hoc ipfo loco probatur pag. 131. Unde potes tam ex espolitione articuli de remiftionepeccatorum, quam ex his, qux de Sacramento poenitenti* hic habentur, iongiliimam habere concionem. Domimca prima poft Pafclia. Cii« ftro *J[ t£ d;e illa una Sabbatarum. Juan. jo. Chrifti refurrečbo- nis exemplar quam maxime ftabilire necefte fiiit, ut pariter noftra ftabiliretur : quibus autem tum feripturis, tum rationibus noftra ftabiliatur relurrečlio, vide pag. 140. & leq. Una fabbatorum au- tem quid lit, vide pag.'473- Quorum remiferitis ptccata, &c. Juan. 20. De pOteftate claviuni U-« cerdotibus conceffa pag. 137- & feq- & 335* & feq- Afitte digitum turni in lota cUvorum, &c. @.ualia futura 1'unt COf- pora poft relurrečiionem ; & cur Chriftus, & Martpres cicatrices retinebunt, liabcs pag. 147. & leq. Dominica fecunda poft Pafclia. Ejjo fum Pa Ji or konus, &c. joan. 10. Paftorum notttine compre- henduntur non tantum Epilcopi, & animarum Rectores, fed etiaio Reges, Magiftratus, parentes, & magiftri. Q.uid vero Pallores ejus- modi ovibus debeant, & quid viciiiim oves Paftoribus, habes pag- 3. & feq. Mtf EVANGEL. DOMINIC. xxr Aftrctnarius auttm, & qui non efl P^flor^ GUlis Jit ift; mercenarius, & non Paftor, vide pag. 378. Et fitt unum or Je, ir unui Pafior. Hic de unitate Ecclefi*, de qua pag. 113. 11+. 115. unoque univerfali Ecciefi* Paflorc D. Pe-i tro, & D. Petri fuccciiore Romano Pontifice, de quo pag. 117. n 8. & 394 - Dominica tertia poli Pafclia. Modicum , ir nonvidebitit me, ir c. Joan. 16. EfficaX COllfolatioilis genus, dum temporarius moeror pro Chrifto fufceptus arternis gau- diis compenfatur. Vide, qu» de vita »terna habcntur pag. 15 3 - & feq. Pij vero contriflabimini , mundns auttm gaudebit. Gtuare perverfj minus, pii vero acrius a dasmonibus infeflentur; & proinde illi gaudeant ; ifti vero triftentur, vide pag. 68o. TrijUtia Veflra Vtrtetur in gaudium, &c. Spe futurorum bonoriim quomodo alacri & conftanti animo adverfa omnia tolerare debea> mus, vide pag. 153. & cur Deus finat affligi bonos, pag.694. Dominica quarta pofi: Pafcha. S< non abitro, p.iraeUtut non Vtniet, &c. Jean. 16. De Špiritu Sail» flo ; deque admirandis ejus effeftibus, & doniš habes pag. 101. & feq. jtrgner mundum de peccato, &c. Spiritus Sanfli proprium IHUBUS eft, corda ad cotnpunčlionem movere , Sr peccantem intrinfecus arguere. Glu» autem contritio vera fit, quafque res ea habere de- beat, pag. 321. Huc etiam referri pofTunt ea, qua: de peccatis, qu* lemitti non poiTunt, habentur pag. 318. Dominica quiMa poft Pafclia. St quid petieritis patrom in nomine moo , &c . Juan. 16. De oradoilC, e ) us adjuučtis hic proprius efl dicendi locus , de qua pag. 570. Sr feq. \Jfque modo non pttiiflis quicquam, &c. Hic proprie de modo, quo lieum per Chriftum orare debemus, de quo pag. 597. & feq. Hic «um locus adducnur a d probandum, in nomine Chrifti oranduna čire. XX 3 In XXII I N D E X In fefto Afcenfionis Domini. AJfumptut efl in ccelum , & ftdet a dexttris Dei , &c. A/arr. jd } . Hoc in loco art. Symb. Apoftolici, qui de Afcenfione eft, explicabitur ( ut habetur pag. 84. & feq. Dominica poft Afcenfionem. Cum Venerit Pardclitus , cjui a patre procedit. Jean. HlC de PfG- ceffione Spiritus Šantli a Patre, & Filio , ex pag. 107. \Jt Omni s, ruti \ros intetficit, &e. Juan. 1 5. Hic prsceptum Deca- logi, Mon ncidn, exponi poterit, de quo pag. 500. & feq. Arhitretur fe >bftqmum, &c. De omnibus adverfis , & calamita- tibus hujus vita.’ idem judicandum cft, quod de his, qua; Chrifti eaufa patimur, nernpe eas efle magnum Dei in nos benevolentia: lignum, ut habetur pag. 695. In fefto Pentecofies, Si quis diligit fermonem meum fervabit. &c. Joan. iq. Spiritus Sančlus ideo credentibus datur, ut fermonem Dei, qui Decalogo comprehenditnr, fervare poffint, ad quam rem ut promptioresfint, afferat Parochus , qua habentur initio explicationis Decalogi , pag, 433, & feq. Vel, quoniam hic locus adducitur ad proban- dum Dei mandata non eile impoffibilia, ideo de hac rc aget, ex pag. 125 . Vel hodie exponet, qu«e traduntur de Confirmationis Sacra- mento pag. 234. & feq. Quandoquidem tali die Apoftolos a Špi¬ ritu Sančto confirmatos fuifle docent Patres. Feria fecunda pofl Pentecoften. Sit Deu! dilexie mundum , ut JPilium fuum unigenitum daret • Joan. q. Hic locus proprius efi ad ea populo exponenda, qu* de eximia charitate cceleftis Patris in genus humanum in creatione, & guber- natione dcmonflrata , fed multo magis in redemptione, habentur pag. 600. & feq, Uc omnis, cndit in tam, mn pereat. Hic quomodo fides in Chriftum omnibus hominibus ab emn,i asvo necelTaria fuerit, da- cendum ell, ex pag. 35. čc fco. Ql'J EVANGEL. DOMINIC. xxirr Qtii crtdit in eum , mn iudicntur. De verbo crediri habes pag. 15 . qute Jiic accomodare poteris : ex qua etiam dicendi forma, Fiiium Dei Vere Dbuttt eiie, demonftrabis, ex pag. 35. Qnin mm čred it in mmine uniotniti Ftlii. Gluomodo Dei FiliuS fit unigenitus, poteris declarare ex his, qua: habentur pag. 24. & con- tra, qua ratione hic unigenitus fratres habeat, vide pag. 609. Feria tertia poft Pentecoften. Qtti non intrat per ojiium in ovile tfvium , &c. Joan. 10. Hic locUS proprius cft ad ea explicanda, qu® de legitima ordinatione mini- itr o rum EccLefi* habentur pag. 377. & feq. & de legitimo miniiiro Sacramenti ordinis, pag, 395. Et oves vocem tim audiune. De obedientia, & hcnore, qui debetur F.pifcopis, & Saccrdotibus, agitur pag. 492. Alienum autem mn ftcjmtntur . 1 ilereticomiti miniliros non effe fe- quendos. Vide pag. 3. & feq. quiautem eos feqv.un.tur, non oves, fed hoedi funt, pag. 682. In fefto fančliffiime Trinitatis. Etata eft mihi emnis potejlas in calo , & in ttrra. Mtttth. Hic ex- plicanda funt, aux de regno Chrifti in pios, & ratione, qua regnat in fuis fidelibus , habentur pag. 625. & feq. de regno etiam glorij ejufdem, pag. 626. item de poteftate ipfius in Sacramentis tam in- diituendis, quam conferendis, pag. j «o. & de poteftate item cla- vium, qua remittuntur peccata, pag. 135. Bapti^antes en. Hic locus adducitur ad probandum, quo tem¬ pere baptifmus obiigare coeperit, pag. 200. & ideo de neeeffitate ejufdem, prahertim in infantibus, ea proferri poffunt, qute haben¬ tur pag. aog. & deinceps. In mmine Entris, & Ftlii> iv spirif.u Sani?:. Hic de materia, & for¬ ma, qua; funt pag. 192. & feq. accurate agendum dl. Hic etiam de Sančtiffima?, & gloriofiffima; Trinitatis myfterio poterunt agere Parochi, de quo pag. 24. docebunt autem priefertini vulgtts impe- ritum, Sanftiflimam Trinitatem pingi, &formari non poffe; atque a. Pitr. 7 , 17 . a CATECHISMI ROMANI Apoftolus) a creatura Mundi per ta, qua faih funt, inteileEla confpicimtur; fempiterna quoque ejus virtus, If divinitas . Verum (a) myfterium illud, quod abfconditum eft a faeculis, & ge- nerationibus, ita humanam intelligentiam fu- perat, ut, nifi manifeftatum fuiffet Sandis, quibas voluit Deus fidei munere notas facere divitias gloriš Sacramenti hujus in gentibus, quod eft Chriftus, nullo ftudio homini ad eam fapientiam afpirare licuiffet. 2. Unde tam praclarum fidei murnu concipiatur. Cum autem (b) fides ex auditu concipia¬ tur, perfpicuum eft, quam neceffaria femper fuerit ad aeternam falutem confequendam do- doris legitimi fideiis opera, ac minifterium: fiquidem didum eft: (c ) Qiio modo audient fne pradicante ? quo modo vero pradicabunt, nifi mittun- tur? Et quidem ab ipfius Mundi originfe, cle- mentiflimus, ac benigniffimus Deus fuis nun- quam defuit; fed (d) multifarie, multifque modis locutus eft Patribus in Prophetis, eif- que pro temporum conditione ad coelefteni beatitudinem certurn, ac diredum iter moa- ftravit, Chrijius in lune mundum venit ad docendum fidem, quam pofiea Apoftoli , {f facceffores eorum pto- pagarunt. Sed quoniam prtedixerat daturum fe do* dorem juftitiae (e) in lucern gentium, ut (f) eflet falus ejus ufque ad extremum terne, (g) uoviffime locutus eft nobis in Filio , quem etiam, vocee coelo delapla a magnifica glo- ria, juffit (ii) lit onmes audirent, ejufque prše. ceptis PRiEFATIO. 3 ceptis obtemperarent. Deinde vero Filius alios (a) dedit Apoftolos, alios Prophetas, alios Paftores, & Dočtores, qui verbum vitae annuntiarent; (b) ne circumferremur, tan- quam parvull flučtuantes, omni vento dočtri- nae; fed firmo fidei fundamento adhaerentes, (c) coredificaremur in habitaeulum Dei, in Spititu Sando. 4. Quomodo verba Pajlorum Ecclefia fint recipienda. Ac, ne quis (d) verbum auditus Dei ab Eccleiiae miniftris, tanquam verbum hominum, fed ficut vere eft, verbum Chrifti acciperet, ille ipfe Salvator .nofter tantam au&oritatem eorum magifterio tribuendam effe ftatuit, ut diceret: (e) Qui vos audit, me audit; C/ qui vos Jpernit, me fpernit: quod quidem non de iis tantum, quibufcum fermo habebatur, intelligi voluit, verum de omnibus etiam, qui legiti- ma fucceflione docendi munus obirent. (f) quibus fe omnibus diebus ufque ad confum- mationem faeculi affuturum efle pollicitus eft. 5. Veritate jam manifeftata, bodie etiam necejfarium (■d , Paftores verbum Dei pradicare. At vero, cum haec divini verbi praedica- do, nunquam intermitti in Ecclefia debeat, tum certe hoc tempore majori ftudio, & pie¬ tete elaborandum eft, ut fana, & incorrupta dočtrina, tanquam pabulo vitae 5 fideles nu- triantur, & confirmentur. (g) Exierunt enim falfi Prophetae in Mundum, de quibus dixit Dominus: (h) Non mittebam Prophetas; ZP ipfi nnebant .- non loquebar ad eos; E/ ipfi propheta- , ut (i) variis dočtrinis, & peregrinis A a Chri- a) Ad Ep h. 4 , II. Apojioli $ & Hi - fcipu.lt , cjuoruns. legitimi fucceJfo~ res funt: Ecclejia - rum Pajlores , hi funt, V t de at ur Princip. Sejf /. Cone. ‘prident. b) Ephef. 4. c) Efhef, 2. 42 . d) Thejf. z, /5, e) Lue. Ojsanta fit aučfo* rit as eVangeli- pjintium , Cone. Trid. Sejf. tj. c. in decr. de fac. Or d. f) Matt. 1$. 20 . Vtrhi JDeiperpe* tua ejfe debet in Eccleji a p rad: ca.- ti o . g) Joan. 4$. t. Infra de$acra- men to Ord. Secf. 3 . & 4. h) J trem, 2f. 22 . i) Hetr. i).t. a) M attiuit, 2$. Jiarejts Sejf. Coni . Prid. ubi agitur $U reformatiene. Pa floret ovtnem fuam dobrinam eo debent primum 7tf erre * ut omnes intelligant f^ cipit, ut loquantur, & exhortentur. Cum au- .t b) t. Or. 3. t. Hetit. s. 1 2, C) Eph. 4. /J, Pauhts Veri pa - fiorif eietmpUr. d) Rom.t. t4. O T*". 44 , Hm tjfe hecexer- citium rerum leVitatem intim mntndum. Jih ex?mplo 0}Tt‘ j*. a) i.Ti.tJ.*- 7 , k >) Ib id. 2, S. DoBrina fidei CM bolita Seri— ftura, & Trd- dttiovtbtis tonti- n?tur 0 c ) J. Tiru. 4 ♦ / 5 . d) 2. Tim. 3. X*. l 7• De Verbo Det ftripto , & non firipto extatpecu* it ar e decr. Sejf • 4. Coneil. Trid. Traditionum Ec- cltji* vartetAf. io GATECHISMI ROMANI • ac conquiefcit. Nam fi ipfa a?terai Patris Sa- pientia in terras defcendit, ut in carnis nodrae humilitate cceleftis vitae pratcepta nobis tra- deret; quem non compellat charitas Chridi, , (a) ut parvulus fiat in meaio fratrum fuorum, & tanquam nutrix fovens filios fuos, ita cu- pideproximorumfalutem defideret, ut, quod de feipfo Apodolus teftatur, (b) eis velifc non folum Evangelium Dei , fed etiam ani* mam tradere? a. Cnm Deus aiif.bilem fui prafentiam nolis /iib- duxerit , Paftores ejus verbum hauvient ex Sevi « ptura, W Tvaditionibus. Omnis autem dočtrinae ratio, quae fidelibus tradenda fit, verbo Dei continetur, quod in Scripturam , Traditionefque didributura ed. Itaque in liarum rerum meditatioil® Paflores dies, nočtefque verfabuntur, memores illius D. Pauli admonitionis, quam ad Timotheum feriptam omnes , quicunque animarum curae praspofiti funt, ad fe pertinere exidimabunt. Ed autem hsec admonitio in hunc modum: (c) Attende leBioni , exbortationi, &doBrina. Efi enim (d ) omnis Scriptara divinitus injpirata , uti * lis ad doeendum, ad arguendum, ad corripiendum , ad emdiendum injuflitia , ut pcrfddus Jit bomo Dei, ad omne opus lonum inftruHus. Sed quoniam, quas divinitus tradita fuerunt, multa funt, & varia, ut nec ita facile, aut animo compre- hendi, aut etiam mente coir.prehenfa, memo- ria teneri podint, ut, cum fe obtulerit doceu- di occafio, eorum parata fit, & prompta ex> plicatio; fapientiilime majores nodri totam bane PRJEFATIO. ii franc vim, & rationem falutaris dodrinse, in quatuor hsec capita redadam diftribuerunt: Apoftolorum Symbolum, Sacramenta, Deca- logumDominicam Orationem. Nam omnia, qu3e Cbriftians fidei difciplina tenenda funt, five ad Dei cognitionem, iive ad Mundi crea- tionem, & gubernationem, dve ad humani ge- neris redemptionem fpedent, five ad bono- rutn praemia, & malorum pcenas pertineant, Symboli dodrina continentur. Quse autem figna funt, & tanquam inftrumenta ad divinam gratiam confequendam, haec feptem Sacramen- torum dodrina compleditur. Jam vero quse ad leges referuntur, ( a) quorum finis eft Cha- ritas, Decalogo defcripta funt. Quidquidde- nique ab hominibus optari, fperari, ac falu- tariter peti podit, id Dominica Precatione comprehenditur. Quare fequitur, ut expla- natis quatuor his, quafi communibus Sacrae Scriptura locis, nihil fere ad eorum intelli- gentiam, quae Chriftiano homini difcenda funt, defiderari podit. V j’. Qua methodo Parocli explicationem Evangelii cum Catechifmi explicatione conjungent. Itaque vifum eft monere Parochos, ut, quo- ties ufuvenerit, ut aliquem interpretentur Evangelii, vel quemvis alium Divinae Scri- ptura locum, intelligant, ejusloci, quicun- que is fuerit, fententiam cadere fub unum aliquod quatuor illorum capitum, quse dixi- mus, quo, tanquam ad ejus dodrinae fontem, quod explicandum fit, confugient. Exempli caula, fi explana.udum fit illud Evangelium pri- Traditiones in cjuatHor capita difiributa. Pri mam. Stcundunu Tertiam. aJ i. Tim.\,s. Ouartit m # Traditionum cjuator capita fittt velur com- munes Sr tip tur a loči , a d cjuorum aliquod omnis U m bor docentis re » fpicere debet. Vide Indicem no - Vum , quem huic operi ad\unxi~ mus. 12 CATECHISMr ROMANI PR/EF, a Lm. 2 » if. Biflotti Ealtfa- rum deber e fuas comtonei j uxta }ju\hs Catuhtfini Aoflvtnam inflim tuere flatuitur c. 7, Detrer. de Re~ for m at. SeJJ 1 . 14, Cone, Trid t A Ftdei doBrina imifiendum. prirase Dominicae Adventus (a) Erunt/igna in Sok , Sr 1 Luna , Is 1 c. qu3e ad eara rationem per- tinent, tradita funt illo Symboii Articuio: Pkntutuf eji judicare ■vivos, mortuoa: quibus inde affumptis, Paftor una, eademque opera fidelem populum, & Symbolum, & Evange- lium docebit. Quare in orani docendi, & in- terpretandi munere hanc confuetudinem tene- bit dirigendi omnia ad prima illa quatuor ge- nera, ad quae referri univerfam Divinss Seri- pturse vim, atqne doftrinam diximus. Do> cendi autem ordinem euna adhibebit, qui & perfonis , & tempori accommodatus videbi- tur : nos Patrnra aučioritatem fecuti, qui in initiandis Chrifto Domino, & in ejus difcipli- na inftituendis hominibus, a fidei dobrina initium fecerunt, operae pretium dusimus. qus 2 ad fidem pertinent, prius explicare. 13 CATECHISMI ROMANI P A RS P RIM A. DE FIDE ET SVMBOLO FI D E I. CAFUT I. x. Quid fit Fides hccloco, b* qua ejus ad falutem necejjitaf. S ed quoniam in divinis literis multiplex eft Fidei fignificatio ; nos hic de ea lo- quimur, cujus vi omnino affentimur iis, quse tradita funt divinitus. Hanc autem ad falutem confequendam effe neceffariam, nemo jure dubitabit; prsefertim cum fcriptum fit: (a) Sine fide impojjibile eji placeve Deo. Cum enim finis, qui ad beatitudinem homini pro- politus eft, altior fit, quam ut humanae men- tisacie perfpici podit, neceffe ei erat ipfius a Deo cognitionem accipere, Haec vero co- gnitio nihil aliud eft, nift iides: cujus virtus efficit, ut id ratum habeamus, quod a Deo traditum effe fan&iffiraae matris Ecclefiae au- •ftoritas comprobarit. Nulla enim fidelibus poteft aecidere dubitatio in iis, quorum Deus aučtor eft, (b) qui eft ipfa veritas. Ex quo intelliginius quantum inter liane fidem quam Deo habemus, intetfit, & illam, quam hu¬ mana? A Fidei do Urina incipiendtim. De fide 3 & bol o fidei. Par s Pr im a. a) Hebr.uA* Qu.tr* fit fide s ad \njiificAttonem , & falutem con (c - ejuendavt nrctffa - na repetatur ex Sff. f* One, ‘Tud, decr. de ju* (hficatitne, pr a- fertim c. č, 7, &$. Fides cathelica etfi tena fit t ta ~ men ex perfona - mm anulirate dr H i4 CHATECHISMI ROMANI Vtrfos habet gra¬ diti. a) Ma.tt.14. n. b) £«c. 17. 6 . c) Matt. \S.lS. d.) J E P r I M o SYMBOLI ARTICULO. C A P U T II. Čredo in Deum Patrem'Omnipotentem, CrEATOREM CoELI, ET TERRiE. I. Explicatur breviter Primiu Articului. H is verbis ea fententia fubječta eft: Cer* to, ac firmiter čredo, & fine ulla du* bitatione profiteor Deum Patrem, primam fcM licet Trinitatis Perfonam, (a) qui fua omnipo* tenti virtute coelum ipfum, & terram, & omnia, quaecceli, & terraeambitu continentur, exni* hilo condidit, & condita tuetur, ac regit: ne* que folum eum corde čredo, & ore confiteor, verum fummo ftudio, ac pietate ad illum, ve* luti fummum, & perfečtiffimum bonum, con- tendo. Haec igitur fit brevis qu*dam primi hujus Articuli comprehenfio. Sed, quoniain magna myfteria in fingulis fere verbis latent, ea nune diligentius Parocho perpendenda funt: ut, quantum Dominus permiferit, ad ejusma* jeftatis gloriam contemplandam cum timore, & tremore fidelis populus accedat. 2. Credendi verbtim quid Jignificet. Igitur Credendi vox hoc loco putare, exifii - mar e , opinari non fignificat: fed, ut docent Sacra liter®, certiffim® afFenfionis vim habet, qua mens Deo, fua myfteria aperienti, firme, confianterque affentitur. Quamoprem is ere- dit (quod ad hujus loči explicationem attinet) cui aliquid fine ulla hsefitatione certum, & per- fuafum C AT. ROM. P. I. DE SYMB. ART. 'tj fuafum cft. Neque vero exiftimare quisquara debet, fidei notitiam minus certam efle, quod ea non cernantnr, quse nobis credenda fides pro- ponit. Etenim divinum lumen, quo ea perci- pimus, tametfi rebus perfpicuitatem non alfe* rat, nos tamen de his dubitare non firiit, Beus enim (a) qui dmt de tenebris lucernJplendefcere, ipfe . Cor _ f illuxit in cordibus noftris, (b) ut non fit nobis h j lhid f opertum Evangelium, ficut iis, qui pereunt. j. Qua in Sjmbolo proponuntur, non curioje fcru- tanda, fed fimpliciter ajjerenda funt. Jam vero ex iis, quse dičta funt, confequi- c*rhftu vinu. tur, eum, qui eoelefti hac fideicognitione prše- ditus eft, inquirendi curiofitate libernm eiTe. Deus enim, cum juffit nos credere, non divi¬ na judicia ferutanda, eorumque rationem, & caufam perquirendam nobis propofuit; fed im- mutabilem fidem praecepit, qua.* efficit, ut ani- mus in seternse veritatis notitia conquiefcat. Ac profečto cumApoftolus tefietur, (c) Deus ve- c j r, m . j. 4 , rax eft, (d) omnis autem bomo mendax: fi arrogantis, & impudentis hominis eil gravi, ac fapienti vi- j«/, ro aliquid affirmanti fidem non habere, fed prše- Fidtt mn fin terea urgere, ut, quod dixerit, rationibus, aut *. .n-, , . . nec de men JI rat 16* teltibus probetur: cujus tementatis, atqueadeo nm ftultitise fuerit,Dei voces audientem,ccelefiis, ac lalutaris dočlrinse ratioaes requirere ? Fides ita- que, fecluia omili non folum ambiguitate, fed etiam demonftrandi ftudio, tenenda eft. 4 • Non fujjicit ad Jalutem credere , fed etiam fidem profiten necefifarium ejt. Verum illud prseterea doceat Parochus, jvi« ;„ tr . eum, qui dicit Čredo, praeterquam quod inti- r, » r * & utirite. B / mum jttfm fin intt - nor Vici dieU* ranim* i) Pfal.ni.l, fe) M- 4 . e) JR«*, s. it. d) Rrn>. it. iti Chriftan* fa- fiemia, (ju* fidf. fpi ir ihantati ferfatnr dijnilMi frtfutrithat um. ferre c um its,ejuA 'de ceeltfti » & perm fečtsoriDei cogni- tione Setf. 6. A*t» |i, ixpltcant*r. e) K«». «. *'• Obfciiram quan- dam I)ei c ognit • tonom phtlojbphib Tix prajiat.Cnri- Ji lan a fapitntia 4id cer tam J)ti mtittam aAdmtt. 18 CATECHISMI ROMANI PARS I. raum mentis fu* afienfum declarat (qui inte- rior fidei adus eft) debere id, quodanimo in- clufum habet, aperta fidei profeffione praefe- ferre, fummaquealacritate palam fateri, acpr» dicare. Oportet enim fideles eum fpiritum ha- bere, quo fretus Prophetadixit: (a) Credidi propter quod locutus Jim: imitari Apoftolos, qui ad principes populi refponderunt. (b) Non poj- [umur, qua tidimus , C ? 3 midivimus , non loijui: Di¬ vi Pauli prseclara illa voce excitari. (c) Non ernbefeo Evangelium: niirtns enim Det eft iti Jahtem omni eredenti. Item, quo maxime hujus fenten- tise veritas confirmatur, (d) Corde crcditur d juJUtiam, ore uutem confejjio fit ad falutem. S. Fidei Chrifiiuna excelleniia. In Deum. Hinc jam Chriftians fapientise di- gnitatem, & prseftantiam, ex eaque, quantura divin® bonitati debeamus, cognofcere licef, quibus datum eft, ftatim ad rei praeftantiftimse, niaximeque expetendse cognitioneni, quafi fi¬ dei gradibus, afcendere. C. Quantum dijferat Cbriftiana de Deo fapier.tia t Pbilofophica verum divinarum notitia. In hoc enim multum inter le differunt Chri* ftiana Philofophia, & hujus fseculi fapientia: quod hsec quidem naturalis tantum Iuminis du- du ab effedibus, & ab iis, quse fenfibus per- cipiuntur: paulatim progreffa, non nifi poft longos labores, vix tandem (e) invifibilia Dei contemplatur, primamque omnium rerum cau* fam, & audorem agnofcit, atque intelligit: contra vero illa human* mentis aciem ita exa- cuit, ut in coelum nullo labore penetrare pof* fit, DE PRIMO SYMB. ARTIČ. 19 fit, atque divino fplecdore colluftrata, pri- fumnjg. jnum quidem seternum ipfum luniinis fontem, deinde, quse infra ipfum pofita funt intueri: (a) a) t. Utr. ut nos vocatos e (le de tenebris in admirabile lumen, quod eft apud Apoftolorum Princi- pem, cum fumma animi jucunditate experia- mnr, (b) & credentes ^jcnltemus lsetitia ine* ij ,, f„ T , h t . narrabili. Rečte igitur fideles prime fe in Deum credere profitentur, cujus majeflatem, ex (c) Jeremise fententia, incoroprehenfibilem effe di- cimus: (d) Lucern enim, ut 3itApoftolus, inhabitat d) 1. Tim. t. inaccejjibiiem, quem nitllut bominum -vidit, fed tiec vi- “• dere pote/l: cum enim ad Moyfem loqueretur: (e) Non vklebit me , inquit, bomo , vivet. Nam, e) ExtJ.ii. it. ut mens noflra ad Deum, quod nihil eft fubli- mius, perveniat, neceffe eft eam omnino a fen- fibus abftračtam effe, cujus rei facultatem iu hac vita naturaliter non habeamus. Sed, quam* vis lise ita fint, (f) non reliquit , tamen Deus, f) M. 14.st, ut inquit Apoftolus, fentetipfumfme tejiimnio , be- nefacienj de ccelo , dan s pluviar , C/ tempom fruBi- fera, implent čilo, & latitia corda hominum. Quae Dtus fuam tx - caufa fuit Philofophis nihil abjeftum de Deo ZZZiZul I fentiendi, &, quidquid corporeum, quidquid ?“*A m *v s * o . "n. v. , tvrtms coneretum, & admiftum eft ab eo longillmie Mucrent , ptr removendi: cui etiam bonorum omniura per- “ • f*** € r Junt, ofttntant, tečtani vim, &copiam tribuerunt, utabeo, tanquam a perpetuo quodam, & inexhaufto fonte bonitatis, ac benignitatis, omnia ad omnes creatas res, atque naturas perfečta bona dima* nent: quem fapientem, veritatis auftorem, & amantem, juftum , beneficentiffimum, & aliis aoniimbus appellaverunt, quibus fumma, & ab- B z folu- so CATECHISMI ROMANI PARSI. Ctrtius, & cU- foluta perfečtio continetur: cujus immenfam, &infinitam virtutem, oranem complentem lo- e» Mtniam & p raec i ara hsec funt, quas de Dei natu- rit fidii ioSrint. ra faerorum librorum auetoritati confentanea, & confequentia ex rerum effečtariim invefti- gatione Philofophi cognoverunt: quanquam in eo etiam coeleftis dočtrina neceflitatem co- gnofeimus, fi animadvertamus, fidemnonfo- liim hoc prsellare, queraadraodum fupra dičtuni eft, ut, quae viri tantum fapientes longo ftu- dio confecuti funt, ea rudibus quoque, & im- peritis hominibus ftatiin pateant, atque in proraptu fint: verura, ut rerum notitia, qu£ hdei difciplina comparatur, multo certior, at- que ab orani errore purior in mentibus noftris infideat, quam fi eas ipfas res, human* fcien- tise rationibus comprehenfas, animus intelli- geret. DE FRIMO SYMB. ARTIČ, si geret. Sed quanto praeftantior Divini Numi- nis cognitio cenfenda eft, ad quam non com- muniter omnibus naturse contemplatio , fed proprie credentibus fidei lumen aditum pate. fecit ? Ha?c autem Symboli Articulis contine- tur, qui nobis Divinae eflentise unitatem, & trium perfonarum diftinčtionem , tum vero ipfum Deum efle ultimum hominis finem aperiunt, a quo coeleftis, ffiternaeque beatitudinis poflef- fio expečtanda fit, fiquidem a Divo Paulo di- dicimus, (a) Deum inquirentibus fe remune- ratorem efie. Haec quanta fint, & 3 n ejus ge- ncris fint bona, ad qu$humana cognitio afpi- rare potuerit, multo ante eundem (b) Apo- ftolum Ifaias Propheta (c) his verbis oftendit: A faculo non audienmt , neque tmribus pevcepirunt : ocuius non vidit , Deus , ahfque te, praparafti expcElantibus te. 7. Unum Deum ejfe , non plures deos confitendum ejh Sed ex his, quae diximus, unum etiam Deum efie, non plures Deos confitendum eft. Nam, cum Deo fummam bonitatem, & perfe- čfcionem tribuamus; fieri non potefi, ut id, quod fummum , atque abfolutiffimum eft, in- veniatur in pluribus. Quod fi cui aliquid ad fummum deeft, eo ipfo imperfečtus efi: quare nec Dei natura illi convenit. Hoc autem mul- tis facrarum literarum locis comprobatur, fcriptum eft enim: (d) Audi Ifrael , Dominur Deus nofter, Deus unus eft. Prasterea eft Do¬ rini juffum: (e) Non babebis Deos alienos corarn me - Deinde per Prophetam faepe admonet: (0 Ego primus, & ego novijftmus; if abjque me non B 3 eft a) ir. c, b) I. Cor. z. S. c) Ifr. S4.4. d) Dr ur. i. 4. O Exod. id. j „ f) lf“. 41. 4. & 4i. iz. as CATECHISMI ROMANI PARS I. S' ,f - <■*■*<• eft Deut. Apoftolus etiam palam teftatur: (a) Eiibtf.-f.s. Ums Dominuj , um Fides , unum Baptifina. Creutif naturis Dei nemen interdum tribuitur i fed improprit. Nsque vero nosmoveat, quod interdum Sacrse liter* Dei nomen creatis etiam naturis b) E xed.r.ti. imponunt. Nam, quod (b) Prophetas, &ju- dices deos appellarunt, non gentium more fa- pro[h,t*. & ju- & um eft, qu* fibi plures deos ftulte, ’& im» dices interdum _ L dii Vocati propter pie finxerunt; fed quadam loquendi confuetu- lumvirnttm”" fignificarevolueruntexcellentemaliquam tUittiua, virtutem, vel fundionem, quae Dei munere il- lit, jrt/ ' conceiTa fit. Deum igitur natura, fubftan« tia, eflentia unum, quemadmodum ad confir* ttv/srf m*! manc * anl veritatem in ( c) SymboIo Nicceni e-/. 7 - ‘ ' ’ Concilii dičtum eft, Chriftiana fides credit, jih.inSjmi-, gj profitetur: fed altius etiam afcendens, its unum intelligit, ut unitatem in Trinitate , E/ Tri* ni talent in unitate neneretur: de quo nobis my* fterio nune dicere incipiendum eft. t>. Deus generali ratione omnium homiuum peculiari autem Chriftianorum Pater dicitur. 59<*» prim uri* . Sequitur enim in Symboio, Patrem. Sed, ’k*mZ quoniam Patri;, vox non una ratione Deo tri* num vut,r , <, u ut buitur, illud prius deelarandum erit, quas fit t r ,magis propria hujus loči fignificatio. Deum Ur ‘ pr^fidutia uonnulli etiam, ouorum tenebris fides lucern fubtrnat. a non attulit, aeternam fubflantiam efle intelle- xerunt, a qua res ortse eflent, & cujus provi- dentia omnia gubernarentur, fuumque ordi- nem, & ftatum confervarent. Ex humani* igitur rebus duda fimilitudine, qnemadmoduni eum, a quo familia propagata eft, cujufque COB« de primo symb. ARTIČ, n eonfilio,&imperioregitur, Patrem, vocabant; h»Uc n piur* ita hac ratione fačtum eft, ut Deum, quem ^'"o omnium rerum opificem, & rectorem agnofcs- bant, Patrem appellari voluerint. Eodern no- niine facra etiam literas ufae funt, cum Deo lo* quc-ntes, univerforum creationem, poteftatem, admirabilemque providentiam ei tribuendam indicarent. Legimus enim: (a) Nutmid ne« ») D, “' J *-<• ipje ejl Pater tuus, qui pojjedit te , fecit , C/ crea- vit te? Et alibii: (b) Nunquid non Pater unut tl t, emium noflrum? Nunquid non Deut unut creavit D ut ftcundt ft- not? At vero multo frequentius, & peculiari quodam nomine , praferthn in Novi Teftamenti propter ddoptit - libris, Deus Pater Chrijlianorum dicitur, qui (c) Ii- non aeceperunffpintum fervitutii in timore, fed ac - »tittr \,u ceperunt fpintum adoptumis pit orum Dei , m quo c la- tiM St # 9 de mant, Abba pater: (d) eam enim charitatcm dedit prn*timDtmi* • .. . . - , nUA *XpltCAb*nm Hobi s Pater , ut filii Dei nominemur , l? Jimus : (e) tur. quodfifilii , s haredet, baredet quidem Dei, to- ^ 'g?™ i \\. i/eredet autem Chrifli , qui efl primogenitut in mul- tit fratribut: (f) nee confunditur uocare not fr a- t} H) G«». 4> >4. e) Af*. 1 .t. i) Lue. t. ) 7 . £) N*"*, ii. >i. g) s*p. it. ti. C mm fot er id to 23 euj cen/etur f tfttia omniet potejf, *««/* fftendat, ut praetermiffis aliis nominibus,quce TTkit™™* de Deo dicuntur, hoc unum nobis credendum * c , „ __ Dam inDial.HTtm in 5 ymbolo proponeretur. Nam, cum Deum tra Jtfanich&um emnipntentem agnofcimus, fimul etiam fateamur neceffe eft, eum omnium rerum fcientiam habe- re, omnia item ejus ditioni, & imperio fubje- fta effe. Cum vero omnia ab eo fieri polfe non dubitemus, coufequens omninoeft, ut caetera , etiam 28 CATECHISMI ROMANI FARS I. O mnipotcntU perfuajio fidem & fpem >aaxime con• firmat. Ti at* omifipoten* lin ijttando fit maximt nec I J ar, /, #. b) Lup, t2, s, Omnipotentia c?« pinio ad landan* dum 'DeumfiUlei c) Luc . 1 49, d) Atbanaf, in $ymb, Damafc, lib, j.de fid, orth. cap, 10, & n . J Jem lib, j, cap, iS» in fin. Deut, ut fuAtn konitatern aliis lommunicaret, man dum ex nihi» locrcavit. Dam, Ub, 2, de erthtfid, €*p, *. a) Pf*l- ir. i. Dnu in rerum creatione nulla idea extnnfeca ufus eji , fed ex feipfa extmplar fumpfit. b) If‘L m. Dam. Uk. t.t.T. 30 CATECHISMI ROMANI PARSI. if. Qrio paHo, quaque de eauja Deus atlum, id terram creaverit . Creatorem Cceli, C/ Terne. Quam neceflarimn fuerit, omaipotentis Dei cognitionem paulo ante fidelibus tradi, exiis, quse nune de uni- verforum creatione explicanda erunt, perfpici poteft. Tanti enira operiš miraculum facilius creditur, quod nullus de immenfa CreatoriS poteftate dubitandi locus relinquitur. Deus enim non ex materia aliqua mundum fabrica- tus eft, fedex uihilo creavit; idque nulla vi, aut neceffitate coactus, fed fua fponte, & vo- luntate inftituit. Neque vero ulla alia fuit caufa, quae illum ad opus creationis impelle* ret, nifl ut rebus, quae ab ipfo efFečfse eflent, bonitatem fuam impertiretur: nam Dei natura, ipfa per fe beatiffima, nullius reiindigens eft, ut inquit David: (a) Dixi Domino, Deus meni es tu , quoniam bonorum meorum non eges. Quemad- modum autem fua bonitate adduftus, (b) qus- cunque voluit, fecit; ita non exemplum ali* quod, aut formam, quse extra fe pofita eftet, cum univerfa conderet, fecutus eft: verum, quia rerum omnium exemplar divina intelli- gentia continetur, id fumus Artifex in fe ipfo intuens, ac veluti imitatus, fumnia fapientia, &infmita virtute, quae ipfius propriaeft, re¬ rum univerfitate initio procreavit: (c) Ipfe enim dixit, iffifla funt: ipfe mandavit , Lr 3 ere atu funt. iC. Quid per ccslum, & terram hoc loco intelli gen* dum ft? Verum coeii, & terrae nomine, quidquid ccelum, & terra complečtitur, intelligendum eft. DE PRIMO SYMB. ARTIČ. 31 eft. Nam praeter coelos, (a) quos opera di* gitorum ejus Propheta appellavit. Soliš etiam fplendorem, Lunssque, & caeterorum fiderum ornatum addidit: atque, (b) ut eflent in fi* gna, & tempora, & dies, &annos, ita ccelo- rum orbes certo, & couftanti curfu tempera- vit, ut nihil perpetua eorum converfione mo« bilius, nihil mobilitate illa certius videti poffit, 17. De creatime celoruni fpiritualium f id ejt An- gelorum. Prsterea fpiritualem naturam, innumerabi- lefque Angelos qui Deo miniftrarent, atque af- fiflerent, ipfe ex nihilo creavit, quos deinde admirabili gratise fum, & poteftatis munere au- xit, atque ornavit. Nam, cum illud fit in di- vinis literis, (c) Diabolum in veritate nor. JletiJfe; perfpicuum eft, eum, reliquofque defertores Angelos ab ortus fui initio gratia praditos fuiffe: de quo ita eft apud fančtum Augufti* aum: Cum bona voluntate, id eft cum amore cajlo, j 110 Hli adharent, Angelo! creavit, Jirnl in eit b* coudens naturam, b* largieni gratiam. Undellne bona voluntate, hoc eft Dei amore, mmquam landos Angelos fuiffe credendum eft. Quod autem ad fcientiam attinet, extat illud facra« rum literarum teftimonium: (d) Tu Dominusmi rex i fnpiens ei ,Jicut habet fipientiam Angelin Dei, Mt intelligas oninia fuper tetram. Poteftatem deni« que eis tribuit divinus David illis verbis: (e) Potentet virtute, fucientes verbum illius; atque ob «am reni faepe in facris literis (f) virtutes, & e xercitus Domini appellantur. Sed, quam- Vls omnes ii coeleftibus doniš ornati fuerint, plu* a) ffih 1. b) Gen, J 7 «’;''. Iti. dl fŠtt udPtt.Sios. c. c) Jean. I. 44 . Angeli tmnet in greti* crnui. Ang. Uh. 11 .it Ov. Dt>. Ctf.e. Snpitntte Angeli, Altx. de Atei. t. p. ej. l*,. merah.t. S. T«. i.p.^.c t, Art.!. d) ». Ste. 1 4, >e, c) Pptl.wt.tt, Angeli c ur tiren* tel, vel excercitut Domini dicetntur. {) P[’at. ti 4S. ir 1s. lf*. *. Angeli Apoftata in aternas pcenat conjefff. a) 2'. petr.t.4. EP*f. M, fen. 6 . Job, 26. b) Pfal. loj. Terra, orbit ten. trum. c) lbid. Terra »rnatus & pl anus , & a ni m m ant ib us. d) Gen. i. H mo i ram or ta¬ liš, & impafftbilis jcreatus t etiam fccundum corpus. Con. MileV. c. _Ef te confecr. JJifl. 4.Can»\fi. JJominis antma libri ar bi trii particeps ere at a, &in tila ratio do» mina fenjitivi ap- petitus in funta. 32 CATECIIISMI ROMANI PARS I. plurimi tamen, qui a Deo parente, &creato- re fuo defecerunt, ex altiffimis illis fedibus deturbati, atque in obfcurilTimum terne car* čerem incluii, »ternas fuperbise fuse poenas luunt: de quibus Princeps Apoftolorum feri* bit in hunc modum: (a) Angelii peccanttbus non pepercit , fed rudentibus inferni detraElos in tartarum tradidit cruciandos, in judicium refervari. is. De Terra ereatione. At vero (b) terram etiam fuper ftabilita* tem fuam fundatam Deus verbo fuo juffit in media mundi parte confiftere; effecitque, (c) Ut ajcenderent monter, Zf defcenderent campi in lo * cum , quem fundavit eii: ac, ne aquarum vis il* lam inundaret, terminum pofuit, quem im tranfgredientur, neque convertentur operire terram. Deinde non folum arboribus, omnique herba- rum, & fiorum varietate conveftivit, atque ornavit, fed innumerabilibus etiam animan- tium generibus, quemadmodum antea aquas, & aera, ita etiam terras complevit. J9. De ereatione bornim t. Poftremo Deus ex limo terrae (d) homiueni fic corpore affečhim, & conftitutum effinxit, ut non quidem naturse ipfius vi, fed di vino be* neficio immortalis efiTet, & impaffibilis. Quod autem ad animam pertinet, eum ad imaginetn, & fimilitudinem fuam formavit, liberumque ei arbitrium tribuit: omnes prseterea motus ani* mi, atque appetitiones ita in eo temperavit, ut rationis imperio nunquam non parerent* Tum originalis juflitiae admirabile donum ad' didit, ac deinde eseteris animantibus prseefle voluit i DE PRIMO SYMB. ARTIČ. S 3 voluit: quse quidem facile erit Parochis ad fi- deliurn inftitutionem ex facra Geneiis hifta* ria cognofcere. so. Celi, tena nomine 'vi/ibilia omnhi, E/ invi* filia comprebenduntur. Haecigitur de univerfdrum creatione, cceli, Anina cum ori* & terras verbis, intelligenda funt: qu$ omnia f ‘r^^Anamig- breviter quidem Propheta complexus e(t illis f* poji aa» ptu*- verbis: (a) Tut funt Celi , Cj* tun ctl term: or- !um etiam liber uk n ho u tem tena , C/ plenitudinem ejus tu fundajti: fed m,nis arh,ir,um. . . , _ - T . . ^ .... fic tKtinctum, de- inulto etiam orevjus Patres Nicaeni Concilu, ciarartir s*r. additis in Symbolo duobus illis verbis: mifibi- c ° n !'- J r ‘ d - can. 4.S.& 6. Carli. Itim, if invijibilium, fignificaverunt. Quaecun- & terr <* nornint que enim rerurn univerfitate comprehendun- tur, atque a Deo creata effe confitemur, ea tantur. vel fub fenfum cadunt, & vifibilia dicuntur; vel mente, & intelligenda percipi a nobis pof. funt, quse invifibilium nomine iignificantur. ar. Res Dei virtute condita, citra ipfius guberna- tionem , £s* providentiam fulfflere non pojfunt. Nec vero ita Deum creatorem, atque effe- Rn nudit* rut ftoreni omniuin credere oportet, ut exiftime- v d ‘,f!a f uhff i U)lt , i & proVi - ni us, perfeeto abfolutoque opere, ea, qme ab & per ipjum^ Jfiltum exemp!a- rit er , & in ipfo Špiritu fančfo fi¬ na liter. c) Juan. 1.3. ,d) Ciin. r. t. e) 34 CAT. ROM. P. I. DE PRIM. SYM. ART. 22. Deus fua gubernatione fecundarum caufarum vim non evertit. Non folum anteni Deus univerfa, quse funt, providentia fua tuetur, atque adminiftrat; ve- rum etiam, quse nioventur, & agunt aliquid, intima virtute ad mbtum, atque ačtionem ita impellit, ut, quamvis fecundarum caufarum efficientiani non impediat, prsveniat tamen; cum ejus occultiffifna vis ad fingula pertineat, & quemadmodum Sapieus teftatur, (a) attingat a fine ufpue ud finem fortiter , C f difponat omnia fua• viter. Quare ab Apoftolo dičtum eft, cum apud Athenienfes enunciaret Deum, quem ignorantes colebant: (b) Non longe efl ab uno> quoque-naftnim: in ipfo enimvivimus, Zf mvernur, ZN fumus. 2 j. Rerum creatio foli Patri tributnia non e[i. Atque haec de Prima Articuli explica- tione fatis fuerint, fi tamen illud etiam admo- nuerimus, creationis opus omnibus fančfee, & individuae Trinitatis perfonis commune effe. Nam lioc loco, ex Apoftoloruni dočtrina, Patrem creatorem cceli, & terrse confitemur: in feripturis faeris legimus de Filio: (c) Omnia per ipfumfaBa funt: & de Špiritu Sančto: (d) Spiritus Domini ferebaturfuper aquas: & alibi; (e) Verbo Domini cceli firmati funt Zf fpiritu oris cjut enmis virtus eorum. DE 35 de secundo ARTICULO, CAFUT III. Et in Jesum Christum, Filium ejus unicum, Dominum nostrum. j. De fecundo Articulo , C/ de profejjionis ejus utilitate. M irificam, & uberrimam e (Te utilitatem, qu£ ex hujus Articuli fide, &con- feflione confluxit ad humanum genus, & illud fančti Joannis teftimonium oftendit: (a) Quis- 1 pit confefjus fierit, quoniam fefus ejl filius Dei: Deus in e o manet, C f ipfe in Deo: & beatitudinis praconium declarat, quod a Chrifto Domino tributum eft Principi Apoftolorum: (b) Beatus es > Simon Bar fona , quia caro, £/ fanguis non reve- Javit tihi, fed Pater meus , qui in cedit ejl, Hoc enim fundamentum firmiffimum eft nollrse falu- tis, ac redeniptionis. *' Unie magnitudo leneficii boe articulo propojiti po- tijjimum engnofiatur. Sed quoniam admirabilis hujus utilitatis fruftus maxime ex feliciilinii illius ftatus ruina mtelligitur, in quo Deus primos homines col- locarat, ineumbat in hanc curam Parochus, u t fideles communium miferiarum, & srumna- f um caufam cognofcant. Cum enim a Dei obe- dientia defciviffet Adam, interdičlumque vio- laiTet illud, (c) Ex omni ligno paradi/i comede; de % ii0 autem fcimtia Ioni, mali ne comedar: in C Sk qu»~ Parcthut docehit CMfeJfionem čete m a 0irifli Jlativitatis no* ftra falutis fun* damentum, n)l. Juan. 4.11 b) Afatth. it. Cer. ir. it. potefl dhe m re. Do minus Je - Jus , nifi in Spi— ntu Sanftg, Jujlitia orivina* lis deptrdita pet fAum D t Filium recupe'< tempore apertius declaravit, cum illeDei juilis obediens filium fuum unicum Ifaac immolare voluit: inquit enim: (b )*QuiafectJU bane vem, Zf non pepercifli flio tuo unigenito propter me , lenedicam tibi, Zf multiplicabo femen tuurn , ficut Jiellas cceli, Z? velut arenam, egua ejt in littore maris: pojjidebit femen tuum portat inirnicorum tuorum, Zf benedicentur in femine tuo omnes gentes tena:, quia obedi [ti voci mea. Ex uuibus verbis facile colligi poterat, ex progenie Abrahae futurum, qui omnibus abim- maniffima Satan ,-e tyrannide liberatis falutem afferret: illum autem Dei filium, natum ex fe¬ mine Abrahae fecundum čarnem, fore neceflfe erat. Non ita multo poft Dominus, ut ejuf- dem promiifionis memoria confervaretur, idem foedus cum Jacob Abrahae ,nepote fancivit. (c) Nam, cum Ule in fomnis vidit fcalam JI anteni fuper tevram, Z? cacumen illius tangens cozlos , An- gehs quoqtie Dei afcendentes, Zf defcendentes per tam i ut teftatur Scriptura; audivit etiam Do- uiinum innixum fcalae dicentem fibi: (d) Ega f um Dominus Deus Abraham patris tui, Zf Deus -f aac •' terram in qua dnrmis, tibi dabo, Zjf Jemini tuo , eritque femen tuum , qua/i pul-vis ter ra. Dila- taberis ad orientem , Zjf occidentem, Zf Jeptentrionem , Meridiem, Zf benedicentur in te, Zf in femine C 3 tuo a j im,'. & IS. t. !. b) Cm.it.17. c) Gin. it. tl. d) Ctn. it. te. 14 . Suh l#g* fcripta Japi us jnemtria redemptionis ku- mana renovata, pet facrificia ty - fes, & prudičfio xes prophetarum. 38 CATECHISMI RCMANIPARS I. tuo cunRa triimt tena. Neque poftea deftitifc Deus eadem fui promiffi memoria reno vanda, h generi Abraham, & multis praeterea horai- nibus Salvatoris expe1^. ellet. Ac. (a; rrophetse quidem, quorum mens ir*. 7. s. 9 .U. & cceiefti lumine illuftrata fuit, Filii Dei ortum, jn. ti. ir. it. admirabilia opera, quae homo natus effecit, ^ ‘ dočtrinam, moreš, confuetudinem, mortem, j?atnarcharum refurre&ionem, cseteraque eius mvfteria, hso Jprophetarum , . 1 J J & Aptftiiorum omnia, quau cum adeflent, palam docentes, P°P uI ° prsnunciarunt; ita ut, fi futuri, & 1 Hjfnt. praeteriti temporis tollatur diverfitas, nihil jam inter Prophetarum prsedičta, & Apofto* lorum prasdicationem, nihil inter veterum Pa' triarcharum fidem, & noftram intereflfe videa- mus. Sed jam de fingulis Articuli partibus dicendum videtur. 5. De jfefu nomine , quod Cbrijlo prnprie connenht. Je/ur proprium eft nomen ejus, qui Deus, & homo eft; quod Salvatorem fignificat, noa quidem fortituto, authominum judicio, &vo- luntate, fed Dei coniilio, & prsecepto illi Im* pofitum. Angelus enim Marise matri ita an* nunciavit: (b) Ecee concipier in utero, Z? paril* filium , Cj 5 vocabis nomen e jur jjefum. Ac deinds Jtfits nomtn hu¬ mani gtnens re - demptori Dei pracepto fuit im* pojitum. b) Luc. i # jr. Jf*, 7 . 14 . I/. }7'.An.L' P ' j1: ‘ Jofeph Virginis fponfo non folum, ut eo no¬ mine puerum appellaret, precepit, fed etiaffl, cur ita nominandus effet, declaravit: inquit enim DE SECUNDO SYMB. ART. 39 enim: (a) ‘Jofepb fili David, noti timere accipere a) Man. r. u. Mariam conjugem tuam: quod enim ineanatumeft, de Špiritu SanBo eft: pariet autem filium , if voca* lis nomen ejus Jefum: ipfe enim falvutn faciet popu¬ lim fuum a peccatis eonim. C. Non ejl eadem ratio , cur aliis quibufdam borni* nibus idem nomen Jit tributum. Malti quidem hoc nomine fuerunt in di- /.p«« filmi Nun vinis literis: nam idem nomen Nave filio fuit, fJjjfajifuT" qui Moyfi fucceftit, & populum a Moyfe ex j raci, jEgypto Iiberatum , in terram promiffionis, Ecd.so. quod illi negatum fuerat, deduxit: eodem Jpud’zr-‘~ etiani nomine filius Syrach Jerofolymita, qui dram, Aggaum, renovavit fapientiam de corde fuo, & Jofedech facerdotis filius, appellati funt. Sed auanto ?“'/»»> £'"t er „ . , apud Lučam, c.), venus oalvatorem noftrum hoc nomine appel- landum exiftimabimus ? qui non nni aliculi populo, fed univerfis omnium aetatum homi- commit, ? <« m nibus, non quidem farne, aut Atgyptiaco, vel Eaybilonico dominatu oppreffis, fed in umbra P h,ta l “ccm, & . 01 * ut Sacerdos J atu*. niortis fedentibus, & duriflimis peccati, & dia- tenf . b °li viuculis obftri&is, lucern, libertatem, & falutem dederit: qui eis cceleftis regni jus, & tereditatem acquifiverit: qui eos Deo Patri reconciliaverit •• in illis Chriftum Dominum adumbratum videmus , a quo iis beueficiis , quas diximus, cumulatum eft genus humanum. Zach.e. n. praeterea nomina (b) praedičta funt Dei i^piuTa'”,’ Eilio divinitus imponenda, ad unum hoc Jefu 9 ,!Cl i u ‘ d Mis m ~ Tinm c . 01 minibus ptr Pro+ iumen reteruntur: cum enim caetera falutem , phetas chrijio < iuam nobis daturus erat, aliqua ex partte at- « t ‘ rth “ tum > ungerent, hoc ipfum univerfe falutis human® & dignttatis no -» b) Ifa. 7 . t4* ftid Vlm , ratioaemque complexum eft. C 4 7. Quod a) t.Rig. u. 1^. 24.&1Č.0. I. Par. 22, jP fal. lo 4. IS. Sacerdetum ojfi- tinrn. b) Exod. 2p, c, & +o. it. X. Rtgum p. X. Ptgum ojjicium . 9 e) Lue. t. ii. i j. Jt»w. 3 . J. ». K'». i» a. <£" 1». 12 . a. i?«?. d) 3. K«j. io. I/. Sdttrdotes , dr Reges cjuare foliti Jint inungi. Pr op k er a inunčh'. pihni Dei incar- at us tri urn per - fonarum ojficia quia fufcepit, idto Cnrijius diftus eft. Chrifius non hu¬ mano a uxilio a d tet n as i l! as digm * tates efi evečhis, *ec terreno un » gfitnt« imnftm. 40 CATECHISMI ROMANI PARSI. Quiifibi hi c vclit Chrifti nomen, if quot ratiiu nibut iJefu noflro conveniat. Jefu nomini Chrifti atiarn nomen additum eft, quod undum llgnificat, & honoris, & of- ficii nomen eft, nec unius rei proprium, fed coramune multorum: nam veteres illi (a) Pa- tres noftri Chriftos appellabant facerdotes, (b) & reges, quos Deus propter muneris dignita- tem ungi prasceperat. Sacerdotes enim ii funt, qui populum afliduis precibus Deo commen- dant; qui lacrificia Deo faciunt, qui pro po- pulo deprecantur. Regibus autem populorum gubernatio commifta eft: ad eofque pertinet maxime legum audoritatem, innocentium vi- tam tueri , & nocentium audaciam ulcifci. Quoniam igitur utraque harum fundionum Dei majeftatem referre in terris videtur, ideo qui vel ad regium, vel ad facerdotale munuS obeundum deledi erant, (c) unguento unge- bantur. Prophetas etiam ungendi (dj mos fuit, qui Dei immortalis interpretes, & intemuncii cceleftia arcana nobis aperueruut, atque ad emendandos moreš falutaribus prasceptis, & futurorum praedidione hortati funt. At vero cum Jefus Chriftus Salvator nofter in munduni venit, trium perfonarum partes, & officia fu¬ fcepit, Prophetae, Sacerdotis, acRegis; at- que ob eas caufas Chriftus didus eft, & unduS ad illorum munerum fundionem, non quidem alicujus mortalis opera, fed cceleftis Patris vir- tute, non terreno unguento, fed fpirituali oleo: quippe cum in fandiffimam ejus ani- mam Spiritus fandi plenitudo, gratiaque, & omnium DE SECUNDO SYMB. ART. 41 omnium donorum uberior copia efFufa fit, quam ulla alia creata natura capere potuerit: atqus id prsclare Propheta oftendit, cum Redem* ptorem ipfum affatus diceret: (a) Dilexifii ju- jtitiam , Es 5 odifii iniquitatem: propterea unxit te Deus Deus tnus oleo latitia pr a confiortibus tuis. Idem etiam, ac multo apertius Ifaias iis verbis demonftravit; (b) Spiritus Domini fuper me, eo quod unxerit Dominus me , ad amunciandum manfue • tis mi/it me. Itaque Jefus Chriftus (c) furamus Propheta, & Magifter fuit, qui nos Dei vo- luntatem docuit, & a cujus dočtrina orbis ter- tarum Patris coeleftis cognitionem accepit: quod ei nomen praeclarius, ac prseflantius con- venit, quod omnes, quicunque Prophetae no- Riine dignati funt, ejus difcipuli fuerunt, at* que ob illam prsecipue caufani miffi, ut Pro- phetam hunc, qui ad falvandos omnes ventu* tus erat, praenunciarent. Chriftus item Sacer* dos fuit, non quidem ex ordine, ex quo in veteri lege Leviticae, tribus facerdotes exti- terunt, verum ex»illo, de quo David Prophe¬ ta Cecinit; (d) Tu es facerdos in eeternum fiecun- dumOrdmemMelchifedech. Cujus rei argumentum Apoftolus ad (e) Hebrseos fcribens, accurate perfecutus eft. Sed Chriftum, non folum ut Oeus, verum ut homo, acnoftras naturae par- ticeps eft, regem etiam agnofcimus: dequo An- fslus teftatus eft, (f) Regnabit in Domo Jacob ,n ate num, fj 5 regni ejus non erit fini s: quod qui- Chrifti regnum fpirituale eft, atque seter- num > in terrifque inchoatur, in coelo perfrci- tur> Ac regis quidem officia admirabili provi- C 5 dentia i) PAL 44. t Hebr. j. 9. Ful. hb, 3. ad Traftm.Rg. cap. U. b) If. *1. T. ZjHC, 4, 1 S. Cnrijlus Pr opiti* tanim Cummus. c) Dcut.iS.if. Chriftus Sactrdot, Ber . Ser. if. fup. Cant.poft. med . d) PAL lip. 4 . e) Htbr, r. e. Oiriftus j nxta utramque natu* ram eft f) Luc. r. n. Chrifti regnuHt fpirituale eft , quod paulopeft An. 6. Seft. /• oftendit ur . Chriftus yuibnfi 42 CATECHISMI ROMANI PARSI. mediš Regi s op ciur/i obe/it . Vi* de at ur fecutida fetitio Uominicas aratienis, Omnes hemines a d Cbrifti regnum generali tfuadam r at ione perttnent ; ptculia, rius tamrn feli bom. Chrijius j ure di¬ vino fccundum humana m eti/tm naturam tet rus Jbfmdi Rex. a) M*tt, i. 6* 7 - S. Xuc. s. ? t . h) Matt. 2S. 1 *. c)/«<(». J. 17 . 'ap*. i 7 . i 7 . 2 . £>. T S. 17 .IS. JgiUus Dei V er us JDeus eji , & aliis dud bus Perfonis emnino arjualis. JDam. lih. j, de trth.jid, cap, g. dentia fuse praeftat Ecclefi*. Ipfe eam regit, ipfe eam ab hofiium impetu, atque infidiis tue- tur: ipfe ei leges prsefcribit: ipfe non folura fanftitatem, & juftitiam largitur, verum etiam ad perfevarandum facultatem, & vires prsebet; quanquam autem hujus regni finibus tam boni, quam mali contineantur, atque adeo omnes ho- mines juread illud pertineneant: ii tamen prše csteris futnmam regis noftri bonitatem, & be- neikentiam experiuntur, qui ex ejus prseceptis integram, atque innocentem vitam degunt: ne- que verohocilli regnum hsreditario, aut hu¬ mano jure obtigit, tametfi genus (a) a clariffi- mis regibus duceret; fed rex fuit, propterea quod Deus in illum hominem contulit (b) quid- quid poteftatis, amplitudinis, dignitatis homi- nis natura capere poffet. lili igitur totius mun- di regnum tradidit, eique omnia, quod jam fieri caeptum eft, plene, (c) perfečteque in die judicii fubjicientur. g. Quo paElo Jefum Cbrijlum Filium Dei unicum nos credere , C/ confiteri conveniat. Filium ejus unicum. His verbis altiora myfte- ria de Jefu credenda, & contemplanda fidelibus proponuntur; nimirum filium Dei effe, & ve¬ rum Deum, ficuti Pater eft, qui eum ab seterno genuit. Prseterea illum divin* Trinitatis fe- cundam perfonam aliis duabus omnino asqualem confitemur: nihil enim impar , & diffimile in di- vinis perfonis aut effe, aut fingi animo debet, cum unam omnium effentiam, voluntatem, po- teftatem agnofcamus, quod cum multis pateat divinae Scripturse oraculis, tum prseclariffime illud DE SECUNDO 5 YMB. ART. 43 illud oftendit fan&i Joannis teflimonium: (a) h principin er at Verbum Verbum er at apud BeumfJ’ Deus evatVerbum. Sed, cumJefumFiliumDei ef- fe audimus,nihilterrenum,aut mortale de ejus crtucogitandum eft: verumortum illum, quo ab omni aeteruitate Pater Filium genuit, quem ratione percipere, atque perfede intelligere nullo modo poffumus, conftanter credere, & fummaanimi pietate colere debemus, ac veluti myfterii admiratione obftupefadi, illud cuna Propheta dicere, (b) Generationem ejus quis enar- vabit? Hoc igitur credendum eft, Filium ejus* dem effe natur*, ejufdem poteftatis, & fapien- tiaccum Patre, ut in SymboloNicaeno explica- tius confitemur; inquit enim: Et in unumBorni * num $efum ChriJIum, Filium D ti unigenitum; l? ex Patre natum ante omnia fecula: Beum de Deo , himen delumine, Deum verum de Deo vero, genitum, non fa~ Rum, confubflantialem Patri , per quem omniaftiHafunt. S. De modo generationilfir aterna, duRa fimilitudi- ne a rebus ereatis, tj* de duplici nativitate, Cj" filiatione Chrifli. Ex omnibus autem, quae ad indicandum Hiodum rationemque aeternse generationis, fi. »nilitudines afFeruntur, illa propius ad rem vi- detur accedere, quae ab animi noftri cogitatio* ne fumitur: quamobrem fandus Joannes filium ejus (c) Verbum appellat. Ut enim mens no- ftra, feipfam quodam modo intelligens, fui ef- Sngit imaginem, quam Verbum Theologi di* xerunt,- ita Deus, quantum tamen divinis hu- ftiana conferri poffunt, feipfum intelligens, Verbum seternum geuerat; etU prseftat contem* plari, a) Juta. 1. r. Spiritualis Filii Dri tx Patre » 4 - tiVitas , admi» randa poti us , cjuetvn fcrutanda . J Uk. 3. ad Mont m, cap. j 0 b) Ifa.f}. f. Ex. Symb. Kit, I. & Co/ijlantin op, C*n. 7 . & Gre¬ gor, Ka^.Or.49, Dam, lib. 1 . de Orth.fid. cap . /, Modus Mternat Oorifli gtneratis* ttis Jimilitudine declaratur, c) Joan, r. T. Dam . lib, 1 . de »rthod, fid. c, p, $c»t. de modo generationis aterm, na profunde fe ha• bet in 1 , fent i dift, 2. 6, lit. A> & H & idem, j. di Ji, s, J, urtie . X)uplex C hriftt n at iv it as mn fa , tit dno s Fi-lios , licet dna s filtati$• ne s. jith. in Sy/hb, Jpluvilnts hac f.v- plicantur S«fi\ 9. cap. p. de orat io¬ ne Dom im ca, &) l/d . 64. S, b) Htbr. 7. 12 . Fr at ret Chrtfli qut /int. Run. t. 5,$. DtVirfie proprie - tates j uxta div er- fas va+ures Chri - Jio tribuuntur. Cimmunrcatio idiomatum efl in Chrijli p er fona , 44 CATECHISMI ROMANI PARS I. plari, quod fides proponit, & flncera mente Jefum Chriftum verum Deum, &verum homi- nem credere, & confiteri, genitum q uidem, ut Deum, ante omnium feculorum States, ex Pa¬ tre: ut homineni vero natum in tempore, ex raatre Maria Virgine. Et quanquam duplicem ejus nativitatem agnofcamus, urnim tamen Fi- lium effe creditnus. Una enim perfona efl;, in quam divina, & humana natura convenit. jo. Quomodo Chriftus fratre s habere, vel non babere 'cenjenim Jit? Et, quod ad divinam generationem attinet, nullos aut fratres, aut cohaeredes habet, cum ipfe Patris uuicus Filius, (a) nos vero homi- nes figraentum, & opus manuum ejus Arnuš. At ii humanum ortum conflderemus, (b) mul- tos ille non iolum fratrum nomine appellat, fed fratrum etiam loco habet, ut una cum eo paternae haereditatis gloriam adipifcantur: ii funt, qui fide Chriftum Dominum receperunt, &fidem, quam nomine profitentur, reipfa, & charitatis officiis praeftant: quare primogenitus in multis fratribus ab Apoftolo vocatur. 11. Clmflus fecundum utramque naturam Dominus noller dicilur. Dominum nojtrum. Multa funt, quae de Sal- vatore noftro in faeris literis dicuntur: quorum alia, ut Deus eft, alia, ut homo, ipfi conveni- re perfpicuum eft, quoniam a diverfis naturi® diverfas earum proprietates accepit. Igitur vere dicimus Chriftum effe omnipotentem, seter- num, immeafum, quod a divina natura habet. Rurfus de illo dicimus, paflTum, mortuum effe, refur- DE SECUNDO SYMB. ART. 45 refurrexifle: qu® natur® hominum convenire nemo dubitat, Verum, prater hsec, qusedam ali a utrique natur® congrunnt, uthocloco, cuin Dominum nojtrum dicimus. Tgitur, fi ad utramque naturam hoc nomen referatur, meri- to Dominus nofter pradicanduseft. Nam quem- admodum ipfe asternus Deus eft, uti Pater, ita etiam omniurn rerum aeque Dominus eft, acPa¬ ter: & quemadmodum ipfe, & Pater non eft alius, atque alius Deus, fed idem plane Deus, ita etiam ipfe, & Pater non eft alius, atque alius Dominus. Sed rede etiam multis rationibus, uthomoeft, Dominus nofter appellatur. Ac primum quidem, quoniam ipfe R.edemptor no¬ fter fuit, atque a peccatis nos liberavit, jure hanc poteftateni accepit, ut vere Dominus no¬ fter effet, acdiceretur: ita enim Apoftolus do- cet: (a) Hiimiliavit femtipfum,faElus obediens ufque ad mortem, mortem anteni crucii: propter quod b 2 Deus exaltavit illum , CP donavit Mi nomen , quod efi Juper omne nomen, ut in nomine jefu omne genufleHa- tur, ccelefiium, temjfrium, C/ infernorum: & omnis Vingua confiteatur, qtiia Dominus 'Jefus Chrijius in gioria efi Dei Patris. Atque ipfe de fe poft re- furredionem, (b ) Data efi, inquit, miki omnes po~ tefias in coelo , £j* tena. Ob eam quoque repi Do- minus dicitur, quod in una perlona du® natu¬ ra, divina, & humana, conjunčte fint: hac enim admirabili conjunctione meruit, ut quamvis pro nobis mortuus non effet, tamen Dominus confti- tueretur, communiter quidem omnium rerum, ffuse condit® funt, prscipue autem fidelium, qui illi parent, atque lummo animi ftudio infer- v iunt, J3 , dri- rations diverfkm rum naturarum * Chriftns juxt* utramcjue natu¬ ram nof.er Domi« nus eft. T)am. lih. 4. dt ort h. fid . cap. i p, jdth. in Sjmb. Pfdl. 67» Ifa. 4X.~ pan. H. Jpoc. 19, a) Philip. S. 9. b) Matt.2S.if. \Jiio hypo(iaticA c 4ufa efi, cur Ooriftuf JDemimit dicitur : etiam fi J.da m non p tcbafim fet. Leo Pa p a Str . 2. de NatiV.ChriJh. G ref. Na^. Q- rat. 3$. S. tatem vindicarit, ex iis, qua? fuperiori articulo declarata funt, intelligere fideles poffunt. At vero, fi confilium etiam, & rationem, qua po- tiffimpm id efficere voluit, nobis ante oculos ponamus, profe&o nihil divina in nos benefi- centia, ac bonitate illuftrius, nihil magnificen- tius effe videbitur. Ejus igitur myfterii magni- tudinem, quod nobis tamquam falutis noftrae pracipuum caput facra literse confiderandum fepiffime proponunt Parochus a tertii articuli Sen f“ ! terti ‘ * r - explicatione ollendere incipiet, cujus hanc ef- j)«*". ut. 3. cap. fe fententiam docebit: nos credere, & confite- r h eum ipfum Jefum Chriftum, unicum Domi- Rum noftrum, Dei Filium cum pro nobis huma- nam čarnem fufcepit in utero Virginis, non ex v hili femine, ut alii homines, fed fupra omnem uaturae ordinem (a) Spiritus Sandi virtute con- Ce ptum effe, ita ut eadem perfona Deus perma- Luc ' 1 ' nens » quod ex reternitate erat, Homofieret, luod ante non erat. Ea autem verba ita acci- „ pienda 8)n%b, Cm fanti• Hop. cjuod extat cap. 7 . Canon um e\ujdtm Cone. Strnili* habet 2&c. Cone. JDam. lih. 3. de •rth.ficl. cap. *} Jo*n. I. b) lbid. i 4 , Bua natur* in una perfona reti - rent ut rafij ne proprictates. JLto Ser. t. de Ra* ttv. Dom. Dam. Ub.it c. 17. Qridquid extra tres perfonarum Trinit*tis pro- prietates fit dtVi~ nitus , omnibus perfonis efi corn* mane. Au%ufl. lib. j. de Trin. sap, 4. 48 CATECHISMI ROMANI PARS I. pienda efte, ex faeri Concilii Conftantinopcli- tani confeffione plane perfpicitur: inquit enim: Qat propter nos homines , C? 5 propter nnftvarn falutrn defcendit de ctzlis; Et incarnatus e/l de Špiritu Sun¬ ilo ex Maria Vir spine bomofailus' e/l. Atqus id etiarn fandus Joannes Evangelifta explica- vit, ut qui ex ipfius Domini Salvatoris pedo* re altiffimi hujus myfterii cognitionem haulif- fet: nam cum Divini Verbi naturam declaraf- fet illis verbis. (a) In princi pio er at Verbum , C/ Verbum er at apudDeum, E/ Deus er at Verbum: ad extremum conclufit ; (b) Et Verbum carofaHutl ejt , Z? habitavit in nobis. 2. Per temporariam nativitatem nulla faila fuit in * Clri/lo naturanitn confufio. Verbum enim, quod divin® natura hypo- ftafis eft, ita humanam naturam aflumpfit, ut una, & eadem eflet divin®, & human® natura hypoftafis, ac perfona: quo fadum eft, ut tani admirabilis conjundio utriufque natura adio- nes, & proprietates confervaret, atque, ut eft apud Sandum Leonem magnum illum Pontifi' cem, nec inferioren: confumeret glorifcatio, nce fi‘ periorem minueret -ajfumptio. 3. Solus Spiritus Sanflr.s Incarnationis opus Mt perfecit. Sed quoniam pratermittenda aon eft verbO' rum explanatio, doceat Parochus, cum diet' mus Dei Filium Spiritus Sandi virtute coa. Geptum e(Te, unam hanc divin® Trinitatis p er ' fonani Incarnationis myfterium non confecif' fe. Quamvis enim unus Filius humanam nat«' aflumpferit, tamen osmes divinse Trini' tatis ram DE TERTIO SYMB. ARTIČ. 49 tatis perfon®, Pater, Filius, & Spiritus San- etos, hujus niyfterii aučtoresfuerunt: fiquidem illa Chriftianae fidei regala tenenda eft: Omnia, qu* Deus extra fe in rebus creatis agit, tribus perfonis communia effe, neque unam magis, quam aliam, aut unam fine alia agere. Quod autem una perfona ab alia procedat, hoc unum omnibus comtnune effe non poteft: nam Filius a Patre tantum generatur, Spiritus Sandus a Patre, &Filio procedit: quidquid veroextra illas ab ipfis proficifcitur, tres perfonse fine ul- lo diferimine agunt: atque ex hoc genere Fi- lii Dei Incarnaf;o cenfenda eff. Quamquam verolnec itafe habeant, folenttamen faerse li¬ ter® earum rerum, qu® omnibus perfoDiscom- niunes funt, aliam aliis tribuere: Quemadino- dum fummam omnium rerum potellatem Patri, fapientiam Filio, Spiritui fandtcf amorem ad- feribunt. Et quoniam divin® Incarnationis tt>yfterimn fmgularem, atque immenfam Dei ef ga nos bemgnitatem declarat, ob eam rem peculiari quadam ratione hoc opus Spiritui Sanfto tribuitur. 4- Omnia jtipra natura ordinem inChriflo conceptione faSU noti Junt , fed plurima. In hoc myfl:erio qircedam fupra natur® or- dineni, qu®dam natur® vi effeda effe animad- V( ?rtimus. Nam, quod ex puriffimo Virginis E^tris fanguine Chrifti corpus formatum cre- dimus, in eo naturam humanam agnofcimus; Cum illud omnium hominum corporibus com- mune fit, u t ex matris fanguine formentur. Quodvero, & natur® ordinem , & hunianam hitelligentiam fupeiat, illud eft: iimul atquc D bea- Proprietatet, trn* in tribus Perfonis invtniuntur , non funt omnibus com+ muntt, Dara. lib , r, t.io« & ji. Inča mati o Patri„ & FiUo , C7 Spi¬ ritui Sanffo etiam tribuenda* ProV. t, P oV. 9. M-itthr 1, A’’*br . lib, 2 de Sf-ti .S-intl. cap J, hb m j, ud T a/im, JR? g. cap. 7 . C« r Spiritui S, l ribuutur, I? Imamatiant Chrifli cjucediim fecnndu/n tiaiu» ram» cjuadam fupra naturam ftffa inveniiM"' tur, T>ion. Jr top. Ep t im ud Ca j um« Lio pap . Str. 2, de HatiV . Dom, A' : ' br, l. de In¬ čam. Verb. c. 6 , Dam, lih, f. c,e, & lib. 4» IS« a) L »\ 1.38. Quo tem por is ar- titulo credatur Chrijli C^ p us formatum in ute- ro Virginii, jinnfiaffius in £vmb. Quatido divinitas Jit humanitati con\un(da. Leo Pa p Ser. g. de Kar. Dom. Dam, }. c. z, J Zodtm momenta JiLaria Deum,& flomintm conct~ pit. b) Luc. j. ji. c) If*. 7 • 1 4 . i) Luc. r. 4i■ Dam. lib. }, de •rth. fid. cap. 2 . 50 CATECHISMI ROMANI PARS I. beata Virgo Angeli verbis a/Tentiens dixit, (a Ecce ancilla Domini, fiat mi hi fecundum verbttm tuum, ftatim fančtiflimum Chriiti corpus formatum, eique anima rationis compos conjunčta eft,at- que ita in ipfo temporis articulo perfečtus Deus, & perfečtus Homo fuit. Hoc autem no- vum fuifie, atque admirabile Spirtus Sančti opus, nemo dubitare potefij cum fervato na¬ tura ordine, nullum corpus, nifi intra prafcri- ptum temporis fpatium hominis anima infor- mari queat. Deinde vero illud accedit maxi- nia admiratione dignum, quod, ut primum cum corpore anima conjunčta fuit, ipfa etiam divinitas cum corpore & anima copulata efti quare fimul corpus formatum atque animatum eft, corpori, & animae divinitas conjunčta: ex quo fit, ut eodem temporis punčto perfečtus Deus, & perfečtus Homo effet, & Virgo fan- čtiifima vere, & proprie mater Dei, & Homi¬ nis diceretur, quod eodem momento Deum, & Hominem concepiffet. Hoc autem ab Au- gelo ei fignificatum e it, cumait: (b) Ecce con * cipief inntero, D 5 paries filium, fr 5 vocabis nomcn e ju s je [m: Hic erit magnus , C/ filiuf Altijfinit vocabitur. Et eventu comprobatum elt,quod Ifaias pradixit: (c) Ecce virgo concipiet, & pt' rietjilium , & vocabitur nomcn ejus Emmatiud, Idem quoque Elifabeth, cum Špiritu Sančto repleta, Filii Dei conceptionem intellexiffetf his verbis declaravit: (d) Unde hoc miki, ut ve- mat Mater Domini met ud me ? Sed quemadmO- dum Chrifti corpus ex puriifimis integerrim# Virginis fanguinibus, fme ulla viri-opera, ut antea diximus, verum fola Spiritus Sančti vit- yir- DE TERTIO SYMB. ARTIČ. 51 tute formatu m eft; ita etiam, ut primum con- ceptus eft, lllius anima uberrimam fpiritusDei copiam, atque omnem charifinatum abundan- tiam accepit: nequs enim, ut aliis hominihus, qui faočlitate, & gratia ornantur, ipfi ad men* furam, ut teftatur fančtus Joannes, (a) dat Deut Spiritum, fed omnem gratiam tam affiuenter in ejus animam infudit, (b) ut de plenitudine ejus kos omnes acceperimus. S. Chrijius dici non potefl filiut T)ei adnptivuf. Neque tamen Chriftum filium Dei adopti- vura appellare licet: quamvis fpiritum illum habuerit, quo fančti homines filiorumDei ado- ptionem confequuntur: nam, cum natura filius Bei fit, adoptionis gratiam. aut nomen in eum convenire nullo modo exiftimandum eft. Quid circa primam avticidi partem pracipue me * ditandum fa ? Hsc funt, quae deadmirabili conceptionis m yfterio explicanda vifa funt: ex quibus, ut falutaris fručtus ad nos r i : undare poftit, illa 111 primis fidelrs memoria repetere, ac frpius Co gitare cum animis fuis debent, Deum efte, humanim čarnem affiimpfit; ea vero ratio- ne honiinem fačtum, quam mente nobis afte- I 111 non licet, nedum verbis explicare: ob c ' ll m deniaue finem hominem fieri voluifle, ut 110s homines filii Dei renafceremur. H$c cum “ tte nte conftderaverint, tum vero omnia my- vria i quae hocarticulo continentur, humili, c hdeli animo credant, & adorent; nec cu- rio fei quod fine periculo vix unquam fieri po- illa inveftigare, ac perfcrutari velint. In Chrijlt Anima fuir pitni tudi 9 tOm nu gr Ati a )M b) Joan . r. tf, Chriflus ntqu.it d ut FiHus Dti •adopttVus , quiA rfi hčert[is Bono- ftArta »4. 3, c, Ambr. lib s t, de fide cap. p. D^m.lib, 4 ,c S 9 G r gK ^.Orat* ji* Caf Deut tnefit" nar us, A kan.difput, ha* bita*}n Con, K ; '. centra Ari um. Gregor, Nar, carm ?. de Ftlioi, Dam.lih,c. t jv Amhr, lib. 4, 10 Bueam^ Cant . 4, rajU cor mtunp &c, V Anus cordis # V Anus amoriu Hbr x 2, Dete bat enim tum * &c. D a 7 . Cim- fiat iv it as Chri- (ti cjuanta Ut iti* canfa* a) Luc. t. 10. M* ria d i cit ur Jifater Dd per communic&tionera idiom At um fitut & alta dicuntur matres fimulam - m a. & corporis it a Jtfaria. Dei & hominis. Dam lib. 3 . c. 12. b) Gen. 22. iJ* M ati a cjv.omoda Deipara /it. Qjua Fihhs D?i fuo/i/lit in natur A ajfumpta. c) Afntth. 1. jS. Cbrifli ort us quam fuerit ad* mirab-ilis. cij MAtt.it. 2 . c) Joan. 2,0. % 6 . Similitudo » qua efl enditur Chrijii ort us pitali s /it. 52 CATECHISMI ROMANI PARS I. 7. Cbriffum ex Maria Virgine nat um quid fit? Natus ex Maria Virgine. Hsec altera efl hujus Articuli pars, in qua explicanda Paro chus diligenter verfabitur, cum fidelibus ere- dendum Ot, Jefum Dominum non folum con- ceptum Spiritus Sančti virtute, fed etiam ex Maria Virgine natum, & in lucern edituin effe- Cujusmyfterii fidesquantacum laetitia &,jucun- ditate animi meditanda lit, Angeli vox qui primus feliciffimum nuncium mundo attulit,de- clarat: inquit enim; (a) Ecce evangelizo veliš gaudium magnum , quod er it omni populo. Tum ex illius coeleftis militiae cantico, Gloria inaltijjmis Deo, If in term pax hominibus bonx voluntatis , quod Angeli cecinerunt, facile eft intelligere. Hinc etiam ampliflimum illud Dei promiffum ad Abraham impleri incepit, cui dičtum efl» (b) fore aliouando, ut /in ejus femine oumeS gentes bensdicerentur. Maria enim, quaffl vere matrem Dei praedicamus, & 'colimus, guo 4 eam perfonam, qua? fmiul Deus, &Homoerat, peperit, (c) a Davide Rege originem duxit. 8. Chrijius fecundum eommunem natura curjum *0* eji natus. Sed quemadmodum conceptio ipfa natura ordinem prorfus vincit; ita in ortu nihil «° n divinum licet contemplari. Praeterea, q u0 nihil admirabilius dici omnino, aut cogit* rl poteft, nafeitur ex naatre fine ulla materni virginitatis diminutione, & (d ) quomodo ]? 0 ‘ ftea ex fepulehro claufo, & obfignato eg re *'' fus eft, (e) 3 tque ad difcipulos claufis jan ulS introivit; vel, ne a rebus etiam, qu$ natur* quotidie lieri videmus, difcedatur, quomod‘ ) DE TERTIO SYMB. ARTIČ. 53 Soliš radii concretam vitri fubftantiam pene- trant neque frangunt tamen, aut aliqua ex parteledunt: fimili, inquam, & altiori modo, Jefus Chriftus ex materno alvo, fine ullo ma- tenne virginitatis detrimento editus eft: ipftus enim incorruptam, & perpetuam virginitatem verifiimis laudibus celebramus. Quod quidem SpiritusSandi virtute eiFedum eft, qui in filii eonceptione, & partu, Matri ita affuit, ut ei & fcecunditatem dederit, & perpetuam virgi- nitatem confervarit. 9» Chriftus fecundus Adam , Zf Maria altera Ena reFle dicitur. Solet interdum (a) Apoftolus Chriftum Je* fum novilftmum Adam appellare, eumque pri- mo Adam conferre: nam, ut in primo omnes homines moriuntur, ita in fecundo omnes ad Vitam revocantur: atque ut Adam, quod ad aaturalem conditionem pertinet, humani ge- neris parens fuit, ita Chriftus gratiae, & gloriae auftor eft. Ad eum modum nobis etiam licet Virginem matrem cum Eva ita conferre, ut priori Evae fecunda Eva, quae eft Maria, re. ipondeat, quemadmodum fecundum Adam, hoc Chriftum, primo Adam refpondere often- dinuis. Eva enim, (b) quia ferpenti fidem tabuit maledidum, & mortem in humanum ge- nu sinvexit; & Maria poftquam (c) Angelo credidit , Dei bonitate effedum eft, ut bene- ^iftio, & vita a q homines perveniret. Pro- P c er Evam (d) nafcimur filii irae: a Maria Je- 1 ' um Chriftum accepimus, per quem filii gra- h* regeneramur. Evae didum eft: (e) In do- *‘ re paries filios. Maria hac lege foluta eft, ut D 3 tent , Deum carnis noftrse humilitatem, & fragi- (]uant0 ’ ftetA tit latern fubire voluifie, ut humanum genus in al- lil iuno dignitatis gradu collocaretur. Mam u* . lud b)Hefr. 2,\6. J^otnteiliunt Chriflo m cordi - bui nojlris p*ran- *»•1- /j. i) G“l.«. ir. c) R“ m - 6 - ■*• Til ti Dtindtivi tatu ima^a quo' modo m mbis tpjis txprtmi pojjlt. f) i. Gr. t. 7 55 cat.ro. p.i'detert.symb.art. lud unum fatis declarat excelleriMn honrinis dignitatem, & praeftantiam, quae illi divino bene« ficio tributa eft, quod homo fuerit, qui idem verns, & perfečtus Deus fit: ut jam gloriari no- bis liceat, FilumDei (a) os noftrura, & čarnem noftram eftequod beatifHmisillis fpiritibus non licet. Nujquam enim, ut eft apud (b) Apoftolum, Angelns apprehenilit , fed Jemen Abraha appredendit, Pra?terea cavendum eft, ne maximo noltro malo eveniat, ut, quemadmodum rili in diverforio Bethlehem locus, ubi nafceretur, defuit; ita etiam,quando jam in čarne non nafcitur, locum in cordibus noftris invenire non pollit, ubi in fpiritu nafcatur. Hoc enim, cum falutis noftrs cupidiflimus fit, vehementer optat: nam, utill® Spiiitus Sandi virtute fupra naturaeordinem ho¬ mo factus, &natus eft, fančtufque, afque adeo fanftitas ipfa fuit: ita nos oportet, fc) non ex fanguinibls, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, fed ex Deo nafci, ac dein- de veluti (d) novam creaturam (e) in novitat« fpiritus ambulare, fančtitatem illam, ac men- tis integritatem cuftodire, qua?homines fpiri¬ tu Dei regeneratos maxime decet: hac enim ratione fančhe hujus FrliiDei conceptionis, & nativitatis imaginem aliquam in nobis ipfis ex* primemus, quam fideli animo credimus, & ere- dimus, & credentes (f)Dei fapientiam in mp fierio, qu$ abicondita eft, fufpicimus, &ad(v ramus. 5? DEaUARTO ARTICULO, C A P U T V. JASSUS SUB PONTIO PlLATO , CrUCIFI«- XUS, MORTUUS, ET SEPULTUS. j. Avticuli quarti (ogttofccndi neccjjitar, tf ejus fententia. I uantam habeat neceflitatem hujus arti« V.^ culi cognitio, & quam diligenter Pa« rochus curare debeat, ut fideles Dominira Paf- fionis memoriam faepiflimeanitno repetant, (a) docet Apoftolus, qui nihil aliud fe fcire te- flatus eft, niji Jefum Cbrijlum , if lune crucifixum. Quareinhoc argumento omne ftudium, & ope- ta adhibenda eft, ut quam maxime illuftretur, fidelefque tanti beneficii commemoratione ex- citati, totos fe ad Dei erga nos amorein, & bonitatem fufpiciendam convertant. Fides itaque priore articuli parte (nam de altera poftea dicetur) illud nobis credendum propo« uit, Chriftum Dominum, cum Pontius Pilatu* Tiberii Čsefaris jufTu Judseam provirtdiam ad- miniftraret, cruci affixum efle, nam captus, ir« tifus, variis injuriarum, & cruciatuum generi« bus affečtus . demum in crucem fublatus eft. a. Anima Chrifti cruciatus fenjit fccundum utramque portionem. Nec vero cuiquam dubitandum eft, Chri¬ fti animam, quod ad inferiorem partem attinet, *b iis cruciatibus liberam noa iuiffe? nam, D s quod a} r. fsr. r.t. Senfur priorit par- tis atticuli. Rr-iita ijt nalit anima Chrifti. Pfat. Sy, Pfal. It. Turina u %vo phrtnt$ &(. fThrtn. 3. Jnmdavtrunt 4.CJUA &c. Tam. lib . }. cap, in fine. Scot. in 3. Stnt. JDift. is. *G r eg. Or. /2. Si) Mdre. 14. ?*• ' ... fn trna Cbrifti ptrfona duarum tiaturarum pro- pittates funt fier- llata. Dam.libtj.c. IS. b) u Tim. 4, V. C ) M qtiia a) V Ut >«ttr caterss Jrtnaun* lih. 4. cap. 17 , Outit fuppUciutfa apud (jtntiUi t Judotos fiu.it tat* er and um. b )Drut. Jf.i/a G tl. '*• Quam vectjfartd hujus cjuaru ar- ttculi prefejjio , & fides mjfterii ah- fconditt in cruce. Crucis mjfitrittm ersdetur omnium d^jficillimum^ un*> d*. Qnofiici Chri<* (ium negabans cruci fuijji *jfi- xum* fed illtus /««* co S’,montm Cjrt™ naum^lren. cap, 23. e) r. Or. 1. «© CATECHISMI ROMANI PARS I. jprophtta , Xp9 De us tpfe 9 cur tam oper e /;;» tukarint crucis } & pajfionis mjfte* rta, JFtgure mertis Osrifti, Si) Gen. 4 . S. Gen. Z 2 .*.r. C) Exod. 12. f. 6. 7. d) Kura. 21» Jean. f. Fptl 2. & 2/. 61+199. Hjfr. in Epijl, ad JPaulinum. F) lf*.S3. €%lt(lus Vno in truce fuit mx- #»»/. fuiti in Det fapientia non cognovit mundns per fi- pientiam Deum, placuit Deo per ftultitiam pradica- tionis fahos facere credentes. Quare mirandum non eft, fi Prophetse ante Chrifti adventum, & Apoftoli poft ejus mortem, & refurrečtionem tantopere laborarunt, ut hominibus perfuade- rent, hunc effe mundi Redemptorem, eofque inCrucifixi poteftatem, atque obedientiam re- digerent. Quare Dominus, cum nihil tam ab humana ratione remotum eftet, quam crucis Biyfterium, Ihtim pod peccatum nunquam de* flitit tum figuris, tum Prophetarum oraculis Filii fui mortem fignificare. Atque, ut de fi¬ guris pauca quaedam attingamus, (a) Abel pri* mum, qui fratris invidia occifus eft, deinde (b) Ifaac facrificiuin, praeterea (c) agnus, quem Judsei, cum e terra A3gypti egrederentur, im- molarunt, tum (d) ferpens sneus, quem Moy- fes in derferto exaltavit, Chrifti Domini paf- fionis, ac mortis figuram pramaonftrabant. Quod autem ad Prophet^s pertinet, quam muki ex* titerint, qui de ea vaticinati funt, id vero multo notius eft, quam ut explicari hoc loco oporteat. Sed prae caeteris, ut (e) Davidera omittamus, qui omnia praecipua redemptioniS noftrae myfteria in Pfalmis complexus eft, (f) Ifaiae oracula tam aperta, &clara funt, ut re- čte dici queat, eum potius rem geftam expo- fuifte, quam futuram praedixifle. C. Quid h#c claujula, mortuus, & fepultus, ere - dendum Jignificet ? Mortuus , fr fepultus. His verbis ParochuS credendum explicabit, Jefum Chriftum, poft* %uam crucifixus eft, vere mortuum ac fepul- tuia DE QUARTO SYMB. ARTIČ. Ct tum effe. Neque vero fine caufa hoc fepara* tim fidelibus credendum proponitur, cuni non defuerint, qui eum in cruce mortuum negarent. lili igitur errori hanc fidei dodrinara fanfti Apolloli merito opponendam cenfuerunt: de cujus articuli veritate dubitandi nullus nobis Iocus relinquitur: nam omnes (a) Evangelilfee confentiunt, Jefum fpiritum emififfe. Praete- rea, cum Chriftus verus, & perfečtus homo fuerit, vere etiara mori potuit: moritur autem homo, cum anima feparatur a corpore. Qua- re, cum Jefum mortuum effe dieimus, id figni- ficamus, ejus animam a corpore divifam effe: neque tamen concedimus divinitatem fejun- ftum a corpore: quin potius conffanter cre- dimus, & confitemur , anima ejus a corpore divifa , divinitatem tum corpori in fepul- chro,tum animseapud inferos conjundam fem- per fuiffe. (b) Decebat autem Filium Dei mo¬ ri , ut per mortem de/frueret eum , qui habebat mortis imperium , id eft Diabolurn; & liberaret eos, qui tirnore mortis per totam vicam obnoxii erant fervituti. 7» lnvitus, b 5 coaFlut mortem Chrijivs non fnbiit. Sed illud in Chrifto Domino fingulare fuit, *r j °d tune mortuus eff, cunj ipfe mori decre- & mortem non tam aliena vi illatam, quam voluntariam obiit. Nec vero mortem Iblum, fed locum etiam, & tempus, in quo moreretur, ipfe fibi eonftituit: ita enim Ifaias fcripfit ; (c) Oblatm eft, ipiia ipfe voluit. Atque ' rdem Dominus de fe ante paffionem dixit: (d) Ego pono animam me m, ut it enim Jurnam eam; * em tulit eam a me, fed ego pono eam a me ipfo: OmfUci Oiriflam mortnu?H nfga+ runt. Iren. Yertiti, lib 9 de pr a feript. Epiph. a) M-ttt. 2?, So. Mare. is. 37 . Jean. 1 9 . S*. Mortt Ciirijli di+ Vinitas a corperg V sl anima nm fmt fiparaea. b) 1. 1». Da m. Itb.j^ cap 9 27 . M, 3 . A d. Tra.c. js. & I7 . Cbrijhts quod fe¬ nu l ajfumpfit , nunqnam dimifit* Circa mortem & fepul tur a m Ckrim fii duo maxime olfervanda. a.) Mutt. 3,7. rt. sp. Marc, is, 44, Luca %■<. S 3 , Jjan, 19 . 3 S. 39 . b) Pfial. \S, lo, A. 7 . 2. Cor. 4 . c) K»w. u. i) Mutt. n. Sl. c) Luc.il. 44 . 4S. f > 1. Vitri 2.1. Ofi* 11 . < 5 + CATECHISMI ROMANI PARS L 10. Qua r at ione contcmplari oporieat pajjiotiis CbriJU beneficium. His cognitis, ea de Chrifti paffione, & mor* te Parochus explicabit, ex quibus tanti my- fterii immenfitatem fi non comprehendere, con* templari faltem fideles pollint. Ac primum quidem confiderandum eft, quis ille fit, qui hsec onmia patitur. Et quidem nullis verbis eius dignitatem explicare, aut niente compre¬ hendere poftumus. Sanftus Joannes (a) Ver- kini effe dicit, quod er at apud Deum. ApoftoluS magnificis verbis defcribit in hunc modum: (b) Efte eum, quem T)eus cmjlituit haredem univerjc* rum, per quem fecit Z? faculd ,qui efi fplertdor gloris, & figura fub/tantia: eius, qui portat onmia ver bo vir- tutis fua. Hic igitur purgationem peccatorum fs- ciens, fedet ad dexteram majefiatis in excelfts. At, que, ut imo verbo comple&amur, patitur Je* fus Chriftus Deus, & homo.* patitur Creator pro iis, quos ipfe condidit .* patitur DominuJ pro fervis.- patitur is, per quem Angeli, ho* mineš, cceli, elementa fafta funt; ilie, in. quam, (c) tn quo, per quem, Zf ex quo funt omiliš. Quare niiranoum non eft, fi eo tot paflionuffl tormentis commoto, totum etiam aedificium concuftum eft; nam, ut inquit Scriptura, (d) Terra mota efi, Er 5 pet ret Jctffa funt: (e) tenek* etiam fabla fant per tinivetfam ten urn , E/ Sol ob- fcuratus efi. Quod fi mut* etiam res, & fen® carentes Creatoris fui padionem luxerunt, co* gitent fideles, quibus lacrymis ipfi, tanquan* (f) vivi lapides hujus asdificii, dolorem fuufl declarare debeant. xs, Cut de QUARTO SYMB. ARTIČ. <55 11. Cur Cbrijtus voluerit extrema pati, quidque fen- tiendum de lis fit, qut Chvijtianifmum profejji , in peceatis fovdefcmt. Jam vero caufse etiam paftionis exponendoe /»*». funt, ut eo magis divinse erga nos charitatis s ^ tu,irc ' magnitudo, & vis appareat. Si quis igitur ommnitt cha- quaerat, qux caufa fuerit^, curFiiius Dei acer- r £%J; tuit gllt . biffimam paflionem fubierit, hanc potiflimum ■ vnUit mi*. fuiffe inveniet, (praeter haereditariam labem c “ r ”f 7 d £ **ntm primoram parentum) vitia, & peccata, qu* f p“^ tra ly homines a mundi origine ufque ad hanc diem omnium At at um , admiferunt, ac deinceps ufque ad confumma- Tfi\n"m»diTan. tionem feculi admiffuri funt. Hoc enim in »■>'■««, utama pafiione, & morte Filius Dei Salvator nofter "IT.nil fpe&avit, ut omnium setatum peccata redime- miiitnari, & mt, ato, ret, acdeleret, & pro eis Patri abunde, cu- jim. ?. mulateque fatisfaceret. Iilud etiam accedit ad augendam rei dignitatem , quod non folum Chriftus pro peccatoribus paflus eft, fed etiam pro illis, qui pcenarum onmiura, quas pertu- 5it, Aučtores, & Miniftri fuerunt: de quo Apoftolus nos admonet, ita ad Hebraeos fcri- bens: (a) Recof tat e eum, qui talem fujiinuit a pes- Hitr. n 1 tdtorilus adverfus femetipfum contradiElinnem , ut Et di rigat \ufli- nfatigmini unimis vefiris deficientes. Atquehac ‘rnim^ulTfjfa culpa omnes teneri judicandum eft, qui in D,U! ■ ^ homa - J 1 O Vire ntctffa- peccata fsepius prolabuntur. Nam, cum pec- ritim, Ada pcc~ Cata noftra Chriftum Dominumimpulerint, ut Crucis fupplicium fubiret: profe&o ) J. Or. T. 4- c) Afj-tt. 3, e. pr.ii. 6s. ]T,t fujlinui &c. £t l + t. Onfidt- rabam. ' J 7 hrsn, t. fačtM tj fr c. LhCA 2 2. Apparuit Mi An~ gtlus dt coelo, nota ly, Crafor- tam, J£f folve ex Pfal. 9 . Exurgt Do . m ins & c, vene & fubtiltttr medi- tando q nanara iU la con fortatio l grimas fr kB us jpafftanis CJonfi. d) Apoc . i. r. t) Col . 2 . 13. gecundus 0 f)Jčatr. n, 31 . Teni us . •fyiartns 9 g) R«m. /. a. Cor. s. 1». QpintM. non defuit animse folatium divinitus datum, quo recreati tornientorum vim aequo animo ferre poftent: imo vero in cruciatibus pleri- que intima laetitia efferebantur : inquit enim Apoftolus: (a) Gaudeo in pajjionibus pr o vohis: Cr adimpleo en , qua defunt pajjionum Chrijli in čar¬ ne mea, pr o corpore ejut, qund ejt Ecclejia: & ali¬ bi J (b) Repletus fitm confolatiune, fuperabundo gnu- iio in omni tribulatione nujlra, Verum Chriftus Dominus amariffuna; Paffionis calicem, (c) quem bibit, nulla fuavitate permifta tempera- vit. Humana; enim natura;, quam aiTumpfe- rat, fentire omnia tormenta permifit, non fe- cus, ac fi bomo, non etiam Deus fuiffet. 14, Qua potijjimnm commoda r C/ bona ChriJUam genen Cbi if.i pajjio pepererit. Reliquum modo eft, ut commoda etiam, & bona, qute ex Paffione Domini percepiinus, a Parocho accurate explicentur. Primum igi- tur Domini Paffio peccati liberatio fuit: nam, ut eft apud Sančtum Joannem, (d) dilactt not, W lavit nos ti peccatii nojiris in fanguine fun. Et Apoftolus inquit: (e) Convijicavit vos cumillot donans vobis omnia deliEla, delens quod adverfum not er at, chirographum decreti, quod er at contrarium nu¬ li s, CJ* ip/tim tulit de medlo, ajjigtns illud črtat. Deinde a daemonis tyrannide nos eripuit: ipf® enim Dominus inquit: (f) Nune judicium V mundi: nune princeps hujus rnrndi ejicietur forun £j*‘ ego, fi exaltatus fuero a ter ra, omnia troham ad me ipfum. Foenam praterea peccatis noftris de* bitam perfolvit. Tum vero , quia nullum gratius, & acceptius Deo facrificium oSsttl potuit, (g) Patri nos reconciliavit, eumque nobis de QUARTO SYMB. ART. 6 9 »obis placatum , & propidum reddidit. Po¬ dremo , quoniam peccata fuftulit, ccelorum etiam aditum comtnuni humani generis pecca* to interclufum, nobis patefecit. Atque id Apoftolus fignificavit illis verbis: (a) Habemur *) fiduciam in introitu fan'clonim , in fanguine Chrifti. Neque vero in veteri lege hujus myfterii fi¬ gura, & imago quxdam defuit; nam illi, (b) b~) Kum.ft.tr. quibus interdidum erat, ne in patriam ante am , fummi facerdods mortem reverterentur, hoc Ch *‘t‘ fignificabant , nemini, quamvis jufie, & pie tat uk, im. vixifiet, aditum in cceleftem patriam patere, antequam fummus ille, atque astemus facerdos ad Chrifius Jefus mortem obiret: qua quidem obi- fu%m. ***' *' ta, ftatim cceli fores patueruntiis, qui Sacra- raentis expiati, fideque, fpe, & charitate prae- diti, paffionis ejus participes fiunt. 1 s. Unde vi m habuerit Cbri/li pnjjio ad tanta nobis lom promerenda. Haec autem omnia maxima, & divina boni Parochus docebit ex Domini paflione ad nos f ^ f pervenifle: primum quidem, quia eft integra q»u abječta omni forde peccati, ad novam vitaffl cum illo refurgentes, aliquando tandem, ipd uS gratia, & digni iimus, qui cceleftis regni, & gforiae participes efficiamur. 7i de q uI n t o ARTICULO, CAP UT VI. BeSCENDIT AD INFEROS , TERTIA DIE RESURRERIT A MORTUIS. i. Pvima par s bujus articuli quomodo Jit intelligenda. M axirae quidem refert nofie gloriam fe- pulturae Domini noftri Jefu Chrifti, de qua proxime didum eft: fed plus intereft fidelis populi cognofcere illuftres triumphos, quos ex divido Diabolo, & fpoliatis infero- rum fedibus deportavit: de quibus, fimulque de refurredione dicendum eft : qui locus etii feparatim per fe rede tradari poftit, nos ta¬ lilen fandorumPatrum audoritatem fecuti, eum cum defcenfu ad inferos conjungendum puta- vimus. Ejus igitur priori parte hoc nobis cre- dendum proponitur, Chrifto jam mortuo, ejus animam ad inferos defcendiffe, ibique tamdiu nianfiffe, quamdiu ejusdem corpus in fepulchro fuit. His autem verbis fimul etiam confitemur eandem Chrifti perfonam eodem tempore & apud inferos fuiffe, & in fepulchro jacuiffe. Quod qnidem cum dicimus, nemini mirum vi- deri debet, propterea quod, ut fsepe jam ao- cuinius, quamvis anima a corpere difcefterit, n nnquam tamen aivinitas vel ab anima, vel a corpore feparata eft. 2 ' Ql l, d bic inferorum uocabolo intelligendum Jit. Sed quoniam articuli explanationi pluri- *hum lucis afferre poteft, fi Parochus prius do- E 4 ceat, ljd. ir. Et er it f*pult hrum ejus gloriofum* prior it p dr tis quinti artic , fin- tentia . Curiftus tidem tempore in fepul - chro , & apud in* feros fuit. Vide Sefi* <*. fi*- periorit articuli . J )e muk ip lici cu Inferni fignifi- c at ione. Inf eri quid figni- fctnt. a) Phil. 2. IP. h) A&. 2. 2*. jR eceptacula In - ftrna animarum non funt uhius ge• neris . c) M*tt.2r.4r. prim us locus da- mnatorum, d) Matth.S. & JO. to. *s>. c) Ar°c. f. it. .pondera ly tor - Cjuet/tur , qua tcr- fione , cjuia fecun - dum Ambr .Ser m, 2t, fupr/t JReati emmaculati, Ber - n ur d, Greg, 2, Pet, t, A'!gel is peccanti- bus, &c, Diuboltu non ha- betpoenam fenfus, fed folam damni ufifut *d dism jti- dicii , & tune utramejue, f ) Luc, 26 . 22 , %)Ap*e,*l, * 7 . 7 2 CATECHISMI ROMANI PARS I. ceat, quid hoc loco inferorum vocabulo intcl- ligendum fit, monere oportet, Inferos hoc lo¬ co pro fepulehro non accipi, ut qnidam non minus impie, quam imperite putaverunt. Su- periori enim articulo, CbriHum Daminim fepul- tum efTe, 'edočti fumus.- nec ulla C3ufa erat, cur in fide tradenda alio, & quidem obfcuriori loquendi genere idem a fan&is Apoilolis re- peteretur; verum inferorum nomen abdita lila receptacula fignificat, in quibus animse deti- nentur, quae cceleftem beatitudinem non funt confecutse. Ita vero faerse literae hanc vocem multis in locis ufurparunt, Nam apud Apo- ftolum legimus (a) in nomine Jefu omne genu fletti, ccelejlium, terrejirium , C/ infernorum: & in A&is Apofiolorum D. Petrus teftatur , (b ) Chriftum Dominum fufcitatum folutus dniorilus inferni. 3- 0l !r}t M loca, qv.il us anima extra beatitudinem confiituta pnjt mastem detinentur. Neque tamen ea receptacula unius, & ejuf* dem generis funt omnia. Eft enim deterrimus, & obfcuriffimus carcer, (c) ubi perpetuo, & inextinguibili igne damnatorum animae fimiil cum inimundis fpiritibus torquentur, qui etiam (d) gehenna, (e) abyffus, & propria fignifica- tione (f) Infernus vocatur. Prseterea eft pur- gaturius ignis, quo piorum anirn® ad definitum tempus cruciats expiantur, ut eis in seternam patriam ingreflus patere poffit (g), in quam ni- hiicoinquinatum ingreditur. Ac dehujusqui* demdodtrinae veritate, quam & Scripturaruin teftimoniis, & Apoftolica traditione confirma* tam eiTe fančta Concilia declarant, eo diligen- tius, & faepius Paroclio differendum erit, quod in DE QUINTO SYMB. ART. 73 in ea tenipora incidimus, quibus homines fa- nam dočtrinam non fuftinent. Tertium poftre- mo receptaculi genus eft, in quo animae fančto- rum ante Chrifti Domini adventum excipie- bantur, ibique fine ullo doloris fenfu beata re- demptionis fpe fuftentati, quieta habitatione fruebantur. Horum igitur piorum animas, quae in finu Abrahae Salvatorem expečfobant, Chri- ftus Dominus ad inferos defcendens liberavit. 4. Anitrn Chrifti non potentia tantum , fed reipfa ad in¬ feros defcendit. Nec vero exiftimandum eft, eum fic ad in¬ feros defcendifle, ut ejus tantummodo vis, ac virtus, non etiam anima, eo pervenerit. Sed omnino credendum eft, ipfam animam re , & praefentia ad inferos defcendifife; de quo extat firmifiimum illud Davidis teftimonium: (a) Non derelinques animam meam in inferno. Aliquid dignit ati Cbrijli ex ejus defcen/u ad inferos detruftum non eft. Veram etfi Chriftus ad inferos defcendit, flihil de ejus fumma poteftate detračtum eft; neque ejus fan&itatis fplendor macula aliqua afperfus: cum potius hoc fačto veriffima efTe omnia, quse de illius fan&itate celebrata erant, eumque filium Dei efte, quemadmodum antea tot prodigiis deelaverat, apertiffime comproba- tum fit: id quod facile intelligemus, fi caufas, c ur Chriftus, & alii homines in ea loca venerint, inter fe conferamus. Caeteri enim omnes cap- tivi defcenderant: ipfe vero (b) inter mortuos liber, & vičtor, ad profligandos dsemones , a ftuibus illi ob noxam inclufi, & conftričbi tene- k antur, defcendit. Praeterea alii omnes, qui E 5 defcen- Sccundut lotut animarum efi Purgatorium, 'Tertium antm. Grtg. Or. 4 *. b)pfa!. I/. t. Dam. lib.s, c.*f. Alta f uit Chrifi* caufa dejctndendi ad inferos , quam ali is hominibus. D a m. lib. ?. cap. 2 p. Cbrifius trni - mas inferno ex- t raci as mox ejj'tm iit btatas. Ouomod* latreni promifja eodem die beatitudt Jtt pr* (lit a, a) Luc. Ju. 4%. b'J Ofcx 13. IV. O Znch. f. II. tEccItf. 2j, d) Col. i. U. PaJJttnis Ciinih fru£im ad 74 CATECHISMI ROMANI FARS I. defcenderunt, partim poenis acsrbiffimis tor- quebantur, partim vero, ut alio dolores fenfu carerent, tamen Dei afpečtu privati, & fpe beatae glorije, quam expečtabant, fufpenfi tor- quebantur. At Chriftus Dominus defcendit, non ut aliquid pateretur, verum ut fančtos, & juftos homines ex mifera illius cuftodiae mole- ftia liberaret, eifque paffionis fuse fručtum ira- pertiret. Quod igitur ad inferos defcendit, nulla prorfus de fumma ejus dignitate, & po- teftate diminutio fafta eft. i' A»zM.d* 1 ° cura pro mortuts portae nemini unquam patuerunt •• fed piorum £ ,rmi* a. animae cura e vivis exceffifTent, vel in finum Abrahse deferebantur , vel, quod etiam nune iis contingit, quibus aliquid diluendum, & per- folvendum eft, Purgatorii igne expiabantur. Eft illa praeterea caufa, cur defcenderit ad in- feros Chriltus Dominus, ut ibi etiam, quemad- modum in coelo, & in terris, vim fuam, po- teftatemque declararet ; & omnino, (a) ut in &) p,it. >. i«, notni ne ejus omne genujleEleretur , caleftium , tene- Jlriurn, C/ inferfiorum. Quo loco quis fummam Dei benignitatem in genus humanum non ad- miretur, & obflupefcat, qui non modo pro no- bis acerbiffimam mortem fubire , fed infimas etiam terrte partes penetrare voluerit, ut fibi UH Jt»t infirj. chariffimas animas, inde ereptas, ad beatitu- dinem traduceret ? 7 . Alterius partis quinti articuli fenfus . Sequitur altara articuli pars: in qua expli- D* r, (“ r - j , . , * . reftionis Chrijii canda quantum laborare Parochus debeat, de- m*ft >. >, Dominum Jefum Chri/ium refunexiffe a mastitis. Quod enim Timotheo praecepit, idem etiam reliquis animarum curatoribus prseceptum efle, dubitandum non eft. Ea autem articuli eft fententia: {’oftquam Chriftus Dominus fexta 76 CATECHISMI RCMANI FARS I. feria, hora diei nona, in cruce fpiritum erai- fit, & eadem die vefpere fepulttis eft ab ejus *) ]•**• «• difcipulis, (a) qui Pilati Prsefidis permilfu cor- pus Domini e cruce depofitum in propinqui horti monumentum novum intulerunt.* tertio b) i. a morte die , qui fuit Dominicus, (b) fummo Xw. , *VVi. T j. mane illius anima corpori iterum conjunda eft: j>»n. st.i, atque ita is, qui triduuin illud mortuus fuerat, ad vitam, ex qua moriens difceflerat, rediit, & furrexit. 9 . Non alienti virtute, ut esteti hommcs, fed pr o* pria vi Chrijiui refurrexit. Suo w chrijiui Sed refurredionis voce non illud folum in* tirati"" eJl ' ~ telligendum eft, Chriftum a mortuis excitatum D, h efie, quod multis aliis commune fuit: fed fua job. 7 . vi, ac virtute refurrexilie, quod propnum in illo fuit & fingulare. Neque enim natura pa* titur, nec ulli homini conceftum eft, ut feipfum poffit virtute fua a morte ad vitam revocare. Hoc vero fummae Dei poteftati tanturamodo refervatum eft, utex illis Apoftoli verbis in* c) s. Or. v. 4 . telligimus : (c) Et/i crucifaur eft ex infirmitate , fed vivit ex virtute Dei. Quae quoniam neque > Chrifti corpore in fepulchro, neque ab anima, cum abinferos defcendiflet, fejunda unquam fuit, divina vis tum in corpore inerat, qus animae iterum conjungi, tum in anima, qua ad corpus denuo reverti polfet, qua & licuit fua virtute revivifcere, atque a mortuis refurgere, Id vero David Špiritu Dei plenus praedixit his 4 ) PJal. fr, j. verbis; (d) Salvabit fibi dextera ejus , Er* bracbium fandum ejus. Deinde ipfe Domin us Divin« e) J **>. ir. n. oris fui teftimonio confimavit: (e) Ego pono ani- mm nišam, ut iterum/urnam eam i If potefiatem bi¬ te« DE QUINT0 SYMB. ART. 77 }co ponendi eam, C/ potejlatcm babeo iterum fumendt cm. Judoeis etiam ad confirmandam dočtrinse veritatem dixit: (a) Solvitc templum hnc, Cj 5 in trt- kis diebus exciiabo illud. Quod quidera tametfi de teraplo illo magnifice ex lapidibus ftručto intelligerent, ille tamen , ut fcripturse verbis eodem in loco declaratum eft, dicebat de tera¬ plo corporis fui, Quamvis autera in fcriptu- ris interdum legamus, (b) Chriflum Dominam a Patre Jufcitatum ej[e , hoc ad eum, ut ad homi- nem, referendum eft: quensadmodum illa rur- fus ad eundera, ut Deuin , fpečtant, quibus fignificatur, eum fua virtute refurrexiffe. 9. Quomodo Chnjhir primogeriitus mortuorum dicatur., eum alii ante ipfurn rejujeitati nofcantur. Sed illud etiara prsecipuum Chrifti fuit, quod ipfe primus omnium hoc divino refurre- čtionis beneficio affečtus eft. Nam in feriptu- ris & (c) primogenitus ex mortuis , & (d) primoge- nituf mortuorum vocatur. Atque , ut eft apud Apoftolum, (e) Chrijius refurrexit a mortuit , pri¬ hitite dormentium: quoniam quidem per bominim mors, per bominem rcfurreBio mortuorum ; Jicut in Adam omnes moriuntur, ita f/ in Cbriflo omnes trn- ficabuntur. Unujquifque autem in fun ordine: pri- mitia Chrijius , deinde ii , qui funt Chrifti. Qu* quidem verba de perfečh refurrečtione inter- pretanda funt, qua ad immortalem vitam, om- prorfus moriendi neceffitate fublata,.exci- tamur. Atque in eo genere Chriftus Dominus primum locum obtinet: nam fi de refurrečtione l°quimur , hoc eft de reditu ad vitam, cui iteruni moriendi necellitas adjunčtaeft; (f)an- Chriftum multi alii a mortuis excitati funt; qui *) /mi*. *. /9. /, - b) vil. a. *4- R»». t. u. c) CM. 1.l/. d) Ap". 1. s. e) t. Or. 1 s, to. ti. f) 3 . R‘g. 17. 29 , a) Kom, (. s. 'Ter ti a die um Jimpliciter , f id fecundum fer/pt ti¬ raš. Ofea 6. Jona. 2. Jifatth. 12 . Greg. NVf. O de rtfurreftione C rifli. ji ex. de Alf s par. 3 . CjUJtr'. 2 o, Mm*}. Ar* $. b) I. Or. \s. 3. c) l'Cor.if. 14 . 78 CATECHISMI ROMANI PARSI. qni omnes tamen ea conditione rsvixerunt, ut eis iteruni moriendum effet: at Chriftus Do* niinus ita r?furrexit morte fubačta, & oppref. fa, ut mori amplius non poffet: quod quidem apertiffimo illo teftimonio confirmatur •' ( a) Chri/lus refurgens ex mortuisjam non moritur : mori ilii ultra non dominabitur. io, Ouomodo, £P qua ex c auja Chri/hu in tertiam dieni fuam refurrcBionem dijlulerit. Quod vero articulo additur, Tertia Del, Parocho esplinaadum erit, ne fideles arbi* trentur, totos ipfos tres dies Dominuin in fe- pulchro fuiffe: nam quod integrum naturalera diem, partemque tuni antecedentis, tum con- fequentis diei in fepulehro conditus eft, ob eam rem veriffime dicitur triduo in fepulehro jacuilTe, ac tertia die a mortuis furrexiffe: ut enim divinitatem fuam declararet, refurredtio- nem ufque ad finem faecuii differre noluit: rur- fus vero, ut eum vere hominem, verequs mortuum effe crederemus, non Ratim poit mor- tem, fed tertio die revhdt: quod temporis fpatium ad veram mortem comprobandam fa* tis effe videbatur. n. Quare Fatres Conflantinopolitana Synodi butc avticuh claujulam adjecerint, Secundum Scri- pturas. Patres primse Confiantinopolitanse Synodi huic loco addiderunt ; Secundum Scripturas •' quod quidein at> (b) Apoftolo acceptum, i 11 fidei Symbolum propterea tranftulerunt, quod refurrečlionis myfterium maxime neceffarium effe, idem Apoftolus docuerit iis verbis: (c) Si Chrijtus non re/urrexit, inanis ejt a go pr a di c ati* mojim. de QUINT0 SYMB. ART. 79 nofira, inanis eft C/ fides uefira Zs' fi Ckri/tus bob refuvmit, vana eft fides veftra: adhuc enim eflis in peccatis 'vefiris. Quare D. Auguftinus cum hu- jus articuii fidem admiraretur, ita fcripfit: Non magnum eft credere , ouia mortuus efi Chrifius j hcZf Pag ant, C/ Judai, Zsf omnes iniqui credunt; boe omnes credunt, quia mortuus eft. Fides Chrifiia- norum refunebiio Cbrifii efi: boepro magtto habemuf, quia credimus eum refunexijfe. Ex quo fačtum eft, ut frequentiffime (a) Dominus de fua re- furrečtione locutus fit: ac nunquam fere de paflione fua cum difeipulis collocutus eft, quin de refurre&ione Ioqueretur; quare cum dixi(Tet: (b) Filius bominis tradetur gentibus, Zf illudetur Zf flagelabitur, Zf c onfpust ur, Zf pqftquam flageliavcrint, occidenteum; ad extrenuim addi- dit: Et tertia die refurget: Et cum Judaei ab eo peterent, utaliquo figno, & miraculo dodrinam fuam comprobaret, refpondit, (c) nullmn aliud fignum eis datum iri, quam Jona Propheta Jignum; ficut enim fuit fonas in centre četi tribus diebus , Cr 1 tribus noBibus; fic fiiturum affirmavit filium bominis m corde tena tribus diebus Zf tribus noclibus. Ve- rum ut hujus articuii vini, & fenfum melius perfpiciamus, tria nobis inveftiganda, & co- gnofcenda funt: prinium quidem, quarenecef- k fuerit Chriftum refurgere: deinde qui refur- f eftionis finis, & fcopus fit: & qua: ab ea uti- litates, & commoda in nos fint profeda. l2 - Quac ob caufas neceffe fuerit Cbrifium refurgere. Quod igitur ad pnmum attinet, necefte fuit eu m refurgere, ut Dei juftitia oftenderetur, a ^ uo n raxime decebat eum extolli, qui, ut illi & dtemperaret, depreffus, atque omni ignominia affe- X). A’tiujt. Pftlm. IX". a) Mm. u.ir 17. & J*, ar. b) Lucn it. s/. c) Matt.iz.u, Luca n. xp. D.Th. i.pur.iju. f l.an. i. Pf«l. 6 }. 80 cat.ro. im.de quart.symb,art. ^iccedet homo ad cor altitm , &c. Pr ima caufa. SL) Bit lip. R'». 19. M-^et raeticcm» &c. Stcunda. J. Or. r/. 12. 1 . Pnr, v. i. Puca it. Cmerat ul amini , &c. Tirna. b) i. Ow.i2. c) J. Tbef. 4. 14. d) I. Petr . i. f. 1. c) Rom. 4 . 2/, affedus erat. Hanc Apoftolus caufam attulit, cum ad Philippenfes inquit: (a) Humiliavit Jemctipfum fablus obediens ufque mortem, mortem anteni crucis: propter quod C? 8 Deus exaltavit illum, Prsterea, ut fides noftra confirmaretur, fine qua hominis juftitiaconftare non poteft: illud enim maximo argumento eflfe debet, Chriftum filium Dei fuifle, quod fua virtute a mortuis refur- rexit. Deinde, ut fpes noftra aleretur, atque fuftentaretur. Cum enim Chriftus refurrexe- rit, certa fpe nitimur fore , ut nos etiam re- furgamus.- fiquidem membra capitis fui con- ditionem confequantur neceffe eft: ita enim Apoftolus argumentationem concludere vide- tur, cum ad (b) Corinthios, & (c) Theftaloni- cenfes fcribit: & a Principe Apoftolcrum Petro didum eft.- (d) BenediHus Deus, C/ Pa¬ ter Domini no/lri 'ftefa Chrijti, ijui fecundum mift- ricordiam fuam magnam regeneramit nos in fpem ni¬ mam , per refurreblionem 'Jefu Cbri/ii ex mortuis, in bareditatem incorruptibilem. Poftremo ob eani etiam rem Domini refurredionem neceffariam fuifle docendum eft, ut falutis, & redemptio- nis noftrae myfterium abfolveretur. Chriftus enim morte fua nos a peccatis liberavit; re- furgens vero prsecipua nobis bona reftituit, quae peccando amiferamus. Quare eft apud Apoftolum didum(e) Chriftus traditus eft p™‘ pter deliFla nofra , If refurrexit propter jujiif čutil¬ nem noftram. Ne quid igitur humani generis faluti deeftet, quemadmodšjni illum mori, i t3 refurgere etiam oportuit. de QUINT0 SYMB. ARTIČ. «z j j, Qua commoda ex refurreElione Chrijti ad borni- nes redeant. Ex lis vero, quae hadbenus dičta funt, par* UrMr** refirru fpicere poffumus, quantum utilitatis Chrifti a “ >m ‘ Domini refurrečtio ndelibus attulerit.- in re- furredtione enim Deum effe imniortalem, ple¬ num gloria, mortis & Diabolo vičtorem agno- fcimus, quod de Chrifto Jefu fine ulla dubita- tatione credenaum, <& confitendam eft. Dein* Samb, de Chrifti refurrečtio nobis etiam corporis refurrečtio.nem peperit.- tum quia ejus myfte- rii efficiens caufa fuit -• tum quia ad Domini exemplum refurgere omnes dehemus. Nam quod ad corporis refurrečtiouem attinet, Apo- ftolus ita teftatur : (a) P er hominem mori, cr 5 a) r.o. u. «. , . . Refurrečtio (Tori• t er bommem rejurrecho mortuorum: qucecunque ju defuntfu eji enim Deus in redemptionis noftrse mvfterio vit “- P“ cam ft- e git, ad omnia Chrifti humanitate, tanquam aisiftgUru. efficienti inftrumento, ufus eft. Quare ejus AmbT ’ Serm ’ tu refurrečtio inftrumentum quoddam fuit ad re* furrečtionem noftram efficiendam. Exemplar Vero dici poteft, quoniam Chrifti Domini re¬ furrečtio omnium eft perfečtiftimaac quemad- ruodum Chrifti corpus refurgens ad immorta- lem gloriam immutatum eft; (b) ita noftra '• Ckr * l/i etiani corpora, quae prius imbecilla, & mor- ta lia fuerant, gloria, & immortalitate ornata reftituentur. Ut enim Apoftolus docet; (c ) j.in Sahatorem expe8 amia Dominum notlrum 'Jefum ehriftum ? qui reformabit corpus bumilitatis noftra con figuratum corpori clantatis fua. Hoc etiam de Tertl, ‘ ln ' n ia in peccatis mortua dici poteft •• cui quo Pačto Chrifti refurrečtio exemplar propona- lur ’ idem Apoftolus iis verbis oftendit; (d) d) *. *.s. F Qu<>‘ a) R‘m.6,4, s. Chrifti refnrrtBio torporalis nos ad fpirttualem bor „ tat ur refitrreffie- n im. 82 CATECHISMI ROMANI PARS I. Ouornodo Chrijhts furrexit a mortuis psr Glorim Patris , it ti & nos in novitate vita amluiems. Si enim complantati faB: fumus Jimilitndini mortis ejus , Jimul O 5 rejurreBionis erimus , & paucis iuterje- Čtis, inquit: Scientes, quod Chrijhts refurgens ex mortuis jam non moritur: mor s illi ultra non doni - nabitur. Qiiod enim mortuus ejt peccato, mortms ejl femel: miod autem vivit, vivit Deo. Ita & ■vos exijlimaie , vos mortuos ipaidem ejfe peccato, vi- ventes autem Deo in Chriffo jefu. 14- Qua ex Chrifti refurreUione exempla fmt fumenk Duo igitur a Chrifti refurre&ione exempla petere debemus. Alterum cft, ut, poftquam peccati maculas eluinius, novura vitae genus iuftituamus, in quo moruin integritas, inno- centia, fandtitas, modeftia, juftitia, benefr centia, humilitas eluceant. Alterum eft, ut in eo vitse inftituto ita perfeveremus, ut ad' juvante Domino, a Juftitia? via, quam femel ingreffi fuerimus , non excidamus. Neque vero (a) Apoftoli verba id folum demonftrant, Chrifti refurrectionem ad refurrečtionis exem- plurn nobis proponi; verum etiam refurgendi virtutem nobis prsebere, virefque & fpiritum largiri, quo in fanftitate, & juftitia perfflJ' neamus, ac Dei pracepta ferventus, deda- rant. Nam quemadmodum ex ejus morte 110° folum peccatis moriendi exemplum capimus, fed virtutem etiam haurimus, qua peccaU s jnoriamur ; ita ejus refurrečtio ad juftitb® confequendam nobis vires affert, ut deindu pie, & fančle Deum colentes, in uovit a(e vitse ambulemus, ad quam refurgimus- H oC enim «iaxime relurrečtion® fua Dominus <$ lt ' cit> DE QUINTO SYMB. ARTIČ, gg cit, ut qui antea ima cum illo peccatis, & huic faeculo mortui eramus, cum illo etiam ad novam vit* inftitutionem, & difciplinam refurgeremus. j S, Quibus indiciis colligatur, aliqnem fecundum fpiritum cum Chrijto refurrexijje. Hujus refurredionis quae potiffimum figna et»* p* pjn* obfervanda fmt Apoftolus nosadmonet: nam, cum inquit : (a j Si confurrexiJtis cum Chrijto , qux a) oi. /. i, furfunt funt, quarite, tihi Chriftus ejt in dextera Bei /edem: plane ofteudit, eos, qui vitam, honores, otium, divitiasibi maxime, ubiChri- ftus eft, habere cupiuat, vere cum Chrifto furrexiffe: cum vero addit, (b) Qu* furfum b)lM.r.i, funt, fapite , non quafuper terrum: alteram etiam liane veluti notam appofuit, qua perfpicere poffimus, num vere cum Chrifto furrexeri- nius. Ut enim corporis affedionem, & vale- tudinem gullus indicare folet: ita (c) fi qu*- c) RUJ. cunque funt vera, qu*cunque pudica, quse- cunque juda, quascunque fanda, alicui fapiant, i^ue coeleftium rerum jucunditatem intimo tnentis fenfu percipiat, hoc maximo argumen¬ tu effe poteft, eum, qui ita affedus fit, ad novam, & fpiritualem vitam una cum Chri- ftojefu furrexifle. S4 DE S E X T O ARTICULO, ČAPU T V I I. Ascendit ad Coelos , SEDET ad dex- TERAM Dei PaTRIS OMNIPOTENTIS, j. Hiijus articuli excelkntia, C 5 prim* partis feni tentia. D avid Propheta , cum beatam, & glo* riofam Domini Afcenfionem Špiritu Dei plenus contemplaretur , omnes ad eum triumphum fuinnia laetitia, & gaudio celebran- a)i *fal.4n.r.f. dum illis verbis hortatur, cum inauit : (a) Omnes gentes plaudite manibus, jubilate Deo in w ce exultationis : Afcendit Deus in \ubihtione. Ex quo inteiiiget Parochus, maximo ftudio hoc myfterium explicandum efTe fibique diligenter curandum, ut fideles illud non folum fide, & mente percipiant, fed, quoad ejus fieri po- terit, juvante Domino, fačtis etiam , & vi« exprimere ftudeant. Quod igitur ad fexti arti¬ culi explanatinonem attinet, in quo potiffimuin de divino hoc myfterio agitur, a priori ejus parte incipieadum eft, & quae ejus fit vis, at- que fententia, aperiendum. DeChrifto enim Jefu illud etiam fideles fine ulla dubitation® credere oportet, eum, perfečto jam & abfoluto redemptionis noftrae myfierio, ut horno eft, in ccelum corpore, & anima afcendiffe: nam ut Deus eft, nunquam ab eo abfuit, ut qui divini* tate fua loca ornnia compleat. 3. Noti DE SEXTO SYMB. ARTIČ. 85 j. Non folum divinhatis virtute Chtijlus ajiendit , fed vi etiam humanitatis. Afcendifte autem eum fua virtute docest, non aliena vi fublatum , quemadmodum (a) Helias, qui ignio curru in ccelum eveStus eft: (b) vel Abacuch Propheta, vel (c) Philip- pus diaconus, qui divina virtute per aerem de¬ lati, longinqua terraruni fpatia permearunt. Ne- que vero folura ut Deus prsepotenti divinita- tisvittute in ccelos afcendit, fed etiam, ut ho- mo eft. Quamvis einim naturali vi id fieri non potuerit , tamen virtus illa , qua beata Chrifti anima predita erat, corpus,ut libuit, inovere potuit; corpus vero , quod jam glo- riam adeptum erat, moventis animm imperio Pačile parebat. Atque hac ratione, ut Deus, & bomo eft , Chriftum in ccelum fua virtute afcendifte credimus. 3* Quo fcnfuCbri/hiS pofieriore articuli parte dicatur federe ad dexteram Patri s. In altera articuli parte hsec funt: Sedet ad dexteram Dei Patris: quo loco tropum, id eft verbi immutationem licet animadvertere > fre- ftuentem in divinis llteris , cum humanas af. feiftiones, & membra ad noftram intelligentiam accommodantes, Deo tribuimus: neque enim, cum Spiritus fit, quidquam in eo corporeum cogitari poteft. Sed , quoniam in humanis tebus ei majorem honorem tribui exiftimamus, qui ad dexteram collocatus eft: eandem rem ®d cceleftia etiam transferentes, ad explican- dam Chrifti gloriam, quam ut homo prae cae- teris omnibus aaeptus eft, eum in Patris dex» ^a effe confitemur. F 3 a) 4. Kfj. 1. n. ra. b D*n.X4. a. c) A3or. t, $ 9 . Sedete denotaz pojftfjtonem & cjuietern gloritt „ non pojittontm corporis , quia Chrtfhii (lat , & non fedet , ficut ontnes brati fi absint , & non jedebunt » quix federe irnb eul it rt» tis c ji , ji ar e vero e ji, n at ter 4 « Us fit us ho?ninis ptrfeShts. Scot. 4 . D'ji. 43. Cvetan, in Mure. 1 Sedere 85 CATECHISMI ROMANI FARS I. Sede n aA dtxte- ram l)°i ejuid de- notet, Vide jith. Ser. i. contra Airian. JBa/tl. li , dt Špiritu Sanffo *, 6 . D-imJib. 4,r t 2* Sedere ad dtxtt - ram Dei foli Cbrtfto efi tribu- TUM' a : Ephef. i. 20. 2i 22 . fe) If*l. S. K ©) Heh. |. tj, (4) PjaU lop, j. Sedere autem hoc loco non lltum, & figu¬ ram corporis figuificat, fed eam regise, fum- m3sque poteftatis, ac gloriae firmam & ftabi- lem pofTeflionem, quam a Patre accepit, de- clarat; de quo ait Apoftolus : (a) Sufcitmsil- lum n mortuis, conJUtueni ad dexteram fiim in ccelejtibus, fupra omnem principatum, le? poteftatem, C? 5 lirtutem , C/ dominationem , le? omne nomen } quod nomimtur mm folum in hoc fkculo, fed etiarn in futu.ro: F,t, (b) omnia fubjecit fub pedibus ejus. Ex quib'us verbis apparet, hanc glor.iamadea propiiam, & fingiilarem Domini efie, utcui- vis alii creatre naturae convenire non pofiit. Quare alio loco teftatur: (c) Ad ijuem autem Angelorum dixit aliquando: (d) Sede a dextris meh ? 4 , Quare afcenjtonii Chrifli hijtoria frequentius apni populum Jit repetenda. Sed articuli fenfum Parochus latius expla- nabit, AfcenfionisHifioriamperfequens, quam t) Atturum t. fandtus Lucas Evangelifta in (e) A&is Apo- ptrt.tumftut. p- 0 i 0run) admirabili ordine defcripfit. Inču- jus explicatione illud primum obfervare opor¬ ja Afiin/tonem tebit, caetera omnia myfteria ad Afidenfionem, ™yfitrUd:r! lU n. tanquam ad finem, referri, in eoque omniuni ,Hr ' perfeftionem & abfolutionem contineri: nani ut ab incarnatione Domini omnia religionis noftrae myfteria initium habent, ita Afcenfio* ne ejus peregrinatio concluditur. Praeterea alia fymboli capita, quae ad Chrifium Donii- num pertinent, fummam ejus humilitatem, & contemptionem ofiendunt: neque enim abje- &ius, aut humilius quicquam cogitari poteft, quam quod* Filius Dei pro nobis humanam naturam & imbedllitatea} affumpferitpati* que, DE SEXTOSYMB. ARTIČ. S? que, & mori voluerit. At vero, quod eun* fuperiori articulo a mortuis relurrexifFe, nune vero in ccelurn afcendifle, & ad Dei Patris dexteram federe confitemur, nih.il ad ejus fummam gloriam, divinamque majefiatem de- clarandam magnificentius dici, aut admirabl- lius poteftV s. Cur Chriftui in calum afcenderit , nec in tena pe - tius regnum fuum conjlituerit. Jam his expoiitis, accurate docendum eft, Ckriju i» cahm cilj us reicaufa Chrifius Dominus in ccslosaf- ^ un ^°'“ s cenderit. Primutn enim afcendit, propterea p« wrn agit. h) Hdr. 5 >. 2 *. i. Jo/iti, 2. I. Drtio, Spem nofiran eri- git de remijfione peccatorum » Q**rto, 88 CATECHISMI ROMANI PARSI. Dominus nofter in ccelum afcendens efficerc voluit, ut nos eundem afcendentem niente & defiderio profequeremur: nam quemadmo- dum morte, & refurrečtione fus moriendi& refurgendi {piritu exemplum nobis re!iquerat; ita afcenfu nos docet, atque inftruit, ut in tsr- ris pofiti in coelum nos cogitatione confera- mus, (a) confitentes nos peregrinos, & ho- fpites effe fuper terram, ac patriam inquiren- tes, (b) cives effe Sandtorum, & domefticos Dei. (c) Noftra enim, ut idem inquit Apo- ftolus, converfatio in ccelis eft. C. Qua benejicia ex Cbrifti Afcen/ione hominihisfmi collata. Jam vero vim & magnitudinem inexpliea- bilium bonorum, quae in nos Dei benignitas effundit, divinus (d) David, (e) Apoftolo in¬ terprete, multo ante cecinerat illis verbis: Afcendens in altum eaptivam duxit captivitaten, dedit bona hominibus: nam decimo die (f) Spi* ritum fančtum dedit , cujus virtute , atque ubertate complevit praefentem illam fideliuffl multitudinem, & vere tlim magnifica illa pro- miffa perfolvit: (g) Expedit -vabiš, ut ep ve¬ dam : fi enim tion abiero , Paraclitus non -veniet al -vos; fi mitem abiero, mittam eum ad vos. Afcen* dit etiam in codum ex Apoftoli fententia, (b) ut appareat nune vultui Dei pro nobis, & apud Patrem advocati officio fungatur. (i) Fi¬ liali mei, inquit S. Joannes, btec feribo vnbiit ut nun peccetis, fed C/ Ji quis peccaverit, advvce- tum babemus apud Patrem Je/iim Chrifium juf“> n * C/ ipfe eft propitiatio pro peccatis noftris. vero quidquam eft, unde fideles majorem 1** titiam DE SEXTO SYMB. ARTIČ. 89 titiam, &animi jucunditatem capere debeant, quam Jefum Chriftum patronum caufse, ac de- precatorem falutis noftrae conftitutum efle, cujus fit apud aeternum Patrera fumma gratia, & audoritas. (a) Paravit denique nobis !o- cum, quod etiam fe fadurum promiferat,- at- que omnium noftrum nomine caput ipfe Jefas Chriftus venit in cceleftis gloriae poffeilionem: nam in ccelum abiens portas, quae Adami pec- cato interelufse fuerant, patefecit, nobisque viani munivit, qua ad cceleftem beatitudinem perveniremus; (b) quemadmodum ipfe in oce¬ na difcipulis futurum praedhcerat: quod qui- dem ut rei etiam eventu aperte comprobaret, piorum animas, quas ab inferis eripuerat, fecum in aeternae beatitudinis domicilium introduxit. 7 - Commoda, Chriftus Jiia Ajcenjionc nobis attulit. Hanc cceleftium munerum admirabilem co- piam falutaris illa commodorum feries confe- cuta eft: primum enim fidei noftrae merito ma- ximus cumulus acceilit: nam fides earum rerum eft, quae fub afpedum non cadunt, atque ab hominum ratione, ac intelligentia remotse funt. Quare fi Dominus a nobis non difcefiiffet, fi¬ dei noftrte meritum minueretur .• fiquidem a Chrifto Domino (c) beati praepicantur, qui non uiderunt , fj 5 crecliderunt. Praeterea Chrifti in coelum afcenfus ad confirmandam fpem in cor- dibus noftris magnum momentum habet.- nam ^noniam Chriftum hominem in ccelum afcen- difie, & humanam naturam in dextera Dei Pa- tris colocafle credimus, magna in fpe fumus, ut nos etiam, ejus membra, illuc afcen- danaus, atque ibi cum capite noftro conjunga- F 5 mur: a) Joan.f 4.2,} t Locu/n amicis apparat, & Viam ad ccslum p ra¬ ft mit, T-zngeinm JiaT/tiar/t ex Jon n, 3, K. m o afetndic &c. b) Jo An, 16.2,4^ 37 . C ptJVr.m abdit~ xit caprivitattrn* Primo. Fidtm noftram confirm at , & morit um augtt* c) Joan.%9.19, Sicundo Btatitudinis noji ra expetfatio* nemcerramfacri* <;o CATECHISMI ROMANI PARS L murquod ipfe Dominus his verbis teftatus 7,%t. e ft,- ( a ) Pater, quos dedijiimihi , voh, ut, ubi funt Ckarifttm m. ego, Sr 5 illi'f.ni mecum. Deinde hoc quoque vel pamjrtmmt, max i mum beneficium eonfecuti fumus, quod lir fiffečtum a ter - -* rems ad caitjiia amorem nollrum ad ccelum rapuit, ac divino fujiuht. fpiritu inflammavit: nam veriffime dičtum eft, H (b) cor noftrum effe, ubi thefaurus nofter eft. S. Non /uit nolis utile Cbrlfluiti in terris manerc. Ac profečto, fi Chriftus Dominus in ter* ris verfaretur, omnis noftra cogitatio in ipfo tiominis afpe&u, & confuetudine defixa eilet; & illum duntaxat hominem fpedaremus, qui nos tantis beneficiis afficeret, eumque terrena c) i. Or. f. n. quadam benevolentia profeaueremur: 'c) ve- Jt. ehvuiui in . , a ! un , M ms rum m coelum afcendens , amorem noftrum nil«mteji[ U *ar *P* r ^ tua ^ cm reddidit, effecitque, ut quem nune tinpt,. abfentem cogitamus, eum, ut Deum, venere- mur & diligamus. Id autem partim Apofto- lorum exemplo inteiligimus, quibus dum prsefens affuit Dominus, humano fere fenfu de ii!o judicare videbantur : partim vero ipfius Domini teftimonio confirmatum eft: cum inquit: (d) Expedit voliš, ut ego vodam. Nam imperfečtus ille amor, quo Chriftum Jefum prafentem diligebant, divino amore perficien* dus erat, idque Spiritus Sandi adventu: qua- re ftatim addit : Si enim non abiero, Paraclitus non vtniet ad vos. S. Poji Ckrifli Afcenjionem Ecclejia maximc amplifr ' cata fuit. Accedit etiam, quod in terris dommn fuani, id eft Ecclefiam amplificavit, quse Spiritus Sandi virtute, & duetu gubernaretur: (e) ejuS vero univerfse inter homines Paftorem, & funi- mum d) Jedn. U. 7. fi) Jedil, ai, f Pnrut uuiVerfst Ecclefi* pAjier uličhts. DE SEXTO 5 YMB. ARTIČ. 91 mum Antiftitcm Petrum Apoftolorulh Prin- cipem reliquit: tuni vero dedit quofdam quidem (a) Apnftolus , quefdam autem Propbetai , rue- ro Evangelijiaf, alios autem Pajlores {p DoBores: Atque ita «ad texterara Patris fedens, aliis at- que aliis diverfa dona femper impertitur: nam teliatur Apoftolus, (b) unicuique ndjtrum iatam ejje gratiam, fecmdum men furani donationis Chrifii. Ad extremunn vero, ^uod antea de mortis, & refurrečtionis myiterio docuimus, idem etiam de Afcenfu fidelibus cogitandum *ft. Quamvis enim Chrifti paffioni falutem & redemptionem noftram debeamus, qui merito fuo additum juftis ati ccelum aperuit: tamea ejus Afcenfus non folum veluti exemplar no- bis propofitum eft, quo alte fpečlare, & Špi¬ ritu in ccelum afcendere difcanius, fed divi- nam etiam virtutem, qua id efficere poffimus* Urgitus eft. m a) I. Or. u, Fpk‘f. 4. ir. Chriflus (juotidit Ecilefam fuit do?iit auget* b) Eph. 4. \t. Afctnjia Chrifti ha/jts afctndtndi Virtutem frsjhtt. 9 ® DE S E P T I M O ARTICULO, C A P U T vili. Inde venturus est judicare vivos, ET MORTUOS. i. Cbrijti tria in fuam Ecclejiam benepcia, fj 5 avti- culi feptim fententia. Gkrtfli trininfigm ni a in fuam Ec~ *lejiam fanefcia. T itnfus. ria funt Domini noftri Jefu Chrifti ad fuam Ecclefiam decorandam, & illu* flrandam infignia officia, & munera, redem- ptionis, patrocinii, & judicii. Cum anteni fuperioribus articulis ab eo genus humannm paffione, & morte redemptum efle, afcenfu etiam in coelum noftram caufam, & patroci- nium in perpetuun) fufceptum conftet: fequi- Articuii fttimi tur, ut ejus judicium hoc articulo declaretur: cujus articuii ea vis elt & ratio, fummo illo die Chriftum Dominum de univerfo hojpinuni genere judicaturum efle. 2, Duplex ejl Cbrijli Adventus. Sacrse enim literae duos Filii Dei adventus efle teftantur : alterum, cum falutis noftne caufa čarnem aflumpfit, & homo in Virgin!* alvo effečtuš eft: alterum, cum in confuni- matione faeculi ad judicandos omnes homin eS veniet. Hic adventus in facris literis (a) DieS Domini appellatur, de quo ait Apoftolus: (b) Dies Domini prat fur in noSle, itn veniet: & Sal- vator ipfe. (c) De die autem illa i? bora nem* fcit. Ac de fummo judicio fatis fit illa audO' rI >' r itas Apoftoli : (d) Onmss'»os manife/tari oportet ante sl) r . Pet. j. io. Avoc.}. 16. i>) i- Thtjf.s. a. c) Matt. 24. s‘. M*rc. 15. jo. DE SEPTIMO SYMB. ARTIČ. 93 mite tribunal Cbrijlb, ut referat anufjuipjue pr opri s corporif , prout gejit , Jive bornim , Jive malum. Pis¬ na enim eft faera (a) fcriptura teftimoniorum, quae paffim Parochis occurrent, ad rem non folum comprobandam, fed etiam fidelium oca- lis fubiiciendam•• ut, quemadmodum a mundi initio dies lile Domini, quo humacam čarnem Ibduit omnibus optatiffimus femper fuit , quod in eo myfterio liberationis fuas fpem p o lita ra haberent: ita deinceps poft Filii Dei mor- tem, & afcenfum in ccelum, alterum diem Domini vehementiffimo ftudio defideremus, (b) expeflantes beatam fpem, C/ adventum glorij Dei. 3 - Quoties quilibet bomo Cbrifi judicis fententiam čaram fubire debeat. Sed duo tempora Parochis ad rei explica- tionem obfervanda funt, in quibus unicuique necefife eft in confpe&um Domini venire, & fifigularurn cogitationum, ačtionum, verbo- rum denkpae omnium rationem recfiiere, de- n iumque judicis prsefentem fubire fententiam. Aninimi eft, (c) cum unufquifque noftrum uigrat e vita, nam ftatim ad Dei Tribunal fi- ftitur, ibique de omnibus juftiffima quaeftio ha- betur, qu3ecunque autegerit, aut dixerit, a ut co gitarit unquam: atque boe privatum judi- cuini vocatur, Alterum vero, (dj cum uno atque uno in loco onmes fimul homines tribiunal judicis ftabunt, ut, omnibus 0ri inium faeculorum hominibus infpe&antibus, ^ audientibus, finguli, quid de ipfis decre- tUm > & judicatum fuerit, cognofcant: cujus f eatentise pronunciatio impiis, & feeleftis ho* miuibus a) i. Rte. 2. Pfal.rt.t 7 .i 3 . Ifa. 2. / 3.2^. 27. 30.&SC. Jerem. 50. Dan, 7. 9 . Joti. 2. 1. Sofh, 1 2.1*. j\£alach» 4. x. Afait. tl. 13 . I*. & 2 $. LuCS 17 . 2.9. Aid or. x. & i. ir, Rom. 2. 1 4, I. CoT. 1 S. 1. Tnejf.i. 4 . 2 . TLejf. 1. 17 . Ap oc . 2°. tZ * b) Tit. t. 1?» A*g. tato libra 29, de Gv. Dri. Duplex eu]ufpu* homtnis J udi ct ur* parricnlare , (b* generale. c) Hebr. 9. 27, Luca 16. 2e. Eccl. ir. ig. A'*g. lil/. 2, it animaeap, 4 . d) Matt. tf" 21. Jo:!. |. 2. 3 . Cdiifd ob CjUM fr iv aro \ udicio univtrfalt fub j/* dar ur, pr im a ratio > ^fortuorum pra* mi a , vrl petna a ugenrur virtut/m bu s , & Vi ti is fug. rum fe cf at or urn 4 Vide BifiliUm Itb. de S An Si a. Virgin ir at e a/ite raeiium, Seat, 4.T)ift. 4 7i l. S . Tiiom, j, P ar - q. ffi. a . /. Sriunda t ut lau- dem pit, ignomi . riam tmpu pa- lam. Ter tla, ut torpom ra vel pr osmi um , Vel p cenam citm anima ex aquo far ti cip c, it. At h* in Syrnl m 54 CATECHISMI KOMAMI PARS I. inioibus non minima futura eft poenarum, & fuppliciorum pars .• rurfus vero pii & j alti non parvum ex ea pramium, frudumque perčepturi funt, cum, qualis quifque in hac vita fuerit, apparebit. Hoc autem generale jtidicium appeUatur. 4, Cur uecejje fuerit privato judicio generale fubjicat, De quo illud neceffario oftendendum eft, qus caufa fuerit cur prseter privatum de fin' guliš, alterum etiam de univerfis hominibus , judicium exereeretur. Nam, cum vel ipfis hominibus mortuis interdum fuperftites fint filii parentum imitatores, reliqul fint libsri ac difeipuli, exemplorum, oratioaum, adio- num amatores, ac propugnatores, quibus re¬ bus ipforum mortuorum prsemia, & pcenas augeri necefle eit ; cum liaec vel utilitas, vel calamitas ad plurimos pertinens non prius finem habitura fit, quam extremus veniat niundo dies; sequum erat de univerfa hac re¬ de, aut‘fberperam fadorum, didorumque ra- tione perfedam qu3eftionem haberi: quodite ri non poterat, nifi fado conunuui omniun) hoininum judicio, Accedit etiam, quod, cum piorum fa® 3 fiepe Isedatur, impii vero innocentiae laude eommendeutur, divinse jufiitiae ratio poftulafi ut pii ereptam injuria apud homines exifii® s ' tionem , in puhlico univerforum hominu® conventu, & judicio recuperent. Deinde vero boni & mali homines, . cD Jot. ir, r. Jsnm. iz. 1. z. Abacuc. /, l|. i) Jot. n. 14. Qj*int£ > ut boni perfeVeratrcnt &■ tnal- refipifcerent, a ) Afatth, 24. tjt. 3 ». b) Ati.t, iu Chrtfiiit ttisttn ut komo j et ‘ ipjo , Zf pvtejlatem dedit ei judicium facere, quiafi lius hominis efi. O, Curperinde Patri, vel Spiritui Sanclo boe ju&’ cium non adfcribatur. Decebat autem maxime a Chriilo Dornik 0 hoc judicium exerceri, ut cum de hominid' 0 decer- de; septimo symb. artic. 97 deeernendum eflet, illi corporeis oculis judi- cem videre, & auribus fententiam, qua? pro- ferebatur, audire pcffent, & omnino judicium illud fenfibus percipere. Ac praterea aoquif- fimum erat, ut homo ille, qui.iniquifDniis ho- niinum fententiiscondemnatus fuerat, omnium deiiide judex federe ab omnibus confpicere- tur. Quamobrem Apoftolorum Princeps, cum in Cornelii domo fumma Chriftianse re- ligionis capita expofuiffet, docuiffetque Chri- ftum a Judaeis in ligno fufpenfum, atque oc- cifum, tertia vero die ad vitam refurrexifle, fubjunxit: (a) Et pracepit nobis pradicare pnpulo U tejlificari, qui. 98 CATECHISMI ROMANI PARSI. gentius hoc loco expendenda erit. Chriftus enimSalvator nofter, laetis oculis pios a dex« jud,ds fenttntiA tera ft antes intuens , ita de lllis judicium fum«' fi:i Uta. impii s ... • • . . . .. , htrribiUt. ma cum behignitate pronunciabit (a) Veniti ^a) M*». ti. ]) ene fafti Patri s mri: p f[dete regnum, quod pan- Vidi Jug. S‘r. tum eji -vebis a conjlituticne mundi. Quibus ver« 'cjrMumAu-' bis nihil jucundius audiri pode illiintelligent, Hand. m omt. q U j ea cum impiorum damnafione contulerint; d t txitu »nima. . ” . . .. ... ac cum animo fuo cogitaveriut, us verbis pios, & juftos homines a laboribus ad quietem, a la« crymarum valle ad fummum gaudium , a inife« riis ad perpetuam beatitudiaeni, quam illi cha« ritatis officiis promeriti fuerint, vocari. »/«» quidem alterura poenarum genus, Posnam fen- ^ Strm fusTheologi vocarunt, propterea quod fenfu * '• m t- Ub - corporis percipiatur, ut in verberibus, & fla- 2 c’ ri ' s . ul. f ,\ gellis, alfbve graviore fuppliciorum genere: jnter quae dubitarinon potelt, ignis tormenta *. ts. fummumdolorisfenfumefiicere: cuimalo cum accedat^ ut perpetuum tempus duraturum fit, M **• Smi p&narum ex eo oitenditur, damnatorum pcenam omili- non lenitnt p cena t bus fuppliciis cumulandam effe .■ atque hoc ma- ^ gis declarant verba illa, quae in extrema fen- fir*r»mfitiubv tentis parte polita funt; Qui paratus ejl Dia - ZZJZZTn Z hlo, O 5 Angeli s tjus. Cum enim ita compara- f" m - tum fit, ut omnes moleflias levius feramus, fi ‘pmZ^JtZiZ^ calamitatis nofiras foclum aliquem & confor- tem habeamus, cujus prudentia, atque huma- nitate aliqua ex parte juvari pofiimus; quae tandem erit damnatorum miferia, quibus in tantis$rumnis a perditiffimorum dsemonum fo- cietate divelli nunquam licebit % Et haec qui- fententia in impios jufliffime a Domino Salvatore noflro feretur: ut qui omnia vera ptetatis opera neglexerint, & efurienti, ac litionti nec cibum, nec' potum minifiraverint, hofpitem non exceperint, nudum non ope- rile nnt, aut in carcere inclufum, aegrumque n°u vifitarint. J ’’ $ u dicii materit fccpiut fidclii populi auribut inculcari debet. ,, H * C qua= Paftores fidelis populi au- BdJ!Uu , M4 ,„ ut us fepiifime inculcare debeut. Nam hu- s>rm. fuptr pp»i. • Us ,rt iculi veritas fide concepta, maximam w * VliU babet ad fraenandas pravas animi cupidi- G 3 tates, 100 CAT.IvOM. PJ.DESEPT.SYMB.ATvT. tates, atque a peccatis homines abftrahendos, a) £«/. 7. 4°. Quare in Ecclefiaftico didum eft: (a) homni - tnlp^rir ^ us e P er '-^ us iu ‘ s memorare novijfima tun , Is* in Kternum non peccabis. Ac profedo vix qmf- fJnFijhomnum quam adeo praecepsin fcelera feretur, qnera ir Sir. de jp a CO gitatio ad pietatis ftudium non revocet, frimardnt, mt - f ' . a,i; cjr noyijjimn tore aliquando, ut ei apud juftiffimum judicem omnium non folum fadorum, didoruinque, fed occultiffimarum etiam cogitationum ratio reddenda, & pro meritis p črna perfolvenda fit. Juftus vero ad colendam juftitiam magis, ac magis incitetur, ac fumma lcetitia efferatur, neceffe eft, quamvis etiam in egeftate, infa- mia, cruciatibus vitara degat, cum animuffl ad eum diem refert, quo (poft aerumnofe hu> ,jus vitse certamina) vidor univerfis homini- bus audientibus declarabitur ; & divinis, at' que illis quidem aeternis honoribus in coele* ftem patriam receptus afficietur. Quod igi‘ tur reliquum eft, hortari fideles oportet, ut .optime vivendi rationem comparent, ad o«® 5 pietatis ftudium fe exerceant, quo poffint ud- ventantem magnum illum diem Domini rnaj 0 - re cum fecuritate animi expedare, atque adeo. ut filios decet, cum fumma cupiditate expetet*' IOI DE O C T A V O ARTICULO, C A P U T I X . 4 Gredo in Spiritum Sanctum. a Quanta fit fidei in Spiritum SaiMum nccejjitas, t/ fruftui. | adenus qu 38 jftd primam , & fecundam fandae Trinitatis perfonam pertine- bant, quantum progofiti argumenti ratio po- ftuiarevidebatsur, expofita funt: fequitur nune, ut illa etiam, quse in Symbolo de tertia perfo- na, hoc eft de Špiritu Sando traduntur, expli- centur. Qua in re declaranda omne ftudium, & diligentiam Paftores adhibebunt; cum ho- uiini Chriftiano non magis liceat hanc partem ignorare, vel de ea minus rečte fentire, quam aliis fuperioribus articulis exiftimandumfit. Quare (a) Apoftolus non permifit Ephefios quofdam Spiritus Sandi perfonam ignorare; a *[uibus cum qu3efiffet, an Spiritum Sandum ac- cepiffent, cum illi, ne fi Spiritus Sandus qui- dem effet, le fcire refpondifTent, ftatim roga- v it: ln quo ergo baptizati ejtis ? Quibus verbis lignificavit, diftindam hujus articuli notitiam fidelibus maxime neceflkriam efie: ex qua eum P r *cipue frudum capiunt, quod cum attente Co gitant, (b) fe quidquid habent Spiritus San¬ di munere & beneficio confecutos effe, tum Ve ro de feipfls modeftius, & humilius fentire, & ia Dei praefidio omnem fpem ponere in- G 3 cipiunt: X)e Špiritu Sntuis queraadmodum prim®, & fecund®, proprium nomen tributum non e (Te. Nam fecunda per- »« tributum / u . fona ideo proprium nomen habet, & Fnuis * dicitur, quia ejus seternus a Patre ortus pro- prie generatio vocatur, ut in fuperioribus ar- »*» aliam ejfen— ticulis explicatum eft. Ut igitur ortus ille ge- nerationis nomine fignificatur : ita perfonam, /«>, ^ u.m pir S ,- . o ntrandi Virtutem* qu3e emanat, propne Filium appellamus, & a Tmia ptr p ona qua emanat, Patrem. Nune, cum, tertise per- rur d ‘ car f Se ‘ r '~ fon® proffuctioni proprium nomen lmgofitum non fit, fed fpiratio & proceffio appelletur; fe- quitur, ut etiam perfona, qu® produeitur, v- 1 fuo nomine careat. Nullum autem proprium nomen ejus emanatio habet: propterea quod nomina, qu® Deo tribuuntur, a rebus creatis mutuari cogimur: in quibus quoniam nullam »liani natur®, & eflenti® communicand® ratio- nem, quam generandi virtute agnofeimus, ob eam caufam fit, ut rationera, qua feipfum to- tUm Deus vi amoriscommunicat, proprio vo* eabulo exprimere non poflimus. Quare com- ® Mn i Spiritus Sančti nomine tertia perfona »ppellata eft: quod quidem illi maxime con- VeQ ire ex eo intelligimus, quia fpiritalem vi* tam in nos infundit; ac fine ejus fančliftiml Huminis afflatu, nih.il aeterna vita dignum efn- spiritum s™- l Poffiimus. & m. i» Spiritus Sanftus Deus ejl , ejufdem omnino cum t^nibus aauahm Patre Cj* Filio patentih, fj* natur*. rum.^unumn. . ^erum explicata vocabuli fignificatione, Vun. jrup ut. #4 r . , _ . . dtDtV.nim.cap. * U( -euaus m primis erit populus, Spiritum lunjih.+.1.14. G 4 San* ic 4 CATECHISMI ROMANI FARS I. ft i« in Sančtum, a>que ac Patrem, & Filium, Deum fimboi.etrtiiuU, effe, eidem iBqualem, 3?que omnipotentem, »ternum, & infinitm perfedionis, fummumbo- Sp‘rm, s*»fh t. nnm, ac fapientiirimum, ejufdemque cum Pa¬ tre, & Filio natura?; Qu6d quidem illius vo- cis, In , cuni dicimus, Čredo in Spiritum SanBum,. proprietatis fatis indicat, quae ad exprimen- dam fidei noftne vim, fingulis Trinitatis per- fonis appofita eft. Atque id etiam aperta fa- crarum literarum teftimonia confirmant. Nam cum fandus Petrus in Adis Apoftolorum di* a) Alf. t. j. xiffet: (a) Anama, cur tentavitSatanas cor tulim, Arinui Ju?/. mentirl te Spiritui SanElo? mox inquit: Nonet rimi unfirnittur. mcntitus bominibus , fed Deo: quem prius Spiri¬ tum Sandum appellaverat, eundem ftatim Deum vocat. Apoftolus etiam ad Corintliios, qusm Deum dixerat, Spiritum Sandum effe interpretatur: (b) Divijiones , inquit, operatio - mm funt, idem vero Deus , qui operatur orr.nia m omnibus: deinde fubjungit: Mac autem omnia ope¬ ratur unur atque idem Spiritus, dividens JjnguliSt prout. -mit. Praeterea in Adis Apoftolorum, quod uni Deo Prophetse tribuunt, ille Spiri' tui Sando adfcribit: dixerat enim Ifaias: (c): Audi vi vocetn Domini dicentis; Quem mit tam? if dixit milit: Nade ,is? dices populo huic: Excoeca cof populi bujus, is? aures ejus aggra-ua, C ? oculos ejnl claude; neforte videat occulii Juis, is? auributfi' s d) At. j j. tr. audiat. Quse verba cum Apoftolus citaret: (d) Bene , inquit, Spiritus SanFlus locutus eft per Ifaini* Prophetam. Deinde vero cum Scriptura Spin* tus Sandi perfonam cum Patre, & Filio con- t) Ustt.it.it. jungit, ut (e) cum Patris, & Filii, & Spiritus t. J«*”, s.. 7. Sandi nomen in baptifmo adbiberi praecipit* nul- 1>) r. Cir.ii. i It/idim it. e) V*. *. t. DE OCTAVO SYM13. ARTIČ. 105 nullus nobis de hujus myfferii veritate dubi- tandi Iocus relinquitur •• nam fi Pater Deus eft, & Filius Deus; omnino fateri cogimur, etiam Spiritum Sandum, qui cum eis pari honoris gradu conjungitur, Deum effe. Accedit autem, quod is, qui in nomine cujufvis rei creatae ba- ptizatur, nullum ex eo frudum confequi po- teft. (a) Nunquid in nomine Pauli, inquit, bapti - *■) r, T , uti efiis? ut oftenderet hoc eis nihil ad compa- v ‘f' pulchiv/tntan* ra- randam falutem profuturum effe. Cum igitur ba • tionem apud IT. ptizemur in nomine Spiritus Sahčti, eum effe Deum fateri oportet. Sed hunc eundem trium ta™.'. nonfuit > ( ed po¬ ji e a a latin s ad- dira efi , ejus pe¬ si us fuit exf lic a - tio (jua -r - dd.it 10, explica - S ion e m in Cmc, X>ugduntnfi > & JFlertntine confir * tnarunl Gruči. c) H«ir. 114. JDtus efi Vita an im a. Ang. lip. 1 9. d* Ovir. cap, ?.*.& dc\9T,jjip9, S*r. U. i) Rom. f. r. &r. 12 . 1 . Spiritum San- ftum a J Filio prša ceder*. eum tertiam perfonam in divina natura a Patre, & Filio diftindtam, & voluntate produčtam con- fiteri oporteat. Nam, ut alia feripturarum te- ffimonia omittantur, baptifnii forma, (a) quam Salvator nofter docuit: apertiilinie ofiendit, Spiritum Sandi um tertiam effe perfonam, qu$ ia divina' natura per fs conftet, & ab aliis diftin- fta fit. Quod etiam Apoftoli verba declarant, cuminquit: (b) Gniti a Domini rwjlri ^fefu Chrifti, cf charitat Dei, communicatio SanRi Spiritut Jit cum omnibus voliš, Amen. Idem vero multo apertius demonftrant, quaePatres in Conftanti* nopolitano primo Concilio hoc loco ad confu- tandam impiam Macedonii amsntiam addide- runt: Et in Spiritum SanRum Dominum, & vivifi- eantem, qui cx Patre, Filio jue procedit: qui cum Pa¬ tre, E/ FiiioJimul aderatur, conglorificatur, bel, & Strm. 4. r -ont. Ari, Rafti, lib . 1 . & 3. & contra. Run. & ali it Concil, L*tira* nmfe c. 1. Lugduntnfe iti Decr , lib. 6 . & Florentitmm in literis unionis. a) Jean. 16. \+. b) Aif. i*. 7. I. Pctr. 1. ti, c) Rom. I. f. d J Gal. 4 » 6* O Matih. 10. 3.0. f) JoAit. g) Jq*h,i 4 .X 6 * 7. Cum tog CATECHISMI ROMANI PARSI. f. Cum opera Trinitatis Jint indivifa, ijttare pecuiia- riter quidam efftElus , b* dana Spintui Srn- Ho trio v. ant ur. Di nimirtndii Docere praeterea oportebit, nuofdam efli špirit us Sanfti . . _ r ~ tffiEhitut, & d,. Spiritus Saneh admirabiles effedus, & amplif- t’srL A vir»L'i fima q usedara numera, quse ab ipfo, tanqnam in mmti t. j>. & a perenni bonitatis fonte; oriri, & manare di- fnE^ch™' ‘ f cuntur. Quamvis eniin fandiffimse Trinitatis Trimt*tis ep™ opera, qus3 extrinfecus fiunt, tribns perfonis ivdivif* funt *d r . . r . . . ,xtr a . Au S . m. commuma fint: ex lis tamen multa Spmtui ^ d & r 7 t,"jMn C ' ® aa< ^° pfopria tribuuntur, ut intelligamus ib trta.t .ir Mi la in nosa Dei immenfa charitate proficifc^J narn » cum Spiritus Sandus a divina volunta- 9 «“ d * m ‘P< ra te, veluti araore inflaramata, procedat, per-v tribuntur. fpici počeli: ,“eos eiredus, qui proprie ad Spi- spnttus smSus r p um Sandum referuntur, a fummo erga nos tur dstiunt Vtee~ t 0 tur. Aug. in En- Dei amore oriri. Quare ex eo confequitur, i»« e *dt Trin^e ufc Spiritus Sandus douum appelletur: nam ir, doni vocabulo fignificatur id, quod benigne & gratuito, nulla fpe remunerationis propofi- ta, donatur. Ac proinde quaecunque dona, & A/ 1. Gr. 4 7 . beneficia a Deo in nos collata ( a) funt (quid autem habenius, qnod a Deo, ut inquit Apo- ftolus, non acceperimus ?) ea nobis Špiritu« Sandi conceflu, & munere d«ta efle, pio & grato animo agnofcere debemus. 8 . Qui , qualefue , b 5 quanti Jint Spiritus Sanilt ejfeHus. Ttuns funt spin. Ejus autem plures effedus funt: nam (b) tU b)*jl ’ llt raundi creationem, (c) creatarumquererum K“ ! - 5 ». *. prepagationem, & gubemationem omittamus, r) s*t. 1. 7. q U ibus in primo articulo commemoravimus; vivificationem Spiritui Sando proprie tribui, paulo ante demonftratum eft: & Ezechielis te* ftimoni« DE OCTAVO SYMB. ARTIČ. 109 fthnouio confirmatur -• ( s ) Dalo: inquit, ua* lit Spnitum , O* vivetis. Pracipuos tamen, & mixime proprios Spiritus Sandi effedus Pro. pheta enumerat, (b) Spiritum fapientia, C/ intel- leElut , fpiritum conjiiti , £s* fortitudinis , fpiritum fcientia , £j' pietatis , fpiritum timoris Domihi: qu3e dona Spiritus Sandi vocantur ? interdura sutem Spiritus Sandi nomen eis tribuitur. Quare fapienter D. Auguftinus monet, animad- vertendum effe, cum in facris literis hujus vo- cis Spiritus Sandi mentio fit, ut dijudicare poliimus, temam ne Trinitatis perfonam, an ejns effedus atque operationes fignificet; nam hsec duo eodem intervallo difdnguenda funt, quo etiam Creatorem a rebus creatis dif- ferre credimus. Atque ha?c eo diligentius ex- plicanda funt, quod ex liifce Spiritus Sandi doniš Chriftianae vitae pracepta haurimus, fen* tireque poffurnus, an Spiritus Sandus in no bis lit. Verum pra cseteris ejus ampliffimis numeribus gratia illa pradicanda’ eft, quaenos juitos faoit, (c) figuatque Špiritu promiffionis fanfto, qui eft pignus hsereditatis noftra. Haec cniam mentem noftram ardiffinio amoris vin- culo Deo junigit: ex quo fit, ut fummo pie- tatis ltudio accenfi novani vitam infiituamus, ac (d) natura divins participes effedi, (e) fi- & Dsi uommemur, & vere fimus. a) E^tcb.<. Sptritus Sanoft dtna, h) Ifa. H. Sm T).Au£ujl,lib.\r. de Izrinit, cap.if * & 1). Putg.lli.z. Ad. Mie. (»P. 7t & S. JufliJuntit mjfr* ‘P Spiritut Bi Ji^nAtulum. de a A A ctpiofe agitnT Seff. t. Oni, Trii. e) Ephif. 1. n. /. 4. r. DE 1X0 DF. N 0 N O ARTICULO, CAP UT X. Čredo Sanctam Ecclesiam Catholi- CAM ,&ANCTORUM COMMUNIONEM. j. Quilus de caujit nonut articului omnium frejuai- tijjime populo inculcmlus fit. O uanta diligentia curare Paftores de- beant, ut hujus noni articuli verita- Vettrikus fcnpfe - J tumAug. 'cor.r.a- tem fidelibus explicent, ii duo potiffimura fc r r/ f^ / ' confiderentur, facile cognofci poterit. Pri- Ub.dt unit.Ecd. mum enim, teile fando Auguftino, Prophetas nhu e d?ifritj!?, planius, & apertius de Ecclefia, quam de Chri- l“ er ” dr fto locuti funt; cum in eo multo plures erra- Jtnt locuti. Ang. in rfzi. vtde re, 3C decipi poffe, quam in Incarnationis Sa- cramento praeviderent. Neque enim defuturi iundimintib.de erant impii, qui ad fimiae imitationem, qua U & l J &i'dLcfu- f e hominem effe fingit, folos fe Catholicos efTs /tusin no. tv. d, profiterentur, & Catholicam Eccleiiam apud CiV. liti cap. 4 . r . , hi>. fetantum, non minus netane, quam fuperoe vjerepermum. a fQ rmare nt. Deinde ii quis hanc veritatem tuli prcfepr ne. firmo animo conceptam habuerit, facile horren- lu’ d ‘ C ‘ 1Ur '“' dum hrerefis periculum effugiet. Non enim, ut quifque primum in fide peccarit, Haereticus dicendus efi: led qui, Ecclefiae audoritate ne- gleda, impias opiniones pertinaci animo tue* • tur. Cum igitur fieri non podit, ut aliquis fe hsrefis pefte commaculet, fi iis fidem adhi- beat, quae in hoc articulo credenda propo- nuntur: curent omni ftudio Paftores, ut fide- les, cognito hoc myfterio, contra adverfarii z artes DE NONO STMB, ART. ur artes muniti in fidei veritats perfeverent, Pendet anteni hic articulus a fuperiori: quia, cuni jam demonftratunt fit, Spiritum Sandunt onmis fanditatis foatem, & largitorem elle, nune ab eodem' Ecclefiam fanditate donatum confitemur. 2, Quod peculiari ratione nomine Ecclejia , quidque generatim denotttur. Ac quoniam Ecclefiae vocemLatini a Grse- cismutuati, poft divulgatum Evangelium ad res facras tranftulerunt, quam vim habeathoc vocabulum, aperieiidum eft. Significat autem Ecclefia Evocationem: verum fcriptores po- ftea ufurparunt pro concilio, & concione. Neque vero refert, utrum populus ille veri Dei, an falf® religionis cuitor extiterit: in Ačtis enim de Ephefino populo fcriptum efr, cuna fcriba turbas fedaffet, dixifle; (a) Si quid autem altenus rei quaritis, in legitima Ecclejia po - terit nbfolvi. Legitimam vocat Ecclefiam po- pulum Ephefinum , Dianse cultui addidum. Neque folum gentes, qu® Deum non nove* r unt, fed etiam malorum & impiorum horni- num concilia interdum Ecclefia nominantur. (bj Odi-ui , inquit Propheta, Ecclefiam mali gnan- ttum, tum impiis non Jedebo. Communi vero deinde facrarum fcripturarum confuetudine lise vox ad rempublicam Chriftianam, lide- liumque tantum congregationes fignificandas "krpata eft; qui fcilicet ad lucern veritatis, & Dei notitiam per fidem vocati funt, ut, re ječtis ignoranti®, & erorum tenebris, Deum Veru m, & vivum pie & fand® colant, illi- ex toto corde inferviant 1 .- atque, ut Uni¬ co Ecclejia e Ji eVocn- tio a p er bograč* iKKOC\sa> Et 0 en e Ecclejia d Uit ur , e ut a amnet a d fahittn9 Večat & colligat, ut ait Domtnus y Levit. cap. g. a) Acf. \9. it. b) ta Ecclejia peculta • ri, & ufitata cen - J'ketudine Jignifi* cat omnium fde* h um raniti tud im nem : enter* Jim gnijicationei »«• minit Ecclejia e deponent ur Seli. 9. ku)Ht Artkult . Vejim tio Ecclejice 9 Ang. in Pfitl. 1 40 .VideCypria- nun Ep f 49. i ledefd qu* A CK* tiri; gtntilibut folitiis dtfftrat, JD? us cfui fuant jjjcdijnun Vocarit. Diif>U.v Ecchjta | fiati«. JFinit Voc&liotlis tartuf, cjui tjl at trn at um rtrurb fa(l cognittonem pojp-ffio. Au?nft* in Pfdl . 77 . Si. Ecdtfia ejuo dijfc - rat a Jud&orum rep uitiica. sl) Lhc. 6 . 4 t, if. 1. Tira, 3 . if. 2 . Tun. t. 20 . &et>r. +. b) ALdijictum, ne CATEOHISMI ROMANI P AR,SI. O co verbo haec res tota abfolvatur, Ecclefia, ut ait Sandus Auguftinus, eft populus fidelis pev univevfum orbetn difpetfus 1 Qux potijfiinam * mjUeria in voialmlo Ecclefia coniemplanda ojferantur.* Nec vero levia myfteria in hoc vocabulo ' continentur. Etenim in Evoc3tione, quara Ecclefia fignificat, ftatim divinse gratiae beni* gnitas, & fplendor elucet, intelhgimufcjueEc- clefiam ab aliis rebus publicis maxime differ* rer illae enim humana ratione, & prudeutia nituntur; haec autem Dei fapientia, & confi* lio conftituta eft: vocavit enim nos intimo quidera Spiritus Sandi afflatu, qui corda ho- minum aperit; extrinfecus autem Pahorum, & Pnedicatorum opera, ac minifterio. Prst te¬ rca ex hac.vocatione quis nobis finis propo* fitus effe debeat, nimirum aeternarum reruni cognitio, & poffeflio, is optime perfpiciet> qui animadverterit, cur olim fidelis populus fub lege pofitus, fynagoga, id eft congregatio diceretur: nam, ut docet fandus Auguftinus> boe ei namen hnpojitum eft, quia pecudum more , Im s map s eongregari convenit , temna, fr caduci tantum bona fpdiaret, Quare merito Chriftiao uS populus non fynagoga, fed Ecclefia dicit«r ; quia terrenis, & mortalibus rebus contempW : cceleftes, & aeternas tantummodo confedat« r - 4 . Qv.ibus nominibut Cbri/hanorum univerjita: infe" p;is Utiriš dčfcripta mveniatar. Malta praeterea nomina, qusc plena fu nt myfteriis, ad Chriftianam rempublicam fig 11 '®’ candam traduda funt: nam & (a) domus, & (b) sedificium Dei ab Apoftolo vocatur. * tardn- DE NONO SYMB. ARTIČ. 113 tardavero, inquit ad Timotheum, utfcias, quo- v>. it. modo oporteat te in doma Dei tonverfari , qua efl Ec * R "• tlefia Dei njivi, columna , if firmamcntum -vcritatis. Dimus du mr Domus autem Ecclefia idcirco appellatur, quia fitveluti fina familia, qnam unus pater* familias moderatur, & in qua eft bonorum omnium fpiritualium communio. Dicitur etiam (a) grex ovium Chrifti, quarum ille oftium eft, & Paftor: vocatur & fponfa Chrifti; (b) De - b) t. o. u.», fpondi vos uni viro vhgir.em raftam exhihere Chrifto, inquit Apoftolus ad CorintMos. Idem ad Ephefios: (c) Viri diligite moreš veflras: Jicut c) Ephtf.r. ir. tf Chriftus dilexit Ecclefiam: ac de matrimonio: u[% S&crmentum hoc, inauit, magnum eft: ego autem Hmt - E ' :d - " & fimilitudinem licet intueri. Quamvis 3l]f em bonos, & malos ad Ecclefiam pertinere Catholica fides vere, & conftanter affirmet, ex 'ildem tamen fidei regulis fidelibfts expli- can dum eft, utriufque partis diverfam admo* c!um rationem efife.- ut enim paleae cum fru* nie ”to in arese confufae funt, vel interdum r,! fembra varie inter rnortua* corpori conjunčft; ita etiam mali in Ecclefia continentur. 'W Ha 9 . *)M-itr. ). i>, & is. 4 . H.ir. & ficfutnt. 1. Car. s. 3. 4 - 2. 'Tim. 2. 1". Gna.H«-. Orat. fi. tr si. iuir. Ap°l- bj Epbtf. 4. 4, e)M*tr.s. 14, d) Matt.tt.17, Cattrttm Ecfltm fiam yijibiltm tjft pfittr iidc lic*, ca2f1rm.it tiram Sum. jo. 4. e) Mutt, ij, 47 . f) Muu.s.iti g) Mutt. 1/, 1. i. h) €•». r, s, l. Tttr. 1. C. DitatrumJEccU/t* part:trm diStrfif'* jr Trtam tjft forum. Vrat Ari raji. 7 V alf. S. in J mn. & Strm. it?. St ttmpart, & in Tfulm. 47 . I X 6 CATECHISMI ROMANI PARSI. 'Tria hominum genera abiEccle- Jia exduduntur , & prime infidtlts. 9l) I, Cer. /. i<. 2. Harttici . b) i. T/w. r. ii>. Cyprian. in Ep. etd Jul. Sunt tamen in po m te fiate Eccltjt: ut ab ea punt uti- tur. c) Delit. 17.12 , JRo/W. /j. Uge s in hareticoi lata. J Exce rnmu niča ti mn funt in Ec- flejia. d) Afatth. J S. 17 . /. Cer. s. 4, Antijlitum di~ gmtati nihil dt~ ptrit etiam Ji illi mali Jinti Jean. u. Unuf autem &c t c) r. Cer. i, 2. f) Gal. t. 2 . g) Cel. 4 . I <5. h) 'ThejT. i.r. . JPr/p*/-* fidelium familia Eccltjia apptllantur. j) -Ro«, i*. *. $. Quinam Ectfejia militantis fnibui non conti- neantur. Ex quo fit, ut triac tantummodo hominum genera ab ea excludantur: primo infideles, de- inde h sre tiči, & fchifmatici, podremo ex- communicati. (a);Ethuici quidem, quol in Ecclefia nunquam fuerunt, nequeeam unquam cognoverunt, nec ullius Sacramenti partici- pes in populi Chriftiani focietate facdi funt: (b) Haeretici vero , atque fchifmatici, quia ab Ecclefia ddfciverunt .• neque enim illi ma- gis ad Ecclefiam fpe&ant, quam transfugsad exercitum pertineant, a quo defecerunt (c) Non negaudum tamen, quin' in Ecilefiae po- teftate fint; ut qui ab ea in judfcium vocen- tur , puniantur, & anathemate damnentur. Podremo etiam (d) excommunicati, quodEc- clefis judicio ab ea exclufi, ad illius comniu- nionem non pertineant, doneč refipifcant. De csteris autem, quarnvis improbis, & fc* leratis hominibus , adhuc eos in Ecclefia per- feverare dubitandum non eft: idque fidelibus tradendum afiidue, ut fi forte Ecclefis Anti- fiitum vita flagitiofa fit, eos tamen in Eccls- fia elTe, ‘ nec propterea quidquam de eoruni potedate detrahi, certo fibi perfuadeant- je. Nominis Ecclefi*Jignšjicationum varictM’ Venfhi univerfs qtiam Ecclefise partes Ec* clefis nomine fignificari folent: ut cuni Ap°‘ ftolus Ecclefiam, (e) qus ed Corinthi, (D Galatiae, (g) Laodicenfium (h) Theflaloni ce ”' fium nominat: privatas etiam fidelium fan^ 1 ® Ecclefias vocatnam (i ) Prifcs-, & A quanto beneficioa Deo affedti fiut, qui- bus contigerit in ea nafci, atq educari. ^rima igitur proprietas in Symbolo Patrum deferibitur, ut una lit: (e) una enim, inquit, ^ columba men, una ejl fpeciofa mea. Vocatur au- * em una tanta hominum inultitudo, quas tam 0n £ e lateque diffufa eft, ob eas caufas, quae Apofi; 0 i 0 ad Ephefios feriptae funt: (f) nu >»enim Dominum , unam f.derii, urtum Baptifma *? ntlIm e fle praedicat. Unus eft etiam ejus re- or ac gubernator: invifibilis quidem Chri- tUs > quem aeternus Pater dedit (g) caput fu- yY ° mnem Ecclefiam, quse eft corpus ipfius.- p lllD ili s a utem is, qui Romanam cathedram, etf i Apoft 0 i orum p r j ac jpi S legitimus fuccef- 0r j tenet. S.) l. C»r. tf. 19 . bj Phil. t. 2. c) Afdth.rf.r7. Eccle/fd pro ipfius prapofitis . & pa* fiortbus aliquand» ufurpatur. d) ll*g. Ecclc/ia pro loco. DlUt, !). & I. Or. n. u. «3 Hic Ecelefia p ro~ frie accipitur pro omnium fidelium 'tam bonorum c/uam malorum multitudine. Pr ima Ece le Ji a nota ejl, ut fit una, Qua (juidem not A ab hcertticorum omnium ccctibus difti nguit ur. C) Cant. 6, Cjpr. ib. de unit. Ecelefia. f) E ph.+.j. g) Ephef. t. 2 Poji invifibilt Ecm cltfia caput, ntctfm fario flatui vifi m bile eaput col ligi* tur ta Scriptura „ in qua Ecclejta ctmparatur. Ezercitui. Cant. 6 . Corpori humano, in pio tfi ca p ur m h. Quid i r 8 CATECHISMI ROMANI PARSI. S, Hifrwyn}us lib. i. cont. \evin. in med. & Epifi. 57 . C*nt, 7, Reg. T)n. *• 44. Ovili. Joan. lo. \ 5 . Dom. i. Tim. 5, j/. J Kavi fen are* Mo e. Jr en. lib„ 3. cen¬ tra kura. c. f. S. Cjfpridn. de Jimpl, pralatis in principio fere . J n hi s Antem omnibus viftbilis rt el er čemi tur 9 *rgo & in Ecdefsa cirr.i debet J 2 l) Mat. ič. i 5 . b)Exod. 12.22. s) Gal. 11.11. a) Jttn, m. 21. Op tat us in itiit . lib. x. ud Par* meniamm. 12. Ottid de Romano Pontifice vijibili Ecclejia Čiri- JU capite fentiendum [it. De quo fuit illa omnium Patrum rado, h fententia confentiens, hoc vifibile caput ad unitatem Eccleiiae conftituendam, & confer- vandam neceffarium fuifle: quod prseclare & vidit, & fcripfit fandus Hieronymus contra Jovinianum iis verbis: Unus eligitur, ut cajiitc tonjiituto, Jebifmutis tolutur oecajio: & ad Dama- fum: Facejjat invidia: Romani culminis recedatm- bitio: eum Jucceffore pifcatoris, W difeipido cmis loquor. Ego nullum primum, niji Chrijium fujuini, Beatitudini tu *, id efi Cathsdm Petri, communmt confocior, (a) fuper Ulam Petram adificatm Ecclt- Jiam fcio. (b) Quicunque extra bane domum agia eomedsrit, prof anus eji: (c) fi quis in ar ca nonfuerit, peribit regnante diluvio .- quod & 1 M' geante ab Irenseo probatur.- & Cypriairo, qi>l de unitate Ecclelise Ioquens alt Loquitur Do- Minus ad P§trum: Ego, Petre, dico tibi, fiatu es Petrus &fuper bane petram adifieabo Eeclefa 11 mam. Super unurn adificat Ecclejiam: E/ Apojiolis omnibus, poji refuvreBionem Janin, p l,relt pote/latem tribuat, E ? 5 dicat: (d) Sicut midt m« Pater, & ego mitto vos: accipite Spi« 1 , 111 " Sandum: Tamen ut unitatem manifefivet, ^ catbedram conjlitmt, E ? 5 mitatis ejufdem ab mo incipientem, auEloritate fua difpofuit, &'*'■ Optatus deinde Milevitanus ait: Ignorantih li adfcribi nonpotejl fcienti in urbe Roma Petro f mo Catbedram epifcopalem ejfe collatam, in qdaf 1 ^ rit omnium Apojtolorum caput Petrus: in f 00 '. Catbedra unitas ab omnibus fervaretur, ne Apojioli Jingulas Jibi quifque defenderent: ut i‘ iait w DE NONO SYM$ 3 . 'ARTIČ. 119 fcbifmaticus, £Y f pravarkator ejjet, qui contra fiipjtlarem Cathedram cAtiram collocaret: Poft vero Bafilius fic fcriptum reliquit: Petna collocatus ffi m fundamento: dixit enim: Tu es Chri/tus Fi- lius'Dei vivi; ZV vicijfim audivit fe ejje pettam: licet enim petra ejfet, noti iatneit petni er at, ut Cbijhts, Nam Chrijius 'we immobilis Petra , Pe¬ tru! vero propter petram, Dignitates enim fuas Deus largitur aliis: facerdos ejl, if facit [ac er do¬ ta : petra eji, Zf petram facit, £/ qua fua funt, hr^iturJervis fm. r. Pofiremo vero fan&us Am- broiius idem'ail: * Magrn funt enim Dei mune- ta, qui non Jolum nobis, quee r.ofira fuerant , repa- mit , venim etiam , qu*e Jua funt propria, coricef- f>t: deinde paucis interječtis, fenuitur: Magna anteni Chrifli grada, qui omnia prope vocobula fua djcipulis ipjis donavit: (a) Ego J'um inquit, lux mmdi; &idtamem, quo ipfe gloriatur, difci- pulis nomen indulfit, dicens .• (b) Vos efis, hx mundi, (c) Ego funi panis vivus.: &, (d) Nos, ornv.es unus panis fumus: (e) Ego fum vitis vera. Et tibi dicit : (f) * Plantavi te vitem /ra- Zlubfam, omnem veram: (g) Petra efl Cbriftus, bi- bclant enim de fpirituali fepieuti petra , petra autern tf at Chriflus: Et jam difcipnh fuo hujus vocabuli Smam non negavit, (h) ut Zf ipfe fit Petrus, iuodde petra babeat,JolidiUitem conjtanda, Jidsi fr- m tatem. Quomodo pr ester Chrijlum Ecclefia um capite vi- ,/ibile indigeat. Verura fi quis objiciat, Ecclefiam uno ca* ^ lte fponfojefu Chrifto contentam, prseterea Gl illuni requirere: in promptu ) C) 1. Ctr.n. I. Ajjmin. 11 . is. Ju pitro omms Pom. Pontif. primatum fu er %mmm Pedi Ji tun acceperunt. Iren. lil /. c. i. c) t. Or. tl. II. f) E[hef. 4. J. g) Ephif. 4. 4 • I. Or. f. te. h) t. Or. I. le. ISO CATECHISivti ROMANI P AR j L mentorum non folui#aučtorem, fed intimam etiam praebitorem habemut: nam (a) ipfe eft, qui baptizat: (b) & qui abfolvit, & tamen (c; is homines faeramentorum ekternos miniftros inftituit) fic Ecclefiae, quam ipfe intimo fpi- ritu regit, hominem'fuae poteftatis vicarium, & miniftrum praefecit. Nam cum vifibilis Ec* clefia vifibili capite egeat, ita Salvator nofter Petrum univerfi fidelium generis caput, & Paftoretn conftituit, (d) cutn illi oves fuas pa* fcendas verbis ampliftimis cojpnendavit, ut qui ei fucceftiflet, eandem plSe totins Ec* clefiae regendae, & gubernandae poteftatem ha* bere voluerit. 14. C ut Ecclejirvinri dicatur, ali as rationts fubjunpt. Unus praeterea idemque eft (e) Spiritus, inquit Apoftolus ad Corinthios, qui fidelibuS gratiam, perinde atque anima corporeis men 1 ' bris vitsrm impertitur. Ad quam unitatem fervandam cuin Ephefios hortaretur, inqm t: (f) Solliciti fenare unitattm Spiritus in pucts: unutn corpus, Dr 3 unus Spiritus. Quemad* modum enim humanum corpus mul tis conH at membris, eaque ab una anima aluutur, q uS oculis vifum, auribus audituin, & aliis fe D ^ bus diverfas vires fubminiftrat: fta Corp liS Chrifti myfticuui, quod eft Ecclcfia, e% mul' tis fidelibus compofttum eft. (g) Una quoq u ® eft fpes, ut in eodem loco idem Apoftolus te - ftatur, ad quam vocati fumus: fujuidem omn eS eandem rem, nempe »ternam & beatam vi tam, fperamus. Una eft denique fides, omnibus tenenda eft, ac prafeferenda .• (h) ^°* Jint, inquit Apoftolus, in vohis fchifmata ; 3tl i 114 UUUM de NONO SYMB. ARTIČ. i*i unuro baptifma, quod quidem eft Chriftianse fidei Sacramentum. IS. De*fecunda nota Ecdefia, qua dicilur S^Stq. Altera proprietas Ecclefiae eft, ut fit fara¬ da: quod a Principe Apoftolorum accepimus eo loco ; (a) Vos autem gevus eleBum , geris fan- Ha. Appellatur autem fanda, quod Deo cou- fecrata, dedicataque fit: fic enim csetera hu- jufcemodi, quamquam corporea fint, fan da vocari confueverunt, cum divino cultui addi- da, & dedicata funt: cujus generis funt in le¬ ge veteri (b) vafa,€(c) 0 veftes, & (d) altaria, in qua,primogeniti quoaue, (e) qui Deo al- tiffimo dedicabantu?, fapdi funt appellati. Nec mirum, cuiquam videri debet, Ecclefiarn dici fan da m, tametfi multos peccatores con- tinet: ( i) Sandi enim vocantur fideles, qui populus Dei effedi funt, quive fe, fide & ba- ptifmate fufcepto, Chrifto confecrarunt: quam- quam inmultis offendunt, &, quae pollitici funt, nonpraeftant: quemadmodum etiam qui srtem aliquam profiten tur, etfi artis prače- pta non fervent, nomen tamen artificum re- tinent. Quare D. Paulus Corinthios (g) fan- dificatos, & fandos appellat, in quibusnon- »ullos fuifte perfpicuum eft, quos ut carnales, (h) & gravioribus etiam nominibus acriter ob- jurgat. Sanda etiam dicenda eft, quod velu- ti corpus cum fando capite Chrifto Domino, (i) totius fanditatis fonte conjungitur, (k) a duo Spiritus Sandi charifmata, & divinse bo- nitatis divitiae difFunduntur. Praclare Sandus Auguftinus, interpretans verba illa Prophetae, (i) Cujiodi animm mam, quoniam fanftus Jim, H 5 Audeat, Ephtf. S. fe a) r. Par, 2 . d, Plima rutin cur [rinila dieatnr, Ecclcjta [antkita* tem tfttndtrunt JujUnut AJPart, in utraqut apoltt, pia i & Termi - lian, in apolone* ticn Ambr. lib, com. tnLuc.cap.lt bi Kum. 31 c) Extd, i>, z. & ID. ID. d) Exod. 5». j. e) Exod. 14.1D. f) Rom.i.r. g) t. Cer. i. ti 2 . Cer, t. i. h) i. Cer. s, t. Stcunda ratio. i)D*n.D.t4i' 'k) Eph. i. itf 4 S Aurujl. in Pfil. ir. t. 1) Pfatm. ir, Vide etiamAmb, lib. i. tom.tnLue, I. R'&. I, 2 . $ « A) I. €«/. 3. ‘7. Ter ti4 r&tio. Greg. lib, )S, ma¬ ral. cap . rijli » & Sanfforum. JZcclefiam ab an- ličjuijjimis tem- p eri bas nniVerfa• lem fuijje tradnnt Ter tul. eantraju' daos* S. Adg. Str. i; i. lSi.de ttmport; b) O!.!. lar- c) Apne. s. y, s 32 CATECHISMI ROMAMI FARS I. & Audeat, inquit, if Corpus Cbrifli , mukat b 3 umit Ule lom, damam a fini us tena, cum capite Jun , capite Jiio dicere: SanHut fum: accepit enim gratiam fanditatis , gratiam Baptifni tf remijjionit peecatorum, Ac paulo poft: Si Cbri/liani omnes, tjf fideles , in Cbrifto baptizati, ipfup} induerunt, ficut Apoftolus dieit, (a) Quotquot in Chrifiu ht> ptlzati eflis , Cbri/iutn induiftisi Jimembra. funt faHi eorporis ejus, if dicunt fe fandos non ejje, capiti ipfificiunt injuriam, cujus membrafanBa funt. Ac- cedit etiam, quod fola Ecclefia legitimum fa- crificii cultum, & faliStargm habet.Sacramen- torum ufura, per quae tanquam efficacia divi- oae gratiaeinftrumenta, Deus veram fanditatem efficit: ita ut quicunque vere fatuji funt, ‘ex- tra hanc Ecclefiam ege non poffint. Patet igitur, Ecclefiam efie/andam^ ac fandam qui- dem, quoniam corpus eft Chrifli, a quo fan- dincatur, cujufque fanguine abluitur. iG. Qua ratione Ecciejia Cbrifli jit Catbolita. Tertia proprietas-Ecclefiae ea eft, ut Ci- tholica, nempe liiiiverfalis vocetur: qu£ ap- pellatio vere lili tributa eft; ouoniam, ut te. ftatur fandiis Auguftinus, a Jolis avtu ufque d occafum unius fldei fple.ndore diffunditur. Neque enim ut in humanis rebus publicis, autHsreti* corum conventibus, unius tantum regni ter- ininis, aut uno hominum genere Ecclefia de¬ finira eft: verum omnes homines, (b) five illi barbari fint, fiveScytIue, fivefervi, five li- beri, five mafeuii, five foeminaa, charitatis finu comple&itur. Quare feriptum eft: ( c ) Redemifti nos De o in fanguine tuo ex omni tribu, lingm , populo, & natione; Es* fecifti nos DE NONO SYMB. ARTJC. 123 Deo najin regnum. De Ecclefia dicit Ds vici; (a) Pojtula a me., 'if dabo tihi gentes hareditatem tuam, & pojfejfionem tuam terminos terra. Item: (b) Mentor ero Raab, iP Bahjknis fcientium me: C/ Hotno nhtus tft hi en. Prseterea omnes fi.de- les, qui ab Adam in himc ufque diem fuerunt quive futuri funt, quamdiu mundus extabit, veramltdem profitentes, ad eandemEcclefiam pertinent, (c) quae fuper fundamento Apofto- lorum fundata eil, ac Prophetarum, qui omnes *in illo lapide angulari Chrifto , (d) qui fecit utraque unum , (e ) & pacem iis, qui prope , & iis, qui longe , annuncia- vit, conftituti funt, & fundati. Univerfalis etiam ob eam caufam dicitur, quod omnes, qui falutem mternam confequi cupiunt, eam tenere &lefti debeant, (f) non fecus ac qui arcam, ne diluvio perirent, ingrefll fuift. Hcec igitur veluti certiffima reguiar tradenda eft, qua vera & falfa Ecclefia judicetur. 17. Quo paBo pjcclejiti Chrifti etiam Apojtolica dicatur. Sed ex origine etiam, quam revelata gra- tia ab Apoftolis ducit, Ecclefia: veritatem agnofcimus: fiquidem ejus dočtritia veritas eft, non recens, neque nune primum orta, fed ab Apoftolis jam olim tradita, & in oranem orbem terrarum diffeminata. Ex quo fit, ut nemo dubitari poffit, impias hmreticorum vo- ces longe a verae Eccleiise fide abeffe, cum do¬ brin® Ecclefise, quse ab Apoftolis ad hanc diem prmdicata eft, adverfentur. Quare, ut omnes intelligerent, quS?nam eftet Ecclefia Catholica, Patres in Symbolo illud divinitus , addiderunt, Apojlolieam. Eteniia Spirieus San- ' čtus, a) Pfalra, 1. S, lib „* de a go ne Chrifti, e, & Epi/K tčl, b) Efal, t6 e . 4^ Raab pro JEljpto in Sertm. . p tur is fumitur ut lfSir ti) Ep h, a. d) tttd. 14, O id, j? 0 Evtra Ecclefam nuli n 9_ft falus, Cjprian . de Jtmpl, pral, Aug. Strm, u b de XV mpore, a f ) Gt». 7, i« Ecclsfavera a falfa dignofcenia cenijfrma regala. Ha fant ergo V*- ra EicUJia nota , cjuod unct q, fan- &a , qaod cathom lica, & q. Avofolica: una, cj. fihi confentiens in omni fidei do~ čtrina: fanefa quia ftabilts , fr perfeverans: ca» tholiea, quia ubim, cjtie diffufa orane gtnus hominum compleftitur , fr auia gtneraliter crant genus pteta* 124 CATECHISMI ROMANI PARS I. itrum nrat, & dus, qui Ecelefi® prafidet, eam non per aliud qui Apoffalic* > g enus mimftrorum, quam per Apoftolicum, tji,u c‘ l ‘ tatem bcBeatis nobifeum, C/ focietat nojlra Jit cuM Patre, Es 5 cum Filio ejus je/u Cbrijio. Hsc fo* cietas in communione Sandorum fita eit> de qua in hoc articulo fermo habetur. Utinam vero in.eo explicando Ecclefiarum PrsefideS (f) Pauli, & aliorum Apoftolorum dilig ett ' tiam imitareatur: eit enim noa folum outedam fuperio* DE NONOSYMB. ARTIČ. ia? fuperioris articuli interpretatio, dodrinaque. j. o. t. u, uberrimorum fručtuum, fsd etiam, quis ufus iuy- Vr fteriorum effe defceat, qu®Symbolo continen- *» ji*n.Tra8.n, tur, declarat: oronia enim ejusreicaufa per- veftiganda funt, ac percipienda, ut in hanc tam amplam, & beatam focietateip Sa n&orum admmittanmr, admiffique conftantiffime perfe- veremus, (a) cum gaudio.graiias agetites Deo Pa - *• **• trt , qui dtgnos nos fecit in par tem fortis SanFtorum ‘ in lumine. , 24. Explicatio alterius partictila, & in dno con - Jijtat SanElorum Communio. « In prirnis igitur fideles docendi funt , hunc nšvum articulum effe illius, qui da una farnfta Eccle- «»»»'»'«'• ^ a Sacramtnta Junt fia Catholica antea pofitus eft, veluti expli- facra vi netila, cationem quandani, Unitas enim Spiritus, aquo illa regitur, efficit, ut quidquid ineam *• "• „ . „ . Saflttarum aram collatum eft, commune ftt. Ommum enim Sacramentorum fručhis ad univerfos fideles mmumons pratipue pertinet: quibus Sacramentis, veluti faeris fp rum communionem intelligi debere, Patres 111 Symbolo fignificant iilis verbis; Confiteor # »»« baptipm: Baptifmura vero in primjg Eu- cbariflia, & deinceps c ret e ra Sacramenta con- fe quimtuf .• nam etii hoc nomen omnibus Sa- Cr auientis convenit, cum Deo nos conjun- 8 ant > illiufque participes, cujus gratiam reci- punus.- efficiant; magis tamen proprium e 11 ^uchariftiae, quo Jum omnium timentium te, ita inquit: Sicut mem- trum particepf (JJe dicimut totius corporis, fic con- ju n f! um omnibus timtntibas Deum. Quare Chri¬ li us eam aobis orandi formam praefcripfit, ut it. diceremus: (c) Panem nojirum, non meum: u reiitjua ejus generis , non nobis tantum , fed omnium Joluti, ijf commodis profpicientes. At vero hsC d) R”». »z. -t. bonorum communicatio, Id) membrorum hu- 1' c« r i' n nian * cor P or ^ s aptiffimma iimilitudine in facris Epu. -f. it. literis fsepe demonftratur: nam in corpote o malta funt membra; fed etiimulta funt, unum tamen Corpus conilituunt, in quo fingula pro- prio, non autem ogaia eodem munere j^ni- guntur. Nec vero cniinia eandem dignitateffl i)r.'Or,n.i/. habent, (e) ant seque utiles, & decoras fuu* čtiones exequuntur, nullique fuum, fed totius corporis commodum, atque utilitas propofit* eft. Omnia deinde tam apta inter fe, & con- nexarjfunt, ut, ft unum aliquod dolore affici- tur, cmtera itenuiiaturm cognatione, & con ' fenfu doleant; ft contra bene affečtum eft> communis fit omnibus ille jucunditatis fenfu*- Atquae lisec eadem in Ecciefia licet contem- plari: in qua etfi diverfa funt membra: tietop® varim nationes, Judaeorum, Gentium, liber 1 ! & fervi, pauperes. Sc divites, cum tamen b* DE NONO SYMB. ARTIČ. i£9 ptifmo initiantur, unum corpus cum Chrifto fiunt, (a) cujus illecaput eft. Unicuique prae- a) Efh. t. a?, tcrea in hac Ecclefia fuum munus affignatum eft: Ut enim alii in la (b) Apoftoli, alii Do- F. cclejia V a r letat, ftores, omnes vero puhlica; utilitatis caufa Eph/ff*'. ”" ,f * funt conftituti: ita aliorum eftpraeefle, ac do- cere; aliorum item parere, & fubjeiftos efTe. id, Scekrdti in Ecclefia participatior.e bonorum fpi- ritualium mn gaudent. At vero tot, tantifque muneribus, ac bo- nis divinitus collatis illi fruuntur, qui in cha- fpiriruaUm „m ritate vitam Chriftianam degunt, jnftique, & p p Ztc.iUg,‘',“x chari Deo funt. Membra vero mortua, ni- Mi.fr- iflirum homines fceleribus obftričti, & a Dei '* gratia alienati, hoc quidem bono non privan. tur, ut hujus corporis membra effe definant, fed cum fmt mortua, fručtum fpiritualem, qui ad juftos, & pios homines pervenit, non per- cipiunt: tametfi, cum in Ecclefia fint, ad amiffam gratiam, vitamque recuperandam ab lisadjuvantur, quifpiritu vivunt, & eos fru- ftus capiunt, quorum expertes effe dubitar! non poteff, qui omnino ab Ecclefia funt prscifi. ‘ 7 . Gratia gratis data, C/ c at er a Dei dona toti Ecclejia funt communia. Nec vero tantum communia funt ea dona, Gr»tu gr at h J"*homines charos Deo, ac juftos reddunt, fi d gratise etiam gratis datae, in quibus nume- ta ntur, (c) fcientia, prophetia, donum lin- S u arum, ac nfiraculoruin, & caetera hujus ge- ne ris.- quse dona malis etiam hominibus, non Ptivatre, fed puhlice utilitatis caufa, ad aedi- '■can^am Ecclefiam conceduntur; nam fanita- tls gratia, non illius, qui ea prseditus eft, fed I regro- c) I. Or. it, S. t. J2a!. }$. t. a) SCO, 2 . !/• b) I. P/. U' *• c) Ib id er».7, 130 CAT.ltOM. 1 M.U E N ON.S Y MB. ARI. segroti curandi caufa tributa eft. Ac nihil tandem a vere Chriftiano homine poffidetar, quod fibi cum caeteris omnibus commune effe non exiliimare debeat: f^uare ad fublevandam indigentiura miferiam prompti, ac parati elle debeat: nam (a) qnihujufmodi bonis ornatus eft, fi viderit fratrem fuum egere, nec lili fubvenerit, is Dei charitatem non habere pla¬ ne convincitur. Qu;e cum ita fe habeant, fatis conftat, eos, qui iti hac fančta comniu- nione funt, quadam felicitate perfrui, & vere illud dicere poffe: (b) Quam dileFla tabemcu- la tua , Domine virtutum! concupifcit , deficit mirna mea in atria Domini: c z (c) Blati qui bfr litnnt in domo tna Domine , DE D F, C I M O ARTICULO, C A P U T XI. PvEMISSIONEM PECCATORUM. i. Qiimodo necefpirium fit credere remijjionem pec * ccitotum ejje in Eccfejia. N emo eft, qui cum videat huncarticu* lum de remifiicne peccatorum in cae- teris fidei articulis numeratum efle, dubitare poffit, eo non foinm divinima aliquod myfte* dum, fed etiam ad falutem comparandam ma- xime neceftarium contineri: nam antea dech- fatum eft, fine certa eorum fide, quau in Sym- kolo credenda proponuntur, nemini ad Chri* ftianam pietatem aditum patere. Verum, ii ^ quod per fe omnibus notum e(Te debet, *'iquo etiam teftimonio confirmandum videa* tur . fatis illud erit, quod Salvator nofter pau- ante afcenfum in ccelum de ea re teftatus c -) cum difcipulis fenfum aperuit, ut intel* ' ! S«rent Scripturas: (a) Oportebat, inquit, Cbri. pitti, refuvgerc a movtuis tertia die , rtiicari j n nomine ejus panitentiam , Cs 5 remijjio- r ' tm peccatorum in omncs gentes , incipientibus ab ^'»ofoljma. Quae verba fi Parochi animadver- tEr ‘nt, facile intelligent, cum caetera, quae ^ ^eiigionem pertinent, fidelibus tradenda Sat tum vero praecipue hujus articuli dili- S er ‘ter explicandi magnam eis a Domino ne* '"■'-atem impoffitam effe. I a 2 % h Siki ctrtu ttrti- cuforitm Simboli fidt tumt tur. In prafatiinfr i) If>. ti. t. *. T)on. t. 14. Marti’, i. ii. Juan. i. 2f. Alt, ir. 132 CATECHISMI ROMANI PARS I. 2, I n Eccle/ia veram ej]i remiitendorum peecalora potejlatem. a) V«, n. *-#■ Munus igitur* Parochi erit, quod ad hunc jean, 2o, 23, locum attinet, docere, non foluro peccato- Id ‘‘calmhUm rum remiffionem in Catholica Ecclelia repe- cbrjf.i.i.dt s*- r j r j^ de qua Ifaias pradixerat: (a) Populus, r t ui jb-i- Hb.so.Hom. habitat in ea, auferetur al ea iniquitas : fed etiam Ul> ' 5 ' P ote ^ ateni peccata remittendi in ea effe: qua Caipa erami & fi r ite, & fecunduni leges a Cbrifto Domino nmittitur. prsefcnptas Sacerdotes utantur, vere peccata remitti, & condonari credendum e It. 3 . Qua ratione peccata in Eccle/ia remittantur. lUcUtiui ubidt Haec autem venia, cum primum fidem pro- fitentes facro baptifino abluimnr, adeocumu- Utur amcufijun- late nobis datur, ut nihil aut culpse delen- dum, five ea origine contrach, five quidpro- ■ pria voluntate omiilum, vel commiflfum aut pcenas perfolvendum relinquatur. Verum per baptifmi gratiam nemo tamen ab omni n 3 ' tura infirmitate lib^ratur: quin potius (cum unicuiqus noftrum adverfus concupifcenti® motus, quse nos ad peccata incitare non dcfiniti pugnandum fit) vis ullum reperias, qui ve ‘ tam acriter refiftat, vel tam vigilanter falu- tem fuam tueatur, ut oirmes plagas vitare po^ t- 4. Frater baptijmum remitti peccata in Ecdfo virtute clavium ojienditur. Cum igitur neceffe fuerit, in EcclefiaP 0 ' tefiatem elTe peccata remittendi, alia ratione, quam baptifmi Sacramento, cla\' eS regni ccelorum illi concredita? funt, quibu s poffint Uhicuique poenitenti, etiamfi ufqu s a extrenrum vira diem peccaffet, delidln c 011 donari. Clariflima hujus rei teftimonia 31114 cris tia. Conctl. Tud, fejf, S . can. f. Aug* lib, de Pee¬ ra. mer. cap, 2 , 9 , & 1 de OVit, cap, 25, DE 15ECIM0. SYM13. AIITIC. x? 3 cris literis habemus: nam apud fančtum Mat- thaeum Dominus ita ad Petnim loquitur; (a) Tihi dabo clav e s regni ccelorum , C/ quodcunque li- gtveris fuper terram, erit lig at um 'id in celiš: id quodcunque fulveris fuper terram , erit folutum Cj* in celiš. Iteni: ( b ) Quacunque alligaveritis fuper temni, erunt ligata id in celo, £/ quacunque fol- veritisfuper terram, erunt foluta id in celo. Dein- de Sančtus Joannes tedatur, Dominum, cum infuffiadet Apoftolis, dixiffe: (c) Accipite Spi- ritum SanElum: quorum remiferitis peccnta, remit- tuntur eis, id quorum retinueritis, retenta funt. s. Nullis certis peccatis, Zd temporibus potejlar remittendi peccata circumfcribitur. Neque vero exidimandum ed, hanc pote¬ čem certis quibusdam peccatorum generi- busdelinitam effe: nullum enim tam nefarium iacinus vel admitti, vel cogitari poteft, cujus ^mittendi potedatem fančta Ecclefia non ha- beat: queniadmodum etiam nemo adeo impro- bus, & fceledus fuerit, quem (d) fi errato* ru,n luorum vere pceniteat, certa ei venite fpes propolita effe non debeat. Sed neque b*c eadem potefias ita circumfcribitur, ut F r; efinito folum aliquo tempore ea uti liceat: nain quacunque hora peccator ad fanitatem fodire voluerit, rejiciendum non effe docuit (e) palvator noder, cum Principi Apodolorum •nterroganti, quoties peccatoribus ignofcen- dum effet, anfepties? refpondit: Nonfepties, fcd *fqtu feptuagies feptiei. I 3 6, Non a) M-in.if.tf; bj M*tt. it.it. c) Joan. 3,t .«, Pftl. 1 + 7. Pdteflatit ttndi peccata amplitudo. V‘dt Amb. lil> m T. de pesnit, e. r „ & 1. Aug. tn E"- chirid. c. d) Efjcb.it. 21.' c) Maih. it.it. Speci e s tribui- tur Spiritui San- 80 77. Cbrifto t qui in '77. generatione inearnatus eft » & ideo Chrifius in cjimntum Deus A nthoritative , -fc m cjuantum bo~ '/no meritorit rem mittit pcccata A tub. Ub» g. in Lučam c, 71. ^ Ah leg' fufitm p ant. Juflificdtiš peče a* tor urn e ji infinita T)ti potentia opus, Kom, S. 23. *. Or. 6. ir. D.Aug. tr , 7 2.in Jonn, & eolligitur *tiam expf.iA+ a /. i 34 CATECHISMI ROMANI PARSI. Z. Non omnibus Clrijlianis potejlas rcmittenii pic - euta ejl concejfa. Verum, fi miniftros divinse hujus potelia- tis fpečtemus, ea minus late patere videbitur. Dominus enim non omnibus fed Epifcopis tan* tum, & Sacerdotibus tam Sančti muneris po- teftatem dedit. Idem etiam cenfendum erit, quod ad rationem ejus poteftatis exercenda pertinet: nam per Sacramenta folum, fi eoruia forma fervetur, peccata remitti polTunt, aliter Vero nullum jus a peccatis folvendi Ecclefis datum eft: ex quo fequitur, tum Sacerdotes, tum Sacrmenta ad peccata condonanda, velu- ti inftrumenta valere, quibus Chriftus Dorai- nus autftor ipfe, & largitor falutis, remiffio- nem peccatorum, & juftitiam in nobis efficit. Quantum Jito munus reniittendorum pcccutorum Ecclejia conceffiim. Ut autem fideles ccelefte hoc jnunus, qnad fingulari in nos Dei mifericordia Ecclefis do- natum eft, magis * fufpiciant, atque ad ejuS ufum, &tračtatiouemardentiori pietatisftudio accedant, conabitur Paroclius hujus gratke di- gnitatem, & amplitudinem demonftrare. E 1 autem ex hoc potiffimum perfpicitur, ficuj uS virtutis fit peccata remittere, & homines ei Jnjuftis juftos reddere, diligenter expofiton» fuerit. Conftat enim, infinita, & immeiE 1 Dei vi hoc effici: quam eandem in excitandiS mortuis, & in mundi creatione neceflariam el- fe credimus. Quod fi etiam, ut Auguftini f<®‘ tentia confirmatur, majus opus exiftiinandom eft, aliquem ex impiopium facere, quam c®" lum, & terram es nihilo creare, cum ip& crea ' o DE DECIMO SYMB. ARTIČ. 135 tio non nlfi ex infmita virtute pofiit exiftere.- confequens eft, ut muko magis peccatorum remiffio iitfmita: potekati tribuenda fit. ,f. Nullus pneter folum Deum propria auEloritate peccata remittit . Quare veriflimas effe prifcorum Patrum vo- ces agnofcimus, quibns confitentur ab uno Deo peccata hominibus condonari; neque ad alium aufforem, quam ad fummam ejus boni- tatem, & potencam, tam mirificum opus re¬ ferendum effe. (a) Ego fum , ioquit ipfe Do- raiuus per Prophetam, ego fum ipfe, qui deleo ir.iijuitates tuas. Nam fcelerum remittendorum eadem ratio videtur effe, quam inpecuuia de¬ bita fervare oportet. Quemadmodum igitur anemine, nifi a creditore pecimla, qu3e de* betur, remitti poteft, ita cum uni Deo pecca- tisobftričiiftraus (fnpuidem quotidie oramus,(b) Bimmite nobis debita nnfira ) perfpicuum eft, rfne- ffiine prster illum debita nobis condonari poffe. S- Potejlas nmitUnii peccata ante Cbrijlum nat um mili mortalium concejfa fait. Koc vero admirabile, & divinum munus, a ntequam Deus homo fieret, nnlli creatse na- '^tnrae impertitum eft. Primus omnium Chriftus, Salvator nofter, ut homo, cum idem Deus v erus effet, hoc munus a coelefti Patre tradi- lum accepit: (c) Utfciatis, inquit, quia fliut bominis habet potedatem in terca dimittendi peccata, Mt piiraljtico: Sur ge , tolle gr ab at um taum , & va- k >n domum tuam. Cum igitur homo fačtus ef- ut hominibus hanc peccatorum veniam ^rgiretur, priusquam in ccelum afcenderet, ut ibi ad dextram Dei in perpetuum federet, (d) I 4 eam SolusDeus pa¬ ca ta, remittit, qnod Jimtiitudine declaratur. Ang, Ub, c. de pet car. merit is cap. zj, & Hom. t) .in lih. So. Hom. Ami\ lib 4 2. de Ca in CT Abel cap. 4. a") Ifa, 4 Z. 2/> M< t: h. 9.,’. Marc. Z.l7, b) Man. Č t i2i Lm a 16. Chrijfut ut /;tf- mo petejfatem ha- buit remitttnii peceata excellen» ter . Vide jD. Thom. $. par, S4 . ar. 3, c) Afatth. 9 , t. Marc. 2. 9. ♦ d) Joan, ic f zj. Ckrifti fanrttiine peccata temitti. M&ttin 2 6. a) R»™ JE 'ph> I. 7. Apoc. s. & 5.7. n. L)j. l-‘-. i. ih e) l. tet. I. Ih Jlfvrt/tlij pcuati ejfrchii. d) hleb. 1e. :i. e) * e. Or. e. f . Gal. 3. & Apec. Ja. I/, Gin. J. I3. & «. multis ad vitara revoccati funt: quse refurre- b j i'. i ? . ’ folvant, ex his magna ex parte nullis aiFečti virtutis prsmiis e vita decedant: neceffe eft iterum animas cum corporibus conjungi, uf pro DE UNDECIMO SYMB. ART. 143 pro fceleribus, »ut refte fačiis corpo.a, qui- bus veluti peccati fociis homines utuntur, una cum anima, poena, ant prsemio affician- tur, qui locus diligentiffime tračtatus eft a S. Chryfoftomo in homilia ad populum Antio- chenum. Quare Apoftolus.- cum de refurre- čtione diftereret: (a) S; in kae 'vita: inquit, tan- tum in Chrijto Jperantes fumus , miferabiliores fumus mnihis kominibus. Qikb quidern verba nemo ad aniinsD miferiam referri exiftimabit, quas cum immortalis fit, quamvis corpora non re* furgerent, in futura tamen vita, beatitudine frui poffet: verum de toto homine intelligen- da funt, jiifi enim corpori debita pro labori- bus prsemia reddantur, necefle eft, ut qui, queraadmodum Apoftoli, tot aerumnas, &ca- lamitates in vita perpefti funt, omnium fmt miferrimi. Idem vero multo apertius docet ad Theflalonicenfes his verbis: (b) Glorinmur in Ecclejiis Det pro patientia neftra , if jide in omnibus perfecutionibiis nefiris, Z? tribulationibus , V las fujiinetis in exemplum jujii itulicii Dei, ut di- babiamini in regno Dti, pro quo Z? patimini: Ji tamen jiijlum ejt apud Deuni retribuers tribulatio- ne m Us, qui nos tribulant, C/ -vobis, qui tribula- m, »i, requiem nubifcum in revelatiime Domini JJefit de calo , cum angeli s niriutis ejus , in fiamma igr.is dantis vindiElam Us, qui uon Houenmt Deum, Z/ fui non obediunt Evangelio Domini nojiri ^fefu Chvi- J“- Addi etiam non pofle homines, quamdiu a nima a corpore fejunčta eft, plenam felici- tatem f & bonis omnibus cumulatam adipifci. ^ T t enim qua?libet pars, a toto feparata, im- perieifta eft; ita etiam, anima, quce corpori fum- Sanftus Curjfift. bom, 4p, & po. ad pop. Antioch. Vide item. H*s*» ^ 4 * in Justa, a) I. Or. 1/, IP0 b) l.TkeJJ.r.f. Aftuumf, Plena beatituio bominis non eft, nifi anima c er poro jiingatnr. v Ari a refur * gtnttum concit~ tione. a) I. Gr.T<\*2 Omnes refur ge*, r/ius , 0 ?»« moriemur. b ^ Jo ati. r. 2 9. Oranti h«m:nes "morientur am e m eiuam j ud tet fini s itnponatur. Gen, JR?w. /. 12. J-Jfl r, 9 jPfalm. gg, Jlteroni Ep. »/ 2 . *d j\finermm & ,/ilexa.ndrum A^g. hb. 20. de CiV. cap . 20» c) T. Tnejf. 4 . 1*. S. Ar,ibr. in t. Ep‘ft. id Tbtjf. •*l, 4. Ang. liP. ±o. tle cilit. Da c. j«. 344 CATECHISMI ROMANI PARS I. non eft adjunčta: ex quo fequitur, ut iili ad fummam felicitatem nihil defit, corporum re- furreftionem neceffariam efls. His igitur, at- que aliis hujufmodi ratiouibus Parochus fide- les in hoc articulo erudire poterit. 6 . Nullus bomo tune innenietur, qui mortis b 5 rt- JhrreBionis jit cxpers. Expl^care praeterea diligenter oportebit, ex Apoftoli dočlrina, quinam % ad vitam fufci- . tandi fmt: nam ad Corinthios feribens, (a) Sicut in Adam, inquit omnes moriuntur, ita Es* in Cbrifto omnes vivificalmntur. Omni itaque nia- Iorum bonorumque diferimine remoto, omnes a mortuis, quamqam non ontnium par condi- tio futura eft, refurgent; (b) qui bona feeerunt, in refarreBionem 'Ata: qui vero mala egerunt, in refarreBionem judicii. Cum autem onmes dici- mus, tam eos intelligimus, qui 'adventante judicio mortui jam erunt, quam eos, qui mo- rientur. Huic enim fen ten tise, qua afferit omnes morituros elTe, nemiue excepto, Ec- clefiam acquiefcere, ipfamque fententiam ma- gis veritati convenire, feriptum reliquit fan- čtus Hieronvmus: idem fentit, & fandtus Au- guftinus. Neque vero huic fententise repu- gnant Apoftoli varba ad TheffalonicenfeS icripta: (c) Mortui, qui in Cbrifto funt, refurgent primi, deinde nos qui -vivinius, qui relinquimurifi' mul rapienOtr cum illis in nubibitt olviatn Cbrifto m aera. Nam fandtus Ambrofius, cum ea expl** naret, ita inquit: In ipfo raptu mors praveniit> y quafi per faporem , ut egreffa animi in momentu reddatur: cum enim tollentur, morientur, ut perut' nientes ad Dominam prafentia Domini recipiant animos, DE UNDECIMO £YMB. ARTIČ. 145 mimor, tjuiiPcum Domino mdrtui efje non poffunt. Eademque fententia comprobatifr fandi Au- guftini audoritate in libro de civitate Dei. 7. 1[dem prorfus corpus anima humana in extremoju- dicio tecipiet. Cum vero raultum referat, nobis certo per- fuaderi, hoc ipfum atque adeo idem corpus quod uniufcujufque proprium fuit., quamvis corruptum fit, & in pulverem redierit, tamen ad vitara fufcitandum efle, illud etiam Paro- chus accurate explicandum fufcipiet. Hsec Apoftoli eft fententia, cum inquit, (a) Opor- tet corruptibile hoc induere incorruptionetn : ea vo- ce, Hoc, proprium corpus aperte demonftrans. Job etiam de eo clarifiime vaticinatus eft: (b) Et in čarne mea, inquit, videlo Deum Salvatnrem mium, quem vifurus fum ego ipfe, C/ oculi mei con- fpcHuri funt , c/ non aliur. Hoc idem colligitur iplius refurredionis definitione, Efl; enim Refurredio, audore Damafceno, ad eumJtatum, Mde cecideris, revocatio. Denique fi confideremus, c ujus rei caufa refurredionem futuram paulo ante denionftratum eft, nihil erit, quod cujuf- ^uam animum hac in re dubium facere poflit. Cujus rei caufa refurreBio corporum divinitusJit injtituta, . Idcirco autem corpora excitanda effe docui- mus, ( C ) ut referat unufquifque p/opria corporis, praut gefft , Jivs bornim, Jive malum. Hominem J S*?ur ex ipfo corpore, cujus opera vel Deo, Ve l dsinoni fervivit, refurgere oportet, ut c Wn eodem corpore triumphi coronas, & prae- n na-confequatur, aut poenas, d fupplicia mi- lirr ima perferat. K s- Cor ‘ Idem omnino corpus refurget Hi er on. tn Pa u efitaph.' Gregor, lib. ig . mor. cap. tj). Efjch. $7, &) r. C1r.1t. O, b) JjI. it. Damaf. lib. j, de njhod.jide c. z p Rtfurreflionis caufas Vid.fttf.f, c) 2. Cor. f. jv. 146 CATECHISMI ROMANI PARS I. Corpor is rtfttr - fentis pulchriru.' do & integritas. S, Ang. lik. 22. de ciVit.Dei cap. %9,& 20 . & 2.1, &Evchir. c. S*. S/. SS. Sp.& 90. Vide itemUieron. in epi ji. a d Pa m* mazhinm de er- rorib. in Joannis Phtref. C*pWi. ijuos hotno reci m fiet. Ang. lib. 22 . ciV, cap ./ 9,&Jgnchir. cap. Sp. a) Matt.lQ.10. Ep h. 4 . ZfrQ. 21. ©«»• ?• S). Corpora contraSlam in hac martali vita deformi- tatem tki refument. Neque vero corpus tantum refnrget, fed quidquid ad illius natur® veritatem, atque ad hominis decus, & ornamentum pertinet, refti- tuendutn eft. Praiclarum ea de re fančti Augu- ftini tefiimonium legimus. Nibil tune vitii, in- quit, in corporibus exifet: fi aliqui plus pinguedine obe/i, if crajji extiterint, noti totam corporis molcm ajjument, fed quod illam habitudinem fuperabit, repu- tabitur fnperftuum.: Zjf e diverfo, quitcunque ud morbus, vel fenium confecit in corpore, reparabitur per Chrijlum virtute divina : ut /i aliqui propter rini- etorem fuerint graciies : quia Cbrijius non folum vo¬ liš corpus reparabit, fed quidquid per mijeriam bujus vita fuerit nobis ademptum. Itetn alio loco: No« refumet bomo capillos, quos habuerit, fed quos dano rit, juxta illud (a) Omnes capilli capitis veftri mer ati funt, qui fecundum divinam fipientiam funt to parandi. In primis vero, qucniam menibra ad veritatem human® natur® pertinent, fnnul re- Rituentur omnia, Qui enim vel ab ipfo ortu oculis capti funt, vel ob aliquem morbuffl 1“' mina amiferunt, claudi, atque omnino niau cl > & quibufvis membris debiles, integro, ac p sr ' fečlo corpore refurgent: aliter enim anirnsd e ' fiderio, quse ad corporis conjundtioiiem p r0 ' penfaeft, minime fatisfačtum eflet : cuius ta¬ jnem cupiditatem in refurueČIionem expl® liaiaI effe, fme dubitatione credimus. Prseterea ‘ it)S conftat, refurrečtionern seque, ac creatioueA •inter praecipua Dei opera numerari. Q lielI) ‘‘^ mod um igitur omnia a Deo initio creatid^ b perfečta fuerunt, ita etiam in refurrečtiofl 3 lu turam omnino affirmare oportet. DE UNDECIMO SYMB. ARTIČ. 147 10. Mi\rtyres corporibui integris refurgentes, in eis ■uuherum cicatrices geftabunt• Neque id de Martyribus folum fatendttm eft ; VUe lit.n. d$ de quibus fan&us Auguftinus ita teftatur: Non "//* erunt abfrme iliis membris : non enim poflet 'Tila muti- rum pl*- , . n- ■ ■ ■ r • ■ • ni,reg. Gcatn- htw non ejje corporis intaim; alioqutn,qm captte tnm- ctsMn.rum n* catijunt, deberent fine capite refurgeve: ■verumtamen l ’ ri V"^ r ‘ ir ptfre- extnbunt in eonmdem membrorum articulis gladii cica - umuium ftUci- tnces, refulgentes fuper omne aurum, b’ lapidem pre- tiofum, veluti b 3 cicatrices vidnerum Cbrijii.e »d tmfiriam. si. Etiam improborum corpova muti lata hic rejnv- gent Integra. Quod de improbis quoque verijfime dicitur, etf, illorum- culpa menibra amputata fuevint : nam quo pkm membra habebunt , tanto acerbiori dolorum cru - fiatu conficientur : quare illa membrorum reftitutio < non ud eoruni felicitatem, Jed calamitutem, ac mife- riam efl redimdatura ; cum merita non ipjis membris, fedperfonte, cujus corpori conjunEla funt , adferiban- tur; nam iis, qui poenitentiam egerint, ad puemium, iliis vero, ijui eatidem contempferint, ad fupplicium fejiituentur, Haec vero ft a Parochis attente confiderentur, nunquaai eis rerum & fententia* rum copia deerit ad excitandos, inflanimandof- r i ue pietatis iludio fidelium aniraos; ut vita: kujus moleftias, & serumnas cogitantes, beatam dlam refurredionis gloriam, quse j uit is, & piis ptopofita eft, avide expedent. l3, Corpora bominum po[[quam refurrexerint, qualia fint futura. » Sequitur nune , ut fideles intelligant , fi ea o/w j uxt* f Pečtemus , quse corporis fubftantiam confti- *uunt, quamvis illud ipfum, atqueidem cor- f“t »»*» d,y, r . P u sa niortuis revocari oporteat, quod antea K a ex- 148 CATECHISMI KOMAMI l’ARS I. uruin inmtii* estindum fuerat, longe aliam tamen & diver- ‘£ n ’ f :JT ‘ ? '7' _ fam ejus conditionem fore. Ut enim caetera tua probat J hb.u.d'civit. omittamus, in eo maxime refurgentium cor- (“p- M-*- p 0ra omnia a fe ipfis different, quod cum an- tea moržis legibus fubjeda eflent, poftea quam ad vitam fufcitata fuerint, fublato bonorum malorumque difcrimine, immortalitatem affe- quentur. Quam quidem admirabilem natura; reftitutionem inlignis Chrifti vidoria mer uit, quam de morte reportavit, ouernadmodum fa- crarum literarum teftimonia nos admonent: aj Ifr.is.i. fcriptum eft enim : (a) Pr.tcipitalit morim in bi Ofi. o. 1 4. fempiternum , & alibi, ( b ) Ero mors tua, o mcrs. e) l.ar.ir.i*. Quod explicans Apoilolus, inquit : (c) Novi/- Jime autem inimica dejžruetur mors, Et apud fan- dum Joanuem legimus; (d) Mors ultra non eut • Decebat autem maxime Chrifti Domini meri¬ lo, quo mortis imperium everfum eft, pecea* tumAdse longo intervallo fuperari. Idem etiam divinte juftitiae confentaneum fuit, ut boni bea- ta vita perpetuo fruerentur, mali vero fempi* ternas pcenas iuentes, (e) qua?rerent morteffl, & non invenirent; optarent mori, & mors fu- geret ab eis. Atque haec quidem immortalitas bonis & malis communis erit. rj. Cujufmodi detibus beatorum corpora poft refof d) Ap«. 31, Jmmortalitas bonis & malis eommunis j ufti» ti a, Vit confe?i~ TAMU. c) Apoc. f. s. reUionem erunt ornata. Ojtdtuor dotes re - fiirgentium eor- forum in beatis, d« ejuibtts poft jUpoftoium Avg. fer. 99 . de temp. Ambr. in Epift, I. ad Or. //• Habebunt proeterea Sandorum rediviv® corpora iufignia qusedam, & pneclara orna¬ menta , quibus muito nobiliora futura fid > quam unquam antea fuerint. Prcecipua vein funt quatuor lila, qute Dotes appellantur, e x Apoftoli dodrina, a Patribus obfervatse. ®a- rum prima eft Impaffibilitas, munus fciiic et » DE UNDECIMO SYMB. ART. 149 & dos, quae efficiet, ne molefti aliquid pati, primum ullove dolore, aut incomraodo affici queant: c r ^"_‘ nihil enim aut frigoruni vis, aut flammae ar- ram in btdtis dor, aut aguarum impetus obefle eis potsrit. (a) Seminatur, inquit Apoftolus, in conuptione, cor.ty.4t, furget in inconuptione. Quod autem Impaffibili- it,m V*-*'* tatem potius quam incorruptionem fcholaftici appellarint, ea caufa fuit, ut, quod eft pro* prium corporis gloriofi, fignificarent, non enim D*mn*tawn impailibilitas illis comtnunis eft cuni damnatis, TmnrJftihiuT, ouorura corpora, licet incorruptibilia fint, t * m,n b a f- aftuare tamen poftunt, atque algere, variis- j»k' 24. que cruciatibus affici. S6 g l4 ’ ^ . Afatth.n.se. Hanc confequitur Claritas, qua San&orum &*r.**. corpora, tanquam fol fulgebunt, ita enim °Z apud fančlum Matthaeum teftatur Salvator no- rum ci*nt*t. fter : (b) 3 ujli, inquit, fulgebunt ficui Jol, in 1^.41. regno Patris eorum. Ac ne qms de eo dabi- taret, (c) fuae transfigurationis exemplo de- c ) claravit. Hanc interdum Apoftolus Gloriam, modo Claritatem appellat. .(d ) Reformabit, d)P/«v. j. n. inquit, corpus humilitatis nrifira configuratum eor- pori claritatii [ha, & rurfum : (e) Seminatur in c) i.Or.ts.ap. 'pnobihtate , furget in gloria. Hujus etiam glo- ri ® (f) imaginem quamdam vidit 'populus *frael in deferto, cum facies Moyfis eit col- Io quio, & prsfentia Dei ita colluceret, (g) t ?) *. o.». u. ut in cam filii Ifrael oculos intendere bdC Pofient. Eft vero claritas hrec fulgor quidam ex fumma animse felicitate ad corpus redun- ‘kns; ita ut fit qu*dam communicatio illius taatitudinis , qua anima fruitur : quomodo e dam anima ipfa beata efficitur, quod in eam Pars divin* felicitatis derivetur. Hoc vero f) ExA.I4. K 3 mu- JodH, 14, In doma Patru met manjiones &c . a) l. Cor. i/. 4t- Tertium orna¬ ment um Agsli- tas. Sap . t. Afoc. i 4. Aug. hb» IJ. de CiVit.c. i. & 26 . & I b. 12 .cap, II . Jiier. in c. ao. Ifa. fupfr illa Verba: Afurabunt fertitudimm 43 . b) /. C>r. is. Quartum orna^. men rum Subti~ lit as. c) 1. Cor . if, 44. Quam falutdret ex arruulo refur - reči ioni s cap jan., tur fruffus. * P imus A)M«tt. 11. j/. 150 CATECHISMI ROMANI PAIIS I. munerenon aeque omnes, perinde ac primo, ornari credendum eft : erunt quidem Sando- rum corpora onima seque impaflibilia, fed eun- dem fplendorem non habebunt: nam, ut tefta- tur Apoftolus, (a) Alta elaritar Jhlis, din elaritar luna, C/ dia claritas flellarpm : Jlellu enim a ftelk differt in claritate, fic C? 5 reJhrreElio mortuorum. Cum hac dote conjunčta efl illa, quam Agi- litatem vocant, qua corpus ab onere, quo mmc premitur, liberabitur ; facillimeque in quani- eunque partem anima voluerit, ita moveri po- terit, ut ea motione nihil celerius effe queat; quemadmodum aperte fančtus Auguflinus ia libro de civitate Dei, & Hieronymus in Ifaiam docuerunt. Quare ab Apoftolo dičtum eft: (b) Seminatur in infirmitate , 1iirget in virtute. His vero a(|K|a efl:, quse vocatur Subtilitas: cujus virtute ‘corpus animas imperio omnino fubjicietur, eique ferviet, & ad nutum prsto eritquod ex illis Apoftoli verbis oftendi- tur : ( C ) Seminatur c or pur nnitnde, Jiirget corput Jpirituale. Haec fere praecipua funt capita, qu* in hujus articuli esplicatione tradenda erunt. 14. Quem fruElum ex tantis refurreclioms myfteri lS fdele s capient. Ut autem fideles fciant, quem frit&um et tot, tantorumque myfteriorum cognitione ca- pere pollint, primum declarare oportebit, ral' ximas a nobis Deo gratias agendas efle, (d) " qui haec fapientibus abfconderit, & revela' re * rit parvulis Quot enim viri vel prudenti* laude praeftantes, vel fingulari dotftrina pr*' diti, in hac tam certa veritate caeci plane fn® J funt ? Quod igitur nobis illa patefeeerit, q Q i- bus DE UNDECIMO SYMB. ART. 151' bus ad eam intelligentiam adfpiraršmon lice- bat, eft quod fuinmam ejus benignitatem , & dementiam perpetuis laudibus celebremus. Deinde magnus etiam iile fručlus ex hujus articuli meditatione confeqiietqr, quod fcili- cet in eorutn morte, qui nobis neceffitudine, vel benevolentia conjundi funt, facpe tum alios, tum nos ipfos confolabimur: quo qui- dem genere confolationis (a) Apoftolum ufum eflj^conflat, cum ad Theflalonicenfes de dor- mientibus fcriberet. Sed in omnibus etiam aliis serumnis, & in calamitatibus, futuras refurredionis cogitatio funiraam "nobis doloris levationem afferet : queniadmodum fandi Job exemplo didiciniuS (b) qui una hac fpe afflidum, & mcerentem ani* m um fuftentabat, fore aliquando, ut in refur- redione Dominum Deum fuum confpicere"t. Erasterea hoc plurimuni valebit ad perfua- dendum fidelibus populiš, ut redam vitam, in- tegram, ab omnique prorfus peojati labe pu- ,3 >n agere quam diligentiflime curent: fi enim cogitaverint, ingentes illas divitias, qute re- furredionem confequuntur , ipfis propofitas facile ad virtutis, & pietatis ftudia alli- cientur. Contra vero nulla res majorem vini kabitura eft- ad comprimendas animi cupidi- tstes, hominefque a fceleribus avocandos, quam ll fepius admoneantur, quibufnam ma- &Crueiatibus improbi afiieiendi funt, (c) extremo illo die procedent in refurredio- Uen » judicii. ' / ♦ * . y K 4 DE n S" uit dur. $ Ttrtiur, b) Jeb.l.if. PT*'m. d t. p. Ojttrtus. c) JoM.f. if. Agens Agit pr a~ fter finem Anji, lib . 2 . Phyf. iext, 4 9. &$ I. Vi delih ut dijfitil- Uma cju&que at trna vita trim. tuitu facilia, Afatth, f, i$, & 19. 2. Cor, 4, 17 , Hebr.j. 9. JVitA aterna ate mam beatttu~ dni e m figmfir.at, V^e Ang, It h, f. CJVit. cap, 1 /.Z ?. & II. & in Ffttl, 11*. O ru, 19. Aptc, 9 , PfalM.4S t & f+. Job 29, DE D U 0 D E CI M O ARTICULO, CAPDT XIII. Vitami Al ternam. 1, Cur ft/jlremo loco hicfidei articulus fii pojitus, W quantum referat illumfrequenter populs explicari. S andi Apoftoli, duces noflri, SymboIi»n, quo fidei noftra? fumma continetur, aster- n* vitae articulo claudi, & terminari volue- runt: tum quia polt carnis refurredtioiiem ni- hil aliud fidelibus expečtendum eft, niiijSster- nse vitae pramium : tum vero, ut perfeda illa fellcitas, & bonis omnibus cumulata , nobis fernper ante oculos verfaretur, doeeremurque in ea mentem, & cogitationes noftras omnes defigendas effe. Quare Parochi in erudiendis fidelibus nunquam intermittent, praemiis rcter- nae vitae progofitis, eorum animos accendere: ut, quaecunque vel difficillima Clirilliani no- minis caufa fubeunda effe docuerint, facilia,at- que adeo jucunda exiftiment, prointiorefqua ad parendum Deo, &alacriores reddantur. 2 Quid hic per vitam aternam fignifcetur . Sed quoniam fub his verbis, q&oe ad beati- tudinem noftram declarandam hoc loco ufuf' pantur, plurima myfteria in oceulto latent, •ea fic aperienda funt, ut, quantum cujufqu @ ingenium ferat, omnibus patere poffint. A d* monendi igitur funt fideles, hisvocibus, V** tam atermm , non magis perpetuitatem vit® * cui etiam dsemonss, fceleratiaue homines ad- didi DE DUODECIMO SYMB. ART. 153 dičti funt, quam in perpetuitate lieatitudinem, qnse beatorum defiderium expleat, fignificari. Atque ita intelligebat legis peritus ille, (a) qui a Domino Salvatore noftro, quid fibi fa- ciendum efiet, ut vitam a?ternam po/Iideret, in Evangelio quaefivit : perinde ac fi diceret : Qusenam mihi praftanda funt, ut ad eum lo- cum, ubi perfečta felicitate frui liceat, perve- niam ? In hunc vero fenfum facrse liter,-e haec verba accipiunt, ut (b) multis in locis licet animadvertere. S. Cur vita aterna notnim futnma illa beatitudo dejignetur. Hoc vero potillimiim nomine fumma illa beatitudo appellata eft, ne quis exiftimaret eam in rebus corporeis, & caducis, quae seter- nse effe non poffunt, conftftere. Neque enim hsec ipfa beatitudinis vox fatis explicare po¬ brat, quod quaerebatur ; prsefertim cum non defuerint htomines inanis cujufdam fapientiae opinione inflati, » in rta hi corporeit ctnjifiit. Vtdt Aug, lit. ij>. it Civ. c*p.4.!. C. V7.& Ariji, lit, T. Etb. c. 7. t. & 9. D. Tl om. 1. 1. cj. >. An. 3, c) l.Jtiit inf. i)l.Pen.t.u , Spi in hac Vita inchoari petejl v»Jlra b e at t tu. do. Sl) Tir. šol z. b) Rom, j. 22 . J$ f ut it udi nem Aternam ejft tporterei A“g. de Ovit. Det lib, 12. eap. 20. Telicitas tfi § m ni um bono - rum fine ulla mali na \nixtiom ve j ugis piffejfif. S™t, 4. Sent. Difi. -^9. e\n. C. Ur. De inenarraftili Sdfitforum glo - ria & de pr čemi it ejjentialibus, & ticcidentalibus. Vide Aug. lib. iz.de CtV. cap. 3 . 0 , & 30. lib. 3 . de lib. ar bit, cap. 2 f. & Strm. t4, de Verb. Domini & Serm. 37 , de Sartttis. 754 CATECHISMI ROMANI PARS I. fed advenae futnus, felicitatem obtineri poffe in animum inducant. Quamquam hic etiam fps beati merito dicemur, (a) Ji abnegantes im - pktatem, Zf fuculana defitleria , fobrie , jufie. C/ pie, vixerimus in koc faculo, expeFlantes bea • tam fpem , Zjf aduentum g lovi a magni Dei, Zjf Sal- vatoris nojlri ‘Jefu Chrijii . Hsc autem cum . permulti, (b) qui fibi ipfis fapientes videban* tur, minus intelligerent, & in liac vita felici- tatem qua3rendam putarent, ftulti fačti funt, & in maximas calamitates inciderunt: Sed illud prseterea ex vi litijus nominis, Vitam teternatn, percipimus, femel adeptam felicitateni amit- ti nunquain poffe, ut falfo nonnulli fufpicati funt: nam felicitas ex omnibus bonis fine ul* la mali admiftione cumulatur: qus cum homi* nis defiderium expleat, in Sterna vita necef- fario confiftit: nec enim poteft beatus non magnopere velle, ut illis bonis, qus adeptus eft, fibi perpetuo frui liceat. Quare, nifi e* poffeffio ftabilis, & certa lit) maximo cruciatu timoris angatur, necefie eft. 4 . JEterna beatitudo uerbis, ant mente humana coni- prehendi non potejl. Verum quanta fit beatorum, quin in cede- fti patria vivunt, felicitas, eaque ab ipfis tan* tum, praeterea a nemine comprehendi poffit, hse ipfse voces. cum vitam beatam dicimus, fatis demonftramt: nam cum ad rem aliquanv fignificandam eo nomine utimur , quod cum multis aliis čommune eft, facile intelligimus? deefle propriam vocem, qua res illa plaa e exprimatur. Cum igitur felicitas iis vocibus declaretur, qus non magis in beatos, q° am • in DE DUODECIMO SYMB. ART. 155 in omnes , qui perpetuo vivant, rede con* veniunt, hoc nobis arguraento efle poteft , altioren^ & praftantiorem quajidam rem ef* fe, quam ut proprio vccabulo perfede figni* ficare ejus rationem pofiimus .• nam etfi plu- rima alia noniina ccelefti^jniic beatitudini in facris literis tribuuntur, cujufmodi funt, (a) regmm D e?, (b) Chrifli , (c) coslgrum, (d) pava- difui, (e) fanEla civitas , (f) nova Hienijalem , (g) domin Patris: tamen perfpicuum eft nul- lum ex iis ad ejus magnitudinem explicandam fatis efle. Quare Parochi hoc loco oblatam fibi occafionem non pratermittent, fideles tam amplis praemiis, quae vitas asternse nomiae de- clarantur, ad pietatem, jiiftitiam, & omnia Chriftianae religionis officia invitandi. Conftat enim , vrtam in maximis bonis, qu* natura expetuntur, numerari folere -• at- qui hoc potiftimum bono, cum vitam seternam dicimus, beatitudo definitur. Quod fi exigua hac, & calamitofa vita, quse tot, & tam variis miferiis fubjeda eft, ut mors verius dicenda ht, nihil magis amatur, nihil aut charius, aut jucundius effe poteft; quo tandem animi ftu- dio, qua contentione aeternani illam vitam q'i£rere debemus, quae defundis omnibus ma- lis, perfedam, & abfolutam bonorum omnium rationem conjtmdam habet ? s . Beatitudo omnium mnlorum privatione, E? 5 omnium bonorum adeptione continetur. Nam, ut fandi Patres tradiderunt, aeternae vitae felicitas omnium malorurn liberatione, & bonorum adeptione definienda eft. DČ ma- iis clarjftima funt fandarum literarum teftimo* nia; Beatitudo prt • pr to v er bo nteptit c xprimi, a) Afatth. a. 33. & 11.jr. Marci j. 1 4. 6 , 2 0 . b) JoAU. |f. {t. Eehtfl s. /. Col, j, ij, c) Mdt.S.3.10, d) E^ech. 28,13, Lm. 2i. 43. 2. Cor. 1 z, t) Ifa. 52 . r . Apoc. JI. 2, f) Apoc. 2. 1 2 . 2i. 2 . g) Jo*n.\ 4 . 2 , Vitu magnum bonum & tum ab omnibus expetatur. Vide Ang. lib. lt.CV.C. 27 . 28 . V'ta hac poti us mors dieenda. Ang lib. 1 2. Ovit. cap, Telictta* m dl um nullum admittit > & nullum bonum excliidit, Aug. lib, 22.de CflN cap. | o. Chrjfejl. it Um in j Ep. ad The od, lapfum. jluftl. Eptft. J. a d Hugtnern, & in lib. de fimil, C tip. 47. a) Apoe.j. \6. b) Apoe. t\,4. Ifa. IS. S. O mne benum tondudit. A “g. l*b. 22. c, in fin. Altx. de Aleš fujper jpfal. 7 4. G) Matt.if.2i, S.Aug.Ser. €4. de Vtrb. Domini. JEt de Symb, ad Cat. lib, J. c.’\ 1 . Dan. u. &e ati tud* duplex um t ejjentialii t a! ura accejjbria, 'de hac difUnftio- ne Vide Dolores in 4. Sent.Difi. 49. D čemi um ejftn * »stile efi Det fi m 155 CATECHISMI ROMANI PARSI. nia; fcriptum eft enim in Apocalypft : (a) Nm efurient , neque fitient amplius , ueque cadet fli¬ per 1II01 fol, netpie ulluf aflits, & rurfus:, (b) Ab- Jlevget Dens omnem Licrymam ab oculis eorum : mor s ultra non erit, neque lulhis, neque clamor, ne- que tlolor erit ultra,- quia prima abierttnt, Jam ve¬ ro beatorum immenra gloria, innumerague fo- lidae laetitiae, & voluptatis genera futura funt; cujus glorij inagnitudinem cum animus nofter capere, aut illa in animos noftros penetrare ntillo modo poftit, necefle eft, nos in illara, nempe (c) jn gaudium Domini introire, ut eo circumfufi, mentis defiderium cumulate expleamus. C, Quibur pracipue bcnorum generibus Beati per• fruentur. Quamvis autem, ut fančtus Auguftinus fcri- bit, facilius mala, quibus carituri fumus, quam bona ac voluptates, quas haufuri fumus, nume- rari pofle videantur : danda tamen erit opera, ut quae iideles fummae illius felicitatis adipi- fcendse cupiditate inflammare poterunf;, bre- viter, & dil ucide explicentur. Sed illa in pri- mis diftiiictione uti oportebit, quam a gravif- fimis diviaarum rerum fcriptoribus accepimus: ii enim duo bonorum genera efte ftatuunt : quorum alterum ad beatitudinis naturam pet- tinet, alterum ipfam beatitudinem confequitur: quare illa effentialia, hsec vero accefforia bona docendi caufa, appellarunt. 7. In quo conjiftat effentialis , Cj 3 primaria rttertut beatitudinis caufa. Ac folida quidem beatitudo , quam eflen* tialem communi noming licet vocare, in e0 fita de DUODECIMO SYMB. ART. 157 fita efl, ut Deum vidsamus, ejufque pulqhritu- dine fruamur, qui eft omnis bonitatis, ac por- fe&ionis fons, & principium. (a) H^c eft vita titiam pervenire poffimus; confequens eft, ut e jus naturam, & effentiam videre nemini liceat, nifi haec eadem d i viž a effentia fe nobis con- juaxerit. Atque id Apoftoli verba illa figni- ficant, (c) Videnim nune per fpeculum in anigmn- te -> tune autem facie adfaciem, nam, quodinquit, ,n tnigmate, interpretatur fandtus Auguftinus, 111 fimilitndine ad Deum intelligendum accorn- ■nodata, Quod etiam fandtus Dionyfius aper- te oftendit, cum affirmat nulla inferiorum fi- mili- Ang, tib. 32, OV. cap, lo, a) Jo*n.if, 3 . \Jbi nota qu*d c] uit ur de fiU mn btatitudine. b) 1 .Joan.$,\. e at it ud o h ornim, nit duobus co?i m fiat. JŠtati ad djyi~ nam naturam proximt acctm, dunt. s. Or. /. c) lOuMJi S. Au£. lil’. I de Trm. cap. p * S. 'Dionjfius cap. de divin* nomin„ JTi4* D . TIjom, in p. t. (J. I 2. 'Art, a. Contra gentes lih. 3. c/*/. /I. Pfal. »f.TO. X)« lumine flori* Vide S. Thstn, j. cj. 12 . Art. s, S or. -f. Svit. D*fl. *<). (ju. it. b,) *.Pttr.i.4. Symbtlum Con*' ftantinopolitit* nutn. 158 CATECHISMI ROMANI FARSI. miiitudine fuperiora percipi poffe: neque enim ex aiicujus rei corporeae fimilitudine, ejus, quas corpore careat, "feffentia , & fubftantia cogriofci poteft : cum prafertim neceffe fit, rerum fimilitudines minus concretionis habere, & magis fpirituales effe, quam res ipfas, qua- rum imaginem referunt : quen) 3 dmodum in omnium rerum cognitione facile experimur. Quoniam vero fieri non poteft, ut alicujus rei ereatae fimiijjjdo seque pura, &.fpiritualis, ac Deus ipfe eft, reperiatur; ita fit, ut ex nulfa fimilitudine divinam effentiam perfede intel- ligere poffimus. Accedit etiam, quod oinnes ereatae res certis perfedionis Cerminis circum- feribuntur: At Deus infinitus eft, neque ul- lius rei ereatae fimilitudo ejus immenfitatem capere,poteft. Quocirca una illa ratio divina fubftantia cognofcendae relinauitur, ut ea fe nobis conjungat, & ineredibili quodam modo intellig^ntiam noftram altius extollat, atque ita idonei ad ejus natura fpeciem contemplan- dam reddamur. Qua Jint accidentalia bom, quibus Beati cir- cumfluent. Verum ad illam tamen quaedam accedunt Premium, fia ornamenta omnibus beatis comeiunia : qme ffuoniam ab humana ratione minus remota A^M.zi.or. funt, vehementius quoque aninsos noftros ,ae ' i °’ conimovere, & excitare folent. Hujus ge- nsris ea funt, de quibus Apoftolus ad Roma- k°s videtur intelligere. (a) Gloria, ho-,tor , a j Rm.z, Um p“x omni operanti bemrn: nam gloria qul- dem Ojialis gloTtd l>« ato rum , ob cjitam ipfa btA~ titudo gloria dim eitur, Pfal. Sf. 12 , jRom. 8 . it, J-Jonor beatorum ejuantus ob qitem ipfi reges jiptc. S. 19 . Gtaco t*xtit Tiominantur, a) Luc. ia.*, Joan, i/. iu b) Pfal. *r. Z}. Joart, 26 . 1 7 . &cb. 2 . n. c) t,Joan. f. i. Rom. t. i 4-. d) Matth . j(/. S4. e") Pfal.tit.X 7 , f) Afatt.ioj JLuc. 12. /. Redtitudo omnfa O us boni s animi, man/ione s mul ta funt; in quibus majora, ^ niiuora prsemia, ut quifqup-proineritus erit, L red- g) J°*n. 1 4.1. Pf'tl. ti. 162 CAT.ROM.P.I. DS DUOD.SYM.ART. a) 2. Cor. 9. (. JJivrrfa truntin tale menterum pramia. Ifa. St. s. it. 1. O. IS. +1 Alib.ii.C r. c. jo. Cvprianus dt opere. Conunuatto prtm* far tis *d ftcundam dtS*t m crtmtntit, b; xr«. »• 1». reddentur. (a) Qni enim parce feminat, parce metet: if qui feminat in benediBiombus , de bene- aiBionibus C/ metet. Quare non folum ad eam beatitudinem fideles excitabunt, verum etiam ejus confequendsS certani rationem bane eflb frequenter monebunt, ut fide & charitate in- ftrufti, & in oratione, & Sacramentorum falu- tari ufu perfeverantes, ad omnia benignitatis officia in proximos fe exerceant: ita enimDei mifericordia fiet, qui beatam illarn gloriam di- ligentibus fe prsparavit, ut aliquando implea- tur*. quod di&um efl per Prophetan): (b) Sedebit populus meus in pulcbvitudine pttcis, 5/ M ttbtrmeulif fiducia , c 5 in requie opuienta, 9 de CATECHISMI ROMANI PARS SEČU N D A. DE S A C R A M E N TIS IN C, EN ERE. C A P U T I. /. DoBrir.m Sacramentorum tradere Parado in primi s efi curandum, C um omnis Chriftianas dočtrinae pars c«»«/»»* »»/* Paftoris fcientiam, diligentiamque p‘‘ Ucelfmv. defiderat : tum .Sacramentorum di* n™ aunmp*. uA or> . cinam Vitama* Milina, quse & Dei julTu nsceiiana, & utiu- omnia tate uberrima efl:, Parochi facultatem, & in- Hudriam poitulat fingularem ; ut ejus accura- quitmmiam * a > ac frequenti perceptione fideles tales eva- ?B,£ c " r,jh “- *knt, quibus prceftantiffimae, ac fandiffimae res digne & falutariter impertiri poffint, & Sacer- dot« ab illa divini interdidi regula non di- fcedant: (a) Nalite fanElum dure canibus , neqits "dttatis mar? mit as ve/tras ante ponos , ne far te b*e »ftfimtitut rnn 1 ~ & Vrudtntibus ^mucent eas pedibus Jms 9 Kf converji dirumpant & revelap ea 1)Qf t p ari uli s. ~ . . Mattb. 2 * \Juiamm Jibi 'odit Sacramenti 'vocabulum, Principio igitur, quoniain univerfe de toto S e nere Sacramentorum agendum eft, ab ipfius n °mini s vi, atque notione oportet incipere, e JUsque ambiguam fignificationem explanare, ut lu® hujus verbi fententia hoc loco pro- L a pria Sacramenti Vojc' ejl /nultt* fltx. X+atini pro Jure ytr(indo facra- ?nentnm Ctimpfe runt . Tulit us Gc. I. ojfic. Jpatres pr o re di¬ vina latente my- fterii & fn era- menti nominc up funt. a) Eph. x.p. bj c) Sap. c. 22. Eph. s. 32 . ApOC, 1 * l£% J). Greg. in e.}6. lih, i. Regum ftr iHud Dir tifus ejl Sp tri rus J)#- mini in David, Sacramenrt nornine a primis Ece le/ta par ri¬ li us jap e f uli¬ ti f ur p at um, Vide Tertul. ds fr apr. & lib, 1 , 1C4 CATECHISMI ROMANI PARS II. pria fit, facilius intelligatur. Quare docendi funt fideles, Sacramenti nomen (quod ad pro- pofitam rem attinet) aliter a prophanis, qua!n a faeris fcriptoribus acceptum efle : nam alii audores faeraraenti nomine obligationem il- • lam fignificari voluerunt, cum jurati alitjuo fervitutis vinculo obflringimur : ex quo jus- jurandum, quo fe milites fidelem operam rei- publicae praeftaturos pollicentur, faeramentuin militare didum eft: atque hsec frequentiffima hujus vocabuli fignificatio apud illos videtur fuide. Verum apud Latinos Patres, qui res divinas feriptis tradiderunt, faeramenti nonien aliquam rem faeram, qure in occulto latet, de- clarat: quemadmodum Grseci ad eandem rem fignificandam myftsrii vocabulo ufi funt. eam vero fententiam faeramenti vocem acdr piendam eife intelligimus, cum ad Ephe!i" feribitur : (a) Ut notum ficeret nobis faeratnentum , 1 voluntatis fua. Deinde ad Timotheum : (&) Magnum ejf pietatis Sacvamentum. Pneterea in bro Sapientias: (c) Ne/liermt faeramenta D& Quibus in locis, & aliis multis licet animadver- tere, Sacramentum nihil aliud, riifi rem fatram abditam, atque occultam lignificare. S. Sacramenti nomen adjign.i JacraJignificanda aP‘ l " tribus nccommodatum ejl antiquij[imufn. Quare Latini Dodoresfigna ou.vdam fend' J ’ fubjeda, quoe gratiam, quam efficiunt, fi nlM etiam declarant, ac veluti ante oculos p°* nunt, faeramenta commode appellari p 01 *' exiftimarunt. Quamquam , ut D. Grego rl ° placet, ob Id faeramenta dici pofTunt, < 3 u0 divina virtus fub rerumeorporearum tegu » ie11 DE SACRAM. IN GENERE. 1 6 < tis occulte falutsrn efficiat. Nec vero quif- quam putet, hoc vocabulum nuper in Fccle- fiam indučtum efle: nam qui fantftosHierony- nmm &Auguftinum Isg^erit, facile perfpiciet, antiquos religionis noftrae fcriptores ad eam, de qua loquimur, rem demonftrandam faepifli- me Sacramenti nomitie, interdum vero etiani Symboli, vel Myftici liga!, vel Sacri figni vo* ce ufos elTe. Atque haec de Sacramenti no- mine dičta fint: quod quidem veteris etiarn le- gis facramentis convenit, de quibus nihil opus eft Paftoribus praecepta tradere, cum ea Evan¬ gelij lege, & gratia fublata fint. 4> Qum rem Catbolicis fcriptovibus proprie denotet Sacramentum. Verum prseter nominis notionem, quoehačle- nus declarata eft, rei etiam vis, & natura dili- genter inveftiganda, & quid Sacramentum fit, fidelibus aperiendum eft. Sacramenta enim ex genere earum rerum efle, quibus lalus, & j ufti- ba comparatur dubitare nemo poteft. Sed cuin ^'dts rationes fint, qus ad liane rem explican- dam aptas, & accommodatse videantur : nulia tainen planius, & dilucidius eam demonftrat, definitio aD.Auguftino tradita,quam de- iGdeomnesDodoresfcholafticifecuti funt. (a) c a nmentum , inquit ille, eft pura reifignum: vel l!t aliis verbis, in eandem tamen fententiam, diftum eft : (b) Sacramentum eft invi/fhilis gr ati a vfibile Jignum, ad tloftram juflificationem injiitutum. S ' R- er um fenfibilium divifa, qutdqueJigni namige in- telligendum /it. quidem definitio ut magis pateat, fin- e ius partes Paft.oribus exponeudae erunt, L 3 at* adver . A far c. Qpr . eptjf, sr« &tn lio.de baptifi Chrtfti . Micron. in corn- mentar.m Thrett, Ang. lib. ip. c 97 imm traFauflum c. u, in Jo, traft, So c De pr spri a yi, arejue natura f.t* eramenti. Sacramentum eft res » fijua falus, & yifitia conu * parat ur. fiulae a) TJ.Aag.lit>. lo. de civit. Det cap. s, Alex. de Aleš 4 >par.qu,f, mene. j. D. Thom. in 3, part. qu*jf. 6 c. per totam. b) Mae defini¬ tio coliigitur tx Aug. lib.de ca- tech . rud, c, 26, Rerum fenfibi¬ lium dno ejfe gc~ 1 66 CATECHISMI ROMANI PARS H. tara A<*g» lit, 2 . de doftrina Cbri- flt c.i. Sign* ali a naturauter, alta ad placitum, Ut, i. Pertther.cap. Ut, 2, dt dočfr.OjriJli c i. epuern fecjuitur & Grati&n. de eonfec, dift, j, t. Jignum. gatramentum cur inter res cjua Jignifirant Tepe¬ ni dtbeatr jing* UO.^.de dn~ Brina Chrijti c. p. & eptft, 2}. ad Pont/, in [ib, de catech, rud. c,io, Tertul. in lib, de refurrefr. carnis. Greg, 1 , 6 , c,q. in l. atque in primis docere oportebit, rerum om- nium, quse fenfibus percipiuntur, duo efle ge- nera : aliae enim ob id inventae funt, ut aliquid fignificent: aliae non alterius rei fignificanda?, fed fua tantum caufa effedbs funt .• quo in nu- mero omnes pene res, qu$ natui# conftant, haberi poffunt. At vero in priori genere vo- cabula rerum, fcriptura , vexilla, imagines, tubse, & alia hujufcemodi permulta ponenda funt: nam fi ex vocabulis vim fignificandi de- traxeris, fublata videtur eflfe caufa, quamob- rem vocabula inftituerentur. Haec igitur figna proprie dicuntur. IUud enim fignum efie fan- ftus Auguftinus teftatur, quod praeter rem, quam fenfibus objicit, efficit etiam, ut ex f« alterius rei cognitionem capiamus : ficutex veftigio, quod terrse impreffum intuemur, tran- fiiffe aliquem, cujus veftigium apparet, facile cognofcimus. C, Quomod9 Sacramenta in genere Jigni reponenlt fmt oflcnditur. Quae cum ita fe habeant, facramentum ^ hoc rerum genus, quae fignificandi caufa info' tutae funt ,* referri perfpicuum eft .- fiquideni fpecie quadam & fimilitudine id nobis declarat, quod Deus in animis noftris fua virtute, <3 U * fenfu percipi non poteft, efficit. Baptifm uS enim (ut, quod docetur, exemplo notius fi at ) cum adhibitis certis, &folemnibus verbis, aq ua extrinfecus abluimur, hoc fignificat, Spid tuS Sawfti virtute omnem peccati maculam, & tlU pitudinem interius elui, & animas noftras p r '•' claro illo coeleftis juftitiae dono augeri, at( l^ omari: fimulque ea corporis ablutio, ut P° DE SACRAM. IN GENERE. x6j ea fuo loco explicabitur, illud in animo effi* cit, quod fignificat. 7. Idem etiam ex Scripturis demonfiratur. Sed ex Scripturis etiam aperte colligitur, Sacrarnentum inter figna numerandum efte. Apoftolus eninf de circumcifione, veteris le- gis Sacramento, quse (a) Abraham patri omnium credentium data erat, ita ad Romanos fcribit: (b) Et fignum accepit circumcifionis,fignaculumju- fiitia fidei. Et alio loco, (c) cum affirmat nos omnes, qui baptizati fumus in Cbrijio Jefu, in morte ipfuis biptizatoi ejfe t licet cognofcere, baptifmum hujus rei fignificationem habere, nimirum, ut ait idem Apoftolus, Not confepultos effe -cum illo fer baptifmum in mortem. Neque vero parum proderit, ii fidelis populus facramenta ad figna pertinere intellexerit. Ita enim fiet, ut quae illis fignificantur, continentur, atque efficiun- tur, fenčta & augufta efte facilius fibi perfua- deat, cognitaque eorum fančbitate, ad divinam erga nos beneficentiam coiendam, ac veneran- dam magis excitetur. s. Oiiot fint fignorum genera. Sequitur nune, ut verba illa, rei fiicra % quse *ft altera definitionis pars, explicentur. Quod cuidem ut commode fieri pofiit, paulo altius re petenda funt, qnae de fignorum varietate fan- &us Auguftinus acute, & fubtiliter difputavit. Qu«dam enim figna naturalia dicuntur , qua prater fi‘pfa alterius rei notitim (quod omnibus fignis c °mmune efte, antea demonftratum eft) in ani- no/Iris gignunt: veluti fumus, ex quo ftatim iguem adefte intelligitur : atque hoc fignuni, eain caufam naturale appellanduir. eft,quod L 4 tu- Sdcramt)it4 in* ter res , qua figni* ficantt tjje nunte • randa ex Serij?tu- ris colligitur . a) Cm. 17.1». n. b) R°m. 4. u, c) Rom. s. j. Jj idem 4. JJtilitas ex do¬ ti n na fujteriiri manam. S*irame»tum ejft rti fitera jtm gnu m quomodo int elligendum , & cjuod quadru- plex /it figm-m rum genus. x68 C ATECHISMI ROMANI PARS II. S : gft* natur ditatis, & juftitiae tum fignificandi, tum effi- ciendae vim habet, ex quo fequitur, ut facile fluivis poflit intelligere, Imagines Sandorum, Cruces, & alia id genus, quamvis facrarum terum figna fint, non ideo tamen facramenta dicenda efle. Hujus autem veritatis dočtri- nam facile erit omnium facramentorum exem- Pio comnrobare, fi, quod antea deBaptifmo a dmonuimus, cum dicebamus, folemnem illam L s cor- C»ncil. Trident m S effi 7. cap. 6, d * Sacramentis. Gratia Dei fa— era res proprie tmnciipatur. Afag. in +. d, i, D. Thom . in par. qua[f, 6o. Art. t . & dt Sacramenti s # Smt. 4. Dift.t. q. l. lit. M. X). ThtH9. in $. p e *j. *•, a, s, c/uoci fr ob' t ex Ang. vevizti qu& ci~ fantur de Conftc, Dift. 2. cap. H«t tjt quod. %Jmtmqu«dque $act amen tun mi a Jtmul figni• ficat, Paffionem, Gratiam > & Glonaitt, $ignum umora- t at ty um. a - ) 1?»». e. ?. JDemonJfrati- & progno- fltcum $ cjua tri a I rak en tur in Corporis CJhriJii, tiki o Sacrum convivium , &c , Et i. O. 2. Elon enim me \u- diCAVt fare ali- 4uidt nijt J«fUm z jo CATECHISMI ROMANI FARS II. corporis ablutionem fignum efle, & effieien* tiara habere rei facrae, quae interius Spiritus Sandi vi fieret, idem etiam in aliis Sacramen* tis exercere aliquis velit. 12. Sacramenta non uuam tantum vem, fed plurts Jipiijicant. Jam vero hifce myflicis fignis, qua? a Deo inftituta funt, illud etiam praecipue convenit, ut ex Domini inftitutione non unam aliqiiara tem, fed plures fimul fignificent. Quod in fingulisSacramentis licet cognofcere, quae non folum fanditatem , & juftitiam noftrani, fed praterea duo alia cum ipfa fanditate maxime conjunda declarant, Chrifti fcilicet redempto- ris padionem, quae fanditatis caufa eft .• & vi* tam seternam , cceleftemque beatitudinem, ad quam fanditas noftra, tanquam ad finem, re* ferri debet. Quod quidem cum ip omnibus Sacramentis perfpici podit, merito facri Dodo* res unicuique Sacramentorum triplicem figni" ficandi vim inede tradiderunt: tuni quia ali- cujns rei prseteritse mentoriam afferat : tuni quia aliam praefentem indicet, ac demoudret : tum quia aliam futuram praenunciet. Neque vero exiftimandum eft, hoc ita ab illis doce* ri, ut etiam fandarum fcripturarum teftimonio non probetur. Nam cum Apoftolus ait, (a) Quhynque haptizati fimius in Chnlio ^efu , in mvrte ipjius haptizati fumus , plane oftendit, idcirco Baptifmum fignum dicendum efle, quod Donu* nicae padionis, & mortis nos admoneat. Dein- de cum inquit, Cnnfepulti enim fumus cum illo P er Baptifmum in mor tem, ut quomodo Chriftus furrexit a mortuis per gloriam Patri s, ita C? 3 nos in novi- tate DE SACRAM. IN GENERE. 171 Ute vita ambukms : ex iis verbis perfpicuuni eft, Baptifmum fignura effe, quo cceleftis gra- tia in nos infufa declaratur, cujus muuere nobis datum eft, ut novam vitam inftituentes, omnia vera pietatis officia facile, & libenti animo exequamur. Poftremo cum addit, (a) Si enim complantati faHi Jirniur Jimilitudini mortii ejus, fimul C/ refurreRionjs erimus, apparet Baptifmum vitae etiam seternse, quam per illum confecuturi fu- mus, non obfcuram fignificationem dare. J S- Sacramentum non imam tantum pra/entem yem, fed plures dejignat. Sed prater haec, qute commemoravimus, va- ria fignificandi genera, & rationes, fsepe etiam evenit, ut Sacramentum non unam tantum rem prafentem, fed plures demonftret, ac notet. Id vero fandiffimum Euchariftise Sacramentum intusntibus facile eft intelljgere, quo veri corporis, & fanguinis Domini prafentia, nec non gratia, quam non' impure faera myfteria fumentes percipiunt, defignatur. Ex iis igi- tur, quae dičta funt, Paftoribus argumenta de- efle non poterunt, quibus oftendant, quanta divinitatis potentia, quot arcana miracula Sa- cramentis novae legis infint: ut ea fumma cum religione colenda, & fufcipienda eife, omni¬ bus perfuadeant. 14. Cur Sacramenta injlitui apud ChriJHanos opor- tuerit. « Verum ad re&um Sacramentorum ufum do- cendum nihil accommodatius videri poteft, quam diligenter caufas exponere, cur Sacra- nienta inftitui oportuerit. Plures autem nu- fflerari folent. Quarum prima eft, humani in- genii Chrifhm* & hunt crucifxum, Et itb CAnone Afijja, H.jtc donet , hxs munera , hae feinffa faerificia, Ad R*m. 6,4' a) Rum, 6 . r. Significatio $*• cramenti Ade- gorica pajjionis, Hijloric* gratia t Anagogica gle~ ria . Sacramentum alicjuando plures res prafentts dtm Sacramentum Eucharftta cjuoff habeat (tgnific* m iionu ide JDam 0 lib.4, de orth.fd, tfip.l+.&D.Th. i” 3. t' q. 73. An, 4, Caufa , ob ejudt injiituta funt S a • er amen ta, Hugo de Sacra.rH' par, p. cap, 9 . Magiji, in 4, S m, Dift, 1^ X>.Thm, in J. t}. t\, Art . /. Jprtma, ut hum mam i ngtnii imtecilUtatem adjuVtnr, A ■£■ lik, IT. dt Tun* c*j). 2, S. Chrjfojh bom, Jj. in Matth, & kan, 0o, ad pop, Antiochemtm, Stamda, ut ere«, dr udi. tardttatm trtgant, Auguft, Uh, 4, totitra Don At, *. Z+, i) Esed. 3 . I*. II. l>.) Es;td. 4. ■IJ» JnjUtitrit fant S*trammta, ut tflendetur pitni tud, div ,'m k, s,™ 17* CATECHISMI ROMANI FARS IT. genii inibecillitas : fiquidem natura ita com- paratum videmus,ut ad earutn rerum notitiam, quae mente, atque intelligentia comprehenf« funt, nifi per ea, quse aliquo fenfu percipiun- tur, nemini adfpirare liceat. Ut igitur qu® occulta Dei virtute efficiuntur, facilius intel- ligere pofiemus, idem funimus »erum oranium artifex fapientiffime fecit, ut eam ipfam vir- tutem aliquibus fignis, quse fub fenfum cadunt, pro fua in nos benignitate declararet. Nam, ut praeclare a fančto Chryfoftomo didium eft, Si hotno covporis coneretione caruijfet, nuda ipfi bo¬ na , neque ullii integumentis involuta ei oblata ef- fent : qumiiam vero animci corpori conjunEla ejl } omnino opus fu.it , ut venim , qua fentiuntur, admi- niculo ad ea intelligenda uteretur. Altera vero caufe eft, quod aniraus nofter haud facile commovetur ad ea , quse nobis promittuntur, credenda. Quare Deus a mun- di exordio, qnae facere inftituerat, verbis qui- dem frequentiffime indicare confuevit: inter- dum vero, cuna opus aliquod inftitueret, cujus magnitudo promiffi fidem abrogare poflet, alia etiam figna, quse nonnunquam miraculi fpe- ciem haberent, verbis adjunxit. Nam cum Deus (a) Moyfen ad Ifrealitici populi libera- tionem mitteret, ille vero ne Dei quidem prs- cipientis auxilio fretus, timeret, ne onus fibi gravius imponeretur, quam ut fuftinere pof- fet, aut ne populus divinis oraculis, & dičfrs fidem non adiungeret, (b) Dominus promif' fionem fuam multa iignorum varietate firmavit. Quemadmodum igitur in veteri teftainento Deus tecerat, ut magni alicujus promiffi con- itan- DE SACRAM. IN GENERE. 173 flantiara fignis teftificaretur : ita etiam in no. fnhmiu, & a. vs lege Chriftus, Sa peccatorum veniam, valege Chriftus, Salvator nofter, cum nobis cosleftem gratianv, Spi- AUx. ie au> 4.P, /. men' .r* i. An. t. ritus fandti communicationem pollicitus eft, *'■' quafdam figna oculis, & fenftbus fubjeda in- ftituit, quibus eurn quafi pignoribus obligatutn habereraus, atque ita fidelem in promiflis futu* rum dubitare nunquam poflemus. Tertia caufafuit, ut illa tanquam remedia, TmU. ut para* utfcribit fandtus Ambrofius, atque (*) Evan- M * & “ n * f* geiici Samaritani medicamenta ad animarum peiitndu Mimi fanitatem vel recuperandam, vel tuendam prše- fto eflent- Virtutem enim, quae ex Paifione Chrifti manat, hoc eft gr3tiam, auarn ille no¬ bis in araCrucis meruit, per Sacramenta, qua- s.Ambr. Ub.r. * ii peralveum quendam, in nos ipfos derivate s oportet, aliter vero nemini ulla falutis fpes 14. reliqua effe potcrif. Quare .clementiffimus Dominus Sacramenta verbo fuo, & promiflio- ne fancita relimjuere in Ecclefia voluit, per qu3e paffionis Sme frudum nobis reipfa com- municari fine ^roitatione crederemus; fi mo¬ do unufquifque noftrum ad fe eafti curatio- nem pie, & religiofe admoveret. Sed quarta etiam caufa accedit, cur Sacra- Jneutorum inftitutio neceiTaria videri poffit : nt fciiicet notae q usedam , & fyinbola elTent, »n ftuibus fideles internofcerentur : cum prasfer- tim in tlullum nomen religionis, /Ive venim, /Ive fal - D-Ah? m. 19. /««, ut a divo Auguftino traditum eft , colli - cap. 11 ,& dr Ve- bomines pnjfint niji alujuo fignorum , vel Snem- Qua rta, ut fint Cirtjiiantfmi, Verama t religiom Utrum- mentnrum vifibilium fcedere conjungantur. <3»e igitur prseftant novae legis Sacramenta, & Chriftiauae fidei cultores ab infidelibus diftin- & Bajti, in exhor* tat , ad Bapti- fnUm, Quinta> funt tt» JU m oni a noji ra fidei , tiufcjtit ctrtA drdurutto, 9k) Rm.10,10. Stxta, ut fint in. atAtntntA fidtt, & chtritatts. Stptima funt hu- 9» tli tat it €xci- tandm injlru- mzntA, G*!. 4o Rpilogui fuPf Ti or um. I7 4 CATECHISMI ROMANI PARS II. diftinguunt, & ipfos fideles fan&o quodara vinculo inter fe connečtunt. Praeterea aliam stiain juftiffimam fuifte cau- fam Sacramenta inftituendi, ex illis Apofloli verbis, (a) Corde creditur od juftitiam , ort autem confejfio fit ad falutem , oftendi poteft. Sacra- mentis enim fidem noftram in hominum con- fpečtu profiteri, & notam facere videmur. Quare ad Baptifnium accedentes , palam te- ftamur , nos credere ejus / aquae vdrtute , qua in Sacramento abluimur, fpiritualem anitr.se purgationem fieri. Magnam deinde vim habent Sacramenta, non folum ad fidem in animis nodris excitan- dam, & exercendam ; fed etiam ad eam chari- tatem inflammandam, qua amare inter nos de- bemus; cum,arčtiffimo nos vinculo colligatos, & unius corporis membra eftectcs eflfe,ex facro- rum myfteriorum communione recordamur. Podremo, quod in Chriftianae pietatis Au¬ dio plurimi faciendum eft, hpnanae mentis fu- perbiam edomant, ac comprMont, nofque ad humilitatem exercent , dum fenfibilibus ele- mentis fubjicere nos cogimur, utDeo obteat- peremus, a quo antea impie defeceramus, ut mundi elementis fervirentus. Haec funt, qu» potiffimum de Sacramenti nomine, natura, in* ftitutione fideli populo tradenda effe vifa funt: quae polteaquam a Paftoribus accurate expo- ‘fita fuerint, docere deinceps oportebit, quibuS ex rebus fingula Sacramenta conftent, qu*ve fint illorum partes, ac praeterea qui ritus, & caeremonise additse illis fuerint. ts. P AT ‘ DE SACRAM. IN GENERE. 175 if. Parter ud confiituendum ummqundqtit Sacrmen » tuni neceffaria, * Primum igitur explicandum eft, rem fenfi- bilem , quae iupra ia Sacramenti definitioae pofita eft, non unam tantum efle, quamvis unum fignum conftitui credendum fit. Duo enim funt, ex quibus quodlibet Sacramentum conficit.ur: quorum alterum materiae rationem habet, atque Elementum dicitur: alterum for¬ inte vim, & Verbum communi vocabulo appel- latur. Sic enim a Patribus accepimus : qua inrenotum eft, atque apud omnes pervulga- tum illud fandi Auguftini teftimonium, Acce- dit Virbum ad Elementum , &fit Sacramentum. Rei igitur feufibilis nomine, tum materiam, five elementum intelligunt; ut in Sacramento Ba- ptifmi aquam, Confirmationis chrifma, & ex- tremse unčtionis oleum, quae omnia fub afpe- dnni caduntw tum praeterea verba, qu* formae rationem habent, atque ad aurium fenfura per- tinent. Apoftolus vero utruraque aperte in* dicavit, cum inquit, (a) Chrijius dikxitEc de. Ji/mi , b® feipfim tradidit pro ea, ut illam fnnFlifi- ctirct , mundani earn lavnem aqua in verba vita. Quo in loco materia, & forma Sacramenti e xprimitur. 16. Cur elemento verba addita fuerint. Addenda autem erant verba ad materiam, ut apertior, clariorque rei, quse gerebatur, %nificatio fieret. Verba enim inter omnia %na maximam vim habere perfpicuum eft : ac fi ipfa defint, plane obfcurum erit, quid- na ni materia Sacramentorum defignet, ac de- *bonftret. Nam, ut in Baptifmo licet videre, cuns Duobus qndli- bet Sacr trsten*, rum con/lat. M*g, in 4. S*ntm Dift. f. Lit, D. D.Tbom, m j,p 0 (So* Art, 4 f p, & (S, S. Ang. T atf. Soin Juan. in uttro Mari* aceejjit Verbum Divinitatis ad Elementum hu~ manitatif, £fum e JI Sacri- msntum Jhcar, v neuionii, a.) Ephef, )\ is, »4* Mnttrin, & fot* met. S^cramento- rum ex feriptum rti trahkntur. Ve y borum tn Sa— cratnentis V/ rtus „ Au<{ % lih, S. d « D*čfr. Ghrifii * cap. 3* 176 CATECHISMI ROMANI PARS II. cum aqua non minus refrigerandi, quam ab- luendi vim habeat, & utriufque rei fymbolum effe poffit, nifi verba addantur, utrum hotum inBaptifino fignificet,aliquis fortafte coniečtu- ra aliqua dijudicabit, nemo autem ea dere quidpiam certe affirmare audebit: at cnm ver¬ ba adhibentur , ftatim intelligiinus, abluendi vini, & ftgniftcationem habere. 17 . Excellentia Sacramentorum Nova Leviš. Secrammu Ups In hoc auterri noftra Sacramenta antiqure Le* dlfinLn lT g‘ s Sacramentis plurimum prsftant, quod in hateiMt; boe iilis adnuniftrandis nulla, quod quidem acce- t tlligttur t Seri- . . fturis. tn cjuibus permms, defimta torma fervaretur; quo etiam vmrum sa- 178 CATECHISMI ROMANI PARS II. dentur, ut fcilicet in lucern edatur, augeatur, alatur, ii in morbum incidat, fanetur, imbe- cillitas virium reficiatur : deinde, quod ad rempublic3m attinet, ut magiliratus minquam defint, quorum aučloritate, & imperio rega* tur,ac podremo, legitima fobolis propagatione feipfum, & humanimi genus confervet, Qus omnia quoniam vitae illi, qua anima Deo vivit, refpondere fatis apparet, ex iis facile Sacra- mentorum numerus colligitur. 21. Septem Sacramenin ejfe , ex Scripturis demon- flratur. Primus enim c-11 Baptifmus, veluti caetero- rum janua, quo (a) Chrilto renafeimur. pe- inde Confirmatio, cujus virtute fit, ut divina gratia augeamur, & roboremur : baptizatis e- nim jam Apoilolis, ut D. Auguftinus teftatur, inquit Domiuus (b) Sedete in civitate, doneč ii“ duamim virtute ex alto. Tum Euchariftia, qua> tanquam cibo mere coeleili fpiritus noiier ali- tur, & fuftinetur : de ea enim dičtum eil a Sal- vatore, (c) Caro men vere ejl cibur, S/ fenguu meus vere ejt potus. Sequitur quarto loco P®' nitentia, (d) cujus ope fanitas ainiffa reRitui- tur , poflquam peccati vulnera accepi®t& Poftea vero Extrema Undtio, qua peccatoru® reliquiae tolluntur, & animi virtutes reeresn- tur, iiquidem D. Jacobus, cum de hoc Sacra* mento loqueretur, ita te dat us eil. (e) Et,/ 1 in peecatir Jit, remittentnr ei, Sequitur (f) Ordo» quo publica Sacramentorum minifleria pe r P e ‘ tuo in Ecclefia exercendi, facrafque iundti° iie exequendi poteftas traditur. Podremo audi tur (g) Matriinonium, ut ex maris, d: foe® inae DE SACRAM. IN GENERE. 179 legitima, & fanda conjun&ione, filii ad Dei cultum, & humani generis confervationem pro» creantur, & religiofe educentur. 22, JEquaiis nun ejt omnium Sacrumentomm vel ne* eejjitaf, vel iignitus. I#ud vero maxinie animadvertendum eft, D< quamvis omnia Sadramenta divinam, & admi- *** rabilem virtutenrj in fe contineant, tameu non T "* f unt parem omnia, & 3equalem neceffitatem, aut r „ dignitatem, aut unam, eandemque figniiicandi vim habere. Atqiffc ex iis tria funt, qua? tam- o»k. ai etfi non eadem ratione, tamen prše' fcaeteris ne- 7" cefTaria dicuntur. Eaptifmum enim unicuique <“». 3. ^4< fine ulla adjundione neceffarium effe, Salva- '““d tor his verbis declaravit, (a) A';/? quit renatut ^ j 0M fmit ex aqm, G* Špiritu SanSlo, non poteft introire »«- i» regnum Dei. Poeniteng|3 (b) vero illis tan- jf) Apn.i.%, iummodo neceflaria eft, qui fe poit Baptifmum *liquo mortali peccato cbftrinxerunt: neque /«v. enim seteruum exitium effugere poterunt, nifi fos admiffi peccati rite poenituerit. Ordo prše- 4 i&.irai. . r 1 . . Dion. tn lit> 4 ds te rea, etfi non fingulis fidelibus, toti tamett Ec- £«/. r-J . clefiae oninino neceffarius eft. ' Veruni fi digni- n/. * as in facramentis lpečtetur, Euchariftia fančti- tat e, &myfteriorum numero, ac magnitudine l°nge eseteris antecellit. Quae omnia facilius intelligentur, cum fuo loco ea, quae ad fingula Sacramenta pertinent, explicabuntur. 3 S- A (juo bac faera, Cr 3 divina my/leriajint accepta, principaliterque dijpenfentur. Deinceps videndum eft, a quo h are faera, c«/* ejpjm & divina myfteria acceperimus : neque enim ^»bitandum eft,quin praeclari alicujus muneris £>«*< »ft. p* dignitas, ejus, a quo donum ipfum profedum M a sft, Pr or, n, 14, tuhariftia igo CATECHISMI ROMANI PARS II. Amt. uk, 4. dt eft, dignitate, & praeftantia quam maxime ati* g eatur - Sed ea qu3eftio difficilem explieatio* M. 6. di $acra- ne m habere non potelt. Nam gum Deus fit, mmnjnni. q U j i 10m ines jdftos efficiat ; ipfa vero Sacra- menta juftitise adipifcendse mirifica quaedam in* firunienta fint: patet,unum, eundemque Dium in Chrifto Jufcificationis & Sacramentorum aučtorem agnofcendum efle. Prseterea Sacra- menta eam vim, & efficientiam continent, qus frtfrium */J Dti sd intiipam animam penetrat. Cum vero unius hlmini" Dei potentise proprium fit». t.jj, Joaunesaffirmat, cum ait: (a) Qui mifet me h-. ptizare in oqua , tile mthi dixit : Super quem viderts Spirituh defcendentem, manentem/uper cum, Im eft, qui laptizat in Špiritu Sanfto. s 4. Quibus minijhii utatur Deus in Sacramentis difpenfandis. DifrmPit Vin Sed quamvis’Deus Sacramentorum au&or, f ‘ r ^ difpenfator fit, (b) ea tamen non per An 1 b) n or.4.1.' gelos, verum per homines nfiniftrari in Eccle* d’T i''« j-p. fiavoluit. Non minus enim miniftrorumoife con- f‘f- 7 -««». »o. ficienda opus effe, perpetua fanccornm Patru« traditione confirmatum eft. ss. minifl er Jua pravi tat e gratia /acramcntalis vin tuiem impedire nanpotejl. Miniftrorumcjus Atque hi quidem miniftri, quoniarn in & cri ju mu k fitf.7. pj a iunctione non fuam, fed Chrifti perlona« Si,rAmmn in gerunt, ea re fit, utfiveboni, fivemah unw 1 111 o- DE SACRAM. IN GENERE. rt* modo ea forma, & materia utantur, quam ex gmm u. Chrifti inftituto femper Ecclelia Catholica fer- vavit, idaue facers proponant, ouodEcclefia b*p- * - . . _ A« aui mjftjmt. in .ea adminiltratione lacit, vere kacraftienta e-s . aff.lb. conficiant & conferant: ita ut gratiae fručtum Cer- nulfa res impedire poilit, nifi qui ea fufcipiunt, cnfitn. 16*4. feipfos tanto bono fraudare, &Spmtui Sančto. ^4. velint obfiftere. Hanc vero in Ecclefia cer- l,t -*■ ccnt - lit - tara, h exploratam fententiam femper fuiffe, “?-47- S. Auguftinus in iis difputationibus, quas ad- verfus Donatiftas confcripfit, clarittime demon* 'travit. Quod fi#etiam Scripturae teftimonia isrbus, ipfum Apoltolum his verbis loquen* t .1 aiftiianms : (a) Ego, inquit, plantavi ; Apol - a) 1. Or. 5.6.7. lorigavit, fed Deus incrementum dedit , itaque ne- . Qttmodo effeHus Sacramenti initio nafcentis Ecclefta fmt miraUliter def.gnati. Quocirca, ne ulla unquam hujus effedus •dubitatio in animas "fidelium reuderet, cum miniftrari Sacramenta coeptum eft, voluit cle- ^entiffimus Deus, quid illa interius efficerent, tthaculorum fignificationibus dedlarare : ut nadeni perpetuo interius fieri conftantiftime crederemus, quamvis longe a nofiris fenfibus temota elTeat. Itaque ut. omittamus, Salva- M 4 tore De $a,crar eram enter uno Vis ntiraculis dt m dar at a initio nafcentis J5c- cltfia . Augttft, lib, Veter, & ntVi teflatn. q. 9?. 184 CATECHISMI ROMANI PAIIS II. a) tore noftro in Jordane baptizato (a) coelos ^ rr ; apertos effe , & Spiritum Sančium columba fpeeie apparuiffe, pt admonerem»r, ejus gra- tiam, cum falutari fonte abluirnur, in animam noftram infundi ; ut hoc, inquara, omittamus * *ia itgunt, (magis enim ad Baptifmi * figmficationeni, q Uam Sacramenti adminiftrationem pertinet) 3 nonne legimus, cum Pentecoftes die Apoftoli Spiritum Sandtum acceperunt, quo deinde ad praedii?andam fidei veritatem adeundaque pro Chrifti gloria pericula alacriores, & fordo- res fuerunt, tune fadto repente de ccelo fo- nitu, tanquam advenientis Spiritus vehemen- tis, apparuiffe illis difpertitas linguas , qua- fi ignis ? ex quo intellečtum eff, Sacramen- to Confirmatlonis eundem nobis Spiritum tribui, easque vires addi, quibus poffunus Čarni, Mundo , & Satanae, perpetuis fcili- cet hoftibus noftris, fortiter repugnare, & re* 17. Mere. Atque ( b) haec niiracula, quoties f c ' 5 ' 6 ’ ^ Apoftolis Sacramenta ifta miniftrarent, ini- tio nafcentis Ecclefire aliquamdiu vifa funt, doneč firmata jam fide, & corroborata, defierunt. i 2. Tria tantum Sa» ter amer,ta C.hara m efirtm impri* vtrfnt. qua nec nnauam tttm ram ur. Cone . Fltrtnt. in JJrcrer. Eu-* tkanji. & Trid. cah, y. Stjf. 7. J n Sacramtnt9* rum dottrina duo fraciput »bftr• Panda. 185 CATECHISMI ROMANI PARS II. jr. Quis fit CharnHerit quomoch Sam- menta Cbaracierem imprimsntia iterari non debeant. Jam vero Charačher hoc p raftat, tuni ut apti , ad aliquid lacri fufcipiendum, vel peragendura efficiamur, tum ut-aliqua nota alter ab altero internofcatur. Ac Baptifmi quidem charadte- re utrumqu-3 confeqaimur, ut ad alia Sacra- menta percipienda reddamur idonei, & eo prseterea fidelis populus a gentibus , quae fi- dem non cohmt, diftinguatur. Idem 3utein in charačtere Confirmationis, & faeri Ordinis licet agnofcere : quorum altero veluti Chrifti milites ad ejus^iominis puhlicam confeffiouem, & propugnationem , ac contra infitum nobis hoftem, (a) & fpiritualia nequitise in coelefti- bus armamur, atque inftruimur, fimulque ab iis, qui nup?r baptizati, (b) tanquam modo geniti infantes funt, difcernimuiv alter vero tum potefiatem Sapramenta conficiendi, & mi- niftrandi conjundiam habet; tum eorum, qui hujufrnodi poteftate praditi funt, a reliquo fi- delium cretu diftindtionem oiiendit. Tenenda igitur eft Catholic® Ecclefise regula, qua do- čemur, tria hsec Sacramenta Charadterem im- primere, neque ullo unquam tempore iteran- da effe, Haec funt, quae generatim de Sacra- mentis tradenda erunt. S2. Quibus rationilus ajfequentur Paftores, ut p°P H “ lut Sacramenta -veneretur , C/ his religiofe utatur . In cujus argumenti explicatione Paftores duo potiffimum efficere omni ftudio conentur. Primum eff, ut fideles intelligant, quanto ho* nore, & cultu, & veneratione haec divina« & coeleftia munera digna fint : Alterum ve¬ ro, DE SACRAM. IN GENERE. 187 ro, ut qnoniam a clementiffimo Deo ad coir.- munem omnium falutem propofita funt, iiS pie, & religiofe utautur ; atque ita Ohrifiid- na? perfe&ionis’ defiderio exardefcant, ut fi Pcenitentiae pnefertim, & Euchariltire faluber- E*ct,«rifiu. & . „ , pccriitentia tifus rimo ufu aliquandiu careant, plurimum danim f r ^u«Aer popu. fe feciffe exi(liment. Hasc autcm facile Pa- /o ftores alTequi poterunt, fi quae de Sacramen- torum divinitate, & fručfri fupra dičfca funt* auribus fidelium fsepius inculcabunt: primum a Domino Salvatore nofiro, a quo nihil niii perfečliflimum proficifci potelt, inftituta eflfe : praterea cum miniftrantur, Spiritus Sandli in¬ tima cordis neftri permeantis efficaciflimuni numen praefto eflfe : deinde admirabili, & cer- ta curandarum animarum virtute predita efle: tum per ea immenfas illas Dominira paffionis divitias ad nos derivari. Poftremo vero oflen- dant, totum Chriftianum asdificium (a) firmif- a) //«.23.16, fimo quidem lapidis angularis fundamenta in- niti; verum nifi verbi Dei pradicatione, & Sa- s*cr*mntit. p , . O" Virki Dti cramentorum ufu undique tulciatur, magnope- dočtrina pa le m te verendum effe, ne magna ex parte labe^”^" 4 *""* fa&atum concidat. Ut enim per Sacrarfimta in vitam fufcipimur, ita hoc veluti pabulo ali- wur, confervamur, & augemur. DE 188 JJolfrina $ACYA- mtnttrum c^uam fit milit ntcefm ftritt. a.) K«w.6. 4. 1. Cor . 6. ti. ^ u. 33. G*h 3. 27• Epkr.fi 26 . Jjuptifimt pis tjuatn fitrio ibut fit f.v ■ StUmnis Btffti- jfi+HS S^bbato Pa ficka, & Pen- ftciftts agi pr Ut m . B A P IM S M I S A C R A M E N T O. CAP UT II. jr. Caf expediat, dottrinam Baptifmi frequenter po- t puliš f.delious ir.culcari. E x iis quidem, quae* hačtenus de Sacra- mentis nniverfe tvadita funt, cognofci poteft, quam necefiarium fit ad Chriftian® Re- ligionis vel do&rinam percipiendam, vel pie- tatem exercendam ea intelligese, quse de illo- rum fingulis credenda Ecclefia Catholica pro- ponit : led fi quis diligentius (a) Apoflolum legerit, fine dubitatione ita ftatuet, perfečtam Baptifmi cognitionem a fidelibus magnopere requiri : adeo non folum frequenter, fed gra- vibas verbis, & Špiritu Dei pleniš ejus myite- rii memoriam renovat, divinitatem conmiea- dat, atque in eo Redemptoris nofiri mortem, fepulturam, & refurreftionem nobis ante ocu- losvuun ad contemplandum, tum ad iinitandum conflituit. Quare Paftores nunquam fe fatis multam operam, & ftudium in hujus Sacramea- ti tračlatione collocaffe arbitrentur. s. Quando potijjimum Pancho Jsrmo de Baptiftno fi injlituendus, Verum praeter eos dies, in quibus more jorum , divina Baptifmi myfteria potifiimuni explananda effent, in Sabbato magno Pafch*> & Pentecoftes, quo tempore Ecclefia fumnia cum reiigione,maximifque csremoniis hocba- era- DE SACRAM. BAPTIMI. 189 cramentum celebrare coafueverat, aljis etiam T«rtui. ut. 4, diebus occafionem eaptent de boe argumento difierendi. Atoue illud ia primis tempus ma- ** Bw. xime opportunum ad eam rem viden poterit, p^. i~ fi interdum, cum Baptifmus alicui miniftrandus Scr - fit, fidelis populi multitudinenr convenifife ani- madverterint Tune enim facilius niulto erit, fi minus liceat. omnia capita, quse ad hoc Sa» cramentum atti^ent, perfequi, unum faltem, aut alterum docere, cum fideles earum rerum doetrinam , quam auribus percipiunt, fimul etiam faeris Baptifmi ciTemouiis expreffam vident, pioque, & attento animo contemplan- tur. Ex quo deinde fiet, ut unufquifque iis rebus admonitus, quas in alio geri videat, fe- cum recordetur, qua fe fponfioneDeo obliga* nt, cum Baptifmo initiatus eft; fimulque illud cogitet, an vita, & moribus talern fe pnbbeat, qualeni ipfa Chriftiani nominis profeffio polli- cetur. Ut igitur qune docenda eruut, dilucide expon.antur, qu«nam fit Baptifmi natura , & iubftantia,aperiendum efl: fi prius tamen ipfius vocis fignificatio explicetur. S- Quid Baptifmi namen proprie denotet. Ac Baptifmum quidem Grsecutn elTe nomen otf« Baptist nemo ignorat : quod etli in faeris literis non felum eam ablutionem, qune cum Sacramento m. onh. t*p. 10. conjunda eft, (a) fed etiam omne ablutionis genus, (b) quod aliquando ad paffionem trans- ^ JA.a4.-*p lat, im eft, fignificat: tamen apud Ecclefiae feri- Ptores non quamvis corporis abiutionem de- ^ clarat, fed eam, qmc cum Sacramento conjtm- gitur, nec fine praeferipta verborum forma mi- "fitratur ; qua quidem fignificatione (c) Apo- «) C. ftoli - 4 ' I. Or. 1. Ephtf. 41 f. g-z.2 k 1 . P..'T. ? . * I . • 190 CATECHISMI ROMANI PARSII. Roli e>: Chrifti Domini inRituto frequentiffi. me uil funt. 4. Quibus pr sterea nominibus allutionsm Sacrutncn- takm Patres exprej]erint. Dt vanitbnfti- Alia quoque nomina ad eandeni rem figni- Rcandam fančti Patres ufurparunt. Sacrtmen- fLiThr 9 ' tum en ' m a PP e ^ ar R quod illud fufcipien- cum. Ahx. lit/, tes univerfam ChriRian® religionis fidem pro- n™fiuiZ£ fiteantur ’ D - AugUftinus tei^tur. Alii vero, "/'. 3. * Ecci. quia fide corda noRra illuminantur, quam in Zt"nm’ru 71 ~ Baptifnio profitemur, hoc Sacramentura illu- f,r - minationem vocarunt : nam & ApoRolus iti .10.52. inquit : (a) Rememoramini prijiinos dies, in ijuitul illumivati , magnum certmen fu/hmiiftis pajjiomm, tempus nimirum, quo baptizati erant, fignifi- cans. ChryfoRomus praterea in oratione,qnam ad Baptizandos habuit, tum expurgationem, b) 1.0.5. 7. quia per bapfifmum (b) sptpurgamus vetus fer¬ mentu m, ut fimus nova confperfio, tum fepuP turam, (c) tum plantationem,tum crucemChri- fti nominat: quarum omnhim appelhtionum caufarn ex EpiRola ad Romanos fcripta licet coliigere. Cur^utem D. Dionyfius principiu® fan&ifTimorum mandatorum vocaverit, perfpi' cuum eft: cum hoc Sacramentum veluti janua Rt, qua in ChriRian® vit® focietatem ingredi- mur, atque ab eo divinis pr®ceptis obtemp e ' randi initium facmius. Atque hxc de ncnim e breviter exponenda erunt. S,. Qua fit Baptifmi definitio• Quod autam ad rei definitionem attinet, fi mult® ex facris fcriptoribus afferri poff uDt ’ o Tu tamen a P t i° r > & commodior efle videtuR *" ?• p- ?*. 6 6 . quam ex verbis Domini apud Joannem, & A P° Ro- Expurgatie , Stpnltura. Crux Cbrijii, Plantaži o. c) Rom. 6. 4. S . Rionjf'. de -Ecc/. Hitrar. 12 . Rtfinitionet Ra* prifmi v ide apud Alex. de Ah*' in 4. p. tj. 11 . pcr a ru 1. DE SACRAM. BAPTISMI. 191 ftoli ad Ephefios licet intelligere. Nam cum Salva tor dicat, (a) Niji quis renatus fuerit ex aj aijua, L" 5 Špiritu Ganilo, nun pote/l introirc in regn.um Dei; &Apoftolus cum de Ecclefia looueretur, (b) Mundans eam lavacvo aqua in nierbinm* : ita t>) Efh. ni. fit, ut rečte, & appofite denniatur, Baptifmum effe Sacramentum ^e^neratlonis per aquam inverbo. (c) Natura enim exAdam filii ir® e ) Efh, 2.?. nafcimur: per Baptifmum vero inChrifto filii mifericordise reuafcimur: fiquidem (d) dedit d) >.«; hminibus potejlatem filius Dei fievi , lis , qui ere - dunt in nomine ejus, qui nun ex fanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri , Jed ex Beo nati funt. tf. Qua ratione Baptijhi Sacramcntum pevficiatur. Sed quibufcunque tandem verbis Baptifmi Mu* , ... . , . . tiont, & forma, naturam exphcari contigent, docendus erit ,„ r /,«,um p,rg. populi, boe Sacramentum confid ablutione; Hom cui ex Domini Salvatoris inftituto certa , & 2,4» * n Joan, folemnia verba-neceffario adhibentur, quem- admodum femper fandti Pat res docueruut c,m. ritmi. quod Jpertiffimo illo D. Auguftifti teftimonio traff, i 8 o. tn demonliratur: Accedit Verbum ad Elcmentum, & ,f‘tSacramentum. 'id vero eo diligentius mone- ri oportebit, ne torte fideles in euin errorem niducantur, ut exifiiment, quod vulgo dici folitum efl, ^quam ipfam , qu® ad coniicien- dum Baptifmum in faero fonte aflervatur, Sa- nramentunjj effe. Tune enim Sacramentum A}m r.npouji Baptifmi dicendum e ti, cum aqua ad abluen- dum aliquem, additis verbis, quae a Domino 1D ftituta funt, reipfa utimur. Jani vero quo- niam fingula Sacramenta ex materin 0 & forma c °nftitui initio diximus, cum.gcneratim de omni- X)e Materi* Bt- t tipni Sttf. 7. Cone, Frid. de Baptifmo cat/, 2 . Cone, Fhrent. a) Jun. 3 . 5 . b ) Eoh.^.26. c) 1 .7«*».?. 8 d)A£f.g. 10. 47 . Hetr, 18. 2 . & 1 . P. 7 /. J. iO. Si c eaponit Hi er. »n Afatth, {) AZt.t. S<£. 7 . One. Frid, de B-ipti.. fmo can, 1. g) AH. j. 3. Ambr. lib, 1. de Sacram. cap, & 6. & lib, 2, p er eoturn. 192 CATECHISMI ROMANI FARS II. onmibus Sacramentis ageretur, idcirco quae utraque fit in Baptifmo, a Paftoribus declaran« dum erit. • • 7-Orf»e fit prepria Baptifmi mteria. Matma igitur, five elementum hujus Sam- menti, eft omne naturalis aquae genus, five ei raaris fit, five fluvii, {Jvepaludis, fiveputei, aut foutis, qu 32 fine ulla adjunčtione aaua di- ci folet. Nam &Saivator docuit: (a) Nijipt remtus fuerit ex aqua, Zf Špiritu SmSlo, im po- teft intrcire in repium Dei: & Apoftolus inquifi (b) Lcclejium lavacro tiijua mundatam ejji : & in B. Joannis Epiftola feriptum Iegimus: (c) Trsi funt, tjni teftimonim dant in term , fpiritus , Z/ Junpiis. Quod etiam (d) aliis lacraruin lite* rarum teftimoniis comprobatur. fed vel ad intimum Spiritus Sančli effedunii vel certe ad miraculum referri debet > (0 quod die Pentecoftes apparuit, cuni Špirit« 3 Sančtus e Ccelo in Apoftolos ignis fpecie de- lapfus e it: de quo alio loco Chj^ftus DoniinuS nofter praedixit: (g) 'Jormnes /juidetn baptiz‘ lvlt aqna , vos autem baptizabimtni Špiritu SanBo n° n po/l muitos bos dies. » 9, Quibus figuvis , Propletiis vis aquarut» ptifmi demonflrata. Verum idem quoque a Domino tum fig urlS ' tum Profhetarum oraculis figaificatum efl®* ex diviuis Scripturis animadvertimus. Dilu- vium a) Gin. 6 . r. Diluviiim oitm Baptlfinum ri- pmfintdVit. b) Gnt. 6. s;. c) r. Pet, ;.j r, APure r uit rum. d) E-.bd.n.u, e) j. Or. 10, DE SACRAM. BAPTISMI. 193 vium enim, (a) quo mundus purgatus eft, quod (b) nrnlta malitia hominum eftet in ter- ra, & cunčta cogitatio cordis intenta eftet ad nialurn, hujus aquoe figuram, & fimilitudinem geffifie, Apoftolorum Princeps (c) in priori Epiftola oftendit. (d) Et maris rubri tran- fitum ejufdem aquse fignificationem habmffe, (e) D. Paulus ad Corinthios fcribens expo- fuit. Ut interim omittamus (f) tum Naaman Slutit. Syri ablutionem, (g) tum probaticse pifcinae ^ admirabilem vim, & alia id genus multa , in Potica ptjh. fiuibus hujus myfterii fymbolum ineiTe facile apparet. De pradičtionibus autem dubitare nemo po- Vim ^uarun teft, quin acjuae illae, ad quas tam liberaliter (h) Ifaias Propheta omnes fitientes invitat, h.) 21. (i) vel quas e templo egredicntes Ezechiel i) Ei’ch.^y.x, in fpiritu vidit, (k) praterea fous ille, quem k)#«*. 13.1. domui David, habitantibus Hierulalem para- tuni in ablutionem peccatoris, & menftruatae Zacharias pranunciavit, ad falutarem Bapti- *“>i aquam indicandam, atque exprimendan» pertineant. 1 °* Cur aqua ad Baptifmum conficiendim noi potiut uti voluerit Dear, quam alia matevia. , QnanUim vero Baptifini natura, & virtuti confentaneum fuerit, ut ejus propria materia fit natura etn- ac i ua iuftitueretur, pluribus quidem rationibus ° B Hieronymus ad Oceanum fcribens demon- s _ , pi jt 4 Pravit. Sed quod ad hunc locum attinet, Pa- i^ores docere in primis poterunt, quoniam hoc ? / 66 .“V,”.*’/' Sacramentum omnibus fine ulla exceptione ad P rim * c onfequendam vitam neeefiarium erat, idcirco a( l U3e materiam, qus nufquam non pršilo eft, N at- Seeunda tatto. Ter ti 4 ratio, j4qxe fimplici. ©r naturah' car Cbri 4 pn a a d j icia. tur, Vide Ambr. 1. I. de Sacr.cap. 2. ‘& hb,\. cap. i. & Innoc. Ub, z. decr m iit, i ^. cap, eum Venffltr, lil/ % ^. cap* JO. iv fin* Quam fitpe & ojuanta cura ž>4. ptifmi natu r a. fit 1 neuk and a. 194 CATECHISMI ROMANI PARSII. atque ab omnibus facile parari poteft, maxime idoneam tulile. Deinde aqua effedum Bapti- fmi maxime fignificat: ut enim aqua fordes ab- luit, ita etiain Baptifnii vim , atque efficien- tiam, quo peccatorum niacutae eluuntur, opti- ffie demonftrat. Accedit illud, quod quemad- modum aqua refrigerandis eorporibus aptifli- ma eft, fic Baptifmo cupiditatum ardor magna ex parte reftinguitur. ji. Aqu* Jimplici , £/ natur tli quare Chrifma d- jiciatur . Illud vero animadvertendum eft, quanivis aqua fimplex, quas nihil aliud admixtum ha- bet, materia apta fit ad hoc Sacramentum con- ficiendum, quoties fcilicet Baptifmi miniftrail- di neceffitas incidat, tamen ex Apoftoloruni traditione, femper in Catholica Ecclefia ob- fervatum efife, ut cum folenmibus caeremoniis Baptifmus conficitur, facrum etiam Chrifma ad- datur, quo Baptifmi effečtum magis declarari perfpicuum eft. Docendus quoque erit popu- lus, etfi aliquando incertum efTe poteft, utrum haec, an illa vera aqua fit, qualem Sacramenti perfečtio requirat, hoc tamen pro certo haben- dum efife, nunquain ex alia materia, quam ex aquse naturalis liquore, Baptifmi Sacramentum ulla ratione confici poffe. 12. Qu,ire prmi/iue omnibus fidelibus perfeBa ptifmi forma clare exponenda fit. Sed duarum partium, ex quibus BaptifmuS conftare debet, poftquam altera, hoc eh m a ' teria, diligenter explicata fuerit, ftudebuut Pa' ftores eadem diligentia formam etiam tradere, qux eft altera ejus para mazime neceffaria. h* hujufl DE SACRAM. BAPTISMI. 195 hujus autem Sacramenti expIicatione eo raajo- ri cura, & ftudio elaborandum putabunt,quod tam fandi myfterii notitia non folum fua fpon- te fideles vehementer deledare poteft, quod quidem in omni divinarum rerum fcientia com- muniter e venit, verum etiam ad ufus fere quo* tidianos fummopere expetenda eft. Cum enim faepe incidant tenipora, quemadmodum fuo lo» co planius dicetur, in quibus tuni ab aliis de populo, tum faepiilime a mulierculisBaptifmum miniftrari oporteat,ita fit, ut protnifcue omni¬ bus fidelibus ea, quae ad hujus Sacramenti fub» ftantiam pertinent, cognita, & perfpeda efle debeant. /j. Qua fit perfieSla, C/ abfioluta hujus Sacramenti forma. % Quare dilucidis, & apertis verbis, quie fa- cile percipi ab omnibus poflint, Paftores do- cebunt, hanc efle perfedam, & abfolutam Ba- ptifmi formam: Ego te laptizo in nomine Patris , y Filii , {f Spiritus fianBi. Ita enim a Domi- eo,& Salvatore noftro traditum eft, cumApo- ftolis apud Matthaeum precepit, (a) Euntes docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Pa - tris, FHii^Pjf Spiritus SanEli. Ex illo autem verbo, Baptizantes, Catholica Ecclefia divini- *us edoda optime inteliexit, in hujus Sacra- ®enti forma adionem miniftri exprimendana e ^e q U od quidem lit, cum dicitur , Ego te baptizo. Ac quoniam, praeter miniftros, tum iilius perfonam, qui baptizatur, tuni princi- palem caufam, quae Baptifmum efficit, fignifi- care oportebat, idcirco illud prouomen, Te, & diftinda divinarum perfonarum nomina ad- N a dun- Ang. l. 6, conT, Donat. C, Gregor, N*?. or. 40 . Baptifmi forma. a) Manh.it. 19 20 . l/a. 1 g. Aftio miniftri in Baptifmo tx Oirifti yerbo eft* fe nece/faria ceU ligi tur. Perfona qnx baptizatur. Princip ali s cauft fanfihficationis tft S. Tr in it ar » a) Jem:, i. 33 A'/nbr, lib , t . Špiritu sap, & lib, 2. d« Sacratnentis sap. 7 . Jn forma bapti- frr.i čjuid Komen fgHijlut, ignoranti* lin *• gH* lat in a, mu - ta n s baptifmi Vero* , vtrutn confert bajni- fma. Surama Conci - liornm fol .220. Bernardu; tpif, 34O. G* * tor um bapri- ^andi ratio „ jilexand, de Aleš l.memb* 5. art, 2 . CW. Jftort in doPttina de SurAment. 195 CATECHISMI ROMANI PARS II. duntur, ut abfoluta Sacramenti forma iis ver- fcis concludatur, qu$ modo expofita funt, Ego U baptizo in nomine pairis, I/ Filii, tf Spivitus SanBi. Neque enim fola Filii perfona, ds quo ■ ajoanne feribitur, (a) Ric tft qui laptizat, fed fimul onmes Sančtae Trinitatis perfonae ad Ba- ptifmi Sacramentum operantur. Quod autem in Nomine non in Nominibus, dičtum eit, hoc pla - ne declarat unarnTrinitatis naturam, & divini- tatem. Etenim hoc loco Nomen ad perfonas non refertur, fed divinam fubftantiam, virtu- tem, & poteftatem, quse una, & eadem efl in tribus perfonis, fignificat. 14. An in forma Baptifmi verbti omiliti perinde fmt necefjuria . 'Sed in hac forma, quam Integram, &per- fečtam effe oftendimus, obfervandum eft, quse- dam prorfus neceffaria effe, quae fi omittan- tur, Sacramentum confici non potefl; : qus- dam vero non ita neceffaria, ut fi defint, Sa- cramenti ratio non conftet; cujufmodi eft vox iila , Ego : cujus vis in verbo Baptizo conti- netur. Irno vero in Ecclefiis Grsecorum va- riata dicendi ratione prastermitti confuevit : propterea quod nullam fieri oportere miniffri mentionem iudicarunt. Ex quo fadum eft? ut inBaptifmo hac forma pallim utantur, Bo- ptizeiur feruus Chrifli in nomine Patri s , IB Fihu C B Spiritns Šantli ; a quibus tamen perfečt e Sacramentum miniftrari, ex Concilii Florea- tini fententia, & definitrone apparet: cum n* verbis fatis explicetur id, quod ad Baptifa' 1 veritatem attinet, nimirum ablutio, quse tciuc reipfa peragitur. DE SACRAM. BAPTISMI. 197 1S. Qnomodo Apoftoli in nomine Chrifti baptiz-averint. Ouod fi etiam alinuando tempus fuifle di- D.Tbtm.inj.f. <1, 66.*rt. 6. cendum eft, cum Apoftoli (a) m nomine tantura a ) a-j. x . 5 j. Domini 'ftefu CbriJU baptizarent, id quidem Jg VfcJ < V°* Spiritus Sandi afflatu eos feciffe exploratuin nobis effe debet, ut initio natcentis Ecclofia?, ^ZJ^CorljuT JeJii Chrifti nomine praedicatio illuftrior fieret, hoe «/< in /*'- ... . . tr&dita, a divinaque, & immenfa ejus poteftas magis ce- chnfto. iebraretur. Deinde vero rem penitus intro- fpicientes , facile intelligemus, nullam earum cap. l0 . partium in ea forma defiderari, quse ab ipfo Saivatore praefcriptae funt. Qui enim Jefum Chriftum dicit, fimul etiarn Patris perfonam, ■a quo undus eft, & Spiritum Sandum , quo unftus eft, fignificat. iC. Apojlolos in nomine Chrifti, tacitis aliit duabus perfonir Trinitntis, nmquam laptizajje ere- dendum eji. Quanquam dubium fortaffe alicui videri s.Amir.ut.t, poteft, anhujufmodi forma Apoftoli aliquem % s c ^ Sm ' baptizaverint, fi Ambrofii, & Baliiii fandif- «*»«> A/* fimoruni, & graviflimorum Patrum audorita- ie m feaui volumus, qui ita Baptifmum in no- vmnamur. ^ ’ 1 r Pttrus Cbrrflf- n >ine Jefu Chrifti interpretati funt, ut dixe- g HS fam, 144. tint iis verbis figniiicari Baptifmum, non qui a Joanne, fed qui a Chrifto Domino traditus effet: tametfi a comrnuni, & ufitata forma* quae diftinda trium perfonarum nomine con- tinet, Apoftoli non difcederent. Atque hoc foquendi genere Paulus etiam in Epiftola ad Galatas ufus videtur, cum inquit, (b) Qui ■ bf Gal p a?. in Chrifto baptizati eftis, Chriftum induiftis , J ' C) ' U * ut fignificaret, in fide Chrifti, nec aiia tamen , quara idem Salvator, Se Dominus no- N 3 ttet i 9 8 CATECHISMI ROMANI PARSII. fter fervandam praeceperat, baptizatos efle. Hačbenus igitur de materia, & forma, quae ad Baptifmi fubftantiam maxime pertinent, fideles docere fatis fuerit. 17. Quo paElo m hoc regcncrationis myflerio fari debeat ablutio. Ji lat;« iaptifai Quoniam vero in hoc Sacramento conficien- m ' d ‘ ' hr ‘ do legitimae etiam ablutionis rationem fervars V.Thom.ini.p, oportet, idcirco ejus quoque partis dočtrina a -“ - 7 - a Paftoribus tradendaeft, atque ab eis brevi- ter explicandum, commimi Ecclefiae more, & confuetudine receptum efle , ut Baptifmus uno aIiquo ex tribus modis confici pofiet. Nam qui hoc Sacramento initiari debent, vel in aquam merguntur, vel aqua in eos infim- ditur, vel aquse afperfione tinguntur. Ex his autem ritibus, quicunque fetvetur, Baptifinuni vere perfici credendum eft, aqua enim in Ba- ptifmo adhibetur ad fignificandam animse ablu- ») Zph. $.26. tionem, quam efficit; quare Baptifmus ab (a) »crlTiZn, re ’’~ Apoftolum lavacrum appellatus eft. Ablutio 'Tnhamerjtofuit autem non rnagis fit, cum aliquis aqua mergi- Tmplrt* 1 ***” 1 tur ’ fl uocl diu a pranjis temporibus in Eccle- fia obfervatum animadvertimus, quam vel a* qute effufione, quod nune in frequenti ufu po* fitum videmus, vel afperfione, quemadmodum h) Jof.i. 4r. ,l(bf a Petro fačtum efle colligitur, cum uno die tria millia hominum ad fidei veritatem tra- duxit, & baptizavit. / 8 . Unicane ablutio requiratur , an trtna. Vnam.Mtrin* Utrum vero unica, an trina ablutio fiat* *r Z“,°ca ‘ f r .‘nihil referre exiftimandum eft. Utrovis enim Jfftiitnm. modo & antea in Ecclefia Baptifmum vere confedtum efle, & nune confici pofle, ex Di* vi DE SACRAM. BAPTISMT. 199» vi Gregorii Magni Epiftola ad Leandrum fcri- pta fatis apparet. Retinendus eft tamen a fi- delibus is ritus, quem unufquifque in fua Ec- clefia fervari animadverterit. 19. Quare caput bic potijjinmm alluatur. Atque illud praecipue monere oportet, non o»t.T»lit.lK quamlibet corporis partem, fed potiffimum ca- d,™. W* put, in quo omnes tem interiores, tum exter- p ni fenfus vigent, abluendum; iimulque ab eo, 5.66. AOlHltUr CtlpUt* codem tempore, quo ablutio ipfa peragitur, prtmuncianda pronuncianda effe.. ■2 3 . Chrijiufne Baptifnmm ante, rin poji pajjionem dijnaf t inflituerit. JELST His expofitis, conveniet prseterea docere t^tifmi. . . . D. Thom. in j atque m memoriam ndeiium reducere, Bapti- 66. »n. a . ' ftnum, quemadmodum & reliqua Sacramenta, a Chrifto Domino inftitutum effe. Hoc igitur mirit. Paftores frequenter docebunt, explicabuntque duo diverfa tempora Baptifmi notanda effe : alterum cum Salvator eum inftituit : alterum, cum lex de eo fufcipiendo fancita eft. Ac quod ad primum attinet, cum a Domino hoc Sacra- 3.16. menturn inftitutum effe perfpicitur, cum ipfe o™?. <»»«5/* (a) a Joanne baptizatus fandificandi virtutem s*iv*tms nn* aquK tribuit. Teftantur enim fandi Gregorius Amtr. snm. ig. Nazianzenus, & Auguftinus, eo tempore aquae f. vira generandi, in fpiritualem fcilicet vitarn, A*z. strm.i 9 . •datam effe. Et alio loco ita feriptum reliquit: ** Ex quo Chrijiur in aqua mevgitur, ex eo onima pec - j” tata abluit aqua. Et alibi: Baptizatur Dominus, au f. J n,J » rnndari indigetts, fed taftu miinda carnii aquas tnundans, ut vim abluendi babeant. Atque ad eatn prufem /««m *»» N 4 rera mio inUralit. a) Matth. •. J 6. -17. Marc. 1 . 10. II. Lit '. 5, 31. Jii.r. ftrm. 56. de tempore, B-ipnf. :us Ante Chufti P a ffione m fmt n uidem ufi _ tat us s poji e a ta- men v im Juam autbitn JLex de Baptifmo fufciptendo auartm ds lata fuerit . b) Matth. ^8. 19. -Wrtrf.16.uj.16. Ojinndo uapc:- f r n us h amin e s obligart ccepit. c) 1. Ptfr.i. 3. <0 m.s.rf. 100 CATECKISMI ROMANI PARS II. rem illudmaximo argumento effe potuit,quod tune ftnftiffima Trinitas, in cujus nomine Ba* ptifmus conficitur, numen fuum praefens de- claravit. (a) Vox enim Patris audita eft, Filii perfona ad^rat, & Spiritus Sanftus in columbas fpecie defcendit ; praeterea cceli aperti funt, quo nobis jam perBaptifmum licet afcendere. Quod fi quis fcire cupiat, quanam ratione fan¬ ta, &tam divina virtus a Domino aquis tribu* ta fit,jd quide,m humanam intelligentiam fupe- rat: hoc vero fatis percipi a nobis poteft, Baptifmo a Domino fufcepto, fanftiffimi, & purifiimi ejus oorporis taftu, aquam ad Bapti- fmi falutarem ufum confecratam efle ; ita ta- men, ut hoc Sacramentum, etfi ante Paffionem inftitutum fuerit, a Paffione tamen, ouae omnium Chrifti aftionum tanquam finis erat, vim, & ef* ficientiam duxiffe, credendum fit. 21. Quando lex Baptijhi homines obligavt cceperit. Sed de altero etiam, quo fcilicet tempore Iex de Baptifmo lata fuerit, nullis dubitandi locus relinquitur. Nam inter faeros feriptores convenit, poit Domini refurreftionem, cum Apoftolis prsecepit, (b) Euntes dneete oni ne s gen* tes, baptizantes eos in nomine Patris, O* Filii, & Spiritus Sancli, ex eo tempore omnes homineS, qui falutem aeternam confecuturi erant, lege de Baptifmo teneri coepiffe. Quod quidem ex Apoftolorum Principis auftoritate colligitur, cum inquit: (c) Regenernvit nos in fpem vivM per RefurreElionem 'Jefu Cbrijii ex mortuis. Ideal* qoe ex illo Pauli loco, (d) Seipfum tradidit pro ea, ut illam fanHificavet, (cum de Ecclefia 1 o* queretur) mandatu tam lavacre aqtia in -verbo vi- t#, DE SACRAM. BAPTISMI. 201 ta, licet cognofoere. Uterque enim Baptifmi obligationem ad tempus, quod mortem Domini confecutum eft, videtur retulifte ut dubitan- dum nullo modo fit, verba etiam ilia Salva- toris, (a) A T iji quis renatus fuerit ex aqua, Zjf Špi¬ ritu San&o , 1ion potejt introire in regnum Det, id ipfum tempus fpe&affe, quod poft paffionem futurum erat- 22, Sacramentum Baptifmi in quanta venerations hebendum. Ex iis igitur, fi accurate a Paftoribus tračlen- tur,haud dubium effe poteft, quin fideles masi¬ mam in hoc Sacramento dignitatem agnolcaut, ac fumma animi pietate venerentur: praefertim vero cum cogitarint praclara ilia, St ampliffi- raa muaera, qu», cum Chriftus Dominus bapti- zaretur, miraculorum fignificationibus deda- lata funt, fingulis, cum baptizantur, intima Spi- ritus Sandi virtute donari, atque impertiri. Ut enim, fi quemadmodum (b) Elilsei puero contigit, nobis oculi ita aperirentur, ut ccele- ftes res intueri poflemus, nemo adeo communi fenfu carere putandus effet, quem divina Ba- ptifmi myfteria in maximam admirationem non traducerent; cur idern etiam eventurum non exifBmenms, cum a Paftoribus hujus Sacramen- ti divitiae ita expofitse fuerint, ut eas fideles, fi Kon corporis oculis,at mentis acie fidei fplen- dore illuminatae, contemplari queant? 2 S- Qtwt lomimm genera Baptifmum admini/lrare pojfmt. Jam vero, a quibus miniftris hoc Sacramen¬ tum conficiatur, non utiliter modo, fed necef- ftrio tradendum' videtur; tum ut ii, quibus N 5 pra;- a) /»-4». 3.?. Quanta ikunera in Baptif.. con«, ferantur ex hit, e}>i* in Chrtjii Jšaptif/ns eVe~ mrunt J docet D. Tnont. in j.p, 9 . 39 . art.^, (? 6 r. bj 4. R‘&. 6 . > 7 - Non ho mo, f$d Cvrtji us eft, cjui baptist, Sacer.. dot yuro UgAtiont aos CATECHISMI ROMANI PARS II. tštutumfrt C %ri» ji o fungitur. J* An. 1. $up*r quem &c. Cjpr. de Baptif. Chrifii drča frirtCi £t dititur J?,ge te baptist in 7umirit &c. a) 1. Or. 14. 1'riphx or de rainiJtrorutH B* m pl if'mi. JPrimus o rde eft JEpiJloperura. t£r fežj. De ajfinitate in JBaptififto con*, trat}a. Sejf. 14, Cone, Prid, de Referm. Af*tr . e. *. Patrinorum ejfi- cium, D. Phom, in %.p. <{. 6y.art. 1. soc? CATECHISMI ROMANI PARS II. negligenter in Ecclefia traftatur, ut nudam tantum huius functionis nomen reličtum fit: quid autem fančti in eo contineatur, ne fufpi« čari quidem homines videantur. Hoc igitur univerfe Sufceptores femper cogitent, fe hac potiffimum lege obftričtos effe, ut fpiritual.es filios perpettio comraendatos habeant, atque in iis, quse ad ChrilUanae vitae inftitutionera fpe&ant, curent diligenter , ut illi tales fe in omni vita praebeant, quales eos futuros effe folemni cseremonia fpoponderunt. Audiamus quid ea de re famdus Dionyfius fcribat, ver* dt Ecd. ba fponforis exprimens : Spondeo piterum in- Hiettrm.caf.j, ( j u e} urum ^ cum a( [ j} lcram intettigentiam venetit, fedulis adbortationibus meis, ut nbrenunciet contra » riis ; onmino profiteatur , peragatijue divina , quit D.Atig.fer. 16;. pollicetur. Idem Divus Auguftinus, Vos , in- de temp . Amhr, . . 7 . lil>.\ % deS*cram. ante Omniil tum ViVOS 9 qiiaiYl mutl€Y€S , JUt r.toinfin. fn ni in baptijkate fufcepiJUs , moneo, ut cognofa- tis fidejujfores apud Deum extitijfe pro illis , quos vifi .eftis de farno fante fufcipere. Ac profečto decet maxime, eum, qui aliguod officium fu* fcepit, in eo diligenter exequendo nunquam defatigari : & qui fe alt eri us paedagogum, & cuflodem profeffus eft, minirne pati, illuni effe defertum, quem femel in fidetn, &clien- tellam fuam reeepit, doneč illum opera, & pradidio fuo egere intellexerit. Quae autem filiis fpiritualibus tradenda fint, paucis DivuS Auguftinus comprehendit, cum de hoc ipf° Sufceptorum officio loqueretur: inquit enim s 3 i uut gufceptms j) e p mi eos admonere, ut caftitatem cuflodiattt, /«' tudhs doctr, u, m ftitiam dilig/mt, charitatem tene/mt, £5’ anie omnU> Sjmlmlum , C# 4 matičnem Dminicam eos doceant: Dec#- DE SACRAM. BAPTISMI. «07 Decalngum etiam , C/ qua fot prima Cbri/tian k Re- *'”*-*”«•'* ligmif rudimenta. «*/; «<«/?. 4.«^. 2j). Quivis promifeue ad Sufceptoris minus non efi l2 °' admittendus. Qus cum ita fe habeant, facile intelligi- $»4/« mus, cuinam hominum generi faiičlas hujus tu- l ' ns ^ telse adminiftratio coniniittenda nou fit, nimi- rum iis, qui eam gerere aut fideliter nolint, aut fedulo, & aecurate non queant. Quocir- Panms nat *„ ca prater natjjrales parentes, quibus non li- r ^ tp f r ‘"‘ cet eam curationem fufcipere, ut ex eo ma- pojjunt. gis appareat, quantum haec fpiritualis educa- tio a carnili diftet, Hteretici in primis, Tudasi, ij.an.s. . ad f(cundnm. miideles, ab hoc munere omnino prohibendi x€.y\itr, mitiaif tur. c . 4 . One. X.ater, cap. \. Citra- Bapti - fmtifft vali u s umnim falvari pitejt* One. Te id. ds B*ptifmo can^, & fejf. 6 . de j uftim Jjcatione cap. 4 . J Oe B‘ip tipno parvulorutn ftff, ^ , Qwcil.Tr id. deersto de peče a - jo »riginali, & pjf.J. de Baptif. c. 1 2 . 15 . & 14 . T)ionyf A>'s op. de Eecl.Hier,c.y. A*g. tpift, 2 8 . ^ lih. 1 . de peccat. merit. & remijf. e. 2 % . Conc.Aft- leVit. cap. 2 . b) Mdtt.ig. 14 . C) Marc. io.i 6 - Luc. j 8 . c. 15 , d) l.Or. 1 . 16 . e) Gen. 17 . 11 . Levit. 12 . 3 . Luc. 1 , < 59 . f) Ep h. 2 . 11 . g) Oh 2 . ju ll) 1 7 . JJion. Areop. in 7 . c. li.de Hi er. Med. hanc ratu - mm habet. 208 CATECHISMI ROMANI FARS II. horoinibus.Baptilmi legem (a) a Domino pr$* feriptam effe, ita ut, nifi per Baptifmi gratiam Deo renafcantur, in fempiternam miferiam, & interitum a parentibus, live illi fideies five in* fideies fint, procreentur. Igitur f 3 epius a Pa- ftoribus explicandum erit, quod apud Evan- geliftam legitur .• N1J1 quis renatus fuerit ex aqua , C/ Špiritu Sanfto , noti poteji introire k regnutn Dei. 32. Infantes omnino funt biptizandi. Quam legem non folum de iis, qui adulta State funt, fed etiam de pueris iufantibus in* telligendam effe, idque ab Apoftolica traditio* ne Ecclefiam accepiffe, comniunis Patrom fen- tentia, & authoritas confirmat. Prasterea ere* dendum eft, noiuiffe Chriftum Dominum Ba* ptifrai Sacramentum, & gratiam pueris dene* gari, de quibus dicebat: (b) Sinite parvulos, C/ nalite eos prohibere ad me venite, taliurn ejt estnt regnum ccelorum , (c) quos amplexabatur, fuper quos mantis imponebat, & quos benedicebat. Deinde cum (d) legimus totam aiiquam farni* liani a Paulo baptizatam effe, fatis apparet, pueros etiam, qui in iilorum nuniero erant, falutari fonte ablutos effe. Deinde Circum- cifio, qua> figura fult Baptifmi, eum morem maxime commendat, (e) Pueros enim očlavo die circumcidi folitos, nemo eft, qui ignoret. Ac quibus (f) circumcifio manufačla in ex* poliatione corporis carnis proderat, iifdera Baptifmum, qui eft (g) circumcifio Chrifti non manufa&a, prodeffe perfpicuum eft. Poftremo, ut Apoftolus docet (h) p unius 1fc' litlo marš regnauit per unum , multa magis ahuit- dan- DE SACRAM. BAFTISMI. 109 dantiam gratia , tf domtionis, Cj* jujlitia accipientet in vita rep.nabv.nt per umm 'efnm Chriflum. Cum itaque per Ad^ peccatum pueri ex origine no* xam contraxerint, muko magis per Chriftum Donfinum poflunt gratiani, & juftitiam confe- qui, ut regnent in vitam ; quo'd quidem fine Baptifmo fieri nullo modo potek. Quare do* cebuut Fafiores, infantes omnino baptizandos, & deinde paulatim teneram setatem Chriftians Religionis prseceptis ad veram pietatem infor- mandam efle. Nam (a) ut a Sapiente praclare *) diftum eft, Adolefčens juxta viam Jitatn, etiam cum ferment, non recedet al ca. 33. Infantes in Baptifmo gratiam fpirituakm per* cipiunt. Neque enim dubitare licet, quin infantes fidei Sacramenta, cum abluuntur, accipiant-* ti a. m accrpiunt , non quia mentis fuse aflenfione credant : led quia parentum fide, fi parentes fideles fuerint, fin minus, fide (ut D. Auguftini verbis loqua- J«s. E«chb. mur) univerfse focietatis fančlorum mumuntur. Sm _ 4- ^ 4> Etenim ab iis omnibus rečle dicimus eos Ba* s«*/*** ptifmo offerri, quibus‘placet, ut oiferantur, & fiuorum charitate ad communionem Sandi Spi* titus adjunguntur. 34. lnfantum Baptijmus non differendus. Hortandi autem funt magnopere fideles, ut i„jw« mex a A liberos fuos, cum primum id fine periculo fa- cere liceat ad Ecclefiam deferendos, & folem- N*-(. 40.»» nibus csremoniis baptizandos curent. Nam fanflum f"- cum pueris infantibus nulla alia falutis com* * 4 '«- hl - ?• de amin a c.y t , parandse ratio, nifl eis Baptifmus proebeatur, &.)n A .d, pec^n reli ka fit, facile intelligitur, quam gravi cul- rem - P* illi fefe obfiringant, qui eos Sacramen* o ti X)e 'B&ftifin* ad‘ ultorum Vtdt An* guft. in lih, de fi- de &* 9 ptribui c. 9. & de canfec, di(l. 4. cap. ant* JBaptif - um, & •ant* Vtgtnti. t) Zeci. <[. S. JBtptifmi tjuanta fit Vatlu, 210 CATECHISMI ROMANI PARS II. ti gratia diutius, quam neceffitas poftulet, ca- rere patiantur : cum praefertim propter x ta tis imbecillitatem infinita pene vitae pericuia im- pendeant. 3S‘ Adulti quomodo /vite Baptifmum inJJruendi Jint. Diverfatn vero rationem in iis fervandam ’ effe, qui adulta tetate funt, & perfečhim ra- tionis ufum habent, cui fcilicet ab infidelibui oriuntur, antiquse Ecclefiae confuetudo decla- rat. Nam Chriftiana quidem iides illis pro- ponenda eft, atque omni ftudio ad eam fufci- piendam cohortandi, alliciendi, invitandi funt. Quod fi ad Dominum Deum convertantur, tum vero monere oportet, ne ultra tempus ab Ecclefia praefcriptum Baptifmi Sacramen* tum differant. Nam cum fcriptum fit, .(a) JVon tardes converti ad Dominum, fj 5 ne diffems de die in diem, docendi funt, perfedtam con- verfionem in nova per Baptifmum generatio- ne pofitam effe : praeterea, quo ferius in Ba¬ ptifmum veniunt, eo diutius fibi carendum effe cseterorum Sacramentorum ufu, & gra¬ tia , quibus Chriftiana Religio colitur, cum ad ea fine Baptifmo nulli aditus patere podit: deinde etiam maximo fru&u privari, queni ex Baptifmo percipimus ; liquidem non fo- lum omniuiii fcelerum, quae antea admiffa funt, maculam, & fordes Baptifmi aqua prorfus eluit, ac tollit ; fed divina gratia nos ornat, cujus ope, &auxilio in pofterum etiam pa¬ cata vitare poflumus, juftitiamque, & inno- centiam tueri: qua in re fummam Chriftian* vitae conftare facile omnes intelligunt. M DE SACRAM. BAPTISMI. an jC. Adultis Baptifmum differendum ejfe demonftratur. Sed quamvis hasc ita fmt, non confuevit ta- men Ecclefia Baptifmi Sacramentum huic ho* minum generi ftatim tribnere, fed ad certum tempus differendum effe conftituit. Neque enim eadilatio periculum, quod quidem pue- ris imminere fupra didum eft, conjundum ha* bet; cum illis, qui rationis ufu praditi funt, Baptifmi fufcipiendi propofitum, atque con* filium, & male adse vitte poenitentia fatis fu- tura fit ad gratiam, & juftitiam, fi repentinus aliquis cafus impediat, quo minus falutarl aqna ablui poffint. Contra vero haec dilatio aliquasvidetur utilitatesafferre. Primumenim quonianr ab Ecclefia diligenter providendumi eft, ne quis ad hoc Sacramentum fido, & fi- niulato animo accedaf, eorum voluntas, qui Baptifmum petunt , magis exploratur, atque perfpicitur, cujus rei caufa, in antiquis Con- ciliis decretum legimus, ut qui ex Judaeis ad fidem Catholicam veniunt, antequam Bapti- fmus illis adminiftretur, aliquot menfes inter Catechumenos effent ; deinde in fidei dodri* Ua , quam profiteri debent, & Chriflianae vi¬ to inftitutionibus erudirentur perfedius. Prae- torea major religionis cultus Sacramento tri- ^itur, fi conilitutis tantum Pafchae, &Pen- tecoftes diebus folemni cteremonia Baptifmum fufcipiant. 37. Baptifms non femper eft adultis dffircndus. Sed interdum tamen Baptifmi tempus juda J hqua, & neceffaria de caufa differendum non e -ft; veluti fi vitae periculum inftare videatur; * c Ptofertim fi illi abluendi fint, qui jam fi- O a dei propofttum p ti pni in necejfs* tatt Ati falutem fufficit. Au£. i* l. in Lev. in lit. <;. ipiJl. Jl. de obstu Valent. D.Tiara. in ^.p, art. 2 . C'*r e.vpediat in adultis IŠApti* fmum dijsrrst Concil, jtgArtu. 0. 5 4. Cb* do conftc . diji h $. cap. Ju¬ diti. Vide itert* Concil,Bracb. 2 « eap. 1 . & L*od. c. 46 . Ou/lndi non din difftrri debeut Baptifmus. Greg. Kt^orar, 40 . *nS.M*pti, a) At f.J.jS. b) Ait. 10.48 Pritnum in l&m pti^andis pnpo- Jttur/t reqmntur . e) R"». 6 . 2. jii**. in Ub. de pesnit, medic. c.2, D. Tkem*in %,p, ijm. 68. 7. Tl. T bani. in J.p. q. 6 %.art. 2 . ir lalligimr ex Ang. lib.4. Qnf. c. J. 212 CATECHISMI ROMANI PARS II, dei myfteria plene perceperint, Qucd quidem Philippum, & Apoftolorum Principe«! fecif- fe fatis conftat, (a) cuni alter Candacis regi- . nae Eunuclium, (b) alter Cornelium nulla in- terpofita mora, fed ftatim ut fe Fidem amplecti profeffi funt, baptizavit. Quomodo affeEli ejje del e ant, qui funt baptizandi. Doeendum prseterea, ac populo explican- dum erit, quomodo affečti efte debeant, qui baptizandi funt. In primis itaque opus eft, ut velint, propofitumque fit Illis Baptifmum fufcipere. Nam cum unufquifque (c) in Ba- ptifmo peccato moriatur, & nOvam vite ra- tionem, & difciplinam fufcipiat, csquum eft, non invito cuiquam, ant recufanti,‘fed illis tantum, qui fponte fua, & libenti animo ac- cipiunt, Baptifmum preberi. Quare ex fancta traditione femper fervatum animadvertimuB, ut n amini Baptifmus miniftretur, nifi prius in- terrogatus fuerit, an velit baptizari. Nec vero in pueris quoque infantibus eam volim- tatem deefte exiftimandum eft, cum Ecclefi® voluntas, qua2 pro illis fpondet, obfcuraeffe non pofllt, jp. Amentes quantlo poffint , vel non pojfmt baptizeri. Prseterea amentes, & furiofi, qui cum a' 1 ' quando compotes mentis eftent, in infaniani deinde inciderunt, ut qui eo tempore nulla® Baptifmi fufcipieudi voluntatem habebant, uil* vitae periculum immineat, baptizandi non-funt- cum autem in vitse diferimine verfantur, ft tequam furere inciperent,ejus voluntatis fig n j" ficationetn dederunt, ablitendi funt : fi* 1 nll ‘ nus, a Baptifmi adminiftratione abftinenduin eft- Idem- DE SACRAM. BAPTISMI. 213 Idemaue judicium de dormientibus fieri debet. Quod fi in mentis poteftate nunquam fuerunt, jta ut nullum rationis ufum habuerint, eos in fide Ecclefim non fecus, ac pueros, qui radona carent, baptizandos effe, Ecclefiae authoritas, & confuetudo fatis declarat. 40, Qua ptfeterea tul Baptijkunt fufcipiendtim ve- q mr ant ur. Verum prseter Baptifmi voluntatem, fides • „ -l 1 v n n. fi^s rtqmritur 9 etiam ea ratione, qua de voluntate dictum eit, v , it A!tx . * ad confeauendam Sacrainenti gratiam maxima Al “ 4 -r-?- > 8 * neceffaria efl. Eteriim Dorninus, & Salvator nofter docuit, (a) Qui crediderit, C ? 5 baptizatus a)A/i«.i 6 .i 6 . fiterit , falvus erit. Deinde ut quemlibet ad* mififorum fcelerum, & male ačtae vitae poeni- teat: atque ut idem in poflerum a peccatis omnibus abftinere Aatuat, opus efl; aliter enim qui itaBaptifmum peteret, ut tamen peccan- di confuetudinem nollet emendare, omnino repellendus efl:. Nihil enim Baptifmi grada?, ) & virtuti adeo repugnat, quam eorum mens, & confilium, qui nullum unquam peccandi fi¬ nem libi conftituunt. Cum itaque Baptifmus ob eam rem expetendus fit, (b) utChriJlum in - b) dimnif , if cum en cnnjungimur , plane conflat, nierito a facra ablutione rejiciendum effe, cui ln vitiis, & peccatis perfeVerare propofitum : praefertim vero, quia nihil eorum, quse usifrujir.adh;- a d Chriftum, & Ecclefiam pertinent , fruftra fijfcipiendum efl ; inanemque Baptifmum, fi P"i«duM ‘P. juflitiae, & falutis gratiam fpečteraus, in eo fciturum effe, fatis intelligimus, (c) qui fecun- _f) R ' n -’• j ■ 0 ^ yerus Baptifmus uum čarnem ambulare non fecundum fpiritum ejfe poteft in im- cogicat: etfi, quod ad facramentum pertinet, O 3 per- *i4 CATECHISMI ROMANI PARS ir. perfedam ejus rationem fine ulla dubitatione confequitur, fi modo, cum rite baptizatur, in aniino habeat id accipere, quod a fanfta Ecclefia admiuiftratur. Quamobrem Princeps Apoftolorum magnae illi hominum multitudi- ni, qui, ut ait Scriptura, compundi corde a) d&- a. 5?. ab eo, & a reliquis Apoftolis, quid fibi facien* dum effet, quaefiverant, ita refpondit, (a) Pcenitentiam agite , baptizetur umifquifgue ve- b) Alt- 3.19* pum, & alio loco, (b) Pcenitemini, inquit, Es* convertimini, ut ddenntur peccata vejira. Item beatus Paulus ad Romanos fcribens aperta t) K°m.6. u. oftendit, ei, (c) qui baptizatur, omnino mo¬ ti) ibidtm 13. riendum effe peccatis : quare nos monet, (d) ne exhibeamiis meniha noftra arma iniguitatit ple¬ čato, fed exhibeamui nos Dco , tanguam ex mortuit viventes. 41. Quantum de bit fermonem balere conferat. Hsc vero fi fideles fsepe meditati fuerint, primum quidem funimam Dei bonitatem vehe* nienter admirari cogentur, qui nihil tale me* rentibus, tam fingulare, & diviuum Baptifmi beneficium, fola fua mifericordia addudus tri* buit ; deinde cum fibi ante oculos proponent, quam aliena efTe debeat ab omni crimiue eo* rum vita, qui tanto inunere ornati funt, illud etiam in primis aChriftiano homine requiri fa* čile intelligent, ut quotidie tam fande, & re* ligiofe traducere vitam ftudsant, perinde ac fi ea ipfa die Baptifmi Sacramentum, & gratiam confecuti eflent. Quamquam ad inflamman- dos verae pietatis ftudio animos nihil magi* proficiet, quam fi Paftores accurata oratione explicaverint, quiuam fiat Baptifmi effe d us. 42. Prte- DE SACRAM. BAPTISMI. 215 42, Pracipuus Baptifmi effeflus quis Jit. De his igitur quoniara fepe agendum eft, ut fideles magis perfpiciant, fe in altiffimo digni- tatis gradu pofitos efte, nec fe ab eo dejici ul- lis adverfarii inftdiis, vel impetn ullo unquam tempore patiantur, hoc primum tradere opor* tet, peccatum, five a primis parentibus origi* necontračtum, five a nobis ipfis commiftum, quamvis etiam adeo uefarium fit, ut ne cogi- tari quidem pofle videatur, admirabili hujus Sacramenti virtute reniitti, & condonari. Id vero multo ante ab Ezeehiale prsenuntiatum eft, per quem DominusDeus ita loquitur: (a) Iffundam fliper vos aquum mundam, C? 5 mundabimi- vi ab omnibus inquinumentis ve/lris. Et Apoftolus ad Corinthios, poft longam peccatorum enu- merationem, fubjecit: (b) Et h.-tc quidem fui- ps,fed abluti cjtis , fed fanElifcati ejlis. Atque hanc dočtrinam perpetuo a fančta Ecclefia tra- ditam efle perfpicuum eft:. Sančtus enim Au* guftinus in libro, quem de Baptifmo parvu- lorum comfcripftt, ita teftatur : Generante čar¬ ne tantum cnntrabitur peccatum originale, regeneran¬ te autem fpiritu , non folum origiualium, fed etiam 'enluntariorum peccatorum fit remifjio. Et fandtus Hieronymus ad Oceanum , Omr.ia , inquit, in Baptifmate condonata funt crimina. Ac ne dubi* tare amplius ea de re cuiquam liceret, poft aliorumConciliorum definitionem, facra etiam Tridentina Synodus idem declaravit, cum ana- tbema in eos decrevit, qui aliter fentire au* derent, quive afleverare non dubitarent, quam- v ls peccata in Baptifmo remittantur, ea ta- ®en prorfus non tolli, aut radicitus evelli, O 4 fed De exin»iis Ram pt [mi ejfečhbus, G r *g. or!. Ut. 9. R*X eeift. 39. 1. 30. radia ti u: abfoiuta, Joli Deo inbareat, Atque ad eam DE SACRAM. BAPTISMI. 217 sam rem demonflrandam Salvatoris noitri te- fiimonio utitur, cum apud fančtum Joannem ait (a) Quj lotus ejt, nonindiget, nijtutptdti la- a l /«».13.10. vet, fed eft mundus toiut. 4 4. Omnia peccata Baptifmo tolli iterum detnm- Jiratur. Quod fi cui exprefikm hujus rei figuram, & imaginem libet intueri, proponat fibi ad con- tefnplandum Naaman Syri leprofi hiftoriara (b) qui cum feptiss Jordanis aqua fe abluiffet, 4> ^ 5 tefiante Scriptura, ita a lepra mundatus efi, ut * 4 - cjuscaro, caro pueri videretur. QuareBapti- fmi proprius efie&us eft psccatorum omuium, five originis vitio, five noltra culpa contra&a fiut, remifiio. Cujus rei caufa a Domino, & Salvatore noftro inftitutum eiTe , clariflimis verbis Apoftolorum Prineeps, utalia teftimo- nia omittamus , explicavit, cum inquit, (c) c) Alf. 7, 38. Panitentiam apite, IP baptizetur unujtjuifque vejlrum In nomine pfefu, Cbrifti in verni fonem peccatorum. 4 S- Ut culpa, ha etiam potna omnis Baptifmo ve- mittitur. Jam vero in Baptifmo non folum peccata snundui s*pti- lemittuntnr, fed peccatorum etiam & fcelerum pan*. pcen® omnes a Deo benigne condonantur. -y 0 tis deirebantur , ■Nam etfi omnibus Sacramentis hoc commune cnimttio. c 'h, ut per illa virtus pailionis Chrifii Domini communicetur, de folo tamen Baptifmo dičtum £* Aminja ,» e fi ab Apoftolo, (d) nos per ipfum Chrifto &‘ m u c ' ul comrnori, & fepeliri. Ex quo fančta Ecclefia ”/■ T - temper intellexit, fine maxima Sacramenti in- cup . ,, P . ?4 . juria fieri non pofie, ut ei, qui Baptifmo ex- ^ piandus fit, ejufmodi pietatis officia, quae ufi- »n ^ato tion ejt tato nomine fančli Patres Opera fatisfačtionis > O 5 vo- tis CATECHISMI ROMANI PARSII, D.TrMtt. in J.>, ej. 6 S.nrr. GrtPtr. Utr, 7 , RtJjt. Ititjf. 24 . D. Tkem. inj.f /r.A. <«. mani generis parens ante peccatum collocatus 3 j e ’ fuerat, facr® ablntionis virtute non transfe- ramur, id quidem duabus potiilimum de caufis fadum effe refpondebitur, quarum prima eft, quod uobis (a) aui per BaptifmumChridi cor- a; £«».6.3.4, pori conjundi, atque ejus membra effedi fu- tnus, plus aliquid dignitatis tribuendum non crat, quam ipfi capiti noflro tributum eflfet. Cum igitur Chridus Dominus, etn ab initio ortus fui, (b) grati®, & veritatis plenitudinem l>) jun. 1. 14. habuit, tamen human® natur® fragilitatem, quam fufcepit, non ante depofuerit, quam paf- fionis tormenta, & mortem pertulit, ac deinde ad immortalis vit® gloriam refurrexit; quis miretur, cum videat fideles, qui jam per Ba¬ ptifmum cceleftis juftiti® gratiam adepti funt, adhuc tamen caduco, & fragili corporevedi- ti, ut podquam multis laboralibus pro Chrifto perfimdi, morte obita, denuo ad vitam revo¬ lti fuerint, tandem digni fint, qui cum Chri¬ fto ®vo fempiterno perfruantur ? Altera vero caufa, cur in nobis pod Bapti- Sumi* tm;*. Imuni infirniitas corporis, morbus , dolorum lenfus, concupifcenti® motus relinquatur, lila e ft, ut fcilicet tanquam fegetem, & materiatn virtutis haberemus, ex qua deinde uberioreni gloriae frudum, atque ampliora pr®mia confe- ^ueremur. Nam cum patienti animo vit® in- com- Sio CATECHISMI ROMANI PARS II. commoda omnia tol era m us, pravafque animi noftri affe&iones fub rationis imperium divi¬ na ope fubjicimus, certa fpe niti debemus fo- &) z.Tt'm.4. 7. re ? 11 1 ) A cum Apoftolo (a) bonum certamen certaverimus, curfum confummaverimus, fi- dem fervaverimus, repofitam quoque juftitise coronam reddat nobis Doniinus in lila die ju- 14.24.25. ftus judex- Sic vero etiam cum filiis Ifrael vi- detur Dominus egille, quos etfi ab AJgyptio- rtim fervitute, Pharaone, atque ejus exercitu in mare demerfo, liberavit, tamen non ftatim inbeatam illam proftiiflionis terram introduxit, fed prius in multis, variifque cafibus exercuit: ac deinde cum eos in promili® terne poffefiio- nem mififlet, cseteros quidem incolas e patriis b' y Jud.3.2. 3. fedibus exturbavit, (b) quafdam vero natio- nes reliquas fecit, quas delere non potuerunt, ut populo Dei bellicse virtutis, & fortitudinis exercendte occafio nunquam deeffet. Tnodo per Bhiptifinum filii Dei tjfi iatnur, declarabitur Seff. 9. dt pre«* car ione Dimi- niča, k) Ephtfl^,i6 0 Quid fit gratia. Sejf. 6. Concil. Tttd.dt Jujiifia cationc cap, 7, a) S«». t;. tj. bj 2. £>. i; 32. V S- 1 Tirtuntm tufu* f>o tn JBtptifm, J)arr, Ub, 4. de jfid. orth . tap, j. o T<*. ?. <. X). Aug, Ub, j, de R ipt. par?ut. cap, 3,6, JD. Tljom. in q.p, 69. art, de eonf, diji. 4. cap, j£d hxc. d) Jun. 1 . 16 . 222 CATECHISMI ROMANI FARS II. que aniraas pulchriores, & fplendidiores red* dit, Atque id ex facris literis aperte colligi* tur, cum (a) gratiam effundi dicant, (b) eatnque Spiritus Sandi pignus foleant appellare. Si. G roti a divina, ijua Bapiifmo infunditur , *d- duntur veluti pedijfetjita virtutes. Huic autem additur nobiliflimus omnium vir* tutum comitatus, quae in animam cum gratia divinitus infunduntur. Quare cum Apoflolus ad Titum ait, (c) Salvo s nos fecit per lavacrm regenerationis, W renovdtionis Spiritus SanEli, quem ejfudit in ms abunde per Jefum Chrijlum Salvatorem noji rum, D. Auguftinus verba illa, Abunde ejfudit, explanans. Nimirum, inquit, ad remijfionem peces~ torum, £#* copiam virtutuui. Se. Per Baptifmum Chrifto incorporamur. Jam vero per Baptifmum etiam Chrifto ca« piti tanquam membra copulamur, & connefti- mur. Quemadmodum igitur a capite vis nia« nat, qua fingulse corporis partes ad proprias fundiones apte exequendas moventur ; ita etiam ex (d) Chrifli Domini plenitudine in omnes, qui juftiflcantur, divina virtus, & gra¬ tia diffunditur, quae nos ad omnia Chriftianse pietatis officia habiles reddit. 5 J. Qui fiat, ut tot virtutibus in Baptifmo cumuk * ti adeo tarde pietatem exerceant. Neque vero mirum cuiquam videri debet, fi cum tanta virtutum copia infirudi, & or- pati fimus, tamen non line magna difficultate, 6 labore pias, honeftasque adiones inchoa- mus, vel certe abfolvimus. Id enim ob eam rem non evenit, quod virtutes , a quibuS adiones ipfa? prolicifcuntur, Dei beneficio no* DE SACRAM. EAPTISMI. 223 nobis donate non fint; fed (a) quoniarn pod Baptifmum acerrima cupiditatis pugna adver- fus fpiritum relida eft I11 qna tamen con- tentione animo frangi, aut debilitrnri Chrifiia- num hominem non decet; cum Dei benigni- tate freti optinu fpe niti debeamus fore, nt quotidiana rede vivendi exercitatione, (b) quacunque pudica funt, qu■ tl tAntitm M ipiendus ft» S*n. Confttuit. D. Ang. rr*tf. 11. J***. Leo epi /. 37 * * 79 . JJtft atitjuando i/apti^.r* ftib condit pne , Al*x m 3. de B«- ftif 'r . e/«i e/** fe&. cap. De cjuilms, Leopap* tp. 92 . bis denuo mori per Baptilmum non licere. Qua* re fanda etiam Hcclefia, fe uuum Baptifimmi credere palam profitetur. Quod quidem rei natura, & rationi vehementer confentancuiu efle ex eo intelligitur, quod Baptifmus eft qu^* dam fpiritualis regeneratio. Quemadmodurri igitur naturaii virtute fsmel tantum generamur, & in lucern ^dimur, atque, ut D. Auguftinus ait, uterus non pote/l repeti : fic etiam una eft fpi¬ ritualis generatio, uec Baptifmus ullo uncjuam tempore iterandus eft. 56. lili iterato non baptizantur , qui cer ta conditiont int er pojita abhumtur. Neque vero quifquam putet, eum ab Ec* clefia iterari, cum adhibita hujufmodi verbo* rum formula aliquem abluit, de quo incertum eft, 211 baptizatus prius fuerit, Si baptizatus er, te iterum non baptizo : fi vero nondum baptizatus er, ejo te baptizo in nomine Patris, Cj* Filii, £/ Spi- ritus SanEli . Ita enim non inipic iterari, fed fande cum adjundioneBaptifrnum adminiftra* ri, dicendum eft. 57. Baptifmus Conditionalis femper ciira ulitim (K- fcrimen ufurpamius non eft. Krotki atun- Q lia 511 re £ameu diligenter a Paftoribus 'ali* ■tum enem, dum qua providenda funt, in quibus fere quotidie f«»» conditiont - .... , fne difcnmtnt non fine maxima Sacramenti mjuria peceatur* Neqtie enim defuot, qui nullum fcelus admitti pofle arbitrentur, fi quemvis fine delečtu cuin adjunčtione ilia baptizent, quare fi infans ad ‘ eos deferatur, nihil prorfus qu3erendum pu* tant, an is prius ablutus fuerit, fed ftatim el Baptifmum tribuunt, quin etiam quamvis ex- ploratum habeant, domi Sacraruentum admini* ftra* DE SACRAM. BAPTTSML 825 ftratum efle, tamen facram ablutionem in Ec- clefia, adhibita folemtii caeremonia , cum ad- jundione repetere non dubitant • quod qui- dem fine facrilegio facere non pofiunt, & eam macularn fufcipiunt, quam divinarum rerum fcriptores Irregulavitatcm vocant. Nam ea Ba« ptifmi forma ex Alexandri Papae authoritate in illis tantum permittitur, de quibus, re dili- genter perquifita, dubium relinquitur, an Ba- ptifmum rite fufceperint, aliter vero nunquam fas eft, etiam cum adjuudione, Baptifmum ali- cui iterum adminiftrare. S a. Qtus fit po/tremuT^ruEluf, qui virtute Baptifmi kaminibut confevtur. Praeter caetera vero, quae ex Baptifmo con- fequimur, illud veluti extremum efr, quo reli- qua omnia videntur referri, quod fcilicet coe- li aditum propter peccatum prius interclufum unicuique noftrum patefacit. Haec autem,quae in nobis Baptifmi virtute efficiuntur, ex iis plane intelligi poffunt, quse in Salvatoris Ba¬ ptifmo contigiffe Evangelica authoritas con* firmavit, Eteniin (a) coeli aperti funt, & Spi- ritus Sandus columbse fpecie in Chriftum Do- minum defcendens apparuit. Ex quo fignifi- catum eft, eis qui baptizantur, divini numinis charifmata impertiri, & coelorum januam refe- ra ri,non quidem,ut fimul atque baptizati funt, pd ut magis opportuno tempore ingrediantur in illam gloriam, cum omnium miferiarum ex- P e rtes, q U ae in beatam vitam cadere non pof- fun t, pro mortali conditione immortalitatem a( lequentur. Atque hi quidem funt Baptifmi fruftus, quos, fi quidem Sacramenti vim fpe* p de- Qui rebdptf^anu funt irregulartf. De Aptjlatii. dr reittr, bapt. cap* Ex httirarum » de conf. dtjl, C-ip. Eos (jut lit, 3. deeret . de ba«. p tif-n o V e m s effebtu cap. Ds cjuibuu Gjcintus Raptt\m f/ni tjfe&us eji tali , dptod pec~ tata mtirclufumt f utr at apentio, D.Thom, in 69 . art. 7 . sl) Matr.;.i6» Mart. 1 . 10 . Luc. 3 . » 1 . "Baptifmi fru- ffut t ttfi omni - but Uaminibas p‘rit COMJTiHUtt , non Atjtit tamtn ad omnes pcr~ peniunt. X). Tnom. in + ,p, tj. 69. *rt. 8. Ds prseatieni- biift ritibus, & cAtcmomii ptifmi. a ) I.O.T 4 . 14 . Jjion. de Etilef. Hi er ar. c. 4. Ritus funt Velut t magme s effe - Sruum cm uftun m que $asramenti. T)ionyC. Arttp. cap.^.Eccl.Hier, Cjpr. epi/i. jo. atLJulian. Ritus Baptifmi funt trtplieej. 225 CATECHISMI ROMANI PAIIS II. čtemus, a?que ad omnes pertinere dubitari noti poteft: fin anteni, qno quifque animo affedtuj ad illum fufcipienduni accefferit,confidereraus, plus, rainufve cceleftis gratiae, & fručtus ad unuin aliqueni, quara ad a liti m pervenire omni- no fateri oportet. S ! J. Qu*fa cttvsmonisvvrn Bapiiftni iis, W utilitas. Reftat nune, ut qu$ de hujusSacramenti pre« cationifcus, ritibus, & caeremoniis tradenda lint, aperte, & breviter explicentur. Nam quod Apoftolus de linguaruni dono admonuit, crnn inquit,(a) finefručhi eifs,fi,qu3e aliquis loqui- tur, a fidelibus non intelli|;antur: idem fere ad ritus, & caeremonias transferri poteft. Imsgi- nem enim, & lignificationem earum rerum pra- feferunt, quoe in Sacramento geruntur. Quod fi llorum fignorum vini, & poteftatem fidelia populus ignoret, non magna admodum Caere, moniarum utilitas futura effe videbitur. Dan- da efi: igiturPaftotibus opera, ut eas fideles in- telIigant,certoque fibi perfuadeant,fi minus ne* ceffarise fiat, plurimi tamen faciendas, magno- que in honore effe opportere. Id vero tum inftituentium aučloritas, qui fine controverfia fančti Apofioli fuerunt, tum finis, cujus caufa essremonias adhiberi voluerunt, fatis docet. Ita enimSacramentum majori cum religione,ac fančtitate adminifirari, sc veluti ante oculos poni prseclara iila, & eximia dona, quae in eo continentur, & in animos iideiinm immenfaDel beneficia magis imprirai, perfpicuum eft. C, o. QuutupUces fint Baptifmi ritus. Sed omnes caeremoniai, & precationes, fi ul> bus in Baptifmi adminifiratione Ecclefia utitur, ad DE SACRAM. BAPTESMI. ca? id tria capita redigendae funt, ut in iis expli* candis certus ordo a Paftoribus obfervari pof- fit, & quae tradita ab iilis fuerint, auditorum memoria facilius retineantur. Ac primum qui- dera illarum genus e it, quae, antequam acceda- tur ad Baptifmi fontem, fervantur : alterum ea- rum, qt]se, cum ad ipfum fontem ventum e it, adhibentur: tertium earum, qu$, perado jam baptifmo, addi folent. 61. Quo tempore aqua ad Baptifmum necejfaria com- tnuni ritujit confearcmda. In primis igitur aqua paranda eft , qua ad Baptifmum uti oportet. Confecratur enim Baptifmi fons, addito myfticae undionis oleo= Neque id omui tempore fieri permiffum eft, fed more majorum fefti quidam dies, qui omniurn celeberrimi, & fandiffimi optinio jure habendi fant, expedantur,ii^quorum vigiliis facrae ab- lutionis aqua conficitur: quibus etiam tantum diebus, nifi ueceilitas aliter facere coegiiTet, in veteris Ecclefise more pofitum fuit, ut Bapti- fmus adminiitraretur. Sed quamvis Ecclefia Boc tempore, propter communis vite pericu- * a > eam confuetudinem retinendam non judi- car it; tamen folemnes illos dies Pafchse,&Pen- tec oftes, quibus Baptifmi aqua confecranda eft, fnmma cum religione adhuc obfervat. r ’ 2 ' Baptizandi cur mox in Ecck/iam non adrnitUntur. Boft aquae confecrationem , alia deinceps, ( 3’w Baptifmum antecedunt, explicare oportet. AfFeruntur enim , vel etiam adducuntur, qui Ba ptifmo initiandi funt, ad Ecclefise fores, at- S u e ab ejus introitu omnino prohibentur,quod J ndigui fint, qui domum Dei ingrediantur, an- P % te- Vritnum £ennt. Gmfecrari 4 » c*uam a d Bapti¬ fmum ttftis e [h Cypr. ep. JO, & Bajti. lih. de Špiritu SanPfo cap, 27. & de cortf difi.4. c. In Sahbate. Qu* fint temper* Baptifmi conftm rendi pracipua^ Leo epiji. 4. ad Epiftopum Si¬ rili a. Jtfon admitti ha- pti^ar.des in £c» cltfiam , dtrnen- ftrans.Tertul.lib, de corana militis e. 5. Cyril. Hitr , fAtesheJi n i« 228 CATECHISMI ROMAMI FARS II. tequam a fe turpiffimae fervitutis jugum repu- lerint, & totos fe Chriflo Domino, ejufque ju- ftifiimo imperio addixerint. C 3. Cur baptizandi, quid pet ant, interrogentur , 'S injlruantur. H'« Tum vero Sacerdos a'n eis exquirit, quid- lTf:ur"r‘^7- nam ab Ecclefla P etan£ i q UO COgnitO, pH- v,ui bAftifmHm mum eos Chriftianas fidei dočtrina , quam in Baptifmo profiteri debent, inftituit : id autera & 'fift. !<;<;. & Catechifmo efficitur. Cujus inftitutionis mo- altbi plerumque. J rem a Domini Saivatoris praecepto manaue nemo dubitare poteft ; cum ipfe Apoftolis i)Af‘ llatiraque ad Baptifmi fontem mittitur, ut > queraadmodum (a) caecus ille Evangelicus, quem Dominus jufierat oculos luto illitos Si- l°es aqua abluere , lumen recuperavit , ita ®tiam intelligamus facrae ablutionis eam vim , ut nieitf ad coelefteni veritatem pcrfpi- ciendam lumen afFerat. C S> Quid doceat abrenunciatio tila Satanit fafla ab ihn, qui baptizandus offertur. His peračtis, ad Baptifmi fontem veniunt, J bique aliae cseremoniae, & ritus adhibentur, ex quibus Chriftianae religionis furamam licet Co guofcere. Sacerdos enim ter conceptis ver- P 3 bis S a lis jT/rnificatf* in Baptiflno de conf. difti 4« cap. S il. Ij?d. hh. 1 . de OJU. Ecclef. tap. 20. & l. 1. Onf, c. II. Signune Crucis in J$aptif/no adhi- beri foliturn fcrim hunt Ba Gl. lih. de Špiritu S<*nffo. Chrgf. lih. centra Gent, & alii. a) J > m . 9. 7. Šaliva Jigntficte - tio iti Baptifme, cuius rti m trn im. nit Ambr. lih, r. de Sacram. c. 1. & de iis » qui myf. tnit. c. 1. & de conf ec. dif. 4. c. pojita. Qua (it Vis a hm rtnuntiatioms. Grtg N<*£« orat, 40. Ambr. lih. i. de Suram, c, 2. « 3 o CATECHTSMI ROMANI PARS II. bis eum, qui baptizandus eft, interrogat, Ab- reuuncias Satana, W omnibus operibus ejus , Ej 5 omnibus pompis ejus ? At ille, aut ejus nomine Patrinus, ad fingulas interrogationes refpon* det, Abrenuncio. Igitur qui Chrifto nomen daturus eft, hoc primum fande, & religiofe polliceri debet, fe Diaboluin, & mundum de* ferere, ac nullura unquam tempus fore, in quo utrumque veluti hoftem teterrimum non deteftetur. 70. Quomodo baptizandus fdsi Jua pro/ejfmem faciat. Ufti‘ Deinde ad ipfum Baptifmi fontem coniiftens, jlllm '\Jtfi 7 ri interrogatur a Sacerdote hoc modo, Credis in iibidt. AuzJ.j. Deum Patrem omnipotentem d Cui ille refpondet, G‘"f,cap. 10. c re( i 0i Atque ita deinceps de reliquis Symbo* li articuiis rogatus fidem fuamfolemni religio- ne profitetur. Quibus fane duabus fponfioni* bus omnemChriftianse legis vim, & difciplinam contineri perfpicuum 'eft. 71. Cur ab eo, qui aqua falutari prorime tingtndus eft, petatur, num baptizari velit. Sed eum jam Baptifmum adminiftrare opor* tet, quserit Sacerdos ab eo, qui baptizandus eft, num baptizari velit: quo quidem per vel ejus nomine, fl infans fit, Patrino annuen- te, Ihtim in nomine Patris, &%ilii, & Spiti- tus Sandi falutari, aqua eum abluit. Queffl* a) Gttuf. 5. 6. admodum enim ( a) homo fua voluntate fer* ™musf* IVt “ “ r penti obediens, fnerito damnatus eft : ita'Do- minus neminem ad fuorum numerum, nifi vo- luntarium militem adfcribi voluit, ut divini® juffis fponte obternperans, aeternam falutem confequeretur. 72’ Ql im BE SACRAM. BAPTISMI. 23* ?2, Quam ob rent baptizati caput mox Chrifmate imtngatur, Jam poftquani Baptifmus abfolutus eft, Sa- cerdos lumnium baptizati verticem Chrifmate minerunt I)ion % perungit, ut intelligat fe ab eo die Chrifto ca* piti tanauam membrum conjuačtum efTe, at- & ?■ que e j us corpori maturn, 61 ea re Chnjtianum despnnus*nih a Chriilo, Chriftum vero a Chrifntate appella- c, 37- ri. Quid veroChrifnia fignifioet, ex iis fatis intelligi, qui£ tune Sacerdos orat, D. Ani- brofius teftatur. ■73. Quid dejignet veftis car.dida, vel album fuda- riolum , quod laptizato donatur. Iuduit poftea Sacerdos baptizatum vefte al- ba, dicens, Aecipe vejlem candidam, quam immacu- Veflir c*tid,d* latam perferas ante tribunal Domini noftri 'Jefit Ckvi- V* Jti, ut habeas vitam atertiam :. infantibus vero,qui »tifupr* .... ,, . jlmbr.de :lt, quf veltitu non utuntur lifdem verbis album ruda- my p. , mt . ,*?. 7 . fioluni datur. Quo fymbolo fan&i Patres figni- & * i: ‘' ficari docent tuni refurredtionis gloriam, ad quam perBaptifmum renafeimur, tum nitorem, & pulehritudinem , qua, dilutis peccatorum maculis, aninia in Baptifmo ornatur, tum in* bocentiam, atque iutegritatem, quam in orani vita baptizatus fervare debet. 74 ' Qua f.t ratio ardentif cerei , qui a baptizat* tenetur. Et deinde ceraus ardens in manum traditur, * r - , denttuvt, Qui oftendit, fidem charitate inflammatam , dabantur in m*- quam in Baptifmo accepit, bonorum operum “*"/»«»<«*'’ fiudio alendam, atque augendara elTe. or a. 7 S' Quare, a: cujufmodi namen baptizat o Jit itn- ponemlum. Ad extremum vero noraen baptizato irapo- iiamtndatur (tiraniiit qve Ji~ P 4 nitur, *nifii4tur t us ptr abrtnuntiationem pri »ris pojjejforis , namen dar e Chri - j*** K? m illius dominium tranp šant. A*nbr. lib. j. d« Satr. cap. z. Gentiliun nami* tub us abjlintttm dum * 232 CATECHISMI ROMANI PARSII. nitur, quod quidem ab aliquo fumendum efl, qui propter excellentem anirai pietatem, & religionem in Saučtoruni numerum relates efr, Ita enim facile fiet, ut quivis nominis fimili- tudine, ad fanditatis, & virtutis imitationem excitetur ; ac praeterea, quem imitari ftudeat, eum quoque precetur, & fperet fibi advoca« tuni ad falutem tum animi, tum corporis de- fendendam, venturum effe. Quare reprehen- dendi funt, qui Gentilipm nomina, & eorutu praecipue, qui fceleratiffmii fuerunt, tam di- ligenter confedantur, & pueris imponimt: cum ex eo intelligi podit, quanti Chriilianae pietatis ftudium faciendum exiftiment, qui impiorum hominum memoria tantopere de- lečtari videntur, ut velint fidelium aures hujufmodi profanis nominibus undique cir- cumfonare. 76% Summ/i eorum, qtue de Baptifmi mj/Ieriis funt trudita. Haec de Baptifmi Sacramento fi a Paftorb bus explanata fuerint, nihil eorum fere pra- termiffum effe videbitur, quse ad liane cogni- tionem maxime pertinere exiftimanda funt- Demonftratum efl enim, quid ipfum baptifmi nomen fignificet, quse fit ejus natura, & fub* ftantia, tum ex quibus partibus conftet. Di* dum efl:, a quo inftitutus fuerit, qui miniflti ad conficiendum Sacramentum neceffarii fint, quofve tanquam paedagogos ad fuflentandam baptizati imbecillitatem adhibere oporteat. Traditum efl etiam, quibus, & quemadmo- dum animo affedis Baptifmus adminiftrari debeat, quae ilt ejus virtus, & efficientia. Poflre- DE SACIIAM. BAPTISMI. 233 Poftrcrao qui ritus, & cseremonise ferventur, quantum propoiita ratio poftulabat, fatis co- piofe explicatum elt. Qua? omnia ob eam praecipue caufam docenda effe Paltores memi- nerint, ut fideles in hac čuta, & cogitatione perpetuo verfentur, ut in iis, qii:e adeo fan- &e, & religiofe fpofponderunt , cum Bapti- fmo initiati funt, fideni fervent, atque eam vitam imatuant, quse fančUffimae Chriftiani uominis profeilloni refpondeat. DE 134 Ouantus Sncra- tnznti Confirraa. tionis contem- ptus srrcpftrn. Hoc S*cr*men~ tum tfl po!jo~ njmum apud Vt“ teres , fed Con - frmatio eib Eccl. d icit ur oh yerba ChnJH Luc. 24 . 49- ^p, 5 . x g, M. 1 . CONFIRMATIONIS S A C R A M E N T O. CAP UT III. 1. Cur bodie quam maxime Confirmationis virtus fit explicanda. ■ in Sacramento Confirmationis expii- ’ kJi cando Paftorum diligentia unquam re- quirenda fuit, nune certe opus eft illud quam maxime illuftrare, cum in faneca Dei Ecclefia hoc Sacramentum a multis omaino prater- mittatur, pauciffimi vero fiat, qui diviuae gra- tiae fru&uns, quem debsrent, ex eo capere.ftu- deant. Quare fideles ita de hujus Sacramenti natura, vi, dignitate, tum in die Pentecoftes, quo praecipue die adminiftrari folet, tum aliis etiam diebuS, cum id Paftores commode fieri poffe judicaverint, docendi erunt, ut intelli* _ gant, non folum flegiigendum non effe, fed fumma cum pietate, & religione fufcipiendum, ne ipforum culpa, maximoque malo eveniat, ut fruftra in eos divinum hoc beneficium col- latum elle videatur. 2. Quare Ecclefia bos Sacramentum Confrmationem uocarit. Sed ut a nomine initium fumatur, Confir- mationem ab Ecclefia hoc Sacramentum id- circo vocari docendum eft, quoniam qui ba- ptizatus eft, cum ab Epifcopo faero chrifma- te ungitur, additis folemnibus illis verbis, Sigtio te fgno Crucii, SP confirmo te Chrifmate fa- lutif, DE SACRAM. CONFIRMAT. 23? hiti s, in nomine Patri s, tp Filii, C?’ Spiritus Sanfli, siccjut vcc*t*m »lili aliud Sacramenti efficientiam inincdiat, ,j!i “ C ‘Z' ^, ur - nova; virtutis robore firmior, atque adeo per- & •uu. feftus Chriftj. roiles effe incipit. j. Confirmatio verum ejl nova legis Sacramentnm. Ia Confirmatione autera veram, & propriam Cnfirnutimm. Sacramenti rationem Catholica Ecclefia fem- per agnovit : quoa & Melchiades l 3 ontifex, * 0 ^ cum ojtenditur . & plures etiara alii fanctiflimi, & vetufliffimi Mdch. in ep,f. Pontifices aperts declarant. Ac fanctus Cie- »ens ejus veritatis dočtrinam graviori fen- t»r d, cmf.difi, tentia comprobare non potuit. Inquit enim: s.cumemp Omnibus fe/linandutn e[i Jine mora renafci Deo, l? Aemum ah Epi/copo confignari, id ejl, fepti[ornem gratiam Spiritus SanSli percipere, cum alioqui per- feSlus Chri/lianus nequaquam ejje pojjit is, qui iuju- riti , voluntste , non autera necejjitate compulfus, boe Sacramentum pratermiferit , ut a B. Petro ac- cepinms, C f cateri Apojloli , pracipiente Domino, 'iocuerunt. Hanc vero eandera lidem doftrina fua confirmarunt, qui eodem fpiritu pleni pro Ciirifto fanguinem profuderunt, (a) Urbanus, (b) Fabianus, (c) Eufebius, Romani Pontifi- CCS, auemadmodum ex eorum decretis licet 7 - & dt l ”'J- d, P- s - c - perlpicere. o™» 4 - Sacri DoHores , qui hujus Sacramenti memtnerunt. ? ^ ? r Accedit praeterea fančtorum Patrum con- omnes Orient, fentiens audtoritas ; inter quos (d) Dionyfius Areopagita Athenarum Epifcopus, cum do- Ep. ceret, qua ratione hoc faerum unguentum & hab npr dt conf, conficere, eoque uti oporteret, Ita, inquit, laptizatum Sacerdotes induunt vejic congrva mm- Eul.Hicr. 1.6.2. eliti a, ut ad Pontificem dneant : ille vero faero , atav.e prorfus divino unguento bappzatum Jignans, a ) XJrbat!, in epi . 1, ad tmnts CMiftianos, cap. a) Euftb. lih. 6. Hif. Eccl. c«p. 4^. J-Joc hab e tur ex •pift. Cornelii Homa tli. D.Ambr. lih. de in , (jui myP, init. sv p. j. & lib. i, de Špiritu Santto. cap .O. b) D. Ang. lib. 2. cont. litt. Ptm. til. cap. 104. & lib. 1^. de Trin. cap. 26. C*vfirmati§ Vtr- bi l)ei autberim fare eonfirmautr. c) Ep h. 4.30. d) Ifal. 132. 2, c) Rtm. 5. Cene. Flor. tn de Sur, TJrde difiinEti$ Sacrametitorum jit pttenda. JD Thtto. in 3. p, $ 72. **r/. 1 . 23S CATECHISMI ROMANI PARS n. furatijfima communionis participem facit, (a) Eu,- febius quoque Cdefarienfis tantum huic Sa- cramento tribuit, ut dicere non dubitarit, Kovat um Hareticum Spiritum SanElum promereri nnn potuijje , quia, cum baptizatus ejfet, h pra¬ vi agritudine fignacuh Chrifmatis non e[t fignatus. Sed clarillima habemus hujus rei teftimonia tum a D. Ambrofio in eo libro , quem ds iis, qui initiantur, infcripfit, tum a Divo (b) Auguftino in libris, auos adverfus Petiliani Donatiftae epiftolas edidit .• quorum utcrqus adeo de hujus Sacramenti veritate nihil du- bitari polfe exiftimavit , ut eam feriptura etiam locis doceat, ac confirmet. Quare al- ter quidem verba illa Apoftoli (c) Nolite contrijlare Spiritum SanElum Dei, in quo fignati ejlis, Alter vero, quod in Pfalmis legitur, ( d ) Sicut unguentum in capite , quod defcer.dit in barbam , barbam Aaron , tum illud ejufdera Apoftoli, (e) Charitas Dei diffufa eji in cor- dibus nojiris per Spiritum SanElum , qui datus efl nobis, ad Confirniationis Sacramentum referri teftatus eft. s .f. Qua Jit Confirniationis, Ejr 1 Baptifmi differentiiu Quamvis autem a Melchiade dičtum fit, Baptifmum Confirmationi maxime conjunčtura effe, non idem tamen Sacramentum, fed ab altero longe disjunčtum , exiftimandum eft:. Conftat enim varietatem gratise, quam fingula Sacramenta tribuunt, & rei fenlibus fubječlae, quse ipfam gratiam fignificat> efficere, ut va- ria quoque, & diverfa Sacramenta fint. Cum igitur Baptifmi gratia homines in novam vi¬ lam gignantur,, Confirniationis autem Sacra- men* DE SACRAM. CONFIRMAT. 237 mento, qui jam geniti funt, viri evadant, (a) evacuatis, quse erant parvuli, fatis intelligitur, quantum in naturali vita generado ab incre- mento diftat, tantumdem inter fe differre Ba- ptifmum, qui regenerandi vi tu habet, &Con- firmationem, cujus virtute fideles augefcunt, & perfečtum animi robur affumunt, Prseterea quoniam novum, atque diitinčhim Sacramenti genus conflituendum eft, ubi ani- mus in novam aliquarn difficultatem incur- rit, facile perfpici potefi, quemadmodum Ba- ptifmi gratia ad mentem ficie informandara indigemus, ita etiam maxime conducere, fi- delium animos alia gratia confirmari, u? nul- lo pcenarum, fuppliciorum, mortis periculo, aut metu, a verse fidei confeffione deterrean- tur, Quod quidem cum facro Confirmationis Chrifmate efliciatur, ex eo aperte colligitur, hujus Sacramenti rationem a Baptifmo diver- fam effe. Quare Melchiades Pontifex utriuf- que difcrimen accurata oratione perfequitur, ita fcribens : ln baptifmute bomo ad militiam reci- pitur , in Confirmatione coarmatur ad pugntim : in finte Baptifmatis Spiritus SanElus plenitudinem tribuit ad innocentiam , Confirmatione autem per- feblionem ad gratiam miniftrat ; in Baptifmo rege- nerarmir ad uitam, poji Baptifmam ad pugnam con- firmatnur : in Baptifmo abluimm, ptfi Bapt.ifmum mboramur ; regeneratio per fe /ahat in pace Ba- ptifmum recipientes , Canfirmatio armat, atpie in- Jiruit ad agoner. Verum hscc jam non folum ab aliis Conciliis tradita, fed prsecipue a fa- cra Synodo Tridentina decreta funt; ut jam de a) r.0.13.ir. AH a ratio difs* r in ti a & Con firm at to¬ nit , tx D.Tbora . in 3 ,p m 9 . 72 . 4 ^ 9 . colligitur. S. M*lch. Pint . in tpift. #d Eptf. Hiffi. atius V er bet bab, de conf. Hi ji, 5 . c. Spiritus Sitntfus, Concil. Load • can. 48 , AfeU. cap. 6 , Florent. & Confi. S) nad, Trid. fejf. 7 . de Cenfirmat, Cirifins CfTifir - m at ioni s auefor. D. T»om % in J. p, 3-7** S. Fabian p*p' m init . epi ji, 2. efi ad Ep, Orient, a S 8 CATECHrSMI ROMANI PA11S II. de iis nou fohim aliter fentire, fed ne dubi- tare quidem ulio modo liceat. C. Quis Sacramenti Confirmationis Jit auElor. (Juoniam vero fupra demonftratum eft, quam r t e cefta ri um efiet communiter de omnibus Sa- cranientis docere, a quonam ortum habue* rint, idem etiam de Confirmatione traders oportet, ut fideles hujus Sacramenti fanditate magis afficiantur. Tgitur a Faftoribus expli* candum eft, ChriftumDoniinum uon folum ejus audorem fuiffe, fed, fando Fabiano Pontince Romano tefte, Chrifmatis ritum, &verba, qui- bus in ejus adminiftratione Catholica Eeclefia utitur*, praecepMTe. Quod quidem iis facile probari poterit, qui Confirmationem Sacra- D.Tktm. m ’.i>. mentiim efte confitentur,cum facra oninia my* /7. 64. nrt . 2. . flena humana? natura vires fuperent, nec ab alio, quam a Deo poftint inftitui. Jam vero quae fiat ejus partes, ac primum quidem de materia dicendum eft. 7 . Qiia /it facri hujus mvfierii materia. Hsec autem Chrifma appellatur; quo nomi* ne a Graecis accepto, etfi profani fcriptores quodlibet ungueuti gerius iignificant, illud ta- inen , quj res divinas tradunt, communi lo* quendi confaettidine ad iliud tantummodo un* guentum accommodarunt, quod ex oieo, & balfamo folemni Epifcopi confecratione con- ficitur. Quare du* res corporeae permista Confirmationis materiam praebent : quae qni- dem diverfarum rerum compofitio, quemad- modum niultipliceni Spiritus Sandi gratiani, x quse confirmatis tribuitur, declarat, ita etiam ipfius Sacramenti escellentiam fatis oftendit. Oninid mtnta a Chfiflo funt infiituta. Amb*\ lib, 4 . de Sdcramen, c, 4 . D< materi* O- trniAtion, Aufi m m Pfalm. 44. & lih, lf.de Tri n, cap. 26 . Qjud (it Chtifn* Aptid fneros att~ thtres, Vide D. Tnom. in fp. e k Anibr. fliper Efti. 11 g. firm. 14. & liO.j. de Špiritu S* cap. 3, a) Pftl. 132.2. b) Pfil. 44. g. c) Jean. i t 16. 0 - Quid Balfamum oleo admixtum hic admoneat. Balfamum vero, cujus (d) odoratus jucun- #>m pop Jet , raji taBu Dominki corporis fanEiftcata fuiffet, Quoniam igitur Dominus hanc Confirmationis materiam ufu ipfo, & tračtatione non facra- vit, necefiarium eft, ut fančtis, & religiofis precationibus confecretur, neque ad alium ea confečtio nifi ad Epifcopum pertinere poteft, qui ejufdem Sacramenti ordinarius minifter in- ftitutus eft. 11. Qtia fit hujus Sacramenti forma. Sed explicanda erit praeterea altera park ex qua Sacramentum conftituitur, forma fci* licet, & verba, quae ad facram unčtionem ad- hibentur ; nionendioue fideles, ut in hoc S a- cramento fufcipiendo, tune maxime, cum ea pronunciari animadvertunt, ad pietatem, fi* dem, &religionem animos excitent, nequi^ coele- DE SACRAM. CONFIRMAT. ©41 ccelefti g ra tis impedimento effe poffit. His igitur vetbis forma Confirmationis abfolvitur : Sirno te fgno Crucir , C/ confirmo te Chrifmate fak¬ tu, in notnim Pdtris, C/ Ftlit, tP Špiritu s SanBi. Sed tamen fi ad veritatem rationem quoque revocemus, idem facile probari poteft. Ete- nim Sacramenti forma ea omnia continere de¬ bet, quae ipfius Sacramenti naturam, & fubftan- tiam esplicant. si. Hanc effe perfeBam hujus Sacramenti formam, quomodo confirmetur. Atqui maxime haec tria in Confirmatione obfervanda funt, divina poteftas, quse ut prin- cipalis caufa in Sacramento operator ; tura robur animi, & fpiritus, quod per facram un- ftionem fidelibus ad falutem tribuitur; deinds fignum, quo notatur is, qui in certamen Chri- ftianae militiae defcenfurus eft. Ac primuia q uidem verba illa, h nomine Patris , W Filii, If Spiritus SanBi, quse ejctremo loco pofita funt: Alterum, ea, Confirmo te Chrifmate falutis , quaJ inmedio funt s Tertium, quae in priucipio for- loeantur, Signo it figno Crucis , fatis decla- ra nt. Quamquam, fi etiam ratione aliqua pro- tari non poffit, hanc effe hujus Sacramenti ve- r »ni, & abfolutam formam, Ecclefi* Catholicae au&oritas, cujus magifterio ita femper edo- fti fuimus, non patitur, nos ea de re quic- quam dubitare. s S- Quis fit proprius Sacramenti minifter. Docere etiam Paftores debent, quibus po- tiffimum hujus Sacramenti adminiftratio com- tniffa fit. Nam cum multi fint, (a) ut eft apud 1'rophetam, qui currant, neque tamen mittan- Q tur; Cone, Thr, ift doftr, de $tcr, D. Tnom, in Sacramenti m- iufcfue forma qnalts ejfe dtbifit. 'Tria funt iriCntm firmatione obfer~ Vanda X?* Tb, ib* Confirmationis forma ex aučft* rit at e Ecclefin rttinenda. X)t miniftro Co* m firmationis . a) Ep ifčopi folt funt minifiri Cinfirmdti.nis fef.j.Coitc.Trid . de Otnfirm/tti.. ne c. fejf. 13 , de Sder. Ord. c. 4 . ir l&n. 7. a) AS. 8.14, 15. 16,17. 1») Al. 19. c) h> fin* tpift. •e. d omnes 0irt~ f ia.no s. d) Ep. *. ^ Epif. TcufcU, & Campania, e) Circa me~ dium Ep, 4. ad Ihofp. & cat, Epifc. orthtd • f ) £/>«/?. 1. ad JPeren. cap, 3. g) ep (a. st. a d Qtrmani* , & (}ali 1 * Epifc. h) Ang. in qn. novi 'Teftam. cju. 12 . 242 CATECHISMI ROMANI PARS II. tur ; neceffe eft, qui veri, & legitimi ejus mi* ’ mitri fmt, tradere, ut fidelis populus Confir- - mationis Sacramentum, & gratiam confequi poffit. Solum itaque Epifcopum hujus Sacra- menti conficiendi ordinariam poteftatem habe- re facrae literss oftendunt. Nam in Ačtis Apo- ftolorum legimus (a) cum Sainaria verbumDei accepiffet, Petrum, & Joanneni ad eos raiffos effe, qui oravenmt pro ipjis, ut acciperent Sphitum SanElum: nonclum enim in quemquam Morim venent, fed baptizuti tantum erant. Quo in loco licet vi- dere, eum, qui baptizaverat, quod tantum ef- fet Diaconus, confirmandi poteftatem nullam habuifle, fed munus illud perfedtioribus mi- niftris, hoc eft Apoftolis, refervatum effe. Quin etiam (b) ubicunque facrae fcriptura hujus Sacramenti mentionem faciunt,idem ob- fervari poteft, 14. Idem etiam Potttijicum Maximorum decretis ojlen- ditur. Neque ad eam rem demonftrandam defunt fandtorum Patrum, atque Pontificum, (c) U r ’ bani, (d) Eufebii, (e) Damafi ; (f) Innocen- tii, (g) Leonis, clariffima teftimonia, quem- admodum ex eorum decretis perfpicuum eft- I). quoque (h) Auguftinus graviter queritur de corrupta iEgyptiorum, & Alexandrinorum confuetudine , quorum Sacerdotes audebant Confirmationis Sacramentum adminiftrare. Ac jure quidem hoc fadtum effe, ut ejufmodi mu - nus ad Epifcopos deferretur, hac fimilitudioe poffunt Paftores declarare. Ut enim in ex- truendis aedificiis, etfi fabri, qui inferiores nu- niftri funt, coementa, calcem, ligna,& reliquam mate* DE SACRAM. CONFIRMAT. 243 materam parant, atque componunt, abfolutio tamen operiš ad ardntečtum fpe$at: ita etiam hoc Sacramentum, quo veluti fpirituale sedifi- cium perficitur, a nulio alio, nifi a fummo fa- cerdote, adminiftrari opus erat. z s. Cur in Confirmatione Pat rini ajjumantur, If qti dum iuBaptifmo fieri demonftratum eft. Nam r agitur 30, qu. I, fi qui gladiatoriam dimicationem fubeunt, ali- s, & cnjus indigent, cujus arte, & confilio docean- ZncZulbtfZl' tur, quibus idtibus,ac petitionibus, falvis ipfis, confieere adverfarium poffint, quanto magis fi- deles, cum Sacramento Confirmationis, quafi firmiffimis armis tečti, ac muniti, in fpirituale certamen, cui seterna falus propofita eft, de- fcendunt, ducis, ac monitoris indigebunt ? Re- i» Onfrmmt. ftc igitur ad hujus quoque Sacrameuti admini- f”‘ ftrationem Patrini advocandi funt, quibufcum /'/• H- cc /<«> ««• dem poft Baptiftnum Confirmationis Sacramen- ‘ul tum poile adminiftrari, fed minus tamen expe- ^ !vr de cm f- r dijt. c. Ut dire hoc fieri, antequam pueri rationis ufum fm,m. habuerint. Quare, fi duodecimus annus ex- pectandus non videatur, ufque ad feptinium certe hoc Sacramentum differre maxime con- venit. Neque enim Confirmatio ad falutis ne- ceffitatem inftituta eft, fed ut ejus virtute opri¬ me inftru&i, & parati inveniremur, cum nobis pro Chrifti fide pugnandum eflet -• ad quod fa- ne pugnse genus pueros, qui adhuc ufu ratio¬ nis carent, nemo aptos effe judicarit. i'j. Quo paElo, qui jam at ate funt proveftioret, fe ad hoc Sacramentum praparare deheant. Ex his igitur efficitur, ut,qui adulta jam aeta- Gnjlrmamtu ftc. 0 * % J c at or um urnimf- te confirmandi funt, fiquidem hujus Sacramen- forum pcenittat * ti gratiam, & dona confequi cupiant, eos non e ‘ folum fidem, & pietatem afferre, fed graviora Id ir etiam peccata, quse cus tradaretur, repetere voluerint. 24. Qnare eorum, qui confirmantur , frons ad 1 C raci s inungatur. Qui igitur confirmantur, faero Chrifinate ia fronte unguntur. Nam hoc Sacramento Sp 1 ' ritus Sandus in animos fidelium fefe infundit, ineifque robur, & fortitudinem auget, ut in fpirituali cettamins viriliter pugnare, & ne- DE SACRAM. CONF*RMAT. 249 M quiffi|js hoftibus refiflere queant. Quocirca declaratur, eos nullo metu, aut verecundia, quarum affe&ionum figna maxime in fronte fo- lent apparere, a libera Chriftiani nominis-con- feffione abfterrendos effe. Praeterea nota illa, qua Chriftianus a caeteris veluti miles infigni« bus ouibufdam ab aliis didinguitur, in illuftrio- ri corporis parte imprimenda erat. is. Quo potijjimuni tempore boe Sncramentum con - feratur. Sed illud quoque folemni religione in Ec- clefia Dei fervatum efl, ut in Pentecofte prae- cipue hocSacramentum adminiltraretur; quod hoc maxime die (a) Apodoli Spiritus Sandi vi rt ute roborati, & confirmati funt, cujus di¬ vini fa&i recordatione iideles admonerentur, quse, quantaque myfteria in faera undions cogitanda effent. iC. Cur Epifcoptts alapam infligat, tf pacem con- frmato imprecetur. Deinde vero, qui jam un&us, & confirmatus eft, ut meniinerit fe tatiquatn fortern athletam paratum effe oportere ad omnia adverfa in- vido animo pro Chridi nomine ferenda, manu leviter in maxilla ab Epifcopo caeditur. Pod¬ remo autem pax ei datur, ut intelligat, fe gra- ti* coeleftis plenitudinem, (b) & pacem, qu:e exoperat omnem fenfum, confecutum effe. At- que hsec fumma eorum fit, quae de Chrifmatis Sacramento a Padoribus, non tam quidem nu¬ diš verbis, & oratione, quam inflammato quo- dam pietatis ftudio explicanda funt, ut ea in animis, intimifque fidelium cogitationibus in- ferere videantur, Q 5 Ji. <*".9. Penteujlts trnu. pore praapue adminiflrAtur. a) Aft.a.i.z. AUf* funt Jtemfictt. M*tth. 5 . Si te pet« cujjent &c. p.icts imprtcatiom bj iPhtl, 4. 7. DE J&ucbdrijU* omniv,m tft $x* cr amen ter ur& 7naximum Hitri, in Itb, de E<:ci. Ut er ar c. cap, t;, J[mbr, Itb, 4 , de S n eram, cap. 6, J[ltxander l J apa JE P. 1 . & h at'e v tur de con/ dift. a. c*/. NiktL In Eticharijti & irreverentia c^uantum Jit fec- Saturn, a) l. O. 11. E U C H A R1S T f/E S A C R A M E N T O. C A P D T IV. 1 , Qu*re mj/fteria Euchari/iia futmna cum revmn* Q ti a trattari, V fufcipi debetni. juemadmodum ex omnibus faeris my- fteriis, qu£ nobis tanquam divime gra- tias certiffima inftrumenta Dominus Salvator nofter commendavit, nullum eft, quod cum fandiffimo Euchariftias Sacramento coinparari queatita etiam nulla gravior alicujus fcele- ris animadverfio a Deo metuenda eft, quam ii res oranis faaditatis plena, vel potius quae ipfum fanditatis audorem,&fontem continet, iieque fande, neque religiofe a fidelibus tra- detur. Id vero Apoilolus & fapienter vidit, & de eo nos aperte admonuit. Nam cum de- clarafTet, quanto illi fcelere obftridi effent, qui corpus Domini non dijudicarent, ihtim fubjecit: (a) Ideo inter vos mulit infirmis £/ in- lecilles, b 3 dormiunt muki. Ut igitur iidelis po pulus, cum ccelelti huic Sacramento divinos honores tribuehdos effe intellexerit, & gratiae uberes frudus capiat, & juftiffimam Dei iram effugiat, illa omnia a Paftoribus diligentiiTime exponenda erunt, quse ejus majeftatem magis illuftrare poffe videantur. 2, Qua de caufa, & quando EucbariJU * Sacramen- tum Jit injlitutum. Qua ia re opus erit, ut, (b) Pauli Apoftoli ratio- li) I.C>r.|i.i], DE SACRAM. EUCHARIST. 25e raticnem fecuti, qui fe, qood a Domino ae- eeperat, Corinthiis tradidiffe profeflus eft, in primis hujus Sacramenti inftitutionem fideli- bus explicent. Ita vero geftam rem effe, ex Evangelija perfpicue colligitur, (a) Cum enim Dominut dilexiffet fuos , in finem dilexit eos : cujus quidem amoris ut divinum aliquod, atque ad- mirabile pignus daret, fciens horam jam advenif- fe, ut tranjiret ex boe mundo ad Pntrem, (b) ne ul- lo unquam ternpore a fuis abeffet, inexplica- bili confilio, quod omiiem natura ordinem, & conditionem fuperat, perfecit. Etenim , (c) celebrata cum difeipulis agni Pafchalis oce¬ na, ut figura veritati, umbra corpori cederet, panem accepit, Deoque gratias agens bene- dixit, ac fregit, deditque difeipulis fuis, & dixit (d) Accipite, manducate , Hoc efl corpus mam, quodpro voliš tradetur, Ho: fučite in mettm eommemorationem. Similiter & calicem accepit, poftquam ccenavit, dicens : Hic calix novum te- fiamtntum eji in meo famguine, Hoc facite , qtiotief- cunegue biletis , in meam eommemorationem. 3. Cur boe Sacramentum Euchari/Ua vocetur. s Hujus ergo admirabilis SacramBnti dignita- *em, atque excellentiam, cum faeri Seripto- res fieri nullo modo poffe intelligerent, ut nno vocabulo demonftrarent, pluribus eam nominibus exprimere conati funt. Interdum enim Euclariji.am appellant; quod verbum vel bonam gratiam, vel gratiarum adionem La¬ tine reddere poffumus. Ac rede quidem bo- na gratia dieendum e j : tura quia vitam seter- nam, de qua feriptum eft, (e) Gratia Dei, vi¬ ta titema, praefigaificat, tura quia Chriftum Do- De in^itutiom Sacramenti j&a'* da ariji tet, S?lT. 1 Gneti ,* Trid. de ]£ucha~ tj{liA lAp. 2 .\» a) Joan. 1;. £, Čanja injiitu« tienis, Chrjrf ,; kem, 41. in Joan, b) 20 , c) tw. 22. T9« Temp us injiitu «. tionis % Lea [trm. 7. dt pujfione Domini % & hab e tur dt c op diji. 4 . c, Quta corpus. D.Tho'> . tn 3. p, art • d) Luc. 22 .. 20. Marc, 14 . 2 2 , i.CM s 1.24.25. DignitM Sacra^ menti pluribus Vteabulis txpli* catur, Eucharijiia tu? di catur. Cbrjfift. kem, 24. in 1. ad CoT , fup. 1 llud: Calix benedilfio*,. vis. D.Thom. in 3. p* t). 71'*rt. 4. e) Rim. 6. aj. • 5 * CATECHISMI ROMANI PARS IT. a) 14. minum, (a) qui vera gratia, atque omnium s*cr*m.cMp.i. chanfmatum fons ek, m fe contmet. Nec T vero m “ lus a P te gratiarum ačtionem iuterpre- b) on s . ut. g. tamur: (b) fiquidem cum hanc puriffimam ho- *"*'* oifum. pj am i mmo i amus ? inmicnfas quotidie gratias pro univerfis ia nos beneficiis Deo agimus, atque in primis pro ejus gratia? tam excellen- ti bono, quam nobishoc Sacranjento tribuit. Sed id ipfurn etiam nomen cum iis, quse a Chri- fto Domino gefta effe in hoc myfterio' infli- tuendo legimus , optime convenit. Etenim c) Af»*. a«, (c) Panem accipiens fregit, ac gratias egit. 23. David quoque cum hujus myfterii magnitudi- x«c. 21. 19. ue!11 contemplaretur, antequam čarnem illud dj p/4/,110,4. pronuntiaret, (d) Memorialu fecit mirabiliumfuo- rum mifericors, & miferator Dominus, efeam dedit timentibus fe, gratiarum ačtionem prsponendam c) Uidem 3. exiftimavit, cum inquit, (e) Confejfio , C/ magni- Cor.c. Kuatt. ficentia opus ejus. t&i'. 14» J L J 4. Quare hoc Sacramcntum Communio, pacis, iz’ cbti- ritatis Sacramentum nominetur. Frequenter etiam nomine facrif.cii declara- tur; de qua myfterio paulo poft latius diceii- Or*m*nit cur dum erit. -W ocatur prsetarea Communio , quod verbum ex illo Apoftoli loco fumptum effe f) i.0.10.16. liquet, ubiait: (f) Calix benediHionis, cul tene- dicimus, nome communicatio fanguinis Chrijli cft C/ panis, quem frangimus, nome purticipatio corp »- g) n* m. ut. 4. ris Domini eft ? Nam, (g) ut Damafcenus ex* trth.fid. Mf.4. planavit, hoc Sacvamentum Chrijto nos copulat, at • que ejus carnis, tf Deitatis participes efficit, nof- (jue inter nos in eodem Chrijie conciliat, ac conjungtt, ty -veluti unum corpus coagmentat. Ex. quo fa- h) Ant. tms. e {j (M ut Sacramentum ttiam pacis, ifcha- 36 . .»/«» fif. • de SACRAM. EUCHAB 3 ST. 253 ritatis diceretur: ut intelligeremus, quam in* digni fint Chriftiano nomine, quo inimicitias exercent; odiaoue, diffidia, & difcordias, ut teterrimas fidelinm peftes, omnino extcrniin.an- das effe: cum prrefertim quotidiano religionis noftr* facrificio, nihil nos ftudiofius fervare,- quam pacem, & charitateip profiteamur. S. Qua rations idem Sacramentum Viaticum , £5* Česna dicatur. Sed Viaticum etiam frequenter a faoris feri- ptoribus appellatur; tum quia fpiritualis cibus eft, quo in hujus vitse peregrinatione fuften- tamur ; tum quia viam nobis ad seternam glo- riam, & felicitatem munit. Quare ex veter! Ecclefiae Catholicse inflicuto fervari videmus, ut nemo fidelium fine hoc Sacramento e vita excedat. Ac vetuftiftimi quidem Patres (a) Apoftoli au&oritatem fecuti, Coenae etiam no* mine faeram Eucharjftiam interdum vocarunt, quod in illo novifiima? ccense falutari myfterio a Chrifto Domino ut inftituta. Euchariflia , čilo, aut potu fumpto, confci , fumi non poteft. Neque vero propterea a ribo, aut potio- ne Euchariflia m conficere, aut fumere licet; quod ab Apoftolis falutariter introdučla con- fuetudo, quemadmodum veteres feriptores me- moris prodiderunt, perpetuo retenta, ac fer- vata eft, ut a jejunis tantum perciperetur. 7 . Euchariflia ■veri Notnimi Sacramentum eft. Sed, explicata nominis ratione, docendum <*rit, hoc verum effe Sacramentum, atque unum px illis feptem, qua fanfta Ecclefia femper religiofe coluit, ac venerata eft. Nam cum cali- f$. Cont.Trrd.- de Euchartf.tit in prmfatitr.rj Cmeil, Krc, r4/*i li.& C-t rt h ^e.4* r. 77.^78.' od, iz. 5 «, jR?e. 19. Afatth. 15 . A far c, %> a) OMT, Cdna f. Cypr, hoc $itcram e »• Hvn diet tur s n Uk, de CK &4 mim. Sef. 1?. Ow. Trid, de Ene h, ca P- $• Aue. Uk, 3 . di Trni, cap. 4. dr Utr. 20 . centra Fauft. cap, 5. *54 CATECHISMI ROMANI PARS II. AnAr. '.tl, s. calicis Confecratio flt, myjlerium fidei appel« “£‘siulmrn.' l atur - Praeterea , ut infinita pene facrorura ccr.i. vtde ittm Scriptorum teftimonia omittamus, qui hoc in« JJ. Tu.n. in *• ?« 7 i ter vera Sacramenta numerandum effe per* 'petno cenfuerunt, ex ipfa ratione, & natura Sacramenti idem conviucitur. Etenim in eo figna funt externa, & fenfibus fubječta : ha« bet deinde gratise fignificationem, & efficiea« 16.26 tiam : praeterea de Chriiti inftitutione (a) ne- que Evangelift.e, neque (b) Apoftolus dubi- tandi locum relinquunt> Qure omnia cura in unum conveniant ad Sacramenti veritatera confirmandam, nullis aliis argumentis opus efle perfpicitur. s. Muha effe in hoc Sacramenta, quihus Sacramenti Z“‘. 12. 19. M**c. 14 . 21. b) 1. Cor. \ j. 1 4-H- Aug. tdUch, rud, lib. c.16 . Jžučhar/jiia adc~ ra uda. StJT. 15 . ContiU "Frid. de Encba} , 0 žago ib, can, Eticbar* fpeeies proprie dimni ti? Sacramentum, Seat. in 4. dtp, 8 . 3». 2. namen convemat. Sed illud Paftoribus diligenter obfervanduffl eft, multa in hoc myfterio effe, quibus ali« quando Sacramenti nomen lacri Scriptores tri« buerunt. Interdum enim & Confecratio, & Perceptio, frequenter vero & ipfum Domini corpus, & fanguis, qtii in Euchariftia conti- netur, Sacramentum vocari confuevit. Ait enim D. Auguftinus, Sacramentum hoc duo« bus conilare, vifibili fcilicet elementoruni fpecie, & invifibili čarne, & fanguine iplius Domini noftrijefu Chriiti. Atque ad eundem modum hoc Sacramentum adorandum effe, ni« mirum Corpus, & Sanguinem Domini intelli« gentes, affirmamus. Verura haec omnia mi¬ nus proprie dici Sacramenta, perfpicuum eft. Ipfae autem panis, & vini fpecies veram, &• abfolutam hujus nominis rationem habent. 9. de SACRAM. EUCHARIST. S55 p, Qumodo iijferat Eucbarifiia * rtliqnis omnibus Sucramentis. Sed quantum hoc Sacraraentum a reliqiu8 omnibus differat, facile colligitur. Nam cse- tera Sacramenta materiae ufu perficiuntur, dum fcilicet aiicui adminiitrari ea contingit. Ba- ptifnius enim Sacramenti naturam tune adipi- feitur, cum re ipfa homo aqua abluitur. At vero ad Euchariftiae perfečtiouem fatis eft ipfius materi® Confecratio ; verum enim Sacramen- tum effe non defin^t, quamvis in pyxide affer- vetur. Deinde in conficiendis aiiis Sacramen- tis nulla fit materi®, atque elementi in aliam naturam mutatio, etenim Baptifmi aqua, aut Chrifmatis oleum, cum illa Sacramenta admi- niftrantur, priorem aqus, & olei naturam non. amittunt: in Euchariitia vero, quod panis, & vinum ante Confecrationem erat, confečta Confecratione, vere eft corporis, & fanguinis Domini fubfiantia, 10. Duplex Euchariftice materin duo Saermenta non conjiituit. Licet autem duo fint elementa, panis fcili- cet,& vinum, ex quibus integrum Euchariftiae Sacraraentum conficitur, non tamen plura Sa¬ cramenta, fed unum tantum effe.Ecclelise aučto- ntate dočti confitemur. Aliter enim feptena- rius Sacramentorum numerus, quemadmodum feraper traditum, atquea Conciliis (a) Latera- nenfi, Florentino, &Tridentino decretum eft, conftare non poterit. Nam cum hnjus Sacra- roenti gratia unum corpus myfticum efficiatur, ut Sacraraentum ipfum rei, quam efficit, con- veniat, unum effe oportet, atque unum qui- dem, Stjf. i}. Ctotil'. TV*”. 4. Ha c differtntia, col ligi potejt e.t Augufi, in % Mb, de Trin, cap. 4* dr Ambr, lib, 4, de j 'aer, c. 4. ut habttur de conf. difi, 4. cap, Panis eft, Vid* it»n* D.‘Vnem, in a, 75 . ATt, j. ad grjjtnr. I Jhhx* Ruti** rifiis Sacrara, non duo * Vide D.7M am * in F- 75. *rf, 2. a) L*terdncnfe Ometli um non reccnfer feptem Sacramenta ; ex so tamen in cap, r # & aiiis colligi pojfurit, ficut *x cap .adAbolendam tit, de harePtcis. e- TrU. fijp. 7 . aati.i. IDefiniunt. 355 CATECHISMI ROMAMI PARS ir. Oodlium duiim dem, non quia individuum fit, fed quia unius aZlTd/sacrZ,. r =i fignificationem habeat. Nam quemadmo- dum cibus, &potio, quas duše diverfe res funt, sd unam tantum rem adhibentur, ut fciiicet virus corporis reficiantur : ita edam duas il- lis diverfas Sacramenti fpecies refpondere confentaneum fuit, quae cibum fpiritualem fi- gniiicarent,quo mentes fuftinentur, &recrean- tur. Qnare a Domino Salvatore diftum eft, i) /**». 6.56. (a) Caro me a vere eft eilus , Es 9 fanguit meutvert ejlpotuf. Sed diligenter ejyalicandum eft,quid Euchariftiae Sacramentum fignificet, ut fide- les facra myfteria oculis intuentes, finiul etiam divinarum rerum contemplatione animunt pafcant. 11. Oitarutn rerum flgnificatio boe Sacramento in- cludutur. Tria vero funt, quos nobis hoc Sacramento indicantur. Primum eft Chrifti Domini paf- fio, quse jam praeteriit, ipfe enim dccuit, (b) Hoc fučite in inčam commemorationem : & Apofto* lus teftatus eft : (c) Quotiefcunq:ie mandueabitu petnem bunc, C/ calicem bibetis, mortem Domini ati- nuntiabitit , donee veni at. Alterum eft divina? & coeleftis grada , qu« praefens ad animana alendahi, & confervaudam hoc Sacramento tri- buitu r , Quemadmodum enim Baptifmo iu no¬ vam vitam gignimur , Confirmatione robora- mur, ut Satan« repngnare, & palam Chrifti no- men profiteri poffimus .- ita Euchariftiae Sacra¬ mento alimur, ac fuftentamur. Tertium ell, quod futurum prenuntiat, aetemae jucundita- tis, & gloriae fručtus, quos in coelefti patria ex Dei promiffione capiemus. H«c igitur tria? qu» Fuchariftia S'* ttamentum tria Jignipcat rjft- rta, D. Tb*W m ^A qu, 4. Pr imam pr ate* ti tuni. h) Lu . 22. 19. c) 1 , Cer. 11. 36. Seeundum pr&- fens. Ter. in \ib. de. rt - fiir, car n. O ne. Flor. in Dotf. de Sacram. Tertium futn~ VHM m DE SACRAM. EUCHARIST. 257 quse inftantis, prseteriti, & confequentis tem- poris varietate diftingui perfpicuum eft, facris myfleriis ita figoificantur, ut totum Sacramen- tum,quamvis ex diverfis fpeciebus conftet, ad fingula horura declaranda, tanquara ad unius rei fignificatjonem, referatur. 12. Oua Jit hujus Sacramenti materin, S# 3 cujujmodi panis Jit conjecranduf. Sed in primis cognofcenda eft a Paftoribus hujus Sacramenti materia, tum ut ipfi rite il- lud poflint conficere, tura etiam ut fideles ad- moneantur, cujus rei fvmbolum fit, atque ejus rei, quam iignificat, fludio, & defiderio exar- defcant. Duplex itaqus eft hujus Sacramenti materia ; altera panis ex tritico confečtus, de qua primo agetur : de altera poftea dicendum erit. Nam, ut docent Evangelifts, (a) Mat- thaeus, (b) Marcus, & (c) Lucas, Chriftus Do- minus panem in manus accepit, benedixit, & fregit, dicens, Hoc ejl Corpus mem. Apudjoan- nem quoque idem Salvator nofter feipfum pa¬ nem appellavit, cum inquit, (d) Ego fum panis , ijiii de coslo defcendi. Cum autem varia fint panis genera, vel quia materia differunt, ut cum alius ex tritico, alius ex hordeo, aut cx leguminibus , caeterifque terrae frudibus confeftus eft ; vel quia diverfis qualitatibus piaediti funt, (uni enim fermentum additur, alter vero fermenti omnino expers effe po- te ft,) quod ad primum attinet, Salvatoris ver- ba oftendunt, panem ex tritico confici opor- ter s- Communi enim loquendi confuetudine, cum panis abfolute dicitur, panem ex tritico intelligi fatis conftat. Id etiam veteris tefta- R men- Afdttria Euth&m riflia duplex, Alex, 1. in Ep, I ad emnes 0rth . T. & hab, de G>nf, difl, 2, cap, 1. Damafc, lib 0 4, dt ort hod, fidt cap. 14. a ) Matth, 26, 26. b) M*rc.i4. t 22, C) Lhc.22, a J) /»«». 6 . 4r. Panis jritittus rft pr opri a huius Sacramenti teria . J) Thcm, in ^,p, 7 - 74 - Ahx. di Alt' 4 . p. 7. J X. miru, 1. 258 CATECHISMI ROMANI FARS II. a) X«v.24.15.6. menti figura declaratur. (a) Praceptum enim a Domino fuerat, ut Panes Propofitionis, qui hoc Sacramentum fignificabant, ex fimila con- ficerentur. J J. Partem , ex quo Eucbtvijlici cmificilttr, azymun ejfe convenienj efi. H=mriu> 5. 7?,-.- Sed quemadmodum nullus panis, nifi triti- TJiLfdfc/ll. ceus > a P ta ad Sacramentum materia putandus miyfar.caf.fin.ir efi; (hoc enim Apofiolica traaitio nos docuit, 4!& Ecclefiae Cathoiicse audoritas firmavit) ita etiam ex iis, quae Chriftus Dominus gefiitj azy- mura effe debere , facile intelligitur- Ipfe b) Mr. n h. 26. enim (b) primo Azymorum die, (c) quo nihil 'Jurc. , 4 .12, fermentati domi habere Judaeis licebat, hoc x«. 12. 7- Sacramentum confecit , atque inftituit. c ) JLxoa.iz.ig, , ~ Quod 11 qius Josnnis Evangeliftae auaon- d) j«*«. 13.1. tatem opponat, qui hsc omnia (d) ante diera JV-*'-"- fefium Pafchae ačta efle commemorat, ea ra- A'a 4. tio facile difiblvi potefi. Etenim, quera pri- muhi Azymorum diem caeteri Evangeliftse ap- pellarunt, quod feria quinta vefperi dies fefti Azymorum inciperent, quo tempore Salva- tor nofier Pafcha celebravit, eum ipfum diem Joannes pridie Pafchae fuiiTe defcribit, ut qui diei naturalis fpatium, quod ab oriente So¬ le inchoatur, in primis notandum TD.chryf.hoM.il. Quapropter D. etiam Chryfofiomus primum Azyinorum diem interpretatur eum diem,qu° ad vefperam Azyma comedenda eilent. Sed azymi panis Confecratio, quantum conveniat Integritati, & mentis munditise, quam fideles ad hoc Sacramentum afferre debent, ab-Ap 0- c)i.©i.v 7 - 8 - ftolo docemur, eum inquit: (e) Expuvgate ve- tus fertnentum , ut fitis nova. confperfio , Jieuti efts DE SACRAM. EUCHARIST. v M ttjmi: etenim Pafclu no/lrum immolatui eftChriftui, itaijue epulentur non in fermenta -veteri, neque in fer¬ menta malitia , Ej 5 neqv.itia , fed in -azjmis fmceri- Utis, if veritatir. 14. Panis azymus ad Eucharifliam non omrtino ne- eefjmus. Neque tamen ea qualitas adeo neeeffaria Euch*njtu in esiftimanda eft, ut, fi illa pani defit, Sacra- mentura confici non poffit. Utrumque enim P? "f ‘pf- panis genus veram, & propriam panis ratio- s*f.nitim. w.j, nem, & nomen habet. Quamquam nemini li- /fo*£ cet private aučtoritate, vel potius temerita* te, laudabileiH Eccleiim fus ritum immutare, Atque eo minus id facere Latinis Sacerdoti- bus permiflum eft, quibus prseterea Pontifices Maximi prsceperunt, ut ex azymo tantutn faera mvfteria conftcerent. Atque hsc de al- Ji««« *»»&«»<* \ . . r • 'T' ttria tonfeerari tera hujus Sacramenti materia expoiuiiie la- dtb e *t> non eft tis fit: in quo tamen illud animadvertendum eft, quam multa materia ad Sacramentum con- ficiendum uti oporteat, definitum non effe ; cum illorum etiam certus numerus definiri na- queat, qui aut poftint, aut debeant faera my- fteria percipere. Qiia materia ft ifurpanda ad confeerationem fanguinis Domini. Supereft, ut de altera hujus Sacramenti ma- Vimm vit!• te na, &elemento dicatur. Eft autem vinum Zrltu- vitis fručtu expreftum, cui modieum aquae »«» f-n^tmi _ , necejTartum tjr « P e rmixtum fit. Nam Dominum Salvatorem v «o in hujus Sacramenti inftitutione ufum ef- fe > Catholica Ecclefia femper docuit, cum J Pfe dixerit (a) Non hibam amodo de hoc genimine a) 1 6. mit Hfiue in diem illum? Quo in loco Chry- jfcan.14. 35. R a fofto- stfo CATECHISMI ROMANI FARS H. x S.Chrjf. hcm.%1. in cap.l^. AfatC. Cone, Flor. Čarih, ill, **f. 24 . ji ]i*a fvln tn bas Sacrnmtnto non e ji conftcranda, a. Cjp. ut. 2. iptfl. mi Ceri- Hum. a) joAn. 19.54, b) Apač. 17. i<; jdmbr, lih. tj, de Sacrarrt' cap. 1 , Dam, lih, 4 * c, 14. dypr. lil/. 2. ep. 6 %. ad Ccecitih**. D.Tbim, ej.ecid, ar:, (*. JJonor, lih, 3 , dec. tit, de mijf. eeleh, cap, per¬ nic icfUs. foitomus, De gtnimine, inquit, vidi, qua cer- te vinurn, non aquam produxit : ut tauto ante illorum hserefim,, qui aquam folani iu hi fes myfteriis adhibendam cenfuerunt, convellere videretur. it. Aqna in Sacramento vino efl admifienda . Aauam vero Dei Ecclefia vino femper ad* mifeuit: Primum quod id a Chrifto Domino fačfcum efife Concilioruni aučtoritate, &fandli Cypriani tefiimonio comprobatur. Deinde, , quod fanguinis, & aqua?, (a) quse ex ejuš la- tere exierunt, hac permixtioae memoria re- , novatur. Tum vero aqua?, ut in (b) Apoca* lypfi legimus, populum deiignant, quare aqua vino admixta, fidelis populi cum CliriftO ca- pite conjunčtionem figuificat. Atque hoc ex Apoitolica traditione perpetuo fan&a Eccle- fia fervavit. /7. Aon eft necejpiriutn abfolute aquam adhiberi: & rninor aqu. Thom. in | q. 74. *rt. I« a) Jo&H. 6. $ 6 * Idam. Itb. 4. ds mb.jtdt cap. 14 * Ex ipjfs tUvteii/p tis quontodo ftdtm les ad huius cramenti Veritdim tem dignefcgni¬ dam vsttire fof* finr. J }am, lil\ 4,. dt fide orth . s, 14 ,- Qua fot ex fum- ptiont huius cramenti in ani* ma mutatio. Vide cap. cum Marina (U c«m Ubrdtitn, Mif. {. {(utfiVifti. Ouomod* hac fymbolA Eccle- Jra unitAttm de - figmnt. aj JR0m.12.45. l. Cor . io. 17. dr 22. 12» J!?£ form a centim erattonis huius Stcramtnti *%uvt Docf, Schol, in A.fent. drfi. g. b) 2M'*tth,%6, 26. Marc. 14. aa. c) X«>. 22.19. d) I. Cer. | |. Jnnoc . iis hic, ut eft fidelium potus, coufecratur, calicis mentio facienda eft. Neque enim fan- guis hujufmodi potionem fatis fignificare vide- retur, nifi vafe aliquo exceptus effet. Sequi- tur deinde, Novi teftamenti: quod quidem ob ea m rem additum eft, ut intelligeremus, Chrifti Domini fanguinem non figura, quem3dmodum in veteriTeftamento fiebat, (ds eo enim apud Apoftolum ad Hebrseos legimus, (e) fine fangui- Ke teftamentum dedicatum non effe) fed vere, & re¬ li 5 ipfa D. BoiiaV. lil’.4. dijl. 8. art.^.tj. 2 . %■ J- Sdnouioil 0;Tilh tjjtlha tripltx. a) Hthr. 10.19. b) Rom. 3. 3 $, #) Rom. -.i6. d) Htbr.t). 14. E po/tt t9 Con Je- trationis fumpta ev ea 4 Cnm Al-irt/.* ds altbr. Afijf« r. c) Hth.t). 18, sj Htir. 9 .J$ Jean. 6. & S. Ojicvtodo Vinum con far at um jrt mjjterium fidei, Grtgorius Jpapa hem. 22. dt cenf t dijt.i. f.75. JHaptif/nm mr fdei Saeramen- tura dicatur. Aug, ep. 2 Botuf, de conf, diji. i. cap. Koc */• 256 CATECHISMr ROMANI FARS II. ipfa Iiominibus tradi, quod ad novum Tcfta- . mentum pertinet. Quare Apoftolus inquit: (a) Uto novi tefiamenti mediator ejl Chriftus, ut morte t»- tercedente repromijfmnem accipiant, qui vocati funt , aterna iareditatis. Verbura vero JEterni , ad hsereditatem aetemam , quae Chrifti Domini seterni teftatoris ittorte ad nos jure pervenit, referendum eft. Quod fubjungitur, fhfieriu.m Fidei , non rei veritatem excludit, fed quod occulte latet, at* que ab oculorum fenfu remotiftimum eft, certa fi.de credendum effe fignificat. Diverfa vero liifce verbis fententia hoc loco fubjeda eft ab ea, quam habent, cum Baptifmo etiam tribuun- tur. N3m quod fanguinem Chrifti fub vini fpe- cie latentem fide cerninms, Myfterium fidei di- citur .• at Baptifmus, quoniam univerfamChri* ftianoe fidei profefifionem complečtitur,a nobis fidei Sacramentum, a Gracis myfterium jure appellatur. Quamquam alia etiam ratione fam guinem Domini fideiMyfterium dicimus, quod fcilicet in eo maxime plurimum difficultatis, & negotii humana ratio experiatur, cum nobis fides credendum proponit,ChriftumDominum verumDei Filium, fimuIqueDeum, &hominem mortem pro nobis pertulifte; quse quidem mors fanguinis Sacramento defignatur. 24. Cur maxime in fanguinis Confecvatione mor ti s mentio fiat. Quapropter hoc loco appofite potius, quam in Confecratione corporis pallio Dominica commemoramur, his verbis, Qui effundetur in re- tnijjiunem peccatonitn. Sanguis enim feparatini confecratus ad paffionem Domini, & mortem, & DE SACRAM. EUCHARIST. £<57 & paffionis genus ante oinnium oculos ponen- dum, majorem vim, & mn men tu m habet. Sed verbailla, quae adduntur,Pro Vabit, £/ Pr o Mal¬ ti;, (a) a Mattha?o, & Luca lingula a finguiis fumpta funt, quae tamen fančta Ecclefia Špirita Dei Inftmčta fimul conjunxit. Pertinent au- tem ad paffionis fr udu m, atque utilitatem de- clarandani. Nam fi ejus virtutem infpiciamus, pro omninm falute fanguinem a Saivatore ef- fufura effe fatsndum eritfi vero fručimm, queni homines ex eo perceperint, cogitemus, non ad omnes, fed ad muitos tantum eam utilitatem pervenire , facile intelligemus. Cum igitur, Pro Voliš , dixit, vel eos qui aderant, vel de« ledos ex Judaeorum populo, quales erant difei- puli,excepto Juda,quibufcum loquebatur, figni- licavit. Cum autem adaidit, If Pro M uiti s, re- liquos elečtos ex Judseis,aut Gentibus intelligi voluit. Rečte ergo fačtura eft, ut pro univeifit non diceretur, cum hoc Ioco tantummodo de frmftibus paffionis fermo effet, quse falutis fru* m/i> ftu fentientes, panem tantummodo, ac vinuin in Sacramento efte, judicaverint. Curandutn igitur eft, ut fidelium mentes, quam maxims fieri poteft, a fenfuum judicio abftrahantur,at* que ad immenfam Dei virtutem, & potentiam contemplandam excitentur. 26. Quid my[lica Confecrationis virtute in hoc Sa¬ cramento potijjimum ejficiatur. Tria enim funt maxime admiranda , atque fufpicienda , quse in hoc Sacramento verbis Confecrationis effici, fides Catholica fine ulfo Corpui anjti dubitatione credit, & confitetur. Primum eft, 'P ' n h,t verum Chrifti Domini corpus, illud idem, qu'od D o ti. di zal, natum,exVirgine, in c celiš fedet ad dexterara Patris, hoc Sacramento contineri. Alteruin smjnt.&tmnn eft, nullam in eo elementorum fubftantiam re- mfJamfiurZt, manere, quamvis nihil a fenfibus magis alie- S‘ripttru c»- num & remotum videri poffit. Tertium eft, Umiri. J - , Tianfibftartti*. quod ex utroque facile colligitur, qtfi verba fmf &d!fu~ Confecrationis id maxime exprimunt, acciden- diihtrui, Amtr. tia, quae aut oculis cernuntur, aut aliis fe»- d ' fibus percipiuntur, fine ulla re fubjecla efte, mira quadam, atque inexplicabili ratione. Ac panis quidem, & vini accideatia omnia licet vi- Tria p er eenfe- •rationem tn h sc Stcrar/sento ef- Jici t DE SACRAM. EUCHARIST. 2S9 videre, qu;e tamen nulli fubftantis inhssrent, fcd per fe ipfa conftant; cuni panis, & vini fubftantia in ipfum Domini corpus, & fangui- cem ita mutetur, ut panis, & vini fubftantia onmino effe definat. 27, Certum eft, idern, Cbrifli corpus , quod mtum eft de Maria Virgine, in Euchariftia continevi• Verum, ut prius de prinao agamus, conen- tur Paftores explicare,quam perfpicua, & da¬ ra fint Salvatoris noftri verba, quae corporis ejus veritatem in Sacramento demonftrant. Nam cum inauit: (a) Hoc eft corpus mtum •• Hit „ . X‘ IC. 12 . 19. m fcmguis meus : nemo, qui modo fanm m en tis M^h. t 6.z6. fit, ignorare poteft, quid nobis intelligenduna fit; prsefertim cum de humana natura ferma habeatur, quam in Chrifto vere fuiffe, Catho- lica fides dubitare neminem patitur : ut vir fendiflimus, atque dodtiflimus Hilarius p ra?- s.mur.ub.t. clare feripferit, de veritate catnis, & fanguinis a< ’^ an,t!tt - Chrifti, cum ex ipfius Domini profeffione, & fide noftra, caro ejus vere fit cibus, reiiftum non effe ambigendi locum. Quomodo item verum Chrifii corpus in Eucka* riftia ejje cunvincatur . Verum alter prsterea locus a Paftoribus F«*« tcrfvh enucleandus eft , ex quo aperte licet cogtso- C ,2f' fcere, verum Domini corpus, & faneuinem in T,s ^ , . Jp _ 1 Stlf. 13. 0»«/. »ucnariftia contineri. Nam Apoftolus p OitScl* Trid» de Euchar c quam comniemoravit panem, & vinum a Do- c - '• & wiuo confecratum, & facra myfteria Apoftolis fuis adminiftrata effe, fubjungit: (b) Prohet au- [,) 1. cv. u. tem feipfurr. homo, Es *Jic de p cine illo edat , E/ de ca- jS - 2 9 - lice bil/at; qui enim manducat,W Ubit indigne, Judi- ciumjibi manducat, &* Ubit , nsn dijudicans corpus Bo- oso CATECHISMI ROMANI PARS II. Domini. Quod fi, ut Reretici diditant, nihil aliud in Sacramento venerandum efifet praeter niemoriam , & fignum paftionis Chrifti, quid opus erat tam gravibus verbis fideles hortari, ut leipfos probarent? Gravi enim illa Judicii voce declaravit Apoftolus, nefarium aliquod fcelus ab eo admitti, qui impure fumens cor* pus Domini, quod in Euchariftia occulte latet, ab alio ciborum genere non diftinguit. Quod etiam fupra in eadem epiftola uberius eyplica- a) imOr.10.16. vit Apoftolus his verbis: (a) Calix benediHionis, cui henedicimus, nonne communicatio Jtmguinis Chrijli ejt ? & pnnit, quem frimgmus, nonne participatit c o"pori s Domini ejl? Qu$ quidem verba veram corporis, & fanguinis Chrifti Domini fubftan*. tiam demonftrant. Haec igitur fcripturae loca a Paftoribus explieanda erunt, atque in primis docendum, nihil in iis dubii, aut incerti reli* dum elle ; praefertim cum haec Ecclefiae Dei facrofand 3 audoritas interpretata ftt. 2'j. Eccleji/t Chrijli fenteniia de fenfu fcripturarutn, Zf ver it ate corporis Domini in Eucharijhn, tjiiomodo /it perquirend:i. l'rimd tntfttireti- Ad cujus fententiae cognitionem duplici via, “rj-tnnua^ch ^ ratl0ne poflumus pervenire. Prima eft, ju ptr amina cumPatres, qui ab initio Ecclefiae, atque omni cmfinfu. deincegs aetate iloruefunt, & Ecclefiaftics do* drinae optimi teftes funt, confulimus. Hi ve* ro fummo confenfu omnes hujus dogmatis ve* ritatem apertiffime tradiderunt : quorum fin- gula teftimonia afferre quoniam operoft laboris elfet, fatis erit, pauca notare, vel indicare po* tius, ex quibus judicium de cseteris facile fie* ri poterit. Primus igitur D. Ambrofius fidem fuaiu DE SACRAM. EUCHARIST. 27 r fuam proferat, qui in libro de iis, qui initiaa- f . 9 . & d, !m r. tur myfteriis, tedatus ed, verum Chrifti cor- pus in hoe Sacramento fumi, ficut verum ex * n.«i . . di S*tram. ■. 4. Virgine famptum eit, idque certimma hde te- &deconf.d-(;.^ nendum efie; alio loco docet, ante Confecra- c - 'ft- Cnrjfj. ad popu* tionem panem ibi ene, pod Confecrationem /«» 4» .'»j«. autem čarnem Chridi. Accedat alter tedis e ’ 6r % D. Chryfodomus, non minoris fidei, & gravi- !»/«»»<*. tatis, qui quidem cum multis aliis in locis hanc ipfam veritatem profitetur, & docet, tum vero pracipue hom.< 5 o. de iis, qui facra myderia im« pure fumunt, itemque hom. 44. &4C. in fančhim Joannem : inquit enim : Pare.vnus Deo , neque (ontradicamus , liest vel cogitationUnis, vel oculis no- Jlris videa tur adverfari, quod dicitur ; ipjiut enim Jerino itfallibilis e/l, fenjus no/ler facile feducitur , His veroomni exparte confentiunt,quaeD.Au- s.A*n»fi. m -- guftinus acerrimus Catholicae fidei propugna- _ r ' v " t! “ tor feniper docuit: atque in primis ejcponens titulimi Pfialmi 33, fcribit enim : Portare fe in t. mamhisfuishomini mpojjibile ejl, foliqueCbrifio cou- venire potejt i ferebatur enim Ule in manibus fuis,nuan- to**-** 1 ”** 1 , . . , . ,Z tur. Etfirtiatur 110 commendans tpjiim corpus Jmm, mt: Hoc e/l cor- , n m*mkm /««. pus metini. Ac Cyrillus ( praetereo Judinum, & s.Cyrd. ub. 4. ,$ henasum) adeo aperte lib.4. in Toannem veram Pp u -‘- čarnem in hoc Sacramento effe affir- jup. Ap>i>°n. "sat, utejusverba nullis poiTint fallacibus, & 2 - /“* f” cm ’ captiofis interpretationibus obfcurari. Quod faftores alia etiam Patrum tedimonia requi- rent ’ facile erit fanctos (a) Dionyfium, (b) Hi- Jadum, (c) Hieronymum, (d) Damafcenum ad- l>) £»'*• 8- * ^ e re,inmjnierabilefquealios, quorum de hac re 'mn. ,p. „4 StaviiTimas fententiasDodlorum.&piorum ho- P‘ im,l f um d, J>- ssinum mduftria, & labore in unum congeftas d) za. 4. a« paflini legimus. J 4- Sfcundo v er it as tor por is Cbrifit in Bushariftia p er eontran* ■fentenria damna * Ti one m JEccleJia»- jttcam potmt ** cognofci. JB sr en*/tri us fen- fntiam fuam ih Vtretilenfi Con., lil. dbiurapir, ut csnfiat t>: c&p, Berengariiif, Concitium Bar. cap. r, <5^ habetur de fum. r Trinit.ngHli,&c, \Jbi p ant s tj}, jl*nkrofint in Itv, dt tis, qni wyjltr. in it ,. . 9 , D. Thom. in 5. p. q. 76. *rt. 1. Ch rt jim nvmtn IDei * & homt- nti tji. lik, 3. 27, JEv 0»/T/. fino in epijf, nd Htjlortum, & rtm ftrtitr dt conf, f*rit m 474 CATECHISMI ROMANI PARS n. ftri perfečtiffimam charitatem experiuntur, Ejus enim bonitatem maxime decuit, naturam, quain a nobis fumpferat, a nobis nunquam fub- trahere, fed quantum fieri pofifet, elle, verfa- rique nobifcum velle, ut illud omni tempore • vere, &proprie dičtum videretur, (a) Deliču me a ej]h mn fiiiis hominum. 33- OJfa, ne) vi, [/ quacunque art hominis perfeflio- nem pertinent, ima mn divinitate hic vere ad~ funt. Jam vero hoc loco etiam explicandum eft, non folum veram Chrifti corpus, & quicquid ad veram corporis rationem pertinet, veluti oflfa, & nervos , fed etiam totum Chriftinn in hoc Sacramento contineri. Docere autf' oportet, Chriftum nomen efie Dei, & hom; nis, unius fcilicet perfonse, in qua divina, & humana natura, conjun&a fit. Quare utrarn- que fubrtantiam, & quae utriufque fubftand* confequentia funt, divinitatem, & totam hu- manam naturam, qira ex anima , & omnibus corporis partibus, & fanguine etiam conftat, complečtitur : quae omnia in Sacramento elle credendum ert. Nam cum in coelo tota hu- manitas divinitati in una perfona, & hvportali con j unči* fit, nefas eft fufpicari, corpus, quod in Sacramento inelt, ab eadem divinitate fe- junčhim erte^ 34. Sanguis, Anima, čj® Divini tar, non eodem modo in Eucharijlia, quo corpus Cbrijli funt. In quo tamen Paftores animadvertant ne ceffe e rt, non omnia eadem ratione, aut vir tute in hoc Sacramento contineri. Qusdam eniui funt, qu* ex vi, & elficientia Confeera- de SACRAM. EUCHARIST. s75 tionis 10 Sacramento effe dicimus: nam cum r» trmim verba illa efficiant quicquid fignificant, id ef- ju” fe in Sacramento ex vi Sacramenti divinarum M^aU. materiali, rerumScriptores appellarimt, quod verborum s*t. 4 . ap.%. forma »primitur : ita fi contingeret, ut ali- quid ab aliis rebus onmino fejunčhim effet, concomttantia, id folum, quod forma fignificaret, in Sacra- mentoeffe, csetera non item effe, docuerunt. "P- Qu$dam vero in Sacramento continentur, q«od illis rebus conjunčta fint, quae forma ex- primuntur. Nam cum forma, quae ad panem confecrandum adhibetur, corpus Domini fi- gcificet, cum dicitur, (a) Hoc eft corpus meum; *) A/Mtk.ai. ipfum Chriiti Domini corpus ex vi Sacramenti * 6, in Euchariftia erit. At quia corpori Sanguis, Anima, &Diviuitas conjungitur, hsecquoque in Sacramento erunt omnia, non quidem es Confecrationis virtute, fed ut ea, quse cor¬ pori conjunčta funt. Atque hsec ex concomi- tantia in Sacramento £ffe dicuntur: qua ratio- ne totum Chriftum in Sacramento effe per- fpicuutn eff. Si enim duo aliqua inter fe reipfa conjungantur, ubi unum fit, ibi etiam alterum elfe neceffe eff Sequitur itaque, totum Chri- S ‘‘' J *fi ,raEltm iUlm ufque adeo tam in panis, quam in vini totum chnjium f pecie contineri, ut, quemadmodum in panis fpecie non corpus modo, fed etiam Sanguis, ^ totus Chriftus vere ineft, fic contra in vini ipecie non folum fanguis, fed corpus, & totus Chriftus vere infit. Ss. Cur in Euchariflia duplex fiat Con/ecratio. ^ e d quamquam hsec ita fe habere omnibus air, Prafat. Domin, pid, poji Kjitph, Exod. 45. Fuftus e.vplua- tu- fejf. 1 3 „ Cone, Prid. r, 1 . '& cw>. 3. & ftjf.ii ji eon> m. Juk utr a - c\nt fptiit cap, 1, a) ZM.2z.17. JDt Tranfub/ldtf ti at ion e, ftjf, 15 . Cone, Tri d, de Eucbar, cap. &t. Ojtomode, 276 CATECHISMI ROMA MI PARS II. . duae Confecrationes fierent. Priino ut paffio Domini, in qua fanguis a corpore divifus eii, magis referatur ; cujus rei caufa in Confecra- tione fanguinem effufum effe nieminimus. De- inde maxime confentaneum fuit, ut, quoniam Sacramento ad alendam animam utendum no- bis erat, tanquam cibus, &potus inftitueretur: ex quibus perfečtum corporis alimentum con- ffare 'perfpicuum eft. l6. Totus Chrijtus in (juavis utriuJJjue Jpeciei par- ticula prttfeus adeji. Neque vero illud prsetermittendum, non fo- luni in utraque fpecie, fed in quavis utriufque fpeciei particula totum Chriftum contineri. Sic enim Ambrofius feriptum reliquit .• SitfM accipiunt Chriftum Dominum , Cj’ in Jingulis portto - nihus totus ejl, nec per Jingulos minuitur, fed hite- grum fe pvtfbet iti Jingulis. Atque id praterea e% Evangelifiis facile colligi poteft. Neque enim credendum eft, iingula* panis iruilra propria verborum forma a Domino confecrata effe, fed eadem fimul omnem panem, qui ad fiicrs my- fteria conficienda, atque Apoftolis diflribuenda fatis futurus effet. Id quod de calice fa&um effe apparet, cum ipfe dixit, (a) Accipite , tfd>- vidite inter vos. Ha dt en us quse explicata funt, eo pertinent, ut oftendant Paftores, v er um Chrifti corpus, & fanguinem in Eucharifii«e Sa¬ cramento contineri. S7. Poji Confecrationem hulla materist luju.s StO <> menti fubftantia remanet. Nune, quod alterum erat propofitum, doce- bunt, etiam panis, & vini fubfiantiam in Sacu- mehto poli Confecrationem non renianeie- Hoc DE SACRAM. EUCHARIST. 277 Hoc vero quamvis maximsm admirationem merito habere podit, tamen cum eo, quod prius demonftratum , neceffario conjungitur. Etenim a eft verum Chrifii corpus fub panis, & vini fpecie pod Confecrationem , omnino necefle eft, Ciini ibi antea non effet, hoc vel inutatioue, vel alterius rei in ipfum conver- fione fačtum efle. At vero fieri non poffe conflat, ut corpus Chrifti in Sacramento fit, quod ex uno in alium locum venerit. Ita eniin fieret, ut a cceli fedibus abeffet, quoniam ni- hil movetur, nifi locum deferat, a quo move- tur. Creari autem corpus Chrifii minus cre- dibile eft, ac ne in cogitationem quidem ca- dere hoc poteft: relinquitur ergo, ut in Sacra* mento fit corpus Domini, quod panis in ipfum convertatur. Quare nulla panis fubftantia re- maneat necefle eft. Tranfubftantiatio a Coneiliis approbata in Scri- pturis fundamcntum habet. Hac ratione addučti Patres, & majores no- fiti in Coneiliis, Lateranenfi Magno, & Flo- rentino.hujus articuli veritatem apertis decre- iis confirmarunt. A Tridentina vero Synodo ®xplicatius ita definitum eft : Si quis dixerit in focrofanBo Eucbarijli,guli, & flor. Cone. in decr . de Sferam, a) Lutt, 1 . 37 . Chrifiut in Sam (ramento non efi , ut in loco , ftti, ut magnui* Vel pa^Vus, fed, ut fubftantia, cjua Integra Mcjue in parvo, & magno fpatit c ntinetur # i 32 CATECHISMI ROMANI PARS IL De fubftjlinti/i a odd entiteti* pa~ iris , & Vtnt fi¬ ne aliqua re Collig* boe pottjl tx e *. Hoj a ut trn dt co 'f, dijl.$.&c. cum Afartha de etlebr, Afiffarum, §. Šfnfivtfti. & pr ob at, D.Ih?™. p, ep, 7$. rfrr.a. <*. 77. *rt. 1, #> alibi fape, <*». c. 22. 'Cy/>r. <*« «««4 Domini, A’ig. trašf.zj. in Jo ati, V.Thotv, in %,p c *. 74 * »• 75. 1. Dam. lib. 4. /rfe on h, c, 14. an fub parva quantitate effet, nihil ad rem omnino pertinebat. 45. In boe Sacramento mila e!i Jubflantia , cui aeti * dentia pnnis, Zf vini inh*reant. Tertium reftat, quod in hoc Sacraraento na* ximum, atque admirabile videatur; quodqui* dem, jam duobus aliis explicatis, facilius a Pa- ftoribus tra&ari poffe exiftimandum eft; panis videlicet, & vini fpecies in hoc Sacramento ime aliqua re fubiefta coniiare. Nam, cum antea demonftratum fit, corpus Domini, & fanguinem vere in Sacramento effe, ita ut nul- la amplius fubfit panis, & vini fubftantia; quo- niam ea accidentia Chrifti corpori, & fangui- ni inhserere non poffunt; relinquitur, ut fu* pra omnem natura? ordinem ipfa fe nulla alia re nifa fuftentent. Hsec perpetua, & conftans fuit Catholicae ‘Ecclefi® doftrina : quse etiam facile eorum teftimoniorum aučtoritate con- firmari poterit, quibus antea planum fafturn eft, nullam reiidere in Euchariftia panis, aut vini fubftantiam. 46. Quare Chrijius fub panis, D* vini fpecie corpus, & fanguinem fuum tradere voluerit. Sed nihil magis fidelium pietati convenit, quam omiffis fubtilioribus quaeftionibiiS, hujus admirabilis Sacramenti majeftatem venerari, & colere, ac deinde in eo fummam Dei pro- videntiam fufpicere, quod facrofan&a myfte- ria fub panis, & vini fpecie adminiftranda in- ftituerit. Nam, cum a communi hominum na¬ tura maxime abhorreat, human® carnis efc 3 , aut ianguinis potione vefci, fapientiffime fe* cit, ut fanetiffiraum corpus, & fanguis fub ea- rum DE SACRAM. EUCHARIST. 383 rum rerum fpecie, panis, inquam, & vini, no- bis adminiftraretur, quarum quotidiano , & communi alimento maxime delečtamur. Ad- junčfee vero etiam funt duae illae utilitates i quarum prima eft,quod ab infidelium calumnia liberati furaus, quam faciie effugere non pof- femus, fi Dominum fub propria fpecie cfeme- dere videremur. Alteraeft, quod, dum cor- pus, & fanguinem Domini ita fumimus, ut ta- men, quod vere fit, fenfibus percipi non pof- fit, hoc ad fidem in animis noftris augenaam plurimum valet : qua quidem, ut fančti Gre- gorii fententia pervulgatum eft, ibi non babet meritim , ubi humana ratio predet experimentum. Hsec autera, quse ha&enus expofita funt, non nifi magna adhibita cautione , pro audien- tium captu, St temporum neceffitate expli- canda erunt. 47. Quid boni confequantur, qui eorpori, Is* fangui- ni Domini digne communicaverint. Verum, quse de hujus Sacramenti admira- bili virtute, St fructibus dici pollunt, nullum effe genus fidelium exiftimandum eft, ad quos earum rerum cognitio non pertineat, quibuf- que maxime neceffaria videri non debeat. Ut enim Euchariftiae utilitatem fideles intel- ligant, ob eam potiffimum caufam, quae de boe Sacramento tam multis verbis differuntur, cognofcenda funt. Sed , quoniam immenfae ®jus utilitates, & fru&us nulla oratione ex- plicari poffunt, unus, aut alter locus a Pafto- tibus tračlandus erit, ut oftendant, quanto in facrofan&is illis myfteriis bonorum omnium copia, & affluentia inclufa fit. Hoc vero ali- qua IV; »4 rit it* Secund4 rAtfc G>'tgor. fetpA hotni l, x6. in Evangtlia, De muitiplici, & admirahili fruvh+ tanti S^eratnetu. ti agitur Seff. 13 . One, Trrd, it Etichar, c. 2 . & c. g, Vide Iren, lib* 4. e, 34. Cyril, lib.4. in Joan . c, ii.& 14 . C'tjryf, hom, 84. in Joan, D. Thom, in t;. j9. per totam, & alibi fapt 0 Atnbr. Uh, ^, de Sferam, Chrjf. ho»>. 4 ^. in Juan. Ver Euckari- ftiam nos Det & D e us nobis coniungi tur. Conferatur hic ioeus cum feif.6. hit. art. fyrnb. jing* Ub. j. con- f»JI cap. j©. *) Jo**. r. 17. a 84 CATECHISMI ROMANI PARS It qua ex parte ita affequentur, fi, omnium Sa* eramentorum vi, atque natura patefačta, Eu- chariftiam fonti, caetera rivulis comparaverint. Vere enim, ac necefTario fons omnium gratia- rum dicenda eft, cum fontem ipfum ccEleftium charifmatum, & donorum, omniumque Sacra- mentorum aučtorem Chriftum Doniinum admi- rabili modo in fe contineat, a quo, tanquam a fonte, ad alia Sacramenta, quidquid boni, & perfečtionis habent, derivatur. Ex hoc igitur divin* gratiae fonte ampliffima munera, qu* no¬ bis hoc Sacramento impertiuntur, facile col- ligi poterunt. 4". Qua commoda panis, Cj* vinum eorpori, ea prit' /tantiori modo Euchdriftia animx affert. Commode etiam lieri videbitur, fi panis, & vini natura, qu* hujus Sacramenti fymbo- la funt, perpendatur. Nam, quos ufus cor- pori panis, & vinum afFert, eos omnes animae faluti, & jucunditati, meliori quidem, ac per- fedtiori ratione , Euchariftiae Sacramentum prabet. Neque enim hoc Sacramentum in fubftantiam noftram, ut panis, & vinum, mu- tatur ; fed nos quodarnmodo in ejus natu¬ ram convertimur : ut rečte illud D. Augufti- ni ad hunc locum transferri polht: Cibui futn grandium , crefce , C f manducabis me ; tiec tu t«e mutabis in te ,Jicut cibum carnis tune, Jed tu muta- leviš in me. 49, Quomodo per hoc Sacramentum gratia confe - , ratur. Quod fi (a) gratia, & veritas per Jefum Chri¬ ftum fadta eft, in animam quoque influat eft necefle, cum eum pure, St fandte accipit, qui de a) Jttn.G. DE SACRAM. EUCHARIST. a85 de feipfo dixit, (a) Qui manduart metini čarnim, Cj 3 bilit meum fanguinem, in me manet, if ego in illo. Nam qui pietatis, & religionis ftudio affecfti hoc Sacranientum fumunt, nemini du- bium efte debet, quin ita Filium Dei in fe admittant, ut ejus corpori tanquam viva mem- bra inferantur. Siquidem icriptum eft, (b) Qui manducat me , ipfe vivet propter me : item, (c) Fani s, qnem ego dabo, car o men eji pro mimdi vita. Quem locun) Cyrillus cum inter- pretaretur, inquit : Dei Verbnm unieni feipfum fropria čarni fecit ipfam vivificativam. Enm re¬ gi decebat mira quodam modo miri corporibui per facram ejus čarnem, tf pretiojum fanguinem , t]ita acctpimus in benediblione vivificativa in pane , IF vino. so. Hotno peccatis fsdatus , ac moritms, Euchari- Jtia jumptione non vivificatur, etinmji boe Sa- cramentum gratiam confene dicatur. Verum, quod dicitur, Euchariftia gratiam tribui, Paftores admoneaut oportet, ita in- telligendum nou effe, perinde ac neceffe non lit, ut, qui re ipfa hoc Sacranientum utiliter percepturus eft, gratiam antea adeptus fuerit. Conftat enim, quemadmodum mortuis corpo- ribus naturale alimentum nihil prodeft > ita etiam animae, quae fpiritu non vivit, faera tt)yfteria non prodefte. Ac propterea panis, & vini fpeciem habeut, ut fignificetur, non quidem revocandae ad vitam animse, fed in vita confervandae caufa, inftituta efte. Verum hoc ideo di&um eft, quoniam prima etiam gra- *' a (qua omnes praeditos efte oportet, ante-, quam facram Euchariftiam ore contingere au- de- h) Ib i ds m 5 g. c) Ib ide m 5 . cap, -j. & can. 11 . di confte. dift. 2 . c. Qiii fctleratt > & cap. Timorem &cap. Ojtid eft Chri » ftum ir c. Sictit Jndast \ a) I. Or. ti, 19. Hjtcmcda fin S . ,4/. 4. 2 S (5 catechismi romani pars II. . deant, (a) ne judicium fibi manducent, & bi- bant) neinini tribuitur, nifi hoc ipfum Sacra« mentura defiderio, & voto percipiat. Eft eDim omnium Sacramentorum finis, & Ecclefiaftic* unitatis, ac conjnndionis fymboIum; neque extra Ecclefiam confequi gratiam ullus poteft. si. Qymodo mirna inc fpirituali cito reficiatur, i? angeatur. Deinde, quoniaro, uti corpus eibo naturali non confervatur modo, fed etiam augetur, guftufque novam quotidie ex eo voluptatem, & fuavitatem percipit, ita etiam faerse Euclia- riftia? cibus non iohiru auimam fuftentat, led vires lili addit, effieitque, ut fpiritus divina- rum rerum deledatione magis ac magis com« moveatur; ob eam caufam fit, ut gratiam hoc Sacramento tribui, rede, & veriffime dicatur. . Jure enim (b) manire comparari poteft, ex quo ' ornnis faporis fuavitas percipiebatur. Si. Pcr Eucbarjliam peccata levima dimittuntur. Remitti vero Euchariftia, & coudonari le* viora peccata, quae venialia dici folent, non eft, quod dubitari debeat. Quicquid enim cu- piditatis ardore anima amifit, dum levi aliqua in re parum offendit, totum id Euchariftia, eas ipfas minores culpas abftergens, reftituit. Quemadmodum etiam (neque enim a propo- fita fimilitudine. difcedendum videtur) quod innati caloris vi quotiaie detrahitur, ac depe* rit, paulatim addi, & refici naturami alimento fentimus. Quare merito a D.Ambrcfio de hoc ccelefti Sacramento didum eft, Ijle panis quoti- dianus fiimitur in remedium quatidiana infimitattt • Veruai lisec de iis peccatis intelligenda funt, quo- DE SACRAM. EUCHARIST. fig? quorum feufu, & delečlatione animus non per- movetur^ j-j. Per koc item Sacramentum anima a futuris ma¬ lh prafervatur, lila praeterea in facris myfteriis vis e 11, ut nos a criminibus puros, &integros, atque a tencationum impetu incolumes fervent, a tan- quam ccelefti medicamento anitnam prsparent, ne alicujus mortiterse perturbationis veueno facile icfici, ac corrumpi queat. Atque ob eam etiam caufam, ut tellatur D. Cyprianus, cura olira a Tyrarmis fideles ad tormenta, & csrdem propter Chrilliani nominis confeffionem vnlgo raperentur, ne illi forte*dolorum acerbitate vidi in falutari certaniine deficercnt, vetus in Ecclefja Catholica mos fuit, ut eis ab Epifco- pis Dominici corporis, & fanguinis Sacramen- ta praberentur. Sed carnis etiam libidinem cohibet, ac reprimit. Dum enim charitatis igne animos niagis incendit, concupiicentise ardorem žactinguat nscelle eft. s4- Qumnodo per koc Sacramentum aditus ad teter* nam gloriam patent, Podremo, ut uno verbo omnes hujus Sa- cranienti utilitates, &beneficia comprehendaa- tur ’ dicendum eft, faerse Euchariftise fummam vini effe ad »ternam gloriam comparandam. Scriptum eft enim (a) Qui manducat meam čar¬ nem, O 1 Ubit meum fanguinem, laket vitam teter - nam, .1/ e g n refufcitako eum in novijjimo die. Hil- jl|s v idelicet Sacramenti gratia fideles, dum tane vitam degunt, fumma confclentise pace, 111 tranquillitate perfruuntur: deinde ejus vir- tute reereati, non fecus atousHelias, (b) qui fub* I ). 'Tf tnj, tad* 1 - 79 - arr - $• ex Jvan, c, 6. trati, 26 , in Joatr. S. Cy?r. Uh. i* ep//. 2 , ad Ctr* ti e ti um. D.Thom. in 5 .p. <]. 119 . art, 2 . Cbrjptff. dt fa+ cer do. Uit, 6. a) pAn.(>\.\e, b) 19 ,% aS8 CATECHISMI ROMANI PARSIL fubcinericii panis forhitudine ambulavit ufque ad montem Del Horeb, cum ex vit^ einigran- di tempus advencrit, ad aeternam gloriam, & beatitudinem afcendunt, Hs?c onmia a Pafto« Jm. 6. S4.5«;- ribus Iatiftime explic;sbimtur, ii vel Divi Joan* nis locuin , in qu<> multiplices hujus Sacra« menti effeftus aperiuntur, traftandum fumpfs« rint: vel admiranda Chrifti Domini fafta per« currentes, oftenderint, cum eos jure, a c me* a) i 4 . rito beatiffiinos fniJTe exiftimemus, (a) in quo* x«i 9 'io°’- 8 rura te< ^ a m0rta ^ s receptus eft, vel qui illius h) (b) veflis, aut fimbriss taftu fanitatem recu- perarunt, multo nos beatiores, & feliciores efle, in quorum animam immortali gloria prat* ditusingredi non gravetur, ut ejus vulnera fa« net omnia, eamque ampliffimis muneribus or« n a ta m fibi eonjungat. SSt Quot modis corpori , Er 1 Jangnini Domini com* mimicemus. De modis nci- Verum docendum eft, a quibus ingentes illi facr.ie Euchariilise fruftus, qui modo comroe« morati funt, percipi poffint; neque unamtan- tum elTe communicandi rationem, ut fidelis populus difcat meliora charifmata semulari. Rsfte igitur, & fapienter majcres noftri, ut in 'O Tria. omc. (c) Tridentina Synodo legimus, tres hujus Sa- ftjf. i}. t. 8. cramenti fumendi rationes diftinxerunt. Ahl enim Sacramentum tantum accipiunt, ut pec« catores, qui faera myfteria impuro ore, & cor« de accipere non verentur, quos Apoftolus ait d) 1 . Car. n. (d) indigne manducare, & bibere, corpus Do- rnini. De his Divus Auguftinus ita leribit: d'm , &, n trači. non n-anet in Chrifto, E/ in quo non rrnnet Ckrifins, Uh.^.dt procul duhio neti manducat fpintualiter ejus čarnem, hcet DE SACRAM. EUCHARIST. 289 licet carnaliter, & vijibiliter premat dentibus Sacra- menta corporis, fanguinis. Qui itaque hoc mo¬ do affečti facra myfteria accipiunt, noa folum ck his nullum capiunt; fručtum, fed, ipfo (a) ApoftoLo tefte, judicium fibi manducant, & bi- bunt. Alii vero fpiritu tantummodo Eucha- riftiam fumere dicuntur: ii funt, qui defiderio, & voto , propofitum cceleftem illum panem eoraedunt, iide viva incenfi, (b) qus per di- lečtionem operatur ; ex qvio, fi non omnes , nwximos certe utilitatis fručtus confequuntur. Alii denique funt, qui Sacramento, & fpiritu facram Euchariftiam percipiunt; qui cum ex Apofloli dočtrina (c) prius fe probaverint, ac (d) veftenuptiali ornati ad divinam hancmen- fam aocelferint, ex Eucharifiia capiunt uberri- mos illos quos antea diximus, fručtus. Quars perfpicuum eft, eos fe maximis, & coeleftibus bonis pri vare, qui, cum ad corporis Domini Sacramentum etiam fumendum parati effe pof- fmt, fatis habent fpiritu tantum facram Com- niunionem accipere. sa. Antequam quis ad Euchariftiam accedat, prtpa* randum animum effe, njlenditur. Sed jam docendum eft, qua ratione prrepa- tatos fidelium animos effe oporteat, antequam a “ Sacramentalera Euchariftiae perceptionem ven iant. Ac primum quidem, ut pateat, eam ptsparationem maxime neceffariam effe, Sal- vat °ris noftri exemplum proponendum eft. N am, antequam Apoftolis pretiofi corporis, & fnnguinis fui Sacramcnta daret, quamvis jam •uundi effent, (e) pedes eorum lavit; ut de- c dararet, oranem diligentiam adhibendam effe, T ne centra Donat.c.š, & Mag, in 4, diji, 9 . lit, B. & D.T»om. in- 8 g . art. 1 . Triplici rnado funti tur Ertuhav » Sacramentaliter tantum, & car m po liter. a) 1. Or, U, 16. Hpiritualittr tuntum # bj G*l Sacramentaliter & fpiritualiter Jimul, c) ». Cor, \ie aS. d) Matth, *3| 9 II. communicA ^ re facramenta -» liter neghgnnt, optanti s /t prt** Vent fruilibuf, De pr tip ar at iont a d Eucharijliarn, Sejf, 13. Ooncil . Trid, de Euchar, c. 7. & can. n. Vide Bafi/. 172 . in reg, brt Vioribnt* e) Jun, 13 * niomrit cujus tamen mvfterii magnitudinem J 9 - venerari potius oportet, quam in difputatio- nibus ejus veritatetn curiofius perquirere. Altera vero illa praparatio maxime necef- Semdo nmti- r ■ n „ . _ * . - liatio cum int- lam eft, ut unufquifque a feipfo quasrat, num mitis pacem cum aliis liabeat, (e) num proximos t j Mtl T vere, atque ex animo diligat. Inquit enim e * ’ 5 ' T4 ' Matthseus : (f) Si er go offers munus tuum ad al- f) Afattk. ^ Ure, y ibi reeordatus fueris, quia frater tuus balet 2 S- 2 4 > »lipid atherfum te, relinque tli munus tuum ante al * t»re, ^ vade prius rfemciliari fratri tuo, S# 5 tune “»eniens offeres munus mutn, Deinde confcientiam noftram fcrutari dili- genter debemus, ne forte exitiali aliquo pec- cato contaminati fimus, cujus pcenitere necef. fe fit, ut prius Contritionis, & Confefilonis me dicamento illud eluatur. Tertio eonfcitn* ti a p er S&cram mentum p cenim tentiA a txpi- faliOus viti is elaen d a eft . Definitum eft Tr “ 1 - «nim a farnih Tridentina Synodo, nemini li- ’ J ' Cere . quem peccati mortalis confcientia fti- ^ulet, fi Sacerdotis facultas data fit , ante- fi uam fe Sacramentali Confeffione purgarit, fi u antumvis fibi contritus effe videatur, fa- Cram Euchariftiam accipere. Praterea taciti cum animis noftris cogite- q Mr f# quam indigni fimus, quibus divinum 10c beueficium a Domino tribuatur. Quare 1n At 10% t a a* a) M*M. g 4 10. L) IM. 8. Qtiinro cfl Viden- dum , an Vera cbantatt jimus prtedtti. C) J«*”. 21 . 1$ J) Afdtth. 22 JI« Jeiunos co m mil¬ ni cantes effe ne - cejft tfl> d t LOiif, difl. 1. c*[. 5^. JLtquido. It etn cnflos. Vide 33. o. h. 4. c.Oiciatis & c. J. Vir c um pr opna 31. '1 oui, Cvncil. Lat er. cap. 21 . & habt • tur dt pitnit. cuni panes Propolitionis a facerdote acceptu- rus effet, purutn fe, & pueros fuos ab uxonun confuetudine tres ipfos dies profeffus eR- Hsc fere funt, quse niaxime obfervari a fidelibus oportet, ut fe ad facra myReria utiliter acci- pienda antea parent. Reliqua enim, qu® ^ aC in re providenda effe videantur, adhascip^ capita facile redigi poterunt, S 'J. Chrifiiani onmes Euchariftiam Jumere faltem ft‘ mel in anno tenentur. Sed, ne forte aliqui fegniores ad hoc Sacra- mentum percipiendu* reddantur, quod tan- tam DK SACRAM. EUCHARIST. 293 tam praparationc-m adhibere grave admodum, & difficile ducant : fideles fepe admonendi funt, omnibus eam legem propofitam efle, ut facram Eucharifiiam accipiant. Praterea con- ftitutum eft ab Ecclefia, ut qui femel faltem firigulis anuis in Pafcha non communicaverit, ab Ecclefia arceatur. to. Quoties , W quibus temporibuf percipienda Jlt Eucbariftia. Neque tamen fideles hoc fatis habeaat, fe, iiujus decreti aučtoritati obtemperantes, femel tantummodo corpus Domini quotannis acci- pere, verum fepius iterandam Eucharifiise Communionem exifliment. Utrum autem fin* gulis menfibus, vel hebdomadis , vel diebus id magis expediat, certa omnibus regula pre- fcribi non poteft: verumtamen illa efi: S. Au- guflini norma certiffima, Sic vive, ut quotidie pojfts[umre. Quare Parochi partes erunt, fi¬ deles crebro adhortari, ut, quemadmodum cor- pori in fingulos dies alimentum fubminifirare ueceffarium putant, ita etiam quotidie hoc fa- ctamento alendae, &nutriendae aninue curan> non abjiciant. Neque enim minus fpiritual? cl bo animam, quam naturali corpus iudigere, perfpicuum efi. Vehementer autem proderit noc loco repetere maxima illa, & divina be- lle ficia, quae, ut antea demonftratum efi, cx i-ucharifti® Sacramentali Communione confe- ‘Juimur. lila etiam figura erit addenda, (a) rum fingulis diebus corporis vires Manna re- iicere oportebat: itemque fančtorum Patrum au ftolorum ačlis intelligemus. Omnes enim,qui tune fidem Chrifiianam proiitebantur, vera, žt fincera charitate ita ardebant, ut, cum fine intermiffione orationibus, & aliis pietatis of- ficiis vacarent, quotidie ad faera Dominici corporis myfteria fumenda parati inveniren- S. An&cletut Ep, 2 . & ctatur de tenf. D. x. cap, Epifcopus , & JJift. 3. cap. I'*raflu Vide D ionyf. Areop, de Esc/, Hi er, X)ial. cap. 2 3 . S.Fabian. Ep.%, tur. Eam poftea confuetudinem, quse inter mitti videbatur, Anacletus fančkifiimus Mar tyr, & Pontifex Maximus aliqua ex parte re- novavit. Praecepit enim, ut miniftri, qui Mif- fe facrificio intereffent, communicarent, quod ab Apoftolis conftitutum elTe, affirmaret. Din etiam in Ecelefia ille mos fuit, ut Sacerdos, & hUtvilfidif’ P fira c. 4 . & c An, 4 , £}. 'Tbotn. in ft mtdmm ^ Oencil.Arau.e.j, & hab e: ur 2 6. f. 6 . c. rtcedunt, X>. Tbom. ib id. C»nc.C. r„. m H», m cramenta acciperet, Sacerdotes auteiu facr* f ac i entes ipfi fe communicarent, fanda Tri- dentina Synodus explicavit, oftenditque liane confuetudinem tanquam ab Apoftolica tra- ditione profedam religiofe retinendam effe 5 cum prsefertim hujus rei nobis illuflre exem- plum Chriftus Dominus reliquerit, qui & fau* f uum corpus confecravit (b) &^p°' Marc. 14 . ja. ftolis fuis manibus porrexit. Verum, up qua* f Mras ad cunque ratione tanti Sacramenti dignitati con- 4&nfecr*ttonent fulerstur, non modo ejus adminiftrandi po- nttingtrt d. 2J, teftas folis Sacerdotibus data eft, fed Ieg e e, Sacratai. etiam Ecclefia vetuit, ne quis, nift confe- cratus eflet, faera vafa, lintea , & alia inftru- menta, quae ad illius confedionem neceflaria funt, tradare aut tangere auderet, modo gta* ris aliqua necelhtas non incideret. (s. Po ■ . de SACRAM. EUCHARIST, 399 tf,y. Poteft Eiichaviflia per improbos Saeerdotes vel confecrari, vel admittifirari. Ex quo tam Saeerdotes ipfi, tum reliqui fi- JJ.t rt . r tfU' 82. S* 8eles intelligere ponunt, quanta religione* & it era Conctl , fanditate praditos effe oporteat, qui ad Eu- J"'‘" e ' chariftiam vel confecrandam, vel adminiftran- dam, vel fumendam accedunt. Quamquam,quod antea de Sacramentis diduns eft, ea non minus ab improbis adminiftrari,fi,qua: ad illorum per- fedam rationem attinent, rite ferventur, idem valet in Euchariftise Sacramento. Neque enim lisec omnia miniftrorum merite niti, fed Chrifti Domini virtute, & poteftate geri, credendum 'cft. Hsec funt, qu® de Euchariftia, ut Sacra- »lenturo eft, explicanda erunt. Nunc,quod DtKuhar.utejt teftat dicendum, ut Sacrifieium eft, oportet explanare, ut intelligaut Parochi, quse potiffi- «'» l r,n ‘~ mum de hoc myfterio, quemadmodum fanda Synodus decrevit, Dominicis, & feftis diebus Sdeli populo tradere debeant. Eucharifiia peculiare novi Tefiamenti Saerifi- cium Deo eft acceptijjimum. Etenim hoc Sacramentum non folum the- SMnmmti, &* feurus eft coeleftium divitiarum, quo, fi bene Mamur, Dei gratiam nobis conciliamus, & amo- tera, fed in eo qusedam praecipua ratio ineft, <]ua ei pro immenfis in nos collatis beneficiis aliquam gratiam referre poffimus. At vero E«d>*njtu s«* Iikc Vidima, fi rite, & legitirne immoletur, quam grata, & accepta Deo fit, ex hoc inteili- gitur. Si enim veteris Legis Sacrificia, de qui- li0,2,0. fcus feriptum eft, (a) Sacrifieium, W oblationem noluifli, &iterum, (b) Si vohijjes Sacrifieium, de- a) Ppti.19.7. di I em Mique, bolocaujiis non deleblabem, Ita pla- ene- *) Gin. J. J|, b)

.u. 2. 19. cfferre nihil aliud efie, quan|Chriftum ad man- dueandum dari. ® 7 S' Non licet SanBis , aut ulli creatura Sacrifi * cium offerri. Nec vero illud pnetermifit, quin diligenter ■?./« D« $, 0 e *plicaret, uni Deo Sacrificium fieri. Nam etfi Ecclefia interdum Miflas in memoriam, & ho- cw. Tria. c. 5. , & C el 71, C, norem San&oruiu celebrare confnevit: non ta- /. 20, ccnt.Fanf f nien illis Sacrificium, fed uni Deo, quiSančtos 4 *o 2 cATechismt romani PARSII, »r Ati oni i t efuA ilDUlO rtali gloria coronavit , offerri docuit. ftnu”saaifi-' Q uare nec Sacerdos imquam dicere folet, Of- etum. fr/o tihi Saerificium Petre, vel Paule: fed dum foli Deo immolat, gratias illi agit pro beatiffimo- rum Martyrum infigni vidtoria ; eorumaue patrocinium ita implorat: ut ipfipro r.obis in- terccilerd dignentur in ccelis , quorum memoriam agi- mv.s in terrir. p4. Unde doElrina Uh Sacrificii, O 3 Sacerdotii no¬ va legis hauriatur. ZttUjt* Cdtheii- Hoec anteni, quae de huius Sacrificii veritats j* Sr -f-P :a a Catholica Ecclefia tradita funt, ex Domini n> anjtrmatur, verbis accepit, cuni extrema žila nodle hsec a) Luc.2i.1g. ipfa faera myfleria Apoftolis commendans, (a) X jrfich "uJik Hoc fuči te, inquit, in meam commemorationem. Eog Saarduts fin enim, queiRadmoduni a S. Synodo definitum Trid.pff.n.ii e ^' tuneSacerdotes inftituit, praecepitque, ut Sdcnf.Atijj* ca. [pf !( & qui eis in Sacerdotali munere fucceiTu- v Ciin, 2. ri effent, corpus ejus immolarent, &offerrent. Atque id etiam Apoftoli verba ad Corinthios b) i.Cfr.ic.ji. feripta fatis demonftrant, cum ait (b) Nonpote- /iis Cotičem Domini bibere, d ? 5 calicem Damoniorum, non potefiis nienfit Domini participes effe, C/ menft Damoniortint. Ut enim proDsemoniorum menfa altare, in quo eis immolabatur, intelligendum eft : ita etiam (u# quod Apoftolus proponit, probabili argumefftatione concludatur) menfa Domini nihii aliud, nifi altare, in quo Sacrifi- cium Domino fiebat, fignificare poteft. ~S. Ouibus potijjimum figuris, C?" prophetiis ijlid' Socriftcinm olim Jignificatutn fuerit, Zuchuripit Quod fi ex veteri teftamento hujus Sacriffc cnficium figur is , . * & prophettts v«- cii figuras, & oracuia requiramus, primum qui- Trdduir.m"™" demde eo Malachiasapertifiimevatieinatuseft * ‘ k ’ his de SACRAM. EUCHARIST. S os ; ; verbis : (a) Ab ortu folis ufept *d occafum a ) J\&UUch* i, msvnum e/! nornen mum in gentihus, U in omm iaco IJ ‘ u ' facrificatur, if offertur nomini meo ohlatio munda, /jut* nupium e[t nomen meurn in gentihus, dicit Dominus- extrcituum. Pmerea hsec Hoftia tam ante,quani poli latam Legem variis Sacrificiorum generi- bus prsenunciata eft. Etenim bona omnia, cjuse iis Sacriliciis ftgnifieabantur, ha?c nna Visftima, tanquam oronium perfedio, & abfolutio com- pleta eft. Verumtamen nulla in re ejus imagi* nem niagis expreffam licet videre, quam (b) in b) O-". 14.18., Melchifedech Sacrificio. Ipfe enim Salvator 17 ' r s) 109, 4; (c) Sacerdotem fecundum ordinem Melchife¬ dech fe in seternum conilitutum deelarans, cor- • pus & fanguinem fuum in extrema Ccena fub fpeciebus panis, & vini Deo Patri obtulit. "t. Idem Sacrifcium, quod in Crucefuit oblatim, in Miffa peragitur. Enimi itaque, & idem Sacrificiam eiTe fate- G>n» mur, &haberi debet, quod in Miffa peragitur, S j£lup.T' h quod in Črnce oblatum eft:: quemadmodum v idt dt Summ* r c Trtnit. ca, Tir* una eft deadeni Hoftia, Chriftus videhcetDo * miter M & nilr ms nofter, qui fe ipfum in araCrucis femei u ^-io.d,ovit, tantummodo cruentum immolavit. Neque i,vit .; + . 16. e nini cruenta & incruenta Hoftia, dua? funtHo- ffd una tantum ; cujus Sacrificium poft- d'iam Dominus ita prsecepit, (d) Boc facite in i) Luc. 22.19. meam commemorationem , in Euchariftia quotidie inftauratur. 77 . Ejl etiam unus utrinaue Sacerdot. Sed unus etiam, atque idem Sacerdos eft Ehriftus Dominus. Nam miniftri, qui Sacrifi- <™t. pr»pr,e , cium faciunt, non fuani, fed Chrifti perfonam f f ufcipiunt, cum ejus corpus, & fanguinem con* frči- jtlmhr, lit/. 4 , dt Sasr. c. 4. Afijfam cjfe mn folum Lindi s, fed propitiatio „ w/j Sacrtfianm . ftjf.il. Con. 'Ti id. de Siicri- fcio AfijJk c. 2 . & ca. 3 . Fručhis. Sacrtf.cti Mij]*. Ambr. Izb, j. 0 /L. /c. cap. ^o. Lb. dt c iv. < a P- tf. 24. Secreta T)imini» ca IX. poji Pen^ tecojtem, 'Tn d. Synod, frjf. 22. cap. 2. cau.i. *) f’tfr. Ut. I, tp.g.ad 0er. & pltbtm Turni s n 504 CATECHJSMI ROMANI PA RS n. ficiunt. Id quod & ipfius Confecrationis ver- bis oftenditur, Neque enim Sacerdos inquit, Hoc eft. corpus Chrifii, fed , Hoc ejt corpus meurn, perfonam videlicet Chrifti Domini gerens, pa- nis, & vini fubftantiam in veram e-jus corporis, & fanguinis fubilantiam convertit. 78. Miffa ut laudis , ita etiam propitiationis eli Sacrificium. Quse cum ita fmt, fine ulla dubitatione do- cendum eft, id, quod etiam fanda Synodus ex- plicavit, facrofandum Miflae Sacrificium effe non folum laudis, dgratiarum adionis, aut nu- dam commemorationem Sacrificii,quod in Cru- ce fadum eft; fed vere etiam propitiatorium Sacrificium, quo Deus nobis placatus, & pro- pitius redditur. Quare ii puro corde, accenfa fide, & intimo fcelerum noftrorum dolori affefti bane fandiflimam Hoftiam immolemus, & offe- ranms, dubitandum non eft, quin mifericordiam a Domino confecuturi fimus, & gratiam in au- xilio oportuno. Hujus enim Vičfcjmae odore ita deledatur Dominus, ut gratiae, & pceniten* tiae dontim nobis impertiens peccata condonet. Quamobrem & folemnis efl: illa Ecclefiae preča- tio, Qunties kujus HJlice commemoratio celebntur, toties npus ttoflra redemptionis exercetur: nimirinn uberrimi illi cruentae Hoftiae frudus per hoc ineruentum Sacrificium ad nos manant. 7 ^, Pertingit etiam Sacrificii Mijja fruFUis ad it‘ funElot. Deinde vero hujus Sacrificii eam vim efTc Parochi docebunt, ut non folum immolanti, & fumenti profit, (a) fed omnibus etiam fide- libus, five illi nobifeum in terris vivant, five jam DE SACRAM. EUCHARIST. 305 jam in Domino mortui nondum plane expiati fmt. Neque enim minus ex Apoftolorum cer- tiffima traditione pro his utiliter offertur, quam pro vivorum peccatis, poenis, fatisfa&ionibus, ac quibufvis calamitatibus, & anguftiis. ■go. Nulla Miffa ex communi ufa Ecclejies celelrdio¬ di cenila ejl privatni Ex quo facile perfpicitur, omnes Miflas Natu Mf* prt- J 1 Vxta dicei da eft , eoaimunes cenfendas ene, ut quse ad commu- pir. I2 . o<. nem omnium fidelium utilitatem, & falutem ’ Mtjje tuf. 0 . fr pertineant. «««. g. gi. Quonam htijus Sacrificit caremonia pertineant. Habet autem hoc Sacrificium naultos, eof- Ritn m>jT* «*• que maxime infignes, ac folemnes ritus, quo- fum nullus fupervacaneus, aut inanis exifii- Trid.c.^.&e.jr. j Vide ettam DiotJo. «iandus eft; verum omnes eo fpectant, ut & ji re9p . /> Zeci tanti Sacrificii majeftas niagis eluceat, & falu- taribus myfteriis intuendis ad rerum divina- 9. rum > quae in eo Sacrificio occultse funt, con- templationem fideles excitentur. Sed de his nihil eft ut plura dicanius; tum quia hoc ar- gumcntum longiorem explicationem poftula- re v idetur, quam propofitaa inftitutioni con- veniat; tum quia innumerabiles pene libel- Ios > & commentarios, qui de hac re a piis, & doftitlimis viris confcripti funt, Sacerdotes 111 Ptomptu habebunt. Hadfcenus igitur fatis tuerit, earum rerum, quae ad Euchariftiam , tuni ftua Sacramentum, tum qua Sacrificium !lt ’ P ef tinent, potiora capita, juvante Domi? no > expofuifle. V DE j £)s pctnittutia tx veteribus . fcrjpferunt jima, Itb. dno s. Ang. Jafe • & Hb. de pat nit. retned. & de vera, & faU jk panittnsias 0»nfule item fe. prem de poenittnt. diji, in JJicnte, X«c. 17 . 3 . Asfatlh, i 8 . 22 . Trii. Syn. fejj. 6 . rte Jujhfic . c. 14 . «^e Portir, cap.2, Tert. in Hb, de Pesnit. M er. m g,c. Ifa. fupsr iU Jud , Rmt enim Mierufalfm. Ambr. ad Vir li¬ ven* Lipfam c. 5 . Afagif, in 4 . fen, di/l. 14 . htt. A. f/e Pan. I, j, c. fecunda. Ffech. ig. 'i,uc. 15 , P OE N IT E N TI/E SACRAMENTO. CAFUT v. i. Accurate, nc Jrequenter tloElrin« Pcemtentia Cin- Jlianis auribus eft inferendiu juemadmodum human® natur® fragili- tas, & imbecillitas omnibus nota eft, eanique in felpfo quifque facile experitur : ita, quantam habeat neceflitatem Poenitentise Sacramentum, ignorare nemo poteft. Quod fi diligentiam, qu® a Parochis in unoquoque ar- gumento adhibenda eft, ex rei, quam traetant, magnitudine, & pondere metiri oportet, omili- no fatebimur, eos minquam in loči hujus ex- plicatione adeo diligentes futuroseffe, ut fr tis videri poffit. Quin etiam de hoc Sacra- mento, quam de Baptifmo, eo accuratius agen- dutn eft , quod Baptifmus femel tantum admi- niftratur, nec iterari poteft: Pcenitentis vero toties locus datur, ejusque repetend® toties neceffitas impofita eft, quoties poft Baptifmuni peccare contingat. Ita enim a Tridentina Sy* uodo dičtum eft Sacramentum Poenitenti® nou fecus lapfis poft Baptifnium, ac Baptifmutn noudum regeneratis, ad falutem neceffariu«' effe •• vulgataque illa S. Hieronymi feiitentia ab omnibus, qui deinceps res faeras tradide- runt, magnopere compiobatur, Poenitentiam effe fecundam tabulam poft naufragium- l t enim confra&a navi imuni vit® fervand® P er ' fu- DE SAGIIAM. POF.NITENT. '307 fugiom reliquum eft, fi fot te tabulam aliquatq de naufragio licent ampere : ita poft amiflam Baptifini innocentiam, nifi quis ad Pcenitenti® tabulam confugiat, fine dubio de ejus falute de* fperandum eft. Haec autem non ad Paftores fo- lum, fed ad reliquos etiam fideles excitandos dičta fmt, ne forte in eis rei maxime necefla- m incuria reprehendatur. Prinium enim corn- munis fragilitatis rnemores omni ftudio optar« debeut, ut divina ope adjuti, fine cafu, aut pro- lupfione aliqua in via Domini progredi poffint. Quod fi nonnunquam offenderint, tum vero ftumnam Dei benignitatem intuentes, qui tan¬ tram (a) bonus paftor ovium fuarum vulnera obligare, eifque mederi folet, hoc faluberrinium Pcenitentiae medicamentum nunquam in aliud tempus differendtim efte cogitabunt. Quam uaria Jit ver bi Panitentia fignicatio. Pt autem rem ipfam aggrediamur, prius ex- plicanda eft varia hujus nominis poteftas, & notio, ne aliquis ambiguitate vocis in errorem inducatur. Nonnulli enim Pcenitentiam pro fttisfe^one accipiunt: alii a Catholicte Fidei doftrina longiffime remoti, cum arbitrentur, Peenitentiam nullam temporis prsteriti ratio- ncm habere, nihil aliud, quam novam vitam e! ^ e definiunt. Docendum eft igitur, multipli- CeiTi e ff e hujus nominis fignificationem. Pri- , 1 j Ul n enim Poenitentia de iis dicitur, quibus a hi]uid difplicet, quod ante placuerit, nulla ' a ^ ta ra tione hujus cogitationis, boiium ne, ‘- 11 Galuni fuerit. Sic omnes poenitet, (b) quo- *" n * tr *ftitia fecundum faeculum eft, non fecun- 1 “ 1 ^eum ; cujufmodi Poenitentia non falu- V a tem n) Jun. to. 11. Efjch. 54 . 10 . lit, 2, dt poetu t, caf. 9 ., Ver ti Pitni ter^ ti a multiplek' fignificatio, prima. i») j.or.7,19. 3 o8 CATECHISMI ROMANI FARS II. Sterni*. tem affert, fed mortem. Altera eft Poenitentia, cum quis ex fcelere admifto, quod quidem an- tea placebat, dolorern non Dei, fed fui ipfius q'trtia. caufa, concipit. Tertia efl, cum uon folum admifli fceleris caufa intimo animi ienfu dole* mus, vel ejus doloris externum etiam uliquod fignum danuis, verum unius Dei caufa in eo umore fumus. Ac fingulis quidem Pceniten- a) e 6 . 6. ti$ vox proprie convenit. Nam cum in (a) fecris Literis Deum pcenitere legimus, id per j n, pa- commo datum efl:, facra Literse utuutur, cum nitet. Birn.firm.4. Deum mutare aliquid conftituifle declarant; J j).7 w.* 1. p. ftuod non aliter facere videatur, quam lioini- n- ji. »rt . 9 . nes, quos fi alicuius rei pceniteat, eam com- mutare omni ftudio laborant. Sic ergo fcri-. l>) Gtt.6.6. ptum eft, (b) pcenituiile eum, quod lioininem c) R>g. 13.11. feciflet & alio loco (c) quod Saul Reg enl conftituiffet. 3- Quodnam Jit inter Poenitentia Jignificationc di- fcrimen. Aniona fant- Verum inter has Poenitentiae lignificationes Zim 'mlZlc naagnuni difcrimen obfervarc oportet. "Frima m im s»cra- enim in vitio ponenda eft: altera eft quifda m s*f. 14. Cone. commoti, & perturbati animi affetftio : tertiam Tni.d, i>xmr. tum a( j v i r (; Utein pertinere, tum Sacrameutum Alt«, d. Aht effe cjicimus ; quse fignificatio hujus loči p r0 ‘ tZZb. Z ' ,4 ’ P™ e ^- Ac primum quidem de ipia, ut virtu* Arifi. 3. F;ypt. tis parte, agendum eft, non folum quia fideliS populus ad omne virtutis genus a Paftoribus inftitui debet, fed etiam quia hujus virtutis ačtionem tanquam materiam praebent, in Pceuitentise Sacrameutum verfetur ; ac 1111 prius. VE SACRAM. POENITENT. 309 prius,qus fit Pcenitentbe virfus rede intelliga- tur, Sacramenti etiam vim ignorari neceffe eft. 4. Quid /it interior Pcenitentia. Quare in prirais monendi, hortandique funt fideles, ut omni contentione, & ftudio in inti¬ ma animi Pcenitentia, quam virtutem dicimus elaborent; fine qua ea, quae extrinfecus adhi- betur, parum admodum profutura eft. Intima anteni Pcenitentia eft illa, cum ad Deuni nos ex animo convertimus, &commi(Ta a nobis fce- lera deteftamur, & odio habenius; fimulque il- lud nobis certum, & deliberatum eft malam vi¬ ta? confuetudinem, corruptofque moreš emen- dare, non fine fpe veni* a Dei mifericordia confequendae. Hanc vero dolor, & triftitia, perturbatio, & affedio eit, & paffio a mul* tis vocatur, confequitur, veluti comes pecca- torum deteftationi adjunda. Quamobrem apud complures ex fandis Patribus Pcenitentia? de- »nitio hujufmodi animi cruciatu declaratur. s. Fides Pcenitentia pars non e/l. Verum in eo, quem poenitet, fides Pceni- tentiam antecedat neceffe efle. Neque enim P°te(t quifquam fe ad Deum convertere, qui fide careat. Ex quo lit, ut nullo modo Poeni- tentiae pars rede dici poffit. Intima animi Pcenitentia virtus efl cenjenda. Quod autem intima haec Pcenitentia, ut antea dicimus, ad virtutem pertineat, aperte often- 'dunt multa, (a) quse de Pcenitentia tradita funt, P r »cepta. Lex enim de iis tantum adionibus, fufcipiuntur cum virtute, prsecipit. Ne- ^ 3re P r$ terea nemo poteft, quin dolere, quan- °> quoniodo, &quatenus oportet, virtutis fit. V s Hoc Duplrx eft poe*i~ tentza, interior, & exterior, jtmbr. ferm. de Pcenit,& hab e tur de Pcentt- dift, 3. cap, Pa/iit, & A ug lih, de p era, & falf. pan it, cap, $, Gre/, hsm, 34* tn Evattg. GmciJ. 'Trid, fejf. 14. de Pesnit* cap* & catt , 4 ,' <0 & 4. 17 . Afarc, r. 11. Luc. 1^. L«x Dei imperai duntaxat ačtie* nes V ir:uti c&2~ ittnčtas. Dolor triplici ram. time virttts cftfm feri pot eft, pr itn a YAtis (Ji, f tion peccet ur dtftcfu, fl) ProV.2. 14 . $*cwtda , ut non p tete tur excejfu. b) Ge*. 4 . 13 . c) dštor. ig. Terti* tdtič, Jt bano fine Jit fu - fceptus , quod fit tripliciter Otrjrf. de Pstnit. & ha* bet, de pcer?> dijl. 3 . (. Perfeffa. Ojiomodo iufi.it i a in ter D*um % & hotni n e s ejje pojZ. jit ex jdf ‘It. in Mthic. c, uit, do- cet Stot. 4. d‘fi. 14. q, a. ' Ut. H. 310 CATECHISMI ROMANI PARS II. Hoc autem ut rede Hat, Poenitentise virtus praeftat. Interdum enim evenit, ut exadmif- fis fceleribus minorem, quam par eft, dolorem homines capiant: quin etiam, ut a Salomone icriptuin eft, (a) nonnulli fuut, qui cuui male- feceriat, lsetantur. Rnrfus vero alii ita fe umori animi, & segritudini dedunt, ut de fa- lute etiam prorfus defperent : qualis fortaffe Cain videri poteft, qui ait, (V) Major eft im- quitas mea, quam ut vmam mercar: & qualis cer- te Judas fuit, (c) qui Poenitentia dudus fufpen- dio vitam, & animam amifit. Ut igitur mo* dum in dolore tenere polfimus, Pcenitentis vir- tute adjuvaniur. 7. Qtiomodo is , qum vere pcenitet, affettus elji debeat. Sed idem etiam ex iis rebus colligi poteft, quas fibi tanquam finem proponit is, queni vere peccati poenitet. Primum autem hoc ei propofitum eft, ut peccatum aboleat, omneai- que animae culpam, & maculam abftergat. Al- terum eft, ut pro fceleribus admiflis Deo ft- tisfaciat : quod quidem ad juftitiam reterri peifpicuum eft. Nam etfi inter Deum, & ho- mineš propria juflitis ratio intercedere no“ poteft, cum tam longo intervallo inter (s dl- ftent; aliquam tamen efle juftitiam conftat« cujufmodi eft inter Patrem, & filios, h iteB Dominam, & fervos. Tertium eft, ut hom® in Dei gratiam redeat, in cujus offenfionem, & odium propter peccati fceditatem incurrit. Hsec vero orania fatis declarant, P cenitev tiam ad virtutem fpečtara. DE SACRAM. POENITENT. 3 ir g, Ojiilms tiduti gradibus ad divinam Ulm Peni- tentia virtutem ajcendatur. Sed docendum eft etiam, quibus gradibus ad bane divinam virtutem liceat afcendere. Primum itaque Dei mifericordia nos praevenit, cordaque noiira ad fe convertit. Quod cum precaretur Propheta, (a) Converte, inquit, nos Domine ad le, £/ convertemuv. Deinde lioc lumine illuflrati, per fidem ad Deum animo tendimus. (b) Credere enim opor- tet acceientem ad Deum , ut Apoilolus teftatur, quiii efi, & inquirentibus fe rimunerator fit. Pneterea motus timoris confequitur, & fup* pliciorum acerbitate propofita, animus a pec- catis revoeatur. Atque huc videntur fpecia- re ilia Ifaiae verba, (c) Sicut eoncipit, cum *ppropinquaverit ad partum, dokns clamat in dolo- ribus fuis, fic faSli Jumus. Huc deinde acce- dit (d) fpes impetrandae a Deo mifericordise, qua erečti vitam, & moreš emendare conili- tuimus. Poftremo charitate corda noiira ac- cenduntur, ex qua liberalis ille (e) timor probis, & ingenuis fiiiis dignus oritur : atque ita unum illud veriti, ne qua in re Dei maje- ftatem ftdamus, peccandi confuetudinem omni* oo deferimus. Hifce igitur nuafi gradibus ad hanc praeiiantiffimamPoenitentise virtutem per- venitur. P. Qui ft pracipuus virtutis Poenitentia fniBui . Qu* prorfus divina, & coeleftis virtus exi- ftimanda eft, cui fcilicet Regaum ccelorum iacrae Literae pollicentur. Na^i apud fanduni Matthseum feriptum eft, (f) Pcenitentiarn agi- f ’ a fpropinquavit enimregnum cslorun; : & apud Y 4 I&e* Qua de Vani.* tentia V irtut9 bic traduntur* h.ibentur ds iti*, ftifteatiom in Coticil. 'Frid, fejf. 6. cap. 6. a) Thre. 21 *. pr iv* lis vradtis gr ati a pr#Ve~ niens mifericorni* <7», tj 6. jnem. i,& Zm Fmttitt Vani* ter.tia f>r*€ipuui eji Vita at sr na. f) Afattb, 4, * 7 » ji* CATECHISMI ROMANI PARS II. a) Z{Hb. lit. Ezechielem, (a) Si impius egerit Peenitentiam ah omnibus peecatis fuis, qux operatus e/?, & cujodii. vit nmnta pracepta meti, Z? fecerit judicium, Ej 5 ju. b/' L^tch. 35. Jlitiam, vita vivet: tlim alio loco, (b) Nolomor- tem impii : fed ut convertatur impius a vin fua, Z? vivat. Quod quidem de aeterna, & beata vita intelligendum effe plane conftat. 10 . Quid de exterm Panitentia Jentiendum /it, /jut- que de caufa Chnjlus eam in mmertim Snem- mentovum veferri voluirit. «Luid ixtiritr De externa vero Poenitentia docendum e ft» eam effe, in qua Sacramenti ratio con- ,*rt,u Mit 5 habereque externas quafdam res fen- fibus fubjedas, quibus declarantur ea, quae interius in anima fiunt. In primis autem ex- planandum fidelibus videtur, quare fačtum fit, ut Chriftus Dominus Pcenitentiam in nu- merum Sacramentorum referri voluerit. Hu* Jus autem rei illa omaino caufa fuit, ut no¬ bis de remiflione peccatorum, quam Detis. e) 1%. pollicitus eft, cum ait, (c) Si impius egerit fr ',m* ratio •]>, P^nitentiam, ZPc. minus dubitare licereb Ve- ut pit, noftra d, hementer enim pendere animo de intima Pce- remijjione pečat - . . . torum, torum iu- mtentia opus eflet , cum de fuo cuique ju- iifhtrntnlnt? dicio in iis > c»njh tUt- cujus vi, & efficientia Chrifti fanguis ad nos 'qJ u J u \ Tnd _ defluens peccata poft Baptifmum admiffa elue- M- 14- “t- 1 - ret; atque ita reconciliationis beneficium il- li uni Salvatori noftro acceptum referre pro* fiteremur. n. Qtio paFlo Pcenitentia venim ft nova Legi s Sacramentum. Quod vero Pcenitentia Sacramentum fit, H- o•« «*' h num . •nterius efficiuntur in anima, quis neget P črni- civlsti f.\». *entiam vera, & propria Sacramenti ratione praditam effe ? Siquidem Sacramentum facra rei fjtnum eft peccator autem, quem poenitet, re- rum , &verborum notis plane exprimit, fe ani- * 1Utn a peccati turpitudine abduxiiTe : item- asu funiah *i’ lE e x iis, qu$ a Sacerdote geruntur, & dicun- l!ir . miferieordiam Dei peccata ipfa remitten- vni, Da. tts facile cognofcimus. Quanquam hoc aper- te Mdicant illa Salvatoris verba, (d) Tibi dabo d) Mmh. 16. *hves Regni celerum: C ? 5 quodcunque fohcrir ftsper ' 9 ‘ V 5 M- 3i4 CATECHISMI ROMANI FARS II. terram, erit folutum & in calis. Abfolutio enim Sacerdoti« verbis enunciata remiffionem illam peccatorum fignat, quam in anima eincit. Sejf. 14. O m. Trii. de Pamt. a) Matth. iS. 22. Ojtomodo dtfpc • Tantes con'JUan- di fint. j$mbr, depanit. hO-c l. cap. 1, (■/ X* Vidf jing. in lib. de Vera , CS* fal. Pan. c. 5. De materia S*" * ram , Pan. Dres aVrus parni- tentis > qui funt loco materi* > cjiiamodo tiuf- fdcm Sacramenti fartes «Jf e d/- lantur. 12. Pozni ten ti a Sacramentum iterari poteji. Neque vero folum fideles docendi fnnt, Pumitentiam in numero Sacramentorum ha- bendam effie, fed eorum etiam , quae iterari podirat. Qurerenti enim Petro, nuni fepties venia peccati danda effet, Dominus refpondit (a) N en dico tihi ufque fepties, fed nfjue feptua- fes fepties. Quare fi cum ejufmodi hominibtis agendura fit, qui fummse De? bonitati, & cle- mentise diffidere videantur, confirmandus erit illorura animus, atque ad fpem divin® gratiae erigendus. Quod quiden> facile confequentur tuni hujus loči, & aliorum tračtatione, qui in lacris Literis permulti occurrent, tuna vera iis rationibus, &argumentis, quae ex fan&orum Chryfoitomi libro de lapfis, & Ambroiii libriS de Foenitentia petere licebit. j j. Materin Panitentia qua, cjd qualis. Jam quoniam nihil fideli populo notius e (le debet, quam hujus Sacramenti materia; do- cendum eft, in eo maxime hoc Sacramentum ab aliis differre, quod aliorum Sacramento* rum materia efl res aliqua naturalis, vel arte effečla : Sacramenti vero Pcenitentise quafi ma- teria funt ačlus pcenitentis, nempe Contritio, Trii.Syntd.ftjf, ConfeJJio, CP SatisfaElio, ut a Tridentina Synodo '• 1- declaratum eft; qui, cuatenus in Pcenitente .ad integritatemSacramenti, &plenam, acpe r ' fečtam peccatorum remiffionem ex Dei inffi- tutione requiruntur, hac ratione partes Foeni- tentise dicuntur. Neque vero hi a&us q ua ^ DE SAC11AM. POENITENT. 515 jnateria a fan&a Synodo appellantur, quia vcrse materise rationem non habeant; fed quia cjus geueris materia non ilnt, qus extrinfecus adhibcatur, ut Aqua in Baptifmo, & Chrifnu in Confirmatione. Ouod autem ab aliis diduni ?«»- . modo Sacramtntt eft, peccata ipfa hujus Sacramsnti matenam materi a diet efle nihil plane diverfum dici videbitur, ft di- ligenter attendamus. Ut enim ignis materiain ligua efle dicimus, quae vi ignis coufumuntur; ita peccata, quse Poenitentia delentur, rečte hu* jus Sacramenti materia vocari poflimt. 14. Qua ft Sacramenti Pcenitentia forma. Sed formm etiam explicat.io Paftcribus pne- . x . . menti pcenirert-. termittenda non eft, quod ejus rei cognitio ex- ttx c»«. citat fidelium aninios ad percipiendam fumnia J r,d - a ‘ t amt ' cum religione hujus Sacramenti gratiani. Eft sutem forma, Ego te 'abfolvo : quam non fo- lnm ex illis verbis licet colligere, (a) Qu*‘ ») Mm.is.it. iuntjtic folveritis fuper terram, erunt foluta t? 5 in talit ; fed ex eadem Chrifti Domini dočtrina abApoftolis tradita acccpimus. Ac quoniam Sacramenta fignificant, quod efficiunt; & il- la verba, Ego te abfolvo , oftendunt, pecca- torum remiflionem hujus Sacramenti admini- ftvatione effici; planum eft , hanc efle Pceni- tentiae perfectam formam. Sunt enim pec¬ cata tanquam (b) vincula, quibus conftri&a h) r^.it. animse tenentur, & er. quibus Pcenitentim Sa- ji,’ x .de jut cramento laxantur. Quod quidem non mi- 77- nus vere de illo etiam homine Sacerdos pro- nunciat, qui prius ardentiflimse Contritionis vi, accedente tamen Confeflionis voto, pec- catoruni veniam a Deo confecutus fit. JS.Quo CATECHISMI ROMANI PARS H. U . Quo fruHu ad formam Sacrmenti precej alta ndjiciantur. Adduntur praterea complures preces, noa ouidem ad forniani neceflariae, fed ut ea re* moveantur, qu,x* Sacramenti viru, & efficien- tiarn, illius culpa, cui adminiftratur, impedi- re polTent. Jfi'. Quantum differai poteflas Sacerdotum Chrijli ir. dijudicanda peccati lepra a pote/late Sacerdo • tum 'veteris Legi s. Quamobrem peccatores Deo ingentes gra* tias agant, qui tara amplam poteftatem in Ec- clefia Sacerdotibus tribuerit. Neque enim, a) Lev. 13,9. ut olim in veteri Lege (a) Sacerdotes teftimo- Dnl'eli- h- “M. a p e ccatis e(Te abfolutum declarent; fed ve¬ re tanquam Dei miniflri abfolvunt, id quod b) Pf*i. 83. u. Deus ipfe (b) gratiae, (c) & juftitias author, & *.) Rtm.S. 33. p arens e fq c i t . j 7. Quo babi tu, Z? tjuibufoe ritibus fuam aElioitem commendare panitentes debeant. Diligenter vero ritus etiara, qui ad hoc Ss- cramentum adhibentur, fideles obfervabunt. Ita enim fiet, ut animo magis hsereant, qwe hoc Sacramento confecuti funt, nimirum fe tanquam fervos clementiffimo Domino, vel ii* lios potius optimo parenti reconciliatos effe ; & fimul facilius intelligant, quid eos facere oporteat, qui velint (velle autem omnes de- bent) fe tanto beneficii gratos, & memoreS tiHmuit&s pesni* . , temi, eram s4- probare. Nam quem peccatorum pcenitet, ^ ‘Znda 4,cU ‘ fe humili, ac deraiiTo animo ad pedes Sacer¬ do- DE SACRAM* POENITENT. 317 dotis dejicit; ut cum fe- tam humiliter gerat, facilepoffit agnofcere, fuperbiae radices evel- lendas effe, (a) a qua omnia fcelera, q 112? de- a) E-d.io. fiet, ortuni habuerint, & enata iint; iu Sacer- dote autem, qui in eum legitimus judex fedet, Chriiti Domini perfonam, & poteftatem vene- retur. Sacerdos enim, quemadmodum in aliis, ita in Pcenitentiae Sacramento adminiltrando Chrifti munus exequitur. Deinde peccata fua pcenitens ita ennmerat, ut fe maxima, & acer- biffima animadverfione dignum effe fateatur, fupplexque deličtorum veniam petit; qu$ fa- ne omnia vetufiatis fu:e certiflima teftimonia D. D"*. m Eai. ad Jjt* a fancto Dionyfio habent. mfUi. is, Quoi pntcipue fruElui ex Sacramento Pceniten- tia homines capiant. Sed nihil profedo tam proderit fidelibus, p, imm f ruBet nihilque maiorem illis alacritatem Pcenitentiae ‘f fufcipiendse afferet, quetn ft a Parochis faepe Uatis explicatum fuerit, quantam ex ea utilitate.il L "' 1 ; x * m *‘ t * *• j* capiamus. Vere enim de Poenitentia illud di- ci pode intelligent, ejus quidem radices ama- tas, frudius vero fuaviffimos effe, Poenitentiae Serundm fru-fm itaque omnis in eo vis eff, ut nos in Dei gra- bam reftituat, cmn eoque fiimma amicitia con- jungat. Hanc vero reconciliationem interdutn m hominibus piis,qui hocSacramentum fandte, ^ religiofe percipiunt, maxima confcientiae pax & tranquillitas cum fumraa fpiritus jucun- ditate confequi folet. Nullum eft enim tara Ttr „ a , f ru $ BS grave, & nefarium fcelus, quod Poenitentiae Sa- ctaniento non quidern femel, fed iterum, & fae* /?»» F’ius non deleatur. Qua de re ita Dominus per 1>r °phetam inquit: (b) Si impiut egerit Pceniten■ t) JEyct.1S.2r. tim 3*8 CATECHISMI ROMANI FARS II. iiatn ab omnibus peccati s fuis, qua operatus eft, tj 9 cujlodmit pracepta me a, & fecerit judicium, le? ju- filtiam, vita vivet , & nori morietur : omnium ini/jui- t,itiim ejits, quas operatus ejj, mn rec.ordabor, Et a) t.Joait. i. S.JO: nnes: (a) Si cenftteamur peccata nojlra; fidč- lii eft, If jujlus , ut remittat nobis peccata noftra, & t>) i.jitn.i. 1. paulo poft: (b) Si quis peccavertt, inquit, (nul- lum videlicet peccati genus excipiens) advo- etitum habemus apuil Patrem jfefttm Chrijlum juftum, Z? ipje eft propitiatio pro peccatis noftris, mm pro no- Jiris autem tantum, fed etiam pro totius rnundi. i ver0 idcirco fačtum effe intelligimus, quod eos vere, atque ex animo deli&orumnon peccata- qttxdari* . .* non nmim ono. pcemtebat. Quare cum hujufrnodi fententi* n ° d ’ in facris Literis, vel apud S.S. Patres occur- ri) Mitth, i2. runt, quibus affirmare videntur (d) aliqua pec* cata remitti non poffe, ita eas interpretari lpi. 128. Fi*»t oportet, ut diflicilem admodum effe veniš im- petrationem intelligamus. Ut enim morbtis Pir.ir. c. & eurabunt Paftores, fmgillatim ea tradere, ex quibus ver®, & falutaris Poenitentiae ratio a fidelibus percipi queat. Eft autem hujusSa- craroenti proprium, ut prster formam, & ma- ^riam, qu® omnibus Sacramentis communia funt, partes etiam, ut antea diximus, illas ha- Jfat > qti3E tanquam totam, integramque Pceni- tentiam conftituant, Contritipnem fcilicet, Con - JejUonem, Satisfačlionem. De quibus D. Chrv- , 'bitom us his verbis loquitur: Pesni Centi a cogit pec• ^enia-Ua puctti non reefuirunt ne - eeflario p sni tet t- tiettt* Sar amen *■ a} Luc. n.*. Cone. Trii. fejjs 14. cart, 7* D* Au*. lih. po. h e m. o. ■>. Cone. ToUt.lV. cap. 9 ,& JJ. Ts. in 3. p, 0u 9 87. Trn fteaittnti* parcet inte^ra* Iti, (jitarum Jt aliftua dtftt, p(l'~ fetfa non eft, C>nc . Trid.fejft, 14 . de Peen. cap. 3 . & ran.4. & X. R:?. 16. II. *ttr» 2 Rt£. 12 . 24 .^ 5. 21.27. J ° an • S- pftil. ^O. It), A3.* 9 . > 8 . /«.<;■ 16. Matrh. D. Cbrjfoft. hom. 1 1. qna eft de Pesnit, JP.trtes pceniteKm ti « cjuomodo c»nnexa. *J*res Pjsnttentia partes «x tribu.< peccandi mudiš , caUivuntur. 2^. Thonu, m e tritio appelletur. Vide Aleše, de Rečte autem Contritionis nomen peccati de' nmm. i M. 67. tei q at i on i } q Ua i 0 quimur, ad fignificandam vim doloris impofitum eft, du&a iunUft udi ' ne DE SACRAM. POENITENT. 323 ne a rebus corporeis, qure minutatim faxo, ant duriore aliqua materia confringuntur ; ut eovoeabulo declararetur, cordanoftra, quae fuperbia obduruerunt, Poenitentiae vi contun- di, atque conteri. Quare nullus alius dolor vel ex parentum, & tiliorum obitu, vel cujuf- vis alterius calarnitatis caufa fufceptus hoc no- mine appellatur ; fed illius tantum doloris pro- prium eft nomen, quo ex amida Dei gratia, at« que innocentia afficimur. Quibus praterea vocabulii eadem peccati clete « ftutio declarari foleat. Venim aliis quoque vocabulis eadem res declarari folet. Nam & contrio cordis dici- iur, quia cordis nomen frequenter facra? (a) Liter® pro voiuntate ufurpant. Ut enim t corde motionum corporis principium fumi- tur > ita voluntas reliquas ornnes animae vires moderatur, ac regit. Vocatur etiam a fančlis Patnbus cordis compunElio , qui libros de con- tntione confcriptos, de compun&ione cordis in- fcribere maluerunt. Etenim quemadniodum ^ err ° tu raida ulcera fecantur, ut inclufum vi- rus erunipere : ita corda quafi fcalpel- 0 Contritionis adliibito inciduntur, ut pec- niortiferum virus queant ejicere. Quare & Sciffio cordis a Joele propheta appellata • (b) Convertimini , inquit, ad me in tSto conle ' lK jejunio, in fietu, & in planElu, & [cin- ** 'odira. L«r dolov de peccatis locabulo Contritionis in- c l‘tfus, maximus, Zf vebementijjinius effc debeat. bummum vero, & maximum dolorem ex Pečatiš, qupe commiiTa funt, fufcipiendum ef- X a fe, DoUr dliundt proventens non dicitur Qmtnut 9 Eadem ptccati detejlateo aiias cordis Contriti # dicitur. a) Geti. 6. M. 1. Pfil- 43 « » 9 -f* ** /#« cr« s 24 CATECHISMI ROMANI PARS II. fe, ita ut nullus major excogitari podit, facile erit hifce rationibus demonftrare. Nam cum perfeda contritio fit charitatis adio, (a) qus ab eo timore, qui filiorum eft, proficifcitur, patet eundem Contritionis, & charitatis mo- dum ftatuendum effe. At quoniam charitas, qua Deum diligimus, perfediftimus eft amor, hinc fit, ut Contritio vehementiffimum animi dolorem conjundum habeat. Ut enim maxi- me diligendus eft: Deus ; ita quae nos a Deo alienant, maxime deteftari debemus : inquo etiam iilud obfervandum eft, eodem loquendi genere charitatis, & Contritionis magnitudi- nem in faeris Iiteris fignifieari. De charltate didum eft, (b) Diliges Dominum Dem turni « loto covde tuo : Rurfus, quod ad Contritionem attinet, clamat Dominus per Prophetam, (c) Convertimini ad me in toto covde veftro. Prseterea, fi uti Deus fummum bonum eft inter omnia, quae diligenda funt, ita etiam peo catum fummum eft malum inter omnia, qu* odide homines debent; iilud fequitur,utquam ob caufam Deum fumme diligendum eff g con ' fitemur, ob eandem rurfus peccati fummuin odium nos capiat neceffe fit. Omnibus vero rebus Dei amorem anteponendum effe, ita ut ne vit® quidem confervandae caufa peccare liceat, aperte nos docent illa Domini veit** (d) Qui amat patrem, ant matrem plus quam me, noK eji me dignus, & (e) Qui voluerit anitnamfuem j :s vam facere, perdet eam. Sed iilud etiam animadvertendum eftj ut quemadmodum, fando Bernardo tefte, n u ^ uS finis, & modus charitati praeferibitur C^ uS mim, de sagram. poenitent. 32.-5 tuim, inquit ille, diligendi Deum eft ipfum dili- pt jine modo ;) ita peccati deteftationi nullus modus definiatur. Sitpraterea non §>lum maxima, fed vehe- mentiflima , atque adeo perfe&a, omnemque ignaviam, & focordiam excludaft. Etenim in Deuteronomio fcriptum eft (a) Cnm quafieris Dominum Deum tuum , invenies e um : fi tameu to - to corde tjuajierif, C/ tata tribulatiom animat tua, &apud Kieremiam, (b) Qu,eretis me, if inve- nietif, cum quajieritis me in toto corde vejtvo, E/ in¬ ventar a. vobis, ait Dominus. m. Cmtritio vera e Je non dejinit, etiam fi fenjibilis dolov de peccatis non fuerit alfolutus. Quanquam, fi id minus confequi nobis li- ceat, ut perfečta fit, vera tamen , & efficax Contritio effe poteff. Ssepe enim ufuvenit, ut qus feniibus fubječta funt, magis, quam fpi- ritualia, nos afficiant, Quare nonnulli inter- dum majorem ex iiliorum obitu, quam ex pec¬ cati turpitudine doloris fenfurn capiunt. Idem etiam judicium faciendum eft, fi lacryme do¬ letiš acerbitatem non confequantur : quas ta- men ia Pcenitentia fummopere optandte, & commendandss funt. Praeclara eft enim ea ds Ie ftnfti Auguftini fententia : Non funt , inquit, !n tc Ctrifiiana pietatis vifcera , Ji luge s corpus, * 1 U0 anima , animam vero, a qua recejjit ^ !U! ' non luger. Atqui huc fpečtant illa Sal- Vltor ‘ s noftri verba, quae fupra allata funt: ^-) V* tihi Corozaim, va tihi Bethfaida, quia Ji , y fo i Sidone faila ejfent virtutes, faSl* JUr " ‘ n v °bit , olim in cilicio , f? 3 cinere Paniten- tUlB e S‘J[tnt. Tametfi ad eam rem comproban- Tertia ratie. S. Bernard, Mr m de diligendo JDe» circA med. Do tor de prečam tis non tantura debet ijje maxi» mus , fed etiarr* Vehementijfimuf', a) Deat. 4.29* Sap. |. 13. b) Hi er. 59,13, Vera , ©r uti Is s Contritio etiam ejfe poteji, fi noti t/intum delorem * fsntiamus de peccatis , cj nafti de rebus exttr¬ ni s Ji ant e fcili~ cet natura im- becillitate. Cone. Trid. feffl 14. de Voen. c. S. Ang. fer. 41 * dt Santfis* x 3 dam a) J«*«. 3 . 3 - 6 . 7. Mxtth.it. 41. t«c. n. ;i, b) 1. R<£. I?. Pfal. <;o. c) Lut. 7.37. , 8 . J) Mxtth. 26. 27. e) V*. 3S.13. O Efjtb. ig. Augufi, lib, de Vira J & f‘alfa Tanit, cap, 14, & hab e tur de pan. dtfl . ^ c. Gonjideret. Non dpfperanm dura eji dc T)ei boni tat e, ttiam- fi a> folutam pec • tatoriim Contri - 1 to nem rton fen m tiamut* J?) Eftch, 5 j. 32 <5 CATECHISMI ROMANI PARSII. dam fatis effe de£ent clarifiima (a) Ninivita- rum, (b) Davidis, (c) Peccatricis, (d) Apofto- f lorum Principis exempla, qui omnes plurimis lacrymis Dei mifericordfcm implorantcs, pec- catorum veniatn Impetrarunt. 19. Peccata capitalia fngillatim in' Contritiont it- tejlandii funt. Maxime autem hortandi, 5 : monendi funt fideles , ut ad fmgula mortalia crimina pro- prium Contritionis dolorem adhibere ftu- deant. Ita enim Ezechias Contritionsm de- fcribit, cum ait(e) Recogitabo tihi omnes te- nos meos in amaritudine animce mete. Etenim re- cogitare omnes annos eft fingillatim peccata excutere, ut ea ex animo doleamus. Sed apud Ezechielem quoque fcriptum legimus: (f) & impius egerit Panitentiam tib omnibus peccatis fin ,1 vita vivet. Atque in hanc fententiam fančlu* Auguftinus inquit: Confiderct peccator tjuditi- tem criminis in loto, in tempore, in varieUte,n perjotta. SO. Sufficit univerfe qmndoque peccata [m j Jiari. Neque tamen hac in re defperent fideles de fumma Dei bonitate, & clementia. Is en ’ m cum noftrae falutis cupidiffimus fit, nullam mo¬ ram ad tribuendam nobis veniam interponit« fed peccatorem paterna eharitae compleS 1 ' tur, fimul atque ille fe collegerit, & univerf* peccata fua deteftatus, quas deinde alio teffl’ pore, fi facultas erit, fingula in memoria 1 * reducere, ac deteftari in animo habeat, ad minum fe converterit. Ita enim nos per ? r0 phetam iubet fperare, cum inquit: (g) I 0 ? 11 ' ta DE SACIIAM. POENITENT. 327 tas impii 11011 naselit ei , in quae:mque die csnvtrfus fuerit ab impietate ftia. jt. Qua ad veram Contritmem Jint in primi s ne- ceftaria. Ex his igitur colligi poterunt, quse ad ve- ram Contricionem masime funt neceftaria, de cjua de qnibiif- quibus fidelera populum accurate oportebit ŽZSltLs, docere, ut quifque iutelliga^, qua ratione com* parare eam poffit, regularaque habeat, qua di- judicet, quantum abfit ab ejus virtutis per- feftione. Primum enim necefle eft peccata omnia, quse admifimus, odiffe, & dolere ; ne fi qusedam tantura doleainus, fičta, & limu- iata, neque falutaris Poenitentia a nobis fufci* piatur. Nam, ut a fančto Jacobo Apoftolo diftum £ ft; ( a ) Quicunque totam legm ferva- a) Jat. 1. mit, ojfendat autm in mo, fiHus ejt omnium ms. Alterum eft, ut ipfa Cpntritio confitendi, Stamtumt & fatisfaciendi voluntatem conjunčtam ha* ^sat; de quibus poftea fuo loco agetur. Ter. tium eft, ut poenitens vitse emendandae cer- taa >> & ftabilem cogitationem fufcipiat. Hoc ^ vero Proplieta aperte his verbis nos docuit j (b) Si impius egerit Pcenitentiam ab omnibus pešca- b) JE j«h. 1?. tu fiis, qua operatus eft, Es 3 cuftodierit omnia pne- M ***' ce pta me a, fecetit judicium , E* 3 juftitiam, vita wct, (p non morietur, omnium inipuitatum ejus, l' Ms °peratus eji, non recordabor , & paulo poft, ( c ) sum aveirterit (e impius ab impietate fua, quam c) TMm »7, *peratus eft, E/ feeerit judicium, E/ juftitiam, ipfe sntmi mfuam vivificabit, & paucis interječftis, (d) d) Itiitm-sfi, Convertimini, inquit, agite Pcenitentiam ab Limbuš iniquitatibus vejlris, Ej 3 non erit voliš m X 4 nu a) %) h*”- 14. Ttrtium. S. A ur. tfijf. <;*. W*i Afacedon. & habetur J4 # q, *«p. I. & in 6 . r '«£* Juriš, P* te at um % 3iS CATKCHISMI ROMANI PARS II. vuinam inipuitas : projicite a voliš omnes pravtiri- cationes veflras , in tpiibus pravaricati ejiis , iffa- cite voliš cor novum , Zf fpnitum novum. Idein etiam Chriftus Dominus (a) mulieri, qua in adulterio deprehenfa eft, praefcripfit: V de, jnquit, Zf jam amplius noli peccare. Itsm Pa- raIytico illi, quem ad Probaticam Pifcinam • curaverat, (b) Ecce, ait, Januš fattus cs, jm noli peccare. Si. Dohrem praterita culpa , £j* cavemh in po- Jlerum propojitum Contritioni neceffarium ej]e ojleuditur. Sed natura quoque ipfa, & ratio plane often- dunt, duo illa ad Contritionem in primisef- fe neceflaria, dolurem fcilicet peceati admif- fi, & propofitum, cautionemque, ne quid hujuf- modi in poflerum conmiittatur. Nam qui amico reconciliari velit, quem injuria aliqu* affecerit, & doleat oportet, quod in eum in- juriofus & contumeliofus fuerit; & diligenter reliquo tempore provideat, ne qua in re ami- citiam lcefifie videatur. Quse duo obedientiam adjun&atn habeant,necefle eft: hominem enim legi, five naturali, & divinae, live human*, quibus fubje&us eft, parere convenit. Quare, fi quid poenitens alteri per vim, aut per frau- dem abftulit, reftituat, oportet itemque ali- cujus aut commodi, aut officii compenfatio- ne illi fatisfaciat, cujus dignitatem , aut vi- tam dičto, fadove violavit. Tritum enim eft omuium fermone, quod apud fančlum Augu- guftinum legimus, non remittitur peccatum , nji rejlituatur ablatum. S s- fa DE SACRAM'. POENITFNT. 399 Jj. Indulgendum ejl ahit , fi nalit volumni 'mdul* geri. fteque vero inter caetera, qus ad Contri- tionem maxime pertinent, minus diligenter, & necefiario curandum efi, ut, quidquid inju-» riarum ab altero acceperis, id totum remitta- tur, ac condonetur. Ita enim Dominus, & Salvator nofter monet, atque denunCiat: (a) Si dimiferitii hominibut peccata eorum, dimittet fs 4 volit Pater vejier cakftii delicla vejim : Ji autem k on dimiferitis hominibut, nec Pater vejier dimittet voliš peccata vejim. Haec funt, quae fidelibus in Contritione obfervanda funt: caetera, qua» *d hanc rem a Pafioribus colligi facile pote- runt, efficient quidem: ut in fuo genere Con- tritio fit magis perfeda, & abfoluta ; verum adeo neceffaria exiftimanda non funt, ut fine his vera?, & falutaris Poenitentise ratio confta- te non poffit. 34 ' Qua Jit propria Contritionii vit, b* utilitat. Sed quoniam non fatis eiTe Pafioribus de¬ tet , fi ea doceant, quae * d falutem viden- tur pertinere, nifi etiara omni cura, & in* duftria laborent, ut fideles ad eam ipfam ra- tionem, quae illis praefcripta efi, vitam, ačtio- n efque fuas dirigant; vehementer proderit Contritionis vim, & utilitatem faepius propo- Uere * Nam, cum pleraque alia pietatis ftu- tiia, (b) veluti beneficentia in pauperes, je* junia, preces, & alia id genus fančta, & ho* «e(la opera, hominum culpa, a quibus pro* ficifcuntur, a Deo interdum repudientur ; J Pfa certe Contritio nunquam illi grata, & recepta «ffe uoa poteft. Nam inquit Pro- X 5 £he- Ojcartum, a) Afaetb.S & '*• it- Marc. n. 15. £«/, ti 3 . Lac, 11, Prim* Htilitit efi. qtteti fit cer* tijjima peccata* rum medicina. b) ProV.it;. t, 53 ^ CATECHISMI ROMANI PARSII. a.) lf*t. 19. pheta : (a) Cor contritum, & 3 bumiliatum Deut hon de/picies, jtu4r 4 MtiiitAi Quin etiani ftatim ut eam mentibus noftris tji. auod ft fa- concepimus, peccatorum remiffionera nobis giU $ 3 enpedsta, * . , & anim* a Deo tribui, alio loco ejufdem Prophets ver* dfalT'" mt ' ^a declarant : (b) Dixi, confitebor adnerfum b) Pf*i. ji. p me injuftitiam meam Domino, Er 3 tu remi/iJU impieta • c) iwc.17.14. tem peccati mei. Atque ejus rei figuram in (c) M-h- decem leprofis animadvertimus, qui a Salva* tore uoftro ad Sacerdotes miffi, antequam ad jllos pervenirent, a lepra liberati funt. Ex quo licet cognofcere, ver® Contritionis, de qua fupra di&um eft, eam vimefie, ut illius beneficio omnium deličtorum veniam ftatim a Domino impetremus. Sf. Qua ratione ad perfeEUonent Contritionis ne- r.iatur. Plurimum etiam valebit ad fidelium men* tes exeitandas, fi Paflores rationem aliquam tradiderint, qua fe quifque ad Contritionem Chnf.ji. krnil. exercere pofiit. Monere autem oportet, ut a. mPi“i. 50. omnes confcieutiafii iuam frequenter excutien* tes videant, num quae a Deo , five Eeclefia* fticis fandionibus praecepta funt, fervaverint. Quod fi quis alicujus fceleris reum fe efle co* gnoverit, ftatim feipfum accufet, fupplexque a Domino veniam expofcat ; & fpatium turu confitendi, tum fatisfaciendi fibi dari poftulet; In primifque divinas gratiae praefidio fe adju* vari petat, ne in pofterum eadem illa peccata admittat, quae admififie vehementer pcenitet. Curandum erit praterea Paftoribus, ut in pec* catum fumnium fidelium odium concitetur i tum quia fumma eft illius fceditas, & turpitudo; tuna DE SAC 11 AM. POENITENT. 33,1 tum quia graviftima damna, & cakmitates no¬ bis affert. Nam (a) Dei benevollptiam, a quo a) 7. maxima bona accepumis, longeque majora ex- , 4 9 Mi pedare, & confequi licebit, a nobis alienat, & ^ fummorum dolorum cruciatibus perpetuo affi* snfc$om, pr*. . P fiantta primum plicanda Paftores ponere debeant, ex eo ra- C Mptur tx e,ut čile intelligent, quod omnibus fere piis per- f A- 0 x A * luresn c*nftqnen* fuafum eft, quicquid hoc tempore fančtttatis, dam, pietatis, & religionis in Ecclelia fuinmo Dei beneficio confervatum eft, id magna ex parte Confeffioni tribuendum effe : ut nulli miran- dum fit,'humani gsneris Hoftem, cum fidem Catholicam funditus evertere cogitaret, per miniftros impietatis lira, & fatellites hanc Tnd. $w. velutiChriftianae virtutis arcem totis viribus [Op**’/' Oppugnare conatura effe. Primum itaque do- cendum eft, Confeflionis inftitutionem nobis fummopere utilem, atque adeo neceffariam fuifle. Ut enim hoc concedamus, Contritione peccata deleri, quis ignorat, illam adeo ve- „ 1 ™ hementem, aerem, & incenfam effe oportere, ltat - ut doloris acerbitas cum fcelerum magnitudi- !le ®quari, conferrique pofllt ? At quoniam pauci admodum ad hunc gradum pervenirent, fiebat etiam, ut a pauciffimis hac via peccato- r um venia fperanda effet. Ouare neceffe fuit, jfj Onftjfitmn ... . . falutis confe - uc ciementiftimus Dominus raciliori ratione q MI »a« ratio efm »- fejfionis ut H/ta w tem, qutd Vit 4 humana foeieta* tem , puhlicam*, que htnejlatev* conftrvet . Qu,id fit Confefi, fio , Vide AUx ; de Aleš 4. p. cj.y 6 . mem.ii Scet. 4 . fent*. d . 17 . tj, 1 . ‘Peccata accufa- tctio anims in Confejfione funt enumeranda. a) Prav. 2 . 14 * S . Cnryfo(l, h o m, Zfl.irt Gtiuf. 8 « dc Vtrtj, £)>>», tn lih, de vera, & f*lf r p% } K r . 1 O. Greg. ham, 40. j n Ev ang. & hi. 10« tvortL c. 1 v Coucit. Trid.fejf. 14. de Pxn, c. c. & c An. 6 . Aha. de Aleš 4.^. a.j 6, ime n. 5. art. 2. M*th. 8 . a) AC*r. S. 37. b) J ’* 1 MO.JJ /» lib # ^o. Hom. hom. 40. habetur de p cen. d. J. cap.Agite. Jean. 11 . c) S, Ang. lib. de vera, & falfa f«». cap, 10 . & ferm. #. de per. JJn>n. Vide item in J o cin. tracf-. 29. &traft. 49, «Žr in JPful.icn. tone. 1» d) Zi«. 17.14, »S- 334 CATECHISMI ROMANI PARS II. qusmvi 3 aliis verbis, fančtiffimi Patres viden« tur Confeffionem definiifle; veluti cutn fančtus Auguftinus inquit, Confeffio ejl , per quam mrbus latens fps -venia aperitur ; & fančtus Gregorius, Cnnfejjio ejl peccatorum deteftatio: quarum utraque, quod in fuperiori definitione continetur, fa« čile ad eam referri poterit. 3'j. Qua ex caufa, ijf quando injlituta Jlt a Chrijlt Confejjio. Sed jam, quod omnium maximi faciendum cit, docebunt Parochi, ac fine ulla dubita« tione fidelibus tradent, hoc Saeramentum a Chrifto Domino, (a) qui bene oninia, & nnius falutis noftrae caufa fecit, ob ejus funt* mam bonitatem, & mifericordiam inftitutuin effe. Apoftolis enim poft Refurrečtionem in unura locum congregatis infufflavit, dicens: ■ (b) Asctpite Spivitum SanElum, quorum remiferitit peccata , remittuntur ds, £5* quorum reiinueritis, retenta funt. 40. Ex quibus aliis Scriptura loči s Confeffionem a Chrifto in/lit utam effe coliigatur. Atque idem figiiificare vifus eft Dominus, cum Apoftolis id negotii dedit, (c) ut Laza* rum a mortuis excitatum a vinculis folverent, quibus cpnftričtus erat. Nam fančtus Augu* ftinus eum locum ita explanat: Ipji, inquit, Sacerdotes plus jam po funt proficere, plus conften• tibus parcere : quibus enim cvimen remittunt , Do¬ mina* remittit, fcilicet per ipfos Apoftolos: J Lazarum, quem de monumentojam fufciiaverat, ob- iuiit Dfcipulis fohendum, oflendens poteflatem Jol- i-endi effe concejjam facerdotibus. Quo etiam pet- tiaet, quod iis, (d) qui a lepra iti itinere cu- rati DE ŠACRAM. POENITENT. 335 rati funt, praeceperat, ut Sacerdotibus fe often- derent, illorumque judicium fubirent. Quomodo ex verbii Domini tieceffario Confejfio Sacerdoti facienda colligatur, Cs 5 quod Jint $u~ diccs Apojlolorum fucceffores. Cum igitur Donrinus poteftatem retinendi, & remittenai peccata Sacerdotibus tribuerit, perfpicuum effiipfos etiam ea de re (a) Judices conftitutos fuiffe. At quoniani, ut fančta (b) Tridentina Synodus fapienter admonuit, de qualibet re veruni judicium fieri, atque in re* petendis criminum poenis juftitiae modus tene- ri non poteft, nifi plane cognita, & perfpečta caufa fuerit; ex eo fequitur, ut pcenitentium Confeilione fingillatim peccata omnia Sacerdo¬ tibus patefacienda fint. Haec igitur Paftores docebunt, quse a fančta Tridentina Synodo de¬ beta, acperpetuo a Catholica Ecclefia tradita funt. Si enim fandtiffiinos Patres attente legi- m us, nufquam non apertiffima tellimonia oc- current, quibus confirmetur hoc Sacramentum 1 Chriflo Domino inftitutum effe, & Confeffio- nis Sacramentalis legem, quam illi Exomologe/in t fr Exagnr tu/in Grseco vocabulo appellant, tan- quani Evangelicam accipiendani effe. Quod fi etiam veteris Teftamenti figuras exquirimus, fine dubio ad peccatoruni Confeffionem viden- tur pertinere varia illa (c) Sacrificiorum ge- nera > quae ad eitpianda varii generis peccata 8 Sacerdotibus fiebant. * ž ' Qbf° fruHu ad Sacramentalem Confejponem Ec- Aejin certas quafdam caremonias adjunxerit. Sed quemadmodum Confeffionem a Domi¬ no Salvatore inffitutam effe fideles docendi funt, a) Ait(. Uh is. de C* V. De* . O, 'Oren, hem. 26. in Evang, A»lbr, iti, 2* Cain0 cap. 4 .& hab, de pesnit, dift. s c cap. V er b um JJei, b) Conc.TrU. de poen, feJJ\ 14* cap. c, can. 7. De exomo!o*eje fcripferunt CUm, Rom, in Ep. 1 . ad Jacebant fr a— trem Donfini Cjpr . de lap{is , & in epift, so. & C-rntlinm* Bajti, & folemnes caeremonias Ecclefia aufto- *« 'pit*ph. ritate additas effe, quse etfi ad Sacramenti ra- eju., fepre, c,tet. tionem non lpečtant , ejus tamen digmtateni r ‘ mu ‘ f“t 'S- magis ante oculos ponunt, & confitentium ani- mos pistate accenfos ad Dei gratiam facilius confequendam prseparant. Cum enim aperto capite ad pedes Sacerdotis abječti, demiffo in terram vultu, fupplices manus tendentes, alia- que hujufmodi Chriftianse humilitatis figna dan- tes, quse ad Sacramenti rationem neceffaria non funt, peccata confitemur ; ex his perfpicue intelligimus, tum in Sacramento coeleffem vini agnofcendam, tum a nobis divinam mifericor- diam fummo ftudio requirendam, atque efflagi- tandam effe, 4j. Salutem citra ConfeJJionem recuptrarc non pof- 33*6 etiam strti* f'f. 2 2. *I'rid, Sinod, de f cenit, cap. fed illud univerfe ftatuendum videtur, ab e o tempore Confeffionem puero indičtam ’ cum inter bonum & malum difcernen- 1 vi m habet, in ejufque mentem dolus ca- C ‘ 2r ' Poteft, Nam cum ad id vitse tempus • " Y quif* J ). Arig, Ut, yj, homtl. 40 . 16 ' ( 14 - h st ur de Pomit, Alfi. s. c.Jgitt. Irem. diJI.Vf.lit. A, a) Afotth.1%. S.Ambr.Hb. de Ptenit, cap. 3,. KiVatiantrutn h* regi. Trii, Spini, is Pini?, c. 58 . & car. S. LiTIt.ld., & 2?. Pater, Gardi, car. ir. 6 ' de pan, & remif. Omnis Htriufque ftrtttt, Scot. m 4. d. 17. q. l.ltt.JK. Jlforituris in f rimi s necejjaria efi Qnf*fpo, J>i conditionibui & ctrcumfiantiis ad recjuifitis, J?nmo ejjf debet integra. Tnd. Syn. fejj\ 14 .de Pet n, c. fr <&■ 7. 338 CATECHISMI ROMANI PARS II. quifque pervenerit, in quo te falute aeterna deliberandum efi, tura prirnum Sacerdoti pec- cau confiteri debet, cum aliter falutera fpe- rare nemini liceat, qui fcelerum confcienti* premitur. Quo vero potifiimum tempore con¬ fiteri oporteat, eo canone, de quo antea di- ximus, fanda Ecclefia decrevit. Jubet enim femel faitem quotannis fideles omnes peccata fua confiteri. 4 J- Quotiet Cbrijiiani hoc leneficio uti delieant. Verum, fi quid falutis noftrse ratio poftu- let, confideremus, profečto quoties vel mor- tis periculura imminet, vel aliquam rera trada- re aggredimur, cujus traftatio horaini peccatis contaminato non conveniat (veluti cum Sa- cramenta adminiflramus, aut percipimus) to- ties Confeffio prsetermittenda non efi. Atque idem oninino fervare oportet, cum veremur, ne nos alicujus culpse, quam admiferimus, ob- livio capiat. Neque enim peccata confiteri poffumus, quse non raeminiraus ; neque p ec ' catorum veniam a Domino isnpetramus, nifi ea Poenitentiae Sacramentum per Confeffionem deleat. 46. Otnnia peccata Jigillatim in Confijfione »p 4 rienda. Sed quoniam ranita in Confefiione cbfer- vanda funt, quorum alia ad Sacramend natu- rami pertinent, alia non ita neceffaria funt. de his accurate agendura erit. Neque enim defunt libelli, & commentarii, ex quibus lu- čile efi horum omnium explicationem depro- mere. Illud autem in primis doceant Paro- chi, iu Confellione curandum elle, ut Inte¬ gra* DE SACRAM- POENITENT. 539 gra, & abfoluta fit. Etenim omnia mortalia peccata Sacerdoti aperire oportet. Nam ve- *««« vtnUUn nialia, quae nos a Dei gratia non divellunt, & IZZ^vIZ in quas frequentius labimur, tametfi rede, at* l>. Ah>. m £«- que utiliter, quod piorum ufus demonftrat, confitemur, tamen fine culpa prasternfitti, mul- d ' ... . . . , r ■ t in O-c. Telit. tifque alns rationibus expiari poiiunt ; at jy. cap. g, mortifera peccata, ut jam diximus , fingula enumeranda funt, quamvis etiani occultiflime lateant, &ejus generisfint, quae duobus tan- tum extreinis Decalogi capitibus iuterdicun* tur. S$pe enim evenit, ut ea gravius ani- mam vulnerent, qu:.e occulte admittuntur, quam illa, quse aperte, ac palam peccare ho- niines folent. Ita vero a fanda Tridentina Omnu&finalu Synodo definitum, atque a Catholica Eccle- p J„g t ZdTdiZ‘" fa femper traditum efi, quemadmodum fando- rum Patrurn teftimonia declarant. Eft enim spud fandum Ambrofium in hunc modum : s. Amhr.Ub.de. h on poteji quis jujtificari a peccato, nifi ante con- 7. M" s fucrit peccatum. Sandus etiam Hierony- H^r.f^er ,u„d nius in Ecclefiaften idem plane confirmat; in- mmdlat ftrpcns, fiuit enim, Si quem ferpens Diabolus occulte mo - poterit. Prsterea fandus Cyprianus in Lih *■- i*pfi freone de lapfis apertiflime hoc docet his cnrfttm. a o, Ver bis: Quamvis nullo ficrijicii, aut libellifatinore Pl" ■*•£"*’* [Sftriclijint, quQniam tmnen de eo cogitaverunt , id ’if u ’n apud Sacerdotes Dei dolenter , C f Jimplicitet fjitentes, L,xomologeJin confcientia faciunt, animi Ul exponunt faiutarem medelm parvii lieet, Y a Srn. Ti id. (h P*nit. ftjf. 14, c. Aht 4. p. CjU, 77. nitin. j* 340 CATECHISMI HOMANI PAllS II. & modicif mlneribuf exquirunt. Denique hsc omniutii Ecclefiae Dočtorum communis vox eft, atque fententia. 47- Peccaterum circumftantite, dum quis conjitetur, funt patefacienda. Sed in Confeffione fumma illa cura, & dili- gentia adhibenda eft, quam in rebus gravidi- A»i.di v*'d, & mis ponere folemus ; omneque fludium ita eo conferendum , ut fanemus animae vulnera, & peccati radices evellanius. Necue vero folum peccata gravia narrando explicare oportet, verum edam illa, quac unumquodque pecca- tum circumflant, & pravitatem valdeaugent, vel minuunt. Quaedam enim circumftantis adeo graves funt, ut peccati mortiferi ratio ex illis tantum conftet .• quare hsec omnia confiteri femper oportet. Si quis enim honii- nem interemerit, explicandum eft, utrum iile facris initiatus, an profanus fuerit: itemque (i cum muliere concubuit, Matrimonii ne lege libera, aut alterius uxore, aut propingua, aut alicujus voti fponfione Deo confecrata, ape- VH' I>. Thom. riat necelTe eft. Haec enim diverfa peccato- rum genera conftituunt; ita ut priinum q ul ‘ dem fimplex fornicatio, alterura adulterium, tertium inceilus , quartum facrilegium a divi- narum rerum Dočloribus appelletur. Furtuffl etiam in peccatis numerandum eft Verum d quis aureum nummum furetur, levius omnm° peccat, quam is qui cenrum, vel ducentos, vel ingentem aliquam auri vini, praefertim vC ro qui facram pecuniam abftulit. Q uae c!! 1,1 ratio ad loeum, & ad tempus pertniet: < i u0 rum exempla notiora funt ex multorum l jbl quani .in 2. 2. 1^4. arr t j JDe tir cum fanti a temp oris Vide f*£t, 29. in fine. Stat, 4 . dift, 17 . t. hr. iV. ' Circumftanti* no n graVantes pojfunt ref tetri, DE SACRAM. POENITENT. 341 quam ut a nobis commemorentur. Hsec igitur, ut diximus, enumeranda funt : quae vero pra- vitatera rei magnopere non augent, fine cri- Biine omitti poffunt. 4 S. Confejpo , in qua fponte al'quid grama retice - tur, iteranda ejl . Sed ad Confeffionem adeo neceffarium eft, ut, quod antea dixiinus, intsgra fit, & abfo- luta, ut fi quis, dedita opera ,• alia quidem ex iis, quae explicari debent, praetermittat, alia,vero tantummodo confiteatur, non folum ex ea Confeffione is nullurn commodum con- fequatur, fed etiam novo fcelere fe obftrin- gat. Neque ejufmodi peccatorum enumera- tio Confeffionis nomins, in qua Sacramenti ntio infit, appellanda eft : quin potius pceni- tenti Confeffionem repetere e(l neceffe, fe- ^ueipfum illius peccati reum facere, quod Sa- eramenti fančfitatem fimulatione Confeffionis violaverit. 49. Confeff.o, in qua par ollivionem, vel incuriam levem aliquid omijjum eft , non iteranda. At vero, fi alia de caufa Confeffioni ali- *l u 'd defuiffe videatur, vel quia Poenitens non- nulla crimina oblitus fuerit, vel quia confcien- fa* latebras non ita accurate perquifie- nt > cum tamen illud in animo haberet, ut in* te S re orania peccata confiteretur, nihil opus ** e dt Confeffionem iterare : fatis autem ha- _ e ^t, fi quando peccata, quae oblitus erat, 111 rae nioriam reduxerit, ea Sacerdoti alio tem P°re confiteri. In quo tamen animadver- tsr >dmjj e ft, ne forte nimis diffolute, & re- confcientiain noftram fcrutati fimus, adeo- Y 3 que Covfe r fto> in eftiA altijutd fpcnrt renči! ur, quant fit noriti, Trni. Synod. ft(f m 14 , de Tcen. c, m a- gnu * & Voluntet¬ ri a. ittrationtm Confeffionis fi* fiuUr^ 34* CATECmSMI ROMANI FARS 11 Ždude, & r motit ^ntbagibm ape — runda funt p eCm na. Jurifdi&ionis pa¬ te (la s pro- betur m Cone. Antioeb, Oi&kli, & Ali£ : a Apoftolis tantum hasc dida fuiffe conftat; qui- hus in hac fundione Sacerdotes fuccedunt .• idque etiam maxime confentaneum eft, nam c um omne gratiae genus ; qute hoc faeramento bibuitur, aChrifto capite a 4 membra deri ve* * ur < merito debent corpori Chrifti myftico, id e d fidelibus illud adminiftrare, qui foli verum c jufdem corpus conficiendi poteftatem habent; y 4 cum 344 CATECHISMI ROMANI PARS II. cum prsefertim fideles hoc ipfo PoenitentbSa- cramento ad facram Euchariftiam farne udara apti, idoneique reddantur. Verum quanta olinj religione in antiquiffima Ecclefia jus ordinarij Sacerdotis confervatum fuerit, ex veteribus Patrum decretis facile intelligitur, quibus cau- tum elt, no quisEp;fcopus,autSacerdos in alte- riusParochia aliquid gerere auderej fine ipfuis aučtoritate, qui illi praeefiqt, aut nifi mag.na ne* cefiitas cogere videretur. Ita vero ab Apofto* t) Tit, t. jo fancitum eft, cum Tito precepit, (a) ut in fingulis civitatibusSacerdotes conftit^|ret,qui fcilicet do&rinae, & Sacramentoruni ccelelti pabulo fideles alerent, & educarent. Sf. Poteji quivis Sacerdos quemcunr,ue peccatorem lit neeejjitite ab/olvere. (iHtnt* cuinfcjut Quanquam, fi mortis periculum imminet, Sc ric'd?°m’ortn c'f ptoprii Sacerdotis facultas nondatur, nehac “ **/»*“timm occafione aliquis pereat, in Ecclefia Dei cufto- Trid^srnjep*«. ditum fuifTa Concilium Tridentinum docet, ut f Y s piš- Trli. Syn. ftf, H.dtP^n. r.6„ cati, 9 „ S. Bajti,-in brev . & Cone. Luter, c, X l. & de & remtf, c, Qmnis utriufojtbt * Qjia.lt s con f e ja nus delipndur ,, Confejfdrii qudto* ta debeat cit ur tu t as, Scot a tn 4, dij}.X\.cj,* m De Pesnit, dijl,(p 9 c. S-tccrdts , & de Poeti, & r etniji c. O^nts , ex Omc, Zc*teraT7„ c.X 1 . 84« CATECHISMI ROMANI PARSII. plicentur, quae ad Confeffionis ufura, & trach- Hi, 4 uj *d tionem non parum funt accommodata. Ma- S n3 enim fidelium pars eft, quibus vulgo ni- airca Jfanittntcm hil longius videri folet, quam ut dies illi, qui ibfirvanda, ^cclefiaftica lege Confeflioni prsefiniti funt, effluant: tantum abfunt a Chriftiana perfeftio- ne, ut vix peccatorum fuorum meminerint, quse Sacerdoti pateiacienda eflent ; nedura caetera diligenter curent, qux 3d divinam gra- tiam conciliandam vim habere nfeximam per- fpicuum eft. Quare, cura illormn faluti onmi ftudio fuccurrendum fit, hoc primunt Sacer* dotes in poenitente diligenter obfervabunt, fi veram peccatorum fuorum Contritionem ha- beat, certumque illi fit, ac deliberatum in pofterum a peccatis abftinere. Quod fi ita aninio affe&um efle animadverterint, moneant, & vehementer hortentur, ut pro tanto, & tam fingulari beneficio maxima$ Deo gratias agat, ab eoque caeleftis gratiae praafidium pe* tere nunquam delinat, quo munitus, ac tečlus facile poterit praviš cupiditatibus refiftere, ac repugnare. Docendus eft etiam, ut nullum patiatur efle diem, quin aliquid de paffionis Domini noftri myfteriis meditetur, ad eumque imitandum, & fumma charitate amandum ipfe fe excitet, atque inflammet. Hac enim meditatione afle- quetur, ut ab omnibus Dsemonis tentationibus ;]• in dies fe tutiorem efle fentiat. Neque enim ulla eft alia caufa, cur tam cito vel leviter ab hofte impugnati animo, &viribus fuccumba- mus, quam quod ex coeleftium rerum medita- tione divini amoris ignem concipere non ftu- de- DE SAC 11 AM. POENITENT. 34 f demus, quo mens recreari, atque erigi poffit. Sin autem Sacerdos intellexerit, eum, qui ve« lit confiteri, adeo peccata fua non dolere, ut vere contritus dicendus fit, conetur magno Contritionis defiderio eum afficere; ut deinde hujus praclari doni cupiditate incenfus, illud a Dei mifericordia petere, & effiagitare in ani- mum inducat. sp. Quomodo fe gevere debest ConfeJJciriut erga eos , qui fua peccata evcufant. I11 primis autem reprimenda efl: quorundam Fuperbia , qui fcelera fua excufatione aliqua vel defendere, vel minora facere nituntur. Nam exempli caufa, eum aliquis fateatur, fe iravehementius commotum fuifle, flatim hujus perturbationis caufam in alium confert, a qno prius fibi injuriam fačtam effe queritur. Mo- nendus itaque eft, hoc elati animi, & homi- nis peccati fui magnitudinem vel defpicientis, vel plane iguorantis fignum effe ; tum vero ejufmodi excufationis genus ad augendum po« tius, quam ad minuendum peccatum pertine* fe* Nam qui ita fačtum fuum probare conten« dit, hoc videtur profiteri, fe tune patientia tifurum effe, eum a nemine laedetur: quo qui- dem nihil homine Chriftiano indignius effe poteft. Etenim eum illius vicem maxime do- lere debuerit, qui injuriam fecit, tamen non peccati pravitate commovetur, fed fratri ir- rafeitur; ae, eum ei praeclara occafio oblata fuerit, ut Deum patientia colere, & fratrem roaafuetudine fua corrigere poffit, falutis ma< te tiam ad pcrniciem fuam convertit. €0. OtiD' Montniut tjl confittnt. pu~ cata fua ut nttt ezcufet. 4», U8 CATECHISMI ROMANI PARS n. 60. Quomodo his confulet Confejjariui , qui peccatt fua confiteri erubefcunt, vel impevati eum adeunt, Perniciofior autem eft illorum culpa exifti* manda, qui ftulta quadam verecundia impe- (liti peccata fua confiteri non audent. lis jgi- turhortando animos addere oportet, monen- cique funt, nihil effe, quod vitia fua aperire ▼ereantur, nullique mirum videri debere, fi intelligat homines peccare ; qui ouidem coni- munis eft omnium morbus, & in humanam im- becillitatem proprie cadit. Alii funt,qui vel quod raro peccata fua con- fiteri folent, vel quod nullam curam, & cogi- tationem in perveftigandis fuis fceleribus po* fuerunt, nec commifla ConfefTione expedire, nec unde ejus ojficii initiurn ducendum fit, fa- tis fciunt. Quos certe acrius objurgare opus eft, atque in prunis docere, priufquara ad Sa- cerdotem aliquis adeat, orani ftudio curan- dum effe, ut peccatorum fuorum Contridoue commoveatur ; id vero prseftari nullo modo pofle,nifi ea reminifcendo fingillatim recogno- fcere ftudeat. Quare fi Sacerdos hnjufmodi homines prorfus imparatos cognoverit, huma- niffimis verbis a fe dimittet ; hortabiturque, ut ad cogitanda peccata aliquod fpatium fu* mant, ac deinde revertantur. Quod fi forte affirmaverint, fe in eam rem orane ftudium, & diligentiam fuam contulifle, quoniam Sacer- doti maxime verendum eft, ne femel dimiffi amplius non redeant, audiendi erunt; prsefet' tim fi emendanda? vitse ftudium aliquod pr* fe ferant, adducique poffint, ut negligentiam fuam accufent, quam fe alio tempore dilige ntl > DE SACRAM. POENITENT. 34* & accurata meditatione compenfaturos pro- mittant. In quo tamen niagna cautio adhiben- da eft, fi enim audita Confeffione judicaverit, neque in enumerandis peccatis diligentiam , nec in deteftandis dolorem poenitenti omnino defuifle, abfolvi poterit; fin autem utrumque in eo defiderari animadverterit, aučtor illi, & fuafor erit, ut majorem curam, quod antea didum eft, in excutienda confcientia adhibeat, liomiitemque, ut blandiffime poterit, tradatum dimittet. Ci. Pudori quorundam quomodo confulendum.* Sed quoniam interduni contingit, ut mulie* res alicujus fceleris in priori Confeffione ob¬ lita iterum ad Sacerdotem non audeant re¬ dim, quod vereantur, ne vel in fufpicionenj magns improbitatis populo veniant, vel fin- gularis religionis laudein qu3erereexiftiraentur; fepe tum publice, tuni privatim doceudum eft, nemmem tarna menioria effe, qui omnia fua Rfta, difta, &cogitata nieminiffe queat: qua- propter tideles nulla re deterrendos effe, quo- Jinnus ad Sacerdotem revertantur, fi in memo* nam alicujus critninis redierint, quod antes ^ ,ie rit praetermiftiim. Haec igitur, atque alia hujus generis niulta in Confeffione a Sacerdo- tibus obfervanda erunt. Nune ad tertiam 1 anitentiae parteni, quae fatisfačtio appellatur, v tnienduni eft. Quid in genere, quidque in materin Confefponit Jignificet SatisfaFlio. Prim um itaque Satisfačlionis nomen, & vis ^xponenda eft. Hinc enim Catholicse Eccle* '* ^ 10 ^ es amplam occaftonem diffidii, & di- fcor- 35 « CATECHTSMI ROMANI PARSIf. fcordias cum maxima Chriftiani populi perni« cis arripuemnt. Eft autem SatisfaŠio iei de* ,bit£ Integra folutio. Nam, quod fatls eft, ei &uii SdtiifdiHo, nihil videtur deeiie. Quare cum de gratiae re* eonciliatione loquimur, idem fatisfacere figni« vidt caput ficat, quod alteri tantum praeftare, ouantum fučilo de paerut. . . 1 * diji. ].&■ d, a. irato animo ad ulcifcendam injuriam fatis ef* Thomfn 4 <1°/ P 0l ^ lt:: atc l ue ita Satisfačišo nihil aliud eft, i?. ?.a. »rt. u quam injurise alteri illatecompenfatio, Quod *' autem ad hunc locura pertinet, Satisfa&io* nis nomen divinarum rerum Dočlores ad de* clarandam eam compenfationem ufurparunt, cum homo pro peccatis commiffis Deo ali* quid perfolvit. 63. Quot Jint gradu: ejus SatisfaBionis, qua com* penfationem aliquam peccati includit. Saiifdtfienii Quo in genere quoniam multi gradus efta poffunt, hinc fit, ut Satisfadio varie accipia- pitx accept e. vid. tur. Ac prinia q uidem, & prseftantiffima illa eft« X). Ti>om, m 3 , p t . /t q.;8. an t 2. qua, pro lcelerum noltrorum ratione, etiamii Deus fummo jure nobifcum velit agere, quic- quid a nobis debeatur, cumulate perfolutuni eft. Haec vero ejufmodi effe dicitur, quae no¬ bis Deum propitium , & placatum reddidit : eanique uni Chrifto Domino acceptam lerimus, qui in Cruce pretio pro peccatis noftris folu- to pleniftime Deo fatisfecit. Neque enim ulla res creata tanti efte potuit, quaenos tam gravi debito iiberaret: atque, ut lanftus joannes te- a’) i. ftatur, (a) lp[e eli propitiatio pro peccatii nnftnU *joav " nnn P ro no fi‘‘"- s a utem tantum , fed ctir.m pro totiui 3. Or. 3 , 9 . mundi. Haec igitur plena, & curoulata eft Satis- Hrfr.V.u.u.i] lcelerum omnium rationi, quse in h° c faeculo comnuffa funt, paritet, aequaliterq u ^ r§» DE SACItAM. POENITENT. refpondens : cujus pondere hominum ačtio- nes apud Deum plurimum valent, ac fine eo nulla prorfus aeftimatione dignre haberentur. Atque huc Davidis verba videntur fpečtare, qui poftquam fecum ipfe reputans illud pro- tuliffet, (a) Qitid retribuam Domino pro omnibus , qua retribuit miti ? nihil praeter hanc Satis- fačtionem, quam Calicis nomine expreffit, dignura tot tantifque beneficils invenire po- tuit: quare fubjecit, (b) Calicem Jaluturis ac- cipim , Zf nomen Domini invocalo. Alterum Satisfačiionis genus e/l ea, quas & Canonica appeliatur, & certo temporls fpatio definita perficitur. Quare antiquif- funse Ecclefis ufu receptum eft, ut c urn pce- nitentes a peccatis folvuntur, pesna aliqua eis irrogetur, cujus pcense folutio Satisfaillo vocari confuevit. bodem vero nomine quodlibet etiam poenaa genus /ignificatur, quam pro peccatis, non < 3» | .aem a Sacerdote conftitutam, fed fponte noitra fufceptam, atque a nobis ipfis repeti- tai11 fuftinemus. *!• Qutd /it hac Satisfatiio, qsue ad Sacramtntum J J ) Gm ., 7 . perfpicua funt exempia in Sacris Literis, (°) c) Kum, 12.14. Oenefis tertio capite, (c) Num. XH. & XXII- & d) 2 Excd 2 & (d) aliis permultis Iocis. Sed illud Davi- ?4. dis clarilTimum, & maxime illuftre intuemui, ST#* **’ cui etfi Nathan dixerat, (e) Dominus quoque e) j. Rtg.it. tratiftulit peccatum tuum , non morieris, is tamen D.Trim. j. p. graviffimas pceuas ultro fubiit , Dei mife rl 7.S6. »n. 4. cordiara his verbis dies, nočtefque impi° r3llS ' 0.4. Cf) /lmplius lova me ah inupuitate me.1, O d / K " c ato rneo munrla me, tjiiomam iniquitatem nieem eg cognofco , C ? 3 peccatum meum covtra me fe‘‘f e DE SACRAM. POENITFNT. 353 Quibus verbis illud petitum efl: a Domino, ut non folani crimea, fed paenam etiam cri- jnini debitam condonaret, atque a peccati re- liquiis purgatum in priftinum decoris, & in« tegritatis ftatum reftitueret. Atque haec cunj funimis precibus peteret, eum tamen Dorninus (a) tuni filii ex adulterio fufcepti, (b) tuni Ab- a ) K '«. falonis, quem unice diiigebat, defe&ione, & ^ (c) morte mul davit, aliifque poenis, & calami- c) j. iW. it, tatibus affecit, quas illi antea intentarat. In * 4 ” Exodo etiam (d) etu Dominus Moyfis preči- d) iW. 3 1, bus exoratus Populo Idololatrae pepercerat, Ui ( dt tamen minatus efl, fe tanti flagitii gravespoe- 16. ir 2. nas repetiturum effe : ipfeque Moyfes teftatus etl, fore, ut illud Dominus feveriffime in ter- t%Vn, & quartam ufque generationem ulcifce- tetur. Haec vero a fančtis Patribus in Ecclefia Catholica femper tradita efle, ipforum auCtori- tate apertiflime comprobatur. Qiiare non tantum indulgeat De.ui homini per Sucramentum Fani lenti a , quantum per Bapti- fmum, Verum qua de caufa fadum fit, ut pcena o- 1 « Synodo explicatuni efl his verbis: Divina ju- fiti# ratio exigere videtur , ut aliter a Deo in gra- S J" 1 - e ' 1 - tiam tecipiantur, qui ante Baptifmum per ignoran- p r im/. \Ltio. delit/uerint: aliter vero, qui femel a peccati, Zf IDmonis fervitute liber ati, Zjf accepto Spiritui fancli dono, (e) fcientes templum Lei violare, (f) Zf Spi - ^ 1 ut, »n fanilum contrifture nonformidaverint. ^ divinam clenientiam decet, ne ita nobis Stcumtn mtu ulla Satisfadione peccata dimittantur, Z »t 1 ») Rom. 4 . 354 CATECHISMI ROMAMI PARSII. t:t occafione accepta peccata leviora putan- Hfir.10.T9. tes, (a) veluti injurii, & contumeliofi Špiri¬ tu! fančto, in graviora labaniur, (h) thefauri- zantes nobis iram in die irs. Procuidubio enim magnopere a peccato revocant, k gna¬ li frano quodam coercent hce latisfačidrise pce- nae, cautiorefque, & vigilantiores in pofterum pcenitentes efficiunt, Accedit, ut tanquam teiiificationes qusdam lint doloris, quem ex commiffis peccatis capi- mus : qua ratione Ecclefiae fatisfit, qu$ noflris fceleribus graviter offenfa db. Nam, ut fan* člus Augufiinus ait, (c) Car contritum, Cd hunti- liutum Deus non fpernit. Venim , quiit plerumque do¬ lar elterius cordis oceultus e(i alteri , neque in alk• rum notitiam per verba, vel alia quacunquefigna[Q>- cedit ; reEle ab Us , qui Ecclefia prafur.t , tempora Pomit entirt conjtituuntur, ut Ecclef.a, in qua peccata ipfa remittuntur, fatisfiat. 67. Quomodo ex pcenis nobis infi&is alii juventuu Prseterea Poenitentise noftrae exempla alios docent, quomodo ipfi vitam inftitnere, & pi e ' tatem fequi debeant. Cum enim poenas pro peccatis nobis irrogatas cseteri homines in* tuentur, & fummam cautionem fibi in onim vita adhibendam, & moreš priltinos corrigen- dos effe intelligunt. Quare fapientiffime il* lud ab Ecclefia obfervatum eli, ut cum ab ali* Vide A«i. m .quo puhlice flagitium coinmiiTum efTet, publi* dr OK cap.! 6 . . . . &d,vira,&fat. ca stiam Pcemtentia ei indiceretur, ut cste c. n. r j t j more perterriti deinceps peccata diligen- • tius vitarent : quod etiam in occultis crinu* nibus, quae graviora efient, interdum fieri i°‘ litum erat. Sed in publicis , ut diximus, hoc Pertid ratio . c) S. £nch. c. 6^. & hab. de pasu. diJi . i. c. Ja achene & in 4 , Sen, d(Ji. 20 . Qnarta rath. Public x triminA puhlice cxpiari olim 7 /m fuit. DE SACRAM. POENITENT. 355 hoc perpetuura fuit, ut qui ea commiferant, jiitequam puhlicam Poenitentiam fufcepiffent, con abfolverentur. Interim vero Paftores pro eorura falute Dernn rogabant, atque, ut ipfi etiam pcenitentes idem facerent, eos hor* tari non defmebant. Quo in genere fumma fuit fančti Ambrofii cura, & follicitudo, cu- jus lacrymis fertur, quam plurimos, qui duro auinio ad Pcenitentiae Sacramentum accefte* rant, ita emollitos efTe, ut verae Contritionia dolorem conceperint. Verurn poftea tantum de veteris difciplinoe feveritate remiffum eft, atque ita charitas refrixit, ut jam plerique ex fidelibus ad peccatorum veuiam inipetran* dum nullum intimum animi dolorem , atque gemitum cordis neeeffarium putent, fed illud fstis e(Te arbitrentur, fi fpeciem tantum do- f^ntis habeant. 6 Jti,Ji tamen compatimur; &, quod alio lo* ^'fcripfit, (c) Ji commortui fumus, If convivemus; f U ^ tte i>intus, E/ comeznabmus. J ' OfModo. pri/} Dei mifericortliam in peccato ju• fiiti,e etiam locut Jit. Cato ivus etaam Bernardus duo affirmat in pec- . 0 re periri, maculam animae, & plagam ; ac jr Pnudinem quidem ipfam Dei nfifericordia Z s, tol- X). Ambr t Ub t f* de unica v&n, c 4 IO. quod habetur de pesnit^ c, Repen unt ur t a) Hebr.l. ij. Di Btrnar 4 ftmi de omnibus San pti;. b) Rom. 17, c) *• tu u« D, Bernardi iti firm, de Caena!)«* mini . Vide ittm D.Thorn, in J .p, q.S6. dfr. C'Vfefi. kom, 8 q . ai pop, Anti #, V. Au&u(t. tn If*l. fnper til ud, Eut enim VtritAttm. Scot, 4 . <&/?. 14 . . /. T)m> in pot nit, animadvertenda, $exta rgtio, a) x. Or. tl* Vi*- jptifllonii Cntifi mertro Optra ve¬ pra funt mtrito m ria ir fittsfalft* rta, ? 5 6 CATECHISMI ROMANI PARSI1. tolli ; verum fanandis peecatorum plagis val- de neceflariam efle eam curam, quae in reme- dio Pcenitentis? adhibetur. Queniadmodum enim fsnato vulnere ,'cicatrices quaedaai remi- nent, quae & ipfae curanda? funt : ita in ani- ma culpa condonata fuperfunt peccatorum re- liquiae purgands. Idem plane D. Chryfofto- mi fententia coniirn)at, cum ait: Nor. fatis tjl fagittam corpore extrahi; fed plaga quoque a fait* ta ttif.tila fananda ejl : ftc etiam in anima poji ec- ceptam peccati venim Paznitentia curanda ejl reliSla. FrequentilTime enim a fanfto Au- ; gudino docemur, duo haec in Pcenitentia ani- . maavertenda efle , Dei mifericordiam, & juliitiam ; mifericordiam , qua peccata, & pcenas aeternas illis debitas condgnat; jufii- tiam , qua pcenis tempore definitis honiinem punit. 70. Per Pcenitentiam pcenas a Deo nobis prajn*’ tas effuprmts. Podremo Pcenitentia? poena a nobis fufcepto Dei anlmadverfionem , fuppliciaque in nos condituta antevertit. Ita enim docet ApO' dol us, cum ait: (a) Si nofmetipfus dijudicaremu, non utique judicaremur: dum judicamur anten, a D* mino corripimur, ut non cum boe mundo damtet>w. Quae cum fidelibus explicata fuerint, vix n'-- 1 poterit, quomiaus ad Pcenitentiae opera max- me excitentur. 71. Unde nofira opera fmt tum meritoriit, tum e 11 " 1 fatisfaHoria. Ejus autem quanta vis fit, ex eo coilig 1 tur, quod tota a Chridi Domini paflionis n^ rito pendet. A quo etiam honedis a&i 011 DE SACRAM. POENITENT. 557 bus duo illa masima bona confequimur: al- terum eft, ut imraortalis gloriae prsmia me- reamur, ita ut (a) calix etiam aqua? frigidse, quam in ejus nomine dederimus , mercede noncareat: alterurn, ut pro peccatis noftris fatisfaciamus. 1i, Cini/li SatirfaBionem, Z? meritum nofirt Sati:- fiHio mm obfcurat. Neque vero id perfeftiffimam, & cumula- tilTimam Chriiti Domini Satisfa&ionem obfcu- rat, fed illud potius contra evenit, ut multo clariorem, & illuftriorcm reddat. Eo enim copiofior Chrifti gratia videtur effe , quod non folum ea nobifcum communicantur, quae ipfe folus, fed illa etiam, qu$, tanquam ca- P«t in membra , fuis fanftis , & juftis homi- nibus promeruit, ac perfolvit. Qua ratione Seri perfpicuum eft, ut juftae, & honeftse pio- tura ačtiones tantum ponderis , & dignitatis babeant: Chriftus enim Dominus tanquam (b) ca Put in membra , & (c) vitis in palmites, gratiam fuam in eos, qui fibi per charitatem conjunčti funt, continenter diftundit. Quse ^uidem (d) gratia bona opera noftra fera- P cr aatecedit, comitatur, & confequitur, & fine qn a niereri, ant fatisfacere Deo nulio niQ do poffumus. Atque ita lit, ut juftis ni- fifi deeffe videatur, cuin operibus, quae Dei v «tute efficiunt, & divinse legi pro huma- Ua ’ m °ttalique conditione fatisfacere, & vi- tam ternam, quam fcilicet, fi Dei gratia or- e ( S ) vita decefierint, confequentur, mereri Poffint. Nota eft enim illa Salvatoris '° x * (O Qui auterk biberit ex :bac aoua, quam Z 3 ep fr id. S-n od, fejf, » 4 . de pan, c, 8. *<*», 17 * » 4 * & ftjf. 6 . de J»- fiifa. . 16. a.) Matih. 1 «/, 42. M»rs. 9, 41. Merita Sancts* ruta e^uomado trtam aiiii pro** fnt, Ctncil. 'Frid. fijf. 14 - Ct t- i■ G r *% in Reg* br . 4. 13 . b) Ep h, 4 . 16 . c) Joan . 4. ^. 6 . 7 . 8 . Mac ad Vtrbutn tranfttmpta funt ex ftjf. 6 . c. 16. Frid. Sjn. vi) Gratia Ut: bona Optra pra m Venit, ctnfetjui- tttr,& eomitattift Cona /. Aur*L c 7 . I. /*>• P. »4/5-v. 4. p, <7,7^. Wtrn. \ t in fine, z) K^.14.1 filebr, Sl.*). b) T.O., 3 , 3 . H« Par očki do ...» del'.mr 9 ne peceaUres de - fperent, c) Cjtpr, Uh, 1 . sp, pcfi mt ~ d’u'/'n, a/na e Ji fn ordtne, ego dalo ei, pet in eo fon s ajtia falisntis in nitim ^ternam. 73 . Aid boe ut opus aliquod veram vim fatisfacienili habeat, qiue fiat potijfimum neceffaritt. Sed duo prsecipue in Satisfačtione requirun- tur, primuni eft, ut is, qui fatisfacit, judu« fit, ac Dei amicus : opera enim, (a) quae fine fide, & (b) charitate fiunt, nullo modo Deo grata effe poffunt : alterum, ut ejufmofii opC' ra fufcipiantur, qune natura fua moleftiam, & dolorem afferant : cura enim prateritorum fcelerum compenfationes fmt, atque ut (c) S. Martyr Cyprianus inquit, redentptrices peccatcrum , omnino necefTe eft, ut aliquid acerbitatis habeant, Quanquam non temper illud confequitur, ut qui fe in illis molefiis adionibus exercent, doioris fenfum habeant. Saepe enim vel patiendi confuetudo, vel ac- cenfa in Deum charitas efficit, ut quae perpef- fu graviffima funt, ne fentiantur quidem. Ne- que tamen idcirco fit, quominus ea ipfa opera fatisfaciendi vim habeant .- fiquidem hoc pro- prium eft filiorum Dei, ita ejus amore, Sple¬ tate inflammari, ut aeerbiffimis laboribus cru- ciati aut nihil fere incommodi fentiant, au« omnia Iaetiffinio animo perferant. 74 . Qtiot fint opera SatisfaHionis. Trf. Sy». fif. Venim omne Satislačtionis genus PaftoreS i3. x« / jejunium, & eleemofynam: m [fit. [>\ u.’ qtise qnidem tribus bonis, animse, corpori?. & iis, quae externa commoda dicuntur, q uS onmia a Deo accepimus, refpondent. Nih^ ^ero aptius, & conveniendus ad extirp an(aaS omni* DE SACRAM. POENITENT. 359 oranium peccatorum radices efle poteft. Nam cum (a) omne, quod eji in mur.do, concupifcentia car- a) * 6 - ttis ft,aut concupifcentia oculorum,aut fuperbia vita; nemo non videt, hifce tribus morbi caufis toti- dein medicinas, priori fcilicet jejunium, alterl eleemofynam, tertiae orationem , redbiflime opponi. Praeterea, fi eos etiam, qui peccatis noftris offenduntur, fpečtemus, facile erit in- telligere, cur ad h ase tria potiflimum omnis Satisfadio referatur. Hi vero funt Deus, pro- ximus, & nos ipfi. QuareDeum oratione pla- camus, proximo eleemofyna fatisfacimus, nos ipfos vero jejunio caftigamus. 7 S. AJjUtliones, qua extrinfecus hominibut immittun • tur, Junt etiam fatirfaFloria. Sed quoniam multae, varieeque asrumnse, & cs>»« 7 . Trii. calamitates, dum in hac vita lumus, nospre. munt; illud maxime fideles docendi funt, eos, q'ai patienti animo, quicquid laboriofi, & in- commodi Deus immlferit, ferant, amplam fa« tisfaciendi, & merendi materiam nadtos efle: q«i autem invitii, & repugnantes poenam hu- jufmodi fuftineant, omni Satisfacftionis fru&u Pdvari, fedDei tantum peccata judo judicio wlcifcentis animadverfionem, & fupplicium perferre. 7C ' Unui pro alio fatiifacere, non autem confteri , aut conteri poteft. In eo vero fumma Dei bonitas, & clemen- 4. l * la maximis laudibus, & gratiarum a&ionibus f?' m,mA ‘ prsdicanda eft, qui humanae imbecillitati hoc D.Thm.in 4, c °ndonavit, ut unus poflet pro altero fatis- '' lacere ; quod quidem hujus partis Poenitentise proprium eft. Ut enim, quod ad Con- Z 4 tri- a) G*l. 6. 8. b) t. C r. 12. Efh. Ji, 7. A r 'ft. in a. Eth. '«p. }. A’tx, de Alt! 4. p. 4. 84. m : m . 2. quae poenitenti ad fanandos pravos animi affe- liquor fcilicet, non ex quavis pingui, & c raffa materia, fed ex olearura baccis tantum- Wodo expreffiis. Aptiffime autem hsec mate- ria fignificat, quod vi Sacramenti inte- Tlus * n anima efficitur. Nam ut oleum ad mi- hgandos corporis dolores magnopere profi- Clt •' ita Sacramenti virtus animae triftitiam, ac doloreni minnit. Oleum praeterea fanitatem refti- Z*i. uf. t. Vide Sccf»'4, Sj. ad i, arg, M Jamb. j^.. Cone . Te id. feljZ ?4. dt Sirarn. J&octr. \Jnftionis. c■ 1 . A^r.fuper Beatt tmmatu- lati » fer. ia}. ’Xheolophil*ftu{* M*rc> 6 , 3** CATECHISMI ROMANI PARS II, reftituit, hilaritatem afFert, & lumini tanquam pabulum prsebet; tum vero ad reereandas de- fatigati corporis vires naasime accommodatum eft. Quae omnia,quid in irgroto divina virtuta per hujus Sacramenti adininiftrationem efficia* tur, declarant. Haec de materia fatis fint. 6 . Qua forma pirficiatur hoc Sacramentum, Forma vero Sacramenti efi: verbum, & fo* lemnis illa prtcatio, quam Sacerdos ad lingu- a*. t 'rti. ut las Unčtiones adhibet, cum inquit : Per iftm f u P ra - fanclam UnSionem indulgeat tibi Deus, quidquid oeu - 'hrum,Ji've nariura,fve tabtys vitio deliquijti. Quod autem haec vera fit, &propria hujus Sacramen* ti forma, fančhis Jacobus Apoftolus fignificat, a) Joe. top. q. cum alt: (a) Et orent fiper eum, C f oratio fideifiU J *' vabit infirmum. Ex quo licet cognofcere, for¬ mam precationis modo proferendam effe, tara* etfi, quibus potiffimum verbis concipienda fit, TceUjta Roma* Apoftolus non exprefferit. Verum hoc ad fit n,m Mour, nos fideli Patrum traditione permanavit, if.a ut A- Mtgiftra d. oroues Eccleftae eam formae rationem retineant, MtC.Kondecttt . & de fum. Tun. qua omnium Mater, & Magiftra fančta Eccleua t, Domnoma. Romaaa ut jtur. Nam etfi aliqui nonnulla ver* ba immutant, cum pro, Jndulgeat tibi Deus, po* nunt Remittat, vel Parcat; interdura etiam, Si** tiet, quidquid comrnififti: ta men, quia nulla fit fen' tentiae innnutatio, conflat, eaudem ab omnibus formam religiofe fervari. 7. Cur hujus Sacramenti forma precationis modo ton* tineatur. Timov, in 4. d-, Nec vero quifqliam miretur, cur fa&um fit« 23. *. t.q. 4. ut aliorum Sacramentorum forma vel abfolut« fignificet, quod efficit, ut cum dicimus, Ego te baptizo, aut, Signo tejigna Crucis, vel tanquan) ab DE SACRAM. EXTR. UNCT. 367 ab imperantibus pronuncietur, ut cura in Sa- cramc-nto Ordinis adminiftrando dicitur, Aeci- ps potejlafem: lia?c fola vero Extremae Undionis forma precatione quadam abfolvatur. Id enim optimo jure conftitutum eft: nam cum hoc Sacramentum propterea adhibeatur, ut praeter fpiritualem gratiam, quam tribuit, fauitatem etiam reftituat aegrotis: tamen, quia non fem- perfequitur, ut aegri a morbis convalefcant, ob eam caufam precatione forma conficitur, ut aDei benignitate id impetremus, quod Sacra- rrienti vis conftanti & perpetuo ordine efficere nou folet. Adhibentur autem ritus proprii in hujus quoque Sacramenti adminiftratione: fed eorum maxima pars precationes continet, qui- bus Sacerdos ad regroti falutem impetrandam utitur.; Nullum enim eft aliud Sacramentum, quod pluribus precibus conficiaturac rede & ej us rnifericordise laborantis vitam, & falutem omni fludio commendare. 11 • Quinam hujus Sacramenti Jit auilor. Verum cum demonflratum fit, Extremam Unctionem vere, & proprie in Sacramentorum nuniero habendam efle, illud etiam fequitur, e ^ s ‘‘utitutionem a Chrifto Domino profedara ^ S: < I Ua2 poftea a fando (a) Jacobo Apoftolo --elibus propofita, & promulgata eft. Quam* ^ eni Salvator hujus Undionis fpecimen jj u °ddam dedilTe vifus’ eft, cum Difcipulof ‘ U0S ^ os > & biuos ante faciem fuam mifit. De EvtremaUnRiim ne non t ant um animus,fid sti&ni corpus i mer d tem curatur. Sjrisd, Trid, fejf 4 14 . de E\trem 4 \Jnlfione cap a 24 & ean, 2 . Čurin hoeS*crš+ mento tet prects adhibe<*ntnr. y Trii Syn. fijf. ead. in Dott . di S*cr, Evtrems \JnRionis cap , |« & probat, D,Th, in+.d.Z}. art.X, V a) 14, '3*& CATECHlSMI ROMANI 1’ARS n. De illis enim apud i-vangeliftam ita fcriptuni j) M^rc.6. 15. eft: (a) Exeunter pradicabant, ul Panitentiamw JE-ti rt m. U-.U/o. - , „ ... * Tit i ufus Jpofio. rent T tr Damonta malta ejtctebunt , [f mi^ebmt ‘ Ji ° le ° multni a £ ros ' & fambant, quara quidem X>. B ■Yn t in vita Unčtionem non ab Apollolis inventam , fed iOU.’uf'.7' a Domino prseceptaro, non naturali aliquavir- tute preditam, fed mvfticam, potius ad fanan- dos aniroos, quam ad corpora curanda Mi- T>"vt ut. h tutam fuiffe, credendum eft. Quam rem fančti j„lr. ‘ifhiifui Dionyfius, Ambrofius, Chryfoftomus, & Gre- myjUrusimtUn. gorius Magnus afferuut; ut nullo modo dubi- tur Cirjtf. lit, 0 h SMtdttu. tandum lit, quin hoc unum ex feptem Catho- lica? Ecclefue Sacramentis fumma cum rsligio- ne accipere oporteat. firmi, b ffrandum non fit. Ac primura excipiuntur, fani txchiduntnr . . - » Uv D.To.m^d. qui fano, & firmo corpore funt. lis enim ?.i. urt.i.ju. t remam Unčtionem tribuendam non effe, & b) Jactt. 5 . 14 . Apoftolus docet, cum inquit, (b) lnfirmtur rjias in i-obis? & ratio oftendit : fiqindem ob eam rem iuflituta elt, non modo ut animse, fed etiam ut corpori medicinam afferat. Cum igitur lili tantum, qui morbo laborant, cura- tione indigeant, idcirco iis etiam, qni 3t) eo periculofe aegrotare videntur, ut, ne fuprenius illius vitae dies inftet, metuendum fit, fi° c Sacramentum preberi debet. In quo tanien graviffime peccaut, qui illud tempusseg 1 ^ 1 ungendi obfervare folent, cum jam dtani a lutis fpe amilTa, vita, & fenfibus carere piat. Conftat enim, ad uberiorem Sacranren. DE SACRAM. EXTR. UNCTV 369 gratiam percipiendam plurimum valere, fi a?gro* tus, cum in eo adhuc integra mens, & ratio vi* get, fidemque, & religiofam animi voluntatem atferre poteft, facro oleo liniatur. QuarePa* rochis animadvertendum eft, ut eo potiflimum tempore cceleftem medicinam adhibeant, illam quidem femper vi fua admodum falutarem, cum eorum etiam pietate, & religione, qui curan- di funt, magis profuturam intellexerint. Nemini igitur, qui gravi morbo affečtus non fit, Sacramentum Unčtionis dare licet, tametfi non dttur'Extrt* vite periculum adeat, vel quia periculofam mA navigationem paret, vel quia praslium initurus fit, a quo illi certa mors impendeat, vel etiam fi capitis damnatus ad fupplicium raperetur. Omnes praeterea, qui rationis ufu carent, ad Stctndo puiri, & flocoacramentum fufcipiendum apti non funt: inungtndi Ban, & pueri, cui nulla peccata admittunt, quo- ° ,rrf -‘ n 4 * ,, ii« A* J* nun reuquias fanare hujusSacramenti remedio opus fit: amentes item, & furiofi, nifi inter* dum rationis ufum haberent, & eo potiffimum tempore pii animi fignificationem darent, pe- terentque, ut facro oleo ungerentur, nam qui ipfo ortu nunqua/n mentis, & rationis com* P os fuit, ungendus non eft : fecus vero, fi *grotus, cum mente adhuc integra hujus Sa- cramenti particeps fieri voluiflet, poftea in inr faniam,& furorem incidit. ,0 - Qua cotporis partes bic debeant mungi. Non funt autem omnes corporis partes un- Trii. 8 j*. Eetid®, fed eae tantum, quas veluti fenfuum tnftrumenta natura homini attribuit ; oculi f * 3 - & P r °pter vifioaem, aures propter auditum, na* tes P ro pter odoratum, os propter guftum, vel A a fer- Stot. 4. fint m dijl. 2 %. unica. h iiii&t tadem** ejut t agrotatto*. »? 73«« e It t te¬ ran d a. JJnčfio, X). Thom.in 4. d;fl. 2q. q. 1. an, 4. jP rimo Uto¬ nem praeat JE«- ehari(iia, & F Qi‘i fruEtus kiju; Sacramenti ufu ad hotnim; redeant. Explicandas funt etiam accuratius utilita- tes, quas ex hoc Sacramento capimus, ut fi nihil aliud fideles ad ejus ufum poffit allicere, ipfa faltem utilitate ducantur , cum ita com- paratum fit, ut omnia fere noftris commodis metianiur. Docebunt igitur Paftores, hoc Sa¬ cramento gratiam tribui, quae peccata, &in primis qnidem leviora , & ut , communi no* mine appellantur, venialia remittit. Exitia- les enim cul p® Poenitentiae Sacramento tol* luntur. Neque enim hoc Sacramentum pri* mario loco ad graviorum criminum remiffio* nem inftitutum eft, fed Eaptifmus tautum, & Poenitentia vi fua hoc efficiunt. Snunj, animum Altera eft facraeUnčtionis utilitas, quod ant* “£7^, h0t mam a lan ? u °re, & infirmitate, quam ex pec* s*cram,mum fit catis contraxit, & a čreteris omnibus peccata ^Tnk.’s^,iui. relicpuiis liberat. Tempus autem huic cura* “f* a* tioni opportunifflmum exiftimandum eft, cum gravi morbo affličtamur, & vit® periculum impendet, Etenim homini natura infitum eft, ut nihil in rebus humanis ®que , ac morteni pertimefcat. Auget autem magnopere tune timorem praeteritorum fcelerum niemoria: cum praefertim graviffima confcientise noftra 1 accu a) Sj*. 4 . so. fatio nos urgeat. Ut enim feriptum eft , 'venient in peccatorum Juorurn cogitationem tinudi, tnducetst tllos ex adverfo iniijuitates tpfirum- Delil- DE SACRAM. EXTR. UNCT. 373 Deinds illa čara, & cogitatio vehementer angit, quod paulo polt (a) ilare oporteat. au- a ) R-w.14.19, te Tribunal Del, a quo de nobis juftiffima pro ° r ‘ ^' l0 ‘ to, ac meriti fuerimus, fententia ferenaa fit. Sepe autem evenit, ut fideles hoc terrore per- culii, fe miriš modis exagitari fentiant. Nihil autem ad mortis tranquillitatem magis condu- cit, quam fi triftitiam abjiciamus, & Isto ani- mo (b) Domini adventum expe&emus, parati* Iv T<>. a.13. quefimus, (c) depoiitum noftrum, quandocuu- c) que illud a nobis repetere voluerit, libenter reddere. Ut igitur hac follicitudine fidelium mentes liberentur, animufque pio, & fančto gaudio repleatur, Extrsmae Uačtionis Sacra* tneutum efficit. is. Quomodo in animte exitu Dtenmes uobis inji- dientur. Praeterea aliud etiam, quod merito oninium maximum videri poteft, ex eo confequimur. Nam etfi humani generis Hofiis, (d) quoad vi- vimus, nunquam definit de interitu, & exitio noftro cogitare: nullo tamen tempore, ut nos °mnino perdat , ac, fi fieri poffit, fpem no¬ bis divinae mifericordiae eripiat, vehementius °nines nervos contendit, quam cum fupre- mum vitae diem appropinquare animadvertit. Quamobrem fidelibus arma, & vires hoc Sa- cr amento fubminiftrantur, quibus Adverfarii v ‘ m > & impetum frangere, & illi fortiter re- P u gnare poffint. Allevatur enim, & erigitur *£ r i animus divinae bonitatis fpe; eaque con- hrtnatus morbi incommoda omnia fert levius, ,c ipfius Daemonis (e) calcaneo infidiantis arti- & calliditatem facilius eludit. A a 3 d) j. Ttrtio adverfus Diaboli tnfultu$ n»f tnuuit. Vtdt Cjrtl, Altu lih . de exitu ani* mi. Greg. lih. 24. mor. c. 17 . & 1 JotLn.Clim.in h fr. de ^ o. gradil’ e gralia. c) Gew. 5.15. 48. & is* 374 CATECHISMI ROMANI PARSIi. iG. Quomodo ex hoe Sacramento pojjh corporis fi- nitas accedere, Ojitno fanitas Accedit podremo, fi quidem profutura fit, uidi. etiam corporis fanitas. Quod fi aegroti eo tem- tur • pore eana minus confequuntur, id quidem non Sacramenti vitio, fed ob eam potius caufam evenire credendum eft, quod eorum magni pars, vel qui facro oleo perunguntur, vel a quibus adrainiftratur, fides infirmior eft; te- a) ftatur enim (a) Evangelija, Dominum apud fuos multas virtutes non feciffe propter incre- dulitatera illorum. Quanquam etiam rede di- ci poteft , Chriftianam Religionem , ex quo altius tanquam radices egit in animis hominum, minus jam hujufmodi miraculorum adminiculis indigere, quam olim nafcentis Ecclefise initio necelTaria effe viderentur. Sed tamen hoc lo- co fides magnopere excitanda erit. Utcunque enim , quod ad corporis valetudinem attinet, Dei confilio, & volimtate ceciderit, certa fpe niti fideles debent, fe hujus facri olei virtute fpiritualem fanitatem confecuturos effe ; futu- rumque, ut, fi eos vita decedere contingat, praeclarae illius vocis fru&umpercipiant, qua fcriptum eft (b) Beati mortui, qui in Domino mo- riuntur. Hsec de Extremae Unčtionis Sacramen¬ to breviter quidem dičta funt.- verum, fi h* c ipfa rerum capita a Paftoribus latius : & ea * qua decet, diligentia explanata erunt, dubi- tandum non eft, quin fideles ex hac dodrina maximum pietatis fručtum percipiant. Al are. 6 . 7 . Gr g. kom. 29 , in Ev angeli a , JF 'tdes » & fpe s agrotantium hoc Sacramento fu fcepto ejl erigen- da. h j Ajoc.i 4 . 13 , «**'$•***? 375 O R D C 1 N I S SA C RAM E N TO. CAFUT VII. c, Cur Piirochi magna diligentia Sacvdničnti Ovdinis doBrinam populo exponere deheant. S i quis aliorimi Sacramentorum naturam, & rationem diligenter confiderarit, fa* čile perfpiciet, ea omnia ab Ordinis Sacramen- to ita pendere, ut fine illo partim confici, & adminiftrari nullo modo queant, partim fo- lemni caeremonia, & religiofo quodam ritu, ac cultu carere videantur. Quare neceiTe eft, ut Paflores, inftitutam Sacramentorum dočtrinam perfequentes, eo diligentius etiam de Ordinis Sacramento fibi agendum arbitrentur. Proderit autem maxime haec explicatio, pri¬ slini quidem illis ipfis, deinde aliis, qui Ec* cleliafticae vite rationem ingreffi funt, poftre- Sn etiam fideli populo : ipfis, quod dum in liujus argumenti tračlatione verfantur, (a) ad earn gratiam excitandam, quam hoc Sacramen- adepti funt, magis commoventur • aliis, ^ui in fortem Domini vocati funt 1 ; partim ut e odem pietatis ftudio afficiantur, partim vero ,Jt earum rerum cognitionem percipiant, qui- k us inftručti viam fibi ad ulteriorss gradus fa* c ^‘ us munire poffint.- reliquis autem fidelibus, pfinium quidem ut intelligant, quo honore ^'gni fint Ecclefia; miniftri: deinde, quoniam fepe coutingit, ut multi adfint, vel qui fpe li- A a 3 bs* Omni a ah'd Sa* crarnenta db Or— dim s SdcraMen* t9 pendeuu \JtilitAt ioSfriri, de Ordinis Sa~ eramento. a) i.Tm. 1.7. Vilt Tfinatiur* in Epiftol, ad Smyr. jimor, lih, o- catur a Deo tanquam Aaron. ..Vocari autem a Deb dicuntur, qui a legitimis Ecclefise Miniftris vocantur. Nam qui in hoc minifterium fe- ipfos arroganter inferunt, atque intrudunt, de iiis Dominum intellexiffe docendum eft, cutn inquit, (c) N on mitteiam Propbetas, Zf ipjt cur- relant: quo quidem hominum genere nihil in- Felicius, ac miferius, nihal Ecclefiae Dei cala- mitofias effe poteft. 4> Quinam judicandi Jint perperam ad Ordinei fa¬ rni accedere , Ce 5 aliunde in Ecclefiam ingredi. Sed quoniam in omni adione fufciplenda magnopere refert, quem fibi quifque finem conftituat, (optimo enim fine pofito, rede onmia confequuntur) de hoc in primis,qui fa* ctis initiari volunt, admonendi funt, ut nihil fibi tanto numere indignum proponant: qui ftuidem locus eo diligendus tradandus erit, qu° gravius hoc tempore ea in re peccare fi- ddes folent. Alii enim eo confilio ad hanc vivendi rationem fe convertunt, ut quae ad v iftum, vcftitumque neceflaria funt, parent; lts ut Pester quaeftum nihil aliud in Sacerdo- t!0 . queniadmodum vulgo caeteri homines in ^novis fordidi artificii genere , fpedare vi- eaut ur. Quamvis enim ex Apoftoli fenten,- Aa 5 tia, al Epi, 4.14. Uuales deligtndi ad Sa cer doti urn » lati us traSfatur fett, 16, sfiius ca* pitis . Trii. Sy» m fcjf. 2%. de O rdi* ne c. 3 . Č can,*j u b) ih- .^. 4 . Vt+ de 2 . Paral. 26,16 V^cart a T)tš qui d ic ant ur * c) J*, sp ir. Vide eiufdem ^.14.14.^47. ip & 9. Ojianta eirtumm fpeflione ad f a* croi Oidines ac • cedenUurtJ . Qu*(im caufit ad Sectrdotium afptrare facri~ legium c JI* *) 1. C>r. 9.9. 10. 11. D'ut. ig. 1. j. (.2^.4. J-Ionorum , ant divi ti ar um fpe aci S ‘cerdotium pro.eatre perm • afjtjjimrim efi. e) Jo. jo. 12. «!) Eftch.i 4 . 8 . 'j&mbitione , & 378 CATECHISMI ROMANI PARS E tla, (a) natura, & divina Lex jubeat, ut qui altari fervit, ex altari vivat; tamen (b) qu*. Rus, & lucri caufa ad altare accedere maxi- mum facrilegium eR. Alios honorum cupidi- tas, & ambitio ad Sacerdotalem Ordinem du- cit. A:ii vero, ut divitiis affluant, initiari vo- lunt; cujus quidem rei illud argumento eft, quod nifi opulentum aliquod Ecclefiafticum Boneficium eis deferatur, nullam Sacri Ordi- nis cogitationem habent. Hi vero funt, quos Salvator noRer (c) Mercenarios appellat: & quos (d) Ezechiel dicebat, femetipfos, & non oves pafcere : quorum turpitudo, & improbi- tas non folum Sacerdotali Ordini magnas tene- 3um eViluerit Sactrdotium, 4tV.tr iti a rorum, qui Vere funt m.ntnarujuan- k ras 0 ff un rji tj i ta ut j am n iHil fere a Rdeli po-- pulo iiaberi poflit contemptius, & abječlius; verum etiam efRcit, ut ipfi nihil amplius ex Sacerdotio confequantur, quamjudas exApo- flolatus munere, quod illi ferapiternum exitium O /»4». 10.U. attulil. lili autem (e) oRio in Ecclefiam in* troire merito dicuntur, qui a Deo legitime vo- firoji:u. 7 tad,anr, eati, EcclefiaRica munera ejus unius rei caufa fufcipiunt, ut Dei honori inferviant. S. Qui per Ordines Sacrus fe Ecclefia dedič arunt, qua parte cateros e populo fuperare, C/ ‘xcel- lere debeant. Neque tamen hoc ita aceipienduni eR, qu*' fi eadem Lex aeque omnibus non Rt impofita. Homines enim ob eam rem conditi funt, M Deum colant: quod praecipue fideles, qui B a ' f) Dtut. 7.<; ptifmi gratiam confequuti funt, (f) ex toto ? 7 - corde, ex tota anima, ex totis viribus praRa- re debent. Verum qui Ordiuis Sacramento initiari volunt, hoc Rbi proponant opus eft, ut 4&?dndis infelici¬ tat, fi tališ f ne¬ tit Sacerdos, qualis pop ul us, Ofe* 4. Z«v\ 10 . 27. DE SACRAM. ORDINIS. 379 ut 11011 tol um Dei gloriam in omnibus rebus qusrant (quod quidem cum omnibus, tum ma- ximefidelibus commune effe conftat) tod etiam, ut alicui certo Eccleflae minifterio addičti, (a) in fančiitate, & juftitia illi ferviant. Nam ut in exercitu omnes quidem milites Imperatoris legibus parent, tod inter eos tamen alius Cen- turio, alius Praefečtus cft, alii alia munera ob- eunt: ita quamvis omnes iideles pietatem, 5 s innocentiam omili ftudio točtari debeant (qui- bus rebus maxime Deus colitur) eos tamen, qui Ordinis Sacramento initiati, prsecipua quse- dam munera, & functiones in Ecclefia exequl oportet. Nam (b) & facra pro fe ipfis, & pro omni populo faciunt: & (c) divinae Legis vim tradunt, ad eamque prompto, & alacri animo torvandam fideles hortantur, & iuftituunt: (d) & Chrifti Domini Sacramenta, quibus omnis gratia impertitur, & augetur, adminiftrant: &, utuno verbo complečtamur, a reliquo populo fegregati, in omnium longe maximo, & prse- •ftantiffimo minifterio fe exercent. His igitur explicatis, accedantParochi ad ea explicanda, propria hujus Sacramenti funt; ut intel- ligant fideles, qui in Eccleftafticum Ordinem cooptari volunt, ad quodnam officii genus vo- ca Mur, quantaque ipft Ecclefia?, ejufque mini* ftns poteftas divinitus tributa fit. c ' Quotuplex Jit potejlas Ecclejiajlica. Ea autem duplex eft, Ordinis, & Jurisdi&io- nis ' Ordinis poteftas ad verum Chrifti Do- m ' m i corpus in facrofan&a Euchariftia refer- tur: Jurisdičfcionis vero poteftas tota in Chri- 1 c °rpore myftico verfatur. Ad eam enim ipe- a; Ut. t.74.7; b) mr. c) Ltv.to.it, Dim . 17.8.9.6“ 11.6. Vid. C .ne, T“l. 11. c. 1. ir Ctrtb.4. c.20. ir Crnc. c. 2. de refor. ir fe[T. 24. cap. 4. d) J. 0 .41 Ir Cene. Trld. fejf, 24. c. 6 .&J. 8 §o CATECHISMI ROMANI PARSII. fpe&at Chriftianum populum gubernare, & moderari, & ad »ternam, cceleftemque beati- tudinem dirigere. 7 . Ordinis potejlas ad qua fe extendat. X>. >'« 4. Verum Ordinis poteftas non folum confe« £rand* Eucharifti* vim, & poteftatem conti- cet, fed ad eam accipiendam hominum animoj praeparat, & idoneos reddit, caeteraque onmia complečlitur, qu* adEucharifliam quovis mo¬ do referri poflunt. Ejus vero plura ex faeris Literis teftimonia afferri poflunt: fed illa prae- clara, & graviflima funt , qu* apud fančtos Joannem, & Matthaeum leguntur. Inquit enim a) pM.io.it. Dominus, (a) Sicut mifit me Pater, Cf 5 ego mitto 31f*i* Tjvi.3/7! vos ‘ acc tpite Spiritum SanElum : /juorum remiferi • a. Tun. j, 3. f/j- peccata , remittuntur eis , Lf auorum retinueri- Hcbr. 13 . 7 . . 1 ij.ig tu, retenta funt. Et: (b) Amen dico voh s , qtue- cunque alligaveritis fuper terram , erunt ligata C/ in ccelo, quacunque folveritis fuper terram, erunt Joluta £/ in ccelo. Quae quidem loca a Paltori- bus ex fan&orum Patrum dodrina, & au&o- ritate explanata, maximum veritati lumen af- ferre poterunt. S. Chrifti Sacerdotium Legi s natura, vel etiam Moj- fis Sacerdotio fublimius efl. Haec autem poteftas plurimum illi prasftat, qu* in natur* Lege certis hominibus, qui re * faeras curarent, tributa efl. Nam & illa » taS » qu* feriptam Legem anteceffit, fuum Sacer¬ dotium , fuamque fpiritualem poteflatem ha* . buerit, necefle efl, cum Legem habuiffe fatis conftet. Haec duo enim ita conjunda eife te- f )ftatur Apoftolus, (c) ut eorum altero transla* Abel f,„, Sacir- r ’ , „ . & notitiam accipiamus difpolitio fu- P cr iorum, & inferiorum rerum, quae interfe a ^ t$ funt > ut una ad alteram referatur, ^ Uni *_ ta< l ue in hoc minifterio multi fint gradus, van$ iuudiiones, orania vero certa ration® diftri* primagenitM fuif* fe Sacerdotes , fcribit Mi er on m in Trudit, ktb. a) Hthr. 2 . ir ( b) Pfa 1 . 109.4, 7 . 17 . si milem defintm tionem Ordinis habet Ang. in Iti'. 19 . OVcDtf c, 13, 532 CATECHfSMI ROMANI PAIISII. Cone. Trti, fejj*. 2%. de Grdine c, j. & c. j, & 4, & diftributa fint, & collocata ; rečle & commode Ordinis nomen ei impofitum videtur. 1 o. Onlo veri nominis eji Sacramentum, Quod autem inter esetera Ecclefi* Sam* menta faera Ordfnatio numeranda lit, fanda Tridentina Synodus ratione illa, quae fapius repetita eft, comprobavit. Nam cum Sacra* mentum fit rei facrae iignum, id vero qaod Confecratione extrinfecus fit, gratiam, & po* teftatem fignificet, qu;e illi tribuitur, qui con* feeratur ; omnino fequi perfpicuum eft, Ordi- nem vere, ac proprie Sacramentum dicendum efle. Quare Epifcopus ei calicem cum vino, & aqua, & patenam cum pane porrigens, qul Sacerdos ordinatur, inquit -• /lecipe potejlatem cjferendi Sacrificium, &c. quibus verbis femper docuit Ecclefia, dum materia exhibetur, pote* fiatem confecrand® Euchariftise , charadere animo imprefTo, tradi, cui gratia adjunda lit, ad illud munus rite, Sr legitime obeundum. aj 2 .TVw.i. 6. Quod Apoftolus his verbis declarat: (a) -'hi- moneo te ’ ut refufeites gratiam Det, qua etlm te per impo/itionem manuum me ar um, mm enim deditno- lis Deus fpintum timoris, fed virtutis, C f nis, WJobvietatis. ji. Quare in Ec dejta plures Jint injlituti miniftn* rum Ordines. Ttid.sjn, de Or - Jam vero, ut faerse Synodi verbis utamur, ehn.ca". 2.6. cum divina res fit tanti Sacerdotii adniiniftra* tio, confentaneum fuit, quo digniuš, & major! cum veneratione exerceri poflet, ut in Eccle* fiae ordinatiflima difpolitione plures effent, & diverfi miniftrorum Ordines, quiSacerdotio ei officio defervirent, atque hi quidem ita diftt^ buti, DE SACRAM. ORDINIS. 383 buti, ut qui jam Clericali Tonfura infigniti ef* fent, per minores ad majores afcenderent. 12. Quot fiat Orclines minijirorum Ecclefia , quaq*c rntione eommimiter diflvibuantur, Docendum igitur erit, hofce omnes Ordin.es feptenario numero contineri, femperque ita a Catholica Ecclefia traditum effe ; quorum nomina hsec funt, Oftiarius, Lečtor, Exorcifta, Acolytus, Subdiaconus, Diaconus, Sacerdos. Hune autem miniftrorum numerum rečte ita definitum effe, probari poteft propter ea mi- nifteria , quae ad facrofančtuni Miffae Sacrifi- cium, & Euchariftiam vel conficiendam, vel adminiftrandam, cujus caufa prrecipue funt in- ftituta, neceffaria videntur. Ex his alii majo* tes, qui etiam faeri dicuntur, alii minores funt. Majores, vel faeri funt, Ordo Sacerdotalis, Iliaconatus, & Subdiaconatus: ad minores reteruntur Acolyti, Exorciftae, Lečtores, Oftia- r fi •• de quorum lingulis pauca dicenda funt, ut habeant Paftores, unde eos potifTimum in* Hituant, quos noverint aliquo Ordine initian- dos effe. l S' Quid clericali s Tonfura, Ckricique nomen ji- bi -velint . Incipiendum efi: autem a prima Tonfura , quidein docere oportet quandam prše* P a| ationeni effe ad Ordines accipiendos. Ufi homines ad Baptifmum Ejcorciflnis, ad . ‘ tr ‘ m °uium fponfalibus praeparari folent: Its ’ Cllm tonfo capillo Deo dedicantur, tan* 113111 ac ^itusad OrdinisSacramentum illis ape- U lr ' Declaratur enim,qualis effe debeat, qui 1Cris cupit. Nam Clerici nomen, quod ei Ftin&io omnit Eeclefiajlica, rju* faera O rdi nat 10* ne in(Htuitur,fe~ ptenario namera concludtttir . Hov um QrdinuPi rveminerunt Dien. lit. Hi er # Eccl.c.«. Cone, C*rtb. IV. c. 6 , Jgn, in Ep. acl Ant. C** us P. in ftut Epifi, Gone . R*S man, fub Sjlvc- firo , & al. Ojiomodo ha c Qr— din um fufficien - tia coli iv <* tur-, Vide D. JBonaV+ 4. dift.2 4. tirt.2, (]U. 4. H er. JE/?. 2 . ad 1a bet ur 12 q. I .C.CU- ricus 4 Quaft> integru debeat effe Cifri* coruvt Vita , di« fertt ofte/iditur Cejf. 14. Concil # Tfrtd. decr. de rt+ for, in procemio, & fejf. 22. dtrt* form, #. 1. (tuti Gltricšrum tApita TondeAnm tHT, tx Aptjhli. t* traiitipni m a * n*Vtt. 384 CATECHTSMI ROMANI FARS IT. ei primum tune imporitur, ab eo dedu&unt efl, quod Dominum fortem, & hsredicatem fogm habere incipiat ; veluti qui in Hebrao- rum populo, divino cultui maucipati erant; quibus vetuit Dominus aliquam agrorum par- tem in terra Promiffionis diftribui, cum inquit, *) Kum.fS.io. (a) Ego part, bareditai tua. Ac quamvis I0 " 9 omn ^ us fidelibus id commune fit, prscipua tamen ratione iis conveniat neceffe eft, qui ft Dei miuifterio confecrarunt. Quare Clerici rotunda corona in capite infi g ni ant ur. Tondentur vero capilli ad corona? fpeciem, & fimilitudinem, quam perpetuo confervar« * oportet; &,utquifquein altiori deinceps Grdi* nis gradu collocatur, fic ejus orbis forma latior circumfcribi debet. Quod quidem ex Apofio* lorum traditione acceptuin effe docet Fcclefia; cum de hujufmodi tondendi more fančti Din 1 nyfius Areopagita, Auguftinus, Hieronynuis* . vetuftiffitni, & graviilimi Patres meminerint. Primum autem omnium ferunt Apoftolorun) Principera eam confuetudinem induxiffead me* moriam coronse, quae ex, fpinis contexta Sal* vatoris noftri capiti fuit impofita; ut quod im* pii ad Chrifti ignominiam, & cruciatun: excogi* tarunt, eo Apoftoli ad decus, & gloriam ute- rentur, fimulque figni lica rent, curandum eiSs a miniftris Ecciefise, ut omnibus in rebus Chri* fti Domini n odri fpeciem, & figuram geraut- Quamquam nonnulii aiTerant, hac nota re giam dignitatem declarari, quaeiisniaxime, Q u in fortem Domini vocati funt, videtur con Verne. Quod enim Petrus Apoftolus fi c1 T)itnyP it Eat, c . 10. de sacram. ORDINIS. 3s,5 popnlo tribuit, fa) Vos genus eleBum, regale Sa- terdotium, gens fimBa, peculiari quadam, & ma- gls propria ratione ad Ecclefiafticos miniftros pertinere facile intelligimus« Etfi non defunt, qui vel perfedioris vita* profeffionem a Clericis fufceptam circuli figu¬ ra, quse omnium perfečtiflima eft, fignificarl exiftiment i vel externarum rerum contem- ptionem, animique ab omnibus humanis curis yacuitatem declarari patent, quod capilli, fu- pcryacaneum quidam» in corpore tondeantufs /S. Qna fii Ojliariorum funflio. M primam Tonfurara ad Oftiarii Ordinem primus gradus fieri ccnfuevit. Ejus munus eft, Templi claves, & januam ctiftodire, & aditn Templi arcere eos , quibus ingredi in- terdidum erat, Ad fančtum etiam Miflae Sa- crificium affiilebat, curaturus , ne quis pro* pius, quam par eflet, ad facram aram acce- deret, & Sacerdotem rem divinam facientem interpellaret. Alia etiam minifteria illi com- niiflk erant, ut ex ritibus, qui in ejus Con-* fecratione adhibentur, perfpici poteih Nam Kpifcopus claves ex altari acceptas ei tra- dens, quem Oitiarium vult conftituere, Sit iilquit, quuji Deo redditurut rationern pro hit n ^ llt j qua his clavibus recluduntur. Magnam autem m antiqua Ecclefia hujus Ordinis digni- tatem fuiffe, ex eo intelligitur, quod his tem- P°dbus in Ecclefia fervari afiimadvertimus. am Thefaurarii officium, qul erat idem Sa- ? rai ‘i cu ftos, quod ad OftiarioS pertiiiebat, lnter tioneftiores Ecclefis functiones etiam P u nc habetur« Bb **• a 5 u&tt.t.g. Jr’% 3 * I 75 - D e hec mtmrt agit Cotiči!& ?&/*■ c. 9, hahetuT dift% 23 „ e. TtHSc $uatiU digr.itaf OfiitiTiorn v?. r Xhefautatii> & cujlodes Sdcra- rii intt> Ojiiariaf funt 'nunerandit Ve boe r< unert yide toios fuj/Tti cit at os „ Quomodo autitn f'ii£ r it Qrda Le¬ li or ura , Vel unus A rfeni M J). A »Iznajti , Leči or , e <]u» ram m Ar a Eale- Jiajtici hijloriom ^raphi fcribunt* docere potefi. Sed tis eliara (intitjutcres. Osp. E; . 33 . & Tert. de pr t c- fen pr. c, 61 . L*‘J ar um me- min e rum, X)(? n {dem etgHfit auefores fupret mentor Ati , 285 CATECHTSMI ROMANI PARSII. j 6 . Qiiodnam fit in Ecclejia Lecions officium. isecundus Ordinis gradus efl: Lfjftoris mu- nus. Ad cum pertinet in Ecclefia veteris, & novi Teftamenti libros dara voce, & di- ftinčla recitare, pnefertim vero eos, qui k- ter nočhirnam Pfalmodiam legi folent. Ejus quoque partes erant, prima Chriflianae Reli- gionis rudimenta fidelibus tradere. Epifco* pns itaque prsefente populo in ejus Ordina- tione librum quo deferipta lunt, quas ad hanc funčtionem pertinent, illi tradens, inquit: Accipe, Zf efto ver bi De.i relator, habiturus,fi f deliter , Cr 5 utiliter impleverit ojjicium timm, far- tem cum iis , qui verhim Det bene nini/immt ti iritio. 17. ExorciJlit quul ex offieio ineumbat. punti item, Subdiaconus legit, ac tanquam teftis ad ^ cr " m affiftit, prohibetque, ne Sacerdos fa* Cra ftdens a quopiam perturbari podit. Hsec ftuae ad Subdiaconi minifterium fpe- ant, ex folemnibus C3eremoniis t quse in il- 1113 Confecratione adhibentur, licet cognofce* re ‘ ^ >r imum enim Epifcopus legem perpetuae COr ‘tlnentiae huic Ordini impofitam ede admo* ‘ let ’ R dicitque, neniinem in Subdiaconorum r ^ nem c Qoptandum ede, cui ultro hanc le- ?-JH accipere non fit propofttum: deinde polt Bbs fo* De Stihdiacsmt prat er auetores fupra citatos fcribtt Crp. ep, 24. GT ep. 42, Suh diacono le:': perpetua conri- nentict tmponi* tur. n:fi. n-c, Prtsbyrerts, item ean. Aloji. 25 , Cone. Ca rt h, il. can. a* er V« sss CATECHISMI ROMANI PARS H, c*\n. 3. & Rent* fub SjlVtftro J. tun. 2. Arelat. II. ca?>.2. Aure!. lil. ean, 2. EU- ber. can. 33.^ 7/iulta altu. Leo in ep. 8 jlnaflAfium, folemnem Litaniarum precationem, qu* Sub- diaconi munera, & funčtiones fint, enumerat, atque exponit, His peračtis, eorum finguli, qui ordiaantur, abEpifcopo quidera calicem, & faeram patenam accipiunt; ab Archidiaco* no vero (ut intelligatur, Subdiaconum Dia. coni officio fubfervire ) urceolos aqua, & vi¬ no plsnos, una cuni lebete, & linteolo, quo niauiis abfterguntur, dicente Epifcopo; Vik- te , cujufmodi miniderium -voliš traditur: ideo v os admoneo, ut ita vos exkibeatis , ut Deo placere pof Jitis. Adduntur prseterea aliaspreces. Adex- tremum, cum Epifcopus faeris veflibus Sub- diaconum ornavit, ad quarum fmgulas propr« verba, & caeremoni® adhibentur, tradit ei-Epi* ftolarum librum, ac dicit: Accipe lihum Efijlk hrum, Gr kale poteflatem legendi eas in EecleJisJ«idt Del tam pro vivis, quam pro defunilis. 20. Quod Jit Diaconi muttus. Secundum autem faerorum Ordinum g- 3- dum Diaconus obtinet, cujus minifterium b* Dt Diacmh tius patet, fan• 6* Apoftolis fa&itatum effe legimus, cum pri- litri‘dn- m Diaconos inftituerunt. Denique Evan- Pelin 1. n hum , te/fartir ®. Qrurri librura ei tradit, liis verbis : Ac- Hiir. rpiji. 45. poteftatem legendi Evangelium in Ec c lej; a Dei s * J,n - ^ i /' r ° '**w, quam pro defunftii in uomine Do- B b 3 • 32 . S‘f. 53. Cim. 'Spridi per totarn, dr c . S't reftor, ^., 45 . & Cap,l*a~ jic-ralis, c, j. q, 1, Qtr Sacerdotes tlim P esf>yteri j fint d lili. pi’tma ratio. a) S*f. 4. S. Jj.lt er a rano. O mn e s /id e les e/uomod9 Jtnt Sacerdotes, & epuas hojfias ef m fir ant, jimbr, lih. 4. de Sacramen. c. x. JBaf. fer, 2. de B*p. 6$. b} D.AugJ. 10 de G V. Det c. 6. Peo fer m. 2, de a univ er f, pinti* ji;at us, *» c) G tf, 6. *0 1. Pet. 2. 3. C) Apoc, x. c, < 5 r 6 . 390 CATECHISMI ROMANI FARS II. 22. Qua fit dignitas, Z? amplitudo Saceriotii. Tertius, omniumque facrorumOrdinum funi- mus gradus eft Sacerdotium. Qui vero illo prsediti funt, eos veteres Patres duobus uomi- nibus vocare folent. Interduin enim Presby> teros appellant, quod Grace feniores fignifi,- cat, non folum propter aetatis maturitatem, quse huic Ordini maxime neceffaria eft. Sed multomagis propter morum gravitatem,do&ri- nam, & prudentiam. Ut enim fcriptum eft, (a) feneHus venevabilis ejt, non diuturna, neijue timom tiumero computata: cani autern fant fenfus horninis, 0 * Mas feneHutis vita immaculata. Interdum vero Sacerdotes vocant, turn quia Deo confecMti funt, tum quia ad eos pertinet Sacramenta ad- miniftrare, facrafque res, & divinas tra&are. 2S- Quotuplex fit cum nova, tum veteris Lep Si- cerdotium. / . Sed quoniam duplex Sacerdotium in Sacris Literis defcribitur , alterum internum, alb- rum externum ; utrumque diftinguendum eft, ut, de quo hoc loco Intelligatur, a Paftoribus explicari poffit. Quod igitur ad interius Sa¬ cerdotium pertinet, omnes fideles, poftqu ain falutari aqua abluti funt, Sacerdotes dicuntur; praecipue vero jufti, qui fpiritum Dei habent, & divinse gratire beneficio Jefu Chrifti fuffl®' Sacerdotis viva membra effečti funt: Hi el,! ® (b) fide, qua? charitate infiammatur, in ab arl nientis fuae (c) fpirituales Deo hoftias im * 0 lant: (d) quo in genere bonae omnes, & ' i0 neftae ačtiones, quas ad Dei gloriam referunt. numerandae funt. Quare in Apocalyp& R 3 gimus : (e) Cbri/tus lavit nos a peccatis nop> s 11 fin- DE SACRAM. ORDINIS. 39 S fupine fuo , L° ficit nos jegmrn , C f Sncerdotet Ben, U Patn fuo. In quam fententiam ab Apo- ftolorum Principe dičtum eft : (a) bfi tmuam hpidcs vivi fuperadificamini, domus /piritualis, Sa - eerdotium fantlum , ijfferentes Jpirituales bojiias ac- leptabiles Deo per ffefum Chriflum. Et Apofiolus nos hortatur, ut (b) exhibeamus corpora nojlra lojlim viventem, fattHam, Deo placentem, f ratio- ubile obfequium uoftrum. David itera muko an- te dixerat: (c) Stcrificium Deo fpiritus contrib::- ktus: car contritum, Zf hutniliatum Detts non de - fpicies. Qu$ orania ad interius Sacerdotium fpeftare facile intelligitur. *{• frater internim Sacerdotium aliud eJTe exter- mm demonjlratur . £xtemum vero Sacerdotium non omnium fidelium multitudini, fed certis hominibus con- venit, qui legitima manuum impofitiorte, fo- iemnibufque fančte Eccleiiae caeremoniis infti- tut i) & Deo confecrati, ad aliquod proprium, facrumque minifterium adfcribuntur. Hoc Sa- cerdotii difcrimen in vetcri etiam Lege ob- fervari poteft. Nam de interiori Dsvidem ef- fe iocututn,paulo ante demonftratum eft. Ex- tern i vero, nemo ignorare poteft , (d) quam Dominus Moyfi, &;Aaroni praecepta de- derit, Prsterea univerfam Leviticam Tribuni r “iuiiierio Templi adfcripfit ; ac lege cavit, ( e ) ne quis ex alia Tribu in eam funčtiouem inferre auderet. Quare (f) Ozias Rex le- f ra a Domino percuiTus, quod Sacerdotale niUQ us ufurpaftet, arrogantis, & facrilegii lui S rav iiiimas pcenas dedit. Quia igitur eandem ' ^cerdotii diftinftionem in Lege Evangelica B b 4 ~ li* A.) 1 . F«f. 2 . b) Rom. 1 2 . |. ■f jilii le^unt r at ion at e, e) Pfal-^d. i©. Extirnum .?4- ur d ti um non cadit in omntt Chriftianos. Trid. Sy», de Ord ne c. i, & Ciin. i. Ditrplex Sacer¬ dotium in Vtttm ri etiam infetutur^ d) Ex*f.28.& 29. & 40. & to$ L &liorem poteftatem habent, tamet- a* 3 Epifcopis Ordinatione nShil differunt. * n ftuarto gradu Patriarchas collocantur, id c 1 ptimi, fupremique Patres. Vri mat gr Adut Sacerdotum ferieruM, Sicundus gr Adut 6Ji Epifcoporum, fen jfantifaum. ».) J.T.iO. j t. 49.30. b) I.iVf.S.H.l. Bb 5 37 » Tertius ejl Ar* chitpifoporum , fen ^Metropolita* nor um , cjui li~ ctt Jurisditfione, Ordinatione ta» men alr Epifcopis mn differunt. Quartus gradus eft Vatna cha- rum, ejui (juatusT olim in uta Ec* de Ji a namera - bantur, iitjM dim, gnit ate * , O nfia ntimpolim tanm patnarcha jojl R>. dift. 22 . c. Con ji ant mo «. polirana» &c. M moVantese 3i‘‘. £-y. 6. 594 CATECHISMI ROMAM! FARS II. 27. De fedibut antiquii Patriarcharunu Olim in univerfa Ecclefia prseter fummum Romanum Pontifkem, quatuor tantum Pa* triarchse numerabantur, neque cmnes tamen dignitate pares. Nam Conftantinopolitanus, etfi ad eum pod omnes alios hic bonos de- latus eft, tamen ob Imperii majeftatem altio- rem locum obtinuit. Proximus eft Alexan< faPatrurfha’ ^ r ^ nus * cu j us Ecclefiam Marcus Evangelifta uim vidi cone, judu Principis Apoftolorum fundavit. Ter- tius Antiochenus, ubi Petrus primo fedem lo- cavit.^Extremum gradum habet Hierofolymi- tanus, quam Ecclefiam Jacobus frater Domi¬ ni rexit. 38 , Romanus Puntifex omnium e/l Epifeoporum tnari- mut, i(lque jure divino. Prseter hos omnes Catholica Ecclefia Ro* nianum Pontificem Maximum, quem in Ephe- fina Synodo Cyrillus Alexandrinug Archiepi- fcopum, totius orbis terrarum Patrem, & E a ' triarcham appellat, femper venerata eft. Cum enim in Petri Apoftolorum Principis cathedra fedeat, in qua ufque ad vitse finem fediffe con- fiat; fummum in eo dignitatis gradum, & Juriš- di&ionis amplitudiaem, non quidem ullis Sy- nodicis, aut aliis humanis conftitutionibus, fed divinitus datam agnofeit. Quamobrem omnium fidelium, & Epifeoporum, eseterorum* queAntiftitum, quaecumque illi munere, &P°' teftate praediti fint, Pater, ac Moderator, uni- verfali Ecclefise, ut Petri SucceiTor, Chriftiq ue Domini verus, & legititnus Vicarius in tern? prsefidet. Ex his itaque Paftores docebunt, & qu« fint Ecclefiafticorum Ordinum,ac gradu« m pr*- 'Jprimatut Rema- tii pontifieis non humani, fed di~ Vini eft Juriš; }?ide A> taci. tp.\, c. 4. & habet ur diji. 2 2 . cap, Sacrefanfl-a , & <3reg. lib.j , e p 9 63. & 64. DE SACRAM. ORDINIS. 395 prscipua munera, & functiones, & quis hujus Sacramenti minifter fit. it}, QuitJit legitimus Sacramenti Ordinis minifler. Conftat enim, ad Epifcopum eam adminiftra- tionem pertinere: quod etiam fančtarum Lite- rarura aučtoritate,certiirima traditione,omnium Patrum teftimonio, Coucilioruni decretis, fan- čhas Ecclefiae ufu, & confuetudine facile erit comprobare. Quamvis autem nonnullis Abba- tibus permiflum fit, ut minores, & non facros Ordines interdum adminiftrent r tamen hoč proprium Epifcopi munus effe nemo dubitat, cui uni ex omnibus, praterea nemini, licet reliquis Ordinibus , qui facri, & majores di- cuntur, initiare. Nam Subdiaconos,Diaconos, & Sacerdotes unus tantum Epifcopus ordinat. Epifcopi ex Apoftolorum tradition», qus per- petuo in Ecclefia cuftodita eft, a tribus Epi- -fcopis confecrantur. S°- Cur in promovendis ad Ordines Jingiiluris prs - bitas retjuiratur. Sequitur nune, ut explicetur, quinam ad ^oc Sacmmentum, in primifque ad Sacerdota- Em Ordinem apti fiat, & quae in eis potiffimum requirantur. Ex hoc enim difficile non erit fatuere, quid in aliis Ordinibus dandis pro cu jufque officio, & dignitate obfervare opor* teat. Maximam Sutem in liocSacramento cau- tionem adhibendam effe ita colligitur, quod estera gratiam ad illc^um fandificationeni, & ufum tribnunt, a quibus percipiuntur : at ve- r °qui faeris initiantur, ob eam rem cosleftis Sratiae participes fiunt, ut eorum minifierio Ec- clefiae, atque adeo omnium kominum faiuti con« Trid. Sjnod. it O rdi ne fejf,i^ % , cap, 3. dtcr 4 dt ref or, cap , 10* idejne docent Cone, Anttocb ^ c, 10. Ancjra. 12, Epiph. h*c Hter, JS/ .85. Damaf, & Eta *p. si. Dionjf. lit. dt F.ccl. Hi nart h. c,p. 3. 39$ CATECHISMI ROMANI PARS ir. Griinnurfitti, confulatur. Ex quo fa&um effe intelligimuj, ut fiat is tantummodo diebus, quibus etiam fo- «m»r. f,nt Iemnia jejunia ex vetuftiflimo Catholicoe Ec- Ttmptra A Jure . figura, Ubetur cleliae more indicuntur , Ordinationes fiant ; 1 ' x Ct)TrMEp”r. ut fciIicet deliš populus ejufmodi facrarum t tT Lucamam _ terum miniftros piis, & fančbis precationibus a Deo impetret, qui ad tanti minifterii pote* i. & d' ftatem rečte, & cum Ecclefiae utilitate geren- ttmfonb. Ordi- , . dam aptiores ene videantur. J/. Ouanta -vita , Z? morum integritas in ordim- do re/juiratur. Primum itaque in eo, qui Sacerdos crean- dus eft, vitae, & morum integritas comraen- detur magnopere oportet; non folum quia, fi mortiferi alicujus peccati confcius fe initiari curet, vel etiam patiatur, novo fe, & maximo fcelere oftlriugit; fed etiam quia virtutis, & innocentias lumen aliis praeferre debet. Ea de a) Tit. i. 7. re quid Apoftolus (a) Tito, & (b) Timotheo 'rUtam'*' P r *cipiat, Paftoribus declarandum erit; c) Livh. it. mul illud docendum, ea corporis vitia, (c) j/.iH. 19.20. q U£e j n Vfcter i Lege ex Domini prsefcriptio* ne aliquem ab altaris miniilerio exc!udebant, in Evangelica Lege ad animae vitia praecipue Crtf.pAt.j. Pa- transferenda elTe. Quare fanftam illam con- . .««/.ii. p uet;uc j} nem j n Ecclefia f erv ari animadvertimus, ut qui facris initiandi funt, ^arius Poenitentis Sacramento confcientiam purgare diligenter ftudeant. 32. InSacerdote qua, Zs? ifhanta doRrina requiratuf> Praeterea in Sacerdote non folum ea cogni* tio requirenda eft: , qu» ad Sacramentoruni ufum, & tračbationem pertinet ; fed etiam fr' crarum Literarum fcientia ita inftručbum effc opor* de SACRAM. ORDINIS. %*$9l oportet, ut populo Chriftiante fidei myfteria, & divini Legis praecepta tradere,ad virtutem, & pietatem excitare, a vitiis revocare fideles podit. Sacerdotis enim duo funt munera : quo- rum alterum eft, ut Sacramenta rite conficiat, k adminiftret.: alterum, ut populum fidei fuse commillum iis rebus, & infiitutis, quae ad fa* lutem neceffaria funt, erudiat. Malachias enim ita teftatur; (a) Labia Sacerdotis cujlodient Jcien- tim, 'S Lezem requirent ex ore ejus : quia Anselus Domini emcituum eft. Ut igitur in horum al- tero, fi mediocri cognitione fit ornatus, prae* ftare, quod debet, podit, alterum certe non vulgarem, fed exquifitam potius dodrinam ae- fiderat : quamvis seque ah omnibus Sacerdo- tihus fumma reconditarum rerum fcientia noa e xigatur, fed quse ad fufcepti officii, & mini- fcrii fundionem unicuique fatis effe podit. Quinm ud Sacerdotii dignitatcm non Jint ad- nittendi. Pusris autem, & furiofis , vel amentibus, qnod uf u rationis carent, hoc Sacramentum ^ndum non eft : quamvis, fi iis quoque ad* unniftraretur, Sacramenti charaderem in eo- rum animam imprimi, certo credendum fit. ^ u ' Ve ro setatis annus in fingulis Ordinibus Jj t ex P e dandus, ex facri Tridentini Concilii ccr etis facile erit cognofcere. kxcip'm a t ur etiam fervi. Neque enim di* J lno Cu ltui dedicari debet, qui non fui juriš, e d in alterius poteftate eft. id praeterea fanguinum, & homicida?, quia fii Cle fkftica lege repelluntur, & irregulares JJ ut Sdc jittil munera. i)Afalact. i.f Trii. Sjn. 2J. cap. /It Rtftrm. pri mas ejfeflus ejl fančfificatso tih us 3 c/ui ordim natur, Vide &nc. Flor, Stcundut» gr a* dibus cjtiibufdam hommes provehi ad offtrtndum Domino novi Tem Ji a m en ti Sacrifi* ti um. Utiomtdo Ordi- nts Sacramen - tu m cbarafterem imprtmar. 598 *ČATECHISMr ROMANI PARSII. Spurii quoque, & ii omnes, qui ex legiti- mis nuptiis non funt procreati. Decet enim, lit qui facris addicuntur, nihil in fe habeant, quo ab aliis merito contemni, ac defpici pof* fe videantur, Ad extremuni etiam admitti non debent, qui a!iquo infigni corporis vitio deformes, aut manci funt. Ea enim fceditas, & debi* litatio tuni offenfionem habet, tum veroSa* cramentorum adniinifirationem inipediat, ne- cefte eft. 34- Qtf. delibus diftinguantur, ac divino cultui manci* pentur. Ad quam Apoftolus videtur fpečtef- fe, cum ad Timotheum ait, (a) Noli negligera 1.T1M.4.14, patiam, quce in te e/t, qua data eft tihi per prp- pktiam, cum impojitione mamam Presbyterii, & ali¬ bi, (b) Admoneo te, ut refufcites gratiam Dei, qum }>) 2,hm.\.6i ijl in te, per impojitionem ttmnuum mearum. Hsec de Ordinis Sacramento fatis di&a lint. Po- tiora enim tantum rerum capita Paftoribus tradere profefli fumus, ut illis fidelis populi doeendi, & in Chriftiana pietate erudiendj argumenta fuppeditarent, DE 4 oo »MAT R IM O N II S A CR A M E NT 0. . C A P U T VIII, T)oRrin* dt $a- crament? Jldatri* monii <&~ canon ti fubtecht dectJH cap it ib us dt tiuf. «'».*» reformatio- ne exphcantur initio fejf. 24, Trid. Sjnod. aj 1 . 0 . 7 . 7 . i, Car Parochi feduln debeant invigilare, ut popttht Cbriftianus Matrimonii naturam, if Janciiti- trn c ogni tam habeat. Q' juoniam Paftoribus beata, & perfefla Chrifliani populi vita propofita efle debet , iis quidem maxime optandura eflet, quodApoftolus fe cuperead Corinthios fcri* bebat his verbis: (a) Polo omnes homines ejfefc eut me ipfum ; nirairum ut onmes continsntias virtutem fečbarentur, nihil enim beatiusinhac vita fidelibus poteft contingere, quamutani- itntu ncn in mus nu ^ 3 mu ndi cura diftračius, fedataque& •mm, čadu, reflinčia omni carnis libidine, in uno pietatis ftudio, &rerum cceleilium cogitatioue conqui- ^ e ^ cat ■* fed quoniam, ut idem Apoftolus tefta- * rt)r ’ O 5 .) unufquifque pr opri um donum babet ex Veo, Prdam ,. 9 . aliur quidemjt c , alius vero fic , & Matrimonium magnis, & divinis bonis ornatum eft, ita ut in- ter alia Catholicae Ecclefiae Sacramenta vere, Vt, J Utmdllr,nl ac P ro P rle numeretur, ac (c) Dominusnuptia- * Mttrimon rum celebritatem praefentia fua honeflarit, fa- tis apparet, ejus dodtrinam tradendam efle •" cum praefertim liceat animadvertere, tuni fin* pfr Efh ^ au ^ um ) tum Apoiiolorum (e'; Pri 11 * n.Cobr. 5. i^. cipem, quae non folum ad dignitatem,fed etiaffl ac ^ °® c ia Matrimonii pertinebant, plnribuslo¬ čiš accurate fcripta reliquifle. Divino enim Spi* DS SAC11AM. MATRIMON. 401 Špiritu afflati optime intelligebant, quanta, & quam multa commoda ad Chriftianam focieta* tem pervenire polTent, fi fideles Matrimonii fanftitatem cognitam haberent, &inviolatan: fervarent; contra vero ea ignorata, vel ne* gleda, plurinias, maximafque calamitates, & detrimenta in Ecclefiam ipiportari. Primuni itaque Matrimonii natura , & vis explicanda eft. Nam cum vitia fepe honefti fimilitudP nem gerant, cavere oportet, ne fideles falfa Matrimonii fpecie decepti, turpitudine, & ne- fariis libidinibus auimain commaculent. Cujus rei declarandae caufa a nominis fignificatione ordiendum eft. Quapropter fanBa illa copula Matrimonii, Con• ' J u g» 4-*^.7* t!a definituf . Matrimonium ejl viri. C/ mulicrii mar italis conjunSlio inter legitimas perfonar , indi- W uum vit* confuetudinem retinens. Cujus defini- tl0ais Pattes ut planius intelligantur, docen* 111 eft, quanivis hoec omnia in perfetfto Ma- riI »onio iufint, confenius videlicet interior, C c pa* Cmc. flor. in ipift. 22«e. IV. k ti Armsnos. 402 CATECHISMI ROMANI PARSII. padlo externa verbis esprefta, obligatio, & vinculura, quod ex ea padione efficitur, & conjugum copulatio, qua Matrimonium con- fummatur; nihil horum tamen Matriraonii vim, & rationera proprie habere, nifi obligationem illam, &nexum, qui conjunElionis vocabulofi- gnificatus eft. Additur vero, maritalis, qi:o niam alia padionum genera, quibus viri, k mulieres obligantur, ut fibi mutuam operam prmftent, vel pretii, vel alterius rei caufa, prorfus aliena funt a Matrimonii ratione. Se- quitur deinde, hiter legitimas perfonas , quoniam qui a Nuptiarum conjundione legibus omni- no esclufi funt, ii Matrimonium inire non pof- funt, nequefi ineant, ratum eft. Exempligra- tia, qui intra quartum gradum propinquitat* conjundi funt, puerque ante decimum quar- tum annum, aut pnelSa ante duodecimum, qua stas Legibus eonftituta eft, ad Matrimonii ju- fta foedera ineunda apti efte non poftimt. Qu°d vero extremo loco pofitum eft, Individuum vit* confketudinem retinenr , iudiftolubilis vinculi na¬ turam declarat, quo vir, & uxor colligantur. 4. Ubi pracipua vir Matrimonii conjiflat. Ex his igitur patet, Matrimonii naturam, & rationem in vinculo illo confiftere. Nam quod alise clariflimorum virorum definition?* Jioc videiltur confenfui tribuere, ut, cum di- cunt, conjugium ejJe eonfenfum naris, O 5 fčetni** > hoc ita accipiendum eft, eonfenfum ipfum M* trimonii caufam effedrieem efte : quod Patre 3 in Concilio Florentino docuerunt. Etent* 11 obligatio, & nexus oriri noja poteft, CL qonfenfu, & padione. /. 03 “' j DE SACHAM. MATRIMON. 403 j, Qualis in Matrimonio requiratur confenfus, qun- eni ratione Jit declarandus. Sed iilud maxime neceffarium eft, ut con* virih fenfus verbis, quse prsefens tempus fignificant, cxprimatnr. Neque enim Matrimonium eft fimplex donatio, fed mutua pačilo. Atque r f mfiUK&Af*- ita fit, ut confenfus alterius tantum ad Ma- J, "ir trimonium conjungendum fatis effe non poffit, «»/««*» Mig. fed duorum inter fa mutuum effe oporteat. [ 0 ' nf ‘‘ n . Atnuiad declarandum mutuum animi confen- mn ** . MMritmmum. »um, verbis opus effe perfpicuum eft. Si enim ex interiori tantum confenfu, fine aliqua ex- terna figuificatione, Matrimonium conftare poiTet, iilud etiam fequi videretur, ut, cum duo, qui disjunčliffirnis, & maxime diverfis inlocis effent, ad nuptias coufentirent, ante¬ nam alter alteri voluntatem fuam vel literis, Ve l nunciis declaraffet, veri, & ftabilis Matri* rooniilege conjungerentur: quod tamen a ra* tione, & fančlae Ecclefiae confuetudine, & de* cretis alienurn eft. Mutuut confenfus verlis futuri temporis acpref f U! Matrimonium non ejficit. Rečte auteni dicitur, oportere, ut confen* H*htur Jt fin fus verbis exprimatur, quae praefentis tempo* \ ap _ s , Ils ^ ni ficationem habeant. Nam quae futu* rum rum . qu*d fe fa* ie u»pus indicant, Matrimonium non con- čturum ^romifh, f"nf nt ’ fed fpondent - Deinde ’ fi U3e futura ffitZetfi*/- h nondum effe perfpicuum eft : quae vero dim vioitt, a/j- hh fUnt ’ ^ arum ’ ve l nihil firmi, aut ftabilis '^ 2 ‘ZTdifu ^ er s esiftimandum eft. Quare nondum con* 11 Jus in eam mulierem quifquam habet, ^ a,n i Q Matrimonium dučturum effe polli- ' tur j neque ftatim ab eo impletum eft, quod C c s fe Quevlis promiffo recfuiratur ad perfečftonem Jlfatrimtniu ji lam, & Eva in (latu tnnocen• ri* noti concubue • runr. Gun, z» 404 CATECHISMI ROMANI PARSII. fe fa&urum promifit: tametfi fidem praftare debet; quod fi non faciat, violatae fideireus *ffe convincitur. At vero qui Matrimomi foedere alteri jungitur, quamvis poftea poeni- teat, tamen , quod fačtum eft , mutare, irri- tumve, & infeftum reddere non poteft. Cum itaque conjugii obligatio nuda promiflio non fit, fed ejufmodi, abalienatio, qua re ipfavir Jiiulieri, & viciftim mulier viro corporis fui poteftatem tradit ; idcirco necefle eft, ver- bis, quae praefens tempus defignant, Matrimo nium contrahi: quorum verborum vis, etiam poftquam enunciata funt, permanet; viruni* que, & uxorem indiffolubili vinculo conftri- čtos tenet. 7. Si pudore, ant alio impedimento confenfus vitlu non exprtmatur, nutus, Zf figna verborum cum babent. Sed verborum Ioeo tum nutus, & figna, qu* Intimum confenfum aperte indicent, fatis M* trimonium efte poftunt, tum ipfa etiam tacitur* nitas,cum puella propter verecundiam nonre* fpondet, fed pro ea parentes Ioquuntur. Ad venim Matrimonium concubitus non requ> r,tttf ‘ Ex iis igitur Parochi fidelibus tradent, trimonii naturam, & vim in vinculo, & obli* gatione fitam effe; ac praeter confenfum c0 > quo dičtum eft, modo expreflum , ut veruin Matrimonium exiflat, concubituni neceflarm non requiri. Nam & primos Parentes a 1 - peccatum, quo tempore nulla inter eos car nis copula intercefferat, ut Patres teftantur» vero Matrimonio jnnčtos fuifte plane con t a Ouare a faačtis Patrlbus dičtum eft, JVf 3tr ' m ° i 11 m de SACRAM. MATRIMON. 405 flium non concubitu, fed confenfu exiftere ; quod etiara a fančto Ambrofio in libro do Vir- giaibus repetitum leginius. 'j, Qttotuplex fit Matrimonii cnnfderatio. Jam vero hifce explicatis, illud docendum •rit, Matrimoniura duplicem rationem habere. Nam, vel ut naturalis conjun&io (conjugium enim non ab hominibus inventum, fed a na¬ tura) vel ut Sacramentum, cujus vis natura¬ lnim rerum conditioneni fuperat, confideran- dum eft. Ac, quoniam gratia naturam perfi- cit, [neque priur, (a) quod fpirituale eft, fed quod mimle, deitide quod fpirituale ) rei ordo pofhilat, 'ut de Matrimonio, ut natura čonftat, & ad na¬ tura officium pertinet, prius agendum fit: tum ver °, qu3° illi, ut Sacramentum eft, .conve- fl iunt, explananda erunt. 10 -Quir Matrimonii, ut offitium natur* fgniftcat, Iit auflor. In primis itaque docendi funt fideles, Ma- trimonium a Deo inftitutum effe. Scriptum enim in Genefi : (b) Mafiulum, C/ feminam wnit eor, lenedixit & adduxit eam ad Adam, dixitque Adam boe r " n ‘ : ns ex ojfibur meir , E? 3 car o de čarne mea, bac ' U0: abitur virago, quoniam de viro fumpta eft: quam- m re linquet bomo patrem fmm ? E/ matrem, Er C c g d- S. Antfo, d g in* Ji it. Vir g. c, 6 . T)uplex J^fatri* menii ratio , ut eft ojficium na¬ tura, & ut Sa¬ cramentum, /tfatrimonium eft a natura ff, de Juftit, & Jure Ub, 1. a) 1.0.1546. b) Gesa.lf.lt c) Ge 3.2.iS. A) G‘*. 2 . 4 o 5 CATECHISMI ROMANI PAIIS II. adbarebit uxori Ju*, Zjf erunt dno in cevne him, a) Mm. 19.6. Qua*, ipfo Domino aučtore (a) apud fanduin Matthaeum, oftendunt Matrimonium divinitus inftitutum effe. ti. Matrimonium, ut natur* ojjichm con/ideratur ,b* mnxime ut Sacramentum : diflbhi non potefl, Neque vero Deus Matrimonium tautumino- do inftituit ; venim, ut fančte Tridentina Sy* tiodus declarat, perpetuum etiam, & indiffolu- bilem nodum ei addidit. Siquidem Salvator b) Mttt.t^.6. ait, (b) Quod Deus conjunxit, bomo >m fepnret, Jrlnc.fiff. 24*^ Q na m v is enim Matrimonio, quatenus natura c.s- 7.&C.IV*- e ft officium, conveniat, ut diiTolvi non poliit; ttrmtatu 35. qu. jo.&cap.DM- tamen id maxirae fit, quatenus eft Sacramen- t &d, d c,migT,l‘ tun1, Q ua ex re etiam in omnibus, quaa natura fuf. in princ. Lege ejus propria funt, fummam perfečtionera confequitur : tamen & prolis educandae Audio, €t aliis Matrimonii bonis repugnat, ut ejus vin* culum diftolubile fit. 13. Omnibus hominibus Lex contrahendi nonejl iw* pojita. *) G-:n. r. Quod vero a Domino dičtum eft, (c) Crefi <* ffnp, n m 27 pTt. te ' & niultiplicamini , id eo fpedtat, ut cujus rei caniijrenus caufa Matrimonium inftitutum erat, declaret: non nt fingulis hominibus neoefiitatem inrpo Vtr^initas na t. Nune enim aučto jam humano geiiere, tnmonio eft vnc~ J r^notn fiantior. ‘ non folum ulla Lex uxorem ducere aliquc. 04 "jtMStnČ non potius virginitas fummoper* c. 9.10. commendatur, S: unicuique in facris Literi* fuadetur, ut quae Matrimonii ftatu praeftantio* fit, majoremque in fe perfečtionem, & & IlC ^' tatem contineat. Dominus enim Salvator no d) MM.ig.ii, fter ita docuit: (d) Qui potejl capere, capiat, e) t.ar. 7.35. Apoftolus ait: (e) De Virginibus praceptum D 3 m- DE SACRAM. MATRIMON. 40? mi mn haleo, conjilium autem do, tanquam miferi- cordiam confe.cv.tut a Domino, ut Jim fidelit, j3, Vir, iV mulier conjungi cur deleant. Sed quibus de caufis vir, & mulier conj mi¬ gi debeant, esplicandum eft. Prima igitur ratio eft, hsec ipfa diverfi fexus naturae in. ftinčtu expedita focietas, nnitui auxilii fpe conciliata, ut alter alterius ope adjutus vitae incommoda facilius ferre & fenedutis imbe- cillitatem fuftentare queat. Altera eft procreatiouis appetitus, non tam quidem ob eam rem, ut bonorum, & divitia- tum hseredes relmquantaf, quam ut verse fi- dei, & religionis cultores educentur. Quod quidem maxime fandis illis Patriarchis , cum nxores ducerent, propofttum 1'uifTe, ex facris biteris fatis apparet. Quare Angelus, cum lobiam admoneret, quo pado mali Daemonis vini poflet repellere ; (a) Oftendm , iuquit, Mi) fd funt, quibus pranalere potef Damonium : “ nnmijtie, qui conjugium ita fufcipiunt, ut Deum afia mentc excliidant, Sj* fua libidini itn %w ‘nt, (b) ficut eqmts, C/ mulut, quibus non ef MtUedut i babet potejlatem Damonium fuper eos. Iliade fubjecit : (c) Accipier nirginem cum ti- m:rt domini, amorc filiorum magis, qum libiiine ; ut in femine Ah uka lenediEUonem in filiis m fiimis. Atque ima lm: etiam caufa fuit, CUr (d) Deus ab initio Matrimonium inftitue- ritl Quare fit, ut illorum fit fcelus graviffi- niu,n > qui Matrimonio jundi, inedicamentis conceptum impediunt, vel partuni abi- j“' lnt ' H*e enim homicidarum impia confpi- itla exiftim^da eft. C c 4 * 4 > Prima ratit. Sicund.-. raPie, a) T^'.6.16.17. b) tptl. 51.9, c) Tot. 6. IX. J) Gr«. I.1J. Jus natur a \no- lant, (jut purtum impediunt. Tertid tdufd% Vide Aug. 14. Ov. c.i^. 16. & 17 . "Dam, lib . 4 , de orth.fidt cap. 25 * aj j. tv. 7. b) Ibiimi^, Cdufd fecunda- rta Afatrtmonii, Jt eius fanSttta - £''*“ M»tn- • ■ « , . . _ _ ... motni Sacramen* mter le hommes magis, quam Matnmonn vm- t0 tpnjjime foni- culum conftringit; «iaximaque inter fe vir, k >ucor charitate, k benevolentia devindi fbnt. Atque idcirco fit, ut frequenter facrae Literae ouptiarum fimilitudine (a) divinam hanc Chri- aj Mmh. a*, fii, & Ecclefiae copfllationem nobis ante ocu- ^.19.67". l°s proponant. 16 ' Quomodo Matrimonium Jit -venim Eiangelicit Eegu Sacrnmentum. Jam vero Matrimonium Sacramentum elfe, Ecclefia Apoftoli audoritate confirmata cer- tuni * k exploratum femper habuit. Ita enim adEphefios fcribit: (b) Viri debent diligere uxo- b) Ejh. 18. Hifuas, ut corpora fua. Qiti fuam uxorem diligit, p r _ u f-ipfum diligit. Nemo enim unijuam čarnem ftiam odio a« Dtdic.Ealtf. b<‘hit, fed nutrit , C ? fovet eam,Jicut Cs 5 Chriftus Lcclejiam : quia membra famus corporis ejps, de car- ne e J UI , Cj* de ojftbus ejus. Propter boe relinquet D. Ang. dt f.dr. bmopatrem, {f mtetremfum , W adbarelit «xori C c 5 4*o CAf ECHISMI ROMANI PARSII. fna, V ernnt duo in čarne una. Sacramentum ke *2mbr. in c. ma £ mm e ft : e g° autem dico in Chrifto, W in Ecclefia . £ >- E? h ' Nam quod ing uit, Sacramentum h nemarnim tli, Ttrtul.inh\ -au- 2 A u. A „ • . Mmei. nemim dubium efle debet, ad Matrimomuni referendum efle, quod fcilicet viri, & inulie- lis conjundio, cujus Deus audor eft, fandif- fimi illius vinculi, quo Chriftus Dominus cum Ecclefia conjungitur, Sacramentum, id eft, fa< črtim iignum fit. 17. Quom»rio Matrimonium Sacramentum efie ex Pau¬ li verbis eonvincatur, Atque liane efle eorutn verborum veram, & propriam fententiam, veteres fandi Patres, qui eusi locum interpretati funt, oftendunt: idemque fandaTridentina Synodus explicavit. prid. Syr,oi. in Conflat ergo, virum Chrifto, uxorem Ecclefi* K' 2 'mIt. ab Apoflolo comparari; virum efle caput mu- lieris, ut eft Chriftus Eccleflae ; eaque radon« iieri, ut vir uxorem diligere, & viciflirn uxor a) Epi. 5 . 35 . virum amare, & colere debeat. (a) Chriftus enim dilexit Ecclefiara, & pro ea femetipfum tradidit: rurfus vero, ut idem Apoftolus do- bj m d. , 4 . cet, (b) Ecclefia tu bi e da eft Chrifto. Sed #uo7//odo AfatTi- . J _ , r • C r ftatum gratiam quoque hoc Sacramento iignincan, a J lu' a f c< “ am tn ‘ tiabu i> * a quo maxime Sacramenti ratio ineft, Tud. sjn, it,d. ca Synodi verba declarant.- Gratiam ven <\ w naturalem illum amorem perficeret, E/ indiJfolnM eM mitatem confirmaret, ennjugefque fanbhjicaret, ipfi Chrifius, venerahilium Sacramentorum inftitutor, ai ' Ep. a. ad que perfeflor, fua nobis pajjione promeruit. Q uare GaUm 1. 15, docendum e f t) hujus Sacramenti gratia effici, ut vir, & uxor mutuae charitatis vinculo con- jundi, alter in alterius benevolentia conq ul ‘ efcat; alicnofqua,& illicitos amores, & cone«- hi- DE SACRAM. MATRIMON. 41 r bitus non qu$rat, fed in omnibus fit (a) honora- Ule tonnubium, Es 5 torus immaculatus. it. Ouantum Matrimonium Evangelii a Legis na¬ tura, vel MojJit Matrimonio dijferat. Sed quantum Matrimonii Sacramentum iis Matrimoniis praeftet, quse ante, vel poit Legem iniri folebant, ex eo licet coguofcere, quod etfi gentes ftlatrimonio divini aliquid ineffe arbitrabantur, atque ob eam rem vagos concu- bitus a naturae Lege alienos eiTe, itemque ftu- pra, adulteria, & alia libidinis genera vindi- candaefle judicabant, tamen eorum connubia nullam prorfus Sacramenti vim habuerunt. Apud Judsos vero religiofius omnino nu- ptiarum leges fervari confueverant : neque dubittndum, quin eorum Matrimonid major! landitats prredita efifent. Cum enim promif- iionem accepiiTent, fore aliquando, ut (b) onines gentes in femine Abrahse benediceren- tur > magnae apud eos pietatis^officium merito ®de videbatur filios procreare , & elečti pa- puli fobolem, ex qua Chriftus Dominus Salva- tor uofter, quod ad humanam naturam atdnet, ortun ' habiturus eflet, 'propagare. Sed illae < luoque conjunčtiones vera Sacramenti ratio- ne caruerunt. lJ ' Matrimonium in Lege natura pofl peccatum, aut >n Lege MoyJis, originis fna, quam ex Deo ha- hit, decorem non retinuit. Huc accedit, quod, five natura; pofl: pec- catum > five Moyfis Legem fpečtemus, facile Snim advertimus, Matrimonium a primi ortus ^*i ^ e core, & honeftate decidifle. Dum enim aa, urjelex vigebat, (c) multos ex antiquis Pa- a) Ift&r.i j, 4« G*nt. 7.1. c) ».Or.7.10. One. Trid. fijT- 24.ca«. & 7. Omili irem Mi¬ len. C*p. IJ.Ct- tACurtf 3 2 . 1.7.1. PlMuit. Vide I). Tiont. in 4. dl ji. 33.4. 1. are. 1. & fe- qutnt, & Bon. in 4.dift.J1. art.4. 4 r 4 CATECHI5MI ROMANI PARSlf. čivortio Matrimoniiun difiolveretur, vix i®. quam diffidendi caufae hominibus, qu® ii s ab antiquo pacis, & pudieitise Hofte quotidie ob. jicerentur, deeffent. Nune vero, cum fideles fecum cogitant, quamvis etiain Conjugii con- vičtu, & confuetudine careant, fetamenMa- trimonii vinculo conilričtos teneri, omnenique alterius uxoris ducendse fpem fibi pracifam ef fe; ea re fit, ut ad iracundiam, & diffidia tar- diores efle confueverint. Quod fi interdum etiam divortium faciant, & diutius conjugis defideriura ferre non poffint, facile per amicos reconciliati ad ejus convičlum redeunt. 22. Per libellum repudii feparati pojfunt rurjumcofr ©£ adukeriun* dimijfu fi parni * in tmm pojfunt re- cipi db »iltero eoniuge. S. A-ip. lib . de adulterims coni upu's c t ( 5 . & 9 . a) P. »v. iS. 12 Afatritnohii trim p lici a funt bona * D. Au£, lit. 5. Jungi. Sed hoc loco pratermittenda non efi: Pafto- ribus fančti Auguftini falutaris admonitio. Is enim, ut oflenderet fidelibus, haud gravate {a- ciendum efle, ut cum uxoribus, quas adulterii caufa dimififlent, fi eas delicti pceniteret, in gratiam reducerentur, Cur, inquit, -virjidelis non recipiet uxorem, quam recipit Ecclejia ? aut cur uxor viro adultero, fed pcenitenti, mn ignojcet, M etiam ignovit Chrifius ? Nam quod (a) Scriptur* ftultum aiocat , qui tenet adulteram , de ea fentit, p* cum deliquerit, premiere, £?* a ccepta turpitudine dt‘ filiere recufat. Ex iis itaque perfpicuum efi, A' delium Conjugia perfečtione , & nobilitate, tum Gentilium, tum Judaeorum MatriruoniiS longe praeftare. 23. Qua fmt bona, qiu ex boe Sacramento ad tM" jugatos redeunt, Docendi pneterea funt fideles, tria efie M 2 ' trimonii bona; Prokm, Fidem, SacramentuK • quo- DE SACRAM. MATRIMON. 4*5 (juorum compenfatione illa incommoda le- niuntur, quae Apofiolus indlcat Iris verbis ; (a) Trilmktionem carnis babebunt bujufmdi ; effi- citurque, ut conjunčtiones corporum, quse es¬ tra Matrimonium merito damnandse* eflsnt, cum honeftate conjunčias fint. Primum igitur bonum eft proles, lioc sli liberi, qui ex jufta, & legitima fufcipiuntur mtore. Id enim tanti fecit Apofiolus, ut di- ceret: (b) Salvabitur mulier per fliorum genern- tionem. Nec vero hoc de procreatione folum, fed de educatione etiam , & difciplina } qua filiiad pietatem erudiuntur, intelligendum efi. Sieftatim fubdit Apoftolus, (c) Si infideper- mnferint, Monet enim Scriptura ; (d) Filii Uti funt ? erudi illos tj? curva illoi a pucritia illa - m. Idera etiam (e) Apofiolus docet: ejuf- iilfijtutionis pulcherrima esempla (f) To¬ bias, (g) Job, & alii fančtiflimi Patres in la- cris Literis praebent. Quas vero fiat paren- & filiorum officia , in quarto Praecepto latius explicabitur. Fides in Matrimonio quid Jit, Zf quomodo fer* vanda. Sequitur fides, quod efi alterum Matrirao- 1111 bonum, non ille virtutis habitus, quo im- buimur, cum Baptifmum percipimus, fed fi* ^litas qusedam, qua mutuo vir uxori, & uxor Vlro k ita obfiringit, ut alter alteri fui cor- I’°ris poteliatem tradat, fančtumque illud Con- !J £ U nunquam fe violaturum pollicea- bir. Id facile colligitur ex illis verbis, quae s Pfimo Parente enunciata funt, cum Evam t! ‘ oretn ftiam accepit, qus deinde Chriftus Do- eentrn Jul. c. t;. & dt Gen. nd lit-. P-7f M*i- iv 4. dijl. 3 1. S it. 51 . a) 1.0.7. jg. primul* Mmn minit efi f teles. i.jj, c) It ideja, <0 £«'.7. v;, p -iv. 1J. 1+, Venet'. 6 . 7 . s) Ejh. 6 . 4. Cii. 3 . JO. n rit. 4 . g; jd>. 1.%. Sicundum bvmm efi fidilitAS m ti* tt** m *) 14» "JifJttb. 19 . <;. Z/bef. 5.51. b) 1 . C>r. 7 , 4 . e) Xt». 10 . 10 . Dmr. ij. it. Vir tfHaUftr uxertm diUgtrt debeat. V- de J 'dur. !. 1. cen- TT‘i JoVtn. & cap. 0 "£o ga. «.4. d) [.25. C«', 3 . 19 . Tertium Matri- monii Lot.urn eji Sarramentnrn, c ) *. Cot.j. 10 . 11 . Vede , cjmrd fupta natavimus Jelic 10. 41 <5 CATECHISIVJJ ROMANI FARS U, Dominus inEvangelio comprobavit: (a) re relinquet homo patrem, b 5 matrem, b* adbeifcUt urori Ju/v, b 5 erunt duo in čarne una, itera ex eo Apoftoli loco (b) Mulier fui eorporispotiftetm non kabet' Jed vir : Jimiliter autem b 5 vir fui corpn- ris potejiatem non balet, Jed mulier. Quare oprimo jure graviffimae animadverfiones a (c) Domino in adulteros, quod hauc maritalem fidem fran- gant, in veteri Lege conftitutse erant.' Poftulat praeterea Matrimonii fides, ut vir, & uxor fingulari quodam, fan dum * Vide c , Si quit dneli - ' qutnt, dtft, 30. \Jxcris qu* funt pracipua ojficia I.Pet. JI. &feq 9 Fulg. eptfi. 2 . ad GalUm c.u a 12. & %.*dPri¬ bam c. 34 . j* AHas caftam* If^.44* 14» Omni s glori* eiuf» mnum eum vocans. Earum quoque prae- ci Puu« ftudiup fit, filios in religionis čuku D d edts- d) Cin. lo. 13* Adverfui mulit- res ambitiojius ftft trnantes, <$r &xcohntes fcrim kit eleganter Gf-tgor, Kafc Trid. Sjm. fif. 24. decr. de rt - ftrm.it ione trim »tu i cap, 1, Tri deni, 8ytr* tki dem 1 . 418 CATECHISMI ROMANI FARS II. educare, & domefticas res diligenter curare, Domi vero libenter fe contineant, nifi necel- fitas exire cogat, idque fine viri permiffu fi. cere nunquam audeant. Deinde, in qua maxi- me maritalis conjundtio fita eft, menunerint femper, fecundum Deum, magis quara viruiu, neminem diligendum tile, eove pluris facien- dum eile neminem ; eni etiam omnibus ia re¬ bus, qute Chriftians pietati non adverfantur, morem gerere, & ofctemperare fumnia cura ani- mi alaeritate oporteat. 23 . Quid de Matrimmii ritibus fentiendum Jit. Harum rerum explicationi ccnfequens erit, ut Paftores ritus etiam doceant, qui in Matri- monio contrahendo fervari debeant; de qui- bus non eft expečtandum , ut hoe loco prše- cepta tradantur, cum a fančta Tridentina Sy- nodo, quae hac in re maxime obfervanda fmt, copiofe, &accurate conftituta fuerint, neque illud decretum a Paftoribus ignorari podit Satis igitur eft eos admonere, ut, quse ad liane partem attinent, e faeri Concilii dodrina co- gnofcere ftudeaut, eaque iidelibus diligenter exponant. 2'j. Clandejlinn Matrimonia ratn non funt. In primis autem, ne adolefcentes, & P uc '" lae, cui aetati ineft maxima imbecillitas confi- lii, falfo nuptiarum nomine decepti, turpia® amorum foedera incaute ineant, faepiffinae do- cebunt, ea neque vera, neque rata Matrimo- nia habenda efte, qua> praefente Parocho, ’’ a alio Sacerdote de ipfius Parochi, vel Or 1 narii licentia, certoque teftium numero n°- contrahuutur. DS SACRAM. MATRIMON. 419 jo. Tmdere etiarn Mairimonii impedimenta decet. Sed nuaeMatrimomum etiam impediunt, ex- Afagifcr f„,r.4, 1 . 1 difi. 34 . & omnes plicanda erunt: in quo argumento plenque Sch J„ ft iti ib f— graves, & dočtiffimi viri, qui de vitiis & vir- C “" J - tmibus conferipferunt, adeo diligenter ver- fati funt, ut facile omnibus futurum iit • quae illi fcriptis fuis tradiderunt, in hunc loctmi transferre; cura prsefertim neceiie habeant Pa* ftores eos ipfos libros nunquam fere e mani- busdeponere. Itaque tum illas prseceptiones, cmdi.Trid.au tuin quse a fan&a Synodo fancita funt de im- d,m 3 " 4 ' pedimento, quod vel a cognatione fpirituali, vel a juftitia publicte honeftatis, vel a forni- catione oritur, attente legent, & tradenda fi- delibus curabunt. Qiio animo affeEli ejje debear.t, qui ad Matri- ntonium accedimt, Kx quibus perfpici poteft, quo animo af- fcdos effe oporteat fideles , cum Matrimo- uium contrahunt. Neque enim humanam ali- < l uam tem fe aggredi, fed divinam putare de- bent: inqua fmgularem mentis integritatem, k pietatem adhibendani effe , Patrum vete- ns Legis exempla fads oflendunt; quorum Mstrimonia tametfi Sacramenti dignitate prse- C!ta noa erant, ea tamen femper maxima cu ® tedgione, & fanftiinonia colenda effe exi- liimarunt. ' 2 ' PMMtum confenfus ad Matrimonii foliditatem r ‘{uirendur. ‘nter cstera autem maxime hortandi funt rad. Sj». P p. fum fi!f liaS ’ llt P^entibus, & iis , in quo- ”1 ude, & poteftate funt, eum honorem ramiic. 1. 11 ua M, ut ipf is jnfcientibus nedum invi* D d a tis, trtam, & 28 . & a9. & 21. JI 420 CATECHISMI ROMANI FARS II, tis , & repugnantibus, Matrimonia non h. eant. Nam in veteri Tella men to licet ani- &) GM.24.j-«- madvertere , (a) filios a patribus femp er in Matrimonium collocatos effe. Qua in « plurimum illorum voluntati deferendum effe, Apoftolus videtur etiam iis verbis indicare: b) 1.0.7.38. (b) Qui Mutrimomo jungit virgiuem funt, hi facit, Zf qui non jungit , melius facit. 33 ' Quidnam de aftu eonjugcdi fit pracipienktu, Extrema lila reflat pars de iis, qus ad Mi' trimonii ufum pertinent; de quibus ita agen> dum ell a Paftoribus, ut nullum cx eoron ore verbum excidat, quod fideiium auribui indignum effe videa tur, aut pias menteslr- dere, aut rifum movere queat. Ut enim s) Pfalm.u.y. (e) eloquža Domini , eloquin cajia funt; ita etiam maxime decet Chriiliani populi do&orem ejufmodi orationis genere uti, quod fingula- rem quandam gravitatem , & mentis integri- Hm in meni- tatem proefeferat. Quare duo illa maxime do- mo "“ ff* cendi funt fideles : primum quidem, non vo- venda. luptatis, aut libidinis caufa Matrimonio ope¬ ram dandam effe, fed eo uteudum intra ill° 5 fines, qui, ut fupra demonftravimus, a D°' mino prsfcripti funt. Meminiffe enim con- 4 ) i.Gtr.j. 19. venit, quod Apoftolus hortatur: (d) f< ,;i ' tnm^ >T j. j. fnper Rxod, cj, 1 qo. Vide J), Gregor, Kar, or At, 40 . in faii~ Sum Baptifma, a.) Kxod,^ j.ig, & lb H- Decem pracepta ) M*tth. i*. 40. ' c) PJalm. 1. C. d.) MA. z. 7 . CATECHISMI ROMANI PA RS TE RTU. DE DECALOGO, DIVINISQUE LEGIBUS. CAFUT I. j. Decalogum omnium Praceptorum fummm ejfe it- monftratur. D ecalogum Legum omnium furniram, & epitomen efTe, S. Auguftinus li- teris commendavit. Nam curn mul- ta locutus fit Dominus, du:e tamen (a) tam tum Tabulae dantur Moyfi lapidese, quse di- cuntur Tabulae Teftimonii futuri in Arca. Ni- mirum caetera omnia, quse praecepit Deus, ex illis decem Praeceptis, quae duabus Tabulis confcripta funt, pendere intelliguntur, fi di- ligenter quaerantur , & rede intelligantur; quomodo hasc ipfs rurfus decem Prsecepta duobus iilis nituntur, dilečtionis fcilicet Dei, & proximi, (b) in quibus totaLex pendet, & Prophetae. i. Cm Paftores mmime Decalogum di/evte O 3 explicare comeniat. Itaque curn fit totius Legis fumrna, lT°' res oportet in ejus contemplatione (c) ^ ie ’ nočtuque verfari, non ut vitam fuam modo ad hanc normam componant, fed etiam l,t populum fibi creditum in Lege Domini e ra diant. ( d ) Nam Mia Sacerdotii cu/lndiuat ft‘ sn ' tiam, de DECALOGI GBSERVAT. 423 tim, C/ Ugem reijuirent ex ore ejus, eni a Angelu* Domini exercituum ejl : quod ad Paftores novae Legis maxime pertiuet, qui Deo propiores (a) claritate in claritatem transformari debent, a) 2.0.5. «»• tarnam a Domini /piritu. Et cum eos (b) Lu- bj cis nomine nuncuparit Chriftus Dominus, pro- pris funt illorum partes, (c) ut fint lumen eo- e) 20. rum, qui in tenebris funt, eruditores infipien- tium, magiftri infantiuin : (d) & Ji quis pretočen- <0 Gal. 6 . 1. (ttusfuerit in aliqiu> deliflo , ipfi, qui fpirituales funt, hujufmodi inftruant. In confeffionibus etiam judicis perfonam fu- Hinent; ac pro genere, & modo peccatorum fentendam ferunt. Quare nifi fuam libi infei- tiam, aliis etiam effe fraudi velint, in eo fint, necelfe eft, quam vigilantiffimi, & in divino- rum Prseceptorum interpretatione exercitatif- finu, ut ad hanc divinam regulam, de ^iacun- que &adione, & officii prastermiftione judi- cium facere poffint; &, ut eft apud Apofto- l™> (e) fanam dodriuam traaaht, id eft, quse c) 2.7V*».4.5. nulluin contineat errorem, & animorum mor- bis, qu* funt psccata, medeatur ; ut (f) fit J) Tit /- r 4* populusDeo acceptus, fedator bonorum ope- Fu u° r ‘*d 1 , 1 “■ rua t Jam vero in hujufmodi tradationibus ea pailor flbi, & aliis proponat, q(liibu3 Legi pa- rendum effe perfuadeat. Qui: Decalogi, Legis natura auHor Jit. hiter castera autem , quae anirnos hominum d. rum . s . poITunt ad hujus Legis juffa fervanda impel- * ere > illud maximam vim habet, Deum effe *"ijus Legis audorem. Quamvis enim (g) per g)6«t. m 9 . ■^^gelos data effe dicatur, nemo tamen dubi- A3 ‘ tare P°teft, ipfum Deum effe Legis audorem. D d 4 Ca? £**>?• 24.2 2, L'Vtt.4.12. zy. M a. 33. a*. X)*w/ Lig* s nA - furalis conditor. 2. 14. Vtdr D,X«o»», 1 . 2.^f. 91. trt. 2. Xjex natura diu» turna perverfoa- tt ob fcurata , p er J^tgem fcriptam renoVatur , a c rlhtftrarur. JŠ ThtPt. 1. 2. •$. g%. trt. 6. ti; Ltv. 18. 2. 19.* 20. 8. c) Exod.20. 2. li) Jf*Uck,i. 6 . 424 CATECHISMI ROMANI PARS III. Cujus rei fatis amplum teftimonium praebent non folum ipfius Legislatoris verba, qu® pau- lo poft explicabuntur, (a) fed infinita pene Scripturarum loca, quae Paftoribus facile oc- current. Nemo enim eft, quin fibi a Deo Le* gem in animo infitam effe fentiat, qua bonunt a malo, honeftum a turpi, juftum ab injufto poffit fecernere : cujus vis, & ratioLegis, cum ab ea, quas fcripta eft, diverfa non fit; quis eft, qui ut intim®, fic leriptse Legis audtorem Deum negare audeat? Hanc igitur divinam lucern, pene jam pra¬ viš moribus, & diuturna perverfitate obfcura* tam, cum Deus Moyfi Legem dedit, eam po* tius ill uftriorem reddidiffe, quain novam tu* liffe docendum eft; ne forte populus, cum au* dit Legi Moyfis derogatum effe, putet his Le* gibus H non teneri. Certiffimum enim eft, non propterea his Prceceptis parendum effe, quod per Moyfen data funt; fed quod omnium ani- mis ingenita, & per Chriftum Dominum expli- cata funt, & confirmata. 4. Quomodo ad Legem fevvandam at ipfo LegisAu- Bore populus excitari - poffit. Juvabit tanjen plurimum, & ad perfuaden- dum magnum habebit momentum illa cogita- tio, Deum effe, qui Legem tulit: de cujus fo pientia, & aequitate dubitare non poffumus, at- que ejus infinitam vim, atque potentiam effii* gere* Quare cum per Prophetas Deus j ube ' ret fervari Legem : (b) dicebat fe Dominam Deum effe : & in ipfo Decalogi exordio, ( c ) Ego fmn Dominus Deus luus : & alibi : (d) 1 Dominus ego funt, uti ejt timov meus ? s. fl?®* de DECALOGI OBSERVAT. 42,5 S. pitantum Jit leneficium Legem a Deo accepiffe. Non folum 3utem excitabit fidelium ani- mos ad fervanda Dei Pracepta, fed ad gratia- rum etiam adionem , quod fuam Deus, qua* i«. falutem noftram contineret, voluntatem ex- plicarit. Quare non uno loco Scriptura ma- ximum hoc beneficium declarans , populurn commonefacit, ut fuam dignitatem , ac Del beneficentiam cognofcat: Veluti in Deutero- nomio, (a) Hac ejt , inquit, v&ra fapientiamL? a) Dmr.4.6, intillettus cortimpopulit, ut audientes univevJiTra- cepta hac, dicant, En populus Japiens, & intelli- pens, gens magna : Et rurfus in Pfalmis, (b) b) P/. 147.20. Nonfecit talit er omni nationi, Ifjudicia fua non tnmifejlavit eis. C. Quare tanta majeftate Legem fuam ljraelitis olim Deus tradere voluerit. Verum fi Parochus prseterea rationem lat® Eegis ex Scripturse audoritate demonftrarit, facile intelligent fideles, quam pie, ac fuppli- citer acceptara Dei Legem colere oporteat. Triduo enim ; antequam ferretur Lex , Dei iuffu didum eft omnibus, (c) ut veftimenta la- varent, uxores non attingerent, quo fandio- f es, ac paratiores effent ad accipiendam Le- 8 e ni, ut ad diem tertium adeffent. Deinde, cum ad montem effent addudi, unde Domi- nus illis Legem per Moyfen erat laturus, uni Moyfi didum eft, ut in montem afcenderet, ‘]uo Deus maxima cum majeftate venit, & lo* cum tonitrnis , fulgoribus, igne, denfisque nebulis circnmfudit, ac loqui cum Moyfe coe- Pit) eique Leges dedit. Quod divina Sapien* n ullam aliam ob caufam fadum voluit, nifl c) Exod. 10 . 11 . Ha c paulo poj 1 fttt. 7 . diffuJtHt expUfutitur m D d 5 nos '4*6 CATECHISMI ROMAM! FARS lir. nos ut moneret, cafto, humilique animo Le- getu Domini accipiendam effe : quod fi Prte- cepta negligeremus, paratas nobis a divina ju. Ilitia poenas imminere. Quomodo Lex tanto terrore promulgata , ai h* tninibus impleri poffit: & quod nihil umore fi- eilius Jit. l»x eifitvemla Quin etiam Legis jufta difficultatem non ha- oTfid »Em ^ ere oftendat Parochus .* quod vel una hac ra- /šah, 'fi. Trii. ti ase ex fand^kuguftino docere poterit, cura fifiSfLmtii' > (a) QP’ . 1 ua f° J dicitur mpojfibile effe bo* ir -‘tn.1S.19.io. mini atnare, amare, inauam, Creatorem benejicum, Pa* sl) Strm.A-7.it . . ■Ttmpert, & f er . trem ammtijjmum , detnde etiam Cr čarnem Juani ut ^b^RoZ^i ’ § f ratr ^ us f u * s ■' at vero (b) qui diligit, Legem im * c) /<*».*. 3.’ plevit. Quare Joannes Apoftolus, (e) Prace- P ta Dei g ravža noa effe, aperte teftatur. Ni* hil enim juftius, nihil cum majori dignitate, nihil majori cum frudu ab homine, tefte bea- to Bernardo, exigi potuiffet. Quamobrem fummam Dei beniguitatem admiratus eft Au* -*“?• 1. j. omf. guiiinus , fic ipfum Deum affatus : Qffd tiki fum ipfe , ut amari te a me jukeas ? if, nifi faciam, irafcaris mibi , ingentes mineris mifevias ? p* r ‘ ‘nane ipfa eji mijeria : fi non amem te ? Virtus firficitn- Quod fi quis cam afferat excufationem, im* rh^m S sa F nSuZ~ P e di f i fe> quqminus Deum amet infirmitate na- tjmiri trtam tur3E; docendum eft, Deum, qui amorem re* *tur! alU er ^ a ' quifivit, (d) amoris vim inferere cordibus pet e) i‘ Sp“'i tuln Sandum fuum. Hic autem (e) Spi* s.A»g.iil* jo!’ ritus bonus petentibus a Patre coelefti datur.- t° 7 f '‘ -25 ‘ 3 * - ut merito fandus Auguftinus precatus iit, D«> quod jubes, C if jube, quod -vir. Quia igitur Del auxilium praefto nobis eft, maxime poft Chri- O/m«. i*.u. Hi Domini mortem, (f) per quam FrincepS hu- de DECALOGI OBSERVAT. 42? liujus mundi eje&us eft foras, non eft, quod quifquam rei difficultate deterreatur. (a) Ni- hil enim eft amanti difficile. S. Tenesnturne omnei burnimi neceffario ad Legli dbjervatiomm. Praeterea ad eandem rem perfuadendam plu- riimim vaiebit, fi explicabitur, neceffario Le¬ gi obtemperandum effe-• prsfertim cum no* itris temporibus non defuerint, qui, five fa- cilis, five difficilis Lex fit, ad falutem tamen ceqnaquam neceffariam effe, impie, & magno lpforum malo dicere non veriti funt. Quo- rum nefariam, impiamque fententiam (b) fa- cm Scripturse teftimoniis Parochus confuta- bit, ejufdem maxime Apoftoli, cujus illi au* ftoritate impietatem fuani tueri conantur. Quid igitur ait Apoftolus? (c) Non praepu- dum, non circumcifionem quidquam effe, led obfervatiouem mandatorum Dei. Quod vero eandem fententiam alibi repetit, & (d) no¬ vam creaturam in Chrifto tantum dicit vale¬ te l intelligimus plane eum novam creaturam in Chrifto dicere, qui Mandata Dei obfervat. Is enim, (e) qui habet Mandata Dei, ac fer- vat ) diligit Deum, Domino ipfo tefte apud Joannem : Si quii diligit me, fevmonem meum fer- ybh Nam etfi juftificari poteft homo, & ex impio fieri pius, antequam fingula Legis prae- Ce pta externis ačtionibus impleat; tamen fie- 11 non poteft, ut, qui per astatem ratione ut i ftueat, ex impio fiat juftus, nifi animum ^^beat paratum ad omnia Praecepta Dei fer- vanda. a) D* Auj. in Pfcil. 121. Bern. in ferm.de Dom. in ram t pa!, ir, ftr. dt Afagdal. Sef 6. Oucil. Tri d, cap,io.&’ II. &cap. & 19. b) Rbm.s. 6,7» 3 * 9 * c) I. 0.7. 19. & 2. Tim. 4. g, & H«b. <*• 9. 1. Pet. 1.10. 1. Cor. 7. 1 o. Gal. 6 . If, C) Jeani 14. 21, c fit noVa in Chrifto creatura. Qucmodo poteft Juftificari homo, ttiam fine operi • bus Le%is. Jbider/t 22 . Ad Gal, 6. S>- Qs°s 4*8 CATECHISMI ROMANI PARS III. S>. Quot fruttuj cmfiqumtur , qui Legen divinem oifervant. Ad extremuni vero, ne quid praetermittatPa* roehus, quo fidelis populus adducatur, ut Le¬ gen) fervet, qu3m fint ejus uberes, fuaVesque frudus, demonftrabit. Quod facile poterit ex jis, qux Pfalmo decimo odavo fcripta funt, probare. In eo enim Legis Dei laudes cele* brantur.* quarum hsec eft vel maxima, quaeDei gloriam , & majeilatem multo amplius expli* cat, qnam decore fuo, atque ordine faciaiit ipfa cceleftia corpora ; quae ut omnes quam* vis barbaras nationes in fui admirationem ra* 20 . piunt, ita efficiunt, (a) ut rerum omnium Opi- ficis, & Conditoris gloriam, fapientiam, ac po* b) JRi 2.2. tentiam agnofcant. Ac (b) Lex quidem Do¬ mini convertit animas ad Deum. Agnofcen* tes enim vias ejus, & Dei fandiffimam vo- luntatem per Legem, convertimus pedes no* ftros in vias Domini. At quia foli (c) ti* mentes Deum vere fapientes funt, hoc illi deinceps tribuit, ut fapientiam praeftet parvu* lis. Hinc veris gaudiis, & myfteriorum di* vinorum cognitione, ingentibus prseterea vo* luptatibus, & praemiis & in hac vita, & in fu' turo faeculo iili cumulantur, qui Dei Legem obfervant. i o. Cutn omnia voluntatem Dei faciant, lomincm tan¬ dem voluntatem fequi aquijjimum ojtenditur. Nec vero tam noftrce utilitatis gratia, quam Dei caufa, nobis eft fervanda Lex, qui fuam hominum generi in Lege voluntatem aperuit: vr. io*. ir. quam cum (d) caeterae creaturae fequantur, ho* minem ipfum eandem fequi multo eii »quius. Ne DE BECALOGI OBSERVAT. 42^ Ne id quidem filentio pratereundum eft, vel in hoc maxime Deum fuam in nos clemen- „ tiam, & fumnise bonitatis divitias oftendifle, quod cum line ullo praemio nos potuiiTet, ut fuas glorite ferviremus, cogere, voluit tamea gloriam fuam cum utilitate noftra conjungere: ut quod homini utile, idem Deo effet glorio- fum. Quoniara igitur id maximum, & prsecla- riffimum eft, docebit Parochus, ut a Propheta ultirao loco didum eft, (a) in cuftodiendis il- p: u 8 . n. lis retributionem multam effe. Non enim il- jf ls tantum nobis benedidiones promiffae funt , At ir n as, ejuiolf- quse ad terrenam felicitatem magis fpedare vi- debantur, (b) ut benedidi fimus in civitate, & '>) D' ur - ig. benedidi in agro ; fed (c) copiofa merces in /p.T. ccelis, & (d) menfura bona, conferta, coagita- ^ ta, & fupereffiuens propofita eft, quam piis, & juftis adionibus meremur, divinae miferi- cordise adjumento. ll ‘ Quo paElo Ltx Moy[is omnium atatum homines obliget , quacunqus occajione lfraelitii promuU gatu fuerit. Quamvis hsecLex.Tudaeis in (e) Monte a Do- «) 2w.19.jQ. mino data fuerit ; tamen, quoniam (f) natura °mnium mentibus multo ante imprefla, & con- O s- fignata erat, atque ob eam rem Deus univer- fos bomines illi perpetuo parere voluit, plu- tlmurn proderit verba illa, (g) quibus, Moyfe g) Dtut. 9. miniftro, atque interprete, Hebrseis promul- (il1 ’ i ‘ ’ 9 ‘ 2 ata eft, & populi Ifraelitici hiftoriam , quse mpfteriorum plena eft, diligenter explicare. Principio narrabit, ex omnibus nationibus, ■ b) Ifar*, II, 14, c) /«.4.4, d) a.Par.i J. s. CftrJDeus proznip* fa poji tam longa, ttmpora Ifratli - tis ptrftlvtrit,. Cur in deferto poji /Egyptiacam ItbcTAttontm po*, tiut> ifuatn sli as %S. x Jit rradi ca. Quando Jit eppor - tuntjpmum pra~ tepta Vivevdi po • gufp inmlcatSv a) Ift. aJ. 9. 432 CATECHISMI ROMANI FARS IIL nempe poflguam edu&us ex iEgypto in defer- tum venit ; ut beneficii recentis memoria al- ledus, & loči afperitate, in quo verfabatur, de- territus, ad accipiendam Legem aptior redde- retur. Homines enim iis maxime devinciun- tur, quorum beneficentium experti funt; at- que ad Dei prsefidium confugiunt, eum fe omni fpe humana deftitutos eiTe agnofeunt. Ex quo licet intelligere, fideles ad compledendam eceleftem dodrinam eo propenfiores effe, quo fe magis a mundi illecebris, & carnis volupta- tibus abilraxeriat: ficut perProphetam dičtum eft: (a) Quem docebit fcientiam , If qttetn intelli- gerefaciet auditum ? Ablaftates a hfle, avulfot ti ukribus. 433 D E P R I M O PRICEPTO. C A P U T II. Ego funi Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra ^gypti *de domo fervitucis. i. Q 0 fibi ijlud exordium ve lit, C/ mmn&m in eQ mtinenutur mjjteria. f aitatur itaque Parochus, & quant’.im J poteft, efficiat, ut fidelis populus hrnc v erba Temper in animo habeat, Egu fum Do¬ nim Deus tuus: ex quibus inteliigent, Legis- btorem fe Creatorem habere, a quo & condi- ti funt, & confervantur ; jureque illud ufur- P e nt; (a) /pje eji Dominus Deus nofler , C f nos J fot. 94.7 populus pafiua ejus, if oves manus ejus. Quorum v erborum vehemens, & frequens admonitio cam vim habebit, ut ad Legem colendam fi- dele s promtiores reddantur, & a peccatis ab* Pineant. Quod autem fequitur, Qui ednxi te ^ ten * &gypti, de domo fervitutis , etfi Judaeis 'antum videtur convenire .®gyptiorum domi- 113111 hberatis; tamen,ii interiorem falutis uni* ,,er fe rationem fpe&cmus ; multo magis ad ^'dftianos homines pertinet, qui non ex Svptiaca fervitute, fed e peccati regione, & . ' P°teftate tenebrarum a Deo erepti, atque b) Oi.t\ 15« re S n um filii dileftionis fum translati funt. Ujlls bensflcii maguitudinem intuens Hiere- E e mias 434 CATECHISMI ROMANI PARSIU. a) H-.mS.h. mias prsedhdt illud, (a) Ecce dies ■vcniunt, didt »*• x i- 7 -^- D o minus, tsf nnn dicetur ultra, vivit Dominus, /jui tditKit flios ljrael de tena JEgypti, fed, 'Jut Do¬ minus, tjui eduxit jilios ljrael de tena Apuilor.it, de univerjis tenis , ad puas ejeci eos, D* redncam eot in terram fuam , cpum dedi Patribus eorum. Ecee ega mittam pifcatores mul!or, dicit Dominus, {f ti- fcabuntur fo§, & qua» fequuntur. Pater enim fc) /«.«». n, iudulgentiffimus per filiiim fuum, (b) filios, qui c) 6, iS. erant difperfi, congregavit in unum, ut jam (c) 0) Z»c. i, 74. non ut lervi pcccato, fed juftitiae, (d^cnm- mus illi in fsnRitate , & jujlitia, eoram ipfo, omni¬ bus diebus no/Iris. 3. Quemodo ex principio hujus Decalogi jideles ajfi- ci debeant. Qtiare fideles omnibus tentationibus oppo- e) f."'”. 6. 1, nent, tanquam clypeum, illud Apoftoli, (e) Qui ruortui fumu.t peccato, puomodo adbm nivems tu fj j.Car.pi^. illo? ‘Jam non furnus noftri, (f) fed ejus, qui pro na¬ bit mortutu eft,Zf refunexit. Ipfe eft Dominus Deni ») A 3 -.xo.-x. nofier, qui nos (g) fuo fanguine Jibi acpuifivit: p 0 ' h) Gm. 59. 9. modo (h) peccare poterimus in Dominum Deum no- 1 ) H 3 . 6.6. Jlrum? (i) ipfumpue iterum trud affigere? Ut igl¬ ic) G*L 4.1?. tur vere liberi, & (k) ea quidem libertate,qua 1 ) 19. nos Chriftus liberavit, ( 1 ) ficut exhibueramus meinbra noftra fervire in juftitise, ita exhibea* mus fervire juftitise in fančlificationem. Non habebis Deos alienos corara m e - S- Quid boe primum Praceptum obfervandum,f u P el ‘ dumue completlatur. Priorem in Decalogo locuni obtinere, q u * ad Deum pertinent, pofteriorem vero, q llS a proatinaum, docebitParochus, quia eorum, q u pro- DE PRIMO PR^CEPTO. 433 prosimo prsftamus, caufa Deus eft. Tum enim ex Dei Praecepto proximum diligimus , cum propterDeuin diligimus, ea vero funt in prio- rj 'fabula defcripta. Secundo loco in verbis iis, quae propofita funt, duplex contineri Prae- ceptum oftendet; quorum alterum jubendi, al- terum prohibeudi vini habet. Nam quod di- citur, Non babebis Deos alienot corarn me, eam ha* bet fententiam conjunčtam, Me ver um Dam co¬ la, ttliems Diis cultum mm adhibebii. 4> Qiiomodo boe pretcepto fidei , fpet , [/ charitat cor.tineatur. In Priori anteni continetur Prsceptum fi- dei, fpei, & charitatis. Nam cum Deum dici- mus, (a) immobilem, (b) incommutabilem, (c) perpetuo eundem manentem (d) fidelem, re¬ dom, fine ulla iniquitate confitemur; ex quo 'jus oraculis aftentientes, omnem ipfi fidem, & hidoritatem tribuamus, necefle eft. Qui ve¬ ro omnipotentiam, clementiam, & ad benefa- oiendum facilitatem, ac propenfionem illius confiderat, poterit ne fpes omnes fuas in illo n on collocare‘r (e) At fi bonitatis, (f) dilečtio- nis & ipfius effufas in nos divitias contemple- tur > poterit ne illum non amare ? Hinc eft il- Ind procemium, hinc illa conclufio, qua in Prscipiendo, mandandoque in Scriptura uti* tur (g) Ego Domims. s ' Pftceptum boe, ut negativnim eft, exponitun Altera autem Praecepti pars illa eft, Non ba- Beos alienot coram me ; qua loquendi for- Rlll la Legislator tifus eft, non quod fatis expli- Cata n °n effet h sc fententia affirmatione Prs- tC pri in hunc modum, Me umm Deum coles: fi *_. E e a enim a ) M*Uch.]. I) J Jic.l. 7. , c) Pf% IOI. 28' Dtnt.32. e) "Rom. 1 . 4 . f j fam. a. 9 . g) L id eft lupplices venerabantur. Quod ii * e S es > per quos Deus mundura gubernat, tanto °aore afticiuntur; Angelicis Spiritibus, quos eus miniftros fuos efle voluit,&quorum ope- ra «on modo ad Ecclefiae fuae, fed etiam ad re- ‘ittartim rerum gubernationem utitur, quo- Ee a tuna- JTtdt Synad. 7., A 3 . 6. *» fin. Ang. /.8' de Oe. Det c. 27. & 10» cap. t, & lik.l\,+ tantra Fauft. c. 21. Bajti, hom. 20. 1*40 .M*r.& 26 de Afar.Afaman. Gregor, Na^. in oratt in laud. S. Cjprian. & ali »s.* a) Gtn. 1 g. & 19. i. tl. Jt. 4- b) Afoe.r 9, i«, & 11. 9. c) t.Tin*. I.«7 d) Exr,d.so 11 e) Ltvit. 19. D ur. 16. {) Gou;,i 1, & 41 . 6 . 1. 1 . K«?. 14 - 9 - & is,. 23. t. R. fcandalizandos non efife, (c) quod Angeli eovrn ln ce ^ s fetnper vident faciem Patri 1, qui in calis ejl. • fTZrZU’ 10 ' ^ nvocan ^° s e Jf e finPtos Angelot ex Scripturis ufjU tune in forma humana Vifus % B*f. Mag. Gregor. JLmbr. Lea Papa Epift. 15. C»net l. $trmienfe tan. 14* Gen. 4JJ. i(\ I, G^f. inttrlin. pr oba tur. Invocandi itaque funt, quod & perpetuo Deum intuentur, & patrocinium falutis noftra fibi delatum libentiffime fufcipiunt. Extant di¬ vin® Scriptur® teftimonia hujus invocationis. Jacob enim ab Angelo, qui cum ludatus fue- rat, petit, ut fibi benedicat, imo etiam cogit, fe enim non dimiffurum illum proiitetur, nifi benedičlione ačcepta, neque folum eam fibi ab eo tribui voluit, quem intuebatur, fedab eo etiam, quem minime videbat, tum cum di- xit: Angelu r, qui eruit me de cunFlis mali s, bendi- eat pueris iftis. ji. SanHorum iinocatione, C/ reliquiarum veneva- tione nibil honori Dei detrabitur. Ex quibus etiam colligi poterit, tantum ab- utSančiis, qui in Domino dormierunt, honore afficiendis, atque invocandis, & facriS eoruin reliquiis, cineribusque venerandis, t> el glo- de PRIMO PR^CEPTO. 4S9 gloria minuatur; ut eo maxime augeatur, quo magis hominum fpem excitat, coniirmat, & ad fanftorum iniitationem cohortatur. Quqd of- (icium(a) Nicaeno altero & Gangrenfi, acTri- dentino Conciliis, & fandorum Patrum audo- ritate comprobatur. u. Quibus potijjirmtm argumenti! Smihrum invo- atie Jlabilienda Jit. Quo autem fit ad refutandos eos inftrudior Parochus,qui huic veritati adverfantur,fandos Hieroaymum contra Vigilantium, & Damafce- num potiffimmn legat. Ad quorum rationem, quod caput eft, accedit confuetudo ab Apo* ftolis aceepta, & in Ecclefia Dei perpetuo re- lenta, fcconfervata. Cujus rei quis firmius, aut clarius requirat argumentum divinse Scriptur* teftimonio, quse Sandorum laudes celebrat ad- mirabilitec ? Extant enira quorundam Sando- tura divina praeconia ; (b) quorum laudes curn lacris Ličeris celebrentur, quid eft, quod illis fingularem honorem non habeant homines ? Et- °b eam etiarn caufam raagis colendi, & invo- c andifunt,quod profalute hominum precesaf- lidue faciunt, multaque eorum merita, & gra- t!l Deus in nos confert benelicia. (c) Si enim laudiuni eft in ccelo fuper uno peccacore pce- filt entiam agente, nonne etiam coeleftes Cives Puenitentes adjuvabunt? nonne rogati, pecca- torum veniam & impetrabunt, d conciliabunt n °bis Dei gratiam ? SunSlortim invocationem ex quadam auzilii divini diffidentia, fideique imbeciliitate non pro- fcifei demonflratnr. Qu°d ft dicatur, ut a nonnullis dicitur, fu- E e 4 pet- 8lS Conc.Hd.il, A* 6 . Q*nfrw>tan,\&, Concil, Tiident. M i?. Irtm Cotictf, Oialced.fub fin . Dumfif, Ub , 4, de O rt hod, fidt cap, i(, 5 anti or um inVf* catio tx Apeft* m Uea rradititfii manavit. JJioujf lib, de Red. Hi er, c . 7. l'tn. Icontra her,c,\$, Rufe. lib, 15. Vrap, E^ang. cap, 7. Sandorum lau¬ des effe ctlebran . Seriptura docet . b) J Zeci, 44. 6 feejuentibus upjuc ad finevš libri, O r»c. 1^.7. S.Aug. W.3.«fK» 149. fitOCT £ /ir. T, £ 4. dl S. S'tph. y}mbr. Ub , 2. |/or, Ginrium cap. TO. Gregor, lih. 1. Dialog, c. 8. & halltur J}. 0.4. 21. Hur. fuptr Dan, r. 9.7. 17. «0 G>». ao. 1>) A". 4a. 8. C~) Matth. 8. J. d) X«c.7. 3* e) i.Tim.a.f. f) 10. a.C- .5.18. j) Hib. 9. la. hj Hib. 7.2$. i) 30 £/»>. 6. 1 3 . 19. 2-T. Jf. 3. 1.1. i .Tnef S. 3f. 440 CATECHISMI ROMANI PARS IH pervacaueum efleSandorum patrociniuhi,quod Deus fine interprete precibus noftris occurrat: has impiorum voces illud fandi Auguftini fa< čile convincit, multa Denm non concedere, nifi mediatoris, ac deprecatoris opera, & oiii- cium acceflerit. Quod illuftribus (a) Abime- lech, & (b) Job amicorum examplis confirma- tur: quorum peccata non nifi Abraham, & Job precibus condonavit. Si vero etiam afferatur, fieri inopia, dimbecillitate fidei, utSandlosin- ternuncios, & patronos adhibeamus; quid ad illud refpondebunt Centurionis exen)pluni,qui vel in fingulari illo fidei praeconio, (c) quod ei Dominus irapertivit, (d) feniores tamen Judam- rum ad Salvatorem mifit, ut laboranti puero falutem impetrarent. j 4. DoElrina ds uno msdiatore Chrijlo mn tullit Sančlorum invocationem. Quare etfi fatendum eft, (e) unum nobis me- diatorem propofitum Chrifium Domimim, (f) qui fcilicet unus nos per fauguinem Patri cce- lefti reconciliavit, & (g) qui,aeterna redemptio- ne inventa, femel in Sanda ingreflus (h) pro nobis interpellare non cefiat: ex eo tanjen nul* Io modo fequi poteft, quo minus adSandorum gratiam confugere liceat. Nam, fi proptereJ fubfidiis San do rum uti non liceat, quod unum patronum habeamus Jefmn Chrifium, nunquam id commififlet Apofiolus, ut feDeo, (i) tant0 fiudio, fratrum viventium precibus commen- dari vellet. Neque enim minus vivorum p r - - ces, quam.eorum, qui in coelis funt, Sand 0 ' rum deprecatio, Chrifti mediatoris gloria" 1 * & dignitatem imminuerent. is. U n ’ de PRIMO PRJECEPTO. 441 lf, Vnie Rdiqmarum vivtus coiifmetur, & qmnta fit earum vir, if efficacia demonjfratur. Sed cui fidem non faciant, & honoris, qui Sandis debetur, & patrocinii, quod noftri cau- fi fufcipiunt, mirabiles effečte res ad eorum fepulchra, & oculis, & manibus, membrifque omnibus captis in priftinum datum reditutisr, mortuis ad vitam revocatis , ex corporibus homiimm ejedis Daenioniis? Qurc non audif- fe, ut multi, non legifle, ut plurimi gravif- fimi viri, fed vidiffe, teftes locupletiffimi fan- fti Ambrofius, & Auguftinus literis tradide* funt, Quid plura ? fi (a) vedeš, ( b) fuda- ria, fi (c) umbra San&orum, priufquam e vi¬ ta migrarent, depulit morbos, virefque refti- tuit; quis tandem negare audeat, Deum per facros cineres, oda, caeterafque Sandorum re- liquias eadem mirabiliter efficere ? Declara- vit id cadaver illud, quod forte illatum in fe- pulchrum (d) Elifaei, e j us tado corpore, fubito revixit. t(! - Verin fequentia mm alterum,fid iir-Um cim pr a- cedentibur Pr ttce.pt um eonjiituunt. Quod vero fequitur, A 'on facies tibi fculptile , ie 1 ue omnem Jimilitudinem , qua eji in ccelo, i? qux ,n territ deorfum, nejtie eorum, qiitt funt in aquir, M term; non adorabir en, neque coler, quidam hoc »iterum Praeceptum exiftimantes, duo podre- 1113 ipfa unius Praecepti vi contineri voluerunt, •A-t ftnftus Augudinus illa extrema dividens, * l3ec ipfa verba ad primum Praeceptum perti- nere voluit, quani fententiam, quia in Ecclefia Cel «bris ed,libenter fequimur: etd in promptu ed illa veriffima, confentaneum fuiffe, E e 5 prae- Ambr, lib.j, Ek S 9 - & 60, & ftr. 91 . de fanSfa Agnett, & 92,, & 95 . de San¬ eh s (jtryaJio, (7 Pratafo, A*g. itb ,a a. Cifm D« Čap. 8. a) to Aci. J9.I1. c) AH. per s ejl , qui nullis terminis cireumferibi, nec ulit j* gara deferibi queat, pojjit exprimere ? q u3e reS in altera Nicsena Synodo uberius explicatur* Praeclare igitur Apoftolus, (d) eos mutaflfeDei incorruptibilis gloriam ia fimilitudiriem cor- rupti* de PRIMO PR/KCEPTO. 443 ruptibilis hominid, & volucrum, & quadru- pedum, ac ferpentium dbrit. Hsec enim omnia tanquam Denm venerabantur, cum illi harum rerum Imagines ponercnt. Qnocirca Ifraeli- te, qui ante vituli Simulacrum clamabant, (a) Hi funt Dii ttti Ifiael, qui te eduxerunt de tena JEapti , Idololatrae funt appellati, quia (b) mitaveru«t gloriam fuam in /iinilitudinem vituli co- mdentis farnim, V). Quir Jit pojlerioris ifiius partii Pracepti fenfus. Cum igitur DominusDeos alienos coli pro- hibuiffet, u% penitus Idololatriam tolleret, Imaginem Divinitatis ex asre duci, aut qua- vis alia materia fierj prohibuit. Quod Ifaias declarans inquit: (c) Cuifmilem f eci/lis Deurn, •ut fflam Imaginem pmetis ei ? Atque in hoc Precepto hanc fententiam contineri, praeter findorum Patrum fcripta, qui eam , quem- sdmodum in feptima Synodo expofitum eft, lic interpretantur , illa etiam Deuteronomii vetba fatis declarant, ubi Moyfes populum cum ab Idololatria vellet avertere , ajebat: (d) N on vidijiis aliquam Jimilitudinem in die , qua locutut eft moliš Dominut in Horeb de medio ignis. ^uod fapientiffimus Legislator ideo dixit, ne ‘juo etrore dudi Divinitatis imaginem fiuge* r “ nt > Deoque debitum hoaorem rei creatae tr ‘buerent. 30 ' Hoc praceptum, qui Trinitatis perfonar effin - £. un t , non violant. Nemo tamen propter ea, quae nune funt 1 ta, contra religionem, Deique Legem quic- ( ‘" 3rn committi putet, cum fandiffimne Trini- tat3s a tiq,ua perlona quibufdam fignis exprimi* tur, a) E«. 2a. 4, b) Pf.io^.io, c) IA.48.1J. AS. «7.ao. Syn. 7 . AS.i.fr 2. vidi ttem One. Tvid. Ajf.iV non p ro¬ dil a ptincipio. d) Dmt, 4.15. 444 CATECHISMI ROMANI PARSIU. *) 2. tur, (a) quaetam in veteri, quam in (b) novo Teitament0 apparusruuc Nemo enim tam ^> 7 * 5 ' rudis eft, ut illa Imagine Divinitatem credat exprimi: fed illis declarari doceat Paftor pro> prietates aliquas , aut adiones, quas Ded tri' t) X)*», j. g. buuntur. Veluti, cum ex (c) Daniele pingi- tur antiquus dierum in throno federe, ant* quem libri aperti funt, Dei aeternitas, & in- finita fepientia fignificatur : qua omnes homi- num & cogitationes, & adiones, ut de iis ju- dicium ferat, intuetur. 21. Angeli qua ratioite pin§anlur. Angelis etiam tum humana fpecies, tum » 1 * affinguntur ; ut intelligant fideles, quam pro- penfi fmt in humanum genus, & tanquam para¬ di Mtkt. i.*4. ti ad minifteria Domini exequenda. (d) Omni < u/r' en ™ adminijlratorii fpiritus funt propter eot , ?“* e»nc.Hicmn.IJ. hareditatem eapiunt Jalutit. 22. De enlumba , in quu Špiritu s Sancius dcpit- gitur. Columbie vero fpecies, & (e) lingus ta® - quam ignis in Hvangelio, & adis Apoftolo- rum , quas Spiritus Sandi proprietates fig 111- ficent, multo notius eft, quam ut oporteat pl® - ribus verbis explicari. 2j. Chri/ii, Ey SanP.orum lmagines pingi, rari dehent. At vero cum Chriftus Dominus , ejufqu c fandiffima , & puriffima Mater , C3?teriqu* c™. N,c a d eorum vitam, ac moreš nos ipfos c * n formemus. B ijtt. tib.de S? tiru S tntto c. ig* Dam, lib. 4 . de »rrh, Jidt c, ij, 0>nctl. Hucsnuni II* i fub princi p sum. C. de invocatiovs Sanftorum, C {uit /it Itgiti* m us imagnHO* nfui. Ego 445 CATECHISMI ROMANI PARS in. E*'*, jo. -5. Ego fum Dominus Deus tuus fortis, zelotes, vifitans iniquicatem patruni in filios in ternam, & quarcam ge- nerationem eorum , qui oderunc me, & faeiens mifericordiam in mil- lia iis, qui diligunc me, & cufto- diunt Praecepta raea. 2S. Non pertinet h a e appendix duntmat ad primm Praceptum. tmms n ut Duo funt in extrema parte hujiis Pracepti rts^humT. diligenter explicanda. Primum eft, quod,etfi »« mairratur. ob fummuni fcelus prsevaricationis primi Prše- 2 . ca t, . . . . , Omnu auum . cepti, atque honnnum ad id comnnttenduiu propenfionem, apte hoc loco pcena proponi- tur; communis tarnen eft omnium appendis Prseceptorum. Omnis enim Lex ad pracepta fervanda homines pcena, & prcemio inducit. Hinc illae cam frequentes in facris Literis, & crebrse Dei promiftiones. Ut enim innumera- bilia pene Teftamenti veteris teftimonia pr*' termittamus, in Evangelio fcriptum eft: (a) Si vir ad -vitam ingredi, fena Mandata : &ab' b) Matt.7.3.1. bi, (b) Qui facit volv.ntatem Patris nisi, qui in lis eft, ipfe intrahit in regnum c (slonim: tu m iUu 4 c) M*tt. 3.10. (c) Omnis arbor, qua non ficit ftubi um honuni, er- d) Matt.ij.i2. cidetur, £?* in ignem mittetur: &, (d) Omnis, ' 7 af irafcitur fratri fud, reus erit judicio: atqt’.e alii 11 ) c) Mn t.(n it,, (e) Si non dimijeritis bominibus, nec Pater sefi dimittet vobis peccata meftra. 26. An eodem modo pcena pravarieatoribus hic mten tata, carnalibus, Cs* perfeclis inctihanda ft- Alterum eft, quod longe alia ratione p er fedi , alia carnales homines hanc de PRIMO PRjECEPTO. 44? edocendi funt. Perfečtis enim, (a) qui Špi¬ ritu Dei aguntur, eique prompto, & alacri inimo parent, inftar eft cujufdam laetiffimi nun- cii, & magnum argumentum propenfe in eos divinae voluntatis. Agnofeunt enim fui aman- tiffirai Dei curam, qui nune praemiis, nune poenis ad fui cultum, & venerationera homi- nes prope compellat; . agnofeunt imnienfam ejus in fe benevolentiam, qui fibi imperare* fuaque opera ad divini nominis gloriam uti velitneque folum agnofeunt; fed magna in fpe funt, illum cum quod vult,jubeat,etianj da- turum vires, quibus Legis ipfius parere poffint. At earnalibus, qui nondum (b) fpiritu fervi- tutis liberati funt, magifque metu poenarum, quam amore virtutis abftinent a peccatis, ejus sppendicis fenfus gravis, & acerbus efb Quani- °hrem funt piis exhortationibus fublevandi, & quo Lex fpečbat, quafi manu ducendi. Pa- rochus autem, quoties alicujus explicandiPrte- Ce pti occafio inciderit, eadem haec fibi habeat Pfopofita. 37 ' Qmd -verba illa, Ego fum Deut for ti s , medi * trnium proponunt. Carnalibus periode tamen, ac fpiritualibus, ^ primis quafi aculei funt admovendi, ^ U1 a( i Legeni obfervandam hac ipfa in appen- ^ Ce pofiti homines maxime incitent. Nam 1 l| od Leus fortis dicitur, ideo diligentius efi; * x plicandum, quod caro fsepe, quse terrori- us divinau comminationis minus commove. tl:r ’ Vai 'ias fibi ipfa rationes fingit, quibus | r “ Iri Lei effugere, ac propofitam poenam vi- pofl.it , nd autem certo perfuafum eft, Deum a.) K»w. 8 . 14. Ptrfrffi cjuid tn pan* hi c prepoj?- ta conrtmplentur* S. Ah?. Ub. 10- e. »J. b) Rim. 1 . 14» Pan A pri mo Pr 4^ cepto fstbieSfx pofi Jtngula Pracept 41 e Ji refricanda. Duobut arultis €xcitat Deut ho • mirtes ad Ltgii obftr^a.tiontm. Prt mo, cum ah* dirur, ejuod Zff— gislator Jit D etos fortis, carnalis prafumptio franm a ) fFV.15S.7- £ conjundtio , quam eorum , qui conjugio co- pulati funt, reperitur. Igitur, quara nos val- de diligat, oltendit Deus, cum crebro fe vel fponfo, vel marito comparans, Zelotem vo- cat. Quamobrem Parochus, hoc loco fic di¬ vini cultus, atque honoris cupidos homines effe debere, ut zelantes potius, quam aman- tes, jure dici poflint, illius exemplo, qui de fe ipfo, (a) Zelo, inquit, zelatus fum pr o Domino Det exercituum; imo vero Chriftum ipfura imi- tentur, cujus illud eft, (b) Zelus domustua e o- milit me. jo. Qua Jit coniminationis bic intentata fententia. F.ft autem coniminationis explicanda feu- tentia, non inultos peccatores paffurum Deum, fed eos vel tanquam parentem caftigaturum, vel tanquam judicqni acriter, ac fevere in eos aniniadverfuruna. Quod alio in loco fignifi- Cjns Moyfes, (c) Et fcies, inquit, quia Dominus ^ nt tous ipfe e/l Deus fortis, Zf fidelis, cuftodiens puflum, y mifericordiam diligentibus fe , Zf iis, qtti ‘/Inlim.t Pracepta ejus, in mille generationes ; Zf Klient odientibus fe Jtatim. Et Jofue (d} Non po- ttrit ' s , inquit,_/£rwV£ Domino; Deus enim fanHus, ^ fortis amulator eft, nec ignofcet fceleribus ■ve/Iris, nt i ue peccutis. Si dimiferitis Dotninum, Zf fervie- ilt,s alienis, convertet fe, Zf affiiret nos, at - V'/uhertet. jf ' Olfomodo Deus osijitet peccata patrum in ftlio ln tertiarn , Zfo quurtam generationem. ^ocendus autem eft populus, comminatio ^ ls P®nam ad tertiam, quartamque impiorum u ac inoroforum generationem pertinere; noi " U0( ^ pofteriores maiorum fcelerum pesna F f lem- Oftanto Ztlo di « Vini honoris lin - diofi homines ejfe dg*tanf 0 ») j.R^.19.14, b) Ppl.6%. 10. Jaan, 1. 17. c) D‘ut. 7.9, d) /o/h« 24 . 19. to . 4to CATECHISMI ROMANI PARS m. femper luant; fed licet illi, 3 iberique eorum impune tulerint, non omnis*tamen eorum po a) 4.E*». 28. fteritas iram Dei, vel pornam evitabit. (a) 19. x. Quod JoiitS Regi accidit, huic enim propter fingularem pietatem cum peperciffetDeus, de¬ ri iiletque, ut in pace in fepulchruni tnajorum 23. fuorum inferretur, (b) ne videret confecuen- l°p„ a i ; - >24 . tiuai teraporum mala, qu,-e(c) propter Manaf. c) 4. k'x- 28. fis avi impietatem , Judse, & Jerufalem erant /mm. is. 4. even tura, eo mortuo, pofteros ejus efiultio d) 4.35^.24.3. Dei confecuta, fie, (d) ut ne filiis quidemJo- lise pepercerit. £2» Qunmodo hsc veri a cum verlis Ezeclielis m< veni ant. oihcihr.il fi. Qua autem ratione hxc Legis verba fenten* utu. tl® illi, quse eft apud Prophetam, non adver« e) E^cfl.ig.4. fentur, (e) Anima , qua peccaverit , ipfa miril- ciplji'. tur » lančii Gregorii aučboritas cum reliquis Vci.-.ttcmD.Te. omnibus antiquis Patribus confentiens aperte ’an.'t!'&2. 7 i. oiiendit. Inquit enim: Quisquis pravi fureit- ?. »rt, 4. ti s i n jquitatem imitatur , etiam ex ejus delijo coir /iringitur : quirqtiis autem parentis iniquitatm nM imitatur, nequaquam illius deliElo gravatur. Ufl* de fit, ut iniquus filius iniqui patris non fo- lum fua, quse addidit, fed etiam patris pa¬ cata perfolvat ; cum vitiis patris, quibus ira* tum Dominum non ignorat, fuam etiam mali* tiam adjungere non formidat: & juitum eit» ut qui fub diftri&o judice vias parentis iniqu| non timet imitari, cogatur in vita praefenti Dti mifttinrii* etiam culpas parentis iniqui perfolvere. Coffl* pfu ‘mfaftrlt’' memorabit deinde Parochus , quantum (H i) jiMk. 2,13. Dei juftitiam fuperet ejusdem bonitas, aC mifericordia ; irafcitur tertise, quartsq lie S a uer tf DE TRIMO PRjECEPTO. 45* nerationi Deus, mifericnrdiam vero in millia impertit. Quomodo divmrum Legum pravaricatoreiDeum cdijfc cenfesntur. Iq eo autem, quod di&um efl; Eorum, mi Odium d« «*», »hunt me i peccati magnitudo oftenditur. ZTmLSm™' Ouid enim fiagitiofius, ac deteftabilius, quam fimiraam ipfam bonitatem, fummam ventatem i.i. q . u 7ar:. u odiffe ? Hoc vero ad omnes peccato/es id- circo pertinet, quod quemadmodum (a) qui *) /«<».14.21. hiet Mandata Dei, C/ fenat e a : JJeura diligit; ita qui Legem Domini contemnit, & Man¬ eta ejus nou fervat, Deum odide merito di- cendns eft. ii Qnid Jit illud , Facieus mifericordiam lis , qui diligunt me. Quod vero extremum e It, Et tis, qui dili- Amm. & cha. im me , fervandae Legis modam, ac rationem p neceffario continetur : (nam qui fibi ho- 3^* norem tribui vult, idem poftulat, fe ut fumrao verborum honore profequamur, prohibetqn« contraria: quod & illa Domini verba apudMa - a) M*Uth,xA. Iachiam aperte iudicant : (a) Filius komet pe- trem , & fervus dominam fuum : fi er go Peter ego fum, tihi eji honor meus ? ) Deus tamen pro rei magnitudine hanc de fuo ipfius divino, && n< čiitatis pleniffimo Nomine honoraudo Legem feparatim ferre, idque nobis difertis, & P £r 4’‘' cuis verbis praeferibere voluit. 3. Ouantum niti Parochi debeant in hnjus Pracepti explicatione. Quod fane Parocho ipfi argumento in pri' jnis effe debet, uequaquam fatis fore, fi h aC de regeneratim loquatur; fed ejufmodi locunJ hunc effe, in quo diutius ipfum commorarii &quaecunque ad hanc tračiationem pertinent, diflinčte, dilucide, accurateque apud fideW ex• DE SECUNDO PRJECEPTO. 453 explicare, neceffe fit. Neque vero nimia h src diligentia cenfenda eft, cum non defiat, qui adso errorum tenebris obeascati fint, ut (a) quem Angeli giorificant, ei maledicere non vereantur. Neque enim Lege femel lata de- terrentur, quoniinus Dei majeftatem quoti- die imminuere, imo fingulis pene horis, ac momentis impudentiffime audeant. Quis enim nonvideat, omnia jurejurando affirmari, omnia imprecationibus, & execrationibus referta ef- fe? ufque adeo ut nemo fere vel vendat ali- quid, vdl emat, vel negotium aliquod gerat, qui non jusjurandi religionein interponat,Dei- que faadifllmum Nomen milies vel in re le* ▼iffinia, & inani teraere non ufurpet. Quo major Parocho cura, & diligentia adhibenda. 'ftj ut fepe iideles admoneat, quam grave hoc fcdus fit, & deteftabile. “■ Quid fccundum ijhul Practftam irnperct, vel pro- likat. Jam vero in hujus Fraecepti esplicatione id ptimuni eonftet, cum eo, quod Les fieri pro- lubet, earum etiam rerura praeceptionem con- junčtam eiTe, quas prseftare homines debent. , quid vetet. Nam, quae imperat, illa Unt > Nomen Dei effe honorandum , ac per ‘ H ’u famfte jurandum : haec rurfus, qure pro- et: nemo divinum Nomen contemnat, ne ni ° illud in vanufti affumat, neve per ipfutn ut aut fruftra, aut temere juret. Ff 3 a) P,v. tl 8 Jfi. 6. Sub Prtctpr* ne*, gatiVo op p o fiz a afflrrHGtio tnalu * di tur , quia nc» gatio prafuppe- nit ajjirrxatiiJ- ntm. Ariji « Utr. di. Calo tex,\%+ 4- £>?»<* 454 CATECHISMI ROMANI PARS IR. 4. Quid Dei Nomine lic intelligatur. In eaitaque parte, qua jubemur diviuoNo* mini honorem tribuere,Parochus fidelibus p ra« cipiat, Dei Nomen, ipfius inquam literas,& fyl- labas, aut ortnino per fe nudum verbum tantum* modo attendendum nou effe, fed in eam cogita- tionem veniendum, quid valeat illa vox, qua omnipotentem, ac fempiternam majeftatem u* X>mi» tetra, nius, & trini numinis fignificat. Ex his autem grammatm, facile colligitur inanem effe nonnullorumju* dasorum fuperftitionem, qui, quod fcriberent Hieron. ep.,;/ y . j)ei Nomen, pronunciare non auderent; quafi Jud*ofque in hac . .... ... . . fant muhi an. m quatuor uiift hteris, non m re divina visel* "v™ Gm,T?1 quibus egregia quadam erga Deum pietate ^ivinas illius laudes fuaviflime decantat. £x- ^ admirabile illud patientise exemplum (c) M qui cum in maximas illas, horribilefque calamitates incidiffet, Deum tamen escelfo, & ‘nvido animo laudare nunquam intermifit. Nos !ta que cum animi, corporifque doloribus cru- Cla mur, cum miferiis, & aerumnis torquemur, 1 'atini ad Deum laudandum omne fludium, & Jil,itl i noftri vires convertamus, illud Job di- Centes, (d) Sit Nomen Domini benediftum. 4 ' Opomodo buic item Peacepto alias pnreamr. Neque vero minus Dei Nomen honoratur, ® Center opem ejus imploramus, quo fcilicet sut oos ab illis liberet, aut ad eadem fortiter P e nerenda conilantiam , & robur largiatuf. 00 e nim fieri vult Dominus (e) Invoca , in- me in dic tribulntionis , eruam te, £j* honorifi- F f 4 enih Et tun ti Ki fen, m oves '■eVertvtsT trač? amin. Or. a. 7. Et tum ti dt omnibus grAttAf agimus. a) Pfil.10 2. 2, b: nr.g- 30.?£? 6$. & plurimi ati/. e) Jot t. it. n a, io. d) Jot i. a*. Tiem dum fideu* ter inVosatur* e) tfal. 4 9 ,14. & pracipue in PM.Apl.&llt* 466 CATECHISMI ROMANI PARSIII. eaiif ms; cujus implorationis Rinitis in locis illuftria reperiuntur sxempla. pir juiuratium Praeterea Dei Nomen honore profequimur, dltr^' m ‘ n U “~ cum faciendae caufa teftamur Deum : qui modus a fuperioribus valde differt. Nam qus fupra enumeravimus, ita fuapte natura bona fuht, atque expetenda : ut nihil homini bea- tius, nihil optabilius poffit effe, quam fi in illis fedulo exequendis fe ipfum dies, nodefque a) exerceat. (a) Benedicam, inquit David, Domi- num in omni tempore: femper laut < jus in on meo; at jusjurandum licet bonum fit, ejus tamen fre- quens ufus minime eft laudabilis. 7. Qutire jurisjurandi frequentior ufus non fit prv bandus . Čut fini jmiii- Hujus autem difcriminis ratio in eo pofita c ^> ftuod jusjuFandum ea tautum de caufa in- tirnima ufus. ftitutum eft, ut eITet tanquam remedium quod- dam human® imbecillitatis, & ad probandum, b ) Ju^.infer, quod dicimus, neceffarium inftrumentum. (b) Ut eni™ corpori medicamenta adhibere non bttttr n.iju.t. espedit, nifi necefle lit, eorundem vero fre- c t Ita »rgo, Cbrrf. bom. iC. quentatio omnino perniciofa eft ; ita etiam, cum S ravis > & jufta caufa fubeft, f jureju- *mfiurud, /atu. rando uti non eft falutare : quod fi fepius ad- ZZuTjfam Jdbeatur, tantum abeft, ut profit, ut magnuni »x*mpUna. detrimentum afferat. Quamobreni praeclare do- cet faučtus Chryfoftomus, non nafcente, fei jam adulto mundo, cum mala longe, latequs propagata univerfum terrarum orbem occu- paffent, nihilque fuo loco, & ordine confifte* 'ret, fed perturbata omnia, & permifta furfuw> deorfumque magna rerum confufione ferren- tur, &,quod malorum omoium graviffimum eft, inor- DE SECUNDO PIEECEPTO. 457 mortaks fere omnes in foedam Idolorum fervi- tutera feipfos abjeciffent, tum denique longo fane intervallo jusjurandum in homiaum con* fuetudinem irrepfiffe. Nam cum in tanta ho- mirnim perfidia, & iniqnitate, nemo facile ad credendum adduceretur, Deum teftem in- vocabant. s, h quo conjijlat juramenti ratio , quidque proprie fit jur ar e. Verum cum in hacPrsecepti parte praecipua jllafit ratio docendi fideles, quomodo jusju* randum pie, fančteque adhibere debeant; pri- mum dicendum eft, jur ar e nihil aliud effe, nifi Deum teftari, quacunque id verborum forma, Siconceptione fiat. Nam &, Tejiis eft miki Deus, &, per Deum, idem funt: Eft etiam illud jusju¬ randum, cum ad faciendam fidem per res crea- tas juramus, ut, Per facra Dei Ev angelia, per Crucem, per SanElorum reliquias, Zš namen, & caete- ra id genus. Neque enim haec ipfa per fe juri- jurando au&oritateni, aut robur aliquod affe- runt; fed Deus ipfe hoc praftat, cujus divinse majeftatis fplendor illis in rebus elucefcit. Ex quo fequitur, ut per Evangelium jurantes, per Deumipfum jurent, cujus veritas Evangelio continetur, & declaratur : fimiliter & per San* (a) qui templa Dei funt, quique Evnuge- ficae verifati crediderunt, eamque omni obfer- vantia coluerunt, & per gentes, & nationes ^tiflitne diffeminarunt. ' J ' De en jurisjurandi jarma, qua per execraiio- nem jit. Eadem eft ratio illius jurisjurandi, quod per cxecrationem profertur .• quale eft illud S. Pau- Ff S Jur ar e quid Va¬ le at a p ud Scrt~ pturas . Ang. Strm. de Veib. jtpofl. D. Tnom . 2. 2 . 89- art. 1. P-stidera illud cant . 2 . 5 . Adi ur o Vos Jili ec liierufaletn per capreas , &c. Cum per rem ere atam tur at ur* JJeus , qui Vim rebus addidit , non txcludiinr, Ahx, de Aleš i-p* r ' 63 . mcm. 2 « aj t.Cor.piG, J). Thom. a. I, 89. art, 1, ad 3. ar gum. 43 S CATECHISMI ROMANI PARSIIT. OlOr.M). li, (a) Ego teftem Deum invoco in animam rnentn, Etenim hoc pačto aliquis Dei judicio tanquam znendacii ukori fubjicitur. Neque propterea negamus, nonnullas ex hifce formulis ita acci- pi poffe ; quafi jurisjurandi vim non habeant: fed tamen utila ek, quae de jurejurando didta funt, in his etiam fervare, atque ad eandera prorfus normam, & regulam dirigere. jo. QuotupIex (it jurmentum. Duo autem funt jurandi genera : Pritmim quidem, quod affertorium appellatur, nimirum cunj aliquid de re praefenti, aut praeterita reli« giofc affirmamus, ut Apoftolus in Epiftola ad b) io. Galatas, (bj Ecce coram Deo, quia non mentior. Alterum vero promilTorium dicitur,ad quod edam comminationes referuntur, futurum tem« pus fpečtans, cum aliquid ita fore pro certo pollicemur, & confirmamus : cujufmodi eftil« lud Davidis, qui Berfabese conjugi jurans pet Dominum Deum fuum, promifit, Salomonem •jus filium regni haeredem fore, atque in ipfius locum fucceflurura. ji. Qiiot fint a d legitimum juvamentun: requijiu. Verum enim vero licet ad jusjurandum fatiS fit, Deum teftem adhibere ; tamen, ut reftom, fandumque fit, muko plura requiruntur, qu* funt diligenter explicanda. lia vero brevi« ter, tefte Divo Hieronymo, Jeremias enume* 2. tat, cum inquit : Jurabit , minit Domimi, m ttndum, & in j. brkate, in judicio , C/ in juliitia : quibus fene tap. ttji Otrin*! verbis lila breviter, fummatimque compiexu» & Ti^Thcmfnz e ^’ guibus omnis jurisjurandi perfečtio con« 2.9.89. tinetur, veritatem, inquam, judicium, &J U ' 2)u& funt Juta* vntntorum gent- **. 2). Them, ibid % & T)off a in tir, g* Jur a ur and*,, J tre m, 4. 2 . D. Jlitron. in tttndtm locum , j j. O?*- DE SECUNDO PRiECEPTO. 459 u, Qumo:lo jurmentum praftetur in veritute. Primum itaque in jurejurando locurn veri- tas habet, nimirum ut quod afferitur, & ipfurn verum fit, & qui jurat, id ita effe arbitretur, non quideni temere, aut levi conječtura ad- duftus, fed certiffimis argumentis. Alterum vero jurisjurandi genus, quo aliquid promit- timus, eodera plane modo veritatem requirit. Nam qui aliquid pollicetur, ita animatus effe debet, ut, cum tempus advenerit, id re ipfa prseftet, & proinilTum eatolvat. Neque enim vir probus id unquam fe fačturum recipiet, quod fančtiflimis Dei Praeceptis, &voluntati adverfari putet; fed quicquid promittere, & jurare licuerit, id femel promiffum nunquam mutabit; nifi fortaffe, conmiutata rerum con- ditione, tale effe inceperit, ut jam fi fidem fervare : & promiffis flare vellet, Dei odium, & offenfionem fubiret. Veritatem autem ju¬ rejurando neceffariam effe, David quoque in- dicat illis verbis (a) Qui jurat proximo fuo, Cs* »on decipit. l 3> Quis dicatur jurare in judicio, quamque ol cm • jam puerit juramenturn non fit deferendum . Sequitur fecundo loco judicium. Neque eui, a jusjurandum temere, & inconfiderate, fed confulto, & cogitato adhiberi debet. Itaque juraturus primum quidem confideret, utruni ne ceffitate cogatur, nec ne; remque totam ac- curate eacpendat, an ejufmodi fit, ut jureju¬ rando indigere videatur. Tempus praeterea f P e &et, locurn attendat, aliaque permulta, quae rebus adjunčta funt, circumfpiciat; non odio, amore, aut animi perturbatione aliqua im- pel- Vide 2. 2. ubi multa habes SanS-oruKt d ul -a de jHrsiu?And» non ferVandomet/ le pr/eflitt}. «; p/kt 'Ulvirfm hsttc cetnUiiontm pic <* cavit Jtphts, a) 4‘t. 23 . u. J ur ar e ličit um tjft t rad itn t Pat res in (Jeraji, 4 *0 CATECHISMI ROMANI PARSIII. pellatur, led iplius rei vi, & neceffitate. Ete- ni m, nifi h sc confideratio, & diligens animad* verlio antecefferit, fane Jusjurandnm praeceps, & tenicrariutn erit; cujufmodi eft illorum irre- ligiofa affirmatio, qui in re leviflima, & mani, milla ratione, 'ant confiiio, led prava quadam confuetudine jurant. Id vero paffim quotidie e venditoribus, & emptoribus fieri videmus. Nam illi, ut quamp!urimo vendant, hi rurfus, ut quamminimo emant, res venaies vel lauda- re, vel vituperare jurejurando non dubitant. Cum itaque judicio,& prudentia opUsfit, pue* ri vero ita acute perfpicere, ac diftinguere non- dum per statem poffint, idcirco conftitutum eft a fančto Cornelio Pontifice, ne a pueris ante pčlbertatem, hoc eft, ante decimuni quar* tirni annum, jusjurandnm exigatur. 14 . Quo paflo in ju/litia juretnr. Reliqua eft juftitia, quaa maxime in promif* fis reouiritur. Quare fi quis injuftum aliquid, vel inhoneftum promittit, & jurando peccat, & promiftis faciendis fcelus fcelere cumulat. Extat hujus rei in Evangelio exemplum He- rodis regis, (a) qui temerario jurejurando ob- flriftus, puellaa faltatrici caput Joannis Bapti- ftae, tanquam faltationis prsemium, dedit. Ta¬ le etiam fuit Judasorum jusjurandum, qui fe* ipfos, ut eft in Ačtis Apoftolorum, ea condi- tione devoverunt, nihil guftaturos, doneč Pau- lum occidiilent. is. Quibui pracipue ratiomlus intelligatur jusju¬ randum effe ali/juando licitum, His ita explicatis, nulla plane dubitatio rs- linquitur, quin illi tuto jurare liceat, qui h se omnia de SECUNDO PRJECEPTO. 46» onmia fervaverit, quique hifce conditionibus, tanquain prsefidiis quibufdJm, jusjuranduni mu- nierit. Sed & argumentis multis id probare facile eft. Nam Lex Domini, (a) quae imma- culata eft, & (b) fančfca, hoc praecepit. Dami¬ nim, inquit, Dev.m tuum timebis, C/ illi foli fervies , uper nomen illius jurabif, & a Davide fcriptum eft: (c) Laudabuntur omner, qui j ur ant in eo. Praeterea (d) facrae Liters indicant, ipfa Eccleft® lumina fančtiflimos Apoftolos jure¬ jurando aliquando ufos efle : idque ex Apo- ftoli epiftolis apparet. Adde, quod & Angeli ipfi interdum ju- tant. Nam a fan&o Joanne Evangelija in Apocalvpfi fcriptum eft (e) Angelum j urade per Viventem in fsecula. Quin etiam &(f)Deus ipfe jurat Angelo rumDominus: & in veteri Teftamento mul¬ tis in locis Deus promifiiones fuas jurejurando confirmat : ut (g) Abrahae, & (h) Davidi, qui il- Ind de Dei jurejurando prodidit; Juravit, in- quit, Dominus , E/ nott petni tebi t eum, tu er Saeerdos i» *termm fecundum nrdinem Melcbifedecb. Jusjurmdum rite prajlitum ejje in hude repa- nendum probatur. Neque vero obfcura eft ratio ad explican- dum cur jusjurandurn laudabile fit, fi quis at* tentius totam rem confideret, & ipfius ortum, finemque intueatur. Etenim jusjurandurn a fi- de originem ducit,qua hominescredunt.Deum totius veritatis efle aučtorem, qui nec decipi " n quampoflit, nec alios decipere, eujus (i) ° cu ^ s nuda funt omnia, & aperta, qui (k) de- ai 1 u c tmiverfis rebus humams admirabili pro- vi- Toltt. VIIT. e. 2 . ut hal;, 23. f. l.cap.i. Jur. fuf. tfr.ad datav, c, f. & in ep, 1<;4. & multis altts, estta hahentur sad. au. item tx c. Cf Chrijhts de Ju- reinr t a) b) Rom. j, iX’. Dsut. 6. iv c) Pptl d) Apo(iolt ju- rant, R'»*. 1.9, & I. Cor. 15. It. Z.Cr.t. Angeli J ur ant, e) ApK. TO. 1. Dan. ?2. 7. D:us ipfe Jun?. f) JUH *.ifc 17* g) & pfa-l. I«9. 4. Exod. 33. h) Pf“l. 109.4. & Pfal.li.n. D. Thom.iti j,3, 9. 89. o. i. & 4. Jurisiurandi it f ur pandi er igo. i) llebr. 4. j j. k) Sip. 8.1, Afatth . 6 , 1 6. & IO. 29. D. Ttoffl. /ni.; q, 98 . art. 1 . a) Hei. 6 . 16. Obiečhonts taci. ta fohuio , b) /)/<»«. 5. 33 44- c) Mntt.q. 55, 36. d) J Ai - $• 12. JFaifa Judatnitn de Jurtiurandt tbtnio. 462 CATECHISMI ROMANI PARSIII. videntia confulit, mundumque adminiftrat, Hac igitiir fide hortiines imbuti, Deuni verita- tis tefleni adhibent, cui fidem non habere, ini* pium, & nefarium erif. 17. 'Jurisjurandi pni s eji controverjiarum, Ulitim f.nis. !# Quod vero ad finem attinet eo tendit jus* jurandum, atque id oninino fpe&at, ut ho- minis juftitiam, & innocentiam probet, finem- que litibus, & controverfiis imponat : quod etiarn (a) Apoftolus in Epiftola ad Hebraos docet. is. Quomodo Chriflus jur amen tuni prohtbuerit. - Neque huic fententise verba illa Salvatoril noftri apud fandum Matthaeum repugnant: (b) Audi/H s, quia diEhm eji antiquis, nonperjurabis, ui¬ deš autem Domino juramenta tua. Ego autem dico vabiš, non jur ar e omnino, neque per ccehm, quia tbra- . ms D si eft, nsque per ter ram, quia (c) feabellun e/i peduni ejus, ncqus per Hierofoljmam, quia civiUis efi Regis magni, neque per caput tuum juraverts, qm» non potes-unum capiilum album facere, aut nigrum (d) Sit autem Jermo vejier, eji, eji, non, non; quod an¬ teni Us abuudantius eji, a malo eji. His enim ver* bis jusjurandum univerfe, &generatim damnari non eft dicendum ; cum jam fupra viderimus, Dominum ipfum, Apoftolofque frequenter ju* rafte ; fed perverfum Judseornm judicium Do- minus redarguere voluit, quo fibi in aniniuni induxerant, nihil in jurejurando cavendunief* fe praeter mendacium : itaque de rebus leviili* mis, & nullius momenti & ipfi jurabant i' re ' quentiffime, & ab aliis jusjurandum exigebant. Hune morem Salvator reprehendit, atque na* pro- de SECUNDO PRJECEPTO. 4«'S probat; clocetque,orrmino a jurejuraado abffci- nendum eile, nifi cogat neceffitas. it), Quomcdo Chriftus dixerit, illud, quod ad f,m [di¬ etni veritatis affertionem aceedit, ejje a malo. Nam propter humanam imbecillitatem jus- jurandum inftitutum eft, & revera a malo pro- venit quandoquidem aut jurantis inconftan- tiam indicat, aut illius, cujuscaufa juramus, contumaciam, qui, ut credat, aliter adduci non poteft. Sed tamen jurandi neceffitas ex- cufationem habet. Et qnidera, dum inquit Sal- vator, (a) Sit firmo ve/ler, eft, eft, mn, non, hac loquendi formula fatis declarat,fe jurandi con- luetudinem in colloquiis familiarium , & le¬ vima rerum prohibere. Quamobrem illud prascipue a Domino admonemur, ne faciles ni- mium, &propenfi ad jurandum fimus ; idqua fedulo docendum erit, & fidelium auribus in- culcandum. Infinita enim fere mala ex nimia jurandi confuetudine emanare, & faerarum Li¬ bram audoritate, & fan&iffimorum Pa- bum teftinioniis comprobatur. In Ecclefia- ftico feriptum eft: (b) Jur ati oni non aftuefcat or tmm > mufa ca ji iS IH m a . Jtem, (c) Vir mul- hmjurans impleiitur iniejuitate, £/ non difcedet a do- Wo piaga. Plura hac de re legi poffunfi J P u d fančtos Bafiliuin, &Auguftinum in libris COr *tra mendacium. Et hadenus de juffis, nune d e vetitis dicatur. S: ' Cur juramentum falfum , £s* temerarium fit tm S r _ rundi cnfuetnda fecum tTdhat. b) j?« /. 33. 5, ir 2y. 15 . c) E“l. 23. )2, S. Bajt!, in Hlad Ffal. U- 9jti infat pridi¬ mo Jul. Vide c, primiint cji 23 , q. ex lit , de meni. c. 14, Jpeccant j^nt-Viter adverfus hoc pr a* cepi um Mi , qui faifo tur ant, Vide D. Thom. tn 2. 2 . <], 98. 4rr. 2. de lnrb. Apofl.firm. 28. & hab. 22.qii.2 t cap. homines. Quid fit menda,- cium, Ah$a in hb. cent. mend. cap. 4. & D. Tbotn. in 2. 2. <{. IIO. art,i. 4*4 CATECHISMI ROMANI PARSIII. ad iurandum fertur. GraviRimiim autem de« ličtuni hoc effe , lila etiam verba declarant: Nnn affumes Nomen Damini Dei tui in varnim: quali rationem afFerrent, cur hoc facinus fce- leftuin adeo, ac nefarium fit: nimirum propte- rea, quod ejus majeftas minuitur, quem nos Deum, ac Dominum noftrum effe profitemur, Hoc igitur Prascepto prohibstur, ne homines falfum jurent, nam qui a tanto fcelere non re- fugit, ut Deum faifo teftetur, hic infignemDeo injuriam facit; quippe qui aut illi infeitiae no¬ tam inurit, dum ipfum alicujus rei veritatem lat ere arbitratur , aut certe improbitatis, & pravi affe&us, qui mendacium teflimonio ve- lit confirmare. 21. Quomodn pejerent illi, qni jur ant effe vena, quod venim eft. Jurat autem faifo, non is folum, qui, quod falfflm fcit, verura effe jurando affirmat, fed ille etiam, qui jurejurando id afferit, quod, cum verum fit, tamen ipfe falfum putat. Nam cum mendacium ea re mendacium fit , quod contra mentem, & animi fententiam profertur: perfpicuum eft, hunc plane mentiri, & perju* rum effe. 22. jurans falfum, rjuod verum effe putat, quoaoi» peccet. Simili quoque ratione pej‘erat, qui id jurat; quod verum exiltimat, & tamen revera falfu” 1 eft, nifi, quantum potuit, curam, & dilige«' tiam adhibuerit, ut totam rem compertam, at que exploratam haberet. Quamvis enim ipf' u ^ orado menti confentiat, tamen hujus Pricept reus eft. 23-0*' DS SECUNDO PR RECEPT O. 4S5 y t Qui non ftrvat, quodjuravit , aut/ovitfe fattu- rum , qualiter peccct. Eiufdem vero peccati reus cenfendus eft, n.Tfom.ii ,j,j, qui fe aiiqmd jurejurando racturum proraittit,. • cum tamen aut promiffum implere in animo non fuerit, aut, fi fuit, quod promifit, re ipfa non praeflat. Quod etiam ad eos pertinet., * qui cum fe voti fponfione Deo obligarunt, non tur. n J.eV. 27. P er tet, praeftant. & 6t p , r 2t. Peccatm mortiferum jur,-ms , vel centru cotijj- *«*• ^ r 77 r f , ai.J2.tir/ij. hum tLvangeUcum, ut peccet. j uc i, lu 3 , Praterea iu hoc praeeeptum peccatur, fi de- ^‘J" ,7S ‘ 'J.* iit juftitia, qu$ ex tribus jurisjurandi comiti- ™»/«» «’<•/ bus una eft. Itaque fi quis juret fe peccatum »* w, aliquod mortiferum commiffurum , exempli r, maU prah,- eaula, c,-edem homini», hujus Prsecepti reus cap. in mahi, & eft, licet ille ferio, ataue ex animo dicat, at- s™*- que jusjurandum veritatem habeat, quam pri- fhmpir, & cap. wo locorequiri declaravimus. Hisadjungi de- jjfj ff. iu ^ bent illa jurandi genera,quaea contemptu quo- rat fi «*- Q ani proficifcuntur, cum quis jurat fe non confiliis Ev rt n* te mperaturum confiliis Evangelicis: cujufmo- in di funt, qu32 a d coelibatum, &paupertatem hor- 1. i. Trideutina Synodus animadverti jubet. de SECUNDO PRJECEPTO. 4^7 Ot. Q«i Deum in fuis calamitatilus mn invocant, ut peccent. Deinde,ut iiDeura honorant,qui ejus opem, a tque auxilium ia fuiscalamitatibus implorant, ita debitum Deo hojiorem ii negant, qui illius fubfidium non invocant: quos redarguit Da¬ vid, cura inquit: (a) Deurn non invocaverunt, il - lic tnpulaverunt timore, ubi non erat tim£ 1 % Graviffim omnium horum peccatorum ejt in Deum, ejufque SanElos blafpbemia. At vero longe magis deteftabili feelere fe ipfos adftringunt, qui facrofančtum Dei Na¬ men, ab omnibus creaturis benedicendum, & fummis laudibus extollendum, aut etiam San- fiorum nomen cum Deo regnantium impuro, &contaminato ore blafphemare, atque exe- crari audent. Quod quidem peccatum ufque sdeo atrox, atque immane eft, ut interdum fa- crs (b) Literas, fi de blafphemia fermo incidat, benedidionis nomine utantur. i °'Cur hiic PrnceptoJua quadam minaf.ntJubjefta, Quoniam vero pcenae, & fupplici terror pec- candi licentiam vehementer coercere iolet, id- circo Parochus, ut hominumanimos magis per- »‘oveat, atque ad hoc Praeceptum fervandum facilius impellat, alteram illius partem, & qua* a Ppendicem diligenter explicabit: (c) Ne- 1 ne e “‘ m babebit injontcm Dorainui sum, qul affumpfe - 1,1 ^°men Domini Dei fui frujira. Ac primum jl ll idem doceat, fumma ratione fadum effe, ut m ‘ e ^racepto minse adjungerentur: quo qui- C ' ni ^ Plečati gravitas, & in nos Dei benigni- t ,s a Snofcitur, (d) qui cum hominum perdi- l ' )Ue n °n deledetur, ne ipfius iram, & offen- G g a fio* *) f, W ^3. 6. LeV. 24. 2^. 10, Nam . 16. 50. V*'i* 4 « ^ 374 * b) 5. Rte. 31 .* n- J»» 1.11.3.9./ T), Thom. in j,2„ 4.100. »rt,2.»d. 3 - c) Sxtid. 2.0.7» Teb. 5. 22« Sf. ».13. «1 5. 82» \ J. Jštrninam prt _ chfitas ad bet j>eccAP*rn a a) M*tth, 12. 36. 4C8 CATECHISMI ROMANrPARSin. fionem fubeamus, hifce falutaribus minis nos deterret, nimirum, ut illum potius benevolmn, quam iratura experiamur- Urgeat hunc locuin Paftor, inftetque furnmo ftudio, ut populus fceleris gravitatem agnofcat, & illud detefte- tur veliementius, & in eo evitando majorem diligentkm, & caudonem adhibeat. Oftenllt prseterea, quanta lit homiuum pro- clivitas ad hoc peccatum committendum, ut non iblum fatis fuerit Legem ferre, nili etiam minae adderentur. Incredibile enim eft, quan- tu m ejus cognitio utilitatis habeat. Nam ut nihilaeque nocet, atque incauta qusedam animi fecuritas ; ita propriae imbecillitatis cognitio plurimum prodeft. Tum illud etiam declaret, nullum a Deo certum fuppliciu.m conftitutum fuifle, fed tantum univerfe minari, quicunqus fehoc fcelere aftrinxerit,non impune laturum. Quapropter diverfa fupplicia, quibus quotidic affligimur, hujus peccati nos admonere debent. Hinc enim facile licet conjicere, homines ea re in maximas calamitates incidere, quod huic Prsecepto non obtemperent: quibus fibi pro* pofitis, cautiores eos in pofterurn fore verifi- mile eft. Fideles itaque fančlo timore perter- riti, omni ftudio peccatum hoc fugiant. N 3111 fi (a) oninis verbi otiofi in extremo Judicic? reddenda ratio eft, quid de graviffimis (cele- ribus dicendutn, quse magnam divini defpicientiam prsefeferunt 2 4 % DE TERTIO PRiECEPTO, C A P U T IV. Memento, ut diem Sabbati fanctifices. Sex diebus operaberis, & facies omnia opera tua. Septimo autein dieSab- batum Domini Dei tui eft. Non facies omne opus in eo, tu, & fi- lius tuus, & filia tua, fervus tuus, & ancilla tua , jumentum tuum, &advena, qui eft intra portas tuas. Sex enim diebus fecit Dominus cos- lum, & terram, mare, & omnia, quae in eis funt & requievit in die feptimo : idcirco benedixit Domi¬ nus diei Sabbati,& fančtificavit eum. u Qnid tertio hc Pracepto fidelibui imperetur. H oc Legis Pracepto externus ille cul. tus, qui Deo a nobis aebetur, rede, * f que ordine prafcribitur. Eft enim hic ve- * u dquidam prioris pracepti frudus; quontam ‘piem intirais fenlibus pie colimus, fide, & fpe addučti, quam m eo pofitam habemus, non PofTunius eum non externo cultu venerari, *idemque gratias agere. Et quoniam lisec ab Us ’ humanarum rerum occupationibus de- boentur, non facile prseftari poffunt, certum Gg 3 tem* Excd. 20. lltut. E4r Tri d. Syn. (u* fin. uit. ftjfionis dtcr. de ciborum delefhi & fefiis ditbus. V.ttem D.Thom.in i.Z. (J. 122. * r t, 4 . de conf, dijl . j. c. pronuncian- dura, & c.irrt ligiofa. & c. p er m ovit. & dt feriit , c, j. & jj, Cr j Feftis diebus con. ciones facra fant etudi enda. Cone. Qj* rt. 4. e*p. 2. & Trid. M H- '• 4 - dl ref. & potfjl col-, ligi ex Aft- I}. 27.42.44. d-15, 21.^18.4. Sl) Pf“l, Ug. 33 . 54 - b) Exad, 1(7.50. 30 .& 31.13.14. c) Lip. 16. 19 & iy 3.30. & to. 2. (0 13.4. c) ir. 56. j. 4, 3 .^s 8 -> 3 - f) J1r-17.il. 22.24» 37 - g) Efjrh. 10. 2 3. 16. 20. & 22 , 8 . . 20 . CT 23 , 28. ir 44. 24. Luni, 16. 20.31. 470 CATECHISMI ROMANI PARS m. terapus ftatutum eft, quo ea commode effici gueant. s. Cur pracipue danda opera Jit Parocbo, ut, quoi hic pr apr Hit ur, perpetua fidelium mernom n- tineatur, Itaque cum hoc Ptaeceptum hujufinodi fit, ut fručtum, & admirabilem utilitatem alTerat; masimi intereft, Parochi fumtnam in eo ex- plicando diligentiam adhiberi. Ad ejus autem inflammanduna ftudium magnam vim habet pri- , mum illud Praecepti verbum, Mpnento. Nam quemadmodum fideles tale Prsceptura memi- niffe debent; lic Paftoris eft, in eorura memo¬ rialu illud & monendo, & docendo fsepe redi- gere. Quantum vero fidelium referat, hocPra- ceptum colere, ex eo perfpicitur, quod eodi- ligeuter coleiido, ad reliqua Legis jufla fervan- da facilius adducentur. Cum enim inter caete- ra, quse diebus feftis praeftaie debent, neceife habeant, verbi Dei audiendi caufa, ad Eccle- iiam convenire ; cum edočti fuerint (a) divi- nas juftificationes, illud etiam confequentur, ut ex toto corde cuflodiant Legem Domini. Quamobrem fepiflime Sabbati celebritas, cul* tufque praecipitur in faeris Literis, ut in (b) Exodo, (c) Levitico, (d) Deuteronomio, apud (e) Ifaiam, (f) Jeremiam item, (g) & Ezechieleni Prophetas videre licet: quibus omnibus in l 0 ® 13 hoc de Sabbati cultu traditurn eft Praeceptum. S. Qiiomodo Principer ad Ecclejia Pra/idibuf opita- landnm hortandi fmt , Monendi vero, & hortandi fnnt Princip® 3 * &Ma.'iftratus, ut in iis maxime, quse adhunc cultum Dei retinendum, atque augenduni p er ' ti- DE TERTIO PRJECEPTO. 47 e tinentjEcclefiaePrafidesau&oritate fua juvent, Trii. s>*. fif. _ j»beaiitque, populum Sacerdotum Prseceptis obteraperare. Quod autem ad hujus Prseepti «>• explanationem attinet, danda efl opera, ut fi- rum & c. f!n, & deles doceantur, quibus rebus hoc Prseeeptum aU * “ ,jf - cum csteris conveniat, quibufve differat ab iis. /■>* nUm f*- Hoc enim pado caufam ilii, rationemque co- ujbf gnofcent, q tiare non Sabbatum, fed diemDo- f ,d,m t»tati fine nuni cum colamus, fančlunique habeamus. fam. fi, 4 . Qs“i ratione hoc Praceptum a cateris Decalogi Legibus difcrepet. Certa igitur illa differentia videtur, quod TUcnU-p »mm* reliqua Decalogi Praicepta naturalia funt, & perpetua, neque ulla ratione immutari poflunt. F'* c< p i " d * Sai ‘ ~ x Pate sbfervatiom vuo tactum eft, ut, quamvis Les Moyfis ab- rogata fit, omnia tamen Praecepta, quoe duabus " 9 * Tabulis continentur, populus Chrifiianus fer- D. T»>m. >» 1.1. Vet - Quod ideo fit, non quia Moyfes ita juf- krit, fed quod natura; conveniunt, cuius vi g»nM°yfi j praceptum colen - aa illa fervanda homines impelluntur. Hoc dis*t>b*tnmfnn 4 aut em de Sabbati cultu Prseceptuin, fi fiatutum temp us fpedatur, non fisum, & conftans efl, ^ niutabile; nequead moreš, fed ad casremo- mas pertinet ; neque naturale eft t quoniaia non a natura ad id dodi, 'aut inftituti funius, ut dlo die potius, quani alio externum Deo Cl >itum tribuamus ; fed ex eo tempore, quo P°pulus Ifraeliticus a Pharaonis fervitute efl liberatus, diem Sabbati coluit. s ' T ( npore mortis Chrijli Legi s caremoniis ful/Lu tis , etiam Sabbatum , qua parte fuit čaramo - niule, fublatum ejl. Tempus autem, quo Sabbati cultus tollen- ao.ai, ^ u serat, illud idem efl, quo cseteri Hebraici 'atC*' G g 4 cul- 472 CATECHISMI llOMANI FARS IR. j? 57, cultus, C 3 eremoni$que antkjuand® erant, mor- te fcilicet Chrilii. Nam, cum illae cseremonis fint quafi adumbratse imagines lucis, & verita- tis, illud utique neceffe erat, ut (a) lucis, ac (b) veritatis, quae Jefus Chriftus eft:, adventu removerentur. Qua de re S. Paulus ad Ga- latas ita fcripfit, cum Molaici ritus cultores c) G*K 4.10. reprehenderet : (c) Dies obfirvatis, if menfes, tempora, itf annos : timeo vos, ne forte fine c,tu¬ fa laboraverim in voliš : in quani etiam fenten- ti) oi.t. 16. tiam fcripfit ad (d) Coloffenfes. Et ha?c de differentia. Jitb, fere jitr eotunt, / M . 13. 2g, 19, J\'lhom. j. j., 9.103. <1.3. & 4. il) /«“». I. 3. «7 3 . 12 , b J JanK. 17. & 24. 6, 6. Quo patto tertium hoc Praceptum cum relipiis novem eonfentiat. V. 7um. in 2.1. Conveniat autem hoc Praeceptum cum reli- e.iu.are.4. quis, non ritu, & cseremoniis, fed quia aliquid habet, quod ad moreš, naturseque jus attineat. Nam Dei cultus , ac religio, quae hoc Prte- cepto expriraitur, a natur® jure exiftit; cum illud natura comparatum fit, ut aliquot horas in iis, quse ad Dei cultum pertinent, verfemur, cujus rei argumentobll, quod apud omnesna- tiones ftatas quafdam ferias, eafque publicas fuifle cernimus, auae facris rebus, ac divinis obeundis erant confecrat®. Eft enim naturale homini, ut is certurn quoddam tempus necef- fariis rerum ftmftionibus det, veluti corporis quieti,fomno,&aliishujufmodi rebus: &quem- admodum corpori, ita eadem natura ratione fr čtuni eft, ut menti etiam aliquid temporis con- cederet, quo in Dei contemplatione fefe reli- ‘ ceret. Atque ita, cum aliqua temporis pars ef- fe debeat, quo res divin® colantur, cultufqne Deo debitus tribuatur: hoc fone ad morumP rac ' cepta pertiuet. i 7 * DE TERTIO PRiECRPTO. 473 7, Diem Dnminicum pro die Sabbati Apojloli čoku- dum ordimiverunt. Quam ob caufam Apoftoli ex illis feptem diebus, eum, qui priraus eft, ad divinum cul- tum confecrare ftatuerunt, quem & diem Dc- minicuut dixere. Nam & fančtus Joannes in (a) Apocalypfi Dominici diei meminit; & (b) Apoftolus per imam Sabbati, quae eft dies Do- ininicus, ut S. Chryfoftomus interpretatur , Collečtas fieri jubet : ut intelligamus, jam tum in Ecclefia diem Dominicum fančtum ha- Litum efle. Jam vero, ut fciant Fideles: quid eo die agere , a quibufve ačiionibus abftine- te debeant, non alienum eft, ut Parochus to- tum Praceptum, quod in quatuor partes rečte ditlribui poteft, ad verbum diligenter inter- pretetur. f. Quid 'uerbo, Memento, lic generatim pr aferi* bat ur. Itaque primum generatim proponat, quid iis verbis praeferibatur, Memento, ut diem Sob- bati fanFlifices. Ob eam vero caufam initioPra- Ce pti verbum illud, Memento, appofite addi- tum eft, quod hujus diei cultus ad caeremonias pertineat. Qua de re populus admonendus ef- videbatur , cum naturae Lex, etfi aliquo te mpore Deum religionis ritu colendum efte ^oceat, hoc tamen quo potiffimum die fieri debsret, non prafcripfit. 1’taeterea fideles docendi funt, ex iis verbis n '°dum, & rationem colligi pofle, qua in to- ta hebdomada opus facere conveniat, ita fci- ^ Cet > ut diem feftum femper fpe&emus : quo cum ačtionum, & operum noftrorum Deo G g s qua- a) A fot. i. io. b) I .Gor. Artor.iO' 7, ifhrjfoft. kor*. in 1. Cor. c . Apoft. C*n. 67. Igrtat, ad Afagnef. M. Apol. 2. Ttrt . in apel, c . 16. & de car. mil. c.%,& de idol. c, 14. Crpr. ep. Cim. Alt. I. 2« Sirom. Orig* bom.7, in ]EiXod„ & alii , D.J3)om, in 1*2, lOO, a rt. y f Ali 5 , O m n ti dies p iti operibut funt transfigendij. a! i. Kjj. 3'. Mulla. occafione a 'S.tibbmii fanfli' fkatione, tibftintfi’ dum ejt, 474 CATECHISMI ROMANI PAIISIII. quafi reddenda ratio fit, ejufmodi opera efficia* inus neceffe eft, quas neque Dei judicio repu- dientur, neaue nobis, ut fcriptum eft, (a) in fingultum fint, & in fcrupulum cordis. Poftremo id docemur, quod certe animadf vertere debemus, non defuturas fcilicet occa- fiones, quamobrem nos hujusPrsecepti capiat oblivio, vel aliorura, qui illnd negligunt, ex> emplo addučios, vel fpečfcjculorum, ludorum« que ftudio, quibus plerumque ab bfijus diei fando, religiofoque čuku abducimur. Sed jam ad id veniamus, quod Sabbati figniikatio- ne demonftratur. 2. Qv.id Sabbatuin: Z? Sabbafizare in faeris Lu teris, denotet. W*£*Vrr. Vel b) Cm. 2. J. c) Exad, 20 12 . & 2 !. 7. X 3 iut. 14 . de TERTIO PR/fiCEPTO. 475 fiietjum operiš. Neque vero id folum figni- ficat, (aliter enim fatis fuiile dicere, ut eft jtt Deuteronomio, Obferva diern Sabi ati )' fed 5. M.' cura eodem in loco addatur, Ut fanllifices eum, hoc verbo oftenditur, Sabbati diem religiofum effe, divinifque ačtiombus, ac fanftis rerum officiis confecratum. Itaque diem Sabbati tuin plene ac perfečte celebramus, cum pietatis, k religionis officia Deo p raftam us : hocque plane Sabbatum eft, (a) Ifaias delicatum ap- a) Jf. 58.13- pellat, quoniara dies fefti funt veluti dqlid.se Domini, & piorum hominum. Quare fic reli- giofo huic, fanctoque Sabbati cultui miferi- cordise adjungantur opera, certe maxima funt (b) & multa pramia, quae nobis eodem capite i>) if. ?S-C. 7, proponuntur. *s. Qtia [it gernana Jitperiorum 'verborum fen- tentia. Itaque verus, ac proprius hujus Pracepti d . : 3 fenfuseo fpe&at, ut homo & aaimo, & corpo- [[ ' ,rr ' 4 ' te in eam curam incumbat, ut ftatuto aliquo temporea negotiis, corporisque laboribusfe- natus, Deum pie coiat, ac veneretur. Quid altera Pracepti par te demnnftretur. Altera vero Pracepti parte demonftratur, diem fcptimum Dei cultui divinitus dedicatum t,nr? - Nam ita fcriptum eft : Sex diebus opera- Urii, y fades omnia opera tua ; feptimo autem die Sabbatum Domini Dei tui eft. Quse verba ad eam frntentiam referuntur, ut Sabbatum Domino confecratum interpretemur, eiqueeo die re- ji?ionis officia tribuamus, feptimumque diem totelligamus fignum effe quietis Domini. /j. C.w a) EMjii; b) Zredi. 20. •Si. Jfid« jtag, tfijf. 2 »J. f. 12. Hi er, i. . inlf.c.e, 6 , ir I.\ 6 .in cap.rf, d' in E^eibtij. «.44. D.Tb,in i. 3 . ?. no. <«.4. m d fitmdum, ir J® 2. 1 . 4.122. rfvf. 4. Damaf. L 4. de crth. fid. e«/, 24. c) Ibar. $.ij, •475 CATECfflSMI ROMANI PARSIff. 3s, Cur "jjudcus etpedierit certum diem, eumquefe • ptimum ad religionis officia prafcribere. Hic vero dies divino cuitui dicatus eft, quia rudi populo minus expediebat habere sam facultatem temporis arhitratu fuo deligen* di, ne forte A£gyptiorum facra imitaretur. Itaque ex feptem diebus, ultimus ad Dcum colendum delečbus eft, quae quidcm res ple- . na myfteriis eft. Quare Dominus (s) in Exo- do, & apud (b) Fzechielem fignum vocat. Vi- dete itaque, ille inquit, ut Snbbatm meurn culh- diatis, quia fignum eft inter me, D 3 vos in genetatio- itibus -vefiris, ut fciatis, quia ego Dominus, qui /««• ilifico vos. 34- Quarum rerum Jignum fuerit Sabbati celebrites, Itaque fignum fuit, quod indicabat, homi- nes Deo fe dedicare oportere, fan quod tum prsecipue fančtitatem, & religionem homines colere debeant. Deinde fignum eft , & quaft monumentum conditae hujus admirandse univerfttatis. Sr gnum prseterea fuit Ifraelitarum mefnoriae tra- ditum, quo admoniti ; fe Dei auxilio a du- riffimo Aigyptiac.'E fervitutis jugo folutos, ac liberatos effe meminiflent. Id quod D ,; - minus oftendit illis verbis : (c) Memento, qu°i Zf ip/e Jeni e ris in JEgypto, C/ eduxerit te itule Dv minus Deus tuus ‘in manu forti, C/ bracbio cxtc*‘ to : idcirco pracepit tihi, ut ob/ervares diem Seb lati. Eft fignum item tum fpintualis, tum eoeleftis Sabbati. ir. Qj' 1 DE TERTIO PRiECEPTO. 477 iS- fi Spirituale Populi Chrifliaui Sabi at um- Spirituale autem Sabbatura in fančh qua- f 1 ”* dam, & myftica quiete confiftit, nimirum cum & j5f.n9.Vu! (a) vetus bomo (b) Chrifto confepultus ad vi- a ) n-m.6. 6, tam renovatur, atque iis in ačtionibus, quse 4, Chriftianas pietati conveniunt ; ftudiofe i s exercet. Debent enim, qui (c) aliquando erant c) JW>. 7 , tenebra?, nune autem lux in Domino funt, ut filii lucis, in omni bonitate, juftitia, & verita- te ambulare, (d) neque communicare operibas d) JMtm u, infructuofis tenebrarum. i(, Quod Jit Beatu etiam fuum Sabbatum. Ccelefte vero Sabbatum eft, ut ait D. Cyril* cjrii. lit. 4, ;% !us eum locum Apoftoli tračtans, (e) Relkpti. tur er go Sabbatifmus Populo Det, illa vita, in qua omnibus bonis cum Chrifto viventes fruemur, peccato radicitus extirpato, fecundum illud, (f) m erit ibi leo, Z? mala beftia non afcendet per f) Zf. 35.8.9. fed erit ibi femita, Zjf via fantin vocabitur: (g) g ) 7. omnia enim bona mens Sanctorum in viftone Dei adipifcitur. Quare fideles hortaudi erunt verbis, & a Paftore incitandi: (h) Fejiinemus hj Htfr. 4. t r. ivgndi in illam requiem. ‘ 7 - 'padati alti dies, quam feptimur, fuere fejlivi. Prster diem feptimum habebat Populus Ja* *^ us slios etiam feftos, & faeros dies (i) divi- i) u, ta Lege comtitutos, quibus maximorum bene* fieiorum memoria renovaretur. * 7 - d ‘^° r - "* t! - Quare Apojtoli non feptimum bebdomadtt diem , ^ fed primum divino cultui confecrarint. Placuit autem Ecclefiae Dei, ut diei Sabbati Gn&r. H**. c, 'ltus, & celebritas in Dominicum transferre- ? an,i ur diem. Nam ut eo die primum Iux orbi 1« St. t;ri "arum illuxit: fic redemptoris noftri, qui Gtmtfi.’ ad Mare. 16. 3. Apoc. i. 10. tjtn. i. 3. z) Acf. 3. x "Vide cap. £ro- nunciandum, de ((inf, dift, 3 . & f-. Conquejius de fen is, Qii<> modo autem bac fejla a rra- ditione Apojioli- ea emanaritit , colhgi potefi cx A oh 20. 16. 1. Cor. ro* Can. Apoft, Ca n. 7 . c) Eph. 4. 2 .Tbejj:^ |«, 4?8 CATECHISMI ROMANI PARSIII. ad vitam »ternam nobis aditum patefecit, Re- furredione, quae eo die fuit, e tenebris ad lu¬ cern vita noftra revocata eft ; unde & Domini- cum diem Apoftoli dici voluerunt. Solemnem pneterea hunc diem e (Te in facris Literis ani- madvertimus, quod eo die mundi creadoini- tium habuit, quodque (a) Spiritus Sanctus di- fcipulis datus eft. s'j. Qnamobrem ncl diem Domini cum alta fejiu Chri~ ftianis accejjerint. Alios autem dies fellos ab Ecclefi® initio, & confequentibus deinde temporibus, Apolio- li, & fančti Patres noftri inftitueruut, ut pio & fknde Dei beneficiorum niemoriam colere- mus. Inter eos autem celeberrimi habentur il* li dies, qui ob Redemptioiiis noftra? my(leri» religioni confecrati funt: deinde, qui fančlif- fiius Virgini Matri, tum vero Apoftolis, Mar- tyribus, caeterifqiie Sandis cum Chrifto regnan- tibus dicantur : in quorum vidoria Dei boni- tas, & potentia laudatur, iplis debiti honores tribuuntur, atque ad eorum imitationem Fids- lis Populus incitatur. • 2 - 0 . Qiiomodo ex hoc Pracepto ad otium fugieniuM Fideles incitentur. Et quoniam ad hoc praceptum fervandunt niagnam vim ea ipfms pars habet, qua? illis ver- bis exprefla eft, Sex diehus operaberis, fepM' uS autem dies Sablatum Domini Dei tui eji; Parodij debet illam partem diligenter explicare. Ete- nim ex his verbis colligi poteft, fideles bot' 'tandos effe, ne otiofi, & defides, vit3m tradu- cant; fed potius Apoftolieae vocis memores, (b) negotium fuum quifquis agat, (c) & opere- tur de TERTIO PRjECEPTO. 47* tur manibus fuis,ficut ab eo praceptum fuerat. Prseterea hoc Praecepto illud Dominus jubet, ut fex ipfis diebus opera noftra efficiamus, ne aliquid eorum, qu.$ aliis hebdotnadse diebus Jeri, agive oporteat, in diem feftura rejiciatur; atque ita anirnus a rerum divinarum cura, ftu* dioque avocetur. 2i. Quitl maxime diebus fefiis agere Jit prohibitum* Tertia deinde Praeeepti pars explicanda eft, quae quodammodo defcribit, qua ratione Sab- bati diem colere debeamus ; praecipue autem csplicat, quid illo die facere prohibeamur. Quare inquit Dominus , Non facies ornne opus ineotu, & filius tuus, Ca 9 filia tua, Jervus tim s , ts 5 mcilla tua , jumentum tuurn, & advena, qui ejl intra portas tv.as. Quibus verbis ad id primuni inftituimur, ut, quascunque divinum cultum impedire poffunt, omnino vitemus. Facile enim perfpici poteft, onine fervilis operiš ge- nus prohiberi, non quidem ea re, quod fua natura aut turpe, ant malum fit, fed quoniai» mentem noftram a divino cultu, qui fmis Pr«e- cepti eft, abftrahit. Quo magis peccata fidelibus vitanda funt, ( i lra non folunt anitnum a divinarum rerum ■iudio avocant, fed nos a Dei amore prorffe fejungunt 32 ' Sterna aBiones , qua ad Dei cultum referun * tuf , Sabbato non interdicuntur. Neque tanien eae adiones, nec ea opera Xc tantur, qu$ ad divinum cultum attinent, ctunifi fervilia fint; ut altare inftruere, tem- i 1,1 alicujus fefti diei caufa ornare , & reli* • anctlU di e fejlo non funt a cultu }Osi aVOr c A ndi 9 eft, (a) Sacerdotcs In templo Sabbatum vio- lare, & fine criraine effe. 23. (hiadam etiam fervilia opera ob necejptatem dit- bus fejlis conceduntur. Sed neque earura rerum opera hac lege pro- hiberi exifiimandum eft,quarum jačtura facien- da fit, fi die feifto praetermittantur, qtiemad- modum facris etiam Canonibus permiffum eit. Malta alia Dominus in Evangelio feftis diebus fieri pofife declaravit, quae facile Paroclnu , apud fanftos (b) Matthteum, (c) & joannem obfervabit. 24 . Cur jumenta quiefiere Dominus uoluerit. Sed : ut nulla res praetermitteretur, cujul ačlione hic Sabbati cultus impediretur, fafia eft jumenti mentio; quo animaliuin genereiffl- pediuntur homines, quominus Sabbatum diera colant. Si enim die Sabbati alicujus operiš ačtioni jumenti ufus deftinatur, necelTaria ert etiam ad id hominis opera, qui jumentum agaf* itaque folum per fe opus facere non poteft, fed hominem, qui iilud molitur, adjuvat. bo anteni die nemini opus facere licet: ergo nequc juraentis, quorum opera ad id homines utuntur. Itaque hujus Proecepti Lex. eo etiam fpeftaf« lit, fi jumentorum laboribus homines parcere Deus vult, eo certe magis ipfi cavere debeant, ne inhumani fint in eo, quorum opera, atqu 5 indultria utuntur. 2s- Quibus pracipue in operibus Cbrifliani die-“ s fejlis fe exercere debeant. Neque vero Paroclius iilud praeterniittcr« debet, ut diligenter doceat, quibus in op®;* bus, atque ačtionibus Chriftiani homines ’ * bus de TERTIO PRiECEPTO. 48 1 bus feftis exercere fe debeant. Illae vero ejuf- M

L> ' funt. Neque folum ad hoc Sacramentum Po- pulum excitabit, fed fedulo etiam, atque etiam ud illud adhortabitur, ut facrofančlum Eucha- fiiliae Sacramentum crebro percipiant. Attente prseterea, diligenterque facra Con- o«* fnjutn. «io ndelibus audienda eft. Nihil enim minus 3 . tx fercndum eft, neque tam profečto indignum, r/} ‘Juani Chrifti verba contemuere, aut negligen- chrifi, vena ter audire. Exercitatio item, & ftudium fide- lium ia precibus, div.inifque laudibus frequens & *«*«- (| fe debet, praecipuaque eorundem cura ; ut, 1'i*adChriftianae vitaeinftitutionem pertinent, •t‘ ra * ditbus poujjimura «a aillgenter addifcant,feduloque fe exerceant »««(«, ‘ji tis officiis, quse pietatem continent, paupe- nbus > & egenis eleemofynam tribuendo, aegros 1‘onnines vifitando, moerentes, quique dolore J fflifti jacent, pie coufolando. Nam, ut eft 5 P u d fanftum Jacobam, (a) religio munda, Cj* im - a) Jacd.i. rj, 1 apud Deum, Palmi hac eji, vijitare pu- b* viduas in tribuiatione eorum . . Ex h is, H h qu« £.egant ad hee argumentum de mf. diJI. 2. & titulam de feriis in JJecreta, Jgnat- tn JZp. ad J&ulippenf. J*ea f er l . de Quetdr, jlujr. fer. if.de Temperi, X:e>». J J. 17 . & Deur, t 6 . 1 6 , 48 s CATECHISMI ROMANI FARS III. quse dičta funt, facile erit colligere, quse con- tra hujus praecepti regulam committuntur. 2fi. Cur necejfe fuerit certos'quofdam dies divina cul• Uti deputare, Parochi vero officium in eo iteiri efie debat, ut certos quofdam locos in promptu habeat, unde rationes, atque argumenta fumat, quibus Populo illud maxime perfuadeatur, ut, hujus Praecepti legem fummo ftudio, accurataque di- ligentia fervet* Ad hoc plurimum valet, ut populus fcilicet intelligat, ac plane perfpiciat, quam juftum ac rationi confentaneum fit, nos certos quofdam dies habere, quos totos divi¬ no Cultui tribuamus , Dominumque noilrtini, a quo fumma, & innumerabilia beneficia acce- pimus, agnofcamus, colamus, ac veneremur. Si enim juffiffet, nos quotidie religiouis cul- tuna fibi tribuere, nonne pro fuis erga nos be- neficiis ; quae maxima, & infinita funt, omnis opera danda effet, ut prompto, alacrique ani- mo ejus difto audientes effemus ? Nune vero, paucis ad ejus cultum inftitutis diebus, noned cur nos negligentes, atque difficiles in ejus oi- ficii funftione fimus, quod fine graviflima cul- pa prsetermittere non poffumus. 37. Quee utilitcis ad eos redeat, qui fedulo huic Pr <*' eepto obtemperaverint. Demonftret deinde Parochus, quanta hujus Praecepti virtus fit, cum ii, qui illud rečte vaverint, in confpečtu Dei efle, cura eoqu« colloqui videantur. Nam & precibus facien dis Dei majeftatem contemplamur, & cum ‘ ° colloquimur : &, Concionatoribus audien l3 > Dei vocem accipimus, quae ad aures nolhas eo- DE TERTIO PRjECEPTO. 433 mm opera pervenit, qui de rebus divinis pie, fančteque čoncionsntur; tum In altaris Sacri- ficio praefentem Chriftum Doniinura adoramus. Et his quid«m bon is illi roasime fruuntur, qui hoc Praceptum fervant diligeater. ts. Quid centra, de illis fetitiendumJit, qui hunc Le * gem omnino negiexerint, Qui vero bane Legem ornnino negligunt, ii, cum Deo; (3) & Eoclefiss non obediant, ne- que eius Praceptum audiant, & Dei, & fančta- rum Legum hoftes funt. Quod animadverti poteltex eo, quod Prsecepturn hoc ejufmodi elt, ut nullo labore fervari queat. Cr.ru enim Deus non labores nobis imponat, quos vel dif- fleillimos ejus caufa fufcipere deberemus, fed quietos illis diebus feftis, a terrenis curis li* beros efle jubeat, magnse temeritatis indlcium •^hujusPracepti Legein recufare. ExempIo nobis effe debent fupplicia, quae de illis Deus Ihmpfit, qui illud violarunt, ut ex libro Nume- r °rum licet intelligere. Neigitur in hancDei offenfioaem incidamus, oper® pretium erit, fae- Pe illud verbum, Memento, cogitatlone repe* ^ re > tnagnafque illas utilitates, & commoda fi* bi ante oculos proponere, quae ex feftorutn bierum cultu percipi fupra declaratum eft, & mu ' ta alia ad id genus pertinentia, qu$ bonns, 6 d %ens Paflor, ut occafronis ratio poftula* bit) coplofe, lateque perfequi poterit. Hh* DE a) Afctt.tS.ij. Luc. 10.16 Joan. 20. II. Hibr.i 5, 17. Kum. 15 . ji, & to- 434 DE Q U A R T O PRiECEPTO. C A P U T V. Honora Patrem tuum 1 , & Matrera tuam , ut fis longaevus fuper ter- ram , quam Dominus Deus tuus clabic tibi. 7 . Qua fit lujui Pracepti dignitas, D* quomoiU tum fuperioribus conveniut. in fr napni fr,- I * um in fuperioribus Praeceptis fumraa lit "/m vis, & dignitas, merito quse uunc per- in fecnuda Tabu* fequimur, quia maxime neceflaria funt, proxi- mJpnTmafttt. mun > locum obtineiit. Nam illa (a) finem, qui Vlit D. Ang. in Deus e ft, continuo fpečtant: hrnc nos ad pro- fjnl.gl.ctnc.i. . . r Xlm i chantatem erudiunt : etfi longius pro bj d. Ang. uh. g re fia, ad Denm, id eft, illud extremum (t>) cu i us gratia proximum ipfum diligimus, p«' ducunt. Quaniobrem (c) Chriftus Dominus Mnn?u.'l i! 59 ^ raece P f a illa duo de diligendo Deo, & pro* simo fimilia inter fe efife dixit. Hic autem lo cus,dici vix poteft, quantas habeat utilitates; cura & fuos fručtus ferat, uberes illos quidem, ac praftantes, & fit t 3 nquam fignum, ex quo primi Pracepti obedientia, & cultus elucet. 4) r./j4».4.jo. (d) Qui tion diligit , inquit divus Joannes, f rd ‘ trem fultm, quem ■videt: Denm , quem non -videt, q us ' Sigma* diieSfio - modo potefl diligerc ? Ad eundem moduin, fi P 3 ' rentes > < 1 U0S fecundum Deum diligere debe- •(««, mus, hoj?, veneramur, & colimus , cum nobis in DE QUARTO PRA5CEPT0. 485 iaconfpe&u ferefemper fint; Deo,(a) fummo parenti, & optimo, qui nullum fub afpedum cidit, quem lionorem, quem cultum tribuemus ? Ex quo perfpicuum eft, utraque Praecepta ia fe corf^ruere, 3, Quam late pateaf bufui Pracepti vis , Cj* quan- • tum parentes ex boe Pracepto adjuventur, Hujus autem pracepti ufus latiffime patet; Dam praetsr eos, qui nos genuerunt, inulti prae- terea funt, quos in parentum loco colere de- bemtis, (b) vel poteftatis, vel (c) dignitatis, vel (d) utilitatis, vel praelhntis alicujus mu* neris, & officii nomine. Parentum prseterea, maiorumque omnium laborem levat: cum enim id in primis curent, ut quos habent in fua po- teftate, ii rede, & divina; Legi convenienter vivant, erit lisec cura perfacilis, fi omnes in- telligant, Deo aučtore & monitore, fummum honorem parentibus tribui oportere. Quod ut praftare pollimus, neceffe eft noffe quandam difFerentiam, quse eft inter Praecepta primas & fecunds Tabuiae. ■3' Praceptorum Lezi s in duas Tabulas quorfum fa- fla fit diJlinHio. Efgo hsec prirnum a Parocho funt explican- ^ 3 ’ idque in primis moneat, (e) divina Deca- |°gi Praecepta fuiffe in duabus Tabulis incifa : 111 quarum altera, quemadmoduhi a fandis (f) Patribus accepimus , tria illa continebantur, jam funt expofita : reliqua vero in alte- ram Tabulam erant inclufa. Atque hxc nobis perappofna fuit defcriptio, ut Praceptorum ra bonem ordo ipfe diftingueret. Nam quic- in &cris Literis divina lege jubetur, ant H!i 3 ve- a) MdUch.1,6, Parenti s rumen cttm late patent* fit ut iflud Pr a „ ceptum a d plurts txtendatitr. b) 41?. c) I.Cor. 4 . i c. d) Eul.d., 10- Pr im a, & ficuu- da Tabula difft- renti a Uti us ex~ ponitur. e) Exod.x4.t2, & ?i. >8. Detlt.4. 22. & 9. 9. 10. £) Cltnt. Alex . lil/. 6. flromat. Mao. in 3. difl , 57 Altx, dt Alt* 3. p« 7* 39. mer*. 2» *rt. ^ Vide Ang, in P? q 2. con. i. & D, Tn,tn2,2,q.i22, 1.&2. J&tus ptr fe a - znandus, Bervar, in lib. de Dtli - geiido Deo, idjiornodo amnes komines propter Deu m diligendi . Aug, Ub, 3. de dolfrina Chrifii <. I 29 . & lib. 4 . 0 >nf. c , 9 , 10 , H« U. 486 CATECHISMI ROMANI PARS III. vetatur, id duorum generum oritur ex altero: aut enim erga Deum, aut erga homines cha- ritas in omni officio fpečtacur. lit quidem charitatem in Deum fuperiora tria Prsecepta docent: quod vero ad hominum conjhndio- nem, &; focietatem pertinst, id reliquis fs- pteni Praeceptis continetur. Quocirca nbn fi¬ ne caufa ejufmodi facta eft diftinčtio, ut alia ad priorem, alia ad alteram Tabulam Prscepta referantur. 4. Qumodo charitas erga Deum triius primis Prt- ceptis, D 3 charitas erga prmimum cateris con- tineatur, O 3 quafri inter utraijue diffemtia. Nam fuperioribus tribus Praceptis, dequi- bus dičtum eft, quafi fubje&a materies, quara tračtent, eft Deus, id eft, funimum bonum; caeteris vero proximi bonum: illisfunimus,his proximus araor eft propofttus: illa finem, haec autem ea, quse ad finem referuntur, fpeftaut. Praeterea charitas Dei ex ipfo pendet; Deus enim per fe, non aiterius rei caufa 1 fumine diligendus eft. Charitas autem prosi- mi a charitate Dei ortum habet, atque ad eam tanquam ad certam regulam dirigenda eft. Nam fi parentes charos habemus, li domim 5 paremus , fx dignitata antecedentes rever e ' mur, id ea re maxime faciendum eft, q u0( * eorum procreator eft Deus, eosque aliis p rs ' eflfe voluit, quorum opera caeteros homin®* regit, ac tuetur : qui cum nobis aučtor fit, ejui"modi perfonas vereamur, idcirco id pr*' ftare dobe m us, quia a Deo hoc ipfo honore dignantur, E>: quo fit, ut honor, quem P a ' rentibus habemus, Deo potius, quai» h° ml nibus DE QUARTO PItiECEPTO. 48? nibus haberi videatur. Sic enim apud fan- ftum Matthaeum eft, cum de obfervantia in fuperiores agitur , (a) Qui recipit to/, me re- liptt, & Apoftolus in Epiftola ad Ephefios, fervos inftituens, (b) Seni, inquit, obedite do¬ mini: carmlibus cum timnre, Z/ tremore, in fim- flicitate cordis veftri , Jicnt Chrijlo, ttnn ad oculum fenientes , quafi kominibus placenta, fed ut feni Cbrifli, J. Quomdo charitas Dei nulh fine, charitas vero pmimi fuis finibus civcumfcribatur . Accedit, quod Deo nullus honor, nulla pietas, nullus cultus fatis digne tribuitur, in quem amor augeri infinite poteft: propterea nofira erga illum charitas in dies fiat ardentior necelTe eft, quem ejus juffu (c) ex toto cor- de, ex tota anima, ex totis viribus amare de- bemus. At charitas, qua proxiinum com- pledimur, fuis finibus circumfcribitur. (d) Ju- kt enim Dominus proximos diligere, ficut nos ipfos, quod fi quis eos fines egreflus fue* r ‘t. ita ut p 3 rem Deo, & proximis amorem tribuat, is maximum fcelus admittit. (e) Si venit ad me, inquit Dominus, Zef non odit ptirem fuum, Z? matrem, Zf uxorem, Zjf filiot , fiutret, ferores, adbuc autem Zf animatn funm, R0B P ote ft meus ejfe difcipultis; in quam fenten- tiametiam di&um eft , (f) Sine, ut mortui fe- fdidnt mortuos fuot: cum quidam primum hu- m,re patrem vellet, poftea Chriftum fequi. tu i us rei dilucidior illa apud fančhim Mat* hiaeiim explicatio eft: (g) Qui mat patrem, a:tt mrt! » plufuam me, non ejt me digi&s. a) ATif.Mt.4a b) Eph. 6 . 4. ide m hab er ur j. Pn. 1. 1?. Angtri Chtritut in mfinitum teft, D. Ang. f“pir Ff.b z.frV.Th. in 2. J. <7.24. nrt, •J. & % & at,fir¬ ma, tnv ix Ar°ft. Pni. c) Dint. 6. f. Matth. J 2. 37. Mm. 11. ? 0 - L'-r. t. 27. d) Ltv. 19. ij, Matth. 22. 30. Dihi, & pro.vi— mm ne^uacjueim pari amor e dili • gendi , Vide JD. T'jom . in 2 . 2 , ft uem vero aliquis ex animo honorat, item amat, & veretur. Hasc cum Parochus explicaverit, tum aget de patribus, quique fint ii, q ul v0 ' centur hoc nomine. Quinam Patris nomine hit intelligantur- Nam, etfi de iis prsecipue patribus Lex 1 °" SrturdxmT)eiim, p dr nit ti diligei?- Vtde D. 7 ’». 2. 3.. IOI. a. 4 . 3.) D’xr.]2.6. l r . 63, 16. & 64. 3 . liter, p. 0 z , jo. J*arn:tibus fiiii Ruando ttnean - tur non tbtdire. b) 29. Honorar e attid Eth. ca. 6 . O*' hi c Uonorandi ferbum pofitum Jfr. D Tb.in i. 2 . f.132. arr, 5 . l* .r,i* dicuntur V- :rts. fecit'dum car tu ra. miitur, ex quibus generati fumus, tamen alios ad DE QUARTO PR/ECEPTO. 489 jlios quoque pertinet hoc nomea, quos etiam compledi Lex videtur , quemadraodum ex pluribus divinae Scripturae locis facile colli- gimus. Praeter ilios igitur, qui nos procrea- tunt, patrum genera item alla funt in facris Literis (quod antea attigimus) quiDus fingu- lis fuus honor debefcur. Ac primum Eccle- fiae Prefides & Paftores, & Sacerdotes patres dicuntur, quemadmodum ex Apoftolo con* ftat, qui ad Corinthios fcribens. (a) Noti, in- quit, ut confundam vos, bac fcribo , fed ut filios ukos chmjjimos moneo : mm Ji decem milliti pceda- foprum babeatis in Chrijio, fed non multos patres; funti in CbriJIo fefu per Evattgelium ego vos ge - *« < & in Ecclefiaftico feriptum eft: (b) Lnudemus viros gloriofos, parentes nojlros in ftmratione fua. Deinde ii, quibus aut Imperium: aut Ma* giRratus, aut poteftas commilTa eft, qui Rem- publicam gubernant, Patres appellantur. (c) &c Naaman a famulis Pater vocabatur. Prseterea patres eos dicimus, quorum pro- curationi, fidei, probitati, fapientiseque alii comraendantur ; cujufmodi funt tutores , & c uratores , paedagogi , & magiftri. Quare Eliam, & Elifaeum filii Prophetarum patrem 'Voeabant. Podremo patres dicimus fenes, & astate con- fe ^°s, quos etiam vereri debemus. Atque h °c in Parochi Praeceptis maximum fit, ut do- Coat > patres, cujufcunque fint generis, praefer- tlm v oro eos, ex quibus nati fumus, a nobis i‘°oorandos, de quibus divina Lex praecipue lo dnitur. j?. Cm Secuttdo £sdf+ Ji a Pt-af 7 d.es & Sacfirdetti' a) i.Gf.4.14. Jud. 17. 10. & 19. 4-*«. 2- »2.13. & 6 . ti. 13.14. IA.22. 21. PfP. 44 - > 7 - b/ Žal. 44. u Tertto JMa,gi* ftratust c) 4 .R'g. 4.H4. I. R'£. 3.4. IJ, Quarto tutores , pcedagogi, & mo,* gtfin. I. Mach, z. 65. Quinto grandaVi. Lir. 19. 22. S“p.2.10.&4.6, Hh 5 Jhtret ficuvdum čarnem funt Det JtmuUcra, quod nojlri fint alttm. rum princip:um. D. Tbom.in 2.2, lOf. art. 2, Jifatribus quan~ ta filii dti/eant. Vide 1 'ob. 3,4. ir Zeci. 7 . 29. & 2. 30 . JjfaUcb, 7 . 27 . 49« CATECHISMI ROMANI PARSIII. i>. Cur parentibns fecundum čarnem Chnfiimrumfi. lii pračipuum honorem impendere debeant. Sunt enim inimortalis Dei quafi qusedam fi. mulacra, in iifque ortus noftri imaginem in- iuemur, ab iis nobis vita data eft, iisDeus ufus eft, ut nobis animum, mentemque impertiret, ab iis ad Sacramenta dec^i&i, ad religionem, ad humanum cultuni, civilemque inftituti, ad morum integritatem, & fan&itatem eruditi fi^ itius. Doceat vero Parochus, merito nomen matris in hoc Prsecepto expreflum, ut ejus bc- neficia, & merita erga nos confideremus, quan- ta cura, quantaque folieitudine nos in utero gefferit, quanto cum labore, & dolore pepere- rit, ac educarit. 10. Qmbus rationibui lonore ajpcimtur eamla parentes. Porro ita obfervandi parentes funt, ut,quei» eis tribuimus, honor ex amore, atque intimo animi fenfu depromptus videatur: quibus hoc officium debetur maxime, cum erga nos fint ita aftečti, ut nullum laborem, nullam conten- tionem, nulla pericula noftri caufa refugiant; nihilque illis accidere poffit jucundius, qoan» ut filiis charos fe effe fentiant, quos maxime a) Gw.40.37. diligunt. Jofeph, (a) cum in iEgypto hono- re, & amplitudine Ilegi effet proximus, (b) h) GM.46.ay. patrem, qui in A£gyptum venerat, honorifte« c f 2 . 4 ,, s . excepit : & (c) Salomon matri adventen« affurrexit, eamque veneratus in regio foh° ad dexteram collocavit. Alia praeterea funt honoris officia, q uae ia parentes conferri debent. Nam eos tum etiam honoramus, cvun a De o fuppliciter petimus, lit JPrimut modus quo parentes du kem h oh tr ari. IVo tis J}em trati dur. DE QUARTO PR^ECEPTO. 49 c ut eifdem faene, & feliciter omnia eveniant, ut in maxima gratia, & honore fint apud ho* mineš, ut ipfi Deo, ac Sandis, qui in ccelis funt, comraendatillimi fmt. Item parentes honoraraus, cum noftras ra- tiones ad eorum arbitrium , voluntatemque confsrimus. Cujus rei fuafor Salomon, (a) Audi, inquit, fili mi, difciplinam patri s Uti, £/ ne Aimitt&i lepem matris tu*, ut addatur gratia capiti ttii, y torques cnllo tuo : cujufoiodi funt etiam divi Pauli cohortationes, (b) Filii, cbedite pa- mtibus vejiris in Domino , koc enim jujlum ejt : item, (c) Filii obedite parentibut per omnia, boe enim plucititm ejt in Domino, & fandiffimorum ho- minum exemplis confirmatur: etenirn (d) Ifaac, cum a patre ad faerificium vinciretur, modefte ac fine recufatione paruit: & (e) Rechabitae, ne a patris confilio unquam difereparent, vi¬ no fe in perpetuum abftinuerunt. Item parentes honoramus, cum eorum rede fafta, morefaue imitamur: iis enim plurimum tribuere videmur, quorum effe volumus, quam iimillimi. Item Parentes honoramus, quorum confilia non modo exquiriiuus, verum etiam fajuimur. l, ‘ Qtmiodo parentibus in necejjitate conjlitutis Jit fitbteniendum, & maxime in mortis periculo, Item, quibus fubvenimus, ea impertientes, n - u * vidus, cultufque defiderat. Quod Chri- 1( i teftimonio comprobatur, qui (f) Pharifaeo- run ' impietatem redarguens, Quare & vos, in- lUit, tranjgredimini mandatum Dei propter traditio - vejiram ? Nam Deus dixit, Honora patrem, ^ matrem : qui maledherit patri, vel motri, mer - Eorum Vohmuti jtandum ejt. n) Pror. i. Vide itemEcd. 3 .ftrt sr tet um, b) Epb.6. u c) OL 3 . 20 . d) Gen. 22.8* c) Jer. 3 *. 6\ 7 - L Ptrentet j?udit>fc im it Andi. Quomedo futrpe* mendum patenti.* bus, Vide tipni B*f» en bornil. it 'Jrfrnore parcn- tum, & in JJtmm xam. Ho. 9. Jdem A-nbr. lib m K t . I£txam. c « i6 « Cone. G ang. can. 16. & c . E ji probanda. 4 ? c.C&ttrum, ir c. Pafct, difi. S 6. Vide item D. The 2. 2. -J. IOf. ATt. 2.^4. f) MkttAt. 4.? eomment. iti Jlfatth. X>,Aug» Uh. I* 3, <. 14* 49 » CATECHISMI ROMANI PARSI«. M'ur. in m. 2? morte mori at ur : -vos x ut etn šeitis, quicumque dixt> rit patri, vel motri , Munus quodcumque ejl exme, tihi proderk, £/ non bonorificavit patrem jum , ant mtrem fuam : C?* irritum feciftis mandatum Dei propter traditionem vejiram. Et honoris quidem officia parentibus tri- buere femper debemus, fed tum maxime, cutn , periculofe aegrotant. Danda enim opera efi, ne q«id prnetefmittant, quod vel ad peccato- rum Confeffionem attinet, vel ad reliqua Sa- eramenta, quae aChriftianis hominibus percipi debent, cum mors appropinquat; idqueno- bis curac fit, ut pii, religiofique homines eos crebro invifant, qui vel imbecillos confilio, confirment & juvent, vel optime animatos ad Ibeni erigant immortalitatis, ut, cum men- tem a rebus humanis excitarint, totam con- jiciant in Deum. Sic fiet, ut fidei, fpei, & charitatis beatiffimo comitatu, ac religioms prsefidio muniti, mortem non modo non per- timefcendam, cum neceflaria fit, fed cum adi- tum ad neternitatem expediat, etiam appeten- dam cenfeant. 13, Quotnodo mortuis parentibus honorem cxhitoe‘ffl ,i! ' V‘di Gin. c.-.p, Pofiremo vel mortuis parentibus honor tri- t‘r fnimf ij0 ’ fi iis funus facimus, fi exequias coho- neftamus, fi honorem fepulturae impertimus, fi jufta, & facrificia anniverfaria curamus, fi ab iis legata funt, diligenter perfolvimus. 13. Quo paHo Epifcopi , C/ Saeerdotet fint hoti) rundi. Honorandi autem funt non modo ii, ex fi ul ' bus nati funuis, verum etiam alii, qui Vatres^ appellantur, ut Epifcopi, & Sacerdotes, Re Patru hontrt, & tjficio funt Fipi* popi t PajiertSt Č Sacerdota, lit de QTIARTO PRJECEPTO. 49» Reges, ut Principes, ut Magiftratus, ut tuto- res, utcuratores, ut magiftri, utpaedagogi: ut fenes, & csteri hujufmodi. Digni enim funt, qui ex charitate, ex obedientia, ex opa noftra fručtus percipiant, fed alius? alio ma- gis. De Epifcopis, & aliis Paftoribus ita fcri- ptum eft r (a) Qui bene pr a funt Presbyteri , da- plici hmore digni babeantur, maxime qui laborant in vtrlo, & doflrina. Jam vero, quanti erga Apo- Holum amoris documenta Galatae dederunt 3 quibus is praeclarum illud benevolentise tefti- inonium tribuit: (b) Tejlimonium enim perbibeo vokii, quia,Ji fieri pojfet, oeulos veji ros eruijfetis, £?* iedijjetii rnibi. l 4> Quomodo Sacerdotibus necejjaria ad viElrn/up - feditari debeant. Quin etiam Sacerdotibus ea fuppeditanda funt, qu$ ad vitae ufus neceflarios requirun- tur - Quare Apoftolus, (c) Quis, inquit, mi- litat fuis /lipendUs unquam ? Sz in Ecclefiaftico fcriptum eft: (d) Honorifica Sacerdoles pro- P r ga te cum brachiis : da illis partem, fcut man- flotam ejl tibi, primitiarum, Zf purgattonis. Illis 'dam obtemperandum effe docet Apoftolus; (e) Obedite, inquit, Prtepojitis vejlris, Z? fubja- tete eii ; ipfi enim pervigilant, quaji rationem pro uimbuf vefirii reddituri. Quin potius a Chri- ‘ tu Domino prseceptum eft, ut vel improbis ^»ftoribus obtemperemus, cum dicat : (f) ^per cathtdram Moyfi federunt Scriba , C#* Pha- '\fei; omnia er go, qu- J Jer. 17. 6. 7. M%tch. 2 t}. ifl.19. <0 1 . 18,19. f) Pf. 119 . 6 . 494 catechismi romani parsiii. 2 s. Magifiratibus Politicis bonorem deferendum ojlm . ditur. Idsm de Regibus, de Principibus, de Ma* giftratibus, & reliquis, quorum poteftati fubji- citnur, dicendum eft. lis vero quod honoris, cultus obfervantia; genus tribuendum fit, Apo- . ftohis ad (a) Romanos late explicat: (b) pro quibus etiam orandum effe monet: & divt« Petrus, (c) SubjeEli, inquit, eftote omni burnim ' čvcaiura propter Delim, fine Regi, qua.fi pracellcnti, fine Ducibus, tanqmm ab eo mijfs. Nam fi qnem eis cultum tribnimus, is ad Deum referttrr: llabet enim venerationem hominum excellens dignitatis gradus, quia divinre poteftatis efl in- itar .• in quo etiam Dei Providentiam venera- m ur, qui puhlici muneris procurationem iis . attribuit, (d) quibufque utitur tanqcam pote* flatis fuae miniflris. 26 . Cur Magijhatibus Politicis etiam improlis fi ebtemperandum , Z? quando mm fit. Nec enim hominum improbitatem, aut ne* quitiam, fi talesfuntMagillratus, fed divinam auftoritatem, quae in illis eft, reveremur: ut^j quod permirum fortaffe videtur, quamvis in* nos fintinimico, infenfoque animo, quamvi9 implacabiles, tamen non fatis digua caufa fit« cur eos non perohiclofe obfervemus. N3n* & (e) Davidis raagna in Saulem officia extite* runt, cum ei tamen effet offenfior .* quod in- nuit illis verbis : (f) Cum iis, oderunt p 1 ' cem, eram pacificus. At vero, fi qgid improbe, fi qnid iniqQ° imperent, cum id non ex poteflate , fed injuftitia, atque animi perveriltate agant, mrvi- DE QUARTO PR^CEPTO. 49$ nmino non funt audiendi. Ubi hsee Parochus fngillatira expofuerit, deinceps confideret, quodnam proemium , quamque confentaneuni iis propofitum fit, qui divino huic Prascepto obediunt. vj. Quod pramium oledientia in parentes divinitus , fit propofitum. Nam in eo frudus eft maximus, ut dia vi- vant: propterea quod digni funt, qui bene* ficio quam diutifiime perfruantur , cujus me- moriam perpetuo confervant. Cum igitur qui parentes coiunt, iis gratiam referant, a qui- buslucis, &vitae ufuram habent, jure &me- riro vitam ad fummam fenedutem perducunt. Tum adjungenda eft divinas promiffionis illu- ftris explanatio : neque enim folum fenipi- ternae, ac beatte, fed hujus etiam, quam in ter- ris agimus, vitae ufus promittitur. Cujus fen* tentiae interpres eft D.Paulus,cum inquit: (a) ad omnia uttlit e/l, habent promijjionem vita, i Utt »me eft , fj 5 fut ur a. ls < Diuturn* vita promififto quanti hic faeiendtt 'fn. ftec vero haec merces aut exigua eft, auC tootemnenda , etiam fi fandiflimis viris,. uC O 5 ) Job, ut (c) Davidi, ut (d) Paulo, mors fuerit optabilis; & aerumnofis, ac miferis I10- mi nibus vite propagatio fit injucunda. Nam dlorum verborum adjundio. Quam Dominus tuni dabit tili, non modo temporis diu- ‘urnitatem ad vivenduni, fed otium, quietem, ln columitateni ad bene vivendum pollicetur. ^ aai * n Deuteronomio non folum inquit, (e) £ hfgo vivas tempere; fed illud'etiam addit. Ut Cw JUii ptrn*- tibus marigtri div V iv ant. XX thom, in \Jtriafcjut V it £ ftlix ufus gre* mit t it ur. A) j.T im, 4. t j b) J‘t }. ir to. 1 . c) PT*l. 119. v, d) Philip. 1.2J. Pr čemi um bi* promiffum non tam in diutur • ni tat e, tjuamin incolumitate V/« ta tfi rtpšfitum* e) Dim. $.i6 . a) Eph.f*. 3. Curhont viri im. matura, raorte tolluntur. b) Sap. 4. ir. c) Tft. <57.1. SjtVerftittlni: fu ■■ pervtnire foient Jadrati filii gra~ irittr puniencli. d) JEvffd.27.T7. X'Vn. 20 . 9 . Afdttb. j^. 4, C) i-V0y.j9.26. 49« CATHCHISMI ROMANI PARS III. Ut bene fn iibi: qucd deinde ab (a) Apoftolo repedtum eft. 19‘ Quomodo qui parentet hnorunt, etiamfi cito m, riuntur , hujus Pracepti prcemium capiant. . Hsec autem bona iis fuppetere dicimus, ouorum pietati Deus gratiam referat. Aliter enim divini promili! fides, & conftanda non drtt, cum interdtim qui majorem pietatem pa- rentibus prsftiteruut , iis vita brevior fit, Qnibus id quidem contingit, vel quod iis optime confulitur, qui prius e vita excedunt, quam a virtutis, & officii religione difcedant; (b) rapiuntur enim, ne maiida mutet intel- lečturn eorum, ant ne fičtio decipiat animam rliorum : vel quia dum pernicies, & rerum omniuin perturbatio impendet, e corporibiis evocantur, ut communium temporura acerbi- tatem evadant. (c) A facie enim malitia, in- quit Propheta, colleBus eji ju/tus. Quodiitns eorum aut virtus, ant falus periclitetur, cunj a mortalibus ilagidorum pcenas repetitDeus: vel ne triftiffimis temporibus ex propinquo- rum, amicorunique calamitatibus acerbiffinio/ lučtus fendant. Quare metueudum eft maj 0 * rem in modum, cum bonis viris immatura mors accidit. 2C. Quihus pmif ii ajf.ciantur , qui hujus Pracept* pra-varicatores exiftmt. Ac quemadmodum iis, qui grad in pareo- tes funt, officii merces, & frudus eft a propofitus, fic ingrati, & impii filii graviffi* mis poenis refervantur. Scriptnm eft enI ( d ) Qui muledizerit patri fuo , vel natri, mort- moriatur : &, (e) Qui ajfligit patrm, fugi* m ' trem, DE QUARTO PRiECEFTO. 497 trem, knominiofus eft, & infelit: & (a) Qui male- a) p„v-.io.io. dicit patri fuo, i:el matri , extinguetur lucerna ejus in mediis t.enebris : &, (b) Ocuhtm, qui ful/fannai b) Pr-v^o.jf, pntrem, U qui de/picit parturn matri S fuo:, effodiant ^'/^""4,^°' d) i. R'*. it, 14.15.16, m coni de tonentilus, £/ comedant eutn f.lii a,jui- M* V:°i fr P™- * tum tn jilios oj* W parentibus filii honorem habeant, ut pa- ficiura , col ligi reant, ut obfequantur : fic parentum propria G, »' offieia funt, atque munera, ut fančtiffimis di- £*«/. u. 16. Upliniš, ac raoribus filios imbuant, iifque °ptima dent vivendi praecepta; ut ad religio- » 7 * nsm inftručti, & parati, Deum fandte, invio- ^v.c. V’j 4 . lat °que venerentur: (f) quod a parentibus Sufannae fadum efle legimus. f) v* n. M* j. „ TW'** punnnOuf itaque facerdos parentes commoneat 9 ^ educatione li*> fe liberis magiftros praebeant virtutis, aequi- f,t >s, continentiae, modeftise , & fančlitatis ; tr bqu9 praefertim declinent, in quibus offen- dete fepe confuevsrunt .* primum, ne quid Primunt. a cerbius in liberos aut loquantur, aut ftatu* int : quod Apoftolus in Epiftola ad Colof- I i fen< a) O/. 3.21. Efaf . 6. 4. * Stcundum, Jiili tx«mphtm 7umi a parentum zndulgenti*, bj 1.£#.4.12. & feq. Jtc & JDn* Vid , 3. R*£. iq. io. 3. 1. 6. Jttm mater filia• ram Zebedai, Afatth. 20 . Vide Ambr. I, 5 , fide ad Otf- tiiinum c. 'VeTtiuTTti Jiue, ref etri p*[L funt qu» habtn - tur. Ecclef. 2, 18*19. «5r <5. 12.14. 6. 2. 3. 4ys CATECHISMI ROMAMI FARS III. fenfss ita praecipit: (a) Patre. r Ko/žte ad indigu* ti onem provocave filios vejtros , ut non pujillo mi* mo'funt. Nam periculum eft, ne fra&o, ab. jedtoque animo fint, dum omnia timent. Qua. re illud precipiat, ut nimiam feveritatera ef. fugiant, maliutque liberos corrigere, qtiam tilcifci. 33. Ouomodo parentes erga liberos remijfi ej]e m deleant, nec eis ut nimis atnplum patrimmm relinquant, nimis laborare. Deinde, fi qua culpa commiffa cft, cum neceflaria fit cafligatio, & objurgatio, ne quid liberis per indulgentiam diffolute reniittant: faepe enim filii parentum nimia lenitate, St faeilitate depravantur. Quamobrem a diffo luta indulgentia deterreat exemplo Heli fum- mi Sacerdotis , qui, quod in liberos indul- gentior fuerat, (b) maximo kipplicio eft af- fectus. Foftremo, ne, quod fosdiffimum eft, in fi* Iiorum edueatione , ac dodrina , prapoftera confilia ineant. Etenim permulti in hac una ccgitatione, euraque verfantur, ut opes, ut pecunias , ut lautum , amplumque patrimo- nium liberis relinquant; quos non ad reli- gionem, non ad pietatem , non ad bonarum artium difciplinam, fed ad avaritiam, & rem familiarem augendam cohortantur; neu de filiorum exiftimatione, aut falute funt fo* ličiti, dummodo pecuniofi fint, & predivi- tes, quo quid dici, aut cogitari turpius p°' teli ? Ita lit, ut ad illos non tam rerum co- pias, quam fua fcelera, & flagitia transferant, quibus tandem non ad ccelum fe duces prs- bent, DE QUARTO PR/ECEPTO. 499 bent, fed ad Inferorum fupplicia fempiterna. Sacerdos igitur optimis prsečeptis parentes in- itituat, eofque ad (a) Tobiae exemplum, ac fi- a) iv,4, p t ? milem virtutem excitet ; ut, cum filios ad w ' Dei cultum , & fančtimoniam probe erudie- rint, ab iis etiam amoris, & obfervautjse, & obfequii uberrimos fručUis capiaut. » 11 2. DE a) M* tt. ditur , fruEiut , £j* utilitai. ;na iila , quse pacificis Iiominibul propofita eft, felicitas, (>) 1> ;: ' ■ ttiam Filii Dei vncabuntur , Paftores maxime commovere debet, ut hujus Praecepti difei- plinam fidelibus diligenter, accurateque tra* dant. Nam ad conciliandas hominum volta* tates nulla melior ratio iuiri pot eft, quam ii ejufmodi Praecepti Lex rečte explicata, ab omnibus ita, ut oportet, fančte fervetur; q u0 ' niam tura fperrvre licet, ut fumma animi con* fenficne conjunčti homiues concordiam, &P S ‘ ceni niaxime colant. Sed quam necefle fit Praeceptun) hoc e x ' plicari, ex eo perfpicitur, quod, (b) imnim- fa illa univerfae teme inundatione fačta, l' oC unum in primis eft, quod Deus hominibus terdixit. (c) 1 Sanguinm, inquit, requirm rum 'uejtrarum de mam cunclarum bejliarum, & ‘ mam hominis. In Evangelio etiani, <] u0 P rl mum veteres Leges a Domino explicat£ f unt ’ in iis haec prima eft.de qua apud fančtumV 2 * tbseum ita feriptum eft : (d) DiElum tji ( ’ PRAČ DE QUINTG PRiECEPTO. $vi floti occiies - & reliqua, quae hac de re eo ipfo loco deinceps commemorantur. Fideles preterea attente, libenterque pra- ccptumhoc audire debent. Si enim ejus vis fpečtatur, ad vitam cujufque tuendam valet, quoniam iis verbis: N on occides, homicidium oranino interdičtum eft. Itaque finguli homi- nes tanta cum voluptate animi illud accipere debent, perinde ac fi, ira Dei propofita, aliit- qne graviffimis pcenis ncrainatim prohibitum lit,ne quis eorum lsedatur. Ergo ut Praeceptutn boe auditu jucundum eft : ita ejus peccaticau- •io, quod Pracepto prohibetur, jucunditatem habere debet. Quid boe Pracepto cum vetetur, tum jubeatur. Cum autem hujus Legis vim (a) Dominus * x plicaret, in eo duo contineri oftendit: alte- rum , ne occidamus, quod a nobis fieri vetitum slterum, (b) quod facere jubemur, ut cou- cor di amicitia, charitateque inimicos comple- ^amir,pace n t habeamus cum omnibus: cunčta ^ en *?ue incommoda patienter feramus. 3 ' Picet befliis •uefci, C/ animulia occidere. | u eo autem, quod csedes prohibetur, illud fimum docendum eft, quae credes fint ejuf- ^°di, ode hac Praccepti Lege non vetentur. 3111 ( c ) beftias occidi non eft prohibitum ; 1 l j°niani fi illis vefci, a Domino hominibus ' [ c °nceffum, fas item eft, illas occidi. Qua • r * ita fančtus Auguftinus: Cum autlimus, in- qU,t > ^on occides , non accipimus boe dičlunt cjfe quia nullus ejl iis fenfus, rtec de irru- j' w Hibuj animalibus, min nulla nobis rationejb - Deus Vita mftr « boe Pracepto cona ful nit. a) Afatth . 22 . 2 q. JSwi.2l.ai?* » 4 - LtVit. 24. 17. b) C-lojj: 5 . 12. Ep h. 4 . \6. Btftiarum cadet n«n eft probtbita. D.Thom. m 2 . 2 . 64. *rr. 1. c) Gen, 9. 2, llxod. 1 !• p er tet-, & pajfim. Ang. I, 1 .de civ . D ti c, 20, Vide eundtm tle rnori . bm Manich ,lib .2. ca P- 504 CATECHISMI ROMANI PARS IH. 4* Licet hominet in juclicio vel moril uijudicut, vel interimere . Ah- Alterum permilTum caedis genus eft, nuod <&d Puhlic, & ha- , ~ itturn./j.^.cap. ad eos Magntratus pertinet, quibus data eft necis P ote ^ as 5 q»aexLegura praefcripto, ju- tr hJetur eaitim dicioque in faciuorofos lu^mines animadvcr* muč. tunt > & innocentes defendunt. Quo in mu- tnalu ib, nere dum j uit e verfantur, non modo ii caedis Hi. in i.i. P,64, non funtrei, fedhuic divin* Legi, qua oedes *n,i, vetantur, maxime obediunt. Cum enim Legi huic finis is propoiitus Ut, ut hominum vit*, falutique confulatur: Magiftratuum item, qui legitimi funt fcelerum vindices, animadverlio nes eodem fpečtant, ut, audacia, & injuria top- pliciis reprefla, tuta lit hominum vita. Quare a) I-fa/,ioei. 8 , David, (a) In matutino, inquit, interf risbam, ) Exod. 5 2 . 29 - c) m. DE QUINTO PR/ECEPTO. 503 libro ita eft: (a) Oni perculjirit prmeimm futtm a) r>rut. 19. . ' .* r . . 77 Fort uit* čudes nefcient , beri, Kfnurnt tevtius nullum con - „„„ /, 4t . trt eum odium babuijfe comprobatur , fed abiiffe fm- ™ r "^- pliciter cum to in Jylvam ad ligna cadenda , C? 3 in oUHfati juid. liderit, C ifc. Hs catdes ejufmodi funt, quae, quia non voluntate, neque ds indultria infe- runtur, propterea non omnino in peccatis nu- merautur. Quod S. Augulttni fententia com- a*£->? ; xs 4 -“* , . . r 1‘M'at. probatur. Abjit enim , mquit, ut qua propter iomi.. ac licitum facimus , Ji tjuid per hac pr at er tokntatem nojtram cuitjuam mali acciderit , nolis iuputetur. J. Qiiomodo bomicidii reus Jit, qui cofu cadem fecit. In quo tamen duabus de caulis peccari po- VUeatur TrU. teft: altera, fl quisin re injufta occupatus ho- %"' cr ^£ minem occiderit (exempli caufa, fi quis gra- c - 7 - Vidam mulierem pugno, vel calce percuteret, ex quo abortus fequeretur, fuiffet quidein il* F.xtd.c, ji.ai. Ind praeter percufforis voluntatem, non tamen pra?ter culpam, cum illi non liceret ullo mo- do gtavidam mulierem percutere) (b) altera, b) Sicut fuit [■non omnibus circumfpe&is, negligenter, & Ctci \ L “~ ^caute aliquern occiderit. Licet-ctiam faiuiis fua tuenda caufa alterum cc- »dere. etiam ratione, fi quis falutis fuae de- lendendae caufa, omni adhibita cautione, alte- tUm I^teremerit, hac Lege non teueri fatis ap- Paret. Atque hae quidem, quas modo com- memoravimus, caedes funt, quae hocLegis Prae- Ce Pto non continentur, quibns exceptis, reli- 1 U3 a onmes prohibeutur, five homicidam quis li 4 fpe- Judanrum čfuam ftupidutn f utr it tli Lomi c Uto Ju* dietam. ,<<»4 CATECHISMI ROMANI FARS III. fpe&et, five qui occiditur, fivejniodos, quibus ctedes fit. t.t;.*d illo alta dno. Ex his, quae jam commemo* Mmtii. rata ^ unt; animadvertere licet, quam prodi* ves fint homines ad ea peccata, qus hoc P ra* cepto vetita funt; quamque multi reperian* tur, qui fi minus mauu , auimo faltem csdis / fcelus committunt. 14. Quar.tum in facvis Literis homicidium Deut detejieiur. tiuam gravi fie- Et quoni3m huic tam periculofo morbo re* udiumf* Mm ‘~ media in facrisLiteris adhibita funt. Parodii eft officiuru ea diligenter fidelibus tradere. Pra* cipuum autem illud eft, ut intelligant, quam nefarium fit peccatum hominis caedes .* idque a) CntU. 10. vel (a) plurimis, maximifque fančtarum' Litera- Xew 24 ia* rum teftimoniis perfpici poteft : ufque enim adeo homicidium deteftatur Deus in fančtisLi- b) Gtn. 9. teris, (b) ut a beftiis hominum caedis pcenam fo c) repetiturum dicat; (c) acbelluam, qu3ehomi- nem laeferit, occidi jubeat. Neque aliam ob caufam a fanguine hominem abhorrere voluit, nifi ut omni ratione a nefaria hominis csede & animum, & manus abftineret. J S. Quantum Jit fcelus hominis čudes , ratione de * monJlratuT. Sunt enim homicidae humani generis, atque ?. 64.-1«. 9. adeo naturae hoftes acerbiftimi; qui, quantum in eis eft, univerfum Dei opus evertunt, cum d) hominem tolIant,cujuscaufa is omnia, (d) qus* 9. ^arni.' cunque procreata funt, fefeciffe teftatur. Imo . vero in Genefi (e) cum prohibitum fit homi- t) tbtntfi 9. 0 , x r r .nem occidere,quia illu Deusad iniaginem iuam> & fimilitudinera creavit, infignem Deo inju- riam is facit, quafique violentas illi manus m- ferre videtur, qui ejus imaginem e medio tol- lit. DE QUlNTO PRiECEPTO. gor lit. Hoc divina animi cogitatione meditatus David , graviflinie ds fanguinariis hominibus conqueftus eft illis verbis; (a) Veloces pedes eo- rum ad effundendum fanguinem : neqt;e fimpliciter dixit, Occidunt, fed, Effundunt fanguinem : quas verba ad deteftabilis illius fceleris amplifica* tionem, immanemque illorum crudelitatem oitendendam , protulit: utque declararet ia primis, quam pracipites illi Diabolico impuifu ad id faciuus ferantur, dixit, Veloces pedes eorum ed effundendum fanguinem. ia. Qtiid in boe Pracepto Deus faciendum imperet. Jam vero, quae in hoc Praecepto fervanda effe Chriftus Dominus jubet, eo fpečlant, ut (b) pacera cum omnibus habeamuš. Inquit enim, cum hunc locum interpretaretur, (c) Si offers munus iuum ad altare, C/ ibi 'recordatus fueris, quia frater tuus balet aliquid adverfum te, , .relm fse ibi munus tum ante altare , bjf vade prius reconcilian fratri tuo, If tune veniens ojferes munus tum ; & quse fequuntur. Qu;e ita a Farocho explicabuutur, ut doceat, fine ulla exeeptione smnes charitate complečtendos effe: ad quam in hujus Pracepti explicatione fideles, quam n >axime poterit, incitabit,. qtfod in eo proximi diligendi virtus maxime elucet. Cum enim °dium hocPrascepto aperte vetetur, quoniam, (d) qui fratrem fuum odit, bomicida eft; cer te il- hid confequitur, ut amoris, & charitatis Prše- ce ptum detur, i7, Qu<* officia fini cbaritatis, qua boe Praeepto continentur. Cumque hac Lege de charitate , & amore Ptaeceptum fit- tum omnium etiam illorum ofS- a') Pfal. tj. 3, ProV. t. 16. •TA. 59- 7- K»/>. 3. »IJS PjV. 13. J. Pax & dtlectio murmt [trvand*, b) Rm.1 2.18. H‘kr. J 2 . 14 . c) A »b.. t.t, c, 48, qui a Sabaeis hominibus, a Chaldaeis, & sDaemone graviter Isefus, nulla tamen habita e °rmn ratione, ut vir rečtus, & bomo admo- dum pius,rečte, pieque iis verbis ulus eft; (a) Dominut dedit, Domina.: atfiulit. Itaque patien- * tif- 32. 33. aS. c? 24.5.-g. 2 . Rt!. 19. 20. Fi“‘. 7■ S- E-:cl.2S. !>er ta*, ir«. 38.6. Afftr. 6. 14. K. Mart. u, 2?.16» Uc.e. 38. Att. 7 .(>s Vite Tet', j' j Al t la«. ttf. J I. o - 37- D.Atig. tratf.U* in Joan. & Mon*. bom, 6 * ftrm.Gudt Tem- pore. pr ima raiio r^« primendi caii, JAon pot eft k cb ce¬ re toncorcliam (Mm Cbrifto > o.ni difcors Volnens ejfe cum Chri— fttano. a) Jak l. 21. O- 2. 10. 5io CATECHISMI ROMANI PARSIII. tiffimi illius viri oratione, & exemplo, Chrl- ftiani homines iifai perfuadeant, quod veriffi- imim eft, omnia, qusecunque in hac vita pati* mur, a Domino, qui juftitiae omnis, raifericor« disegtie parens eft; & aučlor, proficifci. 21, Homines nor per/equentes Dei minijlti ,, ac fatsU liter funt, quamvir id ex mala voluntate facimt f .&*** j omms & Neque vero lile nos, qnae e j us eit immenfa b en ig fl kas, ut inlmicos punit, fed (a) uti filios mini adnrum corrigit, & caftigat. Nec profečto, fi redte uTmnibmTe 1 animadvertimus, in hifee rebus homines aliud in ejfe omnino funt, nifi minifiri,&quafi fatellitesDei; ffmunt. c A ... jmot -. 6 . & quamqaam homo poteft male aliquem odn- iilr ^ P«ffira e que illi cupere: tamen ei, nifi per* jpw. j. Ig' militi Dei, nocere nullo modo poteft. Hac ra* h) * 3 t» 4?. 5. tioae(b) addudus Jofeph, fratrum impia con* 6 ;/;. R'c. 1 6. ’ ^ 1C C c ) David injurias fibi a Semei illa- JO. n.ii. tas a?quo animo tulit. Ad hanc item rem H* in Hom, nuod « hid argumenti genus valde pertinet, quod fan* Tfinji"’ ^ us Chryfoftomtisgraviter,atque eruditeper- tračlavit, neminem fcilicet nifi a feipfo laedL Nam qui fe injuriofe tračtatos eiTe opinantur, fi rem rečta feeum via reptitent, comperient, nullam profečto fe ab aliis injuriam, aut dam* BUm accepifle, Etfi enim, quibus ipfi Ičedun- tur, ea extrinfecus eveuiunt; tamen fe maxi* me ipfi offendunt, cum animum odio, cupidi* tate, invidia nefarie contaminant. 32. Qua ad tor commoda proveniant , fjui injuriai libenter condonant. StcundA vMto in* Akerum eft, quod duo prsecipua commod* nlTslm tiuni- com P Ieaitur > qure ad eos pertinent, qui pi° mm. ergaDeum ftudio addučti, injurias libenter re* a) Mm. d. 14, mittunt. Quorum prim«m illud eft, (d) qu°d alis- DE QUINTO FRiECEPTO. 51E aliena debita remittentibus promifitDeus fors, ut ipfi etiam peccatorum veniam impetrent: « quo promiffo, quam gratum illi fit hoc pie- tatis officium, facile apparet. Alterum com- modum eft, quod nobilitatem quandam, & per« feftionem aflequimur ; quoniam condonandis injuriis, quodatnmodo Dei fimiles efficimur, (a) qui Jolem fmm oriri facit fuper botios, C/ malos, b* (hit fuper juftoi, if injujloi. Qtia, & quot incommoda ex odio inimicorum proveniant . Podremo explicanda funt incommoda lila, in qu=e nos tum incidimus, cum injurias, qua; nobis illatae funt, condonare nolumus. Ita* que Parochus illis, qui fibi in animum indu- cere non poffiint, ut inimicis ignofcaat, ob oculos ponat, odium non folum grave pecca* tumeffe, fed etiam diuturnitate peccandigra- vius inhsrere. Cum enim is, in cujus animo affectus infederit, iniraici fui fanguinen^i* illius ulcifcendi fpeplenus, dies, nočtes* 3 ue > in perenni quadam mala mentis agitatio* Ee ita verfatur, ut nunquam a caedis, aut ne- fetiae alicuj us rei cogitatione ceffare videatur. Q u ° fit, ut is ve^ nunquam, vel maximo nego- lioad id impellatur, ut aut prorfus ignofcat, Jut aliqua faltem ex parte injurias remittat. Qnare merito vulneri comparatur, cui telum haeret. ! 4- Multa pečata ex odio najci demonfLratur. Multa praeterea incommoda, & peccata funt, hoc uuo odii peccato, tanquam vinculo podani, conjunčta tenentur : ideoque divus 0aai9s in bane fententiam ita dizit .* (b) Qui fra¬ či) Murt.t.tf. Lise. 6. 2,7. Ter ti a rad Odii f>ervtrfir&Sj Vide D. r J7»m+ in 2 . 2 . < 7 . 54 * aru & 4 . 1 1 >) a) i. 5 . IO. IT. b) Joan. S. 44. £)tiibolus borni - ctdii y & odii Ve- rus parent. CJ Jean. g. 44, Chrifti šxemplum Vale* a d repr menattm odi um. d) Ift. 9- jfo.ttf. 8 . 46 . j. Pen. c. 2. J. l. /**». 5 . v ej X«c. 33.34. £) Hebr.u. 74 . KoViffmoritm me mori a Valet ad odi um repri » mendurn. g) Ecclefj.^o. 5x2 CATKCHISMI ROMANI PARS Tli. fratrem fuum odit, in tenelris eft, D 5 /s tenehis m iulat , fr 3 nefcit, quo e at; quiu tenelra obccecanc- Ttmt oculos ejus : itaque faepius Iabatur necelTe eft. Etenim quo pačto fieri poteft, ut dlčta aliquis, aut fada illius probet, quem oderit ? Hinc temeraria, & iniqua judicia exiftunt, ira;, invidiae, obtrečtationes, & alia ejufmodi, qui- bus iili quoque implicari folent, quiaut co* gnatione, aut amicitia junčti funt. Itaque fe- pe fit, ut ex uno peccato multa exiftant. Ne- que injuria dicitur (a) hoc peccatum effeDiž- boli; quandoquidem (b) ipfe ab initio homi- cida fuit. Quamobrera Dei Filius DominuS nofter Jefus Chriftus, cutn fibi mortem Phari- faei afferre cuperent, (c) illos a parte Diabolo genitos effe dixit. 2 s. Remedia adverjus peccatum odii. Sed praeter haee, quae dieta funt, unde fes* leris hujus deteftandi rationes peti poflunt , alia quoque remedia, & ea profečto maxi®e opportuna, fančrarum Literarum monumentis tradita funt. Ac primuni cnuuuni remediuffl* & maximum eft Salvatoris. noftri exempl l!ffl * quod aa imitandum nobis proponere debemus. Is enim, cum (d) ne mimma*quideiii peccatt fufpicio in eum cadere poiTet, virgis esefus, fpinis coronatus, & cruci denique affixus,eam liabuit orationem pleniffimam pietatis: (e) ter dimitte Ulit; noti enim fciunt, quidfaciunt: cu. ;j5 afperfionem fanguinis teftatur (f) Apoftob' 5 nielius loquentem, quam Abel. Alterum autem remedium ab Ecclefiafti c0 propofitum eft, ut mortem, atque illumju^ inq«it ib cii diem recordemur: (g) Memorare, de QUINT 0 PRiECEPTO. 513 1«, novijftma tua, if in aternum non peccalif. Quae fententia eodem fpečtat, ac fi dicat: Illud fe- pe etiara atque etiani cogita, brevi fore, ut raortem obeas : proinde, quia tali tempore ti- bi optatifiimum erit, & maxime necelTarium fummam Dei mifericordiam impetrare, eara ti¬ hi ob oculos jam nune, perpetuoque propo- B3s necefle eft; ita enim liet, ut immanis lila ulcifcendi cupiditas tibi exhauriatur; cum ad mifericordiam Dei implorandam nullum aptius, majufveremedium invenias, quam oblivioneni injuriarum, & amorem in eos, qui te, aut tuos re, aut orations violariut. 4 K k DE 5*4 DE S E X T O P R JE C E P T O. C A P U T VII. Non mcechaberis. i, Quo pertineat iflud Praceptum, quaque ratiou a Par odi s trači andum fit . duir/ pcji Pr 4- || - - a uoniam viri, & uxoris vinculum ar- 'vlT.Uud h p.Zl diffimum eft, & nihil utrique jucun- tur, cjucd ad ad. dius accidere poteft, quam intelligere, fe mA. tllttrmm fftitat. , „ _ . tuo quodam, & lingulari amore diligi, contra nihil moleftius, quam fentire, a fe debitum, & legitimum amorem alio transferri; rede qui- dem, atque ordine iilam, quae hominis vitam a caede tuetur, Legem, haec, qua? de mcechii, live adulterio eft, confequitur; ut fandam ii¬ lam , & honorabilem Matrimonii conjundiO' nem, unde magna charitatis vis exiftere f 0 ^ nemo ullo adulterii fcelere violare, aut Iliri¬ ji' aiuUtrii rt. mere audeat. Sed tamen in hac ipfa te expH* JdumZ” canda cautus admodum fit Parochus, & p rlI ‘ dens, & tečtis verbis rem commemoret, q u * moderationem potius defiderat, quam orado- nis copiam. Verendum eft enim, ne, dum U late, atque copiofenimis explicare ftudet,q ul ' bus modis homines ab hujus Legis praefcrip t0 difcedant, in illarum rerum fermonem forte in- cidat, unde excitandae potius libidinis mat- ria, quam reftinguend* ilUus ratio emau are folet. DE SEXTO PRiECFPTO. 5x5 i, Qit bm veteris, tum novi Teftamenti licet col- M* J 5 «. %te.- nam praeter adulterium alia libidinis ?*era apud Moyfen puniuntur. * libidimm fpecies, qua in Scripturis na« Merantur, Eft Judse in (a) Genefi judicium in nurum 2.3. > Ual,); praclara illa in (b) Deuteronomio [ °y fls Lsx, ne de filiabus Ifrael ulla effet W 7. I1 'eretrix: extat praterea Tobias ad filium ejuf- ®°di adhortatio: (c) Attende tihi fili mi al orani c) 4. tj, ^'licatione. Eccldiafticus item, (d) Erubefci - d) £«/.41.45, ’ ln quit, arefpeElu mulierisfarnicaria: inEvan- e *° et ‘ani Chriftus Dominus inquit, (e) de e)M.m. 15.19. Jt 8 exire adulterja, & fornicationis, quae K K a c®- a) 1 . 2 V/. 4.3 l>) 1 .Or. 6. 1 2. 1 . 0 . 5 . 9 . d) Efh. 5. 5. e) 1. Or. 6.9. 0*r i egislator umnem impuram libidinem prahi- biturut peculidr: m ttr ad uit er m me- ■minem* Voluntus pr« fa- (te hi c habttur % {) ATutth. 4. aX. 29. Trid. Syn. fejf. a+. c -i.d, fy. f‘ r < 51 G CATECHISMI ROMANI PARSIIL coinquinant hominem. Apoftolus vero Pan- Ius hoc vitium faepe multis, graviilimifque ver- . bis deteftatur. (a) H*c ejt, ait, voluntas Dti, fančlificatio vejiva, ut ab/tineatis vos a foniukor.e: ■ &, (b) Fugite fornicationem: &, (c) Necomifm • mini fnrnicariis : &, (d) Fornicatio autem , & omnis immunditia , ant avaritia nec. nominetur in volit : &, (e) Neque fornicarii, neijite adulterii, neijue mol les, neque mafeulorum epneubitoves Regnum Dei fif Jidcbunt. S. Cur pracipue in hoc Fracepto adulterii Jitfilh mentio, Prsecipue vero ob eam rem adulterium di> ferte vetitum c-ft, quia prseter turpitudinem, quae illi cum aliis intemperantiae generibus cora> numis e fr, injuftitire quoque peccatum non fo* lum in proximum, fed etiam in civilem focie- tatem adjun&um habet. Eit illud item certum, qui fe a libidinum caeterarum intemperantia non abllinet, eum ad hanc, quae adulterii eft, incontinentiam facile labi. Quare hoc adul¬ terii interdičto facile intelligimus orane imp u ' ritatis, & impudicitiae genus, quo polluitur corpus, prohiberi. Imo vero omnem intimam aninii libidinem hoc Praecepto vetitam e' e ' tum ipfius Legis vis fignificat, quam fpiri tua ' lem effe conftat, tum Chriflus Dominus dbcuh illis verbis: (f) Audiftis, quia dihi um c(l avtujiid- Non mcechaberis: ego autem dico vobis, quoi onuiif, qui viderit mulierem ad concupifcendum eam, j * w "j chatus eji eam in corde fuo. Haec funt, quae P libus publiee tradenda duximus, fi tanien ■ addantur, quae a faera Tridentina Synod° 111 adulteros, & eos, qui fcorta, & pellicc-s a | l,nt ’ de- DE SEXTO PRJECEPTO. 517 decreta funt, praetermiffis multis aliis, ac variis impudicitise, & libidinis generibus, de quibus privatim unufquifque a Parocho admonendus jrit, ut temporis, & perfonarum ratio poftu- labit. Sequitur nune, ut ea explicentnr, quse ■ubendi vim habent. (, Qnid prater ea, qua prohibentur , hic necejfario obfervandum prafcribatur. Docendi igitur funt Fideles, ac vehemen- CujUtut ummi. , c . . qu€ pro HiVtrfi- terhortandi, ut pudicitiam, & continentiam fl*tus ntctfi. omni ftudio colant, (a) mundentque fe ab cmni inquinamento carnis, & fpiritus, perfi- c*pt*> »»*«- cientes fančtificationem in timore Dei. In primis autem admonendi funt, quamvis cafti- v ,de Tri*. s ? n - f .• . . . fejr. 24. deAfa.' ntis virtus m eorum hoininum genere magis trtmon. can.g . nt f e f u ~ ftlldesr , r . rum, & mtipum populo accurate exponere, atque in ‘ Ctraftatione diligentiffime verfetur. Haec 5111 ejuftnodi funt, partini quae in cogitatio- udvtrfu, ;«*» e, Or.6. 18. ita lcribentis : (b) Fug>te formeationem: orne enim peccatum , quotkunque fecerit homo , extu cat- pus efi , qui autem fornicatur, in corpus fuufn pctcit< Quod ob eam caufam dičtum efi, quouiara il¬ lud injuriofe t ra dat, cum ejus violat fanfti- tatem. Qua de re ad ThefTalonicenfes ita Di- c} 1. Thijp.^. 3, v us Paulus : (c) Hac efi, inquit, volimtas Dti, fanBificatio vejira, ut 'abfiineatis -ms n forniettio- ae , ut fciat unufquifque -neHrum -vas fuum pojfulert in fanBificatione, & honore, non in pafiione defukn, Jicnt y gentes , qua ignorant Deum. Strti* rit;,. Deinde,id quod fceleftius efi, fi homoChti- fiianus meretrici turpiter fe dedat, membra, Chrifii funt, ea meretricis facit. Ita enim Dl' d) r.0. 6. 19. vus Paulus ait; (d) Nefcitis, quoniam cor oru fira membra funt Chrifii P tollens ergo membra Cm- Jti.faeiam membra meretricis P abfit. An nefciUt , f a5 ' niam qui adhtsret meretrici, unum corpus ejfcitur ■ Stuarta tdtio. Efi prseterea homo Chriftianus, ut idem ts ' e) uCor.6.19 fiatur. (e) Templum Spiritus Sandi : r i n0 violare , nihil aliud efi, nifi ab eo Spin tu,n Sandum ejicere. _ tt. Quibus rationibus ailulterii enormitateM tntt 11 gere liceat. . . {) 1. or. 7.4. In adulterii autem fcelere msgna in eit inl . f^iutrTt, n 2 c R u i £as ' Si enim, ut vult Apofiolus, (D ^ adulhr. ' C ✓ ~ DE SEXTO PRrECEPTO. 519 Matrimonio junčti funt, ita eorum alter al- terius poteftati mancipatus eft, ut neuter fui corporis poteftatem, jufque habeat, fed mu- tuo quodam fmt inter fe quafi fervitutis vin- culo ita devinčti, ut vir ad uxoris volunta- tem, contraque uxor_ad viri nutum, volunta- temque fe accommodare debeat; certe fi alter- uter corpus fuum, quod eft alieui juriš, ab cui illud adftri&um eft, disjungit, is admodum iniquuseft, & nefarius. Et quoniam infami« mstus & ad ea, quae jufla funt, vehementer in- citat homines, & a vetitis magnopere deter- Mt; docebit Parochus, adulterium hominibus infignem turpitudinis notam inurere. Nam fa- cris Literis ita proditum eft : (a) Qui adulter tf, propter conlis inopiam , perdet animam fuam : turpitudinem, & ignominiam congregat Jibi, Zf oppro- bium illius non delebitur. Verum hujus fceleris magnitudo ex fupplicii feveritate facile per¬ ici poteft. Adulteri enim, (b) Lege a Do- tiino in veteri Teftamento prsefcripta, obrue- ^ntnr lapidibus. 'J> Cujufiiodi pasna impuras libiditfes ftre confequi folcant . Quiu etiam ob unius libidinem, non folura ^ fcelus admifit, fed univerfa interdum ci- Vlt;,s (c) ut de Sichimitis legimus, deleta eft. *^ulta divinte aniinadverftonis exempla in fa- CMs Literis prodita funt, quse ad deterrendos a fiefaria libidine homines Parochus cblligere f°terit, (d) utSodomae, & reliquarum finiti- J Il3ru m urbium interitus ; (e) Ifraelitarura,qui 0r nicati funt cum filiabus Moab in deferto, u Ppliciuni; (f) Benjamitarum deletio. Qui K k 4 ve- Turpitudinit no*, ram imirit adul<* terium* a) prov. 6 .1 1 * 3 ?- Joati. 8. 5, Adulteri lapidi bus obruendi, Trid. Sy». fff. 24 decret , de reform.Afatnm* cap. 8. b) L^v.ao.iOf Qb iibidinem in~ tegra civttat de - let ur* c) Cit. 54.25, i6.37. Pmtapdeos rtgitt abforbitur. d) Gen.l9.j4. e) Kum, 15,4. f) Judi;, JO. Jer to/um. J fr a tl it 4 iti Je* ferto t rut-id Mu* tur, J3enietmit£ pro- fe delentur. Jiomines merite obcoecantur > & 4 d omnia tnepti ejf.cšitntur» a) 2 . K^. ii. & 13 . p er tot. B) u. ftr totum. c) O/s, 4. IT. 7 > nmtifiis libi. dimim in a St ione eonfijlentibus. Oti a fugitnda Crapula Vitanda. tl) Efjck. j 6. 49 . c) Jarem. j, l/idi liter, de eujlod/a pirg. ep. 22. 34, f) Lut, 2 *. 54. |w. 13. 13, s) v » 8 . g eo CATECKISMI -ROMANI PARS III. ’ vero mortem eiTugiimt, intolerabiles tamen dolores, ac pcenarum cruciatus, quibus fepe pleduntur, nou effugiunt. Nam mente coeci, quae poena graviffima eft, ita fiunt, ut neque Dei, neque farnse, neque dignitatis, neque fi- liorum denique, vita?que fu» rationem ha- beant: hocque pado adeo nequam, & inutiles fiunt, utnihil grave committi eis debeant, & ad nuilum fere officii munus idouei Ant. Hu- jus rei exempla a Davide, & Salomone pete¬ re nobis licet: (a) quorum alter, poftquam ad- ulteratus eft, repente fui diffimillimus, ex mi- tiftimo crudelis extitit, ut Uriam optime de fe nieritum morti obtulerit; (b) alter c um fe totum in mulierum libidinern profudiffet, ita a vera Dei religione fefe avertit, ut alienos Deos fequeretur. (c) Aufert igitur, ut Ofeas dixit, hoc peccatum cor hominis, faepeque ex- csecat. Nune ad ea remedia veniamus, q UK in adione confiftunt. 2 c. Quibus modis homines. ad libidinem incitentur , quos illi evvtare pracipue debent. Quorum prlmum illud eft, ut otium maxi- me fugiamus : in quo Sodomitae homines, (d) ut eft apud Ezechielem, cum hebefcerent, in fpurciffimum illud nefariae libidinis fcelus pt s ' cipites Iapfi funt. Deinde crapula magnopere eft vitanda. ( e ) Saturavi eos, inquit Propheta, & machati funt > quoniam venter expletus ac faturatus libidinein parit. Hoc ipfum illis verbis Dominus Ag nl ' ficavit: (f) Attendite voliš, neforte graventur ref da vejiva in crapula, jf ebrietate : hoc iteni Ap°* ftolus, (g) Netite, inqujt, inebriari vino, in qnotft luxuria . Sed DE SEXTO PR^CEPTO. 521 Sed maxime animus ad libidinem oculis in- flammari folet : quo pertinet illa Chrifti Do¬ mini fententia : (a) Si ocului tuus fcandalizat te, trueeum: ifpvojice als ts. M uit® praterea funt Prophetarum de eadem re voces, ut eft apud Job : (b) Pepigi fadus cm oculis rneis, ut ne cogi- tirem tjuidem de -vivgine, Simt multa denique, ac pene innumerabilia exempla malorum , qu® ex oculorum afpedlu ortum liabuerunt. Sic (c) David, (d) fic Rex Sichem peccavit, (e) hocque item padlo fenes illiSufannse calumnia- tores deliquerunt. •11. Muli enim exquifitus ornatus, fermonefque olfc ce¬ ni, & ulici luKiiria incitamenta fiigienda. Elegantior item ornatus, quo oculorum fen- fus valde excitatur, occafionem libidini non parvam Pepe p rabe t; ideoque Ecclefiafticus Monet: ( f) Averte facic.m tnam a muliere compta. Cum igitur mulieres in nimio ornatus ftudio Verfentur, non alienum erit, fi Parochus ali- quam in eo diligentiam adhibeat, ut eas in- terdum moneat, objurgetque verbis, quae hoc de genere graviffima Apoftolus Petrus im pro- tnlit (g) Mulienim non Jit extvinfecus capihatura, ei ‘t circumdatip miri, aut indumenti ue/iimentnrum tultui. Divus Paulus item, (h) Non in tortis , mquit, crinibus, aut auro, aut margaritis, uel -ve- fi e pretiofa. Multas enim auro, & margaritis adornat®, ornamenta mentis & corporis per- diderunt. Hoc autem libidinis incitanientum quod e veftium exquifito ornatu exiftere folet, al- { erum fequitur, quod eft turpis, obfccenique femonis. Nam verborum obfccenitate, quaft K k 5 face Okunu. a) & 18.9. M“rc. p. 47. b') Job 31. I. Thrtn. 3. 4. E:ele. 9. c) 2. Keg.u. d) Gen. 34. 3. e) Din. 13. g. Oenatut tlegnnt. & eKC^Hifitm. Jf“. 3 . f ) Zcclef. 9 . f. g) 1. Pttr^. 3. h) 3 .Tm.i.p, Obfianui germi. gsfž CATECHISM! ROMANI PARSIII. face quadam fubje&a, adolefcentum anirai ac* &) t. C. ms. 3 3. cenduntur. (a) Cornimpunt enim moreš bonot eolhquia mala , inquit Apoflolus. Hocque ipfum cum maxime efficiant deli« catiores, & molliores cantus, ac faltationes, ab iis quoque diligenter cavendum eft. Quo in genere numeršntur item libri ob« fccene, & amatorie feripti: qui ita vitandi funt, ut imagines, quse aliquam turpitudinis fpeciem prefeferunt; cum ad turpes rerum illecebras, iiiflammaudofque adolefcentimi animos vis in illis fit maxima. Seči Parochus in primis cu- Trid. Sj». ref. tet , ut quse de iis a faerofando Tridentino Concilio pie, religiofeque conftituta funt, ea fančbiflime ferventur. Hasc vero omnia, qus commemorata jam funt, fi magno adhibito ftu- dio, curaque vitentur, omnis fere libidinis ma- teria tollitur. 12. Cnnfejfionis , Cr* Euehnriflia, £/ picinrn venim tifus ad caJUtatem confequendtim eft neceffarius. 'CtjUtAi nih pt. Sed adillius vim opprimendam maxime va- nt ~ frequens Confeffionis, St Euchariftise ufus; M*nh. zg, 12. t um j^iduae, ac piae qu$dam ad Deum preces, G QuM Furti vocabulo kic Legislator Jignifcatm velit. In quo illud animadvertendum eft , Furti ttoinine non id modo intelligi, cum occulte sb invito domino aliquid aufertur, fed etiam, c um aliquid alienum contra voluntatem fcien- tis domini poffidetur. Nifi forte exiftiman- dum eft, eum, qui Furtum prohibeat, Rapinas ft&as per vim, & injuriam non improbare ; cum D. Triam, in j.2, (j. IOO. *rt, & in 2 . 2. q,i22, are, 6. Hoc J?raceptut&* ut m-lias, in cIuas partes dsviditu?. D. Aug. cju.jt. in Exod, & nz. (\v.. 4 . CAf. Ms* retrices . a) I.Or.C. 10, h) t.O. to Jtaptna tort« eft dttcrtor . K/d« I>. >» 4. z. 9«. 66. *rf, y. tortam Uti us quarrt Ra - fina, Videjf.i, <£' aifiu, de fur- tis l. de gbltga- tiomous, aua Cum umnem injuftam rei alientt lifurpatinnem Dem hic probibere velit, cur potius Furti tfuarn Rt« piiht meminerit, Mirandum tamen non eft, quod leviorilioc Furti noniine notatura fit divina Legis Prs- ceptura, non Rapinae. Id enim fumma ratioue fačtum eft, quia Furtum latius patet, &ad plu* rapertinet, quamRapina, quas tantummodo illi facere poftunt, qui potentia, & viribus praeftant. Quamquam nemo non videt, ex* clufis ejufdem generis levioribus peccatis, gra* viora etiam facinora prohiberi. S- Enmimerantur Furti latius Junipti fpectes. Variis autem nominibus notatur injufta pof* feffio, & ufus rerum alieuarum ex varietato eorum, quse &invitis, & infcijs Dominis aufe- runtur. Nam fi privatum quid privato adimi- tur, Furtum dicitur: fi furripitur puhlico, Pec u ‘ latus appellatur: Piagiutn vocant,fi homo liber, vel fervus alienus in fervitutem abducitur: fi vero O c ra res eripitur, nominatur Stcrilegium, quod facinus maxime nefarium, ac fceleftum adeo in moreš indučtum eft, ut bona, quas ne* ceftario & facrorum cultui, & Ecclefiae mini* ftris, & pauperum ufui pie, ac fapienter ine* rant attributa, in privatas cupiditates, perni- ciofafque libidines convertantur. C.N»* DE SEPTIMO PIliECEPTO. (, Non illi dumtaxat boe Prrtceptum 'tranfgrdiun- tur , qui re ipfa aliena pofident, fed etiam mimo. Sed prseter ipfum Furtum, id eft, ex ternam ačtionem, furandi etiam animus, & voluntas Dei Lege prohibetur. Eft enim fpiritualisLes, quse animum, fontem cogitationum, & confilio- rum infpicit: (a) De corde enim, inquit Dominus apud fanftum Matthaeum, exeunt cogitationes im- I«, bomicidia, adulteria, fomcationer , Furta, ftlfh tcjlimonia. 7. Unde potijjimum Furti gravitatem metni pof fimur. Sed quam grave fcelus Furtum lit ipfa na¬ tura vis, & ratio fatis oftendit. Eft enim ju* fiitiae contrajium , quse fuum cuique tribuit. Nanj bonorum diftributiones, & affignationes jam inde ab initio jure gentium couftitutas, divinis etiam, & humanis legibus confirmatas, ratas efle oportet; ut unufquifque, nifi huma- uam foeietatem tollere velimus, ea teneat, Qus ei jure obtigerunt. Nam , ut Apoftolus a 't, (b) Neque Fures , neque avari, neque ebrio/t, ner fle maledici , neque Rapaces Regn.im Dei pof Mehunt. Etfi hujus iceleris importunitatem, ^ immanitatem permulta declarant, quae Fur¬ tum confequuntur. Fiunt enim judicia teme- re < & inconfulto, multa de multis ; erumpunt °dia; fufcipiuntur inimicitiae; esiftunt inter- dum acerbiflimse innocentium hominum dam- fiationes. s ' Quomodo fint allata necejfario reflituenda. Quid dicemus de neceffitate, qus divinitus impof lta omnibus, iatisfaciendi ei, cui ali- Tur Andi Vo’utt~ ras etiam prohi* betur, Ltx, quA C.hri-9 Jlianis eft propo~ ftta , etiam cogi<* tationum ratto - nem habet. iij Bonorum diftri • butio Jme gr n., tium introducla eft, dift f j t c, Jus gentium. b) i.0,6,10*7 JMoJa, (ju a Tur m tum confeauitn* tur , S. Jug, epJ%4, ad Af '_ced, & ba~ betur 14. 3,6. c.r. & in 6. de ufiirii cap. cum & eo y & de reg. Jur. ca. HttCdtiim, Res Furto fub- latas tmere noit licet. Necinventas ?e- tinere. D*Aug. Uh. <;o. hom. 9. & d* Ver- bis Apo. fer. 19 . Jnventa merito 'p/iuperibus dan* da. cap. Cum tu, de ufur is. jlfercatorts, yui fraude , & dolo utuntur , funt Jfures. 5*8 CATECHISMI ROMANI FARS in. quid ademptum fit ? Non enim, inquit Auguili* nus, remittitur peccatum, nifi rejiituatur oiblatum. Qus reftitutio, cum quis alfueverit ex alienis loeupletari,quantam habeat difficultatem, pra- ter id, quod unulquifqne & ex aliorum con* fuetudine, & de fuo fenfu judicare poteft, ex teftimonioAbacuch 1’rophetae licet intelligere. Inquit enim ; (a) Va ei, qui multiplicat »on fin, ufquequo £/ aggravat contra Je denfum lutum! Lu- tum appellat denfum, rerum alienarum poflef- fionem, unde emergere, & expedire fe homi- nes difficile poflint. Furtorum autein tam mul« ta funt genera, ut ea dinumerare fit difficilli« ffium. Quare de his duobus, Furto, & Rapi* nis, dixifle fatis erit: ad quae, tanquam ad ca- put reliqua, quae dicemus, referuntur. Ad ea igitur deteftanda, & ad fidelem Populum a fce* lefto facinore deterrendum, conferent omnem curam, ac diligentiam Parochi. Verum hujua generis partes perfequamur. 'J. Qua Jint pracipua Furtorum genera, quique Fu* ribus Jint annumerandi. Sunt igitur Fures etiam, qui Furto fubla- tas res emunt, vel aliquo modo inventas, oc* cupatas, aut ademptas retinent. Ait enim fančlus Auguftinus .• Si invenifli, Z? noti redit* dijii , rapuijli. Quod ii rerum dominus nulla ratione inveniri potefl, illa funt bona in ufus pauperum conferenda ; quse ut reftituat qui adduci nou poteft, ea re facile probat, fe l!D ' dique ablaturum omnia, fi poffit. Eodem fe alligant fcelere, qui in eniendis> vendendifque rebus fraudes adhibent, & va " nitatem orationis : horum fraudes vindicabtf Do* 1 DE SEPTIMO PRjECEPTO. 589 Dominus. Graviores, & iniquiores in hoc Furtoruni generc funt ii, qui fallaces, !z cor- tuptas merces vendunt pro veris, & integris; quive pondere, menfura, nuniero, ac regala decipiunt emptores. Eli enim in Deuterono- mio. 1 (a) Non habebis in focculo diverfa pondera, a.) & in Levitico, (b) Nolite farne iniquum ali- b) X»v. 19.36. fiil, in judicio, in reguia, in pondere, in menfura; Jlttera jujla, If aqua fini pondera , juftut modius , ttpufiue fextarius : eft & alio loco : (c) Abomi- c) pi-0V.1a.j5, utio ejt apud Dominam pondus , £/ pondur, /latern 2o7io! * iolofa non efi bona. Furtum etiam apertum eft operariorum, & op«-*™, tj*;»m artificum, qui totam & integram rnercedem ZmTLT.^ns ab iis exigunt, quibus ipfi juftam, ac debitam •»* operam non dederunt. Nec vero diftingmm- 7 toraFuribus fervi dominorum, rerumque cu- ftodes iiiiicii; quin etiam eo funt deteftabilio* fes, quam reliqui Fures, qui clavibus exclu- duntur, quod furaci fervo niliil domi obfigna* tu », aut occlufum efle poteft. Furtum praeterea facere videntur, qui fnftis, F*m F>nulatifque verbis, quive fallaci mendicitate jKtt pecuniam extorquent: quorum eo gravius eft peccatum, quod Furtum mendacio cumulant. Fli quoque inFurum numero reponendi funt, Ja qu> »»»«•» Vicum ad privatum aliquod, publicumve of- ^oium conducti funt, vel parvam operam na- Van tes, munus negligunt, mercede tantunj, ^pretio fruuntur. Reliqu3ro Furtorum mul* dtudinenj a folerti avaritia, quse omnes pecu- Bis vias novit, excogitatam, perfequi longum eft > ut disimus, difficillimum. L l jo. Qn$ s) I.Ti.v. <$. 9. b) Mirt.?.ti. e) Ttb. 4. j luc. 6 . De Rapžnarutv, i raptorur/t ge* n er ib us, Primum g*nu,s t d) Jtcab. 1. c) V>ii. 4. f' Ltv. 19.15. g)D«!>.14.T4. i) 'iV'-4. 1 $. ufura, Vt&e 1. Pltritjue & c.JJfura 14 , tj. %.4r ta. q.ir i'“i. 53® CATECHISMI ROMANI PARS III. le. Qua fir.t Rapinarum gettera, qnique Raptofet dicendi. Itaque de Rapinis, quod eft alterum horum fcelenim caput, dicendum videtur; fi prius monuerit Parochus Chriflianum populum, ut meminerit illius Apoftoli fen ten tis, (a) Ov.i vo¬ lim t divites fari, incidunt in Untalionem, h? laqm:M Diainli: nec ullo loco fibi patiatur excidere Prsceptum hcc, (b) Quacunque vultii, ut faciant ■vobis bomines, E/ ■vos faciie illis : & illud cogitet perpetuo, (c) Quod ab alio oderii fari tili, iifa ne tu aliquando alt eri facias. Rapins igitur patent, latius: nam qui debi* tam operariis mercedem non perfolvunt, funt Rapaces. Quos fančtus Jacobus ad poeniten* tiara invitat his verbis: (d) Agite nuuc diniter, plorate ululantes in miferiis vefiris , qua adveaer.t vobii: cujus poenitentis caufam fubjungit, (e) Ecce enim tnerces operariontm, qui meffuerunt rep 11 " ties veflrar, qua fraudatit efl a vobii, chimcit, V c ^‘ mor eorum in aures Domini Sabaoth introiiit. Quoi genus Rapinarum in (f) Levitico, in (g) Deu- teronomio, apud (h) Malachiara, & apud (i) Tobiam vehementer improbatur. In hoc en* mine Rapacitatis includuntur, qui, qus Eccle- fisPrsfidibus, &Magiftratibus debentur, vefti* galia, tributa, decimas, & reliqua hujus gen®' ris non diflolvunt, vel intervertunt, & ad fe transferunt. 1 1 . Fenerari efl Rapinam committere, EP quatn gtt m ve fcellus illud Jit. Huc etiam referuntur Fceneratores, in E a * pinis acerrimi, & acerbiffimi, qui miferam P :s< bem compilant, & trucidant ufuris. Ed au* t e® DE SEPTIMO PRiECEPTO. 531 temufura, quiequid'pržeter fortem, & capufe illud, quod datum eft, accipitur, five pe- cunia fit, five aliquid aliud, quod emi, aut iltimari poflit pecunia. Sic enim apud Eze- Chielem fcriptuin eft : (a) Ad upiram mn com- *) . . Exod. 2,2» mhverit, & f fuperahundantiam mn accepent, £„>. 2? . & Dominus apud Lučam, (b) Muluum date, ^3^9. nibil inde fperantes, Graviffimum femper fuit pr«v.*a. 16. hoc facinus, etiam apud gentes, & masime odiofum. Hinc iilud , Odd feaerari ? quid t>) £<«• 6 . 54- , ■ . . . , , . c Cdtams Cenptrii minem , mqmt , ocadere r Nam qui roeneran- qu*m dir, bis idem vendunt, aut id vendunt, quod T ' m ** 7 7 * Ojpc, tKtrtmo, non eft. V‘d, ittm D. u. Judicei venales, W crediturum fiaudatores Ra° r ' dt pinas committunt. Item Rapinas faciunt nummerarii Judices, T J i venalia habent Judicia ; & pretio, mune- tibufque deliniti, optimas tenuioruin, & egen» dura caufas evertunt. Fraudatores credito- tu W) & inficiatores, quique fumpto temporis fyatio ad folvendum, fua, vel aliena fi.de m «cesemunt, neque lidem liberant, damna- buntur eodem crimine Rapinarum. Quorum fd*® deličtum gravius eft, quod mercatores, ! ‘-°rum deftitutionis, & fraudationis occafio- lle > magno 'detrimento civitatis carius ven« dunt oninia : iu quos illa (c) Da vidiš fenten- c) l'M- 5$,it, tla fidetur convenire: Mutuabitur peccator, Es® Lecupkter, qd ablatis plgnoribus pauperes toni- frirnupt, inter Raptnres numerantur. Q u id de locupletibus dicemus iis, qui ab 1 IS > qui folvendo non funt, quod commo- Jl; iiat, exigunt acerbius; & pigaora etiam ea * L1 a aufe- a) ISm«. 22.26. 24. 6* X)e pipnonbus tnultA hubts is» JJetr. rit. de pi~ gtioribus. & aliss C.an«nii>Hs, jimbr. hb. 3 . OjfiCm **f. 6 . b) ProV.lt. 25 , Qu* tube/it im l^r&ceptutn d* re~ Ji it ut ione, & qv.i ad. illam ttiiean- tur. ad Jifaced. JD2 reji it ut ione Vidt D. Tn. in 2. ■ 2 .^. 62 .p«r tor. 532 CATECHISMI ROMANI PARS IH. aufarunt contra Dei interdičlum, qu® ad eo* rum corpus tuendum funt neceflaria ? Inquifc enim Deus: (a) Si pignus a proximo tuo acceperii ■vefimentum, ante filis occafum reddas ei; ipfum enint ejl foium, quo cperiiur, induuientum carnis cjut, nee kaket aliud , in quo dovmiat: Ji clamavit ad me, exm- diam eum, quia mifericors fum. Horum esa&ionij acerbitateni, jure rapacitatem, atque adeoRa* pinas, appellabimus. j4. Frumenta necejjitatis tempnre eompvimentes funt Raptores. Ex numero conam, qui Ilaptores dicuntur a fančtis Patribus, funt, qui in frugum inopia comprimunt fiumentum ; faciuntque, ut fua culpa carior, ac durior fit annona: quod etiam valet in rebus omnibus ad viftum, & ad vi¬ lam neceffariis. Ad quos illa Salomonis per- tinet execratio: (b) Qiii abfcondit frumenta, »a* ledicetur in populiš. Quos fuorum fceleruin ad* monitos Parochi liberius accufabunt, ac pro* politas illis peccatis pcenas explicabunt ube* rius. Hsc de vetitis: nune ad juffa veniamuJ, in quibus fatisfaftio, vel reflitutio primum 1°* c um habet. Peccatum enim noti remittitur, nifi H 4 (iituatnr ablatum, j S. Quofnam ad ref it uti onem ohligari judicanaut * Sed quoniam non is folum, qui furtum *fi* cit, ei, cui furatus eft, id debet reftitue re » fed omnes prteterea, quiFurti participes 1“®* runt, hac Lege reftitutionis tenentur ; a P e ' riendum eft, qui fint illi, qui hanc fatis a* ciendi, vel reftituendi aeceflitatem effug ere non pofRiit. * Suflt DE SEPTIMO PRiECEPTO. 533 Sunt autem plura hominum genera : ac pri- ZafvMttn sium eft eorum, qui furari imperant: qui non modo iunt ipfi furtorum focii, & au&ores, fed etiam in illo Furum genere deterrimi. Alterum genus, par voluntate primis, pote- $■***«» fiate difpar, in oodem tamen Furum gradu po- nendum, eorum eft, qui cum jubere non pof- fint, fuafores funt, atque impulfores Furtorum. Tertiurn genus eft eorum, qui cum Furi- Omfintitutv. bus confentiunt. Quartum genus eft eorum, qui participes p*rtitif*auu Furtorum, inde ipfi etiam lucrum faciunt .* fi lucrum dicendum eft,quod,nifirefipuerint, eos addicit seternis cruciatibus : de quibus fic lo* quitur David : Si videbas Furcm, currebai cm to. p J v - 4 *- Quintum genus eft Furum, qui cum Furta poffint prohibere, tantura abeft, ut illis occur- tant, & obfiftant; ut eorum licentiam per- mittant, atque concedant. Sextum genus eft eorum, qui, cum & Fur- tum fačlum, & ubi fačhim fit, certo fciant, non indicant rem, fed eam fe fcire diftimulant. Foftremum genus eft, quod omnes comple* & ftitur Furtorum adjutores, cuftodes, patronos, *iuique illis receptaculum praebent, ac domi- ciliuni : qui omnes & fatisfacere debent iis, ^uibus aliquid detračtum eft, & ad illud necef- iinum officium vehementer cohortandi funt. Ne hujus quidem fceleris omnino funt ex- * P e rtes approbatores Furtorum, |& laudatores. N?c vero etiam ab eadem culpa funt alieni fi* totfamilias, & uxores, qui pecunias a Patribus, ^ v itis furripiunt. ti 3 lS - J) e »peribu! M_i. ftricordia p er eLcemojjr.as in vaupcres. &) Cjpr. in Ub, ie opere, & elei» mof, b) CkryC» hom . gl. ad pJp.An- ttochen, C) Greg. in orat. 46 . de fA&peru>» ar. sr c. i) Mttth, 5?. %*• €} 54, f) £««. S. 5 S. %) Adt.ire, jo, SS9* S3 4 CATECHISMI ROMANI PARS Ul. xS, Quirl de deemofjms, qua involute hic etim prafcribuntur, Jentiendum. Jam vero huic Prsecepto & illa fubječta fen- tentia eft, ut pauperum, &inopum mifereamur, eorumque difficultates, & anguftias noftris fa* cultatibus, & cfficiis fublevemus. Quod argu- mentum quia faepiffime, & copiofiffime tračtan- dum eft, petent eaParochi ex virorum fančlif- fimorum (a) Cypriani, (b) Joannis Chryfofto* mi, (e) Gregorii Nazianzeni, & aliorum libris, qui de eleemofyna prsclare fcripferunt, qui- bus huic muneri fatisfaciant. Sunt enim in* flammandi fideles ad ftudium,&alacritateni opi* tulandi iis, quibus aliena mifericordia viven* dura eft. Sunt vero etiam docendi, quantam habeat neceffitatera eleemofyna, ut videlicet re, & opera noftra in egentes fimus liberales; veriffimo illo argumento, (d) quod fummo il* lojudicii die deteftaturus fit eos Deus, & feni« piternis ignibus addi&urus, qui eleemofyn» oiTicia prsetermiferint, ac neglexerint; ih° s autcm collaudatos in cceleftem Patriam intro* dučturus, qui benigne feceriut indigentibus. Eft utraaue Chrifti Domini ore pronuntiat* feutentia: (e) Venite BenediHi Patrii mei, pojjidett paratum vobis Regimm, &, difcediie a me malediw in ignern aternum. 17. Qttibus modis Populi ad ekemoJynam excitandn Utentur prseterea Sacerdotes accommodatiS illis ad perfuadendum locis, (f) Date, & dabp tur vobis ; proferent Dei promiflum, quo nihil uberius, nihil magnificentius ne cogitari q lU ' dem poteft : (g) Nemo eft, qui relipierit domum mn noti accipiat centies tantrn nune in tempere boe , V DE SEPTIMO PRvECEPTO. 535 & in faculo fut ur o vitam atcrnnm ; adjicient ii- lud, ouod a Chrifto Domino didum eft : (a) Pecite vabit amicos dc tnmmona iniquitatis, ut, cum kfeceritis,rscipiant vos in aterna tabernacula. Hu* jus vero neceflarii muueris partes exponent, ut qui largiri non poffunt indigentibus, quo vitam fuftentent, laltein commodent pauperi, juxta Chrifti Domini prtefcriptum, (b) Mutuum iate, nihil inde fperantes. Atquehujus rei felici- tatem beatus David expreflk: (c) ^ uttmdut bo¬ rni, qui miferetur, fj 1 commodat. is. Ad largiendas eleemoJynat, ot:iquc vit ondi cnu- fi, laborandum eft, Eft autem Chriftianae pietatis, nifi fit aliun- de facultas bene merendi ds iis, quibus ad victum aliena mifericordia opus eft, vitandi •tiam otii caufa, laborc, opera, ac manibm « quserere, quibus inopum indigentiam leva- te poffint. Ad id omnes fuo exemplo horta- tur in epiftola ad Theffalonicenfes Apoftolus illis verbis : (d) Ipft enim fcitis, quemadmodum •porteut imitari not. Item ad eofdein: (e) Op;- r Parce vivendum eft ad tliorum fublevandam in- opiam. Eft etiam frugalitatS confulendum, parcsn- ^ u mque bonis alienis, ne caeteris graves, aut •nolefti fimus. Quse temperantia fane quani elucet ia omnibus Apoftolis, fed maxime emi- 2.1 4 net a) Im. iS.$. Vdrta funt ra*, tionet elecmtfj* na txtretnda 4 b) tur. 6 . 54. c) tfal, IK.J. Pia v efi Lit trt* rt , u,t habedi , unde t rib nas rejfitatetn ftatitt}* ti . «0 z.Tbtf. 5 . 7 . c) I, Thifui.lt. f) Eph. 4 . a *. UM* futuptu aliis mn ottrtfS tjft irayn^ a) t.Thef.i.t). Atf.lt. 34 . 1 .. Or . 4. 15. SS 5 CATECHISMI ROMANI PARS IIJ, net in Divo Paulo, cujus illud eft ad Thef- falonicenfes : (a) Memores ejlit , fratves, laborir noftri , C/ defatigationis; tiocle, sc die operantes, ne quem vefirum gravaremm, pradicavimus in vobis Ev angeli um Dei ; atque idem alio in loco Apo- ti z.Ttef^.S. ftolus : (b) In lab or c, CP in fati ga t ione, nocle, C s* die operanter, ne quem veflnm gravaremiis. eo. Quibus rtitionibui Populus Ckrijlianur in dete- Jlationem Furtorum, & Jludium lenignitatis d* ducendus Jit. Sed ut ab univerfo hoc genere nefariorum faeinorum abhorreat Fidelis Populus , Paro- chis a Prophetis petere, & a reliquis divinis Libris furaere par erit deteftationem Furto- rum, StRapinarum, &horribiies minas a Deo propofitas iis, qui iila fcelera committunt. Clamat Amos Propheta.- (c) Audite hoc, qui con- teritii panperem , C; 5 deficerc facitis egenoi ten«, i/JUs h*, mm- dicentcs : quando tran/ibit f mejjis , C f venunddi- mur mercer, fr 3 Sabbatnm, tp aperiemui fumenturu, ut imminumus menfnram , & augeamus Jiclv.m, & fupponamus [Interas dolofas ? Sunt in eadem fen- Jt mr. 5. 31. tentia muka apud (d) Hieremiam in (e) Pro* lf,. % u. verbiis, & apud (f) Eccleiiafticum. 16*' * Nec vero dubitandiim quin hsc malo- f) £y.h/. 10,9. rum fcmina, quibus malis opprimitur hsc ie.jr.«, 35 .i 7 . £t:agj ma g na ex parte j n jjjg j nc j u f a fint cau- fis. Verum, ut affuefcant Chriftiani hoinineS profequi orani Iiberalitatis, ac benignitatis of- Jicio egentes, & mendicos, quod ad alteram liujus Pracepti partem pertinet, proferent Pa- rochi maxima praemia, qus3 beneficiis, & lar- gis & in hac, & in futura vita daturum feDeus pollicetur. C) Ani! s. 4. Si. Quid DE SEPTIMO PRiECEPTO. s 37 j j. Quid dc illis fenticndum Jit, qui vtmo pr*texta fua Furta, fr 5 facrilegi* cMufant. Sed quia non defunt, qui etiarn fe in Fur- tis excufent, a^monendi funt, fore, ut nullam eorum peccati excufationem accipiat Deus ; Srno vero futurum , ut illa purgatione non modo non levetur psccatum , fed mirum in inodum augeatur. Eece Nobilium hominum non ferendae delicise, qui culpam extenuare fibi videntur, fi fe affirmarint, non cupidi- tate, ant avaritia ad detrahendum alteri fua flefcendere, fed tuendse caufa amplitudinis fa- hiilise, & majorum fuorum, quorum exiftima- tio, ac dignitas rueret, nifi rerum alienarum acceffione fulciretur. Quibus perniciofus er- *or eripiendus efl: ; fimulque demonftrandum, unam efle rationem confervandi, & amplifi- Candi copias, &opes, majorumque gloriam, fi Dei voluntati paruerir.t, fi ejus Prsecepta fervarint .• quibus contemptis, fundatse, & optime conftitutae opes evertuntur ; Reges *x Regio folio, & fummo gradu honoris pra- cipites exturbantur ; in quorum locum infimi interdum homines, & qui fummo illis in odio fuerunt, divinitus vocantur. Incredibile eft, «|uantopere his fuccenfeat Deus : cujus rei teftis eft Ifaias, apud quem funt illa Dei ver- ^3: (a) Principes tui infideles, focii Furum, omnes Migunt munera , fequuntur retributiones. Propter ioc ait Dominui Deus exercituum, fortit Ificiel: Heu confolabor fuper hojlibus meis, E? 8 vindicabor de inimicis meis, C? 5 convertam mamim meam ad te, k 3 e xcoquam ad pitnim fcoriam Utam. prtmum vttmt eft 23.tibih.um eitarundam fuet furta mani eX« cu fat ione fui fpUndoris ts~ gentit&m, Trid. Syn, fttjjl 2.2, IJecret. de Reform, cap, ir. Jlfand at or um di Vinar um olferva - tione opes confer - Vantur,!? angen*. tur, neplcthi ha - bita etiam tVW m . tuntur. a) 13* 508 CATECfflSMI ROMAM! PARS IH, 32. Quomodo iis refpondehdutn , qui eommoditate Je ud alicna rafienda adigi ajjirmant. Non defunt, qui non jam illam afferanfc caufam fplendoris, & glorise, fed vičhis, & vita commodiorern facultatem, & elegan- tiani. Qui refellendi funt: docendique, quam impia fit corura & adio, & oratio, qui ullam commoditatem anteferant Dei voluntati, & gloriae, quam negligendo ejus Prsecepta offen- dimus mirandum in modum. Etfi quae poteft effe in Furto commoditas, quod fumma in* a} 5,17. commoda confequantur ? (a) Super Funte enim, inquit Eociefiafticus, ejl confu/io, tjf nitentia. Sed fac effe, ut cum illis non aga- tur incommode : dedecorat Fur divinum No- men; repugnat ejus fandifiimae volifntati; fa- lutaria ipfius Praecepta contemnit : qno ex fonte ornnis error, omnis improbitas, omnis fluit impietas. 2 j. Quid dhendumJit iis, qui hcupletibus fpnlitmdis, 'uel conjuetudine fua Furta oltegunt. Quid ? quod audire licet interdum Fures, qui nihil fe eo peccare contendant, quod de- trabant aliquid locupletibus, & copiohs ho- minibus, qui ea detradione nihil damni fa- ciant, ne fentiant quidem. Mifera fane, k pefiifera defenfio. Putat alius fatisfadionem fuam accipi debere, quod eam furandi con- fuetudinem cepit, ut non facile poffit ab illa tnente, k adione deiiilere. Qui nifi audierit it. Apofiolum dicentem, (b) Qui farabatur, jem non fiuretur, velit, nolit, etiain confaetudineia capiet seternorum fuppliciorum. 24. Quii DE SEPTIMO PR^CEPTO, 539 <14, Quid rurfus illis dicentlum fit , qui vel occajio - ne, vel ulcifcemli libidine ad furandum induci caufimtur. Nonnulli funt, qui excufant fe, occailonž fiata, aiteri aliquid ademifle. Eft enim illud tritum fermone proverbium , Fures, qui nu>t fint, fieri occajione; qui hac ratione funt de ne- faria fententia deducendi : refiftendum efie praviš cupiditatibus. Nam. fi eontinuo eft re perficiendum id, quod libido perfuaferitj quis modus, quis finis erit fcelerum, ac flagi* tiorum ? Turpidima igitur eft illa defenfio , vel funimae potius intemperantiae, & injuftitire confeffio. Nam qui dicit fe non ideo pecca- re, quia nullarn habet peccandi occaličnem, idem propemoaum fatetur, fe femper oblata occafione peccaturum. Sunt qui furari fe fiicant ulcifcendi caufa, quod ab aliis eadem Snjuria fint affečti. Quibus ita refpondendum eft: primum nemini licere injurias perfequi: deinde non pode quemquam rei fuae judicem efle : tuni multo minus concedi, ut poenas ab aliis repetat eorum, quae alii in eum pec* caverunt. 3 S. Qtiid illis dicendum, qui, ut seve uliene lihe- rentur, furantur. Podremo qtiidam Furtum illa ratione fatis Sefenfum, te c. de teftib, leg t Jurisiuran- dt, &c. £• uoties, de teffi- h us » & attejia . tion, Jur ati u - ftes no n p o(funt in Judicio re- pr obari. b) DeaMg.t«;. Jkf-Itth. I g, [6. Joan. S. 17. 2 . C»r, 13. 2. Mebr, 10. 2g. 34ss CATECHISMI ROMANI FARS III. ximas Deo gratias agant de hoc falutari Fr*, cepto noa dicendi falfi Teftimonii, quo noa folum ipfi aliis injuriam facere vetamur, fei ®tlam hac obedientia ab aliorum injuria pro*. hiberaur. 2. Qua Jlt huie Pracepto fuljetla fententia, Verum in hoc Prmcepto eadem ratione, & via progrediendum eft, qua in cseteris progref* fi fuirsus ; ut videlicet animadvertantur in eo duše leges: altera prohibens,ne falfum dicatiiE Teftimonium; jubens altera, ut fimulatione, fallaciifque fublatis, dieta, & fačta noftra lin> plici veritate metiamur. Cujus officii Apofto* • lus Ephefios iliis verbis admonuit: (a) Verini- temfachntes in cbaritate, in ilh crefiamus per omnith j. Quid maxime hac Pracepto caueatur. Sed prior huju| Precepti pars habet liane rationem, ut, quamvis nomine falfi Teftimo* nii fignificetur quicquid in bonam, vel in ma- lam partem de altero conftanter diaatur, five in Judicio, five extra Judicium ; tamen prs* cipue prohibeatur iliud teftimonium, quod in Judicio falfo dicitur a jurato. Jurat enim pet Deum teftis : quod ita teftificantis, &Divinum Nomen interponeutis oratio plurimum fidel habet, & ponderis. Itaque quia periculofuffl eft hoc Teftimonium, idcirco prsecipue prohi- betur. Juratos enim teftes, nifi legitirois ex- ceptionibns cxcludantur, aut eorum aperta fiC improbitas, atque perverfitas, ne Judex qui- dem ipfe poteft rejicere ; praefertim cum e;K ’ tet juffum divina'Legis, (b) ut in ore duoruifi, vel trium ftet onuie verbum. Sed, ut Prince- ptum plane Fideles iutelligant, docendi erunt, DE OCTAVO PRAŠ CEFTO. 543 quid fignificet hoc Proximi vocabulum, in quem falfum Teftimonium dicere rainime licet. 4. Quis Proximi nomine lic de/ignetur. Eft autem Proximus, ut ex Chrifti Domini doctrina colligitur, (a) quicunque eget ope- a ) X«. to. la noftra , five ille propinquus lit, five alie- y,'J 7 ' D . At ,_ nus, five civis, five advena, five amicus, five *.»- e,i-* d M-~ . . . -vt p • n -o* & Uk, l, it mimicus. Neias enim eft exiftimare, contra hoiies licere falfum aliquid dicere pro Tefti- monio, (b) quos juffuDei, ac Domini noftri 44, diligere oporteat. Quin etiam, quia fibi quif- que quadam ratione Prosimus eft, nemini las elt falfum in feTefiimonium dicere: quod qui commktant, fibi ipfi notam in urent.es ignomi- niae, ac turpitudinis, & feipfos, & Eccleiiam bdunt, cujus funt membra: auo modo etiarn qui fibi mortem confcifcunt, nocent civitati. Ita enim eft apud fandtum Auguftinum : Nec s. w. ž. ntte intelligentibus poterat videri, non eJJe probibi- '. 5* tm, ut ad-verfur feipfum quifque falfi s tefiis ajjifle- f. f»»•» *««. tet, eo, quod in Pr*cepto additum/uit contra Profi¬ tom tuum. Sed non ideo: fi adverfus feipfum quif- fum falfum 'Teftimmiium dixerit, ab boe crirttinc Ji fttet alienum: quandoquidem regulam diligendi Pro- *"ni a femetipfo dilettor accepit. In utilitatem Proximi falfum tcftari, aut mentiri non licet. Verum, quia prohibemur Proximum bede- T). fefalfo Teftimonio, nemo propterea contra- rium permitti nobis arbitretur, ut pejerando & i- ^>ceat conciliare ei, qui nobifcum natura , ac Ie figione conjundtus fit, aliquid utilitatis, aut conimodi. Nemini enim mendacio, & vani- tat ® > multo minus perjurio ftudendum eft. Qua- 544 CATECHISMI ROMANI FARS III. S.A“i. ub. di Quars fančtus Auguftinus deMendacio ad Coni ^ ent ^ am docet, ex Apoftoli fententia. Men* dacium in iallis teftimoniis nuraerandum efle, etiain fi in cujufquam falfa laude dicatur. Nam a) locnna illum tračtans, (a) Invenimur autem Es* falfi tejles Dei, qucmium Tejlimonium diximus ud* vaju s Deum: quod Jufeitaverit Chrijlum, qum non. fiufiatavit, fi mortui non refiurgunU Falfum, inquiq tejlimonium vocat Apoftolut,Ji quis de Chrijlo, E/ qmi ad e jut hudem videtur pertinere, mentiatur. di Quot mala falfum Tejlimonium in gr ati m alte$ rius prolatum cotifequantur. judtx foifis te ju m Saepilfime vero efiani contingit, ut, qui al» te!a ^ vet > °Mt alteri. Certe errandi caufa cmfiUitur. cap. affertur Tudici, qui interdum falils teftibnsad* Pahor aIis de of- . _ . ... fc. jud. ductus, centra jus lecundum mjunam ftatiuc* 2 2 i im.-iuz ».ate pro- it- . o nra , htietor. rum, & patronorum, & cogiutorum, « r L . curs* DE OCTAVO PR/ECEPTO. 545 curatornm, & advocatorum, & omnium deni* que, qui judicia conftituunt. Poftremo vetat Deus omne Teftimonium non modo in Judicio, fed etiam extra Judieium, quod alteri incom- modtim, aut detrimentum podit afferre. Eft enim in Levitico, quo loco h$c Praecepta ite* rantur, his verbis : (a) Non fasietis Furtum, a) £«*. 19.1», mmentiemini, n ec decipiet unufquifque Proximum />?"&*- funtu. Ut nemini dubiutn effe podit, quin a Deo omne mendacium hoc Praecepto eječtum con* demnetur: quod apertidime teltatur David in hunc moduni: (b_J Perdes omnei, qui loquuntur U) ff*l. v 7. tendacium. t, Hoc Praceptum ud detraBionis vitim etiam ex- tenditur, Prohibetur autem hoc Praecepto non mo* DttrafUmh w- do falfum Tedimonium, fed detedabilis etiam jZZu, U “vids‘r> libido, & confuetudo detrahendi alteri: qua £*»»•»»* 2.7. ■72 a Tt i ir 2 ex pefte incredibile eft, quam multa, & quam gravia & incommoda, & mala nafcantur. Hoc Vitium maledice, & contumeliofe dicendi oc¬ enite in alterum, padim improbant divinae Li* ter® (c) Cum hoc, inquit David, non edebam, c") lf*i. ioo.*, & S. JacobuS: (d) Nalite detrahere alterutrum, J) Z*«*.*, ir. potres mei, Nec vero Praecepta folum facrae p'w. V 4 . 12 * iiters, fed etiam exempla fuppeditant, qui* s*j>.t.n. ^ us fceleris magnitudo declaratur. Nam & ( e ) Anian, confičtis criminibus, adeo incendit e) zjii»r »3, in Judaeos Adiierum, ut is omnes ejus gentis e " •'omiiies imperarit occidi. Referta eft hujuf- m °di exemplis faera Hiftoria : quorum com* tnenioratione Sacerdotes operam dabunt, ut ^ideles a rei improbitate deterreant. $itrdfftrts funt, trni v tet *t & ulic* rum Ttl AHgtnt liti pub lic a iti. el trt* flatarum genus ftjpmunt. S. Hi«r, in ad Ke po, ar ca finem S. Bern, lih, j. de cmfi - dtr. a d E '%g % in fint* Jiac parts tttftri ■temperi* ${ara- tiči csullunt. a) X«vie. »S. 545- CATECHISMI ROMANI PARSIII. 5 . Quinam in fitreSlatorum mmernm Jint referenii, . Ut autem peccati hujus vis, quo de altero , detrahitur, omnino perfpiciatur, fciendum eft, non taiitum adhibenda calumnia offendi homi« mini exifttraationem, fed & augendis, amplifi« candifaue criminibus. Et fi quid occultius ab aliquo commiflum lit, quod ubi refeitum fue« rit, grave, aut turpe fit ad famara, eam rem, qui ubi, quando, quibus neceffe non lit, promul« garit, is obtre&ator, & maiedicus jure dicitur. Verum totius Obtrečfcationis nulla eft capi« talior, quam eoruip, qui Catholicse D odrine, ejufque Praedicatoribus obtre&ant. In fimili culpa funt, qui malarum Dodrinarum, & erro« rum Magiftros extolIunt laudibus, j o. Qui audiunt detrahentei, vsi inter amicos dijfi - dia femnt, funt Detraclates. Nec vero ab horum hominum nuroero, & culpa fejUHguntnr, qui detrahentibus, & n 53 ' ledicentibus homiaibus patefacientes aures, non reprehendunt obtre&atores, fed illis li- benter afTentiuntur. Detrahere enim, vel de« trahentem audire, (feribunt fančti Hierony« mus, & Bernardus) utrum daiunabilius fit, uon facile confl:at,non enim effent, qui detrafrerent, fi non adeffent, qui detrahentes audirent. In eodem genere funt, qui fuis artificiis di« ftrahunt hoinines, dr inter fe committunt, m*' gnopereque ferendis difcordiis dele&antur, u « fummas conjunčtjoues, ac focietates fidtis !er ' nsonibus dirimentes, amicifiimos viros ad im- mortales inimicitias, & ad arma compellaot« Hanc peftem fic deteftatur Dominus -• (a) l' oS erit crmnator,neque fufurro inpopulo. Tales era.*- DE OCTAVO PRJECEPTO. 54? jnulti ex confiliariis Saulis, (a) qui ejus volun* 4) 1.%, 24. totem a Davide alienare, & in illum JEtegem ,0- eoncitare conabantur. //. Affentatio bac Lege etiam interdiFla efs. Peccant denique in hanc partem blandi ho- Atfintatortt mineš, & affentatores, qui blanditiis, & fimu- T r TeX"„dil‘a: latis laudibus influunt in aures, & in animos torum, quorum gratiam, pecuniam, & hono* res aucupantur, dicentes, ut eft apud Prophe- tam, (b) Malum bornim, C/ bornim malum. Quos b) //*. S. 20, iitareeamus, & pellanius a confuetudine no* ftra, monuit nos David oratione illa : (c) Cor- «) ^«140.5. ripiet me jijhis in mijerieordin, & increpabit ms : dem autem peccatoris nun impinguet coput meutn, Quanquam enim ifti prosimo minime male- dicunt , tamen ei maxime nocent, qui vei hudandis ejus peccatis afferunt ipfi caufam perfeverandi in vitiis, quandiu vkerit, Et ?uidem hoc in genere illa eii affentatio dete* dor, quae ad proximi calamitatem, & perni* dem adhibetur. SicSaul, cum Davidemfu- Gmu 4jmu* r °fi, & ferro Philitoorum obiicere cuperet, ut occideretur, ei blandiebatur illis verbis: (d) Ecce pfilia mea major Merob , ip/am dalo ti - d) 1. to norem : tantummodo ejio vir fortis, pr a- ' 7 ‘ W bella Domini : fic Judaei iniidiofa oratio- Ke fuut affati Chriilum Dominum : (e) M a- eW«ui,i», fiimus, quia vtrax es 9 Cr viam Vet m ven- x«<-.2o,ju< tat e docet. Amid ipaomodo amico periculoje agrotanti per • nidoje afjententur. Longe autem perniciofior eft oratio amico* rum » affinium, & cognatorum, qua ad eos in* ter dum utuntur affentatorie , qui mortifero M ra a mor* j\fe utiri de R'li¬ gi oni i rebus per- riciofijjhnum. JJt.Them. in 2.2, e\. IOO. &rt. 4. Libelič famsji prehibiti Vide JSullam Pii V. qus incipit» Ro¬ mani, & Greg. XIII. in ‘ tip it i Ea eii rcruin. Jlfendacium io m eofum» &" ojfttto* fum prohibetur. Vide J). Thom. in 2. 2. /. ts, ac figna qu*dam funt eorum, quse funt in r:i ‘ c *'~ 1 ' animo cujufque, ob eamque caufam Dominus faepe Fharifoos arguens, (a) Hypocritas appel- a) lat. Et hsec de priore Praecepti Lege, quse s d & vetandum fpečtat. Nune explicemus, quid in altera jubeat Dominus. 14, Quidnam in altera Legis hujus parte -cerih in- valuta de Judiciis Forenjibus praferibatur. Pertinet autem haac Praecepti vis, & ratio »d id, ut jufte, & ex legibus Forenfia Judi* cia exerceantur ; neve occupent homines, & ufurpent Judicia. (b) Non enim fas effe alie- b) R ‘ m - '4- v . . rti Forenfia Juditi*. »um fervum judicare , feribit Apoftolus : ne iufte, & ftcttndum k, & caufa incognita, fententiam ferant. Quo P r *f cr 'P t ‘ t ‘ Ls s, el »1 vitio fuit Sacerdotum, & Scribarum confi- liam, (c) qui de S. Stephano judicarunt: quod e) Jif. 7. item peccatum fuit Magiftratus Philippenfium, de quibus inquit Apoftolus: (d) Ca/os nos puhli- d) Alf. 16.37. ,f i indemnatos homines Romanos, miferunt in carce- f0H , Cj* nune occulte nos ejieiunt. Ne (e) con- e) -E.vorf.15. 4. •tannent innocentes, & nocentes abfolvant, ne jJh,) VJ «>- P r -tio, aut grada, ne odio, aut amore mo- bmt ”‘‘ rer ’ P ra - Ve antur. Sic enim MoyIes feniores admonet, dum luos populijudices conftituerat. (f) Quod ju- e A judicate , five civis fit ille, /ne peregrinus: ^ 7 _ Mllaerit di/lantia perfonantni: itn parvutn audietis , M Mgnum : nec accipietis cujufjue perfonarum, quia ^ e ‘ judicium e/l. /s ‘ Rh per legitimum Magijlratum interrogati non P°JJunt mentiri. De »eis autem, &fontibus, vult eos Deus Ve nim confiteri, cum ex Judicii formula in* t; ftog,intur. Eft enim teftimonium, ac pr a- r, - 77 ' 5 ’”*"’ a - z ' * g..ooi. trt. a. M m 3 di- 550 CATECHISMI ROMANI PARS 117. «,) Pf- 7> » 9 - morja falfa fro hi benda „ ‘TtJUmonii Veri mauimus ufus 9 S. Ang, in ad Ca/Ulan, & frabet II ,q, 2 »C, Quifquis. ytdt D. Tbon ?. in x. q. 70 . *rt. 1 , J?.xtra Jtfdiciiim Ijcet interdnm iMtr.t V er um 0 dicatio quaedam, illa confeffio, laudis, & g! 0 . ris Dei, ex ipfius Jofue fententia, qui Acliaa ad veri confellionem adhortatus iaquit (a) Fili mi, da gloriam Domino Deo Ifiael, confitere, at- que indica mibi, quid fecerii, ne ahfcondas. id- Qnodnam Jit Tejlium ojjicium. Sed quoniam hoc Prsceptum Teftes potif- fimum attingit, de his etiara diligenter a Pa. roeho agendum erit. Nam Prsecepti vls ea eft, ut non folum prohibeat falfum Teftimo. nium, fed verum etiam dici injperet. Eft enim in humanis rebus maximus ufus veri Teftimo. nii, quod funt innumerabiles res, quas a nobia ignorari neceffe fit, nifi eas ex Teftium fide cognofcamus. Quare nihil tam neceliarium eft, quam Teftimoniorum veritas in iis rebus, quaJ nec ipft fcimus, neque tamen licet ignorare. De quo extat illa fančfci Auguflini fententia.* Otti ueritaiem occultat , ' Petitores, C/ Accufatores quo pičlo f.io ojficia non rečic fungentur. Petitores vero, & Accufatores monendi funt, ne cuiquam amore, sut odio, aut cu- piditate aliqua addu&i, periculum iniquis eri* minationibus creent. JufTum hoc denique di* ▼initus praeferiptum eft piis omnibus, ut in tODgreilibus, & colloquiis vere fempar , at- s, Au S . tr,#. 513 mala, quae Mendacium confequuntur : & 4I ' ’ Jm ”' ^oniam ea innumerabilia funt, fontes, & ca* P*is incommodorum, & calamitatum demon* Grabit, Ac primum, in quantam cadat Dei of- d>m ‘dit ienfioaem, quantumve ejus odium incurrat dMmm - h °mo vanus, & Mendax, Salomonis aučto* 3 Mm 4 ri- i) P"*. 6. 1 6. bj Jutb, 5 . 9 . £hryf. Lomil, 14 » sfifi, ad ]&yh a J,fenddces ccelejU leatitudine ex m duduntur. c) Pf*K 14. r.2. % ffendaeium mor* (rus infa.na.btUs Mejiituenda e ji farna , cjua f>er detra&ionem di~ minuta e ji, Gregolih, & fragilitatesn, tradendum hoc erit of* "Ti n ‘ P r3ece P tum > llt divinem auxilium implo- ©> unfuttudint rent, nec infirmitati humanitatis obtemperent. confuetudiuera opponunt, admonendi (Ateri, funt, fi mentiri confueverunt, ut dent ope- dt‘rrra. U Dmi». tm ’ ut contrariam confuetudinein capiant ve* inmmtt*p. j*, re loquendi : prsefertim cum qui ufu, &con* fuetudine peccant, gravius delinquant, quani caeteri. 22, Procter aliorum Mendacium noti dt nicntiendmu Et quoniam non defunt, qui fe tegant ex* cufatione caeterorum hominum, quos paflim mentiri & pejerare contendunt ; hac ratione iili ab ea opinione deducendi funt, non effe imitanaos malos, fed reprehendendos, & cor* rigendos : cum autem ipff mentimur, minus au&oritatis in reprehenfione, & correčtione alterius noftram habere orationenu Alios fe ita defendentes, quod, vera dicendo, faepe in* commodo fint affečti, fic refellent Sacerdo- tes, eam effe accufationem, non defenfionem; cum lit omcium Chriftiani hominis, quamvis potius facere jaduram, quam mentiri. 2j. Men- DE OCTAVO PRjECEPTO. 55$ j j, Mendacium neque jocnfum , Bčjae ulile adrnit- tendum. Reftant duo genera eorum, qui fe in men* YU> n.Thon. daeio excufent: alteri, qui dicant, fe jod cau- ‘arui.fr j.* 1 **' fa mentiri; alteri, fe idem facere utilitatis gra- tia, quippe, qui nec bene emerent, nec ven- derent, nifi mendacium adhiberent. Utrofque a fuo errore Parochi avertere ftudebunt; ac fuperiores quidem illos a vitio abducent, & docendo,quantum eo in genere peccandi con* fuetudinem augeat tifus mentiendi, & illud in- cnlčando, (a) omnis otiofi verbis reddendam aj JUatr.tt.ii elTe rationem ; proximos autem hos acerbius etiam objurgabunt, quorum in excufatione gravior infit illorum ipforum excufatio, qui prše fe ferant, fe minime illis Dei verbis fidem, fe au<&oritatem tribuere : (b) Ouarite primum Regmm Dei, Zfjuflitiam ejut i tac omnia ati- jitientor vabiti DE Ouemodo e'x' ton*, etfiPifctnttA tria— tuf transgreffio imttitm Mandat forum t indicat Paul us Rim, 7. 7. 8. 9. X>« Hat vider e. 4 }uod noti licet toncuf/ifctre* nec eoncupifcere, cjuod noti licet habere, tpegor, l. 2i # Mor, cap, 4. a) t. TV#*. 6.10 Jacob, 4. 1. a. Semen orani um Jcelerum eft pra¬ ti a eonchpifeen-, tia. D E NONO ET DECIMO P R£ CE P T O. C A P U T X. Non concupifces domum proxirai tui, nec defiderabis uxorem ejus, non fervura, non ancillam, non bovem, non afinum, nec orania, qute illius funt. x. Quo paBn nonum boe, decimum PrJtccptuM ofto reliqua eomprebendere videantur. I n his duobus Prseceptis, quae podremo Io» co tradita funt, illud in primis fciendum eft, rationem fere conftitui, qua caetera Prs- cepta ferventur. Nam quod his verbis pr®' feriptum eft, eo fpečtat, ut, fi quis ftudet fupe- riora Legis Juda fervare, hoc maxime faciat, Ne concupifcat: quoniam qui non concupifcet, fuis contentus, aliena non appetet, aliorum commodis gaudebit, Deo imraortali gloriam tribuet, gratias eidem maximas aget, Sabbatum colet, id eft, quiete perpetua fruetur, majo- refque venerabitur, neminem denique neque te, neque verbis, neque ullo alio modo Isedet. Nam (a) ftirps, ac femen malorum omnium eft prava concupifcentia, qua qui incenfi funt, praecipites feruntur in omne flagitiorum, &fce- ierum genus. His aniinadverfis, & Parochu* in iis, quae fequuntur, tradendis diligentior, & ad audiendum Fideles erunt attentiores. 2 , Qun de NONO et DEC. FRiECEPTO. 55? 2. Quo paElo duo illa Fracepta ir.ter fe differant . Sed quanquam hsec duo Praecepta conjun- Jterimus, propterea quod, cum non diflimile fit eorum argumentom, eandem docendi viam habent: Parochus tamen & cohortando, & monendo poterit communiter, vel feparatim, ut commodius fibi videbitur, ea tračtare. Sin autem Decalogi ipterpretandi munus fufcepe- rit, demonftrabit, quae fit horum duorum Prae- ceptorum difftmilitudo, quidve una concupi- fcentia ab altera differat: quam differentiani libro qu3eftionnm in Exodum Divus Augufti- cus declarat. Nam ex iis altera folum fpe&at, quid utile fit, quid fniduofum .* alteri pro- pofitas funt, libidines, & voluptates. Si quis igitur fundum, aut domum concupifcit, is lu- crum potius, & quod utile eit, confefhtur, quam voluptatem : fi vero alienam uxorem appetit, non utilitatis, fed voluptatis cupidi* tate ardet. Num fexto , & feptimo Puecepto fatis fuerlt ex - plicatum , quod his duobus po/lremis comprehen • ditur . Verum horum Praeceptorum duplex fuit ne- ceffitas: Altera, ut fexti, feptimique Prsecepti feotentia explicaretur. Nam etfi quodam na« turae lumine intelledum eft, alienae uxoris po* tiuudae cupiditatem prohiberi, vetito adulte- tio (nam fi concupifcere liceret, fas item eiTet potiri) tamen plerique ex Judseis peccati ob- csecati in eam opinionem adduci non poterant, crederent, id a Deo prohibitum effe : imo y ero lata, & cognita hae Dei Lege, multi, qui Legis effe iuterpretes profitebantur, in eo erro” N■ r. 17. III. cupifcentia lila fit , quam hujus Legis pr*, fcripto fugere oporteat. Quare fciendum eft, Concupifcentiam efje commotionem quandam, a: vini mirni, qua impulfi homines, quat non habent, ret ju- mulit appttunt. Et quemadmodum reliqui ani- mi noflri motus non perpetuo mali funt; ita haec concupifcendi vis non femper in vitio eft ponenda. Neque enim propterea malum eft, fi cibum, aut fi potum appetimus, aut, cum frigemus, fi calefcere, aut contra, cum cale- mus, fi frigefcere cupimus. Et quidem reda haec concupifcendi vis, Deo audore, a natura nobis infita eft : fed primorum Parentum no- ftrorum peccato fačtuin eft; ut illa natur* fi¬ nes tranfiliens ufque adeo depravata fit, ut ad ea concupifcenda fepe incitetur, quse fpiritui, ac rationi repugnaut. 7. Quas prifcipue utilitatei concupifcentia retta W‘ tioni conformis homini pntftet. Quin etiam haec vis, fi moderata eft, fuifqu« finibus continetur, faepe etiam non mediocreS utiiitates praebet. Nam illud primum efficit, ut affiduis precibus Deum oremus, fupplicef' que ab eo petamus, quae maxime cupimus. Oržtio enim cupiditatis noftrae interpres eft* Quod fi reda haec concupifcendi vis abeftet, non tam niultae preces efiTent in Ecclefia Dei. ^ Efficit praeterea, ut chariora fint nobis Del munera. Quo enim vehementiori alicujus rei cupiditate fiagramus, eo charior illa nobis r ® 3 eft, atque jucundior, cum eam adepti fumus- Tum vero deledatio ipfa, quam ex re con* cupita fentimus, facit, ut majore pietate gra* tias Deo agamus. Itaque, fi concupifcere ali* quan- DE NONO et DEC. PRtECEPTO. 5 ve * 11011 repugnat. Id quod D. Jacob. “jj-J’ 8 ,v. cum peccati originem, & progreffionem ofien- dt’Tm. c. ij.' dit, illis verbis docc-t: (c) Uimfquifquc tentatur Jat*. Ul 4. a Concupifcentia fua abpaSlus, Zf Mečita : deinit Cmupifcentia , cum conceperit, parit peccatm* ■ pec - ur ura alt t nam rum. Quomodo con.* fenfus in pecca¬ tum fit pecca- tum m9rt4.lt , DE NONO et DEC. FR/E CEFTO. 553 fucutum vero , cum eonfmmatum fuerit, generat mtem. /j. Qua [it duorum extremorum Praceptorum fen • tentia. Cum igitur Lege ita caveatur, Non concupi- ftts, haec verba ad eum feafum referuntur, ut & +• nodras Cupiditates a rebus alienis cohibea- nnis Alienarura enim rerum Cupiditatis fitis inmienfa eft, atque infinita, neque unquam fa- tiatur, ut fcriptum eft .* (a) Avarus nonimplehi - a) £«'. tar picunid : de quo ita eft apud Ifaiam : (b) b) ;/*.<;• 8. F*, conjungitis domtmi ad domttm, iP agrum a gr o upulatis. Sedex fingularum vocum explica- tione facilius intelligetur hujus peccati foedi- bs. & magnitudo. '4< Q>‘id Domus vocabuio in hujus Pracepti for¬ mula intelligendum jt. Quare Parochus docebit, Domus vocabuio Nam. & tlečimi )>on locum modo, quexn incolimus, fed uni- T «fam hmreditatem fignificari, ut nn ttUm. . .. repttdifitam a(r yi ro gravius eft peccatum , cum mulierenv, ali9 dMtrt non ^tiamfi a vero repudiata lit, alteri in Matri- U "J- Noiuum ducere non liceat, mfi manto mor- & , 0 . 7 . luo - Itaque qui alterius uxorem concupifcet, ftcile ex una in aliam incidet cupiditatem/<•»•. 7. 3. * ut enim illius virum mori, aut adulterium a dmittere cupiet. ’ 7, .. At que hoc idem de iis mulieribus dicitur, 24.«».7 alteri defponfatae funt, Neque enim has concupifcere licet; cum ii, qui hoec pafta dtfcmfat*m cm. te fcindere ftudeat, violent fančtiffimum fidei r “J‘ T “ r ‘ ”' a fedus. N fl ž Et a) G 9 *. 11 . 1 «:. b) G'**.2o.jfe2. j Remtdia adver«t> fts nox’.as Con- cupiftentias* •)PM 6 r.tu 4 ) A/a tt.i 9.21. c) Mdtth. <*, 3. A/.ir c, 4 . ig. X« . 6 . » 6 * » 9 . ao. ii. 22 . fb* jg. 2 i. 23 .^ 4 . W(5(J CATECHISMI ROMANI FARS TIT. Et quemadmodum qua? alteri nupta eft, eam concupifcere omnino nefas eft; fic qu;e ad Dei cultuni, religionemque confecrata elt, nullo padlo licet illam uxorem appetere. jo. In hanc JLegem non peccat, qui mulierem, qum putat maritum amifijpjbbcitat a d Matrimonium. Si vero quis mulierem, qure nupta etf, cuni eam innuptam efle opinetur, intorem fibi da* ri concupifcit, neque, fi in Matrimonium alii collocatam intelligeret, eam nuptam fibi da* ri cuperet (id quod (a) Pharaoni, & (b) Abi- melecli contigifle legimus, qui Saram in Ma* trimonium habere concupierunt, cum eam mi- nime nuptam, Abrahmque fororem, ron uxo* rem arbitrarentur) ille certe, qui eo aniroo eft, ejufmodi Fraecepti Legem violare non vi* detur. 21. Quct pr at er e ti, qua probibeittur hoc Pr a cepit, fcicienda imperentur. Sed, ut Parochus remedia patefaciat, qus ad tollendum hoc Cupiditatis vitium accom* modata funt, explicare alteratn Praecepti ra* tioncm debet, quse in eo confiftit, ut, (c) fi di* vitias aifiuant, cor non apponamus, (d) eafi^e pietatis, & divinarurn rerum fludio abjicere parati fimus , & in fublevandas pauperum nn* ferias libenter pecuniarn erogemus; fi defint facultates, egefiatem mquo, & hilari animofe- ramus. Et quidem fi rebus noftris dandis h- beralitate utemur, rerum alienarum cupidita- tes reftinguemus. De Paupertatis autem lau- dibus, divitiarumque defpicientia (e) in facrii Literis, & apud fandlos Patres facile erit Vi- rocho multa colligere,&fideli populo tradere. de NONO et DEC. FR/I-CKPTO. 5 67 Hac item Lege praecipitur , lit ardenti ftudio, Jff*. 4.44, ^. fimimaque eupiditate optemus id potiffimum l'< umus efEci, noa quod nos concupifcimus, fed quod Deus vult, cjuemadmodmn Domini oratione mm«. ',p. f . esponitur. Voluntas auteniDei in eo maxime ,g tli, ut iingulari nos quodam modo faufti effi- <» E^ryC % fer, iyy. & confeejueti ter. ji ex. de ulUs 4-P- 1» 88. r CAFUT I. jr. Qunnsodo l)eus fib oranduf. n officio, & munere Pallorali cum primis necefTaria eft ad falutem fidelis Populi prseceptio Chriftianas Precationis ; cujus vim, ac rationem neceffe eft multos ignorare, nifi pia, & fideli Paftoris diligentia tradita fit. Quamobrem pnecipua Parochi cura verfari 2)*m. par*i. debet in eo, ut pii auditores intelligant, quid fd c „ p . 14. a Deo, & ouomodo orandum lit. Omnes ati- tem neceflaris Precationis numeros continet divina illa formula, quam Chriftus Dominus Apoflolis, & per illos, eorumque fucceffores omnibus deinceps , qui Chriftianam Religio- nem fufciperent, notam effe voluit; cujus verba, & fententias lic animo, ac memoria comprehendere oportet, ut in promptu ha- beamus. Ut autem in hac orandi ratione fup- peditet Parochis facultas inftituendi fideles auditores , quaa magis opportuna vifa funt, hic propofuimus, fumpta ab iis Scriptoribus, quorum eo in genere dočfrina, & copia maxi- me laudatur. Nam reliqua, fx opus fuerit, Pa- ftores ex iildem fontibus haurire poterunt. Ufa DE ORATIGNIS NECESSITATE. 571 2 , U/us orandi ad falutem necejfmus eft. Primum igitur docendum eft, quam fit Ora- tio neceflaria, cujus Praeceptum non folura conlilii caufa traditum eft, fed etiam neceflarii juffi vini habet: quod a Chrifto Domino de- claratum eft illis verbis : Oportet femper uran. Hanc orandi neceffitatem ipfa etiam, illo Do- minica 1 Precationis quafi prooemio, oftendit Ecclefia : Praceptis falutaribus mirni ti, Es* dnina kflitutione formati, audemus dicere. Itaque, cum eflfet neceflaria Precatio Chriftianis homiuibus, & illud a Difcipulis ipfe rogatus effet, (a) Do¬ mni, doce nos orare, prafcripfit eis orandi for¬ mam Dei Filius, &fpem attulit impetratiouis eorum , quae poftularent : & ipfe documen- tum fuit Precationis, qua non folum utebacur aflidue, fed (b) in ea etiam pernofiabat; cujus deinde officii iis, qui fe ad Jefu Chrifti Fidem contulilTent, Apoftoli praecepta tradere non deftiterunt. Nam (c) Sančti & Petrus, & (d) Joannes de ea re diligentiffime pios admonent: & e j us rationis mernor (e) Apoftolus pluribus locis hortatur Chriftianos ad falutarem orandi Neceffitatem. 8> Qua potijjimum ratione bomines adduci pojjint in cognitionem necefpirii hijus offtcti . Pmerea tam multis indigemus bonis , & commodis, ad animusi , corpufque tuendum fieceifariis, ut ad Precationem confugere opor- te at,tanquam ad unam omnium optimam & in- digentim noftrae interpretero, & conciliatriceni e °rum, qulbus egemus. Nam (f) cum nihil c r m orIhmm cris Scriptoribus, cum opus erit illos imper- Dtum prim » kr. tiri fideli populo. Nos ex ea copia aliquot elegimus, quos huic tempori accommodatos duximus. Primus autem frudus, quem inde capimus, eft is, quod orantes Deo honoretn ha- DE ORATIONIS UTILITATE. 573 Siabemus: fiquidem eft quoddara Religionis ar- gumentum Oratio, qu«ein DivinisLiteris thy- miamati comparatur ; (a) Dirigatur enim, in* ^ quit Prophet3, oratio men, Jicut incenfum in con- /petin tuo. Quare nos hac ratione Deo fui> jeftos efte profitemur, quem bonorum omnium audorem agnofeimus, & praedicamus, in que!i* folum fpedanius, quod unum incolumitatis, fa. lutifque pralidium, atque perfugium habemus. Hujus frudus illis etiam verbis admonemur: (b) In-uoca me in die tribuhitionii, eruam te, b’ bo - b) 4$,^, porijicabif me. >• Quequitur frudus ampliffimus, & jucundiili* mOtA, mus Orationis, cum a Deo Preces audiuntur. Pil enim, ex fandi Auguftini fententia, Oratio /•'. jufti clavis c celi; nam afceniit, inquit, Preeatio, orf^/tmpup. b defcendit%J)ei miferatio : licet altaJit tetra, al- J 1 '"* d,r> * an C rm ... — tum ccelum , audit tamen Dcus homvnis hnguam , ji mundam babe.at confcientiam . Cujus orandi mu« fieris tanta vis eft, tanta utilitas, ut ea re coe* leftium donorum amplitudinem confequamur. Nam & impetramus nobis, ut ducem, & adju- torem adhibeat Spiritum Sandura ; & Fidei *ffequimur confervationem, & incolumitatem, & vitationem poenarum, & divinum patro- # cinium in tentationibus, & ex Diabolo vido* Ham. Omnino ineft in Precatione fingularis /«*»Aw gaudii cumulus,quamobrem ficloquebaturDo- r minus: (c) Petite, b 1 accipietis, ut gaudium ve- 4, finim Jit plenum. J. Semper pias Precep exaui.it Divina Majcftat, Nec vero quin huic Petitioni praefto fit, & •ecurrat Dei beaignitas, ullus relidus eft du* bi* !>) //>-. (?<;. 24. cet lam Ifa'. go & II4. I. 2. Prav. 15. ig. Pr>V. 5 . 4 . 6 . 574 CATECHISMI ROMANI PARSIV. bitandi Iocus. Quod multa comprobant Di¬ vin® Scripturse teftimouia , quae quia funt ia promptu, illa foluminodo apud Ifaiamexem- //MS. 9- pli caufa attingemus, (a) Tune enim, inquit, invocabis, Cr* Domimis exaudiet: clamulis, b 5 di- Ecce adfum; & rurfus: (b) Eritjue, mite• qu.m element, ego ex audi um ; adkuc illis lcquen- tilns, ego audi,im. Exempla autem earum, qui Deum exoraveruut, quia propemodum funt & iniinita, & polita ants oculos, orait- timus. 4 . Qui fiat, ut qu* peti mu t , interdum n on impe- tremus, • At interdum fit, ut quse petimus a Deo; non impetremus. Ita eft : fed tum maxime profpicit utilitati noftrse Deus : vel quod alia nobis majora, & ampliora bona impertitur: vel quod nec necefifarium nobis eft, nec uti- le, quod petimus : imo vero fortafle fliper- vacaneum id futurum fit, fi dederit, atque pe- s.Auf.fn.i^.d, ftiferurn. Ottiedam enim, inauit fančtus Augu- I arh,, Dam,ni. , & tr.yi.in jmn. itituis, tiegut propitius Deus , /ju* concedit tratna, Stud fit or»“t jJonnunquam etiarn fit, ut adeo remifife, ac Davnafc.hb.^di * , fi. anh. cap. 2 4 . negligenter oremus, ut ne ipfi quidem, quod ftrf‘Domfai tn dicimus, attendamus. Cum autem fit Orado mentis afcenfus adDeuin, fi in orando ar.imus, qui ad Deum referri debet, peregrinatur, nul- loque ftudio, nulla adhibita pietate, temers Precationis verba funduntur ; quomodo ina- nem hujusOrationisfonitum, Chriftiauam Prs- cationem efife dicemus? Quare nainime mirum eft, fi Deus noftrae non obfequitur voluntati» cum vel ipfi nolle ad nos, quod petimus, p e * ne probeisus noftrse negligentia, & ignoration« Fr«- *r>cnte c. 57® CATECHISMI ROMANI PARSIV. tibus cun&a fuppeditat ad ufus vite necefla- rios. Sed benericentiffimus Parens vult a filiis invocari; vult 'nos quotidie rite petendo pe¬ tere fidentius : vult, impetratis iis, quse poftu- lamus, in dies magis tellificari, ac pradicare fuam in nos ipfos benignitatem. ff. Quomodo nofira in Deim cbaritas per Orationem exerceatur. Amplificatur etiam charitas. Nam illum au* dorem agnofcentes omnium,utilitatumque no- ftrarum, quanta eum poiTumus maxima charl- tate ample&irnur ; & ut amantes coiloquio, & congrelTu magis ad amorem incenduntur : fic pii homines, quo fepiusDeo facientesPreces, &. ejus implorantes benignitatem, quaii eum ipfo colloquunti;r, eo majori in fingulas Proces Jur. tpij}' i jr. S’. affedi laetitia ad eum amandum, & colendum incitantur ardentius. p, Precationis ajjiduitate tuni di^ni Divina Gratui evadimus, tuni humilitatem,^ arma contraDiu- bolum comparamus. Praeterea nos hac uti vult exercitatione Pre- cationis, ut flagrantes petendi iludio , quod optamus, tantum ea affiduitate, & cupidita- te proficiamus, ut digni fimus, in quos itt* conferantur beneficia, quae antea jejunus, & anguilus nofter animus capsre non poterat. Vult praeterea nos id, quod eft, intelligere, ac prae nobis ferre, fi cccleftis Grati.v auxilio deferamur, noftra opera nihil confequi pol-) proptereaque toto animo ad orandum inčuni- bere. Valent autem maxime hsec tanquam Orationis arnia contra naturae noftrae lioftes acerrimos. Inquit enim fandus Hilarius : Ad- . ver- DE OIIATIONIS UTILITATE. $7? ttrfus Diabohm , amatjue ejus Orationum nojlrarm fonitu certandum ejt. 10, Qua fit quarta utiUtas ex Oratioae in homines profiuens. Predanim praeterea illum Orationis fručtum ouanus ©r«r»* confequimur, quod,cum proclives fimus ad ma- Ium,&ad libidinis varios appedtus vido infir- mitatis ingenitae, padtur Deus fe noftris cogi- tationibus concipi, ut, dum illum oramus, & mereti ejus contendmus munera, acdpiamus innocendae volimtatem, & ab oniui labe, de- ličtorum onsnium amputatione, purgsmur. 11. Qv,is Jit pojlremus Orationis fruElur. Podremo, ex fondi Hieronynii fentenda, Otuntut ontU* ireDivinae refiiiit Oratio. Itaque lic ad Moy- 7 fen locutus elt Deus, (a) Dimitte me, cum qui- J lem populum, quot, & quibus partibus ea con* s*cram.c. Itet Oratio. Id enim adhujus officii perfečdo- ne m perdnere teftatur Apoftolus, qui in Epi- flola ad Tiniotheum cohortans ad pie, fančte- Q Ue orandum,, Orationis partes diligenter enu- O o me- 578 CATECHISMI ROMANI FARS IV. a) rosrat. (a) Olfecro, iuquit, primum omnium ficri objecrationes,orationer,poflulationes t gratianm aHio- nes pro omnibus hominibus. Quod vero fubtili* qusedam eft haruin difFerentia partium, fi ejus gvur.ir pf.140. explicationem auditoribus Parochi conducere exiftimabunt, confulent inter caeteros fan&nm J?« Hilarium, & Auguftinum. 'vldT De pojlulatione, gr ati ar um atdione. Hapi.Wr.cmpt. Sed, nuoniam duae funt pnecipu® parte* Mer.aji. 1.3,. . . „ Oratioms, poftulatio , & gratiarum ačho, 2 quibus, tanquam a capite, manaut reliquse, minirae eas pratermittendas duxiraus. Nam ad Deum accediimis, ut cultum ei, ac vene* rationem adhibentes, vel ab eo aliquid im* petreinus, vel ipfi de beneficiis, quibus alll- due ab ejus benignitate omamur, & augemur, gratias agamus. Utramque hanc nminie ne* celTariam partem Orationis Deus ipfe promm- fc)P/«U0,H* davit ore Davidis, illis verbis : (b) Itrvoct me in die tribulationis, er mm te, & honorifcdis me. Quantum autem egeamus Divina Boni* tatis, ac liber^litatis, quis ignorat, modo fummam hominum egeftatem, & miferiam in tueatur % 3. Dei in omnes homines Beni^nitas , & Liberib* tas pradicatur. .ftuian liitrniti Quam vero fit propenfaDei Voluntas in ge* jh in £ tttu, hu. nus humanum, quarn effufa in nos Beniguitas, W*num Deus, . „ , fo omnes mtelligunt, qui fenfu oculorum, mente prsediti fint. Nam quocunque oculos conjiclmus, quocunque nos cogitatione con* vertimus , nobis admirabilis lux Divin* Be* neficentise , ac Benignitatis oboritur. Q 11 ^ c) 2. Or. 4.7. enim (c) habent homines, quod a Dei largi* tate DE PARTIBUS ORATIONIS. Ule profečtum non fit ? & fi omnia funt ejus dona, ac munera Bonitatis, quid eft, quod non omnes pro vjribus bene Scentiffimum Deum laudibus celebrent, & gratiarum a&ione pro- fequantur ? Sed utriufque officii, & petendi Aiu> aliquid a Deo , & ei gratias agendi, niulti ejS funt gradus ; quorum alius alio eft aldor, at- que perfečlior. Ut igitur Fidelis Populus non folum oret, fed etiam optime fungatur il- lo munere Orationis , proponent ei Paftores fumniam, perfedtamque orandi rationem, & »deam, quam diligentifiime poterunt, lior- tibuntur. 4> Quinam fit optimus orandi modus, fumrnufque Pr ti¬ čat ionu gradus. Sed quinam eft optimus orandi modus, & ouiimm »n««- furamus Precationis gradus? nempe is, quo r " ad ? r * c ‘- P 11 ) & jufti homines utuntur, qui freti ver* putmms <>■««* Fidei Rabili fundamento, quibufdam optimae 'Hf*"}■„*‘*’ dt ®entis, Orationifme gradibus in illum lo- d-^rag. & <» 1 firm. de auatuar cunj perveniunt, ex quo infiuitam Dei Po- modts or *nd lt & tentiam, immenfam Benignitatem, ac Sapien- £/“P*. contemplari poffunt: ubi etiam in fpem certiflitnam veniunt, fe & quicquid petierint prsfentia, & illam inexplicabilium bono- tum vina confecuturos effe , quae pollicitus Deus largituruin fe iis, qui divinum auxi- ^ um pie, & ex animo implorarint. His, qua- ® duabus alis, elata in coelum anima, ar- denti ftudio pervenit ad Deum, quem omni S rat iarum , & laudum honore profequitur , fjuod funimis ab eo beneficiis affedta fit: tum Ver o finguiari adhibita pietate, ac veneratio- * le » quafi iilius unicus chariflimo Parenti, O o a fiuid sO PM M 1 - 3- l. »• »V P/«/. 100. r. b) P/«/.6 i.9. c) fl«.S4* *3- S. ^» 5 . *mW. «- 7- $eeundus Or ati o - pij gradm. d) 2. P ucatores cfuo- modo txaudian ■ tur , Vide D-Aug. tra. 44. *?j /oan #• jj. Thom. in 2 . 2 . q,% 3 . 4 rt.\ 6 . xt) f ) idf.ii. 9 . 30 . 5S0 CATECHISMI ROMANI PARS IV. quid fibi lit opus, non dubitanter exponk. Quem precandi niodum Effundendi voce ex- primunt Divinae Litera; ; ii&juit enim Prcphe- ta : (a) Effundo in tonfpeftu ejus Orationem mem, if tribulationcm meam unte ipfum pronuncio. Qus vox eam vim habet, ut nihil reticeat, ni- hil occultet , fed effundat omnia is , qui ad orandum venit, fidenter confugiens in finum amantiffirni Parentis Dei. Ad id enim nos Dočtrina cceleftis bortatur illis verbis: (b) Effundite coram illo eorda velim, &, (c) Ufaflt fliper Dominum curam tuam. Hune autem l’r e- cationis gradum fignificat fančltis Auguftinus, cum inquit in eo libro, qui inferiptus eit Enchiridion : Quod fdes credit,fpes, (f ch* ritas vrat. S. Qua ft altera orandi ratio. Alius eft eorum gradus, qui mortiferis pec* catis oppreffi, fide tamen ea: (d) quae mor* tua dicitur, nituntur fefe erigere, & ad Deuni afcendere ; fed propter intermortuas virss, fummamque fidei imbecillitatem, fe altiuS a terra tollere non poffunt: verumtamen fu* peccata recognofcentes, & eorum confcien* tia, ac dolore cruciati, humiliter, ac demif* fe, ex illo maxime longinquo modo p« nl ' teutes fcelerum a Deo veniam, & pacem im* plorant. Horum Oratio fuum obtinet locum apud Deuni ; nam eorum Preces audiuntur ■ imo vero hujufmodi homines liberaliffime nu- fericors Deus invitat .* (e) Venite, inquit, ^ me omnes, qui laborat-is, tf nnerati ejiis ; O* e Š* reficiam vos. Ex horum hominum numerO fuit ille (f) Publicanus, qui cum oculos DE PARTIBUS 0RAT10NIS. 5 st ad ccelum tollera oon auderet, exiit tamen, inquit, e Templo magis juftificatus, quam Pharifeus. (, Quo in gradu tertium genus dcprecatorum con * Ji/Iat. Eft pneterea eorum gradus, qui nondum Fi- Tutiui £r*da/i dei lucern acceperunt, verumtamen divina be- nignitate exiguum illorum natura; lumen ac- cendeute, vehementer excitantur ad ftudium, cupiditatemque veritatis, quam ut doceantur, fummis Precibus petunt; qui fi manent in vo» luntate, a Dei clementia eorum ftudium non repudiatur, quod exemplo (a) Cornelii Cen- jithr - ,0 ' turionis comprobatum videmus ; nemini enim Oms id ex animo petenti claufe funt fores Divina; ZmaL Benienitatis. f Qutn.m inter Deprecatorer extremo tn gradu. 2 . ? . Il2 . bare ant. art - ?■ Poftremus eft gradus eorum, quos non mo- do facinorum, & flagitiorum non pcenitentes, fedetiam fceleribus fcelera cumulantes, tamen non pudet fsepe a Deo petere peccatorum ve- niam, in quibus volunt perfeverare : qui tali fatu ne ab hominibus quidem audere debe- rent, ut fibi ignoicerent, poftulare. Horunr Oratio a Deo non atiditur, fic enim de An- bocho fcriptum eft : Or ahat anteni bic fcekfiur x.M*ch. 9.13. Oominum, a quo non ejfet mifericordiam confecuturur. Quare vehementer hortandi funt, qui in gra- vi illa miferia verfantur, ut abjedta peccandi v °luutate, vere, & ex animo fe convertant *d De um. Oo 3 Ds g8s CATECHISMI ROMANI FARS 1?» De iis, quas petenda funt. CAFUT IV. i. Quanam a Deo petere lieeat, S Cd qu ° niam ’ in Cmgiilis Petitionibus quid debet „ 'poftulandurn, quici non, fuo loco dicetur; 'z. ‘i, * at * s er ^ Fideles univerfe iUud adinonere, 5.83. »rt, ut qua? jufta, quaeve honefta fmt, a Deo petant homines; ne, ficontra, quam deceat, aliquid ' ?8 -1J P°ftui3rint, illo refponfo repellantur. (a) Ne- J«.4.3. Jeitis, quid petatis. Quicquid autem refie opta- ri poteft, petere licet: quod illa Domini uber- rima P r °miA teftantur : (bj Cfoodcunpuc volu:- ritis, pete ti s, C f fot voliš; omnia enim fe con* ceiliirum pollicetur. -• Qf a res primo, per fe a Deo petenda fot. Summt, frprtm Quare primum optatum, ac defiderium no ^ rum a< ^ eam re g ula cn dirigemus, ut ad Deuni, trn conftiutia- qui fummum eft bonuni, fummtim ftudium, de- JD zmdt pra K iu, f 1 deriumque referatur. Deinde cupiemus ea, TZu " de ~ qu3S cum Deo nos max ime conjungant; qu* vero nosinde fejungant ,aut caufam aliquam afferant disjunčtionis, ab orani ftudio, & cu- piditate nollra removenda funt. Hinc licet colligere, fecundum illud fummum, & P er ' fečtum bonuni, quomodo reliqua , qu* di ' cuntur bona, & optanda iint, & a Parente De® poflulanda. 3- C or pon s , C/ extertia bona /puatenus a Deo pe> tenda (int. Nam haec corporis, quse vocant, & externa bona, ut fanitas, robur : pulchritudo, divitiaf, honores, &gloria, quiafacultatern, ac mate- riam fsepe dant peccato, (quare fi t, ut noa •jnni- OS IIS, QUM PETEMDA SUNT. 5*|f omnino pie, ant falutarjter petantur) erit il* lorum petitio his prafcribenda finibus, ut haec vits commoda poftulentur neceffitatis caufa: precandi quae ratio refertur ad Deum. Licet enim nobis ea Precibus petere, quae & Jacob, & Salomon poltularunt. lile enim in hunc modum: (a) Si dederit miki parim ad vefcendum, *) Gnr.it.it. y veftimentum ad induendum, erit miki Dominus in Dami: Salomon his verbis: (b) Trikue tantunt l>) l'r>v. 30« niiiui meo necejjaria. 4. Divitiis, t/ aliis bonis corporis quomodo uteir • dum Jit , quando ea Dei benignitate pojjidemus. Cum vero nobis Dei Benignitate fuppedi- Ad JivitUi a? Setur ad vičtum, & ad cultum, par eft, nos il* n> " *H mtniumt lius ApoRoli cohortationis recordari: (c) Qui e ) i.Or. 7.50.* tintmt , tan/juam non pojfidcntes, & qui utuntur boe »undo , tanpuam non utantur : praterit enim figura _ iujus mundi: item , (d) Divitia Ji ajjluant, nalite A) Pfil. 6 r.115 m apponere: quarum fr ud um, & ufnna tantum- ffiodo noftrum effe, fed ita, ut cum csteris communicemus, (e) ab ipfo dodore Deo di- e) L>v. jy. dicimus. Si valemus, fi reliquis externis, & corporis bonis abundamus, eo illa nobis tri- p,oV - '9-17.fr *>uta effe meminerimus, ut & faciliusDeo in- mm . fervire poffimus, & Prosimo omnia ejusgene- *is commodare. s. Ingenii , C/ doElrina Inna quomodo peter.da fint. Ingenii autem bona, & ornamenta, cujus ge- neris funt artes, atque dočirinse, petere etiam Jicet, fed ea tantum conditione, fi nobis ad frei gloriam , & ad falutem profutura funt. Qwod autem omnino, & fine adjun&ione, aut conditione optandum, quaerendum, poftulan- eft, quemadmodura antea diximus, id Dei Q Q d- glo* 534 CATECHISMI ROMANI PARS IV, gloria eft; & deinceps omnia, quse fummo illj bono conjungere nos queant, ut fides, timor Dei, amor, de quibus pleniuš dicemus in ex- plicatione Petitiohura. Pro quibus orandurn fit, CAPUT V. Jr. Nullum genus hominum in hoc mundo eji, pro jui- bus nnn ličkat Dsum precari. 1 6 . TJ"is autem cognitis, quse petenda fmt, do- ■* "*■ cendus eft Fidelis Populus, pro quibu9 orare debeat. Continet autera Oratio Peti- tionem, & Gratiarum ačtionem : quare prius de Petitione dicamus. Orandurn igitur eft pro omnibus fine ulla exceptione , vel ini- micitiarum, vel religionis, vel gentis. Nam live hoftis fit, five alienus, five infidelis, Pro- ximus eft : quem quia Del jufifu amare de- bemus , fequitur , ut Preces quoque , quod amoris officium eft, pro eo facere oporteat. Nam eo pertinet lila Apoftoli cohortatio a) (a) Obfecro fieri Orationes pro omnibus botninibur. Qua in Oratione primum petenda funt, qo* falutem animae complečhmtur , deinde qu£ corporis. 3. Pro quibus pracipue orandurn fit - Debemus autem hoc Precationis officium primum Paftoribus animarum tribuere : quod Tnma pr« pa. a b Apoftolo eius exemplo monemur. Scribit fioribui anima- £ r rum orandum f ji. enim is ad (b) Coloflenfes, ut orent pro b) o/of. u(; gjji pj eus aperiat oftium fermonis : quod e) t.Thtfa.^ item facit ad (c) Theffalonicenfes. Eft P rs * «0 Alt. ix. v terea in Aftis Apoftolorum: (d) Oratio febat ab Ec PRO QUIBUS ORANDITM SIT. 585 Ecck/ia fine intermijjione pro Petro. Cujus ©tiara officii a Divo Bafilio in lib. de moribus admo- neraur; pro iis enim orandum efle inquit, qui prcfunt verbo veritatis. Secundo loco pro Principjbus nos precari oportet, ex ejufdem (a) Apoffoli fententia. Quanto enim puhlico bono Principibus piis, & juftis utamur, nemo ignorat. itaque rogan- dus eft Deus, ut tales fmt, quales effe oportet, qui reliquis hominibus prasfmt. Eatant (b) exenipla fančtorum hominum, quibus monemur, ut pro bonis etiam, piifque deprecemur. Egent enim & illi Precibus alio- tom : quod divinitus fačtum eft, ne fuperbia efferautur, dum intelligunt fe inferiorum fuf- fragiis indigere. Pro inimicis noftris , C/ boflibui Ecclejia idem pra/Iandum effe monjiratur. Judit praeterea Dominus (c) precari pro per- feqoentibus, & calumniantibus nos. Illud etiam S. Auguftini teftimonio celebra- *uno eft, hanc effe confuetudinem acceptam Apoftolis, pro iis, qui ab Ecclefia funt *lieni, Preces, & vota faciendi, ut infidelibus donetur Fides, ut Idolorum cultores ab im- pietatis errore liberentur, utjudsei, difcuffa animorum caligine, lucern veritatis accipiant, l 't Hsrctici redeuntes ad fanitatem Catholicae doftrinae praeceptis erudiantur, ut Schifmati- c i, a qua defciverunt fančtiffunae parentis Ec- clefise communione, cum ea iterum vera; chari- tatis nodo jundi copulentur. Quantam autem *im habeant Preces pro hujufmodi hominibus feftae ex animo, conftat tam multis exemplis O o 5 emnis lih, mn. Rt?. <6, c. 5. Secundo pro l*'tnscpibus. a.) 1, Tim. 2. Tertio pro boni s, & piis v ir is oran* dum. b; 4-R’g. 19. & 2z. 13. 14. c) 4. Lm. 1 J. 54. Ačt. 7. S9. 1. Or, 4. 12, Ofitarto pro hofli • bus noftris. OjAtnto pro Ec~ cfefioi hoftibus, JD.Auff. epift,iQ t ad V it alt m. Vide interim Prt* cum antiujuita - tem, Gjrne in die Parafceve fteri in Ecclejia fcltnt« 585 CATECHISMI ROMANI FARS IV, i) C:!, r. 13 . b) &»». 9 - 313 »S- $exto pro m^rm. tues . S. Dion . jireop. lit/,de EccLHier, * 7 - omnis hominum generis : quos quotidie (a) ereptos a poteftate tenebrarum transfert Deus in Regnum, Filii dile&ionis fin, & (b) ex va- fis irse facit vafa mifericordise ; in quo pl uri- nium valere piorum Obfecrationum, nemo, qui rečte fontiat, dubitare poteft. 4. Quomodo ctiam ttd mortuns extcnii pojjtt hoc h> neficium. Preces autem, quas pro mortuis fiunt, ut atf igne Purgatorii liberentur , ex Apoftolorum do&rina fluxerunt ; qua de re fatis dičtum eft, cum de Sacrificio Miffae Ioqueremur, s. Non prodeji iiiis aliena Oratio, cpui pečatni ti mortem. *) 3 . l6. IV*'. 6. y8. & 108 . p* r totuvn. Jfa. 2 . & Alibi f*p‘. 4 ". 10, - X). Aug.de firm. Dom, in r/tovt . Hb. 1 . fub fin, Grattarn aČho- "Hti maximt locut in honoribus &orum , uri de X) 4 Ang. Sacrifi- ti* pro de funti is faldt brniš Cm- In iis autem, qui (c) peccare dicuntur ad mortem, vix quicquam Precibus, votifque pro* ficitur. Verumtamen efi Chriftianse Charitatis &precari pro illis, &Iacrymis contendere, an eis poffint reddere placatum Deum. <■ Quomodo execrationes, qua in Scripturis legunlur, Jint accipienda, Execrationes vero fan&orum hominum, quibus in impios utuntur, exPatrum fenten* tis, conftat efle vel praedičtiones eorum, quae illis eventura funt, vel adhibitas contra pec* catum, ut, falvis hominibus, peccati vis in* tereat. 7 . Quis fit ufus Gratiarum aBienir. In altera autem parte Orationis maxinia3 Deo gržtias agimus pro divinis ejus, immorta- libufque beneficiis, quibus & Temper alFecit, & quotidie afficit humanum genus. Maxim® autem fungimur hoc munere Gratiarum ačtio* nis, Saa&orum oinnium caufa, quo in officia fin* !’R0 QUIBUS ORANDUM SIT. 58? flngulares Deo laudes tribuimus & eorum vi* flori®, & triumphi, quera de omnibus & in¬ timi?, & externis hoftibus ejus benignitate re- portaruut. t. Inter eas gratulationcs, qua SanHorum catifa Deo cxkibentur, quanam in Ecclefia pr im as parter obtineat. Huc perdnet prima illa pars Angelic® Sa- lutationis, cum ea ad precandum utimur : Ave Maria , g vati a plena , Dominiu tecum, be- nalifla tu in mulieribur. Nam Deum ■fummis & habendis iaudibus, & gratiis agendis cele- bramus, quod fan&iffimam Virginem omui coeleftium donorum munere ciimulavit : ipfi- que Virgini fingularem illam gratulamur feli- citatem. Jure autern fančte Dei Ecclefia huic graliarum ačbioni Preces etiam, & imploratio- Bem fančtiffimae Dei Matris adjunxit; qua pie, atque fuppliciter ad eam confugeremus , ut nobis peccatoribus fua intercefiione concilia« tet Deum ; bonaque tum ad hanc, tum ad ternam vitam necefiaria impetraret. Ergo n °s exules filii Evae, qui hanc lacrymarum Milena incolimus, affidue mifericordi® Ma- bera, ac fidelis Populi Advocatam invocare debemus, ut oret pro nobis peccatoribus; ab ea ']ue hac Preče opem, & auxiliutn implora- re > cujus & praeftantifiima merita apud Deum & fummam voluntatem juvandi huma- tium genus, nemo nili impie, & nefarie dubi- fee poteft. ti trum a $ione& Vocat in Bnchi. ai Jinurcij .:.. 110* D.Aug.fer. tS, ds Snnftis, Arnb. i, z. cam. in Lite. Bern* Mont, z„ fuper Af.jViiS ejh & fernt.^.ie Af- fnni.pt, Afdria, fc alibi fre'utenter m C-tr Bede ji a S a— lut a ti oni Anji* lica preces ai iungat, cjuam ab omni antiejuipate inVocatam ejfe - confiat ex Irena* lih, adver. t ar e fes c, 19, ALrhan, in Evan+ d- S. Dri p ara. G rf j» orat. in la u d c m S, Cypr tani. Juan, Dam, orat. i, de Kat. Virg. & orat. 2. de Af « fumpt. eiafdem^ a) Pfr.l.^. 5T r « PtrfonA It ec at s d tb (Tit, 580 CATECHISMI IlOMAMI FAKS IV. Quis orandus fir. CAFUT VI. /. Ad fuem dirigenda Cit pruecipue Ovatio. | VeiKii autem orandum elTe, &ejusNomen invocandum, ipfa loquitur natura vi s infita, in hominum mentibus : non folum tra- dunt Divin* Liter®, in quibus licet audire • imperantem Deum : (a) hvoea me in die tribn- ‘ lationis : fed Dei Nomine tres Perfonas inteb ligi oportet. 2 . Sintne etiam Šantli atm Cbrijto regnantes inv& candi. Secundo loco confugimus ad auxilia San- ftorum, qui in ccelo funt: quibus etiam Pre- ces eiTe faciendas, ita certum efl: in Kcclefia Dei, ut piis nulla de eo dubitatio poffit acci- dere. Quse res quia feparatim fuo loco eft ex- plicata, eo&Parochos, & caeteros tranfmit« timus. Sed ut tollatur omnis error imperito- rum, oper® pretium erit docere Fidelem P°’ pulum, quid interfit inter hanc invocandi ra- tionem. 3 . Aliter Deum, C/ ali ter Santtos imphramut. Non enim eodem modo Deum, & SančtoS «jus imploramus. Nam precamur Deum, ut ipfe vel bona det, vel liberet a rnalis: a San- čtis autem, quia gratiofi funt apud Deum, petimus, ut noftri patrocinium fufcipiant, ut nobis a Deo impetrent ea, quorum indigemus. Hinc daas adhibemus precandi formulas, m 0 - do differentes : ad Deum enim proprie dicl- mus ; Miferere nobis, Audi ms : ad SančloS: tirate pro nobis. 4 - 22 °' S!c Jat i j, J|. (Sr" q 1- tlftt tpfoAHm Ang*li$ tit yt*ip 9 n: ur ki- miniua» rogantur m QU1S ORANDUS SIT. s®* zf, Quomodo a SanBir petere poJJImus, ut nollri mu /ereantur. Qiiaii!quani Iicet etiam alia quadam ratione petere a Sančtis ipfis, ut noftri roifereantur ; funt enim maxime milericordes. Itaque pre- cari poffumus eos, ut conditionis noftrae mile* ria permoti, fua ad nos apud Deum gratia, ac deprecatione juvent. Quo loco illud ma- xime cavendum eft omnibus, ne, quod Del proprium eft,cuiquam prseterea tribuant: imo vero cum ad iniaginum Sančti alicujus quis Dominicam Oratiouem pronunciat, ita tuni fit <■** fentiat, fe ab iilo petere, ut fecura oret, fibi- que poftulet ea, quse Dominicre Orationis for* mula continentur; & fui denique lit interpres, h deprecator ad Deuni. Nam eos hoc fun- gi officio, (a) docuit fanftus Joanues Apofio- jw. g, ius in Apocalypfi. Qu. 9 djftcf. Or*- tio ad> magintm De prseparatione adhibenda. CAPUT VII. l ' Quibus maxime virtutibur animus ed Oratiouem Jit praparandur, Cft in Divinis Literis -• (b) Ante Orationem t]. ^ prapora animam tuam , & nuli ejfe quaji bomo, T ‘"J a Jd f u > tentat Deum. Tentat enim Deum is, qui d, tu. m s. a . c um bene orat, male agit ; & cum loquatur *•97-" f *7* cum Deo, a Precibus animus ejus aberrat. Quare cum tanti interfit, quo quifque animo Deo Preces faciat, tradent Parochi vias Pre- c at ion um piis auditoribus. Primus igitur gra- p, im um rtcfuiri* dtis ad Orationem erit vere humilis, ac demif- J us animus, fcelerum quoque recognitjo; qui- bus a} ffal. 10 l.lt 1>) ii c) Jul. 9. 16. 17 l dr 66.1. d) Zuc. 18.15, e) /.»C. 7. 57. «//W mndo invocabunt , in quem non credidmnt ? Itaque credamus oportet, ut & orare poffi* mus, & ne nos Fides ipfa deficiat, qua falu- tariter oramus. Fides enim eft, quae Preces fundit: Preces faciunt, ut omni dubitations fublata, ftabilis ac firma lit Fides. In hanc fen* s.Jgnttiastp. 10. tentiam fandtuslgnatius hortabatur eos,qui ad Deum adirent oraturi ; Noti dubio effe animo ut Oratione : beatus eft , qui non dubitauerit. Quare ad impetrandum, quod velimus a Deo, maxi* mum pondus affert Fides, & certa fpes in)pe- c) j*eeb.i.6. trandi: quod monet fan&us Jacobus: (c} i >0 ' fiulct in Fide nihil ba/itans. 4. Qaa nos ad Fidem impetrandi ea, qua in Omtio- ne petimus, indučere pojjint . Multa funt, quibus nos confidere oportet in Iioc officio Precationis. Eft ipfa Dei in nos psrfpečbt Voluntas, ac Benignitas, cum jubet 4)Mter.23.9. nos fe (d) Patrem appellare, ut ejus nos effa jilios intelliganius : eft prope infinitus mirne- rus eorum, qui Deum exoraverunt : eft fum* mus ille Deprecator, qui nobis femper prxft° eft, Chriftus Dominus. De quo fic eft a P u '^ fančtum Joannem ; (e) Si pas peceaverit, Sdvo* ffS-ifins pr* nem . kis orat. «) l./MB.a. 1 caPM DE PREPARAT. ADHIBENDA. 593 ntm babemus apud Patrem /fefun Cbriftum juftum ; F ipfe ejt propitiatio pro peccatis nojiris ; item Pa ul us Apoftolus: (a) Ckri/tus 'Jefus, qui mor- s) R-n. g. 34. Imt ejt, ima qui Zf refurrexit, qui eji ad dexteram Dei, qui etiam interpellat pro nobis; item ad Ti- motlieum : (b) Unus enim Dem, mu s E/ Me- b) iietor Dei, if bomimm, hotno Cbriftus 'jefus: tum id Hebraos: (c) Unde debuit psr ornnia fratribus c) Btlr. 3,17. tjfimuim , ut mtfericors fieret, Zf f deliš Poniifex dDeum, Quare etfi nos indigni funius, qui impetremus ; ta men optimi dignitate Inter- pretis, ac Deprecatoris Jefu Chrifti fperare, & magnopere confidere debemus, nobis om* oia, quae per illum rite petierimus, eonceflu- nuu Deom. . X, Spiritus SanHus nofirarum Orationum aitblar eft. Denique lioftrae auctor eft Precationis Spi- titus Sančtus: quo duce Precss noftras audiri ^ceffeeft. (d) Aceepimus enim Spiritum ad- d) Rm.%. optionis filiorum Dei, in quo elaniamus, Abba CJ ' 4 * 5 ' Pster: (e) qui quidem Spiritus infirmitatem, & e) Rom, g, a&, •afcitiam noftram adjuvat in hoc orandi inune- te -' imo vero, (f) inquit Apoftolus, ipfe pojlulat f) Uidem, P n nobis gemitibus inenarrabilibus. ( < Quoniodo in Fidejuvari ad impetranda, Dei lent- ficia debemus. Quod fi qui titubant interdum, nec fe fatis c ^e firmos in Fide fentiunt, utantur lila voce ^POftolorum : (g) Domine adauge nobis fidem : & g) 17. f. Cs °i illius; (h) Adju va ineredulitatem meam. Sed h) film • „ J«. , o rA ■ - tntentiv e/l Uln maxime & Fide, & Spe vigentes, omma me ,jj- arU>irco f 8 beo optata confeauemur, cnm ad ipfiusDei t._ . 1 tatu tioflra tuta e S--ni, ac Voluntatem omnem mentem, ačtio- n vina . ne *) k Orationem noftram conformabimus; (i) ^ 7 , P g Si a) 4' 5- b) }oM. 4.23. 33« AclorAtione t in fpiritu, & Veri- tat e dectm # dr fgptem libvas fcripfit D, Cyril. jHJ.exandrin. (fui nuper latinttute donati in lucern frodierunr. Jjuplex orandi ratte, mentalis » vocalis, qua- ffum mentalis tjl potior. c) f.*i* S 94 CATECHISMl ROMANI 1’ARSIV. •SV manferitis , inquit, in me , C/ km i n voiit manferint , quodcunque volueritis petetis , [f jiet uobis, Quanquam ad hanc Impetrandi a Deo onmia facultatem, in primis neceffaria eft, utantea diximus, oblivio injuriarum, & benevolentia, ac benefica voluntas in proxiraos. Qus 3 ratio in orando requiratur. C A P U T VIII. s. De optima orandi ratione docendum effe Popukfit, E/ quid fit or are in /piritu, W veritate. M asime anteni refert, quomodo facris Pre* cibus utamur.: nam etfi Precatio bo¬ li urn eft falutare, tamen, nifi recte adhibea« tur, minime prodeft. Quod (a) enim peti* mus, fepe non afiTequimur, ut Sanctus inquit Jacobus, ob eam caufam, quia male petimus. Ergo 'docebunt Parochi Fidelem Populum, Čuš fit optima ratio bene petendi, & privi¬ tim, ac puhlice orandi: quae Fra-cepta Ciin- ftianas Orationis tradita funt ex Chrifti Domi¬ ni difci plina. Eft igitur orandum in fpiritu, & veritat«. (b) Nam cceleftis Pater tales quserit, qni ado- rent eum in fpiritu, & veritate. Orat autem eo modo, qui intimum, ac tlagrans aninii it"* dium adhibet. A qua fpirituali precandi ra¬ tione vocaleni non excludimus : veruntamea principatum jure tribuendum ducimus qus a vehementi animo proficifcitur, 0 ,J fe- crationi ; quara Detis, cui (c) patent occult* hominum cogitatioaes, audit, etiamfi ore noi? pro- QUJE RATIO IN OIIAN, REQUIR. 595 proferatur. Audi vit (a) Annae ejus, quse ma¬ ter fuitSarauelis, intimas Preces: dequa illud lejimus, (b) flentem orade, &tantunj labia mo- ventein. Oravit hoc modo David: inquit »im: (c) Tibi dixit cor meum, exquijivit te facies m Hujufmodi exempla iu diviaisLibris paf- lira legentibus occurrent. 2, Quis Jit ufas mocalis Orationis pracipuus, Habet autem vocalis oratio propriam uti- iitatem, & neceffitatem : nam incendit animj fiudium , & religionem orantis inflammat. Quod ad Probam Sanctus Auguftinus fcripflt iioc modo: Nonnunqtiam vadiš, D 5 aliisJtgnis ad Kitnim defideriv.tr. J'anBum nos ip/os acrius. exci- ttwr, Cogimur interdum nthementi animi cupidi- Me, pietate, verbis efferre fententiam. Nam ttdtimte animo Icstkiu, par etiam ef lingucmi exuU tiri ; jy (d) d e; et nos vere cumulatum illud Sacri- ftim facere C/ anima, & corporis: quem Apojiah- <» ovanii morem fuijje, cx (e) Ailis , C f ex (f) dfoflolo multis loči s cognofcimus. J- Vocis ojficium perinde in prhata Oratione, ac in puhlica necelfarium noti e/l. Sed (juoniam duplex precandi ratio eft, pri- Va ta, & publica; privatae Orationis pronuu- djtione utimur, ut intimum ftudium, ac pie- ta£ em adjuvet; in publica, quse ad incitandam ftdelis Populi religionem inflituta eft, certis, ® 3 tifque temporibus linguse officio fuperfederi niJ Uo modo poteft, Soli Ckri/liani in /piritu or ant, h* longas Ota- tiones non debent refugere. Hanc vero fpiritu orandi confuetudinem, f^priam Ckriftianorum laominum, Infideles I’p a mi- 1. Reg.l.16.1 1 ) Job 22. li. 15 . a) i. 1. 16 17. b) j V>id. 13, c) lf*L 16. 8, s. a*£. ef. m'; cap. 9. Quomgdo ex rt « dundanttd cor d is os lty na tur. Vi* at Pjal. 13. g. d) J»ii. a. it. e) Alf. ?. 10; IT. 12 . & 16 . f) I- Cor. 14, Epi>. 5. 19. Cel. J. »6, 5«;6 CATECHISMI ROMANI FARS IV. . minime colunt de quibus ita licet Chriilu® Mottb.6. 7 . Domino m loquentem audlre : (a) Ovantes na¬ lite multum loijuijJicut Ethnici faciunt; putant enim, ijiiod in mulliloquio /ko exaudiantur. Nohte srpa n/ Jimilari eis; /cit enim Pater ve/er, quid opus /t vt- lis, av.teqv.am petatis eutn. Gum autem prohibeat Ioquacitatem, Ion- gas tamen Preces, quse a vehementi, ac diu- turno animi fludio proficifcantur,tantum abeft, ut rejiciat, ut etiam fuo exemplo nos ad eam Bj Lnc-6.it. rationem cohortetur ; qui (b) uou modo no- «> Mmh.3,6. ctes in Prečatione confumpfit, led (e) ter eundem fermoneni repetiit, tantum igiturfts- tuendum eft, inani verborum lono minime esorari Deuni. s. Orationes hypocntamm rejicit Dominur. Nec vero ex aninio orant hypocritae: a quO' rum nos confuetudine deterret Chriflus DO’ h) M-itth.6,%. minus in hanc fententiam(d) Cumoratis, non eritis Jicut hjpocrita, qui amant in Sjnagogis, C/ tmgulis platearum Jlantes orare, ut videantur ab ho- minibus: amen dico voliš, receperunt mercedem fumn- Tu autem, cum oraveris, intra in cubieulum tuutn, «) Sicut Beli- C/ (e) claufo oflio, or a Patrem tutim in abjconatto ■ & Pater tuus, qui videt in alfe ondi to, v edikt tihi- Quut p t mera Cubieulum , quod hoc loco dicitur, ad cor mhculum crttre. ...... „ , „ . n. nommis rerern poten; quod non fatis ett m gredi, fed praeterea occludi oportet, ne q«i'J erumpat, vel infiuat in animas cxtrinfecus , quo Precationis integritas violari poffit. Tum f) enim cceleftis Pater, (fji qui omniuro menteS, & occultas cogitationes maxinie perfpicit* orantis poltulationi eoncedit. QUj£ RATIO IN ORAN. REQUIR. 59 f (, Si iiutius, quod po/hrfumui, dijfertur , non tamen ab hoc pietatis exercitio cejjandum e/l. Reguirit praeterea Oratio afliduitatem: quse quantam vim habeat, (a) judicis illius exera- a) plo Dei Fiiius oilendit, qui cum nec timeret Deum, nec horainem revereretur, victas affi- duitate, ac diligentia vidna?, ejus poftulationi conceffit. Itaque aflidue Deo preces faciendae fant, nec imitandi illi, qui femel, aut iterum orantes, nifi quod petunt, irapetrarint, in Ora- tione defatigantur. Nulla enim officii hujus i w. is. t. laflitudo efTe dehet: (b) quod nos Chrifii Do- x«e. »s.i. fflini, & (c) Apofloli docet aučloritas. Quod c ) ii interdum in eo voluntas defecerit, Precibus 17 ' s Deo petamus perfeverandi vira. 1. Cbrijlus, ji quid a ccdeJH Patre poflulart velimus, illud in Jiio Nomine puft^andum juj/it. Vult etiara Dei Fiiius, Orationem noftram siJPatrem fuo Nomine pervenire : quee ejus »lerito, & gratia Deprecatoris id pondus affe- ^uitur, ut a ccelefti Patre audiatur. Eft enim e jus illa vox apud fandum Joannem : (d) d) faen, amen dico voliš, Ji quid petieritis Pairem in Nomine meo , dabit vabiš. Ufque modo non peti- h puujuam in Nomine meo. Petite , C ? 5 nccipie- t,s i ut gaudium vejirum Jit plenum, & iterum (e) e) j™*. 14.13,. Qyodainque petieritis Patrem in Nomine meo, boe fci«m, *• Fervor SanFlorum in Oratione imitandus, & peti- tioni gr ati ar um aHio adjungenda. fruitemur ardens Sančtorum horainum flu- > quod in orando adiiibsbant. Gratia- 1 ,J!ri autem ačtiooem cum Precatione jungamus, ‘%>ftoloru.'n exemplo, qui hanc coufuetudi- P p 5 nem 598 CATEČHISMI ROMANI PARSIV, nem perpetuo fervaverunt, auemadmodunj a)t.C>f.t 4 .i 7 . apud (a) Apoftolum licet videre. ?7. a0 ' 9 ' Ut fervens, Z? efficax Jit Oratio,jejunium ejlai* *• T‘>». 2, i. hibendum , eleemojjna, Jejunium vero, & eIeemofynam ad oratio« Jk) Tob.ii.%. nem adhibeamus. Jejunium (b) cerce maxime eft cum Oratione fociatum. Nam qui cibo, & potu funt onufti, horum mens opprefla eft fic, ut neque Deum intueri, neque, quid fibi velift Oratio, cogitars poffint. Sequitur eleemofy- na, qus magnam & ipfa cum Oratione focieta- tem habet. Quis enim, cui facuitas fit beniga* faciendi ei, qui aiiena mifericordia vivat, nec opituletur proximo, & fratri fuo, & charitat« prseditum dicere audeatž aut quo ore is, qui expers fit charitatis, Dei auxilium implora- bit, nifi cum peccati veniam precatur, flmul& a Deo fuppliciter poftulat charitatem ? Qu ar9 divinitus fa&nm eft, ut faluti hominum tripli* ci hoc remedio fubveniretur, cum enim p eC ‘ Tnu cando vel offendamus Deum, vel proximos violemus, vel nos ipfos lsedamus; facrisPr®* cibus placatum reddimus Deum, eleeniofyn* redimimus hominum offenfiones, jejunio pr°' prias vitse fordes eluimus, Et quanquam fm* gula profint ad omnium fcelerum genera ; ta ' men proprie fingulis iis peccatis,qute diximu$i appofita, & aecoramodata funt, JJ, Augujt. m 4 z. A r * i • de Jei un» fept, T tr. 0>ryfbl. in 43 - Utrn. m ftnt, lit, tu a j & eleemcm fyaa placanda eii ir a divina. ORATIONIS D O MINI C/E P R O OE M I O. CAPUT IX. Pater nofter qui es in Coglis. -. nofter divinam hancOrationem praetexere po- frt “orI tuit aliquo verbo, quod plus majeftatis habe- tet, exsrapli caufa, Creatoris, aut Domini ; ta- ar. 6 .’ d• Sati. men ha?c omifit, qu® timorem fimul nobis af- ferre poftent; illud autem adhibuit, quodoran- libus, & aliquid a Deo petentibus amorem, fi. ■P P 4 Proosmiun% Qra- tionit D j minica fit facuH- fuvtd, citat. P*r tredtaonem D?w o mm um eft J?ater. a) Veut. }2. 6. r. 63; 16. Jif lai. 1. <» tjopj 'Tefiamen* to pajjim*. 2 ?er gubertjatio- ttcm Pat/em tti&m Affit Deus. M*tt m 6.26. $i ti gulit hominid bv.s datum e Je jfngelum cufto— dem, Scriptura Aperte demon- ftrat. ~ Vis gffe/ifus nun» quam kom in urn •bliv ifi.it ur : ijua»taqus f.t il» h us in nos mi* feriterdta. , *.t freVtdentia, vi- de Genef, 6.7 8. 12. 28. ?I. }2. 39. <5.6.7. XvW. (j ^'9. JO, 8.9. 10. cuit .• illc (a) Tobiae patri oculis capto lumi- - na reftituit, De Angelo , per far« drnr Fetrus e e ar cere li* heratus e/i. Angelus item lile Principis (b) Apoflolo- rum liberator uberem praebebit niateriam ati erudiendum pium gregem ds admirabili fr udu curae, cufiodiaeque Angelorum, cum demon- ilrabunt Parochi Angdum carceris teuebras illuftrantem, & Petrum taci o ejus latere ex fomno excitantem, folventem catenas , dif- rumpentem vincula, monentem ut furgeret, feque fumptis caligis, & reliquo veftitu feque- letur : cum docebunt, ab eodem Angelo Pe* trum per cuflodias libere edučlum e carcere, & aperta denique janua, iu tuto collocatum. Hujus generis exemplorum, quemadmoduft disimus, referta eft fančtarum Literarum hi- floria, quibus intelligimus, quanta fit vis be- neSciorum, qus confert in homines Deus, Angelis interpretibus, & internunciis, nec folum certa aliqua , & privata de remiffis, fed a primo ortu noflra curae praepofitis, & in fingulorum hominum falutis prasudio col* locatis. Hanc dočtrinae diligentiam illa uti- litas confequetur, ut audientium mentes eri* gantur, & ad agnofcendam, ac venerandam Dei paternam de fe curam, ac providentiauf excitentur. 7. Qua praterea ratione agnofecmt homines Fidelef paternam Dei de hominibus curam. Conimendabit autem hoc loco Parochus, & in primis prsedicabit divitias BenignitatiS Dei erga genus humanum; quem cum a pri« mo m PROOEM. ORATIONIS DOM. 603 »o (a) Parente noftri generis, & peccati uf- que ad hanc diern offenderimus flagitiis, ac fceleribus innumerabilibus, retinet tamen in nos charitatem, nequ pracipuam illam de no- bis curatn deponit. Quem fi quis ejciftimat hominum oblivifci, amens eft, & in Deum ja* cit indigniffimara contumeliam. Irafcitur Ifrae- !i Deus propter ejus gentis blafphemiam, quaa fe arbitrabatur ccelefti ope defertam effe. Eft enim in Exodo : Tentaverunt Dominum, Jicentes, Eft ne (b) Deus in nobis, an mn ? & apud Eze- chielem fuccenfet eidem populo Deus, quod dixerat : (c) N on videt Dominus nos, dereliauit Dominus Deus tenam. Ergo Fideles his a neto- ritatibus a nefaria illa opinione deterrendi funt, fieri poffe, ut Deum capiat hominum ob- livio. In quam fententiam audire Iicet coa- querentem de Deo apud Ifaiam Ifraeliticum Populum, contr?.queDeum ftultam ejus queri- moniam benigna fimilitudiue refellentem. Eft enim ibi : (d) Dixit Sion, Dereliquit me Domi- tms: ty Dominus oblitus eft mei. Cui Deus, Nun- quid oblivifci poteft mulier infantem fiium, ut non mi- fereatur filio uteri fui ? W fi illa oblita fuerit, ego tamen non oblivi/ear tui, Ecce in manibus meis de- fcripfi te. Exemplo primi Parentis Dei in nos lenignitat demonftratur. Quibus locis quanquam id liquido confirma* tur, tamen ut penitus Fideli Populo perfua- fieatur, nullum poffe tempus accidere, quo deponat Deus hominum memoriam, quo eis »on tribuat patriae charitatis officia; Parochi lem clariflimo primorum hominum exemplo coiU* a> Gtn. 3. (Unferantnr h»dt item Vtrfus fraudentts. & 3 TW. 3 . 2 /. C j 3. 3 . f } Afiih.j. ijj. eOinprobabutit. Quos, pofl: neglečturn, viola- tumque Dei julTum, cum acerbius accufatos, & horribili illa iententia condemuatos audi«: (a) MakdiHa tena in opere tuo : in laborihus eomedes sx ea cunElis dicbus vita diia , fpinas, Z? tnbulos germinalit tihi, £r eomedes berbas tena : (b) cum vides e Paradifo expulfos& ut omnis redi- tus fpes adimeretur, cum in aditu Paradifi col- locatum legis Cherubim, ilamrnsum tenentem, & verfatilem gladium: cum ab ulcifcente fuam iujuriam Deo illos indmis, & externis mole- ftiis confii&atos intelligis: an non ačhim de homine putes ? an non credas non modo Di¬ vino ilium auxilio nudatum, fed etiam cuivis injuriae propofitum ? Verumtamen in tantis Di- vinse irse, & ultionis indiciis, oborta & line qusedam Dei in eos charitatis ; (c) Fe cit enim > inquit, Dominus Deu v Ada , & uxori ejus tunicas pelliceas, y induit eos: quod n;aximum fuit ar- gumentum, hominibus nullo unquam tempore defuturum Deum. /.4.& 1. cabit hanc praeftantiffimam Dei erga nos cha- ‘ ; ' 4 ‘ 9 ' l °' ritatem; ut intelligant, fe, quia rcdempti funt, admirabilem in inodum Dei filios evafifle; (b) Dedit enim , inquit Joannes, e:s poteftatem filios Dei fieri : &, Ex Deo nati funt. Quamobrem Baptifmus, quod prinium redemptionis pignus, & monumentum habemus, (c) Sacramentum c) 2n. regenerationis dicitur : inde etiam uafciniur Dei filii; nam inquit ipfe Dominus: (d; Quod a) /»«».5.6.7. natum eji ex jpiritu Jpiritus ejt: k, Oportet -vos nafci denuo. Item Petrus Apofioius: (e) Renati c ) i.Pj/m.j,. nor. exfemine corruptibili, fed ineorruptibili, per mer- tum Dei mirni. J j. Singulari Dei beneficio per redemptirmcm filii Dei cffeEli fumus. Hujus pondere redemptionis & Spiritum Sančium accepimus, & Dei gratia dignati fu* tiius. Quo namere filii Dei adoptamur, quem- ad- h) Jtan.j, Ti. Išafnpnns re~, demptionis n) l.Joan.i.t. Kon taiitum est fecundis rebus* Venim etiam tx tol/imitatibut immijfts mttien* dam cjft patru icelefiis benigni* totem, c) Jih «9. ST. tl) jDeaf.5J.59. C \u* fint dtSbt* te At ur caflsga- tio. O flW.8g.jj. M- 606 CATECHISMI ROMANI PARSIY. admodum ad Romanos fcripfit Apoftolus Pan* lus: (a) Non accepifiis Spiritum fervitutis iterum in timore, fed accepiftis Spiritum adoptionis filio . mm, in quo clamamus, Abla pater, Cujus vim, & efficaciam adoptionis explanat San&us Joan- nes ad hunc modum : (b) Videle, tjualem cha- ritatem dedit nobis Pater, ut fiiii Dei nominemur, £/ Jimus. jz. Quid Cbrijiiani, fiiii Dei jam ejfeP.i, po 1 .i tot. accepta paterna cbaritatis officia, uicijjim Pa* tri praftare debeant. His expofms, admonendus eft Fidelis Po- pulus, quid ipfe viciilim debcat amantiffimo Patri Deo; ut intelligat, quem aniorem, ac pietatem , quam obedientiam, ac veneratio- nem creatori, gubernator!, ac redemptori prasftare, qua fpe, ac iiducia illum invocare oporteat. Sed ad erudiendam infcitiam, di- rigendamque fententiae perverfttatem eorum, fx qui tfintummodo fecundas res , & profpe- rum vitre curfum argumento efle exiftimant, Deum confervare nobis aniorem funm, rebus autem adverlis, & calamitatibus, cum a Deo exercemur, id efle lignum hoftilis in nos ani- mi, & prorfus abalienatae a nobis Divina vo« luntatis; demonflrandum erit, cum (c) tan- git nos manus Domini, rninime id hoftillter facere Dominum, (d) verum percutiendo fa- nare, & plagam a Deo venientem efle medi¬ cinam. Caftigat enim peccantes, ut ea difci- plina meliores faciat, & praefenti animadver- lione redimat ab exitio fempitemo. Nam (e) vifitat auidetn in virga iuiquitates no- ftras, & in verberibns peccata aoftra ; mife* ticoSr DE PR.OOEM. ORATIONIS DOM. (Jo f ricordiam autem fuatn non aufert a nobis* Quare moneadi funt Fideies, ut in ejufnaodi caftigatione patriara Dei charitatsm agno- fcant, & iilud apud patientiftinium Job in me- inoria, & in ore habeant: (a) Ipfe minevat, medetur : percutit, E/ manus eius Janabmt : ut iilud ufurpent, quod fub perfona Ifraelitici populi fcriplit Hieremias: (b) Caftigafti me, C/ eruditus Jim, quaf juvsnculus indomitus : tonver- te me, E/ convertar, quia tu D minus Deut meus: ut Tobiae exemplum fibi proponant, qui cum in illa plaga cuecltatis paternam Dei niarnna csedentem fenfilfet, clamavit : (c) Benedica te Domine Deiis Ijrael, quia tu caHigaJli me, 5/ tu fahajli me. ■ij, Deurn nunquam tfofiri oblit um ejje, Fidelibus inculcandum. In quo maxime cavendum eft Fidelibus, ne, etiam fi quovis incoramodo affečti, qua- vis calamitate affličti fint, Deura id ignorare *xiftiment: ait enim ipfe : (d) Capillus de ca- pite ve/lro non peribit. Irno vero fe ipfi illo Divini Oraeuli folatio confolentur , quo in Apocalypfi dičtum eft: (e) Ego, quos amo, ar- §uo, E/ cajligo: Conquiefcant in Apoftoli co- hortatione ad Hebraos : (f) Fili mi, noli uegli- gere difciplinam Domini, neque fatigeris, dum ab to argueris. Quem enim diligit Dominus, cafiigat : fagellat autem onmem filium, quem recipit, Quod J extra difciplinam e/lis, adulterini ejlis, Ef 3 non fi- Hi- Patres quidem carnis n gl ra cruditores habui- nus, reverebamur eos : num multo magis oltem• per.iiimus patri fpirituum, vinemus ? m- a) j>h 1>) Btir,- i.t§ c) 3'!>. ir. VJ. 6.7. S. it. u. t. Rig- j. 6. i?. «3- S*p. 16. 13. JDeus . vUrt eranium affhtfiig nu intaentr, d) Ut. 21. rt. e} Ap*. 3. tj, tw. 3, n. t) Htir. 12.5, 6 . 7 . iJ. 0nijUdni pvg- ■•prie TJeum fuum X'vem app ». >. iq. io,&u. 1. Chriftum Chrim fiani propter h urn-zn it at etn fr at r trn habait* C) Hebr. 2. n. fr) Pfat.2l.21. O Matth. 28. 10 . Sr c Joan. 20. Frattma c um ; irochus onmes , cujufcunque aetatis, gene- ordinis, ut communis hujus fraternae ne- ceflitudinis memores comiter, d fraterne fe ge- Ojitmodo Ghrim jliani fint Čutim [ti coh&redes . a.) Rom . 8.17 b) Col. x.i%, c) Heor. i. 2,, d) I. Cor. f, 0. Gtrff, habtnt: 9 id, efl, coofera — tores . e) 1.0.9. i6 # £) Hdr. 6 , 19 , a) Rd’».ii. 4. J. GV. 17. 12. 4- 7- Dm H»»f » •fr' e/? divit!'>n» & inopum Con~ ditor , Sap. 6. 7 . S. JWalach. 2 10 . drobtin as fftrim. tu ulit omnium Cbrijtiamrum mu ejt. b) /«». 3,5. 2fow. 6. 5. O*. 4 . c) E/A. 5.5«, <0 G«/. 3. 2(1. V dt />£/» Joan. 17 . 2 . 4 . 32 . 1 . C'i. 10 . 17 . C«. 3. ii. 610 CATECHISMI ROMANI PARS IV. gerant, neque aliis alii fe prasferant infolen- tius. Nam etfi in Ecclefia Dei diverfi funt officiorum gradus; tamen illa varietas gra- duum, & nmnerum fraternae necellitudinis con- junčtionem minime tollit: (a) quejnadmodum in hominis corpore varius ufus, & fundio di« verfa membrorum nihil agit, quaniobrem lisec, vel illa corporis pars membri munus, & no- men amittat. 17. Quihus de caujis Chrijiiani Jint tafta necefitu- diuis conjunElione copulati. Propone tihi eum,qui regia fit pofeftate; an is igitur, fi Fidelis eft, frater non elt omnium, qui Chriftianse Fidei communione continen- tur V Maxime: quid ita ? quia non eft Deus alius is, ex quo divites, & reges nati funt, ab eo, a quo pauperes, qui in regutn poteftate funt, extiterunt; fed unus Deus, & parens, & Dominus omnium. Itaque una eft fpiritualis ortus omnium nobilitas , una dignitas, unus fplendor generis; cum omnes (b) ex eodem Špiritu, ex eodem Fidei Sacramento nati fi- mus filii Dei, & ejufmodi haereditatis cobsru- des. Nec vero alium Chriftum Deurn habent copiofi, & potentes liomines, alium tenuiores, & infinii: non aliis Sacramentis funt initiati, nec aliam haereditatem Regni coeleftis expe' člant. Fratres funius omnes, &, ut inquit Ap°' ftolus ad Ephefios, (c) membra funius corporis Chrifti, de čarne ejus, Zf de ojfibus ejus. Quod iteu® in Epiftola ad Galatas figniticat Apoftolus: (dj Omnes filii Dei ej/is per fidem in Cbrifto fe/u • r i ul ' cuntjue enim in Chriflo bapiizati ejlis , Chriftum <** duijhs : non eji JmUus, neque Grtecus, non ejt fa' vil s, DE PROOEM.ORATIONIS DOM. 6it m, tiet/ue liber, non mafculus , netjite farnimi. Omet enim vos imum ejlis in Ckrifto Jefu. Haec ■ cutem accurate verfanda res eft Paftoribus ani- marum, & fcienter illis in hac -fententia com- memorandum- Eft enim accommodatus locus non minus ad confirmandos, & excitandos in- opes, & abječtos homines, quam ad coercen* dam, comprimendamque arrogantiam locuple- tum, atque potentium. Cui hominum insom* l«/< far* «„ modo uti mederetur, urgebat Apoftolus fra- & * llbi ternam hanc charitatem, & inculcabat Fide* lium auribus. iti. Quid Cbrijlianut, ubi exordiutn Precationis illud, Pater nofter, pronunciabit, medit,ni debeat. Cmn igitur hasDeo Preces fačiurus es, Chri- ftiane, memineris, te tauquam filium ad Patrem Deum aecedere. Itaque cum Precationem or- diris, & illud, Pater nofter, pronuncias, cogita, quem in locum te fumma Dei benignitas ex« tulerit, qui non ut fervum ad Dominum adi- te, invitum, ac timidum, fed ut ad patrem fi¬ lium, voluntarium, fecurumque confugere juf- ferit. Qua in memoria, & cogitatione, quo viciffim ltudio, & pietate tibi orandum fit, toniidera. Da n da enim tibi eft opera, te ut talem prasbeas, qualem efle decet Dei filium; id eft, ut oratio, & ačtiones tuae indignae non fiat (a) Divino genere, quo te dignari voluit a ) Atf. if.il. beneficentiflimus Deus. A d hanc officii ratio- nem cohortatur nos Apoftolus, cum ait; (b) b) Efas. i. Efiote ergo imitatores Dei ficut filii charijftmi : ut Vfi re de nobis dici poffit, quod ipfeApoftolus fcr ipfit ad Theftalonicenfes : (c) Omet vos filii h"'r ejlis, Cs* filii diet. Q q a Qui Cia CATECHISMI ROMANI FARS IV. Qui es in Coelis. j'j. C um Deus /it ubique prx[ens, quomodo domici¬ lnim /mm peculiariter in Casio babere dicptur. J)i«s tjt tifus ubicjue, & totuf tn fin&uhf mun- di pnrtibus. jimbr, lib, l. dt Špiritu Sanffi *?• 7 \ , J ) am . /.!.«. 10. S ot, 2 . dijt. 2 * & 4* JO, 2 « a) Jerszw.25.24 Jjeus ejl in rebu> emmbui, Jltt . 17. 28. Grej. in Eftch, ho*** l • 2 . JD. t. f. ) h) Pf. i*8.*. >r»0f 9- 2 * J>** J *» diVtnis Stripturis inC.ce - /o j±pe »Jfe lite im tur , ut PC , 2.10. 11^. C7 4//^//re- qntnttr 0 Dumi 2» C*lo e JT e dtcitnr, (juta tim, luduberiorts tpJiHt opirati*- Conftat inter omnes, qui rečte de Deo fen- tiunt, ubique locorum & gentium effe Deura. Quod aon ita intelligendum eft, quafi ipfe di* ftributus in partes una parte locum unum, aiia alium occupet, ac tueatur; nam Deus fpiritus eft omnis expers divifionis. Quis enim audeat Deuui, tanquam in veftigio pofitum, loči ali- cujus finis circumfcribere, cum ipfe de fe di- cat: (a) Nunquid nonCalum , C ifterrnm ego impleo? Quod rurfum fic accipiendum eft, Deum Ca- lum, ac terram, quseque Coelo, ?.c terra com- prehenfa funt, vi fua, ac virtute comple&i, non autem ipfum illo loco contineri Adeil enim omnibus rebus Deus, vel creans ipfas,vel confervans creatas, nulla regione, nullis fini- bus vel circumfcriptus, vel ita definitus, quo- minus & naturam, & poteftatem fuam praefens ubique conftituat. Quod beatus David ex- preffit illis verbis: (b) Si afeendero in Caelum, te ilhc es. Verum etii praefens adfit Deus in lo¬ čiš, & rebus omnibus, nullis, ut diximus, ter- minis definitus ; tamen in divinis Scripturis faepe dicitur habere domicili um fuum in Coelo. Quod ideo fačitum videmus, quod Coeli, qu° s fufpicimus, funt nobiliffima mundi pars, iidem- que manent mcorrupti, praeftantes vi, magni- tudine, ac pulehritudine caeteris corporibuS, certifque, ac ftabilibus motibus praediti. Ergo> ut eitcitaret hominum animos Deus ad con- templandam infiuitam fuam poteftatem , aC IVlaje- DE PROOEM ORATIONIS DOM. te comprobabunt : (a) Si confunexiJlis čutu a ) j.j. Cbrifto, qux furfum funt , quxrite, ubi Chriftus eft in dextera Dei fedens ; qux furfum funt fipite, non ? 8 <* fuper terram . ‘petitionum or do fezjui debet o'di- nem rerum ex<+ petendarum, T). Thom, 2 . 2 . Sz.art, 9« 6'r4 DS P R I M A P E T I T I O N E, C A P U T X. Sančlificetur Nomen tuum. i. Cur a Nrninis Divini JimBiJicatione n jim dej < deria exovdiamur. uid a Deo petendum, quove ordineid agendum fit, Ma ifter ipfe, ac Do* minus omnium docuit, & imperavit. Nam cimi ftudii, & defiderii noftri nuncia fit, & in* terpres Oratio, tum rečte, & ratione petimus, cum poftulationum ordo fequitur ordinem re- rum expetendarum. Monet autem nos ver* charitas, totum ut animuni, ac ftudiutn confe* ramus inDeum: qui, quoniam folus eft in fe* ipfo furamum bonum, jure eft praecipuo quo* dam, ac fingulari amore diligendus. Nec ve¬ ro ex animo, & unice poteft amari Deus, nifi rebus omnibus, ac naturis ejus honor, & gi°' ria praeponatur. Bona enim & noftra, & alie* na, & omnino omnia, quaecunque boni voca* bulo nominantur, ab illo profečta fummo ipii bono cedunt. Quare, ut ordine procederet Oratio, Salvator Petitionem bane de fummo bono principem, & caput conftituit Petitio* num reliquarum, docens nos, prius quam ca, quae nobis, aut proximo cuinue opus ftnt, poftulemus, quae propria fint Dei glorise, p e ' tere debere, ipfique Deo ftudium, &Defide* rium DE PRIM A PETITIONE. 615 rlum ejus rei Koltrum exponere. Quo fačto manebimus in officio charitatis, qua docemur, & plus Deum, quam nos ipfos diligere, & pri* mum petere, qurs.Deo cupiamus, deinde quae flobis optemus. 1. Cum divina natura nulla ve augeri , aut carere pnjjit, cv.r necejje fuevit fiandificationem Nomi- nis Dei hic pri/tulare. Et quoniam defiderium, & petitio funt e;s- Kitu p «<»«» runi rerum, quibus caremus, (nec vero Deo, id eft ejus naturae, fieri acceffio poteft, aut ati- mn hain„. geri ullare divina fubflantia, quae inexplicabi- 1 lem in modura eft orani perfeftione curnulata) '"'J £ lor ‘“ im, ~ . tefc&r na h«rat» intelligendum eft, extra haec eiie, quae a Deo unUtatm ipfi Deo petimus, & ad externam ejus gloriam pertinere. Cupimus enim, & petimus, ut Dei Nornen notius fit gentibus, ut ejus regnum am- plificetur; ut plures quotidie obediant Divino Kumini; quae tria, Nornen, Regnum, Obedien- tia, non in illo ipfo funt intimo Dei bono, fed flffumuntur extrinfecus. 0% Vena illa, Sicut in Ccelo, & in Terra, ad tret primat Petitiones referri pojje , quomodt> lic intelligantur, Verum, ut hs petitiones quam vim habeant, &quid valeant, planius intelligatur, Paftoris «runt partes, monere Fidelem Populum, ver- ba illa, Sicui in Ccelo, {f in Terra : ad fingulas H“' d rdic referri poffe primarum trium Poftulationum : r ‘ m ‘' p,ut ‘ H W Sančlificetur Namen tuum, ficut in Colo, W in Terra : item: Adveniat Regnum tuum,ficut in Celo, & in Terra : fimiliter, Fiat volnntas taa ficut in CAo , {f in Terra, Cum autem petimus , ut ^učtilicetur Nornen Dei, id fentimus, ut au- Q q 4 gea- t ) IT . 110. 9. 137. 3 . b) Zev. it. 44. & 19. & 20. 7. J. P«r. r. 16. Jvfue 24. 19. i. jR«g. 3. a. H'Ati tmnts Deum ptrfetuo laudant. PA/, 85. •rff«. 4. 8. tfrtf CATECHrSMI ROMANI FARS IV. geatur Sanditas, & Gloria Divini Nominis. Quo Ioco Parochus animadvertet, ac docebit pios auditores, non id dicere Salvatorem, ut eodem modo fandificetur in Terra, quo & in Coelo, id eft, ut amplitudine Terreftris fančti- ficatio Coeleftem exaequet (hoc enim fieri nul* lo pačto poteft) fed ut ex charitate, & intimo animi ftudio id agatur. 4. Qtiomodo Dei Nomen per fe fanElum fanBificm a nnbis pnjjit. Etii veriffimum illud eft, ficuti eft, Divinura Nomen per fe fandificatione non egere; cum (a) Sandum, & terribile fit, quetnadinodum ipfeDeus fuapte natura (b) Sandus eft; neque ei ulla fanditas, qua ab omili aeternitate prs- ditus non fuerit, poffit accedere .* tamen, quod in Terris longe minori honore afficitur, quam par eft, nonnunquam etiam maledidis, & nefa- riis vocibus violatur ; propterea cupimus, ac petimus, ut laudibus, honore, gloria celebre* tur, ad exempium laudum, honoris, & gloria, quse ilii inCcelo tribuuntur : id eft, fic honor, & cultus in merite, in aninio, in ore verfetur, ut omni veneratione & intima, & externa pro* fequamur, omnique celeritate excelfum, p u ' rum, & gloriofum Deum ad imitationem fuper* norum, ac Coeleftium Civium compledamur. Ut enim Coelites fumma confenftone, gloria, & praedicatione efFerunt Deum: fic precamur,ut idem contingat orbi terrarum, ut omnes gen- tes Deum cognofcant, colant, & venerentur > ut nulli plane mortales reperiantur, qui u° a & fufcipiant Chriftianam Religionem, & fe t0 ’ tos Deo dicantes credant, ex eo omnem faučti' DE PRIM A PETITIONE. C v? tatis fontem exiftere, neque quicquam effe pu- rum, aut faudum, quod non a fanditate Divini Nominis oriatur. s. Qumodo peti pojfit, ut Bet Nomen in Infidelibus Sanftum effe pojfit. Teftatur enim Apoftolus (a) numdatam effe a) Epb. 26. Ecclefiam in lavacro aquae, in verbo vitoe : ii- gnificat autem Verbum vila: (b) Nomen Patris, b) M^tt.2%,2^ & Filii, & Spiritus Sandi, in quo baptizamur, ^utVnfi. & fandificamur. Itaque, quoniam nulla cujuf- del,s l' r P d,m - . . ~ ... p . . & fid. S*cramen» quam expiatio, nulla mundma, & mtegritas t* Jjet ft ad-iun« effe poteft, fuper quo non lit invocatum Divi- £***• num Nomen, cupimus, & petimus a Deo, ut omne hominum genus, relidis impurse Infide- litatis tenebris, ac radiis Divini Luminis illu- ftratum, hujus vim Nominis agnofcat lic, ut in eo veram qvia?rat fanditatem ; & in Nomine fands, & individuse Trinitatis Baptifmi Sacra- mentum fufcipiens, ipfius Dei dextera, perfe- dam vim fandi tatis confequatur. Otta ratione Dei Nomen in peccatoribus fantli* jicari pojfit* Pertinet vero optatum, & Poflulatio noftra t*«/# pnitur. non minus etiam ad eos, qui flagitiis, & fcele- ‘ r " m ribus contaminati , puram Baptifmi integrita- fipifcant, tem, & (c) Innocentis fiolam amifcrunt : qua c) M*tth. 25, re fadum eft, ut in iliis miferrimis fuam iterum l2 ' fedem impuriffimus fpiritus collocarit. Opta- mus igitur, & precamur a Deo, ut in ipfis etiam fančtificetur Nomen ejus: (d) ut ad cor, & ad d) //«.46. g, fanitatem redeuntes, Sacramento Poenitentiae redimant priftinam Sanditatem, feque ipfos purum, ac fandum Deo Templum, ac domi- Cilium praebeant. 5 7. Qito- Ojiarrt pttitur, tir gr/iti a fu& Itimtne corda tt- tubricofa p er* fundar, a) Jtuob. j. 17 . O mnia bana, tu m animt, uim tx„ terna Dco referri litbent aatpra. Jn Oratiose Do- rmnicA JT, poji 2,’ajiha, Ojthto op t a tur» ut Catholica JEc. c le /ta ab omnibus tgnofcatur. b) Zach. 15.1. 36 . 2$. J&ccleft* pr aro* dLd folam 2'jccle- fiam pertinetDi - Vini Hominis imploratio„ tri S CATECHISMI ROMANI PARS IV. y, Chomodo omnes bomines in fe fanBifieare Det Nomen potemni. Oramus denique, himen ut fuum Deus prae« ferat omnium mentibus, quo videre pofiint, (a) Omtie datum optimum, if umne donum perfeBum, defcendens a Patre luminum, ad nos divinitus e (Te delatum : quo temperantiam, juftidam, vitam, falutem, omnia denique animi, corporis, ex- tema, vitalia, ac falutaria bona illi accepta re- ferant, a quo, quehiadmodum pradicat Eccle* fia, bona cunda procedunt. Nam fi quid luce fuafol, fi quid reliqna fidera motu, &curfu profunt hominum generi, fi circumfufo hoc ali- mur fpiritu, fi terra frugura, & fruduum uber- tate*vitam fuftinet omnium, fi opera magiftra* tuum quiete, ac tranquilitate fruimur ; & hsc, & hujus generis bona innumerabilia nobis lup- peditat immenfa Dei benignitas. Quin etiam, Philofophi fecundas Caufas appellant, inter- pretari debemus mirabiliter effedas quafdam, ad ufum noftrum accommodatas Dei manus, quibus nobis fua bona diftribuit, ac longe, la- teque difiundit. S. Quomodo maxime per agnitionem, venerationent Ecclefitt Catholica Dei Nomen fanBificetur. Quod autem maxime rem continet in hac Petitione, illud efl:, ut omnes agnofcant, ac venerentur fandiffimam Jefu Chrifti Sponfam, & Parentem noftram Ecclefiam : in qua una eft (b) fons ille ampliflimus, atque perpetuus ad eluendas, & expiandas omnes peccatorum fordes , unde hauriuntur univerfa falutis, & fandificationis Sacramenta; quibus quafi Cce- leftibus quibufdam fiilulis in nos a Deo ille fandi- DS PRIMA PETITIONE. 619 fenftitatis ros, &liquor effuuditur: ad quam fo- lam, & ad eos, quos fuo finu, <&: gremio com- plesa eft, pertiaet Divini iliius impioratio No- jninis, (a) quod unum fub Cah datum eft hominibus, in fio operteat nos Jahos fieri. 9. Qua ratione Nomen Dei a Chrijiianis hodiš pol- luatur. Veram Parochi raaximehunc locum urgere debebunt, boni efte filii, non folum Pa trem Deum orare verbis, fed re etiani, & ačtione conari, ut eluceat in ipfo fandiflcatio Divini Nominis. Utinani non effent, qui, cum ora- tione hanc Dei Nominis fandificationem affi- due poftulent, fatftis, quantum in ipfis eft, illud violint, atque contaminant, quorum cuipa in- terdum ipfi etiam Deo maledicitur. I11 quos didtum eft ab Apoftolo: (b) Nomen Dei per vos ilafphematur hiter gentes: & apud Ezeehielem iegimus ■■ (c) IngreJJi funt ad gentes, ad quas in- troierunt, hf polluerunt Nomen fontlum meum : cum diceretur de eis, populus Domini ifte eft , Z? de ter ■ ra ejus egrejji funt. Qualis enim eft vita, & ut funt eorum moreš, qui religionem profitentur, fic deReligione ipfa, deque ejus aučtore Reli- gionis multitudo imperita judicare folet. Qua- re qui vivunt ex Chriftiana Religione, quam fufccperunt, & ad ejus regulam orationem, & ačliones dirigunt fuas, magnam facultatem prae- bent aliis laudandi Nomen Coeleftis Parentis, feomni honore, & gloria celebrandi, Nobis enim ipfe has partes impofuit Dominus, ut il- luftribus virtutis ačfcionibus excitemus homi. nes ad laudem, & praedicationem Divini No- Kiinis. Ad quosloquitur in hunc modum apud Evaa- a) AH. 4. n. I) ) R™. 2.s.4. e) ■;$, JO. Ipt. s 2. », 2. 2 21. e) Mntt.C.1%. 62* CATECHISMI ROMANI PARS IV. De us Rck ep di- tijfimus , Vr.itns umni a necejfartm nobis pr nji a* e. *) IftLii.i Qu.omedo peten* dum Det regnum. OiuAtn calamita- fa pr pr*fentis I ntM and n to. d) Omnet Pa~ tres fe exules , tiofpitei* & pere grini epe confef- ji funt . e') IM, ir„ 15 . D Amone s pc m ttrris agere indi- tat Paului Eph. 6. KI. fj prsti* csrm ■ omnia adjicientur voliš. Quibus omnino declara* vit, fe eum effe Regetn, qui generi horaimmi copiofe omuia, largeque fuppeditat: in cujus infinitae benignitatis cogitatione infixus David - cecinit: (3) Dominus regit me, £/ nihil mrhi deerit. S< Quid his ficiendum f.t, qui hujus Pelitionis fru• Elum confequi cupiunt. Veram minime fatis e(i, vehementer petere Dei Regnum, nili ad Petitionem noftram ad- hibeamus oninia, tanquani inftrumenta, quibus illud quseritur, & invenitur. Nam & quinque fatuse virgines ftudiofe illae quidem petierunt ad hunc moduni: (b) Domine, Domine aperi no- lis ; verumtaroen, quod illiuspoftulationis prše* fidia non haberent,exclufse funt. Nec injuria; eft enim illa Dei ore pronunciata fententia: (c) A r on omnis, qtii dicit miki, Domine, Domine, in* trahit in Reginim Calorum. 4. Quibus rationibus Regni Dei de/Iderium lamini* bus Jit excitandum. Quamobrem lraurient animarum curatores, Sacerdotes ex uberrimisDivinarum Literarum fontibus ea, qux>Fidelibus defiderium, ftudium- que comnioveant Regni Coelorum; quse cala- rnitofam ftatus noitri conditionem illis ob ocu- los ponant; quae fic eos afficiant, ut refpicien* tes, & colligentes fe, in memoriam redeant fummse beatitudinis, & inexplicabilium bono- rum, quibus redundat seterna Parentis Dei do* mus: (d) Kxules enim fumus, & plane ejus loči incolae, fe) in quo habitant Dsmones, quorum odium in uos nulla ratione mitigari poteft : nam funt infeftiflimi, & implacabiles in genus humanuta. Quid domeftica, (f) iuteftinaque prše* DE SECUNDA PETITIONE. 6 eg pralia, quae inter fe corpus, & anima, carc, & m'», & ftithut lpiritus affidue gerunt ‘i quibus perpetuo ti- ^ , ‘ 7 l6 ‘ g 4, ‘ mendum eft,ne concidamus: timendum autem ‘i &*<• »7. imo vero iiatim concideremus, nifi propugna- culo Divinae dexterse defenderemur. Quam vini miferiarum cum fentiret Apollolus, (a) a.) Kom hfelh, inquit, ego bomo, quis me libtrahit de cor- pore rnortis bujus ? vim r ‘tmcnt S- Quantafit bominis miferia,per aliartim venim cum m,n' m bomine collationem denujnftratur. ftnivmt „ . r . . . . ptttr wma^ Ha?c lnrelicitas noiln genens quaroquam per p/i/. »j. s 9> fe cognofcitur, tamen ex contentione reliqua- p’"' ^ rum naturarum, & creatarum rerurn faciliusiu- telligi poteft. I11 illis, fzve rationis.five etiam 3 ^' 6 ‘ fenfus expertibus, raro fieri videmus, ut ali- qua natura a propriis ačtionibus a fenfu, vel motu infito dedinet fic, ut a propafito, & condituto fine defleftat. Hoc apparet in be- lliis agreftibus, natantibus, volucribus, ut res declaratione non egeat. Quod li Ccelum fu- fpexeris, nonne veriflimum id effe intelligis, quod 3 Davide dičtum eft: (b) h aternum, Do- b) Pf i.nS.S-9> *une, uerbum tuum pevmanct in Calo ? Nempe il- c [ *■ lud continenti motu, & perpetua converfione if*. <. 40.6. fertur, ut ne minimum quidem a praefinita di- vinitus lege difcedat. Si Terram, & reliquain univerfitatem confideres, facile videas, aut nul- k aut exigua ex parte deficere. At miferri- ttum hominum genus fepiffime labitur ; raro, lu* recte funt cogitata, perfequitur; plerum- que fufceptas bonas ačtiones abjicit, atqus contenmit; qus modo plaeuerat optima fen- ttntia, fubito difplicet, & illa rejedta, ad tur* pia confika, fibzque pernidofa dilabitur. 6 . Qua a) P'«v. 24. JA. «*• <>6. 4 .Hitr.f.&tf Čkryfoft, hom. 62 * ad populum An- ttoch, D. Au*. li’o % 1 ®. Conf. cap . 28 . t>) £«<.15. x8. 19. D#* Rignumprim mo gtntralem in rts uniVerfus pe*. teftatem, & pro m Vdenti* cnram fanificat. c) fl^.94.4. 634 CATECHISMI ROMANI PARS IV. C. Qua Jit omnium miferiarum eaufa potijfma. Qusenam igitur eft hujus inconftantiae, mife- riseque eaufa? contempfio plane divini affla- tus. (a) Claudimus enim aures Dei monitis: oculos tollere nolumus ad ea, quse nobis lu- iriina divinitus praeferuntur, nec Cceleftem Pa- trem falutariter praecipientem audimus. Qua- re huc incumbsndum erit Parochis, ut & mife- rias oculis fubjiciant Fidelis Populi: & com- memorent caufas miferiarum, & remediorum viinoftendant, quorum onmium illis facultas non deerit, comparata ex fandtiffimis viris, Joanne Chryfoftomo, & Auguftino , niaxime vero iis, qu 3 e in Symboli expofitione pofuimus. Nam, illis cognitis, quis erit e facinoroforum hominum numero, quin adjumento Dei gra- tise praeeuntis, Evangelico iilo (b) Prodigi fi- lii exemplo conetur exurgere, & erigere fe, at- que in Coeleftis Regis, Patrifque confpečtum venire ? 7. Quidnam Dei Regnum in faeris Literis defignet. His expiicatis, quse fit Fidelium f učtuofe petitio, aperient, quid fit, quod his verbis a Deo poftulemus : prsefertim cum vocabu- lum Regni Dei multa fignificet: quorum de- claratio & ad reliquam Scripturae intelligen- tiam non erit inutilis, & eft ad hujus loči cognitionem necefiaria. Communis igitur qusedam Regni Dei figni- ficatio, quffi frequens eft in Divinis Literis, eft non folum ejus Poteftatis, quam habet iu oranem hominem, rerumque univerfitatem, fed etiam Provitlentiae, qua cun.fta regit, & moderatur. (e) In nam enim ejus, inquit Pro» DE SECUNDA PETITIONE. flieta, funt onines fines tena. Quibus lir. ib us etiam intelliguntur, quae occulta funt, & ab- dita in intimis terne, ac rerum omuium par- tibus. In hanc fententiam Mardochseus lo- quebatur illis verbis : (a) Domine, Domine rex mnipotens, in clitione enim tuu cunFla funt pojita, if mi eft, qui pojjit tua reftflere voluntati : Deus miverfonm tu es : nec ejl, tjui refftat Majejiati tiue. s. Cbrifi Regnum in pios quale. Item Dsi Regno declaratur praecipua illa, ac fmgularis Frovidenta ratio, qua Deus pios, &iančtos homines tuetur, & curat. De qua propria , & eximia quadam Dei cura dičtum dl illud a Davide : (b) Domimts regit me, Cr nibil mihi deerit: tuni ab Ifaia : (c) Dominus rex racttm tn Cah tbri nat, C) M*tth, I. » 5 -* 4 - d) Luc, 25 . 42 . «) /»«. ?. ?. t ) &iW< %• s. daS CATECHISMI KOMAMI PARS IV,. p. rar/oKC Chrijtus in fuis regnet Fuklibus, Regnat autem in uobis Chriftus Dominus per virtutes intimas, fidem, fpem, charjtatem, quibus virtutibus Regui quodammodo p3rtes efticimur,&Deo peculiari quadam ratione fub- jedi, ad ejus cultum, ac venerationem confe- cramur : ut, quemadmodum dixit Apoftolus: (a) Vivo nutem, jam non ega; vivit vero in me Chri- Jius; ita nobis dicere liceat : Regno ego, jan non ego, regnat vero in me Chrijlus. Id autem Regnum juftitia dicitur, quia Chrifti Domini juftitia conftitutum eft. Ac de hoc Regno fic loquitur apud S,Lučam Dominus: (b) Regnm Dsi intra vos ejl. Nam etfi Jefus Chriftus per Fidem regnat in omnibus, qui gremio, ac finu fandiflimae matris Eccleiise continentur; prse- Cipuo tamen modo regit eos, qui praeftanti 5- de, fpe, & charitats praediti, fe tanquam pura qu»dan>, & viva membra Deo prsebuerunt. Et in his Regnum gratiae effe dicitur. 1 o. De Regno gloria Cbrijii Domini no/Iri. Eft vero etiam Dei gloriae Regnum illud, de quo Chriftum Dominum apud S.Matthaeum loquentem audimus: (c) Venite benedich' Patris mei, pojjidete paratum vabiš Regnum a conftitutione nmndi. Quod idem ab eo Regnuin, apud S- Lu¬ čam , latro admirabiliter fua fcelera recogno* fcens expetebat, in hunc modum; (d) Domine memento mei, cum veneris in Regnum tuum. SanduS etiam Joannes meminit hujus Regni -• (e) Af/» quis renatus fuerit ex aqua, £?* Špiritu Sunilo, non pnteft introire in Regnum Dei. Meminit item ApO’ ftolus ad Ephelios: (() Omnis fornicator, »ut M' muudus, aut avarus, ( quud ett idalomn fervitus ) DE SECUNDA PETITIONE. 62? m balet hareditatem in Regno Chrifti, tf Dei. Eo* detn (aj pertinent aliquot fimilitadines Chrifti Domini loquentis de Regno Ccelorum. ir. De Regni gratia, gloria Chrifti natura, diverjit ate. NecelTe eftautem priusponereRegnum gra¬ fi® : neque enim iieri poteft, ut in uilo regnet Dei gloria, nifi ejufdem gratia in illo regna- tit. Eft vero gratia, ipfius fententia Salvato- lis, (b ) fons aqaa falientis in vitnm ateniam. Glo¬ dam autemquid effe dicemus, (c) nifi gratiam quandam perfečtam, & abfolutam ? Quamdiu enim fragili hoc, & mortali corpore vefliti Tu¬ rnus , dum in hac caeca peregriuatione, & exi- lio vagi, & imbecilles abfumus a Domino, fae- pe labimur, & cadimus, abječto Regni gratia? adminiculo,quo nitebamur: cum autera Regni gloriae, (d) quod perfedum eft, lux nobis il- luxerit, firmi, ac ftabiles perpetuo confifte- mus. Omne enim & vitium, & incommodum exhaurietur, omnis infirmitas confirmata robo- rabitur: ipfe denique noftra in anima, & in corpore regnabit Deus, quae res uberius in Symbolo tractata eft, cum de Refurredione carnis ageretur. j 2. Quid in primis hac Petitinne Deim oremur. His igitur expofitis, qure communem Regni Dei fententiara declarant, quid fibi haec peti- tio proprie velit, dicendum eft. Petimus au- tem a Deo, ut Regnum Chrifti, quod eft Ec- clefia, propagetur, ut fe ad Fidem Chrifti Do¬ mini, & ad accipiendam veri Dei cognitionena couvertant Infideles, &Judsei; & Scliifmatici, Sc Hasretici redeant ad faoitatem, & Ecclefise Rr a Dei a ) Miitth. 1 ? 3»■ 32-44- - U. i. b) /«». 4.14, Qjiid gratia. e) St c Rom. 6. 1%. Vi* tam ai er nam gratiam Vocal Reg-1°> gr ar ta jrtjuenrer ex~ idimui. d) 1 . Or. 1 ;, >5- Regnum gl ari a J$ Je m el ab hominc pojfideatur, nun*. cjuaw amtltitur. Quomodo rna#i m me hit in terris Regnum Du ati* V eni at. <528 CATECH 1 SMI KOMANI FARS IV. Dei coranmnionem, a qua defcivenint, rever- tantur; ut compleatur, & ad exifum perduca- a) 1P> ■ ? 4 - a. tur * < i uo d Ifaiae ore dixit Domiaus : (a) Di- *'"• 5 ‘ lata ločim tentorii tui, & pelles tabernaculorum tuo- rum extende , ne pave as : Inngos fac funiculos tuos, (J? clavos tuos confulida ; ad dexteram enim, C/ ad lavam penetrabis : quta dominahitur tui, qui fecit h) lf.i.Co.7,- te. Et ideni: (b) Ambulahunt gentes in lumine V) 1 ?'it. ^ ‘ af ' tuo * k* re S et ' ln Jpkndon ortut tui: leva in cir- cuitu cculos tuos , D 5 uide : omnes idi congregati funt, venerunt tiki: filii tui de longe venient, flia tua de latere furgent. / j. Secundo quidnam hic pofuletur. «) Tit. i. 16. Verum quia funt in Ecclefia, (c) qui verbis j.-, cbr,fti*n» confitentes Dcura, fačtis negantes, deformatam perperam ftyen- # ° 7 titm dominathr Fidem pnefeferant, in quibus propter pecca- tl,am Viauiss. tum d®mon habitat, ac dominatur tanqu3in iu propriis domiciliis ; petimus etiam, ut ad eos veniat regnum Dei; quo illi, peccatoruni di* fcufia caligine, & radiis divin® lucis illuftrati, redit uantur in faliorum Dei priftinam dignita- tem; ut omnibus e fuo regno, ccelsilis Farens, fublatis Haereticis, atque Schifimticis, eječtif- d)que oifenfionibus , ac fcelerum caufis, (d) ' aream purget Ecclefiae, quae Deo culturn pie> fančteque adhibendo, quieta, ac tranquilla pa- ce perfruatur. 14. Quii tertio loco eadem Petitione quaramus. Petimus denique, ut folus in nobis vivat, fo* lus regnet Deus ; ne'fit pofthac morti locus, fed ut illa (e) abforbeatur in vičtoria Chriiti f) Domini noftri, qui, (f) disječlo, ac diffipa tc> 34- is- omni hoftium principatu, potefiate, & virtute> tuo omnia fubjiciat imperio. DE SECUNDA PETITIONE. Cvy j/, Qax Chriflianis bujus peti ti onif oocajtone prači- pue agenda, & contemphnda offerantur. Erit autem cur® Parochis, ut, quod poftu- lat hujus r3tio Petitionis, fidelem populum doceant, quibus cogitationibus, & meditatio- nibus inftručtus has pieDeo preces facere pof- lit. Ac primum hortabuntur, ut vira, ac fen* tentiam intueatur illius fimilitudinis a Salva- tore introdučtae: (a) Strnile eft Regnurn Ccelorum tiefauro abfcondito in agro , quem qm invenit hotno, ilfioadit pr a gandio illius vadit, vendit uni- nerfa, qua habet, & emit agrum illum. Nam qui aoverit Chrifii Domini divitias , is pr® illis omnia contemnet; huic facultates, opes, po- tentia fordefcent : nihil enim eft, quod ilii fummo pretio comparari, imo vero quod in eonfpe&u ejus ftare poffit. Quare, quibusid noffe confcigerit, exclamabunt illi, ut; Apo- ftolus: (b) Omnia detrimentum feci, arbitrov ut fiercora, ut Chriflum lucrifaciam. Hsec eft lila infignis Evangelii (c) margarita , in quam oul pscuniam ex omni bonorum venditione redačtam erogarit, is beatitudine fruetur fem- piterna. iC, Quam Jit defiderabile regnurn Chri/li lic per gra- tiam, Ztf infutu.ro per gloriam. O nos felices, ft tantum luminis nobis pr®- ferret Jefus Chriftus, ut illam videre pollemus Divin® Orati® margaritam, qua ipfe regnat in fuis ! Nam & noftra omnia , & nos ipfos ve* nundaremus, ut enjptam illam tueremur; tuni enim denique nobis non aubitanter dicere li- Ceret: (d) Quis nos Jeparabit a ckaritate Chrifti ? . 1’rsftantem vero .Regni glori® excellentiam, 0irifii Regnurn ut confe^uamur, omni d rtrre ?ja funt t.onteranen- da-i Ruc fertintre pojfunt* de Saptentia fcripfC Job 23. I Salom, pr o V, 10. Sap .7. g. 9. 19 , b) Pii tip, %. g. d) P>m. jc. &) ir*. 64 . 4 . b) 1. Or. 2, 9, e) ”. 5. 25. Hunu lir er Re - gr um ]Jet peten- dum. A ) L < tt . 18.15 e) Qjtii ficftit', Vrl fugere debmrmts, ut Jim us h e Ati, fope cogitandurrt, f ) Jloc docet parabola E>VAn¬ gelica de Vtnea. Jlfattb, * o. I. g) !.I 2 . h) M ~r.19.17. Bitigentta aui t~ bend ■>, i) i.C .9. 5 Ojiumodo Jimus divina gr ati a adtutorts. <5;c CATČCHISiMI ROMANI PARS I?‘ fi, quse fit, fcire volumus, eandem de lila & (a) Prophetas, & (b) Apoftoli vocem, atque fen> tentiam audiamus. Oculus non vidit,nec anrisau- Aivit, nec in cor bornim* nfcendit, qua praparavii Dius iis , qui diligimt illnm. 1 7 . De humiiitate , quam in hac Petitione, Z? aliis pr a nobis fene debemus, Proficiet autem ad impetrandum maxinie, quod petimus, fi, q«i fimus, ipfi nobifcum re« putemus, id eft,Adam progenies, (c) jure ePa- radiio ejedi, & exules, quorum indignitas, ac perverfitas fummum Dei odium, ac fempiter« nas pcenas poftularet. Quare demiffo tum, & a b jedo animo iinius oportet. Noftra etian) erit plena Chriftianse humilitatis oratio: & omnino nobis ipfi diffidentes, (d) illius more Publica- ni confugiemus in Dei mifericordiam ; totum* que ejus benignitati tribuentes, ipfi gratiai agemus immortales, qtii nobis fuum fpiritura fit elargitus, (e) quo freti clamare audeamus: Abba, Pater. is. Quanto ftudio nobis mumbendum fit, ut tandem Catorum Regno potiamur. Sufcipiemus etiana illam curam, & cogitatio- nem, quid agendum, quid contra vitandum fit, ut ad Coelefte Regnum pervenire poffimus. Non enim a Deo (f) ad otium, & inertiam vo* cati fumus : quinimo inquit: (g) RegmimCele- rum vim pa ti tur, Zjf violenti rapiunt illtid, &, (b) Si vi s ad vitim ingredi, Jerva mandata. Itaque non efl fatis petere Regnum Dei, nifi fuuin ipfi etiam ftudiura, & operam adhibeant borni« nes. Nam (i) adjutores fint oportet, & ad« miaiftri Dei gratiae in eo tenendo curfu, qu® per* DE SECUNDA PETITIONE. tf 3 e pervenitur in Coelum. Nunquam nos deferic Deus, (a) qui nobifcum fe futurum perpetuo a) Mr uk, jfl, pollicitus eft : ununi ut nobis videndum fit, ne Deum, & nos ipfos deferamus. Ac Dei quidera funt in hoc Ecclefis Reg n o omuia , quibus & vitam tuetur hominurn, & falutem perficit fempiternam, & qu® fub afpedum non cadunt Augelorum copise, & pleniffimum vir* tutis Coeleftis viiibile hoc munus Sacramento* rum. In his tantum nobis prselidii eft divinitus fr trnu conftitutuni, ut non modo ab acerrimorum ho- rf^Dtus tTcai. flium Regno tuti efle, fed ipfum etianiTyran* R‘S”‘ «"/«* nuni, ejufque nefarios fatellites profternere, & conculcare poifimus. Conclujio hujus Petitionis, Zf brevif iilius alt«. expofitio. Quare vehementer ad extremum petemus a Dei fpiritu, nos ut omnia jubeat e fua vo- luntate facere: Satanse ut tollat imperium, nul- lam ut in nobis fummo ilio die poteftatem ha- beat : ut vincat, & triumphet Chriftus : ut vi- geant ejus Leges toto orbe terrarum : ut de- creta ferveutur: nullus ut proditor, & defer- tor ejus fit, fed tales fe praebeant omnes, ut in HegisDei confpečtum non dubitanter veniant, & (b) conftitutam illis ex omni aeternitate pof- b) Mmb. feflionem adeant Regni Coslorutn, ubi beati 34* Čuta Chrifto fempiterno aevo fruautur. DE a) Jl/4«.y.ai. IJomo in initio fu,& credtienis in Deuw tanejuam fu& beatitudtnis auEtorem reffa firebatur. Kul. 7. 2 9 . DE TERTIA P E T I T 1 O N E. ■C A P U T XIII. Fiat voluntas tua. r. Quare pojlulato Dei Regno, Jlatim fubjiciatur t ut ejujdem Voluntas fiat. C um a Chrifto Domino dičhim lit: (a) Non ontnis, qui dicit tnibi, Domine, Do « mine, intrabit in Regnum Ceiorim ; fed qui facit vo- luntatem Patris mei, qui in Calis ejf, ipfe intrabit h Regnum Čislanim: qutcunque in ilud ccelefle Regnum pervenire cupiunt, id a Deo peters debent, ut fiat voluntas ejus. Quamobrem hoc loco pofita h ase Petitio eft, fiatim poft Regni Codeftis Poftulationem. 2 . Qua metbodn Ud veram lujus Petitionis iutelli ■> gentiam perveniendum fit. Ut autem intelligant Fideles, quam necef* farium id nobis fit, auod hae Preče poftula* nrns, quactamque vim falutarium munerum ex ejus impetratione confequamur; demonlira- bunt Parochi, quibus miferiis, & asrumnis op« prefTum fuerit hominum genus propter pecc** tum primi Parentis. S. Qua mala pravnricatio primi Parentis in burna- mm genus invexerit. Nam a principio Deus proprii boni appeti* tionem creatis rebus ingeneravit, ut naturali quadam propenlione fuum qusererent, & ex- pe» DE TERTIA PETITIONE. 633 'petererit finem , a quo ill:e nunquam , nift objedo extrinfecus impedimento, declinant. Haec autem initio fuit in homina expetendi Deum fuae beatitudinis audorem, parentem- que eo praeclarior, & prafiantior vis, quod is compos eflet rationis, atque confiiii. Sed hunc amorem fibi naturaliter ingenitum cum teliquae natura rationis expertes confervaf- fent, qus, ut initio procreatse fuerunt, natura bonae, fic in eo fiatu, & conditione manferunt, iiodieque roanent; nfiferum hominum genus curfum non tenuit. Non enim folum bona juftitise originalis amifit, quibus a Deo fupra natura fuae iacultatem audnm , ornatumque fuerat ; fed etiam infitum in animo praei- puum virtutis ftudiura obfouravit: (a) Omnes, anquit, declimverunt , Jiniul inutiles faBi funt: non eji qui facicit bnnum , non efl ufque ati ununi. Nam (b) fenfus , Cs* cogitatio humani cordis in malim prana funt ah adalefccntia fua; ut inde facile intelligi poffit, neminem per fe falu. tariter fapere, fed omnes ad malum efle pro- penfos, innumerabilefque efle hominum pra- vas cupiditates, (c) dum proclives funt, & fia- granti ftudio feruntur ad iram, ad odium, ad fuperbiam, ad ambitioneni, ad omne fere ma¬ teram genus. 4. Hotno, etji mitis miferiis abmtus fit, fuum tamen fatum ignorat. Quibus in malis quauquam afiidue verfemur; tamen, quae fumma eft nofiri generis miferia, permulta ex illis funt, quae nobis minime ma¬ la videantur. Quae res infignem arguit homi- Hum calamitatem, qui cupiditatibus, ac libi- R r 5 di- Peccato mi gin ali & amijf* Jufli * ti a, ir a d v ir tu* 1 tim inclinatii corrupta eji, a) Pfil. 54.4. t>j Cen. S. it, item 6. ^. Omnes ab a d o** lefcentia ad mam lum funt prodif Ves, Cmc, Tl e id„ fifi ^ de pete at* originali, c) Ram. 7 , it, il. 2j. *) lf*. 5. j !. ^ tip um fpi rt tu hm amtjit komo. I>) Ift. 24. 9. Hit rt. 4. 31. 29. J&Tccb. /S. 3. J$o?mvet omtus fofl peče ar um funt agrotis Jf» oniles . c) Ppil.6.l( i. ir 106. TVrrtf« C*/» Aignas h »mo Ji bi roli Rus ptrjctrt «#» />#* pojfumitu e) K««. 7. Omniurn a&ti- num, & co£ita~ tionum humana* rum boni tar s se confenfu , quer/t habent cum T)i* Vina V*h*ntr.tt» eft metiend*. Suam autem V«* luntatem Ueut mamfeftapit ho* mi ni b us ptr Df* calogum. z) Ktm. 9 . jufiificati puptti fronitatem *id r/talutn pita hac durant* fentper ftridtfantur Cine, Trtd, fejf„ 6. c. (2. & 15. pide Epjch.%'1^' Jiitr. 16. i m L) JdCob. 4, 1# t>) *6, JujlittA •rigirm* ht fnit tanouam frsnnm, cjuo car- nis cupiditates rcgtbantHr, eotjue femtl ixmiJfo,nHn~ fjuam it a regi fetuerunt quiu identtdtm noxia apptttrtnt. ' que jam funt radiis Divini Lgminis illuftrati, cujus gratias beneficio Dei obtemperent Vo- iuntati. Quibus, licet ita comparatis, propris tamen cupiditates adverfantur, propter pro- clivitatem ad malum, infitam in hominurti fen* fibus: ut, etiam fi tales fimus, magnuin tamen hoc loco nobis periculum fit a nobis ipfis, ne (b) abftradi, & illeeti a concupifcentiis, qus militant in membris noftris, iterum de falutis via deflečtamus. De quo nos periculo Chri- ft us Dominus adinonuit illis verbis : (c) Figi' late, Cj* or at e, ut non intretis in tentationem : Jfiiri' Us quidem promptus eft, caro autem infirma. jo. In jufiificatis adhuc uiget concupifcentia, quant quidem nemo penitus poteft extinguere. Non enim eft in hominis poteftate ne in ejuS quidem, qui per Dei Gratiam eft j uftificatus, ita domitos nabere carnis affcčtus,ut nur.quam illi poftea excitentur: quippe cum eorum, qut juftificati funt, mentem fanet Dei gratia , non etiam DE TF.RTIA PETITIONE. 65? etiam čarnem, de qua illud fcripfit Apoftolus, (a) Ssio enim, ijuia non habitat in me, hoc ejl, in car - a.) Som, % ti, m mea, bornim. Mani ut feniel prinsus Homo Ju- ftitiam originalem, quo tanquam frseno quo- in . . . rnembris nafttii dam cupiditates regeoantur, amilit, mimme eas i Attt(Lt; »ndt poftea ratio ita continere potuit in officio, * * aaver/us til-im ut ea non appeterent, quse etiam rationi re- q U ann,u um pugnant. Itaque in ea honiinis parte (b) Pec- * j*jV j$„’ w _ iQa catum, id eft, peccati foniitejn habitare, fcri- bit Apoftolus, ut intelligamus, eum non ad terapus, quafi hofpitem, diverfari apud nos, fed quamdiu vivimus, tanquam incolam noftri corporis , in domicilio niembrorum hrorere perpettio. Ergo domefticis, & inteftinis ho- ftibus affidue oppugnati facile intelligimus, confugiendum elfe ad Dei auxilium, peten« dun)que, ut fiat in nobis Voluntas ejuš. Jam vero faciendum eft, ut fciant Fideles, quas fit hujus Petidonis vis. a/. Quomodo ■valiintas Dei in hac Petitioue ttcei- piatur. Quo loco multis omiffis, qute a Dočtoribus Scholafticis de Dei Voluntate utiliter, & cc- piofe difputantur, Voluntatetn hic accipi dici- ffius pro ea, quam Signi appellare folent, hoc eft, pro eo, quod Deus a nobis fieri, aut ca- Veri jufferit, aut monuerit. Quare Foluntatii yu e nomine hoc loco comprehenfa funt uuiverfa, quae nobis ad Cceleftem Beatitudinern compa- randam proponuntur, five illa ad Fidem, five % ad moreš pertineant: onmia dcniaue,qusecun- 4 S- que nos Chriftus Dominus per fe, vel per Ec- clefiam fuam facere aut imperarit, aut prohibue- lit. De qua voluntate ita fcribitApoftolus: (c) c ) ^»f.s.17. 4. 3. R'™. 12. 2- i<(. a) X»c. 1 . 74 . ??• 1 ») />*». 1 . 13 . c) a. S. Jparen Uh lihtr* t*i tft, utonit Seutca libro dt i)!Ata vita c. | . ex qito D, litru, fer. '.de S. Jn* dren hde fu/n- ffifft Vider u,r, fervirc Deo ri- gnare eji t d) Af&tt, u. *>• M*rc. 3 . 3 «;. X»^. 8. 2 1. O run e s S a neti D 'Vinam Vjlun t#ttm Ctmptr fie- ri aprtirunt > ut Chrtftm, Afatth. 26, 42. 1'sulus A8, 21, 14 . 3. J g. «38 CATECHISMI ROMANI PARS IV. Nalite fari imprudentes,fed intelligentes,qua fit Vo* luntas Dei bona , beneplacens, O* peijeEla, n. Quam indudat tertia Petitio fententiam. Cum igitur illud precamur, Fiat Voluntas tun, petimus in primis nobis, ut Pater Cceleftis fa* cultatem concedat obtemperandi Divinis juf« Us, (a) inferviendi ei in fančlitate, & juftitia omnibus diebus noftris : ut ad nutum, & Vo* luntatem ejus omnia faciamus .• ut ea colamus officia, de quibus in facrisLiteris.admonemur: ut ipfo duce, & au&ore, reliqua omnia praefte* mus, qu3E eos decent, (b) qui mn ex noluntate čarnis, Jed ex Deo nad funt, eseniplum Chrifti Domini fecuti, (c) qui fiaBus eft obediens uftjue ad mortem , mortem anteni crucis : ut parati fimu* omnia perpeti potius, quam vel minimum ab ejus Voluntate difcedere. 1 S- Quibus poiijjimum datum Jit eorum, qua bi c pe* tuntur, Jludio, if amore ardentijjime flagrare, Nec vero quifquam eft, qui hujus iludio, St amore Petitionis fiagret ardentius, quam is, cui conceffum fit, ut fummam eorum dignita- temj intueatur, qui Deo obediunt. Idern enim illud verifiime dici intelligit, fervire Deo, & illi obedire, regnare eflTe: (d) Quicunque, inquit Dominus, fecent volmtatem Patris mei, qui in Ca- lis eft, ipfe rneus frater, Javor, Z? mater eft: hoC eft : cum ilio finm omnibus amoris, C/ benevolentue vinculis cnnjunEliJfitnus. Nemo fere eft ex viris Sančiis, quln praecipuum hujus Petitionis mu« nus vehementer a Deo poftularit: ac prsecla* ra quidem omnes, fed varia perfepe oratione ufi funt. In quibus mirificuni, & fuavifiimum Davidem videmus illud varie poftulantem: mo« DE TERTIA PETITIONE. 6yj jnodo enim inquit: (a) litinam dirigantur via ma ad cufodiendas $ujlificationes tuas : inter- dum Ib) Dedne me in femitam Mandatorum tuo- rum: nonnunquam, (c) Grejfus meos dirigeJeeun- dum eloquium tuum, ut non deminitur mei otnnis in- jujlitia. Huc perdnent illa: (d) Da miki intsl- Idium, ut difcam Mandata tua : (e) 'Judicia tua ioceme: (f) Da nuni intelleBum , ut Jiiam Tejii- monia tua: Ssepe aliis verbis eandem tračlat, verfatque fententiam. Qui loči diligentee animadvertendi funt, & Fidelibus explican* di, ut, quanta lit in prima hujus Pedtionia parte vis, & copia felutarium rerum, onmes intelligant. 14. Quid praterea lac Petitione Jignificernuf. Secuudo loco, cum illud precamur, Fiat Voluntas tua, deteftamur opera carnis : de qui- bus feribit Apoftolus ; (g) Mtmifeda Junt uutem *pera carnis, qua funt fornicatio, inmmnditia, im- pudtcitia, luxuria, Idulorum fervitus, -veneficia, ini • miriti*, contentiones, amulationes, ira, rix*, dif- fenfiones, ftla, invidia, hotnici dia, ebrietates, eo- mejfationes, is'c. &, St fecundum čarnem iixeritis, mnriemini : petim ufque, ne linat Deus ea nos perficere, quse feufus, quse cupiditas, quae im- becillitas noftra fuaferit, fed ut noftram vo- luntatem fua voluntate moderetur, Alieni funt ab hac Voluntate voluptarii homines, qui in terrenarum rerum cura, & cogitatione defixi funt. Feruutur enim libidine praeci- pites ad potiundum, quod concupierunt, & iii illo fručtu pravae cupiditatis felicitatem po- nunt, ut beatum etiam effe dicant, qui, quod- cur.que optant, confeuuatur. In os contra pe- timu* i) Jffal, llj.fi b) tild. e) ti‘d. ijj* d) tiid. *) ti‘d. toj* £) tild. u) Luc . O. 36, /»*». 3. 16. 31.38. AUrc. 14. 35. Qitalis ttuttm in ChTiJio fuerit tnjhtia, & tirno, Vidi D. Th. 5.p. d) Im i. > 2 . 41 . а) l.Tim.i. j б ) 01.1.16. VU> D.Bern. in lib t dt di ligtndt ±>'o. Voluntas I)ei in G*lo fit ex anis- n, & charitatt , C42 CATECHISMI ROMANI FARS IV. men fineDei auxilio, quo a malo protegimur, &in bonuin dirigimur, peccata vitare non pof- funt. Ergo confugiendum efi ad hanc Preča- tionem, & petendum a Deo, ut in nobis ipfe inftituta perficiat, ut exultante cupiditatis mo- tus coniprimat, ut appetitus rationi obedientes efficiat, ut nos denique totos ad fuam confor- . met voluntatem. Precamur etiam, ut (a) Dei voluntatis cognitionem totus orbis terrarum accipiat: quo (b) divinum royfterium abfcon- diturna faeculis, & generationibus notum, ac pervulgatum fit apud omnes. Sicut in Coelo, & in Terra. 19. Qiiid fibi ifla claufula Delit. Formam praeterea, & pra>fcriptionein illius obedientise poftulamus, ut videlicet ad eam re* gulam dirigatur, quam in Coelo & fervant bea- ti Angeli, St colit reliquus coeleftium animarum Chorus; ut quemadmodum illi fponte, & fum- ma cum voluptate obediunt divino numini; fic nos Dei voluntati, quomodo iple maxime vulf. libentiffime pareamus. 20. Deo non pretil alicujus caufa, Jed amore ipfa s parendum ejl. Et vero in opera, & ftudio, quod Deo nava- mus, fummum a nobis amorem Deus, & eximi 3 m charitatem requirit; ut:, etiam fi fpe coeleftium pramiorum totos nos ei dicaverimus, ramen ideo illa fperemus, quod, ut in eam fpem in- grederemur, placuit divina; Majeftati. Quare tota nitatur ilio in Deum amore noftra fpes, aui mercedem amori noftro propofuit seter- uam beatitudinem. Sunt enim, qui amanter ali* cui DE TERTIA PETITIONE. 643 'cul ferviant, fed tamen pretii caufa, quo amo- reai referunt. Sunt praeterea, qui tantummodo cfaaritate, & pietate commoti, in eo, cui dane operam, nihil fpectant, nifi illius bonitatem, atque virtuteni, cujus cogitatione, & admira- tione fe beatos arbitrantur, quod ei fuum offi* dum prseftare poffint. ji. Ali a item ejus claufula eupojitiones. Et hanc habet fententiam illa appofitio, SICUT IN COELO, ET IN TERRA. Ma- xinie enim nobis enitendum eft, ut Deo fimus obedientes, quemadmodum beatas mentes efle bbcimus: quarum laudes in iilo fummae obe- dientiae munere obeundo eo Pfalmo perfequi- tur David : (a) Benedicite Domino omnes vir tu- &) ivv.10j.21 te > ejus, miniftri ejus, qui facitis voluntalem ejus. Quod fi quis fančtum Cyprianum fecutus, fic s. Cjpr. in /ir. illa interpretatur, ut dicat: In Coslo, in bonis, At Or«t.v»m. & piis ; In tena in mali s, & impiis : nos vero { tiara ejus fententiam comprobamus; ut pro Ccelo fpiritus, pro Terra caro intelligatur ; ct & omnes, & omnia in omnibus Dei volun- dti obediant. Quomodo etiam gratiarum aHionem eontmett. bac Petitio. ♦ Gratiarum item a&ionem continet hsc Pe* dtio : veneramnr enim Dei fandiffimam vo- luntatem, & maximo perfufi gaudio, fummis kudibus, & gratulationibus omnia ejus opera c debramus, qui certo fciamus, (b) eum omnia ],) M.rrc.j.,*. fone fecifle. Cum enim confret, efle omnipo- E:el -19- Anteni Deum, neceflario fequitur, ut omnia e i«3 nutu fafta efle intelligamus. Cum vero •dam ipfum. iicut eft, fummura bonum efle S s a &) J?«*-u-33 b) OI»f. r. i; c) Pfal. 118.91. d) 16. 6. & 3. C»r. 3. 5. e) Pp1l.11?,. 1. Jnfelices, qui fua conjilia, Divin* Veluntati non accommodant . JLxemplum Vide m Pbaraone. £xod. 4. r, V f,q. 644 CATECHISMI ROMANI FARS IV. affirmemus, nihil ex ejus operibus non effe bo* num, cum omnibus ipfe fuam impertiverit bo- nitatem, confitemur. Quod fi in omnibus divi- nam rationem non affequimur, in omnibus ta* men, &ambigui caufa neglečba, Strejeda omni . hsefitatione, illud Apofloli profitemur, (a) in* veftigabiles efTe vias ejus. Sed ob id maxime etiam Dei voluntatem coliinus, quod ab eo • coelefti lumine dignati fumus. (b) Ereptos enim de poteftate tenebrarum transtuiit in regnm« Filii dileetionis fuae. 33. Quid ex bac Petitione ad contemplationem refe¬ rendum Jit. Sed ut extremo loco id explicetur, quod ad meditationem pertinet hujus Petitionis, re* deundum eft ad id, quod initio attigimus, de* bere Fidelem Populum in hujus pronuntiatio* ne Petitionis effe demiffo, & humili animo re- putantem fecum eam, quae in natur® eft infita, cupiditatum vim divin® voluntati repugnan* tem, cogitantem fe in eo officio vinci a naturis omnibus : de quibus ita fcriptum eft: (c) Omitit ferviunt tihi': maximeque imbecillem effe, ut diximus, Deo fervire, & vitam ex ejusLe* ge, ac Praeceptis agere; quid optabilius effe poteft horaini Chriftiano, quara (e) ambulare in viis Domini, quam nihil agitare animo, ni* hil ačtione fufcipere, quod a divina Voluntat* abhorreat ? Ut vero eam exercitationem ca* piat, & illud inftitutum teaeat diligentius, pe* tac DE TERTIA PETITIONE. ff45 tat ex Divinis Libris exerapla eornm, quibus, cum illi confiliorum fuorum rationem non re- tuliffent ad Dei voluntatem, omnia male ceci* derunt. 24 , Qutintum commo&i ad vitam tranquille agendam ex bitjur Petiti oni s meditaiione confequi pojjimui. Moneantur poliramo Fideles, ut in fimplici, k abfoluta Dei voluntate acquiefcant : ferat aequo animo conditionem fuam, qui fibi infe- riori loco videtur efle, quam ejus dignitas po- ftulet: ne deferat ordinem fuum: fed (a) in ea voeatione maneat, in qua vocatus eft: &pro* prium judicium fubjiciat Dei voluntati, qui nobis melius confulit, quam ipfi optare poffi- mus. Si anguftia rei familiaris, fi corporis va- letudine, fi perfecutionibus, fi aliis moleftiiš, &augoribus premimur, certo ftatuendum eft, nihil horum fine Dei voluntate, quse fumma omnium ratio eft, nobis accidere poffe; ideo- que non debere nos gravius commoveri, fed invičto animo ferre, femper illud in ore ha- fcentes, (b) Domini voluutai fiat i & illud beati Job , (c) Sicut Domino plač uit, itafaflum e[t; Jit JVomen Domini benediHum, j Ss 3 DE a) i.Cir.jr.J#/ Ethlf, 4. I, Dri Voiuntas eft t Ati o fu.tnma, omnium* qua ftnt. D . Th . in 1 .^. ^.19. **rf. 4. i>; ar , u.14. c) Job. 1. 2,1, <» 4 ® DE Q U A R T A P E T I T I O N E. C A P U T XIII. Panem noftrum quotidianum da no- bis hodie. J, Quanam in ha: Oratione D amini c a ratio ordinis fervata Jit. uarta Petitio, & reliqu® deinceps, qui- bus animae, & corporis fubfidia pro- prie, ac nominatim poftulamus, ad fuperiores Petitiones referuntur. Habet enim hunc or- dinem, ac rationem Precatio Dominica, ut Po- ftulationem rerum divinarum confequatur ea- rum Petitio, quae ad corpus, & ad hanc vitam tuendam pertinent. Nam ut ad Deum, tan- quam adultimum finem, referuntur homines; fic humanae vitse bona ad divina eadem ratio.* ne diriguntur. 2. Cm humana vita Iona a Deo ličite optentur , C ? 5 petantur. Quse quidem ideo optanda, ac petenda funt, vel quod ita Divinus ordo poftulat, vel quod jllis adjumentis ad Divinorum bonorum ade* ptionem indigemus, ut iis adminiculis propo- Titum finem confequamur, qui Regno, & Glo* ria Cceleftis Patris, atque iis Praeceptis colen- dis, fervandifque continetur, quae Dei Volun- tatis efle, non ignoramus. Quare omnem vim, & rationem hujus petitionis adDeum, ejufque Gloriam referre debemus. 3' Qif s DE QUARTA PETITIONE. m 3’ Q. uo fi ne ■> & m &° temporalia bona fint pojlu - banda. Praeftabunt igitur finim officiusn Parochi fi- T*"t>r*u» fona dc-libus auditoribus, ut intelligant, iis peten- 'f* r %tum dis, qus ad ufum, ac frudum pertinent rerum terrenarum, efle intendendum animum, ac z.j.ii.art, 6 . ftudium noftrum ad Dei prasfcriptionem, nec inde ulla ex parte declinandum. Nam in eo, quod fcribit Apoftolus, (a) Quid or anus, fant *; ?. 16, oportet , nejcimns , maxime peccatur his poftu- latiouibus terrenarum, & caducarum rerum. Ergo petenda funt bona hsec, ut oportet, ne perperam aliquid poftulantes refponfum illud a Deo fernmus, (b) Nefdtis, quidpetatis. Erit b; Math. 2«, autem certa judicandi nota, quae prava fit, quoeve reda petitio , confilium , & propofi- tum poftulantis. Nam fi quis terrena petit eo In puitim n* ... . . r . 0 . rnmttTnvor - ?• pofteritas corruit, neceffe habuiiTet adhibere cibum ad reficiendas vires : tamen inter illius, & noflr* vit* neceffitates multum intereft. Non enim ei veftibus ad tegumentum corpo- ris opus fuifTet, non tečto ad perfugium, non armis ad defenfionem, non remediis ad vale- tudinem, non aliis multis, quoruni fubfidio nos atflianc natur* imbecillitatem, ac fragi- litatein tuendam egemus; fatis ei fuifTet ad im- mortalem vitam ille fručtus, quem feliciffima vit* arbor nullo ejus, aut pofterum labore pr*buiffet. Neque vero futurus erat bomo in a) G»». a. n. tantis Paradifi deliciis otiofus ; (a) quem ad agendam Deus in eo voluptatis domicilio col- locarat; verum nulla ei opera molefta, nul- lum officii munus non jucundum fuifTet: tulif- fet ille perpetuo fuaviffimos fručtus ex cul- tura felicium hortorum, nec eum unquam ope¬ ra, aut fpes fefellifTet. S. Quanta mala Ada pravaricationem fmt fecuta. At pofterorum proles non folum fručlu pri- vata vitalis arboris, verum etiam horribili illa b) Cm. 5.17. fententia condemnata efl (b) MalediHa tara in opere 'tuo: in laborikus comedes ex ea cunklis die- \ bus vita Uta : fpintit, Cd tribulos germinabit tihi , V comedes kevbam terra: in /udore vultus tui ve- fceris pane tuo, doneč revertaris in terram, de qua fumptus es : quia pulvis es , k? in pulverem rever- teris. Nobis igitur contra evenerunt omnia, at* DE QtTARTA PETITIGNE. 649 atqtie ilti, & pofteris contigiflent, fi Dei dičro opna m/ir* & audiens fuiflet Adam; itaoue verfa funt omnia, Ub ° r r ‘ ft & motata in deterrimam partem. In quo il- fitUrum lud graviffiraum eft, quod maximos fumptus, n yX’uv.% 6 .\(>. fummum laborem, ac fudorem faepiffime nul- **■ lus fruftus conft*quitur : cum fruges datss in J ' 3 *' detsriorem fegetem, vel fuccrefcenti agreftium herbarum afperitate opprimuntur, vel nimbis, vento, grandine, uredine, rubigine perculfae, & proftrat® intereunt ; ut omnis anui labor, exiguo tempore, aliqua coeli, vel terrae cala- mitate recidat ad nihilum. Quod accidit im* manitate noftrorum fcelerum, a quibus aver* fus Deus noftrls mininie benedicit operibus : fed horrenda manet fententia, quam de nobis initio pronunciavit: (a) In /udore vultustui-ve - a) G«. 5.17. /ceris pene tuo. 6 , Homines , ut fuccurnint /tis necejjitatibus, lato- mre tenentur ; qui tamen, ni/ Deus faveat, fruftra laborant. Ergo Paftores in hujus loei tra&ationem in- „ e cumbent, ut fciat Fidelis Populus, fua cul- n °P“ o . . Dtus oenedtcat . pa homines in has anguitias, & mifenas mci- dere : & ut intelligat, defuadendum quideni, & elaborandum efle in parandis iis, quae ad vivendum funt neceftaria; verumtamen, nift laboribus noftris benedixerit Deus, fallacem fpem, & inanem fore onraem contentionem. Nam (b) ncqut qui plantat e/l aliquid, neque qui h) 1. 0.5.7. rigat, fed qui incrementum dat Deus : & (c) «»'- c) PjV.ix6. 1 . fi Dominus adificaverit domum , in vtmum labor a~ -uerunt, qui adificant e ant. a} Z«t. 15.30^ ft U3e P rox i me fequitur , admone- mur. Cum enim noftrum dicimus, Panem il* lum ad neceflitatem noftram, non ad luxu- riam DE QUARTA PETITIONE. C53 riam petimus: non enim noftrum dicimus, quia eum nobis opera noftra, fine Deo, pa- . rare poffimus : eft enim apud Davidem : (a) s) m. t«j. Gnmia a te expcElant , ut des tllis efcam in tem - 17 ' 2S ' 19 ' pore : dante te tllis, colligent: aperiente mamita tuam , omnia implebnntur bonitale : & alio loco ; (b) O culi omnium in tefperant, Domine, Cj* tu das b) pfkl. , 44 . ejcm illorum in tempore opportmo: fed quia ne- ceflarius eft, & a Parente omnium Deo, (c) ej ir-146. qui omnes fua providentia alit animantes, no- bis 3ttributus» 12, Lahore nojlro parattdus ejl nobis panis, qutm ejfe volumus , fi no/trum Panem poftulamus. Ob eam quoque caufam Panis nofter appel- r»mi Iatur, quod jure eil a nobis acquirendus, non 7$1 injuria, fraude, aut furto parandus, quae enim r “""* nobis malis artibus concilianuis, non noftra funt, fed aliena; f*piufque illorum calamitofa elt vel adeptio, vel pofieffio, vel certe iačlura. Centra vero honeftis, & laboriofis piorum Jjo- minum lucris ex Prophet«e fenteatia tranquil- litas ineft, & magna felicitas. (d) Lahore s enim, j) ^/.1:7.). inquit, mnnuum tuarm quia mmdusabis ., beatus es, lef bene tihi erit. Jam vero iis, qui jufto labore vičfcum quaerunt, fručtum fuae benignitatis eo loco pollicetur Deus. Emittet Drninus bene - ij. }, diHionem fuper ceHcina tun , U" fuper omnia opera mamam tuarum, beneiicetqu.e tibi. Neque folum petimus a Deo nobis, ut illo P>fluUtur uti liceat, quod noftro fudore,ac virtute pepe- rimus, ejus adjumento benignitatis, (id enim vere dicitur noftrum) fed etiam bonam men- tem poftulamus, ut rečte partis rečte item, ac prudenter uti poffimu^. /i. Qua- 2*rim* ruti<3, «6 tjuam £*.nem quotidianum po- ftalare i uh tam ur JDilicia, & ha - bendi cupiditas reprfhtnjhi a) I/b. b) JE«/. 5. 9. 10. e) 1. Tim.6. 9. <0 49. *r 94 - 4 . JEJIhir 13 , 9 . 654 CATECHISMI ROMANI PARSIV. /j. Quare W hac farticula, Quotidianum, ad* jiciatur, Quotidianum. Huic etiam voci fubječta eft ea notio frugalitatis, ac parfimoniae, quani proxi- me dbtimus. Non enim multiplicem, aut de- licatum cibum poftulamus, fed eum, qui natu¬ ra neceffitati fatisfaciat: ut eos pudeat hoc loco, qui faftidio communis cibi, & potionis, conquifitiffiiiia efcarum,ac vinorum genera per- fequuntur. Nec minus hac voce, Quotidianm t improbantur ii, quibus horrehdas illas minas proponit Ifaias : (a) Va, qui conjunghis domum ad domum, C/ agnm agro copulatis ufque ad termi- num loči : mmquid habitalitis vos foli in medio ter - ra? Etenim eft inexplebilis horum hominum cupiditas, de quibus illud feriptum eft a Sa¬ lomone : (b) Avanis non implelitur pecunia. Ad quos dičtum etiam illud pertinet Apoftoli j (cj Qui volunt divites fieri, incidunt in tentatio- nem, Kf laqueum Diaboii, Quotidianum praeterea Panem appellamus, quod vefeimur eo ad reiiciendum vitalem hu- morein, qui quotidie confumitur vi natura, lis caloris. Eli: denique illa 'hujus ratio no- minis, quod affidue petendus eft, ut in hac confuetudine amandi, & colendi Deum reti« ueamur, nobifque omnino perfuadeamus, id quod eft,, vitam, ad falutem noftram ex Deo pendere. 14. Quid hac duo vtrla, Da nobis , fibi velint. Da nobis. Quantarn h se duae voces materialu praebeant ad cohortandos Fideles, ut infini- tam Dei potentiam pie, fan) t.Ti». 6 .iy, hinc difeant divites non fublime fapere, neque fperare in incerto divitiarum, fed in Deo vi- vo, qui praeilat nobis omnia abunde ad fruen- dum. Hujus autem neceffarise Petitionis affert hanc caufam fandus Chryfoftomus, non folum c»r pnimur, ■ , ut nobis fuppetat cibus, fed ut eum fuppedi- f tet nobis Domini manus, quse falubrem, atque Hm. 14. mr. adeo falutarem vim inferens pani quotidiano, efficit , ut & cibus corpori profit, & corpus animae ferviat. j C. Cur, da nobis, non , da mihi, dicanmr. Sed quid eft, quamobrem, Da nobis, numero multitudinis dicimus, non autem, miti ? quia proprium illud eft Chriftianae Charitatis, non (c) ut quifque de fe uno folLicitus fit, fed ut praeterea de proximo laboret, & in cura fuae utilitatis meminerit etiam aliorum. c) l.Or.rj. Vidi ittm Cypr. in hb. dt Orar.& Accedit D.Thm.ina. 1, eo, quod quse alicui muuera divinitus tribuun- tur, non idcirco tribuuntur, ut folus ea pofii- deat, vel in illis luxuriofe vivat, fed ut cum aliis Zaj7l. Utrnil. 6. Tj ar tor um argu¬ ment. otiam de* inde D. Ambrof. Uti nam feat, eftejue inttr etus firm. gi. in fine tat, V m tila Hodiš duo injinuat. Qrat:o Domini- ca cjuotidit di* anda . a) Matt^. 4$. Luc. 6.2,7. Cibtii anima, ut & corporis , t'ji <5s<5 CATECHISMI ROMANI FARS IV, aliis communicet, quae neceffitati fuperfuerint. Nam inquiunt fandi Bafilius, & Ambrofius : Efuvientium panis eft , quem tu detinei ; nudnmtn in - dumsntum ejt, quod tu v t dudi s: miferonim redeniptio eft, Cj* abfolutir/, pecunia, j[uam tu in tenom defodis. Tot te ergo feias invadere bona, quot pojjis praftare, id nalit, 17. Quid vocula , Hodie, lic appojita inftnuet. Hodie. Admonet nos haec vox communis in- firmitatis. Quis enim eft, qui, fi minus fua unius opera providere fe pofte fperat in longinquum te n; p us neceftarios vitae fumptus , faltem in diern vietns fubfidia paraturum non confidatž Sed ne hujus quidem fiduciae facnltas nobis a Deo permittitur, qui nos fingulorum etiam dierum cibum a fe petere juffit. Quse fententia habet neceflariam illam rationem, quia quoti* diano pane egemus omnes, quotidie etiam Do¬ minka precatione fingulis utendum efte. Haec de pane, qui ore pereeptus corpus alit, atque fuftentat; qui communis Fidelium, & infide- lium, piorum, & impiorum, admirabili Dei bo- nitate, (a) Qui Jblcm fuum oriri facit fuper bonot, Zjf mahi, Cs* pluit fuperjuftos, injuftos, omnibus impertitur. IS, Quidnam Jpirituali pane, qui amplitudine bujus •* Petitionis etiam induditur, hic intelligendumftt, Reliquus eft fpiritualis panis, quem etiam hoc loco petimus; quo figuificantur omnia, quaecunque ia hac vita ad fpiritus, & animae falutem , & incolumitatem requiruntur. Ut enim tnultiplex eft cibus, quo corpus alitur, & fuftentatpr : 'fic non eft unius generis efca, quae fpiritus, & animse vitam contiuet: nam & vet- DE QUARTA PETITIONE. 657 ^sfbum Dei cibus eft animse. Sapientia enim VertumDii pum incjuit: (a) Venite, enmedite panem meum , C f bi- pnv 9 ^ lite vinum, quod mi feni Dobit. Hujus a ut eni verbi Q?omtda D tU! facultatem eum adimit Deus hominibus, quod efficere folet, cam gravius noftris fceleribua offenditur, farne dicitur premere genus huma¬ nimi. Sic enim eft: apud Amos : (b) Mittam 1,) j m , ? ,, farnem iti terram, non farnem panis, neaue /itim aaua, Drfptrara rji rti. . ta-* J J puhlic* falus, in jed audiendi vernim Domini . Ut autem illud eft qua V crklim JJti certum propinquae mortis fignum, cum noa T, “““ ,r - poffunt homines vel cibum fumere, vel fum- ptum retinere fic magnum eft defperatse fa- lutis argumentum, cum vel non quserunt ver* bumDei, vel, fi adfit, non fuftinent, &eam impietatis vocem in Deum effundunt: (c) Re- e ) ^ cede a nabit: feientiam viarum tuarum nolumut. In hoc furore animi, & mentis ca?citate verfantur lili, qui, negledis iis, qui legitime eis prte* funt, Catholicis & Epifcopis, & Sacerdotibus, a Sanda Romana Ecclelia defcifcentes, cor- ruptoribus verbi Dei haereticis fe in difcipli* nam tradiderunt. 1 p. De vero pane fuperfuljlantiali, qui c[i Cbrijlut Dominut. Jam vero panis eft Chriftus Dominus, ani* mae cibus. Inquit enim ipfe de fe : (d) Ego d) ]***.(,. 4 j, fum patiit vivut, qui de caelo defcendi. Incredibi- le eft, quanta voluptate, ac laetltia perfundat piorum aniinas hic panis, tum cum maxime terrenis moleftiis, & incommodis conflidan- tur. Exemplo nobis eft fandus ille chorus Apoftolorum, de quibus extat: (e) lile quidem c) 4 . 7 . ^.41 ilant gnudentet a confpeHu concilii , quoniam digtii kaliti Junt pr o nemine Jefu contumeliam pati. Re- Tt feb aj Jt>c. 2. 17. SAcmmtnturA torporis Chrijfi p Ani s e ji finima. £ic h ah c pet it io¬ ne m interpreta*, tur Ter tuli. hi . de Orat. Cjtfr. itttn , & Ang. & alii, b) pan. (1. <56, c) Af‘*tt t x6.i6 j. Cor. 1 j. 24. Mart. 54, 2*. 4?. !£)• Tre tj h e mer com- vmnhandum* 05 g CATECHISMI ROMANI PARS IV. ferti funt! hujufmodi exemplis libri de vita fančtorum hominum, & de intiinis his bono- rum gaudiis ita loquitur Dcus : (a) Vincenti dnbo mama ubfamditum, 20. CbriHut in Eucbarijlia faeramsnto vere eontim • tur , atque ideo proprii panis nofter dicittir. Prascipae autem par.;s nofter efl ipfe Chriflus Dominus, qui in Sacramento Euchariftise fub- ftantialiter continetur. Hoc inexplicabile pl- gnus charicatis dedit nobis rediturus ad Pa- trem, de quo dixit : (b) Qui mandueat rnearn car - nem, l? Ubit meum fanguinem, in me manet , Cr 5 ega in ilio. (c) Accipite, W manducate , Hoc ejl corpus meum. Ea patent Parochi, qusc ad Fidelis Po¬ puli utilitatem pertinebunt, eo ex Ioco, quo feparatim bujus Sacramenti vis, ac ratio con¬ tinetur. Et vero dicitur hic Panis nofter, quia Fidelium inodo hominum efl, id eft eorum, qui charitatem cum bde conjungentes, Pceni- tentiae Sacramento fordes eluunt peccatorum; qui non dimittentes memoriam, fe Dei filios effe, Divinum Sacramentum fumunt, & co- lunt, quanta niaxima poffunt fančlitate, ac ve- neratione. 21. Cur Eucbarijlia quotidianis noller Panis dicatur. Quotidiams vero quamobrem dicatur, in promptu duplex ratio eil: altera, quod in facris Chriftianae Ecclefise Myfteriis quotidie & offertur Deo, & datur pie, fan&eque pobu- lantibus : altera, quod quotidie fumendus efl', vel eerte ita vivendum, ut quotidie, quo;td ejus lieri poillt, digne fumere queamus. Au- diauf,qui contra fentiunt, nili iongo intervallo fitlu* DE QUARTA PETITIONE. 659 falutaribus lils epulis aniraae vefci noa oporte- re, quid fandus dicat Atnbrofius : Si quotidia - s.Amh.in k 5. ms efl Panis, cur po[t annum iilum Jiimis ? Accipe ' c ‘ 4 ‘ §uotidie, quod ouotidie tihi profit: Jic ti«, ut quoti~ ilie tiierearis aceipere. is. Quomodo affeEli ejfe deleamus, fi petitum Fanem mox non impetremus. Sed in hac petitione ad illud prseeipue co- hortandi funt fideles, ut, cimi rede & confilium, & induftriam fuam pofuerint in comparandis rebus vit® neceliariis, rei exitum Deo permit- tant, fuumque defideriimi ad ejus referant vo- luntatem, (a) Qui non dal/it in aternum fluSluatio- a) ?/■»/, <4, •nemjuflo; nam vel concedet Deus, qua? petun* tur, & ita fuum optatum confequenttir ; vel non concedet, d id erit certiflinium argumen¬ tira, nec falutare illud efTe, necutile, quod piis a Deo negatur, cui magis cur® eft de eo- rum falute, quani illis ipfis. Quem locurn in- ftruere poterunt, explicandis iis rationibus, Naročili, qu® a fando Auguftinoin Epiftola ad Probam prseciare colliguntur. 23. Cujus rei meditanda occafo fe hic exlibeat. Extrenium illud erit in hujus tradatione Pe- titionis, ut meminerint divites facultates fuas, & copias Deo acceptas referre, cogitentque, ieidcirco illis bonis effe cumulatos, ut illa di- itribuant indigentibus. In quam fentejrtiam conveniunt, qu® in (b) prima Epiftola ad Ti- b) 1. Tim, ®otheum ab Apoftolo differuntur, unde ma- ’ 7 ' ,S ' ’ 9 * gnam vim Parochis petere licebit Divinorunj Prsceptorum, ad hune locum utiliter, & falu- tariter illuflrandum. Tt s DE 66o DE Q U I N T A PETITIONE. C A P U T XIV. Et dimitte nobis debita noffcra , fi- cut & nos dimittimus debitoribus n.oftris. i, Ex Pajjione Chrifti omnium peccatorum noflronm remijjio emnavit. Hiba mt*it cha. 1 um ita multa fint, qure infinitam Dei Titatm Dner^a potentiam, c um pari fapieatia, ac bo- .tjnam Vri paffie. nitate conjunčtam figniftceiit, ut quocunque oculos, cogitationenique converteris, certif- mdr. y , 9 .fiaia figna imrnenfas poteltatis, ac benignitatis liriZ1.?.' 9 occurrant; uihil profečto e 11, quod funmmm ejus amorem , & admirabilem in nos charits- tem magis declaret, quam inexplicabile My- fterium Jefu Chrifti Paffionis : unde perennis ille fons ad eluendas peccatorum fordes eru- pit, quo perfundi, &expiari, Deo duce, ac lar- gitore, exoptamus, cum illud ab eo petimus: Dimitte nobis debita nojlra. 2. Quid bac quinta Petitio eontineat. Cqj|tinet autem hsee petitio fummam quan* dam eorum bonorum, quibus per Jefum Chri- ftum cumulatum eft humanum genus. Id enim a) ifd. 25. <3. docuit Ifaias : (a) Dimittetur , inquit, iniguitat 3?4- domni Jacob; Zf ijte ormis fruHus, ut auferatur ptf‘ R"«. 4. 16. catum ejus. Ouod David etiam oftendit, beatos ’ * prsedicans eos, qul falutarem illura fručtum pe» Cl- DE QUINTA PETITIONE. 661 cipere potuerunt, his verbis: (a) Beati, quorum a) PfA. ? 2 .r; remija-funt iniquitate. Quare eft accurate, ac 7 ’ ntt diligenter Paftoribus hajus poftulationis anl- cknju madvertenda, & exponenda fententia, qnara rtmijmm"™? rorum pecca - torum, Vide D. Thom, 3 . p, 9 . 49 . art.l. JL>. Thom. 2. 2. 8 $. art.$. ad coeleftem vitara confequendam tantum va- £ lere intelligimus. 3 . Quomodr> hic non Jtt eatlem precandi ratio, qua in fuperioribus fuit. Ingrcdimur autem novam precandi rationem. Nam ha&enus a Deo non folum »terna, & fpi- ritualia bona, fed caduca, & qux ad hanc vi¬ lam pertinent, commoda petivimus: nune ve¬ ro mala deprecamur & anims, & corporis, & hujus, & fempiternse vits. 4. Qux in eo, qui venim peceati impetrarc velit, requirantur. Sed, quoniam ad impetrandum, quod polhi- Agmtu f,etati lamus, requiritur rečta poffulandi ratio; quo- modo affe&os effe oporteat eos, qui Deum (U hoc modo orare velint, dicendum videtur. s. jndre*.' Monebunt igitur Parochi fidelem populum, ‘‘“jZj 1 primum neceffe effe, ut is, qui ad hoc peten* t ,aMi rtniffitm dum velit accedere, fuum ipfe peccatum agno- e ^ 4?> ad fcat: deinde, ut ejus fenfu, ac dolore commo- X ,m - & habc “ lT 7 de p«n. I. C„ Veatur: tum, utfibi omnino perfuadeat,Deum Ktminem. in hac effe voluntate, ut iis, qui peccaverunt, ita, ut disimus, affečiis, & comparatis iguo- fcat : ne forte acerbam deličtorum recorda- tionem, ac recognitionem illa veniš defpera* tio confequatur, quae olim (b; Cain, & (c) Ju- dae animum occupavit, qui Deum modo vin- dicem, & ultorem, non etiam mitem, & mife- ricordem exiftimarunt. Ergo in hac petitione lic affečti iimus oportet, ut dolenter peccata X t 3 na¬ lij Gen. 4. 7-. c) Mttt.i-j.a- Ati, 1. » 8 . tjf» f]Ut, Je feccatorem e J Je , agnofcere non debtat » & egtre P« rratid, a) PA'. 13 . 3 . 2 fa». 3 . 10 . 10 £«/. *r. st. 3. R(j. 8. 46. 3. P«nt/, 6. 36. c) Pjs!’.2 0 . 9 . (!) 1 Jottn.l. 8 . J«''. 14 . 4 . J$imo mundut 4! forde 3 &c. iuxtti verjsonern XXX. imerprs - tam. e) Hiir.z. 33. S«< /e^af pare- thus totum boe taput , e« paHo poji agnitum pcccatum dolar remordenr, 'vera ejufdem Panitentia in animo cxcitetur. Venim in neceffaria recoguitione peccato- rum non e it latis, illa leviter reeordari. Nam, ut aeerba nobis lit ea niemoria, ut cor pun- gat, animum ftimulet, & dolorem inurat, ne- ceife eft. Quare pertra&abunt locum hunc d> umlmn diligenter Parochi, ut non folum facinorum, v ffffjf jZ ac fiagitiorum fuorum meminerint fideles au- F.ai. , 4 . tiitores , fed ut molefie, dolenterque memi- nerint; ut, cum angantur intimis fenfibus, C ° De Da IKMT7- conrerant le ad Patrem Deum, a quo, ut in- prehenjtbili ra*,- hasrentes evellat fcelerum aculeos, fupplici ter petant. Nec vero folum erratorum tur- pitudinem iiudebunt fubjTcere oculis fidelis populi, verum etiam indignitatem, ac fordes hominum; qui, cum nihil limus, nifi putida caro, nili fumraa foeditas, incomprehenfibilem illamDei raajsftatem, & inexplicabilem pne- ftantiam incredibilern in modum audeamus of- fendere ; prsefertim a quo procreati, liberati, innumerabilibus, maximifque beneficiis aučti fumus. 7 . Quomodo per peccaturn gragijfma Diokoli feni- tuti nos tradamus. Ut quid ? Ut (a) abalienati a Patre Deo, a) qui fummum bonum eft, turpiffima peccati & l ' ! ’ mercede, (b) Diabolo nos addicamus in mi- f >) fifi 7 v J . per pcccatum ho- ferrimam fervitutem, neque enim diet poteit, , n ,, iu Mmnt. quam crudeliter ille dominetur in eorum ani- mis,qui, repulfo fuavi jugo Dei, ruptoquecha- ritatis amabiliffimo nodo, quo parentiDeo Spi- T t 4 ritus 654 CATECHISMI ROMANI PARSIV. ritus nofter adftringitur, ad hoftem acerrimunt defciverunt, qui eo nomine (a) Princepr, & (b) *b) £/>^612. Rettor mundi, & Princeps tenebrarum, (c) Rex v)M. 41. tl. fnper faper univevfos filios Jiiperbia dicitur in di- vinis Literis. In eos autem, qui Daemonis ty- rannide opprimuntur, vere convenit illa vox d) If*. 26.1 5. Ifaise : (d) Domine Deus nojier , pojjederunt nos do¬ mini abfque te. s. Qnanta mala peccatum in animam invebat. Haec ll nos minus movent rupta fcedera cha- ritatis, moveant certe calamitates, & asrumnae, in quas per peccatum incidimus, Violatur Anima efi enim Sanftitas animse, quam (e) Chrifto de- fponfam eiTe fcimus : profanum fit illud ideni o/m 2. 19. (f) Templum Domini, quod qui contaminant, OnM/j"’. r ' ja eos dicit Apoftolus : (g) Si quis autem tem- f) Efi templum pi um j Oei violaverit, difperdet illum Deus. Innu- Domini Spi rit us . ,,, f .... Santu. merabiiia lunt mala,-qu 3 e peccatum mvehit m * Cor l9 \ h° m j Ilen i ' quam pene infinitam peftem Da¬ li) ifid. 37.4. vidhis verbis expreffit: (h) Non eft fanitas in čarne mea a facie iv a tua. Non ejl pax in ojjibus meis a facie peccatorum' meorutn. Nimirum n ti¬ rat hanc plagae vini, cum nullam fui partein peftifero peccato intačtam fateretur. Perva- ferat enim in ofla peccati virus, id eft, ratio- nem, & voluntatem, quse niaxime folidae funt animi partes, infecerat. Hanc late patentem peftem indicant facrse Literae, cum peccatores i) jP »v. 26. 6. (i) claudoš, (k) furdos, (1) mutos, (m) aecos, Mur.\ui & omnibus membris captos appellant. Sed & P r3eter dolorem, quem ex peccatorum quafi 45. 8i ’ 4 *' fcelere fsntiebat, magis etiam angebatur Da- Jfit s6 io 7 ' ex j fa ft Ham j Q I® P r0 P ter peccatum «0 rz-.4j.43. commotam intelligebat. Belium enim eft fes- 56.^ 9.«o. lera- DE QUINTA PETITTONE. tfdfc leratJs cum Deo, quoruni fceleribus incredi- BtiUm e fl p t u. inquit enim Apoftolus : T £” cum Ut “- S9- a) Ror/t, 2, n biliter offenditur (a ) ha, b 2 indigmtio , tribulatio , b® angujlia in amnem animam hominis operantis malum. Nam, eam>n y etfi tranfierit actio peccati, tamen peccatum m *‘* 1 *- macula, & reatu permanet, cui femper im- minens ira Dei illud infeguitur, tanquam um- bra corpus. 0, Quomodo perjpeFla peccatorum calamitate, ad Pie- r.itentiam convevti dcbeamus. Cum igitur David his vulneraretur aculeis, Ex ,„ l[lla Dav .~ ad petendam deličtorum veniam excitabatur: d “ **«>«*, cujus &exemplum doloris, & dočtrinae ratio- nem, ex quinquagefimo ejus Pfalmo deprom- pta, proponent Parochi fidelibus auditoribus; c »nrrttionis, ut Prophetae imitatione, & ad doloris fenfum, ' id eft ad veram poenitentiam, & ad veniae fpem erudiri poffint. Quantam habeat utilitateia haec docendi ratio, ut ex peccatis dolcre di- fcamus, illa Dei apud Hieremiam declarat ora- tio, qui, cum Ifraelem ad Poenitentiam horta- retur, admouebat eum, ut malorum fenfum perciperet, quae peccatum confequuntur. (b) 1 »; H,r. 2.16. Vide enim , inquit, ouia malum, V amarum elf, re- liquij]e te Domitium Deum tmm, b 5 non ejje trno¬ vem ejus apud te, iicit Dominus Deus exercituum. Cui carent neceflario hoc recognitionis, ac doloris fenfu, ii apud Prophetas, Ifaiam, Eze- chielem, & Zachariam, (c) cor durum, (d) la- e j Ira ^ pideuni, & (e) adamantinum habere dicuntur. E i“ h - ?• 7 - Sunt enim inftar lapidis nullo dolore molliti, E ^‘ h ’ nullum vitae, id eft fahitaris recognitionis fenfum hapentes. Tt 5 to.Quii CATECmSMl ROMANI PARSIV. tiuomoio fpts Jit fticdioribus t.\m utAndfi, Si) & 18 . 19 . & Joan. 20 . 2 }. i‘romptus eft £)eits ad igno» fi.er.dnm, fi uo- t:s ipjt non dt- fmus, Vide Hi*r> qi. J£{eeh. 18 . 25 . J*el 2 . 1 14 . Joav. 2 , & in r.oVo Teftamen- U pajjim. JPUtdtum prc~ frit adverfiiS £)(um piignar. 10. Quibus meditationibus po/l peccnti agnitionem, detejlationem /pes impetrand,a veni* conci‘ pienda Jit. Sed, ne peccatorum gravitate deterritus fe populus veniam impetrare poffe defperef, ipfura ad fpem vocare Parochi debebunt his rationibus ; quod & Ecclefioe Chriftus Domi- nus (a) poteftatem dedit remittendi peecata, que!iiadmodum facrofandi Symboli articulo declaratur; & hac petitione docuit, quanta effet Dei Bonitas, ac liberalitas in genus hu- manum; nifi enim promptus effet, ac paratus Deus ad condonandum peccata poenitentibus, mmquam nobis hanc. precandi formulam prae- fcripfiffet: Dimitte nobis delita ttoflra. Quam- obrem iliud fixum in animis noftris tenere de- benius, fore, ut is paternam mifericordiam no¬ bis impertiat, aui ipfam his precibus juilit ex* pofcere. ji. Quomodo,Ji nos posniteat, Deus facile peccatis no/lris indulgeat. Nam omnino fub hac petitione illa eft fub- ječta fententia, fic effe in nos aifedum Deum, ut vere poenitentibus libenter ignofcat. Eft enim Deus, in quem, abjeda obedientia, pec- catur ; cujus ordinem fapienthe perturbanuis, quantum eft fitum in nobis ; quem offendimus; quem fadis, didifque violamus. Verurn idein eft ille beneficentiffimus parens, qui, cum pof- fit omnia condonare, non mocio fe id velle de- claravit, fed etiam irapulit homines, ut a fe veniatn peterent, &, quibus verbis id facerent, docuit. Quare nemini dubium effe poteft. quia, illo au&ore, iu noftra poteftate fit .nobis DE QUINTA PETITIONE. &$7 Dei gratiam reconciliare. lit quoniam hvc Fanitmu iw teftificatio propenfe ad ignofcendum Divin® £** voluntatis iidem auget, fpern alit, charitatem t. Rtg 7. & jnflamaiat; oper® pretium eft oruare hunc lo- cum nonnullis divinis teftimoniis, &hoiniiium ??• & }•”* ?• per totum, exemplis, quibus maximorum fcelerum pce- m 7 j,w t- niteptibus Deus veniara concefferit. Quam ‘ x \ m ~ fententiam quoniam perfecuti fumus, quantutn res ferebat, in prooemio hujus Precationis, & in ea Symboli parte, qu® eft de RemiJJione pec- catorum; inde affument Parochi, qu®adhunc locum inftruendum pertinere videbuntur: re- iiqna haurient ex Divinaruni Literarum fon- tibus. 12, Quitl in ilh pelitionis Jententia debitorum no- mine inteliigendum Jit. « Tum vero eodem utantur inftituto, quo in Mmut fc®teris petitionibus utendum diiximus, ut in- uta telligant fideles, quid hic Debita fignificent; #* »- ne forte decepti ambiguo, aliud ab eo, quam v.-ff quod petendum fit, poftuleut. Prinium autem fcire oportet, lriinime petere dos, nobis ut remittatur amor ex toto corde, Gal ' i ' ex tota anima, & ex tota mente noftra, quem omnino Deo debemus, & cujus debiti folutio eft ad falutem neceffaria. Neque vero, quia debiji nomine etiam obe* dientia, cultus, veneratio, & c®tera hujus ge- neris officia continentur, poftulamus, ut no n amplius ea debeamus. Sed precamur, ut liberet a peccatis ; fic enim fančhis (a) Lucas eft interpretatus ; a) Lue. *r. 4t , qui peccata pro debitis pofuit, ob eam cau- L “‘ 1,1 4 ’ fam, quod illis committendis rei efficimur Deo, m CATECHISMI ROMANI PARSIV. *) Jf«J. 68.5. b) Luc. 7.41. C Ibrifii imploran - patrocinium ex thefauro pajjionis eiuspra- (letur, quo con- ir Alk a p er pecca- tu,m debita ticjlra dijfolfantur. t ) Pfdl. IOO. I. d) l.Joan , 2 . C.hrifti pajjio e/l fons omnis m (ir a fatisfattienis. (Pn remijfioMt p te eatorum Vtnia- Hum, & capna - //»?» &4C 0?4- tie, Dso, & debitis pcenis propofiti, quas vel fa> tisfsciendo, vel patiendo pendimus. Hujus generis dsbitum fuit, quod Chriftus Dominus loquutus eft ore Prophetae ; (a) Qua non ra- piti , tune exfilvebam. Qua Dei verbi fenten« tia licet intelligers, non folum nos debito- res effe, fed etiam non effe folvendo, (b) cum peccator per fe latisfacere nullo modo poffit. 13. Cum peccator per fe non fit folvendo, unde delita per peccatum contratlo fatiifieri pojfit, Quare confugiendum nobis eft ad Dei roife- ricordiam: cui quia (c) par juftitia refpondet, cujus eft retinentiffimus Deus, utendum erit (d) deprecatione, & patrocinio Paffionis Do¬ mini noftri JefuChrifti, fine qua nemo unquain veniam deli&orum impetravit, a qua omnis fa -4 tisfaciendi vis, &ratio, tanquam ex fonte, pro- fluxit. Nam pretium illud in cruce a Chrifto Domino perfolutum, & nobifeum per Sacra* menta, re, vel .i^dio, ac defiderio adbibita comnnmicatura, tanti eft, ut nobis impetret, & conficiat, quod hac petitione poftulamus, ut peccata noftra remittantur. 14, Hic pr o indulgentia, ac remijfone culpa veni.i- lis, C 'f mortifent oratur, Quo loco non id»*nodo pro levibus erra* tis, & facillimis ad impetrandam veniam, fed pro gravibuS, & mortiferis peccatis depreca- mur : quae precatio In fcelerum gravitate pon- dus non habebit, nifi id a Poenitentise Sacra- mento, re, vel certe defiderio jfufcepto, ut jam dičtum eft, affumpferit. is. A T on DE QUINTA PETITIONE. 66» ff. Non eadem ratio, cur debita lioftra hic dica- mut, qua fuit, dum Panem noftrum peteremut. D i e itn us autem Debita nojtra longe aliter, at- que Panem nofirum antea diximus. Nofter enim AUur lile efl: panis, quia nobisDei munere tribuitur: at peceata noilra funt, quia iliorum culpa re- cimu! - , , . _ _ „ . . Pece at um omn* imet m dopis : nam noftra voluntate fufci- voiuntarium. piuntur, qu 3 e peccati vim non haberent, nifi m. uy- effent voluntaria. Nos igitur eam culpara fu- & /. .'<& In quo non utimur excufatione cujufquam, ^ nec caufam in quenquam transferimus, ut pri¬ mi homines (a) Adam, & Eva fecerunt .* ipfi a ; Gin. 13. nos judicamus, illam, fi fapinius, Prophetas ,; - precationem adhibentes : (b) Non deelines tor h) rfai.no. 4, rv.eum in -verba malitia, ad excufandat excufationes in pecctitis. 16. Cur in mirnem multitudinis, dimit te nobis de¬ bita, pofiulemtts. Nec vero dicimus, Dimitte mibi, fed, nalit: jm pr , quod fraterna neceffitudo, & charitas, quse in- ° r,re ter omnes homines intercedit, a nobis finguli* poflulat, ut de communi proximorunt falute foliciti, cum pro nobis preces facimus, pro illis etiam deprecemur. Hune orandi morem a Chrifto Domino traditum, deinceps abEc- clefia Dei acceptum, perpetuoque fervatum, (c) ipfi & maxime tenuerunt Apoftoli, &, ut c ; ester! adliiberent, aučtores fuerunt. Hujus \ ^ { r ; "* **• autem flagrantis ftudii, & eupiditatis in de- precando pro falute proximorum habetnus in titroque teftamento faučtorum Moyfis, & Pau¬ li prsclarum exemplum : Quorum alter fic Deum a) Iva J. 32. 32, b) Ktr»,<). 3. Dnplex acciptia fatticuU licut. Plime. (peg. Ul’. 17. Aforal. c. C. Suundt. c) Af“ttb. 6. 14. H- jPftrc.i Xfrt.it. 3 » d ) Afjtth.ro. 34 - 24 » e) Im. 6. 31. 2 ’li. 4. 16. C70 CATECHISMI ROMANI PARS IV. Deu m precabatur: (a) Ant dimitte eis bane no* xam , aut , Ji mn fari e, dele me de libro tun , quem feripjifti : Alter in hunc moduro: (b) Opta- bani ego ipfe anatkema ejfe a Chrifio pro fratribut meif. 17. Quomodo late merha, SIcut & nos dimittimus debitoribus noflris, fint intelligenda. Illud, Sicut , dupliciter intelligi poteft : nam & fimilitudinis vim habet, cum videlicet a Deo petimus, ut, quemadmodum nos in ju« rias, & contumelias remittimus iis, a quibus lseii fumus, fic ipfe nobis peceata condonet. Eft praterea conditioniS nota : in quam fen- tentiam Chridus Dominus eam formulam in- terpretatur. (c) Si enim dimiferitis lominibus, in« quit, peceata eorutn , dimittet C/ vabiš Pater vefler Caieftis deli el a vedra; Ji autem non dimiferitis ho- rninibus, nee Pater vejler dimittet voliš peceata ve¬ jita. Verum habet uterque fenfus eandem ignofcendi neceffitatem: ut, d volunuis no¬ bis Deum veniatn concedere delidorum, par- carous iilis ipfis necelTe fit, a quibus injuriam accepimus. Sie enim Deus oblivionem in ju* riarum, mutuumque ftudium, & amorem requi- rit a nobis, ut eorum, (d) qui in gratiam non funt rseonciliati, dona, ac facrificia rejiciat, & afpernetur, is. Remiffio ornim injurianim probatur ejfe £/ na¬ tura praceptis, £r Cbrijli mandat is confen * tanea. Eft etiam natura lege fancitum, (e) ut ta* les nos sliis prabeamus, qualcs eos in nos ef- fe cupimus ; vere ut impudentiffimus lile fit, qui poftulet a Deo, ut fuis fceleris pcenaig prše? DE QUINTA PETITIONE. <5?t pratermittat, cum ipfe in proximum animuna retineat armatum. Quare parati, & prompti ad igaofcenduin effe debent ii, quibus impo- fitae funt injurias ; cum & urgeantur hac pre- candi formula, & apud fanftum Lučam id ju- beat Deus : (a) Si peccavcrit in tefrater timi , ut- ») 17. j, crepa illum ; ji panitentiam egerit, dimitte illi; ,Ji fepties in die ptccaverit in te, tffepties it: die conyer/us fuerit ad te, (licem, Pcenitet me, dimit- te illi: & in Evangelio S.Matthsei fit : (b) Di- b) Mm.^, Ugite inimicos vejtros : (c) & ApoftolllS, St ante c) K^.n.ie. eum (d) Salomon fcripferit : Si efurierit inimicus d) ji. timi, cibn iliumi Jifiticrit, potum da Mi : St fit apud S. Marcum Evangelillam: (e) Cum Jiabitis e) 3%. ad orandum, dimittite, Ji quid babetis adverfui ali- quem; ut if Pater -ve/ier, qui in celit eji, dimittat nobis peccata -uejlra. i'j, Quibus ratiombttt f.eftendi Jint hominum animi ad knitatem, quam hic Deus exigit. Sed, quoniam depravatae natura vitio nihil aegrius fit ab homine, quam ut inferenti con- donet injurias ; omnem conferant Farochi animi, St ingenii vini ad commutandos, St flečlendos animos iidelium ad liane lenitatem, St mifericordiam, Cliriftiano homiui neceffa- riam. Commorentur in traditione (f) divi- {) Pr*nr fupt.- norum oraculorum, in quibus audire licet im- d .< A „d, j uxn , utm perantem Deum, iuimicis ignofcendum. Pra- 4. s- , n. rr Ltv.ig.ip.it. dicent id, quod venflimum elt, magno eiie ar- i>„ r . 23 . t . gumento hominibus, eos efieDei filios, fi fa- J facile reniittant injurias, & inimicos diligant Jfv- v- ex animo. Elucet enimjin eo , quod inimi- cos diligimus, fimilitudo qux'dam cum paren- £«<35.1*. te Deo, (g) qui fibi iuinudfiimum, St iufe- g) **».*.». ftif- 9 ' 10, a) 4, Ojianta obliv id vniu.ria.rum re~ tjuiratur a Chri ftidnis . Vide J), 'Thom. * n 2 . 2, e ?. 2 ^. neceffe e it, qui debitoribus ea, qu;e hic com- memorantur, debita remiibrunt. AcCedit eo, quod id a Deo petentes, una c«w />«/<>»r etiam petimus, quicquid ad impetrandum in eam petitionem a nobis neceffario conferendum ta s perficitndi tu. n -r> . • * c * . « tfutm adverfa nenfran - gwat, fortior quem grofpera mm aOii - einnt, furiijfimus, qui hac ver um Vi- cijfitudine n on cemmovemr. on dubium eit, quin filii Del pollim. petratara deli&orum veniam cum in- cenfi ftudio adhibendi Deo cultum, & venera- tioneni, Ccelefte Ecgnuni esoptant, & oninia divino numini tribuentes pietatis officia, tod pendent a paterna ejus voluntate, ac provi- dentia ; tum eo magis humani generis hoftis omnes adverfus illos artes excogitet, omnes. machinas paret, quibus oppugnentur, fic ut ve- rendum fit, ne, labefačfcata, & mutata fententia, rurfum in vitia delabantur, longeque deterio- res evadant, quam antea fuerint: dequibusil* ludPrincipisApoftolorum jure dicf poffit: (a) Milim er at illis non cognofcere viam juftitia, quam poft agnitionem retrorfnm converti ab eo, quod Uh* traditnm eji , fanHo nlamhto, 2. Qiiomotlo Chrijim nos hac or ati one adverfus finimi hoftis in/idias munire voluerit. Quare nobis a Chrifto Domino d3tum eff hujus petitionis prsceptum, ut quotidie nos Deo commendemus, ejusque patriam curani, & prtefidium imploremus, minime dubitantes fore, ut, fi deferamur divino patrocinio, vafer- rimi DE SEXTA PETITIONE. c,^ rimi lioftis Jaqueis irretiti teneamur. Neque vero folura in hac orandi regula juffit a Deo petere, ne patiatur nos induci in tentationem; led in illa etiam oratione, quam ad faeros ha* buit Apoftolos fub ipfuni mortis tempus, cum quidem (a) ipfos mundos efle dbdffet, eos al/». hujus officii his verbis admonuit : (b) Or ate, l») M*n. 26. ut non intretis in tentationem , Quae iterum a Chri- Lw.'22*40^' do Domino adhibita admonitio mastnim dili- P KU,t - 1« 'r 0 lemv.s> us tvatia- genti* onus imponit Parochis excitandi fide- mus in pžcca- lem populum ad frequentem hujus ufuni pre- ^lr%. cationis, ut, cum tanta hominibus ab hode Dia- 33. bolo in dngulas horas pericula hujus generis intendantur, a Deo, qui folus illa propulfare poteh, petant illud allidue : Ne nor inducas in tentationem. 3, Ouibus prtfcipue rationibut bomines hujus peti- tionis necejjitatem intelligere pojjint. Intelliget autem fidelis populus, quantope* re egeat divini hujus adjumenti, fi fuae imbe- cillitatis, infcitheque meminerit: fi recordabi* tur illamChrifti Domini fententiam : (c) Spi- c) .. . n • c r M*re. 14 , 35 , ntuf quidem promptus ejt , caro autem tnjirma ; li ei venerit in mentem, quam graves fint, k exi- tiales hominum cafus, impellente Dasmone, ni- d fuftineantur dexterae cceledis ausilio. Quod illudrius efle podit humana; infirmitatis cuem- plum , quam facer ille Chorus Apoftolorum , (d) qui magno antea animo cum eiTent, primo d) M*tt. 26. quoque objedo terrore, reličto Salvatore, dif- 33 ‘ 3Ž ’ fugerunt ? Etd illuftrius etiam eft illud Prin- Human* tmt,- cipis Apoftolorum, qui in tanta profedione fingularis & fortitudinis, & amoris in Chridum i>>. Dorninum, cum paulo ante, iibi bsne fidens, V v 3 ita a) Afatth. 16 3 ?- 7 °- 7 >* Marc. 14, ig. 68. 69. 578 CATECHISMI ROMANI FARS IV. ita dixiftet: (a) Si oportuerit me mori tecum, non te negnbo: Ihtim unius voce muliercul® perter- ritus, feDominum non noiTe jurejurando affir- mavit. Nimirum illi in fumma fpiritus alacri« tate non refpondebant vires. Quod fi viri fančtiffimi humanae natura fragilitate, cui con- fidebant, graviter peccaverunt; quid non ti* mendum eft cseteris, qui ab eorum fanditate abfunt longiffime ? 4. Quot , quMti/ijue tent/itiomun periculis hominum ■vita Jit expo/ita. Quare proponat fideli populoParochus prše* lia, & pericula, in quibus affidue verfamur, (b) dum anima eft in hoc mortali corpore, quos undique caro, mundus, & fatanas oppugnant. Quid ira, quid cupiditas in nobis poflit, quotuf- quifque eft, qui magno fuo malo non experiri cogatur? Quisnon hislaceftitur ftimulis? quis hosnon fentit aculeos? quis fubjedis non uri* tur ardentibus facibus ? Et quidem tam varil funt idus, tam diverfae petitiones, ut difficil- limum fit gravem aliquam plagam non accipe- re. Ac prater hos inimicos, (c) qui habitant, & vivunt nobifcum, funt praterea hoftes illi <\)« calefiibus. S. Quam graver pnt Damonum in nos infultus, e* fententia Divi Pauli exponitur. Accedunt enim ad intimas pugnas externi impetus , & imprefiiones Dsemonum, q'Ji & aperte nos petunt, &per cuniculos in animas Ji mi nori a d matus, JPericuU , inter cjua fideles ver- funtur, fspius ad m e mori a m fant rtVocanda. b) J° b . 7. 2. $uxta jo, M*tt. 1. t;. g, Juan, 1 . i(5. emim pttt* f as nUqui s reius tntectllit. DE SEKTA PETTTTONE. 679 noftras vix ut ab illis cavere poffimus. Illos ja. 41. vtie & Principes Apoftolus appellat propter natura" ^ excellentiam (nam natura hominibus, & caete- ris, qus fub fenfum cadunt, creatis rebus an- tecellunt) & Poteftatet vocat, quod non folum natur* vi, fed poteftate etiam fuperant, & Re- MUm mu»U ctont nomiuat murnu tenebvarum : non enim cla- duantnr rum, & illuftrern mundum regunt, id cft,bonos, D Mi- in ” PM. s. & pios, fed obfcurum, & caliginoium, nempe eos, qui flagitiof*, &facinorof* vit* fordibus, ac tenebris obcaecati, duce tenebrarurn Diabo- lo delečtantur. Nuncupat etiam Dsemones fpi- rituali* nequitia: eft enim Carnis, & Spiritus nequitia. Carnalis quae dicitur nequitia, in- c*rnalit.& fr!• cendit appetitum ad libidines, & voluptates, " K '“^ qu* percipiuntur fenfibus. Spiritualia nequi- ti* funt mala ftudia, & prav* cupiditates, qu* ad fuperiorem pertinent anim* partem; quse tanto pejores funt, quam reliqu*, quanto menst ipfa,& ratio altior eft,atque pr*ftantior. Quas Satanas nequitia,quia maxime fpečtat illuc, ut coelefti nos h*reditate privet, propterea dixit (a) Apoftolus inealeftibui. Ex quo licet intcl- a) Zpketf.t ligere, magnas elTe hoftium (vires , invi&um animum, immane in nos, &iafinitum odium, p"p"' cxupu bellum etiam perpetuum eos gerere nobifcum, n ^ r,c ut nulla pax efte cum illis,iiiullsjinduci* fieri poflint. (i. Quimtti [it dialdi ad tentanium auiacia, per- ■verfitas. Quantu:n vero audeant.declarat Satan* apud O.«*™* dtmt- Prophetam vox : (b) in ctslum \cnnfcendam. (c) Aggreftus eft primos homines ; in Paradifo, (d) M H-'P adortus eft Prophetas, appetivit Apoftolos, d) Vv 4 ut, *i.t. a) Lur, Z 2 . ;i h) Ma.lt. 4. ; e) r. Pet. g J)xrajnei non pn, rult , fed plttrel inftpant inter- dum hominei. » d) Matth. 2. 18. 19. Mure. 1, 9 , Lk. 8. 30. O Metih. 12. 41- i«r. II. 3 , 6 , JSatmnn imprtm iis infefli non f*«t. ^ Judith, ir, JEga nunejuam ne~ mi VirOi &c 9 £t Luc, 21. J*t psee funt om*. fiia, qua pojftdet, joan. $i de mrndo fuifftris, mundus auod fuur/t er at dili- £tret t & hoc eft, quia vir bonus e d C.zli, malus ejl te ll ur is alumnus, ••nos igitur C<£> It'.'n diiigitj odit /. umv.s. jtb txcmplo Satu it or um 9 <180 CATECHISMI ROMANI FARS IV. lit, quemadmodum apud Evangeličani Ioquitur . Dominus, (a) . „ . Damami'"? in nas ■ laciat etiam cum tentatione proventum , ut Umi. poffimus fuftinere. . * . Apoc.2. & 2,0, ”. 22 . 1 . ><«£. M. 16 . ih Or. Dti. c. ?a. e) T«*.u. 13. ŠTtntAtio deceptio- nis caufa diabeli vji popri*. m s CATECHISMI ROMANI PARS IV. j?. tentandi uor nolit dejignet, quaque ratione a Deo tentemur . Sed ad intelligendam hujus petitionis vinj • tficendum eft, quid hic tentatio fignificet, quid iteni induči in tentationem. Eft autem tentare, periculumfacere de eo, qui tentatur, ut ab ipfo, quod iupinms , elieientes , -veruni exprimamus . Qui ten¬ tandi modus in Deum minirne cadit; quid enim eft, quod nefciat Deus? (a) Omnia enim, inquit, nudi1, C? 9 aperta funt oculif ejus. Eft alteruni tentandi genus, cum longius pra* grediendo aliud quaeri folet, vel in bonam, vel in malam partem : in bonam, cum ea re tenta¬ tur alicujus virtus, ut, illa perfpefta, & cogni- ta, is commodis, & honoribus augeatur, ejufque exemplum caeteris imitandum proponatur, ac denique omnes ob idipfum ad Dei laudes ex- citeilturquse tentandi ratio fola convenit iti Deum. Hujus esemplum tentationis eft illud in Deuteronomio: Tentat nos Dominui Deus vC“ fter, ut pulam fiat, utrtim diligatis cum, an non. QuO modo etiam tentare fuos dicitur Deus, cum in- opia, morbo, & aliis calamitatum generibus pre- mit: quod probandae eorum patientis caufa fa- cit, & ut aliisdocumentum fint Chriftiani officii. In hanc partem (b) legimus Abraham efte ten- tatum, ut filium immolaret ; quo fačlo fuit is obedientiae, & patientiae exemplum fingulare ad memoriam hominum fempiternam. In ean- dem fententiam dičtum eft deTobia: (c) Qtii* acceptus er as Deo, neccjje fuit, ut tentatio probaret te. 10. Quomodo Damnn borni ne s ientet. In malam partem tentantur homines,cum ad peccatumaut exitiumimpelluntur: quod pro- prium ahOi fvt cjuctittr. a J M*tt. 4. 5. b) Vfnl.t. DE SEXTA PETITIONE. «83 prium diaboli officium efl. Is enim eo animo Aug.tp.ufi.ir tentat homines, ut decipiat, agatque precipi- tes: quamobrem (a) Tentat or in Divinis Lite- ris appellatur. In iis vero tentationibus modo intimos nobis admovens ftimulos, anims afte- ftior.es, &commotiones adhibet adminiltras ; modo nos exagitans extrinfecus, externis re¬ bus utitur, vel profperis ad eflcrendos, vel ad frangendos adverfis; nonnunquam habet emif- farios, & excurfores, perditos homines, in pri- miftjue hasreticos, qui (b) fedentes in cathedra peftilentiae, malarum doftrinarum mortifera Te¬ mina difpergunt, ut illos, qui nullum deleftum, ant diicrimen habent virtutis, & vitiorum, ho¬ mines per fe proclives aimalum, nutantes, ac prtEcipitantes impellant. ji. Quibm modi s dicatur quis in tent ati onem induci. Dicimur autem induci in tentationem, cum •«^ei in tentationibus fuccumbimus. Inducimur vero in tentationem dupliciter ; prinium, cum de fiatu dimoti, in id ruimus malum, in quod ten- fir. bom'. in tando nos aliquis impulerit. At nemo quidem a Deo hoc modo in tentationem inducitur : [,i n. qula nemini eft peccati aučtor Deus ; immo vero (c) Odit omnes, qui operantur iniquitatem. c) Sic vero etiam apud fanftum Jacobum : (d) Nemo. cum tentatur, dicat, quoniam ti Deo tentatur: s- 44 - - I’ r »y. 14. Deus enim intentator malorum ejt. s*p. 14. g. Deindedicitur, nos in tentationem induce- \\£b ik , xe is, qui, etfi non tentat ipfe, neque operam r*r. dat,quo tentemur, tentare tamen dicitur, quia, Ulm nn ^ t cum noffit prohibere, ne id accidat,aut ne ten- m*i,r U m. r r J. tt d) J*cob. 1. 13* tationibus fuperemur, non impedit. Hoc mo- ^ utm ,j, a d„ do Deus pios, & bonos teutari quidem finit, ve- «*4 CATECHkSMI romani pars iv. Ut b*c hmimm verumtamen fua gratia fuftentatos non deferit. 'jj'if‘& ^ ec vero interdum jufto, &occulto Dei judi- 3. n?'. 2. &■ cio, noftris id fceleribus poftulantibus, nobis 2. Ri£. 22. O. ■ r f n.- jpii reucci concidimus. 12. Beneficia Dei quandoque nos in tentationem in- ducunt. Prseterea nos in tentationem Deus indu* cere dicitnr, cum ejiis beneficiis, quas nobis ad falutem dedit, abutimur ad perniciem , & x) i2. (a) patris fubftantiam, ut prodigus ille filius, 3 3 ' ’ 4- diiTipatnus vivendo luxuriofc , nofiris cupi- dltatibus obfequeutes. Quamobrem id dice- re poftumus, quod de lege dixit Apoftolus : b) id. (V) hventum eji mi bi m,mlatim, quod er at ad vi¬ lam , boe effe ad mortem. Opportunum rei exemplum eft Hierofolyma , teli e Ezechiele: quam Deus omni ornamentorum genere lo* cupletarat, ut\ ejus ore Prophetse diceret c) £yd. 16. Deus : (c) Perfechi eras , in decore mto, q:iem pnfueram faper te: & tamen illa civitas divinis cumulata bonis, tantum abeft, ut optime de fe merito, ac merenti Deo gratiam habens, coeleftibus beneficiis ad beatitudinem confe* quendam, cnjus gratia ea acceperat, utere- tur ; ut ingratifiima in parentem Deum , ab- ječba fpe, &cogitatione cceleftium fručtuum, tantum praefenti abundantia luxuriofe, ac per- «0 IM. >9.2o. dite frueretur: quod (d) Ezechiel eodem ca- pite pluribus verbis perfecutus eft. Quare fjtnduntur. f u nt eodem loco ingrati in Deum homines, qui praebitam fibi ab eo divinitus uberem ma- teriam rede fa&oruui, ad vitla - iilo permit* tente, convertunt. DE SEXTA PETITIONE. C85 I j. Quomodo Seriptura verba ihtelligenda fint, qu) r/>>. 10. e) j, 2g. cmI.t.u. 6 , CATl. 6 , TtntAPitntim ntilitAJ, «') jsK*?. r*euff~ Arna LXX. ■J" &l, leg, militi a. c) u&tr. 6 , f) Ibidtm 4, g) Z.Zfro. 2 .;. h) M. t. n. i) H'tr. 4,15. 686 CATECHISMI ROMANI PARS IV. adjutorem Pontificem, qui pojfit compati infirmitatilui nojhit, tentntum & ipfum per omnia. Quid hic igitur petimus ? ne divino prac-fidio deferti ten* tionibus vel decepti aflentiamur, vel cedamus afflidi: ut preflo fit nobisDei gratia, qus, cina defecerint nos proprise vires, in malis recreet, ac reficiat. J S- Quomodo a Deo in no/Iris tentationibus opent implorare debeamus. Hm mod« gtm. Quare & generatim Dei opem implorare de* 'ttTglptumZm ben ius in omnibus tentationibus, & nomina- 1)" auxihum in tim , cum fingulis affiigimur, ad precationem tentationibus , contugere oportet. Quod a Davide fa&um legimus pene in unoquoque tentationum ge* 118.4;. nere. Nam in mendacio izc precabatur : (a) Ne auferas de ore meo verburn ventatii ufquequaque. h) Pid. 3 6. In avaritia ad hunc modum : (b) hclina eor ineum in tejlimonia tua , Zjf noti in avaritiam. In rebus vero inanibus hujus vitas, & illecebris c) Pid. 37. cupiditatum, hac preče utebatur : (c) Avertt oculos meos, ne vi de ant vanitatem. Ergo poftula* mus, ne morem geramus cupiditatibus, neve d) Hebr.it. 3. (d) defatigemur in tentationibus fuftinendis, ne ej j3tBf.3r.39. (e) declinemus de via Domini, ut tam in rebus incommodis, quam in profperis, sequitatem animi, couftantiamque fervemus, & nullam no* ftri partem Deus fua tutela vacuam relinquat. S) St>n.i6.2o. (f) Petimus denique, ut Satanam conterat fub pedibus noftris. 16. Quomodo de tentatione vitloria reportari, I/ qua nuElore illa obtineri pojjit. TtthrUm ix Reliquum eft, ut fidelem populum ad ea Pa* m H! ref,rr. fir rochus cohortetur, qu$ in hac precatione nia- ' n sime cogitare, & meditari oporteat i in qua DE SEXTA FETITIONE. 68? erit illa optima ratio, fi, quauta fit hominurn infirmitas, intelligentes, viribus noftris diffida- nius, &, omni fpe noftrse incolumitatis in Dei benignitate collocata,* eo freti patrocinio, vei hiaximis periculis magnum animum habueri- mus, prtefertim cogitantes, quam multos hae fpe, atque hoc animo praeditos exhiantibus Sa- tauae faucibus liberarit Deus. An non (a) Jo- a) G«. 39. 7, feph undique circumdatus ardentibus iufanze s5 mulieris facibus e fummo ereptum periculo, (b) ad gloriam extulit? an non (c) Sufannam, c )'b^.i ;.6t, a Satan* miniftris obfeffam, tum cnm nihil pro- pius efiet, quam ut nefariis fententiis interft- ceretur, fervavit incolumem ? neque miru/n: (d) Krat enim, inquit, cor ejus f.duciam babens in d) Domino. Infignis eft laus, & gloria Job, qui de Mundo, de Čarne, de Satana triumphavit. Plu* rima funt ejus generis exenipla, quibus Paro- chiis diligenter piutn populum ad eam fpem, fiduciamque cohortari debebit. 17. No/tri tertminis antefigmnus Chri/iui eft, Jo - cit SanEH ottmes, quos qui non fequuntur, vi- cordes funt, Cogitent etiam Fideles, quem in hoftium tentationibus ducem habeant, nempe Chri- fliim Dominum, qui (e) vidoriam ex illo cer- ei 144* tamine retulit. Vicit ipfe Diabolum. Eft (f) f j iJJi,. aJj( is ille fortior, qui fuperveniens fortem fupe- ravit armatura, quem & arrais nudavit, & fpo- liis. De ejus vidoria, quam de Mundo repor- tavit, eft apud fandum Joannem : (g) Confidi- g) 33? te, ego vici mundum. Et in Apocalypfi dicitur (h) ipfe Leo vinceni, & (i) exii[fe vincens, ut vin - h) Apoc. & eeret, qua in vidoria fuis etiam cultoribus fa- ^ cul? h) Agic. 1. n. i) Ane. j. 5, k) Al«, 13. CATECHISMI ROMANI PARS IV. *)AfK. 3. si. dietur amplius. Tum inquit : (a) Qui vicerit, dalo ei federe mecttm in throno meo, ficut 1 ega ■vici , EP fedi cum Patre men in throno ejus. Deni* que, cum Sandorum gloriam, & perpetuam illam bonorum vira, quibus in Coeio fruuntur, t>) Ap°c. ji. 7 . expofuiffet, adjunxit : (b) Qui ■vicerit, pojfi- delnt hac, EP ero illi Deus , CP ipfe erit miki fiiius. DE S E P T I M A P E T I T I O N E. C A P U T XVI. Sed libera nos a malo. jr. Nihil continetur fupet ioriims petitionibnr , quod ifla non includatur» ) oftrema haec petitio eft inflar omnium, qua Dei Fiiius Divinam hanc Oratio- nem conclufit ; cujus etiam vim, & pondus oftendens, ea ufus eft orandi claufula, cum ' e vita migratnrus Deum Patrem pro hominum c) pan. 17. 16. falute deprecaretur : (c) Rogo enim, inquit, ut ferves eos a malo. Ergo hac precatioais for¬ mula, quam & prsecepto tradidit, & exempfo confirmavit, quafi quadam epitome, fuminatim complexus i eft vim, & rationem eseterarum petitionum. Cum enim id, quod ea preče con¬ tinetur, impetraverimus, nihil, audore fanfto Cjpr.ftr.f,. d* Cypriano, remanet, quod ultra adhuc debeat Orat. Domm. p 0 ft u lari, cum femel protedionem Dei adver- fus maluna petainus : qua impetrata, contra omnia, Jbjfrema petitio \nm fex fuperto - rum fua tudi m concludit. DE SEPTIMA PETITfONE. 69 1 omnia, quse Diabolus, & Mundus operantur, fecuri ftamus, & tuti. Quare, cum tanti fit hsec petitio, quanti diximus, debebit Parochus ia ea fidelibus explicanda fummam adhibere dil-igentiam. Differt anteni haee, & proxims petitio, quod illa vitationem culpae, hacpce* nas liberationem poftuiamus. 2. Quid nos urgeafr, ut bane precalionem coram Do- mino effundamus. Quare non jam monendus eft fidelis popu- lus, quantopere & laboret ex incommodis, & calamitatibus, & ccsleftis egeat adjumenti. Nam qtiot, & quantis miferiis propofita fit ho« minum vita, praeterquam quod faeri, & pro¬ fani feriptores hoc argumentum funt copiofif- fime perfecuti, nemo fere eft, qui non intel- ligat & fuo, & alieno periculo. Perfuafum enim eft omnibus, quod exemplum patientia* Job memorise prodidit: (a) Homa natus de mu- a) jot. 14. r.*,, liere, brevi uivens tempore, repletur muitis miferiis; qui ijuaft jios egreditur, C/ conteritur, C/ (b) /it- b) jot. g. 9. git, velttt umira, C/ nunquam in eodem Jlatu per- manet. Nec vero ulium praeterire diem, qui propria aliqua moleftia, aut incommodo nota- ri non pollit, teftis eft illa Chrifti Demini vox: (c) Sufficit diet malitia fua. Etfi conditiouem c ) Matt. 6 .g 4, humanae vitse declarat ipfius Domini monitum illud, (d) quo crucem quotidie fumi, feque do- d} Lm. 9 . a cuit fequi oportere. Ut igitur quifque fentit, 1, idlatnitatikut quam laboriofa fit, &periculofa hsec vivendi ratio, ita facile perfuadebitur fideli populo, JJialorum liberationem a Deo implorandam ef- fe : prasfertim cum nulla re magis ad orandum adducantur homines, quam cupiditate, & fpe X x a lj.be- fi'9a CATECHISMI ROMANI PARS IV, liberatioais eorum inccmmodorum, quibus premuntur, aut quae impendent. Eft enim hsec infita ratio in animis hominutn, ut in rna- lis ftatim ad Dei aurrilium confugiant. Qua a) Ifo!. SŽ2. 7. de re eft illud fcriptum: (a) Imple facies eorum l>) 15. ignmittia, ff 5 quarent nomen tuum Domine: & (b) Multiplieata funt infirmitatts eorum , pofea accele- raverunt. Quanam ratione periculorum, fr* calamitatum de- pulf.o a Deo pofulanda /it. Otiti ntn rta« Sed fi illud fere fua fponte faciunt homines, VnJiu ut in periculis , & calamitatibus invocent x>,minic* Ora.. Deum ; certe, quomodo id rede facere pof- umi , ca u mi - fint, ab us, quorum ndei, ac prudentiae com- ta.tu.rn JtpuljTt,- miflfa eft eorum falus, maxime docendi funt. mm i?oJtnlat» Non enim defunt, qui centra Chrifti Domini jullum, praepoftero utantur ordine precationis. c) Pf»i. 49.15. Nam (c) qui juftit nos ad fe confugere in die tribulationis, idem orationis ordinem nobis prsefcripfit. Voluit enim, ut prius quam pre- caremur, ut nos liberaret a malo, peteremus, uti nomen Dei fandificaretur, & adveniret , Regnum ejus, & reliqua poftularemus, quibus quafi gradibus quibufdam in hunc locum per- venitur. Sed quidam , fi caput, fi latus, ft pes condoluit,fi rei familiaris jaduram faciunt, fi mimae, fi pericula ab inimicis intenduntur, in lame, iq bello, in peftilentia, omiffis nsediis Domiaic® precationis gradibus, tantum p c* tunt, ut ex illis eripiantur malis ; at huic confuetudini repugnat Chrifti Domini juf- A) Matt. 6 . 53. fum : (d) Quarite primum Repmm Dei. Itaque qui rede preces faciunt, curn deprecantur ca- lamitates, incommoda, maloruru depulfionem, id DE SEPTIMA PETITIONE. 693 id referunt ad Dsi gloriam. Sic David illi precationi, (a) Domine, ne in furore tuo arguat a) Pf*!. 6 . t, me, fubjecit rationem, qua fe Dei gloriae cupi- diffimura oftendit : ioquit enim: (b) Ouoniam 10 IM.§, non ejl in morte, qui memor Jit tni : in inferno au- tem quis confitebitur tibi ? Et idem, cum oraret Deum, (c) fibi ut mifericordiam impertiret, c) *; fubjecit illud : (d) Docebo initjuos vi as tuas , W d) IM. 15, impii ad te convertentnr. Ad hanc orandi falu- tarem rationem, & ad exemplum Prophet® in- citandi funt fideles auditores ; & finuil docen- di, quantuni interfit inter Infidelium, & Chri- ftianorum hominum preces. 4. Inf delce fe liber ari a malo, ac Chrijliemi non per- inde petunt. Petunt vehementer illi qnidem a Deo, ut /» motit, poffint exmorbis, vulneribufque convalefce- re, fibi ut ex urgentibus, vel imminentibus «xternis r«me-> malis evadere liceat; fed tamen illius prači- tUj*',' pilam fpem liberationis ponunt in remediis uit , A' Ar ‘ R,x *- xr Judit, au; ob id natura, vel hominum induitria coniparatis: 1.pur*i,p. ,6. quin etiam fibi datum a quovis medicamen- tum, etiam fi cantionibus, fi benenciis, fi dae- monum opera confedum fit, fine ulla religio- ne adhibent, modo aliqua valetudinis fpes oftendatur. Longe alia eft ratio Chriftiano*- rum, qui in morbis, & in omnibus adverfis rebus habent fummum perfugium, & prsefidium falutis Deum ; unum illum omnis aučtorem boni, & liberatorem fuum agnofcunt, ac ve- nerantur; remediis vero qu® ineft ad fanan- dum vis, infitam a Deo efle pro certo habent; tantumque illa segrotis prodeffe exiftimant, quantum ipfe voluerit Deus. Eft enim a Deo X x 3 da- a) Eal. 38. 4. b) Afj > jicut tUšfum efl, 2 . 1 y *~ talip . 16. 22. Sin » Deo nul,lam cptm Ajferre ms~ dicamina , indi - tat Jer . 9. & 46. II. c) .N™ nttnduvt remt~ diis a Deo non € onfl it ut is a d famtatem rtcu- j perandam. £ eV . 20. 6. l.Rtf.aS. 7.3. 4. fitf.u. 3. 3 ) 6«*. ts. a. ■»<;. & tj . J. e) Ge». 28.14. 33- * ?<;•>.36.23. *■ 41. 14. hj 1. R<£> 21. J4-I5- «94 CATECHISMI ROMANI PARS IV. data hominum generi medicina, qna morbos fanaret. Hinc eft illa Ecclefiaftici vox, (a) AltiJJimui creavit de tena medicinam , St 5 -vir pni- dem non abborrebit illam. Itacjue qui Jefu Chri- fto nomen dederunt, non in illis remediis fum* mam fpem reponunt recuperandae valetudi* nis, fed ipfi medicina* aučtori Deo maxime confidunt. S- Qjiomodoin morbisfoli Deo fidendum Jit , qui plu- rimot a prafer.tijfimis periculis liberavit. Quare etiamin (b) divinis Literis reprehen* duntur ii, qui medicina; fiducia, nullum Dei auxilium requirunt: imo vero qui vitam agunt ex divinis Iegibus, abftinent omnibus reme- diis, (c) qua*cunque ad curationem a Deo non adhibita effe conftet. Quod fi etiam eoruin ufu medicamento ru ni illis explorata fit fpes fauitatis, tamen ab iis, ut cantionibus, & d;e- monum artificiis, abhorrent. Ad id autem fi- deles cohortari oportet, ut Deo confidant. Ea enim re juffit nos beneficentiffimus Parens li- berationem malorum poltulare, ut in eo ipfo, quod juffit, fpem etiam impetrationis habere- mus. Multa funt in faeris Literis hujus rei exempla, ut qui minus rationibus adducuntur ad bene fperandum, exemplorum multitudine confidere cogantur. (d) Abraham, (e) Jacob, (f) Loth, (g) Jofeph, (h) David funt in ocu* lis locupletiffirni tefles divin® benignitatis. Sacrse novi Teftamenti Literae tam multos enu- merant, qui ex maximis diferiminibus erepti funt piae pondere precationis, ut res exern- plorum commemoratione non egeat- Una igi- tur illa Prophetse fententia coatenti erimus, quae DE SEPTIMA PETITIONE. 6 9 $ qtlae vel infirmiffimum quemque confirmare poteft; (a) Climaverunt enim, inquit, jufli, Zf Do- «) »•R'?- 7 . «7. minus exaudivit tos,Wcx omnibus tribulationibus eo- iji/^33. ig?' j'«« liberavit eos. fi Qiiid mali nomine lic intelligatur, Z? qua hujus petitionis Jit fententia. Sequitur hujus vis, & ratio petitionis, ut lideles intelligant, non omnino petere nos hoc loco , ut a malis omnibus liberemur. Sunt enim quasdam, quae communiter mala putan- tur, quse tamen funt illis fru&uola, qui patiun- tur ; (b) ut ille itimulus, qui Apoftolo erat adhibitus, ut, Dei gratia adjuvante, virtus in infirmitate perficeretur ; haec, fi cognita fit eorum vis, fumma voluptate pios affieiunt: tantum abeft, ut a Deo petant, ut auferantur. Quare tantum ea mala deprecamur, quae nuk lam animae utilitatem afferre pofiunt : reliqu* minime, modo aliquis inde falutaris fručhis: bi 1. Or. It, 7. S. 9. exiftat. y. Quot, Zf quanta fint malorum genera, a quibus liber asi cupimus. Omnino igitur huic voci ea fubječta vis eil, M ut alii liberentur, pie, & fan* dte precamur. Hanc petitiouem & in Miffa, & in LitanjS fic interpretatur Eeclefia , nos videlicet a praeterita, praefeutia, futura mala deprecarf. Dt*s O 3 impemtettlia mah aveet, D 5 a pntfentibut quandoque miraUHter eripit. Non uno autem modo Del nos benignitas eripit a nialis: nam impendentes prohibet ca- lamitates; quomodo legimus magnum illum Jacob elTe liberatum ab inimicis, quos in il¬ lum concitarat Sichimitarum csdes ; extat 4 ) Gtn. 3 4 . 39 - Diabelus e(i liti a, inventar* & Attiior, C } Bajti, in hem. ejuod JJfus non Jit auftor malarum, d) Chryfiftom 0 hem.2 O, tnjlfattt c) D. A mufi, dt Eccl, dogm. c. 57. f ) Dam, lib. 4* de orthod , Jide * c. XQ. g) Amtt J. 6, h) I/"«. 4.4.7. Vtdt item De ut* (• 9. n. is 29. ir H'r.\ 1. & 41. Deus ejl auffor muli petna non culpa, D*mon ntbis ntcert non pet ejl 1 ni Ji per~ mitttnte Dte. D. Augujt, tn If*i. 96 . €98 CATECHISMI ROMANI PARS IV. Omni* mala» quA neb is infe~ runt prezimi , a damone pr$ m ficifcur.tur. Vide Tl. Ang. fn. tet nos intrare in Regnum Det. Rurfum : (c) Nonne bac oportuit pati Cbri/ium, ita intrare in glo- D. Ang. f>'. 8?. de temp. m . lit, j. de • nh.fide, c. 4 . DE SEPTIMA PETITIONK. f> 99 gloriam fuam ? Non enim squum eft, (a) fer- a'] mn 10.14. vum effe majorem Domino fuo ; ficuti turpe eft, e fententia S. Bernardi, membra effe deli- & 1?. ao. cata fub fpinofo capite. Prsclarum illud eft de^omiUbiiV exemplum Uriš propofitum ad . iniitandum , __Sančtis. qui, adhortante Davide, domi ut fe contine- ret, inquit : (b) Ar c a Dei, Cj* IJrael , C/ Juda b) halitant in papiliombur , O 4 ego ingrediar domum mam? His inftruifti rationibus, ac raeditatio- nibus fi ad oranditm venieinus, illud affeque- mur, ut, fi minus undique dudi, malifque cir- cumdati, (c) quemadmodiun tres illi pueri in- c ) D*n. *, 49 , tadi ab igne, fic nos inviolati fervemur; cer- te, ut (d) Machabaei, cafus adverfos conftan- d) t.M*ch. 1, ter, ac fortiter feramus. In contumeliis, & cruciatibus facros imitabimur Apoftolos, (e) e) ja. $.4 1, qui caefi verberibus vehementer lstabantur, quod digni habiti effent, qui pro Chrifto Jefu contumelias paterentur; fic nos ita compara- ti canemus illa liimma cum animi voluptate: j(f) Principi s perfecuti funt me gr ati s, Is 3 a ver bi s f j |jgj tuis formidavit cor meum: latabor ego fliper elotjuia ><>»• »6 j, tua, ficut qui invenit fpolia muha. De extrema Orationis Dominicas Par- ticula, quee eft, Amen. C A P U T XVII. 1. Qtiis tifus, C /fruBusft lujui particuU. H anc vocem, ficuti eft, fignaculum Oratio- s. H/V«. <• nis Dominics appellat fandus Hiero- cLŽT.). nymus in Commentariis in Matthsum. Quare, m pn«s & n. ut admonuinius antea Fideles de praeparatio- & 7 ,ih™*/,L ne, quae adhibenda fit prius, quam aggredian- v*"tur. tur a) 'jjnmt m$' h or eJi Orati** vis fini s » fjUAtn princtpi um . JE«/. 7, 9 - O TAtionii firtut <& ut Uit as Cypr. tir ca fin. Jer m, de Or. Dom, & Cbrjf Qr, 1 . ds trami« Veo . *)#"«Uo- 4 - O ? 4 - a) 1.01-.;. 13. ?oo CATECHISMI ROMANI PARS IV. tur ad divinam precationem: fic nune facien* dura duximus, ut claufulse, ac finis ipfius pre- cationis caufam,rationemque cognofcant. Noa enim (a) pluris eft divinas preces diligenter ordiri, quam religiofe abfolvere. Sciat igitur fidelis populus, multos effe, & eos uberes fru- iftus, quos ex Orationis Dominira fine perci- pimus; fed omnium uberrimus, ac hEtiffimus fručtus eft eorum impetratio, qu$ poftulavi- mus : de quo fupra fatis dičhmi eft. Non fo* lum autem confequimur poftrema hac parte precationis, ut noftrae preces audiantur, fed qua?dam etiam majora ac p nečlanom, quam ut verbis explicari poflint. 3. Quanta Iona ex oratione ad homines promanent. Nam, cum orando homines cum Deo collo- quantur, ut fan&us Cyprianus ait, fit quodam inexplieabili modo oranti divina majeftas propior, quam tateris: quem prseterea fmgularibus ornat mu- neribus ; ut qui pie Deum orant, quodammo- do cum iis, qui ad iguem accedunt, comparari poffint; qui, fi algent, calefcunt, fx calent, eeftuant: fic illi affiftentes ad Deum, pro modo pietatis, ac fidei ardentiores evadunt: infiam- matur enim eorum animus ad Dei gloriam, mens illuftratur admirabilem in modum, omni- no cumulantur divinis muneribus: eft enim illud proditum fan&is Literis : ( 1 )) Pravenijli eum in benediftionibus dulcedinit. Exemplo eft omnibus magnus ille Moyfes, (c) qui a Dei congrefiu, &colloquio digrediens divino quo- dam fulgore collucebat, fic, ut (d) Ifraelitse ejus oculos, & os intueri non poflent. Omni- 110 qui vehemeati illo ftudio preces faciunt, DE PARTICULA AMEN. 701 Dei benignitate, ac inajeftate admirabiliter per- fruuntur. (a) Mane adjiabo, iaquitPropheta, C? 5 *) *>■ iddebr/, quoninm non Deus volens inijuitatem tu ei. Haec quo magis nofcunt homines, eo Dcum vehementiori cultu , ac pietate venerantur : eo etiam fentiunt jucundius, (b) quam fuavis l>) Pfai.i 3. 9. fit Dominus, & quam vere beati fiat omnes, qui fperant iu eo: tum vero clariffima illa lu- ce circumfufi, quanta fit eorum humilitas, quanta fit Dei majeftas, confiderant. Eft enim illa fančti Auguftini regula : Noverim te , nove- d.j„ s . Ui, 3 . rim me. Itaque fit, ut fuis viribus diffidentes totos fe committant Dei benignitati, minime r&hiUb» O c. dubitantes, quin is ipfos paterna illa fua, &a ut SanBorum preces a timore in - choata, Utitia concludantur. Sunt ejufmodi Sančfcorum preces innumera- rn»oit. & biles, quarum exordium eft timoris plenum, claufula fpei bonae, laetitiaeque referta : fed preces a mirabile eft, quam eo in genere eniteantDa- ™mtZ*nturl > * vidiš ipfius precatioues. Nam, cum metu per- turbatus fic orare eflet exorfus : (e) Multi in - e) Pf«i. j. furgunt adverfum me, muhi dicunt anima mca, Non eft Jaht ipfi in Deo ejus: confirmatus aliquando, gau- a j V>H% -7. !>) PM 4. c> P'-/. 4.9. d) i>M 6 . 2. c) Ifodtm, f) Ffdl. j j. $ g) /Wrf. 7, OjmntA fit Vir* tu s, & dihnit d f vecis, Amen, Attica *» tJhrifli S*lV*ta* ?ca CATECHISMI ROMANI FARS IV. gaudioque perfufus fubjunxit paulo poft: (a) A T on timebo millia populi circumdantis me. Alio etiam (b) Pfalmo fuam cum deploraffet mife- riam, ad estremum Deo confifus, incredibili- ter laetatur fpe fempiternae beatitudinis. (c) In pace in idipfium , inquit, dormiam, C/ requiefcam. Quid illa? (d) Domine, ne in fuvore tuo arguas me : neeus in ira tua corripias me : quautO cutn tremore, & pailore Prophetam dixiffe čreden, dum eft ? Contra, qusc deinceps fequuntur, quam fidenti, ac Isetanti animo? (e) Difcedite a me, inquit, nmnes qui operamini iniquitatem, quo - niam ex audi At Dominus nočem fietus mei. Cum veroSaulis iram, furoremque .pertimefceret, quam liumiliter, ac demiffe Dei opem implo- rabat! (f) Deus, in nomine tuo falvum me /ac, tf in virtute tua judica me, & tamen hilare, ac fi* denter in eodem Pfalmo fubjecit: (gj Ecce enim Deus adjuvat me, t? Dominus fuficeptor ejt anirn/e wex. Quare qui fe confert ad faeras preces fi- de, fpeque munitus, parentem adeat Deiim, ut fe id confequi pofle, quod ei opus fit, nullo modo diffidat. 4. Quo fenfu illa vocula , Amen, in fine lic ufur- petur, C/ in Mijfia Sacerdoti pronuncianda re' fervetur. Sunt autera in extremo hoc divinae preča- tionis verbo, Amen, multa quafi femina quse¬ dam earum rationum, cogitationumque, quas diximus, & quidem adeo frequens fuit haec He- braea vox in ore Salvatoris, ut Spiritui fančto placuerit, ut in Ecclefia Dei retineretur ; cul voci illa quodammodo fubječta fententia eft: Scito, tuat auditas ejfe preces ; faabet enim vina te- DE PARTICULA AMEN. 703 refpondentis, & illum, qui precibus, quod ve* lit, impetrarit, cum bona gratia dimittentis Dei. Hanc fententiam perpetua Kcclefise Dei confuetudo comprobavit, qua: in Sacriiicio Miffse, cum pronunciatur orado Dominica, non rei facra Miniftris, quorum partes funt illa dicere, Sed libera nas a malo , attribuit liane vocem, Amen ; fed ipfi facerdod accommoda* tam refervavit, qui, cum Dei, & liominum fit interpres, Deus exoratum effe populo re* fpondet. S. Cur in aliis precationibus minijler , in lac nista facerdos, Amen, rcjfljjfrat. Nec tamen hic ritus communis eft omnium precationum, quippe cum in eseteris miniftro* rum fit rnunus refpondendi, Amen: fed pro* prius Dominicsa oradonis. N3m in aliis pre¬ cibus confenfum modo, defideriumque figni- ficat, in hac refponfio eft, Deum orantis po* ftulationi confenfiffe. C, Quomodo diElio , Amen, mane exponatur . Ac varie quidem a multis eft interpretatum !hoc verbum, Amen. Septuagiuta Interpretes verterunt,/wf; alii reddideruut, vere; Aquila, j Hdeliter, convertit, fed parvi refert, hoc, an il* lo modo fit redditum, modo habere intelliga- mus eam vim, quam diximus, confirmantis fa- cerdotis, conceffum id effe, quod petebatur, cujus fententise teftis eft Apoftolus in epiftola ad Corinthios, (a) Quotquot enim , inquit, pro- mijjiones Dei funt, in illo Eft , ideo Zfperipjum di- simus Amen Deo ad gloriam per not. Eft etiam lisec nobis acc.ommodata vos, in qua ineft coufirmatio gnsedam earum peddonum, quas ad- ris fuit frtqas&- ttjjima , Cur in Jlfijfi peculiaritn pr a- nunciatio par* ti cul a » Amen, f*cer m doti, non antene miniftro , ut fit in ttliii r at ioni* bns » rtfirvetuff Ko» un/t eft in* terpritrtie voctS Amen. Septua%int& nddiderunt yima , /d eft fiat, «£ rptlm, 40 . 14 . A39 Anima: piorum ante Chrifti mor- tem in linum Abraha: defere- bantur. TS Anima, quse peccaverit, quomo- do mori dicatur,& ob peccatu® parentum puniatur. 44 9 , 45° Anima; praster naturam perpetuo feparantur^a corpore. H* Ani« CATECHISI Aniitu feparata a corpore propen- fionem habet ad corpus. 14* Anima duabus alis ad Ccelum per- venit. 379 Animantia omnia prarter hcmi- ncm in eo ilatu periitanferunt, in quo creata funt. <533 Apoiloli quare a Chrifto dati. 14 »5 Apollolis au&oritas a Chriilo da- ta. ibid. Apoiloli in duodecim articulcs diilinčtum fymbo!um compo- fuerunt, & quare. ibid. Apoiloli cseremoniarum inilitu- tores. 226 Apoiloli a Domino Chrifmatis compoiitionem didiccrunt. 239 Appetitio proprii boni rebus om¬ nibus ingeneratur. 632 Appctere Deum a priflcipio ho- mini datum. ibid. Appetitionibus corruptse natura: etiam reclamantibus, & adver- fantibus, volunta« remittendi injurias fufficit. 672 Aqua, vide Baptifmus. Archiepilcopi partes qu* iint. 393 ArtibuS malis quK acquiruntur, noilra non funt. 653 Articuli quare fingula: Symboii fententia: fint dičla?. 14 deArticulo fidei Primo i<5. &feq. de Secundo 35 de Tertio 47 de Q.uarto 57 de Gluinto 71 de Sexto 84 de Septimo 92 de Oftavo 101 de Nono 110 de Decimo 131: de Undeciino »39 de Duodecimo 152 Articuius de Afceniione Chrilli ejus majcfiatern, Sc gloriam de- clarat. 84 ROMANI. Afcendit Chriilus, ut homo, cor¬ pore, & anima in Coelos. 85 Afcenaens Chriilus in Ccelum, fedet ad dexteram Patris , X cuomodo intelligatur. ibid. Afcenfio Chriili eil tanquam iinis, ad quem cstcra myfteria refe- runtur. ibid. Afcenfionis in Ccelum Chriili caufat. 87 Beneficia, qua; er Afceniione Chriili nobis do« nantur. 88 AiTentatio vitium deterrimum. 54? AiTentatores homines vitio obtre« ftationis peccantilepiilime.ibid. Avari reprehenduntur. 53® B Oaptifmi eognitio marime ne« ccflaria. 188. Illud Sacra- mentum in quanta veneratione habendum. 201 Illud facramen- tum cum conditione non eil fi¬ ne difcrimine adhibendum. 224 Baptifmus quare a Parochis fit docendus. 188 ffuo tempore a Parochis de Baptifmo difle- rendum fit. ibid. Baptiimi vox quid fignificet. 189 Baptiimi facramentum quibus no- minibus fignificetur. »9* Baptifmi, ut iacramentum eil, definitio. ibid. Baptifmi Sacramentum quibus conficiatur. »9» Aqua, quce in facro fonte ad ba- ptifmum conficiendum aflerva- tur, non eil facramentum. 191 Baptifmi materia eil aqua elemen- taris. 19- Y y. 4 Aqua I N D E X Aqua eur potiilimum ad id infli- tuta. 193 Baptifmus ignis quis fit. 191 Baptifmi figur*,&prophetia?.ibid. Baptifmus pignus cil redemptio- nis noftrar. 605 Baptifmus cur myfterium, fcu fa- cramentum fidei dicatur. 190 Aqu* iu Baptifmo qdarc chrifma addatur. 194 Baptifmi forma qu* ? 195 H*c explicatur. ibid. Baptifmi forma apud Grateos va¬ riš. 195 Cur baptizabant Apo- fioli in nomine Jefu. 197 (iuo- modo intelligendum fit decla- ratur. ibid. Baptifinus tribus modis confici poteft. I9 8 in Baptifmo unica, an trina ab- lutio fiat, nihil refert. 199 in Baptifmo caput abluenduin. ibid. in Baptifmo verba fimul cum ab- lutione proferenda- ibid. Baptifmus a Chrifto Domino in- fiitutus, & quando. ibid. Guando vis fan&ificandi per ba- ptifmum aquis fuerit tributa. ibid. in Baptifmo Chrifti tota Trinitas apparuit, & cur. 200 Baptifmi lege quo temporehomi- nes teneri coeperint. ‘ ibid. Baptifmi miniftri qui,& quot. 201 Baptizare facerdotes quare pr*- fente etiam Epifcopo poflint. 202 Ordo inter Baptifmi miniflros fer- vandus. 203 Baptizandos fufcipere qui'ous noJt liceat. aoy Baptifmus neceflarius ad falutem. ibid. Baptifmi Sacramentum pueris dandum. 208 Baptizantur pueri in fide paren« tum, & Ecclefi*. 209 Baptizandi funt quamprimum parvuli. 210 in Baptizandis adultis diverfa ra- tio til fervanda ab ea, qu* in pueris. ibid. Baptifmus adultis quando fit fla- tim conferendus. 2H Baptizandi quomodo affečti effe debeant. 212 Baptizandi cur interrogentur, an velint baptizari. ibid. Gluando Baptizandi amentes, < 5 £ dormientes. ibid. Ad Baptifmi gratiam confequen- dam fides eil neceilaria. 213 Baptizandum peccatorem pceni- teat oportet. 214 Baptifmi facramento omne pec« catum condonatur. 215 In Baptifmo prorfus tolluntur peccata, & radicitus evellun« tur. ibid. In Baptizatis concupifcentia re« manet fed peccatum non-cft. 2jS Baptifmi proprius effeftus pecca- torum omnium remiffio. 217 Peccata, &peccatorum poen* per baptifmum remittuntur. ibid. Poeme civilibus judiciis perfol- vend* per baptifmum non con- donantur. Peli CATKC HI S M I ROMANI. Poft Baptifmum quare non refti- tuamur in fiatom natur* In¬ tegra:. 319 Baptifmi fručlus alii. 333 Per Baptifmum Chrifto incorpo- ramur. ibid. Cur poft Baptifmum *gre virtutes exercearaus. 333 Baptifmus charaftcrem imprimit. 333 Baptifmum iterari facrilegium eft. ibid. Baptifmus coeli aditum patefacit. 335 Ceremonije,&precationes,qua: in Baptifmo Hunt, ad tria capita rediguntur , & ab Apoftoiis cmanarunt. 335 Fons Baptifmi confecratur addito olco myftic Dsmonum odium in homines implacabile. 678 Dsmon, fimulans angelum lucis, qu* bona non funt, tanquam bona pofiulare perfuadet. 64° Daemonum cxterni impetus , de imprclfiones. 679 Dsmones quare principes appel- lati, &reftore» mundi tenebra- ima, ibul ’ C A TE C HI S MI ROMANI. Datmones perpetuum beilum no- bifcum gcrunt. ibid. Da'mones quomodo a nobis vin- cantur. 686 Daunonei nonlinguli, fed plures quandoque unumhominemim- pugnant. 03 Dei benignitas, & mifericordia erga homines. 607 Dei amor erga homines in re- demptione oftenfus. 605 Dei manus cum nos tangit, id non hoftiliter facit, fed aman- ter. > 606 Deus quare cafligat, quos amat. 607 Deus ealamitatcs noilras non ignorat. ibid. Deus omnium Dominus eft. 3 Fides nnde concipiatur. J 2 Notitia, qu« fidei difciplina com- paratur, multo certior eft,qnam qu« humanis eft rationibus cemprehenfa. J S ceffaria femper fuit. 3 ® Fide3 veterum, & noftra cadern. 3 ® Fides poenitcntiam antecedat o-. portet. 3°9 Fides non vere dicitur pars poe- nitentie. 3 °? Fide firmos efie, captit eft ad rite orandnm. 59 » Fides ad juftifieationem necefia¬ ria. 309 Fides duodecim capitibus cur ab Apoftolis comprehenfa. t® Fidei Chriftiane excellentia. 18 Fidei doclrina preter philofophi- cas ičientias eft ad falutem ne- ceffaria. tff Fides in matrimonii bonis nrme- rata quid iit. 4*5 Fiducia impetrandi a Deo, que in orationepetimus, undefit. 59» Fiduciam conciliat nomen patri* in oratione. 59 » Fiduciam orationis in nobis que juvare poffint. 593 Figure, & Prophetie Conceptio- nis,& Nativitatis Jefu Chrilli. 50 Figure Crucis Chrilli. 60 Figure Confeflionis. 334 Filius Dei : & vere Deus eft Je- fus Chrillus. 4» Filius Dei quoinodo generetur. 43 Forma faeramenti Euchariftie de- claratur. 262 FormafacramentiPoenitenti* 315 Forma faeramenti Extrem* Un- člionis. 366 Z z 3 For- I N D E X Forma Pnnfirmationis facramen- ti. 241 Forma aliorum facramentorum. Vide in propriis locis. Formula orandi diverfaadDeum, & San&os. 588 Fornicationis peccati calamitas propria. 51S Vari* ejus fpe- cies. ibid. Vide Adulterium, Concupifcentia. Frugalitati confulcndum. 535 deFurto nonfaciendo pr*ceptum auditoribus inculcandum ma- xime. 5 2 + Hocpr*cepto Dei benignitas erga nos maxime percipitur. 52+ Hoc pr*ceptum in duas partes di- vi/urn monfiratur. 534 Furti nomine quid intelligatur. 5 H Suare hoc Pr*ceptum fub Furti nomine, noa rapin*, datum fit. 5 H Furti, quod eft injulla pofTcflio, & ufus rerurn alienarum, vari* fpccies. 528 Furandi etiam animus lege Dei prohibetur. 5 2 7 Furtum quam grave fcclus fit. 527 Furti imanitatem dcclarant, qu* Foenerari ell rapinam committe- re, & quam grave fcelus illud fit. 53° Furti excufationem nullam acci- pit Deus. 537 Excufationes, quibus le homines defendunt in Furtis. 537 Fur divinum nomen dedecorat. 537 G /"'audia intima Sanftorum 157 Gloria inenarrabilis Sanfto- mm. 154 Gloria Dei quomodo in. oratione petatur. 614 Gloria quid. 614 Gradus, quibus ad orationem ac- cedimus. 579 Gratia quid. 221 Grati* divin* in baptifmo vir- tutes adjunguntur. 221 Gratiarum ačlione maxime uti- mur, cum fančlos veneramur. 585 Gratia iterum quid fit. 357 Grati* regno plerumque hic ex- cidimus. 627 Gratia Dei pr*cedit converfio- nem. 62 4 Gratia pr*venit, comitatur, 5cic- quitur bona noftra opera. 357 Gratia Chrifli quomodo ex eo, quod nobis communicetur, co- piofior appareat. 357 Grati* gratis dat*, & c*tera do- na toti funt Ecclefi* commu- nia. 139 Gratiam quomodo Eucharillia conferat. 284 Gratiarum aftio cum oratione jungenda. 597 Gradus in Ecclefia diverfi non tollunt fratern* neceflitudinis nexum. < * I ° Gravitas relabentium in fcelera. 55 H*- C ATE C HI s MI ROMANI. H TTsrefls quam late ferpferit. 4 *■ Hareticis adhsrentes, legi- timis reliftis Ecclciia: paftori- bus, dairmantur. nS H*retici funt adminiftri diaboli ad tentaiidcs homines. 683 Ha:reticorum artes, quibus fant ufi ad impia dogmata infun- deuda. 4 Ha;reticus quis dicatur. no H*reticorum peftis quo irrepfe- rit. 4 Hebraorum gentem auare Deus delegerit. 430 Hebraici populi liberatio ab M- gypto. 430 Hebraos duriffima fervitute pre¬ mi quare Deus permiferit. 431 Hebrao populo promilia prtfflita poft. 43° annos quare. 430 Homicidium prohibens prarce- ptum auditu jucundum. 501 Homicidium prohibens prace- ptum duo contiuet. 501 Homicidium cafuale quando ci- tra peccatum lit. 5:3 Homicidium cafuale quando efl peccatum. 503 Homicidium fui ipilus intcrdi- ftum. 5°4 Homicidium peccatum eft nefa- rium. 5° 5 Homicidium, quod hoc pracepto non vetatur. 5° 2 Homicidii qui fint rei. 5°4 Homicidii voluntas efl peccatum. 505 Hominem oceidere privata au- ftoritatc vetituta efl omnibus. 5°4 Oinncs hnmines hujus legis vi, N™ ocudis, defenduntur. 504 Homo ad imaginem, & ilmilitu- dinem Dci fermatus fecundum animam, & corpus. 3 2 Homo poftremo creatus non vi natura, fed divino beneficio immortalis. 3* Homo Chriftianus quantum Chri- flo debeat. 3 S Homo quid debeat Dco. 5*8 Homo qua bona per peccatum amiferit. 633 Homo pueris comparatur. 63S Homo ctiam juflificatus non ita habet domitos carnis afledius, ut illi poftea excitari non pof- fint. 6 36 Homo qua maledičiione condem- natus poli A da peccatum. 648 Homo nullus efl, qui fe peccato- rem non debeat vere agnofce- re. <55* Homo ne unius quidem diei vi- čtum per fe parare poteft. 556 Homines nos perfequentes Det miniflri funt. 5 1 ® Homines divini cultus quam cu- pidos effe oporteat. 448 Homines comparantur segris iis, qui guftum amiferunt. <534 Homines voluptuofi a divina vo- luntate alieni. 639 Homijiis inftabilitas. 623 Hominis imbeciilitas tanta efl, ut line Dei auxilio peccata vi- tare non poflit. 641, 642 Hominis infeitia, & imbeciilitas. 577 Hominum miferia: propter pecca¬ tum primi parentis. 632 7. z 4 Ho- I N D E X Hominufn oftinis Iabor, niti Deus faveat, inanis. 649 Honor Deo habendus quomodo, & ubi pratcipiatur. 680 & feq. Honorare quam vim habeat. 488 Honoris vox rite in prarcepto po¬ lita. 488 Honorandi a nobis patrcs cujus- cunque generis. 488 Honoris offlcia, qu* in parentes conferri debent. 49 ° Honorantes parentes quos fru- ftus percipiant. 496 Honor mortuis parentibus tri- buendus. 49 2 Honorantes parentes, ctiamfi ri¬ to moriantur, hnjus prarcepti prarmium capiunt. 496 Non Honorantium parentes p* Odium dsemonum in nos iufini- 67 ft tv, ni. 6ran- I N D E X Grantes Deo honerem habemus. 57 2 Or ari ti majeilas divina iit pro- pior. 700 Orare intri cubiculum quid ut. 59 S T T entare quid lit. 682 Tcntat , qui non impedit tentationem. 683 Tentct Deum quis in oratione. 594 Tentatio in hac vita triplex eft, 678 , 679 Tentationum fluftibus agitati in precationis portum confugia- tnus. 686 In Tentationem ne inducamur, orandus eft Deus. 688, 689 Tentatio eft vita hominis fuper terram. 685 In Tentationem inducere quomo- do Deus dicatur. 583 In Tentationibus fuperandis dux Chriftus eft, focii Sanfti. 58 ? Tentator quare diaboius dicatur, 683 Terra in media mundi parte con- liftit, St quomodo creata. 32 Teitem juratum judcx rejicere non poteft. 54* Teftimonii falli non dicendi Pr*- ceptum. 54.! Gluid prKcepto non diccndi fal- fum Teftimonium prohibeatur. 54 » Teftimonium falfum dicere, aut mentiri proptcr amicum non licet. 5+3 Teftimonium falfum in feipfum dicere non licet. ibid. Teftimonium falfum qucd vocet Apoftolus. 544 Teftimonii falli damna. ibid. Te- I N D E X Teftimonium eft confeflio laudis Dei. 550 Teftimonii veri in rebus humani* masimus tifus. ibid. Tondendi caput in coronat fpc- ciem confuetudinem S. Petru* primus induxit. 3S4 Tonfura prima quid lit. 383 Traditione Apoftolica declaratur purgatorius ignis. 72 Traditio Apoftolorum, qua Epi- fcopus a tribus Epifcopis con- fecrartur. 395 Tranfubiiantiatio in Conciliis ap- probata in fcripturis funda- mentum habet. 277 Eatn Pa¬ tre* quomodo agnaverint. 278 GUiomodo ftat tranfubftantia- tio. 279 Tribulationum commoda. 69 8 Trinitatis opera funt indivifa ad extra. 108 Trinitas apparuit in baptifmo Chrižii, & cur. 199 V "¥Jafafaera nemo non confecra- * tus tangere potell. 298 Verbum Dei inhonoratur vel ma¬ le interpretando, vel jocando. 4 66 iVerba inter omnia ligna maxi- tnam vim habent. i58 Verbi pradieatione, Se Sacramen- torum ufu Chriftianum atdiii- ciiun fulcitur. «87 Verbi Incarnatio. 47 Vide In- carnatio. Vcrbum Dei cibus efl animat. <>57 Verbi Dei farne* quare mittaturi 657 Verum tacere interdum licet, fed extra judicium. 550 Vellis candida in baptifmo bata quid defignet. 232 Vifloria contra diabolum qucmo- do paretnr. <58S Vifloria omnis eft a Deo. ibid. Vigilia: tentationes vincunt. ibid. Viri officium erga uxorem. 417 Virginitas conjugio pratftantior. 405 Vita *terna quid iignificet. 152 Vita quantum bonum lit, etiamli multis lit calamitatibus obno¬ si*. 155 Vita, & falus noftra exDeo pen- det. 656 A Vitio linguse innumerabilia mala proficifcuntur. 541 Unflionis Extrem* Sacramentum quare iic dičtum. 364 Unflio Extrema eft vere Sacra¬ mentum, 354 & anum tan- tum. 3<5g Unflionis Extrem« materia, SC forma , & ritus. ibid. Unflionis Extrem Sacramentum quo tempore adhibeatur. 36'9 Unflionis Extrema; Sacramentum fufcipere apti non funt , qui rationis ufu carent. ibid. Sc ibid. Gluse puen. CATECHISMI ROMANI. Volnntas Dei fumma oltuuutO ra« tio dt. 645 Voluntate Dei omnia cvcniant. ibid. Voluntatem Dei quare marime colamus. 650 Votlim Jion icrvans pcrjurus elh 4«5 Ufura quid lit. 53° Uxoris , čc viri mutua oilicia. 41? Uxoris partes crga viruni. ibid. L lus quis Deo tribuendus. 448 F I N I S. GUue partes corporis fint ungen- dx. ' 3 6 9 Unčtionis Extrems Sacramentum poteft iterari. 37° Un&ionis Extrem* miniller. 371 Unčtionis Extreina: uti^itates. 373 Unčtionis Extremse tempus op- portunifliiriuiri, ibid. Vo caticni jfuse quifque acquielcat. <545 Voluntas Dei ut fiat, quare peta- mus, 632 Voluntas Dei ut fiat, qui maxime petere debeant. 637 Voluntas figni quse. ibid. Voluntts fint tun, quomodo Deo ex auime dicendum. £41 \