Vereniging Vrienden VAN Slovenie Združenje Prijateljev Slovenije Lipa ‘Kerstnummer Indien onbestelbaar retour aan: FAGOTSTRAAT 47 2287 BC Rijswijk (ISSN 0928-8376) INHOUD Inhoudsopgave en Colophon Woord van de voorzitter In Den Haag daar woont een graaf Klokken voor Ivancna-Gorica Nederlands kampioenschap Tarok Gostilna Vidrgar-Zibert De laatste ontwikke!ingen in Slovenie Martinova Een Sloveense in Nederland Een jaar studeren in Ljubljana O svetem Martinu/ De beilige Martinus Beroemde Slovenen op Tolarbiljetten: Trubar Bestuur 2 3 4 7 10 11 13 15 16 18 22 30 Jaargang 3 nummer 6, december 1994 werd verzorgd door de redactie, met medewerking van de heren Siem Edink en Willem Roodhuyzen. Uit deze uitgave mag niets worden overgenomen, tenzij met bronvennclding. Een exemplaar is te bestellen door f5,- over te maken op giro 6318199 t.n.v. de Ver. Vrienden van Slovenie te Delft. Meningen die in Lipa worden geuit, worden niet noodzakelijkerwijs gedeeld door hct bestuur. , Mf ,) vam člani združenja prijateljev Slovenije! Približujejo se že Božični prazniki in konec leta 1994. Čeprav mi tukaj na Nizozemskem zime še nismo občutili, se nekateri od nas že pripravljamo na zimske počitnice. Tudi ministrstvo za šolstvo v Ljubljani že razmišlja o "Zimski šoli slovenskega jezika" za mladino nad 16 let. Zimska šola se bo začela 15.1.-1995 v Kranjski gori in bo trajala do 28.1.1995. Cena celotnega aranžmaja je 599 USD. Več informacij o "Zimski šoli" lahko dobite pri: Poletna šola slovenskega jezika Filozofska fakulteta Aškerčeva 2 61000 Ljubljana/Slovenija. Tel.rOO 386 61 125 0001 (Int. 238) Fax.:00 386 61 125 9337 Upam, da vas bom lahko pozdravila na našem tekmovanju v Taroku, ki ga bo naše društvo priredilo 22.1.1995 v Delftu. Zdaj pa mi še preostane, da Vam vsem zaželim vesele Božične praznike in srečno in uspešno Novo Leto 1995. Lep pozdrav, Judita Strohmaier Geachte leden van de vereniging "Vrienden van Slovenie"! Kerstdagen en het Nieuvvjaar komen al dichterbij. Hoewel wij, hier in Nederland, de winter nog niet hebben gevoeld, zijn sommigen van ons al bezig met voorbereidingen voor de vvintersportvakantie. Ook het Ministerie van Ondenvijs in Ljubljana is al bezig met het voorberei-den van "Zimska šola" (winter school) in Kranjska gora in Slovenie, van 15 tot 28 januari 1995. "Zimska šola" is bedoeld voor jonge measen boven 16 jaar, die op plezierige manier Sloveens willen leren. De prijs is $599,-Voor meer informatie: Poletna šola Filozofska fakulteta Aškerčeva 2 # 61000 Ljubljana/Slovenie Tel.: 00 386 61 125 0001 (Int. 238) Fax.: 00 386 61 125 9337 Ik hoop u te kunnen begroeten op ons Nederlands kanipioenschap "Tarok"spelen op 22 januari 1995 in Delft. Ik wens u prettige Kerstdagen en een gelukkig Nieuwjaar. Met vriendelijke groeten, Judita Strohmaier IN DEN HAAG DAAR WOONT EEN GRAAF!! In Finland woont een Fin en in Ierland een Ier. Logisch, heel nomiaal. In Griekenland wonen dus Grieken, waaruit je zou kunnen concluderen dat dit land dichter bevolkt is dan de vorige twee. Maar waarom woont er in Holland dan geen Hol en evenmin in Engeland een Engel? In Servie leeft een Serf, accoord, maar waarom woont er dan in Bosnie geen Bos, in Macedonie geen Mace-doon en in bijvoorbeeld Namibie geen Naniiep? Als in Italie een Italiaan woont, waarom dan in Servie geen Serviaan? En wat te denken van het feit dat er in Kroatie wel een Kroaat woont, maar in het hele continent Azie geen Aas te vinden is en in Brazilie geen Braziel. Laten we het wat moeilijker maken. In Monaco woont een Monegask, maar waar woont dan een Bask? In Montenegro hebben we de Montene-grijn, gelukkig met een "ij", want met "ei" zou de invvoner van dit land niet veel voorstellen. Als er in Frankrijk, volkomen terecht, een Fransman woont, dan kan men vemachten dat in Oostenrijk een Oosterman thuishoort. Helaas! En vertelt U mij eens waarom in Denemarken wel een Deen woont, maar in Stiermarken geen Stier. Gelukkig woont er in Slovenie, geheel volgens de regels, een Sloveen. Laten we dan ook afspreken dat er voortaan in Nederland een Neder woont. Marlien. "KLOKKEN VOOR IVANCNA-GORICA" een hele geschiedenis. ‘ZOMER 1988 Het was nog niet eerder in mijn gedachten opgekomen, een va-cantie naar een land in het Oostblok. Een land waar het regime zo vijandig staat tegenover het Westen. Maar toch, we besluiten om voor 18 dagen naar Vugoslavie te gaan. We hebben een vliegreis geboekt die ons naar Pula brengt, vanwaar we met een touringcar naar ons hotel "Istra" in Umag gebracht zullen worden. Het zon ons er goed bevallen daar in Umag, zo goed zelfs dat we besluiten om de volgende zomer weer naar Umag te gaan, maar nu gaan we vanuit Ne-derland met een touringcar, maar wel naar het zelfde hotel. We hadden de smaak te pakken: in 1989 gaan we met onze eigen auto op pad naar Umag, maar nu hebben we een vacantie-bungalovv in Polonesia. Omdat we nu onze auto ter beschikking hadden, konden we gemakkelijker naar andere plaatsjes gaan. Zo belandden we ook in Porteroz waar we op zoek gingen naar de kerk daar. Tot onze verbazing vonden we daar een mooie, nieuw gebouwde kerk, smaakvol en harmonieus gebouwd en inge-richt. "Hier wil ik, als diaken, wel eens assisteren bij de H.Mis," dacht ik direct. "ONTMOETING" We gaan zondags naar de kerk en besluiten, hoe kan het anders, in Porteroz naar de H.Mis te gaan. Pastoor Franz begroet ons allerhartelijkst en na een kort gesprekje nodigt hij mij uit te assisteren aan het altaar. Dominik bespeelt het orgel, de kerk is goed bezet, er wordt goed gezongen, heerlijk zo een viering te mogen meemaken. De viering is afgelopen, we gaan voor een kopje koffie naar de pastorie. Op een stoeltje in de zon zit een man alleen. "Wie bent u? U zit hier zo alleen." "Ik ben Jože Kastelic en kom uit Ivancna-Gorica, ben pastoor en heb van de bisschop de opdracht een kerk te bouvven." Waarachtig geen eenvoudige opgave. Medevverking van overheden valt niet te venvachten, financiele inbreng van de parochianen is ook erg moeilijk daar de mensen niet veel verdienen. Kortom, een hele klus zo’n opdracht. "HULP" In het najaar van 1990 ga ik met de trein naar Ivancna-Gorica. In mijn bagage heb ik kazuifels in de 4 liturgische kleuren. Verder heb ik een idee over hoe wij vanuit het westen zouden kunnen helpen. Met een aanbeve-ling van de aartsbisschop Alojzij Šuštar schrijf ik een brief aan de stichting Kerk in Nood/Oostpriesterhulp met het verzoek om financiele hulp. "DE KLOKKEN VAN DE H.JEROEN" In Sp(M)rwijk, een stadsdeel van Den Haag, wordt een kerk afgebroken. De vvijk wordt te veel bewoond door allochtonen en de kerk is veel te groot voor het kleine aantal gelovigen dat nog naar de kerk komt. Na diverse gesprekken met het bestuur van de parochie daar besluit ik de klokken van de H.Jeroenkerk te kopen. "ACTIE VOOR DE KLOKKEN VOOR IVANCNA-GORICA" Als je klokken koopt, zul je ze ook moeten betalen!! Middels advertenties in diverse kranten en brieven aan bedrijven hoop ik aan het benodigde geld te komen en zowaar, het lukt aardig. Na verloop van tijd heb ik genoeg geld om de klokken te kunnen kopen. Maar ze moeten ook nog daarheen. Via een bevriende relatie krijgen we de Fa. Heezik bereid de klokken naar Ivancna-Gorica te brengen. Op 14 juli 1991 zal het dan zover zijn, dan vvorden de klokken uit de toren gehaald en kan het transport naar Slovenie beginnen. "BRAND HAALT STREEP DOOR DE REKEN1NG" Het is 10 juli 1991 als ik ’s morgens wakker word door het nieuws op mijn klokradio. Mijn ochtendrust wordt wreed verstoord. "In de Haagse Spoorvvijk staat een kerk in de brand," zo meldt de nieuwsle-zer. "Het kan niet anders," denk ik bij mijzelf, "dat moet de kerk zijn van de H.Jeroen waarvan ik de klokken heb gekocht." Diezelfde dag nog moet ik diep teleurgesteld pastoor Jože Kastelic bellen met het slechte nieuws dat onze klokken door brand zijn vernield. "DAN MAAR N1EUVVE KLOKKEN" Ik laat mij niet uit het veld slaan, dan maar nieuwe klokken. Ik trek er op uit naar verschillende klokkengieterijen in Nederland en Duitsland. Wat een prijzen! Drie nieuwe klokken komen op zo’n Fl. 60.000,- "DE H.LIDUINA KOMT TE HULP" Van de bouwinspecteur van ons bisdom krijg ik een telefoontje dat bij een firma in torenuurvverken nog drie klokken staan van de kerk van de H.Lidui-na uit Den Haag die in 1975 is afgebroken. Ik ga er natuurlijk meteen op af, maar de baas van de zaak heeft deze klokken nooit vvillen verkopen en is ook nu niet bereid ze van de hand te doen. Ik hou echter vol en zeg hem dat ik niet wegga zonder de klokken gekocht te hebben. "Waarom?" vraagt hij. Ik vertel hem wat er allemaal is gebeurd en vvaarom juist hij mijn enige redding is. Zijn hart smeh bij het boren van mijn relaas en wij komen tot overeenstem-ming. "PINKSTEREN 1992" Drie dagen voor pinksteren wor-den door een vrachtwagen uit Slovenie met een chauffeur uit Ormož de klokken opgehaald en gaan ze met een begeleidende brief vvaarin staat dat deze drie klokken zonder betaling aan de St.Jozefkerk in Ivancna-Gorica worden geschonken. Op pinksterzaterdag (de dag van mijn wijding tot diaken) krijg ik van Jože Kastelic het verlossende telefoontje: de klokken zijn zonder proble-men in Ivancna-Gorica afgeleverd. Met een zucht van verlichting maar innerlijk zeer tevreden zak ik in mijn stoel en denk: "God zij dank." Diaken C.A.J.A.Peeters, Voorburg. Reeds 30 jaar uw betrouwbare partner in gemotoriseerde tweewielers... TOMOSINMMSILM® TOMOS NEDERLAND TRADING COMPANV B.V. Kvveekvveg 24, 8161 PG Epe - Postbus 172, 8160 AD Epe Telefoon 05780-13155 - Fax 05780-16480 nederlands KAMPIOENS CHAP TAROK zondag 22 januari aanvang 15.00 uur zalencentrum DELFTSTEDE phoenixstraat 66 2611 AM DELFT inschrijven : f 5,- p.p. voor 15 januari. (leden Vrienden van Slovenie gratis) opgeven bij Siem Edink Otterlaan 13 2623 CV DELFT tel. 015 - 562010 To je igra katero sem se naučil že kot mlad fant in to pri mojih starih starših. Kot veste ni bilo v zimskih časih veliko dela in zato so se ljudje zbirali zvečer pri eni hiši ali drugi in so majili koruzo. Mi otroci pa smo pomagali ali pa smo se igrali različne igre. Ena teh iger je bila tudi tarok. Prvo smo otroci samo gledali kako starejši igrajo, počasi pa smo se tudi mi okoržili, in začeli sitnariti da moramo tudi mi igrati z njimi, tako se je moja karijera igranja taroka že v mladih letih začela, in še danes čeprav sem v Holandiji če imam čas poskušam igrati tarok. K sreči imam tukaj tudi možnost in zaradi te možnosti ga vsaj enkrat na mesec igram. Tarok je igra s kartami. Nastala je v Austriji in na Madžarskem. To igro so igrali na dvoru in po kmetijah. Mi Slovenci pa smo sejo od njih naučili. Tarok lahko igraš za denar ali pa tako kot mi za točke. Lahko vam povem da so v moji vasi ljudje igrali za denar in tako so tudi veliko denarja izgubili, kot se po naše reče "zakvartali". Kar se Janezek nauči, to tudi Janez zna. To je star pregovor, zaradi tega ga še danes rad igram. Kot veste so pri vsaki igri, tudi navodilo kako se igra igra. Kar se pa taroka tiče pa je tako: vsaka vas ima svoje navade in navodila, kako se tarok igra. Ko sem pred nekaj časa govoril z nekaterimi člani društva smo se odločili da bomo kot društvo organizirali v januarju prvo Holandsko državno prvenstvo v TAROKU. Kot veste če kupiš tarok karte ni nikjer Slovenskih navodil, kaj šele Holandskih. Ker vem da tudi nekateri Holandci že znajo igrati tarok, smo tudi napisali navodila v Holandščini. Ker pa bi bilo preveč pisanja in bi ta navodila zavzela preveč strani v Lipi, lahko vsak kateri se zanima za to igro pri sekretarju vpraša po navodilih. Sekretar vam bo potem poslal navodila. Navodila pa so seveda v Holandskem jeziku, ker Slovenskih navodil nimam. In kot sem že rekel da vsaka vas igra tarok drugače smo navodila prilagodili igri, tako kot jo nekateri tukaj igramo. Upam da se bo veliko ljudi odzvalo na poziv Prvega prvenstva v taroku in da bomo imeli veliko gledalcev. Več informacij pa lahko dobite pri meni. To je: Pavel Iskra, Fagotstraat 47, 2287BC Rijsvvijk, tel. 070/3942435. Tarok is cen kaartspel dat ik al als jong kind bij mijn grootouders heb leren spelen. Zoals u weet was er op bet bocrenland in de vvinter weinig werk. Daarom kwamen de mensen ’s avonds bij elkaar om mais te ritsen en met elkaar spelletjes te docn. Een van die spelen was ook Tarok. Wij kinderen mochten ook meekomen en naast wat helpen deden wij natuurlijk ook spelletjes. Eerst keken we allecn toc bij bet spel van de ouderen, maar na lang aandringen mochten we zelf Tarok spelen. Zo is mijn carričre als Tarokspeler al op jeugdige leeftijd begonnen. En ook nu nog, ook al woon ik in Ncderland, als ik tijd en mensen vind, speel ik graag Tarok. Gelukkig heb ik de mogelijkheid om af en toe te spelen. Tarok is een kaartspel dat is ontstaan in Oostenrijk-Hongarije. Daar werd bet graag gespeeld, zowel door de adel als door de boerenstand. Wij Slovenen hebben bet Tarok spel van hen overgenomen. Tarok kun je spelen om geld of voor punten; ik kan u wel verzekeren dat er in mijn dorp om kapitalen werd gespeeld en menigeen heeft er huis, land en vrouw mee verspeeld! "Jong geleerd, oud gedaan!", dus speel ik nog steeds graag Tarok, al is de inzet niet zo hoog. Zoals u weet boren bij elk spel regels. Helaas is bet bij Tarok zo, dat elk dorp zijn eigen regels heeft. Onlangs ontstond bet idee binnen de vereniging om in januari de eerste Nederlandse kampioenschappen Tarok te organiseren. Het pro-bleem hierbij is dat er nauwelijks spelregels in het Sloveens te krijgen zijn, wel hebben we wat regels opgesteld in het Nederlands, want er zijn ook Nederlanders die het spel geleerd hebben te spelen en te waarderen. Deze regels zijn op aanvraag bij het secretariaat verkrijgbaar. We hopen dat er veel deelnemers zullen zijn en natuurlijk ook enthousiast: toeschouwers. Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met Pavel Iskra, Fagotstraat 47, 2287BC Rij s wi j k, tel 070/3942435. GOSTILNA VIDRGAR-ŽIBERT Aan de schilderachtige, goed berijdbare bergweg Domžale, Moravče—Zagorje, (Ljubljana—Trojane—Izlake—Vidrga) ligt tussen groene bergen omgeven, bet dorpje Kandrše met bet aantrekkelijke pension Vidrgar-Žibert. Wat de ruime keuze op de menukaart en de zeer correcte bediening betreft is er in Zasavje amper een vergelijkbaar pension te vinden. Het restaurant biedt plaats voor 180 personen, 35 kamers bieden 82 slaapplaatsen, verder is er een terras met 80 zitplaatsen, een zaal voor byzondere gelegenheden, een tennisveld, een eigen ski-piste met skilift en ijsbaan. De menukaart biedt een ruime keuze aan huisspecialiteiten o. a. forellen, wild, vrorsten en wijn. Ook is het mogelijk bruiloften en trouvvpartijen in folkloristische styl in een eigen tromvzaal geheel te verzorgen. In de omgeving kan men jagen op reeen, vissen, lange of korte vvandelingen maken en zich tevens met de eeuwenoude kulturele nalatenschap vertrouwd maken. (Vače met de slotruine Medija, het gerestaureerde slot Kolovrat, Gamberg en de bedevaartsplaats Sveta Gora enz.) In de nabije omgeving (Medija) kan men in het gezondheidsbad met een constante temperatuur van 24" C op verhaal komen. In de winter is er gelegenheid tot skien. Bezoeken aan het geometrisch centrum van Slovenie GEOSS en het bergstadje Zagorje zijn beslist de moeite waard. Het plaatsje Kandrše is zo ver van de dagelijkse drukte zoals verkeerslawaai, stadsgevvoel en industrie venvijderd dat eenieder in deze omgeving zijn rust zal hervinden. In harmonie met de prachtige omgeving en de veelal ongerepte natuur kunt U in gedachte verzonken genieten van een wonderbaarlijke vakantie vol aangename verrassingen en prachtige vergezichten die deze bergachtige omgeving biedt. Wij adviseren U derhalve: bezoek ons eens geheel vrijblijvend, morgen of overmorgen of vvanneer maar wilt, U zult ervaren dat U altijd vvelkom bent... Ons adres is: Gostilna Vidrgar-Žibert, Kandrše 31, 61411 Izlake, Slovenija. Tel.: 0601/75-272, 0601/75-150 De laatste ontwikkelingen in Slovenie Een aantal weken terug heeft Lojze Peterle (SKD) aangekondigd dat bij per 1 november zijn functie van minister van Buitenlandse Zaken zal neerleggen. Hij deed dit omdat hij het niet eens was met bet besluit van de benoeming van de voorzitter van de Sloveense Kamer, waarover ik de vorige keer heb ge-schreven. Tot nu toe is men er niet in geslaagd een vervanger te vinden. De spanning stijgt een beetje in Slovenie, vanwege het feit dat er in december lokale verkiezingen -gemeenteraadsverkiezingen- plaatsvinden in de nieuw samengestelde gemeenten. Hiervoor was eerder dit jaar een referendum geweest waarvan ik eerder heb bericht. In de krant werd ervan melding gemaakt dat er misschien meer dan 100 partijen ingeschreven zouden zijn voor de verkiezingen. Enige tijd terug heeft het grootste Sloveense biermerk "UNION PIVO" uit Ljubljana o.a. 2 gouden medailles gekregen in Parijs en Brussel voor "het beste pils" in 1994. Op 26 oktober j. 1. kreeg de Weense burgemeester Dr. Helmut Zilk in Ljubljana de hoogste Sloveense onderscheiding, te weten De Zilver Medaille van de Vrijheid, uit handen van de Sloveense president Milan Kučan. Aan wie de komende periode naar Slovenie gaat, wil ik melden dat men op de autosnelvveg Maribor-Celje (tolweg, kost 120 SIT) in beide richtingen vertraging kan oplopen wegens werkzaamheden (verbreding van de weg naar 4-baans). Men moet ook rekening houden met een kleine vertraging ter lioogte van Trojane vvegens asfalteringswerk-zaamheden. Ook op het traject Maribor-Lenart-Gomja Radgona vice versa, moet men rekening houden met enig opont-houd wegens asfalteringswerkzaamheden. Op dit traject vvorden er bochten uit gehaald en de weg wordt verbreed. —- C20 Een tip voor een ieder die rijdt uit de richting Maribor-Celje naar Ljubljana vice versa: ik raad u aan een bezoek te bren-/m^[) gen aan Gostišče (Restaurant/cafč) "Štorman" tussen Žalec (pfl en Šempeter v Savinj. Dolini. Deze gelegenheid ligt even buiten Šempeter, aan de kant van Zalec-Celje. Deze Gostišče behoort tot de beste van heel Slovenie en heeft al diverse intemationale onderscheidingen gekregen. De prijzen vallen reuze mee, ze zijn niet hoog. Geopend van dinsdag t/m zondag, maandags gesloten. Houdt u wel rekening met de drukte: vele bezoekers en een kleine parkeerplaats. Het merk "ELAN" (van o.a. ski’s en hoten) uit Begunje na Gorenjskem, zou gekocht vvorden door een Amerikaaase cooperatie ELITE AMERICA (mana-gement and investments). De direkteur is Frank Kadria (lieeft zowel de Albanese als de Amerikaaase nationaliteit). De vertegenwoordiger van Elite Cooperation in Slovenie is Milia Kozinc, voormalig minister van Justitie. Na onderzoek door de krant "DELO" schijnt dat dit bedrijf, dat een postbus lieeft in San Diego, niet is geregistreerd en ook geen telefoon- of faxnummer heeft in de Verenigde Staten. Tlians wordt onderzocht boe een en ander in elkaar zit en of de koop doorgaat. "ELAN" d.d. is tegen de verkoop volgens de krant van zaterdag 29 oktober j. 1. Alexander Vink Ladinski Mode De door ons gevoerde merken garanderen U exclusieve en betaalbare mode. o.a. G.Weber - Frankenvvalder - Baruch - Kerko - Seda -Roberto Sarto - Fmn Karelia - Marianne Pariš. van Baerelestraat 41 (schuin t.o. Concertgebouw) Amsterdam telefoon 020 - 679 37 68 Lada de Jong - Sremec MARTINOVA Afgelopen 5 november was het weer raak in Heerlerheide, het jaarlijks terugkomend feest "Martinova" ter gelegenheid van St. Martinus. Dus als nuchtere figuren ’van boven de Moerdijk’ afgereisd naar het 'verre zuiden’ want: ’als je dit niet meegemaakt had’ dan was dat een tekortkoming aan je 'sloveense opvoeding’, zo luidde het laatste ruggesteuntje in Nieuvve-gein van Jos Aretz, zelf jarenlang mede organisator van dit Barbara festijn. De organiserende Barbara vereniging had er dan ook dit jaar geen gras over laten groeien. Zoals te doen gebraikelijk was er een direct geimporteerde band uit Slovenie ingehuurd. Šaleški fantje uit Velenje. Wanneer deze heren plus dame niet aan het spelen waren ergens in den lande dan vverkten ze gevvoon in een fabriek of kantoor. Dus vrijdagmiddag afgereisd naar Heerlerheide in het voor hun dus WEL 'verre noorden’ compleet met instrumenten. Zaterdag middag aangekomen werd direct het podium ingericht en na een half uurtje pauze tot zeven uur konden ze het al niet laten. Dit ging oudervvets door tot half twee ’s nachts, en we hebben ons geen moment verveeld. Hoewel de buitendeur niet op slot was hebben we bijna niemand voor middemacht weg zien gaan. Zelfs in de pauzes waarin Slavko Sterman, zo’n beetje bekendste man in de zaal naar het leek, onaangekondigd nog eens zijn harmonika uit de kast haalde. Hij had zeker zoveel succes als de ingehuurden. Slavko, die als drie-jarige in Nederland was komen wonen, is verder gangmaker achter de sloveense lessen welke de huidige generaties 'Slovenen’ volgen. Ook zijn harmonika lessen schijnen populair te zijn. In de overige pauzes, welke soms bitter nodig waren na behoorlijk wat bevveging op de dansvloer, werd de trekking gedaan van de georganiseerde loterij door de jongste aamvezige, de kleindochter van de sponsorende Gostilna Vidrgar-Žibert uit Kandrše in Slovenie. De gehele familie Vidrgar-Žibert was ook op het feest aanvvezig. Overbodig te zeggen dat, volgens goed sloveens gebruik, het grootste gedeelte van de prijzen drank was of iets wat daar zijdelings mee te maken had. Kortom, een feest zoals het hoort. Nu hoor ik U denken: Ja, ik ken daar niemand. Wij, buiten Jos, ook niet. Maar dat was al snel veranderd. Zelfs al blijf je in het begin een beetje ’de kat uit de boom kijken’ dan kunnen sonunigen nieuwsgierigheid niet bedwingen om een gesprek met je aan te knopen. Niet ’ limburg.se Slovenen’ en andere feestvierders werden met zuidelijke openheid opgenomen. Volgend jaar weer een kans?! \£ ^^.S®?,a#;-geboto% . ^i •;.. ^'.i^eefe^Slo^ipjS^en žuid urgstrmonar -----J$g:in de ^:v, ken jotjiet nieuwe eij: Dat gewone danken aan molenifi^ Oni$a| JSij cen heli aaiigebodOjT j^mioz ZSy^^e<& Dolenjska Žtien^van de dorps de kerk hem liolieke priester is met het Lutheranisme erk van Ljubljana Lutherse HŠ^hop j /®)5$n verder kerkdiensten te houden. ge^gt in amjere kerkgebouwen. De bisschop rimoz Trirhar^elovigeii van de katholieke kerk et^Tdat hij verplaatst werd naar een afgelegen gebied. jhi "er us* bi afkeerde fef hi De bisschop 'uahLJfiiar eigenlijk ook geen genoegen mee en is Trubar blijven vervolgen. Zčt>was Primož Trubar genoodzaakt om meerdere malen te vluchten naar het buitenland waar hij daama het merendeel verbleef. @1 Primož Trubar was niet alleen het protestantse geloof aan het verspreiden. Uit zijn grote liefde voor het sloveense volk en zijn cultuur begon hij het eerste sloveense boek te schrijven. In het buitenland heeft hij het drukken van de sloveense protestantse boeken georganiseerd, een groot gedeelte daarvan heeft hij ook zelf geschreven. Hij is de grondlegger van de sloveense literatuur. Bij Slovenen heeft hij dat aangevvakkerd wat wij nu met trots "het sloveense nationale bewustzijn" noemen. Hij heeft o.a. zijn vriend, Janž Mandelc, naar Ljubljana gehaald waar hij in 1575 de eerste drukkerij opende. Zijn betekenis voor de sloveense cultuur, met name letterkunde, is immens groot. Primož Trubar heeft zich sterk gemaakt voor sloveense lectuur, sloveense scholen en hij heeft reeds in die tijd de neigingen oni een kunstma-tige (zuid)slavische taal te creeren afgewezen. Primož Trubar begon met de protestantse literatuur die in minder dan een halve eeuw (van 1550 tot 1595) meer dan 50 werken omvatte, waaronder de vertaling van de volledige Bijbel. In zijn voetstappen zijn nog meerdere aanhangers van de protestantisme gevolgd. In deze context vermeld ik naast Trubar nog twee belangrijke mensen: Jurij Dalmatin en Adam Bohorič. In het jaar 1550 heeft Primož Trubar de eerste twee gedrukte sloveense boeken uitgegeven: Abecedarium en Catechismus. Ze waren gedrukt in het gotisch letterschrift in de sloveense taal; gebaseerd op dialeeten die in Ljubljana en in Dolenjska gesproken vverden. Later heeft hij nog 24 boeken uitgegeven, die waren in het latijn.se letterschrift gedrukt. Met deze boeken, in het bijzonder met de vertaling van het Nieuvve Testament door Trubar in 1582, de vertaling van de gehele Bijbel door Jurij Dalmatin in 1584 en de eerste sloveense grammatica: Arcticae Horulae - Winterse uurtjes, geschreven door Adam Bohorič, is de sloveense boekentaal ontstaan, zoals reeds vermeld, op grond van de taal zoals deze gesproken werd in Dolenjska. Jurij Dalmatin was een protestantse predikant uit Krško. Hij heeft het belang-rijkste boek over het sloveens protestantisme geschreven, namelijk de vertaling van de gehele Bijbel. Hij heeft er 10 jaar lang aan gewerkt. Deze bijbel is taalkundig perfect geschreven. Dalmatin heeft bevvezen dat sloveens een taal is waarmee men in staat is ook de gecompliceerde fllosofische teksten op te schrijven. De oostenrijkse autoriteiten hebben het drukken en het uitgeven van deze Bijbel verboden. Daarom heeft Dalmatin met zijn medewerkers het boek afgemaakt en gedrukt in Wittenberg. In vaten hebben ze de boeken later gesmokkeld naar toenmalige sloveense streken. Primož Trubar kwam terug naar zijn vaderland toen in Ljubljana een wat mildere bisschop aangesteld was. Toen bij in 1564 vvederom in Ljubljana verbleef heeft hij bet boek Slovenske cerkovne ordnunge (Sloveense kerkelij-ke orde) uitgegeven. In dit boek schrijft hij o.a. over organisatie van scholen en invoeren van de sloveense taal in de kerk; door dit werk bemoeide bij zich te veel met bet werk van bet landelijk regime waardoor hij definitief uit bet land verbannen werd. Hij stierf in Derendingen bij Tubingen in bet jaar 1586. De antireformatie in Slovenie onder de keizer Ferdinand II was bijzonder sterk en kende geen genade. Protestantse kerken werden gesloten, predikanten en aanliangers werden vervolgd en verbannen. Er vvaren speciale commissies in bet leven geroepen die als belangrijkste taak bet opsporen en vernietigen van de protestantse boeken hadden. Alle sloveense boeken werden op deze manier verbrand. De enige die aan dit lot is ontkomen was de Bijbel, deze kon de katholieke kerk zelf namelijk ook gebruiken. Janez Vajkard Vasvasor, een schrijver vvaarover u in de volgende Lipa meer zult lezen, heeft in zijn boek "Slava vojvodine Kranjske" (Die Ehre des Herzogthumus Crain) 6 hoofdstukken gewijd aan de protestantisme, reforma-tie, verloop en de gevolgen daarvan in bet land. In dit werk vvordt Trubar vermeld zowel als dominee en als schrijver, die bet schrijven en drukken van "krainse taal" in bet latijnse letterschrift heeft "uitgevonden". Valvasor noemt de sloveense taal nog krainse taal, zoals dat vroeger gebruikelijk was. In "Slava" vermeld hij ook Jurij Dalmatin. Hij vvaardeerde deze man bijzonder hoog. Hij vermeldde dat zijn Bijbel nog steeds gebruikt mag worden door de katholieke priesters, die de bijbelse verbalen in een keurig sloveens vvillen vertellen, dit omdat ze nou eenmaal nog geen andere Bijbel in bet sloveens hebben. Dat was ongeveer 100 jaar nadat Dalmatin zijn Bijbel uitbracht. De afbeelding van Primož Trubar staat op bet 10 tolar-biljet. Daamaast heeft men de titelpagina van zijn Abecedarium gedrukt. Aan de achterkant van biljet staat een kopie van de voorzijde van zijn vertaling van bet tvveede deel van bet nieuvve testament. Aan alle vakantiegangers naar Slovenie die Dolenjska vvillen verkennen kan ik een bezoek aan "Gostilna Pri Kuklju" in Velike Lašče van harte aanbevelen. In deze herberg heeft men gastronomie, literatuur en voikenkunde onder ččn dak gebracht. In de vitrines kan men enkele oude boeken bevvonderen, w.o. facsimile van de werken van Trubar. Een gedeelte van oude zwarte keuken maakt deel uit van de eetkamer en tesamen met de spijskaart wordt u infor-matie aangeboden over de omgeving, met name over de beroemde schrijvers die uit deze streek komen. In de nabij gelegen dorpen kunt u namelijk de geboortehuizen bezoeken van de schrijvers: Primož Trubar, Josip Stritar en Fran Levstik. In de keuken maakt men o.a. authentieke sloveense gerechten klaar. Ik vond het eten voortreffelijk. Marjeta Tomšič (Wij (Wensen U ‘Prettifle ‘Jeestdogm Vereniging Vrienden van Slovenie: Wat U moet weten! De Vereniging Vrienden van Slovenie is opgericht op 7 juli 1991. De Vereniging Vrienden van Slovenie is een zelfstandige en onafhankelijke landelijke organisatie, welke zich ten doel stelt met name op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied de samemverking tussen Nederland en Slovenie resp. Nederlanders en Slovencu te bevorderen en zo mogelijk te initičren en te onderhouden. De vereniging beschouwt zichzelf als de geeigen-de plaats voor ontmoetingen tussen Nederlanders en Slovenen. De vereniging wil voorts in het bijzonder een ontmoetingsplaats zijn voor de Slovenen in Nederland. (uit artikel 2 van de Statuten) Bestuur: Voorzitter: Judith Strohmaier Rienzistraat 33 2555 JT Den Haag 070/3685680 Vice-Voorzitter: Bojan Gorički Beethovenstr. 19 4536 AG Temeuzen 01150/13722 2623 CV Delfi 015/562010 Siem Edink Otterlaan 13 Penningmeester: Secretaris: Pavel Iskra Fagotstraat 47 2287 BC Rijswijk 070/3942435 Redactie: Marlien Muuse Jacob Catsstr. 51 2274 GT Voorburg 070/3868929 Redactie: Marjeta Tomšič V.Doesburgstr. 34 3822 ER Amersfoort 033/562575 Vesna Marolt Van Helt Stocadestr. 22-1 1073 JD Amsterdam 020/6754640 Frank van Krevel Koestraat 85 6431 XL Hoensbroek 045/216621 Slovenila UW VAKANTIELAND AAN DE ZONZUDE VAN DE ALPEN Verkeersburo Slovenie Postbus 7105 NL-4330 GC Middelburg Tel.: 01180-35790 Fax : 01180-39205