F (o\% Vereniging Vrienden VAN Slovenie Združenje Prijateljev Slovenije Indien onbesfcelbaar retour aan: Teldersweg 185 3052 TG ROTTERDAM (ISSN 0928-8376) INHOUD Van de voorzitter 1 Naša srečanja: Slovenski dan v Delftu 2 Onze bijeenkomsten: De Sloveense dag in Delft 4 Ontwikkelingen in Sloveniš - Oktober/November 1998 7 Berichten uit Zuid-Liinburg/Južni Limburg se oglaša 10 Elkaar leren kennen 12 Slovenske ljudske pesmi in šege (4) 14 Sloveense volksliederen en gebruiken (4) 17 Uit eten in Sloveniš 22 Na kosilu v Sloveniji 23 Otroški kotiček 24 Het kinderhoekje 25 Kuhajmo z Bojanom 28 Koken met Bojan 29 Novoletni vici/ Nieuwjaarsmoppen 31 Jaargang 7, nummer 6, december 1998; werd verzorgd door de redactie. Uit deze uitgave mag niets worden overgenomen, tenzij met bronvermelding. Een exemplaar is te bestellen door f 5,- over te maken op giro 6318199 t.n.v. de Vereniging Vrienden van Sloveniš te Delft. Meningen die in Lipa worden geuit, worden niet noodzakelijk gedeeld door het bestuur. De bijdragen voor de volgende Lipa graag v66r 10 februari as. inleveren bij de redactie. Vereniging Vrienden van Sloveniš: Hat u moet weten! De Vereniging Vrienden van Sloveniš is opgericht op 7 juli 1991. De Vereniging Vrienden van Sloveniš is een zelfstandige en onafhankelijke landelijke organisatie, welke zich ten doel stelt met name op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied de samenwerking tussen Nederland en Sloveniš resp. Nederlanders en Slovenen te bevorderen en zo mogelijk te initieren en te onderhouden. De Vereniging beschouwt zichzelf als de geeigende plaats voor ontmoetingen tussen Nederlanders en Slovenen. De Vereniging wil voorts in het bijzonder een ontmoetingsplaats zijn voor de Slovenen in Nederland. (uit artikel 2 van de Statuten) VAN DE VOORZITTER Voor U ligt alweer de laatste LIPA van dit jaar, de zesde. Ook volgend jaar zullen de LIPA's weer regelmatig op Uw mat vallen. De laatste tijd gaat het goed met de LIPA. Zo goed zelfs dat van ti jd tot ti jd kopij doorgeschoven moet worden naar een volgend nummer, eenvoudig omdat de LIPA vol is. Persoonlijk vind ik dit een zeer positieve ontvzikkeling, met name de ingezonden stukken van onze leden zie ik als een aangename toevoeging voor de LIPA. Deze keer gaan we van start met een nieuwe rubriek in LIPA, vanuit Južna Nizozemska, geschreven door Jos Aretz. Een heel oude groep Slovenen, met een interessante geschiedenis, en de hedendaagse beleving van meerdere generaties Slovenen in Nederland, zal hier voor U uit de doeken worden gedaan. Wie aanwezig was op de Sloveense dag heeft al een zeer boeiende indruk van een deel van deze groep op kunnen doen. De dansgroep "Slovenska folklorna skupina Nizozemska" verzorgde een drietal fantastische optredens uit verschillende delen van Slovenie, elke keer in de klederdracht van de streek. VJerkelijk een geweldige prestatie dat na zoveel jaar een groep de energie en middelen bij elkaar brengt voor repetities, uitvoeringen en geweldig mooie kostuums. Zie tevens de foto's elders in deze LIPA. Af en toe was het wel lastig dat tijdens de optredens het eten genuttigd moest worden. Hierdoor verloor je soms even de blik op het optreden. Echter het eten was te goed om het koud te laten worden, daar Bojan Gorički ons weer de meest smakelijke Sloveense gerechten voortoverde. De Sloveense wijnen die hierbij vzerden geserveerd completeerden het geheel. Dit alles vond plaats na een middag Tarok, het Sloveense kaartspel bij uitstek. Vanaf 13:00 uur vond een instructie plaats onder leiding van Pavel Iskra. Duidelijk en resoluut bracht hi j de beginselen van het Tarokken bij aan gelnteres-seerden in het spel. Later trad hi j op als scheldsrechter bij de "Open Nederlandse Kampioenschappen". Hoe goed zijn instructie was bleek wel uit het feit dat een van zijn pupillen, Maarten, tweede plaats wist te bereiken. Hi j deelde deze plaats met Martin. Winnares werd echter Margreet Iskra. Ze mocht de vzisselbeker uit handen van de winnaar van het afgelopen jaar ontvangen. Ook in het nieuwe jaar zullen we proberen weer meerdere ge-slaagde evenementen te organiseren, met voor ieder wat wils. Daarnaast zal getracht vzorden om de LIPA het niveau te laten behouden dat het nu heeft bereikt. Rest mij eenieder een gezellige Kerst, al dan niet in Slovenie, toe te vzensen, en een gelukkig en gezond 1999. Stian Krook NAŠA SREČANJA Slovenski dan v Delftu Irena Vreček Končno smo dočakali 28. november, dan tekmovanja v taroku in seveda nastopa slovenske plesne skupine "Nizozemska" iz Lim-burga! Praznični program je vzbudil precej zanimanja med člani, večerni program nekoliko bolj kakor tarok. Nekateri člani nam niso hoteli verjeti, da bo slovenska folklorna skupina "Nizozemska" res nastopila ("Ali res pridejo? Zadnjič ste tudi obljubljali, pa jih ni bilo!"). Res so prišli, limburški Slovenci, in nas prijetno presenetili in razveselili s svojim nastopom! Vse je teklo kot po maslu. Pavlovi učenci so takoj preizkusili svoje na novo pridobljeno "kvartopirsko" znanje in se udeležili tekmovanja. Karte so karte, sreča je opoteča, rezultati pa so v Stianovi rubriki. Letos smo imeli kar tri tekmovalna omizja. Prvenstvo bomo organizirali tudi drugo leto. Pridružite se nam, združenje ima dovolj kart za tarok za pet omizij! Ne pozabite, to je tudi edino mednarodno prvenstvo v taroku na evropski ravni in biti prvak ni kar tako! Večerni program se je pričel s kozarcem vina (rdeči koprski sauvignon) in - po želji - s kozarčkom "Spa Rood" (upam, da se še spomnite mojega poročila o slovenskem pikniku). Tako smo dočakali prihod deklet in fantov v gorenjskih narodnih nošah. foto's: StianKrook Plesali so, peli, se preoblekli v belokranjske narodne noše in odplesali belokranjske plese (slovenski narodni plesi niso le polke in valčki!). Nastop so zaključili v prekmurskih narodnih nošah in s prekmurskimi plesi. Vmes nam je njihov vodja Jos Aretz pripovedoval o zgodovini same skupine, o članih skupine, o plesih, ki jih izvajajo, o narodnih nošah, ki jih sami izdelujejo (pod vodstvom gospe Mici Michon Čebin), o... Nikar ne mislite, da smo poslušali polke in valčke z zgoščenke ali kasete! Jos je neutrudno igral na harmoniko. Tudi potem, ko je folklorna skupina zaključila svoj nastop, ni odnehal. Pridružilo se mu je občinstvo, znane melodije so kar vrele na plan; Mi se 'mamo radi, Regiment po cesti gre, Po jezeru bliz' Triglava, Žabe svatbo so imele, Zdravljica... Vzdušje je bilo tako slovensko, da sem se večkrat vprašala, zakaj nekateri govore nizozemsko... Seveda večerni program ni nič brez dobre večerje. Tu se je znova izkazal društveni kuharski mojster Bojan. S prašičkom in še marsičem. Bilo je več kot dovolj. Nič čudnega, da smo se razšli šele ob enih zjutraj! Kdaj bomo "slovenski dan" ponovili? ONZE BIJEENKOMSTEN De Sloveense dag in Delfi door Irena Vreček Uiteindelijk brak dan de 28e november aan, de dag van het kampioenschap tarok, en tevens de dag van het optreden van de Sloveense folkloristische dansgroep "Nizozemska" uit Limburg. Het feestelijke programma trok veel aandacht bij de leden. De meeste leden waren erg geinteresseerd in het avondprogramma. Sommigen wilden ons niet geloven dat de Sloveense folkloristische dansgroep echt zou optreden ("Komen ze, echt waar? Laatst hebben jullie het ook beloofd, maar ze waren er niet!"). Deze keer hebben wij het vaargemaakt. De Slovenen uit Limburg kva-men, en hebben ons verblijd en leuk verrast met hun optreden! Alles ging als gepland. De leerlingen van Pavel hebben meteen hun nieuwe "kaartspelkunde" uitgeprobeerd. Ze namen deel aan het kampioenschap tarok. Het geluk vas aan de kant van ... (de resultaten staan in de rubriek "Van de voorzitter"). Met tvaalf varen er genoeg spelers voor zelfs drie tarok-tafels. De vereniging is in bezit van vijf complete tarok-sets, dus hartstikke uitgenodigd volgend jaar! Tenslotte, dit is het enige Internationale kampioenschap tarok, en de vinnaar is automatisch Europees kampioen. Het avondprogramma begon met een glaasje wijn (rode sauvignon uit Koper) en - volgens wens - ook met een glaasje "Spa Rood" (hopelijk herinneren jullie je mijn verslag van de Sloveense barbecue). Daarna kwamen zij op, de meisjes en de jongens, in Sloveense klederdracht. Ze begonnen met klederdrachten en dan-sen uit Gorenjska, gevolgd door klederdrachten en dansen uit Bela krajina (de Sloveense volksmelodie is niet altijd een wals of polka!). Hun optreden werd besloten met klederdrachten en dansen uit Prekmurje. Jos Aretz, hun voorzitter, vertelde ondertussen over de ge-schiedenis van de groep, over de leden van de groep, over de dansen, over de zelfgemaakte klederdrachten (onder leiding van mevrouw Mici Michon-Cebin), over _____ Tussendoor bespeelde hi j de accordeon, en hi j ging daar mee door toen aan het optreden een einde kwam. Samen met het publiek speelde hij de Sloveense "evergreens": Mi se 'mamo radi, Regiment po cesti gre, Po jezeru bliz' Triglava, Žabe svatbo so imele, Zdravljica... De sfeer was echt Sloveens. Ik vroeg me soms af, waarom sommige mensen Nederlands praatten... Een avondprogramma zonder etentje telt niet, en de meester-kok van de vereniging, Bojan, weet dat heel goed. Zoals al eerder heeft hij een varkentje gebraden, en ook zorgde hij voor soep, groente en dessert. Er »as meer dan genoeg te eten. Het is niet verbazingwekkend dat wij pas om <ž6n uur s'ochtends naar huis gingen! Wanneer doen we de "Sloveense dag" over? ONTVVIKKELINGEN IN SLOVENIŠ - OKTOBER/NOVEMBER 1998 door onze correspondent in Slovenie: Alexander Vink Allereerst uens ik alle medevverkers en lezers van Lipa PRETTIGE FEESTDAGEN EN EEN GEZOND 1999 toe. Sloveniš onder water Ongeveer een week nadat men in Nederland wate overlast had waren Sl venie, Oostenrijk en Kroatie aan de beurt. In het oosten van Slo venie was het het erg De oorzaak van de ove stromingen was dat er binnen 24 uur zoveel regen viel dat de riv ren buiten hun oevers traden. Door het vele water ontstonden er o diverse plaatsen aard verschuivingen. De schade is aanzienlijk De omgeving van Laško werd het zwaarst getr„~ fen. Verder stonden in de Vipava vallei 35 woningen blank. Wegen ver-dwenen onder water en Ljubljana had problemen met o.a. stroom- en wa-tervoorziening. Ook het Posočje gedeelte, waar eerder dit jaar een aardbeving was, werd getroffen. De Sloveense overheid adviseerde voor het grootste deel van Slovenie om het kraanwater eerst 10 minuten te koken. De overstroming eiste twee levens. Het eerste geval betrof een hartaanval; een tvveede persoon verdronk toen hi j zijn spullen uit de volgelopen kelder wilde halen. Oudste nog levende Olympische deelnemer 100 jaar Onlangs werd Leon Štukelj 100 jaar. Leon Štukelj , afkomstig uit Maribor, vierde zijn verjaardag in Slovenie. De President van het Olympisoh Comitš, Juan Samaranch, kwam naar Slovenie om hem te feliciteren. Op de Sloveense TV was te zien hoe fit en geesteli jk gezond hi j nog is. Prins Charles op bezoek in Slovenie Prins Charles was onlangs voor een tweedaags bezoek in Slovenie. O.a. sprak hi j met President Milan Kučan, op het meer van Bled. Prins Charles kwam op uitnodiging van President Milan Kučan. Prins Charles en President Milan Kučan onder de vaterval Peričnik Gemeenteraads- en burgemeestersverkiezingen in Slovenie Op zondag 22 november vonden in heel Slovenie gemeenteraads-, dorpsraads-en burgemeestersverkiezingen plaats. De opkomst was iets lager dan vier jaar geleden. Om 19:00 uur was de opkomst 47,07 %, d.w.z. 715.633 van de 1.520.348 kiesgerechtigden. Vier jaar geleden was om dezelfde tijd 52,51 % opgekomen. In diverse gemeenten moet een tweede ronde gehouden worden om-dat geen van de burgemeesterskandida-ten een meerderheid behaalde (meer dan 50 %). In deze plaatsen wordt tussen de twee burgemeesterskandidaten met de meeste stemmen opnieuw gekozen. Grote NAVO-oefening in Sloveniš Eind november vond in Slovenie de jaarlijkse grote oefening van het "Partnerschap voor Vrede" (een soort toelatingsklas voor de NAVO, SK) plaats, onder de naam "Cooperative Adventure Exchange '98" (CAE 98). Er kwamen zo'n 5500 militairen uit de NAVO-landen en uit andere lan-den die deelnemen in het Partnerschap voor Vrede. De oefening vond plaats in de Dolenjska regio. Er waren militairen uit: Nederland (ca. 140), Belgie, Groot-Brittannie, Duitsland, Oostenrijk en de VS. 4060 militairen uit de NAVO landen en 280 uit de overige landen. Elk land had zijn eigen materieel meegebracht. De militairen werden onderge-bracht in de kazernes van o.a. Cerklje, Mokronog, Novo mesto en Trebnje. De oefening was een succes en de lokale bevolking was tevreden over het feit dat er geen grote milieuschade is aangebracht. n olgens een artikel in bet Slo-jveense tijdschrift "Jana" vonden de soldaten van de NAVO het Slo-'veense bier heel lekker, naar ze ^^•isten wel de haaburgers. turo ti ouse Nederland Viktor V Solar Buitenkfimp 27 7214 BM Ef>se, Holland Tel. 0575-494705 /*X 0575-491005 Autctel. 065511&079 import- en export bemiddeling BERICHTEN UIT ZUID-LIMBURG JUŽNI LIMBURG SE OGLAŠA... door Jos Aretz Reeds enige tijd van plan... de draad weer op te pakken van enige jaren geleden, toen ik over de Sloveense dansgroep en in haar kielzog de Slovenen in Limburg enige artikelen schreef in Lipa. De aankondiging in de vorige Lipa van ons optreden d.d. 28 november met: "... een Sloveense dansgroep..." was voor mi j een (h)eerlijke uitdaging om via een artikelenserie over Slovenska Folklorna Skupina NIZOZEMSKA te gaan schrijven... ... Opdat iedereen (althans tenminste de Vrienden van Slovenie) moge weten, wat en-vie de Sloveense dansgroep is... Slovenska Folklorna Skupina NIZOZEMSKA Sloveense Volksdansgroep NIZOZEMSKA 1.0. Een korte, en dus niet volledige, terugblik op de historie van en rond deze dansgroep... Kanneer je weet dat de S.F.S.-NIZOZEMSKA tegen het einde van deze eeuw ruim 45 jaar oud is, houdt dat in dat de dansgroep ergens op de helft van de 20e eeuw is opgericht. De oorzaken van de oprichting van deze Sloveense vereniging in Neder1and voeren ons echter terug tot aan het begin van diezelfde eeuw. 1.1. Opmerkelijke historische gebeurtenissen (oorlogen, indus-triealisatieimpulsen, kolonisatie, staatkundige (?!) inde-lingen enz) gaan vaak gepaard met migratiestromen, tegelijk met, v66r of na deze gebeurtenissen. 1.2. Door de aantrekkende mijnindustrie ontstonden er in West-Europa grote industriecentra, waar het goed verken, wonen en leven leek. Vooral na de Eerste Wereldoorlog kwam er een krachtige migratiestroom op gang vanuit de armoedige Balkanlanden naar het "steen(kool)rijke vesten": Duitsland, Frankrijk, Belgie bijv. en in bescheidener mate Zuid-Neder-land... de vestelijke mijnstreek (centrum Geleen) en de oostelijke mijnstreek (centrum Heer1en/Kerkrade) 1.3. Deze migratiestroom vas niet altijd even krachtig - de Ne-dererlandse regering hield de boot af - door beperkingen van arbeidsvergunningen, verblijfsduur e.d.. De oorspronkelijke "bronnen" van de migratie"stroom" droogden zelfs na 1930 enigszins op ten voordele van andere migratiestromen (Indonesiš, Italie) na de Tveede Wereldoorlog en veer later o.a. Suriname, Turki je, Marokko, Nederlandse Antillen. 1.4. De doorgaans rustig-gemoedelijk-introverte Zuid-Limburger moet toch minstens vervonderd opgekeken hebben vat er met zijn dunbevolkte, agrarisch getinte landschap plots gebeuren ging. Brons-groen eikenhout kleurde vaak zwart-grijs! Tegelijkertijd raoest hi j wennen aan "Hollendersj", en "Du-utsche". En dan 66k nog: Polen (de grootste groep), Honga-ren, Russen, Tsjechen, Slowaken, Kroaten, Sudeten- en Poolse Duitsers, Italianen en ... Slovenen. Radio en krant waren er niet, nauwelijks. Televisie onbekend. Cultuurshocks te over dus. Te moeilijk om uit elkaar te houden, dus vaak en dus ongenuanceerd op ddn hoop geveegd. Op het randje af gešn scheldwoord... heetten ze te pas of te onpas "Pollak" ... allemaal...1 1.5. Uiteindelijk is een onderlinge acceptatie bevorderd d66r dat gemeenschappelijke werken onder moeilijke omstandighe-den "ondergronds" onderstreept...door de kleur zwart...daar toen niet discrimirierend. Nu de mijnen dicht zijn en de tijd voor steeds nteer "zand erover" zorgt, is het voor de huidige Sloveense afstammeling zelfs moeilijk zich voor te stellen dat er wel degelijk negatieve, minder leuke confrontaties waren. Zo U wilt, wellicht i.v.m. de huidige acceptatie van de "nieuwe" Slovenen vanaf ± 1990, zal ik daar een volgende keer meer over schrijven. 1.6. De Sloveense Volksdansgroep nu: november 1998 Ledenbestand: vaste dansers 22 muzikanten 2 kledinggroep 3 part-time dansers (studie-stage etc.) 4 jeugdleden 6 (8) ereleden 5 steun(supporters)groep 8 totaal ± 50 Opgericht: 1953 1.7. Selectie activiteiten S.F.S.-NIZOZEMSKA in 1998: - Slovenski dan in Genk (Belgie) - Paleis het Loo in Apeldoorn - Bundesgartenschau in Dusseldorf (Duitsland) - TV 8 Limburg - Oogstdankfeesten in Berg a/d Haas - Stadsschouwburg Heerlen en Stadsschouwburg Rotterdam 1.8. Gezamenlijke Sloveense activiteit december/januari 1998 - SLOVEENSE NACHTMIS: om middernacht in de Cornelius kerk in Heerlerheide met priester LOJZE RAJK en met het Sloveense koor ZVON - ŠKRJANčEK-VIERING: een tweede Kerstmis voor de Sloveense dansgroepjeugd op 3 januari in Dienstencentrum Landgraaf. Na de mis gezellig natafelen. Iedereen is welkom. Gastheer is S.F.S,- Nizozemska. Voor meer informatie kunt U mij bellen: 045-5310420 ELKAAR LEREN KENNEN door Fred Wolsink In "De Grote Terts" het verenigingsblad van het Ulfts Mannenkoor las Ik een verslag van een concertreis naar Kamnik. Hoe komt een Nederlands koor in Sloveniš terecht? In de Tweede Wereldoorlog hebben, als gevolg van de oorlogssitua-tie, ergens in Duitsland in barre omstandigheden een Nederlandse en een Sloveense gevangene elkaar getroffen. Er ontstond een band tussen beide mannen. Beide waren geboeid door mensen, cultuur, muziek in het algemeen en koormuziek in het bijzonder. Er ontstond ook een blijvende persoonlijke vriendschap die op zijn beurt weer oversloeg naar de respectievelijke zangkoren waarvan ze lid varen. Zo bestaat er sinds begin 60-er jaren een intensief contact tussen het Ulfts Mannenkoor en het mannenkoor LIRA uit Kamnik. Dit heeft geleid tot regelmatige uitvisselingen op cultureel ge-bied. Zo vas het bekende Slovenski Oktet te gast in Ulft en gaf LIRA zelf diverse concerten in Nederland. Op uitnodiging van LIRA vas het Ulfts Mannenkoor van 29 april t/m 4 mei ji. te gast in Kamnik en heeft het o.a. in "Cankarjev dom" en de "Ursulinenkerk" te Ljubljana een concert gegeven. Deze uitvisselingen hebben er toe geleid, dat de gemeente Gend-ringen (vaaronder Ulft valt) sinds 1970 een officišle vriend-schapsband heeft met de stad Kamnik. Bij navraag bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (V.N.G.) bleken er slechts drie gemeenten in Nederland te zijn die offi-ciele contacten hebben met gemeenten in Sloveniš. De gemeente Schiedam heeft sinds 1964 als partnerstad Velenje en de gemeente Valkenburg aan de Geul heeft sinds de 60-er jaren een band met Ljubljana. Daarnaast vinden er uiteraard ook diverse incidentele bezoeken door (culturele) verenigingen plaats die niet bij de VNG bekend zijn. Zo is de schrijver van dit artikel bekend dat er vanuit Zuid-Limburg en Tvente diverse enthousiaste en zeer goed lopende uitvisselingen georganiseerd vorden. Mogelijk kan in de toekomst het aantal uitvisselingen nog uitge-breid en zonodig gecotirdineerd vorden. Verder is bekend dat het jaarlijkse voetbaltoernooi in het Pink-sterveekend te Wervershoof N.H. nog op zoek is naar een of meer deelnemende Sloveense teams in de leeftijd van 14 t/m 17 jaar. Belangstellende kunnen hierover informatie krijgen bij Willem Rootlieb; 0228-583243. t, r' ' V—: > V t'- -• ■■, >ll^V .»SM*/tV'i '$?>i{ , 6. L1 V * 1»:;, * K ’ '■ v - ,| F/:|j j J : v .# V«d, > <& Božične V ^ praznike, In fi Srečno novo J . HH ti? ^ *Št? ^ersvb3^ SLOVENSKE LJUDSKE PESMI IN ŠEGE (4) Silva Hagen-Škoda V zadnji številki Lipe smo se posvetili miklavževanju, tokrat pa so na vrsti božične šege in praznovanje božiča na Slovenskem. Slovenci imamo kar nekaj božičnih ljudskih in umetnih pesmi; dve ljudski lahko najdete na straneh 20 in 21. Božic Božič je najbolj priljubljen krščanski praznik. S praznovanjem božiča obhajamo spomin na Kristusovo rojstvo. Kot samostojen praznik se je začel uveljavljati konec 4. stoletja. V toku nadaljnjih stoletij se je praznovanje božiča povezalo z raznimi kulturnimi prvinami, navadami, verovanji ter šegami. Večer pred božičem so na Slovenskem poimenovali sveti večer, božični dan sam pa sveti dan. Na božič so se (in se še) verni ljudje na Slovenskem pripravljali predvsem z adventom. Advent je čas štirih nedelj pred božičem. Domove so okrasili z venčki iz smrečja,.nanje pa so pritrdili štiri modre ali bele svečke. Vsako nedeljo so prižgali eno svečko. V adventnem času so verniki tudi med tednom zgodaj zjutraj hodili k zornicam (jutranje maše) . V adventu je bilo tudi v navadi, da se počisti vse v hiši in okrog nje. Nekdaj je bilo v dneh pred božičem zelo priljubljeno božično koledovanje, ki pa je izumrlo že konec 19. stoletja (po nekaterih vaseh je ohranjeno novoletno koledovanje). Božično koledovanje je stara slovenska šega, ki izvira iz 13 stoletja. Takrat so ljudje v predbožičnem času začeli hoditi v sprevodih od hiše do hiše. Pred hišo so zapeli pesem o namenu njihovega obiska, nato so vstopili v hišo, pozdravili navzoče in jim voščili vesele praznike. Slovenci so verovali, da koledniki prinašajo v njihovo hišo blagoslov za novo letino in zdravje ter srečo tako ljudem kot živini. Pri vernih ljudeh na Slovenskem je bila navada (ohranjena še danes), da so na sveti večer prenašali kadilo in škropili z blagoslovljeno vodo vse prostore v hiši kakor tudi hlev. Ko so hodili od prostora do prostora, so molili rožni venec. Božič je tudi na Slovenskem družinski praznik in že v starih časih je bilo v navadi, da se je vsa družina odpravila skupaj k polnočnici. Včasih so ljudje na božič šli samo v cerkev, če so srečali znance, so jim zaželeli vesele praznike, obiskali pa niso nikogar. Po starem verovanju naj bi obiski na sveti dan prinašali nesrečo v hišo. Prav tako se ljudje na ta dan niso lotili nobenega opravila. Za božič na Slovenskem so značilne še božična smreka (po drugi svetovni vojni bolj znana pod imenom novoletna jelka), jaslice, zažiganje lesenega štora, božični kruh, potica, darila in voščilnice. Okrašeno božično drevo izvira iz prastarih poganskih šeg. Zimzeleno drevo, okrašeno s sadeži, je bilo v davnih časih simbol za veselje in upanje, hkrati pa je predstavljalo tudi drevo večnega življenja. Prva poročila o okrašenih božičnih drevesih izhajajo s protestantskega severa (17.st). Katoličani so se božičnih dreves dolgo branili; božično drevo so smatrali za protestantsko šego. Okraševanje božičnih dreves se je po slovenskih mestih začelo konec 19. stoletja, na podeželju pa se je začelo uveljavljati šele po prvi svetovni vojni. Nekdaj je bilo slovensko božično drevo okrašeno s sladkorčki, keksi, jabolki, pobarvanimi orehi in lešniki ter s pisanimi papirnimi trakovi in svečkami. Jaslice, ki ponazarjajo prizore Kristusovega rojstva, so starejše od božičnih smrečic. Prve slovenske jaslice so v Ljubljani postavili jezuiti leta 1644. Od tu so se začele širiti po drugih cerkvah, v slovenskih domovih pa so se pojavile v 19. stoletju. Za Slovenijo so značilne lesene, omarične, glinene in papirnate jaslice. Sprva je bil hišni gospodar sam zadolžen za postavljanje jaslic, kasneje so to nalogo prevzeli otroci. Zažiganje drevesnega štora v božičnem času je stara slovanska šega. Že Valvazor (17.st.) poroča o zažiganju drevesnega štora (imenovan tudi panj, čok) v Istri, do današnjih dni pa se je ta navada ohranila na Notranjskem in v Beli krajini (seveda le tam, kjer še imajo odprta ognjišča). Gospodar je na sveti večer pripeljal domov velik lesen štor. Ponavadi ga je izbral že jeseni, ko so sekali les za drva. Veljalo je, da je bila družina tem uglednejša, čim večji štor je imela. Ko je gospodar na sveti večer prižigal štor na ognjišču, je bila v sobi zbrana cela družina, vladati pa je morala čista tišina. Štor je moral počasi goreti deset do dvanajst dni. Po starem indoevropskem verovanju naj bi tleči štor pomagal oslabelemu soncu. Za Slovence pa je bil štor tudi neke vrste hišni vedeževalec: če je mirno gorel, je obetal dobro letino; če je le tlel, pa slabo. Na splošno so Slovenci za božič radi napovedovali prihodnost. Po nekaterih pokrajinah je bilo v navadi, da so na sveti večer stopili svinec in ga vlili v mrzlo vodo. Na podlagi figur, ki so nastale v vodi, so napovedovali dogodke novega leta. Božiča na Slovenskem pa si vsekakor ne moremo predstavljati brez potice in božičnega kruha. Božični kruh se danes peče le še po redkih slovenskih domovih. Znan je pod različnimi imeni: župnik, pomižnik, poprtnik, božičnik, stolnik. Glede na slovenske pokrajine je božični kruh različen. Ponavadi so spekli tri različne hlebe: pšeničnega, rženega in ajdovega. Božične hlebe so položili na mizo, ki je bila pogrnjena z belim izvezenim prtom. Tam so morali ostati za tri praznike: sveti večer, novo leto in tri kralje. Na vsak praznik je družina pojedla en božični kruh, nekaj pa so ga dali tudi živini. Na božični mizi pa tudi še danes ne sme manjkati potica. To je izvirno slovensko pecivo, ki ga kot takega omenja že Valvazor. Ime potica izvira iz povitica (ker je povita). Potico so včasih največkrat pekli v okroglem rebrastem modelu s tulcem v sredini. Najstarejši nadevi za potice so bili orehovi, lešnikovi, smetanovi, rozinovi in skutini. Vsaka dežela ima svoje vrste Božička ali pa kako drugo mitološko osebo, ki otrokom prinaša darila v zimskem času. Dokler se Miklavž na Slovenskem še ni popolnoma uveljavil, je otrokom na sveti večer prinašal darila Božiček. Ponavadi jim je metal skozi dimnik jabolka, orehe, kekse, pomaranče, pa rokavice, nogavice ali svinčnike. Danes Božiček obdaruje v vernih družinah tako otroke kot tudi odrasle. Prevzel je ameriške navade in lepo zavita darila postavi pod jelko. V nekaterih družinah pa prinaša darila (po ruskem zgledu) dedek Mraz, le da jih ta prinese vedno šele po božiču. Z božičem je povezano tudi pošiljanje božičnih voščilnic. Ta običaj izvira iz stare Avstrije. Slovenija je bila del avstroogrske monarhije in Slovenci so navado pošiljanja voščilnic kmalu prevzeli, konec 19. stoletja je bila že splošno razširjena. Prve voščilnice so bile enostavne, kaj kmalu pa so se pojavile voščilnice, ki so bile okrašene z angeli, zvončki in s prizori Kristusovega rojstva. Za konec tokratne rubrike pa še tri stare slovenske vremenske napovedi: Sveti dan vetrovno, ob letu sadja polno. Zelen božič - bela velika noč. Slaba bo letina, revščine vir, če mokrota moti božični večer. RESTAURANT Geopend van vvoensdag t/m zaterdag van 17.00 tot 23.00, op zon- en feestdagen van 16.00 tot 23.00. Keuken geopend tot 22.00. POSTOJNA Maandag en dinsdag op afspraak geopend voor groepen vanaf + 20 personen. Grote Overstraat 30 - onder 7411JC Deventer Tel. 0570-619356 Fax 0575-491005 Viktor Šolar SLOVEENSE VOLKSLIEDEREN EN GEBRUIKEN (4) door Silva Hagen-Škoda In de vorige Lipa hebben we het gehad over de sinterklaasviering; deze keer zijn de kerstgebruiken en de viering van het kerstfeest in Slovenie aan de beurt. In ons land hebben we heel wat kerstlie-deren, volks- zo wel als kunstliederen. Twee kerst-volksliederen kunt u vinden op de bladzijden 20 en 21. Dit keer zijn ze op wens van enkele lezers vertaald (maar wel letterlijk!). Kerstmis (Sloveens:Božič) Kerstmis is het meest geliefde christelijke feest. Met de viering van het kerstfeest gedenken we de geboorte van Jezus. Dat Kerstmis als op zichzelfstaand feest een rol begon te spelen was omstreeks het eind van de 4e eeuw. In de loop van de daarop vol-gende eeuwen raakte de kerstviering verbonden met verschillende culturele elementen, gewoonten, dingen die men geloofde, en zeden. Kerstavond wordt in Slovenie vaak de 'heilige avond' (sveti večer) genoemd, de kerstdag zelf 'heilige dag' (sveti dan). Bij de voorbereiding op het kerstfeest speelde (en speelt ook nu nog) voor gelovige Slovenen de advent een belangrijke rol. De advent is de ti jd van de vier zondagen die aan kerstmis voorafgaan. De hui-zen werden dan versierd met kransen van dennegroen waar men vier blauwe of witte kaarsen op bevestigde. Elke zondag stak men er een aan. Gedurende de advent gingen de gelovigen ook door de week 's morgens naar de vroegmis. Verder placht men in die ti jd alles in en om het huis schoon te maken. In de dagen voor de kerst was vroeger heel geliefd de božično koledovanje (božič=kerst, koleda= nieuwjaarslied) maar dit gebruik stierf al aan het eind van de 19e eeuw uit (in sommige Sloveense dorpen is wel de koledovanje rond oud en nieuw bewaard gebleven). Koledovanje met kerst is een oud Sloveens gebruik uit de 13e eeuw. Toen begon het gebruik in de ti jd voor kerstmis in optochten van huis tot huis te gaan. Voor het huis zong men een lied over het doel van het bezoek. Daarna ging men naar binnen, begroette iedereen en wenste goede feestda-gen. De Slovenen geloofden dat het bezoek van de koledniki (de deelnemers aan koledovanje) voor hun huis zegen zou brengen over de nieuwe oogst, en gezondheid en geluk voor mens en dier. G. Birolla: Koledniki Wat vzel bevaard is gebleven onder gelovige Slovenen is het gebruik op de kerstavond wierook rond te dragen en wijwater te sprenkelen in alle vertrekken van het huis, inclusief de stal. Al lopend van kamer naar kamer bad men de rozenkrans. Ook in Sloveniš is Kerstmis een familiefeest. Van oudsher gaat men als voltallige familie samen naar de nachtmis. Vroeger ging men op de kerstdag uitsluitend naar de kerk, verder ondernam men niets. Kwam men bekenden tegen, dan wenste men ze goede feestdagen, maar bij iemand langs gaan vas er niet bij. Vol-gens een oud geloof bracht visite op deze heilige dag onheil in huis. Dat er absoluut niet geverkt verd behoeft geen be-toog. Verdere elementen van Kerstmis in Sloveniš zijnrde 'kerst-spar' (sinds de Tveede Wereldoorlog in Sloveniš beter bekend als 'nieuvjaarsden'), de kerststal, het verbranden van een boomstronk, kerstbrood, potica, cadeaus en kerstkaarten. Het versieren van de kerstboom vindt zijn oorsprong in oeroude heidense gebruiken. In oude tijden vas een altijdgroene boom, versierd met vruchten, een symbool van vreugde en hoop. Bij tijd en vijle belichaamde hij tevens de eeuvige levensboom. Eerste berichten over versierde kerstbomen komen uit het protestantse Noorden (17e eeuv). De katholieken hebben zich lang verzet tegen de kerstboom; zij beschouvden dit als een protestants gebruik. In de Sloveense steden kvam het versieren van de kerstboom in zvang aan het eind van de 19e eeuv; op het platteland pas na de Eerste Wereldoorlog. De Sloveense kerstboom verd vroeger versierd met snoepjes, koekjes, appels, in-gekleurde valnoten en hazelnoten, met bonte linten van papier en met kaarsen. De kerststal, vaarmee het tafereel van de geboorte van Jezus uitgebeeld vordt, is ouder dan de kerstboom. De eerste Sloveense kerststal verd geplaatst door de jezuieten in Ljubljana in het jaar 1644. Hiervandaan verbreidden ze zich naar andere kerken; gevone Sloveense huizen bereikten ze in de 19e eeuv. Sloveniš kent stalletjes van hout, klei en papier, en ook stalletjes in speciale kastjes. Eerst vas het opzetten van de kerststal het verk van de heer des huizes, later verd deze taak door de kinderen overgenomen. Een oud Slavisch gebruik is het verbranden van een boomstronk tijdens de kerst. Daarover schrijft reeds Valvazor (17e eeuv). Tot vandaag is dit gebruik bevaard gebleven in Notranjska en in Bela krajina (natuurlijk alleen vaar men nog een open haard heeft) . Op kerstavond bracht de heer des huizes een grote boomstronk naar huis. Heestal had hij deze al uitgezocht in het najaar, bij het houthakken. Hoe groter de stronk, hoe meer aanzien de familie had. Als vader op kerstavond de stronk in de hard ontstak vas de hele familie in de kamer bijeen. Op dat moment moest absolute stilte heersen. De stronk moest tien tot tvaalf dagen branden. Volgens een oud Indo-europees geloof moest de brandende stronk de verzvakte zon helpen. Voor de Slovenen vas hij ook een soort huis-vaarzegger: brandde hij rustig dan beloofde dat een goede oogst, smeulde hij alleen maar dan een slechte. Ook overigens hielden de Slovenen zich in de kersttijd graag bezig met het voorspellen van de toe-komst. In sommige landstreken bestond het gebruik op de kerstavond lood te smelten en dit dan in koud vater te gieten. Aan de hand van de vorm van de stolsels die daarbij ontstonden werd voorspeld wat er in het nieuwe jaar zou gaan gebeuren. We kunnen ons Kerstmis in Sloveniš niet goed voorstellen zonder potica en kerstbrood. Het kerstbrood wordt tegenwoordig echter nog maar zelden gebakken. Het staat bekend onder ver-schillende namen: župnik, pomižnik, poprtnik, božičnik, stol-nik. Het kerstbrood verschilde van landstreek tot landstreek. Meestal werden drie verschillende broden gebakken:een van tar-we, een van rogge en een van boekweit. De kerstbroden werden op tafel gelegd. Deze was gedekt met een wit geborduurd tafel-kleed. Zo moesten ze blijven liggen voor de drie feestdagen: Kerstmis, Nieuwjaarsdag en Driekoningen. Bij elk feest at de familie ššn kerstbrood op. Ook de dieren kregen er wat van. Op de kersttafel mag, ook vandaag nog, de potica niet ontbreken, een echt oorspron-kelijk Sloveens bakproduct. Reeds Valvazor maakt van deze potica melding. Het is een soort cake. Hij wordt meestal gebakken in een ronde geribde vorm met een koker in het midden, en heeft dus de vorm van een tulband. Potica heeft altijd een vulling. De oorspron-kelijkste vullingen zijn die met walnoten, hazelnoten, room, rozijnen en kwark. Ieder land heeft zijn eigen Kerstman of een andere mytho-logische figuur die de kinderen in de winter cadeautjes brengt. Toen Sinterklaas in Sloveniš nog niet ingeburgerd was, kregen de kinderen op kerstavond cadeautjes van de Kerstman. Meestal gooide hi j appels, noten, koekjes of sinaasappels, ook wel wanten, sokken en potloden door de schoorsteen. Tegenwoor-dig brengt de Kerstman in gelovige families cadeaus voor groot en klein. Hij heeft enkele Amerikaanse trekjes aangenomen en legt de pakjes onder de kerstboom. In andere families worden de cadeaus, naar Russisch voorbeeld, gebracht door dedek Mraz ('Opa Vorst'), en wel pas na de kerstdagen. Kenmerkend voor Kerstmis is ook het versturen van kerst-kaarten. Dit gebruik stamt uit het oude Oostenrijk. Sloveniš maakte deel uit van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie, en nam dit gebruik al vroeg over. Eind 19e eeuw was het al helemaal ingeburgerd. De eerste kerstkaarten waren eenvoudig, maar al gauw verschenen er die versierd waren met engelen, kerstklok-jes en voorstellingen van de geboorte van Jezus. Tot besluit van deze aflevering nog drie oude Sloveense weersvoorspellingen: Wind op kerstdag, in het najaar volop fruit. Groene kerst - witte paas. Slecht zal de oogst zijn, een bron van armoe, als nattigheid de kerstavond plaagt. Bron/Vir: Ovsec,D.J., Velika knjiga o praznikih, Bonus, Ljubljana, 1993 BožiC s sestro Vendelino in nojstroi Goljatom, Vele-Hovak, Ljubljana, 1997 Bojc,E., Pregovori in reki na Slovenskem, DZS, Ljubljana, 1980 POSLUŠAJTE, VSI LJUDJE 1. Poslu- 2. Ko pa 3. Sveti šaj- te, vsi ljud-v mesto pridejo- žef go- vo- J, vU- r U je, sve- ti ta, pre- nori: »Za ve- -J. Jožef v me- sto či- šča i- šče-čer- jo me skr- J, Jz r gre. ta. bi.« g. iggm r "Jr- fces ve- se- li las mo- či i-e- va- ta na 1 J J....L glas. glas. | |fX}~M po- je- ta- ko an- gel- cel- sis De- o, po po- jo na čast Bogu, od- 'pr- to je ne- 4. Češčen povsod tvoj rojstni god, * o Jezus, naš Gospod! * Počeščcn ti, ki prišel si * odrešit vse ljudi. • Gloria. WAT DENKEN JULLIE, HERDERTJES 1. Watdenken jullie, herdertjes, hebben jullie vvatgehoord? Een blije stem komt naar beneden, uit de hemel een blije stem. Gloria in excelsis Deo, zo zingen de engeitjes, mooi zingen ze ter ere van God, de hemel staat open. 2. Ga heen en bid voor de Zaligmakende God. Als engeitjes, zing allemaal, zo bard als je stem kan. Gloria... 3. Sint Jožef en Maria zijn gelukkig, heilige tijd, met on s bidden ze en prijzen ze, en zingen ze luid. Gloria... 4. Uw verjaardag vvordt overal verheerlijkt, o Jezus, onze Heer! Gezegend zijt Gij die kvvam om alle mensen te redden. Gloria... UIT ETEN IN SLOVENIE door Willem Rootlieb In de prachtige omgeving van Rogaška Slatina bezochten wij het dorpje Olimje. Hier bevindt zich in het kerkje de op twee na oudste apotheek van Europa (1675), zeker een bezoek waard. In deze omgeving kunt u ook prima eten. Van šen van de res-taurants wil ik u graag iets meer vertellen: Wat direct opviel was de ruime parkeergelegenheid en de vriendelijke ontvangst. De rustieke inrichting doet gezellig en sfeervol aan. We konden kiezen uit diverse soorten wijn, maar kožen voor de most. Als voorgerecht werd ons -gratis- sesamstokbrood met diverse soorten patš aangeboden. Als hoofdgerecht bestelden we de "Plate Amon" (min. 2 personen). Deze "plate" bestond uit verschillende specialiteiten van het huis: kalkoenschnitzel, gebraden eend en een spies met diverse soorten gegrilld vlees. Daarbij gebakken aardappelen, rijst en mlinci. De salade die we erbij kožen moest apart besteld worden. De spies had iets minder zout gemogen, verder smaakte de maaltijd voortreffelijk. Na de koffie kregen we van het huis nog een glas likeur aangeboden. Nog enkele kenmerken: Goede, vriendelijke bediening (ook Duitssprekend) Schone, verzorgd uitziende toiletten (maar niet afsluit- baar!) Zeer redelijke prijzen. Bij Amon serveren ze complete maaltijden voor 1100.-/1200,-en 1400.- tolar (1 hfl= 85 tolar) bestaande uit vi jf gangen en kinder-menu's voor 600.- tolar. Kortom, een bezoek zeker waard en gecombineerd met de be-zienswaardigheden in de omgeving een goede tip voor een leuke dagtocht. RESTAURANT AMON 3254 Podčetrtek Olimje 24 Tel.(063) 829-042 Fax.(063) 820-026 NA KOSILU V SLOVENIJI Hillem Rootlieb V prelepi okolici Rogaške Slatine smo obiskali vasico Olimje. Tukaj lahko obiščete tretjo najstarejšo apoteko v Evropi (iz leta 1675); obisk le-te vam zelo priporočam. Nedaleč stran od apoteke si lahko privoščite tudi kakšno odlično malico, kosilo ali večerjo. V današnji Lipi bi vam rad nekaj več povedal o eni izmed restavracij iz Olimja, namreč: RESTAVRACIJA AMON Olimje 24 3254 Podčetrtek Kar smo najprej opazili, je velik parkirni prostor ob restavraciji in zelo prijazen sprejem. Notranjost restavracije je zelo prijetna in daje gostu topel občutek. Ob našem obisku smo lahko izbirali iz več različnih vrst vin, vendar smo se zaradi letnega časa (oktober) odločili za mošt. Za predjed so nas Amonovi presenetili (kar pa boste zaman iskali na računu) z makovimi kruhki, premazanimi z različnimi vrstami paštet. Za glavno jed smo, med drugim, naročili "Ploščo Amon" za dve osebi. Na tej "plošči" so nam postregli z domačimi specialitetami kot na primer puranji zrezek, pečena račka in ražnjič iz različnih vrst mesa in ovit s slanino. Zraven pa seveda pečen krompirček, riž in mlince. Solato je sicer treba naročiti posebej, je pa zelo okusna. Kar se tiče ražnjičev, ti bi lahko bili malo manj slani, sicer pa nam je vse teknilo. Po kosilu so nam (na račun hiše) ponudili še odličen domač sadni liker, ki smo si ga lahko kar sami natočili. Na kratko povzeto: - Dobra in zelo prijazna postrežba, tudi v nemščini. Čista in urejena stranišča, ki pa se na žalost niso dala zakleniti. - In ne nazadnje: zelo zmerne cene. Pri Amonu vam nudijo tudi kompletna kosila po 1100.-/1200.-in 1400.- tolarjev (1 hfl = 85 Sil), prav tako pa tudi otroške menuje po 600.- tolarjev. Torej vsekakor obiska vredno, morda v kombinaciji z izletom v prelepi okolici. prevod Bojan Gorički OTROŠKI KOTIČEK g; Zdravo, otroci! ž| I >8 ?8 Prav gotovo imate že božične počitnice in v vaši dnevni sobi že nekaj dni stoji lepo okrašena novoletna jelka. Verjemite mi, če pod njo zaenkrat še ni bilo daril, jih bo Božiček ali pa dedek Mraz že še prinesel v naslednjih dneh. Saj res, da ne pozabim, Združenje prijateljev Slovenije vam želi: Vesele božične praznike in srečno novo leto Namesto družabnih igric pa tokrat lahko preberete staro slovensko ljudsko pravljico. MaCeha in pastorka Mačeha je imela pastorko in svojo hčer. Na božič je poslala pastorko jagode brat in na pot ji je dala prosenega kruha. Pastorka je žalostna šla po poti. Srečala je starega moža. Bil je Jug. "Kam greš?" jo je vprašal Jug. "Mati me je odpravila jagode brat," mu odgovori pastorka. Nato spet vpraša Jug: "Kateri vetrovi so najboljši?" "Vsi so dobri, Jug je pa najboljši," odgovori deklica. "Stopi za moj hrbet," ji pravi Jug. Stopila je za njegov hrbet, on je puhnil in kmalu so jagode dozorele. Nabrala jih je polno košarico, nesla domov ter dala mačehi. Mačeha pa ji je bila nevoščljiva in je poslala svojo hčer jagode brat. Hčeri je spekla potico za na pot. Hčerka je srečala Burjo, ki jo je vprašala: "Poslušaj, ti, in povej, kateri vetrovi so najboljši?" "Vsi so zli, Burja je pa najslabša," je zarobantila mačehina hči. Nato je Burja tako mrzlo zapuhala okoli nje, da je prišla domov vsa premražena. HET KINDERHOEKJE g Beste kinderen, Jullie hebben vast al kerstvakantie, en thuis in de kamer staat zeker al sinds een paar dagen een mooie kerstboom. Geloof me, al lagen er misschien tot nu toe nog geen cadeautjes onder de kerstboom, de Kerstman of ■'dedek Mraz' zal die in de komende dagen vast nog wel brengen. Voor ik het vergeet, de Vereniging Vrienden van Sloveniš wenst jullie: :w Prettige kerstdagen en gelukkig nieuw jaar In plaats van gezelschapsspelletjes dit keer een oud Sloveens volksverhaaltje. ij| Stiefmoeder en stiefdochter Er was eens een stiefmoeder die een stiefdochter had en een eigen dochter. Met Ker strni s stuurde ze de stiefdochter weg om bosaardbeien te plukken. Ze gaf haar gierstbrood mee voor onderweg. Treurig liep het meisje over de weg. Ze kwam een oude man tegen. Het was Heer Zuidenwind. "Waar ga je heen?" vroeg Heer Zuidenwind. "Ik moet bosaardbeien plukken van moeder," antwoordde de stiefdochter. Daarna stelde Heer Zuidenwind haar de volgende vraag: "Welke vin-den zijn de beste?" "Ze zijn alle-maal goed, maar de allerbeste is de zuidenwind," gaf het meisje ten ant-woord. "Ga achter mijn rug staan," zei Heer Zuidenvind. Ze deed wat hi j zei, en toen blies hij. Al gauw varen de bosaardbeien rijp. De stiefdochter plukte haar mandje vol, bracht het naar huis en gaf het aan haar stiefmoeder. De stiefmoeder verd jaloers, en stuurde nu ook haar eigen dochter er op uit om bosaardbeien te plukken. Voor de dochter bakte ze, voor onderveg, potica, een soort cake. De dochter kvam Vrouv Noordenvind tegen. Die vroeg aan haar: "Hee jij, zeg eens, velke vinden zijn de beste?" "Allemaal zijn ze slecht, en de noordenvind is de slechtste," ant-voordde de dochter. Daarop begon Vrouv Noordenvind z6 koud te blazen dat de dochter halfbevroren thuis kvam. Sedem zamenjav / Zeven vervvisselingen Sedem stvari je zamenjanih, vendar pa je rešitev za Nizozemce in mlajše reševalce, ki ne poznajo slovenske literature, pre-zagonetna, saj zamenjave v naslovu Bevkove povesti ne bodo našli. Zato smo vam malce priskočili na pomoč. Naslov knjige mora biti "Mali upornik". Naprej pa se sami potrudite. Zeven dingen zijn omgewisseld. Omdat er eentje tussen zit die voor Nederlanders en de jongere puzzelaars die niet thuis zijn in de Sloveense literatuur te moeilijk zal zijn, krijgt u deze van de redactie cadeau: de titel van het boek moet zijn "Mali upornik". Maar verder moet u het zelf doen. Uganka/Raadsel Na črte vpiši začetne črke slovenskih besed. Zet op de strepen de eerste letter van de Sloveense woorden. Vir/bron:Pogač,S.,Klepač,M., Slovenščina skozi letne čase, Hinistr. za šolstvo in šport, Ljubljana, 1997 Kih, št/nr. 426, 19.12.1990 •„Xiuiodn tpeH, uliz )30n 'pteezpeboo si HAag eouezj uba ipoq paq uba peqtp ep .',,i(tuzodn n®H« 1410 bzob rpseAod 3A0i(Aeg aopsbu tABzd 'L .'appp ep ubb pBqqsze]( ep ue iooqpszeif ep ut zepuo domi-apei ep inpepezd eu Bpboj)( eusezpo ut fflfpeC npep letupods a epppezd s opejzp ‘g >.hoza ep uba speq ep io ze6uipsaooqqszeq ep ue puozb ep do butzetsze/pszeit pei soop ep ur bppzxquoq ep .'eijsueg nqezč tpoito pezo tusBU(o ut t5(SBZ5(o z qapq bu tp4t5l? a i|tu)BiAO ueuzni •; ;sBBAueieopq ep ut eii|Bqeuuep uaa ue iooqauuap ep ut U3Aoq seCpeppo qai i(Bq uea .'izba a BOtCeA BAO^peČ ut axpa[ npep uaCuzobz bu tpstp z bojCba 'f :qsE!( ep do qopx op uba etp ue ubb ep uba spod ep ubb peBpdzezitn ep zizeao bu azn Botugpueps ut ebepsou tqoz rusep bu eotugptAeps Buzn •£ ,'imozA ep upa pueq ep ut Ctzepptqos ep ue znnn ep ubb eCq -nBepeo peq .'tqoz t^suaj a Bptps ut tueps bu optzep optABZ 7 ,'peoq ep do buiietszeA ep ;ei se[peeqqzets ep ue znep ep ueAoq et^tzps qaq .'npnpopp bu eioijsezpo z Bjtpsrp ut pez/, z isia tq 'epnpopp eCppued 'p mmassiMA uba butssopdo ea / AVnHHVZ Aeptsea opep oaou ougezs bba itpej :p3SOYYd qeq uba butssopdo ea / gama napisen KUHAJMO Z BOJANOM Postrv s krompirjevo solato Postrvi so sladkovodne ribe in zelo zdrave. Skoraj v vsaki ribarnici jih prodajajo že očiščene in tudi drage niso. Kai vse potrebujemo? - eno postrv (po osebi) - moko - olje Za krompirjevo solato: - 1 kg kuhanega krompirja - eno čebulo - olje, kis, poper, sol in čajno žličko gorčice Za omako: - skodelico (olivnega) olja - česen in peteršilj - poper in sol Najprej skuhamo opran in neolupljen krompir. V skledi za solato vmešamo olje, kis in gorčico in dodamo na tenko narezano čebulo ter solimo in popramo. Ko je skuhan krompir nekoliko ohlajen, ga olupimo, narežemo na lističe in vmešamo v že pripravljeno marinado. Krompirjeva solata bo boljša, če jo bomo pripravili nekaj ur pred serviranjem. Ko smo gotovi s krompirjevo solato, napravimo omako za postrvi. V skodelico (olivnega) olja vmešamo strt česen, na drobno sesekljan peteršilj, poper in sol. Tako imamo sedaj vse pripravljeno. Očiščene postrvi pomokamo in jih ocvremo na zelo vročem olju. Vsaka stran potrebuje le nekaj minut, ko dobi postrv rjavo rumeno barvo, je pečena. Na krožnik položimo po eno postrv, zraven nje pa zajemalko ali dve krompirjeve solate. Postrv naj si vsak sam po svoji želji prelije s česnovo omako. Nikakor ne smete pozabiti, da mora vsaka riba trikrat plavati : v vodi, na olju in v vinu. Dober tek! KOKEN MET BOJAN Forel met aardappelsalade Forellen zijn zoetwatervissen en heel gezond. Ze zijn in bij-na iedere viswinkel te koop, al schoongemaakt, en bovendien niet duur. Wat hebben we nodia? - een forel (per persoon) - bloem - olie Voor de aardappelsalade: - 1 kg gekookte aardappelen - een ui - olie, azijn, peper en zout, šdn theelepel mosterd Voor het sausie: - een kopje (olijf)olie - knoflook en peterselie - peper en zout Eerst koken we de schoongewassen aardappelen in de schil gaar. Intussen mengen we in een slaschaal olie, azijn en mosterd door elkaar. Hier voegen we een dun gesneden ui aan toe en tevens peper en zout. Vervolgens kunnen we de enigszins afgekoelde aardappelen schillen en in plakjes snijden. De aardappelplakjes mengen we vervolgens door de reeds gemaakte marinade. Een aardappelsalade is lekkerder wanneer ze enige uren voor het opdienen is klaargemaakt. Zodra de aardappelsalade klaar is kunnen we het sausje voor de forellen maken. Door een kopje (olijf)olie mengen we geperste knoflook en fijngehakte peterselie. Naar smaak peper en zout erbij en ons sausje is klaar. De schoongemaakte forellen halen we door de bloem en bakken we vervolgens in zeer hete olie. Per kant enkele minuten is vol-doende. Zodra de forel een geel-bruine kleur heeft gekregen is ze gaar. Op ieder bord leggen we een forel met ernaast een of twee afgestreken soeplepels aardappelsalade. Ieder begiet de forel naar eigen smaak met knoflooksaus. Wat u absoluut niet mag vergeten: iedere vis moet drie keer zwemmen, namelijk: in water, olie en in ... de wijn. Eet smake-lijk! Leden1 van de Vereniging Vrienden van Sloveniš kunnen met het vliegtuig voor: / 450,-2 (ex. Luchthaven belasting) Retour Amsterdam - Ljubljana Kinderen t/m 1 jaar 90% korting Kinderen van 2 t/m 11 30% korting REISBURO "SLOVENIE" Voor informatie en reserveringen: Coebelvveg 191, 2324 KZ Leiden tel/fax: 071 - 5313320 Het betrefl hoofdleden en kinderen, geen gezinsleden van 18 jaar en ouder. hoewel ieder gezinslid natuurlijk ook zelfstandig lid kan worden. 2 Deze prijs geldt tot 1 April, waama mogelijk een nieuw tarief gaat gelden. Novoletni vici / Nieuvvjaarsmoppen sestavila/saiengesteld door Marjeta Tomšič Kranjčana se pogovarjata. "Kje boš letos silvestroval?" "V Mariboru." "Zakaj?" "Slišal sem, da je tam pivo cenejše." "Kaj pa prevozni stroški?" "Bom pa toliko časa pil, da se mi bo splačalo." Twee lui uit Kranj maken een praatje. "Waar vier jij dit jaar oud en nieuw?" "In Maribor." "VJaarom in Maribor?" "Ik hoorde dat daar het bier goedkoper is." "En de reiskosten dan?" "Geen punt, ik drink zd lang dat ik de kosten er uit heb." Na novoletnem plesu mladenič divje vrti svojo soplesalko. Ta mu vsa zadihana pravi: "Ne divjaj tako, saj to sploh ni valček." "Doma imam ploščo s to glasbo," ji odvrne neutrudni plesalec, "in prav dobro se spominjam, da na ovitku piše 45 obratov na minuto." Tijdens de viering van oud en nieuw wordt er gedanst. Een jongen draait als bezeten met zijn danspartner in de rondte. "Doe nou niet zo wild, dit is geen wals meer," verzet de jongedame zich. "Ik heb thuis een singeltje met deze muziek en ik ben er heel ze-ker van dat op de hoes 45 toeren per minuut staat," verklaart de jongen. "Škatlje so prazne, sosedova pa je le prebledela od zavisti!" "Alle pakjes zijn leeg maar de buurvrouw is al stinkend jaloers!" "Lieve Anton, je mag drle keer raden waarmee dedek Mraz je een plezier wil doen!" "Dragi Tone, trikrat lahko ugibaš, s čim te hoče razveseliti dedek Mraz!" RTC ZICNICE KRANJSKA GORA (SKI LIFI S KRANJSKA GORA) S ki passes for wintcr scason 1998/1999 - Priče list Day ski pass adults 3850 SIT Day ski pass children under 14 2900 SIT Moming ski pass adults (9-00-13 00) 2400 SIT Morning ski pass children under 14 (9 00-13 00) 1900 SIT Afternoon ski pass adults (12.00-17.00) 2900 SIT Afternoon ski pass children under 14 (12.00-17.00) 2100 SIT MULTI-DAY SKI PASSES (a photograph needed) adults children under 14 3-day 11300 8300 4-day 14900 10450 5-day 17700 12300 6-day 21000 14850 7-day 23100 16500 8-day 26400 18600 9-day 28000 19600 10-day 31000 21800 11 -day 32200 22550 12-day 35000 24500 13-day 37800 26500 M-day 40700 28500 15-day 42900 30600 6-day 3 countries 23100 16500 Ali the prices are in Slovenian tolars. Priees are for informalion only and may he subject to change. Information : (RTC ŽIČNICE KRANJSKA GORA) SKI I.IFVS KRANJSKA GORA Tel.: 881 414, Eax.: 881 181 BESTUUR: Contactpersonen Voorzitter Stian Krook Doelengracht 4E 2311 VM Leiden » 071-5144939 Vice-voorzitter Bojan Gorički Beethovenstraat 19 4536 AG Terneuzen » 0115-613722 Penningmeester Siem Edink Otterlaan 13 2623 CV Delft e 015-2562010 Secretaris Walter Bril Teldersweg 185 3052 TG Rotterdam ® 010-4613212 Medewerkster secretariaat Irena Vreček Teldersweg 185 3052 TG Rotterdam * 010-4613212 Redactie Lipa Silva Hagen Škoda Leeuweriklaan 11 4005 ET Tiel » 0344-622414 Medeuerkster redactie Irena Vreček Teldersweg 185 3052 TG Rotterdam e 010-4613212 Medewerker redactie Jan Bongenaar Geldropseweg 2 B 5611 SH Eindhoven e 040-2940666 Veleposlaništvo Republike Slovenije: Ambassade van de Republiek Sloveniš: Louizalaan 179 / Av. Louise 179 1050 Brussel / 1050 Bruxelles * 0032 - 2 - 646 90 99 Konzularno predstavništvo Slovenije na Nizozemskem: Honorair Consul van Sloveniš in Nederland: Kneuterdijk 2 2514 EN Den Haag e 070 - 3639907 ADRIA AIRVVAVS THE AIRLINE OF SLOVENIA Tel: 020-316 42 20