KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 21 (1)
INDUSTRISKE SVOJINE
IZDAN 1 DECEMBRA 1937.
PATENTNI SPIS BR 15685
N. V. Philips’ Gloeilampenfabrieken, Einđhoven, Holandija.
Rasporedjenje vezivanja za odredjivanje intonacije superheterodinskih prijemnih aparata. Prijava od 27 avgusta 1936.	Važi od l jula 1937.
Naznačeno pravo prvenstva od 29 avgusta 1935 (Nemačka).
Kao što je poznato intoniranje radio-prijemnih aparata sa automatskim reguli-sanjem jačine zvuka otežano je time, što se tačna intonacija aparata na nosački ta-las koji treba da se primi ne može naći podešavanjem na maksimalnu jačinu zvuka, kao što je to uobičajno kod prijemnih aparata bez automatskog regulisanja jačine zvuka, jer je dejstvo automatskog regulisanja jačine zvuka upravo takvo da se jačina zvuka održava konjstantna u prilično širokim granicama nezavisno od intonacije.
Kao što je poznato ista ta poteškoća nastaje i pri intonaciji prijemnih aparata bez automatskog regulisanja jačine zvuka kada ovi imaju približno pravougaonu resonansnu krivu.
Pomenuta poteškoća može se otkloniti na poznati način primenom tako zvane vidljive kontrole intonacije, pomoću koje se tačna intonacija prijemnog aparata pokazuje na način vidljiv za oko. Ova se kontrola prvenstveno upotrebljava u a-paratima sa automatskim regulisanjem jačine zvuka, u kom jse slučaju sprava, na pr. neki miliampermetar, koja pokazuje intonaciju, uvezuje u anodno kolo neke pojačivačke cevi visoke ili srednje učesta-nosti, čiji je rešetkin prednapon pod uti-cajem automatskog regulisanja jačine zvuka.
Ali ovakva vidljiva kontrola intonacije upotrebljava se pokadkad u aparatima bez automatskog regulisanja jačine zvuka, čija resonansna kriva ima slični oblik kao resonansna kriva nekog jednostavnog oscilacionog kola. U ovom se slučaju
sprava koja pokazuje intonaciju uvezuje u anodno kolo demodulacionog usmerača.
U aparatima sa približno pravougao-nom resonansnom krivom već je predlagano da se pokazivačkom spravom upravlja posredstvom pomoćnog ujsmerača i da se ovaj spregne preko nekog vrlo selektivnog kola sa pojačivačem visoke ili srednje učestanosti.
Prema drugom postupku, koji olakšava intonaciju radio prijemnih aparata sa automatskim regulisanjem jačine zvuka ili prijemnika !sa približno pravougao-nom resonansnom krivom, spreže se neki pomoćni usmerač preko nekog vrlo selektivnog kola sa pojačivačem visoke ili srednje učestanosti pa se od tog usmerača odvodi usmereni napon koji upravlja rešetkin prednapon neke pojačivačke ili usmeračke cevi u prijemniku. Ovo raspo-ređenje je takvo da kada je prijemnik suviše jako distoniran, nasprem nosačkom talasu koji treba da se primi, onda je ta pojačivačka ili dsmeračka cev ukočena, međutim to se kočenje ukida pri intoniranju prijemnika na nosački talas koji treba da |se primi.
Moguće je takode da se posredstvom pomenutog pomoćnog usmerača upravlja neki rele koji uključuje na pr. prijemni-kov zvučnik samo pri tačnoj intonaciji.
Ova ra'sporedenja omogućuju intonaciju aparata po sluhu jer samo pri tačnoj intonaciji reprodukuje se primljeni signal ili je jačina zvuka maksimalna.
U raspoređenju vezivanja prema o-vom pronalasku predviđena su dva usmerača, koji su spregnuti sa pojačivačem
Din. 15.—
srednje učestanojsti tako, da jednom us-meraču prethodi veća selektivnost nego drugom usmeraču; sa obausmerača odvodi se po jedan jednosmisleni napon, čija razlika služi za upravljanje organima koji olakšavaju ili pokazuju intonaciju.
Jedan izveden primer raspoređenja prema ovom pronalasku pretstavljen je na lsi. 1 crteža.
Pojačivačka cev 1 srednje učestanos-ti spregnuta je preko izdvajačkog filtra 3 sa usmeračkom cevi 2. Izdvajački filtar sačinjavaju dva spregnuta oscilaciona kola 4 i 5, a on je ustrojen tako, da oscila-ciono kolo 4 ima malu selektivnost, a os-cilaciono kolo 5 vrlo veliku selektivnost. Oscilacije srednje uče|stanosti koje su pojačane u cevi 1 usmerava usmerač 2 pa proizvodi u otporu 6 u usmeračkom kolu pad jednosmislenog napona i naizmenični napon, koji zavisi od modulacije oscilacija srednje učestanosti. Naizmenične napon niske učestano'sti dovodi se preko podeš-Ijivog kontaktnog kraka 7 i preko kondenzatora 8 na upravljačku rešetku poja-čivačke cevi 9 niske učestanosti.
U raspoređenju je predviđena druga usmeračka cev 10, koja je preko kondenzatora 11 spregnuta sa oscilacionim kolom 4 izdvajačkog filtra 3. Naizmenični napon srednje učestanosti koji se dovodi u taj usmerač proizvodi posle usmerava-nja pad jednosmislenog napona u otporu 12, koji preko podesnog filtra, koji se sastoji od otpora 13 i kondenzatora 14, re-guliše prednapon rešetki pojačivačkih cevi srednje učestanosti. Time se na poznati način dobija automatsko regulisanje jačine zvuka. Zbog tog regulisanja održava se približno konjstantan naizmenični napon srednje učestanosti u oscilacionom kolu 4 a time se održava približno konstantan pad napona u otporu 12 i to u širokim granicama nezavisno od intonacije, pošto kao što je na-pred pomenuto, oscilaciono kolo 4 ima malu selektivnost. Međutim naizmenični napon srednje učestanosti u oscilacionom kolu 5, a usled toga i pad jednosmislenog napona u otporu 6, jako će se menjati sa intonacijom zbog velike selektivnosti kola 5. Selektivnost kola 5 može se na pr. odmeriti tako da nastaje samo onda znatan pad napona u otporu 6, kada distona-cija prijemnika, naspram nosačkom tala-su koji treba da se primi, iznosi manje od 300 Hertz-a. Razlika pada napona u otporima 6 i 12 upravlja preko otpora 15 re-šetkinim prednaponom pojačivačke cevi 9 niske učestanosti. Kada distonacija prijemnika, naspram nosačkom talasu koji treba da se primi, iznolsi više od 300 Her-
tz-a, onda uglavnom postoji samo pad napona u otporu 12. Ovaj pad napona ima takvu veličinu i takav pravac da je pojačivačka cev niske učestanosti ukočena pa se zbog toga ne reprodukuje primljeni signal. Kada se intonacija prijemnika toliko izmeni da distonacija iznosi manje od 300 Hertz-a, onda u kolu 5 izdvajačkog filtra 3 postoji dovoljno veliki naizmenični napon koji proizvodi pad jednosmislenog napona u otporu 6, što kompenzuje pad napon u otporu 12, tako da rešetkin prednapon pojačivačke cevi 9 ni'ske učestanosti primi svoju normalnu vrednost pri kojoj ta cev dejstvuje kao pojačivač.
Prema tome proizlazi da prijemnik može samo onda reprodukovati primljeni signal kada distonacija naspram nosačkom talasu koji treba da se primi iznosi manje od 300 Hertz-a.
Kondenzator 8 ne srne imati suviše veliku vrednost, pošto inače postoji opasnost da se pri brzom okretanju sredstava za intoniranje ne ukine kočenje pojačivačke cevi.
Podešavanjem kontaktnog kraka 7 otpora 8 može se jačina zvuka regulisati rukom. Ali raspoređenje vezivanja je takvo da se jačina zvuka ne može smanjiti potpuno do nule, pošto onda kada se krak 7 nalazi u krajnjem levom položaju postoji izvestan naizmenični napon u kondenzatoru 8.
U raspoređenju predstavljenom na 'sl. 2 izbegnut je taj nedostatak. Lako se uviđa da kada su u ovom raspoređenju otpori 15 i 16 i kondenzatori 8 i 17 podjednako veliki, onda postaje naizmenični napon niske učestanosti između tačaka 18 i 19 ravan nuli kada se kontaktni krak 7 nalazi u krajnjem levom položaju. U tom se položaju dovodi nikakav naizmenični napon niske učestanosti u pojačivački cev 9 niske učestanosti.
Za primenu raspoređenja vezivanja prema ovom pronalasku ne igra ulogu da li je prijemni aparat snabdeven automatskim regulisanjem jačine zvuka. U raspo-ređenjima pretstavljenim na sl. 1 i 2 može se izostaviti automatsko regulisanje jačine zvuka a da se time ne utiče na dejstvo.
Pokadkad se želi da se obema us-meračima u raspoređenju prema ovom pronalasku dade različiti prednapon. Raspoređenja na sl. 1 i 2 imaju to svojstvo da kada se ne prima nikakav signal onda pojačivačka cev 9 nijske učestanosti nije u-kočena. Pod ovim prilikama reprodukuju se šumovi koji smetaju. Ali ako se usmeraču 10 da pozitivni prednapon, na pr. tako da se sa otporom 12 veže na red neki izvor napona, onda teče neprestano —
i kada se ne prima nikakav signal — struja kroz otpor 12. Pad napona u otporu 12 koji proizvodi ta struja može se tada odmeriti tako da je cev 9 niske učestano'sti ukočena.
Raspoređenja pretstavljena na slikama 1 i 12 mogu se upotrebiti i za vidljivu kontrolu intonacije. U tom jslučaju je na pr. cev 9 pomoćna cev u čijem je anodnom kolu uvezana neka pokazivačka sprava na pr. miliampermetar. Onda tačnu intonaciju prijemnog aparata pokazuje maksimalni ugao tog miliampermetra.
Isto tako je moguće da se u anodno kolo cevi 9 umetne neki rele, koji pri suviše velikoj distonaciji prijemnika na pr. odvaja pojačivač niske učestanosti od preduključenog dela prijemnika ili isključuje zvučnik. Raspoređenja pretstavljena na sl. 1 i 2 mogu se i tako izmeniti da !se pri suviše velikoj distonaciji prijemnika stave van dejstva, umesto pojačivačke cevi 9 niske učestanosti, neka pojačivačka cev srednje učestanosti ili aparatov demo-dulacioni usmerač. U tom '^lučaju pret-stavlja cev 9 pojačivačku cev srednje učestanosti ili demodulacioni usmerač.
Patentni zahtevi:
1)	Raspoređenje vezivanja za određivanje intonacije superheterođinskih prijemnih aparata, naznačeno dvama usme-račima koji su tako spregnuti, sa pojači-vačem srednje uče'stanosti da jednom us-meraču prethodi veća selektivnost nego drugom usmeraču i što se sa oba usme-rača odvodi po jedan jednosmisleni napon čija razlika služi za upravljanje organima koji pokazuju ili olakšavaju intonaciju.
2)	Raspoređenja prema zahtevu 1, naznačeno time, što je u prijemnikovom kolu srednje učestanosti umetnut izdvaja-čki filtar koji jse sastoji od dva spregnuta oscilaciona kola od kojih je svaki spregnut sa po jednim usmeračem sa kojih se odvode dva jednosmislena napona čija razlika služi za upravljanje organima koji pokazuju ili olakšavaju intonaciju.
3)	Raspoređenje prema zahtevu 1 ili 2, naznačeno time, što razlika jednosmis-lenih napona odvedenih sa oba ujsmerača tako određuje prednapon jedne elektrode
neke pojačivačke cevi srednje učestanosti ili demodulacione usmeračke cevi ili neke pojačivačke cevi niske učestanosti da je ta cev ukočena pri distonaciji prijemnika naspram nosačkom talasu koji treba da se primi, međutim pri intonaciji oba se je-dno|smislena napona međusobno potiru.
4)	Raspoređenje prema zahtevu 1 ili
2,	naznačeno time, što razlika jednosmis-lenih napona odvedenih sa usmerača upravlja prednaponom jedne elektrode neke pomoćne cevi u čijem je anodnom kolu uvezana neka sprava koja pokazuje intonaciju.
5)	Raspoređenje prema zahtevu 1,2 ili
3,	naznačeno time, što se jedan jednosmisleni napon oduzima sa otpora (6 si. 1) u-metnutog u kolu demodulacionog usmerača koji je otpor s jedne jstrane preko nekog otpora (15) vezan sa upravljačkom rešetkom neke pojačivačke cevi (9) niske učestanosti a s druge strane je vezan sa otporom (12) sa kog se uzima drugi jednosmisleni napon i što je podešljivi kontaktni krak (7) otpora (6) preko kondenzatora (8) vezan sa upravljačkom rešetkom pojačivačke cevi niske učejstanosti.
6)	Raspoređenje prema zahtevu 1,2 ili 3, naznačeno time, što se jedan jednosmisleni napon oduzima sa otpora (6 si. 2) umetnutog u kolu demodulacionog u-smerača čiji je podešljivi kontaktni krak (7) preko kondenzatora (8) i otpora (15) vezan sa jednim krajem otpora (6) pri čemu je spojna tačka kondenzatora (8) i otpora (15) vezana sa upravljačkom rešetkom neke pojačivačke cevi niske učestanosti i što je otočno 'pa otporom (6) u-ključena serijska veza kondenzatora (17), koji je iste veličine kao kondenzator (8), i otpora (16), koji je iste veličine kao otpor (15) i što je spojna tačka otpora (16) i kondenzatora (17) vezana sa otporom (12) sa kog se oduzima drugi jednosmisleni napon.
7)	Raspoređenje prema zahtevu 1, 2, 3, 4, 5 ili 6, naznačeno time, što oba usmerača imaju različit prednapon.
8)	Raspoređenje prema zahtevu 1, 2, 3, 4, 5, 6 ili 7, naznačeno time, što jse sa usmerača, ispred kog se nalazi manja selektivnost, odvodi jednosmisleni napon koji se upotrebljava za automatsko regu-lisanje jačine zvuka.
AA'V'
Ad pa*, br. !3bS3












\