INSTRUCTIO PRIVAT A, SEU TYPUS CURSUS ANNUI, PRO SEX HUMANIORIBUS CLASSIBUS IN USUAÎ MAGISTRORUM SOCIETATIS JESU ED iras. Anno Salutis M* DOC. XXXV TTRNAVlM, Tyçis Academicis, per "Leopold *n üerger. GoFRANCISCUS MOLINDES,So-cietatis JESU per Provin-ciam Auftriae Prapofitus Provimcialis, poteftate mihi fada ab Admodum Reve-rendoPatreNoftro FRANCISCO RETZ Prsepo- fito Generali Facultatem concedo , ut Inflrutlio priva-ta feu 'Typus Cursus annui pro Sex Humanioribus Claßibus, in ufum JVlagiftrorum Societatis fe-ju conlcriptus, & â tribus )( 2 me memoratae Societatis Patri-bus de more revifas & ap- Erobatus, typis mandetur. n quorum fidem meâ manu iubfcripfh & confuetum Officii Sigillum appreflL Viennae iS. Oćtobris 17 P R iE F A T I O. ggS^JS Uduni optavit Provincia noßra, ut Certa qu&• jjli'A. VJ i(j»2, flabilis, omnibù'.que Gytnnaßis comma-fi f/ZjKI nisdocendt wetbodus Conciperetur, indique de-Wsrf&ä ßderata t ändern uniformi ta! obtineretuf. Uni' formitas bac tria compleclitur i. Ut eadem exercitationes; 2. Eâdem metbodô ; 3. Eodem tempore ubiqr/e traftentur; fie, ut qui quovis tempore, quodvis Provincia Gymnafium, Scboldmve fubiret, in idem omninb exercitationis genus in-cideret. Equidem sxercitatiomm haram genera fingula, ens tra-ftandi metbodus, & minuta temporum divifiû in fapientif-fima ftudiorum ratione pulcherfimè deferibuntur, quia tarnen eadem diferti excipit ; Hune ordniem ad Provincial« praefcnptuni pro loci coiifuetiidine immutari p o (Te, duiti-modo eaedem omnin6 exercitationes, 8c eadem fpatia tem* pons retineantur, & in femel csptis coiiftantia fervetur, guemadmodum varia Provincu privates Infiruftiones pro Alagiflris nempi ad rationes fuarum regionum accommoda* tas confecêre, it à ê Superior um preferipto adumbro non-nuUa , qua noftr/t Provinci £ Magißris cum ad laboris fub■> levamentum, tum ScboU majorem utilitatem ufni effe pofßnt. Ut eaedem ubiqae Exercitationes h ab er entur, opera fcholaftica, alt er um pro Parva & Principiis, alterum pro Grammatica & Syntaxi, Po'éfi Ö" Rhetoric a fingula in eunt modum concinnata funt, ut non Pivari modb & Cypriani Prtcepta, fed & Autbores pralegendos, aliàque ad quam~ vis clajfem pertinentia continerent ; .cùm experientiâ longâ confiet, à tenuioribus parentibus impetrari r.dn pojfe, ut jirater opus fcholafticum, autbores, aïiàsque fubfidiarios libeïïos, vulgb receptos filiis comparent ; nec fieri poßt, A 2 quin fmnfine hac tant ntctijatia fupelleHilt curfus fchoh per» turbetur, pardmqtie fruBuofum fit, Bague nemo quantum uni] tie pauper erit admit t end us, quin fcbolafticum hunc librum fee um äff er at i nempe & levis preiti, & in duos étinos ferviturum, & In quo omnia babeat. Ut methodô eadem track nt m omnia, rnirurn in mo« iam ferviet, is, quem fubjicio, Typus, feu InftruSliones, quibusfingilldtim defcribtfttr, qiu in dies annifingulos exer-citatio, quâ forma, Sordine traßanda fit; ut adeb nihil fr&cogitandum Adagifiro, quid in dies précipite in fchoia agenauvi, ut qui anni totius curriculum una velut in tabula expanfitm babeat, ac confiere poßt, fi earn Me-thodum fecutus fuerit, officio fefuo cum Difcipulorum uti« lit ate fatisfaäurum. Ut eodem tempore traüentur omnia, Horarum divi-po, quam infrà fubjicimus, tam debet ejfe firma ac immo-iilis, necfecùs,' ac in altioribus febolis âd Clepfydram di~ menfa, ut(quod Italicis, Belgicis, acfortajfe aliis Provin-eiis ufitatum) mox ac Janitor,feu Paterfamilias boram indicant, sbruptâ priore ad aliam exercitatimem tranfea. tur. Ea t empor um divifio, ut puer is ipfis confiet, in qua» vis fcbola in tabella appmdetur, ac curabitur à Patre Pr/t* fefto, ne pr&fçriptus ordo à quoquam Magifirorum per-turbeiur; aut fi turbatus fuerit, P. Provinciali inter pu«' Ha Informations fignificabitur. Exercitationes porrb fcboU funt decern, i. LeBio« nes. 2« Correäio Thmatum. 3. Explanatio Authorise 4, Explanatio Ah ari. y. Concert at io, examen, rep t' titio. 6. Scribendi argumentum. 7. Gr&caletlio&fcrU jptio. 8. H'iftoria feu Eruditio. 9. Academia. 10. De-> ckmationes. De fingulis quidam generatim} tum etiam ds quavis fchoia fingiHatim obfir-vanda funt. DE SINGULIS SCHOLZ EXEU CITATION I BUS GENERATIM OBSERVANDA. I. De Exercitatione Afemoriœ, feu de Lcffionibus. I. Tk T E in ipfo Scholse aditu ordo turbetur, Magijski ftros perinde ùt in altioribus fcholis poft fe- -L SI cundum fignum, ftatim adefle oporteret ; ac Prasceptores, fi quid cum iis agendum, poft Scholas rejicere. 2. Le£Honum penfa, quàm moderata ; nee alia praeter praefcripta imponentur pueris. Quae verö ex Alvaro prasfci ipta funt, minimum femel ac iterum, quin, fi fie» ri poffit, etiam tertiö edifeentur. 3. Leftiones ùt haûenus poft primum fcholae fignum â Decurionibus excipientur ; tum unus plurésve publici recitabunt, quo tempore item reorum caufas cognofci, & expediri, mulûxque litterariae reprsfeutari poflent. II. De Correčlione Thematum. C Um in Provincia noftra, plerique difcipulorum argumenta jam aDomeftico Psaagogo correčh afte-A % tint, me 6 g* rant, in his non admodum morandum , & fi qiisepîaa» errata notata fuerint, ignorantiuin tamen Praeceptorum famae publicae parcendum. 1. Quae verb in fchola compofita fuerint, fi fieri po-teft, omnia domi revideat, 8c in fchola optimormn ve! ultimorum qusepiam publicè legat ; corrigâtque , quae contra Grammaticae, Qrtographiae, interpunûionum régulas peccata fuerint. 3. Non eft dičtandum totum argumentum correSum; îd enim etfi fuam utilitatem habeat, faciet tamen, ut dum errata indicat Magifter, minus attend fint, nec ad fua in theca corrigenda manum admoveant ; praeterquatn quod & temporis divifionem, quae inviolata eflè debet, graviter perturbari necefTe eflet. III. De Explanatione Authoris. Circa Authoris explanationem obfervandum i< Hanc pracleftionem maximùeffe momenti, & omnium pri-tnô locô habendam. 2. Quitiam Authores fint praele-gendi. 3. PraeleSionis forma ac Methodus. 4. Ratio difeipulos inter explicandum atteiitos fervandi. 1. Si qua in re ftndiorum rationi religiös!; obtemperan-dum eft, certè hase toties inculcata Authorum clalîîco-rum prjeleEHo ita traQatida eft, ut primum locum teiieat, fecundum Praeceptorum explanatio. Exterarum quaruin-piam fcholarum Profefforibus tanti momenti vifa eft, ut Tola Auchoris explicatione totam Linguae Latinae difei-piinam contineri exiftiment, nec in explanandis regulis breves fint duntaxat, fed neThematum quidem feriptio-ne divexari velint difcipulos, ea ratione ufi: feu enim, ajunt, quinûm aut fenûm verfuum (ex authore) thema jam conllru&um in Grammaticae régulas refolvere do-ceantur; feu ordine conversé difïolutum vernaculum fe-Cundùm easdem régulas confiruere jubeantur, dubium manere, utrum alterô magis profuturum fit. Quin hanc fer exempla viam, ad mae latiuicatis Cognitionen!, bre- viorem fore : Quantum enim temporis 8c oper* ponen. dum eil, dum di&atur Thema vernaculum ; domi com-ponitur; àPaedagogo emendatur; deferibitur; denuè in îchola corrigitur ; quanti» citiùs idem jam conftruQum ad fuas régulas expenderetur ? Non equidetn negligen-dam praeceptorum explanationem, fed nec ifta explana-ri pofie meliùs, quàm allatîs plurimîs exemplîs ; 8cexem-plîs in authore occurrentibûs, non folùm illultrari, & memoriae defigï régulas, verùm & in perpetuö contex-tu latinos Idiotismos, horumque à vernaculo diferepan-tiam meliùs percipi, in quo maxime fita eft latinitatis cognitio. Ità quidem illi. Aliud verö non Societati tantùm noftrx, fed llniver-fitatibus exteris plerisque videtur , hanc nempe (ompo-nenii, ac feriptionis rationem, cum altera refolvendi, feu authorem praelegendi, ità conjungendam, ut altera al-teri fit adjumento. Quanti autem fapientiffima noftr» ftudiorum ratio faciat hanc praele&ionem , iàtîs often-dunt tot Regulae, quibus huic nonmodb tantundem temporis , ac praeceptorum explanationi, fed etiam matuti» num tempus, nempè pomeridianô opportunius afligna-tur. Certè quàm diu hase exercitatio urgebitur, flore-bitque, florebunt Scholae noftrae, difcipulôsque profèrent egregiè inftitutos. II. Praelegendi authores operibus fcholafticis infertî funt, nimirum pro omnibus claffibus Cicero ; praetereà in Parva Phœdrus, in Principiis Cornelius, in Gramma-tica Julius Caefar; in Syntaxi Curtius; inPoëfi & Rheto-rica Livius, Tacitus, Virgilius, &c. fublatâque eft, quae valebat ha&enus, difcipulorum exeufatio, quorum pau. cillimis prasferiptorum Authorum copia erat. Plura quidem , quàm per anni curriculum exponi poflïnt, afferun. tur in opere ; nimirùm, ut fupereffet, quae domi vel mul> ôaî nomine, vel fuâpteè latino germanicè verterent,certè intelligere ftuderent difeipuli. III. Praele&oniS forma in eo eft, utprimm répéta-» À 4 tur «sc s )g* «u» hefterna praele&io, tum fubjiciatur nova. Repetet autern vel Magifter ipfe breviter heri diüa ; vel ( quod expedire videtur) tntam ab quopiam ê peritioribtis, vel partes k pluribus repeti jubebit ; nemine tamen antè ad-monitô,ut parati omnesadvenïant. Qui imparatusfue-rit, h.xferit, obmutuerit, ne fitrè paena, ac loci faltem dignioris mutatione abeat. Prjt'leäionis novae forma ïn fingulorum Magiftrorum tegulis pulchrb expreffa eft i, Ut Praeleftionis argumentum totum continenter latinè pronuiicietur; ejus deinde fenfus & cum priorîbus connexio vernaculô fermone ex-ponatur. 2. Percurrantur partes period; fingulae, qui» bus vernaculœ fignificationes fubjiciantur ; fimul latina-rum vocum vis, origo, 8c Etymologia explicetur. 3. Partes Periodi fingulaead Grammaticae régulas ex-pendantur, quae verba quos cafus regant, quae concor-dia verbi cum Nominativo &c. 4. Exponentur ea , quae ad latinitatem pertinent , rempeldiotifmi feu Phrafes, fi quae occurrant; oftende-tur, quantum à vernacula noftra différant, ùt fenfus idem aliis, aliîsque verbomm formulis Germanicè reddt poffit? Licebit autem latinas ejusmodi obfervationes,Sc Phrafes quàm brevjffimè diäare, ùt regula monet. Praeter quatuor has partes, duas infuper adjicit P.Ju-wentii Aiethoàus difeendi & docenii : Eruditionem, & mores , nenipe ut ea quoque infpergantur , quae è vete-te Hiftoria, fabulis , adagiis, Graecorum aut Romanorum ritibus , facris &c. occurrunt, vel quae ad formandos mores, inftillandum pietatis ac virtutis amorem faciunt. E quo videas, quàm meritö regula 27. praeeipiat, ne Magifter fubitö ac tumultuarià, fed ea, quae donii pra:co-gitàrit, fcripfer'itve, in fchola tradat. Paradigmata rem facient planiorem. IV. Ea vero eft puerulorurj 1 évitas , incogitantia , diffipatio, ali& oculîs, animôque evaganthim, nec, quae «udiunt, audientium, uttotus hie interpretandi labor minimum me ? m iiitnum fruÔûs relaturus fit, nifi excîtandx atfcentîoms alias , aiiâsquc identidem induftrias excogitet Magifter. frima eft, û, quod fuprà monui, fingulos ad pridianam praelečJionem repetendam paratos efle oporteat. Altera eft, fiperfuadeant fibi onmes, quidqwid explicatum fue-ifit, cerciffiijiè rediturum in argumenta, nec id line mul. tis erroribus compontum iri ab eo, qui ad explicationem rite animum non attenderit. Tertia : fi apertum ante fe librum, libelidmque ad id paratum habeant, cui dittatas Phrafes inferibant, die Sabbathi Decurioni exhibendum. Alia, ut Inter explicandum identidem hune, iliumve reget , quidnam nunc difltum quas fit hujus vocis, vel Phrafis notio &c. fi non conftet fibi, alibique animô fuit-fe deprehenfus fuerit, pœnani dabit extemplö, nullô p a» 06 condonandam v, g. ut totam earn explicationem Germanica verfam poftridie afferat &c. Nifi qui in exigen-dis ejusmodi feu mulflis, feu pœnis conßantem. fevevita-tem adhibuerit, multum agendô aflum açet, atque de puerulorutn, pluma ieviorum attentione bona fide de-fperet. Cavendum item Magiftro, ne nitniùm ingerat, nec in. înfimis fcholis fuprà ternos aut quinos verfus explicet, Una Periodus rite enucleata, & à pueris pknè intelleöa plus Iucis affert, ac mulfëe leviter ac properè decurfae. Plurimùm vero ad confervandam attentionem faceret, fi fub finem anni quemadmodum è Prseceptis, ità 8c ex au« thore examinandos fe, meliusque refpondentemprxmiâ donandum feirent. IV. De Explanations Prœceptorm, PRjeceptorum Alvari explanatîo minùs habet diffîcuî-tatis , de qua ifthćec ferè habet Regula, i. ut čuivis cîaffi praeferiptus liber primîs quinque menfibûs ità ex» pllcan ô abfolyatur, ut quinquemeftri altero feme! faltem repeti poffit. 2. lit una explicatione ne plusund prse-ceptô exponaturj Ji vero difficilius aliquod incidat, und À s " «t m m aut pluribôï diebûs recolatur. Quae verö in qua vis claf-fe fint difficiliora, ac pluribûs inculcanda, in privata In-ftruüione reperiet. 3. Uludverfc cumprimis cordihabeat Magifter,quođ ibidem regula monet? R« potms, quhmverba Regu.lt, p&pendenda. Illos verb Al va rus ipfe pluribûs annota' tionum fuarum locîs graviter reprekendit, qui velinipfiï Grammaticae pvaaceptis, de fogicis fubtilitatibus multim admifcent, nempe, quae ad latinae linguae perfe&ionem, quae fpeûanda eft unicè, nec conférant quidquam, 8c impedimenta fint. Qui nodos quaerunt in feirpo ; difficul-tates quasdam, exceptiones, obfervatiunculas non vulgares è Grammaticis nefcio quibus, conquifitas, minimi nempè pretii merces miferis obtruduut in fchola, tricîsque divexant nihil unquam profuturîs, deplorandâ teniporis jatïurâ, magnoque fuo labore obtundunt, quos erudi-findos accepêre difcipulos. Erimt qui deferent ere p ta litteraruni ftudia, apud quos alioquiu etiam utilis omnis opera perdita eft; qui ea profequentur, & al t eru tri ê tribus facultatibus fe addicent, hos ufus ac le&io haud pau-16 faciliùs edocebit. Hôc confiliô locupletibus notis il-luftrata eft Alvari Syutaxis , Ars Metrica, Candidatus Rhetoricae, Cypriani Rhetorica, ut praeter ea, quae li-bro fcholaftico infunt, nihil infuper addat Magifter. Muk tb magis cavendmn, ne de fuo quicquam di&et, id quod nec finè certa praefcripti teniporis perturbatione fieri po. teft, 8c à Regula feme! ac iterùm difertè prohibetur. 4. Forma hujus prseleüionis ea eft, ut quod fuprà de Authore difhim, ante no vam explicationein hefterna repetatur. Fiet hase repetitio vel ab ipfo magiftro, vel diieipulorum concertatione, quae in eo confiftit , ut finguli nemine exceptô domi parata quaeftione provo-cent semulum ; minime itnpitnè abire pennifsô, qui vel banc non attulerit, vel provocanti non facisfecerit. Nova praeleäio propofitam Alvari regulam, & fubje. Sum regulae exemplum vernaeulè aliîs, aliisquc circum. locu- me " m locutionibûs exponit. Cùm verö praecepta pleraque alioquiu fint dilucida, nec difficilis intelleQionis, plu-rimus explicandi labor in eo verfabitur , ut exempla domo afterat plurima , quorum alia ipfe exponat, alia di-fcipulis refolvenda det. v. De Scribendi Argumento. AGendum primà de materia argumentorum, de forma deinde. Materia ejusmodi effe debebit, qua: vel ad mores formandos, vel eruditionem appofitum quid contineat. Vaga, ac frivola, de rebus nihili agentiathe-tnata, 8c externorum obtre&ationibus expofita funt, & aieritô à Quîntiliano Prseceptore optimo reprehendun-tuc->. 2. Etfi è morum & eruditionis do&rina latiffimè patente Magifter pro arbitratu fuo deligere poffit, poft-quam tarnen libelli Hiftorici itiducli funt, ex his ipfis fcri-bendi materiam fumere plerisque placuit, cumfylvanifub-miniftrent uberrimam , ad quam omnes Alvari régula» aptari, exiglque poffint. Nec tamen eorum inftitutum probo, qui inde ab fuae Hiftoriae prima pagina continua-tô textu themata producunt, ac, quod fit, vix quartam libelli partem exliauriunt. Praeftabjt fortafsè, haud ita fe alligare, ac vel unam aliquam Hiftoriae partem illuftrio-rem, vel plures prae caeteris & documentorum moralium, &: eruditionis feraciores pertraftare. 2. Nemo tamen his fe ità aftriöum exiftimet, quin alia utilia argumenta defumere liceat, qualia effe poffunt : Vita Ciceronis ex Mafenio, Antiquitates, Ritus 8cc. Romani ex Cantebio, Liplîo, Neuport. Exempla vitiorunt & virtutum ex monitis Lipfii, Valerio Maximo, Alvarez: de Pâz, Rofignolio, Hortulo Mariano. De affeftibus, feu Paflîonibus variarum astatum 8cconditionum feRhetoricis Ariftotelis. SeleQa adagia cum morali doörinafeRoteroda-nio. Senteritiae Ciceronis 8c aliorum authorum illuftratae. De morum Civilitate. De Moribus Nationum ex Barclaii (cou. m( » m Icône. Traftatulus Geographica ex Hiibnero. De re Cibariâ, Veftiariâ, ^conomicâ, Bellica, Nauticâ, 8cc. ex 3pparatu Pexenfelderi, vel Pontani Progyinnafmatis. De caufis 8c remediis iras ex Livino Majeren , ex piisHi-laribus Angelini Gazaei Sec. Denique libellus nullus eft, 2ui non utilem feribendi materiam fuggerat. Atquehaec e materia Thematum, fupereft de forma. Forma in eo confiait, ut argumentum primh referatu' ad explicatum prxceptum Alvari, ac explicati Ciceronis vel alterius authoris imitationem : Secundb ut fit perfpi-cuum , & inteliigibile: Tertib facile ac brève. Thema, cui hxc tria infint, numeris eft omnibus abfolutum. Primb. Argumentum cùm ad régulas Syntaxis , tum quoad fieri poteft, Authoris imitationem referendum, communes Sc fingulares Magiftrorum regulse praecipiunt; Sc nifi ità futurum certö fibi perfuadeant, 8c experiantur difcipuli, perditus eft explicandi labor, tempusque ; nec arte ulla attentio obtinebitur. Non ignoro, çam rem nec promptam nec facilem adeö ; quin prtefertim in thema-tis continuatis 1 abore opus efle 5c judiciô. ■ Ad hanc dit-ficultateni fublevandam, neceffe eft, ut artem quiilibet ad quodlibet trabendi teneat Magifter : atque fein ea exer-ceat, vel antequam ad docendi munus aggrediatur. Ars haec in eo fita eft , ut thema, quod dari poffit, quodli-bet, de coslo, terra, bello 8cc. traget, ad quodvis Grammatics: totius prœceptum, ad Phrafim quamvis detorque-re, fleûere, 8c fie accommodare nôris, ut naturalis tarnen fenfus exeat. Id verb digreßone aliquâ, circumlo• cutione feu pcriphrafi, vel, quae faepc Plurimùm fervit, fimilitudine, vel circumftantiarum temporis, loci, perfo-nae, habitûs 8cc. adjeftione, vel documenté aliquô , aut fententiâ infpersâ perficitur. Praxis h sec erit. i. Summam argumenti paucis in chartam conjicies-V. g. Abel rex confcientie. furiis aft us, t ut a omnia fertigte feit , ô" in fyfaa oben ans, pro fera uditur. 2. Con- & i3 m 2. Conjicies item in chartam Regulam vel phrafim illigandam : v. g. emo, accufo. Phrafim : p en ft habeo. 3. Adhibebis circumlocutionein : v.g. Ità nempèfce-lerati quanticunque emerent animi tranquillitatem, fi vel magnô emi poffet. Vel : Cainus fe ipfo Judice atrocis /1ceteris, de atroci fcelere condemnatus, conviens. Nihil petifi habens parentum monita 8cc. Cujusmodi digref-fiones facilè fuppeditabit res nata , & ingenium verfalle. Hac arte, putem, multùm minuetur labor, quent aliqui in confcribendis ejusmodi argumentis, totius do-Gionis moleftiffimum, ac faftidiofiffimum experiuntur & praedicant. Secundb Themaßtperfpicuum & ïntellîgihïle, qua: ejus virtus eft altera, nec nihil difficultatis offert. Vix enim fieri poteft, quin aftriöa talibûs vinculîs oratio, non per-înde nativa fit, quàm fi libera folutâque incederet ; quia înquam fubinde fcaber, 8c violentus, nec fatis fluens tex-tùs evadat , praefertim fi plura praecepta aut Phrafes in idém brève argumentum contrudere velis : ut adeö ve-lut lapis fit Lydius Studiofi, 8c judiciô valentis Magiftri, fi régulas, Phrasésque ità apte illigare fciat argumento, ut naturalis tarnen, fluidus, planusque fenfus fervetur, 8c qui ab exteris etiam ac adultis (ut multi correäa fua argumenta ad feram feneäutem in fcrinio fervant) kudari polfit. Obfcuraturvcrö 8c minus intelligibile fit argumentum, t. Si periodi fint praslongse ; cumulatis, praetereà inci-fis, 8c interjeäis conftruSionibus integris impeditae. Cer-tè'fi inter Principes caufas , cur tot Solaecifmis fcriptio-nes inquinent pueruli, ilia quoque eft palmaris, quod prse debilitate judicii voces fingulas materialiter, ùt ajunt, confiderent ; ipfam ver6 Periodi fententiam feu fenfum vix aflequantur ; atque inde nec fequentia cum antece-identibus combinare, nec rite fe examioare, nec Adje&i-vum cum Subftantivo , Nominativum cum Verbo ritè COM- tec h m concordare fciant: fi inquam ad haec infuper Germani» (mus açcedat contortus, afper, dubius, quotidiano ac vulgari nofti o fernionj minimè conformis, palpabunt fci-licet velut in caligine piieri, 8c vocum numerum error!« bus scquabunt. Compertum eft item, eorum argumenta Magiftro-rum effe minus limpida aa perfpicua, qui eadem latinfc priùs confcribunt, nec fatis naturaliter Germanica red-dere nôrunt. Legi ("liceat addere) cjijuspiam argumenta totô annft diQata, ità apte régulas indudentia, ut quivis ftatim intelligat, quid quâque die è Syntaxi ex-plicatum fuerit ; finiul ità fluida ac plana , 8c ieQu ju-cunda, velut nihil de regulis cogitâflet author. Tertib. Facile fit argumentum, 8c puerorum viribus commenfum. Magni momenti monitum, 8c commen-datifllmum Profeffori effe debet, ut volentes, aiacres, fpe bona plenos retineat difcipulos ; omni iiiduftria ex-citet jacentium animos ; tardiores cupiditate potiùs in melius proficiendi, quàm fuppliciorum terrore accendat. Jam ver6 fi themata fint ità difficilia, ut quamvis adhi-bità diligentia haud dubiè erroribûs à fe implenda , 8c quod inde fequitur, paratas fibi 8c inevitabiles pœnas prœ-fagiant, defperatio nempe inceffet mifellos, animô per-turbatô 8c velut obtortô collô accedent ad componen-dum, ac velutî de fuga cogitabunt ante pugnam. Quis enim voJens & cum alacritate laboreni fufcipiat, ê quo nihil mercedis aut laudis, certas propè cum dedecore pla-gas fibi obventuras omiiietur ? Ad dejeüionem animi vulgo tam perniciofam evitan-dam, fapiens eft eorum confilium, qui hanc fibiregulam ftatuunt, ne argumentum diüent, nifi quod à decimo quoque fcholae finè omni errore;?.b dimidio verö difci-pulorum fummùm cum duobus aut tribus erroribûs com-pofitnm iri praevideat ; ultià eorum ver6 captum fui (Te ilitid ftatuant, lae medium Cum quatuor Juftô m( i* m Juftô difficilioia fiunt argumenta, I. Si nimïs multœ difficultés conftipentur; nulla propè periodi pars ali- m. funt quotidie praeter diem Sabbathi, etiamfi nulla dies vacationis intercedat. Quâvis Hebdomadà femel in fchola fcribetur, ant, fi Re&ori videretur, bis ; tum verö ità breve argumentum fit oportet, ut media hora praile&ioni Authoris ne de-trahatur, idque ferè die Mercurii, nec longius argumentum , quam ut intrà fefqui horam abfolvi poflit ; ne fe-mihora praefcripta explanations detrahatur ; quae tarnen explanatio omitti poterit, cùm femel quot menfibûs pro Imperio fcribitur. VI. De Concertations & Repetitione. COncertatio, quâ unâ Gyninafium domefticae inftitu-tioni praefertur, magni facienda eft, ut honefta ae-mulatio, quae magnum ad ftudia incitamentum eft, fo-veatur. Fit ea, cum asmuli invicem inter fequaeftiones proponunt; conftructiones leftas ad explicatas régulas, vel authorem latine extemplö reddi jubent è vernaculo ; vittor vxäo locum 8c infignia eripit ; nec finguli tantùm fingulos, fed pars fcholas Grseca Romanos, aut vi ci Hi m lacetlit; ac vi&ores'Coronam Di8atoriam, Vexilla, aliâ-que ornamenta (quae tiullô pa&ô negligi debeat) ad fuant partem transferunt. Poft quamlibet explicationem concertatio ejusntodi, inftitui poteft, praefertim diebûs Sabbathi huic uni exer-citationi deftinatîs. Soient item quidam Magiftrî So-laecifmorum unius partis numerum,uti 8c diligentia! di-ligenter computatum adnotare, ac (ub finem Menfis vi-ûricem partem publicè promulgare. vii. De Grœca Leäione. Otlm'Graeca Lingua ad folidae litteraturae laudem afp!« rantibus non tam utilis, quàm necelfana, privatA ftudiô, 8c una contentione citiùs, quàm lentis progret fibûs in fchola difci polfit ; 8c noftrae juventutis vulgus vix adduci poffit, ut vokntes, libettfésque graecae ftu« deant, m( 17 m deant, retinendus eft mos Provinciae noftrae haftenfis ufitatus , ut fingulîs diebtis Veneris Gretferi Praece-pta graeca explanentur, 8c aiiquid fcribatur. Nisi fortafsè quipiam ex Academicis privatim à Magißro inftitui, ipfi peteient. viii. De Hifioria. T)Oftquam aliarum Pro vin darum exemplô 8c cxtero-1 rum magna approbatione, pro noftris fex humanio-i-ibus claffibus, totidem hiftorici libelli, 8c eâ, quae ad Ciceronis ac Clafficorum iritelleftionem maximè faceret, forma concinnati funt , ea Exercitatio ne in minoribus quidem Collegiis prastermittenda eft : cum dici non pof-fit, quantö olim Juvenibus, quemcunque vitse ftatumam-plexuris ufui, ac ornamenta futura fint haec eruditionis fundamenta ; quam fuaviter inefcent ; ac plura fciendi , quaeque prima juventute espérant, fecuturâ aetate per-ficiendi cupiditateni accendant. Hiftoricse hujus Exercitationis haec eft methodus, ut X. Magifter quaeftionem propofitam diffufiùs , circum-ftantiis veftitam fuîs, aliîs, aliîsque ad captum puerilem loquendi formulîs exponat ; expofitam per breve examen abuno, alterove repetat* 2. Penfum quotidianun» erit quaeftio una, feu paginas quarta pars, de qua polt recitatas ordinarias leüiones Decurioni fuîs verbis refpon-deant, nec ullô paftô admittendum , ut ad verbum edi-feant. j. Ad augendum fervorem praeter duas Academias Hiftoricas fub anni finem examen pro praemiis, tribus quae-ftionibûs, quae libellum totum pervagantur , propofitîs inftituatur. 4. Plurimùm profuerit, fi praeter Chrono« logiani etiam Geographiae aliquid delibaverit Magiller, efteceritque, ut non modö rem geftam, fed 8c quo lo-CÔ, quoque tempore gefta fit, narrare poffint difcipuli, prasfertim verè Epochas praseipuas, feu memoriales an-nos altè memoriae defigant. In earn rem fcholam Geographies & Chronologies tabulîs ornari conveniret. y. B Uà îtà tamen traöanda erit haecExercitatio, ut ne Principes fcholae exercitationes quidquam inde detrimenti capiant. Quamquam felici experimentô compertum fit > difeipu-los fiiàpte ac avide injunQum penfum difeere, ac fub an-ni finem, fi ex ulla lettione, ex hac certè praclarè fub-iiftere , etfi Magifter in ea exponenda non plus tempo-poris collocet, quàm in divifione temporis defignetur. ix. De Academiis. STudiorum ratio vim magnam ponit in Academiis Theo-logorum., Philofophorum, Rhetorum, 8c Gramma-ticorum, 8c de fingulis diffuse ac follicitè praecipit; ut exercitatio haec meritö velut inter primas ftiniulandi fer-voris fcholaitici induftrias habenda, â fuperioribus omni ftudiô urgenda, colendâque fit à Profefïbnbus. Pau-culorum, quibûs ad rem aggreffi fumus, annorum experimentô confiât, 1« Nullo itiirmli genere pueros magis excitari, quàm publica ejusmodi folenmtate ; ac praefen-te, nec ad anni finem dilato honore; 8c quôdam, quô fe puerorum vulgo eximantur, charaftere. 2. Magiitris item jucundum 8c optabile, ad quos proximè, quidquid difcipuli laudis referunt, redundat. 3. Publicis fpeci-minibûs, rebûs ipsîs confutari calumnias feiolorum, fcho-las noftras infećtantium. Itaque hic Academiarum ufus ad mentem, morémque reliquae Societatis in omnibus Provmciae Gymnafiis, non mod6 fummae rei fcholalli-cae nullô detrim entô, fed ornamentô infignî, 8c fcho-larum noftrafum commendatione inducetur ; 8c cum nullo, vel Prôtefloris fingulari labore, vel difcipulorumfuni-ptu, (quae duo obftacula alias caepto huic obfuêre) infti-tuantur, ad perpetuitatem ftabilietur. In Academiis his ver6 coniiderandum 1, Quinamde-ligendi, & quô numerô Academici ? 2. Quinam Magi-ftratus? j.Quoapparatu? 4 Quo tempore8clocô haben-dae? y. Quaenam ejus Exercitationes 8c Methodus? 6. A Quibus examinandi ? 7. Quoties habend» Àcademiae. f. Quid fint Academiœ privat». 1. ^ui ^ «sc m 1. Qui âeligendi funt Acadetnici. Etfi in docendo «on tam pauculoïum quorurklam eminentiunn, quàm ma« joris partis fchölas ratio habenda fit, eos tamen, qui plus poflunt, magis etiam excoli Conveniet. Igitur qui & leftiones diligenter, conftanterque memoriae mandant, & themata prae caeteris emendatè componunt, 8c ordina-ria fcholse praeclare obeunt, atque vel ingenii praeftantiâ, Vel setatis adultioris beneficiô, vel à prsevia domeftica diuturniore Inftitutione plus aliquid prseftare poflunt t Academici appellandi eriint , irifilô Nobilium aut Plebe-jorum difcrimine, dummodo (ut ratio ftudiorum Vult) lie petulantiores , aut moribtis fint folutioribus , quales omnino admittendi non funt. Quanquam Nobiliores fortaffe aliqui, ne fe velut ignominiâ notatos querantur pro TTonorariis adtnitti poffint, Academicoruni Numerus minor potiùs fit, quàm major. Si in quatuor veluti gradus fecetur fchola : Bonorum , bonispToxmorum, medtocHum, infra mediocritatem, primi duo in minoribus Gymnafiis adlegi poterunt ; in majoribus verè numerum vigefimum quintum nemultùm excedat, ne honor vulgatiis minoris habeatun InPrinci-piofchoiarum denotninabuntur â Magiftro, fr qui tarnen fub anno- in ordinariis fcholae multùm proficerent, de confenfu Principis 8c Academicorum fubinde afcifci poterunt. 2. Qui nam A4 agi fir at us ? Stmt Princeps (quem Re-öorem vocat ftudiorum ratio) Secretarius; duo vel quatuor Confiiiarii, feu AfTeflforesj Academiae Princeps utl 8c Secretarius fecretîs, liberisque Academicoruni Suffrages , quin fe Magifter uni prae altero faventiorem often-dat, eligetur. Horum dignitas trimeftris eft, ut perve-niente ad plures honore accendatur ambitus innocens 8c utilis; uti revera jam in paivulis glifcentes ambientium artes jucundum eft obfervare. Principis officium eft •. Deerrantes in refpondendo, vel haerentes adjuvare ac corrigere. Gaüdet idem ju« B 2 Civi- Civitatis Romanae, ne plagîs affici pofïît, 8c quot heb» domaelîs pro aliquo plagîs afficiendo velut tribunitiâ po-teftate intercedere licebit, fi delirium fcholafticum fit duntaxat. Secretarius librum habebit, in quem Magi-ftratum, 8c Aeademicorum Nomina, 2. Diem habitas Academiae, ejusque fuccefliim; qui prae caeteris laudeni retulerint, vel minus fatisfecerint, 3. Nomina, fi qui fuerint, Nobiliorum hofpitum, 4. Qui primô , quique fecundô locô Ieüi fuerint, ref erat. Confiliarii item ad-erunt, 8c fufl'ragium ferent tam de Candidatis, fi qui per annum admitti petierint; qtiàm fi de quopiam pigritiae ergö vel ob minus probatos mores exauthorando agere-tur, cujus nomen item in publica Academia promulga-bit Secretarius. Haud reQè fentiret Magifter, qui ifta tanquam ludicra 8c. puerilia negligenda putaret, nec id ut lu u m ac grave negotium traftandum exiltimaret : In-credibile eft, quàm hâc eminentiae Ipecie efferant fe, fi-bique blandiantur pueri magîs ingenui. 3. Qua folennitas & apparatus. Solennitas aliqua conciliaiuîa eft Academise, eàque vel ab apparatu aliquo, vel à perfonis invitatis. Apparatus fit is , qui nullô im-pendiô conftet; hoc eft: 1. Academici fpeftentur feftô habitu ; palliîs etiam commodatè petitîs compti, ornati-que. 2. Princeps locô editiore vel fuggeftu confideatç infra Secretarius, ad latus confiliarii, Academici caeteri in fubfelliis pulehro tapete ftratîs} 8c fi quid aliud para-bile vifum fuerit. Perfonz, hofpites, noftri funt, 8c externi. Invita-tur ante omnes P. ReQor Collegii. Quia verô experi-endô conftat , quod Patrum plerique rebtis aliîs prae-pediantur, vel prsepediri fe caufentur, unum faltetn al-terûmve exorare conabitur Magifter, 8c perpellere, ut in fludiofae Juventutis gratiam praefentiam fuam commo-det. Externorum primi invitandi funt Academicorum patentes etil illiterati, cùm feu in Hiftoriîij feu in authore pie« pleraque peragantur vernaculâ. 2. Alii, fi qui in Civi. tate fuerint, viri in dignitate conftituti. 3. Loci Paro« chus, Capellani ; nonnulh feu Magiftro, feu difcipulis noti Religiofi, qui libentes comparent; omni denique in« duftriâ efficiet : ut & multi, & <|uàm fpeftati adfint rei benè geftae teftes, nec intrà paucos fiftat fama, fed Ci. vitate totâ efferatur. 4. Invitabuntur denique tres Col. legae Magiftri cum fuorum Academicorum deleäis. 4. Quis locus & tempus. Tempus Academiae infti-tuend» commodilïimum foret Feftivali die, vel Dominica poft Vefperas vel Litanias, quia tamen fieri poffet, ut amœniore praefertim tempeftate pauculos hofpites, ac nec ipfos Collegas Magiftros admodum volentes ha-beret, vel poft fcholas, cùm dies longior eft, vel hye-me die Veneris à meridie ultima fcholae horâ inftitui pof-funt, quo tempore Graecum Thema componentibus difcipulis cavendum erit, neper Magiftri abfentiam quid-quam in fcholis turbetur. Locus erit vel ipfa fchola, vel Sodalitatis aut Thea-tri orcheftra, aut fi fieri poflet proprium, ùt alicubi, ad decorem mappîs Geographicîs, aut aliô quôpiam ornatu apparatum cubiculum. j. Exercitationes & Methoàus Acaiemu. Exerci-tationes ratio ftudiorum praefcribit multiplices, è quibus «ligi poterit, quod videbitur. Illud de his generatim obfervandutn., ut ejusmodi fint, ut ad has nullô velmi-mimô Jaboris aut temporis Extraordinarii impendiô, ni-hilque turbatîs fcholae ordinariîs, facilè & velut ex tempore praeparari poffïnt Academici ; nec aliud opus fit, quàm ut Hiftoriae, vel Authoris fcientiores alioquin, fe-mel ac iterùm probentur à Magiftro, an cum decore re-fponfuri fint, atque adeö quovis die, v. g. in gratiam Infignis cujuspiam hofpitis inftitui poffit Academia. Academiae materia vel eft fimplex, vel compoßta, fei» mixta. Simplex quidem, fi vel 1. ex Hiftoria fola,vcI 2. Authorej 3. vel èvocabulis tantùm; Compoßta verù, S } cum cum fimul exauthore, Hiftorià, 8c vocabulis interroga» tioncs fiunt. Hiftorià Princeps eft Academiae materia , quöd finè hoc ftiinuio alioquiu aegrè ad earn perdifcendaui perpel. li poffint pueri. Ex hac fingulis ad unain quseftionem, ùt in libello Hiftorico eft, refpondendum erit, idque fuîs verbîs. Si ad verbum recitaverint, puerile quid 8c fee« nicum fubeiïe videbitur. Ne Syntaxiftis quidem admit» tendum, ut latinâ utantur ; cùm res fpeûetur in Hiftorià, non verba; Sclatinitate haefitaute, impediant fe magis , quàm explicent. Prêter planas ejusmodi quaeftio-nes, vel omnes, vel peritiores complicata aliquâ, feu per libellum totum, vel ejus partem fe fundente tentan-di erunt, cujus exempla in Paradigmatis habes. Specio-fum foret8c utile, fi Mappa Geographica majoris form« effet ad manum, in qua loca per Hiftoriam occurrentia indigitarent. Autboris porro expîanatio fie fiet , ut quemadmo-dum Magifter in fcholis, ità finguli defignatam perio-dum unam aut duas interpretentur, in Syntafficas Regulas refolvant, latinos Idiotifmos vernaculè vertant ; fi 3uid eruditionis eft, explicent ; denique conftruäiones iquas ad authoris imitacionem facere jubeantur. Vocabula item Academias Materia effe poterunt,qu6 nomine appello Primitiva, feu Radices in Parva ; derivata 8c compofita jn Principiis ; florem latinitatis in Media 8c fuprenia Gramraaticae, Interrogandi ratio erit vel vocum fingularum, vel ut ex tempore conftru&iones feu Latinas, feu Germanica«, feu Phrafim è flore verna-çufè reddant aut latine. Compofita feu Mixta Academia erit, fi Academico-rum fingulis una quasftio ex Hiftorià ; altera ex autho-re, tertia è vocabulis proponetur. Hsec examïnandi ratio fpeciofior eft, id tamen habet incommodi, quèd fi paulo plures fuerint Academici, ultrà horam produci Aca« academiam necefsè fit , quod hofpitibus fortafsè ingra« tum. 6. Examinandi partes praecipuae erunt P. PrsefeGi, cui o p time cogtiiti font, ne tarnen fufpicio veniat, de interrogandis jam praeraonitos, nec omnes ex omnibus ex aequo paratos effe, rogandi ex hofpitibus quidam, ut promifcuè quaeftioiiem è libello Hiftorico, vel explican-dam ex Authore periodum proponatit. Ex-Principi 8c Ex-Secretario fuperioris fcholae, ac fortafsè item Confi-liariis unam quseftionem afferendi jus erit, quod hi magno fibi honori ducunt. 7. Quoties inßituenda Academia. Studiorum ratio aliquas invitât u, apparatuque majore habendas ftatuit. Igitur duae faltèm aut tres erunt. lit Hiftoriain plenè condifcant, poftquara li belli dimidium abfolverint, prima ; altera è dimidio altero , idque paulö ante feftum Natae Virginis ità habeatur, ut ftatim ab Academia ab-foluta examen pro praemiis ex eadem fubeant. Tertia verö ex Authore inftituatur. Quod fi P. Reftori duae folùm habendae videbuntur, utraque ex Authore, Hiftoria, Vocabulis compofita erit. 8. Privata Academie funt, quae folô P. Praefeûô , vel aliquô è Magiftris Collegis, vel Patre fcholafticae rei amantiore, praefentibrts fiunt; vel ab ipfis Academicis, quorum finguli aemulum paratâ quaeftione provocent; eidémque vicifïîm provocanti refpondeant ; vel à P. Prae-feäo examinentur finguli. Has perfrequentes elfe con-veriiret, ac Menfibûs fortafsè fingulîs, quod percommo-dè fieret, fi P. Praefeôus ftudiô Juventutis fibi commiffae id fibi laboris imponeret, ac quot diebûs Sabbathinîs horâ matutinâ alioqui concertationi deftinatâ, in una è quatuor Inferioribus Claffibus adeflet &c exploraret, quid elapfo Menfe progreffionis faüum fuerit. Elapsâ Academiae horâ nomina eorum perleguntur, qui argumentum compofuêre meliùs, vel plus ailigen-B 4 tis me 24 m lias oftendêre, v.g. Prae caeteris diligentes fuêre Cajus, qui proprio Marte integram vitam Epaminondas è Cor-nelio Germanica vertit 8cc, fi praster hune laudis ftirnu-lum prasmia item melius mentis privatim darentur, fane cptimè collocata effet feu P. Reäoris, feu aliorum Patro-Borum libçralitas. x. De Declamation?, EX ufu Provinci« noftras, etfi ea de re nulla nifi pro Humanitatis ac Rhetorics; fchola extet Regula, à fin- fulis inferioribus clafïîbus Declamatio vel Dramation ex-ïberi folet, cujus conficiendae ars nifi in repetitione Hu-maniorum percepta fuerit, èBalbino, Mafenio, aliisque petenda eft. Optandum verö fit, ut horam ne excede-ret, fine Muficae, piäurarum, veftium exoticarum apparats, fo!a carminis laude, 5c aäionis, aäorumque bo* »kate finiretur, fie, ut & tempori parcatur, nec fchola quid iode detrimenti capiat. Dum enim thema conqui-ritur anxib, periocha conficitur, carmen producitur, pueri formantur, quanta pars anni labitur? Sui ftudio-fiores Magiftri antequam addocendum adeant, velmox, ac priorem decîamationem abfolverint, fenfim de the-ïnate futurs cogitant, autuninalium vacationum tempore faltem partem perficiunt, ut (quod femel in vita no-bis faciendum, nec alias melius , quàm doäionis tempore fiet ) omnes claffici perlegi poffint. Atque haec de fchols exercitationibus generatim dida funto, De h arum Exercitationum Divißone. QUid quâvis fcholse horâ agendum fit, infrà in divißone tempoYum declarabitur. Jurabit praefcerea jam In aditu fcholss fibi totum annum ità dividere, ut jam an» tè defignet, quae lefiiones die quavis impefandae, quantum ê praeceptis 8cc. explicandum, ne ità inhasreatur pri-jnis g ut ad alia tempiis deficiat. E aoftrae Provinci® mo. ribus rlbus fcholse frequentantur centum circiter & oclogint* dsebusj ex his fi quadraginta quinque Sabbathinos t uni nemps repetioni deftinatos detraxeris , non nifi 134, Scbolaftici fupererunt ; itaque in tot partes totum an-nuum Ieftionum penfum, praeceptorum expofitio, autho-rxs interpretatso partienda erit, cujus partitions typum in adjunčto Privat« InftrućHonis libello habes. IN- m. ** m mmmmmmn% INSTRUCTIO PRIVATA, S EU TYPUS CURSUS ANNUI PRO PARVA SOKOLA. PR iE FAT IO De Admittendis ad Parvam Scholatn. ,, JÇS Reliqut Germama tam Catholics, quam He» C-'Mw teroaoxx. ,& totius [altem Europxä Socktatis mor^us plurimum abhonet, ut puer uli nonni-ssSžSbsg ß latine legere & fcrihere do tli ad Gymnafium adm'ttantur; omni igitur ope efficiendum, ut quoi Vienna ac Gncii jam diu fit, in omnibus omninb Provincia Gy-mnafiis inducatur, ne cuiquam aditus pateat, nifi qui i primo Alvari libra, Nominum declinäiiones, Ver bor um tam regularium, quam Anomalorum Conjugations, ac t empor um imprimis è verba auxiliari difcrim'tna, quatuor-decim denique de conßruclione pr&cepta perfeHe memoria teneat, ac leve argumentulum compontre nôrit. Res eft ad folidam puerorum utilitatem, ac profeBunt momenti longe gravifjßmi ; &fi iifpiamj hic cer te rigidifi» mum effe conveniret, & plane inexorabilem Pr&feftum ; quique nullô patlô aut precibûs permoveri fe patiatur, u t quemquam hôc viatic'à non fatis inftruclum aa fcholam ad-mittat. Id nî faciat, alt er utr um certb eveniet, ut ob pau' me m paueuhs in his principiis adhérentes totias fcbolœ cnrfnm remorari dekeat Alagifter, vel claudicantibus iUis alterô anno in eadem fchola defidendum fit. Tamdiu igitur dif-ferendi er un t, dum hoc fundament um rite jecerint. Cùm autem in minoribus Gymnafiis bonorum pr&ceptorum fumma fit penuria, optandum eft, ut aliarum Provin-ciartim exemplô , üidafealus quidam harum peritiffi-tnus, & i P. Prœfeiïo pendens conßitueretur, ê cujus previa Infiitutione, nec aliter quisquam in fcbolam recipere-tur. Prœmittendi examinis, & componendi argument uli typum operi infer t um habet. Qui Candidat us vel Tbemation erroribûs fortafiè quin-que aut fex impleret, quique ad quitta non expedite respondent, tamdiu rejiciendus erit, dum probè fubfiftat. Ad extremum monendus eft P. PrtfeBus, regandtisque, ne hoc primum tentamentum alteri cuiquam demandet,Jei ipfe verâ erga pueras charitate eum laborem fufeipere ne aetreiïet, fi vel plurimi Candidati fingillatim examinandi forent. Nulla omninb opera, curique , quàm in his fun" damentis melius coUocatur. Quod fi alicubi locorum tot fe difficulties oferent, ut quant avis Retloris & Prafečli induftriâ effici tamen non pojj'et, ut imp ar at i ejusmodi puer tili à Gymnafio arcean-tur, quo ad uniformitatem docendi perveniatur nihilomi-nus, neceffarium erit » ut Magifter Parva, fcholam in duos or dines djvidat ; quorum Superior ea difcat, qua infra defcribimus ; Inferior verb Declinationes Nominum, Conjugationes Verborum, & quatuordecim Confiru'clionis Precept a ; nec quisquam ai Superiorem transferatur, nifi leve tbemation ftruere gnarus ; etfi, quod fere eveniet, alterô mno in eadem fcbola retinendus ejfet. ■mcfim- EXER- EXERCITATIONES PARViE SCHOLZ IN prima Sc fecunda Schola tantùm fitum eft, ut difci-pulorum fortuns in omnem ajtatenj hinc pendeant, cùm certiffimum fit, quales ex his prodierir.t, tales in Syntaxi, Poëtica, Rhetorica, Sc toto ftudioruni curfu fore. Itaque graviflima Deo ratio reddenda foret Magiftro , cujus focordiâ, vel imperitiâ Juventus com-miffa negligeretur ; nec minùs peccaret, ac Architeftus , qui defignato, fibique locato grandi aedificiô fundamen-tum jacevet folô mobilî, fragile acruinofum. Quarenihil abs re nie faflurum putavi, fi in defcribendo hujus fcholas typo , paulô diffufiùs ac minutiùs viam inexper-to adhuc Magiftro praeivero. Gradus hujus Schola: eft, quatuordecim Praecepto-tum Sc Appendicis ; 2. Rudimentorum. 3. Supplement! perfeäa, 8c 4.. Qua maribus mediocris, ac Vocabulorum Primitivorum plena, nec nulla HiftoriaeBi-fclicae Notitia. Nec putandum eft, nimis ab Tyrunculis exigiu, dummodo primîs principiîs rite mitiati, ac quô đi&um eft, modô folidè praeparati advenerint. I. AiemorU Exercitatio^feu Leäiones. MBmoriae mandanda funt : 1. Breviter repetendae De-clinationes, 8c Conjugationes. 2. Rudimenta, fed Germanicè potius, quàm Latine. 3. Quatuordecim Prae-cepta cum Appendice. 4. Quae maribus. f. Vocabula Primitiva. 6. Hiftorià. 7. Statîs diebûs Catechif-mus Camfii. Hae Leäiones in hunc ferè modum per 134. Schola-fticos dies diitribui poflunt. Pri»- Pincipia. Ante Prandium. ». Die Mufa cum Notis, 3. Senfu ,genu f. Accr,brevis 7. S ai, hic. 9. si. Sura totum. jj. Amor, »f. I-egor. 57. Poflum. i?. Fio. zi. Edo. ïj. PcenitMa Poli Prandium- Dominus cum Notis. Dies> bonus. Brevior, fclix. Ifte ,ille. Quifnam. Conju. Ger.Aćt-Doceo. Audio. Fero. Die , due. Malo,volo,nolo, pugnatur. Ante Prandium. z. Strmo,ovis 4. Alter. t.Domusjduo 8. Ipfe is. 10. Aliquis. iz. Ead.paffiv. 14. Doceor. 16. Audior. 18. Feror. 20.Memin.n0ri 22. Intjuam. Poft Prandium. Temps, cu bile Uter. Ego t tu. Idem, meus, Qii/cuixjtie. Amo. Lego. Utor. Eo. Odi, tœpï. Fore. Rudimenta,. 24. litters, 26. Diâio. ■xi. Nomf prop. 30. Adjeâivum. 32. Relit, accid. 34. Pofl'elfivum 36. Cardinale. 38. Superlativu. /40. Polîtivï. 42. Anomala. 44. PodêlEva. 4-6. Aćtivum. 4.8. Deponens, f o. Frequentati. jj. Partie, prxf. f4. Prœpofitio, fć. Aceufati vum fï. CoUe&vas. Vocales funt, Partes srationis. Colleâivum. Interrogativum. Redditiva, Patrium. Diftributiva. Noir.. Subftaritiv. Facilis. Pronomen. R-ceiproca» Neutrum. Inchoativum. Médita tivum. Partie, in dus. Ad, apud. Prîepolîtiones. Disjunftiv*. Cster®. 27. Harit quat, 29. Adjećtivđ. }i. Relativ« -eft 53-Quis, qui, 3f, Partitivum. 37. Viâores. 39. Ad bsc. 41. Nomi. quœ 4}. Primitiva. 4f. Perfonale. 47. Commune. 49. Perfeâivu. fi» Participrum Î3- Parti. Prœf. ff, Juxta-f7. Adverbium S», Fr«f ofitiy. S.ylla. qUE fit. Nomen eft. Ocraltè. Relat. Subft. Et alia, qUK milita. NoméPofîtiv» Comparativa. A nominibus. Ex his. Id duplex. Experior. ùt : Efurio. Participia. Partie. Futuri, à , ab , abs. Conjunftio. Subjunâiyae. gua* ( 30 )@1 Quatuordecim Precept a cum qui Mdrlhus. Cuilibet leflioni è praeceptis, flempb quae alioquin jam do mi didicêre, duo verl'us ê quas maribus adjicien- di erunt. £o. Prasceptu I, É2. Sextum. «4. Undecimu. 66. Vel caufam, f%. Si per unde. Secundum. Scptimum. Duodecimutti. i4turn Append. Gerundium. 1 gz. Terti'um. 6}. Odavum. 6{. Si autem, 6y. Quando. 69. Ger.in dû. 4tum, rtum. Sum , loum. üoeimfl tertiü Si tertis» Supina. Deinceps penfum ex qu£ Maribus erit quaternorun» verfuum , atque adeö abfolventur ad diem goatn. Repetitio Rudimentorum. 80. Litter«. 82. Reliquie. 84. Interr, Sub. 8«. Ut quales. S8. Quœ multa. jo.Appendix. #2. Piiffimus. ?4. Verbum. $6, Deponens. 98. Parti.Prat« 100. Prspofitio. Ï02. Interjeftio. Caters. Appellativum. Interrog. accid. Quis vel qui. Ordinate, Ad hac. Pronomina. Imperfonale. Perfećtivum. In dus» Ad , apuđ, ColleiSivs. 81. Diphtongi. 83. Adjeft. eft, gf. Relat. eft, 87. PolfelfivS. 8?. Heus tu. 91. Comparât!. 9?. Ex his. Aćtivum. 97. Fréquenta. 99. Part, in dus loi. â, ab t abî joj.Prœpofîtiv. Pattes oratio. Adjeô. nomé. Relati. accid. Partitiyum. Comparativu. Fâcilis. Poffeiïïva. Commune. Pafticipium. Partie, Praeter« Subter. Communes. Ab hac die ad finem anni qua Maribus bis abfolvi poteft, fi quaterni verfus difcântur pro penfo. Ex hoc Typo adverte, quàm non onerentur difSpuli, quin in-fuper Primitiva & Hiftoria ut acctflorise ietliones exigi poiïint. De Vocabulis Primitivis. PRiniitivoruni feu Radicum notitia, puerulis celeriùs ad leftionem authorum präeparandis utiliffima, ac propè neceffaria, non tantùm non negligenda» fed arti-bi!s omnibûs urgenda, inculcandàque eft. Itaque cuique fe quatuor fuprà divifis primanis leftionibus terna nuni- mum m( 31 m miim vocabula additô articulé, Genitivô, vel Prseteritô, ac Supinô adjicienda erunt ; quô pensô ad atini finem commode libellum totum evolvent. Videbit autem Ma» gifler aeftimatîs difcipulorum viribus , an non quater-tia, aut etiam quina imponi poflint , ut intrà annum bis abfolvi pofïint. Author fui nonnullis puerulorum praeceptoribus domefticis , ut fuos, quamprimùm ad Jldufa edifcendum aggrediuntur , bina vocabula in dies difcere juberent , quô faâum , ut quidam magnam eorum partem memoria tenerent, antequam pedem fcholae imponerent. Id fi in ufum (exterarum etiam lin-guarum Magiftris folenriem ) inducerettir, utilitates pro-ferret opinione majores. Quibûs artibûs ad exerci-tationem hanc extimulari pofïint Academici, infra com--memorabo. Hifloria. E Biblica Hifloria cum ante tum Pomeridianum pei:= lirai erit pagina; faciès media, non tam recitanda ad ver-bum, quàm verbis propriîs narranda Decurioni. Quô pensô per anni curriculum facilè decurretur libellas. Catechifmus. Diebûs Dominicîs, Feflisque tantùm edifcitur : idque trium fortaffe aut quaternorum verfuum pensô, certè ità diviiô, ut caput primum totum decurratur, ac for-tafsè repetatur. Dubitari poflet, an non Catechifmum in hac Schola germanica potiùs quàm Latinâ difci, Ger-manicàmque regtilam in examine pro praemiis reddi con« Veniret. ii. Explanatio Authoris. ETfi inexperti quidam fenferint , fruflrà Tyruncu-lis hodiernis prslegi authorem , .contrarium tarnen annoriim aliquot experientiâ , liabitîsque per Parviflas publicîs , nec fine applaufu 8t admiratione Academiis, coniiat; & ratione. Duplex enim eit do-cendi ratio, altera per Syntbeßm feu compolitioneai, cùm me 32 m cum partes orationis diffolutae ad latin» Gramma« tics régulas componuntur : altera per Analyfim, feu diflolutionem , cùm partes orationis jam compofitae, & conftruâae in fuas régulas refolvuntur. Illam in thema. tis componendis , liane in authore exponendo adhibe-mus. lltraque ejtisdem propè artis & hominis ell. Ita-que fi ab hodierno Tyrunculo thema vernaculum ad Ia-linae leges componendmn exigimus, quidnî jam ab alio (autbore) compofitum, ùt in leges easdem refolvetiium fit, explanemus Î Quare, ut prima ftatim die diüatur argumentum -, ita eâdem è Phœdri fabellis praelegendum erit 'aliquid. Vide praefationem ad Fabellas easdem. Praeleöionis hujus materia primfim partienda , ejusdem verö forma feu Methodus Paradigmatîs illuftrauda ve-niunt. Fabellae dividi poflunt in hune modum. î. Fab.I. Gallina. 2. Ne fortè. 3. Mouet. 4. Pulli, y.Subinde. 6. Qui ftatim. 7.FÜÜ. g.Ferè. II. ç.Vul-pes. 10. A Magiftro. 11. illa, 12. Poftquam. 13, Tali. 14. Sed fimul. iy. III. Fama. 16. aliqui. 17. Alii. 18. Frequens. 19. Oinnes. 20. Tandem. 21» Multi. 22.Dequibus. 23. IV.Fugitivus. 24.Ruft'cï. 2y. Ipfo. 2 6.Nedum. 2 7.Equi. 2 8-Poftquam. 29.Q1.ieum. 30. Herus verö. 31. Simul 32. Si tardiùs. 33. Ne te. 34. Si pauper. 3J. V. Lucro. 36. Remos. 37. Verùm. 38. Nihil. 39. jâmque. 40. En autem. 41. Hoc tain. 42. Feftos. 43. Saepè« 44. VI. Mus. 4y. Signa. 46. Ducit. 47. Dulcia. 48. Uti & lac, 49. Interim, y o. Hic mus. ji. Rogat. J2. Rufticus» y 3, Herus meus, y4. Agris arandis. y y. Multi. y6. Éo» rundem. Cùm tamen. y8. VIL Quaedam. yç. Sarciret, 60. Omnes» 61. Hera. 62. Dum levius. 63. VIII. Ranaç. 64. Jupiter. 6y. Pkudunt. 66. Po-fteaquam. 67. Pofcunt. 6g. Cives fovere» 69. Illa. 70. Superftites. 71. Jupiter. 72. Nunc férus. 73. Miferiam. 74. Nonnunquam. 7y. Scarabaeo. 76, IX. Nititur. 77. Aquilse, 78. Narrat. 79, Potis deiuceps. 80. Sca- m 33 m So. Scarabaeus. 8i. Qi'as ille. 82. Pauci. 83. X. Leo. 84. Hiante. 8 y. Ecquid. 86. Qui fuo. 87. XI. Faber. 88- Vipera, &c. Si eôdem pensô reliquos diviferîs, commode adan-ni finem abfolventur, quod omninè faciendum effet, ut primitiva vocabula fibi tantö firmiùs imprimèrent. Nihil tarnen obftabit, quin alterô femeftrî, aliquantö plus explanetur, fi pares videbuntur difcipuli. Adethodus vero explanandi in eo eft, ut primô filtern femeftrî lentiflimè pergat, & fingula id levitatis pue-rulis, quàm poteft enucleate explicet; id eft, puerum quodammodo induat, & tabulam rafam, quàmque pu-tetur rudiorem ; vel nutriculam agat potiùs, omniâque velut praemanfa pupis in os anguftum ingerat. In eam rem in hac praefertim fchola pedetentim affuefaciendi e-runt ad attentionem inter explicandum , omnésque ejus excitandae, induftriae, gencratim allatae, erunt adhiben-dae. Qui puerulus omnes fedecim fabellas perfe£tè te-neat, nx is ad Cornelium Nepotem, aliôsque deinceps praelegendos in fchola authores, facilè intelligendos egve-giè praeparatus fuerit. A teneris ajfuefcere muiturn eft. Reliquas fabellae, in quibus jam debeo , quod, qui, que., quod &c. omiffum, negligends non funt, fed pri« vato difcipulorum labore, 8c privarîs Academiolîs inter-pretandae ; poterit 8c eorum explicatio, & fententiarum Stobaei verfio mul£tee nomine imponi. Explanatio hujus fcholae tres partes habet, prima elt )Parapbraßs vernacula, quâ totus textûs explicandi fên-fus per varias circumlocutiones inculcetur tamdiu, dum plenè intelligant, & interrogati fuminam fabulx, ac fub» nexae doürinx fuîs verbis enarrare poffint. Facit id plu-rimùm ad explicationem vocum fingularum citiùs perci* piendam. Altera Explanationis pars, dicatur (fi ità videtur^ "Rationalist! qua fcilicet vocum fingularum notio, feil fi-gnificatio Germanica exponatur; & qux inde fiuant de-C rivat« .....me 34 m tivafca faciliora , item fi vox eadem d i ver fas fignificatio-lies habeat, Tertia efl:, Grammatica : qua periodus, feu Materia explications tota repetitur à capite, ac voces fingu-Ix ad Grammatics régulas expenduntur. Explanation! interjiciturrac fubjicitur examen,feu coricertatio ; id quod h paradiginatis patebit clariiis : EXPLANA710 I Fabula /. i. "DArapbrafis vernacula : War« eine #emt / fo 1 gar eiel £unlein fyatte / um6 bcreri mlkn (It immer in ©orgen (tunbe/ <6 nnSd)fe ber #uneb@eoer/ Wie er fd)on ćfffer getban / !&ro etnö ober bač anbere/ im $\xvvmt> #erlau|fen pfčgltd) roeeffebnappen. 3îufft fcann alle jufammen/ baftet ibnen «tue naebörüdltd)« 9)rettg: 3br roiflet (fagt {it) Wie biefer Gittere iur*ftf«nß uné £ag unb 3Rad>( jufeg«/ unöerfebenS até ein 001g öaf>«fd)i«f|e / unb aHeč erwürge ; fo merđet 6ann/ unb fobalb ibr mid? ruften bötet / fo laffet alleč ligen unb (ïeben/ unö oertfeđet eueb unter meine glu* gel/ tag er eud) nid)t feben mflge. ÏBaé gefd)id)t? t>ie 3«nge erfannten gar roobl/ bag eê um ibreniBafg ju tbutw fainenber îftiîtferiicben (Ermahnung eine lan* fle Seit/gttreulich nad)/loffen eineč čauffenč/fo&alb ß« bero £oiefer fo geringe Ungeborfam tourbe bart geßrajft : bec ©eeer ergreift e<$ mit feinen fptßigen Älauen/ jerreif« Cet/ unb frifi fel6isetf auff Bet ffcO. Doärina. Sffier i(î biefe flenne? guerefltem/Ma. giftri, Prxceptores, SSfiffttGatter. ijl biefer ©«per? ? aîê Der bèfe geiiib i uni) ùôfe ŒtfeUttt / toettie immer fradtfen «ici) alö unt>orftd)tige junge £ünlem mit boé&affteu Sieben «nh ©ebdrben jur grep&eif/Umu Iaujfen / unb aller feicbtferttgïeit ju »erfuhren. SBant» nun ein fo Unge&orfamesS $utb/ liebet foldjenbčfen ©e« fpanrein olć ben Altern ic> folgt; mcfct ju £auf? biet* jen roitt/ t(ite tdgltdje (grmabnungen m ten Sßinfc fđjldgt / taé mirb itber furfc oter long t>on &£>tt qm fltafft/ mu§ efft cor ter Seit out? ter Sffielt in fco« ©rob / wie im lafeinifđ)en§e{>en (Setotten ffe^et ; Honora Patrem & Matrem, ut iis longavus fuper terram. 2. Expoßtio Notionalis. Gallina multorum pull or um follicita mater gerebat magnam curam. SBerbe ()eunf baš «fie mobi nicfyt me&r olé tiefe Conftruûk 11 expli-ciren / tobe» (> t»dé Sîeglen fie gemad)t lepe? Sri) mette unter mdfc* renûer Explication balö tiefen / baJb jenen unoerfe(>en£ fragen / n>aé ta gefogt roorten lepe/ unb mann id) <)> nen ertappe/ tai er ntđjf auffgemercft/ gefpiljlt/ ge* fcbrodçt/ mit ben (Standen anoertoartig getoejen/fo »werte id) m biefem gafl graufam fcfcarjf fepn / feinen ungefîroftt IofT«n/ unt miefe feineé megé erbitten iafietiî fo gebt tann mof)ï acftt: Gallina, xmae Declinationis, Generis fœmi. ne 4?eune» fombt &er bon Gallus, i. 2dae Declination. Gen. Maf. ®in £af)n / alfe Witt auef) 6ep anderen ten SBeib(id)en f3/ toč us in a »erfe&rtv.g. Lupus ein SBoIff* Lupa,eine SBôIftin. Urfus, ein9?dr/ lirfa, eine &drin. Equus, tin $ferb. Equa, «ine tut* fenJC. alé aud) Dominus, Deus &c. Domina,Dea&c. Adultorum î)eï Genit. Pl. bon Multus, a, nm. 8?iel/ ^«uffiflKt ««Won Multitude, nis. fine greffe ST. enge* C 2 Pul- *@c 3« m PtiHorum »on pullus, i. <£in ^tltl(l/ Pullus lupi, tin jungeö ©élflrlein ic* man fagt and) bon einen 90c lieben 9)ïutte«Â'mDlein/ Pullus matris fuse, &c. Sollicita. Bon Sollicitus, a, um. ©orfdtfig/ i(î felbff tin Radix. battton Sollicitudo, dinis, Gen. fcemin.©org* fdltigfeit/ baé us in udo, gletdwie multitude, unb gar »ieJ aubère/ tveldje im Seutfdjen batf fecit obet feit einnehmen. Mater, tris, Gen.fœm. gin Sflîuftet/ bûttoon Ma-ternus, a, um. SJÎtffterlid? / mie Paternus, a, num. 23et'terts fudje id) mit bem verbo unb ber §rag Wer? ben Nominativum t>eé verbi. 5ßer trüge ©org? ©K ^>«nn«/ Gallina. ©0 feat id) bann ï>û$ verbum, bum, unb beffetl Nominativima : Gallina gerebat. JDviti tena (ud)? tđ) erft bte anbere Cafus bec Conftruaion, ttrie itl OUf« • Multorum pullorum bec Genit. follicita mater Nominat. magnam curam bet Accufat. Gallina i(i Nominativi cafus wegen berStag Wetî unbnacî) Reg. ia Numeri Angularis, Weil nur ein« «nb mon niât fagt btt Rennen. Gerebat Sragete/ obet trüge* 55eo jeben verbo iff ûdtung JU f>abm I. Cujus conjugations, 2. Cujus vocis. 3. Cujus modi. 4. Cujus temporis. j. Cujus Perfonae. 6. Cujus Nurneri ? unb 7- 503ann eÖ im Par-ticipio tfi / cujus generis. Gerebat 1. ©er britten Conjug. (»eil btt Infinitivus in ein ČUC§ ere auggefjet legebat, gerebat. 2. Vocis aftivaî, tüie legebat. 3. Modi Indicativi, »eil bl« 6ad) fcfron öefct>e()en ifi. @on|Un mufïc eg feon gereret. 4. Temporis Imperfekti, t»ie ûttt verba, bie in abat obet ebat aiJfüge&en. 5. Perfonae tertise, Numeri Singularis, tt>ie beffèn Nominativus Gallina , mit bem baé verbum in Numero unb Perfona û&«einfïimttKn mug. SRaćt) Keg. i ma. Sollicita mater. Mater i(i Nominativi cafus, Weil e$ ju Gallina gef)črt / unb »til nad) ber 6, Kegel jroep Subftantiva fo ju einer ©od) gelten / im cafu überein« fïimmen muifen. Siefeé aber ju ertennen / frage id) mit »'fr: Söec ifi eine forgföttige VXiitttt ? bie £«nn«/ Gallina. Sollicita. (Sorgfaltig/ t(i cafus Nominativi, Numeri Angularis, Gen. fœminini, rote beffm Subihnt. mit belli bem ba$ Adjeft. ôbereinjtimmen mug/ nacö bet sten Sieget. Multorum pullorum. SSieler Rüttlern. 3(î Genitivi Casûs, »eilen id) mid) befrage : Weffen sföutter ? ©teUt <&unlein/ nad) öet ftbenben 3îeglNum. pluraüs, c 3 mit weil nid)( nur einS ifï* Multoruni attcfj Genitivi casfts, linb Numeri Plur. nadf) ber 7tetl 3îegl. Magnam curant, ©roffe ©org» 3|ï ber accufat. wie Mufam; weil id) mid) mit bernNominat. unb verbo bt* frage! XOas (rüge Die $emt? (Eine groffe ©org» Numeri Sing. Weil eö in am unb nid)f as ouggebet. Magnam in bem cafu nub Numero Wie Cur am, nacf) ItK 8(en Sîegl. Examen & repetitio, ut\ explanatio ipfa, Notionalis eft, & Grammatiealis, v.g. Notionale. Quid figiiificat: cura?gero? puüus? gal-lina? follicitus? magnus? multus? quid prxterea: Mul-titudo J Magnitudo ? Sollicitudo ? Curo, as ? Gallus J Maternus ? Examen grammaticale, gerehat ffiarumb Modi In-dicat, Teraporis Imperfe&i. Numeri Angularis. Perfonae 3tiae? Sollicita Alater ÎBatUttlb in Nominativo ? Vullorum 2Sarum6 in Genit. Plurali 2 Curant. SBarumb in Accuf. Sing. Paradigma II. P Rima Pars Explanations , eft repetitio h efternx, quam vel Magifter ipfe breviter faciat, vel aüquem fepueris medioeribus facere, vel pueros ipfos inter fe interrogare, ac mutuö laceflere quaeftionibus jubeat; id quod nullô paäo intermittendum, cum femel tantùm di-Q» pueriles animos non penetrent. Sequitur Praeleüio nova : Ne forth Afilvus unum vel alterum, bine inde err an-tem, vt aut dolô caperet. t. Parapbraßs vernacula. ©efier« t(! gefagf TOOW ten / bag bie um& t&re ^ilniei'n gar forgfalfij Wate. ©org abee bedunbe in bem/ bag fie flđt »obi n>ufîe/ bag felbige ang Unoetfîanb offf gac Wttt im #off ober liefen bin^ugtraueten/ eines! ba/ m laž attbere 6orf(jta lawflTete / uns alfo aar ïdét g« fdïefieti nrôd)te/ bag ber fdjlaue ©etjer eineé mit fcift unb (Sewattemiffite* Z fe$ madjet ber guten Çtnt lien / até einet treuen SKutt^r Žag snb 2ftad)f »ieî Summ«/ unb fdjtec graue £ar. 2. Explanatio Notionalis. Ne ijï eine Conjunüion, regieret emenConjun&ivum, unb (wft: md?t. 5Bie# jwifdjen bem faß unb md?t «in anbeté Sßort gefegt wirb» Forts SMeidjt obet ungefe&t ein Adverbium. Milvus, i, (£in @ei)er / 2d« déclinât Gen. Ma'cul. batÖOtt Milvinus, a, um. (Šeperifdj. Milvinus pullust ©eçerifdj $un / ober juttgeč ©eçerleim Unum teon unus, a, um, einer. Gen. unius, Dativ, uni, bacücn imitas, tis Gen. Fœm. <£migčctt/ Wie ttOJI Sančlus Sanüitas, ^eiltgfett/ Unio, is, ire, ivi, itum, Vereinen/ bereinigen i ettrê machen* Vel, Ober/ tjî ein ConjunSio disjunöiva. Alterum, anbete^/ fcon Alter, a, um. Genitivo alterius, Dativ, alteri : JDaf;ec alteruter , (£iuer duf fcegben« ümc fade, .f>in unft (>«. (Sonfien îjeijï hine ba&er; inde border. 3|i ein Adverb, loci. Enantem, 3rrenb ober &erumfd)ttteiffenb* 5ßott Partie. Praef. errans,tis, öon erro, as, a vi, atum. ïjeifï audi fđ&len/ v. g. Erravi, 3d) 6ab geffàlf obec settret. Sartton Error, ris. Gencr. Male. <£l» §(Sf)UC ©ber 3rrung. Vi, pit ©etöalt« Son Vis, Gener. Fœm. Wtlé&el gang befonberé decliniret wirb: im Gen. vis, Dat. vi j Accuf. vim, Ab. vi. Nomin. PI. vires, bte ^rdfffen/ vi-rium,berenÄrdfffen ic. batton vioIentus,get»öUbüfig« Aut, Ober « ®» Cotijundio Disjunöiva t»ie vei, five. Deli» 23?i{ gjfi o£>er befrag/ von dolus, i, Gener, € 4 Maf. m( 40 ym Mafc. 2âx Declln. DaöOn dolpfus, a,uni. &{ftg / fatfcf) èçtcogen / fj>iwtcrli|îtg. Caperet, gangete/ obec ftéuqe/ »on Capio,is, ere, cepi, captum. ^)eiffef auđj / begreiffen/ v.g. tu «rue noncapis, bu faffefi ober t>erfie()efi mid) ntdfjt. Item nehmen f Cape hanc imaginem, nefjme biefeg 33tlbt Ut fubinde refpirare liççat, poterit quam mox inter-jici h sec pars examinis. v. g. Ediç tu, qui in ultimo fcamno Cedes. SEBag Ijeiffef Erro, as ? Jvaè nod) ■ ©ag error, ris ? ttjaö dolus UtttJ dolafus? roag Milvus, milvinus ? roag Ne? mag Vis ? löag Hinc i Tide? mag Unitas ? TOaÖ Fortè ? WagCapio! teas! nod) ? Demie inverfo oràine : SBaÖ &ei|i ein £i(i? 3Ji£fetcf)t? ■Oiti unb roag Vel, aut? roag ein @ei n?att? roag ein ©eper? roaö 3rren / fafjlen ? wag fan* gen/ faffêrt/ nehmen- En jam viginti quaeftiones , ut fe^ duli Magiitri aiuiis brevem querantur explanationis haram, 3. Explanati0 Grammatica. 3U Ötefet Conßruäion tft bag Verbum caperet, fangete» ©effen Nominat. j« pnben/ frage id) mit Wet? 5Bec fanget«? ^ ©ec &et)tt/ Milvus. iefej)nb 1. Vocis activas. 2. Modi Conjunä. 3. Temporis imperfeöi. 4. y. Perfonae tertiae, Numeri Singularis rote beffert Nominativus Milvus. ©ag Imperfeâum aber gf[)e( itn Seutfôen au§ in ete ober «siDect bte legte ©plbett, Caperet, langete ober ftenge. ©ergleid)en Imperien fçpnb necfc mdjr in biefer : ernennt »o« Ćemo Cerno, is, ere: ©àeten obec fd'etl! ait dirent, §5w ten. Utium vel alteram, gitrê ober t>aö anbete ifî bet Accu f. weil man fîd) fragt : XOas fangete ber ©eger ? 9» (Sinč ober Da£ anbete» Gen. Mafc. Sßtilen bep bie* fen jmeo Adjettiv. Dač foeimbUd)e Subft. Pullum, »er* franbfn wirb» Numer. Singul. roeil nur bon einen bie Sieb ijï. Hine inde, Jf»in Unb ber. Adverbium, bleibt» Erraniem, 3rrenb» SÖSaitn etil Verbum in ans, ober ens, in anbern Cafibus aber in antis, entis See. aufgebet/ foifîeé i. Vocis a£hvae. 2.Modiinfinit. 3. Temporis Participii Praefentis, toit errantem. 4to. y. 6, Accufat. Casûs, Gen. Mafc. Num. Sing. ^Seilen bie Part, mit if)* ten Subft. nad> ber sten ŠKegl lîbcreioiïimmen / unb «Hba unuvi vel alteram pullum: ^eimb(id) ttertfanbetl Wirb/ öiefe Partie, flehen au$ in ent», SBann aber mefjr Subft. itt einer ConftruO. feonS/ unb baß Partie, weit bon feinen Subftant. fïe&et / roic mag id) ernennen/ $u meieren Subft. eß ge()ćre? iv» Öa« mit mané iiidjt mit ben unrechten £ber«in|îimtne t fo mug man ftd) mit W?ee t'fl ? befragen» v. g. 3d) &a& feie 23ćgel be& bem SSaflTer fiiegenb gefe&en» Xüct i(i fïtcgenb? 3d)/ baê SSdfier/ ober öie 23čge[? in» £>it SSègl / volantes , nid)t volans obet volantem. Idem eil de Particip. Praeteriti : v. g. Ego eum è turri crudeliter à fuis dcječlum vidi, 8cc. Eft hic frequentiffimus puero-rum error, quem inox initiô pluribûs exemplîs dedo» çendi erunt. Vi aut dolô. mt @e»a!( obee Pift : fepnft 6» / be)> / illo tempore, quatuor atinîs, media noäe. Modi, Vßit / \>0t/ Owïfl; / celeritate vicit, 8cc. Examen Notionale. Praeter fuprà allatum de fingula-rum vocum fignificationibus interrogandi modum fub-inde (nifi fors temporis nimium eripiat) examinai'! po-terunt per breviculas conftruftiunculas, v. g. 2(d) tuetiä be »iUeidjt fangen, ©ie baben bin unb b*c geirret* Srage ©org. 3d) f5rd)fe feinen ©eWalf timeo. 3dj fenne Deinen i!i|i Sie 3)îutter würbe forgfdlfifl fepn. €c mîtt lieber #đnlein effen / alö bic J£>enn. tibi obferva non è praefente folùm pradeGione, fed & è Prsteritis nunquam non aliquid examini, uti Sc thematis inferetidum. Examen Grammaticale, tüte Wirb vis declin'uct ? errant em cujus vocis, modi, temporis, casûs, generisî Warumb biefeé? gerentibus cujus vocis, modi, tempo-ris, casùs, numeri ? ÎSaCURlb' Andir et, ferret cujus vocis , modi, temporis, perfoux, numeri ? Wie gibt ma» Seutfd) magna îollicitudine ? Dolo Warumb in Ablativo ? Caperet Warumb in Aftivo? Conjunäivo? Imperfeüo? duobûs florenîs Wie îeutfd) ? Paradigma iii. "D Epetitio praele&ionis hefternse, per Magiftrum, vel ■TV difcipulorum unum, plurésve. l'r&letlio nova. Monet itaque firjgulos, ut fine mora fub ipfius alas feftinent, Quamprimùm celerem ilium 8c trucem omnium avium hofteiu voiantem cernerent. Hac forth in duas pr&le- ftiones me 43 m Hiones dividi pojfcnt. Quo pandora enim docent ur, hoc plura difcunt. Tarâphrafts vernacula. 3?Utt fo rufff bie petiti etrt jebesi «Oßnleiii in befonberé ju ibr/ ermahnet tebe / jte SKutter würbe fieijTig auff ber 3Bad)t feçn / unb fobalb fie jenen grimmigen #đner > $einb babetjütegenb erbli* cfen folte/ »erbe |te ibnen mit tbrem Piefdjre» ba$ 3eid)eu geben« au§, Auceps, gleic&fam Aviceps , ein SSogl^anger. Hoflem, toon Hoftis, is, ein ^einb. baoon Hoftilis, e, geinbltd). H >iMitas, Seinbfeeftgfeit. Eminus, S3on meinen. Adverb, loci »if cominus, in ber 3îà(je» Volantem, bon Volo, as, avi, atum, are, fliegen. Baeon Volatus, ûs, Ser Slug. Volucris, is, SSogČ« Volaticus puer, ein fïltd)ttger ïôu6- Cerner ent, bon Cerno, is, ere, crevi, ©e(j«lt. 2d6 -£eifi e$ aud) Unterfdjeiben, 2. Explanatio Grammaticalis. Monet, Qjrmafjnet/ Con Moneo, es, ere, ui, itum. 3ft Verbum bie< fer Cji'iftruöion. 3Bo i(ï bann ber Nominativ, barju? ïSeil ferner öffentlich ba i(ï/ fo mug einer (jeitiittd) toerlïanben »erben nad) bet Dïegl apertè vel occulté. SBatf foil bann big für ein Nominat. fepn ? iv« #ierjtt merefe/ bag iti ber fc»teinifi)en ©prad) ber Nominat, Pronominum Ego, tu, ille, illa, illud, nos, vos, illi, se, a. gemeiniglid) außgelaffen »erben / »eldje aber int Seutfdnn auijbruđltcft j« fegen fe»n; alé; 3fd)/ bu/ ber/ bie/ ba$/ obet lener/ e/ eš» Plur. äßit / if>r / fte» Silfo fragt man aßba/ mahnet? Sie £e«n. Gallina, an oeffen (îatt abet nt&int mau bag Pronom. <3ie* ©ie ermahnet ifï vocis AÛivse, madi Iudicativ. Temporis Pr«f. Monet, Tertiae perf. Numer. Singul. tote öaä fjeimlid) oet(îanbene illa Gallina. Itaque, ©ero&alben / obet beffentmegen» ill eine Conjun&io media five communis, fo 00t Ober nacfyge* Singula:, 3ebe/ eberoBe unb jebe« Singulus,a,um, !»eîd)eé bođj feiten tro Sing, gtfagt ectr&/ beifi eigenfr lid) / cinjelen / cber »j« Wir reber./ $u etngig ; be|fer aber jebtreberer in befonber / etnfđ)tcbtig. v. g. Iverunt finguli, 6ie feçnb einer unb einet gegangen* ©aber Numerus Singularis bit einjeîê 3a&U lit jDfffj* 3$ ein Adverbium über Conjunöion. Fefiinent €çlen. »en Feflino, as, avi, atum. 3(î fcaž Verbum biefer Cbnilrua. XCtt foS «plen? ifï bec betrat ïidje Nominat. HlipuUi, ®ie bi« 4)ùnlem, Fefiinent, Uber anient, ifi i. Conjugat, Primae. 2. Vocis Affivae, weil fem •ßätyf&Sßtort babes). 3. Modi Conjunû. tüCll ut Đocangeljet* 4. Temporis Praefentis Wegen bež 21u§gattgé et. J-. Tertias F er fon se, Numeri Plur. wie ber betmlicbe Nomin. itti pullL Sine Mora. Sine, obne/ Prsepofitro cum A'blativo. Mora, £, Geii, Fœm. SSerweiïung/ m cil» Numer. Sing, weiî nicfit tnel)ter feçnb ; Sftsd) fcer 10. Kegel. 'Sub alas Unter bis flöget, fub unter* tiefe Prsepof. regieret einen Ablativ, noeb ber $rcg ? ober (inert Accuf. nad) ber §rag jroljm? wie mon öflba fraget : »-«Muti feilen fie «Dien ? f. Unter bie giügel/ fob alas. Num. Plur. weil mefyr aU ein §ii5gel iff.' ipfius 3bro, 3fç ber Ger.it. rsegen ber ffrag : Untet »cffeit ilügel? »v- 3bro ber Rennen* Numer. Singui. Wie Gallinae. Quamprîmùm, ba fangt wieberutnb fine mue Con foucKon an / Öere Verbum iff vidèrent fêîjcrert. SPeiï ta Sateimfcben îein iSffentlidnr Nominat., mu§ feldiet «bermabP im teutjdien gefeßt werben. Vier febete f ebet warbt feben? r» ©te fcte ^tinkin/ Uli pulli. aujf teutfcl)«: ä!rj?) muffe wan fagett / ilia m one t fingulos, «t i hi feftinent, quamprînmm Uli Viderent, vidèrent, nit docerait, i/i vocis affivae. i. Modi Conjunä. WClcbeï «OB quamprjmum regiert Wirb. 3. Temporis Imperte- «sc ^ m öi, fo dufîfleljet in tun. 4. $■. Numeri Plural, perfo-nae tertise, noie ber f>ctmlt d)e Nommât, IUi. Celerem ill um & trucem hoftem. fjencn fctjneHen/ utlö grausamen Seinb. 3fi bec Accufat. rotgen Der grag : XPeiw ober was fe^efen bie ^»ilnlein? y. Sen geinb hoftem. Num. Sing, roeil nur einer / bag ifi/ tin <3eç«c ifï. Celerem t>on celer, is, e. il&er Brevis. Trux, eis, tfber Felix, betybe in in Accuf. unb Num. Sing. Wie ifor, Subit, hoftem. nnb weil bie Conjunftio copulativa & jWtfd)«» 2. Nominibus biefelb« in cafu copulift/ v. g. •Der roeijfe ober fdjroarge Sibter. Omnium Avium, 51 lier 2tëglett- ifî ber Genit. Wt gen ber Srag ; weifen geinb ? y. 21Her Stöglen. Num. Flur, roetl me&rer feonb- Avis, is, »eilen eg in * aug* gebet/ uno tm Genit. nid)t roadjfet/ ge&et im Genit. Plur. m ium auß : 2Ufo aud) Hoftium &c. Eminus volantem, tion Weiten fliegenb. (instantem &c. ens entern, ifi Dag 2eutfcf)e Partie. Praef. in £S»t>f XOtC ifi fliegenb? bie £&nlein? ober bie ^>enn. iy» Sfîein/ fonbern ber Seinb aller SSoglen / baö ifi Öer ©etjer* SRu§ alfo bag Part, in Genere, Numero Sc Cafu mit hoftem feinen Subft. ü6erein|iimmen. Examen, repetitio, concertatio Notionalis. 28ag beif# fen bie Adverbia, eminùs cominùs? Wag quàm primùm? wag itaque ? wag fortè ? roag hinc, inde ? roag fceifien bie verba : volo, as ? cerno, is ? feftino, as ? moneo, es? Was bie Subftant. hoftis, is? avis? ala? mora? vis? dolus ? cura ? »ag Oie AdjeQiva trux, eis ? celer ï fin» gulus ? Idem converfo ordine. Sfôûé f)eifï löfeinifd) fliegen? Wageijlen? fe^en ? moBnen.' k, Vel per conftruHiunculas. ftliclje §35gl fliegett fdweH. Sic lutter wirb bid; erma&nt lja&en. fole of)ne SBerweilung. fr fthef »on roeiten/ «nO in ber Sfïà&e. ©er Sßogt Wdre bin unb (jer geflogen, ©ec graufanu geinb wirb «nö fangen« Exa* me 47 m Examen grammaticale. Teftinent cujus conjugat. 3 V0C1S, modi, temporis, perfonae, numeri? unb Warum H&eé? centrent,eu jus conjugat. 8cc. unb Warumb ? volantem, warumb in Particip, unb accuf. ? Mc.net, tt>aé i)af té ftîr einen Nomin. ? tngleicf)en feflinent? tngleidîen cer-nerent? toaé regiert fubi omnium avium warum i«Ge-nitivo ? &cc. Paradigma iv. Tl Epetitio Prxleciionis hefternse per Magiftrum , vel i-> difcipulorum unum aut plures. Praleaio Nova. Pulli longo tempore paruêre, illico fub matris pliimis fe abdentes , cùm vocantem audirent. 1. Parap/rraßs vernacula. 2)te Jpunlem liefen i()nen fct'efeg gefagt fepn / unb waren fang« geit fo ge&otfam/ bagfobalb fie Die mütterlidje ©finim »eniofcmen/ ftd> alfobalb unter i&re ausgebreitete gtügel mit aller ŠBe* (jutfamfeit berffedten. 2. Explanatio Notionalis. Pulli bon pullusi, Wie fd)on gefagt. Longo »on longus, a, um, lang« babon longitudo, fite fange* Longa2vus,a, um, gleidjfam longi jevi, ein alter ?Ütann »on langen ober &o(;en Tempore, bon tempus, oris, babon tempefti-vus, a , vum. geitticl)/ JUt red)tec Seit. Tempeftas, tis, S8efd)offenl>eit ber 3eit/ober SBctter/Sßitterung. Paruêre. »on Pareo, eSj ere j uij itum. ©el)ord)en/ ober ge&orfamem Sin anberä i(ï Pario, is, ere, 6 t Çffier fcat ge&orcfoet ? Sie .£)ùnlem pulli. fo i|ï bann btefež bet Nominativus. beä Verbi. Num. Plur. weil rae&rer ^uutein fe»nb. Parueruntvel paruêre; Wie legerunfc, 3fi alfo bt§ Verbum erfieni vocis a&ivae. 2. Modi Indicat. 3. Temporis peri'eäi. 4.. J. Perfonae 3tise. Numeri Plur. Wegen femes Nominat. Longo tempore. <£ine lang« 3o »er* flecften fie fid) ? unter benen ^ebern; 3fi alfo bee Ablat. Num. Plur. meti me&r Çebèrn fennö. Cm, fta t inbem/ regiert einen Conjunû. obes aud) einen Indicativum. Vacant em*. 3 rt biefer Conftruöion ijï baé Verbum audirent, preîïn / pfcïf j)p«n WHïbf»/ vocis aöivas» adi» 2. Modi Conjunth wegen ber Conjunction cùm, 5. Tempor. Imperfefti. £5« ifl abetm«f>l ein fceimlidjet: Nominat.wie gefaßt: treten? y- ©ie tie«£>ûn# Uiti ittipilili: Batumi) aurf) audirent Numeri Flur, jiae Perfonae t ff« Vbcantm 9îuffent5. fd)on geföff/ &ûf 6«t (einifdje SUufjgang ans, ens, im žeutfdjen aufjge&e in «Ito / llttö fe»s öaä Partie. Praefentis., Warumb abet in Accuf rç. Wet iß rujfenb ? y, Sie 4?en«. item wert man ftd) fragt: xVas treten fie/ y, S)it ruffenfc«. Examen, Repetitio h'c. Nationale. f)et(fet Pa« reo , es? Waé àbdo, dis? Voco ? illico ! mal pluma, a; ? vel mad (jetjï ein gebet ? ge&otdjen? »er» jieđen 1 alfobalb ? ruften ? Vil mad) bie Conftruftion : Su mufï ber $?uttefc gefjetfammen / & werbe mid) mit £i|t geruflen baben. i^uffi. 30. aoum & 21 um. Rudimenta. 31« Rudimenta. 32. De Attributes orationis. 33. De Subftantivo. 34. De Nomine AdjeÜivo. 35-, De Interrogative». 36. De eodem. 37, De Partitivo. 38» D a De m( i* m De 'Derivativo. 39. De eodem ex Proleg. 40. De Nominibus Pofitivis. 41. De Forinatione Comparât» 42. DeDefe&ivis. 43. De Pronomine. 44. De Ver-bo. 46. De Modis Verborum. 47. De formis Verb. 48. De Participio. 49. De Praepofitione. jo. De ea-dem. su De iisdem ex Proleg. radicum. J2. De iisdem itidem. y3. De Adverbio. 5:4. De Conjunöio« ne. s S' De eadem, 8c Interje&ione. Suppîementum Ruiimentorum. y6. Mutatio A&ivi in pallivum. $ 7, Tres Exceptio« nés. Mutatio Paflîvi in AÛivum. ^9. De fcftan» 60. De Debeo. 61. De eodem. 62. De occulto De-leo. 63. De Conjunä. Qubd. 64. De eodem. 6j» De occulto jQubd. 66. De occulto ut. 67. De rus, ra, rum. 68. De Qui, qiu, quod, 69. De eodem» 70. De eodem. Repetitio 14. Prœceptorum. 71. Prasceptum 1.2.3.4. 72, S- 6.7.8» "3. 9» 10. u. 74. 12. 7j. 13. 76. 14. i y. 77.16. 78- 17- 18. 79* 19.20.21. Qii£ Afaribus. 79. â verfu imo. go. à s to. 81. »b 8vo. 82. à i y to 83.320. 84.323. 8;.â2f. 86.329. 87-â}6. 88.340. 89.â 43. 90. â 48. 91. â f2, 92. â y8. 93-â6f. 94.371. 9J. â 75. 96. ab 80. 97» ab 86. 98. 393. 99. âioi. loo. â 108. Repetitio Rudimentorum. 101. Rudimenta. 102. De Subft. 8c Adjeft. 103» De Infinito. 104. De Partitivo. ioy. De Derivatis. 106. DeNom. Pof. 107. De Comparativo. 108.De Pronom. 8c Verbo. 109. De Modis Verborum, 110. De Praepoiition. m. De iisdem. 112. De Adverb, xi j» De Conjunäione & Interjeüioae» •Rf- «gc n m Repetitio Supplements Fit. ab 114. die ad anni finem, cùm in hoc cxterîe plùs lîtum fit. Forma ac Afethodus bujus Explanations. Circa Explanations hujus Methodum obfervandum eft primö , in iis praeceptis inhau-endum maximè, qua: difficultatis plus habent , ac contra quae peccatur frequentifïimè ; quae adeö multiplici repetitione medio-cribus etiam & debilioribus penitùs imprimenda. Prae« cipuae verö difficultates funt in principih Temporum dis-crimen, prsefertim A£lîvi â Palïivo, poft auxiliare ver-bum wtt'5 / tuuuö f in quo perfaspè hallu^inantur par-vuli. In 14.Praceptii, vel potiùs Appendice, Regulae de Gerundiis in di, do, dum, diligentifïimè explicandae, 8t multiplici examine ventilandae. In Rudimentis ima Regula de Interrogates Infinitis fatis inculcari non poteft, nec alia frequentiùs etiam â proveüioribus vapulat. 2. De Vocibus Primitivis cu« raté exponatur ratio Derivatorum Latinorum Significa« ta Germanica, ê terminatione agnofcendi. Utl 8< in Pr&poßtionum doürinä, vis earundem ac poteftas in com-pofitis ; ê Prolegomenis libello Primitivorum praefixii. Id quod poft Primitiva memoriae mandata viam fternet ad Authorem citiüs, meliusque intelligendum. 4. Con-junüiones praspofitivae 8c (ubjunüivae. In Supplemento omnia funtmagni momenti, creberriméque fi quid aliud noil in hac t an t ùm fcholâ , fed 8c in fecunda iteranda. Qui puer in Gerundiii, in fupprimendo qubd, debeo, re-lativo ritè exercitus fuerit, is Grammaticae plus quam di-midium confecerit, 8c Syntaxifta bonus evadet haud dubiè. Obfervandum 1. Quatuordecim Praecepta ac Rudimenta potiùs videri explicanda ê Germanica verfione, Dec hxrendum in ignotorum pueris verborum cortice, D i (ei m 54 m fed rem ipfam 8c nucleum mox exedendum. Quia ve. rö pleraque plana funt, miniinéque obfcura, duabûs rebus finietur explanatio I. Ut praecepti fententiam aliîs, aliisque ad majorem intelligentiam loquendi formulîs ef-ferat. 2. Quod caput eft, exemplis creberrimîs, 5c continent! props examine volaticae alias puerorum memoriae infigat. Quamquàm hoc item exempla conquiren-di labore,operâ noitrâIevatus fit Magifter, horum com-pluribûs Operi ipfi infertîs. Obfervandum 3. Quod fuprà de authore dičhim, pars explanationis prior eft pridiatias repetitio, quam vel Magifter ipfe, vel difcipuli faciant. Illud generatim tenendum, ut ea traftenturcuratiùs,quaead vpram, probam-que Latinitatem confequendam faciant, usiique fint ma-joris , iîs praetermifsîs vel leviter conta£Ks, quae fpecieî plus, ac nefcio cujus ineptae , logicaeque fubtilitatis, quàm fol ids: utilitatis habeant. Admonitionibus denique, quae regulis quibusdam in opere fubjiciuntur, re-ligiosè flandum.. Caeterùm etfi in re alioquin plana, Pa-radigmatis nihil fit opus, unicutn tamen attexuifle juvat: nempe diei ( ut in Typo noftro ) 3 Jtae. De Partitivis, Numeralibus, 8c Diminutivis. Paradigma. Quid eß Partitivum. Partitivum fomSt 5tt »Ott pars, tis, «in Sfjeil/ button baž Deponens partior, tituslum <&filen. Nomen Partitivum fo toiel old tin tbetlenös Nomen; iftein folcfteö Adjeaiv. meldjeé einen S&cil auf fcielen obet groffen Wenge bebeutet. S3ie aliquis, quis-piam, nonnullus, ullus, quidam, «eld)e äße &Ct|fert einer/ eines v.g. (£tnet aufi ber ®d>uh Wenge/ einer ouS berWemeinbeber bürgern / einer ber iïïafb&Jperren/K* Bber aé ifï/ einer ong Bielen Königen / ffafen / gûdîfen iu Änöcre Partitha feçnb/ meldje mit einem tffiorl biele »ber etn SRenge èebeuten / welche aber be (Ter unk verfalia genennt »erben/ ba$ ifï aQqememe/ me&rer§ vnxr ftd) begreiffenbe Nomina, ©letdjwie bieSubftant. Colleffiva, aud) mit einem ®ort im Singulari ein« ge anbellten / wte Exercitus, Senatus &c. bergleifbm Univerfalia Nomina feonb. Ornnis, cunSrus, aßer/ nullius, feiner/ nemo, memanb. Ünter bieft ©attnn® mSgen aud) fommen/ unusquisque, quivis, quilibett quicunque 8cc. ein »ebweberer aug Dielen. SBt'e aud) Pauci, wenig/ multi, oiele SBarumfe foß id) a bec ttifftn / waä ein Partiti. unb fecrgleidjen f«t>nb ein SKenge Siegle« / W«é bie Nomina Partitiva , wie ingleidKR Pofieffiva, Numeralia, Re-lativa &c. für Cafus regieren / bie man fcannjuwr kfyu mn mug» XVxs tfî ct'st Numerale? $om&t %tX »on Numerus, ri, eine 3aöl/ ift alfe ein Nomen, fo eine bebeu* Ut J wie trni/ jmeo/ but) ic. SSeil ai aber 3* mtttf fd)itbUd)e SJrt&en ju jeblen gibt / fo fepnb auch ©aW tungen ber Numeralium. f r(îen fan man tn ben $à1)t len fragen wie viel i ».. €iner / jweç if. twamgig. ®b(t mit ber §rag ber «nmelte t'ft et ? m. bet erfle/ •>nberte/iwam(jigfte/ melefteé gang einanberS iji at* €tné/ |wet) ober aber wieviel macen in einer Ou ettnng aoee »e?bc ? y* 3a »ier / $u fed)3« ©t« ttftt ®ie in anberen ©pracben / fo folle man aud) ßletd) anfangt i'ateinifd; $ej>len le&rne» ) wenig* (îené bid jeben / unus , duo , tres, quatuor, quin-que, fex., leptem, očJo, novem, decern. SBeiter fangt matt mieber mit ««-decim, duo-decira, ćre-decim, qua-faor-decim &c, bemad) Wtber bi-ve 1 viginti, fri-ginta, quadra-ginta, quinqua-ginta See. bič auff bunbert. XP48 iff eitt Ordinale ? Sßebeutet eine 3af>I nad) gwiffer Orbnung unb beantwortet bi« Srag : Sec Wievielte ? Primus, fecundus, tertius, ber erfte / Änberte/ britte/ un&alfo quartus, quintus,8cc. deci-mus. ®eiter «»-decimus, <&o-decimus, 8cc. Weiter ge«9 |en aßeaug in efimus, vigefimus, ber iroatn&tgfle/ tn-gefimus &c. centelimus, Was tfr ein Diftributivum ? Sag fine SDÎcitge in gewiffe Orbnung / SRepben / Linien eingeteilt anbeu* tet. 3öie Singuli, jtt «njien / bini, jwep uttb jwep îc. v. g. ©te matfebieren ju ttieren / quaterni incedunt. •£>ânb unb ^tlg haben Singer/ quïnos digitos. jeben 806 werben IO. gebebt / qualibet forte déni edu-cuntur. 3e ju jo. baben ftd) emgefunben > trieeni ad* venêre. Dubitârunt quidam, an pro duo libyi reftè di-catur bini: verum Cicero habet terms libros pro tres. Quod pafllm imitandum non cenfeo. 5Û?48 tfl ein Nomen Diminutivum ? y. Multi mul-ta de formatione DiminutivorumafFerunt, âquibusfim» pliciter abftinendum, exempiîs tarnen aliquot, praeguftus quidam d .indus pueris. No- «sc i7 m Nomina in is, ignis, igniculus. FaJ'cis, fafciculus, Mol* lis, molliculus, Pifcis, pifciculus. In er, Piger, pigellus. Mifer, mifellus. Tener, tenel-lus. Puer, puellus. Ager, agellus. In a,Mora, morula. Pluma, plumula. Filia, filiola. Herbula, caenula, lachrymula, animula. In us, Mafculina. Rivus, rivulus. Nodulus, modulus, gladiolus, fanEhilus, ineptulus, animulus. In us. Neutra, rus, rufculum. Fœnus, foenufculum. tempus, tempufculum. In um. Atrium, atriolum. Pallium, palliolum. Vel Templum, Tempellum. Vitrum, vitrellum. In ax, ex, ix, Ferox, feroculus. Audax, audacu-lus. Radicula, forficula, nutricula, thoracula. In io. Ratio , ratiuncula. Cœnatio , cœnatiuncula. Ambulatio, ambulatiuncula. Examen, Repetitio, Concertat-io. 2Baé iff «in Partitivum Nomen ? l»eld)e feçiîb Partitiva? 3IÏ je()len ? »er auff 20. ? t»aé tli etn Numerale Ordinale? tvaß fyeift ber tminQigfïe ? ma«: /e ftirtffje^en? Watf ift tin Diminutivum? mad) ein Diminutivum »on Mil fa ? Vel 9Xad) mir bit Conftruftion : Sie gierigen t»i« tie ©ärt§ einé unb eintf. SBdre id) nur ber lote ge# mefen / fo batte id) 30« Äreußer befommen. €fn jebf Weber auß unö mdre »erborben. Diminutivum n>trb von Diminuo derivirf motben fepn. fdjauete einer beç tem genfîer (jerab. Nota, in examinibus hujusmodi quibuscunque pras-ter regulam, etiam tempus aliquod difficilius , vel ge-nmdium vel quid fimile admifcendum efle, praefertim poft explicatum fupplementum. IUud certum ; ex his D s fun« mc m fundamentis pendere Grammaticam 8c Syntaxim ; «eque minus illud: nifi centies dičia, 8c in explanationibus, 8c argumentis ad naufeam repetita, non hxrere, nec â vulgo puerorum fatîs percipi ; atque jure hic occini pof-fe illud : Occidit miferum crambe repetita Alagißrum Farve Schölt,. iv. Scriptio feu Argumenta. Materin Argumentorum. THematum materia uti haud dubife ê Biblica hiftorià, nempe moralinm documentorum fonte uberrimo pe» tenda eft , ita indfe ab Âdamo, quâ jaçet ordine con» tinuata, ferè faftidiofa fit. Praeftabit jara unam, jam al-teram Hiftoriae partem fingularem. ac illuftriorem defu« mere, uti funt v.g.Adamus i. â Deo creatus. î.Ten-tatus: Lapfus. 4. E Paradifo Exul. y. Ejus lachrymas. Ent haec multorum argumentorum materia, fi fingulis partibus do&rinam ex re natam fubjunxeris, ut in Phœdri fabnlis. Noemi Hiftorià r. Sethitarum probitas. 2. Iidem ex improborum cainitarum focietate perverfi. 3. Or-bis idololatra 8c feeleratus. 4. Noëmus areas faber. y. Diluvium. 6. Exitus ex arc» 8c facrificium. 7. Noëmus ebrius 8cc. Abraham 1. Migrans, a. Lotho fuccurrens, j.Ifaa-cum immolans. 4. Uxorem quasrens Ifaaco. y. Mörlens. Jofephi Hiftorià plus quàm anni integri themata fuf-ficiet. Moyfes. t. Infans. 2. Dodus in aula. 3,. Homicida. 4. Paftor. y. Legatus. 6. Prodigiorum Patra-tor. 7. Duäor ex ^£gypto. 8. Legislator. 9. Judex See. Ejusdem fertilitatis funt: Singulares Jobi, Eftheris, Tobias, Daniehs Hiftoriae. Samfonis labores. Saul , David, Salomon, Judas Maçhabaeus &c. Ad has latiùs de« m 59 m đeducenđas vel ipfe textus Biblicus, vel PexenfeTderi florusjBiblicus, vel alius Biblio - Hiftoricus infpieiendus erit. En Exemplum unum, latiùs dedu&am Danielis fflßoriam. Thema lum. Captivus Daniel Cum Sociis Juvenibus maqna docilitate chaldaeas litteras addifcit. 2, Ex hu» mili fortuna in lautiorem, litterarum prasfidiô eniten-dum eft. j. Repudiates Ethnicorum cibîs, legumina edit Daniel, 8c pinguefcit. 4. Modico & duriore paftu robu» ftiores fiunt Juvenes. Tres pueri do£lrinae fuae (pecimen edunt coram rege. 6. Bene educati ac feduli pueri jam in honore funt, 8c pretio. 7. Vocatur Daniel ad fuggerendum regi, quod oblitus erat iomniuin. 8. Is ante per preces divinum lumen petit. 9. Qui non orat Studiofus , fini fr u du laborat. Animam malevolam non init fapientia. 10. Somnium regis. 11. Daniel interpretatur. 12. Aureum caput, monarchia Aflyria annorum. - » 13. Pe£Èus argenteum, terfica annorum. - - - 14. iErea. Perfica. if. Romaua annorum. - - 16. Lapillits a monte deciduus. Chriftus rexfseculorü» 17. Daniel Aulicorum Princeps. 18. A Doärina & doâîs gubernatur mundus. ig. Nabuchus ftatuam fuam adorari praeeipit, 20, Superbia ruinae proxima. 21. Populi obiequuntur. Statua folenniter dediča« tur. 22. Iniqua imperantibus non eft parendum. 23. Tres pueri conftanter detreäant ftatuam ado« rare, 24. Quando Dei res agitur, & confcientiac, nul» lis minis vel promiffis cedendum. 2 f. Mittuntur in fornacem ignis, ubi ill a: fi obambu» lant. 26. Innocentia premitur non opprimitur. 27. Nabuchas Deum Danielis agnofeit. 2 g. Pro-digia noftram religionem confirmant. 39» So« me m 19. Soniniuin regis de arbore, 30. Idem continua« tum. 31. Somnia quae divina non funt, contemnen-da, nempe naturalia vel diabolic a. 32. In^erpretatio fomnii, 33. Documenta régi â Daniele data. v. Danielis c, 4. v. 24. Vox à Nabucho «udita v. 28. 34. Nabuchus fit bovi fimilis, errat in fylvis. 3f. Qui fe exaltat, humiliabitur. 36. Li ex poft 7. annos fanitati reftituitur. 37. Adverses & miferiis ad fanam mentem reditur. 38. Convivimn Balthaffaris vafa facra profanantis. 39. San&a fanftè tra£hnda. 40. Digiti in muro feribentes cum omnium terrore. 41. Arioli nequidquam confuluntur 8c necantur. 42. Prafagis ac Divinis nihil credendum. 43. Daniel Scriuturam in pariete interpretatur. 44. Interitus Balthaffaris. 4;. Mors etiam Juveni« bus ubique 8c femper vicina. 46. Daniel apud Darium gratià valet, 8c extollitur C.6. v. r. 47. Virtus Vel in hofte probatur. 48. De-cretuin Darii a. v. 7. 49. Daniel ftatas preces perfolvit. So. Qui ab orando, idem â ftudendo remittit. SI. Daniel in lacu Leonutn, f2. Praeftat millies tnori, quàm Deum offendere. f 3. Daniel inter Leones falvus, J4. Si confiftant adversùm me caftra, in hoc ego fperabo. ff. Vifio Danielis de 4. animalibus, ac per ea fîgni-fïcatis Monarchiis. c. 7. f6, Praedi&io de Chrifti Adventu. J7. Gratos elfe nos oportet, qui poft hune vi-vimus. f 8. Accufatur Sufanna â Senibus. 59. Nihil novî, qu6d 8c innocentifïîmi per calumniam accufer.tur. 60. Condemnatur Sufanna 8c ducitur. 61. Non dices faillira teftimonium praefertim perniciofum. 62. Senes mendacii eonyincuntur â Juvene Daniele» 63. La- mc t* m 63. Lapidantur. 64. Calumniatores non diu gau. »lent fruüu matignitatis fuae. 65. ldolum Bei vorax v. c. 14. 66. Daniel régi fraudem detegit. 67. Reticentia culpae aliens , alienum peccatum. 68. Ex cineribus fparfis dolum rex intelligit. 6r« iibäs obfitus, per Sylvas vagatur. Nec Somnum capiens, nulla Sera obduöa, nulla Se* fît pretenta, Salut em fuam in tuto ratus. Non erant ad Stomachum împrobi , Abelis mores. Siti confeöus fepiùs & fame, Sortem fuam miferam gemebat, quôvis Mendicô Stipem qusrente miferior, nec ad infefta Sjdera oculos levare audens. Seu ligone, feu Saxô impa&ô, feu nodosô Stipite èiopinantem fternit. Frugum omnium primkîas Deo Sacras voîebat Abef. Sttvo ira ricidae mens fana nunquam rediit ,feveras pœnas repetente Deo. Poft fuavis ade6 filii yaSuram fenex Adamus nunquam fatis ferem animé fierit ; nec folidum unquam gaudium ceperit. Ità nempè punitus eft Surdus ad foïïicitwum paren« tum raonita filius. Sauciâffe fratrem grave eràt 5 trucidâffe enorme» Dira animi lanienâ velut feQus. Servat in peöore teluni. Evas lachrymas , quis ficcaret ? dolorem fiparet ? Hentern ßlarttur i in «ujut auribus vox intereuntis filii femper Cetnper fonahat; nec, dum fpiraret, fibi animi tranquil, iitatem unquam redituram fperabat. Invidia ftigätus, nec ftinatas fibi pœnas prxvidens, & fuîs velut'i ftiriîs latus Hipatus innocentem vitaJpoliat, lit fepe fratres amicitiam inter fe ftipulantur, ac le. viter refeindunt. Se der et, aut floret ,farger et, an jaceret, ignarus fui quid agerec, alias prse animi xftu judans, alias altùmfi~ lens , animi morfus, quibûs [cindebatur, dolorésque, quibûs Jcatgbat, foris prodebat. Vix efeam admittens, aut aquam trépidé forbens, xternô tnœrore fquakbat. Claro die, fplendente foie, fratrem fpondentem omnia interficit. Studebaut^epotcs furias eximere; pœnitentiam fua-iebant, quin indè quidquam faperet. Contrà legem, quamDeus in cordibus fcripfit, es« cam fecutas cupiditatem, diras fparfi fraterni fanguinis pcenas Deo vindici folvit. Defertîs, quos feverat, agrîs, jam altiflîmos montes feandendô, alias per valles ferpendô fecuritatem qusrit 5 nec tamen confcientia quiefeere finit. Quo dolore putas Eva humï ft rat trni ante fe exan-guem & ex-tinth/m filium coa-fpexerit ? fi folium fir epe-ret, aut fera per iueura faliret, fe interfeûum iri ti-mebat. Ita qui feme! fe affeftionibus fuis firingenium dede-rit, miferè excarnificatur, Simplicî Abeli facilè erat fraudem ftruere, non cre-denti, euni, qnîcum lac idem fixerai, quîcum â tene» ris coa-fueverat, eo progreiïurum. Pr&fagiebat ei animus, quod lege naturae fancitum eft, fore ut pellem daret pro pelle" Què certiùs feiebant parentes, tatîtam jafturam farciri non pofïe, hoc graviùs fentiebant. SLiceat pro cumula addere exemplum idem, propè per m ^ m per đmnes voces Fabul« primae , fi jam explanata fit, circumduäum , ac verè quidlibet ad quodlibet tradu-ûum: Nofcebant parentes trucem Caini auimum, poftquam obedient U fr ma excußt. Cur am gerebant maximam, ut errantem in viam re-ducerent. Meliora monentibus nequaquam parebat. Si circa volant avis q-lis ftreperet, jam fe ad necem tpuri , jam fe vinculîs teneri credebat. Avidas cruoris, celerésque beftias fe unguibüs pre-ienfuras, ac pro prxda voraturas ratus. Ab dit fe in iatebras , nemini fidit, ubique vim ti-met 8c dolum. Si bortarentar ad reditum Nepotes, 8c ad fe voca~ 'rent, velut hofies effent, ita foUicitâ fe fugà, fine mor A iis eripere feftinabat. H« nenipè pœm eos manent, qui nec Deum veren« tur nec homines. Primi itaque Semeßr'u primîs duobûs menfibûs not» nifi Primitives , ac temporibus diificilioribûs oneranda erunt argumenta. Deinceps cùm jam pricepta 14. 8ç Rudimenta eXplanantur ; Gerundia (nenipè primi puero-rum fcopuli) ità crebrö erunt admifcenda, ut nullum propb thema iîs vacet; uti 8c Conjunäivus poft Interro-gativum, £opulus àlter haud paucioribûs fokcifrnis in« tamis. Quotidianâ hâc fcriptionis exercitatione fieri non poteft, quin pueri in Gerundiorum 8c Interrogativorun» conftruâione verfati fatis, firmique évadant. Secundo SemeßrL Thematum omnium Princeps ob-tje£him erit fupplementum, nempè doörina, de parti-cipiis Prxteriti, deponentium, (in quem item lapidem fspè offenditur) fupprefsô debeo, quid, qui, a, od. Si thema nullum fuerit, quâ non harum diffkultatum ali« qua inclndatur, tod humanioruni litterarum curfui prae« dare erit confultuau Harum rerum enim ignoratione £ cvenit, me m m trenit, nt, ffiulti ê fcholis abeant, latin« Epiftoîae , veS emendate, vel nitidè feribenda: prorfus ignari. Nec tarnen omittenda erunt Primitiva, aut quae ex authore di-feenda fuêre. Viden autem exempla : Paradigma I. T Hemd. Jepbte ê celebri Utr one, Dux, &ptpuli Ifra'é* litici Judex cligitur. 0u roerbeli tu Cet ^iffori [efen t ober gelefen bat itn / roaé tuajfen Oie febr ranije Ammonittfd)e Steni?« fcarlet! / Daé Sold üjfrael lange 3afcr febr ge«ngfttaé ©olrf batte »on Jephte, n?e!d;« jtwor ein ©traiîen*3îauber ge.ee)en/ bie J>of|nung gefaifet/ ©afp « ber 1"o oiel 3abr erlittenen fd?*Dltcî)i»Ten 2>ienfï# barfeit m €nb mad)«n Vßan fonte ««g fei' ne» tien ttcrigen tyatm / fcofjcn / «wetbettts Ätieg&tefi letd?t a6n«6itie» / wit tauglicb « fepe/ tin fo grog SBercf «w|î»Pbtett, ®o muffen fault nuff feinen SBcfe^t bie Sruppen »erme&ret werben / unfe eHe 3)îannbal>re ju benen 5S«ffen greifen. Populus de Jephte, priùs latrone, fpem ceperat, eum maximè noxije fervitutî , quam tot annis perpeflt erant, finem faftururo. Ex "ejus priùs aöis, altâ ani-mô, quànique adeptüs fuerat, arte bellica facile arguj poterat, quàm aptus fit ad tantum opus efficieudum, Itaque ejus jisfiu copise augends, puberibus omnibus arma corripienda fuêre. Nota in hoc argumento quàm largiter fupplementî t 8c Rudimentorum regulse, in fubduciis vûcibus afperfe fint, nemp« i.fcon! de. 1. Qui, œ, od, omifliim, 3. Quod omifTum. 4. Erlittenen Deponentis Particip. Paff. y. Maxivù noxie. Superl. 6. £T>#n. 7. teorbene Partie. Depon. Paff." g. Quàm Interrogativum cum Conjunöivo. 9. Ad efficiendum Gerund. 10. Debeo omifium. Praeter tot régulas vide Primitiva. 7. Alt us, animus, ar s ) bellum, aptus, augeo, arma. Paradigma IL THema fit đoeumentum ê priore Hiftorià defumptums Multos fold virtute ex humili in alt um evebi. SRöBd)e werben unter einen fo gldcîlùften (Befîkn gebofuen / bag fie »on geringen ^erfemmen / burtfr i&te îugenb/ ju Cen anfebnUcfcifien (Sljren ;öb*n. Multi felice ade6 aftrô nalcuntur, ut ê tenuiffimis na« talibus virtute ad ampiiffunos honorum gradus extollan-£ a " t (tf. m(6sm (ur, Multi mod6 in aulis régum habitant, aurôque 8c argentô veftiti incedunt. Qui nui lam sedem propriam fcabuermit, & qui fortb arandô, agros conferendô fe ïgrè alituri fuiilënt. Nota prima in hoc themate ê litera A. Primitiva oûo : Aftrum, amp ha, aula, aar um, argent um, aies, aro, ager, ah. 2, Infunt prsterea ï. Particip, veftiti. im Gerundium in do. 3. ©utö Idem Secundo Semeftrî. ifï fein tauglicher^ Zïïittl 3 u anfeb?nliđ)if!tn Ow ®hcen«©tâffl £U gelangen/ atébet geber*obet ©egew Äßntqit* cöen #ć|fen in ©Uber unb ©olb prangen / vodtye matt jubot ni<$t »urbe angefd)auet haben : bie lacht »m fid? ju ernähren haften a (fem môffen. Non eft aptius medium, ad amplifSmos honorum radus enitenoi, quàm calami vel gladii acies, hoc eft, oârina, vel fortitude. Hic quidem nihil aftris, nihil fortune tribuendum eft. O quot in regum aulis modo habitant, aurô 8c argentô fuperbientes, priüs vix afp i» ciendi ; quibus forte ad fe alendos arandum fuiflet. Nota régulas hujus thematis. imo Medium cumGe-rundio in di. 2. VClan* 3. Omiffum qui, qu&, od. 4, Gerund, in dum. y. Omiffum debeo. Prtterea radices fuperiores apt us, ampins, acies, «\firum, aula, argentum, aurum, alo, aro. Paradigma ih. ex Littera o. TUema Saul Patris aßnas amijfas qu&rens â Saéueh Rex un git ur. hatten îue 3uben ihr borigeč (glenb noch nidjt frttflcfltn/ IMIÖ im «inen Ääms |K me o m |0 6a6étt/ în ter Meinung / baf tbnftt gWdjfom fi» ueueö Siedjt »»ffgefjen »erb«. ©amuel triberratbef «§ ibnen mit Sermelben / bal W ilifnig« anerfràalidje lUft auferlegen »erben. €nbltcb la ft er fid> be»t# gen/ unb falbet ben tendos amifios Patris afinos Špiritu Divinô eö delatum. Nota i. Hoc argumentum utpote longiùs in duo d i« videndiim. i. Pracepta ineffe. i. Avidus cum Gerun-dio. 2. Occultum qubd. 3. Idem Iterum. 4. Partie. Depon. PaflC y, Iterùm occultum qubd. 6. Omiffum quod. 7. Omiffum debeo. g. Omiffum qui, que, quoi. Verbum motûs cum Supino in um. Nota 3. Primiti va ex 0+ Orno, opinio, opes, orior, onus. 4. Hoc argumentum difficiles effe, quöd nimis UiultE difficultates fint cumulate. Nota In Argumentis Hiftoricis cavendum effe, ne Imperfektum, quod Germanis nobis familiarius eft,fe-piùs iteretur, ac Perfeäö, vel Plusquamperfe&ô mute-Äur. Nec hie optlmfc fonat illud Regem ungebat pro vvxit. Paradigma IV. THerna morale documentum c fuperiore themate. Deum viliffimts inftrumentîs fepè ad res maximas mti. Ex eadem littera O. ©e&e/ »te bit 0«mung ©Sftlidjet 2?orftd)tigfeit in Sfogietung bet rbnwn$ (Wff# Ud)ec 95ot|tcf>îî£|fcif härf)licfc ju eertminberen / «Ig welcbe ju 21u§filbnmg grčfter ©efchdffte« ge* neiniglid) bie f«d(?Iedf)tt^e ffiertf§eög p brauchen pfïegf-Älfo I)««« auch Moyfes nicht! até 6cftajf su halfen/ «he ihm ©Ott fein 23olcf ju fahren an»ertraute. Sßach* schenbg aber mufte Pharao Sec jîdnig / unb gang Éegopten »or biefen Birten erjtttern. Sanè mirandus eft Divins Providentia ordo, ad res maximas, viliffima ferè inftrumenta adhibere folite. Sic 8c Moyfi nonnifi oves regend« erant, antequam ei Dominus populum fuum ducendum committeret. Poftino» dum verö coram hoc Paftore Pharaoni, & toti ^Sgypta sontremifeendum fuit. Nota Prarcepta fupplementr, 1. Vfäm« 5. teM« omiffum. 9. Occultum debeo. 4, do, trado&c. Cum Gerund, in dum. f. debeo omiffum. Perfpicuitas Argumentu PErfpicuitati thematis, qu2 eft ejus virtus altera, tan-to magis ftudendum eft in hac fchol*, quöd pueruli vix planiiïîmum quemque fenfum combinare feiant, ne» dum trajeöum nimis & impeditum. Obfcurior autem fit contextus In longioribus periodis, Nominativum â fuo verb o longiùs removentibus, vel conftruûionibûs per «nulta incifa nimiùm difFusîs, ùt fi Nominativo, Se cafibus «Iiis, vel Subitantivum aliud, vel mm conftruöio in» £ 4 tegra tegïa adjiclatur. v. g. Haec coAftruQio : Petrus % ad ttlÏP (.(«< eitt Q3uđ) gefđ)encf( / nihil habet difficultatis. Con-trà fi dicas: Petrus «ajîitt befiet greunb/ fo mit mir f?on Ätnöi fjeît «jogen/ » €urn ber 93er»trruug3 «rjehle mir ftlrpđ) 3ob$ <%fđ)iđ)te ? ©a$ na^me ©amfon fßr «in €nb? œaé feine len? ©er i(î »on feinen ben Pharao,unb feinen Wi (gefangen «en ihee Srdume «uggelegt? ©te i(î Abraham feinem 23et(er 8ot(j ju JguSlff font* min? ©et mat Othoniel? mag feine 2&afen? S8efdjret6e mir bei. Siuggang au§ 9Jegt)»fen > ©arumb richtete Sîoefeg me ©cfcilangen aug €rg «uff? ©ie ergienge eé ben Q3rûbern auff Êepben Sîeofeit in Aegypten? ©eld}« mar bit îlegopftfdj« ©iee 2J>egierltd fi acutiores quidam magisque in Hiftoria ver» fati, vel prae caeteris memoria valentes Academici fue-rint, complicatîs etiam, & latiùsfè iundentibâs quasftio-ribûs rogari poterunt, ad quas promptè refpondentes cum admiratione audivi. v. g. SKit wie »iti Sieufibacfetfen Würben bi« Sftatfitttt unterbrurft ? y. - - - jRenne mir bie i» ewe #i|ïort berühmte ra? Çi* Ararath. Horeb. Galaad. Abarim. Moria. SBeld»« (Elfern haben i&ren Jtinbern gas 5« »iel »aebgefeben? m. Heli, Samuel. Sienne mir bie berühmte SBeibč&ilber in euer Peri? Eva, Sara, Rebecca, Rachel, Lia, Agar, De« bora, Jabel 8c& m 75 m ©aé ©unöet gefcfya&t int ©äffet ? ty. Ađ mare Rubrum, ad Jordanem. In aquis ,£gypti. In deferto aqua ê rupe. ©et »erfünbigte ftcft rait Sra§ uub SuHerep ? Adam & Eva. Noë, Populus in deferto. ©et fiïnbigte wiber baé G;rfïe©eboU? Thare. Populus vitulum adorans. ©iber b«é 4te ? y. Cham, ©iber böd yte? ». Lamech. Cain. Köiber baŽ6tt? i<* Samfon. Ifraëlitx. ©iber bod 7te ? çf. Achan. Piftor Pharaonis. SBjbet baö ife ? y* Gabaonitae. Fratresjofephi&c. ©ann »are ber ftfngfïe Sag i ©a 3ofue bte ©onne jîe&en mad)te. ©ann unb »o »are bie lingfïe 3?ad)t ? 3« Blegopten / ba SRoofeé bie ginfiere mad)te» ©eldjer Satter hat fein Äinb gefd)l4d)fet ? nt* Jephte, & Abraham propofitô. ©er feme Sörüber ura* ßebrrid)t? »v. Abimelech. Ungleidje Siebe j« ben Äinbern wart fît fdixfMid)? Ht* Rebecca, unb Jofeph. ©ie offt fepnb bie Enget erfc&ienen ? w. In Para-difo. 2. Lotho. 3. Abrahamo. 4. In Monte Moria. $. Eidem & Sarae. 6. Jacobo in Scalis. 7. Eidem lučtanti. 7. Agari. 8. Ad Moylis corpus. &c. Academia ex Authore. POftquam fabulae Phcedri aliquot, ac fortè dimidium explicatum fuerit, liabenda erit Academia, qua ad obtinendam puerorum attentionem, Sc in authore legendo ac intelligendo diligentiam nihil efficacius. Quaeitio-nes proponentur â P. Praefeûo, hofpitibus, vel Principe ac Confiliariis Superioris Scholas , in hunc modum: ex o3:0 primiš fabellis. Explicite mir eon Anfang bet btiffen tÇû&I biê auf? Puüäum I Fama erat, fama fctifi «in Sîutf/ ©«? me y* m ©er đđjf. 3fl Cttt Primiti vuni Nominativi casfls, Weil id) mid) befrage «?et »are ) bet SFlufF- SBare tm Imperfeflo indie, tertix perfonse. Numeri lingular, mit beffen Nominat. fama. quöd quidam jam altè tumentes montes proximb parituri fint. Quod, bad ifl em Con» junüion, regiert einen conjun&ivum. baČ Verbum ifï' parituri fint. SDîit biefen unb Öec Srag u>ee fucfte ic& ben Nominat. wer wir» cjebhbtett ? rç. (Einige ®erg* Pario, is, ere, eri, partum, gt&d&ren/ ifi bđ im futuro wegen bež 3ctt/sCBoc£ wecoctt / Modi Conjunö. wegen qubd in rus, ra, rum, fonfien mûlîe eé feijn / pirient. Quidam montes bon Möns, tis, Gener. MafcuJ, (fin Stog. Num. Plural, weit metjrer fej>nb / Jam, altfc, fd)OU 1)0(1)/ fe»nb Adverbia, tumentes bon tumeo, es, e-tf, ouffgefd)wellen/ weil eć in Bateini fd)ea aufißc* bet / in entes mug eé ein Partie. Prar.fentis feçm Sbie* fté aber gebet in 2eutfd)en tfug in enö, olfo ouffge* fcfemeHenb. Nominat. Casûs, Weil eé mit montes, übett «infitmnK« muß / proximè ifï auef) ein Adverbium bon Propè. SDtt Cai explicite mit in ber 6ten Wabl. Heru« «rteus â primo mane 6i$ auff ba£ Punöum. Çf. Herus mein ic. ©n Tite fag mit/ waé alle Primitiva in 8er 7t(tt gabi ^eiffett? wafi &e«|l ruga? ancilla? opus, ftino, ve. ftis, fsrcio, plico, neo, fuo, vas, lavo, tergo , verro , fcruta, mulgeo, ovis, tondeo, fomnus, confulo, feco, tolls, dormio, nox, furgo, jubeo, levis, vito,ihideo, gravis, labor, &c. Academia ex Primitives. HAnc de Primitivis exercitationem tanti momenti effe exiftimo, ut vel ex hac Tola, nova fcholis no-llris commendatio acceflura fit, c&m alia re nulla Juve-nes melius ad authorum ieQionem utiiiffimam prsepa-wri poûiut. At tot rebûs pueri fuprà vires oneran- tur? ma 77 m tur? qua eft vulgaris objeüio, hujus exercitationis uti-litatem agnofcentium, nec tamen, quia novam , com-ple£ti volentium. Cui refpondeo : totum onus, quod puerorum memoriae imponitur, funt Rudimenta , Ô? Qua maribus, 118.1lerfuum. An opprimentur, fi cui-vis lećiioni quaterna edifcenda adjicies ? Praeterquam quod in Rudimentis nimis accuratum eile putidum eft. Dum definitiones pauculas Conjunä. interrogat. Com-parationes & prapofitionum Regimen fciant difcipuli, fa-tis egerint, neque in examine pro praemiis verba fed res régulai petetur. Academiae porrö ratio hxc eft, ut poftquam ftatô lefiionum pensô vocabula omnia edidicerint, quamlibet fe ducentis conftruQionibus, quibus primitiva omnia illi-gavi, quâsque in fine libelli adjeci, prompte & ex tempore, rogati, latinè reddere fciant v.g. mad)f mit bie iogl gefangen/wnö etnftljrt, ». Atram & albam avem cepit, & aluit &c. Lit autem eö faepiùs repetantur Primitiva , atque adeö altiùs haereaiit, plurimùm ooiiferet, fi poft.quam litteram A. B. C. edidicerint , fimile examen ê conftru&ionibus harum litterarum vel â P. Praefeüo, vel eô hune labo-rein detreûante, â Magiftro ipfo, faltem unô quôdam ê collegis invitatô inftituatur. Atque ita deinceps per quinque reliqua folia, fie tarnen, ut femper ê fiugulis con» ftruftionibus prioribus una redeat, vi. De Experiments fub anni finem. EXperimenta folita, ê quibus bene meritis prasmia di-ftribuuntur, funt i. Scriptio argumenti paul6 diiB-cilioris. 2. Examen ex Prseceptis, cui addenda effet quaeftio una ex authore. 3. Examen ex Hiftoria. Hase ton tam ad divexandos pueros, quam ad verum judicium me 78 m dum de eorum peritia formandum dirigantur. Mnltùra autem interell prsefeire, quibus maxime ex rebus para« tos accedere oporteat ; id quod ê Paradigmatis difees. Paradigma Argumenti pro Prœmiis. greffe H&»edj3lun9 beg ©tôcfé 3»f*Ph &<*» be ertragen t. mtlffen; fan man j- leicht äug ber hetltgen ©chrtfft 4* 2Ibnehmen. 3d) Witt nur etn unb anbern / 5* welcher 6, ju met* efen roûrbtg îfï 1 mit wenigen ©orten anfuhren. ££ triebet 7. felbige/ bie 8. rotggiînfïtgfîe 9* 23ru* ber haben biefen (Patriarchen / ba er tton bem93a(tec eben fte 10. auffjufudjen/ nach ©ichem mit feinem ©efpann gefdnđt würbe/ 11. »erfaujfet. 3a er ifl fo gar benen ©chergen nad) einer fur&en 12. t>ew fïoffenen Seit/ in bie deichen jn »erffen n- üben geben rncr&cn. 2lber mit 14. Slugtegung / e(než »on feinem ©ahrfager k» erratenen Žraumč/ war er nicht • (letu in bie ^re^^eit gefielït/ fonbeen hotte oud) bit ©tell eineé Vice-Sénigé erlanget. 31ug weld)en er« fdjeinet / 16. bag 3"feph J» bem hoffen ©ipffl bec •£>enfid)feit/ ntema|len würbe gefommen fern/ wann ač gefc&ofiene SBilbbralf »iß er mit ju effen »0» fe$en. Ferinam, quam jaculatus eft, mihi edendam ap-pofiturus eft. 1. Ferinam fubintelligitur carnem. 2. Particip. Paff. Depon. 3. Do, trado, cum dus, da, dum. 4. SBiEl K. appofiturus. SDîan mug berenllnbilben »ergeffen/welcfoe man «ni JUgefögt. Oblivifcendum eft injur',arum nobis illatarum. I. Qïïan* Relat. qui, qui, quod. 3d; mutfemafle/ bu fommefi/ mir nut bie 3eif i» fiebert. Sufpicor te venire, mihi teinpus ereptum. x. Occultum qubd omiflum, 2. Verbum motûs. Obfervabis in his exemplis, omitti fubtilitates Logi-cas & ineptas , ac folidas Rudimentorutn ac fupplemen-ti difficultates proponi. 2. Nullam ê Rudimentis Régulant de memoria peti ; id quod conftare debet pueris, ut in his fe maxime exercere ftudeant. Addi poteft una ex authore quaeftio : v. g. Ex Authore. Explïca mihi ê fabula VII. earn conftruflionem. Ut altera vefles curaret, farciret, plicaret, neret, fueret, feruta verreret. vel E fabula 6ta. Herus meus & primo mane, ad ferum ve-fperum, greges pafcendô, hortulô fidiendô, liris aquandîs, agrisarandiïjfirçndâf metwdä,for)s agit, iN INSTRUCTIO PRI VATA, INFIMA GRAMMATICS. ^Mfl^"1''1 i ùt Regula defcribit, eft; Repetitum Qu se maribus: dePr&teritis acSu-P v!oi Simplicium t De Nominum Declinations•• Nomina compofita : Syntaxis fini appendi-lus usque ad Propria Pagorum. Prdectio facillimarum JLpiflolanmi Ciceronis. C&terim primus Afagiftri fummi'tsque conatus eb dirt-genius eft, ùtin Parva Scholacaepta, perfîciantur acper-poliantur. Tant a eft enim in fupplementi regulis plenè percipiendis, & in ufum traducendis difficult as, ut â pue• rulis b'ove'nnibus, aut deCennibus, eorum perfe£la cogni-tio vix expeflari pojfit, nifi alterius item ami nec inter• rupta exercitatio accefjerit, quâ planta tenella ad maturitatem conßrmentur denique. SEll TYPUS CURSUS ANNUÏ PRO SCHOLA PRINCI PIO RUM, sa ti F I. Le- I. Lečliones, feu memoria exerciïatio. UT ne quisquam in hac item fchoia difcipuloruin me» moriam jullô giaviùs divexari, queri pofïit, Qus. maribus (idque alîoquin memoria: jam mandatum) Simplicium 8c Nomina compofita nonnifi 360. verfibfls conftan-tia difcuntur ; praeter perbrevem , quae alterô Semeftrî praefcribitur, Syntaxin. Haein centum triginta quatuor dies'fcholafticos ità dividi pofTunt, ut jQua maribus fe-mei, Syntaxis bis , Simplicium 8c Nomina compofita ter repeti poftmt, hôc fortaffe Typô: Die 1 ma. Quae maribus quini verfus antè, totidem poft prandium. Occupât dies 12. Die 13. Simplicium terni verfus. Faciunt dies 31. Die 44. Nomina compofita terni verfus fàciunt fine Appendice dies 11. Die y y. Appendix Graecorum Notuinum (Epitome. y6. lllion.) tertiae déclinât. 5 7. Graeca fœminina (Accu-fat. f8. Nomina in is) quaedam. $■9. Vocativus (Nu-nierus pluralis. E Syntax! mînutîffima pen fa defignavimus, ut lTmviIcuî-vis leîlioni quaterni verfus ê Simplicium adjungan-tur. Quare fecundô cum Syntaxi decurruntur, 8c Nomina compof. usque ad Append. 60. Verbum Perfonale. 61. Nomina AdjeÜiva. 62. Relativum qui. 63. Continuata. 64. Verbum Perfonale. 6f. Interrogatio. 66. Adjeftiva, 67. Subftantiva. 65. Partitiva Genitivo. Ante Poft Prandium. Verbum Perfonale. Relativum. Subftantiva continuata» Cujusmodi. Rem pertinere. Quotiescunque. Hujus claffis. Adjeüiva. Partitivum Nomen. 69. Par» Si multa ejusdem. Nomina quibus. Adje&iva quibus. Extorris, nudus. Opus nomen. Comparativa utimur. Praeter fuum. Sum Genitivum. Obilvifcor. Sum varie. Dativus etiam. Auxilium. Favorem. Compofita. Sum Abiativum. His egeo, indigeo. Verbum Aäivum. Coarguo. Miferet. Verba aeftimandi. Genitivi. Moneo. Verba petendi. Vapulo. Repetitio Sjntaxis. 93. Repetitur eôdem ve! paulùm au£tô pensô, lîmul fingulîs leûionibûs vertus quaterni ê Simplicium, & Nomina. compof., ut ità terri0 edifeendô abfolvautur ad anni finem. Lečiioves Secundaria. H Arum nomine veniunt Derivata & compofita, 2 do. Hittoria. Secundarias voco, quod â tota quidem fchola, fed non eo rigore exigendne fint, ac Prœcepta. Icefji quod Hiitoria nequaquam ad verbum difcenda,fed fenius Cantùm quibûscunque verbis reddendus fit Decu-F 2 lioni ; 69. 70. 71* 72. 73. 74. 7 S-76. 77- 78- 79- 80. 81. 82. S3-84-S5". 86. 87-88. 89. 90. 91. 92. Partitiva funt. Nomina quae. Gratus, invifus. Generaleni. Tum fretus. Adjeüiva. Vei cùm duo. Item hos. Mifereor. Sum modö. Mod6 cum. Verba, quae. Commodum. Dativo item. Obfequium. Internum. GJorior. Verba accufandi. Abfolvo. Eandem. Magni, permagni. Verba dandi. Iuduo. Verbum Pafllvum. «sc 84 )m rioni; necvocabula quidem, tiifi ut ejus fignificatum pe« tenti eidem, refpondere fciant, Derivata & compofita. Horum duplex eft genus, alteram quae nec fyllabarum mu t at i one (nifi fortè definen-tise) nec fignificatô longiùs abeunt â Primitivo, ùt funt 1. Derivata verbalia aut Nominalia v. fcribo fd)reiben. E qua radice facilè & fuapte intelliget puer, quid fit/m-ptio fd)reîbung ©d)Ci(ft / fcriptor r«ib«v / Jlripto-rius fd)teibetifd) / fcriptura ®d)rifft/ J crib a ®d)îeibcnc. 2. Facilè item intelliguntur compofita, qux radici, fo-lam fuse praepofitionis fignificationem adclunt v. g. ad-fcribo $U:?fd) reiben / con-fcribo jufatwfdjmben / circum. fcribo lim^fd)reiben / de-icribo qb^fd)reiben/ ex.ffcribo ûup^fdjreiben/ in-fcribo einzutreiben/ inter.fcribo i»ifd)en'/fd)reiben / pne-kribo eovf[d)!eiben/ re-fcribo jucucfrober »iberžfdireiben / fub-fcribo i:uter;«fđ)ret6eit/ fuper-fcribo đ6er*fđ)reiben / trans-fcribo übertreiben» Hxc inquam faciiia pueris, quibus in Parva Prolegomena Raclicum diligeuter Se curatè praele£h funt. Alterum genus eft vocum derivatarum vel compofitarum , quae i. vel fignificatô longiùs à fua radice difeedunt, ut in eo-dem exemplo proferibo, bûÔ £anb Bemetfeu/ SogU" fr, buta/ firetlß 6. Acinaces? iv> ©dbf )C» A meridie. Qnid & des? £au§/ ß'ircj)» 1. &difico? iü. bauen. 2. AEdilis? >8aumei|ter, 3- &dituus? 15;. ÇOîegner. Quid ager? y. Ärancf. 4- Quid *grk? iv. Eüineclid). Quid tquus? gleid)/ billig, f. quo? 9>. mamerîici) / ftttfam / unb einbogen / bag «icinanö i&rae in fol$ fifjlipffrtaec Suaetib ftroaô un* F 4 8W ô«5iS&trtcf) # Icîdîfcrtia * ober bec at erwifen/ nacftbem il>ne feine bettlid)« î&aten beffer, befannt gemad)f. 3113 et nun in fold)en Concept fïunbe/ begäbe eê ftcf)/ bag ein 9îatf)fd)lug a&gefajfet würbe/ neue 3nttjof;ner in bie gar fcfyütter &ftoo(>nîe ^alb^nfï Cherfonelum jn fd)icfen» 2, Explanatio fignificatorum. Miltiades Cimonis fi« lius, Athenienfis. gin ©o(jn Cimonis betf Athénien» fer/ ober bon Athen gebürtig. Cùm t fi Da eine Conjunäio / ßlö» obier. mng «l< fo im 3/nfang ber Conftruttion gefegt werben. Et- - foeifl ba nid)t unö* bann wann tserfej) 2. Et auff einanbet folgen / (>ei|i baé erfi«; fou?ol)l/ baéan* fcerte als. v. g. Et pietate & litterîs prsftans, Ç3owc>l}! fromb aie gele&rt. Antiquitate as,atis Gen. feern. i>on antiquns, a,um, ûlt; biefeé bon xvum,i, gltifbfam anteaevus. SDfontaü übet ntci)f fagen antiquus homo anjlatf) fenex, Generis us,eris, Gen. Neu t. fôcfd;kd)t. bonGigns,is, ere, ui, itum. baOon generofus, a, um, bon gute« fd)led)t/tapffer/aOeltd). Et gloriâ. 3îue()in/2lttfe6en. fcaüOtt g!oriofus,a,um, fù&mlicô/ freiHid)/ (jod;gettagen. Glorior, aris, ft$ rù&meit. Mdjorum, es, um, tie 23orfa(jrer/ Sinnen / ©rog« €lterm wirb aEfeitt im Hur. gefagt. Etfaâ modeftii, a, œ, ©ittfambfeit / manierlich Singejogen&eif. bon Modeftus, a,um, jslcljttg 1 oon modus, i, ein «nb 2lrt&. Eft modusi« rebus, me s? m baöMl moderor, arïs, mafftfl/ Wag U»b ÇSBcig halfen/ vir maderatus, Unus omnium, einec aug aßen. am meiften, wc&r aW atle anbete. Maxime adverbium am meiftiMOtt magnus, a, um* Floreret üott floreo, es, ui, bluten« 0a |etjï aber in Sinfeben fe»n. Eàque effet et ate unb von jenen 21 iter »are* ba mug nach bec öbfervation ein teutfđje Praepofition, bie fid) in biefem Senfu fchicft / sorgefegt »erben. yEtas, is, fœm. ein alter, üon sevum, i, q, évitas. Ut bag. nach Obferv, Jam non folim lauter Adverbia, nun tttd)f. De eo bene fperare. bon ihm gut hoffen. Spero» as» baüon defpero, as, ohne Hoffnung fe«n/ oerjweifflcn/ ipes, ei Hoffnung/ iufperatus unoerhofft» Sed etiam fonbern auch çonfidere oertrauem oon Fido, is, ere, fi fus (um trauen, confidentia, fiduçia biifiî Vertrauen îç* diffida &c. Cives ßi feine Surger. bée Athenieofer. SSan fagt nicht coneives 5Jîit*35urger / fonbern cives. fombt oon C.ieo, es, ivi,itum, jufammen tuffen. civils, civilis. Talemfuturum, bag ee ein fof^er »erbe »erben. Qualem, Die Redditiva, talis, & qualis, »ie audj tantus & quantus fan »»an »id)f anberfl Seutfcf) geben ttté mit altf/ ficut. tantus fum, quantus tu, 3d) bin fo grof / «la bu» Talis elf, qualis tu. & i(ï ein fold)« «Is / ober soie bu. Cognitum. big iff ei« Partie. Praeteriti unb tfï rtUjff JulSfe» »ie obfer. poftquàm çognitus eft. fRachöem et ifi erfannt »orben* cognofco, is, ere, vi, itum, erfen* nen» Bon Nofco, is, ere, novi, otum. Notitia, Nomen . ag-dig-nofeo &c, " Judicâruat. o, as. heifï fcaïfôr halten / eine noting ebeï Ur(§eiî fafTeni ucthei!en/&on jœ,m, Çiïed)t/un& F s diso «sc 90 m dico fpredjen; eine» red){fpred)cn. Judex, judicium, dijudicando See. Accidit fjat ftcf) ereignet, ttou ad-cado {»fallen/ ga» 6e f»d) ber gall. accidebat. Lit öaß/ Athenisnfes bie Athenienfer. Cherfonefum us, i, foem. fin M6;3tl|L Colonos. 35auetgleut() us, i. »on colo, is, ere, lui, cul-tum, bauen / terram colere. (>ei|t fonfi aud) efjre»/ co-lere parentes. 3. jieren/ 4. woljnen» Fellent mittere K>o\ttn fd)icîen I mitto, is, ere,fi,(Tum! miflio. miffus. admitto, com-di-demitto See. 3. Explanatio Grammatica. Miltiades Cimunis filius. Genit. 2. Subft. ein ©o&n Cimonis. Athenienfis Nomen Patrium, Wie Viennenfis. Cùm als/ Conjunûio regetis conjunüivum. Floreret ifî bag Verbum ber ConftruQion unb beffert Nomin. Miltiades. JU biefet Conftruftion qcf)6ren bie cafus antiquitate, gloria, unus omnium, bag Adverbium maxime. SD?uf? bann alfo »erfegt Werben : Cùm Miltiades unus omnium, antiquitate generis, Sc modeftiâ 8cc. floreret. Floreret 3rt ülnfe&en ffunbe- Temp. Imperf. Modi conjunft. Wegen ber Conjunüion cum. Et antiquitate generis tn ober Wege« 2Hferf(>um beg ©efd)led)tg ablat. laudis. Obiter exponatur, quodfem-per obfervandum. Ut Syntaxis obvia praeeepta in exem-plis antè delibent, quàm régulas calleant. Et gloriâ majorant. Et copulirf bie cafus. tn 9lUf)nj feiner Sorelfecn- Et fuâ vide infrà. f Unus omnium einer auf? allen/ ober allein äug aU ïen. bie Partitiva regieren ein Genit. ums,primus civium, einer / ober ber erfïe aug benen bürgern/ qmdam Par-viftarum ein Parvift. 5)î«tt t$nU bod) aud) o&ne §i5(;ler fagen ex omnibus. Ma- me 91 m Maxime floreret. atn meijien in '3lnf{f)ett Ware- Enque effet &taie unb in fofdjen Sitter ware/ iß bee Abht. temporis, eßit, n>tcD wegen 5er Copuia & »er? jîanbett cum effet, unb alf» Conjun£livi ni o dl. t Et fui modeßid. Unb wegen ferner €tuge$ogenbeif. Wieberum ber Abtat, taudis. merefe Der Autlor fogt fud wegen feiner eigenen Sutgenb/ ban berSlÖhc. i|ît»a$ ftem&bé/ unb ïomntet nid)C t>on utrê ber- Lit jam 8cc. baé Verbiim biefer Conftruflion ifïpaffen t , ber Nominat, jui cives. bie Übrige cafuS de eo. Adverb, jam non folwn bene, bie oetjuttg ; ut jam fui cives de eo non folùm bene fperarepoflent, fed etiam coiifidere poffent. Sperare bojfett. Pofium, volo, debeo, foleo regiere» tin Infinitivuni. Poffent fiSnten Cojunffivi modi wegen Uf. De eo toon iEjm« unb nicht ab eo, weil Öaä Pronomen eu eorgefegt werben/ qubd is talis futurus fit. baf er ein folebec werf be werben. Quälern cognitum judicarunt. Cognitum iff Parr. »Ott cogtiofco, vi, i tum, fan alfo nach ber Obfervati. mit Pofiquàm auffgelčji werben. Stefe neue ConftruS. fan auch nach Oec Obfer.öer anöem nadjgefcgf/ beçbe» aber mu§ ber Nominat. Pronominis »orgeftßt werben; Quälern Uli judicarunt, poftquam is cogmtus fuit. t)0C î>eti fie tf)B gehalten / naeh&ein er bellet ijï gefent Worben. Aceidit, hat t$ ftd) jugefragen / Iniperfonale, be|> Welchen bûd) baé es anîïati) beöNominat. ijl v.g.liquet ee tji llar. Licet t$ iji erlaubt. & me 92 m Ut Atbenienfes Cherfonefum colonos vellent mitten, tiefe Conftrufh tjï le id) t ju t>erfïe(jen» Atbenienfes veh lent i|î fcflé Verbum unb Nominat, Colonos ijî ber Ca» fus verbi in Cherfonefum, Prsepof, ttjobiu? Ut baé» 3îud)bem Syntax; folget aHjeif auffbie ver. ba eventûs, accidit, evenit, continsit, (jöf ftd} «teignet/ ^getragen«» ut unb nid)t quad, Cherfonefum. Cornelias loffet bei) betten Nominib. Re, gionum 8t Infularum offt bie Praepof. aug ! Wiber bit gemein« Sîegl/ wirb alfo barunter berfianben in Cher-lontlu.n wof)in ? cum accuf, Velient toolten/ Conjunü. wegen Ut. Mttere fd)icfen» wegen volo, fo ein Infimtivum rei 0tert/ wie fd)on gefagt, 4. Latinitas. Florere gratiâ, gloriâ, doSrinâ ?on Gigno, is, genui, genitum gcbđl;ren. Cujus mu§ ûnfîatî) beffen gefe&t werben hujus, biefer Gattung nad) Obfer. fo fagc man aud)! & hujus generis plura, unb bergletd)en mehr» Cum, als, biefe Conjunaion muß ju Slofang ber ConftruQion gefegt weißen nad) Obfer. Magnus effet numerus eine grojfe 21njaf)l Ware.' Numerus , i, Mafc. ein Numerofus, numero, as unÖ beffen compofita. Et multi U HO »tele, fubinteüig. & cùm multi. Ejus àemigrationis io, onis Gen. F osmin. SlbWanberung Don m i gro, as wanbern. demigro afyie&en/ emigro aufoie* (jen je. Societatem etas, is feem. ©cfcllfd^.fft t»on Socius, ii (SefeQ / babon focialis, affocio 8cc. P eter eut bege&reten / feon peto, is, ere, ivi, itiim, ßaöon petitor, petitio, appeto. &c. ber Senfus i|i:al3 Diele mitjureofen anhielte" / alfo fan man fagen / v.g. tr begehrt mitjufpielen / mitjureofen / mitjufiubiren/ initjufpa^iren/ Ille petit focietatem ludi, profeüionis, ftudiorum, ambulationis. Ex bis delefti aujj bfefem augerwôljlf. »on deligo, is, ere, egi, etium erschien/»on lego, is. i. ablefen. 2. fanimlen. errooblen. bat>on deleftns n-ilitum ©amrolung ober Slwfjflawb ber ©olbaten/ SSerbung» mt $eut fogf mon Deputati X>txetx>mui welche Geilet ïatt'iî dele&i folten fjeijTen Deiphof i, orum, Mafc.ein« ©tabt in Phocide unb bffßE)fflfer Sempcl Apollinis« nad) Delphos. Ali fi funt feßHb gefd)iCÎf tporbetu mitto, is, ere, miß, milium fd) i (feit, »t Itwffetl» 3. l<#ti. bđ»CR ad-a-committo &c. Qui confulerent weldje rat&frogen folten/ »o» con-fuio, , ere, lui, îtum Štatf) begehren / fragen« nem ratf>en. 3. ©tiem šBctfe&ung tfjuen/babon con-fui, confilium, confultor, confulto, as See. Apoüinem o, inis, Mafc. ben Apollo. Quô duce weld;en Sucrer. Dux, eis Mafc, gtllrec bon duco, is, ere, xi, tturn führen. Sllfo fagt man ^rfij^rer/Slnfuf;rer/ J5er§og» ©obielûlé eincom-mandirenber ©enerd. Fotiffimùm ftkrît&tTîi'rcï). bon Potiš, is ober Pote,is. ■Neutr. mdd)tig/ber fan. Potiùs me(jrer. Potiffimus,a, um ber fûrnemfîe/ meifîe. potiffimùm furtiemlidj/ bot anbern/ am meiiïen. Uterentur. nad)tern35udjfîa6fn : brauchen folten. ïDtefeë eber i|î «in Phrafis, unb fceiji aüba : tjaben ober nehmen folten» ©o fagt man »on benen ©a« djen/ fo jum ©ébroué ftpn: utorbonâdomô. bonô equô, bonâ mensâ. 3d) b»b ein gut 4?au§/gut $ferb/ gute SiüfifJ. Utor bono Patre, larga Matre. * «j« guten Matter / freigebige Siufferjc. , 3. Grammaika, {jat Öa ntcfjfë befonberé- effet Can* junQ:. modi Wegen cùm. Multi Gen. Mafc. weilen bar* unter »erfïanben cotonî, Societatem. Accuf. Aûivi. De-migratioms 1. Subft. ad diverfâm rem pertinentia. Pe-terent. Conjunct. Modi, Wegen & copulam unb cùm. OeleHi fönte «ud) nad) Obfer. 7. mit qui, <£, quod aujfge* leji »erben : weld)e erficfen worben fentib. DelpbosAc-cuf. «?0l;li1 ; conjukrent,wann coafulo &eifF«t^at{) geben/ xai ïafijm/ öfter eorfefjeu/ Sorfehung thtten/regietf eéeiJ Um Dativum. Conlulo tibi id) tûtht btr / corifulite Patriae. (geîjet bem Saîferlanboor. jQuô duce,ûtor regtet ret einen Ablat. 4. Eruditiö. Qu«re 111 lexico HilWico. Delphi, öra-tulum» Apollo» f» Co II ocat io Germanica, ©a ein «roffe 2!iljü&( biii fee Gattung i'cđtf) »are/ unb otele ©tfelifd;a|it bie« fed 2lbjug$ ju teilten begehrten / sfet)ftb auß ihnen ete «ige <£n»t5i)lte nad) Deiphos ge[d)tcft föorben / tt>eld)ê ben Apoll wear ju £Rath fragen folten / toatf ft'e für ew nett Anführer »or anbern erfifen folten» Examen, Repetilio, concertatio. Examinis, Repeti« tionis, vei mtituae inter pueros Interrogations, quam concertationem dieimus, materia funt i. Significatavo-cum, earumque vel Primitiva, Derivativa, vel compofita. Grammatica feu Regute Supplement, Qu» maribus 8cc. 3. Phrafes. 4. Eruditiö. $. Obfervationes Germa» nie« collocationis. v. g. Quid fignificat multa hujus generis ? Quid potijfimhm, & uncle? Deputtrtê/ quorno-àb meliùs ladni? ©tbe gut Katemin eines: mtti»ad)en reellen? Rei alicujns focietatem petere, ©tb Seuifd) : Utor bona paliià ? einsti gu« ten ®îanti. Confulo quid quô fenfu regit? Ex his deie-öi Deiphos quaiis conftruöio? Subjunftiva. Quid Delphi, quid oraculum? t. Quid fignificat duplex & - - & ? Quid nm fo-ihm, fed etiam? Q^Modeftia? fef unie? Çh_Antiqui-tas? Stundet Q.^Majores ? Q^Genus & unde? Q^ Çotjfido? & unde? QLColonus? Stunde? Q^Speroi Quae derivata? 1. AState qualis ablativus? Cognitum quomodö re-folvitur? Accidit, ut, quare? 3. Floret gratiâ, gloriâ, do&inâ, quomodö Germanics haec Phralis? 4, Quid me 97 m 4. Quid Cherfonefus ?■ Athena? cur taiem futurum in Infinit. Paradigma III. T> i 4 r ? t Extus. Nam tum Thraces eas regiones tenebant, « i * i cum quibus erat armîs dimicandum. His confulentibut, 113 3 Nominatim Pythia prseeepit, ut Miltiadem fibi Inrpera-4 s i } I. a 3 torem fumèrent. Id fi fecitfent, ineepta profpera 4 futura. 1. Paraphraßs vertiacula. Unb brauchtet! Öjefe gewigltcfc ei» gut ßberbaubt ; moffen bajumabl bie Thraciet ein barbarifd) unb febr friegerifd) SJcIcf bie ibnen angewifene $alö#3nfl Cherfonefum innen |at# ten/ welche ftcb ebne blutigen $rieg »on ibrer febofft nic&t würben »ertreiben laifen. ©0 nun er* weite? maffen ber Delphifc&e Apollo »on ben 3l&gefanb* ten befragt werben / gab« er burd) ben SKunb feiner wabrfagerifc&en ©ôgen# $fdffin Pythias jur Antwort : fte feiten benanntlid) ben Miltiadem pj ibren ©enerat erwählen ; unter beffen Slnfilbrung ibnen alité trefflich Würbe t>o» {fatten geben. 2. Explanatio vocum, Thraces-tenebant ifi ber Nominat. unb Verbum. eas regiones Cafus verbi. Nam bann. Tum bajumal)!. fo »tel atëî iüo tem* pore ju jener geit* Thraces, Thrax, eis. »DteThracier ein WtlbSMcf» Eas regiones, o, nis rcem. 3ene Žanbfđ)afften. »OB rego, regîonatim »en Sanb ju £anb. Tenebant hielten« Teneo, es, ere, ui., tentum $aîf ten / ». 3nbaben/ bejîÇen/ unb biefe lignification bat «flba teneo, &ef«flen / batten innen» Cum quibus mit Wddjen Ablat. Societatis mit cum, G Armîs m( 98 m Amts Itttf SBaffen Ablat. Inftrumenti obf.îî. Erat dmicandum dirnico, as, avi fdmpffen/ tfttii fen: nad) Öet Iy. obfer. wirb ba baé debeo «Rggelûji» fen: man mufie fïreifen. fommf sjonMico, as. Dimi-catio tin ©treit / ©efed)t. His confukntibus, ©jefen «m 5Kaffj fragenßen/ weif confulentibus feinen cafurr, brç fîd) &at/ ifi nicfyt von« IJČt&en baö Partie, auffjutëfen obfer. 10. Nominatim benannt!^/ nabmentlicfy/btß 9îa&men/ Don Nomen, nomino, deiiomino 8tc. Pytbia. ©it $riejîerin Apoliinis nub SBa&tfageriit. Nomen proprium. P rte ep it ()at Gefo<n* Prxcipio, is, ere, cepi, ce. ptum befehlen» »on prse-capio, praeceptum, praeceptor. Ut Miltiadem bag fie ben Miltiadem. Sibi i&nen dat. commodi. Imperat orem. ju einen gelb* ßbriffen« Impero, as gebieten / befehlen* Imperator fceifî tigentlid) ein com-mandirenbec (Seneral im gelb / uni würbe fciefet €(>* ren<$itl bei) benen Römern i^ren geibûffCîi je* ne fanbfdjafften Dajumabl iiincn / mit benen mit tbafi» fenmuj?ege|iiitten werben. £ie Pvthi„ bat eenrn be* fragenben nabmentlid) befehlen/ baß fie tbncH beti Mil-tiadeui jum ßberbaufct nehmen foHen. ïBoiin fie bi§ Würben getrau baten / Werbe i^nenaileé glücUtd) ab« laufen Examen, repetit, concert. Quid fignifiat tum ? ÇK Nominat im? Q^ Imperator? Q^Pytbiar Prof Der a futura cur Iufinitivus ? erat dimicandutn quotubao reiol* vitur? QLregionem tenere?' Paradigm iv. "CXplanatio F.pifti)lîe Ciceronis ad T. Farfallium Sicî» A-« has Praetorem pag. 403, Argumentum. 3ïad;bem fteb C. Csefar Herren »ort ter 3Wmifd)en Republic gemalt/ nrurCen ofie/ fofei<* uež geinbé Pompeji ©egen 1 ^attbrp geleiten/ itttf €lenb toerjogf» Unter btefen ware audi Cœcinna ei« Slbeltd)>reid).£aubtn,flnn in Sicilien / bieitc jjttac sor fid) fdbftcn auf Caecinnam febt »tel î bod) buret ûug#£«ut&. Fantilia-ris, gfeid)f«m etnep »on £aug/ ein »ertranter greunb. Confuetuddque. -Çxifî erflen ein ©e»oijn(jeit / »or fuefco, affuefco, confuefco, evi, etum gewonnen* a. 05ti) Cicerone abet gat offt/ tine freunblic&e Cor,«, verfation, Slnfprad)/ Unterhaltung/ täglid) unb off* tnabligen Eingang / am bellen aber / ©emetitfd>a(ff» Sllio mann fié §t»eo alfo jufamgeroo&nen/ bag gat gern einer umb ben anbern i|t. Ut folget auf tantus 8cc. t»eld)eé öorangepn* gen / «nb nid)t qubà* Nulla major, fein grčffete. fubmtell. Sertràulic&îeU «nb ©emeinfd)afft. Ejje poffit. feçn fan. Siefeg wir« ein fdjon« Modus ben Superlativum in Argumento JU variren / v. g. Gigantes fummâ ftultitià Jovem oppugnârunt, ©age : Gigantes jovem tantâ ßultitiä, ut nuüä major ejfe poffit, oppugnârunt. Verio aus 2. Kam & Patre ejus, h amine clarô, &for<° ti viro plurimum ufi fumus, & hune â puero fie femper iilexi, ut non ulio cum homine conjuntlius viverem. Quoi & &c. fotgenbe eingelegte jaifdjtn Conftrafliones tat* ten fceffer nacftgefcgf» Sann icfr fo»o(jl mit feinen Satter / einen anges fernen unb tapferen SJÎann gat viel umgangen bin t ûlé aud) ifone Csecinnam »ou Äints&eit auf imitier ait (9 geliebt (job/ bag id) mit nieraanP »winigtft le&t«. Hos ufi fumm Nom. & V«rb. ?4kz me mi m taire ufifumus. Z)t§ tfl etn Phrafis latina , ut i ali. quô multùm velfamiliariter, (jeift mit eine« gut Sreuttb/ viel ©emeinf^dff unb Umgang haben. alfo §t »erteutfehen. 3$ (nas anfiath ego gefegt) |«l mit feinen Satter »iel Semeinfchafft gepflogen Homme claro. (ginen anfrhnltcheR SKann / bann clarus,i,um ^eiff ba R!»C t'i«» Sîifo ciiritudoNo* minis. Inclarefco, claritas &c. Et virSfortî. Unb einen fapfferen Çftann» Fortit -Çeifï nicht (iarđ in ©litem aber £eib$»tfrdfften/ fonbeirn (tarcfmiSthig/ tapffer/ mannliđ). £«r»oii fortitudo. Et hunc - - dilexi Nominat, & Verbum. 3'đ) haß biê# fetî geliebt« Don lego. diligo, dileäio. exponatur, quod fit diferimen inter amart & iiiigere â puer o »on ^inbfjett fluff. Ab infante, ab incunabulis, a tenero, â parvo , parvulo. £eifl eben bieg/ tote tm îeutfchen. 3d) htm ne ihn »on bet SBiegen/ »on jarten 3ah«n Sic, ut. 2tlfo/ unb nidjt qubd. Non uM cum homine. 3eft mit fernen «Oîenfcht»/ Non unus, non ullus nicht einet / ifl fo»iel olä feiner. cum prspof. Societatis. Conjunftiùs Adverb. »OB conjunSfe cum aliquo vive» re, mit einem einig leben eon jungo, conjungo, xi, Sum jufammenfugen ) »erbinben. awiftyetttConftruftiones. quod & spent mihi magnam afferebat fumms. prohitatis, fummajae eloquentis. , 8" vi-vebat mecum conjunftißmt, non folùm oßeiis amiciti fed etiam ftudiis communibâs. Quoi iüe Jpem afferebat Nom. & Verb. Quoi loci quia Weilen er obfer. 20. Spem afferebat. gjn« £ofnung brachte cuia Indic. ©eilen er gute Slnjeigen gabi/ gute Hoffnung machte. Summt prohitatis. (Einer &$ch(t«n ^uffei^tigfeif / G y Fra* me loi m Prebus, a,«m fromm/ c&rltd) / auffred)*» Probit«, is, feom. fèrfamfefeit / ©itffambfeit* baoon probo, as gutheißen» approbo, improbo 8cc, (gin anberg ift » Pie-tas erga Deum, parentes,&c. Summ&que eloquent is. Unb fetS gïSfhn SBofolrebtn* fseit »a« loquor reben/ eloquor rooblreben. ©ann Cae. cinna »erlegte ft$ »Silin au(f bief« |u 3îom fo angef« fytm Âtinfî, Et (ille) vivebat ; Nominat. 8c Verbum bitfcr Conft. Et vivebat meam, unb er Übte mit mir. ÇonjunUiffimè am »ereinigitfen mie oben* Non folùm offiçiîs ntd)f allein mit #i5|flid)feifen (obf. <82.) officium »ort ob.fa:io bargeqen tljueu. -|)ei|îâttc& a. ©ie ©djulbtgfeit/ ©ebiîfer. j. Sintobt/ -Wirb in fceoben Significationibus be» Cicerone gar (iaref gebrauđ)t / wie er bann ein ganfc ®ud) de officii? ober febesî ©îanbé feftutbigfeifen befd)rieben, ©a»on officio-fus l)čjf1t$/ bienftmiflig» Amicitia ber §:reunbfd)afff* »on Amo, amicus, er erwtefe mir aîleé ©uteé unb £i5|flid}etf / wie eé «inen Wafjcen 5"unb anlMnöig» Sed etiam ftudiis communibäs. fonbern aud) megeu gemeiafaraeu flubiren obfer. 22. 2|j) befiilT« mid) be« ÇBoi)freôen!)e(f/ unb er» Stuiiîs »Ott Studeo, es, ui (lifo &efïeijfea* Studio-fus Èêflijfen / ftudiofitas. Communitms oon con U II 55 munis, baoon communia, cottimunico. See. munia, munieeps, imtmmtsSee. P erioius 4, Nihil attinet me vi ura feribere. Quam tnihî necefsi fit ejus falutem & fortunas , quibüscunque rebâs pojfim, tueri, vides. £a&fi>a(ften/ mit immer id? sjerraag/ ^anb «sc i** m Vihil attinet ti ift u«n3tl)ig/ toor benenVerbis imper« fonalibus wirb itn 2eutfd)en anliatf) beč Homin. adjeit Me Particula indefinit» ta BOtgefefct. Attîneo, es, tti, tentum anhalten, »on teneo. 'Ulfe faßt mai» / hoc ai me, ad te nihil attinet. biefed gebet mid)/ bid) nid)té an» P iura fcribere mef>c«$ j» fd)teibttt/ obet bag t<$ ttieb«t$ fdjreibe. Tu - - vides Nomin. & Verb, conft -u. Tu vides bu febeft/ bu etftnntfi felbfïett wobt. Quàm XCit* Unb ifl ein Interrog. cum conmnft. Necefsè fit mtt »onn3t&en ftpe. öaoon Necelfitas, tis Sfîotf)/ Neceffarius notbwenbtg. <£in anbertf ta» bon falvus, a, umgefunb/ unbefdjdbigt / falubris beoU fam» falvo, as. Salus betfi aud) eintrug/ faluto qrûf* fen/ meti ei« ©rug nid)té anberé aid ein 2Bunfd) aU leđ SBo&letgebené. SOBir $eutfd)e fagen grûffe bic& ©£W/ baé ift/ ©Ott ertbeile bir alleé wo&l Et fortunas. unb £abfd)afften» Fortuns, arum it| Plur. bebeutet all £ab unb ©ut / SQermSgen/ <£inf otttetn Tueri JU fd)u(jen / j« fcftirmen / banöjubafeen. 23o« Tuor vel tueor fe^en / batoOtl Tutor SJotmunÖ/ tutela, tutorius. Quibüscunque rebus mit toafj immer ©ackert obrer. 52. cunque beifi im £eutfd)en infiuet/ ubicunquewa immer / uudecanqae me immer beru. P of m 3d) öermSge / ober »ermßgen folle. 3fî bec Modus Porentiaiis (obf. 19.) mie in leöione authoruns gar ejft ttorfommt» Periodus f. Keliquum eß, ut fjWifdjetl ConftruQio-nes, mefd)e aber aUba nicbt fđnnen nadjgefegt werben) eùm cognôpm pluribûs rebûs, quid tu, & de bonorum G 4 foSa me 104 )S3$ fortuna, & de Reipublicse calamitatibu's fentires) tâhiltf te petam, »iß ut ai earn voluntatem, quam tud f ponte erga C&cinnam habit urus ejfes, tantus cumulus accedat&C. Sîutt ifï niflbrig / até bad/ weil ich «tfenne/ watf bu bon bem Unjiecn «blichet Reuthen/ unb bet Repu-blic ^etrangnuffen ! fût ein ©inn unb SDiegnung füh' reft / nichfä son bit 6egehte/ bag ju fetter ©utwil* ligfett / bie bu ohne bent gegen ben Cxcinnam haben unb jetgen tourbefi/ fo groffen 3"fa6 gebeft/ alö hod» id) mir einbilbeoon bit gefdja'ßt J« werben. Su fanft mir nichts gefälliger t(>un. Reliquum eft tlbcig ifï» »Ottlinquo, reliuquo, lajfett/ »ttlaffen« Ut, bag- Cùm cognôrim weit ich erfenne. toon Novi. hat in praefenti conjunQ:. noverim obet nôrim. Pluribûs rebus anfiath ê rebus, aug mehreren ©a* aš einfaée mtw aftivi wirb allait beffer in baé rus, ra, rum mt feget» Optimam voluntatem habet erga me. Tantus cumulus gin fo großer Jufag» Cumulus fon* Pen ein ^»auffen / cumulo, as ankaufen» Sa aber ein Šugab/ Ubermag/ gufaö» wie Cumulatus modius ein gepuffter ©eßen/ cumulate fcaufftg/ tfberflüffig» Accédât baiufommen »on Accedo binjuge^eu/ heft fer Seutfđj t Sag beine obnebem babenbe ©uttwilïig* feit »etmég meiner Recommendation, ein groffen $üf fa$ befomme / &t$ ic* Med commendatione aug/ obet Wegen meinet commendation (obf. 25.) Ablat. caufse. Ob 6n if)m frf)0« o&ncbem geneigt/ fcod> meinet Commendation wegen nocO geneigter werbet Quanti txe â te fieri inteüigo, ©o &od) iđ) meittti SBijfen eon bir gefügt werbe : obérais fcoefr kf) wetg/ bag id) »01 bic je. Quanti fo iß btt Genifc. bereit verborum asfti-G f inands me io< m mandu Facio ftbtt Wir&S atltj« fiSc «ftimor gtitCttW men. Fieri bag id) gefcfta&t mecbe. (obf. 16.) Intelligo i. Secfie&en/ miffen. 2. 2îe«u&mttt/ benachrichtiget werben. Nihil hâc gratius mihi facere potes. -Du fanfî mit nid)tä angenef>mertf t&uen alö biefeé. Hoc Als biefeé- Poft comparativa omiffum als Allât, petit, Innocentior Atigelô. Gratias gratus, a, um. angenehm» Gratia, gratio-fus 8cc. 2. battcf&ar. Examen, repetitio, concertatio. Quid Stundefamt-liaritas? QL confuetudo ? Neceßtas ? 8c necefßtudol Q^amare & diligerel Q^â puero." Q^ nihil attinet ? Qu s ratio variandi (ùperl.3 Q^ Adultkm aliquo uti? Q^ conjunQfe cum aliquo vîrere, Q^haec res fpem aftèrt? Q^ Salus ? quotuplex fignincatio ? quae ejus derivata? Quotuplex fignificatio fentio ? Q._tueor ? qua: derivata? Q__ cumulus ? Q^ voluntas ? cur magni facere ? Quo-modö fura pro habeo ? hoc gratius, cur Ablat.? Quod difcrimen inter fortuna, x & fortune, arum? Cur poßm, velim ? Hâc fimilîve explanandi Methodô fi Magifter per annum unam duâsve vitas Cornelii, Epiftolas fortafsb fex aut o&o expofuerit ; fimul omni induftrià extimulârit pueros, ut fuô Marte domi vrtam unam, epiftolas aliquot elaborent, Academiae faltem unitis honorem adjun-Xerit ; ne ille in fine anni frucius operae fatisk operof® pulcherrimos collegitTe gratulabitur. Crèfcet in dies intelligent facilitas ; Syntaxim in oc-currentibus paflîm exemplis perinde ac ex regulis dis-cent; excutiendo vocum origines ac derivationes ad Ia-tinitatis proprietatem, quin expofîtîs Phraßbus, participas Sec. ad elegantiam fenfim nec fentientes leniter du. çentur. Singulari curâ inculcanda identidem obfsrva- lio îo. 8c 17. levis in fpeciem momenti, fed tyronibus oppidö moleli«, iii, Expîanath Prœceptorum. PRaeceptorum explanandorum nomine veniunt, imb: Qu*. maribus. quod liefet m Parva explicatum fuerit femel ac iterum, repetendum eft nihilominus. 2. Simplicium leges minimum fecundö explieandum erit, cùm experimentô çonftet , Nominum genera, & verborum pr«terîta, nifi frequentiffimè repetantur, fa» cilè apud puerulos evoîare. 3. Nomina compofita cum appendice grxcâ bis item «xplanandum, nec ad grammaticam rejiciendum, cùm fît materia examinis pro praemiis. 4. Alterô Semeftrî Syntaxis usque ad Propria pa-goram See» finè appendicibtis. f. Supplementum praefertim alterô Semeftrî repete-re utilifliinum fuerit. Ift explanationum penfum in 154. Scholafticos diès rite difpefeatur, typum aliquem fubjicio, quem Magifter pro difciptilorum habitudine mutare poterit. ï. Que marihus deni circiter in dies verfus. ^ ï2. Simplicium. Si quinos vel fenos verfus explicet, aWohrcfc praeleSiombus circirer jo. nempè ad dîem 42. 45. Nomina compofita cum Appendice fi quini aut feni fuerint verfijs,abfolvetur x y.diebtis nempfe ad diem jg, y g. Syntaxis. Syntaxis. y 9. Quotiescanque. 60. Subftantiva. 61. Partitiva. 62. Nomina, quaf. 6j. Adjeäiva, quae, 64. Extorris. 6j. Opus» 66. Comparative. 67. Sum - » 68. Mifereor. <69. Sum modö - » 70. Verba quae auxiiium. 71. Dativo item. 72. Sum ablativ. 73. His egeo. 74. Verb «m aÛivum. 7f. Abfolvo. 76. MJferet. 77. Verba aeftirnandi. 78. Verba dandi. 79. Mo-ceo ad. go. Induo— si. Petendi verba, 8a. Verb. Pafltv, I}. Vapulo, Sup" Supplementum. 84. A&ivum in Paflivum. 8 y. ÇDÎrtJt» 86. Debeo. 87. Occultumdebeo, qubd. 88.. Occultum quod. 89. Rus,ra, rum. 90. Relativura. 91. Idem. Simplicium. lio. 92. Simplicium leges. OQoni verfus facient dies ajt nempè ad diem 11 y. Compofita lib. 11 f. Nomina compofita ad finem annï. Casterùm meminerit Magifter, Genera Nominum, Praeterita Verborum , & declinationes praecipuum effe hujus fchola; objeäum, quique hic defecerint, perom-nem vitam hallucinaturos ac faltem dubitaturos pueros. Forma hujus Explanations. RAtio ac Methodus praecepta rite inculcandi in eo eft, ut res potiùs quàm verba exponantur ; in horum interpretatione ne quidquam adhaîreatur, verfio verna-eula ê regione adjunQa eft. Totus igitur Magiftri lahor eft, exempla regulae afterre quàm plurima, quae fi me-ditat6 domô attulerit, tantb erunt leüiora. Hora igitur huic exercitationi deftinata, plùs examinis habebit, ac explicationis. 2. Cavendum item exiftimo, ne praeter eas, quae m libro funt exceptiones, alia ê variis vetuftis ac recentio-ribns Grammaticis operosè conquifita obtrudat, aut quod ferendum non eft, etiam ditîet, cum'usûs fint rariflîmi, ac tutö ignorari poflint â vulgo, iis fuâpte Ventura, qui Jitterati futuri fint. Vetuli Paedagogi toti funt, miréque fibi placent, in venditandis obfoletis ejusmodi, nullius usûs ferutis, hauftâque femel praejudicia ac abufus aeger-rimè deponunt. 3. Rei alioquin planae non eft, cur Paradigmata ađ-jieiam. Id verö monuiffe 11011 obfuerit, examen longé tore fore utiîius, fi poft explicatum quoddam de Genmbus, JDeclinationibus, Yr&teritis praeceptum, non de cafu folùm, prxteritô 8cc, interrogentur, fed quaeftioni, fi con-ftruäio fit, fimul admifceatur aliquid de temporum ratione , fuppîementô, authore, régula Syntaxis, ut unâ fideliâ duo parietes ornentur. Explicentur v. g. primi quinque verfus ê Simplicium : igitur non interrogate folùm, ùt habet Coni undo, repi 3, detondeo, accurro, attendo &c. in Prasterito & Supino ? fed etiam ex Qux. maribus adjicies aliquid v. g. Redde îianc conftruûio-xem : <£t rourbe ihn mit feimtt ©teđen wo&I abgeHopfft fytàtn* Scipio, contundo. ®ï »irb ©eroalt mit entgegen gefegten ©eftsatt ab* getrieben fcaben* Vis, àepetio. SDÎan »iß fagen/ er b&be feine SBibber «ujf bit innerfîe -Çaut gefdjoren/ mes, cutis, detondeo. SIHe ©djaaff auf? ber gangen beerbe fegnö j« gif •ftnf Grex, accurro. ©if faute žagroercfet fcat öodj enbiitO i&r @etsips fen gebiffen. Opera, remordeo. &c, Explicentur porrö fequentes quini verfus, ùt glifco, vergo 8cc. occafionem dabunt reperendi, quâ circum-feriptione utendum, fi ejusmodi verba in prseterito aut Supino diäentur. Eadem eft Syntaxim explicandi ratio, cui Germanica ver Ii o adjeQa non eft, cùm & pueri jam aliquem linguae ufum confecuti ponantur, textusqua regularum planus omninö fit, ac facile intelligibilis. Illud probè obfer-vandutn, ne unâ, fummùm altera regulâ plus explane, tur, atque in examinis crebritate plurimnm ponatur. 4. Examinand! autem plerumque medioeres, vei Ultimi fcholae, ac fi haeferint, â primoribus corrigendi. Csterîmi attentionis fervande. cura erit praeeipua, quae «ion tsm feveritate, quàm conftantiâ ßvtritatis obtineri poteft ma "o poteft, ut nempe perfuafum fit llngulis , inevitable» omninö pasnam femanere, fi repente interrogans, quid jam jam diûum fit? ignoret, prodàtqlie fe animô eva-gatuin. Certitudo illa non declinabilis pxnse validé con* itringet levitateia puerilem. iv. Scriptio. <7")E Materiel Scriptionis feu Argument or un. E libello ^ Hiftorico deligenda prae caeteris ea themata erunt, quae idoneam quampiam moralem doflrinam contineant, nec alio fine latinae linguae fcientiam profitemur , quam ut hoc vehiculo mores teneros ad omnem probitatem 8< honeftatem formemus. Aflyria, Perfica, quin & Graec» Hiftoria fterilior, longé uberrima eft Mythologia : quam in rem valdè ferviet Ethica Symbolica P. Pexenfelder, quâ fabulas hafce elegantibûs obfervationibfts iUuftrat, llfui item eile poffunt Natalis Comitis Mythologia, He-derich Lexicon Mythologicum &c. Aliis produćta per totum annum continuationis argumenta , aliis breviora placent, quibusdam, quae fingulîs fcriptionibûs abfolven« tur. Pro longioribus ex Hiftoria vera fumi pofllint, v.'g, Regum Perfarutn aîla. Vita Alexandri Magni ê Curtio excerpta. Bellum Peloponefium ex Thucydide, Pa-. rallella Graecorum & Romanorum Ducum ê Plutarcho. Philofophorum vitae ê Laërtio &c. E Fabulofa I. lllyf» fes, feu Compendium Odillêae. 2. Bellum Trojanum, feu Compendium llliados. 3. ^Eneas feu Compendium ^ïneidos, quibûs thematîs nihil poteft effe utilius. Item Expeditio Argonautica: Labores Herculis. Ajaxfurens Electra, Antigone, Iphigenia &c. Argumenta lcilicet Tragœdiarum Syphoclis, Euripidis. Horum praelibatio fortafsè invitamentum erit, ad ipfos olim fontes perfe-q'uendos. Pro breviorihus ferviet faftuin aliquod fingulare è vera hiftoria y. g. Semiramis mariti Intert'eftrix, 2. Sar- daiia» mapalus crematus. 3. Cyrus expofitus. 4. Idem rex <4er. 5. Harpagi ccena. 6. Viûor Avi Cyrus. 7. roefus. 8. Cyrus â Tomyri caefus. 9. Cambyfes fa-•crilegus. ïo, Praexafpis calamitas, u. Smerdes pro-ditus. IS. Darius Rex. 13. Zopyrus. 14. Viûoria Marathonia. ry. Xerxis exercitus. 16. Idem montes navigat. 17. Leonidas ad Thermopylas. 18. Themi-fiocleum confilium. 19. Ftiga Xerxis &c. E Faèu/efa. Fabulas finguTse quatuor aut phirium ar-gumentorum materiam prsebent ex Pexeufeldero v.g. I. Daphne laureata. 2. Marfyas excoriatus. 3. My d as inauratus. 4. My das auritus. j. Prometheus. 6. Pandora: pyxis. 7. Quatuor jetâtes. 8. Gigantomachia. 9. Lycaon Califto. 10. Deucalion Pyrrha. J i. Phaeton Incendiarius. 12. Argus cxfiis. 13. Python Draco. 14. Jupiter Taurus, ly. Cadmus dentes ferit. 16. Aftaeon. 17. Narciffus Hyacinthus. 18. Athamas Jo. 19. Perfeus. 120. Bellerophon. 2r. Proferpina rapta. 22. Stelle puer. 23. Arachne. 24. Syrenes. 2y. Triptolemus. 26. Nrobe Saxum. 27. Amphion MuficuS. 28. Lycii rullici ran«. 29. Tereus Progne. 30. Jafon &c. &c. Hie fabula vel leviter deduQse pro 130. diebus materiam abündantem fufficiunt, cujus unum alterumve exemplum habeto. Daphne Laureata. i.T"\Aphne Penei ii. per amœna Tempe fluentis filia, ■L/ fornix quidein venuftate, fed longé magîs pudi-citiae laude praeftabat, inter procos pluriaios ejus nuptias ambientes, ipfe Phcebus fuit, qui primô ejus per Nemora oberrantis confpeflu, »more exardefcens , fpon-fam ä patre petit. 3 . Ilia me m m 2. lila ver6 animum obfirmârat penitùs, cum Diana Nemorum Dea non folùm aetatem in fylvis degere , fed 5c ejus exemplô virgiiiitatem perpetuam colere. Itaque blanditias Apollinis omnes , ac infidiofa dona generosfe afpernans rejicit. 3. Apollo tot repulfas paffus, denique vimexperiri ftatuit, fugientem per valles montésque usque curfu in-fe&atur. Ilia, quae prae laffitudine jam ultra fugere ne» quiret, uti columba ab imminente accipitre jam com-prehendenda, Deorum Dearu'mque omnium opem implorât. 4. Preces caftas ac lachrymas audivêre fuperi. Mi» rum ! in curfu medio adhaerefcunt pedes, 8c in radices firmantur, frondes pilorum locô progerminant ê capite, digitis, corpus in truncum, cutis in corticem migrât. Ut pro Daphne laurum pulcherrimam Apollo ante fe ftan-tem videret ftupens. j. Documentum. Cui innocentia morum, 8c integri-tas cordi eft, ne fe temerè ad quosvis focios, hominum-que castus adjungat ; domi fe continere, cum probis ver» fari, popinas imprimis Sc hominum lutulentoruui fascem devitare ; ne quid honeftati repugnans videat, audxâtve, oculos continere 8c aures, ingenui adolefcentis eft. 6. Aliud. Ad tuendam morum caftimoniam nullum adjumenti genus praefentius eft oratione.. Qui ftataepie» tatis Chriftianx officia omittnnt, nullam devotionem prasfeferunt, deferti â gratia, prolabentur certè certiùs. Aîarfyas Excoriatus. j.\/Tlnerva fortfe propter flumen fiftulà canendo fe ob-iVl leüans, ut in liquida unda fuas ipfa buccas fce» dum tumentes confpexit, exhorruit fcilicet, atque ut fœminis nihil forma antiquius, fiftulam brevis nempè de» formitatis inftrumentuni indignans abjicit in vireiitem ce-fpitem. 2, Marfyas ê faunorum gente, hifpidutu j cornutum. fiai'' «& "3 m Caudatum rnonflrum , tollit fiftulam, miratus quid rei efr fet, digitis micans infcitis flatuanihiat, nefcio quid fo» hi elicit. Plaüfit fibi hovtis aulasdus, eôque brevi tumo* tis ac amentias devenit, ut Apollinetn ipfum iti certametl Mnficum provocatum â fe viöum iri crederet. 3. Canehte Apolline fêta; ipfae 8c arbores annuete4 vi&oriâlilque addicete funt vifàs» Maifya canere orsô , aversâ facie aures obturare jndices. lllturus hominis infanialii Apollo , rnifero peliem ê toto corpore detra-liit. Excoriatus tamen â mifetantibus diis in ßümen co* gnomine vertitur» 4. Dotlrinäk Multi funt obtreflatofes temetarii, titilla virtute Vel fcientiâ, qtii carpeté atident omnia, legeš prsefcribere > fe fe aliis praferre. Quid ihde lucrip nifi lit contemnaiitut ipfi > audaciâmque melitis ludibriis luanti S* Contrito Proverbio ufurpant Germani : Iapfui pro» pinquam effe fuperbiam. Superbis DEUS, hominésquô refiftunt; hic immerentibus gratiam fubtrahit, illiadde» primendum faftum conipirantes omnibus opibus contein» ptorem oppugnant 8cCà Mydas Inauratus. I.\/fYdas Phtygis rex, longé opulentiffimus etfi hulili« A * A Ii genere prognatus, ßacclium cum tota cohorte in peregrinatione magnificfe acceptum fibi plurimùm de-vinxerat. Is gratiam hofpiti relaturus qtiidlibet optandi poteftatem facit, certè obventutum pollicitus, qüidquid animâ agitâffet. 2« Homo flultus 8c auri ctipidine iftfinitâ incenfus optât j ut quidquid cohtingeret auriim purum putum fieret. Ratus hôc obtentô fe mortalium omnigm feli-cifïirnnm fore. Nam in auto ineffe omnia, voluptatemj honorem, opes. Rißt Bacchus hominis ftultitiam 8c an* Huit. 3. Agebat in campo Mydas, ponîum decerpturuî aa-H rut» mm manu tcnuit. Saxum apprehendenti mafia aurea manibus h se fit.. Dornum redeunti portes 8c limina, men-fa, fedilia in aurum vertuntur. Nec ante amendant agno-vit fuam, dum cibîs omnibûs in aurum versîs fame jam prope contabefceret. 4. Rogat adeb Bacchum, ftulte petenti ignofceret, qui hofpitis mifertus jam vix offibus haerentis jubet, fe quamprimùm PaEiolo flumine abluere. Lavit extemplö, Ce inde arenas aureas devolvens alveus aeternùm fluit pu-nitae avaritiae monunientum. f. Doflrim. Nihil unquam fimpliciter petendum â DEO, nifi idem praevideat, rem petitam ê îalute noftra fore. Quoties nocitura petimus mortales , infantum fi-miles cultrum , quô (e faucient, flagitantium. Patris optimi fapieutiaj committamus omnia, qui è malis boua novit, folétque elicere. 6. Hac facra auri fame capti permulti totam 8c fum-mam felicitatis inopibus collocant, futurorumparùm fol» licici ; à quibus tarnen ad interitum deducuntur, cùm veiut viam, januamc|ue pandant ad voluptatem , ambi-tionem , 8c omne fcelerum genus. Sapientiùs Salomon fapientiam optavit, unaque bona omnia in domum fe-Cum induxit. Viden ùt minus produfta Themata jucundiora fint forfitan, 8c ad Ethicaminfpergendam opportuniora. Ad-do tamen longioris continuationis exempl,um ex ./Eneide Virgilii v. g. A verfu 13. L. z. Graci obfeflores Trojae , jam de-cetmîs obfidionis laboribûs immensîs lafïàti, quodvî ne-quiverunt, dolô conficere infhtuunt. Ergö Epei arclii-teäi operâ inftar montis equum aedific^nt, multorura tabulatorum tigna attollunt, latera firmant trabibûs, Lllyf-fem vaferrimum per omnia fecuti. î. à v- 17. Votum pro reditu. Subinde fpargunt in Caftris rumorem, quem Trojam penetraturum non igno» fabant, fixum elfe, obiidioRe folutâ in Grseciam renavi- garç. ^ me »? m gare. Eum fe equum Minervx voviffe, ut ex oraenlirê* fponsô navigatione uterentur fecundâ. Subinde molem lieneam fortifliwâ , optiméque anwatâ Juveutute com» plent. 3. A verfu 21. Eft in confpeBu. Graecî deftitutà in littore Machina fimulant fe in.Griciam velafacere, interim Tenedi, propinquâ, & florente tum Infulà, nunc propè defêrtô fcopulô fe claiîis tota continet. 4. Av. 2 y. Nos abiijfe rati. Trojani hoftem omnï-«6 abiiiïe rati, portîs fe omnibûs, ad luftrauda hoftiura cailla, equumque vifendum effiindunt. y. A verfu 32. Yrmùsque Tymates fuadet equumin-ducendum in tfemplum Minervas, quod Troja eft. 6. A verfu 3 j. At Capys & prudentiores Trojano-rum donum effe fufpeûum, & aquîs vel ignibûs abolen-dum exiftimant. 7. A v. 39. Primus ibi ante ormes Laoćoon increpat graviter lucrum ftoliditatem, non advertentium, dolum îiibeiTe. g. A V. 46. Aut hs'c in noßros. Oratio teaocoontis ad Trojanos. 9. A v. f 0. Sic fat us. Haftam impingit in Eqlii ven-trem, fcrutaturus, quid fraudis lateret. id. A v. 5-7. Ecce manus Sinon Gncćorum quidam captus, juvenum Callidiflîmus ad Prîanium deducitur. i r Sequitur Sinonis mendacifïiina oratio, confilium, ut fatalem equum fuîs ipf) manibßs inferrent; claffis re= ditus ê Tenedo, Trojas ruina. Ac deinceps Snex er-ïores. En pro toto & pluribûs annîs nec inutilia thema-ta, «fuando ^fneis omnibus olim perlegendâ. Caeterùm in materia nihil eft difficultatis. De Forma Scriptionis. DE hac generatim di£h, non eft, quod repëtam, nCm-pè adhibità, quiàlibet ad quodlibet trahendi arte, i. Derivatorum ac compofitorum voces Ihb fignificatio- H 2 nt ma né >gâï lift di£tata , Authoris prasle£li, 8c régulas immifcendaS. 3. Si ulla certè in infimis duabus claüibus Themata in« telligibilia, facilia, brevia eflfe oportere 8cc. Id verö in fcriptionibus obfervabit Magifter , atque pro magni momenti regula conftituat, ut argumenta to-tius anni, non admodùm différant ab argumentis Parvas Scholas, alterô Semeftrî," nifi quöd Genera 8c Praeterita praeterea illiganda (Int ; ut adeo in plana ac fimplice, 8c ad 14. Praeceptorum fupplementique leges exa&à con-Jtruftione emendatè facienda eum in hiodum exercean« tur, firmentur, perficiantur, ut fub anni finem Scholl obtmuerit Magiiter , nae xs rte JiDi communs prascu-«îflîmè meritus fuerit. Etenim, Nifi primô hoc 8c fundamental! bienniô planam, quod dixi, fimplicem , nullâ Syntaxi impeditam conftruÜio-nem condere addifcant, aŠum eftomninodereliquoHn« maniorum quadrienniô de multorum fortunis, quas ftu-diîs adeptpri fui(fent;nec enim haec fundamentorum la-bes, ullâ arte vel induftriâ repatabilis eft. Conftat ex-perimentîs quotidianîs, fi quis Granuaatiftatum aut Syntaxiftarum v. g. fex folaecifmîs argumentum inquinârit, certö quatuor Parvifticos, ùt loquimur, aut Principifti-cos elle. Conftat iîsdem experiments , grammaticos adeb malè viaticatos a&um agere in Poëtica & Rhetorica : S>ermultos in principiis negleilos adeö , ut vix planam ententiam latinatn rite ftruere fciant ; 8c Magiftris, fi quid efficere velint, props redordiendum fit ab ipfis Princi« piis ; nec ab imperitis adeù carmen aut oratio latina exi« gi poffit, Vel fperari. Praecipua verö utriusqne Scholas difficultas, noltrae-que â latina diverfitas eft in Participas 8c Gerundiis, ils- âue, quae fupplemento continentur. Itaque in his tra-;andis totus fit Magifter, nullum fit argumentum, cui Ö9ü hujus «liquid adroifceatur, nullum examen, nulla COR' m "7 m Concei tatio : dum ità folidentur pueri, ut in his ftjuen« dis 8c fecuri fiant 8c prompti, hoc eft: ver» latinitatis fîrmum jaciant fundamentum. Non inde omittenda Genera, Declinationes, Prête" rita huic fcholae propria, qux tamen quotidianîs exami-nibûs melius imprimentur. Aiterô Semeftrî infpergen-da item erit Syntaxis, fed ità modicè , ut conftet, in Examine ac Scriptione Prxmiali nihil de ea admiftum iri. Genera Nominum themati illigandi Paradigma unicut» addo. Sit v.g. fuprà allatum thema : Daphne laureata, în fylvis oberrans , Phœbum fugiens 8cc. en, quàm com« modè reguls Qua maribus omnes inueQi poffint. Sint V, g. qua» intrudere velis nomina, E verfu i. 2. 3. Excubite , IncoU, ê f. Dryades, Amazon, ê fequentibus, proies, çontubernalis, hérost tefiis , adolefcens , en is, Men fis. Aprilis , December. Fluvii. Adarfyas, Matrona, Ar axes, Tygrist Infulaeî Delos, Cyprus, Lemnus. Urbes: Delphi, Lacedtmon, Ephefus, Parifii. Regio: Phocis, Cberfonefus. Navis: Aries aureus. Poëfis: Ajax, Nubes. Arbor: Quercus. abies, populus, morus. Nomina in a. v. g. Sopbifma. in e. Rhetorice. in t. ÂMil. in o, T'tio, grando. in u. Cornu, in al. Cervi• cal. in an. Pian, in er. Ver, iter, in or. Furor, marmor. in tir. Ebur. in as. Tempeflas, adamas. in es, Durities, cefpes, magnes, in is. Vis, callis, amnis. in os. Epos, cos. in us. Colus, acus, er emus, metbodus j frigus, tellus, me lamp us, fer vit us. in s. Co bor s, frons , fons, chalybs. in x. Codix, pix. in ax. Thorax. in ex, Gr ex, carex ifuppellex &c. ExcubU. Daphne fe ipsa tuta nullas excubias requi* rebat. Incctla. Sylvarum perpetuus Incola. Dryades. Caftas inter Dryades, Oreadäsqire. Amazon, inyi£h, Proles Peneo chariflima. H 3 Conta- me us m Contubernalis amata Dianas. Generofa héros. Te/lis. Oculata teftis, Diana. Adolefcens fupra setatem cauta. Arnica lucoriuncii/». Aprili floridô , ac effaeto Decembri iu fylvis. Fluvii. llluttrior taîi filia Peneus, ac aquis fuis rapi-àus Tygris, limpidus Marfia, lenis Matrona. Infula. Apollo reli&à Patriâ, Delà, voluptariae- Cypro nihil in hanc juris. Urbs. Fortior feverx Laced&monis filiâ. Regio. Delatus hue ê clarâ Phocide Apollo. Arbor, tlmbrofas inter quercus, altas ahietes 8cc. Sopbijma. Nihil artificiofa Sopbifmata, nihil infidiofa Khetorice Pbœbi valebant. Velut ignitô Titiane ardens procus. Nullum illi tectum adversùs deciduam grandi-nem, nullum cervical, nifi dura humus. Tantùm non lastum Paana canebat Apollo. Ilia vero in periculofo agone , blandi Hymenis viftrix, 8c inter viridantia laquea-ria oberrans, & verè perpetuö gaudens. Nulium illi iter in fer i s confeflandis arduum. Adversùs iiiipuros procorum furores ftetit ùt marmor immobile?, ùt adamas frangi nefcius. Nullum ebur hâc virgine candidius. Nudo cefpite fomnum ferè carpente. Nempb forma iile magnes eft amorum. Ulicitam vim pa-rans Apollo, per arduos colles, inacceflbs calies, trans interje&os. amnes fugientem perfequitur, fruftrà fuave Melos accinens. Tentari 8c ftare, cos eft verse virtutis. Non ilia ad otiofam colum affidere , acu Phrygià pingere , fed in horrida éremo feras figere, concrets Teüuris dira frigora tolcrare, cum fido Melampode feris imminere, conjugii acerbam fervitutem averfari. Cura focia Dryadum cohorte inter umbïiter as frondes ^ autfontes vitreos acutâ teli chalybe cervos fternere,. pro tenera todice , venatorius thorax. Cornutos cervorum greges per implicates carices, per profuudas paludes fequitur. Una fuppellex teluw cum pharetra &c. Idem me m Idem in fimplicium leges. S Int verba conjugation'^ primai themati mifeenda , ùtî Eneco, recubo , circumfono, emico, perfrico, refeco, lavo, implico , condo. Secundo ùt: Torreo, exforbeo, ohtineo, fuccenfeo, permifeeo, fiupefco, raucefco , obftdeo, commordeo, pro-pendeo, demulceo, exturqueo , excieo , exoleo, faveo , gaudeo, &c. Tertio, ùt: Pellicio, proficio, efugio, rejicio, eripio, cotnperio, excutio, innuo, exacuo , prxftruo, ingruo. Iti bo. Nubo, co parco, depeleo, do confcendo, fuf« fundo, 8cc. Feras enecatura 8c pervigil fu per nuda humo recw luit. Grcumfonuêre JDianae litui, in fummos montes emicuit. Perfriïït frontis procis ità aditum omnem re-fecuit. Quot repuifas exforbuit implicitus, 8c amore co». ftriftus Phœbus, nunquam obtenturus quod volebat. Ob-ßupuit ipfe Peneus fiiix duritiem, 8c tantùm non Juc-cenfuit. lila permißas lachrymis preces derißt fortiter eommorsîs labrîs. Etfi plurimîs donîs â Phœbo demulfa nunquam in ejus vota propenfura erat,»nunquam ille ex-torturus, quod vî quxrebat. Tanta firmitas quantum in eo ardorem concivit, Igi-tur fpretîs exoletîs amantium artibûs adolitam adeö vir-tutem vî tentât. Contra excußs ilia vias pr&firuxit omnes, ne nun t um daretur. nullis blandimentispepercit procus amore vifee-ra depaftus. Illa rubore fujfufa confcensh montibûs effu-git infidias 8cc. Idem Thema in Nomina compofita circumduci, eS. dem quidiibet ad quodlibet trahendiarte pofTet, verina ne longior fim, idem in regulis Syntaxis experiamur. Genitivus pofi Nomen. Illuftre fortis cafi 'monie. exem-plum Daphne. Plurimùm lenociniorum nec minùs donorum jadmovit Phœbus. H 4 Rarae me 120 m Rarae virtutis, infigni pudicitid virago. Venandi perita ; amorum ignara, laborum cum Drapa omnium particeps. Curarum expers plenam volupta-tis honcitae agebat, Nemo omnium dubitabat, procorum quemdam tandem hâc prasdâ potiturum. Superlativa. Graecarum caftijfima Deorumpulcherri-yimo ad extremum reltitit, Deae fimilis, nec unquam fui dijßmilis Daphne, Dativus poft Nomen, nihil illi moleftius illecebrîs, ve-natu verö jucundius, Tam grata fuperis quàm volupta« ti infefta, Accuf, vel Ablat, poft Nome». Viam multîs pafTuum millibûs longam fepè fugienda confecit. Ablativus poft Nomen, Sponte paternâ domô extor-, ris, rebus omnibûs nuda, digna Dearum çonfortiô, fuà folitudine contenta; quàm ab opibus inanis, tain laude referta ac locuples, &ç. Opus, Longé ab aliis puellis di-verfa, aliéna â blanditiis negat le donîs ullîs opus habere, Comparativa. Nihil hâc conftantius , nihil Apolline proeô importtinihs ; quam tarnen opinione fortiorem com-perit. Genitivus poft verbum- Quanta erat, Diana erat, Virgims ejfe putabat, virum ne videre quidem velle. Mifterebantur fugientis Dryades } uniusque venatus Jatagentem feSabantur. Domûs Patern® oblita, nuptiarum ne meminijfe qui« dçm volebat. Dativus poft verbum, Procî omnes odio erant. Una ill» cum Diana familiaritas eft. Sexui fuo honori/«#. Sibi blandientes averfata , deos precatur, ut périclitant! apitulentur. Trata impuris , nec eorum çupidini-bus unquam afentiri certa, uni venatui vacabat, ftude-idtque, Nil Phœbo fu% artes proderant* Ne Parenti qui* me i« m quidem obfecuta, ut fibi deliciarum quidquain indulge-tet, Reßßit, obluäatur artibus infidiantûm. Ablativus poß verbum. Specie venuftiffima venatrix, animé virili fe commendabat, wajoris verk animi, ac Apollo voluilTet. Non monitîs egebat, culpâ omni vacans alioquin. Ferinâ vefei, cibô vivere minimô, folitudine deletlata unicè, procos ipfa nunquatu potituros, inutili labore/tf-perfedere jubebat, Accufandi verba. Nemo earn minimi levitatis ineu-fare, minùs împudicitiae arguere, nemo, qui non omni fufpiejone fceleris abfolveret. Pudebat quidem Phosbum iteratse repulfe, neç tamen laboris tidebat. Non erat, ut officii earn commoner ei quispiam, Tan» tam virtutem quis nan jplmitni facer et ? Dativus cum Accufativo, Jncredibile diftu, quantum donorum vel invitas poUicitus fit, ac tribuerit, quibus illa caftimoniae decorem longé pr&tnUt, Geminus Accuf, Saspfc illam popofeit, Induta cultum venatricis, A Du's opem flagitat 8cc, Idem cum Autbore. INdere veüs v.g. themati ex explicatione prima: diei Qu& maribus excubiae. Incola, Dryades. Ex authore ; Hiodeftiâ florebat, Accidit, ut: Paradigma I. DAphne «Ine Softer be$ glu§ Penei, weldjer butd) baé angenehme SbalTempeflüffet/»are fomo(>t ihrer augbilnbigen @d)énbeit / ûtë (gingejogen&eit / allein unter aßen ©efpillinen bie a (jaf wan metefett fčnnen / wte flcfd|>rlirf) offt ein einziger Slugmrcurff fei)e. <£r entbrint atfobalb »or Sieb / unb begetjret »on Peneo, fte ifjmc jur ©rauf ju geben» Daphne Penei per amœna tempe fluentis filia & fin-gulari venuftate, & fuâ modelliâ latè florehat. Nec pa-renti, ad ejus integritatem eußodiendam exeuhia collo-canda erant. Accidit autem, ut Apollo, helium hunc fylvarum in-colam inter fbrmofas Dryades fedentem confpicaretur. Tum adverti potuit, quàm periculofus ßt fubinde unius oculi jaüus. Exardefcit lllicö amove, eamque fibi â Patre fponfam dari petit. Sunt in hoc themate x. Tempe. 2. Relativum omiflum. 3. &-&. 4. Vhnfis ßoreb at. y. Gerundium in dum. 6. Occultum debeo. 7, Excubiae. 8. Accidit cum ut. 9. Incola Gen. Mafc. 10. Dryades Gen. feem. 11. SJîatt» 12. jQuam cum conjunftivo» 13. Amore Abi. caufae. 14. Infinitum Paflivum. SEcundae diei explicatio ê quae maribus : P roles, con« tuhernalis. adolefcens. Ex authore : petere focietatem itineris. Parente opti-mô uti. £>&wo()len btefeč liebe S?ittb einen gat gu.t«n 93at* ter fcafte/ beriet nichts/ voae fie begehrte / abfđ)lui ge ) ltejfe fte ftd) bod) in feinem £au§ nid)t auff&alten. Verlanget ban öon ber Diana, t&t im Sagen ©efeH* fdjafft j« leifleti/ unb in ben ÏÏBalbern i&re ewige fpantn ju fet>n. Apollo lieffe ntd)tê unprobirt ibr mtîtb j« gewinnen / mit ^offftung / fte werbe bannoety «nblid) nad)geben. ©ie aber fd)lagt aUe$ »erfprodje«? ne au§ / gar wol)l wiffenb / wie »tel e&rlicfye junge £eutf>/ elenbigltd) »erborben/ ft^ mit @e* fàencf &abm wtMtwDfn la|[en* Quam» «sc «3 m Quamvis cliara proles parente uteretur optimô, nulla petita ipfi negante, domi tamen fe detineri non fine-bat. Petit itaque â Diana venatûs focietatem, 8c perpétua ejus contubernalis effe. Apollo nihil rehnquebat intaiäum, ad ejus animuvn expugnandum , fperans, tandem ceifuram. lila verö , quae pollicitus erat, rejicit omnia, non ignara, quot honeiïae adolefcentes mifçrè perierint, douis fe capi pallas. Sunt in hoc thanace i. Proles Gen. fœm. 2, Parente bonô uti. 3. Relativ, omiffunr. 4. Item. f. Sino cum Paffivo. 6. Petere focietatem alicujus rei. 7. Intatlum Partie, g. Gerundium in dum, 9. Con-tubrnalis Gener. feem. 10. Occultum quod. 11. Deponens Paffivnm. 12. Interrog. cum Conj. 13. Adolefcens Gen. foern. 14. Capi Pallivum. ij. Omiffum Kelativum. Paradigma III. TErtiae diei Qua. maribus : Delos, Delphi, Phocis. Tygris, Ar axes, Quercus, Abies. ©c oetfraufe ihm/ er fe& «in .£ewöen betiihmfen Phocis, habebiefeg/mie auch Delos, tueldje3nfl fein ©eburthöfDrthfepe/bepneben bie5BeItbefanbte<5fabt Delphos oerlaffen / ba oon ihme alle ©riechen 3tath hoüeten / unb biefeg nur um fie ju gewinnen ; ia te habebep fich befdjloffim/ lieber mit ihr unter ben bii den <£t)d) * 35aum/ obet hScbfien Sannen/ atë in ft if tun i>tâd)tigifien fcempl nennen. ©em Peneo fchmeichlet et / bag er aug biefer f?et)i catfj meljt Slnfehen haben »erbe / alg ber mafferreich« Tygris, ober rećlfenbe Araxesson «hren 503afFcr<3veich< tum. ©a er aber bet)berfeitg gefd)to|fene Ohren fun* be / fd)lieffet er/ eé roujfe nun mit anbern ©etoehr 8«' fochten fepn. Confidebat ei, fe claram Phocidem tenere, hanc verö Sc Delon Patriam fuatn, 8t inelytos Delphos deferu« ifies mc m iïïe, ubi ipfum omnes Graeci confulerenfc, tantùm ad earn obtinendim; imö apud fe decrevifte , potiùs cum ea infra denfas quercus , fub procera abiete, quàm in fuo fplendidiffimo templo aetatem agere. Peneo blanditur, eum ex hoc connubio plus claritu-dinis obtenturnm, quàm vel amplum Tygrim, vel rapi-dum Araxem ê maxima aquarum copia. Caeterùm oc-clufas utriusque aures comperiens, aliîs deinceps annîs dimicandum ftatuit. En in hoc Themate |. Occultum quod. 2. Pho-cis Gen. fœm. 3. Regionem teuere. 4. Delos Gen, fbem. y, Omiffum Relat. cum fum. 6. Delphi Gen. Mafc. 7. Confulo cum Accuf. 8. Gerundium in dum, 9. Quercus Gen. fœm. abies Gen. fcem. to. Occultum quod. u. Tygris Gen. Mafc. 12. Armts dimicare, Paradigma iv, Dtei quartas Quai maribus : Sophifma. Rhetorice, Author : in poteftatem redigere. &c. IVget ban bie bié&ero ge&rauđ)te SBo&Ireben&eif / unb fûnlïlid) gefegte gang*9îeben ««ff î>tc ©eitlen j fud)et fte mit ©ewalt in feine SottmâlTigfeit ju brin* gen / unb fo lang ju »erfolgen / btë fte unterliegen mtw fie. Sfîacft Dem bte arme eora čauffen fdjon ganç er* mubef/ gteid) einer £au6en/ oie »om 3iaub«25og( fd)on gletd) folie ergriffen tverfcrti/ ruffet in duffetfieç 9îot& äße ©ôtterju -Ç>ulffr Seponit itaque, qua ha&enus ufus fuerat, Rhetori-çen, & quae commentus fuerat, Sophifmata, eâmque vî jn poteftatem redigerë inftituit, ac perfequi tamdiu, dum fuccumbendum effet feroci puellae. Mifera curren-dô jam penitùs lafiàta columbas inftar â fxvo accipitre jam jam comprehendendas, extremô in difcrimine Deos omnes in auxilium vocat. In hoc Themate funt 1. Deponens Paflîvum. 2. Rhetorics. Gen. fem, 3, Sophifma Gen, Netit, 4. In pote. poteftatam redigere. y. Debeo- omijfum. 6. Gerund, in dô. 7. Omiifum Relat. Paradigma v. r\rU marihus; Pacan, Cornu. Autbor: curfum di- V^ rigere. &c. Dû fie i^re« l'auff gegen ben (jđchffen Q5ergen nah* me/ «nö Apollo febon ein fröhliche Viclori ju fingen begunte / fie()e ein SButiber ju fehen. 23ogcn / $feil / bać fdjđne 3îger(;orn/ fo fie in 4>iU nicht in 2l6reb gefWt hoben ( eê fepen in fettigen l^^fcicfjte«/ fo man end) biefeé ganße 3«icmi£ §let§ auggefegt / fie! 25ing begriffen / tteldie jum Un* ternit beä Sebent fehr tauglich fetfnb. £iod) halte id) barbor / jeneö »erbe tud) ben grčften Sinken get brad)t hoben / baß »on eud) m bemfelben/ bie SHinbf heit ber alten ^)eçben gang flar ifï erfennet rcoröm ; até meldte ben jenigen L'eutben / fo laftevbafft / unb tvet gen gréfttu Unthaten »errud)t getoefen/ ©ćttlidje €hc angethan j unb benen žaffern fo ötel Qrbrerbietigfeit er< wifen/ aW felbige ©d)onb »erbienet haben* San loffet baö gan£e Sllterthum / bie gefambtt 3J?en* ge ihrer angebetteten ©Ottheiterç erjehUn. 3n SBahr* fielt bu wirfi feinen aug alle n fïnben / weld)em n;d)f eintweber bit geraubte Äeufchhett/ bie gegen bie Un» tetgebene geübte (ftraufamfeit / ober anbers nahmhoff* teö S?a(îer einen glecf angeheneft hatte. ^irauß i)at bet »ht ju lernen gehabt/ waé großen ©anef wir G?;Dtt ju fagen b«6en / bag wir nid)t in gebadeten »erber» bten Seiten / fepnb gebogen werben» Non negavero, fabulis, vobis hunc totum annum cum diligentia explicatis vel explicitis, n.ulta inefle ad vitam inUituendani aptiffima. Credo tamen illud vobig praeeipuae utilitati fuilfe, quèd in iisdern csecitatem vete-rum gentilium apertiflimfe intuiti fuentis. Ut qui ho« minibus facinorons, 8c maximîs fceleribfjs infaroibus di» vinos honores decreveriint , vitiisque tantùm reveren« ti» tribuêre, quantùm infamis merita funt. ToU enim antiquitas omne vulgus fei oarnem vul» gum «sc no m gum fuorum, qux vene.rata eft, Numinum recenfeat, profe&ö nullum omnium reperies, cui non aut erepta pudicitia, exercita in fubditos tyrannis, aut aliud infi-gne flagitium macuiam illeviiïèt, liviffet, vel limffet. Hinc vobis difcendum fuerat, quant« gratise à nobis Optimo DEO agendae fint, quöd non perditîs us temponbûi, quorum meminimus, nati fimus. En in uno argumento omnes propfc primae 8c fecun-ds fcholae difficultates, nempè. i. Non negavero. Tempus. 2. Öccultum quod. 3. Cum diligentia. 4. Ex-piico, avi, atum, vel ui, itum. s- lneße fum cum Dati. vo. 6. Infiituendä. Gerundium. 7. Apt us cum Accuf. 8. Omiffum qubd. 9. Superins omillum Relat. 10, SBecbegewefen fe#n/ fuiffe* 11. Apertifimè gan&flar. I2i Utilitati Juni cum Dativo. 13. Sceleribus Ablat.cau-fasvelvituperii. 1 ^.Tantum, -- quantum, is. Quantum cum Genitivo. 16. Vulgus genus dubium. 17. Venerata eft Deponens Paflivum. ig. Recenfeat talTet erjeblen- 19.Nul-lus omnium Syntax. 20. Cui. Syntax. 21. Eripio Su-pinum. 22. Exerceo Supinum. 23. Illino Präteritum. 24. Tyrannis Gen. fcemm. 2 f. Occultuin debeo. 26. Quanta non, tam magna. 27. Sint Intertogat. cum ConjunQ. 28. Meminimus Syntaxis. 29. Meminimus refolutum Paflivum. 30. Nafcor prsteritum. Hoc argumentum ut folerter conceptual, non per omnia probo. 1. Enim longiufculum elt, ac in duo di-vidi poterat. 2. Difficultatibûs juftô pluribûs ftipatum. 3. Quod ê Syntaxi minimum adinifcendum exiftimem. Serviet tarnen pro egregio fpecimine, qua, quo ducen-di fint per annum, & fub anni finem experiundi pueri. Quœfliones pro Prœmiis. »erben eiiimnbl bie »ergangene 3abr »üb» •ell) fcben/ weltfoe bod) nid)t werben juruđfotnraen. Ànnos, qui etftuxêe, vel quos degimus, ohm opta-bimus, numquam tarnen redituros» Êf *** m €r fjđfte feine jerraufift? .paar faroplen foffen» Paffi ejus crines petre/idi ftiiflent. Ser con ber Soncu benegfe/ mir angelesene Slđet ïiatte mit SrapD foUen angebaut werben/ Ager, quem Danubius alliut, mihi, triticô confcren-dus fuerat. &c. Ex authore. Explica ê capite III. Miltiadis f. 346. Illam Perioduin : Hujtrs ciim fententiam 8cc. Collo-canda eft fie: cùm ejus fententiam plurimi effent fecuti, Miltiades, qui non dubitabat, quin tam niultis coufciis ad regis aures confiha fua éfleiit perventura, Cherfone-fum reliquit 8c. ©a bie meifie belfen SKepnung gefol? get hatte» / hat Miltiades, bernidjt jweifielte/ bag tet* ne 3Jnfd)làg / bero fo Biel bewuß waren/ ju beö Äön.gö Ohren fommen würben / Cherfonefum »rrlaffen; Sen-tentia â fentio : Sequor Accuf. Qui omijfum. quin, quod, non poft dubito &c. Ex Hifloria. QIii infantes expofiti? ty. Cyrus f. 8. Paris f. far. Oedipus £ f 7. Perfeiis f. 42. QuiM.agifiratusGrx.cn Archontes Athenierfi« Lus, Ephori Lacedaemoniis. Pritanes Corinthiis. Po» iemarçhi Thebanis f. 7«. Qu£ matres occidêrefilios ? ty. Progne £ yo. Agave f. y 6. Medea fi 54. Qui mari merfi? çt. Icarus 23. uîgeus ji. Ajax Telamonis 6g. Helle. - - Qui fur at us êTemplo? ty. Cambyfes. 9. Oreftes Dianam 47. Ulytfes Palladium 67. Phocenfes Teni-plmn Apollinis 84- Qu£ iona pertculofal Pyxis Pandora 18. V«, ftis Dejanirs. 64. Ciftula Medeae £4. Qui telis confixi ? Cyclopes 21. Praexafpis Procris 24. Laomedon 6x. Telephus Memnon 66. 8cc. 8cc. i 2 pa. me m m PARADIGMATA, S Ell TYPUS CURSUS SCHOLASTICI ANNUI PRO GRAMMATICS SCHOLA. f^ra^Sjj Radus hujus Schale eß, quad ratioßudiorum «3 bfbet, totius Grammatics, minus plena ta- men cognitio. Explicat enim ab initio libn fecundi Syntaxin usque adßguratam finèScho• Iiis feu appendicibus tertii generis. Explicantur etiam frima principia de Proprietate & Elegantia Latinitatis, idquc non tam ut ptrdifcant, quàm ut ne nefciant. I. De Exercitatione Aîemoriœ. SYntaxis eum in modum, eâque in penfa diurna dividi debebit, ut intra 134. dies bis edifci poffit v. g. I. Verbum perfonale / voces copulate. 2. Prims îc Secunda / Verbum Infinitum. 3. Subftantiva con-junQa / Adjeâivum plurale. 4. Cum Subftantivis / Relativum. y. Relativum / quod fi inter duo. 6. Nomi« aativus / Subftantiva continuata. 7. Verbum A£Jivum / Genitivu* criminis. 8. Verba abfolvo / non temerè. 9, Verba haec / Verba aeftimandi. 10. Dicimus etiam / fum fr» seftimor. 11. Haec item / ter- «sc m teftius ordo. 12. Multa denique / habe« tibi fideitf. 13. Sunt quibus / quartus ordo. 14. Dicimus etiam / Verbo Commoneo,' i y. Quintus ordo/ Impleo. 16. Dono Sc Impertio / Sextus ordo. 17. Intelligendi verba/maximè. 18. Verbum Paffivum/verba Paffiva. 19, Verbum Neutrum / non folvtm. 20. Hucprxfertlm/ fi duo illa. 21. Etiam verbum/ verbum enim. 22. Interdum tamen / aut cùm. 23. Si Aocufativus / Secundus ordo. 24. Memini ( Tertius ordo. 2 y. Sunt multa / funi modö. 26. Confulere/in-terdico. 27. Quartus ordo/doleo. 28. Quintus/af-fluo. 29. Egeo / hôc genere. 30. Sextus ordo / Fio. 31. Jungitur etiam / verbum commune. 32. De Conftruö. Depon./ Oblivifcor. 33. Prseftolor/multi tamen. 34. Tertius ordo/ quas-dam verba, y y. Sextus ordo / Septimus. 36. Delm-perfonalibus / fecundus ordo. 3 7. Cuja & cujas / magnum. 38. Tertius ordo ( Quartus ordo. 39. Verbum Oportet / quintus. 40. Sextus ordo / verbum Imperfon. PafT. 41. Hsec ante fe / Propria Pagorum. 42. Si tamen/Dativo ruri. 43. Quod idem /errant qui. 44. Si per adverbiuin / fi per unde. 4y. Propria faspè/propriis. 46. Certa Nomina / quodvis verbutn. 47. Ablativus / interdum Abla-tivo. 48. Aliquando / modus aöionii. 49. Adhibe-tur / his tamen. yo. Verba infinita / verbum interdum. yt. Infinitum efle / hâc circuitione. y2. Verbis cœpi f Gerundia. y3. Item nonnulla / Gerund, in dum, y4. Gerundia in do / Gerundia Paffi va. yy. Verbum Participiale / ß tarnen. y 6. Supina in um / Supina in u. y 7. Particip. Pafl"./Particip, in aus. y8. Partie. Praefentii/de Nomine. y 9. Subftant. laudis / item quaedam. 60. Partitiva/fi multa. 61. Tam Superlativa / Gen. vel Dat. 62. Nomina quibus / item verbalia. 63. Ac-( ^ m gularum, quin & earum fynonima qujedam afterat , nec unquain earundem , nifi notae fint alioquin, Etymolo-giara, feu originem, feu Radićem inveftigare omittaf, Grammaticaiis fingula ad régulas Syntaxis, Simplicium &c. expendit. 3. Latinitas. Si quae occurrat Phrafis, feu modus lo-quendi latinus, qui aa verbum Germanicè reddi nequeat, non exponatur modè, 8c exemplîs illuftretur, fed 8c di. öetur in libellum , quem ea causa paratum habere de-bebunt. 4. Eruditio fi qua: fe offerat, quae tamen parcè ac fobriè infpergenda erit, cùm Latinac linguae cognitio pa-tilfimùm fpeclanda fit. f. Meres, quibus ad probitatem formandis prascar-tens Cato Major, documenta fuggerit pulcherrima, ne« 3ue extra viam iverit Magifter, fi in his fubinde paulö iutiùs inhxferit. En autetu di£ta haüenus, in Para« diguiatis aliquot utcunque expreflà. Paradigma I. In Proœmio Catonis. Majoris• I. Argumentum, Interlocutores hujus Dialogi , qui Jt ^ perfona praecipua Cato infcribitur , Scipio nem« pè & Laslius fuam eidem Catoni admirationem ex-ponunt, non tam quod tot praeclarîs dotibös ornaretur, ut meritö Romanorum optimus, ac fapientiffimus habe-retur, quam, quöd cùm o&uagenario jam major effet, nunqu ttn tamen de miferiis, incommadisque tam pro-vedse fene&utis vel verbulô conqueratur ; contrà ac fe-nibus in more eft, quiritari femper; in fermone quovis fuorufn morborum, fymptomatum , affe&ionum hifto-fiam odiofiffïmè texere folitorum. Hoc idem Argumentum etiam Germanicb latiùs ex-ponendum erit. 2 Jixplanatio. Sspemmerb loci> fapè offf. Cum C. Ltlio, loco : ego 8c L«eliu&. Ad. «sc 137 m Admirari foleo. Pflege mich ju oerrounöern. foleo regitt einen Infinit. Admiror Accuf. Nec adeö dixeris : admiror fuper hanc rem. »erTOunbete mtrf) ôbcu biefe ©ad). Cum - » fapientiam, tum - - quôd fowobl über bet* ne SOeié&eit s> f a le/ büß bu j» * ejus locö adhibetur tarn, quàm. &. ùt, fic, Excellentem tuam, perfeBâmque fapientiam Accufat, verbi admiror. à «tfc treffen beineöortrefflicbe. Perfettam â perficio. ©eine außgemacbte öofllonw mene Sßeiöbeit. Sapientiam c&terarum rerum â fapio. Proprium eft guftatûs ; Metaphoricum de intelleäione. Alias colleüionem omnium virtutum, aliàs ut hic a Cicerone accipitur, fdentiam fignificat. ©eine ooUfommene €rfanntnu§ aOec aBiffenfdjafften/ Nam Cato, Gram, matic«, Juris, Rei militaris &c. peririffimus erat. Tum vei tnaximè, a\đf unb JWar am ntei|ien. Hoc eft, unter allen beinen oerrouiiberlidjen gogenfdjaff* ten »errounbert mich nid)t$ mebrerg / alà * Quod nunquamfenferim, baß id) ntema&len tterfpüfj* tet babe« Sentire & corporis eft & mentis. Quöd non adverterini, obfervârim &c. Tibi feneïlutem gravent ejje, locö: Quid tibi feneHus gravis fit. ©aß bit baé 2llter befcf)tücul(d) fet)e. Gravis I. eft ponderis , üt grave onus. 2. Eorum, quae aegrè faciunt, ùt gravis morbus. 3. Ad mores transferor, & levitati opponitur,* ùt vir gravis, ein OW flefe&ener/ ernlï&afffer SRann. Sic item dicitur : leve onus. Levjter aliquid ferre, Juvenis levis. Qua (feneftus) plerisaue fenihus SBelcfeeÖ ben mei# flen alten Dat. Incommoai. Sic odiofa eft. ©0 öerbrüßlid) i(ï. bon Odi, odium fignificat i. Animi afteQionem ^>aß/ baffen. 2. (Jill SJerbruß/ Uberlall« Sic homo,res,fermo odiofus, ein »erbriißlicft/ abgefcftmacfc/ »iber'Witbifler / û&erlàfïi* fier 9Rtnfc&. ediutn hominis. I f Üt me ns m Ut âîcavt tag ft« fagen ut poft fie. Onus fe fufiinere Saß fie einen l'a (I ertragen/?«^ onusfulUneant. Poft verba ajo, dico&c. Germani quod, Ötjß omittunt, & conjunQivô utuntur: v. g. Dixit fé d mii futurum, gr bat gefagt (öafj) et; werbe ju £aug fcon. Sufiinere üon fub unb - teneo. Cœlum fuftinet Hercules. Sufti.iere hoftein ben §einb auffbalten« fuftine. re vitam baé ßeben unterhalten. fuftentatio Unterhalt tung/ 23erf5(iung. JEtna graviùs fernerer até ber 3>erg -®tna. Qubd gravius fit, ein ûafï/ ber bafebwerer fepe alööer^erg -■fitna. Omillum qui. Ablat- Comparativi. Periodus tota germanica coUocata. 3d) pflege mief) mein Cato mit C. Lxlio offtmoblen fowobl über betne ftlrtre{flid)wdrlid) w an feinen erlebten aliter gar fein Skfdjtod« Tann (fagt er) ber bte mabre ©It'cffeeligfeit/ nicht auffer/ fonbern inner ftcf> fel6|f ; nicht in auffer* liehen @li5cfMs;«fferti / fonbern tn Sugenbunbaßeig« |)«if / bie mir fein Unqlücf benehmen fan / beffellet/ bie« fer haltet nid)t$ für be|d)t»arltch/ tt>ag ber allgemeine fauff ber Sîatue mit ftch bringt, ©er aber an ftdj fefber nid)tg®utg hat / unb nur Oon duffetltdjen lebt/ $em mug ein jebeä Sifter befchtoirltd) feen. ÜZun ifï fcatf Silter eine ©ach / fo alle mtlnfchen/ unb nachbem fte cß erreicht / beflagen. SCBelcf?eö ban ein groffe Ihioernunfft/ unb Unbeltanbigfeit / anbeutet in ean- de.n Parapbrafim eciam lacinè exponetur, Ii videbitur. 2. Explanatio. Rem band fine difficilem admirari vi- demini. (£$ fcheinet/ bag ihr euch über eine nid>t be* fonberö harte ©ach oerwunöerf. Loco: quod admire-mini. ob'. 17. Baud pro : non. fanh. Hoc adverbium Latinis per-frequens fignificat 1. Verè, profeHb, futtUahr/ tt>ar* lid)/ffd)erfich' Id fané molelté tuli. 2. Valdè, ft'hr/ 6(fonberg. Kes fané difficilis. Difficilem â facilis. Facio. fhunltd) l Unt&Unficf}. Idem quod hart unb teicht. Admirari videmini. Videor. <£$ fd)eiltet / id) met)* M/ halte batfût/ bin ber SOïepttang/ hat bag 3lnfef hen iC. Doûrina hujus verbi repetatur. Quibus enim nihil opis eft in Jeipfis,ad beate vivenium. Sum pro habeo. Qui nihil op's habent. 2BtId)e ant ihnen felbfï feinen ®ehtîl|f haben / glfiđfeelig ju leben. Fclicitatem quidam ponunt in feipfis , id eit rirtute 8c fcientia, quam ipfi fibi parefe, adimere nemo poteft j alii in divitiis, forma, honore, qus extima bona funt, nec a nobis pendentia. Nihil opis. $eîne ^lïlff. Adverbia fubflantivè adhibi-ta Genitivum volunt. Opis, opem, ope. De- «sc 140 m Defe9!vum ab antiq. Nom. Ops. fign. t. Facultas, vires, ?Dïad)f / SSermégen. Juvabo te pro viribus. 2. Auxilium «£>ulff. In fe ipfis 2ln/ obet toon if)U«ti fetb(t. ©ie an tfjnett felöfl nicfcté ©utë fegnb / unb haben ; ftd) fetbjî nidjf fceljfen tooHcn. Ad beni beatèque vivendum n>0&l Unb glttCffeelig {U leben, vel um6 fôo|jl JU leben« locö: ad beatam vitam. Gerund, in dum. Iis omnibus atas gravis eß, Sfenett i|l jebeé Sllter 6e< fcfeWdthd). Id eft juvenilis, yirilis. Qiii enim virtute caret 8c fcientia, ejus opes omnibus fortunas cafibus 8c injuriis obnoxix funt. Qui autem omnia bona â feipfi petunt. SBeldje aber nlleö (Suteä (obi. 26.) an nnb in ihnen felb|t fuch«n. Veto fignif. i. ab aliquo: begehren 2. Qusçrere, pa-rare. v. g. confilium â fe ipfo petere. Petere falutenj fugâ. linde eibum petemus ? 3. Petere Indian). Proß-cijci. 4. Petere calumniis, telô. aufif einen lofjge(>en/ anfechten» A fe ipfi. Nemo autem virtutem aut feientiam nobis comparare poteft, quàm nos ipfi. Opes donô, fur.tô, haereditate See. obvenire poflunt. Iis nihilpotefl malum videri. 3enen fan ttid)t< ûli ßbi »orfommen« Quod nature neceffitas afferat. 2Ba$ bie 9Î0t(jt»enf bigfeit ber SRatur mit ftd) bringt. Hoc eft man fan ntd)té fur übl halten/ roaS natürlicftfr SBeif? unoew meibentlid)/ allen 5)îenfd)en gemein/ unb »onOÜft 6tm Urheber ber 3Ratur alfo oerorbnet. Natura â nafcor q. nafeitura. Neceßtas â necefsfc« Afferat modus Potent, locö afferat. Quo in genere eß imprimis feneüus. ©ergteid^en 6<* fonberé baé ho&e SUfer «|ï. Hujus generis bergleid)en / itefer ©attung. Senfus eft: unter fold>en natörlid)«« uru»erme0Bentlid)en ©Ingen ifî befonberé baä hohe «sc 141 m Šltet/ WeMjeé au ff baé SÖMnnliche/ tt>ic biefe£ ouff faö Sônglingé SUter nothwenbig folgen mug. Quam omnes optant, roelcbeč alle tounfcfjen. Ut adipifcantur. ©a§ ff« ei erreichen/ erlangen. Ut poll verba petendi. Adipifcor ab antiq. apio , is, ere, apifcor, aptus (um. Idem eft ac connexus, alliga. tus, cohairensj aneinanbergebunben/ jufamhaffcBb. ùt cœli undique inter fe apti funt, id eft, conjuiitli, con-nexi. Eandem accufant adepti. Unb Beflagemž/ nadjbem fte e$ erreicht haben. Poftquam adepti funt obf. 8. Ac-«ufo â caufa 8cc. Tanta eft ftultitia, ©o grog iff bie Un&efonnen&eit/ Stultus â itupeo, ftupidus, velâftolone. Id eft: im» prudens, incautus. Aliud eft infania , infanus, amens , mente motus, furiofus, Mtftnnifl/ndrrifch» Nec unum pro alio ufurpari poteft. Inconftantia â confto. 21enberlid)Feit. Perverfitas » verto SJerffjerung- Improbitas. Men» perverfa. Oculus perverfus fc$)lim / boßbafff. Latinitatis nihil hic lingulare, nec Eruditionis. Verfio Germanica ad verbum, fd)einet/ bag ihr euđ) über eine nid;t befonberč horte ©ad) oermunbert. ©an jene 2ent(j/ fo an unb bon ihnen feibff feine hulff haben / glMfeelig ju leben/ benen t|i jebeö 21l< ter befcbtoàrlid). ©ie aber aûeé ©uteg in fid) felber fucfjen unb befteUen/ benen fommt nichtö até fchlim bor / bag ba b«e 32otbtt>enbigfeit ber Stator mit fi eh bringt / barunter fcaubtfdcbltd) oaé höhe älter tft; «elf d)<6 ade »tinfeben 5u erreichen / nnb nachbem fte e$ erreicht beflaaen. ©0 grog iff bew Unoernunfft/ lim befîanb unb Šerfeljrung Examen , repetitio. kl de or ùt ftrnitur ? fané quid fignificac? Opis quos cafus? quae derivata ? Natura undeî Adipifcor undé ? Stultitia au idem cum amenda ? Sec. P a- me m Paradigma iii. REpetitio hefternsc Praele£lioriis , vel Examen, vel Concertatio. Obrepere earn ajunt citiùs, quàm putâjfent ESV. 1. Argumentum vernaculè vel Latinè. Œé beftagen ftch bie untosrmlnflffige Sllfe/ bag Ibnen ba£ Sllter gt( jcbmtnbet über bcn£atfi tomwen/alëfu Dermevnt^ts ten. Senen aber ju antworten / (šrrficnč : ffier bat fie bann gelungen / bat? fte ibnen ein fo augenfebeiw Iicb>fat|d)e 6acb tn ben Sopff «efe^t. SJlnbertené nie* manb flagt/baf er gar ju gefebminb/augbem Jïtnb^ in baä Änaben'/Sllter / ober v>on biefet in baé 3üng< lings ober Den bem in bač SDîanné Sifter verfallen/ tvaf runib foil man {>ann flagen / bag nad) bem 9Jiann&* bač bobe Sllter gar ju gefcbivtnb baß »ersoffene i(î uerflof* feit / unb niebt jurucE ju jie&en. 2. Explanatio. Obrepere ajunt citiùs, quàm putavif-fent. Ajunt, quod obrepat. ©ie fagen/ Bag eé ( bad SJlter) gefcbmtnbet bereinfd)leid)e/«té fie »ermeçnt bat* ten. vel fte fagen / té fc&leid;e gefdjminber berem. obf. 33. Ajunt Ajo, puto 8tc. Infinitivum petunt. Obrepere. repere, adrepere, irrepere dicuntur, quorum tacita appropinquatio non ità fentitur. Quàm putavijfent. Puto tres habet fignific. 1. Opi-nari ; credere, conjicere, colligere, »emtepnen/ baW fur halten / ber ®e»nung feflit. 2- Putare viteifl, bie bie 9teben ffußen / febneiben- 3- Putare rationes Sîccï;* liung madjen / überfein. Vnmum quis eoegit eos falfum putare ? SlnfWorfe. me 143 m frfïeng Wer fcat fie gejwungen falfdjeg jn glauben? Cogo toon ago, eci (reiben/ coaöio, coaüur&c. Qui enim citiùs adolefcentixfeiteftus,quàm pueritu adole-fcentia okrepit? ©an Wie foûe bag ho(je 2llfergefchwin* ber nad) bem 3i3nglingg^8llter/ aid btefeg nad) bem ÄnabewSUter hereinfchletd)?n ? Senfus eit : ii qucn pof, funt fenes, poterunt & adolefcentes, quod virilis «tas ipfis ninns cito fupervenerit. Videtur hiC Cicero tres tantùm setates dift'mguere, fenilem, adolefcentiae, pue-ritiae omiifa virili. Quamquam adolefcentiae nomen vi-deatur repugnare , nam eft ab olefco, crefco. Dicuntur enim 8c animi 8c corporis1 vires crefcere ad annum 40. confiftere ad 60. altero deficere poft 60. Deindè qui minus gravis ejjet eis feneftus ? JfyttXiad)! wie fiSnte ihnen bag Sitter mihber bejdjwdrlid) fepn? Qui pro quomodo. Si otlingentefimum annum agerent, quàm fi ottogefimum? SBami fie ad?t ^»«nberf ober achtöig 2fa&r alt waren» Senfus eft. li oćJmgentefimus annus etiet vi t se humanse terminus, ftolido feni fenium fuum perinde moleftum et fet, ac nunc poft oöoginta videtur. Ago annum deci-mum, Phrafis eftlatina: 3d) gehe in bag jt^enbe 3ahr-Eo in decimum annum Barbartfmus. Prœterita &tas quamvis longa, ban bie loerf.ojjhie ob* wohlen lange 3«it (obf. 23.) Cum eßuxijjet. 32ad)î?ëfte: würbe betroffen fepn.Tem-pus flumini comparator, cujus unda non reditura, undam non reduuram trudit. Nulla confolatione demuleere pejfet ftultam feneiïùtem. Son te etn tiJ'lpifd) älter mit feinet îro'fiting erqutefen» Locö; ftultuni fenem. Confolatio â iolor: Solatium &c. Demuleere (ïréichlen/ fd)meid)len/ liebfofen/fd;än thun. Volucres conceutibus aëra muleent. Examen, repetitio. Mors opinione citiùs obrepitî (Einen trofîcn ? iv. Confolatione demuleere, locö. cou« dolara ; <£r gehet tn bagjehenbe Sfa&r« ÇoL m 144 m Collocatio germanica nihil hic difficultatis habet, 8c fatis patet ê-ditlis. Paradigma IV. Repetitio Prseledionis hefterne, r\Uoc'iYcà fi fapientiam meam admirari. &c. -s^j. Argumentum. <£ln flug unb tierfïdnbiger Si'ter frd|ïct ftcf? felber / gar wohl erfennenb / man muff« D« Statut alé bet getreueflen §iïh«rin glatter ©ingč fols gen / ober beffer ju reben ©Ott bem Urheber ber SRai tut in allen gehorchen. Cat« oergletijt unfec menfd)> Itd) Üeben einer »on @£>tt orbentlid) abjjethetlf#unb angeorbneten Comcedi ; itnb fepe nicht ju glauben/ ba§/ inbem er bie tibrtge žhetl fo jierlid) oetanfïaltet/ auff ben legten Aft »erbe »ergeflen haben. Unb i|ï eä bet Siatur gemäß / ba§ gletdnme er ben 33aum unb ßrtb* geudjten ein gewiffeé I" «&r« Sättigung gefeget / alfo aud) im tmnfcftlidjen £ebenč*2llfer etroač bač legte unb gletchfam baufällig fepe. ©er ftd) nun in-tstefè iöerorbnung nirf)t fd)iden/ ober ftcf> fartsiber fe*» gen roolte / thate fo tnûfjltd) / atë Ot« 3îtfen / ba fte bie föfoter felbfî fîûrmen wollen. 2. Explanatio. Quocirca ß fapientiam meam admirarifoletis. ©arumben bann / wann ihr eud) über mei* ne ©eifêheit SU »erwunbern pfleget/ Quocircà Particu-la iilativa ex argumento praecedente. (Qua utinam digna effet fapientid vfirâ, medque co-gnomine) 5Beld)e id) wûnfd)ete/ Dag fte euerer 2Bdl fotooijl «ingetbeilt fepnb. Defcribo. 1. 2Jbfd)reiben deferiberelibrum. 2. Par-tiri, dividere, difponere, diftribuere. Cintbeilett/(in* orbnen/ einrichten. g. In fingulosdena jugera delcri-pfit. Senlus eil : Cum Dens adeö fapienter infantilem, puerilem hc. astatem ordinârit, ut nemo queri poflit, au fenium ità ab eo deftitutum, malè ordinatum putabi-mus, ut jure quis queratur? Sed tarnen necefsè fuit, ©od) iff nćtfjig gettcfeu« ejfe aliquid extremum. loch utaliquid extremum fit. ba§ eineö/ bog Ugte mdfre (obf. 17.) Et tanquam in baccis arbor um, terriqiee frugibits vie-tum. Unb ßleicbmie in ben S3 Ware nSt&ig / ba§ etwoé iit unferen l'eben baô leÇte / unb wie in ben 2>num > unb s$tü$t«n auf*toolifommenet ^eitigung/ wei unb fàlUgeé wäre. ®eld)eä ein ®eifer gang geölten unb gerne ertrügen fofl. Sbann Wer fid) 'ber SRatur wiberi ftfcet / tl)ut niđ>t8 ohberft / oté wan er Med) 2)rt{> ten Giganten mit ben ©čttern fïreiten weite Non attinet plura exempla afterre, id foiùm addo t Cui Hieronymi Wolffii locupletiffîmi commentarii in Ca« tonem, Lsliutn , fomnium, de ofHciis 8cc. ad manun» fuerint, nihil porro deßderaturum» Ex his obfervabis 1. ad hune modum perparùm in ■fcholà per anni decurfum explicari poflè, adeöque omni Induftriarnm gener« ftimulandos difeipulot , ut domi H St item me us m Item tegant ; mul&arum fcholafticarum frequentiflîma fit aliquid è Caefare vertere. Fuit qui finaulis thematis, quae domi fiunt, ex eodem Caefare perioduru unam adji-ci imperavit ; alter qui Decurionibus poft leüionum pen-fum, periodum ejusmodi explicari juflit. Omninö fpes adolefcentis ftudioli in legenao fita eft ; qui plus in Gram-maticis fcholis legerit, eminebit in Poëtica 8c Rhetorica. Obferv. 2. Poffe aliquando feptenîs verûbûs plus explicari , fi fenfus fit planus nihilque involutus, praefertim Semeftrî alterâ, idque magis, fi difeipulos na&us fue-rit, jam in Principiis vertendô Corneliô egregiè exer-«itatos. ObfsrvA 3. Identidem repetendam doûrinam de Par-ticipiis. Gerundiis 8cc. Primô locô verö Ablativum ab« (olutum, de videor, 8c diffkilioribus regulis Syntaûicis, nec negligendas elfe obfervationes ManudutTionis ad le-gendum. IV. De Scriptione feu Argumenti s. Thematum Materia. MAteria thematum ferè ê libello Hiftorico peten-da videtur, non equidem perpetua â primo, ac continuata ad extremum, quod tsdiofiui eft, fed ê lo-cis illuftrioribus. Quales funt v. g. bellum Punicum fe-cundum : Maccdonicum fecundum : Jugurthinum : Punicum tertium : Mithridaticum : Pyraticum 8cc. aut non-nulla fingularia v. g. x. Scacvola. 2. Codes. 3. Co-riolanus. 4. Pofthumius filii interfeQor. y. Fabii ad Cremeram. 6. Veji capti. 7. Roma capta, g. Ca. millus. 9. Decius. 10. Furca: caudinae. 11. Fabricii Integritas. 12. Pyrrhus. 13. Attilii Reguli fi-des Heroica. 14. Hannibal puer jurans. 1 y. Fames Saguntina. 16. Hannibal in alpibus. 17. Cannae. 18. Fabius cunüator. 19. Hannibal Capuae. 20. Taren-tum proditum. 21. Scipio in Africa. 22. Mors Han« nibalis. m v* m nibalis. 2j. Perfei calamitas. 24. Corinthus ardent. 2 f. Carthago diruta 8cc. Quod fi cui hoc theniatum genus minus placeret, irttliffiiijs! traQare poffît vitam Ciceronis ê Mafenii Palse-ftra Romana, ab anno ejus aetatis trigefimo u. c, ad 4010. vitae ejus ultimum fingulorum annorum memo* rabiiia percurrendo, vel ritus Romani , ê Nieupert aut Cantelio , vel ê Valeria Maximo exempla virtutum Romana. Omninö, nifi aliquâ Romanae eruditionis cogni-tione tinûus, in Claflkorum le&ione hsereat ac h u-cinetur, necefsè eft. Forma Scriptionis. CÊrvanda sft Regula generalis: Tie feptenîs verfibûs IongiuS fit thema, 8c ad Prscepta Syntaxis, & im-tafionem Ciceronis, feu alterius authoris referatur, nul-lumque fit adeö, cui nop ê Syntaäica vel authoris ex« plicatione aliquid infpergatur. In earn rem obfervanda funt quaepiam nec levis momenti. i Ad textum ger manic um nunquam diBanda funt fignificata, qua P braß m latinam contineant. Qu are me-ritö exoloderetur argumentum illius, qui ad verba : gitt fefjt ûlte$ 5Bet6; Significata dićhre : fosmina , stas, nullus, pop, Quî enim puer fciat, dicendum efie:/ar-tnina state nuüi pofterior , nifi id , aut huic fimile, ê Phrafeologia , flore Latinitatis, vel explicatô authored!« dicerit, ê quo fi quid immifcendum erit,-nulla fignificata diflabuntur. Tales ineptiae forent v. g. ®Oft (leb« btr bet?. Numen, Deus, tu, facto. Dei Numen â te faciat. ©terben dies, fuprà, obeo. Diem fupremum obire. pabi auff if}ttad>tuna. Sarcio, t;ego,fervo. Ilium mihi fétrtum, teiïdmque ferva, Cie. 3d) »erbe brr afieé t&uen. Genus, officium, défi» dero. Nullum officii genus defiderabis. Livius fâreibt. Memoria, prodo, relinquo. Memo-ri&proditumreliquit. K } "" 8IB# m 150 m Sin< loben ihm Laudo, coufencio. Omnes in eo law dando confentiunt, 2fd) ()ab Di t) feljr tieb. Omnis, tu, caufa, cupio. Omnia tui causa cupio, (£lU«i Willfahren. Aliquis, ftudium, fervio. Alku* jus ftudiis fer vire. ©then* Oculus, ufurpo. Oculîs ufurpare. £>atf iöetfprodjene jafjUn. Fides, iibero. Fidem li* ïerare, aileé war« ungewiß* Sufpendo, fum. Omnia erant in fujpenfo. Sîdtrrifd) Werben. Status, mens, dejicio. De ftatu mentis dejici. (£metn bej)jîimmen. Pes, aliquis,fententia, eo. Pe-iibus in alicujus fententiam ire. i§ ifî mein Skûnçj) nic&t. Mos, abfum. Hoc â weis moribufs abefl. 2. Contra, fi dilletur Phr/tfts feu Idiotifmus germ aniens , fignißcationes ejusmodi erunt danda , qua rem quam tnaximè propriè exprimant. Ratio eft. Cùm enim Phra« fes ejusmodi iîsdem verbis reddi nequeant , docendi funt Tyrones, qua: loquendi ratio Latina iis quàm proximo refpondeat. v. g. Ridiculum fit, Figuram facere (gine gigur nwdjen. Itaque di&andumerit: oftento, me effero. Sic tluflf etwai »erpicht feon. Deperire aliquid,perquàta avidum effe. (Et wirb mit ber 3eit abbeiffen- Defervefcet. (fin gußfaü thuen. Gembus advolvi. Sfl§ machen Fugam capere. 3luff bte gll§ hetffen. Erigere.'quem„ Adjumento efle. Qpitulari. (Einen auff bit gleifô&ancî ftfferij. In prxfens pe-viculum adducere. m>( tit m R« fdjaffêtt gebet!' Negotium faceffere. ÏStneu gut mnd)en. Piacare, iram mitigare. <£t»en bôfj machen. Concitare, irritare. (Einen Untertch'auff geben. Tegere, fovere aliquem, ®td) ein (ftewiffen machen. Religioni fibi ducere, 3fi fid) gehen Refipitco. SJbbrud) fhwen &<»« Carpere hoftem, hofti üetrimentum atterre. 3n bte £aac fitlen. Aggredi 5in bie #anb geben. Adminiculari. (Emen bei) ber 9Men herumziehen» Circumducere quem, ludibno habere 8cc. 3. In ambiguo eft, an & quid utilitatis babeant figni» ßceita IIa, qut&que commodigermanica dißari queant, & £qi ivalentemfenfumbabent. Ratio eft. Latinam linguam dt centi id fpeäandum maxime, ut difcrimen illud,quô rernacula noftra ab illa difcedit plurimùm, ufu tandem, hc c eft fcriptione & leäione percipiant. Qui autem hoc difcrimen magis animadvertant, fi ad fententiam: leite eud) / d (Sem difeo, quàm doceo ? Talia funt, štnen ûu§rid)ten» Maculam alicui inurere. (Emern ein ©d)anbflecf anhänge». (Er »erlanget Idemac: <£s fommf ihm eine Regiert «n. Cupido eum inceffit. (Emen beleçbtgen, idem ac: Libertate donare. (Er jörnet* Idem. (Er wirb »on 3otn «ntjünbef/ Irâ irflimmatur. 3d) bin in groffer ©efahr. idem. 3d) Bin mit fiwfe fee Oefahr üetwitflet» lmplicov periculô. (Er hat unö ben £anbl »erborStn / Idem: €r hal uné ben Uuttrgang jugebracht. Perniciem nobis ac-cerfivit. iDie 3(it macht fitoffe dnbetung* Idem : 3fl »toJV K 4. «sc M» m ftftt cfaberuttftfn unfertoorffett. Tempus variis muta, tionibus eft obnoxium, 3d) /vcrbe bit čffterž fcfjreiben /Idem: ©djreif Ben »erb ich Dir nidjt ermanglen. la fcribenclo non de-ero. £r bat ben %inb gefcfjlagen/ Idem: ©em eine Sîieberlag jugefilgt. Cladem hofti intulit. (£r fern fein Mnfic. Synon. (fr ifi ber Mulle une» fahren» Muficne imperitus. ©efdmber «té anbere: Syn. übertrifft onbere in ^luflbeit. Prudeutia alios, vel aliis antecellit. ©enenSarelfern folgen/bie Sugftapffen ber SSoreltern eintretten. InveftigiaMajorum, vel veftigiis infiftere. 8cc. 8cc. Hoc inquam fignificatorum genus, quod perinde 8c ïîsdem verbis, 8c eâdem Syntaxi germanica efferri po-teft, ùt damnandum non exiftimo, lie an ad linguae per-fe&ionem multùm faciat, in ambiguo reliuquo. Cer-tum eft, puerorum vulgo moleftiae ac morse non pavùm ofterri , quibus ejusmodi vocum fignificata germanica fepè in Diftionario quserenda erunt, ne deer, rent in verfione. Inhumanuui autem eft, incertae utili-tatis labore, laboris alioquin impatientes divexare. 4. Ea fignificata. cateris proferendi videntur , qua tandem cum germanica fententiam fervent, Syntaxi fo-lîim, feu cafuum regimine différant. Ratio eft. Hôc pa-06 optimèprasparantur, cùm ad loquendum emendatè, tum puram , tersàmcjue epiftoUm vel narrationem feri-bendam. ElegantiaSc copia magisê le&ione, quàm the-matis difeenda eft. Si vel in Syntaxi conftru&ionem ad Syntaxis régulas, Participiorum, Gerundiorum, Ablativi abfoluti, Reciprocoruni leges correäam fine mendis feripferint difcipuli, egregib comparati ad Poëfim accèdent. Talia vero fignificata funt v. g. €in 51m&f bertreften. Munere fungi. ieb|M. Furti me poftulat. 2111er ©ađjen beraubt* Spoliatus rebus omnibûs. & jörnet über mid)- Mihi irafcitur. 2>u erbarmefi mich» Miteret me tui. ©U oergeffejî auff mich« Mei oblivifceris. Vide difcrimen hoc Germanica 8c Latinae Syntaris, in noftris ad Alvari Syntaxin notis. $■. Plurimùm themati immifcenda funt, Y ar ti cipia , Gerundia, Ablativi abfoluti , omijfa copula Et rč>c. In his eniin Gen'nani difficultatem fentimus maximam; hanc igitur fuperâfTe plurimùm ad linguae, quam profitemur, perfection em confèret. 6. Saltern- in Syntaxi, faltem alternis tbemata fine Signifie atis diftanda vident ur; tique prœponenii, qui ver* naculum ad Latinu lingua proprietatm melius expreffe-rint. LItî excepta noftra, Bohemicâ, Bavaricâ Provin-ciîs, Societas ferfe tota vel in Infima , in more habet. Quod tantö faciliùs erit apud difcipulos Prîmitivorum , 8c Derivatorum ac Compofitorum doQrinà jam egre-giè imbutos. Magno ad id adjumento foret P. Bayeri Di&ionarium Germanico-Latinum ; in quo id commodi, quöd verbi ejusdem fignificata varia afferat v. g. Öie ©tabt ifi untctg.ttigen» Urbs periit, everfa eft. £)a$ ©d)iff tft Hntecgtfngett. Navis merfa eft. ©je ©on« ifi untergingen* Sol occidit. K * Pa- mt i*4 m Paradigmata Thematum. S t!matur v. g. Scaevolae fa£tum argumentîs aliquot tra-fhndum. Uligancfa iîiit verba Genitivum regeiitia, non omifsis, quoct jam nunc dixi, Participas 8cc. cùm in his Latini fermoniš , ùt â noftro variat, vis maxima confillat. Sit igitur Argumenti materia ruditer concepts : Tarquinius fuperbus, RomâejeÉius, utreditum ar-mîs conficeret, fœderatos Hetrufcos libi adjunxit, qui» buscum Romam oppugnatum ivit. Inne&enda (int ex explicatione praecedenti v.g» Ac-cufo, damno, abfolvo, crimen, all igo, capite pledo. Ad lisec intexenda fententia fuperior additîs adjuntlîs, pari &e. ( fecundùm artem quidlibct trahendi ad quodli-bet) in hune fortafsè modum torqueri poterit. Slacbbem Tarquinius ton 3tom fcerfagf/ fame i&a tu ben 6tnn/ jtcb mit feinen 3>unbé<@enoffenen He-trutiern/ nad) Siom ju begeben / folcbeS mit 5Ba(f«n ju û&ergemàltigen. SCBegen mefdjer ?b«t er billicb »ore Der ganzen 9iad)fommenfd)afft eineé greufidjen 35at* ter.sSïorb ju befd)ulbigen. Dann fo ein ©ob» / totlt d)er Dem Satter auff ba£ £eben gegangen / alé efneS ber grStfen £a|ïern ju »erbammen/ ju tSbten/ meber «H erbenđlicfter $ei)nen ju befreien iff / »aö ein tie! gröffere Untbat begebet ber / fo nid)t feine / fonbertt aller gemeiner ©lutter auff&tiretben fud)st. Eječlo Tarquinio in mentem venit, cum fosderatis Hetrufcis Romam petere, ad earn armis fubigendam. Ob quod facinus meritö â tota pofteritate atrocis parricidii accufandus eft. Etenim fi Filius Patris vitae infidiatus execrandr> erimine damnandus, quin capite plefteudus, nec diriffimîs tormentîs abfolvendus eil; quantö fe graviore fcelere alligat > non tam fuam quàm omnium m»* trem comiiiunem perdere maliens. Ii, Matena rudis. Sqevoia Patriam ad extrema re- daÜam m m m daöam liberaturus, etfi amici, conlîlii audaciam damna« rent,Porfenam in fuismet çaftris occidere coniticuit. Regula explicate v.g. Non temerè iSc. daninare vox ti, admonea. aSeilf« Scaevolam «inen đbelicfeen SWmee fein be* frangtes SSatterlanb / fo fid) balb mürbe ergeben mûf> fen/ fei)t erborraete/ fajfet «gfeen ®ntfd)lu§ Ben femt>* lichen $i5mg Porfenam m fernen leibeigenen taget jit ermorben. 3« einer fo fedren $bat / hat ihn niduafr lein uiemanb ermahnet / fonbern bie meitten §reuub &e(iratft«B c|n wegen loldset fetf^eit* ißadjbero et nun bie &èntt Qtbttten/ fie wolrea ihn feiner Sbitt ge^ tvehren / gienge er in Hetrunfcftet Älepbung in ihr 41a« get t fem 83or&abetj p 6ewerđ|i»Utgen, Scaevola nobilis Ri.manus,affliftae & moxdedendâ Pa-trise mifertus,con(ilu\ capit,hoftium Regem Porfenam fuismet in caiiriî occidendi. Faili tam audacis non tantùm nemo eum admonuit, fed amicorum plerique talem te-meritatem reprehendebant. Deos itaque precatus, utfe voti damnarent, Hetrufcô habitu in caltra abiît, confi. lium executwrus. III. Materia rudis. In caftris quempiam fuperbiùs veâitum confpicatus , quia regem putabat, ê veitigio ob-truncat. Regula. Commoneo de. Verba nßimandi. Magnâ, Sil« nun Scaevola unerfannt m biß geinbeé &jg«t fltfomraen ! unb einen / fo mtf ©aber unb @oIb ge* tUgbet ware/ erfehen / öermepnte er/ fttefeé todlre bet Jîônig Porfe-ia. «Sie man bann o(ft auff eiuen SRenü fèhen / nad)bem et geflt^bef? mcftt obet weniger haltet» (SSware auch niemanb / bet ihm ben 3ntbumb beneh* mm, ©arumb er bann ben »ernennten £5nig auf bet ©tett tobf Riefet in ©egnungen/erwerbe(jiemtl bem $rieg «in €nb machen» Non agnitus Sc«v©la, in hoftium caftra delatus , Sç quempiam prie cse&ris fplendidiùs veßitum confpicatus, fauae me ist )s» hune regem efle exiftimaba't ; uti faepe homoÊ meliore vel viiiore habitu plurismt minons fit. Nemo item erat, â quô de errore commoneretur. Itaque putatum re-gem inveftigio obtruiicat, ratus ità fe bell© finem impo• fiturum. IV. Facinoris atrocitate obftupefafti Hetrufci homi-nem comprehendunt , omni cruciatu enecanduin. Ille verö fe regem caelum vol JKe libéré confitetur. Regula. Genitivi nihïït. Sum pro xftimo. JEqui boni' que confulo. ©le Hetrurier / weld)eobfograufamer Shatflanö er< fïaunet/ ergreiffen Scaevolam, miUené ihm all erbencfli* d>e e ein Sîtfmec / gi6tftd)öe$eorgenommenen Jfđntgč* ÇKûcbt fclbft fcbulbig / mit ttermelben / er werbe atleS fût gut / unb bet ant annehmen/ waéfietmmer m'tih« me anheben würben ; <£t achte ihre ^epnung nicht ein J?aar,- unb halte auchaujf fein eigen Seben nid)t meh' rerö ; big allein bebaure er/ ba§ er ben Äöntg felbji nicht auf bie £aut gelegt ; fo lieb fepe ihm fem SJafterlanbt* Obftupefadi Sceleris atrocitate Hetrufci comprehendunt hominem, cruciatibûs omnibûs enecandum. Ille ultrö fe Romanumfajfus, attentats régi as cadis , fe ipfum condemnat, inquiens : aquife bonique accepturum , quid-quid de ipfoftatuere vifum fuerit; eorum le tormenta ni-hili facere ; nec vitam propriam fibi pluris eife ; id do-lere unum, regem à fe non occifum ; Tant i â fe Patriam fieri, V. Ut nihil â fe cruciatus formidari oftenderet, manum ardenti foculo imponit, duui caro ad offa deflueret. Régi confirmât, trecentos Romanos in ejus caedem conjura-tos incaftris latere. Regula. Verba dandi, committendi Facio tibifidem. compofita ex ad 8cc. ©amif er fie nun glauben machte / er Werbe fid) an ihre Störungen am gerinafien Äeöre«/ (jdltet er feine lind« me m/ m lincfe #anb folang 06 bem btennenben Äohkgeuer/ big baé g£etfcf) bon ben Speineti abrenne/ohne ein 3etđ)en iinté nict)t ju ertragenben ©Emergen jugeben- (£r »erftcfjert öem jžđnig ftarbfo / eć fîecfen nod) 300. mifd)e bungling in bem £ager/ bit fid) «n feinen 50îotbf toerfef) tvoren / unb »&r £eben weniger afé ifjr 23af? lerlonbt liebten. lit verö iisfidem faceret, minas eorum fe ffiinimi facere, manum ardenti foculo cominittit tamdiu , dum caro abollïbus deflueret. Inde declarat régi : trecentos in i-pfius caftris latere, in ipfîus caedern conjuratos, vitam(] ue fuam bono Patrias pofthabentes. VI. Hôc vifô Porfena Romanorum virtutem admirans fimul & formidans, liberum dimittit, Se obfîdibûtîmpe-ratîs obfidionem folvit. Regula. Compofita ex ad 8cc. Haleofidem. Laudi dare. Köllig Porfena (jat biefen beherzten Körner feine Sbaf nicht allein nieftt dbl genotîie/fonbern aud) i(>me jutn žob angerechnet. Ûbwohlen « feiner 3îebt eon ben 300» nidjf allerbtngé glaubete / hat ihn bod) tiefe !prob 3îo> ntifefjen 5J?utf)č infold)egord)t gefegt / bag er bartoor hielte / eö würbe beffer ju tfcuen fegn / fid) biefeé Âriegé juentfd)lagen / un&öieSßaffen mttöem grieöen juoer* reechälen. ©arumben ftellet er ben Scasvolam auff fret)* «n§uß/ unb nad)Dcin er ©eißln befontmen/ hebt erbte Skldgerung un»errid)ter£>ingenattff/ unb jtehft »aeö •paug. Porfena cordatoadeö Romano facinus non tantîun vi-4io non dedit, ut etiam laudiverteret. Et quamvis fer-moni de trecentis fidem onininö non haberet, id tamen Romanse fortitudinis fpeeimen tantum ei formidinis ineuf-fit, utilatueret, melius fallu fore, fi bello fubtraiieret fe, armisque pacem prefer ret. Itaque Scavola libertatem donat ; obtentisque obfidibûs, oo/idtonem rebus infe-tU s folvit. Delia. «sc u s m Clelioi INter obfides Clelia nobilis virgo tradita fiierat. 111» oblatô fortuitö equô Tyberim tranat , Romàmqus effugit. Fugitivarn fenatus, nepublicam fidem laederet, redire juffit. ReguU. Mutuo, jubeo, commoio, docco , celo, &c. Unter anöern ©etglenmufieaud) Clelia eineabeîidj* Sîfautdje 3ungfrau ntitretfen* Đtefe machte ibt feit» (»kroiffen/ 6ie gludU ju ergretffen. <£ntte&net ein îpferb / auff welchem (te đ&er bie reet)b fame Mr Oor Olugen haltet/ bag man 3efd)tt>orne îretl ums feine Sîugbarfett baiter bree&en folle. Alias inter obfides Cleliaßnobili virgin) profîcifcendiirrl fuît. £â fibi nequaquam religioni duxît fugere. Com-Modatb acCipit equum, eöque, Tyberitranato,Romam e-Vadit, fper ans Hetrufcos luam fùgam celatumîri. Sena-tus re campertâillicô earn reverti juffit. Quod exemptant Principes faluberrimum itiud dogma docere poteft: jura-tam fidem nullius utilitatis causa violandam. In pauculis his paradigmâtis obferva. là. Ad hanc formulam theni3 quodvis per omnes Syntaxis totius régula» torqueri, fle&ique; atque adeô in principio annî argu» menta omnia pras-ćomponi pofTe, utclaffidi per otiumle» gendi copia fit. Obf. 2 db. Argumenta ità erotundata ex tempore ef-fundi non pofie, fed meditatione aliquâ , labore, & exer» citatione paranda. 3. Plus aliquantô laboris elle, fi, quod oportet, Phrafes item ex authoritateexplanatas di&atae-que admifeendae fint. 4.6. Ubique prêter Regulas Syntaüicas Ablatiyum ab* foin» folutum Partîcipia, Gerundia, debeo, quod, relat. omiffum &C. infpergi, quod omittendum eft nunquam. iii. Explanatio Pr£ceptorum. EXplananda eft annô totô femel, ac iterùm Syntaxis AU vari, nec aliud; Nifi quèd quindecim faltem expia-nationes Syntaxi ornatae dandae erunt. Quare intrà i ;t). Comraodè femel, ac fecundè explicari poterit, eâ, quam Magiftrorum regula habet Methodô, nempè ut i. per Unum, aut pïures difcipulorum nec praemonitos, quô o-mnes parati veniant, repetitio fiat heiter na; ; vel inter Fe concertent, hoc eft, conftruÛiones domiparatas smulo proponant. Deinde ï. ut nova, nec plus unâ régula ex-plicetur; ( Intellige cum Àppendicibus) nifi fortè plures lint, aut ità difficiles, ut diutiùs inhserendum fit 3. Ip!à explauatio in eôccmfiftat, Ut aliîs aliisque verbis ad captum exponatur, diverfitas â germanica Syntax! indi-gitetur, tuni verôplurimîfrexemplîs illuftretur. 4. ,Ad attentionem fervandamidentidem examine mifceatur. Re-petendaea, quaefupràde explanatione Authoris genera-tiin diäafunt. Explananda item (ùnt ex ornatâ Syntaxi prima tria capita, idqueSemeftrialterA, poftquam jam Syntaxis tota primöexplicatafuerit. In hâctamennequaquam ea accu» ratio adhibenda, ut in rqgularum prasleöione ; nec id pe-tendum , utîatinae linguxproprietatem Sc elegantiam e3c-hauriant pueri, quis enim id ab eâ actate èXigat ï Eö îgitur unicè collimandum , ut vel Mediocres intelligant » aliud eilet Iatinîs qu'idem verbis loqui, ut intelligâris 5 aliud la-tinè, hoc eftproprii, quin 8c eleganter loqui, ac fcribere; utagnofcant inquam vitiavulgaria, eâque devitandi ratio-nem, ac dubitare denique difcant : Melîoribus autem Scholas via commonftretur, per reliquas fcholas eunda ; feu idaea rudis imprimatur deinceps reliquâ aetatè perpoli-enda. Hune finem fi Magifter fibi propolùerit, fuosquî ingeniofioresj ftimulaverit, ut in fcholà delibata, domi pie- me *6o m pleniùs profequantur, qiiindecim has explanationes hand iluitiliter collocaverit. Explanationum paradîgmata adjicienda non putavi , cùmalioquin in Notis noftris cuivis regulae fubjećlis fatis adjumenti habeat Magifter , necalii infuper commentato-resoperofiiisaccerlendi. Penfa verö quotidiana in hune ferè typum dividi poterünt. I. die. Verbum perfonale. 2. Appendix 2da. 3. Nominaadjeftiva. 4. Adje&ivum plurale, ç. App. 2da, 6. Rektivuui. 7. Quantus qualis. g. Subftant. continua-ta. 9. Verbum a&ivum. 10. Verba abfolvo. 1 r. Etiam verba emendi. 12. Sum proaeftmior. 13. Tertius ordo. 14. Quartus ordo. iy. Qnintusordo. 16. Do-no, impertio, &c. 17. Sextus ordo. 18. Verbum paffivum. 19. Primus ordo Neutrorum. 20. Etiam verbum perfonale. 21. Secundus ordo Neutrorum. 22. Sum inodö dativum. 23. Quartus ordo Neutrorum. 24. Sum interdum. 2 y. Sextus ordo Neutrorum. 26. De verbo commuai. 27. Secundus ordo deponentium. 28. Tertius ordo. 29. Sextus ordo. 30. Primus ordo Imperf. 31. Tertius ordo Imperf. 32. Quintus ordo Imperf. 33. Propria pagorum. 34. Dativoruri. 3f. Motus ad locum. 36. Dativus communis 37. Ablati-vus abfolutus. 38. Idem. 39. Idem. 40. Ablat. Inftrum. 41. Ablat.exceflus. 42. Verl« infînita. 43. Gerundia. 44. Verbum participiale. 4;. Participia. 46. Genit. poft Nomen. 47. Partijiva. 48. Tam fuperlativa. 49. Dativus poft nomen. so. Accufativus poft nomen. y i. &c. 8cc. Syntaxi s ornata. 1. Quid in linguarum. 2. Quî agnofcet Tyro. 3. Quodnameft. 4. Quid fententiae. y. Remotô Solaecifmô. 6. Multi funt. 7. Igitur Phrafibus. 8. Hanc in fententiis. 9. De elegantia. 10. Quodnam adjumenti. 11. Quid elegantiae. 12, 13. Quid de fupprimendis. 13. Quid inde utilitatis ! 14. Quod eft poftremuœ. me iäi m iv. Hißoria. PRaeterea, quas de hac exercitatione generatim funt diüa> obfervandum eft hi hâc clafie i. Evitandum vulgarem feopulum, nec morofiùs inhaerendum, aut ad« modùm fatigandos pueros in primiš duabus periodis,nem-pèuifantiâ, acpueritiâ Romae, quin ne in adoleicentia quidem , ut tantö melius grandiora illa virilis aetatis traöa-ri ,& imprimi polfint. 2. Nec in hac, nec in Syntaxis fchola tolerandum , minus imperandum, utlatinà utantur inenarrandà Hifto-riâ, cùm res hlcpotiùs fpeflanda fit, & paucorum fit, fine Solaecifmis, aut multa hasfitatione, continentem narra-tionem texere. 3. Ut inutile eft Chronologiam prasfertini in tribus priaiis periodis minutiùs exigere, it« Memorials anni, feu Epochae & majorum beliorum initia, ac fines diligcntiüi-mè inculcanda. Nec Geographia omninô negiigenda,fua« dendunique ut Kölleri introduflionem, libelluniianè utiiiG. fimum fibi ditiores comparent. v, Acaâemïœ. ACademiae Pnblicae habendaevideiiturtres,duse pr Hi-ftoriâ; una ex Authore. Hiftoricaeprimae, â Priiici-pioadbellum Punicum 2cïum» Ha:, fimilésque quaeftio-nes â P. PrasfeÛo, Collegis Magiftris, authofpitibus pro-poni poflunt. v. g» Qtiando caepit, defiit, quot annorum fuit bellum Sa« mniticiim ? Quis annus, Romae, Vejorum, Lylibaei capti ? Quasbelli Sardici caufas? Quis Capitolium, Romämque ferVavit ? Quod primum nmle proeliiim Romanorum J Alba longa â quô diruta, 6; cur ? Samnitico-Latini prœlii ad vefuvium eventus-? Cur Galli Romam invafêre, ubi vicère ? t Qui« m( 16% )m Quis Coriolanus , quis ejus exitus Ï Belli Tarentini caufae quae ? Quis Jupiter Stator & Feretrius ? Attilii Reguli viQoria, clades quae ? Cur pulfus Tarquinius fuperbus ? Tres piignas cum Pyrrho , quô even tu? Furc* Cauditiae quidfignificent? Belli infubrici caulae Sceventus? Belli lllyrici caufe 8c eventus ? Quid in obfidione vejente meniorabile ? Quaefpolia opima, quis retulit? Quale prcelium ad Agates ? Quomodo Pyrrhus abalienavit Sictilos 5 Q^Fabii Magiftri equitum difcrimen 3 Prcelium ad Sentinum quale ? Primi cum Latinis belli caufae ? Brutus cur Filios ipfe necavit ? Scaevols quod factum 8c Cleli® ? Quae belli Samnitici caufae ? Quae Punici primi proximae 8c remotae caufae ? Quae fortuna 8c exitus Coriolani ? Tarpeja Arx unde nomen cceperit ? Complicate. f)U& dpparationes ? R. Quirini. Egeriae. Caftoris 8c Pollucis. Quildcus célébrés? R. Regillenfis , Albanus , Vadi« monis. Qua apertè injußa Rom. Bella ? R. Sardicuui, Salen-tinum. Quis impius in Deos punitus ? R. Romulus Sylvius,Ap. pius Claudius. UbipugnatuM contrafer pent em ? R. adBragadam. JExempla ßdelitatis ? R. Attilius Regulus , Fabri-cius. Quis ptrtinacißms Deus ? R. Terminus, Qut ^ me m Qua ttcutiffma Nomeula ? R. Auguris, &c. Quotnam fe devovére? K. Uterque Decius? QuisTorquatus ? quis Corvinus? Quis Parensfilios cm i dit ? R. Brutus. Manlius ? Quis à Fesmina c&fus ? R. Pyrrhus dejeÛu lapidis. QuotConfidescaft ? R. Brutus, Decius uterque, &c. Quoties Maripugnatuni à Romanis č K. - Quis Ludi Al. gißer uirgïs ctifus â Dif ipulis? R. - Qua. funt nomma colli um Romanorum ? R. Quoties claufum fani Templum t &c. Quis Frater Sororem, qu&ßlia Patrem cAcidit ? vi. Expérimenta pro Prœmis. Paradigma Argumenti nuper dičlati. älteren Sîafb »erađjfen f ifî fur eine îbor&eit Ss!» ju hoffen« ©tefe 60t Herennius fcer jüngere treuer hejohfen mtfffeii/ tnbemer »ermepnte/ ermnrbe mtt 4>tnî)onfeëung beê SCàtfetltcben Sîôfb felbfîeii ge* fdieutb genug fepn. Santi nodjbem tr tfn befragte / maö er mit hem tu a 11 meg gefdjlojfenen Svömiföxn J£eer am fangen folle / bot ibm ber hotter geantwortet : tbme bebunđe/ eé moren entmeberfrepjuentlaffm/ ober nu ff bm kçten^annntber ju bauen. SBetlerftd) aberge« febeuter alö ber Satferju fet)n »ermeonte / bat er fid) i« fcaégrôfie flenbgefiiîrçt/alfojmar / bag erfid)tnbaž »orbin »on benen Sičmern befürchtete Unglöct ge* fiürfcet. Seniorum confiliis non fiare , magnae ftultiti« verten-dum eft. He c carô veniit Herennio Juiiioi i, exißimanti , fare , ut negleäo paterne conliliô urus fibi iatis fapeiet. Namque Interroganti,c\u\d cum omnîviâ interclufo Roman6 exercitu agendum eilet? refponditparers:f bi automnes Ii« bertate donandos, aut internecione caedendos viderL Cùm verb fe prudentia patri vel patrem prdßare arbitrale a retur, m m fetur, peflîitife fibi confuluit, adeb quidem, ut eôdem, quod Romanis priùs imp endebat , periculâ fe impli-cuerit. Quœftiones exPrœceptis. î®3dj gebuncft/ tnan ^cKttcbicd nocb freffecjum £a# WV tein anhalfen foHen. Videi'is mihi melius Latini-tate informandus fuiffe. 3<& glaub / eétver&e ihm auc&nocl) baöProbiju alte mehr auff einen/ Der ftd) bei? enthalt/ fllß bec ©tflbt bet)enfd)et. Pluris mihi eft iras temperans, quàm urbibus,in urbibus dominans. »Peilen bu mid) wegen elneé fallen Safïer angiebfi / tfefeet bir ein groffe ©traf bevor. Te, me faiii cri-minis , de crimine , in crimine accufantemmagnapcena manet. 3ß?eil bu mir fehr lieb/ berbriljjet mid) bein Slbwe* fettheit. Tui mihi amantiffimi abfentiam indignor, vel ab-fentiae, See. &c. Ex Hiftorià. Qui Reges capti ? R. Gentiusf. 75. Perfeus f. 76. Ju-gurtha.f. go.Syphaxf. 67. Britomartes f. 53. Bituituj f. $7.Vercingetorixf. 102. Qua urbesjame expugnatz ? 11. Saguntus, f. 57, Ca-filinum 61. Capua 64. Numantia Sj.Uxeliodunum 103. Quijiratres difcordes ? R. Amulius,Numitor3Romulus, Remus, Demetrius, Perfeus. Qui cognomina bahent âviftispopuliš ? R. P. Corne« lius Scipio uterque Afr'ricanus, L. Scipio Afiaticus. 72. L.Mumius Achaicus. Metell'us Balearicus. Metellus Numidicus. Metellu» Macedonicus. Quoties Romani fub jugum miffif R. Ad Furcas Canditus. 3 s• â Jugurthâ 82. Cimbris 90. See. TY- mc i«* m TYPUS CURSUS ANNUI PRO SCHOLA SYNTAXEOS. W^^^^^Radus hujus Schoh efl abfolutar Grammatics g cognitio; ità enim recolit Syntaxitt, ut ad- pLWwlj&i dat omnia Scholia, feu Appendices, expli-i^ rwêâv cetFiguratamconftruiïionem , & de arte SPa^ff^^- metric à feu Profodiâ. It a ad verbum Re+ gula. Itaque licet âgrammatica, quod ad leHiones, ex-planationes, feriptiones, haudmultum différât, non tamen abs refueritfingulariter nomulla adnotdjfe. L Exercitatio Memoria ,feu Leäio- num penfum. EDifcitur Semeßriprimo Syntaxis tota, exceptîs Appen-dicibûs tertii generis St figurata, quae explananda qui-demfunt, non item memorise tradenda. Penfum ejus-tnodi circiter effe poterit : Prima die, manè : Verbum Perfonale. Ameridie ver« bum plurale, id. Nomina adje&iva. A mer. adjeäivum plurale^. 3 a. Participia faQus. A m. Relativumqui. 4J. Quodfiinter. Am. Nominat. 8c verbum. j'â. Subftanti-va continuata. A. m. Secundus ordo a&ivorum. 6â, Genitivus criminis. A m. Non temerè. yd. verba ifti-naandi. A m. Nauci pili. %â. Hase item verba. A m. Alia L j funt mc i« )m funt verba. 94. Habeotibifidem. Am. Dicimus etiam xnoneo. ma. Erudio inftituo A m. Quintus ordo a&i* vorum ,8cc. Atquelioc dimenfô Syntaxis tota ulque ad Pafcha decurri, 8ccùm alioqum jam pars in principiis ; tota,idque fecundö in Grammaticâ memorata Ht, concludi denique poterit. Semeßri altero edifcitur Profodia, pars Grammaticae ultima , ufque ad de Vedibus, idque fecundö, ac tertiö. Difcecur autem plurimarum Provinciarum exeinplô verfi-bûs comprehcnfa, quorum memoria facilior, & remini-fcentia eft diuturnior. Si penfum fuerit nianè ternorum, totidemâmeridieverfuum, cùm nomiifi centum lint, & quinquagintaaliquot, intra dies 2y. abfolventur. Sr au-ÛÔ deinceps penfô quaterni imperentur, erunt dies 18. ac totidem , ut fub anni finem , 8c fecundö repeti polfint. Lettiones acceJfori£. ACcefloriae funt Hiftoria, 8c Flos Latinitatis. Hiftoriae penfum eft ùt in aliis Scholis qussftio una, feu paginae facies dimidia. Hortandi autem funt difcipuli, ut fi quid aliud, A'°ra , 8c Chronologiam belli Civilis inter C»efa-rem , ScPompejum, idque jam âb annô II. C. 690. ufque ad 710. quimaccuratüfimecomprehendant. Exuniver-fî orbis Hi'Torià nihil dignius , aut illuftrius e(l, nihil quod non ad intelkgendrs folùm t fedfu.nmâ cum voluptate legendes Tulili epiftolas, 8c orationes plus luminis afterret, quae le^io contrà hujus Hiftoriae ignarisdifficilis, impedi-taeft, 8cinamcena. Flos Latinitatis ubi defitumeftin grammaticâ, 8c eôdem penfô continuatur. ii. Ëxplanatio Authoris. A U th ores in hâc claffe prrelegendi funt Cicero de officiis, 8c ex his primutn caput imprimis, ufque ad Nume-fum4r. Doïtritiîs moralibiis, huic etiam aetati conveni-entibûs refertum. Epiltolse ia* 2a. 4.6. 7. perelegantes funt, «sc i «7 m funt, 8c ad intelligendâs aliquot orationes ferviunt : pul-cherrima eft praelongailla act Q^Fratrem , ac ideô, nifi in Schola praHegatur , privatae Difcipulorum diligenti» commendatida. Floridior Curtii "di£ho, 8c Poeticutn quid fpiransjuvenibusadmodùmjucunda eft,quibus adeö tacilè perfuadebitur, ut quod publicfc explanari nequit , privatim expleant, aeduos faltemê - - ejuslibris probfc intelligere ftudeant. Praeter hos explanandae item erunt Elegias Ovidii tres fortafsè aut quatuor,velut ad proritan-dum tali promulfide Poëticae guftatum. In has praelečtiones annus 134. dierumtotus , inhunc ferb modum dividipoffit, ut Ciceronis officia dies occupent 34. ; Epi ft ol130. Curtius 60. Oviaius 10. ; quara-quàm obbreviorem, diebus Canicularibiis Scholam non-nihil de hoc typodiminmoportebit. Minutim verö in hunc inodum pajrtiri licebit. Deofficiis. i. die: duplex eft animorum. 2. Nam qui appetitus. 3. Nequeenitn. 4. Duplexomninö. y. Sedpertinet. 6. Ex quô intelligitur. 7. Intelligendum etiameft. g. EratinL. Craffô. 9. In quogenere 8cc. 8c ficdeincepsaddiem34. Ex Epijlolis die3y, exprima: mi Frater. 36. Quarepeccavi. 37. Quid? quod. 33. Primiimenim. 39. Sediftaqualia. 40. Quare quae ad me. 41. Iiludcaveto8cc. 8cficufque ad diem 64. Er Curtiôdieôf. Inter haec Alexander. 66. Alexander quidern. 67. Caeterùm Dario. 68. Alexander urbe. 69. Quum deinde Darium. 70. At Darius &c. & fie ufque ad diem 122. Ovidii Elegia ad anni finem. Formam hujus explanationis in regulis; P. Juveiitii exemplô; 8c grammaticae Paradigmatis fatis illuftratam habes, quibus adeö addendum nihil eft, nifi ut fuadeat difcipulis, integrum fibi Curtium, Ovidium , Ciceronem deofficiis, 8c epiftolas ad Atticum comparent, hunc effe verum graduin ad Parnaffum, hanc prxparationem opti-niam ad humanitatis claffem, fi vel in grammatics permul-ta legerint, L 4 in. Ex- «©c m iii. Explanatio Prœceptorum. PRxceptorum nomine veniunt i. Syntaxis tota. i. Profodia ufque ad de pedibus* 3. Quartum caput ê Syntaxi ornatâ, quamquam 8c priora tria capita repeten-da forent. 4. Pars prior exartç metricâ. Tempus ità dividitur, ut primum Semeßre feu 67. dies circiter uni Syntaxi tribuantur, in cujus explanation. Appendices 3. generis , 8c figurata curatiùs traćientur, ac ea , quae dit ficultatis aliquantà plus habent ,ùt verba Intereß, videor, ablativus abfolutus, Reciproca. 8cc. Semeflrî altéré,altérais diebûs Profodia ac ornata Syntaxis explicabuntur, ità tamen, ut fi alterutri plus aliquid dandumforet, Syntaxi potiùs tribuatur. Hîs abfolutîs , pars prima artis Metricae, quae de Syntaflicis figuris eft, anne&etur , aut fi quid dierum fuperfit , Profodiae repe-titioniimpendatur. Hoc igitur Semeftre ità partiri lice-bit, ut Profodia dies 16. ornata Syntaxis 22. Ars Metri-Ca io.occupet, îdque hac vel fimili partitione. Profodia. Sjntaxis ornata. Die 66. Syllabe fiunt. 67. Caput I, 68 Syllabae quas temporib. 69. Quae voces apertë. 70. Vocalis ante voc alem. 71. Quid igitur eftbarbaris: 72. Iter, chorea. - 73. Igitur Phrafibus. 74. Vocalis ante duas. 7 f, Quid de Adagialibus ? 76. Vocalis brevis. « 77. Quid fcriptionis nomine. 78. Praaterita dyfsyllaba. 79.CaputIl.deelegantiâ. 80. Supins duarum - 8r, Quodnatn adjumenti. 82. Supina in Tum. • - 83. Multùm igitur intereft. 84. Derivata. - ° gy.Quid de fuppriniendis. g<5. Compofita» » 87. Quale ad elegantiam. 88. ab,ad: - - 89.Quid inde utiiitatisî 90. Pro praepofitio. • 9 r. Caput IV. de copia, 92. Si prior pars. ■ 93, Quomodo quaerenda? $4.0 in gra:cis. • . 9J.IU attributa- 96.A se; )m 96. A finita. - 97. Non funt alii? 98. E finita. - • 99. Quae ell ratio variandi? loo.l finita. » lor. variaturitem. IQ2.0.II.B.D. C.finita. 103.Majoremvarietatem. 104. C. L.finita. - ioy.III. ùtvariaturî - 106. M. N. finita. - 107. VI.Afteûioné minuere. 108. Er finita. • 109. Ars Metrica. - 110 As es finita. - in. 112. Is finita. » 113. 114. Os finita. - u f. - . 116. Us finita. - 117. - Caeterîs diebûs ars Metrica pertexituf, 8c Profodia repetitur, quam ità percipereftudebunt,ut minimum pro Schola humanitatis relinquatur. Forma Explanations prseceptorum plana eft alioquin , &c ornata Syntaxis juxta ac ars Metrica exemplîs abundè illuftratae. iv. Scriptio feu compofitiones. [Ateria Scriptionisitidem eft Hiftorica. Nullum autem thematum genus utilius fuerit, quàm vel Ciceronis vita, vel belli Civilis Pompejum inter ac Cselarera caufae, initja, progrefliis ab annô U. C. 690. quô Con-ful fuit Cicero, ufque ad ejus mortem A. 710. at-que inde ad 723. Romani Imperii, 8c Augufti Pri-mum v. g. 1. Prêter Pontificatum maximum nulluni erat Reipu-blicx munus nifi annuum. Equidem faspiùs confulibus 8c Prastoribus forls bellum gerentibus imperium prorogatum Pro-confulum aut Pro - Praetorum nomine, verum li-beris populi fuffragiis ea prorogatio dabatur. 2. C.Julio Caefari poft Confulatum A. 693. geftum populusbellum, 8c ProvinciamGalliaminauditôexemplô in quinquennium decernit, gemente fenatu, Sc futura profpiciente. I S î.Vi- M' me 170 m Videbant enim honoris prorogatiorie viam fterni ad libertatem evertendam, 8c tyrannidem Syilse exemplô ftabiiiendi. 4 Nôrantambitiofum Caefaris ingetiium , jam diu o-mni arte eadem molientis. 5. Nihilomiuus denic^ieperlataeftlexperniciofiffima. Nam primö Conful Caefar m conlulatu fuö Agrariam â Grac. chis , Drufis, Mario, aliîs frustra teritatam pertulit dem» que, 8c20. milliaciviumegenorum in opimum Campanise agrum tranftulit. 6. Tantô bénéficié excaecate plebi in tantis amoribus erat Caefar, utvel plurapetenti nihil omnium denegatu-ra fuifiet. 7. Htne Senatus opponere fe poiïet, ejus Principes fibi cailidilfimè devinxit. Pompejus haud dub is Prin-ceps erat, Senatui, populöque longé chariffimus, 8c ob res geftas, 8c ingenii bonitatem longé maximae Authori-tatis. S. Hune ità fibi devinxit Cœfar. Prim6 Juliam filiam ei defpondet, quibusnuptiis fäpienter Cato pro dote fore Rempublicam praefagiit. 9. Praeterea efFecit, ut Pompejo item opulenta Hif. panias Provincia in quinquennium decerneretur. Ca-ptô inhutic tnodum Pompejô fruftrà deindèrelu£latuseft Senatus. 10. Primô hocquinquenniô Caefar Romam totam vi-floriîs, ac fui tamâ replevit, 8c fpetotius Gallixfubjugau-dïe,tani formidatae alias gentis. i r. Petit adeö quinquennium alterum , 8c impetrat aftipulante 8c juvante Pompejo , cui interim Roma: finè x-mulo dominari, 8cfuâ Italiâfrui dulce. 12. Nondum elapfô quinquenmô , jam domità uni-verfagallîâ, Confulatumpetit. Refpondit Senatus , nifi exercitu ac Provincià dimillà, non elle fas petere ; fi iner-mîs -, ac privatus Romam veniret , petition! locum i}. Negat Caefarfe legioues dimifTurum, nifi idem Pompejus faciat, ac Provincias Hifpamcas dimittat. 14. Pompejusnon minus ambitiofus, cùm fatîs vide-ret, li conful denuö ille fieret, hand dubiè fuperiorem fore, ambiguum fe p'raebetac difficilem. if. Exiltic igitur inter Pompeji ac Caefaris amicos in-gens infenatu controverfia, an utrique dimittendaelegioues , 8c CvKlari ac Reipublicae gratificandum. 16. Vicêre Pompeji partes. 8c decretum â fenatu,Cas-far, ni intra eertam diem dimittat Provinciam, pro hofte habendum. 17. Intercedunt Tribuni Caffius, Antonius, ac deni-que Curio, Quorum interceffione negleäa denique lex perfertur. 15. Tribunitumultuosè abeunt Româ incaftra Caefa-ris, queruntur jus facrofan&um violatum , ruentem a-lioquin impeilunt. Tranfitur Rubico, jacitur alea , ardet Italia. Caetera ex ipfo Caefare pertexi poflunt. Epiftolarum Ciceronis pars maxima , ad familiares Sc Atticum in hoc Argumenta verfatur, nec adeö nifi prxco-gnitâ hâc Hiftorià utiliter fimul ac jucundè leger.tur. I-Qjr.i eft de orationibus, pro Ligario , Dejotaro, Marcello , Philippicis. Qu a re pra: casteris utilis erit thematum materia. Formafcriptionis eadem erit, quae in Grammaticâ, fi fignificata di&entur. Cùm verö diâatio ifthaec toti Socie-tati, excepta noftrà, Bohemicâ , 8c germaniae fuperio-ris Provinciâ, etiam in infîma plané inufitata fit, faltem in Syntaxi eâ fuperfedendum videtur , fibique permittendi difcipuli, quö promptior fit latinitas ad humanitatis fcho-lam mox tranfituris. Sed tum in corngendis thematis fo-litô plus diligentia adhibendum erit. Poftquam ornata Syntaxis explicari cœpta fuerit , magnas item utilitati forent themata ejufdem regulis accomo-data, ut fi ê capite fecuadô dittaretur thema omninö barba- m m barum, vel 2. Vulgare ê Phrafeologià elegant'rusreddendum. j. vel ope ParticipioruHi, vel 4. omifsîs Particu-lîs caufalibûs, y. vel ex flore Latinitatis ornandum. Co-pia exercitatio in eit, 6. ut fenteutia quaepiam faepif-finiè varianda detur, ac primùm ejus Synonima, tum Sy-nonimorum Derivata, accompofita,' ac denuö horum Synonima conquirantur; 7. Aliàs fententia quaepiam per omnes nominis cafus. 8. Aliis verbum per omnesmodos varietur, y. In aliô crebriores Particulae conjunäivae. 10. vel comparative, velfuperlativus. 11. Aliud de virtu-tibusautvitiis agat. 12. Vel affettioneoriente,crefcen-te &c. Horum paradigmataetfi libellus ipfe fuggerat, non-nullatainen infuper adjecero. 1. Tbema barbarum latinh vertendum. Non poffuin ïntermittere, tibi charç condifcipule figmficare, quomo-dö mihi in meo itinere iverit. Quando à vobis abivi, fla-vitunus terribilis vetitus, qui me itupendè infrigidavit, Quando veni ad hofpitium , miferrimam comeftionem mihi dedêre. Etiam non potui haberefomnum, quia rufticivinô pleni femper clamârunt, & porci in ftabulis lion dabantpacem. Itađue totus infirmus veni Viennam. Quando Medicusme vidit, dixit: amore Dei quomodo afpicis? nonestamcorporeus , quàm fuifti. Et dédit mihi theriacam, &julfit, quöd in le&o debeo manere , Sk vinum non bibere. Sum laetus, quöd mihi venam non permiferit. Quando mihi perini ttunt, femper fit mihi màlè. 8cc. 2. Themaprimùmfimplice ac vulgari latinitateverten-dum , dein ex Phrafeologià elegantius reddendum. SBetï M. Manlius fein SSatterlanbt / unb baé Capitolium erhalten/ hat er ftd) fe5riI6ernommen/ unb barftlrge* Naften/ ermerbenichtgenug geehrt / uttö aitgefehen» <£c beuenbete concurreret, eum in libertatem refiituit, fpe duûus, fore, ut virtute culpam cor-rigat, & flagitii ineuionain aboleat, 3-Tie. me 174 m 3. Thema ope Participer um elegantius reddendum, 3?ad)bem Menenius Agrippa DaeS er&ttterte SSelcf l)i5ftlid) ge^rdff / erjcbleter ihnen: fe»e einmaf>tunt*r ben @Miebernbe3 5Jîenfd)(id)fn£eib3ein qroffer <£trctt& enti flanben/unb h«ften aile wiber ben SDîaôengeflagî / atë iBeldjer alTcitt muffig gienge/ unb aSeg waé ihmgegei ben wueöe ! in ber fcftdniïen Dîuh* fter jebete. Œë wum t>ebiefečl)inunbfjergerebet/ unb haben fie ftd) enblid) »erfdjmoren/ bag iôme ôinftîôro bie #auû ntcfttéjw tragen/ ber SOîunb ne |d)on aang frafftlo§ »aren / bag ber Sftagen itfad)tvot}l ««d)f alle in g<«a()rt werbe / fonbern auch nähre / inoem er bie C?peig mt fDd>e/ ben©afft unD @eblut{> turcb aUeanttie aug/ thei'e/ îc. ?Ufo madjt ihr eê Quirites, ùnb bilcet eud) ein/ tag ba bie .peuen ira Oîath ftgen / unb fonj? fein 2Jr6ettS> nnruhren/ unnug unb roùtfig feçn* Hoc thema primo cum Participas,deinde cum All. ahf, ità eleganter vertetur : Menenius feditiofo populo comitet falutato, narrat : obortô quondam intra corporis humani membra gravî diffidiô, de ftomacho quefta fingula, folùm otiari , ab aliis prsebita fummà quiete confumentem. Multis ultra citrâque jaSatis conjurant denique , ne manus quidquam adfçrret, os fumeret, dentes commole-rent. Vix lapfa die artus omnes miferè languentes fen» fêre , non ali folùm ftomachum ,fed & aIere,concoquenJ vemnempè cibos, fuccdmque ac languineni per omnes di* tidentem, &c. Hos imitamini Quirites, malè perfuafi, de-ßdentes in Curia Scnatores, nihil opens agere 8cc. Pi ura Paradigmata habes in ornatà Syntaxi. 4 Thema omi fis particules rovùl t'vîs & canfnlihûs ek-gantius reddendum, ©te 'alte .Wcfpahrfamftfeit Ware mm in Hom gang erlofdben / ber brodit par 5« hoch ge* ffiegen / uni> fid) alleé auffbie ïBottufï eerleate / bi« kwtd; aber »trie in bit 3lrntuti> &eml)m / unb felfltfdj jti aH« m( 175 m often Untaten fertig «ren/ fo finnbe ein feber unruhiger Sopff leid)tliđ) einen 2IU&ûngiC. Extintlâ Romaevetere illa pariimonià ,au&öque immenfnm luxu , permultis no-bilium Juvetium , voluptati unicè vacantibus, ac per e« geftatem ad onineflagitium paratis, cuilibet turbulento ca-piti facile erat, tibi faćiionem afeifeere, See, j. Ex flore Latinitatis non unum duntaxat, alterum-ve thenia diäandum ,fed occurrentes flores, eô, quô prae-çepta, & Aiithor folet , modô quotidiè thematis illi-gandi erunt, nec adeii Paradigmata multiplicari, operas eft. 6. Copia feu variationis exercitiura ad eum, quem ornata Syntaxis habet, modulum feniel faitemac iternmerit exigendum, Sc in praxi ipfâ oftendendum, quô paûô primât» Synonima, deindehoruin compofita feu derivata, denique deri'vatorum 8cc. nova Synonima conquirenda, acê parata hac fupelletïile varianda fit fententia : v. g. o-pes pariuntfuperbiam. Vel.- Trißitianocetvaletudinicorporis. Vel : Juvenibus honorandifuntfenes. Vel : Divi-tum omxes funt amici. Vel : Ce dun t arma toga &c. In-credibile, quos fruüus paritura fit exercitatio ejufmodi. Si eandem fententiam ampliùs variandi eilet a-nimus, ejus xquipollentia, ac Periphrafis âMagiftro foret fuggerenda. 7. Themata per omnescafus ope vtrhorum SyntaBico-rum varianda fit, v. g. Sententia : Argentum hominibus fanguis eß anima. Gen. Sanguinis inltar eft & animse. Dat. Sanguini 8c animai comparandum. Accuf. Qui argentum eripit, veluti vitam hominis 8c animam intercludit. Abi. Multi perinde aegrè ferunt, feu argentô fpolientur 7 feu fanguine 8c anima. Qua te augura, aliis nepatef ceriš, Gen. Quorum recordatio tibi perturbationem creat. Dat. Quibus anxietatem tuam adferibis Accuf. Quae tibi nocitura metuis. Abi. Quibûs animô excruciaris, Alii cave refciant. Gen. Alioruin fidei ne credas. Accuf. Alios m v* m AIîos ne confcios facias. Ahl. Ab aliis cave ne efferan» tur. 8. Thema per omnes modos & t empor a variatum. Sit fententia : JEmulatio cos eft virtutis. imperativi. Sunto alia ad virtutem incitamenta, nullum aemulatione acrius. Conjunftiv. Sifuerit aemulus, erit, qui virtutemtuani a-cuat. Infinit. yEmulari idem eft, ac virtutis ftudium ex-acuere. Tempus imperfeftum. Nunquam non pro cote virtutis habebatur. P erf. Pauci , nifi aemulatione in-citati, in ardu à virtutis via perftitére. P lusquamperfeä. Ni Miltiadis trophaea ftetiflënt, Theiniftoclis virtus baud itàfe extulifTet. Futur. Si aemulum fumpieris, velut ad cotem temet exacueris. g.Thema Vari atz particult copulativ£.Cit\\[m ein fo ä* be|id)eraIébofihaffter SOÎann/ toimSRaturmdjt weniger eerfchmenberijd) olö ©eï5?begtertg / jugleic^ arg / unb fred) / ccn ungesäumter (Geilheit / unb nicht geringe* ren $ochmufh/ nähme ihm eor Ciceronem einen fo be* rebt/ aléfeineé SJatterlanbö liebenben SDîann über ben ^»auffen JU werfen. &c. Catilina vir non minus nobili-tategeneris, quàm fuîsflagitiîsconfpicuus, natura periode prodigus acpecuniaruminfatiabilis , in quô calliditas cum audacia ex aequô certaret;infignitè quidem impudens, fed arrogantiae longé intolerabilioris , Ciceronem viruin fummum, quique eloquentiam maximam,cum Patriae charitate nihilö inferiore conjunxerat, fubruendum fibi piitavit. &c. io. Thema graduum comparationis variatorum. Tib,. Gracchus, meldier bon ben (d)5n|ïen (ftemuth&^aben / unb bem Dïathûber bteSHafTengehdffig / nähme ihm eor/ baé Sicfergefa^ enöltd) tm ©fanb ju fegen. ©iefeJ ju unternehmen läge ihm fîartf in Ûhren (Srfienč Cornelia feine 5Jîutter ein ûberaug berebte §rau/ unb tneli !eid)t unter benen 3ÎÔmerinen bte jugletch übelichiffcunö jîeufdjefîe SSîatcon. Sftebft btefer »are auch P- Litinius Crairus, .Jwfyr * Spriefcr/ (in hurd;aug ehrlich / und «nNfflie imflrdfflidiet SO?ann ; wie aud) P. Mucius Scxvola «in fe^t ffarđer Jurili &c. Legem agrariam perferredenique apud fe conftituit, rem> fiqua alia, difficillimam, Tib. Gracchus cùm vijtute, tum fcientiâ militari., civium ple-rosque longé: antegrelfus. Tantae rei fufcipiendae ei au-thores fuère Cornelia Mater Affricahi majoris Filia ,facim» diâ tantà , quanta in fœminam cadere poteft, nec erat ê Matronis Romanis , quse cum caftimonise ac probitatis laude in contentionem venire poffet ; confentiebat item GracchoP.Licinius CraffusfummusPontifex tantâ vir inte-gritate, uthâclaudeparem haberet neminem; probabat confiliumP. Mucius Scsevola primus haud dubiè Jurifcon-fultorum. &c. 11. Thema vitioYumaut uirtutum, laudis i>el vitupeYii •uariatoYUm. *v.g. ©te filiere jeiget / Wûé Potvpejus fu£ ein SDîanngewefen / «etrblidi/ etn trefflidjec ©olbat/ in feinen getbjgugen faß gii tffeelig/ gegen alle l'eut! bćffltd) ; tn geringlien nicbt engennuçig/ unb barumb febr beliebt ; gin gtofjer frebbabeï beé SSafterlanbä / fteçgebtg / leutbfeeltg / &c„ Ex Hiftoriâ intelliges, qu» fuerit Pompejus, vir fcilicet in omhibus expeditionibus felicitate ufus incredibili, fcientiâ verb militari lingular!, fumma erga omnes hunianitate ; alftinentia item comme-morabili,ab omni cupidineâlieniffimus ; nihil minus, quàm fordidus, divinâ in ornne hominum genus beneficentiâ, Charitate in patriam nu Iii inferior, fenatûs denique 5c ttrbis facile Princeps &C. 12 ,Thema de affeUïbus vaYiatumJecundrm omnes 7. Àlo- dos. i. ffiiefergfamman eine neu angejjenfcebćft3?et)f gung abhalten fi lie/ bđben wir an M. Antonio Tfium-viro emmercflid. gjtettlpl. JJaUttt batte er Cleopatram erfebe«/ Çtrpfunbf «ralfobolbeinfrartfefiebjubie^ fen gefährlichen Ožeib; wdcbeer 3» öljcbaib ju feinen groffen Ubi in fein etnlteffe. 4 ©tefe Unjinnig* feit nähme »enŽag ju S^g ju,- ç. SSann ec aud) im Ärieä abwefetib wate/feßt« fie i&mftarefiH. 3a M fcaet feflttfdjoi» bei) Affio gefcfcfagen / bat feine Sïjorfjetf |td) siebt allein nicbtgemmbeit/ ?. unö bätteuicfytantmii i alg mit feinen elenben ïebt auf - tc. Quam foilicitènafcenti prav» aiieflrioni via prascltiden-tla fit, illuftrîexemplô fit infelixilleM. Antonius Triumvir. Vix coufpe&â Cleopatra tacitîs animum vinculîs illa-queari fenfit, ac pericuîofi capitis vehementiffimô amore exardefeere ; ea amentia incrementum capiebat, & cori. roborabatur indies, ut vel per belli caufam abfens, höc veluti telô dire excarnificaretur. Quin ad AQiuin vitras fcantùmabeft, utfuriofusisamorrefrigefeeret, ut nonniii Cum ipfo extingueretur. Argumentis porrö , quae domi componiuitur, duo di-fticha fraöa ( quasdieimus) addenda, in Scholâ vero u-num, & jam nunc in. Syntaxi tenenda.ea regula, ut folutä: orationi iiaud paulè plus tribuatur, quam carmini, paueif-fimis difcipulorum. ac prope nullis olim ufui futuro ; idque eb magis, quô novitatis ftudiô capti Tyrones plerumque in Poëtica Natura propendent, V. De Hifioria & Academia. Hiftoria: ordo idem, qui in inferioribûs haöenus deferi« ptus eil. Bellum Catilinarium minutim explicatunt facilemreddetorationum in Catilinam & aliarum leöio-nem; ut\ 8cHiftoriaexilii, reditusqneCiceronis, ac ante omnia civile Caefaris 8c Pompeji bellum praecipuô ftudiô condifcenda. Contra primae ill* feditiones, ufque ad Gracchanas leviiistraüari poterunt. Academic ex Hiftoria inftituendss funt dus, altera po/i abfolutam libelli partem priorem, fortafsè ad Bellum CatU linarium. Quasftiones alias erunt fimplices 8c planae , quibus rem latiniùs, 8c fuîs verbis, 8c vernaculè narrandi oc-cafio detur : aliae complicata, ad Academicoruni periti» ammagis explorandam faclae, hôc ferfe modulô. Quoties, 8c ubi pugnatum â Sulla reduce ? Quae funt Pompeji ha&enùs gefta âjuyentute? Qni- m( i?? m Quibus causîs Colonise â Romanis funt condits ? Quae caufa Belli focialis, quis exitus ? Qua: caufa remota belli Mariani 8c proxima î In quô fita eftTribunitiapoteilas? Bellô captus ager quomodo dividebatur ? Quomodo evafit Marius, 8c quomodo rediît i Quae caufae belli gladiatorii ? Recenfe Livii Drufi feditionem. QuasL. Apuleji Saturnini J Quomodö interiît C. Gracchus ? Quae feditio Tib. Gracchi ? Quae profcriprio Syllana ? Quidpoftea Sylla, qui finiît? Bellum fervileùt ccepit, ùt finiit ? Quis fuitSertorius ? Quomodö finiit Sertorius? Quae funt aüa Cinnae ï Recenfe Decemviratus Hiftoriam» Cur inventa Tribunitia Poteftas Î Quid lex judiciaria ? Quae caufas tot feditionum ? Narrade M. Manlio Capitolinô. Complicata. Qllotîes feceffum âplebeî Qui exiliô pulli clari cives 8c redditi ? Qui duces occifi â fuis ? R. Ciuna , Sertorius> llbi obfefliî gladiatores ï Quinam fe ipfos occidêreiR» Appius, Marius» Quis humili genere ortus ž R» Spartacus, Herdonîus, Sertorius. llbi extra Romam fehatus Rom. Conflitutus/ R. â Marlis , à Sertorio. Quoties ediüum, viderent Confules, ne Respublica detrimentum capiat? Qui confules occifi ? M a Qui- m igo )sü Quifeditionumauthores cssß ? Quando Roma in maximô metu, & periculô fuit î & quoties ï Quae fœmin» turbaverint? R. Fabii Aiubufti filïse , Cornelia,&c. Quis peregrinationem obiît? Tertia Academia ex authore faltem privata ê Curtio euminmodumhabebitur, ut primùm periodumquamli-bet vernaculè exponant, indicatîs Syntaxeos regulîs , Phrafibûs , eruditionibûs , fi qua occurrit, ùt aliàs diitmn. VII. Expérimenta pro Prœmiis. MUltùmintereft, ut ne ignorent difcipuli, quibusnant ê rebus maxime futurum fit poftremum examen, ut ad has praecipuè per anni curriculum fe comparent, id quod ex fubje&is Paradigmatis obfervabit M agi (ter , eos recitandîs ad verbum Syntaxeos regulîs neutiquam dive-Xatum iri ; neque fi rem fciant , verba fpeûari magno-perè. Paradigma argumenti pro Prœmiis. Cicero L. Munatio Planco S. D. <šh fone bit nicht bergen/ ekle befî^efûnbte »on Sîath fe^r anheben / ab 6« beine Regimen* ter ju be$ D.Bruti, bee Republic getreuen SBčlcfertt fchlagen rcerbeft/ befonberë/ Xöet'l Ventidius mit ben femigen fdjon Antonii Partheç ergriffen. 3d) bin bec SReonung / eêbicftfdjdnunfolte / nid)t ju halfen/ toaö bu fo feierlich »erfprod?en / unb bag gemein« güeefeti in baä eufferfïe »erberben ju fîtïr^en. gtnma&f tfîuné allen an beiner Sretj gar »iel gelegen / aber ich tab btr »on ber ©achen SBichttgleit nid)t »iel ju prebi* gen» Qu« fequunturaddita funt (ine fignificatis. 3>t bei# «er £anbt ffeljeté / ob 3vom öinfübre free fege/ unb bie S&Ube&mfd)«/ oö« in fdxfabiidj« £>ienfbarfetf »er« me 181 faß«. <5o uimme bid) ban beê 23atterlanbS mit allen Srdfffen an / laffielnid)t nur allein ihnen felbfien/ fonftern ben gansenSanb batangelegen feçe / baß betf Jjeinb von bem SSatterlanb abgetrieben werbe- 3Uf» glaube id) / wirb fein SÏÏenfd) feon / welcher euđ) / nad)* bem ihr ben frutff ber grammatic voHenbet hübt / übt auflegen werbe/ wann ihr barfürhalfet/baßbieferSaa nad) «Srbuttung fo vieler SSerbrüßlidjfetten / gang greubenooQ fetje. QBiewohltd) forge / baß ntc^f etil Kber unter eud) an btefergrenb theil hafe« / ba« viei# leid)t ( wann fie nid)t gtö ju große £odjfd)d&ung fut en bid) alä einen unfcbulöigen €ngl / baé ifi (ob« frag bu bid) helfen übernibmefl) até einen in ber 5lnf baebt n«b ©Dtteg $ordb£ mohlgegrünbfett 3ung t>ou (leb tn bie iremööe entlaffen. fRun le&fl bu tn einet ©tabt' wo adežS beri ^olïûiîen nađ)ge&et / wo bn »tet f ptleé ) fa tafierbafftennb 2lergerlid)eč fef>en unb bô> ren wtr(ï/ barburd) bann Ne tsodj unerfahren / unb unborftebftge 3«genb feidjtftd) in ©efabr geratet. Proprßtio. 'ûiîetn erinnere bid) alljeit beffen / toad idjjbir fo offt aeprebiqet/ unbanjego nid>t fo gut be* greiffefî / alé mit juwaebfenben Sitter / beffer erfennen wirft / bag fein Unterhaltung / feme §re«b über Die §rmb «nb derating«?} eineč guten ©ewijfhis fepc* Con- me w )eü Conßmatio a deßnitione. €in gut ©«»tffen Êff «Ht Gd)ag fo »ohl »ernähret / öaf? «r unö »on feinen ©e* »alt / ober ïift mag entnommen »erben ; »elfter boefr »on »feien fo »enig gefebagt/ unb lieberltd) »erfchweu* bef wirb / etf ifï ein šOorgefchmach unb ftebereé Un* terpfanb ber ftïnfftig e»igen ©lilcffeeligfeit ,• baö gute ©etoiffen / eine beffdnbtge fettere bed ©eniûtbé / fo Kurd) feine Sôetrûbnué* Sffiolcfen/ burdjfdn Ungewiß ter beé Voibtigen ©löcf^ mag »erfinftert »erben ; iff eine gletd)fam immerwdhrenbe SSaaljeit / baburd) bie ©eele gelabet/ ecquicfct/ erhalten »irb/ ein ftche* rer ©chilb »tber äße Slngff/ §orcf)t/ ©emûtl) Unru» he / ein greub über alle greuben. 2. Ab enumerations partium, nempb aliarum volu• ptatim bumanarum. £)n »erbefï toiele fehen / fo niait für bie glficffeeligfie/ bero 8e6en man für einen ftreu* ten>»ollen -£>tmmel halt ' »eldječ bod) alleé nur em «ulferlicher ©chein/ $arb/ unb betrug/ baburd) bie innere Öuaal »erborgen »irb / »ann ftd) ju bielet l'ufi* forfeit/ nicht auc}) bie ^reub eituä guten (9e»tffen fchldgt» Einige haben ihr gang Sergndgen in SSBohl« èfien/ ÏBohktrincfen/ täglichen ©afferejjen/ prađ)' tigen unb all * erbencflichen éeltfamfeiten/ belegtet» Saffeln / ba fi'e bod) unterbeflen »on bem nagenbet» ©e»iffené i SBurm elenbig »erjehret »erben ; anbere »erfenefen ftd) »otlfommen auff baé (Spielen/ bartnti fte Sag unb SRad)t ftifftgltd) »erbringen/ onbere be# ffeßen ihre ©lucffeetigfeU/in aflerljant S8e<]uemlid)feiÉ fceé îe&enë/ lufïtgeu êomebitn unb ©d)aulpfelen/an* nehmîidjer ©efeflfdjafft/ aufjgeflaubter ÇDîuftc/ luftts» gen <5pagtergang / tâgtid)en Sagen / unb »aß be« gleichen obwohl unfchulbige ßuftbarfetten fonfien bie SBelt »ermag : »tü nichts fagen »on benen/ fo mit »erboffener Sieb/ mit fd)dnblichen ©ejdfîen/ »ie bt« ©d)»ein in btm Soth ftd) ergčgen. Ratten »ir afleä/ mö »wferSiua unb £tr§ nur »unfefoen fönte/ itf aUeä N 4 lauter me *oo lottfer 55c«ru0/ aHeé gesellet/ wann bec innerliche öer baö verlegte (Seroifien aH«3 Derberbet/ unö »en (durée. 3. A fimilù ©leicfcwie and) bie fofï&arefîe ©peig* ©ercf / waö immer bie SSJdlber «n SRtebltcben SSStlb» jscdtt/ ber ßufft an belicaten SJčglen / bie ^lûg unb See ara befîen fifeben »erm$g«rt / bannocf) abgefdjmadj unb wtöermdtftg feijn folten / eä fe&e bann / bag fie mit ®al&/ un&anbetn ©erotfrg jugeric^t werbes/ ûlfo i(i alle menfd)licbe €rgčglid)fett o&ne roa&ren @e» d>mac&/ eč feoe bann/ baß fte mit einen guten un* îrdiflidjen Sewiflett gteid)f«m gewtlrfcef »erben. £>it» e unglđcffeetige fcöeineit mir beuen îeujfleo u gleiten/ beren einige (rote man fagt) in ber Sufft / anbete in btdenSEßdlbern/ ober unfemnbifdjeti Serg* ^öleit mo&nen/ jtd) ojft in Königen 3abr/ ja in bie Čnglen be£gied)tg»erwanblen / unterbeffen i&te £oüt unb bero $)epnen immer mit jîd) herumtragen, ©ie gleichen einem mit einen b«tmUcbifd)met&&ajften ©cba* ben bebafften SJÎeiifdjett/ bsefer wirb »iel lad)en b«o gomebiett/ Çîefelïfc&afflen/ ?3îufîCtn ftcb munter unb lufïtg anlaffen/ barbureb aber ber bcimltcb« SBeèe'ïag «ic^t getfißet/ fonbern nod) me()r gefcbarjfet. 4. A contrario & enumeratione Aiiferïarum htimd-narutfi, ^erettfgegen gib mir einen ÇJJîenfd)«« fo e!en&/ olč er nur fepn mag / &at et bođ> in all feinen 2Sifern ongfforfjfen werben/ Wirb ti web! empftnben / bod) fid) niebf be(iür$cti/ fo lang ibm fem itinerltdjer Slidjfer ein gut ©ejeuqnug gibet. 3a in ben Xobt felber / fo bat* äufferffe Übel ifi / ifi bač gut« ©eroißen btr einzige îrofî unb frafffigttfe fabung. j A caufis «IBnö fönte aber eine größere ££u&e linb 3«friebenbeit »erfd)affen / alä wann mid) mein ©emifien glfid)fam »etftd)ert/ bag id) ttorbem grof* fen ©Ott nid)t allein ntd)fd ju fčrđbten babe / (onberit in feiner $reunbfcbafft ftebe/fa an ßmbdrfiatt / unb ju einen (Erben feiner eroigen ©litber angenommen fepe ; bag mann er und) gleid)Wobl mit harten 3>if felbfi fo annebmlid)/ fo be* ^arilicb t fo erfreulieb/ bergleicfjen aud) bie gltjeffeeli* ßille lafïechafffe nieraabl »erfoflet haben inöeine fie öon ihren eigenen ©eitlen gecjuellet/ £ag unb3îad)t feine wahre Dlttbe fünften / if>r gefd)4bigf ©eroiffen/ alg eine einbeimtfd)e guria immer cor 3lugen ju ba* bm gelungen werben ; <£nt>licben alle älugeublicf ju beförd)ten baben/ bag fte iljrer ©elufien balbein€nb fcaben/ unb ewigeö Unfrei auft fte Warfen m6d)te» 6. Ab adjuntJis Memoria. £>amt gleichwie einen ©(bulbner feine febmate ©cbulben nicht augbem ©inn fallen mögen / alfo mögen fte ftcb beé bäglicben 2lnge» benefen unb ©orbilbung ihrer fdjanblicben fcafiern nid)! entfcbiîtfen Ontelleftûs) erfennen jwar ihr €lenb/ ebne bag bie (Erfannfnuö fo fîard ware/ fid) biefet ihrer SSanben/ unb gefdhrüdjen ßrofelfeifen log juma* d)cn (Voluntatis) J)a im ©egenfpiel in einen guten ^ewifien nid)t afö / Dîube/ Sufrieben&eit the Verberg nehmen/ unb aH 2Jng(i/ CtRigrraueu / unb îraurtflfeit abwette» raiîfft» Crront"toculi) ff« &«6en N i «uefof nicht Urfad) fid) »or jemanben/aud) fdjarffefîenSîicftrf tern ju erfchröcfm / ju erbleichen / ober fchamrotb ju toerOen/ ja ihr innerliche ^reub ber ©d)em ber £u* genb ergieffet ficf) i« ihr ^citeteö Slug/ muntere ©tim unb gan&eé ^ngeftcht (auditûs) biefeé innerliche gute ©ejeugnuö ifï über olle lieblichfte SJiuftc unb ©attem Slang (temporis) biefer angenehme ©efabrt taflet ftd) toeber bei) Sag/ noch 3îad)t/ nod) »m trüben aI3 gu* ten ^Better »on unfeter ©eith«n/ (loci) unb weil et feinen ©iß mitten in unferen bergen auffgefchlagen/ mag et »on niemand wn unč felöffen vertrieben toeröen. Tali a itiquam themata primi menfis e(Te poterunt, ut explanationi locorum Rhetoricorum refpondeant. Pro CE'eris tribus menfibus usque ad Martium varii generis eoiftolae effe poterunt, feu ê vernaculo vertendae , feu fuo Marte ad imitationem di£htarum componendae,qua-ruru kmgiora quaepiam, breviora alia Paradigmata ad-jicio : Epiftola dijfuaforia, qua Petrus, fratri Antonio Mer* catori Author fit, ut Filium Edmundum nullius fpei puerum abfoluta Syntaxeos Scbolâ, â Studiis amo• tum ad mercaturam traducat. JOKordium. Obmohten td> beine in SSemefung bei* nc3 -£au§ * ïBeefentf be»t»ol)nenbe Klugheit / bie feineé frembben SHathö bebarff/ gar i»ohlerfenne/t»eü len bu bod) umb mein t»enig ©utgchten ein unb an» fcermahl mid) belanget / unb ich öeiuec Äinber t»©hl fenn / für ba$ metntge erachte / alfo ha6e ^iemtt/ t»ač beinen ©ohn Sbmunb betrifft / brüberlich eröffnen t»eöen. . Propofitio cum Narratione. 3d) »on guten Qtfi then/ baç er jt»ar bie »ierbfe ©d)Ul geenbiget/ aber nur bem ïïîahmen had)/ unb »on allen até ein gar «lenber ©tuöent «ngefchen »erb«/ noch einige nung ma 203 m mmreib« unb 3ved)en^un|l/ unb folglich 5« ber ^»anblung / ober in eine Sançleo anhalten /ober ju mač anbeté ec tuff jcigen folte, Confirmatio 1. ab Honsfto. Sann gfeicfjwte ntcbtS fchaßbarer até ein bon Sîatur gelebrniaer/ wobUém nenber Änab / alfo nicbfö elenberé / alé em fcblrđtftt ©mbenf. 9îun ifï bir lieberîScu&er btšherosujch.ađ)* ter Sbte unb greube gereichet / bag betn $inb immec ftcf) um baé legte £>rtb in ber on feine« 6d)ul <■ (Sefpdnen toeracht / toon bem ÇOïaaifiec wenig angefehen / unb fd)ier fur einen 2lugwür|fling ber 6d)ul gehalten worben. 2.. A dißcili. go gibt jtd) aud) wenig Hoffnung / baé er ftch binfûbro erzwingen foUe. £>ann euimahf ba ber (Srnnb abgehet / faum weiter mag gebauet wer* ben / nnb hier baä gemeine o* ren / gectigfeit in l'ateinifcher ©prach mögen gebracht werben / ohne weld>e$ m ben oberen 6cf)ulen fein gort* gang ju machen. 3. A noxio. Unterbeffen werben bie BWhenbe 3abc feiner 3ugenb unnug berfïreichen / groffe Unfofîen ju Si^chthefl anbetet jîmber gemacht / unb bamit nichts gewonnen/ aW bag et ben fflWfftggana alfo angewôh* ne / bag er hinfûbro $u feiner bÈftdnbtg«unb ernfïhajft ten Sirbeit ju bringen fepn wirb» 4. A pericuh. 3a eé ifï ju befahren / bag nebfl bero/ bag er in ©iffenfcbafffen nichts erlehrne/ aucj) an guten ©itten unb @(jrifîlicbet SJuffübruty «Schaben lejjöe/ imb gibt etf bie (Erfahrung/ bag bie j^aben/ fo im ©twbierea fejngmib Jjaben/ balbanbere ^of« fen me 204 m fen i« ffopjf fegen / ju lieöerlicfje «Putfcb ftdj fdjlage«/ Qsbtbarfeit unb ©djambafffigfeit/ ja ben ©eljorfam flegen bie gltern v>ettief)ren / ju allen ©adjen untud)< tig werben / unb offf elenbiglid) tterbetben. y. Confutatio. ©u fd)reibe(i mir jwar/ er ba6e groffen Suff / wolle non fîubiren nid)f augfefcen/ bitte unb mepne/ fo offt man batüon ©îelbung mad)(: aU lein magtf bu it)m fd)on glauben / unb feinen 23erfpre< eben traue»/ wannertfatb berSBort/baö SQ3ercfauff> Weifen wirb / ein Sîatfer folle gefd)eiber fepn / nod) feurd) Sitt unb gäbet, eineé Äinbö , / fonbern beffen Wabre 5Ru§6arfenber 3Jrbert unter !âtterlid)en Slugen- ©iefeé i(i ber geflelte £u|i juni fîubiren. ©u »etlangefl aber / bag er wenigstens bie 6. ©djufen bnrd)lauffe/ unbetwaä befter batf čatein begreife/ tterftdjere bid) aber / bag er fd)on fo ßiel er* lebmet/ alä ibm in ber £anblutig ober hanglet) 3?u&> obet nötbtg t(i/ berentgegen je langer er in ber ©d>ut ßelaffen wirb / be(îo barter baröott werbe abjubrin* 0en fepn- Epilogs. Sitte alfo wertber Sruber / bu wodefî Oie it In trn minv, / alfo auch obetu ©djulm nlemanbl nachgegeben/ ««ter bte erfïe Magiftros Philofo-phišs gejehl« »orben/ unb »eldjeé otelraehr ju belo* len/ annod) »orige Unfchulb/ SJnbachf/ ©ittfamfeW m bit ju fehen fe»« t 9B«leheé mid) befto mehr erfreu* et/ »eil ich mtc gebunđe befugt ju fepn/ an beinen Sob einen S^etl p neumen. Vropofitio. Suadet, ut vacua tempora difcenda: Gal-îicae impeudat. <£in techtfchaffenerV »chlgeöbt / unb gegtihibfet Philofophus, »i« bu bif? / finbet feine btt fonbere $arttgfett in bem Studio Juridico, »«ld)eä bit bann fe&r »ielêtunben übrig laffcn miti / foson man* d)en beitten Coiiegis jut €t)(«lfetf / SKufftggsng ober fsnjîen / »on bit aber »td)t bcffer mögen an^ gelegt »erben/ alé »onn feu bid) mit aßen ®rnfï aujf €tiel)rnung ber §ran|öftfd)en ©prad) tteriegefž/ »t« îm eud) anöerema()l ©on «tir gehört, Confirmatio i. ab bonefts. Plurium linguarum periti mérité ssftimantur, prœfèrtim Galiicae, ùt hodie mores funt. SRehreré Sprachen fčnnen/ machet bem-SRen«» fdjen fein geringen 3Ut»erfh unb 2lnf«hen. 25ie felfser Beit nod) jteniiïd) ungefd)iđfe šftčmer / fogter, »on ren Poëten Eimioç er habe btep #er|en gehabt / »et{ ■er nembUđ) Sa t ein* @ r fed) tfth » u nb Punifch-getebef. £0?t« ter grançi5ftfd)en ifï eö nun bafjin fotnnten/ baf? bie auch »on rotteten ibl fid) fd)ier ftlr eine ©eh«nb haU Im / felbiger unftmbig ju feyn- 2. Ab ütiii. In omni condition« hominum magnus eft hm linguae ufus. Enumeration Skr ba mit bem 4>0f)lnbl »tel umgehen / ober ju f)5here« ©efeheiff» Itn fid) »iß gebrauten laflen; ber ftd) auffbenitauff* >£anöl »erlegt/ unb et»an greffe 9ùt)ft einen SRahffi« mndje» tttö/ ober etman »ornehmen ^inbern ùié $effin«fïet »orjnffeben gefmnet/ fan biefer @prad> nicht empören ; ja auch granfcöftch fßnmnbe &id)/ ©chtmfcer/ ©d>u# fier/ £aquepen mûjfen fcfcon etwatf befferS fepn/ alš tin pura îeutfcher. 3. A necepitio. Galiicam jam elle propè linguam htterariani, itaque tcienjarum avido necellariam. £)st aber eine aßijfenfdjoift/ bie fie immer feptimäge/ grunb« lid) / nub in ber äiolifommenheit ju begreiffen tradnet/ tern tfl btefer SBertf&eug hôctylt noting ; em Spre&tger fmbet in biefer ©prad) 1o augbuning auggearbeitett ^rebia/ ein fo groffen S3orrati) unb '-öehwff/ «lé Dil* leidjt in feinet anbern î em Hifturicus, Mathematics, Med eus , C hiru- gus, Philofophus finbet aflbrt bie fd)Ć5nf fle ©ebancfen/ neue Srftnoungen/ inbeme bie fo fmw reid) unb embfige 9îation wenig in Latein / meigcnS in ihrer Gutter * ©prad) herauggeben / tag alfo em biefer ©prad) unerfahrner / fid; biefe fo ttid)lid>e frembbe SBoaren nfd)t mag ju 3îu&ert bringen. 3d> mug bit gefieben/ bag gfeicfemie Cato 6o. »àhrig bie ©ried)ifd)e jn lehr««» angefangen / alio aud) «d) fd)on wohl bejahrt/ biefer 3>ûd)er J;alber an i>ae §raußoju> fcf)e mid) gemad)b 4. A juemdo. Etfij optimi quique Gallici libri trans-lati lint, jucundius tamen iniua lingua legi. ijî jWaK nid)t ohne / bag eine ©îenge ber befien ^ranfcčfttAen S5ûd)ern fd)on in bač £ateimtaé man aug Den Bronnen felbfi fdjßpjfet. * j. Ajacili. Signmcata fadïïe ex affinitate voenm cùm Latina difeuntur, neâ-'inipedita eft admodùm grammatica. folle bid) ćiud) bie hierin eingebilbete ©đ)Wdrigfeir nicf)t abid)včđen/ wie fel>en ja / bag flet« ne Knaben unb 9)ïàgDlem gar halb etrcatf lallen/ unb tims« ©pradjnwlier m «tut» Oallwn 3af>r ihre fàhit 8«e me 207 )Bi geïêcgcholaïen fo »«it bringen / bag jte fertig reben unb fdjreiben mögen. ^Obgleich bie 21ug|prad) unb 6đ)tetls«2lrtb feltfam t fo iff bodj ibr Grammatic fur& unb bonHici)t befonberé öielen Éeglen. £)teöebeut* «uß beren Sßorten bat mit ber Satemifchen eine grof* fe Sfrrwanbfcbafft i unb wann nur baé gröb|k geh»* ben/ îombt bas ubrtg« aug ber M»ntib Übung wo« ftcb felbfï» 6. Cortfatatio, jeu a tut0. Non effe perkulum, ut incle jura negligat, vei Nation! nimiùm afficiatür. bab mid) gar nicht ju beforgen/ bag bu etwan wegen biefer 3RebeH*2Jrbeit baé ^»auptwefen/ baé Studium ju-ridicum, unb folglich bie gortun funjftigen bebend berabfauraefl / welche^ ein großer Unoerjtanb wdre* $abe mid) auch nad) beiner befannten Slugbeit nid)t ju beförd)ten/ bag bu hiesfcurch ein ju greffe Sîeogung ju einer frembben 2Ratton gewinne^/ weichet einen gu* ten Žeutjdjen gar nnanfianbig» 3d) bin alfo gepn* «et/ ba§ wann auch im Sarfatifc^en fc&one S&ùibet folten ju ftnben fepn/ id) mich ohne oerweil / foldjeju berfîeben/ bemühen weite/ ohne eine befonbere &ebju btefera häßlichen Solrf ju fangen. Epilogus. SBttt oerboffen / bu werbefï bisfen mein fcffrgefïnnfen Sîath nid?t übel nehmen / unb nad) lefung bejfen alfobalb Den <£ntfd)iug faflen/ mit einer md)t ju großen SÖföhe bon etitd)en SJîonathen fo. Wünfibte grille ju famblen/ beren eg blé beinleb* (ag nid)t gereuen folle. Es & Paradigmata breviora, vernaculè diöanda. Conjblatoria, quâ, amandus mir Religiofus Ânnctm fo-rotem minorem natu de obitu Matris confoiatur. JfXordium. Ipfe quamvi's mundo demortuus optimae matris obitu fic taöus fum . ut confolatore egerem. Ego verè hîs me cogitationibûs ê profundo meerore erigo, S< ut tu te erigas velim. Con~ Confirmâtio i. â commuai hominum conditions. Nunquam ignoravi, matri me mortali genitum, atque ut pa-ïentibus praecocem faepb filiorum mortem , ità prolibus maturam parentum œquô animô ferendam. 2. A Dei voluntate. Quâ die nata fuit, ftatuta item eft hora, quâ ad eum redeat, à quo animam nafta eft. Nimiùrn plorare, idem fit, ac Dei voluntates incufare. 3. A mali brevitate. Equidem jatturam tantàm dum vivemus, acerbè fentiemus, minuet tarnen dies dolo« rem. 4. Ab aliorum exempüs. Oculis, animîsque obito to-tam tuam viciniam , an domum ullam fine pupillis prae infantia fui impotentibus, vei finb orbis, aut niortibui inopinatis reperies. y, Elevanda malum. Supereft Pater amantiffimus ; obtigit hareditas non cont'emnenda ; eâ es «tate, «t ipfa tibi confulere poffis. Epilogus. Pips mânes orationibûs potiùs profequa-mur, eâque vitae caftimoniâ, quâ comœereamur, prse« euntera ad beatas lias fedes confeqiii, Petitoria. Quâ Arnoldus â Patre Semtorio pecunîolas aliquas "petit, ai coèmenâos optima editionis claßcos. "pXordium. Ne impudens flagitator videar, vix aufus fum â Patre adeö hatïenus liberali, 8c cui tot proles alendae, novum infeper quid petere. Propofitio, Suafit Profefibr, ut praeter fragmenta operi Scholaftko inferta, Authores ipfos, Ciceronis ora-tiones ac epiftolas, Virgilium,Ovidium, Caefarem, Cur-tium, Cornelium, notîs idoneîs, venuftô typô, toléra-bilî pretiô, Venetiîs excufos coinpararemus. Propofitio â facili. Tantus thefaurus, necefiaria hxc arma fortafsè , fit ait pretium - - fi, non excedunt, quos libenter ê mea fiiii portione mihi detrahi patiar. 3e Ab honeßo, Quot funt dégénérés, qui paternâ ' tfidul- fndulgentiâ m popinas, ludosve abutuntur, ego rem peto in omnem vitan! mihi profuturam. Nec enim Ju-veni tantùm legendi, fed reliquâ state reguftandi erunt iidem libri. 3. Ab ütili. Si fuppellex hsec deficiat, fruftra funt impenfe tante, qua; ciirriculi fcholaftici tempore facien« dse funt. Quot egregia ingénia maiores longé progreöio-nes feciflent, fi idoneorum librorum copia fuillet. Epilogus. Effkiam meâ diligentia, ut paternam hairC gratiam, in filiuth nec immereutem, nec immemorem collatam agnofcas. Commendatöria. Quâ Ad agi ft et difcipulum Ludovicpm, nohili locô natum, ftd utroque parente dudum orbatum Dietricbio opulent 0 ac improlifenï alendum, tuendumque commendat. "CXordium. E diutura, quae mihi tecum fuit, confue- tuđine, videbar animi tui receflus perfpexiife, ad be» nefaciendum non"minus propenfi, quam iîs opibûs ornati, quibûs benefacere fi vehs, poflîs. Propofitio. Eft mihi adolefcens Caefarei pro-tribu* tii filius, qui in Sicilia in acie cecidit, tnatre item prae-hobili fbeminâ haud diù p6ft elatâ, rerum adeö egens, Ut corlogatâ propè ftipe vivendum fit. Confirmatio t. à perfona conmendantis. Huhc tu se charitati commendandum duxi, miferatione Adolefcen-* tis optimi motus, qui ùt in difciplinam meani traditus eft, ità me Patris animum induere oportere exiftimo, 2. A perfona commendatu Moribûs eft probatiffnûs, ingénié ereftô, ferius, minimè peUilans ,fcieridi avidus imprimis, cultus, 8c alfa fortunâ digntis, eâquesetate, qua fe ipfe jtiVare nequeat, 3. Ab boneßo. Ciim in mendiculos, Xenodochia, & ouinis generis pauperes eftlifa ade6 fit liberalitas ma ; nw* me 210 m flUSpiam Certè collocabitur melius , atque fi tam bons 4>ei Juvetiem, ejiîsque egeftatem fubleves. 4. A facili. Non peto, ut filium tibi adoptes, aut fumptus majores facias ; fat munificus eris, fi unô alte« ïôve annô tenuis vidik pretium perfolvas, dum per xta-tem ipfe ćonfulere fibi poffit. y. Epilogus. Dum vivet, memor erit tui, séque filium , & tanti Mecœnatis xternum clientcm agnofeet. Epifto'.arum porrb propriô Marte confcribendarum argumenta vel Hiftorica effe poterunt, val Juvenilia d« rebus ad hane aetatem pertinentibus, vel civiles de «B-gotiis in vita civili traQarj folitis. V. g. EpifloU Hifloric£. SUaforU. Suadet Senatus Augufto, ne, quod médita* batur, Imperium deponat. Amici, Galba, ne T. Vinio nimiùni fe îndulgeat, Cum omnium offenfione. Prafeäus Pratorii Pertinaci, ne internpefiivâ feveri-tate legiones â fe alienet. Titus Hier-ofolymitanis, ut fe dedant. Diocletianus Maximiano, utfuô exemplô Imperium «ltrö abdicet. Hortatoriœ, Hortatur Aminius Germanu populos ad concordiam, Senatus Tiberium, ne Serano nimiùm fi cl a t. Plautius Proc. Claudium, ut ipfe coram ad Britaimiam pacandam proficifcatur. Faujiina Augufta Trajano fuo, ut vinô moderatiùs utatur deinceps. Antonius Pius JElio Veto fratri, ne fe in voluptates Afiaticas adeè effundat. Confolatorii. Confolatur Drufus Auguftumob dadem Quintiliani Vari. Ovidius Liviam Auguftam ob mortem Drufi filii, qui in Germania 111 orb« perierat, CoK~ Conjax Ovidii Maritum exulantem. Juftinus Martyr Chriftianos fub Nerone peflimè af-fliôos. Mecœnas Auguftum ob probra 8c necefïàrium auxi-lium filiaR Julias maeftum. Petitori*. Ovidius ab Auguflo mitins exilium. Otto â Vitelho petit, ut Collega in Imperii focia-tatem admittatur. Senatus â Tyberio, ut âCapreis Romam redeat. Senatus â Pefpaßano, ut Vitellium tollat. Commindatorm. Lima Tyberium Privignum Augufto pro fucceflôre commendat. Juftinus Martyr Antonio Chriftianos innocentes, Senatus Nerv/i Trajan rem pro Sucçe flore. Laudatoria. Antonini Pii, amplificatam, & adjunttis quis, quid ? conve-ftitani: v. g. Homini nihil infeftius fe ipsô , fiat I. Bi~ membris ■ effi homini multi funt hoftes, nemo tamen ini-miciorsać ipfe fibi. Ti'imembris. ùt nemo in mundo eft, qui non adver-fantem fibi quem habeat, ità nemo hofte ntitur acerbio. re, ac femet. Quadrimembris. Etfi prima fit homini de feipfo lex, tarnen ode& infenfus fibimet eft hoftis, ut O 4 fini- me m fi nihil ufpiam extra dere tur, fibi tamen ipfi moleftiam dolorémque crearet. Ignavi, ut terebra, officium non prefiani, ni fi adaiïi, Periodus bimembris ampbficata â Defimtione Rhetorics. Q^emadmodum terebra nilî vi infixa, validéquecircum-aita lignum non penetrant, itn ignavi, qui turpi languo-re foluti, cefatione nihil turpins habent, fomno indulgent, laborem omnem perhorrefeunt, officium non prt* ßant, ab enumeratione. Nec penfum ledionum mandant memori-e, nec imperatam fcriptionem ftudiô elaboran», jieo bonos authore s continguiit, nifi aiafti dedecore, minis, verbevibûs aut verberum metu compnllî, Si moralium eiusmodi fententiarum fylvam bene magnant fibi comparant, ac ad manum habuerit Profëlfor, magnô ad themata invenienda, 8e exercendos fuos ad-jumentô libi futurum fentiet. Extant libelli ejusmodi Ciceronis, Virgilii Scc, fencentiosè diflîs confcripti, alias in authofum Indicibus fub|iciuntur. Quam elegantes funt, ut de aliis nihil memorem, Stradae noftri, & Pal-lavicini gnomne. Idem praeftant leäa adagia; quanta porro horam couia In fan&o Evangelio , in proverbiis Salomonis, Ecclefiaftico 8cc. A I'atribus 8cc. Pro ipeci« mine fint paucula, v. g, Gnomœ Virgilianœ. Qtlisque fuos patimur mânes. Niraium ne crede colori. Trahit fua quemque voluptas. Jovis omnia plena. D ei pr&fentia. Labor omnia vincit improbus. Fatô prudentia major. A teneris confuefcere multum eft. O fbrtunatos nimiùui, fua fi bona nôffent, agricole. Felix qui potuît rerum cognofcere caufas. Carpic enim vires paulatim, uritque videndô fœmi- me m Fugît irreparabile tempus. Diirate, & rebus vosmet fcrvate fecundis. Uua falus vi&is, nullam fperare falutera. Quid non mortalia cogis peâora, auri facra faines? Fata viam invenient. Dégénérés animos timor arguit. Nusquam tuta fides. Iniprobe amor, quid non mortalia peSora Cogis ? Varium 8c mutabile femper fcemina. Superanda omnis fortuna ferendô eft. Tu ne cede malis, fed contrà audentior xto. Facilis defcenfus averni, fed revocare gradum 8cc. Audaces fortuna juvat. Stat fua cuique dies ; breve 8c irreparabile tempus omnibus eft vitae. Ovidiatiœ. H Eu quàm difficile eft, crimen non prodere vultu ! Dicique beatus ante obitum nemo , fupremàque funera debet. Seris venit ufus ab annis. Studio minuente laborem. Quantum mortalia pe&ora caccse no&îs habent ? Nulla eft fincera volqptas, follicitumqu« aliquid las» tis intervenir. Credula res amor eft. Sibi quisque profeäö eft Deus; jgnavisprecibus fortuna répugnât. Paupertatémque ferendô effecêre levem. Quidquid Superi voluêre, peraüum eft. Mite Deum Numen. Labitur occulté, fallitque volubilis astas , S nihil eft annîs velocius. Ex Elegits. Scilicet ut fulvum fpeüatur in ignibus aurum, tempore fi« duro 8cc. Quo me «s m ÇV\o pede csepifti, fie bene femper eas. ÎSfil prodeft, quod non laedere potlit idem, Nil non mortale tenemus, peäoris exceptîs, ingeniw que bouts. Ardua per praeceps gloria vadit iter. Ingenio ilimulos fubdere fama folet« Saepb créât molles afpera fpina rofas. Nil nifi quid prodeft, charum eft. Cum feriant unum, non unum fulmina terrent. CunÖarum novitas gratifïinu rerum. Ex Juvenale. PRob'tas laudattir, 8c alget. Loripedem reftus derideat, iEthiopem albus. Dat veniam corvis, vexât cenfura columbas. Grex totus in agris unius feabie cadit, 8c porrigïne porc!. Nemo repentè fuit turpiffimus, Haud facilb emergunt, quorum virtutibus obftat ras angufta domi. Onuiia Roms cum pretio. Ventre nihil novi frngaims. Maxima quaeque domus fervis eft plena fuperbis. Plurima funt, quas non audent homines pertusâ dï« cere l»ng. Facies, non uxor atnatur. Nullum crimen abeft, facinûsque libidinis, ex quo paiipetias Romana périt. Intoierabilius nihil eft, quàm fcemina dives. Nobilitas fola eft, atque unica virtus. Pone irae fraena, modamque, pone & avaritiae. Quscdim cum prima refecentur crimina barba* Lingua mali pars peffima fervi. E Stobœo. N Illam dotuum invenîes finè malls, Sali tasleftcs inter fe flue invidia degunt. Auî» _ mi ym Anlmâ valere pr asoptes, quàm corpore. Mentiri animi puiilli elt, vel vani. Summa in vita voluptas bona confcientia. Vinum fpeculum ett mentis. In hello ferrurn dominatur, in pace eruditi o« Artes omnes docuit neceffitas. Iratus ab mfano tantùm tempore diftat. Magna fortunas dona non funt fine metu« Ex P. Syro Aîima. S Pes praemii, laboris eft Solatium, Bona fama tutior pecuniâ. Difcipulus prion's eft pofterior dies. Formofa facies, muta commendatio. Exeritur opere nequitia, non incipit, Furor fit faepè laefa patientia. Graviffimum eft Imperium confuetudinis« Honeftus rumor alterum Patrimonium. Injurkrum remedium , ob li vio, Infidelis ReCki Magifter, eft ufus. Repente dives nemo fa£ius eft. Secretö amicos admone, lauda palàm. 7, t io. Exercitium Figur arum. UNutn faltem figurarum exercitium fieri dçberet, übe-riore traäatione ad Rhetoricam dilata. Paradigmatis Candidat! unum adjecero, v.g. Anima valere praoptes, quam corpore, Antithefis Anima immortalis, mortale corpus 8c ho-diernum; illa Dei capax, hoc cum belluis commune, illa demiffus ex sethere fpiritus , hoc ex argillae mafia cpmpaäum 8cc. Apoßropbe. Beat! cslites, qui tempo-rariîs hîs exuviîs depofitîs in caeleftibus illis fedibus astermim gaudetjs ? ecquid hue viam ftravit ? qua:; vobis in vita Cura princeps ? curandi corpufculum , an aninmrn ad aeternam illam legem componendi ? 8cc. Communi-çatie« Ipfos yos appeiloMancspia yoluptatum, & vobis erit, ut dicatis, parùm intereflè, dum corporï ritk fer. viatis, quid anima aejatur ? Covcefßo. Non prohibeflo, quin fenfibus indulgeatis nonuihil ; non cupio, ut fini omni jucunditate vitarn a^atis, id verè infanum, brevi peritura bona ità confe&ari, ut de fempitetn;s il'is nihil «spiam cogitetis. See. CorreBio. Imö haud re&è dixi, cum monui, ut aninjâ valere praeoptes ; hoc enitn ununj expetendum; nihil optabile nifi bonum, nec bonum,nifi quod bonos-facit, wrtus feilieet, quae vera eft animi, aninù autem î quîti hominis valetudo See, Deprecatio. Per quidquid vobis charum obteftor, ne unquam elabi finatis ex antmo, qui fitisl ac cujus rei causa in hanc vitaefti-tîonemâ fuprema ilia edufti fitis? curate quaefo partem illam veftri, qua; nulla nece extingui poteft 8cc. Diftri-butio. Cavete, ne vos oculus ad lafciviam aeternun hi-endam, ne guftatus ad ingluviem belluinam, ne manus ad corruptees , pes ad fac'mus abducant, Dubitatio &c, &c. 4. Exercitium Äfarrationum. APtam narrationem, brevem nempè, perfpicuam, nec inamoenam contexere, non levis eft artis, & in humana vita magni eftufus. Quid enim in quotidiana con-fuetudine familiarius, ac de privatis publicisve rebus nar-ratiunculä? quid autem odiofius magîs infulsîï infcitîsque narratoribûs ? Perutilis igitur Tyroiii haec exercitatio fuerit, nec inter poftremos habenda. Themata porrö propb infinita fuppëdditant Apologi kopici ; Mytholo-gia, libelli Hiftorici, ut Valerii Maximi; ac prae caeteris elegantiftîma Hilaria Gazaei noftri, Sec. Cafus qui in ma. gnis urbibus quotidie eveniunt novi , ferii, an ridiculi. Ut verö amolificandje fint narratiônes, vide Candidatum Rhetoricae , item in loco de adjunfris. f. Exercitium Chridrum. ITà dividendae erunt feiptiones, ut duarum Chriarum Theijiita diûari poffint, verbalis fcihcet & a&ivas, 8c fin- fîngulïs verb fingulare thema privatim ac proprîô Marte componendum aflignetur, nenipè fcholas litijus Princeps exercitatio, Cujus Paradigmata plurima Candidatus ha-bet alioquin j breviculum tamen, ut morem t en earn,-ad-jungo, Nemo repenti fuit turpißmus, Juven, Satyr. VI. 1, Exordium. Ab Encornio ju vena lis, & ex loco com-parationis cum aliis Poëtis v. g. ùt varia funt Poëticorum opêrum genera, itàinfingulis quidam Principatum na£ti funt: Virgilius Maro Heroicam latinam ad earn abfolu-tionem perduxit, ut Homero folùm mille annîs inferior, palmam omnibus, qui fuerunt, ac fortafsè erunt, prse« ïipuerit 8cc. Idem per Synonimiam dices de Ovidio in Elegiaca, de Horatio in Lyrica, Seneca in Tragich , Plau-to in Comica. Addes: in Satyrica porrö Juvenali om-neä omnium setatum litterati primas hand dub-iè attribu-t!nt5 tantùm ex ejus Satyris elucet ingenii acumen, lö-Cutionis puritas, 5c ignis Verè Poè'ticus, utl Roma tum erat fceleratiffima See. ka reûè dixit: Nemo repenti fuit turpißmus. l. Enumeratia partium, Hujus fententise verkatera probabis ab enumeratione, dicendô v. g. Nemo repents in uitimam fcelerum voraginem prolapius eft, funt etiam împrobitati fua incrementa , gradus, intervalla. A levi-bus facilis eft ad graviora , ab his in omnein licentiam defultus. Videbis fortafsè h o m in em ebriofum, dies no-ftésque vîno mad entern , patrimo.nia abligurientem, ne credideris tum primùm eeepiffe ; moderatus fuit alias & exigui modiScypho fitim fedavit, tum compotoribusad-junQus , cantharos vaCuare , denique gulam ita irritare, ut auuquaru fobrium mentasque fatis compotem videre fit &c. Idem dices de homme libidinofoj iure fulpendia-rio ; homicide. Caufa. Caufam dabis, quia quantumvis corruptam ab originis peccato naturam naöi fimus, duo tarnen à Vitiis abfterrent, iiativa verecundia, Sc peense feu dede- coris «SC ïffi Corîs înetus. Quamdiu verecundiâ frxnum illud, quô in honefto continemur, non excutitur, boni fumusikc» at dum hœc minuitur pedetentim, tandem plané poni-tur, tum verb non curlu , fed faltu in vitia ruitur &t*. Pcenx metus facit, ut timidè, & clam peccetur initié, at cum impunè fuit aliquoties peccallè, erefcit confiden* tia. &e. 4. Contrarium. Sic perges dicendô : neminem etiam repente fieri optimum ac laudatiflimi m. > Miraris fortè hominem etil natura ad iram proclivem 8t indolis igneae, fumma moderatione etiam contuineliâ pvovocatum im» perare fibi , nec impotenter exardefcere. Et hanc animi pacem quot viäoriis rtetifle putas ? quàm fepè, quàm continuö vim fibi intulerit 8cc. Idem dices de hoinine continentix, devotionis, liberalitatis virtute claro. 3. Afimili. Afferesduplex(itnile, dicendô: qnemad-inodum leonum, urforum aliarum ferarum catuli primùm adeö formidandi non funt, ut etiam delicias fà-ciant. Item quemadmodum fcaturigo tenuis ad origi-nem fuam faltu fuperabilis eft, dein in flumen excrefcit maximis onerariis par , & quô regiones merguntur ; ità vitia in ortu fuo tenuia , 8c quae nihil reprehenfionis fe. rb habeant. See. 6. Exemplum. Exemplo fit Nero, qui prïmô quin« quenniô imperii moderatus, mitis 8cc. Deinde in tyran» noruin peffimum, truculentum 8cc. adolevit. 7. 7eßimonium. Syrus Mimographus acutè advertit. exeri opere nequitiam non ineipere, etenim primö mens oppletur imaginibils illicitîs, exardefeit cupiditas defide-rata obtinendi, ermnpit affeCtio in fermonem, denique opere exertiur nequitia, dudani caepta. Gravius eft illud: qui f p emit mo die a ,paulatim decidit. Facilis defeen-fus avérai. g. Epilogus, Hortabitur Juvenes, ut circumlpefti fint, parva deliÛa, maxime honeltati repugnantia, horreant ut maxima 8cc. De . ma m m De Sententia, Ethopœja, Iocô commun! cùm obvia fint themata, nihil eft, quod adjiciam. Scriptiones ligatœ Orationis. ETfi folutx Orationis thema quodiibet, ad quodiibet praeceptum haud paulö faciliùs trahi 8c accommoda-ïi poffit, quàm in ligata, utiliora tamen erunt, quas ex-plicatis recèns Artis Metrics praeceptis refponderint. Exemplum efto Elegia de vitae rufticae landibus per om-res Artis Metricae régulas circumduûa v.g. Genus pro fpecie, Ruri lucis author Planeta fereniof arridet, Sol, Siderea acies, fuda noüe acriùs fcintillant, Stella. Sylvarum Syrenes aves accinunt fuaviùs, Lufci-ttiA, Flores natio expandit fe latiùs, Flores. Species pro gencre. Aura thym o fatura fe fun dit, ber-hi oaorat&. Somnium conciliât tepidâ efculus umbrâ , Arbores. Nec Grcefi olores requiro, divitum plumas. Suavior mihi cum Philemone callofo, 8c canâ Baucide fermo, cutnrufticis, quàm cumFabiis, vel Appiis, No-iilïbus. Matena pro re. Cum sera aliorum aures mulceant, Tithe: me canora buxus perinde trahit ac capellas, hu-xea fiftula, Bibant urbani ê viridi fiaventia vina Sma-fagdo, Scypho Smaragdhto : melior mihi ê jimipero fontana videtur, ê Jumperino vafculö. Tot um pro parte. Bos mihi culcitra, Peliis kovina, tnenfa febellicus fumo duratus, Forcina.. H;c regem vivo , miferäsque urbis derideo curas, I'arspro toto. Non placet fuburra, urbis parsfre-q/ientißma, nec Palatina tecta refpeüo, domos. Sub ti-gnis paleisque meis, & caulas meae internodiis cjuietem capto tutiiis, in mapali, nec h'ic curx atrae nidihcant. Catifa pro eff eil u, Pan mihi pritnum Nümen, nec alibi volupiùs ac Dryadas inter, Orcadàsque verfor, infyU vis & montib'js. Effečlns pro caufa. Saturitas mihi in hortulacrefcit, Her. me m Herha, okra. In glaciem concreta fames fi perculit agros, grande ; Horrea, ceita »ftmis folatia condunt,/» w mentum. Signum pro re. Sceptrô non permutâro ligonera, regt! ô vitam rufiicam. Ad Betim alii, vel Tamefim, Seal-dimque opes quaerant, in Hifpania, Angliâ , BelgiS, mihi agelius, rivulusque meus pro regno eft. Continent pro contento. MuISra fedo fitim, lalle. Mihi uni caijlabalat, Oves ; laboraC alveare, Opes: fta-bula nnigiunt, Boves. Metaphora Epith, Nec follicitudintim fpinis confi* gor, nec jacitlîs linguarum, nec bellis forenfibtis diftra-hor. Innocentia mihi tunes funt 8c foflâe, pauperies, Mœnia. Periphrafis. Rus coluit trium formofarum arbiter in« Mix, Paris, Paftor erat, ad quem luna eftdefcendere vifa, Endymion : fylvas colit Dearum una virgo, Diana Sfe Secundo Semeßri. tit primo, pierumque folute Ora-tionis penfo unum alterümque Diftichum erit adjungefl. dum, quorum materia paucîs erit diöanda, cùm jam paulö confirmations habendi fint ; nec penfi habendum, fi-vulgus fcholae pafïîbûs non aequîs confectetur pritno-res, 8c ingeniô praeditos feliciore , cum praeparatio ad Rhetoricam fpeäanda fit maxime* E melioribus verö nemo fit, qui non extra ordinem, privatâ induftriâ unain faltem Elegiam condat, cujus argumentum fuggeratur â Proleffore, fummaeque faltem lineae indigitentur. Themata erunt commodiffima, Epiltolica; praefertim Hifto-rica, quae fuprà attuli. Elegiacae item reddi poffunt Epiftolae vel ê vernaculo in latinum primô Semeftrî ver« fae, vel ab ipfis compofitae, vel Ciceronis quaepiam , ut illa Sulpitii ad Ciceronem confolatoria de obitu filiae. Pofteaquam mihi renunciatum de obitu Risse tuae» Sanc pro eo, ac debui, graviter moleftéque tuli. Com- me 225 _ Communémque eam calamitatem exîftimavi &e. Poftquam feraîts mihi nuncius attulit, illam, côrque toculnmque tuum , Tulliam oLiîfTe diem. îngemui, taciturn nec diffimulare dolorem Nec fecùs, ac gnatam fi mors mihi dira tulifièt, Stravifsétque rneam tantâ procella domum &c. Alia mifcellanea erunt themata Tyronum tamen ca-ptu. cotnmenfa, ùt viridarii cujusdam, aut amena villa deferiptio; Iter Cellerife : fuortm Autumr,alium Hiß aria» Patria Encomium. De caufis, malts, remediis pigritia. llißoriola Gazai, vel ê Ai nochio. Fiuvii. Dana bio tri• lutarii. Somnium Scipionis. Dira in tabaccum. JEfo-pi fabula de Ranis regem petentibus. Lit am a Laufeta-m., Vfaimus Quinquagefimus. Peccata aliéna ; opera Mfericordi* &c. ex Catechifino. Ex Hifloria utraque plurima eft variarum eogitatio-fium fuppellex, ùt: Lachrymae Adami exulis. Orbis diluvio merfus. Ifaac viüima. PJoratus Jofephi in cifterna. Sepukhra concupifcen- tî3s, Moyfes in confpeûu Palaeftinae morïens. Jephtias â Patre immolata. Samfonis es ci paenitentia, David paînitens Threnï Ifraëlitarum fuper fiumina Babylonis. juditha .Viürix. Judas Machabîeus. Tranfitus per mare Rubrum. E Mßhologia. Cyrus inter pueros Rex. Gigantomachiae deferiptio. Convivii Lapitharum. Deucalion. Mercurius. Paîladis Natales. Cereris iter. Caftor & Pollux. Argonavis. Hercules Hefiones fervator. Thefeus Andromède. Polyphemus exoctilatus. tllyffis Socii in p o reo s» Ex Hißoria Romana. Raptus Sabinarum. Horatii defenfio Sororicidii. Scasvok conftantia. Leftus Rornse captas. Fabritius, feu Integritas Romana, P Anni- mc u* )m Annibalis iter Alpeftre. PlanfJus ad Cannas. Carthaginis excidiuni. lugurthae imago. Mithridates moriens. Marli â Romanis jus civitatis Uiinaciter petunt. Marii tumulus. Sylla Privatus delicians. Catilinae effigies ê Saluftio. Ciceronis ab exilio reditus. Caefar ad Rubiconem. Cxfari caefo lefïus. Profcriptio Triumviralis. Antonii lachrimae. 8cc, Auguftus elegia. Trajanus, Antonius &c. Elegiâ deferiptus. V. Academia Hifiorica. ETfi Rhetoricse ac Humanitatis Pr o fe flores fe ab ha« bendis Academiisjureexcufare videri poffint* quibus nenipè alioquin quinque mewftruae declamationes exhi-bendje funt, unamtamen minimum; eâmque hiftoricani, 8c fin minus publicam, faltem pri vatam, id eft P. Prae-fettô & Rhetorices Profeffore praefente inftitui conve-niret, quia i. experiment conltat, difcipulos nulla ra; tione efficaciùs impelli poffe ad Hiftoriam difcendam, tiifi faltem femipublica aliqua folennitate periclitationi exponantur, certumque propè fit, fine hac parùm aut nihil faäuros. 2. Cùm incomparabilis utilitas fit, per fex Scholas , univerfalis Hiftorix nec levia fundamenta jeeiife, ac jam in quatuor primiš libellis egregiè verfati ponantur, fané dolendum foret, fi exhauftis antiquioris & mag'is falebrofae Hiftorix tenebris, in recentiore hac, amaeniore, 8c faciliore deficerent, c;eptumque univerfum curfum abrumperent. 3. Quia Academia ejusniodi minimo labore conftabit Profeifori, cùm â publico examine propè nihil, nifi nomine différât, 4. Accedit, quod Menftrux declamationes foli Rhetoricse Profeffori â regula, non item Humanitatis Profeffori praefcribantiir, ita-que faltem in locum unius harum Academia noftra inftitui poffet. Vide, quae hac de re infra in Rhetorica In-ftmâioae habëntôr, For- me s*? m... Forma porrö eadem erit, quae in Inferiorifcus claiïï-bus, nifi quöd jam latinfc haberi conveniret. En paradigma primae Hiftoricae nempfc ê libelli dimidio ab Au« gufto ad Conftantinum Magnum triuin faxulorum. Quœjïiones longioresfimptices. T "t iE C tria l'aecula qui dividis? i i Edic Caefarum ordinem, numerum, Nomina. Diocletianus cur collegas afcivit, & quos.? Cur ab^icavit uterque? Probus quieleftus? quid geffit? ùt finiit? Qualis Aurelianus? quae pracpua geftaj Qualis Valerianus? qualis Gallienus? Decii interitus. Et Gallus ? Philipp} JM il len a îius annus. Quid de Goi dianis Patre & filio ? Qualis,Maximinus ingeniô ? quî finiit? Alexander Severus quô fuit ingeniô ? Quae ejus vitae ratio ? qua; mortis i Defcrrbito Heliogabalum. Macrini Opilii cafus recenfeto. Caracallas crudelitas, bella,, finis. "Septimii Severi vi&orke quae-? Antonini Commodi libidines, & bella, Antoninum Philofophum defcribe. Antonini Pii> p i etas in quo? Quod Ingenium Hadriani ? Quae Adriani peregrinatio ? TrajanUS quô ingeniô ? Quid in Tacia? Quid in Qriente ? Dotnitianus quô ingeniô ? quibûs geftîs ? Vefpafianus avarus. judaeorum viüor. Ottonis interitus & vitelij, Nero crudelis. Chrifti lioftis. Csefus â fetueh Claudium defci'ibe. Tiberius fumiUtor» Crudelis 8cc. P a Augu. ige 22S m A'Jguftus qualis in Senatum ? Ut erga plebert, & Milites l Ut in litteras, 8c arnicos ? Qu£ßiones convolute. Qllot C&fares fuô fatô fant mortui ? Auguftus, Ve< -^jfpaf. Titus. Nerva. TrajanusScc. Qui venenâ ? Tiberias. Claudius. Cui pr&iictum Imperium? iy. Vefpaf. Diocletiano. Quis in acte cecidit ? Carinus, Philippus. Decius. Otto. Qui hm Principes ? w. Auguftus See. Quis turpem pacem fecit? Domitianus. Commo. dus , Macrinus, Gallus. Qui propter feveritatem cjtfi ? g;. Pertinax, Alexander Severus. Maximinus. Probus. Qui omnium pejfimi Principes ? Tiberius, Caligula, Nero, Domitianus, Commodus, Caracalla, Heliog. Maximinus, Galienus. Quis â Pratorianis oeeifus? Çf.OiHgula, Galbo, Do-mitianus, Commodus * Heliog : Alexander Severus. Nota in fecunda libelli parte pars ills de migration!« bus gentium, magni ad univerfalera Hiftoriam momenti , dilgenter eil difeenda , exceptîs Francîs régiblis Clodovsei Succefloribûs, & Hifpanis OftrogottMs Älari-rici ; 8c Longobardîs Alboini, quos memoria teners operofum nimîs. VI. Exercitationes pro Prœmiis, Exercitationes ex Praceptis. f°\Ctiàai fus erat, maert fuis trgb profugii. ^ In hoc carmine (quod in jehedula firiptum prxhihe-ti pot eft) an nuü'us Profodicus error ? i(i. Sus longa eft. Ergo pro caufk, longa« OBiduum fecunda longa. Jam ceres eft, qui ßipes erat fer eni fasrat us> An null us error? Cms uit Ion, Loču- «sc zw locuples eft at que frugalis. An error fubeft ? t*>. Frugalis i ma. longa, Profodia quanta ima. 2 da. jtia. 4ta. y. ima. brevis Graeca Praepofitio. îdalong. Omega. 3tia brevis. 4ta In Ablativo longa &c. Ex Hiftoria. f)lli ßculo laudati Imperatore:? ty, Auguftus. i^,Vefpaf. Titus. Nerva. Etfecrndô ta. Omnes pra:-ter Commodum. Et 3 tiô. y. Alexander Severus. Gor-diatius. Claudius. Aurelianus. Probu s. Et 4tS. ? Con-f ftantinus M. Jovianus. Tbeodos M. Quo s prallantes cdumjuvit? 1jt. Antoninum PhiloC Conftantinum M. Theodof. M. Qui inacie periêre ? Otto. Philippus. Decius. Carinas. Coaftantinus Junior. Julianus, Valens. Thema Ligatœ. Jjhiid â Dus petendwn fit. Ex Satyra ioma Juvenalis. UT tibi fit vegetum nec morbis debile corpus t Nec mens in fano corpore fana minus : Ut fis forti animô, qui fpernat acuta dolorem t lpfam qui mortem pertimuilfe neget, Impofitos alacris, qui poffit ferre labores, Nec quamvis magnos fentiat eflè graves. Qui nec prascipiti candens exaeftuet ira , Quem, vilis tangat nulla cupido boni. Quique voluptatem rigidus contemnere fuefcat, Pluris & aerumnas Herculis effe putetj Quàm decantatas, â luxu infàmis Apiciî Ccenasj aut plumas Sardanapale tuas. Una tibi placidam finè nube 8c turbine vîtam Si cupias, virtus conciliare poteft. Haec eft quam precibus non vanis usque repofces Senfurus faciles in tua vota Deos. P 3 He- «8( »30 Thema. UT vegetum tibi corpus fit, Nec minus fana mtjns > quàm corpus i Ut forti fis animô , qui fpernat dolores, Nec ipfam mortem pertimefcat. Qui poffit labores ferre Nec graves fentiat. Qui ira non sefluet. Nec vilia bona cupiat. Quique voluptates contemnat, Et pluris seftimet Kerculis aerumnas, Quàm Apicii Cœnas, aut Sardanapali plumas, Una tibi tranquiîlam vitam Si velis, virtus comparare poteft» Hanc tu precibys rogabis Deos, quos In tuum votum faciles fenties» Thema Solute. Cima Verbalis in. illud Virgilii Façilis àefcenfus Averni > fed revocare graium hic labor, hoc opus eft. PRstermifsô Exordiô incipies â Paraphrafi dicendoî Quöct /fines Patrîs tui & amicorum manes apud inferos videre cupientî refpondit Sybîlla : hoc tibi diStum exiftimato Adolefcens optime, ut ad avernum, ità in vi«, tia facüeru effe prolapfionem ; regreffum contrà & eisen«, dationem fongè difficiïïîmam. Probabis id enumerando varia vitia, ut iram , ingluviem, inverecundiam , luxum feu prodigalitatem, furtum, Dicendo v. g. Quid enim prometi us, ac ut vel levi injuria comoti gravent in ira-cundiam, voces înconditas , minnâsque erumpamus ? ma«, leditia in adveriarium turpiter evomamtis, de nkione dies, noâésque inquieti cogitemus? contrà quanti ope-iris eft imperare fibi, çomprimere xftum animi indo- Riitum, me 231 m mitum, ratione vincere dolorem ? ad manfuetudinem vîr» tem amabililïimam denique fefe revocare ! in eundem tnodum de aliis vitiis virtutibusque oppofitis dices, 8c ab eorum eft'eüis paulûm amplificabis. Ut : nullô nego-tiô in turpem defidiam delabiniur; at ad fedulitatem, 8c laboris alliduitatem fe referre arduum. Suapte ad in-gluviem pendemus; at magna; contentionis eft ad fobrie-tatem redire. Nullô Magiftrô opus eft , ut amoribus turpibus fe dedat Juventus ; at quàm a>grè ad caftam vitam, 8cpudicam revocatur? Tranfibis hinc ad Caufam, quae duplex eft; altera corruptee noftrae naturae pondus, altera: prava exêmpla. Dices itaque : Difficultatis hujus originem in ipfa cor-ruptas noftras origine reperiemus. Haec ad malum femper inclinât, 8c ea quae fenfibus blandiuntur. In ipfis infantibus vitiorum femina cernimus. Contrà virtus in arduofitaeft. Nemo viftoriam fperet, fine pugna. Ac-cedunt prava multorum exempla, quibus magna vis ad nos pervertendos. Putamus licere, quodplurimifaciunt. Singula Periodo efferes, eâmque paulûm amplificabis. Simile eft obvium. Lapidem quantaecunque molis 8c ponderis nullô negotiô ê monte fummo devolves in prxceps. Secundô Fluviô navigare, facile j contra torrentem niti, arduum 8cc. P 4 IN. INSTRUCTIO. PRI V ATA 3 SEU TYPUS CURSUS ANNUI P RO schola rhetorics. Radus hujus Schalt eft, preparat um in Humamtatis Clajfe Rhetorics folum, Tyrone s ad per. fectam eloquentiam inj"ormare, que. maximas iuas facilitates ; Qratoriam ac Poëticam com-prehendit, quanquam Uli prima partes ità tribueniz funt, ut Poëtica Us demum permittatur, quos ingenii nativa félicitas, vel fine plurimis pmceptis hue deduxerit. Equidem adeh diffufa , t antique usus fcientia, vix intra ScholaftU ci anni terminas angufios tradifatis & percipi pot eft, ah adolefcentibus quintum iecimum atatis annum jortafsi nondum egrejfis, latinâ linguâ parim exercitatis, per fan-gttinis fervor em minimè labortofis; erit tamen hoc Profef Joris officium , vert cùm facra tum profanx, eloquently imaginem in animis fuorum defigere; ac generali a in-•uentionis, difpofitionis , elocutionis pr&cepta, velut optima femina difpergere, qua per reliquam atatem adole-feant denique, SS" ai maturitatem perducantur ; Parenti-bus verb fuadendum, ut alt er d annô fuos in Rhetorica re-tine ant , quh melius excolant artem, filiis in quavis vit A conditione tanto ufui futuram. Dix! vtrfi eloquentik imaginem imprimendam Tyro-Tiibus, idque eâ causa, ut ne orationes feribant Po'ética ma-fis ai delicias, quàm oratoriœ ad viftoriami ut ne aUegoriis & ßoribus perfpergant omnia ; nitidosaue ac prac/aros fe exifiiment, fi nulla propi periodus adulterina ejîimodi elegantiâ vacet. Quare J'apiùs inter explanandum eru-diendi, commonendique e fient difeipuli, quid in vera Eloquent ia probum fit ac fincerum , vel fpurium ac vitio-fum. ltali Gallique boiuim guftum appellant, quod no-men, etß quid fibi velit, explicare difficile fit, fortafsè ê Quintiliano fumpsSre, qui de probo ac vitiofo dicendi généré agens ait: quod fentitur latente jucîiciô vel u t palatô. Hic igitur feu paUtus, feu gußus aliud non eft, ac vis ill a difeernendi ac dijudicandi, quid in quavis re vel argumenta, feu circumftantia dec eat, aut minus decorum fit ; quid redundet, aut minus fit, Quid cordato aßimatorifape-re pojfit, aut defipere; quidfecundùm régulas, quidfecîis f aH urn ; quid ftolidumfit autfpeciofum ; genuinum aut ad~ ulterinum. Id quod judiciipotius eft, quam ingenii,quod fpecie boni facile fallitur. Bonus guftus Ciceroni eft Ele« gantia, elegantes enim, ùt ait, quafi eligentes, quid pra-fiantijfimum fit. Quempiam , qui de ftatuis reile judi-care nôrat, vocat omni judiaâ elegantiffimuni. Tro decora autem, fano, apto, proboque habendum eft, quid-quid ad naturam accejferit, proximè natura veßigia preß* sè perfequitur, ad natura normam exigit omnia. Hanc legem fecuti Terentius, Saluftius, Cafar, Nepos, Cicero, Virgilius, Horatius, etfi indiverfo feribendi genere commune tarnen nef cio quia habent, quod aternum placebit. Nec perinde ad eruditum palatum funt, qui ab hac claf, fica antiquitatis indole ac fapore defeivére poßeriores. Certè jam in Seneca ac Tacitiftylum, Stculifui mores lu-xum aliquem invexijfe videntur. Difcriminis porrb bu-jus judicium in natura ipja infitum, & Orator bonus ab iüiteratis perinde ac litteratis probatur, utï Symphonia ritè concordans, &piHura naturam imitata placet etiam iis , qui nec quid, nec cur placeat, rationem reddere poffunt. Jam cum Or atom ßt die endo perfuadere : hoc eft P S borni' "hominum animas, qub velit fiebere ; nec ii ludendô, HU-ganddque obtineri pajfe palàm fit , vera. eloquentiA fipe-dem fibi reprtfentet Tyro fer iam, nobilem, gravent, fi-natoriam , feu paucis naturalem.. Hac fpecies, quia multis eft incognita , vel ut. Metaphorâ noftrâ utantur, quia plurimi pallatô, guituque funt depravatè, tot càr-rupti ftyli, enati funt eorum, quibus diffipit ac vile eft, quidquid fimplex, & fecundum naturam eft ; quibus nihil pulchrum, nifi novum fit, mir um,feint i lians , piSuratum, pexum, floridum, vel tumidum, audax, extraordinarium, quibus nimis vulgare videtur dicere : remotiffimae Infulas. dicent : in extremum mundi limbum naufeantis naturae vomitu rejeftje 8cc. Orator fçientiîs, Hiftorià imprimis , & varia eruditione perpolitus, rerum pondéré, ac fient en-Harum minime vulgarium gravitate, ornat fuam oratio-»£»2, & extoUit. Hi rerum nempe vacui, egeftatem fuam verborum fpecie palliant, perfonàmque obtrudunt bettam quidem &politam,fed que, ùt in Apologo eft', cerebrum non habet. Galli hanc boni guftus laudem prst. nationibus omnibus fibi vendicant, & Gall or um laudatißmus P. fuven• tius revera hac dote excellit maximè miré fimplex fcilicet ÇS" naturalis. Confitentur tamen Galli iidem , hanc laudem ab fe fenfim promanare ad exteros, atque ut in difcipuhs pro-wianet â Magiftrô., ut ab inani ill a tanquam pervulgata fecla, ad feria traducantur, opera danda eft. I. Exerciïatio Memoria feu leiïiones. LE&iones Rhetorum, funt Tabulae Cypriani, quas memoriae mandari mos obtinuit, quod penfuin quia permodicum eft, tantödiligentiùs exigi poterit. Accef-foria leöio Hiftorica, ädque latino idiomate ^ adjungi item verfus aliquot ê Virgiiio, Horatio, vel Juvenale? flu od alibi confuetum ; ubi Cypriani Rhetoricam intel-Jîgi quàm edifei maliint, Tabulae hoc fortafîe typô di-Tidi poterunt. i.Die j, Die Definitio Rhetoric;», 2. Quia nihil eft tam, 3. Qusftio eft duplex. 4. Partes exornatioms, j. Finita revocatur, 6. Pronunciatio, •j. Quas naturae Dona, g, Ars ergö perfkic. 9. Sumatur igitur. jo, Imitatio eft d uplenil. Inventio eft. 12. De numero Iocorum: Quid lit bene dicere, Artis materia eft, Propofiti duo, Confultatio. Inventio quae eft. Quatuor rebus. Ars orta eft. Exercitatioriis effeSus Inntationis utilitas. Eft itaque moleftia. Argumenta fnmnntur« De definitione 8cc. Hôc pensô tabulas totas fortafsè decurrent, fi tarnen ea, qua: poft figuras fequuntur, de numero See. fcilicet fa tis proiixa memoriae eommendarida videantur. Permulti explanâfle fatis habent. IL De Explanation Authoris. A Uthoris explanatio , etfi Princeps eft 8c utiliffimtis * 1 omnium Scholarum labor, in Rhetorica tamen prascipufc commendata fit oportet, cùm auditores nec In authorum' leftione jam peregrini, 8t jadiciô valentio-ies, 8c latinitate mag'ts confirmât» ponantirr. Igitur author & praecepta alternum facient, 8c fi qu*d alterutri de-trahi poffit, authori adjiciendum foret. Dicendum eft autem quis Author? quantum?' 8c quâ forma explanan-dus fit ? Regula diferiè uiiius Ciceronis Orationes praelegen-das praefcribit. E Poctis Virgilius, nonnihil ex odis Ho-ratii, ac Juvenalis, 8c ê Tacito aliquid, quanquam baud paulù parc s explanandum eft, E Tulii Orationibus tres, vel fi breviores fuerint, fummùm quatuor numeri explicari poïïunt, Conandum, ut per annum d u as majores , ùt pro Rofcio ac Milone , totidem minores ùt fro Marcello 8c Philipica 7. plenè 8c enucleate ex pohan-tur. Singulis ad varietateui, VirgHii aut aken us Poeta; inter* interpretatio haterjici poterit. Dies 130. hoc fortèty. po difpefci poterunt: Oratio pro Miione conftatNume. ris ioy, igitur rnemoratô pensô termina, fubinde qyater-nûm numerorum , occupabit circiter dies jo.fequantur prseleftiones 20. ê Virgilio: oratio pro Muraena nume. rorutn 90. dies petet 28. Prxleftiones ex Horatio 10, Pro lege Manilia Numerorum 27. dies 7. Prasleäiones ex Juvenale 10. pro Philippica Numerorum 27. dies 6. Prx. leOiones ê Tacito 6. faciunt universùm m. dies. Reli« qui à Canicularibus abforbeutur. Forma explanationis ùt in regula defcribitur , fané operofa, nec imparati profefforis eft. cujus pars prima eft expofitio totius fententise dilucida. 2. Artißcium Rbetoricum Inventionis, difpofitionis, quas argumenta« tio, arguinentationis amplificatio, ê quibus loci defum-pta, quas figurae fententiarum aut verborum , qui äffe« Qus, & ê quibus fontibus ? 3. Loci fimiles ex aliis au-thoribus afferendi. 4. Res eadem Sapientûm fententiis/ confirmanda. j. Ex Hiftoria varidcfue eruditione illu-ftranda. 6. Verborum proprietas, acumen, copia, ac praecipuè numerus expendendus. Quae tarnen nequa-quam omnia Sc feniper, confeftanda, fed oportunitate feligenda. Paradigma talis tum Ciceronianas, tum Virgilianaä explanationis abfolutiffimum habes in Methodo P. Ju-ventii pro Schola Rhetoricae , ad cujus imitationem, at-qlie ut morem teneam, unicum faltem adjecero ; prin-cipium confirmationis ex oratione pro Muraena, numeri fcilicet ix. 12. ij. I. Argumentum. Poftquam in exordio caufas expo-fuiflet Cicero, aut Muramam contra Sulpitiiim ScCatonem alioquin peramicos defendendum fufcepiffet, brevi pro. pofitione ac dilucida defenfionis totius fummam expo-nit, tribus accufationis capitibus refpondentem , quorum pvimum erat â Catone, quôd moribus folutio.. ribuJ, Sc Confule Romanô indignis alias in Afia fuerit, at- que qüe faltare vifus fit. Alterum qtiöd cùm generis tum ftudiornm dignitate,competitore Sulpitiô longé effet inferior; tertium quöd ob ambitûs crimen per leges âcon-fulatu effet repeilendus. Primùm illud paucîs diluit, dupîlci nimirùm Syllogi-fmô: i. reprehendendus non eft, qui in Afia quantum-ris voluptariâ Provinciâ, miütiam fecit , & continenter vixit, talis autem fuit Mütaena , erg6 ex hoc capite nihil reprehendendus. At faltavit in Afia ? Id per menda« cium 8c caiumniam affingi Murenae probat hoc argumen« tô. 2. Nemo vir fobrius 8c moderatns faltat „ fed Mu-rasnam commeflationibus aut deliciis deditum nemo ar-guerepoteft, erg6 non'falta vit. II. Explanatio ßngularum Periodoruxt. Intellexi]u~ dices. Alteram aecufationis partem verfari in repreben* fione vite,, feu morum â confulari gravitate ac fanäimo« niâ abhorrentium : alteram in contentions feu compara-tione cum Sulpitio iEmiilo, quem 8c genere 8c fcientià, Çrftudiis potiorein te ac digniorem predicant ; tertiam in criminibus ambitûs, quèd tribus obeundo, blandimen-tis, promiffis, largitionibus, malis artibus contra leges Confulatuni qusefierit. Harum trium prima, qu& gravifßma efe debebat, quae exaggerarimaxime debebat, quod de luxuriofo, ac im« probae vitae homine caetera, qu ptae, 8c loci amœnitas, 8c vinum, 8c auiores invitent« Horum verö Cato nihil objeftare poteft, non perpota-tiones, non libidmolas cceiias, fumptuofas, non luxa* me 23? m jturiam ; nec igiturialtationem,qua: adpraecedentesvo» luptates, ut umbra corpus fequitur. III. Rhetoric a. Inte li igo Judices. Eft hase plana, Simplex , & elegaits partitw. Multa ab adverfariis fparfim erant objeäa, i. In Afia fuilfe. 2. Ibidem faltâffe. 3. digniorem confulatu Sulpitium , 4. Multos de Proviri, cîa revertenti, 8c ebnfulatum petenti obviam faäos, y, Multos Candidatum affečlatos , 6. Locum tribulibus ad gladiatorum fpeciacula datum, 8c 7. Prandia 8cc. Haec omnia ad tria capita contrahuntur, certisque limi-tibus orationepi to ta m i neki d un t. Si Patre Imperatore non meruiffet, locus eft â confe» quentibus. An c(tm federe, Comparatio minorem ad ma. jus : fi juniores filii 8c impubères Patrem. fequuntur in triumpho: igitur 8c Muraena laborum particeps, & pars viûouae Patrem feûari debuit. Etfi habet Afia â Contrarié laudandiss Murxna, qui in voluptaria Proviiicia, minime voluptatiie dederit. Concluditur Argumentum elegante figura difiributionis, îdque per incrementum î meruifiè verö 8cc. Non in Afia nunquam fuijfe. Ità ê converfo dicituï non Hierofolymvs fmile, fed bene vixifie, laudandum. Locus hic communis : Non locus fed fui hominem mores tommendant. Late poterat deduci, quem ut alioqui liii-nimè controverfum attingit tantùm Cicero ; contra im. periti Tyrones toti funt in Theii.&c. Saltatorem appellat. Argumentum eft ab anteCeden-tibus, quibus uegatis item negatur confequeas, cum iis snoraliter connexum. Non amor, non comejfatiö figura Repetitionis. IV. Eruditie. Quae liodierna fit Afia, an perinde Voluptaria, ejus fitus, caslum, opes, mercinioiiia? Qui Pretext at i ? vide Cantelium. Muraenas Patris sSa, puft Sullam Afias prsfeûi, usque ad Luculli adraitum. Mi-thridatici belli magnitudo. Diverfitas Romanonuii à Grae- me 240 m Gtscis moribus, quibus faltare niinimè indecorum. Ho. diernarum chorearum ratio, 8c aliarum gentium. V. Latinitas. Meruit Patre Imperatore. Subintell, Stipendia. E bello faroiliae huic laus conftituta eft , ele-gantius, ac : â bello laudem acquifivit. Cuntinenter vi. vere, Sc continentia aliud eft ac abftinentia; ilia â volil« ptatibus , hxc â pecuniis feu peculatu. In Provinciis fa. çilè fufcipiuntur aliéna vitia, locö contrahuntur. Arripere maledittum ex Trivio : Locö temerè effiin« dere. Obferva exitus periodorum numerofos : ejfe ver» fatam. coegerit. peragrata. videretur. triumphares. laus eccupavit &c. Öbfervandum in hac explanatione-, ut totius oratio« ais argumenta 8cliorum robur plené percipiant; ea fin« gillatim 8c fuis eloctitionis ornamentis exuta in fe ipfis expendant, num convincant, quô ordine inter fe cohae« reant ; ut adeö totius orationis seconomiam fuis verbis explicare poffint, quidque author probare velit, 8c qui. bus rationibus probet. Oftendendum item, ùt fortiC> lima in principio 8c fine collocentur, minus firmis cou« fertim in medium receptis 8cc. III. De Explanatione Prœceptorum. SOlius quidem Ciceronis 8c Ariftotelis Praecepta explf-c cari vult Regula, nec tarnen inde Qnintilianum ex« cludit, nempè utriusque feûatorem 8c interpretem longé probatiffimum. Quia verö horum contextus Iongior, ac obfcurior, quàm ut intra annum Juvenibus fatis elu-cidentur , ac ad Judiciale genus dirigitur potilîimùm, explanandus eft Suarius, qui ex iisdem leüiffima quae« que, 8c fuccura ipfum in fuam Rhetoricam tranftulit. In liujus autem explicatione id imprimis cavendum Profef. fori, ne logicam invehat in Rhetoricam, cui tam affinis eft. Thefes Dialeöico more ventilandas exponere, fpe-ciofum eft , ad eloquentiam nihil facit. Qui fubtiliflimfe refponderit, diftinxeritque, non iiide velnieliorem epi- ftolam me 241 )m _ ftola.'n feribet. Eft hase vanitas inter primas csvûs maîè excultae Rhetoricse. Subjunöa Tabulis, Se ex optiniis, qui in nianibus funt praeceptoribus confarcinata expiicatio ita ferviet Magiftro, ut ipfe Suarii textus ne praetermit-tatur. Explanationum dimenfa talia fortafsè effè poterunt, Ut prima die exponatur caput xmum &2dum. adâ 311m, 4t u m, ytum. 3 tià. 6tum, 711111. 4tâ. gum, öütn« ytâ, caput toum. 6tà. num. 7ms.12 uni, 13um, 14tum. 8vâ De defimtione. 911a. Partium diftributione. 10. Nö:atione, conjugatis. ii. Dégénéré. 12. De fimilitudine, 13. De contrariis. 14. De adjunûis. xy. Deiisdem. 16. Deiisdem & antecedentibus. 17. De caufts. iS< De comparatione. 19. De locis extrinfecis. 20. Caput 31.32. 33. 21. De afreüibus, 22. De îisdem. 23. De amplificatione, 24. Caput fo, y i. j2. 25. De genere laudatprio. 26. De eodem, 27. De eodem. 2g. Caput y3. y4. yy. 29. De fontibus inventions fa-crae. 3a. De iisdem. 31. De fontibus Amplifications facrae, 32. Deiisdem, 33. Deiisdem. Libri IL 34. De difpofitione, deexordio, 3y. De Vitiis exordii. 36. De fontibus exordiorum. 37. De propofitione. 38. De eadem. 39. De Partitione. 40. De eadem. 41. De eadem in facris. 42. De confutations. 43. De peroratione. 44. De Syllogifmo. 4y. De Enthymemate. 46. De Sorite. 47. De Diicm-mate, 48. De colleäione. 49. De Induäione. Liber. Iii. yo. De Elocutione. y 1. De ornatu in verbis. y2. De Metaphora. y3» De Synechdoche. ^4. De Metonymia. f y.De Antonomafia. y6. De Catachrefi&c J7. De Allegoria. y8. De Ironia 8cc. y<). De figuris, 60. De figuris peradjeüionem. 61. Per detraffionem. 62. Vocum fimilitudineni. 63. De figuris fentenïiarum. 64. Profopopaeia. 6y. Apofiopefis. 66. Diftriburio« 67, De fuavitace. 6g. Dejunctura. 69. De Numero. 70, Q_ Caput Caput J S' 37. 71» Caput 38. 39. 40. 72. Caput 41.42.43.44, 73. Caput 45.46.4.7. 74. Caput4$. Î9. jo. 7 j. De tribus dicendi generibus, 76, De usera. 77. De memoria. 78. Deeadem. 79, De pro-nunciatione. So. Deeadem. gi.Degeiiu. g2. De eo« dem. Reîiquîs jo. diebus vel tot» Rhetorica, vel capita praccipua repeti poflunt, ea ratione, ut femper novam prsdetiionem. pridianae repetitio procedat. * IV. De Scriptione feu Tf)ematis. (ÇF.cundùm Rebulam menfibûs fingulîs orationes fîngu* effet, idque breve, quod tamen omnes orationis partes, fuos item locos, amplificationes, figuras habeat. Hoc verb ut in fis Provinciis fieri poffit, in quibus (fourni Rhetorics Cypriani i a 111 in Humanitatis claffe explicatur, at apud nos ad orationes gradus fieri nequit, antequam primus 8c fecundus Suarii liber explanetur. Interim no-ftrô more primiš nimirùm quatuor aut quinque menfibus fingulares exercitationes diàantur, praeceptorum expia« tiationi refpondentes ; ùt primis duc; is menfibus de /o-eis 8c amplifications ; fequentibus duobus de affetlibus, 8c argument ationib us { quintâ deßguris. Semeftri alterij orationes feribentur. Tria verö funt Thematum genera, primam quod eld* horatum appellemus, cùm materia aliqua ità jam digefta, & in ordinem collocata diüatur , ut praeter dilatationein aliquam 8c ornamenta nihil addendum fit â Scholaribus. Haec fingulari cura ac diligentia elaboranda funt, cùm pro modulo fintj multumque ad profeSum meliorem fa» ciant, Alteram Summarium vocemus, cùm pliis jam aliqnid tribuitur difcipulis, 8c fumma tantùm capita, ùtPartitio orationis, «ji que argumenta capitalist fuggeruntur, non item fiSC 243 BI »tem mînutim, qux quôvis locA figura, amplifîçatio &c. àdhibenda , indicatur, Tertiuwi cùm verb6 tantùm, 8ç Propofitio fola, feu orationis argumentum fignificatur, nempè cùm jam fuîs a lis volare, fuîsque aufpiciîs effice-re aliquid pofle creduntur, Omnitiè nulli è Rhetorics exeundum effet, quin utram alîquam oratîunculam fcripliflet ; ejus argumentum fingîl» latim omnibus praefcribendirm â Magiftro > quod illi pen-fa ordinaria (quae tum leviora efle oportebit) fuô Mart«, SC privatô labore domi élaborent. Hoc verô in ejusmodi materia verfab'itur , qua* ju» venum captui commenfà, in qua ipfi aliquid invenire 8s excogitare poffint, fiiggeretur êtiam fortafsè liber, da eadem traûans. Caetem verö faciliores, & fertiliores funt materias morales, Eiiiicae, aliaequc, de quibus majorem aiiquam cognitionem, & indagandi occafioneni lia« béant» Harem fcriptionum materiam uberrimam fi&miniftrant. oon modö huic daffi praefcripta c«farum Hiftorià, fe d omnes fex libelli Hiftariti j rscentiora item pacis 8c belli negotia tes denique, quae in oratronem tadere poffnnt, omnes, ut adeö themata deeffe non poffint, quorum tamen fyivam paratam ad manum habere eonvenit, v. g» Oratio Moyfis Legati ad Pharaonen^, Àd Jephten, ne Jephtiadent filiani immolet» Legati populi ad Samuelem, Regem fibi dâri p«» tentis. Abigail pro marito ad D avid em. Pro Jonatha ob guftatum mei reo defenfio» Ad Roboamum, pro dementia» Jaddi Pontifias ad Alekandrum M. deprećatoria« Septem fratribus Macchabaeis Panegyri'cus» Hortatoria ad Salomonem jam delirum» Actio in Achan furem» Ad Apollinem, ne Ph«ètont$ currÛS rôgîmen per* mittäte Qjk Ad me 244 )m Ad Grxcos, ne fœminae causa omnia permifeeant. TCÎ ad Trojanos, ut Helenam Grxcis dedant, Laocoontis oratio ad Trojanos , ne equum iAtra mœma admittant. Argumenta ex Virgil. Ajax pro Armis Achillis fibi adjudicandis ; Ulyffes pro fe. Ex Homero Argumenta. Petitoria ^Eneae ad Latinum Regem, Laviniae Spon-fae. Ex Virgil. Themiltocles ad Athenienfes, ut muros ligneos fibi sedificent. De commodis maritima patenti Ad Atnenienfes ne bellô Peloponefiô diilraOi 9 in Sicilian! expeditioneui fufeipiant. Argument. exThucydide. Philippica in Philippum R. Macedonum, & ejus ere« Xcentem potentiam. Argumentum ex Demoflbenis Philip« ficis. Ad Alexandrum M. ne Scythis bellum inoveat. Le-gatorum oratio eß in Curtio. Defenfio Horatii ob fororis Caedem. Bruti ad Romanos oratio in Tarquinios. Vëturiae oratio ad Coriolanum filium. Attilio Regulo Panegyricus. Ad P. R. de nova claftë aedificanda bellô Punicô ï, Hano in Senatu Carthaginenti fuadet bellum in Ro« manos. Livius. Ad Hannibalem, ut ab Cannenfi vifloria re£ïà Romans petat Liv us. Ad P. R. bellum in AiFriCam deportandum. Item Fabii oppofita ac diffuaforia. Liv. P. Scipioni Panegyricus. Catoris oratio de exfeindenda Carthagine. Scipionis Nafieae de eadem fervanda. Liv. Poinpejuin felicem magis quàm Magnum dicendum» Invectiva in Romaiios folâ ambitione per fummatn in-juftitiam Brundufium, Baleares , Cretam &c, rapientes» Menenii oratio ad plebem in monte facro. Lh>. Ganuieu pro confuiatu piebi communicando, Ad me 245 m Ad Senatum depromifeuis plebis & Nobilium connu» biis. Liv. Tib. Gracqhi pro lege agraria oratio. Corneliae Matris ad C. Gracchum filium debortato« tria. Marfi &c. petunt Jus Civitatis. Sualoria adSyllam, ut diüaturam abdicet. Lentuli Coff. oratio de Cicerone revocando. Ad Csfarem, rte Rubiconem tranfeat. Cxfarem jure csefum videri. Ad Catonem, ne libi manus, afFerat. Ad C. Ofhvium, ne Ciceronem profcribat. Invectiva in Antonium, ad Oäavianum. Mecasuatis ad Auguftum , ne Imperium abdicet, & Rempubl. reftituat. Tacitus. Mecîenati Panegyricus. Ad Auguftum confolatio ob cladem Qumtilii Vari, Arminii oratio ad fuos Germanos de concordia ad» versus Romanos. Tacit. Pro Cremutio Cordo ad Tyberium defenfio. Senatus ad Tyberium , ut Romas habitar« malit » quàm Capreis. InveQiva in Calignlam. Corbuionis fuafofia, ut in Britanniam veniat Claudius, Galgaci Britanni oratio in Romanos â Tacite perel-legans. Oratio in Senatu, Neronem more Majorum pletlen* dum. Tacit. Ad Galbam , ne fe T. Vinio nimiùm indulgeat. Suaforia ad Trajanum, ut vini moderatior fit. Ad Hadrianum , ne Templum Hierofolymitanum violet. Funeralis oratio Hadriano. Pânegyricus Antonino Pio. In Caracallam a£iio de Parricidio. Q_? Ađ me ^ ) an ava-ritiam inexplebilem 8cc. 8cc. Locus ab adjunâis ; F a H lim Mulier um Wir/s- bergenfium. V. in Conrado III. extollitur. fOnraàus Imperator Guelfonis viftor Winfpergam oppi-^ dum ad extrem a redegerat, concedit tam'n ut foUfee-Dîme, libéré migrent, poteßate infuper fafla, ut quantum hu me ym lumerïs e)ferre pojfcnt, aufferrent. Efferunt ex maritos fuos, ac una libertate donantt r. Amplificabis 8c exor-nabis faftum hoc ab adjunöis ante rem : v g. Gaudium fœminarum ex hoc nuncio ; earundem plan&us maritos ftipremum falutantium, nempé ad cacdein refervatos. Col-ligunt quoque fua pretiofiflima Venit uni in mentem, nihil fib? pretiofius chariusque maritô, quem efferrecon-ftituit. Placet confilium omnibus. Maritos in humeros recipiunt. Cum re Conradi exercitus in armis ac ordi-ribus fuis expeftat avide muliebre agmen. Apertîs por-tîs Anhelae & ob pondus aegrb grelium molientes feemi-nX per medios tranfeunt. Rifus aliorum , aliorum plau-fus. Poß rein deducuntur ad viöorem, laudat is fidem, libertate Sc veniâ non folùm hos fed oppidanos omnes do-nat. Fa£li memoria sterna erit. Locus â comparatione ; Gr&c&m linguam dis-cendam Us, qui ad litttrati laudem afpirent. PRo ingrefïu dices per periodum, minim tibi videri, cùm exoticae linguae hodie à Germanis tantô Itudiô colantur, Grsecam negligi. Caufam dabis, quöd fine hac nemo ad verae litteraturae laudem afpirare poflït. ld ab exemplo 8c comparatione probabis M. Catonis v. g. Intellexit id M. Cato , illud Romanae integritatis exem-plum 8cc. qui poftquam maximîs in Republica dignitati-bûs perfunûus effet 8ce. (breviter enunierabis ejus gefta) nihil fua gravitate indignum judicavit, ut Sexagenarius Grxcam libi omninö perdifeendam conftitueret, hujus elementa memoria vetulse mandaret Scc. Alterum exem-plum erit Car. Magnus, 8c Otto II. Imperator, de quo ut hujus linguae beneficiô in bello Apulo fervatus fit, ab adjunöis reccnfebis. Alterum ab locis exercitationis genus eft , Amplifi-cationis , cujus paradigmata non addo, partim ne Ion-gior fim, partim quöd ab locis nihil nifi frequentatione feu conglobatione différant, eâque imprellionem m ob- ftina- «SC )@t ftinatos majorem faciat j qliam fimplex aC una ctefini« tio 8cc. Tertium exercitationis genus funt affeftus, quorum argumenta paffiin occurrunt in fex libella Hiftoricis v. g, amoris & benevolentia, ad Jonatham pro Davide : Ore« ftis adPyladem : Ad Pop. Rom. pro Scipione Aftricanoî Titi Imperatoris imago, vel Jofephi Caäfaris. Odium cieri poteft Jeroboamo apud IfraëHs Sertio-res : Paridi Helenas raptori apud Trojanos proCeres ; Tarquiniis â Bruto concionabundo ; Tib. Graccho à Scipione Nafica : Nerom Sanguinario apud Senatum : Wen* ceslao Imperat. apud Eleûores. Irani in Athaliam concitabit Joiadas Suinmus Ponti« fex : Ajax in UlyfTem Achillis arma fibi vendicantemî Fulvius Cof. in Capuanos ob defeäionem ad Hanniba« lem : Romani Senatus in Jugurtham : In Julianum Apo-ftatam ; In Henricum V. in patrem, impium. Mifericordiam movebit oratio Danielis proSufanna: vel Abigail pro Marito apud Davidem: ProPolyxena ad concilium Grascorum : Pro captivis Cannenfibus apud Senatum: Pro Manlio Capitol, ad piebem: pro Valeria-no Imp. ad filium Galienum : Caroli Craffi ad Arnulphum Imp. Spes & Confidentia Macchabaeorum fratrum adver« sus Antiochum : Demofthenes Athenienfibus poft indi« £tum â Phtlippo iisdem bellum: Scipioni in Affricaru tra-je&um paranti: Popediiad Marfos8cc. oratio: AdCon-ftantinum M. in Maxentium euntem : Ad Ferdinanduui II. ereptos Epifcopatus repetentem ab haereticis See. Quartum exercitationis genus funt Argumentations, quarum Paradigmata itidem extant in memorata Biblio-thecaP. le Jay, 8c in explicata Rhetorica, quibus aliquid amplifications nec aliud erit addendum. Quamquam in Iiis etiam extra feriptionem faepiùs exercitandi etfent, difeipuli, ac provocaudi ex improvifo, ut fententias ali« cujus rationem inveniant, eämque in argumentatianenj redigant. Sit v. g. Sententia : Vitium index mentis. Hujus m( aï? m Hujus diöi * quae tibi ratio venit in mentem ? Quia •vinô obrutus, etiam tacenda finè dißmulatione ejfutit, & latentes animi fenfus f rodit. Age porrà & particiliarem propofitionem redne ad generalem feu Hypothefin ad Thefin. ijf. Omne illud eft mentis index minimi faïïàx , quod latentes animi fenfus fini fimulatione prodit : Huic Majori vel propofitioni Syllogifmi, fubjice par4cularem pro minore vel aflumptione : fy. Std uinum. ad efrieta-tem usque ingeftum prodit omnia tacenda , igitur mentis index eft certijfimus. Major equidcm mimm? confro-Verfa , nec probationis indiga videtur, ecqui tameij probari infuper poffet ? ft. Fortafsè â cemparationeJpe-vuli, quodfaciem ut eft reprsfentat ,velfront is, ocuîàrum lultûs, ê quibus item'animi image elucet, qui ideo animi indices item voćari poffunt, Minoris autem cfnam probationem affers 2 J^. Quia hinupi extinguit rationis ufum, cujus eft caver e, ne quid occultum> ne latentes animi morbos ipß aperiamus. Qua: in hunc modum voce 8c itnparati attulerint , fcriptô deinde compleâi, & paulùm deduci jubeat, ne alia diftatione opus lit. Quintan exs» Qui in itinere mortui. «y. Lotharius. 4. Henri cm V1!, j. Fridericus I. 4. Albertus U, f. Maximiiianus ï. Büffet addi Albertus I, Qui ablicârunt ? is, Lotharius» CatolusV.. ohm etiam Oioeietiainis 8c Maximianus. ftfcenß btiferatorum omnium nomina â Carols M. Ço Ujema Car minis pro Prœmiis. Eßinicion Carola V. Im ver at. cùm abdic&îo. Im* periô in D. J'ifii Ctçnobiwn Je abdereU HEroëm tibi nulla payeur diu faecla tulêrç Carole, qui vitli s. Reges &- jura dedifti Ardentis Lybis: populism qui nomine folô, Immeufas A fi.« vires, magnique Orientis Fecifti, trépidé çonverfis. cedere fignis: Maxima quem pars Euvopre., quem Francia faffrï Depofitô. fupplex , Dominum Arbjtrumve veretun. Nutnina cui tribuêre ndvum , quô crefceret, Orbetttj. Or be m, maturi tcesunduni montihus auri-» An quis erit, qui Pompeiô, vel Csiare; magnis Ottone aut Carola te dixerit effe Minorem ? Alt tantrum te qui vicit, qui fceptra, coronas Imperium magnum eripuit, n-udutnque vemota Et protugum in latebra te condere velle coëgiî., Hic certè Magnis, jaQat quos cana vetuftas y Major, 8c Heroum qnidam cenfebitur Heros. H.«S turnet de te eft Vitloria Carole Casfsr Non nifi caelefti digne penfanda triumphô Fortior eft, qui fe, quàm qui vel quatuor orbîs Partes debell'at, caeli fuperalta vehendus» Thema. P\rem tibi Heroëm nullum diu faiculum prohilît ; qui vl&c AfFricae Reyes dedifti; qui folô nomine totius Alix vires fugâfti: quem pars magna Europa;, 8c fupplex Francia, vel- Arbitmsi çeretur vel Dominum s cui Deutâ m*** m. Deus novum orbem fubjecit, auri montihuj Secundum. Quisaam te Pompejô âut'èsefare minorem d*?it? At qui te j tantus cùm fis, devicit; qui grandê Imperium tibi eripuit j 8c rebus omnibus, -exutura in remota eremo latere coëgit; Is certè Heroibus, quos vetuftas |a£kt omnibus Major cenfendus erit. Hase ô Carole tuamet eft de te ViOtoria, honnifi ćaeleffi trïumphô celebranda, Thema folutœ pro Prœmiis. Exercitâtio Qruforh, Qud fuaietur Friderico IV. Imper at. ut ohfèffk per Turcàs Conftantimpoli fuccurrat. "Sp'Xordium. Duces optïmos quosque â Carolo M. Im« peratores muneris fui duxiffe, agere 4 ;Jvocatos Ec-cîefi«, eàmque temponbûs durîs omni ope tueri. Propofit. Univerfo Chriftiano Nomini graviffima pe-ricula imminent, fî Turc?e captâ Conftantinopoli occu-patâquetotum Orientis Imperium occupent. Itaque hor-taberis Fridericum , ut deîeâus habeat, auxilia cogat, fuppefias obfeffîs maturèt. Confirm. r âjacili, Nicolaus Ponüfex. expediet arma fpiritualia, ac Principes Chriftianos ad vires-, arma« que prœeunti Imperatori focianda permovebit. Proba-bis id ab Exemplo Cruciatarum Expeditiooum, ad quas Myriades hominum, Regésque ac Principes potentiffi-sni confiuxêre. Urgebis ä Dißmilt, dicésque longe graviore« illas Conradi, Fridericorum, Ludovici S, ex-peditiones fuiife, quia i. ob diftantiam locorum, cùm in Syriam usque ducendnm effet, a. Ob maritima pe-tîcula, & ingentes, quas in cîafles fieri debebant expeu-fas; 3. Ob annonas difïïcultatem. Faciliora nunc om« nia, propmquam Conftantinopolim, folatn Ungariam e-metiendam ; çjusdem campos fertiliffimos ftumenti abun-de commeatum fecundùm Danubium praebere. Subjunges per Anteoccupationem, ne Imperator cla-li 4 d© me *4 m àè Sigismund! ad Nicopolim accepta terreattir, VîSos alîàs, poftmodùm fàepiùs viÛores fuillè, 8c praeteritos errores pro Documento fore. Confirm, i. à. Neceflario, feu â Confequentibus. Si enim Conrtantinopolim everti finet Fridericus , 8t Pa« Irologorum Imperium exfeindi, Tola tlngaria Germaniam a Turcis dividet. Hanc vero nullô negotiô brevi fnb-jugaturn iri ortendes i. â Comparaftone fi enim flantfe adhuc Grascorum Impend Graecium, Bofniam 8c Unga-rix januam Belgradum partim vaftavit, partim occupa-vit Turca, quàm facilè tantîs incrementîs auftus prote« ret Llngariam. 2. Ab ejus potentla iminani, totius Orients î-r ibutîs crudeliffimè exatiîs, tot regnorum fpoliis, narivâ crudelitate, Chriftiaui Nominis odiô, copiarumnu-Inerâ infinité. Conclufio. Itaqué Graecas urbis periculum, nequa. quam ut alienum , aut valde reinotum confiderandum Friderico, verùm fubfidia non minùs diligentes œaturanda, quam fi ad Viennae portas elfet holtis. TY- TYPUS DIVÏSÏONIS TEMPORIS PRO QUATUOR GRAMMATICS ET HUMANITATIS SCHOLIS. Diehus quibus in Schölts nihil comp oni tur, iLCEmibord Leüiones. " ïâ, Correfltio argumenti". 3 S. Repetitio explications prscceptorum, cum concer- tatione. 4a, Nova prselečlio Prxceptorum mixta examini. Ja, Hiftoria: fufior explanatio. Ultimo quadrante vel primitiva, vel Derivata, vel Flores Latinitatis, vej Flores Poëtarum pro ratione Scholse. A Aferidie, X LeSiones. 2. Kepetitio explicationis Authoris, cum concertatione. 5. Nova prar.leâio Authoris mixta £xamini. 4 Diäatio Thematis» % Hiftoria. lift. quadrante: Primitiva vel See. 8cc. Diebus quibus in Scbola Thema componitur. ï. Semhorâ Leâiones. 2. Explicatio praeceptorum. f * 4. { Di&atio 8c compofîtio thematis. î- l A Aferidie. 1. Le&iones. 2. Kepetitio Authoris, Concertatîo. 3. Ejusdew Nova praeleöio, Exaineo» R S me 266) m 4, Dičhtio Thematis. 5. Hiftoria. Primitiva &c. Diebus Veneris. y. Semihard Ieûiones, 8c reliqua ùt diebus, quibus nihil componitur. A Aferidie. 1. Lefliones. 2. Explicatio Authoris, 8c quadrante fî opus fit, corre- öio thematis, 3. Explicatio Graeca. y' I Compofitio Graca. Die Sabbathh 1. Le&iones. 2. r 3. ^ Repetitio Prseceptoriwn. Concertatio, 4- L Repetitio Hiftorias. Concertatio. A Mendie diebus Sabbatbi & prof eft is. X. Leöiones. S. Repetitio Authoris. 3. Di&atio. 4. Explicatio Catechifmi* Cum medii die vacatur. r. LeSiones. 2. Authoris explicatio. 3. Diđatio. 4. H'ftoria. Divifio temporis pro Schola Humanitatis, Diebus quibus non componitur in Schola. j. Leüiones. 2. CorreOrio Thematum. f;* I Explicatio Rhetoric«. Ame- A Aferiàe. 1. Leftiones. 2, C j" j ExpJanatio Ciceronis. 4- DiSatio, & Hiftoria. Diebus quibus componitur. t. Le®ores, 2.3.4» Dičiatio, 8t coœpofîtio. A Aïaidie* 1. Leftiones. 2. Explanatio Ciceronis. 3. Explanatio Praeceptorum. 4. Diàatio, & Hiftoria. Diebus Veneris. 1. Leöiones. 2. Corre&io. 3. 4. Explanatio Praeceptorum A Mendie* 1. Leûiones, 2. Explanatio Ciceronis. 3. Praecepta Graeca. 4. Compofitio Graeca. Diebus Sabbathi, & Profeßis, 1. Le£Hones. s. Repetitio. Concertatio Praeceptorum» 3.' Repetitio Authoris. 4. Repetitio Hiftoriss. A Mendie* r. Le&ioues. 2. Diäatio. 3. Explicatio CatechrTmr. Si médit die vacetm fe Lefliones, s. DiSatio. 3. Hiftorià. Diebus Canicularibus divifio temporis. Diebus quibus non comp oni t ur. i. LeQiones, 8c correûio. 2" [ Explicatio Praceptorum. 3» 1 4. Hiftorià. A Mer Hie. I. Le&iones. 5. Diftatio Thematis. 5. Explanatio Authoris. Diebus quibus componitur. 1. Le&iones. 2. 3.4. Dittatio » Ccmpofitio. A Meridie. X. Le&iones. 3. Diflatio. 3. Author. Diebus Veneris. j. LeQiones. 1 r ^ I Explicatio Praceptorum. 4. Author. A Meridie. I. LeQiones. 3. 4. Explicatio 8c compofitio Gr ca. Diebus Sabbatbn 1. LeQiones. 2. Repetitio Pra:ceptoruui, 3. Repetitio Authoris. 4. Repetitio Hiftoriae. a Me- mt m ^ A Aferi die u ti öcProfeßis. 1. Leüionep, Diüatio Thematis. 2. Explicatio Catechifmi. In Scbola Rhetorics. Diebus y quibus non componiitir. 1. Le3ionçs, Correüio. 2, 3. Explanatio Prseceptorum, & Hiftoris. A Mendie. i» Leöiones. Examen. 2, Diciatio thematis. Hiftoria. Diebus quibus componitur. 1. Leüiones. Diöatio Thematis, 2. 3. Compofitio. A Aîeridic* 1. Leüiones. Examen» 2. DiSatio. Hißoria. Diebus Veneris, î» LeSiones. Correflio» 2. 3. Explanatio Praeceptorum. A Meridie. 1. LeöionSs. Grseca explicatio. 2. Scripiio Grseca. Diebus Sabbatbi. if KeÖiones. 2a Repetitio Prseceptorum. 3. Repetitio Authoris. A Meridie. i. Leäiones. Diftatio Thematis. Catechifmus« DIVI- me *7o )Bi DI VISIO temporis, pro DUABUS GRAMMATICS CLASSIBUS CONJUNCTiS, Diebus, quibus non componitur in Sebald, I. 2. 3. Horae quadrante , audiuntut IeSiones , corri« guntur themata fuperioris Scholas. 4. Di£tatur breve thema utrique Scholas commune. 5. 6. Explicantur Praccepta Scholae fuperiori. Et 7. Hi- ftoria. Interim componit thema Schola Inferior. 8. 9. Praecepta Schola; Inferioris. 10. Ejusdem Hiftoria. Interim componit Schola fuperior. A Aferidie. ï. & 2. Le&'tones. Corriguntur themafca inferioris. Af-fignatur utrique Scholae verfio vel Regula:, exem-plis illuftrandse. &c. 3. & 4. Diüatio thematis communis. 5. 6. Author Superi. Schote. 7. Ejusđem Hiftoria« Faciunt interim fuam verfionem Inferiores. S. 8c 9. Author Inferioris, 10. Ejusdem Hiftoria. Ve.» tunt interim fuperiores. Diebus, quibus componitur. X. Semihard Leäiones. 5. Diüatio Thematis. 3. 4. y. Compofitia Thematis. A Aieridie. I. Leciiones. Aftignautur vertenda. a. Semihard Diäatio Thematis communis, y. Quadrante 8c 6. Author Schola: Superi. 7. Ejusdem Hiftoria. g, 8c 9. Author Scholae inferjorii. io. Hifteria, Interim fit alternis verlio, Lis- mc »7i m Diebus Veneris. Matu tin ô tempore ùt diebus, quibus nihil componîtur» A Meridie. 1. SemhoYâ LeQiones. Correâio Thematum. 2. Pro.ParviftiS & Principiftis, Author luperioris Sch®- lx. Vertit Inferior. 3. Author Inferior is. Vertit Superior. 4. Explicatio Graca utrique Schols. j, Scriptio utriusque. Pra Grammaika & SyntaxL St. Explicatio Grasca Superi. 3. Explicatio Gr.xcalnVenori. 4. 8c $. Scriptio Graeca. Diebus Sabbathi. ï„ Leöioces, & fi quid fuperfit, correct i on is. 2. 8c 3. Concertatio ex Praeeeptis utriusque Scholas. 4.8c j. Concertatio utriusque ex Authore totius heb-domadx. A Aferidie nil &Profefiis. ï. Leüiones» 2. Concertatio utriusque ex Hiftoria, 3. Di&atio Thematis communis. 4. Catechifmus utriusque attendente interim parte al- tera. DIVISIO TEMPORîS. PRO POESI ET RHETORICA CONJUNCTIS. Diebus, quibus non componitur. I, 8c 2. Quadrante IeOriones Poëtarum, Sc Correčlio Thematis. Occupations materia datur, 8c 4. 3, 85 4. LeQiones. Rhètorum. CorreQio. Occupatio« nis materia. j. 6. Explanation praeceptorum Rhetoric». 7. Hifto» via. 8« 9. Explanatio praeceptorum Poè'feos. 10. Eorundem Hiftorià. A Meridie* i. 8c 2. LeQiones Poëtarum , 8c occupâfidi materia. 3. 8c 4. LeQiones Rhetorunr, 8c Occupatio j. 6. Author Rhètorum. 7. 8. Author Poëtaruin. . 8c 2. Le£Kones. Correüio aiterius Scholas. 3. 8c 4. Di&atio Thematis communis. 5. 8c 6. Examen , vel ex authore. Utroque guadraas «nus; vel Hiftoria. Pro diebus, quibus componitur. i. 3. r.e£Jiônes; 3. DjÔatio Thematis communis. Rfiliquô tempore compofitïo. A Meridie. X. LeSiones. 2. Diöatio Thematis. 3. 4. Author Superioris. 5. 6. Author Inferioris. Diebus Veneris. &îatià ùt die, quâ non componitur. S AM' A Meridie. t. & j. Lefliones. Reliquô temporeExplicatio&com« pofitio Grxca, Diebus Sabhathu 1. 8c 2. Leüiones. 3. 8c 4., Concertatio ex Praeceptis, y% 8c