KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITIJ
KLASA 47(2)
INDUSTRIJSKE SVOJINE
IZDAN 15. OKTOBRA 1923.
PATENTNI SPIS BR. 1399.
Charles Algernon Parsons, ing. He ten Worka, Newcastle on
Tyne, Engleska.
Rotor za velike opsežne brzine.
Prijava od 11. avgusta 1921.	Važi od I. februara 1923
Pravo prvenstva od 1. avgusta 1914. (Engleska■.
Izum se odnosi na rotore za velike opsežne brzine, ko ji se mogu u vezi sa turbinama, Dodonskim kotačima, dinamoelektričnim Strojevima te svim onim Strojevima upotrebiti, koji traže rotor od izdatne dužine, što se može sa sigurnošču v rt jeti u velikoj brzini.
Svrha predležečeg izuma jest obrazovanje rotorove konstrukcije, koja uz što najmanju težinu može dobiti najviši faktor sigurnosti, ima maksimum tvrdnosti, da se protivi savi-janju, te najvišu kritičnu brzinu, p rij e nego da nastupa udaranje valjka, tako da se može rotor vrtjeti sa vrlo visokom brzinom bez vibracija.
Izum postoja dakle u rotoru označene vrsti, koji postoji iz dviju ili više kotača sa teškim glavčinama i lak im vijencima te je kao ejelina izraden iz jednog kovanog komada.
Prema jednom obliku izvedbe izuma struže se komad metala, da dobi je od prilike vanjski oblik gotovog rotora, ili se uradi na način, da mu se dadu potrebne mjere. Zatim mu se oblikuje jezičac ležaja te ustruže žlebovi tolike dubine, da ostaje potrebni promjer glavčine, da se stvori tjelo rotora. Ovi žlebovi dobivaju toliko širinu, da se mogu prikladne sprave unijeti u svrhu, da se izdubi unutarnjost klade te time obrazuju laki vi-jenci kotača te da se rebrima, koja vežu vijence sa glavčinama, dade dotični oblik.
Žlebovi $u odijeljeni djelovima rotorovog
opsega, koji prestavljaju širinu kotačevih vijenaca.
Stranske ploštine krajnih kotača izdube se tako, da se ovi m kotačima dade ista kontura, kao što ostalim kotačima.
U mnogim slučajevima mogu se tvoriti skupine kotača, koji su punim djelovima rotora odijeljeni ili od punog kotačnog pro-mjera ili od manjeg promjera; sve skupa može se iskovati iz jednog metalnog trupa.
Opet u drugim slučajevima može se stvorih skupina kotača, koja pored sebe može ima ti jedan puni dio od istog promjera kao što kotači ili od inanje ■ promjera te je isto tako iskovana sa kotačima iz jedne jedine klade. Opsezi kotača te punih djelova, ako ima, izgotove se na prikladni način ili udese primjerno s vrši, ko j oj rotor ima da služi.
Ako su mjere pravilno izabrane, mo »u se navale vučenja, koje nastajaju ušli jed od-bježne sile kotača, kao i one, koje prouz-rokuju djelovi, što ih nosi vijenac, jednako-mjerno porazdijeliti preko ejelog kotača. Bitna korist, koja se zato dobiva iz p rije spomenutih konstrukcija, jest, da, dok itnaju djelovi iz dviju ili više takovih kotača po-stojajuče te iz jednog kovanog komada iz-radenog rotora onu formu, koja ima daje najviši faktor sigurnosti pod navalom od-bježne sile, — ima rotor kao ejelina veliku čvrstinu pa uslijed toga veču kritičnu brzinu, nego li u slučaju, ako se zasebni kotači ove vrste pritisnu na zajednički valjak.
Din. 2.
Ovakovi su rotori dakle veoma prikladni za visoke opsežne brzine i visoke brojeve tura.
Na savijanje u takovom prema izumu kon-struisanom rotoru utiče se poglavito pro-mjerom na dnu žlebova izmedu kotača ili promjerom punog djela, koji udružuje sku-pinu kotača, dok kod poznate konskrukcije, gde se upotrebljuje valjak sa zasebnim, na-vučenim kotačima, zavisi savijanje od pro-mjera centralno udešenog valjka te je dakle znatno veče.
Ovo smanjenje savijanja naravski povisi brzinu, u kojoj vibracije i udaranje valjka dodu do kritične tačke. Rotor se dakle može vrtjeti sa znatno visim minutnim brojem okretaja, nego je to moguče kod postoja-juče konstrukcije od iste težine i maksimal-nog promjera.
U načrtu pokazivaju sl. 1,2 i 3 tri razli-čita oblika rotora.
Po sl. 1 straže se predoblikovani kovani komad na primjerne dimenzije na vanjskim djelovima a, a, a te se na njegovim kraje-vima priobrazuju primjerni ležajni jezičci b, b. Zatim se u rotor urežu žlebovi c, c to-
like dubine, da ostaje za glavčinu potrebni promjer, te tolike širine, da se mogu uvesti prikladne sprave te njima izdupsti unutar-njost. Nato se izdublju stjene ovih žlebova te stranske ploštine klade, kao kod d, da se tvore laki vijenci te da se rebrima e, e, e dade zahtjevana kontura.
Kod izvedbe prema sl. 2 posluje se slično: najprije se struže vanjske ploštine a te jezičci b, zatim žlebovi c urezaju te se ko-načno obavi izdubljenje, da se dobije glav-čina i rebra e. U toj izvedbi su kotači pri-sajedinjeni u grupama, a ove svezane djelom nranjeg promjera.
U izvedbi prema sl. 3 upotrebi se jednaki način proizvodnje te je na grupu kotača na njihovoj jednoj strani pristavljen dio sa ma-njim promjerom.
PATENTNI ZAHTEV:
Rotor za veliku opsežnu brzinu, naznačen time, da postoji iz dviju ili više kotača sa teškim glavčinama te lakim vijencima te je kao cjelina izraden iz jednog kovanog komada.
patent dno/ /399.