r^ancifci Ccirduli IRarntenfte ©ra
tio in  funere 'fteuerendifiuni oorni/
ni gtrdicmt.ti. ocla porta Cardinalis
SClericn 'lDerifut.

Irationem babere calamitatis meguoluif
fem Patres Amplififimi:non modo recu
farem infauflu & luctuofum diccndi ge\
nusacerbam etinfelicem oratione. Veru
etiam quod multo g quius uideretur a c optabilius efTet
erepto Ardicino quem uelufclariflimu uirtutislumen
lntuebar:&f Audioru meorum fortunaru^ omniuau*
torem ac propegubernatorem uenerabar: in fqualore:
lametisductuijiacerem.Non quod bumanos cafus Sč
naturgcomunisfragiiitatem no cogitem.Sed ilload/
empto uideor &? agerc uita in tenebris:& omnis fpes
omnža cocilia mea perdidifTe.-at^itaperdidiCfe.-ut iam
nulla me fortuna uel profpera felicem uel aduerfa poO
fit efftcere friftiorcm. Quis mibi non iure fuccenfeat:
fi Ioqui amplius podim orbatus eoprincipe qui uefiro
in confpectu dicenti mibi preAare facultate uidebatur.
O fpes fallaces:0 cogitationes inanes meg. Huccine
tandem ftudia meareciderunt-.utegomibi dolore uo*
bis defiderium eius uiri memoriacg renouarem. Quo
quan to diutius tanto difficilius fgriu% carebitis. Veru
qm fic mea infelicitas tulit:ut eum pro funere fim lau\
daturus:fine quo uiti mibi effe ačerba puto:id aggre \
diar:quoiis morem geram:quibocmibi£lebi!ebonus
impofiierunt-Tantum a uobis peto Patres Ampliflimi
ut me officio Iugendi potius gdicedi Audio fufcepifle
boe munus exiAimetis.Quicquid obmifero(tmpedi<'
or enim dolore ne multa dicam ) in mafuetudine atqj
foumanitateuenraidreponam. EAarduu interlacbry

tms & fingultusdeornatiffimo uirofine detrimento
laudum uerbafacere-Nouarig irvurbe copiofa fieuiris
eruditiflimis affluenti natus ell Ardicinus parentibus
nobtlifTunts altero dela porta altera' Vicecomife- Hinc
famihg nobilitas ufcj ad boe tepus bonoribus imperio
rerum geftaru gloria continuata permanfit-Inde reces
Aui memoria uiri dluini humani iuris ut efle in il
la quifq gtate poteratcofultiflinuCuius cognita uirrus
in Coftantienfi confi!iofuit.*cum principe« unum illu
ex omnibus delegerunr:adqueni omnia deferrentur*
Quo quidem tempore ita fe geflitiut polica uFMono
gamus a Martino.v-fieret Cardinalis. Memorareprg
claras illius eximie%uirtutes. ni(i nepos auu ita repi g
fentaret.ut auus in nepote tana in fpeculo cerni poffit*
Ab ineunte gratc cum op ti mu naturgbabitum Iris ck
coleret Ardicinus tbi cogitationes terminauitfuas: ut
eadem fuis rehnqueret ornameta:que fuus auus fibi re
liquiflet. Audiui ego (epe dicentem fe cum uirosexcel
lentifTtmos ad imitandufibi propofuiffet: ammurn &
mente aui fui memoria confirmalTe. Multa nobis blan
dimenta natura ipfagenuit:quibuslbpitauirtus conni
ueret.Multas uias adolefcetie lubricas oflendit.quibus
illa infiflere line aliqua prolaplione ulx poffet. Muita \
rum rerum iucundiffimaruuarietatemdedit:qua non
modo illa gtas fed etiam corroborara caperetur. Ardi/
cinus tanto animi robore ranta indole uirtutis ac conti
pentig fuit.-utrefpueret omnis uoluptates:omneqj fug
sdolefcetig curfum in labore corporis atq$ m animi co
tentione conficeretait illud aut exemp!o directum  iter
ad faudem confcruaretdta celeriter antecellere cmni/
busingenii gloria contigit-ut rnagnam &:  pontificii
ciuilis iuris cognitionem m afpectum lucemcg profer*

rct.Vix Adolefcentia exccfTerat. cum cpifcoputn No
uarienfem noti faccrdotes modofed etiarn ciuitas ipfa
uotispubbcis expetiuit.utfacile intelligi poflit- quan*>
taineo fignificatio uirtutis appareret.inquotantarei
benegerend^fpes conftituebatur. Si Pontius Diaco^
nus Ggprianum.ScuerusSulpstkis Martinu. Leo Am
brofium dignos laude putairerintquod tl! os Nepbitos
btmc catbecuniinum populus ad epifcopatum uoca/
rit.cur ego Hngulare non putem bunc adin od um iu/
ucncm fuifle in ea rinita te. qtie uiris prudentiffimis ab
undabatepifcopum cunctis fuffragiis defignaru. Hoc
tantum munus pene Adolefceti uelle comitterc quid
aliud eratnifi prefcnnre.quat:ijs rel(gionis,quantus ec
clefiepropugnator e(Tetfuturus Quod deinceps mul
t.s rebus ottendit.Nam F.oretipiricarius Arcbiepifco/
pl cum eflet boe uirtutis fpecime bocindicium animi
dedif.quod interdietum Pauli Secundi non audenti/
busceteris prcmulgauit.fie maximopericuIo(ui capi\
tis autoritatem Pontsftcis & buiusampliflimi Senatus
dignitatem fufhnuit contra Principes ciuitatisateg  det
fendit.Huius celebritate faeti naetus eft Romg Ponti t
ficemPaitlum- quideeofumma conccperat* Nullus
efl omnium tam ignarus rerum.qui no intclligat qug
funt in Fortuna temportbus regi. Vna uirtus eflaltis de
fixa radicibus»que!oco dimoueri fuo nuliis temporum
inclinatiombus poted. Ardkrinus inomniuita eum fe
pditit.ut quanto maior uarietas e(Tet fortirn^.tanto ma
ior indies acceflio fieret dignitatis &  gre.Sixti.iiii.bene
ficio in collegium afeituseoru qui adpontificereFerut
Alerienfisepus declaratur Legatus primurn in Pan/
noniam deindein Germaniaprofectusitalegationem

fium et mandata confecifrut eius quimiferatopinfone
corum qui r ufceperant expectationem fupcrarit. Erat
[mperatori cum RcgeMatbia bellum atrox& dtutur
num# Alebatur odium cede milituet direptiombus op
pidoru qui federis effent interpretestnifi coplures ni/
bil profecerant-Vnus Ardicinusingemo & prudetia
fua periculofifltmu bellumadpacemfbcietateqj con#
uertit:&  quibus paulo ante pax inuifa fuerat.eofde pa/
cis a utor fibi obl!rinxitmemoriabeneficiifempiterna
Mitto fedatos interan^tumultus. Mitto Nurfinosex
multoruannorudiffentione adcencordia reuocatos.
Mitto Pcruli^interclufns omnis feditionu uias, Mitto
Tipbernates atqj Tudertes partim autoritate compref
fos partim obfequio mitigatos- Ac neungefletbomo
natus ad laborem ncgociis  curifčg uacuus:accito in un
bem Sixtus officium fubfcribendt delegauit. Quata id
iuflida:quanta fide adminiftraritrdeclaraturus erat P5
tifex:nifi morseiusoptimascogitatioes intercepiffet.
Innocentius primum negodisomniu legatorum audi
endisexequendif< 5 pr^fectum:deindeadfubrcribcndi
munus euocatuin ordine ueftro n on bominu potenti/
um fludio non excelletibusgratiis paucorurfed omniu
ueflrum iudiciocollocauitEftillud ampliffirnu: quod
bomininongeneriuitgno fanguinicognitg uirtutino
audit$ nobditati delatus eft bonor:Sed tamen magnifi
cčtius eft dicere quemadmodu geflerit g quemadmo\
dum ceperitCardinalatum.Iti quo paucos annos ita ui
xit ut nibil reliqui fecifle uideatur.quod accedere lam
di temporis I6ginquitate potmfTet.Ita iuris & diuini &
bumani rationecu £quttate coniunxit:ut natura §que
ac difdplina cofultus efle uideretur. fategritas uero &
fides ita probata femper.-utquo diplomata quibus ipfe
fuSfcnpferat perucnerut: eodem buius bominisfama
penetrarit Aliamultageneriseiufdem cumfintomni

bus nota uerboru ornamenta non qu£runt. Venio nue
addomeflica.Inmaximis occupatioibus diftinguebat
uir prudentifTimufrationem omciorum ac temporum
utcifTitudme Iaboris ac bonefliflimfuoluptatis: Čč  qua
tum temporis alius epulis profufiortbus tribuifleftan/
tum bic fumebat fibi ad recolenda fludia lrarum-Lau v
dat Cornel Jus Nepos Pomponiu atticum:q>nunq ce\
natufitapud eu finea!iqualectione:ut no minus ani/
mog uentrecouiuedelecrarentur-LaudatHelius Ha
drianu.q8 htteratos in conuiuio/emper babuerit.Am
brofius Diaconus Atbenienfis ad cakenterum feribit
fe nung fumpfilTe cibu$fine lectione:nung uem(Te ! ad
fomnum nift unus ex fratribus lacris Iitteris perfonaret
ut lectio orationem fufdperet.oratio lectionem. Qui'
busegouerbis Ardicinilaudem confequarcuius men
fa fons atqjfeminarium uidebatur ommu doetrmarum
Eratbuiusomne conuimumrdiligeter audire^ quod le
gebatur:femper aliquid proponere-recta fufcipere;pra
ua non aeriter confntare:difputantem contrafe tnagis
docere g uincere.Deus lmmortalis q»antu mibibene
ficium dedifTe'uidebaris:quod uiuebam in ilio bonarn
artiu domiciIio.Quicquid boe etiin me Irartim lbi me
didicifTe fatebor femper atcgpr£ me fera.Ioerat tlli co\
mitasnon fine feireritate necg finefacilitate grauitasrut
efiet intel?ectu diflficile.-utrum familtares magis eti ue/
nerentur gamarent. Cocuifum plorantium &  tempe
ftatem guerelaru tanta £quanimitate ferebat.ut irafci
ne fi cuperetquidem pofTet. At ne ftia beneficčtia pro
ficifciab oftentatiotie uidereturclam multorum borni
num inopiam fubleuauit.'Ad religionem omnia cum
referretmitam monafticam fibi expetcndam putauit:
non cpifia non fir bominu generifructuofiorfed q?illa
fkilior uideretur & tiitioradfalutem.fupr^fertiVn ex

cellcntium uirorum autoritateniteretur.EtenimBafi/
Hum cognomento magmi m epum in Capadocia Cffa
rienfem Ampbtlocbtus cius difcipulus traditad mo\
naflcrium perfugiffe:GregoriusNanziazenus eps bo
mofuorum temporu ingeniofiflimus atq; eloquenttfli
mus cum r uccefiorem fibi delegiffet.run uitam mona
cbi duxit.Celeftinus potifex maximus contemptis rev
busomnibustn folitudine mxit. Petrus Damianus qui
multa in fuogenere miranda confcripfit; Cardinalatu
fcabdicauitiutuitam monafiicam fequeretur. Horum
exetnplo Ardicinus degere id genus uitf uo!uifTet:qtf
maxtme adamauit. Q.uotiens Sixto fe fupplicem obte
cit:Quotiens ab Innocentio diuturnis precibusefflagi
tauitmt fibi potefias fterct abeundi.Quotiesbunc ego
usdi Patres ampliiTimi cu legeretur Ioannes Caffianus
qui moreš Anacboretarum uitamq? confcripfit: quof
tiens bunc uidi cogitationefufpenfum tcneri:quafi ad
illam uitam tranquiliam &quietam ipfa contemplatio
netraberetur. Abnt &  diuino fatis c5fiho fecit. Ab Tn
noccntiofeuerilTimis dccretis & uobis maxime anni/
tetibus reuocafus quid aliud £git.qutnibil ab infiituto
fuofaceretalienum. Nam ut omittam triduana ieiu/
niaebdomadum (ingularum ctquotidianas uerberum
acerbitates dtmifTis a cubicuk) minifitis & omni remo
ta mollicie in lecto durifitmo quiefccbat:fi efi lila quP
esappeilada:qu£afliduis orationibus diesnoctefijiun
gebat.Incidit in grauiffimu morbum.Quo animo:qua
medicorum admiratlone quinqjmenfium ualitudme
tulit. Sgpe formidinc mortis etdoloribus quiexcura/
tionecapiuntur animus bominis certode fiatu dimo/
uetur. Hic uero cutotocorpore debilitaretur: animo
tamč no cedebat fuit laudatis antiquoru mortibus par
cxitus. Vidi ego defiaentcm tanta uultusconfiatia: ut

non exuitafed exdomoin domu migrare uidcrcfur.
Ego ne tuos Ardicine Iabčtes ocu!os uidi: Ego ne ruu
corpus exangue:quod tanq imagincni uirtutis expref
fe cotueri Jblebam:terigi.O diem funcOum & mibi ad
fempiternimemoriam tempcris luctuofum. Quatum
patria tua uulnus accepit. Quatuof interccdunt anni
cum renunciatus lili cardiaaiis fuifli.Nunc eodem ipo
tcmpore tul funeris exequie nunaantur.Infehx&caf
lamitoladomus: qu£ babebit ornamenta: qu£folatia:
quibus l^rari ac perFrui poflir. Vbi adolefcenria pršela**
nffimetraducta.Siccine Auitui ueftigia fequebans.ut
etiam comunecum illo ribi domicilium mortis dcpo\
fceres-Vbi luntoffidofi tmlabores.qui nullam tibipar
tem n cq; d i u r n 5 n ecg n oc tur n £ quictis impartiebant.
Vbi bonoresm quos uelut meritorum gradibus afcen
difh. Vbi lufiiti^uindicesmanus quc Famam tui nomi/
nis propagarunt- Vdi  Rudia bonarum artium qu£ do/
mitu^florebant.Omnia tecum unotempore fiiucrut
Omniaunoimpetu morsadcmit. Omniauna eripuit
bora.MeminsMemtmnecp unqi! ! iustempons oblit
uifcar cumrediresm Vrbem quotiacbrymas effudi/
fh-Nunciilam tranqmliiratemammi& lecuritatčqua
uita den ega uit mortt acceptam refers.Nunc intelhgis
quanto melius bomtatis Fructus in confcientia q infai
in a reponatur- Atcgomnes qui tuo interitu cotnmoue
tur.defidertum tui contemplatione in te per uirtutem
ac t£ tol lerabu n t. Ea uel una cofolatio me fuftentat. q? fi
unufcutufcgtefhs eftuitanon dubitoqum perpetuam
beatifudinem fis confecutuside qui Tantopere pro au/
gendisecclcfiecomodisapud bomineslaboraftl: nuc
pro diuturnitate illtus apud defi pr^cibus labores tuis.
Ego fi uncjofficiodefui meo-fi tealiquid offendbueni
am peto-Tibi dedi quatum maxime potui daturus am

p!ius:fiquidmeipo maiusbabuiflcm.ISJimcdarenibi!

prfter bas infelices lacbrymaspofTum.Id reftat: id ba
beo.-id fariam:ut doneč uita exuperabo meamung de
tuis laudibus concitefcam. a

CDixL

irčpiftola *ReuerettdtiTimi Cardina
lie ŽUerfen ad.Jnnocentiu.vui.ponfc
mapmum fliper ercufationc fua qm
do a TR>o,cii,rcccfitt.

EatiflimePater: AttulitmibimagP G ra/
tianus de uillanoua Breue.S. V.cuius lec i
tione comota funt omnia uifcera mea in/
tellecta perturbatione mentis.S. V.&f fa \
criSenatus Reuerendiflimoru dnorum meoru Sancte
Ro-ec-CardinaliCutum etiaq?animaduerti interpreta
riinfintftra partč;que non temeremon leuiter: non re
pente:fed confulto del iberaui circa uite me£ flatus mu
tationem.Non eft immetnor.S. V* quotiens primo an
no fugfgliciflime ad apoflolatum afiumptionis pulfaul
aurcsfuafrut aflentire dlgnaretur ardeti defiderio meo
quotenebar meadregularem uita in aliqua religione
tranfferendi>Q.uod cum denegaflet. S. V- Sequetibus
annisid fepius repetii: etia cu lacbrymaru effufione.
Fateor cp.S. V.ante Cardinalatu repulitpetitione mea:
Cum uero etia pod Cardinalatu ignis ille fancti buius
propofitiarderetin pectoremeo:merife Apriliproxi
me elapfo nouas preces.S. Vpro ea re ob tuli.S- V-poft
multasrationescontrapetitioes measallegatas tande
acquieuit:&T uiue uocis oraculo ingrediedi religionem
mibi licetiam inipartita efl:quam poRea per duas lup#
plicationes manu eiufde.S. V-fignatas denuo cSceffit.
Debinccu appropinquaret dies receflus petii denuo
a.S. V. licentiam pro recefTu meo quam.S. V.etiam cu
reaffignatione diei gratiofe conce(Tit;& benedixit mi/
bi ad ofculum facratiflimorum pedum admifTo. Hec
non fcribo BeatifTime pater utexiflimem opuseffe ea
comemorare.S V.que cordatifiima eftueru ut intelli

gant qai aliquid de me finiflri fufpicantur.me non rev
pente.no pr^cipitanter.nd leuitermotum fuiffe Nec
debet mir ari qirifq nec nouum aut temerariu id exiffi\
marc.cum etiaminter RomanosPont. abeccIefiaCa
nonizatos reperiatur quiide 5  fecerit Celeff nus.r. qui
fanctus Petrus de murono nuncupatur.Legitur etiam
ad priuata 5č  religiofam uitam tranfiifie fanctus Hics
ronimus Ro.ec.pbfquefcrunt Cardmalem fuiffe. De
Petro Danuani qui !tcer non fitinter fanctos relatus tn
profancto bonoratur. Habetur ex iibris pcr eum cdis
tis quos ipfe legi tpfu ex Cardinah &• ni fallor etta Epo
Holtien factum monachum fuiffe. Defunvmi pont.li
centia.an uero bmoi licentiam a facro Cardinaliu Col
legio babuentnon memini-Ego abeodecollegio bac
licentiam non petii.&t non fum ratusadeoimbecillem
čkt infirmam uicarii potefbtcm ut no poffet prebereac
porrigcremanum uoleti falutianim^ rughoneliiffirno
modo conlulere.Ego enim cpin arduis pontifex tenea
turconfulerecollcgiu non infitior. tamen peten« fibi
ntfi quodfalutcm amme concernit čredo fokus ponti
ficisauctoritatem fuff/ccre.Quid cft enim Beatiflime
pater lagredi fc  proficri rcligioncm nifi bumiliare dč
exinanirefemetipfum.&;formam ferui accipiendo fe
ufcp ad mortem obedientem facere- Exemplo faluato
risnoflriqmdumidfecitexemplu nobis prebuir. Gre
gorius Naziazenus Condantinopolitanus cps. ut fcie
tie dč  contemplationi uacaret epatum dimifk. Qu are
qui meproperantem ad religione accufant etiam bos
accufent fi b?i peccarunt.Fateor me deliquiffe.licet for
fan rantorum patrum cxemp!a.&taducte rationes me
excufibilem redderepoffunt.Quodaut dimiffoCcrv
dinalatirs babitu diffimulato babitume itineri comife
rim non opinor propterea me notam ulFam apudgra'
ues & pmdenres uiros cotrabere potuiffe. Nam cutn

uellem acturus eram fecretiffimum fore. id<$ pro n
pno fratre mibi fidiflimo occultafle 3 .exiflimaui fatius
etiam tn diftiniulatobabitu tnter ignotosg cum uero
babitu incederc.&r,ppterca a pena <5e a culpa Če ab om
ni alia nota mc immune c(fe extftimo.Si tamen erratu
eft.cumid bumanu fit.Suppltco S.V.utque mibigra
mora peccata dimiftr.ettam boe dimittat.pen ternam
quam trubi pro boe peccatoiniunxeftr.non minus de
uote q bunulitcr lufctpiam.BeariiTimepater.S. V- qu£
femper tam tenere perfonam meam diiexit & tanto \
pere. ac multifariam bonoramt. dignctur opusfuu 8č
faeturam fuam tn faneto propof to confouere memor
xpi utcarto mbi! pec uharius elTe q cum de ammarufa
Uite fokcitum efte.Htc de amm£ mej falure agttur qug
folaanteoculosuerfatur. Licetenim exploratu babta
Cardinalium če Hporum datum quauis aha religione
perfectiorem efle.exiftimaui tamen adtnfcriorem reli
gionem tranfitu fragihtati tnc£ tuttorem efle.Non dl
infcia-S-V.leanimgmeg rationem in diftrieto iudicio
reddituram-čjlongemehorem reddideritfi bumihtari
tnce  bccinduifcnt.g fi ab boe rneoueteri če faeto pro
pobito me reuocauertt. In bocannuat-S-V. bumihmts
&lacbrymofis pcibusmcis. nec uelitin amaritudine
anim? me§ me morte acerbiorem uitam agere-Adeo
enimturbata eft ut quod fcnbouixfatis ipfeperpenda
Miferere animg meg pater pientiflime. qui mibi fem/
per in omntbusaffabtiis.bcnignus.&rmiferieorsfuifii.
decu meffabih clemcnria meas ineptiastot annis to>
Ierafti.de patere obfecro ut importunus petifor fim an
teoculos nietatis tu£. Couerteredomine aliquatulum
de uide afflictionem mea bč  confidera etia quo cofula
turbonori meo.fi iam utita dixerim ad aratrujmanu
pofita retro afpicia noneoeuliomniuinmecouerten
tur exifltmates me leuirer difceflifle.& leuius reduffe^

quibus omnibus per-S. V.fapienti(Tune confideratis di
gnetur me fuo amanriffirno et mibi defideratiflimo re
fponfo confolari.& reuocatas gras prius mibi benigne
concefTas mpriftinumftatum refiituere.Scitura fe nul
lo pciofiore donoboc rempore me donare pofle. quis
enim ipfe peccator fitn & indignus cuiirs preces a deo
exaudiantur-Id tn fi impetrauero a.S-V.pro ranto mu
nereconabor afliduisapud deum orationibus multipli
catofenore recopenfare.Quocu<^ in loco me uoluerit
efle-S*V-acquiefcam.&! quicquid madauerit exequar
CbrifHcjj uicario tanq cbrido obtemperabo & abillit
us obedientia difcedere nefas exiftimabo.Felix ualeat
S. V-cuius facratiffimis pedibus me bumiliter comen
do* Ex Roncilione diefecunda Iunii. Mcccdx*xxii^-

CPauIulum illud quod Benemerenti domi
no feruus poft funera pofle uidetur. Damia*
nus Corycius Barba Nouarien pietiflimi do
mini fui memorie prgftare Curauit.

'44