"m retraffionem ijlam, qv,am cenil at ex perpendiculo
te reccffme habcre debere ad cnffitudinem, rationem
f r °portionu fcftjHitcrtice^ihil e [Je dubium oportet ad pri
to hrum čednim jtalas pertmerc,
C A P. T E R T I V M,
V R V M AD SACOMA AP.
« PENDIT REDEMPTORI,
. HHKSPfJM- Gr a: as ejl acjuipodiu, idej} rtjua*
'fondu! vt boe loco } ey buius lib.cap. vitima > cequo poni
Jephellijficoma faburrale,aut e quod laa trutiruefur*
K lata adiungitur,vt gramorifatcequalis ) vt ejl apud
^mPollucemlibA, cap.i4 , AniiotelesinMecha *
ghum/miL •Zffciav pro cequilibrimfncere*.
^ ID C OR ON AR V M OP V S. Alias
,'Š'tor Coronarittm/ademplane fignijicatione ,id vt C a toni de re milica cap, 1 O.PlinM. 3 ] nap,
r'^ c rnelio Gelfo & ahis } vnde cellafolearis^fhievtlegp
° 'jndiatur ah fiilio Sparttano,vbi folia idefl vajet
inbalneisvtebantur,folebatadferuari, Domitin/
11 Jerinu; apud Martialem llb.i * dicit Solim ejp vat
295 G V L, PHlli ANNOT,
ittTbermi/ cjuo lauahantur cjut [udare nolebdnt. Solim
autemprofede regi a V errio dithm pl met, quaft [bitim
fuoi ex inUgro tigno ronllaret. Ajper Gramrnatiruli
Jede difiu magts pr ob at. EV P H K A E r/ Y P H -
K A. ideji inuenifinueni. S E X T A RIO M E N»
SV S E ST. Verbumefi varat. MA NI FE'
STVM FVRTVM REDEMPTO'
RI.S. Eius attrijicis qui reeepcrat 'jbdendam corck
Q_ VOD DELO IMPERAVER-A^
RESPONSISAPOLLO, VTI A RA
El V S CEV ANTVM HAEERET P£ e
DVM q_vadratorvm id vV‘
PLICARETVR. Ideratcubumdupluate/fi
mullo dijfuidimam^rguebat eos Apollo quod Geotnttri*
ntghgerent, Q_ ute resjuftjfmie traBatur ab Irat^
rte a J Rtolermcum } t lome Grammatico in A
Vojleriora AriflotMro (tjuantum memim)prmo,
eius coduii mihi nunecopiartih eB. Rejertur eua't[‘
tarcho hb.de Socratis Demonio,(y 'Brjjarione defv
ttis Platonislib. i .cap. 8.Q_uidam[eriptisprodtid&
bi-duplieationcmjnuetum ejje Platonis dualni lin« 1 ,l ''
Bif,alusmedtis duabus proportionalibusrepertif d(f lf
bendi. EratoUhenes tamen dtBa Epijlola ad Ptoti" 1 '
Regemfinbuit Hippocrati Gbio vt legimus apud Gty
gium Vallam hb.Geometr.^. boe ejl lib. expet. &j.
gtendorum. i 3 .inbanejerefententiam . TragtcUi f‘
dam introduxit Mtnoa Glaucofepulrhru excitare vol 1
tem interrogatum tjuanam idfigura extrui mallet/ e Jf“".
dijje (ubira,fed itavt bis tantum eaperet f quantum (d «
fu quoquouerJus ejjet pedum centum.Q_uidum v(
fen
krii
h,
fkn
h i
hi
focr
, k,
'tiri
lii n
*,»
h'
l"if,
km
«it.
hi
h
Kr
K,
k
S;
h
k
•61
!i0
is*
vit
11 ?
N*
E«
O«
irf*
it
h
'J*
V*
r/rf
fr
fr
<»<
fr
fr
0
rf*
r/<
fff*
or«
fr
’rl‘
$
4
IN L IB* IX* 29-9
0 r ctputauitIatusvnumcjuocp duplumeJjcftriedumjaL
wi*tius;'Btemm lateribus duplicatis ,-planum tjuodlu
b(t j cpiadruplm ejjiciebatur, ipfumverbfoltdum-ofion
¥ju>n , O^uajkuconcertatumcp eft^uortam modopropo*
I frmfolidumin-eajarma pertnanens, dupli c uri pcjjet.
ud geometra relata rji, A mhgetihts aeteris, "Hip?
farates Chius tndicauufitn idpojjeji conihtutis.dua*
btts qu"e . ts ’Barentinusperhemicylindros,Budoxusper injlexas
,ne f
ftmelinboc opere nommaui cjuod ew iudicium V
nium quofunt Romajvmiluriter vfn/ } magiopert ^ ’
flacuit 57 \nmex omnibus meorum fcriptoru cenj< ,r >
elegi ; me auftore explicu.it , quodft a j cripjero vii‘^
f urnam djludiofis imijfegratiam. I tuf prim dtc^ f
b*
ratieneille Architam duo media proportionalia f
micflindro/ inuenijfe e.tijlimet^ua eadem ejl &]
dt cubi ratio. Deinde oflendam quaJit ratio conji^
M tfolabii mflrumenti ad mediaproportionalia
autplura deprehendenda , cubicumcp eorpnspernato \i'
rajuantultbet attgendumex Eratejibeni/ inuenti
E rgo quod ad Architm inuentum attinet , Sirit dat* &
refite line/e. B.C.o-.C.B, inter (juas dna/ mediti
forttonale/ inuenire oporteatj defrribatur cirtnlus ■ B'
U. F. cuius dimetien/fit. E. C. er dJigno, C,ft r ' f '
t/narti Enclid.ducaturiinea cecjUahs.C.Tj.tjuct (0*1^
H
le nii
lotar,
‘»‘en
faic
l r m
%(
bic
>
fau,
Vi
Vj
%
S
v
v
ir
K
kti
K
fot.
v
in nrculo. B,C. V.E.&fiat refia line a eircunfrent
P
C. D. o- h«t eadem Unca extra cimdum produft k &
neti
pni
.#
tif
ute i
4
Ijo0
J '10
illtl,
$0
i) i*
'K
tufa
10
ftlf
tft*
bi>
■tn<
iti
H
't
it'
¥
i rf
C.
i'
Ib
IN LIB. IX. 301
Jigno.B .ttingat ctreulii.E . C. D .con*
Jerant mJigno.G,(concurrent emmper, i £.er* 17.
‘Vii ei ujdem zj,<>.a*nmmetnfententiam^c. f. pojlu*
Beinde intelhgatur Hemicj/ltndruf ereffuiinfe*
^‘irculo. B.C.D.C? in eoiemfemicirculo alius jimilit
Micirculus td angulos reffos ereftns , af tjue in paralello
l r «mmobemicylmdnpofitus,prcetereaintelhgatur huc
iemfemicirculmerečluardiduaverfusjignum. D.
^ dimentiente.B ,C,ab eodem tequihbrio nujqum dim
#l0, f Zr.C.ft gno rrunentejecjrecpJtta arcujvrentia he*
*‘ k )hndrt fuperjmem comexm,ZJ iejcribere in ei
Ime m cylindricm, tnjhr v top earum quibnf
^°rmccyhndrohoraruJpaci ,J dejcriberealterolutere.C.G.per. I i..* M ( i>*
trt
ri bermcylindri (uperficie commmem feff tonem il,cV '
f i t/crruijrumu i ivmmvmsin ju.u.v"'--'- j/
duftum,, vt eil. bl c. jigntm huius communisp' 1
ftt K, er femictrculus quem defertbit, d.fit,
perpenduularis 'afignoJL.in planu femtarculum ,r!<: ^
Jit lwea. K n, qute quoniam ej\ m fuperficie fi'tr,ic trl '
c b K+ftgnum, n. in quodincidet } erit in j# (l f j
femicircuh dimenttens } qui eil. c b.fecat in ett fr $
circunh
mfrentiam femicirculi.b c d. IDande connet^" ,■
figna.n cjinea refta^u«, c b. dmenticntis
bed. inhac qum modo dicebamus poji tura ,p« fi ( !
eddemai fprabit ltnpum.il. f. ?? fprtt in Gann.n. r
eademcpfecabit hneam.df. z? fecet infegno.p. « u ' o,
c.g.immo vero.c.L latus trianguliad ločit
ftioms cum femiarcule dcduiiumpt expofitumf^^
cetJmmratlmn.d m.f, in.m. id cslftgnum
triangulipofitura defcribit, d,fit. m. conneftarl^ L
fhshneisfigna.K.b.zo*m.n.&.m,p. quibusfe
tis } quomam vterep femicirculorum.bcK»&*J
r " > 7 . TJ ;. " ^ v ' ri (P*
ad angulos rtilos in eodefubicRo piano erefld< ( ’ l > ^
lineamutucefethomscommunis vtriqjper.}-&' S j,
decimipnadens ad angulos reilos inplamtiem lirCli A
c df. perpenduularisqi dimcntientudJ.Z? per ^ 1
*ti, tnedia proportionahs hnearu.pf.
-V
(rit eadem t m, p. medla proportionahs interli net,> '
ta-m.p,cuius .imdratumper, i 7 ,jexti, 0,
%
K
'Jfc
•tUt
i etn
K*
r/>
:«/»
Mii/
c?
#
n<*>
|*<
, 0 '
'lili)
A
0 >
i
&
$
inf'
/ul
,vn>
i>
i ¥
Atfl
tf:
fr
ut
IN LIB« IX* 7 Z, 3 0 f
^'Tfn,tnangila(p.m.c.f.&^>n,m.eruntfer>c>r7A*
l txt ijimilia “j proportionalia, quumJint anguli ad.p.re-
®Zrarcum eoslateraproportionalia. Sed quomam an*
# , iu.m.n.p.Z7.c*m.p.fubtenduntur pr o por (hondi a lam
ilr « i .primi & ’ 2,communemftntentim } angulus.n.mu.
' ff ^,Cr trianguld.n.mu.ttj m.m.p. & .mu.p.adimi~
ftmilia. E t rurfus quonid angulus. K.n«f, rccfus ett
f ?r bypotbeftm > atcp ita angulo. m,p u,cequaHs ) et angulus
' ! 'KcommunireffK.nu.gj.m.pu, trittnguiis, erunt
' l ' ivn e a triangul apereaflem cequiangul a, dc ommnofu
^i*,neatoHtr trMffgulumu.K.b.eifidem \jimile, qmm
/^gulusdiK.eeper^ i circum angu*
V«.r . m, Sed manijeflum efi »c. m. ejfe kqualem. c.
p^um necejfe fit.d.-ir.m-figna auuom fnliigio i
c } qu« oia pr opoju i w piano defcribi oportere ♦I nfu^j
nJignOjCjinea/jrfucejit teptaj,ir congruaj 1
arculoj/^jis inquamfu difpofitis } conflruaM \
(plindrum/mus axisnonftt minor,b } g. Bajt)
femiarculusj/J^ buic femicircdo bemuyhndf H ^
ponam^tcp itjigno } b } quod ertt in circujerentia ft 0tC ,
rdi, per bemujlmdn comexb erigam hnea qt«e a m
ieRumpUm^erpendudansfit,zr cequalis > cj) } 1 '
b,q/y Jit e a j, ut um ab.s.Jlgno adfignafir/, ^
ma dmetietu areuliadmota perhemicjhndnd
luti lefbia ahqua regu'a > velpro eajineajoc e (ih ^
<0
deduila, dejcribam per id conuexu > cjlindricatn ®
qitisjitj } s } c.rurfuscpin eo latere parallelogram^ 1 ^
mcylindri } mm alteru. extremum infidetfig
no.
demftgtio ad altitudinemf^fignabofigno ) g, O j..
0
adjdjignm in piano pojitii per comexam fup( fl
benncylwdn } ducamlmeamcyhndrtccefmilem, \
lindruamjjS^jceabit in alujuoJigno } irfecet i”
K } acjuoin ardf rentnimfimicirculib/j . linj
b > s, ieducam paralldu qncefit K,n, er amneHa^jh
n/ir c, reda/, n, £r ponam, n, K, tn piano contunfl^f
t>,adangulot rettas er perfiaam triangulu , c, n, L>
hnea/^ir ajjeramperprtecedčtem Arcbytte
natione ejfeJi(utj,c,ai ^K. ita c } Ii,ade t n, oJ lC />
“d c t d } juod opoitebat menite .
i
h
\
S
%
n,
iit
\
\
ur d
',e,\
0 ?
fi*>
( 0 ‘
itn*
i cti*
kb
A
trt*
¥
A
jlH
kf
(O
ItC
ifl
T
•ni
IfS
it,
(>
V
:/«'
ii.
IN LIB, IX.
Hemicylmdri fgura •
3or
( ^Q_V IT V,R V/ deMejolabio dicrn. C onilu
Sr Tabella lignea oblonga atqi quadrilatera ad regu x
Sormamf benevndiq> leuigata ,f u P rat £ eam >fi ^ H0
medla perquiruntur concinnentur tabellulce tret
| 9f e aut aliaquauis materia ad boe opus idonea, qux
J ’ 1 pam tcnuijjma, ad rrgulam nomanup fubrejncia
S ra *x } aut alt era part e longiom^uarum vna m tabeU
medio immobdis locetur , aha vero dua ad de s
L *** altera , alt era adfimjlram it a confiittiantur , vt
% ntes me ^ ix tabellulte filter a qux 'a dextru eflfupra
Q > "bera quce afimflris fub eadem in plamtie juhe*
* reducifpo Ubito j>oJJit(dextrum autfmttrum
i
30 6 GVL* PHIL, ANNOT*
quum dixero } ad ipfius Mcjblabi non ad artijids pojitH*
ram rejero) in earum uutem tubellarum finguli/ Jingul*
pariacpomninoparallelogrammareRangula quatuor Id*
teribus comprehenfa & iimetiente d d&ctris adJuuH fi
deduRojenuiJJimu lineis graphice appofitef dejferi W**
vtfi primcefupenoru de x tenor is q> tabellulč f! ’
ffangiiluhabuerit dextrumlatui inter bfuperiui,& l y*
gnuinjeriuscomprebenfum^imetientemcpb f latuJ' 3
mflrum d f 1 hoc ipfum d f,fitproximi reftanguhId" 1
dextrum , atiusJi dimetiensjuerit db,fimHrumf
m gjb,boc ipfum g,b } fit cbmunefequentiparaUdogf‘ ,lP
mo, cuiuj fi erit dimetiens gm.in, mfignii inftriu^ l ‘
finetftmjlrum emlatus, emntcp bccc tnaparallel°& ri ""
mu } qm maxime extrema tabeMce fedufice vtrtnfK
rint, in kune modum difpojitu, qm vero maxm«e iW
reduRce, fuperiori adperpenduulufuppofita ) atfi , 4 tt
vtJiue ulteramjiue vtrancp m hane } vel itlam parttf
Xens reduxerif ue ) perpetuotamenparallela taml* t(l
ftam dtmetientes reRangulorum in quouts fitu
ne ant. Sm autem plura tnedia perquiruntur ) nam v #* 1
binis dmtaxat tabellults muenire perauam faciltv 1
..n.. .
quotqnotfuerint inuestiganda plura duobus t totidtM
beduineJimilesjimiliterp difpofita adfimslrampd flc
uduciant ur^nica earumJiue ea mediaJit,fiue aha
uii immobih manente , nonemm quod nulla earum im^
bilisJit inuenirt duo media aut quotquot oportuerit f
foterunt,verum quumfitfuperuacaneum omnes mot>'
ejje commodius ent medum Jlabilem conjlituere, er
autem vt quaq> eritdexteriontaZrfuperwr,fuperto rt
gamfemper *ppello t qux ) dum in vnu coguntur,fuf‘ r '
tari
P«r«
v/»>
tiif
%
ktui
»eii
tu Sl
Pror
W
fi e«
K) c,
* 1 n exbibent y at tabellulx maiores quamjutura funt m
*** T ar allelogrammajrujlra at g; mutiliter jient , prieter
\ t ^fries tamen injiriusfupermf, qm obteguntur (ant*
fi* ' lulls T er qm mcbdes tabeli
omiliti retiangulorum adjinijlram torupojtta fecent i ,l j‘
gulosproximornm Jtmcttentes } tiep infignu qut/e rt* '
er n.fhb eadem refta Itnea dmgantur,fignabo°>,
explorandum an ea omttiafigna juh eadem hneafl» l (i>
modiore exbibebit.Neqi videbiturfortajjis ab bac te $
num } latits vitimi parallelogrammi verfusjiniflramA
quojegmenta ud magnitudinem minorii lineanm etff*
tanm abjcndi babent in[exagintapartes veluti in
taphyjtcaforaminibusdtjhnguerc ppufiUis tsqnalite f $
jnuicem diildtibus ) quoru fummi mediumjitimpfe
lopar aUcloframmi, in quem latus ipjitmjupenus defi^t
vf
v 'j
Wor
«on
rifi
* ]
dat
h
vtq
lat,
k
**
« 4 ,
M
Mi
fi #
M,
h
»ut
M«
M;
M
M
ff
*i
b
ti
IN LIB. IX. 309
Oljilofieutipropofumus pr o regula adbibito ,fndhusjit
ptacunf ratione, quam numerusJekagenarius ad mu
*> orembaberepoteji, mediaproportionaliainuenire . Sed
Wow ent tile tabeli a il!a cStinua minonbUs tabellulujhbii*
riendt,quce nonfinetjilm injfrm dimiti, Jed regtdee,Ji*
lignete.Jiue kre;’ remanentr, (ju a perpenduulumper ptacuntp
^terisparadelogrammi partem Jubmjjm Ubere perut?
fr,poJJ>t. Inf binis harurn rcgularu, quce rejerunt qua?
frlateri lonffora lat era, canaliculis ex(auatts tabeilvle
^ eundem modum quo fiperius conam, en Jr > A d beec,
frfubmedioMefolabobaJtt altitudinis Jerequanta eft
‘^ e fiUbi longitudo, vel juhftngilis eius angulif, fmgulct
^Hfdem altitudinis adhtbendce eolumelhe pribus innixo
^efoltbo atf infubhmi pofito perpedirulo locusJit, quo
frependeat. Nf<£ boniquirquamprohibebit,neineodem
Kjolabo, regala quii opusfuerit vti nonpejfmus. Ejfe
m quce ajferui medit proporticnaha ftccjlendam *
frfi ribtin injitperfrie plana hafce lineas, cjucmadmodri
^ejolabo ad h anc paraHelogrammormr. formam redatlo
frmta: afnnt/o Ji pridem tribus tantummedo Mejblabi
^ellis vji futnus t pue ad duo med,n inueftigauda fuffu
' tf,f diximus (ncque enim f, pluresJint diuerfatn exigct
Tjponjlrandi ratior.fm ) Erunt in ea dejmptione tria
Jparta parallelogramna retiangu.lt, cjuorumprimu tna?
^mp addexterampcjuum, eritbedf, idem qui in
Mejblabi conblitutione fuerat ctiam b c df, alte?
'Knus crit d f gb. temu mimmm gh n m. & conm
V lii
310 G V L, PHIL. ANNOr.
neflamfigna b&n. line a reRa bn.in quaper h J pot« 1 *
jim eruntJi ginfeftionm, ouorum quod etl in latere v'
." - - ■ • -■ ■ - - ln#t
Ir 1 1 * <-
appelletur q. pod m g b. appelletur r, produceup
■ * , J ' .*. er —.r- r '
- m,*j b n . vitra m er n.doneč concurrant inJignof ' c '
cnrrentenim per. f ■ pojulatum f jquide angulus c ^ r '
minor ejl angulocb d t reRo per. 9 .communemfenten^t
& angulusbcp reRuseJper hypothefim, ~Etp° n ^
in primaria Mcfolabi conjitutioneprius cjuam tabeli*
(o mouerentur } triangula b c f.ty dfb. er gbm>
runtjngulajngulos reRos angulos/j latern cir(« r y,
angulum in vno trianguloritm, lateribus alteriu! d rC '"l'
AUa / . _ 7 f 1 • ✓ Ift
milem angulumfuerunt apnila. Erunt etmm per
_-a.;. . /*i. — _ i r . *
.i-P
xt, > an ^ lt tfb.&fh d.&bmg.ndinuicem
- ( / J (J) " ’ “ •"
lelogrammoriifitu muttto etiam par atleta: infupeff »" ;l
niamtriangulab c p. Tj qfp.Zrrhp.zr nmp^ (t
omnia angulum b p c.eommunem , Z? jingula\fingd el ^
Ros per hjpotbefimpjferam per. z . communem j nti r (i
ZT.l.partem.} z.primi/Jfe cepiangula, Zrper^'^
i ' [ iv; -j-—o . > — r ..fiP*
xti ) autfimauisper.z.eiuJdem ) baberelateraprof°' r
nalia/jTef fuutbc.ad qf\Jicbp. ad qp. er
adrb.Jicqp.adrp.ftcutfrb . adnm.Jicr p * <** r (/l
Et deinde quoninm ad aherum latus trianguli bj> ^
- .T-..' f ' J
futtparallelut qh. ejfe diuiftm / per.Z*Jexti ) j (l1 j
ad q p.ftcfh. adbp.zr compcfteper, i 8 ‘
tt
h<
•i
tti
rit
h
»e.
a
h
riu
ris
loi
i IN L IB. XI. ? II
Ur p,Sr ri p. Sed oRefitmefl 'Ji cut b p. ad q p.fu k ubere
(/' bc t adqf.&fuutqf t adrh.fuqp.adrp» ficuttprb,
eA ! tdnm.Jurp.adnp.Jgiturper.i i ,qnwti } erut&b cnt vtrouis modo demonfiratum t b ♦ latus ejje cu*
il> . *d datum cubum eandem rationem habentis , er ad id
ioc lnue Jhgandum ratio perpetuo in vniuerfum q> tradtta,Cu *
ut > j permde ac geometncce dijciplinie igtiorantiam } hpoU
d eil oraatlo exprobraJJe,
3 IZ GVL PHIL* ANNOT*
Mejolabii Figur *.
t e
ARCHITAS
DESCRIPTIONlB^
IT AQ_VE
DR ORV M
ERATOSTHENES ORGANI
i*
mesolabi rationeideM * J
PLICAVER VNT. E ratojlhenes
Ftolermvum nit Arcbitm Tarentim fer bctnicj 0
demonflrabiliter quidem defcnpfijp, \erum vt j
tnanum duieretur, invfumcpcaderct neutiqH*m VJ 0
fotuijje . CLunre injlrumentum vpfcfomauit, referente Eutocio Afecalomta lorc *
I
t
u
S;
A
i*
J
'tl
(t*
'J
tu
IN LIB. IX. 'jtf
V" memrato, Q^V0D IN S CRIBI f V R
RR I P O T o'n H K T O N. Scribedu)@?o~
lOVHTOv, ideil feltdarum rerum commentarius, Phnius
17« cbirocinetavocat, D iogenes Lacrtius
biro nonojn trn vit a,(b er ni c afiue problemata . SI*
CNANS CERA EX MILTO. Ideft
l »*niatula cera,vt loijuitur Cicero a d Atticv.m lih, j s - *
MiATfv enim Grcrci vocant,tntniu,tejle.Phnio lib.J 3 ,
tap.JtVnJeliomerollidJ.l, diawturvHW (juAto-
ho( nattes habentes raftaš mimo mit rubricaprorasr
bioHr: enim alitjuando rubricd intrrpretati funt, M mr*
tulatcr V Ipiano P andefUibi} 5 • de operiš hbertorum ,
diiitur \. r
qmetoambituquafiXH flifflv, tdeflfcmpercurrttih
in Jtnteniia video fuijfe Ariflotelem ■ Alu
«v H 7BI ideji afemperealefif’^'
VER A XIS CARDINES EXT^
M O S* A v |«v Hscjuov inquitProclus IsJV 11 \
/ut7fo? 7TE6A wv sj^t-rca, Axi/ mundi efl
tieni circum quem verfatun Lucunus lib.* •
fžtbens immenji partem Ji prejpris \nam t
Sentiet axis onus^c* Et Prudentius.
Etfcijfus axis cardinem mundi ruentU foluerit, & c \
ALTF.RVM TRANS CONP 51 .
ALTERVM
S VB TERRA.
'Duriufculum loquettdi l c \,
IB I Q_V E CIRCVM EORVMC^^
kr
kth
( k»i
v#r,
0 .
t’
se
^Cf
Vfri
lit,
h
%
Ufi
H
k'
V
%
tli
DinVM ORBICVLOS. Scribocir n , jt
e *rdints.QuodSulpitianus codex agnoJ'(U, vt f tt ' tf
Eerjecit areum axu cardines,ideft extremaspo rte>> ^
veluti cnodaees orbmlos qui a Crctcts
*>•
f n
E
E
>i
k
h 0
ah« 1
'tiru 1
wi>'
i
Sfht
[n if«
OnH/
IT*
;R<
rf"
E»
(
:«i'
«*>
/
A
vU'
K«
i«
IN LIB. IX, 3if
ter, fiiajt dicas vertices } cjuod in as cenim perpetuo ver*
^Mjuemadmodum tornus m ermillti. Ahi autlorcs dim
te® coelum dr cm axem vclui,cuuts ex trema dno pZtfa
Vocentur poli, ijm fententia recepta probatacp eft.
O.VI GRft'CE P o'A O I NOMINAN«
TV R PER Q. VOS PER VOLITA T
J EMPIT ER NO C OE L V M« Latin; ver m
besiixerut vt V irg’1. l Georg.Vhn Itb.z.cap. i S".
» alnGrcecosimitati^ui zsvTout d 'snAlaJdeft
^tto.Poli dno fnnt^rihcus/j antarfficusftue auHram
h* OMNI A AVTEM VlSlTATA
INVISITATA. Q_u#videnturty non
Centar* Apulaus lih, 4. de a fino dicit tioffem vifita s
teftpro confpeRa.Cic.autem in Oratione de Arujptcum
tt [ponfs > inuifa pronon vifa . Vugcntius hb , M ytholom
1'irum de Cupidine loquens aduentante ad Pfycben, in *
aduerbio vfus e H pro inuijibiliter } vt muife (inquit)
fpertinas aduenerat , AB OCCIDENTE
Ad orientem in mvndo per=
UgaNTVR. Ommum errantium fyderum i
'hjlplartetarim me at us t contrarium miMdo curfum age K
\ideft leemm femper illo ;n dexteramprcecipiti , tradit
™'n,!ib. z .cap. 8 •vbi notabis leeuum appellari or; en tale
dipartem, dextium ccciientcm.Contra qu*m Geom
fofhorum fit placitis traditum, ipfisfnhcet contrarict
vtentibus. L V N A DIEOCTAVO
J* VI G ES IM O ET A M P L I V S
J^CiTER H O RA, Plin.lib.z t cap^.jiem
^ vicem/ diebusfeptiniscpZ} tertta dieipartc. M ar*
" Vs Capella libro. 8* v>g;nti feptem diebus zrleffe*
%IC G V L, PHIL, ANNOT,
Cajfiodoruihb.variarum.i i Jrigintu diebus } feipfa
Hat de plane'arii curfu verba referrc.Saturnus ( intfdl)
anms triginta coHituttftbt cceltfpaciaperuagatvr, Stel•
la lom s duodenm anms attnbutafebiregionem illuSlr^
Martts fydus ignea celeritate repat um } decem Cr
menfehus deputatafebi difcurnt, Sol anmfpaciozodisd
tirculi'fegnaprceteruolat. Afiru V enerispmenfetbui f lf>
Ječim fpaciaconcejja tranfcendit. Mcrcurius^veloci 1 ^
fuccintus/redecm mcfebuspropofitafibi interuahf
teruehit,Lunapecuiiari nobis vianitateproxirriior,t r v
ta iiebusperagit, quod annifpacio Soi aureus
impleuerit.Vfcp huc Cajjioderus, Q_ ut ratminiomt^
fubtili vtuntur } ex Ptolcrtm, A Ifonfef tabuhs,
tribmt diesdecies mitle■feptingtos quadragwtafexfe‘s
annos \iginti nouem dies centu quinquagmu quatu‘> r \
bera sfere quitup, lom dies quater rmlle trecentos
ta O vnutnpdcj} annos \ndecim } dies t. rcentu &
tim, tr borasfere quatuordecim . Marti dies feX ( ‘ nt
tefoginta feptem c boram vnam., ideil annum vn0 ^
trecentos zr viginti vmfecras decem c mumpSt rf" 11 '
ta fere decem,S oh dies trecentos fexaginta
t]umque& minuta fere quadragintanouem. Veneri td*
dcm^Mercurio totidem . Luna dies viginti feptem, ^
feptem V minuta fere cjuadraginta ♦ Nap tatnen tf$ H
mandum ejlplanctamficuti bominem autfeormicam f f
fe rnoueri, itaemm tjuafi auis acretn } autptjas aquafflf*
netrado rumperet } quod ab mcorrupiibili efe corpore
num } fed meuetur ab orbe quodam djhnRe t zx ad id i l>
Hinatopn orient cm t ahccjuin tmpetupnmi motus motte tlif
sed ocadentctn, PERFICIT SPACjV^
VER«
IN LIB. IX. 317
VERTENTIS AN NI. Solišficut reliquo,
^planetaru meatus duplex e'sl, Altero quoties ah ortu
^ 0c cafum cu mundo cornpiuntur , Altero ipji ju um (ir c
contra munduperjaunt. Sol ita9 o ,hexagonus. (, o. Offf
tio. i go. namtotusctrcujcriptionisatnbitusejlp l,rt ' ll,
3 6O. Saturnus, lupiter, Mars, © Luna a Solej^ 11
difiare pojjunt 6tnmbus, V enus tr M ercurtui
Mercuriusquidemcertecuplurmumabejl ,parub^y
re quwquagwta dijlat. figuram ajpecium fubit cin,it! ' V
‘iLtlfir “
Hus tetrag> n j *
« b, ajpeRti t*
xagonus. a e. *j\
Hus diametrat 11 '
Aj
A.
K
fin
f tpi
*tu
ftri
S
‘epi.
%
s 0
Dl
C*
\ni
r DONJCVM
I DEM SOU
V ocabulum Plan*
tinum et Catonim
num, vtfiprahb,
tertio,eap. tertio,
A Q, V JE
&
%
%
>
$
IN L IB. IX. ii9
*Q.v/e vapores a fontibvs
N V B E S PER ARCVS EXCI =
5.A RI, Arcuf quem Irim vocant caujamcjjefcribit
Hb.z .cap,S 9 .radium Soliš immijjum cauce nubi,
acu in Solem refraftujolorurncp varietatem mu
nubium, aens ) igniumcpfiert. Niji Sole aduerfo no
™Vier vnquamniji dimidiacircuhjorma } nec noRu,nec
Vam pluresjimul quam duos. Df Ir i multa apud Ni«
'fflorum Blemidem lib. Meteor. & Arittotelem lih.
,e 'tfdem argumenti. Signum ejl autem pirnice . V ale*
} s ^laccus Argonauticon lib . quarto.
mcmorem quas I ris aqnas quas torqueat ancon .
h °Lls IMPETVS VEHEMENS, RA
JllSTRIGONI FORMA PORRE.
' V S. Scriberrdum ejjeporreffufexto čaju, argum
: tn ioejlquodpofleajeqmtur * \nqmt enim , E ius radii
' ^Undo v ti trigom paribus l ateribusforma, lineationu
t]>! extendutitur. KAIEJ T A' O O ' p' P* Ci
V AE’rrr'z E v r kp a t e v xet«
Jjl vrit ionginqua , propinqua vero temper at. E X
JO IOVIS CVM INTER VTRIVS«
XVe CIRCVITIONES HABEAT
•j ^ R S V M. Hoc dixit hb.C‘ cap.r. louis inquit
inter Martis jiruentijjmam, rj Saturnifrigidijju
j^mtdiacurrensteperatur. DE ZONA.XII*
^ G N O R V M. Z odiacum fiue fignifirii zonam
MamliusBaltbeum ir fhfaam t ewsfunt v aha*
/ tingenti sldlatus Baltbeus orbe
tf&etncpfucit coelato lumine mundum t
l(f vtcenaspartespatet atf trecentat
310 GVL* PHIL* ANNOT*
I« longumfiis fcx Uteficibfsifcia parte/.
NON ENIM LATET LVNAM
s v v m proprivmq_vh noN
HABERE L v m e n. Prater alios omnesfli*
muslib.i .cap.9.ajferit Lunam in totum mutuata i $ e ‘
le lucefulgere,tantumip exfe tenis oftendererfuantiie*
Sole ipfa conapiat.Hinc illud Ciceron.infiommo Sapi*
ms. Vitima ccelo , eitima terris luce lucebat ahena. St*
quidprohibet& iflud ex Grcecorm Latinorumf co^
mentarus addere, Lunam in coitu ejfiejiuefilere, dici f
ineadem parte eritin quaSol } Varro intermenjlrU^i
Tirmtcus Matemusfpnodicam^lu interlunium voctd)
GenituramveroLunte inteHtgt, cum a Sole abejl
1 f Ortii cum abejl par te s.} o. jUHvottJ '«fiue
tuUtam aut curuatamin cornua cum abejl partes. C° ¥
jexaPgulS
*0i
ftfi
i:
«c
•s
j«
ja
*>»
%
b
b
*S
fr
i
Hi
le
i,
H,
v IN LIB. IX. fl I
’AGATVR, perficit r Q_V I«
^°CTIVM VERNVM. Q_uatucr infi*
l ne ‘ tempom mutatiorus boe capi te defcribuntur, trqui-
^‘orum^oljUtu & Bruma. Basficri in oFtauisfigno
partibusadjirmat/MJujfragatur Plin.lib. j 8 .cap.
•Zrhb.l.cap.i p.buverbis.Solauteipfe quatuor
^ftrentiasbabet } bis aquatanoRe diei, verezr autuno,
^ ’ n centrum incident teme, oRauis in pariibus arietis ,
* ! libra } bifpermutatisfpaciis inauRum diei } bruma
fiati« w purte Capricorni, noRis vero, folftitio totidem
'"frnibus Caen, Q. ui locus admenet vt dud errare e os
Mbriimam bjbernumfolfhtim vocbt } qua in jententia
Mus veterumfuit C olumell« Zx pojlea Serttius ♦ Optimi
^auRoresTfoTmt %&pie/vccf brumam,"Tfoimt
'^Vxf folJUtium appellant . Q_V E S V N T
t) EXTRA, A C SINISTRA Z O,
^AM SlGNORVM. Bodicendi generevfui
^llib,iO,cap.^.Q^ua dextra acfiniRra canalemf ■
{"Mr«
CAP. S E X T V M.
O T V S H ic locus de fgderibus, qui capitim
t bus duebus proximis abjclmtur, adeo luxatm
mendisf deformu eil,vt nifi libericre,aut «u*
frorepotiut, caiugandi ratiene, emendan fatunofoU
^'loca tantumahquotattigi } qiundoimsamplmmibi
^dampermiftreliquam vero lethonem perturbatam,
Mer«m } zr maculofampurgare volcnti Arati Tbanome >
^j & Htgini libri de šlellif , opem adjtrrepoterantja*
3Zt GVL. PHIL. ANNOT.
lis vijum ejl mdicare quorum benefcio veriorem ,fi noš
natiuamfriptionem Jare integrum er at, nam Dtmocri*
tumphy]icumfecutum ejfefebac part e, nobis commofirt
mt. lUudprorepofumindicare ab Htpparcbo,Ptolem#t
Or Alphonfo noiatas ejfe ftellas fupra milleduas ac vi*
ginttfeptitplin magmtudine dijlintias,primee magnitudi
nisejfe, t s - . SctundteAf. Tertia. io8. Q_uartd>
474-* Q_umtce.z 1 1. Sextce.6 8. imagmts ejfe f«*
iragintaodo, quodpifces ti gemmi ftntJigna dupliMp
autfi hiejigurce pro Jimplicibus habeantur, Opbiucbul
fro homine rjferpente, 'J equi dno iuxta Ptolemtei
tentiameruntJlatuendnEt quomam bucfermonis Vtt*
tumeft ,non erit eorum qute Grče a v.Trt&tthovvd*
vocant,fitr llludaddidero quod ex Alfograni Jcrif (
tomecimus tl ad ca’culum reuocammusfjellarum prit^
magnitudinis ambitum ejfe quantii teme centies & f in *
iecies (de terne circuitu dixi libri primi tap.fexto>),f e *
tundce magnitudinis, quinquies tl otluages ,tertit ffW ‘
gnitudimsjns tx feptuagtes, quartee magnitudinis, f inx
quagics ,quinU( magnitudinis triaes c r fexies, f xllX
magnitudinis vicies* RurJumLunte ambitum minorit
ejfe terrce ambitu,fepties & CaJJtopeia
AurigtjOt Perfeut , Deltoton ,er Andromeda attrUM*
Vegafut/j Delphw ) telum,aquila,angmtenent(^,
E Q. V IB V S tACIENTES SV N?
STELLiS TRIGONVM PARIBVS
LATERIBVS. AEATOTON vo«* 1
i Jimilitudine cpuartce litera Grčečajdefl A. Cio 1 "
Arato, Deltoton dicere Grmi,
O^ttodfolitijimili juta forma litteraclaret, Q uod^
tem mtparibm latertbut, intelligendli duobut f ex
M A10 RES, G R A; C I JiPoTP r '
rETON VOCANT. Pr o do dicitur ife'
*Tfv)4nns,idefhmteumdemitt. ITE M ALl A
CONTRA EST STELLA MED**
GENVORVM CVSTODIS ARC?*
Q_VI ARCTVRVS DICIT VR* CoH '
uenit P roclo cum vitruuio. At Higimus e m fteliam
A rilurus dicitur in zona no in genubut ant cruribus A f *
dophjlacit conjlituitjMtcmf babe at 3 genuorumpro g ( ’
nm diiium, mji mauisfequi codicem eum } in quo itaJeti*
ptum inueni, medla cujiodis gemim arih, vbiJi genur*
legat,cum H/gmio fenties. E um tmbi etdteem \tcndW*
dedu politi q tleganUt ingemt menit Thomas Spe*
RotnandSt
IN tlB. IX. ur
Komam, Tenet serfentem le,
VO PEDI CALCANS M E D I A M
FRONTEM SCORPIONIS PAR,
Tem OPHIVCI CAPITiS. L e^o, lem
ftde c alians fronten) Scorpioms, mediamparte Ophkci
*apiti/. ideji Ophiucus kito quidem pede čakat Sccr =
fioms jrontem , at is ferpens quem tenct Ophiucus capit
ringit nudim partcm tpftus Opbiuci . Q uidam comun .
gunt fequentem claufulam boe modo legentes. A d partem
Opbiuci capin s ) nen longe pefitu efl caputoc . TDicitur
autem Ophiucus ab Arato c eius interprete Thcone t at*
fue Proclo } quaji quod ferpentem teneat .
$lon defuerunt enim qui O pbiulcuni quaji Serpentitram
bumjcriberent ,fedpotior mibipriorfententia vifa e ji.
IN GENIBVJ AVTEM EORVM
FACILIORES SV NT CAPITVM
VERTICES A D COGNOSCEN.
D V M. Makinterpmfcaejl claufulabocenim, tnge=
mbusjegendum tujinefppenorts ? jedpro nejjusferiben*
im nijni ant mxus/n hunc modu . i m qui diettur ni*
xus m gembus. Deindefequatur ecrum autem jnaliom
tes/jc, Gruči v/ yovxai appehnt, Latini in genuulu t
vtjeribit luius Lirmicus hb.^.Ouid.hb, 8. Met mor.
mxum genu. Muniliuslib.r, nixam genufpeci? dixit .
Lmthfinvu tradit ejfe Hercu!m qv.i genu dextro nis
*usj\nij\ropede capitis Draconii dexlramp.rtem oppri
n ere cenam■ Semel rnonoo ex Higinio petenda cpuce ai
^'Jloriiimautfabulatnjjderumpertmeant. A D ID
FVLCITVR CAPITIS T E M P V S
S ERPENTIS, CViVS ARCTV,
X ii|
32* GVL. PHIL. ANNOT.
RVM CLVI SEPTENTRIONES Dl*
CVNTVR IMPLICATVS. Locus hic
mn vacat menda. E« fic rejlituipojje exiflimo, qui $
inter Arflos (cjui Septentriones dicuntur) implicatn<»
N« ingeniculatus fingitur inniti capiti Dracotnsrfui h*
ter Artlos, ideji Vrfam maiore o minorem impliuM*
Virgilius Georg.hb, i.
l/laxmusbicflexu finuofo elabitur anguif ,
Cirnimpertp duasin morem fluminis arftos .
E CLVIBVS MINOR KTNo'ZOt-
PA, MAIOR E* A l'K H A GR-ffCl*
APPELL AT VR. Dehis Germanicus Cffit
in Ar ato*
H ic lotih altricesHelice Cynofura procyon,lepus 1 ar dem fyriut > argo > v
Dydrus > Gbiron > Thuribulmquocp ) pijas r & ingtl 5
Duncfequiturpiflrisjimul Bridaniffluenta,
AdiunxerZt alii CoruHGr Craterem, Q_ V A V
CATVR E'PMHAo'NH, CLuafi
Mercurii delicias. fed quid it a. nondum imenih*'jjr*
fio
IN L IB. IX. 3-1*7
fofiehrum ejl in dextra aquarii marnje qt TH? OCPJSU? KVIjJ-i-
»05 A^/ u -' 7r ^* >? > M^CVCOjSo? GVO 1KX. ,
ideji qm jlella in fummo A rgw gubernaculo jd*
$t } Cdnobusnomwatur. Canobum ait PoJJidomus ut
Gneči« non viden > indejvffum , v£ ciac A ratusnon me*
ninent. Vide Strabonemltb. 3 . DE MVNDI
CIRCA TER RAM PER VOLIT AN
TI A. Ideji verfatione,arculatione . A/ir leguntper*
Molitantis vf refiratur ad difiicmem mudi. A D H V=
VITA; RATIONEM CHAL*
t) /E OR V M R ATIOCINATIONI.
fe V S EST CONCEDENDVM. Dr
Ohald&u Cic.lib, 1 Je Dmmatione t bis verbis . C bal*
<1«! qai ex dl 11 tur na cbfertiationefjderuijcientiam putait
turejfeajfe, vtpnrdicipojjet quid cuif venturup qw>
Juifcpfttto natus ejfet. A »Im delim vulgum repreben*
4 it,qui matbematuos dicit } quos C haldceof gennhtio ve*
Ubulo dicereoportet, Videeu hb. I .cap. •> .er lib. 1 4 .
Suetomm tamenin AuguJloJuuenali^Corneltuf
1 antusjultus ]ctrmicus t etiam mathematicosap peli ant*
/it, 4 . conjejjion■ planetarios vocat . Annotauit
^Jtatbiuf mprumrn llbrum lliados H men 'notam ra*
X iiii
JI8 GVL. PHIL, ANNOT,
riofitatem nibil relujuiJJe f qtiodplanetu nonjubiecerlt’ w
GENETHLIALOGIj? RATIO,^ ff
netblialogia diuinatio ejl qua ex riatiuitatefuccefulf^ ^
nunciatur } vnde Genetbliologi er Gf netbliaci difti
Matbematiei. NON E N A SC E N T IA * *
Suctonius } Spartianus ) F irmicus Maternus } genitiva Vi
cunt . I uuenalis gene jim .Atr.br o fiushb.4.Hexamere>i, fi
natmtatem cum vulgo . P ARAPEGMA T^ ! I
1 VM DISCIPLINAS* Earapegmatafk r,( r I
vf exij}imamus ) aftronomica injlrumentti } tj ud d e md ,,f fi
variifcp ccnannata ejjčntjt Trctgotzmjvva, idefU^ f i
pingo Jiue ajjigo. Pegmata aute in Tkeatrorum [[$*'* "
lis videntur fuijje tabulata g er [e furgentia f tacitef 0 i
Jublime crefcentta. Martialis Itb, i .Epigram. 4
Et crejcunt mediapegmata celfa vi a. v
Q_uod qutdm ud Amphitheatrum referunt. Votrid'* 1 )
certe Calderinus dicitpegma compaffum ejje cedj 11 ^' I
quod ornatum flatuis vel aliquo alio ludicro intet&H* 1 * *
ris conftdentibus in Scenam produccbatur * 1
CAP, OCTAVVM. «
OBIS A VTEM AB HlS
n PARANDiE SVNT HOR°' J
LOGIORVM RATIONES- '
Scribit Murtianus C apella lib.Geornetricegvaf« quxl ,i
rojcopa vel horologica diciittir diuerjitatibus immutd*
componi, aliocp gnomone vitra qmngentaJiadta d j< e( *
nijVmbrispro locorum elatiombus, celfts, autinclina* 11 *
bus injimatis.Hoc etiam ante eum monuerat P linMbt, 1 ?.
cap*
TN LIR. IX. il$
Up .72 •& hb,6.ca-p.vltimo , vbi Je vmbrarum dijfe*
rentiis abuJe. II P o'2 o’ P © A' 2 ERI GA
T V R. I Jej} a J reffos .tngulos eam line m vocat gno*
toona ! (jute dicho quanquam normamfgnfcat, vf anten
faimut/otamenonfunt refren Ja Vitruuii , verbakccc
Vfjif ai normam t (>1 enim hoc loco idcm ad angulos re*
ftoserigt } & ai normam ejf. CIRCINATl O«
Nis"totivs S V M E N D A PARS
tST aVINTADEClMA. Trecentorum
faigintapartium ( graius appellant J iti quas JiuiJitur
Urculuspars qumtadecima eil vigtnti ijuatuor. Ptolea
®
e nim circulus quo vmbrtcfrester
lit Plin,m Prafittione natural.bijlo. fateriper ft oS t
jeceris. Obncxii contra animiinjehciscp ingenii, " l i,
bendi in furto malle } qudm mutm reddere «lllud ( iy
tutusfhmnmisfcrtajje anxic >n e dicamfnperfi‘ tio r
Oti 1 " UH;
CAP, N O N V M.
CHAPHEN SIVE HEMI S
G<‘
t R IV M ARISTARCHVS'
n er a berologiorum ficut & rehejua qu$ r
Kr difla afigura,Scapbia,tradit Martianus Caf" ^
Geometričen nji ejfie rotunda cerea in quibusfiyk m
diojundofin proeeritate horarum duttus '
A CTESIBIO AL£XAN:
Q.VI ETIAM SPIRITVS * * 0$
W<0
RALES PNEVM ATICASQ,V £ j ,
I N V E NI T. Hocdicit etiam P/w./i&*7^T
Pneumatica autem organa quafi dicasfipiritalu>J (l
(bince } cjiubus v/ aeris conceptupfpmtus,a t } ua t Xt °^ uri
Q .u<*cuncp igitur nulla mamfijta caufa ,fed aer '{. ■
fiunt t aut mouentur/a certe psneumaticis
iti
'ic,
L-
X
Ut
t
k
C
n.
f»i
h
t
•8
£
(fi
C'
>111
c
s
,
IN LlBi IX. 331
^ihnujicut qute atjuarum expreJfionibus fiunt, Hy*
biulicis, (juaft fiftulis contenta aqua, Extant Pneuma z
,,c «Heroms'Alexandnm. PER C AN AL EM
L INEAM IN ANGVLVM DED V*
*IT, Idef}jumculu v( alibi interpret,iti fumus, V ti «
l «r&/i6.4.r«p.4. CVM ANIMADVER
Tl S SET E X TRACTV C OE L I. Srrifce«
i«ttf x taftu. HYDRAVLICAS MA«
C HINAS PRIMVS INSTITVIT.
P linjraditdtftoloco & A themrus lih. 4. D ipno a
frfbiflcn. Df H ydraulicisdiximodo & cap, i. lib. I.
aq_varvm expressiones a’Y-
To M A T O Y S* VltroneasJfontancM.fiunt
'“lem macbinisfpbnte (it a verfetilibus & per femetis,
otoTB jOa T) -STC i K*Zi JI H j. Hf roti is liber legenduf
( ^*M eminit etiam Angelu s P olitianus Mifcellaneotum
'’P-97- O.VA: VNA M ON I T I ON E
tOACTA. faciliujefiquam vf admoneridebeat f
^endumfubejje^crtbendtmf motione non monitione.
CaRDINIBVS EX TORNO MA*
s CvLO ET FOEMINA INTER SE
^OaRTATIS. Vtjitmafcului qui in alium
^at^ntretvejamina aute quce majculum recipiat . S««
facuneos cr metam fiolidd Zj caud appellauit. V T I
*J’lNVS TYMPANVM Q_VEM AD*
^ODVM EPISTOMIVM. Epifiemut
fi" 1 *quorummanubriorum (Grtzcis vccantur <%>o(QjLy-
AfJ verfatione patefiunt ant ob'ur ant ur eorum cannam
^‘umnarei in quibus collocata fiunt, lluiufimodivtu
5*1 CVI. PHIX. ANNOT.
mr ;» capitibus nonperenniumJiphonum, O f er li * T
maRurno, m enim non ita appetiem > m tndleMr
feypbnm cm Vlutarcbo nommbujum mattttt in fij
fonis lauuntur, acjua ant injtuit , ant poj} ablutiM
frzcluditur . Georg. Alexandrinus trt libro tertio Vid ' 8 j
ronis derernjlica*eap.f• dtcit ejje foramcnptf
guod aqua ejf.uit } eo tamen tnlocoVarto*
nu } reaius meo iudicio legaš t epi*
toniis verfis > qu'tmepij\omis )
Cr boe epitonium quam epiJlomiunt 3
quod epitoniajint c ud
vertibulaepiilo
miorum t
quanquampro*
frie eo nomine verti*
eilla,jiue cla =
muli
quibus in Citba
ra intenduntur ant rta
mittuntur jides Jigmfcantur*
\\
•■lit i 3 3
/ pejlilentufuit ) vtvebiculis eadauera eXfklr tm veJUmju bnett urit.fibula item vfififuit a J repriz
^"dum coitum. Vndefcribit Cornelius Celju s lib. 7.
%l f adoleficetulos ittfibularifioh\os } tnterdum vocif,
,l,ler dum valetudin s c a Ja . Em bancfiuijfie rationem,
' k| ‘ J tjucefupcr glandem efl, extendebatur, notabaturcp
• r ‘ n f lateribus atramento } deinde remittebaturjt gl atu
'j 0 ' 1 * liber a eratrfua nota er ant , čutu acufilum ducetu.
^Juebatur , eiustpfili capita inter fe deiigabantur,
1 ,J ‘eba vbi confirmata er ant > exemptofilofibula ad=
. Eiujmodifibula menilo esl apud luuenalem
iVfr GVL, 'P Hiti ANNt>T.
Martulem »on femel, qui refbulare dixit q-.ro fbahtnt «
foltferehb.Epigram. 9 . I
C uius refbulauit turgilumfnber penem . ;
TJGNA TRIA AD ONERVMMA« <
'G NIT V D IM £ M. ha machinu hoiie vtuntur | (
tutuue capram vocantes. ALLIGATVR iN ,
SVMMO TROCHLEA, Q_VAM ETiAM <,
NONNVLLI RECHAMVM Dl« ti
CVNT, TrochleafiueTrochuhaautrcchamumii- tt
ta s trattoru generis e'st macbina cum ctreo ant ligneo or> ^
iiculo qui por axiculum verfatur truieffofune dufttriO'
V timur etiam haurienda e puteu aqua . Q_uanquam C fr
ti id tollenone vtamur^lterm partcm pnegruuantefol* ^
dere, vt efi apud Sextum P omp . htunt vero tro&lete, „ f
AuftoreljUorolib.i p.cap.z.adfmilitudtnem,®^* v f
ten f Grtecce odtalite , dicunturtp h trocbis ideji rotulis . r 0J
FIGVNTVR CHELONIA. C [ u
funt vdati vmbdici ant anfce qux adpinguntur , 1 0 J«
fguntur arreffanisjn quai cen in cap,t, & Sext,Pop, A D RFCHAMVM
*VTem imVM FERREI FORFl.
RELIGANTVR. F erreosforpiceslen
hbentius quamforfces } nam iflis incidtmus aut to*
'Kus, C alpumiut ftglog, f ♦ nejit acuta F orjice laja
illis adfocum vtimur } aut cahdum ferrum injorna*
f, Vf tenemus zr verfamm , tcnaculas d tenendo voca B
,(s , Aii iflorum ftmilitudinem fubleuandis oncribusfor »
vjifunt, Perreas regulas duaspro dano confgem
Jnt axiculovt.agi pojjentjdefl adprahenfiones ©■ mor
' k> ?! coire 27 laxari t mis capitibus vncbiatts^itibuspon*
^ mordtcusprahenderetur. Suma capi ta armillatifuz
duiiario traiuiebantur vincicbanturip qui adJu culam
M ergatam religalus , dum verfatione ad eas inuoluitur )
Ptcipem aftringit 27 c op ta onera attollit. Roma alta eH
hbleuadi ponderis rado, Excauatur in medio lapis qudm
% pro vajiitate fatis ejljed it a vt forma exafaes aru
Itšltifit ffundum latiui } in latera induntur cuncolijrr*
(| duo } quaparte latioretfunt, qutbui .illa compleantur ,
^“od aut inter vtrunf vacutjuptreH f tertto graaliore
l>n p!ctur t deinde armiUata cuneoloru capita anfa ad C.
Serf Jimilitudmem , er ipfi armillata prabenduntur t
j? r armiHai traiicitur axiculus, Z7 fubfcucliculajerrea ,
^ dauiculoobjirmaturne ejfluat, recbami vnco anji
^henditur, autft trocblea \ncum non babet, aHigatur
duttarius,*? ergata fubleuatur onus ♦ figuramfclh.
GVL. PHIL* ANNOT#
CAP. TERTIVM.
B.ISPASTOS APPEH**
t T V R. T rifpafhi g nu-iero orbiM oftt!l>
nomenaccepit, qnodquantopluret dJkibtf 1 ^
trhiculi , pondus quaji in partes concijxm diTtrihui^
tmmoirn trahitur, enim, trabo Jtgn
Hudem figura diat paulopoH pentafpajlon g qm$
adts,& po!y(pafton cap. T. ir cap. i č.huius $ri
mdtitudine. ANTARII F V NE S
TEL A XI COLLOCENTR. hUq^ (0t
iices babent antani,fortef mbendum duHarii ,funt ***
trm qui per trochlea orbtculos traiiciutur . M A C H
LONG46
DISPONANTVR.
meniš
IN LIB. X. 3*9
S meniolongeaduerbim, ETCIRCVMFI«
5TVCATI0NE S OL I DE N T VR.Fi=
fiucarefiftuctt *digere,figere* Eft autem fiftuca ligneum
»nfatum & atfitibusftrratum injlrumtntum j «o fdi fu*
bliciff in terrm.funguntur,
CAP* Q_V A RT V Mi
LTER FVNIS REFERTVR
i AD ERGATAM. E rgatamnehina
trafloria vel boe d SucuU ilffert qubd axe efl
. Ham etiam vettibusficut Sucula verfitur, non id
Wdem brtuhiorm duffu ,fed obnitentibus & ardomtU
fHi veftiariis* Ituliarganum vocant »
£ R G A X A*
i
J4o G V L. PHIL. ANNOt*
SVCVLA'. f '
CLVOD,
SI TYM
panvM
MAIVS
C 0 L«
L O CA*
TVM.
Tymjw»Ž
Črteči etit
appeUant, ejl rotce ambitus mapi genus, cttius circum <*
tix , calcantibus bominibus adfixas pro graiibus rep*
las , axisjme obuolmtur } aif ita cmera extoHuntur
foblata deprmuntur.
CA P. Q_V IN T V M.
DEXTERlORE PARTE H 4
a INTERIOREM. Scrtbendu ab exte*
riore parte , qttod B ononienfe manufcnptuiH
txemp!ar agnofcit. E A M A V T E M GR^ 1
ci e’ n a' r o n t a, nostri ar*
TEMONEM APPEUANT. h tetro*
tblea in macbims tertu, d Latims artemo } 'a Grtecis
zmtj&v vocatur,Nicolaus Liranus in hb.Attori A{0*
ilolorum^rtemonem interpretatur velum paruumjicat
AcctojtHsPanieR,lib.robie verbo.figntf.pro gaber•
tttculo pod nemo crciiierit. Jjidorus lib. * 9 .moment
Artenmtm
'■ ' IN LIB. X* J 4*
Mttmonem velum ejfe dirigenta? potiusmtuis c aufi con
ndatum t quam celeritatis . A liis vero ejfe velum pl j*
C O M*
PLECTIT, ET COMPEGlL*
Si non vacat menila t vfurpauit verbum cctn*
f\eftoQli$ynb.H-<£s, aliquiverb(odices hahent toM*
plexuseH. ET FERREOS CHODACE^
C bodaces f alii Cnoiaces ) meajententia melius,pribit)
funtfirrece rotunda parte exteriore [ubfcudiculce in <*•
trcmisfcaporum vel axium capitibus } implumbatne d*
ila ue } per juasin armiUis (eo nomine acapmusfr re6S
onnulos rj veluti vmbilicos in arreftariis t aut tranf cra
Jiriis ) j:api aut axes } etiam torni verfantur * C V ^
TRIENTES A BVBVS DVCeR^^
T V R ♦ P ro trientalibus popis , dixit trientei »
O.VEMADMODVM IN PALEStR 1 *
C YLIN DRI EXiECLVANT AMB v
LATIONES. Cylindrus } lapis ter e s in moi&
eolunce } quoarece aut ambulationesfihddtur ) & eo#i vi *
tur > a volubilitate diftus, nam KvAiv$g>, volno
ficat . M etaphoricos vjus eft Pytbagoras in verfibnf ##•
reis ) fiquidem eiusfunt ac nonpotius alterius cutuff^*
eum dicit mortales cylindris ex altis in aliajerri, in» tCi
Mtjuom confiHere * FVSOS S E X T A N T A *
J* E S* Fuji s vocat de materiafextantales f idett‘ r ?J*
P
IN L IB* X*
r‘ dtiospottces regulas, a reta ad rotm per vniuerjum
*nhtu ^ ut (Ctjuo mter je [fario diRarentjuFtas & adfi»
M^pod ut e fufi muhebri cum trabitur inuelutum
filZ efjundi videtur, tj vertiturfufus, ita imolutus ar*
tam bas regal as Janu cum traberetur } expUcabatur } ex m
Hdudaturtp V ejfundebatar t atqs to paflo verjbbatur
totchina. VT AD SOL VENDVM NON
ISSET. Vf idperjeerenonpcjfetquodfefofturum
Uceperat. N fuut Plautus in Sttcbo quot tam
^iis,Memimjlis (inamt) quot calendis petere demen*
brncibum*
X Uti
J44 GVL, PHIt. ANNOT,
CAP, OCTAVVM,
V O R V M MOTVS ET VIR«
j TVTES. Scribendunujuirm^ieHra*
tionum . a VEM G R jE_C I' El’-
6I f AN V O CIT A N T, Scribedutn $38« m/,
ita appellat retlumfineporreftum motnm . Q_V O D
GRACI Y'PO M o'x A f O N APPEL
L A N T, VeHibus ideHlingulatis, fen rojlratisftlit
ftrreis aut iigneis mouendis onenbusvtimur > e»s Crttci
juo\Ai X vocat^nde irtzVfM/^Aiov qnod ve fu i fobii*
citur ♦ llliusenim linguaonerifubdta fue rofiro ( vnde
roflratnm ve ttcm Plimus intelhgit hb. j 8. Ca p. l2-)
pfuppofitohypomo(hho 1 prefe up\te } non puntam d*
ferri extol!endo orni facuittimfcnties. AriftotMe*
cbamc.jucefione 3. bocprobat /x quo libro videtnr V' 1
truuius qnx hoc capitefcnbuntur bauftjfe, perpetui!
quatuor vocabulinn demonjlratione vtitnr, vetfisfjf 0 *
M(bhi ) fonderu } Q‘ motorts Jemel aut etn Jlatuit , tanter
faciUus zj plusponderis mctorem monere , quanto ob. h*
pomocbliodtfhbitmcgif. ID A V T E M EX
TRVTINIS Q_VAL S TA TERA Dl*
CVNTVR, LICET CONSIDERA*
RE. Vide quteJ\ionem.ioMechanic. AriJlot.tr> <*
tinarum autem duofutit genera. V mm quodJeapo J> vt
iugoinmediolingulatoealmgua, grčeče H^.yocv ) lati*
neexamen diciiur appenfs m capitibus latidbus,« ut
qu$ earii vicefint } in anfa verfatur ( Vhocyiides m ndm
rnonitorio Peemate soc 6 [mv nominat f Artflotelt*
IN L IB, X, $ 4 ?
Wv, Latini libram >) examen cum [ummc medio ao»
l^panHorefpondet^ecinbanc aut illam prt m incli »
"“ur } ft scpihbmm ,fiue apamentii dicas cum Sext*
Ponip.ld gcnus bil a n a
ces vocant. Alterum
genus eii dimidia pa*
fi libra, ideji h/M.£v-
ytov vniusfalicet lan*
ai } ant vnciprolance *
A n fiat, in Mecbanic*
lte rpretantur } nos vero axiculu po in anfa verjatur fca*
^, tntelligimus pondus ejl pod in tatice impomtur i «9
^‘pondium autem vicem mouentii ebunct^
j
j4fi evt, PHIL. ANNOT-
ANSAM G VBERNACVII^J
N E N S, De puhertutculo qu$ritur itpud Ari^' ..
Mecbanic,q«(emone.f .Gubernaculum^icem v# j*
rit^mm^eris/ariines \bi vertitur gabernacul^i
fomocblii } gubernator, rr.ctoris « CLVI O'
A GRjECIS APPELLATVR-
noculijummaparstfum artfam Vitruuiusnomin^r
&ore luLPolluce OnomdHJib. I .cap, 9. ol <*f
rponcpim zr ipjum etiam totm gubermculutn eo* .
Vt intelhgipoflit f vel tejle Tboma mtifiri lib* * e
IN LIB. X, f
hnihujAtticis^ediapars f!?«, aut v*
vocatur ,extrema part7ijigliytov, quoi
efioui %hv appeilatur. EIV S Q_VE VE«
JA. CVM SVNT PERALTITVDI«
^EM MEDIAM MALI PENDEN,
MA NONPOTEST HABERENA
S CELEREM CVRSVM. Legequau
fflonem, 6 • Mf cbanic. AriJlot.Maluffit veflis , mali (e*
* es ,idejl Arijioteli eilbjrpmochhon, Vitrtu
us tnali calx } nauigiumponius Jpiritus qui vr/<*
,e >ig«rm* I 9.(ap.3.iJ}aeJft ) acati 0 n / epid r on:on ) d9*
•"f, artemotiem,Jiparu ) & mji medojus ejl codex } meum
fU°d jit non exphc a t, Acaticn t velum ejje
,|( tn'aximwn y C m medla naui conflitutum, EpidromS*
hiidte ejje magnitudinis y Jed ad puppim^olonem^m*
adproramdefixum } Artemonem y vt dixi diru
Ibidznauisfotius caufa cmmendatm , quam celeritcu
\ji(arum vnum pt dem bubetis y quo tuuari nauigiafi*
in nauigationerfuoties vi/ venti languefcit, CV M
^ V T E M IN S V M MO CACVMINB
ANTENNjS SVBDVCTA SVNT,
dubium ejl qumjit legendamfubdufUc, \t refiratut)
^ ‘nttnnce.Cm inq:eUMN duunt , Artemida*
*“* kb. j ,de interpretationefommorum videtur 1 90 Xfc*»
appetiajfe dmusilaccuslibii .argorumum
»n.
A
*4 g GVL. PHIL. ANNOT«
tucanus lib . 8 •©■ * I O.vorr grčeča Cerucbot vodit quoi |
tornuababeant, aK/f>olCfcf oua, funt eiusextttm j
I7hf psrfč/, A T ertulliano lib. } . aduerfus Maracntm $
tornua vocantur , « Xneid.3 .Mali autempt ii f
»dim ex MactobioSaturnal. f, parsinfericr V terne, p
pur/ mfjifl T rachelon, fars ju m mu carchejion dicitur, <;
quxnquameadem prcrfuJ apud Atbeneeum jcnptafrd j
lib. 11 .fx Afclepiade Njtrleano . E T REMI ^
CIRCA S C A L M O S STROPHIS RB*
LIGATI. Scalmut dicitur in naui vin loris retnUf
aUigatur * l£/#m lorum auffore Volivce lib. i. (if* j
9.vocatur foimTH^Vitru. firophas appellat.l* j,
tim tejle jjidoro hb.i 9. cap. 1 4 .flruppos. A jod** }
interfcalmiu hb. 1 . vocauit fpaciii interfcalmos. f X* '
T R E M I S PROGREDIENTIEVS '
A CENTRO P A R MI S- Scrtbendumpel*^ ^
autpalmulis:. Appellantur enimpalmula remi, vtJcriM ^
Sext. P omp. a J 1 fimilitudinem »'anus human«. Centri’* f
verbboclocoaccipimusprofcalmoaufforitate Anflott*
lis M echanic,quc. ihone. 4 . N am cum fintremigum tte*
iifferentiee tradente 1 uho P ollucc lib. i, cap. 9. ceru* *
qu\ inprorgnamgant tjui ^ot?^.puoi dicuntur/oHoa* (
torum inmedio qui {bwytoi nominmtur, A rifloteh j
čiv tol } tertiorum qui inpuppiexij{entes fjgcU/TitM’ 1
vocantur , ipfeille A riflot. demontirat remi ge s cos qul \
inmedianauiJtfntcollocati, maximeeampropellere,tb* t
enim maxime »auempellt vbi naris plurimum fecatur,
plurimum autem Jecart vbi plurimum remi a centro, ideji J
Jedrno intus ejl t maximam autem remi partem a Jcaltm i
m
IN LIB. X, >4 9
nauu intui ejfe, cm ipja in tnedio amplterfiu
veftemjcalmum bypomocbhon ) marepondus } rez
tyem eum qui veffem mouetrcferre vult. Tanto autem
^‘Iihs motorem pondus mouere, quanto ab bypomochlio
P«r/ veRu magis dijlabit qu'am premit,z? ante monuerat
.obar repetit 3 vtiam frale percipiatur f
J **Ju huiufmodi rerum caufa. Remi partes bce tradun ,
^V Arijloteli
Wis vue obtmet } omspro bjpomocbho ej} ) propmcjuioT
,fitid quod mouetur, remotior pro motore habetur.
jj^IVGIORVM LORIS. A C atone
lora dicuntur cap . i 3 f -lib.de re ruttica, quu
“•metorticollaadtugaadhgatur f lulio Podučilib. l«
JfO GVL. PHIL* ANNOT.
junt lora quibus iugum temoni coniungitur, I
ipfi autem clauus cui inuoluuntur bSUg dicitur,nam <{W
totarum axesofiirmdtur } t^.£>o\ 9 { dicitur Eratojlh ^
ni, & fe7n$oAsf Gorgtce,Ji credimus Polluci lib,h j
tifidecimo . j
CAP NONVM, J
T PRIMVM DICAM DE TY^ J
* PANO. Tympanum boe lečo hatidod^
efl organon } nam de tympano machitut trud 1 ' ?
tiadixifupracap.4. AVT CIRCINV^ t
FABRICATVR. Veeftprcepojitioad,auf' ,
hndumfobricatus, Circinum autem Grcea Jiafirf 11 j,
4imt, A rrfhphinnubibus Hgl/a^cof o&lhitptolt ji
«TtL i -TU v A#£ ®V , ideji cum obehjcutn £
vajfet, mox circinum capicns . INFVNDE^ ^
IN CASTELLVM. C ailellu bic interft#* C
immijjarium jtue conceptaculum acpuce tympano ot I 11
baujle, ex quo denuari pojfitper c anale s t aut tubos & E
meuv loč? . *
ti
CAP. X. f
ADEM RATIONE ETIA**
C VERSANTVR H Y D R A V *
L Ai. Hydraulasvocatmachinat qux vi **
f»* «6 fj bominum calcatura verfantur . C O L E O *
CATVM IN CVLTRVM. A liusinM*
-IN LIB, X, 3T *
HABENS IN SV M*
^0 CAPITE SVBSCVDEM F ER*
pAM. lnttlligit quod vulgo appellamusfirrum tno m
"Mini. IMPENDENS INF VNDIB V,
JVM SVBMINISTRAT MOLIŠ
»R.VMENTVM. I nfuniibulum,pr#terquam
MapudM.Catoncmcap. I O.ff.I I. accipitur pro
t0 Juoin vjfa Uapores infmdimus } ZT Plin.hb t l4r.eaf>
®S .per quod radicis impojitit carbonibus nidor imbibia
inmoletrina J;ue tnolendmo infirumentm t
f 1 « 1 macbinx appenfo , mobilis tj tremulseligneee iinguet
hcujfione ftnimflratur moliš frumentum vnde frrm
*«, Mola injeriorparsmeta, fuperior (atMus duitur,
'*Rore Pa«!° lurifconfulto, Pandefl.lib. ii.de fmd»
‘tflrufl. lllud vero non abs re difhsmfuerit } mol as arttim
Msfuijp iUmentarias auf manuarias, quas GeUius trUm
Mileslib.} .vccat vtrafcp Caftelius tj Trebatius apu4
Ubolenum,pandefl.ditfo cap:te f ejje injlrumeti putent t
^Jftlio ejje fnpellcttilisnon reffe txijlimantc juertmt
rjiea etiatn acpuari# mo!# panku meminit \ttruUius
^aUadiuslib.i . (ap* 4 1 * j
eflium thlla multitudine, verfusCortonam d 1 'raJtM* j
notribuspajfuumrmlhbus diflans . Libuil ijlui nosim ^
lucubraliombus appendicis vice addere,vt vel kine !#»<* (;
ailujuod (rjpledor bijjontt adferretun D I V 1 D VN
TVR CIRCINATIONES eorvM j
TETRANTIBVS. In tetrantes ©• oct ^ 1 \
duuntur diuidi arcinationes Jiue rotundationes (0 ,fl p,
parter (eeptales tpuatuor, aut otlo diulduntur duffis d (in ‘ fc
tro ad circmjerentiam lmeis,vt aujualia rehnpudturjf^ j,
da. AVT DE VITICE SiCTA^’
• G V L A. I deti Amerina faltce quce vulgo agnus d 1
Jlusdiatur. A yvov autemtdefl caliumd Grcecis ' i0 \
tat um ejje apud D lofcoridem lib. i. cap. 120 repp*^
ojuod in Thejmopboriisfaeris C ereris } caftitatemcuilo*
dientes nrulieres } foliis eius fibi cubitus Jlernebant. S*
nos cumin Mont c taco Spoletinorum muemjfimus , ed f l
rei periculum ječim nobijdi detuUmus. I V S TA^ (
■cochlea natvralemq,vs j
JMITAT IO N E M« Ideji tortih & clauiculati, *
IN L IB. X. 3 n
ftruRura cochlece rejerunt tejlatn ♦ I> tor cul
rtl tocklea dni lib. 6 ,cttF49 . TRANSVER«
s ARi a C O N FI X A. Q_«* tigm ne laben-
,kr a«f vaallent > retine ant ,Q_uaw jignijuatione vfus
tfhb.g.cap.e.A cardinibui compafia tranfuerfona,
( *riines enim intedigit imaš anconupartes, Q_ V Bli
ADMODVM pvthagoricvm
hlGONVM ORTHOGONIVM
^ESCRIBITVR. D eboclib,9 ,cap.i.mul*
Vitruuiusfcribit IN E X TRE M O Lir
ko EI V S FORMA DESCRIPTA
tST* Et h Lego coaFto, vt refiratur adfequentem diitio*
nemjpiritu, VTI MER VI.ARVM
MOTV VOCES iC D V NT AT,
^V E E N GI B A T A. M črnite tj engibata dt
l e »erefuntbjdraularum, quoriiiHis quidem reddebdtur
° rfJ bununariim imitatricts, & cantus auium
i Z
i
$$•4 CVU PHIL. A NNOT.
fes } bis autcm mouebantur icuncule (libenter enim vtot
verbo Suetonii) tanquam viuercnt, N ojlro tempore noti
Jpiritu vr aquce conceptogot ilht } fedfidiculii et neruis oc>
odtisfigiUn i vidimus ambulare > er humana omnia pretet
fermonem reprcefentare, Bas imaguntulas Gr« a vocad
neurofpatta. IN PRIORE VOLVMINE
DE HOROLOGIIS, Lib.9.quibuncprece¬
dit cap, 9 .fuit de his fenno .
CAP, XIII.
E HYDRAVLICISAVTEM.
d H uic organi generi non admodu abftmile trd
ldjuod generis vocabulo organum mam« 1 ,
nifi felofpiritu abfyaqua\teremur . Cceterum cuntf lttt
organa aut s# tm tu que intentione perficiihur jut ip*
tiv&j set ijuce f piritu mflantur, in qu« hjdrauljj rtf r ‘
n debeat qucerit A rifloclts apud Atbenceum l t y,
in eamjententiam imeubit ) vtfit ipcTtvfottv quoie' 1 « 1
jijlulce flatum ab aqua accipiant,
yurp d«v ol ouja9i ca r> vJiof, usti uojb^
vov tv i idkTDt vzsolcvoi noo/icmov } tTj JI tfu -
HVOV[AC4'COV «]Ufc7fov apud Bafthum ad Athanajim,et apui
Atbanajim hb.de Nicena SynodoprolotigiJ]ime. A D
CAPSVM RHEDiE. C apfum a capiendo din
Ra R beda par s vbi qui veRantur fedent. IN C V L*
Tro COLLOCATVM. Sup ra o- boe loco
fignificatjtn cultro collocari tjmpanum ,quando eRin
Latus ,fiue ad perpendiculum,vt loquitur,zr non planum,
Sftodloqitendigenutretmetltaha, IT A ET SO*
Z ii
3S6 G.VLv PHIL* ANNOT.
NI T V ET NVMEROINDICABIT
millaria spag.ia naviga.
T I O NI S, Koflri feculi nautce longefreilius cttrfus
Ju os dirigunt, ?j juantum nauigationtt peraliumjit i«*
telii^unt, eius benejieio qui mm ita multis tetro Jeculis in
C, • hm? opptdoAma.pbispixidiculmn cmotljbe et
magnete prunus fabncatus traditur } cuius indicioadpo*
los n.tuhe (iirtgerentur, Q_uanquamnon defunt apni
Plautrn in I rimtmno 'jcrforigm fro no abjimili vjb' ltt
men!o inierprettnlur. lllud ante nos monuit Gregorič
Ggraldus , "j eo prior Blondus Irimus boe etn®
ttermolaus*
CAP. XV.
IC Vitrmo rnjus atrcx v ul mu inftixit in*
h ima tempom f autponus bominum negiigtn*
tk, v,trm enim mag:s accufem, pendeo 00*
Nonfetif orat prtejiantijjimiatffforisvtilijjmumof
loco deflelhs tur pi ter diuulfum ejje a: jcedatum, ritji V
ca p,trte qua de rnichms bethcis traditur jcedi jjime At*
joj m at um ejjetpt mhil dtcam de vitus tpuibus rotuinfe*'-
tebat. Et jerriepuidem poterat illius loči lnima,? 1 ™
mtltomeUus .cehratio ex aliisaufforibus cognofci f°J*
fit f (Oti vero qux de macbinu (radmtur gram s non ejft
no pot j j quod r.ulla veterii extent monmenta,vnde ne*
tr.onon videt catapultis & Scorpionibus mittifagittas ,
Haliftts autem mi lapides ♦ Vcgctius de re miiitari hb.
‘b.fcribit balifiis notJblum lapides } fed V lacula mitri.
Apud I uliutn C, evfarem hb, de belit činih . I. lego cata *
p uiti s Jo x a iacijicut apud Valemrn lAaximum hb. I.
jilices bahjlis } zj Cicer.hb.i. TufcuLnuaih £r alios
quosrejrrt ISlonius.Ammanus Marcdiinus Jcorpionibur
juidem lapides ) balifhs autem tmttiJčigittas trudit, eius
Verbaex lib.i 3 . nipigebit adpribere, vtprjjstvtriujcp
dejeriptio conjerri cum Vitrutiianis. Vrine natur de bar
k}ht,deinde defcorpione ) Teman p merit de baliflalos
quens)inter axiculos duos compagmatur O’ vaslum in
moium regula matom extentm } etrim ex volmine ter
reti ) quod in medio ars polita comporit, qu«dratus emir
netftylusextcnfiusretfo catialis angttfli meatu cauatus,
Xx hac multipha eborda neruorii terterutn illigatus > eiq>
cocblece dna hgnea coniimguntur aptijjime, auarumpro-
pe vnam ajjifht artijex contemplabilu, &fubtiliter npr
pomt in temonis cauarr.ine fagittam Itgncttmfpiculc nune *
te conglulinatambocf frfto binc indc validt iuucv.es ver *
fant agiliter rotabi ; emflexum . Cum ad extremtatcm
neruorum acurr.c venerit fummum ) percita interno pulJu
*buliTla ex ocutis auolat } mterduin ntmio ar dere fon: tir
Z i ii
3J"8 GVL. PHIL, ANNOT.
lans. Sequitur fcorpionis forma > D olantur axes duo,
quernei vel ilicef curuanturtp mediocriter , vt prominl*
re videantur in gibbas t hi ep in moduferratorice macbinK
conncRuntur, ex vtrotf latere patentiusperforati, qual
inter cauernas funes colligantur robufti ) compagem ni
dijfiliat continentes ♦ A bbac medietate refiumjigneul
fiplus exurgens obliquus & in modu iugalis ttmonis ere*
Rusfta neruorum modulu implicatur,vt altiustolli poj *
jit& inclinari, fnmmitaticp eius vnci firrei copulantur,
e quibuspendet Slupea, velfirreafunda cuihgno profiti
nit ur ingens alicium paleis con fr t um minutis valih
nexibus ilhgatum er locatumfuper congeflos cefpiti' s t
vel lateritios aggeres, nam 'muro ftxeobuiufmodi«“> t
lesimpofita, dijieffat quicquidinuenerit fuper/ondf
Jione violenta nonpondere . C um igitur ad concertatio' ,e
\entumfuerit } lapide rotundofundce impofito ) quatn n *
altrinfecus tuuenes repagula quibus incorporati funt fr*
nes expluantes rettorfusflylumpene vncinu incliruO
Itacp demum fublimis aflans magifter , clausirum
totius operiš continet vincula t referat malho forti f er '
claufum } vnde abfolutusiflu volueris sl plus 3 o mo!H t,« fuerint , & plugom ipfam, ideji mi fonem non cetjm y
& f urtesnon cejuahtcrfonare ccrtum Al- Q_uod & tram
hdit lik- j *eap, j ,
CAP. XIX.
ESTAT MIHI DE OPPV.
r GNATORIIS RBBVS. Machi*
norim ulice funt oppugnatorice qutbus kosi e s
impetimus } de cjuibus koc c opite } & jequentibus duobus -
Aliče funt repugnatorice, qu^
firmifijimis compaRo , arreRis abvtrocplatere appl> Cl “
tistrabibus } zr iugis j ideil tranfuerfis er porretlii &*
giUis ,aut ajferibus fupra collocatis ,fufpenfo d bal
ariete Juppofiitis tamen rotiš } machina tota cratibus
berrime textis conoep crudo er recenti tegebatur , (juo tj*
fient tutiores , tjui ex e a muros pulfiarent, Varat amen
apud Lucanum lib.4. dicuntur Jurete quibus retta fin*
ihnentur. D/J 'pofitis (inquit) atiollat retin variš .
ID A VTEM Q_V OD TAR DO S C O*
N A T V S HABVERAT TESTVDl«
nem arietariam a p p e l l a=
RE COEPIT. Vegetius hb, de re militari cjuar*
to,CAp.decimoquarto } adjimilitudinem vera tefiudinif
vocabulufHmpjiJJeficribit, quiafunt illamodo reducit t
modo
IN LIB. X, }C3
^odoprojertcaput, ita macbinamentum interdum redu *
^trabem, interdum exerit, vtfortius ca dat. TVR«
^Es AMBVLATORIAS* Turres am*
^atoricejiuemobilescomponebantur trabibust ? tabu*
[" *dificiispares quce non muros folum oppugnatce vr=
l' 1 fed ipfas turres altitudmefuperarent } de quibus f rrt *
u Vegetiu'lib . 4. cap. Ij.zo.n .&.zz. E T
ASCENDENTEM machinam,
Hox Vocabitur acccffus,grčeče fe7n jSot 7f a * Sujpicor
fiijfi machinam quce occulto quodam artifcio O expedi
,lt rnachinationibus inJublime crefceret } ©• in eam altu
J* iinem educcretur , quce opus er at } tumretimcuiis Ji*
Matur. Poterant Z7 tabulata excitari cochlcis quo pa *
15 '«torcularipraium tollimus atcpdeprimmus, mft in =
er f>retari velimus diffum de machina quam T olienonem
J e gtius appcllat hb.4r.cap.zi .Eafit mfixafolo altif =
Matrabe, in cuiusfnmmitate alia duplo maiortranf*
^rja conjlituebatur jlatera modo, vč capitevno fnblato )
M rum deprimeretur. In vtroqs capite addebatur era *
,|( u machina } aut ex ajjibus qucc milites aiiquot caperet t
n *mihtes alterna capitumjublationezr deprejjione in
^urof vrbis lmmittebantur. ETIAM COR«
V Vm demolitorem q_ v e m
N o n N V L L I G R V E M APPEL*
^ A N T. Q_uod dtcat Coruum d nonnulhs gruem vo*
vemrequu pojfitinfnfpicionem, eo vfos ejfe ca e
°' e »dis aduerfanorum macbims transferendtsep m muros t
^'"jmodi machina vfumfuijje Jcribit cap, vltimo CaU
| i, ’ M arebiteflum Rhodi/um accedentem ad mcenia Hf*
(°hm correptam tranluillt m muros } boe \t credat ft»
GVL, PHIL ANNOT.
det ptodapud lulium Pollucem legatur l:bA.yo^°^
idej} gruemin theatro machinamfutjjje quce expihnit
jerebatur adrapienda corpora } e a v jam Auroram ctint
Memnonii rapnit corpus ,fed quod demolitorem aiu (l y
fet, aliudejjefufpicatus fum, interen cogitanti[e ojjt ft
rmhi Poljbii locus ex lib. i. qucm ad hunc modum uet*
tifčiicolausPerotus (cuinos ex codice Grtvco VatUi*
nat Bibhotherce cum Aldinum mutilum repertjje^ 1 ’
verji
itavtbac machtna^machinis frumentariis [imillim * vls
deretur, Igitur Jimul ac nauis hoilium aduentabat, ^
xatofunejcalx demittebantur, ferrum pondere ac vi H*
gntftiperhoFtiumnautm delapfnm fgebatur ,ft adute*
faprora er at brni milit e s perjealas defcendebant JtP
primi prajerentesfeuta } reliqui laternjcutis proteRi J 1
vero obliqua erat bojita nauis } in eam ex tota parit er na*
ut delihebatur . Haffenus Polpbius t Q_ux verbarrice
frciunt ad rem nojlram. CoruorumentioeH apudQnin*
tum Curttum lib. auarto , CIRCVITIONE^
CVBITORVM T E R N V M . Uoc
Ttt£J-&o'As\i> loriculam } feptumin cireuitu t Q_V &
IN LIB. X, iGS
^RiECE KPIOAO'KH DICITVR,
Ifojl metana trabs, AoHSS enim trabemiftgmficat*
CAP. XX.
ARDINIBVS ALIIS IN A=
c LIVM CONCLVSI. Cardinesbic
jiint extrenne capreolorum part e s qux in cax
induntur Ji e cardinatum tignum dicitur capttcpro*
*imo, Idem wpoJibus } trabibus, tranjuerfariis ) J'eapis f
hrafiratisinteRtgendtim, Iffutn autem caum f noJlri
S-tejiam/ardmm autem tenonem dicunt .
CAP. XXI.
v as avtem Vest vdi.
»f NESAD fodiendvm
comparantvr o"py-
GR A'C E DICVNTVR. S«0*
fari tarref, ant moemavrbis ( Ccefar agere cunuulo,
hcit } ipuosminas vocamus) vtebantur tejludine Jronte
tr,< I'aetra,yt mijja tela dum in angulo eonJUiere non poji
frit,pe/- latern laberentur e? reneerentur } in ea macbix
** comparcti erant ad jodienittm bomines vnde nomen
.Nam J V osa fodio jignijicat . E X C I =
^AT P L A G A S. M ultitudinis namero enun *
^ndum eil exnpiant. SINE PERICVLO
* O D i E N T E S. AJdo coniunRionem ) vtfcrtba*
\penculof. DEFČRRODVRO rq.
>
3 cs gvl, phil, annot,
STRVM, ITA VTI NAVES L O N.
G N. SOLENT HARERE, Ropa muhi
addidit i i ifeus ) auftore Plimo lib.feptimo * cap. f 6 - Eri
adpmgutur p, onrfcrrea ant ex cere. Virg, fcneid.lO,
lAafiicus cerataprinceps fecat ccquora tigri.
Etpoft. Et camposfialis cerefitcabant* Vndero>
flratce naues quce Grcecis vliti ^ocA»d|u^oAS) ih
tuntur } roiira enim nauium \olAus 3 pjuoi.'nL © t-V"
jgoAsi nomindtur. H A BEN TE S INTER
SE palmipedalia spacia,
Palmipedaha dixitpro quinq; palmorum d palmo prit
quo vtitur lib, 5" .cap.C.vnde palmi pedalu malleolui Co
lumellceltb.} .cap. i £>. Incliuojis vbi terra decurril
fotfttpalmipedalis deponi. V arro lib. dc re rujlica. 2'
cap A. Li men injerius altumpalmipedale ; ne porci c*
bara cm mater proditjranfilirepojfint.
Ex totius operiš peroratiotie ♦
P eroratio cratpotius verfuulo a fine quinto 1 ibi . QJ*!
potui,arc.fedmaluimusleRori indulgentes receptom'! 1 ''
trumi feRmcm retmere.
V A HELEPOLIM ADMOE'
q NIA ACCEDENTEM COR*
RIP VIT. H elepolu maihna ah euet"*
diivrbibus diRa enim euerto fignificat .W lf
d Dj odoro Siculo lib. lo. recenjettf'.
Kdficatur
/
IN LIB* X, 367
&dijicatur autembocmodo , vf tradit Ammianus lih ♦
■M * T ejludo compaginatur immanis } axibus roborata
longijfmisjerreisip daniš aptata } o eontegitur coni s
^ubulis, virgarumep recenti textura , atf Imo afperguns
tui'eius'jupretna, vtflammeosde trud e t & mijjiles at*
j s, Conferuntur autem eiusjrontalibus tnfulca cujpu
des prceacutce ponderibusferreis graues } qualia tiobispk
ttores ofienduntfulmina, vtlfiftores, vf quicquid petie*
rit aculeis exertis abrumpat .Hanc ita validam molem
rotiš zj fumbus regens timerofus intrinjecus mles } krta
luidiori murorum far ti viribus admouet concitis } er niji
defuperpropugnantium valuerint vires, eollifis pariett*
Ks addituspatefocit ingentes . I N T E R E A
&EX DEMETRIVS Q_VI PRO =
p T E R ANIMI pertinaciam
p OLIORCETES EST APPELLA.
T V S* Vrbiumexpugnator } grčeče TOTAlof KHTNf
iicitur a'ZNAl j er og K*.«, ideji dejlruo quo eognome*
to e H appellatus D emetrius Antigoni Regisjhus^tjcri
hunt Plutarchus in eius vita } & Ammianus lib. 1 3 .
Cvivs ALTITVDO FVERAT
1 ‘edvm.cxxv, latitvdo pe»
t) V M. LX, Bunc H elepolim in vita Vemetrii jcri
to Plutarchusjmjfe paribus lateribus quadratam, graz
datim ad verttcem contraciam } eius altitudinem fuijje
(u bitorum,lxvi. latitudinem,xlviii, D todorus autem i U
[ u ks Bibliothecce lib.lO, (quo libro nondum tfuodjckm
1,1 lucern cedit o v ji Jumus ex BibliotbecaVaticana) altu
Edinem ait culntorum t xc,latitudinem,xlv,vniuerfam
kbulatorum noucm Jisbrotatam* IT A EAM
368 GVL. PHIL* A N N O T*
Cl LICIIS ET CORIIS CRVDlS
CONFIRM AVIT. P rceter alios fcribit Ser-
vius Georg. J .cilicits tegi tabulata turrium , ne lafiis f-
nbus igms poj]it adbcerere. Et A fcomus Pedianus libro
3 .inatHonesCiceronis inVerrem tradit, Cibcia ejft
texta de piliš in cajirorum vfum, P A L M A R S
F AjC E R E. Palmareforamen 'apnimo, ideil bas
lens diametri palmum vnum. T (rebra auternjiuntforfc
mina rotunda, cjuod wtellexit Arnobius hb. 6 • adtiers
Jus gcntei eum alt limulachra terebrarum excauata vera
tigine. S E M I P E D A L E A V T E M, MA*
IVS NE COG ITANDVM Q_Vl=
DEM* Deefivoculaue,vtfcnbatur ad hm mos
dum. M ms ue, ne crgitandum cjuidem. S A MB V«
C A R V M MACHINAS* Sambucain tnacbh
nam ej]e qv.a vrbes expugnentur, tjuod vtin organo ba>»-
buca cbordcejic m m ehina intenduntur fines, attft° r
efl Sext.Vompeius,Meminit Vegenuslib .4 cap.'.)*
er apud Atbenceum Dipnojephiilon hb. decimo tjuarto,
pro majico inlirumento Eupborion } pro machina aiiteif
Biton, Andreas Panonmtanus, ?ol}lnusltb.g.& M o-
fcbus CjUi an H erachdem Tarendmt inuenijfe . SED
I B I M A L L E O L IS C O N FI X K. IN«
C E N D IO S V N T CONFLAGRA«
T ti. Malicali, vt fcribit Nomus Marceline funt mas
tnpuh jpartnpicc conteth , ijtu met nji, iut m niuros,aut
ir. teftudines lacmitur * A mrnianus autern hb, li.tr a »
ditbacJpeaejgurari. Sagitiaefi cannea tnter fpiculitm
Cr armdinem multijido ferro coagn.cr.tata, (jua in n.uUea
brit coli formam,quoncntur Lintea it amina, concauatur
venter
IN LIB. X, 369
^nterfubtiliter & -plimfariampatens at(fi in aliteo ipjo
} lnem cm aiicjuo fufiipit uhmento, er ji emijjd Icntuis
"nuirualido (ilh emmrapdiore extmguitur) baferit
tendciter cremat cunfperfa, acrior excitut
‘tjlus ineendiorum,nec rcmedio vllo,qumJiiperieBopni*
v ere conCopiturdfit ecrum mentio apud V eget trn lib. 4*
c borarumpocnitebit Mu’ ta quU
dem conjiho pratermijimus non tam ignorata nobts,qnd>n
( ontemptaaut dilata . Necjsemm hoc tempore fententia
futt otnma perfeijut Jed m ahud, quo libenore otio per*
f r itemur,rcieamus, Alio.jun ,vt m magnajjlua lem ve*
n «toris ejl indaganterJeras (vt wqmt Columella ) quam
piitrimus capere, nec cuiquam culpa fuit non omnes coe*
ftjfe } it a nobu fatis abundecj, eH tam operofi muneris
Jnoi/ latinorumprimifujcepnnus, magnampartemtradi =
iijje, adeoq> non reforrmdatnus drgni, vt ncbts rem gr a*
'ijjimam letiuri no tir a, (ftijuis tamen leget)fmtfactu*
f i,Jiqua minus uccurute interpretata reprebendcrint,vel
hn inuentu monFtraiterint. Mos quce potuimus prafuti*
hu; } ac tammulta cashgaumus,vtJi^iiistantumhmfe*
^it^aitca admodum 'defutura videantur ,qtto minus
'»[numnitoremrejlituatur bic auclor . Alti fertajje a
n °ks excitati m id meumbent, & nalil qu«m nos exem*
uce vidimus omnia peruer*
jca‘et:t) maculas deter*
^ nt ,quodJint vitli qux auxilps vtterum hbrorum tmo
V
f ar ia cujhgatiora (nimir,
Um C;
• erroribus ad vnum
co-rhi poJfin! ) ant mame ingenio frtediti, eiui bettejuto,
juod legendamfuit, reponent Hoc tamen teftatum volt 13
mas ) latioi ci bos nosiros } maiores fujje i utm v i r
tri Jperemus .
F I N I S.
Hirr P hiUnkr commentabatur Romat .III. CaU n *
Augufti, M. D. XLI, Študente impd*
leiitecp v adutu ant e Mecanate fuo
Gt ORG IO AR ME*
N I A C O Rutke*
norum Epu
feepo,
tmregio ad P A V=
L V M« III. PONT.
M A X, Legalo,
* *
ERRATA , qVAE VIJ?
A DI L I G E N T X i i I M IS VI,
tari poffu it iti imprimetniis aufloru
nbusjiccorri&ito .
p ti
\
J 7 s’ 'j 7 agerutn pro oggerum
* 8 4 j 4 mtlos pro nomiullos
J 50 j etiomji Platonis pro Platoni) tttntu
ihti. i o Uem pro A tta«
i®7 12 Rogi pro regi)
> s o 6 c.culeus pro culleui
ibid* 2 9 pramitur pro prcnritur
■2 i -z i) tnufiHitri pro mufiuarii
ibid, x j Scutilis pro Scutuhs
21 ) i 0 TK&J&oAov pro -OTet^oAsf
13 * i TrSc? pro Trti?
2 4 5 ,2 5 T eFtorri pro T ettoriorum
24 p is Codamufus pro Cadamuftu)
27i ,o ou/'x&ocoiof[poourocSotaiag
27 * a J(5f«|lv pro Ksfoc|li/
a 7 4 f poji retle } odete punfium
2 p
oi'yyK(Sv(M>pro ocympvM?
juoi/oflt/H pro ftovoticrii
Jeptupiicipro[extuplici (
■nZoTf vyi-mspro Tfv}^^
diHmltio transfrendu od finem verfi f
quothbetproquotlibet , ,
^tfioaiov pro ylgou/ov
poji dijlmffu adde (Aniht.opedut
meuduum pro menduum
pixidiculumpro pyxidiculom
Sogtciorespro Sogacioris
chernica pro chernibo
Reh^uajitpift erutjutedihne moditfacillintecrned
2 S 4
320
3 22
3 24
3 2K« b!V(X^wvouot
Wf$>O)d.£C>U 0 i
ccAjSovA*
i?v\’ ouuy<’
X | <">
(Sf
^c^biaf ’
tf 0 U'©^
Žholot
(J t UIKN
y*$l(&LKH
■ A
A«X 9 ;
SIAtzotov
rftvo
Sfo&l-ttS
cAa^f«
di-tuAjv
4
fevdov i C S
Kxki£o 7 Ii 4 l 84
Hsi»«v 212*344 A9V7J0JJ 277
tT»7f ov 3 77 . M
^&-Tuku>ioujy^^vn 3 6 Mt-rafoc 221 J
ko-odu 4 47 329
totfjcuvocrooTOovl <54 o«U&V 202*204 313 ’
I N D E X
c7*9f wJb|&' l64 7ni>cv»
oins: (^iK^IV^TTtV- TmvaptCCTU
•7oucAivo?,&»vfcfc£Ai 'srAta \ .
vSPj^KsiKAiv©^, "SreAl?
'7€(a7^x<^K3'' J tA , ~ zkAio£Khth{
V©"*
opKka
» i
'fi/iiro -
ovf o«9j
°5]?aK9V
>/
o fr=ff£3C.
Olg/ot^©^
33 f
lil
31*
} 67
3 61
l 8 9 "caJA*! 3 14.3 1 ^
381 '7T^D0CoAl01f 201
3<> 7 7rtL:&?PM*? 101
3 6T TreJSČP/i^roiir©-'!^
3 49 7rCi.f o^.5ccf 3 l! ^
i