Jezikoslovni zapiski 21 • 2015 • 2 _ 149
Draga Bojovic
TUMAČENJA I PERSPEKTIVE SEMANTIZACIJE FRAZEOLOŠKIH JEDINICA U DIJALEKATSKOM RJEČNIKU (SA POSEBNIM OSVRTOM NA SAZNANJA U RUSISTICI)
CoBiss: 1.02
Razlage in perspektive frazeoloških enot v narečnem slovarju (s posebnim pogledom na spoznanja v rusistiki)
Delo govori o opisovanju pomenov narečnih frazeoloških enot v slovarju.
Ključne besede: frazeološka enota, narečna frazeologija, pomen frazeološke enote, opis
pomenov frazeološke enote
Interpretations of and perspectives on semantization of phraseological units in a dialect dictionary (with special regard to findings in Russian studies)
This paper discusses how the meanings of dialect phraseological units are described in a dictionary.
Keywords: phraseological unit, dialect phraseology, phraseological unit meaning, description of phraseological unit meanings
0	O opštim gramatičkim karakteristikama dijalekatske frazeologije, o leksičko-gra-matičkim tipovima i o prelaznim frazeološkim jedinicama govorili smo u prethod-nim radovima (Bojovic 2011a: 371-379; 2011b: 315-322; 2012: 157-162).
1	Opštepoznato je da je teško formulisati značenje frazeoloških jedinica u jednoje-zičnim rječnicima, da »to odavno predstavlja njihovo najslabije mjesto, i odavno se vode polemike o najboljim metodama odredivanja značenja« (Ščerba 1958: 69). Prema tome »najozbiljniji korak u unutrašnjoj parametrizaciji frazeoloških jedinica jeste formulacija značenja« (Borisova i dr. 1987: 11). A. A. Čepurjenko dotiče se problema opisa značenja frazeoloških jedinica, ukazuje da se ona odnose na brojna važna i neriješena pitanja u frazeologiji do dan danas i da se vrlo jasno postavlja pitanje kako opisati značenje odredjenog frazeologizma i koje faktore pri tom treba uzeti u obzir (Čepurjenko 2001: 37).
I. G. Nosjenko, analizirajuci različite interpretacije plana sadržaja frazeoloških jedinica, procjenjuje u kojoj se punoci on eksplicira, da li se pri tom gubi suštinska informacija za pravilno poimanje frazeološke jedinice, prema kakvim parametrima se vrši opis, i izdvaja denotativne, načinske, emotivne i stilističkeparametre i parametre zasnovane na ocjeni makrokomponente značenja frazeologiz-
150 _
Draga Bojovic • Tumačenja i perspektive semantizacije frazeoloških jedinica .
ma. Pri tome Nosjenko primječuje da se imenski, atributivni, glagolski i priloški deskriptivni obrti pojavljuju kao osnovno sredstvo opisa frazeologizma, i izdvaja druge tipove opisa frazeoloških jedinica;!
[a]	analitički opis - direktno otkrivanje logičko-predmetnoga (denotativnog) značenja frazeologizma putem tekstovne eksplikacije odgovarajučih semantičkih obilježja:
■	pljunuti otac 'dijete koje potpuno liči na oca';
■	čer dotle 'ne može mimo toga';
[b]	paradigmatički opis - izjednačavanje frazeologizma i njegovog korelata od jedne riječi:
■	otegnutipapke 'umrijeti', o(t)kinuti nos 'osramotiti';
[c]	relativni opis - ukazivanje na klasu predmeta, u odnosu na koji frazeologizam koji se tumači ispunjava funkciju konotativno zasičene i ekspresivno jarke druge nominacije;
■	kalijeg/kalijež i obličje 'čudo, velika izopačenost';
■	Bog (i) vesak 'nemogučnost, blokada u (pri)sječanju)';
[d]	performativno-klasifikaciono tumačenje - opšte ukazivanje na tip per-formativnih iskazivanja kojemu pripada frazeologizam koji se tumači (Nosjenko 1990: 170-173):
■	oladijo ti se pos(t) 'blaga kletva povodom nečega';
■	s'edi, usio se 'opomena zbog neposlušnosti'.
Ocjenjujuči karakter medusobnog odnosa makrokomponenata značenja frazeoloških jedinica u svakom od tih slučajeva, Nosjenko izvodi zaključak da »vi-šeobraznost tipova opisa značenja frazeologizama, koji se razlikuju po načinu i po efektima definicije značenja, dovodi do neusaglašenosti i nehomogenosti opisa ukupnog frazeološkog materijala. Sljedstveno tome javlja se neophodnost sistem-skog, konceptualnog i iscrpnog opisa inventara tipova tumačenja frazeologizma u frazeološkim rječnicima« (Nosjenko 1990: 176).
Vidno je da se najozbiljniji prigovor može dati trečem tipu opisa (»relativnom« opisu) (Koboljeva 2007: 160). U vezi s njim A. M. Meljerovič piše: »Često se daju semantička odredenja frazeoloških jedinica, koja sadrže samo opšte ukazivanje na
1 Srbistička frazeološka literatura oskudijeva frazeološkim rječnicima i književnog jezika, i narodnih govora, a shodno tome i teorijsko-metodološkim pogledima na probleme leksikografske obrade. Teorija frazeologije i frazeografije najrazradenija je u rusistici. Za nas je posebno interesantna dijalekatska frazeologija. Riječ je o bliskosrodnim jezicima - srpskom i ruskom, pa se lako mogu naci sintaksički i semantički ekvilentni obrti. Koristimo uglavnom korpus koji smo zabilježili u govorima Crne Gore, a oni su, nesumnjivo je i osobina ostalih područja srpskoga jezika (uz neizostavno variranje u akcentu, oblicima ...), kao što mogu biti i osobina srpskog književnog jezika. - Cjelovitiji pogled na problematiku opisa značenja i metodu navodenja frazeoloških jedinica uključio bi frazeologiju i frazeografiju ostalih, prevashodno slovenskih jezika, u kojima su one dostigle zavidan nivo razvoja (hrvatski, npr.). Rezultati tih istraživanja, kao i komparativna analiza, bice predstavljeni drugom prilikom, a ovdje izostaju zbog obimnosti rada.
Jezikoslovni zapiski 21 • 2015 • 2 _ 151
njihovu predmetnu-pojmovnu korelaciju, neadekvatno odredenim frazeološkim jedi-nicama po gramatičkoj strukturi.« Dalje, Meljerovič smatra umjesnim da se zamijeni predstavljanje u nekim rječnicima ruskih govora »jednobraznog tipa opisa dijalekatskih frazeoloških jedinica, koje pripadaju različitim leksičko-gramatičkim tipovima«, pa predlaže »semantičke ekvivalente odredenih frazeologizama, analogne u kategorijalno-gramatičkom odnosu i sintaksičkoj strukturi« (Meljerovič 1982: 70-71), npr.:
■	ko zadnja šešina 'o blentavom čovjeku' ^ 'blentav čovjek';
■	udario u tri lika 'o pomahnitalom čovjeku' ^ 'ne zna šta radi'.
2	Predlog transformacije objašnjenja u dijalekatskom rečniku imaju i drugi istraži-vači ruske frazeologije: »Definicija u rečniku treba da bude zasnovana na grama-tičkom značenju (sintaksičkoj ulozi) frazeološke jedinice. Definicija zamjenjuje frazeologizam u tekstu bez njegove sintaksičke i semantičke transformacije.« (Le-bedjeva 1999: 94)
Prema mišljenju A. I. Molotkova značenje frazeoloških jedinica najjasnije se otkriva pri leksikografskom opisu, kada različiti tipovi rječničkog opisa pomažu da se uporede ili razgraniče frazeologizmi na semantičkom planu (Molotkov 1994: 11). Frazeološkim jedinicama koje se odnose na razne leksičko-gramatičke tipove, treba da bude svojstven različit tip opisa, što je odraženo u Frazeološkom rječniku ruskog književnog jezika (Fjodorov 1997) za imenske frazeologizme koristi se imenski obrt, za glagolske glagolski, itd., kao i u Frazeološkom rječniku hrvatskoga ili srpskog jezika (Matešic 1982). U Malom srpskom frazeološkom rečniku nemamo ilustraci-ju na primjerima (Otaševic 2007). Saglasnost tipa definicije leksičko-gramatičkom tipu A. A. Čepurjenko ocjenjuje kao realizaciju semantičko-gramatičkog principa,
1	zaključuje: »Uzimanje u obzir gramatičke prirode frazeološke jedinice, po našem mišljenju, predstavlja mocnu stranu ovog principa« (Čepurjenko 2001: 41). Takvo mišljenje podržava A. M. Meljerovič, ističuci da pri opisu dijalekatske frazeološke jedinice treba uzeti u obzir njeno kategorijalno značenje i osobenosti gramatičke strukture: »Kvalitet izbora semantičkog odredenja frazeološke jedinice, riječi ili sin-tagme, analogno njoj (u najvecem stepenu izomorfno) prema gramatičkoj strukturi, dozvoljava da se s maksimalnom punocom eksplicira struktura značenja odredene frazeološke jedinice« (Meljerovič 1982: 70). O postojanju opštepriznatoga leksi-kografskog pravila, da definicija odgovara kategorijalnom značenju jezičke jedinice piše i V. N. Grišanova (2005: 408).
3	U dijalekatskim rječnicima2 mogucna ujednačenost u leksikografskom opisu frazeoloških jedinica izostaje, što se očituje u sljedecem:
2	Primjere smo uzeli iz rječnika leksike: Uskočkog rečnika (= UR = Stanic 1990), Rječnika govora Zete (= RGZ = Bašanovic-Čečovic 2010) i Rječnika govora okoline Mojkovca (= RGOM = Ristic 2010). U njima su u vezi s nekim leksema zabilježene frazeološke jedinice, a primjeri frazeoloških jedinica dati su pod odrednicom izraz i, što je i prirodno za ovu vrstu rječnika, prisutno je i opisivanje značenja kroz tzv. indiferentne obrte.
152 _
Draga Bojovic • Tumačenja i perspektive semantizacije frazeoloških jedinica .
[a]	Kroz gramatički indiferentan obrt s predlogom o ili za opisuju se fraze-ološke jedinice raznih leksičko-gramatičkih karakteristika:
■	podnijeti ofišciju 'o onome ko najviše podnese';
■	obisko bi greben o prknu 'o djevojci, zamužatila je, odrasla': Obisko bi joj greben o prknu (UR);
■	ko Milutinova deca 'o deci koja su dobra kao Milutinova';
■	ka da si bes glave 'za onoga koji nepromišljeno postupa' (RGZ);
■	na vr glave 'za nekoga ko se baš prehladio' (RGZ);
■	(j)edna glava sto jezika 'za osobu koja u bijesu izgovori puno uvredljivih riječi, goropadna osoba' (RGZ).3
Osim toga, ako se frazeologizmi sa gramatički indiferentnim opisom ne predstave minimalnim kontekstom upotrebe, korisnik rječnika je u nedoumici
0	tome kako se u živoj riječi upotrebljava i u kakve odnose sa riječima stu-paju navedene frazaološke jedinice. Tako, npr. stvari stoje s frazeologizmima koji, po formi, potencijalnim slaganjem i sintaksičkom funkcijom odgovaraju
1	adjektivnom i adverbijalnom leksičko-gramatičkom tipu, npr.: ko (j)edna i po(j)edna 'o ženskom stvorenju rijetkih kvaliteta'.
Takvom definicijom, gramatički indiferentnom i bez ilustracije nije mo-guce »usaglasiti izučavanje strukturno-tipološkog jedinstva frazeološkog obrta s odredivanjem načina njihove sintaksičke funkcije« (Vinogradov 1969). Ona zatamnjuje gramatičku suštinu frazeološke jedinice i ne sadrži nikakvu infor-maciju o njoj, jer ne odgovara zahtjevu: »Kako bi se izrazila pravila upotrebe frazeološke jedinice u govoru (tj. njena živa upotreba) potrebno je opisati sa stanovišta mogucnosti realizacije u rečeničnom kontekstu« (Borisova i dr. 1987: 14).
[b]	Gramatički nepodudarne mogu biti definicije, npr. kod: [b1] varijanata u osnovi istog frazeologizma:
■	pričati Markove konake 'kaže se za osobu koja priča dosadne priče';
■	pričatipričinupriču 'pričati jedno te isto, ponavljati'; [b2] mnogoznačnih frazeologizama:
■	ni pet, ni šes 'preduzeti nešto odmah', 'prebrza reakcija', [b3] frazeologizama za koje bi se moglo reci da su sinonimi:
■	pijan/pljan ko maca 'teško pijan čovjek';
■	pijan/pljan ko metla 'o velikom stepenu pijanstva'.
3 U Rječniku govora okoline Mojkovca ista frazeološka jedinica opisana je glagolskim obrtom: zasuti grdnjama i psovkama, verbalno oštro napasti i izvrijedati. Mi smo zabilježili frazeološku jedinicu koja se javlja u govorima Crne Gore, od sjevera do juga: jedna glava, (h) iljadu jezika.
Jezikoslovni zapiski 21 • 2015 • 2 _ 153
[c]	U opisu jedne frazeološke jedinice moguče je miješanje tipova definicija, svojstveno frazeologizmima različitih leksičko-gramatičkih tipova, npr. adjektivnog i adverbijalnog tipa:
■	kao da mu je šilo u prknu/prkno 'nemirno ponašanje', 'nemirno se ponašati'.
[d]	Jedna ista frazeološka jedinica može biti kategorijalno (i varijantno) različito zabilježena i u rječnicima istoga tipa:4
■	okinuta glava 'za onoga koji baš liči na nekoga, isti': ... ja i dalje velim da (j)e tajova okinuta glava (RGZ);
» glavu otkinut(i) 'veoma ličiti na nekog likom, osobinama, biti veoma sličan nekom': Sve ujčevini liči, onom najmladem ujaku glavu otkinuo (RGOM);
» skinuti glavu 1. 'potpuno ličiti na nekoga, izgledati potpuno kao neko drugi': Skinuo ujaku glavu; 2. 'pogubiti nekoga' (UR).
[e]	Bilježi se samo jedno tumačenje frazeološke jedinice gdje su zapisana i druga tumačenja:
» u njegovu glavu 'neka to bude sva šteta': Ja nijesam gl'edala namjerno
da ga slomim - u njegovu glavu (RGZ); » u njegovu glavu 'kaže se kada se napravi neka šteta, razbije nešto: nije
bitno, ne mari': Unjenu glavu, biče čaša dosta (RGOM);5 » kletva: na njegovu glavu 'neka se nesreča završi na tome, neka ne bude više nesreče, to zlo bilo i više ne bilo' (UR).6
[f]	Opis frazeološke jedinice jednog leksičko-gramatičkog tipa može da se formira po principu isto što i tumačenje drugog leksičko-gramatičkog tipa:
» glavu o(t)kinuti/o(t)kinuta glava, čer dotle/mimo to ne može.
[g]	Tumačenja frazeoloških jedinica sa akcentom na pojedinim komponentama:
[g1] »suvišak« tumačenja, koji se ogleda u tome što se u definiciju, u ulozi obaveznog elementa značenja frazeološke jedinice,uključuje riječ iz njenog stalnog leksičkog okruženja: » osto ko ispod rešeta 'koji je jedva ostao';
4	Ovo može biti stvar leksikografskog odabira, uslovljenog zapisom, pa i neka opšteprisutna značenja mogu izostati. Tako, u RZ i RGOM izostaje tumačenje 'pogubiti nekoga', prisutno u Uskočkom rečniku.
5	Na ovom području zabilježili smo i značenje frazeologizma u njegovu glavu koje je u vezi s nestankom, ili crkavanjem životinja, dok se frazeologizam na njegovu glavu odnosi na ljudska stvorenja. S obzirom na prirodu RGOM ne možemo očekivati da u njemu nademo sve varijante i značenja frazeoloških jedinica.
6	U njemu nalazimo veliko bogatstvo izraza s komponentom glava, ali nema izraza u njegovu glavu.
154 _
Draga Bojovic • Tumačenja i perspektive semantizacije frazeoloških jedinica .
[g2] »manjak« tumačenja kada se opisuje samo komponenta koja pripada »dijalekatskoj« jedinici, a ne jedinica, tj. konstrukcija:
■	popišljaj (h)oda 'blizu';
[g3] tumačenje frazeologizama koje čine bezlične rečenice opštom nomi-nacijom:
■	sve u šesn(a)es 'veselje'.
4 Kao što se vidi iz našeg pregleda, za primjenu jedinstvenog načina opisa govora i frazeoloških jedinica istog tipa ima još mnogo posla, čak i u dijalekatskoj frazeologiji koja je daleko ispred frazeologije srpskog jezika. Nama je potrebno uraditi rječnike, ali istovremeno razradivati i teoriju njihove izrade. Pri opisu frazeoloških jedinica istog tipa, kako smo vidjeli, mogu se koristiti ili različite definicije, ili gramatički indiferentne. I u jednom, i u drugom slučaju nivelišu se individualne osobenosti značenja frazeološke jedinice što dovodi do iskrivljene predstave o njenim gramatičkim svojstvima. Da bi se trebalo pridržavati ujedna-čenosti u leksikografskoj obradi ukazivali su A. V. Kunjin (»... ujednačena obrada frazeologizama u rječniku potpuno je poželjna.« - Kunjin 1977: 178) i A. M. Babkin (»Leksikografska samovolja, promašaji i greške sastavljača rječnika mogu se kontrolisati isključivo citatima. Ali za to su potrebni stručni komentari s kontekstualnim isječcima, a ne mehaničko gomilanje po pravilu: brojem vece -kvalitetom manje.« - Babkin 1976: 29). Vezu izmedu značenja jezičke jedinice s njenom gramatičkom karakteristikom koja odgovara frazeološkom materijalu zapazio je V. V. Vinogradov, ukazujuci na postojanje zakonomjernih odnosa »izmedu semantike frazeološkog obrta i njegove sintaksičke funkcije, izmedu semantičkih varijanata frazeologizma i dinamičkim mogucnostima njegove si-nataksičke primjene« (Vinogradov 1969: 10).
Tumačenje preko obrta s predlogom o i za obezličava frazeološku jedinicu i ona gubi »značenjsku snagu« (Nosjenko 1990: 169) jer postoji miješanje u jednom rječničkom opisu frazeologizama različitih leksičko-gramatičkih tipo-va: ti frazeologizmi razlikuju se medusobno po načinu slaganja, upotrebljavaju se u različitim gramatičkim funkcijama i kao elementi različitih sintaksičkih modela.
Na taj način, prilog pravom tumačenju je činjenica da »od jasnosti i pravilnosti opisivanja značenja zavisi [...] poistovjecivanje datog obrta s nekom klasom obrta« (Kotelova 1977: 40), a i uz njega ide tumačenje »da složenosti proističu prije svega pri odredivanju značenja dijalekatske frazeološke jedinice i njoj odgovarajuceg opštekategorijalnog značenja, iz čega proizilaze teškoce formulisanja definicije« (Grišanova 2005: 407). U potpunosti se značenje frazeologizma realizuje u realnoj govornoj upotrebi, u slaganju sa riječima: »Okru-ženje pomaže da se razgraniče značenja frazeologizama (prema okruženju fra-zeologizam se nalazi ne samo u semantičkoj, nego i gramatičkoj vezi). Leksičko
Jezikoslovni zapiski 21 • 2015 • 2 _ 155
značenje uvijek je u vezi sa gramatičkom karakteristikom samog frazeologizma i postojanjem kod njega odredenih gramatičkih kategorija, što uslovljava ogra-ničenja njegovih mogučnosti slaganja: leksičko značenje frazeologizma prema okruženju može se odrediti uzimajuči u obzir s kakvim riječima se može slagati frazeologizam, i kako se slaže s njima« (Bogdanova 1981: 134-135).
5 Možemo zaključiti da za opisivanje značenja dijalekatskih frazeoloških jedinica treba podsjetiti na činjenicu da je dijalekatska frazeologija kategorijalno istog tipa sa frazeologijom književnog jezika; u suštini radi se o »istoj« frazeološkoj jedini-ci što se dokazuje poklapanjem opštih gramatičkih karakteristika i paramemetara (Kobeljeva 2007).
Naravno, dijalekatski frazeologizam ima i svoje osobenosti, uslovljene sferom upotrebe, a u vezi je sa:
[a]	obimom frazeoloških jedinica u okviru odredenih semantičko-tematskih grupa,
[b]	manjom ili večom produktivnošču odredenih kategorija (npr. kategorije roda).
5.1 Izučavanje frazeologije narodnih govora, tj. dijalekata treba da se odvija u koordinaciji sa izučavanjem frazeologije književnog jezika. Koriščenje rezultata može doprinijeti boljem izučavanju frazeološkog sastava dijalekata što, na svoj način, može da posluži dubljem poimanju suštine same frazeološke jedinice i njenoj upotrebi u jeziku. Leksikografskom predstavljanju frazeoloških jedinica trebalo bi da prethodi:
[a]	tačno markiranje svake jedinice sa stanovišta pripadnosti leksičko--gramatičkom tipu;
[b]	izbor tipa definicije u skladu sa leksičko-gramatičkom karakteristikom;
[c]	ukazivanje na obavezno slaganje s odredenom klasom riječi;
[d]	ukazivanje na ograničeno leksičko i slaganje u cjelosti dozvoljava da se utvrdi komponentni sastav frazeologizama i razdijeli od ostalih riječi;
[e]	ukazivanje na osobenosti gramatičkih kategorija svojstvenih odgo-varajucem leksičko-gramatičkom tipu.
SKRAČENICE IZVORA
RGOM = Rječnik govora okoline Mojkovca = Ristič 2010 RGZ = Rječnik govora Zete = Bašanovič-Čečovič 2010 UR = Uskočki rečnik = Stanič 1990-1991
156 _
Draga Bojovic • Tumačenja i perspektive semantizacije frazeoloških jedinica .
IZVORI I LITERATURA
Babkin 1977 = A. M. Ea6KHH, CgoBo b KOHTeKCTe h b cgoBope, u: CoBpeMeHHan pyccKan neKcu-Ko^pa$uH 1976, .HeHHHrpag: HayKa, 1977, 3-36.
Bašanovič-Čečovič 2010 = RGZ = JegeHa EamaHoBHh-HeTOBHh, PjeHHUK žoBopa 3eTe, nogrop^a: ^AHy, 2010 (Pjera^H 6).
Bogdanova 1981 = A. O. EorgaHoBa, ConemaeMocmb $pa3eono^u3Ma co cnoBaMu b penu u pa.3^paHu^eHue e^o neKcunecKux 3HaneHuu (Ha Mamepuane ^na^onbHbx $pa3eono^u3MOB pyccKo^o M3WKa), .HeHHHrpag, 1981.
Bojovič 2011a = flpara EojoBHh, CTpyKTypHo-ceMaHTH^KH MogegH gHjageKaTCKHX $pa3eogomKHX jegHHH^ (Ha npHMjepHMa HMeHH^KHX h npHgjeBCKHX $pa3eogomKHX jegHHH^), u: 40. HaynHu cacmaHaK cnaBucma y ByKOBe gaHe, Eeošpag 2010: gBa BeKa caBpeMeHoš cpucKoš Knu^eBHoš je3uKa, Eeorpag, 2011, 371-379.
Bojovič 2011b = flpara EojoBHh, TpaHc^03H^Hja $pa3eogora3aMa y CHCTeMy geKCH^Ko--rpaMaTH^KHX THnoBa gHjageKaTCKHX $pa3eogora3aMa, u: MefyyHapogHu HaynHu cKyu CpucKu je3uK, Kteu^eBHocrn, yMewHocw: je3unKu cucrneM u yuowpe6a je3uKa: 36opHuK padoBa ca MetyyHapogHoš HaynHoš cKyua ogp^aHoš Ha 0unonowKo-yMewHunKoM $aKynwewy y
KpažyjeBiy 2010, Kpa^yjeBa^ 2011, 315-322.
Bojovič 2012 = flpara EojoBHh, yBog y CHHTaKcy $pa3eogomKHX jegHHH^ (geKCHKorpa^cKH orgeg), u: MetyyHapogHu HaynHu cKyu EomKOBuheBu gaHu 2011, nogrop^a: ^AHy, 2012, 157-162.
Borisova i dr. 1987 = E. r. EopacoBa i dr., Opa3eorpa$HqecKHe napaMeTpti h hx onacaHHe b cgoBape (Ha MaTepaage pycKoH HgHoMaTHKH), u: 0pa3eono^u3M u e^o neKcuKo^pa$u^ecKaM pa3pa6omKa: Mamepuanu IV Me^d. cuMno3uyMa b paMKax 3acedaHun Me^d. komucuu no npo6neMaM cnoBMHCKou $pa3eono^uu npu Me^d. KOMumeme cnaBucmoB, Mhhck, 1987, 9-18.
Čepurjenko 2001 = A. A. HenypeHKo, CeMaHTHKo-rpaMMara^ecKHH ^pHH^H^ TogKoBaHHa 3Ha^eHHH <^pa3eogora3MoB, u: 0pa3eono^uM b acneKme HayKu, Kynbmypb, o6pa3OBaHun: me3ucb doKnadoB MewdyHapoČHou HaynHo-npaKmunecKou KOH^epeH^u, k 75-nemum npo$. A. M. HenacoBou, Hega6HHCK: H3g-Bo Hega6HHCKoro roc. neg. yHHBepcHTeTa, 2001, 65-67.
Fjodorov 1997 = A. M. OegopoB, 0pa.3eono^u^ecKuu cnoBapb pyccKO^o numepamypHO^o H3biKa I—II, Hoboch6hpck: HayKa, CH6HpcKoe oTgegeHHe, 1997.
Grišanova 2005 = B. H. rpamaHoBa, HeKoToptie Bonpocti gHageKTHoH $pa3eorpa$HH, u: HH$opMa^uoHHblu nomeH^an cnoBa u $pa3eono^u3Ma: c6opHuK hay^HMX cmameu, Opeg: OpgoBCKHH roc. yHHBepcHTeT, 2005, 407-410.
Kobeljeva 2007 = H. A. Ko6egeBa, PyccKan duaneKmHan $pa3eo^pa$uM: ^paMMamu^ecKuu acneKm (Ha Mamepuane cnoBapeu ^OBopoBPyccKO^o CeBepa), CaHKT-neTep6ypr: HayKa, 2005.
Kotelova 1977 = H. 3. KoTegoBa, HeKcmecKaa co^eTaeMocTt cgoBa b cgoBape, u: CoBpeMeHHa m pyccKan neKcuKo^pa$uH 1976, HeHHHrpag: HayKa, 1977, 36-53.
Kunjin 1977 = A. B. KyHHH, K Bonpocy o geKCHKorpai^H^ecKoH pa3pa6oTKe pyccKoH $pa3eogoraH, u: CoBpeMeHHaM pyccKaM neKcuKo^pa$uM 1976, HeHHHrpag: HayKa, 1977, 177-179.
Lebedjeva 1999 = H. A. ,He6egeBa, ycmounuBwe cpaBHeHuM pyccKo^o M3WKa b $pa3eono^uu u $pa3eo^pa$uu, KpacHogap, 1999 (disertacija).
Matešič 1982 = Josip Matešic, Frazeološki rečnik hrvatskoga ili srpskog jezika, Zagreb: Školska knjiga, 1982.
Meljerovič 1982 = A. M. MegepoBm, H3 Ha6grogeHHH Hag ceMaHTH^ecKoH cTpyKTypoH gaageKTHMX $pa3eogormecKHX egHHH^ h ee oTpa^eHHeM b cgoBapHtix ge<^HHH^Hax (Ha MaTepHage ceBepHopyccKHX roBopoB), u: CucmeMHbie omHomeHun b neKcuKe ceBepHopyccKux ^oBopoB, c6. cTaTeH, Bogorga: BogorogcKHH roc. neg. HHCTHTyr, 1982, 70-72.
Nosjenko 1990 = H. r. HoceHKo, Tanti TogKoBaHHH <^pa3eogorH^ecKHX egHHH^ (Bonpocti TaKco-homhh h MogegHpoBaHHa), u: 0pa3eo^pa$uM b MamuHHoM $oHČe pyccKO^o M3bwa, MocKBa: HayKa, 1990, 170-173.
Otaševič 2007 = "Bop^e OTameBHh, Manu cpucKu $pa3eonowKu penHuK, Eeorpag: AgMa, 2007.
Ristič 2010 = RGOM = flaHHjega Phcth6, PjenHuK šoBopa oKonuHe MojKoB^a, ^og^opH^a: ^AHy, 2010 (Pjera^H 5).
Jezikoslovni zapiski 21 • 2015 • 2 _ 157
Stanič 1990 = UR = MHJHja OraHHñ, ycKOHKupeHHUK I—II, Eeorpag: Hayraa K&Hra, 1990.
Ščerba 1958 [1940] = H. B. ]ep6a, OntiT o6^eñ TeopHH jieKCHKorpa^HH, u: H.3a6paHbie paóomrn no M3biK03HaHUK> u $oHemuKe I, HeHHHrpag: H3gaTejtcTBO geHHHrpagcKoro yHHBepcHTeTa, 1958, 54-91.
Vinogradov 1969 = B. B. BHHorpagoB, O B3aHMogeHCTBHH jeKCH^KO-ceMaHTHqecKHX ypoBHeñ rpaMMaTH^ecKHMH b CTpyKType a3MKa, u: Mbicnu o coBpeMeHHOM pyccKOM n.3biKe, MocKBa: npocBe^eHHe, 1969, 5-23.
PE3MME
T0^K0BaHHH H liepCllC'K'lllBl>l CCMaHIHjaUHH $pa3eo™rHHecKHx
eflHHH^ b gna^eKTHOM c^OBape (b conoc'i aB.ieiiiiii c 0nuT0M B pyCHCTHKe)
Bo MHorHX cjyqaax b cjOBape HapogHtix roBopoB bo3mo®ho to tto He Btigep:»HBaeTca ^pHH^H^ egHHoo6pa3Horo onacaHHa $opMM h 3Ha^eHHa ogHoranHbix $pa3eojormecKHX egHHH^ nocKOJtKy He y^HTMBaeTca hx npHHagje®H0CTb k onpegejeHHOMy jeKCHKo-rpaMMara^ecKOMy pa3pagy. Bo H36e®aHHe ^To^o yKa3aHHe Ha jieKCHKo-rpaMMaTH^ecKyro xapaKTepHCTHKy $pa3eojorH3Ma goj»Ho CTaTt o6a3aTejtHMM ^JeMeHTOM cjOBapHOH CTaTtH cjOBapa, h Torga KOMnoHeHTHMH cocTaB, co^eTaeMocTt h THn ge<^HHH^HH $pa3e0J0rmecK0H egHHH^i 6ygyT o6ycjoBjeHM ^TOH xapaKTepHCTHKoñ.