DePifcibus. Lib. I V. 489 V S V S IN GIBI S. S Almonujliplane pifci,fiue marinusille fit,fiue fiuuiatilisjfiueIacuftris,faporisteneritucfinifque gratia cedit. Maflarius fateturnunquatn fe fuauioremlautioremq,-pifcem comedifle, ideoquc n pifcibus omnibus pneferendum efte iudicat. Moderatustamen eius efus efto:Larga enim plc- tpmanudeuoratus, propternimiam pinguitudinem, moleftam aftcrtfatietatem; vnde haud me- f e cnier i m minuiexiftimationem eiusputauit Saluianus,cumpotiusaugeatur inde,qubd minus fe- ^ lc plere edentes poflint, quod corpori confultum eft. Salubriores ramen alios ellc non inficior, at Uioresefte pernego. Cteteriim non omnes tequeatftimandi funt. Habenda enim ratio eft cetatis, fexf ann ’ te mporis. Salmunculos femper placere aiunt, fed pracipue Aprili & Maio , & ciun vitra reu ac riP^ucdigitos non excreuerint: delicatiftinos autem haberi,cum ad quinti digiti menfuram f er - erint - Adulti in fluuijs teneriores & fuauioreseuadunt. Horum rurfusquilongius a mari recef- i fatif 1111 fluui i s degerinpeos qui neq; adeolonge fluminafubierint, neq- tam diu in ijs ver- ^ Ue n'nt,antecellere Saluianus& Rondeletius arbitrantur , contra ac ratio ipfa fuadere videtur, *Utn cxperientia. Longe enim & bonitate & falubritate prteftant^ui mediocriter in dulci fiuuio' ‘ la qua verfati funt, ob mcdiocrc exercitium: altius vero euedi vel limpliciter in dulcibus aquis im cir a ^P ro P tcr nimiosiubores, & inediam fere,deteriores macilentiorcfque euadunt, quamobrem ° loniarn prarftanriftimos capi rečic Albertusdixit, & Rondeletius minus probatos propter meli«- Colonia enim ad Rhenifere medium lita eft, Antuerpia mari proxima. lam verolicet res ' Aq Ul tamcos celebret Salmones, hoc eft qui in Aquitania c om° - na > nunc ramen eiufdem Alberti tcftimonio Rhenani praferuntur. Oprimi autem ibi funt . Hipifcatorum confenfu Maio menfe. Mifeni Albis accolapoft Pentecoften cum audiorafunt f* a >pra?ferunt. Improbantur ciun partui vidni funt, quo tempere maculas mukaš arei coloris, e tq U a~ :rUl n valderecuruumhabcrediximus . Angli Salmones iftosporcisgrandinofts comparant, do pciores, r Crc ^ i e ' s abftinentes vili plebecula relinquunt. Cateriim boni & tempeftiui ftcuti palato gratif- ^ nt dtacontraagris & quibus parum validus eft ventriculus, minusconueniunt; vifcofi enim H ^ Conc °duadmodum difficilcs, vt funt fere omnes ali j qui e mari fluuios & ftagna petunt Mne- Cho l ^ e: c I llam obrem Arnoldus Villonouanus in regimine Salernitano nifi aiuuenibus robuftifq; edi eos voluit: ide; cum embammatis que craflum, vifeidum, frigidumq; eius fuccunu. Q e / dare< l u eunt • Ad apparatum quod fpečlat; quouis modo codusoprime (inquit Platina) fapit. ijj / Us ex medici dodiftinu relatione recentes feribit in aqua bene elixari, tum vino calido perfun- J5'§ erar i 3 &ineodem quoelixuseftiure,dies odo vel quatuordecim feruaririnde figillatim f ai) . Ue dt vnum aut alterum totaum eximi, aceto perfundendum. Eum cibum eftelautem & boni f^e^^P^fertim cum pinguis fuerit: Aliquos in vino coquerej alios aquales vini & aquapartes mi- ex c i n j- .‘ ta obrnem tenaciorem fieri, vt in mera aqua elixari pnrftet. Spinam dorfi feparatim totam tiir j ^ lje * uP< P partes aliquas fupra craticulam aftari,qua? menfis fuperolere alioueferculoimponun- »pfo ^? la § ni s dclicijs. Ouaquoq; &inteftina ( qua? ab ignaris negliguntur) vel feparatim vel cum ® HA ‘ S l ePxaj condiri iure aromatico coloris e ruffo nigricantis, lautilfimo apparatu: Caaeriim fali- itj en a ‘ t11 onem qui in dolijs teto anno feruatur, non aliterquam recentem parari, praanaceratum ta- fe 5 q a< ^ Ua - Eum fpecie quidem & colore praferri recentem, la pore vero ficciorem & tenaciorem ef- amo ^ rcm ' U1 'econditum,vt Sturio folet, oprimefapere. Deniq;infumatum, prafertim qui Bre- dertx ^ ltUr ’ ve ^ cruc ^ um efitari folere, Efte qui fegmenta ex eo fuper craticula aftant. Bremenfes qui- ^Ca)fy Pc ^ llp ariq uo dam modo eum infumarc folere. Saluianus etiamefle tradit qui recentis frufta td fn a , prius infixis aftant, atq; cinnamomo, faccharo & aceto condiunt, eoqj condimento mul »n pleK^ r 171 re ^' : falitu vero( quoru magnam vim inquit ex Iouio, Gallia Belgica mittit in Italiam fpetntcf V n am faliti priftinam nobilitatem amittunt, etli qui recens falitus fuerit,non fit prorfus ^tao e p 1 Us aqua elixum, oleo atq; aceto confperfum comcdi. Portantur ad nos nonnunqua qua- hyg > Cr ^ rtla ^ tempo te infumati, nullo prorlus fapore commendabiles, vt verendum, autumnales vel J>ititi tllr ° sc ^ e 3 ftui^us temporibusrecentesquoqrimprobantur. Ad Rhenum vero vbi plures ca- Ca PUint r ^ au ^enberg, faliri in paruis dolijs folent, qua? libras( fedecim vnciarum ) circiter viginti l eis vend autUmno &hyeme harc vafculaalio vendenda mittunt: libram fere quinq; oboliš argen- ^ nt • urant per annum & in cellis vinarijseum fua muria feruantur. Hollandi recentes eftunt, eofq; vel elixos, vel cx butyro frixos. * , Antuerpia mari proxima. ftuminibus capiuntur, Garumna DE L V- Es I >< /T'-- •;i Mrjiii tul irfčmn ;ct Jiil.its conirsi (pmnas fciudir mi | ._ rilicpj-f fnuuhrerfnilir k? ,;a tf mitre conim fte? m In danila dr fir; j»>fr»rcmuix)i.iiKP crha *' " trim: t|sjtlbl.if j", rtrons er m ritni 3; ♦tl tr ■ "• <» ...... • ff d zcafv1 .{DUuttfut . im jr iftr m emiiio kki : ad tratni f O diorJlis 1 (T 9 fen * ? A ? 3f , /i V- •?, » v - c .n? f? t 1 r; fpj 1 b tr ffi ? grb, jr ?$r ?ioii ib er m$?n$*!ftgi{ftte!, d ! ’ i - lamtns fumtvmo cmi , _jgrtuntmr, ilfhmioi f^famrfiic lufhnr mol; er fiig inni roltmr mtfrd 01 tu tim craritmL pr cmeputivvea ddjiguf . onvBzau diiG oimiptiB. uffltlfa t fiingis imckidtricm t rt ■ ir rd o a a f pardnr mn 1 | gfsrfis mfigmjBti lautwb> ‘ 0 ■: t pdlhomsMUdinil. mS t iriTrtt pr flor, ftlji mft, dnTiiefiifuni hia& v J folomiBmirduae . q 1:1 ero • t Inn rt aO deantem ? Pij; n qurtmnflitrt niti? im h\ liiltitiBftamniOm- qw tdbkuti cnlpn famptr folmt uttr Das teme tnajELucfmii imlpinle in tram (trms ut mmr cm pen ivtimfj ca 111 Data r i c n 1 eenkt batin n cb n mera* metrihmm* JEJlorcB cmmqucfi&trrt urim . xpnqmB ftfcrar dmcmf&orik . Cu(h |trtnir ngim ne p dnnm mohmivi nm finvfrordmjšfnl učilu riammr Uip timn or tis jrrkf nftoTHia inmna^ 3 ln ca pran nmctinvs m mamin di fetiš nm coret trglia♦ I ofenri • fu ldotdflmmnir (um m\mi *• ut muigrm o ^ jcnim a t^Hftmui^Jiiain g imlutB apnu qiirtr (rege jrsint rana ;crattus5qm cmafiruG fr« iv uto dim 1 im cit nnllmt irt mirtam fesi mmottaUne fccgnm JauBGamziz mniB nuhtii ' 1 mi era l a ti 10 n t : s a mu tr, a Jttnna cxnm r ikngnm »g ni/ nnofUii pfoilnut :tt aerif c frihdni etm-ftlite farcjši un mat mjt lUBcutmis. Jia Cm cnrfrnit fcptim sin ® no fontnmmrtts pr oo. ■ » 7 ' v - r VLYSSIS ALDROVANDI PhilosophietMedici Bononiensjs • DE PISCIB VS LIBR I E. ET DE CETIS LIB. VNET. IOANNES' CORJsJELIVS VTERVERIVS In Qymfuijtb BononienjiSimplicium niedičammtot£ Ghvnreftnr rn1Dnrtf~~ frofejfor colUgitr. HlER.ONYM.VS’ TAMBVR 1 NVS in lucern edidit i AdIllvstr . issimvm ET Keverenidissimvm s D.D, MARCVM SITTICVM EX COMU!B KS IN ALTAEMPS Archiepiscopvm et Principem / SA USB KR G EN J 'EM : SedisApojtolicae Lega tem na tem. Gum Indice copiofiffimo. k . EKPEIUOPVAf PEEMISSK A m bononiae . . ^ fApudBelUgnmbain. M-DC-XllI K CEm PrtuilepnoS. Caes.Maiestatis. ... . '~ZAy ’ + * -v' ■ , f. ‘A. .> :V ■■ . M -■ •x { ':, * > ^ ■v - V >' V;: V' • • ; 5 s 1 / : r r ; / A f v ^mi.. s - * * ' ' f. 1 . i 11 ,'• \ i K • f »- 7 ( 17 ; ;. . *.. . . V ' >.jk ti ;•<; t i!;;! v -J V r' ; - •Je ;.V- Ar.vr . . ■■' ; !f- -M , ; . . j - > A. ■ r l‘ \ V ;\' - , - "T:: l-.Tpr / 1 v . ■ ■ Vi. - ~*\ '■ ■ v > ■■•'v", • »• ’ *„>>•> - ršSs. ■ f: • ■■■■?/; iNz-OlOHAflOIr ■ • ‘ -.c .vr vi-.. v ’ ■ •J 1 . w • U M V. . .V..i - , ■ -.v.; V,,.! a'..} • x'.\\ a ‘\ .. - r..-? ,r .. S® 'V ■ ' !-UŠ • : ‘1 • ''AAinfj . ji Hftr l-l'- ' ‘ V' 4 '"'" "..f - Mr.* ?*>- .r- . -v .,f . . . -f.JV' AMPLISSIMO E T AVG V ST I S S I M O SALISBVRGENSIS ECCLESIAE ARCHIEPISCOPO ET PRINCIPI MARCO SITTICO E X COMITIB V S IN ALTAEMPS SEDIS AP O STOLIC JE LEGATO NATO. Hieronymus Tamburlnus. S. P. D. RA N DE opus fum aggrejftcs, A ugufijsime Erceful, in im- menfa magni Aldrouandi, qu&vicit,g?forte iliorum tnemoriam, annis grogredientibus , abolebit. Ego vero ad hanc grouedus < ana¬ tem , ex qua vita? occajum video, ne dum cogito, vt reigublica literaria, cui hucufqi —‘ ' ' *’ • 7 ’ * • trači atu traBatu exordiri decreui ; quk resfimihi ex veto nonfuccejjerit, t tselquia tani tum hoc opus fortunarum me ar um •vires exhauriat , 'Del quia moles annorum natur je robur projlernat, huiufce tamen Ubrana BruBurajundamentu , iam~ pridem ab authore iaBis, columnrtsfaltemjiiperimpofuijje gldriab or. Det 'uero prouidentiafhBum 'uide o > 'utdum, & operi j &nuthori gloriam meditarer, 'umerit mihijlatim tua Celfimdo in nientem'pex cuius nomine', tamquam Sole jrontem libri feriente, maxima operi), & authori feret JJlendorisaccefio; pcutique P linij opera Vejpafiano, AriBotelu A le xandr o rnagno-, it a magnurft- hoc Aldrouandt opus Adarco S utic o confecraretur: BTu enim iUe$s?qui,Jigen- ti h na jlemmata rejjncio, ex eorum non interruptagjed cbnhnua Deroumferie defcendis, quorum, r uel c unufquifque fatis diuitem texendre hijlorire materiam Juppeditarht;felicifime enim traBauitfemper belli, spačiš artes Illuflrif- Jima, &generofiftima Gens Altaempfia, militaribiu duabus, uirisprti* dentia ciuili confjicuis, omni tempore Jbecundijiima: at conquirant ,qui 'uolue ? rim, illorumgefla ex annalibm e urbium, ex me ipjo, breuem rudem epijio - lam confcribente ,folum intelligent in 'uno Marco Siitico Patruo tuo, cuius no - men refers, & ammum remularis, arfem hanc r utrdmque jjtendidijsime eni- tuijje ; hic cum diu in prafeBuns bellicis nji B ort os e fiujjet J militar is tandem^ gloruefatur, mutatain Galerum galea, ab Auunculo Pio JJhparto inpurpureum Eccleftjc Senatum,fiimma cum omnium acclamatione,cooptatusjuit-;quo tem¬ pore tanta cum pietate resChriJli traBauit, quanta mm fortitudine JAartis negotia gejferat, mit to C'ar olum C ardinalem Borrotnaum leBifimrefoemin . '■•d ■ '. x Summa PriuilegiT S. C^efare^ Maieftads. P Riuilegio Saer&Cajfareže Maieftatis cautum el$, ne qutsaliquam hiftoriarum V]yfTis Aldrcmadi Bonon.qineaguntde animalibus,&pef confequens,etiam , de Pifcibus* qui funt animalia aquatilia, in toto, vel in parre abfq; volupta- te, & proprioauthorisj auteiushtvredum confenfu, intra decennium, a diequoab- folutum fuerit volumen inchoandiim, recudat, aut alibi recufiun vendat, fut> pcena, quoriefcunquedeprehenfus fueritjpriuationispmnium librorum^&decem marcha- rum auri puri, prout latius patec in dyplomate Csfareo dato marce regiaPrag#, die prima Aprilis, anno millefimo quingentefimo nonagefoiio nono. Rodulphus Imperator. c JRodul^hus Coradutius , v. " . * ■ , ; ~v, ■ 'i vid mandatum Sacr* Ctfirc* Maie/latis frofrium Io. Barnitius . IOAN. C0RNEL1FS FTERFERIFS DELPHENSIS Leffori beneuolo S. Rafaturo mihi ia hoc opus, nihil vifum eft ncceflarium de authore quicquam dicerc , ciim alioqui multa de incredibili ipfius eruditione,ac diligentia dicenda forent, deque celcber- rimo illo inuf^o, in quo prater pifces, de quibus hic agitur> nullum non aliud anima!, vel naturale, vel depirium cernitur, atque omne infnper plantaru, ac folfilium genus> Sc quod omnes admirantur, de fingulis fua manufcripta coinmentaria. Quorum omnium, vt Illu- ftrilfimos inclyta huius vrbis Senatores inftitueret haredes , non pauca cum impulerunt, beneficiorum in primis, quibus fapenumero eum profecuti fuerant, memoria, fpefque, & fiducia, fore, vt qui vere libertatis conferuatores vulgo appellantur, ea fimiliter omnia incorrupta conferuarent. Quo fit etiam, vt Lečlor hiimanillime non tam authori, quam Senatni hofce de pifcibus labores, & fi qui ali; dcin- ceps prodierint, acceptos referas. Hic enim teftatori morem gefturus, fimulq; literaria reip. confulturus, mihi author fuit, vt quam viuenti intra proprios parietes nauaueram, eandem etiam mortuo, praceptori fcilicet oprime de me merito, operam praftarcm, & in euulgandis eius monumentis omne illud tepus, quo d publicis lečlionibus vacari folet, impenderem voluit,honeftumq; ad id ftipendium Iaboribus meis opitu- laturus conftituit. De pifcibus autem, & cetis omnino nune erat dicendum, animalibus nempe aquatilibus fanguine praditis, cum in nouiflimo edito opere de exanguibus aftum dletQnps quidem labores, fi tibi Leftor humanifiime gratos fuifle intellexero,ad alios fubinde,atque alios alaerius me accingam. Quin au¬ tem grati fint futuri, non eft quod dubitem , cum omnibus numeris abfolutam eam eorum animantium hi- ftoriam pertraftent, qua tam grata olim fuit Antonino Imperatori > vt Oppiano eam carmine explicanti, & patris fui exilium remiferit,& pro fingulis verfibus,quibus eam conlcripferat, fingulos iuflerit annume- rari aureos. Iucunda enim eft, apprimeq; vtilis, fi qua alia cum profeftoribus omnibus, tum maxime me- dicis,qui quo pifcium, aliorumq; in aquis viuentium naturas, facultatcfq; nouerint accuratiiis, co quidem fus profelfionis nomine digniores fuerint, cum non femel vitftus rationem ex ijs inftituere , remediaque, qux haud vulgaria fuppeditat, hinc accipere cogantur: quorum neutrum rite praftabunt, nifi exa‘- ‘ * Himq, langumcorum more Ipirare pareft: atq; hinceft quod illavbi volunt,diutilfimas fub ^ aqua moraš trahunt,fine vilo fuffocationis periculo : hxc vero, ficuti & vniuerfa alia fpiritali hoc v ticere prardita, fi quis cogat, diutiiis quam res poftulat, fub aqua efte, ( vt ciim retibus capta vi retinentur,) fuffocantur, atq» examinantur, quippe qua? fpirandi facultatem amit- tantmec aliam ob caufam fluitantia cernuntur,& čredo capite dormiunt, quam ob fpiratio- nis commoditatem. Nouiifimaifthcec Ariftoteles Čete; branchiataquiaplurima, voce cum Cetc. & pi¬ to 2S tm communi, id eft pifces appellauit. Pifcium,de quibusprimiim,vt- fcis vt dijje- pote laIubrioribus,palatoq; gratioribus dicemus,dilferenti« funt plurima?: bi n a’ tamen prat- rant ' cipue: a corporis tegumento vna: a loco quo degunt, altera. Teguntur vel 15 fquamis, qui pifdum po - p uri mi, vel čute, hacq; vel alpera qui pauci, vel lami qui pauciifimi. Locus eorum conue- tiores dijfe- iens ac commodus,aptaq; habitatio,& proprium velut elementum,aqua eft. Vtramq; difi- -renti* . cxpeditioremfadlioremej; methodumceuducemfequianimuserat;nequos p er ^ t ' 1 “ inx it,& toto quodammodogenereinuicemdifterre voluit,confunderentur: fed ^ l "' CA ' 1 can^A ores n ° n ^ icuit j qui fquamofos ftepenumerb cum afpera leuiq; čute pra?ditis impli- llla^ ^ c ^ nata vdfalfaeft,vtmarina:veldulcis,vtfluuiarilis,vtlacuftris. Ab Diferentu ftres Grsci nnn marinoS:ab hacquofdam 7roTa.ju'iug .i. fiuuiatiles,quofdam Puptvcuus .i.lacu- loto. Lieuam^n 1 nu i lcu P arunt!C Iuibus pr^terea addendi erant,qui vitam viuunt quodamodo am- 1 nfYou° rU rur ^ lls abos TraTcLijLohaKaTjinz vocare liceret, quod flumina a?que ac mare itj- mnc du ? & encr a,vnum Grcecis dmfpoptov didfi, quod relido nrari dulccs fluuio- rum aq ^ it. alterum quod ex dulcibus aqui$, ad mare defcendit, eamq; ob caufam A KCtT'1- Vlyfsi$ Aldrouandi Tifchm ma fmorurn dif ferenUA, e/irijint lih. I -HiH. c. i. c Lib. 2 .Hif. cap. 1 1- - Lib, $.'de 4ilimen.fa- c uit. Saxaiilium duplex ge - ms . 'Lib.Z.Hi- ftor.cap.ii. Litorales p\ fccs , Scaliger £- xerc. aij. r Lib. 2 .H\f cap.i}, fJerm.Bar- bar.m corol. lib.ic- in Di~ pfcor.cup de phyco .' $L,ib- de fuc CQr.honit.& vino, rdugij, qui Galono. Pelagij , < 7 «» potijjimum authori . xa.TcL$pou.ov dici queat:)alterum flumina fimul atcp lacusfrcquentans, fi/nvo 7 rorciy.'icv appel- £ landu m.Marinos in prima acie locabimus,fubinde annexuri,qui e mari flumina ftagnaq; in- trantuerdum locum obtinebunt, quifolis contenti funt fluui js: quartu lacuftres: quintum ac poftremum qui modo flumina 3 modo lacushabitant.Marinos equidem veteres,qiiorum au- thoritate fape nitemur,celebrant, de eorum alimenti facultatibus difputantes,nulla qui in a- quis dulcibus degunt/ačla mentione(nifi qui oftia forte fluuioru e mari fubirent,ideoq; ma- rinis item accenfendi) liue quod fluuiatiliu maritimis vrbibus in tanta marinorum copia, cu- ra eflet nulla,fiue qubd mediterranei capturam pifcium haud fatis perfpedtam haberet, prp- fertim cimi fluuios conftetno admodum pifcofos elfe in lociscalidioribus,in qu;bus fere \ i- xerunt,qui de pifcibus egere,fiue qubd fponte fua.cateros quj marini non elfent,Qmifere,in totum falubritati confulentes, tanquam alimentum eorum penitus damnarent. Marini enim vel ideo falubriores quod marina? aqua falfedine frigiditate, & humiditatem pifcibus omni¬ bus communem quodamodo obtundant. His fluuiatiles,& fapore,& carnis lalubritate pro- ximi funt,ciim quod fluminum curfu,& fa?pe etiam aduerfo fefe exercentes defatigentur, ac in perpctuo fere motu lint,tum vero maxime quod cibum ex limpidiflimis amniu aquis, aut fontani? fluuiorum minime ftagnantibus,fondumq fubter erumpentium fcaturigine tempe- p ratiflimis, lucidilfimifcp capiant. lllorum vero peilima eft conditio qui aut in ftagnis,aut la- cunis degunt, nam & motus exercitijve & cibi ratione a marinis & fluuiatilibus quam maxi- me degenerant/rigidi nimirum,humidiffimiq; & palato noftro non folum in gr ati,fe d ctiain nefcio qua extranea qualitate afficientes,quandoquidcm camum limofamcp relidis,&femi- corrupta? aqurr efcam depafcuritur c . Marinorum Gneči alios quod in alto mari degant, vri- Xctyinc , alios 7riTpMxg, fiue faxatiles, alios deniq; oLtyiaXcbhs/;jd eft,litoreos,fiue litorales, Ariftoteles aliquando etiam 7rpoo7««?,quafiterra?proximos,nominarunt. A petra?is fiue faxatilibus exordiemur, non tam authoritate moti medicorum omnium didtatoris d Gal eni, qui prte eeteris meliori vti pabulo eos fcripfit, femperej; in puriflimo humore dcgere,aquam- que dulcem, & qu;e exiftiufmodi & marina permixta eft,fugere, ideoque carnis falubritate omnibus prfcellere:quam ipfiufmet rerum omnium pareds Natura? myfterijs,qute tam pul- chellos eosfecit,tantaq; & tam iucunda colorum varietate depinxit, nofq; velut ad exquifi-. tiftimas quafdam epulas,quibus in omni valetudine commode vteremur, inuitauit. Eorum autem bina genera funtivnum quod in faxofis tantiim promontorijs, & v bi faxa funt, nafei- tur,vitamqj omnem traducit,nunquam vellocum vel alimentum mutans i ideoque teftante G eodem Galeno,femperextraomnem culpam : alterum quodlicetiuxtafaxa perlubeterob- uerfetur, nihilominus modo huc, modoillucper mare vagatur, fucci bonitate & prteftantia non parum inferius. De quopoftremo genere e Ariftoteles ( nifallor ) intellexit, cum om- nes faxadles 7rpovt f.t in h or tis: nam dr lituus nigerpropius terrarn or it ur, al~ ter firnilis erraticis e H . T um etiam bene ex calido,fiigidotemper at afunt loca mar is terrena. '$U0ft vt & c aro eorumpifiium magis conslet,cum pelagtorum bumida,mollis,folutarj (it. Quo H locoGazalitoralemherbam,quam Ariftoteles Stfva vocat, quali litus oleat, lituum vertit; cum clarius algam aut phycum marinum pofuiftet, licet deri poteft , vt litus ipfum &odor eius,in eovocabuloaccipiedus lit . Cotra s Galenuspifcesqui in mari verfantur dulcis aque experte,pelagios vocari,fimiIiterq; iplis faxatilibus culpa prope omni vacare teftatur : 1 pela- giorum,vt apparet, illos potiflimiim intelligens, qui fluuiorum oftia lugiunt ; nam qui iuxta fluuios yiddtanf,li hi vrbi proximi 1 uerint, propter latrinas, coquinarumq; fordes, fimiliaq; quaabluuntalia,odoremacquiruntingratum,infuauefqjacinfalubres euadunt. Nositaq; ceu fina forent pelagiorum genera,laudata videlicet & illaudata carnis, eodem ouidem de vtrifq; libro agemus, attamen Ariftotelem potiiis fequendum, putamus, eofq; potilfimiim appellandos pelagios, qui ob carnis fuaingratitudinem acinfalubritatem apud medicos fa- mofi funt, quales fere funt cartilaginei, & qui ob magnitudinem cetacei paflim nominan- tur. DE DePifcibus. Lib. I. J DE SAXAT1LIBVS SQyAMOSIS, Et primum de Scaro. Cap. II. 1 ; '. , ; v , j • •• ’ y,Vl\\ \ •* /:■ 'h ji ; ; C A R V M inter Sasatiles veros primo loco recenfuit Galenus 3 idq ue iure omni merito:nam prpterquam qudd falubritate nulli cedit 3 ita ddaporis gra tia facile omnes vincit. a Plinius author eft fuis temporibusprincipalem ha- * Lib.? cap. bitum fuilfe, cum paulo ante nobiliifimus eenferetur Aciperifer;forte quod 1 7 & H-i t tune Scaris carerent: alio enim ex orbe Romam deferebantur 3 ctii Opta- cp P X0 ' tus Tiberij Cadaris libertus pr^fe&us clalfis Romanos facere ftudueritco-’ piofilfime eos inter Oftienfem & Campaniaeoram fparfosdilfeminado 3 cura toto quinquen- nio addita 3 ne capti ad menfam raperentur/ed redderentur mari, admouitJ. (inquit Plinius) fibigula fiapores pije ib us Ja tis, dr nouum incolam maridedit * Cuius laticnis diligtntius me- B minit b Macrobius 3 inquiens. OBauius (alijcptatumvocant) prafečlus clafiis,fiiensScarurrcč [jb i.Sfr adeo 1 talit lit or ibus ignotumflit ne c nomen latinum eiuspifits habeamus, incredibilem S c ar or um tarnal multitudinem inter oiliam dr Campanit litus in mar eJJarfit, miroq~, ac nouo euemplo pije e s in.u m ari , tanquam in terra fiuges aliquasfiminauit . Ide mej, tanquamfiumma in hoc v ulit a tis pu¬ hlic a 'verieretur/juinpuennio de dit operam,v tJi quis inter aiios pipe s S c ar um forte cepiffet, inčo- lumen confesiim d’ inuiolatum mari redderet. Erat vero tanto in luxu Scarus , vt non h o mi- > S čari pr aro* nibus tanin m 3 venim & deorum immortalium palatodignns haberetur > quod non obfcure gama . inriuitapud Athenaum Philemon his veibis : Jdjfodfiilliqui viltoribusvefiunturpijitbusy S c ar um haberent,aut ex At tiča Glaucifcum dre. omnesJane quiguFlaJfent,perent dij Sic & En- ni us Se ar um eerebrum louisfipremi nuneupare viden poteftivt non fit mirandum, li c Hora- 'Lh.Sem* tiusindeteftandosgula?proceresinuečtus 3 dixerit: i. •- Finguem vitij s alhumj , ne c 0 sire a Et a alias: Nec me lucrina iuuerint conchyUa» ,KecScarus,autpoteritperegrinaiuuarelagois. MagifveF\hombi,aut Scari. 4 Et PetroniuS Arbiter peregrina, & ex alieno orbe ali ata 3 non domeftica placere iftis popi-: In EP octc * nonibus Scari& Phafianicxemploeleganteroftendithocepigrammate: C AlesFhafiacis petitaColchis, AttraBusScarusejt:d"AfraSyrtis Etpičlis Atagenopacapettnis, £uicquidndujragiodedit,probamus. Atq;Atravolucresplacentpalato, Muli us lAmgrauis e si: amica vincit £uod nonfuntfaciles , at albus Anjer Vxorem : ropi cinnamum ver e tur . Vlebeium Japit: vitimis ab oris £luicquid quaritur,optimum videtur. C um vero inquit c Martialis: Hic Sc ar us aquoreis qut venit ob epi s ab vndis, Vifc e rilits bonus eshcatera vileJapit « / n Dlfiicis. Scari pranogatiua? ne hilum quidem dercgat 3 quando hiccomparatiofit vifcerum Scari scari vi/. e- ad ipfiiis čarnem : qux licet optima ac fapidifinna per fe fit 5 iecinori tamen & inteftinis polt- ra optima. ponebatur. Illud enim in maximo erat pretio atqj honore, ficutex f Tranquillo pne ceteris t ln u\ te u\ 0 . notum eft:qui in Vitcllij principis perditilfimij& in curanda cuticula velut alterius Apicij pa¬ tina Scarorum iecinora inter Jautiores ciborum primidas enumerat: & apud S Athcnamm c ub. 7. Hpicharmusin Hebes nupnjs Scarorum laudaturusintefiina 3 inquit: Tay TOffKap Si^nov tz/3aXeir3-ioT<;. id eft. ,/duorum neeflereus quidem fas efl dij s reijcere • . In quo verfu , non contemnenda 5 inquit Ifaacus Cafaubonus in eruditifiimis fuis animad- tAthenai lo D uerfionibušjExcerptorumledio 3 S-toi, pro 5-toTe^nain ita etiam Euftathius. Stot 3 exclama- eos anmad tionis vox : vt Loči is lupit er, dr laboriojis . Podremo cum cateri fq uamofi pifces polluceren- uer ‘ M • tur/olum Scarum pollucere, Numa’ regis lege non licebat j idque non propter raritatem,vt Iofephus Scaliger arbitratur , qu6niam in Laurenti litore, atq j adeo in o'ra Tyrrhenica } vt h in cafligat. ^ endimus rariffimus elfetded ptr religfonis caufam 3 ne fcilicet in peregrino pifce im m od e- in Fclium. c ^ r as frcercntimpenfas 3 parfimoniam etiam dijs immortalibus gratam innuente Numa; fi- Parfmonu tul CX Cairi i Hcmin2c VCJ bis apud Plini um", qua citat Scaliger 3 licet colligere: Numa cenili - S. ma • uamofi non effent,ni pollucerent ,parfimonid commentus , v ti conuiuiapuhlica * * a> Cxn aq adputuihariafiacilius compararentur: ni qui adpollučium emerent, pr e c to trn- nit far c er ent,eaj pramercarentur . Quare Seruius ait in libris V eterum legi, a maioribus la- nnean o parfi m oriiam obferuatam . Conijcit autem Scaliger legem hii verbis conceptam lle:i 1 SCEI S> E j SOVAM'd£l ?JON SVN-ti NSI POltVCJTO. Sq.v*MO. c: efi c SOS OMNIIS »UeVh SCUVfi fOUVCBTO A * SYNO- v* Vlyfiis Aldrouandi SYNONYMA. ETYMVM. e ŠtfHtttUT* Scnnrui. Rochan o n&pov fit7ro tk azttipnv did Atbenams <5: Euflathiusrdlantur. Sxdtpeipauttm tripu- diare dl & faltare. Attame * Athen^us ita vocari Scarum voluir 3 quod mclufusftaf- fis, crebris cauda ičlibus qui tfjsapS/to/, feu oWp/o< vocantur 3 auerfus fores /axet» atqi itaretrorfum erumpat, vt Pliniusex Ouidio ait. Cui aduerfatur Ronddetius, qudd ra 0 k ttipe/v aliquando idern fit apud veteres,quod ro viptð id eft depafci, ficuti ex Theoerito (inquit) doeet Phauorinus 3 quamobrem a depafcendo didlu-arbitratur, clim Scarus algam, tn Mm del e* herbas depafčatur 3 vt fuo modo loco patebit, Caterum ciim & alijs id quoque con- »iS nnimad- ueniat j ego Athenao potius acquieuerim. Ineptilfime vero Ifidorus Efearum did conten- tttrfio. dit 3 eo quod efcam ruminare perhibetur. Duplidter enim errati primo quod Graeco vocabu- Ifidori dtJ Joetymumoriginemq> tribuatlatinam: fecundo quod ignorauerit Efcharum apud Gracos 5car» inep- animal marinum dTedonge a Scaro diuerfum. Reperitur & mihi adhuc fit incertum. Hac ille: quje vt vera dfe credat 3 bina Arillotelis addudt Ioca 3 in q uibus folum Scarum inter pifces ruminare tellatur. E contrario Gefnerus non dubitat 3 quin MeryxfitScarus 3 eiufdem Arillotelis authoritatibus nixus 3 qui- . bus prater Scarum alios pifces ruminare negat. Cui fentenda lubens ailipulor 3 fed nonni- tHstnimod- ^ Pbdofophi textum m uto, pro o l zdi (Gefnerus mauult dg) ov zaAii trije go 6t%$ug> nerfus, ° v mAv&i : nam fi in pltirali legatur i^titg , plures fuerintpifcesquiruminant 3 quod tamen Philofopho aduerfatur. Eiufdemquoqi lententia fuifie Bellonium exillimo 3 quandcqui- *Ub. j*.c. dem Scarum Ruminalem dičlum fuifie feribit: item c Iacobum Dalechampium in Scholijs xt« fuis in Plinium 3 cuius ibi verba: Ciim Scari duo fintgenera 3 alter oi quod Searum aliquando ?hrov , id e fr, varium, item 0dAtov Sc atolov ipgfuv cognominet, n ifi ciim quibufdam eruditis dicamus,epitheta, non difterentiat nomina efre. Recenfenturitcm a Mnefimacho Comico Myllu$, Lebias, < rirapog , cboA tccg. vbi pro trvrdpog forte srzdpog legend um efre conijdat quif- piam, quoniam Scari fpecies alteraob coloris varietatem aioAog cognomihetcsr, ac fr teolias lit epitheton Scari, fublata diftinngrdm y xopazhoirz di o At ca , 7 rAcoTtgTi , x,w6yAa°JoiTt. Cur modo fpecies Scari altera b/iag vocetur, explica- tum non inuenio. Conijcia tamen cum Rondeletio lic dici, quod tb , id efr ,afrniinftar Orii&t Sea- cjuodammodo concolorfit. Vtramque nobis exhibuit Rondeletius, Belionius vnamtan- rus cur fi* tum,eamnimirum quamille variam cognominat,& quin veterum celeberrimus Scarus B fit, h aud d ubirat. Fuitautemha&enusomnibusfermeineognitusScarus,nequeeft,cur idmirecur quilpiam, quando Romanis olirn &totiItalii£ fero vifusfuerit, vtnecladnum pifeishabeaturnomen. Apud Athenamm, vbi tradic Arifrotelis authoritate Searum xzp- Scari denttt ■■^ttpa^ovTct <%vzi , id eft , ferratos dentes habere, negantis voculam » defiderari, rede no- cjualcs. bisoftendit Rondeletius . Sic autem nune apud b Ariftotelem legitur: zap^apofovns vrčev- b tih z. Hi vt; oi ipfui;> ('a tu czdpu , hoceft,pifcesomnesferratisfuntdentibus, excepto Scaro. ftor.cap.i}, Vnde eft quod folus edam pifdum ruminet, quemadmodum idem c Ariftotelesteftatum reliquit,cuiusmentem nonbeneafrecutus eftTheodorus : Genu* pifcium (inquit) quod- dam etaguum e JI,quodnon ferratos habet dentes vt qm Scarus v o c at ur > quivnus & ruminare merito ob eam caufam creditur \ ciim ipfr vertendum fuiflet , pauci admodum pifces funt qui f l0 . ferratos nonhabentdentes &c. nam Grarcelegitur, ytvos oAtyov eri. Notandumque non Cur rumi- folamdentium planitiem caufam efre ruminationisin hoc pifce, vt innuere alias apparet net. Philofophum, led & ventris peculiarem pra-tereaconcurrere conftituuonem, quemadmo- duin ipfe quoque alieubi docct interprete eodem Theodoro his verbis: Scaro diuerft ommno Ventris con nv-entris frecies cft } & ruminare folus fifitum, quadrufedum ritu creditur . lnteflinum etiam ha - ^ nMt0 • C betfimj>lex, rephcans fe>quod m vnum contmuumjrefoLuatur. Jppendices ei complures fperne circaventriculumeseunt vbi in quibufdam codicibus mendose cr7ra.pog pro ciccLpog iegitur. Similem plane ventris conftitutionem priori fuo Scaro Rondeletius tribuit. d Scaliger pater *£xmk> geininos efre ventriculostraditauium more, quosalioqui m ul tis pifeibus qui tamen čarni- *>*• uori,& crudiuori funt,natura negauit. Viderit itaq; Michael Ephefius, cur dentes folos ru- ininationis caufam ftatuerit,inquiens: S c ar m pifisflm, cum non fit vtrtmq-, dentatus, dentes ejuoqi ferratos non habet: nam cumfuperionbtts detibus careatrftio pači opečlmatim alternatimf, » vt in ferratis fitfiparentur?itaqyfilus etiam rurninat: omne enim non vtrinq- } dentatum ammal ruminat . Vbi item notandum line veterum authoritate ipfum feribere fuperioribus Searum carere dentibus. Equidem fr Scams,vtvoiuimus,idem eft cum Meryce,fiue ruminali pifce, vtiq5 dentatus eritvtrimq;: ficud vtrimq; dentatus eft Rondeletij vterq; Scarus,item quem P'trimq;den ex Bellonij obferuationibus excerj)tum, damus, necnon, & poftremo loeo exhibitus quem c tatumefle. Creta pariter mifrum nobis communicauit D. Antonius Gigas Forofempronienfis vir & vi- tet probitate,& rcrum naturalium fcientia confpicuus. Athenteus cor Scaro vrapdAtvzov , id Cor * eft,fubalbum tribuere Ariftotelem teftatur his verbis :x.a.pSlctv rptyayov , vra.pctAwx.ovy rpi/Bo- Aop,quafi ha c lit peculiaris in co notadege cum Rondeletio xap iiav rpiyavov , i ivrap Atuzav , »plAo^ov hoc eft cor tiiangulare,hepar album,in treslobos diuifum, quo modo ifth?c vifccra fe habere in Onia Scaro obferuauit. Etquidquafro eritcorrpi/SoAo^nemOjputo^biperfua- ferit cor dari figura tribulorum,vt quamcuq; in partem procubuerit, vnum aut duos aculeos temper protendat.Onias Rondel. fquamis eft magnis,tenuibus,colore ex ca^ruleo nigrcfcen te ,ventre candido: Sargo fimiiis,corporis forma ad rotundam accedente,aculeorum pinna- *unq* fitu,& numero. His nous ab eodem fecernitur,macula nigra in cauda, -lžncis nigris in f dcU ' r j °. ac l v entrem dueftis caret. Dentes planos homims mod°, m axillafqs habet,{mb propne Vt i Us }. 3t fl s habet,pluraq; & maiora in maxillis ofrea tubercula,caudam latam in duas pinnas difent . n°n diuifam, Adhsc oculis eft magnis/upercilijs coloris indici. Binas vtrinq; branchias ha- betalteras fimplices,alteras vero duplices authore Arift. Cor angulatum:hepar in treslobos diuilum,aq uo fellij vefica pendet, led inteftinis alligata. Fel nigri coloris,& fplenem: ven- triaftutnparuumcum quatuoraut quina» appendicibusQua?rendumntimidem.fit Onia* Sargo £d&phka/t fiftiši jk&TUt OnU at, rt a va- iio differai §x sedmi Šcari defcrfc ptid cxTtcl- leda. •£&f. 6 Vlyfsis Aldrouandi Scarus Onias Rondeletij, Scarus varius eiufdem, ejufRoma? Sapphiri nomine a cyanco c- iufdem nominis gcra nu ; coi.ore vcnditur 3 inter Auratas confen pilcatorum longe lapidiftimus. Scarutn enim efte louius etia conijcin Diffcrta va- rio 3 que.m otokov dici oftedimus, quod fc- re concelor fit, Me- lanuro d miliš: do rib enim epruleo .©ftjV.en tre candido.: .d/okos vero fiue vari us oeu- 1 is, venrris inferiore parte, in quapodcx 3 purpurei eft coloris, cauda coloris Indici > rciiqumn corpus par tim ex viridi, partim ex nigro ctmileueft* fquama? veluti noti« obfcurioribus afper- {■£ . Oreeft medio- cri 3 dentibus latis,in fuperiore maxilla de¬ liš : iri inferiore ra ris & acutis Adorfo & cauda fereaculei tenui membrana conneni , 8c £equisinteruallisdifpofiti . In fingulorum fummaparte membranula pendet vexilliinftar: pinna? ad branchias lita?,lata? funt & veluti oui figura . In medio vehtris notas duas purpu r reas habet. Intus ventriculUm fatis capacem, hepar fubalbum, inteftinalata & multa, fellis multum,fplenem magnum. Formofiflimus fane eft hic pifcisjfi quis alius.De fuo medo bta¬ ro in Creta obferuato,a pra:cedcnnbus hi fallor,diiierfo,Bellonius fic feribit. Habet (inqtut) vtrinq-appendices tranfuerfas atq-eminentes ad cauda’ latera, quas in nullo praterea pifce vnquamconfpexi. Corpus exliuido rubet,vt Mullus. Squamis contegitur latis & tranfiuci- dis. Caudam & pinnas h.abetobtufas,vt Cbruus: branchias duplices,vtrinque quaternas. Phycideni marinam quodammodo refert: fiquidcm planum non habet corpus, neeprorfus cbJongum. Caputvtrinq;compreffum,vt Mullus:dentibus eft obtufis,quorum inciforij no- ftrisfunt perfimiles,quibus herbas qua faxis inharent,detruncat: ričiu non valde magnum fcdit. Is vero quem in fuo Mufeo eonferuabat D. Antonius Gigas,dentes habebat vtrinque ^uatuor 3 latos qtiidem in inferhn maxilla,ferratos vero in fuptriori. E F G: L O C V S. H N O JV F.topem noji y o man ,mquiens * Quintilianus, ne c S e ar um ducas 3 de mari Supero intellexeritj nam Roma: viuebat: fuifte autem Romanis peregrinum pifcem modo oftendebamus Optati Tiberij principis liberti exemplo, quem inter Oltienfem & Campania? oram fparfos diftemiriafte farna eft,vr in col te fierent: idemq; pra? eteteris teftatur Columella his verbis; s c ar m (inv iilgaribus codici bus Scaurus lektur ) qui Ajia Graciafa, lu tortbus Sicilia tenu s frecjuentiffirnus exit' 3 nunquam in Ligušlicum > ne cp er Gallias e nat au it im> iberieum mar e. Itacj ; nefi cap ti cjuidemperferamur in nojira vixarta 3 diuturm queunt pojiideri . Et ante Col umellam Perronius Arbiter:- Siculo Scarus aquore merfus , A d tnenfam niuus perducitur. Eft vero mari Carpathio quam frequentiftimus, vt Plinius notauit, & d uod mi- ram ur^prom on tori um Troadis Lcdlon nunquam fponte tranfit.Frequcntes qucqi fe obfer- uafie aflerit Fran. Maftarius in finu Hermionio fiue Saronico aut Salaminiofin quo a dextris funt poitus Piraus 3 nune portus Leo nuneupatus & Atherue in continenti ad nihilum dedu- s Si- SomBellonijV sr. ScaiiaCfcjenfia«. De Pifcibus. Lib. I. 9 'A ^jSIthmcs modo nommata?,< 5 : in HeUefponto, qui hodie ftri bis. Propontis, quod affirmo & Hellefpontus & Euxinus & Adriaticum hoc pifce carent, in 55 Creta? verolocis adeo frequens eft, vt non alius capi crebrius foleat 3 quamquamad Orien- 35 tem tantiim huius infula: eum inuenio: mare enim herbas quafdam exiguas quibus vefeitur, 55 non producit, nifi ab ca parte. Capitur autem praecipue circa eundemlocum, v bi colligitur M laudanum & eodem tempore plurimus. Rondeledus a Rhodijs quoque fe accepiflc tTadit, Rhodi maximam eflfe copiamapie interim non procul a Mafliba capi affirmat,ac podlimi tim iuxta StCEchades infulas: & Iouius Sapphirum pifcem, quem cum Scaro eundem conijcit» nonnunquam Auraris permixtum venundari Roma? ait,vtcredendum fit tempeftate non- nuhquam in hoc mare propelli,quod Horarium non videtur latuifie,dum inqmr: S c ari, S i quos Eors internataflučUbus - Hyems ad hoc v er tat marc_> - t)ixit autem Eois propter mare Carpathium ,quod eft in Oriente . Nam alioqui neque in B Gallia? litoribu$,neq j in Mediterraneo mari, neq*jn Oceano capitur, vt Bellonius teftatur , nifidicamus,dediuerfisvtrumqj( Rondelerium& Bellonium) Scarisloqui, &ipicquoqi, Iouius Scarorum, illorumquos Optatus Čampama- litoribus inucxit, fobolem vel peni r tus interijfle,vel vt čredi par eft, Jongo patrij maris defiderio abdučtam,in Gredam remeaf- fe arbitratur. Negat vero eriam Ariftotelesin Euripo capi: vtnon fit mirum, non reperiri in Oceano 3 cu * us litora nufquam non |jsUripi$ exagitantur . Ennius eum qui ad Ne ft oris pa- tnam,hoc eft,ad Pylum capitur,maghumq; bonumq; celebrat: Archeftratus vero famofif- ttmuspopino maximum alt euadere, & nigro cm notnina difla coLore Hac Coracinus babet ,bac Scarusfaxa freqnentat . ^ Quodfiveroquifpiam Oppianum fibiipfirefragari obijciat, vtpotequipaulloanteinter litorales eum enumerauerat,inquiens: Ver mode s tant um ripas, herbafip virentes Smarides, Blenni,cum S c ar ir , Boc e s vtnq Memdes & T ragi , fimul Antberina vagant ur > RefpondetHippolitus Saluianusaduertendum efle, non foliun in latinum conuerfo Op- piano,fed in Gracoedam imprefio Seans mcndoselegi,quemadmodum ex anriquo manu- fcripto codice cognnuit, in quo in Mart Super a capiantttr. V bi mili or. Saxatilcm efte . v C up. dca Sparo. Oppiani lo- cus correC. £ Li.S. c. 16. Columella locus refli- tutus. Mugil olim vilis . S^ualus oli vilis. d Lib- ?. de re ruft- c. 3. •Lib.%. nu fiof.cap.17. * 2.H c.\ 7 . Solitariusnč cn gregaht. 'Lib. 7. %Amor iicj> /not. &lib.n.c. * 7 » 0«irfi/ /or#* reflhutus. Capttulta - fii decitna- S oris typnl. tAn domi- *t. E S ib VlpfsisAldrouandi N A TV RA. MOREŠ. INGENIVM SENSVS. VOX. PAR TVS. C A R V M ex omnibus pifcibus folum ruminare 3 in dentium eius mcntione ex Ari- ftotdis authoritate diStum-eft: qui & 3 alibi inquit: fentriculus pifiibušvnus(fifim* plex , fid figur a varia efi, vt ei quem Scarum večatit; qui (fi runnnare fiolus pifiium čredi - tur. ltem b rurfus: Scarus vnui interfifies ruminare quadrupedum rittt videtuV. Hilcc Piii- lofophi locisjOppiani quoqs teftiinonium addi poteft.cuius modo verfus citabimus. Metni* nit item Ouidius in Halieudcis Koc verfu: Vt Scarus epaft.isfoiusqui ruminat herbas. lam vero Ariftoteles citante c Athenteo Scarum /uovn'pn , id eft, folitarium efte ait 3 fed vt is ait locus ibi nune corruptiffime Iegitur 3 ita & hoc mihi valde fiifpečlum eft, nam & BeJlonius author e K gregatim natare,idqj vel inde lieetcoUigere,qiibd ineredibili propemodum amo- re inuiccm profequantur,fodales e nafiis non fine egregia , ac imitanda homini induftria mi- rabiliterliberantesiaut fi hamum quis ecrum deuorauerit, ficuti h is v erbismeminit Plutar- p chus : Scarus vbiglutiutt hdrnum,catert qui tum adfimt, appropinquant,funiculum abrodunt: j- demfi t]uis in najfiam aberrauit forte, caudam intrbporrigutit, (fi hunc mordicus inharentemfo~ ras extrahunt,atq\ adfi reducunt . Oppianus vero eos idcirco eruptionem retrd meliri tradit, ne fi capite erumperet , oculos ltederent, atqj hamo etiam defixos a focijs redimi prarofii li~ nea:additq» infuper,capite aliquandopra?eunte euadere. Scarus ( inquit) nafiis inclufus cxi- tum medi tat ur ‘ nen quidem qua intrauit, inf e Ho viminum vallo de ter rente , (fi oculos eius vul- nerantrfd c aj.it e deorfum vcrfio,retrorfi.m nat ar e, (fi cauda laxare vimina molit ur. Vident hoc aljfor is S c ari, (fi vt liberanti fuccurrant > e or um aliquis velfuam caudam tiajfia infirtam cap to mordendamporrigifjvel capti exertdtn mordicus apprehendensipfstrahendo educit . Eadem ex Oppiano in fuum de animalibusopus d Aelianus trcinfcripfitfiacere illos ea inquiens more bo- tninum,(fi Ucet libro s de amicitia noti legerint,tame lege s amicitne a Natura haufijfe. Ide m Sca- roiUm ingenium, mutua:q} focietatis tuenda? ftudiuin ante pradičios Gracosferiptores ex OuidiOjfic dc clarauit Plinius . Mihi (inquit) videntur mira (fi qu tutumq'- ) euadit in aqaor. C ontextumfi forte leui de vimine naffam Sipin etiamfiforte ahquis, dum pene natar c t Inadit^bfitnptamj. dolo tandem panct efiam: Mi tis luči ant etn Scarus hunc in limine vidita Non audet radij s obniua occumberefionte, Auerfi caudam morpi tenet, atq' } trahendo Auerfi/s c rebro veniensfid v er bere cauda, C aptiuum textoficium de carcerefiluit . Ob tantam itaq> Scari prudentiam, peripfum 3 tdle Pierio Valeriano callidum captiuita- tisdeclinatorem fignificari tradunt. Qua?rititaq; Simon Maiolus Epilcopus Vulturarienfis, nunquid fquainas Scaro natura dederit auerfas 3 ciim aduerKr in caudam exeunti plurimum fint obfiitura?. Scleucus Tarfenfis referente Athenaoinquit Scarum epifiibusfilumdormi* re, ideofi, nunquam notlu capi, idq‘ } forte pr op ter me tum ei contingere . caterum id falfum efie certum eft. An ne enim pifcium vniuerfum genus fomni expers ? atoui vere pronunciat Phi- lofophusjcadere fomnum in omne animantium genus: folis fortaffis Teftaceis excepus: de H quibus feribit j nondum experientia efle compcrtum 3 dormiant an non. Quamobrem Ifaa- ,, cus Cafaubonus in huiusloci caftigatione } conijcitpotuifte fieri 3 vteontrariumfenferit Se- leucus 3 vereturq; ne viro dodo fada fit iniuria; fublata negatione 3 & in contrarium verfa ip- fiusfententia. Lcgititaqj: folum pifiium Scarum nondormire. Firmant(inquit) clarefubie- čia verba: ide o nunquam nočlu capitur. Kon enim fomni hiceft efFe do 3 vtmm probabjlius, metum ingentem conciiiare fomnum ■> aninfomniam ? Rciveritas 3 , apud Oppianum Poetain & Philofophum de meliore nota: Motov J’ »trori (pacri v ava v.vltpa.e, acutctčiHig E 1 $ d,ypa v 7rtfftav aVaAor vidensnočlu non capi Scarum, eotempore non minus quam interdiuinfidiascauentun_>, fomni plane expertem efte crcdidit,ignarus,ideo non capi , quia non dormit (dormit enim ) ^bi dormt ■ led quiaincauis (fcopulorumfcilicetrecefiibus) yt Oppianus aic , dormiens , tutuš eft,quo aCt minuscapiatur . Rondeletius vero haudrečieex Oppiano vcrdr eum riočfu nonprarcbiri , nec in alios feuire aeterorum more , nam neque Oppianus hoc dicit, & Rondeictius ipfe fui (inquit Gefnerus ) oblitus eft,ciim paulo ante limpliciter (hoc eft rieqsintcrdiu neq; nočtu) Scarum alios pifces vorare docuerit . Dixeratproximeretro Oppianus pifces iibiinuiceni_* femper infidiari, nec vnquam dormire videri: Scarum tam en ex eo dormire conijciendum, Saladtas. quod nočlu non capiatur , vtpote in latibulo dormiens. Pifcium veroomnium 0 Aelianusait f Lib A * efte falaciffimum/ed falacitatis fua? poenasluere, morteq; farpepledtf 3 \ t mcxfuo loco pate- 1 ' bit. Parere bis anno fatendum eft. Id enim omnibus faxatilibus commune efte 1 Ariftote- f i\y lesteftatur. Apuds Athenamm,vbi crzatppos pifciseft vocalis,his verbis: fnafi m Traten- Ji s in Circumnauigatione fribit , vocales effe C leitoris fluuij pifces j quamuis Ar isto te Le s voc etru, y ox . B edere flos tradiderit ffucdppov ( C apr ifum ) (jr fuuiatilem porcunt j : Euftathius, item Sui- g [j g. c. t. das & Varinuslegunt cadpoi : quam lečdonem approbant Gefnerus, & Cafaubopus: quo- h Cap. dcA rumhicreddererationemcxeodeni Athenaoconatur : apud k cuem in Sčari hiftoriatx dpro. Ariftotelis authoritate fcribentcm huncpifcem habere yhaffav oudetctv 7 rpoo- 7 ri(pvzijctv ,td eftlinguam non lauem, adharentem, meliuslegendum cenfens a A ia.v 7 rpoo' 7 ri(pvzija.v : id eftnon valdeadharenteirnpeculiaricp quidin Sc ari lingua voluille obleruare Philolophum ijs verbis: cum lit omnibus fere pifcibus commune,non Jame m, led fcabram linguam habe¬ re,& adharrentem. Ingcniofa nuidem ratio,fedcui Suidusaduerfatur. Non omnia (inqu:t) animalist voc em babent , fed e a fblum quapulmones habent Jr ref ir ant. N at eri a enim vccis cfi , c/ui e x bal at ur aer. Sed rreqi, infcčla refirantmeipfanguinea cajfa , nea$ ampbibia (id e sl , qua Jr in aquis Jr ter ra degunt) voc e pradita funt omnia : nec e a qu aliduid aer is recipit , qui in terram eliftsfo- nat. V nde ftvt vocales effe videantur . Cicada autem per membranam quandam peči or e Jr fu- perfcie injito dere elidentes alis inclufum deremfnant ■ Mufa vero alis qua afper.t funt, derem ferientes fnant :vbi vero confiterunt>fnare defnuni . S c ari qisoq'-> or e aquam impellentesfinum edunt: in profundo autem , non fnant . Aduerfatur & rado, cuoniam pifcesomnes voco qu$linguafit3carere certum eft. Rcdeoad Athenad lccum ,inquo edam nctandum hoc, quod de voce ait ex Ariftotele, in ijs ona: extant Ariflotelis nen reperjri, \ t & alia muka ab eodem Ariftotelis nomine citata. Scribit vero Ariftoteles zditpov in Achcloo amne vocalcm effe:de quo fuo loco vbi iterum locus ifte Athenau ventillabitur. Ne quis tamen temere pro c ‘xu ppos o‘>tdpot; viroseosdoddffimos reftituifte putet, Oppiani authoritate m etiam adijcie- , Scarum vocalem pifcem facientis, dum canit: JncuruiScarus incola faxi fui motosinterpifces clamore tremcndo Intonat Jc. E>eniq; & 1 Ioan.Tzetzes Scarum 8 t Caftoridem lolos pilcium vocales clfe fcribit.-haud vere 1 Nibj.Fa- tamen, cum non paucos alios vocales recenfeat m Ariftoteles: Caftorides autem pifcis non n - or . 47 . p) e ft,fed inter čete enumeratus, qua? e mari in liccum aliquando exeunt, vt vere vocalem efte m L 4 c. 19. nihil vetet,c^im čete omnia vocis habeant inftrumenta^. Cashmdes. CIBVS. HIEROGLYFICA. A Egyptiorum fapienteshominem voracem,ftue vtPierius Valerianus interpretatur, ingiuuiofum & lamia laborantem lignificantes,Scarum pingebant,vt a Orus A pol- * In Hlero- t 0 tra didit, quoniam lolus pifcium ruminat, & pifciculos quotquot accelferint,de- glypbicis . carniuorum elle etiam lit ftatuendum i licuti ex Ariftotele pariter annotauit Athe- ra us. c etuu, cum id in omnibus quibus Iruimur,Ariftotelis feriptis non reperiatur, nec ex ijs qua rune c^tant, liceatcolligere, at nobis longe aliter de cibohuius pifcis referat, nec v>ro, nec t. '•dtnjto hdem hac in re habendam efte apparet • Sic enim b Ariftoteles: Vitttts b L -p s Hi ea emratione nouomnesvtuntur. fmdarn enim čarne tanfum vefuntur ,vtCar tilaginei, vt ca ^ z , Congri , n VIyfsis Aldrouandi Congri , chdtiHA, thunni > Lupi, Synodontes , Arnuz, Orphi, M urana: Mulit vero nutriuntur alga, £ GstreiS) c ceno, čarne ; DaftUus c ceno dr Sl er c or e . S e ar rte autem dr Melamin*s alga: Salpa H cno¬ re & alga , Ecce herbiuorum duntaxat facit 3 čarniuorum pra?terea fadurus 3 ti prater hez bas čarne quoqi vefci exiftimaftct 3 vt de Mullo difertiffime trudit. Nec aduerlari nobis čreden - . dum, cum a it Cephalum & Ceftrum folos a čarne omnino abftinere 3 ideoq; & Scarum car- eJplicam, n ^ or ^ accenfenium innueremam eo loco a čarne abftinerc 3 eft & a proprio genere libi tem ■ ? perarcyk ab Omni deniqi alia čarne. Sed ipfum audiamus. Omnesfefi mutuodeuoram, dem- po Cefirca j maxime autem Congri , Cephalus autem dr C e siren* carne_: omnino non ve funt ur. ti Caterum rurfus nobis uduerlatur Diphiius apudeundem c Athenaum 3 qui & iple Scarum carniuorum facere videtur 3 dum inquit 3 Scarumrecentem ffectum ejfe > quoniam lepres mn* nms v c nat ur, lilifcjue pafiitur , De cuius animantis peftilentiflimo veneno 3 in volumine de Moilibus abunde didum eft. Hoc quoq; ciun prarter ipfum nemo alius tradat 3 apud met* quam muximefufpcdum eft; exiftimandmnq> Athenamm > vel quem citat Diphilum me. M Ihts Lt mo1 ^l^pAun ( quod magnis fapenumerd viris contingere folet) id qucd Mullo praftantif- per* vari- ^ mo quoqi pifci aicribere debebat, ad Scarum tranftulille. A Mullo autem Leporcm ma¬ nam deuo nnum deuorari claridimus teftis eft d Plinius, vt fuo loco oftendemus. Ne vero quid teme- F rat , recontra Achenaum citantem Ariftotelem ftatuilfe videamtir 3 adducemus aliorum quoqtie * L ,3 3,r.i, Rriptorum teftimonia 3 quibus herbiuorum faciunt Scarum 3 c Plini;in primis 3 Oppiani, ac 'Xi.pt, 17, Aeiiani, lile plane 3 carniuoruminficiatur 3 inquiens: Nune Sc aro daturprincipatti 6 >quifiUup- puirn dicitur rummarederbifeg vepi>non alijspfabns . { Oppianu s m algojo litore fituridiius f fdh. t« berbisgafei cecinit: & mox: - —£tfalus p dilem c s rumi n at h erbas A c velutipecudes reuocatfub gutture p a Sl um. Aeliano cum alij s herbisjum alga pafeitur . Ouidius in herbaatem arena verlari dixit 3 malim.* in herbofis petns 3 Saxatilis enim eft 3 non litoralis. Qupd vero addit Rondektius 3 k ex diffe- do pifce didicifte 3 ventriculum pro corporis ratione lubere exiguum,ideoq; herbiuorum di. cendum efle 3 quoniam talem Naturadare ijs non foleat 3 quiintegrospifces deuorant, id mi~ hi non luHicit 3 cum vel eodem tefte Scarus varius fatis capacem poftldeat 3 qui tamen & ip le herbiuorus eft, Sed profequamur, Teltatur Bellonius Scarosle turmatim conferread pa- bulum,redireqsdiftento ftomacho: phafeolis & piliš plurimum inhiare, eamqj cb caufam a Cretenlium vulgo phafeolos Scarouotano nuneupari , Sed is priuatim faibitde Scaro va- Scarouota- rio, quarendumqj nunquid Oniaretiamconueniat, Lijius S Gregorius Gyraldusccrte Pi- G *°• thagoram author eft pra:cepilic 3 ne quis Scarum ederet>qubd rpvynfctya 3 id eft vua depo- k/ n Sym . ppl^of eftet.Sed h Plutarchushocalitervideturnarrare 3 & Scarumitavocaripofenegat: ' Retj) emm (inquit) hcet Mullum fingiperdam , ant Scarum z>hu. on:m , ant Mugiles Ledraeef e S ympg 8. Seminilegos appellare^ cjua nomina terreftribus impommus > maleficia e or um accufantes; imo qua> pitnima etiam confl-Siantcs de mufa ant fele conquenmur, horunij, dc nullo ac cifre popis , vel Tytbagorei manimum pifiem - 1 dcir do Ppthagorei uon lege t ant um ab omnibus >fd natura etiam ab omni in- car pi/cibus ^ 0X ^ Q ^Ifi^fifes^minime aut omnino n € quqquam vttfntpifibuspro ctbo , 1 Scaligeritem thy~ flbfuneant, v j uere 5 carum fcribit,quo authore nelcio. Oppianus vero adeo linozofti, id eft Mercu- /”j injl de dekStari.vt ea etiam capiatur, CAP1ENDI RATIO. A D Venerem inflammatiifmum effe Scarum diximus 5 idq; cum fuo fa-pe vittr peri- culo 3 quod Hi hoc modo ex Oppiani.ac Aeiiani teftimonio. Pilcatores comprehen- H fa: foemina’ fummum os ad tenuem funiculum alligant^ eamq; viuam per ea maris loca trahunt, in quibus Scari habitant • Conficiunt etiam graue jdtimbum rotundum 3 Jon- gitudine trium digitorum 3 q uo ex chordis appenfo trahitur Scarus foemina captiua ■ alter pi- fcatorum nalla in pifcatorio nauigio accommodata os late deducit, datq j operam 3 vt nalla_. ,, in Scarum captum conuertatur. Ea enim fenlim demjttitur 3 lapide ad certam menfuram fa- 3 , Scarus ama dlounares autem non alitcr quam homines vila amica furore libidinis perciti 3 drca eam con- 3 , tibuscompa curfantes, alius alium pracuertere & contingere ftudet, vtfolentiuuenes amantes^autofcu- 3S vam. lutmaut vclJicationem, a ut aliquod aliudfurtum amatorium venantes. Pifcatci len lini de- 33 ducit foeminam reda in naftam,ac cum ea etiam amantes,libidinisqj fua? dant pcenas • Bel¬ lonius hamisacrenbus paucilfimos,nafsis vero plurimos capifcribit. Tartntin us tamen.* efcas prarferibit, quibus in reda incidant. quarum prior conftat Sepiolarum teftulis cum Si- fymbiio viridi, quod eft 3 inquit 3 bryon > aqua 3 farina 3 & cafeo bubulo miftis: hac cfca \ ti iu- beteftm SalacitatU pan*. )) De Pifcibus. Lib.I. tj A bet citmnaflis operam nauamus:alteraaccipitexphloenis (pAoJVos) fluuiatilis čarne drach- mas očlo,holophaci torrefačli tantundem,caridum fluuiatilium drachmas tres, malabathri drachmam • Omnia contufa albumine oui excipiuntur , confe D 0 fr U nt aualis Lacer- btts maxime vtimur,t amen gr auifirm funt, cx quibwfafimen^jq^ * tumf Unipoft tus eft: de inde qui quamuis terier,tore,s 3 tamen duri funt,v t ^ Scarum minime intus bos etiam leuiores,Lupi,M ulhj, &poft hos omne sfaxatile s. . £l ex . Trallianus in CU- vuuri alias author■ eftjeontra Xenocrates ocyus m vent uam vald e idoneu katione epilepfi?, fupcrfluitatis expertem efle aflent,& m cceteris pifcibus Sca^ pra?fcribit,& Aetiusincolidoloreexfrigidis&pituttofishu Srirosaflant,veruper os jpparatus. r V m & Lupum fe cer nit. Quod ad apparatum pertinet ,m Creta Scaios ^ tIUs transfixo J vt Bellonius tradit, ibidemque eorum ventricu os p ine v p 0 f e lle Na- tos,pif catores iig Ur i unt5 ipf a q j fimul iecinora,qua» prargrandiaC q conte rentes. tura conceffit, (aliter fcribit Rondeletius ) excrementaq; addms ale «- ac os Gke Infipidum enim efle Scarumnifieum fuisedaturfecibus.Hocau e taleasintinied far <51 um his verbis : S c ar um in Carthagine mori vidna,magnum ajfia , Trim lot um:praftantem quoq\ Byz>antij videbis , Sic amplum, vt rotundofiuto par magnitudine ter gumfit> Jllum nadi m hoc integrum ( non exenteratum ) modo c ur ato .* Cafeo,& oleo rečle c um omniafarčiafuerint, In calido tejlufifiende,& deinde perajfia Jnjperfum\ file,cymino trito, & oleo glauco Diuinumfontemfalientis modo infundens . VSVS IN MEDICINA. *L\b.\.d V TT Abetitem Scarus partes quafdam,quaMn medicina? vfuscedunt. 3 Galenusenim Comp. med. I - 1 ad oculorum fuffufiones fd eius commendat, inquiens: A d'fuffufiones oculoru-nu , F fec.loc.c. 7 * primafere omnium eompofitionum efi,qua exfaniculi fucco & Hyena felle (jr mellru Attico conJlat:JidfelalijaliudmiJeuerunt:nunccjtiideminpretioefipharmacumexfelleScaro~ rum. Ibidem alijs q'uoq; compofitionibus ocularibus fd hoc admilceri videas ad intipientes b L.7.c.5. fuffufiones & omnem vifushebetudinem & cicatrices:ficut apud b Aetium fimiliterd Aelia- 1 4 * c - z - nus a pifcatoria? artis peritis didiciffe fe fcribit, fellis fuffufione fiue ičtero, & arquato morbo Jecons vfus. i a p orantes priftinam recipere fanitatem,fi iecur Scari in cibo aftumant.Ad parotidas eodem vifcere Pliniotefte,medici vtuntur. Tur dl & Menda pi- fcium ety murni K/^Ah . Cyclas. *L.^. c. 13 . Ptifana ma¬ rina. ^L 6.C.9. Pollucis h' cus cajiiga- tus. c Lib. 7. Satir us. Coracinus, Bcrtiticon , Nlpbierror. Vielie. DE T V R D O. Cap. III. SYNONYMA. V R D V M in ter pifces faxatiles laudatiffima? carnis Galen .fecundo loco re cenfet. Qui ciim & ipfe fquamofus fit,Scaro optimo iure fubiungetur. Sunt inter aues carnis laude celebres Turdi etiam,ac Mernik; no tamen a faporis G ciim illis/ed a macularum fimilitudine, pifcibus iftis nomen inditum,vt M. V arro teftatur his verbis: Pije em Afillu non d corporisfimilitudine ,fed d colore didmusjvt Vmbram, atqTurdu . V aria prof e do auium nomina pifcibus in- didit facunda Greda pro coloru,quibus ipfas referrent,varietate,vtq; hoc padlo ftngulos re¬ di us diftinguere poftent. In quo etymo notandum coloris nomine intdligi maculas quibus muki Turdi alioqui ab auium colore longc diuerfisinfigniuntur. Vt autem auis latinis Tur- dus didta,Gra?cisfrequentius zifiAn 3 ita & pifcisifte apud eofdem audit. A a Plinio medico Cyclas pifcis ad pleuriticos commendatur , quia molli čarne fit, & natura humidus & dige- ftibiiis,additq; & Ptifanam marinam nuneupari. Bellonius Turdum intelligere conijdt:ca?- teriim Matthias Syluaticus non Plinium medieum,fed Alexandrum citat & non Cyclas per y, fed Ciclas peri fcribit:, fed vtrobique legendiim eft Cicle; ftcuti etiam legiffe apparetin- terpretem qui Turdum vertit. Apud b Pollucem quoq; xo% A« corrupte feriptum eft pro rti- %A» , quamuis vtrumqdbi vocabulum legatur, hoc mcdoi^vvoA^zi^AnjAa^^o^AnjAo^, cdK-rni. Credendum autem binahaec nomina zifiA* &žAo4,ciimaperitoaliquoinmar- gine,emendationis gratia,annotata effent i ab imperito poftmodum alio, in textum afeita^: H nam tAo^, & pifcium quidem nomina funt, e Aa4 vero& x,6% An nihil ftgnificant^ Multis prteterea alijs nominibus Turdum fuifte appellatum Pancrates apud c Athena:unu tradit:& Nicander 7roAvd>vv/zov , id eft,multis nominibus pr^ditum cognominat. Nune ve¬ ro fynonymanoninueniuntur. Pancrates quidem etiam auZpov & dioAUwdidauthordl ) nominibus equidema;quiuocis, ciimfit c-ctvpot; pifcisfui nominis,qui multis Lacertus appel latur : d/oAin vero Numemo Coracinus,& Scarus Nicandro dioAoe-, vterq; a varietate colo- rum,vt & Turdusob eandem rationem id nominis obtinuerit. Berziticon & Verziticon Syl- uaticus Turdum exponit i fed cuius dialečii, ea ftnt vocabuladgnoramus. Auguftinus Ni- ph us in fecundo hiftoriarum Ariftotelis, dum Turdu pifcem a Liguribus Afellum, a Roma- nis Scarmum,& Merluzum vocari fcribit,quam ineptiftime cum Afello Turdum confundit. Rondel. apud fuos (Mompelienfes ) Prouinciales,Italos& Hifpanoslatinum Turdi nomen retinuiffeja cžeteris vero Gallis Vielie diciait,ipfe tamen duodecimum fuum Turdum priua- tim DePifcibus. Lib.I. ij A tim Vielle nominat 3 &vndecimum quidam Durdo . Veneti tefteMafiario nuncpifcem Durdo'. Merulam falso dicunt 3 & e contrario Gallia pifcatores nonnulli Merulam pifcem tefte Ron- Pefce Me- deletio Tourd 3 haud diftinguentes a Merula Turdum 3 vti neque Maftilienfes 3 quibus vter- *■»&. quepifcis referente Petr. Gillio Roquaudos dicitur. Rochau autem commune faxatilibus omnibus nomen elfe in Scaro ex Rondeletio annotauimus . Veneti 3 vt BeJlonius notauit 3 Turdum appellant •> qui Maffilienfibus falso Vmbrina vocatur: Turdum tam c n ciTe ncgat quoniam vndantesintergore ac tranfuerfas lineas gerat 3 & CoruumduabuSjquasintergo- ^urdus re & fub mento habet 3 pennis referat. Eum vero qui inter Genuenfium Lagionos peculia- Bcllonk . riter Turdus dicitur 3 hunc reuera Turdum elfe vocatum propter colorem 3 qui c-ian ex rufo in tnelinum vergat^ad viridem tamen indinet ♦ GENVS. D1FFERENTI/R. FORMA. S Olus Columella inter veteres complura Turdorum generadari meminit: quot autem & qua ea fint 3 non deelarauit. Pracauendum autem monet Saluianus 3 ne omnes pi- čturatos pifces Turdos vocemus,quodignarum (inquit)ichthyopolarumvulgusple- rumq>facit 3 qui Percas 3 HiatuIas 3 Merulas,Pauones 3 fimilefqj depidos pifces alios cum I ur- disimplicant:quem errorem facile euitari poffe autumnat 3 fi Turdorum pifdum aluum Tur- di auisinftar,variam maculofamve elfe aduerterimusjeofq; quibus aluus maculofa non eft 3 & čarne etiam minus fuaui funt 3 hinc eximerimus. Cateriim verorum ac genuinorum Tur¬ dorum cirm plura fint genera 3 vt quot fint 3 & quomodo internofd debeant 3 nobis innotefcat 3 primariam eorum differentiam a corporis figura atq> magnitudine defumit, indcq; duopri- ma conftitui genera aittaut enim minorem & latum elfe Turdum; aut maiorem & oblongu: & quemadmodum (inquit) maioris diftinčfionis gratia 3 hunc maiorem 3 illum vero mino¬ rem T urdum appellare polfumus 3 ita non foliim vterq; proprijs pingitur coloribus 3 fed rur- fus etiam maiorcolorum varierate fubdiuiditur in viridem & rubrum: ita vt tria fint Turdo¬ rum genera,minorum vnumrmaiorum vero duo,viride fdlicet & rubrum.Rondeledus vero duodecim lpecies pinxit 3 nos & alios addimus/. Non enim tria tantummodo genera dari ar- bitramur,cum longe aliter prater allata Columella verba indicare videantur epitheta, qua Turdo pifd veteres tribuere. Athenao ex Ariftotele /mActvo^izfo; 3 id eft,nigiis maculis va- C rius 3 Erathofteni 7sržpxac 3 ideft 3 nigricansvelnigrodiftin£w; 5 quafi vini coloremreferens 3 Numenio aArsd«? } id eft, purpureus vocatur 3 vtoptimoiure Phauorinus 7roi>u AoV/xtoi» vocauerit 3 quafi varijs notis diftindum,cuiufcunqj aut coloris fint.Iouius T ur¬ dum definit fubuiridi colore Sc frequentibus guttis variegatum atque infignem_,, Videtur autem peculiarem quandam fpecie m intelligere 3 vt illum quivulgo Verdoneappellatur, quem ialuianus exhibet. Lippiusvero apud Oppianum lw pdribus q uidem varijs infigms eft 5 fed dorio au > Tales f ere ceinu diantejlineis rufis & torcuofisjnuUo ordine difp°‘ lus notato vel N SclrrhU. Oftauus. Nonus. Tibicen. Decimus. Vndecimus . Duodeci* mus. 24 Vlyfsis Aldrouandi vel iafpides,labraviridia funt, branchiarum opercula purpureum quiddam habent. Cauda E & pinna? magnaex parte camulea? funt. Idem forte cum hoc Vuotono Scirrhis vocatur, cir- ca nuda faxa degens,inter ignotos ab eo numeratus. O&auus a feptimo hoc non admodum diifert. Eft enim eodem fere modo varius,fed lineas multas habet in ventre fefe interfecan- tes. Čarne eft alijs iimilis . Nonum genus fuperiori fimile eft, nifi quod linčam candidam habet a branchijs ad caudam,alias mukaš confufas,obliquas, vt Ceris, qua? aurei funt colo- ris:alioqui colore eft vario, viridi & flauefcente. A quibufdam Gaian, ab alijs Bille dicitur , a Monfpelienfibus Meneftrier,hoc eft Tibicen, quia varijs eft colonbus tibicinum ritu, qui verficolori habitu vti apud eos folent. Čarne eft tenera & friabili. Decimus colore eft viri¬ di . Extremaoperculi branchiarum & pinnarum ventris purpurafcunt: oculi rufi, vcnter ex albo flauefcioore eft paruo, labrifq; paruis. Eiufdem fubftantia? eft cum alijs. Vndecimus, quem Monfpelienfes Auriol quafi a/o A ov, id eft varium, alij Gaian (fic nonum quoq; vo- cari dixit) alij Durdo appellant, inter Turdos maximus ad Lupi cubitalis magnitudinem & craflitudinem accedit. Colore eft rubricte, qua? pro terra Armenia vtuntur: multis nigris & liuidis maculis refperfus eft. Ventre eft plumbei coloris, labris magnis. Colorum duntaxat varietate a Turdo feptimi generis differt. Duodecimus ifte ac poftremus in Turdorum ge- J nere referendus mihi (inquit idem Rondeletius ) videom, qui vulgo Vielle (fupra Turdum in genere, a Gallis Vielle vocari fcripfit) dicitur. neque enim minus varius eft quam cteteri iam defcripti. C apite eft ceru!eo,dorfo virefcente. Linea viridis & tenuis a branchijs ad cau- dam dudla eft,in cuius extrcmo macula eft rotunda, paulo fupra eaudam: reliquo corporo Turdus očlauus eiufdem. kubefcentc* De Pifcibus. Lib. I. 2 J Turdus decimus eiufdem» w Turdus vndecimus eiufdem. Turdus duodecimus eiufdem. tio n 0 C {? nte * Pinn;e varia ^ f ec * maiori ex P arte purpurea*. Quarto Rondeletij Turdo aut ter- Turdus d ouit f c tr ? Co S natus videtur pifcis 3 cuius imaginem 3 qualem Veneti js ( vbi Porga fi bene, in- g e [mr o ob- di ferč f ° 3VUlgo vocatur :>) Gefnerus načtus eft. Colores in piči ura ad eum data,huiufmo- feruatus. niffris vari* ’ ^ rfum lat erum dimidia pars fuperior/ufci funt coloris,maculis crebris,fub- F ° r ga. 1 • ' iili ^ ntlbus -.Line* tres aut quatuor c^rulea: a branchijs ad caudam tendunt. In ocu- is circ uo aurei pupillam ambiuntjinter quosmedius vnusfufci coloris eft.Caude etiam maion ex parte cxruleus eft:qui color etiam pinnarum ad branchias, & in capite circa infra- C que 2 5 k mu- 1 m s j i-uu.b^b si«b;; & vna & Podicejflaua.’ funt. K.clicjuaapparent. •i: : Ji . L O C V S. DePifcibus. Lib.I. * LOCVS. MOREŠ. CIBVS. enot. k L *8. H til. E X faxatilium numero Turdum elfe ex Galeno diximus. Et Diocles apud Athenamm ^ Turdos faxatiles facit: ite a Columella his verbis: Saxofitm mare opnmtfaxatilespifc e s c. ih* nutritpvtfunt Merul<& & T urdi . Ite m Matron Parodus,dum canitiin delcriptione con- uiuij Attici: K/^Act$ d’ e? ■/jjj H/ 3 nTopcts v f/riTHUg) K at 7rt r rpcig v.vra.f 2 ott%,ciu.(vsL$ , S-uctocts b‘ udcmivag. Jietnde Turdospubefcentes-,altiuolos lnter fiixa cibum quarentesiaqu,atiles 1 hyadas. Qua? vero faxa amct,oftendit Oppianus, non qua?libet , fed qii£ mufco ac alga operiuntur, incolere inquiens-quo loco Lippius ^i/zaimprudenter muricestranftulit. b Ariftotelesvero Lippij pifces marinos in pelagios & litorales (wpoe7««$) diuidens, Turdum inter litorales rečen- cetiicitatis authoribus baud dilTentiens ; ciun interlitoralesomnes quoq; ibi alios faxatiles ca P- 1 ^ referat. Alias enim litora mamim aut coenofa ait efle , aut arenofa, aut faxofa, in faxoiis au-^torum va tem degere Turdum: Sc alicubi rurfus difertis verbis faxatilem vocat, & cx eodem Plinius. £ In nado fortiseft & velox,vndc i/v|/7r*T»«s,id eft altiuolos & , id eft Bacchas %iyXa.g Matron Parodus dicefcat,hoc c Ih , qui leuibus & vari js & celerrimis in mari circa faxa nata- tionibus veluti volare,& Baccharum inftar difcurrere videntur. Vagabundtis tamen no eft, nec longe a faxoiis domicilijs recedit,vt Saluianus refert, Galeni puto authoritate fultus, cui Turdusexfaxatilibuseft, quinunquamlocamutat. TeftaturidemSaluianusnon folavi- uere alga,folifve herbis,led & carniuorum efte,pifciculis enim,fcpiolis,loligunculis, minori- bulq> cruftatis etiam vefci. Edi vero Turdus in nullis non marium litoribus reperiatur , in_, Ponto tame cum Merula, fi e Plinio credimus,defideratur. Clauftra fert marinisinclufuspi- c Llf .c if. fdnis,quodmeminit d Columella. Turdi( inquit) compluragenera , Merulasp, efiatndasMu- J Za.8.c. 17. Plehisjum etiamfine macula (namfimt & vanj) Lup o s includimus . Hyeme reliouoruin faxa- tilium more coniugatim latere aiunt & ioetificare. Qupd vero Oppianus fcribit Merulam & T uriti ™ Turdum fpecie non diticrrc,Merulam vero marem eife/aminam Turdum, ceu a vero alic- Adtr “yP t num leijcimusmam pratt:quamqu6d cateri authores fpeciediftinguunteos,itacuotidia- U£ na experientia rcaamapcfm in vtrorumq j alijs oua, alijs femen verno potidin um tempore obfereemus. Impofuit fortadis luko Philofopho forma? fimilitudo,& nomenclatura? termi- C natio c ua in Merula Gracis mafculina effin Turdo £rminina,vnde fit vt hodieq>pifcatores hcrum pifcium nomina peimutent. V S V S IN C IB I S. I Ouius Turdos St Merulas in aquatilium genere non eam fcribit h;: bere faporis nobilita- tem,quam eiufdem nominis auibus veteres tribuerunt:fiquidem (inquit) & Turdiad~ modum infulfi funt,de Merula (vt Athenaus ait) dimcillimeconcoquantur. Qua in re- loui) error » non parum decipitur Tou us . Quod enim Athenarus Coccygi id eft C uculo tribuit, ille ad- Cofsyphumid eft Merulam tranftulit.Turdum autefaporis gratiaapud veteresfuiftecom- mendatuin,pra cateris haud obfcui e innuit Coiumella,inter jprreftantioi es(qucrum preda, vt ipfius yerbis vtar,vigent) pilcinis inciudendos numerans: ido; Plinius confirmat his ver¬ bis : t urdus inter faxatile s nobild. Hoc tamen Iouio concedit Saluianus, qudd hac noftra a?« tate nufquam fere fuauitatecommendetur, aut in muka fit cx : ftimatione . Quamcbrem_. cum muha Turdorum fint gcnera,carnis bonitate inuicem differre credendum eft. Gaitni ' aliorumq; medicorum teftimonio non foliim mollcm,ac teneram,fed friabilem qucque čar¬ nem T urdus hahet,boniqi fucci,& coi coftu facilem, valetudinarijs atqi ipfis quoque a:gro- l antibus, non minus quam alicrum fr xatilium, in cibo aptam. Alexan. e Trallianus de vidu c Ltb. S.c.de a gens pleuriticorum : Si ager (inquit) infirnuufit & cibum fcftidiat > affiumat hcebit depifce , pleuriti- r*ffertim T urdotvirium r at ione habita , Esi aut cm hic pifits & tener & humidus , concociufaci- fiforte Ptifimam ma-inam ipfum nomines,non errauerisiadeo reerementi expers eft alimen- j ces 3 1 m dex e° capitttr . Idem Trallianus in cura epilcpfia: -Afitjuo , id eft Turdum inter pi- nnaL r um U ^. mtra Pq u i fuperfiuitate vacant:quo loco latinus interpres imprude nter reddidit Stur- ditin hvd^°^° ntUS ^ aUc) con,femncn ^ u s l- uo frculo medicusinter alios pifces Turdos conce- ibusl 0J?e ' Vb vero apud Aetium in colici affedus curatione a liigidis & pituitofis hu- CbIt:Ul Vl lgOa r čari , T urdi (fi G ob p tenerrimi quidcmfunt &facileJecedunt: alimen - urtmmn: > ro bHrg, corpori addunt,ncgandi vocula defiderari \ idetunnam Sc Oriba- ^etij locus UUSCC Auiocrates molii quidem etiam čarne elfe teftantur, probumq; creare fuccum, fed rdumus, C 2 qui per uipparatut. Papagallo. Budin . *Hexam.<;. cap. i. fc L.i 2 . c. 6. e Li yde ri ta isipolfo' mj - Pauo Philo firati , rta Fauone Am brosij dif- fert. Locus . ‘Partus . Os. tinnt, Figura cer potiš . Color. Nominis ra tio. Tartcs inter ust. CMagnUu- do . 28 Vlyfsis Aldrouandi qui per halitum facilc digeratur , neq; copiose admodum nutriat. Saluianus agrotantibus, £ jn aqua vel albo iure elixum, aut afliim apponi iubet: fanos vero etiam frixo vefci folere ait. Platina quouis modo coqui etiam fcribitraifum tamen finapium requirere.Antiquus coquus apud Sotadem Comicum referente Athenao muria_, & origano condiebatad prunasco- dum, vt difcimus ex his verfibus : T psyAag x,cc\dg vijopa&cL, %a.i x.i% Aa; »aAa; Eppt^a ravfctg hrt tov avBpa.% dg AA .jma n Xnrap£ TrapaTiBnju opiyctvov 3 ideft, Mullosfulchres e mi > &ptic krc s T ur do s , Conieci ho s inprunas, vt decet > Et muria bene condiu addo origanurru ,. DE PAVONE SALVIaNI. Cap. IIII. ORDINIS. RATIO. SYNONYMA. F IS CIS ifte quem Roma ob colorum varietatem Papagallo, & Lufitani Budiam appellant,inter T urdos etiam defcribi poterat, caterum ciun de eo feparato loco agat Saluianus, cui eum kdor acceptum referes,nos quoque Turdorum hiftoria eum iubiunx;mus. A D. a Ambrofio, & ab b Ifdoro Bifpalenfi (proptereaquodPauiauis coloremimitetur) PauovelPauus vocatur,inquit Saluianus: ab alijs autem Latinis Grecikp fcriptoribus nul- lam eius mcntionem effe exiftimans, praterquam a c Philoftrato, qui in Phafide India flu- mine pifcesquofdam Pauones vocatos,reperiri tcftatur:fed hunc a fuo & DD. Ambrofij, & Ifidori Pauone diuerfum efie certiflimum e/le ait,quando,vtidem Philoftratus refert,ca:ru- leas quafdam criftas,fquamas verficclores,& caudam auream, in quamcunq; voluerit par- tem verfatikm habeat,quahaud quaquamin hocnoftro confpiciuntur. Adhacille fluuia- tilis eft,nofter marinus tantum; & nufquamin dulci aqua repertus : maxime autem circafa- xofalcca viditat,vbi etiam ineunte aftate parit. Ki ne Saluiani Pauonem Bellonius, vtirm Turdorum hiftoria etiam monui, in opere latino fimpliciter Turdum vocat, nam in Gallico libro de pifdbus,Pauonisnomine exhibuerat,eundem Roma Papagallum vocari feribens. G FORMA. DESCRIPTIO. P Auo ifte roftro (inquit Saluianus ) eft extenfo,fed non admodum acutot ore medio- eri & denticulato (in icone dentes non expreftit) labijs cra/fi/fimis, quorum fuperius dupkx etiam apparet: Capite craflo. Oculis magnis & aureis. Branchias vtrimque quaternas habet , & iuxta eas pinnaslatas & rotundas , duafq; alias minus latas in ventro : In dovfo vna fatis lenga erigitur , cuius anterior pars ftrida & aculeis munita eft: pofterior verolarior,&acukorumexpersi Apodicequiinmediofereventreconfiftit,vnaquoque duobus aut tribus innixa aculeis , per imum ventrem ad caudam explicatur; Cauda vero in vnam pinnam latam & fere rotundam definit . Totius corporis figuralacuftri Tinca abfi- miliš non eft. Squamis latis tegitur. Varijs & pulcherrimis adeo depida eft colorihus, vt fi- cuti non minus quam Iulis pikiumformofiffimus videri poteft, ita eosomnes verbis expri- mere difficiilimum fit ; emitemur tamen eum pingere. Corpusfere totum viret,fed non_ H jequali & confimili viriditate. Ventris enim pofterior pars viret ex albo 5 anterior vero ex al¬ bo liuet: Dorfum & cauda ex viridi nigricant: Latera ex viridi partim flauefeunt, partim li- Utnt. Caput vero ex camulco viret, maculis quamplurimis rubentibus,caruleifqi nonnullis, pifcem totum,nulla habita ordinis ratione pingentibus:vnde iure fupracitatis locis a D. Am- brofio atqj Ifidoro,Paui auiscolorem mmulari,collumq; & dorfum vario colore pidum ha- berc,dicitur: Ventris prmterea pinnrn cmrule^, qum vero ad branchias funt, lutem apparent: Dorfi pinna,anteriore,aculeatapaite,ex flauo rubefcensj pofteriore vero qua caret aculeis, partim virens,partim violacea exiftens,vtraq- parte cmrukis maculis depingiturilmi ventris & cauda pinna violacea eft,lineolis atq j maculis quamplurimis caruleis infignita. Ventricu- lum magnum habet, appendices multas,inteftina ampla: hepar fubalbidum, cui fellis haret vefica i Lienem fubatrum. Biiibrisfape,ad cubiti vero menfuram audus perraro reperitur, Pauo De Pifcibus. Lib.L Pauo Salulani. 2p B C 3 NATVRA. 30 i Camis qua- litas. 4t?f>ntatus. $tymum . Tfnrus vnde aiBus- ffora qu\d. JLelcpris- Tinn&* Color. VIyfs!sAldrouandi NATVRA. MOREŠ. C Arnruoruspifcis efl Pauo 5 non folum enim alga,atq> alijs marispurgamentis/ed mr- noribus etiam pifcibus vefcitur . Gregalis ncn ell , led fclitarius & proptereafere femper fin guli capiuntur: lolentq; verno ac autumnali duntaxattempore capi, eo quod forfan,a'ltate caloris s hyeme vero frigoris impatientes lateant. VSVS IN CIBIS. V T pulcherrima fuorum colorum varietate Pauo pifcis Paucnemauemegrcgiea> mulatur; ita ab eo plurimum faporis bonitate degenerat. Ncn enim \ t ille luauis, fed infipidusatq»ignobilispifcisceafetur. Cainem habetmollempctiiis qu: duram,cui & lentor aliquis inefl:. In craticupafius Sc aeeto vel maliarancij fucco conlper- F lus^palato minus ingratus efle folet. M DE LEPRAt)E, VEL PSORO Bellonij. Cap. V. E R TIV M in fasatilibus locum apud Galenum Merula habet 3 eundemqi ei nos daturicramus,Rifi Pauo Saluiani & Ecllcnianus ifle ex TurdorurrL. etiam ( vt apparet) genere pifcis 3 ordinem inuertilfent.Bellonius itaq; hunc faxatilem piiccm colcrum varietate pulehenimum, Gallis Vielle, Armori- cis Poulle de mercalicubi Rclle didtum G raci s Pforum & Lepradem, Lati- nis vero Leleprim vocari ait: Lepradem autern & Pforum,qu6d ijfdem prp- ditusfitfigillationibus, quafinpjfora, &lepraluborantibusconfpiciuntur . Qua prof edto nomina eorumq> etymologia viris dodiis nequaquam latisfaciunt. Pforus enim pifcis,cuius G Numcnius meminit apud Athcnaum, vnde dičLus fit non Liti s clarum : ncn enim a pfora vt ille putat-nam pfera Gracis per o longum, Pforus vero Pifcis pjer o breue feribitur: & pfora affedius corporis eft turpiff mus,& foeda cutis afperfacp facies, cinn huius pifcis colorum va¬ rietate nihilpulchrius tffe dicat. Lepradem quoq; quiex Gracisvocetexpifcibusalieuem, nulluminuenio,vti & neminem Latinorum qui Leleprim, neq; ille quenquam citatautho- rem. AeAe^-pk ouidem pifcis nemen efi: apud Hefychium, fed is Gracus efi:, & Phycidi id nominis fynonymum facit. Quamobrem ciim ob camis bonitatem, a qua puto Poulle de- mer 3 id eft,gallina marina vocatur, tum ob commune cum primo &duodecimo Rondeletij Turdo nomen,Tupdis potriis fuerit accenfendus,quam nouum & inufitatum, pifcicp incon- gruumnomen efiingero. DESCR1PTIO. MOREŠ. N Ihilifiius pifcis colorum varietate (inquit Bellonius) pulchrius . Vix palmofdo- drantem fcitaffs diccre voluit ) longior in m ari Adriatico cxcrefcere folet 3 cum_ pedem&liusin Oceano excedere comperiatur. Proinde Lepradinomen ere ipfa probe inditum eft,quddealdem fugillationes habeat, qua in pfora vel lepralaboran- tibusviluntur: cuamobrem Numcnius etiam 4opoi/ appellauk. Caudam &pinnas 3 quas vtrimq j ad branchias & lub ventre habet,eodcm medo rotundas efle videm us. Confinuam tergoris pinnam gerit, fcdecim aculeis ( plures autem pingit) munitam, atq; aliam fub ven¬ tre ano vicinam . Muitiplicicolorum relperfudifiindius eft:omnefque pinnas tranfparcntes habet 3 leues 3 molles,luteo 3 rubro,ca:ruleo,viridi & alijs coloribusmaculatas: totum denique corpus tam txadle polymitum,vt maculas nune cancellatas,nunc redtas, nune in obliquum fperfas, in ipfo priče ccmperias: quanquam omnes fere fquamas ; a d oram rubore fuftufas habeat. Caterum os habet paruum,dentes albos 3 acutos,Cynado breuiores & obtufiores; maxillam fuperiorem tubi in modumeranio infardtam, vtpeneduolabia carnofa dfe ere- da s, H De Pifcibus. Lib.I. Lepras fiue Pforus Bellonij. 3 » MORSS. j> das. Squamas exeritlatas,linguam albantupene folutam. Spinca pinnula exterior brachia- rum carnofa eft. Linea quae pifcibus vtrinque latera diuidit, ncquaquam in hoc pifce reda proceditjfed a fuperiori branchia angulo areuata fecundum tergus deduda eft:mox vbi ter- goris pinnadefinitjilluc quidem linea refleditur, & quidem areuatur: ceinde reda per me- diam caudam defertur. Caput ipfum nonita multis coloribns cacellatum eft, fed Iineas hinc a ? u ' inde didudas,ex ca?ruleo,viridi ac rubro mixtas oftendit. Oculos habet paruos, rotundos, quorum pupilla nigra eftiiris vero aeri fi miliš, quem fi quando in gyrum contorqucat, cya- neunijdeinde aureum, poftremd argenteum drculum in criftallini coloris fulgorem referre p tes - lja „ confpides. Quod autem ad internas eius partes attinet,peritona?um illi confpidcs efle albu: ^. Cor esade triquetrum:hepar ex pallido ladeum,ad finiftram magis protenfum,tribus con- ftitutum lobis/ed vno tantum longo & duobus breuibus,multis venulis rubicundis circum- dudum: Lienem planum,oblongum,minoris digiti magnitudine,rubrum , Fellis autem ve~ ficuladuos digitos longa eft. Eft omnium fere eius inteftinomm cadem capacitas, vt pro- priein eo ftomachus videri non poflit. Scmel tantum a ftomacho ad anum reuoluutur,limi¬ ti; obducuntur omentis ac multa pinguedine perfunduntur. Ladcs habet copiofas, vul- ■£ Uam vtrimq; bicornem. Eius eft natura?,vt etiarn omnesfaxatiles deuoret, nihilq; in ftoma- chum demittat,quodnon apteoptimedentibus attriuerit. Hucufq; Bellonius,qui ciim apud j^ ar ^ an Gefnerum Marzapanis vulgoalicubi vocati pifcis iconem aliquando videret, fua? Lepradi eundem efle iudicabat referente eodem Geinero,qui ca in re Bellonio diftentit, eudem efle iudicans,vel maxime cognatum Scaro vario Rondeletij: fed in hac fententia non fatis ipfe fi- bi conftat,nam Scarum varium Rondel. in capite de Scaro eundem ait cum co,qui Bellonio Scarus fimpliciter appellatur, a quo luam tamen Lepradem Bellonius diftinguit, feparatis de vtroque capitibus tanquam de diuerfis pifcibus agens. Nunquid modo Marzapanis Le¬ pradi idem fit,vt Bellonius iudicabat,non habeo quod affirmem, Hic de Lepradis čarne ni- hil. Ciim tamen faxatilem faciat/apore etiam non ingrato efle conijcere licet. Marzapani a gratiflimo carnis fapore,nomen inditum, nimirum quod a?que in dilicijs appetatur, ac pams Mardus vulgddidus, qui ex amygdalis, faccharo, aqua rofacea &c. parari folet. Gefnerus Marzapanis caput maculatum pingit,Bellonius Lepradem dne maculis in eadem parte, fed ^ t _ vel apud hunc,vel illum pidor errare potuit. lile de fuo Marzapane fic fcribit:Pidura,quam # . f ^ ^ habeo,quatuordecim fere digitorum cft:quanquam Bellonius in Adriatico vix palmo (do- f cr ip tl0 . 1) drante ) longiores excrefccre feribit. Pinna dorfi non fedecim tantum, vt Bellonius feribit, (quamuis ab illo quoq; exhibita figura plures oftendat,) fed pluribus aculeis munitur. Co- loribus omnino multis & varie diftindis ornatur, fed plurimum rubri habet: m aculas rotun¬ di 15 plerafq; ca?ruleas,pra?fertim fuperiori corporis parte, que dorfum verfus eft-inferiore al- b jcantes. Idem Gefnerus confiderandum proponit,fitne apud Athena?um Attagenus pifcis, •Attagcnm ^ 10 n ° IT1 ine Dorioni Scepinus didus;quoniam forte a maculis,aut pundis, quibus fimiliter f* auis ^ttagen diftinguatur, nomen impofitum fuerit, aut quod inter pifces lautiffimus lit, ■ tta S cni nteraues.Hicquoqjfaxatilis (vtintelligo) pifcis Marzapanis fiue Rofa? no- uius,tftti}s rubet,maxime m dorfo, minus m ventro. Marža- \ Vljfsis Aldrouandi DE MERVLA. Cap. VI. SYNONYMA. ETYMVM. £ Q H MERVLA DePifcibus. Lib.I. 33 E R V L A aque ac Turdus ab auc eiufdem nominis cum Grads,tum Lati- nisnominatur>ideoq;Turdoeratfubiungeda, nifi LeprasBellcnijordinem Ordinit r«- inuertiflet: adde quod & Turdum & corpore Sc carnis bonitate quam maxi- tio . me referat , adeo vt Oppianus non fuerit veritus fcribere Merulas mares el¬ fe,Turdos vero in eodemgenerefaminas,opinione,vtin Turdo didum eft, inde nata,quod Sc fimillimi fintpifces, & Merula Gneče z6aj/tpog } fiue xot- mpo; generemafculino, Turdusverofaminino efferatur, vnde Lippius Oppianiin- terpres Merulum fortereddiditmifi * Apicium in eo fecutum elfe dicamus,qui & iple Meru- Merulut . lum appellauit. Suidas Merulam auem a Merula pifce diftinguit,eam hunc kq Ouidio refpondebimus,cui Merula virentes cognominantur ? Refpondet Saluianus,aut ex Merula vt caruleo nigricantem,licentiofo poetarum loquendi more, virentes ab eo vocari, aut ( quod virens difla potiiisfufpicatur) primam Turdorum ( fuorum ) lpeciem,quam viridem efte docuimus,pro a b Ouidio. Merula ipfum intellexifle,putandum elfe. Nos vero Merulam totam viridem dabimus.Bel- loniusfuaMerula colorem fubticet. Inquit vero non eundem femper colorem feruare.., Omnes in eo coiiueniunt,quod Merularum nomine pifces pinxerint, corporis figura Tincas referentes: Quamuis enim Bellonius fua Merula caudam tribuat bifurcam, fecus tamem> icon quam cxbibet, demonftrat. Eum autem fic delineat. Latiores habet, quam T urdus Merulp de - fquamas:pinnam in tergore multis ftipatam ariftis: qua autem illi funt ad latera Sc fub ven- f crt ptio ex lr e,ha aculeo muniuntur,vt Turdus. Caudam non habet bifurcam . Cateriim hoc vnum- ^ihi in Merula anatome dignum occurrit, quod ciim hepar habeat album in duos grandes %Anatom * k>bos partitum: fel tamen exerit tenui vafeulo inclufum, Sc reuolutionibus duplicatum, cu- ius longitudo eft fefquipedalis,quod nufquam nifi in hoc pifce obferuaui. Quanquam Ari- ftoteles A miam ( Bellonius cum afpiratione haud rede fcribit) recčfeat,veficulam fellis ha- beie f Uo inteftino pari proedfu annexam: fape etiam replicatam rcdudamq,* aliquatenus. Proinde Merula vertebrasdorfi habet valdecraflas. Hac Bellonius, figuradiuerfa abea_ quam Rondeletius exhibet, appofita,diuerfineverdpifcis,dubitari poteft: fiquidem hunc fuum pifcem Italis Tincam marinam vocari ait, & fuum rurfus Rondeletius Tinca fluuiari. Jis corporis habitu fimilem facit:aitq; os dentibus acutis & recuruis munitii habere:labrifq;, oculis, f 1 An 'V £x Salu la¬ vo * Ex Gefn. Mferulu no fine dtfcrip- *Jn Halleu- tico. b Li-9C-ii- c Li S Hift. cap. i d li $.c 16. Clauftra-J fert . *£.i 2 .e.i 8 Vita A ledi ■ ca, & Pcr fica• Zelctypia . ^Lu 4.Ha¬ lle« n 34 Vlyfs!s Aldrouandi cculi$,pmms,fquami$, reliquifque partibus, faxatilibus alijs fimilem efie. A magno hepate E fellis vcficam pendereJnteftina lata,ventriculum longum/plenem paruum,cor angulatum habere,branchias alijs faxatilibus fimiles. Addit aliud pneterea fefe Merularutn gerius inue- nifte,dorfo nigro,ventre Indico,quibi,ifdam partibus caruleis,vt pinnis,cauda,& circa bran- chias. Subftantia vero a fuperioribus non difierre. Merula Saluiani quam eandem puto , cum preccdentfiacutum roftrum ha bet,os mediocre,labra craffiftima,dentes incuruos, ocu- los magnos & fplendentes, quorum nigram pupillam ruber circulus ambit, & hrancliias v- trimqi quaternas:prope quas dua funtpinna cralfmfcule,lat£ & rotundam duaq; alia mino- res in Ven tre. In dorfo vnica eft, & longa, cuius anterior pars nouem aut decem tenuibus a- culeis munita eft , reliqua vero pofterior obtufa , aculeorumqj expers exiftit. A podice imo ventri vna ctiam breuis fubeft. Cauda in aliam vnam latam & fererotundam definit. Cor- poriS'figura minori Turdorum generi ( de fuis Turdis loquitur ,) fimillima eft. Squamis te- gitur pauld latioribus quam Turdus.VnicoIorfereapparet. Tota enim excaruleo nigricat. Cumhac Saluiani Turdi deferiptione conuenire videtur Tinca marina nomine exltalia a Dominko Monthifauro Veroncnfi medico dokiffimo, & de bonisliteris oprime merito Gefnero mifta, Oculorum enim iris e fiuluo ( vt ille feribit) mbefcit, Pars coiporis fuperior E partim Indico 5 vel nigricante,partim omiko & viridante cclore infignis eft:inferior,hcc eft, faterum pars cum ven tre, totafereluteaeft. Centra hifce deferiptionibus minimeconuenit Merula noftra,tota nimirum viridis,magis in cauda, obfcuriiis in dorforpinnarum tam en ex~ tremitates funt orrulei coloris. Branchiarum operculain fine rubent. Oculorum pupillam circulus ruber,rubrum caruleus ambit. os hians,albicat., dentibus aimatum egregie acutis. figura corporis proxime adMerulam Rondeletijaccedit. Tincam_, enim etiam refert, fed duos babet in pinna cauda: proximaacuIeps,quos.necpingit,.necmeminitilIe. Adhatcpin- na dorii etiam aculeata eft,quam vereor ne pikor fortaflis cauda' nimis exprefterit vicinam. Ad pik uram enim pilcem ipfum delineo. L O C V S. S Axatilibufnean pelagijs Merulam accenfeat. a Ouidius, h'udfatis clareindicat. f ’ Pli¬ ni j vero acipfius etiam c Ariftotelis teftimonio faxatilis eft. Idemo ; Galenus & Dio- G cles apud Athenaeum teftificantur: clarilfime autem Aelianus, domiciliorum & fedi- cularum loco in petris & cauernis ftabulari dicens: & d Columella his veibis: cptime f xo- f m mar e nomims fidpije e s mtrit>quifiilicet quod in petris flabulentur ,fhxatiles dičHfunt, vt Menda M'urde J. , ne c minus Melanuri . Eodem authore Merula marinis inciulus piicinis clau- ftra patitur,vt in Turdodikumeft. Creterum cum nullibi non fatis ifcquens fitpifcis, Pon- tum tamen non in trapu Plinius pracitato loco tradit. CIBVS. NATVRA. MOREŠ. V Efcitur ijfdem quibus Turdus. Guftatura quicqua,primoid tentat & premit, dein- de vt iaccat finit, fi vero viderithocidem palpitare&iam mortuum efie , tune de- uoratjvt meminit 1 Aelianusjqui & marem in hoc genere cum multis faminis tra¬ dit venereo complexu iungi,qucd ego (inquit) genus matrimonijJuxuriofum,muItarumqj ftudiofum,delicatorum ad res venereas dicerem efte Barbarorum:& vtioco aliquisde re fe¬ na .dixerk,Medicam aut Puficam \ itam. Omnium autem pifcium eft maxime Zelotypus in hoc genere mas,cum femper alias,tum maxime cum tius vxores pariunt. Cum enim partu- riendi doloribus cx tenentur,domi guiefeunt: mas autem, tanquam maritus, foribus incu- bans, cauet ne extrinfccus infidia inferantur, metu paruulorum. Videtur is nendum geni- tos amarCjmetuo, paterno motus,his timere: Sc totos dies in eorum cuftodia permanet, ni- hii guftansj c ura ipfum alit.Sub crepulculum vefpertinum intermittithanc cuftodiedi necef- fitatem,cibumqj exquirit. Singula \ trd coniugum, qua funt intus, fiue fint in partus dolo- ribus, fiue iam enixa tubent, algas multas in cauernis & circum petras ad vikuscempara- ronem comperiunt. Hacitaq; Aelianus,quafereomnia ex b Oppiano tranftulit. fed quod ilie Merulam marem fub vefpertinum crepufculum relikis faminarum cuftodijs ad vikum fibi parandum reetdere ait, hoc Oppianus noke fieri teftatur, cuius verfus a Lippio latine t edditos kailere non piguit. refifero H Dc Pifcibus. Lib.I Merula authoris & Ouidij. 'Ut Squilla (apiatur. Zelotypi1 ix.n Cofsjpbtis pr o Tar da acdpitur. b Lily.-/. 3 6 Vlyfs!s Aldrouandi • IUJ • ■■ \- 'le'-■ . ''»M, Eejlifero ant e alt o s Merulus erticiatur amore A 7 onpoti* eJlfcopulisfemper verfatur ijjdem £ Vxores ar detplures 3 vexatur oejlro > Nune ifium quant t halama, nune circuit illtim, Vexatur zelo, Tglttsgranis vrit amantea . Contemnit pajlum, to trn fujjirat in ijlas i Non vnus leti us Merulo> non v niča nympha 3 Zelotypo mifero tant um cučtodia c ur a . N on th alamus,multa vxores, multaj, eauerna Noči e cibos quarit,paulum qmd noči e quiefit . Semota occultant,numerofa cubiha nympha, C umpariunt fcetmfonfa,tunc asiuat igne, Tota habitant čarni* J}onfa fub luce cauernts, Tunc furit atq•, time t,nit c coiuge pendet ah tila , Suntq‘ i mu is Ji male s nuptis,qua limine nunqua Nune obit,kunepauidu credas, / mile m j time ti, Jjifcedsmt thalami,tarnamfub cordepudorem Non aliter tantos voluitfub merite dolor e s, Yoluunt,& tantofujfundunt or a rubore , Mater c um primumfčetam parit vrne a nata. Ste mficejfu Je opalige ns iJld moratur • Bane timor excruciat,furit exagitata dolor e Coniugis imperio patent & iujfa capejfunt . Per t halama queritur,gemitus ap e čl-or c mittens , Mileči as MerulusJbcnjas non deferit vnq»am, Atq : ; preče sJimdens toto manet anxia corde 3 ObJcri:iatq , J thoros, alio conuertere mentem Bone c vagituspueri pulfauerit aures Sollicita eijciens tantos a matre dolores, CAP1ENDI RATIO. F Lagrantifljmusillc 3 quern diximus J ampr 3 & ze!oty piano folum MeruJam marenj fed f annin a s etiam fape in vita diferimen agit,vt idem Aelianus pracitato loco tdlatur in hac verba t Ekperiens pifcator cum infidias Merula molitur, hamurn fquilla impiica- tum deijcit , atq i is idem fubmouet lineam 5 excitans & exacuens pifcem ad cibum: Squilla vero mota fpeciem quandam fui prabet ingreffura in cauernas Merula 3 hoc enim ipfum ca- pitaliter oditi Quamobrem ciim id fieri fc n t i t, i n u ad i t, e x i flirn a n s eam hode m dTejnon enim tum clbus cura illi ed;cumq; Squiilam dentibus hcerauerit,difcedit, cibo praftabiiiorem & antiquiorem curam vigiiandi ducens. Fosmina vero quandiii marem videntpropugnatem, dorni m an c n t,form a m q; menda familia feruantteum vero perijt.ea pre moerore acquiefce- re nequeentes errantreas enim tri ft iti a foras educit J tumq; capiuntur Qug omnia ex Oppia- noetiammutuoaccepit>qui fiecanit j Nilpeius Iglo mor t altapeči or a carpit, Erumpit Merulus thalamis, dr Carida viuum Cum trisii mifcensfletu fufpiria malta, Eiualempunire ratus fubit impia fata. Et rabie feuamifris mala damna minijlrat . Namprado fixum mento mucrone corujco Exitus e Ji illi mor tis fmfima p e ji is ■> T raxit nit en tem contra labij voleni em , Et dulce s Mera los,in trijliafnnera pellit , Et carpens tali mouit conuitia voce, Jgui trifies dura cupiunt ferapr amid te da. NuneJcrua lečios,nuncJint connubia cura Cumprado v ide at M er udu prope faxaprofunda NuneJponjis lat ar e mifer,nunc antra require, Sape volutamerrh&pro coniuge multa timente Nune t hala mo s,no vna Venus 3 no vna voluptas Expediens hamurn Squillam confgit in illo Ejl tibt,Jedlečlisfolus multifj cauernis Et nexam c uho plumbifubmergit in alt um Exultas,fed[ponje veni, tihi te daparata 3 Aequor,dr oec uit is thalamos rim at ur in vndis, Ignis lucentis fendorjlammaj c or ona . Atq‘ } agitat c ir c umfitxofa cubiliafraudem. Atpočtquam taltfublatus mor te maritvs 3 Sponfi pallentesfato rapiuntur eode»i_,. G V S V S IN C I B I S. M Erula inter pifces Iaudata (inquit a Plinius ) čarne eft tenera & molli, fadlis con- cočlionistparum nutrit 3 & bonnm fuccum gignic. Elixafebricantibusfaluberri~ ma:ficoquaturinfartagine/arina confpergenda > vt par te s contineantur. Tral- lianus in curatione epiiepfia ex pifeibus exhiberi iubet^ui fuperfluitate vacantj quibus Me- rtilam annumerat. Idem in dyfenteria hepatica ex intemperie frigida inter alios pifces com- mendat TurdoSjMerulam &c. & quam maxime MuIIum. Pliniusmedicus referente Bello- nio in d i ft e m p c ran ti a h e p a t is ,M e r u 1 a m, Cofsyphum & Ceredam offerendosin cibo ijs eife tradipq ui b epate funt calidiorirvbi Bellonius pro Cofsypho T urdum intellexifle arbitra tur, argumento quod alias Cofsyphus & Merula idem fmt. Apud b Athenaium quoqi pifeibus tenera? carnis aferibitur, & a Galeno in faxatilibus habeturjijs ex quibus alimentum non fo- lum ad concoquendum facile 3 fed hominum etiam corporibus faluberrimum fumi ait, quod De Pifcibus. Lib/I. 37 A quod fanguinem medite confiftentite gcneret. Noftri vero temporis palatis fuam Merulam haud fatis arridere Saluianus ait,omniumq> iudicio non admodum gratam exiftimari. Ron- j » mof * deletius faporis quaiitatcm in fuareticet, louius vero Turdos & Merulasin aquatilium gc- nere non eam tradit habere faporis nobilitatem, qualem eiufdem nominis volucribus vete« res attribuere:fiquidem & T urdi admodum infulti funt (inquit) & Merula?, vt Athenajus ait, difficileconcoquunturiin quarum conditura Archeftratus eum cafeo,maloqj granato & fale & oleo filphium admifcuit. At primum louius haud vereex Athemvo refert Merulasdiffi- cile concoqui,.vti ex fupericribus conftat: deinde faiso etiam id condimentum ex Archeftra- to dtat;fiquidem A th ena us ex Dorione tale tribuit condimentum Coccygi, id eft Cuculo, non Cofsypho id eft Merula: poftremb imprudenterpro po'/, id eft rhoe ( fumah vulgo dK jcunt) malurn granatum legit, qucd polanuncupatur. Idem Athenausex Matrone Parodo in etena Attica,cum Sparos, Mormy ros, Hippuros, Sargos aiiofque non ingratos pifces,ceu pauci momenti pifces mulierculis relinqui dixiliCt,addic zoasvepog « Ažh //, ovog 3 yivt?aPtcLi troiftog Ov fxw bcT* af) adizrog inv 3 Trofkov d t zeti aAA ot X V o ji hxcfola venit M erula,ad ifiimfar at a jjuafant intačia nonfuttfd alijs expofta - B Apud Apicium Merula apparatus. Im ex Merulis; Liquamen,porrum conci/um, cuminum,Jd- aippantus.. tureiam, vinum mixtttmfaciesaqxatius &ibiMerulos coques. Saluianus valetlldinarijs in al¬ bo iure elixam vel alfam non alitcr,quam folet Turdus, apponi pofte iudicat, A fanis oleo frixam quoque mandi. DE IVLIDE. Cap. VIL SYNONYM A. /EOlVIVOCA. OvXk a Thecdoro apud Arift. Iuliaredditur, fed re&ius fortaflis Gracairu. JdCm vccem retinuiffet. Diffcrt ab hoc pifcc,qui Iul us appellatur,quem Hermo- lulus * laus eum efle conijcit, qui balanis oculčruro vice f ungitur , quod Saluianus negaticuifacile afientimur,Oppiano & a Aeliano Iuluspifcis eft,osfcelera- *L.i i. c-s% tilfuni veneni refertum habens:licet vtriufq;interpres, nominis fimilitudine Millepsdm dtceptus Iulidem verterit. lulus item ex infedtis eft, (millcpedam aliasvo- cant) a quo pifcis ifte lulidis nomenclaturamforte acceperit, propterlongam illam lineatn qua: acapite ad caudam vfq; excurrit, haud abfimilis illi infe&o. Et Paulus Aeginctahunc pifcem lulum videtur appellaffemam apud eum ius tuXuv zdi legimus, vbi Diofcori- des inAtdav zdi 7ripzidcov habet,nifi medofum Pauli locum efle velimus: Sed & 21 Sinefius Iu- * lum,hunc pouiis quam alium quemuis vocauit,inquiens : Pifcatores circaquoddam Africa li¬ tin locepetrofo,adulti qtddem capicbantMuran.ts cr Locnfitsgrandes:minoresveronatu zafiiug s ut 5 A« g zdi in A«? ^ id eft Ccbios viles & Itdos . •Rondcletius quibufdam Iurelam, alijs etiam furelt. lulam feribit nominari. Hermippus Smyrna:us alio nomine Hyccam vocat, quo nomino Jula * Hermolaus Sturionem intelligi arbitrabatur 3 ex teftimonio Athenai, hac coniedura addu- Hycc Zlgurelk^ lin^ ,^ un *^ oca fhrellum vel Girellam,vt refert Rondeletius. Illyrij quique Sclauonica^ nud ' 3 ^°quuntur,vt Sigifmundus Gelenius Gefnerum per epiftolam docuit, KneziK, id eft etiam m ^ UC P ll ^ c ^ c ^ um dicunt, forte quafi y\w'i j) G E N V S, 38 Vlyfsis Aldrouandi GENVS. FORMA. DESCRIPTIO.* 8 ti defom in t erpret. O Ppianus Iulides /SaAras 3 id eft varias j icem sdfxa. ciklov Iulidis dixit 3 id eft corpus v ari um 3 Lippius vertit 3 varijs dijlinčiis tergorefignis. Sic & a Artemidorus inter va« rios pifces Iulidem enumerat. Ob quam notam viri dodi eum pifcem Iulidem ef- feiudicarunt 3 qui vulgo Venctis Donzcila nuncupatur: qucd fe omnium primum aduertiife Giliius profitetur. Rondeletius tameniam anteillum_, alios in eafuifie fententia innuit his verbis: Cinn Pifis PortiusmagninominisPhilofophus hunc eundem pifcem affabre atque egregio artificio depidum mihi (inquit) oftendiflet 3 fcifcitatufq; eflcm 3 quem pifcem exifti- maretjille Iulidem refpondit 3 no vt aiebatj veterum defcriptione aliqua perfualus 3 fed fufpi- SpecUt mul tionibus & ccmmuni confenfu. Verum cum tcftante Bellonio non vna Cit Iulidum fpecies., ta, coloreqjeuarient (licetfemperreuertanturadfuas notas 3 quibus ab inuicem difcernuntur) ideoq> in defcriptione authores euarient,ledor haud ingratam rem tibi me fadurum confi- £x RondeL do 3 fi cx fingulis defcriptionem fingulatim hlc repeticrim. Rcndeletiusitaque fic eum deli- £ neauit. Digiti magnitudinem vix fuperat: varius eft: nimirum dorfo violaceo: A capite ad caudam fubauream lineam dudam habekhincinde roftri modo dentata, cui pars qua fub- eft 3 colore eft caruleo,venter candido flauefcente.Squamis tegitur paruisipinnarum nume« ro 3 fitu 3 labijs 3 dentibus recuruis 3 cauda 3 alijsfaxatilibus fimilis. Rcflro eftacutiore 3 oculispar- uis 3 rotundis. Fcdicem habetin medioferecorpore. Inteinisparribusafaxatilrbusalijsnon Gx'BtUquaternas geritjpinna? dua? parna funt:alia?q; dua? 3 etiam parua? fub ventre. Cauda in latam & rotun- diulculam pinnam degenerat. Pifcis totus 3 etfi palmi menfuram non excedat 3 ft cum latitu- dine conferatui 3 lcngiufculus eft. Squamis tegitur tcnuilfmis. Colore eft admedum vario, ita vt pulehritudine cum Pauonc pifce contendat; p ifciumque omnium fcrmofifEmus videri poflit. Ventcr enim ex albo purpurafdt: latera ex ca l uko flauefeunt 3 dorfum ex glauco ni- gricat. Lineapra?tereavtrimq> ferrata ex rubeis & quadrangulis maculis 3 extrcmis folinm. angulis fe inuiccm tan gc n ti b us 3 cc n fl ara a fummis branchijs fecundum dorfi dudum in cau¬ dam defertur. Sub qua in lateribus iuxta branchias nota quadam viclacea,vtrimque ca ru- lea linea claufa 3 fatis lata atq» duplo longior apparet. Ab oris ridu per caput 3 & media bran- chiarum opercula ad earum vfq; fciffuram carulea etiam alia deducitur linea. Dorfi poftre- jnd 3 ac ventrispinna verficolores funt: alijfque lineoiis & netiš verficoloribus etiam ( quas H verbis exprimere difficile eft ) nonnulla alia partes eius pinguntur. Ventriculusparuus efti mteftinagraciliajheparpallidum 3 lienfubrubens. Palmi (vtdiximus) magnitudinem nonu fuperat. Iulis mea fupina parte 3 a capite ad caudam vfq> ex albo rubet: prona vero & ad la- tera 3 linea eft fubuiridis 3 veluti denticulata, tota aurei coloris. Macula qua aureis linee den- tibusrefpondent 3 carulea funt. Pinnaad branchias cx albo flauefeunt . Pcdorisrubent: qua ab ano eftqua corpori nediturjalba 3 in extremo viridis: calamifeu nerui fubaurei: qua vero in dorfo eft expanfa 3 verficolor 3 caput verfus vfque ad quartum neruum 3 primiun čaru- Iea 3 mox aUrea^in extremo rubra:catero tota aurea eft 3 excepto medio,\ bi ad caruleum ver« gitjficuti & maculf 3 qua funt verfus caudam. Cauda colore eft ametheftino 3 maculis aurei« jpaucis rcfperfa_. LOCVS. 3 » DePifcibus. Lib.I. lulisauthoris. L O C V S. Ondeletius Antipoli & in toto Liguftico finu frequentiflimum haberi teftatur, <5^ ^ Adriatico mari haud infrequentem efle, ex vulgari Venetorum nomenclaturain- l c /7 note ^ t,a Oppianus faxatilibus accenfet, - Scopulos e/uos alluit v ud a dideTic^ ^ ****** muriee C mu ^ co ) te & 0s Salpt habitantfvarijs diilinčH tcrgordjtgnis ; p I ^ ~djpera(dx4 coltott, imodefixaprofundo. . r • t- akne fo l u . ni in pilcium cenfu,qui largiore loquendimodo/axatile$ a reliquis fcri* tonbus appeUan folent a lulidem recenkc. . da D z NATVRA ; El 40 Vlyfsis Aldrouandi NATVRA. MORES. CAPIENDI RATIO. eap.i. Cibus. jiHtiSi S E Ingulares in fasis viuunt , vt Bellonius fcribit, a Ariftotcles tamcn inter gregatiles nu- merat.Bellonio aftipulatur Saluianus,m Romani maris tradlu non nili rariflline & fo- lasfemper lerecapi inquiens. Veruntamen foi« fortalfiscapiuntur, propterea quod diihcilis fit eorum captura,vt Hermippus teftatum rdiquit. Čarni nori funt; minoribus enim pifciculis vefcuntur;& in eorum inopia alga. Famelici lunt, & vt Numenius apud Atheneu ait ju,dypot, id cit voraces. Aiunt & vafras effesab hamo iibi cauere, efcam tamen haud im- pune pr«riperc,ideoq; Philetam dixilfe: 0’6$ vkzv io^aJog 6%t$vytv , id eft 3 Nec Hyc- Vt capiatur. cas 3 vltimusfifiis effngit , Athenaus arbiiratur. Capitur nihiiominus calamis ac hamis ffe- qntntius quam retibus 3 vt Bellonius teftatur. V S V S I N C I B I S. • Ds varlet. rer. Cardani er- r#r. Quod homi nem mordi- chs infeflet . Juli Mufds tomparati. 33 33 33 33 Julidis mor- fam non ej]e venenofunu h Lib i. karnis litas . .AppVdtus: C a Ardanus lulidem authoreftjtem Murenam & Colubrum, dentibus ac faliua ve- nenum pofTidere,veneniq* in eis indicium effe coloris varietatem, deceptus 5 vt ap- paret, Oppiani & Aeliani interpretum verfione, qui (vt paullo ante etiam diceba- ,, mus)pro Iulo lulidem reddiderunt.Eundem errorem Rcndcletius(quod miramur alioqui) „ euitare non potuit. Inquit enim:Memorabile quod de hoc pike Aelianus fcribit: lulides pi- fces faxatiles funt,quibus os veneno refertum eft. Quemcunqi pifcem' deguftaruntjinhabi- lem ad edendum,perniciofumqj ei,qui poftea guftaueritjeificiunt. Pifcatores cum fquillam quam media ex parte lulides exedilfent Sc confeciftent , line vilo precio parabilem oifendif- fent,cunaq; inopia predi guftare coepiftent,illorum aluos vehementes cruciatus exceperunt. In pifcatu vrinatores Sc natatores infeftiilime perfeq uuntur , ac vt terren« mufe« mordieua , s premunt:limiiitcr lulidesrrequentesin eos, quos dixi,incurrentes morlu a fiigunt, quas re- , s pellere necelfe habent,aut ab hisdemorli cruciabuntur, in quibasirepulfundis totus vrinan- 33 di & natandilaborperit. Haud diflimiliadeijfdem fcribit Oppianus, lulides hominibus fa- „ xa rimantibusore venenatoinfeftiftimas efle:denfo enim agmine ftxis erumpunt & circun- dantmecmorfu peteredefiftunt,quamtumuisillipeclibusmanibufq- excutere a fe conetur, G eafq; mufcis comparat, qu« meftores felfos & fudore diffluences cateruatim inuadunt, n-, c nifi ianguine plen« abigi poffunt ’ Qnodmodc luiidibus vtcrq-iith«c tri h u at, hoc experi- mento confirmat Rondeletius, quod cum aliquando Antipoli Sc fanitatis & voluptatis caufa corpusin aqua marina Iauare & pifciculos capere vellet 3 vid ere t pifciculos lftos norm aliter quam fucos approperare & morfu tibias petere & ne calce quidem>etiamfi pars collofa lit & dura,abftincntcs. Idemqi fibi narralfe qui in eomitatu erant. C«terum aliud eft ad morfus procliuem elfc,aliud morfum habere venenofum. Gefnerus etiam 3 dum exiguiun omnino putathifce pilciculis efte venenum, idq; non exhumore, aut faliua 3 fed folo tantiun moifu prouenire 5 ita vt morfum moleftia potius & breuis temporis doior, quam aliud venčni peri- culum confequatur, licut ad apum Sc velparum punčhiras, haudfatisexaminalfe videtur s ijdemne an diuerli fint pifces Iuli & lulides. Ego autem diuerforum pifcium nomina efto non dubito. Venenatum enim os habere nullo modo lulidi conuenire poteft, cum ex veris litfaxatilibus 3 vtGalenus teftatur 5 quiin ciboinnoxijfunt, Sc inculpati. Neq;eftquod quik piam obijciatjviperam cuius venenofiflimum os eft,cfculentam efte. H«c enim nili detrun- cato capi te, in quo malitia veneni eft,in cibum admittitur, cinn integram palfun innocue Iti- lidem mandamusineqj eft ex antiquis aut recentioribus quifquam,qui lulidi caput amputa- re iubeat,quod tamen monuere de vipera. Preterea etfi Aelianus (quod quidem nouerim) Iulidis mentionem non fecerit:Oppianustamen,ex quoille id tranftulit,non foliun diuerlis in locis vtriuler j meminit,fed diuerfos etiam pifces fecifte videtur,quod \ cl inde liquet, quia diuerlimodede vtroqi fcribit: k Alicubi namq; Hippuros Iulo,alicubi Loligines Iulide capi alfciit. Quod itaq- ad falubritatem lulidis,honitatcnup attinet,Galenus,vtdklum eft,faxa- tilibus annumerat ijsouiteneram &friabilem čarnem habent, adeovt agrotantibus tuto praferibipoflit. Hodie tamen vilis &contcmptuspilciculuseft,& propterparuitatemnegle dlus.Scribit Rondel. qui litorum & porttjum faxa frequentat,deteriorem efte, meliorem ve¬ ro qui proculinde in faxisdegit •• parari vt.reliqui faxatilcs,fed mcliusfarina ccnfperfum co- qui in fartagine. Saluianus vero agris in albo iure elixari,fanis in fartagine fvigi ait aut aftar. Ex antiquis Dorion quoq; mbet coqui in muria vel aqua marina > allari autem in fartagine. V S V S H DePifcibus. L ib. I. 41 VSVS IN MEDICINA. D a Iofcorides ex Iulidibus priuatim ius fieri teftaturad alui fubdu&ionem : Plinius *Lib.u. addit ad \ rine excretionem. Omniumpifcium ius (inquit) aluum emolLit> idem dr vrinas ciet , e vina maxime: optimum c Scorpionibus & lulide drJaxdtilibtts , ne c vi¬ rus refipientibus . Vbietiam notandum Piinium diferaflime Ialidem minitne virus rcftpere ftribero. DE P H Y CID E. Cap. Vili. SYNONYMA. E T Y M V M. Hycidi nomen eft a phyco , quod in eo fola pifcium nidificet, vt Ariftoteles teftatur. Phycus plantaeft marina apud a Ariftotelem , item b Theophra- Pbyc* quid. ftum& c Diofcoridem ,quinobisquatuoreiusgenerapropofuit. Incuius vocistradučiione Plinius valdeinconftantem fefe geflit: nam cinn d alicubi J?: 1 3- aperte dicat, non habere aliam hnguam nomen^vod Črteči vocantphycos ; dl- 1 gdm enim herbarum magis vocdbulum intelligi ;phycon vero Jr uticem efses: c /J. 4 . c. 9 $. * non femel alias pro phyco algam reddidit, vt e vbi algam maris theriacen a Nicandro voca- p linij error. ri fcribit,Nicander enim,quem citat, (quod & Diofcoridesfacit,) in theriacis aducrfus Try- d L. 1 goniš vencnum inter catera remedia algam marinam rubentem numcrat hoc verfu: a • HZn Kal pom asov Sij xa.rafid.XXto pvzog : 'Li.jz.c 6 . Item vbi de Phycidis nidificatione agit,& nominis etymologiatn eleganter cxpon i tarifi um fildmexdlgtu,mdijcdre inquiens . Dicemusitaq;&noscum eo,&recentioribus Phycidem . inde nomen inuenifle,& phycon oprime latine algam verti.Theodorus pro Phycide Fucam, p uc4 \ non Phucam, vt Rondeletius fcribit, ( ciim nufquam in tranflatione eius fic fcriptum ab eo reperias ) conuertit, latinitatis nimis fortaflis ftudiofus: ficut enim phycos herba marina a quibufdam latine fucus dicitunfic ab codem herba denominatum Phycidem pifce , Fucam , jC fimiliter vt Grreci/aminino genere vocauit. At fi verum eft Phycidem Ariftoteli aliquan- do etiam Phycon nominari,vt Maflarius alijqj nonnulli tradunt, eadem ratione latine Fucus Eucus . nuncupari poterit, Ego tamcn phycos pro pifce apud Ariftotelem non reperio,& ficubi for- te apud eum inuenitur,mendofum locum arbitror. Quarit Rondeletius,fitne idem pifcis pv- Phycidion . ,m Kig 3 8cpvxiSiov 3 pvzbd ^Scpozlg. Ac primum Phycidion (inquit) nihilaliud efle qu;im par- Pbycen.Phy n uam Phycidem nomen ipfum indicat, vnde* Gaza pufillam Fucam vertit: neq; ijs aflentior c j s \ 93 quiPhycidemeumpifcemefleputant, quianobisCapellan_, diciturf huius inter Afellos L*b.6.Ht, as Oceani fiet mentio, item & Phycidis Rondeletij, quem vnacum Saluiano Callariam eflo Cfl P’ 13, as Temur)ideoquodisvelutiPhycisementopendentem barbamhabcat. Sed quidiligentius » verba Ariftotelis expendet,falli iftos iudicabit Sunt autem h^c Ariftotelis verba. Pijees qut oud eduntjemelpdritmt annopraterpufllas Pucas 3 qua btspdriunt dnno.DiJJert dutetn mas Phy- c is d femtnd cjuod nigriorjit dr pjttdtnis dmplioribus . Atqui is qui vulgd Capellan nominatur, pifcis eft lamis & minime fquamofus. Ex quibus neceflarid efficitur Phycidi fiue diuerfa fit a d? Phycide fpecies,fiue eadem, non polfe efle eum quem Capellan dicimus. Ergo Phycidion ^ aPhycidecetatetantum&magnitudinedifferreputo:dcinde Mihitamenhaudquaquam inter fe diuerfi pifces efle videntur pvzbn & pvxk,kd ^ tantUm fcxu differre, vt ex Ariftotele dičtum eft; &fortaflis apud Athenarum vtrebi- ttir m ■* vt nunc legitur, fed pvy.»g legendum fuerit, ficuti apud Ariftotelem legi- ' ‘n-jru ar |^ s Hiphili verba in ter pretans, aquoapud Athensutn o pv*J*u & « fvzlg no- ^ ^ ..t ?' 3 Ih y«nas vocat, tanquam a redi o Phycena fieminini generis, triplici erroro: Ma rr art . n ^ , as ^ niT ndiceredebuiftane diphthongo,aredlo mafculino,&difsyllabo Phycen.Ae- yor< tlj cccex aicubi pwJ^ iQ habetpro pvJJig: quo modo in vulgatis Dbfcoridis codicibus^, . . capitede iuco marino (pa^/Ja^lcgitur pro pvJJojv , licet multi pvzlcov reponant . AžAs^rpi; r Ds Hef}ch»o 3, 33 33 rečlo T av 42 Vlyfsis Aldrouandi Hefychio & Varrino Phycidi idem eft 3 vt in Leprade Bellonij etiam meminimus. Grad no- £ ftri temporis Phycida 3 vt Gillius ait 3 Phodda 3 vt Rondeletius 3 Phyceam,vt Maflarius, Pe- phycarifmenam 3 vt Hermolaus 3 Lampianam,vt Bellonius, qui aliurn quam Rondeleti us Phycidem pinxit 3 vt fubindc pate bit 3 nuneupant. Aliarum gentium nomendaturaslubti- cco 3 qudd alij alium pro Phycide pifcem oftcndant 3 fuas cuiq; mox additurus. FORMA. DESCRIPTiO. Tenca mtt- W ^ Ondeletius Tincam marinam 3 & pifcem Ficum vulgo Rom« vocatum 3 veterem-. rina. . Gr«corum pj cusen t m Romanispifcisifteappellatur 3 nonquafi Phycis 3 fedquod maturiilimi &paifi fi- Caltana. c - i n ft ar> n\ollis,flacddus, &haud fucci plen us fit. Atqui Rondeletius non vulgari nomine, quod ne citat quidem 3 fed veterum authoritatibus, vt credit 3 nixusin eam fententiam venit , cumquod Ariftoteles apud Athcn«uin_. Phycides 7roiztXoyya; Sc clzavSos-izv efiedixerit, F tirni vero maxime quod eum pifcem in media alga nidificare obferuauerit, id quod fola I hy ds facitjvel ipfo Ariftotele te Rante, vt interim c«teros pr«teream. Idem Rondeletius fu« opinionis patronos habere videtur louium & Auguft. Niphum, qui Phycides Tincarum vi- ridium colorem referre & vulgo Ficos nuneupari feribunt. Mihi nihilominus Ronclel. pifcis non placctjfed Afellis annumeradus videtur:Neq j ab hac fententia auellcr 3 qubd ex alga ni- Pifces nidu dum conficere obfcruaueripcum vel ipfomet tefte idem Gobius etiam faciat, & icitaffis alij conftruttes . quoq;: ipfe Hippocampos addit/ed hi ex genere funt exanguium , vt fuo loco oftendimus. Color. Ad colorum quod attinet varietatem Sc fpinas,quos ex Ariftotele Athcnarus Phycidi tribuit: reuera Ficuspifcis 3 neque varie depidus eft 3 necIpinis vallatus 3 licetid Rondeletius allerat, Tbyci$ cha Ad h«c nihil minus quam Perc«&Chann« fimilitudinem reprafentat, ciimtamenapud ndutn fe meminifTe teftatur vidike quafda Phyddesom- nino fufcas , alias rubentes > alias viridesj nonnullas miftis coloribus varias. Omnes au- tem pinnam tergoris (vt Spa- rus) continuam gercrc 3 duo- decim aculeis ( multoplures in icone exprimit) munitam: ac rurfus ad branchiarum la- tera vtrinq> vnam habere ^ fub ventreduas: quarum fin- gula? fquamis tegantur latis , firmis/iEpe vliginofis:Dente$ illis in ore pares non elTernara infuperiorimaxilla vtrimque ad latus dentem vnum tantu , aut ad fummum duos connu- merari: in inferiorc autcm ma xilla multo plures 3 omnes qui dem oblongos, albos & acu~ tos: fed retro in maxillis mul- tos molares habere. Quam- uisverd externus color variet: interanea temen perpetuo ea- dem in omnibus fefe obfer- uafle . Voracespifces eiIo 3 Moreš, ideoque grandem atque am- plum ftomachum habero. Omnibus ladeum efteiecur, ad finiftram magis extenfum. tcrn *‘ Fel tame lateri dextro ineum- bere, oblongo foliiculo inclu- fum 3 colore fubluteum. Gre- galesnon_, efte>verfari in fco- pulisjdeniqj labia habere craf fa & carnofa_. L O C V S. NATVRA. PARTVS. CIBVS. I ^bvere faxatilibus habetur a Galeno. Ariftoteli quoq> Plinio & Diodi faxatilis eft: Sc ^ Ppiano circa faxa mufcofa viditat. Suidas tamen ex epigrammate quodam Phyci- videtur^ vocat 3 icf eft litoralem 3 & Ouidius quoq> interlitorales eum recenfere-. a • o t j 0 am ex marinis pifdbns ex alga nidum fibi conftruere } & in eo parere 3 ciun ex 4 ‘ US • *Lib. 1 . Oppiani l«- cus (Onftde- mws . CtbuS. *Li S.H.H. cap 2. CaUiio quld. ^4* Eft enim poftremus ifte verfus, periphrafis Phycidis 3 vt PIihium 3 nuperrimequc Saluianum E haliucinatos efte conftet 3 illum 3 quod hunc Ouidij locum a alibi citans 3 nidificationem cam_> Chroa.ldiaiciipknt.hjs verbis: chromin , qainidificetin aquis: huncqudd Piinium ofcita- tionis argucns, Ouidiutn dicat nonf Chromin fed Salpam nidulari iub vndis . Cur vero ni- dum fibi adificet bub aqua } rationem reddidit b Piutarchus 3 inquiens: Pecuhartter P hy c ide s alga vdat mdo conHruUafdtmn circumdant > ac contra tempefiates tuentur. Vnde eft, qudd hominem domeftica: rei ftudiofum,huius pifciculi pici ura figniftcarentjVt refert Pierius Va- lerianus. Ote rum foli Phycidi non conuenire hanc nidificarionem 5 ex Rondcletio dičium ek * Pifces qui oua edunt 3 /e me l telit c Ariftotele* anno parnr/gt * frater lhycides pufillas , qm bk (inquit) annopariunt . Quem iocum non ita inteliigere opoitet, \ t Phycidcs maiores aliter parere innuere velueritj quando vera Phycides omnes 3 vt pauio ante oltendcbamus, par¬ na: fint3 itd nihiialiud voiuitdicere.,quam Phycides 3 etfi pufilli pifces fint 3 bis tamen anno parere. Si itaq;pariunt Phycides 3 cur eftquod d Oppianus eunuchos vocethis verfibus: *-Ka/ s«, aA/asj Avdpog i 7 T(i)Vii/aUui dtiAuppovog riv^d^ctvro 3 id ekj vt Lippius interpretatur: phpctdes eunuchi vero de nomine dicist . E Saluianus cum foecundas efte non dubitaret, ac propterealocus ifte ipfi perobleurus videre- tui'3quatuor manuferiptaj eademqi veftutiftima Oppiani exemplaria Vatican^ bibliothec* eonfuluit:primumq j in eorum vno, in quo antiqui cuiuidam Graci interprerisexpofirio ex- tat, in eius loči explicatione,ita feriptum inuenit: Boc Loco detrahitpdeta cuidam eunucho , qui patre m ipfius ad regent det it Ur at , ob idq ; in euilium mijfusfuerat: in c^ttris vero etiam tribus fuper tpvvASic, j gloftemaris loco Mttivcu habebatur: poftremo in omnibus ac&’ id eft quafque reperit & non < 0 a id eft, qua?dam, vt nune in impreftis codicibus legitur : vnde vti hic Op¬ piani locus fic ad verbum vertidebet ; Phycidesquafqj vel quas ( nam in vnopradičtorura exemplarium fiupra 9 quod d$ fequitur,glofteina erat Trape Ax.a 3 id eft 3 abundat) pifcatores, viri cognomine muliebris fiue eunuchi, appellarunt: itaienfum C inquit Saluianus ) efte ar- bitror 3 qucdPhvcidcs a pifcatoribus A ivrimi appeilatur: quod quidem cognomen vir eunu- chus eis impoftiit3& non qi:bd Phycides viri eunuchi cognomine 5 eunuchi appellentur. Vi- uit tefte e A riftotele lutOjalgajinufco & eo qucd caulion vocatur 3 & enafcente materie 3 6^ . quanquam catcra abftineat came 3 tamen /quillasftepenumerd appetit. Ex Apollonidista- men epigrammate difeimus ex Amia’ pifcis cai ne efca etiam capi. Caulion autem quod fit, G non fatis conftat. Mihi non diiplicetjVt fit marini phyci ea Ipccies.ouam recentiores nonnul- liphycumferulaceum&ramofumvocant 3 vt zavAlcv dicatur a ^at/Aofjideft caulefiucra- Cio * Gregalis eftjgregatimqi natat,argumento quod plures fape fimul capiantur. YSVS IN C161 S, ET MEDICINA. P Hyci$ ah Antiphane & N ^ Archeftrato nominatur inter alios Iautiftlmos cibos, & in Co- tyjsThracum regis conuiuij defcriptione.Nunc vero tefte louio proceru parinas rar^ implet, quia fitinfipidiftimus pifds/ed is verum Phycidem non intelligit. Infipidus eft. tamen & hicexiftit & vilis nune vbiq; habetur 3 licet čarne fit tenerrima, minimeq; virofa, vt Diphilus & Dibcles apud Athenaum leribunt 5 propterea vt G^lenus allirmat, faluberri- *L\b i.dcj m um heminibus aJimentum prabet 3 ita & * Fracaftorius in morbo Gallico fluuiarilibus 3 pa- morbo Gali. luftribufq; aclacuftiibus pifcibus interdičiis, faxariles & qui aduerfis nituntur fluminibus concedi pofte exiftimat3 dum canit: H Jfuodfeqmtur/ii£im rario tili madmtt habenda eji tičevfit c ur a tihi, neve obfrttantia maior. Trinvipio 3 quofcunq\ Otone s 3 quofnnq> paladet lav us liquidifafunt , quofq 3 a quora , pifces Ornne genusprocul amoneo . S ant quos tamen vfus titberius 3 qmon res cogit> concederepofit. Omnibus his ejl alba v ar o, mn dura 3 tendxqy > Jfms tetra sfflumorum aduerjd marifq 3 fatigant. Tales nantpelago vhycides > rutilaque per vndos J ura ta > Gcbuf fr amantes pote a Terca • sM .:q aippatitus. P aratur vt b crca • Ius 'pfius authore b Diofcorid&modb per fe 3 modo vinicomitatu aluunu t i z mollit. Coqui debet fimpliciter ex aqua, oko addito & aneto. DE PERCA DePifcibus. Lib.I. 45 DE PERCA MARINA. Cap. IX. ORDINIS. RATIO. SYNONYMA. E T Y M V M. Ere« marina: Phycidem adeo aftimilari di&um eft prarccdenti capite, vt pro eifdcm Roma: veneat: ijldcmop ferme nominibus gaudcat: quocirca ciinu. ob hocj tlim qucd a Galeno inter vere faxatiies recenfčatur, & Phycidi an- nc & pro diuerfis habuiffe videatur, & vtriq; varia tribuerit 3 illam amni č^mari yrtpxk non B communem 3 hanc mari peculiarem faciens. ApudGra?cos enim veteres eiufdem pifcis no- differunt • mina effe 3 vel ex eo innotefeit 3 quod ficuti Diofcorides brtpkifa , ita Ariftoteles & Gal e n us 5 ripxlu) inter vere faxatiles numerant. Apparet autem b uic pifci id nominis impofitum dTe a Etjnmnt.' colore^uem Grabci anpxov 3 nonnunquam & vnpxov dicunt: quo modo apud Ariftotel. acci- ccipltres pitres quidam 7npzoi vocantur: quem colorem interpretantur dočli nigru aut nigris maculis P ercl diftinčbum 3 qualem in hoc noftro piice <$y_in illo Accipitrum genere videre licet: quo fenfu Hefychius 7 ripx.ufxa.Ta, exponit 3 Ta s : 7 n t« Trpoovibr« 7 roixtXfxaTa 3 id eft maculas faciei. Apud Gracos noftri temporis nomen hodieqj retinuit 3 vt Rondeletius teftatur. Roma: Perchia di- citur,Gallis Perche de mer 3 id eft Perca marina 3 ad differentiam alterius 3 qui in aquis dulci- busdegit. GENVS. FORMA. DESCRIPTIO. P Ercanonfolum reliquo corpore 3 fed Sc capite vario eft 3 vnde a/oAa; dixithospifces Epicharmus apud Athenaumjvt interim taceam 7npxUo dici ab eadem varietato. Color ei viuax 3 a quo Matroni Parodo apud eundem dv 3 -ixx?rosxiA.cs, hoc eft virgulis & lincis quibufdam varia vocatur. Channa: qua* fimiliter 7rcixi*.oypa/xfxcs dicitur 3 Sc Phycidi figura 3 magnitudine, ac ferme co- lore etšam fimilis eft. Ad mukam magnkudinem non excrefcit: nunouam enim pedem fu- perat rvtinde Tripsov diminutiua forma fortalfis Antiphanes dixiffe videri poftit. Quibus Vt d Phyci- autem noriš a Phycide diftinguatuf 3 in Phycide diximus 3 quibus item a Channa, in huius hi- de dl ff era ^ ftoria dicemus. louius dum Athenak authoritate fcribit,fpinis coronatam effe Percam 3 infi- & viaC ,a gniq; varietate Confpicuam ^fummopere decipitur . Hic enim de Phycide 3 non de Perca id nv Percam efte fcripferit 3 hoc eft 3 e numero pifcium 3 qui ferratos de--^ tcs babent:capite tenui,branchijs vt a Philofophus voluit 3 vtrimq; quaternis&duplicibus 3 ^ ^ nu'K^' imaexc epta:pinnis iuxta eas binis 3 -§c totidem fub ventre alijs:vna item longiufcula te- C 'A 1 \ 1 Us ar mata aculeis in dorfomec non alia parua s. podice in imo ventre. Tergus & venter ac lpromineant 3 totus pifcis figura ouata efficitur. Cauda in vnam & latam pinnam-. c i3 c nuat.Squ am ; s tergitur paruisrventer liuet 3 latera purpurant 3 tergus ex flauo nigricat 3 paueis quibufdam acrufis maculisnonnullas partes eius & maximedorfi 3 ventris &cavdx pinnas pmgnentibus. Eandcm quidem Bellonium & Rondeletium depingere non dubito 3 t> CCt jT • ltn ^bter pingant. Bellon. & Salu. pinnam dorfi totaexprimunt aculeis horndam. Rondeletius prope caudarn abfque aculeis. In pinnaimure ab ano eft 3 principlo Saluianus duospia^poluit aculcos 3 quibus Bellon.& Rond. iconcs caret,neqi ille etiam in dcfcnpnone menunitj Percarum a ut boriš de fcriptio. Perca alte- ra. Perča ter - tia. 'LiS.Hif. cap. 15. Lib.de rat. vittus falu- bns . mcminit, nec irm meis E, Percisccs vidcre eft : vnum verohabeticon hic proptcrea c tu ad- dit a, Gcfnero olim Ve neti y s ciim alijs mifla, qui tam c n & ipfc, cum vt alias 3 tum propter maculas traniuerfas 5 iufcaSj punčlis nigrio- ribus nctataSjVt pidu- ra prte fe ferpinterual- lis rubicundisj item ex colore ad latera ex ruf fo fubflauo Percam_, marinam efte iudicaret 3 aculeum eum ipfi conuenire negat.Noftrarum Percarum prior r.u- F mero pinnarum 3 ccrporifq; figura cum Saluiani Perca conuenit:colorc ncn item.Caput,pin- na? 3 caudaexrubro flaudcunt 3 feupotiusaureoperrunduntur. Oculi paruifunt. qnorumni- grain pupillam aureus ambitcirculus. Pinnarum tergoris nerui argtteo cclcrc-reliquariim & cauda aureo. Supremum dorfum fere ferrugincum,deinctps fiaucfcit 5 rnox per latera Sc ventrem albicatquidem 3 cateriim macula quas icon oftcndit 3 amethiftina albedinem ope- riunt. Osintusalbum 3 labrarubicunda,mentum album . Lin e a tranfucrfalcs qua a dorlb per latera defcendunt adinftar labentis ex alto aquar>argcnto emicant. Os quidem (vti lubfequentis) edentulum pidor expreftitjverum dentatupi ne fit an non 3 haud fatis metni- ni.Altera cognomčto maioris miftaaoftro intus & extra rubepin ambitu flaudcit. Toto ter- gore color rufus:idemq; color ,fed remilfior in tranluerfaiibus iineis . Latera Sc vcnter albi- cant:fquamarum extremitates rubent. Dorfi pinna tota, & cauda fcre in o.tremo cvocctu: qua enim vrcpygio haret.dorfo concolor eft. Pinnapedoris rubent: qua ab ano eft, can- dicat:quaad branchias varia 3 partim nempe alba 3 flaua feu crocea & ruhe . Branchiaruim* opercula flaua 3 latis } vermiculatifqj Iineis cineritijs confperfis fugillantur. Linea a branchijs ad caudani vfq; excurrens & corpus ceu per medium diilecans 3 cxilisjnigra. T e rti a infigniter O dentata eft. Pinna & cauda nigiicant. Tergus & caput excinereo flauefcunt. Laterafere caruleajventer ad ametheftinum inclinat. Linea laterales obfcure rufdcunt: qua vero re¬ da a branchijs ad caudam feruntur 3 in dorforufa funt 3 reliqua virides. Nigram oculoruou* iridcm circulus ambitrubcr. 45 V Iyfsis Aldrouandi Perca Rondelet. L O C V S. O Vidius Percam mari gaudentibus accenfetjfed pelagijfne an litoralibus, an ftmtili-. busdubitari poteft. Saxatilemautem efte ex Galeno.Plinio & Diode clarum eft. Degit autem circafaxa mufcofaatque algofa, vt Oppianus teftatur 5 cuius verius alias citauimus. Albertus cum ad litora Oceani Germanici fcribit reperirij non ita eft intelli- gcndus,vt in quouis litore reperiri voluerit innuere, fed afpero taniiun faxis & petrofis prc- montorijSjVt aiios omnes,qui proprie faxatiles dicuntur. Sic & Iouius 3 inquiens: Percaspe- lagias Romte raro viderfpdagias fimpliciter pro marinis dixit. ' H N A T V R A. MOREŠ. P lfcis gregalis eft,carniuorus 3 & helluo. In pifdtia & cancdlos graflatur. More cate- rorum faxatilium tam mas quam lamina conditur,quo tempore & foetificat 3 vt a Ari- ftoteles tradit,& Plinius quoq; Percam in ijs habet 3 qui per hyemenlatent.Marfilius Iicinuslaudari fcribit pifces celerrimi curlus, ei. f nodique efte Lupum 8i Percam/ed quo authore non video . Cur vero focium fibi aftumat Melanurum mox inter prouerbia expli- cabitur. P RO- DcPifcibus. Lib.I. Perca marina authoris prima. s *Lib. 7. Afelanuri, & Perca a* micitia . Perca marina Geiherk ■ i PROVERBIA. S . A a Thenams fe vulgatum in ore hominum adagium efle fcribit 3 t 7 rerM 7rtpw /ui^ctvZpa, hoc eft Jequitur Perca melanurum. Sed in quem vfum foleat vfurpari,non addit. Conij- cit author adagiorum dici de improborum fodetate, quafi nimirum Percarum & Me- lanuri innata qua:dam fit affinitas: quod idem Athen^eus duobus in locis non obfcure indicaro videtur, femel non longe a pracitato loco 3 7rip*dm 3 inquiens, xa(hiyt tUv /ut \dvxpov , hoc eft , Percu ducem ejfe Meldmrumm,l\Xti\ in obfcuro quodam gripho 3 vbi hče Euboli verbarefert. BaAc )fA,tva DePifcibus. Lib.I. 5* A 6«Ao/^it , a % 7 rirett Tip«« ^aAseapaJd eft, ajolentemfequitur PercaMelanurum. Tamiliantatem au~ tem & cognationem quadam natura his pifcibus inuicem intercedere nihil mifunijcum fit vter- que faxatilis 3 & ijfdem fere locis dcgere foleat. Quoniam itaq; vtriq- a nigro colore nomen indi- Niger colčt tum eft, nigrum vero infaufti vel improbi fignum xere habetur , improborum hominum familia- infantiin • ritatem,velvidum aliquod alterum natura fubfequens 3 vt ebrietatem, libidinem,vel contume- lianijfignificare licere. Manutio vero & Rondeletio adagium videtur quadrare in prudentes ho mineš & callidos, qui alieno periculo fuis rebus cauent, aut ex vnius patrocinio & fententia toti ’pendent 3 vnum obleruantmatumqj ex ingenio vtriufq j pifcis. Idem Manutius haud rečte de im proborum focietate dici polTe iudicat, quoniam ex Numenij verbis Melanurum pramium.. Per- carum agmini ducem fe pra'bere 3 eafq j vt tutiores fint,comitari illum, (inquit) liqueat, fed Nu- menius quidem Percarum ducem facit Melanurum ded quod a pencuiis fecuras tutafve reddat, lionaddit. Ineoverofummopere lapfuseftadasiorum author 3 quod Melanurum fepiamred- Adagiorum diderit,citans ncfdo exquohoc hemiftichium 3 Comitemfibi ducitSejta Percam. Sepia enim to- autboris la¬ to genere Melanuro differt. aVt/ 7 ripx.ru; a-zop 7 rio-> 3 id eft 3 pro Perca Scorpium. Adagium accom pf us • modandum (vtidetnadagiorum author ait,ex iuida 3 vt apparet,) \ bi quisoptimacaptans, pcf- Pro B fimacapitmam Perca (inquit>pifciseft velmaximelaudatus: Scorpiuslcthalis eft,quanquam Scor P lum ‘ eft & pifcis huius nominis contempti faporis ,de quo magis lentire > idetur adagium. Cteterum eft quidem Scorpius pifcis dura? carnis,haud tamen afpernendus , fio uidem a Galeno, vt pate- bit 3 in faxatilium penuria fubflituitur > quare non a čarne , fed ab ičiu eius qui lethalis eft, ada¬ gium ortum mejit, V S V S IN C I B I S. D Iocles medicus in libro de falubribus,Percam & Phycidem ( vt Athena?o placet) inter faxatiles qui teneriores habent carnes, minime v irofas 3 & corruptu faciles 3 m ul tirnic commendat, Diphiii item fententia Chanms ( Chamis legunt q uidam ) tenerior exi- ftit>Channas autem čarne tenera & friabili elfe mox patebit. Vtitaqj falubritatis laude refplen- Salubm e?t C det 3 ita propterea faporis grada valere noiim tibi lečfcorperfuadeas 3 ciim communi omnium con- fedinfuanis . filio infuauis potius habeatur. Aegrotantibus in albo iurejfanis aftatam aut in fartagine frixam aipparatus. Saluianus conuenire tradit : Rondeledus optimam reddi fi farma confperfiin fartagine friga- tur,vel in craticula aifetur,elixam vero totam diffluererita & quidam apud Athemeum, ad farta- ginem emi (inquit) Gobium 3 Percam 3 Sparum &c. Ius in Percam deferibitur ab a Apicio fapi- * Ll to,c& dum. Pij; er 3 LigtifticuniiC »mirnim fričium,cejam,jruna Ztdmafcena emcleataiVimm^mulfum, ace- tum^leum, & dejfutum coques . VSVS IN MEDICINA. F It quoqi authore Diofcoride cx Perca ius priuatim ad alui fubdu<5donem,fiue per fe, fiue_» cumvino; Coquiturautemfimplicitcrinaquaadditooleo&aneto« 1 Pliniu scinereme 'Ll.ii.c.f. cajite Percafilfcs addito melle, verendorum ju sl »Us difeutere tradit i Sc ^ alibi eundem cine - h tbid.c.io, *cm admixto fale , cumla (fr oleo vidna mede?i>& fufjitione Jecundas extrahere ; &mox, coercere~> •D r arcinomata Percarumfalfarum cajita efjicacius ,fi cineri e ar um mtfceatur fal& cumla cajitata» *h°i&fubigantut . H I S T O R I C A. V T Percafacrificulocuidamparcafuerit,breuemhancapudrecentioremquendamre~ perio hiftoriolam. Quidam facrificulus pifcandi & natandi peridlfimus, cinn manu in quodam prof%ndo gurgite Percam cepilfet,oriqi mordiciis inferuiflet, vtadfodales Saerlficulus eftataret: p erca j n gui am iHapfa s miferum facrinculum m manibus fodalium * nihil non tentan« a eria M tium,exanimauit* 1 b > de chan;ne I Vlyfsis Aldrouandi 5 * DE CANNE. Cap. X, ORDIN1S RATIO. SYNONYM E T Y M V M. E \ K* Hannem,Phycidem & Percam Speufippus apud Athenaum fimiJes faciens 3 no- bisanfam prabuit 3 vt&ipfihorum pifciu hiftorias fimulconiungercmus,quam- a uis a Ariftoteles 3 quemaliasvbiq;lequimur, Channam pclagiam fatiat s fecus cap. 1 1 cn j m p e p e rem ] ia ^ cre mox apparcbit. Cateriim monendus eft ledor,Maflilien- ^equiuoca - fibus ^ v£ nctaU ] t Rondeletius 3 Channem vocari pilcem a veterum Channe di- * *' ut rfum licet fimilemi item alium efte qui a Martegue vulgo večati ftagni accolis Cannaddla fimiliter appdlatur. Grasce^amj fi ftemina 3 fi mas ydwog rede dicitur 3 etfi in quibufi F dam Ariftotelis codicibus & %avvog legatur 3 & alieubi ctiam %avn . Dcprauatcs enim hofce codices efte 3 non ioium ex manuferiptis Vaticana’ bibliotheca, quos Saluianus ccnfuluit 3 c6ftat, veriim etiam nominis id indicat fignificatio: Sic enim Euftathiusd verbo %avSot & %dvvo: pifcis, Iiquida Acoliccduplicata s vt fciunt etymo!ogi . Hoc & Gaza animaduertit 3 qui Hhtula. Hiatulam conuertipnimirum ab hiando ; fed ciim &pro Chamahiatulam reddiderit, praeltiterit G ra; ca vti nomendatura (quod & Plinium & Ouidium feciffe videmus 3 )nc res diuerfiifim? ccn- ^Lib. 8. fundantur. Apud b Athcnaum Diphilus %dwntg prohis pifeibus dicit 3 quolocoin manuferipto tiufdem bibliotheca? Athenao ya,wut 3 codem Saluiano teftante legitur. %ctvva. \ ero cum alpha *Lib 7. in line alias nelcio quam bene dicirur. Interpres c Galeni qui hiatulam reddidit, non eft arguendus,vtaibitratur Saluianus 3 led ille qui eiufdem authorislibrisannetationes aliquasinu. margine afpcrfit,qui Channas concharum genus efte annotauit 3 nominis, vt cpinor 3 fimiiitudine Eiym*m . falfus. Ab hiando autem nomen ei inditum 3 ncn quod moriens tantiun hiet 3 vti Edionius credi- dit 3 fed quia mandibulas ita fere conftitutas habeat 3 vt pcrpcttio hiare videatur 3 vt Saluiano quo- que & Rondeletio plače t,qui hanc ob caufam ab Epicharmo utyaAoydupomgM eft multiim hi- antes 3 didasfuifle conijcit. Apud Venetos 3 & noftri temporis Grcrcos vetusnomen , tefte GiJlio G Marti zen- retinet 3 Bellonius vero in opere quidem de aquatilibus nune Grarcorum vulgo Channo , fed iru tiU nomina. fingularibusobferuationibusin Lemnoinfula Cano vocari ait, Gcnuenfibuftp Boloftos: contra Saluianus his Scrranasdici teftatur:quo nomine & apud Hifpanos 3 Maifilienles & Prouinciaies audit. Incolre portus Veneris Barquetas dicunt,vt Bellonius not? uit, i-uftici apud Neapolitanos Orcannas 3 vt Niphus. FORMA. DESCRIPTIO. \ C Hanne cum a Speufippo Perca; & Phycidi aftimiletur:Phycis autem & Perca pifces fint colorum varietate infignes 3 figuraq; inuicem fimiles 3 idem quoq; de Channe ftatuen- dum fuerit 3 & Speufippum prater coiores 3 de figura quoq> intellexilfe:quod & Ronde« letium 3 Saluianum item Sc Bdlonium credidifte mihi videtur; Ille enim varium, hic Perca; fimil- limum pifccm exhibet 3 Bdlonius vero propter fimilitudinem ftunmam,Channam pingere dedi- gnatus eft. Alioqui de Channa; figura apud veteres nihil inuenio. Ob colorum vero qua in ca H elucet 3 varietatem 3 Ariftotdescitante Athenao TromiAipuS-pov y,iKaivav appellauit 3 Scttdiki^o- ypa.uujVsqu. 6 d partim rubro 3 partim rufio 3 fiue rubente colore varia fit. Tantam autem Channe Vt a Tena cum Perca marina fimilitudinem efte Bellonius tradit,vt pifces pene eofdern elk credas, ideoq> differast. p r o eifdem puhlice vendi fo 3 eat:differre tamuoqu6d maior fit Perca 3 & lineis latis 3 tranfuerfis ex rufo nigricantibus tergora diftinda habeat 3 Channe vero promifeue tranfuerfas Sc reda s lineas ferat Saluianus quoqi Channen diligentilfimedefcribens 3 quomodoa Perca 8 c Phycide difcer- ni queat 3 docet his verbis: Channe vti roftri acuitate, pinnarum fitu 3 numero & figura; oculis, branchijs 3 cauda atq; pidurato corpore 3 a’que vtrifq; fimilis eftimediocritate vero oris 3 paruitate dentium 3 tenuitate ca})itis 3 exiguitate fquamarum 3 atqj ouata totius corporis figura Perca fimili* ter:Ita inferiore maxilla 3 branchiarum aculeis 3 atq; colorum varietate, ab vtrifque manifeftiflune ,. dirfert. Maxilla enim inlerior,prater Perca & Phycidis morem, non folum rubet, fed fuperiorc tiidelturf prominentior eft:qud fit vt Channe perpetuo hiare videatur; vnde fiorfan & nomen e! in- ditum De Pifcibus. Lib.I. 53 A Channe Saluiani. ditum fuit. In pofleriore prartcrea branchia- rum operculi parte, duo funt aculei albi 5^ acutiflimisetfi non fatis magni, quibus pror- fus Phycis & Perca carent. Poitremo difte- runt & pidura. Tergus enim Channa? cx.ru bro minus quam illarum nigricat: venter Sc latera violacea quada albedine notata funt; Pinna dorfi flauet, qua? vero in imoventre eft&cauda, ruhsquibufdam maculis infi--. gniuntur: Ab ore per branchiarum cpercu- la atque latera, rubra? qua?dam linea?,neq ue a:qualis latitudinis, neq; a?quis diftinčte iiv tcruallis vfque fere ad caudam deducuntur. Hačfcenus Saluianus . Eundcm pifcem pro Channe Gillium agnoui/fe conijcio: Chan- . ne (inquit) fpinas in dorfo robuftas & acu- tas habet. Eius labrum infcrius & rubet Sc eminct. Exiguis eft dentibus & acutis,item- que aculeatis branchijs: Venim eundemne Rondeletius pingat, dubito. Huius enim_. Channa: figura caudam oftcndit lunatam: chim Ron atq;ipfe aculeorum quas in branchijs elfo dtlctiji ex Saluiano & Gillio diximus,in delcriptio- ne non meminit. Lupum (inquit) corporrs habitu refert,& oris fciftura. Maxiilam in te¬ rier e m fuperiore prominentiorem habet: ob quam caufanu. ore fere femper eft aperto. Dentes acutos,oculos paruos.Pinnis,caud aculeis,branchijs,internifqj partibus aeteris faxatilibus eft fmilis, fed ventriculo eft ma- iore & laxiore. Colore eft vario: dorfum ex rubro nigrefeit: linča 1 acapite ad caudam d'ii člx rufe funt. Caudamaculisrufisnotata, item plima a podicc ad caudam. Pinna dor- fi rufa eft. Channen genuinam efle ex eo af firmat,quod in plurimis diftečlis vuluas feni per obferuauerit,quod de Channe Ariftotc- Jes prodidit . Addit Saluianus non foliirm. amplum Channa? ventriculum effe,fed talia v . cfle inteftina, Hcpar itčm_ fubaibidum ha- n£ [ M ™ " bere, lienem fubrubrum . Gerit denkp 3^ ? calculos in capite,vt Belionius teftatur. L O C V S. Tj Elagijs accenfeturab Ouidio 8c a Ariftotele,quibus ex'nouij(finiis Gillius fubfcribere vide- ur, cuminfaxofispotiuslociseam degere pifcatorum experimentoconftet,idemquete- 1 Lib.s.eap. etur Oppianus, ijfdem quibus IulidesjPerae & Turdi,Iocis agere canens. Authoritatem 1 3* ^^al^ciuuiSs. •> E 3 NATVRA. jinfio.locus explicatus . Lib.i.Hi. cap. 17. Pifcium ven tritulus cur procidat. * Lli.de fa- cult. natur . •lU-Hisl. cap. 1 1 • * lib.čMi- cap. 1 j. ' Lib.9-c.16 *Li.j.c. 16. 54 VIyfsis Aldrouandi N A TU A. MOREŠ. C Hannafollimmodo čarne vefcitur,vt 3 Ariftotelesteftatur, inquiens: Alij enim carniuori taki um Jitnt> vt cartilaginei, vt Congri 3 Channa 3 T hunni, Murana } Lupi , Dentices, Amia> Cernua . Quod vero paulo infra a it,Dentici dr C h arina plerunq j euenire/vt c umpifaes mino- res in'fequuntur 3 v enterprocidat 3 propterea qiiod pifcium v enter iuxta os pojit um e st, necgula fabeji: explicatione eget. Dicimus itaq; fi carere gula;& propterea ori propinquum ventriculum habere, in caufa effet 3 vt ventriculus procideret j id pifcibus fere omnibus accideret 3 quando eodem b Ari- ftotele author z,gulapaucis pifcibus ineiljvt Congro dr Anguilla , jjfaue exigua. quamobrem non fo- linn ventriculi cum ore vicinitasj ipfius ventriculi procidentia ?- 3 fufficiens caufa eft, fed fi vna cum_ huiufmcdi vicinitate, maxima cibi appetentia concurrat: vt idem ipfe Ariftoteles ibidem explica- tius docuerat his verbis : Life e s enim magna expartegula c ar en t rut dičtum e Ji jv t qui annexumJi at im ori ventriculum hab e ant: quocirca fapius euenit grandibus nonnullis 3 vtdumper impetum inf čl ant ur _ minores,ventriculus in osprocidat Vbi non folum prater ventriculi cum ore vicinitatcm, illa etiam p' impetuofam fedfcationem ( qute aliunde non prouenit, quama maxima cibi auiditate ) ventriculi procidentia? caufam ftatuit: fed in os etiam procidere explicat: Vnde ctfi loco fupra citato ventri¬ culum fi bi procidere dixerit,neutiquam illum extra os etiam procidere folere credendum eft. In_. eadem fententiaeft c Galenus, Ariftotelis verba aferibens,fedlongediffufiusqudm nune in 110- ftris exemplaribusleguntur. Er go ex iam diet is (inquit Galenus ) patet 5 intemam guladrventri~ culi tumcam-cui reči afant fbra, qua ab ore in fe attrahat>effe conftitutam , eoqj in deglutiendo operam fuam nauantem . Clariftimeftubfcribii tj s qua dicimus>dr quod in Channis dr quod in tj s qui Grace cvvo- kovne appellantur , accidit , vt quorum ventriculus interim in ore inuentatur , veluti AriEoteles in li~ bris de Animalium hifonjsprodidit 3 reddita etiam caufapragulofitate id inquiens illis contingere . It a. enimferibit: Invehementiore appetentia ^ventriculus Gmnibus animalibus furfam procurrit, adeovt nonnulli cum prim um incipere manifefe e um affečtam fantiunt , Joras repereJibi ventrem dicant: alij vero cibos quos adhuc mandunt,nec dumfatis eos confeceruntjeripi plane inuitis. Er go in ijs animalibus qua natura funt gulofa 3 quibufq ‘ 3 oris laxitas eft multa 3 ac ventrisjituspropinquus , (veluti in Spnodonte ac channa cernitur) nihil mir um eft , cum in admodum vehementi eft.'ne , minorum pifcium aliquent» v profequuntur 3 ac iam in e o prope fant vt comprehcndant > fi auiditate perurgente v enter e or um in osfar- G fam rapitur. Fieri autem id ahterprorftts nequit 3 nifi v enter cibos pergtdam > veluti per manum ad fia> trahat 3 ficuti dr nos pr aftudio aliquando nos toto cum manu extendimus, qub promptius corpus quod pe- timus 3 apprehendamus: it a d " ventriculus cum gula, veluti cum manu vna extenditur. Lroinde in qui- btis animalibus ha c triaJimul incidunt > vehemens nutrimenti auiditas ,gula parua dr oris laxitas am - plajn his paulum extenftonis moment um , totum ventriculum furfam in os agit. Hucufq; Galenus ex Ariftotele caufam 3 quam quarebamus,reddens, cur fcilicet Channis, & Syncdonti ventriculus in os excidat. S E X V S. P A R T V S. I N Feftaceis atq',ftirpibus (inquit idem 3 Ariftoteles) quodpariat fa ge ner e t eft: quod autem ma- ris fungatur offtcio> deeft: Sic etiam interpiftcesgenufpajjerum eft dr Rubellionum dr Hiatularu. (Ch an ar um .)Oua e mm in ijs omnib us repenuntur. Et b alieubi in eadem fententia. De coitupi- - ftetum fatis dičlum iam eft: Sexu autem eos queqi diftingui apertum eft. Fars enimpifcium maxima con- Ii fammatur m are dr Jamina: de Fubellicne dr Niatula ( Channa ) ambigitur: cmnes enim grauida ca~ piuntur. Item c rtii fus: Nune vero par tim conceptacula habentfeminis ge ni tali s p ar tim vuluas,atftue m omnibus (excepto Bubro & Hiatula) hoc diftrimen eft, vt aut conceptaculaf mini s prolftci habeant 3 autvuluas. Exquibus Fhilofophi locis conftat, apud d Pliniumvbi habet: Etpthrifii dr Channa vuluas habere traduntur 3 defiderari, omnes' nam cum omnes vniufcuiufq; pifcium generis fa?mi¬ rne vuluas habeantjfi ipfe 5 vt nunelegitur/cripfiftet, nihil plane notatu dignum protuliflet: Qupd fi vero legam us, Omnes Erpthrini & C h arina vuluas habere traduntur i non folum aliquid animad- uerfione dignum edocebitj fed quod Sc Ariftoteli 3 ex quo id mutuo accepit, 6 ^ fibi ipfi ccngruat: nam & c ante feripferat : In quodam genere non funt mares 3 ftcut in Erpthrinis dr Channis : Omnes enim ouisgrauida capiuntur. Atque hinc eft quod Ouidio appelletur - Exfe Concipiens C hanne } gernmo>fiaudataparentc ~>. Iam DcPifcibus. Lib. I. 55 A lam vero rem itafe habere Rondeletius in fua Channa,ex plurimarum fedione didicit: returque Curcx f*-* inufitatum hunc conceptum plurima? horum pifcium foecunditati afcribendum efle, 1 Ariftotelis ^ Hifl. authoritatefretusquifimilequiddePerdicibus,&Phoxinispifcibus feribit. Formantur (inquit) cuaper coituminijs,qui Venerevtuntur : funt & fine coitu. Oftenduntidfiuuiatiliumqmdam : nartu q>ij 0 xini ex fiat im atque natijunt, profit dixerim 3 & p ar ut adhuc Phoxini ona habent . lam veroperdices nonfilum [ e generant. Cjpenemia oua ,fid etiam fcecunda concipere aiuntfi quo tempore glifiunt >& adV enerem inettantur, aduerjk m ar ib usfiteterint&ento mdefante. Et equas quafdas in Lufitaniafine coituparerefunt ,qui af- firment . Qua? naturali > & infigni animalium iftorum foecunditati tribuere oportet 3 inquit Ronde- letius^nam funt & mulieres tam foecundte natura } vt primo ftatim concubitu concipiant s vnde pro- u er bi um, zo p* 3 otuv znzebc dvSpi 7rtpel *) 3 id eft 5 Parit puella , etfi male adfit 'viro . Ex quibus effeitur vt minus mirum videri debeat in mari 3 in quo foecundiflima funt animalia 3 Erythrinos & Mont /ir. Channasexfe concipere, & fine m are oua parere, qua poftea m are diuina & procreatrice fua vi cunditts. perficit 5 mafcuiique vicem gerit. Caterum dicet fortaflis aliquis Erythrinos & Channas vtroq; fe- xu praditos efle, quod de Leporibus terreftribus quidam tradunt quodq; in quibufdam etiam pi- fcibusobferuariaiunt 5 vt in Mugilibusftn quibus modo oua,modo lac videri feruntj (femen autem $ lacvocant) idque fibi affirmafle ait Rondeletius peritiflimum & in pifcanai arte exercitatiflimum quendam virum fenem. Hanc autem fententiam improbatj quandoquidem refragatur Ariftoteli, qui oua femper in ijs reperiri affirmat. Si itacp fexu non diftinguuntur 3 quomodo Channas libidi- nofos pifces Aelianus dicere potuerit^haud percipio. CAP1ENDI RATIO. V P lfcem iftum } inquit BeIlonius a irretitum non capiunt, fed calamo fallunt & hamo, & maxi* me f carcinis pro efca vtantur, eos enim appetunt auidiflime; ficuti rurfus Channis gaudet Phagrus 3 vt canit Oppianus: *- Phagrus Channifiducitur efieu . V S V S IN CIBIS T Enera čarne eft,duriori tamen quam Perca, vt Diphilus * apud Athenaum teftatur: Eft * Lib. %. itaque fatis boni fucci,haudque concočtu difficilistcateriim infipida,& propterea nullibi non vilis cenfetur tefte Saluiano. Paratur vt Perca & alij faxatiles. Xenocrates fartagi- aparatur. ne co&am ori gratam efle ait/ed ftomacho nojdanu. » . D E CA NADELLA, SEV POTIVS CHANNADELLA. Cap. XI. Onuimus pracedente capitc,alium efle pifcem Channa: fimilem,ideoq; Maflilien- fibus fimiliter Channam nuneupari; item alium qui Martegue ftagni accolis Ca- nadella vocatur,& Rondeletium reri id fieri propter fimilitudinem ,ideoque cum Channis genuinis confundi. Quamobrem antequam e manibus elabatur, de Ca- nadella agere oportuit. Huius nobis hiftoriam tradidit Bellonius, hac appofita- . pifcisicone. Ligufticomari (inquit) cognitiflimaCanadella,elegantemacva- . rium habet colorem,bona tamen ex parte purpureum;>neq; vnquam ad eam magnitudinem extu- berat, ad quam alij pifces faxatiles. Sachetum Veneti vocant 3 qui dum viuus capitur 3 fpinofunu. Sacbetus. quiddam e branchijs vibrat, quo manus eontre&anuum ferit. Labijs eft magnis vt Cina:dus, fed dentibus abhoc Sc d Phycide longediflimilibusjquorum ciun anteriores acutos, & ferecaninos ha beat 3 pofteriores tamen obtulos oftendit. Pinnam dorfi gontinuam, & C vt in Scorpione marino ) crenatam:reliquas branchiarmn pinnas vcrinqi luceasi ^ui color etfi vt in alijs faxatilibus 3 vt pluri- miim Vlyfsis Aldrouandt nium euariet, eadem tamen corporis moles,eadem forma huic permanet, Squamas habetlitu- E ris viridibus, cinereis,rubris & interdum caftanei coloris variegatas, atque extrematn branchfam (quceilii offea cit)crenatam,vt Lupus . Roftroeltacutiore quamLambena,optimumtp vtre- Iiquipifcesfaxatiliesjalimenmmpr^bet. t Canadella vulgo Gefner. DE HEPATO. Cap. XII. O R D I N I S RATIO. SYNONYM A. Vlgus Vcnctorum huncpifccm Bellonio Hepatum veterum putatum,indifferen- tercumCanadellaSachcttumappellat,obfimilitudinem ; qua?tantaeft, vtipfe Hepatum non pinxerit,folius Canadellf icone contentus:quamobrem non incon- ^ grue,ciim de illius,tum de ltondeletij Hepato agetur , maxime ciim vtriufq; pifcis fquamofus fit, & faxatilis. Gra?cis HVctro? aut A i/3ta<; appellatur,quanquam apud Athenauim EiG/d; fcribatur,librariorum incuria . A ifiici vero Hcfychio & Varri- no praterea funtpifces lacuftres. Apparet autem Lebianos pifces intelligere, quorum mentio fit 8 Lih. ? * apud a Athena:um his verbis : Euthydemm libro depiljamentis ait: Delcanumpifcem 'l oeatum d Del- Lebias ehf conefluttio ( Cafa u bon us magis probat, a Delcolacu,quem Hefychius pifcofum vocat) in quo cu- qnc ctynu . -pitur >fale inueteratum ^ratifimum ejfe 'ventriculo . Dorioni libro depifeibus MttJivov EijSi-tvbv ovcu.d- (yov j quorundam fententia eundem effe elit cum Dele dno . Sed Cafaubon lis A ifiiccv lcgit,& temcre pofterioresduasliteras addi putat,quoniam Lebia: pifcis alibi mentio,Lebiani nufquam . Lebiam dieftum fuifte & Lcptinum Icriptu alibi non eftrfed quamuis Hepatum & Lebian eiufdem pifcis či¬ li er fa nomina inueniri non ignorem, hic tamen quomcdo Cafaubcno confentire quea,non video. NamDorion Delcano Lebianum eundem putat, Delcanus autem fluuiatilis eft, Lebias fiuc He- patus marinus tantiim.Hunc autem quo de nune agirnus,Bellonius Mfiiav vocari ait a colorerud- lo & fubofcuro: Hcpatu vero a colore & magnitudine hepatis. Hcrmclaus modo Iecur marinum, modo Hepatum appellat, & Hepar pro pifče legitur apud Plinium in pifcium catalogo ; ficqi hunc Iecur pifcis. pdcem Kiranida? interpres vertit. Theodorusverbum e verbo reddens Iecorinum interpretatus jeconnus. eft, Galeniinterpres ftmiliterIecorariiim . Rondclctius &BdloniusGra?cumnemenretinent, Jecorarius. quodprobamus. FORMA. DESCRIPTIO. 'A; \ ) iiili i 5 . . .j O, 7 ' ; ' . • A Pud Athenaium AriftoteIes,Speufippusitem in fecundo fimilium, & Dorion, Phagrum, Erythrinum & Hepatum, fimilesefteprofitentur . Alicubirurfus Athenaus tresho- fce pilces fimiles eflo tradit,. Phagros vero breuiores efte roftro . Alicubi Hepatum-* feribit fine felle efte > ytmox patebit, & nigram in cauda maculam habero: cuius in fuo Hepato -Bcllonius DePifcibus. Lib.I. 57 Belloniusnon meminic, quodtamenin fuofacic Rondelerfus . Nosvtriufq» & eiconem & dc- fcriptionem damus. Hepatus,inquit Bellonius & Canadella fuo colorc ( qui paulo magis in He- Ex Eellon. patofufcuscft ) inter fe difrerunt. Eius dentes obtufiores funt 3 quam Phycidis & pe&inatim co¬ li unt 3 vt in Cina:do:fquamis inte- Channadella. Sachetus Venens. £ gitur afperis, colore cum Phagro autErythrinofimili: Calculosin capitegerit 3 vtfaxatilesomnes. Hsc ille fine icone 3 quam nos ex Gefnero (capitede Turdis) ex- eerpfimus 3 quandoquidem Bello- nius hunc pifcem., fiiis coloribus Cxpreffum apud eum cinn-. vidifi- fet, Hepatum finim affirmaret. Ip fe vero Gefnerns cum in Bellonij fcriptis (antequam cum eo collo- queretur) legiftet, Veneti js Sa- cheti nomine tum Hepatum., tum Chanadellam appellari 3 & Hepa- Ex Gtfn«* tum magis fufcum efte , alium ab co pifcem jcuius lile quoq; damus ex eo eiconcm, Sacheti nomino Veneti js fibi miftiim, quia fubfiif- cus appareret 3 Hepatum Bellonij eflefufpicabatur, quani ipfepo- ftea fufpicionem_ineoconuentu cxcuffit. CoJores (inquit Gefne- rus) varios oftedit 3 pinna ad bran- chias & cauda flauefcit 3 fed cauda innumeris etiam maculis ruffis di ftinguitur . Pinna? bina: in ventrc Indici coloris funt: illa quar podi- cem fequitur 3 primum Indica, de* inde flaua, in extremo rubicun- da&c. Idem Gefncrus deferibit nobis Hepatum Belionijhisver- Hcpati Sel bis:Pifcis eft vndequaq; ferme ru ^ ont i a } ,a bicundus 3 magis quide circador- l cr ‘P c, °' fum 3 circa ventrem albicat. Dor- fum dimidia fui pofteriore parter tribus maculis atrisdeincepsnov tatur 3 ita vt macula vitima cauda attingat. Oculorum pupillam ni- gram circulus ruber ambit, ifque rurfus induditur aeruleo, vt pi- ura prafefert. Reliqua ex Hc- pato Bellonij pete. An vero Tur- doru generis fit, non habeo quod affirme. Rondeletij tantiun Tur- do vndecimo fimilem aut cogna- tum vtputare, fimilitudo aliqua qui pifcesinfo 3ni *^ Uo dd° r fum ternis 3 vtdixi,atrismaculis notetur. Itaq;iudiciuillisrelinquo non deftitunntu ra 2 an ^ l a ^ marc, ^^ uantunl vo ^ uerj ‘ nt5Contem P^ an ^ occa ^ one & cčmoditate bet mi"m no^!^ ^ a?citac b omniade Hepato Bellonij-cum quonon exiguam fimilitudinem ha vfn- m.!' 1115 t ° turn ex ametheftino rufFefcentem 3 pra?terlineain a branchijs ad caudam de Rnn^p ul . Ca , 1U cac ^ * Habettamen nonnihil cjeruleiin verticecapitis& tergoris;nune onau nepato dicamus. Pifds eft (inquit)Pagro fimiiis: oculis maioribus/juam pro ratione £* Kond* - corporis, 5$ VJyfs!$ Aldrouandi Hejtofiis Beljenim i Hcpatusauthorlsc 59 15 © VIyfm Aldrouandt Feteru He~ patum cfie. corporis } vt Melanurusjcoloreobfcuro/euexc$ruleonigrefcente,pmnarum numcro, fitu, acu- & hifqi Pagro fimiJis, laticre maioreque caudasnigfcun in ea macolam habet M dan uri modo, ad ruam aJluditilie 3 quiapud Athenaumdicitfe bilem ncn habere, v t nec Hcpatushabet Jeq;ex Ijs effe qui ^kavovrupoi (/j,t?ut^ 7 rvyci ) funt. Dentes non latcsffcd rotundcs 3 & acutcs, fcrra tos; Hcpatus Rcndelet. ventriculum_ ma- gnum cum appeii dicibus quatuor , inteftina tenuia_>, hepar album fine felle 3 cor angula- tffbranchias qua- ternas , vtrimque in cerebro lapides duos. Hune pifce veterum_. Hepatu efidj, netiš omni- F busdiumultumq» confideratis, &cil alijs frequetercol- IatiSjinihi (inquit) perfuadeo, quos rerum_. afti- matores mihi af- fentiri cogunt no¬ ta: omnes Hepato a veteribus tribute: quaru nullaomnlno huic noftro pifeirepugnat. Primiim Pagro fimilis efffdeinde colore eft nigro 5 poftremd fine felle, qua? tres pracipua’ funt Hepati no¬ ta: quas ne comminifci videamur, audiamus a Athenaumde Hepato loquentem : Diode s hme ex faxatdibus effe dicit^peufppus autemfmilem Pagro Hepatum . Ffi anteniflitariusgvt ait Arifto - teles i čarne uejfitur » frcat is efl dentihus^colore nigro,oculis habita toiius raticne maioribus, cor tri- gonum 3 album . Etalio in loco Athcnaus ex Archilocho fefibit e umfelle carere , ex Hegefandro duos lapides in capite habere . Huc accedit 5 quod paucas ventriculi appendices tribuit c A i iftote- 0 c I ,i Hifl. ] eSj Ecutiin hocquatuor tantiim inuenimus,vt prius efldičtum. Quod folitarius fit s id ipfimet pi- 'snlitlrium ^ catotLS &tebuntur 3 qui Sc raro vel potius nunqua multos fimul capiunt 3 quod carniuoruspften- duntea 3 qua in ventriculo & inteftinis reperiuntur. Dentibus effe ferratis , colore nigro, oculis maioribus 3 at/ro ipfa docet. Qupdcorangulatumhabcat ? hocillicum multiscommuneefl: quum vero album effe dicit , mendum fubpfle opinor. cum enim in corde maxime abundet perfečfiiis concoquatur fanguis,ne in candidiflimisquidun pifeibus album effe jpeteft, nifipar- ttm fupremam cordis accipiaSjOuam dvAov (pMfiovtvpco^n vocat Ariftotelcs 3 quare legendum elfe puto nnra .p tevzo* . Huic enim pifci hepar eft huiufmodi,vt prius diximus. Sed argutiiis quifpiam Htatisco fortafI ' ls h ’ c cbftrepct 5 & nos noftro iugulabit gladio: cum enim dicet in hepate fft fanguinisoffi- lor examina ci na,cur non rubrum erit vt cor, vel qui candidum dici poterit ? Animaduertendum eft hepar in tm . pifeibus nonnullisjvt in Muftcla marina , in Afellis & alijs multis album ab authoribus dici , non certe ouod de candore cum niue podit contendere 5 fed quod cum aliorum pifcium vel animan- .. tium hepate collatum 3 candidum dici podit,& vt magis exprimamus,ex rubro albcfcat.Qui enim rant (anzu‘s branchijs fpirant 5 minufq; calidi funt/anguinem magis pituitofum & magis album gignunt, non angms a |j terC j Uam q U j ana f u - ca laborant,quod pituitam pro fanguine gignant,candidiores fiunt. Qua- ^ re in iftis hepar minus rubefeit. Cor vero multo calidius fanguinem coquit 3 pcrficin rubrumq> efficit: Splcn vero quia fanguinem atrum trahit 3 non potefl: non rubere,quouis fanguine cum-- atro permifto. Ha'c cmnia me impulei unt } vt apud Athenaum legendum putem s zapS/anip/' yavw 5 «7raf Mvzov , Hačfenus itaqj Rondeletius 3 qui huius fui pifcis nullum vulgare nomen ne- que in Gallianeq;in Hilpania, neq;in Italia potuit a pilcatoribus cxtorquerc 5 fed a folis Gracis huius temporis didicit 2 «-ruoov hodie vocari:ca?teri omnes anonymum diccbant ob raritatem- & pro Mana vcndtbant 3 aqua tam en plurimiim oculorum magnitudine 3 corpoiis latitudine, & colorediiitrt.Quibus omnibus rationibus moti nos 3 Rondeknj.pctius quam vel Belloniftvcl no- ftrum pifccm pro Hepato genuino accipimusdečteri interim fuum relinouentes iudicium: qucm item admonerenon defiftemus 3 longealiumeffe pifcem qui d Aeliano Hcpatus vocatur. F-d& parna s (inquit) pifcis MuHda qui nullam cum Musielo d id o pife communitatem habet . d d cnm cdrtilagineus ejl &pclagiasj& magnitudineprafidns > fimul & CanicuU pifcis Jpeciefmilitadinem% ^ gerit - • m. 7 . c L.i cap. v Solitahum ejje. Athcnaus con t d us. rum qualis DePifcibus. Lib.L 6 1 A % erit • Mufif lam vero diceres ejfe 11 ep dt um: nam pije is ejl breuis & oculis conmuentibus . VupilU oculorum ad cjanatrm colorem accedunt . Eius barbd quam H ep ati maior e Ji Jr minor qudm C breme ti s . Alioyero in c loco ait in fpecubus (tv Tdig t«? S-ccAccrfog) abditas latere maris incolas Oues & Hepatos, Sc 'Lt.p.c. j 8. a piif atoribus Prepontes nominari folitos: &quanquam maxirrii vidcantur 3 tamen ad natandura fe- gnes e/Te: non enim a fuislatibulis Jonge aberrare: imo vero circum ea ipfa volutari 3 infirmioribufq; pibeibus infidias adnatantibus ftruentes^longealios intelligerc videtur 3 eofdcm nimirum quos f 0p~ J L p. n \ pianus 3 qui & ipfe TrpofictTov zdi Udarov in fundo & faxis cauis deliteiccre feripiit. Sitne modo is po- us -j em & fterior Hepatus 3 idem vel cum Hepato Bellonifivel Rondeietij, vel noftro, haud facile iudicare liect f oppiani. jnullas enim nota s appingunt quibus innotefeat. Belloniusfuum Hepatum faxatilem facit&in ca- Jib. i. iiernis in alto mari latitare fcribit 3 vti 8c Diocles apud Athenamm 3 S^Rondeletio fuus quidem pifcis etiam faxatilis eft 3 at ijs annumerandum contendit 3 qui propriefaxatiIes non iimt.non enim tam mol¬ il čarne efte 3 & friabili 3 vt illi funt quos medici proprie faxatiles voeant 3 qui funt omnium oprimi. Ac- lianus itaquc Hepati nomine duos diuerfos pifces agnouit 3 vnum cui id nominis rit ab hepatiscomeu- datione 3 alteri ab Hepatis colore quem Oppianus & fortaifis etiam carteri Graxi intelligunt. e L O C V S, NATVRA. MOREŠ. Va maris loca incolat Hepatus 3 iam proxime di&Hm eft. De natura eiufq; moribus reperio nihil, nifi quod moribus videatur dfe infuliis 3 & parum ad vindičtam pronus 3 quod apud frnauia vin Athenauim faceteinnuit Eubulusin Laeonibus 3 hisverbis: - Qv?c Je jjApplduj difta. ž AA l ' > ar ’ VTT&Tto fzoi dnAiyfs .E yd>šly ci/ui t&v juiAciiu,7ruycov ta } id eft. Rebans eurere_j> bile me ene c me e um ulit er cjuam c um II ep atopifc e locjuebdris ■ Ego vero nondum Melamppgus ejf e desy.c\ ua- ri diceret 3 Mitionem me putabas 3 qui adhucfum Demea. Melampygus nimirum prohomineduro, Afelampy* fo rti & feuero accipitur 3 vt lcucopygus pro effarminato Si quis vero Melampygum feftiuitatis gra- & us ‘ tia accipiat pro Melanuro 3 ego nequaquam reclamauerim 3 nam pifcis ifte 3 licet natura rit timidiflriiuis 3 jn verfutia tamen & aftu nulli alteri fecundus eft 3 vt modo patebit, V S V S IN GIBI S, E Tv MEDICINA. G a AlenusIecorarios (ficinterpres Hepatosreddidit) & Cithatas feribitin medio dfecarnis * ^ j e dune & mollis:ijfque quoldam in fartagine frixis vefcijalios aftare aut in patinis condire:ca?- Alim fac. tertim iftos coquorum apparatus 3 cruditatis in totum caufas eiTe. Illos vero celeris euadere rt cito con - cočHonis 3 qui albo iure condiuntur 3 quod adhunc modum rit. Copiofam aquam prius inijce 3 deinde coquantur * olei quod fatis eft affundito 3 cum pauco anethi & porri; deinde cimi pifces femicočH fuerint/alis tan- tum infpergito 3 quoad totum ius falium nondum appareat. H a’c praparatio vel tegrotis ipris eft ac- commoda:quibus vero inculpata eft fanitas 3 ijs pifcium in fartagine frixorum:fecundo loco fuper era- ticula aftorum 3 preparatio eft accommoda:verum hfc fane oleum garumq,- cum pauco vino expofcits frixis vero plus vini gariq j addere conuenit,minus olei. Quod fi quibus id ftomachum fubuertat 3 pa-- latum habeant acetum 3 modicum in fe gari piperifq; continens . Qui enim ad id condimentum tran- feunt 3 melius concoquunt i & deiečtio nihil eis deterius procedit: cuius potiftimum gratia ex vino & garo quidam frixos pifces mandunt, pleriq;piperimmittunt 3 pauci oleum . Nonnulli autem ex ^ memoratis pifeibus (qui media? nimirum carnis funt) cum frixi fuerint pauco fale infperfi 3 in cibo sut fuauifiimi 3 prfterea ad coquendum fiunt meliores 3 ac ftomacho vtiliores 3 quam fi alio quouis modo ef fent apparati. Hepar huius pifcis tefte Kiranide tritum & emplaftri modo impofitum omnem turno- Hepatis fa- rc m & podagram fanat; Sc capitis eius combufti & triti cinis infperfus antiqua vlcera & depafcentem cultas, & čarnem fanat. Fel cum melicrato potum 3 hepaticos fanat 3 ciim tamen ex Athen^o conftet 3 hunc pi- fdlU> fomfcue carerc. \ F DE ME- VIyfsis Aldrouandi Etjmum. Nigncatt- da . Atrkilli, 6i DE ME LANVRO. Cap. XIII. E ORD1NIS RATIO. SYNONYMA. ETYMVM. Equitur PcreaMeianurum,vt in veteri eft adagio,quamobrem quodiilura fiigeret, Meianurum expifciu genere efle, fymbolum hccce Pythagora?, /uti ytvi&at 7dvfxiXctvHpm , id eft, ne g ust at o Meianurum haud rečte vertit, Ab c o cjuod m gram caudam habet: abjlint . Secutus videtur Mariilius Guarinura in Plutarchi libelio dehberishftituendis, fimiliterinterpretatum. Marfilium & Guarinum eft au- thor adagiorum amulatus & Rcudinus. Eft & ferpens,Melanurus vocatus, Dipfas nempejvt viderc X L. de Dip- lieetapud Aelianumjitem apud a Nicolaum Leonicenum, & b Calium Rhodiginum , quem ferpen- fade. temficdidumapparet,qubdcaudaeius (vtferunt) lineisdiftinguiturduabusnigrifque. Adquod p Lij.An- Melanuripifcisetymumallufit Oppianus.- LaudeinfigniscaudaMelanurus. nam vocabulum ^l!fsatlr ^^Gfimpbciterpr 0 nomine accipi debet,quod docet pra cateris c Macrobius, inquiens: Laudarefi- * gnificat fca lingua aggellare nominare & lic in ačtionibus ciuilibus author laudari 3 id eft, nomi- naridicitur,tefte Budao,id eft, nominatim citari. Theodorus Gaza, vt vulgare, quo apud Italosau- Oculata. ^it, nomen exprimcret, Meianurum interpretatus eft Oculatam. Rom« enim Ochiatanominatur. Cornelius Celftis quidem & Pliniusinter pifces Oculat?didi meminerunt,caterum nunquid Mela- nurumintellexerint,nullafirmarationeaffirmaripoteft.Vti enim ex d Corn.Celfo nihilcolligiturcer- ti dicente: deinde qui cjuamuis teneriores , tamen duri funt , vt Aurata , Coruus j S c ar us , Octdata: ita Pli- niusin fuo pifcium catalogo difertiflimis v er bi s diftinxir,& Meianurum ab Oculatafcparauithis ver- bis: Melanurus, Mana,Meryx, Myllus, Myjlus, Murex, Oculata. Quapropter fi oculata Melanurus eft, vt Theodoro placuiftc apparet,videretur errafle Plinius , inquit Hermolaus, qui paulo poft de Ocu¬ lata quafi diucrfo pifce loquitur,vt alter eorum necelfario fitlapfus, Ciim itaq; Celfus & Plinius ve- terum foli Oculata? pifcis mentionem fecerint, nullamque omnino peculiarem in eo notam exprefle- rint,qui pifcis ifte lit, arduum fucritiudicare. Alibi Hermolao Oculatus (fichabet) is videtur eflo pifcis,qucm c Plautus Ophthalmiain appellauit ; fed quis tandem ille pifcis fit, non folum non expri- Q mit,fed rem ignotam per ignotiorem explicat. Sunt qui Oculatam Plinij Torpedinem efle coijciunt, quoniam h a c Roma- ob quinas illas notas 5 quibus dorfum depidum habet, oculis fimillimas,Ochia- tejla quafi Oculata vocetur: quorum item conieduram Plinius peflundare videtur, Torpedinem im, eodem catalogo paulo poft Oculatam nominans,tanquam diuerfum etiam ab Oculata pifcem, Sitn6 modo Ophthalmia Plauti,cuius meminithis verbis: Vernam,Oyhthalmiam,Horaum^combrumyirygo- nem, Cetum , eadem cum Oculata, vt Flermolaus opinatur, aut Torpedo,aut alius pifcis, vt ingenue fatear,necdum didici,rogoq; eruditos vt fi quid folidi habeant, id in medium proferant . Probe noui Rondeletium Oculatam & Ophthalmiam Melanuri fynonymas appcllationesfacere, eo quod Pli- Ophthalmia nius alijs etiam pifcibusdiuerfadiuerfislocis nomina tribuat; fed is dum Ophthalmiam Plauto ab o- vnde difta . cll ] orum magnitudine dici putat,opinionis fua? authorcm (quod equidem noui) ncn habet. dumque omnes Gracis exceptis ab oculis huic pifci nomen impofuiife aitmon aduertit fuo fe gladio iugulare. Ophthalmia enim ab oculis quidem nomen obtinuit, led Grabca, non Romana vox eft . Hocinterim certum eft Meianurum aboculorum magnitudine Romanisnuc Ochiatam appellari, Siculis Ochia- dam, Venetis Ochiam,Genuenfibus Oiam : quo modo & circa Niceam Oijatam nominari Bellonius teftatur,& Auguyatam, nomine forte a Germanis accepto,quibus Augh oculus eft. Maftilienfcs O- ti bladam,vel vt Rondeletiushabet Obladum,& non 01hada,vtGilliuslegit. Idem Rondelctius Ni- cenfibus Ibladam,Monfpelienfibus Nigroil, id eft Nigrum oculu dici afterit. Sed reuertor ad Plauti locum,in quo Dionyfius Lambinus alijs fcribit Ophthalmiam intelligi čarnem oculis vicinam,& ocu los ipfos ccrto modo conditos . Pra terca alios Ophthalmia legere numero multitudinis,alios Opta- leam. lam vero apud Plinium, inter alios ex Ouidio pifces Labrum cauda placentem nominantem, Gefnerusconijcit Iegcndum efle Meianurum, quandoquidem Labrum pro pifce nemo alius dixe-' rit,& Labrax Lupus fit proxime ab eo nominatus: nec reiert (inquit) qucd hunc Ouidij pifcem ceu nouuin proferat,prius qucqj ab eo nominatu, cum in alijs ouoq; idem fcccrit vel cbliuione vel igno- rantia } vt Orpho& Erythrino . Nominaturquidem ab Ouidio in eo,quod cxtat } fragincntodaudein- fignis cauda Melanurus,at Labrusnufquam. Rondelctiustamen Labrum Ouidij ( Plinij potiiisdixif- ft t, aut corrupta’ lečlionis Pii ni an a ) Chelonem e Mugilum genere efle opinatur, quem 1 heodorus Lobeonem tranftulit Jn quafenrcr.tia quoqi Saluianus eft. FORMA- Ophthal- mia. e 1« Capti- uis T orpedo. Optalea, Lcbmspi- fiis. DePifcibus, Llb.I. * J FORMA. DESCRIPTIO. Elanurum cum Aurata proportiotiem habere apud a A tftenauim tradit Diphilus. Quam-. proportionem de fimilitudine intelligi oporterc putat Saluianus: fimilitudinem vero quar fit ad Coracinum a Spcufippo in fecundo fimilium apud eundem , adeo exiguam efte, vt propterea hunc locum mendose nune legi credat, vellaltem de folo colore accipiedam efte, eo quod vti Ariftophanes ob nigras alas /xiAa.vo7rfipvyov Coracinum, ita Mdanurum ob nigras lineas latera^ eius pingentes Athenams /usAaro^pa^/*«' vocat. Praterea ficuti Coracinum obvarias luas lineas aioAltu vocauit Numenius:ficapud b Athen$-um Melanurus TroAtl^pa/^ocjid eftjtnukarum iinearum dicitur: vt Oppianus Coracinum a nigro colore cognominauir , lic a nigra cauda Melanuro nomeru eftrpoftremo cum Hicelius apud eundem Sargum & Melanurum fimilesfadat> hanc iterum fimili- tudinem tum ad eandem nigram cauda notam qna v terq; infignitur , atq; ad fubnigras lineas vtriuf- quelaterapingentes,tum ad corporisfiguram referri debere. Cognitoitaqj Sargo, hauderitdiffici- B le Melanurum agnofcerc. Aducrtit tamen lečlorern Hondclctius,pratcr Melanurum & Sargumdp- ium praterea Sparum oppo7rvy6nominisfinpifies nutnt^tfunt MeruU, T ur - t nec minus Melamin. Idem etiam clarifsimum eft ex veteri prouerbio : Verča fiqm- f i ^^ e ^ an f rum • Perca enim nifi faxofa incolit. Non puto tamen ex vere faxatilibus efte Melanurum, n on eft re- H id. axat ^ cm authoribus dicidatiorc loquendi modomam & in arenofis litoribus degere diximus, refaxatilis. Con ^ at cx ^ J l' cc Oppiani verfibus: fuluampifces in Utore arenam Et CithariTrigU%(imul, tenues Melanuri, j )t & terra quiccjnid nutntur in alta Jra eh ur unij, gr e ge s, Buglofap & rlatanuri J ^ c occ ygcs celeres ^fluuup Erpthnm , 1'amag, imbellis,pichis quoq\ Mormylus, atqi Ini^ v v b Scombri dr Cyprini siabulantur Utora iuxt - fis q^j° Aclianus, vt ex mox eitandis ei us verbis patebit,varias fedes habitare tradit,vnde fortaf- b, nurner UlS ^ m pEeiter marinum pifcem fecerit. nam ex eo pelagijfne an faxatilibus,an litoralibus an- verd & 1 *, 1 c ^ e k e at , vixcolligas . Bellonius in Oceano Gallico perrarum efte author eft , in Adriatico ^requei Cditcrranco mar ' ftequentilfimum . Iouius tamen Roma: rarum_. efte ait,contra Neapoli nurum ttai -Pnnius in carminibus,quibus n ui pifces & vbi prteftantiores reperiantur,cxplicat,Mela- nomenj 110 ^’ nomma b citante c Apuleio, led codiccs noftri funt deprauati, nec cxprelfum regionis r E 2 CIB V S. ftfelanuros 6 $ Dc Pifcibus. Llb.I. CIBVS. NATVRA. MOREŠ. S IcutI de locoj ita quoq j de cibo cjuo pafcitur Melanurus, Oppianus & Aelianus cum Ariftotelc haud fatis conueniunt. Hic enim alga vefci eum tradidit 3 illi coeno. Cum mar is tempe fiate s funt (inquit Aelianus) e* his viuunt cibis Melanuri,quos efaxisp ar tim eruuntpartim e ter ra euellunt* ne c tamen niffordidi spafcuntur & abiečiisrfuibus non facile alius pije is > nififarne opprejfus veferetur : Cum mans tranquUl.it as viget } infilo fabulo pabulum inquirunt,hincqp pafcuntur . Oppianus vero hoc lic breuiter attigit: - Semperfgulofs Abfinet a coenis , nimirum ne in naftas incidat 3 vt mox docebitur. Quamobrem cum vagabundmrm pifcem effe ftatuerimus 3 non vno etiam folocp pabulo contentum elfe verifimile cxiftit. Panem etiam comedit, vt meminit a Plinius his verbis: In Stabiano Čampama adHercuhspetranc-j Melanuri in mari 3 2.c. i« panem abieclum rapiuntdjdemfa adnullum cibumjn quo hamusfit^acccdum. Quibus pofterioribus ver- M st us. bis Plinius aftutiam fagacitatcmqj huius pifcis tetigir,quam tamen Oppianus & ex hoc Aelianus ali- B ter narrant: Cum enim fua natura timidiffimi & imbelles imbecilliqs iint pifces 3 (vnde Oppianus eos c&v.SpciviccG & dvctXxtScir & auhSctrsp vocat 3 diuina prouidentia timiditateirm Sc imbecillitatemingenio aftuque compenfauit. Nouit enim Melanurus 3 fi vel retibus vel nalTa pifcator eum captat, & inlidias' paolitur 3 a aboi um lileccbris libi eoufque temperare, doneč ille ea abftulerit 3 paratas libi pramidens jniidias. tancemq; fagacitatem prastereaoftendit, dum tranquillo mari in arenaaut in petrisdefes, & ocio us delitelcit: turbato vero libere fccurecp fpaciatur 3 perinde ac fi intelligeret mare a pifcatori- bus tune non adiri. Qiue omnia fic feriptis mandauit Aelianus: rtimidifsmipifiium Melanuri y fua ti- mulit at is teftes habent pifedtores: neq\ enim capiuntur naffa,ne que ad eam accedunt . Si quando verofa~ genam eis circundederis 3 imprudentes comprehenduntur . hdem cum placidum fr quietumefi mare, ad imam marisfidem in petris aut algis ( malim arenis, vt Oppianus habet,ex quo hoc Aelianris tranftu- lit) quiefunt,tegume ntoq'- > proteguntur-,quocunque corpus oc c uit ari poteft. Contra cum aduerfa tempeftas eft ,pif efp alios vident in altitudtncm exfučluum impetu defcenderefhi tumfducia implentur 3 fimul fr adlitus appropinquant,fradpetras adnatant ,fumamq fiperjhčluantem , atque ipfis cooperientemfatis eff e adf tuendum arbitrantur . Ncfcio quomodo enimpernofeunt e o die nocleve 3 cumferitas maris fr im~ manitas efferuefe it,tum a pifcatoribus non adiri mare. Ac cum maris tempefates funt > ex his viuunt ch • bis,quos eftuispartim eruuntspartim e tetra euellunt^nec tamen niffordidispafcuntur,fr abieiiis, quihus non facile aliuspifiis^niffarne oppreffus veferetur. Cum maris tranquillitas viget 3 infolo fabulo pabu¬ lum inquirunt,h incf pafcuntur . CAPIENDI RATIO. M Elanuros ad nullum accedere cibumjn quo hamus eft 3 ex Plinio diximus 3 ficuti neque ad naffam 3 ex Aeliano:quo teftante fagena capiuntur. a Oppianus vero fic capi feribit: Cum Ha mare tempeftatibus agitatur, & hi pifces profunditate rclidta circa petras oberrantipifca- iiCuU ^ 0r fuper faxo prominente^vbi vel maxime furit mare, cafeum mari permixtum influčtus difpergit, doneč Melanuri complures huius efez cupidi congregentur. Aueitit autem corpus in obliquum, ne ^mbra fui vnquam in aqua comparcns 3 pifcibus terrorem incutiat. Ijs collečlis a parua arundine exi- & fimplicem lineam multis inftručtam e-xiguis hamis eadem refertis efca } in arftuantis maris vn- ib das demittit: illi adproperant. Sc fuum exitium glutiunt. Subinde autem ille,nunquam ferequiefcen e manu e vorticibus hamos extrahit,fa’pe etiam vacuos:neq j inter a:ftus maris facile dignofcit,pifcis ^ aliquis ha?reat 3 an temere ab vndis agiteturlinea. Quod ti quis hamo transfixus inha?reat, repen- j a ^ xtra bitur 3 ne aolo c.Tteri animaduerfo perterreatur. Cum itaq j Plinius ad Iiamum accedere Me- cai Um nc b at o intelligi debet 3 ciun mare eft tranquillum. Tarentinus ad Melanuros capiendos ef- Efca quam r b a ^ ra? ^ cr ip^ t hepar caprillum, additq; feie & aliam inueniflc 3 cuius ftt vfus tranquillo exntentc ma piantur. a d ■pi tc ^ um c apere varios pifces eft animus 3 eam autem vngulam cffe afininam aut caprillam . Idem tUlll l r;ic uros & Melanuros capiendos: Vrticas(inquit) madefaciehs fucco viridis coriandri, ex eifq; ‘ tl>a 'la paftas conficiens 3 vtitor. P j P RO- 66 Vlyfsis Aldrouandi PROVERBIA, SYMBOLA. V Etus prouerbiumt Secjuitur Perca Melanurum>txp]iai\i\m\\s in Perca.Inter Pythagora? vero fymbola legitui- M m yivi&ai ? m MiAavvpav .uheguftato Melanuros. Sy m bol u fic Plutarhe« explicat: Pythagoram eo monere voluifTe auditoresluos 3 ne cum improbis commertium haberent: quare & Antiphanes Poeta fuo amigmate a Melanuro & Mugile cauendum fuaftt : &no- * lnffmbol. quoq ; feriptores (inqdit 3 Lilius Gregorius GyraIdus)nialos & improbos,nigros & atros vocant, Pytbag. Vt illud Catulii: Albus an ater : & Horatius : Ute »iger eft, hunc tu Komane caueto. N igri qui Quidam peflimead Sepiarn referunt 3 q urn & Sepiamiplam Melanuron vocatam autumant ( Ada- dicantur. giorura authorem intelligit) quosinter Laertij eftinterpres. Suidascerte alijq; nonulli Melanurum pifcisgenus e (Te aiunt 3 a quo abftinedum voluiffe Pythagoram,fed feeretiore occultioreq ; 3 eo quem fupra diximus 3 fenfu. H«ec itaq; Gyraldus 3 fed apud Suidam fymboli h uius explicatio non reperitur &in Pychagora? mentione fimpliciter 3 ipfum neauis vel Erythrinum 3 vel Melanurum vel Mulluiru h Li\.An\ ederet 3 acerrimeinterdmderdert. Citatidemlymbolumquoque b Carlius Rhodiginushis verbis: leči. c .3 j. Monuitfcienter Pythagoras 3 animal cauda nigranon attingendum: innuens efle declinandu vitium., P cui fuccedatmendsnigredo j & volimtatis confli&atio molefta: fiq uidem vitij facilitatem vita? mox miferabilis confequitur difficultas. At Tryphon grammaticus Gracus 3 vt citat author adagiorum in- ter amigmatis exempla 3 hoc quoq; commemorans, interpretatur hoc modo: Ne mendacem fermo- Mendacij nem p r otuleri$:mendacium enim in extremis nigrefcit 3 obfcuraturq;. natura. 1 VSVS IN CIBIS, ET MEDICINA. Lil. 4 * M . Atron Parad us in doferiptione cama: At tiča? apud a Athenammnon minus facetequanu eleganter Melanurum ceu plebčium, vileraqj olim pifcem, & a popinonibushaud magm a?ftimatum his verfibus figniricat : n epznr di>3-tcr'i%paG •’ rteii Jmuot/zck M iAccmpo?, O v c x.cu S-vvfos lav ttrir dS-avaTOifft, id eft Ac Perca florida čute 3 id eft pnrpurafeentibus line d diftincla^populanf/. Melanurus: ,Qui mortalis cum/it, id eft 'vills par uit/ pretij immortalespifes comitaturjd eft,maxima dignitatisnuminis loco adorandos. L ’ Ub.de U- Et b Hippocrates curationem praderibens hominis laborantis tertio genere tabis: £ udrto menfe ( in- tcrn.ajftff. q u jt) objema eiusfint cafats & c ar ne s outlLt Sic . interpifces autem abftineat Mugile , Anguilla S 1 Mela- nuro. Rurfus Xenocrates Melanurum ftomacho gratum facit 3 probiqjfucci, & qui faciledigeratur, c idb.-j. abundeqj nutriat 3 atqi haud difficulter excernatur. Et Hicefius referente c Athenteo fucci bonitate & faporis fuauitate dum Sargo inferiorem efle aitjinodicecji aftringere & nutrire 3 Melanurum non,. omnino aipernandum e/fe innuit 3 cum Sargus laudata? carnis ftt 3 vt fuo loco conftabit. In quafenten tia etiarn Diphilum inuenio apud eundem, oui Melanurum cum Aurata prcporticnem habere feri« Carnisdiuer bit. Huius diuerfttatis caufa eft locus & vičtus ratio:fi enim in petris degit & alga vefeitur, laudatam: fuath cau- fm coeno 3c fordidis maris excrementis 3 illaudatam čarnem habere ratio ipfa dičlat. Paruus ciim ftt /° ■ pifcis non elixatur 3 fed Aurata: modo in craticula affus aut in fartagine frixus comedi folet. Aftus te» Apparatus. Eiranide vifum acuit 3 ius vero colicos fanat. DE ALPHESTE SIVE CIN^EDO. Cap. X i V. ti ORDINIS RATIO. SYNONYMA. E T Y M V M. Vmenius apud Athen^um dx et y m ' lt e n$ushis verbis : Eos farna eft capi binos fcmpcr, & videri alt eri alterum comitem e/fc ad caudam 3 .■ ^uod igitur ad nat e s alter c orne s alterius/it, ex antiquis normulli Alpheftas vocarunt incontinentes & ad r e ferernpropenfis. Eodem modo Cinadus tefte Euftathio dicitur Trapa, to živel v tLu HiSm to crcojudfi- toovftop/oi , hoc eft, a mouendo par tem corports verecundam , vt eos labi ccriftet qui hanc vocem a pri 11- C! piq fcribunt per ypft!on ,& Bellonius vim vocis haud quaquam aftecutus eft,hunc pifcem quod fir- Delto. error. *nismftrunam fi a caninis oentibus veteresnomen indidiftent,non Cynadum dixilfent, Ted Cynodonta, ficuti ipfis alius eft a cntibus Synodon nuncupatus. Monendusinterim lečfcor eft,eiufdem nominis auiculam efle, qua? ", l Y n x n ominatur,in veneficarn fuperftitionibus olim infamis, qua de in noftra Ornithologia abun- ciiudus 4- de egimus. Monfpelienfes communi faxatilium_, nomine Rochau quafi faxicolam dicunt, peritiores uis . R if' r J °P*f catores Canus tefte Rondeletio,& Maiftlienfes Canudo,corrupto vocabulo quaft Cinžedum. Rochau. P Bellonius ramen Maflilienfibus appellari ait vn Sanut. Qupmodo autem in noftris vocetur litori- bus, necdum intellcxi. FORMA. DESCR1PTIO. P Ro Cina*do eundem pifcem ciim pingant Bellonius & Rondeletius, ex vtroq; etiam eum de¬ len b e mus . Saxatilis eft,inquiunt: Color vtreliquis faxatilibus euariat ; &peculiaribus qui- buldam no tis ab alijs diftinguitur. Dorfo eft purpureo,c*teris in partibus luteo, quales colo- res ^Jphcfta? alcripfit Athena?us,dum inquit:A A fano • 1 moUe ° 3 nampr*terquamquod abfurdusvideturIoquendi modus, Pliniuspifcisnomino ^‘ guineosmon exangues alios, intelligere potuit, Pifcis enim proprie de branchiatis pr^dicatur ab utotele. Cafaubonusprioriitem locoexeodem Athen^o ailato pro x»po«JV <<;, znppov^dp, qua_. voce vtitur Diofcori Cinsedus Rondeletij & Bellonij. des,legi pofte putau tu quod ita fere fcri- ptu fit in Excerptis, nec aliter legat Eu- ftathius,tum quod in eo fenfu fequitur cx Ariftotele: quare fufpicor non eunde omnibus pifcem Ci- n^dum efte . nanu, quem ego Cinedum efte conijcio , totus fere Pagri modo ru- bet. Rondeletij Al- phefti corpus ftričli- usquam vel Aurat? velPagro. Figura^ M^nis fimilis, alio- ft oreco . qui maiore č^fpif- f ^ 0fe > P e «ali magnitudine, orc mediocri. Labra habet & deiites ferratos, caninis fimiles : nulli 68 Vlyfsis Aldrouandi nulli ex faxatilibu$ aque firmi, ac Alpheki 3 tekante Bellonio. Squama$ habet in gyruin_ crenataS muka horrentes fcabritie: A ccruice ad caudam fpinas tenui membrana connexas 3 non diuifas, vnde fuovctKctvd-og ab Arikotele 3 vt citat Athenaus 3 dičtus ek. Bellonius eundem quidem quem Rondcie- tius pifccm pinxit 3 fed minus latum 3 cralfioribus labris infigniter dentatis 3 corpore maculofo č^pun- (kis dikintn/ov ad- dur,^ 1 ^ rc nu,ideoq; Coruinum potiiis ( quafi atrum pifcem ) quam Coruulum Gaza? verten- pron Ul ^ e °pinatur,fed & ipfe imprudenterfalhtur,nam zopaz^cg adiečliuum,id eft,coruinus,ater, prolia r ° x y toni n n feribitur , zopazUvo; vero pro pifce femperpenanflečlitur, Sc femper penultimanu. pto? 11 • Pifcium enim nomina a colore impofita mutant accentum, ficut a yhauzog y\avzog , a Mv~ Kal zo^° ; S quod licet Oppianus Coracinum a nigro colore dici tradat hoc verfu : cinus^ ^' ,i ‘ vov tJrcovvjuov a&ovrt , hoceft,vt Lippius vertit; ~F.t nigro ctti nomina diBa colore Corel- fcis natu f n at ^ S con ^ at 3 certumne fit hoc etymum. Athcnccus enim longe aliud, idq; ex peculiari pi- *d eft, p u e P rorn ptum predidit his verbis: Coracinis inditum nomen eft-,quodafsidue rog zopag zivSer/, vog id efte as nioueyt t=ncc vnqttam ceffant. Ad hcec non omnes Coracini nigri funt . Poftremo Kdpzi- inonuiniu anCer,c ^^ us e ^d Ll ^ oculos totoshabeat mobiles, quafi zopazivog , vtin Cancro quoque etymum n * y^ e o tamen plerofque,exquibus Sc Cafaubonus eft, Oppiani potiiis quam Athenari qu 0( j ca • Jre , forte quod apud c Vitruuium Coracinum colorem pro nigro accipi legerint : nam LiiuI1Us cauillatur,vix credibile efte, vt quifpiam obferuare potnerit, Coracinum crebro adeo pupillas Ga%& enor. Coruulus . Gracculus . 1 Lib.G.Hi. cap. 1 7. Rond.error. Salu. enor. Stjmum dn plex. b Lib. 7. c Htb.% c. j, Coracrnus color. Viyfsis Aldrouandi Scperdes. rluttflacus. 'Pele . Hcmintroi. Aijllus . Gnotidicn. Lih. J. * Lib.J. Coraclnh. Ccraccus. r Ub,8. Co-fclcidla. pupillas moucre , vt inde nomen duxerit j leuiflim um plane argumentum eft, ciim id in recens ca r to pifce etiam a minus oculato praftari podit. Quid fi vtruma; etymum approbemus, addita hac diftin člione,vt cum Coracinorum alij dulces,alij falias aouas habitant,vt modo oftendemus,Oppianus de m a rini s, (faxatiles enim eos facit) de Amnicis Athenaus intellexerit,de quibus proxime erat locutus. Athenao,vt citat lvondeletius Coracinus etiam SaTT-epA??, & jrBarirctzos dičtus fu it,& Nili item ac- colis Tre Atu 5 A!cxacdrinis numpog. Arbitraturq; Rondelctius idem in hoc pifce vfu venire,quod in Aurata, vtpro a: ta ti s ra ti o n e diuerfa nomina fortiatur,maiorefq; Coracini ttBcitis-ikoi , medite atatis lav AAo/ 3 minimi yvm / iSia ,nominentur. Atofeitantius quam decuit,AthenailocaVpercurrens exami- nauit. enim in primis quidem Coracino idem eft,fed illi tantiim qui in dulcibus aquis viuit, Sic enim d Athenaus : Dorion in libro dcpifcibus ex quorundam fententia , Coracinum h multis Saperdam nominari , acprajiantifsimum effe ex omnibus pifcibus quos falfos mittitpalm Mavris: Nec obftat quod Euthydemus libro dc falfamentis fimpliciter Coracinum teftetujr apud c eundem a multis Saperdam vocari,idq; etiam tradat & Heraclcon Ephefius, & Philotimus in opere de obfoniorum praparatio- ne. non enim dubito quin&hideamnico intellexerint, licctid non fatisclareoftendat Athenaus, qui tamen ex Parmenone Rhodio libro primo de difciplina coquinaria Saperdam a Coracino , nimi- rum marino diftinguit , v trumo; Platifticura etiam nominari affirmante , & paulo etiam antč ex Ar- cheftrato Saperdam Ponticum obfonium vocauerat: Pomicum autem,propter pahidem Maotidem, vti item Perlius hoc verfu : lit quidagam rogitas ? en Saperdam adueho lento. Quo loco cxpofito¬ re.s quidam imperite Saperdam interpretantur concha genus mali faporis, & nonnunquam pro fter- quiiinio poni. Ad hac quod & Apua žalita, vt Hermoiaus citat ex Photione, id eft Etymologo, Sa- perda vocetur. Poftrcmb Arifioteli Saperdis ( (ta.Tupdlc, rečlius forte legetur & Lepidotus fr lat usA Lihe s ,frC oracinus : led d Plinius etiam feribens: Coracini pijces Niio q uide m pecultares funt: <]uibus verbisin folo Niio reperiri 3 haud intellexifle credendum eft 3 ciim prater alios feriptores, qui Coracinos marinos efle teftanturapfe quoqj mari & am n i, v t dixi m u $ 3 co m m un e s eos fecerit/ed Ni- Jiacos Niio peculiarescfle 3 quippe qui d marinis diftinguantur. Vnde hac crit prima Coracinoruiru difterentia,vt aliqui marini 3 aliqui vero fluuiatiles fint:& ciun Diphilus feribat apud c Athcnaum, Co¬ racinus autemNili minor ( alij peior legunt) nigeralbo 3 Niliacos Coracinos in albos & nigros diuidit, quod non foium in Niliacis 3 fed in marinis etiam verum efle 3 quomodo Saluianus comprobet, mox patebit. Quibus omnibus adde,fi fluuios fubiret marinus Coracinus 3 vt Rondeletius credit, quomo- do faxatilis dicetur f Oppiano 3 & § Ariftoteli.ciim faxatilcs Temper in eadem aqua,ac loco fere eodem verfentur > Fluuiatiles praterea reperiuntur tefte Plinio in lacu non procul Oceano e monte inferio- ris Mauritania originem trahente 3 ftagnante,quam Nilidem vocant ac Nili ortum credunt:& nos ex Dorione oftendimus paulo ante in Maotide palude quoqs.degere. FORMA. DESCR1PTIO. * tih, 17* L 'Lib.S. Coracinoru Niliacorum dijfermtia • f Lib.u *tid.H\[. cap- 9 • Coracinus fluuiatilis non foium vu Niio. C Oracinum Speuflppus Melanuro Amile in efle dixit: caterum flmeiflhac fimilitudo vel ad fi- vt Meh- guram 3 vel ad colorein referenda, ambigitur. Saluianus aut fufpebfcam debere cenTeri eam nuro fimitis ftmilitudinem, aut de folo colore intelligi exiftimat 3 propterea quod vti & Ariftophanes ob diSus. mgras alas Coracinum fxiAavo7rriptvyov 3 itaq; Melanurum ob nigraslineas qualatera eius pingunt, fAtAa.voypctfx.fxov vocetrpraterea ficuti Coracinum ob varias fuas lineas oLiqA.ua> vocauit Numenins, fic & apud Athenanim Melanurus 7roA6ypctfxfxog dicatur . Poftremo vt Oppianus Coracinum a nigro colore denominauit, fic a nigredine caud« Melanurus nornen inuenerit. Poflit tamen fimilitudo ad magnitudinem quoq; referri 3 nam & Coracinuscx minonbus pifcibus cft 3 quod teftatur a Ariftote- * les > mquie n ^ fed pr£cipue C racculus (zopazTvo/;) wter mir/ora - Atquehincfortaflisdiminutiuavoce a cap. 10 . nereerate apud Arhe n a? um zopaziviSiov appellatus fuerit. Quis itaqi genuinus vetermn Coracinus it 3 haud fitis tutum efle rcor afbrmare 3 funtqi diuerTa' Tuper hoc pifcc reccntiomm fententia?. Bello- De Coraci- P ro co n obis exhibuit pifcem mari aque ac fluuijs lamiliarem, ex Glaucorum 3 vt vult genere^ n0 d \ utr f A Maffilienfibus Pes Carpa 3 Comenfibusquilacum Lemanum incolunt,pefce Scarpanominatum,de ^ Uo ( < l u ^ a F uc non pertinet) fuo dicetur loco. Rondeletius duos pinxit , magnitudine 3 ac reliqua 3 vt ° a pparet 3 fpecie diuerfos, vnicam interim deferiptionem duntaxat ponit 3 & maiorifne an minoris, ex e rois eius haud percipias. Ipfe enim fimpliciter tanquam de vno loquitur 3 hoc modo: Coracinus pi- eft marinus 3 maris ftagna etiam aliquando fubiens & Nilum fiuuium & Ma:otidelacum 3 ex fqua- Ex RondtU ^oiorum genere 3 Aurata: vel Melanuro quodammodo fimilis 3 cubitali magnitudine 3 aliquando mul- ^ n ^ a |° r 5d° r fo repando 3 colore fubnigro,circa caput vario 3 maxime enim cum e mari extrahitur 3 ca- v . 1 u baureo eft colore 3 ad purpureum exaturatum 3 vel ad nigrum accedente 3 ita vt aurum TubeiTo bab atUr;>C0 ^ 0rC CX P ur P urco nigrefcente perfufam. Squamis tegitur magnis Sc latis:oculos magnos ^is Ct T P ro P e duoforaminaad odorandum vel ad audiendum. Ore eft mediocri 3 dentibuspar- j^. ‘ * n finnmo roftro & inferiore maxilla foramina qua:dam paruaapparent, Ad branchiaspinna? ^ ventre maiores 3 nigra? 3 qua nota ab alijs fquamofis dilfidet. Podex magnus krotu n co^ Uem fiquitur pinnalonga & nigra 3 aculeis nigris & robuftisinnixa. In dorfo alialongiflima eft, ll idin t nS acu ^ e,s teniu ’ membrana reuinctisjduas efte polfis dicere. His maiores 3 pro corporis magni- cum Ilu das equidem vidi. Cauda in pinnam vnicam latam definit. Ventriculum magnum habet, obloug tna ^ c ^us 0< -*° ve ^ noueift. Omnia inteftina tenuia,hepar magnum, fei in hepate, fplencirL- dam vu!^ ^ ru b fU m. In pofteriore capitis parte lapillos albos 3 veluti Lupus,quos ad morbos quof- &delin5 Usy burpat. Hacille cuiusob allatam rationem icones reliquimus, Toridem quoque pinxit Jo 3 alter r Ult ^ u ^ U5anus J qnorum pr im us Roma?, vt teftatur fimpliciter & abfolute Coruo & Coruet- £ X $Ah. ad ventr ° rU ° co g nomentc de fertiera nuneupatur. Prior roftrum breue habet & retufum.Os(oiuod Como. infirniiturn* Ver ^ ,r ^medioere & edentulum . Labrum vtrum.qj quibufdamconfpicuisforaminibus Corunto. los maon P Uorum inferiori carnea qua'dam appendix breuis 3 fed crafla& rotundapendet; Ocu- Cor o d ' l f or * a os Sc rotundos & ante eos auditui & olta&ui inferuientes meatus admodum patulos: bran- LlefJ ' * 1 chias Coracmal- ttriut defcri ftio. 7~z Vlyfsis Aldrouandi 'Coradnus Saiuiani % chias vtrimqueqtiaternas'.' In dorfo du« funt pinn« 3 & duk ad branchia s, vtrinq; fcilicet vna;& rurfus bi ne ali« in ventrejvna etiam vtnnq 5 : & poftre mo vna alia valido innixa aculeo 3 ab ano imo ventri fubnečlitur . Cauda lata eft,& non 1 imata. In capite binos lapidesgerit. Vctrkulus roagnus cit: appendices eiu s odohf :Infeftina me diocriaanulta pinguedine obdučta a c plerifq; gyris čonuolutajHepar palli- dum 3 .in duas diuifum fibras 3 e quaru dextra exigua fellis veficula longiori & tenui meatu appenfa eft. Squami$ tegiturlatiufculis. Ventre eft argen- teo. Dorfiun & iatera depibla funt la F tioribus lineis 3 obliquis & vndatibus flauis quibufdam 3 Iiuetibus vero alijs 3 a dorfo per Iatera caput verfus, it a al~ ternis dedučlis, vt ficuti quamlibet flauefcentium 3 ftatim liuentium vna_. ' fequitur:fich« 3 illarum vmbr« eflc vi dentur. Extremaoperculorum bran- chiarum pars valde nigricat;atq; pin- nx quoque , & maxime qu« ad bran- chias queqj in ventre funt,nigre colpi ciuntur. Vnde vti ob id iure apud A- thenamm Ariftophanes fxiXavo7rrt~ pvyov Coracinumjd eft 3 nigras haben tem alas; fic ob pinnarum, branchia- rum operculi 3 atqj liuentium linearu G nigredinem 3 merito Oppianus ( vt ci- tauimus) nigrum eum cognomina- uit : Isfec etiam ab re apud eundem_* Athen«um Epicharmus dixit joip/ds- zapaziva;, id eft cerei coloris Co- racinos 3 ciim flauefcetibus illis lineis, verecereum colorem reprtefentent: Poftremo ciim totus pifcis vari js adeo depičhis fit coloribus 3 h Jud immerftb apud eundem etiam Athenamm, Nu menius Coracinum mo , hočeft, varium vocauit. Coraeini dorfum re- pandum eft 3 quapropter totius pifcis figura longitudinis ratione fatis lata_. tedditur: vnde forfan apud Athenaft P Parmeno Rhodius Coracinum ttA«- nFMiov appellari teftatur. De altero Coracino qui Coruo di fortiera vul- go Rom« vocatur 3 non minus diligen teridem Saluianus, quemadmodum (inquit) a Diphilo apud Athenaum Niliaci Coracmi in albos & Nigros diuidutur:fic etiam marinomm nonnullos albos 3 alios vero nigros efle afteueramus;etfi id veterum nemo ( quod fciam ) ftotauerit vnquam. Nam ciim hic 3 de quo nune peitračtamus 3 in Coracinorum genere ftatui debeat 3 ( non folum propterea quod vt pr«cedens Ro- m« vulgo Coruo & Coruetto 3 ita hic Coruo di Fortiera vocetur,fed etiam quia corporis forma adeo, vt infra monftrabirnus eonueniantjVt ambos eiufdem generis eife 3 nemo non intelligat 3 )ficilk (quip pp qui multo minus nigricet ) albus: hic vero ( vt qui nigrior appareat) niger iure cenfendus eft, Etftautem Dc Pifcibus. Lib. I. 73 > « 4 Coracinus niger Saluiani G Etfi t f4 Vlffsis Aldrouandi Edi autcm’rof!f0 3 ore 5 capite 3 ocuHs,piryiis^caiida,todus corporis figura,atq; interaneis omnibus,cum E pra čeden ti conueniat 3 adeo 3 vt cigidcin gengris cife in lici ari non pofft,quibu(dam ramen notis ita_. Vi fuperaffe vidimus, Saporis etiam fuauitate 3 atque carnis tcneritudine illo inferior elf, Reliqua vero omnia vtrifq, funt communia . Hac quoqj Coracini fpecies videtu^colore ex albo nigricans. Gefne- rus bis pingere videt ur . Ideln etiam Coruuli nomine fibi in Italia pi&um fcribit, & a Cornelio Sit« tardo miffum colore rubro 3 cuius eifigies fequenti pagina dabitur. Coracinus Gefner, MOREŠ. v 75 DcPifcibus. Lib.I. ^ Coruulus Gefneri. MOREŠ. NATVRA. PART V S. P lfcium compluresjnqmt a Ariftoteles, hyeme latern > fedapertijšime Hippnrus & Coracinusmam hi non capiuntur nififtatis diehus , eifdemj.fcmper. Quamobrem apud Plinium, vbi trafcribit cap. 1f. hunclocum, praterpuam ajlatis paucis diehus , mendum irreplifle videtur, & fiat is diehus le- gendum. Ex quibus Rondeletius, pifcem quem depingit (depingit verd duos , necintelligas 3 čui- nam defcriptio debeatur) verum veterum Coracinu effe probat quod plerunq; in fuo mari,nimirutn juxta Monlpelium capiatur, quonia ea eftjinquit,noftra pifcandi ratio per fagenam, vt omnes pifces qui in ijs funt locis ad quos fagena pertingit,quouis tempore capi poflint. Eodem b Ariftotele teftan- te gregalis eft Coracinus:quod vel inde pater,quoniam femper, non vnicus, fed m uiti limul capian- cap.t. tur, eftq; haud vagabundus, vt Athenaus addit. De partu ha’C inuenio apud Ariftotelem. Coracini Partus. nunpuam mejfe T ntici pariunt: Etrurfus: Coracinu s & Mullus pariunt autumno:je d tile poji Mulhtnu, foetificat inter algas/utpote pui locis faxo]is degatfert vterum longo temporisfpatio: Et alibi. Coracmus c ijb .. pracipue inter minoragenera pifcium celeriincremento perfcitur . Solet hic parereiuxta htora, algofis cap. 10. £ denfifpue locis . Quem nouiffimum locum Athenaras repetijt, fed intereft nonnihil. 'Zvjafictivcs uh xv (Athenaras addit %tSov 3 id eft prope^aov ra-pfav yivt&cu tIw dvfyi pifces in Iftro congclato,fcrobe putei excauata, facilc capi: fed hoc ad fluuiatiles Coracinos reducendum exftimo. Efca apud 1 arentinum ad capien- dos Coracinos,magnitudine tantum praiftantesjrecipit lenticule torrefadte Rrupulos odo, črnini torrefadi drachmam vnam,vu£ immatura?,betonica? viridis,ana drachmas quatuor, corono- P°dis herbre tantundem,anthyllidis amaricantis,hoc eft,viridis,drachmam vnam, palmularum iam_. a ccefcenuum drachmas quatuor, caftorei drachmam vnam, Omnibus probe contuhs addens fuo CUttl an ethi,trochifcofqs fingens,eis vtitor, * V SV S IN CIBIS. C Oracinus Niloticus inter nobiliores pifces habetur,vt fuo loco patebit: Contra minus proba- turmarinus. Diphilus Niloticummarinocomparans zopazTvov (inqmt) S tzm N«A«,«r- vertit v T ^ ° ^™ Mvz^zcti 6 rS ottIZ. Srogydp mi ivro/Mtft mi tvzoiMog. hoc eft, vt cho ^, atalis de Comitibus; Coracmus e Wlo,peior niger candido,ac elixus affato.Htcfipuidemjtoma- ^ pro Cen ducit. Rondeletius vero pro h ffcov legit zpeiSfcov, cui fubfcribit Gelnerus,qui pra^tei ca c „ s corrc . fcilicer r^ ente reponit zeti , vt legatur lic: zopcizho; St o iz N« Ab zpinlav: zcu o/ztXct^ tu tevzu . vt t „ s , elixus at ' nž vei 'tatur : Coracmus h Nilo prtjlanttor ejl (quammannus) & mgerpuam b ; um iin ani ^' l ' LS ' Elixus enim tam šiomacho tum ventri conducit. Niloticum marino an quwiiamdunu&dteaniiseft I ) & ventrem mapis mollire (auod Diphilus iozoiEiov elfe dixit, hoc eft, bonam aluum laceit, ne § aue rh b h 'dim etiam non modo minus & inferius magnitudine, fed etiam bonitato, hoc fig nificat} ^Jneodemfenfueadem vocevtituridem Diphilus. Amphisi|jtur, y6 Vlyfsis Aldrouandi ciim apud eundem Athenaum fcribit, haudfiw& mentis efft ? , qm pr&Jente G Utic o Coracimm edit , de g marino intellexerit porius quam de Niloticoj & Archeftratus, dum ait: guantum Thunmts*.vikfsims Coracmis prtfertur > tantundem Conger cateris fifitbus prajtat: nam & Galenus Coracinum m arin um MyJlo inferiorem facit, quem Jam ex Athenteo Nilotico Coracino poftpofuimus. Vcerq; autem te* Ouado me - Ariftotele, tummelioreft, cum vterum gerit » Seruabantur etiamfaliti, quodde duuiatilibuj oftendimus : de marinis non obferuauimus , Rondeletius de fuisloquens Caracinis: MonfpeiienieS *4pparatus. uit,ciim paruus efRpreparare vt Auratam, vel in fartagine frigere vel in craricula aflarepnagnum ve¬ ro, elixum in aqua,aceto & vino albo apponi & cum fucco oxalidis vel aceto edi. At fi diutius Cit fer- Uandus,aceto & pauco pipere condiri, additis folijs laurfvel myrti, vel iuglandis. Saluianus fic con- feruat: Feruente oleo ad mediam cočlflram mergit, extra<5tos vero fale acetoq; conditos,in vafculis, tnyrti folijs certo ordine fubftratis repo nit,hacq; induftria aduerfus omnem caloris contumeliam per hebdommodas afferuari aifeuerat. VSVS IN MEDICINA. Lapidumin capiterfus, S Pix Coracb na. Cribie Rondeletius lapides in capite Coracini repertos valere ad nephriticum dolorem vel co- licum a vulgo exiftimari J ab alijs item ad morbum regium: fefe vero in nephriti id quidem ve¬ nim eiTe,experimento didicifle, ( comminuere fiquidem renum lapides, vel pituitam, ex oujl. calculigignuntur,&retinentur,exiccando,veI pondere fuo pellendo,inftarlapidis Iudaici, Indi,vel Lyncis .) qua vero ratione & facultate morbum regium curare poflk,fefe ignorare,experientiam au¬ tem falfum id elfe docere. Sed duos cinn pingat pifces,vnumq; tantiim delcribat, dcfcriptionemque neutri priuatim applicet,pneftiterit,e Saluiani Coracino lapillos petere. Docent item veteres Cora¬ cini vfus aliquos medicos,fed ij ad fluuiatilem quo de fuo loco,pertinent, A N T 1 P A T H 1 A. S Citu non indignum eft,inquit Cariius Rhcdiginus, ab eruditis obferuatum, vbi Palladius fcrl- pfit, Coracinam picem aduerfus arborum formicas pollere, reponendum Coracinum pifcem & id ex agricol ationum mugiftris in Grarcorum fdentia.At contra Rondeletius fe experiri vo- (J luilfe tradit,num pifcis iiic antipathia quadam formicas ab arboribus arceat, quemadmodum cancer boues ab arboribus, fed rem aliter fe habere experientia comperiffe: quare Coracinam picem, vt a refina (inquit) qmv nilul aliud efl,quam pix alba,differat,legendum effe iudicat,vt & Vitruuius Co¬ racinum colorem dixitpro nigro. Geteriim Rondeletio refponderi poterit, pifcem fuum, in quo pe- riculum fecit,genuinum Coracinum non eife;quare rurfus res in alio pifce difcutienda fuerit. DE EXOCOETO,VEL ADONIDE. Cap. XVI. ORDINIS RATIO. SYNONYMA. E T Y M V M. „ Xocoetum fiue Adonidem,quibus nominibus potiflimum audit,faxatilem effe, A die¬ ti ari quidem teftimonio conftat,fed fquamofufne qualem Rondeletius pinxit, an la- ui & lubrica tantiim čute praditus, vt Bellonium apparet credidiffe, qui talem nobis exhibuit,haud fatis clarum eft, Exocoeti etymum tradidere Athenaus, Plinius atq; Oppianus: ab eo nomen inueniffe dicentes, qudd in ficcum fomni caufa exeat: Sic enim Oppianus: A v AAo/ J' i^azoffov zotrag TiOiTst/j/tSvos d’ žV/^spc/i/ id eft, Mulit JLxocxtum dicunt , cjuodprofiht vndd, J n httus^fic c oponens tellure cubdc. diti™ CW ^ la ,tcK I ue m are & terrarn amicam habeat,fimiliter Adonim , vt Aelianus arbitratur, dixerunt, ad Cirrhis. Adonidis,qui Cinira regis filius fuit,fabulam alludentes 5 qnem duabus in amore deabus fuiffe fabu- Iantur,alteri marina,alteri terreftri.K/pp/j (forte K/ppriri) inter alia apud Varrinum eri apud Cyprios o Etymum. De Pifcibus. Lib. I. 77 A apudLacones o A<>7W.qiiod poftremum nomen hodieq; in- ArcadiaretinetjVtiab Arcaclia: incolis didicit Malfarius.Cirris vero a colore zippa qui fubfiauus eft,qualis Adonidi tribuitur,dici po - tuit 5 &ipfe Varrinus in exordio Cirrhidis fignificationum,Cirrhidemdixeratpikein elTe, £?■.«$rJppog i?i rlw'^poUvjd eft quod colore fit drrhoOppianus vero Adonim fiue Hxoccetum d Cirrhide diftin- guit. apud Diphilum Siphnium & Alex. Trallianum pifcis nomen,a cerco vt app ar er, colore, a Ceris ' quo &pruna quardaca?reoladicimus:qui color Adonidi quidem conuenit; non videntur ramen eun- Pruna c£ ~ dem pifcem intelligere:Diphilus enim molli čarne Ceridem cftc fcribit, Trallianus vero in colico aft >eoa ' fcčiu affumi iubet pifces duriore čarne prteditos, vt eft ( inquir ) Cetis, Orphus, Glaucus. Cerrhis Csnhis. (mppig ) item Suidf nomen pifcis eft, vt & */ppa Hefychio & Varriao. KippJAoc Varilno pifcis ^ Ckrbulus. auis: K/p«? eidem & S uidi’ pifcis,flimius & proprium. Qui nomina tam vario modo fcriptu,rutd pro Adonide vfurpandanon putamus, DESCRIPTIO. LOCVS. N AT V RA. B HISTORIA DENIQ. TOTA. * Lib •§• c•• f * A a Thenius ex Clearcho muka de Exocoeti natura prodidit in haic verba : Clearchum peripa- teticum libro quem infcripfit de apuatilibrn^ non me latctjo&c de Exocceto / ifie tradidtfse , hmc pifci,quem & Adonin quidam appellant nomen inditum fuife>quodfkpiufcule extra nians apud Etjrnum . . dormitans quiefcat . Eum vero pifc em colore fubruffum effe : ah e im brane hq s vtraq ; parte corporis linčam Dtfcriptio albam vnam contimio tracluad c dudam vfcp^ duci,corpore minime lat o Je d ter e ti , Utoralis Jr pufilli C ejlrei magnitudine 3 c ut digitorum oči o longitudo rnaxima e st , pifciculo quem Hircum nominant , vt paucis conr Udeus pl - pleči ar,omninofirnillimumprater mgram fub aluo maculam quam hirci barbam vocant . Saxatilis quidem [ds . Exocoetus in faxofis locis degit^Jr tranpuillo mari cumflučlu exiliens 3 inparuulis cautibm iacet , ac injicco diu quietus adfolem obuertit Je: deinde quod fatis ejl ,vt putdt,quieuiffe , in mar efe deuolmt > quoad exc e- ptumJlučlus reciprocus in altum rurfus de f er at . Cum autem inficco vigilat , ab auibus quas P ar e udi sl as ‘Parcudijtč ( quce placido mari circa litora pafeuntur ) quales funt Cerulus, Trochilm, ac Eloriusfimilis Creci , Jibi aues * cauet . E as namq> a vem is mar e cumfilet > in Utore cibum quxritantes Jrfepius imtaderefolitmftatim ac profpexeritpalpitans fubfultim aufugif,quoad m mar e fe demergat . Hic itaq; Athenams , qui omnia in hunc pifcem, quem propterea ex eo (Bellonij Exocosto in ali um locum reiedto) depingimus dc^jde- icribimus competere Rondeletius tellatur. Pifciseft, (inquit) femipedali magnitudine,forma terc*- Exoc«il Rb ti , V7tQ7ruppog fecundum Athenaum , \oa»S pg fccundum Oppianum, id eft,colore aureoipartibus qui- deletdefm- bufdam virefcento, alijs magis P U0 ‘ Adongs fiue Exocoetus Rondel. D ^ a dbu^i° n ^ ,e ^' ano : in faxis ftertentem aliquando confpexiffe. Etfunt certe pifces a pecu- Cce tUm 0£ ^ S ce ^ e ^ res j qui tamen in alijs etiam reperiuntur. Sed obferuandum eft a Clearcho Exo- rubefcente. A branchijs ad cau- dam,lineam candida continuam habet. Corpore fimilis eft Ma:- nisianm foetis aut Gobionibus. Paruas habet branchias. Huius pifcis nullurn vulgare nomoo apud fuos comperit,fed comimi- ni aliorum fiixatilium nomino appellari . Etlicetceurarusce- lebretur a Plinio, dum b iriquit: Mir at ur Areadia Exocetmnfurn , reperiri tamen nonnunquamin ‘Li.o.c.19- Sm? id eft Hirco aftimi"lari,quem Rondeletius eum facit,qui Venetijs vulgo vocatur v n e d- Gobi us, Niger is eft,& fquammofus, quarn u is lubricus . Ariftoteles tamen r P dyov voca P^ c ernrf arcni d 110 tempore dat operam foboli:quare qua?ri poteft, inquit Cafaubonus,an eunde m lum^; earc hus intelIexerit.quod illefacile fibiperfuadet, propterea quod ipdbdiov , id eft pifuLU- Arift ot H Um »ftum Clearchusappellet,&MamaGobioneminorfit. Adde(inauit) quodClearchus lationes M ^ Ult < ^ e i< : ipulus inter primos & yvwioActTog; a quo didicerat & res & proprias 1 ci una appe ^ modo ex ad- P&cUnf. ducendis Pribit Exocoetum Paufania: rio/»/Aoi' vocari,fed in eodecipitur,vt modo ex ad- di,& fine verbis manifefte coftabit.Plinius Exocoetum fcribit, circa Clitorium vocalem tra- de manifeft a g j 1 b s -Qupd fieri non poteft,inquit Rond. fed qui brachias breues,imperfe 6" tf citra Clitorium vocalem efefiribens ; Apparet enim imperite vel faltem ofcitanter ( vt alias non ru- ro ) eX Gra?cis tranftulifie. Nam Athenams ex Clearcho cum Exocoeti hiftoriam recitafict,mox tam quam de diuerfis pifcibus drča Clitorem vocalibus & fine branchijs meminit , quorum nomen nullu exprimit 3 qu;e forte in eodem quo Athenieus/criptore,Plinius cum fic coniunda legeret, ad eundem Čurin ficco pifcem pertinere exiftimauit. In quafententia etiam eft Cafaubonus. Cur modo Exocoetus in ficco F viuat . diutius viuat, in caufa efi: (inquit idem Rondeletius ) quod magna ačris copia, a qua fuffocari poffit 3 affatim non trahatur ad branchiarum fi:ruduram 3 hoc efi: 3 d vt alias exponit 3 ob rimae branchiarunv anguftiam (paruasautem branchias fuoExocoetotribuit 3 ) idq;in primis Anguilla? exemplocom~ probat 3 cui parua branchiarum rima eft:diutilfimeq; extra aquam viuit 3 & in riuulis exiccatis & in are- Hmdo cur na menfes aliquot J atqi etiam fub terra 3 vnde & viuanonnunquam eruitur, Ita & Hirundinem extra extra aqua aquam volare polic,quod branchiarum opercula ardiiis connexa habeat , ideoq; parum aeris attra- rimt. hat 3 attradufqi aiiquantulum retineatur & coalefcat. VSVS IN SACRIS. *Ub.y. A Pud 3 AthenammlegimusApolliniz/AaporjMercurio Bobota 3 Dionifio fiue Baccho stvrjot jOk facrum habitum Fuilfe. Repetithunclocum Malfarius 3 fed paulo aliter legit: Cittulum (fn- JL JL quit ) Libero patri facrum fecerunt Gra?ci . Gefnerus vocem corruptam putat,& alias Can- tharuminterpifcesBacchopotiusconfacrandumait, quiavtconijcio 3 cantharusitempoculigenus 0 fit 3 Bacchofacrum , Cafaubonus vulgi fcripturam nonfolum in antiquis Athen;eicodicibus^ & irm Epitome 3 veriim etiam apud Euftathium legi teftatur 3 mendo tamen carere non dubitat ^Iegikjp var- t dv ; quo nomine pifcem veteres agnouille Hefychiana? Glolfearguunt. mm« (inquit) i^9-k n-oioe , Veteres Grammatici J A/okcmuJojos rJasmog 6 oivog 3 b domp 6 Aiovvrog : id efi: Baccho ftcra > babe tur beder a fiue %'i^.og, quia vtnum cmus ipfe Lrgitor 3 e st Ktcta-rrov auidep eupetitur . Quat ledio vt mihi maximopere arridet,q uia fermo ibi efi de animafibus 3 qute occafione nominis alicui deum facra habita,ita contra Bellonij con ie d ura a mente Athenai omnino aliena videtur, qui legilfe crzvpvtov vi- detur,nam Catulum vertit: item & Dalediampij,qui legit i^dzoffov 3 cum nemo veteru aut Catulum , aut Exocoetum fiue Adonidem Baccho facrum fecerit 3 & ledio longius nimio petita fit, DE SCI/ENA, SIVE V M B R A. XVII. d O R D O. S YNONYMA E T Y M V M. Fmbra . Lumbrina £tymm . Oracino haud male hic pingendus 8c defcribedus pifcis annedetur ob fimilitudmetm qua? tanta efi: 3 vt ichthyopola? cum Rom^ 3 tum alibi 3 Coracinum pro ipfoj ipfumq; pro Coracino vendant. Gr^ci dicunt. Pliniushocnomen retinuit, alij Ro¬ mani Vmbram vocant,Grtecum nomen Latine exprimentes. Ex recentioribus vero Platina Lumbrinam,nifi mendofus fit codex 3 appellat 3 Saluianus & Ioann. Rafarius Xenocratisinterpres Vmbrinam. A colore nomen accepit, vt Varro author efi:, ce¬ lote autem nigreičente 3 quem vmbrofum appeiiat Ifidorus 3 Quidius liuentem^«/« corporu vmbra Ih DcPifcibus. Llb.I. 79 A vcntis . Rondeletius vero fic potius di&um arbitratur a lineis quibufdam obliquis,a dorfo dcfcendcn tibus aureis & obfcuris 3 qua? aliarum (inquit) apparent vmbrte: vna enim manifefta eft,fequens ob- fcura, & ficdeinceps a capite ad caudam vfq$: lignificantius fone Bellonius 3 quod quippiam habeat inter Corutim & Lupum adumbratum i vel qudd dum mouetur 3 adumbrantem quendam oculis co- lorem 3 iridis in morem rutilet. Aliud deniq> etymum excogitauit Saluianus, Vmbram lic dietam efie Ičribens, quia celeri fuo natatu oculos effiigiens vmbra potius , qudm veniš pifcis intuentibus appa- reat,vt Aufonius (inquit) innuere videtur 3 inquien$; Effugiens oculos celeri leuis Vmbra natatu » Sed Aufonius Vmbra; fluuiatilis tantum mcminfototo genere dmerfie, Quid fi ad pifcis nobilitatem ac preftantiam referatur etymum. , id efi: vmbra prouerbiali ioco olim dicebantur ij,qui veni- ient ad conuiuium non ipfi quidem vocad, fed comites eorum qui vocati fuerant 3 ficillos fequei*tes velut vmbra corpus vitro fequitur 3 vt videlicet de hoc delicato pifce ederent 3 fuper qua re luculqnta_ narrabitur hiftoria. Bellonius Gracis item 'S.mvU I« appellari teftatur 3 Galenum puto intelliges apud s činu. quem mmStg per fyncopem leguntur pro munnStg , 2 aiatvig autem fit a miživa , 3 vt a rpiyA*i rpiyš\ig, * Lib. 3. de a vrt pjcn yrtpx.ii;, Caivavamg . VndevbiEpicharmusSciathidernvocat,cuiusha?cverbacitanturab £ Athenao : A lAiat ( alias dtoAiai ) 7 rAcortg te 3 awoyAcoaffoirt : ivuAtdStg ( alias \yl00' Si ym ) mtaddiSig, Saat lS ‘ Gefneruslegeremauult mtaiviStg ; monetq;infuper 3 ne Scianam cum Syana ob nominis vicinita- syma. tem le&or confundas,cum legaturaperte apud Oppianum diftin&io . Suntvero qui Scianam & Scinida diuerforum pifcium nominaefife velint:illamq> veram efie Vmbram 3 hanc vero Vmbra fimi- lem: led fcrupulum (Jnquit Rondeletius) adimit Galenus 3 qui nimirum pracitato loco lic habet: ou p iv o/aotag varnim t^ai adpza rSroig , aairoig Trvrpdioig ifižvfftv 01 Kcoftoi, m^Trtp ZSt mr/iStg » laivai, ‘pcm; yzp ovo/ad^ovrai. hoc ell : Non fimilitcr mollem čarnem babent Gobiones ac tih (Afielli) 0'jaxatiiesp ijces :ficut ne c Vmbra qua Scinides & S dana duplici nomine appellantur. Appdlatur item Sc \ a * • ŽKtag, vt ACnccratijClli & 2 ziaSrtg, & aaiaSna dixit hoc verfu Numenius; Sciades t H t nihil certi confiituit 3 cum id alijs multis quoq \ fit commune, Non na 8 c RoucN 5 ^ a ^ u ’ anus geuuin? Vmbne iconem dederit: ca^teriim eademne lit cum Belloifia- nibufeb Co C et ’ a na 3 ficuti affirmare non audeo 3 ita infidari nolo: Video enim in defcriptionibus 3 ico~ Pitturarum Bellonius c ll r?' re uiulta 3 multa item diferepare. Rondeletius fuam Vmbram dentibus carere traefit; rm! ’ rx dl D us j fed in ;° tem c * attribuit 3 & in icone fatis magnos exprimit, Dentatam luam quoq; facit Saluia- uer J {tat * Cone dentes non appingit, Verrucam fub mento Rondeletius & Saluianus cuidenter cx- primunt; 80 Vlyfsis Aldrouandi primunt;Bellonius eam omilit & in defcriptione non meminit: meminit tam c n alias,Glaucum pu/il- £> lum cirro,quem fub inferiore etiam labro ere čiru m habet, Vmbrte affimiiari dkens. Rurfus Ronde- letij Vmbra iineaiii oftendit a branchijs ad caudam v.fqi re L O C V S, 8ž Vlyfsis Aldrouand! L O C V S. £ M ' Arinum pifcem efle Vmbram profitentur omnes ; Ted in quibus maris locis degat,, diuerfl- mode tradunt. a Columella de pifeinis loquens, arenoios gurgites colcre feribit his ver- bis : Arenofigurgites,planos quidem nonpefsimiifcdpelagios meliuspafcuntgut Auratas,Den~ tičes 3 Vmbras. Ouidius pelagiamne an faxatilem faciapdubitari poteft. Oppianus petr«eam 3 id efl fa- xatilem cognominat 3 &faxaherbofainco!ere aflerit. EtBelloniusa Galeno inter faxatiles haberl ait:hic ramen minus moJlem quam faxatilibus čarnem ei tribuit. Negant Saluianus & Rondeletius ad flumina adnatare. Iouius itaq; dum circa oftia fluuiorum frequenter, &in ako etiam cap idicit, Dulci aqua non ita intelligi debepvt flumina etiam ingrediatur/ed quod dulci aqua aliquo pado gaudeat, ciim gaudet. circa fluuiorum oftia marina aqua minus falfa perfentiatur: crediderimq; altum vocare non altunu- pelagus/ed loca longe d fluuiorum oftijs remota-. S NATVRA. MOREŠ. C1BVS. Oliuaga potiits eft (inquit Saluianus) quamgregalis: perraroenim pluresvna capiuntur.In verfu hoc Numenij apud Athenamm H’ 1 « fdypov \o Ham capite occultofperat nonpoffe videri > liditas. V el quarit luBrum, vel molles currit ad herbas A dir o done c lanietur dente Leonts j Struthionis. Ponti/velviles lymph& fe claudit in algos Contemnit tat um latebris abfiondere corpus , Et caput atq', oculos ahquos fub tegmine dattdens fpuam sl uit e creditfie c at er a membra latere Non ahter fjlua tn denfa caput occulit at er JBubulus immanern cementafronte Leonem, Ft pecus alatum Liby&quod colla repanda 1 n longum povreči a mouet,fub peči or e vanos A Jim molitur,vanaq[ eluditur ar te Ste (pefruftratur pifeis^nam raptor ab alto Fmergit,pifcemq- > cauis ex tempo remelior. Ou£ partes praftent. Hift.de ca - pite Vmbra.. V SV S I N C 1 B I S. V Mbram a veteribus nobilem pifccm habitumfuifle (inquit Saluianus) eortindem intelligi poteft teftimonijs. Enniusnanq;(vtcx a Apuleio habemus) nobiliorespifcesconnume- ran s inq uit: Melanurum , F ur d um > Merulamq> Vmbramq ; marinam . Etapud Athenamm Epicharmusin Nuptijs Hebes 3 Aeoludlutaf &Cynoglofsi>marin velvrinatore Hip- puro,velphagro cnjlatopuelcaptoSciadao, Vndenoftris quoq; temporibus vbiqj feremuki arfljmatun Roma: vero (dempto Sturione ) pifcium omnium communi fere confenfu fapidiflimus atq; nobilif- H flmus cenfetur. Et licet omni anni tempore quo capi folet fuauis lit > canicularibus tamen diebus, vti pinguior capitur,ita fuauior deguftatur. Iouius tune tempore pari fere pretio cum Siluris (Sturiones intelligit) venundari feribit Et quamuis qualibet fui parte celebris lit, abdomine tamen ex capito, maxime commendatur,licut & Sturiones a vnde etiam vtriufq; capita triumuiris rei Romana confer- uatoribus, ( vt Iouius & Saluianus teftantur, )donodantur. ( quemadmodum Delphinorum Glaucorum capita Epifcopo Monfpelienli tributi nomine penduntur,vtrefert Rondeletius.) Super qua re Iouius elcgantem hanc &lepidam refert hiftoriam. Extatadhucin ore quorundam faceto- rum ridicula fabula de T. TamifIo,qui Romanis aulicifq* falibus erat inlignis, fed gula: adeo profti- tut^,vtinfamis haberetur. Is ciun per feruum, qui in foro pifcario in eam curam intentus excubaro folebapingentis Vmbrina: caput; Triumuiris delatum efle cognouiflepin Capitoiium protinus afcen- dipvt fimulato apud magiftratum negocio fermonecp de induftria protrado.prandium captaret. Ve- rum illud Triumuiri iam Riario Cardinali donandum dccrcuerant: ita Tamifius cum limine curi* 5 ingenti De Pifcibus. Lib. I. 83 A ingenti coronataq; patina caputillud nobile perlpexiffet ( primo conceptus confilio, illud' fubfecutus efbprarnilfo feruo,qui vekigijs deferentium minikrorum infikeret : Nec muko pok, cimi Riarinis ^dibus inferretur,bene habet,falua res ek, inquit Tamiiius: opipare excipiemur: erat enimin primis menfo Riariana’, qua? omnium femperlautiiRmafuit, familjaris: Riarius , vterat natura muniiicus, maxiinum,inquit,hoc Triumuirale caput, maximo debetur Cardinali, katimtp Federico Sanfeueri- no proceritatis admirandce CardinaJi tranfmittitur; colligit extempIo togam Tamiiius, Riarium in- tempekiua? munificcntiaincufans , in mulamqj refijit, &munusad Sanfeuerianam doniumconfe- _ C 1 uit ur. Idem pari liberalitate facit Fcdericus, caputq; jpfum fplendidis exornarum verbis , aurataq; dl at um patina Chifio publicano dkiffuno deferri iubet,quod ei muko terc alieno,grauibufque vfuns obkrukus eiTet • Volitat tertia iam fpe auidam frukratus gulam akuans Tamiiius ^ fekinibundufq; mcalefcente iam die in tranfuberinos hortos quos ipfe Chifius magnificentiifime extrutbat 3 coiiten- dit:ibiqj feifus admodum,& muko fudore madidus, quod grauis erat abdominis , quarto a fortuna_. decipitur,quippe qui Chiiium caputiilud recentibus floribus redemitum adamato fcorto, cui ab for- ma,eruditilq; illecebris Im pena? cognomen f uit,vt extemplo d efe rr e t ur ,c ur a n te m rep e riti Fledit in- dignabundus habenas retromec tamen fubiratus gul«e,qua; Herculeos labores attulerat,& ad Impe- B nam iam muko fole Sikini pontisfemifam exurente 3 adequitatjAd extremum anhelantis gula? ea v is atqi libido fuit, vt qui per totam vrbem fuerat raptatus , idem & togatus & fenex cum fcorto , admi- rante noui hominis aduentumsnullo pudore difcubuerit. Hucufq; Paul. Iouius. Tradit autem Sal- Uianus, Vmbram quouis modo condiatur,fuauem effe, elixam tamen & cum leucophago comeRam, aut transfixamcaryophyIlis,ac verubus affatam,frequentc olei & omphacij confperlione, dum aka- turjirrigatam,fuauiorem5gratioremqi muko reddi. Platina eodem modo quo Stirio (S,turio) coqui f tamen C0< ^ ur ^j (quiateneriorek) requirere. Rondeletius ab alijsin fartagine rigi, cum lucco mali arantij edi diuifam quoqi in afTulas & caryophyllis transfixam, in craticula^ a uri, o eo rrequenterirrigatam. Apud Pibtones elixam ex aceto & ctrpis minutim cocifis edi: Con- eruan verorarina probe fubacka conclufam, caryophyllis , cinnamomo , fale conditaim,. Ex hoc item puce ms album,optimu paratur,item qua? gelatina vulgo dicitur. Caput edi ex aceto idč Rond. traditj in aqu.a & vino dedučlu. Iouius fcribit Archekratum gula? procerum fuo tempore principem , apud Athenamm Vmbrini capitis nobilem quandam conditura,mukis carminibus expreifiiTe, quem tamen locum apud Athenacum non reperio. Qupd modo ad carnis pertinet falubritatem, idem Io- luus eandem prope V m brin te ac Sturioni carnium conditionem efTe iudicat,\ trafqj enim non medio. C ere imbecillioribus komachis negocium facekere.louiofauere apparet c Galenum 3 qui Philotimum, k u odl Gobiones 3 Afellos, & Vmbras pifcibus moliis carnis adnumeraffet, ait non debuike hos pifces c Um faxatilibus confundere, quod hi femper fint optimi; Afellos vero 3 fi probo vtantur alimen.to & rnari puro 3 cum faxatiiibus quidem conferri poffe, led variare pro locorum diuerktate non mediocri- ' Gobiones vero non perinde mollem ac Afelli & faxatiles 5 carnem habcrfficutnec Vmbras. At- atne , n Renocrates bonum ex Vmbrafuccum generari, faciledigeri, f ,iporis efle iucundi, nutrimen- tnqi prebere non admodum copiofum author ek. Xenocratifubfcribit Saiuianus 3 addensinfuper admodum excremenudam eflo. V$VS IN MEDICINA. , - . : • . ' • t . r S Ciama? 3 id ek Vmbr^ 3 interanea & fquama? combuka« 3 pannos teke a Plinio difeutiunt, LapiV ttes quiin capite funt, eandem facultatem quam Coracini habere dicuntur, nimirum ad dolo- ■U peH ^^colicum. In GalliatekeBellonio aurificesargento inclufosvulgddiuenderefolent,ap- fo ^no Plere Colique,quafilapidescolicis vtiles. Aiunt enim,inquit, gekatosaccolloappen- colicos dolores abigere,fed etiam vetare,ne amplius redeat, atque hoc prteterea com- °£°tter renuilas ^ fldi J s placet) eos calculos vires habere, fi empti fuerint, fed dono datos cffo Rlarij Car din.fpttdor. Jpparatus' (jelatina ex Fmbr*. Carnis falit britas. I D EGLAVCO 84 Itymm . legami* Corbetus . Vmbrina, Co lor, ‘Tartes in¬ terna . Cibus. Vljfsls Aldrouandi DE GLAVCO B E L L O N11. Cap. XVIII. SYNONYMA. E Glauco fuo ( alios enim genuinos veterum Giaucos fuo poft loco dabimus) Vmbr? cognato pifee ha?cprodidit Bellonius. Glaucus pelagius pifcis , a fquamarum colore di<5lus ex eorum pifcium numero,qui in partes diuiduntur , plurefqspatinas implent, Lutetite inuifus,Genuenfibus fr equens,apud quos Fegarus appellatur: Venetis Cor- __betus qua fi Coruulum dicerent: Maflilienfibus & Romanis, nullo alio quam_ Vm- brin£ nomine cognofcitur:quamuis a b hac quibufdam notis diirideat,vti poftea oftendemus. DESCRIPTIO. HISTORI A RELI Q^V A. P Vrillusdum eft, tranfuerris atq; vndantibus lituris fuggillatur: in quo Chromidi adeo fimiB eft,vt pro caplerunq>diuendatur. Prouedlior autem adeo Vmbram marinam refert (prefer- tim cirrho quem fub labro inferiori eredlum habet) vt a plerifque veluti iam didlum eft alter pro altero a Rum at ur . Ca> Glaucus Bellonij. teriim_. huius pifcis eolor ex liuido in aureum_. effuJget: roftroq; eft obtufo, cuius la bripars inferior quinq; exi- guis foraminibus, fuperior tribus tantum_, peruia eft. 0, Oculi magni 5^ n igri ,fub quorum canthis, gemina-* funt vtrinq j foramin a. Den tesinmaxillisconfufi atque exigui: lingua rotunda: ad cuius radicem qua?ad fau- ces eft, drča epiglotridem alperitas qua?dam oftea aliorum quorundam dentium formam prafefert: atq;obhocmagisexpetitur Glauci caput, quod in eolapillosduosgeratmedicamentis vtiles. 1 er- goris pinnam non habet continuam, vt Coruus ( Coruum pro Coracino fuo dixit ) fed diuifanm vt Chromis,& Vmbrina. Laterum quoq; pinnas acutas non habet, verum qua? ab ano ad caudam fer- tur:ea certe robufto aculeo vallata eft,quo fe aduerfus pifces defqndat. Caudam gerit fubrotunda, ani foramen magnum ac diftenturmmultas intusladtes: omentum admodum pingue, circumfufaaC multis in gyrum reuolutionibus complicata & nodulis intercepta inteftina compledtens. Heparha¬ bet fpogiofum,in duos Iobos diftindlum,quorum finifter latior eft : a dextro autem lobo veficulafel- . lis parua,piri magnitudine,velut ex filo trium digitoru longo dependet, atq; in fundo ftomachi quan- dam apophvhn in nullo alio pifee a me conipedtam gerit, pnrter quinq; alias in pyloro ventriculum obfepientes. Porrd velica non caret, vt nec etiam renibus, atq; ab his ad haneprodudtis vreteribus, filis tenuiftimis haud abfimilibus. Vefcitur hic pifcis carcinis/colopendris, caridibus & alga:quorufl» reliquia? in eius ftomacho nonnunquam reperiuntur . Hadtenus Bellonius,cuinefcio ritne fidesha- benda in eo quod de verica dicit & renibus, ciim ex ijs qu;e oua pariunt aues pifcefqj ijs partibus de- ftituantur. DE AN- De Pifcibus. Lib I. 85 LI 9 Hill. DE ANTHIIS. Cap. XIX. SYNONYMA. ETYMVM. Vamquam pro certo& afnrmato nonhabeam,numexfquamoforum generefint quos Grad A vS-iag nominant 3 quia tamen taks funt, quos ego vel eos eile, vel fal- c tyrnm t temcognatospifees conijcio,kaq;nonincongruedeijshoe locoagetur. Anthias ' apud Gracos nomen accepille voiunt a corporis floriditatc ,-idek pitichritudine_.. Sed quid fi tuminde 3 tuna vero etiam quod in potentiorum menfis florerent 3 acin- ter alios refplenderent, tanquam rofa quadam inter alios flores, dičtcs dicamus ? Erat enim in fummo pretio Anthias: nam alioqui omnes floridos,pulchrolue pifees Anthias dicipof- fe non dubito : Sicque magna oriretur confufio. Neutiquam vero Bellonij fententiam probo, qui 'Bellonij er- " omnes latos pifees Anthias Gracis appellari profitetur 3 na praterqnam quod hoc line iuoneo autho- tor * re feribit, ita etiam non omnes lati tam pulehri funt,vt vel Anthi^vel Calliehthydcs vel Callionymi dici polfint. Apparet autem Bellonium in hanc fententiam v en ih e 3 ex his Plinij verbis: Certijsima a. eft Je c urit as indijfe planos^ pifees , quia nunojuamftnt , vbi malifted beftu , qua de caufavrmantes>Ja- , cros appellant eos: cum videlicetdcfuo Anthiaidfcribat a Arikotelesinctiicns: fdtpoiocoAnthiasJitt ibi nullarn belinam effe conf?jfum c Ji 3 quo indic io vfi fongiarum pifatores 'urinantur 3 Jr ob td hunc fa- entm pijcem appellant. Vbi pratereanotandum Bellonium latos vocare,quos Pliniusplanos dixit, n ^p}f ce s quos tamenaliasipfelicdikinxit,vtplanifintquivelutiinplanum expanfamanunatant,latiorevo- difterant. cabulo Gracis (inquit) Pfetta, id ek, Palferesappellati;lati qui quanquamipfofuperfoloexpanfi, fitu quoq- plani appareant , tamen dum natant,ita quidem feruntur , oualis ek in rečtum con rentam atq; erečta manus figura, po Iliče furfum eminente , reliquorum fquamoforum formam ac naturam retinentes; taks autem planos a Plinio intelligi, ex eo conkat, quod ipfe alibi planos nominat com- . . muni nomine Rhombcs Sc Palferes , & cartilagineos, Raias, Pakinacas. Credendum itaquePli- nium alio quam Arikotele authore vfum fuifie , cum Arikoteles fimpliciter Anthia? tribuit, quod £ ille pifcibus planis 5 qui funt plui im i. Me minit tamen etianl Anthia? , aq;eandem quam alij natu¬ ram^ ingeuium aferibit. Sufpicariautem liceret non eundem Anthia 3 nomine ab antiquis metno- tari: Oppianusenimfuos Anthiasfaxatileselfe clarilfime tefiatur; Arikoteles vero eum quo loco Anthias ek 3 ibi nullam efle beluam dicit 5 pelagium efi’e,& inalto maridegere innuit. Ibi enim degunt belua. Adde quod taminfignem , & omnino memorandam cum beluis antipathiam_> non erat taciturnus. Sed hancfufpicionem tollit iefemmet b Arikoteles, qui A vharriav Anthia eun- dem facit his verbis : tizT& \& ekjpulchri nominis: quod pokremu nomen eicum Vfanofcopo commu- y Vocaruntitem alij lAA 07 rct : quanquam & alius fit huius nominis pifcis, cui fquama contra k? rUm pifcium morem ad os verfus tribuuntur: & Epicharmus in Muliš apud Athenaum ibidem ^!°pem commemoret, Callichthyn vero, & Callionymum 3 tanquam eundem tacet. l)orion An- ibid 0 ^ Callichthyn ditferre ait, item Callionymum & ElJopem. Sacri vero qui pifees fint appellati, Sacri qui it los - e ? recitat Athcnaus. Telchiniaca hikoria author, faeros ait pifees elfe Delphinos, & Pompi- di. noirii C ° critus ver ® S y racufanusin Pereniče Leucun,id ek, Album appellatum pifcem, Sacruno 2®a? nat ^ sver ^b us; y ( ^ *Kpbwpor returr Sij hpoi' r/fvv 0'v Aivzov JtaAžW/i/ 3 oydp d’ hpdrddot cl\'a:ov lf nmolet huic de a 'faerum pifcem , .fucrn Le učit appellant , eft ant omniu isfacerrimus . 1 ^acus ^ uratam Sacri pifcis titulo dignari videtur, cum lcribit^Ao-fvot' h oippvcnv ‘upov Iftdv . Ide -^Pccam \ipm hpgpv nominat. Alij Sacrum pifcem interpretantur deo cuipiam dicatu, quo modo 'Bosfuer. ac nim bouem dicimus confecratumuilij magnum^vt lacrum robur Alcinoi,quida aqua fluentis H auidum 85 VIpfsis Aldrouandi c UUd. n. auidum, velfecundum aqaam natantem. Pftroclusapud Homerum c Theftorem Troianu Enopis A filium hafta transiix um p ita e curru extrahit, — d>g on Tjg tpcog L'z ttovtoio &vpaf A ivcpzdit motti paAz diftin&um ex- cidit. Partibus internis cateris faxatilibus fimilis eft; čarne item tenera fragili, ficca, optimiq; fucci. quod vero herc verba Oppianiyro Si rpirov cU/zct mAcuvoi, id eft tertij generis v Anthi x)Junt atro fangui - ^ u i 0 p S) & ne fufd , non ad pifcis fanguinem,fed ad totius corporis colorem referri oporteredicat 3 &per atrum Euops cur fanguinem, nigrum fiuepurpureum exaturatmn iiue Indicum intelilgi, approbo. Rurfus cimi in_, diclusrjtur- quarta ipecic, qua Oppiano 3 vt oftendimus, im7rpg & dicitur 3 a vAootov intelligi vult zoiAo- tn*%Atubi- v'JciAucvM effcauis fiue profundis oculis praditum, quafi acutiim cernentem 3 contra ac facere folet as • quibus oculi prominent 3 quoniam Oppianus etiam IvoTift vocatdmprobo 3 vti & explicatione Scho- liaftis 3 cuiavAa)7ro/ funt /zcezprn; \^pyftg ft3aXaisg Slzbn olvKh 3 id eft , lonpgos habentes oculos tihi a instar : cg { y z quamqua < Ceeliushancinterpretationemfecutus videatur,inquiens Aulopis oculos efte cuiulmodi funt Pagurorum & Aftacorum,quibus proprium eft forinfecus oculos protrudere inlpečlandi caufa: taks enim oculos in pifcibus non reperias. Mihi autem hec Anthia fpecies fic vocata videtur 3 a pe~ culiari fuperciliorum figura^ quafipulchris predita oculis, aut magnis, qualibus fuum Aulopium dekribit Aelxanus,taks aute Homerus bubulos efte canit, vptie & luno /So^vocatur^prbžko^aut , .. ivo(pS-ct*./j.os ? EC enim in compolitione & magnitudinem & pulehritudinem fignificat. Ariftoteles Au opiam, alionomine Anthiamdia feribens 3 detertio Gppiani Anthiaintelligere mihi videtur, nec a mm Ukpiam ab Aeliano deferibi arbitror, licet cetaceum facit: & Gppiani Anthias magna Op- inc.M s puces efte appareat 3 quod efcam eorum faciat Coracinos 5 & niti magno robore e mari extrahi piani & M po m dicatjVt modo]>atebitin capiendi ratione. Vnde credidi aliquando magnospifces efte 3 fed cum Hani Aulo- poitmodum aduerterem Hicefto Pagrum,Chromin,Anthia 3 Orphuin 3 S'ynodonpem, Synagridem P ias e' 9 fdem & Acarnanem genere ftmiles eife ^fententiam mutaui; nam etfi de alimento quod praftant potiffi- f H e ’ Jnui^ intelligat 3 funt nihilorninus 8c figura 3 & magnitudine fimiles, vt pate bit,fed Aelianum audia- q 111115 ♦ Sigi c ir c um { inquit ) tripsi as l'yrrenicas nuncupatus in maritimis rebus ver fant ur, cetaceum <]ue?npiam pifcent Atdojuam appellant; citius vim dr naturam explicare_^, mn eft alienum: magnitudme A utopiš c* *naximum , Alopiam maximi f hynni fuperant: at robore Aulopi.es cum illis collattis primasfert . ,Ouam- Tunnis ptt» nrs enim c Tbynnorptm natio fortiftima eft , aduerfarij ramen Aulopis prompte repugnantis, neprimum qui- V 1 *-' • em impetum ftiflinet ■> fed fanguine ei (per me/um) rejngeratocedit: vnde refilutus mox vincitur. Aulopia vero c um omni c ona tu ei reftftit , perdiii pugnam tolerat>ac nimirum contra pifeatores quoq\ de- c er tat , drfkpifsime vicloriam reportat ,fefe premens: d* capite in profundum nutans, Sua enim natura, (>re ac eeruic e eft robuftus . Cnm captus e st , eximia forma (peciat ur : oculis eft patulis , rotundis, magnis> c uiufnodi Homer tis bubulos canit: MaxilU non felum robu (ta, ftd etiam pulehra funt . Dorfi eft c srnico , c ^°ns faturati dr ventre candido. vi capite ad caudam aurea qusdam line a in orbem defimt: Hax ituq; ^clianus. Apparet autem ipfum cetaceum & magnum ajiquem pifcem Aulopium elfecredidifto S^ia dhunnis maximis pifcibus pugnat: fed & Amiaidem pra’ftataculeatus nimirum pifcis 5 vt 'tilcpjus. Quod veroore etiam robuftum efte dicat 3 id haudvere intejlexit:edentulus enim eft ^.‘uopias. Nec propterea difterre putem, nam eandem plane quakm Oppianus Aulopios capien- ^ r ationem memorat. Rondektiuspro quarto Oppiani Anthiapifcem pinguit fquamofum,latumq> apparet vel Sparo vel Pagro cognatum j ipfe autem cum non dclcribic, fed ex vnica nota, quod rsna iudkiii. hf^ v ^ e ^ cct fupercilia oculosambiant 5 quin verusac genuinus fit Aulopias non dubitat. Habcs rtu hlUn . ani flunž lečtor quatuor marinorum, & fortaifts faxatilium vel faltem litoralium, fquamofo- piki um icones,mihi quidem Anthia nomine diuerfis elocis tranfmiftor um ,fed quos tame pro • t i / i-.rt m t • -rf __*.• _... D Antbis au» habi t lnis non °^ tru ^° j fed ijfdem quibus mihi mifta funt, nominibus libenter impartior,gratiam thoris. ter tj 11 Us c ' f umi nam, qui veriores in roedium attulerit, Principe itaqiloco pifcis pingitur cuius ve- Machi Us ar § cn teis fquamis refpkndet, vti &latera, quibus tamen aurea praterea intermifcentur. . (-v.. . • r r r r i i r i a n. _ _ i r. i_ C. __ w _• _ P* n na!f ^ Uas ^ con prafefert trafucrfales carulea funt. Dorft color fuliginofusun quo vnica tantiim au re Rdečim armata fpiculis, magis nigricans, vti capitis item vertex. Branchiarum opercula ex minuf* v *°^ceo variant: Ventris pinna ad caftaneum vergunt: minus vero qua funt ad branchias, Virefc ^^ a cau da. Notam habet peculiarem, quod labrum inferius, tum intus,tum foris ex flauo f 0 pn ‘ 9 cl, lorum ambitus violaceus; pupilla nigra,iris aurea. Altera icon pifcem oftendit toto d or- ^ nt i,’ liis v - Cii: Q ,, aCl rnore dt Merulanoftra virentem 3 item pinnis duabus,videlicctdorft &qua retroanum Y \r ls • d 1 !* vero iuxta branchias funt 3 & in pečtore & tota cauda nigricant: fed pinnarum nerui albent, fecandus. H 2 cauda 88 Vlyfsis Aldrouandi Anthi as authoris prior. Vi po Vljfsis Aldrouandi Anthiastertius. AnLhias quartus fr Dc Pifcibus. Lib. I. 93 A caudx vero virent. Maxilla item nigricant. Vcrtex capitis aterrimus eft. O/fa branchiarum auro rdpiendent. Ceruix & labruin inferius interna parce purpurafcunt. Ventertotus argenteus, purpu- Ta Permixtus. Oculorum iridcm uigram aureus ambit circuius . Qui modo tertio iocodatur, in- Antbiatm de tertmm etiam Oppiani Anthiam efte conijcio, vel faltem atKnem pifcem, qudd cum viridis quo- t'w dammodo liptam amplis tamen toto corpore violaccis maculis variet,vt violaceus quafi totus videa- tur. Numero pinnarum cum fuperionbus conuenit , figura vero non item. Qua? in ventre funt pin- ike colore cum ea conueniunt qua eft vnica in dor ib, ex nigro nempe ad ferrugjneum vergete, qua: vero ad branchias vergunt ad vioIaceum,& in extremo rolte funt.Cauda pro corporis portione ina- gna, leuiter purpurafcit . Iris oculorum & mentum rofeo fanguineove colore, fpecificam & quam ^ntbkt ob folam cateris dignofci poteft, notam in eo conftituunt . Ob oculorum ac pradertim pupilla inu- ^nams . fitatam magnitudinem pulchritudinemq; (iridcm enim ex aureo rofeoqj permixtam habct ) eum qui quarto loco pingitur, quartum_ Oppiani Anthiam conftitui pofle puto . Differt a pracedenti- bus pinnarum numero , nam retro anum,nullamhabet. Catera omnes nigrefeunt. Sicut&caput fupra oculos, retro enim eos & in ceruice,item ad branchias,amctheftino,aureo 5 argenteo, caruleo- que variat .Os latum habet, intus rubicundum. labrum fuperius fubuiride , inferius ca?ruleum_»: lin- B guam maximam candicantem . Dorfum Sc latera ex caruleo violacea : led color inteniior eft in_» dorfo 3 remiffiqr in lateribus. V enter primiim viridis, dein argento refplendet & auro ad podicem vf- que 5 nam deinceps vlque ad caudam languineusrofeufve eft. Cauda vero coloriseftametheftini. Plittacu vocant in Hifpania. Anthijs hifce noftris cogener efLnouillimo loco pičtus. Ceruicem habct rubicundam . Dorfum ad caudam vfq;excaruleo viride- Venter pailidus eft: Latera rubent :fub- car ule i $ m a c u i s vana 3 vt pičtura oftendit. Pinna dorfi & qua retro anum eft 3 funt fere ferruginel coloris. branchiarum & ventris nigricant. Oda branchiarum aurea. Caput pronum atrum eftdupi- num errugineum. Labrum inferius interna parterubet. Cauda lata quidemfedbreuisnigricatSC m vnam tantum pinnam degenerat. LOCVS. N A T V R A. MOREŠ. Nthiarum genera in faxis habitare teftatur Oppianus: ea tamen aliquando expletida gula gratia deferere: Voraces enim elfe,dentibus tamen carere. Canit enim : Vorachas. E^oftct ydp 77-žpl 7 rdna.c, dJ'ncfoWžp C/ro?Q 7 ra, pcopov ryovrct^ id eft, vt Rondcletius venit: S npr a alios omnes ciet infatiata libido Ventris, non etiam munito dentibns or e . »«cfos enim 3 inquit Suidas,eft o tpuv oSovt 3 id eft, non habens dentes. V bi Anthia funt, beluas non confpici 3 ante dičtum eft 3 indeq; faeros nun c upari, quod quidem peculiari antipathia adicribcn- C ur non fiat num effe vti non dubito 3 itamrfus haud conftarc puto,belu^ne illas 3 vt Leo Gallum,elephas murem, beiua vt>i jperrhorrefcant,an iili beluas umore pcrculli fugiant,nec ciun famelici funt, eoufp; in altum euagen- Ancni ^vt in illas incidere queant,vt fcilicet nauigantes cofpečtis Anthijs cognofcant, fefe iam beiuarum pericuia,& tena appropinquare. Magis tamen inclinat animus in priorem fententiam : nam fimiliter ferpens quidamfacer vocatur,a quoiugiunt cateri: &auis ficrain Foiconutn genere, a qua Serpens fa- re |iqua omnes fibi timent: quanquam & Anthias Sacer dici potuerit, qudd pifcatores nauigantefqi c « r vocatus. ob praftitum beneficium ( quod prafentibus illis iam in portu (quod diciturj nauigare cogno- lcan t,) abftinere etiam ab illo & pro faero habere voluerint:quo fenfu & U po? id eit Sacerpifcis saccr pifds Douerbialiter dicebatur,cui nemo noče bat, fed fui iuris erat. In cuius prouerbij explicatione author qui ctuatur. X) "f^giorum: Suidas (inquit) indicat dfe apud Homerum. Qujcquidenimingensacpraclarumha- j.volebant veteres, Upov appellabant: per iocum dici poterit in hominem pragrandem & in pretio jj abi tum,cum fit ftupidus & infans. Suidas vero id non tanquam prouerbium recitat. Mirum modo ? u °d de hifce pifcibus prodidit Aelianus,captos miferabile prabere fpečtaculum: mortem nimirum Lugcntmor fuam,& quodammodo fupplicare videri:ac quemadmodum homines, qui in latrones immi- tem /nam. ( ,^' Cor dts & cadis auidos incurrunt, fugam tentant, fic illos retibus infultantes, infidias tran libre co- tei ri:c °s autem qui hoc genus mortis euadunt in terram antea eis inimicam exilire, atq-ibidem nror- tat ? irc malic quam gladio perire . Ante vero Ouidij ac Plutarchi authoritate oftendimus afperi- his ~^ U1 lineamdillecare,captiuofq;fociositaIibertatireftituere:quodmeminitetiam 3 Aclianus A&us. ^ Vcib is: y t homines fidi dr commilitones veri ,penndc pifces interfi vleifiuntur , quos Anthias nomt~ 1 • 1 ' his qmhbet cum nouerit conuiclorem fumn captum cjje 3 celcrrime adn ar e fefi mat , a c dorjifuini- A z8. fecf inharefiit . Nouititem captiuus auxilium, auxiliantiq; ’ hanriim/T nn innnif'^ Plinini.innme.s: ai i vt res foeliciiis taciliiilque fuccedat, Yt ,J“ tI bUmqi oftert, quod no obfcure innurp 5 Piinius,inq uies-- Anthia cum vnum ( e fuis j hamo tene- h Lu?.c. s p. ^rintdmeamfecare tradutu ur yo qui tenetur } cxtendente 3 vt pr^cidi po/sit - Meminit huius Anthia- nn rum m 94 Vlyfsis Aldrouandi 'Lth.^Var rum in fodalcs amoris etiam c Ioan. Tzetzes/cd auxiliante$ tradit lineam quidem conari fecare, fed n«. ' cumidpropterdentium inriruritatemperficere non poiIint,pondcrc fuoillum adcograuare,vt arau- cibusitacompreiIihamuscqdlat:ur 3 autlinea rumpatur. Vtvtautem reshabetj Oppianusrarb ric euafiPe captiuos concedit 5 imo dum iuuare cupiunt, dorris a d eos coniundris Sc tcmerc conglobztos, impcdire magismon rarb vero acutam fupra ipinam refččta linea euarifio. C A P 1 E N D I A T I O. I N patrla mea (inquitidem Oppianus)fupralitusSarpedtanis 5 quicunq;Hermupolin & Eleu- fam habitant, Anthias hoc modo capiunt. Pifcator prope terram_, obicruat peti as cauernofas quas incolere folent Anthia? ; & magnum orbibus ligncis inter fe coJJi/is Prepitum extitat, Eo fiw, " gaudent Ajitbite,itaq?emergeti alicupPercasaut Coracinosinaquam proijcit; epulaturillerapum* Pifcator quotidie illic redit 3 & tanquam inuitatis conuiuis 3 qui femper plur.es apparent, cibum.prte- bet. Manent ilii eodem in ioco, & nauim velut nutricem expebtanp qham'cum appellerefenferint, jnoxomncsobuiam leti & ludentes adnant: demum ita manfuefcuntjVt contre&anris etiam manum F Sc pofrigentis cibum non refugiant: & quocunqs manum ege rit, ceu rigno dato, illuc Parim ? tari- quam pueriin gymnario morigeri magiPro/e recipiant, continentdra vcrfus > ante nauim,retro. Sic cicuratis iilis , tandem hamum inijcit mari. primiim manu rignificat omnibus recedendum, & rim ul lapidem proijcit, quem illi efcam effe rati fequuntur. Vni alicui reličto hamum (efca obtečlum) fu¬ pra mare porrigit: puomiferiile vorato , mox ambabus pifcatoris manibus rapitur, vt reliquam tur- . bam lateat. nam ri cakeri captum aut viderent, aut Prepitum extrahendiaudirent, nullis ampii us efcisreuocaripoPenr,fedfraudcm atq;infidiasfugerentcxori,quarnobrempifcatorvalidus & agi- Jffmt capi - lis rit 3 oportet, aut etiam a focioadiuuetur.’Alij non efcis aut vila fimulatione ,fed fuisfreti \ hib us cndi modus. Anthiasadoriuntur. Hamun cxa'reautferrofaciunpdupliciter alligatum validofuni. hamo Lupum pifcem inferunt viutim ; aut in os rnortui indunt plumbum, quod Delphinum vocant: cuius pondere caput ita incjinat N, reclinat, ac fi viueret: & remigantibus cateris vri us a puppi , cinn lam appa¬ rent Anthia? j hamun in mare leniter circumačitum inijcit, Sequuntur illi certatim nauim & cicam-. ceu fugientem, Pifcatorveroobferuans, Anthikquem praPanticrem viderit, eam admouet. qui eaptus j vix magno Jabore & contentifPmo nifu retinetur, remigantibus interim cateris, Neq; focio capto defunt gregaies reliqui pifccs 5 & dum iuuare cupiunt, dorfis adeum coniunblis & te m ero 0 conglobati 5 impediunt magis , Aliquando & funiculum ropro 3 fed fruPra pramordere ccnantur. dentibus enim carent. itaq j tandem agre defepum labore ac vulnere, & remigio nauis fuperatunu. . . extrahit pifcator, qui ri vel paululum ei concederet, non amplius attračlurus fc ret.adeo ingens eo- T rumviseP, Nec raro acutam fupra fpinam 3 refcčta linea euarit Anthias- Eundemfere Anthiasca- hic pije is > & celeriter capiturjvno genere iparuo nauigto & concolon Veje , e/tdem^ bora (alias 6'ra)per tihquot di e s conttnuos pifcator enauigat c er to Jatio > efcamcj--, proijcit , Jfzjtccjmdin e o mit ti tur 3 fuJJeB4 fraus p rad a c JI; cauenjij'-, qnod timuit , c um id fipe fačium e Ji ,vnus aliquando confuctudine imatatus Anthias > efiam appetit . IS o tat ur hic intentione diligenti> vt aut h or Jftfcon ali at orq\ cap tur a • S[eq', enim diffcile c um per alijuot die s felus ac c e dere audeat , tandem & aliquos in u e nit, paidatm,qi con-ntaticr t poJiremo gr ege s adducit innumeros ? iam r vetujlifsimis qmbujq : > ajjuetis pifcator cm agnofcere e mantt cibum rapere . T um ille paululum vitra digitos in efca iaculatus hamumJingulos inuolat veriuj quam ca - pit j ah 'vrnbra nauis breui conatu rapiens > ita ne c at erifintiant, alio intus excipiente centonibus raptum, <* pe palpitatio vila autfonus cateros abigat. Ccnciliatorcm noffe ad hoc pr odef 3 ne capiatur . Parat pifia- ** tor fugituro in reliquum gregem . Jerant difiordemficium duci infdiarum pulehre noto cepiffe malefi - ca voluntate: apnit um in macelio a ficio, cuius iniuria er at 3 & dati damni formulam editam , condem- naturM\ 3 addtdit Mutianm 3 afimata litedecem libri s . Sic PliniuSjfed efcam qua alliciuntur non ex- . .. preilit",ouodquidem praPirit Aelianus, fedpeculiariterhanccapturam ad Aulopiam tranftulitj &,, fjjjj Ca ’ rem ipfam paulo aliter recitatinquiens; Aulopios quaminfidiofiscaptionibuscomprehendatur3mi- „ hi ricut auditione accepi 5 exponendum eP, Homines adpifcandumprudcntes3loca vbi dornePi-,, cas fedes & commorariones arbitrantur Aulopias tenere, ex fpeculatione praicipiunt & praifumunt. „ Deinde poPouam permagnum pilcium Coracinorum numerum retibus cepcrunt, & nauem fuanm „ firmauerunt. Prepitum quendam more vefparumfaciuntj & Coracinos ad illitiones eos prsten- ,, dunt. Vbi vero ij ftrepitum exaudiuerun.t 3 & efeulentam illecebram animaduerterunt; alij aliunde „ eo ire pergunt, & gregatim circum nauim pifcatoriam errant: atqj eatenus & plaufu & cibo ad pifca- „ tores manfuefeunt riue meo iuditio efca? cupiditate capti: fiue quemadmodum pifcatores inquiunt , }} fuo DePifcibus. Llb.I. 95 E fuopermulto robore nitentes 3 vt non ab hominum conta&u refugiant. Nonnulli ex eis cicuresfunt, jj ^ Uos fane pifcatores vt beneficos ab alijs internofčuntjfoederetpj cum ijs deuinciunturypacemq; fer-. uant. Eostanquamducesfečhmtur alijferi Aulopia?,quos vt pifcatores &capiunt&occidunt a ita a manfuetiorum (quoscolumbisalle 33 mediocri dolore aificitur. C apitur autem hamo transhxus, aut mortirero vulnere idtus. fed & alijs 3 , modis hi pifces capiuntur. VSVS IN CIBIS ET MEDICINA. Pifccs borni mm deuora tores, & dq dičti. Athenai lo - cus confide- utus. Fellis vfus, \Adipis , Lapidum k capite. P Retiofos pifces ab aliquibus a.v3-peo7ro ha?c huic } illa illi conuenire non aduerterent. Nos h c quce potiftimiim ad faxatiles & litorales (Ham funt,qui ftagna maris etiam habitant, item qui flumina &paludes) fquamofofq;pertinere exiftimamus 3 referemus 3 nominaq; Fj j '"* ^ * ** q Ua ; omnibus communia credimus,explicabimus, vt eft apud Gracos KM,3tog, apud atl nos Gobius ftue Gobio, fiue Gouius,vt apud Ouidium,fiue Cobio, vt apud Plinium 3 Grarcorum Coblo J ^ videt ur ) imitatione 3 pro qua poftrema voce in Garioponto medico Cubio fcribitur 3 typographi Cubioi e 0 t0 ‘ ncu ria . Ita nobis quoqs Italis GovelGuo, velgouo ad omnes Gobios voces videnter eflo C^nes. Numenius tefte Athen^o kco9ov vocat, c^terum generatimne omnes Gobios 3 vt Gefne- Cotbus* Cui , an faxatiles tantiim vt Bellonius & Maffarius,confiderandum. Pro Gefnero ftat Varrinus, culi^^fimpliciter xa/2iog eft:pro Maflario & Bellonio Nicander & Apollodorus, qui faxatiles a Si- to S 0t honas vocari tradiderunt. Marini omnes Genuenfibus tefte Bellonio Guigionies:Romanis ^ Vocantur, quanquam Miiforis vox (inquit) ad alios pifces transferatur. GE. p5 Vlpftis Aldrouandi GENVS- DIFFERENTl/E. FORMA- E DESCRIPTIO. G Obij fi qui alifloco viuendiq; ratione quam maxime variant. A lij enim marini funt, & ho rumrurfus alij faxatiles , litorales alij, alijin ftagnis marinis degunt: alij fluuiatiks 3 alij denique lacuftres, Sumunturitem quedam difterentia? ab eorundem fubftantia , colore, & magriitudinCjVt proinde patebit. Ariftoteles Gobioni feribit complures appendices jfupcrne circa^ uipptdices ventriculum exire: fed litoralrbufne , an faxatilibus , an vtrifq; ex fedione obferuent, qui maritima circa vštri- loca habitatu , Pifces quidam,referente Aeliano , pungendo venenum inferunt, v t Gobio (inquit) culum. Draco, Hirundo,non tamen lethale. Apparet autem cx * Oppiano id mutuafte,apud quem lic lego, * Lib.z. cap. interprete Lippio: Noxialabuntur sirigmentae corpore toto , Gobius in fulua nimium cmtentus arena 1 °* Elorrendus c urno etui. gaudet S corpius antro , Et Canis at p ; Draco , volucriJq > p er aquora EEirundt Eli dur is pungunt Eiimuhs , fvnduntq 3 venenum. * Accepititaq;vterq; venenumprodolore, quamuis Draco,quem vna nominant, & Scorpiusletha- p Venčni m bter vulnerent. Gobionem enim Ouidius innocuum vocat. Lubricus& fpma nocuus mn Gomus vila. dolore. * lam vero aculei quibus percutiendo dolorem inferre poifint,haud omnibus Gobijs communes funt, fed quantum exiconibus (omnes enim videre haud lieuit) conijcere queo, faxatilibuspotiflimum_.. Ridet Mafiariuš eos qui GobioS pro fquamis variant cutem & valde lubricahabere fciipferut, (Ni- phum & Iouium intelligcns,) fed quam bene & jpfemetomnes varios & fauamolos effe affirmetpp-- fus viderk. Quod ad magnitudinem attinet, apud nosliue marini, fiue alijsin aouis viuentes, fem- NZefrfam P er pa.rui funt,vti forte & in Gnrcia.Inuenioenim »a/S/Aa Sctadi, zofitodpia, Anaxadri nominari,nili rsiofi funt* velimus minores ab eis intelligi: Tzetzes author eft farna effe & cubitaks & trieubitales aia rtperiri, UUagnitih fed Aelianus,ex quo id fortaflls excepit,id priuatim de ijsfcripfit,qui in mari rubro generantur.Habes do. hic primum Venetorum Paganellum, taq nam faxatilem Gobi um partim ex Bellonio,partim ex Ro- Cobidia. deletio deferiptum, deinde alium marinum a me obfcruatum , Bellonius itaq, Gobium aibum nomi- nat j Rondeletius fiaue- fcentem, Grcecifq; ^A^poV & KcivAtvLu vocari alferit. Saxatilis eft (inquit hic ) 0 palmi logitudine,toto ccr pore rotundo, non com- prelfo & fpifto j fquamis rotundis te do, colore va- rio. Etenim ^A&>p 05 eft & dicitur, id eft flauefcens liue pallidus, maculifque nigris confperfus, oculis furfum potius quam deorfum fpedantibus. A d branchias pinnas duas ha¬ bet, in ventre non duas caterorum modo, fed vnicam (ccnijcio Rondeletium ad piduram deferibe- re, vel non rede exprefferit Bellonius, in cuius Paganelii icone,dua? funt ad branchias,vtrinq; nimi- rum vna,tres in uentre,in pedrore d mr, vtrinqj videlicet vna,ab excremetorum meatu deniaj altera) non diuifam,qua nota Gobij maxhne a reliquis pifeibus intcrnofcuntur,a prdice aliam. In dorfo non vnicam velut alij faxatiles,fed duas,quarum prior minor eft,altera ad caudam \ fq; exter.ditur. (Hoc rurfusnon couenitcum figura Bellonij,neccum ea quam Venetijs pidam exhibet Gdnerus,in qui- Vtardmu busmultobreuior eft,) Caudam latamhabet,nondiuifam. Labijscaret. ( Hic quiddicere velit,ne- pj pifeibus*di- fcio 5 ) Denteshabetparuos,(nullosinpiduraexpreffit,vtinccBellonius,necGefnerus.) Osmagnu, pernatim, ventriculum fatis capacem cum multis appcndicibuS:Hepar album & in eo fel. Bellonius Hicefio al¬ bum vocari retur,non fine manifefto crrore. Si enim pr.r c^terismagisadrufiiim vergit,vtipfefate- tur, non video qua ratione albus dici queat. Rondeletij fententiam magisprobo, qui Athena^o, vel quifquis ille fuerit apud illum^A&jpoVpd eft pallidum aut flauefcentem,non viridem vt ncnnulli fem- co- piarunt ,nurcupari non vna veterum authoritate demonllraiut. Belloniusitaqj poft nigri marini Go- or qui. £>ij hiftoriam, Čute (inquir)integitur fcabriore, neq,vnquam ita adolefcit,cralfioreqj eft capite. Ac quod ad infigne vtriufqidiferimen attinet, aduertendum eft, Gobios unicam in tergore pirmam ge- rere, Paganellos geminam ( fecus oftendit niger Gobius Rondeletij, & qui quinto loco pingitur ab And. Matihiolo, qui fex fpecies pinxit, fed more lurpriullain dcfcripfit, Priori autem loco uidetur Paganellum expreftifte) Prartcrea vt Paganelii faxatiles funt, ficmagis ad rulfum colorem vergunt, tenerioremqi habent čarnem , vt Dioclesprodidit. Hadenus Bellonius. Alter Gobiusnobis quoq>' Venetijs miftus pinnas habet in tergore bmas,coniudas,quarum prior,vt in Paganello,aculeis riget, altera Cobidarta. Vbi cuhita- les & cjui. 'Taganelti ycnetciH de criptio. Gobiusalb 9 . Gobius fla- ucfcens. De Pifcibus. Paganellus feu Gobius maior ex Gefnero. obius niger RondeL Lib. L 97 Gobius alter ab authore obferuatm * Gobius albus Rondel. altera / p8 Vlyfsis Aldrcuandi (itj>. i j. altera vero leuis eft: binadtem in pedore, toridemq; ab ano , omnes n igra*. Cauda etiam nigra eft, & fuperior pars corporis. Vehter verocandidat. Non incongrueetiam hicde nigro Bellonij, & Ron- Gobtorum-j mletij Gobione,iicet vterque Iitoralis fit,dicemus,cum faxatiles omnes Irtoralib uš etiam eofdefaciat v v 1U UC b Ariftoteles,ne tribus pluribusve locis de Gobijs agere cogamur. Eminetes ac turgentcs fupra caput ^Lib.S.Hi. ^ inc l UIt: Bellonius)oculosgerunpcorneatunica,alba,& vt Serpetibusdura obdu&os.-aduerfus aqua- * rum impetum aut vtfurfum faciliiis (quemadmodum Vranofcopus)cernant. Vix excedunt duorum pollicumcraflitiem 3 autpalmilongitudinem. Raro enim pedales & brachialcseuadunt. Etfi autelu- brici funt, tame fquamis integuntur hirtis, pinnamq; habent vnam in.tergore,continuam,mollem & Ene aculeis. Pinnas utrinq; quatuor, latas atq; obtufas:ac praaer has fub ventre etia duasrfed ea qua caudam conftituit,rotunda eft. Dentespra?tereaexeruntparucs,tcnues &fubrubros . Corpusteres Gohioru co. eft,paucisfpinisrefertum,color varius.IAenim qui Gobiones circa algas verfantur, ad viridcm incli- loris varie- nant,alij ad cinereu colorem accedunt,nonnulli albicant:alij ex fuJuoin nigra degenerant.Oes gran- tas . diore funt capite,.& lata ceruice.Ac quod ad internas eius pifcis partes attinet:peritonauGobionibus Tartesinter foris album eft,intusnigerrimu.Hepar dextro lateri magis incumbit,pallidum,de quo fcl pcndepve- v <* • luti ianthinu: inteftina multis circumuolutionibusinfle&untur.Stomachusilli eft oblongus, pylorus multis apophyfibuspra:ditus:vulua vndecunqj ouis referta.Rondeletij uero niger Gobio is cft,qui a F Go Veneta- Venetis Go nuncupatur,afuis Boulerot.Digiti eft magnitudine & craffitie,corpore fererotundo,non rum. comprefto, priori fimilis nifi minor e Ret & nigri coloris maxime parte anteriore. Loco binaru pinna- Boulerot. rum,qua catcrisfuntin uentre,unicam habetnigram,barbam efle inquit)aieeres: Quanota facit ut c Lib 8 t'rcdat,huc efle pifciculum que c Athen^us rp ayov uocat,id eft,hircum,cui Exocoetum confert his uer- Trainsfme b \s':Exoccetus ommnofimilis e H pfiiculo qui Hircus dicitur frater nigru illud quod ventriculofinbcfipuod Hircus tA- hirci barbarn vocant. Quod hic d Athenai Hircus non poflit is efle qui ab Ariftotele na mas dicitur thencoqul cum focminafoetuimpleriincipit,perfpicuum efle ait,qua?de Mana fcripfit.Neq; enim Mana barba d Lih. S.Hi. (inquit) nigra fimile quid habet,fed duas in uetre pinnas,caterorum pilcium modo:neq; rotundo eft iap. 20 . corpore,fed lato &copreflb. At R fimilis Rt hic Hircus Exoccto,rotundo corporc efledebet.quaredi- Mpna mast pj n y t ; on ; s gratia,alium Ariftotelis, alium Athenai Tragum fiue Hircum concludit. fed cum fimilitu- do illa pifcium ipfe Rt Clearchi, qui fuit ex AriR. difcipulis,credi potcR eundem quem ipfe Traguin- tellexifle. Viuit niger iRe Gobius in litoribus & Ragnis marinis. Depingit dcniq; & alium marinum^ GobiumRondeletius cognomine album (Muzovj Gracis vocatum, non tamen ita candidum, vt cum aliorum multorum pifcium candore podit contendere,fed quod cateris Gobionibus candidior Rt. L O C V S. PARTV S. G Riftoteles Gobios alias faxatiles,alias litorales facit:fed Reri poteft quod de diuerfisnon de eifde intelligat, faxatilcs enim dari & litorales iam oRcnfum eft,finguloru additis iconibus Rondeletij. •*- quamuis a Galenuslitorales tantu faciat,cuius verba modo recitabo.Fallutur enim qui in_. * Lib. $.de faxatiles&litorales,marinos Gobiosdiftinxifle arbitrantur, Ciini enim de faxatilibus dixiflet,mox Aliment. Gobionem Iitorale facit, aitq; loca frequentare arenofa,glareofaq; litoru aut faxofa promotoria cau- tefqj,ideoq; eis qui aut amnes fubeunt aut maris Ragnantes aquasinhabitant,facileprpfert:qua bo- nitatis dilferentiam peneslocorum diuerfitafem in faxatilibus reperiri ncgat, vtquilocanunquam_. mutant.Comparat autem totum litoralium gfnus Gobionum.exemplo cum faxatilibus pifcibus alijs Tinguefcut vt vc ^ ex co c oRat quod poftqualitoralesdixiRet Gobiones,fi comparatio fuiRet ad faxatiles Gobios in fluuijs. non comparaftetTreTpaio/? i%3-u teriim hic quoq; non reči e Gobio vniuerfaliter tribuitur, quod priuatiin ad lacuftrem perdnet.Pariut Partus . iustalitora, fuaq; oiialapidmn amplexibus mandant ladufcula & arenida, vr Ariftoteles prodidit. VSVS IN CIB1S. M Arcellus Virgilius ex hoc Iuuenalis verfu : Nec Mullum c upi as c/on (it tibi G obio tantiem In loculis , Gobium viliifimum pifcem elfe iudicauit. Quod fi id inteilexerit poeta,de paluftribus 3^ coenofisloquidicendum fuerit. Mihi comparatio videtur Gobij ad Mullum,qui fummoapud gula? Gob( c0 ™ m proccreserat in prctio:adhrec Mullus Gobio quintuploacfextuplomaior eft. Apparetitaq;iube- > re poetam,vt fi delieatum quis velit mercari pifcem, fi non ita fit nummofus , vt Mullum magnunu. fčilicet & pretiofum,palatoq; gratiifimu eniat, is Gobium accipiat, ob paruitatcm minoris quidem pretij,fapore vero,& bonitatehaud im eri or e m. Docet enim ibi poeta in omnibus rebus feruanda ef- fe menfuram, ciim fuperfluas impenfas nulla non comitetur mala, ac fit tande,vt poeta? verbis vtar, morte magis metuendafineBus. Fuiffe autem Gobios apud veteres in honore,clariflime oftčdit a Mar- Xent l s ' ® tialis, inquiens. In Venetisfint lauta licet conniuia terris Principium cana Gobius effiefilet . Et Anaxandrides Gobios elixos nominat in Cotyis Thracum regis conuiuio.Antiphanes item in Ti- mone Gobios 5audat, & vnde optimi aduehantur apud b Athenarumdocet,cuius verfus Gra?cos,ad- t> Ltb.j. fcribam lepidiifimos,qudd interpretes,vt Cafaubonus teftatur,fenfum eorum affequi non valuerint Inquit itaq; Antiphanes. H x.'o /roAtjrsA&ic a,yopciAlio 7rpocJ 7 Tet (0.19 d-7rovi/zci)v : Tov SH/zov dvrčov , eicriydp (paAtipncoi. A AA oi o i7tw/\isv zorz orpavrzai liutv St role 3»i rotg hrpictum x,oo/3ix;. Vertit Dalecampius (fant nuptias■ lam adueniofiumptuose mencat us ad h as qua op tu Oholo dijs ac deabus thura Omnibus,mellitaliba hereibiu dcjfcrtior. Nobis vero mortalibtts e mi Gobios .Guos vt infiiciundos admouere ittfii cffraBarium vi cfielejiupifies qui vendebat:en,inquit>propono tibi Illorum gentem acpopulum:funt enim Phalerici, ^ AlijverbvtmanifeJlumeB,vendunt alienigenas. Galaubonus acutius Antiphanis mentem perferutatus in verbo 7rpocr/3aA«SVomnem fententia: venu- atem fitam efle monet: fenfumq; clfe: ciim in emendis Gobijsiubercm pifcarium,velut aučlarij lo- C ° s al j ud ac fijcere,vtfierifoletin foro: refpondit fceleftus pifcarius:Ego vero, 7 rpo; 'toid . Putares,inquit, qui pifces emeratfolum hunc efte pifcario toro,qui Phalericos Gobio- de S VC , nderet 5 a ^ os omnes vendere Otrynicos. Vt modo vnde digrefla eft,reuertatur orado; in eo- ^^U ibi Athena ’0 quidam apud Menandrum in Ephefi jsfepifcarijs (mquit)vnus nuper quatuordrach « Go fiios x s hm ahat. Refpondet alter, nimfo, nempe ob paruitatcm. Non minus eleganter quam iu- e Gobiorum laudem tedgit etiam Machon apud eundem Athenarum de ArchephSte parafito -Arcbepho J) Xatip S ’ ° lUcm ^ibiteum a Ptoloma?o rege inuitatus ad cenam in Aegyptum nauigalfet ex Attica,fa- psrafit 9 cur tijp Var ’oq;impofito menfiu obfonio, admods multis & grandibus Locuftis,allataq; patinaconfer- *Gobijs fibi lifq. : b' n qua Gobioru frufta erant tria, vifa non fine ftupore conuiuis omnibus i Scaristamen Mul- tem P eraric • f e J Ja( : ^bycidibus, valde quide libenterfed auftero vultu,Mtenidibufq; ac Membradibus & Apua Phalerica:Gobijs vero abftinuifle peitinaciflime. Id autem ciim pra:ter omniu opinione fe & ibk > ^ Cx q i Alcenore interrogaret,an hallucinans Gobios minime vidiftet Archephonjrefpondif- acr eu UlTl iUu,contra prorfus rem habeto Ptolom^e:primus viditrfed hoc obfonium,quia veneratur ter aIj Crctu P> rion attigit:pr*terea more patrio non licet,ciim ca’n at abfq; fymbolo,fine fuffragi js leie delch' lll / aC€re in ’ uria - Eidetinterim obitercomitia & fuffragia Athenienfiu,inquit Dalecapius, vel Suffragia Vefcer Ul CUlis rc ^ us: & affečlu iri Gobione iniuria dicitfi Archcphon cibo tam exquifito indignus eo * lit° r aii s r r ‘^ u ft u en im perfu a uis eft,& pingui teneritudine (vt Iouij verbis utar)deli^tus^d hgc fiue c ^ ^ fhiiii 0j -~ 1 fit,boni fucci &faciliscocočlioniseft,nimirumilliscoparatusquiinoftijsdegut ^i iment _ duri or ■ 1 *' ^ a ^ enus eleganter diftmguif.Gobtorum cano(mqait)vt A (illorum &'faxatiliupifcium čarne Cj 0 biorum_j Jitnu lltti tn °^ or e fi qaa Mullorucrafiitudine vero & tenuitate medtocrem fuccurn generat- Prašlantif- carnis dijtm S ejl Gobio , tum ad voluptatem^tum vero adconcottionem , dtgcTiio//emq m , dr adprobum(itccurn bito. I 2 gignen- IOO Vljfsis Aldrouandi gignendum , is qui in dr e noji s litoribus dut inter faxa vrnit: qui vero influuiorum osiijs dut paludibus mA* rim s degunt , dtuerfim plane čarnem habent ab ijs qui in puro mari vičiitant . Neque enim aque iucundi funt fiporis, neqi etiarn fuccum tam bonum pr asi ant. £uodf limoft fuent aqua , aut vrbemfluuius ex* pur ge t ^deterrimus euadet ,quiinillaaqua gignitur Gobio. Medi us 3 cuicopiolumquidemfed non~> Candidi ni bonum fuccum generant,laporegratifunt 3 facileexcernuntur ,&non multiimnutriunt, candidos gris prašiti. n igris gratiores dfe tradidit, flauefcentium (w opcbv) autem čarnem, fubftantia efte rariore, ma- gifq;putredinisexpertem,fuccumitem praftare tenuiorem,neq; adeocopiofum, obq; magnitudi- nem magisalere. Diocles etiam teneriorem faxatilibus čarnem tribuit; nec non Mnefitheusfaxati- les ait corporibus noftris ficcum prebere alimentum,fed iboyxa; efe & rpognjuv ;,hoc e/l folidioris nii trimenti & corpulentice fatis addere. Aetius deniq; in curatione coiici affečtus afrigidis & pituitofis Vtrobnrad humoribusGobiosteftaturtenerimose/re,facileqjfecederc,alimetum autem plurimftroburq; cor- dere dican - p or { a ddere: vbinotandum tenerrimosdicere,fadacomparationcadduospi/ces,namalioqui tene- " dt de in* rum e ^ c & pludmum corpori robur addere non conueniunt,idq; rado diifuadet. b Hippocrates vero ter.affeft, dum eandem fere alimentariam uim Scorpio, Draconi, Cuculo,Callionymo, Gobio, ufum eoruni> in moribus pituito fis & craflis concedens,tribuere uidetur,ita intclligendus /uerit,quod deficientibus Gobijs, ca?teri etiam illi licet duriores,concedi poflint. V S V S IN MEDICINA. P Aulus Aegineta citante Marcello Virgilio Gobium in pila contufum decoqui iubet in aqua ad aluum deijciendum: marinum videlicet: nam alijs fal addendum : Kiranides: Gobij cočti in aqua & falibus doneč foluatur, potum ius, maxime cum lade, folutionem ventris facit.A/fuS ex Gobio . ^ /; ne p a ] e man f USj dyfenterias, lienterias & nimia egerendi de/Ideria,qu* cum dolore fiunt, fanat Simeone Seth teftante. Diofcorides Gobium recentem fuillo ventri infutum decoqui iubet in aquaž fextarijs duodecim, doneč duo tantiun fuper/int: dein percolatum & fub dio expo/itum propinari,vt quisaluumkuitermolliterq; deponat:additq,huncpilccm illitum,canum rabidorum /erpentiumq>. mor/ibus prode/fe. Scholiaftes Nicadri quo authore nefcio,tradit Gobium /imilefq,- alios pifces qui trd d doryc- j n litore & marinis petris degunt, contradorycnium iuuare/iue crudi, liue elixi ,/iue tofticome- duntur. DE SPHYR/ENA SIVE SVDI. s nium-j, Cap. v v i A A I . OR Dl N IS RATIO. SYNONYMA ETYM VM. Cur \n hunc lociem rete &a~>. T linij ofei- tmtii. Ccjlra . ‘Lik 7. Phyra?na petro/is faxatilibusve ab Oppiano accenfetur: in hunc autem locum me- rito reieda, quod licet fquamis /it predita, eas tamen toto (vt patebit)corpore pra?ce dentium more non habeat, vnde nec fquamofa omnino, necleui čute predita rede dici pofle videtur, fed inter vtro/q; quodammodo ambigere, ac fi fpudus quifpiam ^ ac nothus pifcis e/let.Eius pr a ter Ouidium, nullum alium memini/le Plinius dft feri- bit, fallitur, nam inter Gracos, vt Athenceum pra?teream,Ariftoteles, ex Latinis M» Varro meminere. 2, licq i appellari hunc pifcem a figura corporis. KsVp a ftimulus eft aut flylus, item teli genus Perfico belloinuentum,proquo& epupa fumitur:Phauorinus: Kis-pa, d,/u.wrnpiov ottXov > o-cpvpa, , x.di e* ‘do; Sphyra. tySvo; 3 id eft Cefra telit quo v is repcllitur 3 Sphyra,&genus /f/cL\Apparet itaq,eade ratione huc pifce Ce /ha dici, qua aliu in Mugilu genere Ceftreu dicut:a o Sudis Latini appellaia , a Gracts Sphyrana :rojlro Jimilis , nomine, magnitudi- *lib -9 c - *• ne&c. Vocaturautem Latinis Sudis, flmiliterac Gracis Sphyrana,ncmpe a figura. Sudes eniin_> apud Latinos etiam teli melitarisgenus eft,item paxilius, liue palus acutus, quiin tcrradefigendus es * praurebatmyvt vel robuftior eflet,vel vt tardius putrclčeretj c Virgilius; t Lib.pAe- Stipitibus duru agitur, Judibufuc prauftis. neid. Atqjhincforte eft,quod edamnum Gallis vulgo vocetur vn Spet quafi vcruculum. Roma; ab fimili- spec. tudinem quam aliquo modo habetcum Lucio, marinum Lucium dicunt , item in Grada s vt Bello-. Lucius mx- nius teftatur. Lesbij vero Mitylcnes incola velut anuquo nomine Sphyrnas, Afiatici Graci Zarga- nes, ciim hocnomen Bellona pifd debeatur. Idem Bellonins traditeflequi putantappellari Oxy- z/irunes. rinchum quia acuminato valde roftro eft.,quorum fentedam improbat. Grauior vero error Gillij eft, cfxyrinch 9 . Sphyranam Zygana eandem arbitrantis. Interpres vero feu Scolaftes Ariftophanis in Scholijs in_* Gillii error. Nubes Ceftras exponens Muranas inde deceptus videtur quod apnd Athenaum & Oppianum pro f} c.u^ptt/mnonfemel^tlpa/i/alegatur, FORMA. DESCRIPTIO. S Phyr?nam fiue Sudim lengum & acutum pifcem efle,iam ex etymologia ipfius nomims o J - fum eft. Accedit veterum authoritas, Oppiani in primis,qui clbA/^o^id eft lengum voca > l Plinij & Speufippi apud Aihenaum:quorum hic acui aflimilauit , longo & tenui lmoco p pifci: ill Q 3 Sudis (inquitj Latine appellata, a C rac is Sphyrxna,roJlrofimtlis^ nomine, /n oua pltfsims rarus, Jed umen non degener &c. roftri nomine partem in naui ic 1 . ai R ^? Ariftotelem iuoquoqueroftro(fiitavocareliceat)limilitudinempifcisiftehabet. on e e P vbi ex longis pifcibus efle ait, Anguillam, Acum & Zyganam : pro Zyg*ma (ta gno pifce/cd tamen minime cmn AnguiUa,& Acu nomfflando^phj^ eti;m f longus , & « & rc lpfa; attamen Smyrana flmiliter legi poflit, id eft Murana, f Rondeletij le&io, Anguilla,quacum&aliasab Ariftotelenominatur,lubricus. ace 1 Mnranafimiliseft. Pinxero C quia Acum Ariftoteles proxime hic nominauerat , cui Sphyrana, non , , • 1 tot Idefcripfere Sphymram Saluianus 5 Bellomus & Ronde etius/eddbvnamtantu^cduas^ fpeciesdan arbitratus, hifce Oppiani verbis OppfanSdnemo affericalius. P««va/,id eft vt Llppius vertit, Amba Sphjransloga . hquidcm prc i r . r mnm0 A m Rondeletij verd bphprtena diflimiteW haud fdo an ex to d“a"n t«- a eapite ad caudam v(qi lineam tribuit, alteri vero fquamas omm ■ obferuari fcribit,q ne Sorepinnasgerit,altera vnamdumtaxat. Bellomus quidem e /inuidern^ «»en mW |, ( inqui t )interfed,ffidcreco T er.reU- Achurum colore relett J atq; eodem modo lub ventle^alb.ca t • ^ cxomnibus co u c a al n deferi- *'talespiaaras C0 l 0 reaflcquitur. HabeshicSp y ,, m minenti&acuto:irao totocapite »»onem. Roftro eft foris carlato.ia e x tremo mgro , cuneato, prommente « acuto _i . • 'elutir. • " " Vi rolko ft- milis ditij,. * Lib-i-Hi. cap. if. tAriftoteles cotrcčius. vtRondeletiusnotauit,quiitemadditin palatoduos efle dendum,, exp rc l* Linguatefte Bellonio fcabraeft, dendculifqiafpera,quod tamen in fui pifcis icopenon $c Vt to 11 Saluianus quidem linguam euideudflime pinxit } fed fine vila afperitate. Oculi magni funt, df ac i e ^°nius meminit, c^fij. Antehosforamina dari Rondeletiusaitvelad audiendum, velad fi^Ura ^ l11 ^ n ata,quorum nec Saluianus,nec Belloniusfaciuntmendonem, necipfe etiairu P er iat.i 0ftendlt • ^ ranc b ja ’ vtrinq; quaternar, fatifq; patula?. Linea qua’ a branchijsad caudam vfq; m°fli m ? de ducitur, non fola, vt Rondeletius vult, fquamis obtegitur, fed dorfum praterea fqua- & ^ l]r - pj^bet j vt & Saluianus obferuauit. Eft vero ea linea fcjuamulis mira arte contedia paruulis R 0ll , Cl ilis,fimiliter&dorfum non vt in alijs pifcibus, fed fere vtinSerpentibus, quod fortaffis bujf. j e fius non examinauit.Pinnas quatuor pro portione corporis fatis breues idem Sphyrana: tri- ures tame mox enumerat,& plures etiam pingit.Saluianus quinqs enumerat,totidemq; at non I $ eifdem Spbyr£tix exačla de— feriptio. Dentes . lingua. Squam& quales. Pinna. eifdem,vt in defcriptione memorat, locis oftedit. Duas enim a it ad branchias , vnam in v en tre pod excrementorum orificium: duas deniqiin dorlb,priorein medio (hanepičtorin principio ventris pofuit) pofteriorem verfus cauda.Rurfus Rondeletius priore dorft pinnam quinq; ait conftare aculeis, alteramvero ijs carere , Bellonius & Saiuianus pofteriorem pariter ceu acu- leatapingunt,itaaculeatane lit, an n5, in deferiptione omittut. Abijideaculeatapingitur qu£ ab anoeft, cum alioqui aculeis carere Bellon. profiteatur. Rei veritas ex mea icone elucefci.t. Quod modo ad colorem attinet: Afellum,inquit Rondeletius' Color. s: mulatur. Eft enim ventre alba,dorfo nigricantem vel potius cinereo. Linea pra 5 didta flauefcitinitio & oris interna pars.Ea- rum autem quecrebrius Romam deferuntur,quaterna? vix li¬ bram implent,inquit Saiuianus, qui dorfum& quicquidixu vtroq; latore fuperius eft, fubcineraceum efte feribit: ventrem vero, & quicquid eadem linea inferius eft, candida. Viditta- men etiam aliquando, fed perraro bilibrem: quamobrem ma- gnis pifeibus annumerari no poteft,quod Plinius dixifle fortaf lis voluit his verbis: Sphyrpna pije is magnitudine inter amplifsi- mos rarus >fedtamennon degener . Noltra vero Sphynena per . dorfum nigricat:ca?tera ad ametheftinum v.ergunt:& eiufdem. ^ ni h coloris maculis, interftinguuntur. Linea flauelcit, ruberrimis infra fupraq;punčb's exiguis notata eft. Cap ut camleum eft. Oculi &Pinna? pallefcunt. Cor oblongum eft ex Bellonij ob- Partes inter feruatione, fub quada alba veliculainclufum,quam multis pi- »<#. fcibus pro aurieulis cordis fubftitutam efte ait. Pylorus a lto- macho confurgit,tam multiplici apophyfium le u cffcoriim cx- farie inter textus,vtpenitus ftomachum contegat,quosnemo numerari podet. Fel ab hepatis lobo dextro latere in fblle ob- longo dependet i reliqua inteftina adnumerari pollunt.Natu- ra huic follem veto plenum, ne ad imum fideret,donauit oblo- gum, anteriori parte bifidum, vtrimqj in acutum cxeuntem. Spina dorfi raris vertebris coagmentatur. LOCVS. NATVRA. v MOREŠ. A Elianus,vt in communi textu eius legitur, Sphyra:nas pelagias efte feribit: verendum autem eft non Sphy- ramas/ed Smyranas ibi legi oportere, qua: pelagi« funt, nam alioqui fphyra:nus Oppianus,ex quo pleraq; ipfe_* tranferibit, ijs annumerat, qua: circa faxofa & arenofa loca vi- » Lib.o Bi- ditant.Gregatim degfit tefte a Ariftotele,idq; pifcatoresexpe capi. rientia fua comprobantmumerofas enim vna capi dicunt. Ca- ptx retibus euaderetentant, vt Saiuianus, 3^ Bellonius, ex hifce Oppiani verbis colligunt. Si Sphyr&na finu ret is elaudatur in amplo Latutn perquirit laefueum^ cjuo lubrica ter ga Šerpe n tam in morem labatur retibus amplis . Sed hic quoque non retfte Sphyr£na legitur,inquit Gelhcrus, legendumqj Strma n a vel Murana,quomodo in argumenti« Oppianus Halieuticorum authoris innominati qua? vita: Oppiani ab initio torreilus . edirionis Albinalubijciuntur Grarce, reY>3XZX. a ute m Oppianum vel.ex Ouidio, uel ex Plinio excepilfe 3 quorum verba in Murina recitabimus. V S V S 1 N C I B I S. R Oma? Sphyrana flue Sudis, Saluiano tefte ceu vil is a c plebcius pifcis negligitur, ncc pecu- T ;9 , liarem habet conditura; modum. Tamen xeVpa? ooyvg 3 id eft Ccflra: lumbus cum alijs lau- ™ tilsimis obfonijsnominaturab Antiphane , & Rondeletius čarne aic effecandida fuauiq; dura & ficca 3 fed quodammodo friabili 3 & Afelli čarnem referente, cui fimuieum Lupo pf cecipuam authoritatein fuiffe Cornelius Nepos 3 8c Laberiuspoeta minorum tradidere /Miraturitaq> Ronde- letius Hicefiu 3 qui apud * Athena?um čarne ? vnde Svffx.ctTipya.verah^cHicefij fententia 3 neq;etesfifij t^ju yiZcnvfit6.SrScigibd y SZ aut aliud agentem Sphyrama? tribuiffe: vel Hicefium ipfum contra aliorum fen¬ tentiam fic fenfilfe perperam: quod in eo argumento nemo (inquit) mirabitur, qui fuerit in medico- rurn feriptis paulo verfatior» Extant quidem in fuperioribus ex eodem Hicefio verba hcec, rpov } dAAd xau rd>v yoyypcov. fed ex iftis non rečte col- ! gas, quod voluit Gefnerus,dixiffe Hicefium,Mur£enasplus alimenti quam Congros ptacftare. Huc- «lque fere Cafaubonus. Ego -Stinlibrarios & ipfum quoq 3 Athenamm 3 non in Hicefium culpam., teijcio: in ilIos 3 quod prster Hicefij mentem Sphyra:nas pofuerint pro Smyrtenis 3 in hutic quod non ^nimaduerfa librariorum 3 aut feriptorum incuria 3 quod Murena? debebat 3 S'phyra?na? tribuat 3 id quod ,n oftauo rurfusfacit in Diphili Siphnij verbis iftis : au Si crtpvpciivcu tuv x.oyypav h eri Tpo

TipciJ . Di- Pnuus enim eo loco fimillimos inuicem pifces 3 inuicem etiam comparat 3 & fubinde a Cogro, Anguil- nominat. Errorem autem iftum in Oppiani poemate antiquifTimum etiam effe Aelianumcp eum ^tare non potuiffeante oftenfum eft. ACV ARISTOTELIS. Cap. XXII. ORDINIS RATIO. SYNONYMA. ETYMVM. Oft Spbyr»nam non incongrue fcquetur Acus 3 eadem tefte Oppiano 3 qux illa loca^ incolensj & rionnullis fine fquamis & glaber 3 alijs fquamofus ex parte defcriptus 3 & Be i onCt Vt Sphyrtenalongus 3 tenuis 3 exilifqi pifcis. Gra?cis BžAov« appellatur 3 item P'a nomencUtur# eadem ratio. Vt enim /3aAte apud Gra , cos 3 & acus apud latinos (foeminino genere 104 Vlyfsis Aidrouandi genere,nam Acus mafculino gencre pifds eft, Martialis. Etfatiustenuesducerecredis Acos ) inftru- E s 1% Glofsis. mentum mulie-bre fuendi,fic pdp/ov Hippocrati Subucula eft* (Galeno x.ev7nptov quoq; vocata apun- gendo 5 )qua pnvpungunturcoria 3 vt filum inferatur, vulgusnoftrum Ledinam vocat • Vtrkji huic inftrumcnto pifcis ifte fimilis eft cum totius longitudine & tenuirate, tuna potiflimiim proceri roftri Abkrmts . ac ' c - Teftante eodem Athenteo A/3Aewjj?quoque dicitur, fed alio fenfu , nimirum quaii fine muco. * vtdiftinguatur fortafiis ab Anguillis,Congris & Muranis,pifcibus nimirum fimiliter longis fed mul- ta blenna line muco refertis. Sunt qui & dicuat,vt Varrinus citatfitem qui /3 fAA dici vol ut, non./SsAo / rV > vt Hefychius refert. Interpres Auicennse modo Grtecam vocem peruertit^modo Acu- Aculeus. ieum iatine interpretatur, Aculeatum potiiis cum Plinio nuneupaturus. Balone,(1 nq uit) cjuos A cule at os Aculeattis. ocamus , Vocauit tamen & Acum his verbis : Acusfine Betone vnus pfcium dre. Platina Aciculam-* i4dcula ^ ort ^ ma §‘ s corporis tenuitatem nomine ipfo exprimeret. GENVS. DIFFERE NTI/E. FORMA. DESCRl PTIO. f Sptcies quot. Typhline. Typble. Cpcili* mari n*. Sphondile . Herophi- di&. Šerpe s ma¬ rin us. esicus Ari . deferiptio. Sqnamas habeti. TrmpettC’ €ul*m ha bereš* Verum Acu 4<-j. Oris angu V Nam duntaxat Acus fpeclem agnouit Saluianus: Bellonius Sc Rondeletius duas, fed non eafdem. Rondeletio verus acgenuinus Ariftotelis Acus, illepifciseft , quem Bellonius Typhlinen vel Typhlen,vel Cteciliam marinam dici poile arbitratur ob corporis figuram, & Plini) Spondilem efte:aitq; nimcin Gnecia vulgd Herophidiana dici,id eft aqute ferpentem,Maf- filienfibus Gagnolam,propterea quod quoties piicationi indulgent, vbi hunc aliospiices praicedere viderint, ltlcrum le fačluros portendant. Fuit & Petro Gillio notus Acus ifte, fed pariun perite, indiftinčte ferpentem marinum vocitabat. Ca: ter um Saluianus verum Acum efle negat/ed cur ne- gct,nullasrationes in mediumaftert.Pingitq; pro Acu,eundem que Bellon. atq; ipfe etiam Rondele tiusprimoloeo.Bellonius Acum maioremvocat,prominori exhibens alium iongo quidem & te-, nuiroftropifcem, ledrecuruo. NoshicdeBelona fiue Acu Ariftotelispriuatim dietmus, moxdo alijsdičiuri. Pifcis eftlongus, tenuis, cubiti longitudine, digiti craflitudine. Magna eius eft cum Ti- phlopeterreftri (inquit Bellonius) fiue Typhline fimilitudo. Yterq; enim tefta tegitur dura ,cui na¬ tura vtrinq; in lateribus rimam fecit cutilarem, cotra aliorum naturam, ut eius aluus aiftendi polfitin pragnantibus. Amba? fquamis carent. Rondeletius quoque non fquamis,fed ferpentum modo feri- q bit integi coi tiče pulehre celato &duro. Quod ii tame diligentius corium examinaflent, fquamas in eo inuenifient,quas & Saluianus vidit,eafdemq-non vt in pifcibus,fcd vt in ferpentibus ait committi. Caputhabetexiguum,roftrum oblongum durum,non tenue fi cum reliquo corpore conferatur, nec acumiuatum jvtin Acucommuni:extrema namq;fiueanterior eius pars, latiufculaexftat : cuius quidem ričlus non in tranfuerfum, fed in aldtudinem dehifeit. Figura eius tubam temulatur, vnde a Gallis Trompette nuneupatur. Vnicolor eft, fubflautts nempe. Branchias vtrinqj habet quaternas. Saluianus pinnas ei efle negat,prcter vnam paruam ac tenuiftima,que in medio dorfo apparet. Bello- nius vero duas preterea ei tribuit in lateribus iuxta branchias vt m Congro. Has quidem pingit,in ter- go.verd nullam. ide & Rondeletius comfirmat^iddinp infuper eam qu« in tergo eft, vix colpici,nifi cum viuit, ant in aqua mouetur.Meus pifcis Saluiano fubfcribit. Longitudo corporis cu tenuitate,alia- rum pinnarum vicem gerit. Cauda in tenuem & fimplicem pinna terminatur. Oculos habet adeo exi- guos,vt vixgrani mili j magnitudine a: q 11 e n t. Mari s 8c fpmine diferimen fufcipit. Vtriqi corpus angulo- fum,oblongu,a capite ad meatu excrementorum femper craflcfcit,fexangulumq; no ouadrangulum vt Bellonius ait, dcinceps vero v t tenuius efficitur, fic pro fexangula quadrangulam formam induit- podex in medio fere corpore eft. Gulam_., qua plurimi pifces carent, ei inelfe idem Rondeletius a f- H firmat, ventriculum paruum, oblongum, hepar magnum,inteftina gracilia,re multaq;pinguedine circumfeflum: addititem fel fub hepate pallido, oblongo, parte dextra conti- r.eri ,cafium ,grani hordei magnitudine : Cor vix milio quoq; maius elfetvuluam habere bicornem cttterorum pifcium more, ouis plenam grani fefami magnitudine,rotundis, rubris, tranfparentibus, queipfo vere exdudat. Flunc modo infolentis figura: pifcem Ariftotelis Acum eflfe conftanter curm» Rondeleno affirmari audeo. Ipfe enim in libro de Animalib. recitaute Athen^o dvoJhv elfe dixit, id eft, edentulum, quod huic noftro pifci competit, vulgari vero fiue Oppiani Acui minime,qui nimi¬ rum admodum dcntaitus eft: noftro non modo nulii inexiftuntdentes, fed vix vilam etiam orisfeil- furam habet,verum foramen folum veluti in extremo tuba',tam pufillum, vt tum propter ipfius par- uitatem, tum propter roftri longitudinem anguftiamq i ne minimus quifpiam pifciculus ingeri polfic. Eoautcm foraminc velutpcrfiftulam quampiamex humorealimentumtrahit. Adhacrimajimj quam loj quam fub ventrc Acai effe Ariftoteles prodidit , ipfi ineffo modo ex Bellonio diccbam 3 moxq; iterum ex Rondeletij ob- feruatione oftendam. Serpentem marinum non effe ex huius 7 & Congri hiftoria innotefcet. P A R T V S. Q Vi autem Acusvoc 4 tur(mquit 3 Ariftotcles 3 Theodo- ro interprete) vnus tempo?e pariendi 3 vtero dehifcen¬ te oua emittit.Habet enim inc rimam cjuandarn feb irno to«Z ventre sut caethu ferpentes. A p ar tu autem viuit dr njulnus coalefeit . Ita & Plini us : Acus feue Belonerunus pifeium dehifcentepropter multitudinem ouoru v ter o parit- A p ar tu coale¬ feit vulnusrfuod da in Cacilijsferpentibus tradunt. De eadem re in eodem pifce alias iteru Ariftoteles: Acus vero appellata fero feetifcat , complurefef-, eius genens difeupto ac dehifcente vtero pariunt 3 non tammultitudine ouorurrLi, qudm magnitudine: da modo phalangiorum proles parentem ojfufe circundat: quippc~j quam dife e dereJI at im pr oli s amor no fnat,drf tetigeris^fugiut : In his verbis fi conuerfioncm Gaz« conferat diligens lečlor cum verbis Ariftotelis 3 intelliget poftremam fententiam cor- ruptam efte 3 atq; Gazam aliterlegifle (inquit Rondeletius) quam nos in vulgaribus noftris codicibus. Qui enim congru- lint verbaifta ^quippe , quamdifcedere prolis amor n on Ji m t e u rn ijs: ItW« ?rpo? dvrUv. Veriim vt mendofam effe hanc paf- tem non elt dubitandum 3 ita & ipfe quoq; Rodeletius no ad- uertit, Gazam Plinij veflione 3 vt apparet 3 deceptum , vtero tribuiffe 3 quod rim« illi debebat 3 qu« fub ventre eft 3 in qua^ oua reponi ille ipfemet autopfia edočlus feripferat Cum enim huiufmodi pifcem hyemis initio aliquando fecarep in ea rima multa ouareperit jfideqidignilTuriis viris oftendit. Aliasq; rurfuseumnon proculab Aquismortuis locusinmari turris «dificand«deftinatus vndis vacuaretur, illicqs maris purga- menta diligentiiisperluftraret 3 duosifliufmodi Acusreperit diuerfi coloris 5 viridem vnum 3 alterum pullu 3 in ouibus cum.. rimam illam infpiceret 3 oua vidit in eis iam exclufa, multofq; foetusiam perfedtos, quorum alij maiores erantac moueban- tur, partefq; omnes perfedlas habebant; alij minorcs,alij tam exigui Sc tenues, vt oculi duntaxat & roftrum cerneretur; vn- de fortaflis eft, quod nonulli ferpente marinum eife credide- rint j & quodammodo viper« modo parere 3 cuius foetus ma- tre interempta ventrem in eruptione perrumpere veterum no palici nugatur 3 eoq; maxime ciim Acum viuiparu faciat 3 b Ac- lianus his verbis ; reddita etiam rei ipfius vmont:Marini Acus (inquit fint pr&tenues, minime tortuofem drfnuofem vte- rum fcetumq'-> capac em habent 3 ideoq> catuLorum fuorum non f- fiinentes inerementum , difeumpuntur . Non igitur pariunt ca- tulosfed expellunt atq;eijciunt, Veriimpr«ter idquod dif- rumpi Acum fimpliciter dixit 3 nec vteri meminitftta quoq-uo vterum eius in partu tlifrumpi dehifccreq-poffe ercdendum_. non eft, etenim dehifcente vtero non extra fed in ipfam ven- tris capacitatem emitterentur oua. Cum itaq; ad rimam illam qu«in ventre eft 3 difruptio ifta fiue dehifcentia pertineat, etiam non ad vterum 3 caufa huius rei qu«ipli cum c«cilia fer¬ pente communis eft, referenda eft. Plinius,vt verba eius ma- nifcfteindicant, ad ouorum multitudinem refert, cum tamen omnia qu« fupei;hac re feribit, ab Ariftotele accepiiie videa- tur 3 qui tamen non multitudine quam magnitudine ouorum_. id Crtjp. r ^. Gaza error. Rim? i* ~vf- tre v/hs . Cur ferpens mari na ere ditus. k tih- II . f- C* Fitram partu no ae bifcere. io6 Vljfsis Alclrouandi Corij duri ties. id fieri teftatur: Hic enim , pro multis (in q uit) maiufculos habet conceptus: quod enim natura namero ^ ademeratddmagnitudmiaddidit.S&lumnus non oran es in partu difrumpi arbitratur, fed vt Ariftote- lesloquitur, eorumplurimos,illos videlicet,in quibusoua admultam magnitudinem excreuerint, fi tamen in vllis augeanturita oua,inquit , nam ciim frcquenti diftečrione id fapius experiretur, in_> omnibus femperplurima & pauca,nunquaparua &magna obferuare pomit. Sed is de Acu Oppiani, non Ariftoteles Ioquitur. lam vero fi magnitudinem ouorum rima: caufam ftatuamus cum Ariftote- le:quarit Rondeietius cur in Hippocampi vetre rima non fit , cuius tamen & pJura & maiora fint oua quam Acus ? quare Sc corporis tenuitati ( quam & Aelianus refert, vt modo oftendebamus)potiifi- miim vero corticls duriciei afcribendum quod diximus, iudicat: nam cimi vfq; adeo duro cortice in- tegatur Acus,vt acuto gladio fecari vix poifit , fieri nimirum vt venter diftcndi nequeat,quemadmo- dum Hippocampi venter qui moliis eft. Emittere itaq; Acum oua fua , atq; in rima iJIa tamquam in alio finu fouere,donec excluferit:quod in cruftaintečlis quibufdam videre eft,velut in locuftis,Squil lis & Cancris omnibus :quaomnia in appendicibus ad caudam pofitis oua fuaracematim compa- čta feruant & fbuet,donec excJudant. Natura itaq; fagax & prouida (inquitj in Acu rimam poft po- dicem dilatat,doneč pepererit , qua poft partum ita coit,vt coalefcere videat ur,quanq uam fieri pof- fit,vtcoalefcat, vt Ariftoteles&PIiniusexiftimaftevidentur. Hocqui Angliam peragrarunt,&fa- p cilius credere & alijs certiiis perfuadere pofliint. Illic enim ichthyopolar Lucios cultro diftecant, vt pingues efte empturis oftendant,quos non emptosrurfus in viuaria conijciunt, in quibus vulnus coit &coaleicit:quodnatura periti Tincisattribuunt,quiaijs fi Lucios aflfricant, vt illarum mucum vul- neri illinant, atq; ita eius labra in vnum conducantur. Sed idem in Acu euenire non poteft ob cutis tenuitatem & ficcitatem : veriim fic rima ora committuntur , vt propius etiam infpicienti coaruifie-’ c Ljb.$ Hi videripoflint.Hacitaqrille.Iouiusciimdicit Acumaftate parere,de vulgari intellexerit: nam c Ari- ftotelihyeme parit. & aliasferofoetificaretradit. Quarendumitem nunquid vulgaris aftate pari- at. d Rondeietius quidem aftate ventrem ouis multis refertum confpexit , quare & eo tempore pa- rere coijcit , fero tamen & fine vila ventris fciftiira. Lucij cultro diffcffi fpo- tecoalefcitt. cap. 1 1 . A Lib. 6 .Hi. Cap.lj. VSVS IN CIB1S ET MEDICINA. D Iphilo apud Athenaum Raphis fiue Acus difficilis eft cotftionis, humidus,sy}yAoc,id eft bo¬ ni fucci, timendum vero ne a^vAce potius fit legendum, vt Hicefius apud eundem habet. Q Acus (inquit) f- Triffapije e sfunt id cit aceroJi 3 id eft artJHs Jjinifvepleni 3 mimnie . bomjuc ^ n ^ ues & ^Ao/, id eft fine fiicco.klt. Benedičfus tempore peftis inter pifces etiam Acum commen- Ad milici- <*at > ^ huncne an vulgarem, quarendum. Eft certe vulgaris Acus ficca & dura čarne, vt Ronde- dium vrine. letius fcribit. Ad ftillicidium vrina a Galenus Raphida marinum comburi iubet & in potu cinerem of- ‘Lib.j.Eu- ferri. Totuscumirinovnguento vehementerinfpiftat (inquitKiranides) &cinis(Peronahichabet, por. 277. lego Belona)vulneribus infperftis, omnes eorum putredines fanat. DE ACV VVLGARI SIVE OPPIANI. Cap. XXIII. SYNONYMA. 'fi Vobuspotifluniim argumenfis, velut AiaciscIypeo munitus vnacum Rondeletio Acum fiue Belonen Ariftotelis,ab Acu Oppiani diftinximus,quod edentulum ftnun Ariftoteles, Oppianus,vt modo patebit, dentatum faciat fuum, quodq; rimam fuo> in ventre tribuat idem Ariftoteles, qua Oppiani aut vulgaris Acus caret. Hac Acus fpeciesrecentioribus Gracishodieq; Belone appellatur, vel Aiulone. Rondeietius vero nune corrupto nomine fiiMvfa vocari afterit. Bellonius, & Saluianus Zato¬ neš,pro loci,vt puto, diuerfitate. Veneti non Aciculam, vt Rondeietius credit, fed Anguficulam di- cunt, Romani Acucellam,Genuenfes Acuin,Hifpani Aguillas vel Aguidas pifcado,Normanni, Lu- tetiani, & circa Rothomagnum Orphies. Nos Agufellos dicimus. GE- %Acus op¬ piani vt ab iAcu Ariji, differat. 'Belone. AnguftcU— Ao. 1 Acus Oppiani. 107 GFNVS. FORMA. DESCRIPTIO. B Elionius hunc Oppiani fine communem Actiili in_. maiorem & minorem diuidit. Qua:rcndum quem_, pro minori exhibet, an ide fit cum Sauro Rondele- SutfY ] iS ti j 3 vel faltem cognatus pifcis, maxime propter pinnas illas dcl,etlus ' paruas quas verfus eaudam ei appingit. Prior longus & tc- nuis pifcis eft,vt Oppianus ait,no tantre taracn logirudinis , vt AnguiUiformes,ideoq; no in fpiras vt illi, colligere fe po¬ te ft. Roftrum habet acutum,tenue,longum,& durum,yfcait Athenteus. Caput triangulare, viride. Inferior maxillafu- periori longior eft, & in mollem quandam fubftantiam de- generans. Dentes vtrinq; parni & frequentes. Oculi ma- gnfrotundijlutei.Ante hos vt Rodeletius obferuauit, mea- tus ad audiendnm vel odoradum,trianguli figura, Branchig quaterniE duplices. Pinmrdua? parua? ad branchias, duar ali? breues fub ventre,quas rurfus aiia fequitur,longe a po- dice ad eaudam fe extendens: e cuius regione in dorfo aiia eft, Rondeletius vtranq; ceu aculeata pingit, contra ac Sal- uianus. Mea icon huic fauet. Cauda breuis eft in duas pin- nulas terminata.Podexnon admodum confpicuus. Saluia- nus rimam illam quam Ariftoteles Acui tribuitcirca podi- cem huius Acus foris confpicuam quidem efte,fed intus mi- nime videri author eft, miraturq; quod in Ariftotele Gra:ce jy e \\ mi \ n legatur eam fub imo ventre efte ž, id eft, intus,quare co- ventre locus ijcit hanc voculam ab aliquo in textum accitam efte, quod Arin. con Ji etiam (inquit) cenfuifte videt ur Theodorus quieaminfua dcmu s . tradu&ione omilit. Ca?teriim apparet tamen Ariftotelem_> hanc voculam neceflario pofuifle, vt qua? foris oculis fubij- citur rima, ea quoq; intus manifeftam efte indicaret. Nun- quidmodoin hocAcurimaea confpicuafit ,dubitari po- teft.Rondeletius enim diligeritiftime qua; ad eam fpečlant, inueftigauit, & ex hac nota pnrčedentem pifcem, verunu Acum efte oftendit, eiufqj in praftenti pifce non meminit. Ait autem ventre piano efte, reliq uo corpore quodammo- do quadrato,oblineam vtrinq;protenfam efquamis con- textam, reliquis partibus Itruibus & fine fquamis. Dorfum eius coeruleum ad viride inclinans,venter candidus,argcn- teufve. Spina dorfi viridis. Partes interiores longa?,vt ven- Tanes inter triculuSjheparj&inteftina.Htecappendicibuscarent. He- n<£ ’ pati vefcicula fellis oblonga etiam adhairet. Cor angulo- fum.Haud excrefcit in mukam magnitudinem:ex illis enim quicrebro capiuntur, fenivixlibramimplcnt.Aliquando tamen etfi perraro eorum aliquembilibrem, ac trilibrem_. fe vidifle teftatur Saluianus. Gefnerus aliam Acus figuram Venetijs acceptam exhibet, fine vila deferiptione. Habes eamfequentipagina_.. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. I N arenofislaxofifq>Iocistefte Oppianodegit. Vbifbr Stultitia, tein retiaincidit, eifque euafit,dum velur irapercitus, dentibus ea lacerare conatur, denuoin laqueos im* pingit, vt idem Oppianus indicat his v erfibus. &uin j4pparatus; Defcriptio . Vb‘fr eques. Laceratus fiue Saurus s4cui (mi¬ liš . Partes mter ic8 Vlyfsis Aldrouandi fmn etiam tali dictmtur tnente B elana C umfunt er ep ta limo > duroq 3 p er telo In laqueos fundunt bile m , morfin^ refeindunt lnq>fnus rurfus tem ant inumpere dente. V S V S IN C I B I S. C Arne eft dura & ficca, vt Diphilum apud Athenamm de hoc Acu loqui minimefitdicendum,quinimirum humidam čarnem Acui tribuit, vt diximus. Frixus, & oinphacio , vel fucco mali aurantij irroratus edi /olet, & haud ingratus palato eft. DE ACV MINORI BELLONII. Cap. XXIV. Staliud (Acus) genus, inquit Bellonius magnitudine tan- i tiimaprioribusdifferens ,tenuibusetiam veftitum fqua- mis: linguam exilem & dentes molares obtufos in ore ha- bens,non vt pra?dida:branchias quoque vtrinq; quatuor, feptem etiam vt in maioribus fuperne ac inferne & in cau- dapropendentespinnulas,caudam bifurcam habet nun- quam digito craflior efte folet,nec pede longior euadere.In infula nominc Liffa,olim Phana afFatim capitur, qua indigi n a: c um muka dolia fale con- diennt,& implenerint, nauigio inde transferunt, vt externis maximo que- ftu diuendant. Eft enim conditura admodum fuauis: iiquidem fale inue- terata, crudacum pane edi folita eft. Vnicam tantum amborum dedimus effigiem,vt pota quod ambobu-s not£ ea?dem fere conueniant,nec nift ma- gnitudine diferepent. Rondeletius vero hunc pifcem Lacertum vel Sau- rum Acubtrs fimile vocare v ide tur, aitq; a quibufdam e fuis vocari Aiguil- le;ab alijs Beccafte, a roftri nempe longitudine.Pifcis(inquit) eft m arin us, pedis magnitudine, Acubus breuior & craffior.-Roftro acutiore fed breuio- re,& furfum recuruo (Bellonius contrario modo pingit, in meo redum eft Acus minor altera Bcllonij. Acus Gefncri Vcnctijs miftim . E & longius,non dubito tamen quin ijdem fint. )Huic dentium loco,maxi!l- la?funtferrata?: branchia? guatema?: quibus & oculis & antehosforami- nibus, ventnfq; fquamis aclineis,qua’ ventrem fere guadratum efficiunt, firmantq;, Acubus eft fimilis:reliquavero corporis parte a podice ad cau- dam, caudaq; ipfa Scombris par,fiue partis huius, cauda?q; figuram, fiue eiufdempinnulasfpedes . Ventriculo eftoblongo,inteftinisgracilibus, longis, in gyrum non conuolutis. Hepate longo, rubefcente: in eo fellis vefica eft. Fel & fplen nigricant. Čarne eft pinguiore quam Acus, nec a Scombris differente.QB?! c cum & camis fubftantia & pofteriore corporis parte Scombris, qui etiam Lacerti dicuntur,fimili s y roftro vero & priore corporis parte Acubus, exiftimaui Acubus fubiungendam efte, & ob fimilk uct / nem Saurum nuneupandum. Rarus eft admodum pifcis, & pifcatoribus noftris veluti nouus aliftf 1 do ad me delatus.FIadenus ille.Ego Acus potius quam Lacerti,aut Trachuri genus fecerim.Is cuHi ego pid uram dedi: toto corpore fubuiretmaculis varians ex ametheftino & ceruleo mixtis,in dol iutcnfius,remiftius in pedoro. • , dE Jf DcPifcibus. Llb. I. lop DE F A B R O. Cap. XXV. ORDINIS RATIO. SYNONYMA. E T Y M V M. Vbitauit aliquando Rondeletius , in quam pifcium claflem, hunc quo dc hic agitur, pifcem referret. Neque enim (inquit) inter fquamofos , neq; inter cartilagineos, Ofpus pi- neq; inter beluas rede collocari poteft, quoniam ijs omnibus diffimilis eft i neque inter 4 «f/o s quippe qui vna parte candidus, altera nigricans non fit, fed corpo- re concolore dempta vnica macula. A planis vero oculorum fitu differt. C^te- rum ciim piano tamen fit corpore < 5 ^_figura> capite tenus Rhombo quodammodo ® iijpiii 3 non incongrue retur planis annumerari pofle. Ego vero hunc eilocumaffignaui, quod\_ ipfe inter faxatiles fquamofos & l?ui čute pra?ditos ambigere videatur , vt eius mox hiftoria docebit. . Quibus modo nominibus apud Gracos Latinofque veniat, difficillimum eft iudicatu. Varias enim ^tiauh '* fuper hac re reperio recentiorum fententias. Fuere in primis, qui Chalcidem ( Gaza Uricam red- chdeidem didit) eflfe arbitrarentur, vt Iouius refert: quorum opinionem erroneamefle Rondeletius ,& Sal- nonejfc. ifianus oftenderunt , quod Chalcis inter viles pifciculos a Collumela, ab Ariftotele vero inter flu- uiatiles connumeretur, cum hic nofter pifcis marin as fit, & čarne pivrftans. Ridenda vero omnino ac explodcnda hac Niphi verba: Chalcidtm (inquit) 7 heodorus Aericam interpretatur , ulij Fabrum : Niphi er- fed pifcis eft (pur ius > ex diuerfis genertbus genitus, ficut Mulus . Apparet autem eo dementia’ perue- * nifleex peruerfa acridicula Gazte verfione,quialicubi apud a Ariftotelem Chalcides, non vtalias f ^ m pdi Aericas , fed Spurlas tranftulit. Fallitur item Iouius, dum Acanthiam efle crcdit, nam etfi non pa- * ‘J' *’ rum fpinofus fit hic nofter pifcis, cum veterum Acanthia fiue Špinače, qui Galei, fiue Mufteli fpe-. Acanthiam cies eft,nullam plane fimilitudinem obtinet: rotundi enim & cartilaginei Galei funt, hic figura quafi n on ejfe .- plana. Idem Iouius addit fefe aliquando dubitaflc, an fit Citharus, quem fiepius (inquit) Gale¬ ja »us cum Rhombis nominauit, aflerens Rhombos fapidiores, & meliores efle Citharis: cteteriimu* Citharus an »echic rem acu tetigit. Namlicetob nomenclatura? Cithari aut Cinike (vt Roma? appcllatur) affi-;^' »uatem, dg^ob corporis item cum Rhombis quampram fimilitudinem, in eam fententiam animus ,n clinare poifet: res tam en aliter fe habet. Pifcem enim Rhombo fimiliorem, talemque cui ornnia t qua: defuo Citharo veteres prodiderunt, fuo loco dabimus. Quod vero addit Iouius inuenire fo. upud Athenaium, Citulum pifcem dicari Libero patri, Citharum, Apollini, Triglam Hec.ati, Apu-, atn Veneri,ideoq;finomimsconiečturamfequcmur,profečfo Citulam Romanorum, Gra?corumi b a »dquorutn Citulum efle pofle: multo minusei aflentiendum eft. Non enim Citulum b Athena?- t 1 * 7 ‘ jdv tille citat fed Cyttu {Kubov) Baccho dicari fcribit,fiue vt nos ex Cafaubono emendauimus,Citta. Grt ] nigor i.' p Uere deniqs qui hunc pifcem tefte Rondeletio Orthragorifcum Lacedamioniorum, & Latinomma p cus , . 0rc ummarinum efle.putent, riecfine ratione (inquit) nempe quod grunniat,dum capitur. c P li- p 0 rcus /Ida . . : Appion mdximum pifcium eftfe trddit P or c um , (juem Lac ed&monij Orthragorifcum vocant: grun- rinus. * re ****** dum capitur . Eandem fententiam conhrmant dorfi fpimn, quas idem d Plinius Porco y^ rin ° tribuit. Inter vcnena funt pifcium (inquit) Porci marini fpina in dorfi , cruciatu magno la-. ^ * Remedium efh limus ex relicjuo pifcium corum corpore ■ Sed cum Porcusmarinus vel Orthra- ^ ttfi? CUs ' m ma ximispifcibus habeatur, isiuditio Rondeietij efse nonpoteft,de quo nuneloquimur, atls nfagnum in Oceano captum Antuerpi* viderit. Ipfc autem, vt & Saluianus hunc noftrum, efse volunt, qui Oppiano _ Athenteo appellatur, a Chalcide differens, vt hic C/Z/^his verbis: S/citptpuSi th; paFzidogb pgFitivc; 3 7rips»? zeti xvz\ id eft, differt a Chalceum halceus , mundus& orbiculans :fed Rondeletiusquafuaitiftabiliat coniefturam.ratio- #• d Cnt a ^ Uc it nullam. Saluianus vero id fe non temere ait aftruere. Primiim enim (inquit) vt procc- fle ci^ hlftoria monftrabimus, ea paucula qu» Chalceo ipfi tribuunt, huic probe refpondent: dein- Fa y rU e jj c '* C ^ vt ramiamdeclarabimus)aLatinisFabervocetur,iureillorum zetAziug creditur jcum atq-j t Vg f * ra? ci.s proprie•arrarinm,aIiquando vero ferrariu etiam fignificet fabrum.Caeteriim vt Salu. ^alui Ctl1 ^ Cnc lel.& Bellonio facilecocedi poteft, noftru pifcem Latinoru Fabru efse, ita argumentu, c Um t ' 11 ^ hUod a confimiliquodammodo nomine fumit, non fufficit. Illisinterim nonreclamo , culi - ^ a % argumemis eorum opinio con firm ari poflit. Athenaeo Chalceus rotundus eft dv .01 bi- 1 lls A nofter pifdsiatus ciim fit ac quafi planus,vel faltem corpore admodu compreflb,reliquoru IIO V lyfsis Aldrouanai Faber tur diftus. •tib.t. Zeus. * Lih.}, c. 18. l 2 . ferephnorfi in morem rotunduscft& velutorbicularis 3 nofpha:ricus: adharc Oppianus Chalceain E petris degere tradit, & noller haud loge a litoribus capi folet. Latinom autem Fabrum c/Te inde etia conijcit Saluianus 3 quoniam hodieq; apud Dalmatas vulgo Fabro dici a m uitis intelixi/Tet. Caufam huius nominisciun aliquando ex Dalmatisfcifcitaretur Gefnerus,refponderunpinquit J quia omnia in eo fabrilia inftrumenta reperiuntur, idq; verum e/Te fe periclitatum didici/Te. Idem affiriiiat Sal¬ uianus 3 videlicet Dalmatas Fabru appellare propter multi/ormes dorfi ac ventris aculeos atq; vatia c^pitis o/fa,quibus fabrilia omnia inftrumenta repra?fentatur 3 vt ea propter Gra-cos quoq; paAzai ap- pdla/Te 3 arbitrari non fitinconueniens. Fabervt Columella & c Plinius teftanturalio nomine Zeus / Lib 2 c nuncu P atur: Coli um el a’ teftimonium mox reci tabo . 1 Plinius: Faber (me z e m'- & alids.Zeus idem Fa- tu }2>C ’ ber appellatur. Qua:pofterioraverbacumnonbeneperciperent,nonnulli, Zeumcum Coracino 3 do quo proximelocutus erat* Plinius 3 confuderut 3 vtputa qui Plini; verba fic legerent, c orač ir/us in Ae- gjptoi Zeus idem,fcilicet Coracinus 3 dr qui Faber Gadibus appellatur : led fenfus ifte peruerfus e/l, & pra?ter inten/ionem & Plini j 3 qui alias Coracinum a Zeo fiue Fabro aperte di/linxit. Verus autem fen¬ fus Plini; tališ e/l :Coracinus in Aegypto principalu inter pifces obtinet: /imiliter Zeus qui & Faber appellatur: obtinetprincipatu Gadibus: atq; italegi oportere Columella Plinioantiquiorindicat his verbis : V t lit or um > Ji c dr fretorum dijjerentias mffe opor te t, ne nos ali e m ge m pifces dectpiant: nonj enim omni mari poteft omnis e ([e i vt Flops in Pamphjho profnndo>nec alio pafttur 3 vt Atlantico Faber ■> qui dr in nofiro Gadium man cipi o generojifsimis pifeibus adnumeratur 3 eumef) prifca confuetudine Zeum dppellamus . Quibus verbis dum fententiam no/lram a/lruere corroborareq; conam ur 3 nos nollro quodammodo gladio iugulare videbimur. Si enim Faber fiue Zeus Atlantico & Gaditano /reto pro- prius &peculiaris pifcis e/l: apparet diuerfum intelligi a no/lro 3 quem capiti pra?fiximus pifce 3 vt qui in nullo non mari capitur. Obiedlionirefpondent Rondcletius& Saluianus : verba Columella; fic accipienda efte,vt maxime in Atlantico mari & Gaditano /reto reperiatur Faber 3 illicqs potius quam * Ub, $. c, alibi principatum obtineat, non quod nullo in alio loco nafcatur 3 idq; h Plinij authoritate confirma- ri :Et bac natura ‘vt ali/ alibipifies principa tu obtineant>Coracinus in Aegyp to '■> Zeus 3 idem Faber Gadibus . Kon inficiatur interim Rondcletius quofdam pifces efl’e 3 qui quibufdam in litoribus folum aut fluuijs autlacubus reperiantur 3 fe d ciun plurimos alios pifces e/Te conftet 3 certis locis a veteribus a/figna- tos 3 qui tamen alijs in partibus maris & iam tum capiebantur 3 vel po/lea capti funt 3 non dubitat 3 quin itaab antiquisproditumfuit, vel quia horum locorum pifcesoptimos & frequentifsimos, alibi rarif- fimos celebrare voluerint; vel quia indigenarum inčuna aliarum maris partium fiue aliarum aqua- ^ rum quas ipfi non perluftrarunt 3 pifces ignoti fuerint.Reperiri autem in Cyzicenorum regione etiam Athena;us teftatur 3 dum modo Chalceus idem e/l cum Fabro 3 vt o/lendebamus. Cyzicus enim Bi- , thinia? non ignobile fuit emporium.Quod fi tamen quifpiam Columella verbis pertinaciter innixus> corum vi 3 in folo Atlantico atq- Gaditano mari Fabrum reperiri 3 & proptereahunc.no/lrum pifceffb quippe qui locis alijs vt diximus 3 permultis nafeitur 3 Fabrum non c/fe cbftinacius contendat: dice- mus & nos (inquit Saluianus) neq; rei pifcatoria; neq; locorum omnium tam peritum fui/ie Colu- tnellam,vt in re adeo lubrica 3 labi non potuerit & vel maxime ciun eodem etiam loco Ellopenin Pa- phylio profundo nec alio pafci a/feueret i quem tamen Archeftratus apud 1 Athenamm in Ayracufa- no mari natum ceu aliorum locorum pra:/lantiorem celebrat. Quod fi deniq; Ouidium nobis aduer- fari quis dixerit 3 qui rarum vocat 3 is quoq; parum profecerit j non enim rarum appellat poeta propte- rea quod vno autaltero folum loco nafcatur 3 fed quoniam raro capi confpiciatur. Quare ciun nulh* fatis firma ratio e/Te videatur 3 qua? prtepofitam fententiam po/fit euellere 3 in ea cum alijs viris dodis permaneo. Videamus itaq; cur Zeus & Faber nuneupetur. Fabrum dici ab o/fibus qutefabrorumin- Cm Faber, fj-fumentis fimilia habere fertur 3 dičlum e/l. Fuere tamen qui ab atr x fuliginis colore 3 ac fi nom cru caM* " h^eret a fimilitudine fabri ferrarij 3 qui fuliginofus e/l 3 etymologiam deduxerunt, id ab Oppiano in- jj ! dicari exiftimantes his verfibus: n trpal ffapyov tppsffiv t (pt Grad^p/g-o^japoi/ nuncupant: velquod eum eflecredant quem iuffu Saluatoris D.Petruscepit,opi- nione inde nata,quod pr«di. Gallus man ms. F GEMVS. FORMA. DESCRIPTIO. Abrum noflrum ex latis, non ex planis effe a principio di< 5 ium eft. Eft tamen inter alios latos corpore quam maxime comprelTo,ac quafi plano.Quo ad colores varius eft,Caput & dorfum C«lor. — obfcura funt,pinii£ nigricantdatera partim ex c«ruleo virent,partim aurea funt .In medio cor¬ pore nigra maculam habet,minoris alieuius numi magnitudine,orbicularem,vt ait Saluianus,in mea iconeoblonga eft &ouata, colore cadefti, & in eatresimaguncul«, figura quodammodo Hippoca- q pbeolore aureo.Squamis tegitur quidem, fed tam exiguis tenuibufqvt nifi (inquit,Rondeletius)di- ( l uam£ ’ gito fcalpas,vix appareant,l«uiq; corpore efle videatur. Caput comprefliim, extenfum,ofteum,ofli- “us quam plurimis varijs, angulofis, tenuibus atq; perlucidis conftručlum, maculis quibufdam exi~ guis, purpureis exornatum,qu« ibidem ad branchias non defunt. Linea obliqua a capite ad caudam . a eft. Os latiffimum, plurimum hians,edentulum, etfi quodammodo dentatum pinxerit Bello- J lUs * Oculi magni, rotundi,aurei. Branchi« vtrinq; quatern«,quarum oftea opercula in aculeos de- • lnunt • Pinna?due mediocresad branchias;du«q; ali«in anteriore ventrisparte,paulolongiores, ac Pinrue . n quinos velutlongos pilos aut potius fetas porcinas degenerantes. Ab ano rurfus du« ali« quarum P n ° r quinq; duntaxat aculeis conftat i altera mul to longior, & ad caudam fere vfque extenfa, acu- carec t n ,9r Ttf nit^ tAOllln OtlfP JTlPrlllim rlofflim PVAffl Orl inlongifsimos pilos ^ eiusfere modo quam inanteriori ventrisparte conlpicr di&mus* termi- Ur ideindeplurimisrobuftifsimis aculeis intertextis, armatur: poftremo alijs etiam aculeisof- Ve mult0 breuioribus, bifidis atq; recuruis, fecundum eius exortumin dorfo pr«munitur, Pars I) tri cu! 1S vtr ‘ nc l’ ofsibus inftar acuti cultri fecantibus firmatur . Cauda in vnam pinnam definit. Ven- ' PaYte{ 1 (| U;t UlT) habet mediocremjgulam manifeftam :inteftina paruatenuiusingyrosconuoluta: inter tetm ' t^ ef ° Ua r ubra latere Rondeletius aitdieparcandidum fine felle, Lienem rubefcentem, exiguum_ cis rio ^ Krcnt em. Cordis pars infitna rubet, fuprema & media ex albo rubefeit, quod in pau- ^ C1 busfpe< 5 tatur> - LO- \ K 2 m Vlyfsis Aldrouandi Faber; 113 De Pifcibus. Lab I. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. C Halcea, id eft Fabrum Oppianus ijs accenfetpifcibus,qui in faxis degunt, A V AA at Sliv7rotMiv ž/rr>Aoo/ vypci jutToj7rct •^ctXzta, , xaU zopcizivov i7rdvofJtov tii$07ri ypoln Utrpeti trdpyovi%xcrjv epir/ov , »cTž crztcuvctv Kou agitantfronos illos elidunt .Eodem modo apud Aelianum,vbi^aAw?feribitur trjpirffiv id eft fibiiare, lego ^aA^vs-Sunt enim Fabro branchiarurru. b &. 10. opercula adeo hornda,vt eehementius dimota,bacile fonitum edere vero fit confentanefi.Soliuagus, ca p t x t , non gregalis pilcis eft. Natat eredtus, Sc non (vt quifpiam fortafiis fibi perfuadere poffet) Pafferum more m latus coniiciUS. V S V S I N C I B I S. R Ondeletius Fabrum feribit carnc effe minus dura,quam Rhombus: Saluianus fatis tenera_> Cam - lf r uc . Sc friabili, concočlu facili & fatis etiam boni fucci,ideoq; iure inter falubrespifcesrecenferi Ci ^ q, ia n. n poffe,effeq; item fuauem,& nobilem pifcem haberi,ac a principium menfis non afpernari: txs . cum Rhombis nanq; fapore &pretio nonfolum contendere,fed eos etiam multorum iudicio fupera re : & reuera apud veteres in multa fuitaftimatione, vt cx pracitatis Columellaverbis conftat, Apptums. quibus generofifTimis pifcibus adnumeratum fuiffe teftatus eft. Cum vero ob corporis tenuitatem-. 0 m mode afferi nequeat, aut fridium & ompjiacio aut Aurancij mali fucco irroratum, aut in aqna Sc yino partibus aqualibus,oleo,fdle,bcncq; olentibus herbis, atq» aromatibus additis elixum comedi ^aluianistradit. t>E SAXATILIBVS CEVI CVTE PR^EDITIS, ET PR1MVM DE ALAVD1S. V Ereab Ariftoteleferiptumeft,pauciffimospifccsefte quileui čuteobteguntur.Ego faltem Lpuieutcj inter faxatiles fiue in laxofis aut petrofis locis degentes,prteter fubfequetes hi c ordine de- p^uciprpdV- ^ fcribendos,qui plane fquamiscarent,nullosobferuaufinec ab alijs obferuatos reperio.Qui u • da" Ca P' te cxprimuntur, anonymi alia$,Rondeletio Gallorum inuitatione,quibus Coquillade,Alau- f* a Ppellanrur:cumq j alter ceu criftatus effe videatur, alter vero crifta careat,illum Alauda criftata, Alauda cur ffat p . ob!ongis,& tormofis notatur. Perit onau m tx n igro viridc ek.Cor angulatum. Hepar cx albo ru bet, w e * aquo fellis veficapendetjperfpicuitate & colorisiueunditatefinaragdureferens. Intekina lata funt ? colorislutei :futis din extraaquam viuit ob paruam branchiartim feikuram. Čarne ekmollffcdob paruttatem negligitur, t Alatiif: »5 Alauda non crikata fuperiori kmilis, capite paruo & rotundo, ore paruo,oculis paruis, dentibus p criftat* de- anterioribusferratisjpokerioribuslongiufculisjaeutisje^crtis . Pinnulas duas habet ad brachias-duas Alauda non crikata eiufdem. Cihuts , ris. Letuš. fcriptio. 4 . . _ in vetre,aliam katim a capite ad cati- dam continuam,item aliam a podice ori fatis propinpuo ad cauda v fq id ti¬ čkam . Cauda in vnieam definit faxa-r tilium modo alitei hic quoq, figur? monkrat). Macularoultp medij cor- porispartiafperfafunt. Corpore ek laut& iubrico. Aqua ,muco, paruis Atherinis & Ap hyis vefcitur. Carnis fubkatia & mollitudine Galerita fe- rcpar, &nulKusapudjios(MonfpeIienfes) pretij. Pifčatores mordetivnde Iulidem eke,aliquando fum fufpicatus, fed ciim minime venenatum eius morfum eomperikem, veramque Iulidem tandem cognouikem vtrumqi pifeetn rečic mihi videor dikinxiffe. Ad crikatamAlaudam pertinere videtur quitertioloco exprimitur,cum proptcr crika capitis, tmn 0 Gmnrofits r cliqua corporis fpeciem fimilem, V-eneti js Gottorofola quafi Gutturofam vocantaprominente opi- ^GaU'na mn nor faucibus tumorejkinc cum Gefnerus Gallo cuidam aliquando okenderet , Gallinam m ari S a ma m appeliabat:alius Iulide fufpicabatur. Nigricat fere undiquaq; nifi quod pučlis dikinguitur caruleis , & color luteus vifitur,per totam fuperiore partem dork pinna & drča branchias & krnimo ventre:re liquaex pidluraapparcnt. Litoralis ek, & fere fubit foramina lapidum aut parietum adificiorunv Pifcisgutturofusvulgo fcrmt, vade fi qui; ci Troglodyta no m e affingero voluerit, quodno tantiim na- tioni cuidam h orni— num/ed etia auicula caua fubeunti tribui- tur,noninepte fece- rit. Facile capitur,vel " lita čarne m vas impo moxextračla. App fcatoribus fere abijef tur, quoniam lubrka e k,n ullius fe repr e ti> čarne dura, & vilis in cibo . Huc ite pertinet Exocoetus fiue Adonis Bellonij, quem Genucnfibus Bauecam, Comafci incolis Folpe vel Volpe quafi Vulpeculam, Maflilienkbus vn Gauot,Conkanti- „ . . nopolitanis Glinon vel Clinon nominari feribit, & a Romanis cum alijs minutis pifeibus confundi» ‘°F* .**" modo Cernam,modo MifTorem,fedfalsonominantibus. Frequentiflimus ek Oceano 3 neq; quifpi? tkU * ek qui indigenis Oceani Congrorum pifcationi magisfaueat. Nam cum vrticis plurimum delede- tur,atq; Vrtica circa litora inter cautes h^reant,ille mari profundiiis mergi recufat. Quamobrem re- cedente mari fub petris &fonnaminibus aqua refertis contineri mauuk. Agricola autem loca faxola adeuntes, Exoaxtus \Hellonij. DePifcibus. L ib. I. 1*5 B A adeuntes, anteq uam teftus reciprocetur, Iapidcs dimouent, vt inter fcopuios, in quibus delitefcunt, Adonidescaptentj&hamos quQSchordis.alliga.ntj inefcent, quibus ica ad cautetn ligatis aduentan- yb\ fr e fuh tcs cum eftu Con groš ac Galcos illuc capere pQlfint.Exocceti lub lapid.ibus.vel in cauis cautium qui- ».‘iccntcsj in rupihusBononia? pene innumcrirepermntur :quos ftquifpiammanu imprudens attre- Adonisfiue Exoc.aetus %dlonij, ^rum^tibus magnam ferie- di vina ineflo. Species habet plures,quarum vuacriftataeft, MaiTili?freq 1 ^^ prinao afpeftu aliquatcnusGo biumrcfcrens: čute enim gla- b.ra obducitur. Firmos dentes, vtScar 9 habet. Colore eft fub- . rnfojvtfcorpa^ na 3 mu tis. ijsco onbus confufo. Totus pifcis(vt Anguilla)lubricuseft & fine aliqua fquama ac lpi- na j prx crquam fpondylorum. Hinc vulgus Gra:cice Glino s nominauit. Non excedit craflltudincm _ q > po ex oqjndex atnplefti poffint * Continuam habet tergoris pinnam, ac nefcio quid fupra_. o.cu os, quod vel uti apellis laxitate procedit. Carteritm laterum pinnrn reliquorum pifcium formam non leruant : nam ha’ veluti inuerfa confpiciuntur. Pinnas qua illifub ventre funt, duobus tantum_ Cirrhis radiatas habet: dentes ordine dilpolitos. S paro frequentiores & numerofiores, maxillis fir- miter infertos. Interanea ad Scarurn accedunt. Criftati porro Exocoeti caput ad Chamteleonenu, acceditjin cuius cacumine pinnam videas Galli criftam prorfus referentem, Cauda?pinnarn &late- q ri ^ lri rot undam habet , dnas prat er e a fub fterno: alteram in tergore > continuam, admodum latam, * fta-inadrnodum & ea qua? illi fub cauda eft. Dentibus anterioribus acutilfimis praditus eft > quales mntcanini noftri : Čute integitur laxa, multis coloribus,vt Draco 3 variegatajVt primo afpeftu Dra- conun efle iudices. Viuax fupra modu efle comperitur-.triduum enim vel quatriduum abfq; aqua vi-. c ^ us m Chamas quoq; conficit & conchylia , atq; interdum vrticas pafcitur. Branchtas t eft as habet, & fiR U f - - nin ? P er mas r fed & detefta vtrimq; quatuor numerantur. Tertium Exocoeti gen us Chelido -* /lantinis pifcatoribus non alio quam Glini nomine pernofcatur ,ac nonnullis Chelidonius ap- nlus. etUr: tamen a Glino ac criftato Exocceto hoc dilfert, qudd rard fex digitorum longitudinem & Ua °kT P°^ cum craftitudinefn excedat. Squamis caret; lituras per tergus melinas, cyanaas & ful- c J .bet, & continuam tergoris pinnam, mollem : cauda autem latam i vti 8c laterum 3 omnes varij Cy 0r * s -Branchias conteftas vt Mufana,quam notam ciim ego femel pifcatoribus oftendilfem,id eos 3 p? P r °ferre aliud quiddam a Glino eife.Spinea branchia exteriorjVtin Dracone marino,duobus Pmd' 1S0 ^ rmatur: fed ab eo diffidet, quodquilibetaculeus duobus ferratis denticulis furfum re- l ^ aduncis fulcitur. Caput multis coloribus polymitum habet, os grande , inferiorem maxil- T\ diti n atam ^ planam,dentes Glino priori aliquantum minores.Isdum fcinditur, branchiasnon ofte- q u te § r as fedrudimenta coloris pauldmagis rubroquaminMurana. Siquismodo aiftatos ^ r nam mnd a rofAnotop i-v» Cm«** .■ 1 n«. 11* * J Um 11i' ac f| Ut ,. am modo coronatos pifces vel aliquem exijsad Bafthfcos c Oppiani quos circapetrasleprades e f Cor ales degere fcribit,referre velit^is meo iudicio,mihi nihil abfurdum ftatuerit; Vt namq; a eri- pl Ul u . m pifcem Rondeletius Galeritam, & veteres auiculam quandam puniceis in capite furreftis ^ an ' limiiip ISc ^ ccor am, Regulum fiue bafilifcummecnon & ferpentem candidain capite maculainfigne r n ° mmarunt j veriftmile itidem apparet ob fimilem ferč in capite notam Bafilifcos pifces ap* 5 V .M#- 3 «? '<•*' A DE EtytK»m. Myxus . 8 L 1 b 9 .HU «f37' * Tine a Au~ fonij. 'Bauofa . Deferiptio. C ur lubrica fit. HominU fugi ypus. Lepus narl nus. Nominis m ti«. 116 Vlviftis Aldrouandi DE PHOLIDE SYNONYMA. ETYMVM A P Holis no m t n accepit a muco, vnde funt qui a Myxonc, eni indc ctiam nomen efLdiftingue- renefciunt.Sed Myxoncx Mu°ilibus eft.Diuerfimode item vtriqj a muco nomeeft, Myxo- ni qucd iuo muco viuat: Pholidi quod intrafuum mucu,vell!itipholeum quendam id eftlati- buiufe contineatjd quod a Ariftotelesinfinuat his verbis: T Lju Six.ciAv/xtvluj

ximv autem v d A« v nidificare eft. co vero eft 3 vndiquaq; adha'refcere empla- itri aut refina inftar. GENV S. FORMA. DESCR1PTIO, M Vcofusitaq; pifcis eft. Rauiftus Textor e Rhomborum genere facit, fed fine authore.Pie- rius Valerianus dubitat,an is fit qui & Auionio, & nebis ite hedie Tinca appellatur, quod plurimO obfita fit muco, potilfimum in limofis paludibus, vnde etiam multis in locis con- 3 temnitur. Rondeletius vero, cuilibenter fubfcribo,eum effe conijcit, qui Antipoli etiamnum Bauo- faquafimucofus nuneupatur. Bauaenimibimucuscft ,& nosbauonem vulgo dicimus linteum-* qucd mento fubditur mucoforumin- Pholis Rondeletius. fantium,& coriza laboratium, ad fub- iedarum veftium,ne confpurcentur, tutdam: Alaudii (inquit)paulomaior eftidorfo fufco,ventre pailido,cute l%~ ni & fine fquamis, fed maculofa, pin- nis alijfq; partibus a fuperioribus non d i flc r e n s. Moliifima eft čarne & gluti- noia.Squamarum leco prouida rerutn natura muco inuoluit, veluti multos alios non fquamofos lubricos effecit,vt lubricitas natationem adiuuet. HiEROGLYPHiCVM. c Ominem (inquit Pierius Valerianus)qui quct’proprio fudore cempararit, r ruentem indica- turi,Pholim (Pholidem)pifcem pingebant. Ea enim mucorem quem ipfa emitrit,ad altam craflitiemfibi obducit, vttotavifcodilibutavideattir.itavt in eo quali cubili conquiefcat> vnde iili notnem,. DE SCORPIOID E RONDELETH. H Vc deniq; referri debet Scorpioides a Rodeletio appdJatus,vulgo apud fuos Lebre de mer id eft Lepus marinus , quia roftrum terreni leporis 7 rporo/.id fiue fciflura admodum fimile habeat. Csteriim ciim alius fit & toto genere ab hoc diuerfus,qui antiquis Lepus marinus vocatur,vtpote inter Mollia,hoc nomine vocandu minime cenftiit,fed Scorpioide, quod item capitis c ••it, 11 forma Scorpioni marino fimilis fit, to- Scorpioides RondJ. tidenio; fupraoculos apophpfes lic« molles habeat. Diftert a Scorpio den- tibus quos ferratos quide (inquit) ha- bet,fed tenues & denfos admodu,& i n fuperiore maxilla duos exertos, cuiuf- modi Galerite funt detes. Prctcrea dif- fert aScorpione & Gale rita pinne dorfi magnitudine, duabufq ; maculis nigri s eiufdem pinna?. Cutis lamitate Galeri- tx fimilis eft & carnis fubftantia, non-* autem Scorpioni. Litoralis eft, muco vefeitur & aqua_,. Finis Libri primi. n 7 J VLYSSIS ALDROVANDI PATRIT1I BONONIENSIS DE PISCIBVS LIBER II. QJ/ I E S T DE PISCIBVS LITORALIBVS SQVAMOSIS, Etprimumde Mullo. Cap. I. ORDINIS RATIO. N TER faxatiles Scaroceuomniumceleberrimo.acpretiofifilmo principa- tum dedimus,fimiliter inter litoralcs Mullus,fi pretia,honoreiq; ,quibus apud veteres decantatiffimus dRponderemus, ceteris extraomnem controuerfiam fuerit pneferendus. Equidem a Pliniusciun Scaris fuo tempore principatum^ dari dixiffet, fubdit : Ex r e ličju a nobilitate, dr gjat ia maxima e st dr čopa Mullis, fcribitqi b Galenus celcbrari Mullum apud homines tanquam vojuptate cibos ||| reliquos fuperantem. Fuit autem prodigo veterum luxu adeo infignis & pre- arffiŠMai tiofus, vt idem Galenus ingenti pecunia venundari folitum teftetur ; imo vero 'targentipuri pondere fepius apriuatis etiam Quiritibus (inquit Iouius ) emeretur, ciim pedis lon- gitudinem fuperaret. Quid?nonne Pliniusibidem authoreft, Alinium Celercme confularibus hoc v. prodigum , Claudio principe, vnum mercatum fuifle odo millibus n umi. m, id efe qua- r ingentis plus minus Caroleis ? Addit c Macrobiusluxuriam illius faxuli co magis licere aiftimare, ^Uod Plinius fuis temporibus negetfacile Mullum repertum qui duas libras excederet. d Iuuenaiis Ver ° etiam Crifpini illius Atgvptif qui ex feruili conditione ad equcftrem dignitate Domitiani prin- ?P IS indulgenda euedus fuit,cimi alioqui nullo non vitiorum genere famo/us eflet,adultor nempc_., tu prator,gulaq; indulgentiifimus, exemplo, Domitiani crudelitatem & gulam fatyricis perflringes culeis,irridenfq; quod infra imperatoriam dignitatem nimium contulerit ftudiumad pifcem con- ^ndum,fuper quo etiam Senatorum confilium tentatum fuerit, canit: Hune de fačtis leuioribus , d" tamen alt er Pracipuam in tabulis čaram fenis abflulit orbi 3 * ^ f eci [Tet idem, eaderet fub indice morurn, E Ji ratio vltcnor magna Ji mijit amica , J lm pod turpe bonis T itio Seioq', decebat . Jpua • l Jpinitm , quid agas > cum dira dr fatdior omni jsiil tale expecles> emit Jibi: multa videnim Al?' 11 * 6 P cr f ona ■ Mullum fex millibus emit» gpua mifir drJruginon fecit Apictus; hoc tu y t °t Uaii tem Jane panbus fejlertia libris, S uc c mil us patna cjttondam Crijpine• papyro C o T n hlbent 3 ma g nis matora Lopuntur , Hoc pretium fpuama ? pot uit fortajse minorit d lit m laudo ar tifi c is , Ji.munere tanto Ptfeafor quam pifcis emi ? proumcia tanti 5 en |- Vendit agrospdmatores Apuha vendit . v e j Us e ft> fi Crifpinus Mullum emit, vt fenis cuiufpiam diuitis & fine liberis hareditatem captaret, f u airuca? dono mitteret ; confilij eius ratio non eft damnanda: cateriun ipfe (inquit) in gulam emit fior hlnb ° C ^P’ ao 3 c l uem tamenomniumnepotumalti/funum gurgitem Plinius vociuit,monfi:ruo- jnip’.^ u ^d tot in vnum pifcem profuderit feftertia, quibus agri emi poflent, qui integris fuiiiciantfa• 0D ’ fiforeditatis autem captatores, lautis aliquando eseais eos excepifle, ouorum h a: rede s feribi P ^bant, difdmus ex hoc c Marrialis; Bole' 4 ZLi.p.c. 17. b Lih- de cult. Mulil pre- tia apud Ro manos pro- ceres. c Lib-i-Sd- turnal c.U >. i Satyra 4. Crifpini & Domitiani guLi^ „ Hariditatis captatorum cana^j, * Lib. 11 . Spig. Vlyfsis Aldrouandi Cula volu- ptatis exi- tus. r Lib. ix. Offauij Lu- xus. i Spisi. 96. Sumptus in alendo. b Lib. 101 Sp immo hodil,protinu* irno nihil. % Etnon ejfeput ' Monetinterim etiatn poeta, gula? voluptatem ftatim finirj 3 omniaq;licet lautiJiuna mox conuettiin ventris emi/Iionem, qua? ab obuijs canibus lambitiir,aut in lotium vcrfa fundunrur in teli. m vic pro- ximam;quodqi grauius eii,hoc vnum in lauti/Iima cama maner,vt colore /imus jfulfureo & podagro- fi, Mullos item fimilefqj illecebras amicis fcortisvd mi/fitatos fuiife docemur ex eodem po.ta, qui t Phylidi 3 omnia qux’ pofceret, donans rogat 3 vt & ipia q'ua? pdteret,non negaret: Inquit enim •' Nulla e H hord tibi,qua non me Phylli furentem Nune vt e mam grandemq± Lupum,Mullumq, bilibre Dejpolies, tantd calliditdte rapis. lndixit canarri dmes amica tihi , Nuneplorat Jpeculo fallax ancilla reličlo, Sit pudor dl" tandem veri rcjpečlus dr aqui , Gemma vel a digito, vel cadit aure lapis. Nil tibi Phylli nego , ml mili l > hylh nega. j • Sed vtadpretiareuertamur 3 quibus a nepotibus Mullos venifledicebamus :dealio quodam Mul- ■ lo a Tiberioprincipe,in macello v^num expo/ito,&quinq; feftertijs ab Očtauio empto 3 fic legimus t ap.ud s S enecam : Eadem res fi guU datur,turpis e st ,fi honori , reprehenftonem ejfugit . Non enim luxurids feedimpenfa feolennis ejl. Mullum ingentis forma (quare autem nonpondus adtjcio dr aliorum gulam irri~ to ? quatuor pondo dr ad(e libram fuijfe aiebant,) Tyberius C a far mijfumftbi c um in macellum de feni & v a mr e, iufsiffet : Arniči (inquit) omnia me fallunt, nifi ifium Mullum aut Apicius cmerit 3 aut Pub. Očia- uius .Vitra Jpemilli coniečlura procefsit. Lic it ati funt. Vicit Očiauius , dr ingenteminter fuos confecu- tus eft gloriam,c um quinq',feftcrti/s(ui eft quinq; millibus feftertijs,vt Budams ex alijs colligit) emJfM pifcem quemCafarvendiderat, ne Apicius quidememerat . Numerare t ant um Očlauio fmt tur p e .Nartu tile qui emerat-iVt Tyberio mit ter e t (quamquam illum quoq\ reprehenderim) admiratus ejl rem, qtid p*~ tauit Ca fare dignum . Idem imperator, referente Suetonio 3 tres Mullos triginta millibus numm am venifle grauiter conqueftus, annonam macelli 3 Senatus arbitratu quotannis temperandam cenluio dato Aedilibus negocio, popinas ganeafq; vfq; eo mhibendi, vt ne opera quidem piftoria venalia fi- nerent. Ine/fabilesitaqjiilorum fuerintimpenfr qui viuarijs pifcinisve eos incluferunt 3 cum conftet teftimonio Columellie 3 raro vnum aut alterum de multis millibus clauftra pati potui/Te Caffiodorii quendam ridet h Epigramrnatarius^tn vt benelautecp ca:naret, milic ducentisquibusferuum ven- ^ diderat, numis mercatus erat Mullutn,& lic in gulam eius inuehitur. Addixti feruumnumv here mille ducentis. Librarumcana pompa cdputq'-> fuit. V t bene canares, Calliodore , femel. Exclamare libet,non e it hoc improbe, non ejl Nec bene c and sli 3 Muli us tibi quatuor emptus Pifiis: homo ejl 3 hominem Cafsiodore v or as. ' L- % nat.cap. 1 7. Caremonia in occidedo Mullo. Coloris iruj moritte va- rietas. Recens qup ritur. Morientis commenda- tio. Quibusmoddquantifque c^remonijs in Mullo necando 3^eiufdem apparatu vterentur Romani illi ganeones 3 alias ‘ idem Seneca fu/iflime docuit in hxc ferme verba . Jpuanto crudeliora funt opera luxuria 3 £>uoties naturam aut mentitur 3 aut vincit ? In c ubili nat ant pifces dr fub ipfa menfa capi- tur 3 qui Tl at im transferatur in menfam , P ar um videt ur recens Mullus > ntft qui in conuiua manu morit ur. Vitre is ollis inclufi ojferuntur 3 dr obfruatur morientium color 3 quem in multas mutationes mor s lučlante Jpiritu v er t it. Alios ne c ant in garo,dr condiunt viuos.Hi funt qui fabulas putant 3 pifeem viuere pojjefub terra, dr eJfodi,non capi. ,d>udm ineredibile illis vider e tur ,fi audirent > natare ingaro pifiem > ne c cana caufa oc cifarn ejfe fuper canam,cum multum in delicijs fuit, dr oculos ant e quam gulam pauit. PermittC , mihi quaslione fepojita caftigare luxuriam. Nihil eft inquis Mullo expirante formofius- lpfa collučlationt animam afficiente rubor, deinde pallor fujfunditur , quam aque v ar tat ur ■> dr in ester as facies m ter vi - tam dr mor tem coloris e JI vagatio longaftmmculof inertiftf, luxuria. ftjuam ftro experrečta circumftnbi fe dr fraudari tanto bono ftnfit. Hoc adhuc tanto Jpečlaculo dr tam pulehro pifcatoresfruebantur, qui c o- , čl um pifeem dr exanimem in ipfe fer culo etiam experirentur. Mirabimur t ant um in illis ejfe fastidiunu > vt nollent attingere ntft eodem die c up t um pifeem, qui (vt aiunt) faperet ipjum mar e. ideo curfu aduehe- batur: ideogerulis cumanhelitu dr clamore properantibus dabatur via. ,lpub peruenre delicia? Is pr o p#~ trido iam pifeis ajfertur, qui non hodie edučlus, hodie occifeus eft. Nejc 10 de re magna tibi ere dere.Ipfe opoH tet mihi čredam: huc ajferatur, coram me animam agat. Adhunc faftumperuenere ventres delicatorum, v t gu-Jlare non pofesint pifeem,nife quem in ipfe conuiuio natant e m, palpitantemq-> vidennt. ftuanto ad fe- le rt iam luxuria plures eunt 3 tanto fubtilius quotidie,dr elegantius excogitat furor,vfttata contemnens. Ula audiebamus.mhil ejfe me Hus faxatili Mullo: at nune audimUs: nihil eft morienteformoftus. Da mihi in rnanus vas vitreum,in quo exultet, in quo trepidet: vbi multum diuq, laudatus in liloperlucido viuario extrahitur, tune vt quifq‘, peritior e JI, monJlrat. Vide quomodo exarfeent rubor omni aerior minio. V ider> quas per lateravenas agat. Ec c e fanguinem putes ventrem 3 quam lucidurn quiddam c£rulcumq\ feb ipfi tempore effulftt. Iam porrigitur dr pallet 3 & m vnum colorem componitur . Ex his nemo morienti amico 4 e ' uc rnciDus. Lib.ir. up *' '7 ■ nemo vider e mer tem pdtris pui fufiinet , quam optdtiit. .jluotus quifq\ funti s domefliemn ad ro- gum prof qtm ur ?fratr um propwquorumq ; extrerna hord defntur: ad mor te m Mulit concurntur: »ihti eram e ji illo formojius >Non funt ad propinam dentibus pr or e contenti> ocuks quoq>guloji flmt.Hdzc itaqi beneca,ex quo (vt apparet)iic breuiter Plinius: Mullum exfpirantem verjicolorequadam pr numerojk ‘ hib.9.cap, 'rane tat e fpccian > proceres gulanarrant ,rubentium fquamdrum multiplici rnutatione palleflentcm > [f *vtiq\fivitro(pečietur inclufus. Huc quoq; refpexit k Martialis, dum canic: Spirat in adueciofid i.tm piger Languefit , viuum da mare 3 fortis eri t. ^ugmudmodum vero Mullus tam infanis emebatur pretijs,ita quoq; qui bene parare iplum nofsent coci,erant pretiofikimi, quod teftatur Plinius -• nam c um dixiket. Mullum odo miliibus nuramunu Comu prc- _ Alinio emptum, fubdit: .fua reputatio aufert tranjuerfum animum ad contemplationem eorum qui m conquestione luxus cocos emi(ingulos pluns quam equos quiritabant. At nune coci triumphorumpretifs p ar ant ur er equorum pifies y Nullufqj pr op e tam mor tališ nji im a tur pluris qukm qm peritifime cenfnru, domini mergit .Mirari itaq; fubit,quod neq; Seneca neqs Plinius meminerint,quibus vališ iam coduš tjuibus pifcis ifte inferretur; nam tam monftruofi pretij pifcem ,lanceetiam haud vulgari inferre decebat, inferretur. ^ quod non obfcure docet idem 1 Martialis , Chryfcndetum appellans hoc verfu , 1 hib. 2. Immodici tihi flaua tegunt chryfendeta Mulli, Concolor in nojiro Cammare lance rubes. Chryfendeta enim viri dodi vafa exponunt cruftis aureis illigata & exornata: m A drianus Tunebus Cbryfendc* vero gemata effe putat,quoru gemme auro colertg & cotefte tenerentur,id quod*Plutarchus fatis in- um quid : dicatjinquiens: a-factpd-pdovnov 57-oAtm Xav . n Pliniusitemhocvaforum genusin- m L 14.05. nuere videtur his verbis. Turba gemmarurn potamus prJmaragdis teximus calices>ac temulentia caufa *J n Lucullo. tenere Indiam iuuat,pr dur um iam accefsio etfflcd & illud * Maronis: ’ I j b : Vf d V t gemma bibat pr S ar rano dormiat o Piro . principiff. Catterum vti ch ry fendeton pretiofum qiioq; calicem quo potamus,dici poRc non negauerim,ita hic propne lauxeft,quo Muilus infertur 5 Idem Epigrammatarius quotiefcumqihuius pifcis m e minit, o cum alijs femper gula; illecebris nominat, vt in 0 Ocilianum inuedus, quod inuitatus ab ipfo, pr x P" 1X P7\ auaritia&ingluuie mukaexmenfafubrepta,domummitteret: Umili deli- fuicquid ponitur hinc pr indeverris Stillantemq> alica fua palumbum, { jj s Aiammas fuminis , imbricemq) porci > Mac c um condita funt madente mappa , . hommunemq-> duobus Attagenam , Iraduntur puero domum ferenda , ^ dimidium, Lupumq> totttm Nos accumbimtts ocioja turba : hluranxq\ lat us, femurq\ pulli V llus fi pudor efi, repone c srnam .. Craste Cstcihane non vocabo. poeta fefe non parafle hafce lautitias in fequentem diem,fed in prcfenti menfa, & fe vellc cunu. c °uuiuam hodie, non cras. Caaeriim ne quis apud Romanos tantiim in delicijs habitum fuiffe pu- 3 Gr«ci quoque in Mullo fuere gulofi ^vt ex Philoxenipoeta; a Dionylio rege ad coenam vocati ^ Ce tilfimo, quod fuo loco recitabitur, refponfo notum eft: & in Lampone vate voracitatem Comi- c ’ riotantes, Calias in vindis, Lylippus in bacchantibus fceminis, Cradnus in fugitiuishis verbis: Ap^npan quem velaminorum feruenti c and Are ere hominum decreta nequeunt: fubnedit: Rurfum ille nune ruciat ( nimia videlicet facietate ) Nullumprofeclo edulium apponitur y mordeat. Cum Mullo etiamnum pugnabit: quamuis fcilicet cibo deilentus, Mullum tamen fi 5 ^ratur,is inuadet. Ne vero in Mulli laudibus nimius fortakis fim, & in ijs recitandis faftidiu tan- , Ct Ulečtoriparia,& vt p Ligurinusille apudeundem Epigrammatarium, quicarnam eiusauerfa- ptur s li C e t lautikimis cibis refertam, quod verfus fuos intempeftiue recitaret,male audiam, itaqne a. p 01 v Ga mihicontrahenda puto. ^ u l er h an menfas phcebas, c&namq\ Thjefta Sed nil omnino te rec it ant e plač e t. j.P^oro , fugimus nos Ligurine tuam , Nolo mihi ponas RhombumMullumve bilibrem J* q uidem lauta efl, dapibufjy inf ručia fuperbis, Nec volo bole to s , oflrea nolo > tace . pon fubtieuerim tamen gulam ^ Tongilij,qui vt laute carnaret, Mullumque ederet, deceptis medicis 1 /jb.i, ^gre habere fimulabat,vraiibi apud eundem poetam legimus facetikimum -• n hongilifis male dicitur h&mitritto , S hi** 1 ^ ormnis fraudes: e funt at q\ ftit °t-a tenduntur cafsis modo retia Turdis y O s & inMullumtenditur atq 3 Lupum. u Heliogabalum etiam tacebimus inter altikimos gurgites altikimum ? qui vt omnes prodigos j n ac !’ ^apidantes fuperake videretur, palatinis fuis inter alta qute dedit, prodigiofa fercula,nonj jj ar y bi. ^ur°- S ^ u ^ os appofuit, fedquod pr^cipue ftupendum eke Lampridiusferibit,barbas eorum ple- ^ n ls difcis . Qua?obJecro inbarbisiftis voluptas? Hocnonlaute camareek,fed totius velle orbis tA> rr arum imperium dilapidare. Nefciunt noftra qtiidem tempora,tam monftruofa obfonia, tamq; * infa- Cacuba jiccentur > ququa de eo ia&atur vbiq j vox indicat, non comcdi u p;fcutore Triglen. Prudenter itaq; Hollandi Mulltim, maris regulum nuneuparunt. SYNONYMA, ETYMVM. a L 9. c. 17. (JMulleus quid. h L.y.‘Orig. CM ulici vk de di&i. 'Lib. 43. Mullusqua fi mollis cur dicatur. Mulius . Mulio • 4 Lib. 7. Triglis , Triglitis . ‘T riglesety mutK-j. 'L.rucm Aliarugen ti um name c lat ur tf. 1 Lib. to. de bonefla dife. c.}.dr c .31 F Eneftella authore a Plinio Mullum dieftum fuiffe fcripfit a colore mulleorum. Erant antc mul- lei calcei ouibus priores Albanorum reges,deinde patricij vfi funt , vt ex hoc Titinnij in Secia- na afferit Fefiust/um c um mulit is te ojlendiJli 3 tpuos tibiutis in calceosid ^ M. Cato \cjui mugibir^ tum (inquit) c ur ulem cepijfet > calceos mulleos alutatos , čuten perone s. Caterum fi Mullus a mulleis no- men obtinuit, vt Fenellella voluit: quaram ego,quo nomine pifcis ifte ante mulleorum inuentione veniretrhoc enim erat explicandum. Quid fi itaqs cum Turnebo mulleos a Mullo,& non a muliando f id eft fuendo, vtfeftusVoluit, dieftos fuifse dicamus,cum tefte c Dione r.ubri efsent,In qua opinione etiam Ifidorum fuifse idem Turncbus tradit. Mullumq; cum illo a mollitie deduxerimus,mollilfinaU hoc genus efse indicantes, non quidem in cibo,fed feruitutis indignantifsimum,Columella tefte; in pilcinis nihil vel pariim ftdtem creiccns.Non enim laudo quodindodiplerkp & exdodis Hermo- laus-jPerottus & louius Mulu fimplicil feribunt. Mullulum diminutiua voce M.Tullius eleganter di- xit: Et videant alicfuem fummis populi beneficij s vfum,burbutulos Mullulos exceptuntem de pifcinu (f p er ~ traclantem . Mulio pifcis eft d Garioponto,non alius,puto quam Mullus : Gracis rpiyAn, non rplyLo> dicitur, vt docet Athenaus quoniam faminina nomina in Aa definentia alterum A. poftulant, vt AA a : qua vero y annexum habent, in n. definunpvt rpdyAr 3 diyAn , ^iCyAn . Athenao fubfcribit Varinus, nuli u m q; fa minin um nomen in Aa definens reperiri tradit, fed omniain A«, prater eaqu£ A.duplex habent. idq; Herodiano etiam placere. Suidas tamen ex epigrammate quodam citat hunC 'verfurrm . T piyXav drr dvdpaztdg , zdi epuzida in Gallia alicubi Mu ,, d RgjgRuus Per- hoc generc tantum. Poftremo eft vbi apud Gallos Moil vocatur, qua M partiiru dicemmarisexponat. Cretenfium voxcompo itae ?P . ■Pribit. Atquj ^ ex veneta. lili enim /3 per efferunt. Amafus Lufitanus Hifpanis a ‘n ZeeKonincK, alij in Hifpania Baruo de la mar dici volunt quafi Barbu mannum. Hollandis e 1: idelt maris regulus, quafi pretiofus alijfq; prafterendus pifcis. GENVS. DiFFERENTLE. M J llorum (inquit Plinius) gene?a plura , nam cr alga vefcuntur, & Oftreis & limo , & alta- rum pifciam čarne. qiiafi vero vidtus difFerentia,generis diferimen faciat. Rondeietius re- dius ex Sophrone in barbatos, yumq fimiliter dici pofte arbi» iratur. Barbatorum vero differentias inueniri quoq; tradit,a loco & fucci bonitate : alios enim in alto *nandegere,quiomniumfintoptimi, alios in marinis ftagnis&rcoenofislitoribus J indeq- lutarios dičtosjvel quod lutuip oleant,vel qubd luto vefcantur. Quam diuifionem fi admittimus, ordinem_ Muertemusqui Mullum (quonomine barbatumintelligimus potiflimum,& qua: ab antiquisMullo ^tribuunturhuic, nonimberbi, tribuendacredimus) primoloco interlitorales pifcescollocamus . dondeletius profečlo paulo pbfl lobgealiter feribit. nam cimi Mullum a Galeno inter pelagios re- cc nfeii videret; Ariftotclem vero,Pliniumq^& Oppianum inter litorales-barbatos inquit,in litoribus ^pj, imberbes in altomari ;quamobrem barbati non difFerent inuicem loco, fed & in hoc quoq; ifferent imberbibus. Barbati verdinter Fe fola fucci bonitate, fiquidem alij alga,ali j c osno, ali j čarne Ve icuntur, vt ex Plinio dičtum eft: qui Lutarium Mullum non tanquam fpecie difFerentem,vt nori- ^ ll lli arbitrantur, nominat: fed oftendit tantum, aliquos efte, qui fedem non mutant, foloq; coeno Utopegaudcnt,&rurfus cum litoralibus gratiam elfe negat, eos intelligit qui litora nunquam defe- jPut. lam vero imberbes Mullos dari Saluianus negat: nam Sophron (inquit) etfi barbatum MuE Um vocauit,non propterea imberbem reperiri ab ipfo innui opinandum eft, quando, licet quifpiam dubiles homines aliquid fecifle dixerit, non propterea irrifibilem etiam reperiri,inferri debet. Ego p-ondeletij fententiam probo, nec bene verba Sophronis examinauit Saluianus, qure fi c le habent: i7r£i T Q ytv&ov iytsaa,i H<$dve$ el at ;m'aaov tcov aAA m, id eft, quoniam qui barbam habent , catensfant fita- Quid enim hoc aliud eft dicere quam barbatos Mullos fuauitate prarftarc ijs qui barba caret? a aliitur praterea Saluianus imberbium Mullorum pra?ter Sophronem,neminem ex veteribuš aliuni ^eiruniffe cum dicit: nam & Xenocrates pelagios Mullos diftinguens, inquit. Mulluspetagius qui td" ^Ptinins , perqua rubicundus efl^igneoq\ fulgore & vel uti mtnio auroq‘, / 'plendefcens , quo a faxattligenere differt: barbam quoq‘ ] gent } miinikik indicans faxatilem Mullum barba carere. Quem locum °udeletius non viderit: cum barbatum litoralem efte dicat, imberbem vero pelagium. Xenocrati ^en non ita adhrerefcendum exiftimo, vt Rondeletij diuifionem vt falfam refutemus: nam de lo- { C ° S|Uo degit, diuerfa’ funt veterum fententire, alij enim pelagium,alij litoralem, alij faxatilem faci- nt Mullum, & licet Molli fimpliciter didli nomine barbatos potiifimirm intelligi non dubitem, tame il] Urn ^ loco nihil certu inueniam, vtrofq; incerta fede vagari, & modo in hac, modo in_. 3. maris parte viuere, capique exiftimo. Imberbes hofce Mullos funt qui rp/^oA«? Sophroni vo- r ^f, 11Ve lint, his verbis : ‘rpiyd\q eu, zdi TpiyoAc(.v TOV ivSiaaov p id eft Trigola vmbtlicodi C lngdatranqmllu. Dale capi u s o/a & concidere : quod Suctoniuintelligere ex eo conftat, quod fubinde gratulanti dicat interpoenam-* quodnon & Locuftam quam pragrandem ceperat,obtuIiflet, Locufta quoq; oslacerariimperalfet* G Totius pifcis figura oblongiufcula eft, dorfum repandum,vt vel inde fortalfis Epicharmus in nuptijs Hebes rpiyAa.g x.v Mullumv} bilibrem . Alias & trilibre m vocauit. nec non Horatius Laudas e L.iSern. infane trilibre m Mullum, c Seneca vero qui quadrilibris & Iuuenalis qui fex librarum , Mulli memi- nere,non aduerfantur, vel enim talesceu rariffmos acmonftruofoscelebrarunt, vel aflenfatorum figmenta fuiffe oftendunt, tanti ponderis effe fingentium, vtbenepecuniam fuam proceres illi in 1 " pendifle viderentur,id quod Iuuenalis clariflimeindicat , ciim ait; Vt perbibent qui de magnis maiora loquuntur . Quamobrem fi verum eft očluaginta librarum Mullum in man rubro captum , vt Licinius Mutianus prodidit,referente Plinio/u Ipicari fubit alterius generis fuiffe. Nam & Xenocrates inquit: Mu Ih & P bagri ex india duri exiftimantur , funtff cetacei > nec inter puriores adnumerati . L O C V S. 'L. 9 -C. 1 7 - In Oceano ejfcn ■ N Egat a Plinius Septentrionali Oceano & proxima Occidetis parte,Mu!los gigni. Secus vero f fefe remhabereargumento eft Hollandia, v bi non minus quam alibi, copiose capiuntur, Galenus pelagios facit; Seneca , ac Aelianus interprete Gillio faxatiles : Zenocrates Mul- los faxatiles quomodo a pelagijs diftinguat, oftendimus. Oppiano modo circa humilia litora degunt, L^.Hi- 9 - modofaxatilibus etiam annumerat: quod & b Ariftotelem feciffe quis fulpicaripoffet, vt quiinterpre¬ te Gaza fichabet; S ar da quoq) & faxatiles bis pariunt 3 exccpto Mullo : fed Aiiftot eles ciun fufaneos femel anno parere dixiffet , fubdit, Tnchia?,&faxatiles bis pari un t; rpijAct/uivn rpfa id eft : Mulluf 'vero folus ter&c. Alias enim differtiffmis verbisliterolem dl e fcribit,&in arenofis fere litoribus vi- t L 8. H uere ; attamen ciimidem c Ariftotelesomnesfaxarileslitoraleseffe dicat,Mullum quoq*extraomne cap.ii' controuerfiam,faxatilemeffeintelligit,inquiataliquis; hoc tamen non voluit dicerephilofophus j A _ fed omnes etiam fasatiles non longe a litoribus verfari: non quod iaxatiles proprie vocatos litoreis L i.Hisl- eo f(j crn faciat, nam alibilitorales & faxatiles inuicem difti nxit. Pro nobis eft d Piinius,qui & ipfe a fa- ca P- 1, xatilibus Mullum feparat,prcccitatum philofophi locum vertens his verfcis : Bis annofaxatilespariunt *L. 9. c.j t. omnes: Mulli ter. * Seneca vero inquiens nihil melius effe faxatiii Muilo, in folis faxis , vt vere faciunt o Vt fauatilis fa X atiles, viucre non innuit, fed qui ibi viuit , meliorem haberi, atqs ita etiam hoc Martialis accipio : Senei p dica j- ya ca p t j, U p.m quam faxa remitterc Mullum Vifus erit libris qui minor effe tribus ? ^Lib i o• quamuis aliter fenferit f Xenocrates,cui imberbis Mullusfaxatilis eft:& Galenus pelagios ideo voca- 7 ] 0 re pomerit,quod čarnem habeat quam multi alij litorales, folidiorem. Aelianus modo etiam faxati- Vt Tehglus libufne an liroralibus accenfeap haud fatis intelligas: Mullorum{ inquit) nonnulli appellan - (jakno di— tur , U locis qua incolunt , nomen trahentes 3 qua quidem loca habent minuta fr rara faxa ( tt trpat; Plus. v%ci'i dpciiag ) crebrajij) algas inter kac intenecias ac intermedias/vbi fubjidet limus vel arena. GiiliuS 8 Z-i- c- 41. interpres M?rpd Clfujlra pa quamuis cum fumrnadifficultate & multorum morte,pati,non obfcuredifcimus exhoc k Columell^ : ' ti . Neq; enimfi velimus,vt in mari nonnunquam confpeximus : in viuano multitudinem Mullorumpafteten k L 8.r. r 7. queamus, cum fit molestifsimumgenus fr Jeruitutis indignantifsimum : rarof, ita vnusaut alter de rnul~ 1 L 3 . de re tts ml lhbus clauftra p at it ur d Clarius M. Varro : Bortenjius (inquit) farnih ar is no si er cum pifiinas hu- ruft. c. 17 . fc ret3 rnagna pecunia adtfuatas ad Baulos, ita pipe cum e a ad villam fm , vt illumfciam femper in canufu ptpesPuteolos mit ter e emptum folitum: neqi fatis er at illum pafci pifiinif: nif eos ipfe pafceret vitro >f c maiorem c uramfibi haberet,ne eius efurirent Mulli,quam ego babe o, ne mei in rofca efuriant apniti aff lS; V e len us voluntate Hortenfq ex equili educeres redarios , vt tihi baberes Mullo s , quam epifina barbaturV MU * DcPifcibus. Llb.IL I2J L i. Epij. 6 ui' A ^ Mum. ClanJhme m M.Tullius:i\toi?H autem principes digito f culumputant attingere, Ji Mulit bar bati a d. Attic. t ^ pifiinis fmt 3 qui ad manus accedant: Ht rurfus : Etvideant aliquem fummts populi beneficij s vjum 3 In Parado barbatulos Mullulos exceptantem de pifcina j> dr per tračiantem . A d uumus accedere Martialis, etiam xis . innuit,& diiciplina: qucdammodo capaces , dum ait, Hat at ad magifirum delicata Murina Nomenclator Mugilem citat notum > Et adejfe iuffu prodeuntfene s MulU > Domitio placet,vt fene s dicantur propter barbam , aut quia diu fuerant in pifcina, quod probo. NATVRA. MOREŠ. CIBVS. Vllusgregaliseft, vt Ariftoteles tradit, & ex eo Athena?us. Eodemq; Arift. tefte viget autumno, Pamphagus eft,& nihil non attingit, quod his verbis Aelianus oftendit: Mul ~ lus pije is edacifimus ešlannnia fibi obula promifcu} immodefta quadam intemperatia bellua- n cupit . Enumerat autem ifthcec 3 Plinius : Mulil (inqujt) (ja alga vefeuntur (jr ojlreis , dr limo 3 dr alio~ £ rum plfilum čarne; cx b Arifiotele nimirum, qui interprete Gaza ait: Lame alga,c one ha? de e ceno Mul¬ lus vejcitur . Oeterhm e tli Plinius hunc Ariftoteiis locum de čarne, priuatim interpretetur de čarne pifcium, vt reuerainterpretandum e 11 e non d ubito, humanis tamen cadaueribus etiam non abftine- re volut,idq; fubinde ab allatis verbis Aelianus alleri tjominii inquien$;> drpifitum cadaueribusvefci- tur dr fordldlflmls malef, olentibus delečiatur: idq,ia ante Aelianu etia fcriplerat Oppianus,hoc prete reaaddito,qudd Mullus proptereafjtidis efcisfacile alliciatur,fed verfus ex Lippij verlione adfcriba: T rlgla vorat Jasdas fordes (jr merglt in aluum Hinc illam pr Mo fordern male olentibus harnis 1 L.9.C.17. h L.S Hitt. cap . 2 . Qna čarne Vcfcatut. Omnes illuuiespon ti, non vila nat ant um Agmina tam turpt vičlus maculata pudore > infesias dr fila efcas male gllfeit olentes: Atq\ hominum eupide corrupta cadauerapafclt > Obruta c um vaji o fiučiu voluuntur in acjuor . r- «• • Attrahit > dr tetro femper conuelllt odore^s . Affečtu fmlli porci T'rigUq 3 trahuntur lnventrem 3 dr poji um tanta f er it at e fepuuntur, Špur c it le cedunt Triglis 3 quantum agminapon ti Tant um terreslres fuperat Jus fceda cateruas. A-thenauisitaqj Mulium limpliciter carniuorum vocans, herbisalijfq; obuijsquibufqs abftinere non ^dicat. Apparetautem inter aliospifces, Orphos praxipueprofequi, quod c Oppianus videtur dice- £ r e his verbis: T phi prtedam, quem etiam interficit. Caterum li carniuorus quoq j eft Mullus, vt tot fidelium feri- P tor um authoritate oftefum eft,cur eft,quod d Ariftoteles Mulium ijs annumeret, qui ciun carniuo- ri oon funt, per mare tamen vagantur ? fedlocum adfcribam quandoq uidem Theodorus guadanm re |iquit: C um itaq; philolophus dixilfctj Aguatilium tum ea qua loco mouentur, tum ftabilia ijs maxi- %c " locispafci ,in cjuibus nata fintjfllbdit: 7rS.civS,Tctiyap /zaHerct M crctpzoq>ctyct , 7rdvTct Si TgiSov tC0!pa^it(qu^ verba Gaza non reddidit)7rAltw' O A iym 3 chv zv? pico;,zdi o-d\n-nr, za,! T dyXvq zdi yctč- ‘°°S ' 3 id eft, Vagantur manirne dr obar ant pifcium qui čarne aluntur: funt autem carmuon tlli fere om- prater paucos > vt Cefre:im 3 Salpam 3 Mullum,& Chalcidem 3 fiue Aericam. Celtreum autem čarne ~ " - - - - • 1 * • • rr. . r t ^tiaere & Calcidem quamuis in marioberret^ tamen non carniuoram c/Te 3 fuo Joco oftendemus. nftoteles itaque hoc loco Mulium exijs exemit farcophagis, quiprater carnesmhilaliud attin- ? Unt 5 quiq; viua tantum maris animalia venantur, vt Mulium etiam offcenderet per nulla non maris £ 0 * oberrare, nonad infequendospifces,ciun mortuorum cadauera ad litora, v bi propria eius . Cs > propellantur, fed loči mutandi tantum gratia. Qiiod vero Oppianus, & ex eo Aelianus hu~ ^ anis etiam cadaueribus vefciMullum dicunt 3 id a veritate alienum elfe puto. Antiphanes enim in & M U ^°ne paruos pifces commendar, magnos quia hominesdeuorant, e contrario damnat ; eoque ul I°s ait 8 c Mamas Helena: fuifle cibos, qudd homines non infečtarentur. Miratur Rondeletius, fj r Rinitislaudatidimos effe feripferit, qui Conchylium fapiunt,quod conchylia muko duriorefpif- • Jeqj U nt tefta,quam vt Mulli (inquit)ea diffrada čarnem internam vorare pollint. Veriim i j aper- ®ttaffis infidiantur conchis: apparetqi Plinium id dixilfe,Leporis mortiferi, id eft marini caufa_>, 3dd' lT1 n ° n ^°^ lm ^euorat,vt Aelianus, & Athenams tradunt, fed conficit etiam, idq; vtipfc e Plinius c L. yHd. *£.xe't.2ax. d L 9 H ji. cap $ 7 . is4rhtotclh locus cmcn~ datus. Ceslceus. Cbalcis . !t 5 pifcium falus s licet enim inde omnino noxius non euadat, nihilominus dicente eodem Plinio Cadauercr humano non vcfci . Lepore ma¬ rinam dcuo- ^ Yčit» ^§ r atior viliorq; fit. Quia vero coeno etiam vefeitur , Sargus authore Ariftotcle eiusreliquasfequi- c L 9 c. 37: Sargus cur Al dlum [e- V nt 'Hun C temper comit atur Sarqus nomine alius pili is , dr ccenum fodiente e o , excitatumdeimatpa- . um u:A. r r t- • T S . . t— .1. j:. _r..„ j: ti: __ Mullu hita rili fpecieno dijUngui. nam vbi Mullus lutum excitat; fodere enim potefl, Sargusdefcendit &pafeitur. Quemlocum l 1 ns *ercns Plinius non paucis errandi anfam pivrbui t.Lutarium (inquit) ex j s vilifimigenens appeč bul " ^ unc fimper comit at ur Sargus nomine alius pifis , dr ccenum fodiente e o , excitatumdeueratpa- \J° n : Hifce enim verbis nixi Lutarium Mulium ceufpecie abalijs diuerfum diftinguunt, cunm he 1 p. It ^ Cmc l llc Mullus diuerfis pabulis vtatur, vt ex Ariltotele eodemqi Hie Plinio didumeft. Inter nuxime folia appetit betce, vt ijs inefcatus facile etiam capiatur L 3 PARTVS r 125 Vlyfsis Aldrouandi PAR TV S. Vt ter pare- n dicatur. * L p. c. 17. k L. 9 .C.SU ‘L. 6 .Bili. c. 17 . lArijloteles defendttitr • Coracinus quoties pa¬ dat. T Er parere Mullum 3 indeq; Tp iyAlm Grtecisnominari 3 notauimus antea. Sed quomodoter- nusifte partus fit intelligendus,abalijs aliter tradituminuenio. Adianus,MuJlum vbiter pepe rit j fterilem reddi leribit, ac fi ter tantum ventrem tota ferret vita j gigni enim illi in-* vtero vermiculos quofdam qui femen eius deuorent. Veriim cimi hoc prarter Aelianum nemo tradi- deric alius, & contra A th e nam s Ariftotelem interpretatus quotannis ter parere teftetur, m uiti illud Aeliano no concedut. Arifioteles{ inquit ille) m quinto de ant malih us Mulitiferibit ter anno parere,cuius ret eoargumento vtunturpifcatoresquodeius partus quibnfdam in locis terparuus videatur. Locum huC Ariftotelis paulb ante emendauimus, & fic legimus. Fuftnei fmelanno pariunt excepto Lupo,quifolus eoru bis parit.Tlrichins etia & Saxatiles bispariuntiMullus 'vero folus ter,quod ex fcetu ipfo intelligiturttef enim aliquibus in locis partus apparetTt fic quoq; a Pliniu legiffe apparet 3 qui fic tranflulit:^/// pariunt ter annothis certe totiesfatura app dret .Tt b rurfus: Bis anno pariunt faxatiles omnesi Mulli ter. Ia vero fi ficintellexerit c Ariftot. videbitur fuo fc alids iagulare gladio^Mullu inauies^ Coracinu vlttmos gM- p galiu,&in autumnoparerefiutius enimfrigus contineri in limo-.nš. licet hoc de tertio & vltimo partu m- telligi velimus; quid attinebat aphilofopho addi 3 frigus diutius in limo contineriefi enim propterlinu frigus partus tepus differtur, vt ipfe innuit,vere quo teporelimus adhuc vaide frigidus eft, parere non poterit,fed ciun a folis calore excalfa credendu eft :quo fine etiam Bel' 1 non pofte videtur,quodciim hehetata afpečlu fanriinarum qua: menfes patiuntur 3 fpecula-« nitorem non recipiant 3 refoluatur eaomnis vis 3 fi fecum habeant Mullum pifcem,vt Bythus Dyrrha- q chinus apud Plinium author eft : addensinfuper contra omnia maleficia qua? menftruis mulierutit* infunt (fi inefie čredi podit) auxiliari Mullum. Eft item peculiaris ei cum Torpedine antipathiaicuius meminit d Alexander Aphrodiftrus his verbis '.Plemo ignorati'orpedmem marinamper fumculumcot~ pori fl uporem mducere 3 cin 7 ngla c on trači at a con trar la vi ref Hit . V S V S IN CIBIS. Vbi laudatif finti. Gl Vam luxuriose coleretur Mullus,ab exordlo diximus.Vbi addendum etiam erat 3 quod 3 licet biq; locorum natus in pretio haberetur, effeqt ramen loca qua? prarcipue laudatos darent* Celebranturq; pre ceteris apud prifcos tefte Polluce Ionicijab Ačiio $yncero qui ad rup cS caperentur Hercul'eas 3 vtindicatinquiens: Hat T hombos Sinueffa^Tnarchi lit or a Pagros, H er cule a Mullum rupes . Varrinus omnium ojitimos Aexomcos feribit vocari. Laudatq; hofce Nauficrates apud Athentrui 11 his verbis : Sunt inter Mullos, proftantiores cjuidamflaut cvlons,cjuos Aexonicum mare omnium optirnos P } 0 illis locis aht. Cratinus contra corum efum improbat.Aexonia Magnefia? vrbs eft. Archeftratus cum commcndaftet Mullos qui iuxta Tichiuntem capiuntur 3 fubdit: Ku.v Gcio-aofdv^ rp'iy\kn zh feiuovct Anfn E’i/ cf’ ipuSp alig dyct vel quem F.etibus afiduis penit us fr ut ant e macello Taitrominitana rupes.Ruando omne peračlum eff Proxima, ne c patitur Tyrrhenum crefcere pifccrn j £t iam defe cit no čir um mare 3 dum gula feuit lnfiruit er go forum prouincia &c. Taurominium Sicilia? vibs erat. Nuncii Perrottocredimus piarftanuffimi capiuntur in m ari Tirrhe- no iuxta Corniculum & Tarquinios: Iouius vero etiam Rom ir 3 hyeme|& fuburbano in mari capt° s e(Jcv> Optlmico lor. maxime pnrdicari feribit 3 & Ligufticis Ven e ti fq;, ac Neapolitanis non eam faporis gratiam quanquam muko frpe grandioresinconuiuia veniant. Rurfusqu61ongiiisalitoribus capitur eo V| H UUV|UUU1 - 0 - - - J -o- 1 < rgagis prjeftat 3 argumtto eft corporis color rubicundus 3 igneufo, fulgor & aurcus. Illic enim p urI ° aqua DePifcibus. Lrb.II. 127 A 2quaeft ,mareq;haudherbofum,haudq*limofum.contraquiluto viuuntjfiuevt Plinius vocat Lu' vbiptKrc.% tarij,omnium pcifiini funt: damnanturq> d Galeno,vti etiam, qui cancellis vičlitant. Op timi (inquit) & qui . Mnili fiunt,vt fr alp pije e s omnes , tum propter mar e pur um j tum maxime pr op ter alimenta , na pni can- ce . os ' voraf itrautter olent, fr mfuaues funt, fr ad copuendum difficiles,fr mah fucci . Dignofcuntur Ji pnus p uide m puam veje are , ventrem reje rane ris : inter. vefiendum vero ipfi Bat im guli us fr dfadius iu- dicium adf ert. Laudatidimi,vt ex Plinio diximus,conchilium fapiunt. £rat pneterea reddenda ratio, cur gula? proceres magnos paruis praferrent, ciim vel ipfo Galeno tefte paruis lintinfuauiores, <3^ c ur madimt ad coquedum difiiciliores. Redditeam Iouius,videlicetqudd maioribus & maiora capita, & ampliof minoribus f ra lecinora ad condienda varia pulmenta fint , Citat autem hoc Horatij. Laudas infane tnlibrem Mul- tioftores. lnm,infingula puem minuas pulmenta neceffe ejl. Vt vero rationem a iouio allatam non improbo^ita Mor at m nnni tamen longe quid aliud poeta dicere videtur ■ addit eninu,: fxplicatur. bucit te fpec te s video. .Juo pertinet er go Proč er o s odiffe Lupo s ? puia fcilicet illis ^ _ Maiorem natura modumdedit: his brcne pondus > Tnlibrem itaq; MuIIum dixit , non quod magnitudinem iuuareiudicaret, fed quia jfubtilioribuspa- latis & fafiidiolis ltomachis,Mullus maior,Liipus vero paruus,vel mediocrisdelicatior videretur,li- cet vtriq, commune lit, vt quo m aior,eo durior euadat. Illud modo, infingula puem minuas pulmen- tafrc. Acron lic intelligi vult, ac fi diceret, totum fuaue eft quod finitur, quod in partes diiiidi non eget: creterum cum & ex hac interpretatione, quid cerri vix intelligi podit, crediderim poetam hoc leere velle; Ideone Mullum maiorem prafters, Lupum verominorem,quodnaturaipfahuncma- Gdeiudicni minorem elfe voluerit > vt fcilicet ironia lit , & g ul a: iudicium plerumq; natura; aduerfa- natura con- no tedutur. Caput autem &iecur niaximi habita fuifte,Galenus quoq; teftaturhis verbis: Mulli be- trarium-j>. parpropter voluptatem a gulofis fitmmopere enpetitur: & mox: Culofi caput puopfiaudant ,& fiecundas Caput & ie poj iecur ferrepradiedh: & 1'Urfus paulo inferiu s-.Cum puendam alipuando (inquit) interrogafjemrfuiin- cwr in .ji rx ~ genti pecunia pragr andes Mullos e mer at , puid cffiet piiod illos tantopere expeteret ,re[pondit fi primarna ti0 tlos prepter bepar tanti cmiffie, tum autem fr propter caput ; vt conijcere liceat, hinc Matronem Paro- Mulhts cur Qtim,Mullum iTnroSduov ,id eft magnum (nam in compolitione auget,nili dicamus lic cogno- equeftris, tllI nalfcgquod in eius emptione no aliter, ac drča rdv '/?T7rav,id e IR equorum curam ingens clfct lum- ptus j vel equeftrem dixilfe pro magnilico, vt fieri videmus in nobiliorum hominum nominibus, vt u nt Hippardiu^, Hippocoon 3 Philippus.) zdfiau: id dl malum 3 hoc dl 3 emptoribus propter pretij q ^gnitudinem noxium 3 & eorum fuhftantiam vtcunq; magnam(qualis equellriscenfuserat)perdat conlumat. Inuenio aute magnos voluilfe elfe Mullos, vtinexplebilein pretiolilTimo obfonio gu- de^plerent .Hucenim fpečlat illud Seneca’. fin ar e autem non pondus adfiio, fr aliorum gulamirn- ^ monet PhiIoxenus poeta, pifcium delicias mire appetens. Cum namq; apud Dionylium ali- r pblloxeni q^andqc*naret,Dionylioq; magnum, tSdibiparuumappoiitum Mullum cerneren auribus eum_, argimmdi- mouit,vt ex Phania recitat Athen^us: qucerentiq; fadi caufam f Dionylio, rdpondit, fe cutn hoc Llenum-a. e mpore Galateam conderet, voluilfe a pifce de rebus Ncrei aiiquid cognofcere: illum vero refpon- * Mb.i. 1 * e A e natii minorem captmn elfe,neq;duin his de rebus aliquid nouide.-maioreautem b Dionylio Mio.Ep. ^Ppolitum,ex quo refeire omnia podit. Tum folutus in rifum Dionylius grandem fuum Mullu Phi- 5 7 ’ ° Xen ° milit. Idem etiam innuit Martialisinquiens, n L-aitrentino tur pes in Utora ran,is , Ad fiua captiuum puam faxa r e mit ter e Mullutru, F-tfatius tenues ducere credis Acos ? Vifius erit libris,pui miner e (Je tnbus ? ^ipd modo ad carnis fucciq; qualitatem attinet; plus xq uo ab antiquis celebratos f uilfe hos pifces, r e ex e oc6ftat,qudd necfucci bonitate,necfaporis gratia cum plurimis alijs,vt Lupiš, Vmbris, Stu- Cfi™* •V ta g °nibus,limilibufqidelicatisalijs,nullaexpartecomparandoselfe Galenuscefeat,inquiensnequa- D a u ^n fibi tantte videri fuauitatis,neque tantarn corpori vtilitatem adferre, vt tantopere lint concupi- x ^ * ^ e ndi. Adde qu nihilin eo lentons efi atp \; pinguedini s mutrit cer te cum probt con f e & usfucrit : diximus AUmčia lc- fif* 1 antea puod cibus durior , fr crafiiorum partium,fr (vt fic dicam) terrcFiris alimentum pra- pioftora e.t Co jiofius puam humidtor aut mollior, pr afer tim puando pr at er id fubfiantiam habeat corpori. alendo (juibuscibis idoneam Lih. i 5 - De mentn , Vlyifsis Aldrouandi A d falipndu Inepti. Apparatus modernus . 41 L. 10 . c.f. ~ Cap. 51 . 7 rillia. Apparatus sintiquus. Hepatis prttparatio . J Zi&4 c.i. 128 idanedmdc fdmilidrem: qrtd' Jiibjlantidvohtptdte tueUcdtur. NdmdliKentd cjitdt&td Jubjldntid db dleti- £ dts anirnaiibus funt aliena, e a ant nohprorfus ant infuauiter manduntur: ex farniliaribusuerb quemad- modu humidius minus nutrit, it a c oquit ur facilius & aesiribuitur. er go Mulli c ar o iuctmda qttidem e JI y vt qux aiimeniu (j uide e ji hominid natura accomodum>& quanqudalijs pijctbusfit durior,mandi tamen quott- die pat ejipropterea quod jriabilis e sl, & pinguedmis e upe rs cu quadam acnmonia , napinguia & lent 4 et- baru slutim vt fumpta funt,cdcnter implent,& appetentiam euertut. Eade ferme repetit Aetius,qui pa- riter in curatione colici affedus d frigidis & pituitofis humoribus, Mullos,Scorpios,& Pafferes,nutri- menti quidetn &roboris grada omnium aitgratiifimps elfe: grauiorem vero omnem habitum red- dere, ideoq; frequentiorem eorum vfum vitari oportere. Diphilusjq uoqj čarne Mulli ftomacho gra- tam efle tradit, modice aftringentem,duram ,& fi affetur, aluum fiftentem • frixam vero graueiru > & cočlu diificilem. Alibi etiam Galenus Mullos, qubd dura fit eorum caro, & excrementorum ex- pers, negat ad laliedum idoneos effe,quia nimirum macri funt, v t mirari fubeat cur Sophron pingues eos vocauerit. Suadetidem Galenus, vt nifi exenterati coquantur , non quod fordida depafcantur> fedquiaitem marinum Leporem: abiediis enim inteftinis ventricuIoq; minus pcriculoioseffe. Ve¬ neti ciun iaant d udori čarne effe, Mullos,vtBelIoniusteffamr,incoquunt,&infucco acido pip era ' p toq; immergunt, quo modo incorruptos diudus conleruantes per vrbem varnales circumferunt. 1 0 - uius rite falubriterq; incraticula coqui fcribit, futurumq; muko fapidiorem,fi petrofelini fubfrixa fo- lia atq; inffillatuscum oleoarancinus fuccusaccefferint: quem apparatum commendari quoq; tra¬ dit Saluianus: fričtos tamen & eodem fucco irroratos etiam edi folere ait; Quod fi vero fričti ftatim-* in acetum arotnatibus Sc croco conditos immerferis,non fapidiores folum, fed dies etiam aliquosdu- raturos reddi. d Platina captos & vulneratos ferula verberados monet, aliterq; percoqui poffe negat: ficqi elixari & affari: Vuk a ute m vt elixentur,fimiliter ac Thunnus folet: affos vero pipere,ruta- cleis (allij nempe) tunfis, acetoq, aut agrefta perfundi. Alias vero Trilliam curti capitis pifcem effe-' fcribit & grofsi, caudamque in acutum ducere : Integram nec exenteratam affandam effe, ac m uri a afpergenda. Ad dies oblo, aut decem duraturam fi patina altera fupra alteram polita , falimola con- fperfafuerit. Bartholomaais Scappuscocus Pontificius, filutariusfuerit^ intellina per vrnbiiicum^ eximi iubet,iecur relinqui, qudd in hoc fit fumma pifcis grada: fin ex pura aqua gaudentibus,non id- lurn non vult exenterari, verinn etiam ne fquamas auferri, integrumq; fale modico,aceto, foeniculo confperfum luper craticulam lento igne coqui, ijfdemq; rebus iVpiufcule irrigad, moxq; alfufo mali aurantij fucco inferri. Squamis vero fpoliari fi in fartagine coqui placeat. Antiqui ganeones.ac inter ^ eosculinarite artis ad omnem luxum archimagirus, Mullos in garoenecatos fapidiores fieri docue- runpouod meminit Plini us his vci bis : M. Apicius ad omne luxus ingenium mirus in fociorum garo (nam* eaquoq\rcscognomen tnuenit)needri eospracellensputauit. Saluianus arbitrattir liciegendum forte dscjiccare eos pracellenter. Ego nihil moueo. Nam Sc ex Seneca dixi, alios necare Mullos in garo > & condire viuos 3 & in eodem fenfu Plato Comicus, iv ■> fundes oleum quod modiceinftillabis &inferes. Aliter: falfum in falfo: Cumini quantum quinquC digitis potes tollcre, piperis dimidiam eius quantitatem, & vnam fpicam allij purgatam teres, Jkjua* men fuperlundes, olei modieum fuper inftillabis. Hoc a?grum ftomachum valde reficit, & digeftt°* nem promouet.Ius in Mullos affos ex eodem:Piper,Ligufticum, rutam,mel,nucleos,acetum,vinud liquame,& olei modieum,calfacies & perfundes. Aliud ius in Mullos affos eiufdem habetruta,me n ' tam,coriandrum,foeniculum,omnia viridia,piper,ligufticu,mel,liquamen & olei modieum, Quqdn vero quis hoc pifce careat,vt fit in locis procul a mari diffitis,patinam Mulli vice explentem ex eodem f Apicio accipiat. Salfos pifces radet,in patina nuda componet, & adijciet olei quantum fatis videb>* tur/aciet vt fertieat:cum ferbuerit,mulfum mittet aut paffum,piper aljperget & inferet. Nune quibus profit 3 quibufqi noceat,dicamus. vsvs De Pifcibus. Lib. 11. VSVS IN MEDICINA. up A Etius frequentem,vtdidum eft 3 MuIIorum vfum interdixitin colico affedu a frigidis Sc pP tuitofis humoribus.Noxius praterea eft, qui hamorrhoidas aliafq; fanguinis patiuntur flu- xioncs: fanguincm enim tefte Diphilo attenuat , & hamorrhoidum excretionem mouet. Alias tamen čarnem Muili modice aftringentem effe ait & aluurn fiftentem ? maxime fi afletur. Ita & aloe fua natura aftringit tum intra afiumpta , tum foris applicata: cum multus Sc fxequens eius vfus ora venarum, ac maxime hamorrhoidum referet. Oculorum acies cibo horum pifcium hebetari Pli- nius author eft,caterum hocquoq; Dioicorides frequenti efui afcribit, ex quo rortaffis Plinius id ac- ceperir. Inhiberi eo etiam libidinem inucnio. Terpficles in libro de Venereis , vino in quo fuifocatus riierit Mullus 3 virum ad Venerea impotentem reddi tradit,mulieremqj non concipere: cuius malefi- C1 J m viris potiflimum caufa vidctur efte,quod neruosladat; ladere autern neruos MuIIorum efum 3 Plinius fefe apud authores in uenifle afteuerat,vt e contrario qua ad Venerem incitant, ea ferme ner- nos vel roborant, velinflant & intendunt.Conceptus verdfaminarumamenftruisdepedet, quibus “ ciim M ull u.s n atu rali quadam vi aduerfetur, non miriim fi item conceptum impediat. Hucfpečiat naq;illud Platonis Comicijfeu potius Philoxeni 5 ex quoid Plato: apud 3 Athenaum Tp*yA«

og , zeti rpiazcto 4 / Sl ctbriira, Suttvu,

qui a Mullis quoq; abftineri vo!uit,vt Suidas, er -a Mul Sc Lami us traduntjvelad Hecat« de«facra, refpexilfe Lilius Gregorius Gyraldus autumat, vel iisabftineret q U dd per eum ternionis numeri myfterium cole ret, cimi eum numerum in faeris adhibendum puW- uerit, vt ex Ariftotele , Eufebioqi , ac Aufonio ipfe demonftrauit. G R 1 P H V S. A Enigma Antiphanis de Pinna, & Mullo recitatur ab Athen«o s q nivvv zeti rplyAn cpcovac; ifvSi t%wrd.t , 0\z tActAuv.tiStv ydp iftavB-aviv eo^ri 7Tpog cov^ rioAA’ iAa,Anv,7rtpi Sv St vrpog ovr oJovr o A ty^v ri, H’v ctv reti g o Aoyog 3 7rpog qui in fartagine friguntur.Ceres enim f«rin« pr«fes eft, legit namq i eV/^ jpe^ 3 čc vertit,nutriet. Cf teriim h«c expofitio fenfum non habet. Nam pifces in fartagine coquendi, priufquam fartaginiinij- ciuntur,farina obuolui folent,deinde frigi:& Mullis quidem is coquendi modus conuenit:pinng verp non item: ex conchylijs enim eft, ijfdemq; maximis,que in craticula coqui folent,vel elixari:nec fi**' dentiftiufmodi Conchylia, nec deniq; farina obuoluuntur. Quamobrem in tam obfcuris tenebris,fi Oedipi potius quam expofitoris partes egero,lečtor beneuolus boni cofulet. Conijcio itaqj pro n/V« legendum eife p Ivu, id eft fquatina iquanquam reuera omnes codices quos videre Jicuit habeant trf' v» ) vt «nigma fit de duobus pifcibus,delicato,ac pretiofo vno,altero vili, &abiečto, qui in fartagine ftridentes, ceu fortunam fuam deplorantes,quia iam proxima menfa fint dilacerandi ,quamuis Slep Hecati facer lit,Sc h umano generi vtilis, vt qui leporem marinum venatur, & confidt i h«c vero ob carnis malitiam cibo fit ineptus. lego enim etiam imr pAJ-s,id eft conteret, vt fit totius Griphi fenf« s: Squatina, ^Mullus, ciun aliquando pifciculi eftent voce pr«diti; Multa loquebantur ; de quib uS vero fe putabant aliquid dicere, non dicebant: nec vllus intelligebat ciim quibus fermonem habe- rent. Eos autem ambos,vtcunqi loquaces Ceres confeftim atteret. DB / A B DcPlfcibus. Lib.II, Mullus Gefneri, qui minor Saluiani videtuf. 131 DE MVLLIS IMBERBIBVS. Cap. II. Mberbis Mullus (inquitRondeletius ) iseftquia noftris Imbrlago dfdtur abinfi- j^ Qmen gniruborerebriofisenim^uosimbriagosnoftrivocantjfaipius rubetfacies. Ab boe igitur exaturato, & fplendido rubore pifci ifti nomen a noftris datum eft. Pifcis Defcriptio : eft marinus 3 rarus, Hirundinf, & Cuculo corporis figura fimilis 3 colore magis rubro. capitemagno, ftellulis celato. Oculis magnis. Oreparuo 3 cuiusparsinternacinna- . bariscolore eftjVtin Hirundine,fine dentibus.Os branchias operiensin aculeos ter- q * n atur ad caudam fpe&antes. Ad branchias pinna? funt dua? rubra? cum appendicibus aliquot,vt in 5 Un dine 3 & Cuculo diximus: in ventre duce alice. Cutc afpera contegitur & rubra in dorfo & late- da US J nam Ventrec ^ cand * do 3 a d quem edorfolinea? muka? duda? cernuntur. Acapiteadcau- 5^1 . Or ^ ome dio funt acutorum ofliculorumordinescauumefficientesrecuius medio pinna rubra ter CIS con ^ ans cbgkur 3 cuius pinna? aculei parum ferrati videntur, id quod in nullo alio pifce pra?- tlim Uani * n CO Sagittarius vocatur J comperi,quamquam Antbia? idem tribuant veterum feripto- Sa P tteir ' iUS nonnulli. Sequitur aliapinna veluti c mollioribus pilišconftans. Cauda rubra eft, Scorpionis W CfS '* caud£ fimilis. Ventriculum par- Mullus imberbis Rondel. uum habet cum appendicibus multis&longis. Deniq; parti- bus omnibus internis Mullo barbato fimilis eft. Ve-re ouis mul tis diftentu ventrem habet. Čarne eft dura ficcaq;. Hune pifcem ex Mullorum genere ef- fc, certiftimo funt indicio tum_, maxima cum Hirrundine 3 Cu¬ culo, Mullo barbato fimilitudo, tum infignis fplendidufque ru« bor: nihilq; omninoreclamat, P if ^qudd vprpi Jknc n-irnm nntus fuilfe videtur j qui de folo Mullo barbato videntur leripfifle. Ha?c . Cauillone didusalignci daui. qU ij&T * p0re eft breui, teretc digiti magnitudine: colore mini;, vel valde purpureo. Capite, branchijs, pin- n ' s ^ Mullo prosimo deferipto fimilis :..fed fquamas habet paruas, ferratas, oblique fitas . A capi to * Cauda m Leam ex fquamis contextam . Pmnarum qua? ad branchias funt, co or : ^ f arte extcriorc candidi funt. interiore ex viridi mgrefeunt, quemadmodum Milui pinna?. Ventricu- Paruocum appendicibuspaucis. Hepar habetcandidum,finefdlclongiusquam in; ahjs Eu- , fm °di pifdbus: fplenem paruum cx rubro mgneantem. Branchias quattrnas duphccs. Čarne eft t Ura ficcaq; d Cuculičarnenondiferepante. A fquamarum afpentate Mullum afperum nominauit. h V / I De Pifcibus. Llb.II. A Mullus afper Rondeh >33 Ab hoc afpero Mullo plu- Mullus a- rimiuru di/fert , pifeis no- fpcr autho fter ,quadruplo maior P ca- m - pite Mulit barbari modo au- reis caccilis or n ato, in cuius vertice acuiejus eft ruberite \ t totiinTcaput, totuiriouo dorfum & pinng omnes tres poftenores cutaceg ap- pendices, nam_, anteriores purpuralcunt. Latera branchiarum opercula par- tim ca?ruleis lituris notatur. Dorfum planum e/G & afperuinu,. Ventercandicat: inquopinnamabanopičForrdiquit. Pinnte ^ branchiarum eteruleis ftrijs pinguntur,ca?tera flauefcunt. DE HIR Cap V N D III. I N E. O R D O. H I R V N D O, QV I ANTIQV1S. Irundo Mullum,Hirudinem Cuculus fequatur. Hos enim tres fimiles facit Speufip- pus apud Athenamm. Nos Lyram, Miluum,& Coracem addemus,nam & his mul- P‘f\ es con ~ ta cum ijs funt communia. Corpore fere tereti, capitibus craffiores,pofticis partibus exiliores, afperi & aculeari,prceferrim circa caput & branchias, infra quas etiam car- tilaginei cirri peculiares eis dependent, pleriq; etiam verfus binos fpinofos per dor-» fum habent, pinnas in dorfo duas onines, quaru prior breuior,altiorq; & maioribus ^Unita eft aculeis. Gefnerus omnes Atipos^« g , id eft Lyriformes vocari polfe exiftimat,& Galli Ro- f cu (Rouget) nomine Mullum, Lyram, & Cuculum ob confimilem fcrecolorem (rubru ) compre- Ly r \f ormSj en dunt,vt in Mullo etiam monuimus. Carter um quis pifeis /it Gnecorum Hirundo, /iue vtilli vo- q U i . Cant nemo hadenus meo iudicio declarauit aptejerrore inde nato,cu quod haud fatis autho- res ^ cr utatus /itquifpiam,timi quod qui pro Hirundine pifcesdemonftrant,vulgaresnomenclaturas, vt fcpenumerofallacesfunt,fecuti fiat. Ronddetiusin primislongi/fimislati/fimifq; pinnisceu a- temm exa ' c^pneditum pifcem, Adriatici maris accolis ac Romanis; pariter & Maftilienfibus Rondelam qua/i fj^o £. riln dinem vocatum pro veterum Hirundine propofuit,& Hirundinem cum Lucerna Plinij eadem. delen; . j^ lc 3 a Plini jq; verba de Lucerna nune male legi arbitratur: nam cum in vulgaribus exemplarib us Rondeh. b a tUr: Volat Hirundo perquamfimilis Hirundini{ vol lici/.) liem Miluus: fubitin fiumma mana pije is cx 2 L.9 c. r 6 . guinento app e Llat us Lucerna Linguacj) ignea per os cxerta tranquillis noclibus relucet : ifta verba: Item Phnij locus duusfubit m fumma mnnafco fuo mota e/fe fufpicatur 5 atq ue hoc pado legendam. Volat Hirundo eX37nin ^ HY ' D • >y °l Ua mfimilis Hirtmdinipifcis ex argumente appedlatus Lucerna . Alij vero legunt fic: Volat Hirundo Y>ey 1 H amfimilis volnen Hirundinintem Miluus : vthic /it finis capitis,deinde alterius prindpiutn , S ubit ^fifninamariapifeis ex argumenta appellatus Lueerna: vt fcilicet tres/intdiuer/ipilces, Hirundo, duus & Lucerna: quam ledionem iinprobant etiam Vuottonus, & Ma/farius, quoniam Plinius c atalogp pifciurru, Lucernamnominet, Miluum fubticens . Approbatvero eam Sigifmundus cnius , qui ex vetu/lis codicibus fummo iudicio in Frobeniorum Ba/ilien/i editione ab initio 2 7- fc annotat. Hasvoces , item Miluus , adiunximus fini pnreedentis capitis , quas in- . duj Č ' taS ncf c-° q LUS n on fuo loco a/fuit. Fefellit Ronddetium,qudd fua Hirundo etiam no- R l J^ d do r Uceret: qure tamen meo iudicio neque Lucerna Plini j e/t,neque etiam Chelidon/iue Hirun- v eter um 1 »corurn, cum Mullo, 5^Cuculo fimilis e/fe debeat, vti ex Speufippo diximus, cum quibus din tCr ru ^ e fi lnem 3 d^ pinnarum longitudinem nihil prarterca commune obtinet. Ego fimilitu- Hirudo Sal c * fianc intelligo de appendicibus , qua: Mullo barbte in/far ex mento bin^ cutace«, Cu- uiani,&Bel qu° 5 ^V,^irundini (vtinnoRra videre liccbit) velut expedore fub branchijs dependent vtrim- lo>‘ijexplo- c terna: Rondeletij itaque Hirundinem vna cimi Bellonio, &Saiuiano Miluum Plinij dfe_. M n on VlyiTsis Aldrouandi Hlruio 4 «» tboris f k Z,9.c,ft, Tifciumvo- latus diuer- fitas, Hirundo an durosha.be - at Siimulos, qnibus pu— gntt. Gobi 9 an fli muliš ama- tus . * Lib.U Oppiani in¬ terpretu er- rer, Luctrnamc vocatus an idem cunL-> Lucerna Pii n- Hirudo Tli nij,qui . LucernaTli nij, Coruns vn- dedittus, Lucerna m de ditta, * Lib.i. De par,animal, Pefce G cipe* ne ^>, Petuga-j . Tefce yola- dor, 13 4 non dubito: horum tamen etiam Hirundinem improbo,Qua; enim cum MuIIo fimilitudo huic ? Mu- B gil eft alatus Rondeietij. Mihiitaq; vera Gnecorum, ac genuina Hirundo eft is pifcis,quem pro Co- race fiue Coruo SaIaianu$,Gefnerus pro Lucerna, Bellonius [nifallor) pro CucuJo exhibuir: quauis longe breuiores alas habeat, quam vel Milu us , vel Lucerna. Nec verundum deftrui noftram opi- nionem ab b Aeftano,qui nimirum ex Oppiano de volatu Hirundinis ficfcribit: Exgifdbus volantibus^ Lohgines fublimins & Iongiore trafik g er aeremferuntur. Hirundine s h umili us v o lan t: Accigitres vero gaulb figrapimmam aquam mar is tollijolentfut natentne an volitent dubites, Etenim ex h is verbis non ab re cojligat quifpiam alas Acc p cris, fiue Milui breuiores , contra Hirundinislongiores, Sc ad vo- latum exercendmn aptiores efle : fed pro nobis ftat ipla Loligo, qua? inter volantes ho fce pifces bre- uiflimas habet/ublimius ramen & Iongiore tračiu per aera fcrtur. Nobis vero non parum brnet c Op- pianus, duris ftimulis pugnare Hirundinem aflerens, quos noftra Hirundo cum Rondeietij Hirun- dine communes habetdicet ipfe eos in icone non fatis exprefferit. Saluianus,ciim co s in fua Hirundi¬ ne defiderari cerneret, Oppiani fide authoritateque ftandum efle nequaquam autumat,quandoqui- dem loco citato recenfurus pifces, qui duris dimicant ftimulis,ijs quoqi Gobium annumeranqui tan ' tumabeft (inquitSaIuianu$)vtviloarmatusfitftimulo, vt Rte tiara Ouidio aurhore ' $ Lubricus & fgma nočnin non Cobius •vllis , quamobrem fieri potuilfe credit, vt & Hirundinem non bene ijs accenfuerit, eoq; maxime , chtru ipfemet d Oppianus alicubi mitem Hirundinem cognominet, fed nonaduerrit O uidi utri cumdicri Gobium fpinis nemini nocere, non proptereafpinofum effe inficiari: Oppiano vero Hirudinem mi¬ tem vocari falfum eft: eam enim vocem interpres de fuo addidit: quare & Bellonius deceptus FuifEe videtunPifcem (inquit)Roma; Nibiodidlum (ideft Miluum,& pro Miluo etiam exhibet) multicon- tendunt vocari debere Hirundinem, fed cum ferat minaces aculeos & pinnas fpinis munitas,non vi¬ deo quod redfe ita elfe poffit. Apparet enim hunc quoq; Hirundinem fine aculeisintelligere ex falfa Oppiani interprefis additione, Ciim itaq; aculei j qui in vterum Gra?corum Hirundine requiruntur> noftra; Sc Rondeietij Hirundini communes fint 3 non propterea credendum iliius pifcem a-que ac noftrum recipiendum efte^deeft enim in illo prarcipua nota,qua cum Mullo & Cuculo conucnire de- bet 3 appendices nimirum illce cutacete. lam vero ii hic pifcis etiamnum ex argumento Venctijs Lu¬ cerna,& modernis Giaccis Chelidon appellatus, fit Grircorum Hirundo, vt ftatuimus, vel Hirundo Plini; fuerit diuerfa , vel Lucerna; nomine alium ab eo quinunc Lucerna yocatur,intellexerit i trcS enim volatiles pifces fimul nominat, Hirundinem, Miluiun,Lucernam. Mihi eo inclinat animus, vt q Hirundo Plinij differat ab Hirundine Grarcorum, illeq_j nimirum fit qnem Rondelttiuspro MugiR alato, Bellonius, & Salujanus pro vera Hirudine oftenderut ex eo,vt apparet,inducfti quod hodieq,* pefce Rondine,ideft Hirundo pifcis appclletur: Lucerna vero Pliniofit, quihoc ecdenomine Ve- nefijs & omnibus Adriatici maris accolis perquam celebris ejdftit,nobis Gra;corum Chelidon, fiue-' Hirundo putatus, eft Saluiano perperam Coruus,Corui etymologiam inepte cum Ifidoro ex Latina voce depromentfia cordis nimirum voce, ciim dičium conftet a nigro colore. Bellonius itein non be* ne Cuculum efte putauit, vt fuo quoq; loco manifeftabitur, SYNONYMA. E TYMVM. V Eneti cateriq; qui Utoraincolunt mariš Adriatici Lucernam vocant, antiquo nomine. PN nius fic dici tradidit,quod lingua eius per os exerta tranquillis nodtibus luceat. fed hociin- quit Gillius) pifcatores omnes negant: quin & linguam ab ea exeri veritati confonum nori videtur,& a AriftotelirepugnatquilinguampifcibusexpIanatam efle inficiatur, quodceu ratuiri- ft ex eodem ipfemet Plinius repetens aftruit: Quamobrem conijcit Gillius, Lucernam potius appcJH- tam fuifle,vel quod pinn? verfieoloresnočlufulgorem quendam mittunt,velquia antiqua; Lucern^ ipeciem fimilitudinemq j gerit, cjeteriim ciim certum fit oculos eius nodtu lucere, idq; non tantum^ in viuo pifcc,fed in recens capto edam.egohinc etymologiam deduxerim. Gra;ci quoqj antiquo no¬ mine Chelidonem dicunt,Romani nomine cum Lyra Sc Cuculo communi Caponem,non quod čar¬ nem albam, & friabilem habeat, vt aui eius nominis affimilari poftit, fed a capitis magnitudine, ad potiftimu afperitate:Maflilienfes Belugam.Nomen Hifpanicum Pefce vol ad or huic aque ac al ijs vo- lantibus attribui poteft . Anglorum item Gyldempolenon alius videturpifcisquam Lucerna no¬ ftra fiue Hirundo. Pole ipfis lynciput eft, quolucet nodtu nimirum vt aurum quod gylde vocant- GENVS. De Pifcibus. Lib. II. G E N V S. D IF F E R E N T I M. D E S C R I P T l O. ‘37 Ellonius ;qui Lucernam feupotius Hirundinem noftram pro Cuculo pofuit, duas eiusfpe- fom ^ B cies defcribit 3 \ nam tamen tantiim pingit. Habes hic vtrmfque iconem . Muka_> cum Ču- culo habentcommunia 3 adto vtei congeneresnon ab re dici poftint: Ore'iiamq; 3 roftro 3 ca- P Ite ofteo 3 angulofo 3 & qlatc;aculeorum, pinnarum,cirrorum cartilagineorum niimerp & loco, to- tac bdemum corporis figura 3 cxačHftime Cuculum reprefentant: Rebus ramen nonnullis ab eodif- C' ia ‘lo ^ ^runt: bina: nam'qj roftri emirienti** qua? in Cuculo longiufcult? funt ,;in hoc vtroq; pifcc vix funt confpicna?. Aculci etiam non foliim capitis & branchiarum p & prioris pinna? dorfi/cd illorum etiamd r ^-J £S ^ ' pnorum a capite pfrdorfum vfq; fere a d caudam excurrentiumlonge minores quam in Cuculo.Prg- terea pinna qua? vtriufq; lateribus haret, non fubrubra, vt Cuculi 3 fed primiim viridisfn extremo cc- rulea. Poftremo tergus, non vt in illo rubrum/cd varium. Partibus rcliquis rum externis 3 tum inter- nis Cuculo admodum fimilis. Magnitudo tamen etiam differentiam facit. Cuculus fiepe trilibris,Hi- rundo faltem miner,nunquam ad binaslibras excrefcit. Scribit Gefnerus, Lucernam profquamis Sqtimx. a *peram habere cuticulam: quod Ci verum eft.ad hunclocum 3 vbi de fquamofis potiifimiim agimus 3 non pertinebit: poffitq; reuera inter non fquamofos rebliiis referri; attamen cum ijs lit pneditus licet valde exilibus ac tenuibus 3 quod Bellonius quoq; animaduertit a Speufippi fimilitudine abire nolui- naus. Bellonius autem cum dixiftet Cuculum fuum priorem, qni Hirundo 3 feu Lucerna noftra maior eft;membranaceointegi corio 3 fquamis carente • fubdit: nifi ha fint admodum fubtiles,atq; indor- . m >nusquam in ventre: Duoshabetordines afperitatum in tergore, velutifquamas in fe inuicem ln cumbentes 3 inter quas dua: pinna tergoris continentur. Idem Bellonius Cuculum fuum dentibus Dentcs. Carere afferit, eorumo; loco afpera tantiim habere labia, quod noftro etiam pifci conuenit. Saluia- nus tamen dentatum pinxit, dentium tamen non meminit. Alter eiufdem Cuculuslatas habet pin- nasadlateraccruleas p quas vtrinq; (inquit) permedium fere corpus expandit Miluinis breuiores: nuas praterea in tergore. Corpore eft crafliore ac recuruo 3 ventreq; grandiore. Hac item omnia^. ,n niaiori noftro pifce confpicua funt: caterum quod dicit Anglis Gournautam vel Grandinum, Ge- ^ nuenfibufq; Ol gam vel Organum nuneupari; fallitur. Hac enim nomina vero ac genuino Cuculo 3 clil Uspinna rufa funt 3 competunt, L O C V S. NAT VR A. MOREŠ M Arinus tantiim pifds eft vtraq; noftra Hirudo, fiue Lucerna: neutra enim ad dulces adna- tafle hačbenus obferuataeft: cum litora potifsimiim freouentent, ad profundum tamen etiam pelagus excurrunt:etli Maftarius ex Strabone feribat Hirundinesin quodam Mau- }J 3ania flumine gigni feptenum cubitorum, Hirudines enim, non Hirundines dicere debuit 3 /3cTf AA#? £ n , lm Gracelegimns. Čarne vefeuntur ; pifciculos 3 cancellas 3 tellinas captantes. Solitariospifcesef- Hiruimet . inde cognofcitur,quod ftnguli fere,aut perquam pauci vna capi foleant. Inuenio tamen in nauiga- muXim iui in omnibus rebus compotem fore icuiusrei fidempenus ipium efte voio. V S V S IN C I B I S. H lrundo noftra vti corporis forma, ita etiam fapore, & carnis qualitate Cuculo iimiliscfti Vterque autemnequeomninoplcbeiusac vilis, neq;etiam nobiiioribus comparandus. Chelidonas tame nominat Epicharmusin nuptijs Hebar, & Diphylo Chelidon polvpo fi- iniiis elt , fucco fuo bonum colorem faciens , & fanguinem mouens • fed apparet hic de Helcdono Diphiium loqui, vt videlicet duo congtneres pifces in uidem comparentur. DE C V" C V L O. Cap. I V. SYNONYMA. ETYMVM. Vem Latini Cuculum, Grarci paritet zozzuya nuncupant a fono,quo auis eiufde no- minis more obftrepit, vt Ariftoteles , & Aelianus atteftantur, quanqua Rondele- tiusj cinn retibus capitur,voce za exprimere dicat. Sicuiis,& Neapolitanis veiut an- tiquum Grabcu nomen exprimetibus Cocco dicitur, vei vt Rondeletius tradit, Coc- chou. Pfellus KWKuyiQv diminutiua voce vocauit:ftcq; Iacob. Goupylus apud Trai- lianu reftituit pro zoyztrov y in curatione colici aftečlus.Ču vero fit Mullo fimilisfd eft Tpi'>A-’ J Typhon in librisde animalibus author eft, referete Athenaro,aliquos putare rpiyo^v, eunde efse Cuculo pifce dim propter fimilitudineforai£> tum vero etiam propterpartiu pofteriorum ftccitatem. Nominat & Sophron Trigola cum Trigla,fiue Mullo, vtin Mullo oftendimus,vbi quoq; quid de Trigolafentiamus^aperuimus, Cuculum Romani, necnon & Lyram Caponemcur dicant> fuperiori quoque capite dičlum eft. Saluianus Venetis Lucernam appellari arbitratur falso , cum fr Venetorum Lucerna_, Hirundo Gracorum , Sc Lucerna Plim j , vtibidem oftendimus, Liguribus G eodem Saluiano tefte pefcc Organo vocatur, ficuti & maris Illyrici accolis, vt Rodeletiusait, Mon- fpeljenfibus Morrude,quia morre (inquit vocant os cum prominentibuslabris: Mafsilienfibus Gal- line (cmod nomen ei commiine efse ait cum fuo Corace, liue Coruo ) Santonibus Perlon, Agaten- fibus Rondelle, a corporis, vt arbitratur, rotunditate: fed quid ii a iimilitudine cum Hirundine fr nominari dicamus, quafi Rondinellam ,quo nomine iftiufmodi volatiles pifces plerumq;audiunt' PleriqjverdalijGalli nomine cum alijs etiam pilcibusrubriscommuni Rouget, fiue Rouchet di- cunt: alicubi tamen etiam Refait, quaii dicas bene curatum ac faginatum, ac ii 7ro\w&pziav fignifr care volentcs,magnos enim & carnofos habet mufculos:Angli,authuc, aut iimillimum pifcem Gur- narcle: cuius vocis homonymia deceptus Gefnerus, Belgarum Gaernart eundem efse credit, cum-' hoc nomine Squillas gibbas intelligant, Cuculum vero appellent een Zeehaen, id eft Gallum ma- rinum,vt Adrianus lunius quoqj teftaturin fuo nomenclatoro, D E S C R I P T I O. cum Hirundine, fiue Lucerna noftra communia habeat, & in quibus praterea differatj in illius hiftoria demonftratum eft. Diphilus rebus plerifqi Miluo fimilem efse tradidipvi' delicetpinnarum longitudine, corporis rubore,& carnis qualitate,imo & corporis fpeciefr os,alarum magnitudinem, fquamarum copiam cxcmeris: toto enim corpore giaber ap- paret, pra?terquam in medio latere, in quo virga protenditur, ex tenuibus fquamis con- texta, & in dorfo, vbi a capite ad caudam duo itidem iquamarum ordines deferuntur, Reliquo de- niqi corpore fquamasquoq; habet,fed adeo exiles,vtijs carere videatur . Capite eft magno, o teto cadato,angulofo,alicubi etiam aculeis munito. Nam praster id quod roftrum in duas longiufcu- las eminttiasdemicirculum conftituentes terminatur,fuper vtrumq; oculum fupercilij loco, vt in L u '* cerna,breuis quidem,fed acutifsimus ac d urifsimus aculeus extat,pofteriorq; ac fuperior capi n's p* 11 s ducbusalijsconftmilibus aculeis horret: ac vtrunq; branchiarum operculum alio, fed longiori ecu~ leo armatur,ftatimqj a branchijs alius omnium longifsimus vtnnq; prominet. Aliouibus etia cap: tlS partibu« n Dc Pifcibus. Lib II. 13 9 Co S ar ^ nmn ^ mt4latur ’ v ^ e Epicharpnus fplepdidum Cuctilum dijtifsc potuit. Oculi nigri ® culi * ftiavil! SCCi \ m ktiukulum ^ quodedentulum Saluianus efie fcribit,cum dentatum pinjsilfe videatur; ° s ' * Cuculus Rondcl. •r—- Avv*.ii4j.yuxuiu > /i TpK ftujdlla? vero extrema fui parte afperiores dentiumvice funguntur. c ft fubrubra 3 maior quam in alijs pifcibus j minor quam velim« Hirundin*& Miiuo i ex cuius * rcgionc in ventre altera minor vtrinq; & minus rubra txori- tur. Ante has vtrinqj ternijcar- tilaginei cifri deperdent. A ca> pite per dorfum vfque fere ad caudam duo acutiflimorum- aculecrum ad caudam ipk m- fpeftatium crdines deducun- tur. In quorumcdio diue pin* r.x ccnfpiciuntur , vna capiti picxima 3 breuior fed latior 3 no utmq; latiflimis aculeis hord- daialteralongior 3 led ftridlior, nullifqj armata aculeis. Ventre eft piano, Milui noftri.inftar candido, Orihciuna excrcmcntorum in medio ventre eft, a quo alia exorta pinna fere vfque ad caudam-- extenditur. Gapite > 0 , 5 ‘n Branehia • ribus 5 & pinnisrubet , vnde rubrum Cuculum Numenius appellauit. Totus pi c,s r r ° uli V Partetinter - omofufque Braneti«habet vtrimq; quaternas & dupliccs, ventneulum fatis cainoinmcum rotu. * appendicibus i inteftina admodum lata, inter fe conuoluta, & multa pinguedme cMufe .1 «par febalbidum, fine felle, vt Rondeletius obferuauit, fpknem rubrum & paruum , Eorunt qu d . Saluianus 3 maximus tres libras haud exuperauit • LOCVS. NATVRA. MOREŠ. Vculum Oppianus litoralibus accenfet, Ariftoteles vero & Aelianus } qui inter eos 3 & [pela- gios ambigunt 3 hoc eft qui ex proprijs Iocis ad profundius ctiam mare enatant, Eodcm Op- .f piano tefteceleris eft,pinnarum nimirum magnitudine in nandoadiutus 3 quarumopera vo J^ Um ^ u P. er e xercere non ab re quifpiam credat. Qu C Quomodo autem vocales iftiufmodi pifccs dičti. V ° cem &u fonum edant, ex praicedenti capite peto vsn IN GIBI s. H Audinfuauis pifcis eft 3 neutiquam tamen cum fuauiflimis conferendus,Carnem habetplu- ^ rinum,eaudeq; albam 3 duranij& ficcam 3 quod Philotirous apud Galenum teftatur his ver- bis: bracones & Cuculi omnibus ijs cfui ipfis v eft un tur, duram h ubere čarnem mamfejle app a-' frajfertur tamen tanquam minus dura Miluo 3 Diphilo apud Athemeum authore ? & licet dura,. e ms caro , cum tamen etiamfriabilisfit, haud temere falubrisa multis cenfetur: 3 Hippocrates * i.deintgr. ^ a udemferevim alimentariamtribuit Scorpio, Draconij Cuculo, Caliionymo 3 & Gobio,in moibis atfeči. fečV 1S & s vfum eorum concedens. Ad apparatum quod attinet, Epicharmus 3 & Dorion dif- Appuratus”, l ? s aftari,&condiriiubent 3 dorfonimirum aliquotpertrafuerfum fe,?a P* 0 nimirum aut ruta)cafeo 3 rhoe 3 filphio 3 fale 3 oleo, & inter afiandum verfos inungi, & re a f° S acct0 con fp er gi: quo loco Natalis de Comitibus pro rhoe, vertit malo punico, quem erro- bit ■ I ? r quitur Saluianus,qui nune quoqj frixos,& arancij mali fucco irroratos Roma? edi fcri- f t j J . el kqiquiitem elixosnonafperncntur. Rondeletiusfpiflioraeoru lateracommodeinfartagine ■ fnegatMeoci; Italos in duaspartes fe&osfrigere,hancqi pr^parandirationemper manusaban nqui.s accepifle. Monfpelienfes in aqua & vino efij 0( ]Ucre 3 omphacioqi s croco 3 pipere,folijs apij coi eh’xos ex aceto 3 vel fucco oxalidisinrerre 3 velin oiia_ pij condiro. DE !4o Vlyfsis Aldrouandi DE MILVO. Cap. V. E ORDO. SYNONYMA. ETYMVM. v ■ - ' ' 1 ' j . . ' ! ; J ' Res volatilespifcesPliniusordinenumerat,Hirundinem, Miluum, Lucernam . Lu¬ cernam & Hirundinem Rondeletiusfynonymafacit, Saluianus cotra Lucernami Miluum. Nos vero Plini j Lucernam veterum Gr«corum Hirundinem efte, a Plinij Hiruncline diuerfam,ciim ex notis quibufdam,tu ex hodierna Gr«corum nomencla- Mlluus , 5^4 KJSn*, tura oftendimus: Nunequi fit Miluus eidem Plinio 3 deinde qui Hirundo,dcclaran- qui authori. dum.Diximus itaq,- , idemq; iterum affirmamus , genuinum Miluum efte eum quenr dočlifilmus Rondektius pro veterum Gr«corum Hirundine_» propofuit , eo (vt apparet) argumen¬ te motus qudd alieubi in Gallia Volant, alieubi etiam Rondole , Roma > qipcfce Rondine, Hilpanis Voladbr, alijs Papilio 3 alijs Ratte pennade , hoc eft Musalatus quafi Vefpcrtilio nuncupetur,cum-> linthacomnianomina voiaciffimopifci pbtiffimum congruenria . Veruntamen ciim eadem,& Lu- “ cern«,ftue vera’ Gracorum Hirundiniptem Plinian«, pifeibus nimirum «que volatum exercentibus Hirundo conueniant, Rondeletij argumentum non fufficit. Plini us fuam Hirundinem volueri eiufdem nomi- plhij conft- nis iimilem facit, qua fimilitudo Hirundini Saluiani, & Bellonij, quam ipfe pro Mugile alato pinxit> dernur. meo iuditio longe exa&iiis quadrat. Corpus enim habet loge exilius tenuiufq; & alas longioresan- c uftiorefq;, vt Hirudinem voluerem toto corporemuko exadiiisreferat exprimatq; quam Ronde- letij-pifcis,quimulto eft craftlore,longeq; latiore alas , eafdemqrpičias.Milui auisinftar obtinet. A,dele quod Hirundo auicula eft inermis plane; centra erapacibus Miluus, & v ncunguis, ficuti vn- guium vice Hirundo Rondeletij fpinis armatuš acutiftimis. Quid ni itaque Miluum dicamus ? idem » etiam eft,qui alias a Plinio Miluago vocatur,Gr«ds vero I spat;, Oppiano etiam jjp«f,id eft Accipitei‘> quia nimirum Accipitris fpecies inter aues Miluus eft. Alieubi in Italia etiam Nibio dicitur, id eft Mi- luus, Bellonius Maiftli« Landolam vocari feribit, quod nomen Hirundini alij tribuunt. DESCRIPTIO G P Innis caudaq; expanfts Miluum auem omnino refert,latis nimirum & maculofis, CapUthabet oft e u m ,q u ad r at u m, durum,afperum, cuius pars pofterior duobus,ijfdemq- magnis & robu- ftiflimis ad caudam fpečlatibus aculeisarmatur. Branchi« vtrinqiquatern«, tedl«,quarum opercula quoq; offea funt,& in ducs aculeosno minus acutos aerobuftos definut.luxta eas bm« sut pinn«,vtrimq; nimirum vna ; longiftim«'. vt diximus)latiffim«q; ad caudam ferme p e rt in gen te s, ni- grefcentes, ftellulis maculi£q; vari js afperf«, vt papilionum al«:ante quas pendent veluti pinnariim appendices,quas curn prpcedentibus duobus,& cum proxime fequentibus communes habet. In dor* fo alie funt du« erečl« eifdem coloribus notifq; depičl«;anterior minor,maior pofterior.Cauda vni- ca atq; lata pinna terminatur. Corporis figura rotunda.& oblonga eft. Squamis olfeis, afperifq; triangularibus inter fe ferpentium more commiftis tegitur: qu« eum no pque omnes afper«,& trian- gulares fint, la uiti m fquamarum ordinibus; non fecus quam plcriq; ferpentium ) lineis quibufdam-» pilcis pingitur; afperarum ftriatus, afperrimarum vero angulofus,& fere quadrangulus efficitur.Co- lor totius corporis maiori ex parte cx nigro rubefeit. Aliquando omnino ruber Roma eft referent^ Rondeletio, fui vero,id eft, quicirca Monfpelium capiuntur, magisnigricant, maiorefq; funt. bal- 0 uianus quoq; capite, & lateribus fubrubere ait, dorfo vero ex rubro nigricare ,ideoque Ouidium th" xifte : Et nigro tergoreMiluus • Maculis praterea ex ceruleo virentibus dorfum, & grandiores pinna^ notari. Oculi magni funt, rotundi,rufi vel rubefcentes. Lingua,palatum & reliquainterna oris par- res item rubra: coloris iucunditate, & fplendore fandaracam, vel cinnabarim fuperates. Hifce par- tibus no vt extra aquam volare probaret, teftes eius rei ait eife,qui ,. , a dHerculiscolumnasnauigarunt, qui affirmant tantam nonnunquam, ibi volantium iftorum piki- V la un £ Un uurbam confpici,vt non pifces,fed aues aquatiles elfe videantur. Cur autem, 3c quando volitent, ^ Hirundine ex Oppiano, <5 c Aeliano dičtum eft. Saluianus tradit ad lapidis iačtum volare confue- y 0 i Jtus d * e > ex diilio,(vt apparet) qui quatuor cubitis extra fummam aquam pifcem hunc eminentem, iru * allico litore maris interni vidit ad lapidis iačtum volatum proferre. Talemetiam fere volatum^ , Ppianus& AelianusAccipitri fuo tribuunt, paulo fupra aquammarisdferri inquientes,adeo vt u dicatu lit diffkile, natetne an volitet, Nec eft qudd quifpiam ex hoc humili volatu fufpicetur, hunc quem depinximus, pifcem Miluum non elfe, vt quem ex Rondeletio turmatim per aeraferri auium ^ore modo dicebamus, Vero enim confonum eft iuxtalitora , vbi minor infequentium pifcium ti- ^ 0r dljhumilcrn volatum,altum vero vbi maior is eft, exercere, Volatu enim, vt ijdem ( Oppianus ^Aelianus) tradunt,vbi de pifce aliquo timent, faluti fua? confulunpetft Trebius Niger 3 Plinio tefte C ^ Ua ginem(Miluum (puto) intelligit, nullus enim alius pmerea meminit,) quoties cernatur extra a fttiam volitans, tcmpeftates mutari prodiderit. Quod ad cibum attinet, Mftuus nofter, licet eden- tamen corniuorus eft» VSVS IN CIBIS, ET MEDICINA. L. e.z. Cihttt . Os J Vemadmodumobpulcherrimam ocuIifqjgratiftimam corporislpeciem Miluus ab omni¬ bus expetitur,ita e contrario ob carnis fu;e ingratitudinem in cibo contemnitur: vnde etiant eft quod vt intuentium oculos potiiis quam ventrem pafcat, exiccatus conferuari confue- , uit. Gillius author eft a nautis templis offerri,ibiq$ ob raram eius formam fnfpendi.Cau- Cur tem t>l\$ ^habetvaldepaucam,valde^iduram,vtvere Diphilusapud Athenaum Cuculo duriorem tri- ojjerant . . Ul fte videatur: fiquis tamen edere volet, elixandus potiusquam aftandus fuerit. Rondeletius hu r s pifcis fel contra oculorum fuftuliones efticax elfe, experimento didicit. OE HIRVND1NE PLINII. Cap. VI. S Y N O N YM A. Helidon, liue Hirundo Grtccorum qui lit, cx fuperioribus habes. Nune de Piinij Hi¬ rundine dicendum. DifFerre enim ibi quoqj oftendimus. Eam itaq; illum pilcemu. efte non dubitamus, quiRomce hodieqr pefce Rondine nuneupatur , Agatelibus te¬ fte Rondeletio Falcomarinus,Maflilienlibus, vt Bellonius ait, Landola, alieubi Falcomuri- etiam in Gallia Arondelle de mer,quali Hirundo marina. Hic enim pifcis fe Hirun- ms . aui ^ a ^rum longitudine, & corporis tenuitate fimillimus exiftit. DESCRL Corporis fi¬ gura. Caput. 'Branchia. Pirtn a. C juda • Carnis litas. 144 Vlyfsis Aldrouatidi D E S C R I P T I O. Lis explicatis 3 imo vero & earundem Jongitudine, corporifque exilitate vt Hirundinem ele- gantiftimerefertfita fi alas auferas ad Mugilis figuram, quam proxime acccdir>qiiare alatu — — Mugilem vocauit Rondeletius,ciim alioqui non conftet, emari fiumina fubire,quod Mugi- lem facere fuo loco oftendemus. Caput habet rotundiufculum,roftrum acutum,os par uum, prorlus edentulum. Inferior maxilla,fuperiore paulo eft prominentior. Oculi rotundi funt & maximi. Bran¬ ki..-v, . ri . Mrnr ,. nnifpi-n.v;iMYra o na shina?funtiila?omnte ctuarumopera volatumexercet, latiftlmelo 11 ' ‘ ialijs A Hirundo Plini j. procer. in fuaicone exprefiit 3 paruain tamenelfe, in defcnptionea etiam alferit, eiq; qua?in dol'- fo e it vnica 3 magnitudine x- qualem. Caudtepinna 1 & 3 -' eft 3 magnaq; , lunata, & ceU in duas pinnas defines 5 q uai rum inferior fuperiore maiq r eft. Lineaqua?in CcTterisp 1 ' fcibus a brachijs , vel a capi te perlatera adcauda duciturg in hoc pifce a pinnis venti ,s orta per iinum ventre ad caU" damfertur. Squamis con te- giturmagnis latifq;. Vent er albicat ; dorfum quod Mug 1 ' lum more latiufculum habcb q . . ex canuleo nigricat: Cubu 1 magnitndinem attmgit ; Ceftreum autem ex Mugilibus pctiftimum habitu , colore 3 figuraq; refeB : mtern ? vero partes cum ca-tens Mugilibus conueniunt.Qupdfi verb qui s hunc Rondeletii Mugii^ alatu pro Plirnj Lirundme nohtrecipere,isfubfequenteaccipiat, qui Milni alati,& Lucerna:nornii^ quoq, mjflus eft.Duosin vertice capitis aculeos habet,cum fuperioribus Lucernis comunes. Ala ? ltC rotund? luntded colore plurimum 3 orifq; figura ab illis diflidet.Ala? intus virent,extra nigricant: Pi n ' pedtoris & cauda fufc? funt. Venter argenteus eft, latera & branchiarum ofla , item fiflciput aur<> relplendent:ca:tera caputferruginei coloris eft. P LOCVS. NATVRA. moreš. Ifcis eftmarinus ; &vt Rondeletius teftatur 3 litoralis:Haudtamen omnibus maritimis i° clS fi capitur: Roma?que teftante Saluiano rariifime confpicitur. Čarne abftinet, alga & alijs m** ' * r_ -1-.. -r > « n r- - - —• X 1 " J • ' . ris quifquilijs viuens. Volatu fefe extra aquam per aera efferre, nemo eft quiinficiari p 0, lit, idque nomendaturte apud diuerfas gentes atteftantur,approbante pariter experientia. V SV S IN CIBO. S Aluianus ciim Hirundinem a veteribus haud fatiscommendarifciret, huncquoque pilcem > v quem non folum Plinififed veterum Gnecorum quoq; Hirundinem efle arbitratur, inter lap* dos pifces habendum effe negat,prorfustamen non contemnendum arbitratur. Čarnem ( jn ' quit) habet duriufculam,& propterea non facilem concočtu, fed vbi concoquatur,plurimiim nut IlC tem. Addititcmelixam affir prafterri.Atqui Rondeletius, vttotocorporishabituMugiles,vtdi^ ! ' mus 3 refcrt,itaquoqfi;fdemcarne&fuccofimiles efteferibit. Mugiles autem., vt fuo loco dicetui > haud iliaudatam čarnem habent. Subfequentis pifcis caro cum Lyriformibus alijs fere conuenit. DE LYRA Miluus alatus, fču Lucerna nomjne miiTf-is ,puiu5 deferiptdonem habes pr&cedenti pagina* 1 45 DE 14 6 Vljdsis Aldrouandi D E L Y R A. Cap. VIL J SY NON YM A; E T Y M V M. A Lyra aliquot pifces ? 3 id eft Lyriformes cfici pode, fupra a nobis cii<5iura cfi 5 q u0 ^ haud paucahabeantinuicem communia.Nuncde eo agimus qui proprie ,Lyra nominatur. Ctti nomenne cornuum figura 3 quibus fumma ro/ho bifurco, Lyram veterum quodam~ modo refert 3 an fonus quem edit, fiecerit 3 dubkari polfit: parum ramen intererit, hincne vel ind° quisnomenderiuet;>cuin&comibus anterioribus lyra? ftmilitudinem reprarientet 3 vel uti ly^ fonum edat 3 vtmoxex Ariftotele dicemus, Eftautem fonusille ceu grunkusquifpiam } vnde M 0 * 1 ' fpelienfibustefte Rondeletio Gronaujvel Grougnautappellatur quafi grunniens pifcis Ide m tradit Liguribus Organo vocari,forte ab eodem fono:Saluianus vero ibfiatp; eriam Maftilia? Malarmat v0 ' (jallus ma- carifcribit. Additctiam Rondeletiusinferioribus Germanis Lechan dici 3 quafi Gallum marin um^f' rtnuf. terum Lechan apud Belgas nihil eft,& Gallus marinus ipfis Zeehaen nucupatur,quo nomine Cucm lum,vt diximus, intelligunt: Lyra ramen non ab re eriam Gallus marinus dicetur propter pinnarn^ in dorfo, Gallinacei crifta? perquam fimilemjvel eriam qudd iftiufmodi pifces aridi fufpendi foleanri vt pro vario corporis motu & capitis obuerfione ventos ac tempeftatis mutationes 3 ficut cantu Gal«" naceusjvelkemtemplorum£tdiumq;verticiinfixus,indicent.Gallipleiiq-obrubrum coloremA^' Cafito. c h e ttumdic-unt, Romani Caponem amagnitudine, vt Iouiusiudicat,capitis quafi Capitonennvnde fortaflis argumentum fumpferint,quihunc pifcem quem fubinde pro Lyradefcribemus.,Cephal unl fiue Capitonem efte crediderunt, qui ramen ex Mugilibus eft. Non deluere eriam qui tefte Rond^ Orphus. j et j o Q r pj 1 m T , 3 it:g qui Erythrinum efte crederenpob corporis rubedinemjfed bos Pagro fimiles efie j £iyt nnm. ntC j Ua( , ljam ver o Aoposciris fuo loco oftendetur. Aliqui deniq; videntes Lyram nomen obtinuifif a Citharm . mufico inftrumento, exiftimarunt eundem eife cum eoqui K iS-ctpo? vocatur; quosconftat eriam &*- * Lih de li>eumqubd Ariftoteles ,qui vtriufq; m e minit , fynonymis vtinonfoleat 3 rum vero eriam q ll ° d tssliment. * Galenus Citharum fcribit Rhombo fimilem, qui ex planis eft, & toto genere a Lyra diuerfus. GE N V S. DESCRIPTIO. Lyram Čer¬ nutam ejjit* R Ondeletius duasLpr? fpecies defcribit, totidemque depingit Bellonius: Saluianus vnaim* tantiim ; illius nimirum alteram, quam cornutam cognominat, & pro genuina veterum-' Lyra non habet; Tale m enim primam efle exillimat, argumento quod roftri cornualf - txammuw ^ antl q UJE figuram referant,vt comprobant (inquit) cinn rnulta antiquorum monumenta 3 qu«T R °' m^ hodie vifunmr, rum illud maxime quod vidi ibidem initiopontificatus lulij tertij, in quo Ad aS carii globum humeris fuftinens 3 figna c^lefiia, 8c in his lyra? antiquorum figura exprefia erant Lf- ram autem cornum habere , lC ' Lyra prior Rondeleti j, ftiseft Plinius 3 detefiudinib.l°- ques : 7 ‘roglodyt annexis cornW i<5 la tisfe d mobilibvs, qa or um tando remigiofe adiuuant: 1A 111 de vocalis (fonora) efG q u ^' lem Lyram effe aflEmiat a Ak" ftoteles. Pifces firepitus fr^°~ rejij‘> edunt 5 quos vocales cf e cunt„ vt Lyra dr C hromiš: bi cnf> veluti grunnitum quedam eC ' li( ' Pifcis eft marinus, teres, rubct? capite ofteo, magno:in poftek 0 ' re eiusparte inofte brachiast e ' gete & in dorfo aculeis magn lS > & robuftis armatus, Roftrum 111 b f 21 c j. R u °corniialara protenditur,quibus Lyra? anriqua?formam refert, Squamisparuis& afpcns con- CornutaTh te ?' tur ’ plus °R’ utT > q”dm carnis habet, Alteram modo Lyram,quam Bellonjus, & Saluianus uto' ftij, pliciter Lyram vocant b , Plinio cum de volantibus loquitur 3 Cornutam dici aflerit (licet item va-* * Ccta- *Z. 4- Hift t Lyra prtoris defcriptio. Lyra alte- rius defcri— 0 J 4$ Lyra eadcm ad fcel e ton effičbm. Non cjjc_j veram Lj- rant-t. ir L.$.c. 27* Sqnamx ; Cafut* Oculi. Brane hi a, Tinn*. Cauitt, Tarte inter¬ nat. in Oetaccis ci .fit alius eodem nominc appella- tus) qua’ corn.ua attojlit č mari , de voiorc niu- iur,Anoftris(inquit)Malarm.at,id eft tnale at- matus vocatur per antiphrafim, qnamobrem jpfc cataphraftum,v d pAo,sov 3 qudd vndique armatus totulque oliocus fit , noininauit? Ron¬ dcJctius veram antiduorum Lyram eileali- quando credidit,verum ciun nen fit vccalis, etli cornua maiora habeat,Cornutam rebtius dici pofic iudicat. Nec obftare putut,quod ce Cornutafcripfit d Plinius,fthquipedaliafire f cornua habere , cimi fit lorta/fi s kgtndunu femipcdaJia. In Plinij cociice Babica’imprel- io felquipedancakgitur. C aput habet olfcfi> angulolum,acukis & emmcrijs plurimis alpe rum,cuius anterior pars in duo ionga, lata, & retufiicornuadegenerat: fub quorum exortu os eft fatis amplum, rotundum & cdctulum* Ex inferiorc maxilla cirn quida breues, niol- lefq; & carnofi dependent. Oculi magni funt, jfupeiiore parte aculcismultis muniti.Brachi<£ vtrinqiquaterna J quarmn oftea opercula^; non folum medla fini parte longa & a/pera ol¬ je a eminentia armantur, fied etiam pofteriora aculcis muniuntur. Adbranchias vtnmgne pinnam vnam habet paruam &rubcntem j cuius regionc in ventre etiam vtrinq; vna alia mi n or, & minus rubra cxoritur. In dorfodu# funt, quarum prior breuior eft, fed in Ionga* &rubcntcsfcras degenerans ipofteriorvei' 0 longior: a meriio enim dorio ad caudam vlb> deducitur;v traquc inerm is,nullaque munita acuko.Sub ventre ab ano,alia ciu/dem pen e magnitudinis & figuia? cuni pofteriore dorfi> ad caudam perducitur.Cauda in vnicam pi°7 nam eandemq; paruamdefinit. OfiearuaPp grandium fquamaruin (qutc media fui p& lS acutilfimo,recuruo, atqi ad caudam /p c Ran¬ te aculeo muniuntur,)o Lyra peculiaris mam pifcis eft , Iitorapotius quam altu peiagus frequentans. Vcfci- tur maris excr.ementis; carneque abfhnet. Gregalis eft,vnde plures vna capifolcnt. 3 Ari- . ■ . ftotcies Lyram ti o n folum vocalibus di&is pifcibus adnumerat,fed quo etia modo fonum_ grunnitui ftmifem,q.uem vocem nonnulli nuncupant , dficiat , docct, inquiens: Pifccs votis guidem ._» * xj>erte sfunt >.guippc gui neg'-,puLmonem neg', arteriamjiegi guttur ob tmer.fi dfone s gttofdam, slridorcfiue inouc t , gui vocales ejfe exifitimantur , vt Lyra, vt C‘hromis 3 his enim guafigrunnitus gnidam e mittitur. Ape> etiam Aeriea, tfr Cuculus &c. .^uasmnia crcditam illam voc ee mit tunt dut attritu brancin ar ums, v nzs norrtdiujculds continet ; aut fkis interioribus gtu.circa vŠtr.cmhdb.ent: (fari t us enim inclufus in ‘hts •Zj t,quem dum atteruntAtgi agitant fino s illos eltdunt, V S V S IN C I B G. P ^ior Rondeletij Lyra 5 carncmhabet,vtipfe'teftaturduram & ficcam, attamcn fatis ftiauem,ft clixa ex aceto comcdatur. Vbi vero poftea Lyram a Citharo diftinguit, huc ait čarne efte dura vt f v ^ , Lyramitidemdura fcdglutinofa. Akeraquoq; dura eft & ficca,adeoq; excarnis , ^ ln ctbisdaranarifoleat: ciimtamen adcibumparatuf, frigi (inquitSaluianus)atq; aurancij aT1 ali i ucco con d iri d eb et t fedfclicius fortaifts etiam .eiixabitur. E PAG RO, SE¥ PHAGRO. Cap. VIIL , S Y N O N Y M A. X rubris,& litoralibuspifcibus quoq; eftqui Grčeči n-dgpo^vcl q>dypo<; tiuncupatur: quod poftremunomen Dalmatcac Luiitani hodieq; retinent. Itali quoq; Pagro, fen potius 3 vt Bellonius fcribit,.Fagro, alicubi Fagorio dicunt. In toto quoq; Gal- lia Narbonenfislitore Pagre vocaturtefte Rondeletio, etii Bellonius apud Gal los propriam appellarionem habere negct- Facit hoc (inquit) affinitas quam hicpifcis Ihabetcum Bremma fluuiatili 3 qui larinorum, & Gracorum eft Cantharus i vndo Galli folum,fed & Angli quoq; Cantharum, & Pagrum(quamquamfalso,plurimum enim in- ^ er & diiftdent) Bremmam fluuiatilem appellant/ed cinn Cantharum proprio loco marinum, n o im duuiatilem faciat ,quo argumento hac probare pofhm , non video. Noftri remporis Grads,vtidem cllonius tradit, Fangro dicitur, Hifpanis qutbufdam Bezogo. In haiieutico Ouidij Pagur legitur; : °rte Pag rus 3 ve i Pager legendum. Ifidorus autem oon bene Fagrum nominauit. cum alioqui Trapa 7 o . Partes inter « / 150 Vlyfsis Aldrouandi Pagrum enim inquiunt eapiteefle rotundiore, Rubellionem longiore.Hiincitemtenulorecorpo- ris habitu efle , & Jongiorecauda: ex£remaqueparteattcnuari 3 cumillius largafit, ac admoduuu crafia_, . AdharcPagri pinnae in imam ventrispartem inflcxe , Rubeliionis contra in dorfum magis eminent. Bellonius Pagrum & magnitudine , & cralTifie Cantharo perfimilem efle fcribit , &dcn* tibus etiam ab Erydmno diifiderc ; peculiaremqueipfilituram efle, qua maximc a car c n;; pifcibuS atque Erythrino diftinguatur3 vtnnq, nigram, latamque in lateribus circa ceruicem , vbi linea eft , qua pifcium corpora mrerfecat • eam nigricantis coloris nonnihii obtinere , cačluque afperam- perfenriri. Addit infuper Pagrorergoripinnara crafllorem quam Erythrino efle, Pagroq; ocuiorum pupillam criflallinam, iridem vero rubram efle:e conrrario in Erythrino iridem albei^nigrdccre ve ro pupillam. (Antea ramen dixerat Pagri pupillam nigram cflefridem vero coloris aurei,) Pagrunw Sargi inftar reciu'uum efle , Ervthrinum magis prorenfum inftar A ura ta, Rondeletius quoq; corpo* ris forma, pinnis,earumqj numero &fitu,aculeis,cauda, parua Auratafimilem efte pribit, cclore^ aurem diflimilembvtpote ruffo:quanota (inquit) cum Erythrino conuenipcum eo capiturj& pro co- dem veditur, Diftidet tamen ab hoc,quiaerufto ad caruleum hyeme magis vergiqErythrinus km- per rubet. Pagrus roftro eft fpifliore , rotundiore,ad aquilini nad formam accedente, toro corpora latiore & rotundiore Superiorem majdllam Bellonius cum labio in tubi mod um ceruici veluti infar- čtam neqj cranio inharentem habere ait,eamqi dum oflitat,exerere 3 poftea vero contrahere, Fora- mina vtrimq; duo efte ad ocuiorum fontcs^dentes acutos, quoru quatuor anteriores, tenucs quidč & parum falcati, caninos referrent,nifi breu es(inquit) & ferrati eflent3quos v trim q; alij tcnuiores fub- fequuntur: acpoftrcmo molares duplici ordine difpofiti,rotundi 3 obtufi 5 fed inferiores fuperioribus breuiores;eftq; illi in ore veluti lingua rudimentu,Squaraas gerjt rotudasjtenues, & vt Mullus 1 atas, Cauda bifurca, atqj obidpinnasin acutum definentes. Ore acfaucibus adapertis totam eiuspartem internam ruberrimam acferefanguineam contemplarilicct. Argenteam vtrinque inter oculosld’ betofficulorum maculam: oculolq; admodum grandes. Ventriculum maiorem 3 fplenem minoreiU Ervthrino habet, veficam quoq; aere plenam maiorem. AppendiceSj & inteflina eadem quar Aura- tx : hepar fine felle,cor angulatumdapides in cerebro3qnam ob caufiim ffigus pertimefcit,vt Lupus» Chromis, Vmbra,cteteriqj omnes quibus lapides funt in capitejVtphilofophus teftatur. Numeniu* apud Athenaaim Phagrum Ao

Dicarchi lit or a Pagros, qute celeberrima olim vrbs in ora Lucani^nunc Puteoli vocatur. Antiphanes vero Etetricos,Solit^ rius eft & farchophagus, vt trudit Athemrus Ariftotelis teftimonio,in cuius tamen,que nune extant| feriptis, hoc non reperitur. Carniuorum quidem efsc nemo ambigit: folitarium vero eft e, vix qu»* piam credat, ciun non nifi m uiti fimul capiantur,nifi quis 7 ravdypq> 3 id afcribat,id eft3retis generi quo omnia capiuntur 3 omnia nempe obuia,^ ad qute rete ipfura pertingit. Rondeletius luto vefci Icribit* algaqi Otdiums. Atbenfi la- tus cone— Rus. Quado pa- riant. Cttrnii itds - Duktct nun afttingunt. * In Halieuh Rubellio. 152 Vly(sis Aldrouandi algaq; & carnc, vt fepiolis, fquillulis, loligunculis & cocleJis: efleq; qui & cchinis vefci potcnt, E an propter aculeos pofsit attingere 3 dubitat, quamuis latas maxillas, & dcntes anteriores acutos ha- beat. 1 (id or us autem dcntes Pagro tamduros tribuit, vt & oftreis in mari ali queant. Inefcatur cha- mis, teftante Oppiano, Lafet hyeme 3 cuius rei caufam Plinius reddens : Prageltdam (inquit) hye»n men fentiunt omnesjd maxime qui lapide in cajn te habere exiftimantur, vt Luph Pagri,cu.m ajfer,a hjftg me s fuere, malti caci capiuntur ■ ltaq 3 h is menfrbits Utcnt inffeluncis conditt. Pagro Briflthum cum eiTe Philcs tradidit. P A R T V S. A RiftoteleSjVt pracitato loco recitat Athenaius,Pagrum fcripfit djcjudgav ti tapo?, id eft, vig c ' re vere : Quibus verbis quid fibi velit 3 quidq; hoc iit/atis (inquit Rondeletius) ambiguum eft: num vere vigerc dicit, vt fignificet eotempore edendum efle, quod tune fit veluti in-' a;tatis flore , ideoq; carnoiior 3 fucci plenior, fuauior, minufq; excrementis abundas ob crebras exei- citationes 3 & natationes ? At Archeftratus ad omnera luxum ingeniofiftimus apud eundem Athena’- umait exoriente Syrio edendum efle Phagrum. Quo fit vt mendofum eflelocum fufpicctur:cum

la bric os cum fr ume ti polline , (fr de c oči o melanthij contundito: de in vero infundens prodnato adcrafsttudinčmellis (fr inefcato. Oppianus (vt diximus) Chamis inefcari feripm • V S V S IN C I BO. L Ilius Gregorius Gyraldus Pagrum ex Simepnc Scth pifcem teftatur efle difficilis con cočtio- ^ nis, quique pituitam gignit; Sc quo natu maior,eb peior fit 3 & concodu difficilior, ideoq; fr' tius efle menfa? adhibere,qui artate & magnitudine minores funt: eteterum hoc in Gra^co Si' meonis de alimentorum facultatibus libro, nune non legitur: Duram interim čarnem habere no negauerim: nam & Galenus & ante eum Philotimus Pagros durioris carnis efle prodiderunt. Hft c ' flus vero de ijfdem, & confimilibus alijs hac prodidit. Phagn 3 chromis, Anthias 3 Acarnanes 3 Orpbj Synodontes, Synagrides>genere q uide mfimiles funt ,Jiquidem dulce s (fr ajtringentes > Jat is nutrient es>0 pr o ratione etiam difficile excernuntur i magis aute nutnunt carnofi, (fr magis ter rent 3 minujq\ pingP eS ' Dulces quidem Sc fuaues & palato gratos accipere oportet 3 inquit Rondeletiusmam quod dulce efl 1 vt mel/apa/accarum 3 tanturn abeft 3 vt aftringat, vel aluum fiftatj vt potius leniat: conftringentc 5 vero non aufteri aut acerbi 3 fedqui non facile excernantur: Sunt itaq; Pagrus & fimiles fuaues, mf' dia carne 5 vel fatis ficca, vnfle fit 3 vt aluum non ciea«t,vt molles & prahumidi 3 & fatis nutriant. lius quoq; Pagrum inter laudatos 3 acdclicatos pifces habuit,inquiens: Quis exnoftris 3 non tam^ lautus atque vrbanus/ed etiam agreftis eft ,qui poft Acipenferem ex omnibus pifeibus prarcipuam-' authoritatem Afellis, ficut Plinius, daret ? Ego potius Pagris alijfq; non paucis fapientiiis attri bue** rem. Marinus fluuiatili pra;ftat 3 Diphilo authoro, \l DE ERTTHRINO. Cap. IX. SYNONYMA. ETYMVM. Til plures fint rubri pifces ; hictamen 3 quode nuncfcrmoinflituitur 3 peculiariterap l! ^ Gracos ab eo eolore nomen mucnitJ|Y-9-fw oc 3 fe u potius ipočtphog nuneupatus, fiu^ lathius habent, jpu-S-iVoc, p. in penultima ablato 3 euphanie cain a ' 1 Ouidius parite r Latine vfurpauit,vt in Gryphij Sc Aldi03y iniK ite /1 r Ir-crir nmirl Pliniu n nSm in nmnilinc :i!iaS CU 1 tipk vt fl ) Ppi'inus 3 & Euftathiush ijffcJad quam pofteriorem vocem : ’0 editione videre liect. Maflarius ite fic legit apud Pliniu n, cum in omnibus alias tionibus terc Erythrinus in eo legatur. Eft tamen vbi Plinius Latine Rubeliionem vocctjRomano 5 vt De Pifcibus. Lib.II. 1J3 fi, vt apparct,nomine, quo nimirum Apicius co antiquior etiam vfus eft; & lic Theodorus apud Arifto- ttletoreddidit 3 quandoqiramenetiam Rubrum. In vulgatisphilofophi codicibusžpw.9axddegitur, f^d mendose. Paulus Iouius Rubeculam vocat;fed cum Theodorus apud Ariftotelem Rubeculam^. RubecuU~>. redduierit Erythacumauituiam 3 pra?ftiteriteuitata a?quiuocationevel Rubellionemcum antiquis 3 R U beo . vel Rubconcm,vel Rubrum,vcl Rubellum nuncupare.Rubeonem autem quibufdam dici Bellonius tradit. Niphus Rubellum pifcem vulgd Rubellam nuncupari fcribens 3 haud alium quam hunc intel- ligere videtur. Ruburnus quoq; & Rulcupa a Murmellio barbarisnominlbus nominanturinter pi- Ruburnus. ices 3 nefcio an hi. Gra:ei noftri temporis corrupto ab ipv&pivo; nomine Aedpmv dicunt. Cyrena»i au- %n[cupa~>, thore Zenodoto apud Athenarum, vbi ex profeftb de hocpifce agit, vocarunt; authore vero Clitarcho, SvhUu . lnuenio itidem uho; apud Hefychiumpro hoc pilče, necnon apud Varrinum, qui pHinam drcumfle mediocribus dentibus munitum: Caput vtrimque comprdlum; caput v-eulos magnos 3 gnte eos foramina patula; branchias vtrimqi quaternas p & iuxta easpinnanm Tinna. | tn t.'Squamistegitur mediocribus 3 frequČtibus&hrmiterinterfecoiunbiis.Venter eftfubalbidus^ca- s *L. 9. Hijl. rijs feripfimus. c S;eati itaqj Ru (tip- > i| • helliones ab ipfo ortu oua ha? bere niillifc>i 3 nec dum in hifto- fij$ fcripfit 3 dcid de Phoxinis jnipiis hiflorijs teRatum reji- q uit h is verbis; Cofiftunt itaq\ ji er fcit um in his qui venere no¬ rmi t 3 fed non in coitu tant um u 3 Venim etiam fine coitu, quodc~o fiat ar gume to nonnullorum flu- ? hoxm■ r utatilium: nam Phoxinifiatirru iffmprtus, propedixerimčumnatifimt& admodum parui adhuc > oua ha- het. N6itaqi fluuiatilibus Ru- belliones accenfuit PhiJofo- phusamo vero alicubi pelagij ipd pifcesfunt, repugnapte_> tamčn quofidiana experietia 3 qua'litoraIem poti us effe dc- moftratjcui & d Oppianusafti ftfp-i 5« pulatur his vcrdbiis. 'Nonnuili fiatiam pifies in Utori arenam. j> Uandunt & ter ra quicqmd nu * tritur in alta->, JJippi , Coccyges celeres,fiauiq'-> Erytbrim. Conciiiari poteft Ariftoteles cum Oppiano & experientia • fiquidem hpcmCjVt Rondele- tius teftaturj in alto inari cle~ gunt; aftate v,ero terram pe- tunt&circalitora capiuntur. Suntitem quaxiam profunda litora, in quibus & quouis an- ni tempore degere po/Tunt 3 atq; hinc eft quod inagis adla Cm** te ‘I u ™ ! ’^ me "l’ ia ; ur - f apiantur. nmon lun b caneelioiq; atque alios pifciculos venantur;iteiq vt Bellonius tradit; cicadas & locuftas 3 puta cum parua? ad huc funt. Gregalis eft, quod S^AtJienarus Ariftotelis aq- thoritate meminit. Suntque_, exijs3quinec vagan^ur, nec oberrant. Er ythrinus3 feu Rubeilio, JI SEXVS A De Pifdbus. L ib. S L Erithriniis Rotfifch Germanis ciivflu?. 155 S E X V S. PA RTVS. S Exu no difiingui/ed omnes inhoc gencre feminas e/le a Arifio- l L. teles author eft.ln tefaceis cap. 11. ( inquiens ) atque firpibus quodpanat } atq>generet , tfi\ quod autem maraš fun- gatur officio, de eft. Ste ena tnterpifes ge nus P affer um, Rubelhonu & Hiatularum i (Channarum.)Oua enim in q>\[ ces mi . ijs omnibus reperiuntur . Et f (u i mo f eX u alio in loco : ^ Sexu autedi- carentes. ftingui apertu eft: par s enim °L.6. Hi si. fifiiu maxima confumitur Ca P 1 3 - mar e drfaminafe Rubellio ne dr Hiatula ambigitur:om ne s enimgrauida capin tur. * Ite rurfus alicubi :'si quod c L‘b. 1. de genu s eft, quod famina fit Z encratx - 4 » dr marem diftinčlum n oni, babe at, id ex, JeipJo genera - repot eft, quod etji nondum fde dtgna exploratum babe- mus, tamenfacit , vt inge- nere pifcium dubitetur . Po¬ rumenim quos Rubros fiut_-> Rubelliones vocant^mas nul- lus adhuc vifus eft,Jedf$ mi¬ na omnes fcetu plena repe¬ riuntur . V er um de his non¬ dum comperturru, babemus quod fidem faciat (atis . A c rurfus : Nune vero parttnu. coceptacula habent feminis genitalis , partim vuluas > atqi in omnibus(excepto Ru - bro dr Hiatula) boe diferime csl >vt aut conceptaculafi- & illllllUm, lili minitprolifici babe ant , aut vuluas.~Plinius d ifthac bre- uiter tranfcripfit, inquiens: Jn quodagenere ornnino non funt maresficut in Prptbri- ( niSffrCbannis,omnes enhru, X:\fF c A P lunmy . e Quamobretn ciun alias Prytbrinos , dr channas vuluas baberc_x di cit, ločus ClIS c ^5 & ex Ariftotele fupplendushocmodo : OmnesErptbrini,dr Cbanna vuluashabereere- *L. i.c.13. huic*** . ,^ ou * us ' tac p hoc argumento motus fu m m opere dubitat 3 nunquid ifte pifcis, cuius iconem louijofettan 1 0 0 Ca P^ infernimus 3 verus fit ac genuinus Erythrinus, quoniam pluribus anni temporibus fine vi- tia ' D e f 0 ° ru . rtl v ^fiigio comedantur: fed non aduertit, fefe ex Arifiotelis, Plinijq; verbis inferre, quod § 0 mn,a ^ e quidem videntur, videlicet quod Erythrinos,vcl Rubeculas (vtor eius verbis) grauidas s plenas toto anni tempore capi a/ferant: hoc enim illi non dicunt 3 fed fexunon difiingufidq; Co gnofci,quodquotemporevterum ferunt 3 nulJumfitimjenire 3 qui ouisnonfit pragnans. Qui$ L.p.c.16 e L.9 c- S x 15 ^ Vlyfsis Aldrouandi Quis enim tam fcecundus detur pifcis, qul omnf tempore grauidus capiatur-ne Mullus qurdem(im Onsmdo a K- 011 ^ e l et ^ us )9 uem ter quotannisparere oftendimus. Pariiint antem Erythrini ineunte icftate^ o pa- eo( j Ue tem p 0re omnes in vtero habent. Idem louius Erythrinos , ciim fefqui palmi magnitudincjn-j Jtnin Den excefferint,in Dcntices,fiuc Svnodontas abire , communipifcatorum confenfti čredi affe rit, quod ti cesabsant. ctiam falfum effe Rondeletius oftendit , errorem inde natum efie inpuiens, quod cum maiores hunt ad Denticis formam coloremq; accedant, minufq- folito rudi finpac veluu canefcant;quem colorem (inquit) refert minium pauco candido dilutum- „ V S V S IN C I B I S. Čams qua- titas . Quib»spro fit eorum—t efus. Quando & (juomodo fa pidior . jdpparatus . *Z,.I O.C.7. R Vbelliones mirantur nonnulli a veteribus non celebrari, ciim rccentiorum omnium iudicio fuauitate carnifq; bonitate 116parom commendctur , Inucnioramen apud XenocrateEry- thrinum fapore effe iucudo, copiofumq; p rab ere alimentuui. Mediam eius fubftantia gf u ' tinofihumoris expertem,fi quis(inquit Rondeletius) confideret & deguftet,is Mujranis & Buglofi°> ^ alijfq; permultis qui & apud veteres fuemnt, & apud nos funt nune in magno pretio, prafcretinam neq; dura čarne effe,vt Cuculus,Draco,neq; molli,vel diffluente, vt Aphya,neq;tenaci glutinofoff fuccOjVt Anguillaffed Aurata,alijfqj medialubftantia pifeibus fimili,ideoq; bonum fuccum generi’ re/atis alere,no diifidie coqui,aluum no ciere,quia mediocriter ficca eft čarne,Inueniet.Iouius quo < b phragolinos ex his qui affantur, pifeibus , longe fapidiffunos effe teftatur,ftomachoq; minime mole- ftos, vtpote qui rationabiliter febricitantibus (inquit) conccduntunnam prater id quod de omriibu 5 faxatilibus Auicenna intellexit,Pagri(fic Erythrinos vocat)nullam vifcofi lentiqi humoris exuperan- tiam habent, qui etiam ipfoiure conceduntur ;quoniam ciim vniuerfum pifcium genusfrigida atq> humidg fit natura, humidafrigldaq; cibaria febricitantibus Hippocratis authoritate debentur, aliquando mirer quofdam ferupulofiores medicos, ciim febris adfit totum prope pifcium genus p er " damnare, Hyeme autem longe fapidiffimos effe idem louius atteftatur, adq; fummam faporis gra - tiam accerfendam,ganeonum iudicio tres omnino conditiones requiri, vt videlicet fint recentes, bn- xi & frigidi {frefehi freddif ita tamen vt Arancij mali fucco, ac modico pipere , torpefcente* eorum pulpa alia ex parte molliantur,& excitentur. Commendantur item alfi fine fubinde calidi co- medantur, fiue aceto atqiaromatibus confperfi, dies aiiquot conferuentur. In Gallia,vt ex Ronde- ( - letio colligitur,paratur, vt Aurata/rigitur etiam,& aceto/plijs lauri,myrti,citri,iuglandis afpcrgitu 1 ’ diutiufqj afferuatur. Idem tradjt a?ftate ex aceto roficeo fuauifsime edi. Ius in pifce Rubellione & a Apicio '.riper^igtijlicujn^ c ar e trm ferpjllum , apijfimen , cepam ficcam : tj intim pajfam , acetttm , men > olemn , amylo obligas, Xenocrati in cibo aluum fi ftit , & fi in vino fuflocatus fuerit , Venercnv ciet, fi vinum illud ebibatur.Plinius vero etiam Erythrinos in cibofumptos Vencrem quidem conO" tare afferit & aluum fiftero in vino vero piitrefaCtos ijs qui inde biberinpvini tadium afterro. S Y M B O L V M. / d |H D Iogenes Lacrtius author eft Pythagoram fuper omnia Erythrinos, & Sepias in cibo profr* buiffe, Quid autem eo fymbolo indicare voluerit,expiicat a Lilius Gregorius Gyraldus,in* quiens: Cum Erythrinus pifcis genus fit coloris rubrfnos a fanguine & vindida abftin^f monet Pythagoras, imitatus Hebraos quibus ideo praceptu eft,ne fanguine vefcantur. Marfiliusp 1 * cinus hocPythagora fymbolum, jun ipv&ivov , haud redte traftulitjRubrum quid nc fufcip ,aS ' \\ DE A C AR N ANE. Cap. X. Icefius apud Athenaum pifces aIiquot eiufdem generis enumerans,inter eos Acar* nanen etiam rccenfet, vt in Phagro diximus. Quam fimilitudinem ‘ Rondeletius ad formam corporis referre videtur,ciimdeconiumlinutnmentopotiiis intelligid e * beat, licet forma etiam fere fimiles fint,quare Rondeletij Acarnanen haud repr°' bo. Diphilo Azccpvdv vocatur,alieubietiam apud b Athenaum *x*proc ex Calli^ ! Etymologo apapua, PJinioin catalogopifcium Acarne, c Ariftotelesferibit Muglfi'* bus infeftum effepifcem quendam:cuiusnomen ob Graeorum cxemplarium varietatem tripiicitč>_ JL.g.e.iii. fcriptumreperitur. In aliquibus enim exemplaribus ap^avodegitur, 8c ficlegitetiam d Theodorus iitl , alijs autem in alijs deniq; dpdpvug. Vetat Saluianus in capite de Mugilibus,ne in tata exe Fjthagoras cur £rythri- nis rejci no- luerit . * L-dcfym- bolisPytha- a Capite de Orpho . b Z.?2.C.I I L . 8.c.z. De Pifcibus. Lib. II. 157 B A plaiium varietate', legamus dfdppug , quoniam cum alias apud cundem, vbihunc pifcem aftate la- bcrarc ac extenuari dicit , triplex rurfus in nomine fit fcriptura >&in aliquibus codicibus ap ^avttg, vti iegit Sc d Theodorus,in aJijs dzdpvctg in nullo autcm (quod equidem vidcrit) dpd^vug reperiatur.Idem - c - 1 9> Saluianus,cum videret Mugilibus a c Philofopho infeftum dici ftuius nominispilcem, alibique tra- L ' 9 ’ dat Lupum & Mugilem mutuoodio flagrare, Lupus vero Hefychio dzdpva,^ nuncupctur , Archa- ca P' z ' num,ca:teraq; qua; enuimerauimus fynonyma ad Lupum pertinere arbitrutur, non fine graui lapfiu, Sicuti enim Ariftoteles fynonymis non vtitur,ita quoq; Hicefius,vt oftendimus Acarnanen inter eos, recenfet qui marini tantum funt,ac fere litorales : Lupus vero & Mugil flumina e mari fubciint.Qua~ propter Rondeletij pifcem, doneč quis alium oftenderit, qui redius refpondcrit,accipiam, ecq; ma¬ stne cum in eo obferuauerit, quod arftate laboret atq; extenuetur, quod Ariftotclem de iuo tradcre Scania diximus 3 Adde quod & carnis qualitate &corporis itemfpecie-, Pagros,Orphds, Synadontas,&c. ; „' m R on de- referat; marinufq; &litoralis pifcis fit. Pagrum autcm & Hrythrinum, potiflimiim refert ; coior vel magis Attice (inquit) op s c i6 j eodem fcripferat,ex b Ariftotelefitmutuatus,inijs Orphumcollocans,quihyemo _conditiiacetinfpeluncis. TheodorusGazaOrphum,eumfbrteeflecredens, quia Siculis Cernha,Maflilienfibus Ernha,Venetijs,vt inuenio,Chergna nominatur,Latine apud Arifto- thelem,Cernuam eft interpretatus:quod & interpretes Galeni,Aetij & Pauli fecerunt^item Niphus, inquiens. Pifces,qui vulgo Černute,Grarce Orphi dicuntur.Bellonius rede quidem vetus Orphi no- Ccrnua • men retinedum effe conlulit, fed quam bene Cernuam a Latinis feriptoribus fluuiatilis pifcis nomen cffe affirmet, viderit ipfe. Fallitur item Rondeletius, qui Černut feribit mentionem ab Aufonio fa- dam in fua Molella_. O FORMA 158 Vlpfsis Aldrouandi FORMA. DESCRIPTIO. Tine*, Or¬ phus palu- ftris dičla « Non efjcs Capitonem. Orphus , qui mne in Cjrp ti* * tMagnum pifcem non JtS' - OUagnum Orphi %pn- deletij deferi ftio. Terum Or - phttm ejje. 'Lib. 7. *L. j. Hiti. • Lib.l. Orphi 'Bel- lonij dtfcri- ptio. Vis modo veterin« Orphus fit,difficile eftiudicare, quod qua? ad cognitionem eius faciantj apud illos non reperias, Alexander Benedičlus de vidu agens podagricorum , Tincis Cnvi- lero pifcem eife credidifle videtur,eas namq; OrphospaJuftres nuncupat.Galenus(inquiO >> Orphos naminans,pelagicosputo intellexit,nec improbat,etfi duriores pifces habean- ■>> tur, nam Orphi lacuftres, quas Tincas vulgd vocamus, impuri & damnati funt alimenti. Alij Or- ,> phum,vt tradit Niphus, voluerunt efle Capitonem, ab oculorum afpedtu 6^ rubro colore •' alij vero quia Orphus (inquit) eft maior Capitone, voluerunt Orphum efle pifcem fui generis, quoniam vni- ca eft traiečlus fpina,quod non accidit in Capitone: tardifsime etiam moritur, licet cultro mediusdi' uidatur, vtveteres tradunt, quodnecipfum Capitoni conuenit, Pet, Gillius ab eo,qui hodieque in~* Gra?cia Orphus vocatur, non diftinguit, Rondeletius vero hunc a veterum Orpho diuerfum cHe-* prohtetur, argumento quod longe maior fit (ab eo, videlicet que ipfe oftendit)&r viginti libras pon- dere ajquet, nec item litoralis Cit, quod tamen de fuo Ariftoteles prodidit. Reuera magnus pifcis efe non poteft. Deuoratur enimtefte Oppianoa Mullo; nifidicamus duospifces Orphi nomine apna authores intelligi, magnos enim contra eos facit Tarentinus inquiens: Efca adomnespifces magnositi F marirfualcsfunt C.lauct>Galet/)rphi- > atq\ idgenus alij . Bellonius Gillio vt apparet fubfcribens,pro Or¬ pho pifcem oftendk,quem nune Gnsci Rophum (Orphum forte)dicunt. Nos & hunc, <3^ Rondcle- tij etiam Orphum damus, incerti huicne an illi fit alfentiendum , Rondcletij Orphus pifcis eft Pag r ^ quodammodo fimilis, colore ex purpureo rubente ; vnde rubentem appellafle putat Ouidium , (i ccS Bellonij pifcis etiam rubet) Oculis magnis, dentibusferratis,pinnarum fitmnumeroqj & aculeis P** gro fimilis, podice ad- OrphusRondelet, medum parno,vtpotej quiparuam riuulam tum habeat, quam v^ animaduertas: femin 15 meatibuscaret. Hune verum veterum Orph 11 efle inde Rondelep col- ligit,quod omnia ei c° n ^ ueniant, vtaffirmatflU? ' 2 Athemrus,& b Arift°‘ teles fuo Orpho tribU' unt, breui fcilicet te# 1 " pore magnum fieri,čar¬ ni uorum eflo, ferrap 5 dentibus,Tolitarium: propri um huic efse feminis meatibus carere, item hoc quod diflečtus diutius v } ‘ uati vnde a-^i/uopav yivoc op Orphis , Phagris 3 (pr Cartilagineis deuorandum . Hyeme teke AthenaodatetA vt Aelianus ait,in fpeculisfe continet.Longiiis quamin bienniumhu- z/macitas. 1115 vita non prorogatur,vtidem Athaneus ibi tradit. VSVSINCIB1S. O Rphum apud gulc proceres,ganeonesve in fummo olim honore fuiife reperio. Dorion opfo Praftantu. phagusjid eft pifcium helluo, ciim puer pifces aliquando non emi/fet 3 eum flagris primiim_. cec dit 3 moxiukitoptimorum pifcium nomina dicere: ciimq; puer Orphum 3 Glaucifcum _> 3 ^ Congrum & fimiles alioscommemora/let: pifciumiuifi te (inquit) non deorumnominadicere, atq; ^pifces veluti dij quidem inter alios haberentur. Apparet autem alios exijs Glaucifcum 3 alios Or- phumpratuli/fe : quamobrem Lynceus Samiusauthore Athenao pifces aliquos Rhcdios Atticis comparans, AtticoGlaucifco, Ellopem & Orphum Rhodiosoppofuit. Arikophanes Orphos indicat re gios tantiim & tyrannicos pifces 3 Membrades contra plebeios eife. Inquit enim in Vefpis: Rv/Ai/ dvnrctt n; opf E 'udiag dhpnf ottcoMv vtM aiovTeti; M iuf 6 pdda.q 3 . Ovto? o londv ione cev-dpajTros im rupdvvidi O y phosfi quis emat 3 noht autem Membradas> S tat im popincjuis dicit qm vendit Membradas Tyrannt modo objonari videt ur hic homo. ttempe quod regiuspifcis Orphus /it,Membrasplebeia. Decarnisfucciqj Orphifalubritate hanc a Athenad fententiam : Op vptmzot; : Va Je a Lib. j. lepot; t y.itpctXd a.UTisyX/%'Pa 3 iV 7 rt 7 r'rct.Td‘JtT'tpov Sl to vpadov • Salubrius- < Pdiy iUaT0l ; j" { 5 -/ dpciglutinofus corruptu difficiUs: multum nutnt > vrinam ciet: partes circa caput glutinofi 3 facdes concoctu: čarno fin vero dif- fi c des concoctu > magifq 3 grauant,tenenor ejl cauda:pittmam gignitpijcis iste & difficile cocjtntur . Rondeletius ciim rationi philofophiccT repugnatem eife videret 3 (nam partes circa caput fi giutinofy: tont: qui polfint eife concodu facileseglutinofa enim hau-ent inter fe tenacius 3 & r b id maiore caloris vijongiore tempore incidenda, attcnuandaqi,quare & grauant magis & difficiliiis concoquuntur,) °ftendit q na dam d loco fuo tranfpofita eile 5 legitqi: ret Ji u-poven zepaAd, yPtXP a > /3apuvčpct: rdJi »Athe::x::s cgpKcbdn 3 iV7n7rTa, hoceft, partes circa caputglutinofr, concodudilficiles: carnofa’ vero cočtu conetha. tociles: arbitraturque vpvrjubvdle ,quoniam mukam gignatpituitam 3 vtitrntreueramuka alia 5 quje c . t folam humoris copiam,vrinascient:alioqui ciim /it glutinofus 3 neque fubftantia tenuitate 3 neque J* r u 1, ' Klli aeritnonia id p ra kare potek. Ob eandem glutino/i humoris copiam , vniuerse quidem dikicilis con- codu rede dicitur , et/ialia partes alijs collata concodu/intfaciliores. Hice/ius quoque apud cundem Athcnaum_ Orphos , Phagros , alios quofdam genere fimiles efle ait; nimirum dulces j fubakrin gentes , muki nutrimenti 3 ideoque etiarrm di/ficiliter excerni : magis autenm alere_, ex ijs , qui carnofi kant , magifquc^ tcrrtftres , ac minus pingucs . Philotimo apud O 2 Galenum VatlchiStes CX pifcibHS. “Luac.i. Vlyjfšis Aldrouandi a L.$.Akm. b Galenum Orphb GlaucbOtnes &c,omnesdur«carnisfunt, difficilesconcodu, s^craffos falfo^* £ sap. j o. f uccos procreant: cuius catera quidem verba Galenus approbat/ed quod pifces, aliaq; durioris n u * trimentijfuccosfalfosreddant,non irem. Et Ci enim duriora diutius coquidefidcrant, multacodionc tamen noncibusipfefoiidusfaliior euadit,iusvero &liquor,in qno aliquid diu coqrfitur,falfius ama- riufve redditur. Gale no fubfcribit Trailianus in curatione doloris oculorum ex biliofo, & acri humo- rc,vefci iubens egrum alimentis midbu$ 3 incraiTantibus,mniime mordadbus,vt Orpho & alijs durio- ris carnis pifcibus, Glauco, Buccinisj&c. Item in colico affedu Ceridcm , Orphum ,Glaucum,5cor- pium pradcnbitj quod d uriore čarne dnt praditi; & rurfus in diajbete ; ex pifcibus, inquit,dari poHunt Orphus,aut alius qnifpiam dura carne.praditus, V S V S I N S A C R. I S. A Rchippus in pifcibus apud Athenaum,Orphum oftendit effe pifcem facrum, inquiens v I spi G yap n A-9■’ avroitiv op (jr tanquamfane conuitta U epttlas mukati čarne s comedunt; (jr vero immolantes ex e o magna volr/ptate afpciuntur quod pifi esp i propitiupbi deum effe dicunt,quodfuis cibispifces e xp led tur. Jduodji caudis c ar ne s in terrUM cijciant, tanquam fordidas a p detejlantes % } inde Jibi iram det portendi arbitrantur . Huiujniodi fanepf cr umgenus facerdotis vocem S 1 agnopit , prfiad e os a quibus appellatur , accejferit ,pc mcredibilem ipfts ^ titiam adfert-, vtfi centru/ec erit, magnnm dolorem ijfdem inurit . DE SYNODONTE.Si VE DENTICE. Cap. XII. G SYNONYMA. E T Y M V M. /EQVIVOCATlO. . Itanda hic in primis homonpmia, ne duo pifces toto genere inuicem differentescon - fundanturaS^odfitffjfiue 2w'a ^ ci vocauerintjfynodon alioqui pifcem indicat 3 cui coniundi denfiqi dentes funt: a qua dentium con- ^ iundione 3 tum item inagnitudine Scarus alieubi vulgo Dente vocatur. '$ynod«nte &Synodon tis, vt diffe~ rant. Dentex : Dentalis. Dentatus. h L. 8. Hijl' c.n-& lib 9,cap. x. forma. DePifcibus. Llb.II. Dcnee^idcm fortecum Denticealiorunu. B h 161 FORMA. DESCRl- PTiO. ‘C’ Tli dicente Hice- ilOj VhaguntsChro- min^Antbiam, Acarru- (tenfirphuni) Synagrum dr Synagndem gener Jimiles effcLj> > ad fapo- jrem, &nutričdi facul- tatem (vt diximus) re- ferri debeat ea fimilitu do:Dcnte xt a,n S n(in- , „ quitSaluianuS ' corpo- h mi ^ St ris figura, ac partibus J fere omnibus Phagro fimilis adeo eft, vt non facile ab inuicem inter nofcantur. Suntqjqui credant eos fola *tate, atq; magnitudine dif- fcrrcj ita vt vnus 3 & ide pifcis minor, & iunior exiftens, Phagrus; ad fefquipalmi vero ma- gnitudineuu adultus, Dentex appelletur. lo~ ifium videtur notaro, qui Fragolinos(fic Pha groš nuncupat j cum_» iefquipalmi magnitu— dinem exceflerint, in_» Dentices 3 fiue Syno- dontes euadere coni« mu ni pifcatorum con- fenfu cxiftimari tradit. Qua autem ratione in- uicem diftinguantur* in hiftoria fefe edodu- rum ideiru. Saluianus pollicetur. Haud mi- rum itaque fi Albertu« atq; author de natura^, rerum inuicem pifces iftos confuderint. Arb A ur at*, vt fioteles Synodotcs fbr , & m a Auratis ait efie pro . xima fed maiores. Pla¬ tina itemj&Belloni us Auratg fimilem elfcin- quiunt,, necnon Ron- deletius: corporis (in- quit ) forma Aurata? 3 Vd Erythrino fimilis O 3 cft €X&~ Defcriptio imegr.t ->. Deutet . Tmm. Lingua-j . *Lyj.c io Sjnodotites gemma. Magnitudo * L,$.c.i6. h L,S.Bin. ap.ij. 1 6 z ' Vlyfsis Alclrouandi cft,pinnis qudql & aculeis & fquamis, & colore,na ex albo rubefcit, fed maculis v d uti pun&is afpcr- B gitur, & capite magis eft comprefto quam vel Aurata,vel Pagrus. Bellonius ait difcrimcn inrcr Den- ticem 3 & Auratam mox apparere, nam exteriores branchlas fpinofas percipflprartcrea tegumentum Denticiperpetuo rubere , neqi cilia habere aurea : fed notandum efticonem a Belionio exbibitam cum eaquam pingunt Rondektius, & Saluianus,fatisquidem conuenire, fi pinnam dorfi excipw~ mus, quam ipfe vniformem,qualem Gefnerus quoq; dedit, iili vero quafi geminam,vel falrem caudam minime aculeatam pinxerunt. Adhasc Bellonius in fua defcripdone venas, feu lineas in late- ribusodo efle ait, redas varij coloris, id eft ex leui rutfo nigricantes atq; in fufcum elanguefcentes ‘ quarum neuterillorum meminit: diuerfos tumen pifces efle non puto, nam quod ad lineasiftas net,fieripoteftBdloniumhacinparteillisfuifle diligentiorem : pinnam autem in tergore Saluw- nus & Rondeletiushaud rede expreiferunt. Saluianus enim viginti (quot nimiru Bellonius quoq5 tribun aculeis fere munitam efle, in defcriptione moncpduodecim tamen tantumodo,reliquam P ar " tem fine aculeis delineauit. Quibus fic conciliatisintegram nune defcriptionem afferramus. Dorlum habetrepandum, laterafatis comprefla,vnde non oblonga feddatiufcula redditur corporis figura-*- Caput nonnihil faftigiatum, reftrum acutum, os fatis amplum, v a 1 d c q, d e n t i c u 1 a t u m: prte tereni®- minoresacferratosdentesquibusmaxilla?armantur, eariifuperior quinis alijs, inferior vero od°’ F nis permagnis, validifltmis,caninifq; fimillimis, & non latis vt falso afleuerat Iouius Albertum , authorem de naturarcrum/vt apparet,fecutus,horret , vt Saluianus & Bellonius teftantur, quam® s Rondeletius quaternos duntaxat vtrinq; efle, qui caninis flmiles funt, dicat, non integrum fortepp fcemdeferibens. Očali magnifuntibranchite vtrinqjquaternce. In dorfo pinna vnica, longa,vig* ntI fere aculeis munita, vtdidum eft s Alia imo ventri ab ano ha;ret 3 bine item alia ad branchias,vtrinrq> fdlicet vna,in ventre deniq; alia: Caudafalcata,venter argenteus, vnde album vocafle Numcniu® credendum eft : lateribus vero & dorfo ex albo rab ep vt hinc quoq; rubrum potuerit appellare Oui- dius: ficuti h'v9poTo>tt\Qv Epicharmus, ideftrubro variumquod rubicundis pra-terea maculis m conlperitis. Linguam tefte Belionio mollem habet,quam & Saluianus in fua icone exprefllfte vkk- tur. Lapidesgeritin capite, qui Synodontites rediiis quam Synodontita?, vt Saluianus,&>Ronde¬ letius loquuntur,dicen tur; lic enim * Plinius: Synodontitcs ge mm a c cerebropifcittm eft*, qui Synodoaft s •v oc ant ur . Ad partes internas quod attinet , nihil notatu dign um ac peculiare habet, fed omnes k re cumplerifq; communes. Vulgarium pondus(inquit Bellonius trium autquatuorlibrarum effe folcG &intantamplerumque magnitudinemexcrcfcit,vtfexlibra$pendat. Saluianusdecemlibrarutf 1 > pondere obferuauit. Teftaturitem Rondeletiusin Adriatico mariin infignem magnitudineme x * crefcere, fuo vero ( Monfpelienfi) in litore non fuperare Auratam. Cum hoc Dentice corporis for¬ ma, pinnarumq; numero Dentex nofter prior conuenit j colere vero non item . Totus enim fere vi- ret,magisin tergOjiuinus in ventre, & lateribus, in q,uibuslituras habet nigricantes. Synciput aureum eft,branchiarum oftafere violaceafunt. Oculi vt in Aurata aurei. Habes h c & alteriusp 1 " fcisiconem ex Illyrico Denticisnomine mifli. Oris fcifturam magnam habet,dentibus inftru fed pelagios metin* A*' fcunt,vt AuratasacDcnticcs . Ckterumcum Aurataslitoralesefleconftet, vtfuo deincep 5 loco dicetur,& Denticem quoque litoralem faciat b Ariftoteles, eiquefuffragetur Oppianus,qui petris & arenispafci Synodontes ait,cogora Columella recedere, eoque magis cum diuturna- pifcatorum obferuatio, vt Saluianus teftatur, Ariftoteliatque Oppiano calculum addat. Probao- tur exHlyrico Dalmatia?que litore tefte Iouio, pradertim ex Salona atque Tragurio . Amalph jS quoq; celebratur hocpifce ab Ačtio Syncero Neapolitano , hocverfu. fierculea Mullum rupes , Synodontas Amelphis. Eretunu. Siculumab Archeftrato.Columella depifeinis fcribensDenticesPunicaSj^^indige 11 * 1 nominat. n natvra- pcntex alter ab authore obferuatus 1 L.S.HiJl. eap.i. 164 Vlyfds Aldrouandi NATVRA. MOREŠ. C I B V S. 1 CAPIENDI RATIO. PARTVS. Enticem čarne tantum vefci tehatur * AriftoteJs, & uu.xd.yja., id eh,moIlia appetere^g^ 0 " fumqi ac helluone c (s e, vel inde conhat,quod & ipii eueniat,quod alijs quibus dum mm 11 auiditate alijos minores infequuntur , ventcr iiros procidir, vt ibidem docet philofophus * Voljpo pu- Apparet auteinter alia mollia polypi čarne pradpue deledari, S cribit enim Albertus cupolypo P u ' gnap. gnare, Sc quoniam extra foueam (cubile ) cum extrahere non po te d, flučhiat (inquit) ante ohiu# fc antri tanquam mortuus: quod incautus videns polypus ad eum extedit vnu ex brachijs, vt attradtum ijb ' deuoret: id brachium (ubito morfu corripit Dentatus.Boce quoq;inefcari b Oppianus authoreh,taft quam Sc huius čarni inhiet, GraffatUr pr«terea in ohrea & pifces innoxios,vt loquitur author de na- L c, Hiši. tura rerum, hoc eh , inermes. Sunt tamen te h e An hotele gregales; adeo vero, vt c Oppian us, i \.. f eap.i. ' cx hocAcliantis hanc focietatč pernitiofam ipd s effe fcnh:unj)entsces (inquit liic) tam c o agregati 5 ixicqualts jujtffvtnecjibi effe agregalibvs fuis atq> in hunc ordinem mštruch permaneant • $ i)lJ autem foltuagus ex aho grege acccjserit , hamumq’> deuorauerit > ac fu.e folitudinisprarnio accepto 'jitbtt*' člusfuent, conpdentiores efpctuntur , tanejuam capi nonpofsmt: Jicq> pr4 mmia jiducia nc'rligent 0 ei facli capiuntur . Pariunt drča iaxofa loca^ . V S V S IN GIBI S. D Entcx ab omnibus vulgo tanquam laudata? carnis pifcis commendatur. Ivvbdav cvrro; & Antiphane cum aiijs rečenfeturlautiffimis obfbnij.s, & ab Hicefio cum alijs palato gratib 1 ' Carnis q»a- litas. . ..^_ mis pifeibus, qui item modice aftringunt,copiofumq; prarbent alimentum,fed haud fac & q exccrnuntur,licet Xenocratcs recitante Vuottonohicileincorpusdigeri,aluumqimouere tradat-' eodcmq; authore duram quidem čarnem habet, fed bonum fuccum creat,mediocriterqi nutrit. Eg° vipparatus Hicefijpotihs Cementi«fubfcripCcrim'.Coquitur(inquit-Platina,vt Stirio.In aqua verd,oleo & faleifi ' 1 iečlis elixi, aut etiam afii crebra olei,& a ceri, vel omphacij inCperlione irrorati comedi plqrumqi ^°' lent, Saluianus efle etiam dicit,qui eo condimento parant,quod vulgo amarinare dicimus , cuiuspa' jimarinare, randi modus tališ elbPifces recens capti,exterius a Cquamis,interius vero ab interaneis repurgath aC quid, modico fale confper(i,vbi fic fex,vel feptem horas permanferint, oprimo, & copiofo oleo in fartagin^ friguntur: frixis vero ac in fičtilem patinam difpofitis, priufquam refrixerint, acerrinium acetum, > n quo antea aromata & crocus bullierint, fuperinfpergitur 3 Sc demu poh quatuor aut quinq- horasd n vafe alio abfq;fupennicUs 8 i maiori cum luxu pararetur ,/jMffvho appellatam,nihilominus nonnunquam prodelicatapla- q Cent aaccipitur, vnde hodieque Ma^apanes vocamus placentas ex amygdalis & faccharo conieclas Mena quU in feftis Nat ali ti j s pro ftrenis offerri folent,fcd a /Mtjpt /ua$vos no /tia£ 6 g componitur, pafa vero Synagndis bbftantiueacceptus,mamina eft 5 & papilla3& ficreddidit Natalis Comes3quofenfu3videritipfe.Ego ^ c bonij obferuationiacquiefca, ita tame ne quid Antonio Giganti viro dočmsimo, fimul Sc humanif praiudice 5 qui moxdefcriptu pičfumqj Synagridis nomine comunicauitjeoq; maxime ciim Bel- prater vulgarem, qua nune apud Gracos auditjnomenclaturamjnullum aliud argumentum a bere videam; Synagridem (inquit,nullam exhibensiconcm)vulgus Gracum optimis notis a Sy~ Defcrlptio. °donte diftinguit, Dentex enim magis recuruo corpore, Synagris Cyprini in modum,veluti circino a c^cunduftusjvt pro longitudine ac latitudine magis craffus appareat. Caput vtrimque compref- Utt i habet, pro fua crafsitudine planura ac latum30Culos quemadmodum in ferpentibus elatos: ter- ©bsaciei oculorum fubie II X !| pifci conueniunt , vt nonnulli crediderunt. Bellonius licenteradmodum Chromidenm, illilfff Chremydem, Chremitem Sc Chempem latine dixit:dičlurus rečlius Chromin, Cremyn, Chremetem & Chrempem.^pj/A? quidem ab Hefychio oxy tonum feribitur, fed inepte; leinps femel nominatur ab a Ariflotele his verbis ; Sunt interpije e s 3 qm Ucjuidius audiunt Mugil. rem p ( Gaza hanc vocem reliquit, ficuti & Plinius in huius fententiir tranflatione,) Lupus> Salpa , c-- : Cremyn vero nufquam,licet eius teftimonio Athenams lapidem ei tribuat in capite. Quare to hoc de Chromi feribat Ariftoteles,conijcere liceat tum ob hoc, mm ob nominum fimilitudinem r emyn& Chromin eundem pifcemeffe. Chremetis meminerunt Oppianus atq; Aelianus, fed 3 aii.s hi; pif c i s ex Oppiano difci nequit, folummodo enim de eo feribit , quod propter aqu« dulcis piditatem mare amet fluuijs proximum;quolocointerpres Lippius Chremetem placidam cogno- ^ 'natjciim fimpjiciter Chremetem nominet Oppianus. Aelianus vero Muftelhe fimilem facit ac bar- li^k 1115 Iitcatc P lufpicar-i a barba ipfi id nominis impofitum effe. Chremes enim in comicorum fabu- . s barbatus introduci folet. Qui autem nobis Chremes ifte videatur , in Afellorum hiftoria aperie- Us; hoc loco de Chromi tantum ačturi, cuius quater apud Ariflotele m h eri mentionom reperio, er qj per o brene, femel per o magnunv fed corrupte femper oxytonum feribi puto,nam licet genus C ex verbis philofophi non comprehendatur > oxytonum tamen neceffario femininum foret, Ura apud alios mafčulinum, vtconflatexhoc Archeflrat i: T A h tt-žAAji uiyctv. Ex etiam hemiftichiojitem exhocintegro Numenij verfu: j-f. % JtaAA fp&lui, nippojMV 3 dX)\0T'i d’ opfov , 1 Cltn ^s primam corripi, ideoq; non bene per o magnum femel apud Ariflotelem feribi. Haud mo ,pdame Ouidiitm immundam Chromin dixiffe 3 contra fcilicet Gra-corum authoritatem. Vnde mo- P Chromis nome acceperit, authores no referunt:fufpicantur tamen nonnulli per onomatopoeiam ^ a Ppellari; Aiunt enim veluti grunitum quendam edere : & Bellonius fuam Chromin hodiequo uj a ”'ienfibus vocariteflatur vn Chrom 3 vel vn Grau, vthancpoflremam vocem a grunitu quoque Q tort am ac deprauatam effe fufpicari liceat 5 effeq; Chromin eundem cum Coruo marino Ifidori, ra e lT1 - a cor dis(forte Corui) voce dičlum effe feribit quia pedtore gumni t’. Nec alium intellexerit Io- y I 3 ‘ n quiens: Pifces qui dicuntur Corui cum pariunt 3 voce fua produntur 3 quia femper gemitus,, ^grunitusproferunt. Quodfiitaqia grunitu Chromin dičlum effe admittamus, Ikllonij potius Rondeletij pifcis pro Chromide fuerit accipiendus, fin Hicefij fimilitudinem,qua de confimili tri niento efl 3 ad corporis quoq j formam referamus,Rondeletij Chromin minime improhauerim. B S° vtrumq- ex vtroqi dabo/uum cuiqi in re ambigua iudicium reličlurus. Chromis. Chremes. Cremys. Chremys. Hift. cap.$. Chr mts lAelianu C or uus mn- rinus. FORMA. DESCR1PTIO. Hromiš Rondeletij qui in ora Liguria, Antipoli, & in Lerino infulaquanunc a D. Honora- to nomen habet, frequentiffimus efl, & a Liguribus a caftaneo colore Caftagno 3 me , vt Bellonius habet,Caftagnola 3 appellatur, ficuti & MafTiliae, atque incolis portus Venens, vt Caflagnok. 11 . - - - - - - * ” C la njo e . omus l e ftatur: pifcis eft figura,pinnis,& fpinis Melanuro fimilis, fed oculis minoribus,no- Paruo" f m CaU< ^ a carct 5 ^ totum corpus nigricat, lineas habet rečlas a branchijs ad caudam,ore eft & col <1Uamis ^ )aru ‘ s ' Sterna omnia Aurat^ fimiliahabet. Poteft etiam non inepte corporis figura n^aleC 1 ^ ant ^ aro affimilari,nifi quod Chromis nigrior eft. Lapides habet in cerebro: ob id hyeme c aud- 1 j Ct '^‘ Ec ^ on ^ c l c iius. Bellonius hunc pifce non paruas fed latas fquamas habere feribit,«^ am longam & bif urcam,quam integram pinxit Rondeletius. Additqj branchias illi effe vtrimq; ternas, ,6H Vlyfsis Aldrouandi Os** « §r f ,lc '«*■ «“'*“» ™« alijs inteftinis obuolutum /vic fn "'^r C, “ nO:COl0 " t fni P*.«fmbusfien,vtpotepopularem.R6dcktiusitem Dar^lrcl T° fi ,®'i" ec ^ ,imhl, J Ian ’ I ucm. cffeptoptcrcaq;incaciculaaifondum.Pifcisclllitomlis• oLlfmft“ h »l>cnait! s hi:niidioKmg. C^ow« c “ towJw , Chromis Bellom;. , vnam etiam fub an0 a d cau- dam vnico aculeo roborata. H ui us item exterior b rac h k fpineaeftatq; ingyrtnn nh gra 3 &,vtin Lupo,dcnticuia- ta.Caudam habet fubrotun- dam,veluti Vmbra & Glau* cus.Atq; hoc prefertim a r^ liquis pifeibus diftingui« ,r qubd vndatibus ac tranfuf r fis veJuti Jituris ex cerulcok cinereu coJorem abeutib* 35 pufilhitn Glaucum habel-e diximus: nam ha? cmidem m v-, tarnat® 6 caputhabetobmfum,maxiliamn ; mf„p e rior2htl|.|,^ ? f‘ a r reGIaUCO j l i anefcUnt - C * rcr T mentum,detiumqjlocofcabritiam fnh hm.v \ 01 e ' im mfarčfam, ac quoddairfceuIingua?rudi- Partss inter ac folliculum tergori annexum gerit med-o S' '^ ult,s abu ndat la™ brum -Cortriquetrum 3 albo pericardio con- appendicibus ambitur. Hucufq; Bdlonius ° protcnflim > Clim Py lorus očlonis apophyfibas J LOCVS. CIBVS. PARTVS. MOREŠ- jus. jitidlfHS* L ito ral e m pifcem Chromin eiTc habemus ex Ouidio, in herbofa arena degere fcribente.Ide& im / ? ll i nci2 j 5°gnominat,forte in coenofis alijfqj immudis litorum locis etiam obuerfari innuc^ nin cotra fic vocafie velimusa voce qua immundafuemimitatur.Bellonij Chromisherbisva fcitur vire nti bu s,pifci fq, eft lito ral ji? ac fufaneus. Fuianeus ( %utos) ite Chromis eft AriftoteIi,&icind anno parit, Plinius haud rečfe Chromin ex Ouidio tradit in aquis nidificare , & imprudenter cum k- quitur Bellonius. Sicenim Ouidius. Atf, immunda C hromiš, mer h o vtliftma Salpa, _ Atf> arnum dulcesnidos imitdtafub vndis. Qui pofterioi verfus periphrafis eft Phycidis , vtibi quoque annotauimus : fin minus, verfirsidem ad balpam (minime ad Chromin) vtpote ad vltimum nominatum pifcem foret referendus.Alias quoq> Ariftote es Chromin inter eos recenfet, qui exquifito funt auditu, quod Pliniusac Aelianus quoqi repetunt:aliasdet)iq;grunitum quendam edere tefiatur,vt antea monuimus, VSVS IN CIBIS. merauimus De Pifcibus. Lik I I. 1 69 merauimus ; Haud tamen omnibus cque locis probaturaicc eiufdcm tH magnitudinis^uod indica' & Atcheftratus lurconum popinonumqi princeps: Tov^pOjU/i/ h n g AA hi AcTe 7roicov A žJ/ AfAj3pctxJ&» id Mrtiorem cbeomin in Veda crtye> tempere mcJbis;Vinyuis enim e si ,velin Ambracia* mtjm. DE A V R A T A. Cap. XV. synonyma. ETYMVM. B Otius forma, & loco habitationis cum fuperioribus conuenir, qui Gradis %pvro auricula notante Fefto. Vindicauit autem hoc nornen, iftiufmodi pifcis,ab au- reis, vt volunt fupercilijs, feu potius quod in ijs lods, vbi in caaeris animantibus fu- percilia effe folet,aureo colore refplendeat:pifces enim fuperdlijs & palpebris caret. uidms Gra?co nomine Latine vfus eft, & aun chryfiphrys tmitau decuf.zx quo Plinius drča finem teft t ^ e ^ m i ^cundi Chryfon piicem nominet,corrupte,vt apparet,pro Chryfophrys. Ab Ephefijs e Aicheftrato apud 3 Athenteum 1’anVjioedicebatur. itpov eft Sacruinpifcem apud Ho- er ^ ni ali j aliter interpretantur, vt in Anthia monuimus, quidam vero etiam Auratam, vnde Calli- - achuin yyuov A ofxpv rumoperculo. ^ c JLOCV& A Dc Pifcibus. Llb. II A ura ta vulgaris primo loco ponenda > LOC VS. A Vrata n & Denticem, a Columela, vtoftendi- rfius, pelagios facit,in- terquos & GuidiUsnumerat, & (vt apparet) Mnditheus:contra ac pifcatores qu©tidie obferuat, & Arift. atq; Oppianusteftatur: quorum_ J ille litoralibus Aurata accenfet, hic in p c tri s & aren ir palci fcribit his verlibus: Cdtttibtts & btthuld multl pacam ur arena Auratafuluaflendoris nomine dieta. B j^L amuis autem tališ fuapte natura lit , nafcitur tamen etiam in lacubus marinis telic eodem b Ari- oteIe,vnde nobis Bononienlibus Comachium Auratas fubminiftrat; imo vero dulces quoq; aquas lerunt: Veteres enim Romanos Auratarum limiliumq; pifcium Temina atq; viuariam mediterraneos *acus detulifle legimus, idq; pra? alijs atteftatur Columella his verbis : Sed etiam quos rerum natura* cusfeccrat , conuettis marinisfeminibus replebant: inde Velinus , inde etiam Sabatimu , & it e m Vulti- ^tnfis t ciminus Lupos Auratafj j pmcrearunt , ac ft qua fntpifciumgenera dulcis aqua tolerantia . In- ^enioetiam apud Athenamm ex Ptolomaeo Euergetecirca Berenicem Libya?, fiuuium elfe, qui Aj?- pv dicatur,in quo Labrax,id eft Lupus,& Aurata nafcantur,fed de Lupo quidem id admittunt eru- !t, p vtpote qui Hum in a fubit e mari, de Aurata vero dubitant. Notandumq; alium elfe fluužatileiim, Ferrari« alijlq- fere Padi accolis Aurata nominatur. ^ATVRA. MOREŠ. CIBVS. PARTVS. C O Aluianusceu Ariftotelis teftimonio Kftate latere Auratam fcribit Plinius quidem ita ex a Ari“ ftotele reddidit, cinn tamen quo anni tempore lateat, ex philofbphi verbis haud colligas: pr fiium (inquit) mnnulli afiate etiam latentfut Glaucus. Hic enim per id tempus fe abdit c ir citer die s f Xa gmta:Afellus e dam latet t & Anrataplunmum temporis. Ona’ iic tranftulit b Plinius : gnidam rur * Us us impatientia , medijsferuenbusfxagems diebus latern tv t Glaueus, Afelli & Aurata : Cum in ter f 0s 3 qui pertrftiuos calores latent , fblum Glaucum nominet c philofophus : qui&antea feripferat 7 e me laborare , & alieubi aeftate parere circa fluuiorum oftia-. Frigore autem Jardi mirum non eft, iapides habeat in capite. Iouius quidem te fiate rard,hyera e frequenti filme capi fcribit, quarc_> ^ e tKitate latere non negem , Ariflotelem tamen id dicere non conftat. Idem a Ariftoteles author ^ j tam profundo nonunquam fomno Auratas interdiu premi, vt fufcina etiam capiantur,cum alias lc Čapi polfenon credatur. TimidiiHmus pifcis ell,quamq; exitialis litipfi timiditas, mododicetur Aeliano. Venatur tellinas aliaq; parua conchylia,qute robuftis fuis frangit maxillis. Cibus enim f 1 card,vt c Ariftoteles teftatur, Frater autem conchy!ia pifces alios etiam.captat, authoremque a beo Oppianum, Manide,tanquam huius efu potiffimum oblečtetur,capi folere. Rondeletius Au- ata m Scari modo ruminare alfe rit, fed vt puto,fme authore. Cur vero etiam Veneri faera lit exifti- O ^atajvt Archippus apud Athenamm indicat his verbis: npog A' c l u ‘ Leonis decimi fummi Pbntificis coriuiuijs ffequetifkme intererat, cimi pifces apponi vidc- t sl ur ata di *e*»arrepta femper Aurata 3 kbiqiadiudicata 3 referente Saluiano 3 facete dicere folebat. .. čisrhtM—). Vc vero inter alias Archeftratus celcbrauit Ephekam hoc verfu: Vbimelior, Xpvaog J>ionomnislatidempretiumq 3 Aurata meretur gr. s m Vt aff-etut. Sedati Jolus erit conchaLucriitd cibtts :► • ita noftro hoc ccuo Iaudant 3 qua? hyemecapiuntur 3 quteque in mari 3 nam qiuc in ftagnis marink dc- gunt 3 licetpinguioresknt 3 iutumtamenoient,vel quddinlutodegunt 3 velquia conchulispilcicu- lifqueluto viuenribusvefcun£ur 3 tume£iamiimolutulentaque aqua . Nonfunt tamen ikiuknod* etiam Aurat« afpernanda? in marinarutn inopia, fed euifceruta ccquendte funt ^ foeniculi vel° rl ' sApparatus gani 3 vel akeriusodorata herbf ramulisinfarci endagvt virofus ille odor e uincatur. Rondeletius ap uc fuos in preti© effe feribit qug capiuntur in flagno 5 vulgd Martegue nuncupato 3 item in eo quod Latern • • appellatur:omnium optimasqu.a a in kagno ad montem Cekium pinguefeunt:eligendas autem eiie "aa/f m P ro ^ un ^° &puroftagno vel in mari mediterraneo capiuturp nam in Oceano rariores effe“ a ' ’ rioreq 3 came. Nune quale nutrknentum prabeat>dicendum. Mne/itheiis Athenieks teke 1 Athen a ’° difficuker coqui Aurata volmt,fed tamen vbi concočtafueritpnultum alere. A Cern, Celfo kmif ter r inter d urior is concodtionis pifces ea recenfetur. Quod vero multum n utri at, Hicefius apud eundem s Athenaum quoq; affirmat, Diphilus vero ait Melanuro proportionem habere. Melanurus aute^ n., * fucei bonitate & faporisfuauitate Sargo inferior ek Hicefio iudice, minufqj akringit & minus nutrrt- nec ek quod hanc proportione ad figura corporis krnilitudinem referamus 3 nam ad nutrimeti ran°' nem referendam effe 3 ex fubfequentibus Diphili verbis clarifkmeconkatJn hac itaque opinionu«^ varietate Rondeletius kc ftatuendum effe iudicat 3 vt dicamus Auratam čarne effe media 3 neq> m°k> neq> dura>optimumqi fuccum gignere, & faxatilium paulo elfe duriore 3 nihilominus pro ratione Qm mlb - tis locorumq; in quibus degip lucco effe diuerfo 3 nam quas medias fupra nominauimus, eas & & cCt res • bonitate 3 & mauitate c d te ris prte kare :quare qui cocoku difkciles effe dixere 3 eas quae maiores m n App ar at us. ^ feniores 3 inteIlexifle. Qiuimuis vero inter aeteros pifcespeculiari quadam dote^kngulare & &P 0 ' Vt eluetur. ris, k m ul & falubritatis gratia obtineat, tamen prgparatur & coditur multifariam.In Gallia 3 teke R° n deletio in aqua & vino elixatur 3 item in aqua & aceto 3 ckqj palato grataigratiflima k elixetur inok 0, , pauca aqua 3 eroco 3 pipere 3 accto 3 vuis paffis additis. Saluianus praiterea herbas addit fuaue oletes. ^, leitecodita in aqua dulcielixatur& cu acetoeditur;Suntqi qui aquamacerataad minuedafalfug 1 ^ 1 e j q in fartagine frigunt 3 & fapa,aceto 3 ccpifq; codiendo ki pore optimu ei cociliantrfapa enim falfugin^ d . cedine fua temperat 3 acetu acore iucundu 3 cepa nidore gratu addit:Affatur etia 3 fcd crebra olei & 2 cCtn aut olei & omphacij cofpcrkone irriganda. Platina k pinguis ek 3 elixa 3 k maera affat 3 moretoq; v1 ^ difuffundit.Quod k vetriinferatur umbella ranieulkvel ram us Libanotidiscoronank 3 ktodoratiof dC melior.Farina bene fubačla & pika conclufa 3 oleo 3 omphacio 3 aromatifq 3 delicatioribus condita 3 op^ ma etiam euadit, maxime k č maioribus kt. Iouius reke 3 & ex Galeni praacepto coqutexikimat > in craticula fubditis mitioribus prunis 3 oleo & fale 3 acetoqi co n fp erferi s. Ccndmcntum mpifce A (inquit 11 Apiciusi^c fdcies: Piper,Ligufticum,cdreum 3 origanum,rutre bdccrtm,mentd)n, mj/rti baccrt >^ ’vitdlHm ) mel > dcetumMeum 1 %nnnm,& Ltqnamen calefacies & vteris. Condimentum in Auratam a 11, tam 3 ex eodem: luspiftem Auratamfapidiorem (inquit) faciens, conjlatptpereAoriandro t mentdari^* dpi)femine ,cepajuua pdffdimelieAa^o svmod^uamme , dr oleo . CAPIENDI RATIO. S Tagna marina vere cateruatim fubeunt Auratc, vt illic aikatem trankganttdeinde ciim in n ^ 1 0 remeant 3 nokri(inquit Rondeletius) ex tamarieum ramis fepes contexunt,trianguli figura /, 11 iusextremu&acutum angulumingredientibus aperiunt 3 regredientibus occludunt, naaup adhibitis vel retibus 3 vel verriculo quo tempore carnium obfonijs nobis omnino interdičiu ekk icr ^ dibile Auratarum multitudine capiunt:qu« pifcadi ratio tertio quoq; anno tantiim repeti lolet. *Z,f i.e.14 multum difsimilemAuratarumcapiendaru modu ex vfufuiffe veteribus videre eftapud a Aelianu 1 ^ ^ qui lic feribit:Timiditatis fummg effe fertur, na fub Arčturi tepus 3 cum maris acceffus & receflus ^ xime kut,& eo altiiis exagerata arena 3 ad litus relinquitur 3 v t naues f^pe ab omnibus aquis nude m , ra manet:Tu pifcatorespoftqua arboru ramos frondibus couekitos paxilloru modo in muerones z ^ tos in arenam dekxere 3 defcedut. Pok autem rurfus accedens mare fecum imbellem Aurataru m ^ titudinem attrahit:qu^ vbi a°kus reciprocauit & recekit 3 in exigua aqua cocauislocis reteta relinq u ^ tur,& vero ramorum metu quiefcut: Adeonimiru ramos veto agitatos exhorret 3 vt ne loco quidem ^ mouere audeat: quaobre primo cuiq; magnu meticuloforu pifciu numeru capere & ferire licet: ^ ^ modo ab vfu pikadi inkrmkfkd etia totius pifcationis rudes 3 atqj adeo pueri &femine capere pop 1 f) E *Z,.i e.r.p DePifcibus. L ib. II. 173 A DE SARGO. Cap. XVI. M Qy IV O C A TI O. SYNONYMA; ETYMVM. vtin vulgatis AriRotelis exemplaribus Iegitur, duos diuerfos pifces fignificat 3 eum,, II 2 || nimirum quo de hic agetur 3 & alium ex genere Mugilum 3 quem 1 heodorus Gaza Sar go- nem re dfiidit>ne cum Sargo cofunderet 3 in hoc quidem cantus/cd non aduertens, locum AriRotelis correptum eke (vt mox ex Rondeletio ofiendemus) & pro trapyog 3 crctpy 7 vog jegendum 3 quam pokremam vocem ille Sardiacum vertit. In catalogo Tarentini 3 Dente,aiios Sargo vocarcy&a fuis item pifcatoribuspro Sargo venundari, FORMA. DESCRIPTIO. Ota s cum Sparo 3 (inquit Bellonius) peculiares habet, Ambo enim tenuibus fquamis contedtf funt 3 planoque(latopotius)funtcorpore, Linea ambobus a branchijs arcuata_vtrinqe per medium corpus dcducitur. Pinnam continuam in corpore, gerit; caudam bifurcam, in_, £ ^tremo, vt Melanurus, nigram_., Ek item Aurata: fimilis, Dikinguitur ab vtrifque quod dor- *? multa magis fit repando 3 ventreq; prominentiore, vnde latior rotundiorq; eius figura efficituriro- «ro etiam acutiori,oreq; minori dentibus latis humanifq; fimillimis & non ferratis quales illoru funt, Grdine difpofitis in fuperiore Sc inferiore majcilla 3 numero očlo 3 munito.Lateraitelineis quibufdam |ubnigris ? a branchijs ad caudam dudtis pinguntur ; Sc a dorfo ad ventrem alice funt itidem nigra?; ita mfpofitagvt prima lahkima fitac maxima,fecunda minor 3 minufque confpicua, tertiaprim? fimilis, SlUarta fecund«j& fic deinceps ad caudam vfq; vt in Mormyro videre ek; a quibus notis 7r0Xvypa.fi- ; ficuti ob nigram iuxta caudam maculam fx,iXav6ypa.ju,fzog 3 & oppoirtiy6» inter pelagios enumeret, Bel » lonius fax atijem faciensjAe- j 1 Jiamunac Oppi anum icqui >> vidctur^uibus Sargus faxa- a £. i.c.a j.• tilis eft, Sargis pifcibus ( in- » k quit 3 Aelianus) idonea do -» miciJia faxa (St cauerna? funt, ;> qua: non latis Juminibus ib luminantur/ed tancjuamfe-« nedellas paruuJas habent,» tanto interuaJJo diftantes F qud pertinere & permeare „ folis fplcndor earumque di-j> ftantiam lumeu folis compk „ re poffittcum enim omni Ju- ;> ee Sargi ddečiantur,tum ve » to folis radios (itic nter expe- » tunt :in Joco m uiti eodem- » habitant. ApudpaJudes breuia vitam agunt, viciflam » proximam con tin en tem Im- bere gaudent. H^c iUe, e* » quo PhiJes eadem fcrnne re- v petin, fiat ti ipfe ea acc epit nb () Oppiano, qui Latinus fa * dlus fic canit: ^ Pijcofas gemino qux furg0* ” ver tiče cautes, A’ d /mo ' Coniečlat elan fulgentes mine folis, His habitat Sargi fcopulis ■' ^ Janafrequcntant, Nam Jolis gaudet radij s & cc nitenti , Jdem eodem Jibro inquit J P o lypies drSargMs'fanif e ? tiS ^ cola duri « Etinprimodixerat, q tV/?/ cautes herbis 4 te 'vtrentes , no faatilt apneetur: ahoqui enim vel ipfo Arillotele telic limr^a ™ qUOS ardcntliriWC a ri A eJJ^i Mulhs; nam vt horum ali j maxima ex narte in iS ^ ‘‘ a PP, am f ,dem euenire in SargisJ u ° d rurfusadpuriores aquas 3 &adaltum eri n neha r ^ 1 ^ n tur 5 mdeqi Jutarijnominantur 3 moxq> ,n - ‘ ■■ * " ... ° uas? oe acl altum etia pelagus fefe conferuntj lic Sargos ex camofo eriam l* i7ri vrpo/SA«r; za&ifitvo? Upov 9 -uv E'z ttovtoTo d-upx c x fetiš equinis fieri folita: aut manui vel naui, contortus fcilicet e lino funiculus ra/zry%.. Oppia- 10 vocatus, a quo vel plures dependent hami, ii parui pifces fint capiendi,vel vnus zaS-trng appella- r lls 3 maior fcilicet & efcam maiorem continens,ad Cetaceos pifces capiendos. lam vero vt ad natu- morefq- Sargi, vnde digrefta eft, reuertatur orado: pifcis ifte ex auibus gallum in eo imitari vi- ^ui-j cum vt ille haud vna contentus fit uxorc, fed plures fibi pariter adfcifcat, quod teftatur Op- h 1 anus,i n qui C ns j^ 6res s ? r gi multos dr Merulus . Z>ucunt,aft alij contemi coniuge fola . ^ etiam propter vxores mares inuicem pugnare feribit: ■Pr' S amor Sar š os earpiifub tempore verno > At fi quis tanto fuerit certamine vi flor 0 t edi s fimul dr čarapro coniuge c er t ant. Coniugibus cunttis vir t ant um fufficit- vnus, H v i - 'i"* T FcemineosfcetuscLaudensfubcauteman^^^ J cc ernunt miferi dura connubia pugna. n m :iiter dimicantibus 3 vidtori accedu D fui&f l^ac e o S imite n tur i inqu l busfniulttercUm symP ATHIA ‘L.S.Hitt. cap. 17. Vb\ frecpiis. Mullus lit * mins. Motaš. l L . nx.it Jngeniurns b Lib. 7. Linum pro mi. ii.c-4} £ ltiad.TT' l OiyfJ. B. Linaiicj. 8 L px.^p. Linum pro linea h Lib. 10. Hamis du - pliciter pi— fcatur . 1 Lib. 5. Calacitts. tsdnior far- ga&Caprp. *Z,,u.c. ii Llbidtnh pp nas darc-J' Vt manibus capiantur. *L.ii>C' 13 *L.ii.C' 10 VtapudCa- ves capian- tnr. * l s mn. cap .9. tsJriftoteles terrettus . b lii. 7. e L- 9-C.j 1 . cap, 11. *L-6 nm. cap 17. 178 . Vlyfsis Aldrouandi S Y M P A T H I A. D E reciproco Sargorum & caprarum amoreverfus Oppiani,alioquifacundiflim©s breuitatis ^ caufarelinquo 3 fedfenfumtantiimeorumrepeto. Sargi tantopereinquit)caprasamant>vt ciimilircapaftoribusin magnis rcftibusadlitora vbilauentur 3 aguntur,Sargi moxadnates j} conferčli eascircundent accircumfilientes mirificogaudijargumento lambant: nec afpernantur eos c apr a: tanquam amantes. Vbi vero e mariiam exeunt capne,tum Sargi moerentes vniuerfisad ex- J} tremum vfq;litorismarginem comitanturj&inuitideferunt.Meminithuiufce etiaamoris a Aelianus* licet pauloaliter: Capras (ait) veh ementiflimeamant Sargi 3 namqueciim caprarum proxime<3^_, „ fecundum lituspafcentium vnius aut alterius vmbra in mari apparuerit, protinusgaudio exilientes> ^ fummo ftudio adnatant, acfaltu } non admodum ad faltandumidonei 3 capras contingere affečlant* p jfenfum caprini odorispercipiunt, etiamfi fub flučiibus natent, itaque voluptategellientes 3 ad easao p cedereftudent. j* CAPIENDI RATIO. > 1 Vantopere capras ament 3 d i čl urn eft: cuiusrei ciim confcij fint pifcatores., amor lile non bc- ^ neSargisaliquandocedit. Obferuantenimilli,vtfubditOppianus,geminos fcopulos ^,1 anguftointer eos fpatio folem admittente 3 quod muki paritet Sargi incolunt: Soliš <*—•' enim radijs admodum delečlantur :ibipelleminduti caprinam eminentibus fupra ca- „ put cornibus, manent:&inijciunt in mare farinam čarni adipiq; caprime permixtam.Allečliiraq j Sar*,, gi ipfos mare ingreifos ceu capras amplečluntur:illi vero calamo e corno arbore extenfo ^lineaiiv-* „ e lino cano demittut & hamo čarnem de vngula caprina inferunt, & mox quem cepere Sargum,c e ‘ e ' }> rirer manu retrahunt: nam fi dolum animaduerterintpifcesjfimul omnes trepidi refugiunt: fin d arn i> & celeriter pergantjnullus quincarpiatur,eos effugiet: Hfc Oppianus,qui etiam libidinisfux p? naS dare pifcatoribus docet 5 capi fdlicet 3 cum propter keminas inuicem dimicant. Pifcator enim naflain amplam & rotundam 3 multis circa introitum myrti, aut lauri alijsve frondibus obumbratam in m arl deponit 3 cumqjeSargisvičloraliquiseuaferit 3 feminasomnesin eam tanquam petne latibulum-' ,y quidam colligit j vičloremq; repulfis alijs maribus 3 mox ad easingredientempariter capit.QupiB°' 0 do item manibus capiantur 3 habemus apud eunde Oppianum. Eos enim ciim trepidi in anguftutf 1 „ aliquem maris locum fefe recipiunt 3 cateruatim collečli 3 licetrigentibus dorfi fpinis itahorreants vt » tra&abiles non fint 5 peritu tamen vrinatorem explorato capitis cauda:q; fitu in fingulis, dcapite p rl ' » miim eos contingere 5 dein fpinaspermulcendo, acdeprimendo s vtraq; manu fingulum appreh^ n ' * dere Sargum :manerequeillos doneč omnes fint capti. Huius capiendirationismeminitquoq u£ C' h Aelianus his verbis. Mahu etiam capiantur ,ftquis fpinas quas adtuitionem fui excitant } d capit e A p ar tem inferiorem reuocando & fleciendo dec line t > premcndoq> ex lapidtbus 3 inquos adlatenduM compellunt, extrahat . Cares vero Sargos capiunt 3 vt idem c Aelianus tradit^hoc modo: Ciim moU e5 > & remifias auras Aufter afflat, & ad arenas moderate & leniter flučlus refonant 3 tum ad piicatu 1 ^ „ arundine pifcator nihil eget, fed fpine regire bene robufta virga 3 ex qua fumma linea appendit? ^ ad hamum efcam Muris pifcis conditi accommodat 3 deinde in pifcatorijnauigijpuppe fedensjinfin 13 „ tendit 3 eafq; in maredemilfas leuitermouet, fimul& eipuer probetenens 3 vt fenfim pedetcotin^’ nauisimpellendafit,ad terram verfus remigaptum Sargi permulti & exultantes &r geftien tes,eicna 1 -’ alfequi fefe ex fuis latibulis incitat & profiliunt,atq; efcf illecebra allečlati 3 in hamum congregan ^ 5 ,, cumqj propius a terra fint 3 cibi auiditate capti facile comprehenduntur. n P A R T V S. B Isanno Sargum parere 3 vere nimirum &autumnoteftatur 3 Arifioteles 3 apud quem e0 ^° i co pro quadanu e jiate : hyeme qmdem Lupus, Mugil > Acus: & incipiunt vterunL* fe?r e eX ^ gtlibusChelones me n (e Dccembris , & Sargus (o ad.py%) (js q»i v-v^cov dicitur 3 & Cepbalus. ? er . autem in vtero triginta dies . Quam poftmodum lententiam videtur repetere ; inquit eninV y c Sargus me nje Decembri concipit, v ter um Jer it dies triginta ex Mugilibus cbelon & De Pifcibus Lib.II. 179 A todcm &nctMlitepore cmnSitrgovterumferitnt. Aducrtit quidem Theodorus ifthirc cotl r0 „ ~ fe,ideoq; vtroq; hoc pofteriori ioco Sargonem non Sargum reddidit, vt a Sargo qui vere pan tiuruio,diftingueret. Sedplacet RondeletijcorredHojqui vtrobiqilcgenduceniet^cip7»vp?jqu 1 L.S.Hifl. f Ariftotelesin Mugilum genere habuiife videtur (vbiGazatranftulitSardiacum 3 ) e ver a r ^ ca p. x . fpofitafunt & corrupta. Enumerans enim pifces gregales, inter eos nominat b[Zoir 1 Eib. 7 . o>v 3 7 ov /tatvov *l>uypovfbv N«u«wo? xa. A« ^bpov 3 oirrcoi . H’ 4opor , % XaA7tag 3 ti dryictEtict Ap ctKOvra , ! Melanderinus . Similem ejfse dicunt Melanuro. Speujtppus in Jecundo fimilium 3 ittttrn qiii / j l(t ] r ' vopatur '\vypo<;,quemNumt’niasvocat'\bpov,Jic . Pv ) >aut SaipasiUutlitoreumindeHraconem. y f a Ul bus verbis Gillius 3 Rondcletius 3 Bdloniusj& SaluianusjMelandcrinum 3 Athenco pifcem elie volunt ?far us ‘Ec!~~ kmif. Mdadert- ms Rondde tif. Athenms tmeBus. Tjjgrus & ‘rjorus a ul. Mehnderi~ rii Rond.de » fcriptia. Carras qua- Ittas. Spurolus. Rbyas. 180 Vlyfsis Aldrouandi • ■ volunt, Melanura limiiem, fed eundcmne omnes intelligant, dubitari poteft, nam Saluia nus in P rI ' misin capite dc Melanuronegatfe toto eo opere de Melanderino quicquam traditurum, po eo habeat , non explicat. Bellonius Melanurum longe a Melanderino diuerfum efte alferit, R nec ipfe addit , quem Melanderini nomine intelligat. Quod 11 autem Pforum fuum, cum Melander * no eundemelle credidit, pifcem reuera Melanurodiiiimillimumintellexerit. Pforus enim eiuspl icis eftfaxatilis, picturatus , Sc nulli alij in colorum diueriitate fecudus, quo de fupcriori libro ex e egimus. Rondeletius vero nigri Melanderini nominis omine,vt appuret,fretus, pifcem toto corpoic, vt a it nigrefcentem,qui ob corporis funilitudinem apud fuos,vt aifirmat,pro Sargo venundatur>P r0 eo nobisoftendit , e mn nempe qucm & nos hic ex eo depinxiinus. Sed prteftat eius verba aciicriD " re.Melanderini (inquit) nullam,quod fciaimtnentionemfecerunt,Anftoteles,Plinius,& Oppbm 1 ' / fed Athenteus duutaxat, qui fignificare videtur Melanderinum a Speufippo ^ 7 P° V a d Numeniod 3 ' pov appellatum ; qucd bita res habet ,vtrobiq;mendnmelfefufpicor,atq; in priore loco legend u dum ^oytpdv 3 id eft d/^povjd eft turpe, in altero 4^ov 3 id eft,nigrum Sc fqualidum. Quam Ronoe. ^ tijledionem quamuis pro vera ac certa probauerit do&idimus lacobus Dalechampius Athena 1111 terpres,Gefnerotamen,& Ifaaco Cafaubonofummopereimprobatur. In aliaomniatranlituri ^ (inquit Cafaubonus) quicunq; maiorcm vfiirn in literis Grtecis habucrinpnam pifcem efte Gtjšcis lum 4 oytpi>v 5 diftu aut 4oS‘ov quafi fqualidii,aut fordidii,vtille interpretatur line idoneo fideim s ° r ■> credere debcmus nemini,4°> ž P°? reuera adiedliuu eft: adiečliua aute non folentpro pilciu nomim ^ vlurpari, pneter pauca admodum,quorum tune mutatur accentus,vt yAavzog 3 tevzo ;. ltaq; G ala __ bonus Haftcheliana? epitoma? authoritate fretus fubfcribit coniecfturie Gefneri 3 qui vocem Mptvog in textu Athencei abundare ex eo coniecerat, quod eo loco pifcis nomen poneretur, nullo c iufpiam authoris teftimonio adhibito,quod nullibi alias negligit Athena?us . quare cum proxim ec '~ J 'Mcianuro dixifset, ^ 6 ypov ei limilem efse fubiungere ex Seufippo & Numenio 4°pw nuneupaj' 1 ^ ftimat,& vt conftručiioni verborum & fententia;integritasmagisconftaret,legit lic : ti'uaov J * v _ n-a /MAčtv&pMpHC/ 'S. 7 n 6 a , / 7 r-ro;ivS'it/Tip(f} 6 uoiavTovzctAis/uivov'^ 6 ypov 3 Scc. In epitoma etiam H rele liana quam fepillime commendat Cafaubonus^fublata voce M žAavJipjvog liclegitur: O \uoiov tprurjTov zctAHjzivov 4>uypov 3 ov xeeA« 4 °P 0V • Addit item CafaubonU- antiquifsimis membranis pro 4>6ypov fcribi 4^poy. Melanderini itaq^ vox alijs omnibus fcriptorip J inulitata, forte ad marginem fuerit , Sc tandem 1 textum ab aliquo afeita. lftharc Itaqs omnia me ^ Q pulerunt, vthunc pifcemquem pro Melander jn depinxit Rondeletius, Sargo coniungerem-< ■> Pj. ouojVtdičlum eft 3 ob conlimilem figuram ven tur.Melanuro (inquitille) limiliseft, fed corp° r&/ paulo rotndiore.Toto fere corpore nigrefeit: cir ^ caput ex nigro purpurafeit 5 licuti viola. Dentes n bctacutos ,paruos licutPagrus- Pinnarum e tJ3 . licu & numero Sargo limilis: cauda differt 3 q uia . duaspinnasnondelinitj fedin vnam latamfn^ a lium ritu. Ventriculum gulamqj habet 3 circa V e - triculum appendices quatuor magnas: hepar eX * bro candidum^^uofellis velicapendet: fplenem magnum, nigru Scari vel Lati modo:fel aquen ^ Lapideshabet in capite. Čarne eft,nonita molli, fed feremedia,vt aurata 3 autSargus randus. HtecRondeletiusappolitahacicono. ^ DE SPARO. Cap. XVIII. SYNONYMA. ETYMVM. Melanderinus Rondel Vem Givvci 1Trapov d.7ro t« ovrdipav quod eft palpitare tefte Euftathio, LatiniP ar,t Spar um dicunt: Ouidius, & Martialisdiminutiua voce Sparulum: nccprop terC j Latinum vocabulum efse ftatui debet, licuti Ilidorus & Albertus crediderunt> $ Sparum nomen accepilfe volunt a telo miftili ruftico, quod fpargitur, qua nC *o _ L rttvAi-o/v* n rt m /J /1 * Ca-hk/, «<« i 1 'i /i A 't rrrotarJ/v Ct\ni*nc t~\f C , citur 3 habereq> eandem figuram 5 quafi a fpargendo dicatur Sparus pifcis 5 yu - rum minimi generis iaculum. Ariftoteli Sparus, vt Rondeletius credit, pa; v °^ tur, & Aeliano Aljpargus, fed ne utr um bene. Rhyas enim philolopho particularis alieuius P’ nom e ® De Pifcibus Lib. IL 181 A Uomen nori eft,fed ad m ul to S gcncrale„quemadmodum ex bike illius locis luce clarius oltedi poteft, omniriotoihi-liocloco-recitanda vibebantur , quod Thcodorus Gaza 'latinitatis nonnunquam 5111111s kudiofus,& bui etiam, v t apparet,immemor,in huius didtionis verfionc varict , &ludat. Eft ita- quc vbi 3 Ariftoteles Rhyades fcribit,quoties piki um lomra, vel nauis fentina eiedfca eft , fugere ceu a pdorern fentientes. Gaza h k. Flutas conuertit; nam vt puri? videtur deduci d?rb r rS puv , id cft fiuere, cap. 8. ’ta Etinea fluendo Flutas interpretatus eft: quo nomine alij 7rXcardg Grtecis didtas vel Anguiilas vel Fluta. Muramas qua? riipernatant folc torrefadta’, intelligunt. V bi vero rhyades per reftatem parere tradit AfrftoteMjflie Spargosreddidit,rimiliquodammodofenki,quafifparfosacdilTeminatos . c In hoc b Vero loco : • riž roza ytvovf£u rol? f.iiv pvd.cn rv.ictpog , id eft partus fiunt in rhyadibus vere: redte ca p. 17. ^ a dmentem Ariftotelis vertit: Paritfblitariorumgentts invere: carteriim hicaduertendum eft , fo- c litarios vocari a philofopho fiuc rhyades, non lllos pifces quifoli vagantur, fedqui gregatimqui- cap. 17- dem fed fine d-uee 5 quCmadmodum alibi ipfe docethis verbis: d srAeJVo/ rwpCdScov n zeti dyiXdim ^ ip&vav : kov Si 01 grXa rus) Flutte quoties vel pifcium lotura vel nauis fentina eiedta eft, fugiunt, vt odorem fentientes: 55 alibi: Rhyades etiam (vel interprete Theodoro) Spargi per reftatem pariunt: horum neutrum ab vl- 5:1 lo feriptorum Sparo tribuitur, fed Thcodori potiiis verfione deceptis. Is enim Grarcte vocialludens, 0 vt Ariftoteles pvdStc priori loco Flutas interpretatus eft (ficuti namq; a verbo pCia/id eft fluo Flutas latine vocauit Theodorus) ficaltero loco eademratione a verbo Spargo Spargos&non (vtillioppk nantur) a Spari pifcis nomine appellauit. Nec fi Ariftoteles Spari nomine vfusnon cit,ob id hunepi- 35 fce noftrum Sparum ab alijs vocatum,pudri«, ab eo contendendum non eft,quando complures etiam 3 alij funt pifces, quorum nulla apud Ariftotelem mentio habetur: eadem coniedtura fiuc ratione non foliim quelibetalium Ariftotelis pifcem nobis incognitum Sparum exiftimare,fedeorum etia vnum c lUemq;quosabAriftotelenominatoseftenefcimus,eius pudri«, eflearbitraripolfemus. Qucmad- 3 Uiodumigitur Aeliani d Auratis , & Sargis vendi fo- 3 > let ^ Carlinotum vel Carli- P numvocant: quibuspoftre- 3 r misnominibus quibufdam-> v Italis venire etiam Honde- ,> letius teftatur. Genuenfos,, Sparlodicunt. Monfpelien- fes Sparallon , Hifpani Spar- Sioll. FORMA- DESCR1- PTIO. o r " N Onparuam huic p 1 ' fci fimilitudinem fc cu Aurata & Sar* go, ex Bellonio didlumeft* Quomodo autem a Sargo differatjidem docet hisver- bis . Solo colore diftinguun' tlir • Sparus enim ex"auro * refulget, d^lituram in cau- dahabet, vtSargus, fedo s ” habet multum di/fimile. pro ” inde Sargus veluti circinato ’’ dorfo apparet, Sparus verd protefo,& capite ad Mormy- y rum accedente . Ambobus » peritonamm nigricat, vt Sol- » p*: Sparo tamen magis al- bičat. Branchiasam bo eafoe habent, vt etiam dentes inči- . ^ forios: fed caninos ad laterar-” gyrum, qui e/t fupra pupillam, luteum habet: foinm ;<■ - i , vt . Den talis.Sparus prcctet$a 3 ’ ambobus: & eodan numerofpinas& pinnamjvLro c ° ntc § ,tl!r latiulculis , quanquam epdetn <)u? eft vidna ano. Coidis f ^ra Sparo & =, oreftram - SpmstrcshabetacuJeosftbiFina faulopaUidius, Lientm »boo; Spa4haV/ r X?„ “ ! 'i'"’"«! 1 !” cnim <*> *d Saigo minusi nijgracilem, obIongum,re&uin, in dextro Jata c finim’ De Pifcibus. Lib 11. ^'■' n ca con ucniant> notis taraen alijs euidentiflimc diftinguuntur. Primiim enim corpore non folum j nQl1 c * °P aru s 3 (palmi enim menfuram cxcedcre non confueuit,) fed magis eft rotundo, atq; in era com preifiore:>longioriq; & acutiore roftro, atqj ore etiam minore: praterea cirda brachias nul- • 0 fP U1 P Ureane q’ ni S ra macuLijCjuales in Aurata reperiri diximus, confpicitur :>poftrem 6 locus cu is upeiior, non aureo colore micat vt in illa, fed ex viridi flauefeit , vnde dixit Ouidius: Etfuper aurata Sparultts cerutc e refulgens, not £ cum huic pifci foli excepta Aurataconueniant , cumqj antiquum hodie fcrenomen reti- ^ e at 3 qm n veterum Sparus fit,eruditihaud ambigunt.Hačtenusde Sparo aliorum.Nofter Imcas ha- • ' Ue^f r 3S ^ rnodo aureas omnes preter vnam in lateribus qu£ viridis eft. Aliče item traf- * t er , a lter a tergo ad ventrem defcendunt,vt in Mormyro & marina Perca,nigricantes. Os vt in Šar¬ fe 0 dentatum, Caput fere violaceum . Venter albus. Pinna: omnes,& cauda fufc« funt. locvs.natvra. moreš, partvs. S Parum 1 Pliniusintermarinospifcesrccenfuit,OuidiuspeIagiumfacit,RondeIetius litoralem • 1 Litoralem autem efte item b Oppianusdocet,cuiusmagnifitapudmeauthoritas, licet nune b Lib .t Ha cum fn Grgcojtumin Iatinoexemplari Scarus legatur,quemadmodum in Scarihiftoria ex Sal- hc»t. '2no,cuihancleere,quanquamifta lautitia,vt fim us etiam dijs,ideft, locupletifsimis,nonfitreij- Cl endus, ad Scaros priuatim pertinere videatur, Sparos tamen tanquam lautifsimos quoque nomi* item * Martialis ad Ponticum: » Res tihi cum Rbombo ejl:at mihi cum Sparulo, i er d Matron Parodus apud eundem Athena’um,cum delicatiflimos nominaffet, addit: H is admixti H ! Z,.p£pig. fue, JgltUr j M o p/uvpog , di> t* J' Vmo uiyd Ah oe ‘žifrvreLC&CC. Šcaligero pjacet, Mop/^-G llwya\in io<;,ii@pMu r o$, y dprT/zo;, ^ 3 fctywig-Q^ Sparus aeris eji^enersi carnis/virus non rcjipiens,flomachogr at us, ^»amciens,hauddifficilisconcociu : in fartagme r uero cočhisdifficilis: mutilum efte iudicat, id quod c jj Ueraa ^ er ifcus appofitus etiam indicat:quare ante addit ipS-og ,ideft, elixus, vt fcilicet te CO( ^ u ^ aa ^ s h3frixuscontradifficilis. Saluianusquoque Sparum medi«carnis:efte afteritin- r uram & mollem,arbitraturq; in falubribus, licet non faluberrimis habendum efte, Ob paruita- ^pparatas m rar ° e bxatur. Frequcntius vel in craticula aftatur, vel in fartaginc frigitur, ec* D E ll ?4 M ormjrus, C JMormylus (JfV'Ormyr t Momur. MormyrusGernc.ri. Ma¬ rn tf^e. Vljfsis Aldrouandi DE MORMYRO. Cap. XIX. SYNONYMA. ETYMVM. Mop/uupoc Onniann n ^ ' 11 cum erUc ^ lt:ls eum cfseremur, qui Gra;c lS Mormu^Ro^ & VenTtiis Mon”- 0 Mor ^ rus > 0u ^'o Mormyr 9 Theodoro Gaz® mo appellatur Falli - utemRell^ ' ^°' 10 a^ um & Maililia? Mormo,Hifpanis Mar- PP a '“ “ UKm BelIon “® conflat. dum veter« fcribif 4 maniorcis »J- culis J eiufdcLj}q; albedine h uic pifci nomen impofuifse • enim Marin anim, non Mor- myrum fcribi oporteret 5 cUin marmor judpjuzpog Gtzcis no- ■ niinatur.Euilatki.s ^97-0 ra /a^P' p /-dps vel mari aqua murmuret Ere- pitufqj ingetes edat. Cur mo¬ do hinc etymoiogiam dedu- cat E u fiati us j plane no videm nc q; ipfe rationem reddit, ni“ dicamus alludi ad lituras, q u ? deorsu a tergo pcr iatera tr3fl ) fucrfaliter, vndarum autifr 1 ' 6 di u u m inftar fer u n tur ,- ^ FORMA, de- SCRIPTIO. Ametiiperpauca.d^ Mormyro večeren eademq; a lijs injfu- perpifdbus ferme comup%f fcripta rcliquermt , vt ejc quemhic exhibemus piffčf# verum acgenuinum Morm}^ rum efse, qerto affirmarenpn fj Iiceat: nihiiominus cumppfr čhim cognominet O nidius^ Oppianus d/oAo (Lippius reddidit; ^ pJ^ !iS ' Mormylus ort,) tzlifq; lit hic pi&us 3 & eodem non foiurn ConftantinopoJi,vt BeJlonius traditjfedin omn ibusfcreajkj* Europarregionibus; n o mino veiuti permanus tradito ho- dieque vt oflendimus, veniat baud temerepro veteru Mof- myro accipi poterit 3 eoquo magis* De Pifcibus Lib. II i8j mtcr A magisjcmn qua? de fuo lili tradunt , huic conueniat omnia. Pifcis eft corpore quam Aurata, Sparus, aigus & Melanurus longiore, & minus a d latcra compreiforcapite item tenuiore & c£elato,roftroq; acuciori.Os autem mediocre habet,detes exiguos,labia cralfa,oculofque medios: branchias vtrimq; quaternas: ad quas bina’ etiam funt pinna, vtrinq; fcilicct vna: & binas alias minores in ventre:iiu pintu . dorlo vero vnam tantum,fatis longam,totamq; aculeis horridam j aliamq; deniq; rctro anum iuxta_> caiidam,exiguam. Caudainlunatampinnamdegenerat. Ventercftargenteus :dorfumex alboad c ^ 3r - c^ruleumvergensdenisduodenifvelineislatiufculis, nigrisadorfo ad ventrem tranfuerfis 5 aqua- p Artes ; 1 bufq;interuallisdiftinčlisdepingitur. Ventricblumhabet magnum,inteftinaalba,tripliei inflexio- nx neconuoluta: hepargrandiufculum fubrubrum atq; ventriculum ambiensjlienem exiguum & fnb- /rfagtiuudo nigru qua omnia nigerrimo continentur peritonao. Pedalem magnitudinem rard attingit. I igura “^ c ^ e ^ ner icft3 Venetijsadumbrata. Eavero quam Rondeletius ponit denticulos labris dedu&is duendit > & a fuperiorelabio perbreuem furfum eminentem cirrum. Bellonius anguftiorem huncpi- c ernpingit 3 neclatislatitudinis proportionem fcruat. b LOCVS. CIBVS. NATVRA. MOREŠ. PARTVS M Arinumtantumpifcemeireomncsfatentur, OuidiusfaxatiIibus, velpelagijs acccnfero videtur jciunlitoralem efle prater Archeftrati apud Athenaum , & Oppiani authorita- tem (qui in litoribus ex arena & ijs quain arena proueniunt, viditare eum fcribit,) coti- dianapiicatorum experientia etiam atteftetur. Soliuagus eft,nam pauci fimul capiuatur. Pampha- ja ores . guseft nullum non cibum atdngensfticet interimparuatantiim venetur animalcula,pifcitia> conchu- cibus. minoracrultacea: neq; tamen a terreftribus fordibusimmunditijfq; abftinet. Parit aftate tefte Partus . Ariftotele j capiturverriculis &plagulis,vtPlutarchus ait.In euitadis retibus ingeniofus & folers eft, Jngenium. *js enim incl ufus,non aliter ac Lupus,imisin vadiš fulco crebro cauda motu,depulfis arcnisfado fub- tcrlabitur: quodmemorat Oppianushis verfibus: ■At fuluam Labrax ahjs ejfodit arenam Vifantes verrunt , hi c ca.-no immcrfus in alt o Lupi aflus. Conat urfoueam branchijs up tar e capacem hjfugit exitiumpradce,fugit humida lina. Corporis > vt magnosfub ter ris occulat artus slfl ut us talem medi tat us Mormplus art e m 'Ac veluti le čl o tac e at ,per litora grypo s T enfisfub bibula maculas dechnat arena. VSVS IN CIBIS. T Iccfiusapud 3 Athenaum Mormyrum tradit effe rpopucbrarov^ id eft plurimiim nutrientem , “Lib.7. fr "« quod Saluianus& Rondeletius improbant,cum fitčarne mollfprahumida,Iutumq; olen- CarnUqta- ^ JL te, atq; adeoinfipida , vt non foliim boe noftro tcmporc vilis oprimo iurehabeatur , fedab Ittas. etiam veteribus plebeius contemptufque habitus fuerit J quod ex hoc Archeftrati apud eundem_. *tthenaum conftat: dtyiaMv<; xa.x,o<; , otldWoT’ žc&Ao? Morrnplus eslparuuspifis^non^tilis vilo Temporc. O&ttnobrem monet Saluianus 3 vt cegri prorfus ab eo abftineant: fani vero non ni/i infapidorum pe-* ^ppantus nuriaeovtantur: &licet quouis modo conditusmalefapiat: in craticula tamen crcbraq; ex aceto } ^oleoirrigatione confperfus 3 minusingratusefsc folet. DE C A N T H A RO. Cap. XX. S Y N O N Y M A . ETYMVM. |g**i**i|' dvrcipoi Plinio & Ouidio Latine etiam Cantharus nuneupatur: Gaza vero 3 vt vim nominis Cantharus. ®S K II explicaret 3 Scarabteumtranftulit 3 namScaraba;usingenereinfedorumvaginipennium Sc * ra °* us * zdvS-ctpo$ appellatur. Qui plura volet,huius vocabuli iignificata 5 hiftoriam noftram Sca- . ^ rabteis dicatam in opere de InfečHsadire poterit. Vt vero Cantharus idem pifcis videtur, Cantbaris. MUi ab as foeminino genere zavSapts dicitur: ita contra x^5-apiV&«:ai/-3-apofinterinfecftadifFerunt, midern iufius oftendimus. Bellonius Cantharum pifcemredequidemfitdi(51:umncgatj quod Camharu s 1Usn ominis vafis exprimateffigiem 3 aut quodcantharo, ftueScarabeo fimilisfic 3 vel item quod ynded'Utu } , ^intare fciat: ca?terum ciim inde lic dici arbitratur , quod Apollini *( vt ait Apollodorus) facer tjIn grauifsimumimprudcnterincidit errorem.Non enim Cantharus,fedCi.tharus(quo cum non Q_ S line I ig5 VIyfsis Aldrouandi Krčma ma¬ rina-) . Sapphyrt4S pifcis • men huicpifdinditumS™' Rondektius Cantharino- g rabeus. Mihi ma gis pro bat ur vt -i n m fim Hi rS - > • . Inarls ve rfctur quam in tirno tcrrcfbis fca« hrijjcd magmi iiiusqui ex nigro ruhefcit, a pu^mnm^n^ Ca f bari ! mc Scatabxi P lh }" latu rj quahfureusautpuilusJtemh«acas^rru4neu S a^f^ h0 f 1Cqa r^ UnbUsTanflCi0aPP ' e_ GillinsLiguribus h unc pifeem Tamidnm vn ^,'r P n f' U r ^ UI C0 0r ^ UJC F kl conuemt:quare cum voluit,hčer BelloniusGeniienhbus Cannam n\ ^ ^/ a ”i 1 an:kum ^'t Rondeletius habcpdicere pofto Ta u na ha bet, &in Gallico de pifdbus Tm™ Tcrte JT “STT° f “° C5thar0Ff ' apud cpios trkUTumispifcis eh, ex Gceano dahms RpZ" deui BeUomo VL:] S US Luteoanornm thena, Rondeietiushabet Cantheno,&hoc nommTMr Chh U 'M ^° CatUr r n affilienfibUS Ve /° venire fcribit. Idcm denio: Bellonius Rom™, 7?li e P Nafbonenfi,Prouincia & Hifpam^ forhm a Sapphvri lapidiscolore i teftafur enimefs^CamhS l ° X f P lcndendbuS ’ fed louius Sapphyrum pifeem Rom* a cvaneo LlorcdictZ ^ 0 ^ c y aneishaeis vane ? at tempons Cantharum corrupte muLtopm dicunt. ^ 9 6carum «K«P*etauir. Grzci no&n FORMA. DE5CRIFTI O. Ojuhut /*■“ mili *. C V m ex anticf u* nomenclaturc veftigto , coloreq; taneo, a quo apud Ligures etiamnom en obtinuit, congruente cum eo quem Gantharo Guidiustribuit hoc verfu: C ant h ar us tngraiusfacco,^ concolor tih Or p h us, tirni ex ijs qu* de Gantharo pmerea veteres alij memoh* prodiderunt , h:c depidum pifeem Csfl; C antharus Authoris« tharurn gen« 1 ' mnm pil e, erti* diti iadicarui* quibus faciB alitpuior .Piš fcis eh corpo- ris fbrma,bid* chijsj pinotih aculafcp An- q rat£ vd Sarg 0 fimilis. Squa- mis integitar parnih ~čx $#* co fplcmknd- bus,\ ti exJM ion. dizifflite* Caput & 'CfU& circa_. ceulos funt partesz* mgro r ubc- fcunt.que p er f miftio (inquit Bellonius) puH u hue fufcu colorem efficit. O re eft minore quam Atirata, aut 0 Sparusjinferion maxilla lata-* > dentibus paruisconfufo ordin e difpofitis: Labro fuperiori ve- lutin caluainfardo. Supercih* nigricant:ocuJi c*fij funt 3 q lI °r rum pupiila nigra cit, in amb f tu pallida. A branchijs ad cau- dam Jineas duci ait Konde le¬ ti us fubaureas,no manifeftas» vt in bal pa, fed obfcuras • Reb lonius vero linčam areuatam» vtrinq; in latcribuscyane;.av> eiie Canth^ri icon alia ex Gcfnero. De Pilcibus. Lib II. 18; A c l€ tradit': ne e: p? o p t g r e aort' d c n dum non eundem. ab vtroque nobis pifcem depingi. Variare enim tinc& m eo cum exhoc etiam cognokitur,qiidd Relloniusin ioro pifcario Londinenii ohleruarit quofdiilineis varunt ' 3 tcantibus variegatos, aJios cyaneis,alios ex luteo nigricantibus.,rečtis quidenpfed non ita conipi- cms, vtin Salp*tcrgore vidcas. Internispartibus non differta Sparo. Lapideshabetin cerebre.Pi- . ura noftra Canthaiidtj Genu« ad ubrati, colore totius.corporistaneo 5 pmerlinčaš q,uae candicit,- o c uI°sq U i lunt aurei /Gefnerus inparaliponvenis alterafccundoloco exhibita: Pifcis hic (inquit) x dionio pro Coracino exhibitus, Cantharus videtur. nam & Rondeleuus Cantharum efie'cocct P 1 ec m a Ligunbus Tanadodičlum, non Coracinum,& Gilliuspifcem MaiEli« a colore caftanea- no uunatum,Coracinum Neapoli vocari,audiuiffe fc ait,qua?nimirum errandi 1 uit occafto Beilonio,qui 2 n th ar um bis pinxitfe videtur.priihum pro Coracino,vbi dentes non expreilit, ckinde praCantha- r ° dcntatum. H«c illo. . . „ L O C V S. CIB V s; N A T V R A. M O R E St fe ^ ^ Amharum Ouidius inter pcIagioshabuiiTe videtur.Arlfl: oteli ta mo n litoraliscft,& in c orno/h I litoribus ac portubusjn que loca marisfordes fiu&ibuxpelluntur,cocnunKp ex prosim« tc-r- —* ra J pluuijfq; confluit, verfari Ronddctins tradit,indeq; Cantbarum nominatum fuijlc arbi- rraturk Aelianus vero in locis gigni teftatur qu« <*Wpa appellantur (dc quibus in Mullo a nobis til- «^ _ Uin efl) cx Qppiano,vt apparet -Kcivd-oopoc ag 7rtrpr tAs. yeidtur (irtquic Ronddetius) aqua & ftercofe,q uo nomine fordes etiam omnes intelligit,qua? par- cibus. ex proxima terra pluuijs in portus&ditora, partim ex ipfo etiumari propelluntur. Bellonius vero erhisvefti fcribipcarne item,panje & cafeo ex nauibusin mare proiedis, vipamphagushaud male ^ mQr ^ J ciqueat .'Turgent umore foemtnarum&ciuiaZelotppi funt acernnic ■ (inqtut Aelianus) pro-fitts coni#- Zclatvoia . Us ft*gnunt, fd non more -S ar gor um pro mul tir -,-fed non ulite r quum Mcnelatis c um Puride pro , una tu.n~ turn * Idem ante Aeliaflum tradit Oppianus inquiens: nore s S urgi rnultas & Merulur .... Ducunt >ajl ulijcontentt coniugejdla > Cdntharus^Actnuus-fcrncntes agmina le Pit . P CAPIENDI RATIO. I Kefcanturauthore eodem Oppianojpolppo autearabo a Ho,in naffam vimineam amplam fndito ad laxum aliquodinclinatam j cuius no modo venter lit bene capax/ed osquoq; fatis. amplum. Ingredietur enim (inquit) primiim Cantharus aliquis.&inoxpoftqitam paftuseft, tanquam_. J bi metucns^rurfus exibit. Pifcator nouam fubinde efcam reponet^ doneč muius magnifq- tandenu. 'Collečlisjhos iamceudomicilio gaudenteSjOperculo ori tračtu obhrmato 3 capiat. VSVS IN CI BIS. X Enocrateshuncpifcem inter grata, boniq; fucci edulia 3 Sc qua’ a b u n d e n utri u n t, facii e q; i n- ^ eorpus digeruntur 3 pluum modicc cientjconnumerapvt Bellonius exiftimat:ca’terunu. ad Citharum ifthac,non ad Cantharum pertinent: quem vtingrattun fucco Ouidius dixit, 1) j ra etiam tefte Rondeletio boni fucci non eft,carneq; nimium molli, pra:hutnidaqiatq; rnerito viiii- umus habeturj necnifi tenuioris fortuna: hominum cibus. Ventremmollitelixus: in fartagine co- ^pparatus cl etiam elixus cum croco 3 cinamomojpipere, zmzibcre 3 vel cepa, & oko-, vel exiccatus 3 mul- to uaclior redditur. DE SARPA. Cap. XX. , SYNONYMA ETYMVM. Ntcrca^terospifces (inquit Belloniusfnonefl: aliusqui fuaconftantius retinuerit antiquam appellationem, quam quo de nune fermo inftituitur: iiquidem vulgo Gra?co,Italico 3 rsiOk ^ a ^>co,nihil de priore nomenclaturaimmutauit. Ait tamen Maffilienhbus Sopi appd- *°Pj' , - lari 3 & Rom« non Salpain, fed Sarbam ,quod poftremum nomen non fatisforcaflis 3 vel • 1 u elicxerit 3 vel meminerit A nam Saluianus, qui Rom« vixit 6^medidnam f e cipi bi & vbique' feič gentium Šalim it’ 188 Vlyfsis Aldrouandi gentium antiqu6riomineSaipamappeiIariteftatur. Salponi(quam voccm Gefnerus in ItaJicoli-P belloprofalpisfelegilfeait)maioresinhoc generedicipolfunt. Lufitani Salerna dicunt. Gr*cis omnibus quidem vocatur, Archippo ramen apud Athen*um etiam in mafculino o > per iocum pifcis nomen efferens tanquam viri , nztipvgjuivtl/3bcd; 3 Salpesverb tubacecinit,obolorumfptem ?nercede condtecius *he }. S&ipcj . chius & Varrinus alijs etiam Bžv, id ell, Bouem vocari fcribunt, nimirum ex eodem Athenapo 3 c i ul g a ‘ hoc Pancratis ex operibus mannis verlus citat. - - TLcLAttcli r Icouvzug U&Vg AVe /3oag Tropzmg KXi?ar:i x(tAino tv. O uvMct ya.$-tpt cpvxog det aAiyvw 4r.Hift.cS. Fpupa auis. Torrum, Gregale efje Auditus. Ingenium. Qtmndo pa rial. * Lib.j. Hi. cap-9- b Lib.6.Hi. ap.i-j. ‘ Lih. 8. Hi. cap. 2 . Vlyfsis Aldrouandi 190 varijcoloris: ventre & lateribus candicat,dorfo ex cineraceo nigricat. Intcranca nigerrimo perito- E na:© continetur, Ventriculusoblongus eft &latus:Hepar magnum,fubrubrum,in tres lobosdiuifum> cuifellisveficaappendet. Splen nigricat. Vuluabiiidaeft , ouisinnumeris plena. Bellonius raro duas libras excederedcribit 3 c] uod & Saluianus con lir m at, fed vbi adoleuere, femper ad libram acce- dereait,itavtin nulloaliopifcium genere a?queatque in Salpis, eademfere femper feruarimagnitu¬ do videatur,indeq; fortafils a Pancrate i Jericam ftue Chalcidem. Xenocrateseapropte r alias in alto mari capi tradit, alias ad litora , vt modo repetemus: qua? tamen omnia non prohibent > quominus litoraliselfe poflit,quinlitorapropriam eius fedem efle,cibusquo maximedele argumento eft. Alga enim & ftercore ali a Ariftoteles binis in locis teftatum reliquit: & alieubi: Tcetft da (ineuit) nonnullispifcium pro ejca accomodantur ,vt Salpa Ji er c us , vnde creberrime vero complures fimul capi videamus, gregalis potiiis q uam foliuaga cenferi debet. Cia - riflime audire proditur,vti ex Ariftotele Aelianus & Plinius recitant. Oppianus pauidam vocat,quafi pifcatorum timentem inftdias. Iouius natura aftutum perhiberi; fed quo authore ignoro,tradit. P A R T V S. S E mel anno parit, vt a Pliniusefert, & Athameus, videlicet autumno, paulo ante a?quino- <5Hum,vt b Ariftoteles ait,qui tamen id alias vbiq; terrarufacerenegat his verbis, SalpaaBatft initio locis plunmis J nonnufquam dr autumno parit . Multi non intellečlis hifce Ouidij verfibus: Atque immunda C hromiš , merit o vilijsima Salpa Atque auium dulce s nidos imitatajub vndis, , ^ Salpam voluerunt libi nidum more auium fub aquis conftruere,ibiqj parere,ciim id foli Phycidi Ari¬ ftoteles tribuat,cuius periphrafts eft pofterior verfus,nequaquam ad Salpam, minufque ad Chromi- dem referendus,o^uod tamen e Plinius aliquando credidit. Salpam tamen in alga parere monet Op¬ pianus, inouiens: Gbfccem madida Salpa nafeuntur in algtu,. C A Pl E N Dl RATIO. Vcurbita capitur; quod ex omnibus vnicieuenire a Ariftoteles tradit; gaudere enim hac efca. Idem repetit ex eo Atbenauis. lnefcatur eodem Ariftoteletefte ftercoie. Capi &al^acx Oppianorecitauimus. Idautem fitltocmodo. Pilčator aliquisperdicsquatuor ” vnum adlocum aliquoties nauigans,lapidesalgacircundatosdemittit: quintopofteadie Salpisiam Ulic De Pildbus. Lib. 1L, IM su ^ ^'ccongrcgatis naffam lapidibus obtedis aigaimmiflis ponit 3 & drča introltum herbas marinas alli- gat,quibtis Salpte, alijq; herbiuori pifces deiedantur. Vbi iam inclulos pifces fenfcrit, tacite mox ad nauigapviris remifqj filentibus 3 "• 1 v ) i (. ] j"{ . ■ . a ' . J 1 . v . Vemadmodum hoc noriro tempere Salpa 5 quam tam eleganter Naturadepinxit, tamq; iu- Cm - S \ J cundis coloribus adornauit, ab optimatum menfis 3 vt infulfa & mendax repudiatur, pic- n us % beiuiqj omnino atque ignobilispifcishabeturjitaquoque apud veteres in nullo planepre- tio aft i matične qqf>ui ffe comperimus * Ouidio enim, merito 'vitifsima S alfa dicitur, Op- piano & Plini© obfcuha.Epičhahromerdiuorafoetidaque, Archeftrato femper mala 3 & Diphilo du- a w infuauis: & vt Platina ait,fylueftre quid aeferinum refipiens. Quod li tamen drča Ebufum in- Vbi melior , . n (q.uaynupc Euiz;?.a nominatur.,) capta fucrithaud fpernendam elfe Pliniusait: Alexandrina &qtund»* maxiipaefi in atumr.no nata fucrit, humidum quid & album 3 idq; non virofum cmittit , vt Di- P ulus rpfert. Id tamenRondelctio improbatur,quandoquidem pifcesomnes vterum ferentes rne- tQtescumfint,Salpacc (lategrauida.meliorquoquedicendafuerit:paritenim (inquit) autumno,& , ^ueltantum^ua in re fallj conftat Rondeletium,nam ex Ariftotele bis parere Salpam oftendimus; Jfcp^biarmus de illajntelligjt, qua;iam aeftatis initiopepererat j ficutideiilaquteautumno Arche- . r att!sicui circa Mitilenen captatempore mefsis gultui quoqueminus ingrata eft. Omnium autem ^ ut ~ ■ dura caro cft,vt a Plinius percoqui pode neget 3 nifi ferula prius verberetur (quare fuere qui Bel- » \ 8. Stocicfifch Salpam elfe voluere^ quorum opinionem fuolocorefellemus) vnde agreconlici- ventriculo, fuccumqi gignitprauum^ etiam quocunque modo preparata. Platinainteftinum slpparatus. Wtper brapehias euelli 3 quia fcilicet impuri/fimo cibo vefeitur, hominique omnino deteftando abo- In andoque. Alias etiam bene exenteratam 3 fed quam fieri poteft, exigua incifura 3 affaturam re- petere & moretum tradit. Saluianus per dorli longitudinem diile<5tam,exemptis interaneis, palfu- ^ad’ C 3 okndbur 4 J berbis concilis 5^ limul mixtis infartam 3 fi afletur 3 fapidiufculam euadere DE STROMATEO. Cap. XXII.. Thcnacus a ex Philone in mari rubro pifcem nafci tradit Salpa? fimilem, qui Stroma- * uy, 7 , teus ( 2 t) nominatur 3 vniuerfo corpore lineis aureis produdis diftindus 3 a Etymim . quibus nomen ei impolitum elfe čredi poteft : Sunt enim Gr^cis s-pa^ona. llragula Siromatu &tapeteselegantiores 3 varijscolorum imaginumq; dilferentijsfpedabiles: quo for- q«*- tefenfu Clemens Alexandrinuslibros fuos ^pM,uaTe7g infcripfit, quafi lebtionis va- Stro . \ rietate ledorem obledantes. Pro hoc Stromateo Rondeletius fubfequente pifcem n on ^ euS P l nxit J fed no defcriphpmonens tantum.fi in aliquamediterranei marisparte reperiatur.nec mari ru- . r ° fantum propriusfit 3 eu efie qui Roma? Fiatolanucupatur, eo a Salpadifiidens.quod lineasaurcas futolx. reuiores habeat, nec ad caudam vfque produdas. Ipfe tamen Fiatolam longe aliam facit, pifcem Vl delicet,qui contra aliorum morem nullas in ventre pinnas habet: quo modo & ab alijs depingitur, pt m 0 x patebit: in capite de Fiatola Stromateum fuum Roma? etiam ab ichthyopolis nornina pi- cium propria,fimilibus fa:penumero communia facientibus 3 Fiatolam did tradit:quare licct fquamo- u uie fit.an lami čute pradituSjhuic tamen loco ob allatam rationem inferere eum placuit. ipa Vlyfsis Aldrouandi Stromateus Rondel. E o l*f p JSL >**• DE FIATOLA ROMI DICTO. Cap. XXIV. S Y N O NI M A. E T Y M V M. i Calliony - mus . Ellops. Lycos . Callicbtbys. 'Bdlon. {jSSTjEsg nonfacit Caliicbthys- xArijl. Ca!* Tiftur# exa minantur. Defcriptio ex Rond. Ex Bellonio Nota pecu- luris . AdaxilU . Sqn:’.rn.2. Hepar. nuncupatur/ačla conie&ura ex nomine ipfo 3 quo pifcis pulchritudo ' ^ cetur,ciim fit Fiatola Romanorum totiis pulcher pifcis 3 aureo nimirum & ar f^!! e a; colore in/ignis,multifq; JituriS varicgatus: fed inefficax fatis id argumentum elt<* e ti a m vcteres id deCaUichthyc t-radunt.Rondeletius Callichthyn ab Anthia ali 1 Oppianus diftinguit; cirai enim ratioriem tradidi/fet capiendi Anthiam 3 fubiungit : . T o7ov Kcii x.clXXty>S'vg cfr ivdq , w«fg yiv4QXn■ O’pnvvcov . » • bi ' Anthie tamen fpeciem e/fe,dici poterk:nam quod Oppianus ait nullum animal noxiumrepenriy Calliclithysconfpicitu.r,idAriftotelestradiditdeAnthia. CallichthysAriftotelisdentesferratosn* bet,&gregatimdegit: Oppianus ČetaceiSadnumcrat,& alibi Thuno efca eumcapifcribit 5 quajO nia Fiatol« conuenire non puto,neque etiam id a/feric Bellonius. GENVS. FORMA. DEiSCRIPTIO. Ondeletius ciim nullis alijs commodius,quam cum C«ruleis (fic vocat Glaucos fuos, Hip B-C purum, Seferinum ) connumerari po/fe credit, haud alio (vt apparet) argumento nixu ; IV. quam qudd dorlum & laterahabeat c«rulea. lam vero eundemne cum Fiatola Bell 011 1 depingat,dubitari poffit. Line« enim /iue ftrie & macul« longe ali« ac aliterin vtriufque pičtura primuntur. Forma vero & pinnarum /Itus,item iuxta Romam frequentem e/le, vt vterqs fcribkA^ Fiatolam dici,ad vnum eundemque pertinentpifcem . Rondeletius /ic breuiter defcripfit. Dorini p lateraq 5 c«rulea funt,venter candidus, labra purpurea. Fere rotundus & compre/Tus, Seferino n valde ab/imilis, ni/i quod lineas dučtas non habet, fed vnicam duntaxat. A dorfo autem ad hafl c neam & ab hac ad ventrem line« derni/f« funt, perbelle inflex«. Bellonius fufiiis: latus eft, (i n< l ul ac plauus,caudam lunatam habensjinguam carnofam, Delphini modo, ad hlimanam accedcntcnj* fuifque partibus omninoabfoluta,quodinterc«teros branchijs pr«ditosfolus habere mihi vi/us c * quemadmodum &hocfibi etiam peculiare quod pr«ter omnium pifcium morem pinnisfub ven f careat: eftque prorfus incrmis. Branchias v trim q; quatuor gerit: fiquidem eam quam capiticon* 1 <5hun habet,annumeres: Superiorem maxillam fixam acimmobileimvt Scarus & Exocoetus habe > Cantharo quidem fimiliseft,fed eo maior euadit, non tamen «que cra/fus. Lineam habet a capi fub ventre ad vmbilicum extenfam atque vtrimq 3 in ceruice nigram maculam. Squamis vnd^uj^P caret,pr«terquamin eo line«dučtu,quipifcishuiuslateradiftinguit: ventrem quoque paruumh bet,v t & Lechia & Lampuga: quamobrem ei arčle inter fe coh«rent,qu« tam numero/is fpirisin o bem čire umdučlis 3 ita inter fe complicantur 3 vt globulum e/fe dicas. Hepar vnius tantiim lobi, n u A * e D Fiatohvulgo Roma?. i93 felle pnrditum: ftoma- chum in V.litteram effor matu: cuius infirna pars ■ in mucronem termina- tur 3 atque ad eius pyio- rum tam numerofasvi- deas appcndiccSjVt (que admoduni necin-Tb yn- no 5 Pelamydeac Sconm bro ) nullis artibus n ti¬ me rari poilint ^ 'Inte-ffi* na fuleit glanŽulofum^ pancreas. Lien iili fto- tnacho fubeft. Gefnerus Fiatola? a Bellonio exlii- bitam iconem ftudio o- mifitj quod forma (in- quit ) Sc circunifenptio- ne corporis, ac pinnis cu ca quam Rodeletius de- dit 3 conueniat. Linčaš tamen 3 feu ftrias & ma- culas loge alias ac aliter in vtriufque pidi ura elTe aitj vt pifces efle diuer- fos aliquis exiftimaret, ficuti etiam ex vtriufque defcriptione idem noru videtur.Rurfus vero pro pter formam & pinnas, vt dixi 3 & quonia vterq; circa Romam frequeli¬ tem efte & Fiatulam vo- cari fcribic, vnus videti poteft. A nobis pofita_> figura (eft autem eaqug hic primo loco exprimi- tur)quam a Corn. Sit- tardo cum alijs pifcibus Roma? depidlis olim po¬ čepi cum Bellonianafe- re per omnia congruit,ni fi quod rudimenta qua?~ dam dentium oftendit, cum Bellonius omnino edentulam faciat: &li- neam mediani redtam a brachijs ad caudam non exprimat (cuius tamen in defcriptione Bellon. non meminit) nec aliarn fuperiorem Bellonio me mor a tam ,incur u a m 3 fquamofam_. 3 cum reli- quuu corpusfquamisca reat. Deeadodiriifimus Sittardus ad me fcribe- bat. Hic pifcis Fetolo vtilgddiciturj Romanis R Lam- £iato!a eadem melius expreffa. 194 Lampeca. Fertur nafci ex ■pulmoue marinojdelicadf- firnus pifcis , ncc excedit haemagnitudine. Erat au- te mifsa ah eo pičiura, vno alteroue digito Jogi or, qua anobis hjc propofita eft. Ex paimone marino eam nafci, alioue Zoophyto> quis faciie credat. Hačie- nusGefnerus.Idem puto pifcis eft Roma? itidem mi- hi dcpičtus, qui altero loco ponitur; Aureamhabetli- neana a brachijs ad cauda, aliafq;ciufdem colorispcr tcrgus: catera aureo Sc cx- ruico pulcherrime varius, vt CaiJichthys fine pul- cherpifcis iure oprimo vo- cari poffit. id c m Gefnerus alterum pifcem cuius hic . ouoojiconem adijciemus, Veneti}s pičtum, prim um Hcpatum effe conijciebat, ouonia a Venetis Figo no- minatur,& Italice iecurfe- j gato, quafificatum,ideft c v^onoi. (torte qubd no mi ■'/ nusfapidus fit pifcis,qudm animatis uiicuius ficub.pa- ftte, vt A ni v. ris aut Suis ie~ cur,)& figura Hcpati d R5 deletio pojita,ad hanc pro- ximeacccdere vidcbatur, colornigricans(inquit)etia conueniebat. Sed ciim Bel lonius aliquando per Hcl- uetiam iterhabe 'et,admo- nuit me, pifce hunc potius effe Callichthyn fuu ( Ro- deletius Stromateum fa- cit) quanquam n on fint ei- de coJores & macaljE: idq; animaduerti cinn ex figu¬ ra eius, tiim quod, vt dice- bat, & in Callichthye etia fcribit, folus hic pifciu pin- nis fub v cntre careat, nec aiiatnparte fupina habeat quam quie ab ano eft. Ro- tundior etiam apparet,ma- gifq,rhomboides, quam_, Hepatus Rondeletipa quo & capitis figura muitudifd f crt, & qd lquamis careat, vt pici ura oftendit, cum il- le iquamofus fit. Superior corpons para magis f ufca fi Callichthvs BcIIonij.. *95 A B C ^’ m fittnma fubca?rulea:inferior ex cinereo albicat(ficut & cauda qu?m gerit lun atam) perbreuibus €tIain lincis candicantibus aliquotparallelisdiftinčhi. Venctijs, vt dixi, vuJgare ei nomeneft Figo, etia I rueliia: A Grecis vulgo Gofidaria vocatur,vt audio:& a L ufttan is Pampano.Hačtenus ille« I O C V S ORTVS, VSVS. R Omafrequenspiiciseft:alibirarus&incognitus . Rondeletius fuis litoribus nunquamvi~ fum afterit. Fertur nafci ex pulmone marino,quod tamen mihi non perfuaferint Deliča tif- fimum pifcem efle inquiunt . Rondeletius a Glauco fubftantia parum differre fcribit ; dTe criIiri čarne paulo mollioro. DESCORPIO. Cap. XXV. S Y N O N Y M A. E T Y M V M. Vi Grsecis Szop 7 r/ 01 ; ^ Ouidioca:terifq> Romanislatinequoq; Scorpiusnuncupatur, Plinio nonnunquam item Scorpio,prout nimirum in fečl um venenofum, a quo huic pifci nomen inditum, Scorpius & Scorpio latinis promifcue nuncupatur . Accepit aute pifcisifte ab eo infetfto nomen,no quod vel corporis figura id vel colore,vt no- nulli volaere,amuletur 3 fed quod vt aculeo Scorpius tcrreftris, quem habet in cau- ^ da,itapifcis quibusin tergore &capite armatuseft,venenum vulnerandoinfligat,vt ^ 0x oftendetur. Genuenfes veterem nomenclaturam retinentralicubi etiam in Italia Pefce Spin,vel pJtiOjVel Spinofo vocari Gefnerus tradit; & Aggrcgator Spinulam pifcem memorari a Galenoiru rtl °de aliment. facult. fcribens,non alium quam Scorpium intelligit:hunc enimibi nominauit Ga- SyIuaticuspro Sabot Hebraicaaut Arabica voce,pifcem Spinulamreddit. Roma: Scrofano ® CUn bLufitani Coeffo.Gilliusin nonnullis Italice regionibus Scorpium & Scorptmamfde quamox) r Scorpenam vulgo appellari tellatur,& a Grabci s Scorpiutn:apud Maifilienfes Scorpamam , k quidcm vetus nomen retinere: Scorpiu vero paru Maffilice Rafcaflam nominarfifiue vt Bellon. abe bRefqueflam. Rondeletius vero eum qui niger eft, Scorpeno, qui flauus eft, Scorpena vocari kor eft. Fallituritaq, Saluianus,Scorpium ScorpenaimScorpamam Rafqueftam appellari exifti- ans. lam vero Hzopzk , & Skopajo? ciim leparatis locis nominentur ab Ariftotele, non foliim noftri ^ mporis eruditi, veriim etiam ipfe quoque Athenaus dubitant,eorundemne an diuerforum pifcium notna. Sic enim ille. Aristoteles m at; in to dc animalibus cap. g. cr 1 o. Scorpios , (jr Scorpidasdiuer- tn l° c it nominat: incertumauteman eofdcm ejie intelligat. Rondelet. Saluianus, & Gefnerus eiub ^pidem pifcis nomina efte arbitratur,ijfdemq; fexum diftingui,Scorpio nimirum marem, Scor- Scorpius yn de di&us. Spimila pi¬ fcis . Sabot. Scorpena. Rafcafia • r , v - -r; Gracorum nominum t' wl 5 raminam denotari: quod fe colligere ait appendicibus ventriculi , b ac rationesfed ex 1 Ariftotelis etiam verbismam v m p 1 y . tum m aribus,tum firmmis differentiaaloco,in quo pifces degunt, delumpta p < VC ro d 1 oCO j n quopariut agtt, (cum Scorpionibus sque comunia funt;) nonuae vutur-v bi Scorpis an idcm cum Scvrpio . 1 Li.i.Hi ti. cap- 17 . h Li- S Hi!I. cap. 1 ;. c LlS-Hiši. r.an. 1 o. parere 1 ip5 Vlyišis Aldrouandi i parerepropriufeminis fit ) non (rzopirius fed crzop7ri Sccrpttna. enmquc efte reor,qui Athanco crzopTt čuvat. nominatur J & a Scorpio diftinguitur. In qua fententia dan uianusquoquefortaflisfueratantea,nam cum Scorpanam a Scorpio fpecie etiam diftinguat, Scoij' pana hunetitulum prafudt, 1zop7rk > Scorpana,vulgb Scrofaneiio. Idem & GefncrusIecit.>conti CiTftiainvCmm.mim piTp « U-rniJ- p v h f c A .. ■ v , c ,-nrtlOS M* ra nos Enfiatbiier Euftathius Scorpanam Scorpij faminam eife aftruit ex his Athenai verbis : Scorpanas &• Scorpio* ; ror.’ comedimus , Apparetautem imperfečlam Athenai fententiam percurriflc Euftathium , quaenum* fubfequuntur,manifeftiftunedifterentiam conftituunt: ea funt: Diftarefucco & colorepifceseos (S col ; ' pium & Scorpenam) nonefiqmnefetat. Quamquam autemin plerilcjue pilcibus iexu tantimun 1 ' teren tibus,coloris etiam aliquod diferimen eft , id tamen tam exiguum eft , vt a peritis tantiim ag n °' fcatur: Eft denique & in magnitudine differentianninor enim Scorpana. GENVS. DIFFERENTIdE. DESCR1PTIO. f H Cordylus Iccftus apud Athenaum duo facit Scorpij genera, loco, colore, & carnis bonitate inui ceni> difterentia: inquit enim : Scorpionum alt er pelagius cft>alter riycivu>S)nq ; gp p lc cjuidcm ruft* alter nigricans. Praftdtfapore & nutrimentopelagius. Rondelctius pro rtycivco£w; vtrtit f 11 tari us, ex Etymologo cui Ttya.vog proptie (inquit) cLhyvi liri 7roXaizv vehop t-grnsa. 3 id eft terra fupernatantem aquam habens 3 aut coenofa aqua:fed commodiiis circumloquemur 3 ve ltC ' mufque J qui in ccnofo litore degit 3 aut in ccnofts aquis (marinis nempe vt Dalechampius reddidit ) nam lutarium ftonificantiiis dicemus quod Graci TiA/zanctlov: quemadmodum Ariftoteli Rana rciuite- P ariia " & diftinChrj t tyavog vero quod continuatum eft,vt funt marina litora. Hune teganodem Scot' ganodes qs. pium idem Rondelctius atque ipfe quoque Saluianus Scorpana eundem faciunt; qua in re ab vtrod’ rurfus diftentio 5 exiftimo enim idem Scorpio accidere quod Mullo: efle fcilicet eundem cum pelag* 0 ’ boe effefle q uide m omnes Scorpios litorales/ed alios ad altum etiam fe efterre 3 alios in coenofo i cnl ' perlitore verfarf tanquam lutarij Mullifaciunt 3 ideoque Sc nigriores & infuauiores haberi, vtrati° ipfa diefat. Totidem Scorpij genera Oppianusrefert, vtraquein arenis&petrispafci feribens, lieC aliam diftinčlionispeculiarem notam addens 3 additurus 3 puto } fi qua fuiftet. Eftitaque Scorpius n* a ' gno capite pifcis, eoque angulofo, duro 3 offeocji plurimis ijfdemque acutilEmis Sc robuftiftimi s acU ' kis munito 3 quod inter aliosmeminitquoque Ouidiushocverfu: Et capi tis d ur o no c it ur tis Scorpius iclu. CapHt . Scorpius Rondcl. Ocull « Tinnsi. Osipfi magnum &in eoexig lU dentes, & confuif deftque: q ll ° s in inferiori maxilla trianquli fg u ramhabcre Rodeletiusait: OcU' p li item magni Sc rotundi, cxci'ti: > vtin Bufone, in fupremafede te- porum collocati: SuperciRo^ 111 loco aculeum vtrimque acurifi' . ! mum Cuculi inftar habet 3 iteov apophykm /iue appendicem tacealn,mollem: branchiasajua* ternas vtrimqj ofteo aculcatoft' operim en to contečlas : Sci uxnf easj binas latas pinnas 3 totidem- fed minorec-indnfG trnkom * » v quecx harum regione inv.cntrC tiorc fiSp^e vndldm fu,H,„?, • !? 1 ° n f ,m ?“ c d «1 caudam vfque cxcuntntem, aotf' liupaite vndcam autduodcamduns finmTgue aeuleis honidam, citeea obudim & inno- xiam •' De Pifcibus Lib, II. • 9,7 ^anvoliam denique qutc a podke aci caudam v c rg i q brc uc m 3 atiatiufcu I a m trio us hiipidam aculeis. -auda vnica ac lata pinnaconftat. Tot um corpus rotundum eft, anteriorc parte crafliflimum , po- CIIOrctei me. Squama? quibus tcgitur,adeo funt exiles tcnucfque,vt nifi aduertaspjscarere videa to • Suntenim cortici ferpentum poti us qiulni fquamis vulgaribus iimiJiores. Sol us venter ipflus ** Cl£ toa rubet,quamobrem Plimo rufus,Numcnio apud Athemrum ipuS-pog , Hiceflo yr^ 6 g, J 9 ipnjlo xipp 6 g cogpoininatur . Nigras interim quafdam notas pcr corpus difpcrfas videas , vtnon_, a Ic ^picharmusTro/zlAordivijle videnqucat. Lapidem geritin capitc. Ventriculum habetma- gnum 3 cum multis circa pilorum appendicibu ; s,vd & * Ariftotcles mcminit: inteftinalata: hepar albu j ^tofellis veficula pendet: fpl enem. vero fubrubrum. • Triiibris quandoq; datur: -maior nunquam. n mar * VCf o tubrojduum triumne cu bi tor um Scorpios & Gobios gigni b Aeiianus fcribit J & Io.Tzet- 2es apud c Indos eadetn magnitudmo , 'T v - S AL,O C V S. Corpium marinum quidem pifcem efleomnes profkentur, fed quam marisjpartem habitet, cenfule traditur . Ouidius ijs annumerat, quipelagogaudent p & Ariftoteles in alto tra- Caudi. Figur*. Sc[uanu. Color. Partes imer na. ' 'L.i.Hill. ckp. 17. Magnitudo * L. 17 c. (J. * lab.-j.Fa~ rjar.144. _ ditfatificare Scorpium. Hiceftus (vtoftendimus) aliosiacitpelagios, aliosincoenofis litori- usverfariferibit: a Oppianusbinaquoque generadariinquienš } vtraquetameninpetris &arenis * Palciaitjcanens: n j- *^*utibus & bibula muhi'pajcuntur arenam, A utat afulua fplendoris nomine dieta, ^mij & (7 lauci dr denfato dente Dracones> Scorpi us inpugnafortis: ct aliasrur&s: tab. 1. », jtorrendfij curuo quigaudet Scorpius antro. n ciitheusquoque apud Athenaum faxatiles efle Scorpiosteftatur : Bellonius rufos tantum. Sal- Litorales ef anus vero litorales putat,&. reci tata veterum teftimonia controuerfa efTe inficiatur, quoniam c Ari- • ot tles fcripfit i ptfciurn nonnullos Litorales effe> aliospelagios > (ir alios r ur Jus ‘vtrnmcjue locum indiffercn- habitarc_j . Quam fententiam paulo ante Mulli exemplo approbaui 3 & Ariftoteles inter litorales ca P‘ 15 * «1 »& pelagios ambigi afterit, litoralium pifcium nomine eos iterrm complečlens, qui improprie t; , at toiloquendimodo,faxatiles’nppellantur,ficquc laxatilemdičtum efle Oppiano Sc Mnefitheo “bitari non debet. NAT V RA. MOREŠ. VENENVM. :(' 1 Itam viuit folitariarn,vt teftatur Athcnams & Saluianus paucos admodumvna capi aipvt fo litarium efle non fit dubitandum, quandoquidem gregalcs fufaneique numerofe vna capi folent. Quanuiis verdibidem Athenaus phyco 3 id effalga pafci Scorpium dicat,attamen Cibusl a touorus quoque eft 3 & fl Alberto credimus cancris mirum in m od um inhiat ; apud quem hoc in- j 10 lecretum: Fertur Jidecern cancri colligati in maris locum alicjuemproiečti fuennt^ad eum omnes $° r t n ° s congregan . Bellonius caridibus,id eft fquillis Aphyis 3 SparUlis^ Gobionibus 3 fimilibufque pi- Clc Ulis omnibus vefci monet: plurimofque pifciculos in Scorpij; ventriculo fefe inuenifle teftatur Sal- ^'anus. De caftitate huius pilcis mox aliquid dicemusin Scorpapa . Aculeis^ quibušin capitc Aculeorunt togorearmatuseft,tum ad fui tutelam,tum item ad nocejidum 3 venenoque inficiendum vtitur, vt v f us / ^ tatur a Oppianus his verfibns: 0r)f endus curuo quigaudet Scorpius antro, Gobius in fulua nimiurn CQntentus arena ■t, c Hi dur ispugnantJltmulis,funduntJ venenutn. ^ e nenatum autem peftiferumcjue Scorpij ičtum efle muldex vetenbus praterca teftantur. Quia vcne ’ ^ c °rpione & Dracone marinis (inquit b Diofcondes)infligunturidiiis 3 grauifiimosdoloresinferunt, 6i ^°nnunqu aU j etiam nomas.id efl: vlcera depafcentia. c Auicenna exiftimat ex ičfu (interpres morfu, c j a ct ) inflationem ventris ficri,& formam liydropicam 3 & quandoque indc accidere exitum inuo- 6 *iraff. dum manu tollitur: tot enim aculeos babet in capite, vt fine noxa tra - Ho 1 non f°( nt > n Ji £ auda arriptatuTi velduobus tantum degitis mediti corpons apprehendatur. Carter um n Vl ui tantum pifcis ičius venenofus eft 3 fed & mortui quoq; vt Arnoldus Villanouanus teftatur. H 3 PAR TVS tS>3 Vlyfsis Aldrouandi PARTVS F OEtificat in alto m ari, v t paulo ante ex Arift. diccbamus: quibus verbis frctus Saluianiis, ncg^ Scorpium circa litora & fluuiorum oftia, vbi pleriq; affolent, parere: fcd ciim Ariftoteles in tcl litorales & pelagios ambigere tradafjhaud obfcure meo iudicio vtrobique etianf fcetificaretf' finiiat:id tamen fapius in alto deri facilč concefferim. Pariunt auteni eodcm a Arift. teite bis anno> . 9 . " vere videlicet & a u t u m no ,q u e m ad m o dum' cx ipfoetiam repetunt b Plinius & Athenaus,vt miran 12' expucatus * L cap-9 . . _ h L.p. c, 51 . t is nequeam Oppianum quater parere Scorpium fcribenteim,. At bis Lučinam Labraxtotoinuocat anno, jpuattuor at part us horrendus Sc orpius edit ; Accipiunt Trigla terno cognomina par tu . CAPIENDI RATIO. D Scorpiones capiendos inefčatio'ex Tarentino: Scobis de ligno mori-, ana drac Inna oči o > eruca brafsica namero quinque. H« c\v> s.'i y . *v... . v, P Ro Perca Scorpium, adagium in Perca a nobis explicatum. Aliud ex Scorpij idu natum > in Gracia celeberrimum,quamuis Scorpium alias adagium non nominet, dAnvg 7 r?iny&$ vooV oio-u, id eft pifcator iciusfiuepercufusfapiet . Ferunt (inquit adagiorum author,) abhuiufmO' . " I J \ 1 r J ' J l r r N 1 ^ - J ' J y\(\* di quodam euentu natum: Cum pifcator quilpiam pifcibus,quos intra rete tenebat,manum adm^ uiflet,atque a Scorpiopifce feriretur, idus (inquit) fapiam: itaquefuo malo cauitin pofterum • ^ e ' nodotus aitpafamiam extare apud Sophoclem_,. VENENI C V RA. P Aulus Aegineta aduerfus Draconem marinum priuatim quadam recenfetremedia, que ^ ,0 ~ fcoridesatque alij Scorpij quoqueidili communiafaciunt. Diofcoridesa Scorpibidisp r °' pinatabfynthium vel faluiam, vel fulphur cum aceto tritum,potum,inquit Ruellius,& locu^Mt- ba Graca pra fe ferunt,veruntamen meliiis forte lcgetur,illitum,vt Aetius habet,& Paulus aducn 11 tnadaerfus. Draconis marini idum im poni iubet. Abfynthium interim Plinius quoq; ex vino Draconibus m a ' rinis & Sebrpionibiis ( nimirum marinis ) aduerfari tradit: item alibi menta fuccum per fe; alias i ten * ocimum per fe prodeffe tradit ex Diofcoride,qui & faluiam ofFert. Plumbum integrum; id eft nC lotum,nec vftum,plagis afffidum prodeft,eodem authore: eodemque modo ceruffa ftanni vfutp at iuuatjVt Auuicenna ait: & vt Aegineta vult,fulphur viuum cum aceto tritum & illitum »• Idus & ‘ rl f mana vrina ex Diofcoridis fententia faluberrime fouetur. Hali Abbas vult, vt vrina fit pueri. Jus pifcisdiftedus vulneri applicatus fanat,vt Paulus & Aetius tradunt, & vt Plinius addit, etiana ^ cibo fumptus. Teftatur Rondeletius fefe puerum ab hoc pifce mifere idum,dum eum inftnu reco 11 ^ dere vellet,curauiffe diffedo Mullo & impofito cum eiufdem Scorpionis hepate, adhibito a d vd nC 0 ris ambitum lentifco contufo; quod ideo (inquit) comemorare volui, vt Scorpionis iduum antiplH 1 ”' macaa veteribus tradita veraeffe &ame experientia comprobataomnibusindicarem. Prin CI P’ vero nullum eft vcnenatum animal,quod veneni fui antipharmacum non contineat: cum enim p r tesdiuerfe fint,diuerfo quoque temperamento,interfe aduerfari necefle eft: dcindeduplcxannp' ia Antiohar- mac ’ genus effe comperio: antipathiam (imo fympathiam) & fimilitudinem fubftantftc; vt h c P‘ maci duoge venenatorum animalium vulneri impofitum fimilitudine fubftantia? venenum retrahit y maximeq a ^ conferteapartequa felcontinetur. Carnes vero impofito? idem praftant per antipathiam (fymP ; f thiam dicere voluit,) vt viperarum caro morfui viperarum medetur. Terreus Scorpiusidibus l u ^ remedio eft. Sic Mullusmarini Draconis,Aranei,ac Scorpionis morftbus (idibus) medetur,d crl1 dus atque diiledus admoueatur,authore Diofcoride: quod ( vt dixi) experti fumus. vem. i VS v5 De Pifcibus. Lib 11. 1 99 V S V S IN C I B I S. , . /hjj ..: M Arini Scorpij caro,etfi ab antiquis,recendoribufq; non fatis commendetur, non eft tamcn in poftremis habenda,maximc fi hyeme,locis faxofis & puro m ari pifcis captus fuerit. C c nolo enimloco peior omnino eft tefte Hicefio Sc nigrior. Philotimus inter d urar car- nis pifces Scorpium numerat: cuius lententiam aftrUit a Galenus:qui alias in faxatilium penuria_* e undem fubftituit: C umfauatiles (inquit) de punt, Afellos > MuUos> & altos eiufdem gencns petagios poffu- fKUS cxhtbere,atque eospotipimum qui c um Jinapi manduntur , cuius generiseft Scorpius. Quare vtnoft omnino probo Mnefithei Athenjei fcntentiam,ita etiam non omnino (quod plerique faciunt) impro- b°3qui faxatiies dičtos Gobios,Scorpios,Pafteres & fimiles alios ficcum prebere alimentum ait,idq> copiofum & folidum & facile concočbu,nec excrementis redundare,nec flatus parere,nimirura fi que ad praparationem requiruntur,adhibcantur. Saxatiles autem hofce pifces vocari puto, non proprie fid quod iuxta faxa quoque obuerfentur, quemadmodum paulo antc de Scorpio ex Oppiano dicc- bamus. Adharc Scorpius vel Hicefio te ; fte, Scorpenam faporis fuauitate & nutrimento vincit: Scor- P»na autem iuXta Xenocratem, licet & ipfaduram habeat čarnem , fapore tamen h and eft iiigrato. fententia eiufdem Hicefij, Scorpius abftergit, excretu facili-s eft, mulci fucci, plurimi nutrimenti, ^uam fententiam,vt aftrueret,fubdit , povS'pdžug yctp udipiot efi: cartilaginei funt, hoc efi: dura ac ceu cattilagineacarn6:qua?pofteriora Hicefij verbaplurimuirf negocijprarbuerunt Saluiano Sc Honde- ^fio^adeo vt vitiatum vterque hunclocum elfe voluerit:legeritq* Rondeletius pro ftpvfpdfog t Sc ppv^pdzarS-a , fed a carniš-iuje'qualitate,q-ua* ei, vt diximus,firma_. °lidaq; eft-jcallofaač vehitdartilaginea, quoitem fenfuideift Hicefius Anthiam quoque pftvSpaln e ne prodidit, quanquam vuTgaris ac vitiatus Athenad codex dtšn habeat, pjv^pog autem Grabci.s n ° n modo cartilaginem proprie dičtain, fed in alijs etiam rebus folidius qaid compačtiufque fignifi- s vt lexica paftim docent. Quam duritiam emendabimus, fi non fubinde ac captus eft, edatur; ^ c d pauld diutius mortuusafteruetur: teneriorenimredditur,quod omnibus item in alijs fimiliter odra čarne prieditis contingit.Calore enim naturah, qui par te s continet, ac regit, euanefcente ^ calore externo in čarnem agente &colliquante,humidioreaefficitur , fitque ad pucrefadtionenu. v . la -. Item fi in aqua & oleo^bene olentibus herbis & aromatibus inicčlis elixetur, non modo tene- ri P r 3 fed & falubrior & palato etiam gratior fiet: eandemque ob caufiun Rondeletius aftumScor- P Iu m improbat. Platinaparuum tanquam teneriorem aftat,magnum verd,vtpote durum elixariiu- . £t eft profečto magnitudinis artatifue rado obferuanda: nam & Archeftratus in Thafo emen- monet Scorpium non longiorem pygone, a maiore autem omnino abftinendum . Pygo men- eft viginti digitorurru.. Quid mir um ? Maior tefte Hicen6,in coenofo litore degit. b Ius in Scor- Pjone elixo ex Apicio : Viper, c ar e um, petrofelinum , c ar imam > mel , acetum , liquamen ,fmapi, oleum , * e frutunu. Carnlsqua~ litas. a £. dttAt- ten . vitlu. Scorpius vt caniLigine- us. Cbondrus qnid. Appamtus. Vt dnntie‘s comgztuv . Pygo quid. VSVS IN MEDICINA. C Ato in defcriptioneiuris ad aluum molliendam deijciendamque inter cartera requiritpifcem Capitonem & Scorpium vnum &c. Vt autem omnium marinorumm ius aluum emollit, I) itaoptimum tefte a -Plinio fit ex Scorpionefiubet autem coquicum anetho 3 apio,coriandro, P 0rr o,additis oleo & faleo. Diofcorides vero coquit fimplicitcr in aqua > additque tantitm oleum & ac etum . b Hippocrates in morbis craftis, & pituitofis vlum eorum concedit, eandem ferme vim ali- ^entafiam tribuens quam Dracom, Cuculo, Callionymo & Gobio: cuiusimitatione c Trallianus c °rpium Meriilamque tanquam duriore čarne pra^ditos praGcribit: & Aetius deeodem morbo a §ens a frigidis & pituitofis humoribus: Mulli (inquit) Scorpij &Paflcres, nutrimenti qmdem ac robo- r *fgratia dmhium gratifsimi exiftunt i gr umor cm autem omnem habitum reddunt , vt ob eam caufam J^pquentiorem eorum vfum vit ar e oporteat . Pel lun us pifcis prarcipuum in medicina idilmhabet, carteris tefte Diofcorideprarfcni .lolet, d Hippocrates id ad menfes vel fecundas > vel humores ex ero e ducendos lana exceptum & in vmbra ficcatum vfurpat, Alij co ad oculos vtuntur, Animaliu orundam fel (inquit Galenus) pngulanter bycnaque & marini Scorpij &c. Meminit Marcellus Hmpi- IC Us, hocfelle oculos inun<5tos caligine ataue albugine quauis craila, cito liberari tradens . Plinius anc v ’im priuatim ad rufi coloris Scorpium tranftuiit: fei (iaqujt) marini Scorptonis rufi cum oleove- tere Ius ad alun molliendant * L iz-c- 9 - b L.de inter. affect. c L.i.c.i J. Fellis vis. r, L tfmorb. mul. i. <& lib. de nat. mul. c Lib i o de comp. med fic loc. c.i 200 Vljfsis Aldrouandi , o Hre metle Attico incipiemes fujfufiones dijcutit . Inungi ter opor tet interrmfsis diebtts> FademrA-l Lapidisatl tio alhuginesoculorumtoUit. Alicubi etiam rufi ScorpionisfeJIeverrucastollitradit,&aiias f deniquc tituvfus. ieUe marini Scorpionis cutcra (inalopečijs) rcplcri Sc vnguium fcabritiam extenuari. Lapiilumin cauda eius rcpcnri fcribit Marccllus Hrnpyricus 5 tnaliin in capitc^vt & Rondeletius reftitiiit* cuni^uc a flranguriofo vtiiiter bibi,vt nimirum velic« vida & calculos fanet , vt Plinius addit. Is q'ui cupori- ftican libros Galeni no min c cdidit, ad cxtci cdos calculos experimento cognitum ait hoc r»ni cdiunv Scorpio s mar mo s extguos integros tre s combunto & cinerem ex condito p/opinato . Marccllus q«pque af- Jfn yh. fatum Scorpium in cibo aflumptum calculo/o oprime prodeiTe tradit , vr in hoc cum terrehn Scorpio conueniat,ex quo fimilia remedia tutiiis petas. V S V S IN E X T E R N I S. ltx jitbc- v Egibus Athenienlium,adulterorum h ep^fiuc opere'ipfo dcprehcnforum poena fuit pdpcid iuenftum m I jWv 3 id eft: Scorptus (inftarpelH nimirum)perant/m, fubiens f*“ tile extinguatin te. > Venerem fdlicct, aut neruum intenfum aut Emile quid. Virum eruditum (in- quit Calaubonus) qui tov 7rpcoxJov Cvn^dv , vertit, in ventrem delapfus , pudeat fačli , fi reuiuifot* Cum itaque ingenti quidem dolore ex raphanido/i afficerentur adulteri,maiorem tamen ex Mugi( e » omnium uEuifsimuin ex Scorpio paiTos fuilfe rado fuadet: Vtcnim impulfus in anum raphan us cur erScor ne g otl '° retrahitur, ita vterque pifcis propter renitenda branchiarum opercula, qua; dura funt ■piofcuiordo quodammodooifea retrahinequcunt; & Scorpiuspra?tereavalidifsimisaclethalibus,Emulquer e ' lor qudm ex flexis & dorfum verfus fpečlantibus,quos fupra oculos habet, aculeis podicem & Iaceraret, & vene- raphano. no etiam afficeret. Quamobrem lubetfufpicari , machorum poenam fecundumpeccati grauitaten* apud fapientiflimos eos populos inftitutam fuitfe , vt nempe ex raphano penas darent 3 qui cum pl c * beiaaliquamechati eflent: Mugilem veropaterentuigficum honeftaaliquamatrona: Scorpio^ 2 * Q . niquc excruciarentur,E cum confanguinea^vel facerdote resfuilfet. DE SCORPIDE SIVE SCORP^NA. Cap. XXVII. SYNONYMA. ETYMVM. Vbitat Athcnausnunquid Scorpis.cuiusmendo eft apud a Ariflotelem 3 idem p^° S fit cum eo quem alijs in locis Scorpium appellat. RondcleduSjGefherus & Salui^" 0 nus/olo fexu diftingui putant, vt in Scorpio etiam monui. Mihi fpecie diiferre vt- dentur. Infirmum enim acplaneinefficax eorum argumentum eft,quod de Sco r “ pideloquens philofophus J departuagat > quideminis debetur: nam& ScorpitH 11 ^ aiias parere fcribit, Scorpij vocabulum pro vtroque fexu vfurpansd Quamobr clT j Scorp£v/i-> c ^ m a jj us f lt s CO rpio perquam fimillimus,nifi minor eiret 3 nigricanSjdurioreque čarne, Scorptena v e ( ^ cm . illorum quoque iudicio,Atlienxo nuncupatus,hunc ego Ariftotelis Scorpidem eife non dubito i l0 'P * s ' q l]C aliam ob caufam vterqueita vocauithuncpifcem quam vtlimiles eife indicarent, fpecietam e *? diftinguerent. Falfo enim Volaterranus,iteoi Iouius & Matthiolus Ariftotelcm Scorptena nomintii - fe tradunt.-Scorptenam autem a Scorpio fpecie diltingui Plinius non obfcure in fuo pifcium catalng^ * Llb. oftendit,vtrumqi mcmerans,tanquamdifferentcm,clari/lime vero 3 D. Ambrofius,cuius verbam* 3 " Hex. c.z. indc recitabo;atque ipfe etiam Athenarus ,inquiens: Sc 0 rpxnas&Scorpionesedimut f duodecim aculeis muni- tamgerit. Caputhabent admo- caput. dum grandejoculis acutis pramu nitum.-pinnas vtrimque ad bran- chiasadmodumlatas . Omnino Scorpio vincit Scorpanam: Ca- , put enim huic eft paulo maiufcu- lum reliquu corporis in acutum . . tendit . Vterque admod.um vi- ^ luacitas * uaxeft:nam exenteratus &cor- de carens, moueri tamen non de- finit. Sicfereille line iccnc 3 qua' nos exackiftimam dam us . Cui aliam adiecimus 3 pifcis Epidaurij Scorpina dičti capice rubente, fi¬ ne barbulis, qua in prion confpi- cua,dorfo caruleoj maciilis albi— cantibus infperfo. Nigra linča a capitc ad caudam delata 3 corpus medium diuidit. Iconem habes proximapageila_,. L O C V S. N A- TVRA. MO¬ REŠ. E Ifdem quibus Scorpius,Io- ds degere non dubito,S<^ licet cgnofa litora frequen tare etiam no inficier 3 eum tamen Scorpium eftenego,quem Hice- no r us ' HS fius in cgno harereferij fit: Ca- nofus enim ille Scorpius pelagio maior eft , Scorpana vero iiuo Scorpis 2 02 Scorpis minor, vti- concs ab authorib. cxhibitc onincs do¬ cent. Fifciseftgre- galisquod velinde ccgnofcitur, quod numerosefimul ca- Cilus , pi foleant. Vefeitur alga & fordibus ma n n is. Ferit quidem £corpionis morc_., ičius. fedičtus minus no- xius ac pernitiofus eftj q J' teftatur quo- que D. Ambrof. his verbis: Scorpana ca~ Caftitas. dritatem immaculati coptibj genen fio fer- uat:itaq‘ > habet pudi- Cittamfigenerisjed venenum fin %enerts Kon habet; non enim perčutit S c or pitnaJed ref cit , VSVS IN: CIBiS. S Corpana Scor pioin cibopoft habuit Athen. & Scorpidia Pfello difficulter cocoquu- tur, item Xenocrati 3 qui tamen no ingra- tifaporisefi'eait>de illo,puto, intelliges, qui inpuriori aqua_, obuerfatunnaalio- Camis qua- qui infuauis litns. plebeiuspifcis. Ob" aipparttus: paruitatem neq; ad clixandum,iieq; ad aflandum fatis ido- neus 3 ideoq; fere fri- xus comeditur. Scorpamaaliiu. I f C 0 A 20J Dc Pifcibus. Lib. II. DE BLENNO. Cap. XXVIII. S Y N O N Y M A. E T Y M V Nter pifces qui in herbofis degunt litoribus, ab Oppiano BAčvi/o? nominatitr 5 oueni eruditieum efievolunt, quiaSophroneapud AthenceumBsAžrro? dicitur ( nifiEc 'BcIchahs* mendofe pro BAim>?ibi fcribi velim us,vt Saluianus arbitratur, quandoq uidem ali j glinH ^ ©mnes BA?Viw dicunt.) Varrino B Xi'vo $, a Suida BA^oc. Nomen autem pifci indi- tum ab ignauia & fegnitie,quia BA m a. mucus eft. Cumqne fubinde a Blenno Athe Ho ‘ """TV nanis nominet Ba/ovag exEpicharmo,infuauesefleinquicns 3 nonaliosquamBien- Baiona. smtelbgietiam conijciunt s nomenqifačtum 3 quodpr?corporiscraffitie,breuešfirit, cum fttB&os. *M u °d minutus. Inepte quidam Blennium,Bkmbum 3 aut Blemmum fcribnnt. Bknnus Belloaij meliiis depičtus. FORMA. DESCRI- PTiO. Elennus fiiie, vt refti- tuimuSjBlennus a So phronc xco9h£ fpecie fimilis effe traditur. Vin' do- čli pro nadi? legunt ya>/3/&{i- ue ml)?, quia Gobius etianu* x^o?appelIatur 3 nontamen omnis, fcd marinus tantum, vt fuo loco indicauimus: (etfi Theodorus Gobium fluuiati- lem Cottulatinereddiderit.) quo fimiliter modo Varrinu apud Athcna?um legifle ap- paretjnam /3xiav eieftpifcis qui&/3A(Voj, Gobio fimilis* Rondeletius Theodori verfio nem fequens,nobispro Blen¬ no enmoftenditjquia Tholo- fatibus Peis de Menage vel Grauan nitncupatw s Gaza; Cotto ( vtait ) adeo fimilis, vt idem plane eideatur. Cce- terttm cum hic pelagius fitpi- fcis, & fquamiscarens: Go- bius vero fit fquamofus,litora lis Oppiano Blennus.ego Sal tliani & Bellonij Blenum huc- ufque approbo, eum nempe qui Corcyrenfibus & Zacyn- thijs Cepola a cepa; fimilitu- dine p;-opter turgidum ven- trem appellatur, a q uo Bello- nius conijcit Plini; Bulbum pi fcemeffej quem alicubilito- ralem facit, dia?tam cardiacis obferuanda pnefcribens. Ro¬ ma; tefte Saluian© MefToro dicitur, Cottus qui- Cottus Ga - *?• Blennus Ri deletij. 'Blennus Sal mani & Bel Ioni}, CepoU. Bitlbus pi- fcis. 204 Vlyfsls Aldrouandi tul Cuput. Lepus mt- dicitur,quod nomen cutn Vranofcopo & Cito commune habet: in Prouincia Lcbre de mer,qu 31 ^ rinus. pusmarinus. Rondeletigs puto Scorpioidem vocat. In capite fupraoculos Leporis marini m Scorpioides duas cutaceas appendices habet,quas ille & Bellonius in icone fua exprdferik, Saluianus vero oi» Rondd. fic. Caputmagnum eft: Oculiquoque magni Sc eminentes,nigri,os mediocre,derbrme,vt in Sc . pio. Labrum fuperius capid ceu tubus quidam infixum eft. Dentes ferrati, validi, fed a deo ex| tenuefque, vtos afperum potius quam denticulatum videatar. Lingua alba & confpicua, vt b e niusait. Branchia? v tri m q; quaterna?, & ad has pinna vtrimque v n aj ata ,r ot u n da, c rafta & baH sl **‘ gna:dua?alia: in ventre mukoanguftiores, &capiti valdepropinqua?. Indorfo vnaquidetntant ( Bellonius binaspingere videtur) fcd qux ficuti totum tergus ferme tegit, a ceruice ad caudam p pemodum excurrens,ita anterior eius pars latilfima,& tenuibus quibulaam aculeis lmmita efbp. rior muko anguftior & fine aculeis:ficuti quoque ea qua? retro anum eft, vt non bene omnes pM aculeatasexprefierit Bellonius. In Iatiore pinna?tergoris parte, maeula nigra, albicante circ-un circu!o,parui argentei numifmatis magnitudine,figura vero oculorum in cauda pauonis coiup^ Cauda in vnam pinnam definit. Squamis tegitur paucis, tenuibus & facile deciduis Bnnchif. 'Timu. Cauda . Sc\utxmX- Color. r ,mob $ tlim quod adeolubricusfitob plurimum mucum quo femper oblinituscapitur,vt vixmanibu $ 3 . ,f gi pofiit, Rondeledusfquamiscarere putauerit. Colore variat. Namlicettotus fereliueat>P ler n 'Magnitudo tamen locis rubet, quibufdam etiam flauefeit. Non multum excrefcit , Gobium magnitudine r _ fuperans. Bellonius totam eius molem quadrantalem longitudinem negat excedere. Curn # 3C L non foliim magnitudine fed craifitie etiam capitis, tered figura , corporifque lubricitate c um v° conueniatjhaud fruftra ei ab Athenato alfimilatus fuit. L O C V S. NATVRA MOREŠ. i 1 Lih. i. lian^’ On pelagius, fed litoralis pifcis eft, herbis in algofo Utore vičlitans , vt teftatur a OfP 1 dum canitinterprete Lippio : Ver molles tant um nj>as> berbas£ virentes S mar ide s, Blenni } cttm Spariš, Boces V0T Manides & T ragi,Jimul Atherina vagant ur . . ^ Raruspifcis Amat &camofalitora. Non vbiuiscapitur,pleriiquelocisrarus. Roma? vix denos quotanm s nales confpici Saluianus teftatur: in Gnecia frequentior. Tardus eft &piger, neclongeal° c ° L* ^ eft tJMotus ifi* tl, degit,euagari folet. Ignauusitem & timidus,quare frequenter inter algam,herbafque latitaO'^^ * i n baccki i nter i m admodum & g ulofus. Stolidum autem etiam efte indicat 3 Plautus, inquiens: St uiti> fattthfungi, bardi , Blcnni, Buccones Vefcitur fquillis,Apuis,fimilibufq; pifciculis alijs,quoS ib tcr bas latens captat,& in horum inopia ipfas depopulatur herbas. diius L iti us Vilis eft . V S V S IN C I B I S. S I ftcLioov Blenno idem eft, vt nos fentimus, vilis omnino plebeiufque habitusfueritpi^^j. nam Epicharmus in nuptijs Heba? , hoc eft, ingratos infuauefque (Satov oj; c°g? , larnii nauk; idque ratione rečta. Čarnem enim habet mollem ,glutinofam, ac excremen tir l J\[ H tas . ideoq;malifucci,&codudifficilem. Eftqueinfipidus adeoq;guftuiingratuspifcis,vtniu ( in ,-^ stpparatus. Bellonius) muko fale condideris,nullius vbicunque fit prerij, ioleatq; infima etiam plebs eum 3 ^ . nari,&nifiin quorumcunquealiorumpenuriavefci. Cinis horum pifciumcum ruta veficat vJt ' j Cinens ns. ca j cu ] os fanat^vt a Plinius refert . . P R O V E R B I A. A Tticcrum vetus apud Athentrum adagium, M« /uoifidiav x,dx,og B-vg, id eft ,Ne rud *jjj malu s pifcis . Iple autem adagij vfum non explicat. Haudinepte quibufdam er . udl c ^\t' polle videtur,de homine voluptuario,defidiofo, qui ocia feeftetur, nec fuis negocijs ,n In otia fe bat: Deles enim & ignauus eft Blennus,& inter algam latitans, pifciculis infidians,ociofevomP ^ tianum. bus fuisfruitur. Pofiit&deinfulfoftolidoquedici,qualem &Blennumeftedixiinus,&im u mineš Plautus Blennos dixit,vt enim pifcis ifte totus blenna, id eft muco oblitus eft, ita qu 01 • In fatuos .v rebrum muco pituitaueplenu eft,pra? carterisminus folertes,minufq; fapere folent,quare & 0 On, s c ur ( io cus ftolidum,& homines non muko prudentiores ab ea x.p touv^ot appellantur. Uda, DE p E- De Pifcibus. Lib.II. 205 DE PECTINE ROMANORVM. Cap. XXVII. SYNONYMA. ETYMVM. Edinem vulgo Roma? dicunt, qui modo daturlitoralis & fquamofuspifdsiguodpo fteriore corporis parte Buglofium & Pafterem quos vuJgus nofirum m iraiia , & ex latinis Alb.ertus Magnuš, Pedines vocants cimi lit aiioqui apud vctcre.s PcdciL, ex teftaceiSjVtfuoloco oftcndimus.Qiiismodbfitiftequode agitnus, jo antiquotum fcripti sje fc ignorare, ingenue late tur Saiuianus: caterum ciim plerifq; alijs in locis Rafon vocetur,Rondcietius Plinij Notiaculam efie conijcit 3 quiarafon_ J apudfuos ^ nouaculam fignificat - Nouacuia pifie ( inejuit 3 Plinius rtjua taciafinn ,f errumolent . Meritd autem_. huiufmodi pilcemNouaculam vocari putat RondeIetius,qudd dorfo lit cukellato, quo maiorem no- uaculam apte (inquit) repraftentat. Sed Plinius non a corporis figura Nouacuia noracn inditum in¬ dica!, fed quod ea qua? ad eam attemntur,ferrum oleant, Strnili aliasconiedura Numenio Aconia dici čredi queat, nam acone Grarciscos eft, ad quam nouacuia acuitur. Scribit Gernerushunc eun- dem pifcem Roma fibiiralmiJlum Pauonis nominej quod quidem nomen vti propter puleherrimos colores,quos quis feribendo vix allequatur 3 ei haud male conuenit 3 ita alius eft ibi Pauo vulgo appel- latus 3 quem inter faxatiles ex Saluiano dedimus . Pcffen rete tr decentcr a Jmodum depida funt . Pinna do rti rubra eft, nonnuliis caruleis confpcrfa maculis: dor- fum vero ipfum puniceum:carera ex albo ftauefeit . Ad muluin molem non excrcfcit: palmi namq,' Marnim- menfuram exccdcre non loiet . ao s L O C V S. s S F. 20(5 Vljfsis Aldrouandi LOCVS. NATVRA. MOREŠ, P lfcis eft marinusJkoraljs, ininime pelagius j eorum vero maxime litorum , qua’ faxisabun- dant,incola , vt Saluianusait, Rondeledus vero in arena viuerefcribit. Haud omni man communis eft; imo in quamp!urimi$ maridmis loči« ne ltperitur quidem, & in multis etiam raruseft, Roma? qnoque rarifis capitur, authorque eft Saluianus viidenos aut duodenos quota» nis in foro ibi venales confpiei; in Rhodo vero , SicuIoque ac Hifpano mari frequentiorem efte , K_ a Moreu Rondeledus in Maiorica & Minorica Hifpania? infulis capi tradit, item in Melita infula. Soliuagus Cibus % eft,imbellifque ac infirmus: carniuorus tamen; vnde ciim ob imbecillitatem corporis acparuitatenl oris maioresinuadere non audeat pifcesftoligunculis , Sepiohs, Apuis, ac reliquis eius f arina’ pifcitij 5 infidiamr &vefcitur, VSVS IN CIBIS. Arne aiunt effe tcncra/riabilfiboni fuccftconcosftu facili & delicatiffima, & in ijs qua s reciw* Can ({mus, h uj infulis,fummo haberi in pretio,ideoque in faxatilium inopia agris ac valetudinarijs vtilj* ter prafcribi poiTe, Nullisfere ali js fpinis quamijs qua dorfi pinnam conftituunt,interci- ditur } planorum more,vt hinc Pe&inisnomendaturam fortaftis Roma etiam obtinere pomerit« DE A P H YI S SIVE AP VIS, Cap. XXVIII. O R D I N I S R A T I O, O hyas na tjfe neglige- das . 1 Lih. r- de Tart. c. vit. Phyarum etfi viliflimornm, vtpote minutiflimorum pifciculorum hiftorianequ 3 '” quam ncgiigenda eft,cian in ijs etiam animantibus, qua? minus grata noftro occur- runt fenfui,natura,parens & author omnium, miras, vt ait a Ariftoteles, excitat vo- luptateshominibus quiintelliguntcaulas, atqueingenuephilofophantur : Abfitf' dum enim,nullaque ratione probandum eft, d imagines quidem rerum naturaliu 111 noniine delečlatione propterea infpe&amus, quod ingenium vna contemplam^ f quddillascondiderit,id eft,artem pingendi aut fingendi: rerum autemipfarum natura;ingenio raque folerda conftitutarum contemplationem non magis profequamur atque exofculemur, tnodo eaufasperfpicerevaleamus, Quamobrem viliorum animalium difputationem perpenfionemq ue riiia etiam faftidio quodam puerilifpreuifte,molefteque tulrfte,dignum nequaquam eft, ciim nullares fit natu- (cntmplan ree,in qua non mirandum aliquid inditum habeamr. Quod modo ad paruos iftos pifciculos attinej > da cff ^ lv Ijj&ftrsv 3 hoc e 113 Aphyespro eo quodparuum nat urn etf, quemadmodum e dam Aphya ta ^ tC J. tur pujillm natasinterpifces . Quatn expolidonemetftnon improba-uerim, liJbentiiis ,.5 n ^ on dcletij adhserefdo fentcntur. Viden tur enim pifcitia i fthsec lic dici quali non n a ta, id e 11, s ! s nata parentibus: neque enim gignunt 3 nequegignunrur: vndc Liguria hodiecg Non nate vul- icuntur Aphy* proprie didta:. Quod li quis vero v ulgatam Athenni kdiionem lequi velir, 5^ n quam id eft bis natas appeiiar^uod vt author eft b Arilloteles breui temporis fpatio pe- ^ ant 3 & denuo nafcantur,illi fimul cogitandum eile monct Gefncrus/ic non dpbag led dvatp v ag po- s appellandas ftrilTe a renafcendo: nec fentit (inouit) Arilloteles 3 ex ijs qua? interierulit, alias re- ci. verum aliquando interire &quodam tempore non reperiri, deinde ex eadem lemper materia uk 50 • ‘ filter rurfus kan c vocem { atpvkoj jtirerpretatur Plinius/nimirum dirb u s quod eft j remis verbis: Aphjen Grtci vocanttfuomamispifcicttUts }pluuia nafcmir; quamobrem & Theo- ru Vquia fcilicethaud alio fermc principio qdam ex pluuia generetur 3 Apluam latinereddidit. Ve- amencum item dtp po? & dtppmg & dtp ptk appelletur, dodti quidam minime nos peccaturos cre- 1 Ni per fyncopen Aphyen pro Aplumvd eft fpuma,ex qua ab imbri excitato oritu^dici volueri- 1-. ■ Suidas autem acolore candido etvmum ded učit: candida autern lpumaeft. E^nrog pccu-^ pifc* ct1 ^ nom en eft3quod prše ca?tcris docet Clitarchus 3 vbi Thebanos fcribit fuiftede- c ^ ji; U / XU * deciitosftolitofq ue in conuiuijs parare rpta zal , zal dtpvag: item Nicoftratusj /Ss/a- 5 i^Tov . Itemalij3quorinnverbalongumeftetrecitare. In Eubuli tamen his verlibus . Iz&ttujv rt ndv i^/iTcv iv rivrAoig iva. Aia Szidizdrng ipo/aivjsv vmpag n Srt: lego CU CafanbonofA, ancqne voculam cum fuperiobus coiungOjVt lit fenfus Con te n tu s li vel Hepfetum vnum coqui vi~ at ^ c d s inuol u tu m 3 p<) 11 duodecim dierum abftinenftam. Meminit quidem huius vocis Anftote- ^ etl am 3 fed neque cuius lit pifcis nomenjab eo quoque intelligas. Inmnnullis (inquit) Aji&amni- | Idi in mar€ injluutit >pt(ciculi quiddm magmtudine intelHnortim Hepjeti ( IpdvSia fjjzpd v\Kiza impa 3 Gaza reddidit magnitudine naricarum) eodemmodo prouemunt qm alibi Mugihbus co~ jp py. atie -dp*** - Bellonius Hepfetos ab Apuisquas Cobites veteres cognominant,nondiftinguitjau- °ntate ( vtcredit) Dorionis^ui tamen diferte diftinxit. Hepfetum minutum pilciculum non eun- »&G/ e ^ e CUra ^°^ tc j ^ c 'd eiufdem gencris elfe fcribens: docetque ex eodem Dorione Atheneus ti v *'r^imomine multaparua&tenuia pifcitia cotnprehendi,&circa Naucratim patriam fuam an- Q.Ur IS voc ari folitos pifciculos,qui poli Kili inundationem in fofTis relinquebantur: extulifte n n um ero plurali fepius quam lingulari, & d?ro tS , quod eft 3Coquere liue elixare 3 nomi- Gqu6d nimirum multi limul coquantur 3 nec propter paruitatem feligantur. Eleganter Hippo- co diftindlionis ( vtputo) grada Hepfetum in lingularide priuatim (lcdičio, i^urcdg vero do Ca A lniI ^^ Us i n pluralidixit. Knrapd a Varrino redditur h dgpvn ,nimirum apinguedine,qua Phaleri ^ ^pua maxime abundat: Sed apud Ariftophanem A en-apa. A.pua? epitheton eft. Aliufque eft qui vocaturjde quo fuo loco. Tovov, & vt Athenstus h a bet, ybvov S-aAdrhov , quidam etiam pro P^dixerunt3haud incongruo nomine: nam cum fcmper exigui fint, fcmpcr yovog/id cftftoetura a , °£tus recens exiftimari polfunt. Epicharinus tamen ab Apuis tov Myouivw yovov diftinxit3 vt a . Cfla ms teftatur. Saperdam Photion (inquit Hermolaus Etymologum intelligens ) capit pro j n V a lnu eterata & arundimbus infixa -• cuius verba recitauiin Coracino. Scholiaftes Ariftophanis H p ^Uttes &exeo Suidas Apuam a mtiltis iyypavAiv quoque vocari tradunt 5 & Oppiano iyypavAvg afiAvppvg dcpvitg dP/vov yivog , id eft confcrdtum Apua? gen us. Poteft autem vel pro fpecie vnius t>ai p ISaca PGvcl per peripbralim potiiis (inquitGefneius) vel exegelin pro eodem pifcc: nam_. fri ? et >fdem tum iyypdvAs-g, tum dpvag limpliciter nominat; alioqui iyypdvAtg idem eft pi- pifci 1 ^ UI ? ‘y y ~P ao '' r /y^og, d quo per fyncopen iyypdvAig deriuare potuit. Terentius alicubi tninutos uiiis CU ° S 1 ? cmorans 3 non alios qudm Apuas videtur intelligere 5 limiliaque pifcitiaalia 3 licet Bello- (p 0 L? lll l atJrn de Cobite Apuainterpretetur. c Iunius StincKvifch apud Hollandos reddit pro Apua Ul *que extendi poteft ad alias Apuas, qua? cumulatim veneunt, vndc foetorem a quo no» 5 radie acquirunt. v«c; Of rnh pro- prh . b LA.Hill. cap. 15 . Ariflotdes expLicaiur. t^ahud ety- mum. Aplua , er cur fic dieti Hepfetus, H ep fetus ab ApuaC» bitide dif— fert . Hepfelu* vndc diftus Lipara . Liparis . Genitura. Saperdai Engraulis. Minuti pi- fciculi a-7rtp ‘ ideft coloremnonnatiuumautvitalemhabere, & dfpuma nuncUpA* 1 tena arenofa conftftit; ,Quodcjutdem Apuagenus nec inerementum capit, necprolern adfert > & tornp 0 ’ . Icnziortsfpacio per it,f d denuo renafcitur . Vnde fit,vt breui puodam tempore excepto, omnibusfere 4 ^ temporibus generetur; quippe cumfpuma Hla ab Arciuro autumnali ad ver v fr, eduret , vtpote quodde ^ mo adfurnma,teports gratta veniat. ,£uin & folo agitatofetrattad, eius colluutone,copiofor fr melior J xt [- ' te f° •.« i Ortus exlt- rno . cap.iy De Pifcibus Lib. 11 . 209 A ^ ,{ui f moai J}ttiha c onjtfiu (jr tepore tali app ar e t ^fed nonnuJqttavel cum aquade caloincefsit. Griturpifit- Cu tis Hl Mfpuma qua tmbre admiffa caluertt > vnde mmcnjpum e accepit. Ferturcjue interdumper fum- ma mar is,c um calum tepidum eft>& fpuma'fluitante,perinde ac injimo vermiculus voluitur Jduamcbrem in.aca compluragenus id Apna adfertur ex alto,(jr copiosc quoquc generatur & capitur anno q ute to (jr hu- nn 0 * ^ £ hqua Apna fastura pijctum ejh qtta emm Cobitis ( Gobionaria Gaza ) dicitur, Gobiorumparuo- ru mdrpramrum qui ter ram Jubeunt i u baudjftoetus aut fbetura eft, Theodorus fenfum verborum., tutotelis pe r ue rrit,inn ucn s paruos illoš & ignobiles Gobios ex Aphyisiftis procreari,quod ne iom »lamttjuidem philoibphus,cuius hanc eandem fere fententiam repetijt b Athenteus , inquiens: Aha autem Aphja Cobitis dieta gignitur etcparuulis (jr vihbus Gobijs qm in arena degunt. Fefellerunt Ga- Zam e< ! uen tia Ariftoteiis verba, quibus ex Phalericis aliospifces nafci ait) ,Quam vero Phalcricanu, vocant, Membradasgignit ex qmbus rpigibic (Sardina;, Gaza)ex his rpipjau ( Sardam Gaza) oriuntur . Cilus Apna quodtnportu Athenienjium naftitur,Encraficholos (EncrauIos,Gaza,) dietosprocreat.,Quin etiam genus aliud Apua efi,quodManidum ( Alecum ,Gaza,) (j- Mugilumfit f;tura. Spuma autem altera a J erilis h amida ejl^breueque (vt dilium efi ) tempus edurat. mox capi ta cjr ocuh r eft ant . Hac om- Ia Anftotelcs,quibus reclamans,(vt apparet) Bellorrius/unt (inquit) qui Apuas fui gene ris effe af~ 15 Uerent,non autem alterius progeniem,& quod maiores euadere non po din t, hoc argumentum ad- _ e ru nt ,q u bd omnitempore anni pifcari ( capi) foleant, feranturque eiufdem perpetuo magnitudinis oru m,quod tamen faifum effe comperi. Muki enim horum pifcium,ter,quater aut quinquies eo- c . m anno pariunt, vt Thriffa, Trigla, Cyprinus,ac fi quis attentiiis aduertat, inter eos annumerabit ^•am Gobios,Manas,CephaIos, Sargos, Sparos & id genus pifces, quos ideo feorfum deferibere^. F r °pnjscapitibusoperapretium fuit. Hacille,cuius profetfto fententiam minimeaffequor: quid Im bifce quos recenfet,pifcibus cum Apuis ? Ego Oppiani fententiam probo, omniumque Apua- m originem ex putredine effe fentio, nullam ex femine: atque eas quas aliorum pifcium freturam ° cat Ariftoteles, fic a fimilitudine potius quam cum ijs habent, denominari quam quod reueraita_. • phiiofopfius arbitratus fit: Etenim c antea pifces cx diuerfx fpeciei pifcibus generari manifefte Clatur . Species fiquidem procederent in infinitum_. In qm fpu- ma-oriacur Qhx ex a- lus pifcibus. * Lib. 7 - Membradu ortus . Tricbidutn. T neb’ar um Encraidoru. Sententia propria .. 1 LA. Hi Ji, cap.n. CAPI E N Dl R.ATIO. A Phy$ cum fint fufanei pifces,fufim etiam capiuntur, idque verriculis, vt ait Aelianus tenui filo contextis,adeoque exiguis,vtad aliorum pifcium capturam plane fint inutilia-. V S V S IN C I B I S. A Bundantiain quibufcunque rebus faftidium parit ,refnque omnem vilem reddit, quod in_, Cur v }[ e p_ hifce exiguis pifcitijs potiff mirni vfu venit, qua: cumulatim, imo maximis capiuntur agmi- c ant . nibus, pralertim autumno:quamobrem in maritimis vrbibus, aplerifque negliguntur. rc ,^'Pppusphilofophusapud Athcnaum Aphvam feribit Athenis (maritima vrbe) nulloin hono- c ' a ktam fuifjcdcd contemptam,mendicifquepro obfonio relictam, nimirum ob nimiam copiam, ^ difdj. alioqui alijs in loci.s Athenienfis Apua non parui fleret, mediterraneis nempe &procul a mati tas ^ : -° vero Athanas ab hifčepifciculispingues cognominatas fuiffereperio, indequecelebra- Athenacur P c 5 S^oniam m ul to pingui madet ea Aphya, vt mox dicetur i Arikophanes namque apud Suidam pingues di- > / ait: E i btru; lijuck; V7ro&a>7rivccLi ;, Ai7racpa.t; x,u.\tcrutv Adfivctg, E£ps t o ttolv d.v, diet Teh; A/7rapa?} && • autf^ Trtptdjar; . quo loco corrupte legitur, iSpiro Ttctvivdip) rdi; AiTnipd; &c. Interpretatur deti , avli niš AiTTttpdv riuhd, rnouvrtAn. Senfus enim verborum Gornici hic vi- tUr : Sinnlo ««. -:- A.l -•- :J.(. --_ 'UfjJjui' . r* . * i. cl 0& i ‘ °' 1 . c l Uis pcr adulationem pingues Athcnas nominauerit,idemquo Apuacelebrarilolent, L m f IS attI ’P )Ucns 5 ille nihil non facile confequetur. Locus eft in Acharneniibus. Idem_» dg lrjV A • )llS : ° t ' Ttt&ror .eupuag tldov d^ioripct; , id eft, nunquarn vidi Apuas viliorispretij, nam_> tir, Atf> ttIC - 1Se ^ ^ mov 3 ib eft, vile, vt & Scholiaftes vertit,quietiamfuotemporcApuamaphri- d& exiguo cgeant igne 3 quarc ArcheftratuSjVt cx eo fcrihit Ckarchus Pcripateticus, ea s itu calidam tantum patellam inijci voluit,moxque cimi ftridere incipiunt,auferrii ftrident autem, vt p 11 ' mum fenfere ignem, ficut & oleum,quod optimumillarum condimcntum eft; hincque ex fartag IllC cdi iuflit Pherecrates apud Athenaum , & coquus quidam recitanteapud eundem Sotade Cq® , c ®’ vix cyathum aqua affundit,oki vero muko plus,nempe ad duas cotylas,& paucas etiam herbas a - dit minutatim incifas. Archeftratus item cum omnem Apuam /u'ivGx> id cit pleti inltar afpernatu sC ' is4phya rbi Pbakrica qua Athenis capitur, & Rhodiaca exceptis: quod fi gultare (inquit) eas delideras > rndior - - ckS gjn KvUctg o^coveav rag d/utp/zo/uag dzctAvicuiusgenispratendebaturinfula. Garum intdligit(inquit Dakchamp .) quod ad tnun&us fP ua ' bcnt. platinade ; Apua (in codice Lugduniimprcffokgiturde Apobadialidc) ex a Apicio : 'A}*** 1 * L/.4.0 z. UM ^ ex0 [ eo macerasan cumana cornpones,adijcies oleiidujuamcnpvinu . Alligasfafciculos ruta & orig^ r}/l ‘ > 'Putina de & fubindefafciculos cum Apua clixabis:cum coclafuentproijciesfafaculos > frpipcr afperges & inf crCS ' jApua fme Aliter patina de Apua line Apua tPulpaspifcis afsi velelixi minutatim faciesata abudanter , vtpatia^ tj u ali'vole s,adimplere pofis.T ere spiper dr rnodicu rutafffundes hguamen cjitodfatis erit^dr »let modd tt?> %Apua. dr comij c as marine, lifces in patina cum pulpis;fic dr oua c rud a confracta,vt vnu corpus fiat: de fuper le nit er copones vrt 1 „ _ srinas/ut non c a ouis mifeeantur Jmpone s ad vapore, vt cum ouis bullire po fant j da cumfccauerif" ’ Patina de fuper afpergespiper tri tu id? mferes ad menfam . nemo agnofcet quid manducet. Patina alia de Apua b ^ q ylpuafrixc, ex eodem. Apuam lauas‘.oua confringes^dr cii Apua commifces. Adijcies liqudmen, vinum > oleum • f act( vt ferueat 3 dr cumferbuent^mittes aquam : cum duxerit , ftbtiliter verfas , facies vt coloret^ii-nog/raf fmplex perfundes,piper afperges , dr inf er c s . Quod modo ad Apuarum quaiitatem attinet, Rondel c ' tius ab omnibus h umidum alimentum praberi dicit:flatukntafqj elfe cx Athenao Mndith.eo,vX a P' paret^ui Apuas 3 Membrades 3 Trichides & quorum fpinas fimul edimus ,inflare omnes 3 nutrimentum corpori addere teftatunciim enim carnes cito admodum (inquit) concoquantur,IP 1 " na vero tarde dilloluantur ( prafertim in Apuis valde fpinolis) inaqualis & impedita concočtio p cr " agitur. Diphilusquoqi grauis &difficiliscodtionis efteputat ipraferendas vero inter cateras vera 11 * Apuam,qua & Aphritis appellatur. Omnes eodem Mnelitheo authore ventrem aqualiter jfoluufl 11 ' Puadetq> vt elixentur. PROVERBIA. d Aaij.fiavovrm , id eft, vt Adagiorum author vertit 3 de ijs qua celeriter intereunt A a fumuntur 3 liue qua faeileac cito conficiuntur: itaque li puella (inquit) iam nubilis ftatim fponi°. v k incalefcatjconueniet ; Ut 7 rvp dtpvn. Si quis vero Suida interpretationem diligentius examinet 3 ^ aduertet,non bene de ijs rebus intclligi qua faeile intereunt, fed de ijs tantum qua cito perficiun rU j_ Augultus adagium aiiter extulit 3 dicere folitusin eodem k n lip Citi/is qudm a/paragifuSaudicocf 111 tur, qui & ipfi vel vifo tantum igne codi funt: eidemque proximum eft illud Gra?corum ab Ath c n - ^ adagij locorecitatum , Tcipi^os 07rfog tvS'f dv Uv TO 7TVp : id eft ,Tarichuc affus moxvt ignemvidfU UtpCavufri) id eft, Aphjarumhonos. Dicitur (inquitidem prouerbiorum author) quoties hurnin honos contingitmam Aphya pifeiculus eft viiis, eui coquendo nihiladhibe Carnls qua litas . j4pbya ad ignem. Citiiiscjudm ajparagi. tA phyaru honos. Aphya ho nos oleum. exiguus quifpiam honos prreter oleum, quo frigitur: vnde iačtatum illud dpvng n un ivAaiov t . • • t- 1 i- n A "■ n 1 • ’ T? ~ ’ ’/ id eft , Aphya honos Meminit Scholiaftes Ariftophanis in Equites. O v vt dtpvn vvv tnv tn capa.; , okr' dv %Oj%0 V 1 a 3 211 De Pifcibus. Lib, 1 L A t*w 3 id C 'Oc.Nufic: aperteti.ee Apna cjtddem mihi e st: Nec rurfttm Bebras: henme mi/eram . Vcrfus eft Ari- °nymiapud Athcnj um,quem tanouam prouerbio dici polic arbitratur Gefnerus,de co qui fpe ad- quirendi quidpiam,quo tame non eft potitusjeharum aliqmd amiferit, vel item de eo qui ex duobus repo’ Con ^ etjaut p art ^us' diucrlisfe accommodet,ita Vt neutrius lit omnino: veduti li Iudams afua e igioncdifcefteritjChiiftianam tamennon litamplexustotam. Hocquoq; Hermippiapud eunde w 6 oudi dpului ztvdv obzit;, id eft, Nune dutem ne rnouere p uidem Aphj/am 'videns^ prouerbijlo- C -! ln babeic videtur, eidemčj; Gefnero dicipolfe, quali rem viiiftimam tračlare, vel in hominem vi- ! l ls ac * co in firm um, vt rem minimam nullius ponderis tračlare, locoq;mouerenequeat. A r/ A^ ^apaTsra/ast/^ap iSrtm . id eft,vt Hieronymus Muoletus vertit, difienfus enim uenter eft . e endo , Videtur & hoc, prouerbiali quodam fenfu in hominem prolixe inepteejf loquacem torqueri P° e Citatur a Suidafemel ex Antagoniftis Ariftophanis,neinpe in ; iteriim in ex Ta- bOniltis^de lic legitur etiam apud Scholiaftem eiufdem comici. V S V S I N S A C R I S. £ V Eneri faeras fuiftc Aphyas author eft A th c n a u s, rat ion e m q u e reddit, quod ipfa limiliter ex maris fpuma nata credatur,quare etiam Atpp oSUhs nuneupata eft. Tradit d^Phalarida ei- dem dete tonfaeratam fuifle,ex Ariftophane in Auibus. Meminitq; Euftathius in primuin !a dos. Sed timendum eft,ne de eiufdem nominis aue Iocus lit intelligendus, de qua nos inter Mer- f se o* 1T >us J nili velimus voedn corruptam efte,& Phalericam Apuamlegendum quam alias Veneri Cram fuifle feribit. Cur vero Neptuno item confacrarint, rationem non inuenio, fuifle autem ei fa- crai n,idem Athenams refert. De Stilpone Philofopho Megarico memoria: proditum eft; cum ali- puando Megaris Neptuni facerdoseftet,Neptunoqj de more ob rei familiaris anguftias, tauruin n 5 ^niolaflet, fed pulillum quiddam & domi natum animal, iili deum fuccenfentem in fomnis vifum_* _ ] nftc,minacibufq; verbis fpretam ab eo haud rečic maiorum confuetudinem obiecilfe: ipfum vero e 2te perterritum contumaciter refpondilfe 3 quid tibi vis Keptune, annemecum vtpuer con- d u eftum huncacceflifti qudd rei meaparcens,f perhibetur. Nic. Leonicus lib. 2. de var. hift. cap.47. aphyis. sive apvis in specie; ET PRIM V M DE APVA VERA. Cap. XXX. Vita generatim Apuis attribuimus,qua? de hac potiflimiim intelligi volumus: quam_. nempe Grteci proprie dppbv, Athenams dppir/v, aliqui item dppvku nuncupant,a ^ti¬ ma,exquaortumfuum ducit,vnde Non nata Liguribus, Ariftophanis Scholialti, & Suida: limiliter atpin r\ 7rpovyxuiva,, quaft nullis orta parentibus dicitur. Gaza mo¬ do Apluamancdo fimplicirer Spuma reddidit apud a Ariftotele.Pifciculus eft adrno- dumexiguus, vix vnquam_> minirni autauricularisdigitiiongitudinem adtequans: U ^ IS nigricantibus . Duo eius genera, album vnum, frequentius, in Hollandia Pen,Bononi^ Ac~ quadello, alibi Bianchetto nuneupatum: alterum r - bicundum , Roma: tefte Bellon. pefce nuouo, alic Rofsetto dičlum_,. Hocpoftremum Aphyam Tr tim efse idem Bellonius iudicauit; Rubra enimTri- gle eft. Aphya Cobitis. Aphya vera. Opij)ut fi- cr a . Synonyma. Spuma pi- fcis. 1 rjb.s.Hi /.; cap.i 1 ). Defcnpuo ylphju Tri glitis . DE Etymum » Syrtcnym • c Membras Eellcnij. Defaiptio . SquamA- Tinguedo . flonoV' * 6 .Hlc. i y $ynonyma - Defcriptio • ju Vlpfiis Aldrouandi DE A P H Y A PHALERICA. 1 Cap. XXX. Puam Phalericam ab Attfca? portu qui Phalereus appellabatur, didam efle Scho'* a v ftes Ariftophanis tradit: verunumen ciim ra paA upa Grarcis etiam fin t rd tev** KCt> d$pi£ovra, id efi: alba & fpumea, Rondeletius hinc quoq; fic dici potuifie arbitraž * Jfiocgenus Apuaruillud efieopinor quod Hollandis Spirincic appellatur.-funte 1 ^ veris Apuis maiores,ca°tera vero limiles,& fxiydXa.<; id efi: magnas rdg tpa.Xnp‘^ ^ xit Ariftopbjpis Scholiaftes, Rondeletius fuis Nadelle vocari feribit, vel Melete difrercntiam:>vtapparet,Atherina?,quarn Meletgenere, nifallor,mafculinodicunt. Bcllonuishau rede Membradem fi:eit;aitq; Rhotomagenfibus,&qui inlitore Oceani,vbi Sequana in mare k c*°' nerat,Crado app ellarijd Genuenfium v ul go Arachia_>. DESCRIPTIO. VSVS. ' P lfcis efi: (inquit Rondeletius ) Sardinis fimilis,minor ;> tenuior,fed latior. Squamas in man bere certum eftjfed ftatim excidunt,remanetibus earum veftigijs,ijfq; fquamisqua? ventr e firm ant, &alperumefficiunt, vt in Alofis & Sardinis videre licet. Mollis eft,& adeopi n S 111 ^ pifcRulus ifie 4 vt fi aliquandiu digitis tradetur , liquefi at , aut fi magna copia in nauicula vehatuu 11 Aphp Phalerica-> pernatatem pinguedinem col liga flt p/vAiiuuu.v.iu ^ui^uvuujcuj v _. pifcatores,qua olci vice a d lucern 2 * v tun tur (vt bas forte Grabci A/Trapui; } id efi: pingues vocantcS' priuatim intellexerint). MaximaJ huius copia pnefertim in autumnop capitur, eftq; merito vilifliinus: dimus tam en pifcatores duos vn> uS - diei capturam quinquaginta aureb coronatis vendidifle . Kac Konde- letius . Belloniustradit incolasa« litora maris mediterranei fifio e aS t™ Upre p&arioni inferuire. vile vefcentibus edulium, i„ quit . vt Pollus teftatur 5 & innuit Archcftratus apud Athenaum file opfodadalushoc verfu: Jlw a rt*'» A&tem Sura* o?nnss ejfprtur Athemenfim . DE MEMBRADE. Cap. XXXI Embradas ex Aphya Phakrica nafti author efi: a Arifioteles mm lom m natis codrabu« legitur. Eofflcm pilciculos PhrpnicS^d a?,Epjchairnus& Sophronfit/SpaJovctg,Attici^iju/Spddagdiccbat Trallianus /**/*■ ' VI appeilafie videtur. Enmjicranturab Ariilotelecitante Athenao in ter/V' # • / 4 «c pifces 3 id efi, Jiaud migrare folitos. Ciim vero Phrynicfius. quafi ~ ~ d | • a UiUlv ^‘kentes eajaitccgnoir.inetjac AriHophanes 7roAioypeofac id c cino cof" po,e ; Rondeletius eos pne. utos efi«comjdt quii Gali,s Cele,ms voca„ tU r ■ C,(t q u“cor- Membras Rondel, pore admodum candido pite vero auri colorem am u ' lante, Sardinis valde fim)R s; vel qui Agathopoli magn^ copia fiepe capiuntur, paruis Alofis fimiles, vocanturqu«^ ibi Calliques vel lafehetz ! Maflilite Harengades. hos pofiremos a Sardinis no difiin* De Pifcibus. Lih IL 213 A diftinguo : Cclcrinos vero Membradeseife non dubito , licet Bellom'as hos quoquc a Sardinis ma- cbalds Bel ris medkerranei fola tantiim magnitudine diftinguens, Chakides effe velit. Coquunrur expreče- lonij . pto Dorionis mutulato capite fi corpulentiores fuerint, & lot* fak minuto &aqua, eodem nhnirum coquatt- modo, quo Triglitis. Additquederiexfola Rebrade apparamm quedam qui {3i/3pat _ dojcorpore fubrotundo deferihit: & ipfe mox, ciim dixiflet in fta gno marinoetiam frcquentiflimam efte J coloreque & figura a Gobionibus non diflferre, fed ma¬ gnitudine, paruam enim femper permanere, Gobiones muko magis augefcere, a fluuiatili difFerro ait i quod breuiori & crafliori fit corpore, contra fluuiatilislongiore & graciliore. Vbi rurfus notan- dum icones quas exhibet,contraindicare,& re&iiisequidem ad tertiam fpeciem, quam barbatulam cognominat fiat aflimilatio:fic enim pinnarum numero etiam conueniet. Eft itaquepifciculusnun- quam ad Gobionum magnitudinem accedens: alioqui marinis Gobionibus fimillimus: corpore ro¬ tundo, pellucido,dorfo latiufculo,coIore candido, nigris aliquot maculis afperfo ; cauda varia i oculis quodammodo fupra caput pofitis. Pinn* eadem illi funt,qua’ Gobionibus, maxime illa Gobionibus peculiaris, barb* inftar propendens ex ea ventris parte,in qua bin* funt in alijs pifcibus. Hepar la- dtei coloris & in co fellis vefica. Splen rubet: inteftina & peritonamm ex albo nigricant. Cor ex al¬ bo rubefeit. Grauiseft,&difficilecoquitur velutireliqu* Aphya?. Aphy* Cobitis iconem habes ex Rondel. pagina 211. Qu* vero h c expreffa eft,Marfionis eft Venetorum-,. DE EN- Ortus. N onim a. Apkyt Co - bitis q Bel - lento. Hepfetus. Marfio non eft Cobitis tApua. Cobitis Ron delettj • Deferiptio 214 Vljfsis Afdrouandi E Ftllh locnu fdlicepi . fJalecultt f Belloa^, (ep. 15 • LjccJiomus Hiatus. b X;?i.e 8. Lupiti, Mmktus ftfciiulus. Snchiout. f—•• *•'* *. s 'i.Artchtia, , Erhjtttus. ■ f l f s ' ' Fen ter. Magnituda Sfm. Cožorl Forma. DE E N C R A S I C H O L O. 'Cap. X XX III. ' ; j SYNONYMA. ETYMVM. Puis quoque annumeratur ipzpcurfaoAoc, ficdi&us 7rctpct\o %oAlw iv rep »P aT ' »To/asfaA«' } quod bilisfolliculumgeratin capite, hoceft quod eiuscaputimp ense amarum lit: vnde eo mutulari affolet, nam feftvt Bellonius ex ipfius fedione didicto inteftino annexum habet. Latine noninepte Fellicipitem dixerimUs. Bell« 11111 Halecuiam vocare maluit 3 Romanum(vt apparet) vulgus fecutus } cui Aliczi vod- A tur,quafi Haleces (inquit)diceret. Sed Halec fiue Halecuiam , vilem & abiedu 1 *] * pifdculum effe poft olicndam-contra pretiofus laudatufcp eft EncrafichoIus,vt modo patebit. Ap ll “ Suidam alicubi perperam fcribitur zpaa-i^oAog } &nonfatis diftinde Apua? epithetcn eft edicitu 1 • a Theodorusquoque apud Ariftotelem Encraulos vocat,ciim potius Engraules diceredeBuerfenam & Aelianus EyypdvA^^ dicit/ed Theodoro Suidasforteimpofuit 3 apud quem alibi iyx.pauMag, P*ft 8^pauAe&)$Jegitur. Alionomine Avzo^o/ung 3 quafi os lupi habentesdici Aelianus authoreft:ft u0 nouifljmum nomen Gra?cia hodiecg retinet, vt Gillius teftatur. Vocari autem fic Belloniusretur? ouod dum ofdtat,amplum os aperiapvt ferpentispotius (inquit) quam pifcisos videatur . b Pb nia . s Emilitermultorumeruditorum iudicio Lupum nominaffe videtur 3 &mutilatumpifdculum. C$ tf garam (inquit) priteatim ex inutilipifciculo>mutilatoi^ (alij legunt minuto, ali j minimo) conjich Jp lia ^ nosrrt voeantjoroiuhenfespifcem,exqnofaciunt,Lupum appellant. Reuera conuenit nomen,genU£> garum op ti m um, Quamobrem etiam Enchraficholum, illumvolunt dle pifdculum quem prafertim Prouinciales Anchoies,vtfcribit Rondeletiusjpotior Italiapars Enchioue , Hifpania BP' chugas appellat, Veneti tefte Bellonio Sardonos,ad Chalddum difFerentiam 3 quas (inquit) Sard«" lasvocanr: contra ac Romani quipro Sardonis Sardas iritelligunt. Idem Bellonius tradus Lig 11 ' ria accolis atqueipfis etiam Genuenfibus vocari lcribit Cueuri, Cueunari, vel Cucuneuri: cinnali°' (j quicircaGenuam Enchioue vel Anchioue dicatur. Ab Anchioue barbari quidam AncludasnU 11 ' cuparunt. Callimachuslibro de diuerfisgentiumnomenclaturisapud Athenaum EncraEcholu 01 Chalcedoni js ipirv/uov nominari ait, Eritymum vero Athenieniibus dicpqui alijs /«4 vocetunlop^ autem inter minimoš pifciculos nominauerat. FORMA DESCRIPTIO. H Vncpifdculum fquamis carere tradunt Bellonius & Rondeletius 3 quod falfum effe autoP^ docet 3 nam & in fale afteruatis argenteas ac adprime fplendentes obferuare licet. R 0 ** r eft acuto^amplojVt didum eft,ore ac ridu. Edentulus eft, vtraque vero maxilla ferra?n- 10 ' do alpera. Brancina? parua? 5 duplices. Pinna: eo litu,vt icon ollendit. Cor oblongum & acuturn? parrubrum:maeulisrotundisconfperfum . Vcntriculi appendiccs muka' &nigra?: ventermolH 1 mus 3 ideoque plerunqj abi u Encraficholus. ptusin falitis confpicitur ■ _ f* fcatet rubentibus. Spini? d ret, ea excepta qug in ~ & ipfa tenuis 3 adeo utdentin^ vix negociu facelfat. Mag nl f tudine eft plerunq;digin > quando paulo maiore. S ctl A Bellonius fefe enixius ft l ^ ll! / fe, vt ex longioribus bufque nancifceretur 3 fed nunquam palmi longitudinem & pollicis craftitudinem aftequi comp^n ^ • Argenteo colore micant,tergore vero ad ca?ruleum accedunt. Si Soli opponantur 3 tranfparent,de^^ pta argentea linea,qua? fpinje vertebrascomitatur, qu.T fanguinem continet. Corpore magis tere ? quam lato prasditi funt. LOCVS DePifcibus. Lib.il. 215 L O C V S. CIB V S. MOREŠ. L Itoralcs pifciculos efte vel ex eo conftat, quod fpurcitijs, arena atquc etiam coeno vefcantur 5 v 1 Eelloniusannotauit:& ,quemadmodum (inquit) Anates & Anferesroftris c^num mouet, pifoJe C0( l ue / e ^ c e xaturant,ricetiam Haleces ( ric Encraficholos vocar) qua cnm Sardini« fape ca- bri ? nt:,arcn ‘‘ s & fpurcitijs exaturata confpiciuntur.Capiuntur autem hyeme potiffimiun a Decem- acce f Ua ^ ra ^ C ^ mam v ^I ue 5 Jn Prouincianumerofiflime tefte Rondeletio, noAuenauicuiisigne tat n ° n et * am katione,fed hos maiores eficpllos riiauiores & molliores. Ariftoteles ( vt rcci- lint then ^ us -? Inter ntonimosjid eftdjfdem locis manentes pifces, eos enumerat. Veram etli pufillo ° r ^ )re ?^ uum tamen etiam habentingenium. Etenim Aeliauus cum candidiilimos & fiecundifi- idci SC jbixiftet>fubiungit; JJuodabalijs piJHbus (obparuitatem) exech Jr confici val dl metuant ■> adv' ■ quibusfunt opor tuni vitancLis,eatenus confertis turmis denfi nat ant > Vt eorum qmfque 5 g Cye lc ^ nHm P r oximum adharcfcant,vt nefcapb.t q uidem incurrentes,eos dtjfocient,nec_Ji quis remi's difper- Co Con ^ ttir ^eorumJoeie tat e m dirimerepopit; it a vero inter Je restnefi Jrpertmaciter tanquam contexti tj Ue4 t untur > v t tanquam ex aceruofrumentorum ant J ah ar ump quis in eos immifent manum , aceipere Cap ■ ' n ° n ttmenjine vi abftrahuntur, qumperfspe diHrahantur 3 vt& eorum alt eram p ar tem abruptam & p& alt eram relinquas 3 Jr in plenpfuc caudam retine as,in dlijs non ajfequarir, ex alijs caput reportes , ^^ r *m partemin mari relpuarn facias. Hanc tam confertam & continentem Lycodomorum_ impl onem u rei maritima peritis (Hhov tradit appellari,qui i permultas pifcatorias naues aliquando Nosfuprade Apuis rimpliciter dipa»*tus. Cc |j aa lfantur,etiam cum fuis vifceribus: funtque tefte Ikllonio, optimi faporis:Rondeletiuscrudos el tatur cum oleo & petrofelino. Šale afleruati per fe eduntur. Sunt qui minutatim concidunt f em ^ ani paritertriumaddant,&cx°lc°&aceto,afpcrfo pipere edunt. Šaliunturautemtruncato Cil P u ttJ u ”- E fel aufertur iimul, quod hoc modo Mt (inquit Bellonius,) Altera manus caput tra- e xij Utn ea ^aanu vifcera quibus fel ha?ret,eximantur. Šale ita afteruati in garum vertuntur^uod ^vtvirum ex ce jp^ >r | I;: ^ trium beri tradit Rondeletius,ro jpinis- Latbarim. 16 D E '; Vlvfsis Aidrouandi > R E L I Q VIS A P V I S. E Cap. XXXIV. E Aphyis Mugilum dicemus inter Mugiles q-uia & ipfa fluuios fubeunt. Triglite fiue Mullorum Apua fententiam Bellonij fupra recitauimus . Rondeie vero exiguos admodum Mullos efte arbitratur qui in ftagnis marinis cx P ut!C , n nafcuntur, Eodemmodo Aphyam Manidum dfeiudicat pifeiculum Ma’m fpecie fine m are & lamina fponte nafcentem, ctfi contra fentiat Ariftoteles h ^ nempe Manidum, illam Mullorum foetum e Ife. Neutritis iconem dedit 5 quod c ex Manidis, tum ex Mulli icone facile ea mente concipi queat, magnitudinis folius ratione hab ,t2 ‘ TO R O N D E L' XXXV. .-■? f DE H E P S E Cap. Epfeti nomen ad multosparuospifciculos extendi,fupra oftenfum cit. App arC , men ex v er bi s Athenai fuiffe peculiarem fpecie m aliquam qua proprie Hcp 1 vocaretur, jf>hya (inquit) grauis eft & difficilis concociu: huiusgenensalb* 1 d0 ^ /tj>f>elUtHr,& Hepfttusfaruus jnfaculus eiufdem generis eft. Hune pifeiculum r letfus eum eife opinatur,quiafuis Iuoil appellatur. Pifciculus eftdigiti mag nlt , . ne,argentei coloris,corpore pellucido, dempta ea virga qua a branchijs ad cau extenditur: oculisdcpreftis magnispro corporis paruitate , ore ita /cifto & conformato , vt * n Tjj t j maxilla protenfa maior fitfuperiore,fitque velutoris operculunu. Hacfere Rondeletius. ad hacicono* Hepfetus Rondel. 6 DE A T H E R I N A. Cap.X S Y N O Y M A. E T Y M V M. Gsp/v^e« vel dvGipivlaj aliquot locis nominat Ariftoteles. Gaza Ariftam & Arifi 11 ,^ , reddidit,quia d&ep /f , vel per pleonafmum litera v dvStpti; idem eft quod j 1 " arifta,id cft,pars fpica acuta, fiue vt Galcnus exponit , id quod in hordeo acunlJ - tum eft>fiue vt Erotianus ? tenuiflimumillud , quodin eodem frumento acufl 1 ' 1 . tumeft:inqua fignificatione liane vocem vfurpat Diofcorides de auena l°ft u ^L c, quamobrem eum plane inutiles finr ipicarum iftarum acuta partes, furnitur c l u ° ( ^ ol . ... ’ A Atherina fačtum tradit,eo quod nimirum a-Sbpftp-T odi 7ra>g zai tq , id eft, ^ ”-- j, -Tj------------’ £ -- J ----- - eadem vox,profpicisquibuflibetdcgeneribu$ quasfpicilegamulierculapolt ablatam fegetem 1 :glečtas: vnde eleganter Grabci dicunt pro zenavponh & ct(ppo 0 ‘ft id eft, fioccipendere,vilifacere,valdecontenere: atquehincEtymologus pifeiculo huic n° ld ^ ^ liount a.mefloribus ne tur ob vili tat em ,quafi Atherina a veteribus intelligatur vile Sc contcmptumpifcitium . Gilb° x ^ nomen traxiife v id c tur a tranfuerfo,qucm alterum Atherina genu s,in ventre habet,aculeo. letiusautem fiedidtam conijcit ab ariftis qua per metaphoram (inquit) pro fpinis fumuntuG^|j S . mu.Itas Atherina efte atteftatur 5 duriorefque quam Sardina 3 Aphyfs ae reliquishuiufmodi pfi cl f f j. Additquc Roma veterem etiamnumnomenclaturam rctinerc, Latharinam enim vulgo ap^ c1 ^ i De Pifcibus. Lib. IL __ 217 j * i ^ •A p C ^°| n, " U5j ^ Latharinum fcribft , ciim aliooui ali um quam Rondeletius pifciculum_ efTenorf ■ n” ln .. moc ^ u In ex adieeftis ciim vtriufq; defcriptionibus, tu m iconibus cuilibet manifeftum ■Acer- J . !cet rurlus vterquefuumpifciculum Malfilie-nfibus Sancletos nominari profiteatur. fomoU, CIS !nCnt!0 a P u d Plinium medicum. Bellonius recentiorum Cernuam-efte credit: fcd B ? UIUIU11 non alium quam communilingua inufitatum. Dieftus autem inquit Iiftarvel Idara vi- t |] 1 ^‘ c pdciculus a paruitate 3 nam )’xjctp aduerbium Gracis fonat prope,bredi, aut paruo-inter- Uallo^Sc 'izTap ra 4 žAAk interpretantur to vjd cit precifum^de eo qui prope & qnafi balbus e 11. FORMA. DESCRIPTIO. R Oma (inquit Rondeletius) idem nomen feruatur. In litore noftro raro capitur,dicittirque Mclet ( ad differentiam,vt videtur Apua: Phalerica 3 quam dixit Meletam vpcari^pfe vero etiam mox addit Atherinam jfuis pilcatoribus Melet vocari 3 quod eius Aphyarum generis Mclete dicunt 3 marem elfe credant 3 ) Malfiiia & in ftagno quod Martegue voc^tur, frequen- isiomnu. Sauciez nominatur. Pifciculus eft marinUs 3 litoralis:rcperitur & in marinis ftagnis 3 Aphyis Locus. limilis,dodra®rali magnitudine, Atherima Rond. parui degiti cralfitudine , dorfo fpilfo,vetre leuiter dcpreflo, ore paruo line dcntibus 3 oculis ma- gnis. Colore eft vario: nam ven- Color. ter argetcus eft, dorfum fufcum, circa caput 3 cx flauo rubefcit Sar dinarum modo. Locusquiinter oculos eftjcalatus videtur. Pin- nas habet quatuor 3 duas ad bran chiaSjduas in ventre/aliam a po- ^cejprcrter has,aliasduas in dorfo . Omnescandida funt. Caudaduabus pinnij conftat. ( °ftcndit appolita icon.) Pro linča in medio corpore a braftchijs adcaudam pioten a , pi ubct fub čute, quod non polfumaliter quam fafciam pcr limilitudinem vocaie 3 quacum co a n a c r 111:1 e ditur 3 euidentiftima eft; & ciim lumini obijcitur-quia reliquo corpore pellucida e , ac p °Paca. Aphya Meleta vocata mas non eft, vt noftri pifcatores volunt - nam p iy x uuus 8™ Ponte fine mare & famina nafcuntur. Atherinarum vero genus & mare & amina con a . p - Htuf _ Ca ^Uaniuis vtcunque fimiles fint, tamen Athcrina folidiore & fpilfiore eft corpore 3 p i) a \ cio .. ^olliftimodepreftoque. Verofimiliusfuifietft Encraficholorummarem dixi ie 3 quospi cicuose e $-, m in t!lc i 9 ° ftc ndimus Anchoies appellatos: adhoscnim propiiis accedunt,qua deaaiila pro Encralicholis 1?- aim s nor n- P e yenduntur 3 fedquipropiiisinfpexerit 3 faciledifcernet. Nam Atherinafquama unt requen loie /icfro o. * dur iores,os mimkcaro ficdorl Encralicholis mollior. Quare ex Athermis garum bonum confia C«r g«un. V_- _ rT • 1 • ^ - • ° n Poteftjquianonpolfintitadilfolui&contabefcercj velutiGaruspifcisve nciaic o as. ac _ lr >niaRondeletius. BellonijAtherinaeftpifciculus 3 quemadhucGracumvu gus icvocat, orna b lUl n Latharinum 3 quamquam eorum nonnulli (inquit) cum alio pifcc conrun unt,qucm .maro un ^elloaij no - 11 1 nominant,de quo poftea dice- m - & dc Athcrina Bellonij ex as minus bonum. tur. Veneti Angoellam, Maf- , • lilienfes Sencle , Genucnfes ^ * Quennaro appellant. Pifcicu- Ius eft digiti cralfitudinein cx- cedens, neque extcnfo digito longior: Argctei coloris, tran- Color. llucente corpore, & quod foli o bi e eft u 3 vt vitrum tranlpareat lineamq; oftendit interne ob- fcuram 3 recfta 3 a capite ad cau- ^ -C • 1 •• __ j _ „ x ^ U! 111 ^P ina profunditur 3 prouenientem-. Oculis eft grandibus 5 lingua candida^ . q ch h ' ' vtrlm Rue in latenbus 3 & geminam alteram habet fub ventre, qua pifcem in partes aquales . fecat: COYa 2io VIyfšis Aldrouandi ^ceat. acpia?tereatenuem aliam & paruamfertin medio tergore pinnulam. Cateržimcor^ent^ E femen oxalidis triq lic ti um & oblongum,pericardio perbclle in c J ufurn-' branchias vtrimpue quatuorj coftas item vtrnnqj dccein omni capillamento tenuiores; vertebras adeo exiles , vt vix ab acic ocul* perfpicaciiftmadifccrnantur, LOCVS. NATVRA. MOREŠ. 'Lib.u A Therina? pafeuntur in algofoIitore,vt a Oppianus teftatur,inquiens: ©/'vet ■J Surdella. Sardina.. Sar da.. 1 L.&. c.iji DE; SARDA, SIVE SARDINA. Cap. XXXVIII. S Y N O Y M A. E T Y M V M. Ardellas nos vulgo dicimusqu«dam aliapifcitia ,qum nifi fale quoque afleruata ad nos perferuntur. H«c alijs Italiar locis Sardinas nominari tradit R.ondcletius,cuin nedum adolerint, Sard as vero vbi adulta fuerint. Vtraque vox antiqua eft t Sardi¬ nam enim notninat Coltunella, apud a quem ramen cormpte Šardinia legitur. lam vero Sardinas cum Sardellis eofdem pifciculos e de,nemo eft qiftdubitat: de Sardis qu«ftio eft. Sarda Grarcis «que ac Latinis vfttata nomenclatura eft, quam ncmpe_. Sard* an e* re Perias apud Athenamm & Galenum,& inter Latinos apud Plinium , fed pfo diuerfts pfteibus. Di- dem Sardt- Pklus enim apud Athenacum agens de falfumcmis,« XdpSa (inquit)7rp H^os d l s. mu cap. 15. Tricbis & Trichia vn- dc dirantur. b * ^cehtiores Alofas,fimiliter fpinofiftimospifces: vndeetiam Thrifsa, Trichis& Trichias a qui- ^\ r \r>\ u . nam COnfnnrli.nf-nr x?t- ti f-i/l-rvr.Vi^ruc 8.7 Z” 1 O.... /7 T"...' ,. J l clii t Y, m conf ' un duntur 5 vt ab Etymologo, Scholiafte Ariftophanis & Euftathio. Caterum fi Tri- ] p • Trichia funt Sarda ScSardena vtinosopinamur , videbuntuf nobis aduerfari tres clariffimi bro T rCS 1 H 1101 " 11111 omnino authoritate alias ftandum efset, Plinius, Ariftoteles & Epenetus in Ji- chi L T ilc ibus apud Athenaum. Seribit enim c Plinius; Intrantium Vont um falot non remeare Tri - c l. 9 c. i<; it a* 'faf hoj fblos Ulrum amnem p>birc]cx eo fubterraneis eius veniš , in Adnaticum mare dejluere-t , falincdefacendintcsnecvneiuamfasbeuntesvideri. Sicille,ex f AriftoteIe (apud quem tamen { ^ g fed Tp;^ a ? 0 /legitu r , Gaza fimiliter Sardas franftuli t.) Sarda (inquit hic ) vna cumadit ‘ ^ n ' J*«« 1 / 11 ' 11 ^ ^detur pr capitur, fad exiens vifaa nufajuam adbuc e H . .Viuod Ji qua apud Byzantium ali- * Pj e 0 ca p tat ur, pifacatores fata retia Tufa r ant, pr opter exitus infelentiatn : cuiusrei caufad eft , qucd c 0 t foheunt Iftrum amnertL.> , vnde ( fajfao flumine per abditum terra me at um cj .• hoc m Gr«- ln u non legitur ) defluunt in Adriatic um farnim. Argumenta efi cjuod ibi centra euenit quunu, , ■ ' n ° ■ Bseuntes enim faemper capiuntur ,faubeuntes riunquam. Hrcc ( inquam) Sardinis noftris T z nequa- Atnšloteles & Tlinius corrcčli. Cbahis non vnins pifcis tiopen „ * L. 8 . fjift. cap.io. SardelUla- cnjires. Varrtni lo cus rejicu-- i us . £titimus. Cckrini 'no- rnine'duo pi /CCS • Nomin *-> tAlofe qui lus fitpUlS & ctijJimilU S (juam £• £olor. ' Partes inter na. V!yfsfj Aldrouaodi 2 20 nequaquatii conucniunt ? quas nempe amnesintrare ft.unq.uam aliquisobkrftapit. Sedloctisvpiu% % fufpečluseft virisdočli?,creduntq; apud Ariftotelem Jegendum efte at Oplajat, id eft A}o/če:hf ert'$ ex mari flumina fubeunt & mox ad rnare reuertuntur j quod men.dum ftmiiiter in Plim j codicem ta* cileiffepefe potftit. Epenefus mo

^ c - quodid quoqj philolophus dicat,vt Athenarus voluit,qui hoc Ariftoteli afcripfit/ulfum videtuf,nalil in omnibus qua nune eKtant.Anftotelcs nufejuam Sardino? nominat < Contra Epcncti Jocum c0 - rf "[ dte legi nullidubiunii dfe de.bet,nam & Callimachu? vetuftiifimusqiioque kri p tor in gentiinn^ menclaturisjChalcide? teftatur Sardina? aut Trichias,fiue vt ipfe habet r prptSta appe I iar i: q Uam 0 hp in hoc Varrini locojrp/^9-a^ cti%ctXjcUi$y[cgk Geiherus Tp/^d kpa,za. 3 ciim h c manifeftilftnaaP diftindio. Bellonius rede q uide m Sardinas Chakidibu? eafdem putat,fed adhibepda prat diftin^i i falliturqj dum fluujatiles eas Sardinas a Celerinis fola magnitudinc difterre,fpecie vero eafdam P 1 - credir,argumento fumpto qubd Gaftiqui ad Oceanum fiti funt,nullum pifce Sardina: nomine agn°' fcant,pra 5 ter eum qui aliimde fale afteruatu? ad co? perfertur,Celerinus vero in Gallia tam iit p°P^ laris quam in mediterraneo mari ipfa Sardina, Sunit epim Gallorlim Celcrini ab Allobrogum C&■_ rinis diuerft,illi marini funt,& noftro & Rond.eletij etiam iudicio marini? Membradibus in Apuar ll!S genere,non Chakidibu? liue Sardini? ijdemjhilacuftre?,& Chaleides Ariftotelis,Sardellaj Sc Aft 1 ^ . 1 racaftorij. Anglorum Sprat,& Hollandorum Sprot,ad quos fumo ftccatus adferri folet, haud ali Ll11 ^ puto quani Sardam aut Sardinam i ftcuti & illpfn quoq; quem Rondeletiu? feribit Agathopoli 'V$' gnacopia capi folere,nominaricjue Gallique? vel Lafchez ,& Maftihk Harcngad?'? > licet ipfe brad e m efte velit: Vf enim Calljque? cx Chalci? corrpptum efte videtur, ita etiam Lafchez ex quo nomine in nuiltis Ipaliee loči? Afofa appellatur,cui fimillima eft Sardina,& ipfe quoq; eum * ftmilemefleprohtctur; Harengade? verd etiam dici videtur, qudd& Harcngo ftmili? ftt,&-fijffiV 1 - laika per mediteranea Ioca venalis dferatur. FORMA. DESCRIPTIO, Ifciculus eft (inquit Rondelcpu?) Aphy?ePhalericae omnino fimilis,niftpaulo maior & ftor eftet. A parua Alofa,preftbr.anchjj? & oculi?,pinnarum numero,litUjfquamis,cauda m 1 me difcrepas,fed in hec tantumquod Alofa litlatior. Sardina igitur fquamas magnas, tc ^\ - habet:eolore eft vario,nimirum cap ite aurco,vefttre albo,dorfo cum viridi ca:ruleo,vtroqi fplend 1 ’ rutilanteq j dum viua e mari extrahittfr;.vpa enim cum vita viridis enanefcit, cjruleo manente p hebeicente & fplendorem fuum amittente. Inteftina habet parua & rečta, Alofarum inteftink ln . • }ia. Alteroloco pičla, inquapičlorpinna? nullas exprdlit,capite eft rubicundo,corporc toro bub n ^ di,pmer dua? qu* in ea confpicu« funtftineas, qua: funt cterplea?. Cauda ad caftaneum in ex?r cl v.ergit • Sarda: Flandric« nomine milfa eft. Tertia eodem quoque nomine, led maioris cognonr^ . copimunicata pinnas habet nigras, quarum litus (dummodo pičlor rečte expreftit) ajterius fp^ ^ pifcem efse jpdicat. Colore eft vario,viridi nimirum vjolaceo,paleari,& rufto, Macula? in la te f J ^ fiuitnignr:ip pečtorc croce*. Habes &duas hicalia? fpeciesjdorfo viridi, v.cntre argenteo, L 110 extremitatibu? oftlum quibu? branchi^ teguntunrubet. L O CV 5< Sardina«, fumo indu- ;Sarda Flandrica r*tta 5 Sprot Hoilandis. rainor. Saida Flandrica maior. 221 •V 222 Vljfsis Aldrouandi Sardina: ali« viridcs. E L O C V S. C I B V S. NATVRA- CAPIENDI RATIO. O PpianusjVtdiximus, Chalcidcsijs marinisaccenfetpifdbus,quihincindc permaregr€p a ' J tim vagantur,modo petras,modd pelagus,,mod61itorapetentes:canitenim: _ ' C hale ide s dr T hrijfa pafsim Abramidesefferutur , Atquc cateruatim percurrut aquoris vtt^ s> Et euruis habitantfcopulis dr Utora vifunt, Alternantojue imašponti,curruntque per aqaor * Hofpitium mutantfemper,pontoque vagant ur. . y Efct qu»a Idem Oppianus Thriffas naffa capiferibit^in mari fufpcnfa.cuiinclufa fit efca, maža videlicet ex &¥ piuntur. fridis,& myrrha vino odorato excepta 3 & fimiliter Chalcides; vtliceat conijcere, carniuoras effe/ed maris reerementis vefci: Adde quod & Leonides tradit, rei marin« peritos, Trichides capere folijs beta^hoc enim olere & mirifice deledari & deprehendi,vt Gillius recitat. VSVS IN CIBIS, ET MEDICINA. w •* C HalcideSjThriflkjAcus & Tragi Hicefio apud Athen«um pifces funt d%vpdSb$ xai zai ctpvKot 3 id eft,fqualidi, non multiim pingues,nec copiofum fuccum in alimentum P rir ' bentes. Atq; hinc eft,vtconijcio 3 quod vbi adultiores effent 3 a Romanisfarcirentur,q ual1 * farciendi rationem docet a Apicius in h«c verba: Sardam farfdemfiefacere opor tet • Sarda exoffr tur '^ dr teriturpulegittmjuminumfiperisgrana,menta 3 nuces,mel. Impleiur, $r confuitun inuoluitttr in c ^ r ta , dr fiefipta vaporem igms in of er culo componitur : c ondi tur ex oleo 3 carano 3 aleee. Edebatur tam etiam non farfilis J vtipferurfusmfinuat 3 inquiens: Sardaitafit: Coquitur Sarda dr exoJfatur,teritr r f' P per c um ligufiico>thymo,origano ruta } caryota,mclle'dr in vafeulo ouis incifis ornatur. Non enim ita c« funt Sardina%vt per fe edi non poffint:nam qui valde exqcci funt pifces 3 ad faliendum funt ineP t! ’ vt ex Galeno diximus,qui Sardas & Sardenas ad faliendum perquaidoneas eife tradidit. Omniu 111 autem falfamentorum cibus prodeft,tefte Plinio.a ferpente percuflis 5 priuatim contra prefteris m 01 "* fum Sarda. Marcellus b Empyricusad ftrumam & ea|qu«intraos dolent, puluerem confcipciq uey ^ inter alia Sardarum falfarum capita trita adijcit. Etrurfus: Sardas vel falfamentum line oife ftiun & confridum li apponatur naricibus 3 ftatim proddfe teftatur. Et c rurfus alibi cuidam medJ^' mentoadnimiutn gingiuarum tumorem foetoremque & carcinomata, caput Sard«combuftum mifcet. Brafauolus Ligulas (quasperperam & Sardellas & Anchioasvocari ait) acceter osi^° pilcesin prima menfa fumpt6s 3 aluum tradit fubducere: feque nonnunquam Sardeli« iiue Lig pite,balani loco 3 cum alia deficereut,vfum fuiife in puero,qui inde egregie excreuerit. DE CurfarcirŠ- lur. * L.g c, io. Sarda farft- lis. Sarda no far ftlis. •Pifces qui falitura ine pti. A d preflerh morfum. *Cap. if. c Cap. 11. Ad gingiua rum umori. Ligula pi¬ čiš. De Pifcibus. Lib. II. 223 DE m e L A. Cap. XXXIX. SYNONYMA. E T Y M V M. ^nainlatinorum fcriptis mincupatus pifcis Gracis M«wYappellatur. Theodorus , Gaza tamen apud Ariftotelcm Alecem reddidit & rd fj.aiJSia. Aleculas. Quam_. Alec et Alt ^ verfionem improbat Rondeletius, quoniam Alec potius vel generis noraen videa- cula Ga tur ad omnes vilespifciculos qui muria condiuntur, vel ipfapifciumfax. Priorem ? fignificationem probat authoritate Columella, quitabentes Aleculas incrementi Aiec< i Uii ’ minuti pifcesiubetpreberi ijs qui in viuarijs feruatur,pifcibus: altcram ex Horatio: j f £cem ptimus fr Alec Prirnus fr inuenipiper album . m ex Plinio, qui Alex m uri a? vitium efTe oftendit his verbis: Laudatur fr clazomene garum > Pom¬ et deptis :ficut muria Antipolis ac ‘T h uri a', tam vero.fr Dalmatia. Vitium huitts ejl Alex, imperfe- atlec c olataftx . Rondeletio in priori fignificatu fauet Hermolaus 5 qui pariter Alecula vocabultim senencum exiftimauit,idemque apud nos effe,quod apud Gracos Anthraddes, hoc cip vt alibi ex- ^atbracl- P°nit 3 prunarij &carbonarij pifces , hoc eftquicunqueinpruna &craticula commode cocjuipof- des . n bcuiufinodi ait elle Smarides& Manas: item Chalcides, & Sardas & Trichides &c. qui omnes Pifces pruna Uria condebantur: eiufdemque fortis arbitrabatur Hepfetos a coquendo fcilicet nominatos: hifque ri 1 * §eneribusdenique proximas eife Thriffas. Quod modo ad Columella authoritatem attinet: is Ale- t ^i ecH [ a % nomine mihi peculiarem pifciculum intelligere videtur, quod ex ipiius verbis facile intelligi po- columdU. ^ P>atur (inquit) Cammarus fr riualis H ale cula , vel Ji quafunt incrementi parnifluuiorum animalia' * L, 18 .c, 1 y * riU lus: Preberi conuenit tdbentes H aleculas: nam idgenus pifces quifunt incrementi mmtttipmatorcs * u »t- Horatij vero etiam locum citans Nonius, Alecem pifcem fignificare dicit. Fuiffe autem hoc ^ ec .°iuine pifcem peculiarem haud obfcure colligitur ex Plinio,qui cum garum ex eiufdem nominis pi- Gdeinde ex alijsdiuerfis faftitatum dixiffet,fubdit ijtc Aleuperuenit adoJlreas 3 echinos,vrticas 3 cam- Garum ex *** y °s>mnlkrum iecinora: quafi dicat,ita & Alex quod fit peculiariter ex Alece peruenit ad oftreas &c. g aro pije , "Uare etiam addit: innumerijque generibus ad j.aporemgula c cepit fal tabejcere . Cato inquicns: vbi olea Alec ex A- K ’fi> erunt» Alecem fr acetum dat o , b & Plautus: £)ui mihi olera cruda ponunt, Alec danum • item f ce • Martialis: h imAulul. tjfPParin fr patri cepaš Alece natantes Vt pulpam dubio depetajone voras. Giquore loquuntur, vilemque fuiffe oflendunt,&ex vili nehat pifciculo , quod idcm innuit d Mar- ^liSjde pifciculo loquens. 1 por tat gaudens ancilla paropJid.e rubra y Alecem ,fed quam protinus illa v or at . itaque ignorare plane meprofiteor, marinulneandulcium aquarum pifcis fuerit, $ arum qu 1 . --»»»M,*** UVA Ul V Jtv- 1UV a 1 Garum vocatur,ita contrafatis manifcfte ex Columella verbis pracitatis Alecem fiue Aleculam pijufučrit mtatjfluuiatilem vel faltem duicium aquarum pifcem fuiffe. Quare vt neutiquam Gaza’ interpfe- ‘ignorat ««■ •onemprobo,ita etiam Hermolao fubfcribere necpolfum 5 necdebeo^omnesprunarios aut carbo- thor. pifcem fuiffe. Quai wv/J4fcVV VMtVIU iUe/AViiUCl c nec polfum, nec deb c J' 10s P ^ ces 3 Aleculasinterpretantgmultotpminusillis qui Harengum vulgo vocatum, Halecem ^evolunt, Pifcis nimirumhiceftomninomarinus,quiindelibiAlecisnomenclaturamafciuit,quod nierofiflimemuriacondiri foleat,vtadahas regiones mediterraneascommode etiam exportari noe> tX ’ dis lt! * J ^PP aret aut em Gazam Alecem reddidiffe quod generis nomen effe crederet, licut Mani- jif £n \ s na ~ ^ n °men eft apud Gracos: quorum exemplo omnes confimiles pifciculos latine nonincongrue men generis Ve n ‘\ s nuncu P a bimus. Mana vero liue Manis, qua de nune agimus priuatim 3 Romaj in Lig uria, J^ e 5!ffl Ue fimiliter Mcnola dicitur^Maftlli en li b us Mendola,vel ( vt Gillius habet) Medola, alieubi ^ha Cagarel,quod aluum cieab>tn Naibonenli Gallia Iufcle. G EK V S. FORMA. DESCRIPTIO. 'F.nam (inquit Gillius) non modo fpeciei,fed etiam generis nomen efse conijcio; quod va- Mmarum dum & multiplex eft earum geiius. Aliain vtroque latere nigram maculam orbiculatam dijjcrentia. c° 1Tla , ~7“ babent i quasij 3 qui Adriaticum linum accolunt,vulgo Manasfclauas appellant : alia leu- MamjcU- 5 pp c ]] ni e Ahoc eft,alba Mana a Gracisliue Smarides nuneupata: itemque funt Mana Boopes u *' a nt az ata? - ’ ^ c ^ on ’ us 'duas obferuauit difte renti as incolore: alias enimluteo, aliaslituris cyaneis Urcis confperfas efse ait. Speufippus Manidiliinilesfacit Jioacem & Smaricfem : idem tradit 0 f'f l Ronde- ■rij nnrrmrrrrmnj MiM ." " y " i‘ivU4fll Mana authoris , Sc Bellonij forte. G C o’ re»2_' »■ ut ut, CM as vt ti Caudafufca efirrldčm Rondelctius hyemecandidam effe fcrib : t,vere & a:/late variam: maculi 5 ^. ruleis toto corpore & potiffimum in ca])ite & dorfo fparfis.-item lapides habere in capite: m are in --- „ eo lamina diifimilemjqudd latior fit & porreččidr,famina rotundior: cum foetura famina impl erI . farnima dif cipit,mariscoloremin varietatem qnandam & nigrorem mutari. Ariftoteles vero hanc mutatio 0 ■ crat , tempori adfcribit,& de Mana fimpliciter id tradit,nec famina nec maris fačla metione. Mana C? . ^ r/s (inq uit) mutant ur 3 vt ex albcdinc rurfus it fiate ad nigr edinem rede ant , idejue ma.vimefiuis pi* 1 ^ brane h tj s declarant Ita Sc Plinilis : Mutant colorem candtda hyema Mana ■> & futnt afit ate nig r * Quem locum Maffarius explicans: dixit (inquit) af! ate nigriores : quia fufcipiuntcolores caruk. VI visi s Aldrouandi Rondeletius, nec non Bel Ioni us, nifi (inquit hic) pauld latiores & breuiores cerncrentur,& fquam lS S maride tenuioribus contegerentu&breuioritp eflent capite, rariiinne fiq uidem palmum exccdert> ( Antiphanes quoc; Mam as cxiguos pifces effe dixit,& Martialis-breues.) linčam m iateribus r e# anl habere, qua in Smaride areuata eft:pinnas tergorisjaterum, & cauda diuphanas efle, & maculatas* Os fi claufum condneat, minimum quidem apparereffeddumhiat,ričlum magnumoftendereff 1 ' brumep fuperius tubi in modum,vt in Harengcs infraffum effe.-oculos habere rotnndos, iridem fubru brana: maxilla afperitatem quandam dentium vicem prafeferre: fi defquametur albi dim s m arge fl “ teamtp fpečtariffed tergiis liuore quodam fub oculis in purpureum gemmante depingi. Addit R° n " deletius vtrimq; magnam & rotundam maculam habere in naedio corpore,quatn etiam in iconc cx- preffit,Bellonius omifit,& in dderiptione non meminit,nifi eam intellexerit,dum inquit,vtrimque u* turis notari,quod tarnen non affcro,quandoquidem icon mea cum Bellonianafatis conuenit, & eiu - dem coloris lituras habet, item circiun oculos. Pinna omnes etiam verficolores . V enter candicat* Mana Rondelet. De Pifčibus. Lib. II. 225 A Mrena pifcicalus eftdigftalislongi- ” *T> hyanC P a ndida, reftatc varia, pičturis ca’ruieisobliquis. Quomodo autcm colores mutenr, « m Merula ac Phycidc ( ni fallor) ejtplicatum eft. Teftatur deniq,ue Rondeledus, cum aliquando omaVenetias ycniflgt»Mrenas ie tanta colorum v a r i e t a t e e o n fp c x i ft e, v t vix primo aipe&U agnofce- f^uodfuo in ljtore minus pi&reiint. Quod ad partes internas attinet; Mrena? heparfvt Bellonius Cf uauit) fungofum exjadbeopallefcitftub cuiu§lobo dextro fcl lutcuin oblongo vaiculo inckidi* Mtesintet m Spisa .nigepjftpmachus oblongu?, LOGVS. NATVRA. MOREŠ. O Vidio Mrenre in ter pifces , qui in herbofa arena vičfitant, enumerantur; Oppiano quiinter herbasin litore algofopafcuntur. A čarne ramen non omnino abftiflere mox apparebit, Cibus Gregalesfunt,yt Ariftotejes apnotauit, codemque referente omnium pifcium foecundifti ~ Tgcunditat, - a elle videtur^uod Sr Ouidius innuit,inquiens: J?acundumg ( genu s M<&n£sLamyrufi]ue$marifc[ue , B ^. arit oruma^vt idem Ariftotejes ait,itemque Rondcletiusr Bellonius tamen polt brunam parere tra- It ‘ Apua Mam aru m foetura fuo loeo dirftum eft. Eodem Bellonio teftante,m Oceanoraro capitur: jn mari vero fupero inferoq> frequentes efie nomenclatura? apud vtriuique maris accolas in- Cant t NumerofilTime vero in Mrenaminfula,qure ab horum pifcium ffequentia nomenobtinuit» S Y M P A T H l A. ANT 1 PAT HI A. V EfpreMrenas occu’toquodam amore profequi videntur. Apiarij enimveipas (quodapi- bu§ iintinfefta?) hoccapiunt modo,vtinquit Aelianus: Anteearum nido.snaftam,inquam . priusparuuJam Mrenam autMcmbradem cum Cbaicideimponunt 5 appendunt. Econ- j/ario Xiphjam,|d eft Gladium pifccm extdunt,qucd quoque naturali,ucinftto, vtapparepodioquia ^fpf M? °*faciunt. Xiphias ]Balanamcoriipicatusvfqueadeomctuconftcmatur, vtgjadiumfuuminter* m* antant aut faxumautobuiumaliumquemcunque vadiloeumimpingat,&itacapitcinfixofecontineap ° p A* er >£ vero truneum aut aliud quippiam efle putans , negligens prreternatat . Solreautem Mreni- kn e v! j lUn con fciqnt 3 eb qubd peiicm renuiiiimum habeat, nam cum viderint cum, adproperant b v t Oppianusteftutur 9 Sc ex eo iiifius paraphraftes- V S V S I N C I B I S. C? Marides & Mien^/inquit Majiardus) pifciculi funt pkbei acvjles, adeovtnon numerod^ . \ \ pondere, vtfererejiqui: f?d aceruatimjnuitato etiam emptore, Venetijs vendantur. ViiitatE 1 * huius duplicem caufam funfe video, paruitatem nimirum pifcis, & eiuidem icetorem, qui ta- be A ,ri:iri P ro P r i us 3 ncc l uc 'd quouistemporc >fedciim foetu fremina impleri incipit,quo tempore te- /Vr ? n ^ ^i P. nfto ^le Tp ctyo^ id eft, Hircus vocatur. Sc deterrima in cibo elircitur: Ad priorem caufam rcfpe- 0 ^anardus: pofteriorem eleganter tetigit a Martiajis hifce haud fatis intelledis veriibus: j 2 .epig Ro a i . Fm f e Gerres (jr inunles Odor irtpudicus vrceifdttbdtur , ' °nr 'K C ^ USa ^ at;lm e * Ariftotele rationem pro vreeilegft Hirci; fed vreeilegendam efte, vtin^ b buspp 5 ex emplaribus legitur, Sc carminis ratio, Sc (enfus lpfe requirunt. Non enim poeta de qui- ter p?loquitur,vtvulgbcreditnr,feddeillistantum,qnarummalignitatemf^tidusodorin- Vt 5 ! . a5 Pfoditmam aIioqui Jaudati, imo laudatiifimi fuere olim pifciculi, rnaxime ft qx Lipara eilent , nas ^ 1( - na ?us Sc Clemens Alexandrinus annotarunt,vel “CatrftirejVt Antiphanes, qiii M ul los Sc Me- fo rcs i^Q *k *^ UI ^ CC1 ^ 0Srra didit,quodanthropophaginonftntecumpifcesmagni'deuorenthomines/ pjp^ lc ” 0s dam n atincibo,illoscommendat.OuemAntiphanisloeumexplieansGefncrus, m ag no s , <0 , ' p c p S , omu l u mdeuoratorcs,interpretatur,quiganeonumopesconfumunt,Euftatftiumfecutusqui _ . l Urc Lnblt ' ! ]>i fcespretiofosSc magnosaliquianthropophagos nominabant,propterimpenfasquibus ^{Zdeuorl Es c ° ni,m ^prpdigorumopesabfumunmrdediftiufmodi explicatio hicloeum nonhabet^uia Mul (or£s • j Sc ipfc Gefnerus oftendens contra Aelianum Sc Oppianum Mul r nC n^ Cac aueR b u s a bftmcre,eundem Antiphanislocum proteftimonioadducit : lam vero fuijTe co- b Jdb de fi- ( U p utas m c ‘bo Mrenasjlicuti fuifle d: JutuS Mullos, oftendit his verbjs M, b Tullius; n ' tb * ljon - & 9lia/^ ! ^^ S . cot l tern WH n hcislic:et dicere>je Actpenjcrem >ton antepotiePe; item idem Antiphanes . ' lLlr lusinterlautiftimoscibos Manjdem nominas. Succi bonkate Gobijsprrcftare Hiceftus tefte ^ ts ^ ,ta Adienrco, 2 z 6 Vljlsis Aldrouaridi Athenao^author eft,minus tamcn fuaucs eife,aluumq’ minus promouere: & haud bene Rodelctius Hicefium falli credit argu,mento,quod Gobijfriabili fint čarne 3 & faxatilibus. non muitoinferioren nam de iliis loqui puro Hicefium 3 qua in litore petrofo aut areno fo , & fno tempere capta fint •’ t aic enim & carnis & fucci bonitate laudabiles efie & ratio ipfa diCtar, & Rondeletius ipfe media čarne e - p p str a us concedipbomo, fucci. Magis autemprobat 3 vtin fartaginc friganturquam elixentur. FiebatoU Liquamen cx Mana quoq; fimiliter ac Cš alijs alecularijspifcibus liquamen aut gari fpeciesquod PJininsn 10 ' ex Atpnis. minit his verpis : Sad etiam e mu*ta falfamentorum recoquitur, iterumq,_ conftimpto ltquore ud * SatyJuanireditjvolgoeManJs utcundifsimus: &ante Piinium c PerfiuSj>inquiens; Difce>neq\ inuideas quod multaftdeliaputet ln locupletepenu defenftspinguibiu vmbris Manap quodprima nondum defecent or c a , v Vbi poeta Mamam vfurpat pro ipfo liquore. Fiebat aut hoc modo, vt Tarentinus ain Vifcera pil clU , Ipmmen yas a ]fqtioci inijciuntur,vbi condiuntur fale^ac fimiliter tenuespifciculgpotiifimum AtherinajM 3J line exigui ant Mama aut Lycoftomi &c. vt dat s VSVS IN MEDICINA. Iquons muriaue de qua proxime dichim c ft, tum ipforummet pifcium, mašim e capi« 5 f L lpuoris muriaue de qua proxime dichim eft, tum ipforummet pifcium, mašim e capi« s u . l ’ ffequens apud medicos vfus efRvt apnd a Galenum 5 qui ex eo quod capitibus Manidump ueteratarum vftis ad fedis fiffuras vteretur quidam, & is ipfe ad columcllam diu inuetenit^ induratacp ; vim illarum videri propterea defrecatoriam/ed non admodum aerern tradit. Ad va3 diu iacentem fu pprimens medicamentum ex Marcello Empvrico: GalU , flor is ar iskana denariosdn« ’ ' ti&. i f. fimol. Tempera- rnentum. Ad ruam iacentem. Cmeriš capi tis ris. Ad angina • A d rlcera ftrpentia ; b Lih. ii. fimpl. tAd rlcera oris. Adpoftulas veredorum. Adflrumas. sAi verni¬ ca s, Adcarient , tumcx P ertum aitef^Manarumcapitumcineremcummeljeexceptum&impofitum Muria tam! rUm pI OUm 5 P ra?a E uetamen Siiurorum Manularumcg quidam medici (inquit Gaienus pr*c A d ahtum milknim c amen tam; & (ic v nam ah l/no rcciam•fupprimifirfim verfis: Eodem authore cinis de capitibu s ^ nar um faifarum vfiarum ex melje illitus faucibus anginam cohibet. Plinius autem proferpin ac3 ^ cum Muria ex Manis &o|eotritam vel fub linguahabitam angina mederi fcribit:item vlcetatl ferpunt, &qure exijs excrcfcunt 3 Manarum vel Siluricinere coerceri: & licet Smaridisinuete 1 ' 3 ^ vfip capitiid tribuat Diofcoridesjeadem tamcnfacultas Manisqnoqi inefie videtur: nam & b j^ nus cum muriam (d Audi , id eft, falfuginem ) falforum pifcium putridis conuenire dixiifet, addit p fe adputridaorisvlcera aliquando vfum fuifle:&idem quoqj Plinius eandem ferefacultatem . & Smaridibus fim ul aferibit: Cinis ex capi te Manam m verendorum puftulas difeutit: item && decocflre & impofita;;profunt & Smarides illita? . Idem cinis callofas fedis rimaš abolet tefte ^°V, ride 3 & Plinio ad rhagadas & condilomata vtilis eft; & Mam ar um muria & capitum cinis cum m e fanat ftrumas-: Capitis Mamarum cinis (inquit alias) cum allio tritus verrucastollit: ad thymi aC , dis vtuntur. Alicubi dcniq; Percarum vel Mamarum capitiscinerem,admixto fale, & cunila>°' e ^ vuluee mederi tefiatur 3 & fuifitione quoqj feeundas extrahere, Nicolaus Myrej)fus cariei medic 3 ^ j tat° loco ) vtuntur ad dyfenteriam, & coxendicum dolores:fic apud illum Andromachus alicubi i nCUl l tione dyfenteria; clyfterem prreferibit huiufmodi: Sandaracha’ drachmas feptem ^ calcis viu% rcC tis drachmas decem,charta? vita: drachmas feptem (alij drachmas triginta) maheorig gallarum? 3 cia; fingulorum drachmas quinqi, Mtenarum aceto conditarum ad dies vigintiunum atq; v ^ arU jp . drachmas tres 5 auripigmenti drachmas fedecim. VrunturMana?in olla cruda, & aliqui arido H camento vtuntur ? aliqui in paftillos com myrti baccarum decočlo cogunt. Si vero non moueturP macum retentum ante eius v fu m,pol y goni fuccum aut m uriam infundito. E contrario eafdem M,, nas falfas/i cum feUe tauri vmbilico ijfinantur^aluum foluere Plinius tradit:item ius earum aflhmp quamobrem fortaffis a Prouinciahbus (inquit Rondeletius ) Cagarel Miena a cacando dida eu * VSVS IN SACRIS. A Ntiphanes Mamas & Mullos Hecatacibos vocathis verfibus: w A. T d ydp juiytt Ane thtkj ci7rttvfa.c, vivoumet Arfrpco7ro rrojc quv di>9pa>7rog JPua ifte narrat) Manides & Tridides . _ Rationem De Pifcibus. Llb.IL 227 ui ^ ^.'cata hcr* fint,reddit ibidem Athenaus, S/st' rlw' /2payyrnra , hoc eft,propter bre- f urHcut& thius ; ^dicet^vt infinuat poeta,homines non infečlentur, ficuti faciunt magni pifces. Melan- Mne ’ ficiri ^ er0m --j° m y fterj > Eleufiaijs fcripfit redtante eodem Athenao,Hecata ho s pifces facri- s Q ilOfiKL dč**! h&t* Pffrjm mirim pfl- vrin mnnrr mpi-ninimne ProBfljbillGr t<3.1TTlCn FiitlO C(h ncari ,quoniadeahac etiam marina eft., vtin Mullo quoq> mena * _ , etiam Gracis vocatur, . Euftathij & Varani, Hecata fiue Dian«, id eft LunaJdam videaturinfaniacaufacfleillis LmA J* Mamam rem facram fieri arbitrantium, eo quod hac ca ql m uc f m ^ a( s q L iod eft infanire: vt ,llf ca * vulgo lunatici dicuntur,allufione Manidis pifcis Eda £ etiam fi q 5is hominem, qucm fcilicet Manis pifcis facer fit mamam aiiq u vo q uere aut facrifkare iuflerit, argua&s id fecerit (inquit Geihcrus) qudm fi vel heUebomm bibcre.vel Anocyr« nau,gar tiecafe me - nam vok er e quicL de smaride. Cap. .X L- l S Y N O N Y M a : E T Y M V M. M pna alba jBox alba Mena dici - tur. Marides ex Manarum genere efte ex pracedenti capite notum eft:qliare & A ev»o luaivtg , id eft-, AJba Mana Gracis vocata eft. Speufippus vt placet Athenao fic Bo¬ ce s vocat,nam tanquam in hoc fignificatu mox hos Polyochi verfus citat: oV«?. ce 7r£i ere ur Si el g 7rpog rcov Sticov T a? Boazug olv 7 tot iA&n A ivzouamSctg KaAeh' id eft : Hoc tihi p er deos aliejuis ne perjuadeat , ho c um vener is , Lencomanidas^ vt appelles Bo rte as , j, Cateium Polyochus contrarium potius docct .Videntur-enim alicui dici iftarcui pro Cl pus,pif c ibusfatis magnis, minuti pifciculi Leucomanides exhibebantur. Smaris autem Leuco- c . nis dida eft,quia femper albaeft,ciim Mana colorem immutet. Apparet autem iftiufmodi piki- tid° S ^ ra?c ’ s P nus Marides,non Smarides appellatosfuifte. Scribit enim idem Athenaus etiam M a- Maris, csnominari,&multaapud Gracosa /m inchoata,aliquandocum c. prapofito reperiuntur,vtpro V . PP a Cftvppct , pro niapov cr/MKpov , pro /uvpatvet p.r r v --j Minit tU»V|WJ » J V_J ViJiVJ. VI 'J j-w ^ uv -j q W v/Mivvm ' k ^ C Mienidibus feribens Athenaus Epeneti ex Obfartico hac verba recitat: 2/aap/chi lu? fj e ^ Kvv °s tbva . Aduertithoc quoq; Maftarius,fed eiuscodexperperam hahet Cynofeuma. Smari- l a p a ^ tem eumpifciculumdočfi efle volunt quem Antipolitani hodie Garum vocant,Veneti Girru- ^ err ulam,Maifilienfes Giaret,in Gallia Narbonenft, & Hifpania Picarel,qubd falitus & fumo tj a atUs hnguam aerimonia quadam pungat,Neapolitani Cerrem, Romani Spigarum ad difFeren- ■P 1 ^ 0 ^, id eft Labracis liue Lupi_ (licet lint qui Rofonetum (inquit Bellonius) dicere malint, ltate decepti,quia hoc nomen ad Boopem pertinet,) Hic enim in hoc piki um genere candidior Fftia " C a ^^ ac P*f a ' S( l ua Etate homines, vbipra metu aliquo exangues pallidicp & quaft albi hunt, c Uti ° S < 5 ua ^ obliuiofosaut fui oblitos,vulgo nominare folemus. Hunetamen, cui ifthac nomen- res ^^ c °nueniunt,S’maridein efle Hermolausnegat, Plinij motus authoritate qui difertiftime Ger- fep . mari 'dibus diftinxit. Sed Hermolao refponderi poteft, a Plinium hoc imprudenter fecifle, n nnihuidam muicemoutin- smaris vti Maris, mana, & isoops Umillimi quidem lunt pikiculi,n°os am q kg rec jf um , Sma- 'Boovedijfe- guimtur. Boops lituris caret;quibus pradita Smaris eft. Bo j> „ nnt °„ hrpn , B u dl longmk.nl nm tio lon §‘ u ^ c ulum. Boops item quam Smaris rotundiori eft corpore,quamobrem Rotundetus ^natgr • Miffert vero a Mana etiam qudd & afperiores & paulo latioresfquamas habeat. rat. Linča Vi d r JMena di fjer at. ■ Nofct pecu- liaris. Vljfsis Aldrouandi Lin £ xlatcnimvtrlq;rede } fedmSm''-'j- quC ar S cntQX & fubauresobfcurne d'topite adca^ a peciiharis a nota qua & a Mama & a Boope di- 1 nitur * Cum enim os aperitjabia eacerit tafl- quam ex tubo pyxidatiai infarčto . Pinnisalio- ^ L ‘r aC o C1Si caUc \ a j partibufq; internis Mxnx fi- niuij e -codcmcj; modo colorcm telic Bclloaio mutat . Alteroloco exhibitus pifciš Smaris Bel¬ em; videtur Capite eft fereviolaceo a pron» ncnipe 3 nam fupino albicat. Eodem colore to¬ ni corpusjfcci muko dilutiore tinčium cit • Li- j CX c t lU! ^ < J^ Iniignes flauefcentes d capite adcau- < ... f, amP f rf 5 run 0 tur * KnnafetiamflaueTcunt.Etf- fnn? rid r pe n gnna:nomfne mUTus^tergoree ItczrnhT* babet /[ Vlx c onfpicuamlituram . Tcrtius confpeifus. Pronocapitc ad violaccumvcrmt fnnfa ’ * tera / ubuind hnigds&argcntdspunti* f nsfunt.-punfflsconiperfenioricantibus verocandirat. PinMomnesferecroceicolo- Smaris alia 3 Bellonij forte. L O C V 5* 22 p / DePifcibus. Lib.II. A L O C V S. NATUA. MOREŠ.. A- iiC A P I E N D I RATIO. 'iijiiR. > .hh rnon Dor-' 'i' ; ..i .... . .» , E Odem Ferme quo Mana loco degunt,inter herbas nimirum in algofo Iitore, vt & fimili quoq; cibo vefci fitverifimillimum. Celebratur earundem etiam ah. Ouidio feas infpergitofc ilicet vbi Smaridcsdegunt. ' VSVS IN CIBIS. & IT') Oces,Apua&Smaridesfimulnominanturapud Athenaum ex Epicharmo in nuptijs Htbc. . , Hefvchius optimos pifciculos efie fcribit,vt eodem ilicco, eademque carnis qualitate pravdi- JLJ taselTečredendum fitcum Manis.Paranturvtilla‘,&vtfquamofi plcrique aiij. Salecon- U Jlp ditas aeri exponi a pifcatoribus feribit Rondeletius, vel in camino etiam fufpendi & exiccari:elTeque n 1 qui veterum more in muria tabefcere fin ant, vt garum faciant: & vidifie fe ex eis optimum ac fuauif- fimum apud Guliclmum Pelicerium Epiicopum Monfpelienfem,virum laudedigrriflimum.,. VSVS IN MEDICINA; E Adem qua Mana in medicina quoque prali ant: quam ob rem Galenus mox poliManam de Smaridenihilprodidit. Aegineta Manis Smaridesfubiungens: Smandis (inquit) cafut to- Capithvis. fturnadpilorumdcftuuiacum adipevrfinp confert . Diofcoridi excrefcentes vlcefum oras idem Carn - ft v - % cinisreprimit,thymofque & clauos abfumit. Idem addit čarnem huiuspifciculi, non fecus atque fal- famentum prodelfe a Scorpio percufiis & a Cane demorfis. Plinius Smaridi ea qua M?na Diofco- r rides tribuit:& alieubi cum ptifana fumptas,vel cum foeniculo decodas.mulicribus ladtis copiam fa- ^ cere fcribit--& alibi tritas illitas, verrucas tollere, & verendorum poftulas difeutere, quas facultates Mana etiam attribuit, DE BOOPE SIVE BOCE. Cap. XLI SYNONYMA.ETYM.VM. « ’> Ertia Manidis fpecies , Ari Hoteli in libro qui inferibiturdeanimalibus, veldepifci- nuscitatite a Athenao,B®£appellatur,Numenio Bd#£, (quaappellationc Oppianus g ox j etiam vtitur,) Speufippo & alijs Atticis B 6a%. Athenaus itavocari putat vretpai rim * tib.f. (Bolsu id eft a voce,ideoque Mercurio fiterum pifcem haberi, citatque Pherecratejin 'Boex. Myrmecanthropis: eirrdv ct.XXov pavlm ipppv ipGiŠ v peteri ro rrctpd.7rav , eVfipsps, vvi ra r Boax, j GidiKilfh aAAo; i%Gv; ovditg ih /3ox%. A. Aliumomnino pifcem vosetn bdbere negam . B .Nullusper deosatiuspifcis vocalis eslcjudm Boax . Verinn Ariftophanes Byzantius (inquit idem_. Boops. Athenaus) male nos pifcem hunc fidr/M nominarc contcndit, ex eo qubd paruus corpore fxvpdAng rct $, id eit magnos oculos habeat,dici fic putans qudd /Soo? o vtpote congeneres. Exhismaio- res Maftarius facit Boces,& Rondeletius pedis magnitudine defcribit -• quamobrem ciim Bef* lonius Boces femper paruas efie profiteatur,ideoquedubite eundemne hoc nominean alium inteliigatpifcemjVtriufque defcriptionem feorfim rcpctam. a Oppianus duas fpecies agnofcerevide- tur hoc verfu: K a,] oces vel Boopes Maifilienfiu vulgus Bogas,vt & Romanu vocat: apud quosmul* tum frequetes funt. Veneti js non item.Dua? huius pilcis cognofcuntur differentie:fiquidem earu alte* ct d Manis rd minor eft,& perpetuo parua,altera paulo maior Boces a Ma?nis ita diftinguere poteris, qudd Mr- difliuguan- nam videas efte latiori corporiscompage,nigriore colore, & vtrinque lituram vnamhabere. Boca tur. ‘ perpetuo parua eft,& pro fua magnitudine craftiori conftat capi te, corpore magis teleti. Boces & M? na' ieu Gcrres eandem corporis conftitutionem, hoc eft,pinnas, fauamas &capita habent. Boopes nulla litura variantur, fed ambo tereti corpore praditi funt. Giruli autem feu Smarides magis nigri- Coior. cant & lituris variegantur. Boces teretiores funt,Giruli magis plani. Bocum color hilari ac quodam- modo aureo fulgore nitet,vt tergora colore ad aurum inclinante micare credas. Gregalis eft, &lit°' q ralis pifcis,herbolis gaudens. Pifcis eft paruus, oculos pro corporis ratione grandes habens. Duos habet in capite calculos,non prorfus rotundos,vt in Pafferibus,fed oblongos, vt in Merlangis. Alte* Foopisalte- ra m odo Boopis Rondeletijfpeefesin multis priori ftmilis,fuis Bogue rauel appellatur, cuius cogno- ra fpecies m j n j s fig n ificationem,non omnino affcqui fe potuifte ait ; peritiorestamen pifcatores credere,ficdi- ci quia cum Raualle vulgo vocatispilabus,id eft, ( inquit) minutis,quique fimul elixantur & app 0- nuntur,nec propter paruitatem feliguntur,capiatur & vendatur. Boopi (inquam) vel Mama? finoihA eftrroftro magis acuto. dorfo ex cceruleorubefcente: oculis magnis & varijs,nimirum circa pupiHa® nigram circulo ex aureo virefcente: corpore toro latiore quam Boops fed breuiore. Boopis ha?c no- ftra fpecies peregrina dorfo fere eft violaceo,aut ametheftino,lateribus & ventre candicantibuspun- dtis ametheftinisjconfperfis: pinnis omnibus flauis prater eam qua in tergo eft , cuius quidem ariite Bocis altera funt,membrana vero viridefeit. Ab hac longe diuerfa videtur altera Bocis fpecies Bellonij,^ fpecies Btl fortaflis Orpho aut alij ex rubris cognata,vt ex deferiptione conftabit. Litoralis (inquit) pilciculus, qui Bogue & Renaeu (cum icone feriptum eft Bogue Rcnaeu fine copula) Maftilienfibusdicitur Genuenfibus Ruello vocari folet. Coloris eft eiufdem cum Erythrino pifce,dentibus, pinnis ac ca- pite confimilibusfted reliquo corpore differunt. Nam Box vulgarem Bocam refert, codemque cii*“ cino tornata efletnifi magis ad Erythrinum accederet. Verfim linea qua? corpus Erythrini intcr/c- cat, per medium vtrimque areuata eft. In hoc autem redla pra?tenditur, neque Erythrini gibbaffl-* habet. Dentespraeterea anteriores breues & acutos oftedit/ed tam fuperiores quam inferiores mo* lares funt, vt Sargo, quod etiam Pagro & Erythrino accidit. Hanc quoque peculiarem notam inf" gnemhabet,quddeiusbranchiarum exterior fpinaad radices nigraeft: Idem Bellonius nihilvč- tare putat quo minus fit qui Ouidio Bogyrus,in fcopulis viuens, appellatur: quoniam Maifilienics a Boopa (inquit) & Gyro, id eft Smaride, idem ei nomen indiderunt, ac Bopgyrum,quafi dicas, Bo¬ cem Smaridem appellarunt. Cceteriim Bogyrum pifcem ex Ouidio nominatquidem Plinius,ftd corrupta alibrarijs voce. nam apud Ouidium eo in loco Ccrcyrus legitur, & zipznpoi Oppiano circa petras conchulis plenas degunt. msimem, Rond. Color « Fornt lonif. Color. Dentes. r 2ogyrus. Cercyrus. LO CVS *3 S Boca?fpede$ Venetijspidfo, Boops Belionij, Boopis altcra fpcdes RondcL Boopis fpecics pcrcgrina. L O C V 23 S Vljfšis Aldrouanai Boops altera liue Bogyrus Belonij. L L O C V S. NATVRA. MOREŠ. Oco habitationis 5 ciboque a Mamiš Smaridibufq; non difFerunt Boces.,cateraque q u:K turam de moreš pertinent,cum eifdem communia habere verilimile dl. VSVS INCIBIS ET MEDICINA- adnfr planom for- f stlQ> ♦. * Lib 9.cap. 10 24. b L 8.017 'Tifus tace | Us, pYcRrati ty c uh kes . Lati qui di- iffidi . Vnt paflim nulli non notifllmi pifces, qui non in ventre & dorfum, fed in la te ‘ j preflblatera iplain tenuem & latam extremitatem degenerantia habet. Vn preflUateraipf: w tota ipforum figura deprefla & plana edicitur, ita eorundem dot fi fpina non fum & ventrem,vt in pilcibus reliquis 3 fed in latera fuas pinnas feu apophy lc aI i- fmittit. Obquam (nifallor) a?qualitatem planitiemque a Plinioplani nunC ^53! turdtcm h Columella?,cui & ab infoknti natandi modo,quod nempe prolbam uianus loquitur) vel (vt Bellonius)quod velut in planum expanfa manu natent Jacentes,pf D .i A J' c uk ant e s nominantur his verbis: limo cpnotp lutefcunt ccnchylijs magis iacentikus apt a J' Cf/itd malihUs..ne que ejl eadem lacuspojit 10^ qua r e cipi* cubantes'- at pne eadem prabentur c ib aria 3 6 }”.° ^ \v pifeibus & ereciis . Dorion apud A th ena um tt-Asto?, id dl latos vocare videtur. Inquit u* } bro de pifeibus: t av SiTTAcnim /3xy BaHov, ■■Ivffci’’ , i%apcv &c. Latine tamen redi us lau s ^ ^fc" qui quanquam fuper folo expanfi videantur : edque fitu plani appareantj in ipfo tamen na |* j)tl . r? • j > 0'P#’'* Čtrnts qxa ? iV7ri7rfo(; (ilKJUlt Athen#US ) lvcL7ro$oT<:t; 3 v^pov clvj&s 3 tvx,oi?uoG • o £ & 7r * lit as. 1 3 ta>v yAvzv 7 tpQ$ zeti dvra Aarspo?, id dl, Eox elixus > facil'e cequitur,facileej 7 eucernitur 3 tur . iMthcndtlo & 9 tum quid emitiens,facilem aluutn reddens . Ajfus fuccenjis c arbontbusfuamor e si &t en ■ (us emenda ybi Rondeletiuslegitpro švci 7 r 6 nis tjud l’UU P ar: us. *34 Vljftis Aldrouandi S E X V S. A Riftoteles a docens aliquot cxemplis, in omnibus animalibus fexum mafeulinum & fanm nl “ num efle 5 cum in teftaceis atq; ftipitibus quod pariatatque generet, efle quidcm, fedqu° ina ris fungatur officio, deefle,dixiflet,fubiugit:/JV & interpifcesrwJtrffoov ytvog & Rubelj nura (J channarum-, nimirum masdeeft: Otta enim (inquit) m omnibus repertuntur . Ca?terum hoc noa latis clarum eftmam fi de omni Piittaeeo genere loquitur,falfum eft,argumentoqudd Paflerespr 0 priedidi,necnon Rhombi oua & femen (lades vocant) poflident; fin de peculiari quodam genere? id nondum notum eft^aut obferuatunu. L O C V S. I Stiufinodi plani fpinofi, pifces quidem funt marini , ftagna tamen & fluuios etiam frequcntant^ p dulcisaqua?amantiflimi. Haud rede tamen Belloniusfuum Flefum, qucm Rondeletiu steI \ tiam Pafleris fpeciem facit,fluuiatilem vocat:in mari enim,non fluuijs nafeitur. Stagna verop 0 tiifunum pctunt,quia commodiflimeibi pariunt , & lutum amant,quo’hrec abundanr,vt rede Co mellafcripferitj canofam regionemplanum educarepijčenu, . Idem item docet,quomodo hispnd fi ant pifcina?jinquies: s o let s ac Rhombis&Jimilibus ammalibusjjumihs in duos pedes pifina depriff^* in ec p ar te litoristfu# profluo receffu nunejuam deslituitur . Periti quo loco capti fint,notis peculianD diftinguunt,inquiuntq; in ftagnis marinis captos tnolliore efle čarne, lutumcj; redolere, minus macn Iofosefle,& minus flauefcentesquamfint marini. Soleafque ibidem paruas efle & prsten ues> n ' griores,lutumqueredolentes, tametfi arenofa alias magisquam Pafleresloca quterant. Rh° m i\ vero qui ad fauces ftagnorum capiuntur } vbi pifeibus infidiantur, a marinis non multiim odore> i u ftanda, fuccoque diflerro. NATVRA. MOREŠ. PARTVS. fi L Atentin arena & limo,quamobrem reciprocante mari facile capiuntur, ciim alibi, tum P°*}$ miimin Oceano,vndeintotius fermeBelgij emporijs multas videre licet tabernas or nafq; tanta planorum iftorum pifciirtn copia inftrudas, vt vniuerfo terrarum orbi fad s e polfint.De ingenio nihil quicquam memoriatproditum comperio,nifi velimus,aftum illum obruen f fe arenis,quem Pfettis in pifcium venatione Ariftoteles tribuit, vniuerfo generi conuenire. (ino uit) Je Je (arenis) Afellus,Rana,& P let ta (J Squatina , cumqttefe totos occultauerint , 'verberant iv'tu ^otdcirt , a. KctRnaiv oi aL\tc~q pdfidtat , hoc eft ( Vt Theodorus vertit,) orisfn v ir pult s , ' v t' voC ~~ pifcatores:adquaspi(ciculiadnatanttanquamadalgas i quibusvefantur . Cteteriim Pliniushanc tentiam mutuatus,Rhombum conuertit, diccns: Simili modo Squatina dr Rhombus abditifin* as eX .,. tas mouent , fpecie vermiculorum • Carniuoras tamen omnes dfe certum eft. Idem Plinius certj mamJecttritatem efle tradens, vidifieplanospifces quia nuffuam(intsvbi malefica beftht, eaque de abvrtnantibus facr os appellari ; aefi naturah’ quodam inftindu maleficasbeluas fugent, planis tn quod Ariftoteles Anthijs. Ita & louius fideiulforem non h a bet, idem de Soleisfcribens. Cum' e ^ ^ figura corporis a ca?teris pifeibus dilferre eos voluerit Natura, ita diuerfum etiam voluit exercere n tatum,quod meminitquoque Ariftoteles ineovolumine quodde animalium inceflu conlcrip pi/cesCm^nn^urTort^tl? 3 id eft PJtitacei , fiue (vt Gaza & Rondeletius vertunt) qui Pafleris IU Rhombi effigiem re pra^fentant, e o modo nat ant, quo e oclit e s alteroque octtlo capti inceduntrfttid n,i * . eorum tranfuerfa diftortaj efis itaq?te tranfuerfi n at ant ,conuoluuntq fe ftrabonum more , faaque p ror J titudinetfuampinnarumadmimculo,curftmdirigunt. Cibus eorum conchjdia & cruftata, vt diN’ 01 ^,. item pifcitia,magna magnis,parua paruis J ideoque omnes boni fucci,opdmique nutrimend ? & m čarneprcedid. Pariunttefte Ariftotele femel anno. de PEA' DePifcibus. Lib II. 235 A DE PLANIS SPINOSIS IN S PECI E, ET PRIMVM DE SQVAMOSIS, AC INTER HOS PRIMVM DE SOLE A. Cap. XLIII. ORDINIS R ATIO. SYNONYMA ETYMVM. Lanos pifces in fquamoIos & la?ui čute pra?drtos diftinximus: illofqnc Ari Hoteli rp*- 7 «$ forte, hos nominari coniecimus De Squamofis primum diccmus, non_. aliam ob rationem qua vt fquamofis fuperioribus fubneTfetv dicunt,quafi linguam,cuius quoque fimilitudinem exprimit, cui /3« particulam additanu. * fuiffe Rondeletius exiftimat, obmagnitudinempotius (quomodo nimirum & (2n\tL7raAov dicunt) ^ quambubukeIingua? figuram. Hinc & Lingulacam Varroni dici volunteiuditihis verbis: Vocabult Idngulaca « fijcium pleyaq t tranflata d terreftrium^ -vt Anguilla, Lingulacadttm Plauto: Vin Lingulacas ? S. .Quid • opus eft Ruando r uxor domi eft? ea Lingulaca eft nobtsynam nunquam tacet. Hermolaus aduertit quidem lingulacam pifcem aut Soleam efle , vel confimillimum alium, fed haud rečic Ariitotcli Glottida_. GlottU *A- niincuparicredit ,cum fit Glottisphilofophoauis genus, non pife is; Theodorus etiam Lingulacam., ' l '*' reddidit,vt in Ornithologia noftra oftendimus.Solea Hifpanisfimiliter Linguado, Romanis Lingua- ta,HollandisFrifijfq; Tonghe vocatur,fallanturque qui Scholle ibi dici arbitrantur: Venetis,nobifq; Bononienfibus Sfbia quafi folium, quod cum tenuitate , tirm planicie latitudinecj; plantarum fblia_, saxaulU. »muletur. Saxaulis inter pifces falubres nominatur in regimine Salernitano; Arnoldusinterpres, in- terpretatur,de Gallorum Sola id eft Solca^. G E N V S. DIFFERENTIdE. FORMA. DESCRIPTIO. R Ondelctiusfcx nobis Bugloffi fine Solea? aut Lingulaca? fpecies exhibuit,magnitudine, ma- culis,fquamis & carnis qualitate difterentes : ex quibusomnibus vnam fimpliciter Soleam appellat,eamq 3 fi in ftagnis capiatur a marin a difdnguit, quod minor fit , odoreque lutum Bugloffa vel Solea Rond. refipiente: Ha?c longiore con- trachoreqj corpore eft , quam Pafter: alteram Soleam ocu- solea ocula latam, quod licet corporisha- ta. bitu&internis partibusfupe- riori fit fimilis, in prona parte maculas habeat magnas, ocu- lorum effigiem cum uide pupilla referentes. Huius nul- lam dveteribus mentionem_. efle Vljfsis Aldrouandi Solca oculata Rond, ■ ■ I • ' ■ ii . ' '! - 'j‘I GO p eife farani putat 3 nifi quis (inquit) ea c (Te dicat 3 quam Atheneus e%a.por-vcls&opJt-ex ©orionc vocat: ■ i ‘ qucd tamen aiijs afttimandum relinquit. Suis Pegoufe dicitur a fquamarum (vtconijvtnifi diu in aqua calida maduerit, defquamari noapoifit. Tertia a.pnma vt Rhobus a Pai.cre 3 fitu corporis differt,fi enim iuxta eode fitu c5ponas 3 os eius in finiftru 3 prioris irf dextru latus vergere colpicies. Haud tamen ex Rhobis aut ex Paflerib. eife, forma ipfa,qua plane So- yno"lo[ins R~ fimiliseft 3 lutis arguit,Galli Poladicunt:ipfe Epicharmo apud Atheneum .Cynogloftbn appejlari, Hiimm - conijcit,vel fi Cynogioflbs hiiiusnofit (nihil enim certi ex tapaucis verbis,qucecitat Athenams,co]li gi poteft)optimo tamen iure,vt a cmteris Bugloifi generib.diftinguatur 3 Cynogloifon nuneupari pofi ie,neo; aliudeilegenus,cuihocnomeaptiusquadret.Nacum veraSoleafuauitatefaporisPerdicico paretur,hanc ferino plane efle fapore,vifcidamque, duram contumacemq; cočlioni 3 infuaueq; quid & oraue olere. Nec probat Rondeletius eos , qui pabuli tantum ratione differre credunt, quando-r quidem pabuli varietas 3 etfi faporem fuccumque immutare poteft 3 ad corporis tamen habitum for- mamque immutandam nuliam vimhabet. Frequens eft in Oceano. Bellonius in Mediterraneo mari etiam capi leribit 3 & a Malfilienfibus Seruantin appellari ,quod tamenfalfum efife RondeletiuS; afierit. Icon noftra Cynoglolfi Rond.non eft,fed fi non d uidem, fiiltem confirniljimi pifcis. Totus, Q 'offos vdr>fe etiamait, fufco colore eft. Quartaeidem Rondeletio Arnogloffos fiue ArnoglofiiisLTHistii- citur,qubdquemadmodum plantagim herba? a figura vel foliorum kvuitate arnogloifi,id e (Rasnim? lingua? norrien impofitum eft,itafpecies iftha?c Soleče Arnogloflus alceuitate vel figura rečte (inquit) nominabitur; fquamis enim carere videtur prorfufque la?uis efle. Suis Perpeire vocari ait,& ex Soiea rum a en ere eife,ex corporis habitu figuraque cognofci: Differre autem ab alijs,qubd mmltis fquamis ■ dimiš &ftatim deciduis, integatur: corpore efle valde gracili 3 candido. Quintam diminutiuo no mi a c Ligulamdicit,quodfitinhoc genere omnium minima; negatquemaiorum Solearum aeife, quandoquidem femperparuafit,nunquamdodrantalemmagnitudinemexcedens. Li- i m qua? corpusdirimit 3 lpinamq; firmat vel tuetur 3 huicexfquamisait eife copofitam longeemi- rdoribus 3 quam in toto corpore,dempta ea parte qua circa maxillam inferiorem eft: duriore čarne efse quam Buglofsus la?uis,glutinofiqi nonnihil habere: fiitis rarum efse pifcem & ob corporis tenui- tatemvilem. Sextam ac poftremam Gallis Hettam dičfam qudd fluitandonatet, antiquis (vtpu- t t) incognitam,folifque Oceani accolis notam, Gracorum imitatione 3 qui rei magnitudinem /3« ^ > 1,t~o parficulis indicant ? Hippoglofsuin apcllat,qu6d cateras non folum Solcas magnitudine vincat, verfim etiam quatuorcubiEOrumlongitudinequandoqueinueniatur. Efse autem ex Solearum ge- H nere velex primoafpečiuiudicaripofseferibit: Oblongoenim (inquit)contračtoqueeftcorporo 3 partealterci : Cfindid.-,aiteranigricante 3 inquaoculifunt. Oreeftcontorto 3 dentibusmunitoCithari sqm- modojčfuibus Bugloifi čarent. Čarne eft dura 3 fed fuaui, ad Rhombi naturam proxirae accedente. Ofsahabet ipongiola>quib;ts ineft medulla, qua a cupediarum amatoribus expetitur. Pifcis eft ina ris Oceani, Antuerpie ialitus & m frufta diisedtus venditur. Capitur etiam fepe in Oceano iuxta_. Gallia Bononiam. Ibi huiusfruftafarinmmafsaprobefubadia &piftainclufa, aromatiique condita in furnocoquuntur 3 vt diutius feruari poifint & exportari. Habes aliud h c Hippogloifigenus,fqua- mis prarditum minoribus 3 vndique fibi concoloig flauefcens fcilicet. A latere vno lituras habetnigras. Pinmr & cauda in cxtrcmo funt cctrulece. Addidi denique & alterius Solex genus 3 quam latampo- 7Y'”! Bd d us quam planam dixeris. Squamas habetlatiiiim^s in hoc genere. Vnicolorcft,&albicans. Eft prertereaqua’ Bellonio Tenia(Tceniare(5fius nominatur,Romce( vtipfe teftatur Sfolia,cuqua(puto) T x ,un ja de eft,quam Hiipanis Azedia vocari Gillius tradic. Longe aliam Tcrniaoftendit Rondel.quam ge ivui Ariftoteiis Tffniaefse non dubito: cceterum fieri poteft } oucd Ariftotelis Taeniaa Speufippi& Epichur- De Pifcibus. Lib. II. 237 EpicharmidifFcrat :ille enim iimiles inter fe facit, Paflere, Bugloflfum,Teniam • planum pifcem efle innuens: hic vero Tarnias perq uam tenuesgra cileicj; pifces>n ihilomin us g ra tiflunas fuauefcpefle pnrdi- cat, quod Rondcledj Tamijs nonconuenkvcl ip/iflimote ftc . Adha?c Belloniusiuam Ta?niam, Al exa n d ria?., Can o- pi& Seleuci« in Anthiochia frequentem_. efle fcribit, id quod de Tamijs quoq; Athe- narus: plurimz (inquit ) dr op¬ it m.e , ndfc uc tur ad Canopunu> ?H.xtA Alexcdnam dr in Seleu- ■cid qup iuxtd Anthiochiam efl L Quo minus aute Tamia Ari- flotelis c lic non poffit, prohi- betpinnarum numerus, qui inhaccum Anguillis conuc- nit:ficenim a \\\c:Pipcspluri- lib.i.Hif, mipinti as qudternas habcnt , cap. 13 . longi autemrvt Angrnllapinas iuxta branchias (jr M ti g ile s la- cm Stpharum itidem bin.ts,Ji- mili ter dr qna Tama dicttur. rafta* ■* »v** Soka parua, fiue lingula^ Rondelet. L O C V S. / DePifcibus. Lib. II. 23 p Solealataauthoris. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. Olea communisomnium optima } omnium marium fercpifcis cft. Negat cain Pli- nius intrare cum Rhombis Pontum . Adflumina e mari tranfeuntes multiimpin- guefcunt accrafliores euadunt, quod Londinifefe didicifle Belloniusailcrit ex ijs quiin Tamck capiuntur. Stagnaquoq;petuntjdeteriorefq;ibieuadunt. Marinus tamcn pifcis eft 3 ficuti carteri quoq j plani omnes. Oppiano & Alberto litoraiis ek, Ouidio in herbofa arena degit. Terra hoc eft’, vado maris excauato condi per hye- ClT1 creditur j referente Plimo., vtietiam Pfitta.Frigusitaq; pcrhorrefcit 3 tiim quialapidcs habetin ' capi te } r!>i migis pinguefcat . C ur frig»* fuglAt • Carnis qux- Utas • * Lih.de Ci lis bon. (g tnal fitc. ca. 3 . lih. j.ae Mm- C vnem fo- (idam tfie Ouando & ‘umtltor. tl . .. . L i-t-4' C uh ar us aut Citba- roedtis vnele dlfliiS . Lian tila. Citharus Grleni $ nonnihil glutinofam efie vel ex hoc etiam Cognofccre licet,qudd haud facile ccrrumpatur, quodque diutius incorrupta confeructupnec longa v e dura putrefcapimo vero mclior efficiatur J atq* lalubrior, ouod ouidiligentiiis omnia expendunt,quibus nempe palatum fapit, in mediterraneis vrbibus cxpe* riuntur,nam ciim caro omnis externo calore primiim tencrefcat,tandem vero putrclcat , fit etiam, vt lapor,qui prius eratqiiodammodoinfipidus,primbIteuem, ac gratiflimam, pollmodum moleftanu aciimcniam acquirat. Accedit & Xenocratis authoritas,duram quoq; Solea?,corruptioniq; minime obnoxiamcarnem'tribuentis. Hic&aluum mediocriter mouere tradit . Probatur autem maxime hyeme,fiq; rrixa lucco mali aurantij pipereq; afperfa comedatur. Platina fri&am petrofelino minu- tim concifo & lucco eodem liiffundit. Patina ex Soleis ex b Apicio: Patina Sole aram itafer- Sole as bat tu e s (jr c ur at as ( alias d uratas) com tone s inpatinam,adijcies oleumd'iquamen (jr tj m ti m dum coqttitur 3 ter c s pipe rjigufneum, onpan urn fricabisdusfujfundes,oua cruda 3 vt in vmm redigatur corpusfper Sole as refundesjento igne coqucs: c um du r xerit,pipcr afpcrges (jr inf er e s, DE CITHARO. Cap. XLIV. o SYNONYMA. ETYMVM. DESCRIPTIO. K l'3-upos fiue zidupoifos , vt Aelianus habet,fiue K/S-etpn , vt Oppianus, cui litoralis pifcis cfi } nomČinuenit alineis, quibus afummocapitis vertice ad cxtremam vfq; caudam diftingui- tur. Theodorus ex Ariftotele,qui inter cos Citharum nominat,quibus complures appen- dicescnca ventriculum exeunt,Eidiculam reddidit. Huius autem nominisquatuor pifces efie,om- nefep ex planorum gcnere,luculenter admodum oftendit Rondeletius . Galenus etiam Citharuau planum Sc Rhombo fimilem efie fcripfit,Aelianus Bugloflo,id eft Solea?,fed hic Citharoedos luos pe regrinos & in rubro mari dclcribit, ilie noftro orbi fuos non ignotos efie infinuat, dum Philorimum miratur, quod inter ^aAa*o- Citharus llondclet, ecipr.aq omiferit,cinn Rhom- bis lit adlimilis . Hune Gale- ni Citharum llondclet. cun- dem efie arbitiatur cum_, eo quem Atheneus ex Ariftote- lis libro de animalibus& pi- fcibus fic delineauit: Cit h ar us ferratis eft dentibtts } flitariiis 3 alga T>ejcitur 3 linguam (blutam babet , c or album (jr lat urn: e£* feq;illu Piittaceum pifcem, qui Roma? fatis freques, Po¬ lk) nominatur. Ciim cninu lingua H DePifcibus. Lib.II. Citharus flauus fiue afper Rond, 2 41 T' , Jinguapifcibus a natura data fitoftea,& non foluta; vel dura, fpinea & adherensifque vnicus Rt ex j planis,cuilingua foluta /it tefte Ariftotele', contra omnium aliorum pifciuttf naturam: haud temere fefeiudicaffe exiftimatciim ex hoc , tiim qudd reliqua? mcinorata? nota? ex afte refpondeat,hune ve- rum acgenuinum Citharum e/Te. Qupd fi vero quis hunc Rondeletij pifcem pro Citharo non acci- Obiettio - piat,quoniam fquamofus cum fit,ex Rhombis vtpote Izeui čute prarditis, quibus a Galeno aflimilatur, e/Te nequeat;huicrefponfum efle volo,affimiIationem ad Rhombum , non ad corpus , fed adcarnis Re hP on l 19 ’ qualitatem,referendam e/Te: Aelianum vero fuos Citharoedos lquamofos facere: quamobre etiam admiror Rondelctium finim huncpifcem Rhombo quodammodofimilem e/Te dicere , ciim nequ£_» tegumento,fquamofusenim eft,neque figura, oblongus enim,refpondeat: quareprudenter fubiun- xit, Buglo/lb /Imiliorem efse,fi fquamas excipias,qua? Citharo magna? funt, Rhombi inftrumenti fi¬ gura. Ab hoc Ari fto teliš Galeimp Citharo di/Fcrre putat idcm Rondcletius, eum qui Archeftrato Citharus apud Athcnamm rufus fiue fubflauus cognominatur, a/Tandufque & cafeo muho, oleoquecondien- Arche/trati duse/Tedicitur, quique fine fumptu apparari non poteft:effeque eum quem ali j verum Bugloffuin_. CfTe volunt,non ob figuram folum,fed etiam ob afperitatem : Eft enim bouis lingua magna &r afpera, quomodo bugloffum herba etiam nomen inuenit. Superiori fimilis eft figura, lingua magis foluta, orisfciflura magna,dcntibus ferratis, fquamis intcčfus rotundis,a quarum afperitate Citharum afpe- citharus a- C rum etiam appellari poffe cxiftimat,bugloffiq; nomine comprehendi. Virgam habet a capite ad cau- fp er . dam protenfam,latiufculam, tnaioribus fquamis conflantcm . Partibus internis fuperioribus fimilis eft. Venetijs optimus reperitur. Verfus Archeffrati, qui fatis mendo.se legebantur fic reftituit: - KtSapov JV x,i\i 6 co , Av fx\v Mvx.br tu trapic/, ^tpiogrt 7rnpux.11 esg a.A/u.hvjtctS-apav x.ai io‘av 7 ciStju,cigvtoC>iyd' /icova/p®, Ka/ ttoAMu rvpy >ca/ iAcuq>T>irov aAutpt , X«c/p-v yxp ^ci7rcivu>vJa.g opcov, \ hunc eme: B. Idper A golim cm valde me conturbat quod aiunt, Fftfr in Citharo mali qutdptam, o boni viri. Quibus verbis Dalechampiushocaddiditfcholiolum: Prouerbij fpccic id docct nihil efle tam Iau- tum,cuinon fitadiiinčfa quardam mofeftia. Rondcletius quoque inluauiori čarne efsc ait,quam Bu- glofsum,additque rationem quod Salpa modo alga pafcatur. Qinre cum dua? Cithari fine fpecics, alius de alia intellcxerit. Commendatur autein afl us, v t con/tat cx hoc Dioclis: E lop s , Cithamfucjs *fsus>Raiafr hocThunm caput. Apollini faerum cfse hunc pifcem,ob nominis affinitatem cum Citha- ta£^iljlit Apollodorus tefte Athena’o,ex quo id Euftathius & Vaiinusrepetunt. X DE m- Ptouerbium Nomnis ra lic. Snlea ret?) n na. Limtmda. Defeipti«. Lotus . Carnis qm- lltas. Flefusflu- uiatilis "Sel lonij. 242 Vlyfsis Aldrouandi E DE RHOMBOIDE RONDEL. Cap. XLV. Omje planum quendafn pifcem ichthyopola? Rhombi nornine vendunt, ob confimi- lem cum veris Rhombis corpoiis figuram,: Ex Rhombis ramen haud cfle fenfus vi- fusarguit: Squamofus enim eft :neqneex Pafteribus efl :abhisenim fitudjffert: quamobrem Rondeletius Rhomboidem appellauitj fed quidfi rotundum JBuglof- uun, rotundamue Soleam aut Lingulacam vocemus, Squamis paruis integitur. Oculimultum inuicem diftant. Linea a capitc ad caudam permedium corpusdu- čba 3 inino finuofa 3 dein rečfa corpus in duas a?quas paites dirimit. Corpore eft exiguo & breui: nun- q.uam enim palmi magnitudinem fuperat,quantum Rondeletio lieuit obferuaro. Internis partibus a .h bq*Bbonon diifert. Čarne eft medianequemollinimium J nequedura. Eiusnullam a veteribus raentienem fačiam fuifle credit. Iuniizs in fuo nomenclatorc Belgice vocat Scarde. f DE PA 5 SERIBVS S ČUVAMO S IS. Cap. XLVI. Dem Rondeletius tres PafTeris fpecies fquamis (quibusab alijs differunt) tequx qmdem vadofi funt . A d bac locaperitipifeatores, eo temporca cum aprocellis & tempeftatibus conquiefeunt,mulfos mor tal e s adduawt 3 eofpue iubent inambulare,& are f nam eatenus prot er er e (J conculcare,quoad ex vehementi pedum imprefione , bene alta vefiigiafaciant: quodfine c ipja vefiigia concidens arena confundat> neque ventorumperturbatione aqua concitetur: noru> longo interuallo eb ingrefi in vefeigijs imprefesis planos pifees conjbpitosdfeettas, Rhombos, Pafseres ( T orpedmes & pierafejue alias capiunt % V S V S I N C I BIS. Bilotimus apud Galenum inter mollespifees & qui facile concoqimntur 3 Pafseres enumerat. Diocles vero inter ficciores apud Athen«utn_.. Xenocrate quoquc authore čarnem habent JL duram,corruptionique minime obnoxiam 3 & probum fuceum gignunt, & aluum mediocriter mouent. Galeno caro eorum media eft inter duram fciiicet & mollem: atque hinc fortafsis Mnefi- theus faxatilibus annumerauerit. Trallianus in curatione epilcpfi« inter aliospifees fuperfluitate vacanteSjPfettam quoque exhiberi permittit,. a Aetius vero in coiieo affe&u a frigidis & pituitofishu moribusj grauiorem omnem habitum reddere arbitratur 3 ideoque frequentiorem eorum vfumlicet 6 nutrimenti aeroborisgratiaomniurn gratifsimi (inquit) fint 3 vitare oportere. Differunt inuicem-. pro loči atque alimenti varietate, Optimi marini funt, quia firmior, ficciorque & delicatior eorum caro eft:cognofcuntur 3 ex eolore nigriore: fecundum bonitatis lecum obtinent 3 qui in fiagnis capiun- tur quales funt qui nobis Comaehio deferuntur, marinis albieatiores 3 molliores,& lutii etiam refipien teši omniurn mollifsimifermeq-infipidi,qui in fluuijs aliquandiu vixerunt: Nonnulli referente Gef- nerojhoc genus pifcis in cibo fumptum cum iam putrefcere 3 maleque olere incipit, in cibo fumptunij aluum valde perturbare afierunt. Platina Pafseri elixo petrofelinum: afso mali aurantij fuccum ad- di iubet. Hollandi quoque elixos detrafta pri us tergoris pelle, ex buturo & aceto addito petrofelino edunt: nos frixos & mali aurantij fucco irroratos, V en to indurati triduo fere aqua pra?macerantur, alfufa cotidie recenti^dein elixi vel ex butyro & aceto,vt apud Hollandos^vel ex oleo cum ieiunia ob- feruantur,inferuntur: alieubipipere aut zinzibere etiani conditos edunt. DE R H O M B O. Cap. X L VIII. S Y N O N Y M A E T Y M V M. AQVIVOCATlO. Hombus cum apud Latinos, tumapud Gra’Cos proprie intelligitur figura quadra- ta 3 cuiuslateraomniafunt «qualia , anguli veioomnes obliqui. Inftrumentum erat iiicantatorium 3 rem magicam adiuuans , quo malefic« mulibrcul« vtebantur manu voluentes, cum ad lunam deducendam, (vt meminit a Martialis his verbis: Numerare pigri damna puts popitfemni ? 'Dieere quot ara •verberent manus vrbis , Cum Jedla Cole bo Luna vapulat Rhombo ? Quauebant enim a:s etiam ud Lunam deducendam-., tum ad amafios illiciendos: a Propertius- G ' ‘ Y S traminca De Pifcitnisv ’Lib. 11. 247 ^traminca Rhombi duciturUlerota . Ab hacfigurapifdnomcncft,quitamen nonrmllis [vrla etiam 11 vocatupacin primis Ariftoteli,apud quem nimirum dicentem 4 zffav obruerc fefe , Plini us Rhobum reddidit, & Maftarius apud Lynceum Sami mil Pfctras dicentem circa Eleufinapulcherrimaseftk., Rhombos fignificari tradit, & Athenams ipfe Ro man is Rhombum vocari teftatur Gracohomino pifcem,quialijs Grajaš 4»?7avocaturValias etiam Cratini tefihapnium adducit , ctiam Rhom bum,non Triglen fignificare,& Gillius denique refert R h on ib mn hodieque Grarcis Pfettam nuncu- pari. Aliorum vero Pfettas fiue Pafleres b Ariftoteli rp kObg puto vocari., v bi de kile pilcium loquitun k ^ ^ Alij(inquitl feiinteftinoannexum habentfifi propiiis, illiremotiusaiecorc, oTov Jdapctpog, sAAo4, ms . d, ff e ~ cem rnagnitudifiemam qui in Oceano capiuntur, cateris omnibus maiores funt, & quamuis ab Oui- rant ' dio dicitur & Adriaco mirandns Utore Rhombus,Sc in mediterraneo mari maximi etiam capiantur, nun- quam tamen attingunt magnitudinem eorum qui in Oceano ciim apud Anglos,tum apud Belgas ca- t piuntur,&inhosrediiisquamalteriuscuiufcunqueioci Rhombosillud a Martialisdixerisquadrare: Llb ' G* Juamms latdgeratpate lin Rhombum: Rhombus latior eft tamenpatellru *. Item Rhombum illum quem Iuuenalis feribit Domitiani temporibus captum fuilfe_» : C um iam fenuanimem laceraret Planin s orbem Vltimus , & caluoferuiret Roma Neroni ; lncidit Adriaci fpatium admirabile Rhombi Ante domnm-Veneris, cj nam Doncafusiinet ancon , Impleuitcfueftnus: neque enim minor bajer at illi s ftnos operit glade s Maotica , ruptaep tandem Sohbns effundit torpentis ad oftia Ponti Deftdia tar do s & longo fngore pingnes. Nam inter alia qua de hoc pilce feribit, ait, -- peregrina ejt belua: cernis Preči as in ter ga fudes . Teftatur Rondeletius Rhombum fefe vidifte in Oceano captum, qui quinque cubitos Iongus eftet , ^ latusquatuor,fpiftuspedem vnum. bed vtin Oceano maior eft,ita in Adriaticomelior,maximequi Rauennm (inquit Iouius ) capi tur : & Platina ex hoc mari veterum menfas exornafle arbirratur. Cc- lebrantur & Attici Rhombi circa Eleufina a Lynceo Sdmio Plettarum nomine : item Sinueffani, vt 1 mc m * Sanazarius meminit, inqujfens- Dat RhombosSinne[Ja. In Iioc genere mas eft, & firmina : alij eninru, femen:alijouahabent. Rhombus aculeatus ifte Gefnero V-cnetijs depičlus, cum noftro qucmad viuumdepidum habemu^itpni Ramis quoque exe^d^pmpritis quam ex Rondeletio acceptus eft, quoniamhicl*uemluumaculeatppeTv^mtfiitparei^fkfitVokVnpto quod aculeis caret. PenuJtimo loco pingitur Rhombus Imu us vcrus,ni'fhlfor,'ciiftiš pinnVc & cauda in extremo rubefcunt,catera vnb ■color eft, fubuii idiSjtotundis pun&is, ftellulifcp vndique plen us. Habes denique lapfdis iconeiru. quem ob expreftam a natura in eo iconem, Rhombitem vocaui. V L O C V S. Rhombus aculeatusj 24% DePifcibus. Lib.II. Rhombusleuis. 2 49 * 5 * Rhomfcuskfuis te hh, DePifcibus. Lib. II. 251 Rhombitcslapis. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. O Mnium Iocorum , tcmporumque pifcis eft. Ouidiusintcr eosnumerat,q.ui in herbofa arena degunt: & Iouius quo- quc circapinguiorem arenam, extremofquc li- torum margines verfari tradrt. In fluuiorum- oftijs frequentiifimi J pifeibus inftdiantes. Aiber JMotus. tushocgenuspifcium rečtequidem & verepi- grum efle ait ad natandum proptercorporis la- titudinenij veriim, qudd omnium ait efte tardifl fimum j quodqi Mugil omnium velociftlmus in ipfius ventre reperiaturfapiffime, id quide fine authoritate & fiilso feriptum eft: hoc enim do Paftinacatradidit Plinius. Hic & Pfettam (Rh5 bum interpretor ) temu hoc eft 3 vado maris ex- cauato 3 condiperhyemem.,tradifciibit. Vorax c\bus. eft>carnifque auidus: cancros potifTimum vena- tur,magnumque pifcium aliorum numerum ab- fumit,& ad gula libidinem explendam multum illi confert pifcandi folertia a natura data 3 de qua a Plinius: Nec minorfolertia Rana,qua in manpi~ » % fcatrix vocatur,eminentiafeb o culi s cornicula tur bato limo exerit> ajfultantespifiiculos pertrahens > doneč tamprope accedant, vt afsiltat . Sirnih mo¬ do S quat in a & Rhombus abditipinnas exertas mo- uent Jpecie vetrniculorum, itemque qua vocatur Raia. vbipinnasexertas vocat, ra. tv tco ro/uceft p d/2Sla., qua Theodorus,oris virgulas: Ex Ari- ftotele enim fumpfifte dubiumnoneft, quific habet : zaTa.uf/.i^ntn J ’ tctvfag x,cti Oiog zali (2cl- rpapog,zeti 'fnffa, , zah pivu , zah oretv 7r ari ero letvia. rci a.SnAa.,eZrct pcefiStaffa,/ rdlg tv ra so/utan, a, za,- Anaivoi a. ž\i £1 g pa/2 Sl a. > ret St uhzpa. ipOvSict 7rpo~ (ttpovrcti dg7rpog um,piaffertim aculeatum (inquit Rondeletius) guftauerit,is proculdubio dura čarne effe iudičabit, maxime Egrandior fit,namparui humidiores molliorefej; funt. Equidem Xenocrates duram čarnem Rhombistribuit,facileq; corrumpinegat:iubetq; E magnuspifciseft, die integro afseruari, poftmo- dumcoqui:acdeniqyteftaturagreco f $ in quibufdam exemplaribus kgitur,vt Gaza etiam legit 3 in quibufdam d^dpvctjn alijs ca ^ u id eft Araneusmoshunclocum reftituimusin Acharne. Rondeletio qui Araneum Ariflot. vt crcdit di&um,ex malacoflracorum fiue cruftatorum genere putat 3 impofuitaiumilatio a philofopho fada^ in cancelload araneam. Canccllusenimarancrainfečio fimiliseum lit, non eftnecefle Araneam.. ex cruflatis efle arbitrari. Ifidorus Plinium fecutus Araneum & Draconem fpecic diflingui ai hitra- j ranea jp tm tuseft, Araneam (redi us Araneum vocaflct) tamen etiam genuspikis efleaitficdičlum eoquod doroqu'i aiire feriat. Habet enim (inquit) in ca ftimulos quibus percudt. Et fortaflis eiufdem Vipera m a- Kpera mtt- rina non alius ipli pikis intclligitur quam Draco vel Araneus marinus : Ait enim paru um ejse pifcem 3 rim . jtauio plus cuam c ubiti 'unius: in capite fuper ocules vnum cornuferre.paruum> acutum & morttferum: e o P) nama n e q it drncu mctmque vulnerattveneno inf c ere ^pijc at or e s itaque id cauere volent e s 3 capto pifec caput aampktare > reltquumvero corpusinvfum bominum cedere . Qua? omniapifci quo dcagimus, conue- nirehiftoriafubfequensindicabit. lam vero Plinius Draconis marini nomineduos diuerfos P^ ccs [) racomay i intclligere mihi videtur 3 nam Draconem m arin u m alibi c captumatqucvnmiffum in arcnairu, > nni pi\ n i 0 caucrnamfbi ro sir o mira cclentate excauare t rad i t Ji u n c q u o d e h i c fe 1 m o eft 3 efle non puto, et fi Ron- diuerfus. deletiushunc quoque captum arena feobuoluerefokre tradit.-aliudenim meaquidem fententiau. 7. (vt Matthioli verbis vtar) defignat Plinio, roftroin arenam immiflo mira celcritatecaucrnam libi ex cauare: aliud vero Rondeletio in arena fe obuoluerc,vt; ere ca?teri faciunt pifces, qui viui e redbus ad litusapifcatoribusdeuoluuntur. Quamobrem h c Plinium Draconi tribuere non dubito, qucd fer- penti marino ^ Ariftoteles, quem k rib it f captns dimittatur foris ->in arenam rošlro qu‘im pr imam ada- J LgHlfl. do terekrarefdireep totum . JDiffcrt autcm Serpcns marinus Sc Draco quod hic vel ipfo c Plinio tefte cap. 17. Gracculo fimilis lit:ferpcns vero Congro, qui Sc ipfe anguilliformis eft 3 & toto genere a Gracculo di- e L jia ferepat. Nuncreliquaquibus apud alias gentes Draco nominatur, nomina profeejuamur. Galli Y 2 Viue OJ c.i r puo ege ge r > tl ti* Draco <& Draiuncu- ins [pecita mjjcrunt. sSratirus 5 Penaijs* JJrecttnis. Drač o ma¬ ku Saluiani *L. 14 .C .12 rojenici ybi *Ccip. 11. D;aeo Hel ioni'j pr Rd¬ ite l’ cxami - 9 Pefadptb. Sqmma. Captit. Os. Orni:, Br .i-icbittzk Vljfsis Aldrouandi 2 Viuc dicunt,qubd pratteraliorurn pifcium naturam 3 diu extraaquam captus viuat: Angli a Viuer,fi¬ ne vt Iunips feribit d Quauy licr.nefdo an ob candem radon etn, anpotius quam Fcucr aut Fiuerap- ptllant a fčbre,qi;ani veneuato fuo ičtu fubinde excitat; Hollandis Sc Zciandis- een P; c cc rman. ' GEN V S FORMA. DESCRIPTIO. C ' Aluknusmarini D race n is duo gtncra^magniciidinc.corpons forma, coIorifquc diuerfitate im- % ničem diiicrcntia & dderibit & depingit ; ncgatque id c um a veterum, mm recentiorum ullo unoiuun iuiile animadutrfum. Nainiicet Plinius Draconcm a nonnullis a Dracunculodi- fiingui cicarjctim ramen ncque eos qui id fcnferint 3 nominatim referapnec differentias q uibus illi eos ab unuiccm feparaucrunuioceapnullis rauonibus hanc quam obferuauitdiRerentiaim illis quoquo cogmtum iuifie,afiirmarepofi:t: Atquimeoiudicio nihil peccaueritille quihuncminorem Saluiani DraconcmjDracunculum cum PJinio uocauerit,& fpecie Dracunculum aDracone diftinxeritiquod & Rondeletius fcciolicet longe diuerfum ab Saluiani minore Draconepro Dracunculo nobisofien- p dat. Bina quoque Draconisgeneraeodem feretempore dedit Gefnerus, Vcnetijs acceptisiconibiis: . quorum minorem Ptfce Ragnoid eft, Araneum pilcc m d bi fimpliciter uocariait: maiorem uerdPe* fcc Račno pagano. Cum itaque ab Ephippo apud Athenaum /p dzctivtg nomineturinter pifces^haud incongrue Dracunculum fiuc minorem Draconem,ut Hermolausquoque reddidit,ipd intelligičre¬ di pot a ip Maior Saluiani Dr aco is efi,qui alijs fimpliciter Draco appeliatur. a Aelianus hunc reliquo corpore alijs pikib. fitniie efie feribit,- caput uero & oculoi um magnitudine terreni draconis fpeciem fi milit udin e m q j gerere-magnos enim efie & uenuftos : maxillas item fimilitudinem quanda habere cu terreftribus 5 & eius pellem no procul ab efie a terrena palpanti uideri, fquamaru fcilicet alperitate: quin & infefiis & uenenatis armatum efie aculeis. Piiniuslocajvbi aculei funt, diligenter adnotauit, femtd ubi Araneum uocapiterum ubi Draconem,ignarus eundempifcem efie. b In trigefimpfecundo integram Draconis deferiptionem ponens: Draco (inq uit) qmdam almdvolunt effe Dracunculum . ant cm G rac culoJmnUs. sl cule o s in branchijs habet ad caudamfpečlantes. Quibus pofterioribus uerbis motus GefneruSjdubitat de iconibus Rondeletij Sc Bellonij,q uorum Draco non unum a cule um fed quatuorautquinque paruos habet, eoq; majdmecumicones ipfi Venetijs mifia unum eundemque magnumofi;endant 3 unumquetantum etiam uideatur tribuere Dicfcorides , rlno g* t%$ dnavGug £vtv q vrMydd nominansjhoceft,cxaculeo eiusplagam:& Iouiusdenique Trachinam Roma dičlamFeri- > bitinfeftam& prope lethalcm fpinamin ceruice habere. Fgo iftlurc non fari s exačte ab hifce kri¬ pto rib us notata reormam Rondeletij & Bellonij icones exadlifiimc conueniunt cum noftra,item cum utroque Saluiani: Gefneri uero icones uitio carere alia praterea arguunt Quod autem non fatisdi- fiinde ifthac, a Plinio faltem obferuata fint, uel exhoc etiam coliigerelicet, quod Draconi aculeos tribuat in branchijs ad caudam fpečlantcs:ibi enim unieum tantitm habct 3 etfi Rondeletius branchia- rum operculain aculeos terminari feribat 3 quafi plures uno forent, cum alioqui unum tantum inico- ne,ut dcbcbat,exprefierit. Pifcis cit cblongus, & ut Bellonius ait,forma pugionis modo comprelfa 3 undeaquibufdam Gallis Poignaftrc uocaturquafi pugio, Saluianus fquamis carcre dicit 3 itcnu BelloniiiSjVel faltem exiliores habere quam fintferpentium. Rondeletius paruas ci tribuit actenues, Aelianum(ut apparet) fccutus 3 qui afperashabere feribit L yc.i$. minorietiam admiratione dignum eftquod Giliius ex multorum ( vt alferit) pifcatorum relatione ac teftimonionarrat i eo tcmporc cum piki um genus amore tenctur, in vulnere quod nurinus Draco in*ixifset,]>ifciculoš illi ftmilesprocreatosfuiffo. Y 3 VENE* a jS pfimus ab authore obfcruatu?, Arancus authoris alter. »■ Araneus autfroris temus. 3 5i> i \ 2ČQ> A De Pjfcibus. Lib iL VE N EN V'-M: EiVSQ, CVRA. 2 61 D Raconis marini idum,non autem morfum vt Albcrtus loquitur, vcncnatumefle non loluin iffum r ene Oppiani, Diofcoridis,aliorumaue teftimonio comprobatur, fed pifcarorum omnium quo- so/um tjjb tidiano.etiam periodo,qui ( vtGillius feribit) ciima Paftinaca difcefterunt, omnium mati- norum venen ati dim um cflc afleuerant, idcoquc alij alijs in Jocis in capris acuieos amputant * alijs ca- pita eorum Tapidibiis c6nter'unf,deindc hamum ab ore auferuntdn alijs dcnique truncato capitc men dsinfcruntjvt non fatis mirari queam 3 Aelianum, qui Gobionem & Draconem marinum pungendo a L.jj e.j. venenum q uidememittere, fed mininae id mortalem efteait Moleftos quoqueciiiciatus iple ittus fetus fym- pant,&interdum etiam' ncftijas exckat;inflammationes verb,& febres lemper. Teftatur R onddetius ftomata. fefe aliquando vidifte partem a marino Draconc pundam in tumorem crigi & cum doloribus vehe- mcntiiiiniisinflammari,qu* (inquit )fi nc.gligatur,facile gangrena corripitur.. Ainnt autem viucntis pifcis punduram formidabiliorem efte,qudm demortuimam & ademortuis inflidum vulnus mul- | tum dolet. Aducrfus modo hofce idtus peftilentes Natura muka nobis eademque prefenria quoq; RemedU ad remedia largita eft,quorum alia intra corpus aliumuntur,alia foris ičtui applicatur: alia deniq; v trum- utum draco que praftant: vt Mullus teke Plinio, illitus nimirum, aut iuinptus in cibo. Diofcorides atque ipfo nis • etiam Plinius abb/nthimn in vino potum adueriari Draconi marino aflerunt.Ipfe vero Draco proprio Mullus . ^ iftuiapplicatus,icmedioeft, vt Diofcorides & Galenus teftaruur; item Ci cerebrum ciusin potu aifu- ■ n '*' matur,vt Aegineta:quare vbi Plinius habet: Draco marinusadfpimfiu cjuafent^enenum^ ipfe impofi- pn n - m cor ' tusjvelcerebrototoprodcftilceppoto . b Aetiuslocum percuflum fricari iubeteum plumbo, ipfuroqtie Y \g im% Draconem difsedum pla°* imponi: ferpyllum item tritum autlenriculam codam pro cataplafmate '•p , ? , c ., 6 imponhin potu vero abfynthium cum vino diluto preberi aut Saluiam cum pafso . Mire etiam idis 'Pajtillus ex conducere ex bryonia 8c eruo paftiiium cum vino potum. Aegineta preterea (ex Diofcoride) fulfur erm et bryo cum accto imponit,aut ipfum Draconem pifcem apertum,& vrina humana fouere feu perfundere, vt nla - Diofcorides quoqueconfulit. Caterum Marcelius Virgilius,qu*rens an eundem Draconentillum Su -’ lir ' qui vulnerauit,medicinam vulneri a fe rado Facere authores innuant; an ex eodem genere quem po- tueritaliquis habere: ipd, licuti & mihi, in priorem fententiam animus inclinat: quo nimirum modo morfuscanum facilius curariobfer uamusdi eiusqui momordit, vulneri crines imponantur: & Bello- p nius feribit,credere nonnullos remediuin pan dura efle,fi ab eodem aculeo iterum atque iterum vul- . nus pungas,quali vnico idu venenum euomto.s ,ipfeinfe venčni remedium habeat. Pifcatoruirm nuncconlilio iecur illius illinitur, vt dolor ex idu ilico mitigetur. Alfi um commendat Auicenna Serapio fecundum Diofcoridem vt citat Aggregator cum tolijsncus agreftis & cumino emplaftri mo '' ‘ doimpofitum. Idem Serapio ficus aridas eum nordeo & vino emplaftri more impofttascommen- Carlem. dat. Diolcoridiquoqueocimum probatur,Auicenna? ocimum fluuialeapplicatjun . Piumbumin- Ocimum. tegrum fiue fimplex,id eft,nec lotum n ec vftum, vtiliter etiam affricatur, fecundum Diofcoridcm,ex P^mbum. quo tanjen Serapio plutnbum vftum tritum & illitum quoque iaudat,quod apud illum (quod equi- dem fciam)non repeiitur. Carnes ftella: impoftta’,item fallamenta vel Cybium ex aceto profunt, vt stella mxn~ Pliniustradit, qui&akeramtuftilaginem,qua? (inquit) quibufdamfaJuiaappelIatur,fimilem ver- . bafco,cfficacem efte feribit: apparet autem Sclaream vulgo vocatamintelligere, qua? nimirum non- Tufjilago d nullis faluia lylueftris aut maior vocatur. Nec eft negligenda theriaca, quin hac commode propina- tera \ tur cx aqua abfynthij. Scribit Rondeletius patri* fua pifcatores in hoc malo ad lentifcifblia, tanqua W ue ad fucram anehoram refugcre J jjfqs partem vulneratam afrricare.-redius tam en fibi confulturos,fi dif- 'jj^/iea fedi Draconis carnes vel cerebrum imponerent. Genu* in ipftfmet litoribus cxiguum nafeitur genus Tbhfpi D thlafpios a nobis fuo aliquando loco depingendum, quo nihil praftantius ibi pifcatores iuucnere, vt me admonuit, communicata etiam ftirpe, Bernardinus Caftellettus Gcnuenfis., vir cum humaniili- musjtum feeretorum Natura indefeftus inueftigator. Notandum interea, omnia ifthac remedia_ conferre,antequam gangrena partem idam occupauit: alias enim gangren* caufa locus aftedus fca ftficandus eft,garoq-& aceto lbuendus,& faliti Mulli caput imponenduin.. r vsvs Lactrtas Forma, Caput . Oditu Pintrp, 262 Vljfsis Aldrouandi VSVS IN CiBIS ET MEDICINA. P HjJotimi dieentis Draconis marini čarnem duram elfe,& ficcam, fententia? fubfcribit Galenus, inquiens^/w firaconihtts marinis vtjcumur , omnesduram jibi viden dicere . Non funt tamen _ t valde dura: carnis,imo vero quouis modo conditi fatis grati funt,multumq; nutriut, & bonum jilini.fac. iuccum generant. Recentis huius pifcis e capite cinis , vt Rondeletius teftatur,nefcio an proprio ex- Cincris fa perimento edoaju,ju.oSuTlw vocarunt quafi dicas,arenarium, quod, vt Oppianus ait, A/sftd' iv-\aafut^oiaut quodw arena fe oecultet, Cjiirion barbaram vocem Syluaticus exponit pilcem quioculuiru habetin capite. Apparet autem Vranofcopum intelligere J quem nimirum Plinius fimiliter didunu fcribit,quali verooculum haber. in capite huic fttpeculiare.Romani Meftoro dicunt,item pefce Prete, Genuenfes ftmiliter vn Preue quaft pra’sbyterum vel facerdotem ab oculorum nimirum licu,id eft ab ab eo quod coelum fufpiciat, vt folentquiprcces ad deum fundunt, quod facerdotum pra?cipueoffi- cium eft,Veneti Becin cao,forte quod roftro careatjMonfpelienfes vn Rat. Inuenio etiam quibultlam Italije locis vocari Lucerna di petre ad difterentiam fortaftisilliusqui ftmplicitcr Venetis Lucerna ap pellatur. Holandis vocatur Hofemont ob oris inufttato fttu quafi Hoghemontj id eft in altioriloco os litumhabens. Tsp e con. Rajpecon . Citflus, Callionjm 9 etiam dea- lijs pifeibus. H enter ota-- tus. N y Si er is fi ue Fcjpcrti ■ Ho. Pf«nmody• ics. Cairicn. Nomnji-t »n%arU ■ forma A De Pifcibus L ib I L 265 FORMA. D E S C R I P T I O. V Ranofcopus fme Cailionymus pifcis eftjlarui cutc caquc dura & qua: facileexcoriari poteft 9 prodi t us: Corpore fere rotundo: capite inagno ofteooue & d uobus aculeis ad caudam fpe- dlantibus afpero 9 quocum Ranam pifcatricem quodammodo referr-vertice adtnodum la¬ to. Roftro quodammodo caret. Os alio quain in alijs pifcibus deri fokploco iitum eft, nimirum fu- pracaput,& (vt Oppianus ait) inter medio.s oculos;eftq; magnum & valdc patulum &infcriore ma- »Uafurfum maximeattra velporngat eJe as St uit itia excellit c unči isJer us Hemerocata> Sunt inuerfafipra radiantia lumind: ričtus Conterit inJbmnofohdas^proftratus arena ■> Hinc pifcis nigrafertur cognomine nočlis Aon modus e sl luxus, non e J menfura ciborum •' Jduamfaturarepoteči nunquam >fcd crefcit eden lnuerfes tento moriatur corpore in vndis, Efl fantaJgn um crapuUsventristJg rapacis > Esi cibus or e tenuspasiufummd or a replentUt* F Aon tamen e čl arder tantus comprejjus edendi . M O R A L I A. V Ranofcopus itaque tanto ciborum pondere abdomen fuum replens, vt nimiu terito difr^ patur,trifti atque infelici voracitatis cxitu,omnes quidem a luxu crapulaque deterreE# temperantiam adhortatur 5 fed eospotilEmum,quorum deus ventereft, quemadm oCi his verfibusquosfuperioribusfubnexitidem Oppianus docuit: Aduertat mor tale ge nus ■> cognofcere ventris Edifiatfinem juxum crapulamgfiquuntur Jnnumeri morbhdomitofant ventref Uganda Men far um Ule čebra , manibuspedibujque reuinel 4 Eellenda mgluuies , epulis menfura tenenda , Tdurima neu varij sponanturfercula menfis-> Et ventris mor talege nus difoluit habenas, F er luxum rapitur praceps,ruit irnpetc vafio i T alta pr ofpiciensfinemfugit Hemeroceeta . , VSVS IN CIBIS, ET MEDICINA- N Onnulli (inquit a AcIianus ) Vranofcopum dicunt efeulentum effe: alijplcriouc n tg®** Poetce quidem v bi conuiuia & epuias deferibunt, eum viden tur pnrterire, cum pleroiq 11 ^ quoruminmcnfa vfuseft,fuis verEbus celebrent. Diphiio apud Athemcum (cuiusverb^ g fupra recitaui) /3apJ vocaturi graui virofoque odore; taliqueitem fapore vt Et, neceEe eEe Rondc- Ietiusfcribit,qudd čarne canofaq;aqua vefcatur: atqui čarne quidem vefeitur/ed viuorum(vtoft en ' dimus) pifcu!orum,a ouibus vti virus illud contrahere nequit, it a aqua camofa vcfci nemo veterun^ tradit. Virofuin vero e/fe cqtifTimum eE, ideoquc pa/Em negligitur, & incrti relinouitur plebcc« 1;r- b Hippocrates vidusrationem prefcribens,CaiJionymum noniolum concedit,verum etiam vti iut>e r futpttuita alba laborajme, \x\č)expjibusvefiatur Scorpio^aut Dracone , ant Callionpmo , aut Cobio, dlij s pifcibusrfuifmilernfac uit at ehabet- Et rurfus: ,Qui agrotat mor bo crajfda pit uit a putrcfdčld>oi habeat expifiibus Scorpiumaat C alhcny murnom Cuculu. In morbo fpienis. Dentur (inq \x\l)pif cs ^ c ° r p in s-. Drač o,C obiojCuc ulus,Callionymus.//os cočtos & frigidos dato.Et alibi: Apituita maxime in aquČA nt i čute tranfitusft Jr. In hacqui curabilis ef^expifiib .v tat ur C,obione,CdllionymojCuculo J Scorpio^& ^ hmufuodt.omnibus ccčtis no rečentibus J frigidis . Hi enim fccifimi funt, & in iufulune intingat felffntp jces . Fellishuius pifcis in medicina freques admodu vEis eft:cum enim omne fel mord^ » excalfaaatplusminusjproutanimalium dilferentia:funt, pra:Eanti/Emain effedtu, DiofcoridisK n " tenda OePiTcibus. Lib H. 257 A tentia exiftimantur e Scorpione marfno,Y piiet qni Callionynuis dicituric marina teftudine,ex hiana, I , crdicc,Aquila 3 Gallinaalba 3 cap^tfy]iie«i;i>|ialcriiis quoque vbidefellibus ex pr občilo loquitur, id CaIlionymi q«oque intcr aiia efficaei/fimurn pradicare videtur, inquiens .• Taurorumhis valentior lniis,wferior tamen bile hjtnarttmjfr hctcrfati/ppe mferior bde CaUionymi & S c or pij pikrini, & marina te- siudims . b Alias etiam ad ocuios fufnifos.primam fereomnium compofitionum cifc ait,qu* ex firni- culi fucco, & hyen* fclleac mdlc Attico’conftat;quofdam vero etiam caprinum fel addidifteded aliuin poftea aliud fel admifcuifte, c ul h, aut viper* aut teftudinis marin* a ut CaIlionymi: fuo vero tcmporc in pretiohaberi fel Scarorum. AJias item inquit: animalium quomndam fel fingulariter a medicis extollitur>tanquat%^ciem exacuat dculorum & fflffufionum initia digerat,veluti pifcis quem VocantCaliionymuni. Quamobrem funtqui Thobi* ocuios huius pifcis felle curatos fuiffevolunt. Quibus autem peculiaribus alijs etiam in aftečtibus iftiusfellis vfus«t> docet c Pliniuš, cicatriccsfa- nare & carnes oculorum fuperuacuas eonfnmere tradens; item auribus vtiliffimum cffe ,cum rofaceo infufutn. Et Apollonius d apud Galenum ad auditus grauitatem fenetftaanguium cum iellc bubulo autcgprinoviut teftudinis marina: aut Callionymi diluta vri pr*cipit. h B b lab. de comp med. [ec- loc. F d puibtis profit. c Lt $2.c.~- i Lib. 3. de comp. medi [ec. Loc. DE TRAČ H V K O. Cap. Lil. SYNONYMA. ETYMVM, papovp oc ,, fiue vt Oppianus & Galenus feribunt, rpupjUpo;, quo nomine apud Latinos ' v en lht-nefcio :h oc faltem fcio, non vocari Laccrtum ,\ t nonnulli voluerimr, nam hic . xoA/afpotiuseftjfi pro pcculiari fpecie aCcipias,pro peculiari, inouam fpčcie, quan- doquidem Pliniusvaria aquatilia Lacerti nomine comprchcndit. Falluntur item qui Tracburum eundem rentur cum Sauro,licethuius vocis veftigia verusacge- nuiniis Trachurus Rom*, &in alijs quibufdam Itali*locisobtineat, Suuaro enirrm "Rom* Sc Maflili* SiAiero ftoIninatur. žavpov enim & T pa^apov tanquam diuerfos pifces feparatim Oppianus appeilaf: lšleque etiam' o-atipoc , licet Laccrtum fignincet, & a figura terreftris Lacerti no- men habere no dubircm,haiid rečic tamen Latine Lacertum,vt Gaza fccGverteris, ob allatam prius Crationem,quaderefuo loco.Gallis Trachurus Maqueraeu baftard quafi Scomberfpurius, Sanfo- nibus Cicharau,;}Iicubi Gafcondicitur. Minores Rom* fričturenomine veniunt,vt Iouius & Saluia- nus tradunt. Sunit enim muka pifčium genera qu* ob paruitatem 111 faitagine feruenti oleo coquun- tur/icut Trigl*,Boc*,Scombri,Dracones,Pagri Sc Aurat*. FORMA. D E S C R I P T 1 O Lacertus. Colias- Satirus, Scober fpu- rim . FriSlura. T Rachuri forma,nift paulo longior efsct,ouatadicipofsit: Ciim enim eius medium corpusla- tiufculuni fitideinde vtroq>verfusarčlatu ndor.ee roflrum orc claufo, atquc extremapars caud* carrtpa, ačpetur . Inferior autem maxilla, qu* fuperiore paulo longior efLciim os clauditur,non rečia fed obliquefurfum excurrit,vndeos etiam non in longitudinem fed in ob'iquuin fcifsum eft,dentibus adeo paucis & minutis munitum, vt edentulum videatur: reuera tamen maxil- larum pars denticulata eft. Eft autem vt Scombri admodum magnunuitem oculis, vt in Mclanuro Brancin* vtrimq: quatern*. Pinnisnatatquatuor,quarum du* maipres ad brachias fit* funt,du* I) ali* minores in ventremli* item du* in do do eriguntur-priorlatior & breuior, in cminentiore dorfo: altera paulo inferius arčlio : r,fed longior,nam per dorfum reliquum fere vfq; etiam ad caudam porri- gitur. Podexin medio v en tre cft,aquo alia denio; pinna ad caudam vfqjdemittitur. Caudaautein bifurca ekdimilis Acus vulgaris. In medio corpore lineam habet a capitc ad caudam dedučiani_., mul tis ofsiculisjita horridam,vt ferra efse videatur, non rečtam quidem fed media fui pat te infiexam & obliquam,in cauda emkientiorem afpcriorcmq; quam in alijs partibus, qu*q- ob id caudam qua- dratam efficiat. Sq uamis caretd*ui tantum čute pr*ditus : Dorfo fubc*ruleus, ventrc vero Sc latc- fibus argenteus eft, pu rp ura 111 q 1 aliq lian tul um ementitur, vt inde dAAo-trkr, id eft varium fbrtedi- xerit Numenius. Trachurus, cuius hiciconem damus,colore fere eft albicante, aureis vbiq; lituris varius. C auda ex violaceo fere ad c*ruleum vergit. Ad pedaiem magnitudinem perraro exa cick. Forma Os. Erancbia , Vinntc. r Podex. Cauda, Cutis. Color. Magnitu¬ do-. Z * L O C V S ^UV\\V DePifcibus. Lib, II, 2 6p '10 CVS. MOREŠ. CAPIENDI RATIO. A N T 1 P A T H f A. T Rachurum Oppianus ijs annumefifi,qui drča litora verfautur. Numerose fimul capiuntur, ctfi parui fint, Romee I ričfcura ncminc per vrbem venundantur,vt grcgales cfle,tuto iiccat conijccre. Capiuntur autem omnibus anni remporibus,femperque Roma? (telic Saluia- no)proftarit. Veteresnaffis eos capiti>ant,vtidem 3 Oppianus declarathisverfibus: thalcidibusfraudes a m umni temp or e f rado Inf r uit Thriftasprendit-, gentepjueprot er nas Tmburm, napam fparti de vimine teicetts , It vili miftam vitiapub vintine mapam Claudit (jr afperfum viuo 0 mipetejuepne lit Apyri.ii lacbrimas , cjua turpi accenfafurorc T hiantis patris longarn immifta partnte Inf and um trata patrauit Cypride crimen . txuit humanamfatali numineformam > Ar bor is in padem verfi eft cogmmine myrrha , g Dejlens cone ubit urn lacbrymis afperfa nef and um. IIos fuccos mifcet > napampbfluciibus aptas: Tališ odo r pubi tofpirat per marmor a Ut a, A lit de n sfpeetes vanas,& nafsa r e plet ur , Ut f or tuna ta fe ccdiint mttuera prada. Nune vero multo minori negocio retibus capi a n tur, & quibufuis alijs frequentiorcs . Miram profe- «0 & nos plane latentetn cauda T ra ; ch uri facnltjitcm ti ibuit b Aelianus, eejuam nimirum m v teto ha- bentcmfici appendatur^jr pip is mox liber in mar e dimit taturjton rnulfo poftyabortumpati. Kafcis cepi. * Lib. /Ayrrbe f a¬ bula. •' Cauda mira faculti s. “L.u.i-fo V S V s T KT k ^ C I B I S. D Iocles apud Athepautn, Trachurum nridmn pifcem vocat,& Philotimus,cui fubfčribit Ga- lcnus,inter pifces dura?carnis,& eui ob id argre c';nficiuntur,quique craflos/uccos gignunt Trachurum numerat; talanqueefic viusdoapni'; o: te m a aliqua pingucdinc autiukulo tCncradurulentus fiat. Alfi vero aut frixi,fi priufquam.deierueant,in acetum acerrimum , croco an- y t fupidiores , tea alijicjue aromatibus conditum ini jdanrtrr, moxquepofi binashoras invafe alio abfque accto fant. <■ C<%odantur,no foliun palato gratiores reddeturded aliquot ctia dkbusincorrupti conicruari poterut. DE S C O M B R O. Cap. LIH- SYNON Y M A. E T Y M V M. Otiffimusvbiqueterrarum,qui Gnrcis quoniani fi pifcium vili 101 vocari debeant,ijquos veteres opfophagideos vocarunt, Cie appellandipoiius iint,ad quam prarogatiuam Scombri non perucncrunt,nifi in paucis regionibus,vt Eleufiniaci: q tia¬ re Gallicam a Bellonioindicatamctymologiam rccipiendam volunt,qui Scombros vulgo Macue- rellos nominarifcribitquafi lenones,quod vernotempore paruas Alaulasquas virginesdicunt, iub- Jnde fubfequi foleantiled fortafiis Scaliger non ad pilčis praftantiam rcfpexerit J fed ad garum, quod apudganeonesillos in fiunmo crar honore acpretio: Ego tainenita dičtos fufpicor acorporis naeri- tudine_.. puafi vulgo Magarcllos: Sunt enimoblongi& cxiles in extremo. Maffilia AurioRGenua kreol ab aureis oculis.Monfpelij pcis d’A uriou qua fi pifcis Aprilis, quod eo menic maxime capiatur, item \ ieratdicitur,quafi vitriinftar fplendensdn Hifpania, vt Rondeletiusait, Cauallo:ali; vero li Akiehc nuneupari aiunt, quo nomine etiam vtunturpro Alete^quod gari quodammodo gen us •- Z 3 F 011 M A. Scombcr Fomtt. Cap ut* Oryli . ‘Branchta* Vin*** ('duda „ Color. * Lik jf* Squmti Magnitu¬ do, FORMA. DESCfU- P T 1 O. Combrus corporc eft terete,denfo, čarno' 0 > vtrimcjuc in acutum dcfinentc,roftro ic»^ ; atque corporis extrcmo. Q.... atque corporis extremo, cui caudaanne tur: & fi parua magnis comparare licet,Thy nn ®C Scholiaftes Ariftophanisfcribit) /I miliš . O r,s ^., Pura ingcns pro corporis portione i dcntcs cxig ’ caput rotundum; inferior maxilla in fuperiorein ^ cipitur,& clauditurpyxidis modo. Oculi magM reo colorc micantes. Branchia vtrimque q ua na:iuxtaquaspinna bina , ,totidemque inventr^ 1 ^ A podice alia dl, cique fupra polita in dorfo nP. quas ordine certifquc in rt ruallis, aliquot alia? P nula fubfequuntur,quod tamcn huic foli prop rl non cft,fed cum Thynnis,PelamydibuluecoW II j^ ne. Alia dtnique cft in dorfi iniiio aculcis nP nn lis horrida. Cauda in lunatam pinnam deg ene J n ipjis dquisful^hurei c o leris c $t , extra non c& ris ( it Plini us ait) fed /ere csrulei.. SuJphu reU .^ autem colorem quem intelligat, * alias expli^’ cjuien siFulmina dr fulgura,(ulphurisodoreM' J "' a *c Lux ipja eorumJuiphurea eji . Eli vero carulp le eorum color potifsimiim in dorfomam vcntp ^ teraque argentea funt. Totus lineis nigrica* 10 . obliquis, iniignis eft: fquamifque čaret, li cet J Atheneum fq uamatum elTe quifpiam velit, ne ?^ di vocula videlicet a librarijs omifla :namq ul - 5 nominantur,Conger,Pelamys &c. omnes j cartnt. Ad cubiti magnitudinem accedit • itaque Hicelio relpondebimus, cui Sconaber . minor efl ? Qui nune in Grada antiquo n ° nl fer j Colias vocatur , noftro Scombro minor eft ? 0 totus totus fimillimus: vt Hicelius qucm Scombrnm nominatnus 5 Coliam nuneupare P° vel nondum adultum Scombrum adu Colia comparare . Alteraicon quai e " quenti pagina exprimitur 3 duoso- ftendit Scombros natury lufu in marmore Veronenli exprelšos. In hoc vero Scom¬ bro pinnasin ventrede- lidero. rit, H * * ■k 'h,SK&lbzt ^ »fr LOCV S ’ A Scombri pifces a natura fculpti in marmore. B DcPifcibus. Lib. II. L O C V S. 271 Vbi maiores & vbi me- liores. Linius a Scombramintcrcosrcccnfct^uimarispecu- *£ 3 i.e.i 1 Jiares funt: nunquam enim flumina intrafle obiema- tus eft. Victitat iuxta arenofa litora>vt teftatur Oppia- nus, b non tamen femper, nam &idcmauthor pauld poit in- h Lib. 1. ter aliosrurius Scombrum enumerat, qui deguntinpetris> qua? plenit funt chamis & patellis-. Albertus Macarcllos } id- eft Scombros inlitore maris Germanici copiose capitradit : veram ficuti in nullo no mari capi folenp, ita haud aque vbiq; laudati. In Oceano quam in mediterraneo mari maiores funt,ficciorefque & duriores 3 & ob id deteriores. Ibidem tan- ta cralfitudine proficiunt 3 vtpari cum Pelamydibus magni- tudinc.plerumpue (inquit Bellonius) euadant. Roma: edani licet pamfficci funt & duri,'Venetijs optimfnimirum molies, pingues 3 delicatiorefquc. Hermippus tamen vult ex Helle- fponto Scombros peti. Suntautem in Adriatico etiam paru/. Scaligerhuius diftcrentia pencs magnitudinem 3 rationem_, reddidit inquiens : Scombri in Oceano Bntanmeo ingentcsfunt> Čurin Ocen vt &l\hombi:in Adriatico vterque par »us. Exiftimant autem no maiores. ahc/uis in minore maris amin tu frequcntes pradas exerceri: non er go eref ere ■ VixadT a ge sl e ac proximum finum camparent Scombri: atque ilico capiuntur . In Oceani Laxitate fuga meram > moraparit inerementum: ltaque grandcfcere , quianon capian- tur . Licet vero Oceanus abundet Scombris, eorum tamen nullibi maior in eo copia e ib, quam iuxta Herculis infulas pro pe Carthaginem nouam, adeo vt earum vna Scombroaria_. scambrot- tefte Strabone dičtaiit (intcrpresquatuorfyllabis Scombra- ria infula. riam reddidit) ipfi vero Scombri fale conditi, falfamentu Se- S alf amen. xitanum,a Scxitania ibidem ciuitate . Sunt item Scombri tumScpita- Thracie gens/ed num ab hocpifce lic dieti iint 3 haud conitat. mrrs ’ Totuminterim Hifpanicum Oceanum Scombris abundare , ex hoc Plinij quoque difeimus. Hjfpania cetariasScombris im~ plentPT hpnnis non commeatibus: hoc eft (v t Maifarius interpre tatlir ) quod Thynni ad ea Ioca non commeant: & rurfus: Scombros & Mauritama 3 Batič ad, & c ar teta e a; Oceano mtrantes capiunt . NATVRA. MOREŠ. PARTVS. G Regales funt telic Ariftotele, 3 item Athemro Mnefitheo. Difceduntalocis frigidioribus * L -9 Hifl. calidioribufque 3 antequam Thunni,vt quiimbecillioresiint: quod feribit idem Ariftoteles c fP -*• b alieubi his verbis: Pifces alt/ ex Pon to > aut in Ponpum tranant, alt/per hyemem ex alto in litora ^ 8 ^ teporisgratta veniunt: centra aftate ex litore in alt um vitantes aftum difcedunt:femper que qui imbecil - ca f ' 1 "* horesfemtpnus vtrauis rattone difceduntpvt Scombri antequam 7 hynni . c Etmo X: Sape etiam fiatu A m- * p a p f , firino vehementius occurfante: fit vt cum Cofi s c? Scombris exeant e Ponto 7 himni in mar e . ci Plinius ve- * £ p. c . l j, ro aliam huius migrationis rationem reddit,vt fcilicet dulciori fruantur pabulo: Cum Thynnis ( inquit) Amia & Pelamydes in Vontam addulciorapabula intrantgregatim cumfeus quaque ducibusprimi om-~ niumScombn. Fuerit autem hoc genus pifcium gratitudinis, acceptique beneficij memorial typus Gratitudi. cxemplarqj dummodo verum eit, quod deijsceu gratiifimis erga altoresfuos feribit Aelianus, c his n f c yP u * • verbis : /n man lonio prope Ppidamnum (vbi&Taulanti/ habitant) infula efi^ua Athenasjd e (l,Miner- r * ua appellatur: e um pifeatores rncolunj: o j lacus eftpvbi Scombrorum qui adpificatorum cor/fi. etudinem af g com i r i fitetteruntff manfuefaeti I funt 3 a hm tur. lis fant cibaria edendapifeatores tdcirco obijciunt, .quod cum qf p He p a fti , dem fondu s quoddamJanci um habcnt,atquc adeo firma pace deuinciuntur . Nam hoc pifcium genus ab om- ni cap tur a tuni liber um eft > atque ad errandumfene vila cxceptionc felutum: tam v ero catenus at at e pre¬ cedit /vt viuat ibidem adfummamfencctutem . Nec tamen at at is tempu s ignauiter traducit 3 neque infuos altores 4 *7 ? Vly(šis Aldrouantii .icomhri gra iitudo erga [nam altort. Cnilus, Fanus. * L. 6 . tfjjf. c.i 7 > altores ingratam eft . enim de pifcatorihm paftum c um mane acceperit fifiationcm mox capejcit > vt fc nutricantibm pramium pr o mttrimentoperfoluat . fpuare ex'portufiiuens 3 fcros Scombrosgen tile s (ms nat ar e contenclit 3 acjimul vt ad eosperucmt> c um ipjis it a contmuo tanquam c um aliqua phalange fuorum popularium er rat: fr mrmram c um eiufdem generisfintjicn in terffugiuntfdfmulnatant • pofi autem* cicures e ir c um fcros concurjantes in crkern confijlunt; dr fr or um c or por um obBručlione > eos fuga exitu% intercludentes,fuorum nutntiorum (% t pr.e ij.s quibm expleti e ib is fucrintflos remmerentur) aduentum ac er rime tam diu exp c £1 antfum ptjeatorts ecprof celi, c aptorum permultas rade s fc cer in t. Cicuresvetit ■maturepr oper ant e s ad(ort um regrediuntuY:atque Uidem intra cauerna-s abdtti , a\pifeatoribui c srnam tr¬ peti.ant :qttam qmdem ipf eis quotidie largiunturfi ipfes ad'pifiatum adtutores atq; amicos fdos habere ve- Lat . C o r.r.t authore f Ariftotde menic lebruario poft idus; pariunt lun jo ante nonas. Eduntfua oua condita quaii vtriculodnerementum a ure m partus pnrcipua (umit catkritate. E CAPiENDI RAT 10. s vJ Ccmbrorum captura (inquit Bellonius) multum eft diuerfa in Oceano ab’ea,qua? in Ponto 3 F Prop©ntide 3 Hdkfponto 9 mcditcrranco & Adriatico mari cfse jfolet. Solcnt enim in Oceano pifc.tores fua retiam procelias & fiučhis demittere;& : qud vehementioresfunt flučhis, nauif* cuc celes ksferturjeopluresirretiunr. Ono modo autem in ijs Oricntislociscapiantur 3 non explicat; \Temeritas fed Oppianum Ponti capturam deferibere inonet, qi.ii Scougfcros ( vt& alios quofdam piices) teme- ac im p ruden ritatis & imprudeptia? futupcenascaptiuos luere tradidit. nam ciim alios vident retibusinclu/os 3 ad iv. pHnua . eos jngredi (inouit) cupiuutdngrdfi autem ali; ( minoresnempe ) per maculas rurfus euadunt,alij ( maicres) de tinentur:& dum. rete ad iitora trahitur, multos in reti Scombrps hanentes 3 ac inftar cu- nei impados videas vtrimque 3 s J ijs ingrdsum 3 alijs exitum molientibus . Qupmodo prope E pida- innum in mari Ionio cicures Scombriferos capiendos feducant 3 paulo ante ex Aeliano recitatum eft. V S V S I C I B I S Carnls qua- litas. CurfdiatHU Appoteaus . * L. 8 . e. 17 . k L.9 c . if. G ar um tx Si vmbtis. 1 Lib.B' G-,.t uni qu d g Iphilus hoc genus pifcium k ne efse teftatur citoq; a ftomacho defcendere: centra Hicefius ^ multum n u tri r e,m el i ori fq; q u a 1 n Coli;/s fucci e(fe 3 minus verofacile excerniiudicauit. Mi¬ hi n e utri us probatur fententia 3 nam 3 vt Arnoldus quoque teftatur 3 a falubrioribus pifeibus plurimum degenerant.vtpote multo craftiores 3 vifeoftores 3 concod:u difficiliores 3 magifep excremen- titijj, ideoo; nift iuuenibusrobuftis, & tune cum cmbammatis 3 qua? vifcofum craftump; eorum fuc- cum emendare queunt 3 conueniunt. Cuius fentenda?quoq; Trallianumfuifte obferuo 3 nam ijsqui epileplia? obnoxij funt 3 aduerfari ait pingues & cet iceos piftes 3 vt Scombrum , Pelamydem &c. Hi enim (inquit.) omnes craftum terreftremej; & inimieum naturtu fuccum congregant. Athena?us item Mnefithcus 3 Scombros P Thynnos 3 &: Thynnides 3 atq; iftiufmodi gregales pifces alios/uaues quidem, vtpotepingueSjcfte/ed quia graues & ventriculo inobedientes funt, feribit, id eft, fale inueterari pofte 3 & inter T/zpifca optimos habcri.-pndbre autem etiamfi alk n tur 3 quod fiepinguo eorum liduetur. Venetijs verno tempore quo pinguioresfunt 3 inter dejicatiora obfoni.ireputantur 3 vtex Iouio dixiinus 3 Roma? vero ab innataquadamftccitate funtignobilcs. R.centesin craticula af- fi comeduntur ; Quod fi vero ita parentur vt ali; folenr, quos vulgo amarinatos vocamus 3 fapidiores redduntur 3 &perdiesaliqaotincorruptiferuantur. Sak e ti a m condiuntur, maximotum in Propon- H tide 3 tum in tora Grada proucntu, more ab antiquis recepto 3 apud quos quam maxime faliebantur: a Columella: Itaq\pr aken conuenit falibm exefam chaleidem , Scombri 3 C ar c bana p & Hlačata ventri- culos.& ne perfingula omma emtmeremfal.farnetor mn ornnium purgamenta>qtta esttariorum offams euer- rum ur . Meminir item b Plinius, Hifpania catarias Scombris replentilhynnis non c om me ant ib us . Hinc Scombri Chcragpbili falfamentarij hlij dieti funt 3 vt meminit c Athenatus his verbis : Ppthtonica ftlfa - mentumfmfe perpuam gratitm Antipbanes aitrfuod a us amatoresfuerint CheraphilifaLfamentarijfilij s vt in AcarijsNicocles ait: Anitus obcftts } cum ad Pjthionicem grofe cim comederit ; Jfmppiarn 3 illum enim vt rttmor e flotam inuitat Cum lata Cherepbili duos fihos Scombros Tncipithofjntio , Habebantitem veterešex Scombris garum quoddam 3 rem quidem origine fpur- cam 3 atqj feckuHjVerumtameri tune pretiofam & in lnxu habitam, & vt cum Epigrammatario dicam, nobiiem : Nobile nune fitio luxunofagarum. Putrilago enim eft/anidne pifcium no autem haftnu inte muria fiuc lalfugo pifciuminueteratorum , aut fak conditoj um 3 hoc eft,iusfalfum 3 in quoferna¬ tur 3 quod vulgo Salimuriam vocamus 3 ncq; ctiam halec eft 3 vt c> hoc d I linij etiam manifeOum eft. ifh ctiam De Pifcibus. Lib, IL 273 A EU tuammm liquorii exquiptigemts,quodgdrum vocauere , inteftnispipiunt caterifque^qiu abtjctcnda tfcntfale mac tratiš jvtjit tila putrefcentium farne s . Hoc olim confciebature pifce quem G raci Garum appelUbant ( vt fupra oftendimus,) Nune e Scombro pifce Uudati'fsmum in Carthaginis S p ar tari a četa- njsfociorumappellaturpngulipuemillibus nummum permutant ibu s congtos pene bmos: Nec liquor vliti s fineputervnguenta matore inpretio efe capit->nobditatis etiam gentibus. Scombros quidem jr Maurita- ttia, Baticaque dr C ar teta ex Oceano mtrantes capi ant, ad mhtl alt ud v tile s, Laudantur fr C laporne na gtiro>Pompeqq jr Leptispcuti muria Antipolis ac T h urq nam vero fr ftalmatia. Vttium hums (gari neni- pC 5 non muri^vt Rond eleti us v uit' eft alex,imperfecla ne c colatafax. C cepit tamen (jr priuatim ex tnu- tthftfc ic lilo,minimo confici , Apuam m fin vocant : Foroiulienfes pifem ex quo faciunt Lupam {i liper q uo •ufpHs. noflrum iudicium fupra dixim us ) appellant. T ransut deinde in luxuriam-> creueruntqi genera ad inf ni- Er p us, tumfic utt garam ad colorern muljive teris >adeoqste dilutam fuauitatemgut hibi popu. A hud vero adra- JHmniarumpuperpitidnemAtiam pic ris rud At s dicatumtfuod ft e pip ib us pjuama carentibus (legendum apparctnoncarentibus,nam 1 ud ari hodiecj; nid'fquamn»ofosedunt,&n6fquamofisabftinent,vtduo Gmduoge- garifintgenera,vnumefquamods, vtex Lupodue Encradcholo , Mamaque & Smaride confimili- nora. bufqj , alterum ex larui cutc prorduis, vt ex Scombris ) hic alexpomenit ad ofrea.vrticas,gammaros •> 5 Mtillorum iecinora,rnnumerifque genertbus ad ftporem guU ccepit fal tabepere, H a c obiter indic at a pnt dtftderijs vita, jr ip/a tamen uotmulli vfus in medendo. Hucufque Plinius c Eandcra gari origineniu. , Etb. ij* eundem compontionis modum indicauit Martialis boe difticho: “ P'£' Eufpirantis adhue Scombn de fanguine primo Accipe fccoftm munera čara garam. fcecofum autem ac pene foetidum fuifte alias facete admodum indicauit,inquiens: VnguentHm fueratrfuod onyx moduparudgerebat Nunepoftquam olfecit Papilus,ecce garant ep. Apparetpratereaexeodem Piinijcapite liquaminis hoccegenus ,certo faliscondimentarij genero Lj quandoquidem eius vocis vuJgo ad huc extant veRigia,na qui pifces fale inueteratos vendunt, com- pofito ex pifcibus & garo nomine, pifcigarolos appellamus 3 & in gari Jocum fuccefscrc fale conditi C Encraficholi 3 fort^ quod minus oleant. Vt modo oratio 3 vnde digreffa eft 3 ad Scombros reuertatur , e$hisquoque praftantifsimum garum debat, quod fociorum ( vt ex Plinio oftendimus) appcllaba- Yum c J ^ tur:non enim Ioan. Langio afsentior 3 qui in epiftoiis fuis eruditifsimis fine & lečlu dignifsimis 3 afso- ciorum legendum contcndit,quafi afotorum 3 id eft helluonum 3 fiue prodi gorum, qui cibariorum lAfoti qni, potusluxuria,paternabonadccoxerunt. Etenimprater Plinium 3 italeguntMartialis 3 Apicius 3 Sene- ca 3 alij. Et fi Afotorum legendum intelligcndumquc 3 quorfum attinebitfcribi aisociorum i Scholia- f ftes‘inlibrosGalenidecompoftt.medicam.fecundum locos 3 non folftm legitfociorum 3 verum etiam, Ca P vbiapudillum in compofitione Afclepiadi s ad aurium fcetorem, vlcufque dcpafcendo proferpens 3 Hifpanorum appellata communis textus habet yd. pa /4s Na "o? o« matiji toyoju.ivov oznopu 3 id eft gari ni gri Romanis nuneupati ocitari,legendum iudicat croztopouu , cum nullafttin Romana, & Latina lin- guaocitari vox:’< ontuto [im:.u . i tol'er par¬ iti:-.. Flinij Ictus ~iur. <74 . Vlyfsis Aklrouandi V S V S IN MEDICINA. S I 1 aI)orantibu sexieoorearqtte arquato morbo ScombrusedcnduspraLeatur, a Aelianusei j iicatcria: rei peritornmobftruatione,ad faniratem redituros trudit. Sunt qui prstcipueaducr- ius omniaauriunr vitracommendant, gari fociorum cyathum m calice nouo dccocti , deindo ipuma pcnnisdeteria poltquam 4eftentIpumarc,tcpide iniuii . b piirau.s author dl Seombrosinace- to putrefadtcsjmuliercs llranguiatu oppreflas excitare. DE C O L I A SIVE LACERTO. Cap. LIV- S Y N O N Y M A. E T Y M V M. f Orne n huius pifcis diuer/imode in vulgatis Ariflotelis cxcmplaribus fcribitur,x.oA/a$, y.oiAia,<;. x.o^/\'ictg , qua:duo pofleiiora, vocabula corruptaeik dočticres autumantp 7heodorumque jtoAolorlcgendum dle voluilk iudicant, Moncdulam enimreddi- dit:in quam charybdnn Plinius ( quialiasGivrcam (Colias) voccm retinuit) aii- quando etiam impegjt , Gracculum qui Monedular idem dl ,.transfercns , \ bi Dia- conctn marinum Graculo fimilem dledicit Alibi 3 idem Gaza Coiuuluminter- pretatns ci%hue Gracculum . Roudcktius luadct,vt G ra: c a \ tamur nomenelatura, idque ego noro itnprobo; Latinis tamen,vt Corn. Celic, Columclla^ae Martiali Laccrtum vocari non dubuo:quan c uain hocvocabuio Plinius comprehcndere videaturqui Lacerti quadrupcdislimilitudinein habet httCeft,qui ante & retro tenucs lunt & aeutijn medic cralfi & rotundi. Colian enim Lacertorum ge- ntris minimum dle inquit: apparctqueiltiufmodi fpeciei pifces ad fdliendum idoneos dfe, nam ^ idem Pii ni us Eitcathenas Lacertorum generis facit,quos Athena?us cetaccos dTe ait&ad falieduin: aptos. Coliasautem quo de hicagimus^ipud hodierni temporis Graxos,nomcn telle Bellonio,anti- ® quum retinet. Quamobrem nunquid nune Scouibrum x.oXiov dicant, vt Saluianus tradit^dubitari potdl. ldun Beri mius exiftimans picam variant Gra?cis zoAtov .aut v.oXiav nucupari 3 Colian pifcem ..baneeiuidemnoniinis noflri,inquit,vocantvngay,) quodciuslatera‘limiliteraccaauismultisco jor bus - ariegata compicianrur,dkium putat. Quam etymologiam iicuti non improbo ,inde enim x.o>pct7r T ov Athentrus \ ocalie videtur; ita tamtn Bellonio authorem dl c non puto , qui picam vel ali.an uem < bi. <1 aut Colion uocet;& oua’ x.oAo/c? uocatur,Gi acculus elt, fiue monedula. MalSlia endem Bellonio r afte Cogniol appellut,Genua 3 utapparet Lacertum 3 nam Bellonius incapitedeLa- cei. combriouoddamgcnus 3 cuiusteigus multo niagisquamin alijsuiret, &uenter uariegarus cft 5 ibi uuigo Laccrtum uocuri ait 3 quem reuera Coliam dle cx Scombrini corpons paruitateliquct* FORMA. D E S C R 1 PTI O. Vanta Cit Lacertorum cum Scombris & Pelamydibus fimilitudo, facile ex authoribus licct ll colligere 3 qui leve femperhos pifces din ul nominant.dk a Ariltoteles 3 g rega les cnumerans, ijs 3 naox accenfet Pclamyue$,Scombros,Cplias:& b aliasde migratione pifcium agens, ubi de Thunnis,& Peidinydibusdixifiet, ab liis fubinde 3 Scombros nominat & Colias. Sic ex Latinis Columellat c Itdqne preberi conuemt tabentes HalecuLas vel quicquid intejlim P c Lam) s dut Lacertits ge rit,tu m S combn ventriculeem . : . Tanta autem Coli .e liue Lacerto cum Stombro dmilitu- do cI;,ut Bellonius Colia’tantumiooijem dederit,Scombrumque fuluisnodeferipfent, quod &icon S d».icnptioex Colia manifcftjffimehabvričjucant. Inquit autem 5 cum aliquandoa Lenini infuls incolis lcifcitaretur,quid Colias dlet,rd}>ondilie idem cum Scombro non dle i kfe ueid prater ma- gnitudinem aliam dilferentiam non inuenilte:idcoque libcnterle Coliam Scombroruro pulillorum generis llatuere: qtiare Sc paruuin Scombrum nominauic, Hiediumque miratur, qudd Scomkd maiorem dleferipferit Coliam, Pro Bellonio,nobifque idem fentieutibus fiat Plinius, Coliam La-, ccrtorum minimum faciens: lic enim legendam arbitrumut contra uulgarem lečlion^m, qua mini* malegit fineknfu. Scio interim dle qui iegunt ininuna gvnera,itcm qui geneia firoplidter.cum Di* nilB DePilcibus Lib II. 275 A niu$loquaturin linguIarLliocmodo: Coliasfiue Parianu-,/iucSexita»uy a patri* Tatica , Lacertordou niinima: nccobftat,quod moxfubmngut, Hclecathcnesfunt Lacerturam gene ra : Hclccatbcnes nans- quc in plurali cqueac lin g ul ari efferri poflunt. Abfurdum quoque vidttur & prarrcr Plinij loquendi moduimeandem vocetii ( minima) interpretari pro eo quod n.inimi eft prt ti j, vel bonitate aur pnr- ftantiainfimum } vt Rondelctius arbitrarni*. Minorem autcin Scombro Coliam tifefedam habemus exAtheoa:q,qui Sardam Coh> magnitudine £qualem efte feribir^vt in Sard a dbdiiius. L O C V S. N AT V RA. MOREŠ. V S V S 1 N C 1 B 1 S. N Ihilfere de Scombrodičiumefl:,quod Colia: fimiliter compctere non po/lit. a Ariftotelcs * optimosefteferibitin Propontidc,antcquampariant,cumcarterifufanei (quibusalias b Co- 1 Jiasietiam anniimeratjfemelque anno parere teftatuf,) Pontum adeuntčsproxime Aegetmi ca ‘ ‘ g fintpingui/fimi. Commendantur ab Athenaio Amydani,atque HiTpani 3 qui Sexetani cognominan- ^ me i\ 0 . tur 3 vnde in hoc c Martialis: rCs . Cum Saxetam pon a tur c a tul a Lacerti 3 ^ Eti ene ft canas ; c on c bi s inunčht tibt e Sl. - -- c L 7. Epi g. Legendam Scxctani:& apud Galenum 5 ^ vbi fcripht pifes mollts carnts & excrementisvacuijvtSaxa d Lbi. 3 . A- tiles & Afelli,adfaliendurn nun fant accommoditCoracim vero (j Pelamydes,MylidSardaJSardena, ft/atj/te l‘ m - Sauitana vocant [al(ltmcnta,ad f.ihendttmfant appofita: & paulo pesih prant ifbmafent Sardica filfa- meta, hodie Sar da s vocant , & Mylt ex Vonto fettudum autern pof illa locum habent C er ati ni & Pelamyd.es &cju Sc-xitana legendum & defaleinueteratisiColijs intelligendum eft. Sexi enimauthore. PliniojBetice Hifpania: oppidum eft. Nec aliud\puto 3 eftfalfamcntam Gaditanmrm memoratum ab Hippocrate iti primo fplenis morbo 3 nifi mauis de Scombro intelligi hoc. Laudantar s d. farnemu & Parij fiue Parianifticuti cimi ex allato P linij loco, tum ex hoc Archeftrati qui inter opfophagos lur- Gaditanum conefquefacileprimashabuit, c conftat: CotLlS Vx ' K«w Udpiov nohtov ( zoLtdv poti us) zuJpii Tpc$oitcr)ti7ro?ugvn. id eft '‘atchcus Vdnum oppidttm Coharum nutrixinclyttij. ^ QupdmoddadcarnisqualitatcmattinetjXenocratesauthor eft,Scombrum & Coliam čarnem ha- Cjrnis . ffjt C bere,non ali ter ac ipfi thunni habent/tomacho ingratam,aridam, malique fucci, & qua? non bacile i UJS \ aluoexcernitur,fed qua:.copiose nutritjminufquepri gratam efte Colia: čarnem,& minuseriam fucci < L ober Co- habere. Scombrum Athen^us quoquc leuiter & fnbito e vcntriculo dcfcendcre tradit 3 Coliam vero lix praftat. glutinofum 3 acrioremqueefte St mordaciorem, deterioris fucci, mclcum nurrirc. Sic& Laccrtuim, (quem eundem cum Coliaeife diximus)Cornelius Celfusjintcr grauiftimi alimenti pifcesrecenfcnsr pfiiutneoram h n q pi t) quiex medta materiafunt ( hoc eft, medioenter alnnt ) ejtttbns maxime vtimkr, tamengramfiimifant>exquibusftlfamentac]uoque fieripoffunt,qua!isLaccrtnseft. Lacertos autern fa- p a , lirifolitosnon fofumetiani ex ijsqua: cxGalcno dixinms 3 verum etiam habemiiscs Martialc 5 qui uroditi fo- ficcanit: Mox vet us frtenui mdior Cordyla Lacerto, Et rurfus alibi: Scela coronabimt rut at o s oua lacertos, Item rurfus: V el duo frttfta rogat Cybij ,tenucmue lacertum } Sed qaam cum ruta frondibusoua tegant. Et madidttm T bynni defile ftmen er it . Ihi. Nec dignam to to de Potryone putat. Quplqcobqtryonem Hcrmolaus interpretatur v uas cllares & condititios racemos, qualesdicbus r,otryo n{. b quibus carointerdida eftjhodiccp vTurpanuis • Inuenio St murie Laccrtorum vfinn apudmedicos ad Aturia La- dcntiumdolores,fiquiseafubindeoščolluat, vtmeminit Marcellus. Cfteriimlicet Lacertusftuo certorum. Coliasperfc minus palato fapiat 3 ab cius cfu nihilominus Romani nequaquam abftinuerunt, vtpro: ceterisdocet Apicius qui multanobis de apparatu ipfius memoria:jirodidit: Patinaex Lacertis & ce- y4pparatus rebdlis s ex eo. i Trigcs oua dura-cercbciu ehxas & enerxas>gigcnapullorum cotjucs . Hac omniadiui- despraterpifcern . compories in pa tura pramifta .falfrn ccciutn tn medlo pones. Ter e sptper , Ligu ft temniš Sujpundespa/fum vel mnlfsmtvt dulcisft . Ptperatnm mit te s in pati nam i facies vt ferueat. cum ferbue- rit^ramorut.e ngitabis,& amyloobligabis. Etpauldpdft. Patinadc Lacertis: Lacertos rade s , lana*, oua cvnfringtSif - cum Lacertis commifces. adpcies licjuamen , vtnum ,oleum .facies vt ferueat. cum ferbue- nt&nogarumfmpleuperfundispiperafjerges^rtnferes ■ Slusin Lacertos clixos ex eodem : lipe rji- ^ HS in guf: ic um^c um inum,rt: ta m viridem 3 cepam: mcl, acetumdi^uamenpvinum^lcunijef 1 rutum: calefactes C" 1 en^P ro P'& ec I uo ^ c dicctur,&proquadrupcde, quod Latinis Laccrtus appellatur, , accipitunauamobrem Thcodorus Gaza,& vetus etiamintcrprcs Galeni,eofauefecud I accrto dif *** hunc pilcem Latine Laeertum dicunt, cum lit veterum Latmorum Lacertus, Gre- fert. $>$$$$$$$ comm Coli as. Vitand«itaque«quiuocadoniscaufa,Gr«cam nomcnclaturamretine- Tracbu * ‘ ** bimus,Latineque fimiliter Saurum appcllabimus. Rurfus Saurum a Trachuro,quita¬ ro . men Roma.’ Suaro& Maftili« Suuero, nomine vtroque (vt apparet) a Saurusdetorto, appellatur, differrc,inTrachurodidhun eft,quoniam Oppianusde Trachuro Sc Sauro tanquamdediuerfispifci * L\b> 7* bus a g at diuerfislocistcuirationiaddendum, quod Speufippus apud a Athcnaum feribit Saurumli- milem čile Acui & Sphyr«n«: nam h a?, c fimilitudo Trachuro neutiquam conuenit. Proftatautenu Sanrus qui . nonnunpuam in foro piičatorio Roma? pifcis quidam longus capite terreftris Lacerti, egregiedenta- TarantoU . tus,Tarantol£nomine,quo & exiguum terreni Lacerti genusintelligunt, cum ht Apulorum Taran- tula peftiferum,venenofilfimunKp phalangium,cuius verienum fola curatur mufica. Hunc itaque pi- p fcem Lacerto fifnillimum quadrupcdi Hippolito Saluiano verum aegenuinum Saurum efteprofi- tend libenter affentior,qudd omnia ei qu« de Sauro veteres fcribunt,examaxilla infertor eminet infuperiorem, vsrides oeuios habet, quosrtth reofulgorepalpebraambiunt - Ab hacdelineatione non omnino abhorret peregrinusifte pifcis,fupine fubuiridis,prone caftaneus,lineis fiue lituris,maculifque orbicularibus fubuiridibus decoratus. Ridu oris hab(.t maximum Lacertorum terreftrium plane «mulum, & validilfimis dentibus inftrudum-. • Branchiarum opercula flauefcunt,pundis referta ferrugineis. Pinnatergoris &branchiarum H da ex ferrugineo 1 ubent. Qu« vero in ventre fungeiufdem ferecum ventre funt col oris. L O CVS Aa * Lib. i. Cibus . b L .9 Hljl. cap. 2. C ur fot it arij tapuntur. Carnis ijtta- litas. Apparatus Smyt.i. MyUa. Corax & Coracinus diffcrant. r Phna. C o’or. Cap ut. Vljfsis Aldrouandi L O C V S. N A T V K A. M O R E S. E M Arinuspifds cu Saurus,ncc vllibi(quod fciamus) n d flumina adnatat-:neque ctiam omni¬ bus aut pkrifouc marislocis, led in quibufdam duntaxat reperin folet, canofoqueloco cielcčlaturjVt Oppianushis verfibus aiierit : Asi n lip ca no turpi-.fccdarj.falusi e Vafuntur, T, atidepj, &c. Atej 'Aacertort>m( šauroru u\) pentes puaputrida p a funti Inter ctcnofts • voluentes c or por aferdes • Čarne vefcitnrj nequepiitridisabftinct 3 vtexpoftremo Oppiani verfu conHat. b Ab Ariftot.inter gregalespifces numeratur. Verini) ciim in nollro luburbano mari linguli femper capiantur;loliua- gus potius quair? gregalis videripotell: niii dixerimus.,non propterea qLiod Jfolitarij, led quia captu lintdifficiles,eos lingulares capi folcrc: quod eo maxime verilimile iit,quia nen follim linguli led ra- riflimecapi videntur. Vix enim annis lin guliš in nollro piicatorio foro bisd cnos captos videmus. tiare Saluianus. V S V S IN C I B I S. P H ilo tim us apud* GaIcnum,Saurum pilčibusannumeratmolli čarne praditis.Galeno vero in- ter mollis& dura carnis pifces mediusquodammodo habetur. Satisitem cuchymus dl,me- ^ diocritercp concoquitur. Etlicetfaporis fiuuitate cum fapididimisconferendus non lit> fna- uistamendicipotell,cllqueminime afpernanduspifcis. Edituralius &frixus . Alexis vero apud Athenanm J ,Sauruin J branchijs exemptis,calis fpinisjotum atoue incilum, & lafere probe pulfatum, cafeo/ale & origano implendum elle docet. Trallianusincuratione podagra pituitola vetaf inter catera cancros 3 allacos 3 lepias 3 Sniylas 3 betas St c. Quem locum cxplicans Iacobus Goupylus; Legi- mus(inquit'in Grammaticorum commentarijs c>tlAA civ, quavoce lignificaturpifcis o-avpog. Ego nen inuenio, /uvAAa vero Hefychio non pijfcis fed limplicitcr o-avpa cfl,quam vocem prola- certaquadruptdeouiparapotiusacceperis . Addequddapud TrallianumperA. limplexleribitur. Torte legend um oo t/kAa^vt pifces polypo cognati intelligantur exmolliiimgenere , cx quo &fcpk funt 3 quas proxime nominauerat. BECORACE RONDELETII. Cap, L VIL SYNO N YM A. E T Y M V M. Oračem liue Čoruum marinam muki Coracino eundem clfe volunt, fed Athenanis & Kopasto? & zopazha tanquam diuerforum diuerlis meminit locis. Coi acis vero li¬ ue Corui čarnem duriorem elfe feribens quam Milui 3 tacite inlinuarei ideturcieum Miluo nonnnullam elle corporis limilitudinem 3 videlicetin alarum longitudine. Su- pra veram Milui iconem dedimus,& quem pro Milno Rondeletiuspinxit 3 tanquam fpurium in hunc‘ locum J tanquam Coraci congenerem 3 quod & ipfe p reli tet ur 5 rcit ci¬ ni us. Coraxitaquc fecundum Rondeletium cll qui Roma nomine cum Lyra communi 3 Capono vulgd a capitismagnitudine/uilciue limiliter Cabote appellatur 3 Burdigalcnlibus vero Perlon,vtre- liquiconlimiles. FORMA DESCRIPTIO. Ifeiseft(inquit)marinus 3 corporisforma Miluo(fuo) limilis,aculeorUmpinnarumq; magnitu- dine dilčrepans . ORabranchiasintegentiacciatain aculeosdelinunt. Piana que ad bran- chiasjininoresquam in Hirundine(fua) maioresquam in Miluo funt,ex viridinigricantespar te interiore 3 extcriore albelcunt,cum maculis rubefcentibus. Dorfum ex caruleo nigricat,latera rubc- fcunt. Vcnccrlačiei cll coloris. Caput cit magnumdocus inter oculos calatus. In dorlo virgas tx CoraxRond. . officuiis contextas 3 inlk r Cuculi habtt: in cotlein pinnas duas 5 prior eft breuior cum acuicis lon- gioribus , acuboribuf' quo: polleriorlongior cum DePifcibus. Lib. II. 279 A cum Ibngemfnoribusaculeis. Linea fiinplex a capite ad caudam duda eft. Palato minus eft flauo Paresimer quam Miludl Ventriculum paruum habetcum multis appendicibus 3 inteftina tenuia , hcparex albo na. rubelcens * Huncaurem pifcem CoracenVfiue Coruum eife hifce argumentis probat Rondeletius : Btymum . Coruo piici a nigrore nomen eft datum, rte Coruusnofter, omniumhuiusgeneris pifcium nigcrri- ttius eft. Pmerea čarne eft multo duriorejquam Miluus , quod Coruo tribuit Athena:us . Miluu s veropoft Coruum minus carteris rubet 3 perfummum mare volitat vtfepe vidimus. Nequemela- tetaliosaliterhuiufmodi pifcesdiftinxifte,vt eum qui anobis Coruusdicitur 3 Cuculum efte aflcrant, non animaduertentes Cuculum ipvdpov, id eft,rubrum dici, eum vero quem pro Cuculo exhibent,ni- grumeiTe, Deinde Miluuna eftequem Coruum appellamuSjobpinnarum, quarad branchiasiunr, bngitudinem* Sedfatius eftob pradidas caufasita diftinguere 3 vtnosdiftinximus. Hxcitaqueille. V S V S I N C 1 B I S. A Thena?u$(vtdiximus) Coraci čarnem tribuitduriorem : non efletamen contemnendum_, omnino pifcem 3 cx hoc Corn. CeJfi innotefcit : Ptfcium e or um qtn ex rnedia mat črta fnt(\\QC V** e It j mediocriter alunt) cfuibtts maxime zuimurjamen grauifimi funt 3 ex quibusfaifamenta^, ^ iUS ' (jtiocjue fieri poffunt, qualit Lacertm cjl,deindc auamuis tencriores fant,tamen durifuntpvt A ur, at a , Gor- ms, Sc ar us, Oculatru* , Hi enim pifces omnes laporis grada fommopere commendantur, DE MILVO E I V S D £ M. Cap L VIII. Enuinum veterum Miluum & exijshirtoriam fuo noslocodedimus > nune Rondde- tio Miluum creditum, Coraci luperiori fimilem hic ex eo deferibimus. Ait fuis Lu- Lučko*. cernam vocari 3 quod nodu fplendeat, eandemque ob caufam a Prouinciaiis Belugo abeluguez,id eftafauillis. Pifcis (inquit) eft marinuscorporisforma Coruoperii- milis } corpore magis rubro, capite minus lato, vtrinque comprefto. Pinnarum nu- £ - . — merocau daque fimilis,magnitudine & colore diftidens. Quantum ad colorem aru- Cc i Jr Det.partijpinnarum qua» ad branchias fiintextern£,nulla? macula; rubra: infunt: interna cx viridi non nigricat/ed pinnas iftre partim flauefcunt } partim nigricant. Linea a brauchijs ad caudam duda fim- piex non eft 3 neque Iaruis vt in Coruo: Ted ex acutis breuibufq ue aculeis horret. Non fq uumis fed ču¬ te afperacontegitur, Partibus internis Mullo imberbi fimilis. Palatum parum flauum eft. Caine p ' rt:s ' iater> eft dura Sdiecau * H D Miluus Rond. Aa a DE B O O- 280 Vlyišis Aldrouandi S-frgriiu- U -J . Knnjt . DE BOOPIS R ARA SPECIE Exeodem. Cap. LIX. Oops (vt oftcndimus)litoralis cft & fquamofus pifcis 3 ex aiiusfperiebus cfsc Ron- deletiuscredidit huncrariorem pifccm, quod etfi no bi.s non videatur/iuiagcnere difcrepat,vtpote leui čute pneditus,quo nomine tamen apud antiouos veniat, igno- rantes, idcm nomen reliquimus . Raniš e Itpifcis (inqiiit) cuiusnomcn neq;dpi- fcatoribus noftris,neq-ab alijs potui vnquam cxtorquerc proptcr raritatem • Palmi maioris eft longitudine,totus a fquamis nudus, ore parno, oculis valde magnispro corporis rationejin pronis partibus pinnam habet ad caudam vfquecontinuam. Caudalata /pi/Iaq; c ft, Ad branchias & in ventrc binas pinnas habet, Sapore, carnis fubflantia/iculis Boopcm reicrt. : J JI Finis Libri fecundi. „0 j . 28 i VLYSSIS ALDROVANDI PATRITII BONONIENSIS, DE PISCIBVS LIBRI III. Q^V I E S T DE PISCIBVS PELAGtlS SQVAMOSIS> ET PRIMVM DE ASELLIS. Cap. I. IN OVO ORD1NIS RATIO. ELAGIORVMj hoceflinaltopelagodegentiumpiTciumnonpaucos& faporis & falu brkati s grada non roiiun commendarijed plerifoueedam litora- libus prarfcrri pofic 3 ex fubfequenribus aliquot patcbit hiftorijs.Inter quos Ci ab Cur db •*- Aidlojsm de formi non digtto nomine pilce, vt Ouidij verbis v tar 3 CKordiuiru ftllotxordi0 fum pfcrim us^ncmo (opinor) \ itio vcrtet. Hune enim in urnima femperprg- tHr * rogatiua,atquepretiofuide apud antiqucs,interalio$oftcndunt Cornelius Nc ^Aftlli \ n pos & Laberius poetaminorum,qui tefte PJinio, Afellis & Lupo pracipuam quo olim-» polt Acipcnicrun, fuiflc authoritatem tradiderunt: Deberentqueetiamnum pretit. Holiandiatque Britanniincadem veneratione Afellosfuos habere, oua veteres habuere Acipenfc- rem,&nili coronad,cumq; tubiciniscantu inferre 5 quafi quadam non dcliciarum/cd numinisalieuius pompa:quandoquidem incred.bilcin ex ijsqua:ftum faciunt:nam poft iuorum faturitatem 3 no ioldin rircumiacenres,uerumetiam remodifunas regiones non dne quammaximo ue&igali, recendbus 5 fa- liti$ 3 & aridis faturanf. D SYNONYMA. ETYMVM. Vos itaque Latini Afellos,Gra?ci ovxg & ov/Vjcasnominaruntmon tanren omnes indifferenter, ut Galenus exifliinauit J inq uiens, VuosPhdotimus ovd^alij hv\ aui . Afellos ab antiquisnuncupari cxiidmans J afIertionisiua: authorem nullum habet. O- X.i vdfelli ««- men Uliut qHim o;’w Apud Gr*- cm. Ajdim tur fit dtčhis. * Ub. 4 . de iin*, lat. * Lib. }. de pijiibus- A a 3 gener;a. E 9 c. 7. Callarii. Bacchuf. *L 5 i.c. 1 1 C adut. Gallcrias. CUfiat. Vi differat. Ihcchuft Bancbas. * L.?. Hiti* cap 17 . Os. z/lthcnfi lo c us correft 0 Alttr Athe np locus car rcclus . h In adagijs. ’I)cftriptio. Vljfsis Aldrouandi G EN E R A. D1F F E R E N T1. /E. I N enumerandis Afclligencribusintervctereshaudfatis conuenit . Ariftoteles vniustantfim mcminit&oiwvocat-' quamquam A th c n a: us ovtczov quoquc abeo nominar: teftetur, in libro (vtcitat) dcanimalibus, utaliusfucritabijs,quibusnosfruimur. ;i Plinioduogenera cognitai C 'atlaria nnnorcs & Bacchi,qui non nifi in alto capiuntur,ideoqneprelati prioni as, h Et ruri us . Čallarias jfelloruvngeneris 3 xifi rnnor e (Tet . Tctidem quoque rcceufuit Dorion in libro de pifdbus apud Athe- fiamm,videlicet Ivov, quem vocari alijs Gadon tcftatur: & Galleridam ,qui alijs vocetur o/iazogS^ Oppianus vero ctfi tria facere. videaturpOnon, Onifcon & Gariarn 1 ficCallariam per 1} r.copen metri caufa nuncupapfiue Gallariam,fiue Galleridam , vario enim modo feribitur hocno- mcn. ) & Clariam ab Onifco diftinguitin eodem verfu,addita hacdiftinŽitionisnota, quod Onos ul* profundo degatin aliquo latibulo,Člana? vero & Onifci in c ceno & paluftnbus maris locis, non plu¬ la ramen qu;im duo facerc opinor 3 & Onifcum meo iudicio vccat Alellum fiue Onon nondum adub turni Traditenim nendum exploratUm eRc^ucticsanno pariat,ac fi nemobuden lis obferuaritpare p re ob atetis nimirum d e le d um. Hifce plura ge n era addidere rccentiores , o norimi alia fquamofa-. funt, aliaiqamiscarcnt. Nos de fingulis quibufqueagemus,ab Onofiue Afello fimpliciterdifto fumptoexordio. FORMA. DESCR!RTIO Q Vi it aque O ''vos fiue Afinus fiue Afellus Emplicitervocatur J & nonnullis etiam O VE >co?,vtex Gaienod;ximus,& Piinio Bacchus,(non Banchus vtncnnulli feribunt,) qucd Liberopatri fiue Baccho faccr cifer,vt ille ait,foite ob tumidum ventrem,eum cfie certum eft, qui iunior ^ adhuc Oppiano Onifcus,Hbflandi$ BoIcK,adultus Cabellaeu, Gallis Capellannuncu- patur,omnia enim oup de Ono & Afello veteresfcripfere,ei conuenire fublequens hiftoria oftcndct> & quod ad forma’ corporifque notas attinet, a AnTtotcles cirrum ante os tribuit radiolum vocatGa- za) deeuius vfu poftca,eum Capellanushabct; caret veroMcilucius quemalijprovero Afelloob- trudunt. Nec obfiare arbitror Athenaum,aui ex authoritate ciufdem Ariftotelis in libro, quem ci¬ tat,de animalibus feribit Onon & Onifcon os habere dvappoyag ouoiagTdig yaMo7g id \B.,patulumfiuu G htansmoreGaleorum. Hune enim locum corruptum effe non d ubito,legend umq; Tcc7gya.Ma.7g, quas GrammaticijVtcrat etiam Athenaus , cum rodf ^aAaoicfajpenumerb confundunt. Tal*? ya,Mccigos excauatum eft,ideoque hians ac patulum, quale omnino etiam eft Capellano: ao7gya.Mo7g veropro corporis (magni enim funt: ratione,paruum, angufiumque &nihil vel parumfakem hians. Qucdfi itf quis Epicharmu fakem nobis aduerfari dixcrit qui 7roivj\oyct<;Qpig ovug cognominauit apud eudem Athenammdd eft, vario ventre slfellos,d\m vnicolor fitnoftri pifcis venter ;huic quoque refponfunu volo,& hunc quoque locum viris dodiftimis fufpeeftum effe, ciim in toto Afellcrum genere nulli ma- culatus venter fit: legito • b Adrianus Iunius izfpa.7ri\oyz5-cpig/id eft ventremhabentesportentofinn’, eonimirumfretusargumcnto,quoniam Athenarushuicpifcium folicor in vefitre efle dixcrat: quod ciim cordatis viris haud verifimile fit,libenter illi fubfcribo qui vn A 07 as-epe?legcndum cenfuit,id eft> vetricofos,ciim nofter Ono s in ventrem fummopere excre|cat. Eftitaque Onosnofter fiue Afellus maior, pifcis Oceano peculiaris,tumida admodum ventre,amplo capitc,ore item grandiffimo, corpo- re proxime cauda tenui,magnitudine infignis,binos trefue cubitos crebro cxceden.s\colore in-tergore nigricate,ad latera & in vetrc albicate/ed fquamofufne fit, an leui čute prcditus,haud fatis rnemini. Tertia Afellorum fpecies Rond. Afellus maior authori,in quo barbulam ex inferiori mento propendentem pičtor non obferuauir. H DcPifcibus r rJ J! Lib i A L L O C V S. N AT V RA- MOREŠ. 0 'NoS( vt Oppianus teftaUir)in alto mari dcgitfn ouodam latibulo , quod Capcllano noftro conuenit,qui pariter,vtdc Ono fcripfit AriRordcSjplurimum temporis jarec, longoque iti- terpofito tcmpore non capitur. Quo vero tar,pore non v ideatur,oftenclit Acl anus , Coni- n„ m do 1 1 culaexortum extimejcere tradens: clari us Athenarus ex AriRotde/olum (inquiens ) calidi^imis fia~ grante Siriodiebus occultarficiim ali j per. fummum h y berili temporis firigus feabdant. Solum ta- men id Afinum facere negat 3 Piinius his verbis: £mdaw aSlus impatientia medij s feruonbus pxage- nisdielttslatcntjvtGlaucus,Ajelli,Aurat& . Arena: etiam fdc obruere, cirroque tanquam vermiculo tjtiodaminfidiariaiijspifeibus verifimillimum eft,cum cirro cd( vt d?ximus praditus lit:quod nem petje Ono prodidit Arifloteles hi s verbis: obrtittnt.arena pPataJ > 'aJpr- i Squatina i ctmque mil¬ imfiti corporisp ar tem non teclam reliquerintgverberant t.ddmji oris f i > ejuos pifca tore s utrga las v o c ant, (jtidspifcictilicumafpexerint^adnatantqttafiadalgasqttibttsueJcifoiitifant.■ Quareeundcm quoque ^ cum hoc efic conijcio,qui apud Danfos St Bartiffos Zandet vel Sandat vocatur ab Arena,qufpleri'fqj m ram. B Septentrionalibus populiš Sant vel Zantnommatur. Ventreenim albicareinquiunt,nigricare dorfo, camemfalecondiri,conditam tenaciorem euadere,ingenriquecopiadolijs datifum in exteras regio- nes mitri. Quia vero tam ociofus arcnis obrutus iacct, tum qubdtanto tempore latet , deforme Afi- ninomenobtinuilTe reor,defidemque Sč fegnem cognominatum fuifie. Solitarius denique pifcis eit, quod & Athcnams tcriatur:& Oppiajio hamo capitur,quem anali* in captis f*pe eximunt. £tymm . V S V S 1 N C I B I S.' v L 9.c. 17. Vi pifeibus iajidutur. 1 Ecurhabctmaximum , idem q tre d elica ti ffi m mn & quoc! eteterorum pifcium iecinoribusre<5la_. ratione prade rtur.Carne item alba cft,& friabili 5 palatoque gratirilma,maxime fi elixa a nulo re- centi butyro, & rinapios condimteo addito inferatur,vt apud Hclludcs rieri ari okt. Magm A- feilum fecirie veteres ab cxordio dičlum eric. Galcnus fi probo vtatur alimento & mari puro nam_. funt qui coenoris etiam locis degunt,minores natu nimirum,vt ex Oppiano okendiinus; carnis boni- tatejioc eft,falubritate cum riixarilibus contenderc aricrit. Alias etiam nnollem & friabilem čarnem C habere teftatur.etfi non eque ac faxatiles; ideoque v bi horum inopia eri:, Afellos fuccedere polic- eos veroquiprauovtuntur alimento, autin aquis mixtis & potilfimum fi vitiolse fuerint, degunt, carnis quidem mollitiem non dcponere,fcd pinguitudinem ac lentorem acquirere,& ob id neque fuaucs,vt antea,amplius manere & alimtntum excremcntitium reddere Quare cum & Diphilus boni quidem fucci Afcllos efle dicat,fed haud faciles concodu,virofumq; aliquid in fe habere, de poftremo loco a Galcnorecenfitisloqui arbiframur,atqueadeo bene a Plinioferiptum, Bacchum quod in alto pela- godegat,CaUarijspr^ferri. Idem Galcnusrecentesin alboiureiubetdixari,quoditadocuitparari. Copiofa aquain ollam inijcitur,deinde olei quod fatis eft,aifunditur,cu pauco anethi aut perri, dei tr¬ de cum pifces {čmieočli fuerint,falis tantiim infpergitur, quo ad totum ius falfum nondum appareat: quam prarparationem a?gris accommodam efic ait. Exiccatus ipfe pifcis ofieam fere duritiem induit, quare robufto aliquo baculo prius verberatus coquitur,haud ingratus guftui, fi elixatus butyro inna- tansinferatur. StocKififch inde vocaturpervtramq; Germaniam quafi fuftuarius pifcis, vt eruditus, quidamlatineexprcfiit. Šale item inueteratuscommendatur,finočlurnadiurnaqimaceratione,fal- fugine ablataexnoua affufaaquaelixetur,&eode quocxiccatus,modocomedatur, mutatqiiterum r.o nen, Abcrdanum enim tucriunc;:parit:c6diturautem noninteger,vtexiccatur,prtecifo tantum ca ^ pite,fed in ftufta diriečlus, & ligncis vafcuiis claufus ad exteras regiones ab Holladis, ac potiriimum Germaniam fuperiorem mittitur, vbi Rheynfifch quafi Rhcni pifcis nuneupatur, qudd co per Rhe- num fluuium conducatur. Iccur, s1pp ir it us. Carnis mul’ lita--’ Im album tjiat. lndurati tip paraius. P f hf: fi::x rius . •Aberdam Pij ds Ih: cul DE 284 Vljfsis Aldrouandi DE CALLARIA SIVE ASELLO M I N O R E. Cap. II; * SYNONYMA. E T Y M V M. Inorem Afellum Plinius Callariam vocat,item apud Athenarum Dorion, cui Mn a ut Oni funt , A {triado r-itaiantu Jpih.t. L Ongitudine plcrumque pedali auteubitali efl,teres,ventricofus tamen, capite maiufculo,^ (v trn onmjlato.prelfoCj u e 5 oris ribi u m aximo. Interior maxillaqua’ pauliim prominet,vno dtmium,eorumdemque acutiifmorum ordine/upericrduplicimunitur. Oculimaximifunt> branchiir \ trimque cuatcina:,di plicts: inter quasccrlitum dlf guraolfsda aut vt Belloniushabet,Merlangus. By- Aferlangus zanrini tefte eodcm Bcllonio Muzum vel Mazum dicunt,Veneti piiccm mollem 5 Ro- Magiu- mani vulgo Ficum: etri Rondeletius ali um ab hoc efie dicat, Venetis ac Romanis fic A/čis mollis _ w _ nominatum. Monet enim Bcllonius lici vocabulum ad pcrmultos aiios Afellos tranf- Plcus farri a Romani s. H I) FORMA. D E S C R I P T I O. Abitu corporis Merlucio riue Callaria? fimilis eri; oeulismagnis,perfpicuis,argenteisi fqua- inis paruis,adeQ \ t vifum i ugiant,tegitur,orc cit medio. Dentcs paruos habet in maxillis, Squam&> albos,acutos,ordinatos: ven trem prominulum, vt & omne Afellorum genus. Albus eri: ac mollisjargentei coloris. In pinnarum numero Rondeletius & Bellonius,quibuS huc pifcem debemus, diflerttiunt. lile enim numero fituoue eas cum Meriucio.conuenire afferit,hoc dempto quod Mer- lucius duastantum in dorfo habeat,hic tres: Bcllonius vero, tres quidcm etiam in tergorc > fed dttas abanoad caudamtribuit,atquein lateribusad branchias,vtrimqiie vriam. Lincaabranchijs adcau- dam rinuofadučla eft. Spina tergoris fexaginta vertebris conftat ex Bellonijobrieruatione. Vcntri- Vam s inttr culum magnum habet cum multis appendicibus,hcparex cahdido rubefccns: vuluam bifariamtan- tlim diuifam affirmat Rondeletius eontra Bell6nium,qui quadrifAriam difhndi feripferat, id quod cer- tc non comperiet(inquit)ex anatome difiecandi peritus,qui pro vulua partibus vafa fpermatica teme re non acceperit. In capite calculos oblongos habet,non omnino rotundos,quules nimirum plurimi alijpifces. LOCVS- NATVRA. MOREŠ. Ccani pifcis eft,ex alto ad litora etiam afccndcns, vt inde licet colligere, quod in ventriculo I cius Aphya,caridcs,Gobioncfque parni &ignobiles,fimilcfquc pifciculi litoralesreperian- Cibus » V/ tur:quosintegrosdeučrat,nec dentibus < vt Rondeletiusait) in fruftadiuiditrdentesenim habet non ad incidcndum,fed ad retinendam prardam. lili vero in ventriculo diffečH in rirufta, ideo r neriuntur,ouod eibi in ventriculo ciiin a calore natiuo immutantur & concoquuntur, comminuun- tur&attcruntur. vsvs 283 Vlyfsis Aidrouandi V S V S IN GIBI S. Čarni? qua iitas =* C Arne quidem (inquit Rondcletius ) eftfriabili & molli/ed non perindc ac Phycls (lic vocat perperam oui Roma: Fico& Tenca marina vocatur, de quomoxfuoloco) vndehospifces comefosncn maiori oneri efie ventriculo quamfiezonaappenfigeftarentur,vulgdGalli dicunt,qui dur* carnis pifces probant,ca:terifq- pr*ferunt. Bellonius hoc prouerbium citat paulo ali' ter,nimirum ficGalli* tam frequens eft Mcrlangus.vt a carnis leuitate, vulgari prouerbio locumfe- ceritjhominem duodcnis Merlangisprobepaftum,minoreabhisponderein curfu fatigari, quamli k nos tantum Zon* appenfos geftauerit: dubitatq; Bellonius,an itaq; is fit piicis,qui a carnis molli- Cr t r t ^ t & car< ^ ore antiouis Gr teci s ripofiarov, hoc eft, ouis aut Pecus dici confueuit:in qua tamen fenten- •«<■ pifcu da inconftuns eft,nam & JEglefinum, (vtfuolocodicetur) npo/SaTovetiamefTecontendit , cx) laticr&maior . Harc enim cubiti eft msgnitudine, aut non multd maiore: iikduorum cubitorum magnitudinetnfupcrat. Coloreeftci- nereo,ventrt falcato. Scuamis tegitur. Ore eft mediocri fine dentibus,oculis fatis magnis. Pinnarum numero fituq; duobus fuperioribus ( Eglefino & Merlanojf- milis eft. Cauda in \ nicam deftnit. Linea a branchiarum fuprema parte adcaudam obliqueducitur. Camu cur Partibusinterni« Afino (Merlucio) ftmiliseft . Čarne conftatduriorequam Afinus, minusgluti- l hdS , 1 noia c uam Moiua . Pifcis ifte in ac na maceratus , vel fufte contufus, pauperiorum & rufticoruun* cibuseft. DE MOLVA MAIORI. SEV ASELLO' Vario. Cap. V. E St inter Oceani Afinos,nonnullis Gallorum MoIua,alijsMofcheboutamacuIarum feupun&o- rum vatietate nominatus,alijfqi fimiliter Leopard,Rondeletio Aftnus vari us. FORMA. DESCRIPTIO. Crfor. Ifcis eft fquamofus, Gobcrgoproximedeferipto ftmilis,fed maior. Dorfo cinereo multis ma- *l'innx t culisnigrisconfperfo,ventre candido,falcato.Pinnastreshabetindorfo,apodice vnicamu.? JL duas ad branchias,duas in ventre,qua?magis aborefunt remota:,quam in Afino (Merlucio) & oobergo:in quibus duobus h* ventris pinn*,fluuiatilium pifcium modo, ori propiores funt &lo- co firm ion innix*. Oreeftmagno . Denteshabetinmaxillis. Oculisminoribusquam Gobergus. Internis partibuš Afino ftmilis eft. Hanc Moluam maiorem efte putat Rondeletius:ei enim ftmilis eft (inq uit) hic piicis & eodem modo maculatus. Subftantia carnis fere eadem jnam glutinofus eft, fed minus quam Molua_>. Loeus. DE MO- i o- DePifcibus Lib. III. 289 A DE MORHVA, SIVE MOLVA ALTERA. V ‘ Cap. V J. Oluavel MorhuaaGallis, ab Anglis Morhuel Afellorum tefte Bellonio fpecicscCt . maxima, & vt plurimum fefquicubitalis longitudinis, latitudinis vero pedis vnius. do Ore eft magno 3 & dentes habet in maxillis. Ex inferioris maxilla extremo appen- dix carnofa 3 ceu piius e barba propendet. Oculi illi aiunt efle magnos., & ab h is apud Ocull. Gallos paroemiam efle in ftolidos, vt vult Bellonius, fed in eos quibus infirmior ac hebetior eft vifus acies:fic enim ferefemper (inquit Rondeletius) accidit,vt qui ma- ma Z nt gnis fintoculis & prominentibus>maxime quibus lata eft pupilla, parum acute cernant ob maiorem_ ^‘" fpirituum diflipationem. Pinnas habet ad branchias & in ventre binas, parte prona tres 5 a podico p mn ^ duas. Dorfum cinereis fuluiftj; maculis notatur, Venter falcatus. Partes interna; Muftela marina; c&lor. %ferefimiles. VSVS IN C I B I S. R Ondeletius recentem hunc pifcem carne_. efle fcribit muko meliore, quam ciim falitus aut exiccatus fuerit: quippe cuiuscaro glutinofaadeo fit;vt etiam butyro din immerfa (quod 3 Carni\ qtu~ vt pinguia omnia glutinofarum rerum adhafionem impedit) digitis ita hareat inter eden- iitas. dum 3 vt vix reuellatur. Cum contra (inquit) fieri oportcre ratio ipfa fuadere videatur, quod fal ca- lefaciat 3 extenuet 3 & incidat.At cur glutinofior Morhua tempere fiatjin caufa efle putat tcnuis humo- Ckr tem p 0 . dsconfumptionem. Quemadmodum in farina multa aqua diluta enenire videmus, qua fl aliquan- u glutino- diucoquatur 3 tenuionbus partibus ab igne abfumptis tam fpifla glutinofaq; redditur, vt ca ad multa ficrfiut. ^rtuminanda vtamur.Idem in faccharo aqua difloluto experieris: cočiione enim multo glutinoflus fiet. c VSVS IN EXTERNIS. I Nteftina huius pifcis & folliculi ichthyocolla coficienda inferuiunt 5 vndc fuere qui veterum Ich- inttfllno- thyocollam ( accipitur enim pro pifce & glutine) efle crcdidere;quorum opinionem non teme- rum >fus „• re redarguit Rondektius;vt fuo aliquando loco pate bit. DE A S E L L O N I G R O. Cap. V i I. Rofitctur Bellonius fefe ignorare 3 quaratione Britanni hunc pifcem CoJAifch dixe- rintjnifi (inquit) dicas eidem huncillis efle vfui 3 quoinPontoid Sturioftisgcnus, etymum. ex cuius folliculo ichthyocolla cofici folct 3 quafi col ipfis fit colla fiuc gluten : cum_, rem aliter fefe habcre inquiant Anglicalingua periti 3 qui col Anglis carbonem ef- fe aiuntrvt inde pifcis hic 3 Afellusnigcr 3 fiue carbonarius dicatur, quod pra ca te ris tergore nigricet, Delertur ad Gallos ex eo Britannia tračfu, qui Hollandiam fpe- Locus. ftat. Vbi prouečhis eft 3 aliquo eft in prctiotnam paruus adhuc 3 carnem habet plane infipidam.Squa- c n ^ miscontegiturlatioribus, quamquiuisaliusfuigeneris . Ha tamen in iconequam Belloniusno- ^ Us ’ bisdedit, non exprimuntur 3 Tergore eft nigricante, ventre candtdiore . A capite ad caudam_. a- sauim*. tram lineam produdtam habet 3 adlateraaliquantulum infkxam pinnafq; reliquisfui geneiispi/ci- Color. busduriores ac robuftiores. Popularis eft,& omnium falitorum infcrioi is nota. Pinxit eum acepha- lum,qu6d capite mutilusin Angliam 3 vbi etiam peregrinus eft 3 pcrferatur. Bb DE M V- 2£0 Vlvfsis Aldro-uandi D E M V S T E L VVLGO G EN V/E Muftcla vuJgaris Rondel. G blercpfa■ ■/a; * /* Sellonim generispifcem huc Ge nuenfes & MalTilienfes 3 vulgo M uftelam vocanftkfiprgprie cer rcjcum fint Mufte 4 a?lcues , con- trdac hic quifouamoftiseft: II- lyrici Pcgorellam, vulgus Cre- icnfe Gaideroplarum,nos (inquit BelloniusJ Afi numpifcem vertcre pofiumus . Arbitratur an¬ teni Arircoteiis & Gakni Callariam eiTe, cum_* neuter ( quod couidem fciam) Callaria; m e mi¬ li eri t. Rondeietias ver 6 qua? A fin o notce infi- gncs Sc cudentifilma? tribuuntur ab Ariftot. huic n ag:s coir petere exiftimar,quam Merlucio, que 'omnes (inquit) hodit Afellum vetertirh efie iu- dicaiit i maxiffic vero virgula? illa? ad alliciendos Sc capiendos pifces, cjuibus prorfus caret Merlu- cius/ctkk! lapides molares im capi te habeat, quod lateat . Sed ciiiii omnes iltenotai Capel- / rjtnpm . lano quoq- competant 3 ego in meaopinione fir- mus permaneo.Pifcis eft marinus Merlario quo- dammodo fimilis, Gratco & Italico litoritefto Beilonio frequentiffimus, inter mollis carnis pi¬ leči čonnumeratus: trium interdum pafinormm longitudinis # ac cruris humani craffitiei: colore cx liuidoin opacumabeunte, fquamis Polam vul- garem referentibus. Duas in tergore pinnas ge- rit:quarum minima capiti vidna cit: prarter quos aliam rurfus ad caudam vfquepiotenfam habet: ac rurfus ad la ter a vtrinque vrtam, rotund am_,, fub quibus pofiremis craffiores ac carnofi qui- dam cini hiteli confpiciuntur: huius qucq; cau- darpinna rotunda eft :cimim feb m c rito habet, quod Rondeletiuš qttoquc tefiatur , qui ramen duasin iconc fua exprefiii. Idem & Belioniumu. hetat i quod fine fquamis fquamofum imnepi- fcemdcfcribat, cumisfquamis Polam vulgarem referre dicat,vt ofiendimus: M-axilk$ habet mo- biles, dentes coiiiufos,r t& Afinorem reliquum gcnus.Scd hoc ab ijs deficit, qt:dd in labro fupe- riore, maculam oftenditin cordis figuram,denti- cnliscifcumfukam,]inguam aibicantem &in cu- fpidtirtcfiei m tam. Proindc branchiasdiftendit vtrinq» quatuor,iubquibu$cor-dditcfcit triquc- trum,pericardio,vtin caterispifeibus obuolutu. De diaphragmate hepar pallidu acferelačku ap pesu eft, in treslobosdiuifum :cuiuspars finiftra, cateris maior, veftcukm fellis oblonga admittit: tertms lobus fupci • ciei fiomachiineubit. Licilli e it DnguiaeiiSjgracilis/. blogus, dorfo ineubens, a ven- Partes m tcrKA. DePifcibus Lib.III 291 u v entficulo depcndcns:qucm proptcr voracitatcm prargrandem vidimus, eius rerč figura.’ , cuius ek A pa (forum inftrumentum,cui cornutcc mufe pomen cit. In pyloro admodum muka’ funt apophyfes, vtquinque& trigintafacileconnurnercs. Eiusintckina non amplius quam tribus reuolutionibus circumfkxalunt,antequam ad reči um pertingant: praeter qua?, veficulaquadam cateris Alinis com- muni pra-ditus ek,gemino vcluti foliiculo tergori coniunčia, qua illi commodioris natationis vfum_. cxhibere creditur . Ca ter ii m hic pifcis Sardellis , Boopis, Trachuris atque alijs pilciculis fe exaturat. Cibus . Hacomnia ferč Bdlonius. DE TINCA MARINA. Cap. IX. SYNONYMA. ETYMVM. Racedenti AfeIlo,vulgo Muftella dičio congener omnino videtur pifcis ide qui Ro- ^ cnca ma duabus infignis nomenclaturis, vulgo Tcnca marina & pefce Fico nuneupatur. rini- Rondeletius pro veterum Phycide exhibuit veterisnomenclatura vekigium, puto, p e fce Fico . fecutusjcum neque varijs depičtus lit coloribuš,riequc fpinis vallatus, & nihil minus Phycidem^» quam Perca & Channa fimilis: quas notas in Phycide rcquiri fuoloco oftendimus. ««» efle . Apparetautem Tincam marinam vulgo nominari proptcr corporis quandamcum paluftri Tinca fimilitudinc: Ficiquc nomen f bi vendicauit,qudd maturioris paflique fici inkar mollis fit,flaccidus,acfucci plenus. Saluianus Afellum Callariam dfc contcndipfedquara frigidisnedicam Callariam. friuolis rationibusdečturus ifthatc diiudicet . a Plinius (inquit J cum inquiat: Calarias Afllorumgene- non e fi e - rtsmjiminoreffet: vti Callariam Afellicongenerem & minorem effe tekatur:itanos hunc pifcem no- ' i c ‘ l l ftrum,quippe qui Afello (fic vocat Merlucium) (imilis ek,atque minor, Callariam elle iure cenfe- b f f ^ mus,nec fi b Plinius,diccns alibi: Afellorum duo genera>C allariz minores dr Bacchi qui mn nifiin alto ca- ' 9 ' c ' 1 punt urade o pralatiprionbus: atque Dorion feribens apud Athenatum, Bhnuatihs Murina habet e nam fitnafimilem Afello qui vocatur G allarias,Ca\ lan a& Afellum non limiles fed vnura & eundem pil čem facere videantur,non hunc fed Merluciu,quem Afellum cffe katui m us, Callariam appellare oportet. Namciim Callarias valde fi miliš fit minori Afello,mirum non ek Piinium(haud muitum in rebus in- ternofcendisdiligentcm & peritum,hocloco Afellum minorem Callariam vocaffc, atque vnurn 5^ ,C eundem pifcem feciffe. Dorion vero pro nokra pugnat opinionemam k minorem Afellum & Cal¬ lariam vnum & eudem pifcem arbitratus effet, habere dixiket fpinam fimilem rfi o/ktk® aut rfi yaX- X ciplaSt nor« d/urzai rd> zaXayAvfi yaXXapi%\d eft minori Afello vocato Gallarie: quibus verbis tum pifcem vnum qui fimpliciter dvietzo ^tum alterum q ui non kmpliciter, fed dvia-zog ya.XXa.piai; vocetur, manifefte innuit reperiri. Noki a’ praterea fententia fubfcribit Oppianus,quippe qui Callariam me¬ tri ratione per fyncopen zXaptav vocans,ab Afelloque fcparans,inquit: ^tifTcu zal zXap'laj za] r rp4yXiS't; iypar’ ovierzeov . Quamobrem vti Merlucium oviezov iiue minorem Afellum, ita hunc Callariam Plinij y aXXa.pt av fiue oviffzov zaXn/xivov yaXXapiav Dorionis,atque zXapiav Oppiani iure arbitramur. Quod fi fbrfan f in hikoria Merlucij hac ita abfolute diflinda non finpea ad huius hikoria cenfuram reuocamus.Ha- čfenus Saluianus. Quod vero ad Plinij verba attinepea tam clara funt, vt nihil planeopponi queat, cademque in Merlucij hikoria,& rečte citauit, & rečfe explicauit: hicčp non bene palinodiam canit. Dixerataffererc viden Piinium quadruplici inter fe differčtiadifferre Afellos: primiim enim (inquir) d bo nitatc carnisa veris- Afcllisdcgeneret, Callarias effe non potek, ita tamen de ea hoc loco agendum crar.cuod corporis formapratcedcntcm Alcili fpeciem referat. Bb 2 FORMA Tinca marina / De Pifcibus Lib. 1 1L 295 FORMA. DESCRIPTIO. C Apite(inquit Saluianus)eft lato & preflo,ore magno & valdedcnticulato,atque oculis etiam magnis & aureis. Ex inferiore maxilla appendix vna cum barba pendets qua minor caret Ca P !it • Afellus. (Mcrlucius) Eranchias habet vtrimque quaternas , & ad ca s , binas latiufculas pin- nas 3 vnam fcilicet vtrimque. Ex anteriore vero ventris partc binarum pinnarum vice, qum eo loco pi- p fatiufq. elle iudico ex uulgari latinum , licet barbarum nomen in Grad & Latini penuria fingere,Harengum vel Herengum,quam cum Ilidoro, Harengus. Albertoque nonnullilque alijs Alecem fiue Halecem nuncupare,cum lit Halec uel Halex. P) Alecvel Alex,resabhocnobiliftimopifcelongediuerfa,vtifuo loco anteaoftendimus. Sigifmudus Geleniusin Lexico fymphono Gcrmanicum nomen a Graco a pa§deducit,qucd ramen vocabulum apud nullum nuneauthorerrfinuenias. Idem quatuorifthcc nominainterfe componitjdaraca La- tinum,Haring Germanicum,A’pWk Gracum, HerincK Illyricum vel Bohemicum. Sed quoties no¬ men pifcis ifte mutet 3 modo dicain in vfu. GENVS. DESCRIPTIO. Vi Chalcidi marina fine Sardince congenerem faciunt HarengUjijs egolibentiiis fubfcripfc- rim qua quf7 hriflis liuc Alofis. Sardinis enim needti adultis ita ftmilis eft, ut muhi paruas Ouibus con Sardinas Haregisncqueantdiliipguere.7 hrilEsinterim fimiles cfle noinficior, fedhe flu gctmrfn. mnos fubcunt,qd' Harčgi no faciunt. Dorfo Hareguseft quodamodo cerulco, uttre albo, C o tu. čtcoq.iilcato/quamis acutis^tinaciccitj.t uti-ha čti b.cu caere facilededdupfint.Dcdratalis^lppe h b i etiam arg Hafengus Flandricus, uj4 Karcngus minor. DePifcibus Lib.IIL 295 A cpam pedalis eft longitudinis. Branchiarum fcifiuram pro corporis aatione magnam habet, ideocp* citiflime aquaextranectamenomni. Hollandi enim & Zelandi & drcumuicinialij,etfiexhuius pifcispi- Oceani,fed fcatione irtcredibile qu«ftum faciant, in fuo Oceano eum non capiunt, led longius abire co- nm tonus pi guntur,& Angliamiuxta,Scotiam,Irlandiam,Noruegiam,Daniam,Germ.iniam obnauigarc;quaai_ /čem ejfe. Oceani pattem Germani ab Harengorum copia, Haringfee id eft, mare Harengorum cognomina- runt. Falliturque Bellonius cum Roma? venales proftare fibi perfuadet, & in mediterraneo inari etiam Capi, forma? fimii!tudme(vtlnquit RondeIetius,)deceptus:quienim Harengi fpecie non foiiim Roma?,fed etiam Mafliiia? & Venetijs videntur,non funt Harengi, (inquit Rondeletius ) fed Thratcar | (lic vocat Thrilfas fiue Alofas) parua*,Harcng : <; & Sardinis adeo fimiles, vt eas pro Harengis facile Hmtn • fl etiam accipiant Galli,quibus hi notiifimi funt,fed his notis diftinguuntur. Thrifils fiue Alofis fpina? Mof^diife- muko afperiores ventrem firmant, Harengis minus afpcra?: quam ob caufam fi paulo diutius afler- renti*. uentur, difrupto ventre inteftina procidunt: pra?terea fpina* in his tenuiores & edendo minus mole- fta?,in iliis multo inoleftiores. Denique Aloia? paru« maculas habent;quibus Harengus caret, NATVRA. MOREŠ. PARTVS. A VthordetiaturarerumHarengumtraditaquaviuere,omniumautempifcium fere eatan- ^ tummodo:&nifi in ea viuerc pofie,nam ftatim(inquit)vtaeris ferenacontigerit,expirat;nec ^ u - tU vila mota eft inter contačium aeris & expirationem. Nondefuere qui expuroaqua?ele- metito nutrirt voluere,quod in ventre eius nihil reperiatur, quorum opinionem refeliic Albtrtus his verbist Inteftinum ieiunum dtmtaxat habet, & ide o in ventre eius nihil inuenitur,propter cjuod ijuidam. j> r falsbdiattutottfartngum Joto drftmplici element o viuerc quod ms alibi falftim ejfe ofiendimus . G rega- V lis eft,& tam rr.agnis*fimul agminibus natant,vt pr« multitudine capi non poffint. Capiuutur autem Quanio & cumpoft «quino veIquiaqiuTnočlu iitpikadofdicior 3 &ijsidiudus feruandisaccommodatior> • • meliortjg iudicarur. Pifcis.cit.pingui&molli čarne. llecens ex butyroinfartagine fmusjddicatif- A v l er - {imus 3 & maximopere ab Hollaiidis e apetitu s. Fumo exiccatus in Italia fimpliciter Aringa nuncu- c.irmquA p a tur,quod exhoc louij quoque innotcfcR. Ex Cimbricislitoribus Aringha- pedales pifces 3 in crati- ^ US acfiimoinueteratiadnosafferuntur.Germahia Buoding,BelgiumBucKingvocat. Editur hi a » Cti^us in era tiču! a fumatus Harcngusaflus, & in fruftafečtus cx oleo & aceto, vt apud nos, vel fimpliciter fumoexisca perfbjVel ctiam addiio butyro 3 vtin Hollaridia: v bi & bibaculinonnulli exemptamperfcfpinamfi- ius . militcrqj afiauideuorant 3 eins lalfedine fitim prouocantes,vt alacriiis a fapidiufq; potent. In mprii. tl ar sagu s conditusin fuperiori G e r m ania Pic k el h eri n ggn i n re'r iori PeecKelharing dieiturjapud nosvero(quod ; muriacondi fciam ) nomen non haber;quiarardhuc perrertu^Edirurfic vel fimpliciter cruduscapitc,cute 3 acpin tus ' nis detračiis^vel crepre condimentum additur . - Sunt quiexempta fpina čarnem minutim terunt, vna cum ca?pis ac pomis 3 atq- ex aceto & oleo inferanqquo obfonio vix aliud inuenias palato gratius: mi- rumq > cur bona fuperioris Germani# pars ab efu iitiiifmpdi Harengorum abftirieat } ciim qui proxir mi funt Oceano 3 a:quediuitum &pauperum menfis expetatur, < 5 ea Liuonibus & Rutenis vna cunp muriadeuoretur 3 & quanto putidior elRtanto magisappetatur acprobetur. Praaeiea falitus Harčn« f gus aqua maceratus,doneč falfuginem depofuent 3 & in craticula afius editur 5 palato non ingratus. DE LIPARI. :ao . XI. 1 L 3 2.C.I 1 jAl (jlllUGCA tio i Stjmum . b Lih. 37. caf* 11. NOMEN- ETYMVM. Iparispifcismemoratusa 3 Plinio 3 ncmenapinguedinehabere videtur 3 quafiqj Ar* Trtifoc dici 3 id elij pinguis 3 nam & b Upariš ipfi genus lapidis dt 5 qui fuffitus omnes be fiias euocatjinqua fententia etiam funt Bdlonius & Rondeletius. lile enirmciima pinguedine nomen fuo pifci indidide dixifict,rationem rcddit 3 qu6d vel leuioriignis calore appofitus^totus fere in pinguedinem refoluatur . Hic vero fuum fepifcem-. > Plini; Liparim nominafiU quod cum aliquando eum feruarc vellct 5 totusinoleum Hatid tamen eundem Liparim vocant. Belioniuspifceinin Macedoni#lacu ,de quo (J abiret 3 aflerit. fuo loco^Rondeletius marin uirpdc quo nune. FORMA DESCRIPTIO. $q:nmAt Tinng . Caitda. Carnis qud- lius ♦ C Apite terreftrem cuniculum refert (inquit Rondcletius)ore eR paruo 3 fine dentibus 3 fed ma» xillis afperis. Virgam habet fatis latam a capite ad caudam . Souamis paruis tegitur. Pin- nas ad branchias,& in ventre binas habct 3 aliam a podicead caudam : aliam a ceruicis loco ad eandem continuam 5 fine aculeis. Cauda in duas definit. Adeo pinguis eft 3 vt non ven tri intefti- nifq i folum infarda fit pinguedo s veluti in Mugilibus ^ Lupo 3 fed etiam fub čute 3 carnis loco nihil aliud elfe videatur 3 quam pinguedo. Succo efl inolli 3 pingui 3 infipido s quo ventriculus euertitur* aluufquecictur. 4 . 1 « . < i • • 1 - * ■ » * *- ... . -.» I* # Liparis Rond. DE DePifcibus Lib HI. 297 DE A P R O RONDELETII. Cap. Xi!. NOMEN, EIV SQ^ RATIO. ■m m ♦H ***• {{{{{ctVpot' & zct7rp'iirx,ov Rondeletius diucrfos pifces efle,duobus aftruic argumetis, quoniam *** nimirum Oppianus Caprifco dcntes tribuitacutilbmos,& validilfimos,quibus (inquit) *• *** xaVpo?caret,&quiaCaprifcus ab Athena?o ex Diphilo dicitur dar us, & virus olens, |**|**IH za-Trpog vero ex Archeftrati p e riti/brni artis obfonatricis fententia fummoperelaudatur: ******** aeterumquoauthoredicatcareredentibusToi' zd-trpov, planeignoro. Apparetautem itaiudicalfe Rodeletium exhoc fuo,qui pingitur,pifce,quiomnino edentulus elt,quem,citm ob hoc, B tum quod roltrum habeat oblongu & obrufum Suis modo, & aculeos in dorfo fimilitudine quodam- modofetarumjKaVpoj/e/TeconiecitjCum hica grunnitu apud vetcresid nominisobtinuerit. lam ve¬ ro Oppianus Caprifco dentesnon tribuit,fed Muri,quem ramen cmn Caprifcocundem elfe Diphi- lusapud Athenatum oftendit his verbisiCaprilcus vocatur etiam Mus,virus relipit, & duras cit , Ci- tharocp concočtu difficilior,cutem iu&fiu*iatilemPorcum‘, nam corruptum potius Athcnab locum cfse vel ex eo conltat,tiim qudd nec fluuiatilem Porcum nullibi nominetphilofophus, tum qu6dpiures pifces reccnfeat vocales, fed hac dere in Capro. Vtiraq;hunc Rondeletij pifčem veterum Aprum efseinficiamur,ita Aprum ramen cumipfonominabimus, quod in tergore veluti fuiiias ( vtdiximus) letašgerat,oreqi lit obiongo, 6c vteius nominis quadrupcs, obtufo. FORMA. DESCRIPTIO. P Ifciseft(inquit Rondeletius)fquamofus,nihilominuspneduro,«3^velutiafpera & villola- čute tedo corpore, ferč rotundo, comprelfoirubefcente, oculis magnis, roltro oblongo obtufo Suis modo, finedentibus, moxacapite fecundum dorlilongitudinem aculeos habet praacutos^urosdongosjredosjcras efle diceres,ina?quales:nam primi breuilfimi funt,medijlongif- umflpoftremi medijsminores,& primis maiores Pinnasduas ad branchias,in ventre duas alias, mul tis firmifque aculeis & a lefe diiiundis con Rante s. Apodice tres aculeos, breues & acutos. Cauda in vnam pinnam delinit. to Apcr Rondeler. Caprus & C Apr tf chs . %Apet cur ftc dittus . Mus pifeit. Carnis qut- litas. Čutit, i/icttlei • Tinna. JSercaRa Zlephas t Sagittmtts Reliant . Sara P linij. "Lib.p.c. z. b f $),c *£ • Magnitu¬ do. 2pS VIyfsis Aidrouandi E DE SCOLOPACE ROND SERRA Plinij Gefneri. Cap. XIII* SYNONYMA. E T Y M V M. Eregrinuimrarumcj; ac infokntis figura' pifcem,quem modo exhibemus.,nullo aptiori nominc exprimi poke arbitratur Rondeletius quam Scolopads aut Afcolopacis,pro- pterro liri longitudinem,quceei ciim Scclopace fiuc Afcolopaceaue, qua Gailis Bcccafle vccatur,fmilis efbPerperam enim Elephatem dici ab aliquibus, tuni qudd rofhum,licetpra'longum id probokidis modo habeataigidum fit,extendi<]j& contrahi vtprobofcis,nequeat,tum quod Elephas fitex cruftaceis apud Plinium. Neq; Sagittarium ^ Aeliani effe pcfTe,etfi aculeum Iongum & duru m, & praacutum ad caudam habeat. Gefnerus Plin. 1 ! Serram e /le coni jek, d i u erfu m q; a Gracorum Prifti,quem Rondeletius Serram facit, EquidemSer- ra Plinij Cetufnefit,vt Rondeletius arbitratur,an pifcis; item totone corpore, an parte dumtaxatali* qua fer: r.n referat,non conftat . Sic enim a Plinius de rerum in mari varietate loquens . Rerumtjiv c’em r.cnf. 'um animaliumfimulacra (in mari) effe Licct intelligere intuentibus Vrtam , C ladium > Strta* • Gum itaq- Scolopax RondeIetij,radium caudam verfus (vticon oftendit,) planeferratum habeat? Serram potius eum appellari poffe exiftimat,quam qui & Priftis ipfi nominatur, eoq; magis ciim ftf* ra in boe pike ut aculcus longus,durus,praacutus,altera tantum parte ferratus, denticulis plane fe f ' ram referentibus, vtpotc contiguis bafibus oua? latiufcula: funt. Adharc b PJinius Prilten latinavoeC aiias reddidit. Ego in re dubia iudicium nune cohibeo,plunbus rem examinaturus in Pribi. GEN V S. FORMA. DESCRIPTIO. P ifcis ek marinus, <3^ ob peregrinam formam nulli fe re congener, fed ipfe fibi genusfacienS' (j Semper fereparuum effe, Rondeletius inde conijcit, quod tres viderit eiufdem omnesma- gnitudinis, &ouisdiftentos,ne quisnonfatis prouečta? aaatis fuillefufpicetur. Corpore rotundorubefcente Erythrini modo, fquamis afperis tečto. De aculeoqucmin dorfogeritjdi^U 111 dbCaudam habet tenuenu. Scolopax Rondel. VSVS IN C I B I S. Amis fubftantia Pagro f miliš eft . Roni igitur eft fucci & facilis concočlioms: fed ciim ra rus & pifcis & peregrina forma,exiccatus feru atur potiiis quam editur. DE MO' Defifckk Lik Ul 1^9 DE MON0GEROTE CLVSIL - s Cap. XIV. Vatnuis,qui modo cxpnmitur pifciculus,afpero cono fit pra?ditus,& quamuis etiam -'plane ignorem UKtrijne an alterius aqua: fit incola, ob confimilem tamen fere cum •: ScoIopacc RondL‘formam, non aliumqudm huaciibiin hocoperelocumpoftula- ie videbatur . * Garolus Clufius Batauos ex Orientali India anno a Chrifti natiui- \ L neque etiam glutinofa čarne. De mira eius alios venandi natura fi fcripfero n pifces -v e aniiesomnino nugasnugari videbor,maxime fipifcis ciim fit palmi tantummagnitudine, magnos netur. capercdixero. Ingentianimo atque intellečlu pra?dituseft,& (vtRondeletiusait, )eodem quo Naturam. Elephas ingenio pneditus: nam facilecicuratur,dociIifque etRčc loquentes intelligerc videtur. Haud • quouistameninvenationevtuntur Indi,fed paruum &necdumadultum(inquit a Clufius) diligunt, L ' G% £xo ~ & in aqua marina, efcaeius natura? conuenientealunt, doneč eam,quamdixi magnitudinem attin- gat. Venationi iam aptumalligatotenui fed validofuniculo, fecumincymbaad maredeierunt, confpečtoque aliquo Manati (de quo fuo loco) alioue pifce fumma aqua natantc, illico Indus fum- ptum in manus Reuerfum pifcem altera demulcet & blanditur vernaculo fermone, admonens, torti & valido fit animo,maximumque quem confpexerit pifcem, alacriter aggrediatur, atquc ctun com- modum videtur,eum in magnos pifces confpečtos emittit. Reuerfusfummaceleritate in Teftudi- nem,aliumue quemlibet magnum pifcem impetum faciens ,eiuslateri vel ventri fefe affigit & valide ftringit. Pifcis fe idum & comprehenfum fentiens a paruo illo pifce, nune in bane, modo in alteram partem fe conucrtens,per mare fugit: interea pifcator Indus funiculum multas orgyas longum laxat & tandem demittit,quia in extrcmo vel lignum,vel fuber annexum habet, ne fubfidat, fed fui inditiu B prabeat. Poft modieum temporis Manati aut Teftudo,vel alius quilibet captiuus, cui Reuerfus ad- hsretpdefatigatusverfus litusfertur: pifcatorautem fenfim funiculum infuam cymbam colligit, paucarumorgyarumtenusquibuspaulatim Reuerfum cum fuocaptiuotrahit, donečterram attige- rit,vndis etiam ipfum propellcntibus. Illico Indi pifcatores in arenam defiliunt, atque fi teftudo ca- pta eft,eam conucrtunt,vel etiam in ipfa aqua (nam periti funt natatores) &in ficcum pertrahunt: fi vero Manati,eum feriunt,donec ma&etur. Prad a in litus pertrada, fumma cum animaduerfiono & fenfim amoliendus eftpilcis Reuerfus: nam adeofortiter prada? adha?ret,vt fi quis viadimere vel- kt,in partes difcerperet. Indi blandis id verbis peragunt, magnas gratias agendo pro prada adqui- fita. Adeo autem ftolidi funt ifti Indi, vt ifturn pifcem corum fermonem & blanditias intclligero f n dorumJlo exiftiment,nec animaduertant,hanc efle pifcis iftius naturaiem proprietatem, cum plerumq-contin- Uditas 1 gat Tuburones & Tcftudines in eo Oceano capi,quibus aflixi & inha?rentesrcpcriuntur Reuerfnvn- de apparet,pofteaquam alicui pifci fefe affixerunt,fefe ab co liberare non potic, niti cum temporis in- teruallo. C DE G L A V C O VETERVM. Cap, XVI. S Y N O N Y M A. E T Y M V M. gflllil A^feruatonomine Graco Latine quoque Glaucus appellaturacolore quiGra?cis •6«»* ‘ ‘ Callychthyas & Alaujas mar in as a(fans> exo(fanfq\bryon illis.»horde ac e amj.farmam adijcito, Tatu s arc_j ijfa in pajlam coaciis vfitor admefiandu. Tcftatur Oppianus, ftem Aclianus, ac Io. Tzetzes Glaucum ron teapere vbi metuit,fcetum fuumore recipere, rurfumque emittere: fed hoc non ad Glaucum fimpliciter di- ( L dum, fed ad Glaucum Galeum pertinct, nam quemadmodum d Ariftotele authorefolusexGaleis ‘ “‘ P ’' * Acanthias foetus fuos non recipit propter fpinam, ita & hi noftri Glauci fpinofi cum fint, foetusintus Quando la - recipere non poterunt. Latet Glaucus,vtidem Ariftotelcs tcftatur,aftate circiter fexagintadies,quod teat. & Ouidius meminit hoc verfu i A c nunquam $ Hitro confpeclusfydere Glaucus. t Ly i.t.vl. C Ehniuscum pifccs ab authoribus nominatos enumeraffet, hi s (inquit) adijciemus apudpuidmmpoft- ta nominalna apud n e mine m aliumrcperiuntur:& in ter c at etos Glaucum dicit a fiat c nunquam apptire- .. .. ?r,quafi neq; ab Ariftotelc alijfue eius mentio fačta fuiftet, oblitusfefe aliaspracitatu Ariftotelislocu rncrif lapfui reddidiife. £hpidam ajlus tmpatienua medij sferuonbusfexagenis diebus latent,vt Glaucus^Ajcllu VSVS IN CIBIS. c Laucus fine vterum ferat, fiue non, femper eiufdcm eft bonitatis, tefte Ariftotele^contra^ aliorum fquamoforum'morem, quiomnes grauidi, deteriores funt. Fuit olim in maximo honore J quod inter alios oftendit EpichaJrmusin nuptijs Hebar, o-atJp^g nominas & Glaucos pingues,& Eubulus Anguillam BoeotiamjGlaucum & Thynni abdomčinter delicatiflimoscibosre- .. ^ ccnfent. At quamuis totuspifcis faporis grada fitlaudatiffimus, caputtamen poti/Timiim in eo com- • ' ' J ' ' mendabatur: Anaxandridesin Nereo: b Trparo; edpfSr rroAvnAis r/uhfbv /aiyayAatJZH'?rpbcra)7rovM c ^ q ui pnmus inuemt Glauci or a excfta>grandia, magnipretij: periphrafis eft ipfius capitis. Amphis in fc- ptem ad Thebas: yavzot d’ oAn papaja zpaviMv/aipti ibcrapza , id eft: integri Glauci, eorundem feca- menta capitis carnofr partes:& coquus quida apud Sotadem Comicu, yActvx.n(mquh)(ptpa »iv %A6 ojj 3 ko/uivov , atAat;, vbeop , tAaiov. Ele- ganterautem acfacete Sotias Epicureus indicaturus feni phiiofophorum voluptates afpernantiutn partes agenti in tradandisqua?ftionibus & negocijs folerc rei caput peti,inquit. ovrag i 7 rdvyAa.v%i feftiuo matronarum conuiuio trieubitalem fibi appo fuifte De Pifcibus Lib III. 305 A fuiflc Lecniam: quce non modo Romanorum,fed pclagiorum pifcium omnium laudes magno inter- uallo fuperauit,ita vt aliqui fubtilioris gulc homines,puiparum fuauitate allečii femefa ex Lcchijs ob- fonia,in contumeliam auium,atque quadrupeduman alterum dicm reponi iibi plerumq; pra?cipiant. Atqueha&enusde Glaucinobilitate acprarftanda. Quod adfalubritatcm modoatdnet,Mnefitheus sdubriiat, difficulter ait concoqui,concočlum vero permultum prabere alimenti,licuti folent & ali j pelagij , magni pifces. Xcnocrates autem non min us Glaucum a Lupo vinci prodidit,quam ipfe luperat Sla¬ nim . Trallianus quoque inter durioris carnis pifces Glaucum reccnkc. Qui (inquit j dobre oculorum exbiheJo & 4cri humore laborat,vefcatur alimentis mitibusjninime mordacibtts 3 & incrafiantibus> vt Vr- phO) Et rurfus : In colico affečlu fumantHr pifces duriore čarnem tjjj - fudithvtCeru,Orpbns,Glauctu. Er Archigentsapud a Galenumltomachicis in ciboconucnircferi- m( J u bir,exijsquiduracarnc funt,Mullos, Smarides, Glaucos. VSVS IN MEDICINA. B D LiniusGlaucum, vel (vt in alijs codicibus legitur) Glaucifcum c iure fumptum, copiam lačtis 1 mulierihusfacercauthor eft,& iecur Glauci (Hermolaushiclegit Glani ) verrucas toikre. D E H I P P V R O. Cap. XVII. SYNONYMA. ETYMVM. •m eft,qubdcquimoreferatur,&faliat,vtGefnerusconijcit,argumentoquod&: dpnurii; ty t rneMes # vocctur,id eft vrinator 3 dcfiniri vix poteft; Mihi quidem pofterius etjrmum magis pro- batur,haud tamen propterea dpvtufbu appellari a Numenio cxiftimem : aliud enim equi inftar ferri, aliud vrinari-.illud celcrem indicat natatum,quo fenfu celeres vocari Ouidio non dubito,hoc quod fre fcquenterexiliat,vel vrinetur. lam vero celeri natatui apta debet habere inftrumenta, pinnas fcilicct Celmtaus prectfterislongas,qu£ longitudine quodammodo equinam caudam (vtde fuo Hippuro tradit Ron . deletius) imitentur. Dicitur autem apržur«?a^ro dpvat , id eft,ab agnis ,faltus vrinantibus limi- les CKercendbuskcmiflo nempe capite,parte pofteriori fublimi,vt folent pifces exilientes. Dorion & Epenetus zdputpcumv etiam vocari fcripferunt, quafipinriicipitem,a pinna > vt Rondeletiusautumat, csrjph^nn, qufcavertiee iiitipit,in eoq; veluti črtita erigitur, videlicet «to *opt/ diximus) acaudaequinanotnen obtinuilfe,idq; Lampugini conuenire,quoniam pinna qua: in pro- naparte ipd vnica eft,a capite incipiens,cauda: equina limillima lit,id eft (inquit) Ion ga continenš, villifqimultis conftans.cuiufmodi in nullis alijs pifcibus reperitur } neccredeudum putata cauda pi- fcis 3 equi cauda? limili Hippurum nominatum;hoccnim hominisfore partium vium ignoratis, quan- doquidem cauda cum lit ad dirigendam natationem claui inftar a natura cčditadi tam longa propen Caait 1 i- deret 5 villifqi afefe feiunčtisconftaretmon facilčhucillucqj flečti poffet,neqj folum natationem non f ciitnt iuuarct,fed ei maximeobelfčt; Inter carteros itaqj pilccs iacile dignofeiturilluftri ac fpečtabiii nota, quod ftatim a capite veluti crifta erigitur pinna quam diximus ad caudam vfq; protenfa. Huic limilis ?lnnx . aliaeft a podice ad caudam etiam vfq;, fed breaior. Lin ice branchiarum brcucs,latcc,auri temule : qua: in ventrc funt longiorcs,nigricantes,podicem ferme attingentes, qui in medio corpore fttus eft. Osmediocrceft;dentesexiguiacuti,inmaxillis,palato,&lingua, Oculimagni. Squamceminutif- Squ, fimar. Glaucocolorc,intcrnifq; partibus limilis eft,ab eo diifidens, qudd hic a capite fenlim tenuior fit ftri>tiorq;,iile a podice tani tun, doneč in latam caudam deftnat. Cc t L O C V S. jo(S Viyfsis Aldrouandi Jlippurus Rondelet, melicr L O C V S. VICTVS. MOREŠ. I Ippurus Opprano & Guidio pelagius pifcis efl. Caryftius ah Archeftrato optimuscelebra- tur ; quod mir um videtur,cum carteri ibi pifces viles efle foicanc. Mediterraneo mari tefto Rcr.deletio ( dummcdo 'Lampugo Hippurus eft>vt iudicauimus ) incognitus,qui in Hifpa- nia tantum natos vidit , Carniuorum effe con!tatex Oppiano, vbi capiendi eum rationemdocet, quod Lampugini etiam eum fi.t dentatus,conuenire videtur, Hifpani fi paruos capiant 3 naffisinclu- fos cuftodi antan q uibus tanropere crcfcunt 3 vt in diesincrementum cepifle videantur, quodde Hip* : ’^’či purisquoq; teftatum rehouit a Ariftotelcs , ex minimis hrcui tempore in maximos euaderetradens. .Ep'demq ; aurhofe Hippuri vere pariunt,& manifefti ita yt permultos deinceps facillimecapiantanagis enim auiditas pifcium nimiain hamos properaruit, quam pifcatores ipfi feftinare hamis immittendis & extrahendis queant, V S VS I N C 1 B I S. E Picharmu s Hippurum in nuptijs Hebar nominat tanquam fuauem aliquem pifcem,& Matron Parodus in deferiptione conuiuij Attici. Ita & Hifpanorum Lampugopinguifuauiq;čarneeft* ^ ieddura 5 qualis Glaucorum Thynnorumq- efl« SH * 1 DE Pl- De Pifcibus Lib. III. 307 DE PISCIBVS P E L A G I C I S NON S Q A M O S I S. ETPRIMVM DE THVNNO. Cap. XVIII. SYNONYMA. ETYMVM. 1 c D Bfcure quidem multa de pifcibus prifcfceterum In nullo alio cralfiores profundiorefq j tcnebr« quam in Thunojob tam longum fynonymorum elenchum, qua: partim ad viuente ipfum pifce,partim ad diuerfas eius partes in cetaria difpartitas pertinet. Nos hicfingulaordine ventillabimus^a vi\lgatiorifumptoexordio.0(m'.}s 3 Thynnus quo- Thynus. q> plerifq ; Latinis nominatur 3 Gaza tame vin u verfo Thunum potius dicere maluit: Tbunnusi quo modo & apud a Horatium bane vocem fcribi inuenimus 3 nifi typographorum r Ni. [er 4.’ forte incuria; Plures annabttnt T himni & cetaria crefcent . Nosindifferenterfcribem.us. Rondeletius velutgeneris nomen efTe aIiquando 3 probe oftendit ad tnukas fpecics. Mihi ad omnes Cetaceos pifces extendi pofTe videtur, quos oeftrum fiue afilus exa- Tbynnus uti gitatjid quod vocis etym©Iogiaindicat 3 fiue a Gra?corum Suv&v, quod eft magno impetu moueri 3 fi- diftut. ueab Hebrtuorum Tannin feu Thannin quo Cetum 3 feu potius magnum & Cetaceum pifccm intel- ligunt 3 deriuemu$:nam licet Thunni Četi proprie dici nequeat J vt qui pulmonibus caret., Cetos tamen improprie vocare liceat, ciim plurimum excreuerunt: lam vero cum pifcis 3 quo de priuatim fermo eftjtoto \& 3 b fua; curriculo 3 Thunnus dici poffitjta tamen certum tempus eft quo fic proprie vocatur, Tbt 4 nnus cffeid cum primum vita: fua: annum cxpleuit,Plinius oftendit 3 inquiens: &cum annuum excejjen.u fic tempusfthimni* fubaudi vocantur. Veruntamen fi exačle ponderemusintegramPlinij fententiam y p r °pnc dic* temporaq;quibusnominamutant 3 fedulocomputemus, aliterfeferemhabere,manifeftiifimevide- tur ' bimus. Ciim enim hoc pifcium genus fub folftitium atftiuum fcetificet in Ponto 3 foetufque Cordy- la (de qua voce mox) vocatus 3 fetas fuas redeuntes in mare comitetur autumno 3 & proximo vere rur- fusreuertaturin Pontum iam Pelamys fačlus vt Ariftoteles teftatur ,ex quo illud Plinius b tranferi- fehmyt. pfit 3 completo primo a: ta tis anno, Tbunnus dici non poterit: quandoquidem prioribus ab ipfo ortu Nt Hijl. menfibus ad minus ternis Cordyla vocatur, quoufque nimirum cum fetiš fuis ex Ponto ad m aro ca P • 1 J' redijt J vbiPdamysfit 3 &hoc ( Pelamydis) nominereuertiturin Pontum,quodfitproximo (vtoften- CoT di) verCjciim iam nonum a;tatis menfem compleuit: Atqui Thynnus authore Ariftotcle videtur an¬ no vno Pelamydc maior:ex quibus verbis manifeftecolligitur 3 non anteainduere Thynni notnem, quamcum iam altero rurfus vere ad Pontum migrant: non puto tamen Plininm male id ex Arifto- telereddidilfe/ed nunetotam eiusfuperhifcenomenclaturisfentendam mendoseIcgi,quemadmo- dum mox oftcndetur 3 cum ca’tera profequemur.0vmcnon eft femperin hoegenere ftemina, vt mul- . tiarbitrantur 3 neq.;etiam Pelamys 3 fed Thynnusfimpliciter fiue mas fiue farnima .,Pelamyde maior, y nnts i Thynno proprie difto minor. Theodorus apud Ariftotelem Thunnam vertit. Vbi vero philofo- 7 -i, unna . phusait, c cum altcjuando vno anno Thynmdes nuLU eftent > mftquentc anno quoque Thynnt nuUi fue- c L. 6. Hiši. rfjvertit Limarias ac ft Pelamydes legiftet 3 Softrati imitationc 3 qui apud Athena:um Pclamydem_. cap. 1 7. Thynnida vocari aflerit: fed hic Pelamydem intelligit iam maiorem fa Sc a-zopJo A« legatur, & fic Gaza quqq'tie vertat, nulla quod equidem fciamutominis ratione, quar in Cordyla feu Cordyle eftrfatis euidens: fic enim tefte Scho- fiafte Ariftophanis vocatur a Cyprijs inuolucrum capitis: & in inuolucro Thynnifetum fiue Cordy- lam ven u udari folerc 3 habemus apud d Martialem, dum ait: d £-3. Ne ni- Cordjfas. fui- x s. feUinys , f'1'tnSj lOCuS fhjLuyus tor figi tur. Zim ofi, Lima rta. Lutar ut . Ttlamjs rox gcutii* (A . 'Z.13.O. II Orcjnus, C a e. Onim. Orcjnus lu- togdudet. Čurin M00 c tim non rc- uertatur. 308 Vlyfsis Aldrouandi ito nigrdm rito raptus in cu lin dnu, C ordy las n.ddida tegdspupyro . id eft, inuoluas,vtfale inueterati folent: & rurfus : Ne toga Cer d} lisi ne pemld d e ju olit. is . Ncc proboqui a capitis magnitudine nomen habcrc volunt,argumento quod nopSS A« qucque clau£ caput fignificatinam hoc alijs etiam plerifqueconuenit. A Cordvla Thynui nimirum fcetu pluri- mumdiffert tcopSvAog, fiue vt Oppianus habet crjtopAfAo?, Ariftoteli etiam zopdvAn dičtus: Gaza,, reddidit Cordyle & Cordylus : Quadrupesenim eft,& inter quadrupedes folus branchijs prarditus: de quo fuo loco. Byzantij iftiufmodi Thynni foetus Su^tSag dicunt, Si d to Iv oAiyajg fjApatg avfe- vaSrai, vtteftatur Ariftoteles,id eft quod paucis diebus augefcanf,quamobrem Theodorus Auxumas vertit: Plinius vero ha:c reliquit. Hic idem fetusov bi reuertitur ex magno mari in Pontum, Cordy- la?&Auxidis depofito nomine ^-HAa/z^c vocatur,vti ex Plinio Ariftotele dixinms,7ratpa to' iv ra Trn AcT umr ,id cft,q uod in limofe abdat, quamuis Piutarchus d id valit; Sla to' 7tIa L hunni: De Cordyjaqua :, dicuntur,benefehabent:fedquomodoJimofa?dicentur aluto Pelamydes,fi Limo- faidem cit Latinis,quod Grarcis Pelamys ? Profcčio Plinius aliasnufquam hanc vocem habet,fed vbique Grtecavtitur. Non inficior tamen,quin Limofiietiam nominariqueat,nam Sc Theodorus aiiouando fic vertit;aliquandoitem Limariam & Hermolausfimili fenfu Lutariam^. Eruditus qyi- dam pro Limofe legit m/nore s vel demde Sc pro vero vere: quam po ft e nore m lečtionem probo, nanu & cx Ariftotele oftenfum efpex mari fetus reuertitin Pontum verno tempore: fed pro Limofe lego in Vonto: poftremb cum dicit, et c um annuum excefecre tempus 3 lego, Sc ciim rurfus annuum exccf!ero tempus; quandoquidem Thunnus Pelamyde anno vno mat or. Lego itaque fic. Cordjla appellatur fatus cjutfictas rede ant e s in mar e c o m: tat ur ant umno. In Vonto vere d luto Pelamydes inripiunt appella * ri 3 & cum r ur Ji s annuum eucefeere tempus, 1'himni . Sic enim fi legamus, fingula cum Ari fto tele, ex G quo deprompta funt,conuenient. Pelamys quandoque generis etiam nomen eft, vt idem * Plinius innuit,inquiens : Priton PeUmydurngcncns magni. Sc rurfus^ Pelamys:earumgeneris maxima Apdtchis appellatur . Item m\{wv.OrcynusPelamjdumgenerismaximus . Clarahucufqueomnia: infequenti- bus Oedipo opus eft. Quis enim certo definire audeat, quando „ quouea:tatis tempore Apoledus, Orcynus,Sarda,Synodontis,Cybia,Cere,Melandrys, Triton, Chelidonias, Xanthias J (totenim fy- nonyma,ftnonpiura,rcperio) Thynnusfiue Pelamysdici debcat? Softratusapud Athenaunu, Thunnum vocari feribit (vt modo dicebamus) magnam Pelamydem, & v bi adhuc maioreuafiflct j Orcynum;ac tandem mirum cum in modum accreuiftet,Cete . Sed apud eundem Archeftratus Or- cyncm & Cctum pra-grandis Tbynni fynonyma facit,his verfibus: A d Sacram S amon fepopulišfamacjtee celebrem Pragrandts capi tur T hunnus 3 quem nemirne dicunt> Crcynon>ajl alij Čete. Et Heracleon Epheftus Thynnos ab Atticis Orcynos vocari feribit. Rurfus Plinio Orcynus prači- H tatoloco Pelamydum generis tnaximus eft, nec redit in Maotim, ftmilis Tritoni j vetuftate melior. Quare cum Attici Thynnos ftmplicer vocant Orcynos, ita cum multum excreuerunt,vocare eos ere- dendutn eft. Contra ti Orcynus prargrandis aliquis Thunnus eft, Thunnus vero tefte Ariftotelo Sc Plinio nifi in Pontofnyde durior. qua!nombre ego Synodo- tida potius eudem Tritoni fecerim 3 Chelidonia vero Apoledo fiue Orcyno 3 eoquc magis 3 cum fubin- de Diphilus affirmet,Chelidoniam carnis duritie Orcyno fimilem efle: potuitque Svnodontis appel- SyuodontU lariquafidentibus nociuus 3 aut valens 3 aut valere incipiens 3 ea nimirum«tatc. Chelidonias vero cur f ,c ddT. curdicatur 3 incerta plane ratio eft^ nam vel a colore 3 qui & Chelidonijsleporibus.ficubus^c lapidibus c ^ c dionm idem nomen fecit 3 purpureus ColumelJ« didus, vel a figura 3 hacque vel pinnnarum vel cauda Che¬ lidoni fiue Hirundini fimilfvel a nandi modo quo hanc auiculam forte imitatur, vel quod vere ad nos reuertatur cum ea 3 quo modo etiam Chelidoniam herbam, & Chelidoniam ventum dixere antiqui 3 vel deniq 3 d Chelidonio prombtorio aut a contra pofitis Chelidonijs infulis,qudd fcilicet copiose forsa ibicapiantur. Ab Apoledo,Orcyno 3 & Chelidonia Meladrynquoq; differre no puto. Eft enim tefte Mtlandryt Atheneo maximoru Thunnoru genus:idqj Dorio etiam haud obfcure docet de Orcynis verba facies, ex Or c j- j-o Viyisis Aldrouancli ne fceuua- ene Pljnij locus icneflus. ex£rcynis quipielandryy vocantur > C My6/xivoi usXavS'pucu) fale ccndiuntuv. Oppianus Mclanthjr- £ nmri dicere videtur,nefcireferr, quod hicinter Čete reponat: nam Orcynu* maximus Čete etiam vo- c„itor^vt oft.cnd;mus,non quod Čete fitftcdobconfimilem magnituainem ; appafetque'anigfedino 'U'stena p fi^appeilari, Necalium efle EJacatcnam , fiue ( vt Piinius habet) Hekcathenen fatis clareoftcndit ieiiusjEkcatCjnam genus falfamentiefle fcribens,quod Mclandryavulgo vocatur, addequodCe- taceas piicis ctiam-eiftvti ex Mnefimacho declarat Athencrus, a-x.6/n0ppp 3 ^vvyog, KajSibg , n?,anamiy e.a 6i >:wd>S,c tTrijnS■ oi el g t ccpipplav, hoc c(k,Scombrus,T.hunnus,Golius,P.lacatanes:funt dutemCtU-, cet,adfkendum idonci . Rondeletiusnouiifima verba ad lblos Elacatenas pertinere arbitratur; cum aiiooui šcomber & Thunnusnon minusquam Elacatcnafalcindurarifoleant:quod veropro zafog Je git zoMat) probo: nam Gobio Scombris Thunnifque & vita & corpodsforma diflunilis eft,&fale aii truai i noniblet,xoAici? vero ciufdem generis cum Scombris,& inueterari folitus: Quare vt in cita¬ ta ver bis fimillimi pifces inuicem coniungantur,vt Mnefimachum feciffe eft verifimile,Colias Scom- L)io coniungi debct:vt vero Elacatenesfoli Cetaceiintelligantur,vt Rondeletius contendit, ea verba eloi Si znraffisiti paremlicfi eruntincludenda, addendumque oi hocmodo: o-xo /u,pog 3 noftug 0 Sumg, iiAmcenirug ( eifft Je' oi znfdSt&g ) ugrapt%tiiM » Gefnerus non folum pro xco/3ibgx.oi\'ia,;lc- gendum cenfet,yerum etiam apud Plini um, vbi in vulgatis codicibuslegitur, Hclacathenes.fntU- p certorum genera-, continuo orationis d udu legend um cenfet, Helacathene a fnt Lacertorum genera. Guam ledi o nem ctiam tueri polfim: nam Lacertus & Helacathen in hocconueniunt,qubd adfalien« dum lintidonei ? & Colias lati s aptc.Cetaceus dicetur,quocj fale condiatur Cetaceorum aliorum mo- * rc • Apparct autem nomen pifci inditum a figura,quod vel ipfe, vel aliqua eius pars & falfamentum tar. Alfi feu coli qui dicitur/pcciem aliquo modo referat,in extremis tenuior, in mediocralfior, v ti Thunnus eft,Coiias,& Scombennifi velimus fic vocari aloco, cum fit *AajtaT» Hefychio ctianu, AiVag, id eft,arundo,qua: canofis gaudet locis,vti ipfa etiam Pelamys,qucr nomen inde traxit, & ca:« nofus Diphilo Orcynus eft. Apud Columellam tamen Elaca,ta legebatur,nunc exreftitutione Her- molai Elacatcna legjtur, c^terum fia colo nomen habet, egoantiquam ledionem non mouereiru» Cybhs vel Multominor atate videttir,qui Fcfto Cybios,Oppiano zvfiucig vocatur hoc verfti: Cyl)lOS, OpKVmi’ yiviti yltCl) TT^bsJciS^ nSi x,u/3um> Piinius enim pufillam Pclamydem efte ait, Ab his ( Lacertis J Sexitano & Pariano) M Cybium: ttavocatur concifaPeUmys, ijua post cjvadrdginta dies a Pon to in Mpottrn reučrtitur ■ Cordyla f h*c Pelamys p#filla,cum in Pontum e Mto- tide exit. Cordylam Ma:oticum pifccm vocat,non quod in M^.oti nafta turi naftitur enim in Ponto, q vt oftendimus,fed quod inde exeat,fub migrationis tempus,quo ftetas fuas comitantur ad m are. Cy* biam veto appellare videtur pufillam iftam Pelamydem,cum fecuda vice Mteotim intratj vtitur enim Piinius verbo reuertitur: & cimi rurfus exit, iterum Cordylam; Didus eft Cybios authore Fefto> quia pifcantes id genus piftium,velutaleamlLidunt: aliam veroetvmologiam habet Cybium,vtmo** Sarta. dicemus. Quoties vero ex Oceano veniens Sardiniam prauernatat,barda (ni fallor J dicebatur: s L^.tAld hoc enim indicant S Galeni verba ,: PeUmjdes optimis puibufc-tn^ue falfhmcntis certarcpefunt: adfe- nent. runtur autemplurima exponto fs t ant um infenores-,qux. ex S ar dima iberi.t adferuntur->& Sard« iam vul go ab omnibus vocantur. Meriib autem hoc falfamentum maximo inpretio habetur,propter fuauitatemJi- mul dr molh t tem carnis. Ita tamen proprie vocabatur cuin longitudineftxcreuit, Sc ex Oceano redit,» vt teftatur Piinius his verbis: Sarda: ita vocatur Pelamys longa,ex Oceano veniens j & Xenocratesapud Oribafium : S ar da (inquit) vocatur Pelamys longa ex Oceano veniens: O ri gr at a e st, aerimonia Cjbioprei- ftans,appetitum excitans,factle aluum ad cxcretionem mouens . Hanc Ion gam Pelamvde m a ThvnnO proprie didoparum differre exiftimo,Aiiftoteliqi vocari Thynnida. Ab hac Sardaalia eft,quado fuo loco egimus. Sardam a Xanthia črtate fuperari verifimile eft : vi'rofus enim eft aliquantulum te- fte Diphilo, tenerior vero Orcyno. Cum \ crdhoc nomen apud alios non reperiatur, Rondeletius ^ Xiphiam id eft Gladium legendum efte cc nftt,at qu;im probe, neftio. Vt enim Sarda a Sardis,ita_> t Xanthias ci Xantijs populiš nomen acccpiftc potuit,quos Strabo h ftribit Scythiam vitra Maiotim in- coluifie,quo quotanisredeunt ifti pifces,antcquain Orcynosabeant: qucrrendumqi fintneXanthijS Prpnades. ijdem,oppiano TrpnvdSn; didi,c|Uodprona corporis parte contra carterorum moremcommendaren- Prpmnades. tur,nifi velimus ficdici per antiphrufim, quafi dorfum eorum efui eflctineptum : Athencrus^rp«^- Sat d vel (vt alij legunt) TrpnumSag vocat , (ouo modo apud Oppianum legi in antiquilfimo manu- feripto Vati ca n a b;bl:otheca: codice,Saluianus teftatur,) & Nicocharisauthoritatc fic Thynnides ap pellari ait. Hefychius & Varinus etiam TrpnuaSic Sc 7rpr,7rvat dicunt, efi'equevolunt dSogH vvvcoShc, l%- «jr, g, fjip d-vog ,id eft pifces Urunniseognatos. Nec alij videntuiaqui Ariftoteli 1 ftatim poft Thynnorum me- cap, 15 . tionem irpiuaSiai vocantur,Theodoro trifylIabo tantum vocabulo Primadcr. Ait enim in ccrnoabdi, Primsda. eiufquerei argumentum efie,qu 6 d neque eo tem pore capiantur, & dorfo facculcnto, pinnifque ad- dudisopptciLfque fpedtntur: Verno autem tempore prcdire.& appropinquare ad terram čodintes paricn- menu damina s. * Lib: 1 1 geogr, De Pifcibus Lib.III. 3ii X parientefq; 3 eoq; tempore foetu grauidas capi,tempeftiuofq; tantilper effe putari. Autumno vero Sc hye- medeteriores effe. Simui enim mares pienosfemine genitaiilade appellato per id tempus cerni: itaque prallare ad vfum,prole adh uc parua didieile capiiadulticrc iam Iarga capturam propter mre fti Afili ftimu- lumdfe. Hecitaq; iuntnomina 3 Thynnis promtatisdiuerfitateimpofita . nune de ijsdiiierendum quibus variaeorutn partes fale afieruata: ftgnificantur.In quibus non minoresreperio difttcultates, Scireq; in pri- Partiumfali mislice't,horu qua?da totis integrifejj tribui pifcibus,quarda partibus tatum. Cordylam integram faiiri iolita urumnomU notum dl ex precitatis Martialis verfibusi dim item ex hoc: Atox vet us & temu maior c or d) la Lacerto. ”*• Ciim vero Diphiiusinternon pinguia faJfamenta,optima inquiat effe Cy bia & Horaca,atque omnia huius CordyU.- generisfimiliadnterpinguia Thynnca & CordyIam 3 Saluianus integernč hicpifcis, an falita aliqua tantiun parsintelligi debeat,ddinire non audet/ed fem in dubio relinquic: caner inn quid nos cogat,vt iruftum ali quodibi Cordylam intelIigamus,non video. Hermolaus prointegro pifce acccpit, fed ex quo authore ipd Corydelis vocctur,ignoro. CorydcIis (inquic) falfamentarius pifcisdl 3 quem nos Cordvliam (de in qui- Coryddis. bufdam Plinij codicibus eriam feribitur) vocamuSjGracis & Cordvlida Sc coryiu : fone CordvUun dicere voluit, fed is alius eft, vt oftendimus. Pro integro item pifce Cordylam*accepi/Te videtur Cornarius 3 nam p.nkaTrovfizcL Gaj. k vocata faIfamenta 3 Cordylas e xpo n e n s 3 ad d i 1 3 Th y n n o r mn foetiis eile. Nos cum Cor- k Llb.i.Ali B dylainterpinguiafalfamentapraftantioraj^i/mianoininauimuspauJdante ex Diphilo,quod & Diodcs n:Fn - teftatpr,cui Burna dicuntur 3 quo modo & apud Diphilumlegerim; fubiungitenim : Fitautein to Sumov cx inaiori Pelamyde. Poifunt tamen etiam Buncu a appellari. Athenaus Buvvctta rapi^r vocat,Maflarius Thun ninafaifamenta vel Thunnia reddidit. Inuenio item Bundhc, dici. Diphiius autem Pelamvdcm maiorem, ^Ihmenta, videtur Thynnum vocare,a quo Bvvvtog Sc Bunu7o; adiediua ftunt. Dua huius falfamenti fpecies, bonitate differentes, ciim Sc in pifce ipfo totidem partes faporis grada commendantur 3 quemadmodum inter alios oilendit Piinius,inquiens: Thynni membratim cap , ceruice (fr abdomine commendantur 3 atque cltdto, recenti dmtaxat & tum quoquegram ruBu , cmeraparteplenišpulpametisfale ajferuantur . Caueledor ne ita Plinij verba accipias,vt negare ipfum intelligas abdomen 3 ceruicem,clidiumq; fale condiri folere,fed cateras tan- -tirni partes. Cateras enim partes recentes efui plane inutiles eife innuit, abdomen vero & didium Sc cer- uicem 3 recentia quidem edendo eife 3 attamen Sc ipfainfalubria . Notandumvero didium diftinguerea clidiutn & ceruice: atque ita vocare eam Thynni partem quar pečcus a ceruice difterminat ; Latini iugulum dicunt 3 ceruh vt dif quanquam pifces collo quod arterij caufa fadum eft in animalibusrefpirantibus, careant atque humeris. fer ant. ©tlworitaquc iiue BuncBov de ceruice 3 clidio ac abdomine intelligi poteft; de abdomine vero potiftimiim_. quiahocpinguitudinein quafaporisgratiaeft,abundat: nam didium ceruixq; falita omotarichum potius . # C vocari exiftimo,id quod nimirum teftatur Xenocrates 3 & nomen ipfum indicat 3 Trapa t«? d>uuq id eft,abhu- moUrtch merisimpofitum:rcdeqjquidem Brafauolus Omotarichum interpretatur Tunninam , veriim haud rede falitum Thynni ventrem eife arbitraturi hic enim Tarantellum , maerior caro Tunnina vulgo ab ichthyo» polisnuncupatur 3 falliturq; BelIonius 3 dotfum Thynni Itaiis magis carnofum ac macilentum Tarantellum vocari,minoriqi pretio vendi. Diofcoridi 1 vero Omotarichus caro eft Thynni map/^eupi^, id eft fale in- durati: oeterum ciim omotarichus ftue vt ali j Gr.rci vocant 3 tarich us 3 vocabulum fit vniuerfale ad alia non foliimpifciu, fed etiam aliorum animalium falfamenta, miretur aliquis cur Thuni caroinueterata tatum fic vocetur. An quia(inquit Marcellus Virgilius,Diofcoridisinterpres) fbrtc cruda pra?cateris edebatur ?vt HarengosSc Salinoncs(infumatos praftertim) aliqui crudos ingerunb Aliqui zvtvjuci vocant tefte Diphilo; cuigraue eft,vifcofum, &difficiie concodu. quibus vitijs Tarentellum quiapinguius minimeetiam caret i Huic a Tarento nomen effe apparet, quod prerter communem ex ipfa voce conieduram 3 etiam Euthyde- mus in libro de falfamentis apud m Athenamm oftendit inquiens: \o\nov B dva rjjfaci o/orp/yma a d i’ iv ^duvotfft rtSiffci A/acpdkXa^ L '.ttvouUv oTrrdB, id eft: /omos vero fluBus fugiens t 1 Gadibus adducet Bruttus cjuifpiamjuel Campanusjvcl ex opulente u Tareto,triagula Orcyniprpafacjup vero in orcis recodut Salfamentadoilares vicipirn hominit canas comitdtur, Quos verfus Paulus Iouius 3 quodammodo dcclarans 3 Thynnorum(inquit)quos Gaditani capiunt 3 recenti- bus pulpis faturan tur circumfufe gentes: reliq ua eorum m ultitudo cetarijs infertur,faliturque: afleruati ve¬ ro membratim cadis celebri mercimonio per omnem fere Europam diffunduntur, Veriim folo abdomine valent:qua? parsja Romanis Tarantellum dicitur 3 quod etia Taretino in finu, v bi optima pifcium omniu ca- ptura eft 3 Thynni fale afteructur: reliquc corporibus par tes 3 vtpotc qu« pingui fucco admodum careant,in ignobilis populi vfum veniunt 3 quar Melandrya a Plinio nuneupantur. Ha:c Iouius: Mihi vero Plinius Me- landrya vocare videtur vniuerialiter omnes Thunni falitas partes 3 ftuc ex pingues fint 3 fiue. macnv, dumo- dodifteda’ quernis alfulis aftimilarenturrciim enim Thunnos abdomine 3 ceruice atqueclidiolaudaridixif- fct 3 ca’teraquc parte pleniš pulpameritis fale afteruari/ubdit: Melandrya vocant ur,cap s querms ajultsfhml- UmaMlipma ex hi s qua c and a proxima 3 quiapingui carentprcbatipima qux faucibus . Ex pinguibus auteou falfamentis etiam intelligi,oftendit Pamphiius in libro de nominibus, Mel.mdryn genus effe tradens maxi- morum Thunnorum 3 quorum laifamenta funt pinguia,& Martialis 11 de pube ftue abdomine fortaflisintel- lexerit,ciim }■ Tiandry;s canam pellem 3 id eft albicantem qua? prona parte nigra eft 3 tribuat: Tcque urnam Cernsa&fdU Udandrja c and, Quamobrem rediiis Ioiuus Xenocratcm citaflct, qui (vt Vuot- x Vib. Cetenn. m lab. j. Melandryt L-i-sn- > Meland»y:i tur fiodiCh. °Ll t; H\f. czp' 4 ' ' fjb.i i. Cyb'i-i. Houa i Vrači. * Lj Geog. Cybla qa$- T Hanina • r Li.c/.c. iy, s £> Thunnus /« fric" car nv/U rcUmydu geni- ris magni\ex eo V r pa Cyka fiiit.Et Hicefius Pelamydes ait efte magna Cy bia. Ide quoqs nominis klicat e ty- tnologia. DidiG ,n.Cybiu eft tefte Fefto,q> eius niedium a , quepateatin oes partes,qd J genusfigurfageo- inetris»ii/So5appellatur:qiiafiguraTalTamcntaiftha:chodieqi venundant. Atqi h«cde varijsnominibus. G E N V S, DIPFERENTI^. FORMA. DESCRIPTIO. T Hunnos Plinius lubricos vocans,ex genere illorum efte infinuare videtur,qui Ifui cutg prfditiTunt. Gaza apud Arift. la-ues conuertitjioc eft, nec Tquamis nec aTpera čute obtedios: quamobremi« hiTce vei bis Mnefithei apud Athcnaunn:p//Tr.r fijuamati , Thunm>Scombri{Thtmmdcs,Cegri& buiufinodi^vGcuh negatiuadefideratuneum & Scobri,& Congri laues fint. Scribittamen RondeletiusfuuG pifcem luis Ton vocatu,qucm Pelamydis vere Teu Thunni Arift.nomine exhibet:item Tuu Orcynum,Tqua mis magnis tegi, Ted ita adamuffim compadtis,vt ijs carere videatur,coč'tione vero dchiTcere,tuncq; perfpi- cueapparere tenui membranacontedhis.Pelamyde vero Sardam(ficvocat alium ThunumTuis& HiTpanis Bize nomine c 5 muni cum Amiaob fimilitudine,nonnullis Pigo vocatu)cute Ipui efte &ftne fquamis, exce pta ea parte, qum a pinnis, qua; ad branchias Tunt, hacque nota a priori Pelamyde Teu Thynnodifferto • Eodcm Arift. tefte mas a fymina dignoTcitur^cf hpc Tub ventre pinnulahabeat qute dtpapivg vocetur,qua mas careat. Idd & Athen $ us & Plin* tradunn Rondelet.vero in vtroq • Temper pinna Tub ventre deprehen- jdi aittdifierre tamen quod in mate ea non fit diuifa,in fgmina diuiTa,vt podicis roramen dilatari, fgtuTq; co- modius edi in lucern poflit. Quantopcre diftFerant Thunni, nominaqi mutent pro diuerfis cetatis tdporibus, ex ijs quar Tupradidfa Tunt,innoteTcit. Gillius vero teftatur piTcatores Ligures & MaflilienTes aperte fibio- ftendiTse,ex Pelamydib. nunqua fieri ThunnosfideTcribunt Bellon. & Scalig. Sc quoinuicedifterant J often dunt. Ligures piTcatores(inquit hic)nunqua aiunt e Pelamyde Thunnu fieri: ficuti neqj ex Coliade Scom- brum,aut e contrario. EtTanccorpulentia diuerfa eftaliquantulu,Tubtiliusintueti: Produdfior Pelainys;& lincarufilametis tgniatim varia, qiTic in ThvnnoTunt nulla.Bellon.quoq3 Thunnum,cum eft iunior,Pela- mydem magis quam Scobrutn reTerre aitja Pelamvde autehoc vnum diftare,quod Thunnus liuidis eftla- “ tcribusihcc verd-vndantibus maculis traTuerfis,atqiie obliouis diftindia gerit lateratoeterum vtrumq; pifce ciufclem Terc efte magnitUdinis,tergoris pinnis,caudaa,ppendicib.turbinataqj figura ita alteru alteri fimilL Vtementes vnius & alterius-magnitudinisincertos plerumq; decipiat. HiTce adde quod Arift. Pelamyde tradensanno vlio Teniorem efsc Thunnumfid non affirmet, Ted ex mera referat piTcatoru relatione : Inquit enim: Vekmiyd'es vno anno nnnores natu pitan tur effe quhn T hunni. Veruntamen cum pimter philofophutn & alijpriJci,qui rerum-profitebantur naturas,qumde Thunnipermutationibus didfa TunprataTecerint,ne¬ haš fiierit rcclamare.Rondd. equidem & Saluianus Arift. tucntur: cgteriim illedum negatdixiTse philofo’ ph irm,Ptlamydes in Thunnos mu tarifi ed eiufae pifcis diucrfatantiim nominaoftendiTse, haud Tatisillitis Tenuntiaconfirmare videtur. Bellon. duas exhibeticoncs,unam Thuni,akeram Pelamydis nomine,addi- ta diftindfione qua ex co recitauimus. Rondel.tres,Thunni Teti Pclamydis vam; Pelamydis SardasTeu Sat da; fim piiciter,& Orcyni. Nos quatuoriconesdamus,quaruprimacum Saida Rondel.& Thunno Saluia- ni c k afse q uadrat. Altcra Orcynus vr eiuTde Rondel.colore fere ametheftino. Tertia cgruleg Pelamydis nomine miTsaeft. Quarta piTcem oftenditcirca Herculeu fiueGaditanufretu captu, & monftrifici Thunni nomine (in cuius nimiru pelle integra claflisdelineata conTpicitur,)a D.Io. VirtuoTo regicc Maieftatisnota rioci( HiTpaniamiTsu.CaptufuiTse affirmabatdie i3.Maij,anniapartuTalutifero 1565.exq;eo SalTam^U confečfa Thunni Tpecie eTse indicaTse & Tubftantia,&Tapore carnis: longuTuiTse pedes 3 2.1atum 1 Dd * Thunnus cx freto fierculeo, in cuius corio triremes exfculpt$ funt. DePifcibus Lib. III. 3 i 7 L O C V S. T Hunni (inquit Iouius) multitudine fuaomnibuslitoribusnoti funt 3 Tyrrhcni tamen & Me- diterranci m a ris accolis notiores,quara ijs qui Adriatici litorainhabitant: idcoq; Romanis, MaffilicnfibuSjLiguribus ac Byzantinis magis quam Vcnetis noti. Addit Beilon. Oceano vicinis, vt Parthifinis: ex non fatis intclicčto fortaftis Plini j ioco s Scombris HifpanU replent ce tari as, Thurmis non coeuntibus. C urn /it hoc de tein pore quo non commeant eo Thunni, intelligendum_. Primi enim migrant Scombri.vt idem Plini us teftatur his verbis; c um Thunnis Arnu fr Velamydesin Tontu ad dulciorapabula intrant gregatimadimfuis qnxq> ditcibus^fr primi omnittm Scombri.Thunnos au temex Oceano in mediterraneum mare venire,cum vere ad P.boiis propagationem inftigantur,au« thor eft Oppianus,qui pratterca eadem de maionbus 1 hunnis,qua? Dorion narrat de Orcynis, nem B pe quod ex Oceano per rretum Gaditanum ingrediatur mare mediterraneum, ideoq j deri, vt piuri- miin Iberico Tyrrhenoq; capiantur,poftea verdreliquum mare pererrent:Se ex no dri s Iouius Thyn nos teftatur Maio men/e irrumperein mare noftrum ab Adantico Oceano cogcntibus Xiphijs piici- bus.Idem Oppianus Thynnos*peIagijs pifeibusannumerat, cum Ouidio, Pelamydes veroi;squi sequorafluuioautpaludi vidna incolunt/juianimirum dulci pabulodclečlantur, quarein Pontutn migrare ex Plinio diximu$: Adde quod omnium pifcium maxime gaudeant teporc tefte Ariftotele > quade re is quoq; arenam & litora adire ait,perq; fumma etiam m iris innatare, qub teporis potian- tuignccaliamob caufam flumina aliquando fubeunt. Tradit enim Rondeletius Agathopolivifos cflequiad pontem vlq; confcenderint,qui a mari (inquit) aliquot pafllmm miilibus diftat , & Plati¬ na feribit nafci etiam in umnibus,vtin Nilo,Rheno,& Pado, adeo vt a veritate non i ; u e rit alieniun- , quod Plinius amni mariq; communes hofce pifces faciat. Alibi etiam Marotim paludem intrare inli- nuat:loquens enim de Orcyno,cum huncnegat in eam redirc, altcrius astatis Thunnis commune id cfieoftendit,idquod & Oppianus manifiefti/fimeteftatur, Pelamydes(ficvtdiximusC.ordyiasno- mirrat) ad Ponti Euxini finem &initium Maotidisgenerari alferens. ifi autcmreceffiu puidamT bra¬ ti) mar d (inquit) profundifimnspvnde (jr Melas > id efi,Niger ctgnominatur, ide m j ventis minus expofi- C ttu. In eo loco multa fant caua. fr c*no[a,vbi multapifitbusparuts alendis idonea nafeuntur . In hunc prt- tnum immigrant Felamydes tempeftates enim fr frigus runde oculi earum hebetantur, apprime oderuut . Itacj ; immorantur & ere funt vfq\ ad vernurn tempus:quin etiam eoeunt, fr ad patrias inde -vnuas reuer- tanutrjvtfartant . Et St ra bo in Mateti Pelamydes generari teftatur,cuius raos verba rccitabo. Ap- paret item algofis locis dclcčtari, nam b Ariftoteles ex Phoenicum relatipne feribit Gaditanos cum_ extra Hercuiis columnas per quatuor dies fubfolano vento nauigaflentan loca q uardarn folitaria, al¬ ga & fuco replcta perucni/fe: qua? modo maris arftu proccdente,aquis obruantur, modo recedente, deftituanturdn hifcereperiri miram Thvnnorum copiam, magnitudinc & craiiitieineredibili: ouos fallos Carthaginemmittant, Carthaginenfes vero fibi retineant, dcconfcruentccu lautillimosin ei- bo 3 necalio diuendant. Quamuis vero nullo non in mari Thunnus diucr/Is anni temporibuscapi poftit 3 nullibi tamen quam a Byzantinis maiorem copiam intercipi reor. Rado eft, quod terreateos laiens in mati albicans petra, fiue vt Plinius habet,miri candoris faxum. Vifus enim hebetudine la¬ borant. . Strabo hatc diligentiHune annotauit his verbis : Eyz,antinorum cornu vocatur , Pyz,an- tij nurnia attingens > ibiJinus in occafum cxtcnpis ad sladi a feuaginta 3 cornuccruino perquam Ji'milis tfi. Nam in plures finus per inde ac ramo s ejuofiam fcinditur, in ejucs irruentes l'elamydes facilc ca- ™ fiuntur. Id ft cumpropter earum mtdtitudinenLs > tum vim fr impellentis fluxus impetum , tumpro- pter fnus angufifsimos 1 cjuare vel mambus capiuntur . Earum generatio in MaOticis palttdibus ft: inde cum modic um tncreuermt, erumpunt , gregefaclo > per os ipfira, ac propter lit us Afiaticunu 'vfjite ad Erape^ptn tem ac Pharnaciam excurrunt . Hinc primatu earum venatto exiftit, non tamen c opic- fa: nondum enim conuenicns Zslptfcis magnitudo. Vt vero adSinopen propiits aecejfennt > fr capt f- fi¬ ltri tam maturiores f. nt . Voftcjuam vero adCyaneas (infulas ) attigertnt, iranficnntcjue ex ripa C balcc- donia^albicans cccnrritpetra ejftadam,tantumque befiijs ipfis terrerem incuttt/ut e veftigio in ulteriorenu•> eonuertamur tipam. (juas cum praceps acjnarum cttrfes corripiat > fr innata locorum aptitttdo maris jur xtm ad Fyz,antium 3 cornuejue Bfftmij deflečtatfr e o natura impetu pr epe Hat > cepitf-m Byz.,antimspcpu- lo/jue Fontano fkppcditat pr o ue n tum F tentm C halcedonjin v It en or c prope confiftentes lit or e , m nul- lameiusvbertatis communionem accedmt icfmhiam adeorum per tu s Telamys f fe neti applicat. Ha • iUe- Pliniusillud Byzantinorum cornu Auricornu vocat,atque eonomine vc čari fcpbit 3 quod cius afpedtu terrid Thunni } fetnper aduerlum Byzanij promontorium 5 prardpitipuantagmine: G race D d 3 Čhry- Vbi notiores Oceani acco la notos tfSe. Thunnus ep- 7 ebmys d- CO dilllfdht Dulce f a- tjz.is aih&m. b L 7 Oecf c Lib.de ai mir.natrat. Cur a Bjda tiiiis plurmi e piantur. i LyGeog. Chahedo-rj car :\- ;< s uiti rlU ! hs ca tl ant. 318 Vlyfsfo Aldrouandi * 1 5 * Chryfocera$dicifur,vt pra»ter Straboncm alioflp ipfe quoq; c Plinius memlnit. Do&us qinJam con- E ijcit abaurodici, qudd drča illud ex Thynnorum captura 3 magnaauriS^pecunia: vis coJIigeretur,' quod haud obfcure indicatum elle volunt oraculo Apollinis . Memoria enim proditum eft 3 vt fdem Strabo teftatur,ciim Byzantij conditores poft tfdificatam a Megarenfibus Chalcedone, oraculucon- fuicrcn tefpociiife^vt contra ca?cos habitatione collocarent.Cf cos autem ideo Chalcedonios vocabat, quia cima prius ad ea loca naiiigaiicnt 3 omilfa tam locuplete ripa 3 tenuiorem accepiflcnt. Archeftra- tus illequi orbem terrarum habitatum nauigio circumijt Sc ventris caufa, & corum qu a? ven tri fub* y funt 3 nobilem Thunnum drča Byzantium 3 Caryftum, & Siciliam nafci author eft, & eo etiamnumu bimdsr y ‘ P r * e ^ ant * orem circa Cephalem & Tindaridcm orarn 3 fedlongepraftlantiftimos circa Mipponium- Italia::inde migrantes in aliamaria,capiimmaturos: circa Samum vero ingentem con fulto capi, vel deorum conuiuijs dignum. Celebrantur & Megarid ab Antiphane 3 &PolIux author eft ,olim €ximie placuifTe Tyrium Thunnum,vt rede dixerit Aelianus non in Ponto tantum capi, fed & inSi- Byznon Thunnos Alexandri daftem terruilfe tradunt. NATVRA. MOREŠ. CIBVS. Grcgulss ef- fc. ElamydesThunnofq;gregale$pifcesdreex Ariftotcle, Plinioq; ca?terifq; claOicis fcriptori- bus notiflimum,qui gregatim e magno mari Pontum intrare memoria: prodiderunt; idquepi- fcatores confirmant,qui maximocolIedo agmine vagari,migrareq; eos conlpiciunt. Nume- Tufaneos c rantur Seinter^im^ab Ariftotelc,id eft,vt Theodorus vertit/ufaneos . Sunt autem fufanei quireti« tiam cjie bus fufim eapiuntur. Idem Ariftoteles Dromades appeilat ornnes eos a curfu qui in Pontum aliun- Dro.ntdts deexcurnmt 3 qukpvixvnolococonquiefcunt,quibushocgenuspifciumquogueaccenfet.Theo« ditftumeft. Multi& in lhx?pontidc aftliuant tefte Plinio, Pontum non intrantes. Cumexvnoin- n L .i .<& 6 a p ut j mare vagantur 3 aftu vtuntur & ingenio, Scntiunt temporum mutationesrSolftitia praclare no- fcunt 3 nihilqjijs adhancrem carleftium rerum peritis opus eft: vbi eos hyemis initium deprehende- f * r P™ tum ritjibi libenter commorantur^d: ex eo loco ad vernum a?quinodium non fc commouentj vt Ariftote- * * les tradidit>& Plinius quoqj teftatur. Hruma (inquir )non vagantur 3 vbicun(j\ deprehcnftvfo adttjut- nociium ibi hj/bernant. Ventorum quoq; llatus intelligere videntur 3 nam idem Plinius teftatur, ope- FeM°s mlel r j r j eos Aqiiilonem 5 vt fecundo 0 'ftu exeant ex Ponto. Pontum autem aliter intrant, aliter exeunt. VtHontum -^ cxtror ^ uni enim fecundum b Ariftotelem terratn contingentcs cum fubeunt,remeantcontra da- htrent & uum en ^ mill ^ atus ^ ea£: lmouent,quodproptereafacere (inquit) dicuntur, quia dextro oculoclarius exe accidere , cjuia dextrooculo t*p. 1 3. plut cernantfutrotp natura bebetejSaluianus pro vtroque reponit lteuo:quia p ra: ter Ariftotelem, Athe- ‘Z-9X.il, n^u 3 & Aelianum 3 Aefchyliverbaapud d Aelianum : t o a-zdiovoujuc.se. 7ra,pa,0a\dv BuvvuMzlm/idcft) ^ FifrS' SinifirumoculuThunnimoreappUcans 3 velpotiusdetorqucs 3 idclareoftendat.Ex quibus verbisnefcio w L ' 9 ' c “* z quomodo colhgat Aelianus,AcfchyIu confentire 3 Thynnos altero tantum oculo videre 3 cutn&ipfe- met citatis Aefchyli verbis Thynnos a dcxtro latere acriiis videre proftteatur .Sic enim a iv.Pontu enim ingredientes ad de x trum latnt&nde aerius vident, ter ram babent 3 egredientes vero ad contrarium litut Je ac c orno dan t 3 Jr terra ficundu oculu quo clarius videntdabentes nauigant. Thynni itaq; dextro ouide oculoclariiis vident, vtrumqj tamen hebetehabere videntur:quamobrem apud Plinium nihil mutan- 1 . dum exiftimemu. Sic & Tnynni more prouerbialiter videre dicuntur 3 qui limis aut altero oculo ob- rc J 'vidcreL> bftue infpiciunt. Author adagiorum exiftimat pofte prouerbium & ad eos referri,qui aeriter & dili* ‘juid. genter infpiciunt, Perftus -* NonJe c us acJi oculo rubricam dinga t vno . Interpretaturque in Aefchyli verfu 7rapaj3a.Xcov admoliens: ego neutrum probo 3 cinn trapa in fac compofttioneobliquum aliquid & detortum ftgnificet 3 vnde & Euftathiusrecitato hoc verfu, addit, fic Sc Xnat 7rapa/3x.co7ric Upuv špa/Sdi zdi o/zjudfa. 7rapa{3d/\Xtiqua?pauld ante de al- bicanteilloiuxta Chalcedonem lapide cx Strabone diximus 3 & hic rurfus Plinij authoritate corrobo- ramus : Efi in Euripo (inquit) Thracij Bofphorirftio Propontis Euxino iungitur > in ipfis Europam Afiamque ftparantisfreti angufiijsfaxum miri candoris livado adfimma perlucens iuxta Chalcedonem in Interen flitorelegunt aiij) Afia • Huius afpeciu repente territi T himni fimper aduerfum By&antij promontorium ex e d caufa appellatu m Auncornupr.ccipitipetunt agmine. ltaque ornms captura Byzantij eft, magneta Cbdcedomspenuria. D.pafs. medij interfiuentis Euripi . Qupmodo autcm fplendorc fimul& Tonita lerriticapiantur, mox recitabimus ex Oppiano. Qua?rcndum nunquid ob e and e m vifushebetudi- c ur nad* nem nodequoqueeantfauente luna? Teftatureos noduproficifci antiquiffimumhoc Ainphilyti eant. vatis apud’ e Herodomm oraculunu, : e Lih. r. Eppt 7 rfcti item funt retid tcntd: Nocie me ant T hunni 3 c Uro fuhfidcre Luna - ® Sed non aducrtit non efle legendum o/3o Ao? 3 quod eft genus numifmatisj fed o $0 Bog , id eft rete, aut retisiadus. Eiufdem noduriise ThunnOruin migradonis typus elfc videtur antiquiffimus quidam numus 3 qualeteftatur Bellonius fefe Lutetia: vidifte apud Grolerum qua?ftorem 3 in quo altera parte fpica,altera Thunnusconfpiciebatur 3 & fuprahunc Lunacum infcriptione P h uippenzi. Dor- miunttamenadcp adeo profunde 3 vt fomno obruti ftepc capiantur. quod prat ca-tcris teftatur f Ariftc- teles 3 inquicns : T h mino s dormientcsfipe T hunnanj circumretiunt : dormire urnem eos argumente con fiat 3 quia admodum qmefccntes leuiterque pandentes albida oculorum capiantur . Noclu potius interdiu dormnmtftafipitipvt ne iačla qmdemfufcma moueantur, & magna cxpartevelad are- nm j vel ad tcrram > vel ad lapide m aliquem procumbentes : quiefiuntimis gurgitibtts , Vel fub fa~ xo aut Utore abditt. Plutarchus vero de fomno huiuspifcis agens 3 eiusnaturam num fatis perfpe&am habuerit 3 quam potcft: Cimi enim Dclphinum dormientem paulatim ad vadum defcrri 3 & irnpin- gentem espergifci dixififet 3 moxque iterum ad fummum tendere,rurfufq; dormientem demitti: idem &Thynnus (inquit) accadem etiam de caufa 3 facere fertur: carterum fomni caufa & quietis Delphi- nus ad gurgitem in alto d e m i t ti t u r ; r c fpi ration is vero caufa ad fummum rurfus effertur: qua ciim non indigeat Thynnusdjs locis quibus ex Ariftotele didum eft,quiefcere verifimilius eft. Latereeofdem £ hycme prtcaltis gurgitibus legimus apud cundem Ariftotelem, pinguefcereque a latibulo maiorem inmodum reapiabortu Vergiliarum adoccafum Arduri: reliquo tempore latentes quielcere. Pli- nius vero latere quidem etiam hyemcait, fedexirealiquandoelatcbri$ addit; Ehpnmrum ( inquit ) captura eft a Vergiliarum exonu ad Arčiuri occafum: rehquo tempore hyberno latent in gurgitibus imis y dfi te por e aliqac euocatVautplenilunifs . Vt hinc fortaftis luna etiam in pradido Philippenlium numo dfpidafuerit. In nando tamen mirus eorumordo eft 3 vt arithmetica? peritus numerum eorum emi- tius exade cogtiofcerc polfit,vt Plutarchus rcfert 3 his verbis: guodadcoeundam(bcietatem dr murnu interJi amorempT hunnis arithmctica r at ione s opusfunt: ide ir c o arithmeticam difciplinam exaffe tenent> Vtgregatim natantes fmper figuram qttadratam \ cubicam } effci.int , atque fex lateribus comprehenji foliditatem ex femcttpfs omnibus confsituant 3 dr quadratum ofdinem ex omnibus lateribus in nandofer- t/entiVtfifpe culator e mine me s T hunnosprobe numerarefciat, ftatim totius gr~’gis numerum ineat, quod fane praclare tene at Mtitudine m latitudini dr longitudini aquali ordine refpondere deberc^ . AclianuS vero cimi ad promontorium Bubonicum innumeras Thunnorum gentes verfari dixiftet, eorum ma- ximos fimiliter vt Sues ait , folos & feparatim nataro : alios more Luporum binos profteifei ttlios more Caprarum qua’ in latis paftionibus gregatim pafeuntur . Exoriente vero Canicula_» 'D & ingrauefcente ajftiuo caloro , in Euxinum natare contendere ■ marinis fludibus ab fer-. uide radiato fole calefcentibus 3 inter fe velut confertos contextofqueconfertis turnus natare corporum coniundione ad perfruendam vmbram fc inuicem opacaro. Sunt natura /implicifti- nii 3 nccnon temerarij, \«t qui dum retia dentibus impetunt , ijfdem intricati capiantur , ve- tiim tetate prudentiores euadere videntur : Oppianus s namquo 5 atque ex eo h Aelianus Orcynutn prouidentia pratditum efte afterunt>& n at uram o n arte, qua?ere fuaefle queuntjintellige- tc: itaque cimi hamo transfixus fuerit 3 in maris altitudinem feipfum impellentem ac deprimentem, ad folum allidere 3 hamumqj oris pulfatione expeilere conari:id ftti minus fuccedat 3 vulnus ab eo in- }lidum 3 dilatare 3 atq; exiliendo id quod fibi moleftiam exhibet 3 expuere: inuitumq; fi id non aflcqui» tur 3 ad pifcatoris prarda fubfcqui. Simplicitati focia eft timiditas 3 quar & ipfa pernicie ipfis farpe parit, pifcatoribusverdincrcdibile emolumentu,vt moxdicetur. SubcanicuLuexortimi no aliter ac Gladi j txagitantur Afilo:Vermiculushiceft(inquit Arift.) dfigie Scorpionis 3 magnitudine aranei 3 tanto in- Teftasdolore 5 vt no minus interdu quam vel Gladius vd Deiphinus cxiliat 3 vnde fit 3 vt vel in nauigia farpe ThTims dor-] mire. cap. 10 . O tun d o U m tcant,& c*~ piantiir. Or do in ris• tando. s Lib.vtrum ammd.&c* h Li \Ul 320 Vlyfsis Aldrouandi fepe incidat. Latet autem fub pinna Oeftrum illud fiue Afilius 5 vt ibidem teftatur philofophus,ac PII- S niusanquicns - Anirnal efiparuumScorpionis effigie,aranei magnitudine: hoc ei dr Thynno>& ei qui Gld- sfiherttl lo dms vocaturfibpinna ajjhgitaculeo : quamobrem Saluianus in hifce Athentei verbis: Thj/miuspifiu tHfemtnd, - impetuofus en^eo quod cer to tipore a ttru in capite babe ati in capite expugi dcbere autumaticui bacile ac- tut. cekrirrii etu aiiasapud Eultathiu legOjOeftrum habere circa pinnas, & ccrto tempore etiam in capite, nam hocnouiliimiun quin ex Athen^o Euftathius repetient,non dubito. Eleganteritaque &appo- j , n A \ bte Oppianus * hanc Thunni acGladij calamitatemdepingens,oeftrum 7 rTjptly 6 awqubd videlicet L' * ‘ Trapa to, 7 fftp 6yta.ldtcd: 3 ififuivovdypioy otepov appellat,& de hac agitatione Latmusfačiusficcanit: Dum Canis ardenti turbaturfidere c dum-, £>uifixus rnadtdis iLlos contundit in ali s: incutit hac celeres vir e s stimulofj. feroces Inmtosj agitat pedi isfuribunda nat ant e s , Hi torti fltmulis incurfant nauibus altis , In tanto voluunt luči ant ta membta dolore , Et T hynni dr G ladij dir o vexantur afilo , Non ar cer e queunt, non hanc propellere peBemv Concttat^armantur rabie,fununtj dolore y Exhorret vulnus,bacchantur in 7 er um T himni ipfi quo magis columnis propinquant>ex antertori delatipelago > eo amplius c (ca deficientes ^ t acerantur . Hac in man belita f tnper adesf> pluri m um glande gaudens: c uiti s cibo eximie pinguefiit • t" pt gue* glandtumfuerit t bertas> drl bjnnorumfit vbertas. Hačtenus Strabo. Pinguefcere autemi» " ^ 6 h it tar>u n T hvnnos ait AriUotcks,* vt etiam dehifcant. helluonefque ac valde voraces effe ex eolicet (aP i-j ‘ colligerejcudd ne abouis proprijsfoetibufque fibi temperent 5 quemadmodum tcftaturidemArilto- 1 porot i ns tc le s h :$ vel bis : 7 himni omnium maximcpifiium gaudent teptre dr ob eam rem arenam dr litora adeunV & ;tnpictai pcrfi.mma etiammarisinnatantrftto teporispotiantttr. Ptfciculi autempropterea firuanpofiunt , quiaj Tt pon ra a f, ermtntur; maiora enim magni fcquunturfed outrum dr prolis magna par s proinde abfumitur :Cum tnift n)a ’ f / fi rs dej:dene teporis, locafcentra, adeantdiguriunt > qutcquid attigerint . Hinc dirus & fcelcratllS ap' P c ^ atul ^PP U:no > can demvoracitatem,inqueprolemimpietatemdeferibent«^: At dir c 7 himno nen e Hfieleratior alt er, Et nullus pifcts tanta impietate notandus > Cficndit quicquidi raptdam demergit in aluum, Namque foluta parens partu^pnuata dolore Non parutspar cit natis fiuifiima mater . Etmrfus: \ C pileči: p ar'timi calatnispar/uj.foluto Oua vorant fubito> dr lacerantfib dentibus atris, k uit a ec c uit a tcgunt,has Ufi tempore ver is lelamjdes gignunt . JE T A S. , y ItaThunnis f inquitPlinius)lor.gilIirnabiennio:cx ArifloteIcnimimm 5 quipra?nimia pi n »^ e Jdatit* alU v / ^ mt dthifcere ait,nec pobe plus quam biennio viuere, eiufq> rei argumentu pifcatores*^ V dcducerc, quod ciim aliquando Thynnides(Gaza Pelamydes vertit > nos eos intelligi mus,qui Pelamv dibus maiorts J Thynnis vero minores funt)anno vnodefecilTent,Th.uni quoqs qucte defccerint.Veru vterq» fibi ipfi refragatur.Quis enim fibi perfuadeat hoc genus pifcis intra ^ De Pifeibus Lik III. 321 A fpatium ad tanram excrefcere magnitudinem,u£ quindecim talenta pendeat , caudaque duocubita_. & palmuin latitudine explcat, quod tam en de Thynno illi tradunt,quanquam apud Ariftotele cau- dainteruallum;non ad duo fed quinque cubitafuifte legimus,proportione ina?quali. Quod d itaque biennium uica: non excedunt,quo modo euadent tanti ? Qootidianaexperientia ( mqu.it Saluianus) Thynnos capi uidemus,quos corporis magnitudine,fquamarum crafličie,&carnium dunrie, biennio muho prouečtiores efie fateri oporteat. Nec pifcatorum quo utitur, argumentum multum habet elficacitatis,nam cum ThunnUncrdcente a?tatc,Thynni nomine dereličIo,in alias fere fpeties euade- re confueuerint,n6,nifi fuperiore anno deficientibus Pelamydibus J deficiunt, &anno fequenti Thyn- ni vocantur,non eos ob id obijfte/cd in aliam potius velut fpeciem quandam, vel priori nomine poit- habito, mutatos c de crcdendum eft . In qua fententia Iouius quoqs eft: completo nempe bimatu non quidem de.ficere/ed alijs nominibus appellari. S YM PAT H S A. ANTIPATHIA. A Qnilam comitantur degeneresauicula?,vtexprrnda? eiuspafcantur reKquijs. Sunile quid de Cepphis a u ib us & Thunnis memorie prodidit a Oppianusihafce nimiru volu ere s fefe Thun ' ln fanti- nisprarbere comites,quod ab his pifciculorum quosdentibusfuis difcerpunt,caruncula; ali- cw * quotinaquis relinquantur,qua?.abipfis abfumuntur. Sunt autem Cepphi ex Larorum genere, v tip tertio Ornithologia? noftro torno oltcndimus . Apparetetiam Thunnoshumani generis amatores Homincs elfe, maxime vero qui inter eos Pompili vpeantur, cum tanta dulcedine per aliquot horarum fpatia_. amunt. & palfuum millia,nauigia veliš euntia comitentur, vt ne tridente a gubernaculis quidem in eos iačfco feparari queant , vt antea b ex Plinio diximus . Strabo author eft, cum gregatim pneter Italiam ačli h L. r .(jcog. elabuntur,&Siciliamattmgereprohibentur,imnaioresincurrerebeluas,vtputa Delphinos, Canes, in f e ~ aliofq;Cetaceos,&exeorum venatione Canes & Galeotas,quos (inquit) Xiphias, id eft, Gladios ( i HHlUT To * appellant,pinguefcere f erri. Et Iouius (exhocforte Strabonis) tradit Thunnos Maio menfe irrum- perein mare noftrum ex Athlantico Oceano,cogentibus Xiphijs pifeibus, qui telo a roftro prominen te inftručti, eos toto m ari profequantur. Et Andreas Matthiolus tradit non aliter ab ijs gregatim in fugamagiquamouuimgregesa Lupiš. Bala?nasquoq;permultasin Taproban«?marielfeaiunt,qui C L us c i* vt c Aelianus tradit,Thunnis infidiantes in terram non exeant. CAPiENDl RATIO. rUTbrari bus capereii tur. T Hunnorumpifcationem ItaliSiculiqj tefte 3 Aeliano nnustv appellarefolent:IocurnL, vero *L.i$c.i6 vbi reponi lolent rnagna retia,ca:teraqj inftrumenta quibus captari affucuerunt (magnosenim Thynnosin Cetaceorum numerum rerert Vjpianus Thynnariam,Plinius Cetariamdocum vbi capiuntur. Thunnarij vero Theodoro funt ip/i pifcatores, Varroni Cetafij>Grat cis Svmd-Hpcu . Olim alios alio modohpc genuspifcium cepifteinuenio. Thraccsfupra Melanein_, finumperhyernem tefte Oppiano liccapicbant. Lignum craffiflimum,non iongius tamen cubito, plumboexalteraextremitate&crebris vncis funelongiifimo ligatummauigantespiičatores, qu,r_, profundiifimus eft dnus,ad fundurn marisimmittunt. Ferturid rnagna vi pondere fuo, & quafcun- que circa vada in limo contigerit, Pelamydes configit. Tum illi celeritcr extrahunt cum transiixis miferabiliter pifeibus lignum. Alij vero retibus eas capiunt nočfu,quo tempore propter timidiratem _ retibus [ metuunt enim quicquid in mare inciderit) circa vadum congregantur. Itaque pifcatores difpo/ids ' mt °inMiur I) retibus,remis&contisfummum mareverberantes,quantumpoftimt,ftrepitum cient. Pelamydes vero fplendore fimul & fonitu perculfe,inrete ceu refugium quoddam trepidm confugiunt & extra- huntur,in anguftum pne metu collec5i:a’,dumfunes quibus trahitur rete commotos timent . Interea_. pifcatores dijs vouent,ne quid exiliat & cateris viam monftret. Hoc enim vifo,moxomnes euadut. Quodfi nihil aduerfi eueniat,plerumq;in ipfam terram Pelamydes retia relinquere riolentes extra- hunt. Aelianus vero, cum Th unni circumretiti tenentur, pifcatores tradit Neptuno maloru depul- fori vota facere,ne Gladius pifcis,ncue Delphinus in captiuorum numero ih: quoniam fmpe Gladius magnuslaceratorcte,Thynnorumgfegeirretito,exeundiexlaqueisfacultatcmdedit. Delphinus etiam ad moliendas retibus infidiasaccnimus, ijs pemitiem afrert, ac dentibus con h c ir. Qui vero Hcracleam,Tion,Amaftriam , Ponticas vrbesinco!unt,planefciunt (inquitidem b Aelianus) quo b L. anm tempore eiufmodi pifccs ed accedant , quare perm uka centra eos inftrumenta comparant, na- ues,retia, fpeculamin excelfum excitatam ,quam in licoris erninenti loco, &circumfpečtum facilem h bcnti,dcfigunt:cuius ccnficiendi rationem moleftum mihi non crit explicare : Tigna bina procc- riffima 32J Vljfsis Aldrouandi rfflima abicgna escitanUntercepta & iun&ainter fe 3 trabibus latis & crebris immilfis 3 & facilcm aifeti fum fpeculatori prcdlantibus.SinguhT nauesvtrinque fexiuuenes expeditcremigantes habenc. Re- tia bcne longafunt 3 non admodum lcuia & qus magisdeprimantur plumbo,qudm leuenturfuberi- bus. Copiofi autem iftorum pifcium greges in ca fcruntur. Itaque verno Sole illuccnte 3 ventispia- cJde Sc tranquilie flantibus 3 ca:io l#to & quafi ridente 3 conquiefcenre a tempdlatibus m ari, frequcn- res 1 hynnorum pifcium greges appropinquant 3 quod quidcm ipfum fimul cx fpecula prud enter ^ acuteipeculator profpexit 3 pifcatoribus vndeveniant 3 denunciat. Hiad vocis fignificationcmrctia_. tcndunc. .lam fi intra retia ingrediantur 3 ficut duxexercrtus 3 vel choro pra-fečtus 3 hoc ipfum figno dato edocet. Itaque frpc totum gregem capit 3 & non aberrat a fco po 3 nec defiderio fruftratur. C/i vero Thynnorum cohortes in altum fefe incitauerint, is qui ex fpecula acerrima oculorum acie horfi anione s obferuat 3 contenta voce exclamat 3 rečla ad altum remigationem contendendam 3 illucquo infcqucndos cfferhi porro alligatoad alterum tignunr quod fpeculam fuftinct,pcr!ongo retiumfune, naues ordine remis propellunt 3 ita vt inuiccm non feparentur: nam Sc rete in fingulas dittributum eft naues. Et prima nauis, ubi fuam retispartem eiecit 3 difcedit. hoc idem facit deinceps fccunda 3 tertia Sc auarta. Qui quintam remis impellunt 3 interim feparant 3 ut mox ciečluri uideantur. Reliqui veronunquam laxare debent. Deindealijalioremigant&profequifque retis par te m trahit 3 po- p ftea quiefcunt. Thynni vcrocircumuallati perignauiam & timiditatem non fe loco mouent 3 itaque conferti comprehenduntur:& remiges tanquam ciuitate aliqua in poteftatem redačla 3 totum pifcium Z;tmoica populum capiunt. Noruntha?c &teftanturtum Eretrienfcs 3 tum Naxij hacpifcatione infignes 3 vt Gaditanis Herodotus & ali j referunt. Noftris temporibus a Gaditanis non longe ab Herculeo freto Maio (a piantur. Iunio menfibus fumma fpečhmtium voluptate capiuntur 3 nam ciim fimplicilfimi fint fimul & timidif- fimi,d Gladijs pifeibus haud aliter quam ouium greges a lupiš gregatim aguntur j facileque vadiš ac litoribus intruii retibusinuoluuntur 3 maximcverdfipopuliadiucundiffimam iftam pifcationemac- curretis accedat clamor,tympanorum fonitus 3 ac bellica puluere & igne concrepitantia tcrriculameta. Qnin adeo timidos dfe reperio, vt demilfis tantum funibus dum ad litora accefferint 3 ad altum con- uertere fe non audentes 3 tandem fefe capi finant. Haud peruulgatam, nec a feria confiderationo alienam 3 idcoque minime filentio inuolucndam capiendi Pelamydes ratione habemus apud eundem ‘Z. io.c.j j e Aelianum: Decem iuuenes ad fummum atatis vigorem flordcentcs expeditam nauem& celerem confcendunt 3 & fimulatque fe cibo expleuerint, pariter continuo aqualiterquein vtrumquenauisla- tus difhibutiremigarecontendunt 3 atque hucilluc errant. Eorum vnusaliquis ad puppim fedensj armatas hamis lineas (binas nempe)quibus & alia? anncčhintur,ad vtramque nauis partem demittit> q tum ad fingules hamos efcam ex Purpura Lacana confečlam ftričte religat. Tum Lari marin#auis pennum ad hamum quemque alligat 3 vt ab occurrente aqua fenfim ac leuiter agitetur. Pelamydes autem efca fic inftručta illecebra illinitce in hamos innatant. Ciim autem ex ijs aliqua liguritione/ apprime ftimulata,os in efcam impegerit 3 tum reliqua confequentes hamis configuntur 3 vthamiob multitudinem vno eodemque tempore transfixorum pifcium vexentur. Iuuenes verdremigaro defiftentes 3 de tranftris furgunt ad fubtrahendas lineas multitudine pifcium onuftas: quos pofteaqua in nauemfubduxerunt 3 fecundilfima pifcatio ex permagno pifcium numero aperte oftenditur. Idem traditfefe audilfe Celtas 3 & Malfilienfes,atqueomnem Africam maximis & firmilfimishamisferreis Thynnos comprehendere folere. Oppianus Coracino efca capi tradit: & ad Thynnos tantumino- do efcam hanc reperio apud Tarentinum.- quinqnenuces regiascomburens,cineretnqueconuertensctttn fampfcho & punfimo pdne>perfufi aqua i cumque caprillo cafeo contundito^ qutbus v ti tor 3 pojlea infiarfA- Fufcmis fc confečlis Magnos vero Thunnos fufcinis quoque vulneratos capi folitos,Suidas annotauit,idque Ttzbantur . appellari i quod & Ariftophanis Scholiaftes meminitin Vefpis ,vbiexplicans h#c verba ^: Givvva^av Epp a. Svvvd^ovTic uq tu; d-vhcix,u; : oi S 1 ' i •vt ne tač/u quidemfufcin& moueantur . Athenarus author dldifficulter capi j ciim paruus adhucfoetus efi, vbi veroexcreuit 3 & oeftroinfeftatur,facile. DePifcibus Lib.IH. 3*3 A VSVS IN CIBIS. E Tfifuaui/fimispifcibusThynnus non /itconferendus,(inquitSaluianus,) fapidus tamen3^ Ouandome haudnegligendus vbiqueferecenfetur :cmterumnon quouisanniteinporcmoue laudabilis Athenmus tum cibo eum aptum e/Te fcribensjcum ab alilo agitari defenc, alijs tčporibus ine- ptumdfenoninnuit,fed tanturn tune meliorem elle,quod vel Ardtoteles a etiam teliatur , cj-ni pro- 1 £-3. Eiifi- ptereaaftate deteriorem dTe ait,meliorem vero poft Arčturum,cum ab ea petič recuieuit:imo v ero ' a P- 1 3* mgnaexparte fuatiiflimi funt } cum latern,vt Plinius tradit,pjnguefcuc vero a lanbulo maiorci;: mo- „ ^ dum,vt Ariftoteles.Rurfus totuspifcishaud a?quefapit,nam(vt antea ex eodf Piiniodbrimus mem- ^ r ‘ n bratim cmfijceruice & abdomine commendantur,atque clidio. Abdomen ceJebratum iuiiiebabe- 4 ,. ! iornin is inusetiam apud Athenmumhis verbis: Laudatur iinus venter Thynni,ficut Eubulus tdlutur in lo- j auS . Ue ipoftea adte opulenti afatorum Thynnorum nauigant ventres imi. Ari/tophanes m Lemfiis : Nem Feo- ticamAngHilUm^non Glaucum > non imum Thynni ventrem . Strattis in Atalanta: Abdomen Thynni > (xtremafquepartes drachma emes o fiLi . Eriphus in Meliboea . Hac quidem inopes mn poffunt cmere, B Thjnni imum ventrem^Lupi caputiCongriue^aut Sepias: qua ne Deos quidevalde defpicere cenpo .Et Eyn- ceusSamiuSjCum quidam Thynnorum abdommalaudaret,Omnin 0 , (inquit) Ver v m tta edere opor tet > %’t mfileo : Et c um is de modo interrogaret: libcnter rejpondit. Alias idem Athcnmus a veteribus com- mendari feribens TMvm-ceppva Suvvcov rdg ;i rpicačtg , videlicet a-d.fsx.ig , abdomina intelligit: »mo« eni;n_. Suidae & Scholiafta? Nicandri eft puis vmbilico fubiebia , idem quod vu-opd^pov , vt ičribit Pollux , (juihinc»»rp/V/a rtpuLpp comicis vocari ibiannotauit. Celebraturautem imushuius pifcis venter, curahAo- quod(vtde Orcvnopiiuatini annotauit Diphilus) tenerfit, orique gratus, & ( vt Hicefiusait) qudd m čhudcfkr caiterispartibas pinguior fit,faporeqae melior. H nc apud Gellium,Lucilij hunc locum citantenu.: dbdominaThymmavementibus'priuabojepp Thynniavel Thynna?a. Clidium laudat Ariltophanes..Ji conjpergatur ate to. Platina Palmitam (lic Pclamvdcm vocat) coqui condiriq; feribit , vt Stirio folet. Atiiparna admo* dumfuerit,iubet vtfrigamrjacpetrofelino/uca^ue mali aurantij aipergatur. Iouius verdreccntes . „ puipasrečliifime coqtn aifirmat in vino Coriicano & oleo,pipere etiam cum ccpis minutatim caiisfu- Mnut™' P er ^ c iit 0 3idqjgenuscondimenti Liguribus Azeminumvocari. Et Athen«us Thunnumaiicubice- r ' ' * terispifeibuspr«ferriferibit Ivauffma . Ita Gr«ci vocantintritum ex allijs & quibufdam alijs airio- libus condimentis. Falconius Hetrufcus referente Iouioplebeius ganeofed eruditioris gute,ci}irw« in Hifpania cetarijs pr«e.ftet, nouum & lapidiftimum obfonij genus e Thynnorum ventrc co.mmen- Obfotiui » 5 . iuseft : circumcifoabdomine vmbilicos enucleando,<&faleacetaq;&f«niculoinclufoscaduliscon- uum d ven* diendoj.ita vt mox id cibarij genus plerique appeterent , ac propter uicunditatem mirarentur, quenu — - (vmbilicum } modo vt inutilem ex officinis euerrere confueuiftent. Šalit« vero partes liuc pingues, quas vulgusnoftrum (vt monuimus ) Taranteli um vocat;fiue macr«,quas Toninam dicunt/uerintj .očto autdccemhorisinaceranturinaqua > vt laliedinem deponant,mox,elixantur,effufa priori aqua, s & ex oleo & aceto inferuntur. Platina \ t falfadinem melius exuat Tarantellum,aqu«, quamacet> .tur/iirfures mifctt.dein bene lotum acrtpurgatum in aqua haud multum coquit,exemptum & aceto bene maceratum edi iubet,monetque čile qui aromata dulcia infpergant. Tunninam vero in aqusu /ks h Co tc P^ a ^ ex ^ oras innatare oportere/i purgatam velimus,elixam parum admedum, ex aceto comtdft drjlanu eileque omnia ifth«c pdHmi alimenti fallamenta. Cardanus vulgd rerri aitjiamorrhoidesinducerc, h L&c,io ^ usin CordyJamalfam condiendam apud b Apicium habet,piper,ligufticum,cuminuin,cepam,mea * /bide c. 1 1 tam,rutam caiuam,careotam,mel,acetum,finapi, & oleuin. c Ius Pelamydetn, & Thynnum ialfot * fapidioresfaciens,habetpiper,ligufticum,cuminUm,cepam,mentam,rutam caluam,careotam,mel> acetum,finapi & oleum. J Eodem atithore Thvnnushociurefapidior euadit: Piper, cuminum,rhy- mum>coriandrum,cepam,vuam padam > acetumanel,vinum,& oleum calefacies,& amylo obligabis, ac meniis inferes. Ius in Thynno elixo,ex eodem: Piper,iigufticum,thymuro, condimenta motu* ria i cepam.,careotam4nel,acetum,liquamcn i oicum »Se finapi,obligabis - VSVS I EDICINA. 5 žr.cur . k Lih-. 4 de- comp. med. foc.lac. depf. c * L. 3 z . c.y. Ly.de cdp» med.fet.doc. iap.i. s Lyz.c.j. h lbid.c.9. Eccns falitufqtte editur T h u r, n ti s T m n it er o ti e in medicin« vfum cedit: Sanguinem/eIA' ie cur fiue reccntia fiue feruata,pfilotri vim habere Piinius a author eft: Iecur vero etiam ni* tum, mixtaque cedria, plumbeapyxide afieruatum: ita pueros mangonizaffe Salpem* obftetriccm_,. Ab alijs fanguis celebratur. Symeon Sethi genis illitum, barb« acpilorumexor- tum probibere ferri tradit . Et Aelranus eum qui extremam pueritiam nondumexceflerit,no 0 pubefeiturum pollicetur, fi Thynni fmguine illinatur . Inuenio etiam apud b Galenum nonnul* los cicut« femine trito ,ac Thynn« fanguine excepto ad pilos palpebrarum pungentes, ptf* uiilfis piliš illeuiife. Cardanus caufam reddit h uius facultatis,quod frigidus »Se craffus hic fanguis lit. A ttalus adipe ad vk era te fte Plinio c vfus eft,fiue,v t alij legunt, ad vlccra oris. Idem author eft Pc- lamydum capitiscinerem verendorum puftulas difeutere . Inueteratam Thunni čarnem (omota* riehum) tradit Diofcorides d ijs auxiliari quos Pr«fter ferpens momorderit,verum oportere falfamen tum id largius fumfcopiofo vino fubinde haufto, atque vomitionibus reddito : (Hoc alij Saida pri¬ ti ati m aferibunt,) ijlque etiam accommodatiflimam efle ,qui aerioribus cibis ad ciendum vomitunm indigent: canum denique morfibus vtiliter imponi. Piinius c vero contracanis rabidi morfum,con- ft traque Draconem Cybiumdixitauxiliari:& Galenusquoque vocatum Cvbium vulneriacaneinfli- čto vtiliter imppnialibi refert * Eundetn omotarichon Archigenes apud f Galenum ad fugillataiiu oculis difcutienda,cxprimitjdein in vino odorato tritum imponit. Piinius Pelamydum falfarum ca- pitum,vel Cybiorum cinerem cum melle confcrrc ait ad condilomata. Vrendi modum docet Man* cellusEmpyricus,commendatqueprodentibus. Cybium (inquit) optimum ac vetuftiftimumolla inditur, atque argilla circumlinitur, & furno ardenti obijcitur, vt ad cinerem Cybium excoquatur. Tuncadiedlo Pariolapidecontufo,falfamenti fupradidlifauillaconteritur. Hocdentibusitabonum eft vt ad inanitatem dentes non linat peruenire. Cy bia vetera eluta in nouo vafe, deinde trita pro* dcifedentibusdifcimus ex eodem Plinio 8 item aluumpurgare,priuatimque pituitasbilemqueex- trahere: h nec non vlcera cacoethe & nomas & putrefcentia vetere Cy bio fanari. DE DePifcibus Lib. III. 325 DE POMPILO. Cap. XIX. SYNONYMA. ETYMVM, Vi Graecis IT ouTriAog vocatur^nomen inuenitabofficio,nimirum rbg -rropirUg, hoc eft,dedudione,qua tranlmittendum auttranfuehcndum curamus cum,qui no bifcutn aliquandiu elt verfatus. Pompilum enim homincm fuifte aiunt,5rop3-«ea6 p om p£ f A . id eft portitorem,vt Aelianus,vel vt Atftcna?us habet, $aXcta 3 xpyov ,id eft, pifcato- jj U i A% rem,quiab Apolline,quod Ocyrhocn puellam tranfieciftetdn nominisfuipifcem immutatusfitrnifi dicamus licdidum hunc pifcem quod nauigantibus in alto mari ad continentein.fere vfq; comitetur,quod Oppiano placuifle video h is verbis: n o^tta J’ i^^ij/unsav . mjuctvmv, vnde Sc hpog t^vg, id eft iacer pifcis nomine cum alijs quibufdam pifcibus communi,tan- ‘ J quaferuator nauigantiudicitur. Imprudeter autem huiusappellationis authorem citat Callimachu. Hic enim Pompilum no nominat,fed fimpliciter iv oJi ^ faciuntjompilosvocant . Non itaquc Plinius Pompilum aquibufdam inter Thynnosnumerariferi- tx Tl) y r> ’ " ^ bit,vt Rondeletius arbitratur, fed ipfemet inter Thunnos numerat, Sc eorum qui naues comitantur , rMm $> ene,e ' peculiariter aquibufdam Pompilos appellari ait, Thunnosfortalfis vocans omnes Cetaceospifces: nam Thunnos proprič diet o.s nauigantes comitari apud alios non reperio,arbitrorq; id aijs^etiam Ce- taceiscommune efse,& ii Thunnos propjie didos intelligit,folus tx eorum genere efse dixerit.Athe naus quidem Pelamydi fimilem efsc inquit cx Dionyfto lambo, fed agnatum efse non inquit. Idem Sc 'TromKov id eft,vanum vocat. Rondeletius ciim ob has notas, tiirn quod pelagium pifcem efse ve- Pompili Kort teresteftentur,tum vero maximequod experientia comprobatum habeatnaues comitari,genuinum delet.dcfcii - Pompilum efse arbitratur,cuius hic icon exprefsa cernitur, Thulfcis Pelamydibufq; fimilis eft, pela- P n0 ‘ gius,rarus tamen apud fuos,adeo vt vulgare nomen non inuenerit. Squainis caret:a brachijs ad cau- damlinčamagna,curua duda,a qua ad ventrem linča?muka?tranfuerfa?interpunda? defcendunt : fupra lineam dorfum varium eft d maculofum. Os eft medium, dentes parui pro corporis magnitu- dine. Pars qua? fupra & inter oculos eft,flauefcit,auriq; colorem imitatur. Pinnas habet quatuor,duas ad branchias,duasin ventreraliam a podice ad caudamrin dorfoaliam. Caudain vnicam deanit non diuifam,neqi crefcentis lunte figura Thynnorum Pelamydumque moro. D Pompiius Rondel. LOCVS. Li.f I J. 515 Vlyfsis Aldrouandi LOCVS. NATVRA. MOREŠ. 8 * • ^UT "B Ompili (inquit a Oppian US' pelagij pifces>quos venerant ur naut&^d comitatu nauhtm ftbi nomen in. uenerunt. Mirifice enim & pcculiari quodamftudio er ga naues in alt o veclas afficiuntur > & c ur. J&. fum e ar umfubfiliunt,alij ad latera,alij adpuppim 3 adproram alfipcrfeueranttp ode o , vt nonfpontta e os comitariputaresfidvinculo adnauim ajlračios trahi. V bi v ero terram prafivfinnt , rurfus vmuerft retrorfum (tanpuam d meta ad c ar c er e s) redeunt reličlis nauigijs . H in c nauta terram propeeffe c er to co- gnofcunt . Eadem ex Oppiano mutuatuseft b Aelianus. Pompili pifces pelagij omnium maximepi- Icium quos auditioneaccepimus,in imafede maris verfari folent:fiue ipli terram maleoderunt,fiuo ha:c illorum odio tenetur, Hi autem fic circa naues altum fecantes,tanquam amicas cocurfant,eafq; hucillucfaltantesftipant. Ethominesquidemquinaui vehuntur, quantum aterraabfint,prorfHS ignorant: & ipfi etiam nauta? a vero abcrrare folent . At Pompili tanquam fagaci/Timi canes, 'TapVi nau q U i propinquam prarfcntiunt prardam,fic terram non longe abefte,ante multo fentiunt: idcirco noit, us pralen- tant o amplius ftudio nauium tenentur, longiiiseos vt perfequicomitando velint: fed quafi lignoad abeundum lublato,frequcntes in altum redeuntrvnde nalita 1 contincntem, tametfi fafcibuscamnon f aftecutffeda Pompiliseruditi,propinquameftefentiunt. Meminititem Ouidius,inquiens: Tuque comes retium,tracliq per acjuora'fulci ,Qui femperfiumasfequeris Pompile nitentes . Et Nicander libro fecundo Oetoicorum apud Athen^um. Ao; o? vcLvTitciv aJii/u.GVivffi x,i/\w3-uc Mmvfftj tptXipwaiv %eti dtpB , oyybt;yrip djuMvm. idelh Pompilus cjui nautis anxijs viam tu tam Indic are libenter filet , vel quouis vocali ammantc melius. Sine idoneo itaq; authore Nic. Leonicenus Pompiiu nauigia vfque in portum comitari &deducerto perhiberi fcribit; nam ex ijs quar diximus,ciim terram etiam a longe prarfcnferit,naue$ delererecon- ftat. Gaudet vmbra,idq; ipfis male fape cedit,vt modopatebit. notes . l\b.. C D C A P I E N D I RATIO. Vm vmbragaudeant, fit (inquit a Oppianus) vt pifcatores proiečHs in marcfafeibusarundinura appenfolapidc quo firmentur,fubillis collečios hamis facile capiant. A N T I P A T H I A. G P Ancrates Archas referente 3 Athenaro fcribit Pompilum hoftili odio a Delphino perfcqui, ne- que hoc tamen hunc impune facere: deguftato enim Pompilo diferutiari & couelli continuo, f urorcq; inflammatum confifterenon polic,fed in litoraexpelli, ibiq; a mergis aut cornicibus dtuorat " mahnis Gauijfq; exedi,& confici,nonnunquamq; ab hominibus,qui ad cetarias alfident,capi. V%VS IN CIB1S. E vfu huius pifčis nihil inuenio: cartcrum eiim pro Thunno vendatut, vt RondeletiusTcribit; fiinilcm in cibis vfum haberepofie čredi poteft. F A B V L A. i Abula Pompilidiuerfimode refertur. Qui Tekhiniacam hiftoriam codidiY,'fiue Cretenfis Epi- menides (inquit Atheno:us)fiue iuerit Telcclidcs.liue aliusquifpiam,Pompilum fcripfit,ani- b 1 L. 3. Var, malfuifteainatoriun: ('(do-: ip&r/^Nicol.Leonicenus 3 interpretaturanimal ad amoris phil- ca F• 9 ' tra dEcax exiftimatum ) vtpote limul c um Venere genitum e earli fanguine . Pancrates Arcas vero £ , rryY narrat non modo Neptuno hunc pilčemfed etiam incolis Samorhracia; dijs faerum & charum ellc : d 'ToirpUo eamq; caufam pikatorem olim nomine Epopeum ex Icaro infula profečlum, iam artate affedtu, demtuus . quod aliquanc!ocum nihil aliud pifcium prarter Pompiloscepiftet, eofdemque cum filijs comedillet, prctinushuie pikimcritas impietatispccnas perfoluifte. Etcnim cetaceam beluam fačio ineiuspi- Jcatoriam impetu ipfum in conlpediu Kliorum dcuorafte. Apollonius Rhodius liue Naucratites rur¬ fus aliter 3 inquiens,Pompilum aliquandohominemfuifte, & ciim Ocyrrhocspuleherrimarpuellar a- more teneretur Apollo,rapereqj eam eonaretur, ha>c vero fugiens Miletum veniftet, & Pompilum., i« o T^ llUi f rec ibusobfecraftet,vtfetraijceret,ifqueparuiftet,ab Apollinefefe often derite virginemquerapien- pijicr.j. lc ^ nau j m j n f axUni} Pompilum in fui nominis pifcem conuerfum fuifte. - drjudtev vuktov ihirvjci Sd>Xov 3 id eft, Per mare celeriternatante,2quoreu nauibusfamulu- . , V D £ De Pifcibus Lib. III. 3 27 DE A M I A. Cap. XX. SYNONYMA. ETYM V M. l.spiCiiucI i .'j >rnfnO ' • . ?:ft•> .m. . • .. m Vm Thunnis,PeIamydibufque Pontum fubit Am.ia,c 6 fi m il i s 3 v t pitebit,' plane pifcis. Latinonomine caret. Nugasnamque nugantur Iiidorus 3 atque.aut.hor de natura^ Himhntm rerum 3 dum Hamionem vocant 3 atque ficnominari contendunt 3 ouod nifi hamoca- nondici. piatur. Dičlamautem Ajufav fhmč tcftatur Athenarus a qupniam .«icaf« jufer gtptreu, dAAci dyiAn» .. v.. -.^ui , V iU UMU. .»>• cap. 1 . gcrc. Amantfe inuicem,quare & opem mutuamferunt 3 ciimnecefTeeft,acerrimefefedefendendo. b l Z HiH. Audaces enim & celeres funt tefte Oppiano,& Tročla Aeliano b faltu valet. Et licet Ariftoteles ra- cap. 1 3 . tiones rcddens,cur per a:ftatem in Ponto degant,inter eteteras hanc quoque adferat, quod ibi belute * L.9 Hitt. magna; pauciores fint,infinuans potius timidas effe j nihilominus alias c non folinn beluis magnis pu- cap.i 7 . gnure Amias profitetur,fcd & aciei inflruenda? peritas effe indicat,dum ait: Cum beluam videnntali- lAmiarum & Dapbi- norb pngna. quam 3 colliguntfefe,& e magna maris interualla dcfaltans reijccte conatur examen audaciunipifciu.H« vero nihil de violenua remittentes magis magifq; in eu ineum- H De Pifcibus Lib. 111. 3 2 P A incumbww,& cum demergitur,eandem viam ipfe conficiuntrcum rurfus extra aqua eminet, ea?dem quoquetrači* ynacum ipfo in fublimefcruntur. Diceres Neptunum nouum quodpiam raoniirutn cx Delphinis & Amijsfinxilfe. Adeoenimfane dentium pertinaciacoliiganturvt exillius corpore imnquam dentes tollantmifi partcm apprehenfam abftrohant. Ciimautein aliquod Ipatium eidat lefpirandi a certamine,tum vidcas rabiem ducis iratftum mortifera Amijspernities infertur. H* qui- dem in fugam fe impelluntiille vero fulmini fimilis,has acriter infequitur,& difcerpit & lacerat,fim ul &effufo muko fanguine, purpurafcit mare. H*citaque Oppianus de Amiarum & Delphinornm-. a ^ pugna,exquibusfacilecognofcas,qu*deTročfis& Delphinis Aeliunus^fcribit hisverbis: iročU 1 ’ 5 fui gcneris gregc coačio bclphmos muadunt > maximefiquem fegregatum circumuenire pofsmt. Plani tmm [ciunt Delpbinumfuis morfibus verberariafper efiltre » ltaque T rcBa ei acer rime infiant>Delphmus , centra refilit fubfiht } atque indic at jv t ex dolore torq ura tur: idcirco t enačit er vrgent,fimulque adfaltumj Delphini tollunturfic e as rep c Herc e ona tur ; tila v er onihil remittentes viuum lacerant: poji e a vedo cunLt frofequaq f aliquameiuspartcm vulnerarit>difeedit. Famaeft telic Athenaro Amiam captam profili- Capta vt fe fe, arrofaq; linea aufugerc, Aelianus Tročlam foJam ex pifcibus hoc facere reftatur,inquiens : ir o- lioeret . , iia cap tafola ex pifcibus nonfe ab hamo retrahit ,fed intpellit fefi in ferr um c hordam confumere cupiens : & p fiat preš contra machinantur longas anfu ; lila vero tfuoniam vale at {alt!tyanfis/epe tranfdit, ac linciu (juaagitur concifa adpifiium domiciliareuertitur , Atq ui Oppianus, ex quo id quoq ue accepit Aelia- uus,non foli hoc Ami* tribuk/ed etiam Vulpecul*, mirorq; non aduertiife id vel Rondeletium, vel Saluianumu,. AB Amu celeres & Vulpesfraude reuintta Praueniuntfummas morfu confringerefetas , Atpifcatores bngam,ex quapendeat hamtis , Conf.cnmt virgam^dentes qua arrofa retundat. Ium vero non folum ad inferendam iniuriam, aut eriam vr linčam prafeindanr, validis ferrarifqu aearip zctAkiciniVjua ('icraj . O v 4* JtitcptpaivrS Iv zvvog. Sed verendunl eftjrie vtrobicjue mendum fit,licet vtrumaue ih Wefychij lexicolegatur, iti qiioinnU- tnera corrupta funt^ficut & trzitpogs, %\& fortallis Mvctg fiue Canes vocauerit, quod fimiliter ac Canes Galeifiue tiflimiim profequantur J vt & inde Galeotaš vocari noh fitdu bitandum r ncc alios quahi Gladios x. 6 vdt vocafte videtur c Homerus hoc verfu: AiAtpifctgre^Mvagriitai d' iro&i /uuerdvt\nffi Ktirog-. Nam Polybius, vt eodem locorecitat Strabo, inde VlyftiserrorescircaSiciliam contigiftecolligiti iqu6d venatio horum pifcium^uos vna cum alijs Cetis a Scylla deuorari fabulatur poeta,fieri foleatj vt fuo loto oftehdemus, cinca nitbirum Scylteum Sicilie promontorium. Haud p uto taitien hitric Ho- Tharfun merimarinum Canem,eumfefle,cuiusfrufta Thurfionis nomine olim vedebantui-jUt Hermolausar- bitratiis cftjcum fit Thurfio‘( B^vptriav) teftahtt Atherteo,Cani$ Carcharia? pars,fuauitate admodum b L)i.u Caleota. Cariis. .. ... tommeridata; Idem Idertnolatisubi anud Phnium l^ptm^TjinnusTranus^ucm dlupn Xtphtam vo* vftJleldtuT cenfet Thomi)sThurianuS: qUod SaIuianusirtiprobat,atque Hermolautn Plinijucr ° ba deprauaile 3 nbirt reftituifle amargutnehro quodrtemo Vnquam Tomum peculiariter dixerit pro • pifcedegcnd'-mique ThynnuS;ciim nonfittteto confonuma Pliniotamcelebrem pifcem infirocata- . log o praaterijiffmprb Tranus ucio (quam uocem omnino cotruptam efte inquit) non Thurianus, fed ” 2*,,. .< Thprohcus,rcfiljtuioportekjquandoquidem Hefychio & Vadilo SOpmi/g fit %Kptag Mihi con- hams. jharc u’ox apud Ghurimaticos iftos corrupta uidetur ex Latttio:& licet poti us Thranis legeriin 116- ‘cabulo uicihlorij& a Xenocrate apud Oribafium ufurpato 3 Thranis (inquit) autXiphias pifciS Cra- ‘ceus &C. Hcrmolaitameniečifcionem non improbo,nam licet Tomus de paitcTcu fiegmento pifciuftu propriedicatur,totuS tamerietiampifcisfyrte'chdochice Tomus Thurianusdici potuerit, quoniani_* fcgmentatahtumliendi foleantjquetna'dmo'duhi Sc CVbium^^fegmentum eft,& Cybeias Oppia- rio ipfe pifcis': fierique potuit,quod Thurianus cognominaretur a Thuri js Italrce cppido, ceu illuc prh mirni cohuečtus ex Sicilia ubi frequenš eft: fed quod Tomum Thurianum cundcmfueiat Thur- fioni fiue Tby : rfioni, improbo, ficuti quod hunc noftrum pifcem praaerca Scyllam, Lamiairu ^ Caithariam a nonnulliš appellari credit:fummoperequefafti ipfum reor ciim obnominisfia 'Simo vnJe 'mdfifidinem Thurionem a Sturione aut noh difterre , aut faltem ab ipfo feu delicato^ cupe- diftds. ‘diariofifceiiolntn atce-piife conijciti ea enim uox Belgio dtbeturquibus Stoer uocatur.. Idem Sah •ukt;us De Pifcibus Lib. III. 33i A tonus Maffarium (vt apparet) fecutu$,hunc pifeem Plinio d Gale um vočari cxiflimat , vbi videlicet hic fcribip nihil ejfe vjquam venenatius^udm m mart Paftinacdm, vtpote c um radio eius arborcs ne ten- tur. HanctamenperfcquiGaleumi Mabariusalfertionisfumtebemadducit Oppfanum , (cribentem Paftinacam & Gladium diras inter fc committere pugnas: fed falso. nullibi enim hoc Oppianus ait, fcd limplieiter & Gladio & Pabinaca? fua utrique arma a natura data ebe,huic in cauda, iJ Ji in robro: parumq; rede yctXiac 1> -i quo yetAitofog gignendi cafus procedipin redo,vt Mabari lis profert 3 dtcitur , eiim apud nullum probatum authorem reperias. Albertus Gladium a fuis Militem vocari tradit, led codemnomine Barchoram (fieTebudinemmaris vocat) alibidici aiphanc puto quod velut kuto quodam,illumquod mucrone enfiformi armatus fit. Romanis limiliter Pefce Spada,qtiafi Gladius aut gladiatus pilcis,nomihatur,item Maflilicnfibus: (quibus tamcn alius etiam cx Galeoium genere pifcishocnomine venit,quod cauda gladij fpeciem fimiiitudinemque gerat) & Belgis Suueerduiich; Germanis Sehuueerdhfch, Anglis Schuuerdefijfshe: Genuenhbus Imperador, quod ne Hipe gladiu vt pičli imperatoresgerat. 8 GENVS. FORMA. DESCRIPTIO. 31. c ,t. Miku Iphiam fine Gladium ex pifciu,ncn ex Cetorli genere GTe,riotum eb ex Aribotele,qui bran- Pifeem ejf<*. chias ei tribuit, quare non male Cetaceum pifeem ob magnitudlnem dieemus. AiHnitas ei nonparua cum Thunnis videtur. Conueniuntcorporišcraditiejpinnis lateralibus,caudaqj rbantih n lunata&internispartibus. Vterque item oebro exagitatur. DifFerunt pr^ter infolentem in hoc fimilis&dtf pifcei'obrifiguram,qua & inter ca!terosfaciledignofcitur,colore etiam cutiS j quce minus huic nigri- fi aiUs . cat,& prater aliorum pifeitim hioiern plurimas fub čute latentes fqnairtashabeat, vt Bellotlius teba^- tur. Ad tantam malem quandoqueexerefcit,vtnon foium Delphinimagnitudinem excedapvt Pii- Ma Z n itudo. nius aipverum etiam natiicuias tcquet,vt Strabo author eb. Vtraque inaxilla to brata eb > blciiis ta- men & triangularis inferior,iiiperior mag is oifea,durior,multoque longior ■> bieubitalis nampue nort- nunquaim'~ Nugas enim nugari eos puto,qui fex pedes cum tlibuš dodrantibus longumdcfcribuntj quanqtldm Athenaus Aribbtelis tehimonio feribat totius corporiš maghitudini a*qualem efse,quan« dotjuidem hoc in ijs,qua’ nune cxtant, Aribotelis operibus,non lcgitunatque Aeliano fidešptebanda Macronit non eb,triremis robio limilem efse inquiens,li ad magnitudinem refpexit,firi ad fimilitudirtem, vere longitaio. $ dixit. Rondeletius pifeem ipfunl ad decem c 11 bi to 5 nonnunqtiam aecedere tradit, fuperiorem vero maxillam ad cubitos duos: verum inpidura, quam exhibet, cadem maxilla (fia mucrone ad oculum vfque < 5 ^ inferiorem oculi angulum metiaris) paulo minus (cauda dempta) quam tertiam totius longitudinis partem explet: licet integer non ht, fed c regione extremitatis inferioriš fobri ampiitatiis; Iongus e it dodrantes quatuor . Pugionem nobratum rubicorum diceres . Ibiufmodi gladium tebatur p H p l 0 n i t Oppianus ferro acutioreni eke, eiufque horribilem mticrorterh haud quaquam dduro licetlapi- noniea. efji* debrripofse, fed extinčto pibe ^ fimul etiam corrumpt, nec cum eo quicquam effici pofsc. Gil- gies. liustamen cimi ad portum Monoeci Herculisdpifce huius gladij iam ablcifsi roburtentaret,du- ‘Deutes. rafaxa, mucrone iphus tebatur excaudfse ; duriiTimumque eb cuius ego iam memini . Reuer- toradpifeem. DehtibuScaret, ateoruinlocoofsaoblonga& afperain palato habet, qtianquam Aelianus,dentes Xiphite tribuat,inquiens,necadmodum curuos eise J neque immanest. Verifimilo enim eb mareriam ornnem qum dentibtis ccdere debuerat, in tantum gladium efse abfumptarmficut inruminatltibus quadnjpcdibus fuperioris maxilla?dentes primoresdefunt, in cornuanimirum ma- teiiaeorum'conueafi Ocuf orbiculati funt prominentes & ante eos foramina. Branchia?(vt tra- Oculi. dir a Ariboieles) očtonce & duplices. Quds ita fe habere confirmant Rondeletius & Saluianus: Gil- L 2 liusveroqu,idruplicesefseafserit-. PinnaeiUxtahasbinar,inmedio vero ventre vnica: magnakeiru *g raachia ali a in medio dorfo, & parua non procul a cauda •. Corpore ebtefeti, a čapite batim valde crafso, p innic _ deinde ad caudam vfq; tenuibri fenfim fačfo; iti cuius extremoante caudie exortum,non fecus qudm Foriru . in Thynno vtrimq; eminentiaqutedam extubcrat. Corium ipfiuscaudam tierfusduda manu laeue Conam. tft,os uerfus,afperum . V enter argento micat,tergus ex cineraceo nigricat,fplendetque ferici inbar. C olor. fellis veficula tebe Aribotele iritebino committitur. Pr^pinguiseb, adipemq; in dorfo habet plu- fel ' P rimam fuis more. Pellis eb tenuilfima 1 Adepu toevs. t Gladiusainhoris. o ti. LOCVS. P Linius * Gladi um inter maris pc culiares pifces enumerat. Oui- dio pelagius eft , & raro litora adit,vtteftaturhiš veriibus? 'DefcrtpfitJe de s vanasNaturaprofundi, Nec cunclos vnet volan conjijierepijces, Nam gaudentpeldgo> qualesScombnq' } ? Bouefque Hippuri celeres (Jr nigro ter gor e Milui , EtprettofusElops no si ris me ognit us v?b dis 3 Ac dur us Xiphias iftu non mitior enfis . Ouidio fubfcribit Oppianus , inquies ? binumeros addas ijlis > qui d Utore longi Vehferos habitatfluclus tellure re ličia , Sunt celeres Thunni qui pifces impem vaji a l>ellunt)(Jr G ladij dir o muprone potentes . Aclianus vero vnus(ni fallor)inter ve- teres hunc pifcem no marinum folum fed fluuiatilcm epamfafit, inter litri liue Dan ubij pifces eum recenfens, ca piqj tradensin mari & Panubio^uia dulfi aque ac falfa aqua deledtetur. Inuenio apud recenpores in Dania,in lacu 5uerinenli,& paflimad Oceanu Gerrpanicum notilEmos pifces effej , Veteres vero apud Siculo? iqxta Scil-r lamin proinontorium copiofiijsnuam alibi capi tradunt,indeque Polybius, ( vt monui) ibi quoq; erraiie VlyiTern ex Hom ero colligipquoniam Gladio- rum capturar tribuit, q.u*e Scyllao tra* čt uivfi ta ta c ft. Jo uip s au thor e ft ca¬ pi eirca Zopbyrium , quod e^tremuni It.iiia? promontoriu eft, Spartiuentum anaiitis hedienuneupatum : Romana vero litora raro adire,veluti qui perpe- tuis maris srftibus, vt in freto {inquit) accidit Siculo,gaudere videantur P N A T V R A. MOREŠ. T Enuifiima ciim lit predirni pejle/itait Oppianus, adeo vt ab im becilJis,& q uam ma ximeinrbe]libus pifciculis,quo$ Mani? aes vocan diet um eiRcprpus eius exe? datur, approperantibus vbicunque vi- derint: pccuJiariqpopia teloarmatum eife decuit,quo ramen in jhomines po- tius quam in beluas feuire eum appa- ret. btrabo de venatione Gladij age$ inter? DcPifcibus Llb. III. 331 venit A interdum eontingerc tradit,& rcmigem in fcapha per magnum Galeotarum gladium vulncrari 3 vt Oppianus aflerit, uma ’ dumcanit: oblicjtfisfeptum linis elementi*f'ortem Jnterimit pifcemfalit atque euadere c er tat > Con te xtasfr aude s creditjttc mente reuoluit Sip 0 pači o telofefi componat in boftem 7 erritks t/i[epto retis>totuJque remijfus Eft animoAonec miferumper Utora voluat fiflator, Gladijque caput ditterberet hafiis, Multis&pifcisperagat crudelia fateu. . Balanam quoque fummopere exhorrefcit,veriim eam confpicatus, aflu fe defendit, gladium finim ™ t u f in terram aut obuium qucmcumque vadi locum impingendo, atque fic infixo capite fefe continens. ^p en a lU Balina enim aiu truneum efle rata,aut aliud quippiam, negligens pr a? tern ata t. Apparet itaque hoc Jt n armi* gcnuspifcium ignorare fuaipfius arma,quibus fe aduerfus Bala?nam,aliafque maris beluas tueripof- f m cogno- leticinn tamen rem aiiter fefe haberc difcamus ex Aeliano, b cuicunque animali preclare notum efle fcat. C fcribens,qua in corporis parte infitum robur habeat,cuius fiducia,vel alteri infidias ponensjveiipfum u U.g.c. 40. fe defendens, nitatur; Gladiutnque fuo fe gladio, Paftinacam radio, Murenam dentibus nature in- flindu tueri. Cateriim in hoc Aeliani loco in Greco textu mendum eft,& pro in 7 rHpvyt id eftjpin- nalegendum t>T yiniid eft,maxilla,qua nimirum voce alias c vtiturin defcnptionehuius pifeis. Te- nAelianut ftaturibide Aelianus,Gladium cu n ramelicus eft, cibiq j inopia laborat, mucronati roftri incurfu non correUus. folum interficere pilces alios,& dcuorare,veriim etiam ingentia Čete propellere & vlcifci,& vbi ma- * L.i^.c.% j gnitudine profecerunt,contra naue, in eam verfo defixoqj mucrone venire audere . QuamobreniL* Baljna peculiariter timueritjcatera Čete audenter inuaferit. Scribit Oppianus non comedere pifcem aliquem, nifi prius fpiculo transfixerit. Ciim vero Plinius d de Paftinaca loquens, feribat: kane ta- 1 l ji. c.u mtnperfecjuitur Galeosfdem dr altos quidcmpifcesfed Paftinacasprscipueficut in terraferpentes Mufie- UaSta eft auiditas ipjitu vene ni, Galeum eundem efle quidam arbitrantureum GIadio,quoniam Stra Bo,vtdiximus,Galeotem vocauit,opinionemque fuam ftabilire fefe pofse putant, authoritate Oppia- d 3 qui vt arbitrantur, Paftinacam & Gladium diras pugnas inter fe committere tradidit: qua_* in re fummopere decipiuntur,nam Oppianus ti mpliciter & Gladio & Paftinaca? fua cuique arma efle dt,illi in roftro,vt modo ex Aeliano djximus,huicin cauda. Retulit Ioan. Marius Cataneus Noua- I) denfis multarum literarum notitia infignis, qui Locrenfi in litore Xiphiarum pifcationi interfuit, eos ® 9c “ ltis • tanta efle ingenij docilitate,vt Grecanicum fermonem,quo ille magna? Gred? tračlus vtitur,ab Ita- lico diftinguere.videantur,idque admirandis argumentis deprehendi,ciim Grecas voces minime re- formident,ad Italicum vero fon um repente diftugiant,quod complures Brutij teftati funt, vt Iouius annotauit. Exortu caniculf ab oeftro fiue afilo ita diuexatur,vt in terram, nauefque fe quandoquo OeHro infe- pra?cipitet. Sub pinnaid hteret,quiacutis illic mollior tcneriorque,tanta pertinacia,vtnullacorporis ^‘ xtur ’ motione excuti poflfit. Quale animalculum illud lit,in Thuno,oftenfum eft, Authores huius rei funt Ariftoteles & Plinius,fed variante nonnihil fententia,ciim enim Ariftoteles c dicat tanto dolore infe- * l.8. Hill. ftare,vt non minus interdum Gladius quam Delphinus exiliat, indeque fiat > vt vel in nauigia firpo cap, 1 9. Incidat: ille non Delphinum f exilire meminit,fed Gladium fepe magnitudinem Delphini excederc. f L 9. c. 15. eimmal (inquit) eftparuum , Scorpionis effgie , aranct magnitudine. Hoc fe dr T bjmuhdrci qui Gladita vocutursrebro Delphini magnitudinem exccdentifub pinna affigit aculeo> tantoque inf eftat dolore/vt in .j *A»esfptnumero exiltat . Haud tamen ifthasc nune corrupte apud Ariftotelem legi credendum, e tli Oppianus £34 Vljfsis Aldreuandi Oppianus quoque Delphini non meminerit ; Athena?u« namque eadem cx phrlofopho repetiCjCun- demque authorem citat. Oppianiverfus quibusimmanisifte inmaximo pifce ab cxiguimffl° malculo infličlus cruciatus,degantifdme defcribitur 3 nefas iit pmerire. Vum Canis ar de n ti tur bat urjidere c dum ,Quifixus madtdis Mas contundit in alis Incutit h.tc celeres vire sftimulofqueferoces Jnuitofcjuc agitat peftisfunbunda nat ant e s H i tortiftitnulis incurfant nauibus alt is, In tanto volu um luftantia membradolore j. Et Tbunni dr G ladij dir o vexantur afilo, Non ar cer e queunt^non hanc propt Herc p e JI cm, Concitat; armantur rabte jfuriu ntjuč dolore Exhorret vulnus 3 bacchantur in nifUore lato Etfpe in terramfaliunt c gurgi te vajio s Et vitam in tanto mutant c um mortt’ furorta - 'i' / *xr * Uh. 3 Vt nudo ha- Vtecapiatur C A P H N D I R A T 1 O. Inacfis rctibusGladios quandoque capi ex Oppiano 3 modo oftcndebamus: fcribkf 1 ^^ & hamimpMicet nulla eis appenfafit efca. Kudus linquit) hamus,necocukatus alm e ^ f pendet,duplici recuruus vnco: fupra eum vero moJlis aliquispifcis egenere alboriump al alm 0S ■ J- „ , - -»p —t * • ~-£' «■>••• • w* w »*» V***U U« * ^/UV«^ V ^ V*iV* V **•*.*-' “ *■ . f circiter tres fuperiuSjfummo labro artificiose alligatur; Hune inuadens Gladius deuorat, ; n iubiečtas partes hamo affrns impetum faciens,non animaduerfo dok) retentus capitur & i r AllKl Mnninin pfn nl-i/lnim tmaif .-v-, o r T‘ , ir»-*‘ls N/fo Uiliain V*- j minula ca- yj fiuru' - i i' Oppianus iXiphia:fui gene risana p lt rati,nonrefugiunt, doneč a nauiculis circundati/ufcinis feriantur ,etfugiumque cis intcrcipi^ ur : ^ tamen nonnunquam,vt gladio fuo belua in nauim fačlo impetu eam perforet/ed non dne propb° ta: damno: pifcatores namque fecuri ilico maxillas eius coniringunt, nauique clauo aliquo °b tur3 ^ viribusiam-exhauftum cmari extrahunt. Iucundior quidem,veriim pcriculodor capiendimo^ e-rat,quai eodem Oppiano & Strabone referentibus circa Scylla:um tračtum ficinftituebatur- •nentibffs in ftatione frequentibusduorumremorum fcaphis, fpeculator quidam communismPC |It inftat,duosdngulte fcapha: tenent,akerremigat,alterhaftamhabensmanctinprora. Cum p r! j, vero fpeculator fiiper eminentiam Galeotam fignoindicat, belute verd fupra mare pars terna . ^ jtens fertur/capha propius appcllitur^deinde iačlo manu telo,vuInus infligit, tum euulfa dne cU r de corpore hafta,quod telum fane eft hamatum, vt educi facile queat apteqj indxo ei tmiculo app ^ fum fauciata: acclinant belua:,doncc agitata fuifugienfque laffetur: tune in terram fubducunt, a j tra fcapham accipiunt,nifi prorfusimmenfum corpus exiftat. Quodd in mare telum excideriG faneperit: eft namque vel e quercu,vel ex abiete corapačtum, adeo vt querna grauitate dciv c f; ^ delnde in fublime relatum facile pofdt apprehendi: Contingit autem interdum 8t remigem in permagnum Galcocarmn gladiimiv uinerari, & cum inftar apri belua: vigeat impetus, aij? errinl ipfavenatio. ; e j > i :o( i . VSVS IN C1BIS. Carnii qiux* lltaS. G i dorfo adipem habere,di J reliquorum Cetacebrum more duram acindpidam čarnem h- ^ iuniores teneriores funt & palato gratiores, quin vel nobilioribus pifeibus faperis grada a ^ in | oU juifl carnis vero teneritudine,fnandique facilitate,&falubritate multoinferioreSjVtmirarifubeat ^ [f quibonitate & pretio Srurionibusferme«qualesefte tradidit, nid defalfamenus eorum in tL .| L cum de eo diceremus . Locus is eft in noni capite vigeftmoquinto. Eftparuus admodumpifcis ajfuetus petris j Echineis appellatur: hoc cariniš adh.tr ent e naues tardius tre credtmtur , inde nomine impofuo, dres. fedeseum habere arbitratur Ariftoteles jtapoptapinnarum ftmilitudine. ( Ariftoteles b refellit eos qui pedes Remora?tribuunt: tantum abeft, vt habere arbitratus Civ.dk autem pedibus pinnasftmiles, hincquc fieri,vt pedibusinliftere videatur. Pifciculum eilefaxisafiuetum,incibisnonadmittendu, adeo vt vel perperam intellečlo Ariftotele id exaraucrit Plinius,vel locus lit corruptus, vt Maftarius " esiftimauit, quilcgit: pedes habere arbitranturex Ariftotele , ita pofita pinnarum fimilitudino-) Muti anus muric e m effe latiorem purpura,neque afpero , ncque rotundo ore , neque in angulosprode unte ro- ftrofedfnnplici concba , vtroque Idtere fefecolltgente Stc.Trebius Nigerfefquipedalem ( alij & fortaflls me liores codices habent,pedakm) dr craftitudme qumqucdigitorum . Oppianus pelagus amare ait, cu- biti effe longitudine,coIore fublufco,Anguilla? fimilem, os habere fubter, acutum ,contoi rum, ro¬ tundi liami culpidi fimile. Nec aliam Remoram agnofcere viderur Aelianus: c inquit enim pelagiu pifcem'eflc,afpe<5fcu nigrumiongitudine cum mediocri Anguilla a?quandum. Exhis itaque clarum_. eft,tres pori/fimum pifces Remora? nomine celebrari,vnum qucm Ariftoteles & Plinius paruum elfe aiunt & faxis ha?rere,alterum ex genere concharum, hunc concham Vcneream vocari fuo loco ofte- dimus;tcrtiumcubitaiem,&refpe ravr^uod naues fiftar,rundo earum hp- rens: vnde C. Caligula? Ca?faris triremem moratus eft,malo illius omine. Limaci magna? perfimilis eft, rarulqucvr qui poft eatempora non vifusfinvndc Remoram aliam efte a Torpedine conftar, quamuis Ariftoteles nominis fimilitudine & effečlus,vnum genus esiftimarir. Ha?c ille:quibus tam paucis verbis plurimos coldem intolerabiles errores commifit;quare mire, iucunde tamen hominem cxagitat Scaliger. Torpedo primumex planis cartilagineis eft, ab Echino marino qui ex tefta inte- ctis eft,toto genere diuerfa, fpinifque plane expers. Secundo Echinus non d.yrd ra t vaZv no- uien habetjfed ab afpero caftanca? fručlu,qui echinus vocatun Tertio Remora qua? ex concharu ge¬ nere eft,non remorata eft Odigula? nauem/cd qua? limaci magnae fimilis eft < Deniq; Ariftot. nullibi Torpe- Forma. ‘ L .J l.C.T. * L.I.Hm. cap. i+. Remora Op piani. 1 L x. cip. Remora Ari Hote lis. * tab. 10 . defitbtil. re¬ rum. Torpedo- Vlyfsis Aldronandi Delphini partus. Torpedinem cum Remora implieauk, fedclare diftindlcq; dc vtrcq; fcripfit, Nos hicde Remo¬ ra Ajiftotelis tantiim agemus: adcuius figuram fpecicmquequcdattinet, Rondeletiusraro ho« diecemi pauciftimifque cognitumait, ideoque interperegrinos ac ignotds pifces reponit. Gil« lius nunquam fe eam vidifle profitetur,nul!ibiq; pilcatorem inuenire potuifie, quiaut vidifte fo cliceret>autvifam ab alio inteIJexxfiet. Bt Jlonius vero in Corcyra frequentiftime e verriculis ex- trahi teftatur, diligenterq; deftribit, nullam ta-* meneiusiconemexhibet,cum omninoincom- mune ftudioforum gratiam debuiftet. Pifcis eft, (inquit) minimeedulis., totus exolfis & mollis: ' ulgus Gracum partum Delphini vocat: Lima- cisrubri tefta carentis effigiem refcrt: Lubricus e it det pit circa faxa in marfifcd lente & iter pra> tcndit cornibtisatd fpithama? longitudinem nd manubHj Jigonis crafikicm plerumque cacrc* fciticoloris efi heibacei, infcriorem partem pla- nam habct, doifum repandum, in gibbum con- ucxum { aquafpeeieforian eft Delphini partus appcllata, lentoremque aut mucaginem, vt fi¬ rm^,fcrpendo relinquit. Ac quod ad eius in- teranea pertinet,in eo reperies hepar,ftomachu, intefiina, ličnem , Ftl& rdiqua terreftrisanima- lis poti us q u a m aq u a tiči e ffigie m ac naturam re- 'ferre. Hadlenus Bellonius: qui reuera muka in fua peregrinatione in Oricnte v idit a c fcripto nut dauit, Veruntamen fi hoc animalculum Remo- ra ek, cum nullaveterum Remora cdnueniet, Serpitcnim Limacis more, cum Ariftotcles Pii-. niulque (excipio Mutiani concham) pinnaspe- dumfimilitudine tribuant 3 natare,nonrepero infinuantes,& Oppian. Remora defcribcns fimi litudine Anguillf,pinnas ei nequaquam adimit. Eubricam tameant potius vifcidaeffearatione alienum non eft. Sic enim naui fiaciliiishatrebit, Habeoegoduas icones Remora: nomine tranf- „ , miftas. Prior Bellonijdeferiptioni nomaIequa« u Bell- Ji c ''^ s: Lnbjicum,rotundumque Limacinudoaut infymvo( is. mun c ti a m fua poti/Tunum cauda , qua? nuda Remora rc- effifirnilem namq;denotatpifciculum,colorefer nor. impt -1 ugineo. p in na: ci .nuli a?, vel lake m male a pi- člore expreifla’. Ca pite eft acuminato. Etfor- talfis hanc intel!exerit Plutarchus/cribens Che remonianum o.ftcnfo pifciculo capite paruodq^ acuminato , a dir make fimilem ei Echeneidem fuifte,quam m mari Siculo viderat. Altera adi« Jigentilfimo paritet ac dočto pharmacopola D. Ferrante Impcrato- Neapolitano luculenter eti.1 depiela inter alia qupin ditiftimo fuo naturgthea tro relcruat, rariora, addita hac defcriptiuricula: Canire fupino acctabula habet fimilitudinecir- roiiiu) fiueacetabulorumpolypi, quibusnaues magnofcjueac Cetaceos pifces apprehendens, peitinaciter harret, curfumque eorum remora- tur, & pic libitu arbitratuqdud retinet. Ad ma- gnitudi- Remora Imperati & authoris* ran. DePifcibus. Lib.III. 337 ^ gni'tudmemcorponsiconcxpreflaeft;SicilIe,cuicum&noftrarefpon£jeat,nonerraucrimforts 3 fi Mag^iuda. perfečium adultumq;pifcein effeafleuerarim. Colortotofere corporeacl vioiaceuminclinat. Late- Ca ' r ‘ ra candicant: medium corpus fubuiridis linea interfecar.Cauda ad c;eruleum vergit. Pinno* toto cor- porefex;ad branchias vtrimq; vna, qua corpori haeret,rubieunda,in ventre tres,bina’ eregicne ven- triculi,vnaabano;indorfodeniqj vna. Caudain vnicampinnam degenerat. D. Baiilius Remone quatuor pinnas tribuens, vt Suidas citat»pinnas branchiarum tanquam pierilq; tommunes tacuifie Roflrum, videtun Roftrum canino non abfimile, nifiinferior maxillafuperiorem longitudine fupcraret, con- traacinGaleisfiericernimus. Hanc veriorem elTe exiftimo. Idem vel faltem ilmillimus pRcicuIus Emdadn Frida ad Oceanu repertus eft,vtfcribit Gefnerus ex amici fui rdatione,quatuor digitos Ion gus,cuticulatenuiflima,fine fquamis,capite procorporis magnitudine maximo,oculis paruis,reliquo corpore turbinato, fub mento quiddam habebat figura acetabuli, quo probabile( inouit) eft 3 ipfum faxis adharere 3 namcum cauitatem iilamdigitopremeret 3 quihtecnarrauit 3 ita adharebat 3 vtcir- cumferri poflet, .1^ » L O C V S. M Arin um 3 non fluuiatilem pifcem e/Te, vel ex eo colligi potefl:, quod in fluuijs naties dr- malTe, apud nulium legitur 3 fed in mari tantum, vt modo hiftoria docebit. Ouidius etiam intcr pelagios recenfet j Ariftoteli vero faxatiiis eft 3 faxis nimirum hasrens. OCCVLTANE AN MANIFESTA VI NAVES REMORETVR. R Emoram nauibus fefe applicantem, remorari earum curfum di&um efti vnde Latini quam- * In TrinZ- libet retardatio.nem, remoramquoq;dixerunt. Luci! ius apud Feftum '■> .Quanamvox te re- mo. fon dn s me o gradu Remoramfecit-* Plautus. % £>ua in rebus multisobflant,odioJaqyfunt 3 Remo- ‘Lji.f. *• ramq\ faciunt ,rei pnuata dr puhlica. Admiraturadmirandam hancfacultatem inter alios diuerfis in locis 1 Plinius,maxime vero vbi rnedicinas ex aquatilibusinchoatur : Ventumefi ( inquit) adfummtLs Matura,exemplorumqueper rerum ordinem , dr ipfum fua fponte oc currit immenfum potentia ocenita docu- mentunLi , vt prorfus ne c aliud vitra quan debeat -> ne c par ant (imile^s popit inueniri ipfa f viuente na- tur a,dr quidem numerops modis. Jfuid enim violentitts mari r uentipe (f turbinibus acprocellis, quo ma- iore hominum ingenio in vilafut p ar te adiuta e JI quam remi s velifp ? Addatur hi s dr reciproci aftus ine- ftarrabilis vis 3 verfumq\ totum m ar e tnfiumen. Tamen omnia hacpariterq, eodemimpellentia, vnus ac faruus admodttm pifctculus, Echineis appellatus inJe tenet . Rt/ant venti licet dr fauiantprocella, imperat furori, virefip t ant as compefcit 3 & cogitfare nauigia-, quod non vincula vila , mn anchora pondere irreuo- cabili iaffa. Infr$nat impetus,& domat mundi rabiem nullofuo labore , non retinendo , ant alio modo adha- rendo. Hac tantillia efi Jat is centra tot impetus-, vt vetet ir e nauigia. Sed ar mat a claffes imponuntJibi tur *ium propugnacula, vt in mari quaq, pngnetur , velut e mnris. H en vanitas cum roftra illa are ferroq\ ad ’ tein s armata Jemipedalis inhiberepopit ac tenere deuincla pificulus . Rer tur Aciiaco Marte tenutfe pra• cali^ula n t J) tonam nauem Antonij properantis circuire & exhortari fuos, doneč tranpret in aha7n. ldeoq> Cajdnana w .s retenu . clapis impetu maiore protinu s venit . Tenuit dr noflra memoria Ca jpr in cipi s ab Aftura Ant t um remigan- tis , vt res efl aufpicalis etiapifciculus'fiquidem nouifsime tam in vrbem reuerfus Ule imperator 5 f/as teliš confofus efl .Nec longafuit illius mora. admiratio % ftatim caufa intellečla>cum e teta clafle quinquiremis Jola nonproficeret 3 exilientibusprotinus qui id quarerent circa nauem,inuenere adharentemgubernaculo, %emora fi- osienderuntq', Caio, indignanti hoc fuiffe quod(e reuocaret , quadringentorumq\ remigum obflquio contra %ara. fe intercederet.Confiabat peculiariter mir at um quomodo adharens tenuiffet,nec idem podere t in remigium Odinolyon- reetptus. ,J)ui tunepofteaq, videre,eum limaci magnaJimilem efle dicunt. Nosplurium opiniones pofiamus ^ ^^ in natura aquatiliu,cum de e o diceremus.Nec dubitamus idem valere omniagenera cum celebri dr confe- roncn p s £ aTmt crato etiam exemplo apud Gnidiam Venerem , c one h as quoq\ eiujaem potentia čredi nec effeflt. Mirmnq', e fapfo KAU } S Gr ac is alj lubricospartus atq~, procidentes contineri ad maturitatem alligato eo, vt dinimus, prodiderunt: retenta. alj (ale adferuatum adalligatumq‘,grauidispartus pluere,ob id alio nomine Odinolpontem appellari. fuo~ 'a', eff e člu,in re - veteres, paren- tuni cunq\modo iflap habeant > quis ab hoc tenendi nauigia excmplo de vilapotentia natura med j sfponte nafcemiumrerum dubitetf Hac itaqj Piinius. Ne vero quisnugari credat 33 $ Vlyfsis Aldrouandi 43 £• de car~ dinalib. fsi, 99' ‘Aondeletij opinio. * In Mecki riuis. Rondcl. cpl- tiio improba tur. C L 2 .Symp. pra tuift noftrorum me mori a nauem Francifci Turonenfis Cardinalis , cum aličjiiando e Gallfa ritimo itinere in Italiam pergeret, ferunt, narrante b Petro Melara Bonon. cquire fortnii® limul ac eruditifsimo,a perexiguo pifciculo remoratam fuifle in medio curfu. Manifeftane modo a occulta litiftiufmodi facultas age examinemus. Rodeletius videna Plinium fcribere circa cjauum a * 'h a; rente m inuentam fhilfe,qu«e Caij principi« nauem retinebar, manifeftam elfe, Ari ftotefo ( tat) dodrina nixus,eontendit, quandoquidem * philofophus, qua?res ciir clauus cum fit paruus, ' extrema naui tantum podit, vt ab exiguo temone & ab laominis vnius virrbus aiioqui modice nite ti« magna? nauium moles moueanturi, pmer ali a refpondet j facillimum elfe mouenti abextrctnp’ mouere aliud, quia prima pars fertur celerrime, acquemadmodum in his qure feruntur,iri lm c •< »mpetuSjita in continui quod mouetur fine, maxime imbecillis motus eft-, qui vero maxime irnbe lis eft, brci le dimouetnr; vel vtdilucidiusloquar, in puppi (extrema fcilieet nauis parte) redečo . eatur clauus,quoniam moles omnis continua ab eq extremo> cui id quod mouet,coniundutn e& Jerrimefertur: alterius vero extremiimbecillis admodum eft motio & renixus. Iinbccille auteni pl neinquamlibetpartem leuimomento impellitur: exquibus efficitur , fi in hanc vel illamp 31 clauus moueatur, proram quoq; vel dextrorfum vel finiftrorfum ferri, in redum veroremoruni ^ ^ pulfu. Quare fi reda & celerrime cUrttt nauis,SGEcheneisore ciauo vel puppi affixo caudam ve ^ totam modo in dextrum,mod6 in finiftrum moueat,necelfe etiam effe putat in prora motionein / perdpgStfad Echeričidisrmotiim ambignumyambigue quoq^ moueri, ac proinde rmpetiun eius m. ^ beri^ciinbšb Arillotcledemonftratum lit & cxperientia comprobatum ,adexiguii vniustnotion extremum alterum aužjjadeo totam molem continuam nutare. Lampetraigitupverbi grada?ve <1. uisalia Remora, noninipfanaue, neq;ipfiuslateribus fed puppi veIgubernaculoadh«rente& dam vel reliquum corpus motitante fluduat nauis, nec progreditur, nec vitra fertur,non aliter q fi tranquillo mari in profpero & ccleri nauis curfu gubernator imperitiorem ad gubernandum act ^ tat 3 qui clauum rede ten ere non podit. Firmidime enim in curfu tenendus eft, alioqui moxretar ^ tur impetus. Eadem validis retinaculis ad puppim clauus alligatur, etiam in duuiatilibus nauigP bero in obliquum m6tu non impedita,atq; in rapidis amnibus in terram altedefixis palis in vtrJC ^ ue pa f unes alligantur ad dirigenti um iter, ne apuarum vi fluduante naue progreflus inhibeatur, n d redalluuius traijci podit. Cateium vt hoc RondcIetioconcederimuSjqu6dob allatas abipj° nes 3 nauis mouetur minus v el o citer; ita tamen qucftio no foluitur.Aliud enim naue eft impem r minus celcre excrceatcurfum:aliud edjruantventilicet^&fruiantprocelladmperarefurorij vl ^j. ^ tantascompefcere & cogere ftare nauigia, quod non vincula vila,non anchora pondereirrelio • li iada, vt ex Pliniodiximus. Neq; etiam vcrum puto^puod contra Cardanum affirmat Rondclc contra veterum fententiam ede, quod Remora naues liftat,fundoillarum adharens 3 nam^ ctt ' Rondelctio detPlinius,Cardanopatrocinatur Oppianushocverfu: 'dcff 1 'yrZc, d,u

vov o A iyov r o/xct vtpdev Uatfav ( vcivv ) č^rofpoTrics iSifiiii/Uivot; 3 11 ' ^ virnftam fub carina inferens , mordicns totam tenet . Ac Plutarchus quoq- adlatus nauis h‘ TlC ^ c[1 . Echeneidem, nauem effe remoratam alferit. Si quis vero Plutarchum Remoram non quidein* j tionis caufam elle dicetem, led caufa efficientis accidens 3 nobis occultam hanc vim effe arbit rjn aducrfari contendat,eum egopracipitanter Plutarchum legilfe dixerim, vtpote quirationcm __ taxatredditjCurtardiiis progrediatur nauigium^, non cur fubinde immobilis fiat: Gherem nus Trallianus (inquit) pifciculis aliquaudo varijs appofitis vnicumjoblongum^ capite p arU ° ^ topueoftcndebatj cuifimilem Echineidemdicebatquam in mari Siculo vidilfet,ciufpue yi ^ miratus edet, cum non parumimpedimenti^ morte nauigationi attulifiet, doneč a P l0l ' e /i \\q{$ nauis fbrinfecusadharenscaperetur. Tum.ali j Chcremonianum^irridebant, ceuquireir a ^ abfurdaque fidem adhiberct. Alij alias quoque mirabilesin rerum natura difcordias com nie ^ 3fl , P bant(tanquam adconfirmarionem potentia Echineidis.) vt funt, quod ariesconfpedus c f ^ tum furenrem compefcit, quod viperam ramulus fagj admotusfuo contaduimmobilereddJ^d^.^ taurus ferus ad ficum arborem alligatus, quietus bducittjf,quibuš hirfutum lignum & aquamobtuhus fecat, & aqua ipfaligno tenacio- ri udiunch difficiliiis feparatur:quamobrem nauta iatera nauium abradcre fblent , vt mufcum atqlie algam abftergant:quibus adharefcentern Echencidem propter earum vifcofitatem(quaft fucci eiuf- dcm appetcnsjtarditatisnauigijnon quidem cauiam effe/ed caufa illam eflicicntis accidcns , eiquo fuperuenire iudicandum eft. Loquitur itaque etiam Plutarchusde tarditate motusnauigij, non de abolitione:caterum ei probandum erat,motumduntaxarirhpcdirhnon aute aboleri omnino, de quo difputatio eft. Quamobrem li & Leuino Lemmo d fidcm non praftitcro,ncmq puto, \ ko verteric, i eH \ n ] tofttatas naues diccnri ciim ex lunga peregrinatione reuertuntur,mufcum & algam,tcftacea & Ecbi- mnlf n p inw ^ ncidem pifdculum adharefccntia habere, ijfquc remont ri,rctardariq; earum čurfurn . Longe diutr- 4 . lafententia eft Hier. Fracaftorij-. Hic enimnon ab Echineide cohiberi nauem arbitratur p/fce, fed ocenit n it. Echineidem efte ftgmim fcopuli,qui fublitfub aquis: cuiusfaxi vis nauem retinere vakat: qiiafi veli: miroc.c.p. dicetc/copulum illum £ffe ex Herculeo lapide, qui clauos auelkik neque2t, nauem ten ere qucat. Fracaftorij £ Vcliun aliter viden; maiore namque robore opuseft clauumuirgumento quod h'oč fatie fdber vnus fecerit, •rima naues vrni fecerint ker,vna tantu.n fak immobil nixu tranfmitterent:quocirca ad aliam cauidm tranffoEchineidem ita naui adhartfcere vt auelli ne- queat propter vacuum. Echineidem vero habere cum fubie&is illis cotibusaffinitatem, vtmutuo atomorum illorum quos emitti aiunt,nexu coniungantur. Ego vero quid vacui fubfequi poftk,,amo- taacigua beftiola,nefoo. Tum li cum illis cotibus eam habet coniunčtionis neceflitudinem: quibus natura nouis kgibus veterem illam propriamque ergafcopijlos iljos propen(io,ncm,cmri hac aduen- flttano'uiiiaqDe nauis cohafione commutauit ? Ab illis enim fcfeubftuhViuis farnih tribus, vt inkrret naui peresrime. Cum itaque ccrta ratio non detur, ad farnim illud aiyium occult# propric tatis re- ~ . . eunerit Scaliger,& reuera ad manifeftasqualitatesomniadeducere vclle,noh folizm impoffibile, fed ^ ris principi a in fe habent eftečtiua motu s,mou eant:q ute q uietis, faciant quiefcere. Nemim' competta funt in igne calorisprincipia. Ita in Echineide qua lintprincipiaquie- tis. In eadem fententia, nimirum nullam illius potentia in Echineide caufam naturalem aftignari ,, poffe,eft Adam us Lohicems,opinionemque luamhifce verbis nobisexaratamrcliquiq Nonimme- &titd 1 (inquit)tantasintantillopifciculoviresaliquis miretur. Magneti quidemfua eftinferrum fa~ Udarni Lo cukaš,adamantem ferunt coram toxico madere,turchcfiam appetente periculo aut fondi ant omni- ^ ueri °P lni0 aorimam aut maculam aliquamconcipere, kd longe alianatura venit admiratio in noftra Echinei- dea ’ de. Lapidibus fcilicet & metallicisnaturalis pro materiei varia conflatione,ca'Iefti,umque corporum ° ' in ea elaboratione quadantenus caufa affignari poteft,partim etiam natura fectetis.eft relinqucnda_,. Bafilifcum ferpentem adeo venenatum eile fcfibunt,vt vifu etiam in bomine virus transfundat. Tor¬ pedo piki s non tangenti pifcatori per h am um & \’ir'gatptorporem(vnde nomen etiamaccepit, ftcut &Gracis va.px,n dicitur) ;mmittit,ac totumdcindecorpusoccupat,in quibu.s ve.ncni eavis tribuitur. Sed quid dehoe pikiculo afferemus in medium' ? quam eius viribus & potentia aferibemus ratione ? Hicficud &rcliqui pifces in aquis agitmonalibi quam inaquis vires fuas exercet, ( Hocquidem ve- rum eft, quantum ad naues mincndaš,nam alias etiani extra aquam fuas vires habet, vt modo pate- hit, etiam ex Plinio diftum eft) nulla adeft magnitudinis in eo violentia,minutulus ipfe naui fe adiun- git,nulJa vis contra ipftun iatis eft, nuli us impetus locomouere nauem poteft nifi pifciculus hicnaui F f z adhav : ad nauim retmendam quam ad extrahehdum illud muki ttntauerint fruftra: Ad hoe,cum plu 8 isjidque'pknis veliš, cum alia puftllo remorum 340 Viyfsis Aldrouandl adlrarcreinucntuseifet. Adfbribiillud potcd ,curnon alia? fimiliternaues manent ? curhsec f tantum cui pifciculushicfc adiunxit ? cur inuento hoc & amoto plenišmox velisnauisprocedit,nec impedimentum ampliusfenrit i Fatendum ed rationem hic naturalem adferri nullam pode. Sirih Ht Plinius quoque tam mirandicffečtus c#cam planeq; occultam efle videtur voluiffe tum alijs,tum ijs qii.T Sc antea recitauiraus vcrbis, cr ipfumfuafponte oc c ur rit immcnfum potentU occulte documen- tunu . P R /E S A G I A; E Cquisnon videt (inquitfdem Lonicerus) in eodem pifce (Remora) fatale quiddam indicium* &prafagiumquadfuturimalipralcium, periculum imminens cupiens auertere? Tenuitle- gatos Periandri de cadrandis pueris nobilibus, tanquamindignum iudicantc natura homini id quod conferuationi ipfius donatum effewuferri,& idcirco nauem inhibuit & a curfu reuocauit, fed fccurum & improuidum gcnus hominum velut rem nihili flocci pendit. Tenuit nauem Caij Gtfaris, non multo pod Roma? interfe&i; condolens mifero Ofaris exitio, ipfa natura cupit ab ipfo malunu P auertere,atque acurfuinfaudo &infelicircuocare. Ffecille. Item Remoraprafagium augurium- ue Ci intdlexidet Antonius,f uga (ibi confulere, Martemque rurfus reparare potuidet. Plimo ob bfc aulpicalis pifciculus vocatur. V S V S. P Linius atque Aridotcles Echeneidem incibos admitri negant,nulla addita tamen ratione,cura a!ioqui faxatilcm hicfaciat. Plinius Venerem inhibcrejaliqui item abortusprohibere/oetum- que ad maturitatem contincre,fi alligctur, arbitra ti funt,opinione inde (vt apparet)nata,quod inlnbendam «£„. 0 ' T £ nomen habeat,ac fi non foliim naues retinerc/ed omnino arcanaquadam cohibendi vis tidcldos* U c *infit,quamvimtamenfalimmutare videtur. Diximusenimexeodem Plinio,e Gra?dsaliosfalo adferuatum adalligatumque grauidis partus foluere, & ob id alio nomine OdinoIyontem appellari. Alios pra?terea vfus Remora tribuit Aridoteles: vti videlicet ea quofdam ad iudicia & philtra, quod clarius declarat idem Plinius his verbis : Atnatorijs cjuoejue vejictjs infamis eJi , cr indic tor um (jr * litium qua? vero parum confentaneaefle mihi viden tur,neque id affirmant illi: apparetque qui hoccrediderunt,&ipfasfacultatcm nauium curfum inhibendi,ad amantes firma amicitia dcuincicn* 1 Vib. d. de dos trandulilfe, ficuti innuere etiam videtur Lucanus , 1 de venefica quadam agens necyonuntiam^ beli. Phar. exercente>: /ion (defuit) puppim retinens turo tmdente rudevtes ln medtjs Ec h e ne is aquis^oculij ! draconunt *. EMBLEMATA. p Mblcma Alciati inferiptum, in facile a virtute defcifcentcj: velut ltmaxJprcto Remora impeteuenti , Rcmorumque> ratemfijlere fold pot e JI . Ste cjuofdarn ingenio dr virtute adjidera ve/los, I)etmet in medio trami te eaufa leuis. Anxia las vclutt ejl: velqui meretricius ardor Tgregtfs i uu ene s feuocat a sl udq s . A/iud eiufdem, fub lemmate, Maturandum. Mat ur ar e tubent pr opere, dreunčlaricr omnes , K e mmium praceps,neu mora longa ninns. Hoc tihi declaret connexttm f cheneide te!um , Ua£ tar da eJs; voli tam fptcula nuji a manu. De Pifcibus Lib, III. 341 * DE CETORVM DVCE. Cap. XXIII. Ppianus 3 a &exco Aelianus kimmanibusmarisbeluisducevia^uecomitc opuselfe aflerunt 3 quinimirumanteeatjviamquemonitret :ideoqueadeoijsgratum dlc, vt i> l.io.cS. qu6isvelit/equamur,ineoque vita?falutifqucfpemomnerruitam habeat. Nec d- čete t ur da fitatis duplicem caufam Oppianus affignat 5 tum quia nimia corporis mole 9 &ponde- cecge -m ., re oppreftfc tarde mouenrur 3 tum quia omnes demptis Canibus pariim acutecernen c ete cut h 1 tes 3 facile poflint impingere, Curverohabcti fintvifuoltendit Plinius c Balena? beti fiat vi- excmpIo 3 quod pragraui fuperciliorum pondere obruantur oculfinifi hoc fol um modo Baline conuc- nire velimus,nam Aelianus Cetorumfermeorane genus ctccutire femperfinnuit,cura ad nimia nin~ i; guedinem peruenit,amplius nec videre.nec audire pofle afteres,addita etiam ratione, quod carnium moles & videndi Sc audiendi viam inrerdudat, horuraque fenfuum meatus obftruat. Catterum du- cemne Cetaceis Natura dederfcan is amicitia quadam addučlus Cetos vitro aggrediatur, haud pia¬ ne fc fcire ait idem Aelianusrfačlum id tamen natura potius vi arbitratur,argumento qudd nunquam j) feparatim ab iilis natet/ed antc caput antecedens, ipforum dux fit atque clauus. Ecenitn cunčia ii- lis (in q uit) & prouidet & prtcfentit,caudarque extremo pra monftrat fingula: hac parte Cetura con- tingitacmonet 3 fic horribiliaformidoJofaqueinhibct 3 lic cibaria conciliat 3 infidiafque a pifcatoribus poliraš fignoquodamoftendit 3 atque quem locumpropter magnitudinem ipfum adire non opor- teapprafignificat,ne quandolatentialicui allifus pctra? autaffocus/unditusintereat. Nunquam au¬ tem Cetus fine hoc duce apparet. Quod fi is pifciculus quo ad neceftaria vdtur, perit > illi quoquo pcreundumeft. HarcitaqucAelianus. Plinius vero adoccultamal^uamatnicitiamhircretulit,fed priuatim de Balcna ( vtdičhimeft loquitur,inquiens: Amiatiaexemplafunt,BaUna>Mufculus 3 quan- dopr&graui'fuperciliorum pondere obrti tis e it: s cculisjnfejlantia rnagna vada-,pr&natans demontirat, ocu- i ^ ^ ’ hrumcjue vic c fungitur . Plinio d fiubfcribit Pl u t arch u s, a m i ci ti a m hancrcciprocam efsedeclarans;qui ariimd. infuperteftatur,Cetis quidem outeris prteire Sc amicum efse iftiufmodf dučiorem, fed Balcna’ prat- cipuč. Etgrandiorttm Cetorum cmpiam ■ inquit) femper haret>praitque c ur (um dirigent, ne vel in brana ccmumue mpingatsvel in angufiias incidat>vnde exitus non de tur ■ Hune Balina lubensfequitur 3 veiuti temnem nauis . Ac c a ter or urn q uide m quicquid intra bar at hrum belua venit >animalfeu fcaphafeufaxu> fejfum it perit que m altu profundum merfurn. Hune anteni agnittm,ore velut ancoram recipitantrafau~ C ce s eius dormiturum>& puiefcente quiefitt jprogrediente r ur Jus vt ant e a e umfequitur 3 h dud vfquam dtu noctuque deJUtuensJjoc ni(ifacit> errare impingere ep cer tuni ejl . Pcriere m uit a dum velut gubernatorc_j> carens nauigium,d(c lat a ad terram funt,quod ip/i quoque c tre a Antpciram vidimus 3 ac prius etiam haud it a }roculdBunisČeto eiecto &putrefientepejleminuaj;ffc narrant■ In eadem fententia c Ciaudianus : e j H £ u:ro p r Ac nat m prač ep s amijfo pije e (odali Beluafulcandas quiprauius e doc e t vndas , lmmenfumque pecus parua moderamine cauda 7 emperat, & tanto coniungitfceder a monftro . Addit infuper aurhor quidam innommattrs Gnrcusqui ex Oppiano de pifcibus vcluti paraphrafiiru conlcripfit 5 hocpifciculo viuoncmincm bacile Cctum capere , idcoque pifcatores furamo ftudio huic pifci infiaian 3 nam hoc capto-nullo negocio iam oberrantera Cetum inftar creci circa litora & pe- trascapi: Appcllari autem oSnyov id eftjVitedučlore^vulgo^aA^T' id efl Muftelam 3 quod tamenouif- 0:le & ,fvwj -nullos habetfedprofsfetisintusos hirtumihoc T; enim fimpliciter 8 Myfticeto tribuit Philofophus 3 quem iile 3 & fecutusillum Theodorus Mufculu vo- g L cant 3 fedpra-ftkemhomonymia.’caufa, Graxonomine vti. Cur vero Cetorum ifteducftor fociufue ca 0 l z h " Mufculi nomen fibi acquifiuerit 3 (qui Oppiano & Aeliano »^T^Plutarcho riyi,ucov vocatur ) vtinge- ,jMyfiic e :ns nuefatear 5 necdum didicitconijcere Iicct a paruitate nomen fačlum:pufillum enim pifciculum Aeli;t- Mufi.uliety n us Sc Plutarchus efsc tc lian tur rpufilla autem maximis comparata muris mufculiuenomine indicari, mum. haud obfcure indicat hoc Horatij: Parturient montcsjiafcetur ridiculus mns. Kermolausitcm Iulum vocari lcribit,at quo authore 3 nefcio. Iulum equidem Oppianus ab Hegctere ? ulut ' (Interpres »ynT»f« Mufculum reddidit; diftinguere videtur; & Iulum nonnullisa Iulide nodiftingui in Iulidishiftoria meminimus. Quod modo ad pifcis notitiam attinetjOppianus paruum quidem afpe ciu efse afserit, fed longo corpore, cauda tenui. - Aeliano item longus pifcis eft, colore albo, capite_. f ralongo,angufta cauda- Cimi autem Aelianus plurima, tiim vero iftha:cex Oppiano mutuatus fit c ^ il P 10 ‘ iulpicatur Rondel Oppianilocum mendofumef5e,qucniafenfumnonhabeat (vtputat)paruuquid d:ci 3 quod longo fit corporc 3 idccq>lcgcr«dum pro/ 2 cuo ex Aeliano tevx.k lSuv 3 vel quid Emile. F f 5 Mihi v» 4 i jvfyftkaii$ authoris j DePifcibus LIb. III, 343 A Mihi nijhii mouendum videtur. Quid enim vetarpvt pifcis Rt paruus,& iongo & ten ut corpore ? Bel- lonius vero in craffiflimo verfatur errore,dum Ariftoteli & Oppiano JBalena? partern , Mufeulum ap- jif u f cu lus pellari fcribitjciun neper fornniu quidem id cogitarint ipfi.-imo vero neuter eoru ea voce vfus eft ded ^,„4 Bello- Gaza Myfticetum apud Ariftotelem; Oppiani interpres nynf n pa (diuerfiflimos pifccs) Mufculu red- n \Q, diderunt i vterquePliniumfecutus i cuiMurculusdeduobusprardicatur pifcibus. Partern eam Bel- lonius ante oculos Rta efle ait,at quo amfore pretenturas vocari dicat 3 qudd his fibi pnctendat iter,ne~ fdo: contra ex PliniodiximuSjquipra?grauifuperciliorum (haccnim intelligere Belloniuapparet) c pondereobruieiusoculos teftatur 5 fed hacde redicemus rurfusin Balama, vbiiftiufmodi partern.,, fuperioribusannisBalenajvdimmanialij belua® detračfcam in ijtore Gfefamate ejchibebimus. Qui vero Cetorum ducemvel defcribat,vel depingatdnuenio neminem. Rondeletius fabulam arbitra- tnr,pifcatorum quos confuluit 3 autfioritate fultus. Habes hic candidelečlor, dodrantalem aut paulo Mufculitut maiorem pifcem 5 roftro acuto,capite prrelongo & piano , cauda item angufta Sc tenui. Toto corpore thons e ' crt alpero 3 ac feripeofieo corio tegitur,fquamis expers. ? tl0,J ' j D E SERPENTE MARINO. Cap. XXIV. SYNONYMA, ETTMVM. ^|| VemadmoduminterraSerpentiumlongediuerfa eft figura ab ijsqua?gradiuntur, v ^ animalibus 3 ita & in aqua facile in ter carteros pifčes dignofcuptur, qui terreftriuirm ferpentiumfpeciem rcpnefentant: de quibus tamenomnibus hoc loco non agam_. fed de ijs tantiim priuatim qui maris peculiares funuctrtcros fuis proprijs locis refer- uaturus. Quia verdab eademcorporisformirccentioribus nonnullis appellentur Terpentina? fpeciei pifees.,nemQopmor vitio inihi vertepfi ab eo inchoauerim,qui pri naturi * Ariftoteli &p/f 3-aAaaj/osdd.eft Serpens marinus appellatur: PiiniOjVt in progrcflu hiftoria? pa-. tebit 3 etiam marintis Draco. Bellonius&Saluianus huic Qphidion item Rici rentur. Rondeletius verodiuerfos efle oftcndip& meoiudicio re d necnon 5^Solinus vtuntur 3 addita a mali differentia,fed de maximis ferpentibus quos Ariftoteles e Angues fappellauit: nam Hydrus alias ferpens eft aqua? dulcis. Viperam marinam Ifidori & Alberti non ajium pifceim. elfe 3 qudm Araneumpn huius hiftoria didlum eft . GE N V S. FORMA. DESCRIPTIO. Ordinls ra- tio. 1 Lz.Hiil. cap. cy. ‘Draco ma¬ rinus . Ophidion an ferptnti ■marino idS. k L>i 8,c.iS M'jrm . c L. 1 6 . c 8. Vipera ma¬ rina. S Erpentini generis pifcem effc 3 quo de h ; c peculiariter agimus,ipfa figura formaq; pifcis arguit: Cuiuscum multageneraefle teftetur a Ariftoteles>lubeth cnonnihildigredi,nonnullaquc_» a Hif f. qua?de Serpcntium marinorummagnitudineobferuauidnmediumadferre,licetad hunefor- cap.. 15 . taffis haucl rečte pertineant. In Africa referente Ariftotele magnitudo Anguium mira eft, nonnuili Angues A- enim(inquit) vbi triremi applicuiflcnt 3 oftaboum multorum vidifse narrant, quos abfumptoseffe ab f ricquo de hicagimus, fedde fluuiatilibus fiueaqu£e dulci« ferpentibus quos Hydros proprie uocat/unt intelligeda, q ui toro carlo ab ho c differunt- Hune enim Congro corpore ooloreq;fimiiena efie aitjllos vcrd for- vt ma non differre ab afpide,fed colore qui ipfis plerumquein cincreo candidus aSerpente lit . Rurfus Hydri nullis venenofitate cedunt ferpentibus, c a iti Šerp en s mah- marino dif~ mus plane fitinnoxius: Hydrusdenique refpkat & pulmone« habeti Šerp en s fem. anarinus branchiatus eft s & rdp katione carer. I 1 ■ J NATVRA. MOREŠ. Dem Ariftoteles Serpentem marinum non folum d/uauportpov 3 id eft, vt interpretantur petitiores,colore minus intenfo (quam eftCongrus) ue- rum etiam erpoSportpov , id eft, uehementiorem ait dfe,fiue ut Gaza uer- tit,acriorem: ad moreš enim ea uox referenda ek, non adcorporis longitudi- nem, vt Bellonius exiftimauit. Sieaptus,dirnittaturforis ( UvSipofitUn zal MpS-S 3 Vuottonus vertit, htkneat, atque pifcatores euertat) inarenamro- p- t f e ^ckU ftroquamprimum adatioterobrat, fubitquetotus. Plinius, cum alibi Dra- tet. conem b Ariftotel is, A rane um appelictj ex hoetamen Ioco pro Serpente mark b £.9 luimuseflevtriufquehiftoriam. Is latina terminatione Conger 3 Gra?ca Congrus dicitur:Pliniu$ etiam Gongrum dixit,quod nomen hodieq; apud Venetos tefte Maf \ fario retinet:Galli Congre, Mafsilienfes vero non Maflilice ( vtor GiJij verbis) fed plane barbare Phialaftum( Filat, Rondeletius: Fiela vel Fielaz, Bellonius) dicunt, Lufitani Cromgo, Angli a Counger, Belga? Congerael, Hifpani Congrio: Antiates Bronchus. Bronchum tefte Platina,quoitem nomine Roma; audire Saluianusfcribit.Grecis fimilitcr 8 cxoyypos Sc ybyy po; nuncupatur: in Hefychij codice etiam xoypog , quod tamen dočbis improbatur. Nomen in- uenit a voracitate, a verbo ypa 3 quod cft voro,vt Varrinus fcribit ex Etymologo, qui tamen ideo vo racern dicit Congrum quia polypi cirros rodit, cum potius toto genere voracem dixeris. Gefnerus conijcit y 6 yypov tonaffis etiam dici potuifle,quafl yoyyuAov 3 id eft( inquit) rotundum aut potius teres, cimi lit & yoyypog arborummorbus, eminentiavidelicetqua?dam rotunda in trunco arboris,acu- iusitemfimilitudinedicitur yoyypdvn 3 «/Spoy^oxwA» tumor quidamingutture apud Hippocratem. Magis tamen placet a yf'co ^o^poi-dia^nam haud aliam puto ob caufam Nicander in libro de linguis apud Athenamm ypbAAov vocauit , id eft Porcum. Grcecis noftri temporis vulgo Cauorofasdicirur, vt Saluianus notauit. GENVS. FORMA. DESCRIPTIO. G C Ongrum ex Serpentina? fpeciei pifeibusefte ex pnecitata Ariftotelis comparatione notifli* mum eft. Duo eius genera tefte eodem a Ariftotele , loco & colore inuicem dilerepantia: vnum videlicet album & pelagimn: nigricans alterum, quod haud rede vel litorale, vel pe- lagiumdixeris:ambigitenim. Recentioresvnum duntaxatagnofcunt, inquoomnesnota?, qua?a veteribus Congro attribuuntur, reperiuntur. Longusenim eft &lubricus, vt Plinius,fiue vt b Theo- dorus loquitur,la?uis;Gra?ce enim apud c Ariftotelem Iegitur A« og. Athenteus vero cum fimplicer cu te tegi dicit, laeuem efle indicat. Binas vtrimq; habet branchias,& vt d Ariftoteles fcripfit alteras fim- pliceSialterasduplices , licetvtrafq; duplices efte aflerat Maftarius. Gulaitcm eiexigua,quod& 1 Ariftoteles vidit,contraaliorum fere pifcium morem; qui ea carere folent.Quod vero felinquibuf* dam ad iecur,in alijs infra hoc fitum efle ftribat, id non femper verum fuerit, nam Rondcletius iellis vefleamfemper abhepate penderc-. obferuauit. Adha:couainterfepinguedineobdu< 5 talongafe- riecontinereidem Rondeletius obferu3uit,fimiliteratq; f Ariftoteles feriptum reliquit his verbis. Hahent Congri fce turam, fed non in omnibus locis ucjue con fjncuam>ney 3 enim obpinguedinem apparet. Ešl p autem inlongumprotenft quemadmodum inferpentibus : g'e rum inigne comccia mamfeRcu ft : rjuod enim pingue licjuttur & in •vaporem ubit', oua vero exiliunt>& ab igne e Lija crepitant. Prxtcrea fi digttis c on treclas> (f teras , fubejfepinguedinem Uuem 3 oua crafsiculas ( a(periufcula forte 3 inquit Gefnerus, ver- tendumiuerat, nam ad ov non 7 rayvfcdrpayy opponitur,Gaza vertit duriufculum) fentias . Congn itacj 3 alij pinguedinemfilum habentouum nullum : alij contr a pinguedinem nullam, ouum autem cfuale mo do expofui. Poftremo binas tantiim pinnas habet 3 vt idem s Ariftoteles de fuo Congro prodidit, § Pliniusrepetijt.Quibusadde fimilitudinem cum h Anguilla,quam Diphilus apud Athenaum Con¬ gro tribuit.Imitatur enim ea tu corporis forma,tuni etia colorc,vnde eft quod nonnulli Anguilla ma¬ rina nucupent.Faciletamqab hac internofcitur.Oculos enim habet longe qua Anguilla maiores,am- plisite Sc cadidisin lateribus Sc dorfo maculis variat,quibus Anguilla caret. Eft itelinea nigrain exte riori parte mebranaceppinng,qupper dorsu exteditur cofpicua. Habet deniqc duo breuia,cutaceacor- nicula in extremo roftro.Detes parni sut,pedinatim cocuntes.Sepe in quatuor aut quinqj cubitorf; tetrce motu fcribit apud Athenau Cogros multos in Sicyone gitudine excrefcit.Eudoxus iib.fexto de 1 capi / 350 Vlyfsis Aldrouandi i . . . capi eft,quos homo vix ferat,horumque aliquos etiam efte apta^tu/n? id eft, plauftrales £ ‘1*' m *Geo '- feu plauftrj njagnitudine: Et circa Carteiam tefte Strabone * in exterioribuslocis augenturfupra.. '~" y 1 " minarumodoginta. Saluianus veronon maioresfc vidifle ait 3 quam tfigintalibrarum: intcllexifle-» tamen ab alij^fcxagintaquandoqueiibrasimplerc. Nofter Congrustoto dorfo rubet, vcntrc &la- teribfls pallet. Pinna quoque branchiarum atque os ipfum rubent: qua vero corpus ambit, fufa, eft & ad ceruleum inclinat. i|!G L O C V S. COITVS. PAiTVS. Aqtia dulci gaudct. 1 Lib A- Ccitui. b L.I-Hift. c up* 4 * M Arinus pifcis eft,nulliufque non maris , vt ex diucrfarum gentium nominibus conftat. In Oceano ramen quam alibi copioftor & fortaflis etiam corpulentior. Authorem enim ha- beo Bcllonium fere Cetaceos inde deferri,mmores vero ajijs anni temporibus. Vuotto- i,s haud fatis diftinde parrim pelagios 5 partim litorales efte ait,nam AriftoteIcs(vt oftedimus) eoru qui albicant, genuspelagium efte dicit, nigricantes vero ambigi litoralefne fint,an pelagij. ldenu V uottonus frequenter in paluftribus viditare tradit,& ad fluuiorum oftia, vbi copia influit aqua dul- £ cis ex Oppianp.v t appsret,qui fic canit: A e q skr a qtufiuuio que funt vidna paludi Jncoluife iuuat,qua dulcis ter minus vndp F t fti^ius c £ no commixtus v or tiče mul to Voluitur e ter rtu,. Lt Athcnao a apud quem Matron ParodusC ongrum vocat illuftrem paludis alumnum . Vbi ob* feruandum eft fiuuios fubire tantum ciimpufilli funt,adultos vero nequaquam . An in terram exeat mox difcuticmus. Quod vero ad coitum attinet,idem Oppianus cimi expofuifiet Anguiilas mutuo corpOruminternexuinttrlecoire,&r exhislentorem quendamfpuma fimilem deftiliare in arenam &limum,cxquo Anguillaprocrccntur/ubdit. T ctr, ruti ybyypoicttv d A/d epo/ov yivi&ž\n . Quod d itaintelligas i inquit Rondeletins) vtcx ftrigmentitio ouodam humorearenaIimoque exce- pto concipiantur,gignanturuč Congri,qucmadmodnm & Anguilla, id vero confentaneum non eft. Congri enim ona pariimt,ex quibus aliorum pifcinm modo qui oua condpiunt,Congri alij procrean- tur,vt in mutuo corporum inntxu complexuque coire accipimus,id verum eft: ita enim longi pifes corpora commifcent:Ariftotcles: . iUapedtbus carent,& qua longofunt corpore > vt Serpentes & Mu¬ rena circtmpicxu mutuofupinarum pan tuni ati t um peragunt. G NATVRA. MOREŠ. * L S. Hill. rnV I b Lis> .c. id. Lm^ortim pifcium mo ■ tus. Cibut. r - L.S.Htf. cap.z. Gregalis an folitarius. 3 lib. 8. L Atet Conger hybernis menfibus,vt vim frigorisfugiat,tefte a Ariftotele & Plinio b Multi (in- quit h i c) hoc ten/pore (hyemali) infpeluncis conditi latent ,niaxime Htppurus d Coracinus hjemt non capti,pratcrquamfiat is diebuspaucis vt Serpentes interraef marc. Serpentes enim e odeni natant modo > quoinficco reptant. Nequevero d e funt s,ibus pinnuU duntaxat bi na app!; c en tur,v t Congrisfvt Anguillis vt Mugilibns qui in laca Sipba- rum nafuntur. {.b c.lmque rem qt:a 'i nam in terra agere confucuerunt,vt Anguilla^minttsflexuofo corpo¬ rum imptdfu in humore ntcfue in terra exaquant not as . Plač ille. Siitaque Anguilla in terra vitam_> agunt 3 cur non id de Congk) admitti j oteft & Serpente marino, alijbquc confimillimis« 5 Angtiilla enim aouc branchiata funt. Plinio Congri funtcarniuori.Ariftoteles c prater čarnem aliquid attin- gere negat, neqne eft quOd fuper eo aliquisdubitet 3 quoniam circa fluuiorum oftia exaquadul¬ ci pingucfcere ab Oppiano tradantur,authorqj de natura rerum feribat vento vehementiore fpirante pingucfcercjnam co tempore numeroftores pifciculi e fluui js marc intrant, vel emari fiuuios,quibus illi vefeuntur. Gregatimne an fojitarij degant,dubitari poteft. Hiceftus enim dum feribit Congros efte c-zSrpoTipz.: rdv v 3 diucrftmode rraducitur. Katalis de Comitibus vertit, afperiores gre- galibuSjfecundum quam interpretatione folitarius erir,Rondel. verogregalecredidit,&lvertit,durio- res in ter grega 1 cs: q u a verftomagisprobarcrur, fi G race legeretur o-^AnporaT«?: Volaterranuspro dyiXu,i6)vlc°h iy%ihicov ,id eft Anguillis,quod probo,rationem mox ex Gefnero ailaturus.Videturau te Cogrus inter folitarios & gregales ambigere,na Mnefirh.Athenit fis apud d eunde Atheneu Pifces (inquiti fquamis(addeda eft negatio,na ThunbCogri &c. fquamis čaren tj contedbvt Thuni,Scobrf, H De Pifcibus Lib. III. 35 « A Thynnidcs, Congri folent etiam grcgarij e (Te: cateriim illi qui neq; folitarijapparcnt, neque rurfus gregari;funt/acilius concoquuntur,vt Congri, Carcharia? & fimiles. Vbi notandum locum efle de- prauatum 3 & priori par te, v bi Congrum gregari js annumerat,Congrum cximendum efle: quid enim attinebatrepetere,fi grcgalis erat c 1 Pugnaipfi eft maxime cum Murmna,Locufta & Poiypo. Mure¬ na enim tefte AriftoteJe C ci caudam mordiciis amputat:fed non impune,ipfe enim Murena? talionem reddit, vt Plinius f teftatur,inquiens. Ipfe & Mur&na caudas interfe prarodunt. Haud moritur tamen amiflacauda:fuperuiuere enim, etiamfi meatu tenus excrementitiario abfcifla-. fiierit,tcftaturibidem Ariftoteles. Etlicet magno!& valido flt corpore: fuperatur tamen a Locufta , cum alioqui Locuftm vičtorcm eius fuperet Polypu,quanqua fecus fentirc Plinius » videatur his ver, bis: Poljpum tant um Locufia pauctgvt fi iuxta vider it,mor iatur\ LocuBam Conger : rur fes polypum Cen' grilacerant . Sed locus ex Ariftotele, ex quo defumptus efl, vel emendandus,vel explicandus eft. Ariftotelis autem verbadiuerfimodeetiam citantur. Locufta: (inquit) magnos etiam pifcesfupe- rant, & mirabilis quidem cafus horum nonnullis accidit. Locuftas enim polypi fuperant , vt liiuxta in ijfdem retibus polypos fenferint, p ra: metu locufta? moriantur: oi dtyoyypot vzg 7roXv7ro^q x£Ji~ <&l'dquem c ihtim or e tenet maiorem qttdm deuorare queat : Ji c illum qui primtts Congrum ex olla arripu.it, c um quhn delicatus cjiet hic pije is pr imam cognoui(fet,alj (conuiua :) perfecttti ftmt,qttod fi Uh qui vilioribus vefeuntur pijcibus , S c aram haberent (frc. aut e Sicjone Congrum , quemNe~ p t anus ipfe dijs affert 3 om»es pttie eogujiato facih fmjsent dj . nam fi vel mortui h unc odorentur,reumflut> App mm . Apparctautctn aflb eikum pralatum fuifie, nam Dioclesinterrogatus Congcran Lupuspraftaret, hic afius refpondk,ille clixus. P.t Antiphanes Anguillatn in aqua fale & origano condita elixari iu- h /n Adel bet,fimiliterque Congrum. Maiores quoque paruispralerebant: Sicenim Terentius: b Dromo f his ' t Congrum ijium maximu?n in aqa*finito ludere paultfperjubi ego venero-,exoJsabitur,pnus nolo. V bi exo f- G .a Anans, p arc i( J tm t p' c vid.etur,quodPiautus exdorfuare dixk: Macheno Congrum, Muranam, exdorfuaquan- tumpotes . Exdorfuaretamen quidam interpretantur,dorium contringerc 3 dum apparantur pifccs & excnterantxir Gelnerus fortcprocoaccipi pofie exiftimat 3 'quod eft ipinam dorli eximere, aut pro detrahere pellem: detrahiturcertefcmperpellisin huiufmodi pifeibus Serpentinis, fed fpina_. non, eximitur,nili in iam codtis^dum manduntur. Iouius tamen Sangam Romanam poetam lepi- dum,cimi Pyrgorum in litore pifcarentur,docuifie feribit, Mura nas ab antiquis exoflari folere Plauti authoritate,vt earum carnes nullis impedita: fpinis gratiores redderenmr, ingentemque illmn Murp nam, binis baciliis vtraque manu comprehenfis mediam aftringcndo detergendoque, rečte & fdtiue ae' n od um exofiafle. Saluianus vero exofiare interpretatur purgare & in frufta (vt neri folet) difie- ca: : Mihi etiam nihil aliud dicere voluifse videntur,quam ad coduram apparare: quo fenfu Plati¬ na item videtur aecepifie j Coquitur (inotiit) Murtena exofsata more maiorum, vt Anguillalubla- Congr? cepi- tocorio,capite & cauc!a_.. Commendabatur veropracipue Congri caput, quod vnum cum fruftis uspracomu. prioribus, id efteapiti propioribus quidam coquus apud Archedicum feribitfefe quinque dradimis emifle: additque dignam coquo facetiam: quod li aliunde (mquiens) niihi caput & ceruicemaiiam_. acquirere vel emere liceret,ftrangularem me potius quam haslautitias conuiuis inferrem-nihil enim H tam cnpiebat, qna;n ipfedeuoraro. Vtnon mirum lit, fi itrattis negauerit, Congri Lupioue&c. caput a pauperibus emi pofse. Pracipuavcro laus erat,fi pifcis e 6 icyone erat,vt teftatur Archefira- tus in Gaftronomia_.. l : xSicyone caput Congri capiatpr amice\' ' , ' Vragrandis, fi'ortts,pingms, tum concaua c unc}a Spargendam coqnite inde herbam tn fialftgine multa. j. V irm vH & Anglia.verd pufijlos.aiunt haberi in pretio,cap.to.s.& elixos conuolui acvendi, ac cum aceto fere ac a gentur, finapioedi. Veteresquoqucmagnds elixospotiusquam afiosedifsemodo dicebamus. Platina-. Congrum in fruilaconcifum eo modpcoquiiubct, qupcoquitur Anguilla, inferique fruftis,laluiar aut Iaurifo!ia_.. Sic autem Anguilla fere in veru afsatu-r . Saiuiapus in (rufta difsedum autiiu tegano,vino, pleo, faIe,anetho, porro vel cepa aut aromatibus impofitis excoquijaut verubus torreri ait, autin fartagine frixum pipere & maliaurantijfucco condiri. Ius in Congrum afsum ex Apicio -• 2 V v. , c Viflers f m Erdrafuare quid. De Pifcibus Lik III. I 353 Gphidion Plini; . /,/ YN Viper>LigufUcum,cuminumfri£ium>origitnum$efdmficcamtfUO rum vitella. cočld: r vinu7n,mulfum ) acetitm>liciuarnen,dcfrutu>ru>, & cocfues . Quod modo ad carnis qu.ilitatem attinec, de ea di- •uerhmpde autheres fen tire inuenio. Etenim Mnehthgus Athe nienhs 5 cuius verbapauld ante recitaui ex Athenceo ,laciieco- coqui fcdbit: Galenoduram čarnem ha bet, Mice ho ite raram idcoque & parce ipfo auchore nutrit. At ciim dur« carnis effe admittat, quomodo etiam rarar effe poffit,non video r aitqu 3 id e k, Anguillis,okedi„ Nam & BiphylusqupquedeGryIlofenbit, hmilemeffe An- guilt«, cLeopov JV, id ek,fed ori minus gratum: Gryll us a ute m -Conger.ek Nicandro: Et connenit, fimiles fpecie naturaque_, inter le pifccs,quod :td nutrimenti ex eis rationem attinet,com parati. Vterqueitem vocem claram reddit, vnde Clearchus apud Arh en« um hac Citharadiad Cicharam canentis verba recita:: r oyypovTi Mux,qv iraca tok koAA dfica Bpo^dv^j. Tisrotp yd o rpi^ffaj to' 7rvitiux } xai To / iquorum (inquit)lententi«facileafsenti- rem 3 nih plane mituefset ignota ex antiquorum feriptis, pifcis Tragi deicriptio. Rondeletius apud fuos vulgd Donzclle vocari tekaturv Hic &binas eius fpedes obferuauit,atq* fieferedelineauit. Prior pifciculuseklongus&l«uis'. Pinnasduashabet,indorfo&in ventre (nimirum fingulas) htu, hgu- ra,fubkantia Congri pinnis hmiles. ( Nos Congroduas tantiim pinnas efse ex Arikotele diximus qu«funtad branchias) A Congro.gemina barba(quam pičtorimprudenterreliquitin nokraicone.) (Bellonius caput eius quaternis cirris barbatum dse afserit, totidemque pingit) e maxilla inferiorc .E f4~s ptopen- Carnis ([tu¬ lit as. G e tim. N on e[fu> emdem fer - penti mari¬ no • Opbidiot i, Rondel. Gallus. Galca. Muslelam non effe. T ragus. ‘Dcfcriptie. 354 Vlyfsk Aldrouandi propendente difžert,& orisri<5tu 3 qui in Congro maior eft. Bina: linča: tenucs a capitc ad cauda pro- £ dučla funt. Altcra Ophidij fpecies circa Lerinum infulam & Antipolim fape capitur,fuperiori fimi- Cnbidion d cor P or ’ s fp ccle & carnis fubftantiateo difFcrtquodcirri carnofi barba inftare maxilla infcriore non temni propendent. Colorc etiam a fuperiorediflidet. £ftenimflauus:quamobcaufam Ophidionfla- utun,vcl Ophidion imberbe.vtafupcriorcdifccrnatur, appellauit. Hic itaque ille fuerit,cuius ego iconem dedi , vS^cirros a pičlore omiftos čile putabam_. Bcllonius in mediterraneo captunu, palrnum non excedcre teftatur : pinnas carnofas cfse^ , integram in gyrum caudam ambire inulta nigredine periundi: pellem lubricam clsc Anguilla? ac Congri modo, fed reliquis notis ad An- guillam accedcrc: porro linguam habere paruam,acutam:cor trigonum,ruberrimum: hepar ad fini- ftrum latus exporre veluti Draco,& vt Belloniusait,admodum delicata,<5c^qua Romanisantiftibusin fummishabetur dclicijs. Quod vero apud Plinium aduerfus vrina?incontinentiam prodefse cum lilij radice legitur, Ruti c ris *d mendofum cfse fufpicatur Rondclctius,fubftituendumque feminis incontinentiam cum ruta: radice, fminisiaio idque etiam rationiconfonumefseputat J atq;itainvetuftofequodamcodicelegifse meminit. Ru- B unentim. t a quidemad retinendumfemen a Diolcoride,alijfq;conunendatur,fed radicis vfum noninuenio. DEMVR/ENA. Cap. XXVII. S Y N O N Y M A. E T Y M V M. Vrana (inquit M. Varro ) Grace myrena dicitur. Scribitur item cum «r. a principio , o-fA.6pa.iva. Athenaus: Epicharmus favpaiva feribit abfqueovitem Sophron:Plato ve- '3 ro vel Cantharus in Symmachia cum c. ofj.6pa.iva. . Multaque alia apud Gracos vo- cabula a ip i ff/uvzfnp. Euftathiusitem docet multasdičtiones qu£ ab ofx. incipiunt,olimferibi folere per 'Qx .ceu compofitas a (ffa. particulaintendente, vt outpoco pro £a/xipSa: alibi vero fimpliciter quaper aru. inchoantur, veteres per <^U.fcriplifse,vt ffutvvn pro cr/xirjn , 'Q.i6pva. pro ojx6pva, ita Sc fjuvpaivu pro a-fj.6pa.ivct apud Kiranidem legitur. Ifidorus Muranam Gracis vocari fcribit,quod plicet fe in circulosrcaterum nihil iftiufmodi ex Graca etynio- 6 logiaconftat:nec fatis intelligo,quid circulosin hoc pifce vocet: ii torqucsforfan aut moniliaintellc- xit qua a Murena murc nula appcllantur/allitur, non enim contra M urana nominatur a muranulis. Muranulam autem colli aurum vocat vulgus,tradcntc Hieronymo,quod lcilicct metallo in virgulas lentcfccnte^uadam ordinis flexuoft catena,contexitur,cx prifcis vtique imaginc (vt Celiusait; con- formata. Myrfna vero & Myrus 7rapd to fivp^v vel jui/pe^a/dcducuntur Euftathio,id eft,fluero, quod (vt Macrobius feribitjpra pinguedine in fumma aquafluitcnt,& (vt Mafsarius addit) mergerc non poflint,Sole nimirum torreEi(fta,vt ait poeta iucundiftimus: nat at in Siculograndis Mar,ena profan do, Aon valet exufiam mergere Sole ctttem . Quanquam hoc de optimis in hoc genere potiflimum dicatur, qua inde etiam Latinis Pluta, Gracis 7rAarct/,quaftnauigabiles (vtMalsariuscxponit) dicuntur. Notandum interim Thcodorum apud Ariftotelem non folum Muranas & Anguillasplotasciim fole torrefaefta ( cur enim mergerefe vel vt mcrgantur,curuare fe ncqueant,pleriquc cutem a Sole toftam caufantur,id quod iftiufmodi pifces faciliuspatiuntur,cumnullismunianturičjuamis)fupernatant,verum etiam rhyadcs pifces Plutas conucrtifle,vtinChalcideoftendimus. nAamsquidem (cuiusvocabulinumerumfingularcmnec- dtiinucni,) Ceftrei,id eft,Mugilesalicubidicuntur:& Oppianus a omnespifcesficvocauithocverfu: H ndvri g Si 7rva Šffiv tvctvfici zeti p oS-ioia-j ITA ang aAo? dunaaiv. Etiterum : H ycip a--.' 7 r?x-)Tojv o , npXov yivoc, 6ypd Gčovfcov . Rurfus Smyrana Sc Sphyranapifces longediuerfi funt:qua tamen nomina a librarijs Gracisolinu. confundi propter facilcm tranfitum ?>.in ft. Sc contra, cx aliquot bonorum authorum locis in Shyra- na , hiftoria'oftehdi > & mox iterum oftendam. Arnoldus Villanouanus Draconem marinum feribit etiam Moranulam nuncupari,fcd reBos>Torpedo->PdJlinaca) necouapariunt • Sed Suidus vel quifquis ille He CartiU- fuit,ex quo id defcripfit,quanto in errore verfctur,modd patebit, nift dicamus mendofum cum ^ intx ^ * locum efte & pro Smyrana,legendum efte Zygana vt Gefnerus conijcit: fed & ab Aeliano, & Arte- midoroidern errorcommiftus eft. Murenam autem longum pifcem efte &ferpentisfpeciem refer- » ^ re, 3 Ariftoteles non vno in Ioco docuic. Ouidio quoq; pifcis teres eft & Iubricus. b Plinius molli čute c i $ &1.+. tegi tradit,lauem potius quam mollem nommaturus,& fic ibi legendum efte Maffarius pluribus do- dc Part c i ? cet ex Ariftotele,vnde(inq uit) Plinius mutuatur. Cutis (inquit Ariftoteles) alijsfquamata i aljs afpera, & b dc com. g vtSquatina,Rdiquam Murana: qui & lacertorcm & ferpentum corticem, interdumeutem molleappcllauit,quod & Pliniusin vndecimo Serpentibuspotius tribuiife videtur, vbidc palpebris loquitur,dicens: fed quadrupcdi in fipenori tanthn gena,voluenbus in inferiore->& pra¬ hu s malic tergus,vt ferpentibus: vbi non intellexit pifces illos longos Sc ]aues Serpentibus fimilesmam pifcesgenisomninocarent. Huctifqueille. Eft vero Muranacutis eodem Plinio cl tefte tenuifsima, fccus ac Anguilla,qua (inquit) crafsior eft. Eftque Murana cutis non vnicolor, fed varia, vt Ari- q ftoteles ait . c Bellonius marein paucioribus maculis diftingui alfe rit, & quibufdam veluti ftellis con- fpergi: faminam pluribus aurcis notis ac veluti guttis vndicunque variamj. Ouidius item notas au- ratas ei tribuit:contra Rondeletius albicantcs, & marem con colorcm efte teftatur; fed hic maris no- m m difitn - mine Myrumintelligit, Bellonius Myrum nufquam nominat. Rurfus Rondeletiuscolore dicit efte cl;o. fufco,ideoque v,iXcuvlm vocari Oppiano ,cui Saluianus aftipulatur, fubnigram efteinquiens. Bcllo- Color. nius vero colore ait,vt plurimum efte fuluo,talifque eft,quam ego hre depingo, M urana famina no* minemiftam,nam quealtcrolocodatur,&marisnomine communicatacft,fiaueicit. Famina ma¬ culis variaeft,blattariefloribus fimillimis,& Ouidius quoque haud aliunde ardentem cognominauit. Apparet autem Muranam non foliim colore cutis fed & macularum ipfarum variare, nam Gillius te¬ ftatur Muranarum alianr colore efte fubnigro,luteis aliain, albo nigris maculis diftinfto. Et Maffa- rio pifcis eft haud diftimilis Anguilla, varius maculis luteis Sc nigris. ( Nullum ordinem habet; nifi dicamus alium viuis efte colorem.alium vbi mortui funt, nam vel Plinio 1 tefte, in Gallia Seprentrio- t nali Muiynis omnibus in dcxtra maxilla feptena macula ad formam Septentrionis,aureo colore ful- gentduntaxat Viuentibus,pariterque cum anima extinguuntur J quas Iouius cum indifferenter omni¬ bus Muranisincfte fcribit,fallitur:quandoquidcm neque hoc dicit Plinius ,nec Murenis ab omnibus D receptis refpondet. Adhgc Plinij fententia de macularum fitu haud temere fufpefta eft. Nihil enim Muranain Oceanorariustefte Bellonio. Cimiitaquemaculofum Murena corjmsfit,hincputoei- dem Plinio Murana vocatur vitium ligni in menfaex Cedro,nigro tranfeurrens limite, varijfque cor- m ur tena, in tieum punftis apprchenfus papauerum modo, & in totum atro propior color, maculaue difcolorcs. Ligno qud. Caputhabetrptundum,tcnue & acuminatum,riftum orislatifsimum,feu ( vt Gillij verbis vtar) non aliterquam Anfereslargiftimum ,dcntibusinftruftum quam plurimis acutiftimis atqueferrads, vt Athenaus quoque notauit,item s-epsoic, id eft folidis tefte Oppiano (qui eofdem dyzvAcv ipzo; vocat, Dentcs. id eft,rccuruum vallum,) non in maxillis folum/cd in ima quoque fauciumparte difpofttis: quam ob caufamlinguacarere videtur^adeo illaimperfeft:aeft,fedhuiusloco carnofum palatum obtinuit. L\ n n UX . Dentium ordinem duplicemindefortaftis Aelianusdixit, atqueideocommodiusfdedefcndere^. Maxilla fuperior aquilina cft,& in eius extremo dua funt breues apophyfes,vel verruca,vt in Cogro. . Oculi magni funt ^ & in vtroque latere vnieum Sc rotundum foramen branchiarum, quas haud refte Sranc ^ i£% Plinius, S cumq; fecutus Gillius habere negauit,cum quaternas Sc ftmplices habere Ariftoteles feri- e Li9 ^ * L . 9 . c.zj. e L. Hill, cap. io. Maris d fn« C. 2: 357 & orfum, P artesinte- rlores . ' L.i.HiH. cap. i j. Caro, Sfinitla. Longitudo, { L\b.i. Vbi mam & tnelior. A Lib. 2.* cib bon■ & maLfucti. Galenus de dar at ur. k In epi/l. Vbi rart,& vbi mamo 1 In ptcdago $9' 3 58 Vlyfsis Aldrouandi pferit, idquc experientia cognofcatur 3 etfi non vt caterorum pifcium Sinp3-pa]u.(va fint /hoc eft 3 articu- g lata 3 non autem integra 3 vt Gaza, eiufque aflecla Rondeletius vertunt. Etenim non minus Mure- narum (vt diflečiio ipfa monftrat) quam caterorum pifcium integra funt, fed vere minus, vei nuJlo prorfus padlo articulata 3 cuiufmodi reliquorum fere pifcium efte folent 3 confpiciuntur. In vtroquo enim eius latere (vt diximus) vnum eft exterius branchiarum orificium paruum, rotundunmac čuti in feipfum tanqnam in orbem colledla fere occlufum . In intima etiam fed e 3 non oblongis oris 3 vt alijs accidit pifcibus 3 fed quaternis orbiculatis ofeulis quaterna aperiuntur branchia.,quas haud ab re par- uas propterea Athenaus vocauit. Idem Pliniuspinnis carere tcftaturrAddendum ex Rondeletio/jui- bus natare pofsit 3 vel vt Bellonius ait 3 lateralibus. Čute quam Anguilla faciliiis exuitur. Dorfo eft cultellatOjVt Pytheas ait 3 hoc dEvt exponit Rondeletius 3 fpina acuta & fere 3 vt in Congro pinnulanu conftitucnte. Latior tamen eft Anguilla. Quantumadinteriorespartes 3 oefophagum (inquit Bel¬ lonius) Imbet latum ab cius ridtu incipientem 3 in cuius oriftcio hamuJi leuiter vnemati ad gulam čira fauces fpedlantes 3 lingua vicem fupplent 3 ac ftatim a branchijs folliculus teres fpina ineumbit, fiatu turgidus 3 natationis commodioris vfum prabens. Hepar fubfuluum 3 oblongum 3 ftomaeho ineum- bens 3 longiufculum., cui feJ cyaneum magnitudine auellana contentum inharet. ( Ariftotclesdntc- ftinisharere 3 noniecori feribit 3 cateriim abhocmeatibusquibufdam tenuibus tantiim dependere, p Sc Rondeletius a iecore fellis vcficam longam pendere inteftino annexam obferuauit,) Lienem ob- longum ftomaeho annexum (nigricantcm 3 Rondeletius 3 ) Vertebras minusfrequentes 3 fedoblogio- res quam Anguilla?. In quibus hocetiam animaduertendum eft,procelfusinefle tranfuerfos aefur- fum fpcdlantes 3 prater aliorum pifcium naturam. Čarnem habet candidiftlmam fub čute dudfibus obiiouis & trafftuerfisjVtin Muftclo (Muftela, puto) difpolitam varijs mufculishinc&inde abeun- tibus communitam 3 fuauem ac dclicatam 3 fed multis fpinulis breuibus & recuruis confperfam 3 qua? mandiicantibusplurimum faftidijadferre folent. Hilceaddit Rondeletius longum elfe ventriculu> Sc ab eius medio orni inteftinum line fpirisad anum protenfum 3 iuxtaque eum cellulas habereinftar inteftini eius qucd in terrenisanimalibus zdA ov vocant Gra?ci. Idem adduorumcubitorumlongitu- dinem accedcre feribit. Saluianus ad dccem libras augeri 3 fed neque maioremfe vidifte 3 nequeab aliquo vifam aiidiuiifetetf Strabo f (intjuit) feriptum reliquerit 3 circa Carteiam Iocis exterioribusmi- narum fup ra odlog in ta Muiarnas reperiri. Idem eq uidem feribere Strabonem M a/fari us ait: catc- rutn ille Čete Sc oftracoderma multo maiora beri t rade n s quam in mediterraneo mari i quin & Con- gri (inquit) diraS-np/dirai } hoce({, (vtexponitGefncrus efferantur, vtitadicam 3 .vel beluarumin- ftar grandefeunt multo noftris maiores fadfa; item Murina? & alij complures huiusgenerispifcium. G Veteribus autem cimi ob magnitudinem 3 tum ob bonitat,e celebris erat Murina Tartefia tefte Suida. L O C V S. M' ^' rccna nec B 111 gignitur.nec temerefluuios ipfam fubire inuenias ; vt Galenus 3 ta« nk/S men teftatur 3 qui rurfus alieubi in mari & aq ua dulci vidlitare ait his verbis: nonnulliprt- JL ▼ JL tercapifcium duplici ex h umore viuuntytum m ar in o,t um dulci/vt Lupi>Capitone s, Cancri , Gth bij,Murana,Anguilla, . Quam contradičlionem aduertens Vuottonus 3 nonnunquam fieri putat, vtiti-> \troquedegant: Saluianus vero non aliam ob caufam inter pifces duplici ex h umore viuentes connumeraria Galenohocloco putat, quam quod fluuiorum oftiapctat 3 vtpriori recitatolocodi- xerat 3 licetfluminanon fubeat :quippe qui in fluuiorum ofti js (vbi marina dulci feimmifcctaqua?) degentes pilces 3 vt qui ab illis difterant 3 qui in puro foliim mari viuunt 3 exduplici humore viueredi* xerit: quamobremmarinastantiim cenfcndasefte Murcnas. Rondeletius quoque fluuiosintraro negat 3 vičlitare tamen etiam circa fluuiorum oftia^. Atmeoiudicio haud iure Galenus 3 vt Saluia¬ nus rctur 3 illis qui vtrobiq; viuunt 3 accenfct. Ariftoteli & Oppiano tantiim marinus eft 3 illc enim in- H ter pelagios & litorales pifces ambigere tradit:hic petrarum caua habitare,item in petris degere qua’ plena?funt chamis Sc patellis 3 quod Sc Synefius b commemorat 3 inquiens: pifcantes circa quoddanu Ahica’ litUS 3 loco petrofo zi pdv ivno.} za.pd.fixt; npxv7o : ra Si/xupd.yjciy'M- fitx; ivS-iAot; za) ihAh; . Haud omnium marium pifcis eft. Nihil enim in Oceano rarius Mura?na_,, vt c Eclloiiodiftumeft J quanquamPliniusinGalliaSeptentrionali (qu«adoceannm eft) Murtr- nis omnibus d :xtrain ma.villa feptenas maculas elfe referat. Negatidem Belloniusin fuisobferuat. in Ga li., Murenas efte 3 eam (opinor) Gallia’partem intelligens,quaad Oceanum eft 3 nam quaad n.edi .crraneum mare ora eft 3 ijs minime caret. Tartefia magnitudine celebris eft 3 fed & faporis gra- tiacommendari eam inuenioj Sic enim Gillius: Habet etiam delicatam vrbs Hilpania Tarteffus (alij fimplici fferibunt) nomine Muranarmadeo vt inter cibos elečliles connumerata fit. Pollux quoquc Tartdiam antiquisin pretiofuifte feribit. E'Siculo verdfretomaximecommendabantur 3 vtmemi- nit Clemens Alcxaudiinus J & apud c Athenaum Archeftratus 3 voluptuariusphilofophus. hciAictc DePifcibus Lib. III. 359 h&X'iat;£i iMTct^v Kadet pivoKtjjuovct 7rop9/aov hVA^th' /uopaivct icaA^uevH cev 7rofi An(p-&>T , XI’ta. tbto ycip efiiu \-xM QcLuy,ci commuo hi pifces omni marijmilesnafiuntur . Eafdcm laudauit Columella- poeta? item: Iuuenalis: h. *• Virroni Murand da tur , qua mdxima venit C urgite de Siculo . Et Martialis : rc r ^’ fiua natet in Siculogr andis Murandprofundo. Non valet exullam mergerefile c ut cm . Quamobrem accerfcbanturclim exeofreto 3 quod Rhegyum a Meffana diipefdt,ad pifeinas Roma¬ na vrbis. Viuunt enim etiam maritimis pifeinis inclufa,vt mox patebit. Minus vero probabantur ex Tarfenfi & Carpathiomari,quod his verbisindicat ColumcIIa: c Solaexpretiofis pifcibus Murxnaqud~ e L 8.c.i<5; ms 7arfenfis Carpathijqt{cpelagi,quod e fi vltimum, vcrnacula ■>.qaoitis hofipes fretoperegrinum mar c fusli- m. Exit etiam in terram/requenterqj in ea capitur teftante f Ariftotele. ^ 5 • COITVS. P A RTVS. L Icinius Maccrreferente Plinio a ait Murcnas omnes faminas dfejconciperc autee Serpetibus, 1 -A. $ i.c. 2 . idq; pifcatoribus nota efie,qui iilora imitatione E bilo edito e mati Muranas euocates capiat. Idem opinatuseft b Oppianus,quiamoreiftiufmodi reciprocudfe addit,venenofofq, čile eoS 6 hib. r. Serpetes:caterum nfiqua in Muranaru amplexus iuere,nifi ptius proximis in petris venenu euomue rint,& nifi mox pado coitu venenu inuenerit,pra dolore cmori:fed verfus ex Lipp.verfione recitabo. fiua M uranafac it >nonfarna obfcura f er unt ur, ln lit tis petit a cupido c upi do s hpmenaos: Cone it tis in rabiem furibimdtis q tiari t amores. lethiferum pontt virus,quodgeftat in atr is Vttedas capiat tranpuillopeclore mit e s , Cmcubitafque'petit:fubito Murand profundo Ex trna flrpenspontt deficendit in gfium , Serpentis caput ere tenens fiat fponfia prot etui . bcfdit inpelagusfierpens p er h tora reptans, hider at: at bile m mgramfifor te viator £ Et mnfperata clauduntur lumma mor te Se fortem & tamoSerpentis nornine dignum , Serpentinubitpromptefi exaquore filtat Sl rdet amans firperiS)(fl multo exafliuat igne Et c ur mm fubitofiixumflpcculaturfi 1 omne Eentibus-efi bilemfaxo deponit amaram, Lit tor e cor/fificns, horrendumfibilat or e, Excita voce furens, ruit ocyor tilaflagittaJ. In Venerampromptigaudent complexibus ambo » Ste ambo tadis lati -> Muranaprofundunt Omifium repe lit vrrus-pucd denttbus atr is le cent w pontumjaclat per Utora corpus Priuaiusfirpcns armis,quibus ipfi pntabat Et vttam d' J tetrttm perdit pr op e faxa v e ne nam. Catcrum Orus Apolio e non /impliciter Serpentes cum Muramis coire,fcd Viperas tradit, halq^ non c ln Hieng. in mare/cd piiccm in continentem prodire. Ita & d Aclianus, c um libidinis (ait) impetu plena cfi Mu d , , c . 5 o. unajn aridumprogredttur,& fponfi iniquifsimi defidenopcrmotadatibtdum Vipera tntratsbtque ambo tu¬ rne em colligantur,atque coitu implii ant ur , vt vulgi quidem bominum optnio cfi . Vipcra quoque masfti- muliš libidinis concitata ad man: acceditufi vt adolefleens in amer ib us dijfioluttts-, cutn tibta forespulfat a- matafic Vipera masfibilo c dat o amatam euocatica e mari extt, natura diuerforum locorttm incolas in cupi- ditatem vnam (fi c ubile v n um cogcnte. Et rurfus: c Cum proximttm efitvt Vipcra mas complcxu Venereo ^ c ' o! ’" iungatur cum Murana,venenum vomitione eqcit i atque cxpelht 3 vt blandus decorufijuc fponfa s videatur. Eofl.ea edito fibilo (tanquam hjmenao sinodam ant e nuptias mifio) fponfitm appcllat 3 atq‘, vbt mutuam V ene- ris libidinah interfi expleuerunt,hec q ut de m ad mar e rcgreditur-jilla vero eufirpto venem (fi recollecio,ad domeflicarn fidem reuertitur . Šerpe n s itaqj fiue is vel Vipera lit, vel alius quifpiam 3 mas c IR M ura? n a femma,vt mirarifubeat Ca?lium 1 Rhodoginum^uia Viperafirmina Muramam marem adeongref f ^ G ^ fum euocari feribit. Crcdebant item prifci Viperarum catulos paterna? nccis vindiceSjtnaternum ven ar;r ' t q c ' * b trem erodcrc.Similiter & eos facere,qui ex M uram a prognafci putabantur.prifcos aliquot iibi perfua- fiifeinucnio.Hierax enim in libro de iuftitia ex Nicandro Colophonio & Archeiao phyfico feribit,re¬ ferente .Stobao in libro de iniuftitia his verbis: fi'uemadmodum ignis nonpotefipraterita fine damno ma teriajn quaprimum conceptus eft,pnufquamprorfus ipfam confumat,ad ahorum noxam conuerti: nequta> Murana pritis aquaticosfirpentes m alacnam permtiem par er e poteft , qudm proprittm ventrem, in quo con - cepifuerantvrofennt . Alij dcniq- non pauci, cum obfcuri quidam feriptores , vt Iorath: tum alij il- luftresauthoreseadem feredehorum animantium coitu,vulgi opinionem, vulgaremqj quorundam feriptionem fecutijiteris mandarunt.Atqui falfa ifthac cffe, non foliim ex hoc Plinij§ manifeftu eft: Ln flccitm litus elapfasyualgus coituferpentum implen putat: item cx hoc Nicandri apud Athenpum: F a ma efifli thodo vera,Muranam mar is pafiuo derehetoan contincnti cum venenu tac ul ant ib m viperis coire . Veriim ex hoc Andiga in lib.de his qup falso credutur,apud eude Athen. Menttu turbin aiunt M ur f nit in lumletdmar is or aprogrediente cu vipcra mifceri,qu£ in c^nofis no verfaturfed nemoru folitudines amat . Adhac s L>s>.c. 13* Vljfsis Aldrouandi Ofir.h vrt¬ ač ona. Blpjas ftr- pcns. hljfuš. ' L.c, C. 2 S . My r ‘i & 'Afaranadi fcrimen. eascum viperiscoirecbferuarit. Ne tamen temeretjtiis ar bicreturnatam dfe hancopinionem; vifum aliquando efie Saluianusputat,qubd Vipera Muranam inirepid quod Andraas etiam inquit) innuere viderur inlibrodevenenatis,inquiens:exMuramis illas mterlrcere qua? vipera latu pro- creantur,eftequcminoresipfas,rottindus,maculofas . Dipfades Gracis peculianter vocantur mari- tima Vipera,quasobcarnisfalfedinem a theriacacompofitione abdicauit GalenusMuranaautem ferpentibus limillima,& ipfa vel Ariftotele teftein terramexir>vthinc porius orta fuerit fabula,quam (vt Saluianusconrendit) quod fieri pomerit,vt Vipera cum Murana fit vifa coire: namfi catuli pareti fimiles clfcnt,vt Andreas ait,id exercitatos pifcatores non lateret. Alij vt Maflarius & Rondektius, Muranam voluntconcumbcrecum pifce qui Ariftoteli a/avpog , Gaza Maruš vocatur ,&nonnulli$ Muranarum mafeulus creditur; Plinius: 1 Anji o tele s Myrum vocat tptugenerat . Sed Ariftotelespofi- tis quibus Myrus & Murana differunt,notis, fubiungit: id eft,friabilia,fiue(\ t Gaza vertit) arenida,vt idem m Ariftotclesprodidit. Qua quidem-ouaet(i Pli- niuspracitatolococitiflimecrcfcere,vereferibitjmentem tamen Ariftotelis, quem interpretatur, liaud aiscouitur. Non enim oua,fed recensortas Muranulas ex paruo ,celeri adolefcere ineremen- to dicit,ficuti non folum clare eius verba indicant, veriim & Athenaus afserit, Ariftotelemcitanshis i bis t Arijloteles inepuit in n mn to de animalibus Muranam ipfam ex paruo celerem auBionem capertn' . I*-,. t t * * • /V* "S ■ * . 1 * > _ n • 4 C ’ aM4 ve ncque hic etiam docendum erat,Muranarum oua citiffime augeri, cum alias n omniumpifciumoua cckriter crefcere non docuerit Pol urn, fed caufam etiam reddiderit. NATVRA. MOREŠ. H L.8, Hift. AtitathybernotemporeMuranatefteAriftotele. Plinius 3 quoquchyemecapinegat,pr£- terouam diebtis paucis. Cum vero pinnis careat,flexuofo corporis impulfu ,ita mari vtitur> r Jp \ J * - J* _ j vt & cateri longi & ferpentis fpecie pifces, vt idem b Ariftoteles docet,nimirum vt ferpens in fu šilim. & tcITtl - Ciim enim omniaanimaliafanguinepraditaquatuortantiim notis moucantur, aut maleaut Ub x.de Par omninonon mouerenturifdufmodilongipifces,fiquatuorpinnas/?č Serpcntesfi quatuorpedesha- tib.cap.ii. berem. Namfiiuxtafepofitas haberentpinnas,fiuelongiiisdiftitas, moueriuixpofsent. Inillis enim altera alteri impedimento ad motum efset: in his, ob longius interuallum, nullo adiumento • ^ plures moueridi notashaberent, animalia fanguinis expertia forent. Pinnis autem carentes pike« Cnr f ''tm^ k n S os ,vt ferpentes pedibus ob longitudinem,fkxufque corporum,quatuor tamen moueri notis ibi- viuai. ^ cm oftendit Ariftoteles. Ciim ob hoc itaque, tum ob paruitatem branchiarum in terram aliquan- docxit,ut Theophraftusinlibeilodepifcibus,citante RondeletiojUel utcitat Mafsarius,libroquinto deijs DePifcibus. Lib. III. 361 1 A deijsquadegunt hificco. Longiori (inquit) temporeextraaqttam r viuuntMurandj&JiqttodaliudeB ferpentibusfimile, quiap dr uas habent brancbios 3 & par um aqua admittunt ; kem Arikoteles pracitato loco: Anguilla & qu far>cr Murn q uidem dimit ti,dr crjViallma ant e ornnia coram fi/rangi in/sit, comple- dj- pifeinam . Suit C. sfari fic ca/ligandm amietts ■> bene ufits est uinbusfuis. Miram vero etiam eft qnod narratura Nicandro de pifcis audacia 3 fepiusnimirum prodeuntem eviuario 3 laboriofospifcatoresin dnds.cn . falum fugientes mordere, & e nauibus in mare pronos deijcere. In morfu malefeum quiddam effe s Ambro/ius ccftatur, idq; veterani, (vt apparet) authorkate. Plinius enim Murama? morfus, e a- % Ll^. He< fundem capitis cinere fanat.lviranides.vt cirat Aggregator,Lumbrieis terrekribus . E t teke h Aetio xa - ca P- 1 ' C 2 bea morfisjeadem accidunt,qua morfs a vipera 3 ideoq; fimilia e is adhibenda remedia: Dari vero ne ^fi^ e e [ etiam iubet fuccum lici cum ferpyllo. Eadem ex eo repeojt Auicenna. Paulus Aegineta denique a cur / Paftinacea aut Murpna morfis prpfcribitliquoris e Eco guetas quaa:or aut paullo plures cum ramulis h 4,? 1; 3.c.3 8 ferpylli tribus aut quatuor in potu: če qua?amqj ad vipcrascommendantur, Kiranides vero non fo- liim venenatam ait e fic Munrnam (fubaiidi morfu) fed impetuofam auoq* i. homines, idq: Petrus Gilliusproprio a krnit periculo^his verbis : Demibusmalencamnonfoliim k H 3 fed etiam expcrtus km,cum Maflilite illius naturam perferutans, temeni lubrieum rokrum cepinom 3 non fino magno dolore vulnus accepi . Hinc ek quod pifcatores 3 circa Monfpelium 3 vt Ronde.etius feribit 3 dentimn Murttna? makficam valdeq; noxiam vini reformidantes ., viuamnon nififorfice arripiant. Negat Rondcletius partem ab illa demorfam 3 nrfi totaamputetur, a morfu Iiberari poffe ob vneinatos den- tes 3 maximeqi in os recin nos . Aeacus apud 1 Ariftophanem iratus Dionyfio qui ad inferos dcfceti- x In Ran - n ; deratj Hcrculem elfe ratijs ( propter clauam & exuuium Leonis quibus erat indutus j a quo Cerbe- tus antea eis abdučius eratjicei interminatur: E^JVa. P UarovTccjiicpctAoi; w ra.a- 7 rSa.y^yd aou 7rMv/jLovov r’ ccv OciJatm Tctpricria jubpa/va,. Vbi Scholiakes, Mura?nam (inquit) nominat Murano.* pro demone aliquc terribili- Imitatur autem Euripidem qui fimilia in Thefeoprotulit. Tartefiamq; prodamone. I) cognominat (inquit Gefnerus) vtmaiorem metum incutiat^obločilonginquitatem. Non ektamen kmper maleficus pernitiofufq j M uram m morfus 3 quin e contrario falutaris aliquando, fi Aeliano fi- des ek prakanda. Rcfert k enim virum quendam nomine Ciffum Scrapidiscultui deditifiimum_. 3 k l i 1.C.3+ ciim mulieris cuiufdam quam prius amataundein vxorem duxerat, infidijs oua ferpentis deuoraflet, mifere adeo afflidum fuiffe 3 ita vt a morte param abeife videretur . Deum vero ab eo rogatum 3 vt viuam mercaretur Muranam 3 & man um viuario feu vafi in quo afTeraareturdmmitteret: cumq. ille pareret 3 & M uran a mordicus manui inhareret 3 vna cum ipfo malo auulfa ek. Rurfus fe.rox licct ac r p> odlit sc immanis lit luanatura 3 mirum tam e n quantumnonnunquam mitefcat, feritatemcp exuat. Id quod 'z, 5. Satur. Elius Murana exemploin primis conltat 3 quam L. Crakus qui cum Cn. Domitio cenforfuit 3 inau- cap. 1 o dbus & gemmis diftinčbo monili 3 t.inquam faneeximiam formapulchritudine puellam exornake_. Var. Macrobius 3 1 Aelianus 3 & ex hoc 111 loan. T?etzcs n 3 Plutarchusitem &alij memoriaprodiderunt. c n a ^ 7 ^' Hac inquam appellantis vocern C ra ki cognofa bat,& ad cum adnatabat: cumq 3 quippiam ei poni- / ‘ ^ ! at tu vxores tres cum extuleris nunquam flcuifti Porphyrius vero Crafllim tradit adeo a commotum fuifie Murina; illius morte,vt eam luxcrit,ciim trium prius liberorum amiflionem mode« rate tuliftet. Idem quoque ( videlicet M uravnaš difciplinje capaces efle) docuit Murina Antonia: Drufi in vlila a p ud Baulos in parte Baiana (vbi & Hortcnfius orator pifeinam habuit , & Murenam«* . , itadilexit,vt & ipfe tefte p Plinio exanimatam illachrimafse dicatur) inaures item admittens, cuius - r.j f.jf. p ro pter famam nonnulli Baulos videre concupiuerunt. Miroinfuperingenio aftuque ineuicandis & aHus ^ P er icuKs natura eas donauit. Kon enim ignorant vires proprias tam nocendi, quam fibi ipft operne, ferendi,in morfu fttas efse: ncque vim mordendi remittit,doneč vel abroferit lineam, vel omnino de* biiitata fe captam & vičlam fateatur atquehoceft quod dicebat poeta: Nec propriasvires nefiit Murana nocendi, Auxilioj,fbi,morfu: ne c ee minus (forte flimis) aeri Deficit , aut animospenit captiua minaces. ™ul dat ^ ircun ^ ata rete,maculas ipfas appetit,confcia teretis aelubnei tergi , tum multiplici flexu laxat,do- g pia Rec euadat,vt Plinius feribit ex eodem Ouidio,qui fic cecinit: Ut Mur^na ferox, t er e tisfbi confia tergi , Tandemper multos euadit lubricaflexus : Exemploque nocet>cunčlis tnteruenit vna , 1 Jdb. ?. Gefnerus Iegit 3 cun< 5 fis quod preuenit; Apud q Oppianum itaque, vbi Sphyrenas lubrico corgort# eontftrs** e ' U( ' can d 0 penetrandoque permaculasretium e nad ere feribit,Smyrena vel ( vt alias feribere loki) 1 " MyrenalegLdebet. Lubrica enim mebra & penetratio ferpends inftar,Muran£ potiiis quain 5 phy* r«enp conueniuntj Sc in argumentis halieuticorum authoris innominati, qux vitce Oppiani abinitio, editionis Aldinp fubijciuntur,Murenafcribitur,hoc modo,vt citat Gefnerus: 7npi 7tavvpyias xt?p d- i.e.$T. pupanm/;, akt,Teov aAAaiv: fediamolim error ifte in Oppiani poema irrepfit, quem nimirum r Aeiianus imprudenter £ mula tu s eft. Plurima enim hic cx Oppiano mutuatus eft. Sphprzna (inquit) pijčisefi pelagicus,qui cum fc reti inclufumfentit 3 circumquaque natat 3 (fr quf euadat-, vbi vel rariores laxioreftfttt funt macuU 3 vel etiam dijrupta,callidifsime quarit. Jftodfi tale m alipuem loc um in ue netit, e reti elapft, priBinam natandt liber tat cm recuperat. V bi vero vnapmpiam- euafrit,reliqua etiam eiujdcnrgeneris, Ji , fo anJ0 quaparitet captefuennt,eadcm elapfidllantfiu vita ducemficjuuntttr . Vt v ero hefit in hamo,a!io adll (efcUberet. y dtur. Ampliusenim quam hamum deuorat 3 admouctque dentibus linčam atq;ita erodic. Pytheas $ * L. 32.C.J id tradit 3 vt citat 5 Pliniusi Idemque infixas hamo inuertere fefe fcribit 3 q uoniam fintdorfocultellato> fpinaque lineam pr^fecare.- fed pofterior ifte locus Saluiano fufpečius eft-mendofufque videtur.ciim id Anthi^j (inquit) non Murgny a Plinio tribui fit eredendum, vti clare cx Ouidio, quem ad verbunt eolocofequitur 3 conijcerepoflumus. Murpnaequidemfpinamqualineamprefecct 3 nonhabetidor fum ver6cultellatum,quafe explicet,habet: ipina famofus eft Anthias. Plinius vero Pytheamnotl Ouidiumibicitat,fedhuncanteacitauerat. Obfcurus quidamauthorhaudre nuncadfaxa eli- ^ tdciajiquidem ea moriuntur . 5^ H h z rurfus: * Lil • fij 2« Cum polypo Cum Locu- fia. Locufia "vt 'JMurana.ru fuperet. Vt polypum biuadat . Locufia vt JMuranam vuic at . Locufia cur vhcaturi polypo . Cim ovsena Cum Cogro» Cum accto » • Z..9.C. Cum fonda » }6 4 Vlyfsis Aldrouandi ~L. 1 .e, 3 j. ruiTus -.Liciniut Mač e v Muranas aitpinguefcere iačldtu, (alias Iadatu) fuste tton wteyrimi>eafdem feruh g protinus. Miram vero pra:cipuc cft,quod tradit Aelianus/ nimirum quod Murina qua; plagam vna acceperit .torpefcens perftet.-fin plures inferas/unditus ira accendatur. Similia idem de berpentibus ibidem tudidit 3 li feriantur arundino. Concubltus alienlgena- nvn^iappe¬ tem . Adulterij typus . Vf ti Crudelitaiis ocenita ty- fus. P HIEROGLYPHlCA. Terius Valerianusex hieroglyphicis Ori Apollinis fcribitpcrpičlam Murenam Sacerdotibus Aegyptiacis hominem procutn vel alicnigenarum con c ubit us appetentem cxternifve matri- monio copulatum 3 intelligi. Idem & a D. AmbroliojMuiarnas a viperis libilo euocari dicente, ac ii hieroglyphicum elfetanterpretari alferirdd fcilicet ex hoc innui 3 vt mulieres admoneantur, feren dos cfTe mariti mores 3 lit licet fallax vir 3 afper 3 inconditus 3 temulentus 3 lubricus 3 multaque in hancfen- tentiam. Balilius ex hoc congrelTu anguis & Murama;, adulterium interpretari videtur. Admonec enim cos qui nuptijs inlidiantur alienis 3 difcant cuinam fera 3 cui reptili lint limiles 3 ciim natura quod- dam adulterium Vipera Muranaque coniundio videatur: atque hucpotius refpicit Aegyptiorunu p hierogiyphicum. Non etiamincongruum erithieroglyphicum 3 li occultamquandam figniiicaturi 3 fanguinariam quippe ciudelitatem 3 in molli alioqui atque effcminato homine 3 per irritatam M ura¬ na m exprelfcrimus 3 immani Romanoru procerum exemplo 3 quiferuitiu olim Muranis exponebant excarnificanda:cLim ea alioqui beftiaexedentula lit,vt diceret Tertullianus, atq; ctiam exanguis L..S C. i mqmt, Capta ejfdeteriorpeftpartunic arnefinura . Quiratitaque aliquis,curin tanto hoftore h i b e r e t u r M u r m a V dum copioseeam praberet \ icinuirm krate,& copia plerumque faftidium pariat. In proniptu refpon-bd eft,Sieni as, non mas viuarijs inclu- fiffe,vtex rubnea de lococonftat, authorque eft Galenus fudtempore, Romi Murmisnihil vilius fuifte. lili enim pinguiflimi & faporis grada commendati pl u ri m u m ;q uajnuis Iouius veteres Ro- $ manos a viuacitate potius quam a faporis pričel Itn tia iRjrpaflc v elit, quoniam magna carum copia in quotidianos vfus viuarijs inclufe diutilfime poterat aftei iiari,citeris pifeibus auttadio carceris,aut ZJiuicitas . vitio pifeinarum facile pereuntibus. Et ego reuera non paucos M urin is pritulerim,non faporis pre¬ če! lent ia , Ld qnod mandentibušftiisanftisplurftfturri pariatfaflid/j. Carnein habent mediocrem_ Čarni f £»*- bibusper quasniedias fluunt, e.vpurganda, & potiftimum fi populofavrbs fuerit, qualiseft Tyberis ‘Romam_. pritcrffucns. Iti pošli vero funt, qui in eamaris parte verfantur , qu*r dulci fe aqui non-ifpmifcet . Phifotimus apiid S eundem M urin as pifeibus mollcs carnes habentibus adnu- s o de trieratjduod genus facilius concoqui ait. Ipfe vero Galenusadditdiftinčtioriem,ft in puromari ver- fentuf. Sašarile s enim (inquit) femper funt optiiPi,quod Afellis minimc contingit , nec Murmis, vt ne Gobionibus quidcm. Etcnim quidam cx hi s in fluuijs & ftagnis, alij autem in •m ari nafeuntur , alij in ftagnis maritimis qup vocant,aut ouinino in aquispermiftis, \ bi magni'fiuuijoftiummaricom- !nittitur,plurimum certčpai ticulatim intei fe diffident, vt Mugilis & Murina. Jiictfio apud Athc- - njčum Murini non minus alunt, ouam vel Anguilli vel Congri. Aetius vero h etiam in curatione_» zstmtriant. celici affečlus a frigidis & pituitofis luunoribus, Murinas & omnia mollia, vt quidifficukcr conco- * i,p. c ^ 0 . quanturinflationcs,pariant noxi shumoresgencrcor,reprqbandas cenfcti atque Iouius ait ob inna- taip eafdem duritiem quandam 8c tcnacc huinbrcmjaboridfiffime digeri, fed a lačtibus eximijs fum- mamcpmmendationem accepifTe. Quomodoexoffetur, binisbacillisvtraqucmanucomprchenfis . nitdiam aftririgendo detcrgendoque,in Congro cx eodem Iouiodiximus: lic modo exoftatam jCO- ™ U rio arque interaneis detračtis,capiteque atque cxtrema cauda ( circa quam pl urinu cb exoflationem congtfti funt fpim ) abfciffis atque proiečtis,in plura fruftafecato, & in tegano, vino oprimo,oleo, fa|e,aromatibufque ac bone oblentibus herbis impofids ad mitiores prunas cxcoquito, vel in oleo fri-. «amaurantijmalifucco condito. Apitius 1 condebatiure cx Pipete,Liguftico, Satureia, crocomag - 1L - T .°’ c u rnate,cepa,prunis Damafccnis enucleatis,vino,mulfo,accto, liquamine, de ruto & oleo fimul cočtis -. tura m Ideiriiufculunpi in Muramam affam fic ficriiubcts Piper,Ligufticum,pruna Damafccna, vinum, mul - r£nAm " fum,acetum J liquamen,defrutum,& oleum coqucs. Ius aliud pro eadem alfa ex eodem,Piper,Ligu fticum,ncpitam montanam,coriandri femen,cepam,nucleos pineos,mel,acetum ,liquamen &oleu p, coqucs. Ius aliter priparatum ad condiendam Muramam eh'xam, Piper,Ligulticum, careum,apij femen, coriandrum,mentain aridam,nucleospineosiutam,meI,a:detum,vinum,Iiquame>&olei mo- dieum calefacies & amylo obligabis. Aliud ad clixam condicndum? Piper,Ligufticum,careum,apij Jemen,coriahdrum,carcotam,finapi,mcl,acetum,liquamen, oleum & defrutum priparabis. Aliud in : dixaj Pipgr, Ligufticum, acetum,apij femcn,rhun Syriacu,careotam,mel,liquamen, oleum, finapi &deirutum,inTacs. VSVS IN MEDICINA. Iranides Smvramam,id eft Murinam fi edaturexiure piperis,nephriticOs ftnare afferit, !e- pramqut & Icabiofas palliones perfečte. Item dentes eius fufpenfos (e collo puto f con- ^ !nt \ um v ucnircdcnticnribus pucris. Plinius 3 vero lichcncs & lepras tolli cincre Munnarucum fdciiisijbofistribus.ReperiO 6r. ipud Marcell.fi Empyricum Muramarumpcllium cincreexaccto jro- > c .y. ■!' ‘tumprodclic aduufus capitis dolore.Quomodo contra morfuscarum curetur,fupraoftedimus. Cincris petih H h 3 C A- j 66 Vlyfsis Aidrouandi C A PIE N Dl RATIO. i * L. f Hi/i. cap 10. Etymum O .. itidin * Murus. Mjnnus * L. 8 HiJl. Cap, l 5. An t J^iurp- na rum mas. Defcriptio. Afyri dno gencra . Natura . 'Defcriptio piiuriš » Caro. Icula tantaabundant pinguedine,vt dum mergerc fefe nequeunt, faciles captu euadant. Arl- fto teles 1 tradit fape etiam capini um in terram exeunt. Quod vero Licinius Macer referente Plinio.fibilo a pifcaroribus,tanquam a ferpentibus euocari &capi tradit,id an verum lit, d ubi¬ ta n poffir,fiquidem falfum cft,libilum ferpentium fequi: quamobrem fi id verum eft.,quod edito a- piatur fibilojdicendum fuerit, eam eo tanquam harmonico aliquo fono delečtari. Capiuntur autenu rctibus,naftls atque hami$;inefcanturque tefte Oppianopolypisiquorum efu,vt dičhim eft/ummo- pere affkiuntur. Ejfca alia ex Tarentino; Aeluri ( Gefnerus legit Siluri) fluuiatilis drachmasiedecim, feminis rute fylueftris drachmas odo , adipis vitulina: tantundem, fefamidrachmas fedecim. Con- terens omnia,ex eifque paftillos fingens,vritor. DE MYRO. Cap. XXVIII. f Yruma?que ac Myranam 7rapa' to' juvpzv fiue juvpi&ajid eft,fluere,dici,qudd vide- licet p ra’ nimia pinguedine mari fupernatet,in Murana diximus. Vt vero pro /tv- potiva o-juvpaiva , fimiliter pro /avp0; etiam erjavpog feribitur. Volaterranus Plinio & Gaza Oculatam vocari ait,Plautoque OphthaImiam:quod falfum eft. Gaza enim Murum reddidit, & Oculata liue Ophthalmia Melanurus eft. Plinius Gracanu nomendaturamretinuit,licetinquibufdam codicibus Myrinuslegatur ;quamle- dtionem G quis (inquit Rondeletius) tueri velit Ariftotelis a iplius authoritate, a quo Myrini pifcis alibi lit mentio:reipondethuncIocum Ariftotelismendolum efte & pro ju.Jp/vog legendum efte pd>» %tvog } id quod contextus ipfe & Ariftotelis fenfus aperte docent. Flurimis (inquit ) pifibus mbres conducunt, Mugili tamen (Jr Cagitoni, zdi 'ov *aAyav rivtg /m pivov , (Jr ei qui Myrinus vocatur , nocent. JMugilum enim hicfpecicsrecenfet,in quibus Myxinus eft (quem alias etiam /av^cova vocat) Sitne modo Muranarum mas,vti Plinius Ariftotelem citans & recentiorum nonnulli, item ex Grammati- cis Hefychius volunt,pracedenti capite difputatum eft. Quod ad elfentiampifcis attinet, Muranis fitnilem eft'e,ex Ariftctele, Plinio & Atheneo conftat. Differunt (inquit Ariftoteles) Myrus(JrM m- G rana. F. Ji enim Murana multis modis vana (Jr injirmior , Myrus concolor (Jr robuslsor colore Trimog , id eft picea, ( Gaza non bene laricis hic reddidit,) H ni c funt dentes intrinfecus (Jr extrinfccus . Quem locum reddens b Plinius,qua hic de colore & dentibusintra osdicuntur, reliquit J inquiens : AriftotelesMy rum vocat marem cfuigenerat. Difrimen effe-, quod Murana v ar'ta (Jr infrma\fit , Myrus vnicolor (Jr rt* btftusfentefjue cxtraos habeat . Citat cundem philfophum Athcnaus,in quo tamen nonnulla etiam puuilo alitei quam in illo leguntur: nam ciun Myrus ei lit vnicolor, & colorcm habeat fimilem 7» vi- tV, Athenaus habet A (b%pas : id eft colore leonis & lvyyoc id eft Iyngis , liue vt Gaza apud Ariftote- kin venit,Tofquil!a,cuius auicula color,vt Leonis fuluus eft j Rurfuscum Ariftoteles dicatdentes ( ooošJcii ) habere intus & cxtra,ipfe habet oAor, tdn icrcdkv, zdi fafjiv, line lenfu. cateriim reliqua_. beneue apud Ariftotelem, vel apud Athenaum legantur, quari poftit. Rondeletius ex Ariftotelo Athcnaumreftituit,coloreminterim &dentiumpolituraminfuo Myrofubticet. Saluianus, quod pilcem nunquam vidiflet,qui Myrus efte pollct, iudicium fuum cohibet. Quod ad Iyngis colorenu, attinet, Vuuottonushuicledtioniveterem Ariftotelis interpretem confentire videri tradit. EtDo- rion duo Mvri genera efte ait ;mgrum vnum, rufum alterum,quod litdeterius. Priorem a Rondel. jnfcliciterpidlumnobis nonquam vifumpilcatoresinGallia nonpeculiariter agnolcentes, ferpen-H tem vocant,ant;qua ( nifallor) nomenclatura, Aelianus enim cxalijs Myrumait efte ferpentem- marinurn,ncc vnde nomen habeat,facile conftare.Idem ait tradi de eo li oculus alteruter capto crua- tur,ipfo viuo dimifto, & pro amulete geftetur, ophthalmiam liccam fanare, pifci vero licco renafci: praterea altero eum capi lumine,qui viuentem eum non dimiferit. Rondeletius priorem fuum My- rum licdelcribit. Myrus ferpenti magis limilis eft quam Murana?,roftro acuto, longo, corpore nigricante,rotundo,line maculis,line fquamis. Vnicum vtrinque foramen branchiarum imperfe- čtarum habet. Pinnulas valde cxiguas,cutis fubftantia,vnam a ceruicis loco ad anum vfque, & alte- ram ab ano ad eandem,quarum ora nigra eft, vt in Congro. In vtroquelatere a ceruice punčlisali- quot aurcis notatur, qua? magis in viuentibus apparent, quam in mortuis. Gulam ventriculo pra:- .poliram habet, inteftina ionga,rečla ad podicem porredlai iecur longum, rubcfcens, line felle i Iple- nem longum,tenuem. Čarne eft tenera line vllis fpinis, aut cer te pauciftimas habet. Dorion vero apud Athenaum Myro fpinasper čarnem fparids omnino negat, & totumvtilem efte ait &lup"t mod um %rus alter,fiue Scrpens rubefccns Rondel. rr.odum tenerum. Alter Myrus rariflimus eft pifcis, ferpehs %/iitnm rubdcens Rondeletio appcllatus, nonnullis , vtipfetcflatur, Mjridefiri etiamMyrusputatuseft,fed falso, vt ipfe exiftimat, quando- ftio. quidem defcriptioni non refpondeat; Nam branchias (inquit) olfedoperculofquamoforummoreintečlashabet, pinnafque ad natandum maiufculas, quibus Myrama & Myrus (. Huic ta- men cxiguas tribuit) carent: fed Dorionis Myrum alterum efte Hr ° rml v^o^if/^omtjidefCrubefcentemnon abfurdequis exiftima- uerit. Corporis fpecie Serpentibus tcrrenis limilis eft, colore_> rubro vel phoeniceo, lineis'obliquis & finuoftsadorfo ad ven- trem du item fpecieprion' fimilemeffe,eo vero differre # qudd prcetef pinnas,q'ua? ad branchias funt fitce, duas alias habet fub maxilla inferiore rufas , cuius coloris l inouit; funt viliidorfi caudaq;: preterea quinq; maculas habetin parte prona purpureas,rotundas, ^ ceno fpacio a fc diftantes,quale$ fere m Sol ca oculata. Squamis caret aculeifq>. Ob id iortafle de hac intelligcndus Oppiani lccus reuvicij dfiAn^pdi , id e ft,Ta?nia? imbecilles. Coiore eft argenteo. Ventri- culum magnutn habet & longum,inteftina rečta,fine vllis gyris ad anum porrečta, Corcoprcilum, Hepar ex albo rubefcetis. Lien & fel vix ob paruitatem apparent. Huc referendus eft etiam qui Ve¬ ne to rum vulgo d figura qua mefforiam talcem imitatur,Falce nuncupatur,alibi Marmotto , quafi Si- Ttl.r , mia,nimirum ob capitis turpitudinem. Bellonius apud Tenedum intellexit, vulgo Grčečefalso An- Simi ' thiam nominari,& alieubi in Italia Colpifcem,a fucco videlicet glutinofo,in quem refoluitur,dum co quitur, nam colla gluten eft. Ciim vlnam longus fit, palmi latitudinem non excedit. Polypi modo mollis eft,glaberq; ac oblongus,ita tamen cartilagineus vt perfrixus vel affusdn quoddam veluti gin tinum,vt dixi,refoluatur,vnde ab omnibus fere menfis explofus eft. Vnicam in tergore pinnam,eam« que continuam,duas fub branchijs,totidemq.; fub /terno oftendit. Totus in gyrum quibufdam veluti crenis ferratus eft,atqj in lateribus lineam habet afperam. Subrubra eft eius tergoris pinna, grandes ociili,deformecaput,vtSimiam effedicas.Addidideniq5 lečior amantiflime alterius tenuiffimi pi- fcis,hoc dt J f<>lisquodammodo ariftis & čute con karnis, feu excarnis plane iconem,quam dočtiffimo Ferranti Impcrato acceptam feres.Pifcis cft,vticon ad viuum fuis expreffacoloribusoftedit,pulchri- tudinc & colorum elegantia nulli cedens. Ita enim’rubro,amethiftino, ceruIeoq; acaureo variat, vt planeccelcftem amuik tur areummec errauerit, qui marinam appellaritiridem. Rečtiiis vero quam-» proxime prcrccdens Tceniaialcata dicetur. Tcenia Rond. DE I Tsma&lcata Impcrau & authori* i i k j 72 Vljfsis Aidrouandl DE P IS C I B V S C ARTIL AGINEIS v' IN GENERE. Cap. XXXI. NOMINIS RATIO. 'L.i.HiH. capy. T> L 2.'Tart, cap 9. Serpeniium fpina. Ciftilagi- nm.m . O f & carti. lagonon rc- nafcuntur. Cartilagi nea qun di- ccnda. c L.y. c. 14. Riufquam dc cartilagineis vocatis pifcibus agamus 3 operarpretium cft explicare , cur eo nominc veniant. Hoc inter alios cJariffime nos docuit , qui omnia 5 Ariftoteles; a cuius v erba quibus nominis ratio redditur 3 mox redtabimus. Scire verolicet, ani- malia qute fanguincm habent,etiam fpina,m habcre 3 rarteriim haud omnia eiufdcnu fubftantia?. Quibufdam enim olTeaeft 3 ajijs velutfpj?ea 5 aiijs denique cartilaginea. Qiur itaque ofieam eam habent,eadem & offa habent;«^' ipineam/pinas^ue car- tilagineam,carti]aginesjqinbiisnimirumhaudfeais atque oliibus partesbnnes fuftinentur,ficut p idemphilofophustcftatumreliquit b hisverbis: Sangmneis auterh no n viiiipan* ( viuipara ob robur oiTibus conftare dixerat) naturaaliquantulum degenerat/ut volucribus,quamuis ekut habeant ojfa 3 funt tamen imbeccilliora. Interpifees fpmam qui ouapariuntfabent:ferpentibus etiam rattira ofsiutn fpina- cea esipratercjuam ; nagnis:robur enim e or um validiora e xigit firmam*nta 5 eadem r viuiparis ratio - ne . At cartilaginea nominc ,jpinam ex cartilagine habent: moturn enim e or um ejie molitvam necejfe e ji J itaque fulcimenti genus mn rigtdumfed mollius ejfe opor t uit. A d de quod terrenam ornem matcriamj> ad e or um cutern ccnfciendam natura abfumpferit:pluribits t amen loči s ftmul tantundcm 'i\uperantu dh fpenfare natura nor/ pote JI: qupntam etiam in vittiparo generc offaeartilaginofa complura hduenturfcilicct in ijs q a ib us expcd.it molk mucofumque ejfe quodfolidum babetur,rationg obdučiai vtiuribusefi til" ribus euenire aper tam e ji. Promtnentiora enimfirigida fintfrangi celejpterpojfent . JNat 'b •mi eadem ofsis tjr cartilaginis c(l>qnamquam plane minorijue rat ione interejl: quafropter ne utram x \c/fu„recrO- fcere poteši . J 'acant medulla cartilagine s terrejlrium animalium difctfta: qusd enim in o J dijcriuui* 1 L i.Hffi. c«p -1 ? b L 9.c. 24. ‘L. j Aducriendum itaqi etfi in fanguineis alijs fnz etiam dentur cartilagines,nullum tamen eorum tarti- q lagineum dicipofle, fcd folum expifcibusillos, quipro dorfifpina fpinea cartilagineam habent. Graci ^ov^palzuvCa olim vocabaht,deinceps nife cartilaginea appcllare libeat . NoS itaque cum Piinio cartilaginea, fen potiti s cartilagineos pifces nuneupabimus. G E N V S. D i F F E R E U T I £. S Y N O N Y M L. Ifcium cartilagineorum Ariftotele a & Piinio b tefbibus duo funt genera,vnum planum 3 vt Tor¬ pedo, Raia,Squatina,Aquila 3 Pallinaca,Lamia,Bos';:quorum alijafperajalijleuičuteprrdi- ^ ti funti alijque rurfus fpinis armantur i alij plane ijs carent: alterum longum eft & rotundam > qui Galeno yaMoi & ycttecowjuot, Ariftoteliitem aliquando & ya.\id>S'n appeban- tur^nimirum dno'nk yu\)ig , id eft 3 d muftela terreftri, non foliim quod hanc beftiolam corporis 5 ^ rotunditate&longitudinereferant,fedobaliaquadam nonnullaquie cum eacommunia habero credunturmam ficut muftela terreftris venenatosin ter ra profequitur ferpcntes 3 ita Galeus fiue Mu- ftelus pifcis Paftinacam peftiferum in mari pifccm. Iecuritem vtrique adipofum & in oleuin rtfol- uitur. Etvtrumqueoreparere nonnullifabulantur. De hoc pofteriori genereprius. Galeumfe- c - 2 ‘ mel tantum nominat Plinius c , Paftinacam in mari profequi tradens. Saluianus Maffarium (vt ap- paretj fecutus 3 nomen ibi effe contendit fpeciei 3 non generis 3 & fi dijs placct, Gladium pifcem eo indi- cari 3 qui Str aboni 3 vt oftendimus,Galeotis appellatur,ciim tam e n paulo ante in hoc Plinij loco: rlano- T linij locus rum pifcium alterum genus e H quodprofpina cartilaginem habet 3 vt Kaut , Fasiinac a dre. quo in namero amuis non plani > iumquid pro Squali 3 legendum lit Galei 3 dubitet 3 itaque legen* emendatus, funt Squah quoque quamuis i dum DePifcibus. Lib.III. 373 A dum efte in capite dc Squalo profiteatur: quo modo & ego lego,quicquid dicat Vuottonus, eumque fecutus Rondeletiussnam licet aliasidem Plinius d Squalum nominet,fcire licet hunc quoque locum * Lp.e. f. admodum fufpe&um efle,quandoquidem Ariftoteles, ex quoille eumtranftulit, pro $qualo habet Rhinam id eft, Squatinam. Squalum vero peculiarem pilcem efte, fuo loco oftendemus. Nam-. quoddicunt Galeos dici Squalos quafi fqualidos, propter corij videlicet alperitatem, probare non_» pofliim: cimi fit aliud,fordidum efte, aliud afperum & horridum. Afper & horridus vifu taaAio;extenditur > , Jw zvčov fiue Canum marinorum triageneraefte prohtentes, vnumma- Canis. ximum,quod Cetis annumerari poflit, pelagium & in alto degens ■ bina alia in coeno hterentia , quo- rum vnum Galeus,alterum Centrina vocetur : fed vtriufque verba adfcribam: Canicsdarum (w», malim Canum) marmor um (inquit c Aelianus) triafunt genera*, quarum maxims quxdam inter Čete ro- t buftifiima numeraripofunt:ex reliquis duobusgenenbusatliudGaleos,altudCentrina appellanfilet. .Quod Q a i eus q li i£ j> c o lore vartum eft , Galeus nominatur: reliquumgenus qui Centrinas appellauerit, nonerrabtt: e is tnnatt 0 Aeiiano& funt aculei duri (jr aduerfus omnia refiftentes,quorum alter infitmmo ver tiče ^alter in cauda eft , atque ve- quid Centri• nenatum quiddam habent . Pofrema dnogeneraparuarum Canicalarum in c ceno capiuntur . Htfcille; na. in quibus ab Oppiano diftert,quod eos tantiim Canes Galeos vocari.ait,qui in hoc genere varij funt: item quod Centrina; nomine eos omnes comprehendat,qui in hoc codem genere, aculeis armantur, cinn inter Galeos, izcaStct; etiam nominet Oppianus,qui ex Lippij verfione fic canit: Atque pudenda Canum gens (fifunbunda propago Diuifa ingentes ternas: h sc horrida vifu C um Cetis numeratafurit per mar mor is vndam: fifiu r eft ant alia c ceno merguntur in alto. Vugnaces interpifccs Centrina vocatur Alter a quodftimults ere d at ur noxia nigris : Tertia dicetur Galeorum nomtne turba. Afi Galeis alias gentes numeramus, Ac ant h as , PtUos (La?uefq '■>)& Catulos£quatwas adiungimus ifiis Vulpes dr Varios^cceno merguntur in alto. Crteriim cum poeta požar,id eft, Squatinam,qua? ex latis eftcartilagineis, reliquislongis rotundifq; hicannumeret,fufpicandumeft,intextum Oppiani menduin irrepfifte . Gefnerus itaque conijcit pro pivcu legendum efte d vbi cartilaginea feribit fquamis carere,cute verdafpera muniri, quoniam fpina cartilaginea conftant, cap. 13. Sc terrenam portionem natura inde ad cutem tranftulit,inquc eius afperitatem abfumpfit: eoldemq; ta!itumintelligitGalcnus,cartilagineorumanimaliumafperamcutemefte inquiens: namficuri ve- N° n riffimurn eft,ouanescartilagineospifces vere fquamiscarere>itahaudverum eft,omnes afperacuto caniUgmea Ii operiti i Vljfsis Aldrouandi 1 L.^.Tart. cap. iv Oris Jhtts . Hra mbi &. 11 L i. Hill. tap.f. <£r z. Hiši. c. 15 . & 4.de par. cap. 13 . Moius, Tinnte. C or. Jecur . cap .5. Fcl. V ulita. Ouorum lo- VAS. Mtmms. V 4 opcririitiam ex Galeis A«o?id eft Lauis 3 fex planis Rana,Torpedo 3 Pa/HnacajAquiIa Sc. LatiiraiaTr- g ui 3 non afpera teguntunquamobrein alias idem Ariftoteles 1 cartilagineorum aha lauia, ahaafpera, tfledhdt. Ruriusosvt Delphinisfupina parte effe,quodcartilagineogeneri itemtribuir, haudcon- uettitomnibus. Squatinanamque &quainmari Rana vocatur 3 id in extremoroftro habent. Qd vero id ita lirutn habent,nifi conuerfi refupinentur 3 cibum corripere nequeunt,quod nacura,vcphiio- fophusarbitraturmonmoddfalutisgratiacarterorumpifdumfeciire videturjdum enim ifti (de con- uertunt 3 moraintercedit 3 qua pifcis,quem infedantur 3 euadere poffit 3 (nam omnia id genus rapinapi* /dum viuit) veriim etiam ne nimisfuam deuorandiauiditatem explerent: cimi enim facjijuscapcrec, breui per lmmodicam fatietatem perirent: Sc propterea ciim roitrum eorum ftrudura teren actenui fit/acile fcindi in oris hiatum non-potek. Branchiac omnibus (cartilagineis ) eodem tefte f deteka; -funucaufa (inquit) eftquod cartilagme,earum tegumenta conftent. Spinaitem omnibuscartilagi- nea: inotufque Jentus Sc piger eft,quoniam non fpina aut neruo corroboratur. Contra genus lpina- tum celeriterfertui"- Tegumentum autem quod branchiasoperiat, celeriter moueri oportet 3 cimu branchiarum natura quafi ad fpirandi vfum pifdbus data fit. Quamobrem in fpinatis non modote- gumentum,veriim etiam ipfi branchiarum meatus contrahuntur, vt celerius agatur. Locus earun- dem variatjnam qum plana funt,parte inferiore fupinaque habent 3 vt Torpedo, Raia &c. oblongis f vero in lateribus adha?rent 3 vtin quouis Muftelino genere cernitur 3 & tegumenti loco quinque habcc foramina. Quod vero eifdcm Muftelinigeneris branchiastribuitduplfces,& vtrimquequinas ,idin planisquoquemanifeftumek. Pinn* Galeis iuxtabranchiasbina?totidemque apodice. Athenfus Acanrhitefiue Špinači pcculiaritertribuit cor pentagonum 3 C£terum id ei cum reliquis Galeis commu ne ellc Rondclctius aflerit. Iecorisfubftantiaquam in plerifque diuerfa ek. Ariftoteles 1 enim adi- pcum eile Icribit 3 & ex eo colliquato oleum fieri; ipfatamen cartilagineanullo difcreto adipe čarni ventriue adhmrente pinguefcere. Idem Sc geminumiecur efse 3 ipfolquepifces pinguedine Sc feuo carcre alias tradit recitantc Athen^o. Fel in iecore fitum. Galeis appendices complures fupcrne circum ventrieuJum exeunt. Vuluaitem ab alijs differt: Qui enim oua pariunt, vuluas habent te- ftante eodem phiiofopho bifurcatas 3 atque inferiiis pofitas; cartilaginei eapotius fpecie 3 qua aues ha- bent 3 fedintereft,qudd oua non iustapnrcordiaomnibus, fed infranonnullisad fpinam conftftin£> fed a udi a in alium transferantur locum. Differ-unt vero inter fe 3 tum etiam a planis ratione eiufdem vteri: habetque eorundem vulua pauld a pnvcordijs inferius, veluti mammas albidas, qum non n id grauidis infunt. De ouis 3 pariendiqi?c diuerfitate mox rurfus 3 ciim de partu dicemus. Atque ifthtfC cle nominibus 3 generibufque cartilagineorum,deque paftibus 3 qua: omnibus communes funt 3 dika G funto. L O C V S. P A R T V S. Dijfercntis a točo. or c p--- risat. ■l 6. mn. Cap. 1 o. Curfepcpa- rimt. Scminis trio- pu. 0 Lih. $. dc General a rimal cap.y Coil>tr. Planivl cce Alt. C l Artilaginei omnes marini funt:ca?teriim planorum alij pelagij funt 3 alij in coeno obuerfintur; Sc ex Aeliano atque Oppiano drximus Canes minores^hoc eft 3 Galeos fiue Muftelosinpro- J fiindo degere cpno 3 maximos vero fiue Cetaceos pelagios efse. Ariftoteli Galci omnespe* lagij funt,Iitufque Sc vada repetunt 3 ciim pariendi tempus inlbat. Ifque omnefne Galeos, an Spina- cem folum in Euripo non gigniinquiat,fuo mox locoventillabimus. Galeos ore parere prilcaatas 3 Aegyptijque fapientes fibi perfuadebantargumento qudd foetuifuo timentes ca parte eos recipiant, reddantque eadeni viuos & incolumestimore depofito: fed falfum id elie 3 nullumque animalero concipereparercquepofte inpriori Ornithologia: noftra- torno in Coruinigenerishiftoriaoftcndi- mus. Ariftoteles a itaqueciun dbdffet Cartilaginea vuluashabere eafpecie 3 quaaues 3 fedinrereife quod oua non iu>;ta pracordia omnibus 3 fed infranonullis per fpinam confiftant,vnde audain alium H locum transferuntur, fubdit; omnia cartilaginea fimtil & oua parte fuperiore circa pracordia conti« -nenpalia minora 3 aIia maiora5& inferiore animalia iam exolufa: vnde fit 3 vt genus id pftcium fa pe iru nicnfe.&pariat.& cocatr quippe quodnon vniuerfa edere foJeat 3 quaconcepem, fedparticulatiau repetensfepe &diu pcragenssvt du fuperiiis oua contrahitdnferius oua ccnccquat 3 atque perfidat. Anne ob feminis id fit inopiam? Hac enim labcrarc cartijaginecs f ifces.habemu': epud e unde 1 Ari- ftotelč: Caitilagmeoru nccfamina fuos ccncepnis 3 nec mares fuu/cmen fpargeic vifuntur, cum ge neris no viurpari'pifces-cua 3 & mares fe me fpargerefoleat:caufa vero cflpuod genus cartilagjnefi Te¬ mine minime abudat: Vuluas etia fantina ad ieptu pefitas cotinvnr: avue e nim mares a maribfis, fa¬ ntina a faminis differut: Sunt enim cartilaginei minus copioftgenitLra. Ccirusccrf huncin me dum peragitur.Cuin pifces omnes admotis inuice partibus fupiniscopukmur 3 plani alitcr fatrunt.Hi t nnn qui caudahabent,\t Raia Sc Paftinaca&reliquahuiufmcuf nun foltmt adm-..sfupinis 3 fcd ena r go famminarum fupinis mariu fuperpofiu's,modb cauda impedimsiv nuno,c b croft-Oidine fir,cocf:t. Ut DePifcibus. Lib.III. 375 , At Squatina & quibaspknioreft cauda, hisattritu mutuotantiim partium fupinarum coitus agitur. A Suntquifcvidiileafiirment(inquit c Ariftoteles) nonnulla ex cartilagineisauerfa canum more ter- reftriumcoha^rere. Scdomnia cartilagincahunc inmcdumcoireapertiiis notatumi pluribus eft. cap 5. Morantur enim in coeundo diutius omnia,qua: animai generant , quam qua? oua. Supeifetant eo- detn teftante philolopho d , & ferunt vtcrum men/ib us compluriminn fen is: & cimi tempus pariendi Superfceta - inftat 5 repetunt Iitus 3 & vada, pelago & ako reli&o gurgite,vt neq; tepore careant, & progcniem tu- no. •\ - ^ ^ _ J r ^ r?* rx tiuscollocenc. Partum eorum viperino fimilem eife non vno c in loco tradidfenempe oua vi pene J ‘ 1 more ciim intra generarutit,mox animai forisexcludere, perfe non quiacalida , vt quidam volunt. Meminit huius partus etiam Theophraftus £.ex Theodori ver- & 1 ? fjift. iione,inq uiens: A farme flore s in orbtculisfuis ajperis cchtinet>concoquitq‘ i fručium demde parit , vt Ulit c. r & lib z fmileJit,quod in Gale is ac vtpcris euemt ( fei yatea>v zeti v«plu>cov ( Theodoruslegit ztSvdv vel t^Sviov i capit. 13 & Gefneruslegendum cenfet zvvav ,quoniam Canesfintex Galeorum genere,quod non probo ,quid ^ 6 c 1 °; enim attinebat,ad fpeciem defccndere, fi toto generi id conuenire indicauerat, quare Theodori ver- b /j ' 7 ' fiončm probo) illa enim , vbi intraJe ouapepererunt,mox ammalia gignunt. Haud omnibus tamen car- g tilagineis,idera partus eft . Non enim viuos parit Rana,vt binis in locis teftatum reliquit Ariftoteles, r , er f ltas . & !l Plinius quoq; his verbis : Ete itm cateripifces ouapariant^carttlagineum genm Jblum dr e a qua Ce- h l. 2 . Hift. te appellam , animai p ant > exccptaquarnBanam vocant . Rurfus eorum qui viuos pariunt, & vteri & cap. 13. & cvciudcndi raticncdilFeruntjficutifufiiisdocet 1 Ariftoteles,inquiens: Difcrimen autem inter fe ipfi lib. j- dcA pifccsoftenduntjVt Muftelini,qui tum inter fe,tum etiam a planis ratione vteridifferunt. Nonnullis Gen. cap. 1. enim mtdio vuliut circa fpinam oua adha?rentiquemadmodum dičium cft,vt Caniculis:que ciim ac- ‘ L - 6 ***” •creuennt.abfoluta leruntur per vuluam bifurcem,annexamq; ad pra?cordia,quomodo &cteterisge- C4 A 10 * nc.isciufdem jn vtramq; partem transferuntur . Habettam eorum quam caeterorum Muftelinige- neris vulua pauloa pra , cordijsinferius,veluti mammas aibidas,quanonnifi grauidishabentur. (Ja- CanicuU & nicula? & Ra:Jr teftacea quadam gerunt,in quibus humor ad oui fimilitudinem confiftit. Figura eius % a ippartus teftatjfimilis tibiarum ligulis eftimeatufq; fiuntcapillamentorum fpecie in teftis. Sed Caniculis quas aliqui ah hinnulo Nebnos Muftelos appellant/oetus ruptadilapfaq; illa tefta proueniut. Raijs,ciim pepcrerint,rupta tefta cxcluditur fetus :Spinaces vero Mufteli,iic a fpina quam habent, nuneupati ^ s P in *x yt ouaad pracovdia continent fuper mammas;quibus vt defcenderint,iam abfolutis, fetus innafeitur. ‘ j Idern hiegenerandi modus & Vulpeculis eft. Mufteli autem larues vocati 3 oua per vuluam mediam, p vlHS C vt Camicula? geftant, qua: poftea in vtrumq; vteri fin um defcendant. Mox animai gignitur,non ali- terquam in quadrupede contineri videtur. Adha:ret vmbilicus ille prolixus capite altero ad partem vulua; inferiorem,veluti acetabulo annexus:altera ad medium fetum 3 quain parte iecureft. Cibum fi rcfeces/oetum ad oui fimilitudinem videris } etiam fi non prarterea ouum habcat. Secundte,mem- branteq; fingula? fetus fingulos modo quadrupedum continent. Caputprolisin vtero noua’ adhuc partem fpeeftat fupcrioreniraučiioris iam & perfeeftioris, inferiorem verfus tranšfertur. Marcs in la.’- ua/amina? in dextra ingenerantur 3 *atq; etiam parte eadem vnaftaunina; & mares. Vifcera etiam fe- tushabet,vtiecur;perindeatqjinquadrupedemagna,cruentaquerefeči:ocemuntur. Hisaddemus „ . 1 Bellonius & Rondeletius in hoc eodem pifcium genere obleru arunt. lile fenos veločlonos at- 0 jj (]iia Catulorum oua.. que interdiim etiam pluresfetusfuis partibus abfolutos, pedalilongitudine diuerfistemporibuspa- jenmiones rere fcnbit,& perfirpe viuo emergente fptu,ouis adhuc crudis & cxclufis fcatere vtcrum, fuperiorem eius partem qua? ad feptum cft,occupantibus: (Athenarus Galeum vt plurimiim tres parere feribit.) eorumque alia dextro matriciscornu, alia finiftro concludi:atin Catulishoc prarcipua admirationo dignum eife vifum,quod nulla conteganturfecundina, atque ab vmbilici venofa quadam parte nu- triantur. Gum enim oua, (inejuit) to ra s non exeant, certifque vincuiis matrici obuinciantur,ammio D tantinn tunicaopus habuiife vidcntur:quoiamefformato fetu,& rimam quandam in fternoinrer pin nas,qua’ ad branchias funt,ducente,alimentum a matrice per viriculum feu vmbiiicum fufcipit, acieo quidem tenuem, vt Lyra: fidiculam non exuperct. Id autem alimentum fecundum tenuem & exi- km fidiculam in quandam veluti peruiam fertur,quam ventriculum eifediceres, quo tanquam oui vitdloperpetudrepletaeife confpicitur: cuiuspofitioeftin ventrc medio 3 duobufque hepatis lobis fubijcitur. Ac quod ita res habcat,Catulum a matris vtero exečhun,fi per ventrem difieces, verum eius ventriculum perpetuo vacuum ieiunum comperiesmihil enim per os affumit autdeuorat. Re- Ctum verointeftinu reerementis liuidis turgere conipicies:quin etiam uiuum pifcicuium a matris vte¬ ro fiquaudoilltefumexemcris,atq;inaquaproieceris,protinusuiuereac natareccrnes: acnihilomi- nus in iitcri prolundooua perm ulta reperies,quoru fena ,interdum o5 yXcof[& pmer f notum fignificatum,lingulam fiue ligulam fignificat,qua: tibijsadhibetur,a figura fic vocatam , qua: examploadftričiiustcndit,fierifolitamexarundinc. Teftiseft Diofcorides. 1 Inarundinumgenen quadam naslos^d z\k.fardlior vocat ur.exquafagitta fierifolent: ahafamina > exquaatiyAaffon to 7 ;ati- Aoft zciTcKJKiuct^bvTctfdd eft, tibiarum ligulas effciunt . Eatdem liguia? hodie quoque tibi js adhibentur; abfque ijsenim fonus edi non poteft. Huiunnodi ligulas referunt anguli teftacei oui Caniculi’, qui in angufto in amplurn latumque euadunt, vt fi quatuor ligulas coniungas, teftacei illius oui figuram conftituifte videaris. lam vero 7 rdpygTp/yddug Ariftoteles quos vocet, idem Rondeletius declarat, cx pifds eiufdem anatome: Degcnerant ij in tantam(inquit)tenuitatem,vt nullum meatum ineftepu tem, fruftraquefialiquiscftet,illic a natura mihiconditus videretur. Nam vtaliunde aliquidhau- riatur,quod ad nutritionem accrctionemque neceffarium fit,aut vt aliquid ex ouo exhauriatur ,mea- tus illicinefle necefte eft. Si per hos trahendum aliqu:d eftet, eorum capita vteri veniš adlmereal- Iigariqueoporteret, quemadmodum in quadrupedibus vteri cotyledones cum fecundarum veniš coalefcunt. Pranereameatuum capita,quibusin eosaliquid primiim influit, ampliora efte,fenfine. vero anguftari necefte eft. Opare cum neque capita vtero adharreant, fintque anguftiora qua parte ampliora eftedebcrent,neque efte meatus,neque dici poftuntmihil vero per hos exouo effluereper- G fpicuum eft ex humorisipfius confiftentia,qui craflior eft, quam vt per tam tenues meatus permeare queat. Non funt igitur meatus, fed ouorum appendices, capreolorum vitis modo intorti’, adreti- nendum & firmandum vndiquaque in vtero ouum,vt neque furfum neque deorfum loco moueatur, quoadin eo,calore vteri fbrmatusfoetus ftato temporein lucern exeat. Depinxit & Jklloniusidem inuolucrum teftaccum, matricula’ marina’ nomine,& Galiis vulgo Crapaultde mer vocari afterit. Si- militer fefe oua Raiarum habere idem Ariftoteles tradit:qualia in litore ipfi fapc legimus. NATVRA. MOREŠ. CIBVS. Matricula marina. O Mne genus cartilagineorum ex aliorum pifcium rapina viuere, cibumque nifi conuerfa refu- pinentur,capere non pofle, pracedenti rubrica ex Ariftotele diximus, v bi infolentembris m ipfispofitum deferibebamus, additaetiam ratione. Pliniusid pmerea teftaturhisver- a Li.9-c.ij,. g !S; a Q mnca autem cartilaginea funt taha &fupinavefc untur ,vt in Delphinis diximtis . Latcntomnia Q»andoh dkbus . fr igidiftimis, vt idem Ariftotelesteftatum reliquit. Aelianus b omnia Canum gcnerafpecie, H mor ^ us & vibfu conuenire author eft. Galeos (vt oftendimus) intelligit,qui tefte c Ariftotele,foe- ca p , ^ tus fuos intrafeipfos recipiunt,& rurfus emittunt:quod item & Squatina & Torpedines fttciunt: t Ll6 Hifi. quidcm vifam Torpedinem aitgrandem,quf fetus intra fe circiter očloginta haberet: caterinn Spi- cap. io. nacem vnum ex Galeis recipere prolem fpina’ impedimento non pofte i nec Paftinacam & Raima-. fratus propter cauda? afperitatemrhanc vero etiam tum propter capitis magnitudinem, tum propter aculeo- reciplant,et rum j m pedimcntum. Quo veroloco,& cur recipiant,phiIofophus non addit. Oreid fieri, plerkjue qu£non . veterum a ffe mn t, A th e n a us: P ant Gale us v t plavim um tres , eofijue recipit ore,& rurfus emittit: in pri¬ mi s q uidem V anus & Alopecias,caten non item propter afpentatem. Aelianus:6k/f#r m rnari ore pant',& foetum eodem denuo recipit,redditque eadem vi a viuum & incolumem. Ide m & alias cum o uod ore pa- riat,immundumcibumefredixiftet: quidam in q uit) tpfitm non ore par er e dicunt, fed. infidiarum umre * Hib- vera perculfumgvt occultet catulos ftos,deuora rc :dande^eum rnhtl ab infdi ar um comparattone timet, viuos ero anim &c. mere. V bi & caufam habcs,cur recipiat: qucmadmodum & cx hoc J Plutarchi: Gala paternatjua- dam DePifcibus. Lib.III. 3 77 A dam indulgentta nullt animalium velfuauitatis vel bonitatisfumrnst palma c&dunt . Ona pariunt pr im um, mx animal } non foris 3 vt caterafed infeipfis edunt^tum educant 3i gejiant $ ceu par tufecundo quodam, ac •vbi tam adoleuereforis emittuntdudere (jr nat ar e circafe docent,mox in je rurjhs per as recipiuntdnhabi - tandum incolendumj corpnsprabent'docum,cibum,refugium, tantijper dum ipfis exfife prafidium c ert um fttjuppeditantes. Aelianus q vero Canem marinum fimul atque peperit, nuJIamora intcrpoiita/uos paruulos fecum natantes habere ait:fi quis vero eorum timeat>ingredi rurfus per genitalia in vetrem matris,& vbi timor abierit, denudprodire 5 tanquam rurfus eflct editus: quod & Oppianus tradidit, canensj o Et Cdnis aquoreus factus (mirabile diclu) Cujlodtt-catuli tenenpoji ter gafequuxtur 3 Eeetibus e JIfiutumgenetrix,illoJque tuetur 3 Sed c urnformidant (pelagoJuntmulta timenda) Accipit m ventrem ndtos 3 tterumj recurrunt, Vnde prim lapjifuerant 5 & ventre teguntur . Et quamuis part usfuerit cruciata dolore B V t mater latoperpefia e JI onima v ul tu 3 Atq‘, it er um charosfcetus in vifcera condit, Atq\parit rurfus 3 c um rejptrare timor e Cap e rit,(jr tutas (Je cule tur marmor is vndas Qiiibus pofterioribus locis Saluianus,non Canem Carchariam., fed Caniculam intelligi debere con- tendit,argumente quodnemohoc Carcharia?,omnes Canicula?afcripferint:egocurid & Carcharia? conuenirc quoq; non poffitmon video: Id & Tzetzes credidifle videtur/ Glaucum, Galeum & Ca- nem 3 ingruente periculo prolem fuam abfcondere fcribcns;aeterum priores duos ore 3 Canem_. vero vtero recipere,rurfufq; eos parere fublato metu. Minorum mirus eft in fuos amor,qui alias ipfis fir- pe pernitiofus eft 3 & vt capiantur caufa 3 neq; enim latet is pifcatores 3 qui album pifcem ad eos captan dostefte 5 Aelianodemittunt: ex quibusfiquis capitur, caaeriomneshoc videntes, circa captum_, alfiliunt } eUtnq; dum hamo ex profundo extrahitur,ad nauem vfq; infequi non ceflant. Inuidia qua- dam (inquit) hoc eos facere exiftimares 3 quafi ille quacaptus eft 3 fibi vni efcam aliquam pradatus alicunde eflet: atque ex ipfis nonnullos in nauem infilientes.fepefua fponte capi. Et 1 Oppianus qui hoc pra? ftudio& a m ore quointer fe mutuo ardent,Caniculasfacere canit. Vnum aliquem (inquit) C hamocaptum 3 c£teriomnes ftatim tamauideinfequunturadnauim vfq;ceu fimul volentes perire: nccantefugiunt quam focium extracftum viderint. Quare magnus eorum numerus partim reti (hy- pocha) conclufijpartim tridente faucij 3 partim alijs decepti dolis capiuntur. Amer infce tu s. q L.i.c. 17. 1 L. 3. Var. 116. Amor in fu¬ os. Vt capian¬ tur. s L i-c. S f. * Lib. 4. A N T I P A T H I A. M Vftela terreftrisinteftino quodam odio Serpentesinterra profequitur: ita & Mufteluspi- fcis in mari Paftinacam malefieum pifcem, vt teftatur a Plinius his verbis: Nihilejl vene - * L .j i.c< s. nattusvfquam quam m mari Pasimaca, vtpote c um radio eiusarbores ne c ari diximus. Hanc tamenperje quit ur Gale os. ide m & alios q uide m pije e sfed PaJHnacam pr.tcipue,ficut in terraSerpentes Mu fie la. T ant a efiautditas tpfius v ene ni. Percufsis vero me de tur (jr hic cjuidem fed (jr Mullus (jr lajer. Quo lo co Maflariusj deinde & Saluianus Galeoten, id eft Xiphiam fiue Gladium intelligi volunt^ ciim alio- qui Gladius a rečlo yet\ia>ug non ydteos appelletur. li % HIE- rumcniu fymbolum. * L 9-c. Zf. b Lih rtra nnimtl, Cavnis qutt~ litas. sfpparattii . Sit le e on/er- UAtt Joina- Oriibus vti- les. c L.de inter. •f. Vljfsis Aldrouandi H I E R O G L Y P H I C A. ' \ ■ •' ' ' _ v . \ . .. , i • V*; •- .AfcttVKsTitt 1% A Egyptij fseerdotes (inquit Orus Apollo)hominem qui fumptos cibos vomitu reddit,& aui- de ruffus fe ingurgitat, fignificantes, yaX tov hufpov (id eft Galeum pifcem., non felem aqua tieum, vt quidam vertit) pingunt. Hic enim ore parit , & natans (denuo) foetum abforbet. Aelianus a vero Galeum pifcem a deorum facerdotibus edi negat alibi, quandoquidem ore pariens, munduscibusdfenonpoflit. Deorum (rohS-ioh) nomine quidam doeftus Cererem & Proferpinam intelligit, quos Atheniefes (inquit) č-e«? ( 3-fa) vocant: cuiusiudido facile acquieuerim. Id enim ^ Plutarch.tradidit: & quos b Aelianus fzu^a; rdi v 3-iolv, hic rite EMvrTvt uv^a; vocat,ab Ele uh ciuitate Attica?,Atha:nifq; proxima,vbi Eleuflna; Cereris templum fuittefte Strabone & phanum myfticum. Hic Eleufium regnafte ferunt, qui ciim Cererem filiam qua?rentem liberaliflimehofpitio excepiffeti illa pro bcneficio accepto oftendit ei omne genus agricultur^jfilium etiam eius Triptolemum recens natu m per nodtem igne fouit, per diem diuino la&e nutriuit, ciimq; grandiufculus facftus eftet, currui fuo impofttum per totum orbem mifit ad vfum frumentorum hominibus indicandum; ob cuius bene F fkijmemoriam Eleuftni Cererifolenniafacrainftituerunt,qu£e Thefmophoriaappellantur. Horum itaqi hzcerdotes Plutarchus intelligit: ca?teriim Galeos ore parere qui dicut, nugas nugantur aniles. VSVS IN GIBI S, ET MEDICINA. Iphilusapud Athenam cartilaginea omnia čarnem teftaturconco<5hihaberedifficilcm,fuc cumqj gignere flatuofum,& ex diuturno eorum efu vifum reddi hebetiorem. Aliasquiin- ter Galeos Afterias vocatur, carteris fuauiorem efle ait, tencrioremq; & meliorem. Galeno quoq; Galei dura čarne funt,& 911 « ventridulo inobediens eft, qua?q; fuccos generat craflos, exce- pto Galaxia . Eos hocmodo parabat coquus quidam^apudSotademcomicum_,;raAeof mA»t- reu /utyaq.Cl , 7 rTnin rp 'ifafaan AquilaCPorpedo } Rana y omneq \ Muf e lin um ge n a s. Ecce inter planos recenfet, & a Muftelino Nicandri U genereomnino difcernit. Idem & hicfacit manifeftiftime 3 inquiens c Planorumpifciumalterumgenus dlu ^ r ( A ' eft qnodpro fpina cartilaginem habet, vt Raič) Paftinac Carchariam non vbiq* Lamiam vocari, vt Rondektius credit. Quid. Rana marina Siculis etiam La- miadicitur,vt Gilliusteftatur. Idem Rondektius Caniculam Plinij a Canicula ( Catulo,crx.oA/«) Ariftotelisrečlc quidemdiftinguit, at cum Cane Galeo haud rečte eundem facit,leuiargumento quod ex inferiori oculorum parte tunica_ enafeitur, qua; totum oculu operit, palpebrit auium modo quam Plinio nubem in Canicula appdlari arbitraturj tum quod ccu humani generisauidiffimum,nu dos appetere auidifftme, obferuafset. Nam Caniculam Plinij eandem effe curn Carcharia,vel ex hoc conftat, quod is integrum hominem abfumere poffe manifefte innuat, quod Canis Galeus ob corpo risparuitatem faccre non poteft : etfiintcrim perfequi homine? facile conceflerim. Adhate alias idem d Plinius Carchariam latine reddit Caniculam his verbis: In mari rubrosfjlua viuunt^Laurus ma xme (J oliua- fr utic um magnitudo eft ter n or um c ubit or um, Caniculis ref er ta, vix vt profpicere e naui tu- tumfit c L.?.c. 14. Bos planoru genens. L. 15 .cap. O- 380 ■\flyfsis Aldrouan di *L. 4 hiši. * um (it, rento s plerumq\ ipfios inuadentibus. ex c Theophrafto, qui fic ha bet .• fdare rubrum beluis refef g f Lutar c 8 . turneji ■, plurimafa Cariharias ( Caniculas hic quoq; reddidit Gaza ) habetmtantum', vt nare tuturn mnfit. Ad tunicam eam quam oculos operire tradit Rondeletius, quod attinet, mihi cum Plinij ver* bisconuenire non videtur. Hic enim ait nubem ferri, fupdr capitacraftefcere, planorum pifcium li- milcm: iile exparteinferioreoculorum tunicam enafci qufc totum ocuium operiat..Quod fi tamcnid dicerevoiuitPiiniusj haud propterea ftatuendum eft Caniculam efle. Fkri enim poteft, qiiod id 0'AeiUo. vtriq»conueniat. Quod fi autem mihi obkcerit, Canem diftinguia Carcharia apud Athenaunu, ei ego refponderim typographi errore interpofita virgula eavocabula diftingui, nam S^Archeftra* tus apud eundem rS zappapia zv v oz dixit. Idem <5^ Canes & Galeos diftinxit, vtrofque ramen car* tilagintos pifces efle docuit. Ammianus Marcellinus Solin us non alios Canes rnarinosinteiligunt quam Carcharias. Inquiuntenim :Margarita frequentarifueta litorapropterpifiamium infidiasde- c'unantes,vt quidam comjciunt-, circa deuiosfiopulos & marmor um Canum recept acula delit ejiunt. Hoc r anh cur enim cum Theophrafti allatolocoquoad Jatebras,quodammodoconucnit. Kappapia .;autemredte (j, charias dicetur Canis ilie Aa/3poc, dvau&uz Sc dpirazlrip Oppiano vocatus, quod v oraciifimus , impudenfque da:us. f lt & f ur3 q U odqi dentibusplurimiim valeat, acutofq; habeat. zd.ppa.poz enim acutum afperumq> fi- gnificat, vnde Kappapofovra animalia,quibus acuti, pe<5h’natimq; coniu&identes funt, Ariftotelinun F C ar eh.ir us . cupantur. Columellalatine Carcharum dixithis verbis: Efia lacenuum pifcium in p Jam s molhor ejfe debetrfuam faxattlium: itaquepreberi conuenit Scombri^Carchancjiie ventriculos (Jc. nifi cum Maifario legamus Carcharia?. 2 *vAAa hic idem pifcis didlus fuerit & Aa/Ja, quod nulli parcat, vt de* eiuidem nominismonftrisin fabuliseft , qua? fcortainterpretatnr Anaxilasapud Atfiena?um:& apud Home- t £ploga. 1 d>ulicbias n 'euajfit rates> (fgurgtte in alto Ab timidos nautas catnbus lacerajfe marinis . Lib. 8 . Rem bucretiusjvbi probatnullum animal pofie exduorumgenerum animantibus procreari,proin- de nec Centauros 3 nec Scyllas. Aut rapidis canibusfi c c in čl asfimimarinis Corporibus ScyUas & c at er a de gener e h or um In terfe quorum difeordia rnembra uide mu s. nifi velimus fic vocaria latendo atqi vrinando, a quo & Scyliias apud Herodotum vir quidam Scio- n^usdidtusfuitjOmnium eatempeftateoptimus vrinator. Hune Paufanias Scyllin vocat, &ancho- ras dalfis Xeixjs vrinando pr arcidilfe tradit. Hft vero & alius Scylla dičcus pifcis ex crultaceis,queni G redifisputo Squillam appellari:quarecum Pliniusin fuo catalogo Scyllam nominet, iquillamnean Canem intelligat,incertum eft. Carcharias vero etiamnum tel k bcllonio apud Afiaticos Canis ma- . rinus appellatur Noruegianis Pericfifch quafimontanus (inquit' pifcis :ctrterum ciim eiuscutifub- Porrus ma fitpingu/do, ficutilli Galeo quem inde Porcum m arin um Veneti dicunt, fortalfis PorKfifch vocaue- rinus. rint,nominenimirum vel ab AngJis,vel Gallis.vel 1 tališ mutuato:Quid'enimilli cum montibus ? An* gli nihilominus vocanta Doggelifchc quafi canarium autcaninum pifcem, ficuti e>^ca’terosgeneris Mufielinfquos fimiliter Germani,vna cum Carcharia Hundlilch dicunt, Graecorum imitatione,qni omnes zv v oz nomine comprehendunt. GE N V S. FORMA. DESCRIPTIO- C Archariam Canemvefimpliciterdičtum Cetaceum branchiatumqj pifcem, haud vero Čete efiediximusaduerfus Saluianum, cuialioquifauetEuftathius,quiapudHomerum_. vbi Scylla pilcatur AiEpIvaf rs zCvan zad HTTon jueičfov eiAuffi Kiiro;. Delphinesenim (inquit) omnifq; . mollitudinis expers. Tunica cornea parte anteriore pofterioreq; dura eft: parte etiam anteriore cx- quifidftime perpolita. Cateriim in oculis confpiciuntur humores omnes tunica:q; longe manifeftius quam in bubuljs,maximequa:huinoremcryftaJ]inuminuoIuir,telisaranearum tenuior,maximeqi pellucida. Ventricuium habet vaftiftimum gulamq;ampliftimam. Heparadepatum, induosma- ximos lobos diuiditur. Qua: fecundo loco addiruricon., pifcem oftcndit fuperiori fiue Cani Carcha¬ ria’ vulgari ftmilem/ed qui in medio dorfo,vbi alijs pinna eft,Serram,qualem Preftis in fronte,gerit. Dabitur praterea Canis Carcharia; alia figura in capitede Cane Galeo 5 quocum pičforita implica- uitjvt feparari non poflit. LOCVS. I DePifcibus. Lib. III. Canis Carcharias. 9 » / Canis Carcana? ipedes alfa. 3 S 6 Vlyftis Aldrouandi Tngnti cum nounanciuus, k L ^ (.^6. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. C Anis CetaceusdegitinaIto,teftantibus Oppiano atquc Acliano. Haudtamen femperibi moratur: nam vt&aliamarisalumnaanimaliaquibusaudaciamn aurainfeuit, cumium* mus per aftatem viget calor, ad litora (inquit a Aelianus) le recipiunt & verfus pracipitia^ /j ' 14 C,I 4 natant,&expofitafludibuspromontoriafubeunt,&anguftisprofundifquefrecisfeinfmuant. Refu- giunt enim pdagus,&qua in eo funt,pafcuanegligunt. Litoraautempetere,moxrurfus etiam ap- parebit ex epigrammate Aufonij,in quo leporem in mare fe prascipitantem capere feribitur. Tefta- amnes turexnuperis Vuottonus amnesnonnunquam fubire,fortedum prardam quandam infequitur. Hac f ul:eat • autem exinfidijs adoriri Pliniusinnuere videtur de fyluis,qua: in mari rubrofunt,loquens. Fruticm adoriitur™ 7 na S, nttu ^° (* n q u * t ) ternorum eft c ubit or um ^Caniculis ref er ta, vix vt profpicere c naui tutum fit, retnus plerumque ipfis inuadentibus. Etmargarita: frequentari fuetaJitora propter pifcantium infidiasde- clinantes,circa deuios fcopulcs & marinorum Canum receptacula delitefcunt,vt ex Ammiano Mar- cellino & Solino recitauimus, & hinc fone ap7ra.xdnpa.jd eft furem vocauerit Oppianus. Canum om- f nium maleficentiflimus eft & robuftiffimus,fuperbus,contumeliofus,impudenfque adeo,vt fepeim ipfis etiam retibus & naflis pifccs adoriatur ac deuoret, fuo tamen fa?pe etiam malo: nam dum ventil indulget, pifce aliquo ei grato pro cfca in hamu infixo a pifcarore capitur, vt feribit idem Oppianus. Carnis humana? prat catcris funt auidiflimi, quod tumaliasconftat, tum quod dvd-pM 7 ro Lata quatit->dextra apprebenfaftylo in pugna eft^mordicus alias tračius Vt prope carinam ventum eft,nifpraccleri vi repente rapiant^abftmi [peci ant. A cfepe iamfubduBid rn *~ mbus auferunturfi non trahentium cpem,conglobato corpore in pila modumjpfi adtuuere. Frotenduntf 1 ' dem tridentes aliffed monftrofolertia eft nauigiumfubeundi,atq'> it a e tuto praliandi , Omnis ergo ciir AA . feculandum boe malum infumitur . Hadenus Plinius. Profuerit vero pifci item natatus velocitas^ 111 alioqui cateris Caniculis tardus eft, vt Oppianus teftatur. Nautis etiam infeftus eft, vt ex Virg 1 '^ 0 oftenfum eft:& ad hoc alludit fortaffis M.Tullius Verrem eiufdem pifcis fymbolo profeindens: infeftior nautis Varresquam Scyllaquddmult6fepluribu$& maioribus canibus cinxerit. Inter p 1 ' fceSjThunnos in primos perfequitur, & ex eorum venatione, cum gregatim prater Italiam adief 1 ' buntur,& Siciliam attingere prohibcntur,pinguefcunt vtin Thunno ex Strabone diximus. VSVS IN CIBIS. Arne (inquit Rondelctius) eft candida, neque ferinifaporis, & ob id multorum Galeorn^ čarni prpfcrenda,haudqucideoreijcienda,qu6dhominum cadaueribus vefdtur. Idq ll ° p _ J deganterapud Athenaum indicauit Archeftratusdiuinum hunccibum vocans.- Kort ali mn panci diuinum bunc c ib um nouerunti Atque adeo vcfci e o volunt bomines leuis x S t uptdxque mentis^drprorfus at tonit i 3 .$luod e a bellua humana čarne pafcatur: quiuisf nc Fife is heminum čarne gaudeti eamfi adipifcatur . C er te quicunque ftolide hac nugantur,punorevvtf ^ Relegare ad olera ccntienit>dr nd Liodorum Ir e fapientepvt teperantesapud illu Fythagora praceptadijA-- Mnefitheus ijs annumerat,qui facileconcoquuntur,inquiens: Fifi e s qainequejolitarif apparentf cC l‘f rurftsgregarijfirntfaciliHsconcoquuntur i vt Congn dr C ar c bana (ffirniles- Galenus a vero CaniS * L ^Alim. tacci čarnem quod pradura atque excrementitia fit,in plebis cibum cedere,fale macerargingratid^ 'La. 3. de fap 0 risefleait,atque muccofam ddeoque nonnifiraroabfque.finapi autexelao ,autalioidg c,u acriquopiam condimento edi folitam_,. Alibi etiam b čarnem hanefale induratam fanguin cnV feribit generare melancholicam. Et Alexander Benedidus multos ex damnato vidus g cnCl ^' ftultoseffedosefte teftatur,vt ex-carne (inquit) fuilladrubulaaafinina^aninajfalfamentis contin^- Canibus marinis,Cetatiifque omnibus. Caterum,vt Galcnofacile adhaferim,ita etiam fieri p° rC vtculp a Natatus. Carnis q na¬ lita s. loc.cjf. DePifcibus. Lib.III. 3^7 ^ vtculpain apparatum referenda fit 5 de quo idem Archcftratus obfonatorum Hcfiodus aut Theo- tApparms gnisjin hunc modum fcripfit: InToronaorum ciuitate C ar c h aru C ant s oportet Caua obfinarijitbdita inf er ril’ abdomin a , Deinde cy mino confperftfaleque non multo afare> fpmbusio c h ar um caput^addendum infper nihil Vr&ter glaueu oleum: v bi vero affata iamfuerint Ea c um intntofuaui ajfcrcnda funt. fuotiens aut e in p leno lancis alueo i urule ta coques Nec aquagelidafontem^nec confečlum l vino acetum> Commifce jv er um oleum ajfunde(dlum> Aridocum cy mino fr olentibusfuauiter b er baru folij s Atfuperprana id e dualne cflammam admoue> Agita crebrb^ne te inf h euurantur. VSVS IN MEDICINA. D Entes huius pifcis argento indudunt aurifices, ferpentis dentes nuncupantes. Eos mulier- ' Demum cula? e collo puerorum fulpendunt, quoniamdentitionem iuuare vulgo creduntur, puero- rumque arcere pauores. Ex eifdem dentifricia parari optima Rondeletius tradit,eorumqi afpcritate dealbari dentes.,ficcitate conferuari & firm ari, ne quis (inquit) d ca?co quopiam eftečtu id j prodire putet. Apparct autem ipfum ha?c accepiiTe a Plinio,qui tamen fic habet: infantium gingiuis dentitionibufjue mult um confert Delphini cum me Ilc denttum cinis frfi ipfe dente gingiua tangantur. Alltgatufjuc idem pauores repentinos tolht - idemeffečius fr Canicula dentis . Eandem facultatem_. dentibus Canis Galeiidem Rondeletius tribuit:item dentibus Galeiglauci, vt omnibus Gaieis com- muncm dfe fit crcdibile. Alias etiam Plinius dentium dolores fcdari dixit 3 Cerebro Canicula? in_. cerebrivis. dtodecočio 3 adfcruatoq; vt ex eo dentes ferael anno colluantur. Succcdaneorum incertusauthor Sc Kafis pro crocodili adipe^adipem Canis marini in remedijsfubftitui volut. Hicfi coquaturcum aqua Si aceto 3 & os colluatur/edatdolorem dentium. EPIGRAMMATA. I N Leporem quidum canem terreftrem concitatius fugit ; in maredeuolutus e rupe quadam,a Cane marino laceratus cft 3 extantepigrammata duo Germanici Ca?faris & vnum Tiberij. Eft ljf . f & 3 Aufonij fuper eodem tetradicon huiufmodi: Gf ^f T rinacrtj quondarn currentem in litorii or a Ante canes^Leporem ccrulcus rapuit . j j . Q At lepus: In me omnis terrgpelagique raptna c sl. Eorfitan fr cfhfi canis asi ra tenet. DE CANE GAL ECE VEL GALEO ARIST. Cap. XXXIII. SYNONYMA. E T Y M V M. GRDO- Riftotcli yctXiov fimpliciter vocari pra?cedenti capite oftendimus 5 quem Oppianus yu- Galeus fim. Asov Kvvct y id eft Galeum fiue Muftelum Canem vocat 5 inquiens: aAAo U( aut Galeus Mu- ftelufue Canis vocari. FORMA. DESCRIPTIO. H Hunc cum uiris dodifsimis eum efse reor,qui Gra?cis noftri teporis crjoAAo^po appellatur, Roinanis communi quibufdam alijs Galeis(Spinaci fcilicet & leui)nomine, pefce Palubo, & propria appellatione Canofa appellatur 3 Mafiilia? uero Pal forte a pali quadam fimilitu- canoja. dine circa roftrum acuininatum,ut in Sphyr^na 3 feu potius decurtata uoce a Palubo. Alicubi in Gal- ’ a te ^ e Rondeletio Milandre dicitur, & Cagnot, quafi paruus Canis . Corporis fpecie alijs Gaieis Enilis eft. Roftrum enim acutum habet & rotundum i oculos mediocres & oblongos, & retro eos * binaforamina, auditui inferuientia. Os in fupinaparte, ualde denticulatum, &ante ipfinn duo aaa foramina olfadtui dicata. Eranehias utrimque quinas detcdlas habet 3 & iuxta eas, duas pinnas, Očmi. Os. Kk vtrimque Brsncbic. - k DePifcibus. Lib.III. 389 A vtrimqjvnam: aliteq; rurlus du«e fupinaparte>cx vtroque nempe podicislatcre vnaenafcuntur: pre- ter qua$ maribusdua? appendices> vtrimq; vna,cx podice pendent. In dorfo etiam bina? fingulares pinnae eriguntur,prior & maiorjn eo fere mediojpofterior & minor, caudae proxima j e cuius 1 cgione akera etiam fingularis imo ventri hanret . Caudain geminam & incrqualem pinnam degcnerat: in- Črnici. perior namqi parseius maior, inferior vero minor eft. Corpus totum oblongum eft & rotund um, a podieeqrin extremam vfque caudam feniim gracilefcit. Non iquamis fed corio tegitur. Ventrc eft Cutis - albo.corpore reliquo cinereo. Ventriculum habet magnum & inteftina etiam ampla, hepar bifidum C9lor ". &pallidum,cuifellis veficafubnečritunfplenem vero fubrubrum. A d mukam magnitudincnu ex- '** a Z nltu ' crefcitjita vt aliquando centenas etiam librasexcedere foleat. Scribit Rondeletius exparte inferio- re oculorum buiuspifcistunicam enafci^ua? totum oculum operitpalpebraaauium modojnon quod reuera palpcbra fittnam authore etiam 3 Ariftotele paJpebriscarentpiices, & palpebra; ex čute fiunt: 1 Llb. z. de haeautem membrana eft tanttuiu,. Par e 13. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. PAR TV S. p P lfcis eft marinus tantum,mariTque potius canofa quam faxofa Ioca habitansjcaterorum mino- rum Canum more . Ouagignit vitellis ouorum Gallina? fimillima, ex quibusfoetusnutriun- 0ua 1 ualia ' tur, doneč tandem perfefti foris excluduntur. SaIuianusgrcgalemeftefcribitiquodhaudi-'a- »s*n gtega- tileerediderim. Non foliim enim čarne vefeitur, fed famdicusadmodum atq> helluo 3 qualesnatu- ragreoarios facere non aftfolet. Citm verodenteshabeatacutiffimos,fimul & validiifimos ,ipfeque fbrtisiitacrobuftus 3 non foliim maiorespifcesjveriim etiamnatanteshomines adoritur,vnde h.odie- Robar. quc pifcatores & litorum marinorum accola cum formidant; appetit enim calces, inguina poplitefq; tam auide (inquit Rondeletius) vt aliquando in terram exiliat: quam ob caufam ipfe Piinij Canicu- laia,quje cum vrinantibus ( vt recitauimus j pugnat>efie conatus eft oftendere. VSVS IN CIBIS. T Nfuaucm duramq; čarnem habet, &propterea trgreconcoquitur. Negligituritaqj fčrdidaque c*™** V li ~ c A plebirelinquitur. Editur autemelixusex alliatodd eft intinčlu ex allio. luas * v* * 1 jšpparatHS. DE CATVLIS. Cap. XXXIV- SYNONYMA. ETYMVM. Riftoteles 3 agens dc Galeorum partu, ra vt Gyllius fcribk^avAAnz, * p.o.Hitt. Katasaitteftaceaquadamgerere>inquibushumoradonifimilitudinem confiftit. cap.io. Gaza reddidit CanicuJas,ad differentiam nimirum r »5 ex.uA\ncjd Scyike fiue Canis maibris } .de quo dičhim eft . Athenaus non vocem (vt Rondeletij verbis vtar) Ed fignificationcm fecutus nam Guat aughier fiuerochier dicunt. In vtroque diilečfo mammas illas candidas & teftaceum illud inuolpcrum,de quo fupra muka ex Arikotele 3 qui ha:cge- nerationi deftinata membra priuadm Scylio tribuit 3 fcripfimus, Saluianus & Rondeletius obferua- runt:quamobrem Saluianus vtrumq; Catuli nomine & defcripfit & pinxit, foia magnitudinis addita g diiferentia. Rondeletius vero minorem peculiariter Scylij 3 fiue ( vt ipfe Gazam fecutus vertit) Ca- niculf Ariftotelis nomine propofuitrmaiorem vero quod in faxis & in altomari : frequentius verfetur, Saxatilem Caniculam appellauit.Maioris dorfum & laterafubnigricantnigerrimifq; &latilfimis ma- Canlculafa culisinfigniuntur. Minoris verdkeuilifime fubrubent 3 notisliuentibus 3 & multd’ quam in maiori mi- xstilis. noribus confperfa. Vnde Malfarius atqj Gyllius hos pifces non eno A/a 3 fed avipfa? elfe voluerunt 3 cum hicalius fit 3 v t modo patebit. Saluianus vero ciim hos priuatim zvvot; nomine Aeliano in- telligi vdit, quiahic dixit 3 Canum genrn quod va.num e si , Gale us vocatur 3 /allitunnam Aelianus prf- ter hos ibidcm kellarias etiam 3 qui Sc ipfi varij funt, intelligit. Vt vero pariendi modo parti- Dijfcrentia. businternis conueniunt, ita vita, magnitudine, cutis afperitate duritiaq; differunt v Minor in coeno, & litoribusdegitanaior in faxis & ako mari frequentius 3 vnde fit vt ille fepius 3 hic raro capiatur. Sal- uianusmaiorem ad cubitalem menfuram excrefcere folqrc ait>minorem nunquam fcte cubitum im- Magnku* pIere:Rondeletius vero minorem in fuo mari ad fummum cubitalem elfe refert, maiorem binos cu- do ’ bitos aliquando fuperare 3 cutcq: adeo afpera & dura elfe,vt ca lignum cburq; perpoliri polfint, non aliterquamcute Squatine 3 eademq- enfium capulos munirirminorem quidem čute etiam admodum afpera elfe,li acauda furfum ad caput manu ducas 3 fin a capite ad caudam 3 minime. Eh tamen alias C etiam ita afpera,vt Bellonius,qui pro Aheria pinxit 3 fabris cum lignarijs 3 ad perpolienda opera vfur- paritehetur. Oculis 3 ore 3 branchijs 3 pinna,caudaqifimiles 3 ijfdemq;abalijsnihilvelparumdifFeren- tes LOCVS. PARTVS. NATVRA. MOREŠ. ■ . • - » -■ ' it-ilblULI ... ‘ : ■ ,• ..... > • n ' \ . Vem maris locum vterq, incoIat,iam diximus:de partu vero fupra: vbi de Galeorum partus diuerfitate ex Arihotelp agebamus . Vterque licet fit carniuorus reliquorum GaleoruuiL. more, minor tamen (inquk Saluianus) gregalis elfe creditur 3 pippterea quod maior fore femper fmgulansijlle vero vna cum alijs plerifqj fui genetis capi foleat. V SV S IN CIBIS. .. • ' r J j’ • . ■ ’ ;tfl - , ) -iJ maji' \ . _ i'_i\ \ ’ V Terq; vix,vfum in dbjs habet: nam & infima eos plebs etiam afpematur,non tam ob infi- gnem carnis duritiem ac vifciditatem 3 quam ventriculus conficere non potek, quam quod virus omnino reddleat. Maior tamen teke Rondelctio pauld ek Ineliore čarne 3 fed quar & ipfa tamen ferinum quendam odorem edat. t) .zob U>q i;u£ JnuiiZOvl; : > 7“a rr?j.V.■ ; j ton tl - novi JF> ? :v «. UD t % -f H " DE GALEO jpž 1 Vlyfiis Aldrouandi DE GALE O, SIVE MVSTELO L^EVl Cap. XXXV. SYNONYMA. ETYMVM. , iViZ V-! il i; ~r\ > -lAL! Galtus glait ^ ; hv fKS » VtACmz3 Galeo , & Stellarl dlf- ferat . Vt i gkuco Galeo v>4e- liani diffe* tat, Galci heuis fpecics ex Gefiiero. A Galeos^id eft James; non aIa?uitatc cutis G r£cis appellari apparetjcum q ul — Ariftoteli Srellam vocatur, &qui ”<> iiano glaucus, laruftate ipfum fuperent fcd vta Acanthia fiue Špinače 3 cui aliasperquam ciMiftinguatur. Atne quis Aeliani glaucuou a ui Ariftotelis eundem exifh’met> re/ragaturg e nerationis modus,quem Muftclo lami ex Ari d 0 ' tele afcrip/Imus . Lamem itaq; Rondeleriu* e * anatomica infpečlione oftendit,eum eile q ul 0 * vulgd Pefee Colombo, fcu potius Pal^ b ° appeJJatur i quod nomen licet Romani ali p hufdnm Galeis etiam tribuant 3 eotamenp ecU . iiariter & proprie Jarueni teftante Saluianoin tc * hgunt. GalJi Emi/IoJledicunt. FORMA.DESCR 1 ' PTIO. orj5 OftrOjbranchiisminnisAauda^corp * _ 1 _• _ :CA.r ntn ^ 31 forma, coJore, interaneifd; cl!nl / . ni ;__. J A bvff°5 \ ci o non tam eU< Galeo'& Stellari conuenit partus modo J quam aJij 5 etJ 3 f\jji IK (ftftinaninif A ^ dcntifHmis notis diftinguitur primis difiert orc . Hdc enim huic'valdc oc tumjciimla?ui plane lit edentulum, dentiu viceafpera?tantiimnmillar:deinde con°’ lamileuius efbpoftremo magnitudinejnaiu^ Canis Galeus vitra centenas etiam libras c c , fcere foleat: laauis Muftelus vix ad vigiu^P JiiC nit vnquam: A Stellari vero maculis q u ‘ u p per dorfum ftellaru fimilitudine varius bu s laruis plane caret. Diftinguitur 1 ^ glauco AelianijColore, qui huic gI aU “ cus nimirum eft, vnde nomen * lili albicans, vel faltemci- nereus. Foramina pro naribus ha- bet: qui- minora funt aliapoft oculos. OE* lita efticon, fi non eiufdem eft Ga faltem ei coniungenda-. vidc- tur,inquitGefnerus, cUJ camlečlorde- bes. fi ■o - h f j OCV5- I A De Pifcibus. Lib.III. 393 LOCVS. NATVRA. MOREŠ. PARTVS. C Vmfititaqueex minoribusMuftelis.,hauddubioin coenofispotiiisquam faxofis maris Iocis obferuabitur . De peculiari inter Muftelos eius pariendi modo, antea diximus ex Ariftote- le,vbi de pariendi varietate in hifce pifcibus agebamius in gcnere. Quamuis vero dentibus careat,carniuorum ramen cteterorum Galeorum more efle certum eft, pifcefque maxillarum afperi- tare atterere. Apparetq; gregalem efle:plures enim vna capti confpiciuntur. VSVS IN CIBIS. U T hicquoque plebi relinquitur * propter duram infuauemque čarnem . Editur elixusex allia- to. - DE GALEO ASTERIA. | Cap. XXXVI. SYNONYMA. ETYMVM. Aleus ftue Muftelus,qui Arifloteli as*sp/st?, Gaza 1 modo ftellatus, modo ftellaris ap- pellatur, ab albismaculis (inquit Rondelerius) lentis magnitudine quibusdepičius J eft,vnde fuis forfttan Lentillatdičhisfuerit. Suntautemetiamafteria?auesinar- * ^ carum » i tem aquilarum & accipitrum genete > fimiliter maculis ceu ftellis quibufda varia? . Oppianus^-o^Aa^ideftjVariumjAclianus-fimplidtero/aAsovvocatjVtindi- ca t hi,s verbi s: a Gunammino?um alitis Gube C etrtna appellaturujui colore njanus c (B .Galeus vocatur: nifi dicamus,Galeosipfi appellari omnes maculatos Galeos,vt Gefnerusopina- £ur. Bellonius Muftelum ftellarem Oppiano a verftcoloricute Pardalionem , (Pardalim dicere vo- Imitj nam Pardalio apud probatos authoresnon legitur ) alijs vero Pantheram ( fic Lippius Pardalin apud Oppianum reddidit ,vt pro pardali quadrupede etiam plerique reddere folent) vocari fcribit, dim Pardalis ab eo prim um inter Čete & belluas marinas feparatim numeretur ^ mox Galeus 7rom- Ak inter Canes. Adde qudd vel ipfo Bellonio teite dcntium Pardalis morfus non fecus Oppiano le- tkiliscft,quam aculei Draconis mariniičlus:vndeilIudpocta?:ex Lippijverfione: lxitialefacit njulnm Fant bera tremendk Dentibus in terra.fluttu rnagis ajperaponto . FORMA. DESCRIPTIO. I Dem Bellonius Galci fine Mufteli ftellati duas exhibet fpecies/ed has Ariftotelis rd. vnde illi(inquit)nomen:alias rotundas efte:Ha:cille addita hac icone. Galeus Afterias Rondeletij. sijlcri & nepernities vila e is inferaturutac], doneč Uti ac fine timore natant>tam dtu cuilodireil * le non ihtermittit , nune it ter go c um e is nat on s , nune vero non a ter go ,fed adnatat modo advnumeommlatU3,mcctoadaiterum . Siquisveroexpantulis timerecaperit , illetimore cognito>orc~> bianteparuuUm excipit:deindc timore prateritetfuem dcuorauerat 3 reuomit>qualem ac cepetat], ille rurfus nat at . Cum ob hanc itaqj naturam m eri to omni iure Galeis cum accenfuit Rondeletius, tuni quod tota corporis figura ca:tcros Galeosreferat, & pifcisitemfitcartilagineus. Adhax feuitiaaudaciaq; Cani Galeo non cedit:quin «que atq* ille carnis humana.’ efl auidiifnnus,cuius reifefe oculatiflimum teflem effe feribit. Ciini enim « fiate puer qui militi cuidam erat a pedibus,in litore ambularct>euni diu fecutus Glaucus,calces tibiafq; quin arriperet,parum (inquit) abfuit,& a puero gladioconfofTus in litus eiečlus eft. Pifcis efl quatuor aut quinq; cubitorum magnitudine. Dorfum c«rulei eflcolo- risexaturatf vndeillicognomcmventercandidi. Roflroeflacuto,oculisfatismagnis,exquoriimj G inferiore parte enafeitur membrana candida,qua? ad oculos furfum attollitur, eifq; veluti nubes cali- ginem oflundit. Oshabetinfupinaparte. Dentiumacutorum,Iatorum,quodamrnodoferratoru, ad laterafpečlantium ordines duos. In palatofubflantiam quandam fungofam,& mollem ,digitifq> cedentem,qua: fupernam intci namq: orispartem rcplet. Linguam craffam,latam,afperamqj. Ven- triculum ampliffimum ac Jongiffimum:huic fplen anne&itur longus,ex multis particulis carnofis, ro- tundifq;inflarracemi compačtus.renum Delphini modo. Inteflina primiim gracilia funt, deinde lata,fine vllisfpiris. Ex veniš mefaraicis rami duo oriuntur: quorum alter ad hepar, alter ad ventri- culumperduciturdn eoin alios.multos ramosdiuifus.Hcpar adipofum inlobos duosdifle<5lum,quo- rum alteri vefica fellisha’ret, fel viride efl, cor angulatum.Ventris parte infima in maribus feminis vafain partes duas diuifaccnfpicias,ih frminis vuluam. Prarterea in maribus fubflantiam quandam carnofam,digitali magnitudine,penisfpecie. Branchi«detečl« funt: prope has pinn«du« magns, ad podicem ali« du« minores. Ali« du« funt in tergore: prior in medio fere maior: poflerior prope caudam minor. Cauda ex duabus con flatifuperior muho longior efl,quam inferior,furfumque fpe* čtat. Cutelfuitegitur. Galeus glaucus Rondelet. H DE M A L T H A. DePifcibus. Lib- III. 395 DE MALTHA. Cap. XXXVIII. M A'a 5« inter marinasbeluas cnumeratur ab Oppiano . Et Suidasalicjuando Prefti eandem Maltha ',qui facithis verbis: 3-aAaajin,^ A.eyojuew > /ux,A.Qn: id eft 3 Preftisgenuseft fitpifcis. Četi marini 3 quod vocatur Maltha:De qua beluadicemusin Phyfetere:aliquando a Pre¬ de diftinguit 3 beluamq; Sua-avfa.ydvi?ov , id eft 3 inexpugnabilem 3 vel expugnatu difficilem efle fcribit: x>jto? (inquit) S-aActasiov dnpiov croAi/aJas: sV< yctp Mcav 3 <£6yaivct , 7rdcp^ctXii ; 3 oleoperfricatur ant'e . Maltha etiam veteribus dicebatur mollis tefte Nonio: Lucilius; lnfanum quem maltham & faminam diet iubet. Sane malthacia Gra-cis J mollitics Latinis cft,& malrhacus mollis 3 effeminatus: Proinde etiam maltham vocant ceram mollitam 3 ac quicpiatn Emile ad tabularum ferruminationem aptum,vt promptuarij confarcinator tradit: vt a mollitie fen po tiusa molliendo Malthapilcisnomeninuenerit: quamobrcm Rondeletius hunc Cetaceum pifcem cx Galeorum genere 3 Maltham efte conijcit 3 quod caro ipfi fit laxa mollifque 3 non fenfu modd 3 fed & Malti \ facultateraluum enim (inquit)mollit cietquc fuccilentore: Noftri SorratjRomani Lamiolam vocat. Roftro eft breui 3 dentibus latis Sc acutis, Carcharia?modo. Os habet in lupina parte non multum- bicpifcem. infraroftrum,dentiuin multosordines . Pinnis,cauda, internispartibusa CanegaleonondifFert, nifi quod alba oculorum nebula caret. Maltha Rondelct. DE VVLPECVLA MARINA. Cap. XXXIX. b SYNONYMA. ETYMVM. Ra’cis dA d>7rvt% vocatur,Latinis Vulpes aut Vulpecula,Oppiano etiam A«oe, & ^ non fimpliciter d^co7n\z'ta ; 3 quafi Vulpinus Galeus. Nomen ei non a cauda; longitudine, £ t ^ mm> U vt Rondeletius retur,verum vel ab infuaui ingratoq; eius guftu 3 vt Diphilus tradit , vel ab * aftu ingenijqi calliditate,vt Ariftoteles innuit,quibus terreftrem Vulpem jemulatur. GENVS. Simia 'Bel- Ioni ]. Vulpecula Bellom]. Vulpcs At cheihati. i Forma cor- poris &can di c. Color. PUime, Os. Veram Vul- pem efle. lAthenai lo cus emenda tur. Zyg&nA pin na. jp5 Vlyfsis Aldrouandi GE N V S. FORMA. DESCRIPTIO* I Ntercccteros Galeos ab Ariftotele Oppianoque enumeratur. Rondeletius & Saluianus veram acgenuinam Vulpeculam efle profitentur 3 quem Bellonius a vultus (vt fic dicam) fimilitudinb Simiam marinam vocari teftatur (longe tamen alia eft marina Simia Acliani.) quique Roma:& plerifque alijslocisob longamfalcatamq; caudampelce Spadaquafi Gladiuspifcis nuncupatur 3 no- mine cum vero Gladio,& T«ni« quadam fpecie communi. Quibus aduerlatur Bellonius:cuinimi- rum VuJpes veterum eft 3 quem illi Centrinam faciunt. Ego illis omnino acquiefcendum efle noiL. dubito. GalJi Ramart 3 quafi Vulpem dicunt. Notandum interim eft s alium efle 3 quem Archeftratus apud Athenamm circa Rhodum omnium fapidiflimum efle tradit & alio nomine zvva. Triom, id eft Ca nem pinguem appcllari 3 licetfecusarbitretur Rondeletius. Huiusitaque& Saluiani Vulpeculam.* inter reiiquos Galeosnotiflimam reddit caud«proceritas 3 & totius infuper corporis habitus. Craf- lior enim eft & breuiorjta vtcauda,quam falcatam & quodammodo enliformem efle diximus,reli- quum corpus magnitudine non foliim ad«quet 3 veriim etiam fuperet. In cuiuscaud« exortu pinna p confpicitur. Čute tegitur. Ventre eft candido 3 dorfo vero cineraceo. Ventriculum habet amplum, inteftina lata 3 iecur vt in ali js in duas fibras diuifum & pallidum: cui fellis vefica commifla eft 3 & fple- ncm lubatrum. Haud minus quam Canis Galeusaugetur 3 adco vtaliquando non fecus quam ille> vel ad centenas libras excrefcat. Cum illo item oculis 3 ioraminibus auditui & olfačlui inlferuientibus, & branchijs quoq* conuenit. Rondeletius pinnas qu« ad branchiasfunt & ad anum 3 Ion giores efle ait ijs qu« funt in dorfo: videturquc diuerfum a Saluiani Vulpepifcem pingere 3 nam & caudamita^ exprimit,ac fi ex binis conftaret pinnis,quarum vna qu« furfum abit 3 toto corpore longior eft, altera decuplominor: ciim Saluiani pifcis vnicatantiim pinna anguftiflimaconftet 3 pinnafque tam in prona parte quam in fupina habeat. Idem Rondeletius os paruum tribuit,idque non multiim infra roftrum efle aflerit^dentibusacutis inftru&um: cuiusroftri pofitus Saluianus non meminit , attamen exroftri proceritatealiterfufpicaripoteft. Annefortalfis duofuntgenera? Rondeletius autem hunc fuum pifcemjverum ac genuinum Galeum Vulpinum efle, ciim ex tetro ingratiflimoque eius odore, vndc nomen inuenit 3 tum ex moribus quos veteres ei afcribunt, pulchre oftcndit: fed vnicus eft (inquit) Athenad Iocus 3 qui nobis obijci poteft: AriftotelespluraGaleorumgenera ejje tradit &c. Vulpem vrtam haberepinnam iv upava, in dorjd vero nulldm. At locum hunc mcndo non vacare conftat: nam fi adoffl G nes Galeos quihic numerantur 3 poftremamfententiam referas 3 nullam fcilicet eos habere intergo pinnam( enim nomine metaphoricas pinnam fignificari inMuftelo Centrina docuimus)id procul a vero abefle, omnibus qui vel Galeos viderunt 3 vel de eis aliquid legerunt, notilfimum eft* Si foli Vulpi id tribuas 3 quid id fibi vult 3 vnicam habere pinnam 7rpog rdi upavtp ? nam «p< zvog in ani- mantibusdicitur palatum quaft orisc«lum,quod etiam upavtazog & V7rtpeoa appellatur. Quod fidi- cas pinnam in palatoefle 3 quid abfurdius? Legendumitaque cenfet^rpdcTa «pa/aideft 3 ad caudam* C«terinn nullam in cauda pinnam efle,neque de Vulpe 3 neque de vilo alio Galeo vere pofllsdicere, pr«terquam de Zyga?na 3 qu«nequeinceruiceneque indorfo 3 fcd 7tpog ra upata Xcobfttf cauda: Jongitudo?etenim cum adhucparui funt & tenelli foetus,mollis ea eft & ficxilis. VSVS IN CIBO. C aro (jualis. "TOn folum reliquorum Galeorum moreduramexcrementitiamqj ac concodu difficilem car- nem habet,verinn etiam plane virofam . Adeoenim grauem'ferinumquedum mandituG 1 . 1 odorem edit,vt fane terreftrcm Vulpem edere videaris, vt no temere id nominisobtinuerit. DE GALEO ACANTHIA. j Cap. X L. SYNONYMA. ETYMVM. 1 '1 • »' Vi Grarcis yetXto<; dx.avQ'ictt; appellatur, apud Latinosnomen nonhabet: Theodorus in Ariftotele Muftelum Spinacem tranftulit. Dehocpropterdorfifpinas,aquibus nomen obtinuit,nulla eft controuerfia: omniumqi iudicio eft qui Rom* nomine cum y , alijsquibufdam Galeiscommuni,pefce Palombo vocatur, ab alijs veropeculiarino mine Scazone,VenetisAzio,LiguribusAgufeo,Maftilieniibus Aguillar, abaculeiS; Gallis Chien de mer,quoft Canis marinus. Hune Ccntrin* etiam nomine Aeliano intelligi,fequen' ti capiie apparebic. foRMA _ s Amor m ptoiem. H DePifcibus. Lib. III. Galeusacanthias fiue 5pinax. i ? 3 99 £ FORMA. D E- SCRIPTIO. Ro/irum. Oculi . Os. Brancbia. Pinna. Mans & famina di - fcrimen . Vamuis tum ad Canis Galei, tunu ad Galei I^uis figuram proxime admodum accedat,ab vtroque tamen manifeftifli- r mis notis interftinguitur, vti ex pro- cedenti hiftoria patebit. Roftrum huic primo la- tum,mox in aciitum deffnens. Oculi mediocres & oblongbretro quos bina funt foramina auditui dicata. Os in fupina parte,detibus magnis & acu ti/fimis armatum, quibus a lami Muftelo dilfert , quippequemedentulumeffediximus. Ante os bina alia funt foramina, qu« olfa&ui inferuiunt. Branchiar a lateribus, vtrimq; quina? & detečlae funt,c£torum Galeoru more.Has feq.uuntur pin na: dua: natatui deftinat«r in parte fupina nulla? funt:praterquam ex podicis vtraq; parte, qug in faunina minores,in mare maiores funt • qua nota a ca?teris Galeis omnibus differt, quando in om¬ nibus inter podicem & caudam imo ventri fingu laris pinna commifla confpiciatur. Prgterea mas appendicesparuas illichabet, qua notapotiffi- miim a firminadiftinguitur. In dorfo pinna:, vt in alijs Galeis,bime funt: hoc tamen a c«eteris ex- cepta Centrina differt,quod huius vtraqj pinna, anteriorc parte aculeumlongum, triangularem potiiisquam rotundum,annexum habeat,vnde nomen inuenit. Corpusfenfim graciliefcensin caudam definit geminam,cuius fuperior pars 16- gior efUnferior breuior. Venter albicat.dorfum vero cinereum apparet. Rondeletius author eft, dum in mari viuit,colore fere argenteo effe, ciim expirauit,excinereo rubefcere: fplenemque ha- bere in duoslobos diuilum : ca:terispartibus in- ternis cum alijs Muftelini generis conuenit j quamuis huic Athemruspeculiaritercorpenta- gonum attribuat: hoc tamen &ipfi cum ca^teris Muftelis commune eft. Magnitudine nuquam vel ad Ganem Galeum, vel ad Vulpeculam ac- cedit. Nunquam enim viginti libras implet. LOCVS. PARTVS. M Ore aliorum Galeorum minorum ce- nofa maris loca habitat, & flumina^ nunquamfubit. NegathosinEuri- po Pyrrhao reperiri a Ariftoteles his verbis: Mu- 3LHu ftelietiam & Špinače s ineo mari ( Euripo Pyr- ca t ’ 3i ' tAculeus . Cauda. Color. Parm in. terna. Magnitudo . fiibu gignuntur . tjuo točo particuiam ccexpunganoam ene vomin, s u y ujai “ 1 H* S 1 r a ^sdicit,nihilattinebat J &Spinacesdicere,quando Spinacesipfi ex Galeis fiue Mufte- 0mrum r c Ul- l Galeum fimpliciter dičlum peculiarein fpeciem effe fupra oftendimus: & hic ea parti- m fiierf., 0n ? n ibus codicibusleuitur.Huic eodem b Ariftotele tefte oua continentur fupra feptum tran- ° ta l l p tu uuscoaiciDUSiegitur.Muiceodem"/vnitoteieteireouaconunciuui u m jfupramammas, in quibus iam «blolutis,cum defcenderint,foetus nafeitur, quem poftea L 6. Hip. re cap io. L1 z liquorum - \ 400 Vlyfsis Aldrouandi liquorum eartilagineorum more parit. Rondeletius teftatur fefefexin ventre perfečios fcetusob- £ femafte 5 quos ex ouis per venam quam anatomici vmbilicalem vocant, excludat 3 pendentes, multis alijsouis nondum exclufis: oua autem nullo vinculo alligata efte: itaque ex ouis alimentum trahi ab illis,doneč perfečli foras emittantur. N A T V R A. MOREŠ. Gregalč cfje. a L.6- Hitt. cap. 10 . S it licct Spinax caterorum Muftelorum more carniuorus, gregalis tamen eft, & propterea plu- res fepenumero vna captos conlpicimus. Ciim vero caeteri Mufteli foetus fuos & recipiant & rurfus emittant 3 ficuti $quatinte quoque & Torpedines: Spinax id facere non poteft, proptcf memorata? fpinae irapedimentum,vtfuo loco ex a Ariftotele oftendimus. ; VSVS IN CIBO. D Vra quideniinftpidaq; & hurus caro eft,qterum longe minus quam Vulpeculavirus refipit, quare & minus faftidiri & a menfis arceri aiTolet. Plebeius interim vilifque pifcis eft. Editur vt cectcri ex alliato * DE CENTRINE. Cap. XLI. SYNONYMA. ETYMVM. Vi Grarcis x.ev7piw$ quafi actileatus pifcis vocatur: a recentioribns Centrina redditur: quod improbat Gefncrus:& rečteq uidem :cum fit Centrina(jtet7p/W) tefte Scholia- fte Nicandrfdipfas, e vipera? fpeciebus 3 & fpecies etiam culicis apud a Theophra- ftum. Vitanda? itaque aequiuocationis caufa, nosquoque Centrinem vocabimus huncaculeatum pifcem ,qui abaculeis nomen accepit, vtOppianus teftaturhis q verftbus ex Eippij verliono: Tugnaces interpifees Centrina vocatur Altera 3 quodslimulis eredatur noxia nigris. Centrlncs j)j x i autem aliquoties Aeiiano hac voce non vnum & peculiarem pifcem intelligi, fed omnes quiin- \ ^ eia ' terminores CanesddefRGaleosfiueMuftelosacukisprteditifunnhocenimmanifefteinnuunthaG eius verba: Ex relicjuis duobus generibus Canum>ahus Galeos,alius Centrincs appellarifilet: quod c otonu varium efl 3 Galeos nominatur:reliquumgenus qui Cent rine s appellauerit,rio crrauerith e is innatifunt acu- lei duri & aduerfus omnia reJiftentes 3 quorum alt er in c apitisfummo verticc 3 alter in cauda e si , atque ve- nenatumquiddamhabent. Quamobremprtrter eum quodehfcagitur } Spinacem Muftelumquoq> intelligere arbi tram tirana m & ipfe quoque eodemloco aculeos gcrit,cum quo ne confundatur,hunC Hymt. Grteco nomine retento Centrinem appellabimus. Huncnonnullis eundem cum Hy^na vid eri te¬ ftatur Hermolaus:ca:terum diuerfaplane animalia efte ex Oppiano conftat, cui Centrines minori- bus accenfetur MufteIisiHy^na vero beluis marinis 3 epitheto etiam ab immani magnitudine adiečlo, d7rct'ianov a^S-o; varni ;. Alij item Centrinen eum efte voluerunt 3 qui Roin^e Lechiaappellatur, quem Rondeletius Glaucum efte oftendit,non quidem Muftelini, fed fui generis pifcem. Idem Rondele¬ tius &Saluianusverum &genuinum Centrinem efte docent 3 qui Roma?&tota ferme Italiapefce H PorcOjMaflilia? Pore nominatur 3 nec id inepte (inquit Rondeletiusjvel quiafpeciem porci referat,vel Torcus pi- q uia porci more in cocno fe volutet: Vocatur & alieubiin Gallia Bernadet 3 alieubi item Humanthin 3 f us ' alieubi denique etiam Renart, id eft VuIpes,vthocpoftremumnomenfbrteBdloniounpofueritjqui hunc pifcem nobis pro veterum Vulpe obtrufit. - ■ . . t CČtrina fer p vrt s. - 1 L.i. Hift cap.rlt. CENV5. DePifcibus. Lib. III. 401 1 A GENVS. DlFFERENTLE. DESCRIPTIO. P Linius nufquam huius pifcis mcminit:neq j etiam Ariftoteles in ijs^ua? nune cxtant, iicet eum Athena?us teftetur ab eo inter Galeos cnumerari: qnod etfi nuncapud eum nolegitur 3 haud maletamen Centrina? aliorum, (noftrifcp) conuenitmam ciim cartilagineus /it, & fere teres, & plerifqj item notis alijseum reliquis Galeis conueniat,haud male ca?teris annumerabitur. Cum ijs Sx Galeh autem collatus 3 quod ad corporis formam,breuis eft 3 craftus 3 & fpiffus - A capite ad pcdicem trian- c ff e • gulieft figura 3 ventre nimirumpianolatoqs 3 vnum triangulilatus; partibus qua? vtrinque dorfo adia- Form • cent 3 reliqua duo latera conftituentibus: itaqi in fuperiori dorfo vnus eft angulus, rcliqui duo in ven- tris dextrofiniftroq; latere.Roftru habet neq; admodu cxtenfum 3 neq; valde acutum: caput exiguu ^ 0 ji runtt &depreffum:oculos mediocres & fplendentes, ^ poft eos duo foramina auditui deferuientia: duo item ad eofdem alia fupina roftri parte pro naribus . Os vt in alijs Galeis fupina parte 3 rotund um_> 3 q s . magnum 3 ferefemper hians 3 dentibus latis acutifq; armatum:quorum in fuperiori maxilla triplex or- doeft,in prona vero fimplex. Branchias vtrinqj quinq; in lateribus 3 eafdcmq; detečtas, vtin alijs Ga 'Branchl&. leis 3 habet. Pinns ad eas vtrinq; vna 3 totidemq; ad podicem 3 & rurfusin dorfo totidem 3 quarum prior Tinna • “ a capite ftatim enafcens, multiim furrigitur crifta? inftar 3 aculeo armata longo quorum dextro lata fatis fellis veficulacommittitur.Fel album eft & aquofum: Splen fi- militcr in duos lobos diuifus colore carnis eft. Cor compreflum ex rubro albicat. Addidi & duas alias Centrines icones tum alias 3 tum cauda?potiffimum tenuitate a vulgari differentes: pofteriorem Bernardus Caftellettuš Genuenfis vera? ac genuina? veterum Centrines nomine mifit. Vtraque ad fccleton effifta eft. Centima Rondelet. LI 3 / Centrina prior authoris ■ • Ccntrina vera Caftdetthaltera authoris* 4°3 404 Vljfsis Aldrouandi L O C V S. P A R T V S. Vftelus Centrines plane marinus pifcis cft 3 & nufquam in dulci aqua vifusrpelagiuspotius quam litoralis } quod vel inde licet colligere, quia rarius capitur . Capitur autem & ver- M ’ Katur in coenofis maris locis 3 vti Aelianus & Oppianus teftatur. Oua primum intra fo gignic numerofiifimajvitellis gallinaceorum ouorum fimillima 3 deinde reliquorum cartilagineorum more animal excludit. NATVRA. MOREŠ. P ifcis eft carniuorus & folitarius. Aculeis fuis armatus nulli non refiftit, quin inuadit ctiam acla- dit,inficitq; veneno. Oppianus 3 enim inter alios venenatos recenfensj fic canit: tjje. Horrendus curus cjuigaudet Scorpius antro Gobius in curua nimium contentus aren* F l.ih.i. £/ c ant s,at q 3 Draco^volucri/lji per 'nam Grz- ce lic legitur: Kal x.6vu; 3 oi hravvuoi dpya.xiou?i: id eft,& Canes qui ab aculeis feris nomen o. habent. Meminit & b Aelianus,fed venenum hoc negat efte lethale. Venenum (inqui t)quidamfi' fcespungendo immittunt>non tamen lethale./vt Gobius 3 Draco>Hirundo . Ca?teriim Vt Hirundinem & Go- biumpungendo innocuum venenum effunderc^acilecredojitaecontrario Draconisičluslethalis dh,quocum fortaffis Centrines numerandus fuerit. Licet vero ex Galeorum genere lit, fgus tamen eorum more intra os aut vterum recipere non poteftj vt de Špinače etiam dičtum eft 3 propter pr#&- tos videlicetaculcos. i ‘ CAPIENDI RATIO. C Apitur Centrines codem quo alteru Galeorum genus modo, vt Aelianus ait: Album pifcem illccebramad eoscapiendosdemittunt.,exhisfiquicapitur, ca^teriomneshocvidentes 3 in ^ captum infiliunt,eumquc nifi repellantur, hamo cx profundo extra infequuntur, vt fupra dičlum eft. VSVS IN CIBIS ET MEDICINA. V Ix alius pifcis datur,qui Centrine duriorem čarne habeat, vtpote qua» neruea potiiis quam carneafubftantia conftat:eftqueinfupervifcofa admodumacglutinofa, &vtEpametu s ait in libro de re coquinaria,non foliim infuauis 3 fed grauis etiam virofiq; odoris: quamob- ^ a " niS rem fi qua? alia 5 dilficillime coquitur,& pellimi fucci eft;ideoq; re r • t« * r . • i t n . r • _11!_J _ 1___• i _ Fel. Cutis. VUUV W**WV*U*'- -— 0-- I --- J JI fpica nardi,abfynthiumdadanum, ftyrax, at fic minus emcllire; doloresitem articulorum leuare s v- ^ trumque magno cum fucceftir expertum efte. Eodem oleo (inquit) ad lucernas vti poftumus.Felfuf- fufionesdelet,melli permiftum & palpebrisillitum. Čute item artifieum opera poliri poffunt. Cims ad pforas &capitis vlcera manantiadetergcnda,exiccanda 3 miraq j celeritate percuranda valet CUH1 cedria admotus. Vrinas non minus moue: quam cancrorum & erinaceorum cinis. DcPifcibus. Lib. III. Simia marina Danica; 4 °* De SIMIA MARINA. Cap. XLII. Ellonius,vtmeminimus,Simiammarinamfacit, quem noscum Rondelctioalijfque in Galcorunr genere Vulpeculam. Dc Simia vero marina,folus, quod equidem no-* uerim,mentionem facit a Aelianus,inquiens: Eftetiam inmarirubroSimia,nonpi- «^ ■ fcis quidem ha?c, fed beftia cartilaginea, veluti fquamarumexpers, eaque ip£e- non magna_. . Colore eft terrcftri fimilis, tum facie fpeciem fimilitudinemque CUiuf 7 v ciufdčgerit. Non pifceo tegmine reliquumcorpus,fedilliufmodicircumueftitur » qu Ul 0c ^ tcEudinisinuolucrum eft. Eadan fimiliter atq;terreftri$ leuiter refima eft eius reli- Vobliquo inter os 6^ oculos defcenfu. Colorei viri- dis corpore toto: fed in dorfo magis fufcus j ad latera pallir dus:denteslati & continui.Re liqua fatis apparentin icone: qua? ciim ad fceleton fačta fit, in viuo animali non omnia fimiliter fe habereTufpicamtir.Tefttidineni inuolucru fiaecederet,Aeliani hanc fimiam facerem. Hucufq; Gcnerus:qui iftiufmodi monftrunu, cuiuspičduram Hier. Cardanus ipfi commuuicauit, marinis Simijsadiunxit. Cardanus Serpentem Indicum (inquit) effe fcribit 3 Mediolaniin macerie quadam repertum, necaliud addebat: fedcau- da videtur animalis aquatilis efle : caput 7n^nzo^Sk 3 id eft Simijscognatum aliquid pr^fefert, vt& digiti pcdum,quos binos tantiim oftendit,manuum inftar oblongi. Vix cquidcm aufus hoc animal proferrtfuiftem, nili d tanto viro accepiflem. DePifcibus. Lib.HI. 407 1 DE Z Y G M N A. Cap. XLIII. ORDO. SYNONYMA. E T Y M V M. s? . 1 • .it- N/blentis iftiufmodi figura? pifcem, ciun haud paucahabeat cum Galeiscommunia, nonineongrue,ijs fubnečtemus. Nomen inuenit abinufitataac monftruofapene dixerim capitis iigura,qua to £vyov imitatur,quo tranfuerfum librile fignificatur, ex quo lancesdependcnt: item iugumquodvt tranfuerfum boum ccruicibus imponi- ^ tulita in hocpifce caputcxtranfuerfofitum eft : quadecaufaalicubiin Italia Pelce Brfefira. baleftra,&Pefce Martelloappellatur, quodarcum malleumque itidem imitctur: Martdlo. vndeeftquod Giilius hunc pifcem veterum Sphyrenam efiecrediderit,quoniam - tundi deorium potius quam in latus aut furfum fpedbantes. In vtroq- prmterea vitima frontis pa rt o I) oculis proxiina,oblongum infculptum eft fbramen,audituiolfačluiue aut vtriq- (vtarbitror) fubfcr_ uiens. Os fubtus inferiore parte permagnum habet,dentibus validiftimis,planis (latis, Rodeletius) q s . in latufq; fcrra? modo vergentibus,tripliciqj (quadruplid,Bellonius) ordine digeftis armntum: Lin- ‘Dcntes . guamlatam,humana’haud abfimilemsbranchiasvtrimoue inlateribusquinas &detečlas, cateroru Lingua.. Gaiedrum inftar:in dorfo pinnas duas^vnam capiti proximam & maiorem, alteram prope caudam Sc 'Braiuhi &. minorem (licetin dorfo nullam,prope caudam vero duas paruas eftfe Rondeletius fcripferit) binafqi Pinnx - aliasvtrimq;; priores & maiorcsad branthias:pofteriores vero & minoresin medio ventreipoft quas rurfus alia vnica & parua prope caudam e regione alterius minoris in tergo exiftentis jmo ventri fub- eft.Caudapinnisduabusina?qualibusconftat,quarumfuperiorvertebrisfulcitur,ac mulrolongior eft: inferior vero vertebris caret,breuiorque extat. Non fquamis fed corio tegitur. Venter aibus Cutls. tergum vero cineraceum: pro fpinis cartilagines habet. Rondeletius ceruicem gulamque habere., Co i oK fcribit. Ab iftiufmodi Zyga?na plurimiim diftert,vt icon ipfa prae fe fert, qua: altero loco depičla eft, ventre candicantc,cmtera nigra. Os miniacei coloris eft. L O C V S. yi6 Vlyfsis Aldrouandi L O C V S. L. i o.e.z. Lib. i . L lbeltajVticetaceuspifciseft (inquitidemSaluianus) itaetiam pelagius, non litoralis 3 quem- admodum Aclianus a quoque teftatur his verbis: Adlitora aut minime profunda locaaut bre¬ nta ex Cetaccogenere nalitim appropinquat,fid in alte drprofundo v er fant ur . Eximia autem ma- gnitudine exiRimantur Leo 3 Libella,Pardalis 3 Phpjeter 3 Prefhs, Malt h a belua wexpugnabilis,Aries vdtpfi afpccht infejlifsimusproculenim licet compareat 3 mansprocellas ciet dr agitat . Hacille 3 ex b Oppiano ncmpe qui interprete Lippio fic tanit: Ju lit t us pauca cxili unt 3 qua c or por e v asi o Suntjsac veliferisfemper volttuntur in vndis . Magno horrore Leo-poji bos horrenda Zygxna , P ant bera varia maculis 3 Ranaque furentes , Atquc Melantbiongentcs dr dente timenda Prejlisjetbiferum Lami£ } foedumque bar at hrum, Riollitte k ometi N alt bo. quaferre videt ur Comu Aries pugnax 3 (jr fterumpondus Pipana Atquepudendd Canumgens dr furibundapropago. Quamc.brcm cuin haud Ion ge a litore pifcari foleantpifcatorcs 3 eas perraro & minores folum(vtqu* fortuitu ad htus adnatarint) capi videmus. NATVRA. MOREŠ. i Deni Oppianusterrcftrcscum aquatilibus animantes quodad magnitudinem &vires compl- ranSjLeoni Zvgenam opponit & pnefert. SJjgi t ant um fulut prajlant vir t ute Leone s? .Ouantumfub flucluferturprafare Zygana . " fiex.Ho- Terribilem autempifcčefie D. Bafilius 3 quoque affeuerat . Non foium enim pifces reliquos,etiam nul. 7. magnos 3 atque natarrtes homines fiquiobuijoccurrant 3 fua?frontisacie vulnerare ac fubuertere 3 fcd amplo etiam ore & vaJde denticulato diJaniare folet. Vnde qui pifcandi aut quauis alia caufa longius a litere per pelagus natant 3 haud ab re eam cxhorrefcunt: quin ciim fit afpcčlu ipfo horribiii trucique, occurfuseiusnauigantibus &natantibusinfaufius inaufpicatufque olim habitusfuit 3 vtidem Aelia- nus memorue prodidit. VSVS IN CIBIS. C Arne ek dura & infuaui 3 ferinique odoris: ideoque a Galenus, eumq; fecutus Paulus b Ac- G gineta inter C etaceos numerandam cenfuere 3 quibus dura caro ek J infuauis 3 muccofa 3 excre- Ca>o (jus lis 3 L i. Ali- _ mm. J mentitia 3 mali fucci. Haud iecusquamreliqua Čete (inquitGalenus) fale priusinduratur 3 vt L i.c.p4» tenuiuscorporialimentum prasket 3 cočHonique&fanguinifaciendo accommodatius. Namrecens caro.nifi valdeprobe concoquatur 3 crudorum fuccorum magnam in veniš copiam congerit. DE MOLA SALVIANI SIVE OR- THRAGORISCO RONDELETII- Cap. XLIV. SYNONYMA. E T Y M V M. Ygena? inter cartilagineos obcapitis infolentem figuram quodammodo monflruola? monkruofilfimus ifire totocorpore cartilagineuspifcishaud incongrueadijcietur.Mo- H lam in plerilp; ltalite lorisjtem Maffilia? vocant,quod fanguineainformemq;opinorj eam mole m quam aliquando muiiercs fine maris congreffu 3 in vteroconcipiunt 3 quo* dammodo rclerat:Ex folo enim capitc con kare pifcem apparefiob corporis breuitatei feu quod rotunditate copons 3 mola? molendinaria? fimilis,fit vt Rondcletiusexponit. Hifpaninefdo Lunapifeis. cur ]5 0Ut appellant. Roneletius fuis 3 id ek Monfpelienfibus feribit Lunam dici,quoniam extremacor- poris parte qua’ pinnisfubeftjluntecrefcentis figuram aptiflime referat, velquiademptispinnistoto corpore rotundo ek Luna? plena- inkar, vel propter corporis extrcmum quod luna in cornua curua* ta krnile ek 3 vel propter rotundam corporis figuram luna? in orbem finuata?,vel denique quod nodu Nonefe l.u fplcndeat. Lunam tamen antiquorum effenegat 3 quoniam Aclianus cx a Dcmokrato viroapi- na amujuo- f car pj f^ictia catenus inkrucko 3 vt probe rem pifcatoriam interpretaretur , feripferit pifcem form? pul- [ urn ' chritudine eximium appellari Luna 3 cxigua'magnitudine 3 lata figura: Idcmqi afierebatcyaneicolo- L ' 15 C ‘ A ' ris Iptcie fimilitudinemqi gereredn dorfo pinnas habere molles & l^ues (ul ek 3 no duras 3 aut afperas) cafdemq> DePilcibus.Ub.III. 4ii Seferinus i Rota P linij . b Lib.?.c. 4 . Orthrago- rifcus. A eafdeinq; in natado explicare,& ad fimilitudinem lunj- femicirculum efficcrerfimul & eum ipfum (vt Cyprij pifcatores aiunt) quum eft plena luna exiccari atque intcrire: ac fi ad plantas admoueris,eas snarcefcere & euanefcere: item fi iam pitna Vel crefcente luna,in id arque,quod in perfbflis puteis re- perkur,quis hunc pifcem eiecerit,aquam iugem ac perennem fore:fin extrema & decrefcente luna.,, aquam exarefcere. Quod fi hunc eundem infontem' fcaturientem conieceris, quomododixi de pu- teo,is adrationem luna: modo euanefcet, modo implebitur. Ciim itaque in his multa luna: pifci tri- buantur,qu« huicnoftro defunt,Aeliani Luna (inquit Rondeletius) dici non poteft.Hicenim nofter magnus eft & cetaccus,argentei colorisiamari,non cyanei:pinnis d orli mollibus carer, neqj cum lu¬ na implctur,neq- mirabilia alia efficit^uaUarrat Aelianus:a quibus cum decefteris, nulluspifciseft cui melius reliqua qua: fcribit Adianus,competunt,quam Seferino. Exiguus enim eft & rotundus, latufq; cyanei coloris,pinnas mollesleuefq j in doiTo habet. Quare ciim pilcis hic nofter Aeliani Luna dici non poflit;qua:ritidem Ronckletitis,miih. Rota Plinij efte poflit,cui Maflilienfium ac Italorum ap pellatio aftinis eft ded cimi & e a qua? b Piiniu s Rot a? tribuit, ab hoc noftro pifce alienilfima fint, aliter lentit: Apparent (inquit Plinius ) Rota appellau afimilitudine quaternis distinctn radips>modiolos e ar um oculisduobm vtrinq\ claudemibus . Neq,enim nofter hic quatuor radijs confl:at,neq; tam magnos ha¬ li betocuIos,vt fi quatuor radijs diftinguerctur,totum rota: modiolum,id eft, medium id cui radij rota; affixi funt,occupare poftint. Qupdrca ciuri rem attentiiis confideraftct, coniecithunc noftrunu, pi¬ fcem eum efte qui Orthragorifcus veteribus dičtus eftjde quo h«c c V\mn\s:Appion maximumpifcium efe trudit Pore um quem Lacedtimonij Ortbragorifcum r vocant:grunnire eum^curn capiatur. In quam opi- nionem tres potiftimura conie&ur«ipfum induxerunt. Prima eft, quia Plinius ex Appione pifcium muximum efte dicit, quod ccrte noftro aptiflime quadrat,nam ad mirandam molem accrefcit, vtpote qui quatuor aut quinq•, vel fcx cubitorum molem «quet, neqj quicquara obftat quod belua: muka: marin« muko fint grandiores, vt Balena?, Phyfeteres, Priftes,Scolopendra? Cetaceae-.cum reliquis enimpifcibus,non cum beluismarinis,qu«propriepifces non dicuntur tefte Ariftotele, Appion Or- thragorifcon contulit. Altera conicftura eft,qua magis mouetur,qudd porci modo grunniat, dum_. capitur, cuius rei fe auritum tefte m profitetur,eiufq; foni caufam efte rimam branchiarum ftridam : id quod(inquit) cum dealijs pifčibus fonum edentibus tradaremus,ex Ariftotele expofuimus:Non foliim porcurn grunnitu,fed etiam afpečtu,cauda porci,pedibufqs demptis, fimilis eft. Quod fi quis d Plinij obijciat authoritatem,qui alio in loco de Porco marino h«c prodidit: Inter venena funt Porci marini/pint in dorjo, crucidtu magno la forum: remeditim c st limus ex reliquo eorum pifcium corpore . Re- C fpondet alios efte pr«ter Orthragorilcum qui Porci dieti funt, vt Caprifcus, qui Porcus a Strabono etiam dicitur,& Aper,quibus funt in dorfo fpina: acutiftima: & noxi«,de quorum alterutro Plinij cita- tum locum intelligendum efse arbitratur. Sunt item ali j, vel a figura, vel ab aliqua cum porcis moru affinitate, Porci marini appellati. Sufpicetur vero rurfus quifpiam Ariftoteli notum fuifsehuneno- ftrum pifcemMolarcm nuneupari ob allatam rationem. Sic enim ille in Gaz« verfione Sacerasid- te parit,mix Auratd^Lupus , Mormur , Molaris * Oeterum in omnibus Grmcis codicibus,ciim imprelfis, tirni manuferiptis nihil eft, quod huic vod refpondeat. Quare & nos vel cum Saluiano vulgari no- mineMolam,velcum Rondeletio Orthragorifcum nuneupabimus, doneč aiius aptius natur«qj eius comjenientius inuenerit. G E N V S. FORMA. DESCRIPTIO. ^ planegeneris pifcis eft,nulliq; ob inufitatam corporisformamaftimilandus; hfctamen haud male relerendus, quia pro oflibus cartilagines habet: licet cartilagineorum alij longi fint, ali j \*J plani:ipfe veroneq;planus,neq; longusdici queat. Non enim in dorfum & ventrem plano- rum more, fed in latera comprefsus eft,neque vt Galei longus eft,fcd breuis adeb, vt folum caput po- tiusquamintcgrum pifcem repr«fentare videatur. Qiiiddicam ? Informe horrendumq;monftrum eft: Vnde ciim a Luca Ghino medico clarifsimo huius pilcisiconem Pifis accepifset Saluianus, cmte- ris pifcium imaginibus addere recufauit, veritus ne pidoris alieuius impoftura efset, doneč tandem ipfiffimum pifcem in foro Romano quindecim argenteis mercatus multis viris eruditis infolen- tem corporis figuram admirantibusoftendifset. Exiguum (inquithic) os habet: dentes tantum Os geminos(quospidoreius elegater expreftit,nofter omifitjfuperius vnu,inferius alteru, vtrumq; ma- Dentes gnu,latu,atqj vniuerfam oris parte muniente,quoru inferior retufior, fuperior vero magis acutus ac fe O culi. cans eft.Oculi parui sut,ac orbiculares. Brachiaru internu orificiu vtriraqi vnu cft paruu Sc femicircu Finn * * larej jppe qtf etia vtrimq; pinna vna parua & rotuda fita cft,qu« alia prorfus ratione qua alioru pifciu Mm ^ laterales C ur grun¬ niat . Vt porco fi- milis . i L\. 5 2 c.<{. Porcus ma¬ rin us. Molaris . t Lib 6 .Hip. cap. 1 7 . 412 Vlyfsis Aldrčuandi Mola Rondeleti/. c. laterales pinna? s moueMur. Ciim enim illa? in pifcibns acauda adcaput, in hoc noftro adorfo in imu ventremdeducuntur,atquemouentur. In extremo pmerea dorfo propecaudamalia multoniaior pinna 5 non rotunda,fed oblonga,erigitur:e cuius regione altera eiufdem magnitudinis & figura itno ventri ftatim ab ano fubeft,qua? alio etiam modo quam dorfi & ventrisaliorum pifcium pinne, mobi* les funt. Non enim vt illa? a cauda ad caput eriguntur,& a capite ad cauda inclinantur/ed in vtrumq» latusmouentur. Incaudamcamcamnondegeneratmampoftrema eius arqueaclatera latafunt: pinnata tamen cauda non oblongafcd lata, atque omnera poftremam pifeispartem amplexante, in lateraquemobilimunitur. Čute tegiturafpera, non fecusfere quam Squatina. Ventrecftfubal- “ bido,dorfo vero cineraceo. Caroeiuscandidiflimaeft, itavtrterueam potius quam carneamfub- fkmtiam prafeferat. Čarni coriumfirmiterade6ha:ret 3 vtnonnifimaximolabore acutiffimifquej cultrisfeparari qucat. Iecur babet pallidum, magnum ruleus atque oculis gratuscx eis fplendore longinquo etiam eniteat. Ad maximam excrefcero magnitudinem intelligo. Quem nos vidimusatque pertra&auimus,centenaslibrasfuperabat. Hac Saluianus. Addam & ali a m deferiptionem ex Rondeletio,ne quidreliquifTe videamur 3 quod ad par- Rtrndel tium figuram vfumue pertinere poflit. Pifciseft (inquit) maximus,longus 3 latufque 3 terete vel po¬ tius ouata figura. Etcnim parsanterior acutior eft,pofteriorlatior &rot'.indior.Cute integiturafpera, argentei coloris. Ore eft paruo 3 dentibus latiscontinuifqj: oculis paruis & rotundis. Pro branchiarum fciilura foramen eft in medio circuli veluti centrum. Ad branchiar um foramina pinna fitx funt . brcne Cauda. 4 Cutis. Color. Iecur . DePifcibus.L Mola peregriiia^ 3 tum 4?4 Vlyfsis Aldrouandi )1X Ca T t>» ravan- O v j:'} alti rim rit/ riyiio. Ctitf , :ues & rotund« & lat«:qu« pinnarum conkitutio ad furfum deorfumue fmpellcndum corpus ac- g čem modata e It. Prope caudam ali« du« funt aliter conformat«,nempe longiores & kridiores, qui- biii corpus dextrorfum finikrorfumq; moueturraltera harura in dorfo ek; altera prope anum. Cau- da crefcentis lun« figura ek. Superiore inferioreque parte articulata ek , vttum in dextrum_.> tuni in finifirum moueatur,iterquedirigat. Carohuiuscodaglutinumextergoribusboumconfe- dum refcrtjvel fepiarum falfarum & co C tar um čarnem. Pr«ter čarnem adipis multum habetporci modo. Partes intern«,ob totius corporis rotunditatem conglobat« funt. Alius item muko maior ex Megalenfi finu ad me delatus ek. Nodu quibufdam partibus it a lucet, vt ex ijs ignis fplendidif- fimus,vel aliquod aliud illukrilfimum lumen emicare videaturjta vt feruus aliquando meus,ciim no eku in locum,in quo Orthragorifcus>erat , incidiRet, territus inde fugerit. Icon nokra cum Rondele- tianamagisquamcum Saluiana conuenire videtur. Alteriushuius fpeciei pifcis iconem Venetijs ad viuum depidi a nobiii viro Gallo fibi mikam, addita hac deferiptione, Gefnerus hanc depinxit. Pilcis Cal. Martij anno falutis 1552. non longea Venetiarum ciuitate captus ek, quiprimoafpedu mafiacarneapotiusexikimabatur,quampifcis. Formainorbem vergebat. Coriofine fquamis< 5 ^ piliš tedus erat. Os in ardum colligebatur, vt pro belu« magnitudine , miraculo fuerit. Oculi pa- tentes,prominentes & ampliores quam bobus. Branchi« deted«. ( non apparent in pidura) car- F nof«l«uefque. Pinn«inlateribusdodrantales. Tuberculumhabebatin fronte duriffimum. Ma- xill« vtrinquc dentium vice continui okis foliditate armabantur. Linguainferiori maxill« adh«res, vtmultiselinguisvifusfuerit. Caudapaulominuspedesquatuorlongaerat. Pinn«in caudatres, ita vt in altitudinem cauda cum pinnis nouem pedes efficeret. Longitudo pifeispedum odo erat:al- titudo quinque pauloque amplius,& quamcumque in parte m volueretur,fua feruabat altitudinem. Duoforamina qu« ante oculos vides,non profunda erant. Exenterati cor, hepar, lien,bubalo maio- ra repcrtafunt.ac unieum intekinum perueniens ad meatum excrementariumfub aluo collocatufli. In imo intekini glomus quidam erat ex n er u is quafi contufis inkar fidium contufarum. ( Neruos contufos vocat,quod non teretes/ed lati & plani ckcnt) Caroladeafolidaque tanquam in fue,lardo quinqueautfexdigitoscraRo vekita,nimirum vtinBal«nis. H«cille. Colorin ea quam milit pi- dura,partim fufcus ek ad ruffum accedens , qualespra-cipue in vtroque latere line« quatern« notu fine latitudine apparent; reliqu« partes fere albicant , pr«fertim pinn« in cauda, ita tamen vt fufcus ille,quem dixi,colornufquam omnino defit. Eundem hunc pifcem alius quidam afe vifumretulit, quem magnitudine dicebatfuike duplici ferme bouis.nulli nedodiorum quidem cognitum,emptuin aquodamdrachmisaureisquadraginta,pinnislatcrumetiamnauesabeo fubuerti. Idemputoeft (■ pifcis cum eo quem ego altero locopidum exhibui J in quo oris figuram rediiis exprekam defidero. V S V S V A R I V S. ’ C ur o cium om- lecur . Tlnguedo. .. 1 I ^ Otus pifcisferini odoris ek,infuauilfimufque. Čarnem habet Centrin« inkar, pifci qna is. ■ nj [ um duriflimam,vt qu« nerueam potiiis quam carneam, vt diximus, pr«feferat fubftan- Dentet* tiam,& propterea codu difficillima, peffimique fucci ek. Attamen ipfius iecur tenerunc, ek J idemque haud infipidum. Id fridum atque mali auratitij fuccopipereque alperfum, aplcrifque tekante Saluiano,expetifolet. Pinguedo veroadlucernasvalet,fed hoc habet incom- modi (inquit Rondeletius) quod pifeulentum foetorem redolet, veluti JBaleng adeps. Eandempinguedinem addolorem articuloru & neruorum contradionem fiue rigorem valere experti fumus. Cum farina frumenti, abfcelfibus impofita fuppu- , rationem promouet. Tumoribus duris hepatis, vel alia- rum partium mol- licndisconfert, kyrace addita« Dentes vki fpodij vice effepokunt. ■****&- Ar 1 H DE DePifcibus. Lib.III. 4i S DE C ARTILAGINEIS PLANIS. ET PRIM V M DE TORPEDINE. Cap. X L V- > ORDO. SYNONYMA. E T Y M V M. 1 Xpedita cartilagineorum longorum, monftruoforumq; hiftoria>pIani fequuntur,car- tilagineividelicet, nam dc fpineis dičlum eft alias. Interillos Torpedo reda ratio- ^ ^ neprimumlocumobtinebit. Prar cateris enim ,fola excepta Paftinaca, meliori fa- S Unc e °Jj r lubrioriq; čarne predita eft. Et licet tarda fit,& viribus infirmis , natura tarditatem , fi im . viriumq; debilitatem miro aftu compenfauit , vt in procedenti hiftoria declarabitur. Nomen inuenit a facultate,fiue ( vt Varro ait) a vi quadam , qua ciim pifcium quos ■ «ptat,tiim pifcantium membra torpida,immobiliaq;reddit. Vnde eft quod Torpedo fiimliter apud “ 1 ' Latinos,acapud Grarcos mpa« (quo ndmine apudh osaudit,) accipiatur pro pigritia, torpore, atque ftupore. A vdpxn fit, !'ap*&wvs,fiue i/atp»ncr/?,hinc vctpzaTua, pharmaca,qua? ftupefaciendi vim habent: quo modo Alberto hoc genuspifcis Stupefačlor appellatur, alijfcjs nonnullis mixobarbaris Stupor, Stupeficlo* Stupefaciens & Stupefcor 3 vt Auicennce interpreti. Inuenitur & apud alios Torpigo, vctpx.av legimus . Syl- ‘Lib.t 1 . Haticus Narcon habet , corrupte pro Narce aut Narca. Cum itaque tam apud Latin os, q uam apud Gracos pifcis ipfe,affečlioq> quam inducit,eodem nomine veniant,Plato, Diofcorides, nonnullique ^ijjpifcemdifcernendicaufa vdpx.wu 6aAa.xyja.vjd eft Torpedinem marinam nomin.irunt,nifi lic, vel afluuiatili Torpedine diftinxifte velimus. Alio nomine recentioribus Gracis vfttato Tisr>7rajva. voca- l ur>quod nomen alatinodefiexum efte Gefnerusconijcit, id quod ex nominis (inquit) fimilitudine, Torpsna. tum remedij ad podagras,aifirmare non vereor. Hermolaus cum de Torpedine dixiftet,fubdit: Eft C&Torpcenapifcismarinus, aquocerati quoddamgenus adduritias emolliendas appellatum efta medicis, vt eft apud Paulum Aeginetam, tanquam a Torpedine diuerfum efte fentiens. Diuerfum etiam Maftarius arbitratus eft . Ctftei um ceratum non fit ad emolliendas duritias, fed ad podagne dolores mirabiliter leniendos. Vulgus Grmcorum nunetefte Bellonio Margotirem vocat,forte Kar- Aiargotir. cotirem dicere voluit. Iorath obfcurus author Rahas vocat,nomine,vt apparet,Arabico,nam Sc Syl- Uaticus Rahadardicit,ali;ex Auicennalegunt Rahadat,Gefnero vero magis placct, vt cum articulo Alrahade vtBelIunenfishabet,vel Rahade feribatur. Harada Hebrafis ftuporem fignificat,vt docet author lexicitrilinguis, averbo harad velcharad, quod eft ftupuit,horruit. Interpres Serapionis Ihead interpretatur Torpedinem. Venetis ab eadem affe&ione vulgo Tremulo vocari Matthiolus Trem«/« • traditapud Diofcoridem, fiquidem membro ftupefadto, fubinde tremorem incutit. Liguribusqui- '^ rem0rl X3' dem Tremorizam dici inde certum eft, Venetis vero Sgramfum dici teftantur Bellonius Sc Iouius, Sgramfa, ^[ui hoc nomine torpefcentis membri affečlum indicari tradit,cum fit fgramfus fiue gramfus conuul- aonis fpafinive potius fpecies, nobis faltem Bononienfibus: a torpefcente tamen aftečtu fic Venetis Vocari non dubito,quo fenfu item Burdigalisin GalliaTremble tefte Bellonio,ca?teris Gallis Torpil- EjHjfpanis Trcmielga,Jed eumesteris non euariet,planorum nonnullis JJina conjlat dr longa e Ji - Incrementum enim eius p ar tis ad pifcis lati- tudinem tranfit , vt in Tor p edine , Vajlinaca i dr Ji cjuid a liud huiujinodi cartilagineum e Ji . Bor um igi- turcauda fjinoft dr longa o e sl . Quibus verbis difertiflime fpinofam facit Torpedinem . Sedlocum corruptumclle,fequentia declarant. JJuorundamcarnofapuidem (cauda) fedbreuis , eademcaufa epua dr T orpedinimifnl enim refertjreuts carnofajfit^an longa 3 an rigidiorndeo natura cjuantum corpulen,- ti&prion ademerat , tantum pojierioridr caudaaddidit . Senfusitaqi verborum Philofophi eft, dupli- cem eile cauda; diueriitatem in cartilagineis planis,vnam longam & fpinofam,qnalis Paftinac^ ftmb libufej. alijs, alteram breuem <5^_carnofam,qua; dilferatin Torpedine & Rana , quod harccum natu¬ ra anteriorem latitudinem corporis ademerit, vel faltem diminuerit, Torpedine craffiorcm carnofio- remq; obtinuerit: Torpedo tenuiorem macilentioremqj, quia latitudine corporis cum longicaudis 3 vt fic dicam,conueniat. Quamobrem priori loco Torpedo eximenda eft . Quid enim attinebat,ite- rum folam nominare Torpedinem i La;ucm autem pifcem veteribus effe quidam apud AtheuaunL. elegantiflisne indicat,inquiens : Torpedmem cmi , cogitans quodmulier ( apparatura ad cibum) teneris eam digitis traclans 3 nihilab vllis fpinis Udipoffet. Difrert modo Torpedo loco. Preter marinam enim G fluuiatilisetiameft, quam Athenams&Struboin Nilodegeretradunt: de quanechic quicquam, ncc alibi velim expeftes, cum fit marin« vndiquaq; fimilis. Marina; vnumnegenus veteres dunta- xat,an plura agnouerint,non fatis conftat. Reperio tamen uigram Torpedinem priuatimad dolorem capitis commendari, vt aliam_> a communi qua: fubrufta eft, ad rubriem fabrilis quam vulgo protet¬ ra Armenia vendunt,colorem accedcns, vt Rondeletius annotauit. Non plures tamen quam vnam dcpinxit SaluianusiBellonius nofq; duas,Rondeletius quatuor,tres maculis varias, vnam fine macu- lis,quam quartatn facit,prima;q; &fecunda; concolorem effe fcribit.-priores veroetiam tres,quiafo- lis duntaxit maculis, non autem viribus & corporis fpccie differant, eodem capite perftringit accon- cludit. Apparetq; eafdem Saluiano etiam non fuiffe incognitas. Inquit enim in nonnullis (etfive- terum nemo id annotauerit vnquam ) quinas maculas rotundas, nigricantes, oculofque egregiere- praffentantes & petagoni figura collocatas,in alijs vero alias minores fed plures, albicantcs, &null° ordine digeftas, depingi: in reliquis vero fubflauum dorfum his omnibus maculis carere. Bellom us fuam priorem Torpedinem,fimpliciter Torpedinem vocat ,ciim alioqui admodum maculofa fit 5 vi- dcturqueeademcumea quamtertio loco exhibet Rondeletius , & quam magisvariameffeferibit* (Habet enim maculas diuerfarum figurarumiiuc & illuc, & fine ordine fparfas). Alteram cogno- n mento oculatam,falliquc mirum in modum eos retur,qui Plinium reprehendunt, quod Torpcdints idgenus,quodin tergorefcxatque interdum feptetn (Saluianusin fua iconequinque tantum huiul- modi maculas pingitceu per angulos petagoni digeftas : & Rondeletius fimiliterin duabus fuisprio- ribus,) aut eo minus,maculas,quofdam quafioculosreferentesgerat, Ocufatam appellauit:atqu e id cognomen ad Melanurum potius referendum effe autumant . Sin vero ab oculorum pulchritudi- ne,& magnitudine Mclanurus Oculati apud Latinos nomen acceperit, nihil vetare ait, quo minus a multorum oculorum fpccie,Torpedinis hoc genus etiam Oculatam appellemus,cum ipfadiftioocu^ lorum multitudinem potius quam magnitudinem fonet, quanquam etiam vtrumque (inquit) n§ m ' ficare podit. Ac quantUm illi cenfores paulo (vt miht videtur) rigidioresfallantur,ipfun>vulgus Ko ' manum fatis indicat,a quo adhuc hodie Occhiatella dicitur. Omnium corpus fi caudam excepcris> orbiculareeffe c Ariftotelesinnuithis verbis: Duasiuxta caudam pinnas habet, proreliquisfatitu <* ne vtitur,& vtroq; fui corporis femicirculo quafi geminispinnis natat. Capitis nullumfere in hi c DePifcibus. Lib.III. Torpedo Saluiani maculofa. 417 A 1 DePiTcibus. Lib.III. 419 ^ piTcibus videas veftigium. In fuperiorc tamen parce 3 anterius oculos habent exiguos <5c fubinde retro cosforamina duo, ipfis oculis grandiora Temper patula 3 & in palatum peruia. Os vero eft in fupina Os. parte>paruum J dentibus quidem munitum Ted minutis,vt propterea Mnefimachus apud Athenamm Dent * s ‘ piTcibus zctp%aLpo/$> id eft 3 Tcrratos dentes habentibus Torpedines annumerarit . Cercbro item non c t fCoy “ r * caret,nam ex hoc remedia quadam etiam praTeribuntur . Ante os bina alia Tunt foramina oJTačlum ru,u n<& ' deferentia. Lingua prorTus caret. Branchiain medioTuntcorpore 3 quiaob corporistenuitatem ad latera,vtin Galeis & Squatina collocari non poterant. Sunt autem vtrimq;quina & detedta,qua- nimorificiaparuaTunt 3 Temicircularia,tcnuiqjquadam cuticulaTerecontečta. Podexin caudaexor- tu eft. Pofterior corporis pars in carnoTum»S^breuemcaudam 3 »Sklati uTculam degenerat 3 vtex Ariftoteleoftendimus : quo authore duas iuxt.icaudampinnasgerit 3 vtrimque Icilicetiuxtacauda cxortum vnam,crafliuTculam (S^Temicircularem . In medio vero Tuperioris partiscaudaaiia^ua eriguntur pinna? 3 vna Tuperior & maior: aitera inTerior & minor. Partes qua ad caudam Tunt, tefte Gaienojinedijs partibus Tunt corpuientiores: nam partes medne videntur in Teipfis habere velut car tilaginem quandam tabidam . Molli&lubricačute teguntur. Venter fubalbidus eft,dorTum vero Cutis. fubflauum, ad rubrica 1 Tabrilis colorem accedens 3 illi laltem quam Romanis Oculatam diximus ap- Color. g pellari.Magnum & carnoTum habet ventriculum inteftinum vero breue»Sc amplum. hepar pallidum Partes mer induoslobos diuiTum. Fellis vefica quar pro piicis mole fatis magna eft 3 hepati dommiflfa eft: dextro n£ - enimloboannexaciunfit 3 infiniftruniquoquemeatusliuevenulasouaTdamimmittit. Lienparuus f eft,&Tubrubens. Vterusoblongus»Sc bihdus. Haud multum exčreTcunt - authorq;eft Saluianus,Te- ' jq fenunquam obTeruafle qua? Tenaslibrasexcederpnt,etfi f Ariftoteles & S Pliniusgrandem Torpedih s ^ ? c * j. nem vilam efte referant 3 qu;e foetus intra Te circiter očlogintahaberet. L O C V S. P A R T V S. F Allitur Saluianus 3 exiftimans Tol um Athcnceum Tcripfifle, Torpedinem etiam fluuiatilem efte. Non enim hocdicere voluit Athena 5 us 3 Ted dari aliam quoq; lpeciem 3 Niliincolam, quod vi delicet praeter ipTum Strabo quoq; teftatur,& poft vtrumq; Aetius fluuiatilis Torpedinisquo que meminit, quamobrem vna cum Rondeletio in marinam & fluuiatilem mododiftinguebamus. Marina autem fluuios nunquam Tubit 3 in coenofls marislocis Temper degens 3 cum alijs quibufdamu q quosh:cordine recitat - 1 Oppianus: AH alij c ceno turpi>fa>daque palude P afc ant ur Batidefjue, Boumgenus vjque proteruum FifficiUs Trygon> Torpedo notnim vero, Ft Claria 3 Pfittx 3 Scepani{Frtghs-, A(ellus, Atcjue Lacertorum gentes quapuiridapafcurit Juter ccenofas voluentes corporafr de s. Paritautu 1 no circa a?quinočtium,vt b Ariftoteles & c Pliniusteftantur 3 reliquorumcartilagineorum more 3 oua autem prcemolliafln alium vteri locum transTerens atque ibi excludens,vnde catulos parit, vt Athenteus ex codem Ariftotcle tradit, eoTdemque admodumnumeroTos 3 nam ex Arift. habemus inuentam Tuifle Torpedinem qic£e očiogenos haberet. N A TV RA. MOREŠ. ‘Lik i. Opandopa - riat. b Ly.Hi fi. c. iz. & 6. MR. l- I im c L9.C. 51. b Lib- 4 .de part-cap. 1 j * L- 9 - Hifl. cap 4. A Elianus a & Ahenmus authoritate Theophrafti in libro de Latentibus, Torpedinem hyeme_> , propterTrigusinterraTeabderetradunt. NatatlatitudineTua&vtroquecorporisluiTemi- jejatatus'^ circulopuali geminis pinnis,vtex b Ariftotcledičlum eft : vnde eft quod pigram efle alicu bi inquiat; item »Sc c Oppianus his verbis : p) Hitcgrauis & mollis 3 funt nullo in corporepigro Vires 3 & nimiurnpremilurgrauitate 3 natantem Noncredasdiqmdii ita clam fubrepit tn vndis. Et pauld poft. Hac čelenproperat cfuamuis tardifsimagreffu. Quamobrem cum Natura carniuoram eam Tecerit 3 'Sc ex raptu viuere voluerit 3 omnino ipfi Tuifletno- uerca 3 nifi cum obtarditatem piTces aflequi non poflet 3 corporis deTeiftum altu compenTaflet: quaro vteiuTdem Oppiani veibis vtar : C ut defimt vire s 3 c ni de funt fpicula, mdgnum lngenium natura dedit:f fraude tuetnr Atcjue doli j > magnum pifem } fortemque trucidat: T urpe venefcium tenerofub corporefntit Natura T orpedo datutn 3 proprium quoque membris. Etvt Pliniusait,AW/ T orpedo vim fcam , Turpe veneficium vocat poeta ipTam ftupefačHonem fiue torporem,vti vocauit M. Tullius ^ inquiens: Atramenti effufione Sepia , F orpore T orpedinesf tat ant ur 3 d lab. t-de vnde nimirum ipfi nomen efte diximus 3 »St pulchredocet Claudianusdumcanit: natdDeor. Sluis non e do mi tam mira 7 orpedinis ar tem Audit & cmeritasfignatas nomine vire s. Aftuin 420 Vlyfsis Aldrouandi • L.9. Hifl, Aftum notauit pr« czteris e Ariftoteleš (ne quis fabula elfe fufpicetur) Abdere fe in arena (inquies) g ea P • 37 « & limo, tum pifces qui adnatantes obtorpuerint , corripere, idque plerofque a fe confpe&um fibi re' tulilfe. Dixerat autem Torpedinem quos appetit, afficere ea ipfa quam in fuo corpore continet, fa- t c cultate torpedi,atque ita retardatos pr« ftupore,capere&vefci. Meminititem^Plinius,aitq;ipfara. ' 9 ‘ ’ 41, nontorpcntem, mcrfam_, in limo fe occultare,pifcium quifecurifupernatantesobtorpuere,corri « 1 pere:fed nemo dilertiiis Oppiano: Dona de um & proprios membris cognojcit bonor c s , Povreči a in flaua diBendit corpus arena, Immota cxammtjimilis,cuipiftts inkeret Oppreffns tor pore graui,fernnoquefolutus , ■' Pl £ c c cleri properat,quamuts tardifima grejfu: Semineces lacerat pifces , <& fipe natantes Offendif taftu virus, curfttmque mor at ur Perc ulp torpore graui, vičiique rigore j4iq\ fuga immemoresfunt ,immemorefque viaru. Plač mane t,auxUto capo s optbufjue trucidat. s Et vdut ob fe uriš tcrrent fimulacra figuris InJomnis bomines,quatiuntur mendra pauore , C orfalit,&fruftra tentant contcndere c ur Ju Et frujh a pr oper ar e fugam, nam vincula dura lmpedtunt vifupauidos,fiwnoq\grauatos, T ales Torpedo medit at urpifcibus artes . { 'i c V ti autem hocaftu Torpedinem, Ariftoteleš & Plinius ex eocognofci fcribunt,qu 6 dipfaciimfitom« t. Cm nium pifcrum tardiffima,MugiIem omniutn velociflimumin ventrehabens f«pe capiatur. At vero p non lolum contadu fuo inficit,fed e tiara eminus & alongeper aliquam rem, verbicaufa perligna^ & fufcinas, vt fcribit Theophraftus in libro de ijs, qu« morfu vel idu venenum irifundunt, citanto 8 Uh 6, dt Athen«o,ita vt manus tenentium obftupefcant. Idein & S Galenus teftatur, ea potentia Torpedi- 1°:. iff. neminouienspr«ditamefie,vtfifufcinaattingaturapifcatore,tranfmifsa qualitate perhaftamad manum ; eam repenteobftupefaciat: item Plinius his vcrbis: Torpedo etiamprocul & e longtnquo, vel ft hafta v trgata attingat ur,quamuis praualidos lacertos,tcrpidos,& quamlibet ad curfum v doc e s p e de s, dl- h E p, c. 1 4 . iigatos reddtt . h Aelianus vero,cum dixifset,manum hominis, qui Torpedinem contigerit, torporo afticfdiim criamhum puer efset,a matre fuafrequenteraudiuifse,addit,feprarrereaa viris peritisac- cepifse,illian qui rete in quo fuerit capta,attigcrit,omninopafsuru torporem: item fi quis eam viuam in vasimpofuerit,& marinam aquam infuderit,fiquidein grauidafuerit,parituram fuo tem pore: eam deinde aquam fi cx vale in hominis aut manum aut pedem infudcrit, membra h«c non dubitanter obtorpefcere. Infici autem veneno eius aq uam,idque pifci nonignotum efse, eaque infidiantesfibi ‘ 1 pifcescapere teftatur Plutarchushis verbis: 'Torpedoquam vimbabet,nemo nefcit,nempe quanonfolnM tangente s alli^atjed pcr ipfum etiarn rete,obftupefacientemgrauedinem pifcatorum mambus inducit . At narrant q sada m pcriclitati ftpe,fquis c um viua clabiturfupcrne, tnterea manibus agitet 'aquam , vim ad G manus rcmeantem & tačtum obftupefacientempenetrare,aqua prius omnipvt videt ur, rnutata tnfečldfi • Plane igitur vim fuam quonia exploratam habet,certamen quidem c um nulloffiipit , ne cpericulum adtt ' Vt in hato ir f :c l,iatorcm vero circumiens,& tanquamfpicula vim islamfuam tac ide intenm mittcns,prmum dtjttds, run nn c at. mgx ipf {m per aquas animal infcitftc vt iam ne c tuerife , ne cfuge r e pofstt, ceu vinculis conflričlum alli- gatu?nqt:c_j >. Minorcm tamen vim aqu«imprimere quam duriori alicui rei arbitratur Pierius Vale- rianus,inquiens: VchemenshocTorpedinis virusinfuperabili frigore pr«ditum, vbi durioremali- quam materiam nad um fuerit,quippe vel vimen vel funemjlli pertinaciiis & copiofius adharefcere, circumfufumque aera facilius contaminare,atque ita prorepere, non fecus ac flamma ipfa per incen- fum filum vehementius tranfmeat, quam fi cum torre iačletur. Ca?terum fi pifcatorum manus eius contadu ficobfiupdcant,quomodotorpidismanibus capipoteft? An mortuatantiimcapitur?Secus indicat Galenus qui viua vtiturad intenfos capitisdolorcs pro medicamento narcotico: Torpedinem totam (;nquit) capi ti s dolores fanare,capitt admotam, fedemque euerfam coercere, d quibufdam eft prodi- tam. V er um ego cum vtrumaue efjem cxpertus , ne utr um v er um comperi . Eam igitur cum cogitafertu viuam epe apphcandam,cui cap ut doleret , (pope enim fieri , vt boe medteamen anodynon ftt a c dolov e libe- retftmiltter alips quu fenfum ftupefaciunt) it a babere comperi: putoque eum quiprimus eft vfus , tali qud - ** p tam motu rattone ,expenn aggrefum. Idem exeotranfcribentesPaulus& Aetius, ita etiam fenlifsc ertdendum. Ex quibus duo difcimus,& viu« tantiim eam vim inefse,( quod item cx Aeliano paulo anteoftendebamusj & eandem tam magnam non efse,vtpraecitati authores innuere videntur. Sum- y,em šh

n fi n f HS diffcultate efi compo/itus y in to to corpore & maxime in artibus mam fe/l e videtur d Torn R con7 P re f slone aeruofirum c or por um , tncidere . A d hac etiam d j orpedinis marina contačiu : Si fant p ncrn Itigiditate fol um fuatorporem inferre arbitratus ciTct; cumprimoloco , torporiscau- ^ jmgiditatcm pofucrit:fruftrarurfus tertioloco,acceu tertiamcaufamiplmstorporis, Torpcdi- ^ ftatueret. Diferte vero aliasin libro de vfu rcfpirationis , occultam qualitate:n facit , j Unt or P tc i° ftupefacit. Auerrocs ca*teriq; philofophi ea quoq; qualitate manus adficere exiftima- ^ ua ^ rru m a magnete lapide pertrahitur. Idem Simocatus icribit, & addit, quoniam 3er me- , cfist^av«; & S'ioa-/uo; eft, idq; dei confilio,vtper aerem terracoeleftibusiungere- lt!r * Plini u M * x at T> e ff e Hu y in r c medij s fponte nafcentium rerum dubitet ? ./vin &Jine hoc exemplo per je (a tis e/ e °dcrn man 7orpedo> etiam procut fr e longincjuo, vcLji hafta mr ga u e atttngatur , quamuis prauali- t cer tQs torpe/cere > quamhbet ad c ur/um v e Loče s alligan pedes. jpuodfi nece/e habeamus fat eri hoc e ff' e ' Vtrna Liquatn x cjuaaderetantum&quadamaurafiicorporisafficiat membra , quid non de fciriti* mamentisfperandum e H ? lam vero videndum totine pifci, analicui parti pecu- ^ er p*cocculta uis inlit c* In eo enim diftentire authores inuenio. Diphilus Laodiceus in libro de ftugfitto- fcrih aC f ^' lcanc ^ r ‘ recitante Athenaro, non totum hocanimal, led partem eius quandam torpefacere m. dtd " ,c ^ ua?nai neafit,nonexprimit. Nominateam Oppianushis verlibus: t0 ^ lint dt/lenta per ilia rami ,Quifraudempr o r obor e habentpi/cemq‘-> tuentur J 1 ‘Jvts tračlat) perdit per membra vigorem y Sanguine concreto^rigidos ne c commouct artus, Solu im turfiibito c on trači o in corpore vir e s. * Vci 'b ex reccntioribus vim in alis efle voluit. Verutn cimi hi rami fiue radij ( vt magis Gre ’§ n *ficare videtur, zipzidts enim ab eo vocantur ) nulliin Torpcdine appareant (nift lemicir- s item dc Echineide locutus fubdit: ,/t/s ab hoc tenendi nauigia exemplo de vila potentia cula,; appejj j cl Uslatera 3 zžpx.i Ac-vprios traditquandohominem>quimultosin mari feruaflet, fignificare ‘L VeU£ t> Torpedinem pifccm pinxiffe. Harc cnim( inquit), bi pifccs multos videni, qui nata- re non pofsint,ad fe trahit, ac eos feruat: contra nimirum aliorum omnmm authorum au- Pofc ' m > qui vnoomnes ore ipfam pifciculis infidiari fcribunt.&torpore affbftos.ita vtnatare noa ?C n n CUorarc .nifidcpropriofemintel 1 igereOrama r bitremn r ,quemvtd. X imus,nameoum«. •riVer rr ^ a !' Cj ^‘ n metu intra fe reci pic. Quin etiam inquit Picnus Valenanusvnacui P ‘ ' 'culo deprehcnfa.vt ipfi Acgyptij tradiderc, onrnes plerumq; fofpitat(per accidcns nimirum, •Hier. cum 422 . Vlyfsis Aldrouancli cum nc vis quidem hominum innumeraipofsit vcrriculumeducerej;, manibus Sc pedibus penitusob- ^ torpefcentibus veneno,quod effunditper retiadilapfo &c. Si quando tamen pifeibuš aiijsobuolut£ extrahunture mari, torporem expertifunt mulci, qudm primiim pifcem virga tangere volucrint: quarc in Anconitano mari maximc caucnt, ne rete in alt ura iaeiant,pifcatoribus ea incoinmoda iz pe fubcuntibus. Qiut quidem vis torporem infundendi non attingentibus modo, veriim etiam e Ion- IgMui ty - gjnquo 3 argum.entum dedit, vthominem ignauia egregiepredirnim per Hieroglvphicum eiusindi- t n{ • čari commodifsimc polic pleriq; dicerent. Ehec ille. Poterit item pilcis iltc pift us accommodari pro eo qui apertone an clandeltino Marte pugnet, non curat, dummodo potiatur viftoria, quod his ver- biš indicat etiam Marcellus Virgilius: Ignaui ingenij pifcis Sc qui quam ali j manifdlam & genero- VolofttypHs fam venationem faciunt, clandeliinis dolis Sc quali venčno quodam h a; c libi acquirat ; quafi Maro- nis illud ad vitam magislaudauerit, - Dolus an vir tu s <]uis in hofte reputrat ? Poterit pra’terea fymboluin Hieroglyphicum cfle hominis qui in difputationibus & congrefsionibus lit acerrimusj quiq; difficilibus & argutis arg umen tis IiOftem irretit; quo nimirum fenfu Menon So- cratem apud Platonem Torpedini afsimilem dTe dicebat, qitpd eos quibufcum difputaret,itaargu- mentationibus irretiret, vt tanquam ilupidi fafti , nihilomnino refiltere podent. Et viderismihi, . (inquit) li quid tecauillis perltringere licet, tum fpecic , tuni aiijs linic lata marina Torpedini /imilis clle&c. Aliastorporisignamaq;typuscll,licuti&narcillusflos, aNarceideft Torpedine diet us, quod vidclicct iuoodore torporem veternumueinducat,vtmeminit b Plutarchus, vnde furijsinfer- nalibus e narcilTo coronam attribuebant telic Euftathio & Sophoclcs narcilTum vocauit magnorum deorum lubterraneorum coronamentum, quoniam hi torpeant, vt mortui. Symboli deniq j ant pro uerbij locum habere poterit hoc Varini ex Euftathio, vdpzn uuAduznuii’ farcxpal&u{ , v cip za v Št to vt- hacrciv 'to Si , id elt, Torpedo mollis quidem ad taftu m cit , appropinquantem fcu potiiis contingen- tun torpore aflicit. Poterit enim ad voiuptatis animum efhrminantis & rarione ceu fenfu niotuq> pi iuantis sy m bol um trahi. lArguti, A 'arciffus. b L 3 Sym fOf' V S V S IN GIBI S. Car/jis qna- litds. b Lib a. Qucinio me lior. partes in ea melio - res. Jccur. c L ?.c. 41. Apparatus. T Orpedo & Taftinaca i inquit a Galenus) inter c ar tilagine alarmen habent mollern & tucundam Cr mediocriter per ventrent fubeuntcm , ne c concoctu difficilem . Nutnunt item mediocriter, u ceu alta etiam omnta eju.c e ar ne molit funtpradita. Et rurjfus alibi folam inter cartilaginca lau- dari ait 3 polleqinonnunquam laxatilium vicefungi. Alibideniqj folam cx cartilagineis Torpcdi- nem epilepticisconuenireferibit. 11 Plato quoq; apud Athenaum Torpedinem cibumaitelfe gra- tum. AbEpicharmocum aiijs cibislautiscenlcturinnuptijslunonisj&rapji/orideft 3 Torpcduncu- lafcu parua Torpedo nominaturin conuiuio,quod Philoxenus Cythereusdefcribit, quali parna pre¬ pet adultiori 3 quod & Diphilus tellatus e 11, & vdpzn ^vizTnid. dl flrangulata ant fuffocata memoratur ab Antiphone inter alias lautitia.se, a C li ita palato gratior euadat. Hiceilus item exiguum quidem ab ea in cibo fuccum preberi ait: at cartilagineum quiddam habere 3 quod llomacho valde gratum lit. At vero Diphilus concoftu vult elle difficilem,pratter eas partes qua’ circa caput funt; qua; (inquit) tenera: funt, llomacho gr a ta:, & concoftu facilesj aliae vero minime. Qiiod verum elfe, nos etia cxpc ril i, idqi Galeno minime aduerfari arbitratur Saluianus, quippe qui ( Galenus) dum huius pilcis par tes medias, cartilagines &mollesj inferiores vero Sc cauda:proximas magis carnofasefle teftatur; il- lastenerioresconcoftuq; faciliores: has veroduriores, coftllq^ contumaciores innuit, Iecoris eius nulla deniq 5 teneritas pnefertur telle c Plinio. Nihilominus Rondeletius eos reftiiis iudicalfe putat, ^ qui Torpedinem in cibodamnarunt, cum alioqui, qui ex toto cam amenfa reijciat, adducat nemi- nem: miraturqj Galenum,ouod tanti eam fecerit,cum fit (inquit) malifucci, infuauisqs, humida, molli, fungofaq- čarne, adeo vt a noltris reijciatur, quod li quando edatur, abieftis capite partibusq; qua- circa caput & branchias funt,allijs carpisrp condita editur. Et Venetijs, ne in toro pifcario ven- datur, authoritateprajfeftifanitatiscautum dl. Ego quidcmTorpedinis efum non laudauerim j Ve¬ neti js tamen, Genua:, Mafsilia,atq; vbiq; gentium edi Gillius teftaturd plebe forte ac tenuioris for- tunarhominibuSjficuti&Iouiusait. Quod ad apparatusmodumattinet, Diphilus limplicitereli- xas laudat i Archellratus vero in oleo & vino, cum beneolentibus herbis & modico cafco trito inco- quendam elle inquit. Si pro attenuante medicamento ea vti velim us, Galenus cum beta tlita aut al¬ bo iure, porjrum prolixius mifcendo & piperisportiunculam, parandam elfe monuit. Alioqui cum com muniter editur/rixa Sc arancij mali fucco confperfa, fuauior cuadit. VSVS I Dc Pifcibus.. Lib.III. 4*3 ® VSVS IN MEDICINA. C Edit torpedo in medicina? vfum,quandoq; tota,quandoq> parte quada: fumiturq; vtroq; mo ^ f do vel intusjvelforis applicatur. Sumptain cibo,aluum tefte a Plinio cmollit. b Hippocin b ^'dllnter. quoda morbo hepatico no diflimili pleuritidi,iubet vt a:gcr ex pifcibus vefcatur Gako, Tor- pedine, Paftinjica & Raijs paruisjOmnibus cočlis &c. Ibidem laboranti ex tertip genere tabis, tertio menfe praTcribit pro cibo Torpedinem,Squatinam, Raiam. Etrurfuspro eodem:.pof{:reliquam vi- ftus rationein,obfonium, fruftum Torpedinis aut Squatina? aut Galei. Item , ab hepate laborantem aqiia intercute &c. pifcibus vti vult Galeo & Torpedine aifatis. Diofcorides ad diuturnos capitis do- Ad capitis iores, capiti admotam, mulcere eos author eft, & euerfam fcdem prociduamq3 coercere . Galenus dolores . vero,eumqjfequentes Paulus Aegineta, Auicenna & Kiranides,cadem q uide m ex Diofcoride tran- feripfere,fed fačto periculo,viuam Torpedinem applicandam dl c docuerunt. Id quodcxlatinisquo- <|ue feribit Marcellus Empyricus,qui pneterea nigra vtitur. Capitis dobrem (inquit ) qiiamms-vete- p.r t g ra por- rem & intoierabilemprotinns tollit & inperpetuum remediat Torpedo nigra, viua impofita ei loco qui in do pedo . ^ lote eft,doneč defnat dolere & obtorpcfcatpars:quod c umprimum fenfirit,qm dolet', rcmoueatur remediu > ne feufits auferatur eius p ar tis. Plures aut e m parandafunt Torpedmes eufdem generis, quia norwunquam , vix ad duas trefve refpondet c ur at io,id eft,torpor, quod fignum eft remedtationis . Carter um ali j ad alios paricer dolores mulcendos vtuntur hoc pifce,maxime vero articulares, aduerfus quosidem Marcel- Ai dolores lus,fiue a podagra fiat calida fiue etiam frigida, Torpedinem uigram viuam, ciira admonuerit dolor, articulares . fLibijci pedibus iubet in Iitore non ficco, fed quod adluit mare, & tam diu premi*, doneč fentiatur tor- porper totum pedem & tibiam vfq; ad genua. Hoc & in prcefend ait toilere dolorem & in futuruin., praiidio effe: codemq; modo Anteroen CaTaris libertum fupra fidem podagram curaffe , quod < 5 ^ Scribonius Largus teftatur. c Aetius tum marinam, tum fluuiatilem commendat, non in paruis tan- c x..i 1.05 $- tlim, veriun & in magnis inflammationibus. Naturali enim (inquit) facultate quadam ftuporem_. inducit,&dolores ecorporibus tollit:ideoqj ipfam viuentemaffiduo admouereinflamatislocisopor- tere. Idem viuam in oleo co< 5 tam,deindeq; extinčram & modicafccra cum oleo eliquata,commodif- fimum remediumjomnibusdoloreaffličtispodagricisreddi aflerit. Extat&apud d Aeginetamcera- d £..i 7.017. tumadpodagram,doiorem mirabiliterleniens,quod Diaturpamesappellatur/a Turpcenajdeft,vt Diaturprnc, monuimus,Torpedine,cuiusin eo libra imponitur. Idem ceratum ex eo repetijt Nicolaus Myrepfi- e C cusinter emplaftra, & e Trallianus, qui paulo poft aliud docuit medicamentum prceferuans a poda- 1 * gra & morbo articulari,quod tale eft: T orpedinem m vas are um aut cacabum eum oleo cr aqua (ne oleti vftum,ntdoremrefpiat) conijcito ac herbam narciffum (tanquam & Narciffus vt nomine, ita Sc vi me- dicajcum Narce pifce conueniat,narcen fcilicet,id eft, ftuporem & indolentiam conciliando) Luna* defmente collečla adiungito,ipfamq\ cu animali } incoquens,vJq', du to ta dif?oluatur> & offa nudentur: tune tandem oleu ab aqua paulatim feparabis. Omniafacito luna defmente',vngitoq J agru ter die:& 17 q uide ar - ticuli dolent,patiuniurq,c ur antur :fi vero non do lent pr feni at ea,nevnqua dole at. id aut e facito svpgitdfc ad dies tresjatna omnino defmente: nam ft in alio tempore hacfactas,non ftccedet. Cimi v ero iftiufmodi medicamentu in maritimis tantiun locis componi podit: (viua enim in eo Torpedo requiritur)in medi terraneis tam in articularibus quam capitis doioribus mulcendis,inflammationibufq; fedandis Tincg . adhiberi poterunt,vel aliudquidppiam fummopere refrigerans. Tradit Iacobus Hollerius nouiflo mca ' fe podagricos,qui fmuiente malo dolentem pedetn frigidiffima perfundant,alios hybernas reponere niueseidem remedio • fed vbifrigoredolor obtorpuit,petroleo fouere& paroxifmis liberari, fedre- dcamusad Torpedinem. Miratur Plinius quod feriptum inuenerit, fi capiatur,ciim luna in libra fue- rit,triduoqj afleruetur fub dio,faciles partus facere poftea,quoties inferatur. Id autem non alia vi fle- ^ partutn ^ riconijcit Hollerius, quam quod velut inducijs dolor um datis, natura ad excludendum foetum con- facilitandk. firmetur. f Aelianus čarnem Torpedinis in aceto putrefadfam Sc mento afperfam pilos fugare perhi- 13.027. beritradit:quare vbi apud Nic. Myrepficum feribitur; Adoculos quos pili pungunt,probatum. Alu- minisfciflijcerebri arces mannm viu.e ( nimirum portionesaquas) fubigito Iimul,illinitopriuseuul- fispilis,pro arceslegendum n arces, id eft Torpedinis, nam & Plinius cerebmm huiuspifciscum alu' cerebrum. mine iliitum fcxtadccimaluna pfilothrum efle ait s. Aetius coriutn Torpedinis nuper decorticatum, %l. i 6,c. 88. fiparti matricisprolapfeinuoluaturjpfam reducere,effe qui dicantferibit. Fel genitalis membri ar- Fel. rečtionem prohibere h Galen us aflerit, vi um nempc,nam & Plinius genitalibus iliitum, Venerem in- h Eu P 0 T, fi- hibere teftatur. Eft quidem fel.calidiflima animalium pars,&e Torpedine non flmpliciter/ed viuen 2i 75 * te tantum,id eft,recens exemptum,ftuporem partibus quibus illinitur,inducere putarem: ficut & ip- E Torpedo viua tantiim id pra:ftat,quod ipfo nomine prmfefert. Sed leporis quoq; fel vim quoque Lcporis fet foporiferam habere a Nicolao traditur e vino potum : Quamobrcm eorum opinionem non refutaue- rim,qui narcotica occulta facultate agere in nos cxiftimunt. N n z DE :' t 4 2 4 ?lyfsis Aldrouandi DE PASTINACA MARINA. XLVI. Cap. IG? SYNONYMA. ETYMVM, Omineciim Turture auecommuni rpvyeov Grecis vocatur,quem nune m manibus ,if- fumpftmu$:quamobrem Diuus a Ambr. Latine Turturem appellauit;quemdein- . ceps alij fecuti funtovt Martinus Gregorius alias Gr*ce & Jatine dočiiftimus, in libel- Jo Galeni de attenuante vi 6.c.y. hisverbis; Plani pifcis,quem Paslinacam nosin^ rpuy6va Gr/cci vocant>aculeus &c. Admonet autem le-*- dtorem hic Rondeletius Paftinacam marinam eidetn Celfo,etiam proJherba fumi,vr hoc Joco: ltali a J rigidiores regtones,hac qttoqi p ar? efalubritatem habent,quod minus terribiles angttes edtmt ?aduerfu$ quos fatts prof cit herba betomcajvcl cantabrica,vel centaureum, vel argemone , vel tnftago> velperfonatia , vel marinapaslinac afinguit binave tri ta > & cum vino pot ut dat.t>drJt/per vulnus irnpofita . Quare cum herba uteiufdem nominis,retfte pro Paftinaca marina, Paftinacam pifcem Latinedicemus. Paftina-- cam aufem Latinis appellatam iciem Rondelet. arbitrafur, cum a colore, tlim a rotunditate eius cau- E*,paftinaca' herba? ( non marina feu potius maritima?) radip JimiJi. caterpm Gefnerus q«aredum proponit,an potius ftcdicatur,quod radio/uoecu paftino jnftrumčto foflorio fcdiat& pungat. Cum erim paftinacam herbam feri folo quam altiffime eflofto Plinius fcribat,(vt radix nimirum altiusde- fcendat,& !axa fufpenfaq; terra inerementum amplius capiat) ijs vei bis etiam nominis rarionem infi- paflinacare nuare videtursnam & paftinacare Columella? eft agrum foderc, vndc & paftinator apud eundem & tjwd. vinitorium inftrumentum paftinum,quod Grammatici interpretantur ferrametum birureum quofe- fajiinum. JTi j na papguntur. Vine* veteres repaftinabanturjd eft,refodiebantur. Paftinum inftituere Palladio G eft agrum vitibus deftinatum foderc,frutices & arbores inutilesfemouere. Idein Columella paftina- tum ( fubaudi folum ) fubftanriuegenereneutro vocitat. Hacille j Macrum autquifquiseft author laCaptiuis Jiuiuscarminis ? Jguodpaftum tribuat , eftPaftinacavocata. nonlaudans. c Plautus Gracam.. nomcnclaturam retinuit; l > ernam^ttq\ Ophthalmiam > ljor& Trggona, Četam & mollenu, cafeum. Theodorus Plinium & Cellum fecutusin Ariftotele Paftinacam reddidit. Rondelet. Epi- charmo quoqj iTnStozivfpcfv vocariait, quodin pofteriori parteaculeo armata ftt,fedhocepithetoiu Odit pifcis potius ,quam nomenabfolutumeft . Quis modo pifcis fit,nullapenesrecentiorescontrouerfiaeft. Vnanimi .n. fententia eum efte volunt,que hic expreftimus. Romanis Bruco nominatur ; quterendu an veluti branchus,ab ore protninente? Venetis pefce Colombo, vt Maflarius, vt Saluianus ait, Pa- Jumbojln Liguria Ferra?za,.(iue vt alij feribunt Ferrafa,a ferro,vt aj^paret, quod videlicet eius cauda mucrone ofteo ad vulnerandum,vt hafta ferreo muniatur: Plinius: Arma vt telum perforat vi feni , dr venčni malo. Siculis Latini nominis veftigio Baftonaga,Monfpelienftbus Paftenago, & nonnullis Prouincialibus Baftango vel Vaftango, Burdigalis Tare ronde, ad diferimen Aquila’, quam Taran. francam vocapt,vt Bgllonius anncvtauit. Tar* autem nomen a Turture forfan fatftum )iierit,qua? auis Hebr^i? T or uocatur,Jtalis Tortora. Maflili* Bougnette quia farina confperfa, «\_^in fartagine H fričfa itrijgenus quod vulgarilinguabougnette vocatur, (inquit Rondeledus) referat. Gillius vero ibidem Glorinum vocari feribit. Apparet autem Glorinum dici quafi glonofum,feu ambitiofum,for. te quod caudar radium erigat,vt ceruicem & criftas fuperbi & ambftioft militesTolent, & plerofq; c*- teros pifces facile pre fe contemnat; vel forte quod & maiorem Paftinacam gloriofam nominenr.Cc- #m.\ teri Galli Raiam dieunt, ob ftmilitudinem quam cum Raijs habet, Dajmata? Laccizam ; I landri fuo fauda m* iftioma£e,muris caudam,vt huius nominisquadrupes caudam habetlongiftirnam,lpuem,flexibilem, iriitio cfaftaifijpaulatimqi in eam tenuitatem terminantem ? vt filum efte dicas, quod ramen nomeiu Genuenfes Aquil*tribuunt,vtfuolocodicetur. Hollandieen Pylfteertquafi caudam fagittalcm_., non ab aculeata jaculi in modum cauda, vt Iunius exponit, fed quod venenofo fuo radio, ranquam iaculo aut fagitta percu nat, G E N V S. DePifcibus.Lib.nl. 42J GENVS. FORMA. DESCRIPTIO. P Aftinacam pifcem planum & cartilagineum efle,pratter Ariftotelem & Plinium,Galenus quo- *j Ue ate ftatur. Torpedini autem ex eodem gcnere non incongrue fubnečtetur,quandoqui- H 0 l .. quoquc cutc preditaeft^quein cibo a Galenoprobatur,& vtilla torpore,itavene- ni Us ^ ln 1Clt H^ortifero. Quamuis autem vnius tantum Paftinaca: pifcis veteres meminerint , Bcllo- species hi Croft Cn ^ Rondelctius duas lpecies agnouerunt,fed alius alias. lile in heuem & alperam diuidit: ^sd r °f tantUm&Ca P itedifferreait * Dcuis (inquit Bellonius j cuteglabraac perpolita k,_ . “ITI liuetan mifiric nlrjfmi mn^imv \rpntpr infpm .'llbif.Tf . nlnriKiic vplnf-i fkriic n ca intcgitur hj nc j . liu ^tjin cortidsplatani modum: venterautem albicat, pluribus veluti ftrijspcr čarnem ni s j n dc y ?v Aiaci ‘’ a ppellat,vel Paftinacce tegumentum,id eft fquammas fiue corticem : quorum al- V ^ n t4r J " n ° muic bgnificari non poteft-.alterum Paftinaca:minime competit: (poA/cTž?enim pro- 0< P ia>V '* i7r ' i &S) id eft Serpentum fquamce vel cortex meliiis,vt in Ariftotelc vertit Gaza: r^odifi^p’ andna fia vocat cortice inteda,qua: hycme latent. Id apertiffime oftendit Alexander ^ n \ m3 i\ unt m problematis : TlegbTe de gcovi; rpi^ctgri /pva; 7rtptz/3ccM ipvrCfoig

Vqj « oVpa^a; id eft,Piliš gradicntes beftias natura texit,ferpentcs cortice, aquatiles fquamis ti e ' te ^ a • Oiiare cum neque aculei ferrati dentes^oA/cPžj dici polfint, quod fubftamia /int dura, pla- ^^ Ue °ffea,neque Paftinaca cortice, vel fquamis inte&a /it, aduerfus qua$ a capite ad caiidam ver- V j radi i dentes reflečtantur,non poftinn nori exiftimare, vel Diofcoridis locum inemendatum efte, he ! ? 1 i )ro P r * 0 vocabulo,aut radij dentes, aut cutem la?uem Paftinaca? eum expreflifle. Qua? reprj- ^ n dendi eius authorrs caufa,cuiu$ maxime fum ftudiofu$,nemo a me dičta efte putet, fed annotan- jj, tant um loči grada,ne vnica voculaapifcishuiuscognitione le dinefuanatare,additidfieriquiapinnaseinaturanondederit;quemlocumfic vertitPlinius: EpU* sap 10. nis al\quanonhabentpdnnasyvtPaJlinaca. Ipfaenimlatitudinenatant* Habelfamcn circacaudaexor- Tinna. tum pj nnam vtrimque vnam orbiculalarem. Sed Ariftoteles & Plinius , cum de pifcium pinnis lo- quuntur,easquamadnatandum impellendumque corpusdatamfunt,intelligunt,non eas qua?velad Partts h;er tuen< ^ um corpus,vel addirigendam natationem conferunt. Ventre albicat,dorfo vero liuet. Orisin* ' ternaregioampla > contra ventriculusparuus, anguftus fatis ab ore diftitus , quocirca ftomachusei proponitur. Ventriculusideminecphyfim deftnit, a quagracile breueque inteflinum dependet. J? Sequituraliudinitio anguftius,quod fenfim latius fit,fcd priufquam maximeampli£četur, rurfus an* guftatur,poftremo in reči um inteftirium ddinic,vnde excremcnta porracei coloris excernuntur,qua- liainmorbisquibufdam&apuerisreijcividemus. Iecurampluininduoslobosdiuifum,quorunu dexter latior eft & maior,finifter breuior & minor. Ex albo flauefcit ; Fel ei adhsret ex viridi f laue- fcens. lecoreindoliumconiečlo pifcatores pro oleo vtiteftatur BeJlonius , fuaq; fponte eliquari. Vterus eft cblongus,quoouo continentur. Latcrain tenuem quandam fubftantiam, & branchiaruffl . fubftantitffimilemdennunt. Addena‘squandoq,* librasaučtani Paftinacam fe vidifle Saluianusre- a £ wtM 0 fert.maiorem vero nunquamsad quam ncque crebro magnitudinem excrcfcit. L O C V S. P A R T V S. Coltus. A Riftoteli Paftinacapifcis,vt & reliquicartilagine? r pelagius eft. Oppianus vero in lutofiscj* noftfquemarislocisdegerefcribit,neclcngealitore. Coit(inquitPlinius) vtRaia. Hame autern coitadmotis inuicem non foliim partibusfupinis,fed etiamtcrgo fcminarum fupinis G marin um fuperpofitis,vt Ariftoteles docet,qui&ipfc alibi Paftinacam Rafte inftarcoirefcripfit:qua- a L obrem integrum hunc & genuinum eiufdem a Ariftotelislocum arbitror: Pedejlriumquadrupedesqut; tap. j. oua pztriunt , e ode m cocmt modo quo e a qiu animal generant , m ar efuperueniente . Habent vero) in ijud meatus (genitales) contingant-,& quoper coitum adhareantjvt Fana & VaEtnaca & reliqua eiufdem gc- neris : licet Gefnerus hocloco pro Tp^i/žfjreftituidcbereaibitreturippM^j/o/ideftrubctjejeKifti- mans de folis quadrupedibus loqui Ariftoteleirm. NATVRA. MOREŠ. L Atitudine fua natare aliorum planorum morejam dičlum eft . At non folum natarc, fed vola* tum etiam exercere Aeiianus Paftinacam teftatur: cum enim natandi (inquit) cupiditate ajfe- cta eshnatare poteEr.cztm rurfus volandijludio tene tur , furfum verfusfublimis volat . Ca^terunu falfumid efte Gilliusexiftimat,& Saluianoquoque vcrifimilenon vidctur, quandoquidem obcor- porisgrauitatem ad volanduminepta videatur. Forte Aquil$ cui latiores ala? funt,id potiusconue- niat. Sed Aquilam vulgocreditam Rondeletius Paftinacam Ipeciem efte probat. Carniuora eft 8 ^ & exrapto viuit:& fi quospifces obmotusfui tarditatem aftequi non valet, aftu aggreditur,atque ex L- 9 - c ' 4 2, inftdijs,quod his vcrbis meminit a Plinius: PaEinaca latrocinatur exocculto , tranfeuntes radio(quod h f ^ tclumeft ei)fgens . Idem quoque dicere voluit b Ariftoteles his verbis. Paftinaca etiam feipfamoc- ' ' L n ' cultatfednonftnnumodo-, nimirum vtTorpedo. Quofcunqueauterncapit,ftue viuosfiuemortuosj eos non attingit,nifi telofuo vulnerarit, quod teftatum reliquit Oppianus. J\Jon viuum qmcquarru ,, non quicquam mor teperemptum Trpgones G ladiju e v or ant, nififpictda fgane Anteapurpureo lanientqne cadauera telo . Solerter autern & ex infidijs venari argumento eft,quod vt Ariftotdes & Plinius tradunt,captafepc ftt Paftinaca,qua:cum fttrardiflimimotus, velociflimumpifcium Mugilem in ventrehaberetiquan- _quam hocargumentum haud fatis efficaciamhabeat,quadoquidem iam mortuum deuorare potuerit. Ingenio vero valere cam,vel ex eo cognofcitur,qudd radij fui veneno tueri fefe calleat. Prahcnden- tis Ah "volitet. Cibus. A Plus. cap. } 7. H DePifcibus. Lib.III. 43i A tis enim manutn fubinde ea vulnerat, venenumqj peftilentifsimum infundit. Galidct rnufica, falta- Afuftca gatt tionibus &dičlcrijs, quibus vtcapiatur, mox ex Acliano dicemus:cur veroalioruincartilagineorum det . morefoetus non recipiat, antea di&um eft. C A P IE N D I RATIO. B EUoniusPaftinacascapifcribiteodcmmodo quo Raimfolent, nempehamo& euerriculis. Quomodo autem retibus capiantur, oftenfuros nos modo pollicebamur ex a Aeliano; Inquit icacjs .• Pifatoresfaltant dr canunt , quampofuntfuauifime. Pafindca vero obleciat.t adnant *Llb. 1 .cap. pojmi !. J Ih fen Jim ac pedetentim recedunt. ibi tum dolus in mifera* ftruči n s app are t,q uafaltatione dr can 3 9* ttt alleclatafuerant, retibus tam extenfis inclufa capiuntur. b Et rurfus: Cu paftinacamfubnatantempije a tor intuitusfuent, ridiculum quiddam inpifatoria nauiculafiltat, dr dicieria dr conuitia aliqtta laElat 3 ^ 1 7 ,CA ' 6' infuper ad tibiam (Ji nor it) qudm tanquam illecebramfert , canere incipit: hac ex e a re magnam lati- 1 tiara voluptdtemq\ capit. F.temmjicut fcrunt> tum dure s habet mujica, tumfaltatioms oculos intelligcn- Ji tes: atq',hdcpermuljione illectafenjim adfummam aqudrn efertur.Intereaverodumhic c ant at, (J ftltd- tionc illecebras egregic macbinatur, alter quijptam naffa imprudentem fubducit. V E N E N I VE H E M E N T I A E T C V R A. *Llb.t. Cip. S 6. b Lil/. 2 . cap, i6. I Dem 3 Aclianus radium huius pifcis venenatum efle fčribit,vt ab omni medicina inui&us exiftat. Qiiandoquidcm primiim aepungit, ftatim interdcere J idcoq;eius telum maritina?rci peritifsi- mos perhorrefccrc, quoniam ncq> alius quifpiam pifcis, neq;ipfa etiarn vulneratrix medicinam ficere po/sit, hoc Ičilicct dono ioli haftf Pelci conceflo. Sed iftac faJfa efle cum ex alijs remedi js,tum cxipfaPaftinaca,atteftantur. Ede item vehementifsimumhoc venenumftdem b AeJianus, & peri- culofifsimum hoc argumento oftendit,quod Ci aculcum quis in arborem virentem & flore n te m ind- xerit, non longo interuallo emarcefcat, fed potius e veftigio exiccetur. Idem & Piinius teftatus eft, Cinquiens. Kullum{ inter marina animalia venenata) vfquam execrabilius quam radius fuper caudam tminens Pajiinaca, quincunciali magriitudine. dr bor e s infxus radici ne c at'- armd, vt telum perforat, vi femdrvenenimalo . Ktum autem ipdus mortiferum čilehominfhabcmusexduabus hiltorijs 5 qua- rum Di(ftys Gre te n ds vnam,item Oppianus, alteram c Aclianus m e m o ri a? p rodid \t.Le on ide s Byzan- tius (inquit hic) h o minempifcium naturam dr dijerimina ignorantem e reti ait Paslinacam arripuijfe. P ti lab at tnfelix tile P a (Jere m effe .; fimulq\ vt Ule rapuiffet, inJinumJtium abdtdijfe , clamq\Je fubduxijie 3 tan- (jtam auiddam lautum dr pretiojum fuifet. P'bi Pastinaca ex comprefsionc dolere ccepiffet, aculeo e um ■ <]tufe dinpuijjet, confxifse 3 atq\ infelicisfuris ventrem adeo vulnerajie, vt mtejlinis effujis mortuus in- ve mr c tur 3 dr cum e o ptfiis, vnde quidnam imprudens tile pat raji'et 3 facile evntečtan pot uit . Dicflys Cre- tenlis vero in dne hiitoria? fua: icribit Telegonum Vlyfsis dlium,dum'patrem quereret, & non agno- fceret, ncc agnofceretur, haftili, cui fummitas Paftinaca: pifcis ofte armabatur, cum vulnerauifte, in- FlyfsU mm. dcq;illum triduo pbft mortuum efle. H uncradium Telcgonodedilfe Circen d Oppianus tradit, vt eo aduerfushoftes vteretur, eo vero incautnm necauifse parentem, fed & hos & alios eius verfus, qui- busimmanitatem, maledcamq; vim huius radij profequitur, adfcribcre non piguit. 'Llb.it Cip. ^o. Furti poem. Lib. 1 Elitampeslijerumjleuo nil vulnere maius Sunt JabreJacla manu, vel dura incudepolit d) Nec tale sfaciunt plagas , ne c vulnera tanta Efi nobis audire tirnor veldicere vcrfui inuiciumrj, tenet robur', non corpora folum Et v ir ide s Udit ramo s,Ji c aminu s lilo s Cemina vere nouo contacta labe ne c ant ur: Si radixfcuofuent mucrene no tat a, Siccatur trtmeus-,fluit & velut agra labaf it in tac ulo mater donauit Dadala C ir c e Hic ltaca appulsus magnige nitoris abegit Lat bij ero incautus mtft mucrcnrfnbOrcum Eme nfum tena dr milic peric ula pon ti, Tryqoms ; quacunq‘ } viri Mauortia tela Špic ula qua * Pcrfis n igrofunt tinčla venem > Trpgonisviua qu ant urn e sl borrendafagitta: lndomitasferuat vire s 7 rygone perempta Mor tališ capit ifta Ines fedfixa peredit, uit tiger it', pereunt planu , ramiq', vir en tes, Arboreiq • cadunt autumni temporefcetus ul c prim o vir ide s labunturftipitefrondes Ar bor, corruptilanguent cum r obor e rami: 7 elegono nato telum,vtproftcmcrct boftes. Ar me nt a,dr clarum belil v ir t uteparentem (Hune quarens Jtaca luferabat pafeua Uta) F.t paffum dur os longo fub Marte labor et 1 1 muIta expertum7rpgcn mačiauit } r ljJfcm. Idem Vlyfsis Aldrouandi Hafta Tele goni 'ln Alexan ir a . Curatio vul naris . Sign« iclas P aflin at &■ Remcdioru farrago. c Lib.%. ^ L .32, e.i' Medicami: ta lopofita . s Lib. s,, de romp. med. {ec. gen. 452 Idem refert Euftathius,atpaulo diligentius cxponens hoc Tirefia: vaticinium ad eundem VJyf$cm.E apud Homerum: —— SctvuJog <5Y rot aAogdvTf A/3/\n^og fxd\ctToig iAivcsifctfog its 1 argu«) acu- leus Pakirnica? marince: hakile vero ( 6 rep^i-) aureum. Sicinftrudum Tyrrhenisrelidisadinquifi- tionem patris profedum, poffeifiones quafdam patris in Epiro infcium inuafiife, & patrem fe oppo- nentem interfeciffe. Porro aculeum illum Paitinaca?, fuiffe aiunt de huius generis pifi?e,quem Phor- cys interemerit gralfantem inpifces Phorcidis ftagni. Hucrefpexit * Lycophron,inquiens: Ocadetatt tem ( Vlyflem) baJHlepernitiofum,acule»prapilatum .egrl curabilipifcis venenatigvulnere cojlis imfdk. Carterum venenum iftud alias fieuiftimunvam vehemens, tanneque potentia? non efie, vt fubindo vulneratum interimat,exfequentihiftoria colligi potek ,quamhisverbis de quodam ruftico narrat Rond.eletius oculatusrei teftis. Rukicus quidam e Cern eni js montibus cimi Paftinacaafe furtofub- latam veke tegeret,telo femori infixo vulneratus eft:fed ne furtum d c pr c h e n d e r c t u r, ad vulneris do- lorem exclamare npn aufus,clam ad me venit,rem omnem aperit, relum adhuc infmim monkrans: p quod dilatato vuinere extradum ek, atque interea dum cremaretur, atque in cinerem redigeretur, vulneri iecur Paftinaae imponendum curaui,nec id fine fuccefiir. paullo pok enim fiedatus fuit dolor, coepitque tumor fubmittiaiihilominus tamen cum non ignorarem pificem ikum fui venenihaberein fe antipharmacum,radij cinerem cum aceto vulneri admoufiquo & veneno medicatus fum & vulnuv recens plane cxiccaui. Sunt & permulta alia huius venčni remedia,de quibus mox,pok enumerata, qua? idum fequuntur,figna. Ea recenfet Diofcorides in fexto. Protmus (inquitj funt moleftidolom, afsidua conuulfionesfafsitudo (fr imbecillitas. Menspercu/st s labatposica obmutefcuntjculi cahgant. Pet* cujfus autem locus in ambittt cum vicinispartibus denigratur,atra fanies^craffa (fr mali olens excermtur . Ačtuai i us h a’c eadem tranfcripfit: Ae- tius nonnihil v a r i a t, i n q u i e n S :Jpui a marina Paftinacapercufsifuntjjis vulneris locus manifejte apparet • Sequiiur autem dolorpertinax (fr tonus corpons ftupor. .A cutum enim (fr firmam habet aculeum, quo ve- hementifsimaviinaltumimpulfoneruifauciantur . Quapropterin aliquibusderepentetotumconueI- lenscorpus comitatur. Paulus Aegineta verpfignis deferibendis haud opus efle credidit, quddpi- fcis ipfe notifsimusomnibus efict. Remediorum aduerfushunc malefieum ičlum, alia fimplicia funt, compofitaalia: aliaq]intra corpusaffumuntur, alia forinfecus applicantur. Inter fimplicia quaforis G admoucntur, haud vltimum locum habet ipfemet pilcis,difiečtus & vulneri impofitus, vt c Diofcori- des teftatur. Pliniusveid Paftinacam aducrfusfuum quidem ičtum fuum remedioefle tradit, f kd cincre fuo ex aceto illito, vei alterius, nimiru Paftinacp . Tarentinus ftereus columbinum aqua per- fundi iubet, idq; ex fimilagine Iteuigari: Alias etiam lačlucai femen,butyrum & fimilaginem vfurpari iubet. Si ftupor & refrigeratio totius corporispcrcuffum confcquatur, auxilium feret ex calidis illi- tionibus,inquit Aedus,& confimilibus cataplafmatis. Proprieautem furfures aceto cočti, &pro.ca- taplafmate impofiti, auxiliantur:& ipfum adeo acetum affufum pro fotu valde prode ft. Magis autem conuenient attradloria,& quie tenuium partium funt & calida;quo nimirum per attradoriam faculta- tem venenum exprofundo attrahatur, & per calorem frigiditas mitigetur, & qua: tenuium funt par¬ tium in altum proreptent. Ad hancigitur rem in promptu habebis apta s fulphur viuum vrinaveteri rigatuin,mamibium,laurifolia,echium,radiccm panacis/aluiam & fimilia. At vero fi his careas,fer- mentum acidumciimliquidapice emollitumimponito. Ex compofitis laudatur eodem Aetiotefte cmplaftrum pifcatoris- quo Heras apud S Galenum fefe aliquando vfum te ftatur in homine per- culfo abhocpifce & miferrimeafflido,^. admirandam eiusopem fenfifse, fimiliterque & in idis a fcorpione. Idem Heras medicamentum Epigoni didum, ab alijs Ifin ad extrahenda Paftinaca? aliorummarinorum venena commendat. Aetiuspaflillosexbryonia tum impofitos, tumexvino lymphato potatos, e veftigio vtilitatem fuam demonftrare afserit. Idem & lauri decodum laudat f autluccumCyrenaicumcummyrrhamagn:tudine fabir acmodicopipere tritofidetur cum vino> aut fylphium autlafer ex vino;aut fucci fici guttas cum tribus ferpylli granis . Quod nouilfimum re- medium etiam habet Paulus Aegincta,fed pro tribus ferpylli granis ponit tresaut quatuor eiufdem herba?ramulos,additque (ex Diofcoride nimirum) omniaprodcfsequa?ad viperas folent. Diofco¬ rides &faluia?commendat decodum; cuiusetiam Pliniusmeminithis verbis: Eiifphacifiue lenti* fylueftris genus alterum folia habet cotonei mali effigie/ed minora & candida, qupcum raniš deca*^ quuntur: Paftinaca marineidus fanat: torporem autem obducit percufsoloco (nemperadius P** Rinaca: fuo idu, nonelifphacusherba ,Gefnerus) fanat d^ferpentium morfus: noflriqui nuHC funt herbarij elifphacon Grarce , latine Saluiam vocant. Vuk & Matthiolus bibicontinuedeeo- dum eiufdem herba:; quin &fi:ordium in puluerem tritum & ex fuiipfius decodopotum probat, itemque H DePifcibus. Lib.III. 433 £ itemq; verbenacam prodeffe afferit 3 theriacam interim & Mithridatis antidotunon negligi opoiterc ait. Laudat&fuamquam vocat 3 quintam effentiam3additque Nicandrumquoquenonnullarecen- fuifferemedia 3 nimirnm anchufe folia 3 quinquefolium.,rubi flores.,anft:ium &c. Atqui Nicander in the riadspoftphalangiorum & Scorpionum & aliorum quorundamnon magni veneni animalium men- tionemanarinaquoque venenatanominat, Murenam 3 Draconem, Paftinacam: demum remedio fubiungircommunia 3 aduerfuspra?di iuxta contraria afte&ionis & remedij rationem contingere. An [h eden* do. Carnis quali tds. *Lil>j.Ali~ ment. b L. dc vi£l. attenu . V S V S IN GIBI S. Aftinaca venenum (inquit Rondeletius) noftris pifcatoribus notum eft. Captaenim eacau- dam amputantjhift aliquando in forum pifcarium ititegras deferant 3 in gratiam medicine ftu- diolorum 3 qui a me & de pifce & de eius in medico vfu admoniti eas ernunt & exiccant. Bcl- loniustamen & ipfc Gallus in Propontide quidem captis Paftinacis caudas praffeindi teftatur 3 a fuis veroad Oceanum piicatoribusid negligi. Lutetiam enim & Rhotomagum vnacum aculeisafferri. Nuncillud difqifirendum 3 num a menfts reijcienda fit 3 neque in cibis numerada Paftinaca,quod non- nullis(inquit Rondeletius) vifum 3 quiaradio venenatoi&usinferat. Atomnia qua veličtu vel mer- fu venenum infundunt,omnibus partibus venenata non funtffed vel aculeos duntaxat 3 vel detes ve- nenatoshabent, reliquas vero partes veneni expertes. Er, vt tertenaomittamus, in marini Aranei C fiue Draconis aculeis,qui ad branchias funt & dorfi initio, venenum ineft. Sic& Scorpio iftuladit; illisramen citra vita vel valetudinis pcriculum vefeimur. Idem de Paftinaca fentiendum, cuius ra- dius duntaxat venenatus eft, quo refciiTo citra incommcdum vil um quilibet ea veki poteft. Haud tamen multurn probo qua Galenus 3 de carnis fubftantia qualitatibufque memoria prodidit, mol- lem iucundamquc effe inquiens, 1 ’ aliufq;faxatilium loco fubftituens. Sola (inquit) cartilagineorum Torpedo & Paftinaca Itaudantur ,poftifque nonnunquam in faxatilium penuria qs v ti. Satius tamenfue- rit,eospifccspraparari ant alko ture y porrumprolixius immijccndo &piperisportiunculam. Ea enim prp- paratiofatisarguit Paftinacam Torpedineitfque fucco ek fubftantia, faxatilibusminimefimileseffe: porrum enim piperque non nili ad glutinoft humoris crafiique attenuationem in cibis permifcentur. Quod fi certius huius rei iudicium facere volueris/cnfum guftatusindicem adhibeas 3 čarnem Pafti¬ naca mollemjinfuauem/erinum quid re dpi c n te m, malique fucci effe comperies. Quare non fino ratione etiam aplebe reijcitur,necnifi in futnma aliorum pifcium inopia emitur. Editur autem ex a- četo elixa,& far in a confperfa frigitur. Plinius aliam apparandi rationem docet. c cibi caufa eutrahi debet e dorfi Paftinaca quicquid ftmile eft croco,caputque totum . Et hanc modtee collui m cibis 5 quia fapo- risgratiaperit . Per id quod croco fimile in dorfo Paftinaca effe dicit, nihil aliud (inquit Saluianus ) intdligit a quam branchias ipfas croco vere fimiles. VSVS IN MEDICINA.. H Ippocrateslaborantem tertio genere tabis,quarto menfe Raias & Paftinacas iubet cdere,vt in Torpedine diximus:eofdemque pifces in morbo hepatico, qui pleuritidi ftmilis eft j pra- fcribit.Quomodo iČtui proprio medeatur,paulo ante, etiam diftum eft i necnon etia iccore j €COr - ls v p us , eius in oleodecočto lichenas & lepras tolii. Abfyrtus id equo percufto in vino tritum infundit. Pli¬ nius 3 pruritumfcabiemque non hominum modo fed & quadrupedum efficaciflime fedari tradit } ex a z,.j2.C‘io. oleodecočtum. Radio dentium dolores mitigari author eft Diofcorides: frangere enim eos & ex- trahere:quod non folum Paulus Aegineta,Plinius & Celfus etiam tradunt; fed quo etiam modo eo vtidebeamus,perdocent. Paulus enim denti affedo impangi vult; Plinius gingiuas eo iubet fcarifi- cari 3 contcrique & cum clleboro alboillini J eoqi modo dentes fine vexatione extrahipollicetur. Cel¬ fus vero de eodem dolore agensjaculeum teftatur torreri 3 mox conterf refinaque excipi. Hac dente O o cir- Apparatus. ' L.$ 2. c. J. 434 Vlyfsis Aldrouandi Vvnas puri cidij dantis VjpUS. circundata,doIorem folui. Plini j locum dc fcarificatione Cardanus quodammodo explicans; dolo £ v , rcm (inquit) eo gingiua fcarificetur. Affert enim magnum dolorem, adeo vt acris dolorgin- giua? 3 dolorem dentis hebetet.Auocat & ob propinquitatem doloriscaufam , qua?plerumque eftin neruo denti infitomec hoc femper,neque omnibus contingit. Nouifle fe quendam narrat Gefnerus, qui dentem e caluaria denti dolenti admoueret aliquandiu ,manu occultans, vnde fiue credulitattj > * £.i6.e.88 fiue vi aliqua occultajdolorin aliquibuscdTabat. Aetius b eodem aculeo fi cum fucco hyofcyamiil- linatur.matricem prolapfam reduci pollicetur. Plinius vero partus adiuuare & faciles facere a?ftimari vmbilicoalligatumfcribit,atnon comuniterquemlibetjfedillutantum qui viuenti Paftinaca? ablatus * L. ji. c,S. fif/ed nec cuiullibet,fed illius quce detrado radio iterum in mare demifla fit. c Alibi denique rtrumas boe eodem radio pungi tradit>ita tamemvt non vulneret,idque faciendum quotidie,doneč percuren- tur. Idemfereetiam teftatur Marcellus Empiricus his verbis : Acu ofiea 3 id e si'fpiculo Trygoniš qtt£ Vaši inaca dicitur 3 Rrtonamfupius pnnge 3 Jiattm arefeit . HI E R O G L YPHIC A. Ominem qui ca:dis ( quoq; bgnificat. Alioqui quod Paftinaca capta aculeu abijciatnemo alius tradidit 3 & fi velit 3 no po/Tipnam tenaciftime cauda: ha?ret 3 atq; alte ei impadfca eft. Qua?rit Gefnerus an Paftinaca Orus fymbolupuniti & pfnitentis faciat? an potius pifcatorem? quonia prouerbio celebratur 3 pfcatorem ičiumfrpere . DE AQVILA. Cap. XLVIL SYNONYMA. ETYMVM. Quiln? nomine vna cum Saluiano & Bellonio hunc planum 8c cartilagineum pifcem exhibemus 5 non quod profiteamur 3 reuera genuinu Ariftotelis d-rov, Plinij Aquilam effethoc enim haud inualidis argumentis nixus inficiatur Rondcletius, fed quia Ro¬ ma: hodicq; AquilonejNeapoli Aquila nuncupatur,alicubi etiain Gallia Rattepen- G nade quali Vefpertilio aut Mus alatus fiue volas,alicubi item Falco:alasenim ad vo- landum latilfunashabet.,vtindcfcriptionepatebit.Gcnua:duobusauditnominibus> Rolpo fcilicet & Pcfce ratto,quorum hoc a cauda? longitudine fimilitudineqj cu cauda murisdomefti ci,illudacapitis figuraqux bufonem imitatur.depromptum eft. In Gallia pariter nomina variant, nam Monfpelienfibus Gloieufe, Aquitanis Tare Franche addiiferentiam Paftinaae qua? Tareton- de vocatur,alibi Erango & Ferraza_>. FORMA. DESCRIPTIO. S AIuianusnihil omninoin hoc pifce deefte putat, quo minus veteru Aquila efle poilit: ca?tertrni nullum fatis validum aflertionis fua? argumentum adducit. Nec h caudam (inquit) aculeo (de quomox) Paftinaca? inftararmatamhabeat, Paftinaca?fpecies & non Aquila (vtnonnulli contendunt) exiftimari debet: quando haud dedecet confimili radio vel aculeo diuerfas pifcium fpe- cies munitas efle: Neque etiam obijciendum eft,apud nullum veterum faiptorum legi,Aquila?cau- dam radio armarftna cum veteres nil aliud de Aquila teftatum reliquerint, quam qudd plana & car- tilaginea eft,atqiduram čarnem habet^uid obfecro mirum eft: , ft caudam eiusradio munirinono- taucrint?Quin imo (quod maius eft) neq; etiam radij in Paftinaca? cauda eminetis,cuius quam plures alij veterum mentionem fecerunt 3 vfqua memimt Ariftoteles. Hzcille. Contra Rondel.huncpifcem alteram Paftinaca: fpecie facit,quia Paftinacg vita 3 moribus 3 partibusinternis & externis omnino ft mi¬ liš fit,nifi quodcapitemagis inquit) eft exerto J roftronon angulato/ed rotundato &c.Aquilam vero nc n, efle-vel proptereainficiatur 3 quod nemo vnqua apud Ariftot. Pliniumue autvllu alium veterem Jcriptorem legerit,AquiJain cauda aculeu venenatum gerere. Ego Rondel. fententia probo 3 &forte Arjdiht fpe- Aquila fueritjlle qui in hoc genere cauda habet aculeatam quide 3 fed leuem,hoc eft 3 nullis ferris afpe ram,cuiusduasobferuauifpecies 3 vnacui vnicustantum eftradius,fiueacuIeus,alterachiduo,quale olim antenosexhibuit Gefnerus,qua? h£eceft,exquaaltcramquoquefa.ciIemente queas concipe- re . Cateriim ne quis diuerfos pifces a Saluiano & Rondeletio depingi exiftimet, itaque vtriufquo verbarecitabimus. Capite eft (inquithic ) magis quam Paftinaca exerto,roftro no angulato 3 fcdro¬ tundato i dcniqi capite bufonem plane refert. Latera veluti ala? c xpanfa magis in angukun acutum deftnunt Vefpertilio. Fal.o> n r P^(Unac£ fpeciem ejje. A<\mLm no ejfc. cies du<£, De Pifcibus. Lib. III. 435 K definunt, quam in Paftinaca. Giuda vero eiufdem radio & veneno minime ab ca diflidet. Saluianus cum AriiioteliSjPlinij atquc Athenafi teftirnoniqdoeuift'et.,AquiIam ex cartilagineis efle 3 fuam dein- ceps fic dcfcribit. Licet autem relicpii planiSčcarulaginei pifces aut fere nullum aut modiculum ca- caput. pitis veftigium habeantj Aquil* tamen caput expreffum exertumque eft, atque bulonis capiti Umil- Oculi. limum:in quo oculi fatis magni,rotundi atque prominentes confpiciuntur & poft cos bina magna < 5 ^ patula foramina ( non fccus quam in alijsplanis & cartilagineis) infculpta funt. Os habet fupina parte 0s mediocre & valde denticulatum. Latera vti latiora, ita ctiam magis acuta funt 3 q uam in Paftinaca, ita vt expanfas volantis Aquil* alasegregie *mulari videantur. In caudar exortu vtrimque vna par- ua & rotunda pintu exorta eft. In maribus vero ex vtroque podicislatere 3 qui circacauda: principium extut 3 vnaappendixpendet. Caudam mukotenuiorem atquelongiorem habet 3 quam Paftinaca^., Pinn£ - vndeforfan alicubi( vtdidumeft) Pefcerattoappellatur 3 quiamarinam caudam habcrevideatur. Caud. Magnitudo Haftenus Saluianus. Belloniusiudicio Rondeletij monftrum potius quam verum pifcem depingit, Bufonem enim capite minimerefert,quod tamen ipfe afterit. Alieno quoque fitu radium locatum_ ^q U \u Bet habet 3 al*que a naturah figura diuerfiflim* funt 3 & totum deniquc corpus aliena prorfus fpecie & a ioni]. naturali prorfusdiftante... Olimcharta qua?damin Italiaimpreflaper Europamcircumferebatur 3 inqua Bellonian* fimilis icon depi&a erat 3 fine tamen aculeo 3 fiue quod reuera eocareat, fiue quod a pifcatore (vt fieri foletl ademptusfuerit. Hinc fuam accepifte figuram Bellonium Gefnerusfu- fpicatur. Legebatur in eadem charta exa 3 quiitemficbreuiter d.efcripfit. In mari Veneto inter Venetias& Rauennam duobus fupra Quiozam ( Clodiam fiue (Chiuozam) miliaribusanno D. 1550. captus eft pifcis volans,valdehorribilis &monftrofus, quatuorpedesIongus : Capite erat craf- fifsimo,binis oculis ad pendicuIum,non e regione pofitis 3 duabusauribus & ore duplici, roftro valde carnofo & viridi, alis geminis, quinque in gula fora- minibus 3 Lampetne foraminu amiulis, cauda vlnamlonga, ineuius fummo du* vifebantur ali* exigu*. Viuum id monftrum- 1. Qujoxam allatum eft & vrbisprimatibus 3 utnunquara ' ” antea uifum, oblatum. Aquila noftra prior contra ac Saluiani quodammodo videtur dx,t&carniuorus,& cum os lupina habeat parte in ipfo fere vetre, refupinatus etiam ve- Ritur;quare tum ob id 3 tum quiahaud admodum celer elb,cum pijfces quibus velcatur 5 difficulter aR %uipolfit,aftu eos venatur,irtquit Saluianus . Kam Paftinaca?inftarlatrocinatur ex occulto 3 tran- Afatia . Runtes radio ca ud a? Hgens:quem q uidem radium,non lecus quam Paftinaca? pernitiolum atq; pefti- Rtdij vene - ferum non folum pifeibus,fed & hominibus dTe arbitrantur. Vnde captis cauda non minus quam Pa- • ftinads,vbiqj a pilčatoribus amputarifolet,ne eius radio temere pcrtračlantcs la?dantur. Addit Bel- , l°nius ijs locis quibus frequens e/l, ardidimo intcrdičto vctitum dTe 3 ne puhlice cum aculeo diuen- ' datur. v S V S I N CIBIS. Amcmhabctprahumidam mollerng.; : vnde Rondeletius fumptoargumento, Aquilamef- caro^uaOt. le negat,cui Philotimus duram tribuicouod Galon, approbat. Addit Bellonius grauem te- trumqj fpirare odorem>ideoq; qui huncpitcem cduut, alliatis intingere folere condimentis, vtacutiflimus allij lapor alterum obtundat. Saluiauo item pifciseft infuauispalatoq;ingratus >vilis itenuiobilibul^; 3 quin ipli quoq> plebi exofu s. DE RAIA IN GENERE. Cap. N L Vlil. SYNONYMA. ETYMVM. Atini nulla fexu$ habita rationc Raias vocant 5 dc quibus nune agimus,pifces • Arifto- teles vero marem in hoc genere /3drov vocat 3 feminam fiarifat : qua poftrema vocc vtiturtantunijvbi de ijs loquiturqute jfolifemin* conueniunt 3 quod Rondeletius quoq; aduertit>& inter Lexicographos Hefychiu$& Varrinus^apud quem tameno bene »0cvrictpro n 0d,r^k ribitur. Pleriq; tamen G raci limpliciter 0ctTiSct huncpi- fcem dicuntjVt conftat ex hoc Athenai; Bar/? crsAa^oc esvr ritem ex hoc Aelianh/Stf- T ' quemadmodum enim recuruas fpinasfupitiaparte habet rubusdta quoqi Raite dorfo alperpfunt. Quare non-placet^uod nonnulli a caudg alperitate lic didtas velint, Quid enim rubo cum cauda limilitudinis ? Rubum nos vulgo Ragiam dicimus 3 nomi- ^ ne (vtapparet) a Raia detorto, vel a Veneds accepto 3 qui Raiam Ragiam appellant. Vnde autem_, Raite vocabulum fluxerit 5 traditum non muenio,nilI a radendo dičtam exiftimes 3 inquit Rondeletius. rnie Hicfcribit ,fuifle aliquando qui libi negaret Raia? nomen latinum eire 3 prsefertim cum a Plinius in pi- < feium catalogo eo minime fit vfus 3 fed Graxo: Box, Batu^ Branchm , &c. Vtitur tamen Latina etiam * L. $ i.c. 1 1 v oce 3 nimirum } vbi expIaniscartilagineiselTeofl;endit.D. b Ambrolius velquod Latinu nomenigno- h Li.? c. 24 . ^arctjvel vt Gracum expriincret 3 Rubum appellauit, quodhaud probo 3 nili Rubum pifcem dicero Kubu*pifcis malis, Hifpanis fimiliter ac Latinis Raia nominatur 3 Gallis Raye 3 Arnoldo Villanouano Rex 3 Hol- ^ ex .' r jandis RochjGermapis.Rech 3 Anglis a ThornebacKe a fpinofo tergo. Bellonius foetus adhuc pulil- Pa ?‘ 10 ' los Gallis Papiliones vocari teftatur. /AfOV G EH V S. 442 Vtyfsis Aldrouandi GENVS. FORMA. DESCRIPTIO. Thenams authoritate Ariftotelis Raiam cartilagineum pifccm efte fcribit. Legitur eatitm alias,tum potiflimum quinto hiftori«, vbi a Raia , Paftinaca & Squatina recenfitis; fubdit, •***. A JL JL Cartilaginea vero frater e d quij sfiplana funt> p ar te infertore fupwaque habentur brane hU, vt in 7orpedine cr Raia ,fedfi oblongiu * L.s>. c.ij. funt,eorum lateribusadhxrent>vtinquoutsMuftelinocernitur . Idcm & Plinius c fuaauthoritateratum fecit: Planot umpifcium alterumgenus esirfucdpro fpina cartilaginem babet,vt Rai 7orpedo & quos BouisAamu, AqmU Rana , nominibus Gracis appellant . Author quidam obfcurus dej Te3eqnld natura re run? sitem Albertus,cum Raias cx Pedinum genere dle dicunt, idcm indicant ; nam Pedi* Alberto. ncs vocarc folcnt,quos Grarci -^nffa)£«(>nos Pftttaceos appclauimus,cum Pedinesalioqui fintexbi- uaiuium teftaceorumgenere. Raiarum tria tantum gcneraapud veteresreperio, duoapudAtifto- F telem & Galenum,quorum vnum fimpliciter ficL tov, id eft Raiam, alterum X&o/2aTov compofito vaca« ueruflt vocabulo: tertium apud Athena?um /Sctn; as-tpW s id eft Raia ftellaris aut ftellata nuneupa- tum. Et ft vero plures differenti« praeterea dari videantur,non foliiro ramen ad tria ifta’c genera,ve- rum ad duo priora tantum reduci pofle cenfet Saluianus: nam ciim omnes Raia (inquit) aut alpera^ aut lami čute intečte fint, qua?cunque afperam cutem habent, quouis modo illa fit afpera (multifa- R' : t firnoli r,am enim,vt infra declarabimus, Raiarum exafperatur cutis) fimpliciter/Saro/, id eft Rai«:qua?verd dur din a. čute teguntur Afto/3tf7oohoc eft La?uirai« appellarttur. Ciim praterea Raia? nonnulla? dorfum Lsuhaia , * (vt infra latiiis explicabimus) notis quibufdam depidum habeat,has Stellares Raias vocauit Athen. Raia juila- Veriim ciim ha: quoq; aut alpera autl«ui intedl« fint čute ( vtrumqs enim accidit) vel adRaiaru, vel ris. ad Lauiraiaru genus reduci debet. Et propterea vt Athenadlaudanda eft diligentia,quippe quipat> 16 cxadiorc vlus fitdiuifione: lic Ariftoteles & Galcnus,cum eam fecerint geminam partitionemquf neceftario Raiasomncscompkčlitur,damnandiceu diminutinon funt,\ t Rondcletiuscredidit,qui antiquos vdneglcdisaliquotdifferentijsvel qu6dfortaflisnominibusdeftituerentur,ita Raias par- Viujfiojc- titos efte fcribit.Ipfe vero clarioris dodrina? gratia Raia primum etia in l«uem & afperam diuidit; de- u>:du Ren. i nt Je in Raiam ftellulis notatam &ijs carentem. Afperarum alis: tadum modicefoliim vellicante G lanuginejpiia: aculeis robuftis fed raris: alia; aculeis robuftiflimis A: dcnfiftiinis afperantur. Cauda non omnibusarque aculeata eft: nonnullisenim triplex aculeorum ordo eft: in alijs ftmplex dunta- xat. Eadem in nonnullisfola horretaculeisiin nonnullisitem dorft fpina,in nonnullis pra^terfpinam jplum quoquedorfum:innonnuJlisdeniquefupinapars 3 roftrinimirum &ventris . Eft & in ipfis acu¬ leis difterentia: Quidam enim niolies 6c imbccilles funt.pilorum vel lanuginis modo^nonnullipaulo valfdioresjalijrobuftiftimi ex oftea jdanefubftantia: rurfus alij longi Sc tcnues 3 alijparui & vixfupra cutem cxtantes 3 alijmedio modo fehabent:denique in nonnullis frequentioresiiii alijs rariores.Om- nes fere ad caudam fpedant 3 longi tamen fere ad caput. DifFerunt pra^terea dentibus: alfa enim eos haben t^alia carent, fed eorum vice ■> os habent afperum & rugofum. Partes internat non eodem iiu omnibus modo fe habent. Hepar enim in quibufdam magis rubefeit, in quibus magis flauefeit. Se- su s de niq uc ctiam differentiam conftituit nam mari 3 vt in alijs cartilagineis, bina* appendices ex late- ribuspodicispendent 3 quibusfeminacaret. Rurfusearumqu*eftcllulisin/igniuntur 3 ali^binasdun- taxatmaculashabent,aiia?plures. Illa?binismaculiseireumiedoscirculos habent,vtin Buglolfi& Torpedinis fpecie. Harum nonnulla; rotund« ftellifque pidisfimiles notas mukaš habent,quadam albisnigrifquepronaparteconfperfa? funt. Caudam ciim Ariftoteles Raiadcnuem tribuit, deom- H nibus intelligi pofte videtur:de afperis ver6duntaxatillud Plini j: C uti s ei afpera tfi. Cauda omnibus proccra atque afpera,vnde Hollandi malum alicui imprecaturfRai« caudam augurantur in oefopha go gulaue. In cauda:dorfo dna? funtpinnula?,totidemq;fed exigu« Sc orbiculares (non aliterquam •Aristoteles ,n Paftinaca)iuxtaeiufdem exortum : vtrimquenempe vna:nequeid Ariftoteliaduerfatur,(vtSal- difenditur. uianUS iibiperfuadet) feribenti, cartdagmcigeneris aliquapinnis c ar er e , videitcet qur planitfunt , (uaque latitudme nat ant', nam philofophusde i js loquitur pinnis, quod Sc Rondeletius aduertit,quibus pifcesnarandocorpus impellunt, quemadmoduminPallinaes- quoque annotauimusj nonautemdeijs qua?non natandi,fed dirigendi tantum itineris caufadat« funt,quales funt,qu« iuxta caudam funt. Latitudinc enim fua natare planos pifces alias docet. Ad- uerfari tamen ibidem fibi videtur,vt qui fequente mox fententiadicat: /Sctrog zal o^toVa^- rog jur d-n-oMMTjrfvc/utvovM eft, vt vertit Gaza: Raiam tamen pinnas habere videmus, l S^ t qu?- cumquefuamlatitudinemnon colligunt inmucronem: catcrum htinclocum mendofum eficSal- .... , . uianus cur.du Roti' OtUiitsm. Cauda. Aculeorum diuerfitas. Dijferentia d deruibus. •Afeau. Cauda. 443 -iccata . c.0tvc' itt viat.a- a ’ aiot ^ 1 ^ptacotvvs* 444 Vlyfsis Aldrouandi Draco effi&us ex Raia. Mir irt' lTl uianus & Rondeletiusquoqueoftenderuntdegendurnquepro/$ttTo$/ 3 a 7 pa;yj?jidefl: Rana 3 ri n marina ftuc pifcatrixjqua:quemadmodum & Squatina 3 quamuispifcesfintcartilaginei &plaru>^ men pinnas habcnt ad natandum, nec folum fua latitudine natant,vtipfe Ariftoteksdocuithis v ^ bis : o/ «fe 0stTo/ jč,£ 4/ ra 'tokiZtcl , tcov 7rfipvy'io)V ačo vinar. » Je vctpuM 7 a ev 7 &T 7rpcLv£ Koi-rct) ( \ynai ) teke Arikotele non fpineo teda; operimento,fed cuticulari. In hepate omnium,fellis ek veficarfplen inverticuliple^ujintekinacraka,inecphyii&rediiutekiniextremoanguka. Genitale Vitula?mari- n« krnile, vtidem Arikotdesobferuauit. Quodad magnitudinem attinet;hacquoqueinuicem dif- fereconftabit. Plerarq; plurimum exerefcunt. Scribit Saluianus Fe bieubitalesaliquando vidike, au- diuifšeqialieubi muko maiores reperiri. Etnos ex * Aelianodiximu$,non minores ArgoIyco clypeo in Indiagigni. Circulatorescx Raijs exiccat!sdiuerkmodaskgurasconkngunt, ignaroque vulgo velprodraconibus, velpro baklifcis,kmilibusqi feris minus notis obtrudunt. Libuitduas adijcere q.uarumalteram volantemdraconem,aIteram BafiiiFcutn vocabant,quod galligallinacei ( fingunt enim ex eius ouo ortum duccre) tvpum etiamnum quodammodo pra?feferat. L O C V S. CIBVS. COITVS. .PAR. TVS. P Linius* Raiatn reccnfetinterpifcesmarispeculiares; Oppianusinter eosqiiiincoenoksmaris locisdeguntjiaud procul alitore. Aelianusquoque prcecitato loco Indicas Raiasnon longe alitoredegere lčribit. Carniuora? funt. Quo vero ingenioatque aku pra?dentur,tnodooken- demus. Saluianus gregalcscfsc tradit,argumentofortafsis indefumptQ,qubd fatis numerosecapiun tur. Hyeme teke Arikotele latent; quod licet in imprekis codicibus Gra?ds non Iegatur,in Theodo- litamentradudione, &inmanufcripto vetuko exemplarilegi tekatur Saluianus. Coeunt eodem k Ariftotcle tefte non folum admotis inuicem partibus fupinis, Fed etiam tergo f^minarum fupinis ma riujn fuperpoktis, vt cmteri cartilag inei plani caudam habentes. Ex quo philokphi loco, Plini j iFire re- ftitui poteft: Planipifcium c (inquiO quibus caudanon ejl> aculeatiq\ vt Tejludinesjn coitufuperuemut. legendum: Plani pifcium quibus cauda non obek, aculeatiqi &c. Ceeterum non cum fui generis pi- „ fcibustantiim,veriim& cumS quatinacoire 5 authoremhabemuseundem Arikotelem, vtin Squa- ^ tinoraisehikoriaokendetur. Gcruntvterotekaceaquardam, vtidem d feribit,cuiusteka?fimilisfigu ratibiarum ligulis ek; etfi harefententianonnullis fulpeda kt, quoniam in veteri Arikotelis tradu* kione non habetur. Parit aliorum cartilagineoruro more animal, cum primum oua intra Fe pepere- tit 5 vtidem c philoFophus prodidit: exquolocoduo alij rekituendi,nimirum vbiai v.Raia nonvtreli' pM cartilaginea ouum intraJe parit & eucludit: item, cum dicit, vna e k cartilagineis nonparit animal, fibolemcp emijfam non recipits tum capi tis magnitudine , tum aculeorum impedimento dr pr op ter ajperita- twz.Vtrobiq; enim pro Raia feribendum Rana, nempepro /3aro? fidLrpcLpot;. Parit autem vnumaut funimum duo oua, vt Rondeletius tradit, eamq; ob cauFam vnieum duoFue Foetus edit. Quod ne mi tum alicui videretur, ciim tnaximus vbique Raiarum kt proueutus, & ita mare Raijs, vt ru bis, tribu- lis, rhamnisqj ac alijs Fentibus ac Fpinis terra abundec, luculenter admodum tantre Foecunditatis cau- fam nobis reddiditj inquiens;non folum magnum horum pifcium prouentum eke, quia vix pifcis kt tam lato oris ridu, Lamia( kc vocat Ganem Carchariam,) excepta, qui Raiam deuorare polFit: vel quiaob totiuscorporis, velcerte cauda; aculeosreliqui pifces ab his abkineant: Fed alia ek certior foecunditatis caufa, quce non facile ab omnibus intelligetur, nik Raias grauidas aliquando diflecue- fntj&diligentercontemplati fuerint. De Raiarum ouo i Arikoteles: CanicuU ( Catulipodu s)&Ra- t in puibus humor ad out (imihtudmem con(iJlit:figura cius te sl a Jimilis tibia- ligulis e sl , meatusq' } punt capillamentorum Jpeciein te Flis. Canicularurn cfuidemcjuas nonnulli Ne~ bios{ Nebrias) Galeos vocantifcetus rupta dtlapfaq ; tejla proueniunt> Raijs cumpepermt-, rupta te JI a ex- duditurfoetus. De Catulis, & eorumouo &partu Fuoloco didum ek: nune de Raijs tantiim. His te- ftaceum ouum vnum tribuit Arik. quale reuera habent.Foetum igitur vnieum aut Fummumduos vno partucdunt,quod verum eft,Fedpryterouum tekaceum,quodhxc depingendum curaui,autduo,qug perfedain inferiore vulua? parte cernuntur,ex dikedione coperi permulta alia, & fere inknita in Fu- periore vulu* parte haberi, quretempore perkciuntur, exquibuskepius iteratis partibus foetus ex- duduntur.Atq; h^c foecunditatis caufa ek eadem qure in Gallinis, vt quotidie experimur, qure vnicu ^uum vnico partu ponunt,cum plurima alia in vtero gekent, quoru lingula pokea, vt prius abFoluta uerint,ita prius eduntur.Harc de Raiaru Foecuditate.Nunc vt pidura,ita oratione earundeoua repra; ^ntemus.Ouaqualiain prykxa capiti pidura fuperiore loco fpedantur, kne teka primum conlpiciun lu bin fuperiore vulua? parte,quoru alia: gallin* ouoru magnitudinem aquant, alia kis minora funt, ■ ' Pp qu«cdam Brancbistl Cutis. Genitale. Magnitudo *L. 13 . cap. 4 * * L. 3 i.cap, 1 1. CMoref. Coitus. b £» 5. bijt. cap j. Tlinins cor - rettus. c L. 9. cap. s 1. * L. cap . 10. Partus. * L 6.bin. cap . 11. Car Raiaru 'copia fit. f L. 6. hifl. cap. 1 o. Ouum ma¬ le. FcecuniiU - tis caufa. 44 <5 Vlyfsis Aldrouandi qua?dam vix ciceris funt magnitudine. Equidem pluracentenisaliquando in Raijs fingulis nume>E faui.Exhisquaraperfečtione propriiisabmnt ,in inferiorem vulua?partem demilfa , tefta operiun- tur 3 in quaalbumen & vitellus continentur,queinidmoduminGallinarum& aliarum auium ouis primiimconformatis,qu;£tumvitellofolovidenturconftare, cum ramen poftea albumen a vitello fecernatur QUam rem cinn vehementiiis admirarer, caufamq ; ei us folicite mučilig.trem , oua galli- narum recens formata,in quibusne veftigium quidem albumini« apparebat, coxi, rum caloris vi(cu- iusproprium eft qu;ceiufdcm funt generiscongregare& cogere,qu;ediuerfi ,ddfipare &difcutere) candidmn aluteofecretum vidi. Quamobrcm initio quidem vtrumq; commilfum eft & confufunu fed paularim calor magis ac magis vires fuas exerens feparat, Sc ex cralfiore parte indurata,tefta cir- . cundar. Tale eft igicur in tefta fua Raiarutn ouum, quale Gallinarum & auium initio . Tella vero o- uum fuum cocludensfub pičlura ouorum tefta nudatorum exprelfa,qu;ein figura puluinar a quibuf- dam hodievocatur, quadrati formaeft, detnptis angulorum appendicibus , qua? vari*funt. Vnius enim lateris appendiceslongiores funt fimilesfolijs gladioli herba?; alterius breuiores, latiores,repli- cdtar,quibuš vndkjuefumtnotis laterum anguli tibiarum ligulis fimilesfunt, vtfcribit Arilloteles. Qua de re.plura &(ni fallor) notatudignifshna;cum de Galeisdiceremus. Teftaceumouum (lic& j ouafingula nominare videtur,qu« vna communi ceu t efta continentur,& ipfam quoq; continenteffl teftam) Raiarum a Canicularum (Catulorumi ouo difFert: illarum enim magis fufcum eft , harum 8 L . 6. kitt. magis flauu. Htec omnia ille, reftituto priushoc Arift.loco: Raia( inquit S philofophus fecudu vulga- c*p. 17. rem literam) inter cartilagineosfastificat numerofius: ver um cjuiufacile pereunt, kine cfficitur-, vt aff* reantpauca. Legit ille hic qnoque Rana, quoniam Grarca exemplaria /Sarpa^orhabent, non /3a7ov. N A T V R A. MORE S. tAftus. 3 L. 9.. 4*- R Aiacum &ipfafuanatetlatitudine,celcrem natatum exercere non poteft:quamobremcar’ niuora cum lit & ex rapto viuat,eaqj quam captat, tarditatc motus fui impedita, alfcquine- _ queat, aftu doloq; vti tur, quod a Plinius indicat,fub'nde' a Rante qua? in m ari pifcatrix voci C3 P' tur, folertia, his verbis: Strnili ter Se/mtina dr Rhombus abditi pinnis exertas mouentfpecie vermictib • rum:item cjut vocaturRaia: quemlocumexplcms Malfarius: Vcriim Raia (inquit) cinnpinnis ca* rcatcx Arillotele, priino de hiftoria Sc quartodepartibus animalium, non videtur effe verum q u °“ dicit Plinius, fcilicet quod pinnasexertas moueat, quod de Squatina Sc Rhombo concedimus• HtfC enim pinnis predita funt. Attamen Arilloteles non pinnis hoc fed radiolis fui oris eiufcemodi pifc eS (J *" A 9, m. facero teftatuseft* Alt b enim. Obruant dr arenafifi dr Afilli dr Raia &Pfitta dr Sefuaime-, c«mf> W lam fui corporis partem mtečlam relicjuerint , verberant radiolisfui oris , quos pifatore s virgulas vocAnt > quospifiiculi cum afpexerint , adnatant qua.fi adalgas quibus uefii f olitifunt , nili quis dixerit in Plinioh' gendum elTe Rana non Raia, hoc modo. Simili modo Squatina& Rhombus abditi pinnas excrta s mouent fpecie corniculorum, itemqi quje vocatur Rana. Paftinaca latrocinatur ex occulto &c. f nam iungaturcuin verbo prscedenti, & non legatur Raia,nam fed Rana: vt fit fenfus: Vt illa(fc“ ! ' cet Ranapifcatrix)corniculis fuis pifcatur,ita Squatina Sc Rhombus quamuis corniculis carcant,pi n ' nis fuis vice corniculorum vtuntur, quod limiliter Sc eadem qu» vocatur Rana ,facere videtur: nam quado pra’pilatis illis capillamentis ftue corniculis carueritl vtinquit Arilloteles eodem loco) eorm 11 vice vtitur pinnis, quamobrem macilentior capitur, quia non ita commodepifcari poteft. Necobft^ quodpaulo ante Pliniusde Ranameminerit, ciimintellexeritibi, quando corniculafuahabueritj^ pdft,cum ijfdem caruerit. Hucufq; Malfarius,certiorfuturusopinionis fu*,fi apud Ariftotelem p r f citatolocoin omnibus codicibus Grcecisciim imprelfis,tum manufcriptis/3arpa^o?pro /3 dros leg* 111 ijsanimaduertilfet. Sicautem legiteftatur Saluianus, opinionis primum Malfarijalfertor j fed cunj deincepsrem diligentiiisponderaret,aduerteretqj quod Arillotelespauloante eodem capite eand {{ machinationem Rana?attribuilfet, mutataopinione, Gracos codicesomnes quotquot vidit, vitiato effe non dubitabat,& pro f3ctrpd,%oi /Saro? legi ibi oportere(cum non lit vero confonum Arillotelc nl bis eodem capite eadem repetere) quo modo Sc Gaza legit, vel qudd correčliori exemplari vteretun> vel quod mendum ipfum ex prtecedenti fermone cognofceret,quare Malfarius Ariftotclis locutn c Plinio potiusquam Plinij ex Arillotele reftituere debuerat. Saluianus vero dum exhoc Ariflotelis i co,vbi vna cu Rai js nominat Afellos, Pfettas(no Palic res, fed Rhobos,vt Plinius reddidit) &Squ 2 U' nas hofce manifeftos oris radiolos fiue virgulas habere negat,argumeto quod in Raijs manifelh tio funt/allitur;na Afelli(quos ille non agnouit) cos habent manifeftillimos, item Rhombus, vt oftc nd mus : item Squatina, vtinhuius quoq; hiftoriadeclarabitur. Itaquerurfusqua?ftio eft , cur ^ diolis pifces venariRaias Arilloteles, Plinius vero pinnisdicat,ciim neutris pra?dita?lint. Pliniu 111 improprie pinnas vocare , quas Arilloteles virgulas fiue radiolos certum eft. Ad Arillotelcn nulla refponfio eft , quando ex tot Raijs qux a Rondeletio diligentifsimc deferibuntur, nul eft , qua: apophyfcs eas iuxta os habeat, quanquam habere feribat Pierius Valerian^s • ftaia qu« defendit hotnineni ab itnp etu C anicularam mannarum^ex Gefnero. 447 44 ^ Vlyfsis Aldrouandi An itaq- roftri quod acutum habent , extremitate pro ijs vtitur ? ideoq; Ari fto teles ijs immifcuit ? ^ Nam alicis receptospro Raijs pifces, veras ac genuinas efle, certo certius eft. Quod fi vero quis fal- so hanc venationem Raijs ab Ariftotele afcribi velit , Alberti fretus authoritate , qui nimirum tradit, Raias demcrgerefeinprofundo & turbare aquam& pifcesqui acceflerint,incautosconfodere, ita quod velocilfimum pifcem Mugilem in venrre habere videatur: refpondebo Albertum memoriala- Fatnm non pf um R a fj s tribuere quodnosfuprd Paftinacce&Torpediniex Ariftotele. Ex quoitemoftendimus, reapere. c ^ m pj era q. cartilaginea plana prolem quotiefcunq; de ca metuunt, intra fe recipiunt, id tamen Pa- ftinacam ob cauda? afperitatem facere non pofte. Idem quoq; de Raijs fcribit, quod ciim Iouius fi* delitcr ex eo repeteret; immeritb a Gefnero errorisinlimulatur, qui Ariftotelem non Raias ob hanc Lib.6. b.fi. caufenijfed Ranas pifces propter amplum &fpinisafperum eaput fobolem fuam ore non recipere, tap. io. fciibcre contendit,immemor huiusquiapud eundem Ariftotelem legitur,loči;quem Grcecerecita- bo,quandoquidcm in Larino mcndum irrepfit. TavSiTrAariav Tpvyav za) (Sdrog d Stn^ovfai Sta, rU TJU/UtSTcI TJt? KVipZH . HZ O oS Si H Si jSarpa^Og T«f ViOtJh; St S JO /UiJidoG T>/£ Z&tpaAt ZOl TU.$ Ot%Wt- flae,ideft: Explanis autem Paftinaca & Raia non recipiunt propter cauda?afperitatem. Neque etiamfoetus recipit Rana propter capitis magnitudinem &aculeos. In quibus poftremisverbisinlati p na Theodori verfione non tameipfius, fed typographi crrore pro Rana,perpcra legitur Raia.Olaus Magnus in Tabula Septetrionali fua, paullo vitra Danice fines in Oceano pingit Raiam, q up homine natantem,quiamultitudine Canumin profundum trahi periclitabatur, naturah quodam affedu aliquandiu deflndit, & tuetur. Eiusicon prcecedentipageila data eft. V S V S IN C I B I S. Vt ti utri ant. t Li de vitt attenu. cjuibus laudetur. h Lib. i. Serm. LagOiS quid Jecoris deli - cite. Quo anni tc pore mdio res. istpp&ratus Alenus, eumq; fecutus I fcIIus Raias & La?uiraias, duriores effe N^concočiu difficiIiorcs> copioiiorifq; nutrimenti quam eft a Torpedo 6^ Paftinaca, tradunt. Alias idem Gale- nuSjfola( inquit) cartilagincorum Torpedo &: Paftinacalaudantur. Ita& Mnefitheus:pi- fcium genusouoddam Siaffrov vocatur, cuius cutis afpera & fine fquamis quales Raiče & Squatin£ funt. Hiomncsfriabiles quidetn ( i^piTffoi ) funt, fed haud bon: cdoris & alimentum huinidurt prabet,elixati aluum niaximeornnium foluunt: afsi vero detcriores funt. Quomodo itaqj Diphil uS biphnius iv^ojaayov 3 id eft ori gratam cfle dixit ? cur poctarum nonnulli lautilsimis aliquando cibi5 q annumerarunt ? Eupolis in Adulatoribus: 7ra.ptx.Ta Si KaAA/gs 'ZjroAA« S-uuvSta , 'Iva^urapd/aivzdpafi 01 zal (ZariSic ,, zat Xayo) 3 zaiywai'zit; eiFtaroSi^ : id eft, apudhunc Calliam multum voluptatis fm t: Aderant enim, Locuftce, Raiče,Lepores, ac mulieres tolutinrincederites, id eft curuatis &inuerfisp e dibus ob foemora implicatafafcijs. Epicharmusin nuptijs Mebcs: fuifte fcribit Torpedines, Raia 5 ’ Zygamaš, Preftes, Squatinas. Sannufion: /3aTiSig 3 a yFauzav zdpa , O Raia?, 6 Glauti capu 1 ' Ariftophanesin Acharncnlibus: 0’vcTa ya/pa fiartaiv, 6uS e^sAtaovr.Glaucorum enim caputfummO'' pere commendari ab opfophagis oftendimus. Kayog vero non venenofum illud malachion, lu' c ltl " telligitur, led de quo b Horatius. Nec fcarus aut potent peregnna ut uar e La?ois> vbi Acron dubitat, an Lagoisfit genus pifcisquod in Italo mari non reperitur,aut auis, qua?carne 111 Leporishabet. Porro quantopere quoqj celebrentur Anguilla? quibufcurn poftremoloconomina<| tur Raia?, fuo loco patebit. An ab aliqua parte celebratur ? nam & Antiphanes fid th varov , id el£ Raia? dorfum,/Sarpfit^a vero ya?piov , id eft, Rana? ventrem inter lautifsimos cibos pnedicat: Suntfi’ qui Rai« fcapulas laudant ex Archeftrato: & Gefnerus fefe mtellexifte fcribit, dimidias laterum &' tremaspartesdeRaijsediadiuitibus: reliquampartem plebi & familia? relinqui. An vero potift 1 " miuniecurintelligunt ? hocenim maximedelicatum habere Rondeletiusteftatur, idqjaliosexac e ' {1 to tantinn comedere, alios primiim elixum, deinde in fartagine frixum aceto vel oxalidis fucco cn 1T J pipere condire. An&temporis anni rationem habuerint, Sc nonquouis teinpore edi voluerin*-' nam & Archeftratus ille obfonatorum corypha?ushyeme potifsimum eas maxime comedendasd fuadet, cafcoqi &fylphiocondiri. Alijsenimtemporibusmult6grauiusolet& multodurioricar 11 ^ ficcioreq; &exucciore( itaquaefo mihi liceatloqui) predita efti quamobrem ciirn aliquadononnu li in conuiuio de fucco & fubftantia Raiarum Rondeletium interrogaftet, refpondit idem quod rion tibicen apud Athena?nm, qui ciim quidam diceret Raiam bonum pifcem effe, perinde ac fi (inquit 1 pallium elixum eomedat. Euanefcit odor illeferinus marinufue foetor in diutius feruao 5 ' Quare Lutetice meliores funt Raiče (inquit Rondelctiui) quam Rhotomagi, & Lugduni quam filice. Longa enim vedfuratenerefeunt. Noftroitem ceuovbiq; locorum viiis plebeiufq; pifcis e • Gallis tamen,qui duris & firmioris carnis pifeibusdelečtantur,in delicijs elt. Hollandi potiflimuna ^ xant,butyroqi & aceto alfufis,addito finapi inferunt,in aliorum inopia.Remce maiores tefte Salui* 1 iWV|} u**M»*^**« w »v- .... ---- # elixas ex alliato,minor es frixas & fucco mali aurancij pipercqi confperfas comedunt,at plebci tan DePifcibus.Lib.III. 1 VSVS IN-MEDICINA 449 A Vribus vtilifsimurn e/Te Bati pilcis felrecens,fcd & inueteratum vino 3 Plinius tradit. Ron- F el. deletiusin penuriahepatis PaftinaeaA fe Raicr Kepate vfum elfe ad prurituml lic lego,nam * L. 32 .m. deprauatc apud ipfum legitltf' priuatum absq; fenfu,) non cxempto fcllc feribit, idq; cum 7 - fuccelsu . Idem, quod Plinius olficulo de cauda Rance marince nibuit,de officulo ideft , aculco caude ** e P ar * Raiče intelligendum conijcit, Uanarum (inqyit Plinius) murta & captis cirns cum metle fanat siru- ms. Pungi pifcis eius qui Rana in man apfellatur>qfsipulo de cauda , it a vt non vulneret , id faciendum re ^ lfS quotidie jonecfercurentur , Neq- enim aculeos in cauda habet Rana marina, vt ex eius deferiptione poftea perfpicuum fiet,neq; oisa^ciim cartilaginea lit;neq; de Paftinacceradio locusintelligipotelf; de eo enim mox feqm'tur. Eadem vis & Pafiinac.e radio » Quamobrem non video.( iriquit Konde- letius) qud melinsiftareferripoilint quamad Raiarum aculeos: exhis enimfunt qua?magnos ha- benr & firmos planeq; ofseos, prafertim cum ex Raja in Ranam facilis Japfus fuerit, qui fepius & in * eoruierfione librorum Arift, reperitur, DE 11 A 1 I S IN S P E C I E, ET PRIM V M DELOVI. Cap. XLIX. SYNONYMA. ETYMVM. VAE ex RaijsapudGrcecos A«o^aro? appellatur,Jicetapud Latinosnomen non habeat, verbo reddito, Latine Raia lecuis, vel vt recentioribus placet, coniun člisdičtionibus,L*uiraiavocari poterit, Necobijciendum eft(inquit Saluianus) fimul ftare non polic, la’nem clfe & @drov vocari, citrn /ScItoc pifcis (vt fupra mon- Lmiuiiu ftrauimus) ob rečUrpos aculeos, quibus rubi inflar horret, dicatur: nam etli dorfum huiuspifcis eiufmodi:acuJeis careat, ijfdem tamenmunita eflcauda. Vnde cum aculeatam & horridam caudam habeat,dorfum vero laue,iure X«o/3aTo$ a Gracis,a noffris vero La- Uiraia vocatur. Athenai locus,in quo Asd/ 3 aro$ etia p 'm vocatur,necelfario mendolus iudicari debet, vel Athanaus pracipitantcr ita feripferit, ciim Rhine Squatina lit & afperrima čute praditus pifcis: Itaautemin chirographis codicibus legi Cafaubdnusatteftatur, Lpuiraiam Romani a muco quo abundat, Mucofam, Sc a lata lafcia qua mucus feu potius coriza, in coriza laborantibus atq; in infan. , tibus excipi folet, Bauofam appellant: bauum enim iftiufmodi fafciam dicimus, vt Bellonium falli UC ° a ‘ conftet, qui Romanis Falfam velam a carbaforum forma.nuneupari fcribic. Idem etiam Madilienli- BctHofa. bus Flalfadam vocari teftatur a ledfci tegminis limilitudine, quod & Saluianus confirmat. Rondele- F alfa vela. tius vero hoc nomine dičlam Raiam, Oxyrinchumalteramfacit j huiufcevero Lpuiraice nomeapud Maflilicnfes fubticet-.elfe tarnen ait qui in Gallia rafam vocant a glabra čute, Sc alieubi, vt apud fuos, acolore fumat Sc Fumado, Sunt enim ( inquit) colore fufco,quem exfumat vocamus, quod eo co- Co i or% lore lint qua- fumigantur,priufquam maxime denigrentur . Hifpanis quoq; a čute lami & pellucida ^ Liudanominatur. GE N V S. FORMA. HISTORI A. DENI Qt T OTA. Aiarpm lauium non vnum genus eft , polfuntqj diftingui in acutum, &obtufum roftrum habemes. Expoftremisell,quceinter9mnesla;ues generisnomenobtinet, quam nune _ deferibunus. Pifcis eftcardlagineus, planusjCorpore quidemtenuifed in ampljilimas alas Diuifio * oparilo, omnium fuigeneris pifcium poli Boucm ( lic vocat Raiam eam quam Rondcletius Oxy- . ttnehummaiorem) teifteBclfonScRHiaxima,.a(inquit) ipfacorporistenuitate,rollro,fpm!s vn- ^ a S, nitu ' citlis, čute, dentibus Sc oredillingtiitur'. Dixefat autem dentibus elfe obtulis, čute fubtuslaui,Pafti- ^ ent£S Pp 3 nac^ s Kaia;kui$ feu Barattuk anatome* 451 45J Vlyf$is Aldrouandi F nacce modo, roftroin faftigiutn afturgcnte: pronaparfe.albida, fupina fubnigra, tačluiq; aliquantu’ H lum fubafpcra. Nos fupra omnes Rajaš dcntibuš carefe dNimus, idq; Saluianusteftatur , & deri’ tium loco in majrillis afperjtates haberc, & Rbndeletius qiloqj Lacuiraim os latum efie ait, & afperis olfibus pro dentibus munitum, ciirn aIioqui carrilagineus pifcis oftium loco cartilagines a natura ac’ ceperit,vtimproprieloquivtrumq;čonfter. Iderri Rondeletius cutem giabramla?uemq; interpreta- Ctith . tur, ab aculeis nudam, pra?terquam in locis prope oculos , quorum vterq- aculeo mumtus eft ; item media dord linča & cauda. Inilla enim infixos ait elfe aculeos paruos rarosq; : in cauda vero tres eorundcin ordines, rariores/tenujorescp quam in alijs generibus: in fupina item parte aliquot elfe in ftoftruni' os tecuruos, cibi, vt opinatur, retinendi grada. Roftrum tenui cartilagine conftat & pellucida,eftq> rncdiarlongitudinis, Rima pro podice cit, pudendomuliebrinon abfimilis. Atevtrimq; expanfe tcnues funt, prona parte nigricant,vt& cauda,dempta quadam parte candida: fic etiam tota pars fu- Camlsyu4 pina alba eft , Pipftilus cum Raiam 6 ri gratam čiledixiffet, Raiamq> ftellarem tencriorem & boni itis , * fucci j addit Ljuirajam aluo difficiliorem efte & virus olere: quem locum exponens Saluianus, vt Raiam minus infuauem(incjuft) Raiam vero Stellarem minus duram ae miuus mali fucci, quam La?- tiiraia( qu : j rcueraomnium deferior eft, etfi earnenfalbam habeat, vt apud Athenanim Epanetusin te coquinarja aifeucrat) elfe,ei alfe n tiri poftiimus & debemus, ficneq; Raiam fuauem , neq; Raiam ftellarem tfneram boniq; fucci elfe concedendum eft,quando omnes infuaues fint,atque dura car nis iolumque hepar tenerum atque fapidum habeant, Noftra Lauiraia a fummo roftro , vfque ad caudaextrcmumlongaerattresdodrantes. Roftrjparsin obtufumangulumtendit figura depili¬ ra, 8t quafi quadrangula, Oculos habebat parte fupina,obiongos,pupillam nigram,iridem albam * Supra oculos bini vtrimq; emincbat acujei,Parte fupina fupra os bina erat foramina olfačlus organa, jima quadam ad os vfq> dedudta • MacuJisfupina parte nigris vndiq; vadabat, quod ei in Raiarunu. gcnerepeculiare eft, Branchiasha-bebatdetedhs, quinas. Jntercutem & peritonaum albidacaro m ucpfa panniculi 'carnoli vicem obtinet. Hepar in Jatitudine ventris, tribus diftinčlum lobis longiuf ciilrsRabebatRed qnorum medius efsetbreuilfimusi qui lingulilinguarum figuram referebant,cok> ( reexalborubefcente, Subfiepateventriculusadfiniftr um Jatus figura?planp,vniuerfamoccupaMt' capacitatem, Eius parsconuexain latus.vergebat finiftrum, concaua in fpinam. Pylorumexcipiebat inteltinum latum, rofundum & occupabat d^xterampartem vniuerfam, definebatque ad inferiorem fpinam, anguRudi in pfoximo fupra ipfam fpinam crccum fiabens inteftinum tenue admodum. Nul- lum cernebatur mefenterium ad ipfum jnteftinum fccundum ipfius longitudinem, nifi ad connedio- nem ventriculi & inteftini 3 quiuš beneficio medio Jiepatis lobo trolligebatur . Sub ventriculo in me- « dia eius regiooe caro cernebatur rubicunda, qua?fortaifis lien fuerit, Pars inferioris pečloris lub- ftantiaolfea, Cor thoracis finu cxiguo trjangulari condnebatur exiguum, quale Lucio, trunco vni- co veluti pedieulo appenfum, A A A. Hepar tribus diftinčlum lobis, E, B. Ventrjculus, CC Ventriculi pylorus oblongus ;& rotun^. F, dus,recurrensad fpperiora. G. PPP, Jnteftinum rotunduni,amplum, absqi H, menfenteriov Jnteftinum ctecUm tenuilfimunu^ad fpi¬ nam , Exitusinteftini, Os pudendi, Lien. Nomen Forma. Aculei. P innie. Color, DE R AIA VN D V L ATA, SI V E CINEREA RONDELETII. Cap. L, Liquot Raiarum fpecies Rondeletio debemus, ex quibus & hanc , quam a colorecc neream, amaculis vero flexuofis 5 vndulatamcognominauit, additque quibufdam- Coliart vocari. Efte autemexla;uiumgenere,corpore minus ad Rhombi figuram accedente,quam in reliquis Raijs,fed oui potiusforma: Corpus ab aculeis nudum, pmerquam in linea dorfi, in qua pauci funt, parui, rari: circa oculos nonnulli. In cauda funt triplici ordinedifpofiti 3 maiores& denfiores. In eadcm pinnulx funt du^. Ore, oculis, foraminibus, branchijsjpartibus internis, carnis duritie alijs fimilis, fed colore eft cinereo,pronaparcemultisfinuofislineisdeferipta . Iconcmnon appofui, quodfacile ex alijs ha- beripoftit. ;• • ^ A DePifcibus. Lib.III. 453 DE RAIA LJEVl ALTERA SIVE OCVLATA. Cap. LI. R AET E R Raiam afteriam fiue ftellarem bina: funtalie,quasab oculorum macu- lis idem Rondcletius oculatas nuncupat, fed quia altera la:uis, altera afpera eft, hac ^ omen ’ itidem differentia addita, vtramque diftinxit. Illam nonnullos ( Gillium intelligit , ego & Saluianum in eadem opinione fuifte inuenio)afteriam elfe exiftimaffe tradit, macularumcaufamotos, quorum opinionem refellit, argumento quod Galeus Attems afterias ab Ariftoteleamaculisftellatimdifpofitisnominatusfit,qualesinifta Ra- iaminimefunt,veruminaliafpecie maxime euidentes & confpicua:; quamobrem hanc rediti s vi¬ deo^ inquit ) mihi oculatam nominafte: aliam a ftellis manifeftis in toto corpore fparfis Afteriam. Praterea veterum Afterias tenerior eft, boniq; fucci, quod de hac, de qua nune agimus, dici non po- E teft. Galliin Prouincia hoc Raiadamis gen us Mirallet dicunt, a fpeculorum paruorum fimilitudine, \'t Rondcletius teftatur. Quo Gallico nomine vtitur Bellonius, Miraletum vocans,Rondeletius ve¬ ro ne^leda vulgari appellatione oculatam appellare maluit,qubd in maculis, d quibus ei nomen,ma iorcumoculisfttfimilitudo, quamcum fpeculis. Nobisincognitaeft. Raia oculata , & heuis Rond. DE BOVE BELLONII. OXYRINCHO MAIORE ROND. Cap. LIL S Y N O N Y M A. E T Y M V M. JE QJV I V O C A T I O. O VIS nomenpropifceadmodum variumeft,deq;diuerfis pifcibus prardicatur, quod beneuolus ledor omnino aduertendus eft, ne homonymia intricatiis, autho- j, 0Hes • res haud clare percipiat. Strabo inter Nili pifces Bouem recenfet. Salpa ( vt dixi- ^ ccs dican musante) Bos vocatur, quod marinis herbisita vefcatur, vt terreftribus bosquadru tHr , pes>vt Pancrates teftatur apud Athamteum. Seruius vero Phocas interpretatur Tboca. Bouesmarinos: quosalijcommunitermarinos Vitulosdicunt. Maflilienfesitem & Gcnuenfes Boues marinos hodieqj nominant. Celebrantur & alij marini pifces feu potius beluaj marina:, 454 Vlyfsis Aldrouandi Vucca mm m cornuta ,Boues mari mar i na G Bouis nomme,qua» quadrupedibus fimiles efie dicuntur. Scribitquidam Hamburgenfisin E ni omdrupe &a nauigatione pera&a anno Domini 1549.in mari iuxta Arabiam nigram varias degere animan- des^oi. tes terreftribus fimiles fed breuioribus cornibus,ijfdemq; pinnatis: corpore piliš obtečio perbreui- bus, nempe Afinos, Canes, Boues. Cmteriim haud fatis intelligo, folofne Boues cornutos efie m- nuatian etiam Canes & Afinos. Afinos quadrupedescornutosinuenio; Canes minime. Vaccamari na cornuta abOlao depingiturintabularegionum Septentrionalium:& Cornuta Pliniointer beluas eft; & Albertusdeniqj teftatur peritiffimorum pifcatorum authoritate,in profundofui maris marinos Boues degcrc. Nos modo iftiufmodifiuepifcesfiuebeliras non intclligimus , led Kaiarum generis maximum pifcem, qui non a fimilitudine quadrupedis, fed a magnirudine Bouis nomen apud Gra> cos obtinuit, quomodo item bulapathum quidam dicunt,quod Diofcorides hippolapathum ab equi magnitudinemaluitappellare;magnusenimvterqj quadrupes. Vnde eft qubd Ligurestefte Bello- Lbommu ml n j 0 et i amnum Vaccam, vocent, Dalmata? vero, vt Gillius feribit, Bouem. Rondeletius quibufdame fuis Flaslate dici ait quafiledi ftragulum : quodnomen antea ex Beilonio & Saluiano Lamini« tri- buimus: fed fieri poteft, quod vtraq> Raia fic vocetur: vtraq; enim latifsimo corpore eft. Parifinis eo- dem Beilonio feribente, non alio quam Raia: nomine agnofeitur, quod eius quidem caro, non modo faporc, fed etiam colore atq; adeoinfertis cartilaginibus, maiorem Raiam pnrfeferar. Alibi in Gallia p Elenodicitur,nominecum Oxyrincho communi,quafifubula,nimirumaroftrifigura. Eftautem fubula inftrumentum cerdonum quo a d perforandos fuendosq; calceos vtuntur: cmteri Galli alelne dicunt, nos Lefinam: quare & pifds nobis ita vocari poterit: qualis enim eft fubula, id eft acuta, te« nuis, latiufcula, no rotunda; tale eft huius pi/cis roftrum. Venetijs Stramazzo vocari fefe intellexilfe feribit Gefnerus, a!iquofq; Lamiam interpretari. GENVS. FORMA. DESCR1PT10. gona Subala. * Lih. ij.Hif A Riftoteles fl manifefteinterplanoscartilagineos Boues nominat: cum enim Raiam, Paftina- (a P 5 - _ /A cam, planos & cartilagincos pifccs nominaflet, fu bi ungit. Cartilagmea veropr at er e a qu& nu P Lin um pi - ^ merauimtts,funt Bos, Lamia, Aqmla,Tcrpedo, Lana, omneq- ) genus Muslelorum.Si enim fimpli tem e v e ‘ citer cartilagineum pifcem efie innuere voluiflet, vtquidam contendunt, quidattincbat addere, & omne genus Muftelorum, cum omnia cartilaginea vel Mufteli fint,id eft longi pifccs, vel plana. Ad harcomnesquosibinGminat,planifunt>quanquam Lamia Rondel.longamfaciat;cum alioquihanc G h L. $. c. 24. Ariftotclis fententiam veluti pro nobis fideliter reddiderit b Plinius h is verbis: Planorum pifctum alte- rum genu s e sl, quodpro fpina cartilaginem babe h vt Lata, Vaslmaca, Squatina , T orpedo, jr quos Bouis, Lamia , Aquila , Rana, nominibus G ra as appellant . Poftrcmb a cccdit Oppiani ac Aeliani authoritas quorum illeomniuim latifiimum efie feribit, fa:pe enim ad vndecim velduodecim cubitos latitudi* nis accedere tradit, his verfibus. Lncola Bos c cent qui vafa mole mouetur Corporis , (jr latosfefe dijfundit in armos Biffems magnos c ubit ispon e itus in artus . Aelianus vero longitudinc &latitudine infignem efie :exquibustamen verbis longum pifcem elfe credere non debemus, fedIongitudinisetiam meminifie,ne quislatitudinern eam enormemin mon ftruofitatcm conuerteret. DuoeiusgeneraRondcletionota, & Raia: oxyrinchimaioris & minoris Matom de- nomine deferipta ac depičla. Minorem fubinde ab hoc capite deferibemus. Maior (inquit) illi fimilis feriptio. eft, alis quidem valde amplis & extenfis, fed ipfo corporis trunco ftridiore, acutioreq;, dorlo longio re. Aculeosnullos omnino habet,preterquam in cauda, in qua vnicus efteoru ordo. Partibuscate- Aculei. ris ab alijs non diifert. Bellonius quoq>' aculeis carere tradit, coloreq; efie totius corporis liuido: con- tra Aeliano,dorfo,facie, &lateribusadmodum niger eft, & fupinatpartes albicant. Idcm Bellonius H Dentes. dentes habere ait truces, atq; in hami modum inflexos, triplici ordine in maxilla difpofitoš,eofq; mo biles; qua in re cum Oppiano atq5 Aeliano non conuenit: ille enim dentes habere ait obfcuros cxi- guofq;; hic inclufos haud in confpedum venire afierit, Rondeletius Oppiani verfus recitat,eiqi fub- Icribens, funt( inquit) qui Bouem antiquorum efie putcnt,quod in maximam molem accrcfcat,quod in ore latentes habeat dentes, paruos, inualidos, vtpote qui mobiles dfe \ ideantur: quamobrem col ligo Belioniumhuncipfcem ad fceleton defcripfifie, cui aliquis,vtpifcem truculentum dfe oftende- ret, fmuitiamq; magnitudini corporis competere, dentes affinxerit. Adde quod & amplum ei ridum tribuat, cum os exiguum efie Aelianus teftetur: item ad latera capitis aculeos permultos & ad cau- dam recuruos, quorum Rondeletius non meminit; fed minorem fuam oxyrinchum iuxta oculos,qua tuor a culcos habere afierit. Saluianuspro Raia lteui exhibere videtur,nifi fint tres oxyrinchi fpecies. L O CVS DePifcibus. Lib. III. > DePifcibus. Lib. III. 455 LOCVS. PARTVS. NATVRA. MOREŠ. B Oues Ouidio pelagij funt: Oppiano vero in coenofts lutofifq; locis dcgunt: & Aeliano in Jimo gignuntur. Gignunt non ouum fed Ilatiin animal, vt Ariftoteles tradit. Magno autem licet fint corpore, viribus nihilominus plane funt imbecilli ,& corpore molJi, & vorax eft, vt Op- pianus& Aelianus tradunt,& cum pifcesplurimos vorct, tiim humanam potifsimiim appetit: porro cibut. cumviriumfuaruminfirmitatisomnino fitconfcius,folacorporis mole fretus eft: Itaq;fifortena- tantem autpifcationi intentum aliquem obferuauerit , adnatans in altum fe tollit & incuruatus defu- per fe inijcit, ac fuo ponderedeprimit, & corpore toto grauis, tečti inftar fupercminens , >5c mem- h „ n \ nem brisfuisomnibusccu vinculisimpedicns,emergere hominem & refpirare prohibet. QuamoErem ho mo fpirandi facultate erepta extinguitur , Bos prarda fruitur. Quar ciim Pet. Gillius legeret, Bouem ab Ariftotde inter Cetarios numerarifcribit, talefq: intelligiab Oppiano & Aeliano. Veriim ego eum Arift. locum non inuenio: quod fi tamen isalicubi legitur, non alium quam hunc cartilagineum “ pifcem planum ab coimelligi, non dubito > Obcorporis enim molem, vnde Bouis nomen fibi vindi- vt cauit, Cetaceis annumerari oprime poteft, vt & Thunnus, magniq; alij & dura? carnis pifces. Eadem m t e . { , corporis molepifcatorum manuseuadunt, vt idem Oppianus notauit, inquiens: Boues, oues , Raia? ' 1 * &c. appenfa mordicusefcahamoinfixa,fequi nolunt, & magni corporis mole ad aqua? fundum ad- haTenteSjtrahentibusrenituntur, & ftc elabuntur interdum abhamo. VSVS IN CIBIS. B Os authore Diphilo ex cartilagintis carnofuseft, fed prarfertur illi Muftelus cognomine ftellaris. VbiGaleusfiueMuftelusfortafšis expungidebet, vt comparatioftt in folis planis cartilagineis. Alias enim ftellarcm Raiampr^caeteris' vtoftendimus) commendauit, vt vi¬ deli cet Bos inter Raias non poftremum bonitatislocum obtineat; nam & Rondeletius,carne(inquk) cftrnolliorequamcatera?,maximefinonfenuerit. Eodcmq; referente pifcatorcs hocgenus Raias fale conditas in fumofolequeexiccant, multis primiim vulneribus,lateribusinflidis,qubmulius citihsq; exiccentur. Exiccata? diu incorrupta? feruantur, tum ob humiditatem fuperuacuam & cxcre- mentitiam a fole abfumptam, vt nullum Cit putredinis periculum,tum ob carnis fubftantiam glutino- C fam & vifcida. Nam qui pifces čarne nimium pingui molliq; funt > falit ura? idonei non funt,quia in ea contabefcunt & diftoluuntur. DE RAIA OXYRINCHO MINORE. Cap. LIII. ONDELETIVS (vt diximus) a roftri acumine binas Raia? fpecies,oxy rinchos nominauit. De maiore iam didum eft. Minorem Italis Rafamperofam vocari tra- Nme1l dir ( ad differcntiam nimirum alterius qua fimpliciter perofa vel petrofa app ellatur, qu» aculeata eft ,) fuis fimili de caufa Eleno quafi fubulam, alijs Sot, alijs Gilioro. D e r ct \p t \ 0 ; Corpore eft (inq uit) maximo, maculis multis lentis fpecie in parte prona notata» f * quade caula a noftris pifcatoribus Lentillade dicitur. Ad oculos quatuor habet acu- . leos; in caudatreseorumordinesquidiuerfi funt &ina?quales,vtprimus medij ordinismaior lit fe- ^ cundo, tertiusprimo, quartus fecundo refpondet,deinceps, doneč ad caudx pinnulas ven~ tum fit,circaquasaliter liti funt. Vtrimque enim per tranfuerfum redi funt, adlatera conuerfi, quiperhosfequunturincaudaextremi,incaputrecuruantur. In fupina parte roftri,alij funt acutio- res, alij in os recurui ad capiendos vel retinendos pifces . Dentes habet in os vergentes, Squatin«e dcntibus ftmiles, non in Iateribus fed in medio maxillarum. Oculis, ore, foraminibus, cauda? pin*. nulis, alijfque partibus & interni? <3^ externis, fuperioribus ( Lauiraite & vndulata;) fimilis: Čarne cttnona?quedura. Ekecfereflle. DE 455 Gxyrinchus minor. DePifcibus. Lib. III. 457 % DE RAIA S TELL ARI. Cap. LIV. IL LIV S eumq- fecutus Saluianus Stellarem fiue Afteriam , eam efle arbitrantur (vtmonuimus)quam nosex Bellonio & Rondeletio Raiam lamemoculatam voca~ uimus,quacum veraAfteriascomparata veluti purpuracumpurpura vtdicifoler) certiiisdignofcetur . Vtraq>exUeuibuseft, fedrarior Afterias,ideoq; multisminus cognita. Corporis fpecie ab omnibus primo afpečiu Raia?fpecies elfe iudicabitur: Defcriptio. - tamenab alijsdiftinguetur aculeis quos in dorfohabetmoxacapite incipientes Sc in priorem cauda? pinnulam delinentes. Pra?terhosnullialij funt in toto corpore. Dorfi pars pro- na, ala?q; expanfa?, ftellulis eleganterfuntdepi&ce, aquibus Arterij nomcn inuenit. Cauda tenuis cft&brcuiorinhacfpeciequam inreliquis. Caput Paftinaca; quam alijs Raijsfimilius. Eft enim l0CH$ . . craflius &latius . Inaito mari&puriore c ATOt ’ Raia Afterias Rond. aqua degit; ob id rarior eft & in litoribus B minus frequens: quamobrem meliore eft čarne quam reliqua:', fcilicet molliore, te- neriore, facilioris concccftionis,melioriIqi lucci. R e eft e igitur Athenarus : Stekata Raia tenerior eft Sc id eft boni fuc ci( Gefneruslegitsv^d/A/ocjid eft qua?fa- ciledefcendit. ) Necdubium eft quiafa- xatilibusfubftituipoflit , Torpediniq; Paftinaca? pra?ferenda, quas tamen Gale- nus Raijspra?fert. Hanc qna?ex Rondcle- PerS tio h?c oftendstur , genuinam veterum riam e If e > Raiam ftellarem efle, mm ex carnis fub- ftantia, tum ex maculis pieftarum ftelJuIa- rum fpecie, aquibus Sc Galeus ftcllaris nominatusfuit, iudicari indubitanterpo- teft, liccretq* plura addero, nifi res meri¬ diana luce clarior foret, cimi nullus fit,qui non ftatim primo intuitu maculas pro ftellulis agnofcat. w E RAIIS ASPERIS, ET PRIMVM DE STELL ARI. Cap. L V. NARRATIS Lacuibus Raijs accedimus ad afperasrinter quas primiim dicam dc maculatis, quarum Afteriam liuc Stellarem vnam, alteram oculatam Rondeletius cognominauit: hanc quod oculatie la-uis modo duos in tergore ceu oculos geratjlla quddlaeuisafteriatinftar, ftellarum fereftmilitudineinlateribus cauda?q; principio notataftt. De Oculatamox. Stekata a Gallis(inquitille) Raieeftelee,abltalis Ro- meta vocatur. Tota aculeis plurimis horret. In oculorum interuallo muki funt 3 bre~ Nomcn. H ues, frequentes, peracutb in medij dorfi lineaalipmagni: in cauda tresmagnorum ordines, alijsplu rimis & minutioribus diftin Caro. Vi i fupt- riore dijje - rat. *linici. Car«. 460 Vlyfsis Aldrouandi R Al A C L A V A T A. Cap. L Vil. E AIA M clauatam appellat idem Rondeletius (qui in Raiarum fpeciebus obferuan- dis atq;dikinguendisfuit&diligentilfimus& oculatikimus) ab aculeorum magni- tudine & fimilitudine cum clauis a*rcis fine ferreis, qua de caufa Maffilienfibus Cia- uade, a Gallis Raie boudee vocatur, quia aculeos habet fibularum fpeeie: ab Italis Perofa fiue Petrofa. Corporisfpeeie reliquis fimilis eft, fed muko breuiore & minus acuto, aculeislongedikimilibus & fitu & figura: ij enim in offibusrotundis extant, vnciq j funt. Horum vnus fuperiorem & fere roftri partem occupat: fequuntur alij duo in lateribus anterioris partis procul a fe dikantes; alij duo in medio corpore minus a fe difiundi. His forma & ma- gnitudineparesduoadradicempinnulsprioris incauda.Inmedia dorfilinea caudaq; aculei alij, p qualcs in caeteris Raijsordine locati funt vfq; ad priorem cauda? pinnulam : hancfequitur vnus dun- taxat. In cauda:lateribus vtrimq;ordoek vnusaculeorum maiorum, clauorumfiue fibularum fpe- cie,abinitiocaud« ad medium eiufdem tantum,ne (vtopinatur Rondeletius) tot magnisaculeisri- gidiorcommodein omnem partem fledi non polfet,tamen ne alicui cauda? parti armadeekent, ma¬ iorum aculeorumordines fequuntur parui alij,quales in carteris Raijs cernuntur. Vidititem huius generis Raias quibus pofteriore parte corporis tantiim aculei illi magni ekent , nulli vero parte ante- riore, fed horum fitumdiuerfum fpeciem mutarenon putat,quod aliaomniarefpondeant. Monet deinceps ne nos decipiat Bellonij pidura, qudd in ea muka fint d veritatc aliena , ficut(inquit) facile iudicabit,qui illius defcriptionem cum nokra,& vtramq; cum ipfo pifce contulerit . Atqui Bellonius pida m quidem exhiber, atq; omnibus notiscum Rondclctiuna eandem, pifcem vero non defcribit, notioremefieinquiensquam vtdefcriptionemrequirat. Hepar flauefccnsinduaspartes fedumeih in quo vefica,fcl aqueurn &tenuecontinenslatet. Illudprodelicatilfimocibohabetur,pinguedh ideo in oleum rcfolui potek,contra affedus hepatis vtile ■ Emollitenim citra magnam caliditatem. Feladuerfusfukufioncsprcdck. Poflct (inquitidem Rondeletius) ha:c RaiarumIpecies Aquilaan- tiquorum ccnferi ( nihil tamen affirmat.) Colore enim nigricante ek; incurui aculei vncis vnguibus q relpondent,alas vaide expanfashabet, veluti Aquila. Pra?tereaingenere cartilagineorum&plano- rum numerarunrantiqui. Podremo dura eft čarne, cuiufmodi čarnem Aquila? Philotimus efic fcri- pfit,quod & a Galonoapprobatur. Bellonius vero ctcteris Raijs delicatiorem eife fcribit. Maritimi experiri poterunt. Eiusiconem pra?cedcnti pagella dedimus. DE RAIA CLAVATA ALTERA- Cap. L Vlil. ANC quoq; clauatam Raiamvocat idem Rondeletius. Sui Ronfedicuntquafiru* bram,cinn alioqui colore fitcinereo. Afuperiore (inquit) differt, quiarokroekacu tiore,aculeoqueilliccaret. Inoredentesnullifunt,fedprodentibusmaxilla? afpe- xx: vnde qui hanc Raia? fpeciem Bouem veterum dfe credunt, facilerefclluntur. Huicenimfupraex Oppianodentes tribuimus. In lateribus vtrimque odo fpinas longashabetcuti fuperpofitas,quibusalix Raia?omnescarent. In dorfo aculeos pj quatuor habet, clauis vel fibulis fimiles , vt in fuperiorc, inter quos in media dorfi linea tres alij uj nt alteriusgeneris,quosftatimfequitur aculeorum fimiliumordo, permediam caudamad pinnuJas vfque continuatus. Vtrinqj in cauda aculeorum clauis fibulifue fimilium or do ek ad medium vique, reliqua pars alterius generis aculeis armata ek. Čarne ekdura & ferini odoris. Icon proxima pagella dabitur. -J DH DePifcibus. Lib.III. Raia clauata Rond. altcra. 45i DE RAIA SPINOSA. Cap. LIX. STIV SMODI Raiam a fpinis, quas non in al is foliiin ha bet , vt clauata altera, led etiam in lateribus circa caput., Spinoiam cognominauit idem Rondeletius, Gal- los imitatus 3 quiCardairceam vocunt,quaii (inquit) Lanincam,a fpinisliue aoi- No-nms leis,cuiufmodimukiinfixi funtinftrumentisijs 3 quibus Laniiici lanas carpunt. Sunt uo ' &alijduoaculeiocuiispra?hxi, & in media dorii linea&ad prioremvfque cauda? n r pinnulamcontinuusettaculeorum ordovnicus. Figura corporis Lseuiraitf fimilis Fomit 5 **longascutisfpinas excipias. Carnis item fubkamia & fuccdab alijs non variat. Caro , ' Raia fpinoia Rond. S 4 u , u p KST"" S, . ^/mz& DE RAIA ASPERA. Cap. LX. SPER A M pečuliariter cx omnibus Raijs vnam cognominauit idem Rondeletius qu£e a carteris eo diifert, quod aculeis paruis latera confperfa habcat 3 corporis vero ttuneum nullis. In cauda tres funt longorum vtca;tcra?. QSi s DE 4 3 DePifcibus. Lib. III. ■ve- DE LAMIA. Cap. LXIII. A MIA M Grammatict Trapa, tov Aaijuv , id eft a gula deducunt, quod magnam ha beat gulam, quod pifcislit voracifsimus. A qua ingluuie quidam limiliter appella- £tymum, ta s fuilfe opinantur maleficas quafdam mulieres, qua? ciim carnes humanas auidif- lime expeterent, Veneris illecebris forma praftantes iuuenes , quiq j optirna elit nt corporisconftitutione,delinitosatq;alledosdeglutiebant,quod (vtaiunt) Menip- po Ludo contigiftet, nili grauis &prudcntis viri conlilium ab amoreimičnem amo- nc fi c£ , re auocaftet, eumq; hoc dido dcterruiffet, o ” ‘ £ dum, Eft autem AaV7« vox liditiaafonoquem canes & Lupi bibendo edunt: fed hoc pifci conueni- , % renon puto. Eft vero & Xd-\u pleniš fe proluerc poculis, confertim fe ingurgitare mero, vt docet ' 11 ’ a Athen#usex Ariftophane,vnde rdAa-3-7W tefteeodem Euftathio eft quoq; euacuare& inanire, quod pifci quadrat. Oppiano non A dfxvy\q , vt Bellonius crcdidit, fed A a/uvn nuneupatur. Nicandcr Colophonius in libro de linguis recitante 0 Athena?o, Lamiam pariter Carchariam & Scvllam voca- 0 Mb. 7. riferibit j cuius feriptoris authontate fretus Rondeletius Lamiam Plinij & AriftOteiis cum hac La- mia,ideft,CaneCarchariaeandemeirevoIuit,vtin Canedidum eft, Pliniumq; inter planos enu- meralfe quod hicinter Galeosdorfum latifsimum obtinuerit: quam opinionem refutauimus, quan- doquidempra?ter & ante PJinium Ariftotelesplanum, non Iongum pifcem elfeoftendit, S^difertis item verbis a Galeis fcparauit, fed verba vtriufq- licet iam aliquoties recitata repetam , veniam a be- neuololedore petens,ne velut cramben b is terve codam apponere me arbitretur, rideatq; vt citha- rGedum chorda qui femper oberrat eadem. Ariftoteles c it aq; poftquam nominaftet Raiam,Paftina- cam & Squatinam,qui pifces &ipli ( vtoftendimus) plani funt,fubinde fubiungit. Cartilagincaverb c L. 5. hiši. prater ea qua ttumerauimus 3j funt Bos,Lamia y Aquila i Torpedo> Rana > omneq\ tyujl e ler um ge mu. Diuid.it cap- f • itaq; cartilagineos pifccs in planos & longos, nimir.um Muftelos, & inter planos nominat Lamiam: q atqdtaquoqueex eo tranftulit d Plinius, planorumpifciumduo generaefte oftendens , lpinofum vnum, cartilagineumakcrum5namdefpinofociimdixifl’et,addit: Planorum pifcium alt er um ge m s d L-j.c, z 4'. ejlrfuodprojjina cartilaginem habet.vt RaU^PaRinaca i SquatW£- i Torpedo^ quos Eouis,Lami&-> Aquil Ranamminibus G rac d appellant . Oppianus item Lamias a Canibus diftinxit, vt antea etiam didum. eft.Quamobrem Lamiam cum Belioniolatum pifcem dfeftatuo: ca'teriimquidfibi velit,Lamim vo cem ad Hamiam accedcre fcribens ; non video:ncq; enim cum Amia pifce, quem Hamiam cum afpi- ratione huud rede videtur appellare,quicquam communeeft Lamia? prteterliterasquibusfcribun- turiaccentibustamen etiam variant: d ut a enim paroxyrorum eft, A duia proparoxytonum. Ab eo- dem qua ratione Lamia iatus planufq; pifcis, & tamen generis Galeorumqui longifunt, eftedica- tur, miretur aliquis . Ait autem maxim Diabolum marinum tefte Bellonionuncuparunt. Siaili,cum ob eandem ( nifallor) rationem , tum Diabolusna V crau’tatem 3 orifq; hiantis amplitudinem, Lamiam dicunt. Simiufcrefenfu Maftilienfes Baudroy dicunt,nimirum quafi Baudricr, id eft Marfupium, nifi cum Eellonk>& Gillio a batrachoboc no¬ tne n dctorqueamus. Monfpelienftbus Gallangadicitur,in Lufitania Emxarroccc,in Iftria tefteMaf fario RofpusquaiiBufo,quonomine Aquilam pifcem quoq; vocari diximus. Btiionius hunceun- dem pifcem, veterum Maltham efte arbitratur, vnico tantum eodemq> nuiiiusplane momenti argu- tJMaltha re mentofultus,quodanolIemčarnemhabeat. Cumautemhos Oppiani verfus ter um. Mollitie notne n Malt h a qua ferre videt ur, Fxitq ignaros ptjcesJic Rana maligna Decipit , imbelles magno deglutit hiatu. citat,Ie Plinius fecit,atqj item Athenteus,ciun alioqui & hac & ieuatina multiscorporis purtibusaczeterisplan seuarient, vtdeinceps patebit,corporifqj figurahaud fatis conue- 24. nrant,(Suntenimlongiorecontračlioreq;corpore,&caudafpifsiore,)quamobrem f Rondeletiusin- Def. riptio ter longos & planos medias conftituit,nos qui a longis inchoauimus, vtramqs in poftremum locum ex bedonio rciecimus,8c cumantiquisobcapidsceruicifq;latitudinem planiciemqtplanisaddidimus. Ranama rina(inquitBelloniusin quadrupednm ranarumhiftoria)ad paluftrem acccditftcdcartilagineshabet ofsium loco,cftqj paluftri procerior,atq; a?ftuarijs freqtfcns,vt fuo loco tra niagnis, acutifsiniifq-in os rccuruis ; atq; non ioliim in vtraq; maxiJl , ver um etiam in duobus palati Dentes ’ ofsibus & in lingua? radiceinfixi. Hos Bellonius mobiles efle ait,albofq; & confufls ordinibusdifpo- iitos,Mndimachus apud A th e n a: um ferratos vocat his vci bisj -rav xa.ppa.pm mpx.ii j fidrp&poc, 7ripx.11. Maxilla? non exporreda? fed retukepotius & femicirculares 3 quarum luperior brc ui or e fr , inferior longior &prominens; quo fit (inquit Ronddetius) vtfemper oshietpateatque. Lingua quoq; ma¬ mila fuperiore longior,lataq; eft & magnapro maxilla? magnitudine. Efle & membranam quandam Lingua. gingiuarum interiore parte enatam & in os complicatam, qua > a maxilJa feparari, niii diligenterinfpi bas, non videtur,, Ronddetius annotauit,fed vfum non edocuit. Oculoshabet amplos in capitis ver- °culi. tiče potius quam in temporibus fltos & aculeisfeptos; ante quos dua? propendet appendicesaenues, alba?,tetriqueodoris,fi-Oppiano credimus,cuiparua? exroftroaibicantes caruncula? appellantur, ^ Plinio eminentia fub oculis cornicula , Ariftoteli Hla capilii fpeciem referentia , poftremis rotundis tptibuidam pračpilatis, Bdloniograciliaqua>dam cornua,Gillio pili, Saluianogcminar rigidar albarq; leta. Vfum pod aflignabimus.Branchias neque detedas tefte c Ariftotele (apud quem ramen in le¬ tina vcrlione Raia pro Rana legitur) neq; fupina parte cacterorum planorum cartilagineorum more, e ™ ” c ^ led in lateribusintedas, non ramen Ipineo operimento, vtqua? non cartilaginea funt, fed cuticulari cap habet. A capite ilied cauda fequiturrotunda, & vt * Ariftoteles ait, breuis & carnofaj quod enim la- titudoeiuspartepriorc minuscarnofa eft, ideonatura quantum corpulentia? priori ademit, tantum Cauda. pofteriori & cauda? addidit. Definit autem in pinnam rotundam, crafsiufculam & latam. Habet item f Lib. 4- de contra aliorum planorum cartilagineorum morem pinnas duasin medio corpore, nimirum vbicau- P art • c - 1 3 • da capiti iugitur, membrartaceas ac crafliufculas, quod & Ariftoteles ibidem meminit his vcrbis, ad- pinn£ - dita etiam ratione: Pinnasprsterea lateribus accommodatas infragerit >propter amplitudinem par tis fit- }cmris,qu£ autem par ti fupina commijfafunt , e as iuxta caput adiuncias habet: nihil enim latitudo irnpe- dit,qiib minus moueantur -; fdprofipens illishasgerit , minores ijs 3 ejua adlateraapplicantur. Eftque alia in fuperiori cauda? parte non admodum lata fed longiufcula. Ex cauda? capitiiqj lateribus appendi- cula? qua?dam carnofa? dependent, certisinteruallis a fe diftantes, qua? natante Ranafuperhatant. Cut - { C Čute (capitis aculeis exceptis ) lubrica & molIi,inferna parte fubalbida,fuperna veroex nigro flauc- fccnte tegitur, vnde molles ter gor e Kana etiam dicuntur Ouidio. Intus peritona?um nigrum eft,ventri- p culus magnus & carnofus, appendicem vtrimqi vnicam breuem habens: inteftina muka, gracilia, n£t multis gyris circumuoluta, quod necefte fuifte arbitratur Ronddetius ob voracitatcm & ventris ca- pacitatem paruarn. Hic & iecur paruum efle tradit contra voracium ac guloforum pifcium naturam, negatquc fedum efle in lobosicontra Saluian.& Bellon.fcribunt,quorum hic in quinq;lobos diftin- guiprofltetur, eorumque vtrimque binosad latera protrahi. Color ei rubefcens. Fellis veficalon- go nreatu ex hepatc propendens,inteftinis anneditu^vt Ariftoteles tradit, apud quem hic quoque in Gaza? verfione, librariorum culpa pfoRana Raia legitur, vt Ronddetius addit, mefenterio. Splen fubnigricat. Vuluabiflda ,anfraduola, duas vlnaslonga tefte Bellonio, qui & veficam eitri- buit ,quam in Delphino muko minoremi at quam verenefcio: additque totidem in Rananumerari cartilagines,quotin quouisfceleto, ofliumterreftriumaiiimaliumformam referentes , fedprorfus niedulla carerc pra?ter vertebras. Totidem item neruorum coniugamentain eiuscercbro ( multiim tatnenliquido ) numerari quot in reliquis animalibus. Magnitudo pifci vbique fere cubitalis & peda- Magnitudo. ^ Us, alieubi vero quandoquc t ric u bi tališ, v t Saluianus aflefit. Ventriculus interaneaque omnia H per oseieximantur, corpu/q;quoad eiusfieripotefl:,dift:endatur,totum euaditpellucidum,immiflbque lumine laterna apparet ,horrenao afpedu , quemadmodum &pifcisipfe viuus tetro foedoquecft contuitu, vel vt Oppiannus ait. tft turpis vifu molhfsima corpore Rana « ,\ ' uperit latum. |j,!|; j f Ab vulgari ifthac Rana pifcatrice longe di ucMk eft,qi|arri ege addidi, ventre candicante, ctstera ca- ftaneicoloris:cuiusputofceleton eftquod vltiipoloccfpingiturex Gefnero,cui a Georgio Fabrido Hana? pifcatricis nomine tranfmiflum fuit. ^ ^ f* LOCVS /C * Ranapifcatrix vulgaris Kana pifeamx authoris, 4^7 4<58 Vlyfsis Aldrouandi L O C V S. P A R T V S. * Lao. j 7. ?a rtu*, h L. 1. bifl. cap. 13. * L 9-c. 14- C ur oua pa- riat. d Lib. 3. d c gcnzrat.c 3. * L. 6- hi ji cap, 10. 1 L. 13 . C. 2 . s L. < 5 . feiH. cap. 17. Ona qnalia. h L.i de ge nerac. c. 3, 1 l. 6. im cap. 17. Vt parUt- M Arinum tantum pifcem effe vel ex ipfo nomine notum eft . Ouidius inter eos pifccs enu* merat,qui in herbofa arena degunt.Et a Martialis turpes inlitore Ranas dixit. Etfi veropi fcis fit cartilagineus, contra tamen caterorum cardlagineorum morem oua 3 non animal parit, vthisverbis Ariftoteles b teftatur.* Pifčes haudpmnesparere oua, dičlum tam eft:genus enim cat* til arine um animalgenerat 3 relicjua ouapariunt, ficdncc carttlagineis qutdemfcetusfine ouo.-pariuntenm intraJe oua & augcnt, atq\excludunt ,praterquam Rana ; Quo in loco in verfione Raia legeba* tur,& nequis Iegitimam eam lediionem efle cauilletur,is c Piinium qui hanc iententiam ex eoinfuanj hiftoriam tranftulit, audiat dicentem : Et c um c at en pifices ouapariant, cartilagineumgenttsJolumRt eapuaCeteappellant 3 animalparit,exceptaquamRanamvocant* Idemqj d Ariftoteles huiusrei aliaJ rationem reddidit 3 inquicns in caufa efle naturam corporis: quandoquidem caput longe grandiusre’ liquo corpore habet 3 idq; aculeatum 3 valdeqj afperum, quamobrem(inquit) nec poftea fuos catulos intra fe reeipit, nec principio animal parit: capitis enim magnitudo & afperitas, vt aditum, fic exituffl impedit.Idem c &aliolocofcribit,& f Aelianusquoqj exipfo. Licet vero rariores fint Rana’, nonF propterea parciusfoedficareeamcredendumcft 3 namaliterfefereshabct 3 numeroiliis enim teftc eodem § Ariftotele foetificat, veriim quod de facili pereant, hinc(inquit) efficitur, vt appareant pali¬ ca 3 ; cumq;buum 3 non foetum edat, vt reliqua cardlaginea 3 necefTe etiam fuit 3 ab aliorum ouis, huius ouum difterre nam ciim aliorum cardlagineorum oua čute molli operiantur ; quod enim frigidiott quam aues fint 3 nequeunt partem circundantem in'durare 3 idco ouum vnum Ranarum h (ihquit)fo- 'lidum duruuKjpfeft, vt foris feruetur: caterorum humida funt natura & molli: operiuntur enim intus corpore fua 3 paren tis. Docet prnerea, vbi &quo modo pariat s oua fimul vniucrfa edere inquiens,ea* demq;iuxtaterram ; v bi aduertendum in ladrtoexcmplari pro vniuerfa,mendosediuerfalegi. Po Ure m d qualis eius ex ouo ortus fit, idem quoq; oftendit 3 cundem efle fcribens cunj ijs,qua extra per- fičiiintuij & ijs qua? intus. - N A T V R A. MORE S. Ana marina folitariaeflj non gregalis 3 quod velcxeoliquet 3 quod plures vna capi non fo- G leant. Carniuora eft, voraciflimaq; 3 vndeforte Lamiam Siculi vocauerint. RcfertGefnc rus icfe intellcxifle 3 hominum vefci cadaueribus, & natantiinfidiantem aliquando, mera- mu tu ani tuai eft Raia ipfis pinnulis & extremis rotundjdonibus fefe dirigentes & fledtentes natant 3 pro fictrosM' gr e Ju gendumputo id eft Rana 3 nam Raia pinnulis non natat 3 fedfoIaduntaxatlatitudine. Vtpfihui tamen Rana fimiliter ferep/gra fi cum a$ s comparetur 3 ideoq ; cum ex rapto ipfi fit viuendum, ma- hjidietHr. lidoseaftuq;pifcesinuadit 3 dcCCptofqecapic. In lutum enim abicčta 3 ficutlineam pifcator, fic pilo* ^ i )C, 2 4- ante ora Ranapra?tendit 3 eofdem^Kbm pifcescapcre vult 3 fenfim ados adducit,vteleganter b Aelia- nus his verbis declarauit: /Sarpce^of aA.nfiid zPcRanapifcatrix ante oculos cjuafidam pijciculorum cdpk» dorum tile c e bras babet, longiuficulos nimirtimpilo sfiue appendices quafdam , quorum extrema clafisis glo“ bulisprepilantar. H os in turbidifisimis dr ref er tis luno Locis abdita ^porrigit & prstcndit 3 & adnatanUf pificiculos ve lati ad eficam opiliš adfiefubdučlis ( fubducuntur enim occultis cjmbufdamvijs) cum proxime ^ £ /;&. y tm accefierint,comprshendu ac belluatur.Ezdem plane etiam fcnbit c Plutarchus,nimirum ex d Ariftotele, n animal. &c. ^ ui -.Rana ( in q uit) bis q nage mina ante oculos fuos dependent y auorumJila capilli fpeciem referuntfiedpo J L. 5>. bift.Jlrema rotundis cjuibujdamprapilantur 3 quajt efica caufa addiusjus inquam 3 vbi in locis arenofisaut f$ m 7. cule n tis ob tur bat o folo fe abfonderitpifiatur^attdllens illaftbi pendentia fila: dum enim pifcicult accur- runt dr capita machinamentipenflis pulfant > ipfafubtrahens fda allicit 3 doneč eosfuum in os adduc at * Hocomninoverumac certumefl. Meminit etiam PJinius:AVc minorfolertia Rana qua inmaripifcAtn* nominatur'-, cmmenuafb ocuhs cornicula turbato limo exerit: affultames pifiiculos ( Saluianus legen* dum cenfet, afiultantibusptfiiculis) attrabens, doneč tam profit accedant^ vt afiiliat- Meminit dcniqaC M. T uliius, fed in cuius verbis mendum irrepfifle non d ubito; inquit enim: Rana marina dicuntur od ruerefie arena (olere dr moueriprope aquam 3 adquas quafi adefčampifces cum acceffierint 3 conficittntuf atq ; confiumuntur. Lego prope algas 3 non prope aquam : non enim prope aquam, fed in aqua turba- ta pifcadoHc. Iuuat pifcationem oris hiatus 3 quod & Oppianus tedgit,/]ui prx cacteris diligendffimž ifth*cdefcripfit 3 his verfibus. rj CU;). De Pifcibus. Lik III. k 4 <5p Rji turpts vifu mollijsima corpore Rana 3 Artibus in časnoputri deiečla rccumbit Albicat ex roslro^ te trum qtufpirat odorem. Rfcampifciculi credunt,pradamcf-> cape funt Ron veriti occultamfraudem, labuntur in or a 'Sic puer infidias auibus molit ur opert as Intendit cajfes> at illosfaua cupido Nullus & in c znam pr oper at a mor te trahuntur: Os aperit latam , cui funt altmenta dobjis Occuhtur-f) luto^fidparua caruncula Rana Rana latet^pars qua ccenoftpereminet atro lila trahit placido motu-,pifieff,fepmntur Fallacis Rana jrpigra merguntur in aluo . Anteforesgrana afpergens jr limine inipfb Vafcndi in lacjucospellit , dat ur vnde regrejfus £ Exitif ignarospifcesfic Rana maligna Decipit, imbelles magno degluttt hiatu. Idem Sepiarum aftus elle fertur, itcm Callionymi,quifpeciequoq;, capitis pra?fertim Ranam rc- fert,exobferuatione Rondeletij. Similiter & Geruitesferpens aues venatur. Ranam autem hac fo- cerefiesfer lertia in pifcatione vri, c Ariftoteles duobus aftruic argumenti«, nimirum quod ipfa tardilfima cum p ens% fit,Mugilera vclocilfitnum pilcefti in ventrehabens fa?pius capiatur, itemquod Rana qua? caruerit c L. 9. hiši. prapilatisiliis villorumcapitibus, macilentior capiatur. Scribit Rondeletius extra aquam aliauandiu cap 1 7. viuere polic, feq; aliquando vidilfe in litore inter herbas dics duos vixille, vulpecula?q; tcrrcna? no- Extra aftta fiu paftum qua?ritantis pedem dendbus arripuiffc & ad auroram vfq; dctinuilTe i exquibus oris den- Vl! idq; fiatquotidie,doneč percurentur,legimus apud 1 Plinium:fed cum in Rana?cauda, vtqua?carti- lagineaeft,nullum prorfusofliculum repen atur, Rondeletius ad Raiarumaculeos, ( vtdixi) eam vim retulit. Aliasidem h Plinius Ranarum marinarum ,ex vino & aceto deco&arum fuccum contra venena bibi fcribit, nominatimcontra venehum Ranie rubet« & contra Salamandras. Qui locus Gefnero etiam admodum fufpečlus eftj nam cum Gneči Ranas marinas fa?pe Ranas fimpliciter vo- centj fieri potuille arbitratur, quod Plinius marinarumcognomentumnon probe adiecerit, quanda iftiufmodiremedium apud Grajcos non inueniturj quare fluuiatilium potiusliue eduliume dulci- bus aquis ranarum fuccum contra venena illa daret. Idem tamen Plinius poft remedia aliqua ex rana aquatica ad dentes,mox fubdit;omnia fuprafcripta ex marina rana efficacioraj quamobrem iudidura b meumcohibeo. • \ V | H I E R O G L Y P H I C A. Aptatorem hominem notari fi vellentf inquit Pierius Valerianus) Raiam pingebant. Geftat captatoris enimanteoculosgeminafila&c. VeriimhocadRanam pifcatricempertinet 3 quanquam t yp HSt & Raia & alij fere pifces limiliter captent. Rana temen pra; ca?teris. 4/0 Vljfsis Aldrouandi Rana pifcatrix minor. V Cauda . DePifcibus. Lib.III. 471 DE RANA MARINA MINORE. Cap. L XV. V AE de hoc pifce dicam, nonhabeo. Nudumcnimfceleton mihicommunicauit Rernardus Caftellettus Genuenlis, vir cum humanillimus, meique amantilfimus, tum naturalium rerum omniurn indagator iridefeflus, qui tam en mco iudiciohaud rede ad Squatinoraiam, cuius genuina? fceleton alias miferat, rcdigendum elfe mo ntbat: nam Squatinoraia? cauda a Squatinar cauda non multum diitcrr, cum hic pi- fds non aliter arq; ipfa Rana anteriori corporc^ventrc nimirum & dorfo litlatiffimis &planis, ca? tera rotund us & exilis. Ranam necdum adultam elfe putabam ,fed ciimdiligenterinui- vt d Rana cem conierrem , toto e os ca?lo differre animaducrti. Ran® os vaftifsimum & valde dentatum; huic differat. cxile »S^plane edentulum, & dcntium loco maxillas afperas habet. Rana? caput omnino planum_., Caput. huic erečhun , & procerum velut cornu inextremo : fubquocutcicuiufdam nerui latebat vefti- O culi. B gium, quo fortepifces Ran« more captat. Eum veluti e vagina exerere rurfufq; contrahere videtur. Rana? oculi parte prona j huic ad Iatera, vbi anguftum valde caput, velut in fouea quadam latent. Porami na olfačiui deftinatafupraosfub cornuta extremitate ; auditui vero inferuientia, oculis fere contiguaj vbi & rimaeft, branchijsinferuiens. Totus tam lupine quam proneafpera čute tegitur/ed fupina parte infuper aculeatus eft, maxime quo loco fpina eftin pifcibus^ua?huic nonnihil eleuatur. Pronecolor cinereus, lupine albicat. Alateribus licuti Rana 1 , vtrimq; pinna, qua?natatum exercet co plane loco quo paluftres rana? habent, eiuldem cum cauda? pinna latitudinis. Haud longe a corpo rislatitudine in ipfa cauda, alia pinnula eft,fed vix ob exiguitatem confpicua,atri coloris. Prona par¬ te in mtdio ventre, bina? rurfus alia? funt longiufcula? led angufta?;alia deniq; anguftifsima, non Ion- ge a pinna cauda?. Magnitudinem & latitudinem ex ipfa icone beneuolus lečfor petat, quam iam de- dim us. f DE SQVATINA. Cap. LXVI. SYNONYMA. ETYMVM, Pinti £. HEODORVS apud Ariftotelem pro p m reddidit Squatinam , Plinium ( vt Rondclctiusait)fecutus. Plinijenim (inquit) incatalogopifciumha?cverbafunt: 1 RhinaquamSquatinamvocamus.ktepal inplerifq; exemplaribusibi legitur, quem Squatum vocamus, qua voce etiam vtitur alias b Sargi 3 T orpedo> Squati c ir c a xquino- Bmmpariunt; quoloco nune pro Squad perperam Soualilegitur, ciun lit deprom- ptus ex c Ariftotelc, apud quc-m Squatina habetur. Vtiturq- eodem vocabulo Ifido rusHifpalcnlis , additq; Squatum diet,quodlitfquamis acutis, vnde & eiusčutelignumpoliatur. Poterit itaq; aque Squatus nominari, contrs ac Saluianus voluit, qui quod videret Plinio alijs in lo¬ čiš Squatinam dici, priorem locum qui legitur in pifcium catalogo, mendofum arbitratur,& vtroque Squatinalegit. Georgius Valla ex Pfello Limam tranftulit, nam p’m etiam Lima eh: fed Rondele- tiusdiftinguit; acuit enim,cum prolima accipitur, penacuitciim propifce. Apparetautem itavoca- ri propter cutis afpcritatem > quaceu Jima fabri vtuntur, vtpoftdicetur. Vnde Sc Squatinam afqua- lore di&am Perottus inlinuans; čute Squatina > (inquit) propter fqualorem, ‘ligna & ebora poliun- I)tur. Inepteenim Ifidorus a lquamis etymumdeducit,ijscnim caret. Prolitetur Cafaubonus fefe huius pifcis aliud nomen inuenilfe, affinis tam en lignilicationis ex prifcis Glolfis , Celtis. p 'Iva. i%Q6w eiejo?. Proprie (inq.uit) Celtis elt celum, yXv F.t Cat »los> La ues-, Spuatinas^ adtungimus ifeis Vulpes & Varios. Vnde fortecruditus quidam, vt Rondelctiusrefert, Galeum Cato rochiro vulgodidum Gallis,pro 6quadna habuit, pilčem nimirum longum,Galeisreliquisfimilcm; Squatinam vero vulgo receptam jho SqUiitinoria, v tpote latiorcm & Raia aiiqua ex parte fimilem. Aelianus in paraphrafihuiuspoe- ra? Joči Squatinarum non meminit,dubiusf vtapparet)nunquid rede Galeis annumerentur. Ronde- Ictius (vt in Rana oftendimus) inter Muftelos & planos, medias efte docuit, n ec aliam obcaufam in hunc locum a nebis reieda, Ari flore Ji potius quam Oppiano adharentibus. Anterior capitis parsla- ta, circuJatis, atq;retufaeft, vtroftroprorfuscareat. Osnon habet fupina parte, necinfraroftrum Raiarum more, Jed in prbmptu, parteq> prim u m obuia, veluti Rana pilcatrix,atque Squamofi, Brc- F uibus id led acutifsimisdentibus munitum eft; quos alite rquam in vJlis a lijs, pifeibus difpofitos cffe Rondeletiusdocct. Sunt (inquit) eorum ordincsintcrualJisdentibus vacuis a fefe diftindi & dih n tes. Horumordinum fingulitam arčieconnexiscoharentibufq;dentibusconftat; vtnon pluresfecd vnicusplanus latufq; effe videarur; verum v nguibus, vel cultcJJi mucrone inferto faciJe feparantur: quiq; a reliejuis feparatus eft, reliquis im motiš mouetur Sc Joco eximitur. In inferiore maxilla,lingua extremoacutoloCusdentibus vacuus cedit natura prouidenria: dextra finiftraq; funtdentiumordi- nes, quinq; dentibus conftantes, tertius Sc quartus or do quatuor duntaaxat dentibus con fiat. Or di- nes qui hos feq min tur, quiqi Jn anteriori parte fiti funt , tribus tantum: contra in maxiJJa fuperiore: ca enim in parte qua maxilla inferioris parti dentibus vacuarefpondet,ordo eft ex quinq,- dentibus: vtrimq; fiiniles duo ordines . Quartus, quintus, Jcxtus Sc feptimus cx quatuor dentibus, qui fubfe- quuntur,ex tribus tantum.Omnes Squatina Rond. in os funt recurui . MaxiJJaruno ofia in anguJum obtufum defi- 'nunt,lingua vero in acutum , in cuius estremo carneum tubercu- G lum efi. 5 'uperioris maxilla extre- mum dir e n n intcgitur;cxeo apo ph yfes de a in os demirtuntur, in alias dim Ja,de quarum vfupoftea dicetur; ouarum baluianus,qnod miror, non meminit. OcuJi parui funt, in fuperiori capitis parte fiti, non Jurfuni, vtin Vranofcopofpe dantes, fed ad Jatera, pofi qu osfo raminafunt,quaados vfquepa- tent, velutin Raijs. Branchianon in fupina parte, fed prater aliorum pJanorum morem in lateribus , vt Mufielis. Pinna vtrimq; bina funr, Sc vtraq; in lateribus: priores circacaput,& maiores,quafi in eas b Gib. 4. de corporis Jatitudo degenerauenfi porteriores, ante cauda exortum, Sc minores. Quas pinnasipfi cum H part. c. 15, Ranacommunes eJJe meminit 11 Ariiroteleshis vr:rb>\s--Squatinaate]'-,Fattaptnnaslat nbus accommo- dat as infra ger ant propter amplitudtnem par tisfaperions: qua antem parti fupina commifa funt>easiuxU cap ut adiunctas habent: mhtl e mm latitudo impedit, pub minus moueantun fedpr oJuperis illts h as gerunt Cauda. minores tjspua adlateraa,pplicantur. Suntitem praner illas bina aJia pinnula in cauda dorfo. Ipfa ve- c l. 5, bdi raca ud a, qua vti Jongiiifcula, ita codem c Anfiorele teftante pJenior eft; in aliam lunatam pinnam cap. definit. Rondeletius e mediadorii fpina pariios aculeos exirc tradit , atq; aliosprope oculos . Parti- Partes in- businternisabalijscartilagineis nihil feredifiert. Ventriculum enim &inteftina magnahabet: be- Ocft-i- Brancbi*. terna. d Lz Cap. z < purindiioslobosdiuifum,inquofellis vcficalatet, felle viridi plena,vt d Ariftoteles quoq;obfcrua- uit. Lienmediocris,exrubronigricat. Cor angulatum, comprefium vnicotantum finu donatum. Scxus dift.n kdrtes ; prona coloris funt cinerei ad rufeum vergentis, afperrima , pars fupina alba Sc Jauis. Diflin- Ctio . guuntur afaminismares appendicibus quibufdam cartilagineis circaanum, quibus faminacarent. Magnitudo Ad multam molem excrefcit, ita vt non foium vel centum libras fuperafic vifa fit, vt Saluianus nota- uir, De Pifcibus. Lib. III. 47 J A uit jVerum etiam, vt Rondeletius teftatur, ad hominismagnitudinem quandoq; excrefcat: qui& $quatinam vidit,centum &fexaginta librarum. LOCVS. COITVS, PARTVS. L.i\ cap. 11 . b L. hi f?. Cum Rala coit. 'L. 5. bi%. cap 10 . M Arinusduntaxat pifciscft,& intcr marispeculiaresaPlinio 3 numeratus,ob Oppianoin- ter eos qui coenofa loca incolunt -* Rondeletius vero in alto mari verfari ait. Coitum eius diuerfum effe aciotu Raia?,Paftinaca; & iftiufmodi alioru , docuit b Ariftotelesmam ciun illanon foliim admotisfupinis, fed etiam tergofaminarum fupinis marium fuperpofitis , modocau- a "'*' daimpedimento n.ullo ob craflitudinem St, coeant,Squatina & quibus plenior cauda eft,attritu mu- tuo partium tantiim fupinarum coeunt: Et licet cateri pifces niS cum proprio quilibet genere coeant, Squatina tamen cum Raia coire creditur, cuius rei veritatem in fequcnti capite excutiemus. Vna car tilagineoru tefte c Ariftotele bis annoparir. Veriim cum & Mufteli quoq; qui & ipfi cartilaginei funt, vtipfealiasprofitetur,bis anno pariant, d Saluianus conijcit pridri loco non fimpliciter rw JV Sivo7rap}s, zdi Trtpt ttE C a P ' 11 • bmv, iCnjuipei JV iv tZ dprili,Maio:autumnopauci , vt S alg a,&Sargus dr nonnulla alia generis eiufdem * Squalicircaaquinoclium , Squali pro Squati aut Squatinte mendose legi,exrecitato Ariftotelis loco Saluianus & Gefnerusoftenderunt. Pariunt autem,vt idem k Ariftoteles obferuauit, fingulisfoetu- risfeptenos aut odtonos, eofdemqi caterorum more cartiiagineorum viuos. N A T V R A. M O 11 E S. S Quatina carniuora eft Sc folitaria, nunquam enim plures vna capiuntur. Pifces ciim ob grauita- tem corporis alfequi nequeat, clam venatur & ex inSdijs,vt Ariftoteles docet his verbis:obruit fe arena,cumq\fe totam occultauerit , verberat orisfui radtolis (vt pije at or e s vocant) quaspifciculi a eumafpeuerint, adnatant quafiad algas,quibus veJcsfhtiJunt.TranbcnpSt quidem hunc locum 3 Pii ' 3 ' c ‘ 4l ' nius, fed mirum videtur, cur apophyfes illas quas ex fuperioris maxillm extremo in os deinitti dixi- 1 ^ mus,quas Ariftoteles proprie p dfbia vocat, Theodorus radiolos & virgulas,pinnulas verteri vSimili (inquit) modo (nimirum vt Rana, de quaproxime Ioquebatur) Squatina Jr Rhombus abditt pinnas txertasmoucntfpecie vermiculorum, itemq\ qua vocatur Raia. Vtituritem alio aftu, quem cum Poly- pocommunemhabet,colorem vbiplacetmutando, vnde piva v Menandro& Paufania eft decipere , metaphoraab ijs fumpta qui olfadlu autdecipiuntur, aut decipiunt: Caterinn nunquid colorem mu- tet eandem ob caufam, ob quam polypus, dubitoi no enim id fatis clare dicit Philofophus. Polypum quidem ita pifces venariafterit,fed cur Squatinamutct,fubticet. Polppus fatuusquidem eft (-inquir) tum ad man um dcmijsam hominis accedit:fedprud.cns retfamiliaris,cum omnia colligat > drfuo tn domi¬ cili« recondat, c umqi conjumpjerit quantum v tile ji t, abigit tefias dr canerorum crujlas dr put amina con- chularum drfpinaspificulorum. Sui etiam mutatione coloris venatur pifces: trahit enim f milem colorem jquibusappropmquant, ftxis: quodidem etiam ciim metuerit ,facit. Suntqni Sepiamquoq\ facere hoc ? ^ idem autumem: colorem namq • camfbi contraheref milem loco, in quo verfttur,confrmant. Sedpifciuim jf cas "" fdaSquatinaitaafficijoler. mutat enim hxc morepolgpifium colorem . Huc v/dj Ariftoteles • -cateiiim . j 1 Ur 1 Roude- 474 Vlyfsis Aldrouandi Rondeletius ignarus fortaffe h are ab Ariftotele fcripta e/Te , exiftimat id rationi confentaneum efleg non poffe,quandoquidemqua? colorem ftc mutant, idfaciunt , vel quiacorporep^Jlucido funt ,vt chamadeo, vel quia čute ita funt tenui , vt humorum fpirituumq; perturbatione atq; agitatione varij eorum colores perluceant , quorum raeutrum de Squatina (inquit) dici poteft, vtpote qua? čute eft afpera,duraacdenfa. Egoinre dubia Ariftotelinon contradixerim, qui ciim duplicem ob caufam polypum colorem mutare ait, nimirum, vt ita pifcibus infidietur, & rurfus, vbi fibi metuit, vt fefe oc- Cur colorem cultet , nullam oftendit in Squatina; quaiciim ea qua didtum eft, folertia pifces captet , crediderim mutet. ha U d aliam ob caufam colorem mutare quam in metu, ciim videlicet & fibi metuit & foetui: quan- Li.6.hifl. q Uam &tuaceoseodem b Ariftotele tefte,intraferecipiat& rurfus emittat, nonimpedientibusna- ca P-io. torum aculeisobparuitatem:quodpoftremumquoq; teftatur Oppianus,&fi Vuottonus& Rondc- letius Oppianum velintfcribere, non recipere foetus, fedfub pinnulis fuis tueri. Sed poeta: vcr- fus afcribam: T oiltvzdi pivu nzicov 9ropcW iiaidXzbx) A’AA ‘tat igvndlu), zsivotg dbaig , olct zv\>iosiv A*AA dol žlf TrtevptuMv U 7 rocr9iV E iaiv u7ro7ffipvya>v , cin yivvg 'i%Sv que inftarventris illi funt. Quod autem ad verba ipfa attinet, Gefnerus Grxcx lingua:peritiffimus, hoc addidit fcholium. V7roo , quanquam & t/Voo\pa£ eicauum_,fubcollo 3 vbi animalia ma qua maior ejl , magis nutrit j legendumq; bvaTriirTog Wi zeti xz zHt •• f.r; v . H Ippocrates a de morbo craflo a pituita agens,obfonium(inquit) ex pifcibus habeat Scorpium * Li.de inter. aut Callionymum, aut Squatinte fruftum cum condimentis cočlum. Etrurfus: Laboranti “ffeft. tertio geriere tabis obfonium priefcribit,fruftum Torpedinis, aut Squatin^, aut Galei, aut Raič. RondeletiusexSquatinmhepateoleumfa lit,vnde & dnppivcofaivog^rucifmm legitur pro limato. Hinc etiam Squatina (inquit Pierius Valerianus) interbieroglyphicalignilicatareceferi meruit,perquamfabrum ligna- FabriUgn*. rium intelligi volebant. Eft enim pifcis tam afpera fcabra?q; ac valida: cutis, vt eburnea, neq; non li- rij typus. gnaquantuin libetdurapolianturi vt omittamus fabrilia inftrumenta omnia (hocalijde Fabro pifce quoq;fcribunt)inhuiuspifciscapite deprarhenfa. (Mirum eftneqj Rondeletium neq> Saluianum j. quialiasdiligentertaminternasquamexternasSquatin£e partesenumerant,nonobferuafte) .Quin Serr£ tnuen ^ &ferramconliceredidicimusexhuiuspifcisolfeitacrebrdmucronato,qualislonga annorum ferie tl °’ fulpenfafuit tholo ante DD. Petri & Pauli conditorium,priufquam a Iulio 11. illa veneranda* anti- quitatis monumenta folo a^quarentur. Verendum autem, ne Squatinam cum alio quopiam pifce, & (ni fallor) Fabro, qui in ecclelijs fufpendifolet, confundat. DE SQVATINORAIA. Cap. LXVII. Vi Grarcis nomine compofito pivo/3arog appellatur, Latine limiliter a Theodoro Squati- noraia,a Bellonio Squatroraia, a Iouio Squatraia, a Gefnero & Saluiano molliore voca- s^ uatra i a _ bulo Squatoraia. De quo pifce lic a Ariftoteles: Vtfiium ctterorum diuerfa gene ra coire vi- squatoraia. fum a ne min e esl.'Squatinafola & Raia hoc facere creditur,argumento pifcis c uiujdam cjui no- * Li men ex vtroq\ compofitu trahit Rhinobati (quafi Squatinoraiam appelles. Lji enim par te prior e Raiafi miliš, cap. 1 1 . pojlenorc 476" Vlyfsis Aldrouandi Ort us. posieriore Sqtutint)tanquam exvtroqueproueniensgenere . Ita & b Pliniu S\riJciumdiuerfageneydno* E coeuntpr&ter Squdtinam & Raiatru , ex quibus nafiitur parte prior e Raiafimilis no men exvtroqucj compoftumapudGracos trahit. Carteriim nunquid rcuera iftiufinodi pifcis detur, diuerfimode tra- %rindetur ^inuenio. Rondektiusid ftrenuenegat, quoniam fibilicetdiiigentiflimeinquiremi nunquaracon- tigeritvidere,<5^jfenesetiam peritique pifcatores iefe nunquam v id ide affinnarint;quarenecAri- ftoteliaut Plinio vifum[fuiflearbitratur, pjfcemque efle plane commentitium,quiquereucra-ooru cxiftat: idque recitatis philofophi verbisindicari , item ijs'quie alio in loco icripta reliquit: in c mrn- € Uh. 1. de ms (inquiens) adhucnihil exploratum habemus dignum memoratu: qui turne n lihinobati appellantur , Gen.tap. 5. m( iximegigm creduntur exSquatinae-r Raia_> . Squatinam itaque cum R aid vidcri coireait; quoq ui¬ dem loquendi genere č^fimlibus , vt ferunt , tradunt , aiunt , creditur, Herodotns, Theophraftus , Diofcorides, alijfiue vtuntur, cum fc rem aliquam pro incerta habere fignificant. Ad h a’c, radonom quamadducit Ariftoteles,plane infirmam efte aflerit: fi enim ideo(inquit) coeunt Squatina & Raia> quia pifcis qui Rhinobatus nominetur, vtrique fimilis fit; Hippocentauros & Tragelaphos eflG. a -j j e pbirediccmus 5 ficetitauruscumequa 3 6^hircuscmnceruacommifceat.ur. At vtfcribit d Galenus, € ^ tcunt ^ um oamram non poteft, vt tantopere delfidentia corporacommifceantur : neque enimu J,i colores & figuras tantiim componi oporteret , quemadmodum a ftatuarijs < 5 q^ pi&oribus ficri folct, F; fed totas fubftantiasnaturaabhuiufmodi permifiionealjeniffimas . Neque fi diuerfie animantium forma? non ramen vfque adeo diffimiles, cocant, id animal gignunt, quod vna parte huic, alterailii limile fit, fed quod vni tantiim procreantium fimile fit, vel tertium quoddam, vt cum afinus equam-. inijtj mulus aut mula neutri per omnia fimile animal gignitur. Si lupus cum cane vel vulpe congre- - diatur>canis vel vulpes alteri tantiim fimilis. Quare meo quidem iudicio fides ijs hubendanom. eft, qui Rhinobati miftumque genusprolemquebiformem nobisobtrudunt. Hadenus llondciecius. Centra Rellonius,GiIlius, & Pauluslouiusnon foliim viuere in mari iftiufinodi pifcem afieruntied nomina etiam formafqueded^runt, quanquam Bellonius (de Gillio & Iouio nihil dico, quia opera_, fua iconibus non illuftrariint) rem ipfam mihi fufpedam videtur relicjuilfo. Non enim pifcem pin- xit, fed figuram (inquit) apud te facile conijcies;fiquidem vtriufque pifcis ( Raia? & v _Squatina? nimf rum ) hic tibi depidi formam diligenter confideraueris. Adde quodcandidam ei & edulem čarnem tribuat, ciim tamen louius vtfoedumfafpedu,ita efu admoduminiucundum, &interfordida? plebis atq-; paftorum obfonidcenferi profiteatur. Deniq-fi verum effc Venetis Squatrolinum vocari,vt iile aifirmat, mirarifubit, cur id nominis ad aliorum aures non peruenerit. Rurfus in louij verbis locurn, in quo venalem vidit.femper dcfidcrauii nam fi Romam intelligit, de cuius vrbis }>ifcibus fcripfit, 5 ^ O hicquoq; fufpedusmihi habebitur, Etenim Saluianus,qui ibidem diu vixit,opufq; fuum depilcibus confcripfit.fatetur lefe nunquam Rhinobatum vidiffe: quamobrem vt Gillio facile crediderim noita mtatisGra?cis & Rhinam& Rhinobaton vocari Rhinamfitacontranon video, cur credere debeam, - \mimqi Iralis {ipfe Latinos vocat) Squainamfine Squadram,hoceft( vtipfeexponit,) Squadnam vocari. Qum omnia non dixi, a t quid cum llondeletio aduerfus Ariftotelem ftatuere velim,fed vt ma ritimos virosdodos aduerfus Rondeletium incitem,& genuini Rhinobaticertiora nomina iconemqj proferant. Qufn enim reperiatur, iuud dubito. Rondcletiusprofedo philofophi verba, alioqui vel meridianaluce clariora,dum recitat,fenfum corum non pcrcepit. Licet enim vtroq; prtecitatoloco vtatur dubitantis verbo creditur> id non ad pifcis ipfius figuram aut exiftentiam/ed folum ad procre- andi modum pertinct: imo vero ciim ex Squatina & Raia nafci videri feribit- tantum abeft, vt ijs ver¬ bis dlibitet, an fit, vt potiusefle ftatuat: Efie enim neceffe eft ftatuamus;de quo qua?rimus quo mo¬ do fit, aut vnde genere tur. Ad generationem vero quodattinct > locus Gal eni quem Rondcletins ad- ducit, qud fieri pofie negat,vt magnopere diffidentia corpora commifceantur, non aduerfatur,quan- doq uidem Squatina & Raia genere plane coueniunt: vtramq; enim ex planis cartilagineis efle often fum cfi.Mevtcoituiftum verum elfe čredam,impellit pifcis raritas. Raritatiscaufam efle reor,quod ipfe non amplius generet; quo modo mulus fterilis eft, fterilis halimtus, & omnia qum ex promifeuo H Cur fu rs- coitu procreantur. Habeshiccandidiflimeledor genuini meafententia Rhinobati iconem prone & yus . lupineexprdfam ,quam Bernardo Caftelletto Genuenfi, viro humaniffimo, natura;q; arcanorum ftudiofiflimoacccptamrefercs, Eandem in fuo Phytobafano expreflit Fabius Columna: qui ta- men cumprius Rhinobatum effelonga verborum ferie aduerfus Rondeletium oftendifset, mox nuhquid Raia?&Squatin^partusfit,ignorarefefatetur,fortequddfexudiil;ingui videret , &infk- mina oua (vtrfiq j enim teftatur) deprehenderet. Ego vero a fententia mea propterea non amoueor, cimi dicendum foret, atqj oftendendumfoecundaeafuifle, hoc eftfoetibus referta, quod tamen ilie non dicit,oc Galeosnominatur ab a Ariftotele , quem Epametus E tfivceriSitt. vocat, authore Athcntco. Delineatam eius iconcm Georg. Fabritius Gefnero oJim communicauit, abfq; nomine. In Baithico Oceano reperiri aiunt. Cori j portiuncula quam milit Fabritius, crafliufcula & tenax eft, multis pundfis feu tuberculis potius exafperatur. Eminentetiam fpina- qua?dam ceu rubi, led mucronerc čto, pyramidisforma,alitcma- gna,aliteparute,efufcoalbicantes. Miftaad me pičhira (inquit Gefnerus ) a capitead extremam F caudam ]ongaeftpaimoseirciterquatuor,id eft ,digitosfedecim : lata vero ab imo ventread ium- mum dorfiacumen, totidem digitos,nempefedecim & amplius vnum. Hanc magnitudinem viuum ipfum pifcem adultum latam manum non excedere fcripfit' Fabritius: & prtcterea. Huic pifci (inquit) vtpialijfquamis,qui plurimi, alij **Uicute,qui pauciflimi, vediuntur. Interfquamoiosde principatu certant Salmo, & Lupus , lile no- }«-o temporo, hicapud veteres maximopere celcbratus. Salmonem nos praferemus , ciimquia Salmanis * a porisgratia Lupo non cedit, timi quia pifcium apud Hollandos, vbi delicatiffimorum pifcium in- pnerogatma copia eft, folus ad libram vendatur, tanquam omnibus praferendus, Sdnfigni quadam pra- f °gatiuafolis proceribus dignus; cateros enim illic cumulatitn licitant. S Y N O N Y M A. E T Y M V M. Vicxantiquisdeiicatillimihuius pifcismentionemfaciat,prater a Plinium, inuenio nemi- k ^., f ig nem,cuilk]gieo Germanicoue noinine Salmo, non Sultno ,vtquibufdam placet, nun- * 9 CA cupatur. Aulonius quidem eodem vfus eft vocabulo, caterum in iam adulto pifcetan- ^^l^tiim, quandoquidem qui iam adultior fačtus,& velur ex epharbis excefHt, Sarionem^ftu? ^alij legunt, Farionem nuneupat. Quam pcffteriorem nomenclaturam probo. Vtenim Salmo Gcr- banica vox eft, ita Fario a Germanorum Faren feu potiuš Foren (Iielgce Voren dicunt, V. vocalem r aia * P°nentcs, vbi Germani F. confonantepronuntiant)quonomine Truttam intelligunt, vbi verdetiam- paruus eft, Salarem voc;at 3 vt ex hifce eius verftbus luce clarius eft. * e T‘ inter geminas fpecies neutramcj\ & v trume]'-, ,Qui ne c dum Salmo , nec iam Salar, ambigauff', S dar. - Amborum medio fario intercepte fub auo . '-‘čteriim in co poeta fallitur, quod Farionem Salmonem medite atatis efte credidit, vulgus fc- , quod Truttam deguftata aqua marina in Salmonem abire credit, vt fuftiis in Trutta dicetur. ^daresitaq; latine rečle Salmulos appellabimus, aut Saknunculos. Apud Gallos, & Germanos no« Sf me# 48 J Vlyfsis Aldrouandi lucbs. Efox. rfnticeuS' Lsrius, t ,Anchorago * lib. n.S- fifl- 4* 'In fupplen. L'ngtt& La- tin-e- Tnttta l»CH ftris » ShIax • men quoq- pro artate immutat. lili magnos, & adultos Saulmons,paruos Tacons dicunt: hi maiores E Salm, minores Selmling. Lachs diuerfimode interpretari inuenio. Rondeletius, & Adamus Lonice- rus, fic vocari hunc pifcem volunt, cum muria conditus eft: alij femper,paruum,magnum,recentem> * falfum,infumatum,apudSaxonicasgentes,maximeverd qua: iuxta Albim fluuium habitant:alij circa Rhenum, & apud Heluetios fere tempore sftatis, & veris nominari aiunc Salm, vfq: ad D. Ia- cobidiem , dcinde mutato nomineLachs vfq;ad D. Andrejdiem,vt Salmo vernusfit,&aftiuus, Lachfus autumnalis, & hyemali$ 3 fub parnim,& a partu.Sunt qui fic dici volunt quafi laffos, fed Ger* manica: vod Litinam tribui etymoIogiam non placet, eoq; magis cum a partu ea detorta videatur, vt Germanicac lingua: periti fatentur, & Gefnerus quoq; docet 3 leich inquies Germanis effe geniturain; & apud Belgas leggen dicuntur aues cum pariunt,quare eo tempore non inepte Salmo Gracis quoq; Ae^alos dicetur , quibus nepe As^&feu teatra, puerpura eft.Fititem vtin migratione quam exercenr, cum fruftra faltusquofdam'in fluminibus fuperare contendunt,laffi vadum petant, ibiq> fub lapidi- bus delitefcentes emacientur , Sc contabefcentes maculis ruffi feu irrei coloris impleantur, vnde Kup* ferlachs appellantur: nam xs Germani Kupfer 3 Belga: Koper dicunt: Angli vero Salmonem a Kip* per : cimnčarnemhabent deteriorem, 5^ roftrum curuarecceperunt.GeorgiusAgricolaSalmo¬ nem eundciiL. effo arbitratur euirm co qui Plinio Efox vocatur his verbis. Pr.uipua mngnitudme 1?. J hymu funt &c. S urit & in Cfuibufdam dmnibits haud, minores , Silnim in Nilo, P.Jox m Rheno . Quo loco Rondeletius Exos legi vult 3 & Antaceum_, ipfum_, intelligi qui offibus carct: cuiusfenten- tiam_. Gefnerus capito de Antaceo fiut, Hufone_» improbat, eifq; fubfcribit-qui lachfum, ji eft, Salmonem effe volunt, quoniam Salmo Ulirice Lofos vocetur affini vocabulo: mox vero proprio Ioco 3 fui ( vt apparet) oblitus, Plinium de Salmone ienfiffe verifimile effe negat 3 cum eum pifcem ali* bi luo nomine appellet: quare conijcit Lucium effe, qui Rheni accolis infra Coloniam Snoech appel- latur, haud abfimili nomenclatura 3 fi articulus een, id eft, vtnos, Sc Galliloquimur, vn 3 quemomni* bus nominibus praponunt,decurtetur in e: apparetq; Plinium Germanicam feu potius Belgicam vo- cem quam potuit, melius 3 expr efftffe. Lucios autem in Rheno maximo$ effe fuo loco patebit, quam- obrem Sc nos Exocem Lucium potius quam Salmonem, aut Antaceum effe conijcimus: Hic enim Danubij 3 non Rheni pilcis eft: & fi Efox Salmo effet, Elox potius feribendum foret 3 vt nimirum re- fpondcat vocabulo Lachs, quo Salmonem indicari diximus. Anchorago nominatur quidam pifcis a b Caffiodoroin regij conuiuij defcriptionc. Dcstinet (inquit) Carpam Danubius , d Rheno v e mat Ancho* ragoexormis . Tonflculaquibuslibct labonbusofferatur. Robertus c Conftantinuslegit,a Rheno veniat Anchorago, ex Orinis Tonficula. Quinam vero pifcis Anchorago fit 3 incertum eft. Gefnerus prius V, Salmonem effe conijcicbat,quoniam hic in Rheno prceftantiffimus eft, & certo tempore roftrum an- chora: inftar incuruat: caiteriim vbi de Salmone agit ex prefeffo, mutata fententia, quod eo tempore quo roftrum incuruat Salmo,deteriorhabetur, ciboq; (vt mox patebit) ingtatior redditur i Truttam lacuftremeffe contendit,qu£eimmutatanonnihilforma,&nomenquoqj immutat,& Ynlanchap- pellatur. Veriimftlacuftrempifcem intelligit Caffodorus, cureumcx Rheno, acccrfit? Egoin priori fententiaperfeuerare mauelim, ciim in Rheno Salmo, non Trutta,lacuftris faltem, celebretur. Gnscam Salmonis nomenclaturam non inuenio, neq; eft quod id miretur curiofus ledor, ciimin 0- ceano tantiim, fluminibufqdn cum fe exonerantibus reperiatur,ad qux veteres Grad nunquam pe- netrarunt. Qui voluerit, Salangem appellarepoterit. enim boni,ideft 3 delicati pifcis nomen legitur apud Hcfychium 3 nec praterea qui lit, explicatur: aut a migrandi natura xarctmaltera ca ud te proxima> cutacea,carno- faque. In ventre tres funt,bime fere in medio,tertia a poclice qui in imo ventrc ek. Caudam in vnam * latam & rotundiufculam pinnam definere Saluianus ait, Rondeletius vero bifidam dfe teftaturin- Truttis docebimus . C um igiturparui ifti Salmones maioribusomninonntft. miles De Pifcibus. Lib.IV. 48 S C ur influmi niblis puriat. miles, non poflum non exiftimarc Taconem Salmonem efle,qui in fluminibus,non in mari nafcatur: quorum aqua ciim frigidior fit,& ad procreandum minus idonea quam marina, breuiores gignic Sal. mones. Adde qudd in proprio & nataii folo faclicius omnia proueniunt, quam in alieno. Id in Lam- salmones perriscernitur,quarin fluuijs genitrefempermarinisfuntminores, necineam vnquam magnitudi- cttrinftml nem accrefcunt. Quare autTaconesnecefleeftefte Salmonesin fluuijsnatos, autrecensin mari mbasmrn- editos, qui patres fecuti fint: certum enim eft Salmonesin mari parere : Tacones autem vel minores res. adhucelfequdm vt pariant, vel imperiečios elfe Salmones,& velutiabortu editos, id indicat, quod inijsnunqujm velouavelfemenquodlacvulgusappeliat,reperias. Hačtcnus Rondeietius,incer- tus, vt vides, in marine an in fluminibus( Garumna & Ligeri) parui illi Salmones gignantur. Saluia- nusquidem in fluminibus quoq;parere admittit, crebrius tamen in mari gigni ex eo clare conijci ait; quodrecensortirariflimein fluuijs videantur, putatq;haud verilimile videri,qudd (vtCalepmus, inquit,teftatur,exquoforteid Rondeletiusquoq;tranfcripfit)dulciaquafemeldeguftata, vix ad mare regrediatur. Gefnerus contra in folisparere fluminibusexiftimat,& ex i;s in m are defcendere, idque ex pifcatorum omnium, a quibus id Icilfitatus eft, & authorum teftimonijs qua? fubijcientur, conftarealferit: ciitn alioqui vnus tanturn ex omnibus id fcribat Hečlar JBoethius Scotus: cateri enim ^ fluminaex mari petere affirmant.Autumno (inquit Boethiusille) riuulis plcrumqj autlocis vadofis, 0 coeuntes Salmonesiuncftis ventribus oua pariunt, fabuloq;contcgunt; quo tempore mafculus adeo la&ibus,( genitura, 1 fremina ouis exhauda eft, vt macilenti euadant, nec quicquam pra^ter ofla ac ipinaspellemq; fuperfit, incptufq; efui lit. Referunt eain maciem contagij locohaberi , ciim obuios quofcunq; fuigenerisinfirianr,qui iic aifečfci funt: Cuius rei hoceftindicium, quod perfape capiun- tur vno latere extenuati, reliquo non ita. Ca?teriim ex ouis illis arena obrutis, pifciculi ineunte vere nafeuntur adeomolles, vt doneč digitimagnitudinem non excelferint, manu comprefli velut humor coneretusdiffluant. Tum primum natura duce ad mare pergunt, vigintkj; dierum fpatio aut paulld maiore,incredibile dietu, qualem in magnitudinem excrefcant. Harc itaq; ille,cxquibus quis non in- tclligitjiftiuimodi Salmones propter aliouod obftaculumin fluminibus parere, mareq; propriumpa- riendi & inerementilociim elfc ? Equidem li fluuiatilis pifciseft, cur-in ijs tanturnreperitur Jflumini- bus,quiin Occanum fe exonerant? cur non etiam quiin mcditcrraneum,quiq; in alia mariainfluut, Salmones habent ? Nonnc vnipotius Occanoquam tot fluminibus qme recipit, propriosdicemus ? Gtat deinde Gefnerus viri cuiufdam dočriflimi epiftolatn quatn in ftiam gratiam de Albis fluuij pifci busconfcripfiqqui tamen Salmones paruosarqueac magnos e mari in Albim venire tradit, nec pro- „ ficere in eo fed contabefcere ac ernori, vt poftea addit, inquiens obferuafte fe adeo tabidum, vt exan guis & nullis fere inteftinis appareret: natos vero ex eopifciculos in Aibi, nec longiores nec craifio* resdigito euadcre,quamdiu ibi vel iuxta ftagnantibus aquis immorantur: crefcentibus vero,aučlifqi fluuijs in mare properare,in hocq; proiicere & augefcere. Et .uox rurfus ex relatu fenis cuiufdam pi* fcatoris Argentinenfisait Salmunculosin Rhenogenitos, nili aquam marinam petant,nihilogran- diorcseuadere,ncqi vnquam Salmones beri, eriamfi pluribus annisin Rheno manerent. Poftremo aliusquidam apud Mifenos uir diligensipfiaffirmauit per epiftolam, S'almones, fi fuDraannum im, fluuijsperfeuerarint, perquam infipidosfieri, lin diutius,poftannum fecundum,eosomninoceuli- Vt dulcem deratosaridofq;interire, Definiamusitaque marinos potius quam fluuiatilescffe. Mirum tamen eft £( I’ { * quantum dulci fluuiorum aqua alhciuntur & pinguefeunt: quare etiam eft', quod in illis Oceani locis vbicopiofiores in eum inHuuntaqua , dulces, copiolioreš etiam Sc meliores Salmones capiantur. Tradit Olaus* Magnus vix alibi in totaEuropa vberiorem efle horum pifcium capturamquam iiL. * L. zo-e- 3. hothnico mari verlus Lappones,equorum montibus & terris vaftiflimafluminaaquarumdulcium_, defcendunt,contraqua? puichcrrimo (inquit) fpe&aculoquafimiliresmicatuihusarmis,fub folari fftualcendere videntur Salmones tun to prrefertim agminc,vtfuperiores montium aqua? prerdamre j) feruent pifcatoribus fuis. Nec tamen hoc genus pifcium quantumqi capiatur, deficere videtnrin lo- coluo natiuo. Teftaturqj idem Olauscircafolftitimnaeftiuum in cxtremis Bothniru litoribus circa Thornam adeo magnam eorum capi mukitudinem, vt fortiftiina etiam retia pondere eorum rumpaa tur. In regionibus Oftrogothoi um & Veftrogothorum plurimositem nafci,quoniam illic quoq; flu- niina fint viginti aut triginta pedes aka,maxime vero apud \ ? eftrogothosin prouinria Vuermelandia difta,qua’ olim regio titulo coronabatur, vbi locus duiciu aquarum centummillibus paftuum iri lon- gitudine,& quadraginta latitudine patet,cui nome Vener eft, in que viginti quatuor magnaf lumina a montibus Noruegia:illabuntur,vnum folumexitum verfus meridiemhabentiaqui Troihetta , id eftjdsmonum caputiumnominatur,in quibus magna quoq; eft Salmonucopia. In Viftula etiam ac dtruuu*. Duna vel Dzuina Liuoni^flumimbusiuxta Rigam magno pretiofumoindurantur,proutcomuniter apudomnes Septentrionalesaquas fieri folet.De Albi celeberrimo fluuiononnihilanteadičtum eft. Vultauia itemBohemi«fluuiusPragapermediudiuidens, &in Albiminflues: Sala item &Milda *pud Mifenos ijs abundant. Rhenus laudatilTimos grandilUmofqialit,&quxin eum exoneran ar, S( 3 minores / 4^5 Vlyfsis Aldrouan di 17 ll 2 2, C- 17. c In Ata,. 111 moreš fluuij ali) , vt Mofella. Minus commendari aiunt in Scaldi propter Antuerpiam. Tamefls in E Anglia 3 Garumna, DordonajSequana & Ligeris in Gallia 3 Elaueritem Aruernos& Borbonienfes alluens abundantiflime Salmones pr*bent 3 ca?teriim Aquitanici Plinio c*teris pratferuntur, hoceftj qui in Dordona & Garumna capiuntur. Maftarius tradit etiam optimos effe in Rhodano j idqj Ioan: Bruyerinus Gallus quoq; afterit: b Rondeletius vero falli eos ait,qui in Rhodano capi exiftimant: de« fluit enim in mediterrancum mare,quod Salmonibus caret. Carere autem Rhodanum his pifcibus innuit etiam c Scaliger pater inquiens: l',t Salmo piči us aureis frecjuensguttis T.xtremd continentis ambiens Sera 3 J$uapr odi tor e s pcierant Troamnates Nofirafcf, dedigndtus ingredi ripas ' Aducrfm oblučldtur amne Gdrumna. d Cap. 84. Conzaluus Ouiedus dum in India? Occidentalis fluminibus numerofiilime Salmones capi fcribit,de Hičt. india jjs itaq;intelligit,quiin Oceanumfeeffundunt. Occident. NATVRA. MOREŠ. P A R T V S. f Qiiando mi¬ greni . Ab blrudlni bus vt infe- šlentitr . Cur alte [a- hunt . C V'm veteres nihil plane de Salmonum moribus, ac natura habeant, non incongrumn fuerit, qu*dam ex Gefnero, qu* ex dodlis Rheni ac Albis accolis , & a peritis etiam pifcatoribus accepta collegit, referre. Primo vere exOceano per Rhenum aliofq; magnos fluuiosma- gniscopijsafcendunt , ita vt Maio menfe in his locis inouam longillime a mari diflitis maximeabun- dent: aquis vero fluminumau&is&turbidis prasfertim migrare audent. Eodem tamen menfe, lunio item & Iulio ab hirudinibus infeftantur in tantum, v ti n lipa aliquando viribus prorfus eshau- fti, aut etiam mortui capiantur. His c.xugentibus adeo dolent, v t fupva aquam ad tres pedes vel am- plius 5 feptem vel očto a d fummum, cxiliant 3 quanquam pifcatores quidam aliam caiifam horum fal* tuum effe fufpicentur, tanquam.ad prouidcndum cauendumqj h bi ab infidijs hoc facianf 3 compluri- mum enim.cimi iph in nauibus colloquuntur,lic cxilire Salmones aiunt,interdum capita tantum pro- ferre r fed hoc dočtts quibufdam verilimile non ht: alijper lalciuiam cimi corporc optime habito funt vt lunio menfe, exultare eos purane, quod v.crifimiiius apparet: led an ali j quoq3 pifces ciun nemirne vigent, fimiliter fupraaquam fefe eiaculentur, qintrendum . Altiorum fančfaltuum non aliam quam „ violentam aliquam caufam fecerim, qualismaxime hirudinum ftimuluseft: Complures enim ali- U quando Salmoncm inuaduut, caudam & palatum quandoq j implent & ad inteftina quoq;defcen- dunt: itaq* pr* dolore non pergunt per flumina afcendere Salmones, fed ad ripas deflečfunt, vbi in captis pifcatores rci caufam bacile deprehendunt: & purane aliqui hirudines iftas in iplis Salmonum inteftinisnafci, nutrimento quodcontineturcalefačto, ailiduo nimirum & vehementi motu. Quod nifi tempeftiue a pifcatoribus capiantur, hoc malo extinguuntur: vnde contingit, vt f*pe Salmones iam putres inueniaptur. Damnofum vero adeo id e It regionibus, per quas Salmones feruntur, vtE* pifcopus Laufannenfls temporibus Felicis Malleoli (qui hoc narrat) contra Sanguifugas tantopere Salmonibus infeftas & laataliter pungentes, exorciflimi didtamina de faerisferipturis collc&adidtari fecerit, & per ccrta dierum interftitia publicari non line telici fuccetfu. Lampetras quoq 3 Salmonibus infeftas efle aiunt, cimi e man flumina ftibeuntes comitantur eos. AdhaTentcsenim ventrem velcol- lum eorum agglutinato roftro exugere. Lampetram cimi per fe ad natandum ineptaftt, migraturo Salmoni fe applicareore ,atquč ita retinere , vt pra?cipitia quoque faltu fupera-ntem illum quando- que fequatur&ftičfuonsinfli experitur,& fino tunu quidenu tranfiliroaut afiequi altitudinenu vallipotucrit, vadunu petit,imbiq;fub faxis delitefeens emaciatur ac contabefcit. Sitamenflu- meiu Albis augeatur crefcat , aduerfus illud fubinde fontium lubvnocorde pulfunte piures Salmo ncs in frufta diffečtos a pifcatoribus vendi, tanquam omnes recentes, cor adhuc pglfans okendenti. bus. Teftaturq; Robertus Conftantinus in fupplementofuolingu/e latina/fefe Butika? coniptxi/Ie exenterati Saimonis cor aquofa fanie alperfum vitra diem viuere. C A P I E N D I RATIO. P Ro tctatisdiuerfitate,ratio Salmonescapiendi variat. Paruosenim hamis, retibus Sc nafTIsde- cipi aiunti adultiores vero aliter,idqi quatuor aut quinq; modis, quos ex Gefnero referemus Vbi rapidiilimus Rheni fiuxusad lipam eft,pifcator ftručluram quandam inftarvalii etrun- cis &lapidibu$,qu;dn flumen promineat,excitant. Fundamentum eftquercus Sc alnus. Adhanc vn- daimpmgtnsmagnoimpetu retro fertur,ita fit vt retro locus aqua?tranquillior, idemq;profundior p /it. In eo nauicula e/l cum tigurio: vbi notftes Sc dies pifcatores duo manent, quo tempore Salmones r perpetua migratione afcendunt Sc reti in aquam demi/fo Salmones expečlant. Salmone igitur afcen- dentemobuiusiuxtaftru ftngula circiter viginti pafius longa coniunguntur: ea demi/Ta vt non amplius tribuspedibusa vado ab/inta pifcatoribus,quiin cymbisvtrimquefuntatergo Salmo- nura, non ante ipfos trahuntur. Exiftimantur autem inutiles qui fupra rete fuerint. Simili modo Angliacapi audio in Tamefi fluuio. Quomodo valla Sc pra?cipitiafuperaturicapiantur, fupra dittura. eft. Qui vero in mari capiuntur, non ipfo quidem patente Oceano capi aiunt, fed /eftruarijs, magnis mariscanalibus. vsvs 4 po 7.Mi c:tr d:jits • /,np<. -v or a (uas . Cini. o. L )l-c 8 . Vlyfsis Aldrouandi DE I. V P O. Cap. II. p - T.upo va > i.e opiti. V L. de pefle. Lt/cium non cfje Lupum Sturionem non e)Je Lu pum. No n ejjiu ILacuam. S Y N O N Y M A. E T Y M V . f jr; j- '• .1 V M M O in honorc pretioque ( vt mox patebit) olim apud exquifitiaris palati Ro* manos fuit, qui Gra?cis Xdf3pa.% vocatur quafi violentus & a fuis viribus prafldium.. petens,vtCalcagninusexponit,autabipfavehementia,vtIouius , nimirum trap* ihv Aa/3pa7T)7it , vt Athenams author eft , vel vt Euftathio placct, quafi A lav fiopo; hoc eft, valde vorax, vel vt Suidas vult (ex Scholiafte Ariftophanis) J/o t/ dimJio cognitum efiedočti quidem volunt,quamquamdiuerfimodefentiant.Iouius eredit Lupos varios, eos efie, quos D. Ambrofius vulgarem nomenclaturam fecutus Truttas, non TročhSjVt ipfe habeG (nam hocnomine Aelianus Amiam intelligit,) quam opinionem refellit Ron- dclctius, tum quod Trutta; in Tyberipra:fertim inter duospontes non capiuntur, fed earum copiam maximam fuburbani amnes omni tempore fuggcrunt,vt cx Reatinis, Sublaqueanifq j & ipfo Tyburti no amnequotidie videntun tum quod 1 ruttain fiuuijsfontibufq;tantum capitur, frigidioribulq;lo- cisgaudat i cinn Lupus in mari, & marinis ftagnisdegat,frigorifq; iniuriam vehementerpertime- leat, adeo vt pra; frigore moriatur,vt modo oftendetur ; quamobrem ipfe varium Lupum Columelfie tileexillimat,cuiusdorfum ex albocaruleoeft, venter candidusnigrismaculisconiperfus; alterum vero fine maculis eum efie qui b Plinio appellatur laneus fiue lanatus acandore rnolliticq; carnis. Duas itaq; habet icones, quarum prior maculis caret, & maior eft,altera minor, valde maculofiu lo- ttioverofubfcribit Saluianus,& nefolisvideaturniti coniedurisjfidori c Hifpalenfisteftimonium ad- 'lih.* i. c ty ; ierr,q,ui varios vuigo ( vixit plus odingentis ab hinc annis,) Truttas vocari feribit capite de Trutta, & moUap.t 6. mox capite de Lupo affir- Lupusvulgaris Rondel. mat paruos eos Lupos ma- culatos, mox vbi adoleue- j int, maculas deponere, qdT Rondeletius concedit: quare ego Columellam prar citatis vcrbisduo Lupi gene raindicare non puto/ed hoc tantiim dicere velle, Lupos fine maculis, id eft, tetate prouedtos, etiam dulci flu- uiorum aqua? afiuefačlos, pifeinispotius qudm mino- res, includendos efie, La- neum vero etiam fiue Lana natum Plinius meoiudicio, fpecie non diftinguit, fed cx teris praTerri ait, obcarnis videlicet candorem (molli- tiemq;)quiinadultis maior eft;&ipfe etiam Roodele- tiu s, qui in m ari degit,dorfo ait efie ex ctmileo candido, in ofiijs vero flum inum, to- tum fere candiduin. Pifcis cit fquamofus tefte Arifio- tele, fquamarumq; argen- tearucandore coeteros om. nes Lupus vari us RondcL d De Pifcibusi ; Lib. I V. 493 A nespifces fuperans. Mediocres autem fquam* funt & ferrat* ,& non inter fe folum fed ipfi etiam-. squanu. pifciscarni validiffima;commifta? funt. Roftrum habetoblongiufculum. Oscum hiat, valdc patulum Rtflmn • Dentibus carere Maftarius tradit, item Rondeletius, addita ratione , velquia ob oris magnitudinem-. Os -. fadle predam deuoret, vel quiaitavoluerit natura 3 vtillipifcibufqfreliqui« confuleret. Si enim os Oentes. dentibus (inquit) armatum foret, vix pifces eius impetum effugerent 3 , ipfeq; pre in fatiabili vorandi cupiditate interiret. Dentium auteloco offa habet afpera in palato. Belloniiis vero tenues dcnticulos confufoordine vndecunqjinorehaberiait. Iouius quoq; ferratos tribuit, quibushamorum lineas sbrodat>& Cadius Calcagninus Sturionem non efte Lupum probaturus, Lupus (inquit) dentibus fauit, quibus prorfus caret Sturio: 'Saluianus quoq> plurimis atq; tenuiftimis denticulis multiplici ac Varioordine difpofitis (pečHnuminftarquibuslanarijvtuntur,quofqi vulgo Cardi Itali appellanc) muniri: ac deniq- huius eiufdem pifcis effigies Venetijs depičta^Gefnero miifa labra denticalata often dit, fed tamen apudhunc maiorcs funt grauiiTimiconditores Rondeletius & Maftarius, quiLupum_., L i nolia vtdixhnus,edentulumfaciunt. Meus dami mete ad viuum pičius litem dirimit. Linguam habet ob- * longam tefte Bellonio. Athenams ex Ariftotele offeam effe fcribit & adharrentem. Oculi magni lunt. oculi. Branchi* vtrimq; quatern*. Harum operculum duobus oftibus conftat, quormn fuperiuspoftrema Brancbia 1 lili parte ftjuamatim committitur. A fiimmis branchijs per v:fumq; latus linea fere redta ad caudarm, ducitur. Pinnas Ariftotele tefte, binas habet parte prona, totidemq; fupina. Qua? prona parte capiti Plnna . proxitna eft, o vicinaamare ait, 1 ' l ' t) Labrax, audaces Attiia^placidacj) Chrcmites Pelamjdes, Congri, puem dicunt nomine Olifton Aecjiwaqua fiuuk>(jua fant vicinapaludi Incoluifte iuudt , quadulcis ter minus vnda Et flučtus c ceno commiftus vortice multo Voluitur d terr a,pifces hic pafeua lat a Accipiunt >pmgui diftcndunt rncrnbra fagina , Lxponto fluuij diruspetit oslia Labrax . Quarenunquid vfq; adeo verum fit ,qudfcribit c Ptolomaus Euergetesapud Athcnatum, circa Bc- c ^* 1 * tenicem Lybi*fluuiueffe quilethon vocetur,inquoLabraxnafcatur, Aurata&c.dubitari poteft,& licet d Columella no folum dulcibus aquis includi,fed etia procreari in ipfis dicere videatur,his verbis: ‘ ilm 8s ’ l ' > Pifcium c uram maiores noftricelebrarunt, adeo quidem vt dulcibus aquis marinos clauderent pifces , atq-, e ade m c ura MugilemScarumq\ nutrirent-> qua nune Murana & Lupus e ducat ur . lnde V elinus^mde cjr S a- ^atmus , itemV ulfinenfis ftr Cimmus Lupo s Auratafq\procreaucrunt , ac fiqua funt alia piftiumgenera dulcis vnda tolerantiaftccus tamen fequenti capite indicat, inquiens: Frequenter animaduertimus intra fiptapclagicosgreges inertis Mugilis & rapacis Lupi, quarc qualitatcm litoris noslrt centemplemnr , ft vi te¬ nu sftopulos , an pr obe mu s . T itrdi compluragenera , Mcrulafq\ dr auidas Mujlelas J tu m etiam ftne macula T t (nam 4P4 Vlyfsis IdrouandiA Catillones aui. (nam funt & v atrij)Lupos includemus. H cenimloquitur deijsquiin mari capti feptis includuntur: g quare prioriloco procrearunt > interpretor, tulerunt vel dederunt, velfubminikrarunt. Sunt vcrdjL, Vbimeliores ^ uu ^j s meliores , id qu°d Martialiseleganter okendit ; nam einn laneusime lunatus vocetur teko Plinio,onmium laudati/fimus, a carnis nimirum albedine & molliue, ille laneutn vocat, qui in fluuijs capiturjpartimq,emari, partimq;fluuijsnutritur. Lane us E ugane i Lupus excipit or a 7 'mam Aepuoreo dulce s c um falepaflus aquas. Videmuique qui in Tyberim ex alto mari afcendunt,& pinguiores & meliores fierbid quod & vete- res omnes de Lupo tradunt. Plinius : At in Lupiš (quidam legunt,at Lupi) in amne captipraferunm: maxime k inter duos pontes captus eket,vtalias tekatur,inquiens: Meliores funt Lupi pifces m '7-jbcn *Sem. i. a. amne inter duos pontes . * horatius contraluxuriolos frugalitatem commendans: Vndedatu se tis , Lup us hic 7 yberinus 3 an alto Captus hiet 5j pot e/it e inter iaclatus,an amnis Oft iafub Titfct. ‘lih S.c.i6. £xtatapud c Columellam (inquit Iouius)dius augentur fluuij, cef- farint & conflucntes ad fuos redierint alueos, in humilibus planis, paluftribus & knuokslocis, vbi & G Erinete ( vt vocant) repcriri folent, pifces vel odo cubitorum reličlos & a?gre propter aqua bonita- tem tum natantes, tum vitam vtcunq; fuftinentcs, ab agricoliscapi . Et MafsariusproliteturLupos ‘ multomaiores reperiri (quam apud nos) in dulci portu quem nune Phanarium dicunt. I bi enim (inquit) dulcis aquadt cx Acherote amne ex Acherufiapalude profluente apud /inum Ambraciu: fimilitcrcp in Eloro amne, vt authore ek Niphodorus Syracufanus . Pra’grandesitem Luposapud Miletu Akte vrbcm&plmimos, Arikoph. Scholiakes& pok huncSuidastradit, propter kagnum influens in mare,idq; antiquum prouerbium 1 1.abrax Mile fus , indicat: & Archekratus apud Athem d-ioTctiSuqua.fi prolem deorum vocauithis ver/ibus: Actufictvf d’ ixraicrcovog oTuv Mi/\ynovhvcu Ri^ptciTov zipzAov , Kat rovIjicTcuJcL Aaj3pcLx,ct E i(T/ydp tvda d’ ap/90/. b yxproTog feiroifiTOt* Mile tum cum adteris , cx C afer/e accipc Cejlreum Cephalum S" prolem deorum Lupum 3 Elic c mm optimifunt3 ob loči eius proprietatem > *Satyra NATVRA. MOREŠ. A Lcaeusapud Athenarum Lupum aiR/ublimem natare . Idem Athen^us Arikotelis tekimo- ni.o juovbpfi^ id ek,loIitarios efse ait,quod tamen in ijs, qu^ nune extant, Arikotelis fcript ;S non reperiaSjimo vero 3 Arikoteles -pindii; pifeibus (Saluianus fufiles vocat, Theodorus tap k lj. 5.Eliji' faneos, eo quod fufim retibuscapiuntur,) eos annumerat. Ex quo mea quidem fententia (inqutc cap.i. Saluianus) non minus gregalesquam foliuagosefse,conie(karelicet,quandofufaneidicipol’seno n , videntur,nifi grex ,in quem fe pri us collegerant, in fugam fufus fuerit. Ad quod accedit,quod intef fc /i. eofdcm Thynnos,Pclamydefqj recefet, quos b aliasgregalesefseokendit.Rondeletiusitem cap. li vidifse fe fe tekatur Mugilum Luporumq;capturam vnoretisiačlucentumaureis coronisvenifs^' cibus. Icfem Athenmus ex eodem philofopho carniuoros efse Lupos tekatur, & vere quidcm : atquam n- c LiA-H' 4 . deli ter feribat hic: c Rehpua vičhts ratio non eadem omnibus e Pl: alij enim carniuori t ant um funtpvt cap. 2. /// aginei, Congri , HiatuUyT himni , Muraru , Lupi 3 Denticcs 3 Amu , Cernu a; haud ab re quari potek' » nam n Dc Pifcibus. Lib. I V. 495 A c ^ poil: fubdit*' Amid* T hunnus 3 Lupus magna ex par te čarne aluntur,fed algam etiam tangunt. cft C if et ^ am ^ u ^ re c l° acas & medi« cryptas intrare laburrte ex Iuuenale oftendimus. Iouius author cum' 11 !. a< 3 u ^ c Iideuorare> necpilcibus vllisvelcorruptifiimisefcisparccrc 3 paucifcjiantemenfibus No ^ ' ° P^ Ca ^° i n » ens Spigola exenteraretur , oblongunu. ferpentem in ventre repertum eflo. Ven SVe 5° nommis rationem ciim redderemus, avoracitatequaterreftres Luposimitator (quorum_. 0 ter j i en }P er eftfamelicusi)diči : u i n_ e fle o fte n di i ii u s : fcd&CEquč rapax eftatq; a?quein aquatile acr US * Ult 5 vn< ^ e y?3 uv Oppianus, ColumclIa_ rapacem, Ouidius rapidum, immanem_, & tJC r t t 111 c °gnominarunt. Solertiane& ingenio valeat,an ftupidus fitpifcis &hebes, haud temere fta- an . 3s s nam licet adagiorum author Lupum Milefium (quod legitur apud d Ariftophanem: aAA’ « A«- a j n Eqniti- in 'v Zc ^ cl( P ct y č * v MjAvotjous zAa> v»ro I ^,P {:En ‘ tcnc ^ 0: C Vuottonus legitin pernitendo;quam lečtionem Gefnerus non probat 3 quoniam tur ^ ert ^ P oen > t€re pulchrčopponuntur,quare in poenitendo exponit, moxcum poenitendoduci* 8 1 a 5 ^ ll0 ^P r °bo.) Kamvthxhthamo J tumuItuofodifcurfulaxat vulnera^ doneč excidantinfidi£e. f ... Lab^ te ^ atur f Plutarchus; item Oppianus interprete Lippio: nima!*™ h ^ ( ' e ft exo P e »dens confoffus ab lamo, Continuo in lymplns cone n (Jo verticcfaltat-> Pr v tole n t us agens fuavulnera frangtt , Et maiora facit 3 funestaq\ Jata repelht. an tehosdiccbac Ouidius: Lupus aeri concitmira Difcurfu ferturvario,fiučlufq\ ferentes He e -V' itur * ^ajjat'qicap»i"idttmvulnere Jkuus pluafjato c adut hamm, dr or apatentia Unquat. ^^^bus vero etiam deprchen.fi luduntpifcatores,arenam infra eafodientesacquafipercuniculum_. Vt yetibus g u § Ic ntes. Plinius cx Ouidio Lupum rete circumdatum arenasararecauda,atq: ita conditumtran* eua anC * llic tete feribit- Hic vero ficcanit: Claujusrete Lupus cjuamuis immanisdr acer, cat( da iatitat Jubmiffus arenis. ^ e 'n tradit& Oppianus: ^suluam Labrax alis molitut arenam porissvt magnos fub terns occulat artus> t L.:- - n.. q . ff s (errunt, hic ccenO immerfus in alto Conatur foueam branchijs aptare capacem Ac vehtn leclo iaceat ,per litoragrypos Tffugit exitiumpradji, fugit h amida lina- fl o ari ^ r ne Plutarchus: Lupus (inquit) rete iam trahifentiens-, folumintereamagnaviruendo,diuiden- retp C4tiat 5 ae v bi latibulum aduerfus infultus comrnuniuit, tnjcit abditq\ Je dr hic tantifper haret, dum ^J^^ruehutur. Scribitpmerea Ca?lius Calcagninus^ quod fi rete fe implicitos fenferint 3 quato tes Utlt ,IT) P ecu rcte gralfari, vt difcerpant, atqj ha'c omnia in Variolo fe obferuaffe noftros pifcatO' Ji n 1T ' a § ,l0c °nfenfu teftari. Ego hoc poftremum apud veteres non lego, vtineq;qu6dhamoruni_ J J[Jj% LV,UUU • JL«^V UVV« viiinm »v».v*vvmivu v u iiv\-p v|i.iuw uuuiv/t v*..« tel S f errat, ' s dendbus abrodat, quamuis alias Iouius id veteres omnes teftari alferat, memoriarfor- C X 0 U ^ ll P urn cum Antnia,quem alicjui Lyconideft Lupum dicunt 3 confundens,cuihancfolertiam tr *kuimus. Haud immerito itaqi Ariftophani apud Athenamm Aa/3pa§ 6 ?tclvtcov uffinv abditis gurgitibushyemolatent, minusafrigore^Iarduntur, bijSc^ri V n ? or * untu t!> etiamfi lapidcs habeant in[cerebro, vt Solear 3 Pafteres ^ Afelli, Coraci- kepati. Cur vero inter alios pifces vna cum^ Mugilo , Salpa_, & tjt. ^ clariffimč audiat> vt b Ariftoteles 3 & Plinius aiunt } rationem-. nullam.* inuenio: addit Tt z PiiniiiSj 496 VlyfsisAldrouandi •lib'9-c- 70, Plinius 1 <&■ in vado vtuunt rcontra philofophi ( vt apparet) exquoid tranftulit, mentem:hicnamq; £ cartera piicium gencra minus dicit audire , ideoq;imispotius gurgitibus veriari folere: ac fi Lupum iti *l\b 4 Hi Oblimi verfarpdicere vellet,id quodAlca:usapud Athena?umquoq;teftatur,&ex Ariftotdishilce c',p io.' * vcrbis quoq; colligitur: Luptquoq-, fr Aurata & Mugiles & idgenusaltj fufiina interdum fapemmerb capiuntur dormientet, ahoquin ex j s nullusfufcina capipojfe exijhmatur. a 11.S- Hijl. cap. i o. b li.6 Hijl. cap !?• c /i 5. c. 11. i lib t c. 9 . 'ti 9-c. 5 1. P A R T V S. Vpus (inquit a idem philofophus,) ouaparit , idq\ ijs maxime locis qudflumina exeunt in mate. Alias b verda?ftate,aliashyemeparereait.- c &ne fibiaduerfari viderctur, d alicubi bis anno pareretradit (quod c Plinius quoq;, Oppianusitem & Aelianusteftantur) idq; interfufatieos ( pvThS) facere folum,cteterumpofteriorempartuminfirmiorum elTe. ANTIPATHIA. CAPIENDI RATIO. L F M VtuoqUidcm odio flagrant Lupus & Mugil: veriim quanquam inimici funtcapitales, ta* Inimicitu j % / g men ftatotempore.,tefte Ariftotele,& Athenaroipfum citante congreganturjcoeuntenim cnmA 4ugi (inquit)ingregemfepius,nonfoliimqua?eiufdemfuntgcneris,fedetiamquibusidem& le ■ ftmilis paftus appetitur,dummodo fit abunde cibarij. Stepe Mugiles caudaabfciffa viuunt. Abfcindi- turaurem Mugiliscaudaa Lupo. Plinius Nigidium, non Ariftotelem citans; Nigtdius (inquit) m- Pugna. c um t y or > pr ar oder e c dudam Mugili Lup um: eofdcmqp si a tis mcnfibus c one or de s efe . Ornncs autern 'viuert quibus cauda ficamputentur . Perottus huius difcorditeoculatus teftis tradit ftepenumerdfePuteolis Beftarione prtefente Lupum & Mugilemacriter inuicem pugnare vidifle ,Mugilemquein metu(ti- mentem fcilicct libi a Lupo hoftejcaputoccultafte ac fiitatotum fe abfconditum efle exiftimaret. quod fortaffisin caufa fuerit, quod caudam potiiis quam aliaspartes inuadat Lupus,eamq; potiti* v id um fe fafius Mugil prerodi linat, gnarus fcilicct, ea abfciffa fuperuičlurum fe. vt vero Mugilem vincit, ita afquillis paruis, imb.ellibufq; & exanguibuspifcitijs vindtur. Deuoratquidemhafce,ciim neq; refiftere ei, neq; eflugere pollint: & tanta eius eft ingluuies , vtferirife ab ijs non fentiat. ferinnt autem illte medium rete eius palatum acutoquod in fummo capite prominet cornu:quo pofteafer* G pente & depafcente vulnere pra: nimio cruciatu emoritur,helluationifq; fuiepoenas luitrvti Oppianus hifce verfibus teftatum reliquit: Sunt Squillx exigua,funtparua in corporevires It nfagnum & faturnm praclarurn Labraca ventrc Imenmunt afiu ,properatgefiitq ; teneri Non dar e ter gaf»ga, non aquo occurrere Marte, C urn Squilla nčlu pije is forbentur aperto , Et feriunt cornu , quodfronte exurgit , acuto, Vulnerapaulatimferpunt , domitantq\ voracem ‘Et tandem fenttt victi mucrone perire. lib.i.c SouVlarum Labrax pifiiculis-, quiparuo r o bor e pofunt Occife occidunt hošiem , perimuntq : > necantern , E ur mat im inmedium defcendit turba palaturn, Explet f prada I.abrax , ne c v ulner a c ur at > Et fola tanti c e (fant in mor te dolores , ^ _ [ _ Aelianus f quidem illhac ex Oppiano, vt folet, tranferibere videi ur, fed quia diligentius rem defen- bit>v-erba eius quoq; recitabo: Lupus pifcisR inquit) a Squillis fuperatur, quamquam pifcium, vtita. dicam,maxima vorago eft'. Lupi igitur qui circa paludes marisdegunt, fquillis quoq,-paluftribusin- 3 ^^‘ antur buntenim &alia?'qu£edam fquillte, qua? algis viditant,& tertia? faxatiles. Cum ergofeipfa 5 dfaentia defenderc Squilla:nonqueunt, provltione extremum fpiritumin vidoriaeffunderenondubitant- Equidem earum aftutias & fraudes non grauabor narraire = Cum fe interceptas fentiunt, faftigl um quod eminet a capite,quodq; ftmile eft acutiftimo triremis roftro, atq; etiam fe čl ur as habet modo L 1 H rulte vneinata: hoc inquam animof«illcc beftioliecum incuruarint, fumma leuitatc faliunt, d^ tan ' quam laltatoriutn vcrlant orbem. Lupusoremaxime hianteatqdmminenticumfit,pelletcnera& molli fquillam ex laftitudinc vi rib uš defečlam comprehendit,atqj prandium fore arbitratur. SquiH a primum in gutturis laxitatefaltat,poft.aculeosin miferum venatoremdefigit j huicinteriora exulce- ran tu r, t um c I te n ti aq s plurimum fanguinis mittunt: deniqj fuifocatione Lupum periclitantem intern- densinterfteitur. Quanta autem libidine fquillas venetur, ex eo colligi poteft,quod eis pro efca vtan* tur pifcatoreš,\ t idem Oppianus author eft,maximeft pinguisfuerit. Capiuritur tefte Plutarcho ver- v * ra P' w ‘- rieulis&plagulis, numerofiftime veroretibus, vti ; ex Rondeletio oftendimus,item hamis,fedqu° afiu transfoi iinplicitiq; fefe liberent,iam etiam dičluru eft. mr vsvs / DePifcibus. Lib.lV. 497 VSVS IN CIBIS. Vanti Lupumfecerintproceres Romaniopfophagi, pr«c«terisoftendit Pliniusteftimonio Cornelij Nepotis& Labcrij poet« minorum, polt Eiopen vel Acipenferem pracipmm ei & Afellis authoritatem fuifle tradens: item C. Titius vir «tatis Luciliana? in oratione qua legem Fannia fualit,cuius verba non foliim de Lupo inter duos pontes capto, led etiatn de moribus quibus pleriq; tune Viuebant, citat Macrobius, qu« brauitatis caufa relinquo. Archeftra- tusvero Lupum Mileliumapud Athenamm SiOTraiS'* cognominauit, quali deorum prolem, quod non minus quam pretiofi pifces tefte Euftathiodeus&anthropophaguslit, to 7roX6rifuov nimi- rum,quanquam rt juti ad deos cultus eft aut honor, ad pifcespretium. Eundem Lupi honorem apud Plinium fere oftendit Feneftellahisverbis: Atq,vtluxuquoq'> aliejua contmgat authontas figlinis: p Tripatinum appe llabatur fumma etn ar um lautitia. V na ( patina ) er at Muranarum > alt er a Upor um , tcr~ * tiaMyxoms. Vt vero totus pifcisin fumma eratarftimatione , itanefcio quid delicatius perfendebant peculiariter in cercbro aclačlibus. Hifce Heliogabalusreferente Lampridio , in locis mediteraneis La^es ftuf- rufticos pauiti.ilJud Strattis apud Athenamm inter cibos ne dijs quidem contemnendos enumerat: & ‘ e m P reti0 * Ariftophanesin Lemnijsinquit, 0’u Ad/3pa.tios zpuvlov 3 zupafiov ‘zrpia.i&cu 3 tat\quam magna Lupi cerebro authoritas fuerit . Eubuius vero Lupi cranium ivjutyt9ig quidemnominat, fed inter appa- ^ ratusno.riIplendidos, fed mundos numerat. Hepar quoq; aflum & mali aurantijfuccoconditum de- licatilfimutn eft tefte Rondelctio , & neq; galli gallinafceineq; anferis hepad tancoperea veteribus celebratocedit. Hinc Dalechampiusfceleftiifimum illum Aegyptium pifciuminftitorem Mermarum apud Archippum Lupo s exentcratos vendidifte conijcit, vt fciiicct hepar feorfum venderet fuauilii- mum. Olarupi^utum aliorum, tum horum quoq; pifcium,Vt idem Rondeletiusfcribir,funt, & Am^ 01 tAric u ' phis XcLj3puziKn/za-fut nominat. Rationern cur Rom«interduospontcscaptus,tantoperccomen- daretur, fupra reddidimus: lin vero fahitati confulendum eft, in alto mari capto poftponetur,eandem nimirum ob rationern, nempe propter Ipiirciftimum ex cloacis & latrinis alimentu; ob vitiofam enim aquam grauiter olent, mucofe funt, pingiiis plus alijshabent, ac cito putrefeunt, vtauthor eft a Ga- a lib defuc- ~ le n us • contra in inari puro, odore funt inculpato, fuaues, pinguedineq; aut minima autnulla, aclon- cor. bonit. ^ gilfimeperdurant citra putrefa commendatur &candore fpečlabilis. Aetatis in fuper habenda rado; Xenocrates namq; quo maior eft, eo deteriorem fieri author eft: opdmumq;-ef- Fl. nui mediocii eft magnitudino: tenellu:n_, eniiru, boniq; fucči elfo , fuauem-, & ftoma- cho gi v atum_,, co})iose nurriro, facile.q; per corpus diftribui, ac per aluum^. deferri. De ma- gnitudii^c./fupra eft. ifVcod fpečbat ad apparatum-.: quoui$ modo cocftusfapit: alluiru Apparatus tarnciL, prarfert Diocles, ; Arthefttatus ciim oftendiftfet e Mileto Lupos ds praftaro, qui Tt 3 . ad 4pS Vlyfsis Aldrouandi ad Calidonem 3 Ambradam 3 ftagnumqj Bebeida capitur 3 integros (inquit) iltos cum fquamis posle ar c gjtidmfic affaueru 3 vt op time tenerefiant 3 appone cum murta.fed inter apparandum hoc obfdnium ne c Sicir lus, ne c ex 1 talit quijpiam tnterueniat , quia nobilifiimos pifcescondtre nefeiunt , & cafeo cum infarciunt omnia, e os mali conumpunt. Platina Varolum paruum, vtpote quatuorac quinqj librarum, necex- fquamatamnec exenteratum_, in oko coquiiubet;ftin craticula , monet vt continud afpergatur olco falito & aceto, monetq j multara amare co čl ura m propter exuberantem eius humiditatem. Pati* ‘lib+.c. 10 . ^ l U p 0 apud c Apidum. Tere spiper 3 cummum-,petrofelmum 3 rutam 3 cepam 3 mel i liquamen i pajfum i oleiguttas . Quia vero os Lupi viuends femper hiat, folent obfonatores natura? imitatores, mortuo* rum maxillas malo arantio adimplere. Si vero regris fuerit exhibendus 3 in albo iure rečte & falubriter 6^ E . elixabitur,aurexaceto:ficenimfcbricitantibusconuenireratiodičlat. O]iuaquoq;fapidiofesreddi l '' h ^ r * d Martialis innuere videtur hoc exametro: Appetiturpojito vilisoliua Lupo. Aromatibus conditi Venerem dent, aliorum delicatorum pilcium more. Pythagoram ab hoc quoq» pifče abftinuifte Gyraldus fcribit, quod lint (vt Gred dicunt) 8 fym- f e< jinepte{inquit Gefnerus) nam c Plutarchusexpofttaprimum illorum fententia, qui Pythagoram t os ’ CU P’** & Aegyptiorum facerdotes, mare,falem & pifces odio quodam profecutos exiftimabant,moxijfdem p patrodnatur 3 & nihil in pifdbus elTe docet 3 quod tanquam odio 3 fed potius amore dignis abftinuerint. VSVS IN MEDICINA. V Enter Lupi efttatus 3 digeftionem authore Kiranidc facit 3 idemq; preftat geftatus tantum t Quar facultas cum alijs edacibus animalibus ei communis eft: Ipfe vero pi/cis 3 fi Marccllo credimus Empirico 3 tanta eft dhcacim aduerfus ftrumas 3 vtadquamlibet corporis par tem, tAd kemi- admotus,omne earum vitium perfanet.Lapillosin capite gerere dičtum eft:hicapitis doloremleuanr, cranim . &adhemicraniafaciuntappenfi 3 dcxterdextre parti, finifterftniftre \ t Galenus, velquifquiscfteu- porift&n author fcribit. Creduntur 3 & aduerfus nephritim vakre 3 ficuti multorum aliorum pifcium lapides: cuius rei caufam efte Rondeletius arbitratur, non carcum aliquem lapidutn iftiufmodiefte* dum 3 fed grauitatem tantum,aqua (inquit) deprimitur rcnum calculus. Fclcum melle illitum vi* A l vifum ^ us neumen parat, & albugines oculorum curat, vt ait idem Kiranides. Quomodo autem ex eo molle acusndum. ftatcollyrium, fadensadhebetudinem oculorum, itavttriduovifumexacuat,docetinha?cverba: q Thuriš mafeuli drachmas quatuor, lyncurij lapidis drachmas duas, fellis vukuris drachmas fex: om- nia mifcc. Eodem tefte oua Lupi eft tata ftue recentia, ftue arida omne faftidium fanant DE LATO Cap. III. A T V M inter Nili pifces enumerat a Stražo ( apud quem perpeasm AaV«?legitur ) aitque a Latopoliranis coli: eft tame etiam marinus,quod Archeftratus teftatur apud A th e na: um his verfibus. Arbonbus fcecunda Latam celebrem Itala ngmt Terra finu ScylUo,gratum&fuaue alimentum. Additq; Athena?us,quiinNilofunt,tanta inuenirimagnitudine,vtducentarumli* brarum pondusfuperent. Pifcem effecandidifiltnum, & quouismodoparatum,fua- uiftimum,ftmilem Iftri Glanidi. Qua? Athena?i verba Rondeletium in eam induxeruntopinioncm, vtcrederet pifcem Coracino ac Vmbra? ftmillimum & fortaftis vel huic, vel illicongenerem, adeo.vt nonnulli pro Vmbrina vendant, nonnulli etiam Coracinum album efte credant, verum efte Latunu, proptereaquddnonfolumnullibifrequentiusquamin Italia, eo potiiftmiim_, in Jocoqui Schilazo quoqs hodiedidtur ( Romam quoqi aduchi numerose ex Caieta, Neapoli & tota illa extrema Italia ora, qua? magna Grada olim dičla eft:) verum etiam candidiflimusftt & fuauiftimus, vt & apud fuos, v bi minus frequens, peis rei quafi regius aut regum_- menfis dignus pifcis vocari me merit. Cate- rum etft reuera pifcenu, nullum habeam.,, quem pro Lato oftendam.,, tamen_» Rondeletianum cor¬ poris forma & fortaftis etia natura &moribusab Athengi & Strabonis Latojdifferreradie perfpicio, dummodo Iftri Glanis eft,quem pro Siluro Gdherus(qui ftmilitudinem,non de corporis fpecic, fed de fapore & bonitate in cibo aedpit.) propofuit 3 vt cum Saluiano fentio. A d hac Latus Rondeledj an fluuios fubeat 3 non conftat. Mirorque cum in Italia ftt frequentiftimus, nomenclaturas Italicas quas aliasdiligenter recitare folet, cur in hoc pike fubticeat. Latilus pifcis (Aar/Ao;) nominatur a Tarcn- tino: idemne fttqui Latus 3 inquirendum_. Cornarius Lamiam vertit, quod Gelnerusimprobat: Andreas Lacuna vocemGrecam reliquit. Iconcm Ronddetij dedita opera omiftmus quod ea Vm¬ brina mfpečlafacileinente concipi poftit. ' • ' DE torna <. IjdtHS Rov- del • DcPifcibus. Lik i V. 499 D E A L O S A čap. IIII. SYNONYMA. ETYMVM. L O S A M vocat Aufonius poetahunc quo de nune agiturj pifcem 3 vulgare in Gallia nomen,vtapparet 3 fecutus 3 vbiAlofevocatur 3 licetnon vbiqi:nam Burdigalenfcs Coulac dicunt 3 Maflilienfes Halachiam, vhde forrb Roma; Lacchia dicitur 3 ciim ca?~ teris fere ltalis Chicppa nominetur.Hifpani 5abogam.dicunt aut Soualum,Holiandi Elft,autpotius Helft 3 quafidimidius,,autdimidib pretio dignus-,/! Sturioni compare- tur. Maflarius ltalis Chiepamappellaripu'tat quafi Clupeam;, Rondeletius vero Clu- An peam eflenegat,argumento quod folus a PJiniuSde Clupeah^cfcripdcrit, de Atolu Padi loquens i P e * j Hunc rninimus appellatus C lupe a > 'venam cjuandam in faucibus eius -mra c upiditat e appetens, morju exay ' 1 r ptmat. Et antehunc Ennius, cuius verfus extat apud Apulciuin: Omnibus vt Clupea praši at Musič la manna . £thi y quomodo confirmari poflit 3 Clupeam efle noftram Alofam ,'non video (inquit Rondeletius)maximeciun Clupeam minimum efle pifcem Pli¬ nius dicati Alofa verd noftrucubiti magnitudmem aliquandofuperet. Gefnerus fubfcribit Maflario tura ex Italiča riomenclatura, tum vero ob fpinarum fiue ariftarum multitudinem., que Clupep quoq; attribuitur, nam vtCallifthenesSybarita(inquiOauthoreftcitanteStobaro 3 in Ar ari Gallia flumo nafcitur magnns quidam pifcis Clupea ( z Anketi a,) nomtnatus ab ineolis, qui crefcente Luna alb us efi> de- trefcente totus mqrefcit> & corpore minimum audi o a proprijsfiinis interimitur . Iu huiuspifcis capite lapis * repetiturfimilis grano falis ejui optimefacit ad qu ar ton as finifirolateri c or por is alligatus de ere fen te lu¬ na. Oterinn nunquid ifth;fcc Clupea in Arari accidant,viri natura; ftudiofi (inquit) quibus cogno- fcendi facultatem fluminis vicinitaspra’bet 3 obferuabunt. Dubitauit tamen aliquando ande Carpio- nchac intelligtnda ellcnt. Quod autem Plinius Clupeam minimum pifcem efle feribit, exculari pof- fe putat,ad Attilum qui maximuseft 3 comparatione. At verd vt hoc Gefnero condonemus, illud fal- tem adhuc obftabit 3 quod ciim fub vcntre 3 Sturionis modo,rotundum & fiftulofum os habeat Attilus, * in raadmo etiam modice adeo hiat atqj patet 3 vtnon mediocrem quidem, nedum magnum ad deuo- ^ randum in eius faucibus expetitam vcnam 3 intromittere hunc pifcem vilo modo poflit. Adha-c fi Clu¬ pea Attilum magnum adeo pifcem morfu, exanimat 3 Clupeam noftram Chiepam efle non polfe, ne¬ mo no intelliget 3 quandoq uidem plane edentulaeft,omniq; oris aut maxillarum afperitate caret.Bel- lonius Alofa: linčam ait efle afpernm & veluti cultellato mucronefcindentem,qua(Plinij teflimonio) Attilum interimat,quod tamen Plinius nulquam meminit. Grauior error eft Platina?, qui hunc pi¬ fcem veterum Lupum dfe arbitratus efl: nam hcet haudvulgaris nobilitate tamen cum Lupoce- >, r leberrimo pifce contendere minimc poteft 3 ciim vel maxime frequentibusacmoIeftiflimisfpinuli$ eiusefusretardetur 3 vtinconuiuijsearum toediopericuloq;, fi qua: eft,gratiam fuauitatisperdat.Pr-a?- * terea cum vel Ariftotele Plinioq; teftibus Lupus caudam prrarodat Mugili, quomodo Alofa dentibus omnino deftituta Lupus erit ? folus itaqj latinorum huius pifcis meminit Aufonius, & Alofam (aliqui Alaufam feribunt,) nominauit. Ad Gnrcam verd nomenclaturam quod attinet 3 Gregorius Tipher-. nas fua ratate dočliflimus in Strabone, & Theodorus Gaza in Ariftotele Op/asav interpretati funt Alo- r ri )r }rr a . fam, fi^mefito (inquit Saluiamis ) ciim ea omnia qu*e Thrilf* ex veteribus debentuc Alofa: noftra: ad vnguem conueniant. Noftra;a:tatis Gra?ci S. in Porro DorotheusA/calonites Strfctvfiribit in fuo dittionario,fiue quoditAperperam ( apud Mntv Thetta firnachum* dut Hipparchurii ) iegit jfiue vt vocem injohtam emendaret. Ufi autem pifciculus e//odam# narbiHs: tt*c Athen^us. Ariftoteli Thraflapifcis varius efl., vt Patnhera & Paup. Idem Gefnerus Trichidem cum Thrifla eandem efle autcerte perfiinilem naturaac fpecie pifcem putat, &: Bclionius Ttichis grandesputatThriflas jTfiasameoum adiuftam magnitudinep pettienerunt, Trichides verodiminu- tiua voceciim nondum in perfedtam molem excreuerint 3 tunc enim magis ariftofa: percipiuntur. Qua inrecumijsnon le&tio , vt in Trichidis & Trichi* fiue Sarda’ & Sardella hiftoria patet. TOR- s Vijdfsis Aldrouandi forma, descriptio; Icuti Trichidibus Thriflas differrc oftendimus, ita capitis figura, fcifiuraoris, fquamis, pinna- rum fitu numeroq; fimiles funt, cateriim maiores &iatiores. Vninerfi tutemcorporis figura, fi cum latitudine conferatur, oblongiufcula apparet,& in latera ita comprelfa,vt imus venter,re čta Jinea praacutis aculeis & conftrubla, & proptereanon a/pera foliim,fedferra etiam modofecan- Spha te ( fi aduerfa deducatur manus ) terminetur.. Spinis fiue ariltis etiam fcatet innurrieris & inter vefcen- dum admodum moleftis; quod cum Trichidibus quoq; commune Habet, vnele Aibertus & Murmeb *4tlflo[us. 3jus latinum eius nomen Ariftofium fiu.e Ariftofum confinxerunt. Caputfiabet in latera valde com- prelfum,roftrum acutum,Oscum maximehiat,admodum patulii,edentulu,atq; omnis expers afperi- tatis. firanchia? v trinq> quaterna?. Squamis tegitur magnis, tenuibus &facile deciduis. In capite lupra eculQ^ytrimqj velu ti ge m m a fm aragdina? relucent. Lingua nigricat: fuperiores mancjibula? deorfum promlfient., Ventre &lateribus argentumamulatur. Dorfo vero & capitis vertice, ex albo flauefc.it . p Tbrijfi fin■ Roma? cum maximeaučta bipcdaiem »nehfuram non fuperat. Qui fit fluuiafilis Thrifia,cuius Dorion uiatibs. io libro de pifcibus meminit 3 apud Atfien.eS, non habeo quid dica. Habes hic prater eam quaiii dat H6dcletius,dua,sicones, quarumprior Clupea?Tyberinanomincmiffa,alterapro Clupea Danielis Barbari: Prior dorfo eft carulao, capitepartim albo, partim rubro, ventre etiam rubicundo. Pinna? & cauda puila funt. Altera pinnasfiabetrubicundas, miuem album,dorfum viridc: Caput cxc*e- ruleo rubro & albo varium. Thrifia Rondd. bi /ni:; L O C V S. 1 bo .jim 1 črnila * ££ ij- ’ A Lofamarinuspifciseft,&emariintratfiuuios,vtteftatur 3 Strabo,ex AriftobuIotradenJCX (j ec gr. ' 7 marinis pifcibus nulluin in Nilum rccurrere, pr at er Alofam, Mugilem, & Delphinum pro- JL Ml.’ pterdrocodilos. Athenausquoq;inter Niliacos pifces Thriffas enumerat. Cateriimnoti folurriNilum afcendunt, fed cum fit omnium fere marium pifcis, fimiliter in omnibus fluminibus m a- . ioribus reperitur, quinquam fiaud oirini anni tempore, fed ineunte duntaxat vere cum in vteroha> /iSibM bet, lnoxqi inchoantb-aftate ad njarereuertuntur, q,uod idem Strabo etiam teftatur, pracitatoloco jcgit . fubdcn si-''' 'jijcertituni &Ucj\ Mugiles in vere cumpr aut alfe: dum autem affantur , aceto & oleo cum feniculi vmbclla aut faluia? aut rorif- marini ramufculo, crebro rorande funt. Platina affari ait in craticula auulfis branchijs, extradtoq; per eandem viam inteftino. Adam falfa viridi fuffundiiubet i quod fi elixam voles, leucophago inuoiui; vtfoqi modo fuauiflime edi afferens. Galli, vt Gefnerus intellexit , in partes fcilfam torrent , deinde imponuntbutyro. Elixam etiam exaqua,dein in butyro poni.Rondel. de apparatu nihil. Aitvero ciim aliquando in conuiuio de polyporum, Luporum, Pagurorum differeretur apparatu,Hieronymu j e Vidam dočlum poetam,dixiffe nullam fibi videri pifcem Alofa prudentiorem,qui non nifi obefus no- dictum . bisapparet, maximeq; idoneo tempore, ciim carnium efu nobis interdicitur. Faceta ironia, ciim pru- dentiflimos effe pifces merito dicamus qui non nifi quo tempore optimi funt, illifq; minime parcimus, anobisconfpiciantur. Sunttamen Maiomenfelongegratioris faporis. Argentina dixaturprimuin_, Quandogra in aqua, deinde vino affufo dcmum perfečie coquitur. thres. DE ŽIGA A L B I S F L V V I I. Cap. V. E S N E R V S Ziege vel Žige vulgo vel Goldfifch in Albi vocatum pifcem , vel ip- Zlgi fam Alaufam effe , vel adeo fimilenu, natura ac fpecie effe fcribit in_, paralipomenis fuis, vt eodem nomine appelletur: id quodex icone eius (inquit) hic addita, tum hi- floria a loiKentmano defcripta liquido apparet,Atqui ex hachiftoria fpecie quidem corporis fimilem effe conftat, moribus vero diflimilem. Nam Alofa, vt dičtum eft 3 in iluuijs mirificepinguefcit, &fua fponte eos fubit, cum Žiga, vt patebit,in ijs confu- niatur, & a Sturiotie rrJgraturo pellatur, fed Ketmanum audiamus. Žige (inquit) pifcis eft tenuis & ... ficcus pauca? carnis: colore pulchro, argenteo , dorfo tamen fubfufco , Oblongus eft, non ita latus 3 vt J 1 - l P 1 • folent efle pifces Goldfifch dičH,qui in Marchia capiuntur: longitudo enim eius ad latitudinem quin- tupla eft. Caput eius fi foris afpicias 3 Harengi capiti non diffimile eft 3 nifi quod in parte fuperiore oris fcifTurainhabct. Linguaei parna, qucecolore nigricat. Dentes vtrinq; adlaterainraucibus,mandi- bulisduabus d uriš adnati: ficut in eiufde fluminis pifcibus(de Capitonum fluuiatilium genere) Iefeno p & Dibclo 3 vt vulgo nominant. Caput & oculi ad aureum colorem 3 pauco viridi permixtum, acce- ^ dunt. Infummis lateribus vtrjnq;macula? quatern:enigrcedigeruntnr, quarumprimaadfummas branchis, vitima paulo fub initio pinna? dorfi. Ex Oceano in Albin fubit hic pifcis & paulatim confu- Jniturac deficit. Capitur vt plurimiim in hoc flumine 3 a fefto Pentecoftes vfq; ad Diui Ioannis diem, quo tempore Sturio migrat. A Sturione enim e mariin Albim pellitiir. Quanquam autem ad veloci- tatem & fugam, prte omnibus in Albi pifeibus 3 comparatus fit, mollis eft tamen & quam primiim ex aquiin aerem fubdučlus perit. Maximi huius generisin Albi apud nos ( Mifenos) duabus cum dimi- dialibris (fedecim vnciarum) ad tres cum dimidia 3 (quod tamen rarum eft,) perueniunt. Siue affus ^pparatus. f ue elixus, non boni faporis eft. Si tamen prteparatum, fale intus afpergas 3 tum in fumo aut fole leui- ter ficces, & ita butyro inunčtum fuper craticula affes, melius ( vt in hoc genere ) fapit. Et quoniam aridi hi pifces funt, funt qui in aquaelixant, deinde exemptos condiunt iure e butyro 3 zinzibere 3 aqua &modico aceti, ficuti etiam alios quofdam pifces ficcatos condire folent, vt Truttas, Thymallos, Lu- cios & Cyprinos latos. Quomodocunq; paretur, nullus tamen in Albi pifcis a?que ferini aut virofi fa¬ poris eft; & a quo etiam nomen ei impofitum coni jcio, vt žige, id eft 3 Hircus dicatur. hireum enim_., g tymtmm prafertim infolatus, olet. Ha?c Kentmanus,fed Gefnerus ab alio fe accepiffe fcribit,ziegpifcem in Al- f{\ rcus , ^ bi, alio nomine abaureofere colore (circa caput) Goldfifch appellari; album effe (čarne nimirum) &itadiftinčla ceuperlaminasčarne, ficutiSalmo. Ferinumquid&ingratumolere,&nifiegregie aromatibus condiatur 3 in cibum non admitti. Capitur etiam in lacu Suerinenfi. Aduentantis Sturio- niscomitem aut ducem effe aiunt. Sed Argentince alius etiam pifcis, nempe Perca fluuiatilis minor (non State minor, fed fpecies peculiaris) Goldfifch appellatur. Ha&enus Gefnerus. TJominum varietas . 504. • VtyfsisAlclrouandi DE M V G I L I B V S. Cap. VI. ' S Y N O N Y M A. E T Y M V M. Omenclaturarum diuerfitas obfcuram quide reddidit Thunnorum Pelamydum<^ue hiftoriam. Eadem poene varietate hic obruimur. Apud Ariftotel. leguntur Ktfpibft yiXm (in quibufdam codicibus pcrperam pa.A\m ) adpyog , fzv?av , zitpzAog . Apud Athena;'utri ex Hicciio 3 MvyJ (jliuiijcus , nome ' n d muco lacleo >vt Opptanus appellat > effe faclurr,^ 3 vr&pd shod' y\&y6 iasav gu^av.Kon defuere qui Mugiles etiam yXavzi tppr. H Cephalus v n ni ft lufpicemurcum Perotto Cephalum ab eo Gra?cis nominatum quod cum caput in metu oeculta- deditlus. uit>totum fe laterc putetiPlinius namq; id Mugilibus vniuerfaliter tribuit,inquies : S Mugilumnatuntj *hb 9.C.17. ndeturjn metu capite abfcondito 3 totosfe oc c uit ari credentium . Ego re uera in menfa infpedis fepc Ca* Capuo. pitonum capitibus, neutiquam tantam in i>s potui aduertere magnitudinem, vtinde nomen habere, mihi perfuadere potuerim. Fieti autem poteft,quod Galenus Ariftot. litfecutus,cui x.i quialiocibo non alatur, quum muco eum cblmentc.j>. Athenseus tamen Myxonem hic non nominat, cundcmque a penea fiue tranflitorano diucrf um efle mox oftendetur. Si quis itaque apud Dorioncm marinos Mugiles in Cephalos & vngr 3 g , id eft , ic- junosdiuidentem,aeteros Mugiles prater vtrumque Cephali genus ex Ariftotde ac Ath enoto iam 7^ e fi ef q !t i memoratum^iir^ vocari velit,cgoipfi nonrecIamauerim_,. Certum tamen eft & Cephalos ne- Donom. ftes dici pode, eft enim vngrig epithetum omnibus Mugilibus comm une,quanquam vulgans paroemia | zirpivgvrfitjuJiddi^CefireusfiueMugilieiunat 3 Ctl\xz umpeculiaritcrliccognominariinnuat; item hoc Phiiemonis apud Athena?um_* ■ riybpa,to^? pro Myxones, cap.2. t)uath vulgare ledione Gaza fecutus Papaueres couertin& pro Sarginis Sardiacos.Quod fi vero pro tfn .1 /" 1 > b.* f. t~i /1 I In/vn _ _. A ♦■Iv om< 1,1 I/■»/-i,/1 __ ^ A ..l n. —. a. .- r! v / 1 .^.. 1 . . • 1 rf k 01 - Que iocu Saluian. medo.su efle cefer,Icgenduqj /Sa^o/,propterca qd J inter Afelli (in cui tj fpecies 1 'iPlm. Doripnc,atq; ab EutycLBacchusdinumeratur,&nbinter Mugiles: Bach us vero 1 Piinio inter Mugiles recefetur:verutame prior ledlio tanouagenuinacofirmaturab Euftat.huc Hicdijlocu repe- Mc,atq;expjicate, A ivztazeov TAfiovu eiSttizicpaAoi 3 zi?'pug } p(/^tvoi,^t^./\M'fg ) cl nat @dz%oi. Rondel.CU flin.authoritate dicet \s 3 Bdchi quequiddMy.xonavoedt/nd Myxone id nome traftulifset,ficfortaflisdi- du t5ijcies,quia caput quodamodo rubefeit circa labia & brachiaru opcula, folemufqs Bacchosebrio Mi v ocare,vel qa natado huc illucqstemere ferutur ebrioforu inoreimox Ceftreu fic vacari aftu it.Pli V v nius 50 6 Vlyfsis Aldrouandi /-ji. e. Sphencus. Datiyleus niu$q uidem pr^citato loco de felle pifcium agens,id fcribit,fed Plinijlocus Gefnero fufpe&useft ,& H fuit Hermolao quoque,euiusha?c funt verba: Eft & Afellus marinus quandoq; Banchos appellatus * Plinio,propterea additum hic putarim quem quidam Myxona 'vocant. Plinium quidem pl e ra q; fua a Gra:cis tranftuliffe conftat,hunc pr£cipuelocum,vlitata enim Gracis nomina funt Banchus(vel Bac- chus potius)& Myxon: fed ciimneque Banchusper.n.apud eoslegatur,neq; Bacchum elfe Myxo- nem,fed Chelonem(vtrumq; Mugilugencris)memoriaipfumlapfum, vel aliterlocu vitiatu fufpica- bimur; pnrfertim ciim hoc paffim frequetilfimu Plinio lit,in ijs maxime qua? a Gracis transfert. Idcm Rondel.etli in capitede Mugiiib.in generedixilfet Chelones quoq; Bacchosdici Hiceliotefte, mox tamenin capite de Chelone,Bacchu Hicelio quinta quandafpeciem elfe infinuat,na ciim in his Hice- lij verbisi zdJaSii^ipci JV vrancev oi yiAeevi; } oi Aiyo/aivoi (Z- demque ibidem (apud Athenaum) Epičharmus in Muliš lic nominat: Aeolu , Plotes , Cynoglofsique 1 locs ' ■ * aderant dr Vmbra. Kos de hac voce eginrvUs in Munenis, ona? inde Plot«e vocantur, q uod aquis inna- tent,qua(inauigahiles, vt Maflariusexponit. Atque hxc de varijs,qua? reperi nomenclaturis: Nune adquotfpecies reducipoflint,&quoraodo inuicemdifferanr, &nunquidomnesadhucnota?fint, cxaminandunu. - ; < , SPECI ES QV OT. Q^V IB V S Q_V E Dl FF E RANT ET CON VENI ANT. X ijs qure hačtenus dičta funt, fatis clarum dTe reor, maiorem vocabulorum hačtenus decla- ratorum partem epithetadfe,fpeciefque Ceftreorum fiue Mugilum longe pauciores quain_. Lj apparebat, nontamenquatuortantuou.> vt Rondeletius arbitratus eft : Quatuor quidem_. nalit dne funt Leucifci ab Hefichio memorati, Ceftreos vero Ariftotclesquinq; reccnfet ; Ceftreum prdpriedičtum,Cephalum cognomento Chelonem fiue Labeonem,CephaIum peream liue tranfli- toranum, Sargum Ime Sargonem, &Myxonemfiue Muconem. Vtauteminuicem tam corporis quibufdam notis, quam moribus & loco diiferuntj ita etiam quibufdamconucniunt. Caput nonnul- Iistnagnum & depred um , roftrum vero breue ac retufiim: hoc Capitones vocant recentiores & ve- terura Cephalos arbitrantur: alijs minus eft & rorundius, roftrumque magis extentum & acutius,vt ■«iqui Chelon fiue Labeo appellatur. Os omnibus paruutn, rotundiufculum & edentulum : quarc cjui dicitur Cefhalus ( Ceftre um cum Cephalo confundit) magnis dr crajsis fiuamis pra- dttuspu.cpro numifmate alicjuemfallerepoffent: quoloco Philocleon conqueriturde Lyli(trato,quod £ ciimdrachmam cum eo diuideret, pro tribns oboliš dederit ei rp#; A 07ri;-: quosipfeobolos elfe putansinos f feruandi grada vt quidam,inquit,facero folent) reccpcrit, mox autem odore oftenfusexpuerit. Pinnas vtrimque binas habent, illis cxceptis, quoslacus Sipharumgignit,quibustefte * Ariftotele,vnatantiun vtrimqueeft. Carethoc Mugilum ■genuspinnis fupinis, vt alias idemPhilofophus tradit. Meminit eorumdem & in libro de com muni animalium inceftu, vbi quo pačto natent, docet. Qu,rrit Vuottonus fintne hi Mugilesex genere An- guillarum? Sed quid attinebat Mugiles vocare, fi cx Anguillisfunt ? Procter binas illas pinnas, qu^e vtrimqueconfi(lunt, vn.un habent ab ano^in dorfoduas, quarum altera aculeataefi, altera aculeis caret, adcaudam (pečians. Omnes abranchijs lineas a!iquot fubobfcuras ad caudam dedučlas ha- bere videntur,etfi haud a?que in omnibus fint confpicua?. Dorfo funt fubnigro: ventre vero candido. Ventriculus tefte c Ari (to tel e carnofus c(t: cui parte altera plures appendices exeunt: altera vna tan - tum,vtidcm d ait. Rondeletius longe ali um elfe feribit quam in carniuoris pifeibus ,denfum nempe_> ^Carnofuminftar ventriculi auium, forisplanuin , intus rugofum, figura verticilli vitrci,quod mu- iieresfufis appendunt. Inteftina quoque crafia funt, pinguiaque & in gyros a&a:in quibus fplen la- C£t ) vtideobferuautt,& fubpinnalocum aere plenum reperit.DeparpaIletjparuum,& tanquam ma- bnuvcntriculum ampledens.Fel rufum fiue flauum,aquearconfi(Ientite.Ceftreoeiufdem Rondel.he- parexalborubefcit: caro mollior,laxior, minus candida,miuufq> pinguisquam Cephalo. additqjgu hm haberc; ventriculu in longarn appendicem definere, femper inanem e(fe,vti & inteftina: Lapides baberc in capite, idquc ex Dorione proferre Athenamm: rovžaru riv; x4 Ac$ vel o-ttov- ^o?,nam vtrumq- dicitur.Indeetia partes fpinadorfi errovSuKoi nominantur.Sed & calculus aneus ^uofuftngiafua Athenisiudicesdabant,fpondyli vocabantur,vt eft apud Iulium Pollucem. Linea a branchijs ad caudam ducuntur, Cephalo breuiores funt, qui vero Chelon fiue Labeo ipfi vo- ^ur, lineas nigricautes a branchijs ad caudam aqualibus fpacijs diftantesprotenfashabet, vnde Vcrgadcllcaquibufda vocatur. Labrahabetcraftd/pi(Ta,prominentia, vnde^iA^Vo?, ideft,Labeo- V v 2 nisno- Tlurcs quatuor fpe- cies ejfe. Caput. Os. Spina in ca* pite quid. Squame. Pinna. * L\.6. b cap 1 ?. b L ib. , Part. c. 1 Color. c Lib. 5 Par, cap. 14 . d L- 2 . biti. cap 17 . Partes in* A terna. Schinus m capite quii. Littere. Lahu. * jin U mri omnesgigna tur. c L*. 8* fj.c. x f Li. r j (jco- S r - Pifccs qui 'Piiliiemuri fubeunt . Jmher mugi lib’ nox\us. s Lib 8. Hif. cap. ig. fo$ 5 * i II I | $ % * S n s' U]l J 1 II ; 1 ll > 1 1 j 1 $ i ^ I r^l 5 \S } S* ^ »v ^ ^ ^ ^ 'v \' ■ \ NJ ^ ^ ^ \ n s; 11 * ' J I n’ ' ' • ^ Mii H i '' '* Mug3 a6 Authore obfcnutus. Q ■ , Ccn^ Cn ^ ,7 P' re paulo minore guira Pel Urni US M OCUJjs P miu i¥Kixibtis,futt' fncir rv, 1 ^ J ^ a P 1(otl umaJjUm-'Jitoalčjn' tor?nr' nS ,toranum aliunj-jmfinuansttul- . trumm!™ maridc § crc ‘ DiOinguitenhnr- mil n n- C ldUOn r e P^bufijlranf inquitW SI & a &4r T r f! OVC ' fa muco > «irfm 'vTrdece^ ob ( alr%?r us * dd «) : w»*P ^ dondlS ram cffJ / T f enlIS ea in Ccphhlorum natu- demc , Cnb ^ ns 3 vt a man longifime difce Pot eftn^! 0 Bumin * rfatept: fari tif' c, o S nn ]n L10choc ln cxterisobferuarit-~I% 0 f 2^' Usi ffiarjrecedunt, CcCt&° s ScndT d,čt ??* ne cdaijrio de hisintfr ta , T ld St ^nem ArMobult Cmr dlofim & DelphtnufOf t(f Z t t 0S - VDe ^ 1«U f r*Lw'sfi«> cbJiir aa Pon " fr* tenam ducu Cuntrnf'‘ Zr ' 2 ' n r tUra ^ mC0nueniendam> f t * > t perirt/ 14 d /p lna * *dcaput h*b ean ' a ““'fr™*'- Ronfekdusf* S C , Cc J rco,d dici pat ar: & OfP^ aut r ° S * Cc{ircos ™re Buuijs vief* 3 a dag * ISamarc Kfatur, propterdulc& fcunm & ? Jiečlum dluc coenuin , /um r ’ ^- aniu,s y er6 aquam dulc? 0 u l ! 0pCrC , amcnt > ab imbribus o®g vc bS re ^ dunrur - ^ /ltc l u( * Ljs ■ e / nu?n m *lo eodetn in ter it • cjuod^f mU.... -.. . . ii I! imhrium tur . copia 3 quam alvore dccidere u> am en ”» c um alibi tum i»N**P l » f/ *“ r *' f ’z***- .- Ca P**/u/tt c 1 (“^Tipi to rtmyoc. h*«"/fti/et 4 er,h , Qy/ /n eculos cnp tl ]d £ Cn, d funt f n -. atlr >i s Hagnis Euminibusvc ^^nisintem 1 i C ° dcm Valeno authore 3 P ai 'tis fpi n : °' c untur:numerofisenim & y u dit)& .. Un dant,nonfecus(in(] ulC ) fe ^omnesin flumioibuj ^mcrofas^Pifestilli vero huiuimodi [ Cli tineq; V // C P arUa s fpinas non habeanh rum c um & , L J S ^^inorum cashabet. V c ‘ 1 / lluf tnodil Mur * na & Alofa marinip( ccs **. nt j J n y tls pc numerofis fpinisp lenl Uu ty difa-im - eni kntetia fufpečta etti vC ‘ e a pparebit ex fapore,nam 1 &/K e D e Pifcibus. Lib. I V. 5 op ^ & ipfe ibidem a lt> pržeftantiam Cephali ftatim indicat guftus, qui enim preftantior eft 3 & fuauior fen- titur & acrior, pinguedinifq> expers: at contra qui pingues funt atqi infipidi, i j tum in guftu,tum vero adconcočtionem funt deteriores, ftomachoq; aduerfi & malum procreant fuccum. Non foliim fe mutuo non deuorant 3 fed & čarne etiam omnino abftinent, cuius rei argumentum effe ait Ariftote- • les j quod neq; in ventre tale quid habcntes vnquam capiantur, neq; efca in eos ex čarne vtimur, fed fw$T, id eft, vt Theodorus vertit, offa panis. Cibo tamen omnes eodem non vtuntur. Ariftoteles in¬ terprete Theodoro ait Cephalos omnes limo pafci,ideoq; graues & mucofos efie-ied in contextu om¬ nes non Iegitur , & Cephali ibi funt pri ua ti m Chelonesfiue Labeones, vt ante admonuimus: Ceftreu vero alga & fuco,quare cum Oppianus Mugiles ait algami«) & limo vefci,eofdem (puto) intellexit, Ham tranflitoranus Cephalus fcarij Oppianus alibi non fimpliciter čarne, fed čarne viuente abftinere Mugilem dicat. Nongufiare cibum , mn hamum tangere promptus > Niprius aduerta( ,fi viua carnis odores Vercutiant nares 3 pafcit non corpora vina . Quamobrem iuftos antea vocauerat & clementes. Ingelagi populiš nor it quipafiua ,/olum Ingenio mi tem Cephalum , iufumqi vocabit . j Non ge nus extremum Udit,propriaJq‘, cateruas , Non mandit čarne s, mn cadis labe cruentum: Liettamfalo cum ccenopafcituralgam . Etexco h Aelianus: Capito(inquit, )epifciumge- h Hb.ix.il nere eft,qui in paludibus degunt: continentiiTimus acin vidu temperatifiimus effe credirur. Eteninu. nullam animantem inuadit, fed cum omnibus pacem feruare folet* fi vero in quempiam iacentem in¬ cident, hunc in fuum prandium conuertitmon prius tamen eum attingit, quam caudam mouerit. tum fi immobilis fit, hunc predam fibi facit 3 fi vero moueatur,eointado difcedit. Aduerfatur enim ven- triculi conftitutio, in quem, fi velint, nullus pifcis ingredi poteft: quare neceffe eft omnino , vt velli- mum vel mucum vel aquam fubinde ingerant atq; intrudant, quo refici fuftineriq j poffmt, quonia m qustliquidafunt, citiiis permeant, nutriuntq; ac velocius excernuntur: quarefrequentiiiscibum fu- niere coguntur,qui huiufmodi vefcuntur cibis,ficuti & ij qui lubrica funt aluo:contra quf craffa,denfit & folida tardiiis pertranfeunt , ha?rentq; diutiiis ac firmius, atq- diffipatu difficilius nutrimentum par- tibus corporis fuppeditant. Quibus qui vefcuntur , diutius farnem ferre poffunt., vt contra qui liquidis Farnem dlu viuunt, quamobrem Ariftoteles Mugilem omnium pifcium maxime gulofum effe tradit & infatiabi- ti us qui to- fem,adeovt ventre diftentograuefcat,&quandoieiunus non eft,fitiners, { Neftios Cefireivitam agit, Hefperius vnus e Cynicis, inquiti leimium , o amici viri , nos quoq> ne celeberemus , quodfit medio 'Thefmophoriorurn die: Ceftreorutn more profe&o nune ietuno: namvt ait Diphilus in Lem - nijs; EU c legit . lrretitus non le infidijs circumuallatum efte ignorat, quare, Oppiano authore, in fublime effertur, & nititur retia tranfilire , neq; a prudenti confilio aberrat. nam farpe retium excelfitatem traijciens, mortifero periculo cuadit. Ifidorusferibit,vbifenferitinfidias,confeftim retrorfum redire, atq; ita rete tranfilire, vt volare pifcem videas. Quod li vero primi faltus aberratione, in rete rurfus dilabatur, non tentat poftea amplius {inquit Oppianus ) tranfilire,fed anxius quiefcit, & proftratusa pradone cadem expedat. Apparetitaq; ex verfipelle ftupidum reddi. Eftqi in metu ita ftupidus,vt ciim caput celarit,to.tum k latere credat, quod Plinius & Ariftoteles teftantur . Mugilumnatura (inquit ille) rr de tur, in metu capite abfcondito , totosfcoccidtari credentium. Rondeletius bane naturam priuatim ad Capitonem tranftulit; additq; fic animantesomnesqua? multum humida*, parum calida’, magnoq; capite funt, ftupidos hebetefq; efte, vt de illodici poifit: O quale caput, fed cerebrum non habet. Eft p etiam Mugil ex eorum namero, qui clarilfime audiunt tefte Ariftotele, item eorum qui autumno vi* gent. Apparct & naturalatum efte, Diocles enim apud Athenteum inquit: lnmari (alt at Ceftreuspn gaudio ,nili dicamus pra? gaudio faltare, ciim rete tranfilijt, periculumqs mortis euafit Apud eundem Nymphodorus Syracufanus Mugiles & Anguillas tantopere cicures effe feribit, vt de largicntiunu manu cibum fumant; & in Arethufa Chalcidcnfi non folum a largientibus cibos,a facerdotibus vifcc- ra fumant, fed etiam argento auroue ornati fint. Pifcinarum clauftra atitem pati, autbor eft M. Var- rOj&Columella. Quod ad ortum generationemq; eorum pertinet: feribit 1 Ariftoteles, dfequi omnes fponte oriri opinentur, quorum opinionem refellit, quoniam vnieum tantum eorumgenus lit, quod non coitu, fed ex limo arenaue enafcarur: ca:terorum vero faunina? oua, mares femen genitale babeant. Pariunt autem eodem tefte femel anno: fed an eodem omnestempore, difficulterexipk> colligas; alias enim Capitonem vere parere tradit vltimum, quoniam nouiffimeeius foetus appareat; aliasemnes Decembri menfe grauefcere ait,tricenifq- diebus gerere,& in ijs Capitonem quoq;enu- merat,alias Ceftreos ait inter primos partu accelerare, parere hyerae, locis ijs maxime qua flumina cxeunt. dum vteruferunt,pra:dpuegrauiterluborare,ideoq;fieri,vttunc potiftimimi ruant in terram acexcidant: feriri porro graui ftimulo agitatos in terram atq; omnino id temporis motu perpetuoin* ^ citari, dcnec pariant: fed requiefccre a partu continuo. De pugna eorum cunr_. Lupo, in huius hi* ftoria diximus. CAPIENDI RATIO. I N Libidincm valde prenos efte dičrutn eft. Quomodo autem hac veluti efca quadam capiafrtur, docet Oppianuspnonens interim pifcatorcs,formofa ac bene pinguis vt fit firmina captiua, nam fi macilenta fit, & deformis, multos ea contempta dilcedere. Capiuntur vero & hamis, vtfu/ms ide m deferibit, &quomodo eis vitatisekapotiantur,exeodem,alijfqi didumeft: item qualesham* eile debeant, ex Piutarcho. qualis vero efca efte debeat,docet Tarentinus, Folij Malabathri orbicuk vnum, pipe ris grana decem, melanthij grana tria, fchoeni floris, nonnulli autem interioris partis,paU' xillum: conterens omnia mifceto:dein vero medullam panis puriftuni hemina vna Mareotici viniper fundens, ficca fimul excipito, in vnaitiq:redigens maftam , difpergito. Alia elegans inecaliud quam abfolutos Mugilescapiens. Rccipe Thynnihepatis drachmas quatuoiicaridu marinarum drachmas ^ ©do,fefarni drachmas quatuor,lomeči fabacei,drachmas odo,anitoru( dv'nw } Cornariuslegit igmh id eft j Amiarum)crudoru drachmas duas-qua? quide vbi contriueris,fapa eis inftillato,conficitoq; pa* ftillos,atq; inefcato. Alia:Pudenda arietis in ollam crudainijcito,cooperienfq-exaliaficconftringito, vt nullatennsperfpirare poftint: imponitonj in v itreariatnfornacem , vt ab aurora vfq; ad vefperanu concoquantur. Ac tuncquidem inueniesipfainftar cafei molliflima: ex quibus tandem pifcibuscfca parato. Alia: Sepiarum teftuliscum fifynrbrio viridi quod eft bryon,aqua,farina & cafeo bubulo, vti* tordum retibusnauas operam. ba-penumerd & inrcidiudormientesAukinaocciduntur, vt Ariftote¬ les tradit i cui & fufanei funt hoc eft ex illis qui retibus capiuntur: & Plutarchus verriculis & plagulis capi feribit. Traduntetiam veteres, Delphinorumoperabominesin Mugilumpifcatu vfosfuifte, quod inter aliosreiert Plinius his verbis: I.ft inNemarfcenti agrofcagnum , lateraappellattm , vbi ctinu bomix e Delphini (bdet atepifccantur . Innumera vi s Mugilum (lato tempore S anguftis faudbus fcagminj mar c erumptt, obfceruata /ft us reciprocatione. .jjua de caufapratendi nonpojfcunt retia quamolem ponderts vilo modo tolerent: Etiamfi non folertia infcdietur tempori ifimili rattone in altumprotinus tendunt , tjuoi ■vidno De Pifeibus. Lib. IV- 5n vicinogurgite effcitur: locttmq\ folumpandendis retibus habilem effugere fefiinant. fuod vbi animad- uerterepifcantes ( c one ur rit aute multitudo temporis gnara dr magis etiam voluptatis huius auida)totufq\ pepalus c Utore quantopoteji 3 conciet Simone m adfieclacuh euentum: c e le rit er Delphini exaudiunt defi- deria 3 Aquilonum fiatu vocemprofequente 3 Aufiro vero tardilts ex aduerfb referente . Sed tune qwjq\ im - prouifom auxilium aduolant:propere app are t acies 3 qua protinus dtjfonitur in loco vbi coniečtus e sl, pugna. Opponente fe ex alt o 3 trepidofq\invada vrgent .Euncpifiatores c ir cund ant rctia 3 furcifq 3 fubleuant. At Mugilum nihilominus velocitas tranfilit. At illos excipiunt Delphini> dr oecidiffe adprafens contenti 3 cibos in vici or tam dijferunt . Operepraliumferuet 3 includitji fe fortifsime vrgent e sgaudent, ac ne id ipfumfu¬ gam hojlium shmulet 3 inter nauigia dr retia, natantefq 3 homines it afinfim elabuntur 3 vt exttus non app a- te at . Saltu (quod ali d s blandifsimum hifnullus conatur euadere, nifummittanturfibi retia. Egrefftispro¬ tinu* ant e vallum pr ahat ur. Ita peracia captura quos interemere 3 diripiunt . Sed enixioris opera qudm in vmtti dietpram ium confcij fibi>oppcriuntur m pofieru,nec pifiibus tantiimfedintrito pan is e vinofiati a tur. V S V S I N C I B I S. i M Vgiles non illaudatos pifces olim fuifte ex Athenaro licet colligere, apud quem Anaxila$ in Laudatum Monotropo 3 Matonem ( Dalechampius hac voce hominem fimplicem 3 ac minime verfi M cem olim pdlem indicari notat, vt inde Italorum matto, id eft, ftultus, fluxerit.) fophiftam gula? ac > M v e ' helluationis infimulans ait. Abrcptum Cefra caput deuorauit Matron, Ego vero nullusfium. Archeftra- tusdocens, vbi meliores capiantur :Ex AeginacircunfluaCeJlreum eme 3 Cumviris lepidis ac vrbanis verfaturm .Myrtillus Diphili h&c verba: Hi canarunt 3 Egovero mifer extremumobieiunium Ce sir e us fuero>txdp iens, quod (inquit) ait Eheopompus : Adftitit deinceps CeftreorumNcfiium fuauis acgratus ccetus 3 olcribus Anferum modo trači atu* > ac c ib at us . Nobisquoq; habenturin delicijs; Roma’ vero nune urnima gratia eorum ouis tefte louio, qu;e geminis folliculis circumcifa parte fuminis, rccenti- ^ taricha bus Cephalis eximuntur 3 qutč Graeco nomine pa Hi m oa taricha 3 id eft, falita nuneupantur. Lautos quoq; fuifte infinuat Hippocrates, kkbens cx Cephalorum & Anguillaru gulofttate a!iquando fieri inflammationem in pulmone,quoniam hi pifccs pinguedinem habeant natura hominis infeftiftimam quodtamen potiflimum incelligendum qui incoenofislocis, ftagnifq; ac paludibus degunt, ac nafci r dicuntur > quaIesijfunt,inquitIouius > quiin EtruriainPriliinolacuapud Orbatdlum admediterra- ^ neadeferuntur;ita vcillos vituperareliceat, quos Padufteatq;ipfi lutulenti Fofta? Clodia;canalcs vi- fcere pnetenero Ferrarienfibus Sc Venetis copiofiffime prabent: Qmbus & noftros addere nos poftu- ^ e i oreDs mus^ui Comachioac Rauennadeferuntur. Idem Iouius Cephalosomnes feribit 3 pleniusin cama ^ * Comedentibus, dolorem capitis poft paucas horas inducere 3 fefe fa-pe depr^hendifle, maxime fi ad lautioresccnas ftomachi tenuiores accefterint. Curitaq; AriftotcJesinfluends&lacubusprieftare dixit ? quia ciim pinguiores /int 3 lingu* palatoq; gratiores funt: Coeno enim & mari aqu« dulci per- mifto tefte Oppiano pinguefeunt. Lynceus Samius hyeme laudat 3 nimirum poft partum 3 nam ciun grauidifunt, Ariftotele tefte funtdeteriores. Adde quodteftate magislutum oleat quod tuneftagna Quado me- cxiccentur falfioraqj fiant, minufquedulcis aqu^centineant: tum enim luto putrefcente pafeuntur, liores. pinguiorefq;euadunt, vnde menfe Septembri optimiquidem funtftiporis 3 fed valdeinfalubres 3 po- tiffimum Chelon qui nift in coenofo litore Sl prope paludes & fluuiorum oftia viditat. Dorion omniu optimos dle ait 3 qui circa Abdera capiuntur, deinde qui circa Sinopem, eofdemqj etiam falfos ftoma- cho vtiles eft c. Eft enim Cephalus ex ijs qui fale indurati feruantur 3 quoniam ftagnalis fic conditus tnultdpratftantior falubriorq; efficitur: quicquid enim mucofum aut virofumgufturefert, idtotuna deponit. Verum recens falitus melior eft & fuauior 3 hoc eft qui captus fubinde fale conditur: quare chm circa Deccmbrem eorum fit captura, res fdiciter fuccedit 3 quandoquidem mox infequitur tem- pus, quo fublatis carnium obfonijš, folis pifeibus vefeimur 3 Sc in meliorum pilcium inopia ialfamentu hoc boni confulimus, inquit Rondeletius, iuxta veterum prouerbium: fi non adfint carnes,falfamen- tocontentos efeoportet.C.\\\x\ itaq> Hicefius Lcucifcos omnes ftue Mugiles boni fucci eftedicit 3 facileq; . , cxcerni, ncc multum alere, fubaudiri debet 3 fi in mari puro capti fint 3 quales 5^Galenus falubribus ^ 8 * pifeibus accenfet, inquiens,- Vtilis c d cibus e pifeibus: faxatilesomnes 3 ne c minus Afelli 3 proxime Afellis funtSolea dr Torpedo 3 iterumq\ Lupus & Mullus } p'oft Mugil epelago • Mnefitheus item inq uicns: difficile concoquuntttr dr grauifsimi funt e x mar im spifeibus 3 qt/ie mari flumina lacufq 3 fitbeunt 3 vt Mugil dr in-* vniuerfum omnespifcesqui invtrifq 3 aquis viuerepofunt 3 ita intelligi debet, vt qui in folo mari degunt, pra^ftantiftimos efteindicaret. Saluianus vt rccenscaptos edi debere probaret 3 hunc Aufbnij verfum adducit: H e c duraturus poft bina trihoria tncnfis Sed non aduertit 3 poctamdeeoloqui Cephalo 3 quitantiim fluuiatiliseft,dequodicemusfuoloco: quanquam & noftri Cephali inducias non f erant, nam fi paulid diutius mortui permanferint (inquit Gale- 5n Vlyfsis Aldrouandi 'jippuratusk Galenus) fhtitnputrefcunt& peflimeolent. Quouismodoco&Rbenefapiunt. Platina magnos in g cacabo coqui iubetjparuum in craticula/alimola continuo infupergendo,ne deficcetur:qui pofterior apparatus nobis familiaris eft. Iubet etiam magnum cum leucophago fiue albo iure, paruum cunu muria comedi. Rondelet. ait ciues fuosleucophago vice anethi & porri } folia apij ( petrofelini) adij- cererrufticos vero cepiš allijfque condire.Coquuntur & in fartagine, fi exiles fuerint. Idem Ronde¬ letius farinabenefubacfta&piftaconclufumadditisfuauibusaromatisoptimum elTe ait, &obpin- guem humiditatem fatis diu afferuari. Veteres item affos edifse inuenio, apud Athenarum non vno in loco: Sopater Paphius SavOaia-iv 07 tto; zipctEog dzfieiv 7rupog , id eft: Flauis ignis radij s aJfatusCe~ phalus. Philemon in commorientibus: Hyopa,a , a vtinv Jtsrp*’ ovrfov a /uiy&v. id eft. Emi Cefireumnefim afium mn magnum. Šaliti in fartagine apud nos coquuntur,falfedine prius longa ablutione extra&a, &exfapainferuntur. Oua (inquit a Platina ) fale trito conlperges, referuata membranulaillajiru quaoua ipfatanquam in folliculis nafcuntur. Polt diem afaliturainterduas tabulasper diemac no- miro remedio ejl. (erebro . PROVERBIA Infamdl- ■ yT- Erpžd« vn propter iimilem, Vt ex piči ura (quam fCentmano acceptain referr)conijcio, j corporis formam ; ditferentia- vero caula anadromum^ cognominauit , quod ex . Cl ^ ceano ' ^^ m fobeat : 1 m ’ genus pilciculis, qui nullis praferrim Ipinis & aculeis rigdint: item mulcis alijfq> infečtis, quibusintra aut proxmk 1 upra aquam potitur. Habetur inter optimos qui in Albi funt, ailari folitos pdccs. Caro enim eiusoptimi faporis dl. Rite etiam elixus non male fapit. Defquamatus nempe, exeHteratus W us » clbj? & elutuSjinapuam feruere incipicntem irnmittitur, conditulq; ac lalitusad iuris fere conlumptionem q coquitur. ouo modo perm uiti etiam ali} fluuiatiles pilces elixari lolent. Suntqui iurihaud fere con- fumpto copiolum butyrum addunt, coq; liquato pifcem inferunt. Poteft Sc aceti aliquid affundi, zmziber afpergEpro cuiu!q;palato. Allusvel limpliciter, velcumembarnmateearpisminutatim eoncifis, vino 3 croco, faccharo& Zinzibcre, fapidiftimeeftur. Nec dilplicuerit defquamatus, iiu baifticoncilus, qu^ in polenta aut lecalis polline voluuntur, atq;itain butyro fiue crudo /iue liqua- to frixus. Ha , comnia Renttnanus.Addit Gelnerus non in Albi tantiimded Sala etiam apud Mifenos ^miline zertam capi. Capito anadromus. j i4 . Vlyfsis AldrouandM DE CAPRO, SIVE CAPRISCO. Cap. VIII* S Y N O N Y M A. E T Y M V M. Z.100 .. Cap er. uiptr. Caprifcus ONDELETIO »aVpof & Kct7rp(«x.% differunt, fed Kottrpiarm > Strabonis Sc/u-vg Oppiani Sc Aeltani fynonyma funt: Alias tamen etia m ,dubitat> an ffipog Stra- s,bonisfitipfius;c^po? r vel*a^p/ff«o 5 ,Saluianoverbetiain zttTrpog Sc stan-plo-zog ijde fant, itcm & Sp & ne citra rationemita fentire videatur, fententiam rationibus ftabi- lire conatuseft. Karpov {cuius Ariftoteles & Athenteus meminit,qucmq; Plinius Gntcam vocem imitatus Caprum;&Tlieodorus Larino vocabulo Grarcamtmula- tusftgnificationem Aprumeftinterpretatus) Sc za.7rp / KfKov( cuius Diphilusapud Athcuarummemi- nit,) vnum & cundcm pifcem efte , nor]foium ex maxima nominum affinitate,fed ex go etiamifltel- ■ ligi(inquir)poteft, quod vterq; ( vt infra declarabitur^duram pellem habere traditur.Qubd prste- p rca KU7i:poš Sc^oipog (cuius apud Strabonem & Athcnauni habetur mentio ).etiam lit &dicatur;pr£~ tcxquam qndd vocumiignificatuconijci poteft i (vti enim Karrpde fylueftrem, ita^olpo? doraefticum pcrctim figniBcat ,) manifeftifllme probatur ex Athenurp} qui Ariftotelis zatrpat, %oipov vocat. Con- n" * e ^ tur . a bic Saluiani cf t ex co quodciun Ariftoteles Ca pni m in Acheloo ainnc vocalcm eftedicat, loti ‘us an ' Athcnaus Ariftot. citans fplos piicium vocales ciTc dicat cndcppov toV ttoIu/aiov% oipov . qui Athe- Idtrtt . nai locus viris dočtis pJurim um ncgocij facdfit, & ipfemet Suluianus mutiiura čile profitetur. Ron- delctiusapud Ariftotelem erzdeppog, an apud Athcnauim zavtpog fit legendura, dubitat j ego xdvpw apud Ariftot. lego,quia & Plinius Caprum,non Scaphrum reddidit. Euftathius Athenafi locum re- pctcns pro a-xctix.av , Cartilaginei ( incjuit) vt Bos , Pajlinaca , Raia, Torpedo : acpratereos, Selea 3 PaJJer, Mjj. Refpondet Gefnerus apud Ariftotelem hoc non inueniri , quareedam id non approbat. Equidem Solea & Paffer cartilaginei nonfunt, fed fpinofi,plani tamen,ficut cartilaginei priores,Bos,Paftinaca, Raia & Torpedo: quam- ©bremfiquis ftuv hoc loco car-tilagineum planumintelligat, ego ei non contradixero, eumnempe quem Genuenfes Pefce Ratto, id eft, Murem pifcem, ali; Rattepennade quafi alatum Mureni di- cunt. Eft item /uvg Ariftoteli, Oppiano, atque eidem Athenteo ex genere tefta te&orum. Monet j-j mnnus praterea lečlorem Saluianus, errorem non efle, fiquis Thunnos appellet marinoš Sues, propterea^ ' B quodnonfecus quamSues glandibus nutriantur: fciendumque Ifidorum Hifpalenlem non hunc Pifces Sues dequo agiturpifcem,fed Sturioncm Suem vocare. Sunttamen multaaliaaquatiliu Suesiiue porci dicii. marini nuneupata, vel quodadipe aut larido terreftrium more plena fint, velquodgrunniredican- mr 3 velqubdlpinasintergore fetarum inftar ere&as oftendant, vel ab aliqua cum quadrupedi- busalia affinitate. Appion tefte a Plinio maximum efle tradit Porcum,quem Laccdannonij Orthra- * L ? i.e. a. gorifeum vocant, grunnire eum dum capitur : fed Saluianus hunc a Caprifco non diftinguit ; Nos Onbragori - vna cum Rondeletio maximum & infolentis figura: pifcem proeo dedimus, Molam nimirum Saluia- f CHS ‘ ni. De Hycca & Hyfca nonnihil etiam in Sturione dicetur,quem nondum adultum fluuiofqu'e non- r ^ c f cs ' dum fubeuntem Veneti Pofcellettum quafi Porculum dfcunt,& forte hunc intellexerit D. 5 Ambro- St J^' fius in Hexamero his verbis: Gulo Porcellum amat.vt comedat. Apparet enim Porcelli noinine lautum b j n quendam pifcem intellexifle. Belga: & Germani Oceani accola?, Angli item & Galli, Dclphinuirm , niča. pafsio- Suemmarinum dicunt, Grtecorum imitatione,quafi ®*xa,id eft, Porcum adultum mafculunu.. ne. Belloniuscodem apud Gallosnoinine Phocamam appellari ait, Suis nomen huic potius quam Del- Ddphinus . phinoconuenire,v'tpotequipinguioreft. Albertus Phocam alibi exgenere marinorum Porcoruirm eife feribit, id eft, Cetoram, nifallor, ciimfit omnibus ferecommune lardum habere: itamercato- C res Balama: falfamenta porcmam dicunt tefte Scaligero: Facete D. Ambrofius in Hexamero Iuda:os aittnarinis Porcis vefci, quibusterreftribus non vefcantur, Geti alieuius falfamentaintelligens. Nos & Centrinen Galeorum generis Maifilienfibus, & in Italia Porcum vel Porcum marinum nuneupa^- ridiximus. Poftremo Capcr fiue Caprifcus nofter vulgo aGallis Siculifque Porcus appellatur tefte Rondeletio, quareciim ob hoc,tiim qudd aculeisirt dorfo armatur validis, afperis,acutis i Gefnerus qua:rendum proponit,an idem forte fit c Plini j Porcus,de quo feribit: Inter venenafunt pifciumPord c £ ? i c. rut Arini fpin.t in dorfo , cruciutu mdgno Uforum: r e me d tam e H limus ex relicjuo pifctum e or um c or por e . Irm Porcus vene tandemfententiaminclinat* Rondeletius : Saluianus veroquin fitnondubitat. Egonihildefinio, *°f us ' cumqu6d an venenofus fithuius pifcis itftus non conftet, tum quod corio tegiturduriftimo, atquo , C ^ de 0r afperrimo,vt lignum eo vel quicquid durius aliud poliri podit, cum marinus Plinij Porcus, limo vi- ra Z on J co * , deatur obfitus, in hoc enim veneni medicina eft . Caprifcus nofter Roma: Pefce Baleftra,qua ratio- ne dicatur,mox dicetur. FORMA. D E S C R I P T I O. b S Aluianus hunc pifcem diligentiflime defcripfit in ha?c fercverba: Caper( Mola: pifcis inftar) caput vtrinque admodum compreffum habet: oculos rotundosatque in fuperiori capitis par- caMt. telocatos: Os paruum & valde denticulatum: vtraque enim maxilla očfonisdentibus vali- O-uli. diffimis,magnis,latis,nonferratis,fedcontinuis atquchumanis fimillimismunita eft. Branchias Dentcs. vtrinquequaternas nonofteo«5cdearticulato (reliquorum fquamatorum inftar) operculofed čute BrnnMs- contevt ndvrpog , ( fiue Aper vt Theo- ca P' l i' dorus vertit) altjsbina vtnncjue fant , altera jimpiices^altera dupltces , vt Congro , fufpicari debemus huncnoftrum pilccm Caprum non efte, cum nequeetiam verumfit, quodbina:vtrinquebranchia: _ Congro fint. Etpropterea mirari potius conuenit, cur h.xcita tradiderit Ariftoteles. Vtrinque vna_, Pinn *‘ tantum pinna & rotunda ad branchias confpicitur: nam illis qua: in pifeibus alijs vrrinque in ventro . funt confpicue, prorfus caret. In dorfo fere medio tres membrana inter fc iunčii reperiuntur aculci * Pobultif- C,in da. Tancs terna. Color. ji 6 VljfsisAIdrouandi Cape r/iue Caprifcus* robuftiftimi &magni 3 quoru prior g reiiquoru duorum tripJus eft,quof- que omnesnon Ibliim vbi vulpdc* primit/ed in fulcum etiam ofteum, in dorfoob id fculptum 3 recondit. Deprefli autem d^reconditi vti quam facillime iimui eriguntur> ita eorum vnusduntaxat eriginequit. Etpari ratione ere (ki omnes depri- mi pofsunt 3 cimi eorum vnus ne- queut:fnntquc ea arte fabrefadti, vt ciiin prior Sc maior quantumuis im pulfusdeprimi nulloprorfuspačto, podit: poftremi ramen deprellio- ne, q ua’ facillima eft, ftatim depri- mitur 3 non fecus qu;iin in arcubali- (lis vocatis in qui bus paruoac in* feriori ferreo večce compreilus,ten F fus ilico remittitur arcusr ob cuius ftmilitudincm hicpifcis nofterRo¬ ma? Pefce baleftra vocatur. Et quod maiorc dignum eft admira« tione , ii podrem us aculeusnon-. prorfus deprimatur 3 ficuti prior quoque proportione duntaxatdc- primitur 3 fic ibidem etiam ita rurfus conftftit atque oblirmatur 3 vtnuJJo impulfu vJterius deprimi podit, nifi reiterata poftremi deprdfionc.Hos ternos acuJeos piana fequitur 3 ad pa 11 d a \ fque dcdučh. OiTe autem G. vaiidoftato Sc recuruo, excordislo co ud cuin ventris partem, qua?e branchiarum regione eft primimu refiexo, demde per venrrem fub cu te vfquc feread podicem extenfo, ibidtque podremo in acutiiiimum Sc cofpicuum aculeum dcfincte, to taanterior ventris regio roboratur atqi munitur. Qua? verointerpra> dickum aculeum & podice ventris t portiucula r c 1 i n q 11 i c u r 3 p>l c ii io j alijs Ion ge minoribusjfed fatisrobuftis atque ferratis aculcisarmatur. A podice per vemrem reliquum ad caudam viejue alia ftngularispinna deducitur. Caudu(quxnon fcnfim vtreIiquorum piTdum, fed repenteextenuatur 3 ) in vnrcafli 8 ^ in Jatampinnamdegenerat: Vcnrriculum habet amplum Sc crafium: inteftinalata&valde reflcxa_,: H hepar/iibalbidum 3 cuifellis ve/ica haret .Corio tcgiturfquamofo 3 cuius tamen fquamff ferpentis potiiis quam pifcis videntur; nam pra?terquam quod eo crdine funt commifte, vtlineas jcanccllatim lefe interfecantes conftituant 3 firme etiam & valide adeo harent, vtdefquamari nequeant; vndo ita durum & afperum efllcitureius corium 3 \ t vix diilecari queat 3 ( Rondeletiusfefe expertum e/Te feribitj ne acutiflimoquidem gladio pcnctraripofte,) atque Jigna &cboraeopoliri poilint. Quam~ cbremiure Aelianusatque Oppianus marino Muripcdlem pr ad uram tribuere 3 & Athenaus Arifto- tclis teftimoniof etft apud Ariftor. id nune non legatur ) inter pifces qui afpera čute teguntur, naVpor recenfuit. Qupd ad colorem attinet 3 ex liuido viret, nonnullis paruulis notis caruleis confperius: dorft vero& ventrispinna: nigricantcscaruleis&rubentibus maculisquamplurimis iniigniuntur. Eftqne totius pifcis figura vaide comprefia & lata 3 atquc fere oibicularis. Ad mukam-, magni- tudinem mn. 11 .cofi De Prfeibus. Lib. IV- 517 A tudinem non excrefcit,'duas enim libras raro excedir a vnde merit A Oppianus & Aelianus eum haud' magno corpore elfe dixerunt. Ha&enus ille. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. D Efcriptusdepi audet Bella Pnferre vir is gens $ 1 totuUitergore dur o Fiden$->& denfts ar m At o denttbus or e. V S V S 1 N C I B I S. G Arnem habet duram atqj infuauem,vnde iure Athen«us(inquit Saluianus)int?r 6rctTa. Capron connumerat. Et apud eundem de Caprifco j3popid>Sv<; S? eVi koli tfzMpo; zi9 Xx dinem n ^' r (le. Hyfca. Hycbra. Ji8 Vlyfsis Aldrouandi dinem habentstjui v ec ant ur Turftones: dtftant triBitia quidem ajpečlus: abeft enim tild laftiuta 3 tnax 'mc E tamenreftris Canicularummaleficentta afsimilati: Sturionis form am atq; natura expreflifte videatur: accedatqiadhoc,vtnouitiu Sturionisnomeantiquo Turdonis 3 plurimumeoruiuditio alludat.Verum quam ha;cquoq; 3 cuiufcunq; dt 3 opinio erronca dt 3 facile intelligi poteft: nam ciim tum ex prečita* tis Plinij verbis 3 tum ex b Ariftotelis teftimoniodicentis, excepto Delpbino & phocpna (quam Turfio* L.Z.HiJl, nem interpretor 3 inquit Theodorus ) nibil in Ponto maleftcum • maledcum c de Turdonem darecon* ta P ,l 3’ ftet 3 quod & Archeftratus comprobat apud Athena;um 3 inquiens: £>ui a Romanis7urfio vocaturjCat* carujd e$l,C 4 ntcuUJpecieseft: is Sturio e de non poterit 3 quippe qui paruo ac edentulo ore eft: dein- de ciim eiufdem Ariftotelis authoritate Turdo fiue Phocama in Ponto nafcatur 3 catulos pariat, aclac habeat,quofuos nutritfoetus; quomodo Sturio erit 3 qui vbiqi nafckur, quiq; ouiparuseft. Necquif* quam prohacopinionedefendenda a Theodorodedciens 3 qui Temper Phocanam in Ariftotele Tur* donem vertit, Plinij Turdonem 3 Ariftotelis Phocanam non efte dicat: nam li ca qua? Phocana tri- *L6 Hm C Ariftoteles (inquitenim,Turlio (Phocana) Delpbinofimths efhnafccns in Ponto f d inter eft^td cMp. 12 miner T urfio eftftorfi ampliore 3 colore caruleo:complures e um ejfe genus d Delphmi opinantur.^c alibi mde» d L. 8. Hifi. ficum eum Tacit )cum ijs qua de Turfione dicuntur a Plinio contulerimus , maledcum & Delphinis cap. 13. ftmillimum Turdonem 3 vnum atqi eundem eftedicemus. Quartaopinio eft Hermolai Barbari, qui per epiftolam Paulo Cortedo refpondit Sturionem antiquitas Hyccam fuifle: cuius opinionisetiara * Hyccam rio in corollario 3 quod Diofcoridi appendit 3 non Toliim meminir/ed rationem quoq; reddere videtur,in* quiens: funtqui Gnrce Hyfcam due Hyccam 3 hoc eft 3 Porculum pro Sturione captant,quadeaconie člura Hyccam Sturionem arbitretur Hermolaus 3 quod Hycca Porcum dgnificet 3 Sturio vero & pra?- cipueparuus Porcefletto vulgo totafereItalia vocetur. Qua in re dočli Hermolao quoq;diilentiunf, quandoquidem ex Athena;o 3 qui folus Hyccam nominat 3 non foliirn nihil colligi poteftjveriim ctiam ipfemetignorare videtur,quipifcisHycca dt. Scribit enim Hyccam a Callimacho Sacruni pifcern vocari 3 & a Zenodoto annotarijSc Erythrinum a Cynenis Hyccam dici; ab Hermippo vero Smyrnp> Hyccam Iulidem. Gefnerus Hyfca ab Hycca diiferre ait,exiftimatq; hocnomen nid apud 5ymeo- fte Sethi reperiri in libro de alimentis.A^/?^ (bo-za .) inquit 3 qui commumter vppa n o min a ( Gy raldus interpres Porculum vertit) fuccumpblegmaticum ef prauumgenerat 3 quanquam multi fuauiter eo ve- fcantur 3 tanquam cognationem quandam c um noftra natura babe at acfimile ac potiusanalogum in pifcium genere nutnmentum ex eo/vt inter quadrupedes exporcis 3 homini accedat 3 vnde etiam nomen Hyfca ft" člum , videtur>abHysquodporcumfigmficat>&c. Exquibus Gefneruscolligit Hyfcam reuera Sturio¬ nem efte. In qua fcntentia quoq; Tuide videturin epiftola ad eundem GeTnerum Sigifmundus Gele- nius,hunc in mod um icribens: Hifce diebus didici fpecie modo, non item genere diftare tres hospi* fcis, Danubianum Marionetn (de quonomine mox ) Padanum Attilum & Hyfcam,quem Tranfal" u pini Sturionem nune vocant 3 nos CiTalpini rečtius mea quidem opinione Stirionem quad tu ^ufiuva. dicasjouod roftrofuo prorp item roftrata’ TpeciereTerat. Atqj hosomnesno abTurde fortaflis Porcos fluuialesdixeris,quod & Gra^cisplacuifle liquidoapparet 3 duntaxat in duobus ( Hyfca & Mariono, quiGermanisHuSjBohemis Vuijz vocaturacd Grtecedicas S;. ) quibus tertius ( Attilum dico) to¬ nus corporis dgura perdmilis eft: & d quid inter illos paulum euariet, ex diuerdtate regionu accide- re videtur 3 quod non in brutis Toliim,Ted &in humano genere Tatis confpicuum eft.Omnino cu Porco terreftri hoc totu genus qu*dam habet communiai pra?cipueroftrum 3 adipes 3 totiufq; corporisobeT , ‘ tatem,nidquod HyTcaaliquantograciliorcollataadalterutrum apparet,dcut & mole vtriqi cedit. . , Gmnes tame cetacei,vt inter fluuiatiles haberi po/dnt. Ha?cille; 8 c reuera Sturio licet marinus pifcis, Pore us fluuialis non maledicetur, quandoquidem nid 'mluuijs augetur 3 & nid in ijfdem pinguefeit uiatHit * P^ ur ™ ym : vnc ^ e Cyprij Sturionemhodieqj Maronam vocant,cum cceteri Grarcihoc nomine Ger- j/orona. ^anorum Hufonem appellent 3 ob magnam nimiru inter Te natura; Torm«q;dmilitudinem , & vtriuf- que adiehthyocollain condciendam vfum. Placet itaq; Gefneri iudicium 3 inde Marionis nomen de. fluxifte, cuius mentio apud Plinium : nam & Cretenfes porcum judp/v appeilant, Veneti vero Stu. rjonem inarinum duc paruulum 3 Porcellu vel Porcellettum (vt & Parmenfes & alij tefte Grapaldo) Plinius 3 vt arbitratur , Porculum marinum 3 his verbis : Silurus grajfatur vbicunqae e H > pnciput in> Mveno G ermania amnepr op ter Lis boum 3 & in Danubio Mario extrahitun 3 Porculo marino limilitmus. Qu* ^Jcčtio (inquit) nobis prebatur (contra fcilicet Rondeletium, qui pro Mario Jegit maior 3 ) namdo Siluro Danubijnondu nobis conftat an dt & quantus i & d eft 3 an Porculo marino dmilis; quod non Sr rmcrr* P uto ’ t te, T l> ^ anc Vulgare lečlione probo/ed de Siluro Gefneri fententia mox refella. Sturionem Porcum ma- vero veteribus marinum Porcum vocatum fuifte 3 Saluianus colligit 3 ex Iddoro c HifpaIend 3 qui rmum dici. otftingentis ab binc annis vixit. Perci marini (inquit hic) qui vulgo Suilli 3 qut dum efcam quxrunt , mo~ c l.i 6. c. 6. re futsftlb aquis.ttrtam fodiunt. Circaguttur enim habent oris officium 3 & nif roftrum arems immergant> 1 lnlib. depipaftumnon colligunt. Nofquefupradicebamus 3 Sturionem in Hifpania hodieque Sulio nuneupari. fcib. Mofel■ Quinta opinio eft f Caroli Figuli 3 qui Sturionem Delphinum effe conatus eft aftruere 3 cum alioqui lx ' . Delphinus veterum omnium authoritate ex Cetis dt. Haud paucatamen quodad formam, vtrique no/eiTe c °nueniunt 3 vt d quis Sturiones, fluuiatiles Delphinos vocet 3 (inquit Gefnerus) nihil abfurdifaciat, Thtpbin ant quanquam non omnino fluuiatiles dnt/ed e mari in fluuios maiores fubeant 3 Aufonius certe Figulo nicota. anfam prasbuerit^vtpote qui Silurunijque Sturioni eundem efte Saluianus oftendere conatur, amni- colara De Pifcibus. Lib.lV. 519 A colam Ddphtet vocat: vel etiam Sohrauš ek ra ait: ndphmum gemts e st in-N do , qmram dsrfi firrat&s Delphi* em hdbent crijtds. Hi Delphines erecodil&s Studio etieitmt ad natandnm^lemerijcpi ajiufradulento lenera ven uka ta. triumfubternMAntesfecmt , & interimum - crulteenimilte dorfuaksjnon Deiphinis marinis > itd Sturioni b us conuenire vkknturiquibus fl arocodiiorum ventres aiiquando dilamentin NiIo> no nu- ror ( inq.uk Gefnerus)quando & in Danubio etiam Hufonem pifcium unaximu Stunocruftis iiiisha- matis verftrem fubi ems v ulnerat ac vincit, v e farna eft, fiue id conlultd&pugna? rkufackjiue temere dutnfugiensaut ali ser šmpetu effenur,,& in Hufonem fbrtuito incidic. Ne vcroquis exredtatis Soli¬ ni verbis ornninoex Delphinis id genus pifcium efle in animum inducat> is Marcellinitm audut , qui non Delphi nos vercat, fed Delphinis fimiles ptfces efle teftatur. C rac od tli eputdam m Nila (inc f uit) di- frumpunturfohfefsis aluis mallibus cen tisfer aru dorfitaltbus cz ujlzz ,quas Delphinis fimiles nutrit fluuius. Conijcit itaque Gefiterus hunc Nildum Delphinura.,eundenidfecinn Sturiotte,eundeque Qxyrin- €huibiiStubone,Aeliano & PlnEacchovocari»qu>andohodiequea Grates. Studa nuncupa- „ , iur/)b roftri fcilketproeerkacem & aeutietn, vtdi&um e 11: Ego Nildum- iftum ;>elphinaneq; Stu- rroneKi neq;etia Oxyrinchum efle ptito.Sturionem tamen Qxyrinehum vocari padle laciieconcedoj fedveteribus fic appellari non puro. Plutarchus enim (qnod & Gdncrusachiertit) Oxyrinchum in ^ Niioearniuorum; efle infinuat,qudd Sturioninonconuenit: ifi$ ( inquit 1 venarrant Aegyptif>ex difie- clts a Typhone Ofiridis memhrizpttdendum folztm non muemt* max enim vt infltzmen ahiecium fuitrgujta- rmtdceoLepidotusy&PhagrHSy&Oxyrimhns*cfwsprszcipite dtuftamur. ( Quamobrem nec fiuuiatilis Mugil fuerit, quem Oxyrinehum no m in ari Diphilus teftatur apud Aihenaum; nam nullus Mugil carniuorus-eft:) Adhae Gxyrinchus Nrldus.& retibus& hamocapitur ,Sturio hamisnunquam, vt fooloco pate bit: Oxyrinchus Nih alumnus (inquit § Aelianus) ex acumine roftri nomen trahit, vt g ^ apparet: & ab eo etiam pradečtura quadam in Aegypto. Illic enim venerationem & religionem ha- ' 1 * t ' beudco,vt nullum fiamocaptumpifcemi attingere velint,metuentesne quandois pifcis apud eosfa cer, & magna religione praditus >eod'em fuerit hamo traiečlus; atqs ciim pifces retibus comprehen- dimuir,diligenter etiam atq> etiam perfcmtantur,num ouem horum pifcium imprudentes > nacum alijs ceperint. Mal um enim nihil pifcium excipere, quam hoc retento maximum pifcium numerum^, afl'equi. E um accotedicuntex Ofiridisvulneribusefleprognatum. Ofirin autem fen ti um eundem cum Niloefle* Adharc feribit Ariftobulusapud Strabonem prater Alofam,Mugi{em } & Delphimim, nullum pifcemin Niium afcendere,Sturio ne itaq; Nilu s caret, cum Oxyrinchus& Delphinille feu potius Delpbini ftmilisin Niio celcbrentur. Hic itaq; qui lit, ignorari nune puto. Oxyrinchus vero . Belloniononalius videturquam Lucius,quetnfcribitin Nilofrequentem efle: eftq; čarni uor us, 6 ^ Q r y, m ’ c ( r4S ^ retibus limul & hamis extrahitur,& roftro etiam eft: acuto. Ab hoc Oxirincho diuerfus eft Oxyrin- cafpius chusCafpiuseiufdem h Aeliani , cuiquaetribuit> omnia exa€te Sturioni conueniunt. Inmaximo .cap* (inquit) Cafpia lacu Oxyrinchi ab acumine roftri nuncupatbmagnitudine oifto cubitorum procrean 31 . tur. Eos Cafpij. captos diftrahunt,& fak codrtos atq; exiccatos Camclis dorfuarijs Ecbatana vehunt. Quin & adipe decračlo, fannas cx ijs conficiunt; & huiuftnodi falfamenta qutdem vendunt: oleo ve¬ to pinguilfimo & fuaucoknti vnguntur. Atqj etiam exempta exi;svifceraexcoquimt; vnde ad per- multos vfus accommodatum fit glutinum: nam non modo ad quxcunqj applicatum fuerit, aaharre- fcit,fed & ftrmiflime retinet ; vt & decem dkbus madehtči:umnunquampofteadiftoluatur, ncqjre- tnittat. Itaq; etiatn artifices^ui circa ebur laborant,eo vtimtur > & opera conficiunt pulcherrima. Iru cadem quoqj ftntcmra eft Gefnerusdtem Scaliger pater, non dubiu efle,inquiens,quin Grcaffi ca:- teriq; Mieotidisaccote Sturione Oxyrinchu vocent: glute enim ( mquit) quod ex eo ht,Xyrinchi di- An fit sifa citur ab illis.Sexta opinio Iouijeft,qui Sturionem veteribus Siluru dici arbttratus eft: cuius coniečtu- na. rasceu nimisleues futilefq; rcijcit Rondektius J qualis(inquit)ha?ceft,quodhacattate quifnam pifciu antiquitus fuerit Silurus,penitus ignoremus,qui aded in mari ac fltiui js teftimonio AnftoteHs,Plinij, v. Athensri& Aufonijflccciebratus:exaduerfoautede Sturionisantiquonomineplurimudubitemus, ^ cjut fit.omniu ferc totiusorbis fluuiorum incola longe notiflimus: citm tame crcdendu non lir,Sturio- ne veteribusignotu fuifle,am Sikni veluti aliquo naturadefedtu, tota erusgenerisextmčta fobolo penitus euanuiflc.Hoc quidc in ali/s pifcibus eucnit,prarfertim laeuftribus & fluuiatdibits, qui 8c no- mine & alimenti pr^ftantia apud nos funt notiflimi, a veteribus autem ne nominati quidcniL-: contra a veteribus multi maxime commendantur, nobis plane ignoti. Non oportetramen ccleber- rimorum quorumque apud antiquos pifcium^ nomina ponere ijs,qui apud: nos quoque_» funt. in pretio ,nift id firmis rationibus,& afubftantianaturaque pifciumipfomm petitis indučli fz- ciamus. Trutta hodieqmafnbhmisinnatat-,Jyderatur 3 (eodem tefte ) Sturionescotempore niaxirae m L 8.010. commendantur. Silurus( Plinio tefte ) omne animalgrajjando apj>etit>vt & innatantes equos quardoq\ /i.9. c. i $. demergat ,<\uodfacere nullus vnquam Sturiones vidit,ceu fegnitiem potius quam tantam agilitatera n L.6. Hifi. prarferentcs,alioqui quopačto magna aniinalia infiliant, cimi non nifi minuti/fimis &: fugendo vefci cjip.14. poffint. Mittolongam illam & quaft ftngularem ouorum cuftodiam,de qua r Ariftoteles &eumfecu- p tus° Pliniust&auod fluuiatilisfempcr ab p Ariftoteledicitur, neqsinter eos pifces connumeratur, ‘ quiexmariacttluminaafcendunt,equorumnumeroSturionedl'e certum eftrEt quodpredpustna g gnitudiniseft Silurus,nec minus quindecim talentisaliquandopendet,tefte Plinio: ad quammolem nullus Sturio producitur. Vnum eft(fubdit Manardus)quod plurimum apud me poteft,qudd fcilicet Plinius prope Padum natus,& quipropter Tyberis ripas vixit,Silurum,fi eftet Sturio, peculiare Ni- lo non feciflet,fed Attilo potius Padano ficuti magnirudine,ita natalibus aftociaflet. Hs (inquit Sal- uianusjfunt rationes,quibus Sturionem Siluru efle non pofle,non probari loliim,fed certiflimc etiam dcmonftrariomn.es credunt:quas tamen nosfacillimediluemus,fiqusdapriusparuhuc vfqj aniina- duerfa edocebimus.Sciendum itaqj primii Siluri nomen Grecil & non Latinu vocabulu efle,na prs- ter id quod DiofcorideSjStrabojGalenuSjP. Aegineta,Athena?us,Aelianus,ac Euftathius Aaw?autem & «Aot/po« non vnusfed duo pifces fint, ex mulrisintelligi po- teft: & primo ex ipfo etiam Plinio,qui licet, vbi ea Siluro aferi bit, qua? Glanidi ab Ariftotele tribuun- Glanis d. si - tur,vnum atque eundem pifcem faciat, alijfqueita errandioecafionem dederit, r alibi tamen eodem [ uro cil lf cn - capitequibus morbis tum Silurus,tui* Glanis medeatur, edocens, duos pifces dfe arbitrari videtur, ^ 1 ' CJp * quod s rurfusmanifeftiffimedemonftrat in fuo pifciu catalogo 3 in quo & Silurum & Gianidem com- , f c _ njemorat: id haud fa alifcjueplunmi: manifefte Silurum & Gianidem , duos pifces effeindicat. £ Nam Latum Nili pifcem Glanidi aifimilaturus, fruftra ad Gianidem Iftri confugiffet , fi in ipfo etiam Niloreperiretur Glanis,vti reperiretur certe,fi Silurus (quem ipfemet Niliacis pifeibus annumerat) Glanis effet: Prcetereafi duo non cffent pifces, iureculpancfus effet Athenatus, vtqui non fplumea- dem pagina,fed eifdem fere lineis inepte vfus effet fynonymis nominibus,eundem pifcem Gianidem primum, paulo vero poli Silurum appellans: Aelianus autem non folum idem demonftrat, cimi vtri- queproprium caput fecerit, fed fcribens etiam: GlanispifcisaccelaMaandri fr Lyci Afianorum flumi- rnm frF.uropaiS try meniš,fpeciemSilunfimilitudinemquegerit :otnnetn adeo ferupulum euellitj vt non nifi imprudenter admodum id negari poffit amplius. Kec eft vtquifpiam obijciat, fimiles faltem exiftimari ab Aeliano, quando haud id noffra interfit,quippe qui cos duos pifces effe ( vt manifeftif- fune Aelianus teftatur) coinprobare contendimus, num magis minufue fint ( vt quod rationem no- ftram non interturbet) nuncnegligentes: quam tamen fimilitudkem (quippe cuius folus Aelianus meminit) paulo poft excutiemus? Nune vero alia etiam ratione, Silurum alium pifcem effe a Glanide declaremus. Cum feriptores omnes qui de Glanide loquuntur, eum aut validiffimis munitum den- tjbus j aut ferocem & famum faciant, eundemque marern folum omniutn cedita cuftodirc oua fepe r &quinquagenis diebus, ne abfumantur ab alijs, & canicula? exortu fiderari & alias fulgore fopiri te- ^ ftentur,n‘emo vnquain horum vllum Siluro tribuit. Et pari etiam ratione cum omnes fere authores qui de Siluro agunt, eum faliri confueuiffe afseuerent, de Glanide id nemo teftatum reliquit. Quibus ficdeclaratis,nihileorum efse qua? Siluro iure debentur,quod Sturioninonquadret,manifeftiflimum eft. Na quod ad Ariftotclcm attincc, validos baberedentes , cjuibushamum frangati damnari cumfert 4ua>faminampraftantiorem effe, canis cxortufiderari, oua c]uinqttaginta diebus cujlodire & fluuiatilem^ Untumeffe , non de Siluro ( cuius vtdiximus, nufquasn meminit) fed de Glanide teftatum rcliquit ipfe: quem perperam Theodorus Piinuim fecutus,Silurum interpretatus eft. Quod vero ad Plinium fpeftat, ipfe quoque Silurum vocans,ferocem maleficumque Silurum fecit. Nec fi Plinius (vtnos quoque fatemur) modo y\a.vtS'u., modo vero nAovpov, Silurum nuneuparefolitus eft,ciim_, inquit. ’ Silurmsgraffatur vbicunque cft,di7me animalappetens , ee/uos natantes fepc demergenspracipue in lihe no Germani«, amne, ovAhpoi' & non yEu,vlSci ab eo Silurum vocaridicendum eft: propterea quodex Ariftotele id Glanidi aferibente, hoc non tranferipferit. Nam cum nullus antiquorum faruum & k ro¬ če m Silurum cife teftatur,Glanis vero(“ Ariftoteiis teftimonio)duriftimisfuis dentibus hamum rum- pere,& (vt paulo infra monftrabimus) tum in Rheno, tum in plerifque alijs fluminibus homines de- ^ uorare foleat: y/\.xvjprocrcant,excepto colorc nigriore fr roboremam his Glanide s inferiores funt.V um ciim verba hcec nihil minus probare videantur,qua feros & hominu vorantes Glanides in Rheno reperiri,vti nos mon ftrare cotendimus,quippe qui illud ide quod prius de Glanidefcripferat Plinius, a Paufania etiacSfir- maiiafleueramus:quo pačto id certe exillis probetur,innotefcet,fi quid fibi velintha?c Paufaniaever» bajiaud omnibus(meaquidefentetia)probenotadiligentiusexcutiemus. Cu igitur Paufanias in- ftuiat RhOnu,lftru,Euphrate(Nilu,Indu) &Phafim feras hominu deuoratricesprocreare , Glanidi- bus in Hermo & Mcradro versatibus fimiles 3 exceptocolore nigriore Sc robore,na robuftioressut qua Glanides, haud intelligendu eft ( vt falso opinatur nonulli) feras illas a Glanidibus fpecie diftinčtas cffe,quado folo colorc nigriore ac robore diftingui fpecificadiftinčtioneno faciat,& maxime cu no iim pJičitcr a Glanidibus fed ab illis folu,qui in Hermo Sc Mpadro versdtur, colore nigriore Sc robore illas Xx 3 differre E I J- a L. 9- Hi(i. 522 Vlyfsis Aldrouandi dififerre tcftetur: accedatque ad hoc, qudd cum Athenaeo authore in Iftro etiam Glanis reperiatur, li ferte illa; d Glanidibus fpecie difterrent, cas Glanidibus aflimilaturus Paufanias, haud ad Hermi ^ Meandri Glanidesconfugilfet: fed illis,qui in eodem Iftro reperiuntur, alfimilaftet. Nihil igitur aiiud ixux illa* Rheni,Iftri,Euphratis (Nili,Indi) & Phalis Paufaniefer£ funt,quam GIanides,Her* mi & Meandri Glanidibus nigriores & robuftiores: & ob id forfan fer* potius quam Glanidis nomi- neappellata a Paufania. Quamobrem vti Paufanias Glanides Euphratis, (Nili, Indi)Phafis,Rheni & r lftdferashominesdeuorantesiitaPlinius Glanidem Rheniomneanimal appetentem & equosna- tantes fope dcmergentem,Silurum appcllare videtur. A d cuius y PJinij imitationcm D. Ambrolium, 'vora.ciorem nunormn pifcium Silurum dixilfe crcdendum eft.(Irem cimi inquit: Capttts eft Sil ur us , tnutilispradadetečlaejl. Veriim pra?ter Ambrolium,alij ctiatn atqueipfe Aelianus &Athena?usmeo iudicio Glanin aliquando Silurum vocant. ) Nec obftat.vti videtur Manardo, qudd Sturionu noftro- rumnullus talentaquindccim pendeat: adquam magnitudinem ( Piinio tefte) aliquando Silurus excrelcit> quando non vbiquefedin folo Nilo fluuiorum onmiummaximo,maximos etiam pro- creari pifces, maximerationi eftconfonum. ( Egohanc magnitudinem ad Glanidem quoquc perti- nerc putem, quoniam num in Nilo Sturio lit,non conftat,& ante ex Ariftobulo id negauimusNam quod ad pnecitatam Aeliani & Athenad Silurum Niloispifcibus annumerantium authoritatem atti- net,fieri poteft, quod vel ipfi Silurum pro Glanideimprudenter pofucrint.) Nec illud quod plurimu apud Manardum poteft, aliquaapud nosdignum eftconlideratione: peculiarcm fcilicet Nili pifcem Silurum cenieri a Piinio , cum Sturiones in Pado prope quem natus etat, & in Ty beri,propter cuius ripas vixit,frequentes reperiantur. Nam haud Siluri Niliaci, ceu peculiaris Nili pifcis meminit Pii- nius, vtiopinaturManardus,fedceureliquorum Silurorum maximi, quemadmodum Plinij verba-, s contemplanti manifeftum eft. Quinimo & ipfemet eodem capite paulo infra , m Rheno quoque Si« £.31.cap. j urum re periri teftatur. Et z alibi inquit silurifluuiatilis, qui & alibi quam in Nilo nafte it ur. ( Ha?cquo- que mco iudicio ad Glanin pertinent: Si enim ad Sturionem referri debent, quid attinebat fluuiati- Jem vocareji marinus pifcis eft. ) Nec eft qudd quifpiam poftremo obijciat, Sturionem quem Silo- rum eife contendimus, limilitudinem nullam habere cum eo pifce,qucm Glanidem fecimus: cumta- men Aeliano authore ( vt fupra citauimus) Glanispifcis incola Meandri & Lyci Afianorum fluuio- rum & Europa?i Strymonis fpeciem Siluri, fimilitudinemque gerat. Nam Aelianus in authoribusdc- fcribendis diligcns certe, fed haudquaquam in excutiendis eorum didlis induftrius, cum in citatunu Paufania: (cuius etiam auditor fuit fub Adriano principe)locum incidiflet, famafq; illas Rheni, Iliri, Euphratis,& Phafis feras a Glanidibus Meandri & Hermi fpecie diliungi ( vt prima facie verba ipfa^ monftrare videntur) arbitraretur; eidemque pra?dičlus etiam occurriifet Plini; locuss videns illas Rheni ac Iftri feras, quarum meminit Paufauias,a Piinio Siluros appellari, nec aduertens Glanidem & Silurum hocloco, vt alijs multis, vnum atque eundem pifcem exiftimari a Piinio ( imo confundi potius)fedopinatuspotiusei, non fecus quam Gnrcisomnibus Silurum vere alium pifcem elfea * L. n. cap. Cianide, remipfafti magisinterturbas fcripfit* Glanis pifcis incola Mtandri & Lyci Aftanorum flumi - 4 ->’ num&EuropaiStrpmonis,fpeciem Siluri(imilitudwemque gent . Qmbus verbis licu ti omnes Gracos authorcs fecutus, Silurum rede alium pifcem a Glanide lecit, lic perperam eo s iimiles elfe alfeuera- uit: nam pmer id quod nullus aliusfcriptorum hos pifces limilesfecit, nec ipfe, nili incuria Plinian« interpretationisdeceptus, eosIimiles exiftimalfet. (Alias idem Aelianus Silurum aptid Myfos ad Pontum hamo capi fcribens, cui efca aftus tauri pulmo appendet, Glanin,non Sturionem quoq5 in- h L. i m c teJIigit.) Sic 1> itaque rationibus,aduerfariorum iudicio infolubilibus,nori confutatisfoliim argutis ver 25. ’ bis,fed reipfaprorfusatquefundituspeflundatisjnevllusdubitandilocusrelinquaturamplius,cui- dentilfimis etiam veterum teftimonijs Sturionem antiquorum Silurum efte conlirmemus. Primiun,«' Sturionem enim licuti Sturiones marini funt & fluuiatiles (vtmonltrauimus j lica Piiniointer pifces amnis qui hodie Neper appellatur, non folum maximusreperiatur Sturio,{ed etiani čar¬ ne litpradulci,vtquifque Sturionemcoinedensanimaduertere poteft. Nec fi Sturio quali ofleam- dorii ipinam habeat, Silurum eife non polfe obijciendum, ob illud Plinij: mtllts ofstbusfpimfie interfi- tis: quando arbitrandum lit, his verbis Plinium intellexiife>vna tantum fpina,qua fere oftea a capito perdorfum ad caudam traijcitur, munitum eife Silurum, nullufque alias ; quod in plerilque alijs pi- fcibus accidit) ab hac oriri, quibus caro eius tora atque corporis ainbitus vel uti coftis ftppiutur. ( Ego & Plinium ijs verbis oftendere voluilfe putem, pro olftbus & fpinis cartilagines habere: Sturio enim ex cartilagineis eft, vt modo dicetur.) Nec etiam noftra interturbatur opinio,proptereaquod pnrdičlis . verbis Antaceum deferibere videatur Plinius,cuius licantea meminerat c Hcrodotus: Prahet Bory- BhenesingenttaCete, adfalftitam [pints carentia , qua Antaceos appellant , nam ha?cquoque Sturioni quadrant ; quippe qui pra?grand:s admodum in Boryfthene capi atque faliri loleat: necinconuenit ibi Antaceum vocari, etli ali j Silurum appelient. ( Ego Antaceos a Sturione diuerfos eife non dubito.) Poftremdquod ftatim addit, inq uiens: (7 ange Indta P lat ant sl as vocant,roiiro Delpbmi & cauda y ma • gmtudine autem quindectm c ubit or um : v ti dc Sil uro dici certe videtur, ita pro noftra opinione aperte 1 piignatt cum Sturio quem Gangis accolas Plataniftam vocare didt, roftro & cauda abftmilis non lit. Quamobrem Aufoniusetiam Gallus Silurum amnicolam DelphinumappeJlat,illumquedefcribens, Sturionem egregie repra?fentat. Inquit enim. Slpem velut Acfaoperduftum tergore oltuo Lab er is & longi vix corporis agminafiluis Aut cum tranatallos moliris in umne me at us 7 e liqmda mir ant ur aqua,diffunditur alueo Tališ Atlantide o ijtiondam Balanaprefundo TellsttiY>exclufumfundit mare y rnagnaqueJurgsmt Hic tamen hic noftra mit is Balana MoftlLz Exitio pr octd e H, magnoque honor additits amni. Quibus carminibus nihil ccrtius expiimi potuit,quam pro Sturione SiluruSjCum magnum fluuiatilem ac marinum, Oelphino ftmilem & mite m efte, atque tergore ipfo natiuum olei referrecolorem,quar abipfo Aufonio Siluro tribuuntur,adamuirim Sturioni refpondeant. (Ego quidem Aufonij Silurum Sturionem efte non dubito/edab Aufonio Delphinumamnicolam vocari a iimilitudinecapitis,qute nulla pene eft,& cauda? no puto, fed vel a robore,vcl potius a magnitudine, nam Sturio inter Mofel- lar pifces,facile maximus eft. Antaceus vero Boryfthenis caput Delphino diflimilenon habet.) His igitur cinn clare fatis ( mea quidem fentenna) pateat Sturionem noftrum veterum Silurum eife. lam declaremus (vt fuprapollicitifumus) Sturionem,marin um etiam Porcum a veteribus vocatutn fuii- feiCuius quidem reioptimus atque certiftimus teftis eft c! Ifidorus Hlipale n lis, qui vixit plus očbigen- ? orcum tis ab hinc annisr nam fcribens: Pore s marini y qui vulgo Suilli,qui dum eftam quarunt, more Suis te nam 4 ^fub aquisfodiunt: Ctrcaguttur enim babent oris officium,^ ntftroftrum areni* immergant ipaftum noru u colligunt : preterid quod fub marini Porci nomine apertidime Sturionem defcribit,vt nullus relmque- retur dubitandi locus,marinum Porcum in Hifpania (is enim H fpanus erat} vulgo Suillo vocatum fuiife teftatur: vti & hodie abHifpanis( vt fupra retulimus) Solhoaut Suliovocatur Sturio. Hrc itaque omnia Salui mus. Andreas Matthiolus in prioribus fuis in Diofcoridemcomentarijs pro Šilu- ro exhibet fquamofum & bene dentatum pifcemjdeceptus nimirum abaIiquo,quihanc dfigtem ceai silums veripifcisalieuius eiobttilit,fedqualemea pičluraoftendit>pifcemnulIumrepeririputo, &ipfein_, Mattbioli. pofterioribus commentarijs,Gazeinterpretatione deceptum fe fuiife profitetur,SaIuianiquefenten- tiam amplexus Sturionem pro Siluro depingit. Ab hac opinione recedit Gefnerus, verum Silurmnu silnem gef- tlfe autumans,qui Saluiano Glanis eft Ariftotelis & Siiurushominum, animaliumque deuorator. nen. Belionius Glanidem,Silurum & Hvanam,fynonymafacit. Rondeletijde Siktroiadidum ndtculum tft,nefcioquequomodo vir tam grauisin tam grauem errorem impegerit. Pingttentm pifccm c% Afellorum (vtapparet) genere,tanquam a Gefnero pro Siluro mrifumjCTui tame non huncfeclci-iii illc ca piti de Cianide fubltqaenti prteftsit, miftile ic teftatur. Idem Rondcictius Sumioncm E> ^ ‘ij Nunepecus aquoreum celebrabere magne Silure Amnicolam Delpbtna reorftcperfreta magnum Autbreuibus defenfa vadiš,aut ftummis vluis 7 e vir ide s ripage c ar ula tur ba nat ant um V Aejhts^ cxtrcmiprocurrurtt margineftuttus* Cttnt veni o tnotuueftn telluns ad or as Aequora', vicinique timent decrefcere montes. 5 H Vlyfsis Aldrouandi in libro de pifeibus apud Athenaium bvutzov vocari contendit, argumento quod hic Murina? fluuiati- £ Omifcus Do Ji v nam duntaxat fpinam tribuit fimilem Onifco, fpinam totu vertebraru contextum vocans,negatq* rionis. prjcter Lampetram fiue fluuiarilem Murenam & Sturionem, alium pifcem dari, cui vnica tantiim lit dorfi fpina & in nullas vertebras diuifa: quam quoque opinionem in Aello refutauimus. Muko pro- C L ? pilim- babilior coniečtura eiufdem eft c Sturionem Galeno yaAa^iav vel yaAt i S > \av vocari : dubitari tamen_, x ' lX ft a , ,l ~ poteft: corporis quidem fimilitudo, ofquein fupina parte ad Galeos liue Muftelosquadrat , fcd Ga- ■' ( ! n - — 1 ... MM M M IM M I tl n rr .1 ► / «!ntt nit tl Itr>ti IM tiMt-/i F" 1 ) It 11 tl H til 1 1 f m n n *-i |t\M m n m lit it- ,» IIIIA £'jakni Adpcnfere Sturionem efje. Ehps. laxianin Gra?ci£marinafcinegat Galenus,argumento quod Philotimuseiusnon meminit,in quo Sturiones daricertum eft; nilidicamus,fortaftis non meminiffe Philotimum, quia Sturio in altomari raro capitur, at non longe a litore & fluuiorum oltijs, & tune ciim paruus adhuc eft, & contemptus; Rurfus Sturio bran chias con tra Galeorum morem opertashabet,& valde pinguis eft, pinguis taroen eria-tn Galeus Rhodius: Galeni verbafunt: Galeorum(in quibuldam codicibus tefte Ronddetio Ga leonymorum legicur,) nonvna eftftpecies > nampiftisqui m maximo habeturpretio apudRomanosGaU- xias vocatus,exgenere e j} Gdleorumpftu in Grada mari nafti non 'videt ur, qu.e caufta eft c ur Philotimus ip- ftum ignorajfte v ide at ur. Ideni denique Rondeletius fuse admodum , & vt mihi videtur (ingenue Jo- quor) cruditedocuit, Sturionem antiquis Acipenferem ( Feftus Aquipenferem feribit, Forte& Aci- pčnfis in rečiocafu profertur,aquoaccufatiuum Martialisformauit Acipenfem ,vbitamen ali; Aci- p penferalegunt.) vocari. Quod vtclariusoftendat 3 primd docetex veterum teftimonijs, Acipenferem ab Elope & Anthia ,quibuicumimplicatur,difFerre. Acipenfere quidem (inquit)ciim nullus alijs apud Romanoscelebrior vnquampildsfuerit,tamenquisisfit, hodieambigitur; hacmaximedo caufa, quod Elopem eundem efte & Acipenferem exiftimaruntpermulti,qui ciim aua? Elopiavete- libus tribuuntur , vix vili e pifeibus noftriscompctere viderent, Acipenfere nos hodie carere,perinde ac li omnino e medio fublatus effet, vel in rerum natura amplius non exifteret, multis perfuaferunt, aeproinde quisfuerit fclops vel Acipenferapud veteres, nospenitusignorare. Acipenferemigitur & Elopem, eundem elfc pifcem non recentiores fcd etiam veteres quidam opinati funt. Athenaeus, *L.p.c. i ji Appion Grarnmatieus in lw.de Apicij delicijspifteem quiElopsnominatur, Acipeferem efteftcnpfttf Plinius: Apud antiquos piftcium nobthftimus habitus A cipenfer, vnus omniurn ftquamis ad os verfts c on tra aquanu> nando me at, nullo nune m bon or e eft,quod q uide m mir or , cttmfit rarus inuentu .. Guidam e um Elopem vo- Gazaquoquc ŽAottci Ariftotclis Acipenferem vertit. Exhis eundem efte ( veterumnonnullis creditum) Elopem & Acipenferem liouidoconftat. Quibusduoa!iateftimoniaopponimus, Ouidij nimirum & eiufdem Plini;: ille enim in fiagmento operiš de pifeibus diuerfts in locis Acipenferis Elopis m e m in it; Etprettoftus Elops noilns tnc ognit us vndis, G Et circa finem : 7 uque peregrinis Acipenftr nobilis v n d is. At ne videatur Ouidius eundem pifcem diuerfts nominibns appellafte, audi ? Plinium citante prio« ca P’ remlocum : Elopem quoque dicit tjfte noftris inc ognit um vndis , exquoapparetfallieosqui eundenu Acipenferem exiftimarunt. Eiopifančpalmam faporis inter pikesmultidedere. Minimeautem ve- rilimile eft Ouidioqui in optimatum &principum domibus plurimusfuerat, AcipenferemdiuitunL. ,, ^ fant um menfts dignum habitum, ignotum fuifte. Ouidio aflentitur h Columella, qui de Elopehirc c. 16 . kriplit: Eretorumdijferentias no/fte oportet> ne nos aliemgenipiftces deciptant , non enim omni mari omnd 'L. ii. cap e f e ’ vt Elops qui inprofundo Pampbpho, nec aho paftatur. Idcm 1 Acliantis tradidit in mari P;imphylio ji, ’ foliim, nec nift raro&vix capi. Varrotamen Elopem Rhodium etiam fuifte fcripfitin liityra ufti iSiofuctrm inferipta citante Aulo Gellio. Qiiod vero Anthias ab eodem Elope difterat, docet ex Do- rione Athenarus . ciim enim dixiftet; TOV bi eivOiav rtvl; zali zdAAepftvv zaAuaiv^ tri Sl zaAA/ebvvgov zai IAottci : aliquantb poft fubdit: A micovSt Iv ra ortpi iftbvav Siuftpuv tpuffiv avdtav zai zaAAifthjvJn St zttAAicovvuov zai lAoma . Quarenon fine veterum authoritateab Acipenfere & Anthia Elopem fe- cernimus. P)icam quod maiuseft: Elopesetiamcommuninominepifces omnesdici, qubd voceca- E lopes dici 1 eant: Athenarus: Lic tniht o E hejftale luclator Mj/rtile, curpiftes a poet is Elope s vocanttir? Et ille: videli- H emnes pl- tet quiavoce careiit.Volunt entmfecundumanalogiamlllopasdiet , quodvocepnuatifint:nam lAAt&cu Jccsaut fal ftgntftcat SipyiStat , id eftptohiSeri, vox eft. Idem PhaUOlinus: tAAom;, iAAeiTravhs rrn; 07 rk, n’ {amo thtI$-iv a. de Gale o Rhodiopribe »s . enndem ejfte opinaturicam e o qui apud Romam s cum ubij,s eftcoroms in canis ctrcumferebalur, coronatis etiam ijs quigeI}arent>vocatque Acipenferem ( Gefnerus Gracoscodices quibus vfus eft,teftatur bishabere dKKiTrivtrtpa per x.duplex: qui verdnupemme impreftiiseft:,&cuianimaduerfionesfuasappenditCafaubonus ,bishabeta***T>M 7 oi'. ) fedhicqui- demparuus eftporrečliore rošlro eft > eftfigura triangulari magis qudm ilk( /ačthAov izeivav. malim iynnutv p ofcp ya.RtH : id eft magis quam ille, nempe Galeus Rhodiils.) Horurn viliftimus eft minimus nonminons venit qudm mille nummis A trie is. Partim ex ijs partimex alijs qu«mox dicentur colligo pifcem eum marinum, qui a nortris Sturiodicitur, a Gallis Eftourgeon,a Burdegolenfibus Creac,ab Italis Porcelletto Acipenferem efte. Nam cinn Galei, vt Vulpes, roftro fint oblongo, huic muko ma gis prominet roftrum,vt merito Vulpe Galeo /ucczpapup^aripog dicatur. Huic not« accedit alia certa- admodum & euidens,nimirum corporis totius figura triangularis. Centrina quide corporc e It trian- Centrm*. gulari,fed roftro non porredto,eftque pifcis plane ignobilis & infuauis. Galei c«teri rotundo funt cor j. pore,fed Sturio ventre eft plano,latera ob ofla vtrimque pofita angulos duos, dorfum inter h«c emi- * nenstertium angulum, conftituunt. Adde quod cartilagincuseft pifcis, quam obcaufam Athen«us cum c«teris cartilagineis coniunxir. Qupd fi quis aliquem ex cartilagineis proferre poffit,cui h«c Aci penferis figura magis conueniat, quam Sturioni, libenter in eius opinionem difcedam. Veruntamen duofunt qu« fententi« noftr« repugnare videntur. Vnum qudd Acipenferem Athen«us paruum- cffe dicat, cum Sturioncs noftri f«pe ad cetacei pifcis magnitudinemaccrefcant.At de Sturione mari¬ no verba facit,quiferecubki magnicudinemnon excedens cum Vulpe Galeo collatus re&e paruus dicitur, in aquisverodulcibus faginatusIonge grandiorfit. Olim Romaaduehebantur marini quod etiam hodie fit, vidique illicparuostantum Sturiones, quales etiam noftri funr,qui in mari capiuntur. f Ciceronis de eodem pifce h are verba funt in dialogo de fato, citante 1 Macrob lo.fiiuumejfetapudfcad hnternum Scipio, v»a

allatus eftforte Scipioni Acipenftr, qui admodum raro capitttr, fed eft pi- t,trK ' /fr, vt ferunti omnino nobilis-, Cum autem Scipia vnum eft alt er um ex ijs qui eumplut at um venerantan- ttiuffet.plureftfue etiam inuitaturtts videretur , in aurem Pontiusi Scipio ( inquit ) vide quidagas,Acipen- ftrtftepaucorum hominum eft. Hacpoftrema Pontij verba, & ad pifcis paruitatern & ad conuiuarum dignitatem referri poftunt, perinde ac fi dicat, pifcem minorem efte, quam vt tot conuiuis fatisfacere fv podit,vel pr«ftantiorcm & delicatiorem, quam vtquibuflibet conuiuisapponi debeat. Alterum.* ^ quodfententi« noftr« redamat, ex Plinio & Nigidio fumitur: Acipenftr (inquit Plinius ) vnus om - nittm fuamis ad os verfts contraaquam nando me at. Et Macrobius: fthtod ait Plinius de Acipenferis fqua »tis, id ver um effe maximtts rerum natmaliumNigidius Figulus oftenditjn cuius libro de animaltbus quar toitapofttum e S: c ur alijpiftesftjuamafecunda,Acipenftr aduerfafit ? Qliibus refpondemus,de Acipen krehaedičta efte abijsqui eundemdfecum Elopecrediderunt,vtquodElopi conueniret ( Pro- bandumhicforet Elopi id tribui a Gr«cis, aiijfque antkjuis, apud quostamen id non inuenio. ) id Acipenferi tribuerint. Pr«terea contra aquam nando meare, non eft Elopi proprium, fed cum alijs omnibusconume: pifccs enim modo fecunda,modo aduerfa, modo obliqua, modo tranfuerfa aqua natant,provtimpetu, velprmd« auiditate feruntut. Propriumquidem Elopifuerit fquamasados verfashabere. Atfifquamas ad os vcrfashabet,quomodo peculiare illieft contra aquam nare? Etenimhuiufmodi fquamarum pofitusfubeuntcleuantequeeasaquamagnoad natationem impe- dimentofore mihi videtur. Poftremdex Athenaro perfpicuum eft, Acipenferem non efte exfquam® fsfed ex cartilagineis pifeibus, qui omnes fquamiscarent i nam Galeis cum coniunxit Athenaeus & Archeftratus Rhodium Galeum efte exiftimauit,aquociim roftri tantum longitudine corporifquc ^ triangulari figura difiidcat, efficitur c«tera Galeis fimilem dfe, id eft cartilagineum,longumque efte pifcem. Hačtenus Rondeletius,cuius opiniotiem amplexus eft Adrianus Iuniusin fuo Nomenclato- re: in eademque fententia eft dodiflimus Scaligerpater,cui tamen etiam Silurus eft. C«terum cum mLatinorum fcriptis& Sil uri & Acipenferis fiat mentio, dicendum fueritfynonyma nomina efte ; Egoitaquedixerim Aicipenferem Romanis vocatumfuifteciimrecenscftct, inque Italiavidnifque lociscaptus: Silui um vero Gr«co nomine, cum ex peregrinis, maxime Graci« vicinis locis 3 & per ipfam Grsciam fale afteruatus afferretur; Nec obftare putem illud Ouidij. Tuqueperegrinis Acipenftr nobilis vndis. Nam h c nobiifs vocari potuit, quod peregre magnitudine fimul & carnis praftantia excellentior af¬ ferretur . Paruosautem Romanos,hocelt,qui Rom«venundantur,čfle, expr«citatisPontijver- ois clarum eft. Adde quod vel Bcllonio tefte Sturio Tyrrheno & Adriatico mari infrequens eft. t... genvs Scurionis cfaogcHera,, VtGrieisfi- tereti corpore, < 5 c cartilagini- & bus,quas profpimshabet, Ga- leis fimiliseft: branchijscontradiftlnsilis, qua? v idelicet In illis dete čla? funt, h uic vt in fquamofis offeo fiue fpineo operculo teoblongoq; inter rotundos & planos am bigente,vt qui fubtus quodammodo pla- nus fit, dorlo vero femirotundo. Caput Caput. (iuquit Iouius) quadratum eft, Sc a d ef~ . fi°iem parua? pyramidis protenfuno , Os Qs; ‘Brartchis. Dorfirn . Tirtna. Pattes inter¬ ni: Qux fljml nafubeat. Vbi rarbca- fiat ur. S tune n cs mi n magnitu- tlinis. Oiia. Sturio- num vndc_i ad nos perfe rantur. Cibus. 528 Vljfsis Aldrouandi Osilli eft finemaxillisjfitiedentibus 3 diuerfum penitus ab reliquorum pifcium fbrma 3 idquc fub men. B to in ipfa propeiuguliem parte ad fimilitudinem fiftula? arundinacea? rotundum 3 femperque patens , & cartilagineum & fumtnecandidungcuius hiatumin procerioribus hafta ( brachij ha ud facile imple- ret:ca:terumtotum caputdura potius & callofacartilagine quam certisofiibusconftat, quod exlen¬ to quodam & prrrpingui mucore concretum efie videtur. Naribus omnino illi prretenues funt fupraroftrurn 3 refrigeratur. Sunt autem branchue vtrimque quaterna? offco operimento 3 non fecus quam fquamofispilcibusconteda?. Oculoshabetparuos. Ex roftrogeminabarba 3 vtin Mullode- pcndet. Toto dorfo crafliorcs qua?dam fquama? o (Teaduritie certonamero ordineque diftinčkr 3 in- tercurrente fpina: acie ad elegantiam eminent 3 vti in magnificentiofibus valuishodie videmus 3 quas ferreiatqueinaurati clauicertaferieconfixi decentiftime figuram. Carter^ corporis partcscuticula- ri& fcabro admodum operimento potius quam perpetuis fquamis inreguntur, idq; ad fubuiridis a trique coloris Ipeciem. Venrercuteleui&argenteategitur. Linguamhabet craflam &tiuram 3 gu- lam vndequaquerugofam. Pinna?funtad branchiasdua? & totidemin ventre ad podicem : prater quas in dorfo prope caudam alia vnica erigitur, e cuius fere regione imo ventri alia etiam vna fubne- ditur. Cauda vero in duas pinnas degenerat 3 quarum fuperior crafiior ata ue duplo longior extat. Ventriculuseftcarnofusfolidufque atqueadeopertinaciterinha:refcenstergori., vt nifi difciftus di-p uelliindepolfit. Otfophagus in rugas coritradus. Heparinduos lobos oblongos pallidi coloris diuiditur 3 quorum dextro veficafellis validiftime conneditur. Lien fubruber cft: inteftinacrafta& tern is gyrisconuoluta. Magnis pifcibus annumerari debeta cimi crebro & plerifq ue in locis centuin libraruriij&alicubilongeiTiaiorcapiatur, Ego aliquando Ferrari^ Sturioncm mercatusfumcen- tum&quadragintalihrarum,donauiq; llluftriifimopariterac Reucrcndilfiino Ioan. Baptifta Cam- pegio Epifcopo Maioricenfi Domino meonunquam fatiscelebrando, qui paucis antediebus vtla- borcsmeospromoueret 3 millcaureosdonauerat. Iconesdua prioresquasdcdimus 3 Venetijs Gef- ncro depida? funt>quaruminferiorem Moronam ibi dicunt. Tertia feparatim pida e Polonia a Mar¬ tino Poxioeruditifsimomedico Gracouienfi 3 pro vero & genuino Acipenfere milfa eft 3 colore tota_, fumofo & fortufsis ex pifce furao indurato fada. L O C V S. S Turionem fiuubs e mari afcendere didum eft: haud tamen quoslibet iubit: nam nifi magnos G tantum:quamobremin Tanai 3 Danubio 3 Pudo 3 Rheno;Albi 3 Tibifco 3 Viftula 3 Occa 3 Rheno., Li- geri 3 Garamna 3 maximecapitur;in Tyberi vero rarifsime; vnde Roma? parui funt, vt didum- eft. Haud longe a mari cnatat,fed plerumque ad quinque , aut fex dierum itinera. Hinc eft quod Argentorati 3 (imilibufque alijslocis procul a mari diftitis 3 nifi rariftime capiatur. Rariftime tamen- etiam in praralto mari capi aiunt. Suntqucin mari parui,vt didum eft>&in fluminibusquammaxi* meproficiunt. NarratGefnerusteftimoniocuiufdameruditi viri in Albi percelebri apud Cadarem amne non proficere/ed paulatim contabefcentes perire. Circa pentacoften plurimos & gregatim aduentare 3 maxime inter pentacoften 3 & D.Ioannis diem. Ipfe tamen antca fcripferat, ibidem tan- tosquandoquecapi3Vtlibfasducentasappendant;fingulasfedecim vnciarum , diciq; aliquandoca- ptum fexagintafupra ducentas librarum pondere, a Ioan. Friderico principe elečborc , totidem flo- renis (fiorenusclenariosargenti feptem cum dimidio valet ) emptum. Tyrrheno atque Adriatico mari tefte Bcllonioinfrequens: Pontovero & circa Mteotidera paludem frequentiftimus, cjuibus exlocis oua(de quibuspoft)in molem coadbadalita & cadisconclufa apud Turcas,Griecos& Vene- tos (imo per totam Italiam) diuenduntur. Antuerpia: quoque muki quotidie in frufta fedfiin vafis (tonnas dicunt) fale afteruantur, vt ibi quoque numerose capi fitcredendum. Idem Belloniusfre- H quentiorem ,delicatioremque acproceriorem in Ligeri & Rhenoquam ex Oceano aut mcditerra- neo man capi ait^vtnoftra memoriaapud montem Argum Francifco regi 3 decem &odo pedes lon- gus aliquando fueritoftenfus. Foeturam in aquisdulcibi&s glifcere negant. Negatque authorde natura rerum in ftagnis diutius viuere pofle 3 nifi ad dulces fiuuiorum aquas tranfire ei liceat. N A T V R A. MOREŠ. P lfcis cum fit plane edentulus 3 nullafque vicedentium afperitates habeat 3 fit vt muco potius foi‘dibus,minutifrimifque quifqmlijs,quas fugendo rngerit 3 viditet 3 quam vel pifcibus 3 vel co- chilijsaut alijs quibufcunque animatis. Dum autem efcam quirrit, Suismore terramfub aqiii$fodit 3 vtex Ifidoro Hifpalenfi didum eft. Scribit tamen Calcagninus paruis pifciculis vidtim ", fibi De Pifcibus. Lib,lV. 5 2 9 ^ fibi venari,quod haud facile credendum. Tradrt Albertus nihil folidioris čibi fn ventre eius reperi- ri/ed humorem vifcofum quemexuxerit: iino veroauthordererum natura vel nihii veltantilhmu duntaxat cibi admittere afserit/olam vero aeris ferenam tranquillitatem fufficere ad cibum,ideoque ventrem habere anguftum Sc -parila inteftina: vnde apud Germanos quofdam percelebre prouerbiu i npxrum cfttefte Gefrtero in hominem nulliusautpauciffimi cibi 5 aere eum vefci inftar Sturionis^uod Latin« me dMe»L* pifcem efse in aqua validifsimum, & in terra qiroque eum ventri innititur: cauda eoncufsa hominem vtcumque robuftum profternere 3 vbicunque contigerit 3 perticas etiam magnas „ &lignapermediumfrangere:in terram extra cum% S cipio vnum dr E alt trum ex Js,efut e umfalutatum venerdnt Jnuitajfet 3 pLurefčjue etiam inuttaturus vider e tur 3 in aurem _■> Uoniimf- h’onttus\Seipiojnefttit- 3 vidquod ex Lucilij poeta: fatyra mutuatus eft > qui ipfum in- de gurgitem appellati verfus eiusfupraex Rondeletio citauimus. Fuit autem Publius hic Gallonius poftrem# gube homo & in cupedijs & lautioribus cibis afliduc verfatus.-ad quod alluftfie Ciceronem *L6 c de * norat * one P ro P* Ouintio annotauit c PetrusCrinitus. Aonvtdominenturilhs 3 quireh&avirorumbo- honesladtfei Horum difciplwa& cfu&ftum & (umptum Gallonijfequimaluerunt . M e ti to autem quaTtum & fumptum pl ^ dixiTquandoquidem viliflimus & minimus tefte Athenao non minoris veniebat qudm mille num- A L. i de fi- mis Atticis . Idem d Cicero citante Nonio: J£ui voluptates ( inquit) tpfas contemnunt , eu licet dicere , nihaš . Je Acipenfernn Mana mn anteponer o . Et rurfus/vt idem citat: Siepuem tuorum ajfeeium mcerore vi- 0 Lih. i,7"«- deris^butc Acipenjerempotius cjudm aliquem Socraticum Uhellum dabis . Cateruin Macrobius autho- fMiU ritate Sammonici Seueri, temporibus Traiani tanto in honore fuifie negat, fed rurfus fuifte fub Se- uero principe: Nec inficias eo (inquit) temporibus Traiani in magno pretio non fuiffe tefte Plinio Secundo.,quiin naturali hiftoria,ciim de hoc pifce loqueretur,fic ait: JNullo nune in honore eftrfuodijui- dem m/nor,cum/?t rarus tnuen/u: fed nec diu Hetit hxc paiiimonia. Nam temporibus Seueri princi- F pis, qui oftentabat duritiam morum 3 Sammonicus Seuerus vir vt fuo faculo dodus, ciim ad fuunu principem fcriberet,faceretque de hoc pifce fermonenij verba Plinij qua? fuperius pofui , prsemiilt & ita fubiecit: Piinius vtfcitisadufque Traiani Imp.venita?tatem,necdubium eft,vt ait,nulloin hono¬ re huncpifcem temporibus fuisfuiflejverum ab eodici: apudantiquos autem in pretio fuifleegote- ftim oni j$ palam facio, vel eomagisquddgratiam eius videam ad epulas quaii poftliminio redijfto quippe qui dignatione veftraciim interfum conuiuio facro,animaduerto hunc pifcem a coronatis mi- niftris cum tibicineintro ferri. Hadenus Macrobius. Diphilus etiam apud Athenaium inquit: o c-/Aap/cr^o?,id eft,cibus Siluri res eft valde vrbana & lauta. Vet iim licet lautiiTimuspiicisfit,par- QJi & qua uus,magnus 3 recensjfalitus,tamen (vt in plerifque fit) iexusjtemporis anni 3 loči, ac denique magni- - Apparatus. Cem ex pedtt. Quod ad apparatu attinet: Captu (inquit Platina) non ftatim fed poft paululu, in aqua dimidiatajvino albo & aceto coques. Salem indere memento. Tantu codurte quantu vitulina caro, requirit. Comedi leucophago vbimultu Zinziberisinfit.vel ex alliato,vel ex finapio debet. Geinerus ex relatione Kentmanni medici probe parari feribit croceo vel caryophylloru coloris iure 3 quod(inqt) fitex vino,faccharo 3 defruto (vtficdicam) ceraforu,pipere, zinzibere,caryophyllis 3 vuispaflis maio rrbus St paruis. Si croceus color placet,pro ceraforum defrutOjamylum cum croco additur, vel placE- t«eexfarinacum melle aepiperis modico fubadae: Sacchari loco aliqui mel codum addunt. Tomi quidem Cip'tis prx- rogatim, cedo. "Rackis, Schinale. AypQCxl\u D c Pifcibus. Lib.lV. 531 ^ quidem maiores aprugnamteferuntafpečlu, eodemq; modo parati menks locupktumaliquando mfcruntur. Salitum maximc Ichinale kue dorfuale,bonum efle Platina ait,cum in teffellas concifiim, integrum & rubrum erit. Dum in craticulacoquitur, aceto &oieo crebfo infpergi iubet, ne dekcce- tur,vbi calorem penetrake credideris,ab igne eximi,ac fufFufum reliquo aeeti & olei couiuis apponi. Hscfunt (inquit)potatorum calcaria.ldem Platinaouafale con di ta ,& in maflamingentemcoafta, cadifque inclufa exemptis antea quibufdam qui ha:c intererant,neruis,Cauiarc vocat,Iouius Gauia- Caularg. rium,vulgi fcilicet vocabulum in Italiam vterque fecutus, lile oua iktec ex aceto & vino albo in tabu ' lamextendi iubet, vt exiccentunfalitadeinde in vafe aliquo autinijolutafale,manuriontudicula, re~ frangidn faccum rarm textura:,vt inde humor exeat,conijci: pokremo in feriam in fundo perforataro, Vt k quid humoris ineft , inde exeat,ad vfum reponi , bene premendo & operculando : coqni duobus modis pofle,nam & in huccellas vel frufta panis parum toftas extenfum ad ignem cu fufcina ant gladi)cufpide tamdiu retinendum effe,do.neccruftam feceritcoloratiore: atq; katimcalklu eden tium>aut lotum aqua tepida,ne plus quam fa tis falitum videatur,oleribus bene concifis>excauato pa- ni ac trito admifcendumsaddendum parum cepa: minutapm concifa: ac fricfta?,minimum piperis. Hac deinde impenfam in fričlura? modu coquenda & Graxos eiufmodi cibi auidifllmos pafcendos. Iouius £ etiacruda comedi fcribit(quod & apud nos plerumq; fipvcl per fe,vel ex aceto & modico oleo)vel in panis cruktilis ad prunas vkulatistmodicoji.igtte falfamenta vniuersu inciigcre 3 authoritate Athcnd, qui cutn de celeritcr faCtis loquimur, in prouerbium cdTdTet ait: Citius pitam falfamenta čopu ant ur: ficuti de afparagis Iatini vfurparunt. Idem author ek Cauiaria Iulio II.Pont,Max. mirifice placuifle, quod deiečlum ei cihoru gukum frpius alleuaflent,& fiti vinifque pariter, vt in fenibus accidit > mirč lenocinari viderentur.Notandu verdduplexefsecauiarium, vnumquode hkagimus,cui pok oa ta- Cauhrijduo richa (vulgdbotargheiprimalaus eftiakerum ex ouis Gyprinoru in Iudmorum gratiam fačlu,qui nik g enera. (cjuamohs pifcibus vcfcuntur, Differentia dl,qudd huiufmodi cauiarium rubrum dl teke Bellonio <. Fitq- ibidem a Tanais accolis,& Conllantinopoli in vfu dl .In Siluro ius vel condimentu ex h Apicio; t^.c. i zi Pipcr, l,iguflicum 3 cumjnum,cepam 3 mentam»rutam,faluiam^caryota, meb acetum knapk& oleum. Calius Aurelianus garum efle fcribit Iiquamen ex Siluro pifcerfed improprie. yarum. VSVS IN MEDICINA. ALU. V Očem (tnquit Plinius) Si lun recentisfaljlue in cibefmptt adtuuant. Diofcoride s vero falito ta- timi eam facultatč afcribit,vt fupracitauimus;qudd & Aegineta darifsime tckatur,inquies: Carn ; s ^r £ flfi efnatus artenam humidam ferpurgat. Šalil caro eodem Diofcoride teke aeuleos & in- p dCU i tas . fixa corpori fpicula extrahit,maxime k ut Galenus ait, cotrita imponatur plaga:. Plinius nefcio quain bene de fluuiatili Siluro id traditjquo nomine Glanin 3 ni fallor intelligit, vimqi nonfolum falfa: fed & recenti čarni tribuit.Alicubitamcn Dioicoridis locum kc reddidit. siluri cmis inharentia corpori tela txtrahit:&cinis/pmx eius vicem fpodijpvdbct ■ Idem inueterato Siluro & cum fandaracha tritophaga danasfanari tradit, Muria Sil uri authore Diofcoride, incipiennbtisdyfenterijsprodek, k in dekden- tium fotus adijciatur:fluxiones kquide (inquit) ad fumma curis eiicit. ilchiadicis infufamedetur,per UJfurla. clyfterem nimirum vt Plinius exponit,inquiens: Dolorcj levit ifchiadicorum muria Siluriclpjierc inf u~ fa.banturautemconcha (quarendum inquit Gefnerus^an hax ad pra^cedentiapcrtineanpvtconcha? pro menfura dicantur,>St numerus dekderetur,) ternis oboliš diluta in vmifutarifs duobus per dies quin decm.Sk & Galenus 3 Muria falforum pifcium putridis vlceribus congruit,dyfenteridfq; ac coxendi- * l It cumdoloribusinjedc Gale o Rhodio fcrtbcns^eundem ejfe opmatur c um eo^efut apud Romano s c um ti- kij s & coronis incanis circumferebatur , coronatisetiam ijs, (juigeftarent ,, vocantque Aapehfeumj>- At hi( qutdem Aapenjer paruus e JI ^ dr porrečhorerojlro & figura tr tangu lan magis quam tile . E tpau* . 16 poft Ar che Piratu s de Khodienft Gale o loquens; amicis patri o more confuiens , alt : Galenmin P bodo quem Vulpem 'vocant,ft tihi Vendere noluermt , 'vel mor tis penculorape . Komtnant tllurru, bgracufam xwu'& vnvvct , id eft. Canempinguem . Hace ille. Quodli Galcum Rhodium cum Sturione feu Aci- penfere contuleris,nullum planecomperics,(inquit Rondeletius) qui ei fimilior lit eo quem propo- nimus; his exceptis quod Sturio longiore eft roftro & corporis figura magis triangulari. Nam alio- qui Sturionem totius corporis figura,tergi ofiibus acutis,& clypeorum modo eiformatis, alijs item in lecus. lateribusdifpofitisjpjnnisj cauda,ore in lupina parte fito,omnino refert. Is quemadmodum fiturio« nes,reii&o mari,amnes fubit. Reperitur enim in Pado & in Rhodano & pro Sturione venditur ; nec ab eo diftinguitur,nifi ab exercitatiifimis & cxquifiti guftatus hominibus. Hanc differentiam docuit F ipfum Gulielmus PeliceriusMonfpelienfis Epifcopus, vir fingularidočlrinapra-ditus: tum ex upite cralfiore& roftro breuiore,obtufioreque,tumexguii:u Galeum Rhodium iiue Vulpcm deprehtn- Cur G l 71 ^ Fcrinum quid recipit,quod de Sturione dici non poteft, carneq j eft duriore : a quofaporc Galei • & Vulpisnpmen habet. Galei enim & VulpesexGaleorum genere ferini funtfapoiis &ingrati.Si umen in dulci aquadiunatauerit,in cibishaudafpernandus cit. A nonnullis eodem Rondcletio te- Copt, fte Copsyocatur,eoquenominedefignatum atq;optime figura expreilumad ipfum Ferraria milit dočtilfimus medicus Antonius Mufa Brafauoius . Alij nominis aftinitate decepti Copfo appcllanc. lit enim id nomen alteriuspifeis. Galeus Rhodius Rondel, DE H VSO NE. Cap. XI.. ORDINIS RATIO. SYNONYMA. ETYMVM. Orporis figura fimiles fere funt Sturio,GaIleus Rhodius, Attilus,& qui Hufo Germa nis appellatur: ideoq; coniundlim de ijstradendum foret, nifi natalis locus prohibe- H ret. Atfilum quidem pifcatores marinum quoq; elfe inquiuntjContra dofti, qui rem diligentiiisindagarunt,amnicum tantiim, Padoq;proprium. De Hufonequoq;du- biumeft: Nos modo marinum dfeoftendemus. Sicvocari Germanis hyperbolice * JBelloniusait,abingenti& quafiparuula;cuiufdam domuncula: magitudine. Haus enim Germanis pifcis ifte vocatur,eodemq; vocabulo domum intelligunt. De mirapifcis magnitu- dinemox* Cacterum Bclloniuspro Hufone Ichthyocollam Rondeletijnobisobtrudit^ nonnullaque Antticeus . qu^ad Hufonem partinent,eiafcripfit,deceptusputoquod vterque Antaccusvoceturjllemmirum Ponticus i fiic Germanicus fiue Danubianus , vtliano inter veteres fortaflis non ignotus . Pii- nius do mOiioribus pifeibus loquens Marionem haud dubio vocauit his verbis: Sunt & in qui- bujdam ammhus haud minores ( Thunnis videlicet quindecim talentorum ) Stlurus m Nilo , Efix Rheno , Attilus in Rado Scc. Et in Danubio Mario extrahitur Porculo Marino Jimillimus dr tn Borysihcne me mor at ur pracipUA magnitudo , nullis ofsibus fpmtfue tnterfttis , čarne pradtdei. Sed Hi fo rnde difius. Mario. DePifclbiB. Lib. IV- . Sed Rondeletius pro Mario legit maior •> 5 ^ ad Efocem (ipfe pro Efox Iegit Exos ) pertinerc v uit. ** Quamleclionem Gefnerus capite deAcipenfcre improbat s capite vero de Hufone eandem appro- bat jineoveroaRondeletiodiftentit, quod maior e m Plinio in Danubio vocari velitinnominatum pifcem 3 nimirumnoftrum Hufonem,cum quo item eundera putat 3 qui Plinioin Boryfthenc memo- ratur pržecipua magnitudine, nifi quis t inquit) Boryftheneten illum pifcem 3 fui quoq; generis, & a pracedetibus omnibus diuerfum faciat 3 vtfbrtePorcuIomarinofimillimus 3 fitSturio : BoryftliLni- tesverbfitAntaceusfiueHufo, qu£nobisfententiamagispjacet. Ha?cillc_>. MihiPorculus ma- rinus Sturio eft 5 Mario Porculo fimilis Hufo : Borifthtnites., Antaceus Boryftheni$ Ronddetij, cetaceusnempe pifcis, roftrilongitudine Porculum fiue Sturionem referens . Albertus Hufonem č^or. quibufdam Ezocem vocari feribit, authorem, ni fallor 3 de natura rerum intelligens 3 qui 3 Ezox (in- quit) eft pifcis Danubijmaximus,ita vt vix biga trahipoffitab eqtiistribus autquatuor. Ipfivero Alberto Ezox pifcis eft, quem quidam Lachfum vocant j Lachfus autem Salmo eft. Alberto fub- feribit Georgius Agricola- , & Gefnerus in capite de Hufone, quoniam Salmo Illyriee Lofos voce- tur affini vocabulo: in capite verode Efoce (fic enim Plinio feribitur) Lucium effe contendit 3 quod mihiquoquepotiiisvidetur.HufonemBohemi&Illyrij Vuvzdicunt; Poloni Vuyzinam,ItaliMo- Mmna. t ronam (non Moro j vtSigifmundusGeleniusait) tefte Cadio Calcagnino 3 noftr# de Hufono B fententiaeaflentiente. Idemteftatur 3 idcmque fentit Petrus Gillius inquiens: In Danubio noru modo extrahitur Mario , fedinalijs plerifque fluuijs, quem nonparua immutatione Moronenu. vulgoappellant. Vneari tefte Gefnero Točk dicunt, vocabulo per aphcerefim ab Antaceo fa vtipfeconijcit. FORMA. DESCRIPTIO. H Vfo (inquit Albertus) eft pifcis non fquamofus 3 fpecie Sturionis 3 fed pellisalba? .S^Ienis abfqueomnilquama&fpina_ J . Idem fere & author de natura rerum ait. Figura vero quam hic ex Gefnero damus dorfum habetafperurru.. Ha?c tamen quin genuina fit 3 non dubito. Ex Pannonia enim viuameffigiem accepit. Idem Albertus nullumomnino os ait habe¬ re in capito. Legendum nifi in capite: fic enim & author de natura rerum 3 ex quo ipfe multatran- ftulit: Offa (inquit) pauca &paruain corpore 3 cartilaginea potius quam folida, fedin capite_> p multafertur habere oiTa_.. Inuenitureodem Alberto tefte longitudine vigintiquatuor pedurru, quando perfečtus eft 3 Sc hac menfura tanto minor 3 quanto tetate inferior fuerit. Vadianus vero in Epitome trium terra? partium 3 teftaturfeipfum vidiffe pIerofque magnitudinis pondo quadringen- torum 3 minimosquinquaginta, frequentem numerum circiterpondocentuin 3 ducenta, trecenta, plusminus . Locofpina; dorfi cartilago eft 3 qua? foramen habetmagnum Scvacuum,acapito adcaudam 3 tanquam terebello perforatunu,. Adijem habet immixtum pinguedini ficutporcus. ‘Aelianus Antaceos' cum cetate procefterunt 3 admaximi Thunni magnitudinem inlftro fiue Da¬ nubio accedere feribens, pingui/fiino abdomine efle_> 3 vteorum ventrem lačlantis Scroph^fuos f^ttis vbera dicas 3 ficqueafperocoriotegi 3 vt eo perpoliantur hafta?; non alios forte quam Hufbnes intellexit: Addit item capi- tismedio a medulla (cerebro) ad caudam mollem«5^ ftričlam membranam pertinere , quam ad affum folem exiccatam J flagellum ad concitanda iumenta dficere poflis: & cuius recentioresin Hufone non meminerunt. Author de nat.rer.vnicum intefti- num habere feribit. Cutis; OJfa. Magnitudo' tsddepf . ‘L. 14. c. 2 6 •Antaceus cx Euxino m ari in eum vfque locum. Pannonia? 3 ybi illorurp captpra eft 3 ad- UCriis fuauibufoue vndis intrant. Et memoria teneo Antaceum duobps milliaribus fupravrbem inclyta Vien- nam capturn 3 pifeatoribus magpo mi- raculo, Hceeille, &mercator 5 qui e Fannopia effigie Gefnero milit; Mitto tibi ( inquit) Dufonis pifcis effigiem vjuam. Jsin Danubio, nccvbiguej nec tempore quouis capitur, fed quap domigrat. Terra argiljofa & pingui gaudet, Capitprfereab autumno vft qpead Ianqarium 3 per fpatiu decem_. ipiliariuin mter Viennam & Pofoniu, Captura h- Presburgum vulgo voeant: v bi ad in- cus. fulam Sehutam nomine, eum arce mq liitiftlma 3 vitim us huius pifcis captura? locus eft, Vienna? die Veneris ple- runque quinquagipta Vel feptuagin- ta, & aliquapdo ceptutn Hu(ones va?~ peunt 3 quiintegrifere diftrahuntur „ Copiofillima eorfi captura ftt in Vua- lachia ipxta C piliam pon procul ab oftijs Danubip quibus in mare PontR . : ^ eum fe esconerat. Inde fajfi exporta- tur in remotas regiopes , Vadianus menftbus maxitne Odobri & Nouem bricaptosinferiori Pannonia clarifsi- vrbi Viennenft magnu £opja inue- Timidu (?j (je. hi fradit. Author de natura rerum pb fcem efte fcribit mitiflimum, &timb dum 5 quique veladuerfus minimum pilciculu fefedePenderevkppfsitj fed ftatim in fugam verti. Sturionem per lufum affricare fe ei gaudere s cjuem_, vc { W v* 1, ■ s,* > . ' r Hufo GcJhetf. DePifcibus. Lib. IV. 535 A vtfentit,ad latibula fugere,qu£ fibi tutela? gratiafodere foleat: fed ouando Srurio importunuseijcit Stavbnem latitantem,fequiturque fugientem *6^quia magni funt ambo, nec etiam in copiofifsimis aquis laiere timei. poftunt,difcurrendo, &antefeaquasagitando,fa:pefimulapifcantibuscapi. Pifcemque.huncca- ptum vino generofo vel la&e potari: & vino inebriatum viuere pode pluribus diebus , q-uarc ad lon- ginquas regiones cibigratia deferri. Bibere autem vini fextarios qiiatu®r J antequaminebriecur. frinoinebria Gefnerus a Sturione fuperari ait. Ventrem enim Mufonis fubire , & fpmis fuis lancinare. Gregatim r \. natant,vtidem Gefnerus refert,& cantum fequuntur tubarum, ad quem etiam ex aduerfa ripa acce- dunt,&ficirrctiuntur 3 extrahunturque vncis* In aquarobore valent , & pifcatorem fi cauda percuf- Robar . ferint,naui eijciunt •• vt primiim vero caput ds extra aquam fuetit, inualidi & tanquam mortui red- duntur, Antacei, ideft Hufones, vtfuo temporc caperentur Iftri flumine glacie aftri&o,(S^rurfiis jflitio v eris, docct Aelianus his ferme verjjis: Tifcatores ahcubi glade perfracta veluti puteum exca- y t & q uan . uant>& aperiunt : vbi c um permulti alij pifces facile capiuntur 3 tmn Antacei quoque 5 dr ij quidem teneri. do otim cape Nam qui at at e procefferunt j adT bunm magnitudinem accedunt > ij fanepinguijfmo abdomine funt &c. retar. C um efliufta rnagnitudme fub glaciemfabiens , nunquam ad cauum feu puteum glaciei peruenit , fed aut fubfaxafubtjcitur^autin imam arenam advitandumfrigus abditur. Nam id temporis c um gelidum e ji ^ flumen , & perfngida tempe d as , nullis nec herbis nec pifcibus vefi neceffc habet: t ant um inertia Labor is gaudet 3 & alitur expinguifuofucco. Et quemadmodumpoljpi , c umprada desiitunntur , brachia fua cir- cumrodunt ;fic isfuampinguedmem exedens vimt. Ineunte rurfus vere 3 iamque liberefluente Istro, odit ignamam: itaquefefe ex latibulis adfummarn aqua incitans , aqu.e [puma expletur. V bi rnagno murmure rapidusfertur 3 ibi a pifcatoribus ad bane modurn infdias ei molientibusfacile capiturjut hamus c um line a m[pumam demijfus fub alborem occultetur\& ferri fplendor mimme perficuusJit: is tuni or e hi ant e atque imminentefigunensinfidiofam efcam dcuorat>ex eoquepentAmdepnus alebatur . Ha:c Aelianus. VSVS IN GIBI S. C AroHufonis (inquit Albertus ) indoifofaporem habet vitulina?, in ventre vero porcina?. Magna pars falfamentarijs cedit, fed & recens cočlis eximia fuauitas. Negant horum la- dibus quicquam in cibo aut dulcius autdelicatius reperiri. Ouaquoquein cibo expetun« tur. BaltafarStendeliusGermanisHaufenrogen,Italisquibufdam Cauiaro vocariferibit. Rečen- Cauiarium. C tem parari ad cibum in iure flauo cum cepiš minutatim concifis: falfum vero prannacerari aqua, tum Appatatus iure nigro condiri: vel condimento e pomis,aromatibus,croco,vnis pafsis, &c. Cardanus quoque ex Exofsis ( fichunc pifcem vocare videtur) ventre Moronam, e dorfo fchenale , ex ouisquod vocant cauiarium,haberiteftatur:ecapite,pinnis,cauda,corio,ventriculo&inteftinis, quam vocant ichthyo- collam. Cauiarium ouadTe eoncreta,faleque condita,dfeque ex eonigrum &rubrutn. Fieri hscexaffinibuspifcibus, Attilo ac vero Sturione, Siluro & Oxyrincho. Nos rubrum cauiarium ex Cyprini$ pro Iuda:is,qui nifi fquamofos pifces edunt,h'eri ex Bellonio fupra docuimus. DE E PERL AN O. Cap. XII. n N fluuioftjm in Oceanum influentium oftijs, vt Rhotomagi Sc Antuerpia? frequens eft pifcisjtefle Rondeletioqui Eperlan (quam vocem vulgarem fecutus Eperlanum ceulatinum noincn fecit)dicituranitido&fplendido (inquit) colore,quo vnionem ls < men ‘ (perlam) refert. Otcriunfiaperlaipfinomeneft, verendum eft appellarieen_,, £ tym{m . peerhnam Eperlan Beigicum vocabulum non eft: (R^Bcllonius Epelanum nuncu- £p e lanus. pat: Aittamenetiam, Atherin« modo tranfparere. Hic Anglis Schmelt vocari feribit ab odorc (violam enim gratiffimeredolet,quamobrem quidam Violam vocari pofte cenfent, viola. argmnento quod Aelianus ab odore thymi Thymallum pifcem nominauit,) vel a pinguedine. Gef¬ nerus priorem etymologiam probat,quoniam Smelle Anglis fitodorari. Smelttamenapud Belgas dl liquefcit,&propriede pinguedine dicitur,aquibus Anglifbrtenomen mutuauerint. Vterquo Gcnera , duo eiusgcneraeile feribit,marinum vnurn,fluuiatile alterum . Sed Rondeletius marinum litorale dlCjBellonius faxatile dicit. Rurlus Rondeletius Eperlanum in marinum & fluuiatilem diftingues, figuracorporisnihil vel parumdilfcrreinnuit,ideoque vnicam iconem exhibuit: Bellonius contra duas,admodum diuerfasi quare fufpicari licet fluuiatilem Rondeletij a marino non differre. Bello- hius marinumitem,partim marina,partim fluuiatili aouagaudere tradit, & Rondeletiusquoque ex mari ad fluuios afccndcre infinuatjdutn in Sequana? oftijs-optimum dle fcribit,& in Anglis fluuijs. Lotus. Apud Neuftricos Caudcbeccanos Angliarpopulos vberrimus eft,maior tamen prouentuscirca vin- demias. 53 6 Vlyfsis Aldrouandi Branchis, n.-e, demiaSjquotcmporccftddicatiffimus. Teretiactenuieftcorporiscompage 3 nonnunquam dimi- E form*} dium pedem a?quante. Rondeletius ad pedis magnitudinem aliquando accedere innuir. Afinos par- uosrefcrtjvnde ex eorum genere effe iudicarunt, quos refellit Bellonius , propterea quod glabrofit Ex Aftms corpore. Oris hiatu fatis magno eft. Dentes habet in maxillis & in lingiu. Truttam pra?ter catera «»<#* Eperfcmus Rondel. dentibusrefert. Lingua, vt ait Ikl- LtngHi. lonius quafi gcmina jhoecft, (in* quit) in cuius radice pofterior qup- dam appareat,inqua multoplures dtntesfunt 3 quaminanteriore. Pi« nas habet eafde quas Salmontim genus,maxime pofteriorem illam dorfipinnam fubrotundam &pin- guem. Prior totum pifcem in £qutf- Iesferepartesdiuidit. Caudabifurcaeft. Brancin'# funt vtrimque quatern# 3 dccolores,&violara olentes. Tranfparenti eft corpore,dempta linea nigra qua? fpin# interna? parti inharet. Calculos ha-; bet in capite rotundos, albos, quofqi facileforinfecus propter pjfcis tranfparcntiam per cranium vi- F deri pofte Bellonius traditC qui diligentiffimč de internis Eperlani partibus egit) fub pofteriore cere- Partesinter- bri parte fito$,vbi mcduJlaincerebrodefinit. Cor branchijs femicircularibus & fimbriatis eftadmo- dum vicinum aefeutiforme: definitquoqj in angulos, rubrumq; eft,cui molles aefanguinea? fubfunt carnuncul#,qua?huictanquamauresinterreftribusfamula»tur. lila enimmouenturcucorde,quod fepto ab hepate dirimitur: vnius tantum lobi,in longum demifli ad fecundum latus. Stomachum de- finentem in mucronem habet in V. literam effbrmatum: Lienem admodum rubrum, feminis Atri- plicisin modumlatum. Cumqi ftomachi dextrumlatusfurfum vfq;adheparreflei«: muL>- neu colore accedentibus,mento quam Iecorini maiore,quam Chremetis vero rainore 3 algas depafce P' xx * k, faxatiles efle, atque fimiliter vt terrena omnium cadauerum 3 in qua? incuirit>ocuios exelše & con- ficere: aliasrecentioribus 3 dcquibu$mox ab Afellis egimus.Qua omnes marina? tantiim # cum Lam- petra fluuiosfubeat. Pratcrea fummopere cauendum,ne qui$ Muftelam cumMuftelo coniundat, Mufteluf. «juoddo&osqu©fdamfecifleetiam video, ciim fint MufteliGaza 3 qui Ariftoteii caterifq» Grarcis 3 pifces vt Lampetra cartilaginei, fed qui neq; ad flumina afcendunt, neq> etiam čarne conitn- dantur,ledcontra quafi contempti plane habentur, Abeodem ramen quadrupedevtrifq;nomeru Mu?ieh& fluxifle facile čredo, fed non q uod fimiliter maculati fint pifces 3 vt Bellon. & Rondel, volunt,(Non.n. MuHelus Riaculata eft ya A«, fiue Muftela quadrupes,fed albo fubluteoqj varia)fed a corporislogitudine, & vt Vn de ditti . Iouius ait,candore ventris,&a tergorisfuperioris fublureocolore,vti m quadrupedib. videmus. ftel- k>n. & poit eum Saluian. videntes &GalefifiueMuftelu& Muftela a Muftela quadrupede nome iniienilfe, Muftelamqj efle Lampetra, aftruere conati funt Lampetram efle Galexiam Galeni: qua Galexu Gal. B vocem Saluianus cSpofitam putat vel ex& «§/a 3 vel quod magis probat ex : prima etvmologip dignitas,altera habituspifcis exprimitur. In Gracis fane Galeni exemplarib. plimo Ga- Lxias 3 moxGaIexiaslegitur. Veruntamen fieripoteftqu 6 dalavel apud Gal. non ex t» yaAiav,fcd rcav ydAcov genere dici debeat, vel fi‘y«Afw legere mauis,no a rečio^aA^k fed a formari. Quac 6 ie&ura fi vera eft,Saluian. ex Muftelarum,non Muftelorum genere efle Lampetra dicere debuit. Alij Galexian fiue Galaxian Sturionem,alij Gakum Rhodiu efle volunt.Quod veroidem Saluian,Lampetra Dorioniapud Athe n*um Murana fiuuiatilem ( cui vnica tantum Spinam fimilem Afelloqui vocatur Gallariatribuitlvo "tatUis . čari putat,etiam Rondel. fententia eft,& ego J ubens aflentior, ciurt non fit crededum fluuiatile dixifi le,ac fi in fluuijs ratiun degere,infinuare velit,fed vt a Murana proprie didta qua marina tantum eft, interftingueret. Atq; hinc forta/fis eft,quod Albertus Lampetram cum Murpna confundat.Non de- fuerunt,qui Lampetrain ob fimilitudinem cu terrenislumbricis , 3 Plinio de pifciu pinnisloquenti,lu- « ^ c lo . briojm marinum dici voluerepus verbis: Bin* ommm longisgut lumbruts & Angmllis&Congris: nul * LumbtUus UvtUuranis. Qnam opinionem Rondel.& ante eum Alcyonius,vir do<5tus,vt Iouius notauit,elega- marinus. teracdočlerefutauit,authoritate Arift. (exquoid Plm.tranfcripfit)qui binas pinnashabe-eferibit, C ' 5 Uecuqi 7 rpo/a»tx»& AcTafunt, (Gaza vertit,pifces quicuq; longi & kcuesfuntjvt Anguillte & Cogri, alia nullas omnino,vt M uravnaš,corruptu m Plinij locum efle oftendens & pro lumbricis, lubricis le-» gendum efle. Quod fi vero pert nacius quis vulgarem lečrionem tueri velit, adhuclumbrici Lampe- tr^non erunt,quandoquidepinnisomninocarC-t. Idem Rondel. Caftellano Epifcopo Matifconenfi viro fua a’tate dočfiflimo & qui dočlrrne caula maxima in grada fuit apud Francifcum Gallia regem optimumliterarum patronum & alumnufubfcribit,opinanti Lampetram Vermem aquatilem eiufde r f rmts Plinij b efle,cuius meminit his verbis: ln Gange Indt* St anus Seb&Jhs baud madico miraculo ajfert, Ver- ^ »te j butne bij s binisfixag in ta e ubit er um , e *rute o s, fui ne men afacie traxerunt . H is t antas e (Je v ir e s 3 vt tlepbantos adpotum venientes mordteits eomprebenfa manu eorumabslrabant . Color C^ruleus. (inquit Rondel.) Lampetrpdtem moreš quadrant,nam & petris & nauibusita hi£rent Lapetra 3 vt auelli non pQlfmt,neq; repugnat cubitoru fexaginta longitudo, In India.n, omnia grandiora funt: Strabo /2 funt enim g iAnguillaCo magna?&perquam crafta?, 'bfaeegU' qIu.ch /Sacr/Aeu« ^'y^Ayg 3 n •AnguilLz' fimtlis:Acittum eft tih osfubter 3 con tort um, rotundi hami c u[pidifimile: de quo pifce nduti pilo , mirubtlem narrant,omnibus qui non viderunt,incrcdibilem. 'Nauem enim fecundi ventt vi impulfttn> pjftisq veliš per mar c currentemgtfcis tamjuftn eam v or at ur us Qre admotofiftlt 3 imitisj, nautis retmeit peritide,acftttanqmlloportu quicfceret • GE N V S. DIFFERENTlfE. D E S C RIP T I O. Ampctram ex Ierpentina j fpeciei pifcium genere effe,ipfa figura eius loquitur. Sunt qui ex ge 4n Mura- S ncrc Murtenarum efte voluerunt, (inquit Maftarius ) argumento quod Lampetrapinnis ca- v armfpe- ^ ret,quod de Muranateftatur Ariftotelcs,cuius verba fupra recitauimus . MouenturS^ alia bes . conie&ura, quod Plinius dixit in Septentrionali Gallia M uran is omnibus dextera in maxtlla feptenas perjptct macuhts , pro foraminibus maculas interpretantes: fed a vero maxime declinare videntur, vt branchiarum ratio fuadet, Caret enim Murama branchijs integris,vt Ariftoteles & Plinius tradunt, q uas Lampetra detedeni$ refert. eos denticulos continuos efte,cateros čutim habere interiedam. In eiuf- dem caui imo tefte Rondelet.particula eftcon- trariaoccurfuforamen interiusoccludens. Cor habent terme e. Spina. Denles . DePifcibus. Lib.lV. 54i Muftehua ts4u[.nb]. \ habentfub branchijs & foraminibus reconditum 3 cartilaginea membrana 3 fpongiofa aepramimida indufum 3 fubrotundum 3 ciceriscrafl!itie:heparoblongum 3 c#ru.eum, vniustantiimlobi.Felle carcnr. Inteftinumomnibus vnicum } re< 5 lumj minime complicatum i rtiiquu corporis in fominis matrixouis refertaoccupat. Pinnislateralibuscarent; nullafq;adnatandumhabent 3 led fkxucfo corporis im- Sinn*. pulfu aguntur 3 & pinnulis membranaceisiter dirigunt 3 quarum vna fere fupra caud# extremum erf- gitur 3 alterapaullo fuperior eft. L#ui čute teguntur,qua?in maiori nigricat prone 3 fupinc candicat 3 Cutis ’ adlatera & in dorfo fubluteis ac nigricantibus maculis confpergitur 3 quibus minor carec. Maior icaqi potiflimum Auionij MufteladUicenimdehaccanit: $tti te nat urx pinxit color^atra fuperne V unči a not ant ter gumena lutea tir c uit ir is , lubrica c&ruleusperducit tergorafucus Corporis ad rnediumfarjim pinguejcis,at tUtnc V p])fub eztremamfq nalet cutis ar id a caudam. Gefnerus maiori maculam ait eife albicantem in vertice in medio oculorum interftitio; & contiguum eianteriusforamen paruum membrana parum prominente circundatum, PricKacum maiori colore defcri conuenit 3 fedpro maculisqualesdiximus,tranfuerfaleshabetlineas. Omnes vtroqigutturislatere_, P no- feptemforaminahabent 3 quibusaquamacceptamreddunt. Platina linguam Lampetristribuit,Ron l deleliushaberenegat.Saluianus&Belloniusnonmcminerunt, Oculosrotundos&profundosha- bent. In maiori cteruleam pupillam aureus circumambit circulus, L O CVS. NATV11A. MOREŠ. M ' Vftelasfiuc Lampetrasmaipresemariad fluuiosafcČderecertum eft, idq;cum veterum, tum recentiorum teftimonijscomprobari poteft: Aufonius; , ,Qux(f> per I llyricum perfiagna binominis Istri S puntar um indic ij's caperis Mujiela nat ant um In noji rum fubuečlaftetum^ne lata M op (la Tlftmina tam celebrt defraudarentur alumno, Sriuianustradir niaioresrariores,contraminoresfrequentiores fluminaingiedi, Gdncrusadočio cjuodam Medico Mifeno fe acčepiiTe refert 3 v erisinitio migrare, & circa D.Donaridiem 3 qui eft fcpti- OP-do mi - nuisdecimusFcbruarij,nullasampliusapparere,autenim recedcre, autinterire 3 corporereliquota- bdcente 3 licet capitis moles magna relinquatur. Idem Sc ex Argentinenfi perito quodam pifcatore_» Q ^ m co°nouit 3 LampetrasSalmonumcmari fluminafubeuntium comiteseffe,adh#rendoeis. Initio Maij ° me ' optimas dle: ab eo tempere quotannis irrequieto motu iR^natatione adeo txhauriri Sc emaciari 3 vt C pieraq-intereant,priufquam pariant 3 circa rinem Maij 3 aut poftea . Quod fi etiam ribrte pariant ali- Ruando (ouorum paruulorum congeriem ) fobolem euanefcere 3 nec vnejuam apparere roetus earu circa Argentinam. Adultasetiam qu#non pereunt 3 cum fluuioaquafecunda exačlo Maioaufcrri, necampliustotoanno apparere. Rondeletiusquoq; veris initio fluuiosingrediaflerit,fed vtillicoua pariat 3 in mare deinde redituram:tuncq; magnatn earutn fieri capturam: alias in m ari ra ri/Ti m e capi, necvnquamfere 3 nificum roftronauibusadhcerent. Contra Saluianus Lampetrasteftatur eotem- pore quo in fluminibus capiuntur,in mari etiam capi 3 reliquifq; anni temporibus 3 vel in abditis latere lecisjvel longe a litoribus in altum pelagus fecedere; paruas vero in fine veris, Sc in fluminibus., Sc in mariparere 3 idq;ex eoconfiarc 3 quod recensortp vtrobiqj reperiuntur; magnas contraacmaculofas inremotioribusmarislocis,ciim neq;in fluuijs, neq; in marinislitoribus paru# aut recensort#inue- niantur: vt hocfortaflis Rondcletio impofuerit 3 minorefque a maiorum foetu non benedift;nxerit. Rondcletium ramen fequitur Cardanus. Vefcuntur eodem Rondeletiotcfteaqua&mufco 3 &qui- Cibas, dam efca quadam compofita in fontibus Sc aquis dulcibus alijs eas nutriunt & feruant. Spumarum indicijs edmperiri folent. capt#q; perpetuo in aqua immergi 3 cum qua ex longinquis parubus in vr- ^besdeferuntur. V S V S - I N C I B I S. F Vereolim in honore apud Romanos proceres Muftel# 3 quod pr# c#teris indicat Plinius, pro- ximam a Scaris,quibus fuo tempore principatus dabatur, rncnfam ijs fuifle Jcribcns Eodem modo hodie Romte pifcium ferenobiliflima? cenfentur 3 adeo vt nobilis quidam coquus (refe¬ rente Iouio) aula: Romana: procerum coturnicibus eas copararit, Scribit Platina Roman# d\ilxfor- ta(fisoffenfus 3 bene a natura ačlumdre,qu6d Rom#ex Tyberipermagn#capiatur 3 &deJicati/fim# ? quoniam vallata ibigularinterfeaučlispretijseertant, Emi (inquit)frequenter Lampetrasquinqj Lampetra iex 3 feptem aurcis,&olim a laticlauio viginti 3 cum alterfecumaudlionaretur,emptaIčimus; necpafla m K eris pte- dtingcnua gula ta«tam aucLauingratuitameffe. Diipcnfatcri.n.qucdfuiipfiusarrogantiam &fa- num * ¥-5» ftum 542 Vlyfsis Aldrouandi fium (nolo diccre ftultitiam) imitatus€fiet,centum aureos dono dedit, ne fecundo ad ccrtamen fin- E gularc prouocatusjtimidusacinfra&usaniraofuccuberet. Cartcrum nonquouisannitepore,necquo uisloco tanti fiunt. Scribit.n.Iouius Romanis, id eft Tyberinis prardpuam nobilitatem a magnitudi- ne &fapore e(Te adeovt dcniskepe aureis veneantjpfo pradertim vere:fc rečleq uidem,quoniainci- piente aftate fpinalis medullaijsaeruiinftarduriorefficitur;& marina,hoctft qua? in maricapiutur, arida Temper ac veluragreftes iudicantur. Iouiusdelicatiore condimento, muko maiorem quamab CoKditaS' m jp|j S p U jpj s nobilitatem accipcre fcribit.Necari enim folere in vino Cretico,ciq; myriftica nuce os claU * Ja ” eK " di,&foramina illa(branchiarum vtrimque Ttptem) totidcm caryophyllisadhnpkri,in tcganoq;con- uolutam in Tpiras^additisaudlanis tritis,medulla panis,oleo, vino Cretico,aromatibufq; ad teperatio* tesprunas cerris momcntisfedulocxcoqui,quo condimento (inquitj Leo X. in minorefortuna, iod cauia,vtconuiuium exhikraret,Marianum cucullatum/alfum,& ridiculum hominedecepit. Namq; Parafttustt f uncrn j n ft a r Lampetra? incočiu > multoqj illo iurulento immerfum, grandi in patina appofuit, vt nota ^ liU omnibus eius edacitatem,gulamq; eludcretjqui iam magna pultarij parte abfumpta pfeudolam pet« aggreffus.diu multumq;cum ca maxillis acdentibus inharente cclIučEtuSjCachinnumcun&istolle- tibus,facetifiime refpondit: vtinam tic mihi farpius illudatis. nam in hoc condimento no modofunes, Ted &ipfascatenas (quibusinfani vobisfimiles vinciuntur) &cum voluptatequidem abfumerem. p Platina Lampetra erutisdentibus & lingua,& extračfo per obkoenas partes fdlo,quod eo tendit,inte jfpparattis ranco 9 cum aquacalida benelauariiubet,nullibi comminutapellc:colligiquoq;fanguinemquocon- dimentu beri folet: in os eius nuce m myrifticam;in foramina qua® circa aures (brachias) habet,caryo phyllos integrosindi. Inuolutam deinde in fpiram in teganoad fociim cum km uncia oprimi olebpau co agrefta?,vini albi & optimi,falis quantum faterit,lento igne percoqui. Vbi feruere occteperit/an- guincm e capite in teganum ipfum exprimi: aitq; idem,antequam ferueatk eri polfe.Iubet aute more Mo^etum tum eius hoc modo fieri Amygdulas aut auellanascum fua pelle toilas a*. terfas, ne cinisinfit,buccel lmpetrx. ]amitem panis vftulatam,cumpaflulis inquit) contundito:tunfacumagrefta,defrutoautinparte cočhira: diiToluito,ac per fetaceum in catinu tranfmittito,indendo femper paru zinziberis, caryophyl lorum,cinnami,& id fanguinis,quod diximuscolIigendum. Hancimpcnfam in teganfiinfundes,do¬ neč Lampetracočia vidcbitur,vna efFerueant,finito. Aliter. Allam ti voks(inquitidemPlatina)dum coquitur/anguine&adipem colliges. Hocitem,eoquopradiximusmodo,eduliumcondies.Sutqui ininimas,quas Lampetrocias vocant,in craticula lento igne percoquant J fuifundedo cotinudexoko, Jin f br' a S re ft a >f a l c >aromatibus nrixtis. Anglimaiufculaspaftillisincludunt. Inueterantur ite fale, n ec r it n a u ns non & fumoindurantur:h~s Hamburgum mittit,illas dolijs inclufas Dantifcum. Salubrifnčmodoan G * l^depejic. infalubris earum efus iu,alij aliter tradunt. 3 Alex. Benedičhis oprimi fucci effe fcripfit, eafq; omnibus prafa t.fcd quia rardcapiuntur,qua.- libram excedunt,a raritate laudem eripi. Contra Albertusdul¬ cem efse pifce kd infalubrem,& cu editur calidis aromatibus & generofo vino condiendu. Authorite annotationum in Regimen Salernitanu crafium & vifcokim fuccum gignereait, minustamenquam Anguilla,timendumq; c fse, ne quid hispifeib. venčni inkr,ideoq;in oprimo vino fubmergendasefsc doneč moriantur,dcinde vtprarparentureum gelu optimisconditoaromatibusrpr^ftare tamevtan- teaduabusvicibuscbulliantin vino & aqua 3 eaqiabiedhicoquantur ad perfečlionem &fiatgeiuim* patina vel paftillus 3 vel afsentur cum falfamento , embamate diccre voluit) idoneo, vt falfa viridicu aeribus aromatibus & vino hyeme 3 omphacio autem & aceto arllatc. Cicterum Lampetrarum pulpis nullam vim noxiam inefselouiusokendit argumentoquod&duritie& lento pingui prorfusexpo- liata? funt:quibus maxime conditionibus pifces ltomachisincommodi else conlucuerunt. DE ANGV1LLA. Cap. XIV. ORDINIS RATIO. S Y N O N Y M A. E T Y M V M. N G VIL L A ab anguis fnmlitudme dičla anguiiorme lequatur Lampetram t non quod huius more e mari fluuios ingrediatur,fed quod in dulcibusaquis nata^eS hiš ad mare ddcendat. Dičiu enim in exordio huius operiš, pikiuqui partim dulcibus, partim fallis aquis gaudent, alios e mari ad fluuios tranare, & araJpo /«<; vocari, alios quod in dulcib. aquis genid ad mare defcedant, Ka.rct^po,ung efse appellandos.Grccis iy)(iXvQ matur, Iz iAvo^vt ait Athcn.autoritate Ariftoph.qui Tcribit pilcatores commoto cenofris lAticc) Anguillas felicius capere,quare fuadet vt v kima fylluba terminctur in odetim tame ante Aiifl. \yyiXic, periota in fine fcribidixifset,& ipfe et Arikoph. ibi A«?habetin accufandi c ;fu, nmr.cro plurali.-ceteru Aelius Dionyf.citate Varinodocetin iinguiari numero ty^\v; didiin plurali ?. Apud H lAnguilla ad mare de ferndit. £nibelys. De Pifcibus. Lib. IV. 545 A Apud Ariftotelem vero librarioru culpa fcribi Gefnerus autumat.-propterea quod in alijs cafi . per ypiilon apud illum (vt funt,inquit,«f ^sAve&T^ «}^eAvWyr«c iyftkvg) fcribatur, etymolo- § la;c b ra fio ypfilon infine requirat. Quare & apud Antiphanem qui eodem Athena?o tefte diminutiua forma dixit,antepenultima rečfius per ypfilon fcribetur, quemadmodum v idelicet in alio Jb Wem Amphidispoetp verfufcribitur. Hefychius,vtcitat Gefnerus Anguillas Ai^Aaras Lacedpmo ni J s vocarifcribit. Hodie Grecis ayiXv vocatur. Ex freto Siculo Plota?fiue Pluta’ dicuntur,non aliter ^uam ipfe Murena?. Apud Italos, Gallos & Hifpanos Latinam nomenclaturam retinuit. Germani 3iaicunt,aliquando etiam 011, Belga? Ael, forte quafi Ed, nam & Angli Eele vocant, quod apud .. § as idem eft quod Edehapud Germanos Adel,id eft,nobilis,quafi nobilis & delicatus piicis. An« ° 1 P ro ®tate & magnitudine nomen variant, pregrandem faufen eele nominantcs, minimam Grig- £ e jinediae magnitudinis Scafling. Illyrij Augorz dicunt. G E N V S. D I F F E R E N T 1 /E. » FORMA. DESCR1PTIO. A Nguillas ab anguis fpecie dici,dihoc eft/amin am , repandius: hftdg ^ ln °res ad marc defcendunt,maiores nili in vallibus degunt. Ariftot. 8 Anguillisquaternas \ jd an chias, fed limplices tribuit. Alias quoque branchias pauciores minufque continentes haoerc_. g ram J Pbt. Athen^usverdexTheophraftoexiguas. Cuticul;equaha?teguntur,paruulaineftrima.,qu£ cula . 1 vtnnq; Clt p 1 5 • -- ^eft quod in turbidis aquis facile ftrangulentur/St in aere diuuus viuant. Tefte: eod ^ k ^ ^ & ^ Jele gulam qua? paucis pifcibfcs contigit,habent,hcet exiguam,yentreque funt ex \g * c J Hift. c. 1 ?. rct • d Hocmaenum eft,illudaqueum. Pmgue ineft pauusiplunm* eo carent. H 'PP^r & iik . 4 . de P ln guedine habere fcribit,eandemqj natur* homimsimmicam:ca?tei um hecpingued P 1 pmib.c n. | at a non eftiquare alias f dicebat philofophus: a čarne nonptnzuefcunt: vnde paiuumc c r Q —^quarc alias ‘ dicebat philofophus:ftorfttm enim a čarne nonpingueftunt: vnele paru«i«^w c ^ g feuum efle folet. Terguscarumquam Mura?nis craffius tefte Pliniorcuiuslocum de pin- Cap / i LzH\n. 4- . branchias hterereidem afserit,fupinifque pinnis carere. A medio dorfo & ab excrc e ^.8. fiift. • i. ls huiuspifcis,vbilumfcricis prolubricislegebatur,reftituimusin Lampetraex Ariftotele,quiIom 0 z , ptum vel l^uium alios vt Anguillam & Congrum binas pinnas , alios vt Murenam nullas habero cap. 1 g enbit. Has iuxta branchias hterereidem afserit,fupinifque pinnis carere. A medio dorfo & ab excre ' L.8., y Cnf ifneatu velutilimbus cutispotiusquam pinnarum fubftantiafuperiores corporispartesambit. ca P- z ’ ^ntriailus&inteftinainlongumprotenduntur. Coloromnibus haudidem. Variatenim aqua- ‘^luibusdegunt,ratione. Qutepuram^defluentemincolunt,ventre(inquitSaluianus; funt ’ ' " fo K ° 3 d°i'f° q ti c cineraceo fiue fubca?ruleo:qua? vero inimpura & ftagnante commorantur,ve .ventre r L .5. Hiši. cap. 17 . Pinnp. fub r U3 ' ,uui Jriu a . Oj dorfo vero fubuiridi vel fubmgro apparent: Oshabent fatisapertum,dentibus,paruis, acutis nntriculus . P^u^jmultipliciordine. Magnitudoquoque non vbiqueeadem. PIinioatque Solinoteftibusin color. ? c a d tricenos pedes augentur: & Athenci Paufanreque teftimonio Copaida?, item Strymonite Os. eesv 1 '*^ ma § n ^ tU£ Ii n iscfsedieuntru*. Archeftratus Copaidas apyrenosquafifpinas& oftibus čaren- Vb\mtxm& ^abe° CatJ (jC ^ nerus dc Dalechampius Lampetras intelligi volunt, quoniam hae profpiniscartilagine b 0n nt f ‘ ^ a gnas vel ad brachij craftitudinem capi audio in aqua mortua (vt appellant) Gallia? Nar- n Is • Palia ad viginti libras aliquando acCrefcuntifed quje fuperant,nunquam inuent^ funt. Z 2 s L O C V S. 544 Vlyfsis Aldrouandi v De Pifcibus. Lib. I \ r . 545 L O C V S. Vi Anguillas inommaquadulcireperiri volunt,/iuecadefluat,/iue ftagnans/it, falluntur. ...._• in vjcrmanu enim dum omncs amnes vel m Rhenum,veijn Danubium procurrcnt.es le- ie exonerent 3 cxperimento compertum efle Nauclerus fcribit,tnirabile dičlu,quod amnes rc ^ e ^ r j. x _^quiquelicetcx vnoaliquandofonte fcaturiant,/i Danubioinfluunt,Anguillis carent, /i ^ro KhenoijlabunturjAnguillas nutriunt. Idem & Aibertus teftatur,qui Sc alibicaufam huius rei, l, §jditatem aqua? banubianaee/Te fcribit, hancque fieri eoqu6d Danubiusahtcfauces alpiumobV- aj ®ccidcntcinorientem fluit,&maiorparsaquai-um,qua? influunt in eum,exalpibus profluit, &eft H y\ n tum ' Uxus eius ante alpes & pa rte Aquilonari. Contra alia loca Anguillis maximecelebrantur. Archc influentes _ r atus& Dorionapud Athcmeum Copaidaslaudant,ilIequdd a VfpiW/int, hic quod inprodigio- llis magnitudinem accrefcant. Eafdem fcribit Anaxandrides infexto Europicorum Boeotios ho- csreant. .‘ arUm more coronare,afperlaq; mola cum precibus dijs immolare,ac cum peregrinus quifpiam ino- Lo A ora * B B u 'ato faeri genereobftupefcensaiuridfieret,fciflitaret. r, Boeotiosnihilaliud potuifle rcfpondere P ce * ^L Uam fcruandadlc maiorum inftituta ,necdedererationem alijsfe patrih confuetudinisreddere^. ‘ ^‘iebranturtamen etiam interdclicatiflima eduliajtčfte PolIuce,&Ariftophanes dc Pace ncarrcd- f < ®'‘'Piibi B^iingcntimagmtudine>efiquefuauifim*. Ptolomceus vero Euergctcs apud Athenamm circa Be- Hiccm fiuuium e/Tefcribit nomine Lethon ,in quo nafcatur copia Anguillarum qua? rogiie dican- Apnili* Ur >Exquialterj*adillas,qua? eMaccdonia &ex Copaide Jacu habentur. Idem Archeftratus cas reg*- *°girnendaf qua? in fr e to e regionc Rhegij capiuntur. Cekbrantur & in Matandro Phrygiat fluuio, ^ f 1 mnuit a elemens Alexandrinus,hominesinquicnsgula^ 5eventrideditos,nondefinerecelebrare J ' 1 ’* * MuavofCHHc. Harum meminit & Simonides apud Athenarum : Ardca c hm inuenifjet Tnorchnn ( Accipitremf Anpuillam Maandriam etsmedentem illi eripuit St d i. ympniasquoque Anguillas in pretio fuiffeoftendit Antiphanesin Thamyra, his verbis: Tfteiuf- iefn tccum nominis mortaliumfarna celebratusPTbradam irngans fluuius Sirjmonem vocant, Anguillas ^ : aximaspofidet. Nobilesquoq; fueruntad Euciea fluuium, cuius meminit Antim ichus in ope- lib^ l, °^ ta ° c ^ as ^ uc ptfgidaresinfcripfic,ad vorticofi Euclei fontes profečlus. Demctrius Scepfius • I6.apparatus Troiani, has Anguillastradit excellere.Magn«quoqjex Eloroamne habebantur, 0 c . x ^ c gypto,qua? tefte Catlio Bafilioe vocabantur,/icutin Sicilia Plot«, namex Siculofreto tif ‘ n ? Ca piun.tur: & Ioan.Raui/ius tradit reperiri etiam in limo/is Iocis prope Syracufas tanta mul- ll duie,vt pifcari volcntibu^ lata adlitprteda^.Ab Anguillarum copia qua?dam pars Britannia? An- " 'Bariuii terra vocatur, vt cx Beda reiert Aibertus, quanquam toto ibi anni tempore non deg.int r ^ A li. /4 ^ ^ Q r ,1 d I-N Z' b r 1 /Ti »■ 11 d 'MO *«v-% /'o«o( o M d ( rt/Nim ... ..t... / . j. _ . 1 1 .. M ^ atera vocat,trium vel quatuor cubitorum longitudi- U(< *' dubitare al!quis queat. Ari Hotele eorum ortuse/l, et , vn HX - nus fcantur. Pii- b hb. < , A brachiicraHittidinem capi audio in aqua mortno(vt appt'U :int ^ modo patebit.Magnas & ad )l , Latera vocat,trium vel quatuc ^atbonenfis-.&in ftagna M ?"^^č^terum nunquid& in mari nafcantur, ^macqu are Rondeletiusreiert. . o rJ .„ rrv : nte ftina,exquibustefte 1 An < r i„ enim & ibi aliquando capiantur. . flum i n ibus & lacubus proueman t, — •» m aiiquoquevbi alg*fun.,"on»mu quammflum A jlhs lun nomment,& f e ,iam gcScraridiccnd«.«v.drttt • Con- H, n ‘Us denique inter pifces man pecuhares recenfc , ^ & adult % etiam rard ibi repenantur,co U 'acum pauc*,& nondum adult« n ^ n ^ ua ’ o^niatiodicemus ex fluuijs m man jjjendcrc, & tra Plinium rečic puto&vere cum Ari ;> c tP de i e( fiari ,hafque Galeno, Dipbilo 'H 'Jmarinorum multi dnlcibus , ita Angm^ a ^ a - - c d jff e rant , fed quod in cibo fint falu uore * »uri** nequeprolem ex fe alicjuamgenerarepot efl. ffli eam enim capillamentis & lumbricisfimilta cjttsdm in ter dumfibi adnexagerentem vidiffe atunt , inconflderaie td afl er urit, ant e quum aduertant 3 qtta partes illa Jerant ur. Neque enim altquid eiufnodi e JI quod antmal creet 3 ntfi prius generant ornim , quod in> n uda Angutlla vifum eft: fr qua ammal gignunt 3 fuo in vterofcetum continent, n on in ventneulo , ittu enim nonfleus qu'am cibus ccncoquerenturprimordia geni: ura. Ec rurfus : Necper coiturn procreantur, ne c pariunt oua.C apta enim nunquam altqua efl 3 qux aut Jemen gemtale 3 ant oua h ah ere t. Me at us quoqut velfemini velvulua acconrnodatos 3 nuila refciffa o Bendu : fed hoc vnum interJanguineagems to t um fine c oitu J ne ono procreantur. ffuod it a ejfe e o conflat argumento>quod m onmis fac ulentts flagnis aqua om- p ni e xhaufl a fr luno de traclo, Angutlla denuogenerant ur ,vbi aqua accefferu phana , nam ficcis tempo- ribusgigni nequeunt 3 etiam in lacuperenm: qmppe qua tmbre vtuant fr alantur. Videntur tamen non - n uda habere Jacultatern gignendi^eo qttod in ahqutbus lumbncifiunt • H is enim angutllas gener ari credi- tur: quoderror efl. Nam cene ex hisprodeunt AngutlU qua terra tntefiina vocantur. £>tt£fonte in lato humeflenteue burno proueniunt. lam alta abfolut ex his vije funt 3 aha fcalptis difcerptifij. tnttis apparae- Vo ex inte runt.Onur/tur hac intefltna dicla } tum in marinam influui]s 3 tum inflagmsputrcdims maxime rattonesi fiittis tena jpj w mart q Ua alga fl {nt . lH flagnis autemfrfluuiijs iuxta rtpas. Calor enim ampluts e as fubiens partes) nafcantur. vt p Mtrea „ t M *cituq; omnia Ariftotelesde Anguillanim ortu,cui Plinius fubfcripfit his verbis: Salanian Salamadris non eflgenus mafculinuflamineumue Jicut neg Anguillis 3 ommbufj qua nec animal ne c oatim drarum ar- ex fe generant.EE\c tamen alias Anguillasex fui generis alijsoriri ait: Angutlla (inquiens atteruntfu tu$. fcopulis frflrigmenta viuefcunt 3 nec alia efl earumgcneratio. A th enams vero coire eas feribit comple- xas 3 deinde emittere ftrigmentitiumquid,exquociiminlimoluerit 3 animal generetur. ldemd^ Oppianm credidit,qui interprete Lippio fic canit: Angutd.e fpiris multoj, volumnic nexa Concumbunt, lentor diflillat corpore toto > JfutJpumaflmilU bubula celatur arena Acciptt hnne canum^uid enim fcccundtus illo l (J Concipit accepto.nafiuntur lubrica terga Flextbus in r, ume ris AngutlU in luore repunt. Teftaturitcm Rodcletiusfe vidifie Anguillascorporum complcxu coeuntes, ncqjputatpartibusad gignendu neceffarijs prorfus deftitutas dle 3 inferiore enim ventris parte & vuluam in faminis & fe- men in maribus reperiri, fed tnulta pinguedine circumluias has partes non apparere,quemadmodu neq;ouapinguedinipermota,quamobrem crcdit idem AuguilJis cuenire } quodde Logris feriptum reliquit Ariftotclcs 3 quorum oua in igneconieda crepitat Sc diililiunt, atq; fic deprchcndunturCre- AriRottlet ^ !t irac 3’ alias in putredine 3 aJias ex maris & fa?minc comiftionc procreai i. Ego Ariftoteli Plinium & cumalijs Oppianum aduerfari non puto. Ariftoteles enim cx lumbfcis eas generari beribes, ex fuis poftmodu concUiatur. ftrigmentis alias rurius procreari non inficiaturmam de primario tantinn ortu loquitur 3 illi vero dum lemicht ex ftrigmetis generari dicunt,de ortu fecundario,vt pote copiofiorc loquntur.Apparetqj Anguillaru aucs. generationem Bcrniclarum auium generationi fimilem efte.Nam vt ha in Scotico occano ex verme orta 3 moxoua pariunr 3 ita Sc AnguilJa* fimiliter nata? 3 ftrigmcntisfpecieconferuant.Quod ft quis coire ex Oppiani Sc PlinijaJlatisauthoritatibuscontcndar 3 dicam improprie coiturn illum nuncupandutn 3 rediiis vero conglomerationemdiccndam 3 exquanecefl r eeft ftrigmentafieri. Necbcne Rondele- tius Cogri exemplo oua in pinguilatere arbitratur,cum quolocoouacontinentur in pingui, Anguil- lapingui velomninocarct 3 vel faltem pauciffimum habet :ipfcqjcum partibus generationi idoneis no carere putat 3 huberc tamen eas affirmare non audet,vt credendum ftt,glomeratim harrenteseoire iudicaffcjf-alfum nimirum Oppiani & Plinij verbis. Strigmcntaifthax Cardanus appellabathumidu pingue his verbis: Anguillas generari, non ex Muftelis certum eft,quod natura Sc forma plurimum differant 5 nec ex femine ouifiie: hoc enim hauddubium cft,fed ex pingui humido quale ctia fub terra Cur glomc inuenitur.Conftat in Mintio amue quundoq; milic glomeratoscapircur aut tot glomeretur 3 aut obti- rentur. mor^ cotIgit,aut ob inopia caloris 3 vel quia hoc loco coitusipiisfit: nadum fimul funt, genus earure- paratur.Verifimilc.n eft quemadmodu quceda folo femine in proprio loco & femine veiut qujprinu! ex putredine fola fiut:itaqu^da ex femine,fed no in jppriococcptaculojcuiufmodi sutAnguillf.Seme aut(Anguillaru nepe) eftpingue quodda q> no ex certa parte dcciditur.Pcrficitur tmcertis teporibuj velut Očfobri nicnfe Sc coniundfione plurium. Ha:c Cardanus: & paucis intcriečfis. Ergo primum Anguilk ex lola putredine pinguis humidi generantur 3 vclut Apes & Vefpce :deindc facihus muko £ fucco De Pifcibus. Lib. IV. 547 A fucco vnius feu fpuma, facillimeautem ex raultarum colluuje. Itaque nihil mirum eftfub terra eas generari 3 quemadmodum & ferpentes, Ciim enim fub terra vbique terme aqua,vdut in fpongia co- tineatur 3 velut ferpentes ex terra humida 3 ita Anguilla: ex aqua fub terra contcnta; & vna genita, alie gencrantur ex dla. Ifidorus vero etiam originem Anguiiiarum exiimo elfe ex eo cognofci vult^uod quandocapiuntur,ita lames fint 3 vt quanto fortius prefieris.tato citius clabatur. Rondel, afierit equo mortuo,cum a!iquando in Megalom> ftagnum inijceretur,pauild poft innumerabiles Anguiiias 3 il- licvifisefie,quodipfeitaaccipit J acfinoncxequi tantum 5 fed etiam cx aliorum animalium cada- ueribu- generartntur.Vbiobferuandum eft 3 prius vermesnafci 3 exhisdemum Anguiiias. Dixeritta- mcn aliqtiis fimpliciter ex putredine & non ex vermibus/ed vermium more procreari 3 id quod Ari- fiotelis authoritate teftatur Athenj'us 3 inquiens 3 neque ex ouo neque exanimaii procreare led ex pu¬ tredine Iimi (ir tu ySop/Sop an&j t >T /Aw ytvopt,mc id autem d natura aut ab ur te rttrahitur . Generantur autem in terra humoreque animalta dr plan ta > quoniam humor in terra >fpiritus m humor e, calor animalis in vniuerjb inesl 3 it a vt quodarnmodo plena fint anima omnia. Ex cjuibus om¬ nibus fatisconftarearbitror,quoin errore verfetur vulgus pilcatorum noftrorum 3 qui cum ferpentj- buscoire Anguiiiasvolunt. Eubulusqudd line coituearum orruslit ? innupta$ nympha$ clegen- Ex tl}H9 mortuo go¬ na tri . tAn fimpfi- citer tx pu¬ tredine gen# retttr . ter vocauit. A NATVRA. MOREŠ. Nymph* i» nujna c ur Anottllla d 4 Ha. Luntur Anguilla? (inquit Cardanus) exquibus generantur . At Ariftotelesradicibus vefci ^ fcribitomnes plerunqi L*8. cap. 2 * J interire. Vlyfsis Aldrouandi Interdla qukfart . j4n Hame ?*s ex pi- Ji iiitn gene re H mterire. Qui eas nutriunt, dicunt tefle Athenaro 3 pafci eas no&u 3 interdiu vero in Krpo quiefčere : " E Quamobremcredit Athenarus 3 itcm& Eukathius Homerum Anguiias a pifcium natura fepanik hocverfu: Separathri tudij s pi- Ji .bus de~ guut. Cur mn fu- perfiHitent mmu*' j* ' aqua pifces uexari 3 fi Anguilla? pifccsfuntčMihipoetam iure merico Aguillam priuatim nomink e ec U Ui videtur,nec temena pifcium alioru gcnerc fe pa rake. Nam vtidem Athen*ustradit 3 Poeta bis enlt huiuseundem verfum rccitatj vtfluuium ardentem vfqi ad profundum facerctjtafcripikjg. 1 ™ 1 videlicet Anguillasfeparatim ab alijs pifcibus (id quod Aelianus quoq; tekatur) degerc, nequc rui ijs rt mere inucniri 3 quamcbrem & eas peculiariter nominare oportuit.Adde qucd hf in profundo rcrdiu quiefčunt 3 ciim cf reri pifccs pabuJo inquircndo intenci funt. Sic enim profundiiis inccdium lcendilsc indicat. Eadem ratione idem poeta,vt nočlu teque acintcrdiu Afteroppiab Achiik° cc! cadauer ab omni pifcium carniuorum gencre diflipari in aqua Kgnificaret, fimiliter Anguilki’P IlU>i tim 3 tanquam nočh’uagasappellatinquiens.* c 1 cv ju.ivap ryyjtXua;Tt nat i^JotcafAtptTrtvovlo Ae^ov tpiynbu'cvoi tTrieitpptJiov x&'povfi$ f id ek, H unc igitpr (j uidem A nguilUrj. drpifces c tre umi ab ant Adtpem comedetes renibus obtenfum r odet e s. . E red c m Anguilip contra aliorumitem pikium morem 3 fola? teke Plinionon fupcrfluitant,ex “ r * ^ , tele,qui rationem rcddit 3 quoniam utntrefunt exiguo 3 pirgueinpaucis ir c ft 3 plurin a t0 ^ a . Kondeletius (quiimprudcnter iddc viuis Anguillisfcribit 3 qu;e tamen in Siculomari a fuj )Cl£111 doHutcTjVtdiximuS;appellantur.) has Philofophirationeshaudfatisefficacesarbitratur 3 arg ur jj.^ Curanima- quod pinguedo etfikuislit &aerkenatur«, ideoq; fiar 3 vtpinguespifces facilefuperfluitarep 0 % \ u mortua ‘ Galci tamen,qui neq; pingues pifces funt,neq- feuum habent 3 mortui fuperfluitant 3 quare f oU °.r. cj:i fnpeifiituft, ratio efse videtur 3 quarcx ventrisparuitatefumitur.Ventreenim paruam cauitate(inquit)q u « vl ,^ u3 continentur 3 intelligo 3 quc ciun parua fit, parum quoq; aeris congeniti incfsc in ea nece/se cu> a * pifces in aqua in fummofullincntur. Muko antem aere congenito Anguilke opusfuifse n f tat in alto Juto fcilicetdegenti 3 maxime ciim ob paruam brachiarum rimam aerem haultiun v j, retinere poflitjciim necefsariusipfi fuerit. Quonia igitur aer pok mortcm euantfciUr ud 11,11 u deri dcbere putat>fi mortua’ per fummam non ferantur. Necaduerfari putat 3 quod carera |', n . mortua fuperfluitent, quoniam in his in caufafint flatus fub čute concluli 3 a quibus furium ^ ‘ turcorpora,quod inde maxime colligas (inquit) quod in aquis extinčH non fiuitanuguof• 11,1 ---*.- — D" T-... ...---- . . trcfcant. Exfanguine enim S^humoribus alijsputrefccntibus flatus gignUntur^uibusciiipf^ (hoc eff , \ cntribus communicatis ) intumefcuntcprpora & cfferuntur 3 ciim nuli us ijs fit cxiiUS.Idq; probatexetnplo 3 quod fi acu pupigeris,tum dcorfum ferantur 5 nec fluitent. 1 £ ' r iiifl rent enim bullar parua in fuperficic aqua 3 vbi latent, quod pifcat... . . tranfjui • ^ deprehendunt,feriuntque nonnunquam. fufcina feptem,vcl nouem dentibus mu ero n a ’^ er pt- “ mendaturpaffim earumagilitascclcritafque. Idem enimearummotuseft teke Arifto £ v e ^ ejrC qiii tibus in tcrra 3 quamobrern nonnulli in equo generofo ciim diuerfas aliorum animalium vu ^ a ci runr 3 tum etiam Anguilladefiderantagilitatem &ceIeritatem 3 quod verfipellesillos ^ in ^ lUfll inf e “ fraude c &impoffurasnatos 3 quibus folisfurari Iicet,non latet. Anguillas enim equisp < car un 1 uinguills runt 3 vnde illi inflati 3 obefiores videntur,& ciim ob molefliam faliant 3 alaci iores.l ant 3 a ut ^ u0l eit* quisperanu alacritas 3 vtdum bhalacrocoraxintegrasdeuorauit 3 illa mox per inteftmaelapfa.’^ e K u ° £ j c [ ) j'litat i2 atrindits. turj]C jq UC veIncniesa]iquandorepetiGefhcrusex Anglofe intellcxifielcribit-.priu!quau^^. iJt , n1 , tandem retineantur. In finudetent«teke Cardano 3 qu;rmagnat iunt,ita circumuinciun^^ OjPP ,:l * vtnonnumquam fuffocent. Siafolc tangantur in terra 3 breui emori aiunt, quamobren^ ;nCjU iiint# RondeietiorefponderipotekjGaleos etfi pinguisfintexpertes J fupernatare 3 quoniam v enter ^ rapacifKmus. Quod veroprster ventris anguftiam 3 carentia etiam pinguedinis faciat> ne cor * ^ j nui perfluitent 3 argumentofuntexeodemgenere Lampredat 3 Congri 3 Murans & Serpentesmar omnes mortui furfum feruntur 3 &fuperfluitant 3 propter fuam qua prkdfti funt, pingi'iedinc in • ^ r e- vero de putrcfačliscadaueribus ait Rondcletiusdkcputolocum non habet >nam <3c AnginK^^^js fačta: tandem enatant 3 vt author de natura rcrum tekatur, Sc ratio quoque fuadet 3 quam d pj. animalibusilleattulit. Sedredeamusad viuas, Hatciimtranquillaekaqua efflare videntur • r.^ ores minime latet 3 qui Koc * n Col«' Solem noo fene. v l KS* C4 a\sx v irtii^uium Ul lUlil^UKUl ItiUVJAi ai lili L 3 M ^ ' nus & Arikoteles in litorc & tcrra,aquis exemptas 3 vel ad quintum fextumut dicm v .’ lUC er j a u» -3 \ ^ j- Iaau t nm #>rtf vKl mmne o ffcir&ra* n n c Auor,* 'rofo, verfetur in gramine non impediatur a motu idque magis d vem us bepttn^ oa ‘ L deIocoloquidicendum erit 3 vbifol minusafficere casqueat. Addii Arikoteles Aquuo^'* ^.^jpiič 1 * tius, Aukrominus viuere : quod Albertuscxprekit fic:Ci litin loco vmbrofo, afp iie ' u Viuacitatis ram. Fita. Tonitrn ti- mere. De Pifcibus. Lib, IV, 549 A Ratibnem* huiufce extra aquam viuacitatis reddk Ariftoteles , quoniam_ J branchias habet paucio- minufque continentes > quamobrem non multum ( inquitj refrigeradonisdeiiderant; addit heophraftuscitante Plrnicj Sc Athenteo,quod & parum humoris admittant, Aegerdme etiam mo- n tuuur>nam non foiuin excoriata:,fed in partes dideda? viuunt. Viuuntautemtefte Plinioodonis annis. Ariftoteles vero nonnullis vel ad feptem vel ad odo annos vitam protrahi fcribit, Haud rede ^que Platina odoginta annos viuere fcripfit. Ad tonitru comouentur,vt author de natura rerum ait, Joertus tonitru territas de fundo ad aquie fuperriciem enatare fcribit, fereq; ornnes, fi tune rete per a gna^ 3 in quibus funt Anguille, trabatur , capi, Frigoris quoqu«_»impatientes funt> adeo vt ' q UQ natiuitatis Dom, 1125. cum frigus per hyemem ingens eflet ^ Sc plurim^ niues, & alij item pi- c Wm viuarijs propter glaciem fuffocarentur,in terram( vt citat Gcfnerus ex anijalibus Augufta? Vin ,. e ) nimium frigus haud perferentes proreperent,& intra farni cumulos fefe abderent,qiiamuis ij- ^ etiam perierint. Difdpiina? vero expertes omnino elfe non videntur. Inlouis Lebradij namquo i n gemum. _ bte Anguillas e manu vefd Sc inaures additas, a veterihus proditum PJinius refert, Sc in Arethufa_ ^ balcidenfi Anguillce Sc Mugiles manfued inauribus tum argenteis tum aureis ornati accipiunt a lar- ^ fiiendbus cihos 3 a facerdotibus vifcera Sc cafeos,vt Athenaus ferihikd Aelianus: item Plutarchus qui ^erashafce Anguillas vocarjait, Nymphodorus deniq-in Floro amne tradit Lupos efte & An gnil- j n g H \u £ f A as ^agnas adeo manfuetas, vt e martibus etiam porrigenrium panem capiant: quod Sc Appoftodo, cr£ q H£ Psleribit in Chronids, Exauibushofteshabent Ardeam (Stellarem potiffimum) Coruum aquatb Sla. 115 (Morficem putovocat Alhemis,namhunc ex magnorum mergorum genere pilčes magnos ca- Anguill.bo- leribit, pr^cipue vero Anguillas ) & Phalacrocoracem; ex quadrupedibus lutram, qua? tamen_. Sies qui. ^putato plerunq; capite difcedit,vt ex peritis Hollandia?jvbi Eutris diligentilfiine infidiantnr) vena- n bus pifcatoribufque accepi. CAPIENDI RATIO. Vemadmodum quiin viuarijs Anguillas feruant,aqua vtelara puraq- fit,curant:ita pifcatu« rieam turbant:idquodinpermultis Gallia?riuulis & fluminibusfieri Rondeletiusfcrihitan quibusturbataaquaautumnalibuspluuijs, nallts Sc alijs excipulis innumerahiles capiun- ^ tur,quoniam vide!icettuncaquaSdutum aduerfis flatibusrurbantur,alioquinfatiusef- in M- 1C ^ Cere ’ bico; intelligi debet quod prodidit Pii ni,us de Anguillis qua? Odobri menfe capiuntur ^ ^ ^^'ncioamne, fludibus glomeratein tantum mirabili muititudine,vtin excipuhs eius fluminis,ob ^ c0 pi 0 fif $ i. ^ C! pfurnfabricatis fingulorum milium globi reperiantur. Similiterincredibilemmultitudinemed m č caphn- .Vdium Mart^amniscapi Ioujus aflerit. Hollandi iifdem quoque cxcipulis vtuntur in dagnan- tur. __ii/i : 4 A il __l:^ _ :n.. i r * r. i * r ir. t.. _ n _ ^‘^Ucronemproducunturbllicin mcdionalfafiueexcipula (excipuluspotius) ponitur,qua pifces inft ^ ecunc l 0 huuio defcendentes excipiuntur. Supra excipuiam cafulapifcatoriaftruitur a qua HoS Umenta ^ cruantur * l uclinc l aver bcatundemcapturaterrenisperagiturlumbricisfub nodem in d;, . aric lia, Pifcator eos,quam poteft habere maximos, glomeratim colligatos e nauiculainaquam (lSca P ,at!ir ’ An g lli Ute numeroseadnatant, fingul^qj fingulos amplexie exaquain nauim extrahuntur 3 i n ^ tam frequenter, vt breui tempore maximam capiant mukitudinem, fed oportet locum eligere, b ^itu° n r°? u f requentare folent. Apparet autem &iftiufmodi capiendimodum antiquis non inčo- U vt eonftat ex Oppiano,qui tamen aliter eum depingitjd puerilem vocat, dum canit. QonJ >HCr ^ens vafiiprope lit or a fonti Decipit AngmlUs ; longa inteflinafub vnda 4 yy^ ens 3 ^ ann fetiš ^quata vider e s, Vt videt 3 vtf> mit longa intisfinapetentem h pfe*’ ae l ic it ofenfit tumefacUperire, Namcf-> pucrfeufefians amma intejlma repleuit , it Ve ^ t ° Ve fe**s denfeus percurnt in or A AngmlU,&puerifiatu tumefačla laborat , 0 ar ciatu rsfrujlracf ; euadere tentat » Inflatampemtus & totopeefore anhelam 0 pK j Špirit us educit pueri ludentts in alt um. ud (] n periphrafeceexplicauit Aelianus, Flomo( inquit) pifcandarum Anguillarum vfu perituš dinV^ s 0 u,n locum., v bi latius confluens dilatatur,vel in faxis ex aqua eminentibus, vel in arbore ra- 1V “^US ” *>■** mciuo ^ v v , k . ^ Iiu 0r y' bi ^P^en“J r i kc'-'‘ Sexdrpata *i 5 t-‘ itrcfcentifedt ' ns ’P er ^“f«'^" t ^^°“ i ii’fGrauTqui- altcr “m elmw ? pUCm ■•>S u » d < :, P'.quod aqu* vorticibus agitatum volutatur i idemqiil- ,£pulum infermrn '!n °ki US tenc ^ jl ”9 UI C * ^ cc l 3 ro ^ UI AnguillasefcaIatet,quin continuoearumprima,qu£eq; fa* e orc atq, miminenti hamatos ac vnciatos dentes fuos in idipfam inteftinum ded*. g £fca Anguil lar- Hsmhur fiat c Arniči. Cauda An- gnilim tene ve quict. Lubricus rt Anguilla. Lubricitatis frontni. Flcul ik ffflid Anguilta m. A n? uill'm •veniti tjui dicantur. JnuUiet. Solit anus. eAngtiilla cm propba- na diU &. 550 Vljfsis Aldrouandi git 3 atqs hoc idem crebra infultatione detrahere conatur. At enim pifcator Anguilla intelligen$ 3 ad flu- H dtuansinteftinum inh£refcere 3 arundinem ad quam alligatum eft inreftinum ori fuo admouet 3 & quo ad potdUnteftinum inflat 3 quod quidem ipfum defluente hominis afpiratione & impietur & penitus intumefcit;& vetus in Anguillam illapfus 3 iilius faces opplet,atqj anhelitum eatenus obftruit 3 vt eaL. non queat neq; refpirare 3 neq; infixos dentes detrahere:quare fuffocatur 3 & captiua fubtrahitur. Ine- fcari deniq; lumbricis hamo affixis Gefnerusfe accepifle refert: & Albertus teftatur vermibus 3 rani$ & pifcium partibus ex hamo capi. Tefte vero Ariftotele Anguilla fic capitur: Vas falfamentarium po nunt obftaculo in eius os indito 3 quod colurn vocant. Tarentinus efcam ad Anguillas hamo capien- das deferibit: Scolopendra marina caridumJlumatiliumA^ct drachmas oclo c umJe Jami drachma vna ex- ceptis vtitor. A lia ex eodem: S ali s ammoniaci drachmas ocio^cepa drachmam vnd 3 adipis vitulini drach¬ mas fx: qua* vbi mifcueris 3 hamosccmileos confici iubet,eofque lpfo pharmaco indučl:os 3 aquisim« mergii ftatimq j pifces vitro odore illečlos accedere dicit. bolen t autem pifcatores caerulefs hamis vti, ouoniafpiendidipifces terrent. Fiunt veroca?rulei 3 fipoftquam expolitifunt 3 per cineresferuidosdu* cantur, PROVERBIA. A B Anguilla Iubricitate aliquot fluxere adagia^taVo' tipa? rtu; ly%z\vv ž^a^id eft, cauda te~ kcs Anguillam Author adagiorum in eos apte dici pofle ait 3 quibus res eft ctim hominibus lubrica ftde 3 perfidifque:aut qui rem fugitiuam atque inccrtam aliquam habent,quam tueri diu non poftint. Re&eitem quadrabitin eosqui quaftiti 3 inueniri fe non finunt 3 & fi inueniantur 3 fub- indecai)famqua , runtclabendi 3 quemadinodum Plautinusillede feruoincomprehenjfibili 3 Anguilltt eJl 3 clabitur 3 h~o$ nimirum «^eAu? 3 vt ait Ariftophanes,id eftdauis/eu potius lubricus vt An- guilla 3 quod idem adagiographas prouerbijloco vfurpat 3 quo modo & nos vulgo folemus dicerej > Egli e piu lubrico d’vna Anguilla. Moraliter vero huic lubricitati alfimilabitur vita humana 3 vt elegan tiliimis hifce verlibus aliquando lufit Gefnerus : Anguillafimdis < vita eslfiic lubricaJer tur Et quo Joliči te premitur magij } ejfiugtt ilU 1 ubricitate fina ctpiuspranjitque premem em. Lubricitatis iftiufmodi frcnum eft ficulnum folium 3 lcabrum fcilicet, & cui nomen ab afperitate tefte Pliitarcho fačcum eft, & ob id ad repnendum Anguillam idoneum 3 vnde iftud Gratcorum; Spi? dud ’iy%iXov 3 id eft 3 ficulno/oho Anguillam 3 fubaudi 3 tenes. Dicitur vbi quis alioqui fugax & lubricus arčliore nodo tenetur 3 quam podit elabi. Exprdfit hocadagrum eleganter Alciatus embkmate fuo iv de pr eh en Jam: i am dudum quacunque fugi s s t e pYofiequor.at nune Cafiibus in nojlris denique captus ade s- Amplrns haud poteris vires eludere noji ras Eiculno AngullamJlrinvimus infolio • , id eft Anguillas venari aut captare dicuntur prouerbialiter 3 quipriuati compendij caufa cient tumultusjndedučlaftmilicudinc 3 qudd cimi aqua ftatimmota, nihil capiunt 3 quicaptant Anguiilas:cuin vero furfum aedeorfum mifcentac perturbant aquarn 3 itadernum capiunt. Quadra- bit m eos quibus tranquillo reipub. ftatu 3 nihil eft emolumenti: proinde fedidones gaudentexoririj quo ciuitadspublieum malum in fuum pnuatum vernmt commodum. Prouerbium extatapud Ari- ftophanem 3 cuiusvcrfusfupracitauimus. Meminit Sc Suidas. Hincillud Alciatiemblema inditefcM te s puhlico malo ; Anguillas quijqujs captat>Ji limpida verrat Fluminaji illimes aufiit adire lacus, C a Jus tritjudetque operam, multum cvcttet er go Si creta^dr vitre as palmula tur bet aquas> Z^ue.f er it . Ste ys res puhlica turbtda lucro ejl, fihii pace 3 arlrati legibus„ efiuriunt. G HIEROGLYPHICA. A Nguillu (inquit Cplius) Aegypdorumliterisinuidia /ignificare videtur 3 qu*ita bonisinfe- fta omnibus eft 3 vt Anguilla pifcibus 3 quorum omniumfocietatem &c6munionem higit. Pierius vero hominem eafignifteari ait 3 omnes aliosauerfantem & feorfum ab aliorucon- foiiioftbi \ iUentem 3 proptereaquod eam nunquam cum vilo aliopifcium verfari, neque quide coniu gali inter fe vfum mifceri deprehendiflent. In diuinis Hebrteorum literis eaidem profana fenfu my- ftfvp dicuntur:neque enim fquamofa funt 3 quique huiufmodi funt pifces in aqua profundum im m er farft&fn ceno libenter volutari confpiciuntur. Ad horum fimilitudinem 3 animi qui terrena tantiunfi- piunt,idojiei non funt 3 vt ad faera proponantur. Hominem in alieno ca?Io difficulter habentem intel- ligentes Anguillam in hydrijsduabuspingebant 3 capite fcilicet in vnam 3 cauda in alteram demerlis. Anguilla ftquidem nullam vehementem tolerat mutationem, vt didluin eft. VSVS. I De Pifcibus. Lib. IV. V S V S IN C I B I S. 551 Ktcrdelicatilfimos pifces apud prifcos habitam fui/Te Anguillam innumeris pene eorum teftimo- Ul j at ifji nijs notiflimum eft. Anaxandrides in primis apud Athcn£t'um,cumapud Aegyptios faeras ha- m beriaduerteret 3 eosquodammodoludens: Vobifcum t inqun ) egomtlitare nequeo >Necconccrdes 0 n m f u \ jt c . Moreš noJlrifuntiNec lege s,Je d ab mulcem difiident plurtmum: Maximum effe namen Anguillam pat as } ffonium vero »os mulio Lautifsimum , Eoidem Aegyptios limili comico fale perftringcns Antiphanes *nquit. Csteraprudentes effe ac mtelhgentes aiunt Acgjptiosrfuod dijs parem Anguillam exiliiment -Mul- 10 Ka fque magis dijs e ji bonoranda . Precibus enim fohs ac votis propmamus deos : At Anguillas dr a c h- ? J ! f Ctim minimum duodecim, Velplnribus impenfis odorari vix ftcet > Adeo Janci a prorfits e Ji bac bejtitu,, &alias: ,fux r/omen habet bofpita^Angnilla Bceotta (Cop^a) conctfa , in cauo ft-rndo cacabi _ Te* f e t >calet Jcruct^c xcoqu.it ur: ItaqueJi vel aneis nanbus qutfquam intretprurfus non exeat: 1 ant um nido- ris biicilluclatefpargitur. Similiter 3t Matron Parodus in deferiptione čarna? Attica?: Congri (inquit) t»si vefiigia inče debat albis vlnis bracbijfjue de a Anguilla 3 quaJe in Iouis amplexus veniffe gloriatur , Ac j p conc ubit h agrejhum Angmllarum procreatum genu s . Menander quoque inter paucas iumptuo- ' m iconuiuij,qua?talentofereconItarent 3 cupcdias,Anguillasenumerat, & Philetttrus miferos di- c ^>atdiuitcs.,quiparceviuerent ;) & non guftarent Anguillas. Apud Philippumpouam in Obelia- P °ns adolefcens quidam omniaextenuansobfoniainquit' Sicubi locujiafuertt^ acctpe> v na er it Ja- Me nji s lauta ettamfunt AnguilU . Archeftratusitem Anguillam dicebat tanquam regin amvo- u ptatis obtinere principatum; Denique Epicureus quidam cicadiftes appofita Anguilla: adejl (in- 1 c *narum Helena,at ego Parišfuturusfum>& c um mllus adhuc manus intendijfet,earn inuafit 3 ar- s -y ar ‘ farim J >t jmquc latusnudauitadfptnamvjque . Quidmirumitaque fi Sibarita? hominum Iuxuriofiffimi ijs qui Anguillaspifcarentur aut venderentjimmunitatem tefte eodem Athena?odecreuerint. Etfi vero lex ^ oiquc terrarum fintdelicatilfim^jnihilominus quibufdam locisprtecipuecommendabantur, vtfuo _ tc -'Iocooftendimus.- Crcdcbantitem falubres pifces effe. Hicefiusenim cateris fucci bonitato Nimfalu * P^cellerc fcripfit 3 ftomachoque admodum gratasefie 3 contra noftrorum medicorum fententiam _, bres. a . 1 Anguillas orani ex loco,omnique anni tempore } & pra?fertimcircafolftitium deteftantur 3 Galeni aflecla ?. 3 quirem (inquiunt ) diligentiiis expendens, Anguillas nunquam boni fuccieflt-. il^fitjtametfi in puro h umore verfentur 3 nedum in eo qui vrbium (ordes & purgamentainfe reci pit. ^ '-Ur vero tnali fucci /inr 3 alias rationem reddit,quodfuccoabundent lento&pituitofo. Loquiturau- Cur prsui ,^dcijsquibus vičius tenuans neceffaria eft 3 vt& hinc Hippocrates in tertio genere tabis 5 & fucci fiat. pntrjo fplenis morbo ijs abftineri iubeat .Quamobrem fi in mari capt« fuerint, infalubres multum enequeunt: Et quamuis idem Hippocratescx earum efu quandoqueinflammationem in pulmo- , cr iferibatpropter pinguedinem humana?natura?inimicamjd de paluftribus & latculentis maxi- caput& tiih'r £ ^ e ^ et - Caput& cauda extreina Anguillis coquendis abfcindi aiunt } fiue quod pulpce eis caudi cur 1 1 nfit 3 fiuequodaliquid venenihabereexiftimentur. Suntqui ob eandemrationem 3 venain_, abfdnditur. ^oblongameximant,qu*nigricansper dorfiumfertur. Egode venenonihil apud antiquos le- Qu'busma- ^tomachis Meqi enim moriens a te vnquamfim feparatus betis cof/a . Nec fortallis aliam ob cau- c . ir gi e con inue vt viiciditas attenuaretur,abfumereturq;. Et ne quis hoc recentiorum falp!!! Um e *f e C1 " e datjapud veteresquoqueex vfu fuiffe 5 Hicefiusdocetapud Athenamminter alia_> ^ c ^ lnent a Anguillas Maccdonicas commemorans,& Euftathio authore ty%t\* a funt falfamenta^. g Anguillis. ^untvordfalitajrecentibusinfuauiores. Recenstoftaquamelixafalubrioreftjvitio- hUm ° reSignC diflipantUr atqUC exhauliuntur: fcdciimomnescibus non fatis cocftusvi- re q.uirii Jn tur,c le ea eft c U Ul ^ tIIu ^'-uquanturaa pcucv/uoiicm j Cln bammate idoneo , vt quod viridc cognominatur , adiečlis aromatibus 6^ vino hye- f(. c J 0ln phacio autem_,‘& aceto a?ftatc_.. Noftri fere excoriatam cuifceratamque in frufta t^ eX VC1U al ^ ant j fingulis tomis fingula affigentes lauri fo!ia_. , & pane trito faleque ■ 3 aromatibus infperfis circunquaq; ineruftatam inferunt . Platina fimiliter pamtam . -j-iictamen prhali is omnibus: quamobrem plus eius quam reiiquorum pifcium coiftio tem- P°ns requin t . Author regiminis Salernitani viuas in vino optimo fubmergi debere ait, doneč lm- ^ ori antur,deinde pripararicum aromatibus inftargelu, pra?ftareque vtin aqua prius bulbant, c mdeea cftufacoquanturad perfe& defrutum. Aliud: I ipetjigujitcum,rhun Synacum i mentamficcamjuta baccas ,ouorum vitella co- Tortaex cta^mulfum^acetunhli^^amen^oleum^cocfues.Tom ex Anguill s, ex Platina- Anguillam dccorticatam jingHillk. & in frufta concifam,parum per elixabis.amygdalarumfuccum cura agrefta & aqua rofacea per fe- taceum in catinum tranfmirtes. Non erit item ab re 3 qu6 fpiftius hoc hat, pafiulascu tribus autqua- tuor ficis contundere. Atriplices deinde cum petrolelino manibus disrrados 3 & in olco parum fri- dos,palfularum vnciam,nucleorum itempineorum vnciam,gingibcris,pipcris,cinnami.,crociquepa- rumjfupradidta manibus tatndiuadmflbebis, quoad vnum corpus fiant. Mixta 5 in patellam bene vn- damj&fubcruftatam indes,per qua:dam quafi tabulatafrufta Anguilla: collocr.ndo, vbi femicočta fuerit,infuperiorem cruftam pluribusinlocisperforataimmodicum agrcfta?3 aqua? rofacea acfaccha rifuffundes. Ccdamdemumhoftibusappones. Nihil enim boni in fehabet, Etrurfus: Anguilla in torta. Anguilla’ elixa 8 ^in frufta concila^aut lac alterius piicis , aut adipem minutatim incifum , parum menta-jpetrofelini concift,pineorum vnciam,tantundem paffularumjmodicum cinnami ,gin- giberis,piperis & caryophyllorum addes,mifcebifque. In cruftam deinde extcndens, addcndopa- p rum optimi olei. Vbi prope cočluram fuerit, duas vncias amygdalarum tunlarum in agrefta cuhl. crocodi/folues,acperfetaceum tranfmirtes, fuperque totam leniter extendes Idem Platina An- guillam falitam in frufta iubetconcidi,dein maceratamin aqua horisquatuor aut quinq; in cacabum ad focum poni.-femicodam in aquam recentem transferri, Ilniq* efteruere,donec omnino coquatur. Codam petrofelino concifo & aceto luffundi . Noftri falitasintegrasfere coquunt,codasin tomos diuifas ex aceto & oko cum modico piperis inferunt. VSVS IN MEDICINA. ALU. Vinguediris facultas. Fel. Fumus ex falfatum ču¬ te . Fini tadiutn Sanguis. Anguilla de nor ata vina reddita. Fellis rfus. Fr&textato- rumpaiig. N /purijs Galenilibrislegimuspinguedinem qua?inelixatione Anguillarum in aqua fupema- tatjvnguentum ad plagasingredi. Saluianus vero eam qua? ex eis,dum torrentur 3 deftillat,au- ribusiniedam,harum antiquisdoloribusmederi čredifcribit,«^ Rondcktiusin medicamentis ad aurium dolores & neruorum Anguillarum pinguedinem vfurpari pofte exiftimat. Idaei vero etia promittuntjreferente Gefncro, fupcrnatantem adipem pinguis Anguilla glabro capitiillitum, capil- G losreftituere. Idem ex Germanico manufcriptolibrcuadipem de hoc pifce,vt didum eftjColledum 3 ^ ftmiliterde Anfere mifccii aclubigfcumfuccisruta:3abfynthij.,hedera > terreftris&cynogk)fsiad formam vnguentfhoc v n da vulnera alio cmplaftro ncn egere,& breui perfanari. Ad furditatemes codem : Adipem limiliter de Anguilla codacolkdum, cum fucco fedi fubige & inde guttam auri- bus inftilla, & linteocalidoobtura: deindepanem album benecalidum impone. Eelad oculorum iuftuftcnes Ronddetius vfurpari pofte putat. Locusin quo euulfifuntpilijillinitur (vtinuenio) felle Anguilla? cum olco rofarum vel fanguine Vefpertilionis. Saluianus traditfumum qui ex falitarum čute fuper prunasproieda exhalat, pcr pcdicem fufceptum torminibus ex dyfenteriaefficaciflimuin efledici. Paftim ctiam cr.cditur Anguillam in vino putrefadam vini toedium parere. Kiranides id dehepatepropinatodicit. Marcellusfanguincm Anguilla? cum vino rubello duplici menfuracon* iungi iubet,& ex aqua tepida bibendum dat colico ieiuno/ed fub dolore dari (inquit) oportet,polli- ceturque praftcnticfte run c diojargru mq ue in futurumhocmorbonon laborare. Ad hamorroides exeuntes Sc dolentes Anguillam euiiceratam abfcilfts extremis tundito & inolla vitreata coque cum pinguedine ac liquore qui remanetinfundo vafisinungantur httmorrhoides . Leonellus Fa- uentinus Alberti cxperimentum efte fcribit. Flippiatri quidam equo afthmatico Anguillam viuam-. H ori inferunt 3 vt per inteftina elabatur. Alij & paruam imponi iubent purgationis caula. Nec propte- rea mortispericulum elfe aiunt: quin Gefnerusafterit nautarn ftbi notiflrmum viuam integram de- glutijfte, integraper aluum viuam reddidifse. Idem author eft, aliquos aureum & cholobaphicum colorcm ex felle Anguillarum3aliorumuepifcium vel boum parare:mifcere autem acetimcdicum & cum creta fubigere in m alfam. Prretextatos earundem tcrgore verberari folitos Verrius tefte Plinio tradit,& ob id mukam his negat inftitutam . Pmextat6s appellans impubes,eosnempe quifrugem aratro qualitam node furtim fecuiffent 3 auc depopulati elfent. DE h De Pifcibus. Lib.lV. D E O R B E. Cap. XV. S Y N ON Y M A. E T Y M V M. 553 VIV S nomiftispijfdsfolam inuenio mentionem apud Plinium : in cuius tamem, niultis codicibus Orchis Iegitur. Verba eiuš funt: Durifsimum effepifcem conBat , qui Orbisvocetur : rotundus eji & finefpuamis , totufcji c dpi te c on JI/it. truditi noftri tem- Q r j J - s pp m n poris vnanimromnesconfenfu,efte volunf ventricofumillum pifcem qui folo vide- ^ • ..tur conftare vepjTCjtotu^in orbem & rotundam fpha?ticamq;figuram circuma&us. Giurcum vulgq/tefte Bellonio Flafcopfarum,id eft lagenam pifcemdicunt , Veneti FL-fcopfa- (vtrumq;teftatur etiam Ronddletius) pifcem Coluiribum,fedMaflarius VenetfsEaftinacam m ari- »«s. nam hocnomine apud Venetbs venire author eft,& Rondeletius alibi Galeuin Imuetn Roma' fimili- Co i im y^ tervocari:fed fieri pGteft,qudd Veneti vtrofq; fic nominent,nam qui pifcium aliorumq; animantium mr / ini!U ' fceletosperfcuropam vendunt,huncpifccmmarinametiam Columbam nuncupant, nuncupaturi fortaffis aptius Gali um marmum, propterea quod eius fcelctos (vt Rondeletius trudit ) fufpenfus, a Gallus ma- $ qua partijVentus fpirat, roflro ad eam conuerfo, indiccr, fičuti in turrium vertice aenei galli. Gefne- rinus. rusinQ6rmjtrtr1ainferiorijVtapud Hollandosputat vocari Snottolfi,quufi Mucofum,& Rondeletius, dum ©rbeftmium fcutarum quem fecundolocopinxit,apud Hojlandoš Suetolt vocari ait, Snottolf fortaffisdidere voluir 3 cum Suetolt apud iilosnihil fignificet: fed Adrian us lunius Hollandus Orbem infubnomenclatore Belgice & Hollandiceexponit Cruijc.sfifch, quafi Cantharum pifcem, addita.. nourenclaturajratione, quod cantharum capace aluo referat. Idem Gefnerus Caluariam marinam-, cuius rnentio eft apud Apuleiunj apologia prima,ex tnnio iortaftis, conijcit huic pifci eandern effe_>, Caluarta quandoquidehaud aliu inuenjas,qui ad cranijforma magnitudine,rotundi:ate, & dedbushumanoru marina. fimilibus magis accedat;& Lufitaniču huius pifcis notne Talpuriauide corruptu videri poftit. Phyfaa Talparia. Strabone Sc A,thena?o inter Nilipifcesmemoratur,nomine(vtapparet)abinflationefa&o:&quonia rp by[a, OrbisnofteMvNilo quoq; capitur,vt modo dicetur,nihil obftare putat,qud min 9 Phyfa vocari poftit. DIFEERENM. FORMA. DESCRIPTIO. S Aluianutfi huiusgeneris pifcium, vnum duntaxat agnouiffe apparet. Belloniusduo genera efte trudit, a m'bo. rotunda,duro corio contečlaj caterum vnum tan timi depingit, eundemquo C V-/ quodammodo monftrificum, fqiiamis nimirum tečlum, ciim ijscarere eum profiteatur,atque ere item nimis preminulo. Rondeletius plura genera efte tradit,eorumq; primum ex Orientis,alia ex Septentrionis plagadelata vidifte: tria vero depingit, quorum primum limpliciter Orbem nominat, dterumcognomcnto fcutatum,tertium acpoftremum echinatum feu muricatum. His Gefnerus alia 3ddidit, licet minus rotundo corpore; & nos deniq; Orbcrn fteiiatum. Prior Rondeletij Orbis,idem_, c Um eoquem Saluiariusdelineauit, hoc eft omnium vuigatiftimus, figura, fi caudam demas ,fpha?ri- Q r y is p r - ig . ca eft. Squamis prorfus citre t, cuteq; tegitur udmodum d ura,quam ufpcram efficiunt aculei duri,qui- Y is Rond.de- ^Ustotaconfperfaeft. Roftrocaret:capitifcjj nullurnapparetveftigium,quin (vt Pliniusait) totus feriptio. c apitc (malim ventre) conftare apparet. Os habet paruum, dente's vero magnos & latos, vtrinq; bi- n os. Supraosduo cxiguafuntforamina,olfa& ad illud Nili oftium maxime adnatat,quod Saiticum,vulgo el Saet,appellatur,in coq; potiflimum capi folet.Accepimuspraftereain cibos non admitti,fed non aliam ob caufam- Aegvptijs capi, quam vt ob infolentem corporis figuram detračlum corium tomento implentes, Očrniš vendant,qui domutn reuerfi ornatus caufa in domibus fuis e trabibus fufpendunt. Habet ta- |P c n itafufpenfus vfum,ca:li partem a qua flat ventus,roftro (vt modo dicebamus ) ad eam conuer- hidicans. Quod vero ad cibum quo vefcitur,ad coitum, partum cteteramque Orbis naturam per- vtingenuefatear, nihila me obferuatum ha&enus. Aaa DE % t Orbisftellatus* 555 A aa * $ 5 <* Vlyfsis Aldrouandi Orbis fcutatus Rond. DE ORBE SCVTATO RONDEL. p Cap. XVI. ONDELETIVS, vtmcdodicebam,tresOrbisfpedesoftendit 3 vnamexOrie- tis, (de qua dixiraus) duns ex feptcntrionis plaga ddatas. A ffirmat & Saluianus fefe ab amicis accepifle 3 m Septentrionali etiam Oceano quoddam Orbis genusreperiri, \ eriim neque corium,neque iconem nunquam ad manus fuas peruenifie . Egocer- tenunquam etiamhačtenus vidi. Huncitaque Oibem quemh’cc>.hibciniis,vtafu- periore,alijfque orbiculatis diftinguarur, fcutatum cognominauit 5 cuius nominisim- ponendi (inquit) caufa f'uit ds illud kuti forma,quod in ea parte,in qua in terrenis animatibuspedus eft,fterni vicehabet .Suntqui fcutiferum appellant,qua appellatione indučius quidam profcutifero pifce,ridicule hominem capite galea operto/cutum manu tenentem pinxit. Hollandi, aptrd quos pi- icem hunc vidi Suetoit,alij Bufolt (forte Snottoif) nominant a muco quem ore emittit. Eft igitur hic ‘Defcnptto. pjf c j s C0r p 0 re terctc,mucofo,capite magis exerto quam fuperior:oris fcifiura maiore,detesineofunt plures & minoresjoculi parui & exquifite rotundi. Branchiarut^ rimam multo maiorem habet: infra ^ has,pinnasduas. Subeft pro fterno osillud,quod kuti fpecie effe diximus. Neq; prona ncq; lupina parte pinnas habet,cauda in vnam latam dcfinit. A capite adcaudam vkjue oflaoui figura difpofita funt > interquorum interualla aculei interiacent. Pifcis eftrarus & non edulis. Cum hoc Rondel/cU« tato Orbc ouod ad oris figuram potiflimum couenit pulchen im us ille a nobis prius depidhis & ftella- tuscognominatusfiuc Afterias,quod totus totusconfperfus fit ftellis feu afterifcis : differtq>a aeteris quod neq; ad bramhias, nequein cauda? exortupinnas habeat/ed \ ltra tcrgoris medium,nifipift°' ris id incuria fačlum fit. Pinna? etiam caudx in extremo viridi funt colore. 7 ^ominlsra tio. Hyfirix. Saghtarius ■ 'L i i.c.50 DE ORBE ECHINATO SEV MVRb C A T O EIV S D E M. Cap. XVII. V R TI V M Orbis gcnusquod etiam in Septentrionali Oceano capitur(inquitidem Kondi 1 exhibita hacicone,) manifeftisnotis ab alijsdillidct,nempe aculeis plures cu{pidishabentibus,cui ob id cchinati ieu muricati nomen dedimus. Muricatiseniffl ^ acukis totus hic Orbis riget, vtmanu tollere nonpoftis, nificauda CKtremaapp^' henfa . Capite eft multo minus exerto 0r ^ sec hinatus Rond. quam proxitne deferiptus; corpore ma gisrot»mdato& maiore,in quonulla? funt pinna?pnr- tcrquam in cauda ,qua- in vnam definit. Suntqui Hy- ftricem ab aculeis, non inepte appellent. Poftet etiam nonnullis videri Acliani a Sagittarius , quem rubri ma- ris pifcem effe feribit. Saghtarius in e o mari procreatur, Arouoniam erinacei fpecie n Sc fimilitudinem habet; firmis & benelongis armaturaculeis. Seddc h ic re_> iudicent ij,qui maris rubri pifces vid erunt. Nihil tetne- rede rebusparum compcrtis affirm are volo. Harcille. DE De Pifcibus. Lib.lV. 55 DE DVOBVS PISCIBVS, ORBIBVS ANNVMERANDIS. Cap. XVIII. Orbibus armumerandus prior, Aaa 3 QlL an ' Pe/criptio sffius, Vlyfsis Aldrouandi Vanquam plima Orbis fpedes,qug detes qua* ternos planos oftedir,hoc nomine dignior fit 3 deinde fcutatus, & echinatus Rondclet. nec- nonftellatusnofter, Gefnerus tamen iftiuf- modiduospifces, etfioblongo potiiisquam rotundo corpore, eodenu nomine comple&i pofle putat,cum quod mucrones,vtillijin corpore eminentes habentaiimpotiftimum quod a muco quem fimiliterore emit- tunt,vulgo SnottolfquafiMyxiniaut Muconesappdiantur. Priorem qualem ab amico quondam accepit^ad viuum, vt aie- bat 3 dcpi<5tumexeoiamdedimus . Colorinhuius (inquit) pi- icis effigie erat,circa dorfum , qualisin tcrreftribus raniš vide- tuncirca latcra&inferius, cxfubca?ruleo &viridipermixtus. Antuerpiarcinereocolorecapiaudio. Sicille. Altcrum&hic quoqi depičium,Snotolfi nomine miffum,ex icone,fiue ea (in- quit) naturaiis, fiue aliquid etiam in ea artificiofum eft , licde- lineauit, Longa eft dodrantem &palmosduos,latapalmum vnum,circamedium prarcipueadcaputattcnuatur,fedmagis ad caudam-.dorfum medium faftigiatur.punčiisnotatur vari js, iubrotundis , & eminentijsexafperatur triangnlis, per tres aut quatuor ordines digeftis per interuafta. Oris apertihiatus figu¬ ra terc oualem refert.Pinna? ad brachias bimr,vna in fine dorfi, altcr in fine ventris, inter quas corporis pars extrema veluti di- fcrcta 3 :oculosalbos 3 osparuum Co- ’ 0r eiuslačlefcir,& velur in pallidum languens. Is quem ego in mufeoiammultosannosinter ra- ri °ra refei uoj & hic depičlum oftendo, ab eo quod fupra roftrum confpicitur tuberculo (nalum ap- pellare liceat, pifcem ipfum_abeo Nafum Niloticum-G ad extremam vfquecaudam vix implet Nafas Ni- duosdodrantes.Totuseftpentagonus,totufq;itemexarticulisfermepentagonis(vticonoftendit) Urnem. ^onftat 3 qui cočlione 3 imd per fe temporis diuturnitatedidblimntur» Branehiarum fci/furafemicircu- Lns:iuxta quas vtrinq; pinna cft 3 parua quidem fi corporis magnitudini comparetur, fed perquam ro b l, fta:poft podicem alia fimilisplanefed breuicr. Vropygium totum cutaceo corio tegitur^ qucd ^irerisdn oftreaceum totius corporis tegumentum ira inferitur,vt a lateribus ei annebb' no videatur ; ^uin haud aliter corpori affixum eft 3 quam naui clauus;oportuitq; cutaceum elfe, vt mofui promptus J doneufq; foret. Oris ričtus pro corporis pornone exiguus;in quo dentes vtrimqi fere očio 5 non abfi- ^jles dentibus murium, Vtraq; maxilla cutaceo etiam 3 no oftreaceo corio qudd ad motum ineptum ftdffepconftat. Habeshic huiusgenerispifcemaliuma:quedurotegumentopr£editum,fedquidi- OHraclonal C ^dio minoreft,non pentagono corpore/ed ventre triplo quam tergorejatiore,lateribus quodam- tergibnofm, °do concauisrcuius item articuli non pentagoni, fed fere rotundi &orbiculati 3 & in fingulis afteri- Lus venuftilfune fpebbibilis. Eminentia qua? in medio dorfo eft 3 non pinna, fed plane olfea fubftan- l,a gibbi fpccie. Pinna vero in eius confpicitur extremo. Ca?tera fuperiori (imiliahabetprset£rquarci ^od nafo (vt vocabam ) caret 3 & oculi fub maioribus tuberculis latent, Finis Libri Quarti. yty$si5 *\> Vlvfsis Aldrouandi Oftracion prior* De Pifcibus Lib.IV. Oftracion alter. $52 ' VLYSSIS ALDROVANDI PATRITII BONONIENSIS. DE PISCIBVS LIBER V. ■- — * .■ z OJf I E S T DE PISCIBVS F L V Vi A TILIB V S * ET PRIMVM DE ATTILO. Cap. I. ORDINIS. RATIO. NOMEN. N TE R fluuiatles.,(hoceftquifolosincoluntfluuios 3 )nonfquamofosnu- thyocoIIa & Glanis. Attamen Attilo fi principatum dedero 3 nemoputo vitio vcrtet. Pado enim 3 propter quem fere nutus fum 3 proprius a Plinio appcllatur G his ve 1 bi s: Attilus in Pado incrtiafiingttefcens>ad mille alujuando libras gatendtO captus hamo ,xec nifi boumiugis extra£lus . Lopuiturde pifcibus peculiaribllS fluuijs proprijs. Dočtiores e u-m cfte non dubitant qui Padi accolis vulgo Ade- na,fiue Adeno 3 aut Adanonuncupatur^cum quod magnitudorefpondeat 3 fi- militerq; vtdičbum eft,hodieq;cxtrahatur 3 Ca:lio Calcagnino tefte 3 tiim quod pilcishuiusfiguranui libi quam in Pado vifa fit;quod fi namq; vel in Oceano,vcl in mediterranco 3 aliove mari 3 fluminibuf- ve nafceretur 3 aliquandoillicinuentum fuifse needse loret, quod tamen nunquam quifpiam merao« ričprodidit. FORMA. DEiSCRIPTIO. 1 t P lfcis eft cartilagineus, Sturioni magnaex partc refpondens. Huius enim more ofsagerit cly- pcata/cd ca tempore dicitur abijcere 3 idqj in caula efse 3 cur alij line ofsibus 3 alij cum ofsibus depingant: poft qua? pinnador/i eft vnica,cuiparte fupina fubiaccntdua’ 3 quaksomninofunt H Vta sturio ^ tunon ' * Caudaetiam in duas deficit. Osclaufum ad obliquam lineam incilum eft, fed apertum & n^differat ^ lans lotun dum. Ante illud pendent e roftro appendices carnofa & molles . Branchiasoperrasha- bct 3 adquas pinna? fitoe funt. Quomodo vero a Sturione 3 quem Franc. Philclph us Attilum efse crc- debat 3 difFcrat 3 C«tlius Calcagninuspcrquam cruditedoccthisfere verbis. Quoda me pcrcontaris, an Attilus 3 qucm Ladanum vulgarisnomenclaturafolet appellare,is fit qucm Italia Mo- onem, Vfo- nem Pannonia vocat:paucisrefpondebo 3 me eundem non exiftimare 3 vel ex Plinij teftimonio, qui cu Pado vultefse pcculiarem;quo locode proprijs quorundam amniu pifcibus agit. Sed ego 3 vt tecum agam liberalius 3 non modo te ad Plinijjed ad oculorum etiam tuorum teftimonium prouoco.Totam itaq;Attili dfigiem ac membraturam quantapotuibrcuitateperftrinxi. Etquianon fatisperfpicue id fieri poffct 3 nifi notialieuius pifcisexemplo vteremur: Hyccam fiue Sturionem, qui nullofermelo co non nafcitur 3 mihipropofuifti. Quilicetin mari natales habeat 3 folcttamen aduerfusamnes mira fubire voluptatCjdoneciampricpinguis redeat. Moronisfiue VfGnisexemplononduindixi,qubd nequc Offa . Pinn&t Vauda. Os. Attiius vcnimPado* 5&3 ’ »equc ij pifces non cognofcantur,neque mihi eo- rum imago iatis memoriae inhatreat. Sic ergo ac- dpe:Attiius hocditt^rc abHyccafiue Sturiono Arih*'»ta. quod Sturio pelagius eft: Att lusanmicus& Pi* Sturma, a if do peculiaris. Sturio non temere vifus a:quarc ferat. quatuor talenta Attica,id eft trecentuslibras. Pii- nius fcribit Attilum ad milie fibras, id eft, fupra^. XIII. talenta cxcreuilfe. Qu;e magnitudo fane infignis & raro perlpicua. Attiius cum ad certam magnitudinem excreuitjlbuamas hifpidas abij- cit, quas per quinq; verfus difpofitas geritjin funa mafciiicet dorfifpina,ex vtroq; latere gemina- tas,& fibi quafiparallclas , extremus verfus pin- cas attingit. His abieftis taftu lauis euadit, nec habetquod vnguem offendit. Contra Sturiofem per hifpidas fquamas fuas tota seftate retinet:Ca« ro Sturionis callum habet,&mirifice palatUm ob- Icftat. Attili contra, fluxaeft & mollis, & palato parum iucunda.Exiftimant pifcatores 7rpoTo/* V, id eft, partem priorem Attili, ad pofteriorem vix cam habere proportionem,quam qnatuor ad vnum. Tota enim vis huius pifcis fita eft in capite & parte capiti attigua. Qux obferuatio etft ad Sturionem etiam, aliofq; pilces pertineat, autho- re Ariftotele & Plinio: cuius verba funt,viddicec Capi tapifabusportione c or por um maxima>fortafsts vt mcrgantur , tamen in Attilo nefcio quomodo pmer carteros luculenta eftatquc admirabilis. Parui funt oculi Attilo in tanta mole capitis. Stu- Oculi. rio & Attiius habentos in parte prona (fupina di- cere voluit,) eo propein loco, cui in csteris per- feftioribus animantibus refpondent omoplat*. Osvtrique finedemibus,fed Sturioni fermeor- biculatum: Attilo muko maius, & ad lineam ob« Iiquamincifum,quoaperto, vaftoillo hiatu pi- fces deuorat, quos refpirando zatret JWaA / ita pifcatoresputant) contraxit. Loca pifeulenta ma- x i m e lieq u e n tat, h y b er n o prfripue tem por e vor- ticofas voragincs,adquas pifces frigoris impa- tientes, teporis gratia le recipiunt. Roftrum Stu- _ „ rioni refimum ac latiufculum, ad imaginem fere T ' v Delphini & Oxyrinchi; Attili planum , & paulo minus quam in mucronemdefinens. Attilo tergicoloralbicans & lanofus. Stu¬ rioni vergitin glaucum. Hatcita- que Ca?lius.Quid pnrtcrea dehocpifce feribam non habeo,nift quod Rondejetius Ferrarienfes fibi a!iquando narralfe fcribit,Attilum capi fagenaper tranluerfum amnem iniefta,ex cucurbitis exiccatis jfufpenfa , in quam- nauiculi* vtrinque difpofitis vrge- tur & impellitur. ItMMU n e Color. Capiendi ra tio. /intacei&ui Mario. rta Sturio ne ctfcrt. * Konten. Ceder. $6 4 Vijfsis Aldrouandi n “ ; ‘ DE ANTACEO BORTSTHENIS ^ RONDELETII. Cap. II. N T A C EI pifccs ( inquit Rondeletius) dicuntur pragrandes , & vafta magnitudi* n is in Maotide & Bory fthene ; qucs aliquando imoftijs in glade concretos efifodi au- thorefr Strabo. ( Nčc alios, vt conijcio, Solinus intelligit, inqurens: ApudNeurosna- fcitur BoryJl h e ne s flumen 3 w cjuoptfces egregijfaporis 3 & quibus ofa nallafunt , ne c aliud ijitam cartilagines tenerrmu. Necdubito > quin Pliniusdehisloquaturhis verbis : Et m Danubio Mano extrabitur Por culo marinofrnilis.Etin Borjfhene memoraturpracipuA magnitudo nullis ofsibus fptnifui interftis-) Ex his falfamenta fiebant, praicrtim'čx maxillis & ijsqu£ circa pulatum funt pai:t:bus 3 qu6d ca: parte$ alijs fuauitate praftarent. Exhisigitur vnus eft,quem h.c preponimus roftro oblcngo, acuto,oris vafto & rotundo hiatu iri fupina parte. Bdlonius fimilem fi¬ guram cxhibet Attili nomine, nifi quod vnicam tantiim ei in dorfo pinnam appinxcrit. Ingentis (in- p guit) eft magnitudinis: cattera S tu rignem tam internis quam extcrnis partibus refert , hoc dempto , - qudd pro crninentioribusaccrdlofisiUtscIatistuberculis,quibus Sturio čjuinis cariniš praditus eft, hic ftigmatis tantiim liuidis fcfsilibufquc maculis in čute minus afpera, ad latera fit diftiiit^us: Prate- rea vnicam tantiim pinnam ah ano ad caudam gerir. Sturio autem duas habct. Catcriim os Attilo prominet cblongum, fiftulofum,fublongoetiamnafo. Hadenus Bdlonius,quideincepsnonnulla-. dcrhoc pifce icribit, qua vero Attilo conueniunt. Antaceus BoryflemV DE ANTACEO STELLARI. Cap. III. Ifemss N T A C EI fpecicm htincpifcem efie, primusafped:usIoquituivJconem eius Ge- rycn Seilerusfummus&celeberrimus Auguftana Reip. medicusad mcdcdit,(in- quit Gcfnerus) fine aliquo nominc. Straubichij in Danubio captum aiunt. Hune An* taceum ftellarem cognominare libctj ficut & Galeus quidam ftdlaris cognominatur. Pidlura in linteo fatis niagno expreffa, colorem vbiqi ferecmileum oftendebat: ven- „ ter candidior eft ad rofeum inclinans. Spina: in dorfo & ftella? (qua fpinis ddapfis reliČte videntur,) " pallidicolorisfunt: punčla etiam paflim vdepallidoalbicantis, velfufci Indiciuecolorisfunt. Co- gnatus huic fucrit, qui in eodem flumine a Germanis TicK appellatur, quod nomen ab Antaceo vi- deri poteft per apharrefin faduin: Vugari Točk vel Tuck ve : l TocKhal(hal pifcis eft) appellant.Idem aut fimilis fuerit Zucca CafFa?, cuius in IchthyocolIa meminit Bdlonius, Z. pro t. polito. Ouidam^ TicK vel SicK pifcem mihiretulitin Danubio capi ,nonquidem Vienna:,fedinferiuscircaPeftum,vt vulgd vocant,& Budam: mole corporis,qua: ad xxv. libras( fedecim vnciarum ) accedat: čute varia_. vndiquaq;&ftdlatafimiliter, vtinexhibitahic anobisicone : fedroftrodifFeftre:quod iongius& gracilips fitquam vel in hac noftra icone,vd in Hufone, anferinofere fimile icatera Hufoni fimilem dSe, fed minorem,ideoq; ab imperitis Hufoncm paruum efle putari. Hic an fit Galeus Rhodius qu$> rendum. Hac omnia Gcfnerus. . i D E DePifcibus. Lib.V. Antaceusftcllatus« DE I C H T H I O C O L L A. Cap. IIII. S Y N O N Y M A. E T Y M V M. TIA M S I ex multorum pifcium folliculis, corioquc colla fiue gluten fiat, hunc _ tamen,cuius modo exprimetur imago 3 peculiariter Ichthyocoll5quafi glutine abu- chlanus. dantem pifcem nuncuparunt 5 quemadmodum Ponticum vulgusfimilitcr Collanu Ita!ique Colpifcem^S: vulgus Colabuccum tefte Bellonio,qui Bononienfibus Co- Cotfus. pfum quoque vocari afieritjcum fit Copfus nobis & Fcrrariefibus 3 quem veterum Galeum Rhodium eftcoftendimus. NcqueetiamGermanorumHufoeft 3 vtille crcdidit; necdenique Flandrorum Bollicic; fed Afellorum temam fpeciem fic Flandris vocari fuolo- . * co.diximus. Idem & Ferrarienfibus pifcem Iudaicum vocari fcribit, alijs Copefce. Ego pifcem Iu- ^ 14 11 daicumdicinon puto: Zygama? id nomeneffe fcio apud Parifienfes. QuodverdHerodotoama- gnnudine qua oetaicds pifces *equare confpicitur,Antaceum, & Pomponio Magnum vocitatum effc vdit, & Bory.lihenis incolam-. 3 de hoc quoque dubitari poteft, Mihi quidem ad Boryfthenis Anta- c q»n rečfiiispertinere viactur. Teftaturdenique BelloniusTanaisaccolisvuIgoBarbotam vocjari, Barbotaj quod quatemi,s: valuti barbis ad Iabia fit communitus: quod nomen ei cum fluuiatili quadam Mufte- ^communeeft.- Rondeletius quidem eorum fententiamriteimprobat, quiPlinio Marionemdici v olcbant 3 Ca:ter«tn pro Mario apud eum maior reddens,fruftra laborat. Non defunt etiam alij,quo- ^mfcmeltanthmjrieminit,vtfuntfercomnesquosibiordineenumeratjSilurus J Efox,Atulus,Ma' Efox. r ‘ 05 porcu]usmarifius 3 &cuiusin Boryfthene memoratur prarcipuamagnitudino. Idem Rondele- Efos. hus pro Ffox legit Exos J idqtie nomen huic pifci applicat 3 quoniam oftibus fpinifque caret. qua in re ru dusabipfoomninodiffentioi Eloxcnim Piiniocclebraturin Rheno,quihocpifceomnino caret. , Addequodpifcisifte velipfoeriamlaffefente Rondel.Ichthyocolla a ipfi vocaturhis verbis: lchthyo~ L ’l l ' c ' 7 ‘ c rtU Ca ns,natione Ponticum: tale enim bodic qdoqueex ciusinteftinocx Pcnto mittitur. quanquam ex ^ucrfis pifcibus ahasfiat 3 quin tefte Ariftctele animalibus omnibus in cutc leror quidam fit mucofus. ^arcellus Virgilius in quibu/Ham antiquis Diofcoridis codicibus pro xo/Ma, fcribitlegi xoAAa 3 quod ^gluten. Non incongrue tamen xo/A/ac fiuevcntrisnominecommuniveficaquoq;intelligi (in- ^itGefnerus) poteft. Perc enim cx Hufonum tantiim vefica ichthyocolIamu Germani habent,, 'l u arc & Hufcnblatcr apncllant. £t Bellonius tradit Germams hanc vcficulanu. in Ichthjocolla* tJ; pnmcntib'us Haufenpkjfen nominari. de vefica. 1 fitu mox. d(l Bbb FORMA. Vljfsis Aldrouand* F O - R M A. D E S C R I P T I O. Offa. B.ubdl' i ChthyocoIla pifciseftcctaccus, figura oblonga acprope tereti. Ofiibus ac fpinis caret,capitcefl craflo & feto^orc magno & in promptu polito: e fuperiore maxiJJa q uatuor apophyfes camofc, velutbarha^pendent, vndcbarbottadicitur. Oculosparuoshabetpro corporis magnitudi- ^ a Stuno- ne.Bellonius aifrftoc a Sturione atque AttiiopracipuedifFerre 3 quod roftrocareat 3 magnum or isti* n'& Ani■ dum pra' feferar, Hrq;fublutea, diira, lami acglabra čute conuefiita čarne. Bina anteoculorumcan* lodifferat■ thum_, ,paruaatqucapertaforaminahabet : pinnasin tergorcduas (quas aJiter Rondeletius, ali* ter Bellonius pingit) ad caudam crcčtas . Branchia? veluti fpineo tegminecommuniuntur, Sturio* Flnntc. nis modo: cauda quam buicmagis bifurca ; praccip ua a ca?teris pifcibus nota difcemitur, quddpauJd Branch'i£. fupra fpineum operimentum branchiarum,quodam ad eius latcraimprefibforamineperuiitf HfrlM Cauda. Jiculus Hue vcfica 3 ex qua giutinum Ht a capite ad caudam per fpinte longitudineni extendiiur, Veftca, Ichthyocolla Rondelet- ' ‘ | vsvs IN CIBO. ALIL Arne (■inquit Rondcletius) eft produkt, &glutinofaadmodum,ob id Calituteidonca, qHJU . . meliorredditur&rubefcensSalmonismodo J atqucetiamdurior J quam obdaufam aliquaft litasT^ Ua diiimacerandajpriufquamcoquatur . Eam Tanais & Pontiaccolaj Romam<3^ Venetih tran£nittunt,illicqi in foro pijfcatorio.venditur. Bellonius Grocorum vuigo inddicijs efle fcribit,& ftforonam appellariVcarterum verendum eft 3 ne & hfc cum Hufene confundat. IchthpocoJia^uthp- hiorcna. re p|j n j 0 e pmyttidestollit. Erugat eutem 3 extendit%, in aqaa dccoBa horis quatuor 3 deiti-contufiAdUitt) Vfus in me- r ' &fokatta ad liquorem vfejue mellis. Itafr aparata in vaje nouo conditur^ invfu/juata^t drachmu dic im. ' j 'eiusJi naftdphttris 3 & anchafa tot ide motel oJJuma argentea adduntar 3 af]>erfaque aqua teran* L turimd.&icUlitafaciesposlquataor hcrasablmtur. Idefa alibi 5 Letb>argicojJinquit) (jdadia, *•* O* til li -ki in . • -Lbrt.ca i m ma.. coagtdum vit uit adiuuat in vino po tu m oboli pondtrA ; it e m Iththj/ocolUi qVafef ad conglutinandasomnisgeneris chartas> atque inftrtHn?tjta mufica 3 relr- . qyaque Jignaria incruftamenta ,<]U£ teifeliito 3 imbricato 3 & ver- . miculato opere.Hunt. Ge]uHtieiusglutinoJfnm,Huedenra- tum Staro matibus conditu m, vuigo. Gekdi&rpdbus ich- ■. ;thyocoila quam vel vitulinis, vel Caporuift pedi- busiuduratur . Didymus in Geoponicis cb \ i /.tnicesnongraHaturosintepoJlicefur#-) : : H glutine pifciunu, deco^o le^ii- . ,; ; r &taynxeti$»}'.: 1::A J h A r*h:r> iq r .. 'hlo* •Ir; at • f •. f i-Hi: Q .? n " ino ara, n: ::3 n X OKJ ' 'i!,Xna _jn- . n.J.vd aoiCi ?. ;jp';nr 'ru.b‘:: i yi| t V.:;, tli.t Li ' 'J'- ai.fMliji» a) mirt 'j j-j ’ I- 1; d jJ . r .i-jv ob.i:s.nin:oa : • K« PS r n tc 41 h, k H De Pifcibus. Lib.V". j 67 DE GL A NI D E. Cap. V. S Y N O N Y M A. E T Y M V M. Vi Arift.Paufania:q; TXdvt<; appelIatur,Plinius,vtin progreflii hiftoria? patcbit,modo Siluru, modo Glanidem,Glanu & Glanium couertit, Theodorusin * Arift. Silurum ftmper:quem errorem Paufania? interpres effugere quoq; non potuit. Gaza? ciim Piinius errandi occafio- Br^nem pra?buit,tirmipfe Ariftoteles qui Sihrum nufquam nominat.Quin & Ael anus SL lurum cum Glanide confundit, vt in Sturione oftendimus. Alijq; paflim qui poft Piinium vixerunt, Glanidem vel Silurum nuncuparunt, vel fimul implicarunt. Albertus pro Glanide imperite Girca- nemfcripfit,necnon etiam Solarem pifcem , fortequafi Silurum; quanquam ipfe fic dičlumelfein- nuat,quod Soli in ripis fluminum fe iibenter exponat. Glanidem a fluuio eiufdem nominis diti Ste- phanus Grammaticusille regius tradit his verbis: TAzv/g fhtuius ejl Cun.e (Italia? & Guna: Varrinus, apud quem vitima non rečle per ypfilon fcribitur,) cuius meminit Lycophrom, yXdvn; (fichabet codex impreffus per n. in line ) p&8poi$ ectt rtyyov pflooa. . Ab hoc etiampifiis Glanis dicitur> qui no-mna- B turyBdvo;. (hacterminationeapudnullum alium Gratcuminuenias.) F A & Iberu \fluuius: item ter- tuts ltalte c ir c a T ib er im amnem. FORMA. D E S C R I P T I O. jT m> \ Vi modo veterum Glanis fit, non beneconuenit internoftritemporiseruditos. Saluianus I 1 cum efte docet,quiaBchemis,Polonis & Ulyricis Sum, Alberto Sumus^a Pannomb. Har- cha,vel (vtteftatur Manardus.fi rečIe,vtipfemetproteft:atur, meminit) Acchia; (Hacchia ^^^potrus) a Gcrmanis Schadcn quafi damnofus, nimirum proprer voracitatem,aut Vini¬ len, fiue Vuellcr,amagnitudine,vt Gcfnerusaitjtem Vuelfz,& Salut, appellatur, cum quod JBizan- tinorum vulgushodiec; vulgo Glagnum eodem Manardotefte,appellet,quafi Glanum ,tumquod omnia Glanidi a vetcribus attributa,ei cgregierefpondeant. Gefnerus vero hunc Silurum GcitjCla- nidemq* Šiluri (peciem putat effe minorem,iconefq; duarum fpecierum exhibet; moxq; ex Paufinu Glanidis d uasfpecies čile patcbit.Rondeletiuspro Glanide duos pifces pingit,inuicem diuerfi/Iimos, Vnum vero tantiim defcribit,nimirum quem priori loco expreifit:nam altera icon Glanidis eft Saluia- ni.Bellonius iconem nullam edidit/ed eundem quem Rondeletius deferibere videtur 5 aitq; Byzan- C tino vulgo ab infigni glabritie Glagnum etiamnum nominari. In fingularibus vero obferuadonibus SilurumadSrrymonemfluuium vulgohodie Glaignon autGlanon vocariferibit;eundemq; pifcem alionomine Hya?nain vocari; & Ccnftandnopoliinfbro frequentilfimum Glagnion appellari. ltaq; Velduos,vcl tresdiuerfospifces in vnumeonfundere videtur. Glanidem enim & Silurum diuerfos clfeex Sturionishiftoriaconftat-a quibus & Hya’nam s fi quis Oppianum confulat,differre etiam fa- dleconcedet. Fgo Saluianofubfcnbo.quanquam me nonlateat.Aeliano tefte Glanidem Sc Silurum fimilesefse,cui (Sturioni nempe) omninodilfimilisnofterpilaseft. Ca:terum Aciianus Silurum Gla llidi, cuius d ua? lpe cies funt Paufaniar,implicatinquiens: G lanu pifcis incola Maandri & Lyct Afianorum fluminum dr Buropai Strymonis.fpeciem Silurifimiiitudinemq\gerit . Apparet namq, hunc Paufaniee (cuius auditor fuit) locum exprimere voluiise : Beluashominibuspernitiofas Cracorumfluuijferrenon folent sjicut Indus , AV Iti s Aepjptius, Rhenus, l A er, Euphrates & rhafis. Hi enimferas in terfejimtles > & mauime hominum voraces alunt ,fimile s fpecie Glanidibus H er mi & Maandn alumnis , niji quod & color tis nigrior eB & vire spraS antiores: Glamd e s nigr.e minus funt & imbecilltores . Non eniiru beluš illadnhominesfeuientesa Glanidibustanquamomninodiuerfispifcibus, diftinguuntur, (vtGef- v nerus contra Gillium contendit), fed Paufanias Glanidis duas fpccies effe infinuat, colore ^ .viribus pro loči, in quo degunt, diiierfitatc. nam cum vel Athen^o tefte in Iftro etiam Glanis repe- riatur. fi fera?illa: a GlanidibusfpecicdifFerrent, eas Glanidibus aifimilaturus Paufanias, haud ad Hermi & Meandri Glanidesconfugilfet,fedillisqui in eodem Iftro reperiuntur , affimilaflet. Ca¬ fut habet rotundum, & ad reliqui corporis rationem medioere; in cuius anteriore parte haud exten- ta,fcd retufa & omni roftro carente,tanquam in promptu os pofitum eft^agnum.patulum, vitulino orifimillimum,& valdcdcnticulatum:vtraq;enim maxilla paruorumdentium,fedacutorum & va- lidorum ordinibus,quam plurimis armaturipr^ter quos innumeros denticulos maioribus etiam robuftioribus muniunturfauces. Ariftotelesquoq; Glanidi duriifimosdentestribuit. Ex fuperiore niaxilia dua: rotunda? atq; Iongilfim^ carnea? fiue membranace^ appendices enaRuntur; ex inferio- te vero quarerna? muko minores, vtrimque fcilicet bina? pendent. Oculi parui funt & rotundi. Et vr author eft a Arifloteks, brancbias habet vtrimque quaternas^duplices,muifsima eucepta , Sc prope eas binas pinnas,vtrinque fcilicet vnam,atque binas alias,vtrimque etiam vnam, in medio fe re ventre_,i In primo autem dorfo vno parua erigitur pinna. In ventre vero etiam vna qua? a podice ad caudarm, vfoue excurrit.Cauda lata eft; & non lunata. Non fquamis 3 fed coriol^ui& durotegitur. Caput«5e B b b 2 dorfum 1 lil) 4 . dej anim. Solaris flifldt Glavi vete• rum qui. Silurus Ge- fneri. Glanides Ro dele . & Bel . lontf. Glanidis dust fpedes eflfcA ex Paufanid colligi. Fx Sahiian. Caput. Os . Color. Partcs in - terna. b L*i.Hiši. cap.is. Formi . Magnitudo Derite). A'ia exa.Hu. dcfiTiptio . Foracitau Magnitudo Color. Brancbu. Cauda. O c idi. Os. Vtntriculus. Siluri tertij (jefn. defcri- ptio. Tinn&i f58 Vlyfsis Aldrouandi dorfum nigricant;ventcr albus eft,latcra vero nonnullis nigrioribus,aIijfq; fubalbidis maculis cofper- E fa liuent. Vnde iure nigricante efte Glanide teftatur Paufanias. Vcntriculu ampluhabet & crafsu,inte ftina lata,necmultis gyris conuoluta:iecur ex albo rubens,cuifcllis vefica h^ret, vt notauitet b Arift. lične vero fubatru. Oblonga eft pifds huius figura,eftq;pifcis totus teres, etli veterhaud mediocriter extuberet. Ad mukamagnitudineexcrefdt:no foliim.n. ducentarum libraru, fed maiorčtcapifolet. Gefn. teftimonio eruditi cuiulda Vngari in Tibifco (qui Dacia? fluuius Danubio mifcetur) aliquado captu fuiJTe fcribit feptem vel odo cubitoru,pIauftru occupante: eu in fluuio annis fedecim fub culina viri euiufdanobilislatuifTe: hamo tande inefcatu elfe,dum ffturam lua cuftodiretrvbi fe captufenfit, exilijfle, fecutos impetum cius pifcatores ad miliaria duo,deniq> defatigatu cepifte. barbas eum fupra infraqioshabere,ridumlatum,caudam verfiis attenuari. Denteshubere inftarpedinis illiusquo Ja¬ nete vedeš depeduntur,a carduisdenominativulgo ,fquamiscarere:in aquis ctenofis verfari. Ipfe vero Gefn. dentes habcre nega t,fed labia lima? inftar exa/perari,atq; ita prardam facile retin ere :rete- tam mandere & cominuerc ci opus no efle, fed faucibus & gula maximepatentib. integram vorare. Idem & in Viadro apud Silefios tantu dle fcribit,vt captus,impofltus currui,plerunq; vitra curru emi neat. Tres vero icones exhibuit,quaru du^priorcs vnius eiuldemq> piids efle videnturjipfe vero dif- ferre inuicem putat,qm (inquit ) d color euariat,& pars ad caudam latior eft proportione quam iiL, F cteteris,quas habeo,huius pifcis imaginibus. Qui apud me hanc pidura viderunt peregrini, Vclfofuo vel Schaido fuperiusdefcriptOjdiilimikm efle a i e b a n t, fp e d e n i m i r u m, n o n genere proximo. Qua re¬ du in an pinna ab ano extenfa rctrorfum,cauda? continua fitrvel potius propter vicinitate,continua efle videaturnon diligcnter aduertenti. Ex pidurisquashabeodiuerfas,qua?dacontinuant>aIi£ noitem . HfC GeTn. qui cxadiflimam huuis fpeciei pifcis defcriptionem a Benedido Martino, viro vndiquaq; erudito fadam reliquitin»hec verba: Mitto iam tandem Saluth (fic Sabaudi dnitimi nominant circa Moratum & Neocomum)pifcisimaginenr.quiapud Bipennatescaptuseft,& peramicosadmemif- fus,ac me prafente apidore dclineatus,vna cum interiorib. quibufdam partibus,quas fedopifcein- fpeximus. Ek aut Saluth pifcis mollis,fine fquamis,totuslubricusinftar Anguilla ,ac inter lacuftres noccntiflimus: Venatur enim rcliauos & in omnes mira voracirate tanquam helluo graflatur. Crefcit etiam in ingentem magnitudincm.Superioribus annis in Moretano lacu captus eft odo pedu,& apud nos Berna ad libram vcnditus,hic nofter paruus erat adhuc,fefquipedalis. Caput habet amplu & be- ne latum:reliqua corporis pars eft contradior,vt in acumen prope definat:os patentiflimu: inferius la brum promincntiusfuperiori. Color ei nigricat,prafertim circacaputdatera ad cinereum indinat:vn- diq;pertergum& caput nigrismaculis confperfus eft. Branchiaru vtrimq; quatuor habet ordines: G imoferecapiteconcurrunt. Abranchijs ftatim dua pinna funtdnde venterlaxus eft, quemterminat dua alia pinn£ prioribus minores. Eline cauda reliquo corpore muko prolixior,qua inferna parte co- tinuam vnam pinnam habet: in tergo vnica pinna eft & ereda- hac tanquam velo,illa gubernaculi vi cc viitur 5 motuqjferturcitatiftimo. Oculicinereieminentioresreliquacutc,rotundi 3 parui.Anteocu- los vtrimq;cornu vnum prelongum. Haccornuaantefe extendit 3 ceuad explorandumjinterdum ad latetacoprimuntur. Labium inleriusquatuor cornua habet breuiora 3 quagulam vt barbaornat.Veit ter totus albicat. Ospatentiftimum, vtdixi;labraafperafrequcntidentiumordine. Sine lingua eft * quiddam tamen tuberofum,firmum,a branchijs ad inferius labru protenditur 3 ad latera vtrinq;liberu extremitatib. contiguum.hinc labro inferiorfillinc branchijs ad guttur. Branchijs & gutturi contiguus eft ventriculus 3 extenfus 8c fatis capax. Is cum inflare cum calamo in prsfenti pifce fefquipedali,fqua batrenem porcimagni,vndiqidifcurfantib.venisrubris. Huctegithepardlatere ventriculiinteftinu longu prominet,quo ftercoracgeruntur,id ad poftremas pinnas 3 vbi finitur venter, defertur. materia (fubftantia tunice ventriculi & inteftinorumjtota eftfolidior 3 qualisin quadrupedibus venter eft. Su- pra eam eft veficula 3 qua media futurainduos torulos eminentesdiuiditjongos.anteduotubera ma- marum inftar velqualesfunt vertebra^rotunda.Pofteriorparsin acumen fenfim definitjVttotavdi-.H culanon male Ivram videatur cxprimcre. Eft aute ea candidifsimanigra fuperinduda mebrana,qug comode poteft detrahi.vt veficula tanquam ex culeo nigro candicans ipfaeducatur. Coha?ret .n. fpi- na? dorfi inter branchias. Per fpina autem dorft vena trafit candida nigro tenuifsimo inuolucroteda, vt in Anguillis. hanc eximunt deliciarum fedatorcs tanquam venenata & noxiam. Hucufq; ille.Ter- tiam iconem Petrus Stuibusiuuenis eruditusaffinis cius,cidem Gefnero milithuiufmodi:qua Lucas Schan pičtor partiin ad pifcis fub aqua natantis,partim cxtradi aliquantifper afpedum exprefsrt.Pi- fcis(vttx pidura apparet) totusftmilitudinem aliquam cumMuftelis fluuiorum& lacuum habet. Oculi funt parubbarbulf fufce, no Joge,č crafsiufculis paulatim attenuatur, binf fuperiore labro,terne inferiore. Pinnfadbranchiasbince,indorfonullaoftendit pidura,fedtantiim carunculam quanda mucronatam eminente,qualis & in Muftela paluftri maiore,eode fereloco viiitur.In ventrc vero vna Sc cotinua Iongifsima pinna ad cauda vfq; albicat,maculisdiftinda fufcis. Corpus a capite rcrrorfum fubinde attenuatur.-finis latiufcuius & obliquus eft,& qd mirerisnulla caud^ pinnahet.Os magnu & v latum k rum kr De Pifcibus. Lib.V. 57i c Silurustertlus Gefnsi; feu Glanij alter. latum. Capitis color c caeruleo fubuiridis; reli- Cokr. quum corpus viridi & flauo colore mixto pingi- tur,fedmaculasetiamdiuerfi coiorishabet. Sed ipfa Stuibij verba adfcribam teftis oculati: Pifcis (inquit) quam mitro effigies, licet coloribus per omnianon refpondeat,formam ramen oprime re fert. Nam ciim pifcem extra aquam diutius reti- nere non effer integrum 3 non licuit pičtori tam ci- toomniaconfiderareHuiusgenerisduosin fta gno fuo ciuis quidam alit,qui cimi ante annos tri- ginta fex ad Hundsfelden in Rheno cum ali j? pi- fcibusillisquos Argentince vocant Rufeken, li¬ ni ul naffa capti effent, vix digiti longitudine 5 <3^ Argentinam in forum adue&i, a cine quodam ra- ritatisgratiaemptfiinpifcinam conie&i funt 3 in_. qua‘alrerabeo tem pore vfqueadeo excreuit;vt iamfexcum dimidio pedes meos(hominisme- diocris proceritatem aut amplius) longitudine^ contineat. Caputquacrafliffimum eft 3 filocom- plexus, duorum pedum & dimidij fere circumfe- rentiamdeprehendi. Alter huic per omniacon- , fimilis/ed longitudine longe eft inferior. Maior ille pifcibus quibufuisexcepto Carpione fiue vi- cibuu uisfiue mortuis, vefcitur. Hyeme nihil quicqua guftare vnquam vifusefl. Cornua qua?fupra & infra os habet 3 quotanni$ decidunt } Sc rurfus no- ua luccrefcuntjficuti ceruis. Nomen cognofcere non potuijiiifi quod aicbant, olim quenda Scheid appcllafie , tiufquegeneris magnam in Danu- biocopiam Sabaudum quendam fualin- guaSalu. HacStuibius. Speciem hanc a fupe- rioribus effe diuerfam, coloris, barbularum <5^ cauda?diuerfitasloquuntur. Gefnerus Glanidi- nepotiiis quam Silurocognatusidemnefit 5 con- fiderandum dcčlis proponit. In qua fenteniia ipfum fuifie apparet: nam Sc in capite de Člani¬ ci e . Qiia rendum (inquit) an Siluri e mari fem- perafcendantin flumina maiora 5 Rhenum, Da- nubium,Vifulam 5 Albin&c. Glanides vero non item,minusnigri J infirmiorefque. Egopičluras quinquehuius gcnerisdiuerfashabeojvnamex Murtio lacu Bernenfium, breuiore, crafliore, <3^ ^ albidiore corpore.-alteram nigriorem &Iongiore * elacuprope Rauenfpurgum : tertiam ex Danu- fin c coloribus delmeatam, nefcioex Rheno an Oceano circa oftiaRheni. quintame ftagnoiuxta Argentinam. Pinnisinter fe balrbulifque &reliqua fere fpecie omnesconueniuntuna- gRitudinejcaudce figura & coloribus differunt .Hax ille. P L O C V S. tinius * ofdtantiuscerte quam decuit, Glanidem maris peculiarem fecit, quandoquidem vd * j * omnium veterum teftimonio, fluuiatilis eft; quin ipfe quoquc Plinius aliquando fluuiatilem efse alferit. Ioan. Kentmannusmedicus referente Gefnero, ex Oceano in Albin afcendero Vclfum (ficibi vocant) tradit.quodquoqjmihi verifimilenoneftjciimnunquam iftiufmodi pifcis in vilo mari captus fit. Neque vnius tantum fluminis, fed multorum incola efcjd quod prce creteris indicat Paufanias, cuius verba fupracitauim us. Aelianusetiaminplurimisfluminibus Glanidem degere prodidit his vtlbis : GUms pifcis incoU Mxandri&Lyci Afianorumfluminum 3 & Enropxi Stry- *»o)tts,fpecicm S tiarifmiltttidmcmque gcnt . In Niloautem& Rheno inueniri practer Paufaniam Pli¬ nius Vlyfsis Aldrouandi Plinij htui toftderatus . t>lhtirvsSrri A thinAv qni. 'Sat. 4 . * L.ii.Aru tnal.i. 19. l %2 nius quoq; teftatur inquiens: Practpuk magnitudine Thuumfunt Smt S* quihufdam amihts £ h dud minoresi Silurus in Nilo &c. Silurus gr ajfat ur vbicunq ; e ji omne animal appetens , e quos innattam ftpe demerrens 3 pracipue in Masno Germani# amneprope ( alids propter ■>) Ltsboum . CN 10 ioco ex vetuftis codicibusaiiqui(inquitMaffarius)in Rhcno 3 &aliquiin Moenohabent. HermolausverdinAeno fendum cenfuit 5 quod noti probamus; citrn, quod Aenus tempore Plinij & prjTcorum authoruttu noti efat'Germani« fluuius, curfi ca tantitm pars, qu* vitra Danubium eft , tune Germaniaappella- tetur^at Aenuseitfa Danubium eft, in qucm influit prope Patauium nobilem ciuitatem Bauaria?,qu£ pars Norici eft; tifm etiamqu6dnonadeomagtli pilčes in Aeno repcriunturilegendum ergoin Rite no, vel potius in Meetto, ?ti Ičriptum eft. Mcenus namq; fluuius eft, quem nune Mangonum & Mo- ganum Germani vocant, omnibus Germani* fluminibus curuior,ex pjniferomonte orientalk Fran¬ ci* dcfcendens iuxta Hercinium,& in Rhenum fe exonerans-Gefnerus quoq; ex diuer/is iilius fluuij, in quo Siluros pr*cipUe graftari Plinius ičripftc , nomenclaturis, Rhenum pr* c*teris Jegere mauulti nam fi in Molella (inquit) eft Silurus,vr Aufonius canit, (Aufortij Silurus Sturioeft,vt oftendimus) c Rheno in eum amnem lubire potcft;itemq; li in Moeno:& Paufanias eiim in alijs fluuijs,tuin in Rhe no Iftroq; beluashuiufmodi,hominibu*pcrnitiofas,reperiri tradit. Sed*& ex Iftroin Aenu fluuium, a quo Aenipontcm oppidum denominant, fubire poteft. Cittcriim pro his verbis, propter velpropo F Lisboum, Barbarus corrigit, prope Visbiumt neutrum probo (inquit Maftarius,) Non enim verifi- mile eft Plinium indicafic talem amnem magis prope Visbium elsc,quam prope alterum locum 3 ciitn longilfimus fit; aut Silurum id magis facerc prope Visbium chm in omni cius parte Silurus h*cface- re pofsin AntiqUa verd lečbot pro teliš boum: qu* & mendofa eft , fed aliquid omnino ad bouesre* Petre voluit, quoniamdixitomneanimal appetens, equosiunatantesf*pcdemergens. Cornariusex ccdiceantkjuoliclegit; Silurus grafsatur &c. pr*cipuein Rheno in Germani* amne. Nosquoque fupraefciguosiufcta Argentinam captos ex Gcfncrodiximus. Visbium tamen tefte loan. Auentino, iu^ta Ptolotnaum ftcuti ex Cotuputatione partium &fegmentorum exiftimari licet , ad oftiaAeni amnisconditutn fuir,cuetnnuncliteratores(inquit) Encfumappellant. Quamobremfieripoteft» qu6d coloco magis grafsaretur,vrpote magiscoenofo,vtfunt pleruqi talia fluminulocapropterreere lnentorum copiam 3 qu* ex oppidis propelluntur: quibus locis gaudere & per annos aliquot latero bos pilčes mox patebm Siluros vero ipii hic Glanidcs clse,tum cx ijs qu* ex Paufaniadiximus,con- ftat 3 tum quod alias,vt patebit Siluro tribuit,qu* Glanidi Ariftoteles, tirni potifsimum quodalibiex fluuiatili Siluro indicato remedio 3 addit * qui & alibi qudtn in Nilo reperitur.Strabo quoq; & Athe- nartiS Siluros in Niloefsc Ičribentes, non alios quam Glanides noftros intclligere potuerunt i non G autem Sturiones 3 vt Saluianus credit 3 nam qui e mari fluuios fubeunt,pr*ter Delphinum 3 Mugiletn Sc Aloiam,nullus alius Nilum intrat propter Crocodiios, vt ident Strabo teftatur 3 & alieubi ex Stra- boneipfemet Saluianus: Paxamo vero Silurus Alexandrinuseft Sturio 3 qui etft Nilum non intret,in eiusoftijstamencapi venftmikeftjcimifit omniummarium pifcis: idcmq> b Iuuenali de Crifpino Aegyptioloquenti* “*— Magha qui vvtt (olebdt Vendere mirni c i pesfrafta de mer c e Siluros . c Aelianus Siluros (Glanidcs) &in Cvdno Cilki* fluuio procreari lcribit,fed eos quidem idcirco minutos, quod ciusconfiuensnitidus & frigidus ftt,qtio ipli (inquit) non ddepinguefcunt: Sc Pyramum quidem atq; Sariim Cilices fluuios,cos longe pleniores fenOj tufn Orontem Syrorum fiuuiim. cos progignere. Ptolom*oruni item fluuium, ^ Apamienfc ftagnurn makimos generare. E od e m etiam telic in Bubafto Aegyptiaftagnum eft 3 vbt cicures patnulti aluntur. Et nosquoq- in ftagno rcperiri jfupra ex Gefnerodiximus 3 qui aliasetiam> inquit: Quanquam pcrmulti lint Heluetioritm lacus & fatis magni 5 Siluri tamen in paucis capiuntur t Sc rariits puto in ttiaxhni$,per quosmagna flumina tranleunt:frequentius in minoribus, forte quod tnaglscoenoftfimiili* Amantenim aquas turbulentas. In Bernenfiumduntaxatlacubus aliquando R reperiunturjVt Morctano & proximo Neocoinenft 3 qtti etiam luerdunenfis dičitur. Et d Pliniusau- thor eft, in Nil ide lacu, ex quo Nilus oritur^Siluros reperiri. In Iftro vero etiam nafci, pr*ter Paufa- ntam A ih en* us prodidit,inquiens: L/.tus pifcis jj'miliš eft Glanidi 3 quim Iiiro nafeitur- Alit & Tibifcus, Viftulajdi^ue in Iftrum influentes. P A RTV S. NATVRA. MOREŠ. D E Čoku Sc partu Glaniduili lic fcripht n Ariftoteles j Laeuftrcs črfluniatites pifcesqtnntofu* sstdtii menjevterum geftare magna ex partemeipiuKt : p ariunt omne s intra annum 3 »ecfemen genevationisfimul omne emittunt; fed msdomarinorum 3 hic quoquefemper intraJe aliquidplus dmrutfamiKzonorumt mares hquorisprolifict retine m. Panunt temporibus aftatts ; Cypriniquinquses4ut De Pifcibus. Lib. V. 573 A j &m»,partttm(fcjidermH rationepotifsimumfactimt, Aerica ( Chalcis) ter > reliquifemtledunt oua 1! * dagnis fivuiormn 3 dr in arundinetis lacuum, vt Pboxini dr Perca. Glamdes dr Perca continenter etnit - funt fuumfattum 3 vt Rana-.adeo enimfaetus ipfe continuo filofibi coharet 3 vt Perc ne quidem, quoniam latier € fispifcatores in lacu arundineglomerent . Pariunt grandiores ftagno altiore , quippe c ion nonnulh vel jms- *opyudc id eft:, fexpedum altttudine ( Theodorus venit tri um puftuum ahitudine, hoc eft, quindecim ped um ) pariantiminores breuiore contentifunt gurgite , pracipui ud radie e sf lic is , aut cuiufuis arboris , a fT> etiam inter arundines dr algas dr rnucofam congeriem- IS! onfolitm pares c umpanbmfd etiam admo- ktn grandes c um p ar uit veniunt>admotisj, meatibns,quos aliqui v rubili c os vocant 3 famina ouum 3 mas li- fjuorem Venereum depromit . Ft oua qua liqmr ille vitalis contigit 3 candidiora tx temp to c er nun tur ,maio- * a jk r£ ddi eodem diepropemodum dtxerim. Pauto autempoi 7 oculi foetus exiFlunt confpicut 3 qui in quonis Pfcium genere 3 perinde vt in c at er is animalibus Fiat im patefcuntpragrandesq ? apparent. /pua ex ouis non attigertt liquor mafiuli ille vitalis 3 hacfterilefeunt drfuperuacuafuntgvt in marino etiamgenere incidit . Pacundis iam outspifiiculo inerefente detrabiturvelutiputamen^ quod membrana efi ouum ambiens dr Pfiiculum. Oua taci a d faetifico marisfemine 3 admodum glutinofk redduntur> ad cefpites coeuntia^aut vbi Ptperint.Mas oua qua edita funt cuftodit>famina abit ciimpeperit . Tardifimurn Clanidis inerementum e f 0uo e Ui quamobrem mas fape vel quadraginta velquinqxaginta ditbus afsidet , ci JIodiens oua, ne dpi- jcibus occurrentibus abfumantur. Secunda tarditatts generatio C.yprinorum 3 pariqi modo oua edita d marc_> P ruantur. At mtnorum nonnulla vel tertio diefpeciem pifeiculi capiunt . At gen tur oua , qua femen maris a *tigerit, vt dičlum eft 3 dr eodetn die d" posl- Fit ouum Cianidi s quantum eruum > Cpprini dr reliquoruma> generts ciuflem magnitudinemilij. Hac adhunc modumpariuht 3 aeqigenerant. Quibys q uidem verbisr Anftotelesnonfoium Glanidem fluuiatiiem ( vtfupradiximus) facir,led eius etiam coitus &partus, t enipus,ldcurn,atqi rationem omnem explicat, longamq; maris cuftodiam ouis adhibitam indicat: cuiuscuftodia? alibi etiam fic meminit: Fluuiatihum b C Ums mas plurimum cura prolt impenditi farni- n 4tv t peperit 3 abit:Jed mas quo in loco plurimusfaetus confiiter itperftuerans oua cuFlcdit i ne c alium pr a- cap. $ 3 . et pfot#, y ni ji vt pificulos,ne diripiant fcetus 3 arceat: idq] vel ad quadragefmum dr qmnquagefimum di- Ouam diu. €rn facit 3 donecftns tam auelafibolesfe tuerid caterispifcibusvaleat. Huius cu flcdia? Plinius c quoque oua mat cu- ^entionem fecitj fic Ariftotelem tr a n icri b e n s ilurus mas flus omnium edita cuft odit ouafpe dr qutn- • ^»agenis die b us , ne abfumantur ab alijs 3 cateraftmina in tridm excludunt 3 fi mas attigit - Qup in ioco non foium labitur Plinius., quod Siiurum pro Glanide reddidit, veriim etiam qubd ouoru cuftodiam pl - in - ^ ^niolitribuat^ciim Ariftoteiesde Cyprino idem manifeftifttme tradat. Poftemus tamen (inquit v ' a ’uianus)diccreforfanjproexcufandahacfecunda Piinijincuria, non fimpliotera /ola Glanido n^^cuftodiri, ipfum afleuerarei fed cuftodiri quinquagenis ditbus, quod vereloia Glanis facit. Nam ^yprinus 3 quippe cuius Ariftotele tefte/ecundtt tarditatis eft generatio, haud tam diu aedita oua cu- °dit. Eandem praterea Glanidis maris cuftodiam notauit & Aelianus his verbis: Fxpifcibus Glanis J 0Y umfcetuum amantifitnus ejl. Kamfimul vt /amina pepent , cura quidem illa de p ar tu flo Liber at ur, * c v elutipuerpera quiefcit- At vero afiduum fcprafians mas cufiodem^adcsnfruationem eius 3 quampra- c *t a uerit/bbolts 3 eamtuetur 3 drin/dias omnesarcet- Hacouorum cuftodiu noftro pifci optime conue- vel ipfo Gefnero referente reftimonio eruditi iuuenis Vngari, captum aliquando efte profitentis, Ut nfoeturam fuam cuftodiret. Pifcis eftcarniuorus;necfoiumminorum pifcium vifceribusaluum_, Cibus. ^Plet,vt D.Ambrofiusloquitur,fedin magnosquoque graffatur, omnibusaqueinfeftus vndein ohemia,vt feribit Sigiftnundus Gelenius Bohemus in epiftolaad Gefner. vulgare prouerbium efti ffip pifci pr ada^t huic omnes . Gr a Pari in omneobuium animaf equofq 3 natantes fape demergere, ^ racitaSi x ^’ n io dičlum eft,item in homi ne sex Paufania. Quamobrem velhocargumentopifcem quem^ d emus> Glanide ePe (inqut‘t Salu.) clare fatis conijcipotefti Nam prater id quod feriptu reliquit X) T nar dus,in animaliaquantuuis magna,in Tibifco prafertim flumine,quod Iftrum influit,audacif i Ly.efi {.3 ‘ Tle adeo eu infurgere,vtnec hominibusparcat: publicamqj apud Pannonesfamatn ePe,aliquando ^ptum in cuius vifceribus humana manus ornata annulis inuenta fit: nobilifs. etiam comes Hierony Martinengus (qufdum Viennaapud Ferdinandum Regem Roman.p 6 rificiuseratorator,quo no P^ a ^orioslabor e s,qua fua fuit huma n itas,atq> erga bonas iiteras bcneuoletia, iuuaret j inbomncs “^mhiiiu. pifcis ad viuum depičiram icone,fed eiufdem etiam exiccatu caput,vt exačiiiis ipfius gra(iari. te 1 nota fieret ftručtura/umma diligetia ad me tranfinifit,) puerum in Danubio ad PoPonianatan spaucisante .inhic nh hnr nifce deuoratmn.nrin inrpt*nnri?pinfdp. rnfl- riiVc ninrnt Af-rUipn. .Sfri r u,J Paucis ante annis ab hoc pifce deuoratum,ac in interaneis eiufde, poft dies paucos Archiep. Stri |°ncnfis cura capti atq; diPcčlbpuerifragmeta reperta,a ride dignis Pannonibus fe accepiPe,me cer rcm ^cit.Teftatur item Gefn.fe ex erudito iuuene \ 7 ngaroaccepifse,iftiufmodi pifce in eode Tibif \ . t ‘ ’ \ . ..._.1.^ Cm m 1 a fiquado captum ePe fepte veločfo cubitoru,plauftrum (vt diximus) occupante. Eumin 0 a nnis l6.fubCuIinavinrniiPdam nohilrsl.imifce. himriMfl? inefr.irum ePe.duiTl foeturafuatn epS’^ 1 Ic C2ptCl ^ cnfi bexilijPe:fecutosimpetf; cius pifcatorcs ad miliaria duo, deniqidefat;ga- an nulisa - n °PP IC ^ Q i^adlac vexiPe:ibi in eius ventre capui humanum, cu dextra manu & tribus non vilic U p C,Smutntum c ^ c : cuius rei abominatiofie ineoia? muids poftea annis hoc genere pifcis, ta men d 3 1 n? Uin a ^^ In v l| iPc. Etfi vero e Ariftoreles tantam Glanidiferocitatem non tribuat, ipfum entibus plurimum valere teftatur,inquicns: Glanisprahenditurfpe apifcatoribus , vbi oua cu- ft oditi fub culina viri euiufdam nobilislatuifse. hatnotadeinefcatum ePe,dum z Li 9-Hifi. cap.$ 7 . 574 Vljfsis Aldrouandi JI odit, dum. enim drcet pifiicitlos>qiiatit 3 profilit 3 &ičlumfonumq> mottet: metne t apud oud tam avdentt and E mofut c umfepe apifcatoribus ouajiprtaltis gurgitibusfubfidunt 3 educantur 3 tjuoad magisJeri pot e ji inva dum; ipfe tamcn e ode m studio faetumfequatur>neq 3 deferere vnquampatidtur: tune fi minor jit natu, mi~ nuji vfu e.\ercitatus 3 facile hamo capttur: Jed/iperitus dr dy/.pig-popdyo; 3 id eft 3 hami deuoratorpvd kamifraga, vt Theodorus vertit 3 morjudentisfuidurifsimirumpit bamum 3 & faetum afsidue cuftodit . Quod pQiircmum Aelianus non fatis clare exprelfit 3 inquien$: izavo ? Sz z ti zeti dyxtTpw KttfdTrtm, 4 ? ApiTojitu^ jpmri. hoceft 3 qui hamum dcuorare aut degludre poteft. Aliud enim deglutiendo aliquid deuorare 3 aliud dentibus confringere: Quod pifcem noftrum minime dedecet 3 quamuis paruos den- tes habcatmam ita validi & frequentesfunt 3 vt hamum ijs rumpere & grandiaanimalia iacerare pot fit 3 etfi Piinius aliterdocere videatur: Inquitenim: Cautius ( fcilicetquam Vulpes marina? aut Scolo- LiL'.$ C.4J. pendra; Taciunt) qm G lanis vocatur 3 auerfos mor det hamostnec deuoratjd efcafpohat. Nonomnes ta¬ mcn aquč robufti funt.Herminamq; atq; Maandri Glanides (vtex Paufania diximus ) roboreinfe¬ rioren ijs fiint 3 qui in Rheno 3 lftro, Euphrate, Nilo & Phali reperiuntur. Cauda coneufia pifces 3 pre¬ lenim minores ori admouere aiunt,$cribit .8 Ariftoteles fluuiatile Sc lacultre pifciu genus a pelte qui r z/Jb. z.Hif, dem Sc ipfum immune elfe 3 fed nonnullis morbosincidere proprios. Gianidem enim Canis exortu po p zo - . tiliimum (quod fublimis innatet) /iderari & tonhruofopiri magnoj: cundemq; a Draconeangue g ur F • L- \ 4*i S. gj t£ p arum alto interire.Piiniusprioremlocum lictranfcriplit .PluuiatiliumSilurusCanicuU euortufi- deratur>& ah JfulgureJbpttur , C A P I E N D I RATIO. *£ 14.025. 'IT "f* Arno capi 3 eundemq;rumperequandoq; 3 di appendit: que afio tauri polmone mllručlum adil- G jj c j en dum Šilu rum fuauiiTimam efcam) deijcit 3 poftquam exlineaad qua hamus alligatuseft,quan- tum fatis eft plumbi ad moderandum tračlum appendit. Vbi Silurusbubula? efca; fenfum percepir, • 11 ati m efcam appetens, hamum incaute totis faucibus deucra^dc dum transhxus ex eo euaderecupih omnibus viribusfunem exagitat. quod quidem ipfum animaduertenspilcator, cum fummogaudio quam mcx a feliione exurgit,& boues equofueadmotis ftimulis incitat, aciumentiscum cetaceopi- fce bene robuholudlatio eft: Nam hic Iliri alumnusomni virium contentione fein altitudinem de- primitjilla contra retrahunt:fed pifcis vincitur 3 ex amborum tračlu 3 atq>in ripam iugo extrahitur. Ha* členus Aclianus. Fcruntquendam molitorem hamum in Villulaieciire 3 eoq;rcličl:oadquoddatn (hrri tem P or,s Ipaeium abfuilfe 3 interim vero Anguillam hamocaptam efle: quam cum Glanisdeuoraro jimu ve }j ttj ] u h nc ita t e C0r p 0r is a diuuanteperbranchias eiufdem Glanidis tranlijlfei limulqjcum Anguil* * J Ja 3 \trumo; mtdiocris magnitudinis captum elfe,vt Cracouienlis quidam medicus ad Gefnerum feri plit.Idcm 3 Marca(inquit)fluuius non longe fupra Presburgum in Danubium exonerat;is quoqj Scha dos id eft Siluros recipit: & alibi in Vngaria lacus Peifo di fuauifsimufqut quoquo Paferna bt educandis li M De Pifcibus. Lib.V. 575 A. modoparetur,G lameliiftrianoJlmilis, interpretatur de fapore & čarne: de eorporis enim. forma mtelJigi non po/Teait, quoniam Latus (vtarbitratur) fitdegenere Coracini, (quod & Rondelctius addita iimilis Coracini icone profitetur,)minime ramen faporis gratia commendabilem elle contedit. Aiiasramen cutnquidam Polonuseruditusipfiaffirmaffet vilem haberi,perfruftadiuendi jmcdia_> eorporis eius prarferri,rcliaua nimis dulcia efle ac mollia; contra alius diceret, čarnem habere fere vt ^Ucius/olidioremjvulgoiautarn: ego (inquit )'pro atate diferimen efse puro: ininores lautos cfso, Jpaiores non item, Mihi quoqj eruditus quidem Polonus rei herbaria ftudiofiflimus in cibo comrne- 0an affirmauit,& folicite nomenclaturam qua?fiuit. Saluiano itaq j d uram čarnem, ncc multum fua- habere fcribenti,& proptereanuiiibi muki pretij efse Jhaud otnnino afsentior: agre vero conco- Suauem pi« pracipuemaiores facile čredo 3 in quibusaIiquandopinguedo perdorfum vel duosdigitoscraf- [cemejfe. J^ceu in porco apparet,vt Kentmanus Gefnero fcripfit, qui & ipfe boni faporis efse ait; laudarique f n CJ i )0 tum recentenijtum falfum. Solere enim eos in dolijs falire & per annum feruare. Paruos ud- nnc antequam adtres librasaccedant,fimpliciter in aqua elixosplacere, ficutfolent Lucij,Trutta, ‘Hitela? fluuiatiles & alijtOportere autem litepraparatos,aque ciim primiim feruereoccapitjnijce- Jpparatuu r fiCondire, falire 3 & ad iuris fere coniumptionem decoquere: Vbi vero iam trilibres, maiorefq; fue- L rin bpartem dimidiam,anteriorem,optimefapere,fimpliciter elixam primiim,deindeperfufam iure e ^no & faccharojcum cinnamomo;piperc,croco,cymino & modico amyli, vel panis albi indurati co- n catique: cuius modum (inquit) augebis,ii iusdenfarelibuerit. Pofteriorem vero & ad cauda par- tem placere ad carbones paulatim afsatarmdeinde condita iure e vino,faccharojcinnamomo,zinzibe re >croeo & maloru difsedtoru tefsellis: quale pro carteris etiam pifeibus affis fieri folitum eft. Efse qui ^ti nonnihil affundant.Pro malisaliquo$cepaš minutatim confečfas mifcere, Deniqj maximos,fi- i c lece ntes fiue falfos,iure caryophylloru coloris vel crocei,Sturionis inftarconditos, laudari. Supra j/ eni \ n j nr ,°nc pifcern ex Benedičto Martino exadledefcripfimus,is & per fpinam dorfi venam traniire candi- /o renenofa. fctibitjtenuiifimo inuolucro tedlam, vt in Anguillis; hanc eximere deliciarum fečlatores tanqua Renatam & noxiam:de ca?tero praparare ad menfam ? quo padlo Anguillre parantur. de barbota gallorvm. Cap. VI. G L A NI licet maximo pifce non male de hoc parno dicetur,ob eorporis barba?quc fimilitudinem. Galli vulgo Barbotam vocant, non a barbis (inquit Bellonius ) aut arunco ,fed ex hoc quod Galli barborare, ccenum & lutum roftro, anferum modo, comtnoueredicunt. Ipfe Clariam fluuiatilcm vocat, fed cum Lota Lugdunenfium dequofuoloco,implicat. Anguilla?, aut Congri modo glabramcutemhabet, at- que idem caput. Cirro redlo breuique &iimplici in maxilla inferiori barbatur. ii. tinuarn in tergo pinnam gerit molIem,ad caudam (qua? illi rotundaeft) definentem. In non- Pinna. J 3 *** duas pinnas (vt in icone quam a Bellonio omifsam ex Rondeletio exhibemus,) in tergo vi- tJUarum exigua ek qua? capin magis eft vicina/ed & inter anu & caudam rurfus aiiam pinnam 5 vnam pra?terea vtrimqueinlateribus circabranchias, quasvtrimque quaternashabet iduas Brancf fttb ventre capiti multum propinquas. Ca?terum duosin inferiori maxillahabet denticulorum Q ente , ninesadmodumparuos: atqueinfuperiori maxilla totidem,vtnihil quamafpcritasineisfentia- v r: n am alios etiam in fornice palati gerit. Tergus & latera fuluum vel fubliuidum colorem ha beti color. h autcm ^i.bicat-. Semipedalem non excedit Iongitudincm. Hepar lobom oblongum ad fini- Htnlatusdemittit, fub quoeft flomachus. In pyloro apophyfes,feu coecosvigintiquinquccon- l’ trierai c potes: lične quoque videas,neque dextro neque finiftro, fed in medio fpina ftomacho in- Anus eius propinquior eft capiti, quam cauda?. Inteftinapluribusquam tribusinfle- ® n *bus non cireumducuntur. Ouain bicorni vulua fert vtrinqu(?permulta . Ha’cfere Bellonius. D&moribuscum Lota Lugdunenfiumconuenit. Heparmagnumhabetacdelicatums Čarnem * Lot a glutinoiiorem: muco enim & coeno vefcimr, in eoque delitefcit. Ncmnisra. tio. Claru flu- uiatilis • Partes in¬ terna. Cibus. DE Trifim. 'jBotta. a Lib 7- de rariet.c.$7. Vt fiuma.fi- les d lacn- firibui\ dif- ferant. Pirnic, Cap ut' Denles. Perne* in Potatrifsia flunimhsfs mina. Vlyfsis Aldrouandi Barbota Rondelet, £ DE MVSTELLA FL VVI ATILI* ET LACVSTRI. Cap. VIL S Y N O N Y M A. E T Y M V M. A M P E T R A M veterum Muftelam,marinum nimirum plfccm e/Te fupra fuo lo* cookenfum eft,quanquam iftiufmodi piicis qu© de hic agimus, curn alibi, tum po« tiffimiim apud Sabaudos Muftella? vetus nomen quodaminodo retinuerit. Moufteb le enim vel Mutto illi dicunt, qui vero ad lacu Neocomenfem habitant, Mouftoile; Infubres Strinfios & Botetrilfias, circa Com um Strinz, Boftritz & Strinco,quare Be nedi&us Iouiusinter Larij pifces TriliumJatinevocauit: hincquoque Heluetiorum Trufch fluxi/fe videtur. Mediolanenfesfimplicitcr Botram vocant,qudd vtri fimilisfit,vt a CardanuS feribit. Mediolanenfesenim vtrem (mquit) vocantbottam. Sed quid li Bottam vocaridicamusaca G piti s fimilitudine cum raniš leu potius bufonibus,quos bottos vulgo vocamus. Capitis enim magnitu« dine,&ri; qui- bus infima & vitima,minor & cauda? coniunčta eft. bel iubuiride: vcficula eius tum iecori, tum in* teftinis affixa. In ventriculo pifces duo integri erant,vterq: digitos feptem longus,tres latus: nec aliud quicquam. Pondustotius,vncia?quinquaginta. Codla? pellis fubuiridi & deformi colore erat. caro albilfima,bona,latis folida. iecur album,non,vtin minoribus,fubruffum,grande,fuauiffimura. In alia Trilfia parna, fluuiatili forte digitos decem longa,pinna? dorfi (inquir) lic funt. Pri mil m, caruncula illa breuis non eft,fed pinnuladigito breuior:& minimo fpaciointercedente,aliaduos digitos longa: deindepoft fpacium duorum digitorum,alia paullo breuior,media,& moxcauda. Rurfus ab hacdif- fert alia,paullolongior(vt femel animaduerd: non enim limpliciter ha?c accipi debent, quodad ma- gnitudines & colores:) cui minus erat flaui in corpore,plus nigri, & eius fplendidioris. primiim enim D'fr er e \& a pinna illa breuis eft,deinde vna longa continua vfqj ad initium cauda?. Ergo magna Trifsia lacuftds, pinnis* prater carunculam illam,pinnas in dorfo quarernas habet: ex minoribus,nigricans binasduteola ve¬ ro maiorternas,minor binas: li modofpeciesduajfintluteola?: quod accuratiiis conliderandumeft. Minoribus iacuum Trifsijs pinna? in dorfo bina?,adeo propinqua? iuuicem funt, vt vnica putentur :co- p loi e lufco,non pulehro. Differentia a pinnis cerdor: nam colores multas ob caufis variare polfunt. Hac !taque omnia Gefnerus. Conftantia captamiftiufmodi generisMuftelam tantam fuilTeidem vbi. tradir,vtdrachmisduabuscumdimidia venderetur. Pra?grandes quoquein RhenocapilupraAcro nium lacum in valle Rhenanadičta. Adduasauttreslibrasfedecim vnciarum aliquando acccdere. Nigriores ticvi drča ripasdici; in profundo aute,vbi minus alget aqua,magis ruftas. Muftelashuius generis puleherrimis diftinčii coloribus,flauo,croceo,candido,rofeo, atro, oculorum pupilla nigra,, parte ambiente cerulea,ante pnucos a n nos in Bohemia captas efle,& Pragf propter piilchritudineni regiferuatas viuasin vafeamplo aquaplcno, non fine limo fundi. Earum unius iconem exhibet> quam ait maiorem elfe proportione quam oportcbat,&pinnulam dorli anteriorem carere. NATVRA. MOREŠ. COITVS. PARTVS. Vorucitas. Aflus. Cotlus. EncelijnugA ne c cit h ho - t urn pifiik. Partus. Vt capiatur. P lfcis eft voracifsimus,nec vllus puto (inquit ide Gefnerus,) pro fua magnitudine pifcesmaio- res deuorat. Sarpein paruis etiam pileiculiintegri mueniiintur. Profunda femper petunt: adeo \ t Albertus Hribar,in lacu circa Conftantiam ad trecentos palfus fub aqua hamiscxtra- G hi. Pifeem doloium & infidiofum efte aiunt, forte quia plerumq; in bundo degit, vel excauernis vel aliter latens ex improuifo magna celeritate in prardam fertur,vt Muftella? etiam terreftres acfelesfo- lent. Scribit Chriftophorus EiKelius a pifcatoribus čredi ore coire cum raniš aquaticis maioribus: h- cud videmusfepe(inquit) animaliadiuerfa?fpecieiinuicemcoire,&c. &nefcio quidilleipfcpilcisra- nini prte fe fert ore, deinde pinnis inferioribus ad caput, colore, tempore coitus: poftremo quodom- nium maximum eft,ftomacho. Depingit autem uentriculum huius pilcis cuius tamen figuram, qua- lem exhibet,dočiis minime pro uera uiuaq; obtruferit • E medio enim uentriculo tria quafi brachia_. artieulata cxtendit;& fingulis brachijs manum addit,palmam uidelicet,id eft,latitudinem quandam, qua: in digitos quinq; iplos quoq; articulatos,qualesomnino hnmani funt, &longitudine impareslin ditur. Cteterum rana? perhyemem aliquandoreperiunturcirca tepidiores aquarum fcaturiginesia, ipfislacubus,&aliquandocum Muftelispifcibus in profundo agentibus extrahuntur, oreeisadha?- rentes,tanquam exugendi gratia cibi. vt hincfortefufpicati fint quidam hos pifces cum raniš coiro. Parere incipiuntmenfe Decembri,alia s tardiiis,alias citiiis in hcc menfe,pro caloris & frigorisratione alicubietiam in Ianuario. Soli pifcium fenedute obctecari creduntur. Capiuntur hamis ac retibus. H VSVS IN C1BIS ET MEDICINA. B Otatrifta vbiuis capta per fe palato quidem gratilfima,mult6 tamen gratior, lautiorq; habetur in puris rapidifq; fluuijs capta, carncq; candidiore acfolidiore. Commendantur potilfimum Septembri menfe. Apud inferiores tamen Germa nos, quorum amnes minus puri funt, tar- j CQr - s i aus diorefqifluunt,in contemptulunt. Comendantur autem potifsimiim propter iecinora,in quibustan- ' tafaporis gratiacft,vt apud Turingos olim comitis cuiufdam Bichlingorum matronam, omnes dicat principatus fui reditus ineorum delicias confumplilfo. Laudantur ha’c pra?cipue ante Natakne. Om nox\a-> Domin.icum:circapartuimprobantur,quodhoc tempore nonnullisin aquisgradinofa fiant.Ona aiut ( /j e . femper valde moxia elfe quibufdaminlocis,vtcirca Neocomenfemlacu Sabaudie-Cauponesaliqui excills iecinoribus pifces viuos aqu£ reddut, confuto priiis vulnere. Coqui peritiores ,clixandu hunc pifeem De Pifcibus. Lib. V. 579 A PifccTninviiio&igidoigniitnponunt. Štendclius quidearte coqumaria Germanice teiT^, fcripft: Mlifteh: (inquit) infattaginc,aqupftigida;immi(fe,nccmu um h lfc>^P --ctteruidas & tandem modko acero,aut potius vino affuuto, param adhuc ebulitant. Lic.bit au _ t ura**«« apponere, velin mre croceo irigtdts. Ventricutam hutusptfctscum fmsappendtctbttsmlas ^ vires tradit Encelius. Inueteratum enim, vt,fit{inqutt)tn Saxoma a matroms , tra-l - ■ , j dat harentes aut relidasin parat,in potu datum: &: magn, moment, effe ad ontnta v m Suettiapairtmincauponis&diuerforijtparietibushatrentesh.ventrtcuItareaZetaram ornac^ fiintur,ab edentibus iliudreie&i,vtexiccatiferuentttr, &cum pottone altquahauftt a copP, s f ^ Oto«« busliberent. Colligiaiunt&okumeahepatead folem veladfbmaets ca prem Mpentom' ^ _ tritreum: datum id oleutn & flauutn efcaduerfusoculorum fuffufiones vtile.item nubccutas ... cula$ 3 qu« ab angulis oculorum nafci incipiunt. Muftclla foffilis* D E PISCE F O S S I L I. Cap* Vili* ERMANI iftiufmodi genus pifcium quod non vnoin loco ex terra effoditur, Mufieh fof BcifzKer vel BeifeCKer,Georgius Agricola PeifKer^ alij Meerputten appellant. Eru- filis. diti quidam Mufteliscognatum putant,&MuftellamfbfliIemdicunt;ideoquenobis Defiriptio. in hunelocum reie&useft. Longitudine eft palmi, (vt Georgius Fabritiusad Gef- nerum fcriplfit,addita hac icone,) craflitudinedfgiri: quanquam maiores etiam mul- Color ' toreperiuntur. Dorfum colo riscinerei,cum pun&ismultis,maculifquetranfuerfis, prtiiu nigris.partim c«ruleis. In lateribus linea vtrimque nigra & alba. Venter flauus cum macu- j ls albis,& punčlis rubris ac nigris, ta paruis ac fi acu fa<Š« eflent. Ab ore čarne« particul« eminet, r ocus . *lUasnandoextendunt,extraaquamcontrahunt. InMifena trans Albim diiobus Iocis, quod fcio j^diuntur * Ad Polnitium amneirgprope Ortrantum: & ad Dobram riuum prope Hanam oppidum. , ClT1 m pratisad Rederam fluuiumcopioseefFodiuntur,fi flumeninundet. Exterr«cauernis ingre- j. ^ tUr etiam lacus & paludes. Cum aqu« extra ripas excrefcunt, e terra prodeunt; aquis autem_. ^ ‘dendibusjin pratis campifuerelinquutur,& vbigregesfunt,reli<Ši voranturafuibus.Sordesamar, c !nc i°acas J qua?aliapurgarirationenequeunt J iniečii,omniaconfumimt. Cum inriuis paludibufue ‘Piunturrecentes/olentatenuioribusetiammenfisadhiberi. Seruiuntinprimisfraudi agyrtarum, ^ ‘eosalunt & vitris inclufos multitudini oflentantproferpentibus,quiaformaa paruo ferpente non sAnfpsrettf. f U tlI ?i % ur a differunt. Suntquieosfpirareputent. Vbi enim plureshuius generis pifces limul a . n 5 * ‘P Um a fupra eos effe rt ur. Vitro inclufi ore anguflo, crcfcunt, & fuo quodam fucco viuunt vfq; 1 emc 'ftre. Ha?c ille. C«terum ne quis fabulam putetjubetprftercaaliorumrem ceftimonijs con- r piare, Pifces loffiles (inquit Georg .Agricola in libro de animantibus fubterraneis)duoru generum Ccc mueniun- I 580 Vlyfsis Aldrouandi Carnis qua< Btas. De natura frunt , Cjobio. Orius. inueniuntufj fed intra terram nonnihil teretes, vt Anguilla^fed pelle carenttenaci: fquami$ etiam, vt H & Gobij: duramq; nec admodum iucundam guftui habentčarnem. Maiores crafli funtfereduosdi- gitos;minores, dfgitum.illilongi,circiter palmos quatuor: hi tres. Sonum edunt acutum. Eos phar- macopoJa? in vitrum inclufos de trabe fufpendunt, vt fpečiaculum hominibus prtebeant: longoquo tempore alunt pane & alijs quibufdam. Ex fluminibus autem, qua? currunt in locis paludohs egrelfi per riparum venaslongiiis penetrant & interdum in proximi oppidi cellas vfque fubterraneas 3 in qui- bus vinum vel zy thum foletcondi. Ha?c Agricola, & rurfus pok recitata Theophrafti verbade pifci- busfoifilibus,fubdit: Veriim nullospifces 3 quiin fluuijs verlari femperfoliti fuerunt 3 poftinundatio- nes in locis ficcis 3 reli vel vt animantia quxdam in fuis Utihniti hyeme condtta dur ant ,Jinc flnfitfere fr motu torpida. ,Qu'od(i loca illapriufjuam denuo aqua accedat,f Tifces con- diantur> pifces illi mouentur . Sic fr in Ponto contingit pifces glacie & gelu occupan,ncque fen tir e, ant mo- gelatiinpa uertprt us , qudm tn ollas coquendt inijciantur. Pra cateris autemGobio hoc accidere videtur. Eereautenu tims retam ffile s pifces funt fo quod ab inundationefluuiorum,in locis qux refccantur,vel ona, vel alia principia qnendts tdoneaptfcibus reltnqudntur. Nonnulla enim non ex ouis ortuntur, vt Anguilla (f Centriftu • bt hoc in Her ac le a c ir c a Lycurnfluuium contingit. Principia aute hxc in ter ra reličta,perficiuntur, dur ant qi • Neque abfurdum efl ho s pifces dur ar e. M uit a enim huiufmodi ammantium exiguo egent nutrimento flicuti flrpentes quoque , f qux latibulisfe abdunt. P rim umfcilicet ipfli oua humore e terra mdndnte, deinde eo- demndti c x ouis pifces nutnuntur. Ad magnitudinem turne n aliquam eos e x erefere neque verifimile e sl > neque f er tur, c um (f loči angupiia fr alimenti penuria impediant . Cx ter um dur ar e in aere hipifces noiu non rnulta refrigerationc e is oftu effe: quamobrem fr Anguilla tuminaere multum temporisviuit > tum in aqms turbidis Ulico fuffocatur. Et flmiliter fofsilespifces d terra eos ambiente quantum fitis efl,refrioerantur. Sed quod circa fofetles ho Q refrigerČ- p a phlagonia pifces contingit peculiarem & abditam r at ione m habet. lllic enim profunde admodum multos Čr bonos pifces efjodi aiunt: cum neq' J inundare a q stani umni trm ijs in locis neq ; ah ter colligi animaduerta.' tur, vnde feminia & principia geni rattonis relinqut dicirnus. Rehquum efl vt fua fponte nafcantur , tdque continuo. N e ep enim coire interfe po (funt. A ut igitnr hoc feri extflimandum e sl ratione loči 3 qui humidus , fit-,(f omnino ferax huiufmodipifciumpropter certam caltdi humidique cornmoderationem. Oriuntur au¬ tem quandoque fr ulij quidam pifcesfponte ; aut humor e s quofdam alicunde manare cogitandum esl, nerationisprincipiafccum adferant: qu.e mox locus idoneus fr reciptat fr alat. Praterea hoc tnqiurendum de vtrtfjuepum ilhs qui m aere viuunt,tum fofsilibuspvtrum in aquam immifsi viher e vale ant, an inpro- prio duntauat loco, quteis naturalisfitficutifua fr marinis frfluutatilibus aqua . Nam ex h is quoquenon nifipaucimutationem fufltnent. Nam qutin aquis reflecatis terram fubeunt fr qui glacte gelati detinen- turfls famtliarem effe humorem maois qudm alqs [ e fodilium genere ) confiat. Er go pifcium alij flmplicis nat urx videri debent,altj amphibvj fcundum Democritum ,vtfr altx quxdam animantes. Vtuntur e runu aereqnxdam ,ex aquaticis)x// prxdičlumesi. Hucufque Theophrahus 3 exquo muka tranftulit a Plinius * L-9>c. { 7 . qu;g quod huius argumenti luntjOtnnino referam. Circa Heracleam fr Cromnam( aliasadditur,& Ly- H cum amnem: probenimirum 3 mox enim fequitur ,eodemq-, Lycoamne,) fr multifanaminPontovnum genu s effe T heophraftus prodit,quod e x tre masflumtnum aquas fecletur,cauernafq\ faciat fibi in terra,atq i in his viuat ,'etiam reciprocis amnibusficcato Utore, ejfodi ergo: motu demum corporum viuere eos appro- bant. Circa Heracleam eandem eodernq; Lyco umne decedlnte, ouis reltcits m Urno generaripifces, qut ad pabulapetendapdlpitent,extguts branchijs,quodfieri non indigo humoris,propter quod fr Anguillas diuttus viuere exemptas aqms. Oua autem infcco mat uran, vt teštudinum. Eadem in Ponti regione apprehendt glade pifcium maxime Gobiones ,nonmflpatinarum calore vitalem motumfatentes. lnhis quidem,ta- metfi mirabilis, e H tamen ahqua ratio . ldem tradit in Paphlagonia effodi pifces gratifsimos cibis terre- nos, alt is fc rob ib tis, in h is locis, v bi nullt reslagnant aqu t , miraturque fr ipfe gignifine coitu. H umoriš quidem vim aliquam ineffle, quam (qualem Sc )puteis arbitratur, cum in nonnnllis repenanturpifces . £dmcquid efl , hoc c er te minus admirabile talparumfacit vita fubterranet antmalis > nifl flor t c vermiunu terrenorum frpifiibus natura efl . Sic Plinius. vt mr. Non coire • 6 De Pifcibus. Lib. V- DE LAMPETRA FLVVIATILI. Cap. IX. • NOMENCLATVRA. 581 fluuiatilis Gefncri. B b Abent & fluuij nonnulli exiguas Lampetras ,quas Galli ob paruitatem Lampryons & Lamprillons qua Ci par- uas Lampetras dicuntjTholofam apud quos abundant Lmptlm Chatillous, a titillatione, vt Gefnerustradit,propterea V Aru< b_ quod cu m manu tenetur 3 quafi titillationis fenfu varijs fluxibus vi deturcontorquere fe & elabi. Germani nomine cum marina com- muni Neunaugj quafi eneophthalmum, Bohemi & Poloni Ney- iiOK & NaijnoK. Nobis puto incognitus pifcis eft. FORMA. DESCRIPTIO. LOCVS. CIBVS. M Arinis (inquit Rondelctius) partibusinternis & exter- nis & colore firniles, fola magnitudine differunt: qu«- dam enim magnitudine funt digitali: ali« vermibus terreftribuscraflioribusaffimilantur. Caroeft tenax 3 fpinanulla; Caro. profpinadorfi, vnus continuus neruuscauus qtio humor albus continetur, fimplex, abfque vllis neruorum coftarumue ramulis. Inteftina tenuiflima. Ventriculus vix apparet: nec mirum ciim fo- y entt ' lCu i Hs i lo fu&u viuat. Foramen in capite fupra 3 ficut Lampetr« maiores habet. Influuijs&riuulis 3 inquibuscapiuntur 3 nafti velindo i,ocns. liquet 3 qudd nullis marinis Lampetris ibi aditus patere poffit, ciim neque illi in mare confluant 3 neque mare cum ijs vila part merdicuntpere tio . ionguiEL.. Saluianus Salmarinum vocat 3 additqueSalamandnnum quoque noininari. FORMA.- DESCRIPTIO. .v.. ' -Vvj//, ■ * ‘./K $ ^ cem ^ uncin 'pf* 0 natalis Šaluatoris humanigeneris ieiunio 3 anno fuperiori 3 quifuit vnded- ■ ^ mus fupra millefimufexeentefimu,acceptumab Illuftrifs. Cardinale Carolo Madrucio, Tri- denti Principe 3 Domino meo colendilfimo 3 fic defcribebam. Corporis forma, pinnarum nu- ^ *nero ac fitu cum Truttisac Salmonibusfereconuenit: c«terum fquamis caret i etfi fquarnofum efte . profteatur Saluianus. Capite eftrotundiufctilo, retufo roftro. Oculorum pupillam nigram aureus 3 c qui in mortuo poftea fuit ruherrimus.ciroulus ambit 3 ac quam maxime fplendens. Ante eos forami- na duo 3 auditus vel olfadus inftrumeiita 3 rotunda 3 manifefta. Oris maxilla inferiornonnihil recur- q u Uu 3 vnco furfum vergente: eftquetbtaJeamandibula alba. Linguaeiufdem coloris; item palatunu.. "forum os infigniterdentatum. Piftisipfe rotunduspotius,quam latus eft. Pinn« funt numerofe- ptem 3 omnes fine aculeis 3 quinque fupino, bi n a’ prono corpore:iuxta branchias dua?, totidem in me- Pwn&. dio ventre,quinta ac poftrema a podice 3 long« omnes ac lat«. Qu« ad branchias funt 3 triplici colore pnrdita? 3 vbi enim longiores funtihoc eft 3 in ipfo exortu 3 albicant 3 mox tote rubcnt,exceptis neruis qui mgricant 3 reliqu« tres ficuti in exortu magis quam ill« albentbta quoque rubedo in his intenfior eft 3 mgredine vero plane carent. Prioresquatuordecim neruis conftant 3 fubfequentes nouem 3 nouifiimg ; ; decem: qu« vero in medio fere dorfo confpicitur.duodčcim neruos habet:alcera non longe acauda 3 y? ‘jscaretjinoliis & cutacea 3 vt in Truttaceo genere-maleq; ceuneruofa a Saluianoexpreilaeft:vtraq; dorfo concolorbd eftnigricans. Caudaiunataeftjeiufdem coloris 3 non rubra 3 vtilleait. Podexiii_, Cauda> Jrno ventre iuxta exortum pofterioris pinna?. A branchijs ad caudam linea exilis, redi ad caudam-, v fquefertur 3 afperiufcula. Latera nonnihilaibicant 3 &nune rotundismuncoblongis 3 ijfdemq; nune 0 QY ' ^aiufculisjnuncexiguismaculisfubfuluicolorisconfperguntur. Totusventercolorisfermecrocei, Vtems . aut vulgaris mini j. Vterum habetadmodum procerum atque latiftimum, vtpote qui totam corpo- ris capacitatemoccupac 3 ouisrefertus eiufdemfere magnitudinis, fuluisauroquerefplendentibus 3 ^tgaritasaureasdiceres. Inteftina albapluribuscircumuolutionibusintorta. Iecur breue 3 latum, / nteftina.. v nicoduntaxatlobo conftans 3 flauefcens. Veficafellisinuenirenonlicuit. Lien maiufculus ex atro tl jbens. Ventriciiluslongus&carnofus. Caro 3 vtin Salmone,rubra. Longitudototius pifcisaca- Longitudo . P lt[ 5initio ad caud« extremum fpithamasbinas explet. Addiderat liluftrifTimus heros 5 binos alios 3 ^ Uos mares efie per litteras fignificabat 3 defcripta f«mina,& breuiores & exiliores. Iconem lequens ^gelladabit. ' L O C V S. F Luuiatilis pifcis eft (inquit Saluianus)in frigidiflimis ac faxofis fluminibus nafcens: Non tamen in omnibus autquam plurimis reperitur 3 fed in paucis foliim quibufdam.Nafcitur enim in flu- . mine cuiufdam loči vulgo Valde nondidi,circiter viginti millia paffuum a Tridento diftands: ,n a ho fluuio quem Briftinam, qui quadraginta millia pafluum a Tridento diftat 3 vbi etiam cre- itffi 0leS P rocrean,:ur * H«cille. Atqui Illuftriftimus Cardinalislacuftrem pifcem effe mihi per literas nifiin lacubus montium Tridentinorum capi,quareconijcio Valdenon & Briffinamla- Um>n °n fiuuiorum nomina efto. NATVRA. SH N A T V R A. MOREŠ. N On coit verno tempore 3 vc idem Saluianus arbitratur/ed in fine Nouembm, & mcnfe quoque Decembri , quare &£ftatt> parere , vt ille vult, vero haudfatis confonum videtur . Vefciturpifcicu- lis 3 & in eorum inopiaaqtiarum recre- tfcfus. mentis. Singuli fere capiuntur, vnde folitarium potius quam gregalem efie čredi poteft. V S V S IN C I B I S. catifiimus. Caro ei tenera_, quidem, & qua; brcni temporepu- trefcit, pinguifque, fcd minime vifči- da , f itifqnofriabiiis , atque adeo boni fucci & quce fiicile conco- quitur a ventriculo. Para- ri vario modo poteft: quouis auteiru modo paratusjfuauiftitnus eft 5 &lautiores diuitiummen- fasduntaxat di- gnatur. Ifcis eft, quis alius (inquit in litcris ad m e Cardinalis) deli- DePifcibus. Lib.V. 58* A DE FLVVIATILIBVS SQVAMOSIS ET PRIMVM DETRVTA FLVVI ATILI. Cap. XII. S Y N O N Y M A. E T Y M V M. Luuiatiles c«eterofque dulciu aquarumpifceslicet antiqui fere pra:terierint 3 taquam marinisdeteriores: funt tamcn non pauci 3 quos noltra &’tas maximopere cclebrat, illifqj etiam pneferre non veretur,quales funt Tnitca 3 Carpio 3 Salmerinus 3 fimilefq; alij. Trutta 3 fiue vt Platina fcribit Truta 3 fiue Trotta Italicum nomen eft 3 a Gallis 3 qui- bus Troutte 3 veIpotius Truettc 3 velab Anglisquibusa Trute vel Trovvtappellatur, ^ acceptum. Rhati qui Italicaling.ua corrupta vtuntur 3 Criues vocant,tefte Gefnero. Co PP a §rammaticusItalusTorentinamnominat,rečtius Torrentinam vocaturus , atorrentibusni- Torentina. j Irui n: in his enim & riuis montanis abundat. Germani alijs in locis aliter atque aliter proferunt 3 ein ° r GForhen 3 Forine,Forell: Belgte vero Voren dicuntj Bohemi Pftruh 3 Poloni PftraK. Trutas Plati- vn ^ e Vputat a trudendo quafi trufiles vernaculalingua di&as;quoniam fempcr in aduerfum & impetuo- vn ° ^flumennitatur 3 aduenientes vndasfuperare contendens. Gefnerus Germanicutn vocabulum ' ltratur >quibus trut 3 gratum ac ddideratum fignificar:& quamquam ipfi aliud (vt diximus) huius P cis nomen (inquit) vlurpant,potuerunt tamen a b iplis 3 v ti & alia qua?dam olim 3 Itali & Galli hoc ^rnenmutuari^uotempore Gothi prarualebant. Noltrifpeciem Trutta:lacuftris, quam Galli Vm- at n 3 arubicundo colore 3 Roote nominant: a quo colore 3 liue fimpliciter 3 fiue propter maculas in ple 'lque 3 aut čarnem in aliquibus 3 rubentes 3 genus totum Rotta,vel T. prepolno Trotta 3 vt Itali profe- ^bdenominari potuit. Fi £c ille. Ca:terum & D. Ambro lij tempore 3 quod fuit ante Gothorum_. !t pperium Truttam vocatum fuifle hoc genuspifcium vel ex ipfo Ambrofioconijcipoteft 3 qui vulga- ttomenclatura? vicinitatedeceptus veteribus Trodtam, qua: Amiaeft, vocaricredidit. Ipfe enim Trotta D. r °$am vocatin Hexamero,vel 3 vt Gefnerus citat,Truttam. Antiquis cognitufnefitan non 3 alij ali- Ambrofii. r Lntiunt. Grapaldus nullam eius in veteribus fcriptis memoriam extare miratur: & Hermolaus An veteii- r u °que quid fit 3 ignorare le profitetur 3 in epiltolis Politiani. Eorum vero qui non incognitum fuillo ^ us nota ‘ aliter fentiunt:Malfarius eorum fententiam improbat 3 qui Truttam Auratam veteribus di- volurrejitem qui Percam fiuuiatilem Aufonij vocanr, quonia & in delicijshabeatur,& Pherca fere j v Ferca Germani«dicatur. Carolus Figulus eiufdem Aufonij Thedonem elfefufpicabatur: car- f ] oe ^ 0 vnde & ipfe induci potuerit, nefcio (inquit Gefnerus,) nili aliquam forte literarum fimilitudi- f ont j. ^niarit^uiE vt nulla cfRitafi velmaximaelfet 3 nihilconduderet. hoc enim abfurdum 3 quod , n< lem pifcem non modo Thedonem (cuius tamen feorlim Aufonius meminit,) fed Salarem quo- Farionem ab Aufonio vocari putat. Gillius quidem,Bellonius 3 item Rondeletius.& alij non- Sa } ar l ^ li donec tam Salar^dmbiguupjue Amborum medio Tario interceptefub &U0. c l u °d pro Trutta argumentum ipfi adferunt,-■ TurpureifijueSalarftellatus tergora guttis 3 b R ' tl,nus Salmoniparuoquam Trutta: conuenit: vterqueautem in Mofellareperitur, etfi Saluia- Rm tm P ta Tri l tta >qu? in Mofella fatis frequens fit 3 nullum reperiri pifcem in eo flumine dicat 3 cuius t ^? raata *' lnt P ur P ureis S u «is. Farionemquidem vel (vtpleriqueIegunt,) Sarionem 3 Trut- vel Salmonatam,vt vulgo aliqui nominant,Bellonius & Rondeletius elfe firfpicantur, b,n <1 , ea,vt Aufonius fcribit 3 magnitudine inter Salarem 3 & Salmonem media lit. fed cogitaredebe- r.t ^fcem V dci a Gcfnerl,s)A ufon,um dc Mcfell;e fluuijpifcibusloqui: Truttam vero Salmonata, monaU pretor. . lc ^ acultrcni -non fiuuiatilem. Itaque ego (inquit) vt Salarem 3 Salmonem paruuminter- e JiSario. ‘ ‘ ta anontm fimpliciter Truttam 3 fiue Truttam fiuuiatilem. Ex hac enim aaatisprogrdfu Trutta in o bfcu ; n - h< j n Aufoniusexiftimalfe videtur, vulgarem quorundam perfualionem fecutus; nam & Salmonem fis 4t . ic US ? Uldam ailt hor 3 cuiusde animalibuslibricxtant: Trutta(inquit) vtfertur quamdiu mino- ahire credl - ^Ue ad C 0 ^P? nse xiftit 3 in aquis tantumdulcibus nutritur: ciim autem excreuerit 3 &defcendens mr ’ ^ouinii Coni L nia maris de falfedine eius biberit, Salmo efficitur: quod tamen veru elfe nequaquam fiterif A i lsaflcntur / Er g°fi Salarem & Farionem 3 proijsquosdixi pifcibus 3 accipiamus 3 fimplex 1 oni l cnor jO l anene, id ell Trutta 3 Salmonem fieri putantis 3 vt alij quickm. Sin Salarem., Truttam, \ 5 M Vlyfsis Aldrouandi Varim, T urtur, Truttam 3 Farionem vero Truttam Salmonatam fecerimus,duplex illius error fueiit: tanquam e Trut- E ta fluuiatiIi,Salmonata quaTacuftriseft.,nafcatur; & rurfus e Salmonata, Salmo: quorum vtrumque vtfalfum eft,ita nechodie a quoquam perito creditur, necolim tam im perito shominesfuillc puto, qui ita iudicarint. Fafio etiam(fi itapotius fcribendum eft quam Sario,vt Figulus & alij quidamren- tur,) ipfo nomine ad vulgaren) Germanis nomenclaturam accedit. Aliqui Truttam Latine Varium vocant, quod nomen fimiliter & cum GermanicoTacit,& pundorum in hocpifce varietatem deno- tat: alijmaiorem Varium: vtalium diuerfigenerispifciculum, Varium m/norem, de quo in corolla- rio de Phcxinis diximus. Galli enim Veronum nuncupant. Ab hoc etiam diuerfum pifcem,Gobilira fluuiatilem Aufonij, varium & maculofum, Placentini Varon, Mediolanenfes Vairon appeilant. Aliusetiam Grtrcorum Pceciliasa varietatc didus. Quamobrem vtdeclinemus homonymiam_,, Truttam Varij nomine vocare non placet: vti neq; Turturis, quod nomen rccentioresquidam ei at- tribuunt, fine authftrc: cum Paftinaca etiam marina fuperioribusfeculis Turtur appellatafuerit. Hg: itaq; Gefnerus,cuiusdc Farione fententiam inuitusfereampledor, inuitusinquam,quod Aufonium difertiifinium poetam erroris infimulare omninoerubefcam : czterum cumqui tandem alius ipd Trutta efte queat,quam tamen prgterijflfe vero non eft confonum,Vtpote in Mofella haud infrequcn- tein, non conftet,mutatafcntentia (opinabar enim medite artatis Salmonem efte, vt verbaeiusma- F nifeftiftmeindicant)cumGefnerofentioFarionemTruttamefte. Iouiusfufpicabatur, Luporgou va ~ alios varios a Columella didos, fluuiatiles efte & in fluuijs nafci, neq; alios efie quam Truttas: vade Lupus ^ Truttam (inquit) ab aliquibusinglorijs authoribus Varium maiorem appellari videmus. Certe Troda admodum varia eft, nigricantibus (de lacuftri fentire videtur,nam fluuiatiles ranr vel raris Vanus ma in -locis maculisnigricantibusinueniuntur,) macuhstotum dorfum fpeciose pingentibus. Spigola: }or ' ( Lupi) vero vnicolorespotiusatq;argentea?efte videntur.quanquam &ipfa: velutiad retinendatn Lupini generis appellationem fubatris pundis, Ted minoribus & languidioribus, quam in Truttis vi- deamus-notata lint. neq; enim arbitrandu eft Columellam per Lupos tradudos in Ciminuai& Sa¬ botinu m lacus, vel Truttas vel Luciosintelligere voluifte. Superuacaneumenim fuiftet Truttas in- didifte, quarum maximam copiarn fuburbaniairrnesomni anni tempore fuggererent, vtex Reatinis, vS-ubIaqueanifq;, vtexipfoTburtino Anienequotidie videmus. Pra'tereaneq; Romana? luxurire» ncqj admirabiliorismagnificenthefuiftet, alios qu;im pelagios pifcesillisinlacubusdifteminafte.de> marinis enim Columellaloquebatur, & quidem nobiliifunis, vt de Auratis & Murinis fimulcunu Lupiš ipfis clare teftatuseft; quos tamen omnes deficiente paulatim eorum fobole, cum diiinatura repugnare nequiue-rintj penitusi-nterijfte videmus. Improbumq; illud fadum & didum luxuriofunu ^ Philippiapud Caflinatem hofpitem,certiflimamfacitconieduram, Lupumillum , quem vtinfulff fimi faporis exuperat,& prebro lubinde fueritprofecutus/uifle Truttam : cum in illis amnibus Caifi- natium, Soranorum, & Arpinatium Trutta pl uri m te capiantur 3 qu as Spigolis Tyburtinispinguiori- bus minime com^arandas Philippus efte iudicabaf. Plinius quoq; aliquos Lupos a candore Lana- tos appellari dicit, & illud quidcm proprie & erudite. Nam Lupos 3 id eft Truttas in vniuerfum le- cundum carneslubefcere: Spigolas autem pelagiaspariterac Tyburtinasinfigni candore albicaro clariflimeconftat. CtcterumTruttamnonfacilein Tyberireperies,ficutinccipfam Spigolamalijs in amnibus vrbipropinouis, Flucufq; Iouius, cuiusfententia? Saluianus etiam fuffragatun Trutta pi- Saluianiop] leis Gr^corum nemo( quod quidem fciam, mentionem fecit 3 inquit Saluianus) Latinorum vero etfi »do- nonnulli metninerint 3 non omnes tamen eodem cum vocarunt nomine. Columella enim inquiens: T umfine macula (namfiimt (fi vanj) Lupos includemus , Lupos varios Truttas noftras vocare videtur. Nam vti nullum Luporum maculis itainfignitum videmus, vt variusdicipoflit: fic pifciumqui ma- cularum ratione 3 quibus depidi funt, varij vocari merentur, nullus eft qui potius quam Trutta ad Lu pi accedatfirnilitudinem. Veriim ne folis videamur coniedunsinniti 3 Ifidorum Hifpalenfem,inre- ^ 3 quibustempeftatefua vtebantur ( vixit autem plus odigentis ab hinc H Pifcesčl co- lore dtčli. 1 L.^.dere- mei. c. 43 . cenfendis reruni nominibus. annis 3 ) teftem haud contemnendum confulamus. Cum enim feribat: rificium uonnullt acolore appei¬ lant ur , vt V mbra ep uta colore vmbrafiunt: (fi J ur at a , cjuia in capi te auri colorern habent; (fi Varij a va- rietate,cjuos vulgoTruttas vocant •' apertiflime noftra? fubfcribit opinioni. FI c tamen (ne quifpiam_, nominum dccipiatur fimilitudine ) animaduertidebet, pifcem etiam illum 3 Tu>vyet\ičov quem alij Afteriam 3 id eft Stellarem vocant 3 7rotxtXov } hoc eft varium vocari ab Athenaio: ( cognominatur is potius quanr vocatur vari us 3 ) Paufaniamq; & Euftathium pifcem quendam vocalem in Aorno flu- uio rcpertum 3 '^-o/^A;ai/ 3 ideft 3 varium vocari,feriptum reliquifte: vtlatius odagefima prima hifto- ria pertradabimus. ( Atquiin eahiftoriade TurdofcribenSja/oA/^cognominarimeminit: vt& Co- racinua/oA/ 3 & Scarum d/bMv/id eft, varium:de Poecilianihil.) Praiterea Plinius Valqrianus illo quilibrumde morbisatq;remedijs confcripfit, 3 Truttam vocauit diccns } Pifiesdeflumtnecjtupetram habent , vTrutti(fiSaualei, comede. Deinde etiam D. Ambrofius Truttam appellauit, fimiliter vt Ifi- dorus iVulgarem nomenclaturam efte teftatus, his verbis: rificium alij ouageneranti vt i/ cjuosL ruttas , rti vocant De Pifcibus. Lib.V. 587 A Vocatit. Hčc Saluianus. Truttas vero noftras non efTe Lupos varios,feu maculatos, Rondeletius do- cet,tumin Lupi, turn in Trutta fluuiatilishiftoria. Ego quid de Lupiš varijsfentiam, in Lupo cxpo- fiii.Gefnerus Rondeletij fententiam anoftranonnihil variantem, at in hoc eandem quod Lupus va- tius a Trutta difterat,contra Iouium & Saluianum defendit. Saluianus Ilidori verbisnititur,quefunt: fifcium nonnulli b colore appellartur» vt varij a varietate , quos vulgo T rut tas vocant. Sed ali ud e It t in- quitGefnerus)variosdicere,aliud Lupos varios. Eq uidem lfidorifeculo pifces qui vulgo noniina- bantur Trutta, ficut hodieq; Gallis & Italis, aliteratis hoc ceu barbaricum afpernatis, Varios voca- tos čredo,non tamen prifcis Latinisidetn nomen pro hoc pifce in vfu fuifte. JEidem Gefnero ramen. Aelianusin Aftra?o Macedoniiefluuio pifces colore vario diftinčtos, (rkn ypba,vzcffas-iKfisg)' nomi- k Lii 7 -c-f *\ e abincolis Macedonibus interrogando, gigni referens, qui peculiares quafdam in fluuio mufcas, Varvi Aclu- ^ r cafummamaquam volitantes,appetant,Truttasintelligere vidctun vtpote pifces,( inquit fluuiati- nt i ul ‘ * e s,varios,& mufcarum etiam, ficut & aliorum vcrmium, appetentes. polfunt autem facile, cima lal- ^ valeantpr^ cceteris pifcibus , mufcas quoq- extra aquam volitantes arripere. Addit Aclianus pi- Icatorespro hismufcispurpurafcentelana hamum veftire ,&gallinaceaspennasduas cerei coloris ^ ac *dere,vt pifces decipiant,qualibusdolis etiamnumad pifcesquofdamcapiendos vtuntur , Thy- ^aallos prarcipuč & Truttas. Gra?cum equidem vetus Trutta? nomen, tum Aeliano, tum viris hačte- fiuseruditis & cvouctTo6npa.ic Ignoratuin omnibus, primusego noftrofeculodeprehendiffe mihi vide- 0r :vtfupraetiam oftendi,hicaliquaexparterepetam, non fineaučtario philologia;. Mnefitheus a pud Athena?um in očtauo Truttas appellauit Pyriintas. Ex flumatihbus (inquit ) oprimi funt qui m py runtas . Ta pidifsimis fluuijs ver fant ur > vtpyruntes (o/ ts Ttvpžvnc, : malim « 50 / orvpčms ) Hi enim non gi- l^untur nifiin rapidis &gelidis ; fluuijs,& facilius quam cateri flumatiles concocjunntur .Natalis de Co- Rutibus,nimium plcrumq; fidusinterpres, oi ts Trapam? legit& tranftulit,quiq; rubefcunt. Mihi pla- c etlubftantiuum efte nomen,quo pifcesquorum memipit,tanquam eorum qui vel pra? ca?teris pra:- Cl pites, ac gelidas aquas fequantur, appellentur. merito autem Pvmntas,id eft Truttas prarcipue no- ^inauit. Has enimfcio in fluuijs quibufdafeu riuis montanisafperioribus,vbi nullusalius pifcis viuir, (i ] Uc propterlocorum firigiditatem,feu potius pra?cipitia,) folas leperiri.riupo« verbum a vt Pyrnn~ lif ({]' + * ***/7*, ^ . tl/- f>nur\ m m ‘ITrtn n. 17---* ^ r . ‘ ' hensti lo- cul confide- 1 Tg ~r, ' A --- / ;*tiutv u * zviun, uz } iiTa.ToigTa)v 7roictucov ovtv,, t»» ^ beof f' Qil amo brcm cum in rapidiflimis amnibus authorinquiat,optimos pifces fluuiatiles ef- ratus PŽiore^fl adhUC mcliorcsefre infinua rc videtur,fiijsin fluminum locis verfentur,in quibus ra- pr 0 0 j T ; Hu * u «»untjpropternimirum maiusexeicitium.Conijcititaqj,necfe falli putat Cafaubonus, ‘^Petul ^ 1 '^ 1 ^ 55 -j c ^ c >°' Tž i7r ' 1 P«" lovne, pa?enim in flumine eft,qua max»mevcrgitaquam apud G ', ea pars ^Pidiffima. ibi igitur oprimi pifces:quemadmodu docere author hic vol uit,& toties ^fcrnrcr medicoslegere licet.Potcramus (inqu!tidem Cafaubonus)/^//^^ pifces Empjri ti Gefnero ?.” p Pyro J de c l uihus vltimo capite dičturi fumus.-fed id non probatur nobis. Sicuti igitur f es . aci e concefferim,locum illum Mnefithci,ad Truttas,vtputa, vbi rapidiffima funt flumina^ obfer- .DlfferČtU i loco. Tflitin fla- ul coloris. Differentl a maculis . Trutta Sal- monata. * L.9.c. 18. Trntta cum Sulmcnc ma jimaefieaf- f.aitaum. Vt a Salmo- >i<’ diflingua tur • Vlyisis Aldrouandi obuerfantes pr*dpue pertinere,ita Pyruntes proprium Truttarum nomen dfe,nequaquam credide- “ rim. Nolim tamenlečiorantiquam aliquamame nomenclaturamexpe cum Salmonibus communia habent,adeo vt Rondeletius Truttas Salmones vocare non fit dedigna- tus; Salmonesin marinos&fluuiatilesdiuidens3idque 3 Plinij vtputatauthoritate fcribentis :InAtfui taniaSalmoftnutatilismarinisomnibuspr&fertur . Ait autem hunc Plinij locum duplicem fenfum ha* bere poffe,vcl enim vt Salmofluuiatilis marinis Salmonibus pr*feratur: dc ijs enim pifcibus (inquit) Pliniusloquitur,qui prolocorum varietate principatum obtineant, vel vt Salmo fluuiatilis marinis omnibus pnrftet. (quam pofteriorem interpretationem probat Gefnerus; EgoSalmonemfluuiati* lem,non Truttam,fed qui in fluuijs capitur, Salmonem intelligo.) Sed Salmones marinos e/fe expe- rientia comprobatiin Ligeri enim,Garamna,Rheno,& alijs Galli* Sc Germani* fluminibus certunu eft capi Salmones etiam nonnunquam mir* magnitudinis e mari illuc profečios, in quibusflumini- busaliquandiuenutriti,pinguiifimi,fuauiifimiatquelautiilimiredduntur. Qui in fluuijs reperiuntur, aliundenon profečiijTrutt* vocantur. Quod fi cui mirum id videatur, contempleturqu*fodiligen- “ tius Salmonis ac T rutt* fpeciem ac notas iingulas,is procul dubio cas omnes adeo confentire perfpi- ciet,vt facilemihi fit aflenfurus. Hoc ego in Salmone& Trutta magna (quam Salmonatam vulgus noflrum vocat,) fum expertus, nec notam vilam qua diftingui poRent,comperi. Idem periculum-. feciin Salmone paruo & eiuldem magnitudinis Trutta,atque eandem in hisfimilitudinem comperi. Id omnibuscommune cft,quod pofteriorem dorfi pinnam paruam habent & fubrotundapinguem- que. Hačicnus Rondeletius. Sum fane Trutt* & Salmcni muka communia; forma nempe tota,& corporis partes cxtcrn* & intern*: caro rubicunda,fquam* exiles, maculf feu punčla, magnitudo, form* mutatio,circa roft.ru pr*fcrtim,ac fimul nominis: {in Truttis Salmonatis peculiariter:) afcen- fus ad fummas aquas/altuum vis Sc agilitas,fuauitas in cibo: quamobrem non eft mirutn ft ex Trut- tisillis, quas Germani Lachfzforen appellant, aliqui*tatisprogreffu Salmones fieri putauerunt: Pinnis etiam quatuornatant,quemadmodum Salmo. Caudayeromaxime inuicemdiftinguuntur. In Salmonibus enim ea gracilcfcit,in Truttis femper lata eft:in »llis piana caud* longa & biftda, vt in Alofis, Ttrutsa fluuwtdi$,£»elhexi. Trima noftra in qua pinnam aliam in dorfo dcfi Jero. jfi fiitMJte y c vbririTO - , ' ii- 'i.'! >1 ?.uhilv. m • Uir.5C.-f;; zoi' :/r.2oinor, •i -fsm non Ddd 5 po Vijfsis Aldrouandi ■MliO Forma* Dmtči. AIofis 3 in Truttisbreuis&nondiuifa. Hisacceditroftrum acutiusin SaImonibu$ 3 quamitaTruttis. ^ Rurfuspartibusinterniša Salmone& Vmbra fluuiatili non differunt., nifi quod ventriculi appendi - 1 ces pluFes &cuidentioreshabent. Cardanus formam Truttis omnibus communem effe tradit,quod quidem de fiuuiatilibus verum fuerir, nam quce Salmonata cognominatur 3 non parum ab ijsdiffert, vtcuilibeticonesconferentinotumeffepoteft. Qu£flauefcuntitem&nigricant 3 ab albis differre Rondeletius teftatur 3 quoniam illis roftrum Rt acutius 3 & veluti in fronte macula nigra. Pmerea al- basminoreseffe&carneminusflauefcente. Fiuuiatiliscorporisforma Lupo (inquit Salu.) perfimi- lis eforoftro tame minus exteto 3 mtigis retufo & paululu recuruo.Ore etia,paulo minore. Alba teftan te Rond.capite Mugile quodamodo referunt: breui nimiru/ubrotundodarnofojvel potius pingui,co Libdedif- Iorisiačfei. Maxilla? &linguaacutiflimisdentib. armantur. b Syluiusfexeorum ordines effe fcribit, fe£l. cerp. primumlabrisconnatum 3 aliosquinquealabroin pharyngem abfcedentes;in quo tamen detesfot in cotitrarium hamati 3 &quicibumexventriculo regredi prohibeant.Idemait branchias vtrimque q uatuor den tibus hamatis & afperis & duris 3 contumaces habere:qua? verba non fatis percipio. Car- danus& £elloniusfexinquiuntiqlinguadenreshabere: addit Cardanus & cer to ordine difpofltos: fcilicet duos ante 3 totidem in medio adlatera pofitos 3 reliquos iuxtajadicem. Qui vero in oris ridu funt,eorum £ellonius 3 quinque ordinešin fuperiori parte palati faciie pofle fcribit dinumerari. Pin* £ nas duas fub ventre fuperiori tergoris oppofitas,& duas ad radice^branchiarum habet, vnam rurfus verfus caudam 3 proxime ad anum, qua? item e regione eff fuperjOris in dorfo 3 qu;t longe minor eft & cutacea. Oculos habet rubentes. Corpus fquamisparuistegkur 3 & čute qua? faciie rugatur } &a čarne diuellitur 3 abfceditque. Dorfum 5 imo totus fere pifcisex albo flauefcit guttis, quales diximus, Magnitudo Cauda in breucm & latam pinnam degenerat. Pinna tergoris, ijfdemquibus corpus maculiscon- fperla eft. Cubitalem magnitudinem non qxcedit. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. PARTVS. Thni- Sqnam&- Color. Qj£tlms a- ijuis gaude- ant. astduerfis ammbus na ut. Totentioru busctdendu ejje. Non omnes aduerftsflu tninibus na- tare. Tonitnta ti- met . Cibus• T Rutt£fiuuiatilesmultisinlocisoptima?reperiuntur: & quamuisin maioribusfluuijscMj 11 reperiantur 3 in minoribus tamen 3 frigidioribus 3 faxofis & inter montes delabentibus potius quam contra fehabentibusnafci°ereconftat. Inaltisitem montiumriuis 3 etiamtU' niiibus &exiguisaquis 3 Truttaefatismagn«e & puleherrima? reperiuntnr. Afcenduntenimaltilfm 10 ’ cinn & contraaquam ludiari magna vi 3 &faltufeprohiouere,ad tres vel quatuor fere cubitosinter- q dum 3 in afcenfuqueant. Exquibusefficitur, vthaudfalfaeffecredamus 3 qua?deijfdemPauluslo- nius fcribitjcas aduerfos amnes 3 vel e praTUptiflimis* etiam cautibus decidentes ineredibili impetufu- bire. Ab Nare enimfluuioin Velinumlacum 3 qirihodie Pedelucuseft 3 ftupenda velocitate volueru modo afccndere crcdh qui lacus ab altiflimo montis vertice certis primo coarčtatus anguftijs, & m° x tota aquarum mole pradpitatus , nec fubiečiis quidem cautibus madefačfis 3 veluti e calo inipfu® profluentem Naran efiunditur. Teftaturetiam Rondeletispropteraquapura’fn'gidaquedcled a tionem aquarum fcaturigines miro defiderio conquirere 3 & in fontesamnefue ex altis praruptt* fcopulisproruentcsincredibili impetuferridd quod (inquit) in Gardonis Gallia? noftra Narbonen- fis fluuij prarcipitijs fieri experientia compertum eft: in ea enim fubeuntes Truttas nonnunquam £ ^“ cidere indifpofitaarufticisretia,quarumtemeritateadmoncri nosoportere, potentiorura viribus ce- dendum effe 3 vt illud prudentiilime dičlum fit. - TehxnunquamdirexitbrachiacontraTorrentent . Semperenimloca fublimiorapetunt- Fallitur tamen Cardanus 3 commune effe inquiensomnibus Truttis aduerfusfluminurncurfusfcrr 1 - nam funt & Iacuftres & in ftagnantibus aquis degentes 3 qu« contra a'qtjas non nituntur. Bellonius etiam dum Truttas fluuiatiles ex faxatilium genere efle inquit j improprie loquitur 3 ciim fint verefa* H xatiles marini. Ide m author eft Aruernos 3 Burgundiones 3 ac Picardosaut belgas 3 item Gebenneij* fes Truttasalereoptimas 5 indequeadalios Galli£epopulosdeferri 3 magnifq;indelicijshaberi. Toni- trua tanto metu & ftupore hofce pifces afficere aiunt 3 vt quandoque loco manentes & ereda prope* modum a pifcatoribus aut alijs vulnerentur & capiantur. Vefcuntur aquarum deicdamentis 3 phry- ganijs videlicet J vermibus 3 locuftisaquaticis 3 &limacibus. Apifcibusinterim minimeetiam abftinet, inter quos Percarumfluuiatiliumfobolemin primis 3 &barbatuIos Fundulos 5 «?^Phoxinoslauesap* petuntjdque tanta fepe auiditate 3 vt dum ab ima aqua ad fummam perfequuntur 3 nimio celeritatis impetu 3 italupraaquamefferantur 3 vtvelinfcaphasaliquandoincidant. An auro etiam vefcantur^ vtvulgusautumat 3 aliasdicetur. PariuntmenfeOdobri. Tradunteas } cumpartusinftat 3 ferobes modicasfacero. CAPIENDI De Pifcibus. Lib.V. 191 CAPIENDI RA TI O. S Cribit Gefherus legibus pifcatorijs apud fuosfid eft Tigurinos interdi&u efte 3 ne qirniil fluenti- bus aquisTrutta 3 qua?nondumiuftamacdefignatamlongitudinemattigei it,capiatur: apud yi& ■ BauarospraTcriptam eiTe menfuram ad digitosferequatuordccim.4dcrefert-ab Anglo quo- . ^ dam fefe accepifte 3 in Anglia Truttas vei inanibuš quandoque comprehendhdtKn fubradicibosamo .v -» rum&falicum ftabulantuna pifcatore enim palpari fricariq;ventrein,eaq$dde<3:atione delegati vi- ^ mn lbus deri hos pifces 3 donec ille manum promouens 3 branchijs iniecerit,ac retinuerit. Eiufdem capture me- ca p- iamur , Ufinit Arnoldus Villanouanus. Inftantepartu modicasin vado fcrobes excitare modo dieebamus. kxta has commorantes 3 adhibita no itaque fufcinis kriri. ^ p u p c i n \ t 4 Sunt quoq; qui riuis montanis quibus Trutt£ aluntur,a foliris alueis diuerfis,pifces hos aqua de hitu - tos & in ficco reličtos capiunt. lnefcantur vero vermiculisquibufdam tefta dura inclufis, pra-fertiiru, y t inef^tur. ^ui in fontibus frigidis reperiuntur. Idem Gefner. ex libelio Gcrmanito de inefcationibus pifciu,efca sd Truttas & Thymallos abunde capiendos prtefcribit iftiufmodi:Gallinam nigram excauabis,8d«v»' uuttes tria ouorum luteaicroci quantum eft pifum 3 & foramine rurfusconfuto,gallinam in‘fimunec denique Anthedonum (crabronum) fpcctemgerunti barum tamen altquam cmufjuepropnam f^niculam referunt. nam in audacia quiddamfimile c at er ar um muf ar um habent jum magnitudme An- tbedoni fimile s funta um vefparurn colorem reddunt , ffmiliter quidem atque apes bombis firepuiit . Eas Hippurus tlippurosappellantindigina .Eaadfummam aquam'verfantes fuigratiaalimenti,pfcium nationemnon Afufca ge- l^tent. Nam vt ex his quifpiam earum aliquam per fumma apparentem confpexit , flentio fummas aquas nus ‘ fbiens^ne pradam aqu.c agitatione lečo moueat,proxime ad iilius vmbram accedit : & quemadmddum vel de g?eg e ouemLupus^vtl anfrem ex c obor te Aqudarapit\fc is or e hiante atque imminente tam deuerat. $»od quidem ipfum etfp fs at ore s haud quaquam ignorant ,n on j s tamen mufcis ad inefcandos pfces vtun- tur ' &imul enim ac hominis manu continguntur , cf natiuum coloreperdunt> fr inepti a d efcampfcium omnmo redduntur. .®U£ caufa efl^cur earum odio tncenf 3 ipfis J f deteflentur . V er unt a- toen quipifandi fcientiam cognitionemque prač Ur e tenent 3 captiofa quadam machtnatione 4tque folertia e ffnodi pifcescircumuemimt: Vurpurafcente enim lana hamurn circumueBtiunt^f ad eandem lanamgal- ^ tflac eipennas duas e barba feupalets cerci coloris fpeciem fmilitudmemqigerentes i accommodant . Jdua- t f»um eubttorum arundo c tl-.to trdem e H Ime a: has absirufas infdias influmen dejciuntipfts colore ille- > c upide per gum contrauenire. ac nimirumlautum cibumfe habituros ex pulchro afpeciu arbitrantes 3 Mtnat/s efis confgu neurijfdemquc acerbis captim fruuntur. V S V S 1 N C I B1 S. T Rutta,fiue ca fluuiatilis fit,de qua nune fermo eft,fiue lacuftris,omnium qui in dulcib. aquis generantur 3 a?quali cunčtarum gentium iudicio cenfetur 3 inquit Iouius,qui lacuftrem po ti(- Trutta qna lisn " m bm intclligkeuius maculte nigra:funt, quapropter Gillius feribens Truttasqu^ macu- fuauiores . ^^•purafcuntmKliores exiftimari,fallitur. Lacuftres enim fuauitate pr^cellunt. Rečtius itaque fa- cre ' e . s Naberi dixiftet 3 6^ funt certe, maxime fi in frigidioribus d^purioribus amnibus pro- Vad ^ aduerfo eorundem-impetu fatigantur 3 atque occurcntibus in£equaliunu o{lcn'? m pCtlis ilJife caftl ‘gatiora 3 ( vt Ionij verbis vtar ) fumina^ , 6^ aridiufculas carnes . unt. Grauior lapfus C ar dani eft, dicentis comtrtune efte omnibus Trutti^aduerfus f)ue D d d z minum Metftet opn */tpp*ratMi, S d! e ten d tri Ffutin medi (ina. CtlOta J92 VlyfsisAldrouandi mirnim curfum ferri;indeque eamem non folum fuauiorem,fed & falubriorem cfle:Nam neq» Trut- tx omnes fluuiatiks funt>& lacuftres,cum pinguiores fint,fuauiores funt,non autem falubriores. Sut cjui omni iempore bonas efle dieuat. Alij Aprili & Maio menfibus potilflmum: circa medium vero O hincdcxtra,hincfiniftra,acapitead caudam incidi; incifuris fal e m indi ac per horasduas inter duas P tabulasopprimi. Farina deinde inuolutaip in oko perlente frigi . CoČIam hoc modo ad quatuor, auc qujnqimdk{>feruari. Quouis autem modo edatur,dur* concoCiionis efle. Saluianus eo condimen- tc,quod vulgo Acarpionare dicunt paratas,non folum iucundiflime fapere fcribit,fed in mbltos etiam diesferuaripofle .In Malacalndiaregionetantaefttefte Scaligero Truttarum copia, vt falitasfer- uent ad commeatus: Caiuba (inquit) vocant. Gefnerusquoque fluuiatilese Ticino falfis feguftafle ait: faliri vero fere capite amputato. Ide exlibro Germamco manukriptoad marifcas fiu£ficusani> hoc rcciut remedium: Spongia? portiuncula adipe Truu* madens,ccrto experimento imponitur* DE TRVTTA FLV Vi ATILI ALTERA. Cap. XIII. Huch Germanorum. V C H apud Bauaros(inquit Gefnerus) nuneupatur pifeis boni faporis ,Truttis no* nihil cognatusjcum alius vt pičturaoftendi t,quaad viuum expreffam Acljilks Py r * minius Caflarus,praftantifflmus Augufta Vindelicorum medicus ad me miut>tum quod pinnulam illam adipofam flmilicer in fine dorfi habet,& punčtis variatur: ficut & icon noftra,& qua: in libro Bauaricarum conftitutionum publicato habetur,prafe ferunuin quoetiam menfurahuius pifeis proponitur,duodecim aut tredecim digiti > cjuibusbreuiorvendinondebeat. Augufta, vtaudiohicpifeis vocatur ein Rot,vel Rotde,acolore rubicundo ,quafnominanoflri Vmblis ( vt Sabaudi nominant) Iacuflribus tribuunt. Vcracemefib aiunt,incibo Trutrisinferiorem . In CarinthiaHucharubra (RotHuechen ) qu*dam cognomi« nantur in fluuijs,cas Salmoni comparant:carne etiam rubra & boni faporis efle aiunt,& faliri vtinue* terentur, folere: quod quo- modo fiat Baltafar Stende- lius ad finem lib. 4 . Opfo- pcei^fuf Germanicpdocet. Colores huius pifeis in pi- člura noftra h uiufmodi fere appareftt. Aureolus color paflim afperfus eft > copio* fliistamen circa branchias Sc oculos.Pinna: circa bran¬ chias rubicunda?funt:c£ete- ue omnes, ficut & cauda, fufcae & maculofe punčfis partim nigricantibus, partim aureis. Dorfunu* fufcum eft,vtrimqj adlndicum vel c^ruleum colorem vergens, vbi & punčtis nigris aeberrimisdi- ilinguitur. Linea nigra & rečfafere a branchijs ad caudam fertur. Latera media maculis quibufdam fubcarukisperinterualladiftinguuntur. Ventercandicat. Circa roftrum &branchiarum opercula tofeus fere color,in capite etiam viridis aliqua ex parte. Huchasiftasquidam icone noftra infpe- 6 ainquibufdamGcrmaniadocisaliinpifcinisnobisrefercb»nt; Sc in Traga flumine Carinthi^re- peririi Jttatis progreflu in Salmones conuerti (fpecie roftri nimirum ) fcut 6c licuftres Trutta ,quan- quam Sc ali* Trutt* Salmonura /pecicm pr* id fenmc. Hucufque iik appoftu hac icono. DE H A DePifcibus. Lib.V. m DE T H Y M A L L O. Cap. XIV. SYNON YM A. ETYMVM. Tbymtts pi¬ fcis. T emir us. Vmbr&i VI nobiliflimi huius pifcis ex antiquioribusmentionem faciat,inuenioneminem_ prgter D. Ambrofium interlatinos,& Aelianuminter Grrecos, qui Thymallum, no Thyma.ll,: s Thymalum,vt Saluianuscontendit J appellant,& cur lic appelletur,vterq; rationem reddit 3 quod thymum oleat: vnde Gillius& Rondelet. ipfum quoque pifcem Thy~ mum Jatinedixerunt. Seruat etiamnum apud Ticinenfes, & in toro pene ftatu Me~ diolanenfi veterisnomenclatune veftigium: TemalOjTemelo, Temolo r & Temero a Ppellatus:quas voces nonnulli apud veteres nullam huius pifcis mentionem extare arbitrantes tan- S Uam Latinas protulerunt. Teftatur Gefnerus fuiffe quiin Italia Tem aru m vocatutn elTe conijcie- |. an bqu afi temerarium 3 quod ftolidus fit pifcis & facile capiatur: quibus ipfe .non affentitur, veri fimi- juslibivideriinquiens.velaThymOjVelaThymallo detortumeffe . Apud Albertum & Ifidorum H A na bu$ 3 & Titimalluscorrupte feriptum reperitur pro Thymallo. Sabaudi Vmbram dicunt :item " Angli,- Rondeletius vero & Bellonius alium ab hoc pro fluuiatili Vmbra exhibet 3 vt fubinde patebit. CerrnanisAefchjvel Afch vocaturjaeolorecinereo (vtGefnerusconijcit) quieodem nomine ipfis jpdicatur.ciimin hocpifceminus (inquit) quamcarteris plerifque fquamofis candidus aut argenteus ^ied magis cinereus & pundis afperfus nigris 3 vt cinis carbonum particulis aut fauillis nigris: At ve- r ° quid fi quall delicatum quempiam pifcem eo nomine vocari dicamus, quo fcilicet vefcentes 3 tan- ^jUam efcapifcescapiantun nam Aefch idem etiam eft quod efca. Idem Gefn.apud fuos nomen pro jttatisdiuerfitateimmutare ait: primoq, anno nominari Krefzling vel Grcfzling j hocq; nomen Go- ‘Oni fluuiatili etiam attribuiie quo Thymallum fieri quidam falso (inquit) putant. Difcernitur qui- ^ facile 5 ciiin alias,tiim quod Thymallus vtcunque paruus pinnulam in dorfo pofteriorem paruam enditjflcut Truttarumgenera;qua Gobiofluuiatilislemper caret. Annofecundo,ein Knab, ein_, / e P>autIferle. Tertioein Aefch. In Rhcno circa Scaphuflam annotertio vocari quoque intellexit Mittler:quarto demum ein Aefch 3 vel Aefcher 3 ciun parere incipit. Ex fuis deniqj pifcatorib. Thy ^allu paruu alio nomine appellare ein Kornling,aut Churling. Angii,non folinn Omber 3 fed alieubi c daaGraylyngnuncupari Turnerustraditin epiftola ad Gefnerum.Poloni Lipien 3 Bohemi Lipan. s G E N V S. FORMA. DESCRIPTIO. T Ruttacei generis Thymallum effe ciim pinnarum fitus 3 tlim totiuscorporis figura indicant« Eratq; a AelianusTruttis J fi easnotaslibihabuiffet } potiiisquam vel Lupiš vel Cephalis, » z z quorumcommunem & mediam fpecicm fimilttudinemqsgererefcribit 3 affimilaturus:qua- a^ani &hisnon fitabfimilis multiim.-fimiliorinterim Mugili 3 quam Lupo. Caput pro corporis ratio- e paruuni 3 in acutu tendit. Os aperitur no longo/ed quadratoferehiatu. Ventre eft prominentiore. . °ndel. latiorem,magifqi ventrofum pinxit J quam par eft. Pinnas duas habet ad brachias, duas alias ^ v entre inferiore 3 a podice vnam. In dorfo prior magna eft, maculis riiultis pulehre varia: infra par- 11(1 nigri Sj partim fubrubentibus 3 fupra rubicundis tantinn. Cauda in dua-s latas pinnas definit. Rodel. £°rpore ait clfc csruleo: Bellonius vero tergus exliuido in opacutn tendere 3 & Gefner. fufeum id^vel u bcinereum facit: At qui hicexpriinitur 3 Rondcl. fubfcribit: fieriq; poteft 3 quod vel loči, vel tetatis j^done euariet. Lineas per latera redashabet 3 quaFumqua:ea diuidit a fuperiori branchia? angulo P’neo oritur 3 & reda ad caudam defertur:funt & alice per totum corpus nonpauoč;, fingula?q; per fin- t) ^ U } 0s fquamarum verfus 3 non reda:, fed innumeris vel uti areubus minimis triangulis vndatf; quod duti operofum pidores noftri (inquit Gefnerus) non indicarunt. Obfcure fane & in meo pifce que v 'iuum depidum in mufao referuo, pidor eas exprelfit. Latera prarterea modo pluribus 5 modo P^Ucis punftis SHituris nigris temereafperguntur . Vidifle fe idem Gefnerus in fine Decembris v c I Uan do fingul.s tantinn vtrimque ad branchias lituris infignem feribit , aliumque initiolunij, r° aut alteropundo vix apparente. Squama? ex eiufdem obferuatione 3 fingula: fere poju/3o*Jc;C s l“ am£ - ^^tjhoceft rhombi figuram imitantur. Latera enim(inquit) earum vtrimque 3 circuli fegmentum re- veroinhaepincuneiacumentendunt^cjuod tamen iniconibus fuis expreffum negat. a f c “ las babet vtrimque quaternas, &vt Bellonius addit,Harengi & Sardintemodo,folidioribus off s °bfeptas;qua: etiam ad fauces circa orifkium cefophagi afperitatibus horrent, vncinatifque i 1 cu bs conftant: Id rm HcllAmnc lincnifiin nftpnrlf rr> olIkTin fm-iKir rlnntihninnf* rnrrrf* . ImO ne vl- Cdput. Os. Venter. P\nn&. Cauda. Color. Linča . Sc l ll idem rudimentis eornm 1 S amoftepdcrealbam feribit,dentibufquecarere 3 imo labrum exafneraH P r ^ Itur ^ c ^ e : econtrario Gefnerus pro dentibus 3 inferiusfupcriuf- apparet * mm oPa f m ^ ar * intror ^ um profitetur: & Bellonium haud bc ne ifta-c exa- s auaretum Gallicedidum pifcem oflicula ad fauces atque oefophagi Ddd s ingref- Branchia. Dcntcs. 594 ingreflum vtrimq; habere Tenis hinc inde denticulis ait, vtin Themolo communita j ciim alioquiin Thy- mallis <5^Jn Lauaretis fuis nihil quicquam tale repe- ^ . rias. Ventriculum habct mediocrem kntekina craf- ierm[ iiufcula,pin£ucdine muka obuoluta , & vt Bellonius ait,apophyies plures ex pyloro dependent, a quo fta tim fequiturinteftinum vnum gracile,rotundu,quod ad redum tendit, in quo excrementa recipiuntur, & ad anum deferuntur. Idem Bellonius cor tam exi- guum habere fcribit,vt ne ineke quidem ei credatur. Splenem Saluianus fubrubrumfacit, Gefner. in fuo quem manibus tradabit,fere nigricare a/Ter it. Bello- nio rekehic tam magnusekferein hoc pifce , quam hepar, quod in nullo alio piTce (inquit) vnquam vi- deram;oblongus,rubra pinguedincmixtus. • Vnicus hepati lobus ek,vt idem Bellonius obferuauit,katiin vbi gula finitdlomachum ampledens.Saluianus feb le carere putat: Bellonius vero tam exiguum id eflo tradit,vt vix rudimentum aliquod eius appareat: 5^ Gefnerus quoq; fuum Thymallumfellecaruifle ne- gat Jed flaui vel fubaurei coloVis id habuifle. Bellon. Tolliculum, pifcium natationi accommodatum plenu Magnati- Temper vidita ac per fpinam delatum. Cinn maxime do . augetur,ad cubitalem magnitudinera, teke Aeliano, excrefcit:etfi qui crebriiis capiuntur, minores fint, & vt Saluianus ait,libram non excedanr. Longitudo ad latitudinem fere quintupla ek ,cauda etiam compu- tata, vt Gefnerusaducrtitineoquemmanibus tra- dans defcripfit, latus enim trat digitestres ,longus quatuordecim_,. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. T Hymallum (inquit Aelianus) Ticinus Ita- Jia? fluuius procreat: non tamen folus, fed Ticino proximi etiam alij, Athefis leilicet, Abdua (alias Addua )Ambra,Padus.De Athek te- a L\ \Hex. kimonium extat D. a Ambrofij: A Teq\ te (inquit) tn~ ( ap i. honoratum nofi raprofecutione T hymalle dimit tam , eni 4 flore nomen inuoLeuit,feu T'icini vada te flunums 3 feti amceni Athefis vnda nutrierit , &c. In Abdua & Am¬ bra pellucidis fluminibus frequentes quoq; effe Gar danus Mediolanenfisfcribit.In Pado rariuscapi aiut. Alibi Saluianus capi negat,quod quidem k de Italia loquitur,verum fortefuerit;namalioquiinalijs quo- que fluminibuscapitur,vtin Limagoin Heluetijs, & plerifque alijs teke Gefnero, qui ex alpibusoriuntur fluuijs,fatis frequentes funt:abundatq;ijs Ploha Mi- fcnorum,vtGeorg. Fabritiustekatur. Reperiuntur & in Rheno,fed paucfficuti&in magnisalijs flumi- nibus,q uos ex paruis & riuis etia quandoq; fubeunt, vt & Jacus quofdam,Larium,Lemanum,Acronium, vt idem Gefn. fe intellexilfe refert: in quibus tameu nifi circa faxa reperiuntur,pr^fertim cu minores funt. Ojiss aqua$ In motanis & prccipitib. fluuijs,ac riuis magis,quam poti/Jimum v pj a jjj pif c es Truttis tantiim exceptis capiunturjpro- amint. p terea qudd puras, frigidas & faxofas aquas ament, vnde Thymallus." 0 0 De Pifcibus. Lib. V. 595 tanve- ■* A vmk hos pifces,item Truttas Albertus Iapidofos pifces vocauit: cceterum toto ca?lo errat, ciim Thy- Pifces kpi- m . 05 marinos pifces eflfe fcribit alicubi, Viuacesvalidofq> pifces effedicunt profua videlicetma- doftqui Ai- gnitudine,etiamextraaquamiamcaptos. DicuntS^jturovefci,quod& deVmbra fluuiatilifcri- a it Kondeletius,& vulgo etiam de alijs quibufdam pifcibus referunt, inquit Gefnerus > vt Carpiono * enači & Truttisquibufdam lacuftribus,quas Vmblas vocant Sabaudi i & Galli de Lauareto fuo: 1 jluibusetiam Emblonem quendam GallisautSabaudisappellatuin Bellonius adnumcratin fingu- anbusfuis.-fed fingulorum (inquitidem)ventriculi$diffed:isinfpe<5Hfq; curiofids interaneis,non au- r °ded alijs( peculiaribus) cibis eo$ viuere deprehendi:& rurfusin libro de aquatilibus: Vefcitur (in- . 1 non au ro»vt plerique putant,fed vt approbat Aelianus,infe&is aquatilibus,deiedamentis,mil- - epedibus J pcdiculis,caridibus,pulicibusaquaticis acterreftribus: ego Scarabamm terrcftrcm ajias •n eius ventriculi fundoreperi, Sicille, Aelianus quidem alia quam culice ( quem Gneči Conopen vocant ) efca Thymallum capi negat,vt modo apparebit, Gefnerus tamen beri poffe credit,vt minu- U x qua?dam auri mica? ab his deuoren tur,appetentibus forte propter fplendorem:ficut & calculi qui am fplendentes & arena? ab auibus (inquit) deuorantur j in primis quidem a Tymallis, qui in flu- l js montani s Sc auriferisdegunt:exiftimat itaque hos pifces alia ratione ;ywo rusdidlus . oculos exhauriant, quanimirum ratione aliosquoquc dvd-pitpro cui aflore nom^n inoleuit , flu Ticini vada tefhtminis^ flett amceni J je flf vn da nutrient flos es . Denflne flrmo tejlatior-,qnod de eo q itigr atam r e doletfluauitatem > diclum j ai, eteflt: Autpiflem o le tratitflorem: Ita idem pronunciatus e sl pifcis odor efle-, qui floris, .dflfidfpecie tua Šfatius? quidfliauttate iucundius ? quidhdore fragrantitts ? .flnod mella fragrat: hoc tu eorpore tuofpiras. aluianus vero nune quidem Thymallum thymum non redolere fcribit, vere tamen fuauiiis quam_. ^ piicescaiteros olere; Cardanustamen Mediolanenfis branchijs thymum olere aiferit; audioque pi- catores nočiu prafertim 3 cum in ripis ac nauiculis funt,fuauiquodam & fingulariodore hauflo,Thy mallos pifces,priufquam videant,adeile cognofcere^ . CAPIENDI RATIO. Etibus (inquit idem Aelianus) facillime capitur^non item hamatts efcarumillecebris, nonadi- peSuis } non ferpho (infečto aut verme fitnili formic« vel culici,Gefiaerus ) nonchama , nonal- teriuspiflis inteflino,nondemque slrombi collofled(blo culice (zcbvco 7 ri) improbaflane bejliola-, & Culice capi. y&ej diefljue h ornim tum morfujum sir epu ufuo mole B a , quod hacfola de le dl e tur efca , comprehendttur . Verumcuuud n.ec feriptores alij,neq noftra? irtatis pifcatores aflerant; nequeatque culexob fuanu P^ruttatemhamisaffig/iquantahacinrefides Aeliano(inquit Saluianus) fithabeda , haudfcimus: ^ecetiam Raphaeli Volaterrano feribenti: Thymallus ad hamum non acccdit,ciim nonalium fan^ mumfe udenter excurrat. Gefnerus audiffe le refcrt, Lapetris minimis,quibus vulgare nomen ocu- s noucnos tribuit, hamo infixiscapi; item a viro fe eruditonuper ^ognouiffe plumis meleagridum t c ° C ca . adclins bamofalli. Quomodo vero callidiores pifcatores ex plumis auiuin diueffisanni djponbusdiuerfa vermium& voluerium infedorumgenera mentientes, hamistanquamefcam aaan t,recitauiinTrutta. ” 1 1 ' ' § ' ' . C •; / VSVS IN CIBIS. Eda quidem ratione D.Ambrofius,Thymallumcumin Tidno,tumm Atheficaptumflo- rcin quafi ex carteris pifcibus pr^ripue eligendum appellauit; Etenim ciim pifcium ali j alijs Curflot Am ^ P ar£ ibusmagiscommendentur, ipfevt&Truttatotus& vndiquaque laudari folet. Efte brofiodiftus < " n aiun£ ,qui interioremtunicain huiuspifcis ccucibmnfumme Apicianumpradicent. Scribit Gefne- R Stlufoitas ApParatus. FelTu vfus. jŠitpit. Sanguinlt. Vmlra Ai- fotitj qu*. 5P<5 Vlyf$is Aldrouandi Gefnerus circa Albim fluuium Truttis ipfis prafari fe audiuiffe: In Ticino , in Athefi, in Adua (in- E quit Saluianus) captus , (nam quiin Pado capitur , multoinferior eft ,) tenerrimus ac fapidiflimus omnium fere fluuiatilium pifcium cenfetur: vnde non immeriropluris,quam quiuis alius pifcis vendi- tur,vbi haberi poteft. Et maxitne Maio menfc,in quo quidem vti rarior capitur, fic Jonge fuauior cxi- flimatur. Maiorem nonnuJli,minorem vero alij celebrant,alij mediocres praferunt. lam vero non_» foliim fuauitate commendantur hi pifccs,veriim etiam falubritate,quandoquidem in puriflima,acra- pidifllma aqua degunt,vnde aperitioribus medicis,etiam zgris conceduntur,& pra aeteris aquarum dulcium pifcibus,faxatilium marinorumlocoincibum dari poffe videntur. Quouis modopercom- modecoquuntur,fri&uram tamen fecundum Platinam magisrequirunt. Elixandiin vinumirigidum vtiliter immittuntur. Pinguiores tamen meliiis fapiunr affi,inquit Gefnerus. Saluianus vero maiorcs elixos,& maximebutyroconditos:minores vero affos fapidiores čredi fcribit. Hi c Sc interaneadifle- dio ventre eximi non vult,fed fatis effe credit,fi exteriiis folum purgentur > exiftimans Fclle carerc hos pifces,quod tamen Gefnerus negat. VSVS IN MEDICINA. I Dem Gefner. ex libro Germanicomanufcripto fel Anguil!ff,ThymalJi,Tinca? Sc porcellila&en- tis commifceri fcribit, ad aurium remedia. Hoc enim infufo,pelliculas rumpbfluxiones curari, vermesoccidi. Multo itempifcatcresTiciniaccol# adipem Thymalli tcftante Gillio auribus lalutarcm conditum feruant: & Saluianus, fi pinguedo huius pifcis Maio mcnfe in vitreum vafculurti ccnieda Soliexponatur,id quod exeadifb'llat 3 acinvafculum refidct,auribusinftillatum,grauitate auditusdifcutere,vulncribiif^;lalutare exiftimari alferit: Gefnerus vero etiam ex amici cuiufdamfu* teftimonio,narrare ait pifcatores ad Lcmanum lacum,efenibus fe audiuiffe fanguinem huius pifcis fi in auresinfundatur,furditati prodeffe,fi modo viuenti pifci fanguis detrahatur: ipfe vero non defan guine,fed adipe verum effe ptitat: &quoniam qui Gallice.Ioquuntur,hocnarrarunt: facili lapfu fan¬ guinem pro adipe (inquit ) accepit,quiaufcultabat:huncenim Galli Sain,quafi Saginavocant,illum fang. ldem Gefnerusadoculorum etiam remedia commendari eundem adipem annotauitjcumcjue aliq ua lippitudo,rubor/eruor,aut pterygia vel vngues in oculis apparent, quotidie binas guttas cum penna inli illari iubere aliquos,idq; in pueris Sc equ is confuli. Vidiheq; fe puellam chemofi affedfanij qucd malum (inquit) aliquandoexanthemata puerorum fequitur, hocremcdioper feptuagintafe- 0 re diescontinuato, (vtquotidiegutta inftillaretur,) curatam ,rubore mox primis diebus fublato. Addit infuper habere, & pharmacopolas apud fuos huncadipem; &ab ijs maxime ad oculorumre- mcdia,vtmacula?ineisdeleantur,pttifolere,dcindeetiamadcurandas igne velaquaaduftaspar- tes. Pliniusquidem omnium pifcium adipem oculis falutaremfacit: Diofcoridi vero fluuiatiliunu duntaxat,ad oculorum daritatem inungitur:in qHem'vfum liquatur in Sole, melq; illi additur. DE V MB RA F LV VI ATILI. Cap. XV. V Alnianus qudd in veterum feriptis vnum duntaxatpifcem,eundemq; marinum Vm- bra nomine celebrari videret,attamen apud Aufoniam legeret: Effugiens oculos c el trt leuis V mbra nat atu. marinam vmbram fubire aliquando Mofellam,arbitratumfuiffepočtam creditpo- tihs quam aliquem fluuiatilium pifcium,Vmbra nomine ab eo Celebrarkcontra Ron r deletius,& Gefnerus,fluuiatilem a poeta intelligi non dubitant: qui vero is /it, non* fatis inter eos conuenit. Gefnerus enim videns Thymalliun Sabaudis Vmbram (vn Vmbrcfvoca- Vmbra Rondel. ri, Sc Anglis Omber, Vmbram Aufonij, Aeliani Thymallum effe conijcit, eo^; poti/Iimiinu qu nomemcorpus enim eft opaci loči modo fubrufcum . * J1 «fubofcurum,cubitalem magnitudinem non excedcns. Golli Narbonenfes, demptis Monfpelien- J ' " bus, Vmbram vocant. Pifci$cftexTruttarumgenere, Garpioni Italico corporis afpečiu affinis. “innis&earumfituaTrutta nondifFert. Duasitaque adbrunthiashabet,duasin ventre ,abano Vn *cam } in medio dorfo priorem maiorem, pofteriorem minorem , lubrotundam & pinguem ,lqua» ® a *J>arua$&maculofasfimilicerhabet. Carnisfubftantiam,partcfq;internasomneseafdemhabet. Napite vero a Truttis difFert,quo Carpioni (Italico, Gefnerus >) fimilis eit: capite enim longiore eft 4 Trutta,ore minore,nec tam hiante, roftro non acuto, fed obtufo,maxime in maxilla inferiore ,‘- J ' pedentibus,& fine magna maxillarumafpcritatc. Oculis eft patulis, cornea tunica aurca, pupiila-. H'§ ra * Gorpusamediofcnfim gracilefc!t,incaudamtamenlatiufculam &pinnambifidam, latifiima deficit. A branchijs ad caudam linea rečla ( Hanc in pičiura non expreffit,; per medium corpus pro- £ du&aeft.Branchiarintus funt quatcma?,ventričuluslongus & fpiffus , pinguitudine qute lačle etndi- t ‘ 1 oreft 3 obdu<5Ius,aquomukaeapophyres pendent. Heparrubet,cui alligataeftfellis vefica,felni- Serrimum eft,fplen longus& niger. Inteftinafine gyris vllis adanum demiffa funt. Vefcitur terra_„ CiSar* ^uadimojvnat]; cum his & cum arena auri laminulashaurit.ob id vulgus auro n utrn i Vmbram cre- «>t:& reuera in ventriculo & inteftinis aurum reperi i certifsiinum eft. C arne eft ficca & alba, quali$ cmmvm- ^ Truttarum paruarum caro. Hycme latet:a?ftote cum Truttis capitur: cui cum in fucco & fubftan n USt t^permultifc)-alijs fimilis fit,Truttarum generi & tračhtiomfubiecimus . Puraaquamaximedcle- ^atur.Ha?cRondeletius,nullacoloris fa&amemionc, quem Bdioniusnontacuit:totumhuncpi- C( ^ r ‘ ccm fub ventre argenceum efle fcribensidorfum vero terfifiimmri habere, ex liuido opacum. DE B A R B O. Cap. XVI. SYNONYMA. E T Y M V M. V T A C EI illicirrbqua.’barba , quodammodo fimnitudineexvtroq;huiuspifcisla 1 bro dtpendent,vbiq; fereterrarum,ei nomen feccrunt. Nobis enim atque Hifpanis Barboappcdlatur: Gallis Barbeau, Bat bet, & Barbarič: Flandris Baibe,Germanis Barbus euv Barb,Barben > Barbel,& Barbyl. Saxonibus priuatim Parme, vt Georgius Agricola f i: recitante GeInerointerpretatur,cum alibi Cyprinuslatus,fi bene (inquit) memini, eonomineappelletur. Idem Gefnerusidem vocabulum pritno Illyricumquoq; fa- a b^ e d mox Illyrice Toporeic vocari hunc pifcem tradit. Bellonius Myftum vocathaudincongruo Mjflus. I»fcinomine,& Mythum fiue Myftum Memphis vocari teftatur,& Gratcorum vulgo Muftacatum,a Muftaca. ^yftace nimirum,id eft barbitio fuperioris labri,nobis hodieq; muftacchio nuneupato. Alius vero eft pyfticetus, barbatus nimirum cetus, vt fuo loco apparebit. Qui ex veteribus huius pifcis mentionem j^tjprajter Aufonium cui Barbus dicitur, inuenio neminem: quod cum multi ignorarent, ali j Bar- b°nem,alij Barbulum.alij Barbellumdixerunt. Albertusetiam Barborum ,quidamineptiffimeBal- fiUm. Vulgus Mediolanenfe iam adultcs 'Barbos aut Barbaros, minores Balbctos, vt Bellonius an- h °tauit, Sunt qui cum Mullis marinis pifcibus,qui & ipfi barbari funt,turpiter confundunt. GENVS. FORMA. DESCRIPTIO. C Orporis figura Mugilesfercrcfčrt, aut Squalosj nam filatitudinem fpe f’.. ^ r Ieronymus Cardantis Barbum frequentem Infubria? pifcem 3 vilem effe tradit,effeque de eo adagium 3 quod neque frigidus 3 neque calidus,neque eiixus 3 neque aflatus fit bonus. Platina vllem effe. ^ —j. . quoque inter bonos pifces 3 vel quouis etiam modo codtos 3 connumerandos negat. Veriim ® fi in faxofis & puris fluminibus capiantur 3 & bene fapiunt, & teneri funtjconcočtu faciles 3 & boni fucci> candidaq;4niollicameprtediti 3 fedqua?plurimisfpinisfiimataeft. Ganeoneslabraprtecipueappe- tunt,vt Gefnerus ait: Circa caput vero pinguefcit.Idem commendari Maio refert ex pifcatorum fide circa Rhenum & alia flumina 3 vfque ad Iulium: apud fuos probari Augufto. Saluianus vero ineunte me l0 ~ vere fapidiores quam reliquis anni temporibus čredi fcribit.Grandiores natu, maiore funt in pretio Sc mdius fapiunt 3 vt teftatur Aufonius his verfibus: Tuejueper oblizni fauces 'vexate Saram, res, vel ab eis abliinucrint. DE 6 oo Cauedano. Capidon. Cap'to cur diftus. /fonacbus pifiiS’ Qms fit a- pud reteres. Tbedo Auf ni] C a pit o Alt foni /. S qualu vete rum. * L. p. c. 24. L 9 . 05 1 . tAlburnus tAufonij- E C A P I TON E A V S O N il SIVE S QV A L O V E T E R V M. Čap. XVII. SYNONYMA. E.T Y M V M. VEMADMODVM omniumpenelocorumpifciseft,quodehic fermoinfti- tuitur,ita quoque vbique diuerfis appellatur nomenclaturis ( Noftri pifcatores ča- uedanumdicunt: Ferrarienfesalijque Padiaccola? Capidonem quafi Capitonemi Placentini ijfq- finitimi Cauezaleirgcirca Larium Jacum Cauedum, Caueden, Cb- ueanum,velpotiusCaueanum.. Qua?omnianomina a cepite fačhiputo, quando- F quidem id cum reliquocorpore collatum,grandrufcuIum ci tonrigit: vnde & Gallfs plerifquevn Teftard appellatur,& Aufoniointer Mofella^pifcesCapito . Roma? & finus Adriatici accolis antiquonomine Squaglio,aut Squalo, Venetijs etiam, vt Gefnerus fcribit,Squadro,qubdta- mtn nomen ad Squatinam pertinerc exiftimo: Tridenti Squaio,&.a:tate minor SqualIoto,Roma?,vt Bdlonius annotauit Caueto.Galli praterea vocant vn Munier,a moletrinis,vt Rondeletius ait,quod circa easplurimus fit. Sed Bdlonius Lugdunenfibus vn Mulnierdici fcribit^uod nomen alias Go¬ bic fluuiatilialtero tribuit.Gefnerusinquirendum proponit,ana Mugile potiiisdedu&um fit, cuius (inquit) fpecies eft; Alicubiitem in Gallia,& vt Bdloniusait,prouiforibusaulicis, vn Vilain,quafi turpisacfoedus,a vičlus nimirum ratione ,quia ftercore, coeno ,fordibufque alijs delcčlatur: ali- cubi denique Calliaftro, Cenomanis & Andagauenfibus vn C houan , Anglis fimiliter Chieuen vt Bdloniusfcribitjvel vt Gefnerus C heuijn vel Chei i,item Polardsfi palmum non excedat,fi paulo maior,Chius. Carolus figulus referente Gefnero Gcrmanos ad Mofellam Monne vocare airfnomi* ne (vtapparet,) aGallorum Mnnier, vei (vtFigulusferibit) Monnicrdedučfo. Alij Mone(inquit Gefnerus) feribunt fimplici n. Inregione Vuefterica & alibi cin Myn, vel Minvue. Colonia’, fi bene me minit,ein Menechen,in eft Monachus, quare conijcit Alberto qui Colonia? vixit, Monachu G vocari. Argentina?eedemrefteneminaturvn FumautForn:quodnomen (inquit) alij, (vtpifca¬ tores circa Acronium lacum ) diuerfo pifciattribuunt, qucm noftri ( Hduetij) vocant vn Schvual, nosfupraLeucifcifeuMugilisfluuiatilisfpeciemfecimusinter Albos pifcesrficillo . EgoficTrut* tamalicubi appellari oftendi. Hduetij Alet vocant, BausriAllt. Quismcdbfithicapud veteres pifcis,alij aliter fentiiint. Bdlonius ab Aufonio Thedonem vocari conijcit, non alio fultus argumento, quamquodeavoxnonnihilaccedat ad Gallorum Teftard. Aufonius veronihil aliud deThedonc pmerhunc verfum reliquitfcriptum ; Ft nullo fpw£ koc it ur m acumtne T hedo . £xquofaciledequopifce fentiat,conijcerenonlicet. Ego Rondeletij fententiam probo qui noftru huncpifcem eidem Aufonio Capitonem vocari exiftimat;ca:terum cum & marinusfit Capito fiue Cephalus,ad hunc Capitonis nomen apud Aufonium referri non pofi’e,veI hinccolligas, (inquit Ro- deletius) quod ariftis Čapitonem abundare feribat; id quod fluuiatili, non marino conuenit. Idenu Rondektius eorum fententiam improbat,qui veterum Squalum efte volunt,quoniam Squali notne, vtputat,'foli$ Galeisconuenit,dfqualore &cutisafperitate. Equidem a Plinius cum cartilagineos planospifcesaliquotrecenfuiifet: Hoc innumero (inquit,cartilagineorum fcilicet) funtScjualicjttofue, H tjuKMutsnonplanu veriim eo loco alijpro Squalilcgunt Galei, ex Ariftotele,exquo id Plinius tran- ltulit.neque Rondeletiiis fe alio b Plinij loco,in quo Squalum circa a?quinoqudm ad diuidendum idoneos: quamo_brem etiam omnes tequales funt: & ide o natura abfcond.it eos in gutture, vt claufo ore aq ua non fiiftbcet mandenteS hos pifces. Talesautem dentes jnaxim& habet Carpo (Čyprinus) pifcis 5 ha:c dk.Labra funt fatis crafla. Oculi nigri,in circuitu aureo- “ 5 tempora fubflaua, os rubieundum .»brancina? vtrimque quaterna?, gemina*. Colore totus eft ar- Cokr. genteo: dorfum tamen minus quam venter & lat er a pellucent. Squama? fpledidiE funt, albicantes, Saturnu'. angulofa?4ata?,cute vitra medium obdučlar, minioiis-variante punčtis. Ariftis in čarne multis abun- dat, quarum etiam in Capitonememinit Aufonms,qui item a fquarnarum maguitudine fqua- meum cognominauit ,rium canit: S quametu herbofas Čapu o interlucet arena *, Vifierepratenero far tim congefttts artsiis. Gefnerus ciim circa Očlobriscalendas vnum ouis grauidum, magnum item & pnrpingueminfpi' Partes iaterl ' ceret,nullas in eo apparuifle ariftas tellatur, quare vel non omni tempore, vel non omni State in ijs »«• reperiri credendum eft.Ventriculum paruum habet,inteftinaparua, hepar exalborubefcens,felin nvedioviride,veficam geminamaere pleriam,peritonsum nigricans.Cirdierlibramplerumquetm- plet,aliquando tres & quatuor, aliquando fedrarifsime odlo aut nouem. Capito fluuiatiiis fimpliciter ditftus. LOGVS. NATVRA. MOREŠ. 1 ’ ■' ” '*•* < • i ■ •'•••.; ‘ ‘ • -J'.* . • E m tlon folum ih fluminibus & degat & nafcatur Squalus iiue Capito, reto tamen ration l e m fluuiatilibus tanquam fluuiatilem Mofcllarfuar pifeibus eum accenlu.it Aufomus. ** neque in omnibus lacubus,neq; etiam m plenfque,fedin pauas tantum repemur. prstereamaiorem fuo influuio quam itfiacu elfe refert:&in Rhenoquoque magnu; a ii C ubi ‘tem in Lario lacu: in Conftantienfi nulfum neque inferiore, neque fuperiore. « ulcer _ Cephalum inter Strymonis fluuij pifces nomin it: csterinri marinumne an , R • 5 enliru tum eft. Clauftra quoque patientet fert, id q.uodnoa folum experiennaoitui > ^ 6oz - Vlyfsis Aldrouandi lib $. dert pifcinainclufus crcfdt,plnguefcit 3 & prolem propagat,) fed & M. Varrohis verbisteftatum relkjuit: g tuji. iap. In tertiaparte quis habcbatpif-inam^niji dulcem? dr in e a duhtauat Stj>i adoleuit. Maiorenim fiuftus minus mollis eft y vthic etia, ficut de liarbo diximus ex Aufonio in feneda prafierendus videatur, Comendantur apud nos verno potifsimum tempore,cuni prpgnates funt; Alij fradunt per totam hyeme admitti menfispofte 3 & vere etia \ fqi ad initium Maij: aftate non probari^efiierus apud liios commendari feribit menfe Decem¬ bri, placereque etiam circa Calendas 0 aut ramqfculofalui#, aceto o{eoqj crebro irrorari debet: cum frigitur acido aliquo fucco excipi.Si elixari placeat, Gefnerus fuadet 3 vt vino frigido imponatur, & cum iam prope eft, vf faps codus fit,butyro c afido perfundatur.Idem ait efte qui fiuncpifcem ttiaiufculum ,in tres diffečlutn tomos, ad quadragefimale ieiunium reponant, Rondektiuj vero fale^ondftum me- Jiorcm efficiprofitetur 3 quati albiis pifcis: cir- ca Argentoratum Schnotfiieh 3 quafi turpispifcisjicem alio n omili e Meinfch 3 a m.enfe Maio 3 quoprarfcruntur 3 quod nomen Alaufis } quoque attribuipiitat.ltalicumh ius pifcis nomen niti Stretta tit (a corpore longiukulo torte 3 & ftnCto^id ett 3 minime la- Štrena* to ) in Lario lacu, & in VerbanoGiauettai aliudfenefcire profeetur. Hax vzro čnim (j^uetta. *cripfifiet 3 pifcator Lucarnenfis in Verbano vocari ei afleruit, Letta vel Aietta. -Gonijcitque eundem £***■ forte effe qui Papia? Cabacello dicitur. Germanictim Hafzle videtur lepufculum figniiicare, torte *}ubd agilitate ac celeritate natandi lepores repraTentent. Ipfe Gephalos aut Mugiles fluuiatiles mi- ^ores vocat, quod fluuiatilem Cephalum fiue Squalum magis quam Leucifcos reterat 3 adeo vt icone . °pu$cffe neget.Pifciculi (inquitj funt molles 3 duosaut tres palmos longi 3 albicantes 3 per dorfum in vi- tidi nigricantes, cauda & pinna dorfl glaucis; csteris rubicundis: minimelati. Squamulis tenuibus, ^rgenteisjbranchijs ternis. Caro eor um aritHs rete rt a eft,vt & Mugilum fluuiatilium maiorum.Ex his ^ui in fluuio apud nos capiilntur, oculis rubere audio,qui in lacu non item. Obferuaui poftea lacu- ftres fupernaoculorum parte flaueue. Dentes in faucibus vtrinqueconditos habet 3 vt Capito fiuuiati- «s 3 in mandibula curua 3 exteriore ordine quinque maiufculos, interius binos minores 3 gmnes fere in iLimtnoleuitcraduncos.Parere incipkmtmedio Aprili,vel pauiloante. Suotempore ( Maio & Aprili 'Partus.. Pt*cipue 3 deindeIunio& Iulio:aMaio quidem menfe etiam Meitifch alieubi nominantur,) latis cibls gratiin cibo 3 & falubres habentur. Aliquando vero vermes eis innafeuntur, ( Ligulas noftri vocant, Neftel 3 )& otfmino infalubres tiunt.Hyeme maeri funt,ac minime placent. Fluuiatiles etiam Iacuttri- “Uspr^feruntur. Elixari debent in vino feruido.Circa initium Nouembris oua in hocpifce reperi 3 qug ^sgis quam pifcis placebant. Ha:c fere ille. DE CAPITONE FLVVIATILI CzERVLEO. Cap. XIX. Dem Gefnerus Capitonem tl. Canuieum cognominat differentite caufa 3 quem Ger¬ mani,Saxonespotiffimum lefen.appcilant. Quidam Alaufam interpretantur, fed m a- 1 le 3 quoniam e man tluuios non afcendit- Capitur in Albi, & in Danubio quoque, vbi n0lt c “ e ‘ Ientling vocatur. Cum Capitonefluuiatili fimilitudinemhabet 3 fedcoloreeftindor- j fo&inaliquibuscapitispartibusctrruleo.Pr$ferturatfus.Germaniad Viadrum letitz - . appellant 3 Marchiciad Viadrum IefefcribuntralicubiBradtfifchdicuntjhoceftpifcem ”arifolitum,perexcellentiam.Poloni Iaiz vel Ietien. Hungari Czompo. Noneti in magno pretio: nc Utiquam f;ilubris 3 qu6d pinguiufculus tit,& non faxatilium modo friabilis: faauis tamen fatis, qua- SuAuem ^ ll »n ad giiftum. Eftur frigidus, atfus potifliraiim, quamuis & elixus 3 & alijs modis. Longitudoeius „5 falubrent cu °itum non excedit, nec latitudo tres aut quatuor digitos. Poti Pafcha potifllmura capitur. ejje . Capito f luuiatilis canruleus Gefner. Ece a DE <504 Vlyfsis Aldrouandi Coruus. Defcriptio, DE CAPITONE FLVVlATILI RAPACE* EI V S D E M. (Dap. X X Ocgenus.Capitonis Mifeni Rappe vocant 3 ideft Coruum, vt Kentmanntis Gcfnc« roc6municataiconefignificauit,quqd eius volucris inftar yorux & rapaxfit 3 quam- Partes \n- mnm. Magnitudo Voracitas. Ojundopa- riat. 2^atura. Vt capiatur. Optimum et fuauijjimum ejfe. jdpparatus. uargentei fplendoris 3 dorfo tamen fufco & fubcaeruieo.. Shuamis tcgiturjatiufciilis, tenuibus,,&perfpicuis,quibus pellicula tenuis argentei nitons fubftemkftf j-qua? pef fquamas tranfluces > pifcem veluti argento illitum oftedit,quaks c ti a m caiteri pifces* quos communf nomine albos cognominaraus( Yveysfifch) apparent. Pifcis eftlongus 3 craflus& carnčfusrcaro-ariftis jtfei!ta.Lorigitudd ad latitudinem quintupla.Dentes ei non in ore 3 fed in faucibus funr,(\>t alijs qltoque huius g e n e ri s) lo n g itd c u 1 i, v t r i n q ue fepteni e mandibuiiš pregnati. Vcntficulus &inteftina ftrfltrt,pifdslongitudinemnon a?quant.ReUolutio eorum triplexeft, ita vtin fummo ven- trkulus fit ,-inde reniiius inteftinum: incipiens reuolui, duas fub eo hčlicas£ificiat. T egithaxdext.ro F ldtere iecurft in quo veftea fellis lbnga conipiriturrjalteroften. Vcficain eo.aere plena 3 oblonga eft, vt in , L'ucio,Cyprino 3 &c.Maxirai qui apud Mifenos capiuntur,ad fex aut feptem libras (XVI. vncia- tum) acctdunt. Addit Gefnerusfefeaudiuilfe branchiasmolieseffe,vtin Salmone: pinnascolorisc fuico puničei. Nomen a rapacitate tulit.' Eft enim veluti prmdo vehemens in aquis: nec minus fere quam Silurus ( Glanis) & Lucius,aut ičtiam amplius,damnolus eft vorandis pifeibus: qttos dum per- fequitur, in ripam aliejuando expellit & fimul etiam ipfe interdum impetu in ficcum elatus relinqui- tur.Hic pifcis in Albi nafatur,non aliude fuhit,& toto fere anno (fed rarius & per interuallaquxdaiii) capitur. A parnavalde augetur & pinguefcit.Parit autem circa annundatiohetn Diua; Virginis:quo tempore a ftationibus fuis cateruatim procedunt, magtii & parni: duobus dut tribus diebas ante aut poft illum diem:idqjitafore certum eft. Quod fi nihil impcdiat 3 fexaginta,plus 3 minus,vnoretistra-. čhi interdum capiuntar. Pifcis eft callidus & extra hoc tcmpus 3 quo propter partum gregatim natat, difficilis captu-nifi vel nimij ventorum flatus 3 quo minus pifeatores & retia trahenda audiat, cfficiat: vel aqua perturbata vifuin eius impediat:alias enim inter fcamna 3 qum arena? accumulant,manetnec v facile retibus includftlir. Carterimi extra pariendi rčmpus hamoferecapitur.hocmodo.Ouoniam vo rax eft pifcisjPhoxinus aliul ve pifciculus hamo infigitur,& fic linea per aquam vitro citroq; agitur,eoG in loco 3 vbi huius generis pifces degere conie&ura eft: hi cum pifciculo pariter hamum deuorant & ca piuntur. Pifcis eft admodum laudatus & boni faporis,tum aflus >tum elixus. A plerilq j tamen parui mftimatur 3 qu6d idoneum coquendi modum nefciant.nam nifi ritecoquatur, fiue aftes fiue elixes 3 in partes aliquot dilabttur:qu6d fi integrum feruare veliš, non in feruidam, vt alios plerofq> pifces folc- mus aqua 3 fed ab initio ftatim in frigidam preparatu immittes 3 vt pariter cum aqua concalflat:eumcon dics/aliefqi & ad iurisfere confumptionem coques. Affandum verb 3 defquamabis, excnterabi%fi- militertdeinde fale diligenter confperges,& perfricabis 3 & per duashoras in fale reličlum 5 tandem af fabisirta bonus & grari faporis pifcis erit. bunt qui pifces aftari folitos 3 ftmpliciter a(fent 3 ouis (aut la- člibus) folbm non exemptis 3 & faluia inferčba . Alij oua feu lades,cum hepate & liene exemptami- nutatim concidunt; adduntque multum piperis ac caryophyllorum 3 falem 3 vuaspaflasminores,vitel- lum oui. hanc impenfam inpifceminfarciunt 3 &aftant 3 putantqjita falubrioresfieri. Ha:c Kentman- nusad Gefnerum_. Capito ftuuiatilis rapax. ^ DE OR- A De Pifcibus. Lib.V. Norfling,VVurfling:alicubi etiam Elftjidcm ni fallor. (Apud Hollandos Elit ek Alofa). Intem- ' pdtiiie captum/pinulis feu ari kis rednndare aiunt.Duorum generum ekc hunc pifcem audio: alfatos alios čarne alba effe 3 qui Au- Capkokuuiatilisfubruber. Orfus Germanorum. gukte vulgb V.VeijfHlch ap- pelletur: alios rubicunda vel . .. fiauefcente, Trutt« Salmo- natannhar. Pifcem Norim- bcrga? quoq;in Begnizaku- uiofrequetem ehe aiunnpre- fcrri genus illud 3 cuius caro rubeat: infuperkciedifcrime non apparere:fquamas paul- 16 latiores effc 3 quam in Thy C*roquahr. mallo: čarnem ficcam & fria bilem,falubrem 3 vt vel puer- v . peris concedatur, minus fua- Uemqu.am Tiuttarum . Bellonius quoq; vi Ta apud me huius pifcis effigic,forma ad Squalum 3 (id c k, Capitonem fi.uuiatilem ) eum accederc fatcbatur.Pifcem audio lautum & in pretioeke; mufcis vefci. A T o»r. Cyprino minus latum ekc,led craffioremmo in aquis flucntibus, necin lacubus, fed in pifcinis ferme Loc,iS ' ^cperiri,apud Vmdehcos & Nonmberga? & alibi. Sunt qui Pigo Picoue pifci Larij & Verbani lacus, eum comparent:& kmiliter certoanni tempore e fquamisceu clauos quofdam cmittere mihiretulc- nnt.Ad Cvprinofne igiturmagisan Capitonespertiqcat 3 iudicandum illisrelinquo 3 quibusinprom- Ptu hi pifces funt. D E L E V C I S C O. Cap. XXII. S Y NON Y M A. E T Y M V M. s Eucifci nomen Hicefio apud Athena?um,omne Mugilum genuscomprchendere;Ga- Ieno a vero pifcem ehe lua? fpecieffluuiatile & lacukre,fuo loco okendimus.Pro hoc Galcni Lcucifco Salu. Squalum okendit,vt didu ek.£x no (Iris quidam (inquit Gal.) pr (le s quoftlam m flmiij s gemtos Aivjci cnca; nominantsan diuerfo s effte d Mugilum genere, c&tera qmdem drumalammahfirnile eft,mftquodLeucifcuspauto eft candtdior,caputque bitratur. Fluuiatilis enim ek Squalus (inquit) Mugili mag k T cucifcum aitgukum habere tamen,capiteque minorite kipore acidion.Ca?terum. quoc > . , v Jo&eduedocet, leg en_ acidiorem ( rL yi Z q lli j rn Squal U s^ rn i n0r ib U Iq Ue fquamis contegitur - Albocolore nitet, & veluti inter fqua- '■" era ' mas ftrijs redišInterftinguitur. Caudam bifurcam & pinnasalbasprolert,neque italatas,vt Squa- lus. Hic praterea Leucifco maior euadic. Alburnus eidem fimilis eft Leucifcoitamen eft paulo latio Vtabsllbur recorpore , &fquamiselatioribus, aclabroinferioremeliiis infaredo. Eft etiam nonnihil difcri- no. minis m linea, quir vtrinque corpus interfecat: fiquidem Leucifco non tam arcuata eft, oudm Al- burno,&Alburnusrotundioricorporiscompageconftat,adCephalum magis accedente. Bello¬ nius nulla ait habere dentium rudimenta_ , verum fortaflis haud diligenter infpexit; Gefne¬ rus namque in faucibus vtrinque mandibulam curuam quinis armatam denticulis reperit, vt •. j in Ballero. Albertus vtrinque mobilem in faucibus mandibulam habere aft . In Pado( vt agn « o Q e f nerus 0 £f eriiau j t ) dodrantem nunquam excedit > craffitie fere £rquali per totum corpus , a capite H PePlfcibus. Lib.V. 607 . tapiteadvfauecaudam. Osaperitut inoblongum.necprommet mandibularupcrjor. Add,t«am A Geinenisapudfuos padlo maiores capi in fluuioquara in lacu i longmfculosdre.nonl.it^ Col«. nondiffimilesfpecie,paulobreuiores/lbencmerainit. Dorico orec e• 1 „ terminaturhte- permixtum efle. Pinnasalbicare, velniimum rufiadmixtumhabere, “'Jt • - , tim vjri _ rumcolor inlfcariridisrefplendereex flauo &vindicalore.Ronde.e usqoq l? svc fi cim; dem dfemartim tlaimm dieit, vetriculumq; habere paruum,hepar mag , fi f or . deninuc mulami pinguefcere. Pro Rondel. .cone polili quam pnmo eapreffam, habebara,^„ Ms minus exačte, qui cxa fuo loco oltenfum dl. FORMA D E S CRIPTIO. Sargus 'Colo?. C Apitonifiuc Cephalo fluuiarilicorporis afpedhi 3 pinnarum numero, fitu.,figura 3 fquamisii-' miliš: fed capitc čil minorc 3 corpore latiope. Dorfoca:ruleo 3 ccruice virefcente 3 ventrecan- dido 3 oculisflauefcentibus. Dtntibus caret. Imopalatoolfa habet. Bellonius ad Cyprini magnitudinem vnquam accedere negat:aitq; corpore quam Squalus 3 comprelllore elfe 3 & magisre- curto 3 pinnafq;habere fubrubras 3 paruos item Gardonos pinnam cauda? longiorem exerere quam Leudlcum : (/ic vocatpifcem proximepvacedentem 3 ) &antequam inextremum pinn*fqua? bifur- cataelUdefinat, rotundari: Latiufculis ftjuamis contegi 3 ipfoq; capite magisad Leucifcumquain ad Squaium accedere.Oblongius & paulo crafiius haberecorpus,quam Abramis J acdeniquetergo- re efle magis quam Squali nigricante Sl auri coloremi referente. Icon ha?c noftra dl 3 minus tamen cxačle quam a Rondeletio fačta. Eam fcquens pagina dabit. LOCVS. NATVRA. VSVS IN CIBIS. Valefudints Integra ty - pus. Fartus. Ona. T Eftaturidem Bellonius in Ambra Melignanum alluente numerosehuncpifcem capi: fed & H Pcrulinum Italia’ lacum 3 omnium longedelicatiffimosproferre. Alacris dl & viuidus: vn- ; de Galii (inejuit Rondeletius) valetudinem integram defignare volentes., hominem Gar* ■ done faniorem effe dicunt 3 quod expifcis iftius agilitate&ačlionibusfumptum dl 3 non ex fucco. Partumaiunt inchoari Aprili 3 &pergere vfq; ad medium Maij.Scribit Gefnerusjvulgbomp.eshuius generis pifces oua habere Sc ffminas effe čredi.Ouafolidiufcula & ruffa habere 3 eademque multisin cibo gratadfe: laudari ipfum pifcem antequam pariat, Ianuario 3 Februario Sc Martio, & totaetiam sfpparatus. hyeme mediocriter, elfe qui Aprili quoque & Maiocommedent: dcnique haud infalubrem exifti- mari: fed elixari debere in vinum feruidum immilfum. Rondeletio tamen čarne eft molli 3 fluxili 3 pa- rumnutriento. DE »1 . o . DePifcibus. Lib. V. 6 o p tcucifcus Rondel. B b DE OXYRINGHO ROKDELET. Cap. XXIV- XYRINCHI nomen pcr- quam polyfemum eft, Diphy~ loapud Athenamm Mugileft, fi u uiatilis,id em, v t Ron d el. j n (i nuare videtur, cum fuperiori Gallornm Gardono: Straboni, Aeliano ? alijfoueinter Nili pifces retenfetur:ei~ demque Aeliano rubri maris quoque pifcis eft, ac denique maris Cafpij, vt in Sturione didum eft. A quibusomnibusdiffeit (nifallor) Oxy- . wtl,m ra rynchusifte Rondeietij,Antuerpienfibus Han* tl °' tin vocstus>roftro Iongo 3 tcnui & maxime aor¬ to 3 vnde Oxyrynchum re&eafe appellaturru fuifle putat: nifi mauis (inquit) Sphyranafiu~ liiatilem vocare, quia marinae Sphyra?n£ roftru fi rrale habetj fcd molle & nigruin. Sqamis me- diocribusregitur. Pinnas indorlo treshabet, ina?qua!ifpatio a fefe diftantes: totidem in ven- tre haber,quot JBarbus. Qua?rendum nunquid id c m /it 3 qui Friftjs Sncpcl appellatur, a Scolo- paceaue, putoyquam Snepam dicunt; Galii ve¬ ro a roftri procer ira te beccaffam. Gefn. ' inAlbifluuio quendam quoquepi- fccmSneppelfifgen voearitra dit,fed a fuperiori diuer- fum,paruum nem- pe ? & candi- du, Capi- toni fluuiatili fimi* '* ' lem. t OxyrinchusRond. DefcriptiO. Nafus. NafutuS' . SiiTiuS' Pachyryn ihus. DE CORVO N! LO¬ TI C O. Cap. XXV. V A M VIS inter Nili pifces metno ratos cum a Srabonc, tum ab Athe- n«o,Coruus non recenfeatur, hocq> marino pifci, quo 4 e fuo loco dičfum eft 5 debeatur, attame cum hocnomi- ne iftiufmodi pifcis miflus fitj atqj adinftar auis eiuC- dem nominis, ater fit> nomen immutare nolui. Cor- poris figura Mugilibus fimilisefLfed caputpro cor- poris portion e (longum eni m dodrantes duos) par- uum. Maxilla inferior fuperiore breuior. Pinna? ad brancbias,vtrimque vnaTreuesrin tergore vitra me- •diumaliaoblongarinfupinaparte apodice alia:in 'Ven tre vnai de Pifce hoc quod pncterea dicam 3 non habco. DE NASO ALBERTI MAGNL Cap. XXVI. S Y N O N Y M A. ETTMVM. P E C V LIA RI oris figura , fcu (v t Alberti veibis vtar)a naio valde crafio) Germani hicexprimendum piice Nafen,Heluetij Nafzen quafi Nafmn appellant, nifi quis Nafone (inquitGefnerus ) ant Nafutum_. (cum Adamo Lonicero) dicere malit. Et quia Jabru feuroftrum fuperiuscrafium, fimum obtufumque_r habet^ Latine Simum & Grabce 2/ju.oi/aici poftepu- tat 3 cum eodem nomine pifce inter Nilooslegimus, nempe vt & fluuiatilesquidam Mugiles fiue Leuci- fci aroftriacumine Oxyrynchi vocantur : itahunc ab eodem fimocrafibque, Simum & Pachyrinchu, rečle vocari poffe.Circa Tridcntum Saueij vulgo di_ citur duabus fyllabis. Galli & Itali multi (vt putat;) nomina eius cum Capitonis fluuiatilis ( cui aIiquo modo fimilis eft ,) confundunt: vt funt Villain , Cheuena,Mufiner . Mihinufquam in Italia vifus eft. In Rhenoinferius, vtcirca ColoniamjMaKrillap peli ari čred it 3 fedAda* mus Lonicerus de Macrilla & Nafo feorfim agens.diftingue- re videtur. GENVS. De Pifcibus. Lib.V. 6n GE N V S. FORMA. DESCRIPTIO. Nafus, V’ G FnereSqualo ac Leucifcis flu- uiatilibus adfcribendum efle 3 & corporis totius iigura indica:, & Albertus quoque atteflatur, Monacho, hoc eftj Capitoni ijiuuiatili fimilem efle in- quiens.fed tenuiorem j njfo valde craflo. EtGefnjerus elfe tradit, qui fluuiariiibus Barbishunc pifcem comparant,quod ad corporis fpeciem; al;quos pifcibus Erflen Vulgo didtis apud Germanos. lpii vero fpecie j fquamis & colore Capitonem flu-. uiatilem referre videtur; fedadeamma* gnitudinem(inquit) non perucniunt, (Lo- niccrusduorum triumue palmorumma- gnitudine efse ait: & oris formam pecu- liarem habent, Venter eorum intrinfe- cus nigerrima membrana ambitur: vndo iocularinomine Germani hunc pifcem^, fciibamccgnominant. Osmodice deor- fum vergit. Lapidem habet in capite te¬ lic Aibuto. LOCVS.NATVRA. V SV S IN CIBIS. C Apiunturin fluuijs & riuis. liben- ter enim in riuos afcendunt, in- quitidem Gefnernsjnlacum no veriunt 3 nib ad mitium eius tantiim 3 prz- fertim vere. Albertus Danu bij pifcem efo feait 3 &:aquaruin Danubium inflitentiu. Cosno & fpurcitijs vefcitur, Caro alba & laxaeft 3 fpinulisreferta s vt& Capitonis & aliorum multorum fluuiatilium,pr£efertim circa caudam. Verno tempore pra?ferun- .. tur&pinguefcunt, Apud Heluetios tamč Nouembri menfe laudantur: fi modo vn- quam laudandifunt. Nam caraeorum-, femperlaxa & infipidaeft;quamobrem aflare eos potius quam elixare coqui folčt. In Rhenoprteftantiores habentur« In li- bello qucdam Germanice vulgatodepi- ..fcibus, Ft bruario & Martio & cum-. ' k faliccs ftillant^eos prjeferri legi ftius, Harc fore Gefnerus. Eonicerus Barbatn forum (Bar- bofrum fluuiatilium) poene guftueflefcri bit« S E Leucifco- rum genere c (k- Magnitudo Sirilu cur diclus. Cibut . Caroqualis vAppantus Quando me liores* DE P lir on qua fi varhtt. Locus. Fundulus. jinthropo- pbugus. 6n Vljfsis Aldrouandi DE; G OB 10 FL V VI ATILI Cap. XX VII-" SYNONYMA. E T Y M V M. ■jj' E Gobijs mariuis fuoloco di&um eft. Sunt& fluuiatiles, quorum in primis Dori on j apud Athena?um meminit, acfortaflis Ariftoteles^Gobiones in fluuijs pingueiccro ctiam ciim fcribit: quamuis Bellonius prifcos tam Latinos quam Gra^cos fluuiatiUS Gobij meminifle neget, Ariftotelifq ; prači ta ta verba de marinis, non de fluuiatilibus intelligenda efle profiteatur. ldem Bellonius vulgus Italicum ad mare pofttum nu * Iunuputat agnofcere Gobionem fluuiatilemfubnomine Gobij : Mediolanenn u vero Vairon vocariait,quodnomen Latina originisvideri a varietate fačlum arbit.ratur Gelner us > quodvarius& vbiquerotundisnigrismaculis fit diftindlus pifciculus. Romanosdeniquenegatp 1 ' fciculorumminutorum vjlumhaberedifcrimen ,fedomnes ftmulcommixto$ vendere Morejo vocare afierit. Gallis notiflimus eft, Gouion diftus, Lugdunenlibus Goifon., vel (vt Bellonius fenu 1 ' Goifor,Germanis Gob tefte Rondeletio,Carolus Figulus fcribit ein Gobe,Gelnerus vero qui_mu lta recitat Gennamcasnoinenclaturas,hanenon habet. Anoftris (inquit) vocaturein Grelzling? 3 . alijs Krefzling, Grefz, Kreflen, BachKrefTen ;a quibufdani Grundele ,quod nomen noftri Cobij 1 barbatula? Rondeletij attribuunt. Vterquc pifeisforfan circa fundum feu vadum aqu#degereio * vt ab eo Germanice Grundele, id eft Fundulus (ftc & Belga? vocant) vt recentiores quidam loqu u tur,denominetur,in fuperiore noftri lacus parte Grundelinab accolis Albis fluuij Grundlingj a ^!i bus Liitefler,quafi anthropophagus,quod cadaueribus,hominibus fubmerfts vefcatur. Anglis G 01 .- 9 vel 3 vtaiijferibunt, Gougeon,Gogion,Gudgionc. Gobius fluuiatilis a Gefnero melius quam a Rondel.expreflus,fed maioriufto. G / i De Pifcibus. Lib.V. FORMA. DESCRIPTIO- 6 13 B ae E Singulislabiorum angulis appendix veluti barba perbrcuis propendet>vnde Aufonius Barbi But j*. iubasasmulari cecinit. T m quoqueflumineas inter memorande cohortes G obio 3 non tnaior geminis finepollicep dimiš , Vr&pinguu>teres, ouipara congellior aluo Propexiq iubas imitdtus G oblo Barbi. Gefnerusexa&ifilme fic defcripfit: Gobio nofter (der Grefzling) quem nuper captum in Iacu , infpexi,mefe Ianuario ouisgrauidus erat: barbatuJus cirris fingulis in angulis labiorum perbreuibus f Fupillaoculorum nigra,ambitu candicante.Macubr a capite cairdam verfus per mcdia vtrinq; latera bIacu &. fligricantes, rotund^, magn« proportione,circiter dccem, fingul« deinceps digeruntnr: & nmuiter per medi um dorfum. Cauda etiam maculofa eft & dorfi pinna. V dl ca bifida, inagna proportipno. Cauda. I*onguseftplerumq;quinqueaut fexdigitos.Fclhabet fubuiride,caudam bifuream. Osciftn apen- *ur,rotund um & veluti e prteputio fe exerens , deorfum nutat. Lapilli in cercbro perexigui fuqt. H«c 'dle: S'quamis tegiturparuis. LOCVS. NATVRA.VSVS IN CIBIS. Vamuisab Aufoniofluuiatilibusaccenfeatur,inlacubus tamen quoque capitur. Degitin fundo & čarno,vnde Fundulos quibufdam vocari etiam diximusv Vefcitur mufco vel alga, cibus. itemarenulis,&hirudmibus minimis lacuum. Crediturcadauerahominumfubmeifade- pafci,vnde nonulli anthropophagu dicunt:qu« res alijs fortaffis anfam prabuit, vt ex Srebro equoru procreari dixerint,quoquidem in aquas abiečlo vefci a ratione non eft alienum,nam Cerebro & Bellonius teftatur caluarijs bubulisin aqua proie&isoble&ari ,eiufqs gnaros Ligeris accolas,cal- leftavl. Harids eas ftudioseadferiiare,ijfdemq;in Ligerimimmerfis Gobios allicere.vtfacilius eos poftea ca- P^ant.Idein teftatur Rondeletius.Capiuntur autem facile & magna in copia (inquit Gefnerus) circa ? J paslacusnoftri retis genere,quod Stofzbaren appellant. Aliquandobisaut ter anno pariunt./Efta- Pa;(us. te vermiculis quibufdam in ventre vitiari dicuntur,tefte Alberto. Rondeletius čarne ait efte raolli in- K>qual fipida, vires nonnunquam refipiente : falliq; medicos qui Gobiones fluuiatiles «grisapponi volunt, hiseaminefle fucci bonitatem exiftimantes quam Galenus in mariniscommendat, ab hifceenimil- hacdotemultumfuperari. C«numaliquandorefipiunt.Author de natura rerum falubrioreseffe ait, v bi aquas arenofas in nutritnentum habent. Et Gefncruselhmmfatis folidutn effc teftatur,nec contemnendumin cibo. DE GOBIONE FLVV1 ATILI ALTE- RO SIVE CAPITATO. Cap. XXVII. S Y N O N Y M A ETYMVM. Aputhuic pifciculo procorporis ratione maximu.m eft,vnde Tridenti Capidono,qua- l' 1 Capito,&inGalliaChabot& Teftedazenuncupatnr:vnde &recentiore$quidam Capitonem vocarunt, quidam Capitdlum,quidam Capitatum, qu« nomina cum & ?f a l‘j s pifcibus conueniant, Gefnerus diftinčlionis grada & perfpicuitatis, Gobionem^ fluuiatilemcapitatunominauit:aitq; in diuerfis Italicelocis aliter, atq;aliter nomina- s« ri,Scazon vel Scazion circa Comum, (Bellonius Medioianenfibus vocari fcribit vn Scatzot,)M‘aieron Veron«,Marzon Vicentia?:(Michael Sauonarola Marfionesdixit,quamuiscodex ^Prcftus Manfiones babct.) Botto Cremon«, (Mediolanenfes tefteBellon.etiam Botdicunt,hinc otiilu Grapaldusappellauit,) alibi IouiansquafiGobianos,alibietiam Lagiono,circa Neocomum oabaudice Chafsovd C liafsot, iuxtaTholofam Caburlaut,Cenomanisvn Mufnier tefte Bcllo- ^° 3 qui item Romanis Miforis nomine appellari fcribit. Germanice Gropp inter Heluctios,Cop vel R°p in Carinthia, Kaolrapp in Francotiia: alicubi Mul, circa Tridentum (qua parte Germanice Io- •^uuntur,) Tholiman. Saxones & Mifeni a capite,quod fere globi inftar rotundum habet,fed com- P r dnmi, varia ei nomina fecerunt: Keuling,KulingK,Kulheit, Kaulheupt.Anglicea Bulhed,acapite surino,quafi Bucephalum dicas,nempe ob magnitudinem,non fimilitudinem form^.Nam Bul An- b 's taurus eftnifi forte corruptum hoc nomen eft a Saxonico Kulheit, hoc eft Rotunditas. Alibi a die, vel a Myllerfthombe,hoc eft Molitorispollex. Illvrice Glauoche,id eft, Capitatus, Polonis ' "•••' ■*> pff Glouuacz Caplto. Capi; e tl us. Caoitatus. Gobio fin. capitatus. 'Botulus. Ex Gefncro. Bucephalus 6 14 Vlyfsis Aldrouandi ; tciimM Glouuacz. Rondeletius&Bellonius huncpifccmvofunt Ariftotcli BoVo»vocari,(Gefnerusmfua | flot. " tfditfone /So?V 0 v legi ait,duubus fyllabis, in codice nuperrime Aurelia? edito ex bibliotheca Ilaact U- fauboni /SoiTo? legitur,prout Rodeletius ,& Bellonius lcnbunt,Gaza *oV7oc vel »ofToe- legilse vtdetur, *Lib. 4 . x nam Conum reddidit.) Orteritrnciim Philofophusde hoc pifce tantiim fcribat> a quod in fluuijs Hisl.cap. 8 . p ax j s ftakuigtuf 5 quod huicfoli minime competit,id puto pro affirmatodefiniri nonpoteft-Acce- ciit quidem ad hoc vulgare nomen Bot,quod tamen inde fluxifse non puto,led lic vocari vulgb,qu6d Bufbnem qui Botto vulgo nominatur,patulo ac delormi oris rielu rererat. FORMA. D E S C R! P T10. : ' t ■ “ .• ■ P lfciculus eft Rante pifcatrici fimilis, fi paruamagnis (inquit Rondeletius) cottferrelrcet,cor- poris figura & colore.Capite enim magno eft, lato, & deprefto: oris magno hiatu,fine denti- bus:fed proijslabrainftar lim. x afpera habet: pinnas binas?ad branchias,rotundas Si ambittl Pinn*. pulchrecriftatas:duasaliasinferiusparnas,longiufculas,albicantesin mediofummi ventrisialiamab ano ad cdudam:in dorfo quoqj geminas,non fingularetn, vt Rondeletius feribit, qui aliam fortefpe- cicm (inquitGefnerus) nobisignotam viditmam &caudaquatn fuo attribuit Cotto, proportiono F muko longidr eft,quam in noftro.Ejr hisdorli pinnisbreuior,qute capiti propior , alteralongiorcau- Ornli dam vcrfus,quam ramen non attingit:idq; in fluuiatili &lacuftri genere fimiliter. Oculi furfum fpe- 'Brancbu. člant. Branchias quaternashabet, hepar magnum finefelle. Si corpcifculum fpedies, ventriculuma- ' gnum.I'ceminaouisimmodiceti:rga,quxinpe&orein globoscollečtagemin.is vehmmamillaspr? leferunt , & membrana veftiuntur nigricante.Lapiilos in capite habet. Quiin lacubusdegunt, (vt Magnitudo Tigurinilacusexcmpiooftend»tGcfnerus.nonfoliimmagnitudineinfierioresluntfluuiatilibus: raro enim v Ura digiti medij longitudinem excrefcut • fed fpecie etiam differut,etfi vulgus forte non difcer- nat»NempecoIore magis albicant,cum illihigrioresfint.(Corpus varium eft,partimque albicantibus partim tukis punčtis, & maculis & iam nigricantibus tranfuerfis diftinguitur.) Spinuiis circa bran¬ chias pluiibus&aciitioribus,breuiflimis tamenillis,& vifiimpenelatentibushorrent: quibusdigiti etiam,iiretroducas,configuntur. Pupillaoculorumaliquaexpartepulchrevirefcit,&gemmain- ftarrclplendet,pra:fertitn adfolem.Edacuin fiuuium non migrant: neque fluuiatilesinlacum. Gu- llus etiam fuauitate fluuiatilibus longe funt deteriores.Icon quam dedimus - Gefneri cft,diuerfanon' nihil ab caquam Rondeletius exhibuit, pinna dorfi finguiari Sc caudapenicilli inftarlongiufcula:vn- de fufpicari licet,aliud genus Cotti circa Monfpelium haberi. * Cottus Gcfner. lunduld. Cibuii Partus. L O C V S. NATVRA. MOREŠ. F Luuiatiles ifti pifciculi in riuis montanis pra?cipue, aut frigidis, Sc fluuijs quanquam rapidis a C pra?cipkibuscapiuntiu\Delitefcunt libentertefte Alberto fub lapidibus &interfaxa. Idem pilces quidam (inquit; cauernas fibi faciunt in arena,alij in luto, & extra eas non emittunt nifi os ,vtpuram aquam frigidam attrahant, reddantq; per branchias : vt pifcis fimilis apud nos Anguil- lar,quem Quappen vocant, & fimiliter fere pifciculi parili, quos Fundulas nominant,& alij quidam_. parui magniscapitibus..' Sicille propofterioribus Capitatos Gobios intelligens. In aquailundonon tam natare arunt,quam fubito impetu,teli inftar fe vibrare,&quo volunt eiaculari &traijcere,magis quim vili alij pifces* Creduntur carniuori efte:nam& afe mutuo etiam dcuorarieos certumeft. Parere iudpiuntmenfeMartio, fere čira feftum pafchatis. L De Pifeibus, Lib. V7 CAPI E N D I RATIO. 5 ij Apiuntur (inquit Gefnerus) nafsis per fluuios prrefertim in lacUjlongiflimis retibus,qu£ pro- ptervmbraslacuftrcsminoresfiuntj 8fadpa(fuscirciterquadragintademittuntur.Fufcinx etiam in fluuioruripis feriutur a pifcatore, qui ocreatus circumit 3 & lapidibas caute leuiterq; tnotis 5 ciš infidiatur,nempeinterdiumamnoRhodanoqipcculiarcm 3 ca:terumnon quouis eiusloco, verum in eafere par - ratt0 ’ te reperiri, qua;inter Viennam & Lugdunuminteriečfaeft. Pifciculus (inquit) eft ca- Dcfcriptio'. pite latiore,quam Gobio 3 in acutum definente : oremedio 3 dentibuscaret:fed maxillas 3 eras habetjforamina ante oculos.Colore eft rufo, maculis nigris latis, a dorfo ad ventrem oblique Cokr, defcendentibus variato. Pinnas ad bran- chias & in ventre fimileseum Cottishabet, fed in dorfo diflimiles:dute enim funt a fefe feiunčla:. Vulgusait pifciculumhuneauro vefci,quia arenam, cum qua nonnunquam auri laminte funt, haurit. Čarne eft ficciore quamGobio. Altero loco pičfum pifcem e Danubio Iulius Alexandrinus pra?ftantifsi- mus Ferdinandi Augufti medieus ad Gef- nerum dedit ,qui fufpicatur fere eundem » _ tfte cum fuperiori. Forma quidem tota& ,ln gula! ferme corporis partes(inquit) in vtriufquepi(ftura conuenire videntur 3 nift quod pinnaab in noftra iconc nulla eft, pičforis fo rte incuria.Nulli enim pifcium,opinor, h tre pinna deeft. Ron- ^letius Laccrtum peregrinum fuum fine ea pinxit,ouam Saluianus eidem addidit. Bellonius in fola Afper pifciculus Rond. Fff 2 T^nia Color. Loctu. 6\6 ' Vlyfsis Aldrouandi' J Tamia hancpinnamfenonreperiflemihiretulit. Pifcis quem exKifeerif us , Germanieum nomeneft E 2indd:vei vt alij lcribunt,Zinde,Zindel,Zinne, Zingel. Vngari Roicz A appellant. 'Icon ad me miffa, digitosXII.longa eftiquam longitudinem in hocpifce medioerem efle audio. Coloreeft, partittri ruifefcentc;partim nigris maculis fatis magnis per interualiadiftmdus: quarum aiiquata dorfo'' ad ventrcm(q;ui dnereuseft,) Pifcis Danubianus. oblique tendunt. Oculis color Indicus& aliquid fubeisru- bri .Audio emn ad libra pon- das (id eft, vnciarum XVI.) accedere:(alij etiam trilibrem fieri retulerUnt.^) cauda adeo d uram habere, vt vhcamputa« ri poflit:pinnas in dorfo aculea tas in capite Perca: inftar. (ica tioflra pinnas molles,non aculeataS, pra? fe ferre videtur.) roftrum acuminatum;carncm čahdidifli- mam. Suntqui forma &colore Cani marino comparent: alij Lucio,prarcipuequidern capite : fquamis efle aiunt,inftar Anguillar. (Rondeletius Afperum fuum a fquamarum afperitate vulgo Gal lice Apron dičium ait.) Lautiflimum cffe adduntfimul &faluberrimum, omnium Danubij pifcium ita vt vel puerperis apponatur,& diuitum duntaxat menfas oneret:quod equidč miror,fi fquamas no habet:fercenimomnesquifquamiscarent, minusfalubresexiftimantur. Ferunteum Danubius& Tibifcus. In Danubio prope Bofoniam magna eius copia capitur. Vienna? etiam non deeft j & in-» Bauaria: fluuijs,vt Ifara,& Loifaca:hic quidem elacu Ammelfee fluit in Rachdfec lacum, & indo ruriusin Ifcram fluuium. In pifcinis fcruari non poteft. Eiufdem pifcis effigicm illi quam dedimus, fi milem,coloribus tantiimdiuerfam (ventre & pinnis albicantibus) Raphael Seilerus Iurifconfultus dočtidimus,comcs Palatinus,dariflimi Auguftana: reip. archiatri Geryoni filius, ad me mifit: inqua flmiliternullaabanopinna,nulliefquamjEapparentv Nomlnis ra tlo. Locus. Color. DE COB1TIDE F L V I A- TI L I E l V S D E M. Cap. XXIX. G DEM Rondeletius fluuiatilcm hunc pifciculum antiquis,qui de ’fluuiatilibuspa-t rum fuerefoliciti,indid:um,Cobiten (cobitidem) fluuiatilem nuncupauit,quddma rina: (inquit) perfimilis fit: cum alioquineque fitu neque numero pinnarumcum marina ccnueniat;quarefimilitudoiftha?cad Cobitidem barbatulam potiiis perti- nct: adha^ Cobitis marina lauis eft, vti & Barbatula ; contrafquamofus quodelo- quimur,pifciculus efl, nifi figura exhibita nosfallar, quod quidem fufpicari licet. Ipfe enim Gallis Loche franche vocari aflerit,vel quod totus lomiš fit & aculeiscareat*vel quodmol- lior fit & falubrior: quamobrcm Cobiten fortehunc pifciculum (inquit Gefnerus) vocat,quodad Go bionem fluuiatilcm Aufonijaccedat,nonadmarinamCobitin. Degitin riuulorum &f]uuiorumri* pisjdigitali magnitudine,roftro fatis prominente. Corpus flauefdt,& maculis nigricantibus notatur, fubrotundum efl & carnofum.Pinna:dua?funtad branchias,dua? in ventre,vnica ab excrementimel tu,vnica in dorfo. Gefr.eius cum hoc pifcitio idem putat,vel faltem fimillimum, fuis Ryferle nuncu* patumjDigiti (inquit)logitudinemparuum exccdit,coloreperdorfumecanuleovirefcente,perlate- ra & ven trem candido. In Silotorrente capitur ad Tigurum circalapides:& exeo Limagum amnem H ingreditur,ihterJauto$ pifciculoshabitus. RondcletiofuusCobitescarne eft humida & vifeida: fiin aquafordida & camofa nutriatur,pinguefcit,fed multoinfalubriorredditur. Pro Cobite Rondektij pos aliam iconem dedimus, eiufdem ni fallor, pifcis. «£ Sm» «HSb DE DePifčibus. Lib.V 6\7 B£ G OB ITI D E ACV-LE s £T&' Gap. XXX. SYNON Y MA. E tY M V M. ! A R11S in Italiavenitnomenclaturis paruulusifte pifciculus, cmem Cobitidem al- ( * teram vočatiit Rondeletius. Mediolanenfes enim tefte Belloma Vlilciicunt (noroitFc « aMuftelIadetorto>vtGefnerusconijcit 3 ideoquekitine circumloquendo Muiftelam Muftehfl' fluuiatilem patdam imberbem nominari polTe exiftimans ; imberbcm autem ad difc pqma m- i: ferentiambarbatulg*deouamox.'> Placentini &Permenfcs Goufangle ; Lodepfes betbu. Zedole 3 Fcrrarienfes SquaioIam 5 alij Morellam, Romani Locham: Galli vero non_» iolum Loche/edettam Perce 3 qu6dcumriuulorumindiginaoblongotereti aclubricoTunt corpoie*, & petrasvideanturperforare, (inquitidem Bellonius.) Duosenifnhabentin branchijsaculeos, vtrin- que vnum 3 ad caudam fpe<5hntes,dentiumceraftis longitudine 3 quibusfefe impellunt, vt minimain- terIapidesforaminulafubeant:quoferefenfucirca Vincentiam Venetorum in Italia Foragua dici- tur:quodreticuli illud genus, quod vulgo Gua appellatur,fi includatur } & foras euadat, egredienlq ; Mvdeislt veluti perforet. A Sabaudis circa Neocomum & BieIam 3 Mort pierre, fimiliterqj a Germanis Stein- pdem , beyfzautSteinbyfi'er'appelIatur J hoceft,yt Albertus interpretatur 3 mordenslapidem: qua pariter li- 'OicoUtoxs. gnificationeGracenoninepte Dacolithumdixerimus:attamenaqueapte Cobites oxyryncho$ di- ^ " x ^ cetur s a roftro quam in pracedente & jfubfequente acutiorc_». FORMA. D E S C RIP TI O. Ifcicul us eft (inquit Albertus) eodem calore quo Fundula. Non eft autem rotundus/ed quafi color. columnalis compreffus,& habet fpinam acutam iuxta os i qua cum recuruato capite vulnerat • marium fetangentis. BelIoniusquoq;& Rondeletius aculeum in operculis branchiarum V~ - tinque vnuiti habere tradunt.®Albertus branchijsipfum carere omninoait;cuius errorem detegit nu- * Lib. i. de V per Georg. Fabritius,qui parna forariMna circa oailoseis,ficut in Lampredisinefleobferuauitjtefto amm trac ^ i Gefneroj qui pifciculum efle ait exilem feutenuem, 1 u ^' 7 ‘ oblongimijFundulo (de quo mox) fimilem,paulolon- giorcm:namquatuorautquinqidigitosaquarefolere: maculofum 3 capite acuto & deorfum vergente. Ronde- lctiiis fpinam internam duram quam in pracedente ri- gidiorem eiTemonet,ideoque interedendum molcftio- * -i. • , remefie:fapiusvero etiam icthyopolas parum cautis F°nere & pro lauibusvenderejcateriim impofturam inter edendum facile deprehendi. L O C V 5. N A T V RA. .MOREŠ. V.S V S IN C IB IS. ' - - ‘ : q—0'IU]'t , -r. T - . - ... ^ "M ""V Egitin aquis fontaniš & riuis pracipue. Ex his vero migrans cum alios fluuios 5 tiim Albtm J 1 blaxime firbit 3 vt' Gefnerus refert, qui & apud fuosnullum aut certe rariflimum e0e fen bit. ** “Circa Argentiriam.vcrofrequentem 5 & ex GeorgijFabritij teftimoriioih Milena optimos ^pi iri Mu^da propc Dobkrm qppidum:m herbis 5 algis & ceno degere 3 atq;;inde vičlitare. Majo men- e cum P6 : ndulispai J ereigliquando vel bis vel ter. Roftrolapidibus mordieus v fe*afflfgerej& aliqu ^ Va ^ s etrarp 3 ficet a?neis 3 quif)Us m foro pifcario amulieribus (inquitj' inijčmhtur ,ita vt fugere n h j ; Cobites aculeata Rond. uan- vi- Cibus . Turtus. aphtur Seantur. Elfe quando compliires gregatim harentes iniieniuntur. Retibus anguftis (id eft,quofum pcranguP^ f uri ]; fnactrl^ ) ca'pi cum alijs pifciculis circa ripas fhiminum . Bellonius piTciculurn eff^ Ictibitadmo^Ufb traacem;-Eidem delic-atidimus eft: contra infinuare nobis videtur Rondeletius m- c autis pro lami Cobitide obtrudi inquiens 3 fraudemquc edendo detegi; & j Ge : fnerus viliffimos-vOcafs Caro čarne tenaci } Fundulis mukoignobiliores. Aprili menfe & Maio minus improbari:prxferri grauidos: tl! gi debere butyro: Mifenos circa bacchanalia & Martio menfe eoscommendare , antequam mi- § r ent 3 quod tum ouis grauidi itnt: prceltantiores apud eofdem non in Albi/ed m Muleh capi > Vlyfsis Aldrouandi BJomms ta tio. * Lib.-j. de animaltraci j .c 8. Fundula. Fitndulus. A4 uštela flu uiatiiis mini ma. DE COBITIDE BARBATVLA. Cap. XXXI. S YN O N Y MA. E T YMV M. «■ ’ ’ ■-Milim iOui.j 'bik;!/:, z -IZ t. "Z-i \ } & ONDELETIVS exiguumhuncpifciculumČobitidem barbafulamvocauit,a cirristenuibusjcroftro barb* modo pendentibus^uemadmodumin Barbo: Bello- nius * Lochiampinguem,Albertus Magnusfecutusveiltalicam vocem Fondola.,, vel Germanicam Grundlen vel GrundeJinjFundulam,recentiores potius Fundulu, Carolus lig ul us etiani GrunduluiT)jG,ermanici fcilicet vocabuli imitatione, a fundo aqua-,vbidegere folent. Gefnerus Muftelam fluuiatilemquoque vocari polTe exifti* mat,adieda m in im a- difterentia. Muftelam enim marinam ( inquit)quodammodo refert, corporis f longkudine,la?uitate,barbulis. In Heflia vel afteubiin Gennania vocatureodem Gefnero teftante ein Moefz vel Mofz 3 Brabantis Muic: Sueuis J cumadhuctenereft;,&recensnatu$. Senglevel Sen* gele: PolonisKielb vel Slyfs,Bohetnis Mrzeni Angli Gallicum nomepretinentj d Loche. FORMA. DESCRIPTIO DIFFERENTI1. Celot. ?im£. 'Borba. I Ndidsdigiticraftitudineeft (inquit Bdlonius) quinquedigitoslonga(pinguis Lochia)totapun« duris feu pundisdiftinda: notafque in tergore & latetibus habet, nune grandes, nuneparuas ac nigricantes,quibusipfa etiam quodammodo pulla apparetjfed ventre eft candido. Pinnani vtnmque vnam in lateribusgerit:item in ventre duasdn tergore vero fummovnam admodum par« uam : item fubcauda ad anum alteram. Pinna cauda? rotunda eft: re!iqua?omnes, obtuf* & lata?. Cirrisquarernis f vtrinque) duobus ( Barbimodo ) tanquam myftacibus G Cobites. inftgnis eft. Os habet paruum fub longo nafo: eiufque inteftinum ftatim a ftomacho (quem hepar fouet) reda per ventrem ad anum diicitur. Fel dextrohepatisJobo adfutum : Lienem infignem ,&rubrumhabet. Cor fub branehijs, fuo pcricardio obuolutum. Oua lingulari veficula, vtalijs pifeib. bicorni folliculo condufa. Hfcille. Duogeneraefiehuius pifciculi Dno ciusge Gcor.Fabritius Gefnerumin epiftola monuit j vnum communc,quodin Heraejft. delicijshabetur.&infigni magnitudineapudfuos (Mifenos ) capituritu Flobi a mn e: alte rum & tenuitate corporis,& colore Sc fapore diuerium,quod d faxi$nomen eft con« fecutum j Steipfmirlin. LOCVS. NATVRA. MOREŠ. “ L ImpidisacfaxatiJihuslocisgaudent,vt Adamus Lonicerusteftatur: Gefnerus vero apud fuo« circaripas etiam ,Sc in coenodegerefcribit. Ipfe ramen Fundulum ciim circa ripas ftagnan- tes &.paluftres dcgit,peculiariter fuis Mofzgrundel, id eft Fundulum coenofum vocari paplo ^ il< e ' antedixerat,& Albertusquidemineifdemlocisverfariait,nontamenindenutrimentum caperear- bitratur. Pifcesouidam (inquiens) cauernasftbi faciuntinarena; alijinlutOa&eKtraeasnonemit- tunt nifi os,vt puram aquam frigidam attrahant,reddantque per branchias, vt pifdsapud nosftmilis Anguilla?,quem Quappen vocant:& fi milit er fere pifciculi parui,quos Fundulas nomiriant; Sc alij qui dam parui magnis capitibus. Hinc etiam eft quod plurimicapianturinriuis,equibus ftuminamaicv: guando & ra j n g re - . coitum in js, c/ut venerem norunt* Sed non coitu t ant um,ver um etiam fine coit/r; tfuod ar - 1 em gume n to c ondi at nonnullorum fluuiatiltum* Nam Pboximifiat im (prop e dixerwt) a c n ati funt, ac admodumparuiioua habent- Et paulo polt: Reliefui femel anno oua edunt mfiagrtisfluuiorum & arundinetislacuum (qu£ ?ro\ifivct£ct<; vocant,) vt phoxini & Perca* Ha?c de Phoxinis AriftoteIes,nuI- Claquealia a veteribusnota traditaeft, ex quacerd aliquidde eis ftatuere pofsimus. Nihilominus Rondeletius hoc nomine duosfquarhofos pifces,quibusfemper vterum ouishabere refertum,magis T*hoxini _ *iuam alteui alteri conuenire ait,nobis depinxit,quorum alterum fa?peobferuauitin Picardia,vbi Ro- Rondtlcti 1- fierc vocatur :dimidiati pedis longitudinem nunquam_, fuperat: corpore lato & comprelfo, oculis ^ofiere. tHagnis procOrporis ratione: Bramis minimiseorporis fpccie fimilimus,colore eft luteo. Quamlibet parui capiantur,femper ouis grauidi funt, adeo vt periti pilcatores cum ouis nafci alfirm ent.Cum hoc Gefnerus e undem conijcit, qui fuis Bambela nuneupatur, licet apud fuos lutea non fit i reliqua vero ColoY ‘ fpeciesnaturaq;(inquit)conuenit,&circa Auguftam Vindeheorum luteola capitur. Pifciculus (in- ^ Juit) eft tres aut quatuor digitos longus: fcx quidem digitis longiorcm non vidi. Caput ei crafsiu- eJC * c Ulumpro fuamagnitudinenigricans>irisoculorum crocea: quicoior etiam adpinnarum initia om- * hiafpeiftitur jin pinnat dorii quoq; initioinmaioribus Sz adultis. Pinnarum ad branchias articulus Veluti catunculam quandam habet, in alijs parutn, in alijs valde croceam, (in alijs fi bene memini, tubentem ? ) pro ^tatis nimirum & fexus differentia,fortafsis & aquarum & regionum, in quibus de- gUnt.S,quamas habet albicantes.Linea fufca oblique a capite ad caudam fertur.Pinna in dorfo medio Phoxinus primus, vnica eft,bintead branchias ,totidcmin medioventrc,aliapoft anum.In principio caudx macula atra notatur,& alijs minoribus fingulis ad initia pinnarum vtrinque. Dorfum &lateranonnihil ftauefcunt.Saporincibofubamarus. Reperiuntur influentibus Lotus* foliun aquis, vt audio: non etiam in lacubus & coeno, vt laeues, quoseriuislacus&flumina maiora ingredi diximus:vnde eos (lasues) noftri a riuis Bachbammele nominant. Iidem in Glatto flumine apud nos(Helwetios)paruoaccoenofp,abijsquican- cros captant/ubinde inueniuntur & abijciuntur.A bacchinalium Vc iquadragefinia? initio vfque ad Calendas Maij nalfasnon anguftiiis contextas?quam vt Gobij Napita ti & Bambela* ev f]utn,eh immittere pifcatoribus noftris licet. Bambelam .. . . , VerA am , 1 Simdam, vt audiOjeodem qbo Gobium fluuiatilem nomine appellant, Varon. Verbani H U ca 1 ° ^^circaLucafpnm.šr " ' ^ ! . ' ‘ r ' A Jr*® a ccolscircaLucafciiiWe y " • • .♦iv:.; s velcognataeft Bchanli iSr v' zzo , ve ^ fterni^ulo.H^eitaqueGefnerus,cuiusitem fententiaea- Be dis AldromnclF C ut refpua tur. Thoxinus alter Konde* leti y. C o tor. 6 20 pifciculum tradidit. Sordidus (inquit Bellonius nulla propofita icone) admodum & vilis pifdoilus gv GalJico vulgoere ipfa Bouuieranuneupatur: ali js Peteufe 3 e'tymdlogia abombis obfccenistra&a. Pifcis eft Sequana:alumnus,nontamen vfquequaqi frequens 3 vtquinonfemperappareat. Kam quo modo Vefonespilciculi nufquam Augufto,Septembri&Oetobri ribi 3 aut faltem raro app,ar eb ut; fic Bubulca ferb in conlpeftum venit. Plurima vere capitur. Brc-m mam aut Caftagnolam marinam toto habitu a?mularetur 3 nifi corpore elfet minimo.Planus enim & latus eft.-fed & argenteo nitore re- fulgetj atque orbicularem magishabet formam, quamin longitudinem protenfam. Trimu digito- rum longitudinem non excedic 3 neque fefquidigitalemlatitudinem. Šofiobiecfta, nigririihil habere compentur 3 quam in lineaqua? fpinam eomitatur ad caudam. Paruamin tergore gerit pinnulam, oculorum pupillam,omnem nigredine fuperantem.Squamis tegitur magnis & lads. Garneum quid- dam 3 vt Cyprinus(quatenus paruum magno licct conferre) in fornice.palati oftedit 3 branchias vtrim- que quaternas fimplices 3 ac lub ventre to tid e m. c a ud a m bifurcam. Ore eft paruo 3 denribuš vacuo.Pi- fciculos iftos refpui čredo propterfellis magnitudinem, quod vix poffipt exenterari, quin eorumfel- lisveficadifrumpatur: quo per totum corpus diftufo,p!urimum amari in vefcendo fentiunturad au- temfub hepatislobo dextro coloris Smaragdini,rnagriitudine pid continetur. Folliculum vento ple¬ num in vterogeftatgeniculointerceptum : lienem ftomacho inha:rentem 3 rubrum atque ofbicula- « rem.Huius etiam inteftina multis in gyrum reuolutionibus & anfračribus circumuoluta funt. Ha<5le- r nus Bellonius. Alter modo Phoxinus Rondeletij& nomine & figura fuperiorinonmultumabfimi- lis eft. Rofe (inquit) vocatur a rubore ca ud a;: reliquo corpore ca?ruleo eft, ipaufo maiof 3 minuslato corpore ,ouis femper plen us eft 3 etiam minimus.Hicquoque nobisignotus eft, id quod & Gefnerus profiteturi nifi (inquit)forte iitpifcisille quem idem Rondeletiusinterlacuftrcs Lemanoiacuipro- pries ivtipfe putabat) Vangeron appellauit. H uic enim cauda & ventris pinnte rubent: & in Nor- mannia (vtaccepi} Efofte vocatur: neque enim in lacubus tantum capitur, fed etiam fluui;s 3 prae- fertimtardioribuš, inquibus forte non eandem magnitudinem j quam in lacubus attingit : & fieri poteft,vt Rondeletius minus adultumvide- rir.Quod fi pifcis idem eft (vt fufp'icor 3 & amplius in hiftoria eius probabo) figura quoquenon fa- tis probe a Rondelerio‘exprefla eft: in qua etiam cbferuandum 3 quod fuo loconon fit expre/fa, g eft enim prior in ordinc ,cum alttram effeopor- Phdxinus alter. leones In Rond el-libro trunfpofii£. Roffa. Rut Uit s fute Ritbelius fluuiati lis. Gejneri. Dcfcriptio. Color. bitautem Rondeletius Vangeronem in libro dc tuitfid quod Gefnerus quoque aduertit. Defcri- acuftribuscap. p. v birurfus' alterius pifcis Lemani Coitus ^tcapi.it ur. Quando mehor. lacusproprij ibique la Farra, vel Ferra vel Pala dičri exprimitur librariorum incuria,& qua? pro Faiv ra pingitur 3 cap. 18 . eiufdem libri,Vangeronis eft.Kurte&Bellonius,ciim Gefnerus iconesfuiscolo ribusad viuumdepičcas eioftendiftet 3 alijque ; peregrinficnm Rofa Gallorum eundem effe pronun- ciarunt.Ipfe vero Belloniusnon Rofamfed Rolfam \ r ocat.t quamobreml)cetlacuftris magis quam_. fluuiatilis pifcis fit, antequam e manubus elabatur, hreuiter ex GefneroFius hiftoria m perftrigam-., qui arubro pinnarumcolore Rutilum vel Rubcllumilliuiatile vocatiit,ad differentiam Eryddhrini- ueterum,quem Theodorus aliqiiando Rubellum rcdidit.Circa Copuim in Lario lacu Piota>vtcirea Verbanumquoquedicitur:a Germanis Oceaniaccolis Roddovuvel Roddau: Sabaudiscircalacum ad Bielam & Neocomiim, Vingeron, vel Vengeron, vnde Gerrbandrum Vuingeron, vel contrdj (quotainen nomine Lucerna? accolte Leucifci ipeciem intelligunF^eatfi qiiam Vendofianl & dum Gallis dicfindicauimus.) Anglis 3 R.oche,Polonis,VufdrenKa. Pifcis e foro ad Gefnerum dela- tusjlatus eratacl quatuor digitos 3 longus duodecim. Pupilla nigerrima 3 iride^iiurea/abijsftibrubris:” colore in cauda, pinniftp in ventre & ab ano fitis 3 cinnabarino: nam etetera? minus rubri habent. Li- nea a fummis branchrjs caudam verfuščbliqua* cauda bifurca: Supercilia & circa branchiaslocus aureolo colore nitent. Squam^ htx 3 ftriatiE validrr. Ifiorfum fufcum 3 venter pallidus.pinn« quater- Dce : fel viride 3 veficagemina: catd ariftisplena.In faucibus maxillas'’vtrimque habet 3 recuruas denti- bus munitas quinis 3 qui ab interiore parte finguliferrar inftar afperantur: quod in aliorum pifcium-. dentibus nondunf memini animaduerlifte. Pifcis hicapud nos (Heluetios) lacuftris tantum eft, fatis viuax.Innoftro 3c Acroniolacubusjabundecapitur. Pifcatores Conftantite & circa Acronium aiunt eum aliquando cum Cyprinolato coire ’:inde Hibridam (ein Halbfifch) gigni,qui intervtrumque ambigatjlldtilo maior aliquanto,minor autem Cyprmp : lato. Parit lunio menfe. Mufcarum fluuia- tilium (fiue lacuftrium) genus qiioddam eft maghrtm', oblongo 3 terete, varioq> corpbrft aluco 5 has infigunthamis ad inefcandos Rutilos.Februario Martioq; menfibu^ajjiid alios Gcrmanos, Koiiem- bri apud noftros in cibo nrtefcirtUr. Maio rurfus deterior fieri 3 & imminuiificipit. Parari iubent peri- 1 tioresj 6 2t tiorcs: inftar Cyprini;& vino frigido immiffam • HatousKCefnero. VangeronRonde- ■leijjaimaddidem littumfuoPhdxi(K>afcero&hoc Gefnen Runlo ex collita vtrmiijue:defcnptip- nenon fatisdarecolligas. CotporeBallcro, (dequofoo!oco) roftroMugihbuamnnemeffean, iofttotameitcflelongrore.DehfibuscarererpinmsadbranchiasduashabereUibjureas > in medio ventreduasaliascroceasiabexCTementimeatuVnicam,m dorfoaliam - Caudammdue>de!me. - hafque d fqnamisinitia integi>etiamd non adhajreanc. Cypnno & corporis fpeae & carnis fu blLa- lottrocaraen uiciongiorc. uuiuuim ven tre duas alias croceasiab excrementi meatu vnicam,in dorfoaliam , Caudamiadu .uddiner^ iialqueafquatriisinitiain£egi,etiamli non‘ ^ *, — tiafuccoque affinem effe,& vilem haberi. jT f. ' * “V ■* 4 «... - J Y »■ Tr Rutilus Gefneri, rc&ius, quam ab ipfo£xpre3iis, 6n VlpfsisAIdrouarfdi DE PISCIBVS, QVI pMtER FLVVIOS alias quoque dulces aquasincolunt: & primufll De Perca Maiore. Gap. XXXIII. N O M E N. E l VSC IVE R A TI O. ‘Terfico cnr dicatur Pcr ca. Ferfuinus . E R C A ( 7rtpKn ) vndc dicatur 3 in marina; Perca? hiftoria di&um eft. Fluuiatilis fiue aquarum dulcium_. Perca jnobis 6^ in plerifque alijs Italia locis pefce Perfico nuneupa- tur,noqu6dpomi Perfici faporem referat,vt Platina fomniat, (qui vulgarem nomen- claturam fecutus Perficinum nucupat,) fedpotiiis a Perca Jatino Gracoque nomine:a quo fimiliter Berfich GermanisjBelgis corruptius Baers appella- tur. Gaili & Angli proximiiis ad Gracum nomcit. accedentes Perche vccant. Nomen Polonicum eft: OKun 3 Boliemicum Osaun. Hetrufci tefte Bellonio Perfegam dicunt, Romanum vulgus Cernam. F O R M A. D E- S C R I P T I O. C Orporis figura lata ac comp efta eft: roftro prominenti no aliter quam marina, veriim non adeo acuto:ore etiam vt iJla mediocri, imo pro corporis ratione paruo. Dentibus caret/ed Jabiahabet denticulishorridula, vtBdloniustefta- tur. Squamisregiturparuisacaridis, qua? difficilli- me a corpore audluntur, maximeq; ancillis faftidio efie folent. Color ei varius,venter nepe; corpus re- liquum fere cineraceum;nigricantibusquibufdam_. ac Iatis maculis a dorfo defcendentibus ( non aliter ac in marina) lateradepingentibus . Pinnar&cau- da rubefeunt. In fimina vero nihil, vel parum faltč. Pinn#in tergore duar,quarum qua?capiti proxima> maior eft :& aculeata, pofterior minor fine aculeis: totidemad branchias.,quas Rondeletiusaltiores efi. fe putar,quam in reliquis fluuiatilibus:totidem iterrl in ventre:qua? vero ab excrementorum eft orificio TSranchi£. aculeo crenato vallatur. Branchias habet vtrimque quaternas 3 eafq;duplices,idquod Ariftoteles quo- MJgnitu- q UC vidit. Cauda bifurcatim diuiditur. Ad maiorem do ' magnitudinem excrefcit,quam marina; nam & tri- libris aliquando capi folet,inquit Saluianus:in Lario lacu ad pedalem etiam tefte louio magnitudinem_ crefcunt. In Suerinenfi vero lacu vlnam ide fteubi- Partes bi- tum a?quare Gefnerusintellexit. Ventriculuhabent terna . mcdiocremdnteftinapauca & tenuia,hepar fubpal- lidum , a cuius maiorilobo vefica pendet,in quafel eft renuc & aqueum. Lien fubrubet. Lapillos ha¬ bet in cerebro - L O £ V S» RoHrum . Os. Dentcs . 5* Color. Firma. Perca fluuiatilis maior* DePifcibus. Lib.V. 62 } h . ■ ,'btm rn»u-yln L O C V s. P Linius a in pifcium catalogo Percam prius amni mariquecommunem faciens,moxque eande 1 L.3 1 c * 11 maris peculiaribus pifcibus annumeransftpfemet ofcitantia; futrteftis eft. Lapfus aurem du~ P Unij apjut plexeft. Non enim rečlequis Percam aUt marinam,aut fiuuiatilem fimplicuer d;cat,ciim fine fpetiediftinčl:# duše. Seeundo Percam amni marique communem eftefalfum cit. Marina enimriu- *]uam fluuios,flimiatilisnunquam mare ingreditur. Hanc enim in dulci duritaxat aqua & gigni Sc ^ v iuere,nonvfutantum,fed b Ariftotelis, Aufonijquepoeta;quoquc teftimoniocomprobatur. lita ^ ' netnpe eam nominateum Cyprino,Chalcide,Phoxino,Glanide,qui fluuiatiles, aut lacuftrespifces ^ funt: hiccumcteteris amnicis Mofelltefua; pifcibus. Aelianus item in Danubio capi feribit. In nullo n °n lacu aut fluuio capitur in Germania. Rherius ftoftertamen eum non habet,-torte quod altiores a< }Uasamet. Platinaprtecipuumin VerbanolacU;,&Pado flumineproduci tradit. Farna eft Larij lt ^ n i n i ar ' l0 - kcus Percecos fuiffe aducCMtios & inquilinoS,tralatisfci!icet feminibus e lacu Eupyli, qui Lambrum gignmur. 2 cniittit amnem,vt meminit Benedi&us Iouius frater in Larianis lulibus. £ttj>ylis exiguafmn P er c e cu s ort us in vnela Meque peregrin um Lanu s inde tulit . S ? d Eupylis (inquit Gefnerus) multd minores quam Larius Percecos producit; quoniam magna_, c xparte,vel influentium aquarumdeFečlu,vel occukiore aliquo hiatu terra? hauftus, multis ante an- ks exaruit, abijtquein tres minores lacus, aquis in depreflioraloca fubfidentibus: qui a Licino foro v etere oppido,quod & ipfum interijt,plebis Licinilacus hodienuneupantur. NATVRA. MOREŠ. PARTVS. C Elerrimum dicuntur exercere naratum jdeuorare cum alios pifces, tiim fui generis fobolem. Natstus. Gregorius Mangolduscitante Gefnero feribit,in omnibusiccnrgrandine affbdirum efle, fed Cibus. vix aliunde quam iccoris vitio laborare . Quod vero Lonicerus credit Perca;natm-alem cum Morbus. Lucio amicitiam efte: Luciumque la?fum ab alio pifce difticulter fanari: proinde qua:rere Percam;h ic ^ n cum ■ Vero v-bilaftum viderit,lenirevulnuseius,& ficfanari,ridiculum puto,nam vt in dulcibus aquis pifce do amkitii ^ effe non puto,qui Lucio audeat congredi,ita apud alios lego Lucium Percis minime parcere velta, colat. fed cogi,quod vifo ipfo pirinis horreant:pmerca quid in Pcrcis fit quo fe obiinat Lucius, non video; fimile quid de Tincalubrico ac vifeido pifce fuo loco dicetur. Pifcatores in lacu Lemano, vt nabrat Gefnerus, obferuarunt Percas hyeme emittere per os vef culam quandam rubram exore penden- Iretcun p ldi tem;qua; velinuitas (inquit) fupernatare cogit: coniečtant autem id abeis fieripr^iracundia quod taretia inciderint: hocenim tum maximepati,cum retu trahunt pifcatoresrfed mirum eftc.quod hye tantiim id ipfisaccidat. Parit circa litora &frutices,vt Ariftoteles feriptum reliquithis verbis : p7d parht Rtlicjui pifces femel anno edunt ona inftagnis fluuiortim dr arundinetis lacuum^vt P ho xini dr Perca. Siluri & qitnndo. (Glanides ) dr Perca connnentem emittunt faetumrvt Rana'. adeo enimfcetus ipfi continuo fibi cobarent , Vt Perca putdem fcetum quoniam lattor eftfcfcatores in lacu arundtne glomerent. Gefnerus feribit in_> fUo lacu parere Percas verno tempore,in profundo,prteferthn Martio & Aprili menfibus. V S V S I N C I B I S. JN ¥ \ Erca marina (inquit Rondeletius) rnolli eft carne,tenera Sc friabilijconcocftu facili, boni fuc- ci: fluuiatilis hisomnibus fere dotibus caret. Quare abfurdefaciunt,qui ea qutr de Perca rna- t ^ rinadičta funt d Galeno/ad fiuuiatilem accommodant. Sic enim feribit: Praftantifcimus tnter ' l ' faxatiles voluptatis caufa Sc ar us ejfce creditur:pott hunc Menda {P ur dir, deinde lulides , Pbycides dr Perca & c - At f luuiatilis d ura e ft čarne,glutinofa,difficili concoClu,nec commendanda, niii i js, quibus d ura; carnis pifces probantur. Hanc Rondeletij fententiam approbat Gefnerus,fed hoc diftinguendi gfa- l| a inquit) addiderim : Percasrioftrasqua:influuijs&lacubus maioribuspurioribufque verfantur, Quamelio- longepra;ferendaseirealijs,qucein minoribus minufqspurisaquisdegunt: acceditinfluminibusno- fes. ftris ) etiamvdociorcurfus;euiusrationemagis exercentur: Itaquee Rhenomagnocitoque flumine faluberrimte putantur,prouči bio etia inde fado, Perca Rhenana fanior aut falubrior. Medici ccidm n * n *f a J t * r ^ c que chirurgi vulgoCegrotis illis,quibus pifces alios interdicunt,puerperis,vulneratis,Percas concC- ^ rouer y lum . nt • Xenocrates citante Vuottono Rhenanam Percam marinis pifcibus fucci probitate *qualem ltl e ^ e traH.it. Iouius quoque in Gallia Percas fummam feribit obtinere dignitatem alendis febrici- tantibus: S 624 . V.lyfsis Aldrouaindi tantibus: ip Italiam autem Iaudatiflimos e/Te in Lario lacu:in eoquidem ad pedalem crcfcefe magni- £ tudincm & maturefcentibuspradertim vuis,ab ipfopingui & pratenerisinteraneis magnopere cotn* mendari.Medicos fcre omnes Galliae Cifalpin# Percas argris robuftioribus apponcrc non dubitaroj prafertim li crndatum vuarum fucco,quem agreftam vocan^diligentiflirne condiantur. Arnoldus denique in rcgimine Salermitano Percam & Luci um mediocris magnitudinis,dummodo/intpin- Qh& falu- gues,primum bonitatis gradum obtincrearbitratur.Item Anguillam prouečhoremaetatefalnbrio. hmts. rcm m j nore e R e ex quorundam fententia iudicat: Lucios vero & Percas,contra. Iq Germaniaqjj.o- Ouando u > sann ’ tempore tefte Gefnerolaudantur,prxterquam Martio & Aprili menlibus,;quibusparit.Pla- tinafuauemquidem hunc pifcem haberi ait, & Aufonius in prctio.habitam fuilfe teftatur,in.omni¬ bus tamen eius codicibusimprdfis inerte ei guftum tribuitjinanilefta equidem cotradičtione, quain- cbrem Gefnerus apud Poetam hoc modo legit: Nec te delicias menfarum Perca filebo, Ammigenos inter pifces dignande marinis, Solne pume e it facilis c on te »dere Muli is : Nam neque gusitts iners>filidod in c or por epartes Segment is coeunt ^fed dijfociantur ar tli is. Appar tus Putina Perlicinum maiorem exentcratum ,_nec exfquamatum,ex aqua aceto: ” * cočtumacmundum,conuiuisapponi:Paruumexenteratgm&exfquamatum,in< la ci:m falimola coqui. Vterquc ifte apparatus nobis & fortafiis roti Italia; familiaris eft, nifi quod in jfimplid aqua elixant,fuccoque mali aurantij acidi fuffundant. Hollandi more fuo butyro & aceto in* natantes inierunt. Tcnellaadhuc minimaq; earum foboles gratilfima (inquit Gefnerus) ribo eft, & prorterparuitatemplurim^fimul vnabucceaingeruntur: buntqui vnacum paneco&o conditoq> e iureapponantjcirca Agroniumlacum alieubi :apud nošenim tantillas capilex vetat. Percastnini- Terca hor - masquas Idornascognominant ,coquiperitiores vino calido immerfas elixant: maiufculas fiigido. na. Maiufcultepropterlpinas &aculeos pinnarum dorli,vefcetibusmolefta? funtrin minimispropterte- neritudinem non curantur.Paruula?etiam butyro frigifolent,frequentiusquam vili alijpifces. Cir- ca Vcrbanumlacum Pcrcas modiceapcrtas, verubuslignis traniuerfas inierunt & aflantdemiaflas Vulneris ex butyro illinunt.Ibidcmomne genuspifciculorum ad foleminueterant,maxime vero Perculas. Vul- Pcua vene■ nus aculei pinnarum dorfi infli&um , non faciJe fanatur. nofitas. HIEROGLYPHICVM. G S Axoncs Orientalcs referente eodem Gefnero ex Georg. Fabritio, aliquando colueruntSatur- numdextratenentcm vrceum roiis re.fertnm ,finiftrarotam: nudjs veroinliftentem pedibus Percar,quo fignificare voluerunt,vt inipforum Chronicisexplicatur,Saxonein effedebero typus. in pcrferendisfuftinendifquc periculis ftabilem atque conftantem. Habet enim ille pifcis fquamaJ duras & tergum .veluti fpinulis aculeatum.Mcminithuius fymboli quoque Gyraldushis verbis: Sa- turnum Saxones eifingebant , fenen in pileč ftantem,qui rotam vrnamq> tenebat:quod lymbolum-» apud ipfos arcanum vt in eorum hidorijs legi m us. DE PERCA F L V VI ATILI M I- , NORE. Cap. XXXIV. S Y N O N Y M A. ETYMVM. * Vx huncHollandia?, Frifia»que ac Cimbrisnotifsimumpifciculum Percam fluuiati- le m minorem vocant, i js ego libenter alfentior, cum & corporis forma maiori limi- lis lit, & dotii fpinis etiam fimiliter rigeat. Bellonius Cernuam vocat,quo nomino Orphum pifcem marinum Theodorus apud AriftotelemconuertmSiculosfecutus quieundem (Orphum) Cernam dicunt.Belloniusverofcribit,cum aliquandoExo- coetumfuum Romanis pifcatoribusoftenderet, vt vulgare eius nomen ab ijs fufci- taretur 3 Cernam vocalfe,idem tamen vocabulum ad Percam fluuiatilem (maiorem ) transferrefole- re. Haud tamen ob hoc Cernulam hunc pifcem voca/fe videtur 3 fed recentiorum Cernuam elle ait, cum aliooui hanenomenelaturam neque apud veteres, neque apud recentioresinuenias, licet Ron- py CrinX j- deletius&Malfariuseiusmentionem elfcdicantapud Aufonium. Idem Bellonius hunc pifcem Pli- f • inl * m 1 niomedicoAcerinamdiciiudicat,fortepropternominiscum Cernua limilitudinem,verumhicpifcis ItaliaE uffufacoquiiuber, leo,aut in craticu- f DePifcibus. Lib.V. h Itali^ ignotus eft, verendumque Acerin# nomen ab Atherina corruptum efto. Strabo > cum Nih p orcus pifces recenfet 3 Crocodilos ait abftinere a Porcis (rčov ^otpav) qui ciun rotundi fint 3 & ipinas ad caput i 0 ticus. habeant 3 periculum belnisafferunt.Gefnerus Niloosiftos Porcos conijcitjnoftras hafce minores Per- cas efte,cui lubensaccenfeo 3 quandoquidem defcriptio caexafte eis cjuadrat. Porcum enimmentm- tur^condnente fpinarum ferie 3 ad modum fetarum 3 capite &cauda eidem animali non difllmiles: & ^Uemadmcdum a Nilois Crocodili 3 ita a noftratibus abftinere coguntur Lucij,alioqui in nuilos non_» fifcesgraftantes. Acceditvulgare apud Friftos nomen Porcesa Latino Porcus haud dubio detortu. Hollandi corrupto vocabulo Poft dicunt 3 Colonienfes fimiliter Pofch. Hinc & recentiores nonnulli

1 < mo I. C. Raphaeli Seilero 5 comiti Palatino refert) dorfo fufcuseft,latcribus iubuiridis,plurimis punčlis fufcis inceruenientibus: quaks euam inpinna dorfi(cuius aculei albicant) confpiciuntur. Mtgnittiii Venter candidus eft. Initiumpinnarum ad branchias rubet 3 &c. Rarolongior fit,quamfigura_> ©ftendit. Quoquomodoparatus 5 incibooptimuseft. — * ^ x m ^ --/ - r ^ ^ ± „ tradit. In viuaria coniečtusjpifces caeteros exurere dicitur/orte quod aculcis fuis moleftuš e i-s ut. PISCE c Danubij incola pifcis Schrollus« Oti 2 DE 6 28 Vlyfsis Aldrouandi' Nemims ratio. Spinathla . Genus du- t kx ' Pungitiuspifcis Alberti. DE TVNGITIO PISCE ALBERTI A CV LE A TO RO N DE LET. Cap. XXXVI.. B aculeiš quibus horet,feque aduerfus aliorum pifcium iniuria tuetur, Albefttis Pun- gitium,Rondeletius aculeatum,author de natura rerum Spinachiam, Germani Sta- chelfifch vel Stichling,Itali alieubi Strazzariglam nucuparunt. Pifciculuseft (inquit Albertus) minimus,qui lanceblas (aculeos) binashabet in radicibuspinnarum ven* tris.Mas Tub gutture rubet/a?mina rubore caret.Squamas non habet. Pifcatoreshoc genus pifoiumfponte generali aiunt, & ex ipiis alios omnes,hac obferuatione indu« &i 3 quod in lacunis nouis primo ftatim anno inueniuntur & pofteafequentibus annis pifces alijdiuer- fi,quanquam nulli fuerintimmitfi. Rondeletius duoeiusgeneraob- feruauit, maius, fcilicet quod ex Alberto retulimus, & minus.Aitta« p men ipfe tres elTeinventre aculeos coniunčlos,quales cernuntur in Temine SpinachijvulgodičTi. Aculeos eTTcacutilfimos&firnios: quibus demptis Percas ieferre/ed dfquamis nudoscfTc. Fluuios & lacus quofdam tanta interdum horum pifciculorum copia abundare, vtputentnonullifeminarium dfereliquorum pifcium vel certepre¬ dam. Ejdiauftis etiam vel exiccatis ftagnis quamplurimos rclinqui, pauperibuscolligcndos. Alterum genus effe eoru qui fenosaculeos rig idos in dorlo habent, in iateribus fingulos. Hoc genus pifciculorii _ Te in Nare obferuafie & ex eo Tiberim fubire. AccolaTeis vefci. DE ALBVRNO AVSONII. Cap. XXXVII., SYNONYMA. ETYMVM. TSI Plinio fquamofiomnes,candidi vocari videantur his verbis :pijees cdndUi dičh omnes oua pariunt->&c. Et /E lian us inquiens : Galeos tum varios^tum Centnnds * pifcandi ratio hae e JI : album ptfiem tllecebram adeos capiendos demittum>&c>bsk>W& pifcemquemiibct,quialbocoIore/it,ira vocare potuerit: Aufonius tamen in fua-* Mofellainter alios albos vnurn priuatim ab eoaem albocolore Alburnum nuncti- pauit. Hune Pet. Gillius, eumque puto fecuti Bellonius & Rondeletius eum dTo jilbumus.. conijciunt,quihrefubindedepingetur,Able velAblette dičius. Belloniuscirca Verceliasin amne Lagogna Ticinum influente Scauardinum apifcatoribus appellaritradit: Gefnerus Colonia?capi Scaueidi- i n Klicno & vulgo Albenn vel Alffennominari,proquonomine Rondeletiusferibit Ablem>veriun haud fatis GermanicerAdamus Lonicerus Alblen re&iffime feribit,item Zvvibelfifchlin (a cepiš,in- quit Gefncrus,quod cum ijsfortea vulgocoquatur.) pro qua voce idem Rondeletius Zumbelfifch*, lin exarauit.Dicitur & alieubi in Germania Vveifzfilchlin quafi candiduspifciculus:circa Acronium lacum ab oculis rubicundis Roteugle,id efitjčpvSpdpSaA/Aoe: quod tamen alijs etiam debetur,& a vili- ^ tate Snederfifchle.,quafi Sartoribuscondignus,alicubi Bliegg,BliecKt,Bliegle,qu^nominacum An- glorum BJciš apte conueniunt. Belgis vero vel faltem Hollandis Bleye dičius, Rondeletij Ballerus eft,ni fallor.Bellonius quibufdam Agnllam dici ait, Ferrarienfibus vero non alia venire appellatione quam Pafquerel vel Stregia?:fciim tamen Stregia(inquit)alibifttidcmquod Leucifcus.) Placentinis Pifces can- didi qui Pii' ” i0 - & nus. dArbotbius. & Mediolanenfibus Arborinum vel Arbolinunu. LOCVS. FORMA. DESCRIPTIO. Color. P Ifcis non folu fluuiatilisfed lacuftris quoq; ficuti ex fynonymis pcitatis facile liquct. Alphyls al- bis Timilis eft,oculis magnis,rubefcetib.dorfo virefcete.vetre cadido.Bell. linea vtrimq; efle ait arcuataaeiuskteradiuidat.Sed Rond.duab.diftinguilineiSjpfitctur,altera abrachijs ad cauda - T-L- dutta ;~JS* DePifcibus. Llb.V. 6 2p Alburnus Rondel. dučlamedium corpus dirimi: alteram minus euidcn- temaradice pinna? branchiarumorta deficere 3 priuft- quam ad caudam perdučta fir.Nare eft parum refima. Pinnas eafdem liabet quas Gobio. capitc_> eft paruo: corporeiatiufculo 5 feddeprefto,vixq; adduorumdi- Forma. gitorum Iatitudinem extenditur.Feiie caret. Argen- eis tegitur fquamis ac tenuibas. Čarne eft molli & pa¬ rum pingui. Vorax eft pifcis 5 quameb caufam hamo fa- . čile capitur; vndeAufonius pradam puerilibushamis, ^Ctte dixit. Obleruaui Albumi duas alias fpecies, quarum prior tergore fere ad caftanea coiorcm_, Ver git; altera ad caruleutn. Vtriufq; pinna & cauda etiam ad caftaneum vergunt. Catera argen- Foracitas. tco colore relplendent. Albumi duo alij,ab authore obferuati. DE E P E L A N O F L V VI AT ILI. Cap. XXXVIII. t> LV VIAT ILIS rečfcčdicetur.vt tur. Bellonius Sequanicum fui generis pifcicuios excedit. Fer- r* čari quafi excellanum a J 3 nLuimum atque hoc tantiim ab eo difliden- no. rarienfes Borbolum vocant, Alb & y eronis rn 0 dohabet,aclineam quc tem 3 quod ruffasradices P in " a ™™ ‘, inflexa m & velut arcuatam. Quinq;di- latera eius fecat, verfus caudam admodu p;fci cu lus eft odoratus 3 de bonitate , gitorum longitudinem s pollicisIatitudinem interdum exuper ^ ^ argumentonominant, * principatu cum alijs omnibus contendens 1R«^agcnf co „ fpj | as pr * nimia albcdi- A" quodfemper oUisprargnans fit. Epelanum fi fuas fq ■ tereus oftendit varijscoloribus emi- itis terfitudine tibi refulgere videbitur. Squamis autcm cx Hačlenus Bellonius. cans in iridis aut arcusc^eftis morem, Marino craflior eft & biemor. Dactenus Ggg 3 DE L V- 6$o Vlyfsis Aldrouandi Epelanus Sequani Bellom B An prifcU mmoratus. Zupum tion eJftA. Oxyrynckus Straboms. EfoxPlinij Lucitts eft' DE L V C I O Cap. XXXIX. ' SYNONYMA. ETYMVM. V N C noftro amo nulli non notiffimum pifcem Aufonio Luciurn vocari nemo eft quiambigit,nomine } vt Ron vn di&ionibuspraponere fo* lemus. Accedit Lucij magnitudo qui fi alicubi,in Rheno maximo fluuio magnitudine exccllit. Apud nos Latinumferenomen retinuit: & Burdigalcnfes in Gallia quoque Lucz appellanc; Angli itenu Lutz dicuntjvbi prouečla funt tetate,minores enim PiKe vocare Bellonius tradit. Sed Gefncrus me- diositanominariait,minimosPiereles.Galli quoque nominaprostate variant, vt Rondeletiusno- tauit j inquiens: Aulici noftri Lucium pedevno minorem Brocheton vocant: maiorem Lanccron } qui pedum duorum triumue eft magnitudine, Brochet.Bellonius vero Lanceron vel Lanzon Gallis dicipiofitetur,proptereaqudd inconfpečtampredam protinusfefeemittat,atqueeiaculetur:Bro- H chetquod oblongo litcorpore vt veru: Alijs item ab ore prtegrandi Becquct aut Bechct appellari, quia bec Gallis (imo & nobis & Belgis ) os fit, vterque tradit. Noftri (inquit Gefncrus) Ifecht (ita_. &tota Germania) & differentiamalocis faciunt: eorum enimqui inlacu d egu n t, alios qui drcJU arundines verfantur, Rorhecht vocitant: alios qui in altiori gurgite, Scehecht. In Albbalij a Martio menfe Meertzenhechtvocantur 3 alijpoRPafcha 3 groffe Hethtjideftjmagni Lucij. Polonicnmeius nomen Sczusa vel Stzuica, Bohemicum Sfcisa. t j'J : FORMA a DePifcibus. Lib.V. 6}i FORMA. DESCRIPTIO. C Orporis figura oblonga eft , eademq> ideo oblongiar videtur, quoniam pilcis latcra modice Forme. dilatantur.Dorfum latum eft, &fere quadratum, perpetuoq;equalc,doneč ad poftremas Dorfum. pinnas ventum fit: & cimi rcliquis fcrč fquamofis pifcipus dorfum ipfum magis aut faltem— atque ventcr extuberare folcat: huic vni venter 5 quam dorfum magis extuberat,potifiimum_, jy en tcr. vbi pinguior fit fa&us , quod tamen aliquando ichthyopolarum impoftura etiam ficri Roma; obfer- *iauir Rondeletius,pifcium quorundam ventres infarcirc tradens vilibus herbis, atq; ita čcu pinguio- Jes cariusvendere.Caputhabetmacrum,offeumqueacquadratum. OlTium feufpinnarum in capite- caput. ^prmas diuerfas reperiri aiunt: vnam vulgo cruci comparant, aliam lanea;,tres alias ciauis feu paxil- ^paiiionis Dominica; inftrumentis. Author obfcurusde natura rerum fctibit Lucium in cerefcro la- pidcm cryftallo fimilem gererc, fed hoc cinn auum in longum duxcrit. Gefnerus vero teftatur fefo in capite Lucij etiam parui lapillos gctpinos candidos reperiffe.Roftrum habct longum & ri<5bum ma- Roflrutn. R ximum,Anferinoroft:rocomparat Rondeletius. Maxilla inferior fuperioreIongioreft,&cochlearis modoexcauata.Dentesin eo plurimi,haudq; vno mododifpofiti,& vt Albertus air,diuerfarum acie- Dentes , rum; nam in maxilte inferioris anteriore parte dentes parui funt,in os recurui: in fuperiore maxillas nulli funt, quia ciim ea latior fit,dcntes extra os prominenres, & iuferioribus non occurrentes inuti- lesforent.Horum igitur loco natura (inquit Rondeletius) duosdentium ordines palatoinfixit.Ocu- q cu h li coloris aurei funt a;muli,ante quos duo funt foramina in vnicacauitatem coeuntia.Corpus fquamis squamtt. tegiturparuistenuibufque adeo, vt ijscarere videatur,&cumij$ coquatur, &interedendum,fipar- uus fit pifcis, negligantui jfin maior duriores & euidentiores abijciuntur.Venter albicat,dorfum vero Color ‘ ex fubflauo nigrefcit,aquolinea? plurima; lata;, non rečte fed multipliciter inflexa? ,obliqua; potius quam tranfuerfie,in aliquibus magis, in aliquibus vero minus & flaua; &confpicure deducuntur, totumq; pifcem pulcherrime pinguut. Pinnisnatatquatuor,duofuntad branchiarumima :qui pin- Tinna. narum fitus eft fluuiatilibus pifcibus communis,vt faciliiis in aqua fufpendantur & efferantur: contra altiiisfita-funteadempinnseinmarinisjpuiadulcis aqua tenuioreft & liquidior . marinacraflior& fpifiior:ob id ha;c pondus magis fuftinet,illa minus.lnferiore ventris loco du^ alia? funt magna; & va- lida:. In dorfo nulla eft,fed non procul a cauda dua; funt, vna fuperior,altcra inferior; fuperior aurea C eftnigris maculis notata. Cauda breuis, in duas pinnasddinitfimiliterpičlas.Lineamediumcor- Ceuda. pusdirimens vix cernitur, quia ex minutis punčtisconftat. Ventriculum ita gutturi continuatum ha- Petriculus. bere Albertus fcribit, vt aliquando eum reijciat auiditate glutiendi pifcem. Rondeletius permultas cius ait efle appendices, in quibus chylus confe&us ferueturjiie ob gute laxitatem facile reijciatur. Vidi ego magnitudineinfigni Lucium ,qui alium, Sc ipfum infigniter grandem ventre continerer, &hicrurfusmuremaquaticum, vtlati/fiinum habere ventrem neceffe lit,hocgenus pifcium. Inte- j n t e ^ina. Rinatribuslongis conuolutionibus conftant. Hcpar ventriculum amplečlitur,in quo vefica eft fei- le viridi diftenta. Nultepuipisearum fpinute mtercufant, vt aliis fluuiatilium plerifquo. 1 L O C V S. N mari nufquam Lucium vifum effe diximus,nec nifi raro ipfis etiam fluuiorum oftijs rcperitur, niliautvndarum vi,autfuoimpetuillucferatur. Quasobcaufasaliquandoin oftijs Rhodani, —. vel in ftagnis marinis capi Rondeletius tradit, fed prorfus esuccum & infuauem, ac veluti tabi- ^ °^ s mt ~ L dum j non alimenti quidem penuria, nam ibidem per multi pifces commode degunt & pingucfcunt, nW c ^ HU fed qubd in alienum locum & a nariuo diuerfum vitro compulfus fit. In lacubus vero ac ftagnis fe- mct U * re vbiqueacfrequentiifime reperiuntur. Nafcuntur pmerea deguntcjuein fluminibusquoquo nonnullis, vtnonfolum pifcatores,verum etiam teftatur Aufonius,vtquieum interfluuiatilesfuae Mofelte pifcesrecenfet. Veriun in Itatiaficuti in lacubus fere omnibus frequentifsimi, fic in flumi- Rariin fin- n ibushaudmultis,&in eifdem etiam rarihabentur. Quiverdin Tybcricapiuntur,non foliim per- uijs Jtalitit. r aros efle teftatur Saluianus, Sc vix quotannisdenoscapi,fedalacuftribusfacile etiam internofci, Ardliori enim effe corpore, totos argenteos, ac flauis illis lineis carere, palatoque gratiores effe. In c oenofislocisomncslibentcrdegunt,quod Aufonius quoque teftatur inquien$: Lueuis ob/c ur as vina Ucunas Gbjidet. NATVRA £>3 2 % Foracitas et etudam » L Vljffsi? Aldropandi N AT V RA. MOREŠ. ' I Vcios gregatim degere Saluianus fcribit 3 quod mihi v eri h mik non videtur.cum pra? nimia vo- racitate ne aproprio fuogenere abftinear 3 vnde eft quod. anciiia’ coquiue Luciqs exenterates, alios in ventre fepe reperiant. Eftqiie audaciflimus etiam 3 adeo v t non ioluna in pilečalcd& ranas &quicquid ranarum more ferpit,& in animaJiaalia etiam gta/kn non vereaturs cuiusrei exem plum alieubi profert Rondeletius; Narrauit mihi (inquit) vir fiat-dignil£mus,viddk le mula 3 quam iterfacicns in Rhodanum potatum duxerat 3 Jabrum inferius a Lucio.aciuibiis apprehenlum 3 cuius demorfu cruciatam & territam inde fugifle ? &crebra capitis quaiiadont Lacium in terram deiecilfe, quem illepalpitantem & in aquam redite conantem cepit 3 domumque tulit. Certum equidemeft feles paruos & canes in viuaria Lueiorum coniedtos ab ijs deuorari. Scribit & Gefnerus Cracoaien- fem quendam Polonum libi narrafte 3 Anferis pullos duos in ventre Lucij a fe vifos , & huius generis pifcem aliquando pedem ancilla in pifeina apprebendifie. apud fuos deriique etiam fulicatn in ven- triculo Lucij repertamefto. H-ucpertinctquod mododiccbamde aquaticomure. Sic&Alber-p tustradit aliquando paullo feipfo breuiorem pifcem glutire: tune capite interius verfo 3 acali- quanta parte extra os dependent^. , ficque digerere^ attrahereaue partes pilcium fecundunu longitudineimdonectotumdigefterit, Tam auide vero pifcesperfequitur 3 vtpranimio celeritatis impetu (celerrime enim natat,.) itaaliquando lupra aquam elkrantur 3 vt vel in fcaphas interdnm in- cidant. Percam minorem, fiue Porcuium ranil inuadit ; ciirn vero inusfit 3 tune apprehenfo capi to eam deuorat 3 quoniam fi per caudam arriperetij tum ob.fquamastura'ob fpinas aduerfas deglutiro nonpoftet. Albertus tamen deuorari huncpifciculum vauumabeonegat 3 aherensfefe obferuade, quod 3 vbi cepit 3 dendbus primiim conterat, ac mox mortuum in ventre m propeilat. Cutn verorarius Perca? hoc genus inuadat Lucius 3 Tion defuete, qui eam Lucij fociam čile exil;imarint 3 ex eo id fufpi- cathquod illtefa circa eum pkrumque degat. 6icutitaque voracilhmus eft 3 rapaciftimufq; &vtcxin- certo verhficatore citat A rn oJd u s., re v atque tyranmes nqtitirumjtz etiam eft viuacilhmus 3 quod vel tx- eoinnotefcit 3 quod Britanni Lucios ligncis vimrijs inn,.tantes vendentes > ventres illis vitro cultris aperiantjVt Iouius tradit 3 ad oftentandam eorum pinguedincm.,quce plagis exprimitur 3 vt emptores afpečlu fuminis alliciantunneq; refutati propteneacommoriantur. Co. untenim protinus patentia vulnera Tincarum conta<5huquod earum tcnaci colluuie, velutiglutinofo medicaminc folidentur. G Meminithuiusreietiam Cardanushis verbis. Mirumeft illudqood a tottiudiutviris } vtnnpuden- tius fuerit tot teftibus mendacium non credere, quam veritatem aduerfus eorum authoi itatem meri: Lucium fciflo ventre ollcndendi lačtes caufa; inde confuto atqueinter Tincasin viuarijsrepolitp 3 fanapehumore earum ,dum feillis Lucius ventreailficat. Hoctamen caufam habet manifeftam-> cum vifetra non /intobIafa 3 & humor ipfe gludnofus lit, aerque ad corruptionem m inime para t us > necfcio,anin ItaliaexperiendhoclitfucceiIurum. Teltarur &.Gefnerus fe audiuifk ab oculatote- fte,fieri hoc.folere apud Anglos,ventrem Lucij dicoadduos&iiusdigitosrefcindi i& liempto- T\nc& cum rem noninueniat,pifcemvulnereconfuto,rcddi viuario 3 inquoTincteiniint. Suntquiidamicitix Lucio ami • tribuunt,qua: Lucijseftcum Tincis. £go licetamicosinuicem effefacilečredo ( Tinam enima Lu- citiet. cio deuorari needum obferuaui) illud tamen lento quo obfepitur Tinca-humori potius adfcripferim, « Actas. vtpote quo vulnus facileconfoiidari polTit > exemplo conlolida? maioris 3 fimiliumqj medicamentorum, quibus hmfiter vtirnur. Vitaeilongilfimaid quod ex Lucio Friderici fecuridi Imperatoris cognofci potell 3 quem in ftagnoquodam vixilfe C CLX.V II. exannuliieiTi 3 quem cum ftagno eum impe¬ rator indere t 3 in branchijsfubcute abdiderat 3 infcriptioneGr^cacolligitur.qu£e tališ eft: E 1^1 ixs’vo; }yQv^TctoT))A'i l uv^7ra.vJo7rpcJfoi; žV/reAž? d/ara x.o ' Sunt DePifcibus.Llb.V. <*33 A Sunt qui Luciorum ona viuarijs immiffa facile prouenire ex eo iudicant, quod ab Ardea deuoraca , &dearbore in pifdnam aliquam excreta copiose mutcnturin pifces. Ego ab Ardea ouu Luciorum deuorari non puto, Sc fi deuorentur,tam dura effe non čredo, quin akerentur aliquantum in eius ca > - diflima?auis ventriculo. Nugasetiamnugariarbitror Chriftophorum Encelium, dumcredit, Le ■ ci°s,vt primumexouoeditifunt J dquibufdampifcibusfufcipi,atqueintra branchias earumfoucn: 5 ' J ** *deoque ne malara nutricibu$fuisreferantgratiam,nunquamdeuorarekedereque eos. CAPIENDI RATIO. C Apiturhamis,naflis,retibufque. Refert Gefnerus, effe qui linea? hamos quatuor acutos an- ne&ant,& linearaptim furfum attra&a Lucij quem ftantem,id eft,in Ioco manetem obfer- uarint, (mancre autem per horam(inquit) fere foient,) ventrem configant,capiantque. Ef- kem qui Gobiones fluuiatiles hamis inferant ad inefcandos hos pifces. Apud Anglos capi raniš Sc pifciculis quo$ Blecas nominantjhamo affixis. Similiter etiam Hollandi eos capiunt. Hamus is du- V'cin Anglia B plexefthoc€ft;,dupliccmhabetvncum,vtrobiquenimirum vnum.Inmedioplumboveftitur,glan- <~r Hohxn- dis fere figura, tlim vtquando in aquamapilcatoredemittitur,quodfitcontinuo iteratis viabusab dincaputur >nitioaqua?adexitumfa?pe vfquc,vel doneč tandem in Luciumaliqueminciderit, rumore propter pondus excitato viuam quodammodo ex terra in aquam falientem ranam «muletur > Luciumque in- biantem ad pravdam excitet; tum vt rana ipfa hamumfaciiius amplečlatur: Inditur is rana? per ričius hiatum in imum ventrem vfque, mox hiatusconfuitur, pedibufquelinea? annečiitur extremo quod cx metallo eft,ne Lucius acutiffimis dentibus inftručlus, dum ranam mordiciis in ventrem propellit, cam fi e Ioro effet,amputet. Linea longifsima eft,propterea quod Lucius, vbi ranam deuorat, quam cniilimopede fugit,nunquamque quifcit,nifi fe ab hamo excruciari fenferit, vnde eft quod nifi iamL. quifcente defatigaroque pifce pifcatorlineam colligens & in glomum torquens, ex aqua eum extra- nat,& pnrdu potiatur. Hoc modo maximi etiam capiuntur,fed ob corporis animique robur, difficilli- meexaqua extrahuntur. Obfcurusquidam author fcribit: Lucium,fiquandonaffa,cuiinclufusfue- nt,exaqua!euatalucern diei viderit,nunquam velfaitemrariifimeremanere , fed qua?fita fibi via_. euadere. e VSVS IN GIBI S. L Vcij (inquitIouius)inter obfoniapIebeiacenfentur;itavtnunquam,nifiin fumma marino- rum penuria,ficut aliquando accidit, pifcatione tempeftatibus fublata, in menfam veniat i 8c id tum etiam ad honeftandum potius patinam,quam ad cSuiuas eo edulio conciliandos. Di- cebat Pogius (huius viri aulicj exquifitifflmum palatum aliquoties celebrat.) Lucio etiam ex Cymi- n ° lacu,& ei quidem pra?pingui, nullam vnquam ineffe gratiam, nifi cum folus in maxima conuiua- *Uininedia prandijs apponeretur. Poft Thralymenum lacum,quihuius generispifces eodem Iouio te ftc longe maximos atqueoptimos nutrit, Cyminus ( qui hodie Rufilloni lacusdicitur. Fuitis vicus ar »tiq u itusrusSyllanum ) laudatioresRoma;fubminiftrat. Namquospra?bet Braccianilacus, qui °bm Sabatinus fuit, & fapore & magnitudine funt inferiores. Ignobilem quoque Sc nullo in predo Aufonij tempore fuiffe Luciuradifcimusex his eius verfibus: ■-- Hicnullos men far um Icchis ad r vf tiS 3 Leruetfumofs ehdo naderepopinj • Afferit idem louiusnoftrates Luciosciim -Gallicis dignitate minimeeilecomparandos, ideoqueob- Lftcij Galli- v ^natores Gallos,quod agreftem eorum faperem incompertum habeant, & fo-la proceritatis fpecio ei ducantur,fepenumero falli,infillfofque pro delicatis pifeibus Lucius conuiuis apponere. Neque mi- rum effe debet,quod in Gallia iucundiffime fapiat,nofter vero infipidus fit, cum idem quoque in alijs pifcibnseuenire videamus, a Vaironifqueauthoritatecomprobctur,dicentis. ftonenimfiMurann * tpttmafluu funt in Sicilia>& E lop s ad Khodon^contmuo hi pifce s in omm rnari fimtles naJcuntur.QxtQ.thm re raft. c. 6. 1 * am ignobiles noftrates funt Lucij;cur eft quod noftris in pifcatorijs foris aetcri.s aquarumdulcium Pjkibus praferri foleant ? falubritas puto,qua; tanta efte pra;dicatur,vt Adamus Lonicerus feripferit, Luc y cur ^ «iusefum puerperis, ciun reliquorum fit interditffiis, concedi • Pifciuminftitores quofuntmaiores, p u d nos in ^aioris quoquc teftimantimedici centra minores,autpotius qui media funttetate. AmoldusiJnguil- pretio. a Jpnteprouectiorjklubrior (inq uit )e.B minorejut puidam voluntiLucij & Percoe contrd . Et rurfus: Inter Pjces dulcu aqus confideratis pr&dičH.f condicionibiu Jerca. & Luciut mediocrisjnmum gradum bom tatu 0 ^ tlne nt 3 modoJintpingues y deindeVendofia^tertioLopia. Et quamuisCarpa ft fjuamofiorpradiclis 3 car - non a deo albamjriabilem & fubtilem habetjic ut Lucius & Perca , frfiptus reperitur in JIagnis. tamen eidem Arneldo dura? carnis. Albertus quoquc Lucios, Truttas & Thymallos >pinguiores 634 Vlyfsis Aldrouandi &faniores (falubriores) auturaat. Iulio raenfe oprimi exiftimantur: alicubi etiam 0$obri 3 peiores E Ruando me vero cumfeminafuafpargunt. Suntqui caudam& parrem pofteriorem praferri in hoc pifce vo- Uores. lunt. b Platina Lucium a^tatisprouečlioris exenteratum elixariiubet; cočlo fquamamcumpello b L.io.cap. au f err j > ac ex leucophago aut alliato,aut finapio comedi:paruum vero afiari: id quod apud nos quo- T 6 r 5 ddiefieri videm us. Gelneru$exlibcllo Germanico Gregorij Mangoldi, iaudari Luciumait 3 elixu> ™ album &frixum. Cinn exentcratur &c ad elixandum pnrparatur,felle eius fuperfciem totamoblini dehere:vt banguine fuo Cyprinus » vel cumreliquisinteftiniscoquendum efTe fel. £lixandum aquar feruida: immitti oportere 3 & falem affatim adijciendum: non amplius enim fibi falis atcrahere 3 quam Vt coCi 5 fiat conueniat. Quod fi ita elixarc libuerit, vt canmleusin eocolor eniteat,fic fičri: Coneides in tomos & caruieus. f an guinemdiligenter abluesideinde per horadimidium aut amplius in acetum acreinfufos fines. Tumaquam (qua?fit dupla ad acetum) incacabo calefacies 3 bene falies: & fcbm iam fatisferuct,pi- fcemvnacumacetoaqua?fcruentiinfundesc5c dequoques quantumfatisefl. Itapifcem planeae- ruleum, pulchrum & boni faporishabebis. Idem Gefnerus Lucium paruum riteparatum 3 caudain os immifla,butyro (inquit) in fartaginefrigitur;& in iure menfis infertur, itaque paratushodieindc- licijs habetur. lus autem hocmodo fit: Acetum,aqua 3 vinum 5 faccharum,modice mibcentur,cumpol line aromatico ex caryophyllis fere 3 cinnamomo ac pipere, aut Zinzibere, ha?c omnium miftura piici F frixo,butyri partc cum eo reličlo, fuperinfunditur: & tantum adhuc temporis coquitur, quanturau elixandoouofufficeret. Gelu optimum ex Platina: Gelu ex aqua,vino &acetofit 3 & quodiutius feructur, multaaromataindi oportebit. Exiure Marna? ( Tincamipfe Mtenam vocat) autLucij pta?pinguis 3 cxentcrati tantum 3 necexfquamati 3 optimum fieri gelu. Sed is pibcis lento igne, &in ta¬ ta aqua 3 vt vix tegatur 5 coqucndus e ft. Godli & exempti pcllem rurfum in cacabum pones 3 acebulliat aliquandiu fines. Reliquadeindequa?in gelucarnium faciendadiximus 3 obferuabis. Congelari Oua $abii’ acconftringi&rcliquipifces 3 elixiprefertim 3 tam marini quam fluuiales 3 hacconditurapoterunt.Oua Luciorum pifcatorescirca Argentinam tanquam medicataabijciunt. Videntur enim (inquit Gefne¬ rus) a?quenoxia,vt Barbioua>fimiliterque cholericam affečlionem inducere. Suntquiaridatrita_, purgandi aluum caufa exhibeant. Noftra? muliercula? fimul cum capite elixa & petrofelino 3 aroma- teque aliquo condita 3 vcl item frixa apponunt, noxia vero elTe nunquam intellexi. Gelu cx l «- cio ciant. OJja max\l- larum. O Data* VSVS IN MEDICINA. 1 Sfamaxillarum Lucijaquibufdam in uiedicamentis vfurpari vfta fcribit Rondeletiusinci- nerem & in puluerem redadla, Drachma? pondere ad calculos renum comminuendosva- lerecredlnonalia(vtopinatur) rationc,quam calculum in meatibusvrina; moranteiru.> deorfum pelkndo 3 velpituitamqua calculus retinetur 3 abfumendo (Iouius vtrobique calculuitb. frangeredixerat .) Itaquc (inquit) ad vefica? calculumnihilprodeft. Alijeodem referente 3 exijf- demmaxilliscinerem mentula? vlceribus afperguntad exficcandum 3 quodefficacius pralhnt faliti Lucijofla > vt fpodij vice elfepoflint 3 quemadmodum & Silurifalitioffav Idemcinisex vino potus vrinamcietefficaaflime 3 vttradit Alex. Benedičlus. Farinamde ijfdemmaxillis egregie ficcariGef¬ nerus ait 3 quare&inueteratisvlceribusinfpcrgi. Adficos ani: ex libro Germanico manuferiptos Maxillas Luciorum inferiores 3 & quar in capite gerit officula peculiaribusdiftinčla figuris,pari- ter cremabis fuper tefta vitreata:inde lamigatum puluerem marifcis inlperges 3 & linamen« ta vulfainde,ficbiduofanabis . Aliquiotfafaucium Lucij aduftacompofita adal- iba mulierum profluuia medicamentis addunt : alij dentes eius tritos per fe ex- liibent. Ad pleuritin vel pundluram laterum remedium experimento conftans 3 ex incerto authore : O/Ta de folo capite Lucij & fblia ili- cis aquifolite trita mixtaque dabis. Ad fecundas pellendas: Maxillarum Lucij 3 faccharianavnciam vnamjapidis Ipecularis 3 macis, ana vnciam femis: trita mifce & propina,prodcrit. Idem Gefnerusex libro Germanico.modus ex- hibendi non ex- » primitur. yidentur autem fuHicere (inqult) d- drachmgbin^. 0 DE De Pifcibus.Lib.V. ^35 Lucius ponendus fol.63i< B m m & ' f r mm DE CYPIUNO Cap. XL. SYNONYMA. ETYMVM. G M E N huius pifcisdiuerfimode ap.ud Gra> cos fc ribi tur* Varinus& Hefvchius primam_. acuunt, Oppianusmediam circumfle&it,atq; producit: Ariftoteles quoque alijq; meciam CyprianHš, pariter ciraimflečKk.Idcm Oppianus unrpia- voYquoque vocauit,aliquando quatuor fjdiar bisvltimamacuens. Latini Gručam nomendaturam retinue- runtj atqueita Altolos adhucvocare Bellonius tradit, Gra:oo* vero 3 qui Turcisinferuiunr,corrupte Safan,Strimonis amnis accolasGrinadi.Curvero Cyprinushocgenus pifcis appelle- tur,qui rationem reddat, reperio neminem. Solus Gcfnerus EtjmologU nomen ei a Cypride fačtum videri conijcit, id eft, a Venere.,, tanquam fcecundiflimo pifci: quinquies enim autfexiesanno parit: & adeps eius,fi verum Kiranides dicit,ad foecunditatem kitit. Dorion apud Athensum Až7r*Rhenovemat ^#e/W^0.Quamobrem ciim rit alius qui Carpio vocatur, lacuftris pifci s, oaueudum ne duo dilTimilespifcesinuicem. confundantur, eoque maximetkiiU Carolus Figulus Carpas, aliquibus Carpones & Carpiories vo čari inquiat. Habent praterea Padi accola? ad Comafcumr, pi- fcemmarinum Cyprino perfimilem,quem pifcem Scarpam_ Scarpa. vocant tefte Bellonio, qui &hanc quoque &quiuocafionem-. vitandameflemonuit. . FORMA. DESCRIPTIO. ■■ ’•cij?Ci ’ *: 1 1 / rru.«/>• v \. »•»•:*{j jj'j£ •- ,;i; y c. * •> oid'/iD A Lbcrtus aithos pilces , J fi proportio o‘bleruetur,crafrioresquam longibres-efTe.NuIlipifcium Pornuu magis quam Tincaj fimilis eft. Superius enim labrum irotutidum eft adcrbceum 4 dx quo vtrimque(Tincarinftar)geminabarbapendet,longioVvna,mollisflaircfeens,inacutum^ '-g cvi ] 3£t ^ e riciens. (inquit Rondeletius) pollis appellare: breuior altera & ideo minus euidensm- Caput. gricans. 6 i <5 Vljfsis Aldrouandi Ihngun a- Ure. S. ^ lib. i. de partib. cap, J 7 » tsithetn locus ceni gitur. Dtntcs. Lapilli in capite. Oculi. Finna. Cattda. Color. Jsrancbla. 'lib.iHifl, cap. i j. $quam&. Sanguis. 'Tartes in- terna. griCans.Capite eft breui pro corporis ratione, Tincis hacetiam parte fimilis. Ore medio, Iabris adi* g fcofis,catnofifquc ,lingtia caret: fed eiusloco palatum carnofum dedit natura faporum percipiendo- rUnjcaufa :qucd euulfum lingua?formam adeo referre Saluianus & Rcndektiusaiunt, vtnonlb- liim vuiguSj fed etiam viri do&i (Albertus linguam fapidilfimam elTe dixit , improprie itaque) lin- guam vocem 3 & linguam veram efle perfečie defendant. Adeo diffieftk eft (inquit Rondektius) opinionem euellere,qua’ in animis hominum penitus infedir. At qui in os viuorum Cyprinorum di* gitos immiferit, qui viuos mortuosue dilfecuerit, ceni er fuperiori oris parti fine palato carnofanu fubftantiam affixam, inferiori nullo modo harcntem, nec vilo padlo folutam aut liberam 3 vtlingua_» dici non debeat, nifi imperfedta incertaque. Itaq; non iam falfae & inueterara? opinioni nemo fidem adhibeat, fed durovi #, a Ariftotelicg lic feribenti: Aquatilium generi^ quospifies vocamusfataqui¬ de m eft lingua^fed imperfecia tncerta %, ojfea cnhn , nec abfoluta ,fidpalatum nonnullis carnofum pro lin - gua efi 3 veluti interfluuiatiles Cjprino, it a vt nifi diligenter injpexeris Jingua id effe videatur . b Et ali¬ bi rurfus : Palatum pifium etiam complures carnofum habent > & quidem interfluuiatiles ,nonnulliad- modum carnofum & molle 3 vt Cyprim nominc, adeo vt fp ar um diliccnter aduertasjingua id ejfevidea- tur. Repetit eandem Philofophi fententiam Athenaus: ca?teriim ciim nune apud eumlegatur, thv cTg yhct>Tfa.v ov% vmo rf fo/uccti, d,A.Al Ctto to to/scj. >tžx 7 >j t#/, deprauatum hunclocum effe velinde P ’ conuindtur ,quod nullum habere fenfum ,manifeftum fit.Quid enim eft dicere lingua ci nofubore, fcdfuboseft. Sic& Natalisreddidit. Gefneruslegipofsepurat: rijvy/\d r fj'avd kcctco ivrf cbudfi) «AA’ V 7 rip 70 Cyprianuminquiensex cami'-miseffe &gregalibuspifeibus* Eco- fc trario b Arilk>teles,in ijs qute nucextat,abf- * * que vila ccntrouerlia , non vno in loco Cy- C *°' ' p rineš flutiiatiles fecit,vt vbinonnullispi- i, U Ivs pa lat um carnofum pro linguaelfo oftendir ritem r vbide fluuiatilibus&lacn« Hiff, ftribusages, vt GIanim,ita Cyprmum m a- cap.* o. gnoronitruo fopjri teftatur,fedEeuius;rur* fusdeniq;vbi de partu p.cuftrium & fluuia. tilium agit. (i Ariftoteli expcrientia fubfcri- i lib6.HlH , bir;&qudmmad AthenadJocum,refpode- ri poteritjintegrum non efle.Falfum eninu Cvprinum Ariflotcli carninornm eflfe>eitm herbis,muco,Juto vcfcatur, Sed Oppianus non Cyprinum foliim, veriim etiam alios omnes,quorum mentio apud Ariftotelem, inter maris pifces recenfet, Apud Pliniunu deniq-in prion'loco,pro hoc (fr in manacci - Ttinlus tou dere Cyprinoputant> fortaflis legi podit, hoc & immani, &c,hoc eft, inter flnuiatiles, la* cuftresue in magnam molem exerefcenti, In catalogo vero maris peculiarinpifcium Cyprino Chalcidem coniungit,qua? neqne jpfa marina eft,fed inter fluuiatiles lacu- ftrefq; ab Ariftotele annumerata, Cypri- nos /Elianus quoq; in Danubio capi feribit, Porionquoq;eodem Athenaro citantem* ter flnuiatiles Sc laeuftres collocat. In Eario lacu admirada? magnitudinisČyprinosca¬ pi diximusj de quibu$ fle louius: Larius la- cus ob longitudinem a Virgilio maximus «Uncupatus,pifces longe omnium maximosgignit. Tročbas (Trutas)centum aliquando Ubranim*. Podere, & Bulbaros ducentarum s fed Bulban illi ingentes videri potins liquidis ac perfpicuis in-» ^ndisquamcapi retibus poffunt,ciim eaimpocenti impetu plerumqUe dilacerent, Subeuntiblflitij ^ebus vmbrofos fpecus in rupibus Licinianis, qux funt in aduerfa Lari; ripa contra in/ulam, Euri- P u mqu e illum gemmeum a Ccecilio Plinio celebrarum. Eosinduftriusquidam facerdoslagittisar- ^baliflaemiffis,ciim in profundo quiefcentesfufcinis atque tridemibusattingi non podent,vuInc- ate con ahat ur, nequc tamenfagitttelongo ali i ga ta; luniculo,ni(i auerfi officiebant,cum lila fqua- ^arum ferie thoracati earum i<5tus facile repeilerent, in lacubus Ailobrogum maximi quoque pro- Hhh uemunt. Č 38 Vlyfsis Aldrouandi ueniunt.Alicubi in pflfcinis & viuarijs includuntur,alicubi in paludes & flagna conijcitintur, in quibu$ g plurim um profidunt. Vt vero fcribit Aiberrus: Hic pifcis in diqmbus aquis generalm dliquibus grajfatur & crefcit yjed optime valet infundo argillojb, tritics primo feminato > & poji e d drgilld defuper Jperfa &poflea aqtta fuperfufcu. 'tib.G.Hitf. cap ! 4. Ottoties pa- tiant. Ona ctSo- dit. D Sponi e clia r.-iiu. An mn fa minam p ar?* turarfiadm vet. Semen Cy- prini qmle- P A R T V S- E Cyprinorum partu , & qu«circaipfum eueniunt,iftha?c fere prodidit ? Ariftoteles. cp- prini quinquies aut fcxics annepariut,partumqpfpderumpoufdimum rationefaciut. ( Oppianus quoquefolosquinquics anno parere ait, Plinius fexie$.) Vadiš intrudunt fe/e,c ump ar tu- n uriti &fep e numer o'fingulasfaminas m ar e s tredecim aut quatuordecim fequuntur>moxfamina oua pr 0 - c e de n do emittit^maresječi ant e sfemenfuittn cuis refpergunt: v er urn plurima pcreuntrfuod enimfaminaj n en /labihifed mutant contmui parit> dijupan ona neceffe eftjvideltcet ea 3 qua no n materiam inciderint p ahquam/edexceptaabundaferantur. Neque e si enim qdi fua ona cufiodiat-, excepta G lani & Cpprino > fedCyprtnmtunceac u si odit um congestareperit. Cimi itaque Gyprinus oua fuacuftodiat,vtillo tertutur j & experientia pifcatorum in Carpa noftraobferuatum ainrmat; mireris Pliniumfcnbero, Silurum (Glanitndiceredebuit) folum omnium cedita cufiodire ona. Cumq; totiesanno pariat Cy- prmus quid mirum,fiouis femper vcntrein diftentum habeat.Iliud vere notandum efle monet Ron- deletius , non folum maris & f«min« commifiione Cvprinos nafci, ftd ctiam fpoce fine vilo rnarisSc farnima? femine,id quod experientia mihipiaquit/ confirmauit. Vidi enim in aquis in caualoca& niontibusfeptareceptis&collečtis fpontegeneratos Cyprinos,in qu«locanecriuus,nec ftagnum, nec palus,neclacus,nec fluuius vllus,nulladeniq;aquapr£terc«leftem influxiiTet.Cardanusquocj; certu efle aflerit, Cyprinos,Tincas,Anguiilas, A^puas e putredinc, feu abfcp femine generari.Necr.o & Gefnerusandiuit in pifcinisfeu viuarijs quibufdamhos pifcesreperiri ,inquibusneutrumfexura agnofčas t qu«ritq;atyhce fine, qu« abfquefemine procreantur. Author de natura rerum feminatn parituratn a marcadiuuari tradidithocnimirinn modo. Ciini illaparituraeiRtunc iilum laclocofe- minis emittefe, quod firmina fufcipiens ore, fiati m oua pariat in fobolem profutura . HincquepiTci G Carpei e nomen efle, quod carpens vidclicet mafeuli femen pariat. Quam opinionem refellit AI- bertushis verbis: De Carpafertur quod cimi fannina eiusgrauidamlefentit &tcmpus pariendi inftat, motu oris mafculum cxcitct, vt lac fpargat, & ita demum cam parere. Eft autem lac (geni- tura) huiuspifcis v.aldefpilfum. Quod autem quidam dicunt farnima m lac ore fafeipere, & inde fu- tura concipere oua, omnino falfurn , & alibi a nobis improbatum efi. N A T V R A. MORE S. A Thenarus autnoritate Ariftotelis, carniuorum Sc gregalem efle Cyprinum teftatur.Qupdvti apud 3 AnftoteIemnonlegitur,itaincegrimi Athcnceiiocum efie ncgauimus.Teftaturverb 3 lib. $'.Tiift. £ AriftotelesGlanim canisexortu potiflimum (qUod fublimis innatet)fiderari,&tonitruo cap.io. fopirimagno,idqi&Cyprino euenire fedlcuiiis. b -Pliniu>quid^m hoccx Arifiotele repetit,in-H ‘ quiens: FluuiatiltpmSilurm ( Glanis diceredcbuit ) c.tmcuLeSfxpr'tuJideratur>(pralutsfulgurefopitar* Hoc dr in man aciiderc Cjprino q ut ant , cceteriim mirantur doC^Ecur-id in mari accidere Cyprino feri- bat,cum Ariftotelcsin flumirubnsvdlacubus Glanidcm ( Silurum illereddit) & Cyprinumfide- rari atque fopiri teftatum reJiquerit.Ego dixi paulld antepro in marifortaflis immani legi pofse.Her- bisdu'to,,niucoq; vefci quoque didum eft,herbas autem.depafci Platina fcribit, ciim fluuij audi al- fieos excedunt. Aftu valere plurimum, & vt reti capiendus euadatjvat ia machinari Albertus atquo autho«le natura rerum tradunt: primum enim circumeuntcm , foramen qua?rere: hoc nonreperto tranfilire conari,vibrato in aerem corpore: aliquando fub reti,fuffodicndo fcilicetin fundo,effugium quccrere: alias herbarn aliquam ore tencre,atque ita retinere fefe, ne trahatur a reti: alias caput fun- doinfigere, haudignarum rete,dum nifi caudamtangit, elidi. Refert Gefnerus fe cognouifse ex hominefidedigno,in Palatinaregione Germani«, in loco cui nomen a Michaele & campo vel agro,in fofsa circaarcem Carpamefse,qu« centefimulii vit« annum attigerit,vnde long^uumpi- fcern efse conijcerepofsumus. hb.p-cap. \ 6 . Cibus. tAčlus. »V >‘ V s V S S, : DePfcibus. Lib.V. <5j9 #,yV V S v S I N C I B I S, V Niuerse quidcm carnc funt molliore, humida a parum glutinofa ? fatis inlipida > fed pro io- ^ corura,mquibusproueniunt ? &:nutriiinturdiltferentla,magisminufuefaJubrei!veiinfaIu- “ s bres funt.Qui in fluuijs magnis vrbibus vicinis,earum(^i fordes exqpienubus deguntpna- Iifuntfucci,aquibufdamtamencupediarum amatoribus valde probantnr 5 quod pingues prtegrandes:magisprobandi quiin rapidis Sc puris aqui$nalcunfur & viuunt: qui in paiuftribus & 55 melh- ftagnantibus aquis 3 lutum olent. Albertus pinguem, dulcem , Sc mollis carnis pifcem,fed non farnim ^ Sr { falubrem) eflc dixit:at Iouiushumidioresipfum carneshabere,fed tamen innoxias s proptereaquod °' non tenacifedaqueopotiushurnore abundent. Quamobrem etiam Salujanus eum qui in flumino, alioue haud fordido ccenofoue Ioco captus fueriketii falubrioribus & optimis pifcibus annumerari n5 debear 3 noxijstamen &; improbis pifcibus annumerandum minime exiftimat, Commendari aiunt tirca Martium menfem pr$cipue;Maio vero & Iumo,cum genituram emitrut, aut recens emiferunt, improbarfpnfcftare marem farama?;, vt etiam inter coeteros plerofque>maiufculum etiam minori pne- B fcrri 3 id quod in alijsquoque molli čarne pr^ditispifcibus obferuari-folet: minusitemIaud.iri,quo- tumcorpusflauefcit; Caputaganeonibusin primisexpetUingu#ma,ximegratia 3 quam pra?dulcem Capri cur efse, pradertim li afsetur, Albertus annotauit. Platina Carpanos grofsos ( obefos) & herbas ? vbi flu- commetide' minaobincrefcentiainexalueisexeunt,depaftos 3 noninfiiaues haberiaitcumleucophagoautaliia- tti *- to,paruos vero frigi. Ciim vero hocgenuspifcispra?ca?teris pifcibus fanguineabundet 3 itaqueex- ppjra u ‘ enterataintrinfecusdiligenti eget ablutione. Sunt qui vino illo abluantjn quo lit elixandus 3 abini- doftatimfrigidaimmilfa,non vtalijmolles feruida, Quod Ifgelu in patinafacere libuerit, (inquit GeluexCy Gefnerus)fquama?.eiuslinteoloilligata? limulcum pifcc coquantur, vtiusreddaturcralfius. Licet vero quouis modo coqui podit, crebrius tamen fere vbiq; in aqua &aceto elixus 3 comedi folet ? Con- . . ficiturex h uius pifcis ouiscauiariumrubrunruguod Iuda?is dicatum elEquinigro, quodex S tuno- Cauimum numouis fit, tanquam ex Ia:ui cutepnrditispilcibus,quorum efum lexeorum vctatjconfečloab- ftinent. Quaproptcr qui ad Capham vrbem ad Tanairn liti funtraagnum exhocrubro cauiario lu- cruui iaciunt. VSVS IN MEDICINA. Rpheus in opali j gemtna? mentione, tradit Lepidotum neruorum affečtionibus medcrhfed integerne ne pifcis,aut partium aliqua id pra:ftat,non explicat. Gefnerusconijcit de adipo inungerido forte intelligendum,ad fcdandos dolores,pra?fertim in affečfibus calidis— >8t»p©i» ei\tywct As7r/«fa>T0£ cL[/.vv&, Eundcm adipem Kiranidcs ad Venerem excitandam vfur- pans .• hocliquato (iuquit) ii quis in balneo iexum fe pforte, pudenda (ibi) inunxerit, colorem (ea- * or emjGefneru$) bonum & poftconcubitum ftatim concepticnem parit. Idem Kiranides fel huius pifcis oculis inunddum , otrmem obfcuritatem fanare promittit. Iouio vero tefte lingua Cyprini vim ^Hgendcc Venerishabet,iicutiin Tincarum & Anatum linguisquoque experimur. Qupd quidem de c arnofo pifcis palatointelligi debet. Deniquc lapillus de capi te eiufdem ad remediaqujedam vfur- ua ‘ Patur:quem extračium de pifcecriuiocdicaciorempuram, Rondelgriusacgris in grauifebris x ftu p a Bcuamentum aliquod adierre tradi ait,quod litim icdet acreftigeret, Eodem fanguinec naribus «Uxionescohiberi jliore contineatur jCife quiaffirmenr- DE C Y PRI N IS MONSTHOSIS. Cap. X L I. IR AM hanc pifcis fpedem Lug dani in foro pi fcario viuam ajiquan.do venditam^, nullusfuit,(inquit Rondeletius) quinon demptiscapite & roftro Cyprinum clfe iu- dicarit, Nam fquamarum figura&jpolore, pinnis,carupdetn iitu>caudaidem plane eftcum Cvprino.Pinnador/iinitioaculeumincilumhabet,vtin Cypjr/no. Eundcm ejcrtpio. aculefihabetaliapianaque excrei!ienrorum meatfi fequitur,qua? rubefcit,itcm cau a , da: parš ci reipondens, Tota caudalata eft, vt in Cyprino. Duas alias pinnashabet p ' ranc hias j limilper duasfnvenrre. Caput habet non protenfum vt Cyprinus, fed Delphinicapi- ^nilejroltrum fatis longufedobtufum,quale,reucrapinifi propius infpicias vtrinq; etiam vnica.Hjc Rondeletius. Similem huic monftrofo Cyprino,fed barbulis inflgnem, quas in fuo Rodeletius non expref- fir, Golbermm C ognatum Nozerenum adfc mififte tc ftatur Gefnerus,in Nozerethano ftagno rcpertum ; an- noSalutis M.D.LIV. In Cognati vitiario nouem tan* tum diebus vixiflie. Veriim longe pulcherrimum fuiffe, nec fpccic fcd coloribus rarum & admirandum Cypri- num illum,qui anno Domini M. D. XLVI. Omburgi in ditione Comitis Palatini Marchionis Ioachimi Bra- denburgcnfis captus & Auguftam miftus eft ad Caro- lum V.Carfarem in comitijs illic agentem, qui eum fo- rori Maria; donauir. Cočlum etiam colores retinuifle->. Piduram eiusfibi communicafte Ioan. Thannmylle- rumiunioremehirurgum Auguftanum peritiftimuiiL., inqua Jongitudo (inquit) apparet tri um dodrantum: latitudo digitorum nouem, qua; eft in mediodorfoad v en tre m rnedium. Pinng dorft initium partim aureo, partim rubro colore eft,deinceps vero puleherrime ca:- rulea : reJiquis pinnis omnibus color aureol us, vt capi ti etiam magna ex parte ac ventri, fed paflim etiam rube- do interuenit, qua: barbulas quoque quaternas ti-ngit. Dorfum ex viridi ca?ruleum ,Iatera fuperius viridia, in- ferius aurea, &c. In Urnima fuauiflimis flondi/Iimifque coloribus vndiquaq; adeoeleganterpidusatq;diftin dus eft, vt vel cum rubri maris clegantiflimis quibuf- dam maximeque varijs pifeibus ccrtare poflfet. Narrat item captum eife aliquando apud fuos Cyprinum her- maphroditum, in quo vtriufque fexus nota; (hoc eft & genitura; &ouorum vafa) cornparuerunt. In pifeinis verocontrarium quandoquereperirf nempe neutrius fcxus Cyprinos, nec mares, nec fauninas, & hosforte efle,quosfpontenafd Rondeletius author eft. Idcm Gefnerushacquoque forma Cyprinum alium captum efteteftaturin Acronio fiue Conftantienft lacu, prope RciZjduosfcredodranteslongumin praftentia illuftris & generofi viri comitis Vvolftde Schamburg,anno fa~ lutis M.D. XL V. idibus Noucmbris. Piduram ad fo mififte Archillem Pyrminium Gaftarum medieum eo tempore praftlantiftimum. Pronam partem nigro colo¬ re pidam fuifte Jaterafufco/upinam luteo. Spcdabi- lem ineopra:cipuefaciem,a;mulam humana; latitudi- ne fuaaiec non oculis,orcjnafo, buccis ac mento. Ha;c fciipferat,cum eundepifcem Raphael Seilerus iuuenis A uguftanusclarillimi medici Geryonisfilius,ciim 0111- nimodaeruditione,tumiuris fcietia& comitis Palatini dignitatenobilis,pidum ad eumdedit,cumdefcriptio- nehuiufmodi.Pifcem huncomninoqualem depidum mitto, fuifte captum in flumine Auftrif (quod vocant die Eirs)in ditione comitis Iulij de Hardeg^ prope vrbetn Retz,anno 1 545.n1 efe Odobri,viri quidam eruditi & graues,mihi veluti teftesoculad coniirmauerfit. Faciem non auerfam,proutreIiqui,velobtufam fedrepreflam,abobliquoinplanum afpcdu tendente,cum temporibus vtriniq; latis,oculis binis, naribus,ore, mandibula,omnia eifigc» humana habuit.Pinnis, fquamis,cauda,totoquocorpore pofteriore,ipfaqueaded magnitudineatqi tolorc, Carpam pra; le tulit. Rete captus eft folus, & ob raritatem ac maxime quod fenibus etiaou ignotus efletjdiu conferuatus;& veluri miraculum quoddam paflim afportatus. DE CY- ib. V- 641 Abramu retcrum. DE GYPRLNO LATO RO N D EL. Cap. X LI L SYNONYMA. LERISQVE Italia* locis ScardamflueScardulam Plačen tinis Arbolicam,Ve- netisRuflatamtefte Bellonio *Gallis atque Anglis ftrafme, RclgisRrafem s Saxoni~ ScariuU bus Prafem 3 circa Coloniam Aggrippinam Bryfem 5 alibi Prefem^vtcirca Confluen- tiam, Tridenti Scarlenjappellatum hunc pifcem Rondeletius non inepte ob ftmilitu- dinemeum vero Cyprino,huic cognatum pifcem facjt 5 ciim £h fq u a mi s,co r po ri s fpe- cie, & vita ftmilisded quia corpore eft quam hic latiore & comprcffo, Cy prinum ia- B tumdefferenti^gradanuncupauit.Belloniusveterum Abramidem effe arb:rratuseft,fedciimopi- nionisfutenullum firmura habeat argumentom, imo plane nulkun praeter nudain nominiscum_ Brafme affinitatem ,haud abre a Rondcletio refellitur. Oppianus enim (finquithic) & Athenams, qui Abramidis meminerunt, Thridis femper coiunxerunt, vt fufpicari necefie lit, Abramides Thrillis fimiles efle,vel eiufdenageneris > atquemarinaSjqua; ftatis temporibus ftuuiosfubeant,quade-» Brama dici non poflunt. FORMA. DESCRIPTIO. LOCVS. P lfcis e ft maximus & latiilimus , capite parno pro corporis magnitudine, dorfo repando & cul- Ca p utt tellato,corpore cumpreflb,fquamis magnis tečlo.Linea a branchi js ad caudam duda curua_. cft.Ad branchiaspinna? dua? funt, in medio vetre dua? alia?,ab excrementi meatualia ad cau- • dam continua. Huiufmodi pifcesin lacubus maximis nafeuntur. Vidic Rondeletius in Aruernia? la- in ' l£i cu quodam iftiufmodi pjfces, qui binum cubitorum,pedum totidemlatitudinero cequarent. Noftro C in foro copiofiffime proftant > minores Scardas > maiores propter dorfum infigniter repandum Gob- bos quafi gibbofosnuneupant,funtque pedales plerunque > bipedalesrariffimi.Scribit Gefnerus va- dum amare argiliofum, vel albicanti argilla d mil e :ideoque irrlacu Tigurinonon paffim, fed fupe- dore eius parte capi.Stagnandbusauten> aquis pr£cipuedelečtantuiyllicque muco 3 luto > herbifque ^ Vefcuntur,quare inijs tantiim capiunturfluuijs, qui tardiiis fl u u n t,t u r bidaq ue fu n t a & craffioreaqua, qualis eft Araris , muhi item in Gallia Belgica: nec in his. ad eadem vnquam magnitudinetn accre- fcunt,ad quam in lacubus & ftagnis. Mirum quod narratidem Gefnems,nimiruinqucndamin Po- loniapermultoshorumpifciumconieciffeinpifcinam quannox fuperueniente hyemetota conge- lataeflet: & ciim parandiconuiuijcaufa remotogelu pifcescapere veilet, ne vnum quidem inueni- re potuifle:fequentiautem vererurfusomesapparuiffe. Ad hofcelatos Cyprinosreferridebet pi- fcis huiufmodi e Polonia miftus, vbi KleffezdidtUr,totusex fubcarruleoad violaceum vergens, ex- ceptis pinnis&cauda qua?albicant. Pinnaquaabanoeft longiorcm & mcxortula:ioremqua»UL. pars eft } apidoreputdjCKpreifa eft. Vtraq;icon fequentibuspuginisdabitur. 6 V S V S IN C I B I S. Vouis modo coquantur(inquit Platina) infipidi pifces funt,& plus molefti« ob minutilTimas Ipinas inter edendum 3 quam voluptatis afferunt. A nonnullis tamen habenturin pretio,vt in Aruernia, vbi in licu quodam magni «Sc pingues capiuntur > & vulgo Gallicum hoc di- vt eS ' -»ro^uerbiumtefte Gefnerovfurpatur :Qui ha brafme, peutbien brafmerfesamis:hoceft f/bicommč- adlautum conuiuium >in quoopu!entiam fuamoftentet,vocare amicospoteft > qui Bramashabet. dentur. * upediarumperitivt Lucij caudam j CyprinicaputdicScardul£c partemmediamexpetunt. In eratieuia affatur, velfarina bene fubada & piftaincludituraromatis condita;fed fuauior eft, quam- ™ ra H$ ' Hhh 3 DE DcPifcibus. Llb.V. Cjprino lato congener^ Polonis KlelTez. V * vr n* * « v 4 Co ior\ /Magnitud* l«cut, Cibus. jlltevum Karafigc- tlHS. Co/oo C aro. Tertitm genus. CoLr. /tpparatus. Far tuš. 044 Vlyfsis Aldrouandi DE C Y P RI N O LATO AL 10 Cap. X L I 11. ESNERVS ex relatione Kentmani, tria huiufmodi piTcisgencra in Albi reperiri tradit. Primi generis pifces efte paruos,tenues,latos 5 colore fubaureo, cui dr ca dor- fum fufcus admifcetur. Dupla eisadlatitudinem longitudo,caput paruum. Pinna dorfi & caudafufci coloris funt: reliqu£e vero quinqj pinna?.efufcopunicei.Squame vt in Cyprino. Genus hoc Mifeni paruum cognominant, Klein Karafs, vel a colo- reGiblichen. Viuacesfuntadmodum. E pifcinis &ftagnantibusaquis in Albim ve- niunt. Raro očlodigitoslongitudine excedunt. Vefcuntur gramine & argilla, vt & reliqui huius ge¬ neris pifces: quamobrem magis amantpifcinas,quamfluentes&lapidofasaquas, propter vadunr^ herbofum & argillofum. Itaque rarius in Albi reperiuntur. In pifcinisquidem eos multiplicari non patiunturdomini, impediunt enimincrementa & faginationes Cyprinorum,quosapabulodepel- F lunt. Alterius vero generis Karaš , aIiquanto crafliores Sc longiores funt. Squamas fimiliter vt pra> dičfi j vel vt Cyprini ,egiluo feuflauonigricanteshabent. Vocdnturautem Halbicarafs,, ideftdimi- dij Carafi, quoniam e Carafo & Carpa veluti compofiti videntur.Hi quoque vt primi generis Čara¬ li, e pifcinis aut ftagnantibusaquis Albim ingrefii,psriunt in eo Sc crefcunt. Vtrifque caroeftfub- flaua, & in cibo vifcofa, quomodocunque parata. Quo diutius veroin Albi immorantur,eo fapidio- ris folidiorifquecarniseuadunt. Tertij demum generis Carafitenuiores & latioresfunt quam dimi« dij nune diCli,fimilesprimisfedmaiores&pulchri,candorisargentei, habentque pinnas partefu« pina rubentes, fuperior vero pinna cum caudaobfcuriusefufcopuniceaeft. Hi pifces in Albi na- fcuntur, nonaliunde( vtprardidi) ingrediuntur. Pariunt primiim Iuniomenfe,fecundo Ianuario, ficut&luperiores*quibustcmpoiibusetiainpra?cipuecapiuntur. Mediocriter augentur,vt fefquili- bres aliquando im bilibres capiai/ur. Aflari folent, & in pretio habentur. Fa?mina: ouis grauida?, d ixx etiaminiquaadiurisfereVonfumptionem , velcopiofobutyroad iusfub finemadiečto,non difplicuerin|®Hucufque Kentmanus.Idem Gtfnerusex epiftola Stephani Laurei. Caraus pifcem ad viuumj»idum mitto,in q / uo totus venter inferior fubfului quodammodo coloris eft, tališ enim reperiturjpLicubus & aquis ftagnanribus ; in recentibus vero& fluentibusaquis,eapars eft albi G coloris .Mrurfus ex epiftola Gul. Tuineri Cyprinum cum Bellonio Carpam vulg arem efle faterer, fi vfpia^|famfoecundi reperirentur,quifexicsaut quinquiesiu annoparerent. Verumdetamfre- rtu Carpa: dubito. Eftpifcisin Frifia Orientali,quem Carutz anpellant,Carpa minor quent multis par^ ipfumir non fiti ,tergomagisarcuato, vtita dicam &gibbofo,ca:tera illifimilis,quem omnes qui jsfcruant,conftanter affirmant fexics in annoparere.^Qurire fi Carpa » Cypnnu$ eritodlepoteft. Sednihildcfinio. ' Cyprimus Latus alius. Caraflus Gefner. H DE BAL- De Pifcibus. Llb.V. <5 45 A DE BALLERO ARIST. Cap. XLIV. RISTOTELES Balleruminterfluuiatiles&lacuftresbisraemin iuBallerus (in- quit) dr Cjprtnusdr estterifereomnes 3 cumparturiunt,vadisJeintrudut. Et alibi; Bale- ro dr 7Mont lumbricus canis exortu innafeitur 3 cjiti debilitat 3 cogit plerumque viEitat,omniq; anni tempere hifce in locis capitur.E riuis autem flumina maiora quandoque intrat,fed degunt maxi;nAv ta vadofa funt, vadumq;ipfum limofum.Gregaliseft,putrefcentisliini fordibus vefcitiir, carn'e~riequi- ci&«s . quam. De amicitia eius cum Lucio fupradiEum eft,quibuš fi lubet,adde quodcinn Liicius in cxie-Amuitia rostyrannidcm exerceat,a Tincaquafibeneficijmemor,prorfusabftiriet. Cumocciditur, dmiuper- L',^o- tauere fertur. , . V S V S IN C I BI S. B 1*^ Incarum carohaudinfuauiseft,fedimpurumdamnantumq;pta’betalimentum, & nifi pi- Carmsqm- I Icisa fordibus acimmunditie oprime repurgatusfuerit,fa?pč'etiam noxium :quin medici ' !tas ' JL omnibus vim quandam ineflc ad progignendam febrim exiftimunt, quoniam maxime in q„^ 0 mil comofis degant,& putrefcentislimi fordibus vefcantur. Eflq> velur commune apud noftras mulier- x i m č n0 xu. culas diuerbium: Nelfuno mangia T enca, che febre non fente. Sunt vero diebus canicularibus pra?- c ipucnoxia?. Falliitaque eum,iure dixerimus,qui Tinete poft Truttasprimas atrribuithocdifticho: 'Tinca vacor > quare ? maculofum rejpice tergus. C oči'4% foftT roTtam ^glona pumafer or. , ' 'E ReČriusvero aptiufq; vulgi folatiaappellauir Aufonius:funt nuncquoque viles plane acplebei pEces,licettamennonnunquamlautorumquoquernenfirs honorent,ficuti Roma; referente Iouio Marficanaefucinolacu quinune Celanusdicitur. Habent ha; peculiarem notam, qua a vulgaribus lnte rftinguntur, labnim videlicetinferius tritum; ouippe qu#plurimum faxofo eius in iacusvado v olut.cntur. Fcrt&laudarifsimasparuusillelacusquartodecimoab vrbelapide apud Bacanam fyl- t - l0reSt ll am,quibus non modo plebeis fed fplendidos etiam optimates vefci idem Iouius tradit, addens no- biiemillum inter aula;procereslongeomnium artatis noltrtepopinalem lauritia? lludiofilfunu, Tin- C c ‘is Bacanianas autumno captas, ailio laridoq; contritis, .idditifq* odoratis oleribus & multo aroma- tefinieganis ad vaporem tepidioris rurni foeliciffime percoxiffe. Fert & Tincas, quanquam mind- res,faporetamenminimecontemnendofunEa'Praxedis lacus,in Latij Sabinorumque finibus,quo Regillusantiquitiistuir':fedea cum Raijs&Squatinisca?terifq; viliffimispifcibus,apud Pantheod Jgnobililoroinfimishominibus vennndantur. LaudaturdeniqueTrafymenaTinca,dequaidem DeTrafy- louius : Guna inčasnaLeonisX.Pontif.difcumbentes , pelagios pifcesvarioiudicio certatimatquč-» menaTinca, impenfiirslaudarent,nobilisquidam l lorentinus Tincis foitalfis folum affuetus ,Čxtollatis (inquit) biftonola. conuiti^jVtlubet raarinos pifccs: ego certe Trafymenam Tincamconditam leucophagOjhis veftris Triglis,Spigolis & Rhombis pmulero, quo fuo infulfo diEolachrymas omnibuspra?rifuexcufiit. t y Porrd nunToIum a?gre concoquuntur,fed etiam mali, vt diximu$ funt lucci,idcoque rite apparanda?. Ma[i r ui Si groffa erit (inejuit Platina ) eam bene exquamatam,acper mediana fpinam mcifam,ita inuertcs:,v4y- (< , Jt _ quodforis erat, intus demum fiat,infračlis etiam coftis ac concifisinteraneis, inditoque rurfum cum Appiratuu ouis lex,petrofelini concifi,piperis tunfi,allij diffračti,crod modico.Sunt qui Damafccnas aut cerafia acria, aut paffulas cum pineis mundiscumouodisfrabloindant. Coquenda lento igne inerati- culaefi, cočlam falimola cxaceto,oleo,croco, fapa fuffundes. Aliter: Si grofsa erit, & elixam vo- I) les,ex agrefta,aromatibus,petrofelino minutim concifo, conditam comedes. Aliter,fi parua erit, eo modo fdndes quo fuperiorem&confperfam farina, oleofrigejsfričlam aut agrefta, aut fucco mala- rancij fuffundes.Hoc etialu quduis modo cočto,nihil peiuš. č^jdam allio,landoquc contritis,addi- tiique fuaue olentibus helbis, multoq.ue aromate tihcas-condhtrpti vri fupra ex Iouio rccitauimus. ■Sunt qui allij laridique vice (inquit Saluianus ) oleum ccepamqfWnffam,ac vuam quam pafsulam dicunt,inijciant,aceodem modocoquant. Alij in eam,primum (vtpar eff) purgatam,ac interaneis exempti$, pafsulas^entam^petrofelinum,alliuijt'atque fal concifa & in fimul mixta,per fečtionem qua prius interanea exemerant,infarciunt.cordutaq,* fečtione aut veru infixam aut eratieuia; impdfi- tamtorrefaciunt,oleo ac aceto cum faluia?ramufculoaut fenicnli vmbella,aflid'iedum torretur,con- pergentes. Plebei vero eam oleo in fartagine hi (Eam, ac arancij mali fucco confperfam comedero o ent. NonnulIihuncpifčemingelu,vtvulg6appellaiU,commendant. Anoftrismulieribusprat- lertim pcllis in delicijs habetur,& čarni longe pradertur. carin prdfertur. ■ n > vsvs u 4 i tapitis dolores. Ai efhts febrhm. j 4 d Iderk. Fi Uis rfus * funtu l* c kflris, fi.jnui lis D f riptio. ”arb<£. Finnx. Cuuda. SijiMina. Dentes. Fartes in¬ terna. Hepatis de- licis- Ona noxia funt. Caro Itn* Jata. 648 Vlyfsis Aldrouandi VSVS IN MEDICINA. V Eteres medici (inquit medicus quidam apud Gefnerum) ad fopiendos capitis &artUtliiU dolores,Torpedincsadmouebant,quarumlocoa mediteraneis Tine« forfan vfurparipo- terunt.Suntqui non febrietium modo eftus Tincis pedibus fubditis/eu alligatis vilUS>teqi- perari,fedidemremedium aduerfus arquatuin etiam morbum profteere putent. Iouiusquoquo iciflas per dorli longitudinem.pedum & manuutn plands applicatas, ardentis febris ardoribus pluri- mum aduerfariquofdamtraditputareexfe:5ti Iud«orum,quiquanquam fordide admodu (inquit) & ridentibus alijs taliaexperircntur,aliquando tamen ipfrs atftuantibus exoptata blandimenta felici- terattuliftecomperci funt. Monet vero Rondeletius,vtidoportineiiat, quodaIioquinon modonihil profuerit, fed contra maximeobfuerit,frigiditace Iiquidem intro rcpellcnte ac magisconftringento augeri incendium. Aliji&ericorum iecori aut vmbilico viuam imponunt. Ičlericis aliqui Tincam vi- f ucncemalligant vmbilico, doneč immoriatur,poftridie rurfusaliamalligant,idque eciam tertio dic repetunt.Tincaimmortua intusacforis veluti crocotinčla redditur, & pleriqne hoc remedio refti- tuuntur. De fellehocex libro Germanicomanufcripto habet Gefnerus: Fel de AnguiIla.,Thymal- lo,Tinca& porcellola&ente mifce ad aurium remedia.Hoc eniminfufo,pelliculas rumpes>fluxiones curabisjvermes aurium occides. DE LOTA GALLORVM. Cap. XLVl. VGDVNENSES (inquit Rondclctius ) pifcem qui in Arari inuenitur, Lota« vocant,qui a Gebennenfibus Motcllaquafi Muftella nominatur.Siquis Muftellatn lacuftrem vel fiuuiatilem appellauerkmon inepte mea quidem fententia fecerit,mo¬ do non eam accipiat,qu« cxmari fluuios petit>qualiseft Muftella Aufonij, qui Mu- ^ ftcllf nomine Lampetrarnnoftramdcfcnbcre videtur.Lota pifcis eft fluuiadlis&la- cuftris, Muftell^ maritig vulgari, de qua alibi diximus, fimilis admodum, nifi dlet ccrpererotundiorc&fpifliore.Exmaxillc inferioris cxtremo pilus vnicus veluti ex mento barba^ propendet,nullusin fuperiore eminet,vt in marina. (Gefnerus tamen in fuis putat etiam fupriduos pilos efle/ed in mortuis fere Iatere,vt in maxima obferuauit.)Pinnis quatuor natat,du£ funt ad bran- thias fit«, dua? in ventre, ab ano vnicam continuam habet ad caudam, huic«qualem & fimilemin dorfo,quam preceditaliapinnula.Cauda mucroni gladi; figura dmilis eft. Paruulis fquami$corpus tegitur 3 quode ruffo fufeum eft & maculis nigris vndulatim difpolitis cofperfum.Dentcsparuulos& tenueshabet. Muco oblita & Iubrica Lota eft,vt Anguilla. Ventriculu paruum habet cum multis ap- pendicibuSjinteftinaconuolutajheparalbicans, in quofellis vefica, qua»ex viridi flauefcic, fplencm rubrum, veficamoblongam aere plenam, branchias quaternas & duplices. Nafcitur in lacubitf & fiuuijs leniter fluentibus, vt in Arari. Hepar pro corporis radon e magnum eft, & delicatum habetur. Oua noxia, quemadmodum oua Barbi,qua? ventriculumhrdunt&aluumturbant. Carotota3jj Lugduncnfibushabeturin pretio. Leta RondcI. de la- De Pifcibus. Llb.V. <* 4 9 . . j&fe- rK(V{Y>nmtld'S*V «DE LACVSTRIBVS, ET P RIM V M DE VMBLA VVLGO DICTA Cap. XLVII. N O M E N. iRCA LemanumlacumVmblediftus*aquibufdamvulgt hancappellationenu ■ Efleenim cum VmbrafiuuiatiJinoncxiguamfimilitudmem x 1 _ lonius Vmbr* fluuiatilis iconem fc omifflfc dicar, te a to ftMH »mbaccedat. Quamobremfcridcmmmoncnduscftkaor,ncnon.nis.mnt SŠjS&S deceptuSjVmblam cum Vmbra fiue Huuiatili fiuc mar.naconfundat .Kor»delen«^ Salmoncm Lemam lacus voeat,quod1 corponsfpccie, pinnaium numtro q,^ bi[j& a internis Salmonibus potiflimum fimilis fit: capitur tamcnalijs e 5 ■ dicunt a nomine Salmonum natura longiusabeft.Heluetij a colo« circa ventrem r > ub, R c ^ v °^“ s . Nonnulli ^quiuocoxum fitapud eofdem Heluetios Rottele quem ex Gefnero. ab eadem rubedine pifcesiftos Rubeculos vocare volnerunt« GENVS. DlFFERENTIrE. FORMA. D E S C R I P T I O- D Vrt Vmbltf eenera efle,maenitudine maxime differentia in Lucernefi lacu Gefnerus tra Slrllrcirca Um Rorr.allcub, Roore appellari: a Sabaud.a Rourrc & crca Lema- num vero Vmble; mmoretn ditninuuuo nomine Hotele pnuatim dic ( affini ^ Uia & circa Auguftam Rotele didus, itd fluuiatilis a non lacuftris pdas> ^ 1.3 Ronfomvel C manis eseterisfere Huch nuncupatus,quo de fuo locodixunus.) Sabaudiceci t p • Bondclle 3 illo nomine colorem indicariji&eforte bonitatetn. Demque piicem qm 1 . f • Ammerfee vocatur Germanice ein Pitzling,non aliumquatn Vmblamminorcm videri.co e enim Salmoni paruo 3 & a dorfo vfque ad medialatera colorislutei efle dici,adeoquetenerum,vt a- timextraaquam exfpiret 3 nccin alio vilo eius regionis lacu inueniri. Vmblamaior coiporis orma_, partibufqi omnibus Salmonibus & Truttis flmiiis eft. Os habet magnum 5 dentcs vero non o um in maxilliSjfed etiam fex magnosin lingua.Caput liuefcit, branchiarum opereula argcntei iunt coloris in extremoaurei. Magisalbicat 3 quam rninor.Nullis fuggillaturlituris, Vnicam efle paruam teigons pinnam Bellonius feribit: Rondeletius ramen non longe acaudje. exorcu aliam fed admodumexi- guam depingere videtur,& ipfe Bellonius eandem in icone exprimit,& mox puro apophyhm čarno- fam voeat. Idem Belloniusiuxta ventrem pirfnam (inimprefliscodicibusbranchialegitur ftnelen- fu 5 ) vtrinque vnam efle air/ed quam ncc ipfe,nec Rondeletius quoque pingit: duasfubventre huic oppofitas, onines finejaculeis; poftremas pifjpem in duas a?quales partes interfecare a e P ar D tem qu* ad caput eft > pakllo longiorem efTe. Čutim adeo glabramcfse, vt fquamiscarere videa- tur.Tergus prir muho liuore opacum apparere: ventrem prat albedine vti argentum micare: apo- phvfim carnofam habere fupracaudam, Vmbr^ 5 Truttarum.&c.more. Quaterms pr^dttami eis dentium ordinibus in palato ferpentium more a linguam oftendere aduncis in gyrum e . t ? tl “ ’ £m natis 3 exertis & hamatis fenis. vel eo pluribus; communitam,-praeter hos maxillam euam mre ^ paruulisalijs cxertis& parum falcatis in ambitum vallari 5 branchias habere vtnmq 3 qua ^ a m ra eius virgula reda fecari vtrinqi per tnedium corpus, parum repanda verfus ventrei‘ quatuordodrantes plcrumq;longa eft. In Lucernenfi lacu brachij ierelongitu , um a duchi. nerus teftatur, & Rondeletius duos aliquandocubitos longas a Lemano lacu & rar( ^ exce dflt, Miner Vmbla (vt idem Gefnerus refert ) dodrantalis plerumque aut breuior "1 ^ y ^ r j men f c j n [ a _ aut fi amplius increfcat,(vidi enim a inquit 5 aliquando P a ^ 0 f, c l uin ^ r e i „ 0 "fg^ t 5 u dinem attingit.Ven- cu noftro captam corpore latiufculo,) nunquam tamen Vmbl« mai vefica d ob l 0 ng^ 3 tre turgidulo aliquando fpedatur 3 propter veficam nmuum inflatam. ^^ Vmbilicm . Nominis rano. Sedmo Le- maniUcm . Rubeculus. ymbU mt- ior. Fmblct mi- nor. Mamiš dc- feriptio Os. Caput. Pinn&. Squam&- Dentes. Brattcbiis. Magnitudo Minorh deferiptio. Vlyfsis Aldrouandl Vmblaminor prior Gefiie«. yrabla minor alia eiufdem l Ul’ r\ f^Ml vt Albulis,non diftinčla pertnedium. Dorfum totum cum dimidialaterum parte fubrofeum: infcriora latera aJbicant. Venter albiilimus eft: cau dse color idem qui dcrfi pfnnulam moJlem Sc paruarn, vt Trurue , dorfo extremogerit. Maxiilis eft dentatis. Spinas ctiam ceu dentes in linguahabet. Pinnaromnespartimfubal- bent 3 partim crOcei coloris funt. Brachia; qua- terna? . Lapillos in ccrebro habct. Mares ven- tre,pinnis Sc cauda magis rubent 3 femina?can* dicant: ea?dem capite fuperiiis & dorfomagis ... virent. Ha?cfcreGefncrusc]uibidaseiushafceicone$exhibuit 3 vt adiuerfispi&oribusnoneodtifl A™ 1 m temporeddincatasatqjfulptas, Maiorisiconcmdataoperaomid 3 quodhincfaciJe menteconcip* pofiet. toevs* De Pifcibus. LibV- LOCVS. NATVRA. MOREŠ. <5)i Vamuis Rondeletius Vmblam, Salmonem lacus Lemam vocc-t,capi tamen alijs in lacubus iuprain nominibus oftenfurti eft,eft autem lacuftris tantum.Vefcitur pifciculis.De bilerru ^ tamen & in firm um pifcem effe aiunt, nam fi vel parutn todatur, autmorfu ab alijs pifcibus fč' " .ucietur,mox veJuti moribundum fupernarare.Bellonius quoq; carniuorum efle ait,pi- *jucritiftiufniodi fptirdtljs vefci. Captaquam primiimreli- VSVS IN GIBI S. V Mbla čarne eft fuuui, ficca,& ciim fenuerit dura, & qu& multorC iudicio AfeIlis,imo faxati- c*ro e\ut libusluccederequeat.Pinguispodffimum apud Allobrogescapi tur tanttq; fitfinciuit Bel- qmlis. ttienf © tonius)quantiditioruin burfa teftimare poteft. Commendatur ab Heluetiis Nouembri Ve , e * . as f ir 5 a initium Decembris:quo tempore Gefnerus oua habere ait bona & folida,tardiuS me ^ lor - jn Car ° infuIf ^ in § ui ^ cu la & flaccida apparet & oua dilutiora funt. Tempore partus menfis n-: ■ ac , \ r t f m , c l ixatur > vino priusferuido iniicicur,ne nimis mollis reddatur. Apud Allobroges pa- Appiratus. ‘Mtijsincludi Bellonius refert. f>E VMBLA ALTERA'RONDEL. ! Cap. X L V111. I S C E S valde inter fe dmiles (inquit Rondeletius,qui folus puto,huius pifcis me- inimt) non foliim tra<5tadone,fedetiain nomine coniunguntur, vt Thrifbe,Thrichi- des&Thrichif;ficfimilisfuperiori Vmble hic qucmexhibtmus, Vmblaetiam vo- . . catur,ieddiicrimjniscaufacognomen additumfuit. Appellantcnim Lemanilacus ^ accol« Vmblecheualier,fortafseobmagnitudinem,pneftanbam & robur.Nequo Utfcrlpv.o. vero a fuperiore foliim differt vd fexu,vel £tate, vt ex fequenti defcriptiojre perfpi* cuum net.Eft igitur hic pifcis Salmonibus & Truttis, qu£ viilgo Sahnonata?dicuntur, dmilis,roffro rccui uo,quo a fuperiore differt, id enim longius habet & acutius. Maxilla‘ inferioris extremum in- iru min maxil amJuperiorem,eiusreigrada excauatam recipitur,vtin Salmonibus videre eft. Maalte Imosr mu Iti s dl&ndte funt Dorfum c X carico nigricat Venter aureo cclorc eft.Hepar fk- C Clt mir-m ”. n, S*_ Icat *Vetricuhis gula? fubiečlus eft,Iongus,fpifTus, cuiuSmnumerabiles funt ^dura • in aflnLs dn vt° Um 1° f u P er ^ ore * 1°infignem magnitudinem excrefcit. Čarne eft dcca_, Cm . uxUs nru Paratnr rn V—r^ U2? car y°phyPi s confixa? in craticula affantur, & oleo fiue butyro irri- ^ «J Ap . * ‘ iam J cpifcis Trutt^ modo. Caput maximecommendatur 3 vt Salmonis* paratut. Vmbla altera, RondeL lii z DE TRVT- Nomnis mio. Sam fine Fario. Ancborago Cajjiodori. Ka Salmo- ne difierat. & a Trut tis, &ab Vmbla. Defcriptio exa£la. Color. Magnitudo Caro qnan- do rnbra. Differentu a icco. 652 VljTsis Aldrouandi DE TRVTTA LACVSTRI. Cap. XLIX. E N O M E N. R V T T A M Iacuftrem manifeftiflimis notis a fluuiatili,& Vmblisdiflferentem, vt modo patebit, cum Salmone vero communia muka habentem Galli Truitte Saul- monnee,ideftTruttam Salmonatam vocant,Rondeletius etiam Salmonem lacu- ftrem. Cumq; Truttis vulgaribus grandiorlit, Salmone autem minor, hoc eftjnter vtrumqi media; magnitudinis, Belionius, idemque Rondeletius Sarionem (Fario- nem)Aufonio nuneupari exiftimant, dicenti: 7 eque inter gemmasfpecies neutrumf & vtrum% nondttm Salmo , ne c iam Salar , ambiguufef, Amborutn medlo Sano in ter cap ta Jub auo. Quamopinionem fuolocorefutauimus, Nequefatisdiftin<51:eTruttam Salmonatam vocari Gef- nerusautumat,propterea quod in fluuijsetiam inuenirelit Truttasc^teris fluuiatilibus maiores,car* ne limiiiter,vt in lacuftribus rubente , quas Germani (inquit) limiliter compolito ab vtroq; pifce no- mine,Lachfzforcn quafi Salmonatas Truttas vocant,nec ek quod iftiufmodi Truttas Iacuftres,non fluuiatilcsefledicamus^uamuisipfe Gefneruslacuftres e lacubus ad fluuios afcendere profiteatur: nam lacuftrescum fluuios intrarunt IinlancKeneis vocari teftatur.Idem coijcithanc Iacuftrem Trut- tam Cafliodoro Anchoraginem vocari, quoniam & inter alios fluuios , Rhenum quoq; fubit,fed cimi Anchoraginem ceu delicatifsimum pifcem Calsiodorus e Rheno peti cupit, Trutta vero niSpi- riendi tempore,fluuiosingrediatur,egoa fententia mea,quam in Salmone recenfui,non recedo. GEN VS. Dl F F ERENTIdE. FORMA. D E S C R I P T I O. * G E X Truttarum genere cfse, Salmoniq; fimilem cum ex corporis forma, partiumq; externarum & internavum limilitudine,tum ex nomenclatura Gallica notum eft. Differt a Saknone ma- gnitudine & maculis. Minor enim, & maculas in lateribus purpureas ) multpquam Salmo co- pioliores habet.Trutta; item qua: in fluuijs rapidis & limpidisinueniuntur, non-fujnt adeo maculofa, magnitudincq;,fticco,carniscolore & fubftantia muko inferiores. Vmbla vero nullis, vtdi&umeft, liturisfuggillatur.Gernerushuncpifcemdiligenterintuitus, his verbis deferibebat: Squamulistegi- turminimisjbenedentatus eft,&lingua etiam vtrimquedentibus munitur. Caput colore nigro,ca> ruleoq; mixto,dorfum partim glauco,partim lubnigro, partim ca:ruleo, partim fubuiridi.In lateribus punčta nigfa.Pinna in medio dorfo multis nigris maculis variatur,reliqua? albent.Habet & vltimanu illam dorli mollem pinnulam, vt reliqua: Trutta:: branchiasquatcrnas.Appendices non totocircui- tu inteftini, fed ab vna tantiim partc magnas,oblongas,bipartitas , vtrinq; circiter očlodecim habet, & aliasfex feparatim ex oppolito,ventriculum feu maius inteftinum verfus. Htec ille. Ad duiun- triumiie cubitorum magnitudinem acerefcit, in Lariolacu ad quinquaginta,quinimo Iouio authore, ad centum etiam libras. Initio ^ftatis caro eius rubere incipit,duratq j is color vfque ad Auguftunu, vel faltem addiui lacobidiem,quo temporepartu iam abloluto,colorem rubicundum amittit. Gef- nerus locotjifferre inuicem iftiufmodilacuftrestcftatur: alias enim in vadoipfiusaqua?degere,pr£- fertim argiliofo ,bafque magispinguefcere, & palato fapidiores efte, alias circa fummasaquas,vbi mufcas appetunt,minuspingucs & vilioris pretij:illas apud fuos Grundforinen,has Schvvabforinen appellari. Duoitem generacapiin montanis lacubus quos Athelisfacit, quorum vnum abaureoco* lore Goldforinen,alterum a nigridine Schvvartzforinen appellctur. Qua?hic exhibetur Trutta,lacus Bc-naci eft: pinnis & cauda colore fermecaftanea? Linea quacorpus diuidit,crocea eft. Prono cor- pore fere ca?ruleo eft, fupino albicante. Oftii branchiarum ad ametheftinum vergunt. LOCVS Truttalacus Benaci ledquiexlacubus£[uuios quandoque fubit certo tempore,inflante nemi pe partu. 'E Lemano in Rhodanum afccndere aiunt v&re (inqu/t Gefnerus) vt & circaSe- dunum capi i at in Tigurino & Ačronio lacubus neque tam procul 3 neque eodem temporo fnigrareputat. Acronijlacusincolaparitura ad RHehi influetis odurni afcendir, vbi cum pepererit, riirfusdefcendit* Conferri aiunthuncpifceiniunipero, namficutbau: tertiodernum annofručluni cur cenfera* perfkit } ita etiam eiusfoetus*ad tertium vfque annum crefccns pcrficitur: parere plerumque Iulio tur. lam vero magno Čafiiehdi fjtioi r\ r _ 7 ! ?! A ^ - A V OullibAj i & Augufto 3 alias citius tardiufue, prout cadum magis minufue caltdum fuerit. Jicet fit eorpore 3 fua tamen natura agilis quoque efl aliarum Truttarum more.Tradit Iouius fefeau- diuifie maiores iftas Truttasin Lati j lacus ripis,lafeiuo excurfu extremos arena? margines aliquarido ^ iufli paffuslongitudine profulcaffe. Ciini e lacubus fiutiios petit } capitur miriš fagenis,quf in angu^ ]is HparUm arte fačiis collocanturmam cum per fiumina maxhne fi funt rapidiffima,qucEruntdiuerti- culuin a3iquod quietius,vbi refpirent: quare piicatores ad ripam id artc raciunt. Infigunt enim palos aliquottxalno 3 &fpatialapidibiisexplent. In huius valliaut veluti promontorij quietiorelocofa-r genatn panduntjtantam vtlongitucjine rton cxcedai ipfum vallum lapideurn. Sagente adhierent ligella fupernatantia, qua fiati m, vtjrretitus efl pifcis^epf.bnuntur, veldemerguntur infra aquanu paru m i vndcconflatpifcem effe captunu., VSVŠ : IN C IB IS. ■ L **■ , JK' — - ,V Mniulfl qui dulcibus in aqu‘|generar,tur 3 hic pifcislonge nobiliflimus aequSli cundlarugeti- tium iucIkiocenfetur 3 inquitIouius J fimpJickerquidem deTruttaiapparctautemdelacu- flri piarcipuefentire. Et quidcm omni aiio (in.quit idem) vel marino etiam pifce fapidior, praTertim fi Maio menfe & in Brefcii torrentisoftioCapiatur. Soleo ego plerumqj mirari quofdam> G qui vtfapientiores videantur 3 Benacinum CarpionemjPadanum Silurum(Stuiionem) &emariplu* res pifce'. Larianis Truttis vel anteponere vel exfqtiare folentj & item Sorantr Trutta? in eo genero principatum atrribuunt, Cum maxime fallantur. Ha:c Iouius: Gefnerus vero a fuis Februiariocom- mend :ii aicab alijs fimplicitcr aflatc 3 dum pulpa? earum rubent } cttm enim colorem amittere dixi- mus-jdun liuminafdbeuntesparinntjdecliiiante Iunio,fimulquefpeciem & faporem:itaq; autum no & hycme n oii la udaru In Veneto lacu } id efl 3 inferiore Acronijparte captas, pifferri ijs qua? in fuperiorc pat te capiuntur: item qup circa fundum pafčuntur ijs qug circa fummam aquam 3 vtpo- te pibguiores. Caro harum Truttarum folida efl 3 rubicunda, faporis optimi, & quy ad Carpioniš Caroqnalh, Benaci naturam acctdat: aliquafido tamen pra" nimia pinguedine, nonnihil faflidij mouetjVt & Sal* monum, ouamobrem modice fumenda , qui fanitad fua?confultum vdet. Iouius author eRmor- tuutn hunc pifcem pauciflimishoris fummam illam faporis gratiam amittere 3 quoniam ob pinguem illamteneritudinem quam fepiflime cottiputrefcit . Qddeiidasqua’runt,pinnaseius&ventricu- lum feu inteftinumfuperiuspr^cipue appetunt. Idem author ifliufmcdi Truttaspinguiores s vtfunt Lariahp, muko fucco replere ait corpora gcnitalemq> humorem copiose fuggereredici,tegristamen euidentiisime nocere 3 vtpote tarde laboriofeq- in flomachis atreri & fecerni: contra fluuiales Trut- H tasmedicos blandioresagris non dubirare apponere. Coqui autem concifasin tabellasinlebetibus lapideis ^ fimplici iti aqua fale indito 3 aliaqt fubinde accerftta condimenta penitus afpernari. Mufco enim qtiodaln pruifie fimilipaulo pofl fponte etnifso rubentes pulpas protinus efflorefcere,ita vt ciim refrixerint, multo gratiores effe videantur.Morum tamen nobilem parafitum, Trurtam cubita- Jcm in prapinguis capi iurecoquendatncenfuifsc. Mafigoldus referente Gefnero Tiurta? clixanda? frUfla macerari iubet priusperdirnidiumhor^in frigidafontana aqua :deinde in feruens vinunu a:quali aqua dilutum mic&as coqui. Spinam dorfi & caudatn afsas, vel principum menfls inferri. Grando fa - pidiores . Cur faciie putrefcat. hfalubriias itfppArAtus. DE CAH. De Pifcibus. Lib.V. <55 J ' D E C A R P I O N E Cap. L. S YNON YMA. ETYMVM. ' ' ... ' 2 *: IC quoque qui fit apud veteres 3 ignoratur. Circa lacum Benacum, in quo folum- modoreperiri eum aiunt 3 Carpione appeflatur 3 a carpendo auro,vt nonnulli volunt. kaminu Aiuntenim auro vefci. SicinterPierij Valerianipočmatainargumctoin Carpionis '~ U0 ‘ fabulam 3 in quaiingit Catulli poet« per Benacum nauigantis poemata inčidilse in a’quam,legimus» Membran4 namaue pijcium idgenttsparit . Rament a in duri transferuntur liter a: Cognata cfuaejje confcij pifies fibi , Sola illa deinceps desltnarunt carperc 3 Vnde bac ficuta Carpionum normna^* Oeterum aururacloculis eorumqui vefcuntur hispifcibus, confumi verius dNerimuSjnam vt palatofuogratificentur 3 necauro 3 nec fumptibusparcunt: funtq; qui ablata priori fyllaba Piono v ocatum fuilfeinquiant, ac tandem Carpione 3 proptereaquod quidam cum pifcem ediflet,car6que fupputanti foluilfet,carefe Pione edifle diceret. Fracaftorius vero in fuo Carpione aliarn adfert ety- niologiam, a Carpo nauta 3 a Saturno Benacum traiečhiro 3 qudd aurum ipfi cxtorquere vi conare- tUr ausiliantibusfocijs 3 in Carpionem cum eis immutato. GEN V S. FORMA. DESCRIPTIO. L Acuftri potiflimum Trutt« congener ftatuipoteft 5 nam & corporis figura, partium numero & carnisfubftantiaei fimiliseft: pundifque fimiliter nigrisnotatur 3 acdenique pinnulam_» p Trutu ir dorfi pofteriorem mollem 3 vtilla habet 3 quam pičlorin noftroreliquit. Euidentibus tamen ab ea interftinguitur notis. Prominentiori enim roftro , maioribus oculis , candidiore & turgidioro ventre,acnigricantioredorfoeft : magnitudo Trutt« lacuftri duorum triumue plerumque cubito- tumjcum Carpio pedem excederenunquam vifusfit.Dentcshabetnoninmaxillisfolum 3 fed etiam inpalato &lingua.Squamistegitur tenuibus.Ventremhabet candidum atque argenteum 3 dorfum_. Dentes. fubnigrum.Qui a nobis exprimitur,Iateribus fere eft rubicundis 3 intenfius verorubet lineacorpus di- srnama. liidens. Yentrepinnifq: candicat, Tergus adcaftuleum mcJinat. Color * L O C V S. NATVRA. S 01usBenaciIačusalumnuinefleomnesaiuiit;tiegatq; Petrus a Bembusalibicapi,huncquo *ny. t.uifl. pifcem capere atquc cognofcere Friderico Imperatori voluptatifuilfe.Atqui Saluianusreuera Vencu- reperiri nafciq> afserit in paruo & limpido lacu 3 haud procul ab Aluito Campani« oppido ex- orientc (vulgoil lagodellapofta appeiiato) exquo Fibrenus fluuins exoritur: efse tamen Benaci- nis minores, & vixlibram vnam implere.Profundiora aqu« loca amat. Pifciculis vefcitur &quibuf- ^ dam lacus recrcmentis. Bellonius phryganij edacem efse tradit. Auro vefci pauilo ante negauimus. V S V S IN GIBI S. ^ Antifaciunt (inquit Rodelet.)pifcem liunc ItalijVt vix vllum alium vel marinum,vcl fluuia- ^ 0 y f Utas. tilcm cum co conferenduputent.Et eft reuerapifcis bonus,čarne duriufcula, ficcaq; mini- JL meglutinofa 3 rubefcente 3 demqueomnino Truttis vel Salmonibus fimili.Qu?cumita fint, iureomnimeritointerfalubrioresetiam connumerabitur fiue afsus 3 fiue frixus,fiueelixusfueric, delicatifllmus fempereft.Verimi plusarquo feruatos cotabefcere & deteriores fieri aiunt,id quod & Appirttus. muki s ali js pilc!busaccidit>maximeijsquideiicatiorc&friabilifuntcame:quamobreni Benaciacco- c ^p H . l« 5 in fartagine frixum 3 foIijs inuolutum 3 aceto in quo aromata prius ebullierint, irrigatum per proxu- tYe p aU mas vrbes circumferre 3 quem condiendi modum vulgus ab hoc pifcc acarpionare, alij am arin aro ^- ina p er _ nuncupa: . Platina ipinam in capite gerere fcribit pernitiofim a eamqj inter edendumcauendanu,. nitiofa in cuius tamen apud alios nulla menda eft. ^ . ca P' te - DE LA- De Pifeibus. Lib.V. 6 57 * DE LAVARETO A L L O B R O G V M. Cap. LI. N O M E N. E T Y M V M. ST apudGrtecos Sitim inter aqua? famiiiares herbas Trapi G cr^^y didum, p He eft, aconcutiendo,quiaquatitur, vaciilandoque perpetud concudtur prartcrktben- j jai4e ^ tibus vndis, atque femper abluentibus , Laueris inde etiam apud Latinos oomen obtinens.Haudfimiiiterbuiepifci nomen.inditum, ablui enim abaquis,omnibus . commune ,fed qudd nunquam fordidus rit, fcd bene abluws,ob munditiem ms eandorem hoc namen habere videtur , inquit Rondeletius. *■ GEN V S. FORMA. DESCRIPTIO. B Ellonius ex Truttarum genere efle ait, at RondeIetius,Salmonum, Truttdrumq; generi ad- ii|ngendum eflefuaderet (inquit) pinnula illa dorfi pofterior adipofa Salmonum & Trut¬ tarum generi propria,nifi muka alia reclamarent,vroris conftitutio ThriiHs quam Salmoni- ^ busfimilior.Osfinedentibus , caput comprdfum, corpus maculis carens ,caro m oljiš & candida_. Ojuamobrem Lauaretum inter Salmones (Truttafque) & Aloias ambigere iudicat. Bellonius exa- mon(;S , n ,,_ diffimedelineauithis verbis: Pifcis Lugduni fatis cognitus, Vmbra? fimiiimus, hififimusdfet,den- c jj c- tibufque omnino careret: Bifulam ( Bezolam ) tamen vulgarem magis refert: fed Lauaretus nun- quam pedem excedit,neque craflior eft eo quod pollex &index capere poflimt. Capite eft obiongo, rjt ^ f/ ^ fquatnis tenuibus, albis, atque vt in Trutta paruis.Exiguam in tergore gerit pmnamduas ad ventris bra dl jj erat . latera f triimp circa branchias, ac totidem fub ventre d oppofitas, qua? tergoris faftigium oceupat: Caput. diam quoq; paruam in eo interftitio, quod eft inter ca ud a ni & anum, qtia? omnes nigricantesappa- squam£. rent.Linea afupercilio fubrubra per latera ad caudam protenfainfignis eft: cauda bifurca,pin'nflque Puma, ad extrema nigris,fimbriatis ac laciniatis. Ventre ex !axo & prtegrandi, vt Trutta. Hoc item dcarteris C and*. q pifeibus differt,quddnareeftrecurta, atque (vtin Harengisac Lochijs) olficulis quibufdam pro- l/enttr - minentibus in rigni, la bris nullum dentium rudimentum oftendentibus, appendice glabra acearnoia DentcSi caudip infidentijin Vmbra? modum.Neque tamen dentibus caretfolricula enim ad eius fauces atque eefophagiingreflum vtrimque confpiciuntur,fenis hincinde denticulis,vt in Themolo,communita^. Branchia?illi funt vtrinquequaterna? ac fimpliciffimae, quarum extrema,quar capiti inhaeret,reliquis p ranc i,i^ Jane minor eft,nullis in lateribus maculis eft inflgnitus,totu.mq; huius pifcis corpus dem pto tergoro color. argenteum eft. Verumtatnen fi ad eiusinternaspartesaduertas, coftas quinque & triginta vtrinque connumerabis,carnefq; cor illi efle pallidum actrigonurn,pericardio inclufum ; hepar album , vnius tantum lobi,vt in Exocoeto & Ddphino,in cuiuskatere dextrofellis veficula adfuta eft. Licn a fini- m ' Rris apophyfibus & ftomacho ineumbitJnteftina nullaš habent reuolutiones. Nam gula vfquead ventricuhrundum deducitur,qui per pifcis longitudinem ddatus,ac furfum quidem reflexus,duode- num paritadembus fuffbltum,in cuius gibbo innumera? apophyfes fpedtanrur; ex quibus vena ori- tur,per qtfam fanguisdeferturad hepar. A pyloro fequitur aliud inteftinum, quodnullis anfradibus circumdudum, reda ad anum tendit.Vuluam vtrinqs bicornem habet, tenuibus ouis cotifpicuanu. petera in congeneribus pifeibus defcribentur.Ha?c Bellonius,qui & alibi Lauaronum pifcem vulgb j) Romardidum.magnum habere feribiteum Lauareto fluuiatili (lacuftridicereoportuit^alfmitatenu. Lauaretus Rond, LGCVS itfobilitdf. €aro L >^Ver ( ) A rui Vlyfsis Aldrouandl L O C V S. PARTVS Acuurn Allabrogum (inquit Rondeletius) propriuseft,vt Burgctij & Aequebcletij:necvlluS eft,qui in Italia, Germahia,Gallia,aui alibi vfpiam viderit. Atqui Bellonius non lolum ex ijs lacubus, veriim ex Lemano pr«terea ad fuos adferri tradit* Autumno parit Rondeletio tefle. V S V S IN C 1 B I S.: Vemadmodum niilli noh pifcium antepotiunt Itali finim Carpionemjita quoq> hubcpifcem Allobroges,Galli«principibus tefte Bellonioin magnis delicijshabitum, aded vtregio- rum oeconomorumeharta?frequentem (inquit) Lauaretum deferiptum habeant. Caroei candida.,mollis,fuauis, minime glutinofa,boni fucci,mediocriter nutriens.' Bezola ex Gefnero* DE BEZOLA Gap. LIL Bifdi; Miigil li- cufitiš. DefMpllOk Caro q(talis. EŽOLAE nomino Sa* baudis qui Lcmanum ac- colunt vfitato, vfus cft Ro- deletius,(inquit Gefnerus) Bellonius Bifulam fcribe- re maluit, Vulgus circa_> Laufannam Biffole profert,vnde diminu- tiuum Biftolete.EtymoIogiam nefcio.Si Be- zolam feribas , accedit ad Germanicunu Butz,quofpecies vnahuius generis nomi- hatur.Lutinum aut Grpcum nomennullum inuenio > vt neque Jtalicum. Cephalum vel Mugilem lacuftrem velpotiiis Leucifcunu ~ Albulamuelacuftreappeilare licebit. Nam ^ &noiirifpeciem vnam vulgo Aibelenaco- lore vocanr. H«c nomina generis , fi admk tantur/pecies pro magnitudine diftinguen- tur 5 magna?, mediocris, aut paru« diffe* rentia Albul« adiečhuvel coloris vel pra> fbnti«,vel nobilitatis. H«cille .Bellonius femel tantum huiuspifcis m e minita Lauare¬ tum Bifulam magis quam Vmbram referre inquiens. Sed Rondeletius exačliii$, vtLa¬ uaretum (inquit) lacus Burgetius& Aeque- lebetius fcrunt, ita Lemanus Bezolam vul- godičlam., non admodum diflimilem, ni/? quod colore minus eft cadido ad c«ruleum inclinante: roftro acutiore,capite tninoro, „ ventrelatiore & prominentiore.Nullumpi- fcetn reperias,cum quo meliiiscomparari poffit,quam cum Harcngo, quem in mari- nis depinximus. Čarne eft molJiore quacu Lauaretus,& ab eo faporis fuauitate & fucci bonitate ,multum fuperatur, necin prctio habetur. Proprius eft Lemani lacus.Pi o ico- ne quam Rodeletius huic tapiti pr«fixeratj non fatis proba Bezolf piiciš, ex Gclnero repofuimusaliam pifcisapud fuos a ceruleo colore dičri,qu6d eum a Bezola Lemani la¬ cus nihil diiferre diceret. Admonetautem_. Gefnerus,pinnam,qux a pcdicc exit,in hac kone abundare. £>E FAR- DePifcibus. Lib.V. 6 rulei mixtum videtur. Caputexglauco cteru- leum. Inter caput & dorfum color viridis, ceu gemma relucet. Branchie ei qua- terna?. Hyeme aIiquando me- mini videre mo huncpi. fcem-i fquamis per latern exaf- peratum, cminentibus per fingulas fquamas veluti # tuberculis. Aiebanthocindicium-, effe recentium & viuarum. squm&. LOCVS. ! 66 q Vlyfsis Aldrouandi LOCVS. MOREŠ. VSVS IN CIBIS. 11 ? •. • y *' I* V ~ J v / v./ ** -* C Apiumur AlbukinfummaparteTigurinilacuSjmtalocum quem Buchberg v ocant, die- busferequatuordedmpoftdiemdiui Martini, & adoppidum RapperluiljamdrcaipEm-. diui Martini diem- A partu in lacum noftrum defeendunt (fed non tam procui v 1 ^ tcrX tur* Albula?) vfq;advendeindcrurfu$afcendunttotatdhte vfque ad diui Martini diem. Capiuntur etiam in Gryphio agri Tigurini,multa maiores quam in noftro s & in HaJuiJJenfi Bernenbs agri, Au- Q_uado me- gufto & Septembri menubus prtedpue laudantur,qubd fuauiores eo tempore folidiorefq; fint.P°R* iiores* ea enim pariunt } & mollior carum earo fit,& fuccusin foeturam eonfumitur, Bxq omnia GelneriJ^ Alb ula m inf m a Gefneri, Hakcuh, Color* DE A L B V L A MINI- MA E 1V S D E M. Cap. L I V. N O M E N. V' L B V L A M minimam huncpifcem vo co (inquit idem Gefncrus)quem noftri Hagele vel Hagling, quafi Haleculam appellant.Friburgi Heluetiorum (vtam dio) pfarren,Lucernce Nachtfifcb 3 quod nodlu bere irretiatur, vt quidam putant. Sed inihi pifcator Eucernenfis affirmauit, NachtRfch vccari Al bulam ccerukamannoprimQ ,cum drča diem diui loannis »Bate iam ad digitilongitudinem exereuit, FORMA. DESCRI- PTIO. • ■ ■ ' A Lbula minima , tota fpecie accedit ad illanu quam proxime Albulam paruam nominaui, fed plerunqi minor eft, Sc in capire minus vi- ridis. Si pifcem eredum infpicias per dorfum a aliquid coloris purpurafcentis jn lateribus apparebit. Bran- chi^ ei quaterna? funt, pinnula? albent. Ore apertofu- perioris mandibulč extremitas deorfum tendit. Os ha- bet longiufculumjdentes nullos. f G 0 pE De Pifcibus. Lib-V- 66 1 6 i LOCVS, NATVRA. CAPI E N Dl R A T I O. I VKo coeunt, Noftutantum capiuntur rctibus ad pafsus quadraginta autquinquaginta demitfis. Cum coelum ferenum eft 3 altiusdefcendunt>cum nubilum a afeenduEDenfiflimis gregibus praj cteteris Albuli$capi«ntu? a non pafiim in J acu no (ho* fcd inaxime a pago Y«pdefuiUa*vfque ad iofulam & verfus alteram ripam a loco Surenbach vfq; adarborem longam, Diebus quatuordecim- 4 n&ali Domini capi incipium & immixt£ eis Albulas c^erule« aliquot 4 & mox expirant- VSVS IN GIBIS. ’ > -Vi' I C Vm capttemoj? expirent a vcreccntcs. habeantur a matutino tempompotiusadprandium- coemuntur, <3^ affi in craticula quam calidiffimi a g u 1 o n i bu s d e uo r a n tu r 3 o n e am ob cau- fajn non vniuerto$/ed paulatim alios afsari iubent.vt ftatim afsumptis prioribus/eruid. po- Jppmtus- fteriores menfis afferantur, Embamma additur ex aceto, fapa, pipere Tale eadem nihilominus vtriufque exiftente latitudine a Albuspaulldlongior Albur- l " cr ‘ no confpicitur* Deinde roftro acutiore 3 oculis maioribus ac dorfo magis repando Albus eft. Nam- c um Albumi fenfim atque modice 5 Albi repenteac plurimum a capite extuberatdorfum,Pinnarum autem tum in lateribus 5 tum in dorfo ac in ima vetrc exiftentium 3 fitu ac numero ei cum Alburno con- UenienteiCarundem colore ab inuicem diferepant: fubnigras enim Albus i fubrufas vero Aiburnus ^ishabet, Poftremdamplioribusfquamis Albus tegitur ;ventreqjatque lateribus,*que atque AL burnus candidusatqucargenteuseft;capiteverdacdorfomagis quamillefubuiridis. Magnitudi* Magnitudo ne non differunt. V ti enim Aiburnus 3 fic & Albus pedaiis a frequens; bipedalis verd aliquando tan- tumreperitur, • - Kkk LOCVS 06 % * n L O C V S. u- Aljbus Saluiani. J '/ Igr Actillrfspiicisc^ AlfcuSjiion tamenm lacubus cmnibus, aut corum quam^ - JL-i pluritniSjVtTinca Lucius, Squalusac Barpus/cd eorutn nonnullis folum repemur. •V«« y>b' Trafymeno enim ^ acu > ^ etl ’ am Albo ^ . vuigo vbcatur, frequensfatis in fine verisca- *“ iU pitur. In fluminibus eum reperiri fouc vfque_» non obferuauhnus: eftque aduercendum, ne quifpiam eum in fluminibus etiarri reperiri conrendens jScjualum pro Albo nobis oHen. dar. In mari nec nafcitur, neque ex lacubus fluminibufue adid defcendit. VSVS IN CIBIS. ■ F! Vrijm čarnem habet Albus, & pro- pterea jrgrecoquitur.Inirpidus ad- trr cdclt,vtpifciumfereomniumiure i - r . v j]iffl ? n U sc,enfeatur. Nec enim vllacondien- $ rpopč fapiduseffici poteft. Torre- fadustimpn pa ul o minus ingra- tuseft palato, folurartjjiič m aliorum pifcium pe- nuriaeo vefe.ifolemus. Hucufque., 5a!uianus. DE far: JL Dc Pifcibus. Llb.V. S6 3 DE F A RR A, VEL PAL A V V L G O DICTO. Cap. LVI ST & pifcis Lenfani lačus proprius ('n- quit R^nde- tius ) qfui ab accolis la Far. ra, vel Fetra 3 vcl Pata dicitur: jLaiiaretos vel Thrifsas rete- Defcrlptio. rens, magnitudine cubitali, ore parno, flne dentibus, vt in Thritfis , colorc cinereo, corporo deprefso .& lato, jfquaiTiis, pinnarura fitu nuroero Lauaretis fimilis > li- nea a branchijs ad caudam_. reda & candida duda eft, Pinnulam dorfi mollcm pin- guemqtie habet, caudamL. latiflimam . Čarne til ca ti~Caraq«dit, pinguitudo veluti oleumdeftillet,adeovt ab hacpin- guedine 3 fintqui Liparimappellent. H PARTVS De Pifcibus. Lib.V- 667 PARTVS. NATVRA. MOREŠ. .-PA.. Aluianus Aconcs feminasouis grauidas, maribus Temine refercis confequentibus ad TaxoTali- tora Maio menfe adnatare tradit,ibique illas parere Tua oua,hos Tuo Temine foecunaare,mox- quc puftllos inde procreari piTcicuios,qui intrapaucosdies ad digiti augeantur magnitudi- nem,tuncq; vuigo Antefitos vocari.Idem etia piTces ait efle timidos,ideoq; vel a quauis ieui atq; cre- inula vmbra perterritos, trepidos aufugere: fimplices etiam eftcatqueomniaftutiacarere,acque adeo temere in retia incidere : gregatim viuere,& non nift denfo agmine natare, quad ita tutiores ab iniuria & violentia maiorum piTcium reddantur. Cyprinos enim , Lucios & prat catteris Truttas,eos O^nda e»- puič Bnie viuacesefTe s atqueaquaexemptosmQx emori,id quodnos quoque fupraex Benedi&o Iouio quem&ipTc citat,diximus, piTci tamen mde nomen efle negauimus. V SV S IN GIB IS. P Aulus IouiusLaccijsideft AIofisTapore perdmilesefieait, vere quide gracile$,autumno au- tem quam optimos. Saluiano quoq; haud jgnobiies piTces funt, & pratTertitn Iulio,Augufto, Septembri & Odobri menfibus:hocq; tempore teneriores & pinguioresfados J mu!t6 etiam fuauiores effetradit :haudfacilcconcoqui,crafliuTculumiuccum gignere,& mediocrirernutrire: re- ^ centes varieapparari,inTartagineenim oleo oprimo frhcos, minorefq; aurantij mali lucco, maiores verdautfapa,aceto,oieo,vino,aromatibuTqueautoraphacio,cuicommiftum ouumfitconTperios, ComcdiTolere.Nonnuilospaulldadhucgrandiores,Cvtiij[inqaic3 funt quos vuigo Agonide Rozoli appellat, proptereaquod quodam retisgenere,vuigo Rozoli vocato,in medio ! icu capiantur.) tum in aqua,oleo,olentibusherbis atq;aromatibus iniedis,elixos;tum afsos crebroqi dum aTsantur,oleo dpptratus. C &acctocum Taluiae ramuTculo irrorato^parare; Veriim eorum pratftantioremcondiendi rationem, eam profedo eTse,qua? vuigo acarpionare fiue amarinare dicitur, ita enim conditos non Toiitm Tapi- diilimosfieri,Ted in aliquot etiam diesconTeruaripolse.Ad nos BononienTes nifiTale macerati affe- runtur, plebisTolatiapotiusquam diuorum. Aiunt ditnfaliend' cauTa exenterantur,ex interaneis oleum ad lucernarum vTum colligi. ® iei v * us ‘ DE S C H I L O SIVE NAGE MVLO GERMANORVM Cap. L IX. fe/ ‘!'» \jY' f C O N E M hanc Iulius A|0dnd.pr®ftantiiIimus Ferdinandi Augufti Medicus,e Praga Bohemia? GeTnero rntfit, nelcio ex quo flumine autIacu,nomine Germani- co Schill vel Schilln adfcripto ajiatp ei.dqm per omnia fimilem Achilles Pyr- mius Gafseruš'Augpflj&j^ipji piedituscidrtffimus,eIacu quodam Bauaria?,Nag- Loeus. maul nom incadlcrijptolN agmaul (Tnquit GaTserus)piTcis eft in Ambronis Iacu Ba- Defcriptio. uarite, quirard capitur, quoniam raro akiiis natando euehitur Longiffimus vlnam Šequat.Forma non diflimiliseft Lucio, nifi quddin aqua Tubuiridis, extra aquam verodilutior appa- let: oculis albicantibus,ore retro iuxta maxillas minus lato. Squamarumma cr uitudine,ordine<$^ j afpetitate Percam refert, Pinnar dorfi erečlat, aculeis tres ferre digitis rigent. °Prgter dorfi Tpinauu. paucas alias & paruas habet. Parit Martio, In cibo quidem optimus eft°Maio & Iunio. Elixarb af- fari & fruftatim concifus etiamfrigiTolet. Pinguis eft admodum, Sc čarnem etiam co&us albifli- ar us - mamTeruat, Hateiiie., im ^-r £- n C - j vtaliqtiando plura eorum millia inlequentem mimicum per latum iuu-u ^ 3U VT e U ^ ient i a , 5 ! ucun ^ umi ' ntue . nt i^ Lls fp e< ^ ;lcl! i'am J ,lucroTun vero piTcatoribusoccafionem e l nt '‘Nam non Tolum co tempore innutherosita perterritos Acones, Ted vnaaliquas etiam ma- Mconprp.f ifiepm m nc Acnnp«rii.fti]wmtpfif>. nulirpfn; .liin.iricos venari.PiTcCS mini- i Schilius §5 8 • ? Vlyf$is Aldrouandl Schillus vel Negcmulus Germanij dičfcus., ex Gefnero, 66p VLYSSIS ALDROVANDI PATRITI I BONONIENSIS, DE CETIS LIBER V N V S, ET PRIMVM DE IIS IN GENERE. L sJIMANTIVM fanguineorutruouar reueraaquattHafunt,aHaAriftoteH pifces,aliacetosnuncupari,inexodiohuiusoperisdič}:umefl:,Depifcibiisha- t . čtenus rab ijs četi non moleduntaxat 3 fiue corporis magnitudine diffcrunt: namfunt&pifces grandiilimi (&cctisaliquot multd maiores,) ideoq;četa- u ,jt cei (;c>rr®L?s i^S-us) appellati: veriim quia proprie dicatum refpirationi or- ganumhabent ,pulmoncm inquam,artcriamq; & collum,multafque partes alias cum terrenisquadrupedibus communes,quibuspifcium'propriedi(51:o~ rum genus omne caret, renes viddicet, veficam,teftes 3 penem,mammas,of- fa. Haud me latet interim četi vocabulum cum apud Gracos, tiim apud Latinospro quouiscetaceo cetc dk»n- Cue magna? moliš pifce vfurparir * Homerusr tur migni A iX $ &cetum. Latini etiam faspe beluas marinas dicunt, ab immanitate & magna cum terreftribus beluis fimilitudine,vt Rondeletius rctur,Plinius quidcm beluam fimpliciter pro četo dixit, Feft us beluamu Cfl nm. marinam,Horatiusbeluamponti, Ouidiusferam;putauerimtamenitapotiiFmum vocarieačete, qua?hominifuntnoxia*quemadmodum&Gra?d Gtipctc & Gnpia. dicunt.cum iftmfmodinoxiosfino cetos fiue pifces, titm & quadrupedes & ferpentes. Vulgus noftrum Balamas, Hifpani Valenas vo- cant, fpeciei nomine pro generc accepto ; /imiliterque vtraque Germanu atque Anglia Vvalvifch nuncupat. Vljfsls Aldrouandi ' FORMA, DESCRIPTIO. C Eros-omnes oorio duntartat integi Plinius tradit Jnuenio tam e n apud Arrianum de rebusfn- dieiSjMacedonibusdutne Mdambna Toipam nauigarent,Nearchum authorem effe,yifuitt cerum in littus cicčlum cubicorum qtiinqpaginta, corio fquamofo jam crafso, vt cubiturru arouarerjnnans ci oftreis,patdlis &algismultis,Pic.endqmkaque hunc cetum monltrubfum fuiuc* € {, H nam corio alioc-jui pieraqr cere integi certum eft, Cojfiutr« iftirifmodi robu ftifiimum eft,authorq; cit Aibertuslom exeo deri validiffima 3 & quibus malima popdera fubleuaptuf per cochkas: Colom? autem fcmper venajia haberi. Simili duricie neruos efTe ex hifce quoq; Aeliani v erbis manikuatur. JifhtUi Cn r pultno inftrnmerna bu cmfe{i incoffl- modafunt,haud enim beri potcft,vtidem & branchiais h beat,dt fpiret: fed enim ijs ad refpuendam aquam fiftuladata eft, ne poftpoftta idinterciperetur a ipinr. Cauia vero cur puimonem hxcu*~ mm &fpirent,qu r dd maiora animalia plus caloris ftbi req'. : runt, vt poftnt rnoueri. quapropt« r puinioijsindituseft pIenusqalorisfanguinei,l iftulam vero etsam ati rtipirationem datsmcfse,v c indecopftat,quod multocitius moriuptur eaobturata, qu im d os obcurctur, id quod in Delphi/ 10 cbferuauk Rondejetius ,ideoq; ichthyopolas cipn longiusex.- >rnre vol .1 it Dolphinoa & viuosfc * tiare,in nftubi in vinu m inftiilare feribit: hoc enim fiftuLirn non obftrucrc, fed per c a m in os & vcn ' trieuium penetrare & diutius fpiritus confcruare. Plinius cqoq> ide m innuerc videtur, ciitn obturat* fiftulactyusmoriicribit,Vnde & Ouidiusnaresprofiftu ■ d^ujoonensde Delphinis : £t/tccej**** ifib.p. cap. fttulismdre naribaš efflant. Necaliamobcaufam Pliniusaliquandooravocauit, b Cardanus oic ■*. 1 |«L>. Eft autem huiuftnodi ftftulameatus fiuedudOsabimapalati purte ad extimam perioratu » duplex/eptoq;diftindtus,nanumqtie noftrarum fbraminibus ad palatum dedučbis quodantnto proportione refpondens. In extimaparte vnieum for mren apparet, figura C.|itera?,in quo opc lC ■ FJftulis c[u: Jum eft:exearnepinguififtulisimpofitum,quodeasapcri^ : &openr,Non otnnes vero četi fiftiilasft^ ^ bent. ca ret enim ijs Vitulus marinus, qui earmn vicenarium rimaš babet. Ariftotele c Plinioq» a thoribusos fubter eft, ideoque omne refupinati corripiuru efcas , hoc eft, rninores pifccs.RationeU 5 dit Adftoteles, tum propterlongamorisfciffuram, & multum inrra dclcendentem,ob quam fi P r ^ ni vefcerentur,cibos vix bene corriperent „ fed hinc & inde de; iluerent, nec redia in orisfundutn? inde in cefophagum deferri poftent. Dentibus quadam carcnt ,qu£cdam habtnt, quod AlbeR q-uoque meminit, eftq; in ijs haud exigua diuerfitas,in quibuidam enim ferrati funt,in alijs planiF, jruanis qupdammod6fimiles, qualesinteraliarariora in muftuo ftudiofis oftendere foleojin* 1 J* iongi,atquevtinaproexertij vt in futsquibufqi Iocis maniieftabitur,Cardanus traditadinftare ris candidos effe,fed in opere longe firmiores , vnde fit quo v j ptdrnes fimiiiaque inftrunient a J e£> ^ neornmcrmulaj&candonsfuiin mukam amatem tenaciora,ex ijfdern pra^cipuecommendanturj^^ cb hocjtum vero max!me, quod & leuiora fine, exqihalitu hominisfudorem minusconcipi/^f’ . te rra? allidantur, minus frači ura? ftnt obnoxia t Mofcouita referente iMatthia a Michou cs ; Sfl dentibus'Morfsappellant)manubria &tcnaculaenftum,framearum, & cultdlorum conh^ lU * : iib it ra fjcuti oe Turcer & Tar t a ri, v t i m pe t u o fiore s ičtusgrauitate'adiuuantc impellant. c Idern Cardanus^ Dentgs. FePiff.s ■Je-nibm tittm.caf). jdiores denteslatos effe ait 37 * fent, ha?refet cibu s ;m miooribua 1 w 1 . riff C“ it \ pofteriores vero acutos, rcddirque rationem ,ne fi ametiores acu inoribus autem acutos effe propter imbecillitatem ,ne videlicet cit^B f prad^ij cetacea namque adepfobufta eifes vt hccpericulo careant,iurfus pofteriores acutos efse 3 vt carncs promptiusdiuidant,quapdbquidem magnis,ato; ideo duris pifeibus vefeuntur. mammash..bent,&lac,vt Ariftoteles feribit: Meminit Rondeletiu$,m litore Aquitanico duosJ3 t eados e Baiame mammjs efse detračios. Cur vero mammas genitaliaque habcant^caliditati eoru refert Cardanuspreedtatoloco. In fummafi pedeshaberent& aures (nam de hifce 'telic carent' nihil a quadrupedibusdifkrent. Audire autem cetes omnes certiffimum. HuiustamcoR^ fus organum nullum manifeftum reperiri poteft, ne in Delphino quidem, vt putat d Ariftoteles. £?> 'S . audire fine meatu viloparteqr huicrei deftinataciitn nuliuin animal poftit,per ouamfoni vocdq u * £'farnntA. Au&itm at g a n u ra De Cetis. Lib. I. 571 Plctbors caufi . r in- A ad cefebruM perfcrantur,Rondelctius hac rationeimpulfus cum Delphini cranium diligentilfime • contemplatus ef$et,manifeftiflimum audiendimeatum,qui adcerebrum vfquepatet,inuenit: ere- gione vero in viui Delphini capiteforamen tam exiguum vt fere oculorum aciem fugiat,ftatim poft oculum: qsii fitus in caufa f inquit) eft, cur difficiliiis reperiatur Sunt enim oculi & foramina illa in cadem fere lineacum oris fciflura. Idem Rondeletiusodoratus inftrmnenta effe negat,fcramina_, odoratut. jllaquae ante oculos funt narium loco,quoniam adcerebrum vfque nori permcant,fed partim_ ®bfepu&caecamoxddtnunt,partimad branchias feruntur: per hostamen odori ad cerebfttm_ aditus patere putat (licet fint coeci,) vt quitenuioriseftenti;r fitquam humor. Pinguiabundant plnguedo. Izurimo, quod tamen nunquam concrefcit, vt reiiquorum pifcium, fed vt oleum manet iiquidum_, tjuamobrem vfuseiusinlucerniseft:nonconcrefcit autem, quoniam nimis dilutum eft,ob mul- *itudinem,alimentumque& locum,in quo degunt. Tantopere pingtiefcere , qui-pifcium čar¬ ne aluntur,minus mirum videri poteft,fed dcijs,qui aqua tantiim &fpuma maris &«dganu- nriuntur,quiquedentibuscarent,nontemeremiretur aliquis . Ca?terum fi hic fecum animoco- Cttrtanto- gitarit (inquit idem Rondeletius,) vitam ociofam, corij denfitatem , alimenti copiam-., tem- perepingue* peramentum 3 mirari definet. Etenim animalia inertia pinguefcere certum cft,quod quotidio f cant - n experimur inijs,quar eam ob caufam anguftis locis concludimus, vt in fuibus&capis,inquien$ robhumicjum & ealorem & alimentum vbique ferme fafovi l °' d? pradcns 3 tum quia abfque pedibus fuftioentur, & grandia fuperant m a ris fp. tia ablque laborc ,ideo ^ Ci ’ malimi funt pifces terrellrium animalium cQmparatione,auium a ute m Jonge magis, Napi doge va- ftum animal 3 & elephantQquadruplQmaius,fi eRepoteft in terra 3 nonne pjimmo cibo indigebit 3 quc> ab&mptocogeturmagnumilludpondusmajdraG jncommodo aiias qpa?tere terras ? It;$ue facile contra&o morbo peribikaut media 3 h fenfim & lente ex vna regione ir. aliam tranfierit; deinde etiam (i tuttf tranfeata <\jibfquc Jabore 3 quismodus erit, nehominum inddijs capiatur ? Horum nullupw cit pedculum aut jncommodum in mari; nam neque eibusdeede pifeibus nec tranfitus ex vnaregio- ne in aliam cum labore eft } nee vllis hominum inddijs medio mari 3 etiam ii monarcha imperet, iubf, ci potemnt. Ob id ighur pifces malimi imet animalia ? auesminim* : ternam magnitudine i»n$ tnedioeri^s . L O C V S n n ir i- C EtJobmaximam corporismolemdatifilmis aquis indigent: quaraobrcm in fluuijs 3 ftagnifq;> lacubus& paludibu$nufquam 3 quin ne in orani marireperiutur.-nullos enim dat Euxinun> * pmerparuos Delphinos,vt prteter Oppianum,ali/quoque prediderunt. In exteriorema- Pblmlores rilongenjntmaiores(vt&pifcesomnes) quam ininteriore, vt apud Arrianum refert Nearchus • Prsecipua vero ac immobili pene magnitudine adolefcere eos fenbit Plinius iuxta Cadaram rubri ma* ris peninfulam ob loči quietem prtecipuam, Vaftum autem peninfula? eius obie&u effici finumjduO' decim dierum & nodium remigio enauigatum Ptolom«eo regi 3 quando nullius aurte recipij datum« Ad litora aut minimc profunda loca aut breuia haud appropinquant 3 fed in alto verfuntur. NATVRA. MOREŠ. PARTVS. G Irca folftitia maxim£ vifuntur,inquit idem PJinius 3 addita rabone, quod tune illic ruant tur nes,tunc imbres, tune deiečte montium iugis procella? ab imo v ertant maria 3 pullataiqu -i m trem exprofundobeIuascum fludibus voluant. Aiias in fundomarisdeguntfere moliš fuarp° n . ' d ere , j ntra f c gtnerantjperfedumquc animal pariunt, mammas ( vt diximus) habent &lac? u :profundo beluas degunt fere moliš fua: P° n .' buscatulos,inttrdum binosnutriunt • Hi teneri adhuc fequuntur raatrem,quod vifum elfe a pu^ a toribus in diuerfismaribus,Germanico,Anglico 3 Plandrico, lllyrico 3 atque alijs Albertustradit* b> c * T '9 c ' 1 3 • partu ex a Plinio obijci poteft/ic enim feribit: £uxpilisveHtumur^ammalpmuntjvt Friffes, BaUnA > h Cap. 1 4 . Vnulus . Et b mox ibidem: Pilo carentium duo omnino ammalpammhl^lphtnus & Vtperet: quah nul«* ex ijs qua , pilo carent, pariant animaLprceter Delphinum & viperam , Oteriim ciim Mydie etu ^! Tur/ioneSjOrc^ 3 Phyfeteres 3 pilo carentcs animal pariant ex femine 3 non ex ouo 4 fintque pluresaUJ pifces 3 vt cartilaginei,Galeijfine vllis piliš. ex ouo animal procreantes 3 etiam ipfo Plinio authore 3 co- dem modo quo vipera (nam hxc Delphini modo animal non gignit 3 fed ex ouo prius conceptunv? flhhs cor* ^> e lphinus vero ex femine 3 finc ouo ) Kondeletius vtrumque Plinij locum, vt in cxcufis codicibusl^ rigitur. gitur/alfum &inemendatumefleoftendit ) &ex c Ariftotclereftituendumjexquovtrunque > vt< ^ 4 l i.Hift. alia multa defumpfit. Frocreant ammd (inq uit hic) homo.rcjuus J'uulus marmus, dr reliju a qti£f & 5 ifl “ 5 • tepnntur,atque ingenere aafuatili^cjurt čete appelUmus,vt Delphim^dr tJMbranchU de funt vt Delphmis & BaUnis. Vides hic Balinam ab eorum piliš integuntungenerefeiundam } & eadem fententia cumDelphinis & cartilagineis compreh e ^ lam,qu$ dnecontrouerfia pilišcarentjVt fortadisapud Pliniumfielegendum fit: Animal pariH Moius & ftesrBaUna^drquapitisintcguntur>vtVitultts* Motus natatioue plerifque tardior,propter Matb. nimirurn nimiamgrauitatem,d cum ventris eorum vorago lit maxima,nunquam non funt fanaen • Fomitas . quamobrem tefte Oppiano feipfos hrpenumero conficiunt. Apparet autem inter alios pifces gis potiflimum inhiare. Refert enim Albertus frcquentescapi 3 ciim nimia auiditate perfequendi it* 0 . in litus vadofius breuiufque prius impingant 3 quam inderecipere in altum fe queant; fuifquetempo- Ift - ie hbusbeluam in litus FrifianmpegiiTe 3 & ciim incol« 3 ne cumarisrefluxueuaderet 3 funibusquotqu offendere licuit,palis altum in terram adadis > proximifque fcopulis atqj a^dificijs alligalfent 3 maris adiutum perrupiife omnia 3 vnaq; cum funibus euafijfe in altum mare: eteterum cum fome * cum fuum ventrem non abunde exfaturafiet 3 tertiaquedein die Harengosrurfusinfequerctur 9 c dem quo prius locoha^rentcminuentum eife vna cum funibus, atqueitaceucaptura? idoneorem 1* Odore picis terceptum fuifle atquc interemptum. Nauium recens picatarum odore adeo oblečiantur , vt pro ee m ' me accedentes fefe naui afificent. Nauta? de nauis fubuerfione timidi > picata dplia eis obijemn^* h IDe Cetis. Lib.I. C" 5 .A riopim »edincu ab~ zecetmt) (fuifpe -qm e}ridtrarinpui( y*ro? omnesnmd c um nanibmabilld fubiib' -abfimptttm ir h fedpoHeeu anmps-rtfimip-lk tilamorcm magmm omnesfe paritev cdidiffe, fimul^ar.mLi celhfis &perfonetika tub v fifppiitmfficijfe.i•u$per IB huncaiidimu & vidprjt> neq ; y^ tantopere vaftis bel«is vires.profurit, qudm< -aftutia paruirpifcicuH. Omimobrern pifcatorcs>qui beliiaScaptant, varia.&mukipjjd efearumulldcebra, huncprunanC. capiun.EjRullodeineep^iabpf^pasdeprehenitin : quandoq uidem duce f«qbrbar«, ncc marisumplios Via«;videiH,.necproxiip$u\ iamperjculum fentiunt 3 fed velptipondera.qu^dam temere vagantur, igriap^- proffuo, quonanvflgdibu$ .deferantun. JJjVil vij CAfiENDI RATiO. 11 -*. J;. H:. ■ ’ *.*,„;dqiX f r: - )e ' : ; a M r.:'^A 7 h ( b' fnr^V < ' "V ■ Voniodo čete capiantur,docet Oppianus,cuiusverfušperiphraftice fic reddidit Cillius. Ciirn duce.pnuata funt, (hunc piicatoresingeniove priuscapiunt, vt didumeft,) afpe- idbus eorum proptercarneam molern in ocuios eminentem, tenebris circumiunditur,ipfa ^ta^vero ad fcopulos & iitora oftendunt,pifcatoribufqj ad infidrandum occafionem prx- beriti allrneatn. ex frequentibus'funiculis contortam faciunt, craflitudirfe rudentis nauismediocris } c J 4 r T^ - longitudine qti£ufufficere videatur. Huicadduntcatenanafefream,quatn hamo infcruntmeden- > m e etf * "C tibusbelu^laceretur. Hamum magnuinfaciunt,qaantusfaucibusbelua?eornprehendicommode P°ffit j adeo validum, vt ne faxo quidem cadat. In media catena orbes quidam freqaentes funt, • quifuriofos beluannotuscohibeant 3 nefemimperfringat coiit6rquehdo . Cedunt enim illi ingy- ■ rum 3 vnde fit, vt catena loconon nmneat. Efcaeftiecur autfcapula tauri. Multi autemfunt pifca- torum fodj & opiferi, qui in promptu habent fpicula, harpas feu fal'cda,fecures i & alia huifmodi fa- Ef ca * brorum arte incudibus confeda. Tum tacite remigantes 3 nutu fi quid opus eft fignificanc St fummo- pere cauent, ne vilo fono percepto belua in profundum refisgiat. Vbi .veroiatal prope funtlefcarn e prora demiflam.beluge oiferunt. Hgc vt efcam videt 3 nallnhmelationeintjerpofita,efft^ni auidicatcj eamappetitj atque fiati m ferroguttur eius transfigitiifjcuiusdolore inči tat a', catenam-excdere xonricereconatur: quod ipfum poftquam diumultumq.yeonatacfl, acerrimis doloribus aifedujin pelagi profundum dcmergitur. Tum■omnemfunenieidakant J qu6dnulIisViribushumani retrahi poffit 3 & facile exagitata fera nauem cUm nemigibus in profundum detraheret 3 fimuL&,anrplos vtres Ventiplenosexfunibus belua mare fubeunte appendunt. lila vulneris dolore ftimulata,vrre$con- temnit & relučlantes & fummam aquam femper appetentes, in altitudinem maris deprimit. Ciim autem P eruen ' r ad imam maris fedem 3 defatigata quiefcit,irfgentes fludus - anhelans: atenim quief- P cere cupientem vtres nori permithint, fefe in fubiime čfferOTtes. Itaque fontra hosrenouatatquo inflaurat pugnam 3 & veluti animaliafibi infefta perfequitur 3 vlcifcendi animo, St iterum ac fajpius fruflra vtres detrahit: Hifurfum verfusfubuolanttilla vero grauiterdolens,rurfus profundum petir, & modo alieno impulfu 3 modo fporitetrahitur 3 & tantoperefurrt 3 & aqu-arum proceliayanheiando commouet, vtexifliinesfub fludibus Boream flabulari. Tum pifcatorum aiiquis illicb adlitusre- snigans, lineam faxo alicui alligat. St in mare redit. Tandem defeffa & viribus exhaufta belua, vter 3liquis vidorite nuncius effertur fublimis 3 mox etiam carten a de cum ijseetus vel inuitusattrahitur. Mox pifcatores fuis nauigijs congregantur 3 & cohortatione inutuatanquam in pra-lio^magnis ani- Jhis 3 magno tumultu/eram aggrediuntur: alij haftis feu iaeuiis s alij tridentibus, alij fecuribus 3 falci- bus,alijfue inflrumentis armati c#edunt vtcunqj renitentem flatuqi cientem procellas 3 & vulneribus, quibus inflidis mare rubefcit 3 putridam fen ti nam infundunt,a,erem & ignis in.flar mordacem. Ex- pugnatamdeniq;inlitustrahunt,atque eijciunt. Vbi illa nequicquamiam monbunda palpitat,pin- *iitfq 3 motitat, Sc grauefpirat.Ethoequidem modo eete grandiaeapiuntur 3 minQ{um vero vt facilior \ . * Lil" eftea- 6 74 Vlyfsis Aldrouandl eft captura.ric inftrumenta,vt par efkmioora : hamus, inquam) efca Sc linča, Sc pro vtribus caprinis £ cucurbitčarid^adhibentur. H«c itaque Qppianus,Albertusbino$quibusin fuismaribuscapiuntur, modos rrcenfet: primus (inquit) eft,ciun tres pifcatores paruis nuuiculis vehumur ad locum ? in quo y:tn t.ca. bejnajtfle f c j unt autfufpicamur, exillisduo rcmigant, tertius in naui ftat pararusadferiendum.,. *° ' cau) ' Hubet autem inftrumentum ,cuius h a (tile eft de ligno abiegno,leuitatis caufa, In eius estremo qua comprehenditurmanu,forameneft;cui inferiturfunis validus i longifliroufque ,qui in orbemcom« plicatusin naui iacetrita apte vt nullo impcdimcnto ftatim emiftum haftile feq uatur, Cufpis intcrius triangula eftfagitta?inftar, mucroue perquam acuro politiffiraoq’;, vtfacillime penetret, i>ua? au¬ tem line«* qu£ ad medium mucronem vtrinque tendunt, non minus quam vel acuti/fnnu noiucubu inddunt, Superficies tota tenuis (lseujs) eft Sc oprime polita. In medio lateris quod opponitur an- guloinferiori acuto^erigiturperpendigulariter ferrum illilateri continuatum.adcubirialrirudinetn, vej-pa ulja plus,& ibihabeturforamen ? cui infigiturhaltile, Porrbcumiumcetusapparet,isquifu» flile manu ejctenfum rener,aliosquotquotpoteft rimiliter inftruitamjgismagifqi cufpidt ribi in corpus ad'gic altius, Sc mox la bare pilcis e profundo ebullicns rianguis prodit.Ipfe de- bilitatuspaulatim rundi fotq.fequcns appropinquat litorbdonec apparere intipiat; & tune ab incolis milnatim colk haftam tenensjfignificante autem fpeculatore X'phia fuperuenire fnam belua? tertia pars e mati pro« minet Sc propinquante fcapha,illee manuconiečtoferro haftile extrahit:ferrutnenim hami figuri fa teliš & omnibus ,qu^ nc- cellariafuntir>ftruč]:iftimi f Inringulis:gitur cymbis deni collocantur robuftirem'ges,alij multa redi longa,cufpidc h pra dam partiuntur, cuius pars vnicuique cedit pro telo. rum Conie facilitjs, maxime ri ioctus.requantur; cum enim in his protegendis immorantur,fu- ficdlus giendioccafto peiit. Eadem ratione Oicx , Phyfet resjomnefq; fimiles beluje capiuntur>ideoqj marci .}uc femcl csporita alij loci§ non repetimui; iupej uacaneum idenim ibret. fu pum ur- -m •'"•t v VSVS IN CIBIS. - Carotjutlit- Btorumomnlum čarnem duramefte&coneodtioni refiftcntem,cxCTementinamq»acpra^ uidenique fucci, mediciomnes prorittntur, Quainobrem * Galenus 1 hilotimum upre* > hh de hendens: roji h.tc autem ('inquit > l Cmcm adfcnbUt ejuem in cttaceornni genere namer ar e opor* dlimi ttbat , vt ci c ar ne m faram (fr excr(tnenutiam h abeat , guaprofter ift par te sfi eto dtque fahto uulgd- rej bonnnes vefeuntur > ingrati enim JapQrif ae mucofes > tdeocjuc cum (mapi (fr ex o Le o atejue aerdtu confamentii eum man fant . Ex hoc genere funt Balina , Jlelpbtnt (fr L nuli marini 3 aa' efto.< prcxm% macrniTh;miacetfant • kem aliojn loco: Dfaimiu cjuidem iamante d(citaCtd anmaLuus>qta marina funt j t» cj f, o namero funt P hoc* , BaUna , Delfhini > I detla , ac granatom 7 hunnt , C' (ra ten tila Canej , ejuacjue hU fr mi h a funt* (Lane autem de ipjisin Jfronma dtcendum eR ^c/urdcmnia hutufr modi daram C/ pranifucii at que cx(rancMiam babent (arnenn^uapropttrfalc (Oifrus ccnditntes-jpjis plut im um De Cetis. Lib.I. <575 A flutintlkm vi uh tur , alimcntum c/ucd ex ipfts m corporibttt di&rihuitur;,tdfaUturA teHuitu facientes : e9% fottiom & fangttim faciendo comm»ditn. Nam recens e or um c aro m vaidcprobe cocjuatur , crudorunu fttccorum copum magnat#in veniš congerit* His addendum 9 eorum čarnem > pmerquamqu6d dura_> ^t acdifficiJisconco&u, etiam pinguem effe^uofit vt ventriculum relaxet,& naufeam moueat. ^ . 01imexcetispanem fa&u fuiffe ab Ichthyophagis populiš Alexandri Magni temporibus,quihuius l { ** ,mcer resgeftasmemori£prodiderunt,authoresfunt.Gedrofi (inquitMaffarius) ciimfbresemaxillis be- luarum marinarum in domibus ficri,& te&a contignari prisde&o claflium AIexandri Magni retulif- fent : non a Gedrofis ipfis h%c fieri,fed ab Ichthyophagis populiš, qui circa Gcdrofos habitant, non procul ab gis,ex Diodoro, Arriano,Straboneq; videntur prodidiffe. Libro enim decimoq uinto, Ich- thyophagoruuj rcgio,inquit, fccus mare eft,& magna ex parte arboribus caret.Raritas in ea palma- rutn,acanthi,myricar,aquarum & domcftici cibi maxima eft. Vcfcuntur pifcibus tum ipd, turo etiam corum pecora,&aquas pluuiales foffilefque potant,pccoribus carnes pifcium prsebent: domicilia_, cxoffibuseetorUmfcilicct,(vt Arrianus tradit) Balamarum & Oflreorum conchis, magna exparto 0 jji um & faciunt. Kam trabium & fulcrorum vfum pra?bent, portarum maxillar, vertebris fiunt mortaria, in_» LO tf U r Hm quibuspifcesfubiguntur,ad folem aflfantur: pofteaex hispanem condciunt, frumcnti paululum ad- v fus. ■** mifcentes,quosfubačlos Alexander Magnusiullitapifcibušabftinere, vt Plinius mcminitlibro fcx- to,cum antea folis pifcibuš alerentur,aquibusnomen habent. Kunc de pra?parationc dicenduin_,, ašpparatut. cuius vniuerseduofunt potiflimum genera, vnum quo cibi vitium aliquod corrigirur, veluti cum fa- litur,vt craffus humor falis vi extenuetur,&generando fanguini accondatior fiat; vel cum cibus de- coquitur veterum more,cepa,porro,apio,nnetho, atque alijs huiufmodi co&ioniadditis ad craffihu- nioris attenuationem,qii£ pr^paratione meiiora reddunturomnia, qua? crafium g!utinofumqs fuc- cumgignunt. Alterum eftprorparationis genus,quofarpius vtimur, voluptatis potiusquam valetu- dinis rationem habentes: cum condimentis ea permifcemus, quar ad gulam irritandam titillandum- que palatum faciunt. Sic cetorum carnes pra*paratas, in veru toftas,quemadmodum &fuillam re- centem & mali aurantij fučco intinčiam quidam edunr, vel ex condimento, quod aceto, faccharo,& cinamomo conftat: alij in craticula affant: alijfarina bene fubada concludunt caryophilis,pipero, zinziberc, nuce mofchata condientcs, quibus odorille ingratuseuincatur, Elixamagis qudm afla_» ptobanda cft,modo in aceto & vino coquatur,inie#is apio, hyffopo,origano. e DE BALINA. Cap. II. ORDO. SYNONYMA. ETYMVM. ETORVM omnium maxima Sc veluti <:a?terorum rex Sc princeps Balina ab ora- nibus memoratur. Curnon itaque ca?teris pr*feretur?Bala?ne enim nomen pro pe- culiari fpecie Četi cum veteribus accipio,quod nunc vulgus, atque pifcatores velut pro genere vfurpant, nofq; vulgorem aliquam grauem difficilemqueexaggeraturi Bal^n^ aflimulare folemus. Grabci (paA^ai/dicunt, vnde Balarnam apud Latinos Thalma. fluxifsc Feftu$authoreft,antiquaconfuetudine,qua(inquit)' 7 rvpp!j!' burrhum, , quodeftemiti:ere,quddnimirum maris aquas per fiftulas emittat: cseteris de difta. enim beftijs maris (inquit) altius iacit vndas, Apparettamen Gr^cis ~ Mafsariusquatuoriugera interpretaturnongentorumlexaginta pedumlongitudinem . Nearchus vero vigintitrium pafsuum BaRnarum magnitudinem conftare tradidit> qui ex intuiis ante huphra- tem Cetum mari ekčtum centum & quinquaginta cubitorum fe vidilse retert. a bunt & pragrandes in mari Britannico, Iuuenalis : ant urn D elj, hi n ii } Ba lana Fritannica maior. Addit alias notas Piinius : Eranchta non funt Balanti,nec Delphints : Ihte duogenera fflults fjirant :qux adpulmonempertinent,BaUnis afionte,Delphintsadorfo. Quibusquidem vubis Balanasa Dtlphi- nisdiftinguit manifeftiftime, cateriim nunquid & alia Čete vel a fronte, vel adorfo ti ftulas h ibeant, F vel ca nota B..l^na & Dclphinoftnt prepihe, dicendum efset,fi ex ijs vterque cognofcendus fuerit. Pu hunctamenlocum aliusapudeundem PJiniumalioquiperobfcurusaMafsario exponitur. Ono Or 'BaUna (in q uit Piinius ) Balant habent in fronttbus , tdeocjue futnma aqua nat ante s in fuhlime nimbos e f fant* /juid. Qra enim cxponit hitulas,quas B ilena v ti retulimus,habent a fronte, quod &fequentiu (inquit^in- / 8 Hifi dicant:nonautemoraquibusdcuorant: eanamquenona fronte, Rd fubterhabent,vtex k Arifto- tele Ripradidium eft. Idem Piinius Balinaš & Priftes enumerutinter pilointeta,edulijsapta,laridum quadragefima- le apptllanr.Qnin c tia Balcne iingua mulrarum eft Jibrarum pondo,nobis in maximis delicijs haberi T folita, reliquaseiuspifciscarnes,etiam bubularum inftar Rjitas^udio vel numerofum exercitum in- tegrum diem alere pofse.Prptenturas ante oculos habet,ob id appellatas^uod his ftbi prftČdatiter. iunt ante tenues qupdam afsuR,quaternis vlnis long£,ac fexquipede late^ac extrema in faftigiu acu- eninat^iogiiHmis villis ad lattra pr^dit£ (fetas aut barba appelks per me licet) v ulgus Falsd interdum Balcaa Bellonij* anitn Filus, €(jivr. Htttiihij* Lttrhhm ao T ieaudatM Dc Cetis. Lib. IJ Balama veri Rondcl 677 vauaam,interaum conam miena? nommat:cuiu$perpoIitisacbeneextccati$fruftuIts, poliaore* *nuliercul£efuape&oralia(qua?buftavocant) communire,veftiumque fibras rigidioresacrotudio- tes continerc, atque apparitores publici,virgularum ac faciurn loco geftare lblent. C*tera qu« ad interiorem tamingentis animalis ftručturam pertinent,putoa?quead Orcam 5e Delphinum rerer- *i poffcjcum hoc viuiparmn Cetacei genus extcriore forma illis refpondcat, & ab ijs ineredibili tan- tum mole diferepet, Huiusreiteflesfuntoffatam vafta,tamqae numerofainplerifqucregionibus ^ confpicifolita,vtijsrufl:iciapud Britaaaos,Armoricosac Sootos ( quonimmarc magna horum pj- O funt* vnt* lčium copia abundat)tanquampalisfuoshortospra?diaque obfepireconfueuerint. HaAenus Bel- gnitu tf » ** lonius,qui poftmodum fatetur fc neq; huius pifcis ,neq; fimilium aliorum quos pingit > formam exa- y i'* s * &e exhibuifle,quoniam non fanta eius ipd copia fačla fqit,vt per opportunitatem ad viuum delincare potuerit/ed abantiqua quadam effigiedefumptam propofuifte , proximčadnaturalem ipduspifcis figuram accedereiudicans. R ondeletius veram B damam effe arbitratur Četi genus quod Santoni- C busbduarumpifcatoribus Gibbar,agibb?rodorfoadeft,intumorem eleuatonuncupatur. Bd^nis ^ vulgo dičlis (de quib’js in Mufculo dicetur 1 rniuor (inquit) non eft,fed minus fpiftd,m!aufque obe- fa 5 longiore&acutiore roftrojobid Hftulam habet. Pinna?in ventrebreuiores &ininores:lingui-» *juoquc minor,vtpotequa?quatuorduataxat,velquinque falfamentaria vafaimpleat. Minorepm- gUcdinisfaburra premimi; ideoceleriiis ca?teris mouetur& natac. Frequens e/l in India Sc nouo ©rbe. In fronte fiftulamhabet,f*minamammaSjVterum:viuos parit j la<3:eque n itrit, Sc paruulos pinnis fuis regit actuetur. Gefnerus vero genuinam B damam arbitratur Cetum qa ? n Germani fu- periores Oceani accola? Braunfifch quafi nigrum pifcem nominant,fed hic potius Phocarnaeft , nid J "f 1 ® ae * diuerfum a Frifiorum Hollandorumque Rruijnfifch ita vocent,id quod apparet ex delcriptione. Ait fnm ' enim eiusgeneris vnum captum elTe anno 1545. longum fupra viginti quatuor pedes: ad quam ma- gnitudinem Phoca?na,nifallor,minimeaccedit. In eius ventriculo (inquit) reperta eft ingens copia pifciumnonconcočforum adhuc&inter aliosSalmo viuus vinar longitudine: ita vttriadolia (quar tonnas nominant) inde repleta fint. Galli & Hifpani Tinet appellant, Angli Hore. Eius imago ferč tališ eft,qualem Randeletius pinxit>fed dentes oftendit inter fc contiguos Sz latos tanquam hominis: caudam magnam & reliquo etiam corporciatiorem,fupra infraq; a?qualcm,& per margines elegan- ® tercrifta?inftanneifam:in mediocauam Sc redu&am. Pclle nigra vndique tegitun nifi quod macu- lardua? magna? car»didtotanigricat . Habeshiciremmonftrof« Bal£n«in_, .Scaldi fluminecapt« iconem quam lečlor PVraro acceptain referes, qui ficdc eafcribit. InScaldi fluuio decem ab Antuerpia miliaribus anno Dom. 1577. die 2. lulij capta eft Balama h«c; Colore^ F erat cx c«ruleo nigricante: fiftulam in vertice habebat 5 qua aquam eru&abat magna vi. Longitudo cius erat pedum odo & quinquaginta 3 altitudo autem fexdecim.Cauda quatuordecim pedes lata.., aboculo a d extremumroftrumintcruallumfexdeeim pedum. Maxilla inferior fenumin fingulis Jateribus pedumerat 3 vigintiquinquedentibusarmata,qiiitotidemforaminibus,in fuperiore,den- tibusomninocarentejeKcauatis^recondi poterant:quo vel v no nomine monftrola h«c Balama., cenfcri dcbcbap,quod Balam« naturadentes negauerit & quod in animalibus minimc cornutisita^ fit natura comparatum i vt cum dentes fubfunt in ore inferiori eorum ordini fuperior ex oppofito ad conterendosintercurrentes cibos refpondeat.Tot dentium longiflimus 5 fex pollices non excedebat. Idabes & pinnam depi&am Balam« ducem cum virgula cquifonis ex ea fada. Nec non & omopla- tam longitudine pedum circiter fcxdecim D latitudinc pauld plus vnius;alteriufq; coftamcumver- tebraeiufdem & ex hac cyphum.Pr«terea omoplatarn incredibilis magnitudinis 3 quamque vix ro- Buftushomohutnofubleuarepoteft. Denique ded e me m aken us Četi marini quem vuigo Mors dicunt. Vt dormknt Qupt mu Jmorlnfo bdem- * lih, i-de y\t* jipoll, Faletiče ho ftss qui. singUdium titneat. N* BaUnd noče-it. fn Schodia M L O C V S. N AT V RA. MOREŠ.' * AiisIocaamantBal«nelongedterraremota. In Taproban« inful« m ari permultas efle aiunt jtefte Aeliano Delphinisinfidiantcs. Plinius in Gaditano Oceane nonantebru- mam confpirieastradiait,condiautem ftatis temporibusin quodamfinu pltcido &ca- pacijmiregaudentes ibiparere. Dormiunt cedita per fumma «quorisfiftula, tefle Ariftotelc, Pli- nius & ftertentesaudiri afierit. Oppianus Sc Aelianus in ficcutn exire tradunt 5 vt d Soliš radijsca- lefcant. Viuos excludit eorum more qu«pilo vcftiuntur 3 binos vberibus nutrit, aliquando tamen vnum tantum > vt Ariftoteles teiiatur,parit. Sunt qui comedere negent eo modo quo alij pifces fo- lent 5 mafticandonempe,cibumqi dentibuscomminuendo 3 fed tantummodo quos venatur, pifces deglutire integros, hofq; mfi paruos, propter internam gutturis membranam, qu« nihil magnunu ingredi ventremfinat. Aliusautorobfcurus de natura rerum, Bal«namfcribitfaetus fuosetiam- num inualidos humeris ferre, 3c fi parui fintjin metu ore fufcipere, idqu’e imminente quoque tem- peftate facere 3 polteailloseuomere. Sed hocetiamapudnullum veterumlego, pr«terquam apud a Philoftratum 5 qui raucibus ab ea filios abfcondi prodidit, fi quando maiorem beluam fugere con- H tigerit. Idem author de rerum natura afieritmatrem 3 quando propter aqu« defečf um foetus natare impediuntur,terr«q; affixih«rent } aquam ore fuo receptam inltar fiiuiij fuper eoseiaculari 3 ficq;in- hfrentesterr«liberarc,deniqueadultos longo tempore comitari. Cur vero Balen« iter pmen- datparuus pifciculus,anteaa nobisdi&um eft. Delphino 3 Thunnis,atq; Orc£ immicam efie aiunt, N os in Ore« hiftoria Balenam dabimus, qu^.ab infequente Orca infeftatur. Gladium infuper tan- quam hoftem capitalem metutre quidam arbitrantur. Nos vero ex Oppiani paraphrafte Gladium fcripfimus a vbiBalinam confpicatur, vfque adebmetu confterni,vtgladiumfuuminterramaut fajrumjautobuiumalium quemcunqjfundi!ocum impingat,atque itainfixo capite fe continero, doneč BalenacfCUtienSj truneum autaliud quippiam elfe putans 3 negligens pr^ternatet. Contra., pericula nauium a Bal^nis 3 nefubmergatur. Iacobus b Zicglerus remedium nauigantibus efse refert caftoreum aquadilutum & in mare effufum,hoc enim tanquam aconitoquodam totum BaleViarum grcgtm repente diffipari &in profundum ferri: Periclitantur autem (inquit)naues J qu« velia carum De Cetis. Lib. I. Baten as fpecks alia ex Gefnero. $79 Bajatna nofira prior* J Balina aolira akera,BufFalifia vulgo; ftnaii mm virgnh eqwifonis cx ca fo#a* 62 3 $84 4 Balina; cum verteBraemJfdcni» 4 De Cetis. Lib.I. ex Balinaš vertebraaPailarotto acceptus. 68s M mm Balinaš DensCeti marini Morsdi&i in Mufcoappcnfus* Ž*7 M mm 2 Vljfsi? Aldrouandi <»88 earum corpora,veI in vortices aquarutn (quos ha? faciuntinftarcharybdis agitationc fua) delatefue- g; rint,Non paruum quoque ex vndis quas eflant 3 Phyletcres pr#Jertim,periculum effe putandum cit. V SV S IN CIBIS. S Cribit Cardanus vifceraquorundam animalium,quia pinguia,grata effe, & non folum faporc-* fed& odore quafi viola? commendari,inter que Bula?nus quoq; & Delphinos recenfct. a Ga- ' lih. j. C 'dei ot ^ lenusingratum mucofumq;faporem eistribuit; alicubi b e ti a m falfasearum carnes humores * melancholicos procreare tradit.Sunt qui cubitis fexaginta breuiores condiriin cetarijs inquiunt>ma- ioresincibisinutiles effe,propter noti domabikm afperitatem. TtaUnam ■vemm non #• 1 lib j. Hift c j p. 1z. Mjfinetus Mujculus. h lib. n. 7 - Hib. jz. Cap. ix. Afufculi nomine non bane tat im bcluumin- duaii . DE BALINA. VVLGI. Cap. III. N O M E N. ALLICVM vulgusiftiufmodiimmenfambeluam qu;r inmaris AquitaniciUto¬ re & in Indiamultotiescapitur,Bala:nam nuncupat,improprie,\ t Rondeletius p ro¬ be oftenditjciim Balam? veteres fiftulam tribuant, qua ha?c bclua caretjd quod ipd omni afteueradone affirmarunt ,qui quotannis hisbelluis in{idi;mtur,& captas in partes fecant, Quamobrem cum reuera veterum Balinancin fit,ipie Rondeletius cx vnica nota , propria quidem Sc qua? nulli cum hoc communis Cit , /uudtoiTor a Ari- ftotelis efTe colligip quem Gaza Plinium fecutus Mufculum Jatineappellat.EV* St zdi uvrUtiTos osfaV lat; iv ra? rajuafi bx.l%v, rp 0/4,010,; v$/*/?,Gaza; Mufculusetiatn pifcis pilos in oreintus habec vice dcntium,quibus omnino caret, fuillis fimiles, b Plinius; Mufculttsmannuspui BaUnam antecediit dentes nullos habet ,fedpro tj s/e tu intus os hirtum. Alio in loco c Plinius inter beluas marin as Mufcu- lum numerat. Vt d beluis ordiamur 3 Arbores-, PhyJetercs 3 B4ien,e>PnJles 3 T ntones^Nercides , Elephanti» Arietcs 3 AJufculi } &f.Qu.\xQ. cum cornea? illae laminte in pilos fuillis ita fimiles definant,vt fi inde auul- fos feorfum cuipiam oftendas , aliunde quam ex porci dorfo auuifos e/Ie neget , quibus piliš belua-. ifta os hirtum habet,quam notam nullisalijstribuia vetcribuscomperias ;cimi etiam beluafitapi- fcium forma aliena , non eft quoddubitem (inquit) Ariftotelis /uurlznfov, fiue quod idem eft, Plinij Mufculum appellare. Quam Rondektij fententiam facilelibenterq> approbo,ca?teriim quod exifti- mat.hunc Mufculum eundemeffe cum ciufdem Plinij Mufculo qucm Cetorumduccmfacit,impro- bo, Cetumenim Četoducemdfequis fibi perfuadeat ? Nonne id catcum a ca?co duci effet? Pii- nius certe Mufculum cetum cum Mufculo cetorum duce confundit, quod Rondeletio impofuit. Ego Mufculum Cctorumducem paruum pifcem elfe oftendi. FORMA. DESCRIPTIO. Rondeletius. Dente • • Ungtta Oculi. Tinntt, C anda . Pellis, Cibus, B EIua hjrc plurimum triginta fexcubitos longa eft 5 očto alta,Oris fciffura ad duodeuigintipe- de.s porrigitur, dentes in eo nulli fed horum loco in vtraque maxilla cornea? funt lamina ni- gra?,fenfim in pilos fuillis fimiles definentes,qu^inantcriore & pofteriore fine interioro ons partebreuiores funt, in media longiores, Abinterioribus lingua intus continetur &coercctur> inde edučta vel abfcifsaita diffunditur,vt in eundem locum recipi pofieanon poffit: maximaenim-. efhlaxaadmodum fubftantia, Šale conditur, &raplurimisinmaximis habeturdelicijs. Eft enim-. omnium corporis partium tenerrima, ex ea vigintitria vafa implentur, cuiufmodi funt ea quibus in-. Gallia lalfamenta conduntur,vt huc&illuc conuehantur. Oculi quatuorvlnarum Ipacioa fediftant, foris parui apparent,intus capitis humani magnitudinem fuperant.Quamobrem falluntur ij qui bu- Eulis maiores efse negant. Pinnas duas maximas in lateribus habet, quibus natat Sc catulos in me¬ tu cccidtat, In dorfo nullam habet,Cauda fitu caudis Delphinorum fimilis eft, figura non multum-. abfimilis,quam cum mouet,ita mare agitat, vt nauiculas fubmergat, vel fi cymbam attingit, euer- tat. Rofiroeftbreui,fiftulacaret, Corioduro,nigro,integitur,fine piliš,cui lepades&oftrea-. ha?rentiaaliquando reperiuntur. Interna? partes veluti in Delphino, pulmones,rcnes, vefica_,, te« ftes, pudendum. In huius belua? vcntriculo, mucus, fpuma, aqua, alga foetida inueniuntur,fine-, vllispifciumfruftis; vt inde appareat carniuoram non cfse. In quarundam ventriculo ambra vifa H De Cetis. Lib.I. 6%9 $ Viuos catulos parit, id quod ex difle&ione certiflimum eft. Illud vero non fjnecaufaqui$mi- ietur,quod beliu ifti pulmonibus fpiruns fiftula careat 3 quam habeat Balina vera;,Phyfeter,Qrca_,, c ur fiftuU quasfi[tulacumnoii folum adreijciendam aquamfedad refpirandum data fitjhuius vice Muicuius careat. luna? feuforaminah.tbet, quod roftro fit non oblongofed obtufiore quam cajtera? bdu«e } quemad- tnodum teftitudines & Vituli marini. Ha?c Rondeletius, Gefneruscum hac belua eandcm exifti- nutBritannicum quendam Cetum,cuiusdfigies publieataeft inchartatypisexcufa, Londinipri- *nutn, deinde in Italia.cui duo in capite erant foramjna, per qua? veluti per fiftulas aquam putabatur plurimam eie&afle. Caro nullo eft in pretio, lingua fola commendatur. DE P H Y S E T E R E. Cap. I V. ^OVIVOCATIO. SYNONYMA. L E T Y M V M. H Y $ E TE R (pvmTiip ) * Ariftoteli fiftula eft,qua (vt fuo loco dixfmu$ ) aqij:jrru *hj g četereijciunt:item Hefychio St Varmo>aquibus per dup]ex parere. Alijs Gr^cis tum abipforum animalium naturaperitis veri- -p fe ^ lU limilibus argiimemis afiferere conatus eft: monetque ,ciim varijs modis fcribatur h«C voxapud Gra?cos 3 vidclicet qu6dpptimeGra?cis7rp?ir/c,latinePreftisvocaripoffic ,propterea quod deduci hocnomenappa- ret Trupa. tq 7rpa6«vve\ qudd non folitm vrerc 5 fed etiam flare & fpirare, ficut C v fignid- cat s vt inde fačtum verbalenomen 7rptt?i)p } idem quod pumnip fonet; qaamobrem fulminisnonignitiomnino genus (inquk) wp«s-?tp* phyfiologi Gra’d nuncupant,quod ventmn-f Phyfeterc. M m m S Temper 6 9° Vlvfsis Aldrouandl femper, & pratedere Srcomitan, & fequi Olympiodorusdocet . Videnturčj; authoresprcftcrem-. E non profulminealiquo,fcd turbine &vento vthementiorevfurpare. Uicit Ncitrchusapud Arria- pum de CCtis\oqU£r)S ocpQluCaj vSeop ava clvcKpu&to/Aivoir iK Tijg OpiAa.Miu;, oictTrctp iz TrpnfUpMV /Si? dvutpa fojutvovj id eft,aquam e mari in fublimeeftari vifam \ i tnagna tanquum tuibine quodameiniliam : & 'frmiJiter Aeliamis : Cl'g 'nrbKAazig 3 bTav dvu,tyjciia'\rdig uvzrvi^ffij , igroo'Qrov ai/app/V7«!' rngS-aAdrng to zX uSuviov , ebg Soz&vro7g d, 7 rapo/g 7rpnrnpctg eTvcq rcafla.. Qiubus \ et bis vterque de Phyfeteribu io~ quens, Sc vcrbo dvatpvo-av vtens,& nomine ^rpusoipj quodammcdo innuir eandem beluam,eademq; nominisratione & Preftin & Phyfetcrem dici. Si quis veroha?c minusprobct, propterea qudd nou Trprgrtg ,fed n-p/rng potius vel 7 ipi$ig probe fcribatur, & lic Piinius quoq; lcgifle videatur, qui rranftu« Scrra. krit Šerpam,huiclicet magnaex parte perca qu£iam rtcitatafunt,fatisfadl:um iri exiftimet,anfljn|uis refpondet.-maiorem efte Gnrcorum authoritatem,quam Plini; aut aliorUm Latinorum,in ijs quidcm qua?hiab illistranftulerunt. Autigiturarbitratur Plinium SemenomenaGnrcisnon tranftuliftei& aliudqUodpiam marinam animal non Preftin Priftiniieiritellexifte,( in quafcntentiajinquiGfkr- molausfuit vtconijcit,Gažaquoq;,quiGr£cum Priftcsrelinaucre voluit,non Serramcbnuer- tere. Quanquam vero [inquit Hermolaus] Priftis Grd:ceSerramfignificat,aJiud tamen genuspi- fcis eft Strra quam Priftis) aut fi animal idem putauit, Gra-ceforfitan,veI non redefcriptum hoc no E. menlegifte, 7rplyig :vel redequidcm Trpvg-ig 3 fcd vini vocabuli non intellexifte. Atdiucrfapotius llib- 9 . t.i. anrmalia Plinium ncminibusiftis diuerfisproximeinuicem vfurpatis acdeplftečrčdit . De c rcruirL. enim in mari varietate loquens : Berum quidem ( inquir ) non Jotumanimalium fimulacra ( in mari ) ef /?, licet intelligere intuentibus Vuam 3 Gladtum> Serras . Mcx auttn fcq uenti capite t Blurima & mani- ma in lndico mari animalist , e quibus Bale na quaternurn ugerum, 1 rijles ducenum c ubit cr um . Ne vero quisin Oppiani verfibus erratum librariorum errorefulpicctui,qubdfcribitur3rp»»s7c;admonetepi- thctencPa>,,ideftcruenta velfanguinaria,gencreroennninoappofitutn ,cummafculinumefto oporterct, fi Trp/r«? j vtapud Ariftotelem,kriberctur. -•— iv Si SaQoun 17 pfetg , arapTnriig n Svaania %ctfyllaba poftit,vtpote trocluicutn & ftrtnininum nomen. Sed ciuorfum mutemus,ctun Ac- lianusquoqi& Suidasitalcgerint ? &fimilitcr Huftathiuscxodauo Athenari, vbitamen ^plVsflc- guntur. lam vero cum Phyfererproanimaliapud Ariftotelem nunquam,fed Priftcsnominatur :ab Oppiano,AeliaRo& ^uida Phyfali ( Phyfeteres,inquit,interpreror, & Prcftidesfimulinterceteno mincntur,& prodiuerfiseos habuifte has beluas,obijci ei podit,nondum tamen prorfuseuerfamfen- G tentiam fuam arbitratur,qua Phyfeterem Prt ftidi v tl eandem, vel omnino cognatani eftt bcluam di xit:proptercaqudd Suid^nulla authoritas hisin rtbtis,qui nimirum huiufmodi fere ex Aelianoalijl- que tranfcripfit: Aelianus & hic & alibi plerumq; in his qua: ad pifcium fere hiftoriam pertinent, Op fiianum fcquitur:itaq; tresilli oppofiti iuthores ad vnum redigtntur Oppianumj cui non inuituscon cedit de parte fenteutiir fu«e;partem retinet > cognatum duntaxatefte Preftidi Phyfeterem j \ forte plusouam cognatum ( inquit) vt Phyfeter in Gallico Oceano non alius quam in lndico Preftisfit; 'Cruod & Piinius terc innuit his vtrbis : Maximum animal in lndico marirrifiis & BaUna e sl , in Gallict CcedtioTbyfeter,Scc. E Balanarumquidem generc Phyleteraselie Ronddetiusaftentitur iquibus fi Priftis etiam,' t ipfi ( Gefnero) videtur,affinis eft,non erit ct tus vel pifcis ille,quem roftro oblongo ferratoq; longediflimilerr, Balarnis pro Priftide pingit. Rondcletius vero pro Prifti bt luam exhibuit roftro ferra in fig ni.ded Priftin tirni tale habere vel roftrum,vel partem aliani lerra- fimilem,nulluS‘'i u Ssrra P Unij thorum fcripferit;deq; Serra Plini;, neq; an cetus fit conftet: neq; an corpore toto,an parte duntaxat alioua ferram referat, idem Gcfnerus Rondeletij Scolopacem,cuiradiusquidam iuxtacaudam pla* ne ferram refert,Serram potius Plinij, quam beluam illatn a Rondeletio pičlam elfe conijcit. Equi- dem Serra in Scolopace aculeus eft longus,durus,pra:acutus,altera tantiim parte ferratus, dcnticulis plane ferram feferentibus,\ tpotc contiguis bafibus,qu^ latiufcul« funti ciim in roftro quod Ronde- letius pingit,maiorafintquam ferra: conueniat,interualla,& latus vtrunqidenr?culatum. Bcllonius quoqjeundcm cetum Scrram facit,fed Priftin ab eodiftinguit,hanc eum volensquem Galli Calde- ronum vocant,quod anteriorem capitispartem lundo cacabi perfimilem habcat,Priftimque Gra^cis dicicontcndit,cubd qucmadmodum Priftesd>citur ferpensomnium fui generisferppntium teretior ac pro logitudine corporis craflior,fic & hic Calderonus inter ca teros fui generis pifces tališ ciTe con- fpiciatur . Ego Gefnero partim fubfcribo,partim etiam aduerfor. Vt enim Preftin < Tprgriv facile cum i! Fhvfit 'rc eandem conceftero,& vretja to TrpnO* deduci,ita contra vrphi* cum Rondeletio Iexicogra- phifo; irapa to Trptuv , id eft a fecando deriuo, &cum. Oppiano a Phylulo fiue Phyfetere diftinguo, nam & fdentiifimus Poeta naucmeiufdem nominis,quamq; item piitrin norainat , d fecandodeno- minari innuit,inquitns: - Sic tpfa fu^aJečat aquora PriJHs. quo loco fecare nifiil ali ud eft, quam perniciter veiocitcrquc properare, vnde alias velocem cogno- "i ' minauit* v Dc Cetis. Lib. I. <5p i A minauic; Velocem Mnefteus dgit aeri remtge piftrim: Sumpta e d translatb ab auibus 3 qu« a ere m inter volandum diuidunr.Quam,obrem mcoiudicio Priftim ( Cetum) non re&e Serum interpre- tabimur 3 led optime fečcorem 3 quoniam quod lerra fecatur 3 tarde fecatur: neque etiam re&e cuiiu* Beilonio Cetum dle aibitrubimur,ampio & obtufo capite., talem enim flu&us, vt & nauem obtufior Jprora 3 remorabitur. FORMA. D E S C R I P T 1 O. N A T V R A- Visi ff 1 m Vis modo veterum Phyfeter fiue Phyfalus,fiue Prcftisfit 3 nerno rputo) tutocertoq; affir- marit 3 cum nullam peculiarem de eo nobis reliquerint notam . 3 Plinius quidem; A iaxim& (inquit animaltnIndico mariPrifits&BaUna e /? 3 inGallico Oceanaphyfeterjngcntiscolttm- * £>? c.4. nvtqute ante pedes erant 3 confpici non poiTent. Quanl- °brem de Fhyfetere alij aliter fi fentiant 3 miruin non eft. Gulielmus Turnerus in epiftolaad De Thyfe- Gefncrum Phyfet£rem ab Anglisftribita VVorpoul voearircetum efle portentofir magnitudinis , tere Tttrfle^ ad Balama? ramen magnitudinem nunquam accedere: fingulos/eeorumtantumaqu« čfiftulis, " l & quas ( inquit) in capitibus habcnt 3 eiaculantesvidifte,vtfingulifingulas naues aquarum copia_ in profundum fubmergerent, Gilliusquoqueabcadem aquarum effllationc eunu elTe coijcit, qui Vulgo Calderonus appellatur 3 quem Bellonius Priftim Tacit, rečlius Preftim dičlurus. Secun- Calienmt. dum ( inquit Bellonius ) locum a Balama obtinet. Duo poftremis annisallati funt Lutetiam, quorum altcr nongentaslibrasgrauis, populo Parifino vamijt; alter Francifco regi oblatus, atque ab ipfoiuicorporiscuftodibus Heluetijs difperfus 3 permultos in fuinmam admirationem adduxit.Huius £ pifcis dim tališ fitcutis 3 earo s lingua 3 pulmones 3 eiufdemque ad fcfum & vičhim natura;, vt B:ila?nanu emcnriatunnihil praterea fubiungete polTum 3 quod non in Balina diftum fuerit, atque in Orca & Ibelphino rurlus explicaturi fimus-. Hoc a Balama diftert,qubd nullaspra^tenturas habeat 3 neque tam Vafta corporis mole, ftguraque fit magis teren . Itaque ex fuperiore pid ura nouam aliquam apud tc confmgere poicris,quanuibi propona -. Hrec Bellonius ,cuius de Prifti opinionem fupra refutaui- p . ; r-- jnus. Rondelio Phyfeter eft belua adiniranda? magnitudinis ex Balenarum (vtafterit) gencrc : ore * maxmio»dentibusacutis 3 ferrads 3 quemadmodum (inquit 1 Orca:linguaintusmagna &carnofa:fi- * ftula longe ampliore quam habent reliquar belu«; quam ob caufam malto plus aqu« ( inquit) reij* cit &eiflat 9 vnde illi nomen (pvcruripog. Ab Orcadiffert, quod multolongiorfit, &dorfi pinnaca- reat. Pinguedine multa abundat 3 veluti Bal«na & belu« reliqu«. A fuis Peis Mular, a Santonibus ^edenette vocari ait; ab Italis Capidolio: Iouio vero CapidoJio Orcaeft, GilliopotiusBalena, ego |tom«encetis tnaioribuscommune dTe puto. Rondeletiusquin verum Phyfetcrem pinxerit 3 non du- Bitat 3 qu6d.ej.fiftulafitmultoamplior 3 quam in c«teris 3 qua velutinimbosaquarum efflat: eamquo notam 092 Vlyfsis AicSrouandt D E P R ISTI. Cap. y. Priftin ve- iocem cetU cffe uh, ^iRISTIN a PhyfaIo quemPhyfcteri &'PreEI eunciemefte oftendimus, Oppi*" nus & ex eo Aejianus diftinguunt, & Plinius inter Latinos» Phyfalum J Phyfetercm-» & Preftina flandofeu efflandohoc eft aquam eru&ando nomen inuenifte, Priftin vero a fecando , etiam diximus 3 quod videlicet alijs cetis comparatus anteriori corpo- ris parte aquam fecet 3 id eft pra? cteteris perniciflime natatum exerceat, non aliter ac naues, quarum prora magi$acuminata eft } priftes Se piftres etianfinde nuncupata? Virgilio ad natu- ni ram fera? & nauis fimul velocitatem refpicienti 3 quare & iftiufmodi nauem velocem dixi^6^imman* n l $i ‘ * corpore 3 aliafque ad ety m um alludens alt; *—- Sic ipfa fugafecat ae/upra Priflis o Et Scruius priori \QCO\Prijh's(inqxi\t) afefitone vndarum difta eJ}‘Scindit enim mir um in ntodumfluch# p/,llp n ud prcptertenmtatenu.* DeBellonijPriftedieiumeft 5 Phyfeterem obcapitis vaftitatem (quanimiruM lomi vohu p maximamaqu#rriolemredderepoflit) acrotunditatem,quafundumcacabirefert, vnde Caldero« Pby/e:erem num vocant 3 diccnd um potiusquam Priftim, ciim maris fečlip obtufo capite pifci,vt ratio fuadet, e tfrern 3 &ferram,&cetaceum pifcem fignificare, CetumprocoacproPiip 1 / ViuelU <» . Se rta pinxit, quem Indi, vtipfe tradit, Viuejlam appellant, & čarne infuaui & cibo inutiiem efte-' dicunt. Mira bili (inquit) forma eft ,maxime ob roftrum quod valdelongum eft,ofteumjVtrinq u( ' q aculeatum 3 roftrimodo figur.;que . Eiusaculei validi funt,& DeIphinorumdentibusfiinileSjI e “ longiofes. OscuiinfiKifpnt^ latum, tenpejcutgafpera,cinerea. QiKpquidt.mdefcriptio Oftiquod priorilocoh cexprimitur 5 exačlequadrat,ipfe verpiditapinxit, vtad coniečluramfinxifte vidci* tur. Noftrum, qnod in mufepinteralia rariofa peregre acceptum referuo, tres circiter digitos latun* eft, vno latere albicans 3 ajtera cinereo, quatuor Sc ampliusdodrantes longum # Vtrinque dentatui° inftgniter,dentibu$ vigintiduobus. A!terplocoexhibitumminusquidemlatumeft,feddentesb^' betplureSjfeptem nimirum&vigintiabvtroquelatere,colorhuic eft ferrugineus . Apparet quedentiumnumero,coloreque variare. Gefnerusenimhocidemos Francfbrdi*obferuatunir 11 '* ginta inftrudumdentibusfuifleafteritifedin jconetriginta quatuor pinxit. JkUpnius quoque n °* ftropriorifimilo pinxit, aitque Serram vt Xiphiam & Gladium appellari antiquis cetaceuip ^ car- tilagineum pifcem 3 quod prof-edo vt eft falfiftimum, ita cetaceum efle Sc cartilagineum, plane c° n * trariumeft. Exeo ramen hoc poftremumrepetifle Cardanum apparet 3 qui iftiufmodi os carfd^* gineurn facit. Jnutilis (inquit) eft pifcisquem Viuellam vocant, quamuis magnus: nam car ° e ’!! 1 h.iud iucunda eft, forma tamen mirabilis eft ftic pifcis, vt qui enfts imagine cartilagineum quodd a in fronte ferat, palmorum quatuor Iongitudine, aut etiam amplius, ab imo vfq; ad fupremunr d e ' *Cap.£-fuz tatum acutisrobuftifqidentibus. Aloyfius 3 Cadamuftusputo Serram aquaticam vocat,inqu' enSl ^ natiigat. Madera' infula poui orbis aquaticas Serras efse,ijfque in afsamenta fecari ligna. Scribit Bellonius e +' aqua f c vu lg ar j quodam errore linguam ferpentis vocant, S^Gefnerus Louanijin dorno publiea pentem pendere audiuit } tali jnftgnem lingua,arte nimirum fceleto inferta. Hic item tradit Luft t3n ^ quendam viša apud ipfutq icone, pefce Serra appellafse,fed fpipamdorfi efse , quod (inquit rus) non crediderim. Ego fupra Ganisgenus fimiliferra in dorfo depiftum dedi: & Ambrofius rtepsaiiumftuecetumjfiuepifcempinKitj quieamin vertice geritcapitis, vticon appofita» dit, Vdlif (inquit) vocantjpatrialingua . Citat autem Theuetum, qui (inquit fibi vi tempefta tis per Oceanum ^tlanticum večfo, vifum feribithunc pifcem velut Serram in frotite habentem-^ *lib < Ero i'angirufjinetripedali, &quatuor digitos latam, fpiculisindc acqtismunitam . Sed reuettar ad p ticbr.c. 19. f cc,n Rondeletij. Carolus Cluftus b inhuiuspifcis nomenclatura,lubens Rondeletij opinioneni a Fr g icis pledlitur, in pifcis autem figura exprimentla, quum ipfe f inquit) pifcem rariftime in Europam ad ^ ■cffe- ti fqlitum 5 nunquam confpexcrit, fed eius duntaxat 3 vt ipfemetfatetur 3 roftrum 3 deceptum rui Serra. tir. a Lingua de ferpente. Vtelifpifeis ferram adfnftar Priiljs habens« *95 Ex Galeis ejfs. Forma, ‘Pmrtjf. 6p5 Vljfs« A!drouan vidclifet parne corpore binnas (quibusin iiJoquidem queitf conipicicbam s vicina? erantquina? vtrin- queangufe obIongiufcula?que branchia?,icdn autem aecbpta nuilas expreffas habebat) fubpodi- ce binas,fupracaud¥initium 3 extremofcilicetdorfd 3 quintam 3 fexram vero,in quam extremafauda de(inebat 5 caputin longum&anguftum,plunum &firmum roftrumpprrigtbatur 3 vtrinq; multis F dentibusfiucofleisfirmifq; & rečlis ipipi$ exaduerfo fitisferra? inftar munitum, viginti veletianu pluribus: certepifcisillius quemconfpiciebam roftrum, licet fepcem vncias duntaxat longum effet, potus vero pifcis binos pedescum trjente s fiueočio<5 nec in cius ouem confpicicbam,oris fcfffura,tametfi diligenter rcquirerem,vllos obferuare poteraiTU Reperitur hic pifcis, vt plurimiim 3 in Oceano oc bduo: certe quotquot mihi videre lieuit roftri# vari^magnitudinis J ingentia 3 mediocria ? &exigui jinderdatadictbantur. Ha?c itaque Clufiusf puiusq uidem pifcisex Galorum niimeroquin fit, nemini dubium effe debet, nee propterea a mo pxprefliim cetorum figura,fičfitium ede nolim quisfibi perfuadeat: deri enim potell, vtduo fintfe- p|r 3 vnaexpifcibus,alteraexcetjs,quibustaiis promufciseftfiue mucro,ciim bipedalis tantumaijp pauld longior illius pifcrVfit, a quo tune® longitudinis, poncferifque mucronem, (jualem depinxi« pius, commode ferpi npp putem, Serra fiue Priftis Clufi^ PE OR* |3c i- 1D*1< 697 D E O R C A, Cap. VI. SYNONYMA. E T Y M V M. VIVS ceri Graecam nomenelaturam non inuenio,nifi forte opv%fi t apud Strabo- ^ 1 '' “ ncm,proquavoccapud a Hefychium& i ’Varinumhaudrede ope70 fcribitur. his 1 Ub. j. j. man extero (inquit Strabo) čete plttra (jr m tiar* fitrnt : ctrca T urditaniam vede ih pr i- ( -***V~ ^ mit 3 vbtflttxMs (jr refluxtts augentur , ifu.-e cdtifa mmirum & multittedittii & mdg*ittt' ( - ir 7 A * -■ dim s e H j ve Oryge s (in Grarco eft genitiuus pluralis 6?vyw ) B*Un* & Phgftteres* Calepinus pro brca habet opan , fine,puto,vila authoritatc. O w pv% vero fo ffore m fi- gnificat,quod huictamenccto.niriperantinomafiam fic vocari velimus ,nonconuenit, vtqui Latt- nis Orcadičtusefta varišolearijaut vinarij fimilitudine,quodpra? eteterisFeftustradidithis verbis: Orc*mde B Orc.t terc te s (rotundi) fant atquc vmformet , vnde (j- vaja virutrid (inmultis codicibus ficaria) dicla. j. dipf Hermolaus in hoc c Plinij loco : Centjfd v sl a cafu repen a efl insendio P trn , cernjfa m e rets cremata^i Orcam (inquit) Probuv in iilo Pcrfri verfu : Anguds c »Ho mnfdMierorc*j\mtuprtiaxva amphorte fpe- •• cit m-. O m ni n o veteribus & vinarmm Sc olearium vas crat orca; item lalgatnarium, vt in quo fici quoque, vt Plinius inquit,afleruabantur. Alijineodem Perfei ioco orcam exponuntvasaleatorium# quoco;iicčti agiratiq; tali emittuntur in tabulam aleatoriam. Alij item vas interpretantur fičlilc,lata aluo,anguftoorcacfundo,longiori collojn quam inter ktdentes puerosqui nucemmreciflfet, vi&or crat. Bcllonius Orcam Oppiano Orcvnum vocariputat,cura rit hic Thunni genus maxin*uiB. F OHMA. D E S C R I P T I O. Vm itaq: Orca a variš olearij aut vinarij fimilitudine nomen inuenerit,Rondelettus pro Orc* oftendh mat inam beluam toto corpore valde crafio Sc rotundo, extremisnon valde promi« _ nenribus & tcnuioribus.Santones Eipaulars (inquit) vocant,ab humerorum Teu potius fca- Cj ulafumlaritudine Sc craiiitudine. Aitque roftro & fiftula, pinnis&cauda Delphino fimilem effe, corpore vigeries craffiorc, potiflimum circa ventrem : dentes habere valde latos in acutum definen« tes.ferratos.Eandcm quidcm Orcam oftendit & ddetibit Bellonius,fcdin Rondeletijiconc laritudo Ere dimidia eri ad longitudincm. Bcllouij Orca longior,Dclphino rimilior,& roftro refimo eft.Craf- fa admodum corporiscompage eft,inquit Bcllonius, rdiqua quar ad nos pcrueniunt.cetacca^rartcr B Jamam facile tjccedcns; vt alteram quar minorerat) očtingcntarumlibraruraipondus, alteram* vero plus milic libras cxcedcre aliquandb viderimus, maiorem pedesamplius quamočfcodedmu ‘ * longam,craffam autem per mediani decem & amplius: alteram porrdduodecim tantum pedcslon- gam,craflamautcmpcdesfex. Ambse Delphinoita acTurfionifimiies, vtnonfolhm Marfuinino¬ men ribi viilgb vindicent, Ted Sc pro Marrione puhlice exponantur. Orca čute quari corio integitur, Cuti/l admodum 1 glabra ac politiArina, ad dorfum liuente, ad ventrem albicante. Pinnas habet vtrinque_» Cofa. vnam,purillas quidem ,rieumeorporis magnitudine conferantur,quemtdmodum oculos ctiam«, . paruos: tertiam gerit alarn (aliarn fone ) in dorfoeredariam, Delphini ac Turfiottis more, caudam lunatam,ac multum latam>vtmediani vlnam didentaexcedat. Roftro eft fimo/urfum repando: cu- cmi*. ias labriinferioristantaeftcraftitudoAtafuperiorefeiungatur,dum pifcis pronus eft,idque quadra- Zofam'. ginta truculcntisdentibus armauitnatura: quorum anterioresobturi &graciles,pofterioresacuti Sc * craffi funt. Ctctcro Delphino rimilis eft,mafculufque pudendum in medio ventre rcconditum gerit: qnbd fi vnguibus primum,deinde digitis exeras,duorum pedum Iongitudinem cxcedere compcries, in mucronem attenuatum.Farmina pars vercnda,ano vicina,muliebribusrcfpondet, adquam vtrin- quc ad duoruin digitorum interuallum ( qucmadmodum Delphino ac Turrioni) qutedam funt fora- mina,inquibusmammarum papill^ delitefeunt. Ctetcriim de interna huius pifcis anatome multa_. v&tet i** perfequerer,niri ea ad Bclphinum Sc Turrionem accederet,demptolienc tarnen, quicontraipfq- ttrM. rum formam, vnicoorbiculari globo in placenta; formam effiflus, neque vilo pačko diftin<3io rimili* eft. HačtcnusBcIIonius. Ego Bellonij 5t^Rondeletij iconcmrcliqui,hanc fufficereleiikoriratus tefi pinnis qua; iuxta caud im fhnt, & caudar iprius figura ab ijj difierat. Toto tergore atra eft, ven* ere cxalbo rofeo,ad latera fere aerulea, cartcra icon ipfa oftendit. J Nna v NATV- A De Cetis. Lib. I. 699 NATVRA. MOREŠ. B EIIonius Orcam (fuam puto) fcribit retibus captam nihilo valentiorem eflequouisaIioexi- guo pifce, pr«fertimrtcauda eius (inquit) impediatur. Pinnas enim habere nimisparuas yu\umra- comparatione fu« moliš: itaque crtm iuuarefeipfum Sc corpus fuum aliquavi mipeliercj bur. aut eiaculari nequeat, remanere infirmam>& rt diutius reti detineatur/ub aqua fuifdcari, vr & alia^ propriedi&acete,qua?pulmones habent & rdpirant. Contra Rondeletius dentibustradirBala*- namperfequi , hancq; cum mordet, veluti mugitum tauri acanibuscomprehenrt cogere edere: ita- que nautas qui pifcatus caufa in nouuin orbem nauigant , barbaros rogare, vel rt licear, imperare,ne Orcas l«dant aut venentur, quoniam harum opera Balinaš, Phocas aliafq; beluas capiunt. Orcas enim truculentis dentibus beluas alias impetentes, maris gurgites cogere relinquere, & ad litora^ confugere,illicq;fagitdstelifque alijsinterficcre.Ex quo (inquit) colligcrelicet, verumid cfle^uod de Bal«narum & Orcarum pugna 3 Plinius literis mandauit his verbis: BaUn, quam carnis immenfi 3 dentibus truculetaJrrumput ergo in fccre- g nAm ta, ac vitulos e ar um &fcetas vel etiamnum grauidas lancinant morju. , incuffapue ceu Liburni c ar um ro¬ jit is fodiunt . llU adflexum immobilcs , ad repugnandum inertes, drponderefuo onerata 3 tune quidcntj> < jrvterograues ,pariendiue poenis inualida 3 fblum auxilium nouere in altum profugere 3 &fi toto de fen- dere Oceano, Contrd Or c a occurrere laborant^(e(e(J opponere_j 3 dr cautium angujliifs trucidare , in vadu^ Vrgere 3 faxisillidere. Spe bi ant ur e a pralia ceu mati ipjb fibi trato 3 nuli is in finu ventisfiu&ibus vero ad anhelitusičluppquantosnulli turbinesvolunt . Olaus Magnus inregionum Septentrionaliumdeferi- ptione inter alia diuerfa marina monftra hanc quoque exhibet pičfuram pro Orca_, Balinam oppu- gnantc.,quam etfi ex pičlorispotius arbitrio , quam exauthorisfententia depičiam ex aliorum fimi- liumpifciumpi&urisconijcio,minirnemihi pr«tennittendam exiftimaui,vtfcilicet& Olaum often- derem in eafuiffe fententia,quod Orca Balinam pr« carteris cetis iniequatur. Orterum Orcam., / per fiftulas plurimum quoque aqu« eifundere,ex hifce Plini; verbis clari/fimelicet coIligere_.. Orca_, Cj in portu Ofiienfi vijk efl oppugnata d Claudio princtpe^. Vener at tune exxdificante e o portum,innitatrc Orc*~, it £ naufiafifs ter gor um adueclorum e G alliru , Jatianfpue Je per complures dies 3 alueum in vado falcauerat , CUud.o Ca accumulatafluftibusin tantum,vt circumagi nullo modopo([et 3 & dum faginam perfequitur> jure epp*- in littusflučhbuspropulfa 3 eminente ( alias c mineret ) dorfo multumf/per aquas čari- gnala, na vice inuerfe. Pratendi iupit Gafar plagas multiplices inter or aport us profetfufjjpfe cumpratorianis cohortibus populo Rom. JJc- ciaculum prxbuit 3 lanceas eongerente milite e nautgijs ajfultantibus , ejuorum vnumj mergi vidimus r e fiatu belua oppletum^ vndaj. N a DE k De Cetis. Lib.L 7°* DE D E L P II I N O Cap. VII. SINONIMA. E T Y M V M. E L P HI N V- Sc um in omne propemodum pifdumgenus dominetur,& notL, Q T £ n \ t TA . modo robore pnrltet, fed & formi pulchritudine & celeritate excellat, ac denique ^ mafuetudine amorcq; in omni marino genere rdiqua facile lupcretjiure omni opri¬ me merito principein locuminter cetos fibi vendicabat,necaliam obcaulam nos Balarnampr#tuiimusquamqucki vulgusiftiuimodi ingentis molisaquariliaBal«~ nasnuncupare folet.Apud Gra:cos nomen hodieque retiher,;i vuigo enim cTfAp/vac effertur, abantiquis 0 'f‘ fin minuSjDdphinulunijOuemGra:ci foAtptviezov. NegarBeiloniusin Galiicoluolibro.,quemdo e P g Ddphinoalij{quediuerfismaiispilcibusedidit, in Oceano vilum pifcem hoc nomine a pilčatori- bus agnofci, quamuis , apud c«teras plerafqtie Europa? genres Ddphini nomen audiatur: & Adria- nus Iunius Delphinum Belgice exponit Meerfvuyn, hoc eft > Pore um niarinum 5 qno nomine 5^ aGallis Oceaniaccolis vocari Ronddetiusteftatur^ciim abaccolis maris JVledirerranei Delphin vel Dauphin appdletur, & a mediterraneis populiš Becdoye,qu6d prominentiore fit r'oftro,quafi anfe- rino roftro pifcem. Briranni quoque & Armorici fcu Britones in Gallia Morhouch,idem quod Marfouin,id cit Porcum marin um fignificante vocabulo dicunt. Angiorum Porpofe ex porco T 1 O. E X cctorum genere Delphinum efteinter alios Ariftotdes quoque teftatur mquicns:Delpt>in/u ■ tnter čete nurner at ur fr anc hijs e mm c aret: ar; trtam fr pulnionem habet, itemejue fijiulam a dor- g x cetis effe fofanm animal gen trat. Et alids '-Natura omnturn maximo animahum fuperf.ua pecultarifquc_j T>elphmc,&Jt quid ahud tale in cetaceo genere vel rt litja o acjuatiUfit .vt Balena fr quacunque fislulant* gerunt .Ham fr terreslnum naturaparticipant reciptendo aere fr aquat’ltum quod aquam recipiant > (inaquadegant.) Duo eius genera circa Propontidem cognolci author eft Bellonius citante Gefnc- rO) maiores leilicet & minores: Et in Oceano Indico maiores apparere,quam in mediterraneo tefta- ■ tur ex antiquis 3 ArrianuEPhocam^hoceft Turfioni fimiiis eft, vt b Ariftotcles tradit,fed maior, & dineMc- », icomplurihus illa Ddphini genus efie exiftimatur: vt‘ minus miremur Albertum qui Phoc«nam_ rum. " £l nobis pro D.ciphino deforipfifohis verbis:Ddphinorum in mari muka funt genera.- Hocautem quod * lib. S. frequentius videtur in mari, animal eft nigra; pellis, caput habens breue,&dentesinorecontinuos b M- 6 - ficut funt molares porci. Caput enim breue Phocamar, non Ddphinoconuenit. Bellonius alias no- tasrecitat,quibus inuicem dcfterant 3 nimirumqu6d Dejphini lien compa lienc,hcpate J pulmo(ie,aeventriculo ,linguaquoq.;multolongiorcob roftri prominentiam: prarterca Ddphini dentes in inferiore maxilla femipedem longa> ferratos Sc acutos, vtrinque qua- draginta/uperioribusminoresconfpicies. Turfionis veroobtufioresin Iatumfediifundunt,vtin pe- Gandi. cudum amerioribus inciforijs cernere eft. Cauda etiam lunata Delphinis apparet, Turfionibus la- ciniata J magifque quadrangula. Denique Delphinus vt plurimum gracilior eft,magisramen Car- »ofus, actninutpinguis. Quod modo adformam & deferiptionem Delphini attinet, Rondeledus ifibgenufrimdcuminternas } tumexternas partes enumerauitac defcripfit 3 fedciim muk«c*arumq; .M Nnn 3 vfus 7 oz Vijfsis Aklrouandl K” e -^* # y flJS ^‘squoquicctis fintcommunes,ftosindefcrfptfone cetorum in$encredfeijsegttnus. Bel- £ ir , on 'j Si ' i 1 ait>< ? ta ^ SCiie putant Delphinos,quaksin antiquis marmonbus & numifmatis qualo »j fr/«/ * n. C e i? ,n p lur> ^ c P ,i - t ' );> VJ dent,hocpft y repandodorfo incuruosatquc inflexos: id enim (inquit) 3C ua , ! a . 0U ' 0 c ^ cc ’ [ potiiis , quam vtaliqua nos ad id credendum rano adducere pingi uente tctnpeftate,dum faitantes Dcdphini atque ab undis exilienres 5 in mare pržrapircs teni confpiciuntur, noftros oculosfallere folere , atque incuruimi quiddam pr* Ddphini duoincuruidorfo repandc ejtantiqpilHmo pumifinate , Gefner. feferre : fed e;mtiogeometrica,quaocuIus ob morus celcritatem plerumquc decipitur,quema c orpo e tes&falientes,fiuc pikesinkquentes venando, fiue nauigia coinitantes,pkrunque taks appare- ejie vida rcaibitrarnr, pra krtim cum capite prominent«_> ( kepius autememergit &effcrt caput nccellita- i»t. te refpirationis, aut etiain admiratione circumlpickndiaudicndke aliquid ) mox eorurfus in gur- gitem fertur pronus, vrinatori fe deinergenti fimilis, Vnde <5^ xe/3/r«r5fpaeum Oppianocogno* m n iti,^ dpnvrii * apud Homeruuv-, alios vrinatorem , alios Ddphinum interpretari. Par* tun igitur hanc Dciphmi vrimntis agilrutem geftum, partim quia viuacior elegantiorquc^ huiu/iq.odi dus figura, quarp fimp!ex& rečta vkkb.ttur, curuutn hocanimai pičtores & ftaruarioS b expredfifle, Quamobrcm Sc b Poetaspiftorum excmplo curuos Delphinos dixifle putandum efl> p , Ouidilis ; - Nec (eptper . c orporetp, & freffoP>in fertendentem habet »vtboues. Slintautcm tcltes tefte Plinio pradongi. Faanine tefte eodembinas M mm z in ima aluopnpiHastantumgerunt, n ec euidentes,& pauilo in bblkjuum porre&as. Sed Arifto- teks j cimi mammas luas non parte iuperiore, fed prope genitale dixiflet continere ,papillas qua- drupedum modoconfpicuashabere negat, fed velur alueolos quofdam humoris duos elfe ait, vtro- quedelatere ftngularem, equibuslac (inquit) fluit,quod ore catulorum fe&antium parentertu, cxcipnur 3 idqueiam anonnullis perlpečtum eft. Vulua ceruicem palmum vnum longam habet: Vuha,. cadtinde in r;urtosduosdiftribuitur 3 vcluti in quadrupedibusterrenis videre eft: teftes ad vteri cor¬ nua poftti, pudendum inter vmbiiicum St podicem. Fclle caret, idque folus inter ea qua?pulmonem ftabent, & marc cxcipiunt. 7dtumur id Ariftoteles & PliniuSv • L O C V S. O Ppianus Delphinos & circa faxofa iitora & in alto pelagodegVre fcribic, & nufquam mare f ne Delphinis efte.Apparctq 11 e omninoomnium mariumpifcem efte 3 nam & in Ponto, Q mn \ um vbi n ullum animalnecejl, necintrat pifeibus malcficum, Deiphinifunt-, vtteftatur Ari- inar \um pi- ftoteles,inquicns : ovSiv *sv? iv rej n6ffa3-»f>tcv %%co dt^epivoe; -p&mdivnsjioc eft 3 in Ponto nulla fera fcem c[je. eft pr ar ter Delphinos & Phoearnas: ouamuis Piinium aliter fenftfte vel legi (Te appareat, vt pote qui vertit: InPontumnulla intrat bejliapifcibus malejlcaprster Fitulos cr paruos Delphinos. Vbi rurfus proparuos paucosreponerem ex Ammiano 3 qui qurxjue tradit nullam bcluam immeare Ponro ini— micam pifeibus 3 cxtraquam paucos (inquit) Delphinos 3 quamuis Hermolaus Ammianum potius ex I luuo reftituendum cenfeat, veriim & Oppianus de Ponto E vindefip metuJHpantur m dlgdi Necpritts emerji (emergunt forte) qudm fummaper xquora fleuus Emicet i&vijis malit cer tare cariniš. Ad eundem impetum ac grallationem quoque refpcxit 3 Silins, inquiens: - rabidi ceu belua ponti * P er longumftereli adpafius taci at aprafondo Cum proč ul infiuciu pifcem male fiaucid vidih A e Jiuat 3 (jr lujlrans nantem fubgurgite pradam, Abjorbet latepermtxtum pije ib us aquor- Fifa vdere. Vifus enim ipfi acutiifunus,ita vt pifcem etiam fublapide, vel in cauernaaliqua latitantem ab eo vi* deri Oppianus referat. Ciim itaque in pifcium nationes it^ dominetur, vt ne intueri ipfum.ne dum appropinquareadipfum audeant, Ariftoteles to Bnpior , Plinius maleficam beftiam nominarunt. iidem velocitateomnia animaliafupcrare te kontur.Velocfoimumomniumanimalium (inquit Plinius) nonfblum mannorum>Delphintts efi>ocyorvolucre>ocyor telo : Nam cum farne concttati fogient c m sta vada ima pifcemfoiutiusJpintum contmuere , vt arcu c m fot ad refptrandum ernicant: t ant a J vi enih#*** vtplerunquevelanauiumtranfuolentfhltu.\<\tm ex b Ariftotele recitat Aelianus, additq; Sc caufam-' conari adferre huiufmodi: Quemadmodum enim vrinatores animam continent, fic illum primiim-* fpiritumeom primere, deindecorpus ficutfagittam neruo expulfamiaculari:nam fpiritus (ait) in " t l>b.y-Hi JI. tuscomprd!us,& illum Sc vrinatorescompellit ac iaculatur. c Philofophi verbafunt: Omninmtu>* cap .4 8 . aquatilinm tum terrejlrium animalium velocifotmi mihi videntur effe Delphini: Superfiliunt enim nddt‘ giorum magnorum malo s: quod mauime faciunt , cum pifcem quempiam cibi caufa perfiquuntur: t# n enim ft isfogtt,adfundum vfquefarna vrgente wfiequuntur: quodfi longiorfoerit reuerfio(piritum cfoti nent, quaf fpatium apudfe reputantes,(jr conuerfifagitta modo feruntur , celerrimt itineris longitudin* mj ^ etnetiri vole nt e s reppirandi caufa , quo tmpetu nauigiorum , qu,t forte Ulicfoerint , malo s fuperant • ide m vrinatores faciunt } c umf in profondum demtfirunt: pr o vir ib us enim conuerfi , cmsius efferu fi, ( i * £quorum vtjpirent . Oppianus quoque admirabilem lune velocitatcm , vclociftimis anitnalibus a/limilm» lfl " Jbererortm quicnsequis Iberis velociifimisfolamforte Aquilam aut Circum in aere volantem , aut in aquis°^ velocitas. tantem DelphinUm contendere polfe. Eandemque Bellonius feipfum in mari obferuaife feribit nauem pleno velo Sc ventis fecundis ocyiiime inuečhun, Delphinos celeritate vincentcs animadu eI ^ tifle tradit. Hic vero velociratiscaufam effe exiftimat non pinnas,qua? (inquit) ad tanti corporis m° lem exigua? funt,fed corporis duntaxat pondus,nam (i pinnarum (inquit) magnitudo protnoU cr velocitatum, Hirundinem pifcem paruutn , cuius pinna; tamen nihilo quam Delphini minores iu * celefiorcm effe oporteret: ca?teriim rediius vires & corporis robur,agilitatemque tam celeris natat ^ caufam ftatuiflet: coniunxi autem robori agilitatcm,quoniam illud per fe fufficcre non videtur» accedat agilitas,qua? fimul cum robore in tendinibus & neruis maxime potita eft. Sicuti ver°5 a ^ citus veloxq^ natatusad pifces perfequcndosiplis eft vtiliflimus, ita contra nonnunquam pc rrl) j| eisadfert,idqu6dpotiftiminnaccidit,cum velociores pifces,vt Mugiles perfequuntur:ciim e . citatum curfuminhiberc non poflimt,in terram vfque ftepenumeroimpelluntur, &prada h 0 * 11 .- j„ ftunt. Ariftoteles & Plinius interdum inccrta de caufa in terram dferri feribunt. Sunt qui id ^ c l’^ tur^ dtfiderio facere eoscredunt^uafi nefas effe Delphini putent, maris regem infepulrum P IU - £ fcere aut pifcium efcam fieri. Cieterum vel afiloinfeftati id faciunt,id quod Rondeletius obiet u>a in vnoqui in litore iaccbat.velciim nimio ftrepitu pifcatorum cis infidiantium grauantur, vt nl ; k -J i lib. 9 . cap. teles fcnbit. d Plinius tellure tadas mori ait,apparetque veterum plerofque ita ccnfuifl’e,naai Sc i ~ 8. diusinquit: . , motu puodam mirabiliter compofto cjmetem captans. Sed clarius Ariitotdcs, Edita per fumma atjueris fiflula.refpirationis caufiformiunt: & iam Delphinum fiertcntem etiam nortmilli audiue - re. Id c m coniugatim marescum farminisdegere fcripfit. ApudPlinium cimi ait: agunt veri contu- ^ vt nullomodoabfterreri, ne ičtibus qu:dem,aut diuelii ab eoqueat: itaq; f mul cum filiocapitur & C occiditur. Hinc longemaiorcm''Delphiniinfobolemamoremquammulierum t Aelianusoften- *lib. i. cap. dit,quandoquidemillimortuo natofuperuiuere nolunt,ha?verodicet hberorum fuorum ftudiobe lS - fint,moxmitigatatrillitia,in dolorisobliuionem veniunt. Non min.oremerga parentes pietatemu p ieus er ^ cffe aiunt: Tradit Ioan. Tzetzes eos fenio confedtos alere, & natationem ipforum corporis fui nifu p art ntes. promouere. Qii.in totam fuam nationem miro profequunturarpore > cuius Thracia? vrbs,cui noinen Amor Aenos eftjprarclarum teftimonium dare idem e Aclianus refert,nam cum forteeucnifler, DeJphinus fuum genus. vtvulnere accepto, non mortiicro quidem, fed fanguinem mittenticaperetur,rcliquosnon compre- s lib s cap. ticnfoSjidipfum vtfenferunt,rnaximisfaltibusad portum gregatim prolečtos,probe ftudium fuum 6 * captiuonauafTe tradit: pifcatoresigiturde fuis periculis pertimefcentes,captiuum defcruille. Itaque DeJphinosnatu maiores,tanquam focium quendam homines genere fecotitingentem, fic triftes perrexijseillum comitari& magnoftudio fubleuare,cum vel hominesipficum intimis & nccefsa- rijsinfelicibusfuis ftudium & curam (inquit) perraro communicare foliti fint. Simile quid etiam- recitat Arilloteles inquicns : Eertur etiam belphino apudCariam captt atejue faucio -fmgentem reli- **/»& 9 H'$. fluor um multitudincm conuemffe adportum , immoratamquc doneč pifiat or dinnfrit e um quern c e per ati cap. 4 7. tumomnesfmulrecept«captiuoredijjfc. Alicubiconfpečlum quoque efseferibit Delphinorum gre- t> gem,maicrum&minorumprornilcuurmpoftquemduoquidam paullopoft viderentur Delphinu- lum defundlum labemem in imum fubire, & in fumma pelagi dorfo euehere,quafi miferantes, no . abaliquabeluadeuoraretur. Aelianusvero eundem 1 Ariftotelem tefteipciransjDelphnini (in- ' llb,l 6 f' . quit) etiammortuorummemoriam nonabijciunt,& eosquibufcum conluetudinem viuishabue- C ^ or , UO a rant 3 extinčiosquoquenondderunt. Itaque fuigeneris cadauera fubeuntcs,ad fummamaquam f p e liunt. alieuant :tum adeontinentem ( velutfiinere) illosefferentes,hominibusipfoslfepelicndos tradunt: verofcquiturmagna Delphinorum multitudo ,tanquam funeri operam dantium, atque in ex- tindoshonorcmccnferentium,autcerteeosabimpetualiarumbeluarumne deuorcntur,defenden- tium.Oppianus vero mortem fuam prarfagire eosdicit,& ad littusfe reciperc, vt in terra cxpirent, & vej abhominealiquo, vel indučla marisa:ftu arena fepeliantur ,ne principem marinorum animan- tium infepultum iacere quifpiam videat. lam vero vt fuorum cadauerum curam habent, ita & hu- »anainhumataQfienon patiuntur. Pluribus enim Piutarchus in conuiuio feptem fapientum tradit Mdiodi alatronibus interempti cadauer, cum in mare iniiceremur,a Delphini« fuiceprum «Stad 708 Vlyfsis Aldrouandi Kbium Sc Molycn’am exportatum fuiflc. Quod k verum ek, nccillud miritm eke debet, ot/ d F’«- H nius feribitjDelphinum hominis amieum animal cfie, nec hominem expauefcere vt alicnum 5 obu:am J-J- minit,-* nau *§'j s venire, alludcre exukantem,certarc ctiam> & quamuisplena pmerire vda^. Elcganter bomo tft, Ouidius: ^ ^ , r . arak hm tfft V udi j dantfaltus , multaj ajpergine r or ant, Emerguntj it er um, rede mu tj., fub atfttera rurjj k _ lnj chori ludunt [peciem , lafiiuaj iaclant C or por a : gr acccptum pat ulit mar e kat ib tu efjiant* ■ lib.vtra-i k piutarchusgratam Dijs Delphini humanitatem putat 3 quodfolus hominem hocquidcm animal. nominediligit,quia kthomo 3 cum esterorum qua?perconrinentem degunt, veinulluni, vel op* tnanfuetiorafunctantum 3 canis 3 cquus 3 elephas nutricatoresmodo & familiarescolant fuos: Sc m- rundinesdum vmbra & opportunitate necekariapotiantur, commigrant cohabitantque nobis, pet ca»tera hominem velut bekiam fugere & auerfari foleant. Delphinis vero longe quam esete ris k' cuS illa fummis Philofophorum tantoperedekderata,fordibus omnibus,omni fraude carensamicit:a-» folis cum homine natura intercedat. Nam qui haud vllius vila in re mortalis opus habent opsra 3 be- nigniomnibus 3 omnibus amici 3 ctiam opem tulere (inquit) multis. Scribit Belionius nautis fonuifc- aliquem, fibilumue cdentibus 3 diutius circa naues inamorari 3 cumq; ad naues accedunt, fonituifl-* ^ euidentem ex kkulis earum propter refpirationem muko tempore fuppreflam audiri. Eodemquo referente hodieque perfuako qua?dam vulgaris ek non inter Gr#cos foium, fed Italos quoque,pr^ Čar Delphi. fErtim Venetosnautas 3 kquifquam coorta tempekate innaui ipforum inueniretur 3 quialiquando * U 'nibusnon occ * c ^ 1 ^ ct ,°mriesc:ircumq u aqiDclphinoscoilečbum iri , vtnaui pernitiem moliantur# TccidaLr ” * n v k?onetn eius qui Dclphinum peremiket. Itaqj religiose eislardendisaut ctiam k aliusinteremc* ritjin cibo futnendis abkinent. Contraverd,homines eorum generi innoxios ab iplis amari putanh ideoque comitari cos naues.,pra?fertim in periculis a tempekate 3 vt k opus eifet,naufragos feruarenr. Vulguspifcatorumait Dclphinum Balina? comitcm efle Sc iter pr^monkrare } quod veteres MU' , . fculotribuerunt. Quam opinionem inde oitam arbitratur Rondeletius, quod vbi Balama? funt,ib 1 ker a * n * Delphini & Lamia? (Canes)frequentesfint,aquibus Balina 5 dilaccrantur. Qupmodo vero D c '* 'jtrd**™ 9 pbininauigationis duccsfe prabuerintjillukres narranturhikoria? a Plutarcho his verbis : Ditty nn * ‘ lib.Ftra Diana Jr Delfhinij Apclhnis ara templaque per G r.eeiam malt a pajfimJant. Enimuero quetn locum tfj iJ animal. Jibi de us pecuharcm elegit, e um Crctenfium poji eri Delphmo duce tenuerunt . Neque enim quodfabulttrj* 1 . Naulgatio quidam ,fumpta Delphini fpecie de us ipfi,Jed ab ipfo Delphinas mijfus perji mar e curfum dirigent, cUjf c n) niscomites perduxit Cjrrbam.j- lis etiamquibus a Ptolomeo Sotere Stnopi relidiit^Serapidis (J Dionyfq reuehendi q gotium datum fuerat, •verusrum rji pr at er animifententiamjupra Male um abreptis Jr iam a dextra Ve- 0 ponnefum habentihus ,ac ob idper tur bat is triHibufrjue^:, Delphimim ant e proram conJbečlurrLs narrarki •velutivocantem,ac ducetn Je injlationem qttandam lem c ur Jr prabentem: illos nerode m a tam licitos tantijper pr mat ant em ,viamque monjlratem fecutos, dum consUtuerenmr Cirrha. Habere k C:l1 cum pifcatoribusfodetatem crcduntur. Refert Oppianus ex Gillij ver/ione lefe audiuifle pifcatot^ Euboicorum hominumpariter^quaIiterque cum Delphinis pifces quos ceperint.communicare ‘ ' r huiufmodi autem pifcationem tempekatum quietem opus eke: id quod ii acciderit, tlim de pr laternas quafdam pifcatores fufpendere,qua- etli intra fe ignem habeant,fic tarnen lucern tranu 11 ^' tcre,vtignis quidem obtegatur, lumen vero transluccat, pifeibus fplcndor timorem fadat, Sc unolZ’ kiam afteratjideoque infidiarum ignoratione obkupefcentes quid k velit quod videnr,appropi n d Ll3 rcaggredi jCaufam tantam fuitimoriscognofccrc kudentes. Huiusrei confideratione perterrito » aut faxum quoddam kare frequentes cum tremore & metu, autad litus impulfos cxilire, kc obl & pcfa&os, vt dc carlo tačli eke videantur, facileque iam kt tridente percutere. Delphinos cinn ig^f s a pifcatoribus incendi animaducrtunt,feipfos katim ad fubkdium ijs ferendum comparare. k c . quidemfenkm &pedetentim remigare :eosvero formidine extcrrentes impellere pifces, eorl \ t -l, ^ efFugiareprimere,neelabiqueant: Eos igitur & ex Dclphinorum natatu & pifcatorum nevndiqfin angukiascompu]fos } qu6dfcntiant kbi npliumextanti$augukijsexitumpater e v c cokare&manere:hinceftici,vteorummagnusnumeruscapiatur- At chm Delphini velut ie P tentes communis 3 a bo ris rcniunerationem kbi debitam ex illa pifcatione,eo procedunt.Qujbus P r aujdliatoribus k cum kde & grato animo pifcatores xquabilitatcm dikribuant,perfuafum hi» beri, qui in re maritima verfantur,rurfus ad pifcandum,etiamk minus inuitentur,adiutores fot c • autem pifcatore s pravdam cum his communicare omiferint, hokes experiri, quos antea anl * coS ‘ t buerant.Qoniodo &in Mugilibuscapiendisin Narbonenk Galliahominibus fefe focios exPlinioin Mugilumhikoriarecitauimus. Caitcrum quamuis Delphinos pifcatoribusauxihu Non fueptc p erre tan q Uam de indukria verikmile quidem viden polkt 3 cum ingenio'intelle<5luq; carere nuni ingemojed vjdcamur 3 vt medo okendetur 3 nihilominus Belionius fortuito id euenire exikimat 3 diuerks in fcamibJs CIS ^ portu^us maris harc obferuake feribens, & cum amico quodam fuo homine indukrio te}* anxiiisri. diuerks infulis Hlyrj> aut Gratd« magna cum voluptate fpetkaffe Dclphinos 3 qui modo g r£ g^ tJfCA-, Souttas chm pifca¬ toribus. De Cetis. Lib.I. ;op A modo bimbmas & fa?mina coniugati venantes 3 poflquam minores pifcesex diuerfispaitibus maris, vbi liberius vagabantur>in anguftiam aliquam, autlocum minusprofundu complures compuliflent, impetu tandem in eos graffari 3 & obuijs quibufq; promifeue palci Qupd fi in coferetos Celcrinorum aut Sardinarum gregresinciderint 3 immodicahelluatione 3 capita tantiun expetetes 3 reliquo corpore neglečlo 3 detrimentum ingens populando afferre : Itaq> magnum fepe confečtorum pifcium nume- rumin gquore fluitare.Efle quiirruentis Delphini impetu confternati perplexiq> in aerem quantum poffunt 3 exiliant,vnde tam denfo agmine in mare relabantur, vt pluuiam repra?fentent: itaq;partim ab auibus Laris & ali js qui turmalina Delphinosfequucur 3 deuorari in aere 3 partim in mari a Delphi* nis:partim etiam fi pifcatores adfint 3 vel manibus vel retibus capi.Sic Delphinos venari mane 3 vt ien- taculum fibi parent, fic in meridie 3 vt prandeant, fic vefperi, vt ca?nent 3 totos fere dies venando occu- patos.Quamobrem non temere a pifcatoribus amari 3 quoniam pifces vndequaque in retiaipforum_> compellunt.Pro quo beneficiohancgratlam eisrependere pifcatores 3 quod nunquam eosoffendutj & retibus etiam inclufos liberant: in Gra?cia videlicet 3 & ijslocis,vbi Delphinis vefci religio eft. J: un* dem veroamorčquem erganosacpotiifimu pueroshabent.diuerfe veteru fine hiftorieliiie figme- ta-indicant. Hinc hpoc iffig & rratjihpa.g-iit; & ®/AaV$p«7ro?cognominatur,& a multis etiafrater homi- & nis:Nec aliam ob caufam homines aliquandofuiffedicutur 3 & a Dionyfioin pifces mutati 3 vt Oppia- nus fabulatur. Fit vero etiam quod inde male apud aliquos audiant. Socion enim Philofoph us ait 3 Delphinum adulatorem effe 3 qui nimirum ciborum reliquijs 3 qua? a nauigantibus affatim in m aro proijciuntur 3 alledicomiterq; accepti faturatiqi natantes quamdiu affatim vndafubeft acfuppetit, officiosecomitantur,inficcum verdlictusnunquam excedunt. Sicadulatoresquamdiu tranquillitas aifulgeppermanent, amicosin hoc vita? curfu dum planafaciliaque & profpera omnia funt, adeunt, deducunt 3 colunt:cimi verofcrupeadifficiliaq;accidcrint 3 flatim abfcedunt. Scribit Pliniusnomam Simonis omnes miro modo agnofcere 3 malleq- fic appellari 3 quod quidem ipfum non effe fabulam^ Gillius feexpertum eife afferit.,cum ad Antipolim vrbem prouincia? Narbonenfis nauigaret,& Del* phinum vei lpnginquointerualloc6tcnta voce Simoncm appellaret: confcftiin enim propc acceffif- ie 3 vt manibus (inquit) attingere potuiffem. Atqui longe maius eft 3 quod de intclligendi prudenda^ eorum Aelianus narrat 3 videlicet fimul vt in retia Delphinus incidit 3 fiati m. primd quidem quiete & libere manere,neque omnino fugere me mi ni (le, fed & epulari & alios fecum captos depufch & tan* quam huicindičtum e/Tetconuiuium 3 ex ijs exfaturari. Deinde ciim fe extrahi 3 atque ad litus appro- pinquare intelIigit,dentibus,lacerato reti 3 e feruitute Iiberari. lam fi quando pifcatores pofteaq nam G capciui Delphini nares holofchoenoiunco traiecerint:quodam obfequio atq; indulgetia eum ex po- teftate idcirco demittat 3 feruituteq; liberent 3 vt hac notionis nota inufta 3 fi iterum capiatur, aptiora det indicia,fe alias captuni & feruatum fuiffe: eum velutindiciu & notam priftina? captinitatis veritum, non amplius adfagenam appropinquare.Eandem quidcm etiam prudentiam recitat m Plutarchus, fed quod fi fuga euadere priinum eaptonon datur,pericuii tame nihil effe aitriunco quippe circacol- lum infito fi gn ar e 3 d i m i 1 1 e r e q; rurfus : deprchenfum p o (te a verberibus/utura? cicatridbus agnitum, caftigare:fed hoc raro accideremam venia data,vitaq;.fimul reftituta 3 plerofq; omnes in pofteru con- tinere fe 3 ac ab iniuria faceffere. Cfterum non tam ob religidnem 3 quod hominum ftudioii funt 3 vt di- rftumcft 3 parcereeispifcatoresconijcio 3 quam quod miferarione fletus eorum tangantur Acaptis enim tanti fletus gcmitufqj fiunt 3 vt eum in naui 3 vbi permulti Delphini tenebatur 3 pernodiare inejuit Gillius) mihi acerbiffimum doloreminufferint. adeoeosaiiimaduertihumano gemitu &lamenta- tione & magna lachrymarum vifuamconditionem deplorare, vt ego huiufmodi pifcium miferi- lericordialachrymas tenere non potuerim : vt proximum J quemmagisgemerc fentiebam,dormien- te pifcatore in mare abiecerim: malui’cnim lredere pifcatorem 3 quam mihi ad pedes flratum 3 quafi ^ fupplicantem non fubleuare, fed nihil promoui hoc abiečlo 3 relkjui alij magis magifq( gcmitum au- - xerunt 3 vt nonobfcuris fignis mihi viderenturpeterefimilem liberationem. Itaq- I totam nodtem in_ acerbiffimo lučhi verfatus fum.Quemadmodu itaqj capd ploratu omnia mifcent, ita eum liberi fun & fui iuris cantumulceri prtrter Plinium nulli non alij veterum teftantur, ac potilfimum Arionis hi- ftoriaquam mox fuo loco tecitabittius:>extatq; Philippi cuiufdam carmen Gra?cuminter epigram mata de lufdnia 3 qua’ boreamitigiens 3 ciun per mare volaret,Delphini dorfo fufcepta večlag^ fit,& illum nantem earminibus fuis delečlarit 3 vt vel hoc hiftorise Arionis fidem faciat. " Plutarchus vero quiamuficam Delphinus amat,verifimile cffeaitcharum effe Apollinij&hacguideminrePmda tum conferentem, non Delphinum 3 (inquit) abditum elici *• pUcidopontt ptlago Exciuit amabile tibi& melos . Ne vero qui$ cantu moueri eum putet 3 fed poetarum figmenta effe, Gefnerus Angli cuiufdam exi- ^tite eruditionis viri teftimonium citat, qui gregem Delphinorum ad buccinam fe erigentium 3 ali- Ruando fibi vifum in ora Angli« affirmaret. Ooo JETAS, Simonu no- menagno- [ccrc. 1 lih. n. cap' i2. Pfudentia. m lih. V tret animal. Fletus mi- fericordiam miuet. Cantu & muftea ob leciari. " lib. Ftra animal - 714 Vljfsis Aldrouandi /E T A S. COITVS. PA RTVS. £ V ita Delphinislonga. Quidam enimPJinio & Alberto teftantibustricenisannisviuunt. id quodiliecognitumfui/fetradit,pra?cifa apifcatoribus cauda,vtquositareddidilfentmari, captositem cognofcerent,&fpacium temporis fcirent.Huius longamitatis caufam Arifto- telcs efse voluir,quod fine felle pifcis eft. Proles celeriter adolefcir,quippe qup annis decem adfum- mam perueniat magnitudinem vt idem tradic Ariftoteles.Coitus eorum humano fimilis ,vt Ronde- Ictius vidit, & Oppianus reftatur inquiens • AiAtptvtg avJpiosiv o/udg ydfjt,ov ivruu ovtttf* Qn x periphraftic«$ euertit interpres: infaciem ver ji dulce s celebrant hymen• ac pau/o dtutius.Rcliquomm quoq;cetorum modo £aofoxoc cit, hoc eft animal parit,necrede a Pii- Vina pure- nio kript n m c tl pilo carcntium duo ornnino animal'pariunt ^Delphinus & vtpera , nam omnes cetos viui* uiparos eise certo certius ek,idq; vel ipfe alias teftatur:neqi etiam rede partus Delphini cum viperg p.ucu comparatui ,lurc enim ex ouo intus cocepto animal exdudit, idq; cum cartilagineis plerifq; co- mune habcr,cum Delphinus,cetiq>omnes,foetum ex femineconceptum abfq;ouoperfedum inlu- r /; , ? ccmedant. Geftar vcerodecem menfibus,vt P Ariftoteles teftaturdingulos vnopartu, interdum& , . J ‘‘ binos edit.Parit«rftate,nec vilo aliotemporc,vtredefcriplit Philofophus, vnde hunc Plinijlocum-: o t,r.do & Aguntvereconiugia>pariuntcatulosdecimomenJe->attiuotempore , Rondeletius corrumptumefseaf* pto:parin. kritinam ti vere Delphini (inquit) cum feminis commifceantur gerantq; vterum decem menfibus, qui fieri potek,vtikate pariant ? Cumitaq; foetum aIiquando vere extraxifset, rurfusqj fa?minam Delphinum alrer.nn Odobri mefe difsecuifset & in huius vtero tum primiim formari foetus cceptos inuenifset,hinc c tiki putat,eum quem fere perfedum vere compererat proximae aeftatis inido in lu¬ cern edi opoi tuilse: alrcrum inido autumni conceptum decem menfibus pok , nimirum a^ftate, gi- gnendu fbrc,idcoqi Plinijlocum mendofum efse exiftimat:neq; ipfum intellexifse Delphinos veris Q tempore coire,tum moxliibiurigat decimo menfecatulos parere, aftiuo tempore: legedumq; Agut vera coiugu. hgo fapr.t vere legi,nec bene puto Rondel. id Pliniupro anni tempore id vocabalu po* ‘ fuiiTc ptitat. l un vero in omnibus fere Plinij codicibus legitur fere. Chorio,amnio, allantoide tunicis icerus in v terc inuoiuitur,fanguine nutriturper venas vmbilicales, fpiritu per arterias eafdemtrahit. C ur miiltk Vt coeet. - V O X. E . iJphinis (inquit Plinius) provoce gemitut cjl> humano fimilis. Nos quantopeie capti gemanf, S fupra cx Gillio diximus.Rondeletius ftridorem ederc feribit, vocifq; nonnihil, quiaafpera “ arteriam & pulmones habet, & linguam mobilem, quod vtintelligerent ftudiofi,exertatn in pidura exprekt.Quod fi vcroreclamet aliquisex Ariftotele vnaque cum Plinio ipfum errare,de z Delphini lingua hac feribente: linguaesl his contranaturam acjuaultum mobilu^breuts atq ; laba>hat H necjiit Lbrapvt articulatam vocempopt edere : refpondet, cum qui Ariftotelis contextum propius in- fpexe'nt,hunc fibi Plinioq; minimeaduerfari intelledurum facile.Etenim Ariftoteles (inquit) coca¬ pi c e oueniurus,qua? animalia voccm,qualocutionem,quiB fonum aliquem fiuc ftrepitu edunt,fub- tiliter h?c omnia difiinxit: vt vox a pharynge & pulmonibus pendeat,vt quibus pulmo dcfit,ijs nulJa voci-. emittenda?fitfacultas,locutio vero non nifivoci> perlinguamexplanadofit:quamobremqux linguam non habent,aut d7roM\v/a.tvbM i id ek,non liberam & folutam,ea neqj vocem emittunt,neq; P;fes vocc loquuntur,at lonos edere vel alijs partibus po/funt. Lyra igitur & Chromis fonos kridorefqj mouer, eucn es & quianeque pulmonem, neq; arteriam habenr, & Pedines quoticspcrfummahumorisnitibundife- •j/<; ,m. runtnr,quod volitare dicunt, kridere fentiuntur, atque etiam marina: Hirundines qu^e lublimes voli* tant,mare non attingentes. Delphinus vero non eodem modo kridetac mutit,quo ha?c omnia, quia vocem habet ob pulmonem & arteriam :prgterea mobilem ac liberam fed non italibera&folutam> vt voci ardculatte & locutioniekcrenda: fatis clfe poifit.Quare non negat Ariftoteles Delphinum linguam De Cetis. Lib. I. 7 ii A Imguantmobilen habere,fcd nor.ita mobilem & folutam, vt vocem articuteam cfferre poffit. eft cdpKn«- enim breuis,vtait Piinius.Atq;hunceife germanum AriftpteJis icnfuin con uma J x p ~ rim 1 ■ monio.cuius paulB polih*C tet vcrba: ,«riv,c*,erafi* «*'«"" «SS ttiamlingu*fumimpolemes,&ej uidemimperfetthdrfcrohneuaabfoiuuptur.itei^p ^ cxcr l 4«.Pucm .g«ur lingua no dcefl,neq; adh»« cft,fed potcft: fcd nondun, ital.bcra,vt vocem diftinač ar t icul,at C c 1; enuncurc pollmt.Ita Delfh rat ta„ c(Uata:,mobilis,qua; modo exeri,modo condi po:i:r,no:i hiErcns palaro, ncque .o e - ’ . foluta.vtvocemexplanateetierrequeant.Porronequelabianeqipalatum cameratum..a >q locutioni conferunt. H^cille: r S Y M P A T HI A. ANTIPATHIA. ‘ Tf "TT Abet Delphinus quibuicum ditfidet, habet quibufcum amicitiam puandam in- man gcut- . I—I Balama? inirnicum eifelegimus apud Phi}e.n,&apud Aelianain Giliij mterpretatione, .ed JL JL innoftris Gra?cisčodicibus,non de Delphino,fedde Ihunno idfcribitur,nimirum c ' c E Taprobancn permultas:Balamas Thunnisinfidiarh&fortehaudtemCre Delpbmos qaoqj Thrfib ^ ^ mimicos effe dieemus,id enim de Pompilo qui cx Thunnotum general faJnetn coimv.lt s pilcis au . tradit ^ Athcnarus ex Pancrate,necnonidetn r Adianus his verb \s\Vompilum hofhliodto Dep^ mtf / , quuntur^neu hoc ipfurn tamen impttne faciunt . C. um enim. huncgufLmerunt, dtjt rutiantur cout. t itn r /jfc t j. continuo :&quodfurore mflamrnatt confijlere non ejuemt: uicirco in Utora expelluntur at^fiuctuji <. A Ci? . tj. a cornicibut marinu g*uffyexeduntur & čonfictuntur. De Amiarum cum De p. inoato , cap.if' Vero aquatilibus,fed etiam quod ime fenečtute, ime morbo .infirmis ambobus t.nta • ’ qn£ Delphim oper a fuppeditaturu , „ !*• C A P I E N D I R A T [ O. C Apiuntur Delphinidiueriimode. Retibuscapti , breui tempore ftrangulantur,inquit Ariilo- * #0)i teles,nimirumciim in vadoretentircfpirare non poflunt: nam alioqui capturam eamfacile Ke ‘ u ferunt 3 & vbiad litoraventum eftdaceratis retibus euadunt 3 vt Philesalijq; tradunt.Capiun- *’ tur Se hocmodo 3 ex codem Ariftotele, Pifcatores repente alueis vniuerfutn circundat Delphinorum gregem,indcq; obftrepentes in rnare 5 efficiunt vt territi erumpant vniuerii in litora, c tpiancurq; ten- tatograuatoqicapite,pra: ftrepitusinfliebi nimietate. Atque hoc rortailis Piiniusdicerc voluic, dum-, n fenStur ait -.Captuntur attomtifonouOpvp^.oA.o vero tridente percuciantur a Thracibus 3 qui circa Byzantiu*n tridente, habitantjbarbari & immanes, docet his verbis Oppianus. Tridentem fine iaculum bifulcutn-garant, longiilimo funi annexum,quam craquillo piacidoque apparere: iubinde cnun J )e [*quorisfumma fe oftenderc refpirationiscaufa a qua vtfemper,ita&ante &poft tempeitates . ^ ^ Q 'gerjt: Sed aliud eft apparere,(inquit Gefnerus) aliud ludere & lafciuire.Hoc autem ceru tm m ^Peftatis prognoftieum eife Rondeletius quoq; aiferit:eiufq; rei caufam D. Thoma hatm re ere. B 712 VTyfsis Aldrouandi * Lt t f (jnqujt) precellaingrtiente^abima maris cenfurguntcxh/ildtiones i qt{£hyetnifotnentdfuggjrdt > K '* t*»cqnc calor cxcitatur in Delphinis' quoniam vero cahdipr opri a agiutio, i*dc contingit 3 idAnimdlcre - brittj er*mpere s acjtje o&entare . Ex quo illud eft * Plini j .* Delphini tranquillo ntdri lafcimentes,jUtttJ txqud vemunt pdrteprafdgiunt: itemJpargentes atjuam, it cm turbantes ( alias: item fpargentes aquam * Lik 1 1, turbato [ icilicet mari ] tranquillitatcm) trdnqutUitAtem; Id verum elfe affirmant pifcatores quoquc &nauta? t lam vero ciimnon foliim Delphini fed&aliaquoqueanimalia 3 dcquibusalicubi idem b Pliniusfcribit,tempeftatem pradentiant, Rondcienus arbitratur pifces inaquaaerisagitatione mu* tationeqi affici.non aliter, quam imbecilli folent & valetudinarij ob auftrinos inftantes flatus, dolo- rem in capite & articulis fentire^uod euenitijs qui cum Neapolitano morbo diu confii&ati funt 3 vel arthriticis, Sic laterum vel thoracis doloribus obnoxij Septentrionales ventos pronunciant. Lcues autem immutationes faciie ferunt,qui profpera funt valetudine 3 magifque extcrnis caulis morborunt reliltunt. V S V S IN C I B I S. A B Italis (inquit Albcrtus) Delphinusnon comeditur 3 nec cum pifcatores venantur. in no* i to /~\ ^ ro a utem mari Germania; adiacenti capitur Sc comeditur,& ideo fugit homines. Ou? 111 ^ F f. JL JL vero delicatus& pretiofuslit apud Gallos Oceaniaccolas,& quam opiparefoleat apparart> qua?qucgentes eo vefcantur, quarque abftineant, prolixe narrat BelloniusoperisGallicide pilcibus lib,i.capitibus4,j.6.7.8.&j^& Rondeletius in menfasprincipum vcnire 3 magnoqueinpretio en« in eorundem aulisfe vidilfe tradit, & fepefe id miratum elfe; cinn ferinusille udor (inquit) omnenj cibi gratiam, II qua lit, ingratiflimam reddat: ideoque folfores atque infimam plebem omnino apu« fuos ab eis abftinerc 3 vtpote maris accolas,vbi pifcium copia eft,& ad cos mitti 3 qui longius a mariab- funt,vt ad Auenionenfes & Lugdunenfes,quia cxtra mare diutius viuit, longiufquc exportaripotel* Tanes tfutt cicra putrefaftionem 3 quoniam dura eft čarne Sc corruptu non ita facili. Qualem autem fuccum gc* cornmnd* neret,& quomodo apparetur 3 in antiballomenis di&um eft, Partes qu* magis commendanturin hoc m- ceto } funthepar&lingua. Heparteneraquidem eftfubftantiaied malumfuccumgignit. Lingua* autem tenerior & pinguior 3 atque hepati prafterenda. Cardanus vifceranon folum faporc, fed ^ odorc quali viol« commendari feribit. Fbi c tur tt fi iecur Delphi 01 ante acceljfiones deguftetur, Quidam id in fičlili torrent 3 donec pinguedo limilitudinc olei fluat,q u ° fe perungunt. Idem adeps medetur hydropicis liquatus & cum vino potus. Pmerca eodč teltcli° x " mentaacccnfa excitant vuluar ftrangulatu oppreflas. Infantium quoque gingiuis dentitionibuf^^ multiim confert Delphini cum mclle dentium cinis 3 & fi ipfo dente gingiu« tangantur; alligatufq uC idem pauores repentinos tollit. Venter cius ficcus Sc tritus in potu fpleneticos telic Kiranide * •Ut. i- Car [uri pi [te j ditli. 03 M Y S T I C A. Vi Telchlniacam hilloriam compofuit, (inquit* Achenaus) fiue Cretenlis Epini efl 1 fuerit (vt Malfirius credit) liue alius quifpiam 3 faeros pifces vocari docet Dclphi° aS Pompilos. Ha?cille,rationemcur faerihaberentur Dclphini 3 nullam reddens. OpP Kinl vero Delphinum capere nefas Sc impium fuilfe tradit i Sc quifquisceperit 3 cum vtpo te ^ impurum nequc ad deos accederc fuppliccm,neque aram attingere pie ritcqj licuifle 3 & fuos contubernales polluiflcjnec minus infeftum dijs habitum fuilfe 3 quam homicidam aliqucm • "d rationera Oppianus 3 quoniamfenfus&ingenium hominis habcantiftiufmodicete; hominemq ufi ^ ideoamoreprofequantur. Quaniobrem ipfe Thracesqui abeorum captura minime abfti« c ban * * Lih i? barbaros &immanesvocat, impietatemque grauiflimis verlibus infc&atur. Narrat b ^ t ^ eI J^ e L cJ 'n e v tu Ccranum quendam Milefiumcum fortc in pifcatores publici ritus 3 quocaptidimittcbantm3f na [utr. phinijincidiifct 3 qui captum Delphinum crant in fruftadiffečluri,pecuniafua vitam illius^cli tatem redemilfo • Erat vero in primis Ncptuno facer Delphinus 3 d^ vt idem Opp ianus quam maxime charus , co quod Amphitritcn aiiquando connubium eius, fugientem, Sc m x Klic Oralni I ififinfpm in/5 t • t; Ki MhM d K AmnkiVrifA rnnill¥ eius dC- r bus Oceani latitantcm ipli prodiderit s vbi rapta ab co Amphitrite coniux eius regin* De Cetis. Lib.I. 713 A regina fit £acha, & cam ob.caufam fummus in aquatilium genere honor Delphinis decretus: Era- tofthenes vero Delphina hominem fuifle ait 3 vtinquit Dyginus,& a Neptuno inrerlyderarelatum quod quo tempore Amphitritem vxorem ducere vellet,h*c vero cupiensconferuare virginitatem- ad Atlantafugifletplureseam quafitumdimiftflet 3 folus Delphin poftmultas peruagatasinfulas, eaminuenerit 3 pcrfuafcritque vt Neptuno nuberet. Eleganteritaque Delphinos Oppianus Z Uvo$ z^&Troio TrpoToA«?, hoceft, Iouis marini,fiue Neptuni miniftros vocat: taies enim qui nimirura c ?tera marina animalia celeritare vincit 3 & rex maris iure optimo habetur, Neptuni maris domini,mi- niftrosdfedccuit:quamobremqui Neptuno fimulacrafaciunt 3 Delphinum aut in manu,autfub pede eius confiituere videmus jd^Neptunum Jegimus fub Delphinis imagine multis in locis ac poti/fim um Suni j culium fuifle, vbi dp*f c & precibus inuocabatur,& Potrat Dcum ipfum in Delphi- Neptunu* num aliquories fe immutafte, id quod excmplo.oftendit Quidius 3 inquiens: in Delphi- J Et te (Neptunum) flauacomes frugum rnttifama mater num. Senfit eqmon , tefenfit equum crinita coLubris Mater equt volueris -fenfit Delphina ....... C*temm&Bacchoappingitur Delphinus,non foliim ob Tyrihenos inDelphinosabeoconuer- fo$,quam metamorphofim modo refenccbimus, verum etiam oboccultam vini cum marinaaqua_. CurJlaccbo S amicitiam , ciim vinurn aqua marina mixtum faciliiisconfcruetur 3 vt Columellaferibit fe ab agrico- / ,< yap /Lilv yatav, rrf’ Ji OctActco-nv p Nontemere quippeillum vnamanu Delphinum , altera rtores continere, vtpoteqni fit hineterra? dominus, inde maris. Alciatus id epigramma perip.hr afticA> s quodammodo exprcllit hoc emblem 3 * te de potentia amoris. Nudsts amor viden vt ridet,placidtemf tt*et#r ? Nec facttUs , nec qux corrmd'fleBat,bavct» Alterafled mantrumflore s gerit,altera piflenj Scilicet vt tena iura det atquc m aru Pičlores etiam amorem ,formofum adolcfcentcm pingunt, (vt notauit Ioan. 3 Tzetzes) fagittarium igniferum 3 alatum, qui manu altera.. Delphinum , ahera herbam teneat: aliseum aeri dorm nar ! , Var s i nt li ca ntes,hcrbate!rs': Delphino mari. Quamobrem Phigalenfium fimulacrum, cmtera.uiulicn j at ” perfimile pra'ter caput, quod cum corna erat equinum,adnexisdraconum & ferarum idgenusi* ein iconibuSjOelphin manufuftinebatur jcolumba veto altera, Pierius Veneris potiusquam Ceren* (vt C^lius Rhodoginus voluit) eflfe conijcit: proprerea qubd Delphinum amoris lhnulacrum ev e > tam ex hiftoria, quain ex tot Veneris fignis, ouibus id genus pifcis admouetur, conftcc: aitque " feinuenifie j ex Delphini hmulaero ctiam amorem in hmpliciorem areatem fignificari, quem p ucr “ lisartatisamaiium non vnoexploratum eft exemplo,vt non isnmcritdtotin nummis (inquit) *' c ' ±An oris fi- mulurum. phinum ccrnere fit ab alato Cupidine frarnatum, Et Veneris (tatu a s plcraihue vidimus,quibus 3 ^ Q feuiptus eft Cupido, qui vel Delphino iniideat,v e{ alio quoquo modo regat cum apprehenfuin. I C O N E S. In Eliacis. b J/n Corin- tbiacis. h lib Vira itnimal. 1 In P boči- ds. (jalli cur in infi%n\bns Deltrbinum h&bucrint. ** In com.de rebus Brito- num. I N Olympicorum carccrtnn embolo, id eft 5 roftro Delphinus arreus in canonc ercdlns viTcE^ tur, tefte 3 Paulania, &inmedio ara 3 qua:aquilamcxa’reaiislongecxten & fuper Delphinum Palaunonis. Idem circa forum Corinthi fontem fui/Te conftnnftum fcribit, »N- fuper eo Neptunu ^reum,cuiusftibpedib. Delphinusaquaemitteret:ad cuius puto irnitationen’^ dfus eft,qui in hocnoftro foro percgiinis ob operiš elegantnim ndtnirationieft. Tarentinim^ Phalanthi Lacedasmonij ftatuam , ouam DelphisdedicaruntjDelphinum effinxcre,in benchcij moriam,quoniam nimirum Phalanihum ,chm in mari naufragium feciiTet,in terram exp orr ‘ l Similiter Vlvffem aiunttefte h Plutarcho in parma & annulo ( St enfe.vtaddit Valerianus) inhb n1 ^ Delphinum habuiffe iru memoriam Tclemachi,quem puerum mari illapfum a Delphinis P crL1 '' 5 j(J narrant. Cur vero 1 ' Hefiodus in lento Herculis argenteos Delphinoscslatos fiiilTe canit, al> 3 i;i '‘ eft. Author eft idem Paufanias Tarentinosconlecralle qualda debarbaris Pcucetijjsdeciin 3S :l, . ir alia efteetiam Calvnthi opera ftatuas, firm peditum,t6m equitum: Regem item Iapygn m qui focijs Peucetijs venerac luppetias,itaelse effičlum,aeftin acie cecidifset: Imminere ci hei Tdmnta&Phaladthum Laceda?monium & non procula Phalantho Delphinum. Prius. quain c ' n ^ in Itairamappulii:-,fačtoin mari Crilsaro naufragio, in terram (inquit) aiunt exportatum I h 3 thum i Delphino'. Gallorum quoque reges Delphinum tanquam regem marinorum animaluin ^ fui$inlignibusbabent,ita vt fecunduseipoftiilialocusattribuatur: quamobrem in numis d'j lC ex auro, argento, src, pieffcuris infignjum & vexillis eius effigiem repra?lentant ,quanquam D a . fereacmonftruofam. In quanta autem exiftimatione Delphini pičlura in inhgni olimetiam u Bellonius ex eocolligit,qudd Athenatus ( apud quem nihiltalelegiputo} & Valturnus H De Cetis. L ib. I. 7'5 ^ Cfciarcm principi Ddphinatus reg ion is Ddphiniim donafle, vt eo vtcreturin%ni,qiiod at! debel* landos Gallos luppcuas ei tuiificr. Vt vero Ddphin regioninomen tecic m Gallia 3 (1 klphinatum vocant) fic filio regis primogenito-: n un hunc etiam GaJli Delphinum cognominare iolent. In di- tierfis item nummis Attgufti>Hufli/ribcrij, Domitiani & Vitcliij reprtdcncantur Delphini, necnon & in Gradis quibufdam' 3 in quibu? muko diligentius cxpre/ii funt. 6 eri bit idem Bellonius fde vidiilc numos Claudi; Ca faris ,in quibu$ fxprimitur Keptunus ctim tridente in/idens pifci J)elphini 1:mi¬ li. Sed Gefnei us rečfius Orca efpgicm e fic coni jdt 3 in nremoriam illius, quam Claudium in porcu Oftia' expugnufie fuolocodiximn$ex Plinio>& fpečfandum populo Romano exhibuifle. Sune alia numilinata Jn quibus Delphini figura confpiritur 3 quos breuitatis caufa pratereo, aliorumque iaminrcr hieroglypfiica meminimus. ft A' META M O R P H O SI S. Glaofthenes (vt inquit Higinus,)qui Nadica cofciipfit 3 de 7yrrhenis a Buccho in Delphinos conuerfis 3 aitipfbsquofdam fiuifie nauiailarios 3 qui pueruin etiainnum Liberum patrem receptum 3 vtNaxumcunifuis.cQmitibus tranfuečtum redderent rjutricibus nvmphisfpo Tyrrbeniirt prtrdarindudiinauemauerterc voluerunt 3 quod Liber fulpicatus,comites fuos iuific lymphoniam Ddpbinos canere 3 quoibnitu inaudito Tvrrheni 3 cimi vfquc adcbdelcčtarencur, vt etiam in ialratiombus ti- mutati. fcntoccupati 3 cupiditate faltandi fe inmareinfcij proiecerimt, & ibi Dclpliincs lunefačb’ : quorUm cogitationem dim Liber memorite hominum tradere vellct , vniuscfligieminterfidera collocauit. Hatcille', Delphinum mufieum fignuminca:lofadens 3 qiia?opinioinde (luxit, qui t Delphini fignum nomen ftellislit infignitus, vt Arafiinterpresait ifuuttamcnqqi dccem in eo ftellas- rccenlent. Alij m j ( p t ,, fta alitcmdicunt hunccfie Delphjnaqui Arionacitharardum ex Sicttlo mari Toenaruin tranucxit. Op- $* pianu s vero, vt Delphinorum ingepjum ,folertiamqueextoilcrct .feribit eo s pri us homines fiuifie, ^„rc. &aLiberopatre Delphinos fačtos. h'on e? o Delphtnis (olertitu effe crcatum *>uictjuam cred(.dertm > lice atji vera referre. Hi futr ant homines^atgi oppida celfk eolebant J n ta/ mo? tale s-, d/»in o nttmine Baccht Delphini in formam ver ji'fklier e per sejuor ; Hanc etiam h »manam feruant feb peli or e mentem, Ingenio celeres faclis humana {equutt(ur Conf/lia s &c>. ■ (j Eft item de Kepamo in Delphinum immutato fabula h are. Md.ntho Protci Tenis filiadepofitis veftibuslivpčdorlo Delphini inlkkns per tnare vagabatup qua re cognita Neptunusfein Delphi- MeUntbas numtransformauit,illamqucblandiendoi!U;xit,vtdorlofiuoinijderet,tranTucCtxqueinaduerfum litus fluprumobtulit. Meminit Ouidius. Et te ( Neptunum) jlaua comas fr »gum miti f ima mater Senjtt e<]uum,tefcnjit eqitum crinit$ colubris M at er ?qui yqlucris' i fenfit Delpbina Melantho. H I S T O R I C A. Elphinos Venercos Sc amafioufie finquit 3 Aulus Gollius) non modo hiftoria? veteres/cd recentes quoque m c morite decfiuant. Nam & Tub CdrTanbus in Ptiteolano mari, vt * lih. 7 '. ■Appion feriptum rdiqiiit 3 ^r aliqnotfeculisantčapud Naupadlum , vt Thophraftustradi- cap. dit 3 amatores fiagrantifiimi Dclphinorum quidam cogniti compertique Tqnt. N cc ! uc ij ^nraue- Ddpbinos i runt quod funt ibfigcnus : Ted pueros Forma liberaji , in nauiculis fiortc aut in vadišlitorum con- ain ^ m ' li Tpee^os, miriš & humanisnindisatTernut. Verba Appion is fubfcripfi eruditi viri ex Acgyptiaco- rum libro quinto,quibus& Delphini amantis & pueri noim abhorrentis conTuetudmcs, lulus, ge- frationeš, aurigationes ref e rt: eaque omnia feipfum 3 multofquo alios vidifie dicit: k* i avto; F *> ridot' Tržfii &tx 7 } ‘l** , u ” tov -roOtsuitov -j(j>UTA duv% vt , x,xt t7r 7rno-Qt vnpifiifiHzoTa. /ui%pi Tietzanriut AtHyt taMu?, , b’ af*A n Vdan rut rrd.su » IraAia 7iusct7 «y ipOuv v»yo : utvov vt' tpujo; , id eft .• Et nos quide»L» vidim m apud Pteteolos Delphinum antant em mire pHerumjnclantatum d puera acciri. [Suinetiam adna- tuns dorjdpuerum admittebat 3 it a vtpmna ac »letos velut vagina condcret 3 ne dileciumfi'bi corpus lacera- rer, receptumj, cejnitss modo inftdentemper magnttm atjuorper tri^inta ferepajfkum milja deferret . Ko~ rita igitur tota , omnifj / tah a confhiebat 3 vt pifcem umoriš caufa Veclorem pueri fpečlaret . Ad h tre adij- dtrem non minus mirandam. Poftea-> inqtiit 3 ide m ille ptter Delphino amatus^morbo affečhts obtjt fnum diem: at Ule a man s $ vbi ftpi ad litus filitum annautt 3 grguer, q»i inpnms vad& aduentum e tu s oper ir i confueue- &eipblntsf s n amati p;;iri fgpul ihrojspui tas, Fngu&ita M«- kjUčuj. 1 Vira am ksI* lafenfium monet/t. *hb.6. 05^.15. Delphinus moreno puero [pon te morimr. y\6 Vlyfsis Alcirouandi tcnfuetterat j mrftjfidmtfuit, defidevic tabuis i cxanimatufq ! c J?, f- in liter e iacens inuentus ab ijs qui vem g cognsuerant , inf ti pucri fcpuLbro httmaim ejl . Sio rcre Geli i us. Plinius rem paulo ali ter narrat. D uto Attgusle principe Delphinus Lucnmtnn Lackih nmcčiits,pauperis cuiufdam puerum ex Baiano P Mi c sle s in Itidum literarium itantem 3 c um meridiano itnmorans appellatutn eum Simonis nomine fpitu fragmenti* panis 5 quem ob idfcrcbat^a!lexijjet 5 mir o amorc dilexit. Tiger e t ref ere 3 ni res Macenatis fr Flauiani & flattij Alfi , multorumque cffet liter is mandata. fluocunquc diei tempore inclarnatus d puero> quamuis ec c k It ti s atque abdtttts ex imo aduelabat, paftufj c manuprabebat a fen far o dorfum, pinna aculcos ve lat vagina condens , reccptumque Puteolosper magnata aquor in ludum ferebat . Sirnih modo reuehensplan- busannis, doneč mor bo extmčie puerofubinde ad confuetutn locum ventitans ,trislis , fr motren tif/f/dis * ipfi quoque (quod nemo duhu are t ) defderio expirauit . A lius intra hos annos m Africo litore^j ( v erba_. lunt ei uidem Plinij^ Htpponis Diarrhytifmili modo ex honnnis manu v c fen s ,prabeufquef tradlandum f j alludens natantibus itmpoftcf\ por tans^nguent oper unči us a Flauiano Proconfitle Africtt >fr fipitttt {vt app ar uit) odoris no uit at e fulluatufjuef mil is e .ranimi , c ar uit bominum cotterfitione } vt in i uri rti fuga t us ->per aliquot men fes, mox in eodem miraculofuit, Initma po te H at um in hojfitales 3 ( alias in ho* ipites 3 DelethampiuslcgitinhofpitdleSjhoceft (inquit) Hipponenfes 3 qui magiftratus magnofum- ptu exci pit bant) advifendum venientiumj! ipponcnf s in nečem compulerunt. Ante hac frnilia depne ' F ro in laffo vrbe rnemorantur^ cuius amorefpečiatus longo tempore 3 dum abeuntem in lit us a uidefquttur-> in arenaminuečius expirauit- Tuerurn Alexander Magnus Babylone Neptuni faccrdotio pr afe cit • Hat b Plini us 3 fed hancpcUcriorcn hiftoriaaliterrecenfet Athenaushis verbis:Delphiiui ccrtč inlalo & farna eft 3 & Duris fcripfit libro nono 3 puerum amore prolecutum fuilfe. Dc Alexajidro author is ]oquitur ad hunemodum. Ex Iafo puerum acciuit. Etcnim in ea ciuitate Dionyfiu$puer e palgftra, (kdo,in quo corpus cxcrctbant 3 prarcipue ludta- 3 Dalechampius ) rediens ad littus cum vrinaret* Dclphinus mari acccdcns & obuius,tergo geftabat, longiifimenatans 3 in tercam q; poft reuchebat. In eadem vibe lafso (inquit Plinius) Egefidemusleribit,&alium puerum Hermiam nomine > militer maria pcrequitatem,cum repentina: procclla? flučtibus cxanimariisefsct 3 relanim 3 Delphi* numq;caufam lcthi fatentem non reuerfum in m;uia 3 atquc in ficco cxpirafse. Rele rt hanc eandeni ’ hiftoriam c Plurarchus 3 & poftreliqua: Sed enim (inquit) oborta iam aliquando tempeftatej nym- boqj &grandine v.alidisincumbentibusjdelapruspuer lub vndis cxtind'tu.s eft. Dclphinus rc ani- maduerfa & cadauerquocunq;iačlaretur 3 fecutusin continentem impete le tandem vna eiecit 3 ncc antediuuiruseft 3 quamin liccocxpirafset.Monumcntum calamitatis lafenfium moneta? etiamnum-. infculptum 3 puer Delphinum incquitanseft. d Aclianus verode Deiphino Iafcnfis pucri fiue fupe- Cr rioris fiue huius nouilfimi amatore longc aliter leribit, & Fort alfi s cum Puteoiani pucri Deiphino im- plicat. Ad Iafum vrbem (inquit) Delphini amores iam dud um dceantati erga formofum puerum-* non fine meacommemoratione &Iitcrarum mcmonardinquendi videntur. Itaque cimi I ali um-* gymnafium vbipubes lafia exefcerifolita efser, mari adiaccrct, \ bi pueri,qui nondum ex ephebis cxcdfifsent,poft exercitationesin curricuload marc veniences 3 antiquo more lauarentur 3 ex ijsna¬ tantibus ad vnum aliqucm form^pulchritudine pratftantem Dclphinus qucm ardentiflime amareC proxime profe acuminibns eius vmbilicum fibi cxulcerauit: exq 3 eo fadlum cfi, vt Sc vcnx qu£cdam abrumperentur 3 & perm ul* tusfiinguisefluerctj ibique puer extremum fpiritum effunderet. Id Delphinus partim ex pondere ftntiens: non enim iam vt confueuerat, tam leuis & expeditus inlidebat 3 nempe qui fpiritibus idf non fubleuaret: partim fanguine mare imbutum cernens 3 id quod res erat vt intellexit 3 amoribus luts fuperfies viuerenoluir.Quamobrem multo robore 3 quemadmodum Rhodia nauis pleniš velišpro- pulfa, fic fimul cum defundlo in litus fe eiecit: amboque 3 hic iam mortuus, ille animi defe^ionecx- pirans, humi firati iacuerunt. Iafenfes ciues» vteorum vehementera amorem cum honorisglona-» De Cetis. Lib. I. 717 A c ornpenfarcnt/cpulchri monumentum eommuneamborum, &formofipueri & Delphini amatoris, tgnftituerunt: & ftatuam quar forma cximiapuerumin Delphinidorfo fedentemhaberet,excitarut: atque etiam numifmata ex argento a tepi e are feccrunt,& eorum imaginibus lignauerunt. Hacdcnus Aelianus, exquocadcmrcpetijt c Ioan. Tzetzes. Sed & in AIexandr/a vrbe Ptolomao fccundore- J * ** gnante Acliarms Delphinum amorcfimiliflagralTe fe audi uide feribit. Eademque Amphilochi& ^ Tarentini,qua' Iaknfes,de pueris Delphinifque narrant,tefte Plinio: a Delphinis cxceptum 3 & mira eorundem alacritatc ad Rhyutn expofitu fuiflc, vciugu- racundiam fugiens in mare feipfam & Melicertem hlium de rupc Molunde abieciftct 3 Delphinus puerum in Corynthiorum Ifthmumdcportauit, qucmmutatono- DeVelpb^ mine Palsmonem dicunt, author eft Paufaniasin Atticis. lam vero alias recitemushiftorias, ex uigratitudi* quibusnontamamor Delphinicrgagenushumanum,fcd& gratitudo bcneficijq; acceptimemo- ria cclcbratur. Ad referendam gratiam Delphini hominibus (inquitS Aelianus) iuftiores funt, ciim tamcniege Perftirum(quamlaudibustollitXcnophon)minime tencantur. Coeranus lic nuncu- patus,natione Parius, a pifcatoribus Delphinos ad Byzantium captos argento redemit, 5^1ibcro* dimifit: ex ea liberalitatis largitione hanc collcgit gratiam,vt nauc aftuaria quinquaginta remorum D (ficutinfcrmonemhominumvenit) Milefljs vc vel h infortuniopreftisjfetotosauertuntjVtncgratiamprobeneficijs,quibusabeis,dumviuerent,a ce 1 _ u . 15. fuerunt,perfoluant. h Athenseus huius hiftoria* authorem citat 1 Phylarchum, & refert eandem quo- • que Plutarchus. k Idem Aelianus aliam recitat hiftoriamcx Leonide Byzantio , in qua non m.nor k L i c 6 gratitudo Delphini erga altore fuum cclcbratur. Leonides Byzantius (inquit J m vrbe ero e eno 71S Vljfsis Aldrouandi nuncupata/eciim Aeollda nauigandoprsterueheretur, Delphinum in illius vrbisportu habitatcm j E duibus huius tanquam hofpitibus fuis vtentcm 3 vidide confirmat. ldemque affeit hunc Dclphinum de manuanicu]£cuiufpiam,eiufque mariti educari folitum fuide 3 plenofque inuiramcntis cibosilli ab’ eiidcm fuppeditatos 3 neque tamen puer cum eis cfletinfans pariter alendus 3 iiium alere dellitidc, fed amboseducade 3 ex quoconuiftu DelphinuspuerquemutuuminterfeamoremcGnciliarunt. Dcl- phinus vrbtm quamdixi 3 veluti patriam fuam flagranti dudio amplexabatur > portumque tahquam_#' domum fuam amantcrincolebat: &fuisnutritijs gratiameducationisficperfoluebat 3 vt cum State-* grandisfaftuselTet,deque manu educantium cibum capere non haberet necede 3 iam longiiispro- grediens 3 ex pratdis quas capiebat parrim iibi ad prandium haberet ,partim fuis cducatoribus adfcr- ret: quod illicimi fcirent 3 hocceu veftigallibcntidime expeftabant: nomen quoque fimiliter Del- phino vtpueroimpolucrant. Puerexiila viuendi cum Delphino confuet-udine hanc collegerat fi- duciam,\ texcrcpidinelocifquecmarieminentibitiillum auderet appellare 3 facilequead le leniap* pellatione euocarct. Acfiueille cum aiictiius nauis remigatione contenderet, fiuecumalijsgrega- tim errannbusluderet 3 & varijs in adultibus geftiret, fiue multa farne preffus venaretur 3 ad puerum-* tamen tantaceleritate rcdibat,vt vehetnentiimpetu more nauis pleniilimis veliš impulfs ferretur > ^ atquead fuosamoresappropinquansluderet & adfiliret 3 nunc circurn illum adnans 3 nuncillumip' : fum vclut prouocansjad ccrtamen fecum amafium fuum alliciebat. Et 3 quod magis mireris, vtho- nore ei cedcrer,feque vinci in gratiam ipfiusfimularct, fubmitterefe illi natandoaiiquando vifus eft. Hsc fno tempere cele brata, inquit Leonides 3 tum peregrinis admirationiinter estera vrbis fpefta* cula 3 tum puero limul cum parentibuslucro fuiffe. P R O V E R B I A. Delphimtm *&>■***■ EApiva q, id efl, Delphinumnaturedoces 3 in eos (inquitadag?orum author) natare do. § A | quimoneie qqcmpiam conantur in eare,in qua ciim fit ipfe exercitatilfimus J nihilegetdo- e * s '..... ^ ftore. AiApTvosiv ^ipca/Sia. Delphini m ter ra vis . Mcmoraturadagium a Plutarcho } de ijs ttnavis ( inc | UIt Rondeletius) qui id in quo minus valeantjtoto conatu petunt 3 quod Delphinus tam ftupen- ds agilitatis animal terra; con taft um non patiatur. Cateriim vidttur Cefnero hoc prouči bium re- ftius conuenire in ei m 3 qui alieubi quidcm excellat,in diueifo autem genere nihil podit: ficut Del- q phinus in mali veIocifiimus 3 nihil poteft in terra:quod quidem vere dici arbitror, (inquit) non tamen indt conhcitur tum in terra llatim cxpirare . Plenih qu:dem prouči bium de edem pode videtur» AiApivog iv %ip ei ? 3 Delphinum c and a hgas vel alligas . S uidas dici a it ivn to>v cL^uvclToh 3 ifl-» tos nimirum^, vt author Adagiorum ait 3 qui quippianiincafsumconantur: velqui ea viaqucm* piam aggrediuntur 3 quanequaquam podit iuperari. B Vi t cLv etfiivdfm etiam a Marone in diris diftum ed: |J jinte Ltpos rapient hcedi, V nuli ante leones , Delphinifugient pifces,AquiLt ant c Columhas . Miut,vr dtApIva a %aip£ • Delphina peluisnon capit. Vtimur (inquit Cslius Rhodog.) innuentcS re prttiofaqucm videti irdignum, hcuti apud Sdeuciamfuperbepronunciauitihetor AmpbicrateS* cum amplius rogarctur>iirti5 fus documenra inibi promeret. De Cetis. Lib. I. 719 h DE PHOC/ENA SIVE TVRSIONE. Cap. VIII. SYNONYMA. ETYMVM. Hočana tn( P hoc,mas Ariilo teliš arbttramur . Hcecilie. Ca?terum aliud eft Thurfio ( 3-upcrta») apud Arhe- Tburfio , namm,nimirum tomusThuriunus,dequdfuprain Gladiodiximus. Rurfus eorum fcntentiaai,qui nominis ftmilitudine Turiionem Sturionem interpretantur,in Sturione refutauimus. c FORMA. DESCRIPTIO. D 'Elphimrum fimilitudinem hahent (inquit Plinius) q -n v oc ant ur TurfiMes . Difiant fr triUitid quidem afpečlus : abeB enim illa Ltfiiuia, maxim 'e tamen rojlrts , Canicularum mdleficentia alias maleficcntia) afsimilatu Quj» verba Iouius & Rondel.ita accipiunr,ac li roftrum Tur ‘ fionis,Canicula? roftro fimileefledixiftet:fedfalfus eft vterq;male diftinčtisPLnijverbis: nam firo- ftnim Turfibnisfimileeft Canicute, Gailorum Marfuinus neutiquam Turfio fuerit,quod tamen_. profitetur Rondeletius. Vbiquoquenotandum Canicula?nomine a Pliniointelligi Canem Car- CanicuU* chariam,cuiu$ quidem roftrum longe meliiis affimilari podit roftro Marfuini,quam Canis Galeigilio- Tlinij. rumque Galeorum,qui id in promptu minirne habenuattamen Pliniusfimilitudinem roftrorum non facit in Turfione cum Canicula , fed 'I urfiones roftris dicit differre a Delphinis, quibus nimirum id procerum eft, cum fit Turfionibus breuc,fimumque: Canicula vero dicit aflimilari maleficetia, qua- re fi poft roftris deftinguatur, ficuti nos diftinximus, feniiis erit clariftimus. Qu« Delphino Sc Pho- cxnx fiuc Turfioni eadem fint,item qutediuerfa,fuprain Delphino ex Bellonio potiftimiim oftendi- D mus d . Idem in libro Gallico de pifeibus fobolem Phocama? deferibit: ipfamque etiam adultam Pho • d L.i.c,n. cienam. Phocama (inquit) circa Oceanum Gallicum frequcntiiis capitur 3 quam Delphinus: com- muni tamen cum ep nomine Marfouin dicitur: quamuis id nomen Phoc^n* magis conueniat, (vt. potepinguiori. Delphino quidem roftrum longiusefle &porcino fimile Rondeletius author eft.) p . Kafum ( roftrum) tam fimum habet, vt cum capite terme rotundetur. Pinna dorfi qu^e vnica eft, Co i or ^ bin^ adlatera, Sc cauda colore nigricant, ficut & in Delphino: in lumma, fuperficies eius tota cum- Delphino conucnit .Qmecunque etiam de Delphini vtroque fexufcripta funt ; Phocjena: fimifiter conueniunt:8t nifi Phocama roftrum breuius haberet, Delphino fere vndiquaque fimilis foret. Inli- bro denique latine imprefto, eft igitur (inquit) Phocama Delphini magnitudine, breuiori tamen,kd crafiiori corpore 5 cuius tergoris color ex carruleo in obfcurum liuet: fub vetre autem albicat, pmnafq; Delphini in morem gerit:caudam crefcentis Lunse figura:caputobtufum,non ita longum, neq,* por- cinutn roftrum referens: cuius meatus auditorios admodum obfcuros,vt aliquado repenas, ab ocu i aiore cantho fex digitorum interuallo caudam verfus accurate difquirerej illucq» gracilemcu .muin 720 Vljfsis Aldrouandi ;■» v arij s. inferere oportebit. Ha?citaque omnia Bellonius. c Cardanus Diepa? in Neuftria multosfe Turfio- £ nes obferuaffe tradit: & vnum captum in fančlo Valerino , qui mille Jibrasfuperabat- Fuiffe autem adeb pingueni, vt tcres videretur: capite & oculisquaii iuillis: in mediofuiffe fiftulam per q'uam aquam effiinderet: fuiffe autem digiti magnitudine. Dentes habuiffe obtufos,& humanis molari- bus limiles: minxiffe,ore didu&o refpirafie & fufpiraffe. Lachrymatum etiam fuiffe, profiuentibu 2 cx oculisguttulis:diuque fuperuixiffe, quamuisfanguise vulnerenonfecusac vinumefiphuncu- lo flueret.Pinnas habuiffe folidas ac nigtas. Phoca*na_. J L O C V S. NATVRA. MOREŠ. T Vrfiofiue Phoctena nullius non marisincola eft . Apud 3 Ariftotelem , vbi in vulgaribus exemplaribus lcgimr: t^cu yaLptpa.Xdivnt;zcli h&vj «VA iv ra Tl6f[a 3 za.t 6 eh/\ quoddam etiam maximurn čete marinum eam ejje audi m , cpuodde mart tempe st at ib us in Ut tu exptilfam nemoforet tam audax , etui ajpicerc borreret. Ii vero tjui res mar it imaš pcrcallcnt^ e as incfuiunt toto capi te [peči ari e m ari ermnentes; & nartu m pilo s magna ex- crlfitate apparere, & eius ostudam (smiliter attfue ločujta latamperjptci: rehquum etiam corput ahq^ aft ' do tnfrperficic atfuoris jpectari , td% c onfer n pojfe c um trite mi tuji a magnitudinti , atque permultupcdU bus vtnncfue ordine ('tis, tanauam ex fcalrms appenfis > natare^,. Addunt harumrerum periti ac ftdea F dtgni , tpfos enam fluftus e a naiante leutterfubfonare. Ha:c illc, Pro hac cetacea Scolopendra imhi aliqu,indo četi iftius miffa_ eft figura ex Hifpania. Totus fere colore a d caruleum vergit: ad latern tamen&in ventrenonnihil ruffccit. Eundcm torte R.ondeletius,abijsqui in Indiavidiffe fe affir* m ant 3 etiam exfpreffit, fed fi idem e/t c Um noftro, vt ptico., infelidter depinxir,caput potiiHmum caudum, qua cum Galeis conuenire videtur, DE P H O C A, SIVE VlTVlO MA¬ JI 1 N O. Cap. X. SYNONYMA. ETYMVM. ORDINIS / R A T I O. • A M ET SI velipfo Ariftotcle tcfte,iftiufmod! infolentis figura? animaljimphibmn* fit ,hoceft,in aquis jcqueac terradegens,nihilominusinter aquatiliarečbusquam-» inter tcrreflria de co dicetur, ciim qudd dmtius in aquaimmorcturjcibumqipoti^L mil m exhumorepetatjtiim qudddiu abaqua feiun#us viuerc nequeat. Gr^ci dicunt,nomine, vtapparct,ex /Satu* dedu<5tu,ob boatum /iuc mugitum qucmedit? vnde Seruiusapud Virgiliuin Phocas marinos Boues interpretutuseft: Plinius^C# Theodorus Gaza in Ariftotele Vitulos inarinos, PJinius quandoque Vitulos fimpliciter,niinirum-» quandode marinisfermonem eireex argumento veladiunčliscoftat. Carterum non tam mugituf°' lum fed ex maxilla fupcriore,<3c natibus terreftrem vitulum refert, vt Rondeletius obferuuuit. Fc(i° Bocas vocatur, vt Gefnerus conijcit: Boc as (inquit) genus pifcts d bsando-, id ejl : vocem emittendo^^" molauv verofufpicatureffepifcem,qui Gra?cis Box vocatur, Theodoro ad Gra?cam nomenciaf u ' ram refpicienti Voca: Ted cum hunenemo vecerum vocalem faciat, Gcfneri conicčtura probab 1 ' 101 * mihi videtur. Genuenfes Sc Maflllien{eshodieq; Bouem marinum dicunt. Veteres Bouem inter p/' 1 " noscartilagineos rečenfeuc, vtfuolocoofl:ehdimuSjquimobrera pra?ftiterit marinos Vitulos,p ot,u . s quam Bouesappcliare. Aibertusmodo Canem.,modd Lupurn marinum vocat :in ilio BelgaS q ul " busZechundt,vel Germanosquibus Meerhundt,ideft,Canismarinus nominatur^in hoc Hiip anC,s Peauus-qLii Lobo marino dicunt, Vtrumqi nomena fimilirudine cum eius nominis terrcflribus q lia " drupedibus fačtum eft: Dentibus enim, & fuperiore maxilla eos non male refert, adha^c rapax c d vorax/cd cum fint & alij pifces fi c vocatijiomonimite cauft,ha?c quoque nomina v itabimtis- R 00 " deletius Italis Vecchio marinodicifcribit,quafi Vetulumfiue fenem marinum . Nos Vitulum rinum . Vcdcllo marino) dicimus. Angli a Sele vel Sede, vel a Seacaulfe. EWa/op -adro; reftcV 3 " nnoPhocadt:& Oppianusquoquc6»pari , i'ttA/ocrdixit,ideil,feram marinam,itera x» raor /*°^ er ’ pugnarn hominiim contra Phocas, H GENVS De Cetis. Lib.I. 723 GENVS. DIFFERENTI/E. FORMA. . D E S C R I P T I O. V Itulusmarinus corporisfigura cimi abomnipifcium,tum cetorum gencrc plurimumdiffi- p 9rmti det:adcovtquadrupedem nonverituslit appejlare Anftoteles 3 inquiens: Vttulusmannus filus quadrupedum vici um ex maripet it • Cur vc£oquadrupcdem vocct, a alicubi quodam- t modo rationem rcddens ait: Vitultts marinus tanquam Ufitimperfecia/. quadfupes e/l : quippe qui con- u tirno afcApnlk pedes habeat,manibus fimiles,modo vrfit : in quinos enim findunttir digitos,qut finguli ter- Itis articulisflellantur->dr vnguibus muniantur non magnis. Pedes quoqucpofieriores ejuinis difcretos digi- tif habet, & c uru at ur a dr vnguibus cumprimis conuenientes , ver um forma proximos pifcium caudis • ^ j g . ui _ Qua: Ariftotelis vcrba Bellonium Q)uto) impulcrunt>vt Vitulum mi-rfnu, quatuorcruribus pcdibuf- tHOf p r a. quc depingeret,caftori$modomquinq;digito5diuifis. Sed aliterfeferem habcre autopliaipfado- y U s digi'*- B cet,aliudq; philofophi pofteriora verba infinuat. Cum enim pofteriores pedes caudis pifcium b mil e S tii effe dicit,cxa&ein quinosdigitosdiuidb manifefto negat,cum nullapifciu caudain digitos findatur: immo vero alias tvadit,Vitulos marina ambigere quide cum aquatilibut dr terre/lnbus,dr fi vt aquattles infbeclentur,pedes habcre,fin vtpedefires,pinnas,quippe quiposleriores (inquit) pedesptfieos admoduruj babcant. Habentitaq> (vtvtarverbisRodeletijoculatiteftis) veluti brachia line cubito,fine vlna,bre- uiffima:Quod fequjtur,carponoftro rcfpondcns ex multis offibusconftatnnetacarpiu vero cx quinq; eS ' ofiibus 3 qua’ pclletantiim c5teguntur:indetanquammanusindiuifa,pmerquamin extremo,inquo quatuorlinearumdiftin&ionestantumfpečhnKir,vngucsautemquinq;dijftin&i. Cumcrgb pedes ^ ^ ^ Vitulorum iitorumpinnarum vicefungantur,Homeriisperquam appolite 0 f^ gta nauit,quafi pedibus natantes, a verbo vta>, quod cit,nato, quanquam Euftathius nepodes incerpre- /f, * $ttur,non quod nullos,fed quod breuiflimos pedes habeanc, licut & apodes dicuntur in auium gene- *e.Tegunturcorio&pilis,exPlinio. Corium id perquamdurum eft, &folidiffimutn»quamobrem_. o in«. »naxime expeti foict. Pili funtnigricantes & cinereijn quibufdat» tnacul* paru«, in ventre albican- nli. les Plinius cartilagincs, non offahabereauthor eft, fed Ariftoteles čarne feribit abundare,mollem_* *• cde,ofnbufqueconftarecartilaginofis. Dcnfestefte eodem funt ferrati atque acutnlupinis limiles, Dsatet< C vt Rondelctius addit,qui &inferiorem maxillam Lupingfimillimam clTeait, fuperiorem vero quam in Lupo latiorem : hacq,- & naribus vitulis terreftribus affinem cfle, oris fcifluram mcdiocrem habe- re,pilos duros,alias alhos, alias nigros,Iongiufculos in fuperciliorum loco,& in fuperiore labro : ocu- los fplendere,& fubindcin milic colores (tefte Plinio) veluti hyarnxoculos trandre.Lingua vt Ari- Eoteles docctficilsa ciLid eft, bifulca, Pliniusduplicem vertic: Rondeletius addit, item latam ebo. Auribus (vt& alijced; caret:fed earum loco mcatu.shabetanguftiflimos,<5cadmodum exiguos,in viuentibuscuidetioresjin mortuisinuentu difficillimos. Cur autem auribus carcat,diuerfas rationes reddidit Ariftotcles: alias enim dicebat,non aures,fedcauernas tantinn habereaduudiendum-., quod^mauca lit &la?laquadrupes: alias quod vitam traducat in h umore: partem autem auriun-. meatibus additam elle,vt motusalon*edclatus,aerisferuaretur: itaque nihilo vtiles auriculas fore ? immo vero noxias,quod intra fc copiam reciperent h umoriš. Caputbrcue eft &paruum pro corpo- rismagnitudine: collmnlongius,quod proarbitriocxtcndit&contrahit. Lttoeftpe^orc.O na- platasenim habetquaternis mufculisconnexasfuperiore vel pofteriorein partcquimcanesterre- p t *j ftriaq; alia animantia,quar in lateribus eashabent: ob id angufto funt pečlore, Vituli vero latiore ad meliusnatandum. Negat Ariftotcles Vitulis marinis fel inhepate haberi : Bcllonius ait omnino carere. Plinius vero fel ei tribuit,fed qua corporis parte fitum lic non cxprimit: cx verbis tamen eias ' c ^ t colligi poteft,id in pečlore efse: lic enim fcribic. Fel ferpentibtet porttone m ciim rc- Re06S - liquorum (inquit) omnium renes magisminufuecaui lint. Gcnitale macibus obiongum,fe mirus Fu , ad terreftria acccdens. Arilloteles farminarum pudendum limiJe Rai* efse ait,omnia vero id genuts * u muliebrisfexuslimilitudincm referre. Rondeletius duas Vitulorum narinorum ipccies corporis liguradifFerentesdepinxit, vnam ex mare mcditeraneo 3 eandem (ni fallor) cum noftra.alteram cor- pore cralfiore, & magis in fc colle&o> ex Oceano, quare diRin^lioais wufa Pliocam duc Vitulum- maris Oceani nuneupauitt i/inret‘ '.(ieo* *V.2 S toevs Vžtulus marinus P 4 De Cetis. Lib. I. 7 2 S L O C V S. NATVRA. MOREŠ. V Jtulm marinus (inquit Plinius) vrnit in rnari ac teneu,: nofque dix?mus amphibium animal cbe 5 rationcmq;dcdimus J curaquauiibu potiusquam terreftribusaccenftri dcbcM.Acjua Inatfu* & (inquit Ariftoteles) ne c penitrn carere poteši ,nec in ipfa agerefe c 'ut jrifi per internati a quadam icn " v,uerg tefiret:parit enim & educat inf:ccoA\\c\xb\ etiam ait prolcm circaduodecimum dittn a paitu dcdu- cere in mare: cum alioqui Caiphurnius haud ignobilis poeta ceu de rebus impoflibilibus canat: Hama. prim[ceh phoca nafcantur m ar uit Vefittttfjjreto vrnet leo: dttlcia metla " Sudabunt tdxi. Maximaexparteperlitoradiuagariaiunt,vicinofq; litoribus agros terreftrium moredepopti!ari: quinetiam vineta acpomaria, locaq; aliaarboribus confita/uis hu&ibus fpoiiare,& fi quando colli- culum afccnderit,indeq;fecederecogitur,iamtum quidem pedibusaccapitein venrrem contradis, actotocorporeingIobumcoftriminime tj tjutdegrandes euadunt. Adharc teftatur Rondeletius fe aliquoties v idili c Vitulos marinos, qui cinn in viuaria immifii eflent,maxima pcrnicie in cateros pifces.vt Lucio$,Tineas,Cy- prinos dcbaccharentur. Non line magno etiam damno in pifcatoria retia incidunt,num non aliter qu;im Dclphini & Gladi j vi omnia rumput & diiaceranr,pifcibufq; vna captis aufugiendi anfam pre- ^ bent,vt Oppianus teftatur.Difficulter interfiduntwr,nifi capite elifo: rado eft, quod corpus totum_, ^ff q carnofutn eft. * lib.9 cip. S9- Non hamipenetrant Phocasfettiij. tridentes, Ste pifces tnter nodofa in retia Phocas Diftmcios maettlu iac]tieos,non retia denfa Ketia,dr auxilium perituris ptfcibus ud funt. In ter ram Phocas compcllunt irnpete Nic hdflam dr fortem clattdivaledttmef jridetcm J n caput incutiuntidr c ir c um tempora pulfant: Nam[ubita pereunt capi tisper vulnera mer te. Nullum animal grauiore fomno premi Plinius author eft. Ide & diutius protrahitur,vade Martialis: Somnut. Dormitis mmium glires , Vitulup. marini. .Et b Iuucnalis: b~. . Eripiunt fomnumDrttfo.Vitulifjtte marink. * Inter dormiendum tam alte ftertunt, vt mugieum edere videantur, quod Ariftotelcs & Plinius quo- que mcminerunt.Rondclctius huius rci caufam efle tradit,pituitofum humorem,qui in afpera arte- ^. er(ar Vjt . ria flt .infpirando & expirando agitatum. Tales fomnos (inquit) dormiendo ed'unt,qui craflofunt ^ , collo & breui,deftillationibus obnoxij: item ij,quibus excidit columeIla_. Dormiunt Vituli extra_. Cur estra D aquam ad folem,in arenalitoris vel fuperfaxa, vtIiberiiisrefpirent,maximenodu,fcd etiam inter- evs: m uof. diunonnunquam,vtmcminitidem 'Oppianus. punt. Extra vndas Phoca confumunt tempora noftis : Sape die fejfos artus in litoreponunt y * lA > ' 1 ’ ln terra dulci/oluentes membra [opore . Plinius quoqj fpirare & dormire in terradixit: & alias maritimasquoqj cauernas fubire.Hoc Sc Ho- "merG non ignotum fuifle Aeiianus tradit ,qui in Odyflea Menelaum inducit h^c eorum cubfle Te- pj ma ,, it lemacho & Piliftrato narrantem. Ca^terum cum pulmo eorum (vt pote exiguus,fpumofus,nec f.:n- guioeus) caufafitteftc Plinio,quare fubaquaranarum more diu vrinentur,curnon etiam dormire , qucant,dubitari poteft,cum ranse longiflimoanni temporelatere fub aquapoflint. Naturam moief- , f queferinosnonnunquamexuunt,&vt Plinius loquitur,mitefcunt,&quod mireris, accipiuntdi- & fcipiinam,voceq; pariter & vifu populum(in fpečtaculis cxhibiti) falutant,incondito fremitu nomine p Cfh vocati refpondet. Vidi ego in hac vrbe Vitulfl marinum,fic acircumforaneo,a q uo per totam pertra- bebatur Europa,inftitutu,vt ad nomen cuiuluis principis Chriftiani cen gaudio afFe prolem. plane imitandus.Primiim in arido fcetus fuos pariunt,inquit Aelianus, deinde in lucern editos pau- d iiby-cap. latimtuminhumidioralocafubducunt,atqueaddeguftandum mareeos introducunt :tuminari- ?• dumnatalem Iocum reducunt:inde rurfum inmarededucunt,&quam mox educunt: cumqueid fepenumerd fecerunt,aprilfimostandem ad natandum efficiunt, partim dočlrinainftitutos,partim-. natura ad moreš & fedes maternas amandas impulfos. Plutarchus vero id ita crebro facere tradit, doneč addita fiducia flučtibus credere,gaudereque videant. Non ante duodecimum diem deducere eos in mare ex Ariftotele diximus .Idem & Plinius teftatur, & ex eofubinde afluefacere: idem F Oppianus mox poft Delphinorum in fobolem eftečlum: Et c mam[oboliš P hoc a non fort e minorem S uccipiuntdllis mamtn*-, lačHfq ( liquores , Adjunt^caruleo non eduntpignorapon te > Sedfcetusficca gemtrix tellure rejoluit . Sole s bisfenos inflaua mater arena Degit , cum natis c dr is, dr pignora mulce t- Tertia poji de c imam roje o caput oljitapeplo Confurgens a ur or apolo , lucern J. red učit. 7unc mater madidis catulos complexaJub vinit , Detinet>& liquid,ufubito Je mergit in vnd/s ,> Et natis iucundafuis monilrare videt ur ln ponto patriam earam-,dulcefj { penates, Et velutt mater peregrina enixa decorum ln ter ra nat um , tenjis complečlitur vlnis. Eatitiam immenfam effundit . patriamt/ domumj Ojlenditpuero 3 ajuamuis nonfingula norit. Attentus fjettat mir and a palatianatus Perluftrans o c til is teclum^morcfj parentum. Sic pr opno s catulos deportat P hite afub /tquor y AtqueJituspelagi monflrat, IpmphaJ me at us. e l‘‘b.i. de Damisapud Phiioftratum teftatur fe in Agisinfula vidilse Phocam apjTcatoribuscomprchenfam->> yit*Ap 6 ll. filiumquemincarcere(o/v/V*®,id eft,cauea) pcpererat,mortuum ita deplorare,vttriduoacibis abftinuerit ,quanquam omnino belluarum voraciflima Cit. Et Ioan. Tzetzes Phocam non aliter a c Delphinum vnacum fuiscatulis capi, commorique ait :catulofquecum fuis matribus. Idem infu- & gratitudo. per author eft Vitulos,parentes fuosfenio confečtosiuuarc,eorumque natatum promoucrc/cd cun* & hic Phocasfimulnominetcum Delphinis,fortaftis hoclocolegendum fuerit Phocana, pmrni- mirum Delphinofpecie naturaq;cognataeft, & Phocainfuumgenusfaiuire folet, licuti ex Ariko- Vt mingant telerecitauimus. Leporum & aliorum animalium retro mingentium ritumingunt&coeunt, mm- peauerli, & in medio coituinuiti coha?rent, vt vel ideo Belga? Canes,Hifpani Lupos marinos nun- cupauerint, Pariuntinterrapecudummorc. Pariuat nunquam geminis plures, vt Plinius fcribk* addenseodem loco quem ex Ariftotele tranfttulit, fecundo partus initu hocanimal reddere..« ? 'j ca P‘ Ariftotelcs lic habet: t/* 7 « [Ha. vAi %op/o v, id eft,animal parit, dcfecundas emittic, vt rečic trarutulk lnniditt. Theodorus,ex quo Plini; verba puto, funtreftituenda. Famofaautem eft eius inuidia apud p rifc oS ' 6 tlb. 3 .cap. de q ua lic Plinius: Vttulo marino vičlus in mari ac ter ra. Simile flbro dr ingenium. Euomit felfuum ^ 19. mul ta medicamenta vtile: I tem coagulum, ad morbos comitiales:ob e a fe peti prudtns. Qnare apud L ’ Ac- Coaguhm' lianum pro Upo id eft deuorar,ncmpe coagulum fuum tnortalibus inuidens, ne eo cornitial cS euomit & morbi fanari polfint, fortallis legendum , id eft,euomit, quo nempe verbo vtitur Arifto te ^ cS cu *i feu Adnrirandorum confarcinator: Phocam (inquit) aiut «05/4«^id eft,euomere coagulum cum c3 ' ^ pta eft: id enim medicamentofurn eft, &comitialibus vtile, SYMPATHIA. ANTIPATHIA- V Itulo marino, etli alioqui terr* prius quam aquarum incolaeft,maximus confenfus c ^ cum mari: adeo vteomortuoatqueexcoriato pilosin pelle, vbicunquetucrint,ceunatn- rali quodam inftindu, prout mare fe habet, ita fe gerere dicant: nam li mare turbatum-' in flučiusfurrcxerit,«S(: eos limiliterercčlosexurgere: lin vero mare pacilicatum fuerit, in planun* fterni. Quod cum non crederetur Plinio, periculo in Indico mari fačlo circa Hifpaniolam infulam->» non amplius fabulofum haberi Cardanus alferit. Ego hoc apud Plinium non reperio,fed pelles eo- rum etiam detra&as corpori,dici fenfum gquorum retinerc,femperque arftu maris recedentc tnho J refcero. Scribit item Rondeletius Vitulorum mormorum corio mutationeslignilicariiauftrmi caini <& coeant. partHf. t lib. 6. Confenfus eum mari. De Cetis. Llb. I. 7 2 7 A ®nim ventis infurgentibus pilos in horrcfcere & farrigi: in boreali conflatutione ita de/idere, vt nul- los plane affirmes, id quod izpiliš (inquit) obferuaui. Iifdem pellibus vim quandam ineffe aiunt Pelin f« - teftePlucarchofulminaprohibentem,ideoq;fummasvelarumpan:es eis obtegi. Eandem vimie- mimiarten gimusapudTranquillum,& Auguftum C^farem iftiufmodi pellem aduerfus tonitruum quospcr- timefcebat,impctusfecuin perpetudcircumferreconfueuifle; eandemqueob caufatn Seuerum Im- peratorem lečticamfuam tečfcam ijfdem voluiffe :& 3 Plinius deniq; author tabernacula ex ijs lubre- ^ ^ fačtafuiffe, additq; Vituium marinum folum ex marinis fulmine non percuti. Ctflius Rhodiginus lationem reddens, cur ficus de cado non tangatur,id vtique amaritudini eius acceptum referri opor- tere ait ,quoniam id genusfulmina non attingant, quod inquit) Vitulus comprobat marinus atque hyc;na,acfi hisanimalibus iimiliteracficubus (cuius arboristota dulcedoin fruikum feeernitur ) amarirudoinfit, fcd qualish«ctandem lit,non addit. Grandini creditur quis obuiarc, telfce Palla- diojfi vel eandem vel crocodili,vel hytena’pellem per fpatia pofleffionis circumferat, & in villa? aut cortis fufpendat ingreflujcum malum viderit imminere. Alias etiam ait, Vituli marini pellem in me- diovincarum loco vni fuperiedfcam viticuke, čredi contra imminens malum totius vinea; veltin. Vrfos terreltres pr«ecipuetiment, Sc Ci cum ijs in certamen defcendant,vincuntur te (te Oppiano. Ro- Vrfos ti - g manos autem Vrfos eis pugnantes in fpcčiaculis exhibuifse, Lycoftas rufticus in Bucolicis Calphur- mei,t ’ ni j teftatur, inquiens : —— Aequoreos ego cum certantibus vrfis Speci ant Vitulos. Fugiunt& Arietcs marinos:qua veroratione ab his in mari comprchendantur, docet Aelianus, gneteš . inquiens : TantonanumroborcpraditaeH huiufmodibel.ua: fpiritumvtvehementer drpermultum an~ mtrinot ti¬ he let ^dr immenfum aera refpiratione ad fe at tr ahat , e aq f afp'tr at ione mari vos Vitulos adhanerattonem-* comprchendat. Cum enim Arietemnouerunt vicinum effe ad moliendas ipfts tnfidtas^ m ter ram c c le r ri¬ mi enatantes , infpecus faxorum conduntur. Is c ogni ta fuga , infequitur dr contra antrum Hans •>cx c or poru oder c pradam intus effe percipit> dr narium tile čebra cjuadam aeri inter fe dr V itulos aerem tn ter¬ me di um at nakit. Hi tanquam velfigittam , vel fnculum ,fic (dne (pirat ion is illius appulfum dec hnant > dr refugitmt. Tandem tamen violentifstmo anhclitus duelu inuiti , dr tanejttam loris quibufdam autfuni- bus conflricii, ex latebra eutrakuntur , dr ab Ariete de nor ant ur. Equi contra horrent V itulos,id quod equioiim Hippolyti indicarunt,quoSjCum forte apparuifsent e mari Phocae ,territo$,curruin> quem f iuxta mare agitabat> rupifse, Hippolytumque difcerpfifse ferunt. V S -V S IN C I B I S. C Aro Vitulorum marinorum mollis eft, fpongiofa atque apprime pinguis, adeo vt liquetur fi cm pdli* diutius manibus contra priefertim ,Saxombus baifpccK vocatur,Phocarum potius,quam Delphinomm, vt vulgo creditur, efso autumat V S V S IN MEDICINA. D ^ "T Ituius marinus partes aliquot fui corporiscimi intetnas 3 tum externasin medicina? vfurru prsebetj čarnem nimirumjfanguinemqj & adipem : pinnas,item corium Sc coagulum, Pii- ▼ nius fel addit,ad muka medicamenta vtile efse inquicns, Ariltoteles vero atque alij felle carerehocanimal profitentur. Dextra? pinnce vim foporiferam inefse,fomnofque aliicere fubdicam rp- nni capiti tradunt .> tefte Plinio. Ifidorus dum id repetit, rationem addit, quoniam nullum animal gta- tr ^ uiore fomno premitur.Pellis vfusin podagricis,maximecommendatur ./»podragra inquit idem Pii- p e m t . nius) lubent fbrinispellibus c alciari ^itemFituli marini. Q ua mobrem apud Marceli um Bmpiricum, v bi ait: Vituli marimi , aut quod mehu s e H byan in oilam (inquit; allium dec.um conijcere oportet>idq; magis comtnunitum quam ea qua- funt con- tufa, & aquam afFundere, qudipfum permadefcat, & aqua quibus digitis ipfum excedat , Sc Phoc^ okuni liiperf bndcrc,atquc lic calcfacere,ac fomentum adhibere per multum tempus,&c. Alias rur- fus eodcrn adipe vtirur pro fufiitp : iufbtus ad vterum pituitofum,& conceptui vel legitimgmenuum purgationijvcl lecundispromoucndis idoneus . Bitumen &hordci palcasmifceto,additaq; pingue- dine Phoca? fuffito. Alius: Sterccris caprini pululas Sc kporis pilos, pihguedine Phoca? fubačta fuf¬ fito. Alius; Coaguli Phoeapellictilam contulam actritam , &fpongiam &mufcum arboreum-*> tjia fimul mixta, atque Phoca? pinguedme exccpta fuffito . Si vterus foras prodierit, in iunioribuS (inqiiitidtm Hippocratcs) pelliculam vteriobliqueincifam Jintco cofricato, donečinflammetur >& iJlinito Phocat oleofiue adipe, &moIlesfpongias vino refperfas apponico. Idcm adepsauthore-* Pliniolichenas&lcprastolht, &rabidicanismorfu potum expauefcentibus eofaciem perungunb Marcellus Einpiricus mentagra?imponi vtiliter autumat. Euomere dicihocanimalcoagulum fuuin f jr.ortalibusinuidens ,ne eo comitiales morbi fanari poflint, fupra recitauimusex Plinio,qui hancer facultatcm aliquot : es rribuir,diuerfisalijs medicamcntisimmifceri docens: Comitiales (inquitalibi) ,fanatstpande is H er ac lea radie e s pota c um coagulo Vituli marini : ltem pevcedanum c um c ode m afimnoue } aut c um puniciJhcco: tjuidanu cx accto muljo: nccnonalitjuiper fe pilulasdemrant. Ca?lius Aurelianus vero cpilepticis coagulum-* hoc propinari repic hcndir. Alibi rurfus Pliniuslethargicos adiuuare ait in vino potum oboli ponde- rc : & alieubi magos tradit v ti eodem ad olfadtum in vergentibus in lethargum: & aiicubi deniquo cum peucedano a?qui partibus angina mederi. * DE M AN ATI INDORVM. Cap. XI* N O M E N. I S P A N I Occidentalis Indiae incola? iftiufmodi cetum ob anteriores pedes npa nI ' G bushaudabfimiles Manatiappellarunt,quafi manibus inftrudtumpifčcm . E 011 ' deletiusconijcit,an Bosqueat effe a Ariftotelis,quem vmoscatulos parerc trudit) inquiens: Delphmus , BaUna & reltqua čete qux branchias nen babent , ammalg cn rant ; Addittir tj s Pr Ule s & Bes- Nullum ex ijs enim ona babere cernttur ,fcd ftdtim f** j um , e x quo rcdacloJi a tim animal ceujlat, qitemadmodum bomo & tj aar upe s * n !~ malpariunt. Gillius quidem ctiam cetarium hunc Bouem, a Boue cartilagineoeiufdem Anftoteli 5 » de quo inter planos dičtum eftjdiuerfum effe iudicauit : Alius Bos efb> ( inquit/ inter cetarios num e ' ratus ab Ariftotcle, qui etfi nullis eft viribus, tamen cum terroribus homines in periculum adciuce- re, Adianus & Oppianus tradunt. E contrario Gefnerus non alium a cartilagineo faciendum arb>' tratur , cum propter magnitudinem , a qua & Bouis nomen ( inquit) adeptus eft,intercetaceos r denumerari poteft , vt Thynnus.&alij magni,quitamencete proprienon funt. Gcfnerotame 11 ^ refponderi potcfljArifioteleai toto cocapitede eorum tantummodd partuagerc , qux reuera ce^ funt :qunmobrcm nih:l definirc;audebduum cuique iudicium relinquens: Manatifaltemhau^f 1 congrue Bos dicctur 3 cimi qudd capite terreftrem bouem referat 3 tuni quoa eiufdem raoieb cr ^ in ttrru pafeatur. * m ge- vernic ap. b L r Hifl. cap. 10. FORMA. DESCRIPTIO. Efcribit hoe čete exadte Frandfcus a Lopczde Gomara, &ante illum Ferdinandu® ^ uiedus. Carolus b Clufius vtriufquedddiptionem nebis Latinam fecit. Manati ( uU l L ^ — Lopez) pifcis efl noflro orbi incognitus, vtri fimilis, duobus duntaxat pedibus ad hu ros praditus rotundis 5 & quatuor vnguibusinftar elephantinorum quibus natat, ab vmbilico ad v* dam gracilior fit: teterrimo eft afpcdtu,capite bubulino, macilentiore tamen ore Sc craifiore men * oculis admodum cxiguis pro coporis mole, qiut interdum ad viginti pedum Jongitudinem acCC . corioeftdcnfo, quibufd; m piliš circnacci coloris oblito. I jrminar bina vbcrahabent,quibus catuloslatSlant. Harcille. Fufius vero Ouiedus,Manati (inouit) ingenspifcis marioufctamct 1 j 0 t m$ nl$ D De Cetis. Llb. I. Manati Iadorum,, 7ip B magnishuiusinfular (Hifpaniolarvidelicet) & aliarum prouinciarum fluminibus atfidue capiatur, maioris eft longitudinis & amplitudinis Tiburone.Qui plenam acquiliuerunt magnitudinem/oeiif- fimifuntafpetftus,necmultumablimilcs vtribusillis, in quibus Medina? del Čampo &vicinis locis Cifut. vehiuir muftum. Caput habetifte pifcis bouisinftar, vel ctiam maius,oculos exiguospro corporis magnicudine, & binos craflos pedes tanquam ala brachiorum loco, auibus natat, circa caput lito*. . ^ Coriointegitur,non fquamis. Adeo magnus eft,vtiugoboumopus nr,ad vnum vehendum. Non- nunqua quatuordecim aut quindecim pedu longitudinem fuperar,o Mato Manati in mareregreftus dt A rcguloq; Caramatexi & eius fuhdkis magnuin fi*i defidetiutoareliquit» CAPIENDI RA TI O. v ■ Vomodoa Reuerfolndicocapiaturiftiufmodiferagn Reucrfodičlum eft.Solet etiam occi- T dijdum herbasin fluuiorum ripisnafcentesdepafciturded etiam rctibuscapitur. In Ame¬ rica continenti (inquit Ouiedus) folentfagittaii)excymba ftue monoxylo huiufmodipi- 'fces & aliosplerofq;occidere , quia in fummaaqua natant: hamataitaquc iaculaconij- €iunt,in quorum fummo tenuis fed validus alligatus eft funiculus:iqtii.i Kiortuus fumma aqua fertur. V S V S IN C I B I S. c M Anaticaro (inquitidem Ouiedus) prajftantiffirria eft, & quadrupedis čarni adeo ftmiIisA £ qui integrum pifcem n on vidiftet,fed eius dumaxat .partem ali q u am je fci da m ,b u bul ain e fte ftbi perfuaderet: imo omnes mortalesfallerencur,quia adhucrecens čarnem Iapi c magis quam pifcem. Qua? autem concifa & rdiccata,finguiaris eft & muko tempore incorruptafer- uaripoteft. Anno M. JD. XXXI. ex hacciuitate S. Domini«',in Bifpaniam>Auilam vfquc,vbi tune eratlmperatrix,hanc čarnem tuli,& in Caftelia, exfoioafpečiu bubulam Anglicana optiniatn cflecenfebant,codam vero, non minus quam Thynni čarnem Iapere,imdillapra*ftantiorem cftC * Cauda (vtdiximus) tota,vbi coquitur,in pinguedinem refoluitur. Eft vero illa pinguedo ftue butV" rum,adouainfartaginefrigenda apciilimum, quialicet vetuftum non fitrancidum,ncqucfnuli£ l ’ poriseft. VSVS IN MEDICINA. Sfa (ftue Iapides) capitis, coli doloribus,&nephritidi valde vtiiia,vt ij (inquit Ouiedus) a ^ L | nmt,qui inbuiufmodi morbispcriculumfecerunt.Debentaute benč primiim adurijP 0 ^^,^ ^ conteri & per cribrum tranlmitti,deinde puluisillc ca quantitate, quam Hifpanicus re ?‘ l is cxciperepolfit,exgenerofo vinoalbojvnohauftuforberi. Hac enim rationefumptus mančdieb aliquot contmuis, dolor adimi dicitur,calculufque commimii^k in arenam rcfolui, qua? cum vrina^ reijcitur.Iftud a viris bde dignis,qui eius periculfim -fecerimf, intelltxi, multofque confpcxi eius rc gratiadiligenterhunclapidemperquirentes. De formaeorum fupradi&um eft. ; miD "o n rt- m j; :! ~,n V S v S A L I I. T .;f " ** v*-* -fr. w' ■ • H E f ''-i i r i' -ni i i . ji ..o.i.jr:. i . ^ g • X corlo quod valde durum eft ,commoda cingula & calceorum fole^ ftunt, ali^quc res ‘ les. Idnguedpvdlisadlnccmas, necdcfuntqutin medicoyfucommcndcnt. ^ icones fuis quseq; locis refhituendat. 73 1 SyqagnsvdSynodon Rond, dc vidc foj. 161,162. Zigae Albis Huni j Icon ponendafoU 5oj* Gobius fluuutik? Rond. poneadus fot 6 **• Finis Libri de Cetis. { I N D E X PISCIVM OMNIVM ET CETORVM, aliarumcj; raerum memorabilium, de quibus inhoc opere tračiatur, copiofifsimus. Prior numcrus paginam,alter Iiteram marginalera indicat. iA Berdanuspifcif 28 3.c. Abramit veterum 641. b A čarne 1 56.fr Acarnanes defcriptio 1 5 7 a.iconibid. Rondeletianam curap- probet autkor. 1 5 7. a . b. eius čarnif quaHtas 15 7. c !'Accipiter pifcis 149./ Accipitm Perci qu\ 45.fr Accrina pifcis 2j7 .a Acerina Vlinij medici 6z4.fr Acicula pifcis 104. e AcipcnfcrU nobilitas 5 i$-d.ejjc Stu • rionein 5 z 4. f. veri icon 5 z 6.4 jrfco 66 5. d. eius olei vfus 6 67. c. par- Jaj.nararairaor« 667 a.quandome- iior 667. b. ijuando numerose capia- tur 667.fr. daj viuacitas.ibid . daJ apparatus ibid.icon 666. Aconia Tfumenij 205.fr. Aculeus pifcis 10 4. e *«i Aculeoscxtrahendos temediH 5 5 t.e Aculeatus Rondelet. 618. c. qui Plinio 104.1* Acusan bonifucci io6.g.corij durities . 106. e car ferpens marinus creditus toj.c.cius/pecies quot 104 ,f fyno- tiyma& ctymum \o^.d.quando pa- tiat 106 f.vt pariat 10$.a. & 106. Acus altcriusicon exCjefncro xo8. «e. corum parna 504/ Aelianus emendatus 1 xj fr.33 3. c Aemulatio impar per Sargtim & Aful lum expr e jfa 17 9. c. Aecjualem cum &quali deleftari 164./. AericaGa%A.666.e \,4gonus 665. d Alabeta f^6.g Alaiiincurftc diCta uyd Alaudvtfelibcrct jz9.fr. ««f ci fr«* 3 28. g. defcriptio 3 27. fr- čara«! čara beluis pugna 3 2 8.g. c«w .c.vbi mulu capiantur 3 28 /. vnde difta^ 327.4 ?/aJ ia cjfrjj. 3z9.fr %ondd defcriptio 327.d Saluiani 302.fr veterum an ftt Romantmm Le - cfria 327.« exemplum 341.4 Ammodites ferpens 252.fr Amoris fimulacrum 714/ Amphybiaqu& dicenda i.c Anchorago qui Cafjiodoro 482-/65 2/ Ancluda qui pifcis barbaris 2x4 g 4c/ Anginam remedium 22 6-/ AnguilU anfalubres 551 .fr. fimpli¬ citer ex p utr edine generetur 5 47. 4 . an iwmarž etiamnafcatur 5 45.cZ- 4» Homerus ex pifciim genere eam ex- cluferit 54? e eias apparatus 551,d aquam puram amat 547 .c. eiaj C 4 - put & cauda cur abfcindantur 551. c. eam caudatenere quid 550./. das cifraj 5 4 7. r. eius coflioni cur betrur addatur 55 i.c. cutnjmpba innupta ditta 5 47.fr.car louisfilia difta 5 46 e curprcpbana difta 55 o.b.cur Da - ttubius & ftuuij in eum influentes ea careant ^f.a.curfale cddiatur 551 d. curpraui fucci 55 i.e. curinuicem glomcrentur . 54 6. fr. curnonfuper- fluitent mortus, . 548./ daj de/ert- ptio& icon 5 4 3 .fr. 5 44. deuorata vi ua reddita 552.fr. etjai j per anunt-j curinditA 54 S.h.exequomortuoge nerari ^j.a.duo genera effe 545. fr eamfolio ficulno tcnerequid 5 5 o.g« frigoris impatiens e ti 549. nde ditta 5 42. 6. vfus in medici• tta y>i.fvt ex inteftinis tenu, na¬ fta n tur. 546./ vt tonitru timeant . 54 9-a. rt gencrentur 580. b Anguilla apjrenos quct 5 3 8.e. / Anguilla de tArend. 2 $ z,h Anguilla C opna. 5 3 8,e Anguilla marina .3 48. h Angues Afričani 34 }.d Animalia vilia cffe conteplanda to6-g. Antaceus 5 3 2. 6. qui 5 64. e. vtcapia - tur 53 5. a. Antaceus Boryftbenis vt d Sturione_j differal. 564./. eius icon ex Ronde- Ictio■ 5 64. tAntaceus Herodoti 565.? Antacei siellaris hiftoria & icon. 5 64. \6\' Antbiasandntiquis omnibus idem. 85. c.aftusin dijfecanda linea 93 d eius c tu/s beluis antipatbia 93 .c. capiendi satio 94 e. cm lycus di£lus 8 6.e. cm (acer pifcis diftus 85.6. dentibus ca- rere 8 6. g eius fellis & adipis vfus 9 56. gaudct ftrepitu 94. e. eius ro¬ le ur. ibid. lugetfuam mortem. 93. d. qux lota amet.97,. c. quatuorgenera eorumque diffemitU 86. g.eiusfj- nonyma & etymum. 8 4 .a.eius in /nos amor 93 d.g^.c.voracitas 9$.c.rfus in cibis (jr medicina 94.4 Antbias sAriHotelis eft tertius Oppia - ni 87 b Anthiarum autboris deferiptio 87.fi.93 a Jcones 8 8 S 9.90 91.92 Antbix Bcllonij. 302 f. Antbias Rondeletij cm improbet au- tbor 86. g. eius prior fortč eft mulli imberbis fpecies 8 6 h.altcr fpecies efi Afellif tertius Turdi 87. a. quartus fpari 87.fi Antbiatertij Rondclet. deferiptio to.f. icon. ti. de Antbia quarto Rondeliudiciu 8 7. d. Anihias quanns cm Aulops & Eulops diftus 87 .a Antipbarmaci duogcnera 198. g. b. Anthracides pifccs qui ti$. Anthropophagus 6n.f Aper cm ftc diftus 297-b-VideCaper. Apri Rondel. deferiptio & icon 297. e* *Aphyarum carnis qualitas 1 1 o. g. dp- paratusibid.capiendi ratio 10 p.c.ci- bus zc8.f gener a earum&vtittui- cem dfferant to8.e cur viles to9 c. carumgeneralu deferiptio. 108. e-gre galesefjt 208. f.hijioriam earum nb effencgligendatn 206.g bonoscaru de quibus dicatur. 210. bearumim- becillitas. to8.fex rapis confi£l&, 21 1 e. čaru natatus 208 fomnium originem cffe ex putredine 109. b.de ijs prouerbia 21 o. h. qu&ioca ament %o8.f.quibus factA 111. b.vnde di - I N D E X. Etat to6.b.vfusin cibis 209.c.vt ge¬ ner entur 208.109 Apbyf verg deferiptio & icon 21 1 .eius fynonywa u l c. Apbyc Cobitis deferiptio. ti3 d icon m fynonyma n$.b.onusibid . Apbya cobitis Rondel. 1 13 .c. Apbya cobitis qup Bellonio 213.6. *Apbya Gobionaria. 213 b tAphya M&nidum 116. e Apby* Pbalerica vnde diBa-f. tl2. e. eius deferiptio icon 212/ g. Apbyp pingues qup (jrfcis 112. f. Aphya Triglitis ii6.e.qnp Bell.211.d Aplua vnde difta 207.6-211.fi Apua falita Saperda ditta.jo.f.VidcA Apbya.. Apoleffus quando Thunnus dicatur • 308.6 Apsletti Senatores 30 9.a Apyrenusfruttus qui 5 3 S. c tAqua pifeibus propria 1. d Aquatiiium fanguincorum genera i.c. tAquiU putata, deferiptio 434.6.43 4. a.& inde.eius caudec icon 436. Pa- ftinaca fpeciem cffe 434.6. Aquihst aftus in venatione 441- a.caro eius qualis. 441.6 dux eius fpecies [ecundum autborem 4 3 4.6. t Aquila antiquorum 460, g ts 4 quila autboris prior 4 3 8. eAquila 'Bellonij 4? 4.437. Aquila duorum radiorum 43 9. 440. Aquipenfer 424-6 Aquo 220. e- 664. d. vndediffus.ibid. zAranea Ariflotelis 225.6 Aranea Ifidori 245 6 Arancus pifcis 25 4.6 Araneoru ab authore obferuatoru deferi - ptiones 247.6 icones 248. 249.260. Arborpifis 145.6 tArgiui typus 421.f Aries qut Bellonio 288. e Arifta. tAriSlula.t 18.6. fA rionis hiftoria 717 .a Ariftofus pifcis 400.e Ariflotclcs correftus 101.6 113.fi.125 c.i 54.fi. 173.fi. 178 6.179.0. 22o,e 366./.416./444.6.445. a.c 44 6 f. 468 g.473.6- defefus 442 g eiuslo cus animaduerf 9 4.g.explicai 9 . 19 8.e Arnogloffi Uuis deferiptio 236./. icon. 237. ad Arquatum remedium 648 e ad Articulorum dolores 404. g.414 6. 423.6 5?i.c. tAfcolopax. VideScolopax. tAfelli caro qualis 283 .c. ap par at us. ibid-cur ftc diElus 281. d.eius genera tv diffcrftiA. 2 8 i.e. deferiptio & ico tii.locus,natura,moreš 2$ 1 a eius iecur quale 2 8 3 c.cius nominis latitu do 2 81.c. quomodo inuke differant . t9l.d.vndediblus t8t b vjus inči- bis 1 83 c.vtpifeib. infidietur 283 ts. Afellus carbonarius 28 9.d. Afellus mlnor . Vide fallaria minoris altenus hiftoria tSjtef Afclli nigri hiftoria 2 89. d AfelU varij hiftoria. 2 8 8.g Aftlus c ur f uh pinna tbunnihdrett.}lQ f eius deferiptio 119.d Aftnus. Vide cAfellus. Afpargus 180.181. de AJparagis adagium 210,6 tAfpcrpifciculus vnde ditius. 6\\. C. eius hiftoria & icon ibid. Afpratilispifcis qut 5 3 b. c2 J.6. sAfpredo pifcis 62 5.6 Afterias Bellonij 391.c Atbena c ur pingues difta 20 9. c Atbenpiincuria 1 03.c. eius locusam - maduerfus $.d. 95.6.103.4. 587-^» corrcftus 5.6.60, g. 75. d. 15 %.e. 1 59 c.d 165 6.170.4.180/^227.^25°/ 282/309 c.}i2.g.}28.e,}96.g‘ 4072.636'.?. ex Atherinisgarum 11 7. c. vnde di$& 216. h, locus. natura, moreš. 1 1 qttando paridt. 218.e. vfus in cibis &. medicina 218/ tAtberiiue Bell deferiptio gVicon.zi?'" Atberina Rondel. carnis qualitas) I" f.deferiptio & icon 217. 6 tAtricillačz e Attagenus tAtbenai qui 31. d. ab Attilo cm interfluuiatiles exordiitiH 5 62.g eius deferiptio 5 62. icon 5 ^* no n effe Jiurioncm 41 7 din Padott' tum eft- 5 6z.g. ab eo vt dfferatIc«‘ thyocvlla j 66. c, vt capiatur 5 6} • - vtaStmione dfferat 562.6 ad Auditusgramatem remedium 4.596/. tAalopij captura 94 g. eius c um Tb**' ir s pugna 87. 6 Aulopias Oppiani^tAeliani & teliš eofdem cffe. 8 7.6 Augnfti diftum 712.fi Aurata an ruminet 171 .c.eius tus. 17 2.e f.carnis laus 171- d‘ cib * 171.C. c ur fa c er pifcis diPla i 7 1- * eius deferiptio 169 d icon 17t.de dičleriu 17z.c dultes aqua f fc ft 1 J . 6 frigore Uditur. 17 1. c. tiulis 171 h. quA meliores ioi 4 incolat. 171.4. e* f ia e Ct trimtmu 172.r,4«4fio (««&?*&*■*■**$*. 171 c vbi melior 172- c ' . / _ 2 .6 171 fij< 5 i 4 .169 rf 1 7<3 tAurau alterius deferiptio,& v 0 Auratafluaiatilis iji.b- 6 1 !’* , ad Amiuvuiarcmediu 274 e ’ a /f dolores.^2. g.ad earuy crirlCS g/ Auxuma.-$o 8 .c. ‘ 4 Agcminum }iq.e B f B Acchus28i.e.sosM> ll f U j° }j ‘ l e.curftc dittus 50 yd.CU* pruferatur 2 8 5 .f. Tdalbus ^97.c. 5 BaUna an Gladium timeat 67*- ' n U ul.Mm678.bAUr treti marims difta f i y .fr. eius carnis qtiet litas 6 8 8. e. eius cofi# & vertcbr# ieon 6 24. defcriptio 676. e. 677. a. daifrofies^ai 678.fr. cum Orcapu- gnu 699 b. pinn#&virgul# equifo- nis exea fačla icon 6 8 3 qu# loca a- met 6 78 g quotpariat 678.g.ex eius vertcbra cypbi icon .685 .tam ti m t gladi us & vt fc defendat. 335. c-vnde dičla 6je.d vbi Tbunnis itifi dietur 321 .b. vfusincibis 688.e.ri dormiat 678.g. vtnon noceat 678.fr Bdttnarum authoris defcriptio. 678. 4 icones 680 681. BaUne Bellon. dejcriptio & icon 676. Briana Gefneri defcriptio 677. c. icon. 6 19 I N D E X. icom 3 1 .lauiatos ptfces fuiffe 230/ g quot ftnt genera . 2 3 o. e r/«f in d« fr« žir medicina 130 /. vt d Mprnu difhnguaiur 2 31./. Boopis peregrine dejcriptio 2 3 o. g. icon 231. Boopis rara 'Kondel.hiflori* 280.4 Bos tarditatis typus 712,e Bospifcis iSS.e 198 e. ssirljlotcHs „ 7 l8 'S. . Boues quipifces dicantur 45 3 d. Bonis dno genera 454 g. d«; »»ra frifi- tudo.454..g.natura& partits 415 a planum pifum cffe 4 5 4/3 7 9dquc loca amet.9^ j.a.vfus in cifriy455.fr vt pifcatoris manus euadat 459 fr r£ bomiuemfuffocct. 455.a Balpia monftrofa defcriptio 680. f icon Bouis maiom defcriptio 454 .g 682 Balfna Rondcl. dgfciptio & icon 677. Balina vulgi bifloria 788 /Irt capia- tur 674 g. Ballerl Ari fl.bifloria & icon 645» BambeU defcriptio 619 c Banchus 281,f^oj.d Bar bdi u s 5 9 7. c Barbo 5 97 c Ihrbarus. ibid. Barbota. ibid. BarbouGailorunt bifloria 575. c.ico« 576, Tarbulus 5 97 c * "Barbi amvteta cum Squalis 599 <*• ap- pttratus ibtd.cibus 598 b-defcriptio. j97.d. icon fy8.fluuiatilemejfe di- ccndtm 598.fr.We pifccm ejfe 599 * b.ffigus limet 398. fr i>f d Mtigili- bus,et Scjuahs dijferat j 97 d oua fux cuflodit spSgouacinsau venenata 599 C a« fempervenenata . ibid.ex eoru efafym0t.Qm.1ta 5 99,c einspar- tus 5 9 9.a, ]ua locaamet 59S.g 544 do er rfri meliorcs 5 99.fr 'Barbus tnarinus 121.fr Eaftlifcus O p piani 115. d Batus rotunda* 479. e Bmofa 116.» Btlua marin? qtu 669 $ Bereltus.7 01.b Bernidanmatiium ortus 546.2« •Ee o’f b flcria & ttort. 65 8/ Bifuia. Pide Begala. r Bosmarinusyi2.g *Boues marini quadmpedcs vbi 4 5 4. e Bosfacer.8^. d lisdi&nsjT9. e CaniculaSaxatilis Rondet. 3 91.fr ad Can« rafridi morfum 3142 Cane* ^«i iicendi & cur 3 7 3.c C*«« an amnes fubcat 3 86 e car Car- charias dičlus. 3 80. e. eiusnatatus. 3 8 6 g pagna cam vrinantibtiS' 386 /, /oca 4f«eJ 3 86« e. ijkj ftt de¬ ltam & Oppiano.37 3 .4. Ti praddm adoriatur 3 8 6. e Ctfrcft isdrUhejui 3 79.4 ci«f defcriptio. 381.fr. icon 383. CanisgalcHS an gregalis 3 89.lj.clus de¬ fcriptio 3 S7.d icon 38S. ei«yčarni* qualitas & app ar at us 389 c.o».-«~ eius qualia 389. fr. iocn ansci 3«pfr. C^nis marinas Solini, & M ar celimi. 3 8 o.e. Canisminor Ari?l.qu\ 379 c • Ca»iy pinguis 396. e ,5 32.e Botatriffia. Vide Muflela f.uuiatUis & Cantbarus pijcis 553.6 d«y araor 6" lacuflns. r Botryonqu,id 275 d 'Bocuius 61 j, .d r Box ityb.yii.g.vndediSa 129.d. p'i de Boops r Box alba z27.fr 'Brancbi?pifeibus propri? i.t Bremma marina 186 e Bronchuspijcis 348 f Bubali sloliditus 8 2. g BLibulc# Belimi] defcriptio 619. d Bucephalus 61 yd Bulbuluspifcts 6 3 5.c ‘Bulbus pifcis ro$,d C s/fcalavulgo 16%c Cadaucra curfupcrfluitent 548./. Cacilia marina 104/ Cacilia ferpentis partus 105.« C^ena Hecates qiu c 129 d Cagniga, 6 9.a _ adCalculos terendos remediunt 100. e 104.2 498./6 z7 fr. 634-2 Callaria 281.e eius carnis qualitas 287 a.b.apparatus 287. beluš defcriptio. ■gtlotypia 187 b carnisqua!itas. 187 d.apparatus.ibidrapiendi ratio 1 87. c.ciitis 18 7. fr .defcriptio 18 6.f. icon. ibid.alia ex (jcfntro.ibii. qu#loca amct.d 87.fr.Tnde ditiius. 1 8 5 -d.; 86 ecai /ii facer.78 f. Cantbarus GrAcortm qtii Bell. ! 49. c. Capri caro q us lis 5s7.fr e^«y defcriptio 51 y. d icon 51 6 natura , morea 517. a.vfus in cibis 5 j 7.4. 7 ^orco Pfiloii- co an iciem.s, 14/ ed Capillos awgendos 47 5. fr. reflituen - dcjs^i.g. Capito Gag# 504.fr Capitoncm non effe Orphum r 5 8 e Capitonis anadromi bifloria 3 & icon. Capito Attfonij vndedittus 6oo .fVtde Squalus. Capitonis fluuiatilis caruiei bifloria & icon 603 Capito fluuiatilis minor. Vide Sqnalus minor. Capitonis fluuiatilis fubrubri bifloria & icon 605. Capitonis fht. rapacis bifloria & icon. 604 «~cjvi V / C R/| l/V ^ 2842. icon 285 alterius ah autbore Capito lacuflrisGefneri. Vide tAlljU* obferuati 286187 2874 ^«i- buslocis gaudeat 287.4. Vlcapia tur.ibid. Blepfias.^oC fr. _ Blenni apparatus 204.2 c«?>•- CalhonymiM 192.p. £quiuocatio 264g car pfammodites dičlus 252.fr. Zdide Vranofcopus S aluiani. Capito quorundam 6 \ 3 d Capito qui Ciceroni & Plauto 5042 Caprarum & Sargorum amor 17 g.e Caprus & Caprifcus Ronddetia funt diuerfi 297.4 Cdptiuitatis declinatoris blerogljpbi- cum. 10 2 / / * v n Uh* l U Callicbtbys Arifl. 192 gfuigenerispi- iorfi Saluiaui icon. 390. Catuspifcis. 391.4 Caudamuris. 414 h Cauiarij apparatus- 5 3 1 - 4 . duogenera. 531. fc. vfide ad nos per/erantur. 5 io.c,rubrnm vi}dc.6$y.b Caul'mmquid. 4 4.g Celerini nomine duo pifces. iio.f Celtis pifcis. 471 .d CentrinAcarnis qualita$. 40 4.g. dcfcri- ptio gricon.401. partus. 404 ,e.quA loca amet.4c>4.e Cpntrina quibufdam. 3o i.h.aniOppia- no gr iAeliano. 373 a qui Acliano. <300 .g.raro capitur. 404. c. vencno- fam ejfe.ibid.fi. vnde diflfl. 4 00.g, vt; capiatur. 404 g C entrinA ali a. 401. 403. Centrifci ortUs.^o-h €d Cepkalalgiatn 9$ .h Cephalus qui tArcbippo. 505. b.quid (jaleno. 5 o 4 g.quid iA rit lot. ibid.b. vndc diflus 504 .b Cephalus lacuflris 6leseffe.^3 d.vnde di fltf 5 2 /. vt d Perca diffcrat 31 b v Jus m cibis. 3 3 c boe notnim; quot pi¬ fces inttlligafitnr. \i e CbannailcU& dejeriptio■ 5 s d 't con j 6. Cbplidonias cur fic diflus. 3 09 d qui & quando Tbunnus dicatur. 309 b Chelon. 305. a Cheluda Crctcnfis. 139.4 Cbondrus quid \99.b Cbremes,\67.b (dbromidis auditus & vox.j 6S. b. cur imtnunda difla Ouidio. 168. h. eius natura.morcs.ičlUj qutloca amet. l6ft.g.vbi melior. 169,1. vndc diflus 1 6j c.vfus in cibis 168 b Ckromis Bellonq cxaminata. 80 . e. ei us defcriptio& icotf.i6^.f Cbromidis Rondcl. dcfcriplto* 167.4. icon- 1 <58- Chryfendetutn quid. 1 19. b Cbryfopleurus.18S.fi Cbyfos pifcis. 1 69. b Ciclaspifcis qui. i 4 .g adCimices pellendos. 366 . & Cinxdi caro qualis. 6 9 . d. cur fic diflus, 6j.a.eius dejeriptio ex Bellonio & Rond.67c.icon.ibid. CinAdiagemma. t8 3 . ti Cirrhus colorqualis. 67.4 Citharoedus. 240. g. Citharus Apollini facer.iS 5 ,d.eius car - nis qualitas. 241.4. cuifater 78/. 241A non eft Lyra. 146 f.icon. 24 0t vnde diflus. 2 40.g Citharus lArchcflrati- 241 -b C it bari fiaui gr alf eri deferiptio & icott 24i.be Puhar” fiatcni.it 3.c qui.140.h iS l>g Cicta fine Ciffa cui faera. 7 S -g -1 op.b pitulum Baccbo non ffje faerum. 1 o$.b Claria.iSi.c C lana finmatilis Bellonij. 3 73.c Plani caligares 664 g Pljdium <& cgruh vt differant %U.b Ckipea an AlofA eadem.499 b Clupea -Atraris fluu1j.499.bt Clupe a'B arbariicon. 301. ptupcA TjbcrmA icon. 301. Cobidaria, 96, fl. Cobidia. ibid. P0bi0.9s.cl Cobitidis aculcdtA defcriptio.61 7 c ‘ lC ®' ibid.quA loca armt.ibid.d.iibuspaT - tus,vt capiatur , vbi & quartdorne‘ lior,camis qualitas, ibidem- Cobitidis BarbatjiU def riptio.6 1 ^■ ic0 / ibid.caro eius qyalis.6 19. a. falubifl fas.6 1 9 4.yndc fic difla.6 1 S efi"*' do & vbi capiatur. 6 18 . h.quO 1<> C9 gaudeat ihid.vfus in cibis■ 6 i 9 ' a Cobitidis ftuuiatilis bifioria.616-g^’ 731. Cobites o.rjrinthos 617 b Cocorim preti a 1194 Cofias vnde diflus. 274^. Vide LdCCf tus. ad Polic um dolorem. 8 ^.d.^ig Colla cx StHmnc. 3 3 1 ,c Cofi anus 363 c polorfulphureus. 270 f f ColumclU locfis refhtutus 9.C. 6 01 '/ pi fiimba marina -3 31 a Cclumbus marinus .ibid. ^ in C t medente p ar um proiccrbiu- f 2 ^ . Concubhus alienigcnarum apP ete kieroglypbicofl. 5 6 4 e (id Condilomata. 31 4. b u . Ponger fiue Congrus. 3 4S.fi da no moriiur. 33 1.a appa rattiS (i g. affi laus. 3 5 2 f an in teTra ^, l ^ S So.gsanfitgregalis■ 3 l 0 ' -J*ccr- dulci gaudet. 3 3 p.f.eius c a P lT j j mium 3 52.g. camis fi m f a ^ n guib cibus. 330 .h. coitus. 3 3 of-W f Z er e* la marina diflus 34^- h ' C * L 24S. tur dlocufla, 3 5 1 a. def crt P n °‘V (l c icon. 34 9. duo eius gen era -J e: us & M ur An a pugna 3 6 }; 'a 0 , v* ranv /)c n e n +t/iY 1 lt 1 pbt ra,moreš. 3 so g. par ur 3 54 ,h.quibuspugnet .3 S qua efcafatile capiatur. U t d, loca amet. 330 .fiquado f uU ‘°{, 0 . eat. 530 .f. quando & t»r g quibus probetur & q u ’ h ^ppft- 3 3 z.e.vbi maximi. 3 5 o- fi- 1 ’' . ^ tni. 3 31 e. vnde diflus 5 4 vfits in cibis. 332* e - yt fS l ‘d £ 0r t. inde fon 'hntm m pericull t tjpus. 624 .g Cdcationis celerltati io\unčlptyp 9 .y\z. e Copftts. j.c Coracini antipathia cimformicls.jG.g. apparat 9 ^G.ecapiedt ratio.7 $.c.ei 9 defcripiio. 71 b,c. di$treti& & gene- ra 70 b-ie 20 ilmrfdi opiniones.7 1 c fiuuiatiles dari.7 o. h.71. a.gregalis efl.7 3.b. Lipidu iucapite eiusefus & vi s .7 6 f.rutura^morts.jij.b. p ar [us, 5 3.b.qttaniomelior.76.e.vnde diči 9 ,6p.d.vfus incibis.73. d.vfuslnms- dicina.76.e-vt Mclanuro fmilis.di* čl us. 71 c-rt artm&maricommu- nes diČiljo.h Ccracinusfluulatilis anfolum in Nilo. 71 ,b marino in cibispr^flat.yyd Coracini (jefneri icon.74. Caucinoru Niliacoiu diffcrentia. 71.« Coracini Saluiint defcripiio. 71 .d icon. ■7 a.ak eri us defcripiio. 71.k icon. 7 }. Coralcidia. 70. g Coraxdiffiet dCoracino. ijS.g Coracis Romi defcripiio & ic0w.i7S.fc C ordyhmintcgram faltri folitam. 3 1 i.h Tbunnifcetus 03.307. d. inčam af- fam ius .314 ,fquando Tbunnusdi- catur.j 07,e.vnde dičia.j 07.d Cordjls.j 08.e Cordjlla ibid. C or d y las. 308. c Cordylus anintal lntaxium.\p6 / Coris.z$6e Corjlus.jn.a Cornuta 'Tlinij. 45 4 c Corms.Go < r C- carnis qualitas. 174 . b. rnde dičlus. 1 3 4,^.179 a Coruns marinus Iftdori. 187 .c Ceruj Tfilotici defcripiio &icon. 610. Coniiis SaluismiiCit Hintndo a ut bori s M 4 '« Coruulus C p.c Coruulus Gug.e. 1 74 f CoruuliGefneri icim.7%. Corjdelis 311 .a Cofjjpbus proTurdo. 3 6.b C tbus qui.p) -d Cottusqui, zoj.b Cottus Gag■&. 614.0 C remys qui- 1 67 b Cvudelitatis ocenita typusj 64 f Cnblo. p 3 -b Cucttli caruis qualita$. 139. d.apparatus ibid defcripiio..1 3 3 b. icon -13 p.na¬ tura,moreš. 1 3 9.d vtide didus. 132. fei vt fimilcs tJbun.iines autboris. 137.* Cuculus Bellontj. 13-4.6 Curforcs p fen qw.j 18/ Gjbia qn$. 31 zef €ybias qui &. qnando Tbunnus dica- tur 31 o f Čyclas pifcis qni. 14-g Čjnogloffus EpicbamtjeiUf/fo deferipth 13 S./, icon. z 37. . 701 .c.ciusjflettts mifericordiam mo- uct.jop c.eius gratitudo exeplis ex- plicata. 717. c.d.deeo bieroglyphi- ca.713 .c-bomin fc vt bomo e/i, arni- cus ejis 708 .e.eius ico. 703 .alta. 7 04. eius impetusinpifces.7o6, n . inimi- citia cum balama. 711.6. curn amijs , ibid.cum Pompilo. ibid. eius lingurt qualitas.7 1 o.g.cum migrarc joj.d. tnortem prpfagne.7 07 .d.mortuos fe- peiirei7Q7,d.muftcum fignnmeit & quafe. 71 <;.b. eumnatarcdocenta quid. 718. f. nauigationis comcs. 708 .;fin Tf^ilo duogenera. 705 ;,d. non fnopte utgenio fed fortuito pifca- toribus aiuiliari.7 o8.h. omnium ma riumplfcem effe. 70 j.c. ordo inna- tando .707. a.etus partesqux in cibo commeniAU, 7 1 i.f.eius pattus quid vulgo (jrficoru, 3 3 6fpietas erga pa - vsntes.7 07:0.pr afzgia.71 ni. 71 z.e. ptigna cum amijs. 3 z 8 .g.Pompils de- nor ato in furore agitur. 3 z 6.g. de co prouerbia. 718./. pmdentla. 709.c. auando fr quot panat 7 1 o f.ck qui babuerint ininfignibus 7 14 h.d qui - bus i bmendetur,& d quibus ud. 71 z f.eum retibus non capi.71 1. c. fezus diflinčiio 705 b-Simonis norue agno. fcunt.709 b-eiusfocietas cupijcato- ribus.708.g.eum fyluis appingerc qd 718. g. vbi Taras. 705. c. velocitas eiufe. caufa 7c6.fg.vifu valet.7 06. f.vnguenta fugit.7 1 C.e. vox-7 io.g. ca curptteris comparata .-11 .a.vfus in medicina .71 i.g.vt dorv.11at.707i c.vt capiatur.71 i.e.vt cocat.710.e. rt feriatur tridente. 71 i.e.vt a Pbo- cana differat.7 01. d 'Delpbin amnicola. 31 p. a ne Dentes inanidtur^z^. h-aa eoru do - lorts.17p b.173 d. 387. b. 43 3 d adDctitionempucrorum. 3 87.fil.71 z.g inDcnticesanerytbrinibabedt. 1 66 e. catnis quahtas.i6a.g apparaius.ib, defcripiio. 161.a. x6i.uo. ibid. um poljpo pugndt. 1 64,,e.au£ loca arnet. l6z.h. vbi optimi. ibid. vbi pariant. s6\fvnde dičiuf. iCog.rndc opti¬ mi bdbeatur. 164,g.rora:it.u. 1 74 -/- vt Auratafimilis et dijjimilis. 161-c. vt capiatur. \6\. f. rt Pbagro frmi- lis.iši.a ‘Dcnticis alterius ab autbore obferuati defcriptio.i6z.g. icon.i6j. Diabolus marinus. 4 64. g ad Digeftionem piomouendam. 498. f Diofcoridislocus animaduerfus. 198. g Dipfades qu<& ripetA. 3 60.e in Ditefcentes puhlico malo. f 50 g ad Dolorcm capitis. 3 c.' 3. d Doloft typus.4.zz.c Dona artesdolofa ditta.i3,a Draconis exraiacffičli ^00.444. Draco marinus, j ^ b.carnis lius qua- litas. z6z.e.cibus-z37,d.cur maris vafiator dittus z 37.r,eius defcripiio z 3 6. icon.ibid. dno eius generaeffe. ■2,36.e.ičlnseius curaiio. z6\.z.’w:. ex eius iffu quindo pifciculi or. intur z 37.d.iČiu eius venenofum effe. z6 1 a.fjmptomata cum fequentia.ibid.b. natura,moreš, z 37 .c.vfus in medici- na.z6z.e.qu&locaamst 157 .c.vta ferpente marino differat.3 5 j .d yt ca. piatur. z37.c, Draco marinus P linij, 3 43. c.i 3 s-d Draco Bellonij & Rondel.examinatur. 256/ Draco mam Saluiani qut.Z)6f Draco minor vt d maiori differat, %37.1t Draconifius lapis.6p.b Dracunculus Plinij fpccieddracone dl- uerftts- zs 6 .e. 4 ijfpuies. 263. Deacunculi Rondcl. defcripiio C 'ricon. z6z-g. camis qualitas. 264.0 q a q 5 Drama- Vrmudespifcet qui. \it.f JDulcia non adflringunt. i52. g Dyce. 153.* Dyfenterias. i&o.f. ix6g.$$i.g E E Cbineis • Vide Remom. Scbinus in mugilum capi te qui ibid. c. icon. ibid vnde dfiUus.-j 6-b ■ eius vfus infacris.gS-f. ff xocatus fine A doniš pcUonij. 1 j 4 .b. 114.a. icon ibid. £xormi(los.j}8f. Exos.^6s,.i £xos Cardani. fifcem effe. n$.c. non effe Chalci- dem. 1 og.b.non effe tAcantlriam-j. ibid.quA loca amet. 1 i3.a.quibus pi- fcibus annumerandus. 1 o p.a.verum čffequid nobispingitur. 109.d. vbi melior , 11 o .f. rt vocetur antiqujf. 109 b. vtnatet. 11 3.6 fabri lignarij typus. 475,1? Fagcr.i 49 .c falco marinus. 141.d. 434.^ .Farnem qui diutius tolerent. 5 o 9s in Famclicos prouerbium.^ 1 i.b pario qui Aufonio. 481 .d. qui Hellonio & kondclctio.6 m-/ tfallarias. Vide CaUarias. Gallanda. %£>.e Gallina marina..30.g,\ 14 g Gallus marinus' ni.a. 1 46.fi 1 SV* . . r Galli cur Delphhum babcant m i n r“ gnibus. 714.6 Garcanis Alberti. 1 ) 6 7. a Garum quid r 272 b 5 31 *b Garus bodie qui diftus. zzj. c . Garum qui pifcis fuerit ignorat AUtbort . d. Garum vtex £xcrafubolisfiat• %fS A ‘ ex quo falc.zjz- a. cx Garo pifi^ 223 b cx Atberinis 217. c,exScor#' bris & muha de to.igz.b.tlVd™, inde. Garum fociorum cur fic diffvmifS’*, Cjelarij mugilcs. 50 C.b Gerres qui.i2j.c Gibbofi pifcis hifloria & icon. 489* ad Cjingiuarum dolorem. zzz .b Gladijaudacia & robur. 3 3 3 ' f> capiendi iucunda fcd pcricidofa * fio. 3 34.fi. carnis aualifas. 3 3 -+- ' cur ficdičlus. 330. e. cur plf ca * res cim time ant. 333- *■ c,i y ( .‘ ■ boni canis vocetur. 33 o.fi “ c ' c . r ptio.33i.b.&inde icon 3 tas. 333. d. infequuntur Tbi< nn °^ 3 21. c.eius ofeitantia- 33 3.6 <* nis vcxatur.zi').b.i l 3 2. b- e ' luS ^ >l \, eronis robur .334.4 pelagitim eJJ 3 3 2. e. pellis eius tenuites- ?3 , pifeibus efk. t,3\.b. r* nd °is oeHro infečlctur. 333.^ vtftmilis ,vt diffmUis-t 3 pumeroftus capiantur. , /jf; mclior & qnando.j, 34 h.vt vene f 3; 3 rt.vt »«coitiis & parms-v 1 "' u h ‘f eA o- mare cuHodiantur. M S-J” ' , am?f. 5 71 .d. d Siluro d'‘ff crre ' cU , fuauem pifcem effe• S 7 S- a ..aA s 6j-a vt capiatur. S 74 yf’ (flanides Rondel. & Polonij. 5 7 Glanius. Gldnus. Vide ^^ attl gi aUC l' Glaucidium. 301.d Glaucifcus qui. 30 x .i $Uucms an filios in metu in os recipist. 3 o^.f.capitis eius laus.3 04 .g. carnis qualitas. 3o$.a.cibus 304.«. deferi¬ ptio. 3 oi.icon. 3 03 .eius e [us quibus vtilis. 3 05 .a.qup loca amet. 3 04 .c ex quopifcium gtnere. 301 .8. b. trk ubit de s yjji. 197. a- vbi, optimi. 99.b.vfu$incibis. 5»pa.i;?_> Medicina, s 00 ■[. tjobius albus curfic di&us. 98 f.Befto- ni oqui.96.f- Gobij albi Rondel icon 77* Gobio capitatus Fide (jobio fluiiUtUis. altcr. •Gobij fluuiatilis cibus.61 3 -b- caro qua- Hs. ibid.c.icon. 6iv deferiptio . 613. a.locus natura. 61 3. b. tfobij fluuiatilis alterius deferiptio & icon 61 4. qu .d.77b.AthcnM qui Ron- deletio. 9S/ Aristotelu.22$.e fiiflrix. 5 5 6.h floreta qu&. 31 z.e Holoflfii Bellonij bijloria. tfp.hotL-*. 5 60. fiufonis deferiptio.$ 3 3. b. icon. 534. marinam pifcem effcA. 5 3 4. e. Stu- rionemtimetL,. 535 qui Bellonio. 5 3 3 b.fynonyma. 5 3 3 .k. tmidum~* ejfe. 5 3 4 e.vbi capiatur. 5; 4.5. vino inebriari. 5 3 5 c.vfus in ctbis. 5 35. e. ynde dilius. 532.6. vt& quand» dim caperetur. 5 3 5 .a fiyma.400g. 567.C.5x4.3. . fiycca. 15 3-a.$ 1 5.6. facer pifcis difta. ■$ 5 .d.non efte šlurioncm.\ 18/ Hycbra. 518/ ad Hylropem. 711.5 fijdrus.343 C fiydri marini maximi. 345.it.rf d fet- pente marinodiffcrat.3 47 .a fdyfca.37.e- 515.6.518/ 1 I Berus pifcis qui Horatio. 169 c lebthycolU carnisqua.litas.566. g. deferiptio & icon. 5 66. vnde difia. 565.6. vfus in medicina. 566 g. vt d Sturionc^) & tAttilo differa. 566.e Jchthyocolla vnde fiat. 189. c fHar.217.a adltterum. 648. e. 14-f Jecorarius.56 b iecorinns. ibidem. Jgnauitypus. 42 2. e f. fmproborum familiaritas per Tercam marinam & Mclanurum indicata, 51 a Jncolumitatistypus. 71 2.d Jndorum Sloliditas 301.b ad Inflammationes. 413. b. Jnuidia typus. 3 S o b lonas propbeta in ventre pifcis.3 Si.a Iris marina. 3 69. d /ftrianus pifcis. 517,5 htdaicus ludaicus pifcls.f6f.c Jugulum quid.$ n.b Jula. 37 -c Julia.^7. b jitlis. 117 / eiusesroqualis. 40 b. de - fcriptio exdiuc fis.^i. e. natur a,mo- rrf-4o e non effe rereaofam. 40,/’. incjuibus lo is repeiiatur 39. d. eius fpecies maha. 3 8 e fynnyma. 37 b. rt capiatur. 4o.e rfusin medicina^. 41 a vtapparetur.40.b lulidis Autbons deferiptio. $2 b kori. j. ? 9 * htlus. 3 41 d.qui 3 7 .b. tnufca ccpjpara- tuš 40/ Imela 17-c Jus album rt fiat a 8 3 .c £ L ^&eo G?7X jcj.a.car /jc difius. 507 .d ex L ih or ealienoditefcČtistypus.l79C Labrus pifcis. 61, (id Lat procrcandum 305 & Ltcertuf. 14.b. 169-c. apparatus. 275. d cemis quditas 175. c. deferiptio. 2 j^.blocus,natura, moreš. 27 3 .. 539 - [ N D E x: Lmpugo Rondcletij. 302/. Pide H‘p- pu> us. Lahdum qttadragefi}nale. 676.g J atilus pifds. 4 9S.I) Lotus qui Rvndslctio 498 hi qui S r a- lige>o. 3 27 b eius bilioria. 498.^ h Lauarona baba.2 18 h Lauer fiue Sium.6 5 7,a Jauaretus cur ftc difius.6 57.4 eius de¬ feriptio & icon 6^7. Lauoroni Tetlomj deferiptio & lotabi- fioiia ,21 8 b Lebiani pifies 56 g Jjehias, eiufque etjmum. 3 G.g Lelepns 41. d. 5 o .g Lepidotus & cur Cyprinus fic dicatur. 6 $4-b J (id Lepram. 3 6 3 .d. 4 3 3 d. 71 i-g Lcpradis Bellonij hifioria . 3 o .f.icon. 3 1. moreš. ibid. Lcpus d Cane marino deuoratus. 387. b. felli-s cius vis-423 d Lcpusmarinus. 116 v c. 204,e. deuora- tur d rnullo. 11 e \j.udfii aanhiocatio. Goi d., deferiptio. 6oG b.icon Go7.vfusm cibo& me¬ dicina. 607. c,d.fynonyma. 605. d. (tlterins deferiptio. 608. g. icon. 6 09. quid Ga!eno. 304. g. quid Hiccfio. ibid. Leucifcus Gabr/i qui SaluhtfO. Gor. a 605 d Leucoiintis Go G .e Libella Gax&. 407. b & cur ftc di£l rt dicina. 6 } 3 g. vr capiantur. 6 3 3 *^ "vtcofiusfiat caruleus. 6 33.?- rt -' Tercam minoremdcuoret. 6 }if 7i pije e s p?rfequatur. 6 $ z.f Lucius marinus. ? 01. <2.490.g Lumbricus marinus. 3 37.C. humbma.78 b 1 Lumbi asSnglorum bifloria & kott-» 47 9-b d iconis coafidcratio. rnde difius.ibid. LunainfaniA caufa.2i7-a Luna antiquorum 410. / _:,/r upi an GUI! gcnciu,q.y I ... 1 85 b-apparatus 497. d.cibns-4 b in cibis laus 4 97. ^ . (J U4.49G f qu&\oca atnct. 4 yy y, partestnagis fvennt in p r£l ' c , b. qiundo mliores & c oC.ro r f rariin flmtijs Jtalicis 60 4 nc.fitanStoiidiK.49S-*'". U.4574' opiniones.49o.g vbi ^90- c. vbi piriat.49G c. rorac ,ta f. rt capiatur. 496 /r- yl euadat 493. b Lupusfluuiatilis.490 g . .(.b A Lupuslancusfiue lunatiis qui- Lupiš P linij 114 f Lupus rarius qui. 49 l b.dr*l ‘ s S6.f Lutaria 308/ Luxurix aetejlatio 1601 Lycos.292.b , Lyr. 77 d. mu quo tempore fateat.i 15 .c.m Ar etn non^i poffceffe Tragum fine hircum.^.f. jutHUf moreš. 225. a noneH Tirtca. 64yd.qux loca amct.ix6.a quando parutt.125.avbi meliores.113 d-v* les funt.215. c.vfus in cibis ibid.in-j medicina. 116.f. in fdcris.ibid.b Mana alba. 227 fr. Man a authoris & fieMonij forteicprf. iHŽ M zna Ronielicon-tij 4 Mafnuf pifis qui. s 6$.c MaUcolu.s Gag*. 100 k Aialtba qnid Plimo. 395.4. qni fit pi- f is.ibid eius bišloria. ibid. vnde di- fiti.ibid. M ilt boi Rondel. hiflcrfa & it on. 3 9 4. b c M ali ha vrterum qua 'Bellonio. 464.g a d Ai trn m a s mdurandas. 47 5 b Manativtd Rcuefo capidtur .301. A. eius bifioria.j 2.8.72 9.7 3 ® vndes dlHus 718 .g deferiptio& iton 72 S. 7 2 •J.cibttsfmdoles. jip.d.pueros ter- go fen. -j)0. e. capiendi raiio. ibid. vfws in cibis. 73 og Maquerelluf Arnoldi. 16 9,c Mdris figcunditus- 5 f A Mare Lfctrcngorutn vbi 2 9 5 b Mari; rtgulns 120 . per DelpbinunLj pxprimitur dr cur. 714 e Margotir. 715 .c a d Marifcas. j92 f (134 h •MarioPlinijqui.s3ib.364f M.vfio 613.d- nonefl Apbya cobites. tu.( Marfionis Venetorum icon 11 ?• c Martialis locus expenfus.n5 d Margapan pifeis. ji.d- eius biflor\a & fcon, jz, VHatricula marina. 376 g iMaga quid.\6'{.b MeUntbus fabula. 7x5 C Melantbinus. 310 .e MeUmpygus pro quo accipiatnr.61 .k Melanderini biŠforia. >75» t8o. icon. ibid. %iclandryaquit.iii,d.curftc difta->. jiz.e MeUndrys qu\ & quandoTbunnus fic dicatur. 309.d Melmuri aHits. 65.4,6. capiendi ratib. I N D E X. 6 j. d. carnis eius diuerfitatis rano. 66.g.deeius cibo controuerfta. 6 3 .a curgullari nolueritPythagoras. 66. /S.eius deferiptio, 63. a. icon. 6 4. eius cnm Perca amicitia 5 o. b de eo pro - ficrbia.66>e quibuslocis viuat. 63.c. vbi multii vbip a uci. ibid. vnde di- 0us.6i.e.vfus in cibis & medicina. 66 g.h. yt Coracino fmdi.s di&ifs. 6ya.vtSaygo.ibi4 . M^hnurus ferpens. Ci e Membradis bifloria & icon. z 12 b. vilemfuiffe.tiya.vt capla.tur.ibid. r^Mcmbras Bellonij.i 1 i.e. Mendacij natura, (j6.f, ad Menfes prpmouenias. 199 ,d LMeretrices Apbyx curdicla. zo8. e. in earum amatores carmen. 179 c AferluciusVide Callahas. Merulim capiSdi >'*cio. 3 6 f.cfbus, na- purapnores, 34,h dtfriptio 33. ex JhUoni(frd,tx Saltiiarto.jd.e ex Gef- nero-ibid. qu£ loca amec^. 34 .g d T ur do fbccie differre. 17.b. vnde di- fla.i^.g.r, ya.vfus in cibis. $6-b. vt viridis dičla .3 3 c Zclotjpia 34,6 M er uit authoris& Ouidij 'deferiptio, 3yf.h0n.3y Merula paiufbris.C^ yd Merulus.j 3.4 Merix 4-g A/ilespifeis qui AU;erto. 331.4 Miluago P limf. 1 4 p f tJMfuum in cibis nop pHobari, 143. c cur templis offeratur. 143 c. cur ra- ro capiatur ibid. a. cur & quando rolitct. ibid.b eius deferiptio. 140 .g iton. 14 i.namra, moreš. 243. a.qux loca ampl -143 a quiautlwi. 140 p fiiiluus Plinij qui j 3 3 i Milni authoris icon. 342, deferiptio. 140. 142,. Milni Rondel defcripuo & icon. 179 e Milui Saluiani icon. 14r. Milni alati fcu Lucernn nomine mifji defcriftio.i44.icon. 143. Minerua cur glaucppis diffa- 3 01.c Mnion quid. 304. e MoU caro qualis.4 14-g. cur grunniat. 411 b. eittf deferiptio.4 11 ,d.icon^>; 412.413 .altcrhis 413.414-ei«* 1c- cur quale.4 1 4 g non efje Luna vett- rum. 41 o. h- eius pmguedinis vfus. 414 g. vnde difta .410.fr M olaris pifeis. 41 i.c Aiolua maioris hi^oria.^iigailtemt 4%$.a.vfusm cibis.ibid.C CMonachus pifeis. 600. f Moncdula Gag*.17 4, f Aionocerotis Clufii bifiprla & icotts. 299. Atordens lapidem.6 17.fr Mormur. 184.1? Adormjri apparatus. 18 f .c.carnis qua^ litas.i 8 5. c. deferiptio. i%4.icon.ibid, ingenium & aflus. 185.fr. natura -/» moreš.ibid. qu&locu antet> ibidenua, quandopariti. 185.fr. yn ^ e dichtf * .8 4. e. vt capiatur. r85.fr A-forma. 1 ) 17.d. 5 i8.g.5. 127 d. claufim patiuntur. 1 1 4. b.cur quafi molks dicantur.i zo.f. cur le- prideš diffi. 124 h tur eis primum locum inter litorales det autber. 1x7 C-turgibbi ditti. 122g. cur ab eis abflineret Pytbagoras. 130. f. cur ( Dian$ faeri. 1 19.d.deferiptio. 122/. pro doniš miffos efk -11 S e. edacitas, x25.fr. tneo occidendo ceremoni* apud Romanos. 118 .g. genera eorum vt diflinguantur. 1 2 1 .fr. Cjrxcis \ti_j. delicijs fuiffcD.i 19 b.c.bumano ca- (tauere non vefei. 121 c. bepatis eo¬ rum praparatio. 11 S. g. imberbes etiam dati. 121 -c. Leporem mari- ftum deuorant. iiyd. tnaiores cur Vtinoribuspraferantur.izj.a. natu- Y*>mores. 125.4. noftro etiam tem ■ pore pretiofum effe. 12 o.e- optimi co- \0r.126.b. Orpbum inter fic it, nyc. partus.n6.e. de eo &pinna anig- tna. 13 o,g. eorum pretia apud Ro- manos. 117 .c. qua čarne vefcatur. i25.fr. ?*** locA amet ' 114 elus partes in pr etio. 1 2 7 .bquibus no cent. j x 9.a qmbus facer. 119.d. quo vafe inf er- faferrttur . xie>.bquo temporeme- liores.u-/ d. id j aliendu inepti. 128 e eius fympatbia cum fpcculis mcn< firuo infetlis. i z6.f.vbipeiores, & qu\ i 27 .a rbilaitdatiffimi 1 16. g Ve neri inmicus eft. 125.4 vnde ditlus. 120. fvocatiadnatant. iij.avfus in cibis. 12 6-g.in medicina. 129. a vt ter parere dicatur iz6. cvt Senec# Saxatilis,Gal. pekgius ditlus. 1 14.g JPfullus antiquorumqui,izz. 124. inulli qui mullus minor Sahmni vide- tur,icon ex (jefnero 131. muili afperia Rondel• diuerfiifon 132. deferiptio 133. mudiimberbis deferiptio &icon 13 i.d alterius deferiptio 131 icon 133. mulloi lutarios quos Tihim vocet x 1 1. cfpecie abalijs nondiftingui 12 5 .c/ mulli mamic ex Hifpavfia milji icon. 123. m,uUi minorit Saluiani deferiptio. 12z.h pjurana aceti gufiu in rabiem agimr . $6$.dan mufu a deldletur.^Gi.g. an cocat cum ferpentibus. 359.6 ciifs pnimaan in cauda .3 62. gapparatus- 3<35.c afjusjngeniurn 3(S2. c auda- Via 361.6 capiendiratio $66,ccar- jj is qualitas,$6y. bcibtis. 361.4 cur pxtraaquam viuat. 360. h deferi¬ ptio, 335.4 docilitas 3 6 1. d farnima \con ijG.ferula contathi occiditur. 363 .d humane carnis aulda esi. 3 61 A de e a bieroglyphica 3 64. c eius la- pts laudatunt-j 119 6. in ligno quid 355.6 mark icon 3 57 morfus vene fiofitas ciufaiie cur a 56$. c. eius & tnjri diferimen 3 $o.f natura, morps. 260,6 elitn inbonorefuiffe 3 64.g hi farumpifeinas impenfa. 3 64.h cum qulbus pugnet■ 363.4 pugnat congro 351.4 qunaturamores. 5 78 g.vora- citas.ibid.eius vetrkuli vires 579 a muflela. fojfllis carnis qualitas 5 80. e. icon 579 hiflor . tota 5 75.5 8c. 5 81 non coit 5 So.g.rtnfhgcretur ibid.' muflela marina multiplcx 5 3 n.a muflela paluslris 64 8.g rnuflek rulgares z S4.e muflela vulgares Rondel deferiptio,& icon 2 po muflela vulgo Genua d; el a bifl. z 9 ce. muflelorum apparatus 3 7 S.g. an orcJ> pariant 37 ^.g.carnis qnalitas 3-8 / curfic diČli 3 72,6. Pafiinacampro- fequuntur $ 77.cn caphnturibid. muficlus Arišlotelis fmplkiicr ditlus qui 379.6 muftelus binnularis 3 89. ^ rnufldi lauis deferiptio & icon 3 pi . vt d Canegaleo & delim differat. ibi. qua loca amet 393.4 carmuorus esi. ibid, vndc ditlus 392. e . vt d Glauco galeo difiiatlus 39 2.e mufleli fpinacis carnis qualitas 400, e. dejcnptio&kon 3 99. natura,moreš Aoo.e ouorumfttus & locus i99 . d. P at ^foo.e.qualocaametz 99 .d. muficlus Stellariscur fic ditlus 393 .6 defnpuo 3 91 -d-uon ibid. carnis qua muttlatus pifciculus 214./ myllus quid 70/ myiinus 366 / tnfrus an maram mas ibid. eius deferi¬ ptio ibid.g duo genera ibid , b. dus & triurana diferimen , * Q f fcrpem tinus ditlus. 3 66 ./ myrus alter 'Dorionis 3 67 a tnjri prioris Rondel deferiptio z 66. h. alterius 3 6 j.a.icon ibid. njflicetus 341 .d myflus 'Bellonij ^$17. c tnyflus TSfjliacus 598/ myttotum 724 « tnyxinus 5o5.c myxon vnde ditlus 116.0 N N tAgemuli fjermanorum hifioria 667.d.icon 668. 'hfarcifjus ignauia typus 422./ Nafi Alberti fynonyma 6io.g. a pp ara . tusGii.d.caro qualis6i i. c . cur feri ba ditlus 6 n 6. «« deferiptio & icon 6i i.qua loca amet 61 i.c.quan do rnclior 61 t.d.cxLeucifcorumge- nereeffe6ii.a * fhfafus Niloticus 559.6 Mauerates 3 3 5.4 f c ^ dio Cafare oppugnata 69 9 f' Ci fJ eS feriptio 697. e. icon 698 eiMffl* ^ in mimo Claudij 715 ,a.vif es vnde ditla 697.6 c6w 5 53.4 475.6 •944 308.6 ( , (> f c)iBKr 3 o 8 .g,C 4 ro (/«4/6 3/ /jf j« Maotim non reuertatur 3° ^ togaudet ibid. eius prudentia 5 1 i» eo qua partes liudata 3 ol ? A - lS ‘pbus 1 46./ ei« eibus 1 5 9 j* c n , qualitas 1 s 9 ,d. deeo diucrkl . , ti*i s Uefuseiuscurvrin«rr>ch*' IS9 d fuiffeinpretio i Pajferi congener aluis 245, Pafferum Uuium genera 14 3 .c Paffetina fpeciepifces qui 233 a Taftinaca an eiulis 433 .a.an uolet 430 h eius apparatus 43 $,c.*(lns 450.fr N D E X. capiendi ratio 431.4. carnis qualitas 44$.c.cibus 43o. b. coittis &partus 43 o.g.car fatus non recipiat 37 6 6. dcfdriptio 4 2 5. <6. icon 42<>* gandct jnufica 43 i.a.eiusičlusfigna 432./. ad eum remedia 432.5. d«* natura, moreš 4 j o. h. qu£ loca amet 430. 5. in ca ^airi croco /iraiie Plinius dixe- rit 43 3 c. eias fpin&infaxod natura infettlpta icon 429. venčni eius ve- hementia & cura 43 i.c.& inde. vn de difta 414 -f- ufus in medic. 43 3 .i Talilnica afpcra Bellonij 42 J -b.caadu icon 4 27.4 2 S. Pafiinaca marina berba 4 a 4/ Taflinacarc quid. ibid. Paflinum quid ibid Pauopifcis 205 £. , & cur 71 r.6 Pcgontlla illjricis qui pifcis 2 90.? Tclamydis caro qualis 313. d. quando Thunnus dicatur 307 a Tbun- no differat 312.5. ioco d’ltinguuntur 3176. flfičia 3 o S. vo.t c]? ge- nericaibid. Perca fluuiatilis, an in Lariolacu < 5 23. a.an c#?» Latio amicitiam^j colat. ga 3 .c.apparatus 624./. carnis bieroglypbi: um 116 c Tboxir.crumortus i 54.c Phoxmum Art!t.fuuiatiler>i efie 6 19 6 Pbcxinus Bellonij. Pide Pboxinusle¬ st is. Pboxini Uuis bifioria , ice» 5 8 z. a« omne s farnim 5 S 2.6 Phoxini Rondel.qui 6 19 .c.primi deferi- ptio,&iconibid.aUenus 6 zo. PhycenA e t.b Phycidion.ibid. Phjcides an eunucbosuocant Oppunus 44 « ci&Ki 44 f. colorcm mutat, & quando ai.g.nidum facit exalga & cur 44. e paruum pifcemefle 4.2. b: qu£ loca amet 4 3. d.quoties anno pa - rin 44.c ci«J fynnnyma 41 .b. vnde ditJa ibid.eius vfus in cibis & medi- cina-44.g.b.vt in cibo appare ur 44 a Perca differat 42/ Pbjcis Bellonij 42 b Phycis Rondel 42-e Pbycis veter um Rondel 291.6 Pbycis Sal.iiani - & autboris eiufčfi de¬ fcriptio 42. fg icon 43. Pbycus quid 41 6 Phyfalus vnde dlBus 6S9 b Phyjalus maris rubil 689.6 Pbyfeteris defcriptio , ežr natura 691. icon 689-cieeo recentiorum fenten- ti£ 6 9 x.6.c. Pica* rnrfe 664 c Pigicaro qualis 66 5 6 cias defcriptio 664.ficon66').eius Pliniummemi- n ffe 664. g in qitibus locis reperia- tur 664 b.vnde dičlus 664.6 ad Pilos probibendos 3 2 4 g. 4 2 3. a proftrati ) &eubantes qui C o, lumella t umelh z 5 i,h. Uui čute pr cediti pan ti i 13 d.Un qui 232.6. lati & plani Vi dijferant. 85 .b. litorales eorumj , diuerfttas z.g. locus eis proprius i.d. marinorum differemiti l.f.marini fa pore differunt d pifdbus aquarum^j dulcium 60 5 d marinos cur author prpferat ijs pui in dulcibus aquis de- gunt z. e. inter marinos cur d faxati- Ubus exordiatur z. f eoru ortus 573, u de pelagicisauthoris & aliorumitt dUium z k pianor um forma z 3 z. 6. eortrn prticiputi differentiti i-d. d lo¬ to \bidm.qui lArifloteli 1. d, plani qui Plimo 8 5 c. facri qui difli 8 5.6. qui faiiturtiinepti 212.6. (axatilium laus,& differentiti 1 .f.faxatiles cur litorales dixer t y 4 rifloteles z.g. eo- rum tegumenta varia i. d. cx ijs va- ticinia 160 e fifcis aterjtp.b fifces candidi 8 f .c. qui Plimo 618.5 fifcis capitofus 184./ fifces carhonanj 113.h. fPif is fuftuarius z 8 5 ,c Pi.fcis Ib er us qtti Horatio z 6 9 C Fifcis ludaicus 5 65 .c ‘Tifcis Iflrianus 17 c Fifces lapidofi quitsilbertof9s.a Fifces nidum conflrucntes 4 z.f Fifces pfettacei 2 3 3 .a. pide Pfettacei . Fifcis%heni 283.c Pifcisfacer 31$.a Fifces fcxu mafculino carentes 5 51 •<* Fifces finefpinis $3 8 / Fifces Sues difli 315 ,b Fifces vocales 78 e.i 1 3.a.710 h Pifciculi minuti qui Terentio 107. Pifcatoriffus fapitprouerb.i^S.f Fiftris. Pr šlix 6 89 .c F Udri x quid Ciccroni 6653. c pix ccracina 7 6.f Plagititts qul tsdrnoldo m-b F lat e[ja cAufonij 143 b PiataniJid 71 9 b j id Pleuriiim 617-b- 634,h. flinius correttus 54.fc.67 c.7<;.b.86g. 13 3 e. zzo.f. 173 d. 308./. Jio-/. 3 30.g 35 1.C.373 6.445*6. 44 9 -m 536.6 537.C. 572.0 672^.730.^ eius e ror 7 8 . e 100. g. z 5 5 <6. 3 6 o•£■ 44 1 623.4.304./ Plota 507,4.543 4 std Podagram 413 .b P2.e ' Prislcm 'Bellonij potius efic Pbyfe}crem 692/ Triflis Rondel Cpo.g.Tellonijibidemb Prijlis fiuc Sena Rondcl.icon 693. Priflisnanis 691 e Truna cer cola cur ficditta 77.4 Primarij pifccsqui 223.4 Pruritum 449^4 Tfammodites 2 5 2.6 Pfetu 1 3 3 -a-earum aflus z 3 4.g Pfettacei fifces 1 3 3 .a.au/ifc eorr<« qt lAkcrins bifteria 460. icon 461. fuilonica 461. c. icon ibidem. Ra ip exiccatp ad formam draconis icon. 443 - RahlpUis Saluiaui 454. b. Vide ItiUh raia. Raip ocnlata hifloria &tcon 45 3. Raitioculata afpere defriptio &icon> 458 caro qu ali s ibid c Pfaia Oxy) inebos maior. Vide Bos 1 Raiti Oxyrincbi minoris hiFloria 4 5 J• ^ icon 456 /'aif c/«; defendit hernirem ab itnpet* Cankularum marinarurn icon ex GcfnCp »0 4-47 F.aip Ipinofe bi sl ort a 461. 6. icon ibid. dfaip ttcllaiis hifloria & icon 457** c^rnij quaUtas. ibid b Raia flellaris quornndam 452.4 Raip slellms ajperrimp hifloria 4 f 7 ' ^ icon 458- vndula’e hifloria 452.6 r ffana animallutarium i$>6.f Rana marina an edulis.469.0-eius W ,,s in venando 468.5. ctbusibid. curftf diff* 464/. c«r fatus intranon rect * piat.468f eius deferiptio 464 6 - 4 ^? 469 6 Ranp marinp alt trius icon 467 • Ran p marinp minoris hifloria 47 r ' Rana pifcatrix cur ftc difla 46 4-1 R‘ a Rana marina. ad Rantirubttpvenenum■ 4^9 Raphanidofts 200 f Receptus tuti indicium 71 4 %emiligio 3 3 5.4 - %emora an occulta,aut manifest »ei remoretur 3 37. o- o« 1 ' a ffr tca * difla 3 40. f deferiptio 3 ? f ^ ‘ e.de ea emblemata .3 4 °- b’ rn f m1 pifcem efle 337, 6. boe nomne^ I N D E X. diuerfos plfces intelligi 33 f .r. ab t*~> frafagia 340 .f de eius vi diuerf« opi- niones 339.4.6.^338. e Remor« hnperati & autboris icon 3 3 6. deferiptio 337 .a Remor a Oppiani diuerf a ab Arifl. 335. c. ati fn Lampetra 53 2 f.eius defcri- ptio 5 3 8-g Reuerfus cur ftc ditlus 299. d. fquamofi hijloria ijg.d.icon 3 00. natura,mo¬ reš 301.2.Tlpi/ccs venctur 301 .rt Rcuerft tAnguilli formis hijloria 3 67.c. icon 368. %expifcis quiiArnoldo 441 .d 'Kbenipijcis 283.c Rbombus 314 b.«quiuoca i^ h.appa- raiM 2 5 2.g aftus 2; 4.g.car»is & icon 6 i 7 Selana. Vide Vmbra . Sciathis 79.6 Scolopacis Rondel. nominis ratio & bi- ftoria i<)8.e.defcnptio&icon 29S. vfusin cibis ibid h Scolopendracetacea iconju. defcri- piio jii e & inde Sconihri crgaaltores gratitudo. zji.d. apparatus iji-g carnis ijualitas.Hu¬ dem coitus & partus. 272. c cur faliantur 272. g. defcriptio &icon. 270 e.natura,moreš 2ji.d.'qua loca amet iji a.fynony,m 2 69. c teme- ruas & imprudentia eorum punita. 271. f.rbi maiorres & meliores iji ct.vfus in medicina-). 274.fi. vtea- pimtiir ijifvt et quando migreni. 271 d Scomberparuus2-'yb. Scomberfpurius i6j b Scobri in mrrmorc d natura fculpti. 271 Scombraria infulacurfic dicla 27. b Scorpttnpcaftitas loi.f defcriptio zoi b iconibid.fynonyma 200. h. rfus in cibis 102. /. rt d Scorpio dijferat . 196./ Scorpana alterius icon 201. Scorpjtna Atbencci 196.e ScorpidionTfelii 201 .a Scorpioidis defcriptio & icon 1 r 6. c. curfic dkčla ibid. d. rt d Scorpio dif- ferat r1 6.d Scorpioides Rondel 204./ Scerpis an ideru cum Scorpio 195. d. fpecie differt 200.6. Vide Scorp&na, • Scorpij aculedrU ris & rjus 197.c cum capiendi ratio t98.fi carnisqualitas 199 a carnis durities rt cmendetur 199 b.cibus 1 9j.edefeript \96.fko ibid.duo eht s gen er a 1 96. ffelUs ris & rfus. 1 99 d ičlus cin s renenofitas 197 d.natura moreš 179 c deeopro uerbia 198 f qn£ ioca *mct 197. b. fynonyma 19 5. c. venem c ura 198 g. vnde dičlus 1 9 j.c, r bi &qmtiespa riat.198. e rfus in medicina 199A. rt cartilagincus dičlus 199. b Scorpius csnofus 201 .d. Scorpiusteganodes 196./ adScruphulas 95.6 Scylla cur Canis dičlus 3 80/ Securitatis d magnis pifeibus figntim. 2 3 4 S' etd Secundas eduetndas 1 99.d. f 79. *. 634./? ad Sediš procidentiam 4 33.« Serpens Indic us Cardani 406. Serpens facer vocatus 95.c I N D E X. Serpenthini fpina qualis 372 / Serpentem fouere quid 46 3. b $ e rpentis marini defcriptio 343.345. noneffe Anglorum >44(6/^253. c. pro vero mijjiicon. 347 Gillio qui 104 f.de eorum magmtudinekgref- fio 343 .d.natura, moreš 347. b. quce loca amet 3 4-7.fi.ei quidproprium^j. 25 5.d- eorum & terreflnumpugna . 3 47.c dfynonyma 343 b rfus m ci¬ bis & medicina 348 e-vtfe occultei. 347. c. proprie dičli defcriptio ,345. b.& inde icon 34 6, Scrpcntes nigricapitc draconis 345.4. Scrper.tesNoruegiaui i^.d-icon 3 44. Serpensrubcfcens 367 a Serpes terreftris mire frcquetans 34 j.d Scrrx inuentio 47 f.c. Serra aquattca 692.6 Serra Clusij hiiloria & icon 696. Serra Plinij (jefnero 6 90.^298.e Serra%ondcL 690gehiskon 693. ro- širi eiujaem icones 69\. Seruatoris aliorum 'm mari typus 421 .d Scferinus reurum 411.a Silluarion 517.fi. Silurus an fit Sturio 51 9. c enm cuns Cjlanidc implicat Aclianus 567 c. d Glanide itifferre 521.4. file condiri folitum 5 3 o Jr. vnde dičlus. 5 20 ,b. Silurus Gaja. 5 6j. a Gefneri 523. d. \6j.b Siluri Gefneri tertij defcriptio. 568./?. icon 571. Silurus Mattbioli 5 2 3 d. Silurus TSfiloticus Strabonis & Athe- Utel 572 g. Simia Bcllonij 196.e Simia cur Aiaudadiiipoffit 113 d Simia pifcis 369,0 Simia marina Gefneri 40 6.g.icon 405. bišloria ibid alterius 406. Sipnus pifcis 610 g Siurnftue Lauer 6 5 7. Smaris 223 .d qui pifcis 227. c. carnis eius qualitas 219. a cur Leucomanis dicla iij.b- eiusfatcunditas 229 . a qu£ locaamet 229 a.fynonymanj. b.rfus in cibis 22 9 b. in medicina ->. ibid. rtcapiatur 229. avtaHoope dijferat 127 d-rta .Metna ibid. Smaudis pcregrbuc defcriptio & icon. 22S./ Smaridis Bcllomj fortč defcriptio & ico 228 f Smaridis r R,ondel. defcriptio & icon_j, 228.fi SrnjUa pifcis 278/ Solaris pifcis 567 a socrates cur Torpedini affimilatus 41 i.f soleče carnis qnalkas 140. e cur fngus fugiat 23 9-d eius genera, defcriptio - nes & icones. 235 23 6. 237.238. a 3 9 natura moreš 23 9. d. qu£ Ae- liano 247-6 Plini o 133. c. qu& lo¬ ca antet .23 9. d. fjnonjma .1356. yfus in cibis . z 4 ©. e. vbi magis pingucfcant. 13 9 . d. vnde dičla-t 1 235.6 SoleaGefaerii 44 Solem lat& authoris 239. Sole# oculatce defcriptio. 235. d.icon, 23 6. solea rotunda 242.fi soliurij . 183. a. natura , moreš . ibidem. fynonyma. 180 b.vnde dičlus ibidem rfus in cibis 133 .c.vtab Au ratadifjerat 183 a.vta Sargo 182 .g spari authoris defcriptio 183 4. kon->* 182. sphereus mugilum jpecies 5 o 6 f sphyrm£ cxačla defcriptio. 1 o 1. c. & inde longum pifcem efje 1 o 1. 6. eius lumbus laudatus. 103,4. natura > moreš 102 a. qun maris loca amet• 102 g.quot eius funt jpecies iot. c* vnde dičlec-) .100.6. rfus in cibis . 1 o 3 ,a spbjrma fluuiatilis <509.6 spirnc in animantibus diuerfitas 372./ spinachia 6 28 .fi. spinax cur foetus non rccipiat. 376.6. vtpariat 375.6 spinula pifcis 195.6 adsplcnetkos 71 z g spondile Plinij qutc Bellonio 104 / s p uma pifcis zti.d ipuria Gaga 109. 6 S quaHapparatus. 602.6. caro qmlh. 601. e cibus ibid. defcriptio &kon 601. flumatilem potius quamlacu- škem effe 607.4. non effe Galeum. 373 a olimfuifc rilem 9. c. vbi & quando melior 602 gfynonyma 600 e vbi & quando pariat. 6 o 2 e rilit eH 602./ eius viuacitas 6 01. e. vt capiatur 6o2.e.vt d mugilibus diffe- ra: 601.4 squali minoris biftoria 603. a. squalus veterim 6oo.g squarus 4.1? squatvhz ajlus 47 3. c. cur colorem tnn- tet 474.fi. eius cutisvfus 475. c. de¬ fcriptio & Keniji, eiusefusquibus profit 4J\.b fcctu s intus rccipit 474. e . qualoca amet 473.4. qualtexea alimentum 474 h.qualis caro . 474. 475■ exquogenere fit 4 ji.c.quotics pariat 47 3 b." ibidem c.fyno- nyma 471 a;.vbi melior 475 4 vnde dičla \ji.d.vt coeat 473 . a. squatinoraia an detur. 47 6.c. cur rarus pifcis hj 6.b.genuin& proni & fupinS depičlp kon 4 jjAjŠ.deJcriptio 47^ 479 - squ*wah4j$.i Squf Squalma 47 M dquairolinus 47 £./ Sqnatroraia 47 5.d Squnti etymologia 471. f, fiidc Sqt«tti- MC-J . Airio Ji7*f - Suillus 717-f; Sulmo. 48 i.rf. Sulphureus. Color 2 70 /. Sumns Alberti. $ 67 .b. ad Surditatem 5$2.g $96 f Susmarintis 3’ 2o/.719.i- 5 »w pifces,Žr cur. 51 j .i* Sjfoion. 714.//, 79 -i. .Sjugrit- 71 " $ynagris a.Synodbniediffert 164 b quo tiomine n dne vocetur 16 j a. eius de¬ feriptio. \ 6f. c.icon. ibid. vti Syno- donte dišlinguntur lA^.cvtcapiattir 167 dicoM'/?atofc£ 7 ’ii« Synodontir ctymum 160. g. b. Pide r Dcntex. ' ■ $ynodontes car ftcdiflns jo 9 ,dqutni9 I N D E X. Tbmnusfie vocetur $99,b; Synodontis lapis. 162/. T T AE Tfl A z 3 3. c. qu\bus pifei- busconiungenda $6p.b. vnde di- ' O-a. ibid. Tdtnia AriSlot an T'anm Spichnrmi ea- dem. z 3 7 4. Tmia Bellonij z 3 6./#. «»f deferiptic 469c.icon.370. Tanite falcau Impcrati, & authorU de¬ feriptio, 369 d icon 3 71. Tanite %ondel, deferiptio 3 69. b.icon. ibid alterius deferiptio 3 69.uo. 370. Talparia c 5 5 6. T ar antcllum 311 fr. T arditatis typus. 712.0. T eligoni huda 431 432. Temarus 7 9 3.4. Temeritatis pcena 197. d. TeHudinem vt Rcuerfus capiat 301-4 Tbedo •Aufonij 787. . ap- pantus. ibid.d■ aftloquando infefte- tur 319 eorumtum Aulopijs pu- gna 87.« caroc/o/a orao* taricbiis vocetur 3 i i-c cnr d By?an tinis. 3 j 7. f. c«r Calcedonij nullos, ■velpaucos capiant 317. curlubri- cus dl cin s 3 f 2. d mr timeat 318. a. f«r ftelcrattis dcius 3 2o.g. c«r «0- £l.i e.int 1 1 oa.itcf riptio 3 12 icones 3 13. 514.3 r 7.3 i d.dormiunt. 3 19. b.dultes aquas antant 3 \7.b fnfcinis percutiuntur 312 g impictas, & vo- raritaS 320 g. eonmmiratimiditas 3 z z/, e or um more vider e quid 318. iEun: natddo ittgenium & or do 3 1 8 g 3 i9.c.»a7«ra.»wer« 318 f partium fale conditarumnomina 310 «. i 7 e&" Pelamysloco dijtmfli. 31 7 b.vt dijfe- rant 31 zg t;<; eius piuna cur hcereat afilus $ i r <.f plusbiČnio viutt 3 zt.a. queloca maxime amet 317.a- mentio 6 4 3 - c. carnis eius qua- litas 647 b cihus 647 a.deferiptio & icon 6 46. diffpentite d colore 646.b. cin s cum Lucio amicitia 6 3 2.g mali fucci ift 6 47.d non effe 'JMnnd 645* d.Orpbus tulufiris ditla 1 5 8. t. eius pcllis čarni prelata 6 47- d. quando maxime noxhe 647, b. qua$ aquccs amet. 647 a.vfttsin medicina-64 8. c. v bil.-, uda iorcs,647.c. Tinca Aufonij 116. e Tine a marina■ 4 i £• 3 3. a eius carnis quct litas,&apparatus. 293. b.qu&loca amet. 29 3 b-cur fic di£la. 291 .b'de- (criptio. 293.4. icon 292 fynonymt. 291.4. Tinca fontana an Lampetra.q 37 .d. Tifirnallus qui Alberto st Iftdorc. 7 9 3.4 Tobip oculi qutrfeltejUnati. 167 a. Thomas Tborianus quid .3 3 o.i T om< f ?«a . 5 8 3 - b. ad Tor mina ex dyfai " teria. 3 72 g- T Orptena 413 /2. Torptgo ibid. Torpedinis apparatus. 4 22. d. aftus . 41 9, d 420. e carnis q nalit as 422.' . g cur fic dičla 41 5. i deferiptio.4 1 - qus eius partes me- liorcs. 422 f- auando pariat .419. Rrr 1 c.attando I N D E X. $.qmndo tfumio ,eu» «jr vbi late at 4 1 g.dliupefaciendi ris rude 429.fr. 421 a [ynonymt .+1 f.« goti un paril flupefacicndi yis infit . 41 i.b.eam rim par Ham efie 4 io Jfb. eamriu* tantum ineffe 410. h. rt tapiatur 411. f, yt natet 41 9. d. rt infidiatoremrincat.420.g. rttorpo- reafficiat 420 Torpedinis maculoja im 417.no« pid- culo/a 429-« Torpedo nigra 423,0 Torpedo aculit*. 41 6. 41 7 Trachuricarnit qualitasi69 b.cauda eius mira facultas 169. fr. defcriptio . iCy. c. icon 168. alteriusab autbore obferuatiibid. non cfle lacerttm 167. b.uonejfe Saurum ibid qutt loca arnet z69.a.qui louio 2 5 5 .b. fynonyma ^>. ■z67.lj.vt capiatur 169.4. vtfapidior fiat 269.fr Tragusfiuefikcus pifcis Athenai qui Rondeletio 98.fi Tragus quorundam $ 5 3. c. Tralliani locus corredus 178. f Tremula 410.fr Tricbia qux Ari/lotcli 219. p Tri'.his 449.d.qna Arifioteii 119.c. vn de dičiait/id. Triglis 1 lof.vnde di£ta ibid.b Triglitis ibid. Trtgolaan Mullus mberbis m.d.an eademCuctdoi^.f. Trillia 1 40. fr. Tripatinum quid 36 y a Trifius pifcis sjG.g. Trifita Rondel.icon 400. Trilfia. Fide AdufteU fiuU- & Uciiflris. Triton qui & qt*snio dScatur Thunnus 309.b Tro&a D.iAmbmif 5 S 5. c Tročla vndc dibla 3 27. fr Trociarum cnm Delphinis pugr.a 3 29,a Troglody f a pifcis 1 x 4. g Trenta (idHerfts omnibus natat 5 90.g. anreferibus nota 585 c.apparatut |9i.e deeis capiendis lege: 591 .a. cibus.^9o.b eirum incibo late: 591. d.diff trenda & genera 5 8 8 / non ef- fe lup um variant 491.fr* nonomnes aduerfts filuminibus natare. 590.fr. qu£ fuauiores j 91.d. quomodo anti- qu\s vocetnr,ignoratnr 5 19 d.quibus aquis gaudeat. 590./. recentcs opti- mas ejfe s 91 c faie condiri 591 . f in Salmoncm abire cmditur 5 8 s d. cum Salmone max'mam si ej]e affinitaiem 588 h.fynonyma s 8 5 . fr. tonitrm tj- met 5 90.fr vade di£l*-> .585. bvt 4 Salmone differat 588.fr. vt manibus 0fiuficini:eapiantur 59 i-a.vt ine- fcentstr ibid , rt 4 Mactdonibus ca- piantur ibid fr. Truttafilatiicoloris 588 Truttafilkuiatilh na$K« im 1 $ 9 - Trutu flumaulis alterius hlfloria & mn^i.g. T run* flumatilis Gefneri icon 5 89 Tmtta lacuflris apparatus.6 5 4. g. tar- nis qualitas ibid.curfiacile patre fc at. «54g. car itmipero confieratur 654. 0 eiusinfalubritas 6 54. g.filuuios[u - bit 6 54. e eiu: nobilitas 6 5 4. g . vt differat d TruttittSalmonibus & Ffn fr/a 6 51 g. vt capiatur 654/ Tratla lacus r Benact6 5 5. Trutta Salmonata 5 8 S g non eH Šaril. 5 85 d eius h.fioria 652 «53. T unallus qni Alberto 0 " Jfidoro 593.4 Tunnina 31 r.c 7 ‘urbotus pifcis 247 fr 7 -urebffurnira natura. 339 d TUrdi carc qualis 17 c-cious 27. jb. de¬ fcriptio 15.fr differentia. if.fr, epi- ?freM iyc.etymum 14. g 4 Merula fpecie differre 27 fr. Bellm\o.iy a. quomodo cclorcm mutaredicatur. 1 f c- ex Saxatil\bus efie 27 a. fyn« nym* 14. g. vbi non fttij fr. re/oci- Mi 17 .fr. vinar« /pri ;y«. i a we _ rfinna 27.c. rt apparetur adis S \lmani 10. g Turppia 42 i c- Turfionis čarnit qualitas 7to. g defcri¬ ptio. 71 9 c.icon -rio locus , natura , moreš 720. g. Thocetne eandemeffe . 7 1 9. fr. rt CannuU fimilis difius, 7 S 9 F-' TurfioPlinif 5 17 d Turtur f 86.e Turtur pifcis 424 e Tjphlefiue Typhlina mama 104 Tjtfio.Vide Turfio. V V Acca marina cornuta 4 54. e Faletudinis Integra »7p«t 608. fr. Vingeronis Rondel defcriptio Ati. * f^arius. Fide ?boxinns Uniš. Faiij Aeliani qui f 8.7,4 fVarius maior 5 8 6 f Varius quorundam f 8«, g TarriniiocusnftitutHS no.f Farctus 491 a Fedij Pollionis crudelitas $6i.b adventna 46 9 c Fenenumpro dobre dixit Oppian 9 96 g ad Femriculum txoiutim 511./ Ventticuli procidentia caufa 54 t a 4 Vener em excitandam. 639.0. ad in- fiibenda 340/.421.e.423. d.adeam rt impttnt reddatur. 119 * Peris indicium. fOi. f ad Ferendorum puflulat. 116 g, Vergili« dec pifces 664.fi Fermisaqttatilis 537.0 ad Vcnucas tollendas too.e. ili-g Vefpp A-pnasamant.n\.a. Fefpertilio 140.0 Fefpertilio pifcis 2 64. g. 4 3 4. g. 4 Findida abftinendum effe x 5 6. g, eius ignauia 6tb Vindofa Alberti 606.f Fini igdium vt Adullns faciaU %2 9. fr. ad id inducendttm 5 f i.g Fi«la pifcis 53 yd Fiperaan cum M uran a coeat 359» C> Fiperamarina if f fr Firgatus pifcis 188/ ad Vifus acicm 1 67 .a 49$./ai eius fr«’ 3 ' betudinem t 4 .fi 49 $-g Vita Medica & Perfica qux 34 • b FituGagp $69.4 Fitulus marinus nepes cur diftus 7 * 3 • k eius defcriptio ibid.icon 724. i» aquA 0 - in tetra vrnit. 71 5 '<*• eit/s P e 4 *W vfus m tena minus idoncus ibid- fr. cibus.ibid voracitas ibid.cur difficul- ter 0 quomodooccidatur. jVj c foni nusibidem. Stertor vnde ibid fyno~ nyma 722. c. cur extra aqnam dor- miat7iyd.eius pulmo qualis 7 2 s -Jrf tnitef ere 0 docilemfieri ibid-bomi* nisamatores cfle 72 6. e eiusamor tf gaprohnt. ibid eius gratitudo 726-2 vtmingant 0 " coeant ibid- CoagulU fuotnunt , & cur ibid eius confenfus cum m ari 7 16 b eius ptllcs fnlmina arcentjij aFifos tmetibid b.Arie tes marinos ibid. b. eius caro qua\is « 727 eius vfus i« medicina 747, d Fiuclla 69 4/ (td Vb pra 3 2 4 g 6}4 g. capitis 404. fr- 475 b putrida 53 l.c.fcrpentia f --etera 3 24.fr ^/7^01 cur Ddphinutn habtret in *r- wii 7 j 4 b Vmbilkus pifcis 649.4 Fmbla vulgo difta ttymologia 649. 4. carnis qmlitas 6j 1.fr. lotus, natura , w«r« «51 a. /fuando melior «5 1. fr Pr«/?/.* mamiš defcriptio 649. c. mino- risibid.cicon6 50. /^frr« apparatus. 8 j. fr de eius capUf fiiunlofa bifioria 81. 83.de carnzA eius indicium 83 fr c* deferiptjo. 79. JSo.ico« 8i..fciuipinnt'«? 2 5 6,6 1 57 "* Ap^aVo; IJ 6.(6.2 J $«£ VET ERA. ApržurJic 305.6 AuA iMTr/a? 8 5.^" AvAu7ro; tbidem A’y ^/5 3o8.fi Avn zo 6 .h A*fic dkttts, ibi. BocTpczpppt; 464.fi Barpa^oc dPuiu; ibidem. Barpoc^o; 0 aA«Vfii*$ tbdem & Bi^paA^i 212.6 Bt@at5 203,4 BsAAa i04.fi BsAovm 107,.d BtAovk 106.6 Bž^^pa/a; 2 12.6 •BAaJo? 1 04.fi ( BAsVro? 203.4 BAt-^a? 506.6 BA^oj 203.4 Bo/f 229.fi Bo/to? Ariftot . 6 14.fi Bitykd>rfot; 23 5.6 Bb 5 l 88 .fi B^i- 229.fi r raAeoaJ ^5 372.6 raAžoV ibidem. r acAto; edtecvStac; 39S.6 FaAž(> 5 *Ao:ržx/£t; 395 .d F a, Ato; vdanOpputoi qtii 3 8 7. c r«Ae«£fti 572.6 Rrf 5 T&Kdtrm Tataru $%o.f TetMavvjuo; 37 2.h TaAH 341 .c Tivicoroi I 2C. h TAftvts 567.4 r A dvog ibidem . TAovodzos 5 04 g TA apzos 301.^ TXSffa 235.b TvcttSit): 645.d r^TJc/ici/ 70.^ ro»po; .348*/ roi^c? -S^oAttor/oc 206.e rpuAAoj 34 S'/ 1 ŽJ- :■ •• .'.i LadJtMvs 5 °^-/’ A «A|< 8 5'd EAi/\|< 5 2t>f.f E'p!Tuuog 2 14.(7 EpvS-p /vos 152 .b Epi/- 9 -popd-aAjuos 582._/* Epvr/zos 153.4 E^po? 256.C EtsA/c 16p'.r e’ 4 » 7 oc 207.^ * z Ta,} os 1 ri.^£4 7//^ 2.Z> ■ Opdlro 49 9.d 0 piosotbidem. Qvv*v 307.b OuvvoTo 3 1 i.b OuvvdZuv 3 2 2 £ ®vn'tov 3 H.b e trn dceix : Ovvv 10307.0 V' : " -• ’ • ** A l 1. 32I.f ’*■ Gdvvos S 07 '.y j *- .(^vonvitusjjo.b ©,vf ?tav 719^ j ; t v ' r\ i „> • . V/.: .. ■ i-vPi’-,■ 'I l*ep 4 § I4 0 ’/ lepo? ^- 9 -^ 4 16^X3 2 5.^ lWupo?3g?.£ ,\ - »• • . j f ^ * lojt/zc^-og 1 oo.A* ,v 1 16>4 214.% -• *t> « K KaSiJvs 177 -d KoXyi% 3 -us 85 -d'l 92 .f KaAA iovv/jlos 85.c/ i6q.f Kovd-opis l8^.d KovSonos tbident. K cLTrpio-zos 297.a 5 I4.f KaVpo? 29^.0414.0 -Kup^opJos 3 79.c Kap^ctpiSovTo a mm aha.38 o.f Ksprpna 406.0 Kevrp/i ms tbidem Ktpp /5 77 ^ K«Vpa 100.A Kis-pibgpo^.e K«69,0 Kdaipo/^os 240.^. K;;apo$ \46.f. - • - Kppigj6./j / K/ppuAof 77.4 f/rTa 78.^ - - I/^Ah 14.^ .v Znyro 7 o.^ 99 ‘b> &oyypos 3 ^ 8 ./ ■ IdcAiug 267.b 'x Kojtzv^ 138‘f KoAo/o;2 74.y Kop*x.«t); 70.£ Kop^Tvop 69.f Kopc^ 70.^.278.^ KopduA* 308.? KopiuA^/^. Kopi? 2 ^ 5 . Kn / 39 $>e, 352 .e Kb; 27 r/S 21 J.b ■ ■ » f>/ 4 io« 95 »^ v ' •K> f * • Aa/.t!'H 463 *^ AaT«f 498 .^ \ AanAoc 498.^ AdupoP 4 9 1 AiSutg $6.% . : • AtCp^c? 173‘.‘^ : ' ’ _ { A- o 0 utos 444 -f AtAi?rpts 3 o*,^^ 1 • A-i 7 rds 124.^ A i-nbcoros O3 7.b AiuziAAos 6c6.f A ivx.iox.os 504. f.60).d A vjzouoms 227./ Adjzog 8 7»d Arrropd 207.0 Aijrop/s ibidom A Cyvos 7 7. a AukhAotos 543>d Audos 8 6.e Avzo^o/oos 214 f M Mo%ov 163. b M aids 223.4 MaA 3 -« 393 ’ cl M at; nos 28 2.e M opis 518.^ Mo'p/uopos 184*^ Mi/oSpiS~to 2 12..h. M ijAo 7 rovnx,a 3 1 *'* MhA 07 T 7 TI 0 V 79 >b. Mhkohs 505 .0 Mvlov 3o4.£> MopjovAos I$4-£ M opA^po? ibidem Mx>AAos70.e.f Mvpano 35 4^ Mvpos 343.0.366. Mus 5 i4.<> Mosizmog 68%.f N«p*»* ) Uprava/ ibidem . Tipi/uudicti ihtel? rrp/V«? 68$.c fli'/V^ ib tke m Ilpv/Scirov 288.e p r> apc 103. d ‘Pb&c, 181,4 d PivZv cjuid- 470?.- 4 471.4 -V f PlVofiuTOt; 47 c . A vL-JiO arc-iptov 517.4 7 -d AieAna 2? 7. fr« Afe.llo 184./ tAtiina 5x7.d ^io 3 e B urbar o ibidem p C Abacello 603.« \_^C 4««4 286 .? ŽT4»e/4 387.4 I N D E X. o HISPANICA. O Cbia 6%.g Ocbiflta 6xf Ochiatellct 62 g.4ij.cl Ocrat^ga 6o8.e Oitt 61 g Oladiga 6o8.e Ombrella 79.fr Ombrina.7 9-b Ora \69.c Oradi ga 6 n 8.e Orata169.fi * Ortol.ibid. Organo 146.fi P P Agro x49 c.it j."a Valombo 387. d. 391, f j98.fr. 4 * 4 g Tapagallo xi.d,%x.fi.x%-f P ar deli a j $2. e Pafquerel 618.fr Paflerc 14 5, b fcrcia 42./.4{.fr Perofa, oucr Pctrdfa 460/. P er Je ga 612. f. Perfico ibidem, Tefcatore 464 g fcfce molk 2S7.C fefce »Houo zi \ d fefcforgtno tj 8 / petten 143 d iaj.x pettenorfto 243.1/ pic qu0664.fi figo i bi dem., piotie 6 j j b flota 6 10 g porcelletto j 17-C p orco 400.fr ' pergai j. d pr ene 164.fr P R *Aggiel 441 d Ragno 1 {{.fr 491.4 pagano 1 j6f Rama 6 54.c &j/k perofa 4{j.c RittO ^.] 4.g %odomllo 147-fr Rometta 4 j 7. d Kond el* 15;-c Hondine 140 e. 14 3.i %pffett0 2iid Rojfignuolo no.h Rojpo 4 H-g 1U.4 Rucllo ijo.g Ruffata641.it ri Acbettojj-i i JSanguinerol { 82 ./• Sarachino 66j.d . ' ■ 4 Sarba 187 .d Sardanella 666 .f Sardella. 214 .fxx9.fi I N D E X. Sar dene 214 f Satiey6io.h Scarda.Scardola 641.« Sotrpel 7i.c.63 j.d Scatgot 6x$,d Scagpnc 398.fr.61yi Scombro 269.c Scorpena 297.c Scorgon joi./t Scrofanello xoi.a Xcr0fan0x9e.fi Smerna ji.g Sfogidx j {.c 6/s/id 23 6 h Spada 3 3 1.4.3 96* Sparlo 18 2. e Sp ar o 182.fi Spigaro 227s Spigola49t.nl Spin ipj.f Squadro 471A 6oo.f Squaia 471 .d Spuagtio . Squalo 600/ Squaquam 4ji.d Squarola 6 17,« Stella joi.g StorntvzgpSij.d S trecfina 101.4 Stramazgo 45 4. e Stra%zarigla6x4fi Stregla 6i%.b Strela 606 e , S tret ta 6 o j. a Strla. Striglo 606 c Strilla 1 10.fr Strinfio j 27.f Strinfo j 7 6 / Sturion j 17 c .Suuaro 267.fr T T tAnado 186.e Tarantola 17 6.e T arefranche 424-g Tcmdo TenielofTemero j93 a Tenca 6 45.tr Tene a marina 3 3. fr. 291.4 Tor 4 o 21.4 Tragine 155 fr 7 >e»fon\io.e. Brame d.e mer. 16 9^ Bratine 641-0, Brocbet 6 3 o, g* Brocheton ibid. C C tAbaffon 1J 8. g C abote 17 8-g. ’ Cabrolle 302./ Caburlaut 61 3 . d Cagarel-iil-d. Cagnola 407 b. Cognot 387 -d Calliqucs m b 110. g C antena 18 S- e- C anus 6-j.a. Capellan 28:/ Cardaire 461.lt Carlet 1 4$.c\ C srpa 6 3 4.0 CauiH one 1 3 i d Cglet l»s 21 i b. 666e> C ero ii b. Chabot 6 13 d. C-bajfo 61$. d Cbatillons 38«.« Chien de mer. 398.^ Phouančoof CPom \ 67.c Cicbtraeu 167.6 Chttade 460,e Cocq, 11 i.a CogniiL 174-1 I N D E X. Cdiart 432.6 Congro 3 4 8 . c Coquillade r 13 ,d Couhc 4 9 9.a Crapault de mer 3 7 Creac.517.c D D Ain.Paine 79. c Damo 301/ Pard.606 / DaHphin 701.fr jDaurade 16 9.c Perne 160b Perbio 302./ Don%el\e 3 5 3. e Perce. 111 .d Dormilioufe 41 3. (i Pur do i6.a 2 4. e \ E E Miffole 392/' Ernba.1^7.4 Efpaulars 6 9%. e Ehurgion.')i7,e E tAr 66 3.4 Fiela 1 ^ 348-« Filat.ibidem. Flambo 3 69 6 Flaslate 4$ 4-e /Flaffade 449.,C. Fleielet,14 3. h. . Fle^i4ig* pumat 449-c . C i Agnola.io4.f, I č/a/frje 138/ p dlanga. 46 4 ■ g pardon 6 c 2. e pafcon 167. c (jauot 114}) Paideron 1 84.fr X/fa». 24.c C/ivret 227 c Qibbar677.fi (jilioro 4 5 5 - d! Ploicufe 4 3 4-g Cjlorin 424.fr (Jobergc 288./. Cjolfon 611 f. Cjouion 612 f Grsitar, io$.e Grau 167.fi prognaut 146 e Cjronau ibid■ fjuat augbicr. 391.«. H H A-achia499-a Harcngadcs. 1 1 iJa.tio.g} Humantbm.^o.h, i I tAu. n j.a Iougiou 407.6 J«oi/. 11 $.d.6oo f. Mutto 576 / N Adcllem.e Nigrdil 62.fr. Plijfola $ 91.a O O Hlada 6i.a Qnella.6i9>d , ** • r <'■ > . ' ‘ • ) ' * tagaetf* I v & Pagaeu-Paget.Pagil 14? f,- Pagri ibid. Pal 3 87 d. Fala 66 .a. Talamiae jo z. g. Tegonie z 3 6.e- , TelsUe Menage 103. C. Pcjj »Wdr 691 c. Teisrei 79 c. 498. r , Perce 6 17 Perptire - 3 6 g. Perroqn(t iz b. Pestarp» JO;.«. Pat z <5 4 b- Ratts pcnnc.dc 140.C4 34 g Raye 441. d. Refait 1 3 8. g. Ren are 400 b. Refqucfifa 193 d. Rocatt 4, / 13 4.67 &• Rocbct \ 136.fi. ' Rondcllt 1383. Rortdcle 1 40, e. , ' Ronfe 460./7. 'Rvnfon 649 c. Roqitau 4 z /j ■Roquaudo$ 13«. Rofe 6 zo-f. Rofiere 619 c. R0Jfe3o.fi. 610 f. Rouget izi 4. 135.4,15B* g.ill.b. Roufcttcs 3 91.d. Routte 6 49.c. XN D [ EI X. v / • c SalTtrt 67 tf. Sanclet 117.4, Sauclex ibid b. S Seruantin z 3 6./. Siege6o8.e. ■ So/io 606./, 4 A ' y Sole 133.b. \ Sopi 1S 7 . (ž. Sore^i96.e. .J- ,) j Sonat 3936» - ? , Soc 433 9.b. Heilbut. 243.4. Ltofemont. 264,6! L Lampreye. 5 3 6.g, Zdeerfvuijn.7n1.bi Mufc.6iS.fi , r pdzirtfK.543.fr. FcecKcibamcK. 256. f. Pe«. 2x1. rf. Pieterman. 256.fi Fylfleert. 424.fr. Pladijs. 343. fr. Ttrccs. 514.5.62 5.4.' Po/t 514.5.625.4» Pudde. 576 5. Fuijt.fuijtael.S71.gi R Koch. 441. fr. * Scarde.t4.1f Scbcluifch-zS^.f. Scb0emaecker.6j46.fi Scboerhaye .47 i\d. tfcfroZZf243.fr. tfeeZrf 646.4 Snepel.6o<)J).C* S»oeck 630. g. Snotoljf. 553.fr.558,« iSpirisof. 2i2.e S prot.220. g. Steur.si^.c Stin: Kfifch.ttV.fi StocKfifc .t^i.e.tSi .t SvHtertfifch.sji.« \ Mhs 7 T nArbut.Tarbtt »47.fr 7 "o«re z 5 S .c V 4^ M*5 * S >fr Z P 7 ' Eebraeffm.t^pc &-*Zeehaen 111.«. j 3 &£ ZecKonincjc jii.fr /2ke/t 646.« Zce[noetK 491-* ANGjLIC^ 49«^ a/fif 62,8Jr, 'ZBrafme fisiji Sr ut .141/ JSulbtd 613 .4 C«rpe6j4« Chieuen 6%-f ffkius 6oo,f Colfifchi 189 d iCoungfr 3 4 8 / jD-r-ei 6 c 6 / Jjvzgefifcbe JEct$*$.a Cjjldenpole 134 , fr. 169 fjiitehjeade 169.C fjfajllng 5 9 j fr Gioion 611 f preggg 54 M (jougcon . fjogion ibii* Cudgione ibid , 45 «!/e 615.d t&urnade 1 5 8.g fiepbut 14 j ..4 //orc 677 c Horlepool 667 d Lajnar a ye 4 $6.g ■Locfec 61% f Lump 480, «jog Adorubel 184.4 Muilerilbombc Si 3 .4 I N D E X Ombcr 49j.fr.496.fr P&ddgl+jp Pacbg 62%.f Phrelgs 6 3 ©.£ Pite ibidtm . Fhlender 142.g P/«i/e 14j.fr FoUrdes 600.f Forpofc 701.fr PoutejjC.g Qj 4 tuyuer 156.0 /Ročke S20.k Rofcbies dot f Rttffc RucbUSt j^e Sani'1^2$ xJt Scafling. 441.,* Sefmelt 4 3 5 .J Scbuucericfijfcb e. 3 3 s ,4 Sctoul 479.f »4 Sole 13 5 .fr Sprat 229g Steur j 17.c Tsncbe 6 ^€f TbombacKe 4+td Trwe484.fr Trouut 485.fr JPifrcr 14 6.e P mir* .5 43.* ZJualfifch 669 A Fucrlepoole 677.4 Fttorpaul 69 1 .fr BO EMI CA. Acrt 6 ti.f Capr.fi 3 j,c Lipan 593/ vJ/fliK 57«.g JA ržen ii %.f jVcwox581.fr 0&aun 6 21.f Pflrwfr585.fr Sfavtcg fi+fi-f SfeiK* 6 5 e fr S«W J 67.fr H V MCA tli CA. A Cefria .5157.fr jC^ompefraj.c Sjeczjge 517. c JJ sreba 567.fr Kol'z 616.c Toclc 533.4.564.4 T«CK Uidem. !LLYRICA. A VgorgU?.* Aukley6o6 f ]Rilaryba6 i )9.* Chiergner 173.4 fScfctcr 417.0 (jlauocht 61 f .4 Knezi K 3 7-rf /.0/01481/ 7 'olaudii 30 i.f Rybon i53.fr Sww.567.fr TnporeK 597.C T« 7 ^ 53 J« P O L O NIC A. C Ze'gugo 4i7-c G/(jm» 4 C^ 6 i 4 c is/ib <1.4 fr iai^jel tefien.So^.c lefzjotr 717.c KarpSU* Kiclb.6it.f KleJfe^fiAt. C’ Liepen 693.fr iU» rti Ljrt 646/ Mkntus 576 g Norika 5vwinj4 7e1.fr« T^ajn&k 58i.fr Ok«n 611/. Tfoc^ic^a 6o%.f PTtrak 485.fr Se^w k« 670.fr SlyfUi%f Sum 567.fr Fu/dteuk* fiio-b fuyzjn*\n-* Menda le&oramice fie emefida- » Fol.z j,c.fimvHs,!egejdifliRliHs.i4.e.qua*I.qua. 37.a.infultilinfulfi. 3 7.b.ifum l.cfam.44. f. cognominaturl cogno* jninaatur.j j.a.Gvpemia I.hyp'enemia.8i.h.remporc ltemporis,86. h. Belga l.Belgse. ,87. a. biTroikiiMflrfe. 98.fl quem !.quam ille^S.g.crirpa/Vf.l.TržTpa/o/C ioo.e.duo; l.alios.lo8,g laceratus UacerMS-ibidem.roftra l.roftrg. iop.va/\Kiogl.^aAxsog.I io p fTai/u/fov..l,t 7 r&vv/uov,i 1 j.aflerilairari.i 17. c. adultor l.adulter. n 8. f. Cadarel - Csfarem.i ip.d.vinol vitro. 110.h.quod He :arx,qu«triforiniseft, duetur lquae trtformis eft/acer fit,dicetut.i b.comedent tcomede.i.i jo.g-Ajj^ijV.jfpl.A^ujrnjp,, ij2.e.potcncl.putent.ibid.ordiutn l.odmna.jfio.g. hynodon- te I.Synodon.i6 y.d.qui i,quo. i7y.d.rug!ncum I.ferrugmeu.ibidem Itnea l.lineas. 177. dele točam ptimam r$gu!a » ibid.d.Calacicas LSalacitas.i So.c.Sparolos I.Sparulus.18 J.4.& binas alias J.& binas alias habet.ibid.d. fil 1 . fic 200. čenofus l.coenoftis.2 0 3.a.deml.idem.209.b.ftcturam l.fceturam-ii i.g.PolIus I.Polluic- 217-a. alium 1 . aliud. 213.«, Macla l.Msna.2if .b.Baia:n«e l.Balxna,22 6.f.indurata 1 . induratam. ibid. defrecatoriam I.deficatoriam 278. nofal. nota.23;.d.rogofal.rugofa.24(Spg.deie in cibo fumptum.i49-a.leuis l.lsuis.2 8j.d.exiccatur l,exiccatus.i87.a. mo- 4ol.modico.2 89.a oculil.oculos.3 oi.d.vecaftis i.vetat? 3 xo-e^jt^po; L(TX 9 ju/ 3 po^^^. c.verbo reddito l.verbo verbo redditc.462..e.oppofico l.appofito.4? s 64o.e.Golbertutn l.GilbertumčAj .a.turbaramltU* barum.ibid.pupil.puppi (>74.d.4i!3:wIdilam 677.c.faetuwit,falbiam,^74*tefii»5tf?..20^.g» minores l.maiore«? 7*3 a.comes l.comasJ' / KEGISTRVM. ** ABCDIFGHIKLMNOP QR S T V X Y Z, Aa Bb Cc Dd Ec Ff Gg Hh Ii Kk LI Mm Nn Oo P? Qg Rr Sf Tt V u Xx Yy Z z. Aaa Bbb Ccc Ddd Eee Fff Ggg Hhh Iii Kkk Lil M m m Nnn Ooo Ppp 0^ Rrr. OmncsfuntTerniones, prater 4**1* qu®funt Ducmio»& Rrr qua:funtQH?tcrnio» B O N O N I M, Apud Ioannem BaptiftamBellagambam. i6n. SVPERIORVM PERMISSV Sumptibus Hieronimi Tamburini. i ■ ( / ‘ •' / ;.-r in l mips imtamiu mm tiru :flurrot :no cbm trcricrus utii pjfiunit rum -S? itrdiarr d tih puits aue cr pm>,qutn ircčctjitB m gatiicuir. ibtat uitrtiitis.iirOtr lili, O flHM ara trnumr iirio.m ici turtr .rdimo. lfrqiiitnn dnc.KnftTl (leti onanCoittmumr.inttB. ctll c igitur, Coni, rtnn lumioirniis dl rfBpia iraq;qni 3 rmur i mn i n i ib I mrartans a 1 ir n mi stil lii alihatih .fiflirDa 'wuticdimt ure Ons m tara Jt fliittrtflnca mdallha ut Irrijmldupfit ui osnim idili allh. ji\Cofttnmt?no qm lDi?qm mirim mhui?. >ro, O aiGdmiblaiitntr paicbait mutmr mrd ta cotuitih. topim tim qs rdrfh rpncjpiaf ir i ut et pfira itirttatr edini mfcttur.tr fiouim ofirint fanpurtn qi>,in> ■ft dtdn mVacmu aplos, 'n ftnnsprmujmjt..., pi di omr ,V> t nffcm «. : • ucBfatiG qtf frm_cui.fl ptuiiitfhin mtca.irci »tnts mfa galtfra mi r ttapufinii qt»’ pirdtrau tolfcB dim anmamfj ; 1 q«o uiint cit tfe i&uf I er umtr.iH.Hi r urinu:; InirthnaitDfi farni nčt , ob Pipiint atipatmp t 2 m tnisaur rum silo f ncBtdicB iiuir qufftrtr intrgur uttr a idin: qur cmtirr (n pcmrtcB tnlignaJbrns tfe tiifcitntiit teta tur; rt trdita i ttmmfrftuu firn no ot ipib.tittitibt IttrduiaUBU tmntt q inaDurnut? tr Inbun? cit tilo pttftait i ufunrri a HitKUits.Ct mpifcutt pd trate mio et qnttrdtqm r dtamtutmrtnucu : nvomto^.firiiccr ■ :.£E (tpifctrfhmoufu p? tanitli o tir fcrraič ■ rtcnfirpiuatcfdue on? qut črnim n: mm tps- f i =■ t -i S. k m- to-crl j * t. -tf- 4 " v* k i it C / 7 i ■> »' " I (i w tt t