GENUINA INDOLES

DOCTRINAE ECCLESIASTICAE

1NGENUAE 1NDOLI

SCIENTIAE MEDTAE, PROBABILISMI,

ET GRATIAE EFFICACIS

O P P O S I T A

QUAM

CJNACUM POS1TIONIBUS EX UNIVERSA THEO-
LOGIA THOMIST1CO - AU GU ST 1 NI AN A SUB CLE-

MENTISSIMIS AUSP1CIIS. „ _

CELSISS1MI ac REVERENDISSIMI fM

m

DOMINI DOMINI

C A R O L I

S.R. I. PRINCIPIS ac EPISCOPI LABAC

SIS etc. etc.

IN

ALMA et ARCHIEPISCOPALI BENEDICTINA UNIVER-

S/TATE SALISBURGENSI
AUTHORE AC PRAESIDE

P. RUPERTO GUTRATH

BENEDICTINO SAN - PETRENSI SS. THEOL. DOC-

TORE, E1USDEMOUE IN SCRIPTURISTICO-DOGMATICIS,
ET POLEMICIS PROFESSORE ORDINARIO , CELSISs. AC REVE-
RENDISS. ARCHIEP. ET S. R. I. PRINCIPIS SALISBURGENS.
CONSILIARIO EOCLESIAST. ALMAE UNIVERSITATiS
PROCANCELLARIO, ET VICE-RECTORE,

RITU SO LEN NI PUB LICA IJISPUTATIONE PROPUGNABIT
M. REV. ORNATISSIMUS ac DOCTISSIMUS

D. GEORGIUS VINCENTIUS PESDITSCH

RATPIMANSTORFENS1S CABNIOLUS AA. LL. ET PHILO
SOPHIAE MAGISTER, SS.THEOLOGIAE IN SECUNDUM ANNUM AU-
DITOR, EIUSDEMQUE PRO SUPREMA LAURE A CANDIDATfJS EX
AMINATUS ET ADPROBATUS, NEC NONIURIUM STUDTOSUS.

DIE 30. AUGUSTI ANNO  SALUT1S REPARAl'AE MDCCLXXIII.
HORIS ANTE ET POST MERIDIEM CONSUETIS.

SALISBURGI, TYPIS IOAN. IOS. MAYR> P. M. RAEREJ).

O 3 O 'J f G  ^ 'I

CELSISSIMO

AC

REVERENDISSIMO

DOMINO DOMINO

C A R O L O

DEI ET APOSTOLICAE SEDIS GRA-
TIA, EXEMPTAE CATHEDRALIS EC-

CLESIAE LABACENSIS

EPISCOPO

ET

S. R. I. PRINCIPI, EX ILLUSTRISSIMA ET
ANTIQUISSIMA PROSAPIA S. R. I. COMITUM

DE

HERBERSTEIN,

SS.CC.RR.ET APOST. MAIESTATUM
INTIMO ACTUALI CONSILIARIO,

domino domino

ORDINARTO, PRINCIPT, A C MAECENATI
SUO CLEMENTISSIMO ctc. etc.

'

o : j'.- 3

n •
♦*


G U.lZ^lG  A^n^\ T 'd!l

J  J.

i

<J  L. L

V, / t

J? .

r

- ‘A




: v ' ’ ' r

.> - L ^


- ■ rry

' X '

\ - *  G

Jh.


V



, x i_ li -j  \ i  i. - -C- A

j





li 1 O

*'-■ * ' 3  ^ ,xrxm.x- .



•Ii; ' ;  ;  I-. i/

A C

REVERENDISSIME EPISCOPB

ET

S. R. I. PRINCEPS.

DOMINE DOMINE

MAECENAS CLEMENTISSIME!

etc. etc.

Quamquain ex diverlis praefens, qui folio
TUO venerabundus advolvitur, Libel-
lus, TIBI debeatur titulis CELSISSIME ac RE-

)( 3 VE-

VERENDISSIME S. R. J. PRINCEPS , MAE-
CEN AS CEEMENTISSIME! nullus eft tamen
meo quidem iudicio maior ant honorificentior 7
quain quod TE orbis litteratus doctrinae S. Au-
guftini et Thomae vindicem efle acerrimum, fau-
torem benigni ffimum, propagatorem ftrenuiffimum,
pvopngnatorem dernuni folidiffimum lciat, laudet,
ad mir e tur; illiiis inquam doctrinae, quam caelurn
laudat: bene de me fcnpfifH Thoma:  inf: er n us refor-
midat, tolle Thomam , et dijjtpabo Ec&fiam:  Eccle-
fia commendat ut fuam, per R. P* Innocentium VI.
dicentem: ut nullus , tam tenuit , inveniatur a tra <•

I

mte veritatrs deviajje , et qui tam impugnavit , femper
fuerit de falfitate /ufpectus et per Innoeentium X.
uhi AugufUnus , ibi Ecdefia.  Hinc tot flagrantifTmia
et frequentiflima TUA defideria, tot conatus 1 Ul
laudatiffimi, tot follicitudines plus quam paternae
eo tendebant et collimabant unice, ut TU1 I Ui\E
poteftati lubiecti diaecelani genuinis theologica-
rum veritatum principiis praeinunirentur, et per-
*  fecta earumdem cognitione imbuerentur. Hine tot
laluberrima IV mdata etDecreta abs TE CELSIS-

< s tfjf

SIME PRINCEPS ad TUOSin Univerfitate Viir
dobonenfi et Graecenfi emanarunt, ut Clerici

TUI

TUI praetermiffa ingenua folidam et genuinam da
theologiam exciperent, feu ut verbis R. P. Alex- 4
andri VIL ad Univerfitatem Lovanieniem me ex- m -
p rimam, pmeclarijfimomm Ecdtfiae cathoUcae JJocto - tu
■mm Augu/lini et Thomae incorimjja tutijfimaque dog. m
mata feqwmtw , quo lecurius, ut ait S. Proiper in 0 »
ep. ad Rufinum, dcfaecatiffimam ac fatubemmam Evan-  A
gelicae , ^dpoflolicaeque doctrinae hitelUgentmm confequc- fp
rentur:  Et vel ideo boni omnes laetabantur , et li- ti
biet religioniet fcientiis gratulabcHr, dum TE fi
VIRUM tam lpectatae probitatis , tam profunda n
rerum divinarum fdentia, ac fmgulari rerum agen- r

da m

nam daru m experientia et dexteritate ornatum a Pia
l ex ‘ Augufta , Jelici Maria Therefia  iufta meritorum aeiti-
ex ' matrice ad Epilcopatum Labacenfem evectum in-
octo-  tuerentur: neque enim acundunt lucernam  , et po -
fiunt eam fub modi o , fed fliper candelabrum , ut luceat
in omnibus , qui in domo funti  Oportet enim 7  Ut ait
t/*«- Apoftolus ad Titum C. i. v. 8* Epifcopum ejfe ho-
quc- fpitakm  , benignim , Jobrium  , iufium  , fanctum  , co»-
: fl- tinentem , amplectentem eum , fecundum doctrinam efi,

TE jidtkm fermonem , ut potensfit exhortari in doctrina fa-
ida ^ contradicunt arguere;  verum enim ve-

en- ro  P1UNCEPS CELSISSIME, quid horum non

> )(x fem -

fetnper in TE deprehendimus ? aut quando depre- fp
hendimus, et non fimul ftupuimus? aut quando
ftupuimus, et non Ulico ad imitandum accenfi fui- d<
mus ? vita enim PRINCIPIS , ut praeclare ait Pii- ni
nius in Fanegiri ad Traianum, Cenfura eft, eaque  p'
perpctua , ad kane dirigimur  , ad kane eonvertimur , nec  tl
tam imperio nobis opus efl , quam cxemph; melius ho - a
mineš exemplis docentm  , quae imprimis hoc in fe boni
habent , quod approbant , quac praecipiunt , fieri poffe  * 1*

Atque ut a primo ordiar, quis enim PR1NCEPS 15
CELSISSIME* vel a longe TE cognoverit, et ^
non fimul faffus fuerit virtutes, quae in vultu re- 1

lplen-

re- fplendent TI JO de principalu invicem concertare:
do exigit Apoftolus hofpitalitatem ; hanc 11011 lolura
ai- domefticis, verum et incognitis, exteris, peregri-
li- nis oftendis, exigit benignitatem; hanc admirando
<ut  p o ti us ,• quam imitando in TE pofle adumbrari fan-
uc  tur omnes, qui TE PRINCIPEM OPTIMUM vel
10 . alimine nolcendi copiam habuere: quid enim tan-
ni  tae affabilitates, tantae humanitates, favores tanti,
j :  tam faciles adTE acceffus, tam generofa in quem-
»S libet indoles, tam velox beneficentia vultusque
et TUI hilaritas vel in me exterum primo intuitu pro-
e- bila, dum nec ego, nec 1 U CELSISSIME PRIN-

)( )( 2  CEPS

CEPS me nofceres, loquuntur aliud, nifi Ipfatn, tu
guantus guantus es, holpitalitatem, benignitatem
fummam, luavitatem maximam, humilitatem admi- f a
randam, verbo, delicium generis humani et formam  g
factum prepis ex animo:  altae icilicet PRINCES n -
CELS1SSIME ! TIBI inhaeret memoriae effatum
illud Principe dignum, quo mmores fumus , eo de-  C
miffius nos geramus 7 et ut aiios TU A E potepati fub- et
(iitos diaeceianos ad has virtutes lectandas exftimu- v
lares, ah quoties PRiNCEPS VIRTUOSE Apo- q
Eboli verba repetendo ingemiiiafti: omnia in fpiritu  K
pads et c ar it ati s modefle et fuaviter fine fpiritu alterca-  h

tionis

trt, tionis aut vanae gloriae , quoties cum eodem Apofto-
:ixi 1° inclamare iblebas: non plus fapere 1  quam oportet,
ii- Jap er z autem usque ad fobvietatem , necpie vanitatis
m  gratia aut aplaufus a mundo adquirendi, led om-
;S nia ad maiorem Dei gloriam et utilitatem tum pro-
irt priam tum aliorum! bene gnarus PRINCEPS EX-
k r  CELSE iilius Matbaei: quaerite primum R&gnum Vet
b- et iuflitiam eius, etjiaee omnia adiicienlur vobis,  Quam
u- vero PRINCEPS PIISSIME fis pius in Deum,
o- quantamque in iilum, qui omnes actiones noftras
tu  nioderatur, TIBI diffidens fpem confidentiamque
a-  i‘emper coliocaveris , comprobant vel illa ultima

X X 3 poft

poft impertitara mi hi Epifcopalem TUAM bene-
dictionem ad me TIBI valedicentem, et ad pri-
ldinos Mufarum lares revertentem directa, et a me
inter pias cordis lachrymas non fine maxima aedi-
ficatione audita verba, dum me iamiam abeuntem
fic affatus es: ores pr o me Deum  , ut Mo mfpicante
et adiuvante gregi curae meae commiffo feliciter in hono~
rem D d praeeffe poffim  , nam himeri mci non funt pa~
res tot onerihus fupportandis , nifi Ule defurjum adiuve-
riU  O aurea tali PRINCIPE dieta, o verba Ce¬
dro digniflima, et omnibus imitanda, quos fpiritus
S. pofuit regere Ecclefiam Deu  Sed quid poftea di-

cam

c atn de tot falutaribus et plus quam paternis chri-
ftianis documentis et inftructionibus tum mihi
praefenti, tum ablenti per epiftolas propria celfii-
firna manu TUA exaratas datis, quas, ut dentfruc-
tum afcendentem et crefoentem , memori gratoque lem*
pet recondam pectore, quorumque dum mihi oo
currunt, no n line dulci recordor animo et confo-
latione. Quid dicam de indefeffa TUA paftorali
vigilantia in ampMima diaeceli quot annis per
TEIPSUM vifitanda, in convellendis abuflbus, in
i’eliquiarum authentiis inveftigandis, in reftauran-
da pietate, in praeficiendis idoneis paftoribus, qui
j verbo

verbo et exemplo pafcant oviculas flbi cnmfiiiflas,
in qnibus conftituendis non perlonaruin Acceptor
led iuftus meritorum Praemiator es. Qnid dicara
de Zelo inexliaufto in urgenda exacta iacrornm
Tridentini Concilii ftatutorum obiervatione? quid
de fervore fmgulari in urgendis chriftianae reli-
gionis rudimentis , ut edoceantur ignari, ut pro-
ficiant docti, ut excitentur pigri, ut magis inflam-
mentnr iolertes, ut currentibus addantur calcaria ;
quo quidera opere quid poteft efle praeclarius,
quid religioni , chriftianaeque plebi utilius ? non
TE deterrent viarum incommoda, non labores aut
_ _ mole-

as, Iw °iefliae, earitas enim , qtiae TE urget , »o#

:oi' fa funt , Jed quae lefu Chrifli , o«»*0 fuf

am ■> omniafuftintt) omnia vinciu  Et (juoniam pr obe
um intelligis 9  nil efle religioni utilius et iftis praeci-
n d P ue ’ quibus nune vivimus moribus atgue tempo-
ribus, nil Eccleliafticis viris magis neceflarium ,
ro- quam non vulgarem, led numeris omnibus pene
m- abiolutam rerum divinarum fcientiam; non folum
a; TU iPSE afliduis ftudiis magnam et ineredibilem
s, cognitionum copiam 1IBI comparafti, verum etiam>
on quantum connitianimo potes, operam imprimis da s,

mt X X X Ut

ut, qui in TUA diaecefi funt Ecclefiafticae mil!*
tiae adlcribendi, in lacris omnibus difciplinis, a c c m
in iis praecipue, quae tutiffima S. Auguftini et lis
Thomae placita de gratia per fe efficaci, de gra- ac
tuita praedeftinatorum electione, de amoris divi' ali
ni neceflitate, de tutiore rerum agendarum regrn m
la v, de purioribus denique ac genuinis cum iidei tki
tum moralis chriftianae principiisconcernunt, rite iu<
fint inftructi, quoniam turpe exiftimas, ejje Ma - co
gifinim in Ijiraet , tt haec ignorare , et per modum pan  te'
mdorum fluctuantium circumferti omni vento doctvinae iti  tb

m-

lili' Mtfuitia hominum ad circumventionem moriš,  Quae

a c cmn ita fint conftituta, quid mirum* quod diaece-
et fis TUA brevi boe tempore* quo atam lapienti
;ra- ac litterato PRINCIPE lapienriilime gubernator,
ivi' aliam iam penitus formam induifle videator; Vos
gll- enim e V s  fat terme , quodJi Jat evanuerit , in quo Ja-
idei iietuu  Conticelcunt iam et obmutelcunt illa prae-
ite iudicata, a Logica critica adeo dilTona et rudia
Via - conlcientiae dictamina, liovellae probabilitatls por-
jar*  tenta, quae quoiidam in locis, quae nonmfi fanc-
e in  tltas deceret , audiebantur: Layman , Bufembaum ,

)(.)( )( ' Efco-

i

-

Efeobarius , Sanchez , Oomc , Spor er, Gob at dl

cunt , čf/ro rej Jb hab d , črgo Jecure operor:  led ut
nonnifi ex lacris litteris, ex veteribus recentio-
ribusque Ecclefiae ftatutis, ex Pontificum, lancto-
rumque Patrum oraculis noftrarum actionum nor¬
ma deproniatur, lanctiffime curas. Pelluntur iam,
et  ad ultimam thulem usque mittutitur a PRINCI¬
PE, cuius honefto pia voluntas inhaeret pectori ?
ignobiles illi Caluiftarum faetus, quorum li no-
mina chrilUana, quae in fronte praeleferimt, era-
dantur, non iam opera hominum chriftianorum ,

led

fed paganorum viderentur, quique, ot bene ad»
Vertit quidam Sorbonae Doctor, non in aedificatio-
nem , jed in morum deftructionem jeripti fuijfe videntur,
hominibus, quibus lana caftaque deeft critice qui-
que obvia quaeque plumbea liiis abrepti praeiudi-
ciis line lelectn incauti pro auro arripiunt, mul-
tum detrimenti et nocumenti, his vero excitatifll-
mis eruditi huius laeculi temporibus emolnm^enti
nil aUaturi; probe confcius PRINCEPS CELSIS-
SIME illius prolpquii: fetioes artes , fi foli de iti
artifices iudicarcut r  led Carnioliae, quae olim ante

)( )( X 3 Caro-

Carolum progrefla no« eft ultra notitiam Layma-
ni j  Buiembaunii, Senyei et Gabrini et pancorum
aliorum e trivio CaiiiiiUrum, qui multo felicius
luiflent ignorari, talia inftramenta litteraria coe-
menda et comparanda praeicribis, in quibus com-
parandis et volvendis nec teniporis nec oeris iac-
turam deplorandam et paenitendam unquam ha-
bebit* o fingularem tand PRINCIPIS vigilan-
tiam l  cuius quotidie adeo falutaria et paftoralia
oftenduntur ipecimina! o Diaecefin longe fortu-
natiiliniam, cui a tam SAP1ENTI PRINCIPE ga¬
ber-

foernari fors obtigit ? Quae cum Ita fmt , quid mi-
rumPRINCEPS CEL3ISSIME, quod pa,
■^ugufta Maria Thenfia  TE VIR UM tam magno re-
tum ufu. expertum , ac doctrina adeo excellenti
praeditum .excellentiffimo eorum caetui, qui ipfi a
facratioribus confiliis funt, cooptatum, huiusque rei
grada ad Epifcopatum Labacenfem promotuni vel-
let, ut ta , quat defunt , corrigas . Sed quam multa
adliuc virtutum TUARUM argumenta proferre
poffem, nifi humili modeftiae TUAE, qua me in
JublimitaU firmonis venite  prohibuifti , quaeque fum-

ma

ma in TE eft, omtieflitjue limnanae laudis timbram
refugit, parcendum foret, omnisque a me affenta-
tionis tam exolae TIBI lulpicio amovenda. Ta-
ceo igitur fulgentiffima virtutum TUARUM de-
cora^ aliisque concelebranda relinquo, qui feliciori
ingenii vi et graviori linguae facundia praediti
virtutibus TUIS enumerandis, fi non pares, ta*
men me aptiores efle invenientur: et tanto fiden-
tius taceo, quantq certias TE Ecclefia experitur
iti o s inter defenlbres conftantidimum , quanto gra*
.vius doctrina catholica TE laudat propugnatorera

acerri-

aee

hoj

mu

tlet

tor

ort

aen

nih

Ml

ut

atq

ta- acerr i mum *' <Juanto vehementius error TE timet
r a _ hoftem et mitnicam fortiflimum atque prudentiffi-
^ ^um, quanto laudabilius TE lcientiae omnes ve-
3ri nerantur  Patronum beneficentidimum, et Reftaura-
i- t * torem vigilantiffimum , quanto dennim clarius TE
orbis admirabundus intuetur virtutis omnis et

rn, v

aemulum et exemplar. Quae cum ita fe habeant,
n " nihil mibi fuperefie arbitror, quant ut TE CLE-
^ MENTISSIME PRINCEPS orem atque obtelter,
a ' ®t hoc induftriae meae lpecimen, quod eo cultu
*tque animi iubmiflione, quae TIBI lubiectiflimos

X X X x de-

decet, CELSISSIMO NOMINI TUO nuncupa- ®
re auius fui, clementiffime lulcipias, et Tiarae tt
TCJAE fulgore perpetuo tuearis. Leve quidem, 1*
id fateor, quid enim magnum et TANTO PRIN- e
CIPE dignum in me inveniam? fedtamen, quon- r<
iam gratiffimi animi tefferam et fubiectiffimi re- ft
fpectus monumentum n on folum ego infimus, led 1<
et *dlma S, Caroli Univerfitas Salisburgenfis  (quae a
quondam, dum illius fuifti lplendor et orna- v
mentum, fulpexit admirabundi celliffimum animi e
JUI decus et adhucdum non fme dulci defiderio ‘t:

crer

ta-

ae

Sf-

n-

e-

id

le

a-

ni

LO

c rebris ufurpat fermonibus, atque fideli -grati ani-
mi memoria perpetuo celebrabit) erga TE effe vo-
laimus; • tamen inquam magnuin TUA Clementia

evadet, quae lolis inflar non lublimes modo tur-
res, led humiles etiam cafas fulgore luo collu-
ftrat. Sulcipe igitur bane lucubrationem theo-
logicam, quam lub celfiflimis aufpiciis TUIS in
arena litteraria propugnandam Tulcepi, luicipel
vultuque benigno confove exile munus, et in
exiguo dono, quod filiali affectu offertur, arden-
tilfimum ac paratiffimum placendi Temper ac fer-

X X X )( 2  vien.

vietidi animum agnolcet imitare folis amabilein
benignitatem > qui gramina etiam vilia luo non-
nunquam irradiat lumine > aut efto de eorum na¬
mero , qui cum fint lumml et maximi, ad infi-
ma quandoque delcendunt y  ut ex his fublimita-
tem et altitudinem fuam metiantur ! Suicipe,
quam ego et mecum Univerjitas Iuvavienfis.  demii-
fiffimo pectore imolamus, ut illa nomine TUO
inilgnita Univerfitatcm hanc  in dies magis magis-
que ad invidiam aliarum fplendere et corulcare
faciat: Nos vero quotidie. fuperos precati, etpre-

caturi

I

caturi Temper, ut falutem TUAM, cui falus cae-
II terorum innixa eft, incolumem perpetuo, floren-
l- temque Reipublicae Ecclefiafticae bono, bonorum-
i- que omnium lolatio in longiffimam annorum
i- feriem nobis conlervent.

i-

? REVERENDISSTMAE ac CLE-
MENT1SS. CELSITUDIN1S TUAE.

» PevotilTimus ac obfequentiffiraus

Cul tor,

defendens fubiectiilimus*

ADPROBATIO

S FACULTATIS THEOLOGICAE

P raefentem dilfertationem, in qua genuina SS. Auguftini
et Thomae doctrina contra ingenuam indolem fcientia®
mediae, probabilifimi, et gratiae efficacis ingenue vindica-
tur, legi, quumque nihil in ea, quod fanae doctrinae, au {
fidei vel moram dogmatibus adverfetur, fed omnia potiuS
ex genuinis Theologiae fontibus haufta repererim, dignaifl
cenjfeo, quae publici iuris fiat Salisburgi 29. Iulii 1773,

<

■  t

i

f


m

Pi¬

čiš

X;

P Anfelmus Rittler, Benedictinus
V Veingartenfis SS. Theol. Doc-
tor, et in moralibus Profeflor
ord. Celfifs.ac Reverendifs. S.
R. 1 . Principis et Archiepifco-
pi Salisburg. Confiliarius Eccle-
fiafi. S. Facultatis p. t, Decanus.

0 <

dij


P R A E M O N I T I O.



%: ^ yjfnnis abhinc quatuordecim Augujlae Vindelico ■

■  -• • ' T-, „

9  r l'

kL>?

ra«

tuw  tijpis Hiegevictnis pf odlit Libcllus
, Titulus:  Ingenua Indoles ^Scientiae . mediae,

Probabilifmi , et gratiae efficacis 5  opus Hiitoricis, Criti-
cis? Theologicis animadverlionibus diftinctum 5 a P. Franc,
Xaverio Mannhard S. I. Theologiae nuper in univerfitate
nu5  Oenipontana Profeffore ordinario puhlico, in tns partes

Tot ^' l P' UK ^ wn '

O ' °

=o' * Quctmquam Clariffimo P. Juthori femper honor, no¬

te' »imquefuum, laudesque mane ant , neque nobis mqmm fit

Us * A a ni-

s su*. .5 © c nm

amm.us , eiusdem Perfonam , quam in vifceribus Ciaritatii
amplectimur , -vel verbo laedere; Ccmfam tamen cib Eoclevn
bona fide Jufceptam eo minus probare pojfumus , quo magti  ^
primum elapfo per  Theoremata quaedam  Dogmatičen ict
Polemica tijpo luvavenfi commiffa adlaboravimus, ut Mart ^ !i
pluribus e titulis Ecclejiafticae Civitatis iure indignctm ep cv ‘

ojlenderemus. ^

p h

Ulteriorem hoc Anno nobis addidere Stimulum Sacrci* j 0 ,
tioris cuiusdam Apollinis et Litteratorum Principis excelji tm
nota , quibus coelefiem  S. Auguftini, et Angelicam  D. Tho* e t
mae Aquinatis doctrinam , priieprimis circa delicatam adeO
et f ilebrofam ck gratia et libero cirbitrio , de Scientia et Prae-“
dejlinatione Divina , deque genuina morum doctrina mate - ' /l

riam, fervari cupit inviolatam. i! '

‘d\

Eum m finem  Ingenuae Indoli Scientiae medme? Pro- in
babilifmi et gratiae efficacis praejentem  genuinam Indolem p
Doctrinae Ecclefialticae de praedictis materiis obponere pla- h
cuit , ut vel ex ipfa , ut praefertur,  Ingenua Molinijmi et E
Probabilifmi  Indole colligere fas fit , mm ad conflituendant b.
Doctrinam quandnm Ecclejiaflicam eci fufficiat, quae^ cunf
quomodocunque demum fit  Ingenua 5  fbnul tamen in Juti  j.
Principih non fit  genuina. ^

Author quidem ipfe , qu?m ex partu fuo litterario VO' b
čare placet  Ingenuum, Indulem Jui Molinijmi et Probabi*  r *

atti

iertf

ico-

latn

#

'ref*

oelfi
‘ho-
deo
'ete* ‘
ate*

ho*

em

•ola-
' eP
'ant
unf
'uti

vo*

i bi*
i

srn )«( sis 3

Ufml prnpterm dicit ejje Ingemam , qida trno proprrn
dpfendendis , et alienis placitis refutandis ejl  vivax ; 2 do

vjl  libero Homine digna , (Im®  i« milim verjba Mogiftri
Mre fokt; 0 o  ? £aia in tuenda libertate tum Divina , tww
humana  , et moribus hominum injlituendis ejl pr orfus  in no¬
čna • rte tandem  4 to , quia aperta fronte in lucern prodih nec
diverticula quaerit , m per ambag.es obfcurorum fenfuum ac
p hr a finim ingreditur , nec Chomaeleontis inflar identidem co-
lorem mulat-, multo minus prifcorum errorum venenum, fub
trnih recepti s doctrinae propinat , proindeque ah omni  fraude
et fuco efe aliena. Si c ille m fuae Indolis pmfatiom.

At vero, quid vimcius Dondtiftarum, Anaforam,
M  4 c e d on i a no r u m, Alani chaeor um, Jconoclaftarum Heter ejib us ?
ubi pro tucndis propriis, et obpofitis' placitis impugnandis,
dum colami clefecerant, gladios arripuit, aut infidicls ftruxit
ingeniofa  vivacitas : nec antlquis tanturn, fed et noftnštem-
porilnis irljtto huiusmodi vivacitatis exempla vidimus; non
igitur Ingenuilettem Doctrinae certb defignat nota tila , quae
nonnunquam etiam haereticae pravitatis , contumaciae y  fuper-
biae , inobedientiae, ac fur or is folet effe. indkhm.

Opli praeterea Molmifmi ac probabtiifm docirmam
Tibero homine dignam nfificrit , edifjferat quaefumiis, cfmsnam
'tncanchis fit  liber Homo ? anllh, qui liberis■nnlus Porentu
bus, patenti a, opibus, et libertate civili gaudet ? hmid ere -
ttimus; nam et Jervis et panperibus evangelizare vemtateM

A 2 decet,

4 nm  3 o c nm

decet , qum  in uno Špiritu oirmes nos in unuirt corpus bap-
tizati fumus, frve ludaei five gentiles, five lervi five li-
beri. i. Cor. 12. alias enim vidermur  noitra quaerere>
non a litem  quae funt IESU CHRJSTJ. Philip. 2. an Ule,
qui perkulofiae libertatis amans dicit: non Jerviam ? at vero,
fi tali hominum grnere digna foret Molinijmi et Probabilif*
mi doctrina, de Illius profecto Ingenuitate foret penitus con*
clamdtum; oportet equidem ChrijUanum Hominem efife lihe*
rum , fed ea libertate  , qua Chrillus nos liberavit, Galat, 4.
oportet ejfe ingenuum  , Jed ea ingenuitate , de qua B. Agatha:
fumma ingenuitas ifta eft, in qua fervitus Chrifti compro-
batur , quodfi anteni , ut fupponimus, libertatem non volun -
tatis tantum a neceffitate , fed et cordis ab impietate requi-
rat Author ingenuus , tu m enimvero grandis adhuc rejlat
quaejUo, deinceps enodanda , an tališ ingenuitas  foli Doctri-
nae Afolinifiicae competat P an Doctrina S. . AUGUST 1 NI
vel D. AOUINATIS libertati voluntatis praeiudicet  2  ari
non potius  Probabilifmus libertatem cordis pejfumdet  ?

Panter in regulas Lngicas impingit, dum ponit in de -
finitione , de quo litigatur , dumque veluti artum fupponit 9
quod primum eft in quaeJlione; videlicet Juani, et Societatis
doctrinam, omni ex parte  innocuam ejfe; Doctrina e nov ae  >
ac nuper primum a privališ hominibus excogitatae  Innocen-
tia non fupponi , fed probari debet; praecipue fi tališ doctrk
na fitj in quam olim Jatis magna et puhlica erroris cecidit

.ar

$0
fer

nu

de

P.

n

tet.

rit

pe\

Ul

mi

Ct

au

na

vo

ge

ta

ge

m  ) o c m  5

a p* fafpicto , quaeque, ji ex fructibus dijudicanda fit , vix inter
li- ar bures bonas inveniet locum.

re >

An denique praelaudata Molinifimi et Probabilifimi
ro, Modrina ab omni fraude et fnco aliena fit P Hidram erit afi-
ilif f er£ re vel negcire, qui, qme a P. Lainezio iuxta Pallavici-
:o  v num  Lib , 3. cap.  13. in Concilio Tridentino , a P. Gregorio
ifog, de Falentia in Seffiiom 11. de Auociliis die  30. Sept.  1602. »
_ ^ P- Gabriele Thiriouoc Rhemis in Gallia die  5. Dec.  1696. in
ha: Thefibus publicis apud le Birne in Praefat.  §. 4. quaeque aliis
ir0 , temporibus in Caufia Molinifimi , Ianfienifimi, Probabilifmi,
mi* r Dus Sinenfis  , Ioannis Parm etc. aeta funt, paulo adtentius
mi- P e Aegerint; cumque turpe fit, efifie judicem in propria caufia,

1lat Morum, penes quos ejl judicandi poteptaš, Iudicio relinqua-
Ufi mu G utr a ex cluabus, an S. AUG USTIM, et ANGEIACI
Ni -DOCTORIS, an rero Molinae ac Probabiliftarum Doctrina,
an  Oiamaeleontis inftar itentidem colorem haetenus  mutarit,
aut  prifcorum errorum venenum fub jnelle recentis doctri-
nae propinare fit Rotita, ficque  ab orani fraude et fuco aliena
de - vocari poffit.

li t j

lt j S  EJlo autem , Molinifimi ac Probabilifmi doctrimm in

%e, genuam epfij ttn id ad fundetndam cuiusdam doctrinae veri-
en-* latern JufficietP haud equidem exijUmamus; nam praetenfiae in-
\ r p genuitatis notne, ut paulo ante ofiendimus, etiarn rebus non
idit genuinis, fipuriis et falfi s competere poJfiunt\ nec Ecclefia un-

A 3 quam

6 nm d  ° c sus

qmm erroneis doctrinis  ingenuam» Jed fetnper  geruiinam;
id ejl, fonti fuo congenitam obponere conjiievit , imo multtti
hucusque filias, quae  ingenuam pr aefe jereb ant  faciem, not
eignouit  ut fuas , eo quod  genuinam pr ob ar e nepuimint  na'
tivitatem.

Praetermiffis igitur criterii regulis aliunde natis , el
gravijjimis qmrelis illis, quas  Author ingenuus in fuaprai?
fatione contra qmndctm  P. Gundifalvum Kaltenhaufer ex Or'
din e Praedicatorum Studii Bulfctnenjis , et eiusde  m Theolo-
giam Thomifticam naper eclitam conglomerai, quarum judu
dum  , qmntum ad forum et Scopum noji,rum pertinere vi'
dentur, in decurfu feremus, rem ipjhm adgredimur , et  Tn'
genuae Indoli Scientiae medi a e , Probabilifmi , et gratiai■
efficacis,  genuinam Tndolem doctrinae Ecclefiafticae obponenteSi
eam panter in tres partes  ?  fuis iterum capitibus et  §§. intef'
polatas difcernimus  , in prima illarum de Scientia medici , in

altera de ProbabiUfmo , in tertia de gr ati a efficaci pertractaturl

. . ^ * :  - r  Ž! 3

(Jmmadmodim vera puhlice protefamur, nos in hišk
pagellis nihil prorfus contra fidem Romano - Catholicam ■> bo 1
nos moreš  , aut confiitutiones SS. Pontificum docere vel cliced
veli e , imo  , fi quid tak properemti calamo excidf(fet, pr o noti
fcripto haberi defiderare ; ito quoque Lectorem benevolum ob'
tejlaniur , ut pr o gennina Ecckjiae doctrina communi hacte/
ms et recepta pugnantes aut confilio adjuvet , aut inflruc-
tione corroboret y  aut benigno faltem Javore confoveat.

PARS I.

im 5
It Cii
noti
na'

ti

ral'

Or.'

olo'

udr

vi'

In'

trni'

itCSi

itef'

noti
:■ Ob'
uU'

D E

S CIE N TI A MEDI A
__ n

CAFUT I.

Qucitis in Deo admitti pojfit , vel deheat
Scientia?

§. I.

bsqueldeis Claris atque diftinctis nullam Cognitfo
haberi pode fcientiam , rectamaue re- 01 ™. 1 ®^'
rum cognitionem, m confelio elt apud m  daram

omnes 5 ficut enim perfpecta probe at( 3 ue
Scientiae mediae Idea, ut fperat Author inge- fthlctam ‘
nuus, fponte fua corruet faliiffima illa Idea hurns
Scientiae , quam e Lovanienfium Doctorum cenfura
^onnulli hauriunt, ethauriendam aliis propinant; ita
^icidim et nos fperamus, perlpecta probe doctrina
^celeliae. circa Deit Scientiam ? fponte lua difparitu* •

ram

8 ms ) ° c ms

ram Ideam illam falfiflimam, quam ex Molinae fV'
ltemate libi formant Mcdiftae, aliosque informant-

etPraeci- ■§. II. Tncomprehenfibilem Dei Scientiam ob
de n sdenfia arctos ca pacitatis humanae limites quafi per parteS
Dei fit fer-confiderandam effe, ethac ratione iam dudum a-SS.
vel vifio* P at rjkus, Doctoribus , atque Theologis confiderataifl
nis, vel fuiffe , nemo elt, qui ignoret; hinc illa in Scieh'
teU^entiae ^ iam  ffnplicis Intelligentiae,  qua poffibilia, etin Sciefi'
dldtur" iae tiam vifionis,  qua res in aliqua temporis parte exif'
tentes cognofcuntur 5  diviiio } hinc diverfae illae
Theologorum de medio  Divinae Scientiae concerta*
tiones.

noviffime §• III. Ver um duplici huic Scientiae  (funt ip-

•utemet fiusmet Authoris Ingenui verba} cuius Jblius nometi
diu in SchoUs audiebatur , quaeque folae prima fub -
fellia occupare funt vifae , cum tempore tertia acceffiU
caepitque vocari Scientist mediti,  per Ludovicum Mo*
linam S. I. Theologum fi non excogitata> faltem ali
anno 1588. per fuum de concordia liberi arbitrii curri
gratia Divina  librum Ulyffippone typis mandatum
puhlice divulgata.

e ta- & 1V * N . on  P offamu ? autem confentire prae-

men nec in laudato Authori ,  dum Scientiam iltam non tam a-
ss. Litte- Molina inventam , quam potius e SS. Litterarum et
SS. Patru m authoritate depromptami , ac veluti e te-
nebris protractam  aflerit } quod enim SS. LitteraS
adtinet, ibi nil nifi Textus eiusmodi reperimus, qui
de futuris quidem conditionatis, feu prout vocanp
futuribilibus, non autem de divina illorum Scientia
loquuntur, quales v. g- habentur 1. Peg.  23. dl
pruchtume Davidis,  4, Reg.  15. de jagittatione Rt'
gis Ioete , Sap.  4. de raptu iujti, Ierem,  38. de oc -
... \  ' curfu

occ

ru

qe

et

im

on

ha

tu

E<

Sc

pt

ne

In

Sc

in

«6

g 1

fe

q l

de

fn

de

fi

0

hi

U,

te

d (

n

fa

3 fY'
n ant-

ot>
arteS
i SS.
ataifl
klen*
\cien-
exif'
illae
erta*

: ip'
me tf
fub -
efjiU

Mo-
n ati
cwn
turu

>rae*
m a-
n et
e te'
:era$
qul
:ant j
n ti a
. d#
R*
oc -

r»

M

SJ.I5 D°C KIS 9

occurfu Sedeciae Regis, Luc. io. de paenitenUa Tijrio-
rum etc.  quos et fimiles Scripturae Textus iam a
quindecim Saeculis ante Molinam novit, intellexit 3
ft esplicavit Ecclefia, quin ad Scientiam quandam
intermediam confug'ere debuerit , quique absque
Gf nni abfurdo per Scientiam fimplicis intelligentiae
hactenus explicati fuerunt, et etiamnum explican-
tUr^ ad quid erg'0 ingeniofa illa Molinae novitas, qua
Ecclefia hucusque nunquam indigu it?

§. V. Multo minus probari poterit, Molinae nec ; n ss#
Scientiam mediam e  iSIS'. Patrum Authoritate deprom- Patribus,
ptam  fuilfe; quinam enim funt lili Patres? cur illos^?^™
nec citare , nec nominare quidem dignatur Autbor
^ngenuus? Laudemus viros gloripfoi , inquit utique
Scriptura, et Parentes nojlros in generatione Juci;
imo vel ipfa gentilium Philofophia docet, ingenuum
tffe faleri? per quem prnfeceris ; cur igitur ne unum
quidcm SS. Patrum allegat, unde fuam 5  ut prae-
tertur, Ludovicus Molina doctrinam haufit ? at icio,
quid obftet, Patres ante S. AUGUS.TINUM hac
de materia clare fcripferunt nihil , qute defuit occa-
fio; unde ipfemet Hipponenfis Praelul L. de Prae-
deft. SS. cap. 14. quid opus ejl  , inquit, ut eorum
ferutemur opufcula  , qui , priusquam ijla haerejrs
(Pelagiana) oriretur  , non habuerunt necejpitatem 5  in
hac difficili ad folvendum qme/iione ver/ari P qiMjti
procul dubio facerent , Ji rejpondere talibus cogeren-
tur 5 Patres autem 5 qui AUGUSTINI fequebantur
tempora, Eiusdem qucque fequebantur doctrinam,
doctrinae utique Mediftarum lumme contrariam;
tinde mirum non eft, neminem ex Illis  in JMplinae
favorem citari poffe; quid , quod Author Ingenuus
ipfimet fuo Molinae iniuriam faciat* dum I iusctm

B doctri-

10

53,328 ) o c ms

doctrinam e SS. Patribus depromptam afferit, Mo- p

lina interim Scientiae mediae inventionem fibi foli

tanquam primo Authori afrogante ^ en ex IpfmS <  d;

concordia ^.23. art. 4. proprkm confelKonem; haec ™

nofira ratio conciliandi libertatem arbitru cum Divi • , 1G

na praedefiinatione a nemim, quem vider im, hucus -

que tradita efi,  Tantum igitur abeft, Scientiam me- J *

diam c SS. Patribus depromptam ,  adeocpie genui- dk

nam  lllorum filiam dfe, ut potius Illis invitis et aj

contradicentibus e lolius Molinae cerebro nata lit. Ve . n

rit-,

q»i  potins §. VI. Longe aliter quippe SS. Patres de hac Ko?

rianto? tra " Scientia futuribilium conditionatorum feu jnedia(JpiiS gai
praeStim proinde non incognita') loquuntur; Hos inter AU- Ai
s. Augufti-GUST 1 NUS Lib. 1. de orig. An. cap. 12. quid,  in- act
flUij  quit , quod ipfa eocinanitur omnino praefukntia, fii  lor
quod praefcitur , non er it $ quomodo enim rede dici - De
tur futurum, quod mn efi futurum'?  et in Pfal. iop tri
quomodo futura dkuntur, quae militi erimt? cum  £ o?
igitur ne futura quidem fmt, fciri a Deo ut futurti De
mn pojjunt.  dem lib. 26. contra Fauftum Manich. rai
cap. 4. Porrofi  audiam , quod alir/uid futurum ercttj et
fed Deus fecit ne fieret , fidijftme rejpondebo : illud po - Ai
tius futurum er at, quod Deus fecit, non illud, quod tr \
fi futurum effet, hoc fecifjet; unde tam non poffunt Dt
futura non fieri, qmm non fuiffe facta, quae prah °V {
terita ; quoniam non efi in Dei voluntate  , ut eo fit V r
aliquid falf im , quo verum efi  5 quamobrem ea , quat e (h
vere futura funt, fientfme dubio, fi autemjada noti  M
fuerint  > futura non er ant, fed mere pofjibilia.  qub
bus verbis oftendit, ad explicandos Scripturae TeX' Dr
tus 4. citatos nullam prorfus elTe neceffitatem?
praeter Scientiam fimplicis intelligentiae ac vifionič
fingendi mediam.

§. VII.

Mo-
foli
)fmS
haec  .
Divi*
icus-
me-
mui-
is et
fit.

hac

IpfiS

AU-

> in -

> .fh

dici-

103.

CU0

tura

lich.

er ud
i po-
cjuod
[funt
prae-
20 fit
qmt
nori
qui >
rex*

tem?

ionii*

II.

ms  su n

§. VII. Idipfum confirmat S. PROCTER ins,p r ofper
Ep. ad Aug. n. 5. ubi, cum de parvulis absque
Baptiilno decedentibus Semipelagianorum retulinet
lententiam, eos nempe perdi, quia Deus illos prae-
^idit malos futuros, fi ad annos difcretionis veniifent,
re ipondet: n on confiderant 9  Je grudam Del , qucim
PO Mi LEM)  non PRAEV 1 AM humanorum volunt
e Jfe meritorum , etiam illis voluntatibusfubdere, quas
ub pa fecundum fuam phantafiam non negant effe prae-
Ventas; Jed in tantum quibuscunque commentitiis me -
ruti s ekcdonem Del fubiiciunt , ut ■> quia praeterita
non exijlunt , futura , quae non funt fut ur a  , confm-
gant, NO VOQUE apud illos Ali S URDITA TIS GE-
NERE  et non agenda praejcita fint , et praejcita non
a da fint . hinc etiam in refponli.one ad Capitula Gal¬
onam de Scientia Dei loquitur : qui praefcientiam
Del in niillo ab Ipfius praedefiinatione Jecernit , quod
tribuendum efi Deo de bonis , hoc Ei etiam de malis
c, matur adjcribere ; fed , cum bona ad largitorem
Deum , mala autem ad voluntariam rationalis natu-
rae nequitiam referenda fint) dubium non eft)  Deum
et pracjcivijfe fimul , et prapdejiinajfe , quae ipfo erant
Authore facienda , vel quae malis meritis iujio iudicio
tribuenda erant,; praefcivijfe autem tantummodo , non
etiam praeclejUnaJfe  , quae non ex ipfo erant caufam
operationis habitura ; pnte.fl itaque fine pradejlinatione
praejcientia eJfe , praedeftimtio autem fine praefcientia
effe  non poteft. dum  econtra long'e aliter Ludovicus
Molina iuxta praeftabilitum fuum Scientiae mediae
lyltema (J.  23. 4* totavn certitudinem Divinae

Eraedefdnadon s)  non in decreto, quo Dens bomi-
yem ad bonum praedellinat, Jed in praejcirntia) qua
*d praevidebat , colloccire , et ibid. Difp. j, membr- 11.

B 3 alfe-

is nn  o*>cc nm

aflerere non dubitat: fiati pmefcientia pendet ex eoi
quod arbitrium creatum fit. cooper aturum , it a etiath
guocl Decretum rcttionem Praedejlinatioms fit fiortitunh
ex e, o fuit dependens, quod arbitrium pr o fim libertct’
te ejfiet coaperaturum.  ex AUGUSTINO igitur et
PROSPERO , praecipuis iliis Divinae gratiae Stra'
tegis Scientia media depromi non potuit.

S.Fulgen- §. VRI. Audiamus autem et S. FULGEH'

ius. TIUM ?  qui LIb. i, de Praedeftinatione et gratia cap-
7. hunc in modum perorat: Jkundum rectam fidenh
et perjpicuam veritatem, quod adtinet ad parvulunh
qui fine beneficio fiecundae mtivitatis huk vitae fiufi
trahitur , fiesti praejcivijfie fatendum efi JDeum p ar ruti
mortem futuram, quae vere futura enit, fic abjurdt
dkitur, Deum pracficmjfie. parvuli futura peccatch
quae futura non er ant;  (huic autem luturibilitati
Maffilienfes potiffimum imiitebantur} negue enim Dud
rerum omnium Conditor facienda praeficmffet, qufi
facienda non efifient; Jcimus mmque praefcientiam Dd
fic efifie veram, et incomrrtMabilem, ut, quae futurb
praeficit, vere futura fiint , ne c aliguid faciendum prat'
J dat, quod non fecundum praeJuenUam Eius fiat.
Rerum autem non čaram, quae futurae non fiunt, fiei
quae faciendae funt, praejckntiam Deo inefife, libef
Danielis Prophetae tefiatur his verbis:  Deus, qui oC'
cultorum es cognitor, qui fcis omnia, antequarfl
fiant, dem cap. 8. profequitur: abjurde itague dir
citur, quod praefcierit parmlum  , fi viveret , impiuni
futurum , quem profeeto non plus, guam vixit, prat'
Javit effie futuram, quem uthjue praefidvit, ad aetctr
tem, qua impie viveret, non effie venturum , quia euttf
in actate infantili de faeculo veraciter noverat auft
rendum;  poft pauca: futurae enim aetatis non abjuf'

de

Jur

aet

mo

put

fue ;

nor

met

qu(

Je

pot

rm

Cia

ejl

qui

jed

in

fim

in

pei

teji

cui

rit

Pa j

ali,

pr;

Pii

re

trs

tic

si* d  ° c «

. e0l  de praefcita dicuntur opera vel bona vel tnala , ab*
f ur de autem praejcientia cuiusquam humani operiš in
tuM) nrtate ajjeritur , in qua futurus homo ipfe nonejfe
wU’ m(m firatur  — caeterum , quisquis Deum praefcium
r  gt futurorum oper um  , tamen futura non

jtr* fuerant , refiat , »t praefcientiae Dei, qwm utique
tion neg at veracem , aliquam inejfe , abjit,  ag/£ž-

metfalfitatem; falf im efi enim  , futurum ejje aliquid,
EN' guod praefens non erit ; Dei autem Scientia nihil in
cap' Je, hab er e potefl falfi , quia falfitas inejje veritati non
lemj pot efi. Praejcientia igit-ur veritatis , quu in fe non
'umi recipit falfitatem, ficut faciendum praefcit , quod fa-
fnb' tkndum efi , ita non faciendum, quod faciendum non

‘vuh efi -Im  eni«? praefcientia nullatenus fallitur  ,

quia ficut faciendum praefcivit Mundam , et fic eum
ja 1 fecit, quemadmodum ejfe faciendum praefcivit  , ficut
itatf ipfo quoque Mundo fingula  , facta funt ,
Jeni funt , vel facimda funt, ita femper facienda fuerunt
juf in Dei praejcientia , quemadmodum funt in opere con-
De  * fecuta , jecutura; non er go Deus praefcivit facien -
'Mri dum a quolibet homine , quod facturus homo nonfuit.
ra e*

q a l  §. IX. PluraSS. Patrum teftimonia proferrefu-

pervacan-eum duximus, quia i« ore duorum vel triuni
j . teflium fiat omne verbum;  et cur plura proferamus,
1  y  cum Author Ingenuus ne unicum quidem protule-
0C  rit5 unde eonftare poffet, Scientiam mediam e SS»
la ? Patrum doctrina derivatam fuifle ? nunquid ex his
■ f,!' allegatis ad oculum patet, nullam prorfus aliam ,
‘ZZ  praeter Scientiam viiioms quoad vere futura, et fim-
P L  plicis intelligentiae quoad nunquam futura, feu me-
, mf f  f e polfibilia, fuiffe a SS. Patribus admiilam, econ-
tr a vero Scientiam futuribilium, ieu rerum a condi-
^one nunquam extitura pendentium, a Semipelagia-
le B3 nis

et AUi, qui
unanimiter
Scientiam
mediam re-
iecerunt;

imo vel
ipfa parita;
Authori
fuo praeia
dieat.

Argutnen-

tis e Scrip-
tura pro
Scientia
media peti-

tis;

h  nm  )°( $m

nis tintopere iactatam , velut abfurdam, falfarn, in v 3 ’ n *
utilem , et in Deum iniuriofam urio quati ore con' 33  nf
demnatam fuifie } ita cer te de S. AUGUSTINO S 33  ^
PROSPER lib. contra Collator. viginti cimplms 0 ”  ' e
nis contra mimkos gratiae Ud catholica ackslmiii J 33 Cl
; Viri duetu -pugnat et vincit; v inči t , ingucim , quH  33  Se
fion patitur rejpirare , quos vic it , et in quorum ett  35  di
cidium UJS/AM CUNCTORUM SACERDOTUit  33  v
■MANU fententiam-fcripfit.  53  ^

§. X. Quid autem iociilaris illa SCIENTIA# „

MEDIAE cum Helena Graecorum comparatio? auf

-quaenam pugnae nofirrae Litterariae cum bello TrO'

iano convenientia, quam Ingenuus Autbor ad finem jati'

§. imi adducit? Helenam fuifie vivacem, pulchrarn? vyf

amaenam, iuvenem, et moribus facilem, Graeco'

rum fi non Hiftoria, faltem fabula probat, led fi'

mul refert, fuifie adulteram ; hanc Helenam ut re'

tinerent, vivacifilme Troiani, ut punirent inviete •-, ei

pugnarunt Graeci, eo videlicet efiectu , qui Graeci* ® aC

in praemium iuftae caufae Victoriam, Troianis ver0 01 (

cunctis ob adulterae defenfionem intulit excidiumi

infelix profeeto pavitas, quae proprium luum AU' a “

thorem ftringit. cn l

*  vit

§. XI. Sed pergit Tngenuus Autbor §. 2 . ei
variis Scripturae textibus fupra citatis oftendere ne' .
ceflltatem ? praeterduas reliquas etiam tertiam,leu me' y u
'  diaiTi illam fcientiam admittendi; ,, qua enim ratione?

» inq-uit )  potuifiet tam alfeveranter Deus refponder^

' r>  Davidi, Viros Ceilae eum tradituros Sauli, fiper
33 m . a ? eret:  i 11 e n civitate? qua rationeServator Betli' - ‘
„ faitis et Corozaitis exprobrare cordis duritierm au1
„allato Tyriorum etSidoniorum exemplo 7  quipae-

j 5  ni-

l , ih'

COfl'

o S

'S 0
Im 0
qud
n et
TU A

?IA£
? auf
Tro-
Ineifl
lrarti?

aecO'

d fi'

it rC'
victs
•aeci$
ver 0
ium j
Au'

!. e*
e ne'
l me'
ione?
ided
i per
3 eth'
dern>
paS'

ni-

nn  3 o, c i?:

J ’ nitentiam fuiflent acturi, fi eadem ,  quae ipfi> lig-
s? na et prodigia vidiffent 7  Qua ratione Propheta
s; Kegi p a iam edicere, Syriam ab Ipfo penitus de-
” lendam. fuiiie , fi quinquies aut fepties terram ia-
53 culo percuffillet ? qua ratione Spiritus S, per os
53 Sapientis praefagire, quod dilectus, fi vitam pro-
35 duxiiret diutius, a priftina virtutis femita defci-
33 vilfet etc. qua inquam ratione potuiffent haec a
»E>eo, Chrifto , et Špiritu S. falli ac fallere nefciis
53 pronuntiari, nifi ea penitus cognita et perfpecta
3 ) habuilfent ? c(

§. XII. At vero liceat et nobis interrogare,qua .^bviatuc
ratione argumenta ilihaec e Scripturis petita cum ^rtjuen-
^Tftemate Moliniano cohaereant 7  iuxta Molinam do,
quippe Deus ex pacto inter Patrem et Chrifium ini-
illis dare promifit gratiam, quos gratiae confen-
-Uros per Scientiam mediam praevidebat; vel ergo
JJeus praevidit, Sidonios atque Tyrios ('par autem
efi ratio de aliis hUiusmodi futuris conditionatis)
tore convertendos , fi vifuri fint figna et prodigia?
vel non praevidit 7  fi praevidit 7  cur ergo pactum
ab aeterno initum non fervavit 7  cur eos in iis cir-
cumltantiis non collocavit;, ubi confenfuros praefci-
VitV cur gratiam confenfuris promilTam non eft lar-
gitUS? fi autem non praevidit? qua ratione Servator
Jdethfaitis , et Corozaitis cordis duritiam allato Tq-
riorum et Sidoniorum exemplo , qui paenitentiam fuifi.
fent acturi  , fi eadem , quae ipfi , figna et prodigia
vidiffent,  exprobrare potuit? nunquid hoc idemef-
fetj ac Deum in illo cafu perfidum ac iniuftum, in
ifto autem dolofum ac mendacem dicere , in utroque
*utem Molinifmum falfitatis arguere?

§. XIII,

Dein re-
fpondendo
in forma e
SS. Patri-
bus.

16 m*  3 © c

§. XIII. Sed refpondemus in forma , omnia ^ nc
ifta futura conditionata, feu futuribilia hucusque f { , )S
femper ad fcientiam fimplicis intelligentiae relata •
fuifle j quia, quod ipfa conditio nunquam futura. u
fuerit, actio quoque ab illa dependens hoc ipfo .
etiam inter futura non fit referenda, prout e rudi- ? 11 J S
cio fatis claro SS. Auguftini, Proiperi, et Fulgentii fi 1 11
fupra retulimus 5 quid enim abfurdius, imo in Divi- m .
nam Scientiam iniquius dici poffet? quam , a Deo
praefciri quomodocunque futurum , quod nulio mo- cr
do futurum erat ? nam e a  ♦ quae vere futura funt j  J ut
j fant fine dubio , Ji autem facta non fuerint , futura f )n
non erant  3  fed mere POSSIBILIA.  S. Aug. Lib. 26, a
contra Fauft. Manich. futuribilia igitur Maffilien- ff
fium, etil frequenter Auguftino fuerint obiecta , d ,fi L
proindeque nullatenus incognita, non ad Scientiam 1 y Li}
quandam intermediam ?  fed ad Scientiam fimplicis im | at
telligentiae, feu mere pofifibilium  ipectant. in fpecie ^ ^
vero ad illum Sap. 4 textum: Raptus eft  , ne mali - '

tia mutaret intellectum eiits , mt ne fictio deciperet  ~ at€
animam illius.  refpondet Lib. de Praedeft. SS. cap* tx1
14. dictum eft enim fecundum perkula vitae huius 5 J on
non fecundum praefcientiam Det, qni hoc praefcivit,  a v

quod futurum erat , non quod futurum non erat , id
eft, quod ei mortern immaturam fuerat largiturus,  hui 1
ut tentationum fubtraheretur incerto  , non, quod pec - d iti
caturus efiet , qui mdnfurus in tentatione non ejftt.  in te
de hac quippe vita Ifgitur in libro lob.  nunquid ' infi
non tentatio eft vita humana fuper terram ? fed qua*  f)ei
re aliis c^ nce datur  , ut eoc huius vitae periculis, dum  tan
uiJU funt, aufferantur, alii vero iufti, doneč a iufii-  cjui
tict cadant , fi eisdem peričulis vita productiore te - tis

neemtur,  quis cognovit fenfum Domini? et tameti  Vol
: ') him

>mnia

jsque

relata

utura.

ipfo

iudi-

gentii

Divi-

Deo

3 IDO'

funt j
'iturfl
\ 26  f
rilien-
ecta j
itiaffl 1
:is in-
pecifi
mali*
p er d
cap*
uiusj
civiti
t, id
rus  j
pec-
ejfet.
quia
qm*
dum
iujli'?
e  i te¬
men
ne

m  ) o c m 17

hinc intelligi d at ur , etiam illis iuftis , qui bonos et
l ios moreš ufque ad Jcnectutis maturitatem  , et diem
Vitae huius ultimum Jervant , non in Jiiis meritis , fed
lu  Domino gloriandum effe; quoniam qui vitae bre-
Vdcite rapuit iujium  , ne malitia mutaret intellectum
eius, jpje in quimtacunque vitae longitudine cufcodit
mlum , ne malitia mutet intellectum eius; tur au~
tem hit tenuerit ccifurum iujium  , quem , priusquam
tcideret , hinc pojfet aufferre P iujlijfima omnino , jed
infčrutabilia funt iudicia Eius. haec Ule , qui caput
iitud hisce verbis notatu dignis concludit: quoniam
n pn debent fratres nojlri , qui nobiseum pro Catho-
[ka fide pernitiem Pelagiani crroris impugnant , - - -
id adjlruere, quod NON D1CO ČREDI TU ji UM,

S ED SOMNIaTURUM  N EMIN E Al putaremus ,
fhundum ea fcilicet iudicari quemquam mortuorum ,

P l ae gejlurus filtrat , ji tempore prolixiore vixi(fet.
in eandem autem Sententiam cum S. Auguffino ivif-
i' e  SS. Profperum et Fulgentium ex antea relatis
patet 5 ut adeo ad folvendos huiusmodi Scripturae
textus in quadam Scientia media refugium quaerere,
bon Patribus catholicis, fed folis Maffilienfibus ufb
tatum fuerit.

§• XIV. Quotiescunque igitur in SS.Litteris de et rat ; one
huiusmodi futuris conditionatis, quorum tamen con-Theoiogi-
ditio nunquam futura erat, fit mentio , id femper ita ca 1Ino ’
intellectum fuit a SS. Patribus, quafi Deus humanae
infirmitati fefe volens adeommodare, ex re, coram
Deo, tantum pofjibili , iuxta humanum tamen cogi-
tandi, et agendi modum valde probabili , e t reete
S uidem fit argumentatus 5- fic Bethfaitis et Corozai-
dutae utique cervicis populiš, Chrrftus dicere
^oluit: figna et prodigia, quae Vos inter patravi,

C tam

Secundo,

18

sjs  )°c


iftud

non

polil

Iliča

que

cant

turai

tam evidenter, tamque pathetice meam demonffcraft
Divinitatem5 ut per fe loquendo, et iuxta i p forum;
met hominum iudicium vel ipfi etiam gen til es Ty ri
atque Sidonii, etfi nulla fit ipfis , quemadmodufl’»
vobis, Religio revelata, procul dubio fe convertij'
fent; huiusmodi autem argumenta ex hvpotheii ali'
qua mere poffibili dueta non modo nobis hominibif
ufitata , verum etiam emphafi non modica elfe prat' P nn
dita, nemo ignorat; fic enim cum exceffivam ho'
minis iracundiam exprimere volumus, eum SuperoS
inferosque commoturum, fi poffet, dicimus ; fi lO'
quamur de ambitione vel faftu cuiusquam , taletf
lupra nubes et altra fedem collocaturum, fi polfett
folemus dicere; fi rem valde triftem commemora

mus, ea plerumque utimur loquendi formula!

ad c
dam
£roi
in r
telli

Saxa etiam ad commiferationem , fi fenfum haberenO 11  ^

commoverentur ; huiusmodi phrafium exemplis pfo
na lunt et Sacrorum et profanorum Scriptorum vO'
lumina 5 qualefuit etiam illud, quod S. Auguftifl 0
adlcribi Iblet: fi ego Deus , et tu Augujlinus e/fes , fi'
čerem , ut tu Deus, et ego (im Augujiinus ; vel illud
S. Francifci Salefii: quamqmm fcirem , me in aetef'
mm Aamnatum e(Je , Deum tamen in inferno etiarfi
non ccffarem diligere;  imo et illud lobi cap. 15-
etiam fi occiderit me, in Eum fperabo;  nunquid Dein
non elfe Deus, aut in inferno diligi, aut Ipes etiam
poli mortem remanere poterit ? non igitur futuribi n
Htatis  cuiusdam, fed flagrantiffimi amoris et firmi!''
firnae Ipei haec fuerunt indicia, neque Chriftus quid
anud, quam enormem Bethlaidarum et Corozaita'
rum pertinaciam exprimere voluit.

■^V'. Praeterea, non minus in TheologiciSj
quam A hilofophicis manet inconculfum Principium

iftudj

dis

Scie

noti

pen

pra<

I. I

det:
qua
in c
dici
luni
nec
non
teli
mo
fci«

ftrarf
>rurti'
Tv ril
odliti

'ertif
(i ali'
nibif

prae'

n ho.'
pero?
fi ]0'
:alefl>

nora'
mla •
irentH
pl*

I VO'

ftino

o M

illud

iptef*

tiari

i5'

Deii^

tiari 1

■ribh

•mii'*

qui^

aitfl'

ici^?

iurn

tm  5 o c sp 19

iftud; quo41ibet ejl, vel mn eft , ita, ut inter efle et
non elie ne fingi quidem cum fundamento in re
pofiit aliquod medium } cum ergo futuribilia Molini-
idca nec unquam futura, nec mere poflibilia, adeo-
T le  nec proprie loquendo entia, nec non entia di-
cantur, plane conlequitur, Molinifticam illam Scrip-
turarum expol\tionem in ipfa etiam et prima quidem
principia Methaphyfica impingere.

§. XVI. Deinde neceffitas utique nulla fuit, Tertio,
a d cognofcenda huiusmodi futuribilia Scientiam quan-
dam intermediam excogitare; fi enim Auguftinus, fi
•profper, li Fulgentius, fi Doctor Angelicus hanc
ln  Deo cognitionem per folam fcientiam fimplicis in-
telHgentiae lalvare poterant, cur non et Molina?
et de illis quidem aliunde conftat, eos in exponen-
dis huiusmodi Scripturae textibus media quadam
Scientia, liccte Semipelagianorum obiectionibus libi
notiffima , non tantum non indiguiffe, fed et illam
penitus repudialfe; de S. autem Thoma Aquinate
praeclarum hanc in rem hahemus tellimonium, dum
J. P. \). 14. art. 9. interrogat, ac fibimet ipfi refpon-
det: Bor um , quae t actu non funt , ejl admittendct
quaedam diverplas; guaedam enim licet non fint nune
in aetu  , tamen vel fuerunt , vel emnt; et omnia ifict
dicituf Deus fčire fcientia vifionis  - - - quaedatn vero
funt in potentia Del vel crmturae  , quae tamen
nec funt , nec emnt , nec fuerunt , et rejpectu horum
non dkitur habere fcientiam vifionis , jed fimplicis in-
telligentiae.  ad quid ergo Pcientia media, fi huiusr
*nodi futura conditionata" line omni difficukate per
fcientiam limplicis intelligentiae explicari poflunt ?

;j C 3 §. XVII.

20

Quarto,

nm  )°c nm

§. XVII. Scientiam porro mediam five ati*
tiquam five novam dixeris, utrobique nobis illaffl ^
fulpectam facis; fi antiquamP  eam nec apud Augu- ^ naf
ftinum, nec apud Profperum , nec apud Fifigcrm vere
tium, nec apud alios Maffilienfium impugnatoreS- °bii<
reperies, nifi quatenus ab his pro fui fyftematis fufl' P'iv
damento iacta, ab illis autem ut inutilis reiecta fue- Mo,
rat, prout vel ex ipfis Profperi et Hilarii EpiftoliS
ad Auguftinum clariffime patet; fi novam"?  eoiplo ~ ,e fr
in foro Theologico ius civitatis non promeretur, ubi
novitas omnis debet effe fufpecta ; terret enim noS
Apoftolus i. Tim. 6. inquienš: o Timothee, depofc  trlJi
tum cujlodi , devitans profan as vocum , mul to cjue
magis fententiarum , novitates , et obpofitiones falfi  f •
nominis fcientiae, quam quidam promittentes circd  P 11 ^
fidem exciderunt.  Terret nos Tertullianus, dum L ib'
de praefeript. cap. 31. docet: ex ipfo ordine mani'  jle
feftatur  , id. effe Dominicum et v er um  •> quod Jit prhij
traditum  ?  id autem eoctraneum et falf um  9  quod (tj
pojterius immijfum.  Terret infuper Vincentius Liri' lLi l
nenfis in commonitorio cap. 22. nos monens : depO'  5 i e i
fitum efi  > quod tihi creditum eft, non quod a te  ?>
ventum; quod accepifii, non qmd eoccogitajli; res noV .
ingenii fed doctrinae , non ufurpationis privatne, feb  |’ rc
publicae traditionis ; res ad te perdueta , non a te prO'  ‘ ;)al
lata , in qua non author effe debes, fed cujlos, non iti'
fiitutor fed Jectator.  denique cap. 24. profanas , h\\  f u1
3 uit Apoftolus , vocum, id eft , dogmatim , remnh  nil
fententiarum novitates ?  quae funt vetujlati et antigif  re j
iati contrctriae  , quae, Ji recipiantur  ?  neceffe eft,  if  i u
pdes beatorum Patrum aut toia, aut certe magM>  a  (
exparte vkletur . ni(

Pt

§. XVIII.

II

m  ) c

an* §. XVIII. Sed neque curamus extremum il- Q“ in J oef -

laffl tod Moliniltarum effugium, fenfum Ludovici Mo- u ^ l0ru
.gm Hnae male a nobis intelligi ac peius interpretari; quail
;en-‘ vero etiarn Moliniani (uti Thomiltis per Sarcafmum
rreS obiicit ingenuus Author) eo gaudeant Dijbipulatus
-mi' privilegio  ?  quo folis Ulis quoad lectionem Ludovici
'ue- Molinae fpecialis oculorum fanitas concefla fit, fi
olis tam altus fit Molinae puteusj.fi tam difficilis eius-
pfb dem intellectio, fi tam abfconditum Coricordiae Man-
ubi n a? cur ergo P. Claudius Aquaviva Societatis eo
noS tempore Generalis , cur P. Michael Vafquez, P.Pe-
oofi'  trus Arrubal, P. Chriftophorus des los Cobos, P. Gre-
que Rorius de Valentia, P. Ferdinandus de Baftida, et
falft  P- Ioannes Salas ad congregationes de Auxiliis de-
ircti  Pitati et praefentes } cur,  inquam, fi folis ipfis
Lih' datum fuit noffe myfterium Dei, non informarunt
ant'  Clementem VIII. et Paulurn V. quod genuinum
Budovici Molinae fenfum non rite intellexerint 5
fit  adeocjue tot acerbas in illum fententias permiferint
dri- tolminari, prout apud le Blanc fufe narratur? nos
m 0 \  ce rte Molinam nec aliter legimus, nec aliter intel-
ify  ligimus nec aliter interpretamur , quam prout il-
flOfl  to m Viri omni ex.ceptione maiores in praedictis con-
fei  gregationibus legebant , intelligebant , interpreta-
or0 ,  bantur.

:  §. XIX. Pariter et alterum Illorum effugium elifion «-

fundamento caret, quo dicunt, Syftema Molinia-
num , a Syftemate Auguftiniano vel Thomiftico non
1 U K  reipfa et quoad Subllantiam , fed acciclentaliter tan-
> il ' hm n /junad modum e%plkandi differre.  ita legimus
% ni  a Calvinianis et Lutheranis in Pfeudofvno 7  o Carento-
toca deanno 1631. fuiffe factum, quorum illi meta-
phoricam tantum, illi autem realem in Evcharillia
[. C 3 prae-

22 nm  > <& c Rfs

praefentiam Chrifti confitentes, nihilominus tam en
concordiam inierunt, eo ex capite, quod haec in-
ter illos doctrinae differentia non circa rem ipfam?
re ique fubftantiam, fed lolummodo circa modum exij-  •>
tendi  aut metaphoricum ant' realem verfetur; ita
certe in-fuo Svnodali edicto deliiper emanato: unmn
eft  ?  quod in caeteris concordes dirimit , MODUS , quo
Chrifti caro nobis in eo Mpjlerio  (Evchariftico} com-
munkatur ,* apnd utrosgue eadem  > rei tantum

ratio diverfa.  paritatem hanc non quoad materias ip-
fas , fed quoad modum easdem conciliandi procedere
volumus ; fi enim hae duae propoiitiones : Chriftus
realiterpraejens.eft,  etilla: Chriftus non realiter prae-
Jens ejb in Evchariftia,  iuxta faniorem Philofophiam
non tantum modaJiter diverfae, led fubliantialiter
etiam, et contradictorie funt obpofitae j quis ne-
gabit, eandem quoque obpolitionem Auguftinum im
ter atque Molinam intercedere , dum utriusque doc*
trinam fundamentalem eonferimus? lic

AUGUSTINUS
Lib. i. de animae orig.
cap. 12. de Praedeft SS.cap.
14. praeter Scientiam pSjji-
bilium, etfutnrorum non de¬
bet admitti in Deo Scimtia
pro futuris conditipnatis.

De Praedeft. SS. cap.
i°. et 17. item de Dono

p er fe ver, ca P-17. Praejcien-

tmJeguitur Praedefiinatio-
fiem tanguam medium pri-
us cognitum , ne c nos ele-
git , fnturi eranms
Sandi, Jed utftmus futuri.

A! OLJNA

Lib. de Concord. Q. 2g.
art. 4. dilp. 1. praeter Sen
entiam ftmpiicis iMdligrn -
tiar , et vifionis, in Deo debet
admitti tertia  , jen medici
pro futuris conclitionatis.

Ibid. membr. 8. et ir.'
Deus antec.edenter pr a ejcit*
ac tum demum praedejU'
nat , nos anteni eligit, quid
'futuros praejcivit , non ut
[ futuri fimus Janeti.

i

Ii

la 1
pra
Ja n
dijc,

nihi

glot

L
2. e
ti a
pene
tion

L
cap,
c atu
mat
ninc
quo
Hun

E
et i
de I
ta 1
Div
liter
rak
lint
vere
9uc

HUlT

tore

^be

sen

in-

mj

([[-  *

ita

um

\uo

m -

ip-

ere

'LIC'

am

iter

ne-

in*

,oc*

frn -

°clk

•r.

n<'

/f#>

'ejlj'

pik
'•l ut

)<=(

AUGUSTINUS

In Enchirid. cap. 98./o-
la gratuita mijerentis Dei
praedejlimtio  3  nun praevi-
1 ci merita, unum ctb altero
difcernit , ut acko homo
nihil omnino hcibeat, quo
gloriari pojfet.

Lib. 1. ad Simplician.q.
2. ec alibi frecjuenter: gm-
prima nullo modo ck-
pendet ah ufu vel dijpofi-
tione liberi arbitrii-

Lib. de grat. et corrept.
cap. Ig. et alias : p er pec¬
catum originale ita infir-
mata ejl voluntas, ut om¬
nino . requiratur . auxilium
ipo  5 et non fufficiat auxi-
Hum fine quo non.

Lodem lib. de corrept.
et  gratia , totoque Lib.
de Dono Perlerant. in tan-
ta' vit a e huius infirmitcite
Divina gratia indeclinabi-
liter ?  et infuperabiliter ope-
ratur, non tmtum, ut ve-
lint , fed et ut actu perfe-
verent .

»3

MO LINA

Lib. de Concord. Q. 14.
art. 13. difp. 12. nonfola
Dei mifericordia, Jedprae-
vifa etiam merita unum ab
altero di/cernunt, unde ho¬
mo in fe quoque jdltempar•
tialitcr gloriari potejl.

Ibid. difp. 9. et 45. mo¬
dus primae gratiae mul-
tum dependet a libero ar-
bitrio Je aptante ac difpo-
nente .

Ibid. Q, 14. art. 13. difp.

3. etiam pojt peccatum vi -
res voluntatis manferunt
integrae , unde non requi-
ritur auxilium quo, Jed
fufficit, ut cmte , auocilium
fine quo non.

Ibid. Q. 23. art. 4.difp.
1. membr. uit. cum natu¬
ra voluntatis per peccatum
infirmata non (it, gratia
quidem datur  , fine qua
non perfeveratur , non au-
tem qua fit , ut perjeaere-
tur.

Quodfi plures buiusmodi Antithefes inter AuguIH-
ttum et Molinam, vel etiam inter Angelicum Doc-
torem ct congruiftas ante oculos poneremus , illae-
^Ue fme mentis praeiudicio difcuterentur ?  haud

equi

Occurri-
tur etiam
Calumniis.

24 MM  3  8 £

equidem dubitarmus, quin Lector luce clarius meri¬
diana fit perfpecturus/ inter utriusque partis prnpo- cm
fitiones non modalem, vel accidentalem tantum, led Sci
realem omnino, atque fubftantialem intercedere noiR
tam difterentiam , quam contradictionem. toi

n is

§.  XX. Efto autem, quosdam D. Thomae dif- p
cipulos adparentem doctrinae Molinianae Parelium ^
pro vero Sole intuitos elfe (quod tamen a P. Gaza- q Ul
nig'a Ord. Praed. in univerfitateViennenfi Theologo
negatur) docendo, praeter Scientiam intelligentiae
ac vifionis, tertiam quoque, fed mere coniecturakffi j
futurorum conditionatorum cognitionem in Deo exif- f Un
tere; quid inde lucrabitur ingenuus Author? nun* f Uh
quid ex Rev. Gabriele Pennoto ftatim fobiungit, coS ^
deinceps cautiores effectos certam et irifallibilm huius - g ef
modi futurorum cognitionem in decreto prctedetermi - 1  y e -
ncinte  admilille? ftfectanda lint quorundam difcipu*
lorum veftigia, cur non et Author ingenuus S. P. g 0
IGNATH praecepta, cur non Eminentifš.Card. BEL- M
LARM1NI, P. CLAUDII AOUAVIVAE, SUAf get
RTI, VASQUESII, Henrici HENRIQTJEZ, MA' ne<
RIANAE, AZORI!, TYPHANII, POSSEVINL ‘
PERERIP PETAVII, aliorumque SOCIORUM fuo*
rum exempla fequitur, qui, ut ante annum Theo*
remate undecimo probavimus, vel Angelicam D' ern
Thomae doctrinam ftiis praefcripferunt, vel novurfl 55 c
Ludovici Molinae fyftcma exhorruerunt? ft autetfH 55 r
difcipalos quosdam potius, quarn Magillrum feqid 55 (
oporteat, lequamur faltem cautiores effectos  et reft 55 r
pifcentes, quam deceptos et hallucinantes, alia$ ” ^
quippe Doctrina noftra ne ingenua quidem, ac mul'
to minus genuina foret. P '

§. XXI.

ieri'

>po-

led
nofl *

dif'
ium
aza*
logo
itiae
ilctft
ixif'
nun*
coS
liuS'
rmi* 1
ipu*

. P«
EL*
UAf
VIA*
INI?
luo*
heo'
D
vuiu
iteflE
eqiii
reli'
alia^
mul'

a

c m

§• XXI. Audiamus igitur ipfummet Angeli-
cum Scholae Thomifticae Authorem, qui quidem
Scientiam futuribilium Deo non denegat, led nec
novam confingit , dum omnia obiectorum genera
nonnifi ad Scientiam fimplicis intelligentiae, ac vifio¬
nis reducit, en propria iplius verba, quae habet r.

P. q. 14. art. 9. ad propofitam quaeftionem , an Deus
habeat fcientiam eorum, quae nonlunt; Horum,
quae actu non funt, eft admittenda qwedam diverfi-
tas ; quctedcim enim , licet non fint nune in actu  , teh
Men vel fuerunt vel erunt \ et omnia ifta dicitur Deus
fcire Jcientia vifionis; - - - guaedam vero funt , quae
funt in potentia Dei vel maturae , quae tamen nec
funt , nec fuerunt, nec erunt; etrefpectu horum non
dicitur habere fcientiam vifionis, fecl fimplicis intelli -
gentiae.  iam autem ea, quae funt in potentia Dei,

Vel creaturae , quae tamen nec funt, nec erunt, ne-
fuerunt, funt futuribilia, leu conditionata , er-
go rejpectu horum Deus non habet Scientiam vifionis,
fed fimplicis intelligentiae , et confequenter non indi-
8 'et Scientia media. ita D. Thomas, ita genuini om-
nes Eiusdem dilcipuli.

§. XXIT, Qua tandem audacia vietoriam fi.bi- etfalfae
metipfi accinat ingenuus Author , non capimus ;  a it|g°^° n : i
enim P. 1. cap. 1. ad §.  2di calcem , „verum, Ut pleteni*
5, dixi, graviflimis teftimoniorum , et rationum mo«

55 mentis expugnata pars adverla victas manus pru-
5 > dentiflime dedit, nec facile quis alfertam a Aloli-
»na certam conditionalium fcientiam, quam Jple
» mediani  vocabat, hac in parte inflciari deinceps
»aufus eft. « quinam amabo funt hoftes illi, quos
leientiam mediam proftratos effe gloriaris, Vir
e ^imie \  an ingentem illum Auguftinianae vel Tho«

* .4 D mifti«

26 - nn ;) o c $m

mifticae Scholae putas excrcitum? nolim id crederei
lic enim te totius orbis rifui non minus exponereSi
quam Socius olim tuus P. Gabriel Tbirioux , qui IH
Thefibus 5. Decemb. 1696. promulgatis non erubui 1 *
fcribere „ Doctrina Ludovici Molinae, aliorumqu«
,, Theologorum , qui doctrinam libertatis humana«
cum grada Divina ope fcientiae mediae trader«
f ,  enucleatius tentarunt, ita ab errore Calvini, ali®'
rumqae huius aetatis fectariorum recedit, ut a<!
t,  opinionem Pelagianorum nullo modo accedat} e*
„  ideo tam valide impetita , toties a diverii generi«
,, holtibus impugnata , et coram fummis Pontihcibd
s , tam diligenter agitata, tanquam aurum in fornac«
„ probata: purior inventa eft, ut ait MaurolicuS)
„ et cum honore ex tot dilputationum fluctib^
„ emerlit. “ cenfuit nempe P. Thirioux? nemini pd*
Orbem nota effe, quaenam in Congregationibus $
auxiliis acta, quales in Molinam cenfurae vihrata®
et quibusnam de caufis parata iamtum in eiusdetf
concordiam anathemata in tempus aliud dilata fu®
rintj alias procul dubio pro Paeane ceciniflet lerC'
miae illud: mijerkordiae Domini , quia non fu.ntf
confumpti.

ex decre. §. XXIII. Sed iuvat huic triumpho veritatetf
to Ar chi e -obponere cum Reverendilš. ac llluftrds. Archiepi''
riiieniis. a ' copo Parifienii Carolo IVlauricio le Tellier, cui^ 1
memoria nec laudibus nollris crefcere, nec adverf 3 '’'
riorum vituperationibus unquam imminui poterib
quique in folemni Decreto ad Academiam Rhemefl'
lem die 15. Iulii 1697. ^^ rcct0  Moliniftarum au i*
ciam ita perftringit: ' Etjuidem C LE AfEN TE V 0
eni Superos vocato PACILUS V. (cuius confilici i f
trofpkere Religij mbis efT) meditatum iudkium &

f*

Jkpp
/uiti
NO
Lib
poji
it 0?

veli

pl,

tam

nov

fan

Th

tho
e a r,
ex
hib

mi

cm

cui

tai

EC

pe:

pr

lec

P

no

D

m

de

ti

C

ii

m  3° c sus *r

orei Jnfpenfo pofuit , et in commodiorem tempefiatem con -
resi Jujtvdiflnlit; at nemo inde C1TRA TEMERITATIS
i ju N O TAM propterea colliget , probatum idcirco fuiffe
buil* Rib rum illum  , de quo tam din fuerat deliberatum.
qu* tam dihgentem mutae litis traetationem Silmtium
ma< Romanorum Pontificum adprohationis loco iactare
Jer < ? Hominum eft nimis audacium , qui Sedem Apo-

iliO' I^Aicam Protejlantmm calumniae committunt ,
a<! tam de contempta iam tandem Auguftiniana doctrina
el tiovisqm Adolinae mventis in animum inductis accu-
e rif fant. (fmire quantamlibet huiusce thefis Author  CP.
bni Thirioux) i» dejpicienda futilique Maurolici fui Au-
ac* thoritate fidem ponat, ferre nullatenus pojjumus ,
uS) eci m immoderatis adeo hudihns doctrinam efferri, quae
bul ex  ipja fui origine (inijlrae ut minimum fujpicionis
pel" fabem incurrit , quod et ex antedictis, et ex proba-
& mfimorum huius aetatis Scriptorum Juffragio perjpi-
taft Cll um ejt , maxime vero ex Cardinalis B AROJS lI,
eiH CUl ns. aere iudkium magni apud omnes eft ponderis;

'uft tantum igitur abe.fl  , ut Molinae doctrinam VELUT
>rft ECCLESIAE ADPROBA TRDNE DIGNAM exci-
n Hi ptre liceat , quin potim Illum ipfum veluti Virum
propriis figmentis , caeterorum Novatorum more de-
lectatum habere necejfe eft , Eiusque Doctrinam infau-
:ej Jiite Novitatis et And a cin e labe ab ipfo Sui Authore
fv notatam exftbilare.  haec Ule pro genuina Ecclefiae
Doctrina contra ingenuam  Molinifmi vivacitatem,

•it, §. XXIV. Qnodli vero Author ingenuus no- et faifo

gd* mine Hoftium per Scientiam mediam tam gloriole

$  debellatorum pauculos illos (Ti tamen quidam ex- fubpotito.

r//. titerint) intelligat 5  qui cautiores effecti  a Scientia
^'oniecturali ad infa.libilem atque certam prudentif-
'b  ll me converli funt, hanc lili Victoriam nullatenus
. ’ • Da invi-

28  mm  )°(

invideremus , fi fimul probare poffet, eam Convep
fionem ingenuo  fuo Molinifrno, et non potius genub
nae  SS. Patrum Doctrinae in acceptis referendam
e{fe; conftat enim, et nos mmquam negavimus, in’
Deo exiftere veram, atque certam conditionalium
Scientiam , qualem videlicet adftruxerunt S. GRE-
GORIUS NYSs. Orat. de infantibus immatura mor -
te praeventis. S. C HR TSOS TOM US lib. i.ad Stagi-
rkm. S. AUGUSTLNUS de Corrept. et Orat. cap .
8. item de dono Perfeverant. cap. g. et  ir. S. Pit O'
SPER in rejp.  8. ad excerpta Genuenfium. et S. GRE’
GORIUS M. Lib.  13. Moral. cap.  17. ionge utique
diverfam ab illa, quam Molina excogitavit, et me -
diam  adpellavit ; de hac enim Jpfus teftatur Q. 23.
art. 4. eam a nemim , quem legerit , hucusque fuijfo
traditam. s

CAPUT II.

Obfervationes citca concordiam gratiae
et hbertatis.

Praemo- §, XXV* 13 ofteaquam Author ingenuus cap. 1. §.
ficae S acde- 4 - oftendere adlaboravit, Nomen Prae -

creti’fub- e  motinnis , feu Praedeterminationis phyfi.cae  in operi-
foiutle^ob- bus D * Thomae Aquinatis nuli ibi reperiri; item,  De- *
iectivecon- cretamiftud praedeterminans effe Jubiective abfolutum ,
ditionati ac terminative conditionatum ; deinde, primum huiuS

cau  praedeterminationis phyficae Authorem fuiire BAN-
NEZ, Academiae Salmanticenfis Theologum 3 tum
cap. 2do ad varias de Idea Scientiae mediae obfer¬
vationes elucubrandas progreditur.

$. XXVI.

nae

neq

eat<

pra

qu(

bio

nat

tioi

e ti;

nat

qu

me

ti

ph

dai

mc

tio

tar

fic

fre

ftt

D

lii

A

n

te,

jj*

d\

at

fe

nm  )°c 'tm  2 9

■er- §• XXVI. Nos quod attinet, nullius perfo- ex omni

mi-  nae odio vel amore calamum arripuimus ,  et hi n _ c ftramnon
am R eque Moliniftis inferre iniuriam, neque Thomiftis fachnus.
in’ ea tenus volumus Patrocinari, quatenus phyficam
jm praemotionem defendunt 5 Praefentatus  Ule , contra
.E- 9uem Author nofler ingenuus agit, fciet procul du-
or-  ^io , etiam nobis tacentibus, undenam praedetermi-
gi-  ^ationis phvficae doctrinam hauferit, fciet, qua ra-
ip.  fione, quibusve armis lila fit propugnanda 5 neque
O- e tiam caulam Decreti lubiective abfoluti, ac terrai-
\E'  B ative conditionati noftram facimus, viderint illi,

110 ! u orum intereft , illud adftruere ; nos enim , ut

ne-  R aentem noftram aperiamus, Auguftiniano Syftema-
»3. et principiis innhd, nec huiusmodi Decreto, nec
jfi  Phyftca praemotione, multoque minus media qua-

* ^ am  fcientia nos indigere cenlemus ; id unum fclum-

i J Tiodo affeverantes, admilfa etiam et ftante praemo-

P  fione phyfica humanae voluntatis libertatem non

tantum non peffumdari vel imminui, fed potius per-
Pci et adiuvari; qua de re loquendi fors in decurlu
frequentior erit occafio.

§• XXVII. Ut igiturpraemonftratis ingenui no- Potius
ftri Authoris veftigiis infiftamus, circa cenfuram tentiamlui
r  Doctorum Lovanienfium contra LelTium et Hame-genui Au-
lium, Ludovici Molinae antefignanos, latam, quam^ or j? °'
r p Author nofter non Jolum infirmam et ruinofam  , ve - teuaunus '
e , rum etiam non fiatis prudenter, et parum caute hoc

n  tempore et hk loči prolatam  vocat, quamque ait,

j5 fine tejlibus  , fine tabulis , fine confule , fine anno ac

<p die conc-eptam  , quinimo, ex animi fimijlm quadam

m udfectione (paffionem vulgus vocat ) profectam ejfie,

t*  ^quentes obfervationes inftituemus.

• . D 3

§. XXVIII.

3°

§. XXVIII. Infirmam  et ruinofam  effe Doc-
Lovilen™ torum Lovanienfmm cenluram, non utique partium
fem nec in-gfl. litigantium , fed iudicis , diiudicare ; Iplemet
SSo?am ec Author nofter, et eiusdem Sodi, dum quacunque*
efie, ex iu-adverfitate prcmuntur , ad iudicem nullis praecon-
men°tis le * ce P^ s  opinionibus occupatum provocare lolent, id?
Vin. quod innumeriš exemplis, fi opus foret, poliemuS
oftendere ; quis autem iudex Ule nullis padionibuS
praeoccupatus, nullius partis litigantis caulae, nifi
genuina lit, addictus , nili lupremum Ecclefiae to-
tius caput? Supremam huius Poteftatem iudiciariam
certe non fpernent lili, qui Ipeciali vinculo EiuS-
dem Authoritati fefe obffrinxerant, quidquid in con-
trarium ab aliis proferatur, qui fidem nobis puhli¬
cam non laciunt } tam vero Supremum Ecclefiae
caput, CLEMENTEM videlicet VIII. Cenlurae Lo-'
vanienfi vivae faltem vocis oraculo fuftragium tu-
liffe , teftatur Vir omni exceptione maior Petrus lo-
annes Archiepifcopus ultraiectinus in epiltola fua Idi"
bus Februarii anni 1758 . ad SS. D. BENEDIC PUM
XIV. perlcripta, ubi Clerum Batavum eo ex capi-
te commendat, guod eocemplo CLEMENT1S VUL
qui doctrinam Societatis deteflatus diocerat , SE C U fi
LOFAN1ENS1BUS SEN TIRE , et curaturum, ut
omnes itct fentinnt , imo pro B . Auguftini doctrinci »

Ji opus foret, etinm mcirtyrium veli e pati, Jlimulatus ,

& P. AUG USTINI doctrinae , TAMJUAM SEDlS ^
APOSTOL1CAE DOCTRINAE temcijjimus effet ,
ac  proptereci ium pridem inexpicibile Societatis Odiiifft
cont,raxi(fet,  quis credet, talem ac tantum Archie-
pifcopum haec in faciem Pontificis Maximi auluiti
Pulile leribere, nili Urbi et Orbi nota, proindequS
certa et firma effet Cenfurae Lovanienfis exifientia«

$. XXIX.

sis )o( ms  31

>c- . §. -XXIX. Praeterea de‘ Cenfurae Lovanlenfis Item ex

im f^ftentia dubitare, idem foret, ac omnem fidembiftona
iet burna nam tollere; non enim ex uno PhUalete , ve-

ue * / ? u ^° quodam Thomifta , et eius Triumpho Thomi-  auxiiiis,

,n- ftuo , quem folum fe inveniffe teftatur Author inge-
d ?  n uus, led ex plurimis Virorum Synchronorum te-
uS  ftimoniis , imo et monumentis publicis id comproba«
us bur, quaecunque ad compilandam Molinifmi hifto-
ifj r iam hucusque adhibebantur; legant, qui nobis fi-
;0 - de m non habent, Auguftinum le Blanc in fua Con-
m  8‘regationum de auziliis hiftoria Lib. i. a cap. 3.
is- lcqq. ubi longe plura et firmiora 5 quam forfan

n- ^ illo Triumpho Thomiflico, pro ventate huius

li- ^enlurae etiam invitis oculis documenta invenient;
ae nos tantummodo ex argumentis Authori noftro Do-
0-' ^ e fticis, utpote Ipfi minime fulpectis > quaedam
Uf  nabimus.

1' J  §• XXX. In ipfis certe Societatis tabulariis, Ex ipfms*
VI cuftoiUtis > reperire foret re-

. A  ic-riptuni lllud Lemi ineunte anno 1588- Academiae
Tovanienfi porrectum, cuius dein copia OCTAVIO
-k  Cpifeopo Calatino, tune feIXTI V. ad Lovanienfes
L vi  delegato ac Nuntio Apoftolico exhibebatur ?  tranS-

u£  irsittenda in Urbem, et in quo Lefllus contra Cenfu-

a,  ram in fuas 34 propofttiones latam gravifllme , ac
!Sy  ftylo fatis amarulento conqueritur ; quas utique

[S ^  querelas in aerem iecilfet, fi cenfura illa nunquam
t  j fuiffet lata; fed neque fucceffu temporis illa noviter
■nf  effingi, aut faeta corrumpi potuit, tum, quod cen-
e' fura illa non folis Lovanienfium feriniis concredita ,
m tiec folis Leffii manibus confignata, fed variis hinc
,je  inde Archi - et Epifcopis, ut Mechlinienfi, Rure-
iX  foundano, Iprenfi, JBofcoducenli, Attrebatenfi ? Na-

mur-

Ex Apo-
ftolicae in-
cjuifitionis
inltrumen-

to,

ct actis
publicis,

g-2 >°c

murcenft, Audomarenft ct aliis, ac praeprimis Aca-
demiae Duacenfi fuer.it communicata; tum etiarnj
quod Societas ipia nec eo , nec lubiecuto temporž
cenfuram illam tanquam fubpofititiam , ant ialteii
adulteratam unquam perftrinxerit, imo potius ad
univerfitates Moguntinam ac Trevirenlem transmi'
ferit, ut ibidem laltem Patrocinium inveniret.

§. XXXI. At vero res longe fiet clarior, ft
Authori noilro ingenuo demonftremus, cenfuram
hanc nequaquam , ut Jpfe putat, fine teftibus , fiitf
tabulis , fine conjule , fine anno ac die , fed puhlice >
coram teftibus, et Notario, determinata die ac an-
no, ad normam Iuris et legaliter Illuffcrifs. ac Reve-
rendiffimo D. Octavio Frangepani, Epifcopo Caia-
tino, ac tum temporis per Belgium Nuntio Apo-
itolico exhibitam , ab Eoque poftmodum ad SlX'
TuM V. P.M. transmiffam fuilfe} commiffionis huiuS
acta MMSS. tam originalia, quam in forma Ilirih
recognita, uti et alia huc pertinentia adinitium prae-
fentis adhuc Saeculi habebantur , ac procul dubio
adhuc habentur partim in tabulariis Pontificiis Ca-
ftelli S. Angeli, partim in Archivio Augultiniano
Romano, a Gregorio Coronello Congregationum de
Auxiliis Secretario repofita, et ex parte etiam in
Bibliothecis Barberina, Altieriana, e t Chiliag ibi>
non in privatorum Codicibus difquirendum, an prae-
laudata cenfura fine teftibus , fine tabulis, fine Conjiif
^, die , vel Anno  fcripta fit.

tinu

pril

tini

terr.

offlL

fe  <

qu
a c
pr

"0

res

cej
ab
fib
ve
y  eil
H
de
m
Fi

ti

fe

li

Ii

I

ii

\

§• XXXII. En rei feriem in compendium re-
dactam } cum controverlia gravis inter Doctorcč
Lovanienfes et Leffii Socios ob memoratam in HoS
cenfuram exorta, Romam usque delata fuillet, con-

tinuo

nm  ) o c 33.

. Aca- tinuo  SIXTUS v. P. M. Litteras dedit die 15. A-
•tiami P rilis  1588. anno Pontificatus 3 - ad Octavium Cala-.
T p nr i tirnim Nuntium Apoftolicum Coloniae tune refiden-
■diteii tem  J ut  Lovanium je conferat , omnique Charitatis
\ s  j o fficio et prudentia jtudiofiffme agat , gucitenus int-er
nsmi J  f e  diffidentes ab omni interea decertatione defiJi ant ,
guoad Apojiolica Authoritate de eorum controverfiis
■ (ic difceptationibus de cer natur , pr a ejer tim , cum itlud
r ? fi perfucifjfimum habere debeant  j J 5 . Petri tantuvn juc-
uraiii cejori Pontifici Romano Iker e , doctrhiae Chriftinme
fini rn  controverfiis defrnire , a/iaj  i^ro nemim.  qui ac-
lice> ceptis hisce Litteris die 22. Iunii Lovanium veniens,
: ari' ab utraque parte 9  quae hucusque aeta funt •>  feripto
eve- ftbi exhiberi petiit, ac fine mora obtinuit; tum
^aJa- vero fubfcriptis ab utraque parte actis, quod faetum
^pO'^ eft 17. Aug. 1588. ex parte Lovanienfium per D.
> 1 X- HENR 1 CUM CUYCKIUM S. Facultatis Decanum,
uiuS deque Ipfius ac reliquorum Doctorum Facultatis
uriS mandato per ANDREAM SASSENUM, dictae S.
>rae' Facultatis Pedellum et Notarium publieum, Decre-
lbio tum edidit Nuntius, quomodo pars utraque er ga fe-
Ca- fe invicem gerere debeat, usquedum Sedeš Apofto-
ianO lica defuper definiat, totiusque fuae commiflionis
de  Tnftrnmentum publieum a lacobo Perano Clerico
1 iti Leodienfi, Apoftolico et Caefareo Notario confici
ibi* iufllt.

rae*>
l/Ur  >

r e-
r eS
lo&
:>n-
>

§. XXXIII. Memoranda praecipue funt ver-
ba illa in Inftrumento fubfcriptionis: Hane iujiifica *
Uonem fen defenfionem Cenjurae Facultatis nojlrcte
The.ologieae Lomnknfis _ etc.  item in inftrumento Sig-
niflcationis die Sabbati 3 Septemb. 1588. exhibito:
*ac hihita fuit Reverendiffimo D. 'Octavio, Epifcopo
Platino ac Isuntio Apofiolko JupraJcripta iuftfica-

E tio ,

Sub$ixto
V. PP. et
OctavioEp.
Calatino,

34 si* d  o c nm

tio , /m Defenfio Cenfurae Facultatis Theologicae Acci'
demfae Lovanienfis , ajjertiones quasdam Profejfo
rum ibidem  , Patrum Sucietatis Nominif IESU y  dl
Scriptura facra  , PraedeJUnatione rt Gratia Chrifti rte,*
qnae verba quid aliud infmuant, quam praecipuaifl
totius controverfiae originem fuiile cenfuram illaifl
a Lovanienfibus latam,

Ad aliam §. XXXIV. Sed videtur Author noller inge-

obiectio- nuus non  omnem penitus Cenfurae huius autlien-
ris ingenui tifiam negare , dum eam non J ati s' prudenter , rt pet'
refpondetur rum cciute hoc tempore, ct hic loči prolatam ejfe con -
tendit;  addens infuper: illud contendo, cenfurani
hanc , fi his verbis  ( [contumeliojis ]) lata fuerit, a Prcic-
fentato non fatis prudenter , p ar um caute in mi-

dium fuijje adductam . *

indireete, §. XXXV. Scimus equidem 3  et fatemur?

ac retor- prudentem cautelam  omnibus liominum generibuS
quen  °’ neceflariam čile, maxime tamen illis, qui ad aliorum
inftructionem funt deftinati; fcimus etiam , Pruden-
tiam communiter a Theologis definiri, quod lit Re-
rum eocpetendarum, ant fugiendarum Scientia  , feu:
virtus moralis ofiendens, quid in quolibet negotiorunt
genere ut honefium ampkctmdum , vel ut turpe fih
giendum fit in ordine ad finem ultimum;  fcimus deni'
que, vitia huic virtuti obpofita efle praecipitatio -
nem  in ferendis iudiciis, inconftantiam  in iis absque n
caufa mutandis , et negligentiam  in mediis eligendtf
ad finem proportionatis; qua ratione igitur Praefeiv
tatus , allegans Cenfuram Lovanienfem 5  non fatiS
prudenter, ac parum caute locutus fuerit, non in*
telligiiuus y  nifi Author nofter ingenuus nobis vicii'
ftm Velit concedere, fuae quoque Societatis ViroS

non

/led'

l etc.h

nam

Ham

V e '

ien-
pet'
con-
'cini
ra c-
m C'

ur?

buS

um

len-

Re¬

mi

mi

fii'

mi'

tiO'

jue *■
idiS

£ii'

atiS

in-

Cii'

vo$

i

SIP ) o C StJS 35

nnnfatis priiclentes et minus cautos  fuiffe? qui Moli-
nifmum in congregationibus de auxiliis adprobatum,
Eovanienfium , ac Duacenfium Cenfuras econtra per
Octavium Calatinum anathemate confixas, et a Fa«
eultate quoque Parifienfi pofitive reprobatas contra
tmanime veritatis hiftoricae teftimonium divulgare
funt aufi- qui, ut l.oquitur fupra §.  28. laudatus
Archiep. ultraiectinus „ omnes alios , qui Societati
s? fuae minus addicti funt, vel caecum Eidem fa-
35 muliriurn detrectant exhibere, nullo meritorum,

3> dignitatis vel conditionis habito refpectu, mira
33 quadam arte de Ianfenifmo accufant, Eosdemque
33 vellent, nollent, ut haereticos dilacerare non eru-
3) befcunt cc  qui etc. fed praeftat plura, orbi aliunde
uota, impraefentiarum lllentio praeterire.

§. XXXVI. Quo fenfu autem dicatur, Cen- Needici
furam Lovanienfium fatis prudenter et caute Lo-*

temp on  , et hic loči  non fuilfe prolatam, plane non vanirafem
mtelligimus^ fcripfit Praefentatus eo tempore , quo debito tem -
Cathedrae Theologicae in Studio Bulfanenfi lauda-^ 0 ^
tiffime praefuit; fcripfit eo tempore , quo fui mu-
neris erat, novellos Theologiae candidatos contra
prolanas vocum novitates , contra fallacem et ina-
nem Philofophiam , contra quasvis genuinae Verita¬
tis infidias praemunire 5 fcripfit eo tempore, quo
AUGUSTA Scholafticam etiam Theofophiae metho-
dum baetenus ufitatam faniori quadam Crifi, et Hi-
ftoria veluti fale condiri fapientiffime mffit ^ merito
proinde praefens tempus adeommodatifiimum iudi-
care debuit, ut pugnatufis aliquando tyronibus ad-
v erfae partis molimina, arma, receptacula, Ipfius-
^ue belli caufas, .originem, et progreffum patefa-
Ce ret, magis ad ingenuitatem accedere ratus, retn

E 2 prout

autloco
non fuifle
prolatam,

ac

rrmltomi-
nus, eam e
fmiftra qua
dam animi
adfectione
profectam

effe.

36 w%  3 ° c nm

prout efl in fe, nudamque difcipulis proponere ve
ritatem, quam tegendo , tacendo, ac praefcindendo
iisdem imponere.

§. XXXVII. Multo minus nobis notus etf*
locus Ule , ubi Cenfuram Lovanienlium contraMoli-
nae affeclas citare liceat; certe, genuinae doctrinae
propugnacula 5  licet per fe Ioquendo nulli loco af-
fixa fmt, ibi tamen fecuiidum prudentis cautelae
regulas quam maxime funt conftruenda, ubi tirnem
dus adverfae partis infultus, in tractatu videlicet
de Scientia ‘et gratia Dei, de Hominis libertate ač
praedcidinatione , non autem, uti optarent adverfae
partis Patroni, fub modio vel in tenebris, in con-
cavo Lunae, vel fpatiis imaginariis.

.§• XXXVIII. An denique Cenfura Po varnem
fium in Lellium et Hamelium lata ejinijlra gnaclam
animi adfectione , quam vulgus pafjionem vocut , pru-
fecta fuerit ?  nec meum , nec tuum eft iudicare,
Author ingenue! certe Lovanienfibus, Duacenlibus,
aliarumque Univerfitatum Doetoribus, imo et Bel-
gii Epifcopis pro minimo er at , ut ab aliis iuclicen-
tur , aut ab humano die, qui autem eos iudicat , Do-
minus ejl;  exceptio facta ob finiltram animi adfec-
tionem locum non habet, ubi recidit in excipien-
tem; ambo fiimus homines, etfrequcnter feftucam
in alterius oculo deprehendere putamus, dum tra- -
bem in proprio non fentimus; non utique de Cen-
forum, fed de cenfurae ipfius qualitate nobis eft
fermo } permittamus igitur iudicium iftud Clementi
VIII. Paulo V. aliisque D. Petri fuccefforibus, per-
mittamus id Rcclefiarum Rectoribus tum doctrina,
tqm vitae fanctimonia celeberrimis , Cardinali Tour-

nonio

noi

Be

Pa

let

rin

de

dif

fer

So

Be

hu

m

iuc

da

Cy

no

fiu

mi

P.

eo

M

ac

M

fae

au

mt

fui

rei

de

Vi

fin

in

8115 ) 0  C 8155 37

nonio 9  Bernardino d’Almanza, Mathaeo de Caftro,
Bernardino de Cardenas, Philippo Pardo, et Ioanni
Palafoxio ! permittamus inquam ipfismet iudicibus*

• feu teftibus potius Domeffcicis, P. Thomae Tambu-
rino lib. 9. in Decal. cap. 2. §. 2. P. Marianae lib.
de morb. Societ. cap. 13. P. Georgio de Rhodes
difp. 2. de Act. hum. q. 2. fect. 3. §. r. P. Incho-
ter in Monarch. Solipf. ac tandem Morali practicae
Societatis Vol. 7, p. 3. c, 1. et. vol. 5. in Hiftor.
Bernardini Cardenatis; ex quibus, et innurneris aliis
buius 'generis monimentis illud Paulinum nobis in
Hiir e m dicitur: inexcu{hbilis es o homo om nis  , qui
iudicas, in quo enim iuclkas alterum  , teipfum con -
demnas, EADEM ENIM AGIS, QUAE 1 UDI-
CAS.  Rom. 2.

§. XXXIX. lam fequitur apud Authorem Argumea-
noftrum cap. 2. §. 1. Achilles ille, quo Lovanien-
lium Cenforum Authoritatem penitus iugulari exifti- ifaaco Ha-
mat , adducens ISAACI HABERTI teffimonium ex- berto duc ~
P. Levino Meyer de Auxil. Lib. 1. cap. 6. ubi ab tum
eodem ISAACO HABERTO in lib. defenf. fid. cap.

14. §. 3. Cenfurae Lovanienfis hitloria longe aliter,
ac ab aliis, enarratur, quamque tum P. Levinu«

Meyer , tum Author nolder ingenuus in fuae cau-
fae favorem fufe, ac in terminis referunt, exinde
autem fequentes formant conclufiones ; ima, me.
moratam cenfuram obftetricante Baiana factione Ie-
fuitis infenfa in lucern prodiiffe; 2da, longe iuftio-
rem, lanioremque prae illa Lovanienfi fuifle Aca-
demiam Parifienfem, quae ?  licet a Lovanienfibus in-
Vitata ?  huic tamen cenfurae fubfcribere conftantif-
bme detrectavit; 3tia, Cenfuram illam a pluribus
bi Belgio Theologis, et Epifcopis dietam fuifle im-.

E 3 portu-

3-8- ms  sas

portunam , iniquam , et abufivam $ 4ta, propofitio-
nes Leffii a Lovanienfibus damnatas, poltea llomae
a fumma Sede tanquam doctrinam fanam continen*
tes fuiffe declaratas; 5ta, ab eadem Sede Apoftolica %
excommunicatidnis paenam illis intentatam fuiffe ,
qui aliqua cenfura doctrinam LefTii perftringere au-
derent; 6ta, ab illo tempore multos Profellores at«
que Doctores, etiam Lovanienfes doctrinam fuam
doctrinae Leffii conformaffe.

Reiicitur §. XL. At enimvero, quemadmodum adver-

in Adverfa- f ae  p ar ti n ihil communius , quam adverfantium fibi
nos ’ c  authoritatem infringere , nune animum finiltris ad-
fectionibus praeoccupatum, nune intellectum igno-
rantia laborantem , nune voluntatem malevolentia
correptam cauffando, aut iplorum faetus omnino ex y
oculis hominum furripiendo 5 ita econtrario, quot-
quot fuae cauiae patrocinantur, eos veluti DeoS
fuper aftra ferunt, eorum fcripta velut oracula ha-
beri cupiunt, et adorari pedum veftigia; cuiusce rci
plus quam fexcenta, fi detur occaiio, exempla fatis
authentica proferri poffent,

fit exce P - §. XLL ISAACUM HABERTUM ParifienfiS
tiocontra Ecclefiae Canonicum, ac poftmodum ab Anno 1645.
Authorem, \r a b ren p ern  Epifcopum, tandem vero Anno 1668-
fuiffie mortuum, ex monimentis conftat Pliitoricis;
at ex his ipfis etiam probatnr, Eundem ?  quoad vi- *
xit, iuratum fuiffe Societatis Patronum, et in eius-
dem etiam favorem contra Ianfenium fcripfiffe • unde
haud maiorem apud nos meretur fidem, quam apud
Molinianos IACOBUS BOSSUTiUS O. S. JB. in con«
gregationibus de auxiliis Secretarius, cuius hilloriam
ex eo folum capite flocci pendit Petrus Fulienfis e

S. I.

io-

ae

m*
ca *

e ?

LU-

at-

im

;r-

Lbi

d-

o-

:ia

- x  )
it-

oS

ia-

ei

ris

fis

v

8 .

s|

r i- '

S-

3 s

id

ri¬

ni

£

m  nm  39

S. I. in fuavi concord. dilp. 4. n. 4. quod nimium
faveat Dominicanis;  nunquid et nos eodem gaude-
rnus iure? fed videamus? an concluliones ex ante-
dicto Haberto derivatae iubfiftant,

§.  XLII. Quod igitur imam conclufionem ad- necnon
tinet 5  laudamus equidem Zelum , quo PP. Societa-™ ntr c a o ^_ us '
tis quasdam Baianas propofitiones ad fummam Se-dufionem
dem diiudicandas miferunt, cuius obiectum et finis Imatn »
operiš  debita laude non caret, etfi forfan finifter
quidam affectus finem operantium  corruperit, quem
cekberrima tum Lovanienfium Authoritas adolefcen-
ti adhuc? et primas ubique Cathedras ambienti So-
cietati facile potuit fuggerere ; interea vero et Lo¬
vanienfium Zelus aequo iure laudandus erat, dum
Leffii et Hamelii propofitionibus nimium utique,
antequam fuccelfu temporis mitigarentur, Pelagianif-
ffio faventibus fefe obpofuere , etiamfi ultro conce-
damus, Michaelem Baium ca occafione humani quid- *
quam fuilfe paffum.

§. XLIIL Pro dignofcenda 2dae conclufionis contrafe-
qualitate , notandum , nihil abfurdius e (Te in re lit- cundam,
terana , quam illud argumentandi genus , praefer-
tim in rebus Theologicis: hciec fententici non cfi po-
fitive damnata , ergo eft adprobatci ; lequeretur enim,
etiam liane effe bonam confequentiam: haec Jenten-
tia non efi pofilivc adprobata , ergo eft damnata;
paritatem rationis certe negabit nemo 5 fed ultimam
admittere , Moliniftis foret periculofum , ergo ne-
que priorem fibi_ faventem habent , ergo ex eo ,
quod Parifienfes Lovanienfium doctrinae vel cenfu-
rae non lubfcriplerint, nullatenus lequitur, eandem
illis adprobatam fuilTe; , 5 fcimus equidem, funt

„ verba

eontra

tertiam,

4° SP 5 °X SP

„ verba Auguftini le Blanc lib. i. cap. g. „ quod fi-
„ lentium eius in rem fuam vertant PP. S. I. in
„ imagine primi Saeculi lib. 6. fed quo titulo, iudi-
„ cent eruditi; certe fi quid ex filentio colligi po- »
„ teft , lllam Lovanienfium cenfarae aflenfifle poti us?

„ quam repugnaffe , iudicandum erit; fi enim aliter
5, Sorbonna fenfiffet, exigebat proprii Ordinis digni-
?> tas, ut Belgicas illas Academias falfi poftularet?

,5 faltem dum lefe ab iis vocatam in caufam intel-
5, lexit, easque lila uti Authoritate cognovit; Dua-
cenfes enim in prima Lelin cenrura doctrinam EiuS
5 , de praedefiinatione ad gloriam ex praevifione me-
„ ritorum ab Academia Parifienfi iam ante annoS
,, 240. damnatam dixerant; addiderant in defenfione
„ fua Lovanienfes part. 2. circa fin. Leffiana dogma-
„ ta Parifios nuper adducta, illinc non multo poli, 1
5, celeberrimae Academiae ftudio explofa fuifle; quid
„ itaque 5  fi res aliter fe habuiflet, an fervafiet filen*

' „ tium ? an non potius publica falfi poftulatione im-
„ poftores revincere Sorbonna debuillet?' quod fi
,, non egit, uti non egifle certo conftat, Duacen-
„ fiutn ac Lovanienfium cenfuris affenlillje dicenda
eft. u  in defectu nempe politivi cui.usdam fonda-
menti filentia quoque ab illis magni pendenda funt?
qui politiva SS. etiam Pontificum decreta, et con-
ftitutiones parvipendunt.

§. XLIV. Pariformiter ad conclufionem 3tiam 1
refpondemus^ admittendo videlicet, Lovanienfium
cenlbram a pluribus in Belgio Theologis et Epilco-
pis dietam foifie importunam? iniquam, et abufr
vam ; quid enim hi , pauci ?  et parvae tune Autho-
ritaUi 5  Hoftes eontra tam validum S. Auguftini, Db
vique Thomae Aquinatis exercitum ? nemo certe?

qui

qui
tam
in 1
logi
etia
dur
gur
icri
55 A
55 n

5,1
551
5 } C

551;

55 C

55 n

55 f

acc

ac

dei

cej

edi

Tr

na

ten

del

tr<

tu

cu

fer,

qu

hi

tri

dfl-
. in
udi-
po- »

iusj
liter
gni-
ret 7
itel-
)ua-
^iuS
me-
moS
ione
|'m a-
'pltj 1
}uid
Ličn¬
im-
d fi
cen-
enda
uda-
'unt?
con-

tiam t
lium
ilco-
buli'
ltho-
Di'
erte;
[Ui

MM  ) H MM 4*

qui illius temporis Hiftoriam legerit , ignorabit, tan-
tam fuifle Univerlitatum Lovanienfis ac Duacenlis
in Europa celebritatem, ut graviflimae rerum Theo-
logicarum controverliae illarum iudicio ab exteris
etiam chriftiani orbis provinciis commiffae fuerint;
dum econtra de Univerfrtatibus Trevirenfi ac Mo-
guntina, quas in fuam partem adtraxerant Lelfiani,
leriptum legamus: „  oblcuri certe nominis tune erant
5> Academiae Trevirenlis, et Moguntina, in quibus
„ non triduo, ut de caufarum Patronis aiebat Tul-
3j lius 3 led uno mane Doctores Theologi fabrican-
)3 tur ; quam leve , quam elumbe de orta Lovanii
» controverlia iudicium tulerint, vel ex uno capite
33 fatis liquet ?  quod illud, nullo piane Scripturarum,
33 Conciliorum , Patrum, Rationisque Theologicae
ssmomento firmaverint, cum id econtra Lovanien-
33 fes, et Duacenles fumma eruditione praeftitiffent. 44
accedit, quod iftarum Academiarum , Moguntinae
ac Trevirenlis, iudicio eo minor authoritas conce-
denda lit, quo magis conliat, easdem enormiter de-
ceptas fuiile; cum enim 34 propolitiones Leffius
edidiffet, fex tantummodo Moguntiam et Auguftam
Tre vir or um funt millae; fic enim cenfura Mogunti¬
na: quoniam a Facultate noftra petitum eft,  ut /en-
tentiam DE SEX PROPOSITION1BUS inter Aca-
dmiae Lovanienfis Doctores , et S. L Theologos con-
troverfs ferremus etc.  lic etiam Trevirenfes teftan-
tur: prodiit fuperiori anno cenfura Theologorum Fa-
cultatis Theologicae , qua tanquam peregrinas  , 0/-
fenjivas , periculofas , haerefique vicinas damnant , at-
que reiiciunt SEX PPOPOSITIONES a ProfefforL
btis S. I. in Scholis fuis ! ovanii doctcis , et puhlice
traditas etc.  ubinam ergo funt reliquae viginti beto ?

t cur

contra

quartam.

41 ssjs 5  ° C «is

c

cur non et Iftas cenfurae Moguntinenfium, ac Tre- 5
virenfmm fubiecerunt ? deinde vero Belgii Epifco- ,
pos Leflio faventes fuiffe Pauciffimos, ex eo liquet,
quod ex parte Lovanienfium fteterint loannes Hau- **
chinus Archiep. Mechlinimfis , Ludovicus de Barle- ’
mont Archiep. Cctmenuenfis , Guilielmus LindanuS
Epifcopus Gmdavenfis,  et pleriquc alii Belgicarum ’
Diaecefium Epifcopi, paucis tantum exceptis, qui
ad exemp]um Trevirenlls et Moguntinae Academiae, '
Ut fefe periculo fubtraherent, Neutralitatis, ut vo- ]
cant, limites fupergredi non funt auli; paucis, in-
quam, exceptis; id enim teftatur Societas ipfa in
imagine primi Saeculi lib. 6. cap. 4. inquiens: Ad-
ver j ar ii nofirum dedecus indefinenter urgentibus AtA-
10R EPlSCOFORUiVl FARS, et qmedatn collegia
Canonicorum geminis ducirum Academiarum  (Lova* *
nienfis ac Duacenfis} cenfuris calculum adiecerant;
Mechlinienjis vero et Cameracenfis Metropolitan Svjno -
dum parahant Epifcoporum , qui dogma ta nojlrct a
ducibus Facultatibus damnata difcuterent , eadcmjue
toto profcriberent Belgio tanquam impias Majjilien-
fium et Pelagii relitjuias , ctdeoque. Societati notam in -
urerent haeretkcie pravitatis : quod etiam PraefuleS
illi procul dubio feciffent, nifi totam huius contro-
verfiae recognitionem per Nuntium fuum Octavium
Calatinum Šixtus V* P. M. ad fuum tribunal avo-
caffet.

§. XLV. Qua fronte ingenuus Author Orbi
et Urbi audeat imponere, ac fidenter adeo afferere>
propofitiones Leffii a Lovanienlibus damnatas, po-
Itea Romae a fumma Sede tanquam doctrinam fa-
nam continentes fuiffe declaratas , nullo modo pef-
fpicimusj imo plus audet P. Levinus Meyer ab eo

cita-

m  >°c sp 43

eitatus, cum ait: „ Pontifex Sixtus V. qui doctiffi-
35 mus erat 3 convocato caetu Cardinalium 5  poftlon-
5? gam et profundam difcuffionem illas omnes pro-
35 politiones adprobavit tanquam articulos fanam doc-
3? trinam continentes, mandavitque liio Nuntio et
35  Le gato Tupra nominato vices ,  hanc fuam lenten-
55 tiam pronuntiandi ?  et praecipiendi fub paena ex-
35 communicationis 7  ne quis eosdem articulos dam-
5? naret, vel cenfura ulla notaret, ut videre eft in
35 litteris Sixti V. typis Mafii 1588. Iulii 10 . 66  haec
ille,

$.  XLVI. In genu a profeeto veritas! fi P. Le- Quaeme _
vinus Mever Scrinia Pontificia, fi prothocolla Lo-rascontinet
Vanienfta vel Diiacenfia , fi aeta praelaudatae com- antltlUffebV
, mifllonis , imo ii vel totius controverfiae huius hi-
* ftorias non ab uno , led a pluribus compilatas ?  et
ex authenticis iVIM.SS. defumptas legere aut potuif-
let, aut voluiffet 3 procul dubio invenilTet 10103
poli adventum Octavii Calatini Epifcopi Lovanien-
lem in urbem, die 22. Iunii dieto anno 1588. con-
lectam a .Lovanienfibus fuifle fuae cenfurae defen-
fionern , ct fublcriptam per Henricum Cuyckium S.
Facultatis Lovan. Decanum 5  et Andream SalTenum
eiusdem S. Facult. Pedellum et Notarium publieum
die 17. Augufti; invenilTet 2do , Significationis in-
ftrumentum defuper confectum 3 ac lublcriptione te-
llium ad id fpecialiter vocatorum (videlicet D. Iu-
? lii Tarteflii L U. D. ac eiusdem Reverendifs. D.Nun-
tii Apoftolici Auditoris, nec non Lucae a Tonghe-
ren Presbyteri Daventicenfis Dioecefrs) roboratum
fuilTe dieto anno die 3 Septemb. invenilTet 3tio ?  to-

tam fubortae controverfiae difquifitionem per laepe
nominatum Octavium de Frangepani primum die

F 2 29.

etfalfita-

tes,

44 mm  > o.c mm

29. Novembris terminatam, ac tum prinrmm com-
mifllonis acta Romam ad Cardinalem S. Sevcrinae
transmiffa fuiffe. dum igitur audacter adeo conten-
dit, cenfuram Lovanienfium iam tum 10. Iulii anno
1588. a Sixto V. damnatam fuiffe , debebit nolenS
volens admittere, aut Pontificem ante cognitionem
caulae fententiam tuliffe , quod omnibus omnisque
iuris formulis contradicit, aut mendacem illurn Six-
tinae Bullae fabricatorem non fatis fuiffe memorem,
quod i7ma Augufti, 3tia Septemb. et 29na Novcmb.
iomam Iulii eodem anno non praecefferint, fed lub-
fequantur.

§. XLVII. Quemadmodum ergo falfiffimum
eft, Sixtum V. vel durante inquifitione, eaque viX
incaepta, vel etiam poftea quoad vixit (^mortuuS
autem eft die 27. Aug. 1590) hac de materia Bul-
lam quandam edidiffe, utpote quae nullibi, nififor-
lan in votis Moliniftarum , eft reperiunda^ ita e
contrario certum eft, eadem omnino die et Anno
fcilicet 10. Iul. 1588. non Bullam Pontificiam, fed
Decretum, non a Sixto V. fed fub Sixto V. ab Eius-
dem Nuntio, Octavio Calatino, durante adhuc in-
quifitione emanatum fuiffe, in quo autem Lefliana
dogmata nullatenus tanquam fanam doctrinam con-
tinentia funt adprobata , prout mendax et proterva
Mafti tvpographia fcripfit, fed id folumodo ftatu-
tum fuit, ut, cum gmedam opinionum dijfenfiones
■Lovanii Jiiper guibusdam Janete do ct rime. artieulis
fuerint Jubortae , guibus fidelium unitas fcindi, et Gor*
pus Chrijli lacerari poffet , niji mature •, Jhpientergut
occurratur  , cumgue nulli , nifi Jucccffori D. Petri
Pantijici Romano Ikeat doctrinae Chrijlimiae res con-

tr overjaš defnire ,- nemo, cuiusgue ordinis, greh

dns j

din
bui
alt,
_ aut
^ affi
Ca

tU!

ftil

vit

hu

pri

fui

fir

• f

an

hr

nr,

nc

ni

P ;

in

a

IS

u

fi

n

rc

n

lc

'J

n.« )»( ssj 5  45

cms , conditionis , vel clignitatis emjlcit , #» Concionu
° us ? Lectionibus  , di/putationibus pubi kis et privališ
ulterutrius partis ctfftrtiones impojlerum adtentet tan-
giiam haereticas, jufpectas , offenfivas  , et periculojas
mnnare , OOAAT AUTHOR1TATE APOSTOLI -
C -4  MATURE DEFIN1TJE FUERINT.  quem to-
tum Decretum iftud legere iuvat, evolvat Augu-
ftinum le Blanc lib. i. cap. 4. a col. 26. et feqq, ubi
Videbit, quam egregie fefe Leffiani circa Decreti
huiiiž obfervantiam gefferint; nobis interim ad alia
properantibus fatis elt, mendacio Veritatem obpo-
fuiffe.

§. XXVIII. Ut falfitas conclufionis quintae, contr«
fiinulque temeritas Maftana patefcat, fciendum, in ( l uuitam »
praefato Decreto immediate poft verba illa paulo
ante citata: mature definitae fuerint,  legi fequentia:
mod Ji quis contra fecerit , fciat fe excommunicatiunis

bat a e fententiae paemm - incurrijfe , et alias pae-

nas nobis noJlroque arbitrio ref er v at as fubiturum.
bčm igitur illis, qui repudiatis Leflianis, Augufti-
niana fectantur dogmata, led qui filentium utrique
parti impofitum violaverint, aut adverlam partem
iniariofe tractaverint, antequam contr overila ifthaec
a fumma Sede diremta fuerit, Anathema minatur
Nuntius Apoftolicus } certe ab eo tempere nulla
linquam contra Lovanicnfes querela eft mota, qua-
fi. praecepto Apoftolico fuilTent refraetarii} bene ve¬
ro id manifefte conftat de Leffii confodalibus, quo-
rum unus, videlicetP. loannes Dekerus S. I. Theo-
logus anno ftatim fequente 1589. in fuis ad 1. 2. D.
Phomae praelectionibus Q. 4. propof. 2 probat. n.
Thomiftas non erubuit Valuti Calvinianos calumnia-
r i j  inquiens ; difficile ejl v ! dere , in tjuo fecundum

F 3 rem

et contra
fextam>

46 nm  ) o c nm

rem hciec fententia  (.D. Thomae a Duacenfibus tra- nict:

dita} differat a Sententia Calvini, nam Calvinus di-  tho

cit etc.  quin et in dictato quodam extraordinario
defendere aufus eft, in praedicto Decreto Lefllanain ^
doctrinam pofitive adprobatam fuifle ; fed pace huiuS
viri dixerim : li Leffiani cenfuram Lovanienlem >
qua parum a Semipelagianis diftinguebantur, tam
acerbe fenferunt, cum| nondum inhibitio quaedam
Apoilolica extaret? qnid fentiendum de Leffianis?
qui pendente adhuc in foribus Decreto Apoftolico
Duacenfes Calvinianis ('uti nune poit tot Pontiii-
cum Bullas inhibitorias Augultinianos Ianfeniitis}
non funt veriti aequiparare 1  "

§. XLIX. Fatetur tandem conclufione 6ta in- rir
genuus Author, Lovanienfes Decreto illi itetiife? fi
ac impofterum ab omni cenfura modelliffime abfti- * pr
nuifle 5 quanquam pars adverfa non deftiterit? nune lat

Lovanienfes > nune Duacenfes , nune Epifcopos iibi bc

minus faventes verbis, feriptis , factisque Decreto qr

contrariis vellicare ?  perilringere ac fugillare ?  imo do

ct falfis criminationibus Nuntium Apoftolicum cir- br

cumvenire , ut novo quodam edieto Duacenfes per- te

ftringeret, qui tamen ab incomparabili Viro Guiliel- nc

mo Eftio nomine Facultatis Duacenfis defuper mo- lb

nitus ftudio abftinuit? nc Leffianae faetioni ulterio- id

res machinationum faces fubminiftraret, prout eS to

Eiusdem Nuntii Apoltolici litteris ad Cardinalem S« n  x
Severinae hac de re datis colligitur; interim edictum ft

Duacenfe de die 21. Tan 1690. (iors 1590.3 non plus? la

q*uam prius illud evincit? nempe utramque partem te

debere ab pniuriofis ac invectivis privatis publiciS' ir

que conviciis abitinere ? doneč per Sedem Apojtoli' fu

iam guaejiiones de huiusmodi materin exortae defi'

nian-

fun
iud
, rur
bit
tia
fur
fe
vi(

KIS 5 o c SIS 47

niantur , quae verba ultima iludio forfan omifit Au¬
thor ingenuus.

§. L. Pergit poitmodum Author ingenuus Irmocm
variis oilendere documentis, Lovanienfes poit elap-^"^
fum circiter faeculum de Leffiana doctrina mitiuSf ls  dtatio
iudicalfe, quod eo minus negamus, quo magis eo -p^ 3
rum prudentia, modeitia, et obedientia S. Sedi de- r0 onS '
bita Orbi eit nota } qualenam autem pro fua fcien-
tia media ibidem inveniat iiiffragium , aut cur cen-
ffirarn Lovanienfem nunquam citari vel allegari pof-
fe contendat? non videmus; longe utique funt gra-
Viores cenfurae illae , quae in congregationibus de
auxiliis a Viris tum dignitate tum iapientia celeber-
rimis in Molinam funt latae, et quarum citationem,
iervato prudentiae et charitatis ordine fiant 5  non
prohibebunt illi, qui cenfuras in partem adverfam
latas tanto cum ilrepitu? et amaritudinis zelo de-
buccinare non ceffantj certe praefentatus ille, in
quem tantopere invehitur Author ingenuus , citan-
do cenfuram Lovanienfem , nuilatenus animum ha-
buit, eidem, aut fibi iupremam iudicandi poteila-
tem arrogare , fed praecife oilendere ?  qualis haec
nova Leffii doctrina, dum e cunis prodiret 5  in ocu-
lis Doctorum vifa fuerit} neque nobis eit animus >
id pernegare, fententias Societatis efle indemties, tu-
toque ac impune  inScholis doceri polfe, quod ma-
xime urget Author ingenuus, fed illud folum con-
ftanter afferimus, Leffii ac Molinae doctrinam nui¬
latenus aequiparari poffie doctrinae illi, qutvm hac-
tenus mmrfalis Ecckfia , ut ante annum in Theore-
tnatis noftris Dogmatico-Polemids oftendimus? po¬
ji tiv e ac Jpcciciliter uti fua m agnovit.

Quatn Lai-
corum re-
commenda-

tio.

48 Mn  )°c Mm

LI. Tandem vero, quafi alia et interna fua {  ^
doctrinae non haberet iuffragia, externas Principu^ 1
Saecularium recommendationes quaerit ingenuus AU' 0

thor ; Societatis cauiam quoad Molinae doctrinafl 1 «* 11
durantibus congregationibus de auxiliis a pluribuS an
Principibus , quibus eiusdem Societatis Patres aut a  &E
facris confeffionibus, aut a fecretis confiliis fu°' ,

rant, recommendatam fuiffe (cpiemadmodum vicif' , e

fim ab aliis adcufabatur) nec ignoramus, nec mi'
ramur ; fed nec ingenuus Author ignorare, ac mul'
to minus mirari poterit, Supremum Ecclefiac ca'
put Clementem VIII. pro munere fuo hisce reconi* T
mendationibus nullatenus motum, itrictifiimas ^

Molinae dogmata dilquifitiones nihilominus conti'
nualle, probe gnarum, in huiusmodi quaeil:ionib^
dogmaticis non attendendum effe, quid cctro et Jati' *  Vl
guis^Jed) quid Pater caelejlis revelaverit;  et quae*
nam quaefumus benevolentiae faecularis ad doctri' 0 1
nam pure theologicam et fpiritualem proportio? ti
nunquid Apoltoli ad praedicandum Evangelium fa* g
vore Principum indiguerunt ? nunquid Ecclefia ifl fi
dirimendis ftdei controverfiis beneplacitum Caelartf ei
aliquando fibi pro fcopo fixit? quod fi fola Schol 3
Molinae tantopere Patrocinio Laicorum egeat, cu f
ergo P. Claudius Aquaviva in Ida indultria ad cU' 0
randos animi morbos cap. 15-. diferte ait: Saeculci&  n

tas et Aulkifmus infinuans familiaritates et gratiattt  3
tocternorum, morbus ejl in Soči etate  j nobis fere  ~ m
tientibus paulatim fubintrat , Juh Jpecie quidem lucfi'  t;
faciendi Principes  , Praelatos , Afagnates , hominP'  ^
f u . e con ^ltandi , Jed revera quaerimus interdum  $

ipjos, et paulatim ad Jaecularia deflectimus.  perm 0 ' t
tUS forfan S. fui p. Ignatii exemplo, qui, teftan^ 3

Maffeio

(iiač

JU®

AU'

iaifl ->

bus

it a

fuC'

icif'

mi'

Uli¬

ca'

oni*

in.

n ti'
bi#

Ca fr

iae-

:tri'
:io?
fa*
i in

ar#

io#

cof

cO'

id'

wj' ^
ctf
ntf'
0$  ;

n O'
ute

i

nm  ) o c 49

MafFeio in Eius vita lib. 3. cap. 1. aliquibus ?  ut pro
ipfis intercederet, rogitantibus refpondit: Jibi rem
non ejfe , nifi cum Aula fummi Regis, ad eam fi adi-
tum optarent , daturum fi operam  , ut intimi Regis
(linici firmi,  cur in fecunda generali Societatis Con-
8'tegatione diftrictc praecipitur: ne c Frincipibus , nec
Dominis aliis faecularibus ant Ecckjiajlicis ajjignari
debet aliquis e% noftris Religiofis , qui Aulas eorum
fequatur , et in eis habitet  , ut Confejfarii , aut Theo -
logi , aut alio quovis munere fungdtur •> nifi forte
ad perbreve tempm unius velduorum menfiumP  quam-
^uam igitur citatos ab Authore Principes omni,
qua par eft , veneratione colamus , nec Societati
e orundem favorem invideamus, negamus tamen, Ip-
rei liuius Tbeologicae caufam fui fori facere aut
Voluiife, aut potuiile.

§. LIL Abfoluta circa Cenfuram Lovanienfem Concordia
obfervatione , Jngenuus x\uthor duas alias oblerva-
tiones §. 2. et 3. inftituit , unam circa concordiam  iu°J e
gratiae et libertatis a Molim teni a ta m , et alteram
circa dicteria Aduerfarii in Malinam, et Suarium
coniecta.

§. LIH. In prima illa cum Ludovico Malina ab Autho.
obfervat, gratiam. neceijitantem  Calvini reipfa conve- ^ ( j|^ nuo
nire ?  aut faltem non dati«, et nommetenus tantum, rationikls
differre a gratia praedeterminante  Thomiitarum, fic- c °mmenda-
que huius doctrinam ad expugnanda Calvini dogma- 1 ^
ta nullatenus eife iufficientem , cum eadem utrobi-
que lit falvandi liberi arbitrii difficultas; recte proin
^ecilTe Ludovicum Malinam, qui neutiquam novi-
tatis, aut vanae gloda e ibudio 5  led Apoftolico ex-
Pognandi Calviniimi zelo inflammatus luain Divinae
: J  G gratiae

50 mm  )°c nm

0- ratiae cum libcro hominis arbitrio concordiam (ari-
no eodem , quo Leilius et Hamelius in Belgio fuafli
doctrinam') Ulvffipone in Lufitania edidit, ut hac

1- atione fimul lalvetur et fupremumDei Dominiurm ^
cum pmes ipfum folum /'it in hac fvjflemate , conferre ,

el umfervare potentiam agendi Ubere , Jubminiftrarc
gratiam exdtantem et adiuuantem  , (im quibus nullum
opus bonum, neque ipfe in bonum confenjus ej]ici po -
teft etc.  et fimul etiam lalvetur libertas Hominis ,
cum penes ipjam fit , Deo fic decernente , ut gr ati a
coli ata vel conferenda uti pojjit vel mn uti , eidcttt
confentire vel dijfentire, potentia faltem antecedente,
facere , ut Dem praevideat , gratiam hanc vel effica-
cem fore , vel inefficacem.  poftremo, doctrinam hanc
neque menti S. P Ignatii, neque Societatis inftituto
contradicere, quin potius eiusdem intentioni con* ^
venientiffimam elf?,

Qnarum , §• I m primis autem fat mirari non pol-

lamenpri- fumus, Authorem ingenuum, qui paulo ante tarri
TotemeT^ raviter conc l ueftus  fuerat, doctrinam Leffianam a
ria, et inve-Lovanienfibus vdat haerefi Pelagianae  vicinam luilfe
recunda, dietam , nune vice verfa Angelicam D, THQMAE?
feu potius S. AUGUSTINI doctrinam audacia qui'
dem vivaci, fed parum ingenua vdut haerefi Calvb
nianae  vicinam exfibilare, idemque modo facere?
quod paulo ante reprobaverat,

veram e- §. LV. Deinde vero, ut impactam Angelic^

mTeft. ' 1  Thomae iniuriam falfiifimis ionixam effe principih
oftendamus, non opus habemus, ut in exiguam W
rum pagellarum compendium integra Virorum DoC'
tiffimorum volumina conglomeremus, quibus Caluna*
nia ifthaec iam dudum, et adeo lolide diluebatur t

ut

m w

> ° C

x :

Sl

lit nihil magis; Sufficiat ex una parte Angelicam
D. Thomae Aquinatis, ex altera vero parte dia-
bohcam Calvini doctrinam Legentium obtutibus ac
ludicio propofuiffe.

S. AUG. ET THOMAS.

Liberum Hominis arbi-
trium poft peccatum actua-
le quoad Adamum, et ori¬
ginale quoad nos manfit in-
tegmm, licet fmciatum , et-.
fi quoad aequilibrium fit
infirmatum.

Datur  gratia Sufficiens,
qua ftante homo vere po -
ctgere  quidquid boni
fiipernaturalis.

Homo praemotus et-
fi agat infallibiliter , non
tam en agit neceffario fed
libere.

Salvatur haec libertas
non modo per fenfum di-
vifum, fed ex eo etiam,
quod Deus quamlibet cau
fam fecundam moveat mo¬
do eidem connaturali.

Deus quidem omnia o-
peratur in nobis, et facit,
ut ©peremur, ita tamen,

Ut quae funt Ipfius dona,

CALVINUS CUM SUIS. f  « an-
Liberum Hominis arbi- ti s °utrius- r "
trium polt lapfum Adami que
nedum fauciatum et immi-
nutum, fed penitus extinc -
trnn atque confectum  effe.

Nutla datur  gratia fuffi-
ciens, nullct  quoque datur
hominis potentia  ad bo-
num.

Homo praemotus non
tantum infallibiliter, ve-
rum etiam nece(Jario  agit.

Homo praemotus innul-
lo fenfu eft liber , quia
Deus omnes caufas tam
animatas, quam inanimatas
aequaliter movet.

Deus ita operatur in
nobis, et facit, ut facia-
mus, ut ea opera Deo bo¬
li, nullatenus autem ho-

noftra fint merita , et ho-|mini, nili ut injtrumento,
*no nihilominus maneatuompetant,
cauja ejfciens.

G 2

Deus,

clare o-
ftenditur,

S.AUG. ET THOMAS.

Deus, a quo bona cunc-
ta procedere debent, nul-
lo modo dici poteft Au-
thor vel cunja peccati,  eti-
amfi ad actum phvficum
concurrat.

Dum fermo eft de prae-j
determinatione phvfica, M
Phijficum  non obponiturj
motioni Uberete,  fed mora¬
li tantum, aut externae
per fuafionem v. g, factae.

CALVINUS CUM SUIS.

Deus ita boni maligni
caufa eft ,  ut non minus
proditio ludae, quam con' **
verfio Petri eiusdem lit
opus.

Phtjftca  praemotio obpo'
nitur motioni Uberete,  et
confequenter, quod phy*
fice praedeterminatur, ne-
ceilario movetur.

§. LVI. ludicet nune benevolus Lector, an
£t quaenam fit inter Angelicum et Calvinum dilpa- ^
ritas ? an non e diametro ut aiunt, et contradictorie
fibi obponantur utriusque partis affer.tiones ? an non
jgijorantia craffa, vel omnino aiiectata laborent 1111?
qui doctrinam haetenus ab univerfa Ecclelia fummiS
laudibus exornatam ,  et publice adprobaaam cum
haereii Calviniana comparare non erubefeunt ? nun'
quid inique fcripfit Contenfonius Lib. 5 differt. 3.
cap. 2. fi bonis ratmibus e% mijera Jme caiifae con-
ditione deftituti fint  (Moliniani) acl lutulenta j alt eni
et ineptci .convitia non confugiant, a clijfertationibus
acl iniuricts non veniant, modam haheant, et finem
fciriant dicterioruin , ct guibus nonnifi dijceptantiutn
Odia, et legentiiMt fcanclala derivantun.

uti etiam • ITT §. L VIT. <?uod autem S. AUGUSTINI Divi'
c^tvTre^a* ^“PMAE doctrina nullam prorfus cum doctrb
tionum de na Calvini affinitatem habeat, quod femper tanquam
auxiiiii, lana et catholica in Ecclelia lloruerit* et ut tal#
t etiam

El* 3 o C Sl* j 3

etiam poli concTiium Tridentinum, ubi Cdlvinifmus
lam altas ubique radices egerat, hucusque Temper
lit agnita, nemo certe, nifi quem fmifter animi ad-
iectus captivum teneat, negabit unquam; et qui-
dem , quod S. AU GUŠTIN UM adtinet \  benevolum
Eectorem , ut pageilarum confulamus anguftiis, ad
noftraTheoremata, 8vum videlicet, 9num, lomam,
a c i imuni remittimus; S, THOMAE autem genui-
num Svfterna ab omni Calvinifmi Mpicione immune
declarabatur in Congreg. iqta et i^ta de auxiiiis j
prout fuie in earundem Hiftoria videre eft ; ubi ii-
tnul reperies, amice Lector , quam infideliter, ac
proin et infeliciter P. Ferdinand.us BalPida S, Tho-
tnae Aquinatis, ac Thomillarum textus citaverit,
tit iisdem invitis Calvinilmi notam adfpergeret; quam
** Vaiide autem ac folide a P. Lemolio Dominicano
tanquam falfarius coram fummo Pontiiice convictus
fuerit, aeque iniquus D THOMAE, uti eius So-
cius P, Gregorius de Valcntia S. AUGUSTINI ci-
tator,

§• LVIII. Omnes autem P. Baftidae obiectio-
nes de Calviniimo Thomiftico factas pebitus iugula-
vit P. de Lemos , ubi poft ducentos D. Thomae A-
quinatis textus genuine allegatos, ipfum etiam Ca-
thechifmum Romanum iuffu Concilii Tridentini edi-
tum, a S. Pio V. probatum, et univerfis Fidelibus
praefcriptum in medium adtulit, quaerens ex P. Ba-
itida, an et iftum Calvinifmo proxime accedere pu-
tet? cumque ille negalfet, fubinterebat, huius doc-
trinam effe ipfiffimam cum illa D. THOMAE; ait
enim P. i, cap. 3. q. 20. non Jolum Dem univerfa,
quae Junt , Providentici Jua tuetur atque adminijlrat,
verum etiam , quae moventur et agunt aliquid ? inti -

G 3 ma

et Cathe-
chilmo Ro¬
mano,

54 sii* D ° c nrn

i/ia virtute ad motum atque actionem itci impellit>
ut, qmmvis caufarum fecundarum effidentiam noti
impediat, praeveniat tamen ; cum Eius occultifjmtt
vis ad fmgnla pertingat , et quemadmodum Sapiens  **.
teflatur , adtingat a fine ufque ad finem fortiter, et
dijponat omnia Juaviter ; quare ab Jpojiolu dktu0
e ji , cum apud Athenienfes annuntiarct D mm , quem
ignorantes colebant: nonionge eft ab unoqnoque no -
Jtrum  , in ipjo enim vivimus  , movemur, et Jumus.
quae quid aliud funt, quam ipiiffima Doetrina illa>
cuius alieclas Moliniani ut minus catholice fentierp
tes paffim fugillant.

Concordta §.  LIX. Quo fine , qua intentione , quove

Moiiniana jnotivo Ludovicus Molina novam luain liberi arbi'
iiidigoitv dtn  cum gratia Divina concordam elucubraveritf m
nec indige-noftri fori non eft iudicare, iudicent illi, qui, quenv
v  "C- lv  ‘ J, admodu m  Lovanienfium , ita et aliorum fcrutari
corda et rcnes le polfe putant; id lolum reponimus?
Ecclefiam Catholicam novis huiusmodi aimis in offi'
cina Moliniana fabricatis non indiguifle, ut contra
novoS arbitri! hoftes Calvinum atque Lutherum bel-
laret bella Domini 5 ad manus illi erant amplifiima,
omnique armorum genere inftructiffima SS. LL. Tra*
ditionum, Conciliorum , SS. Patrum atque Docto-
rum armamentaria, unde, veluti turris fortiffima, e
qua mille pendent clypei, probe inftructa, iam quin-
decim Saeculis contra libertatis humanae Hoftes abs*
que omni adiutorio Moliniano invicte pugnavit, ac
deinceps invicta manebit ufque ad Saeculi confuni"
mationeni} VasElectionis et gcntiliumDoctor PAU-
LUS dum in fuis ad Rom. ad Corinth. ad Ephel. ad
Galat. ad Philipp. etc. myfterium Divinae Gratiae
longe uberius, ac caeteri Apoftoli, et ex profeftb

trač-

m m s 5

tractaret, nullibi ad Scientiam mediam , vel adprae*
vilam voluntatis humanae determinationem, led tem¬
per ad mvjjieriorum altitudinem  , ad' infcrutabilem iu~
jp, diciurum abijffum > ad infinitum bonitatis thefaurum
adpellavit} ‘AUGUSTINUS , cuius Viri duetu , tejle
'S. Profpero , viginti et amplius annis tantra mimicos
gratiae Del Catholica acies pugnavit , et vi cit,  non
armis e fuo cerebro natis, led quae Ipfi Scriptura,
traditio, concilia et Patrum teftimonia lubpeditave-
rant 5  quosvis adverfarios debellavit \  CONCILIA,
PATRES, ET PONT 1 FICES, qui lequebantur,
epiotiescunque haeretici contra gratiae necefiitatem,
Vel hominis libertatem acuere calamum , nunquam
ex proprio ingenio, led ex pretiolo veterum depo-
fito relpola promebant, ra ti , argumenta polemica
* go  efle folidiora, quo antiqu'iora, et eo minus utilia,
JP*o funt noviora; iplummet Concilium TRIDEN-
1 'INUM in Špiritu S, congregatum perverla Luthe-
Tl  et Calvini dogmata infallibiliter proftravit? quin
doctrina Moliniana unquam opus habuerit, magis
aeftimans ad firmandas fidei veritates humilem ajti-
tudinis confeflionem , quam facilem tanti mvfterii
cxplicationem humano captui adeommodatam} led
hisce omnibus non obftantibus audet Molina dicere
Q.  23. art. 4. dilp. 1. memb. 6 . quae  (fiiae putat
concordiae fundamenta j) Ji data explanataque Jemper
fuiffent 9  forte neque Peldgiam haerefis fuifjet exorta,
n w.que Luthercmi tam impudenter arbitru nojlri liber¬
tatem fuiffent aufi negare , neque e% Augujlini opinio-
ne tot fideles fuiffent turbati, facileque reliquiae illae
Pelagianorum in Gallici fuiffent eoctinctae.  infelix er-
go Auguftinus , cuius ignorantia tot fideles fcanda-
^avit, et cuius opinio nec Pelagianos nec Maffi-

lienfes

5 6 mm  )°c nm

Jieafes proftravit, infelix' Ecclefia, quae tamdiu fe*
dens in tenebris nec orituras praecavere haerefes?
nec ortas ex defectu Moliniani fyfiematis fedarč

potuit! - f*

Communis §• I X. Gloriatur equidem Author nofter in?

illa regula: genuus, per fvftema Molinianum falvari fupremum
fi e us°ibis if "i n creatllras  Dei Dominium, et fimul etiam liberrb
m urn humanae voluntatis arbitrium; fed noile iuvat,
in huiusmodi controverfiis, ubiScyllam inter, atque
Charvbdim verlamur, medium femper tenere, ta-
tiffimum efle , nifi claram pro alterutra parte fen?
tentiam Ecclefia ferat; lic SS. Patres, fic DoctoreS
catholici procefferunt lemper, ubi Neftorius nimiam
in Chrilto diftinctionem, Evtiches vero nimiam in
Eodem unionem afferuit; fic agebat Auguftinus, ubi ^
vidit Manichaeos nimium voluntati divinae, Pela-
gianos autem nimium voluntati humanae tribuere i
fic illorum diifenfio, quorum quidam omnino nul*
lam 5 ne rationis quidem, alii aut omnino realem
aut quafi talem inter attributa Divina diftinctionem
admittunt; item, dunyaliqui nullam penitus, alii
omnino perfectam amoris adfectionem ad Sacramen*
tum paenitentiae requirunt, eam conlirmatregulam -*
medlo tutijjlmus ibis.

nec quoad §. LXI. Sed videamus , quomodo fupremum
DeiDomi- Dominium in creaturas fufficienter falvecur per
nium in fyftema Molinianum ! fupremum Dei ut AuthoriS
Creaturas, tam naturae quam gratiae Dominium in eo eft fitum?
ut virtus Divinae potentiae tanquam Caufae prim3s
non modo in Caufas lecundas tam neceffario, quarfi
libere agentes, verum etiam in earum effectus in-
fluatj  cumque id de caufis phylicis et necelfariiS

tm  )o( 8$S 57

ex Philofophia ut certum fubponatur, fequitur,
eandem quoque rationem effe de agentibus liberis,
et effectibus fupernaturalibus, alias quippe Deus
nec ens primum in omni genere entis 5  nec caufa
prima in linea cuiuscunque cauialitatis vocari pol-
let; nec fufficit influxus tantum generalis in linea
lupernaturali, per hunc enim e voluntate Dei ante-
cedente manantem nec homo ab homine, nec eftec-
tus ab effectu, nec actio ab actione difcernitur,
bocipfo quia generalis elt , et omnibus communis $
led requiritur influxus fpecialis ad lingulos effectus
et actiones, ne dici poflet, vel unicam exiftere en-
titatem , quae a fupremo Dei Dominio lit indepen-
dens, vel dari politivam aliquam actionem, quae
immediatam fuam originem Deo non debeat 5 ita S.
Thomas, totaque Schola Thomiftica, ipfique etiam
primaevi nafcentis Societatis lurculi e lui S. Funda-
toris praecepto; nec timendum ?  hac movendi vel
influendi ratione deftrui agentis liberi libertatem ;
nam fupremus rerum Dominus caufas fecundas non
aliter, nifi fecundum naturalem illarum exigentiam
dirigit, neceffarias nempe neceffario, et liberas libe-
re; et ficut qua ens primum influendo in entia crea-
ta ipforum entitatem non minuit, fed confervat>
ita quoque qua liberum primum libera fecunda nul-
latenus deftruit, fed perficit potius, et confervat^
fi homo leipfum determinando fibi non adimit liber¬
tatem , quomodo Deus adimet, qui magis in fw
potejlate habet hominum voluntates , quam ipfi fuas>
utpote qui attingit a fine ufiue ad finem fortiter , et
di/pimit omnia fuaviter;  qui luave Tpfius iugum re-
pudiant, pace noltra Dominium quoque negent 5  ac
dicant: non ferviam .

H

§. LXH.

58

obfervatur $.  LXII. Quid autem Ludovicus Molinal
V A } dovkc collocantes , inquit, Q.  23. art. 5. membr. ir, totani
Moima, cer titu 4 imm divincie Praedejlinationis non in decrctOi

q no Deus ti, quem praedeftimbat, providere jlatiiU  •->
de Us mediis , quibus libertate (m perventurus  0
vitam aeternam praevidebatur , jed in praejcientia  >
qua id praevidebat , ratione cuius tale decretum at
providentia fortita funt ratione m Praedejlinationis  >
ajfeveramus,  deinde: etenim arbitrium  ?  Jicut Ji , id
potefi  ?  «0» ejfet taliter cooperaturum,  «0» fuijfet iti
Deo praejcientia , quod adultus Ule mediis illis per
venijfet in vitam aeternam , fic neque decretum , quo
Deus e% aeternitate jlatuit per medici lili providere iti
vitam aeternam , habuijfet rationem PrcidpfUnationis >
ac tandem : Praedejlinatio adultorum fuit Jecunduffl
praefcientiam boni tifus liberi eorum arbitrii , habuit'
rationem illius in eis praedejlinandis.  gra-
tiam ipfam ?  tanquam Domimi huius exercitiurn
quod adtinet ?  docet Q. 14. art. 13. difp. 5-3. ojletl-
dimus, auxilia gratiae non habere e% fua natura 1
quod ejficacia (int , aut non fint , Jed id pendere ex eo,
qtiod arbitrium eis motum et excitatum conjentire et
coopmvri velit , aut non velit.  unde et gratiae effv
caciam praevifae liberi arbitrii determinationi fubii'
cit inquiens difp. 40. Jciendum ejl , nos non negaft
communem Ulam dijlinctionem auxilii fujficientis in efi
ficacem et inejficacem  , ita tamen , ut ej}icax libertatetn
arbitrii non tallat, Jed in potejlate ipjfius fit , cajfum  A
ine£uaxque illud reddere 9  et ita, ut fufficiens ineffica#
ctuxilium vere in feipfo fujjiciens fit, per ipJUm taniti
arbitrium fi e t , qund Uh non convertatur , atqM
adeo, quod ejficaec non, (it; quo fit, ut divifio ftffi'
fienUs auxilii in ejficacem et inejjkatem ab effectu , qM

fimul

t

im  )°( ss# &

Jinml ab arbitrii Hbertate pendet, fumatur$ hinc

ajjerimus cnmlia gr ati m  , quod efficacia vel ineffica «
cia Jint , pendere a libero confenju et cooperatione ar¬
bitrii noflri cum illis , atque culeo in libera potejlate
nojlra effe , vel illa efficacia reddere confentiendo et
cooperando cum illis, vel inefficacia illa reddere con-
tinendo confenfum et cooperationem nojlram, aut etiam
eontrarium eliciendo.

§. LXIII. Diiudicet nune aequus Arbiter, Sedpotius
cuiusnam doctrina, S. Thomae Aquinatis, an Lu-aThomi-
dovici Molinae fupremo Dei Dominio fit conve- 1S *
nientior ? lile non nobis , fed nomini Dei dat glo
tiam, ifte homini feipfum ad confenfum determinan¬
ti Ule creaturam aufcultare iubet Omnipotentis de¬
beta, ifte Deum fingit ferutantem, quid faetura
fit creatura^ Illius doctrina Dei Dominium non mo¬
do generaliter in caufas ipfas, fed et fpecialiter in
fingulos earum effectus adftruit , ifiius praeter ge-
neralem Dei concurfum nullam in actiones ipfas po-
teftatem Agenti primo concedit; Illius Syftema ip-
fias etiam rebelles hominum voluntates a Deo com-
pelli probat, iftius vero efficaciam Divinae voltmta-
tis rebelli hominum voluntati fubmittit; iuxta Illum
Deus ut Author gratiarum praecedit voluntatem
creatam, et facit, ut obfequatur, iuxta hunc autem
Deus tanquam famulus Creaturae primum expec-
tat, ad quid illa fit fefe relolutura, ficque fuis na-
turae viribus volentem fequitur ; apud Angelicum
et Auguftinum Dominus eft, qui operatur in nobis
et velle et perficere, dum econtra Moliniani homini
tribuant potefiatem , ut gratiam perhciat, eteffLciat
efficacem ; ab lilo docetur, Deum facere, ut fancti
fimus, ut ambulemus in mandatis eius, et operi¬
li 2 mur,

6o

) o C


neque e-

tiam quoad
falvandam
hominis li¬
ber ta tem,
prout in
fpecie e
Cone. Trid
colligitur,

mur , ab ifto antera Divinae voluntati nihil aliud
eonceditur , quam ut facultatem homini tribuat, non
qua, led fme qua non operabitur; atque ut verbo
dicam , Schola Thomiftica fupremam et liberrimam
difponendi, decernendique poteftatem voluntati Di¬
vinae, MoKniftica vero voluntati humanae tribuit,
adeo, ut gratiae divinae eiiicada non a Deo, led
ab humana pendeat voluntate; iudica benevole Lec¬
tar, uter ex ambobus iure meliori fortiorique liipre-
mum Omnipotentis in luas creaturas Dominium lal-
vet? an lile, qui Deum voluntatis humanae Domi¬
nam ?  an vero ille ?  qui Deum Eiusdem pedijJhjUuM
facit ?

§. LX1V. Hominis libertatem in Syllemate
Moliniano facilius , quam in Svftemate Auguftiniano
vel Thomiltico lalvari, nullatenus inficiamur, fed
quid ex hac explicandi facilitate  lucretur genuintt
veritas , non videmus } tabula confraeta exiguum
. naufraganti feret auxilium, nec fundus arenolus fix-
mum praeftabit futurae fabricae fundamentum; fi
putent Moliniani, in fyftemate noflro et olim luo
periclitari hominis libertatem, cur ad Scientiam me-
diam noviter primum excogitatam, toties iarniam
de Semipelagianifmo fufpectam , tot difficultatibuS
obnoxiam, atque, ut BELLARMINUS ipfefatetur*
a JenUntict Scripturarum di vinar mn , et B. Augujlini
alienam  confugiunt? nunquid et Maflilienfes olirfl
libertatis humanae caufam in fe fufceperant, eiqu®
patrocinabantur , dum ad praevifa merita, ad fiv
turibilia, ad gratiam verfatilem confugiebant? fed
quo effectu alio , nifi quod e libertatis defenforibuS
faeti lmt veritatis catholicae defertores ? mifera pro-
feeto libertatis humanae caufa, fi nonnili probabilh
v ■ * - bus,

nn  ) o c 'm 61

bus, ant omnino dubiis nitatur fuffragiis! certe con-
cilium Tridentinum, cui utique infallibilitatem non.
denegabunt Moliniani, ea ipla feflione 9  qua contLa
Calvinum et Lutherum tractavit, nullo modo ad
1'uppetias ab humana ratione ferendas , led ad avitam
Kcclefiae doctrinam provocavit S efs. 6 ,  can. 4. in-
quiens: Si quis dixerit, liberum hominis cirbitriim
a Deo motum et eoccitatum nihil cooperavi  (ut male
Ubi fingunt Molinianf) affentiendo Deo excitanli ai-
que vocanti , quo eni obtinendam mftificaUoms gvet-
tiam Je dijponat ar, prdepafet ■> neque pojfe dtJJenUt e
Ji velit , Jed velut inanime quoddain nihil omnino age-
fc, menque pajjive je hab ere  5 anathema fit,  va *
nus igitur et inanis elb Ludovici Molinae tirnor?
quo per Decretum Dei praedeterminans, et gratiam
ab intrinfeco eflicacem tolli hominis libertatem exif-
timat^ Synodus ipla, ut ex verbis mox allegatis
conihat, S. Auguttini, Divique Thomae Aauioatis

ampleetebatur fyftema , et nihilominus hoc ipfo ftan-
te fyftemate can. ftatim feq. 5. decidit: fi quis tibe-
rum hominis arbitrium poji Adae pernatim tvnij/um
et t%Unctum ejfe diocerit , - - - anathema Jit.  im° cen¬
tra Lutherum et Calvinum ex ipfis Auguftim . et j.  -
quinatis principiis can. 6. alFerere aufa fuit: J 1 L l u
dixerit 9  non ejfe in potejlate hominis , viasjuas rna-
las facere, Jed , mala opera ita ut bona Deum ope-
rari 9  non permiJJive folum , Jed etiam proprie et per

f e 9 _ anathema fit.  ubi vides, Concilii Patres, li-

cet iuxta ipforum adverfariorum čonfeffionem Doc-
trinae Au°uftinianae atque Thomiiticae addictiflimi
fuerint, lalvam tamen lartamque fervalfe hominis
libertatem ?  contra illos etiam , qui eadem ipfa Au-
guftini, divkme Thomae doctrina in rem fuam abu-

H 3 teban-

63

D ° c


tebantur , quin propterea Patres illi aut Scientiame*
dia, aut gratia verfatili , aut 'fyftemate Leffiano ?
aut monitione Salmeronis ,  et Lainezii (igraviter
propterea obiurgatorum')indiguerint. vide Pallavicim
lib. 8. cap. 13. n. 9. et Theorem. noftra §. 276.

imo po- 5 . LXV. Demus autem , in fvftemate Moli-

tius perex-niano non modo facilius, verum et melius humanam
ceiTlU ab P ad-^bertatem falvari 5 quid inde confequitur, niii quod

catur

verfae par- illud, quemadmodum contra fupremum in creaturaS
tb Patra- X) om i n i um  ppy defectum  , ut fupra a §. 61. oiten-

dimus, ita quoad libertatem hominis defendendam
per excejfum  hallucinetur \  humanae libertatis defen-
fionem nemo magis, quam Pclagius, nemo fubtiliuS
quam Semipelagiani, nemo vehementius, quam Ar-
miniani,. nemoque libentius, quam laxioris MoraliS
Patroni in fe luibipiebant, eo ipfo ex capite in gra-
viffimos errores lapli, quod libertati humanae ni'
mium  faverent; nec Auguftinus , nec Patres atque
Doctores Ipfiim fequentes ab Ecclefia unquam ut
libertatis deftructores infimulabantur, imo Ecclefia
ipfa in Concilio Trid. ut vidimus, cx illorum doc-
trina ita fupremum Dei Dominium alferebat , ut li'
berum nihilominus hominis arbitrium violarit nufl"
quam; aeque igitur periculolum eft, et jfupremurfl
Dei Dominium cum praeiudicio libertatis humani
nimium extollere, et libertatis humanae cauiam cuiU
praeiudicio divinae cauialitatis nimium propugnar^
m ab uno extremo in aliud deflectendo a V&
media tutiffimaque declinare.

55

5?

J

53

ti

di

m

fp

ti

bf

cl\

tr

k

4c

di

er

tii

Jh

id

tp  j

et

Vc

im

st

im

ob

do

Quibu* _ LXVT. Unum adhuc quod filentiofl?'
bl5  P raeter eundum non videbatur, nempe „ hac i* 1
natium fa- re non cgilie aliud Molinam ,  caeterosq.ue e Soci£"
vere ’ „ tate

Cc

tac

fiar

tat

te*

3 ?

:er

in* *

)li- I
am
tod
raS
en-
am
en- j
iuS
Ar¬
ah’S «
y r a-
m-

que

ut

efta

doc-
t li'
iufl'
fium
ana e
cuU 1

■\arSj )

i  vi*

DtlO'

ic in
ocie'
ite

m  ? © c .sa 63

«tate Doctores , quam quod inftitutofuo, et prae-
55 clarae S. Fundatoris fui doctrinae ac monitis erat
5? conforme. cc  ita ingenuus Author pag. 31. citat e-
tiam S. Ignatii verba ex lib. Exercitiorum Reg. 14.
dicentis: advertendum eft, qmmquam verifjimum Jit,
nemimi contingere falutem , nifi praedeflinato  , circum-
fpecte tamen dr ca, hoc hqmndum effe , ne forte gra-
tiam feu Praedefiinationem Dei nimis eoctendentes, li¬
beri arbitrii vir e s , et operum bonorum merita ex-
cludere velle videamur, vel e converfo, ne plus aeqm
tribuentes huic, illis interim derogemus.  tum etiam
&eg. 17. ita praefcribentis : neque Uidem praedican-
dae, et inculcanclae gratiae Dei usque adeo infiften-
dum, ut ferpere inde pofjit auditorum animis kthalu
errornegaia liberi arbitrii nnjlri facultate; de gra¬
da quidem ipfa diffufe loqui fas eft Deo infpirante,

Jed quatenus in gloriam Eius uberiorem redundat ,,
idque iuxta modam convenientem noftris praefertim
temporihus tam peripulofis  , ne liberi arbitrii u/us ,
et operum bonorum ejficacia tollatur.  atque ex his
Verbis ingenuus Author unacum Suario Tom. 4. de
Itelig. Societ. in particulari lib. 9. cap. 5. dub, 12*
infert, doctrinam Molinianam inftituto Societatis 3
et Eiusdem S. Fundatoris menti ac monitis conior-
ttiem effe j idque contra Thomiitas, quiMolinianis
obiiciunt, eos poit breve tempus a S. fui Patris
doctrina degeneraife.

§. LXVH. Sed imprimis verba S IGNATII ut poti«*
(cuius doctrinam non tam humano itudio, q Ua m
c aeleiti dono aquifitam venerabundi colimus} adeo omnibusi
funt generalia , ut non modo Molinianis, ied et Au-
fultinianis, Thomiftis, aliisque omnibus Theologiae
tatholicae Profeiloribus ac Praedicatoribus pro regu-

la

1

contra U-
los aotem
in fpecie
loquatur,

64 nm  ) ° c nm

k iervire pofllnt, ac debeant; iam dudum S. AU-
G US TIN US agens contra Manicheos ita loquebatur
de hominis libertate, ut potentiae divinae nullatenuS
praeiudicarit, agens autem contra Pelagium ita ex-
tulit gratiae virtutem et neceffitatem, ut tamen ar-
bitrium hominis nunquam deftruxerit 5 idipfum ob-
fervarunt et alii Patres, ubi de unione hypoftatica
nune adverfus Neftorianos, nune adverfus Eytichia-
nos agendum erat; S. igitur Ignatius, licut eon-
Venientem fuis temporibus Tubi Lutherus et Calvi-
nus contra liberum hominis arbitrium debachaban-
tur} docendi methodum praeferibens, prohibuit, ne-
gratia Dei et Praedeftinatio nimis extendatur, fic-
que rudi populo pulillorum, vel haereticis Pharilai-
cum praebeatur fcandalum ; ita procul dubio , f*
temporibus Augultini vixiffet, pariter cum JIlo fuos *
monuiffet, ne liberi arbitrii vires nimium extollenteS
fcandali occafionem praebeant Pelagianisq ut adeo
Moliniani (S. Ignatio tune adhucdum incogniti ) e%
allegatis non plus Patrocinii habeant, quam reliqui
Theologi omnes, qui ad exemplum Apoftoli i.Cor.

3. alios lacte, alios efca nutrire debent.

§. LXVIII :  Cum igitur S. IGNATIUS in
praelaudatis regulis non magis pro una, quam pro
altera parte , adeoque generaliter tantum de modo
loquendi ad populim  dilferat, audiamus porro, qua.e-
nam fpecialiter de ipfomct Theologiae fijjlemate  fen- n
tiat, et a fuis obfervari cupiat; et imprimis quiderr>
Iplemet Societatis Legislator tefte Mctffeio in Liu{
vita lib.  1. cap.  19 Lutetiae Parifiorum in generali
FF. Praedicatorum Itudio, ad S. Iacobum TheolO'
giae Thomilticae navavit operam, huicque luo eX'
emplo domeftieum poftea praeceptum iunxit, ut?

^ )®( m 6 S

qui nafcente adhuc Societate, fefeque vivente ante
curfum Theologicum lufciperentur , eundem ant in
praedicto Parifienfi, aut Abulenfi, aut Valliioletano
coliegiis fecundum S. AUGUSTJNI ac D. THO-
Aquinatis placita periolvant} vol uit nempe
Pater, ut, unde Ipfemet falutaria doctrinae fluen-
ta bauferat , nova quoque Societatis gerniina irri-
garentur*

S,  LXTX. Deinde vero domefticum iftud prout e:r
Praeceptum in puhlicam et perpetuam Socictatis^oprn^
totius legem volens mutare. Parte 4. conftitution. V e^A'” b
*ap. iq. expreff’e mandavit: in Theologia Icgatur
betus et nov um tejlamentum ■> et doctrina fcjiolcijlicit
A Thotnae Aquinatfc.  haec non in libro exercitio-
r um, ubi modum folummodo generalem converfan-
di 5 loquendique proponit, fed eo in volumine tra¬
pit, ubi expreffam doctrinae Theologicae normam'
itnpofterum oblervandam proponit ; hinc eodem
Alafteio in Eius vita lib. 3, cap. 9. tefte , cum Mar-
tinus Olavius e S. I, in collegio Romano publicis
fuis thefibus quasdam pofitiones D. Thomae Aqui-
nati contrarias inferuit, easdem deleri milit, ne in
Doctorem Angelicum peccare videretur 4 hinc Or- 1
landino in Hiftor. S. J. lib. 6. n. 26. tefte, luis
Theologis ad Concilium Tridentinum directis fevere
interdixit: ne novam ullam opinionetn , firm-ts licet
rationibus nhani-, proferrent in medium Qfuerunt au-
tem P. Alphonjus Salmeron , et P. Jacobns Lainez )
qime vel ad haerettcoruen commenta deflecterent  5 vel
acl illonim , qni nova fectantur , opinionem videretur
a c ceder e , ut , qmmdiu ab Ecclefia >  pars non definire-
tur alterutra , a probabiliffimis etictm rebus ajfenfum
cohiberent et Irnguam. ' '  • ■ . _ _v.- ;

• j  X LXX.

Ipfiusmet
Societatis
conftitutio-
nibus atque
teftimoniis
jpatet ■,

66 nts  5« c ms

§. LXX. Mentem ac intentionem S. fui Fini-
datoris optime perfpexit SOCIKTAS ipfa , procul
dubio ex Privilegio Ditcipulatus, (quod AquinaticiS
toties obiicit ingenuas Author) atqui vero haec ipia
Societas in Congregatione faa generali quinta ex-
preflis verbis conftituit: Seguantur noflri Doctores
in fcholajUca Theologia doctrimm D. Thomae Agui -
natis , negue deinceps ad cathedras Theologicas adfu -
mantur , nifi g.ui D. Thomas doctrinae bene adfecti \
fuerint , ah e a vero aliem a do.cendi munere repeUan-
tur  - - - congregatio umnimi omnium confen/u fla-
tuit, doctrimm D. Thomae feguendam ejfe in Theolo-
tria fcholajUca  , tanguam Jblidiorem  , fecuriorem ,
IVIAGIS A D?ROB A TAM ET CONSENTANEAAl
NOSTR1S CONSTITUTIONIB US  - - - noflri omni-
no S. Thomam ut proprium Doctorem habeant , eum- +
qm in fcholajUca Theologia fegui teneantur , tum  ?
auia mSTRAE CONSTJTUTJONESNORIŠ EU0
COMRtENDATs T , et SS* D. fN.Clemens V1IL id
Je cupere fignijicavit , tum quia nullius hoc temporc
(pam loquitur poft inventum iyftema Molinianuin)
doctrina potejl occurrere , qme lit ea folidior aut ft-
turior, ut mn immerito S. Thomas TheUogofum
Princeps habeatur , Mentem quoque ac intentionem
S. fui Antecefforis in Societatis Regimine procul
dubio bene perfpectam habuitP.CLAUDIUS AQUA-
VI'VA , qui tamen et Ipfe in lib. de rat Stud. Tit,
de opinion. delectu propos. 13. manifeftam S, Au*
guftinl, ,divique Thomae Aquinatis doctrinam fequU'
tus alt 5 non  fohim ex parte nojlra nulla fuit ratio
fen conditio PraedeJUnationis , Jed negue abfolute di-
cendum ejl , E jp, - in no [irn potejlate , ut praedefUne-

mutA nec falvi fiant ulli f  nifi PraedeJUnati^ Rep ro¬
ba-

ms ) o c sis' 67

bationis vero , qua caetcri homines exciderunt ah ulit¬
im fine, caujk fuit pcccatum originale.,  mentem S,

. ^egislatoris optime procul dubio perfpectam ha>-
+*  buit emincntifš. Card. BELLARMINUS, qui tamen,
praeterquam Author nofter ingenuus putat, Aloli-
nam poiitive refutat lib.. 2. de grat. et lib. Arbitr.
°ap. 12. fcribens: Gelaftus in concilio Jeptuaginta E-
pij toponim non folum probavit omnict Jcripta S. Au-
guftini et S. Projperi, Jed etiam e contrario damnavit
libellos Cajfimi et Faujli Regienfis, etji non ignora¬
nt, potijjimam contentionem inter Profperum et Caf-
Fanum, deinde vero inter Fulgentium et Faujlum de
feriptis S. Augujlini -  - fuijfe  p itaque Sedeš ApoJloU-
ca  non tantum Jemel Jed etiam fecunclo ac tertio ad-
verfus Pelagianorum reliquias -  - fententiam tulit,

* ut lam haec (ententict non quorumvis Doctorum opi-
n j>, SED FIDES ECCLESIAE CATE 10 LICAE Dl-
tl DEBEAT.  quod idem etiam repetitlib. de Prae-
c e ft. cap. n. quinimo in fpecie loquens de grada
iiberi arbitrii praevilam cooperationem fequente cit.
'ib. 1. de grat. et lib. arb.. cap. 12. ait i Haec opinio
Aiena ejt omnino a J ententict B. Augujlini, et quan-
tum exiJlimo, etiam Scripturarum divinarum . C cUr
non et aliena a Sententia S. Ignatii ,  et conftitutio-
num Societatis) deniq,ue haec opinio evertit omnino
fundamenta divinae praedeJUnaUonis.  haec Bellarmi-
nus; et quid Suarezius, quem in rem luam citat

* Author ingenuus ? Is in fuae Theologiae prolegome-
nis de S. Aug. cap. 6 . Apojlolica Sedeš,  inquit ?  S.
Augujlini doctrinam de gratia SUANI effecit ac pro¬
bavit ; unde quod lile in hac materin certum affirmat,-

ad fidei dogma pertinens , a quolibet pruclente et
Judito Theologo tenendum ejl, ac defendendum , etft

I % certo

eg '?m  )»( 'Sis

certo non cohfturet, effe ab Ecchfia definitum , q'iihh
cum Ecchfia in hac materin tantmn detulerit Augu-
ft,mo-> utBms’  dmtrinnm j mit a fuerit , MAGN/l
ESSET TEMERITAS PRIVATI /lUmORIS, qui ~
Augujlmo contrciclicen cmderet.

ut adeo et §. LXXI. Pollemus et plura Gabriel is Vaf-
prsetenfa q- aG zii, Henrici Henriquczii, Ioannis Marianae, lo¬
ti’ 1011 ' 11  £nn j g  _,y zor q 5  Typhanii ? Poifevini ? Pererii, Peta-
vii, aliorumque e S. L Theologorum proferre tefti-
monia (^videantur, fi placet, illa in Theorematis no-
llris Theor. 11. a §. 294O quae omnia contra Mo-
linam pugnant ^ fed allegata 1 affi.ee re credimus, ut
ex illis pro fua ingenuitate iudicare pofiit Author
jngenuus, an S. luo Fundatori Ignatio, an fcoeieta-
tis primaevo inflituto, an praecipuis e Societate w
Poctoribiis conforme lit lyilema Molinianum?

et adver- §. LXXII. ProcelTum denique ioiuriarum >

ke nonbe 6 - c l uem  P rae f entat0  m o vet Autbor ingenuus, no-

ne fubfi- C  ftrum, ut iam faepe .monuimus, uon fapimus } id
folum pommemoramus , nec folum Praelentatum*
nec folum Gonetum elfe, qui Molinam de Superbia
fi non accufant, faltem fufpectum habent; qui Mo¬
linam ipfum, qui eiusdem defenfores , qui Hifto-
riam eongregationum evolverint „  iudicium ferent.
Neque folus Praefentatus , neque folus Gone.tus fae-
runt, qui iam dudum , ,ac praelertim in congrega- «
Fmnibus de auxiliis Molinifmo, uti tune erat, Se-
pnpelagianifmi notam inulferant, ipfomet Clemente

y  ,baud  multum abnuente 5 fed raauum de ta-
pula.

CA-

'm  -•> -o c *9

CAPUT III.

Obfermtiones cina J itttiusque ar tis
fundamenta.

.§• i-XXIII. T 3 ofteaquam Author nofter ingenuus RegulaSS.

guosdam Scripturae textus 'a Prae- LL - ex ?°~
^ntato , Antagomfta fuo citatos ex Genes. 18.

- re . iTI * 38. Eccli. 17. Math. 26.  et 4. Reg. 15. addu-’ nuo affigna-
"Siffet, fequenti 2. relpondet „ illud monendum ta
»occurrit, ab utraque fchola, tum Thomiftica, tum
,5® ®a 5, quae Societatis elt , S.Scbpturara in ..feriten- . .

5 ? tiae iuae fubiidium , et patrocinitim adduci * - - ita-
25 cpte orane punctum tulilLe had in re videbitur
2? pars illa litigans, quae S. Scripturae teftimonia
55 pro caufa ib a fic adducit, eamaue fic explicat *

» luaque argumenta ita ' deducit, ut et Dei poten*

« tiae, et humanae libertati, quod fuum eft, tri¬
as buat, idque non tam fubtili quodam et implexo
55 ratio.cinio , quam piano et fimplici cultu, inodo-
2.5 que argumentandi, exponendique, <c  et revera de-
inceps S. Scripturae textus aliquos nune Po ten tiae
divinae, nune libertati humanae faventes ita expli-
cat 5  ut facile combinari, et a quoyis etiam illitte-
rato intelligi pofle videantur.

§. LXXIV. Sed enimvero, quis eam expo- efteontr«
nendi, explicandique SS. LL. Regulam unquam prae-| e £ ulam
fcripfit ? quis unquam Catholicorum ; admittet > Theo- Ecciclue
rema iftud et univerfale et perpetuum elfe ? in eo
Praefertim cafu, ubi clara et expreffa SS. Patrum
$ Conciliorum oracula, ab univerfali Ecclefia iam
^Udum recepta, novam quandam et arbitrariam pri-

I 3 vati

mConcIL
Trid. prae-
criptam,..

70  ^ )°( nm

vati hominiš expolitionem non amplius admittunt;
nunquid et Neftorius hanc regulam fecutus graviili-
me in fidei regulas peccavit, dum Chriftum nune
effe FIHUM JDEI, nune autem et FIL1UM HO-
MINIS legerat? nam utramque filiationem falvare ,
ambosque textus combinare volens y  duplieem in
Chrifto Perfonam finxit; longe aliam tenebat viam
concilium Ephefinum , quod par um curans, utra
doctrina lit facilior, et captui humano adeommoda-
tior, nonnifi ex. Patrum traditione controveriianv
definivitc

T,XXY. Longe' quoque diverfam ab opi-
nione Authoris ingenui Regulam ilatuit Concilium
Tridentinum , quomodo S. Scripturae verba fint ex-
ponenda, Sed! 4 . decernens praeterea ad coenenda *
mtulantia ingenia y  ut NEMO SUAE PRUDENp
TIAR INNIXUS  ex rebus fidei et morum  , ad aedi-
ficationem doctrinae Chrijliame pertinentium y  S. Scrip -
turam A D SUOS SENSUS con£orquens y  CON TEA
EUM SEN'SUM , quem termit ac tenet S, Mater Ec-  j
ckfici , cuius ejl iudican de vero■ fenfu  , et interpreta -
Uone SS r  Scripturarum y  aut etiam CON Tli A IJNA-
NIMEM CONSENSUM PATRUM ipfam Scriptih
ram faeram interpretari audeat , etiamfi huiusmodi
interpretationes nullo unqmm tempore in lucern eden-
dae forent; qui contravenerint y  per Or dinar los de*
rtarentur, et paenis a ture ‘ Jlatutis puniantur.  ubi
vides , communem S. Matris Ecclefiae fenftim ?  et
tmanimem SS. Patrum confenfum ?  non vero privati
cuiusdam Interpretis arbitrium pro Unica et fecU'
riflima interpretationis norma conftitui, a qua uti"
que declinare viden tur, qui S. Scripturae textuS

aliter?

nm  )»c m n

sliter, ac S. Auguftinus (cums , ut faepe dictum,
doctrinam Ecckfia Jmm fecif)  exponunt.

§. LXXVI. Quemadmod>um ergo nuljaten US a^eorrae
negamus, S. Scripturae interpretationem a Molinia-
nis beri folitam longe planiorem ,, fimpliciorem, ^ a .'°° leivan '
ciliorem , noltraeque capacitati adcommodatiorem
e ^’e ? quod unicum efb praetenfae ab Antagoniita
K °ftro Jngemiitatis argumeotum, ita e contrario ab
Ido viciffim petimusUt.  S. Scripturae interpreta¬
tionem a teinpore S. Augudfcini Ecclefiae communem
etufitatam agnofcat efle antiquiorem, veriorem, io-
iidiorem , et infcrotabili Myiieriorum altitudini con-
forrniorem ; quippe rei to.tius Cardo in eo non ver-
titur,  utra pars plures pro fe ,textus citare valeat.j
quia pugnare textibus pro lubitu explicandis Hae-
reticorum eft, ded traditioriibuscatholicorinri:; et aiiun-
de ab experientia notum eft,  partes litigantes, cir-
Ca  fenfum legis (-non minus divinae 5  quam burna-
® ae j[ tamdiu fruftra , et line vinbus pugnare, quarn~
r lu  iudex non -habeatur , qui legem interpretetur ;
larn  aut.em S. Auguliini expolitionem in textus di¬
vini verbi, praecipue D. Pauli hac de materia lo-
quentis, nullatemjs Molinianis favere, IVIoiina ipfe
non uno loco fatetur, ac propterea gloriatur ?  eam
fe S. Scripturae interpretationem inveniffe 3  quae
S. Auguftino nunquam in jnentem venerat.

§. LXXVII. Omiffis proin fcripturifticis liui s  Au<m

usmodi vclitationibus, quibus non Patrum et Eccle iffini autho*
fiae authoritas, fed Spiritus privatus arma fubpedi- ritas
ti*t, ad ea potius tranfeamus, cjuae Author nolber
^genuus P. L cap. 4. §. 1. et feqq. de S. AUGU-
^•UNI authoritate m  medium profert? fimulque ar-

gumeu-

r- mm  5 o c mm

guraenta e X>. AQU1NATE deprompta elidere co-.

natur.

Ref on _ §j  LXXVIIJ. Itaque ad Hum S. AUGUSTI-

fione« An- NI textum de Praedelt. SS. cap. io. Praedejlinatio *  **
th<?risi*ge-« 0  quippe Deus en praejcmt., qiuu fuerat hi (e fcictii-
me ntuoi L* *' us e Hr  Refpondet fub diftinctione, inquiens „ Prae-
„ deftinatione Deus praefčivit, quae fuerat factu-
„ rus, nempe qtiae abfolute futura funt, cone.  quae
pendent ab aliqua conditione neg. “  item ,, praef-
„ cit praedeitinando polt fcientiam mediam cono.  an-
„ tecedenter ad illam , neg.  im o S. AUGUSTINUM
ipfum pro fe allegat loc. cit. dicentem: Praedeflina-
tio fine prapjcientia mn poteft ejfe. potefi anteni ejfe
fine praedeJUnatione praefcientia , ex quibus colligit ,>
non femper eandem lignificandi vim obtinere voces
prapjcientia,  et praedejlinatio , pofleque multa voca-
ri praefeita, noa autem praedeftinata.,

Ban modo- ,.§• LXXIX. Sed parum fubfidii colligunt ačb-
nonenerva-veriarii ex hac fua diftinctione, qua fupponunt, S.
etia m VerUm Auguftino ibidem de futuris conditionatis fermonem
fuiifej loquitur ibidem contra Maflilienfes, q U i ra-
tionem, cur aliquis dignus , aiiq,uis indignus lit gra-
tia concedenda, ex humana voluntate, praevifa uti'
que , derivaban-t j debuit utique Auguftinus adfere*
re, quod Maflilienfes negabant, et negare , quod ilft
obiiciebant; Praedeftinationem praevifa hominis dig* ^
citate- polteriorem non negabant Maflilienfes, nega*
hant autem, futuram hominis dignifteationem liti
ipfius a Deo antecedenter (per fcientiam nempe me*
diam) non praevidere ; debuit igitur Auguftinus •>
et voluit negare, dari in Deo talem praefcientiaM
futurae dignitatis et meriti ad gratiam, quae diftin- ;

guere-

m  Do c m  73

gueretur a praedejlinatione  , econtra vero admifit
eam praefcientiam fine praedeflinatione, quae habe-
tur refpectu peccatorum, et reproborum $ ubi nulla
prorfus mentio de futuris conditionatis, in cuius
confirmationem

§. LXXX. En propria S. P. verba loc. cit. Expro-
Item quod dixi  (m lib. feu opufculo contra Porphv-P^^'^
rium^ Salutem Keligionis huius nulli unquam defuijje,  corrobora-
qui dignus fuit , et dignum non fuijfr , cui defuit  ,-tur.
f difcutiatur  , et quaeratur , unde quisque [it dignusP
non defunt , qui dicant  (Semipelagiani videlicet) uo-
fantate humana ; nos autem dicimus : gratia vel prae-
deftinatime;  (quanam autem ? an illa praefcientiam
fubfequente 1  an vero illa, quae illi obponitur?)
tnter gratiam porro et praedefUnationem koc tantum in-
tereft, quod praedejlmaUo ejl gratiae praeparatio,
qpod ubi ex Ephes. 2. v.  9. ac to, oftendiffet, per-
git: Praedejlinatio fine praejcientia non poteft ejfe, po-
anteni ejfe fne praedeftinatione praefcientia;  iam
explicat, qua de praefcientia loquatur : Praedefii-
ncitionc quippe Deus ea praejcivit, quae fuerat lpfe
facturus  (non igitur futuribilia, quae lpfe nunquam
facturus era ti) unde dtctum ejl: fecit  > quae futurct
funt; praefcire anteni potens ejl etiam  , guaelpje non
facit , fcut guaecungue peccata.  er go nulla hic delil*
turibilibus mentio: ergo praedeftinatio et praefcien¬
tia tune folum differunt, cum nomine pofterioris
praevifio peccatorum, quos et propterea praefci-
tos, non praedeftinatos, vocamus, inlinuatur,

EinsdemS.

§. LXXXI. AJtera . obiectio , cui refpondet p  authori-
Author ingenuus, defiimitur ex lib. 6. quaeft. con-^^^L
tra paganos S. AUGUSTINI j de ipfemet S. P.ftion. con-

* 0  IH traPaganos,

74 im 3 o c im

in iib, 2. Retract. cap. 31. Inter hdec rniljitc funt mi¬
ki a C arih«, fine quaeJliones Jex,  qms propojuit cimi-
cus gnidam , quem mpiebam fieri Chrijlicmim  , ut
contra paganos folverentur, prdefertm quia nonnnl-
las e aru m a Purphijrio PbUofopho propofitas dixit j
jed mm e um arbitrov ejfe Porphgrium Siculum illim ,
cuius cdeherrima ejl farna; hariim quaejlionum clifpu -
tationes in unum librum contuli non prolhum, cuius  j
titulus ejl: Sex quaeJliones contra paganos erpofilae;
earum anteni  ima ejl de refurrectiom  , 2da detempore
chrijUame ReUgionis , 3tia de Sacrificiorum diJUnctio-  1
ne , 4ta de eo  , quod fcriptum ejl: in qua menfurci
menfi Jueritis, remetietur vobis ,  jta de Pili') Del je-'
cundum Salomonem ,  6ta de Iona Propheta.  haec itu-
dio et ea de caufa praemonere voluimus, ut oftenda-
tur, quo fine, contra quos, qua de materia, quave *
occafione hunc librum fcriplerit AUGUST 1 NUS,
quamque milera fit illorum caula , qui AUGUSTI-
NUM citant, de materia praedeftinationis aut gratiae
tune nequidem fomniantem^ ait autem ibidem q. 2-
tune voluijfe hominibus adparere Chrijlum , et apud
eos praedicare doctrinam fuctm  , quando /debat , et
ubi /debat efe , qui in mm fuerant credituri.  quae
verba cum Semipelagiani pro fua caula allegarent?
tumin iib, s. AUGUSTINUS eisdem refpondet lib. de praedeft
ss.ca P / 9 , ob. cap. $. Ulm autem , quod m opujculo meo quo*
iPadduct° ^ am con tra Porphijrium fub titulo : de tempere chri-
' a uct *’JUanae ReUgionis, me dixiffe recolitis , ita dixi , ut
hanc diligentiorem , et operofiorem difputationem ds
gratia praeterirem  , non Jane omijfa Jignificatione 7
quod eam loco illo ezplicare noluiffem , quae po(Jet
aliciSj vel ab aliis explicari.  teftatur ergo S. P. &
ibidem contra paganos, non contra Chriftianos locu-

tum?

:: HI2 5 6 C SIS 75 -

tum fhidio abftinuiffe ab diligentiori et operofiori
materiae illius tractatione , quae raerito in aliam oc-
calionem, aliudve tempus referenda erat; imo tacite
protellatur contra illos 5  qui haec fua verba fe in-
Vl t°j et violenter pro ea re ufurpant, de qua ipfi
pon erat formo; nnde pergit: nam ita locutus jim
viter cacteva  , rcfpondens propafitae quaeJlioni: c ur
Oirijhis poji tam longct tempom v merit? proinde ,
cnm Ckrifio non obiiciant y  quod Eius doctrinam mm
omnps feguuntur  (Ti enim hoc obieciffent, nactus
fpiffet occafioncrn eo modo , quo Semipelagianis,
iisdem refpondendi') quid rejpondebunt , Sl EXCEP-
Ta  JLLA AUniUMNE SJPJtENTlM ETSCL■
EE TlAE DEL (ubi fortajfis aliud divinimi confilmn
Enge Jecrvtius lcitctj fine praemdicio etiam otliarum
fprtc caujarum  ,• qune a prudmtibus invejligari queunt y
E j folum eis brevitatis gratia in huius qmeJUonis
dijputatione' dhcimusg tune voluijfe etej.  ut fupra. vi-
de s hic, AUGUSTiNUM contra paganos loquen-
tpm fapienter praefeindere ab ahitudine Sapientiae et
&cientiae Dei , atque dJecretiori divino conjilio , a d
quod tamen, contra Semipelagianos agens, continuo
adp.ellat. tandem concludit: Cernitis , me fine prae-
iudicio latentis conjilii Dei, aliavumque caujarum hoc
de prctejcimtia ChriJU dicere vohtijfe, quod convincen-
dae paganornm infidelitati ,» qui liane obiecerant quae-
Jlionem , jujficere vider e tur ' y  quid enim ejl verius ,
qmm praejciijfe Chrijlum  , qui , et qnando  , et qui-
bus locis in eum fuermt credituri ?  hic feribentem
interpellat Author ingemrus, hic paean canit, at-
pue triumphum agit ante vietoriam ? hic congrui-
ftarum fvflema ab ipfomet AUGUSTINO probari
^'erit, eumque putat effe Molinianum; nos autem

K %  plus

ubi clare
feipfumex-
plicat, nul-
latenus fa-
vet,

76 nm  > © c nm

plus dicimus i  fuilTe infuper Semipelagianum; fic ete-
nim AUGUSTINUS ipfe lib. depraedeft. SS. cap. 3.
de feipfo, at iiroul etiam fatetur , fe per unicum
illum Apoftoli textum: quicl autem habes , quod
non accepijU etc.  ab ea fententia ita fuiffe abaliena-
tum, ut eam omnibus deinceps viribus impugnare
nunquam deftiterit; utinam ergo ,  qui fequuntur
AUGIJSTINUM errantem, fequerentur et paeni-
tentem,

§. LXXXII. Cum igitur S. AUGUSTINI ver-
ba, quae prioribus immediate fubiunguntur, et qui-
bus leipfum explicat S. P, utpote fibi minime fa-
ventia, prudenter fubticuerit Author ingenuus, noS
veritatis amore hic integra damus: Sed, utrum prae-
dicato fibi Chrifto a fe ipfis ejfent habituri fidem, an  *
Deo donante /umpturi ? id ejl , utr um tantummodo
eos prae/cierit, an etiam praedefiinaverit Deu s P quae-
rere cic dijferere tune necejfarium mn putavi; proin-
de quod dixi, tune voluijfe hominibus adparere Chri*
flum etc. pojfet etiam fic dici , tune voluijfe adparere
hominibus Chrifium , et apud eos praedicari ductri-
nam/mm, quando/debat, et ubi /debat ejfe , qid
NB.electi fuerant in Ipjb ante Mundi conjlitutionem  ;

Jed q.uoniam, fi ita diceretur, Lectorem faceret in -
tentum ad ea requirenda , quae nune e% admonitionl
Pelagiani erroris necejfc ejl copiofius et laborio/us
dijputari, vi/um mihi ejl, quod tune fatis er at, bre - *

viter ejfe dicendum , EŽCEPTA, ut diod, ALTITlf
SINE SAPIENTIAE ETSC1EKTIAE DEJ, Et
MNEphaEIUDICIO aliarum causarum,

de quibus non tune  , led alias opportunius difputcffl*
dum putavi. J

§. LXXXIII-

im  :> ° c nm 77

§. LXXXltI. Iudicet nune, quiclinque
, an, et quantum ingenuus Author ex his ver- fatur Au-
bis AUGUSTJNI Jucretur? an eadem efca parvulis^ thori inge-
nempe infidelibus, et adultis in Chriftianifmo edu- nU0 '
catis praebenda fit? an S. AUGUSTiNUS, qui non
in hoc tantum ioco , fed in omnibus aliis contra Pe-
lagium ex profeffo fcriptis tam clare fe explicat,

•dici valeat Molinianus? an non potius Molina iple
uoviter a fe inventam Scientiam mediam AUGUSTI¬
JO prorfus ignotam fuiffe Q. 23.art.4- et 5. fateatur?
n unquid aliud iudex nuntiat, et aliud praeco cla-
st? ,at vero id 'miferae caufae Patronis confuetum
? ut, dum Authorem iibi confentientem non ha-
k £ nt, invitum trahant.

§. LXXXIV. Tertium argumentum petitur Argumen-
eodem S. AUGUSTINO dum S. Profpero in- 2 ™^.
terroganti „ utrum praefcientia Dei ita fecundum huc favet
propofitum maneat, ut eoipfo, quod opera fmt Moluuam **
59 propoiita, accipienda quoque fint tanquam praef-
59 cita? “ lib. de Don. Perfever. cap. 18. non 17. re-
Ipondet: Si Deus bom opera praefcivit  , profeeto
praedefiinavit , quae vero non praedefiinavit bo¬
na ■, non praefcivit;  - - - Ji nuli a efi praedeftinatio ,
quam defendimus, non praefciuntur a Deo; praej-
ciuntur autem ; haec efi igitur praedefiinatio, qmm
defendimus , quem textum ingenuus Author ait fibi
nullatenus .contrarium eife, dummodo exinde non
inferatur, praefcientiam a praedeftinatione depende-
re , cum utique iuxta Molinam praedeftinatio potius
praefcientia pendeat, non vice verfa; ita enim
dle in terminis Q. 23- srt. 4. membr. u .ficut j fi
vrbitrium  , ut potefi  , non efjet taliter cooperaturum ,
il on fuijfet in Deo praefcientia , quod adultus ille me«

K 3 diis

prautex
IViolina, et
r.lolinianis
ipfis,

78. nm  )o( nm

diis illis perventurus ejjet in vitam cisternam , fic ne-
que Decretum  , quo Deus ex aeternitate Jlatuit, pr  £

ea media Mi providere in vitam cisternam , habulffet . ^

rationem praedejiinationis.  et clarius ibidem difp. i* r>

ficut praeJjdenUa pendet  ,• tanqmm a conditione SHS &  ' ?

Q UA NON faijjet in Deo , ex eo , quod arbi-
prium creatum fit copperaturum ; ita etiam , quod ' c

Decretum illud dandi media  , providentiague illa ra-
tirnem praedejiinationis fuerint jhrtita-, ex eo fuit' de-  *

pendens tanguam cmditione , SDVE QJJA Mam NO A
Jbrtirentur r  guod arbitrium pro Jua libertate efjit
'cooperaturum , Dmsgue id praemderit.  qua igitur 1

jati one AUGUSTINUS Molinae faveat, nullo mo- j 1

do perfpicimus; habemus utriusque verba formalia:
AUGUSTINUS ait 5  id eo bona opera effe praefcitaj
quia praedeftinataj Molina econtra , ideo bona ope- *
ra effe praedeftinata , quia praefcita; quis non gram £
dem advertit antithefin ?. t

LXXXV. Sed’ longe mirabilius eft 9  quod
Author ingenuus exiftimet, S, AUGUSTINUlVf 1
nomine praefeientiae nil aliud, quam Scientiam me-
diam intellexiflfif cum tamen. fcientiae huius Author
Ludovicus Molina pallim a Fonfeca Tom. s.  Meta* j
phys. cap. 2 q., 4. fect. 8. a Vafquefto in J. P. S-
Thomae difp. 67. art. 4 a Valentino Herice in eam
dem P. I. difp. 7. cap. 1. a Paulo Granado P. 1. tr»

5- difp. 3. fect. 2 a Fuligato lib. 3. vit. Bellarmini ' “

cap uit. a Tiphanio lib. de ord. cap. 24, aliisqu 0
novioribus quamplurimis tanquam primus Scientist
huiiis inventor gioriofe depraedicetur} imo, cun* 1  ,

Ludovicus Molina ipfe loc, fupra cit. ingenue f a " ,
teatur.* Daec noftva ratio concihandi libevtatem ar-
Utirii cum divina praedejlinatione A N EMIN E, guen*

.... • vuk-


m  )o( :m

79

vidsnm  fcerte autem AUGUSTJNUM vidit, et le-
hucusque trudita efi.  ,cum denique toti.es con-
queratur Molina contra S. AUGUSTJNUM, quod
p* n  >n fatis attenderitpraedejUmtionem non fniffe line
pratfcientia huius liberi arbitru  ; quod non advente -■
quantum ad auffemiddm cluritiam Utam condu -
eeret additio tila de praefiientm; quod Caligine la*
k or ar it AUGUST1 NZJSipfiusque  doctrina pluri-
tiios e fidelibus fcandalhzaverit; quod fuo /ifftemate
toon modo AiajJUienfmm , fed et noji r or um Protejlan-
tiurn turbis in Ecclefia excitutis anfam praebuerit etc.
l ta in fua concordia Q.  23. art. 4. et 6. difp. r.

Iri -emb. 6. iiccine tracfcatur Amicus Molinlano fvlie-
favens? iiccine dilcipulus concordat Maeiftra

fuo ?

JA

§.  LXXXVI. 9uanquam autem ex modo Maxime
dictis abunde conftet, AUGUSTINUM. in Scientiae vero e * .
^nediae patrocinium nullatenus vocari pofle, eam^Sr
S.de ipfam ob caulam non leviter a Molina vapula-patet.
re i auaedam nihilominus ex lib. de Draedeft. SS.

i.UWi l^UCU AilUVVliU^ VJ uuiil J. A XV/ iP" ~  

dducidat, nunquam ad mediam quandam Scientiam
COr rfug'ifle} itaque cap. 12.  de parvulis ante Baptif-
^Um decedentibus ait: ubi venitur ad parvulos, et
a d ipj‘ um  mediatorem Dei et hominum Chriflum le-
,* Jfitn, omn i s  deficit praecedentium gratiani Dei hunta-
n oru m  adf er tio meritorum  , qim nec UH ullis bonis
Pjdecedentibus meritis difcernuntur a caeteris , utper -
tineant ad liberatorem hominum  , nec ifie ullis huma-
praecedentibus meritis , cum et ipfe fit hotno, H *

etatov fnrtnc eft hnmMUffl, 1 dlllS enim ftudieit rtn.nrk

so nm  ) © c nn

fantili aetate exire de hctc vita, et alii nem Baplizati
in eadem aetate mori, quia et ipforum praefeita funt
merita futura, fed mala, non eorum vitam bonant
vel mulam, Jed nullam ? - - - iudicari autem quem- p»
quam non fecundum merita, quae habuit, quamdiU
fuit in corpore, fed fecundum merita , quae fuerat
habiturus, fi diutius fuiffet in corpore, unde opinari
potuerint homines, quorum ingenin non effe con *
temptibilia, vejlrae indicant litterae, mirans et fiupens
reperire non poffum.  deinde cap. 13. de meritis fu-
turibilibus : Ilominutn futura  , qmt non funt futu¬
ra  , procul dubio nulla funt merita . item cap. 14*
in illud Sap. 4. „ raptus eft, ne malitia mutaret
„ intellectum eius etc. te  dictum ejl fecundum peri-
cula vitae huius, non fecundum praefcientiam Det,
qui hoc praefcivit, quod futurum er at, non, quod  *
futurum non erat, id eft, quod ei mortem imma t u¬
ram fuerat largiturus, ut tentationum fubtraheretuf,
incerto, mn quod peccaturus ejfet , qui manfurus irt
tentatione non ejfet  - - fed quare aliis concedatur, uti
e% huius vitae p er kulis , dum iuJU funt, aufferantitfi
alii vero iufti, doneč a iudicio cadant, in eisdem vitae
periculis vita productiore teneantur , quis cognovit
Jenfum Domini? -  - cur autem hi c tenuerit cafururtt
iuftum, quem, priusquam caderet , hinc pojfet aujfer -
rel iujiifjima omnino , fed infcrutabilia funt iudicid
Eius.  en , quomodo humillimus Doctor in huiusmo-
di cafibus non ad Scientiam quandam futuribilium?
tpiae nulla vocat, fed ad fenfum Domini et infcru¬
tabilia Dei iudicia provocet. parcat nobis ingenuu^
Auth.or 5 fi prolixiores , quam par erat, fuimiiS \
jnaluimus enim integris, quam truncatis pugnaru
textibus, cui haec non lufficiunt, legat Laudati

nm  > o c sa si

Hbri cap. i8vum per tofu m, legat integrum, fi
placet, AUGUSTINUM hac de materia ex profeflo
Icribentem, et, fi vel micam de praefcientia Moli¬
lna invenerit, magnus nobis erit Apollo.

§. LXXXVII. Quod paulo ante Praefentato Repontio-
ingenuus Author obiecerat, in eundem recidere haudges« l).
hnmerito exiltimamus ; argu.it enim illum , quod’^^ ma p “
regulas criticas non oblervarit, citando Augultinum
contra Molinianos, cum tamen ille fcripferit contra
Semipelagianos a Molinianis longe diverfos; at ve¬
ro paulo polt, nempe pag. 66 et leqq. in Criticam
peccat et ipfe, dum D. THOMAM citat I. P.. q.

S7* a. 3. et q. 86. a. 4. tanquam de fcientia Dei lo-
^uentem , dum tamen ibi de Angelorum, hic de ho-
^inum cognitione loquatur } fi D. Tliomam legiflet,
procul dubio advertiliet, Angelicum Doctorem utro-
in loco de futuris contingentibus Ordinis natu-
ra lis , non de iis , quae funt ordinis fupernaturalis ,
tr actare; advertiflet infuper, iuxta S. Doctorem fu-
tu ra libera naturalia in utroque ltatu, et fupernar-
tu ralia etiam in ltatu naturae innocentis in feipfis
^anquam fibi aeternaliter praefentibus; econtra vero
rotura libera (~quae vere futura funt") ordinis fuper-
^aturalis in ltatu naturae laplae in decretis praede-
j- er minantibus a Deo videri; ergo D. Angelicus ma-
* e  i-rahitur in partes Molinae*

_ §. LXXXVHI. Ut igitur pateat, quaenam i„ vito

flt  mens genuina Doctoris Angelici, iuvat ipfum Docfc « re
au dire iis in locis, ubi non de cognitione. Angelica, fieTma-
humana, led ex profeflo de Divina dilferit; im- r it° a  nobis
|? l ‘hnis autem fupponimus, D. THOMAM adnfiittere,J°^“ ut '
Ut Ura omnia contingentia et libera ordinis naturalis

L cog-

82  mm nm

cognofci a Deo non tantum ut idealiter, fed etiam
ut phyfi.ce in aeternitate praefentia $ ait enim e%-
preile I. P- q. 14. a. 13. in ®: Deus cognofcit omnia
contingentia  , non folum prout funt in Juis caujk  »
fed etiam prout unumqmdqne eorum eft actu in Jeip-
fo  ; et licet contingentia in actu fiant fuccejjive, non
tamen Deus fuccejjive cognofcit contingentia prout
funt in fuo ejfe , ut nos , fed fimuf quia Jim cognitio
menfuratur aeternitate, ficut etiam Jiium ejfe , aeter-
nitas autem tota ftmul exijlens ambit totum tempuf
(Teu prout alibi loquitur, fe habet per modum puncti
centralis refpectu omnium punctorum totius peri-
pheriae} unde omnia, quae funt in tempore , funt
Deo ab aeterno praejentia , non folum ea ratione , qud>
habet rationes rerum apud fe praefentes idealiter ut
gnidam dicunt, fecl quia Eius intuitus fertur ab aeter-
no Jupr a omnia , prout funt in fua praejentialitate.
Deinde vero fpecialiter de futuris liberis humaniS
loquens, I. 2. q. 9. art. 6. ad 3. Dicendum , quod
Deus movet voluntatem hominis ficut univerfalis mo¬
tor ad univerfale obiectum voluntatis, quod eft bo¬
rnim, et fine hac umverfali motivne homo non potefl
aliquid veli e; fed homo per rationem fe determinat ad
volendum hoc vel illud  - - NB. fed tamen interdu
movet aliquos ad aliguid determinate volendum , guod
eft bonum  , ficut in his , quos movet per gratiam.  eri;
quomodo S. D. motionem univerfalem a particulari?
et naturalem a fupernaturali diftinguat, quod utiqu e
bonus criticus obfervare deberet, ut genuinum fciefl'
tiae divinae medium affignare queat. led audiam^
ulterius, q-nid S. D. de fcientia futuribilium, id eft
revera nunquarn futurorum fentiat I. P.q. 14. a. 9.
cens: guaedam , licet non fint nune in actu, tani^

m  ) o c m  &

vpI  fuerunt, vel enint  , et omnia ijla dlcitur Deus
j utr e. JUentia vijionis; - - guciedam vero funt , qme
funt in potentia Del vel creaturcie  , qme tamen me
funt, nec erunt, neque fuerunt, et h B. rejpectu ho-
r um non dkitur hctbere feientiam vifionis , Jed fini -
p{kis intelUgentiac.  nihil hic de quadam fcientia me-
dia; nnde rogatum velimus Authorem ingenuum ,
ht deinceps textus adducat ad rem facientes , non
alienos et violenter adtractos, qualis etiam eft iile
in L difi.  33. art.  5. ubi pariter S. D, gen era liter
ta n t um de futuris liberis, praelcindendo a fiatu ra-
turae integrae vel lapfae, loquitur, prout locum il-
lum legend facile pa.tebit: citare potius debuilfct,

Rtiae habet S. Doctor in L  2. a q.  109, et jeqq.  led
de h is in P. 3tia.

§. LXXXTX. Refponlio ad 2dum Argumen- uti et Re¬
dim ex D. THOMAE I. P. q. 14. art. 5. petitum
data , et aliis iterum Eiusdem verbis ex Cominentar. tumTrae-
ttl  I. dlfl.  27. q. 2, a. 2.  firmata, licet miriš in volu- ^Jati
c ds ?  torfionibus T  ambagibus , atque lubtilitatibus' um '
tl, etaphy.ficis artibciole contexta lit, nil tamen aliud
P r obat, quam prior illa 3 nnde fuperfiuum vi dere ~
dir, illius refutationi diutius immorari, remittimus
drnen Authorem ingenuum ad lolidioris Criticae re-
EUlas, quas a Praelentato requirit.

§. XC. Argumentum Praefentati tcrtium ver- Scientiam
Fatur circa famolam illam in Theologia quaeftionem :
an  JUentia Del ft cciujir rerurnP  ex qua fane q-uae^ mmTeSn
ftione multum pependit eeleberrima iila controVer- Moiiniani,
inter S Auguftinum et Semipelagianos exorta,

^Urn jd so  [) ms  )praedejlinet , quia praefcivit , vel u-
ll 'um ideo praijciat, qim praedejlinavitP  vel, quod

L  2 idem

84 nm *  ° c %w

idem eft: an rerum futuritio fit caufa fcientiae, vel?
an fcientia fit caufa futuritionis ? ubi itemm notan-
dum? aliquam Dei fcientiam efle rerum futurarum
caufam , nemo dubitat Catholicorum, fed quaenarn ^
illa? fcientiam vifionis affirmant cum Auguftinianis
Thomiftae, negant vero, et pernegant? quotquot
fcientiam mediam profitentur.

Et proba- §. XCI. Hanc fententiam negativam „  non

Patribus ” ^ emere  P ro ^ atam 5  &&  authoritate et ratione probe
e:L a u us  „ munitam , atque ex communiffima Patrum etiam
„ antiquorum doctrina deductam u  vocat Author

, nofter ingenuus; atque in hunc fi.nem allegat S.

IUSTINUM M. Q. 58. inBibliotheca VV. PP. Lug-
duni Tom. 2. dicentem: non eft praefcientia caufl
eius , quod futurum eft, Jed id, quod futurum, eft m
caufa praefcientiae; fiquidem non praeftcientiam conjj -
quitur futurum  , Jed futurum confequitur praefcientia .
allegat ORIGENEM in Ep. ad Rom. fcribentem -
non propterea aliquid erit, quia id J,cit Deus futu¬
rum  , Jed quia futurum eft , Jcitur a Deo , antequam
fiat.  allegat BOETIUM lib. 5-. de confol. profa 4'
locjuentem ; Scientiam Dei ejfe fignum, quod tantuffli
qmd fit, oftendit , non vero ejficit, quod defignat.  S*
ANSELMUM lib. 2. cur Deus homo cap. 18. fi c
diflerentem : eft namque neceffitas praecedens, quOft
caufa eft, ut res fit, et eft neceffitas fequcns  (fcientia
vifionis) quam res facit.  denique VASQUESIUM *■>
allegat, qui hanc doctrinam e SS. CHRYSOST 0 '
MO, DAMASCENO, CYRlLLO, VEN. BED*
defumptam efle adfirmans difp. 68. cap. 6. ait: cofi'
imuni Patr-um doctrina , et ratione bene perjpccta r eS
haec extrU' controverftam ejfet, fi animus indagafid^
potius veritati, quam contentioni ejfet intentus,  fi* 10


■m  ) o c m  85

ct Angelici Doctoris verba in fubfidium vocat, lib,

J - contra gentes c. 66, et I. P, q r  14, a, g. quem iibi
favere putat ingenuus Author.

§. XCII. Quamvis autem utraque propofitio Qu>l>ust
in fenfu catholico defendi queat, adfirmativa tamen™ e t ? r et nc
non tam le vi ter, ut cxiftimat Adverfarius, elidi po- ga  ”
teft- nam imprimis refpondemus, Patres illos anti-
quos (Ti tamen textus illorum quantum ad luftinum
Ivi. fmt authentici) modo humano fuide locutos, ut
ab hominibus, mrli a utique feveriori Theologia im-
butis eo facilius caperentur, quemadmodum de aliis
čtiam Patribus conllat, Eos aliter ad rudes, aliter
nd eruditos, aliter e Cathedra exegetica, et iterum
aliter e cathedra dogmatica locutos effe; fi enim fin-
gulas IUST 1 NI M. fenteatias tener.e obligaremur,
deberemus millemrium in tcrris ChriJH Regn-nm*,  de
quo in Dial. cum Tryph. generatimem daemomm a
daemonibus et fdiabus hominum , de qua in Apolog.

J. cap, 44. Chrijlianitatem Socratis et Bera eliti,  de
•^na in Apolog, 2, admittere , quod nemo dixerit.
Origenis authoritati, aliunde variabili, conftantem in
^cclelia D. THOMAE authoritatem obponimus,
bnem ille P. I. q. 14. a. 8. ad 3, ex profeffo refutat,
e t contrarium ibidem in ® expreffe defendit, ut in¬
fra videbimus. Severinum BOETICJM plus Philofo-
phicis , quam Theologicis difciplinis imbutum fuiffe,
Proindeque nullum ipli inter locos Theologicos lo-
.cum effe, nemo ignorat. quod S. ANSELMUM ad-
tinet, legi et relegi totum iltud caput, at, quomo-
do p ro  Molinianis citari valeat, omni adhibita in-
duftria deprehendere non potui^ agit ibidem S. Doc-
tor de neceffitate  ac impojjibilitate , in quantum de
&eo praedicari poflint, praefertim dum de necellita-

L 3 • te

m

86 S1J5 M

te fimul, ac libertate mortis Cbrifri eft fcrmo; binC
verbis ab Authore citatis immediate lubnectit: prat*
cedens et efficiens necejjitas eji, cum clicitur eaelmrf
volvi, qnia neceffe eji, ut volmtur ; Jetjuens vero  ?
et quae nihil ejjicit jed [it, efi,  cim dico , te ex ne-
cejjitcite lojni , juia lojueris; cim'enim non dico  ?
fignifico, nihil facere pojfe, ut, dum lojueris,. non.
lojuaris etc.  et fic porro per totum ita procedit,ut
ne jfcintilla quidem de Dei fcientia, ut cauia vel
non cauia rerum, ibidem reperiatur; cur nonpotiuS
S. ANSELMUM citant de praejiientia , praeiefiina -
tione et gr ati o cum lib. arbitrio concordanda P  nem-
p e  quia"Auguibinum in Anfelmo loquentem timent.

ofit . ve  §. XCIII. Notiffima iimul et veriffima eft cri-
rcfponde- VC ticorum regula , in legendo S. THOMA id omnibus
tur » aliis anteferendum eife, quod in liimma habctur, et
id etiam , quod ibidem habetur in 0, iis, quae ad
obiectiones refpondet,- citat Author nofter lib. r. con-
tra gentes cap. 66. et refp. ad imum ex Origene
petitum in P. J.  q. 14. a. 8. fed videamus, quae ibi¬
dem in © dicat: dicendum, juod Jcientia Dei efi cali -
Ja rerum; fic enim Jcientia Dei je habet ad omnes res
creatas, ficut Jcientia artificis [e habet ad artifieia-
ta ; Jcientia autem artificis efi caufa arlificiatonm ,
eo quod artifex operatur per fuum inteUectum; unde
oportet, quod forma intellectus [it principium opera'
tionis, ficut calor efi principium calefactionis •  - - -
mcmifeft.um efi autem, juod Deus per int el le etn rt*
Juum caufat res, cum fuum e [Je, fit Juum intelligerC1
unde necejfe efi, juod Jcientia fit caiijci rerum, JeciiU'
dum juod habet voluntatem coniunctam  , unde JU efi:
tla Dei , fecunclum juod efi caufa rerum , conjuevit
nominari jcientia adprobationis.  quinimo etiam ea ,

i  quae

SIS ) O C SIS 87

quae S. D. contra gentes loc. cit. et contra Orige-
ncm dixit fcuius tamcn verba, nefčimus qua de
caufa ingenuus Author mutilaverit) noftrae doctri-
nae 5 fi rite intelligantur , favere, quivis, qui legč-
fit,  facile intelliget.

§. XCIV. Quid autem, fi textus textibus et quidem
obponeremus , long.e utique verioris, certioris ac eS - Scii t'
rnaioris ponderis? nunquid Pfalmiltes Regius Pf. 103. tu “* e#
v, 24. exciaraat; quam magnificata funt opera trn Do¬
mine., omnia in japi mita fecijli!  nunquid idem Pfal.

135. \r. 3. Deum laudat, qui fecit caelus in intellec -
in ?  nunquid ipfamet fapientia divina , quando  Deus
f raeparabat caelos , qmndo certa lege el gijfo mila -
bat ahijjfos , qmndo aethera firmabat furjiim  , et lib-
vabat fontes aquarum , qmndo circumdabat mari ter-
■tninum jim en , et legem ponehat aquis, ne tranfirent
bnes jiios , quando appendebat fundamenta terrae ,

■eiim eo er at cuncta componens  Prov. 8. v. 2 7. nun-
‘piid fapiens cap, 7. v. 21. fatetur: omnium artifex
docnjt me fapientia P adtingit enim , ut ibidem cap.

R v. 1. habetur , a fine ufque ad finem fortiter  ? et
dijponit omnia JuaviterP  nunquid Deus apud lere-
*piam cap. 10. v. 12. praeparat orbem in Japientia
JUa, et prudentia fua extendit caelos 1

& XCV. Obponimus deinde TuftinoM.DYO- etss.Pa-
Njsium  AREOPAGITAM, aut quemvis alium ,trum, ’
certe vetuftiffimum, Scriptorem de Divin. Nomin.

Ca P. 7. ibi; Scientia Del omnium ejl artifeoc , et jem-
Vfr omnia componit, ejlque caufa indijfolubilis co-
Ijaerentiae , et ordinis omnium , finesque priorum rum
•ifjuentium principiis femper connectit.  obponimus
Qr igeni TERTULLIANUM in Apologet. inquien-

tem:

ss kjs  )°c um

tem: Quod coUmus , Deus anus efi: , qul fot mn mo*
lem ijiam verbo, quo mjjit , ratione , qua cimeta dif
pojuit , virtute , qua potuit , ie nihilo eocprejjit 'M
orncimentum Maiejlatis juae,  Severino autem Boetio
iuftiffime obponimus S. GREGORIUMM. qui lib*
20. Moral, cap. 23. inter alia : nam et quaecunqiW
funt , ait, non ab aeternitate Eius ideo videntur  >>
quia funt , Jed ideo funt , qim videntur.  S. Anfelmo
non eft, cur aliquem obponamus , cum ipfe , ut
diximus, lbc. cit. long'e quid aliud, quam fcientiam
Dei, ut caufam vel non caufam rerum pertraetet r
in aliis autem libris, praefertim in Dial. de lib. Ar~
bitr. in lib. de Concordia praefcientiae , praedeltina-
tionis, et gratia cum arbitr. non nobis, fed Molinia-
nis potius lit obpofitus.

Praefertiin §.■ XCVI. Reliquorum tandem Patrum att*
p. Augufti-tboritati, fi tamen illi genuine a Vafquefio citen-
" i, . et P°^‘ tur, duos telles omni exceptione maiores obponi*
S authf- mus , AUGUSTINUM , et ANGEL 1 GUM DC)C-
riute, XOREM j  Primus lib: 6. de Trinit. cap. 10. eX-
preffe ait: non haec  , quae creata funt , ideo fciun-
tur a Deo , quia Jader funt , fed potius ideo factffi
funt vel mutabiiia  , quia immutabiliter a Deo fciun-
tur.  et lib. 15. cap. n. nnivevfas creaturas juas et
Jpirituales , et corporales , non quia funt, ideo no*
vit, Jed 'ideo Junt, quia novit.  unde comparat fapieU'
tiam divinam artifici, et inq,uit Tract. r. in loafl*
Sapientia Dei , per quam feteta funt omnia  , fecttf 1 '
dum artem continet omnia , ant°quam fabricet omnit-
Alter vero praeter illa, quae fupra §. 93. ex ip^°
citavimus, etiam in I. dilb 38- q. 1. a. r. in cor-
pore habet: ficut ejt caujalitas artificis per artf $
Juani  3  Uta tonjideranda ejt caufalitas divirne pid*

tiae;


(v

nm  3  ° c 89

Uaepft  er g 0  \p procejfus in productione cirtificialir
i. fcientm artifuis ofimdit finem ;  2. voluntas Eius
tntendit finem illum ;  3, voluntas imperat ctctum ,

^ p er quem educatur opus.  iinde fimul colligimus,
quare .Doctor Angelicus in textu lupra citato di-
Xerit : neceffe eji  , quod fua feimtia fit caufa rerum,.
jecundum quod habet voluntatem coniunctam.

§. XCVIT. Argumentum mmm et 2 dum con- Refponfic-
tra Molinae fcientiam mediam e ratione Thčologica
Petitum fuis relponfionibus non tam infirmat, quam feniti Ar-"
roborat^ imo, quia tanquam certum fupponit, quodg' IITie  tum-
pfimo probandum elfet, fcilicet ?  dari determinatamJE! ct
tferitatem ante dccretum Dei; sdo, quodilJam Prae~

^Rtati obiectionem (ji  Deus tantum ea , quae cer-
« to futura funt, praedeftinat, tune ea, quae tub con-
^itione futura effent, non praeddlinat, fed praede-
ftinaret , li conditio ponenda foret, confequenter
e tiam Icientia futuribilium in Deo eflet, aetu au-
tem non e ft • imo etiam futurorum abfolutorum
•^ceretum in Deo non eft, fed erit) quoad alteraro
Partem refponfione quidem aliqua dignetur, priorem
Ve ro nulla} 3tio, quod antiquam denuo crambem.

* e Petens et Auguftini et Angelici Doctoris verba
lri  fubfidium vocet, quae tamen, quam parum
% r eant Molinianis, imo quam graviter potius, It
ftneere ac integre Jegantur, illos premant, iam
*■* ftipra oftendimus, quod nempe praefcientia ma-
Jpmm, de quibus exprefle ibidem de Praedelt.

S S. c. IO>  ] 0 quitur Auguftinus, dfe poffit abs-
Sbe praedeftinatio-ne non auterp praeicientia bo-
Porum , de quibus eft fermo nobis , quodque D.

Thomas i. P. q. 57. a, 3« de cognitione creata

M men-

uti et ad
3tium et
4tum

90 ms  } ° c kis

mentionem faciat, non de increata Dei 5 4to, qtiod
in refponfione ad argumentum Praefentati 2dum
ex inutilitate fcientiae ffiediae petitum , illam >
renitente licetj ut fupra §. 85". probavimus, Mo*
lina, „ e cineribus iacrae antiquitatis fufcitatam ?

„ a tot Academiis, et Viris fapientiiTimis ambo-
,, bus ut aiunt brachiis amplexatam , ipfisque Tho-
,, miftis fatentibus, claram atque dilucidam effe
,, glorietur ; ‘ c  item , quod line tabulis, fine te-
ftibus alferi dicat, Augullinum gratiam ex natura
fua efficacem profeffum fuiire (pur ergo Augu-
ftinus apud Molinianos ob gratiam intrinfece ef¬
ficacem tanquam libertatis delbructor audit T)  quod
in tota hac fua refponfione oftendat , quod neC
Auguftini, nec Doctoris Angelici mentem rite in-
telligat^ fed. plura in P. III,

§.  XCVIII. Sicut poflmodum Author ingc-
uuus in refponfione ad argumentum tertium prae-
cife dicit, praeter poffibilia et abfolute futura?
dari etiam conditionata, feu futuribilia, quae nul-
lo Dei decreto indigent , quin ca , quae dicit j
probet 5 ita quoque in refponfione ad quartum 1
non tantum nullam fat folidam, et pofitivam pro
fua fententia rationem affert, fed infuper antago*
niltam fuum cum Guilielmo Thuifio infigni Cab
vinifta, et illius doctrinam, paucis verbis muta*
tis, cum doctrina huius comparare non veretuO ^
etiamfi huiusmodi refpondendi, pugnandique g' e '
nus in aliis meritiffime reprehendat \  quodfi Ai| x
thor acta legeret Congregationis 82dae de Au^i"
liis, die I. Febr. Anno 1606. fub Paulo V. ce "
lebratae, reperiret ibidem, doctrinam de intrig

feca

'tm  > c um  pt

% a  gratiae efficacia, licet a Molinianis de Cal-
vmifnio accufatam }  unanimi tamen omnium fuf-
fragio^ tanquam vere catholicam , S. Scripturae >
v-onciliig, e t Patribus conformem ,  adeoque Ion-
giffime a Cal.vinifmo dillantem, fuiffe declaratam,
ac  propterea etiam in ipfomet Concilio Trid. con-
tra Calvini errores adhibitam 5 imo infuper ex to-
ta illarum Congregationum hiftoria difčeret, Mo-
linae doctrinam 13 vicibus ut Pelagianam ? et plus
tfuam 22  vicibus ut Semipelagianam fuiffe nota-
tam 5 fed abftineamus ambo ab huiusmodi cenfu-
tarum iniuriis,

§. XCIX. An refponfio ad argumentum quin- ad
ttim, qua fupremum Dei Dominium in hominis^ 1 "
^oluntatem et actiones per fcientiam mediana fuf-
^cienter falvari poffe exiffimat, fit adaequata, non
Perfpicinius ; 111 S. quippe Evangelio non Domi-
»US fervum, fed fervus Bominum expectavit; in
fyftemate autem Moliniano Deus decretum fuum
^andi gratiae efficaciam tamdiu debet fufpendere?
t^uedum videat, ad quid bomo in his vel ilhs
c i r oumflantiis ponendus fefe determinaturus fit;
Plura hic non dicimus , quia hac de materia lam
antea fatis cg'imus 5  et forfan in P. llf- plunbus
agendi habebimus occafionem, nec videmus, quo-
^odo aro-umento fexto fit fatisfactam, dum loco
f °Hdae rcfponfionis id  inconvenientias e fcientia me-
dia fecuturas ?  nonnifi iteratam fyflematis Molinia-
fli, aliunde utique fat noti 3 explicafiionem reponit,
dei n  vero obfoletam, ac iam dudum ab ipfamet Ec-

explofam recoqu.it accufationem, quafi per
*Vftema Thomilbicum, vel Auguftinianum 5  dum fu-

M 2 pre-

92 nm  5  ° c nn

premum Dei Dominium extoIHtur, fubprimpretili*
liberum arbitrium , quod autem, quam iallum fit,
nulla re magis, quam diligenti utriusque S. Docto-
ris lectione patefcet. -

deniquead §. C. Circa refponfiones Authoris ad argumen-
feptimum, tlim Praefentati leptimum et octavum id folum, quia
contove? vocamur ad alia, animadvertere volu im,us, eum ar-
fiam non gumenta propofita fuis explicationibus, diftinctio-
dirmiunt. ^ibus, et exceptionibus Ecclefiae per quindecim
Saecula prorius ignotis effugere potius, quam fuga-
re, eosque Scripturae textus pro fe allegare, quoS
iam dudum Hipponeufis Doctorum Aquila, fed in
fenfu a Moliniftis alieniflimo, fojidiffime, ut inquit
Bellarminus, elucubravit; occafione autem refpon-
fionis ad argumentum octavum, publice ac fincere ^
profitemur , nos iudicandi quemquam, aut tanquam
haereticum damnandi authoritatem nobis nullatenuS
arrogare, fed rogare potius Authorem ingenuum?
et Socios fuos, ut et ipfi. abftineant, velut
Ianfeniibas diffamare, qui non funt
Moliniitae.

PARS II-

P A R S II.

DE

PR0BABIL1SM0.

fi=~====^==^ ^_L.j_i , ■ : —

CAPUT I.

Qiiid Nominis et vri fit Fiohdbilifmus .

§♦ I.

Ut Ordinem Authoris noftri obfervemus, Qntd eft
fecunda hac parte agimus de Probabilii- „™ s b | [)l111 "
mo , ceu de materia in jfcholis catholicis
celeberrima, de qua , pro qua, et con-
tra quam iam a ducentis propemodum annis maiori
f °rfan aeftu , quam fructu pugnatum fuit, et ad-
hucdum pugnatur; quae materia, ut rite intclliga-
tur, fciendum imo, nomine Probabilifmi nihil aliud
intelligi ., quam doctrinam , qua confcimtia ex moti-
vis vem probabilibus ad fomnandum dictamen pvac-
ticum hic et n une prudenter q uidem , tam en non fine
^Jigua formidine obpo/iti indinatur  j adeoque tota
controverfia de Probabilifmo iplum procedit
M 3 in

n nm  ) o c si5

in concurfu duarum fententiarum, quarum una pro-
babilis , altera vero eft probabUior; nam fi umcuni
tantummodo motivum occurrat, nullum prorfus eit
dubium ? ilsius feque]amj li vere lit probabile, non —,
modo hcitam, verum etiam, fi actio ponenda fit,
necellariam efle.

Quid Pro- §.  IL Sclendum 2do, ficut Probabilifmus  ob-
babiliorif- ponitur Probabiliorifmo , ita Laxifmum  obponi
rofifmusfet^ oro //^ wo > de poftremis hisce obpofttis nobis fermo
Laxifmus^ non eft, cum uterque fit nimius, omne autem, quod
eft nimium , vertatar in vitium; et hinc ficut ALE-
XANDER VIII. anno 1690. die 8. Decembr. dam-
navit illam Rigorofiftarum propofitionem: non Iket
Jegtii opinionem vel inter probabiler probabilifltmam*
ita non minus reete 1 NNOCENTIUS XT. anno 1679-
die 2. Mart. damnavit aliam priori e diametro ob-
pofitam . Laxiftarum: generatim, dum probabilitatc
five intrinfeca , five extrinjha , qmntumvis tenui, mo¬
do probabilitatis finibus non exeatur  , confifi alhjuui
agimus, femper prudenter agimus.  Controverfia igi-
tur inter Doctores utrimque Catholicos in eo tan-
tum eft fita , an in concuriii duarum propofttionum?
quarum una quidem eft probabilis, altera vero pro-
babilior, liceat fequi probabilem, relicta probabiliori'?

1*

Cbn^m. §.  IH- Sciendum 3tio, quaeftioncm bane non
SturT' fem P er et  ubique, fed in ea tantum materia pro-
eedere , ubi praecife agitur de honeftate actionis '•>
dum econtra ipfismet Probabiliftis fatentibus i- &
materia fidei, 2, quando agitur de valore Sacrame 11 '
torum , 3. in pronuntianda Iudicis fententia, 4-S 1
tertius pateretur praeiudicium , 5. in praebenda i} -
firmantibus medicina , denique 6.  quando ipeciabs

adeft


k.

sfs )»c ms 95

obligatio id eligendi, quod efl: perfectius etc,
nunquam licet relicta tutiori et probabiliori feligere
-ententiam minus probabilem > minusque tutam ; in
aliis autem cafibus, aiunt, omnino licitum čile,
fecundum dictamen minus tutum , dummodo vere
probabil.e, reiicto probabiliori, tutiorique procedere.

§. IV. Sciendum 4to, Probabilitatem ipfam Q ao tu-
ita effe com par atam ?  ut, quod in fcS. Patrum volu-P le *. fitP
tninibus dicitur probabilius,  nune probabile voce-' babiluas
illi enim probabilioritatem fumebant pro veri-
ftmilitudine ut certitudini obpofita, nos autem pro-
babilioritatem probabilitati obponimus; iteni-> proba-
jdlem opinionem vel fpeculative ., abftrahenclo vide*

*icet a circumftantiis actionem aliquam comitanti-
1*  , vel pratike,  id efl: intuitu huius in individu.o

a ctionis, talem effe j  quo fit, ut opinio , quae fpe-
c blative foret probabilior, nonnunquam in praxi,
cafu particulari aut probabilis tantum evadat, aut
0l pnino enervetur, et vice verfa j  denique fciendum,

^iam effe probabilitatem internam , externam aliam,
*nterm  efl:, quae defumitur ex intrinfecis rationis,
^ptivis ?  et ipfiusmet rei, de qua agitur, Princi-
Piis; exterm  vero, quae Doctorum tantummodo
a ^tboritati innititur; ubi tamen advertendum, hanc
^thoritatem non ex Doctorum numero? fed quali-
tate potius defumendam effe, neque multum cu-
^ Ja ndum, quot Authores, fed quales et quanti quid
^dferant • fle maior utique debet efle unius S. AU-
GUSTINI, vel D. THOMAE AQUINATIS au-
^horitas, quam integrae Caramuelis, Efcobarii, Dia-
1 ^e, Laymanni, Bufenbaumii etc. cohortes.

Regulae
pro vera
probabllita-
te;

fubleftae

probabilita

tis indicia.

95 nm  )o(

V. Sciendum 5to, ut, quaenam opinio fiC
vere atque certo probabilis , dignolci valeat, a P. la-
'Croix, infigni Probabilifia, Icauentia confiitui fig"
na: a.  fi opinio fciatur dfe communis Theologo-
rum 5 b,  fi opinio ialtem a pluribus, uno tantum vel
altero excepto, dicatur eiie probabilis 5 c.  fi opinio;
quaedam omnibus diligenter expenfis ablolute te-
neatur ut vera a 5, vel 6 Theologis probitate, iu*
dicio et Ičientia praeftantibus; d.  fi tales Theologi
de probabilitate opinionis non dubitent, etiarnli alii
Theologi eam opinionem reiiciant ut fallam; e.  illa
opinio eft Viro docto et probo vere probabilis?
quam ipfe fcit? le diligenter dilculiille? et experi~
tur, le fine paffione vel inordinato adfectu ob ratio-
nes graves lic iudicare..

§. VI. Sciendum 6to, ab eodem P. la Crohč-
-etiam notas indicari, ex q,uibus opinio leviter Id*
probabiliter probabilis dilcerni poteft; nempe a.  H,
Sapientes dubitent de probabilitate illius; b.  II dubi'
tetur, an eius Authores fint omni exceptione nia'
iores; c.  fi ratio eius non videatur effie lat firma; ii
fi detur principium certum, et dubitetur , an haec
opinio lili princlpio non repugnet; c.,  fi fit opinio
fingularis Authoris, qui rationem lufficientem notf
adferat; /. fi unus vel alter eam tradat, et pluS
alii dicant eam vel improbabilem , vel parum to*
tam, vel reiiciendam; g.  fi Author vel Authore*
iliius non fint diuturnae ac probatae authoritatis 1
vel non fint mihi e liiis libris vel fcriptis lufficie-R;
ter noti, idque verum efi, quamquam fint muh 1
ant plures , quia lacpe unus exlcribit ex alio ?
lequitur velut ovis ovem; ita P. la Croix-, etr
parte quidem optime; an autem omnes Probabilis

rum

nm  3 ° c nm 97

rum opiniones hisce regalis fint conformes? eft alia

tjuaeftio,

§. VIT. Sciendum tandem 71110, opinionem Confcien-
probabilem, e tli formidinem de obpofito non ex- t: .® c  f n '° ba -
cludat, non tamen confundendam efle cum opinionetiJabaii^*
Vel confcientia dubici , haec enim ex utraque parte
hotiva habere dolet ita aequalia, ut intellectus nul-
luip prorfus iudicium ferre poffit,- dum econtra in
confcientia probabili motiva fint imparia ; diftingui-
tur etiam probabilitas a Jcientia  > cuius motivum elt
cvidens, illius autem fblummodo inevidens, ac prop-
terea non convincens, led fuadens ^ diflert a bide 0
fuae , licet non fit evidcns, certa tamen eft ?  quae
n otae opinionibus probabilibus certe non conveniunt}
dilfert etiam a confcientia certa,  prout ex terminis
Patet.

§. Vili. His iam praemiffis duo ingenuusAu- d uo  cafus
thor opinionis probabilis exempla proponit; iwwwpr°i>abiiita-
e ft: „ aliquis die Jovis circa noetis umbilieum cum tis '
s? convivis lautae menfae adfidet, ubi carnibus vef-
citur ; hic in una timi civitatis horologium cam-
panae pultu horam duo de cimam denuntiat? aliud
3 ? Vero alia in turri tertium quadrantem ad duodeci-
33 mam promulgat $ utrumque autem horologium
»fatis belle officio fuo aliaS' fungitur., et aequalem
m  fere authoritatem liabet, lidemque apud urbis illius
35 incolas obtinet; quid agat eo cafu conviva? non
»enim poteft liquido ac certo fecum ftatuere, ho-
33 ram eife duodecimam, leque lege obfhingi, ut, a
jsvarmum efu abftineat. u  auerutn e lb; puidcgn

3 ' ftirtum fummae not-abilis, non quidem rei lacrae
>^%1  profanae perpetrat Go ipfo tempore ac lečo,

N „ quo

„ quo homincs devotibime orant coram expofito
„ Evcbariftiae Sacramento ; dubius haeret, utrum
„ circumltantias illas delictum notabiliter adgravari-
„ tes, intra eandem tamen fpeciem, in S. Tribunali
„ exponcre teneatur, vel utrum line noxa tacere
„ queat ? “ tum poft aliqua interiecta pergit,, quid
33 confilii in boe rationum conflictu, quae vel utrin-
33 que funt pariš probabilitatis, vel tales ?  ut pro
33 una parte probabiliores, pro altera vero minus?

33 vere tamen ac 1’obrie prudentes adfmt? refponde-
3, bit forte , fequantur ifti, quod tutius, ac proba-
3, bilius eft 5  abllineat prior ab elu carnium , alter
33 furtum fuis veltitum circumflantiis rite exponat;

,, reete id quidem ! fic nullum erit errandi ?  peccan-
3, dique periculum cc  adeoque Probabiliitae omneS?
\quod pro futuro difeurfu adnotare voluimus) una- A
nimiter fatentur 5  eum, qui opinionem probabili 0-
rem , tutioremque fequitur, melius facere, et cha-
rifmata meliora fequi; verum pergit Author inge-
nuus, „ de hoc non quaeritur modo, fed, an hotni-
3, ni obligatio gravis ineumbat, agendi femper id ?

„ quod elb tutius, quodque probabilius ? “

Quaenam
fit Probabi-
lifu»i origo,

§• EC bis iam facile perfpicimus, quae-
nam fit Probabilifiru natura, quis finis ct intentitfi
videt meliora, probatque, deteriora lequitur, et u c
haec fecure fequi poffit, omnibus viribus conter
dit, ut iisdem honeltatem aliquam conciliet, va 1 ^
timens, ne fecus confcientiam torturae fubiiciat? bg'
mineš a via perlectionis chriltianae abllerreat, an *'
mumque iaciat aut deiectum, aut icrupulofum; ^
num autem elie timorem iftum , e fequentibus c 0 P:‘
ftabit, ubi videbimus potius, totum, licut iVtp^ 1 '

nif-


nm  > o c nm  " _ 9*

niimum, ita et Probabilifmum in eo effe, ut liber-
tiiti humanae plus, qmm fecuritati falutis faveat.

X. Atque haec ipfa tam notabilis inter er contfo.
Probabilifmum, et Probabiliorifmum differentia gra« verlia '

Ve illud bellum litterarium fufcitavit? quod poft
ducentos iam ferme annos eodem, quo caepit, fer-
v ore in fcholis geritur, de quo Author nofter hac
P. II. cap. i. §. 2 . narrat, illud tum primum in a-
pertas fiammas e cineribus erupiffe , cum Ianfenifti-
ea fecta in Gallia et Belgio erumpens, ut fub S.
P^ilciplinae Ecclefiafticae pallio graviffimos errores
fuos obtegeret, multorum e Societate benigniorem
^octrinam noxiae libertatis et morum corruptelae
Palam accufaifet, atque convitiis , cavillationibus ,
c ontumeliis, omnique confictarum criminationum
S'enere in orbis chriftiani confpectu qua libris, qua
Ehediaimis male cohaerentibus fine fronte ac fine pu-
^°re profcidillet ; conqueritur deinde illo ipfo,quem
lr > aliis carpit ?  amarulento flylo contra Blafmm Paf
£alem, contra Guilielmum VVendrocliium, contra
|°an. Bapt. Sinichium , contra Vincentium Conten-
j°num , contra P. loan. Bapt. Gonetum, contra P.

Patalcm Alexandrum, ac praefertim contra P. Da-
■^ielem Concina, quod nigris adeo, et abominandis
^°loribus depinxerint innocuum, ingenuum? ac li-
Vo homine dignum Probabilifmum.

§. XI. Miramur fane, ingenjjum Authorem Q uae  utn
^ftrnm de iniuriis Probabilifmo liio illatis tantopere c J ue n . oa
^ncjueri, cum tamen ipfe paffim nune intrinlecamE‘ scei1 '
^tiue efficaciam ? nune probabilioritatem 5  nune
P^ede term i nationem phyficam cenfurae iuae iubm.it-
, inaudita 3  vel non bene inteliecta parte altera

3 S a * iudi-

IOO

J  u  'v. *-4iiHf

iudicare ? ftyloque fatis acerbo paffim perftringere
ioleat; fi tantus velit effe libertatis humanae fautor,
cur eam fuis Antagoniftis denegat, qua et illi par
pari referre, proque domo fua poflint agere Cice- ->
rones? neque enim eft lolus et unus P. Cohcina \
qui rigorofam adeo trutinam ad expendendum Pro-
babiliiinum adhibuit, qucmque Cquia adverfatur ip*
Ibrum operibus) tantopere averfantur Probabiliibae -
fed eft infuper Clerus Gallicanus pro domo Ifrael ze;
lozelatus, qni in libello luppliei Vicariis Genera-
libus Eccleftae Parifienfis porrecto eam de probabi-
lifmo tulit fententiam: eiusmodi Ethicam  (a prob" -
biliftis) tanlo Jludio /par/iim per totum orbem , mi'
nime chrijliamm effe  , -utpote per qmm chniftiani ho*
minis bona mens * Jpiritnsque e.ttinguitur; nec J mini¬
cam , a ut Pharijmccim, cum procul abiiciat, quani  *
Iudaei et Phar ija el furnim colebnnt , legis litteram ,
e%ternique hominis pr obl tat em ; ne c fhilofophicani et
humamm, cum infenfa J, it aequitnti naturah , fidei
i humanae , fenfmque communi, quibus humana Philo -
fophia vcluti certis adhaeret regulis; denique nec ci*
vilem, politicamque cenferi pofji, cum humanae So -
tktatis šdeo čonvellat fundamenta, ut, quae eam ad'
-miffura fant Regm, Respublicae, et Imperia, mf'
tuis fraudibus, doli s, deceptionibus, et furtis cito
Jmt interitura, proindeque fine fide, fine lege, fine op
dine fatura.  eft infuper iam fupra P. i. §. 28. Jajj'
datus Archipraeful Ultraiectinus, qui ad BENEDIV*
TUM XIV- fcribens inter alia narrat: in Bel
multa repererunt ifii adveme  CProbabiliftae) BieraP
chiam fcilicet omnibus numeris abfolutam,  -- - p' ( \'
prios Pajlores in civitatibus, oppidis et pagis,
ram inter plebem et Sacerdotes, Clerum inter et M'

dem

• mm  ) o c mm  191

Jpoftoliccim concordium, fanam doktrinam vi-
gentem , inconcujfa gnitiae per Je efficacis , et gratufi
praedejUnationis dugmata  ? incorrupta dijciplime
vioralis principia etc.  - - - caepcrmt ifii Archiepif-
co pi eocilium in rem Juarn veriere , op tirno s quosque
Cleri abjente Praefule traducere ? verbum Del adulte-
rare, incertas indulgentins absque Archiepifcopi ctu-
thoritate , qmm vilipendebant , publiccire, Pajloralia
pmpriis Pajloribus invitis adminiftrare , publkos ct
obduratos peccatores fine praevia morum emendatione
praecipitanter abfolvere  ? matrimonio fideles clandejli-
ne coniiingere ? oves a propriis Pajloribus ad Je ab-
ducere , ct o; alienis ovibus fibi gr ege s congregare.  —
tcnm id nos fummo dolore afficit , quod ab ipfis
fire omnibus fctlfia paoc detur, pcrkulofa dantibus ,
nihil accipientibus profutura , quod operianlur mo-
vientium vulnera ? et plagae lethales altis et profun-
dis vijceribus infixae diJJimulato dolore contegantur ?

facilius dimittantur peccata ? quam admittuntuf,
<luod e% veniae facilitate ludus , ct quafi incitamenta
fiant peccandi ; quod vis inferatur corpori ChriJU ■>
&d cums participationem quique corruptijjimi admit-
tuntur ; quod divina Evcharijlia  , i?c/w£ nundmis
viliores merces , quibuslibet promifcue offercitur ? Ji
qua(i minoris licitantibus adiudhetur; quod cautio-
res fjnt Protejlantes in peccatoribus ad Juam caenam
adniitlendis  , quamvis in ea nihil ? nifi figuram cor -
poru ChrijU agnofcant , nofiri in proprio et

vero ChrijU corpore et Janguine cuilibet propinando.
Haec ille. tandem vero eft etiam Vir ille incompa-
^bilis IOANNES PALAFOXIUS, Epifcopus Of-
^enfis in Caftilia? qui non minus gravem in Proba-
^iliftas cenfuram tulit? ad Innocentium X. fequen-

N 3 tia

Sed fupre-
mo Eccle-
fiae iudicio
terminali

debet.

102 sus ) ° c m

tia fcribens : Quae alia Religio doctrinam SanctoruM
tanta liber tate impugnavit, et illis verae fiidei Ante -
fignanis , Ecckfiae columnis , ne Theologiae micantij -
fimis, et digniffmis praeceptoribus minus detulit re~  ~
verentiae  ? fuggeJUs faeris , (jdipfum autem et in
Cathedris doctrinalibus quotidie fieri , ab experientia
conftat) in m reticet AuguJUnus  ef Ambrofius, obtnu-
lefcunt Gregorius, Hieromjmus, Chrijfoflomus , CVf
rillus , et caeteri Ecclefme 'non quomodocmque lami-
na  , /M luminaria fulgentijjima  ; quidam tantmnmodo
Ts eoterici a fuis dijcipulis laudati exaudiuntur  , et ea?
rum authoritate dictis /criptisque doctrinam chriftid-
nam fulcire nituntur; quod non jotam digmtati verbi
divini maxime indecens, Jed neque animarum Jahti
fecurum eociftimo  ; fi enim cuicunque Doctori eadenh
quae Sanctis , authoritas eft , maxime vexare poteft *
Ecclefiam opinionum diverjitas , et labefactari ficki
puritas , et morum integritas, quae ex authoritate
Eatrum , et Sanctorum veneratione dependet ,

§. XTL Sicut ati te m ex his allegatis nihil a-
liud probare contendimus , quam qao'd praeter P*
Contenfonum, Concinam et Praelentatum, longead-
huc pluresj et authoritate graviores Viri extiterint?
et etiamnum exiftant , qui probe perfpectis Prob^'
bilifmi origine, fine, natura et effectibus, eundetn
condemnaverunt, et etiamnum condemnant; ita vi"
cifiim nullatenus inficiamur , hanc potellatein iu& -  5
ciariam non ab antiquis tantum in prae/criptione
que SS. Patrum authoritate fundatis DoctoribuS?
verum etiam a Neotericis Probabiliimi ac libertat^
humanae tutelaribus pro fua caufa vindieatam fEbj’
ac vindicari, quorum certe continua vox eit ? 0 ^'
pojfitam j et ut ipfimet Probabilifiae iponte &tea-

tur,

k.

s js 5 o c sep 103

tUr  s fccuriorem doctrinam aut in Ianfenifmum de-
generare, totque occultos effe Ianfenianos, quot
lunt Probabilioriftae, aut non fine graviffimo ani-
*? ar um detrimento nune inextricabiles confcientiae
lerupulos , nune animi perplexitatem , nune timi-
voluntatis defperationem , nune divinae legis et
religionis horrorem ingenerare etc, unde facile patet,
bigenuum Authorem huiusmodi extenlis eontra cen¬
triraš adverfke partis Qucrimoniis facile potuiflefu-
perfedere, earumque iudicium una nobiseum, fu-
premo Ecclefiae iudicio reiinquere.

§. XIII. Scimus equidem, et non diffitemur, Cuin de
e tiam extra Societatem ex aliis Religiofis ordinibusf^j' 0 '™*
et  Clericorum ftatibus bene multos fuilfe ac etiam-do-*
^Um efle, qui aut facilitatis aut novitatis amore entibus
J Uc ti, probabilifmum pro focis et aris defenderunt i n n ° 0 b ^ 0 f „7 ir ,
jed quid haec ad nos? qui eontra nullam perlanam^otius
^ e d eontra omnes probabiliftas calamum arripuimus,
^boniam apud genuinam veritatem non eft perfo-
^rum, fed doctrinarum acceptio ; neque id etiam
*j e g'amus, quondam ex Univerfitatis noftrae Salis-
f^brgenfis Doctoribus quosdam Probabilifmo faviffe ,
1 ^bmque publice tradidifle, antequam illa, expurgata
^^thodo pure Ičholaftica, ftrictiorem dogmaticaeviam
e ^ e §iilet ^ at vero etiam iltud ingenuo Authori no-
ftro in aurem voluimus dicere, unum ex illis Theo-
logi am  fuam Parifios ad Sorbonnam pro adprobatio-
ne  mififfe, fed repudiatam recepilfe, eo lolum ex
Ca pite, quod contineret Probabililmi doctrinam 5 haec
fe cerunt Parifienfes 3 quorum tamen authoritas apud
^bthorem noftrum ,  ut vidimus P. I, §. 39. tanta
3 quanta vix alia elfe poteil j tandem etiam per-
^ittimus, non omnes prorlus Theologos eSocietate

Pro-

refponde-
mus ad po-
ftulatum
l ni um j

io 4  ) o c nn

Probabiliftas effe, prout Antbor iple fatetur, licet
ex ipliusmet Probabilifrni Principiis ingens poriduS
Probabilifmo accederet , fi is Societati foret Charac-
terifticus 5 interea tamen credimus , etiam id nobis ^
concedi, raros admodum elfe nantes in gurgite va-
fto , qui periculi tempore relicta minori, maiorcm
atque fecuriorem tabulam docent efte arripiendam?

Uti Praefentatus ex litteris P. Vitellelci Generalih
recte oblervat, fed mittamus iffca.

§.  XIV. Ex hactenus relatis Author noftet
§.  3. poftulata quaedam derivat, quibus breviter te-
fpondemus; et quidem ad poftulatum imum: cuffl
ipfemet Author fateatur , innumeros libros ( 'rento*
ncs Ule vocat cont/umeliis ac mendaciis plenns ) contra
Moliniftas , paucos autem , imo vix unum, contra
Thomiftas ab exortae huius controverfiae fuiffe fcrip'
tos , 1’uam utique caufam non meliorem , ied potiti
deteriorem facit ? cum in ore duorum vel trium te-
itium , multoque magis innumerorum, ftet omflO
verbum ? deinde vero de horum teftium leu libro-
rum qualitate iudicare , illosque authoritate Praeto-
ria Centones  vocare, non eft privati bom in is; alia*
quippe Author nofter in ib n d ipfum decretutn
Jv OCENTII XI. de die 2. Mart. 1679. impingeret?
quod tamen in fuae caufae defentionem fol. 136. a *'
lumit. deinde, quam praecife ob caufam Montaltiu^
Guilielmus V\' endrdchius, et Paulus Jrenaefts da# 1 ' ^
nati fuerint, nec P. Concinae, nec Authoris rfo$ rl
egenrus ihftructione, dum iofumnvet Senatus Co 11 '
iultum ftac dere  Pariffis die 14.  Octobris 1660. cm a '
natrum aliunde fat clarum eft , ibi: datmmfčfs cib J<J '
tkfta lanfenii hetere fesJitfiirieri ac-tieferidi tum iH.pf 6 ' e “
clktis Montaltii litt&rk , et notk Guilielmi Vl ,T wfo

chib

hč* V q C in-

thi , et Penili Iremei , detraetionm vero et petulan-
hcim adeo familiarem ejfe tribus itlis Authorikus , ut
®°8 parennt ulli hominum gmeri , «em ipfi /upremo
„ Pontifid) mm Rtgibus , nun Epijeopis, um preteci*
puis Regni Minijlvis , non facultati Theologicae Pari -
non familiis Religiojis j et praedicium librum
digtlum ejji parna a lure decreta in libellos infama-
torios , et libros haereticos.  ut er go de Senatus- Con-
fulti huius authoritate in rebus Theologicis nihil
dicamus, lufficit, per hoc Senatus-Coniultum ita
probari probabilifmum, de quo hic agimus, ficut
Per argumentum illud: Baculus eft in angulo , pro-
batur, caelos eife rotundos} fi ex ifto SČto probaf-
Author, tres viros praenominatos ob haerefm
ianfenianam, ob detraetionem, et petulantiam, ob
* toverecundum, et contumeJiofum feribendi genus
h-hlfe damnatos, concluilo foret legitima } at vero
fe Xinde probare vclle, Viros illos propter defenfum
Ptobabiligriimum , aut impugnatum probabiliimum
potatos effe , idem foret, ac furdis narrare fabulam}
J Plemet P. Concina , quem hac occafione fat acerbe
^aducit Author nofter, non diffitetur , illos et Ian-
^iana infeetos baereii, et violatae finceritatis in
^-aftiiftarum textibus referendis fuiffe reos?. proinde-
'Pie iure merito damnatos} illud nihilominus con-
bandit, eorundem - argumenta' , ouibus im.pugn.ant
^febabililinum, a.eque pia et laudabilia eife., ac im-
% pia e t aborninabilis fuit feribendi methodus} multii
^tifarum Patroni ob exorbitantem patrocinandi mo-
! bm perdiderunt famam , quin tamen caufa, utpote
i. fta, ceciderint} fig P. Concina non minus, quam.
i l! 'Unmet SCtum non tam cesvluras in Probabilifmum
^, quam caltunuias in eiusdem Patronos iactas

O con-

a c? p o li¬
la tu m fe-
euncfurn,

Jo6 )/o.C IIP

condemnabant. quod autem in lpecie P. Concinain
adtinet, de quo etiam fupra frequens facta eit men-
tio, fpecialem ad finem huius Partis II. fubnectere
Adpendicem iuvabit.

§. XV. Poftulat ulterins Author nofler , e%
eo 5 quod fundamentalis illa probabiliitarum propo-
fitio : licitum efi, amplecti opinionem minus p rob ubi¬
tem  , ji modo vere ac theologice probabilis (it,  nun-
quam a fumma fede damnata fuerit, iure fcqui, tu-
tius ac probabilius effe, fi Probabilioriltae a ceniu-
ris et convitiis in probabilifmum fulminare folitiS
abftinerent, quam quod periculo SS. Pontiftcum de-
creta praevaricandi fefe exponant } haec perenniS
probabiliftarum lamentatio! dum obpofitae parti cen-
tenas Ianfenifmi, rigorofifmi, Calvinilini, Tyranni-
dis, et nefcio quorumnam monftrorum notas inu-
runt, ipfi ne digito quidem tangi fe patiuntur; fed
quid haec ad nos? qui toties iam proteftati fuimuS?
et etiamnum proteftamur, nos nec convitiatorum,
nec calumniatorum caufam ullatenus noftram face-
re, nec manum armade contra Perfonarum , led con-
tra caularum vitia; deinde vero, quantum ponde..
ris habeat argumentom ^ ex aliqua propofitione non„
dum pofitive damnata duetom, eo quod mere nega
tivum fit, ex generalibus critices regulis, atque e*
iis , quae fupra P. I- §. 43. monuimus, fat clarc
colligitur ; de caetero Probabililtis pro falutari dc> c ' A
trina illa, quam nobis apud Authorem fol. 140. pra^'
bent, nempe in cenfurandis aliorum doctrinis fe, 11 '
tentiam probabiliorem, tutioremque tenendam efc’
gratias agjmus, quas debemus; at fimul interrog' 3-
mus , an ifta regula nobis tantum , an autem et P*?"'
babiliftis data fit ? an caeca obedientia Probabilift* -

rum

■ 8118  O ° C ®M  i°7

rnrn fuafionibus in hac materia tantum, vel an etiam
in  aliis obtemperandum , vel utrum praevium ip-
^rum excmplum fit expectandum ?

§. XVI. Ad poiluktum tertium, cum nil ni- a dte>
w poftulati lecundi lit continuatio, repetitam ut an- tiu ®»
tea reddimus refponfionem ; unde et intcgrum Syl-
logifmum ibidem formatum admittimus , negando ta¬
ni e n fubpodtum, notas pure lcholalticas, aut cenfu-
tas pure Theologicas et moderatas aliquando a SS.
fontilicibns prohibitas efle; fi cenfurae  omnes inter
doctores Theologos inliiberentur , cedaret omnis opi-
nionum , fententiarum, doctrinarumcjue diverfitas,
tacerent omnes difcentium exercitationes, atque do-
c entium quoad indagandam veritatem labores, lan-
rt gUeret ingeniorum indultria , et fenfim aut ignavia,
a nt ignorantia praevaleret , imo ipfimet Ecclefiae
d^odammodo via obcluderetur, dirimendi dogmata
CGntroveria , utpote quae ab eo tempore , quo pro
■^atribus luis nati funt eidem Filii, ad faciendas veri-
j^tum catholicarum declarationes nunquam nonTheo-
i°gorum cenluras audire, expendere , ac diiudicare
c °nluevit, cuiusce rei exempla plurima et paten-
j-.'dinna in hiftoria Conciliorum praefertim occidenta-
%m, ac noviffime Tridentini lubminiftrantur } cum
^niiu c en fura  a cenjmdo  fit adpellata , quilibet autem
in rebus nondum definitis in lenfu luo abundare,

* a deoque, prout ipli viium fuerit, cenfere podit,
non videmus , cur nobis a parte adverfa omnis cen-
* e ndi poteftas denegetur, neque inter cenluras iudi-
c '3rias, et privatas admittatur diltinctio } idem de
intelligendum ^ nam aliter Iudex reum, aliter
una litigans alteram notat; ille iuxta ipfosmet
^nbabiliftas “ opinionem probabiliorem pro inurenda

O %  erro

ad quar-
tutn

108  tm  )°( nm

erroris nota debet feligere, poflcriores autem intr*
limites probabilitatiS contentae, dum fe invicem er*
roris arguunt, ita fe mutuo notare poflimt 5  ut nec
iuflitia, nec charitas viole tur. ^

§. XVII. In Polluhto quarto iterum Authof
nofter contra P. Concinam conqueritur, quod ills
dixerit, Jententiam benignimi fui[/e Jhepius a SS. Pon -
tificibits damnatam;  ubi teltes, exclamat Author in*
genuus, ubi tabulae ? „ forte, quia damnarunt ali*

„ quas propofitiones, quae circa lingulares cafus ver-
„ fantur? vel quia damnarunt aliquam propofitioneni
3 , generalem , in qua coptinetur probabilifmus? noti
>5  primum^ nam ex eo ?  quod aliqui ex principi 0
„ vel male intellecto 5  vel perperam adplicato opi-
„ niones et fententias quasdam minus fobrias et cen- *
„ fura notatas protulerint, nulla ratione fequitur?

5 , iplum principium et fundamentum efle damna*

j, tum-nonfecundum; adferant enim in medium?

r  fi talem aliquam propofitionem generalem fciantj
3, ubi damnatus- fit probabilifmus genuinus? “ fed
ad quid haee omnia contra P. Concinam et Probabi-
lioriitas lamertta? nemo fane dixerit Probabilifmus
in genere damnatum fuifle damnatione polttiva atqu e
directa ; hoc tamen nemo negabit, eundem falteS
per indirectum, et eatenus damnatum fuifle, qu a- ‘
tenus genuini illius factus prolčribebantur , ut fiati S
audiemusi quod in hoc poflulato flomachum n°b lS  *
movit, efl in con d ita illa interS- Scripturam et P r0 "
babilifmum comparatio , dum Author nofler fic aj"
gumentatur: ex eo , quod haerefes e Scriptura rn a *°
intellecta. procufae ab Ecclefia damnatae fuerint*
non fequitur, damnatam quoque fuifle Scriptu ran *
ipfamj ergo etiam, quod damnatae fuerint opini OIie "


"HM  ) °t 109

^ttaedam probabiles 9  non fequitur 9  genuinum etiam
probabili-ftnum damnatum fuiffe ^ quae enim Societas
lic i ttd tembras ?  aut quae conventio verbi divini
puminvento humano? inScripturaS.Deus, nonhomo,
probabililmo autem, non Deus, fed homo ]oquitur ^
°criptura S. nobis ab Ecclelia ut credendorum , et
a g'endorum regula proponitur , nullibi probabiliimus;

illa dolet Augultinus > quod Scripturae BON Ati
non bene intelligantur , et pejus interpretentnr;  pro-
babilifmus autem primum probabiliter probare de-
^et, fefe BON A M animam fortitum ejfe;  de illius
JUthoritate nemo difputat Catholicorum, foli funt
baeretici, qui eandem peffumdant, de probabilifmi
\ e *'o authoritate plurimi dubitant Catholicorum, et
^tisdem negant ioliditatem ; Scriptura fuum habet
mdicem, Cuftodem, et interpretem infallibilem, ve-
ri tatis amantem , Probabilifrfius autem homines pri-
^tos, nulla puhlica poteftate munitos, ac non tam
j^luti et fecuritati, quam libertati faventes$ unde
baerefes e Scriptura riatae damnari poffunt, quifi vel
finima SS. litteris afpergatur macula, quia huius-
|^odi haerefes Ičandali potius Pharilaici , quam ver-
h divini funt partus 9 aliter de probabilhmo diceri-
tlI m, qui de icandalo dato excufari vix pot e Ib, eo
Stiod opiniones damnatae ex probabilibus principiis
e Ritima fluant coniequentia, nec Matrcm negare
£°ffint

§. XVIII, Cenuinos certe, ac innegabiles fae- id quep8 -
uis e{f e  quamplurimas opiniones ac propofitiones a-t‘ fflmuna
, UlTl ma Sede damnatas, eo minus negari poterit, quo6pfnTo P num
^ctior elt illas inter, et generale ProbabiliftarumP rol,abiliu ®
g' l ncipium nexus, iftud enim fic fonat: Ucitum
J / Ni opinionem minus prnbabilem , quat Umen vere

O 3

Ho

'n» 3 ° c Miz

fjt probabilis, relicta probabiliorij  fi ergo princi-
pium ipfum confideremus, imprimis non eft univer-
jak , quia iuxta ipfosmet Frobabiliftas quoad Mi-
niftrum Sacramentorum, quoad Iudicem, quoad Me¬
dicam etc. patitur exceptionem ; deinde non eft
clarum , quia non determinat, in quonam vera pro-
babilitas Theologica confiftat, ficque cuivis quam-
vis probabilitatem tanquam veram agnofcendi lit
aequa poteftas; tandem eo ipfo ex capite non eft
lat Jecurum , quia partim humanae tantum innititur
authoritati 5 prout conftat e quotidiana experientia?
partim non bene cohaeret cum principio illo D.
Pauli Apoftoli Corinthiis ep. 1. cap. 12. dato: aemii-
Iflmini nutem ch arij'm ata meliora.  Quod vero prin-
cipii huius lequelas adtinet, una eft procul dubio
propolitio ifta num. 2Sva ab Alexandro Vil. anno
1665. damnata: fi liber fit alicuius lunioris et moder'
m p debet opinio cenferi probabilis , dum non conjlet p
reiectam effe a Sede Apoftolica tanquam improbabi'
lem.  admiffo enim femel eo principio „ licere fequi
, 5  opinionem vere probabilem “ facile quis conclU'
det; atqui fententia cuiusdam viri gravis et docti ?
etfi iunioris et moderni eft utique vere probabilis?
nixaque fundamentis theologicis, ergo licet eam fe-
qui. Altera eft ab eodem Alexandro damnata: Vir
eguefiris ad duellum pr or o Latu s potejl illui acceptci'
re , ne timiditatis notam apud alios incurrat.  qui^
enim dubitet, eam fententiam effe vere ac theolog'ic e
probabilem 5  quam tot faeculorum lapiu nemine cofl'
tradicente integrae Nationes chriftianae impune tč'
nebant, et in praxin ducebant ?  quamqui tot V’’ 1
graves atque docti ex profeffo defenderant? et ta '
men - inter damnatas legitur, Sic et ifta propofft 10

inter

m  ) o c nm'  m

mter damnatas ab Innocentio XI. anno 1679. num.
2da: Probabiliter exiJUmo , Indicem pojfe i-udicare
iuxtci opinionem etiam minus probabilem  ; ante dam-
_ fiationem fuit ličita, quia fequebatur ex illo gene¬
zi principio , quo totus Probabiliimus comprehen-
ditur ; nune autem non ampiius elt ličita, etfi nul-
fyllaba, nulla illius littera lit mutata 5 fi ergo an-
tea ut genuina probabililmi filia agnolbebatur, cur
non et modo? fimiliter illa propofitio num. 27ma ab
eodem Pontifi.ce damnata: caujd iufia utendi amphi-
bologUs efi, quoties id neceffdrium cmt utite eft ad
falutem corporis , honorem , res familiares tuendcu 9
v ?l ad qumlibet virtutis actum , ita, ut veritatis oc-
cultatio cenfeatur tune eocpediens et ftudiofa ; naturam
fiiam per anathema Pontificium non mutavit, fed
* Eianfit ut ante fuit; fi ergo ante damnationem fuit
Vere ac theologice probabilis, cur poli: illam non
arnplius ? ergone fumma Sedeš etiam tales propofi-
tiones erroris nota configere folet, quae funt vere ac
theologke probabilesP  faxint Superi, ne faltem reli-
*duiae ingenui probabiliimi fuccefiu temporis et ip-
■ ae  fua fpolientur probabilitate.

CAFUT II.

De utrhisque Patris authoritate .

5- XIX. Praefenti capite «. i. ingenuus Amhor Ajfo.i.t
JL omnibus viribus oftendere mtitur, nec fuitae fint
&os nec omnes S. I. Theologos effe , qui Probabi-Probabin.
«mum in orbem invexerant, ant propagarant; m-

primi*

m Ki* SIS

primis enim narrat „ Societatem apud Innocentiurfl
35 XI. adcufatam, quodProbabilifmum fibi propriurm
5, et quafi characterifticum fecerit, publice declaraf-
„ fe tantum abelfe, ut doctrinam iltam libi propriam -»
,5 exitlimet Societas, ut potius plena fuis Theologis
„ libertas concelfafit, contrariam quoque fententiam
5?  amplectendi, aliarumque lcholarum , atque Docto-
55 rum catholicorum placita lequendi; caetera para-
»5 tos fe effe, ut, quamprimum certi quidpiam hoc in
55 negotio S. Sedeš decideret, in eiusdem verba iu-
l5  raret. “ deinde varios e S. I. Theologos nominat ?
qui contra probabilifmum Ičriplerunt, nempe An*
tornim Ce.Hackum  natione Hifpanum, IgmUium de
('amargo  Doetorem Salmanticenlem, Paulum Comi-
to lun\  natione Ital um, Andr m m Blancum  fub nomi-
ne candidi Philalethi late-ntem5 loan.lhrpt. Tcibernan)  *
patione Belgam , Tmmam Mmieffau  Hifpanum 9
Phtfr-fum Qonjakz  S. I. Praeppfitum gc-neralem, Ca-
Jpctruni Kunim.et)  Theol. Doccorem Moguntiae, Pctu*
lum (jCibmkm Antoine  Univerfitatis Muflipontanae
Cancellarium, Chi illophorum Rajsler  , et Antonimu
Alaijr-)  Profelfores Ingolftadienfes. Jngenue ta m en fa-
tetur, longe plures ('quid enim io. vel n. ad plu-
res reliquorum c S. i. Theologorum eenturias?') ef¬
fe ,  qui probabililmum defendunt, et in benigniila-
mm caitris promerentur ftipendia, ita tamen, ut
ab omnibus Laxifmi exorbitantiis, cunctisque Doc-
trinae naevis prorius fmt innocui et immunes.

Refpon- §. XX. Ad haecrefpondemus, Probabilifmum«

tau^tione f ,er a ^Q y od fpeciale Societatis ftatutunVut So-
ciis Cbaracteriftieus fors nunquam liti promulgatqs t
ita tamen eidem et in eadem communiter recepturi!
elfe 5 ut pauci ilji, quos enumerati Author, in conn

para-

um  Doc im  113

P a ratione tam ftupendi numeri Theologorum e S. I.

‘jui ultra duo iamiam faecula in plus qaam 48 Uni-
Verfitatibus et Academiis (exceptis Lycaeis , Gym-
uallis et Studiis domefticis} Moralem Theologiam
' r erbo, fcriptove tradiderunt, quique omnes , quifc
e nim numerabit? fub lignis Probabilifmi pugnarunt?

Vix ac ne vix quidem in confiderationem veniant.
quae cum ita fint, haud fatis mirari poiTumus, cur
Author nofter tantopere ftudeat, probabilifmum,
tanquam notam Societatis Charactericam a fe amo-
Vere? cur integras aliorum ordinum, fcholarum, at-
, que Doctorum extraneorum phalanges enumeret,

:  ^ui benigniorem fectabantur lententiam , ut eam

, Uon foli Societati elTe propriam oflendat? fi Pro-

, tabilis doctrinae indoles, prout habetur in praefatio-

f « *ie,  adeo vivaoc  et libero homine digna , fi adeo in-
j *ocua , atque ab omni fr etude etfuco alkna  eft, cur

tanquam iuam ?  et fuae Societati propriam nan ag-
^ofcit, et quidem hac ipfa occafione, ubi eam ex
b  Ptofeffo contra Praefentatum propugnat ? Scientiae
!# ^ediae inventionem ac pofleflionem ?  quamquam ab
e ^traneis etiam Theologis defenfa fuerit, fibi nulla-
tenus eripi finunt Molinae Socii $ an ergo deterioris
P  er it conditionis Probabilifmus ?

§. XXI. Quod adtinet Probabilifmi originem, Probabi _
Pfimumque illius inventorem , noftra non intereft 5 lifmus nec
_ foirn Primatus Bartholomaeo Medinae, anDominico ab  . ori ? inis
Šoto, an Dominicanis, an Molinianis competat, ne , anu ^ uitate >
M  ^ini certe honorem hunc invidemus 5 id nihilominus
v cxpeditum, Probabilifmi antiquitatem ultra du-

Ce ntos incirca annos nullatenus afcendere, illoque
^Uflimum tempore in lucern prodiilfe , quo rarus
ti' ^‘ftodum feveriorum difciplinarum cultus ingenio-

P fae

k

n ec a de-
fen forum
pluralitate

»4 3KJS D 0  C SIK

fae fubtilitatum fcholafticarum exercitationi, quo
locorum Theologicorum, et lacrae antiquitatis neg-
lectus novitatibus opinionum, et lcholarum dilfi-
diis, quo denique moram cormptela, yivendique
licentta Sacerdoti et populo vix non communis, opi-
nandi quoque, feiitiendique libertati uberiorem cam-
pum aperuit; nec veritatis, pietatisque fucus de~
fuitj ubi probabiHfmus in orbem natus Viros et pie-
tate, et doctrina fpectabiles (homines tamen") liiae
caufae Patronos nancilcebatur, quorum nomina tune
temporis pluris, quam Scripturae, quam Concilio-
rum,.quam Patrum dogmata aeftimabantur, imo in
fcholis frequentius, quara Auguftini, Bafilii, Chry-
foftomi, Gregorii, vel Hieronymi audiebantur; pro-
ut, quemadmodum ex illorum hiftoria, ita praepri-
mis ex pretiofiffirno illo Epifcopi Chiemenfis cuius- „
dam tructatu, Gnus Ecclejiae , intitulatcp ad oculum
patet.

§• XXII. Quemadmodum autem e Probabilif-
mi antiquit»te  non multum commendatur eiusdem
authoritas , ita etiam e Probabiliftarum pluralitate
neutiquam folidatur eiusdem veritas; teftatur equi-
dem Thyrfus Gonzalez S. I. Generalis, primos iam-
tum S. I. Theologos probabilifmi doctrinam fortiter
propugnalTe^ an autem iftud ad mentem S. P. Igna-
tii faetum fuerit, qui non magnatu  tantum. fed mn-
iorem  Dei gloriam ubique quaefivit ? ipfe viderit j
faltem conltat, etiam in materia fpeculativa primoS
S. I. Theologos a S. fui Patris inftituto recefliffe»
dum ille S. Thomae Aquinatis doctrinam fuis com-
mendaverat, ifti autem novam Ludovici Molinae
opinionem obpofuere, prout ex Theorem. noflro
i imo patet. Neque maius > ut opinamur, Probabi*

lifmo

ms )c r.:? a r y

Jifmo robur accedit e teftimonio Step kani Spinu! &
Congregat Soma/ch, Praefat. in opufc. de Prudent.
ct  Hb. eleet. quo ait, benigniorem doctrinam RE~
CENTIOR.UM OMNIUM calculort unmrfalifi-
re  populurum ufu confirmatum e-ffe ;  nec non etiam e
teftimonio loan. Gabrielu Boyvin  Minoritae in Theol.
^Uadripart. P. 3. difp. 3. cap. 1. q. 5. quando Pro-
babiliimum a Janeti;jimis etiam , et eruditijjimis Doc-
toribus  te n c n adfirmat; neque e teftimonio loan.
[Ang. Bo(]H  Clerici regularis, Tom. Moral, varior.
in adpendice ad Tit. 1. cum dicit, nihil magis de-
Jnntatum tjfe , quam Probabilifmum y  eumque AB OM-
MlBlIS, rt in toto orbe chriJUano doceri ;  neque e
teftimonio P. Raggit  Ord. Capucin. qui in Gent. 1 .
de R e  gim. Reg. P. 2 . dub. 46 . Probabilifmum ab JN-
FlNlTlS tradi Authoribus  adferit; neque tandem
e  teftimonio Maftrii, magni illius inter Scotiftas ora-
c nli , dum Difp. 5. q. 2. art. 1. feribit, hanc ejfe
tO M ML U NISS1MAM et receptijjimam Jententiam in
OMNI SCEOLA in hoc currenti Jheculo;  nam re-
/pemdemus, exhis omnibus nihil aliud evinci, quam
^enigniorem, et humanae indoli faventem doctrinam
Recentioribus, populorum ufui, et elapfo faeculo
T 0r nmuniflimam, utpote adcommodatiifimam, fuiffe$
^em, Probabilifmum ab infinitis, et quibusdam Sane
tifilmis ( nuna etiam ab Ecclelia canomzatis ?} eru- t
.  ditiftimisqu« pro eo videlicet faeculo viris propug-
Hatum fuilfe; Sed quid hocVir eximie ? ficcine ge-
Hina Ecrtefm doctrina  non iam ex Apoftolica tradi-
t^nnis antiquitate ? non iam e Conciliorum Canoni«

.. "Vis pro moram difciplina conditis? non iam e SS„
j^trum exhortationibus ? non iam e pufilli gregis*
^minici 5  aut piorum Chritlianorurn exemplis, qui

P? ad

u6 nm  ) © c nm

ad aemulanda Charifmata meliora fefe vi chriftiarn
' rrominis credebant effe obftrictos? Sed e nova Re*
centiorum fchola, e communi populorum commu-
niter utique pro more illius faeculi viventium ufn ^
et praxi, neque tam ex Authorum fanctitate, quatn
copia derivari debet? o boneDeus, quot retorlioni-
bus, quotque periculofis fequelis argumentum Au -
thoris noftri eifet obnoxium!

fefereddit §. XXIII. Pergit ulterius §. 2. Author inge-
bi > lem enda ' nuus integrum Probabiliftarum e fchola Thomifti ca
texere catalogum , tum, ut propofitionum damna-
taram e Probabilifmo natarum infamiam a ftia Socie -
tate amoliatur, tum etiam, ut fuo Probabilifmo m a-
iorem conciliet authoritatem 5 in fpecie autem no -
minat Bartholomaeum Medinam , Didacum AlvareZ?
Petram Ledefma, Dominicum Bannez, Gregoriuip
Martinez, Vincentium Candidum, Ildephonfum BaP'
tifta, Ioannem Niderum, S. Antoninum, imo et Al"
bertum M. Sed fua fit cuivis authoritas, noftr a '
que cuivis debita veneratio; interea vero exiftiiPf
,mus, neque hos, neque infinitos alios recentiori^
doctrinae Authores ad eum usque authoritatis api'
cem alcendere, qualem iam ex antiquo SS.
tius M. Polycarpus, Irenaeus, Clemens AlexandriP'

. Cvprianus , ambo Gregorii Nyls. et Naz. AthanafiU”
Bafilius, Ambrofms, Chryfoftomus, Hieronyrn uS ’
Auguftinus, Gregorius M. Leo etc. fibi fuaeque do c ' *
trinae, nonnifi ab Apoftolorum temporibus hauu a
in univerfali Ecclefia promeruerunt.

Diareflio §♦ XXIV. Dum hoc ipfo in §. 2. apud

a« quodam thorem legimus quendam P. PERY O, S. B.

* tvJ '  torem Salisburgenfem, id equidem ne c Praefenta ?

SIS 5 o C SIS tir

” ec  Authori nofl.ro ingenuo , utpote fine fua culpa
^ e ceptis , viti© vertimus, quin facile fubponimus ,
ne c illi, nec ifti hiftoriam Univerfltatis Salisbur-
^ 8‘Rnfis anno 1723. Typis San-Blafianis in lucern da*
tam ad manus fuiffe; pro verifttis tamen certa no-
titia Lectorem benevolum hisce monere voluimus ,

Rtillum ab Univerfltatis noftrae origine usque ad
praefens tempus Theologiae Doctorem extitilie, cui
Romen PERYj Extitit equidem ante aliquot annos
gnidam Theologiae Profeffor Domefticus in S. Lam-
berti Monafterio Styriae Superioris , qui tractatum
Bendam Theologicum edidit, hoc nomine inligni-
tus; at vero is nec gradum Doctoratus, quantum
Rovimus, alicubi accepit, nec puhlicam in Univer-
^tate noffcra Cathedram habuit , nec proinde Doctor
»alisburgenfis, fedStyrus, aut San-Lambertinus di-
Ge ndus erit.

§. XXV. Ad quaeftionem illam, quam An- Refponde*
tRor ingenuus ad calcem huius §.  2. hisce verbis^iS«
^oponit „ Quid , fi concurrant duae opiniones ,fentent;a
35  quarum una ex motivo intrinfeco videatur proba-^ 1 "^ 6 "
5) bilior, altera vero cx motivo intrinfeco minus pro- vero ex-
5 >babilis, ita tamen, ut pro hac authoritas adventi- vinfeee ^
’>tia multo maior ftet, quam pro priori, uti non pro a U0 ‘*
5}  taro contingit ? an tune utraque erit probabilior ,

55  Rt moraliter certa ? illa propter motivum intrinfe-
, 5> RUm, ifta propter extrinfecum ? quid tune lice-
>3 bit agere ? tc  Refpondemus iuxta ea, quae fupra
4. diximus, fub diflinctione: fi ambae opiniones
^ motivis intrinfecis aequaliter fint probabiies , du-
non efl , quin illa debeat praeponderare , cui
^ authoritate adventitia et externa novum pondus
Očedit; fi vero, ut cafus iacet, imafit ex motivis

P 3 inter-

us )®c n®

internis probabilis quidem , habens tamen authorita*
tem externam; altera vero, licet authoritatem quan-
dam externam non habeat, ex motivis folum hiter-
ris fit probabilior ; tune dicimus attendendum efle
tum ad obiectum , ^circa quod opiniones iftae ver-
fantur, tum ad authoritatem ipfam externam, tum
etiam ad fubiecti conditionem; fi obiectum  fit in li¬
nča naturah  , adeoque etiam fine authoritate aliena
cognofeibile, tenendum efi: dictamen opinio.nis in¬
trinfece probabilioris , dummodo ratio ipfa ita* fit
comparata, ut ipfius iudicium non ex quadam igno-
rantia , vel finiftra prodeat adfectione 5 quod fi an¬
teni obiectum fit in linea Jupernaturali , et ad reli*
gionem revelatam pertineat, minus utique proprio
rationis dictamini, quam authoritati credendum eft?
dummodo haec e principiis theologicis fit deductaj
ficque illi opinioni aflentire debemus, ubi iacra tra-
ditionis , Conciliorum, et Patrum authoritas prae
humana ratione praeponderat; unde fimul colligitur,
qualem oporteat efle authoritatem  , quae opinionem
intrinfece minus probabilem , alteri intrinfece proba-
biliori praeponat, magisque tenendam iubeat; nem*
pe non humana  , Recentiorum quorumvis, utcunque
celebrium Authorum , fed vere theologica  ex loci 5
theologicis derivata 5 fubiectum  denique ipfura quod
adtinet, aliter de viro litterato, aliterque de homine
illitterato et indoeto efi; fentiendum ; ille procul du*
■ bio, ut prudenter agat, regulas paulo ante circa
obiectum et authoritatem datas tenebitur obfervare?
ifte vero aut confilium petere, aut id , quod ipfi
hic et nune probabilius videtur , agere debebit; ita ?
Ut lemper id, qund probabilius efi , fiat; multum
igitur difiamus ab illis, qui opinionem intrinfece

minus

m  >c nm  n 9

iirnnus probabilem ex qmvis authoritate 9  etiam Pro-
kabiliftarum recentiorum , contra locorum theologi-
c °rum authoritatem putant fieri probabiliorem, et
^lagis tenendam,

§. XXVI. Pariter fubfequens Authoris argu- uti etians
^entum, quod ita fbnat: ,, fententia, quae docet , adar ^ u '

J ’ licitum elTe, fequi opinionem minus , vere tam en auth citate
5 > probabilem relicta probabiliori, eft ex motivo ex- defum P tum *
3 >trinfeco, feu adventitia authoritate probabilior, et
»smoraliter certa, atqui iuxta ipfos adverfarios te-
33 nemur fequi opinionem probabiliorem et morali?

3 jter certam, ergo tenemur fequi fententiam Pro-
33 babiliftarum. “ ita refolvimus, ut imprimis nege-
fubpofitum maioris, quod fententia intrinfece
A  ^inus probabilis ex adventitia quacunque authori-
fiat probabilior} deinde negamus maiorem abfo-
i^e, fluentemque inde confequentiam} nam opinio
^trinfece probabilis non ex Probabiliftarum, fed SS.

^ a trum authoritate debet fieri probabilior, ex qui-
pS certe Probabiliflae nullum habent fuffragiumj
potius nocumentum.

§. XXVII. In appendice, feu §- 3. de Tutio- c *m ide**
\ l Mo,  quem quidem hic loči non volumus defeni;nifa| S ^ t Q "
pfe, Author nofter, vel it, nolit, publice mani- Probab ’ ilif .

, Molinifmum ac Probabilifmum ex codem fon-mi,
procedere} quemadmodum enim Ludovicus Mo-
Jjta totum fyftema fuum in voluntatis humanae H-
£ e nate conftituit, ita et Author nofter pro fuiPro-
^bilifmi fundamento eiusdem voluntatis humanae
Jhiftituit libertatem; fed qualem illam ? audiamus
.plinarn ipfum Q.  14. art. 13 - difp. 3. fic ftatuen-
ei h: vires naturah*  ([voluntatis nempe humanae

polt

L

fm

120 )o(

polt peccatum originale} taks fecundum fe mctnft'
rmt, quales jllas ejfemus habituri , fi in puris naW
ralibus ad finem tantum natur ahm a principio con-
diti fuiffemus  5 nam peccatum primi Parentis Jbhtrfl
in gratuitis nobis no mit , e t ob id naturulia in no-
bis et in Angeli s poji peccatum Integra remanjerunt ?
qualia ejjent fuapte natura , fi nullo dono fupernatu-
rali fuijjent ajfiecta.  Hanc ipfam Ludovici Molin^
doctrinam veluti certam et inconcuffam praelupp 0 '
nit Author ingenuus, dum fuae doctrinae principih
efle pag. 159. dicit, „ Kbertatem elTe in pofleflionej
3, quando lex elt dubia, nec fatis nota vel promuh
„ gata, quemadmodum contingit, ubi occurrunt dua®
9,  fententiae aeque probabiles , quodquc principi^ 11
55 defumunt ex illa iuris regula : in pari caujd nat'
5 , lior ejl conditio pojjidentis;  atque ita , quum pa/
,, fit caufa in praefenti negotio, et legis contra lj'
5, bertatem, et libertatis contra legem pugnantis,

3, bertatem e poffeffione fua deturbari non pofle. "
ex quibus videmus , utrumque Authorem eo co$'
mare, ut eandem humanae voluntatis integritatem ?
fanitatemque tueantur, quam ante peccatum illa ha-
buit, eademque proinde privilegia, favor.es et prač'
rogativas illi competere, quibus illa in fiatu nat*,
rae purae gavifa fuiffet 5 hinc enim et liberam eiu*'
dem determinationem decreto Dei praedeltinant#
praemittunt 5 hinc etiam plus eiusdem poffeffioni >
quam legum obligationi favent 5 hinc denique tatf
Moliniimus, quam Probabilifmus veluti duo fratri
uterini fuam trahunt originem.

tuf Sl/ 1 - Scd  r d ad haec s - augusti-

cumfonte 3 U1 totas  m eo elt, ut contra Pelagium e *

s . principiis revelatis oltenderet, hominem per pe cca '

reucimus
*x ittdiori-

turo

L

m

) o (

121

tum non modo gratuitis et fupernatUralibus’ donis tate s< All .
^poliatum, veram etiam in naturalibus, ac in fpecieguftini,
^uidem in luae voluntatis viribus iauciatum fuille?

. gratiae ab intrinieco efficacis neceffitatem contra
* elagianos ex eo principaliter argumento (a Patri-
Jtts utique accepto , non arbitrarie conftcto} pro¬
dre folet, quod voluntas per peccatum infirmata
Propriis fuis viribus haud amplius poffit, quod an-
tea po tu it ; quod liberum arbitrium Adamo peccan-
te non quidem fublatum , ipfius tamen aequilibrium
*ta fuerit inclinatum, ut voluntas fibi foli relicta
^agis iam ad malum, quam ad bonum propendeat?

Prout ex omnibus eius operibus, omnibusque fere
Koruni operum paginis tam certo conflat, ut fu-
P^rfluum foret, in te groš eiusdem textus exfcribere,
Praelertim cum non Idiotis, led Sapientibus loqua-
j^ur , quibus Auguftinus non eft peregrinus;
ie 8'ant, quaefumus eiusdem lih, de Greti. Chrijii cap.

2 S.  2.7, ,g0. 50. (te. Ep. ad Shtum Pr.esbijt. cap. 6.
ftc  10. V e, gr at. etlib. atbit. cap.  4. item deCorrept.

^ gr at, cap.  1. 3. n* 12. Ep. a d Pital, cap.  3. prae-
pca m t.  cle Praede]f. -SS. cap.  5. 6. 8. de Mono Per-
Pi~er. cap.  7. 11. l2, et Enchirid. cqp.  10. 12. et ali-
feepiflimc doceritem Auguftinum , quam imbellis,
infirma lit in .ordine ad donurn fiipernaturale
V ^tintas hominis peegato vitiataq quam neceffarium
^ r °inde Omnipotentis auxilium, quo fit, ut refur-
* Sto homo a mortuis? et illuminetur aChrifto, quod-
nobis et velle, et perficere .gratuito confert ;

S u am vana iint illorum effugia, qui per gratiam ib
^ ab intrinfeeo efficacem pefbumdari credunt ho-
libertatem, cum tamen haec per illam potius
^tovetur et perliciatur. Nam citato lib. de CorrepU

(J -et

L

122 D o C IIP

et Grat. cap. 8. diferte inquit: ecce , quemcidmoduW
fecundum gratiam Del, non contra eam, libertas cU-
fenditur voluntatis ; voluntas quippe humana JS/OA
LIBERTATE CONSEQUlTUR GRATIAM, SED
GRATIA POTIUS LiBERTATENI.

et conci- §. XXIX. Quid ad haec SS. Ecclefiae Conci-

lurum, Ija ? ubi tantum abeft, voluntatem humanam agnolci
tanquam viribus priftinis adhuc vigentem et* inte-
gram, ut potius miferum eiusdem ftatum ubiqti e
loleant deplorare5 ita Synodus MILEV1TANA
can. 4. anathema illi dicit, quisquis diocerit, eande#
gratiam Dei p er L C. D • N. propter hoc nos tantuM
aditiv are ad non peccandum, quia per ipfam nobis
revelatur , et aperitur intelUgentia rnandatorum , N
Jciamus , quid adpetere, quid vitare debeamus; noti
autem per illam nobis praejtari, ut quod facimduA
tognovimus, etiam facere diligamus , et valeamiA-
ex quibus infertur, voluntatem humanam ita eife
infirmam, ut fola legis revelatione , aut Evanged*
praedicatione non poffit adiuvari ad credendum 5. et
adid,  quod crediderit, agendum, nifi fortiori qu°'
dam auxiho corroboretur; ubi ergo fanitas et inte-
gritas illa voluntatis humanae a Molinianis tantop e '
re iactata? nunquid in poliefiione potius fuae ind f '
mitatis , quam libertatis a Probabilillis defendi
bet? fic etiam eiusdem Synudi Canon. 5. dum
tuit: quicunque diocerit , gratiam dari, ut, quod N
cere per liberum arbitrium iubemur , facilius Pbu!'
mus implere per gratiam, tanquam, etiamfi gr NA
non dar et ur, non quidem facile, Jed tamen  Cabfolutc/
pojjmus fine illa implere divina mandata , anath^
fit.  fi. ergo gratia non tantum ad facilius agend ut* 1  ’
fed praecife ad agendum eft necelima, plane co

iequitrur?



*-* #-#

) o c nm

12  3

•fequitur, adeo magnas voluntatis vires non amplius
^^5 qualem Moliniani et Probabiliftae depraedicant.
ne et Afričana illa Conciiia (de quibus- S. Augu-
iUnus ep. io6. ad Paulinum , et lib. i. contra lulia-
nu m cap. 4.') poftquam faa in Pelagium iacta ana-
ftemata Innocentio I. transmififfent, in refponfis ac-
pperant •’ quotidiana Chrijlus praejiat remedia , qui-
his nifi freti confifigue utamur  ?  nullatenus humanos
'Vificere poterimus errores ; necejfe eji enim , ut , quo
a uxiliante vincinius , iterum non adiuvante vincamur.
a ddit S. Auguitinus loco pofterius citato: quid po-
tuit vir Ule Sanctus Africanis refpondere conciliis
(anno 412. et 416. celebratis} nifi quod antiquitus
■Apojlolica Sedeš, et Romana cim caeteris tenet perfe-
veranter EcclefiaP huic refponde, imo ipfi  Domino ,
Ctl ius Ule Antifies tifus eji teflimonio.  ad qttid autem
'iUotidiana remedia tam neceffaria, ut vincamus, fi
fena et vegeta lit adhucdum voluntas noftra ? fi tot
P r obabiliftarum cohortibus ftipata, tam fecura lit in
feae libertatis poifeflione?

Xn  §. XXX. Quid, fi et Concilii APvAUSICA- Arauficani
jgl II. Canones contra MafTilienfium doctrinam edi- praep ‘ imis *
to s conllderemus ? dum can. 3. infit. fi quis ad in-
1,,r citionem humanam , id ejl, naturae viribus fretam,
š r Qtiam Del dicit pojfe conferri , non autem ipfam
'Rabiam facere , ut mvocetur a nobis , contradicit
j/fiae Prophetae , et Apofiolo.  dum can. 4. dedarat:

') 9Mis, ut a peccato purgemur , vohntatm nofiram
ynini expectare contendit, non autem , ut etiam pur-
'Ati velimus, per Spiritus S. infufionem et operatio-
in nobis jim confitetur, refifiit Spiritui S. dhen :
praeparatur voluntas a Domino,  dum can. 5. lta 7
fi quk ficut augmentum, ita etiam initium fh
9 a x  dei)

1


124 } 0  C

dff , ipfumque credulitabis affectum, quo in pum crt'
dimus ?  iujlifitat impium , - - - ?jo« p er gr atiM -
donum , - - - voluntatem nofiram ab infidelitate ad fig
dem, ab impietaie aii pktatem , natur aliter nobk m

imjfe duii , Jpojioluis' dogmaitbus adverfarius cuffl'
probatur.  dum can. 7. docet: Ji. quis per natunu vi-
gorern bonum aHquod , quocl ad falutem pertinet vk
tete aeternae  , cogitare ut eocpedit , ant eligere  - - - pof
Je Gonjirmat , absque Ulnminatione it injpiratione. Spk
ritus S. -  - - haeretico faliitur Špiritu,  dum ulteriu*
can. 9. 10. 14. et 18. idipfum Auguftinianae doctri-
nae fvftcma uberius explicat, et adprobando propO'

»it 5  quid exinde confequitur, niti tenues admodutfb
et humi, ut ita dicam, repentes effe voluntatis hu*
manae vires, easque per peccatum adeo elfe debili'
tatasj ut ne Deum quidem pro danda gratia inVO' o
čare 9  nec peccatorum remiffionem defiderare; neeju®
primum credulitatis affectum elicere ?  multo
quidquam aliud - 5  quod ad falutem pertinet; fibi fol
relicta 5  fuisque naturae viribus efficere valeat, ^
nihilominus haec. mifera creatura apud Molinam i fl '
tegra  , apud Probabiliftas vero fuae libertatis D 00'  1
na  compellatur.

tini.

■nTSf- Tmu |v ;5 ^- A “ d b” us „ et  Concilium TRIDEK-
. UM, quid m Špiritu S. congrcgatum de volu 0 "
tatis et hben arbitru viribus,' potontia, et iuribu«

?L P T%Zs7»& e /^  docet auten, S*

Dei pe,- C^RISTDM IESfr J xvrdnm  f aiul gl
fmiendum effe , - _ _ L 1E ^ M  P ra ^mte
er ant, ver ekL q  pr peccata a Deo avtrl*

convertendum )p  Xcit ff tem et  adiur anteni gratiam f

ZSnTJrS it«, Ut tangenteD»

P Sp*ritus S. Muminatiomm negue ho*

mo

L

[g ,

5 *

ii

i'

i-

rit

'f:

nr
n2
ri *
> 0 -

lU'

ili-

JO'

iue

lu*

(bit

et

ifJ"

l#'

lun'
ibus
je#'
;tS f

ve fr.

fl ct^

D®

%W

>10


)»C


125

f ®° ipfe nihil omnino cigat , infpiratiomm Mam reci -
5  . . tctmm fine gratia Dei movcre fe. ai

vtftitiam. korani tilu libera fm voluntate poffit , hinc
^Iterius. eadem Sefe. cap. 6. pergit de adultis: di-
IPpnuntut / autem ad ipjhm iuftitiam, dum mciiati di¬
vina gretim et acliuti , /idm esc auditu concipkntes
Ubere moventur in Deim , credentes etc.  deind.e vero
^otandum , S. Svnodum iam antea , nempe Šefe. 5.
Can. r. de peccato originali, emsdemcjue deploran-
dis effectibus definiiffe : fi qais mn confttetur  > pri-
} num hominem Adam , cum mandatum Dei in Parts-
difo fuifjet transgreffus, Jlatim fanctitatem et iujli-
Vam,  in qm conjlitutus puerat , amifijfe,  - -- to-
Adam Q voluntate nullatenus excepta} per
Mam pmevaricativnis ■ offenfam Jecundum curpus et
Knimctm in deterius commutatum fuijfe , amthema fit.
tffia igitur ratione cum Ecclefia fentit, qui natura-
les voluntatis humanae vires ctiam poft peccatum
ac lhuc integras permanfiffe defendit? dum Ecclefia
to tum hominem quoad corpus et animam in deterius
?°nimutatum declarat} qua ratione probabilis erit
dlorum opinio , qui voluntati humanae tanto cum
Prepiru libertatis pofTeffionem adiudicant? dum in-
1 -erim Ecclefia nihil illam fine gratia divina polfe
P r onuntiat,- qua demum ratione genuinam Ecclefiae
^ctrinam profiteantur ? qui ftante inter libertatis
P°ffeffionem , et legis obligationem dubio , maiorem
Pro caligante intellectru , pro vitiata voluntate, pro-
fauciata libertate, quam pro fanctiffimis ac ae-
te rnis legibus ftare putant praefumptionemj quafi
^ero ea luris profani regula: in dubio melior eft con-
Mtio poffidmbis- , de gleba terreftri loquens, etiam
^ vitam caeleftem adplicari poffit ac debeat; dum

Q  3 ibi

1

i 26  ')  ° c  um

ibi de bono temporaneo, hic de perpetuo difpute-
tur; ut ergo cum Probabiliftis et Molinianis benig-
nius agamus, quam ipfi nobiscum , iisdem in Para-
diib ?  li eundem alicubi reperiant, atque in ftatu
naturae integrae Hofpitium affignamus, nam in ltatu
naturae laplae non elt locus in diverlbrio.

nia iuris §. XXXII. Unde Praefentatus apud Autho-

foTeftc 6 " rem no: ^ ri;im  P a B' * 59 * recte  argumentatur, praefa-
dSopSrtam iuris regulam in materia quidem iuftitiae, non
•lenti«, heicautem in materia virtutum aliarum procedere} in-
Hon valet, f e ]i c j ter autem  refpondet Authur, cum ait „ in mg'
, 5  teria aliarum quoque virtutum pofleffio in dubio
„ legis favebit libero hominis arbitrio, tanquam pol-
5, felfori fuae libertatis ?  in quantum facit praefump'
55 tionem veritatis,  videlicet, quod liberum arbitrium
,5 fit verus fuae libertatis Dominus ?  doneč ipfi pro-
5, betur fatis clare 5  legem exiltere 9  ac proxime ob'
„ ligare; cum ipfum in tot opinionum conflictu,
5, probare poffit5 fe non obltringi legibus? quaenon
5, lufficienter notae, ac promulgatae libi funt, atque
55 ita ignorantia illarum laboret, quam nec ratione?
5, nec "auttioritate _ poteft vincere , cum ponantur
,5 duae quaedam lententiae in utramque partem ac-
55 que probabilesnam  imprimis refpondernus, fal'
flflimum efle fubpofitum illud Probabililtarum, vo'
luntatem humanam polt peccatum originale ita ell®
comparatam ,  ut prudens et iufta oraefumptio p' 0
illa ftare valeat; nam fi vera lit in fuo lenlu illa S*
lacobi lententia cap. 2. qui offmdit in uno 5 facl$
efl omnium rms;  quoties o bone Deus rea erit vo-
luntas noftra • quae non tantum in uno, eoque p 1 '. 1 '
mo homine graviflime fefellit ?  fed et nos quotubc
decipere Polet l  dum econtra Iex Domini nec


) ° c nm  127

n ec fallere, nec mutari poffit nec abrogari ; cuinam
er go magis fidendum? quaenam in fua poflcfiione lir-
fnior 5  fecuriorque ?  cuinam potius, voluntati, an
^ 3e g'i praeiumptio favere debet? unde facile patet,
^aenam et quam lata inter materiam iuilitiae,

Sc  aliarura virtutum difparitas intercedat; in mate-
T ia iuilitiae valere illam Juriš regulam : in dubio me -
tior efi conditio poffklentis  , facile concedimus , quia
«X puhlica iuris civilis praelumptione polfeifor quie-
tu s cenfetur effe Dominus rei poffeliae ; at vero di-
tecte contrarium habetur in iure divino ; ex hoc enim
ponftat, Deum el le quemadmodum rerum omnium,
tta et voluntatis humanae Dominum et poflefforem,

Shi voluntatum quocunque velit inclinandarum ab-
^utiflimam habet potentiam, qui rebelles etiam no-
^ ftras ad fe compellere voluritates potell, et cuius
^eternis legibus fubiecta eft omnis creatura; nihil
er go iuris penes voluntatem humanam per pecca-
^tn iam , captivatam , in ordine ad bonum aliquod
■* ll pernaturale, nifi quantum ipfi gratuito concelferit
c °rdium Dominus;* proindeque in praxi Chriftiana
Morali catholica maior erit praefumptio pro illa
ll U'is divini regula : aemulamini charifmata meliura ,

^am pro illa iuris humani ; in dubio melior eft con-
ditig pofjidentis.

§. XXXTII. Sed et alterum Authoris nollri neqnedi-
, J G g'amus fuppofitum , quo putat, aliudeffe, poffef-f^ “h
‘ l °nem licentiae., e t iterum aliud, polieflionem veri go, e mii-
tntis;  illam voluntati competere ait, non illam in cant . !ae ; et

materia quippe ad hoc (funt ipfius formalia ventatls '
53  Pag. 161.) ut ličite quis agat, non requiritur iu^

3 ’dicium de veritate opinionis, led iudicium, led
53  dictamen practicum et ultimum de licentia -actio-


128 )°( ms

3, nis feeundum liane vel illam opinionem, et in
,, vel illis circumfeantiis. u  quae 11 fe ita habeaitt*
cur ergo eximius Vir in lua probabilifmi defenfion 0
illam conditionem adponit: Ji tcimen fit vere probfllfi'  ^
lis  g ergo utique ad hoc ?  ut fequi valeam opiniO'
nem vere probabilem , de veritate probabilitatis mi'
hi conftare debet? ergo prius cognolcerc debeo am-
pleetendae opinionis veritatem,  antequam prudenter
mihi arrogem eiusdem ampleetendae licentiam P  qu^
modo igitur ratio veritatis a ratione licentiae divid 1
poffint ab invicem ? non videmus.

■uti proba- §. XXXIV. Praeterea vero , eiusdem rationi 5
ritate^nter C ^" G  Dogmala fidei-  et Dogmata morum , non nega'
doJmaTa fi-bunt Probabiliftae; nam utraque funt a Deo pr°'

«iei, etmo- mu igata et ftabilita , utraque funt iudicio , cuft°'
diae ?  ac interpretationi Ecclefialticae commifTa 1
utraque ita pertinent ad fubltantiam religionis?
non minus ?  qui dogma quoddam morale, 3  quam q ul
dogma fidei pertinaciter negaverit 5  extra Ecclefia 111
conftituatur 5 ulterius et hoc negari a nemine p°'
terit ;  ficut multa -fidei dogmata^ ita et plura ft°'
rum dogmata per viam traditionis divinae ad noS^
que propagata fuifle 3 adeoque pari praeJcriptioP
titulo in fua fundari pofleftionc 5 iuxta iliud Ti^\'
TULLIANI de praefeription. cap. 31. ex 'ipfo od'
m mmtfejhatur., id 'fjfe Uumkikmn et .verum-, d° L
.fit prius tniditum , id autem extnmeum tet ifalju^ %

guod fit popri us imniffum,  quod;idem argurrrentsm

di genus a S. AUGUSTJNO, et V 1 NCENTJIO I J  '
R 1 NENSI in Commonitor. freqirenter atih ib itn
fuifle ,  nemo non no vit ^ at ne hoc quis iCathob^
rum in dubium vertet , totam hanc de Probabili^^
contrcverfiam non utique ^d‘dogma fidei ?

■> dog«*

L

X«>e: ms' m

^°£tna morum fpectare 5 unde contra Probabilifias
ta ^e formari poteft ratiocinium : illud moderno tem-
P°re fieri non poteft licitum , quod per plus quam
S^indecim Ecclefiae iaecula nunquam erat licitum;

, lequi opinionem minus probabilem relicta
Ptobabiliori per plus quam quindecim Ecclefiae fae-
c tila nunquam erat licitum 5 ergo nec moderno tem-
Pore illam fequi licebit. Maior ex ante dictis elb
c erta , quia nec Ecclefiae ,  multoque minus privatis
^octoribus ea fuit a Chrifto poteftas data, ut fuccef-
^ temporum nova procudant vel morum, vel fi.dei
^98‘mata j  unde illa propofitio: Puto: omnia ejfe ho -
^i e  me,Hus examimta , et hmc ob rem in omni mate-
Tlci  5 ctc prctecipue in morali , Hbentius iuniores , quam
u Jrtiquiores lego, et fequor; doctrinafidei a veteribus,
Petrina morum a iunioribus magis petenda efi.  iure
^ritiffimo a Clero Gallicano tanquam temeraria,
Padalo ja  , et erronea  fuit condemnata. Minor au-
Jcm probatur I. ex ipforum Probabiliftarum confef-
l °ne, qui per duo iamiam faecula defuper interro-
? et provocati, ne unum quidem fat idoneum
^ traditione Divina vel Apoftolica , e Conciliis, aut
k. Patribus pro fua caula hucusque proferre tefti-
?°tiium poterant, imo potius cum Authore noftro
ate ntur ? hanc Probabilifini doctrinam a duobus pri-
^Urn facculis orbi chriftiano innotuifle; accedit, Pro-
Hdifias ipfos apud F. AMICUM fateri, doctrinam
ab omnibus fere Theologis antiquioribus ne-
fuifle , ac propterea CARAMUELEM reete
^libus chrifiianis (exceptis Mechlinienfibus, ubi
decreto Archiepifcopi omnes Caramuelis libri
pracifmo notati fuerant) congratulatum fuifie, quod
^oductis benigni s opinionibus m uit a hodiedum li¬
ji ceant 7

L

i 3 o- n.m  y ® c m

cmnt , ~qUae olim in Ecdefia non licebmt , nmcque plf
nior fit , et facilior ad faluUm vici , quam antiguis
temporibus.  confeguentia eil in forma.

etexBul- §. XXXV, Argumente praeferiptionis adiun-

!aS '/-‘ v-tt” ginnis alterum ex Decreto S. P. ALEX ANDRIV^*
anno 1665. emanato deductum , udi  vanas, et qm
dem numero 28 propofitiones non Jam probabibte 1 ?
led probabilius ex Probabilifiuo, fonte illo ingenuo?
natas condemnat; ibi: SanctiJJinnts Dominus nofier
non fine magno etnimi fui maerore audivit  ?  complU'
res opiniones chrijtianae Dotirinae relaocativas  ?  $
animetrum perniciem inferentes, partim antiquat^
iterum refujcitari  , partim novitet' prodire, et fuf'
mam illam luxuriantium ingeuiorum licentiam incli? s
magis e%crefcere , per quam in rebus ad confcientiaM
pertinentibus modus opimndi irrepfit alienus omnin°
ob Ev angeli c a Jimplicitate , Janetov iirnejue PatruW
do dr im , et quem , Ji pro reda regula fideles in pr J'
xi fequerentur , ingens irreptura effet chrijtianae vif
corruptela; Quare, ne ullo unquam tempore viam J p
lutis , quam fuprema veritas Deus  , cuius verba bP-
aeternum permanent , _ ar dam ejje definit, in animf
rum perniciem dilatari , fen v er ms  , perverti contif
geret ; idem Jandiffimus D. nojler , ut oves fibi čredy
tas ab eiusmodi fpeciofa lataque, per quam itur w
perditionem  ?  pro pajiorali follkitudine in rutam J s '
mitam evocaret, earundem opinionum eocamen etc.  *

ubivaria §. XXXVJ. Ad haec Pontilicis verba fequ^'

JKSf P® a ™™ d Yfrf,ones facere iuvat, ima e,/l:  nuspia*
m vetens Eccleiiae hiftoria legitur, tam ingente*
laxiffimarum opinionum nubem 5  ciniphum in$ af
Aegyptiacarum , propullulalfe, nifi ab eo temp 01 ^

nn j  o  c ‘trn m

9^0 Probabilifmus in orbem prodiit; et etiamfi Pro-
^biliftae reponant, eas non tam e probabilifmo ip-
;.°5  quam ex mala illius adplicatione prognatas fuif-
p Cquod, qui credere vult, čredah) id nihilominus
“dmittere coguntur, Probabiliimum antiquitate non
Plus praecedere opiniones illas damnatas, quam Pa-
iuos libcros antecedit, nempe illum antiquis Ec-
clefiae temporibus ignotum, iliamet fefe novitate
lufpectum fecilfe. ida pji:  per luxuriantium inge-
tiorum licentiam indies magis excrelcentem ab Ale¬
ksandro VII. non poteft intelligi doctrina Theologo-
r um faeculo i 6 to antiquiorum , tlim quod nulla
^ buiusmodi doctrinis memoria in tabulis Ecclefia-
fticis habeatur; tu m etiam , quod, fi Probabilifmus
^nterioribus iamiam faecuiis fuiffet notus, fpectata
bominum fragilitate, ac naturae noftrae in deterius
Propenfione , plane foret imperceptibile , cur non
^ dudum huiusmodi benignior doctrina in ličen
Ta °ias opiniones, et fententiarum laxitates degenera-
Ilt ? cum tamen altum de his ante annum circiter
^77. ubique fit illentium; ergo procul dubio tune
lu mma illa luxuriantium ingeniorum licentia indies
^gis caepit excreicere, ubi orbis pene univerfus
pulillum tune temporis Domini gregem excipias)
^mirabundus ingemuit, fefe eile Probabiliftam. 3 tia
e A:  de duabus irr.praefentiarum fententiis controver-
btu Fj nem pe Probabiliorillarum, quam Probabiliftae
jjocant duriorem, aretiorem, ac difficiliorem , et
■obabiliftarum , quam ipfi laudant ut benigniorem,
P^niorem , et faciliorem ; iam liceat interrogare ,
qualem cx his duabus via falutis , quam Chn'-
I sis aretam eife deimiit, in anirriarum perniciem di-
^etur, aut verius? pervertaturV an per fententiam

R 2 pro-

i33 :«us o-o c ms

probabiliorem ? at vero contra hanc manibus, pefa'
busque obftrepunt Probabiliftae, dicuntque, pcr ib
lam tantum abeft, viam lalutis dilatari, ut potius
coarctetur, atque anguitior efficiatur; an ergo p e*
fententiam probabilem? ialtem haec tantum libertatb
quantum illa veritati favet, ipfique Probabiliorilfae
honorem illum Probabiliftis facile concedunt, ipfa'
rum doctrinam, uti benigniorem, ita et indoli an 1-
bulantium eife adcommodatiorem.

Nullius §. XXXVP. Refpondet equidem ProbabiliH 3

A U b *oi intnofter  ingenuus ad argumentum cMath. 7. ductuflp
ingenui re- ubi arota via  , et angujia porta  dicitur, quae dueti
fponfiones a( p  fed ita refpondet, ut quidvis potius alfad

inentum e agere videatur, quam textum obiectum in forma re-
Scriptura folvere; nune enim contra Montaltium, VVendro-
tmi, n ' P '  chium , . aliosque Ianfeniltas fquos in ter forlan

Probabilioriftas le videre imaginatur~) exurgit, nun c
vel invitus admittit, Probabiliorifmum inter Tuti?'
rifmum et Probabilifmum via media intercedere, qfa a
concedit, per illum falutis viam nec aretiorem, n? c
latiorem fi.eri5 nune novorum et recentiorum Cafa*'
ftarum Komen velut invifum a fuae Socictatis Theor
logis amoliri nititur ;  nune Probabilifmum ipfum fa
tenuem et vere talem diftinguit, licet paulo antea?
ut vidimus, curam potius libertatis, quam veritati
haberi velit, ut nempe tela in probabilifmum ia ct: ®
efiugiat} nune negat, ex Probabilifmo vero feq ul
propofitiones damnatas, utpote quae potius prob a '
bililmo tenui et vago iint adfcribendae: at nihifa'
minus immediate fubiungit ,, certe non fequitt* r >
„ quod illi, qui propofitiones aliquas defendern 11 ^
,, damnatas, vagum ac noxium probabilifmum ® e '
,5 fenderint , fed eo tempore , quo feripferunt, eran

o alfa-

m  'i

O

C 'Si*

133

55  ^iorUm authoritate munitae ipforum fententiae, et
35 videbantur illis tune temporis opiniones vere pro-
jjbabiles ; pofe damnationem vero ifta authoritas, et
33 Vera in fpeciem probabilitas omnino fublata fuit.
a deoque fententiae damnatae non minus Probabilifmi
^eri, quam vagi et noxii eife progenies polfunt }
baec nempe fmgularis Probabilifmi praerogativa, haec
tlgenua eiusdem indoles, quod eadem fit veritatis,
gUam falfitatis probabilitas, quod nonnifi tamdiu
fit probabilis, quamdiu non damnatur ut improba-
bilis; nune adverJarium admonet, ne privatorum
^Uorundam Theologorum laplus integris imputet
c ornmunitatibus 5 nune defendit, etiam ftante Pro-
babilifmo et benigniori doctrina, nihilominus fatis
^dhuc aretam et anguftam eife falutis viam; ac tan-
^ e tn pag. 168. concludit „ quod ft nihilominus haec
3 ’ probabilifmi via latiffima et planiffima adverfario
33 hui c  videatur, fciat, nos in ea duces fequi, ut
33 nil de aliis dicam, praecipuos , maximique nomi-
33 nis Theologos, currat ipfe viam, quamcunque vo-
33 liierit9 nemo morabitur. <c  iudicet leetor, quomo-
per iftas refponfiones obiectioni propofitae, quo-
^odo prudentiae regulis, quomodo gravitati theolo-
Sieae iatisfiat.

r XXXVIII. Ad alterum argumentu m e D. neque i!-
POOCSOSTOMO femil. 44. ee, D. BERNARDOVIH

b. de praecept. et diip- cap. 14. . defumptum bievi-ss.Patribus
ter refpondent Probabiliftae. ft cum D.CHRYSOST t  deductum,
kter vefiimentum , atque doctrimm  facienda fit pari-

J?s, tum equidem prudentius agit, qui pretio
bori melius veftimentum emit, interim tame

^ena capfam

Vi¬
tam e n et

.. - melius veftimentum

non peccat contra prudentiam, qui ob rationa-
11  ~ ' vel praecife ut fua libertate utatur ,

R 3 pre-

i34 ) p c nM

pretio cariori vilius veflimentum comparat; quocS
pariter de illis dicendum, qui vel ob ignorantiam
invincibilem , vel ob libertatis poffefiionem mamite-
nendam iudicium minus probabile fequuntur, relicto
probabiliori, hoc enim lequi, res eit meri confilii?
non praecepti ; imo nec eo ex capite culpandi funt
probabilis opinionis fectatores, quafi merces puti-
das comparent, cum adeant Mercatores, id eit Doc-
tores, quorum fides et authoritas contemni pruden-
ter non potefl. S. BERNARD UM quod adtinet 7
negant Probabiliflae , illum fibi contrarium effe, nam
et nos, inquiunt, charitatem in intentione , et veri-
tatem in electione obfervamus ?  dum femper ex moti*
vo charitatis id , quod vere bonum eil, eligimus ;
Jimplex enim frater  (ut colligitur apud Niderum eX
refponfis ab Alberto magno aliquando datis') vel qui-
libet homo cum Jaliite poteji Jetjui in con(ilm y  qimi-
cunque opinionem voluerit , dummodo alicuius magp
Doctoris opinionem fequatur.  At nempe non obfer-
vant Probabiliftae , nullibi extare legem , lit quis
veilimenta meliora pro pretio viliori emat, fed rem
adeo indifferentem cuiusvis libertati relictam effe?
quamvis nihilominus huiusmodi emptor notam im-
prudentiae non eifugiat, ii veilimenta meliora pro
pretio viliori emere, dum emere polfet, negligat;
econtra vero adeft lex poiitiva, ut omnia probemus,
t]uodque bonum eft y  teneamus  • ut fimus prudentes ,
fiuit Jerpentes; ut fimus perfecti , Jicut et Pater n>fter
caeleflis perfectus efi;  ut aemulemur charifmata me¬
liora ;  ut arctam  prae plana, anguftam-  prae lata eli-
gamus Jalutis viam  etc. unde, qui libertati potiuSj
quam legibus in linea morali favet, non modo im-
prudenter agit , verum etiam peccandi pe-

riculo

3 © C ŠJŠ l 3s'

r iculo fe exponit. Deinde, fi Probabiliftae admit-
fiint, quemvis hominem obligari, ut charitatem in
^tentione , et veritatem in electione obfervet, boe
admittere debebunt? et charitatis et veritatis re¬
šetaš inffingere , qui data optione illud intendit et
^igit, quod et charitati et veritati comparative mi-
tUs ell confentaneum; eum enim in finem Apofio-
*Us Ephefios (non utique Clericos, fed Laicos^)
cap. 4 . monet: A ON IAM SIM US PAR VUL1 fine-
huntes  ?  et circumfenmur OMNI F EN TO DOC -
TlilNAE in neguitm hominum, in ajlutia ctd circnm-
l 'entiunem errorisi VERITATEM autem facientes IN

[baritate crescamus in mo per om :

BlA , qui caput ejl CHRISTUS.  ubi vides nos vi
c Ariftiani nominis oblbrietos efle, ut aliquando de-
Ponamus praetextam parvuli > nec femper lac, fed
P^nem, adultorum cibum, petamus; ut non circum-
.® ra iTiur omni vento doctrinae noviter inventae, led
j^damur doctrinam Apoftolicam, quae ducit ad per-
* Gc tionem; ut non haereamus in herbis, et radicibus
fed crefčamus per omnia, Deo dante inere-
^entum, qui et augebit inerementa frugum iujlitiae
'pflrctp.  quibus praeftabilitis minime curamus refpon«
j!°des illas ab Alberto magno , uti praefertur, fratri
| lrtl plici datas, utpote magni Apoftoli authontate
0ll g'e inferiores. o

k XX XIX. Denkpie ad Angelici Doctoris nec etui*
^thoritatem> qui in Quodlib. 8. nuni. I 3 . ait,

!!%’ q U i poJJHet plures praebendas , et m quandam V e titum.
^itationem indmitur ex contrarietate opinionum ,
et  nictnente tali dubitatione plures praebendas habeat ?
iNkulo fe committere , et fic procul dubio peccare etc .
^ ef pondent probabiliftae, S. THOMAM folummo-

do

L

mm

136 nm  ) ° c _

do loqui pro eo cafu? dum adeft formido de obpO'
fito? ct ex contrarietate opinionum orta d ubita do?
quo utique ftante dubio nunquam operari licet, prae-
fertim fi dubium iftud fit practicum , fefeque teneat
ex parte ultimi dictaminis reflexi; non vero logu*
pro eo cafu ? ubi habetur fententia vere , practice ?
ac reflexe probabilis, quae practicam de obpofit 0
formidinem excludit. Sed perperam; vix enim? aC
ne vix quidem contingere poteft, aliquam opinto'
nem utcunque probabilem in comparatione cum op 1 '
nione probabiliori nullam prorfus involvere peccamb
formidinem; nunquid Author ipfe ingenuus pag-i 7 r *
afferit ? nec opinionem probabiliorem ab o m ni prot'
fus dubitatione immunem elie, ubi tamen et plurcS
et graviores pro veritate rationes pngnant? erg'°
multo magis admittere debet? maius effe penes op 1 '
nionem minus probabilem periculum? ubi et paucio'
ra,, et leviora lunt veritatis motiva; quodfi auteni’
ubi maior eft ratio? minus periculum? et quo mino 1 ’

eft.ratio, eo maius timeri debet periculum , plafl e
viri DrndpnH.c;. pt- r. -

_ _ _mucu ueoec periculum, P JaIi ^

viri prudentis, et falutem fuam plus, quam Jibertf-
tem amantis non erit* minnri — 1»

- -- —-»uaui  uias, quam ime

tem amantis non erit? minori periculo relicto, 1!i
maius feie coniicere, feu, quod idem eft? reli^ 3
ppinione probabiliori, minus probabilem amplecti?
agnofcimus et nos, dictamen practicum et ultim 111 ^
ex principiis reflexis derivandum elie : at vero n e '
gamus Probabihftarum ftibpofttum ? ipforum r>emP 6
dictamen ultimum et practicum moraliter certi#
elie? ita, ut virum Dimdprn-om ^ 4-;-- c 0 n'

ter
ver\

M
Us ,

- —. -- ^‘av-utnm moraliter cei

elie? ita? ut virum prudentem ac timoratum in c0»'
curlu fententiae • probabilioris movere poffit ad a

fum , nam ut dictamen reflexum fit moraliter c? f '
tum-. deher Anrh-.~:  — ....  ..v.

-, uu uiciamen retlexum fit moraliter

tum? debet deduci ex principiis moraliter cert 1
atqui in eo Probabiliftarum Svllogifmo: Qui p' ll,i

ter

Pia

offe

den

%lfi

dpii

^Uc

Ven

falf {

ftiti

ter

habt

ftrni

Aut

pot<

tum

ftem
bilic
bas •
Juft,
*aii

^et

3b‘o

pom

into:

^ion

Htial

ltl no,

^ar


) o c m m

ier  agit, non peccat , fed , qui fequitur opiniomm
vere probabilem  , prudenter agit , er go etc. jubjim.
haec opinio in his cinumfUmtiis. eft vere probabi -
5  ergo. Praemiifae , tanquam conclufionis princi-
? non funt moraliter certa ; nam i mo  Minorem
<-ue falfam probatur ex eo ; quod utique ille pru-
‘Jenter non agat, qui, quod veroftmilius iudicat efle
^Hhm , nihilominus eligit; hoc autem facit fequens
°pinionem probabilem relicta probabiliori, hoc ipfo,
^od agnolcat, quo probabilior eft opinio , eo efle
^erofnniliorem , quoque minus eft probabilis, eo
^ftofimiliorem efle j v. g. prudenter non ago , ft com
ftitutus in bivio, nec pro alterutra via fim morali¬
st certus, illam adgrediar, quae minorem pro fe
^bet verofimilitudinem, relicta altera, quae vero-
n^ilius mihi recta videbatur. o.do  iuxta ipfummet
■^uthorem noftrum vir prudens ac timoratus non
poteft h ona  confcientia fequi opinionem tenuiter tan-
probabilem; iam vero videtur omnem opinio-
^tn cjuomodocunque probabilem in concurfu proba-
bflioris fieri tantum tenuiter probabilem , quia veri-
j s  le habet per modum luminis, quo intellectus il-
lu ftratur, ergo lumen minus per accedens lumen
^ius ita extenuatur et enervatur, ut nonnifi te¬
ženj adhuc et imbellem tantum praeftet utilitatem.
3*»o iuxta ipfosmet frobabiliftas non licet homini
P°medere de cibo, de quo probabilius iudicat, efle
l nto x icatum , ergo multo minus licebit fequi opi¬
snem, de qua probabilius conltat, efle nocivam,
Hhalis e ft opinio, de qua minus probari poteft, efle
illr iocuam ; non eft enim habenda maior corporis,
animae cura. Plura , quae hanc in’ rem, et ad
^rvanda Probabiliftarum fundamenta proferri pof-

S fent,

Damnatnr
potins Pro-
babilifinus
ab ipdsmet,
qui olim
fue antPro
babiiiitae,

133 nm  d  o c nm

fent, brevitatis caufa omittimus , cum inter eoS agi-
tetar controverfia, quibus ampla eit TheologorUfl*
utriusque opinionis Bibliotheca.

§ XL. Unum tamen adhuc contra Probabih'
ftas argumentum, ex ipfismet, qui acerrimi oli« 1
fuerant Probabiliftae, defumptum adiungere placulb
idque eo fortius, quo minus iisdem (Tut Author n°"
itcr frequenter obiicit adverlae parti) ignorantia Pr°'
babilifmi imputari valet, quoniam ex diuturnis P r0 '
babilifmi propugnatoribus , Deo ipfos convertent^?
facti funt eiusdem impugnatores $ quis enim nefc^?
Illuftrifs. ac Eminentifs. D. Ludovicum Henricu^
de GONDRIN Archiepifcopum Senonenfem , Sfo r '
tiam PALLx\VIClNUM , hiftoriae Concil, Trig‘
Scriptorem, lof, Sanctium de AGUIRRE, S R -&
Cardinales, viros pietate non minus ac doctrina
iignes probabilifnum, cui antehac fubfcripfcranG
publice revocafle? quisnefcit, etiam ex ipfamctSo*
cietate PP. Michaelem ELTZALDA, Thvrfum GON*
ZALEZ , Thomam MUNIESSA, Ignatium de CO'
MARGO , Ioannem GISBERT, et alios plures,
fe de Probabilifmo quondam defenfo accufaile, atq^ e
puhlicam ceciniife palinodiano 9  nunquid Author n°'
lter fupra P. I. ex P. Livino Meyer Lovanienf^
redarguit, quod propter fententias quasdam B aia '
nas ad S. Sedem delati, atqub damnati, cenfura^
fuam viciiTnn in fuos delatpres occallone propoli t! °'
num Leffianarum coniecerint, et quo eifectu? e °
nempe, quod Lovanienfes Probabilifmum deincep s
abiecerint, Societatis econtra Theologi ambabus ^
nibus eundem receperint: ita pariter P. Blafius V 1 '
CECOMES> P. Chriftophorus a S. TOSEPHO, C af
melit. excalceat. Procurator Generalis, Petru's e

liiero-

nm  ) o c m m

■ftieronvmus fratres BALLERINI apud P. Vincen-
tiam PATUZI Ord. Praed. in Tract. de proxima
jlUnianor. actuum regula P. III. pag’. 99. iuam de

** *  r °babilifmo doctrinam folemniter revocarunt.

§. XLI. Notanda eft in fpecie folemnis et pub- in fpecie a
bca revocatio Cardinalis de AGCJJRRE, qua doctri- C:i g iinale
Jam de Probabilifmo antehac defenfo condemnat ve- dc<  ^ L11ue '
de falfitate fufpeetam , periculofam , SS. Patri-
bps et Pontificibus contrariantem 5 en propria Car-
^inalis verba collectioni Concilior. Hifpanicorum
praefixa: Communi fere Jenfu aut praeiudicio abcluc -
5 ^, in Probabilifmo PEL UTI J N P UL VINO MOL-
LITER OJJIESCEBAM 5 etplerumque Jtudium mmm 5
lta  interne fateor , fitum er at in examinando potius ,

* AUOfGID ESSET PROBABILE , qmm in in -
"figama, AiV ESSET VER UM P deprehendi vero
W(*ENS PERICUEUM SALUTIS in fedando, aut
c ° n Julendo aliis Probabilifmo  , five ufu cuiuslibet opi-
tjpnis minus probabilis  , faventis libertati , in concur-
Y alterius probabilioris , adhaerentis praecepto  - - -
P J videtur ejfe praocis ajfidm SANCTOR UM PA-
IRUM,  Pontificum , et Theoiogorum pietate infig-
n *m A TEMPO RE NASCEN TIS ECCLESIAE us -
Tit ad finem fere faeculi praecedentis decimi fexti, quo
ffpit  rep ut ari fecurup ufus opinionis benignae proba-

i n  concurfu aujimoris.  neque dicant Probabili-

*  , Cardinalem de Aguirre loqui tantum de qua-
Cu nque  opinione probabili, de qua priirmm inqui-

' ^ndum eft, an vera  lit? non autem de vera et mo¬
nter certa probabilitate^ nam ex paulo ante dictis
j‘ 39* oftenfum fuit, opinionem ?  qualitercunque vi-
^atur effe vera, ex ipfa tamen comparatione cum
°Pinione probabiliori amittere fuam, quam prius

S 2 ha-

L

Probabi'
lifmns non
modo con-
tra pruden-
tiae rega-
las, veram
etiam con-
tra Chrifti
doctrinam,

140 )°C

hahuit veritatem; deinde autem nullo modo eftfob'
ponendum, talem actantum virum , qualis fuit Ca f -
dinalis de Aguirre, temiifie, vel docuiire aliquando
quasdam opiniones tenuiter tantum probabiles, i e(J  **
potius tales, quae pro fui iudicii gravitate , et m*
tellectus perfpicuitate videbantur efle vere probabi' 1
les, quia nuspiam legimus, quandam de ipiius p* 0 *
pofitionibus damnatam fuiffe; aft nihilominos Km 1 '
nentiffimus, ac Religiofiflimus Doctor cenfuit, P r0 ’
babililmum veluti periculofum, et avitae SanctoruP 1
Patrum , Pontificumque doctrinae contrarium ,
que ulterius tenendum , neque aliis confulend« 111
eife,

§. XL1I. Ait equidem iam faepe laudatus
tbor pag. 174. dari, quemadmodum in rebus aliis? ira
quoque in hae materia ? varios prudentiae gradu 5 ?
ita, ut fequens ubique tutiora, prudenti[[ime  ? * e .'
quens probabiliora, prudentius , et fequens probabi'
lia, prudmter  agat; quis autem hominem , quamd‘^
prudenter agit, de peccato arguet ? dein iubiim§.

„ Theologi autem non quaerunt, an prudentius q 111 *

„ agat in hoc rerum articulo, vel folum praden^ 1 ’’

„ led, num obligatio detur agendi Temper prude°'

„ tius in genere morum? e-  huic Authoris noftri fe '
Iponiioni tantum eam obponirpus quaeftionem, <$° 0 *
modo ergo intelligenda iint iila Chrilti Domini
ba, qui, pollquam Math. 25. de lervo, qui uni c . L1
folum mod o talentum acceperat, iiludque multip^ c ^
re neglexit, fermonem inlbituilfet, fubiunxit: l1t % e
km Jervum eiicite in tenubras exteriores.  quis eft ll
fervus inutil is ? certe non Ule, qui fequendo
tiam probabiliorem , verioremque , talentum aC -r Q
tura perficit et multiplicatj Ted ille, qui praeci

talefl"

3 o c sj*  i 4 ,

&lentum illud, quod accepit, fine foenore reddit;
Cu t vocatur inutilis, nifi quia maiorem non praettat
btilitatem, fed illud folummodo praeftat, quod de-
“ e t? quod, qoid aliud eft, quam illud folummodo
**acere, quod quidem nou eft infructuofum, fednec
^iam fructuofum ? quaerimus ulterius, quomodo
^telligenda fint lila Chrilti Domini verba Luc, 17.
nti nquid  (Tfominus) gratiam habet fervo Mi , qui
fccit, quae n imptraverat 1 non p uto; fjc et vos, mm
toeritis omnia, qme praecepta funt vobis , dicite: Jer -
t! * inutiles fumus , quod debuimus facere, fecimits.
omnibus profecto Chriltianis inmnetum eft, ut fa-
c *ant, quae iplis imperantur , an autem Domino
Per hoc fatisfaciant fuae obligationi, fi plus non fa-
quam quae imperantur? aftirmandum putant
Probabiliftae, nepandum vero putabat Chriftus; cui-
^ s nam opinio elt moraliter certa, et certo vera,
^rifti ? an Probabiliftarum? ergo Chriftus srratiam
* 1 °n habet fervo illi, qui folummodo facit, quae in-
lineam ultimam ftrictae legis continentur, fed
qui facit, quod fuo Domino iudicat effe accep-
^us, fibi utilius, et prudentiae conformius; fi nista
. an gelicam veritatem fervus inutilis eihktur in te~
^bras,  tum illi foli videbunt lumen, qui funt fervi
*foles, atqui fervi utiles non funt, ut iterum veri-
inquit, qui facirrat, quod facere debent, ergo
%le fibi confulunt Probabiliftae, qui utiliora negli-
^entes, illa praccife faciunt, quae pofitive non funt
P r ohibita, nam et haec omnia faciendo , dicendum
ta rnen eft illis: fervi inutiles fumus.  ex quibus iam
fec ftutur refponfio in forma: ficut fervus file, qui

S3

me

14 $

3

r **  f*

me  operatus fuit> ita pariter, licet minus, laildaba*
tur a Domino, qui ex duobus talen tis lucratus eft
alia duo, quoniam (juidem non prudentiffime ,
nihilominus pnidmtius  egit , quam ille , qui nihil
omnino lucratus fuit; hic enim vero eatenus quidem
prudenter  egit, quatenus pecuniam fuam non dtffi'
pa vit, eatenus autem imprudenter  egit, quatenuS
pecuniam fibi concreditam non dedit ad Menfarm ut:
lucrifaceret j unde et fervus nequam apud D. Lucaifl
cap. 19. eft adpellatus, [debat enim , quod D orni*
nus eius auflerus fit ;  lcimus autem et nos, quod ifl*
tellectum et voluntatem, quod legem et libertatefl*
Deus nobis non praecife ad ufum, fed ad lucrutf 1
concefferit, illudque a nobis exigat, dum non tali*
tum iniquitates, verum etiam iufdtias iuduare file&

et contra §• XUn. Male igitur fonat in auribus noftr&

Theologiae quod Author ingenuus dicat, Theologos non curart?
pngnat] 1 utrum ali 9 ui s prudentius agat, dummodo prudentet
agat 5 quafivero Theologi officium non effet, eat g '
nere, atque docere, quae fpeculative credenda, eC
practice agenda funt; in fpeculativis fidei chrift ia '
nae materiis iuxta ipfosmet Probabiliftas ubique te*
nenda funt probabiliora, et authoritati conformio ra,
quin humano intellectui utcunque perfpicaci def e '
rendum fit; cur non etiam in practicis chriftian^
Mo ral is materiis plus authoritati, quam libertati $
deferendum? an maius elt periculum, fenui min u5
probabilem in materia fidei, quam fequi minus pr°'
Ddbilem in genere morum, cum tarnen utrum^ 13 .?
dogma iummam pro fe habeat praefumptionem ? 11
ll-ante mvincibili legis credendae ignorantia iu^ ta
probabiliorem Patrum fententiam eft iudicandutfp
cur non aeque ftante invincibili legis obfervanda®

igno-

nm  ) o c sis 143

1- ^Rorantia probabilior fententia erit eligenda? in prio-
ft v 1 Ca i'u ftat praefumptio pro lege contra rationem
d ' Ur nanam , cur non et in altero contra libertatem hu-
ji ^nam? difparitatem credimus tamdiu dari non pol-
ti  ! e .’ quamdiu non probatur, Iblum inteilectum per
y  ’ Cl entiam boni et mali fuo iure excidifle , libertatem
permanfiffe intemeratam; erit igitur Theologi
$  j °^cium, non modo in rebus ftdei, verum et in
01 j P f sxi morali probabiliora fectari.

il-

H'

m

m

m*

j t*
iS)

rt)

;et

te'

et

is¬

te-

ra?

fe-

iaS

efi

r o-

fi

seta

m ?
dat

^ §. XLIV. Exemplum illud de authoritate S, nec valet

JHOMAE AOUINATIS, et S, BONAVENTU- e «#»
lv AE, vel IOANN 1 S DUNS SCOTI adductum, adadductum/
^ non facit} ncque enim Author ingenuus, neque
' ij iUs quivis conftitutus eft arbiter authoritatis ; Ipe-
^lative non dubito, maiorem efle S. Thomae, aut
? Bonaventurae , quam loannis Duns Scoti autho-
rita tem , quoad practicum autem dictamen nemo
P r tidens relicto Angelico, Seraphicoque Doctore
. btilem fequitur, nifi huius rationes hic et nune
^dicet probabiliores probabilitate intrinfeca, dum
Pdiilominus in aliis materiis omnino maiorem pro-
^ilitatem ftare concedat penes priores illos ; ubi
l des, ubique rationem et prudens dictamen ulti-
pro authoritate -  eaque comparative maiori,
f u nquam autem pro libertate,  quae femper aequa-
ls  eft, pronuntiare5 ltque hoc in gratiam Authoris
? C) ftri, luorumqne Sociorum dieta funto, qui, (ut
wnig ne  de illis iudicemus} certe non reiicerent S.
AUguSTINUM,  magnum illum praedeftinationis

j* gratiae efficacis Doctorem, cuius tamen authori-
fpeculative iudicant novioribus longe maiorem,
j L ‘que fuum lequerentur MOL 1 NAM, nifi proctice
u dicarent, in praedictis materiis graviora pro fyfte-
, mate

k

ex S. Tho-
ma, etS.Bo¬
naventura,

m ms  3 o c nvt

mate Moliniano, quam pro Auguftiniano pugnare
pondera; et fic porro relpondemus etiam ad ambaS
illas propofitiones e D. THOMA in 4. dift. 17* <b
3. art. 1. et S. BONAVENTURA panter in 4. di& ^
7. art. 4. lil 2. p. q- 3. pro exemplo adductas^ neffl'
pe iiiam opinionem effe tenendam, quae fecundum
iudicium ultimum et practicum hic et nune vel i n '
trinfece vel extrinfece iudicatur eife probabiiior , n°n
autem, quae nudam probabilitatem  non transcenditj
hanc doctrinam noftram propriis Authoris ingenui
verbis confirmamus, dum pag. 178. ait „ quampr°'

„ clive eft, in negotio libertatis contra legem tuen;

„ dae 3 ut quis probabilius credat id, quod libertatl
„  favet? quam difficile, inter gradus probabilitatifc
3, ut ita dicam , in linea afcendente ac defcendente
„ veram diicrimen invenire? quam pronum, fpe c '  1
3, tata ingenii noltri mobilitate, ac perfuafionuifl
„tanta, quanta guftuum varietate 3  ut quod hodi 0
3, probabilius, cras minus probabile adpareat? “ i ta
elt! quodfi autem iuxta virum ingenuum tanta
quaenam inter duas opiniones magis ad adfenlum tn°"
veat? iudicandi difficultas, eadem utique aut maio f
adhuc erit, fpectata ingenii mobilitate, et intelle c '
tus infirmitate, diiudicare, quaenam opinio fitve re '
quaenam certo, quaenam leviter, aut nullo m o&°
probabilis ? ut adeo hac in materia tam parum $ a '
tui polfit quaedam tegula generalis, quam patu^
in materia medica quaedam Medicina univeriab 5 . f  f
nifi haec unica ex ante dictis deducta j in mater 1 *
mor um , et ductbus opiniomb us occurrentibus illctffl li> '
nemur ampleeti , quae hic et nune pnutice iudicat*'
ejje probabiiior .

§. SIV,

d  o c m®  14 s

.  §. XLV. Ad ea demum, quae Author nofter Muitoque

^ntagoniftae fuo §. 3. obponit, cum nihil novi e° n -"jjnusrdj-
^'leant, iamtum in antecedentibus abunde credimusj]“? fta r°ro'
j^ponfum fuiffe-j interim, etfi ex adparitione de-effag«.
^ncti Canceliarii Parifieniis non multum probetur,
etiam Probabiliorifmus mortuis indigeat tefti-
^s* videtur tamen, Authorem noftrum ad eam pa¬
stem ex HENRICIIV. Gailiarum Regis iudicio
b u ctam fat folide non refpondere ; nam falfum eft,
V°babiliftas et Probabilioriftas in eo confentire, Tu-
tlo tifmum elfe bonum, ac propterea tenendum, non
ad fequelam obligant, fed hortantur lolummo-
'•>  econtra vero ad fequelam Probabilifmi neutra
^ ar s obligat, nec etiam hortatur , imo dehortantur
botius Probabilioriftae; deinde etiam falfum eft, Pro
T^iliftas omnes in eo convenire, tantam elfe Tutio-
ri faii bonitatem, ut eam femper fequi teneamur, fed
tam Tutioriftae, quam Probabilioriftae in eo
conveniunt, non ličen fequi opinionem probctbilem  5
manet vis argumenti a Praefentato propofiti:
j^nricus IV. prudenter egit eligens Religiunem ca-
tf }olicam  , illam enim falutiferam  elfe, tam Catholi-
^5 quam Cctlvinictni  unanimiter adferebant, non  au-
prudenter elegiffet religionem Calvini , hanc
e nim falutiferam  elle , foli Calviniani  adferebant, er-
So etiam prudenter agpnt Probabilioriftae, fuam enim
^°ctrinam non ipfi tantum, fed et probabiliftae cčm-
!? e ndant 5 econtra vero imprudenter agunt Probabi-
^ utpotc quorum protsbilifrnus tlim h  TLutiori*
ftis, tum a Probabilioriftis damnatur 5 caeteras Au-
Joris refponfiones videfis. enervatas in antecedenti-
? et immediate fequentibus.

CA-

146

)o( sms

CAFUT III.

Fundamenta praecipua Probabilifmi.

PraemifTa §. XLVI. j\  ntequam ad perpendenda Probabilif-

ne°dicimus' *L~\.  mi praecipua fundamenta progredia-

ne lcunus, mur  ^ denuo pxjbllceque tellatum facimus, animum

nobis nullatenus efle, ut ex particulari quodam re-
fpectu maiorem his, quam aliis tribnamus authorita-
tero, aut quibusdam parcendo , in alios tantum ftrin-
gamus calamum , abfit; Probabilifmum  quippe a qui-
buscunque demum , et cuiuscunque Ordinis vel Sta-
tus Theologis defenfatum , non autem Probabilijl^
ipfos eiusdem propugnatores impugnare intendimus;
dum enim folius veritatis vel tuendae, vel inquiren-
dae caufa mutuis armis collidamur, illud S. HlE-
RONYMI ad S. AUGUSTINUM ep. 14. femper an-
te oculos habeamus necelih eft: IS on tam hebes juffli
ut , Ji diverfa fenferis , me a te laefum putem.  "quo
iam fubpofito ipfa Probabilifmi fundamenta conli.de-
remus.

Probabili- §. XLVII. Primum fundamentum Probabili-

ftisnecau- ft ae  p 0 nunt in authoritate ;  fed quali illa? num for-
slscri^t™ fan in authoritate primitivae Ecclefiae? non; hic
rae ' enim tales confpiciunt Chrillianos , qui Špiritu S.
pleni de vir tute invirtutem ib ant , tendebantque con-
tinuo ad maiorem vitae perfectionem; hic nonnift
ar dam viam, et angujlam portam  deprehendunt, pe r
quam itur ad aibra; hic non vident, nifi anirnas M-
jlifcantes in obedientia charitatis, in fraternitatis anio -
Ve  5  Jimplici ex corde fe invicem diligentes A OTEP-
TlUS;  hic maior erat cura charitatis, quae tendit
ad alta? et foras timorem pellit, quam libcrtatis?
‘ .. . quae

-m

ih*

3 o C

« 4 . #-+

H7

pae legem nefcit; hic MAGIS fetagebant 9  ut per
,° n ft opera CELITA Al Jiiam vocationem, et etectionem
wciant;  hic fuae credebant efle obligationis primae-
„ n Chriftiani, ut fmt perfecti, ficut et Pater ipforum
r er fectus efi  ; hic, fi quis  etiam omnia fecerit, quae
jbebat,  fefe fervos inutiles dkebant;  hic infimo gra-
^ probabilitatis neutiquam contenti, aemulabantur
ypifmata meliora ;  hic omnes talentum  , feu Ninam
l ^i concreditam verebantur Judario involvere , et jiib-
terram abfcondere , fed potius ad menfam ponore,
ut  ERUCTlFiCARET 5  timebant illi primogeniti Ec-
c \ e fiae horrendam illam comminationem : litinam Jri--
'Ufius efjes ant calidus, fed quia TEPLO US es, inči-
Pcim te, evomere ex or e nuo;  hic optime norant,
^Uas efle vias ipforUm arbitrio propofitas , unam,
Suae VLDETULi hominibus RECTA, et novijjimct
J. Us  ducunt ad mortem,  alteram vero mam excellen-
Njrem  a Paulo demonjlratam ,  videlicet charitatis $
^ lc  denique probe perfpexerant Chriftiani, etiam
qui iufius efi, iufiificandum ADHUC, etjanc-
-Ifin ADHUC magis Janctifteandum efife.  neque dicant
jflobabililtae, textns iftos probare nimium,- nam ab-
Elute  non probant nimium , dum a nobis exigunt
^tfectionem chriftianam cuilibet flatui et vocationi
^portionatam ’,  fed folummodo probant nimium re-
Jfmive  ad Probabiliflpum; fi enim, ut ipfemetPro-
^bijifta nofter admittit, Tutioriftae ab hac perfec-
1  ^°ne longe,  Probabilioriftae longius,  et Probabili-
longifihne  funt remoti, quia illi prudrntijfme ,
prudentius , hi autem faltem prudenter  adhucdum
^'Unt, mirum non efi, S. Scripturae textus longe
^Hores probabiliftis, quam probabilioriftis videri,
lc et verbum Domini in aeternum maneat: iugum
ni£ um Juave efi , et o nus m e um leve.  XLV1II.

143

Nequeau-
thoritatem
SS, Patrum,

nm  } ° c

§. XLVIII. Qualisigitur erit authoritas, quam
velut Balin fuae doctrinae depraedicant Probabili-
ftae? an forfan SS. PATRUM, aut CONCILIO-
RUM? At vero SS. Patres ad unum omnes Proba-
bililmum nefciilfe , imo nonnifi conllanter ad perfec-
tiora hortatos fuifle, unanimis eft iplorummet Pro-
babiliftarum adfertio^ toties enim, tamque vehemen-
ter propterea exagitati, ne unum quidem fibi fa-
ventem hactenus potuerunt oftendere, plurimos ve¬
ro, qui obligationis quidem vigilantiiiimam, exiguam
autem habuerunt libertatis bumanae curam ; antiquil-
fimi, quos citare poflunt ac lolent , non quidemEc-
clefiae, bene tamen probabilis doctrinae Patres, ul¬
tra faeculum decimum fextum non afcendunt, qui-
bus proin et competens antiquitas,  et vitae Janeti-
tas , et forfan etiam fufficiens doctrinae veritas  de-
fuit. Dum econtra Probabiliorrftae, iuxta notum il-
lud adagium: purius ex ipfo fonte bibuntur aquah
fuam doctrinam ex illo rerum tbeologicarum fonte,
quem SS. Patrum confenfus conftituit, derivare fo-
leant, cumque illis eos omnes inter imprudentes nu«
merent, qui vident meliora , probantqm , deteriorafe
guuntur,  Quod autem Probabilioriltae, ut alieubi
conqueritur Author nofter, SS. Patrum verba non
citent, non ex verborum penuria, fed copia prove-
nit, qua paginae quidem complerentur, quin tamen
id genus hominum converteretur, qui omnem retro
doctrinae antiquitatem libertati poftponunt, licqu e
incaffum reddunt fuis dillinctiunculis , et benignih
interpretationibus, Probabiliorillarum laborem om¬
nem. Deinde, eo etiam ex capite viri clariffimi e
<SS. Patribus integros fermones, homilias, exhorta-
tiones , traetatus , epiltolas etc. contra Probabiiifta£

citare,

ms  >c sla 149

citare, iudicant efle fupervacaneum, quod hi, li iam
aliter amplius excipere nequeant, lubmiilb capite
Venerabundi refpondeant, le venerari SS. Patrum
M  praeclara morum, vitaaque chriftianae monita, et
optare infuper , ut ab omnibus et Temper obferven-
tur, Ted id folum fefe negare, quod, cum commen-
datur opinio et actio melior, hocipfo etiam damne-
tur opinio minus bona, interim tamen adhuc pru-
dens et bona; dnmque hac reip.oniione omnes SS.
Patrum textus elidunt, omnem fui Probabilifmi lir-
Rntatem in eo collocant 9 quod quidem omnes ad
Probabiliora iint excitandi , non autem funt obligan «
di,  quia virtus, inquiunt, et peccatum non ita ob*-
ponuntur, ut, qui non operatur melius, hocipfo
peccet. Ergo fubponunt Probabiliifae, SS. Patres
, tantum Confiliarios ovium fuarum , non autem et
Praeceptores fuifle? ergo fubponunt, opinionis be-
nignae fequelam iain tune temporis fuiffe licitam?
cum tamen illud omnibus in lectione SS. Patrum
■Verfatis falfihimum, iftud vero ipfismet Probabiliftis
contrarium lit, qui fui Probabilifmi originem, pra-
Xin et ufum neutiquam SS. Ecclefiae Patribus; fed
Caramueli, Medinae, Dominico Šoto, Dianae, Eay-
flianno etc. adfcribunt; nunquid hi funt Patres illi,
de quibus S. Proverbiatbcs : ne tvcinsgrediciris tenni-
nos  /JA' TIQ UOS , qyps pojherunt PATRES tul ?

§. XL1X. Sed neaue authoritate CONCILIO- aut Con-
RUM gloriari poflunt Probabiliibae, utpote quorum cilloram ’
Panones (quos certe per modum foiius confdii reci-
Pere audebit nemo]) ubique fapiunt et praeferibunt
Probabiliorum fequelam; hinc nulla in ip/orum lib-
T *s citatio, imo ne cura quidem; fatis eft iisdem,
dorrieftica, vel faltem privata venerari et fegui ora-

T 3 cula}

1.5® nm  :> ® c nm

cula ; heic fedent, heic requiefcunt, heic utlice futt-
dantur , imo eousque deveniunt, ut pro fuae caufae
dilatione , et Probabilioriftarum fatigatione pollulent?
fibi, quemadmodum Patres, ita quoque concilioruifl
textus vel canones citari, quibus Probabililmus tan-
quam illicitus declaratur $ non enim cogitant? P r0-
babiliorifmum per quindecim iamiam faecula foluflb
et in quieta fuilie poifeffione, Probabililmum autefl*
a duobus ultimis primum faeculis agere in petito*
rio, adeoque illam Probabililtarum regulam: meU° r
eft conditio poflidentis , favere magis Probabiliorift 1 ^
quam Probabiliftis, hisque onus probandi incuinbt'
re , Probabililmum fuum , ut fit genuinus  doctrinae
Ecclefiafticae partus , et SS. Patribus et Concilb 3
conformem elfe, quod tamen nunquam , ut prot®'
bilius opinamur, praeftare poterunt ?  dum econti' 3,
fi deinceps detur occalio, nos ad utrumque
rimus.

Sedne que . §. L. Tandem nec PONTIFICUM authoritas

fummorum fuffragatur Probabilifmo ^ praeterquam enim, qu° d  j
Pouificum, p urniTli  Pontifices ab ALEXANDRO V J J. usque ad  |
BENED 1 CTUM XIV. ingentem propofitionum llU '
menim condemnarint, quarum Pater Probabililm 1 ^ j
eo minus negari poteft > quo evidentius nomen P a '
tris lui fcriptum geruntin frontibus luis, nempe te f ' j
minos illos: probabik eft, probabiliter ajferitur,
probabilitdtis non eoccedit etc.  quales funt propofti 0 '
nes illae olim ut probabiles habitae quadraginta
que ab AREXANDRO Vil. anno 1665" et 166°*
damnatae ,  ptern aliae fexaginta quinque anno i 679 '
ab innocentio XJ. profcriptae^ duae quoque huiusb 1
rinae propofitiones ab ALEVANDRO V 1 H. an f
1690.  cOnJ 0 ,xae$ infuper etiam teftatur Eminentni

5-KtKH isr

^rdmalis de AGUIRRE in Praefat. ad concilia Hi-
P a nica num. 24. in facris Romanis congregationibus
r l Uo tidie innumerae occurrunt caufae , qmrum ded-
e  facris ConcHiomm canonibus pendet ; ubi autem
duthorum occurrunt Jententiae , illa omnino praefer-
lilr  5 omnibus hinc inde conficleratis TUTIOR
^fetur , /Z 7 /U ET AEQUITATI CONFOR-

atque haec quidem in Ecclefia Romana, om-
[Jhm caeterarum Ecclefiarum Magiftra; idipfum de
JI* Paenitentiaria teftatum facit Eminentifs. Cardina-
J s  PETRA cap. 9. num. 6. in opinionum electione
q Paenitentiaria ecis fequitur , Jahti animarum
noto poffunt , rt propterm non Je credit cuicun-
Doctorum iudicio , niji veritate fulciatur; quodfi
W?r obpofitas fententias verfetur , ut vere ambigmim
' ditbium mane at , tutiorem partem praeeligit , a qua
Ninino dijlet ruinae Jpiritualis quaelibet fufpicio;  at>
opinio, licet quomodocunque vera vidcatur? hoc
Pio tanien , quia eft falfo fimil.ior, faltem potejl  ob-
J e  Taluti animarum , multo minus eft tutior , adeo-
r 16  non omnimode diftat a Ijpiritualis ruinae fufpi -
AmpMimum tandem, omnique exeeptione
^ius contra probabilitatem teftimonium fuppeditat
D. BENEDICTUS XIV. P. M. Tom. 2. noti-

i Ca t 6. num. 27. ibi: Haec tanien , in fcholis^ et

pUgljlrorum Jcriptis RAM FIDENTER adjeruntur j
j e kta ad Tribunalia, MINUS FEL[CITER eoccipiun-
V, TUTIOR A enim exquinmt ludices.  enimvero
panter  adferitur illa fententia, quae omni Theolo-
Ecclefiafticae fundamento caret, nullamque pro
a liam, nifi novam et privatam habet authorita-
hinc mirum non eft, eiusmodi opinionem in
Tribunalibus minus feliciter  excipi ?  quia minus

pro-

15 *

) o<


probabiliter ptoferuntur; neque favorabifem fibi p 0-
terunt promittere fententiam Probabiliftae, quandn
fupremi iudices ne dicam probabiliora, fed et om*
nino tutiorcb  fequuntur. Hoc ulterius patet ex D e '
cretal. GREGORII IX. Tit. 12. de homicidi oj
ibi CLEMENS III. interrogatus, an Presbyter, 9 ul
cafu domefticum fuum vulneraverat , et dubiu^
erat , an ex illo vulnere , vel alia ex caufa mortu llS
fuerit, ad minifterium Altaris admitti valeat, r J
fpondit cap. 12. Quia vero, utrurn occafione vukJ rlS ‘
decefjijjet, clubium habetur , tuae dijcretioni duocifflO*
rejpondendum, quod, cum in dubiis Jemitam debeP
mus eligere tutiorem, te convenit, iniungere -Prestop
tero memorato, ut in facris Ordinibus non miniflr
nec dicant Probabiliftae, capitulum iftud Joqui c ^ e
foro tantum externo, non autem interno, item?^'
qui de dubio facti, non vero Iuris; nam imprifl 11 ^
maior eft cura fori interni, quam externi habend^i
fi ergo tutior quoad forum externum obligat,
magis obligabit quoad internum 5 deinde refponf^
Pontiiicis valere quoque de dubio iuris, non & c . tl
tantum, confirmatur ex eodem Tit. cap. 18. ubi 111
cafu, quo fur Eccleliafticus a Sacerdote percidft 1 ^
dein a Parochianis occifus eft, manente dubio an pP'
ma iam percuffio lethalis fuerit ? refpondit iNI^'
CENTIUS III. quodfi dijce rm nun pojit, eoc
effectu percujfus interiit , in hoc dubio tmqmni hoffl**
c-ida debet haberi Sacerdos, et Ji forte homkidct
Ji, a Scicerdotali ojficio abjtinere debet , cum in hoc c&J 1
cejjare, Jit tutius, quam temere celebrare, pr o
qiiod in altero nullum, in reliquo autem mag nl P
periculum timeatur.  Hic ipfe quoque INNOGE^
TI US lil. in fimili materia probabili circa Kpdc°'

pum

)°:c &&  i s3

pum Herbipolenfem ab Archiepifcopo Magdeburgenfi.
excommunicatum, at nihilominus celebrantem cap.

S. de Cler. excommunic. refcripfit: Vnet in hoc non
H  videatur omnino culpabilis extitijfe, qnia tamen in
dubiis vici ejl eligenda tutior , etfi de lata in eum fen -
tmlia dubitaret , debuerat tamen potius Je abjlinere ,
guam Sacramenta Ecclefajiua pertractare.  tanta vi-
delicet in Romana curia eft praefumptio libertatis
probabiliRicae.

§. LT. Ad exemplnm Romanae Sediš plero- neque
Mimque Ordinum Regulariiim decreta, prout tc-

enarrat P. Patuzzl P. III. cap. 9. §. 2. p. m. 89* iam propugna-
dudurn ftatuerunt, ut fui Theologi quoad moruin^mm v«-
doctrinam S. Scripturae praeprimis, avitae traditio- n  ‘ 1  ’
tis, Conciliorum et SS. Patrum authoritatem con-
tra quascunque doctrinarum novitates fequantur;
quibus novifbme acceflilfe dicitur Seraphicus Ordo
S. FRANCISCI, iuos Alumnos fiib gravi obligatio-
ne, gravisque paenae interminatione adftringens ,
n f opiniones minus probabiles dve in Jchola doceant ,
fae in praxi Jectentur . quo etiam collimare viden-
tur flatuta Bavaricae Congregationis, ubi omnes ,

Qui metrum doctrinnm tradent , eam  , c um de ipfa
Oirijli lege cigitur , ex Scripturis hloda Patrum fen -
Jiim expofth ; et ex eorundem Patrum traditione hau-
rire iubentur;  quod 'čpiid aliud dft, quam opiniones
, Probabiles procui ablegare, utpote quae necin Scrip-
turis, nec in Patribus folidantur. quid vero egerit
ClERUS GALLICANUS in fuis comitiis anno 1700.
c plebratis, Probabiliftas certe non latet, nam Proba-
Jililhrum propofitionem imam: Puto, omnia ejfe
fdie melius examinatn ; et hanc ob rem in omni ma-
e, Fi, et praecipue in Morali , libentius iuniores quatn
* U anti- '•

L

154

*-V.j

) o c

le.#-#

antiquiores lego et fequor; doctrina fidei a veteribuh
'doctrim morum magis a iunioribus petenda.  hac cen-
Ilira notaverat: ffaec propofitio temeraria ejl, Jj an .'
dalofa , perniciofn , erronm , SS. Patribus et antiqw s
Doctoribus contumeUofa  5 fpreta in moribus Chriftfc
norim cumponendis necejfaria Scripturarum ctc Tfd*
ditionis authoritale et interpretatione, moralem Theo-
logiam arbitrariam parit, viamgue parat a d hum^
nas traditiones  , et doctrinas , Chrijlo, prohibente P'
bilundas.  deinde vero Probabiliftarum propofttionetf 1
4tam et 5tam: [1 liber jit alicuius iunioris ar tnodcf'
ni, debet opinio cenjen probabilis, cam nun conflti’
reiectam ejfe a Sede Jpojtolica tanquam improbabiU
N on funt fcandalofae , ant erroneae opiniones, qua^
Ecclefia nun corrigit.  hisce verbis perftrinxit: B at
propofitiones , quatenus filentium et toleranticun p? 0
Lcclefiae , vel Sediš /Ipojlulicae adprobatione Jlatuuflh
falfae funt, fcandalofae, faluti animarum noodF  ’
patrocmantur pejjhnis opinionibus , quae itentideffl
mere obtruduntur , atque ad Evangeličan veritateM’
iniquis praeiudiciis obprimendam, viam par ant.  Pr ae '
terea conftat) iam antea Parilignles? aliosque Gal*
liarum Parochos animarum faluti pro fui mune f ^
oflicio invigilantes libellum fupplicem ad Epifcop 05
dediffe, in quo contra plurimas Probabiliftarum pf°'
pofttiones eo tempore circumvolitantes, utpote
gregi nocivas, conquerebantur, prout habetur i 11
lftius libelli fupplicis italica editione , Lugano \ 7 &
fub titulo : Raccolta dei Scritti dei Parochi di P**'
gi i e di altre cittd detla Francia intorno d vctrie op 1
niom morah.  qu id demum hac in materia praefti^
nnt Hifpaniarum, Belgii, aliarumque Region^ .
Epilcopi ,  fufe narrat iam ftipra laudatus P. Patu'^
P.ZII. cap. 6. et 7. quo Lectoren remittimus, ^ ^jj

in ^
ant
* a lio
troi

tat«

Vin

tam

Jat

falt

tuit

Pol

ftiai

Qgc:

^iui

£afl

Gui
Jtiar
tino
Hhc
Sa,
a liis
in c
toru
^ h

nrm

rol

tis

tintn

si# 3 o c nm  us

§. LIJ. Dam egoProbabiliftarum doctrina nec Ergo nui-
in verbo divino leripto vel tradito ?  nec in fcS.Patrum la . m » vel e-
aut Conciliorum dogmatibus, nec in PontifLcum? autauthorTtate
,, aliorum Tribunalium conftitutionibus inveniat Pa-invenitfub-
foocinium , quo fe vertat quafi nefcia , ab antiqui- babilifmaSj '
tate adpellat ad iuniores Probabiliftas, ubi facile di-
Vinare poterat, eosdem fibi Patrocinaturos efle; qui
tamen, quantae fint in Eccleiia authoritatis, fi cum
Patribus Ecclefiae conferantur, nemo non videt $
faltem ne hic quidem quiete, ac diu gaudere po-
tuit civitatis iure, nam eLulitania, Hifpania, Nea-
poli, et Galliis pulfa, in ipfius quoque Imperii Ro¬
mano -Germanici Metropoli Viennenfi? ut audivi-
fous, exelfe nuper iubebatur, dum AmicuSj Ars-
‘fockin, Azorius, Banoltius, Bardius, Baunius, Ben-
1 ^ius, Biesmann , Bufenbaum, Caramuel, Cardenas,
Paftropalaus, Diana, Dicaftillo, Efcobarius, Efpar-
Za > Francolinus, Filliucius, Faber, Gobat, Ghetius,
^ttimenius, Hurtado, lohnfon, Ulfung, Lugo, Lay-
foannus, La Croix, Merolla, Mendo, Mova, Mar-
foionus , Millhard, Pafqualigo ?  Pelizariuš , Pfau >
j^hodes, Sayrus , Sanchez, Sporer, Salas, Emanuel
Sandaeus, TamburinuSj Terillus, cum plurimis
?His inbente S. Caelar. Reg. et Apoltol. Maieftate
fo claflem librorum per ditiones Auftriacas prohibi-
i forum coniiciebantur^ fi ergo Probabilifmus. hisce,
fo huiusmodi virorum authoritati, velut principali
* f itqu e  unicae fuae Balt fit luperaediiicata, hanc illi
^mitatem nullatenus invidem us.

§. Lili. Lepidum autem nobis videtur, quod muitoqn e
Jrobabiliftae, ut fuo Probabilifmo fucum antmuita-™ 8 .”*
tls  adfingant, pro fua caufa duos GU1LIELMOS, q
^Um Antiliodorenfem, altcrumque Parifienfem d-

U %  tajc

Etfi non
exiitat lex
directa et
particularis
Probabilil-
nsmn pro-
hibensj

Exiftunt
tamen le-
ges refle-
xae et ge¬
li erales ex
lege natu-
rae,

156

p*

3 0  C

*-  -j'-*

tare foleant, quos S. THOMAS opufc. 22. cap. 2«,
antiquos et famojos Mctgiftros  adpellat, cum tamen
nonnili triginta ct amplius annis ante ipfum fioru e '
rint $ quali vero in materia tam gravis momenti ?
nempe in materia morum, unde Salus hominis aeter-

na pendet, fermo lit de antiquitate JcholaJlicj)  de
qua S. THOMAS hic Joquitur, ac non potius de
antiquitate Ecckfictftha , quae certe laeculum duode-
cimum longe tranfcendit $ li illa eflet vera antiott 1 '
tas, antiquam etiam deberemus dicere fectam IV'
tli eri , quae probabilifmo ii non antiquior ?  laltem
coaeva eft.

§.  LTV. Altcrum fuae doctrinae fundajn? 11 '
tum Probabiliftae quaerunt in defectu obligationis;
qua tenemur id femper eligere, quod eft probabi'
lius $ ita quippe ingenuus Probabilifta nofter cap. 4 *
§. P a B'- fruftra obligatio adferitur, ubinub

n  la lex obligans poteft exhiberi; eft enim obligati 0
„ filia legis, haec ii delit, libertas e poffellione
„ deiici nequit quocunque in foro, feu lacro, feu pr 0 ."
,, fano, quinimo ipla tune libertas fua fibi lex eb e
,, poteft, et agendi norma. c ‘  et legem quidem al l '
quam divinam vel hnmanam pofitivam negat p r0 '
ferri poffe, legem autem naturalem et negativa 111
quandam exiftere , qua praecipitur , relicta opird 0 '
ne minus , vere tamen ac theologlce probabili t e '
nendam elfe probabiliorem, fallillimum elfe contend lC '

re lpondemus , quamvis certu?
1  >  legem ahquam directam  et / aarticularew
ltere, _aut exiftere debere, uti petunt Probabilift a . e?
quia m mnusmodi materiis , quae praecife a clt '

cumftantiarum diverlitate funt iudicandae 7  nunq uarl1

ferri

nm  > © c ‘i : 57

fer fi poteft lex aliqua directa et particularis; alias
Snippe pro circumitantiarum et caiiram multitudi-
lle > ipfae quoque leges deberent multiplicari; quap-
ta  Vero hinc iequeretur confufio? Igitur lufliciunt ,
exiflunt etiam leges refleocae  et generale*,  quibus
ln  dubio femper id, quod eft melius et verius, te-
^ernur eligere; bas enim fatis patenter et ipfa ratio
^turalis, ipfimet Philofophi gentiles, SS. Patres,
et  luinmi Pontifices promulgarunt, dum praeterea,
'lUae fupra §. 42. et 47. e SS. litteris adtulimus, ip-
natura rationalis dictat, maiorem aninuie čaram ,
%uam corporis , habendam ejfe;  ex hoc enim princi¬
pi 0  quilibet homo prudens in concurfu duarum via-
rill n illam folet eligere, quae libi et certior et le-
curior comprobatur; quivis prudens Paterfamilias ut
n°inum fuam vel a furibus, vel ab incendio immu-
ne ni fervet, eas adhibet praecautiones, quae, finon
PPtimae, faltem caeteris meliores adparent; quilibet
P^ndens conviva quoad efum et potum ab illis ab-
*bnet, de quibus eidem certius conftat, luae fani-
f a ti non efle obnoxia; quivis prudens Oeconomus
J ta negotiatur, ut ea femper prae aliis negotia eli-
S a t, unde maius lucrum , ir>aiusque fperat emolu-
^entum; quilibet Rex prudens ita gubernat Rem-
Pnblicam, ut ea femper acceptet confilia, ea fem-
Per adhibeat media, quaefini fuo, nempe faluti pub-
iicae funt aptiora, magisque confentanea} de Medi¬
no iam fupra diximus, quod ledeni aliquam politi-
v am, directam et particularem non habeat, fecurio-
f es applicandi medicinas, et tamen ad iftas iure na-
Jbrae adftringitur • fed nec infirmum ipfum ab im-
Pfpdentia excufaremus, li caeteris paribus eam ne-
Sngeret Medicinam , unde citius et certius iuae la-

U 3 nita-

L

sx nutho-
ritatc gen-
tiiivun.

158

nitatis confequi poffet integritatem; fic et p ruden 5
Polemarchus civitatem hoftilem dictante utique rt'
tionis lumine nonnifi ea ex parte, iisque machin^
adgreditur, ubi et quibus probabilius iudicat, fe p
lam et minori cum damno, et maiori celeritate
tercepturum elie ,• nauta quoque, fi naturae dieta-
men fequi voluerit, fi duo ante fe fluminis vada con;
fpiciat, illud procul dubio feliget, ubi maior ip 11
monibratur navigandi fecuritas 5 et unde haec omn ia ’
nifi ex lege naturae , qua et nos ipfos amare , et
ftatum nolbrum perficere, maioremque proin anirn ae?
quam corporis, curam gerere tenemur, quin t3 '
men exinde turbetur libertatis poffeflio, quae, etia 1 * 1
ibante legis naturalis obfervantia, farta tecta manebit

§. LVI. Deinde notum elb illud gentilium Pjjf
lofophorum principium , huminem debere Uiis w'
milari , quod fieri non poteib, nili. homo relictis it 0-
perfectis et falfo finiilioribus, ad perfcctiora lempd’
et veroiimiliora tendat, iicque fummae veritati, i
bonitati fbudeat adpropinquare; hinc illud EUfU* 1
DIS Helen. v. 1164. neque compertum habeo  ,
eertum fit in rebus humanis , Deorum verba vera
reperi.  nempe nonrationem, fed religionem, nonb°'
minis libertatem , fed Numinis voluntatem agend 0 '
rum elie normam et regulam %  quae femper diet 1

perfectiora. hinc illud tlCERONIS lib. 1. de 0$ c j

j._ . . . . j

Bene praecipiunt , gui vetant guidguam agere, tf f '

diibites , aeguum fit an iniquam.  atqui in i u ^ c L

;probabili femper adelb prudens dubitatio , an aeqnp

fit, an iniquum , an verum fit, an falfum, hoc ^

fo, quod opinio probabilis longius a veritate f eC

dat, et propius accedat ad falfitatem. hinc EpiC"

tus apud DANIEL. HUET 1 UM de Concord. R a '
r  et

lens

ra-

in#

:il-

in'

;ta-

on-

p«

iia?

et

ac?

ta-

3 flJ

)it

hi-

n-

et

>1'

0

9

O'

O'

at

c.

0

\0

m

e'

t.

1  ms ) o c sis i s9

P  fid. lib. 3. cap. 7«. tiota profectus efi ad virtutem,  s '
J' quis a Je, tanquam ab mitnico , caverit;  quod ita
ex ponit Simplicius, maiori feveritate et acerbitate in
*• n<J S' ipjos ejje inquirendum, quam in inimicos, nihil
^°bis amore nojlri concedentes;  ergo vel ipftmet gen-
tues agnoverant, fignum profectus ad virtutem, ad
omnes ex lege naturae obftringimur, efle,fi nihil
^rtiore proprio, aut propriae libertatis faciamus. huc
'pectat et illa Publii Syri fententia, malum ejfe vo-
tci ndum, qui Jm caufa bonus Jit;  et illa Senecae Ep.
lr 3. virtutem non folum colendam ejfe grdiš, fed in
impendendam etiam ejfe vitam, totamque cogita-
tl °nem a privatis commodis longiffime avertendam.

J°n autem libertatem, fuamque commoditatem vir-
poftponit, qui hanc negligit, ut in illius ma-
’ poifeffione, et fua caufa fit bonus.

§. LVIT. Praeter ea, quae fupra §. 48. et iam
^tea e S. CHRTSOSTOMO, et BERNARDO re-
^lirnus , alii quoque SS. Patres et Ecclefiae Doc-
°res agnofcunt, fequi fententiam aut probabiliorem,
interdum etiam tutiorem, non efle meri confilii?
J ed  praecepti 5 fic imprimis S. AUGUSTINUS lib.

• contra Donatiftas cap. 3. quaerit, an peccaret,
Hhi Baptifmum a Donatiftis reciperet in dubio? an
J Pfl ličite baptizent, nec ne? cum tamen ex altera
Par te certus lit, in 'Ecclefia catholica Baptifmum
Jicut valide , ita et ličite adminiftrari? iuxta Pro-
Hiliftarum principia debuiflet utique refpondere
Pro Baptifmo Donatiftarum, et in favorem liberta-
5 praefertim in cafu, quo ipfi prohibitio Baptif-
j? * Donatiftici non fatis eft nota ,  vel quando mole-
foret adire catholicam . quandam Ecclefiam ;. at
° n 8e aliter vir fanctus > ait enim : etiamfi dubium

ha-

ex doctri-
na SS. Pa-
trum, et
Ecclefiae
Doctorum,

k


»66 r.;? O 6  C SJ5

haberet, non illic rede a c cipi , quod in catholica recU
accipi , certum haberet , GRAVITER p ec c ar et in fi*
bus ad fciiutem animae pertinentibus , vel eo foto ’
quod CERT1S INCERTA praeferret.  neque dicant (
Probabiliftae , S. Patrem hic loqui de confcienti 3
pfactice dtibia, et quidem in materia Sacramento*
rum, ubi aliunde amplectendam efle tutiorem? p r °'
babilioremque , concedunt omnes ; nam S. Pater n ov
docet, dubium iltud ex principiis reflexis effe
ponendum, prout opinantur in fimili caiii Probabib'
itae, fed praecile iubet, ut certa inče . tis praefera n '
tur$ deinde quaeftio ibi nenfuit de Baptifmi valoG’
ubi apud omnes certum eft 5  eligendam elie opiti*®'
nem tutiorem, fed iolummodo de honefiate , an Vi'
delicet fufceptio Baptifmatis Donatiflici ličita fit V^l
illicita ? ut adco nullum hic Probabiliitis effugOT »
pateat. DOCTOREM vero ANGEL1CUM qu° d
fpectat, fatentur ipfimet finceriores Probabiliit 3 ®’
nempe Vafquefius  in I. z.  diip. 62. c. 1. et Azon u [
Tom. I. lib- 2. c. 16. S, Doctorem adverfari prob 3 '
bililtis} hic ergo in Quodlib. 9. art. 15. ait: oti&L
qmeJlio  , in qua de peccato mortali quaerituvy n [',
eocprejfe veritas habecitur , p'ericulofe determinant ’
quia evrov , quo non creditur peccatum ejfe moft' 1 j-’
quod e(l peccatum mortale , confcientiam non ex0jf^
a toto  , licet forfan a tanto. np.c  fatis, pergit en 11
ulterius directe contra fyftema probabilifticum: P fl l
cipue autem perictilofum pjl, ubi veritas ambigtta  (/” 4
quod in hac qmefiione a^cuiitj cum enim ad
gos pevtineat$ in qmntum depmdet ex iuve divift°’
vel e% iuve natur ali , et ad lurijlas , in quantum d
pendet e% iuve pofitivo , inveniuntur in ea Theolpb.

Theologis , et lurijtm lurijlis contraria Jentive. a ® e0 '

que

I

nm >) ° c nm . i6r

iuxta S. Doctorem in tali quaeftione, ubi Au-
i JJ^res Authoribus contraria fentiunt, non ait more
jjobabiliftarum, nos utramlibet partem fequi pofle,
potius , periculofum effe , partem tenuiorem eli-
£ er e; hinc (Juodlibeto 3. art. 10. exprelTam facit
^vceptionem inquiens: in us  , qu,ae non pertinent ad
Mem , vel Al) DONOS' MOlitS , absque periculo
hiitores utramgur opinmim Jeqni pojfe-  ergo in iis,
Jl^ae ad fidem vel moreš pertinent, absque periculo
Gf iui non poffumus utramlibet partem, quia excep-
tl0  firmat regulam in contrarium.

§ LVIII. Sed quid iuvaret, integros SS. Pa- Quorum
v. g‘. S. GREGORII Nazianz. et Nvffeni, CY-J? m< !“ ®“"
D ‘ , aut AMBROSII textus contra illos pro n onmo-
medium , qui fuos Suarefios, Vafquefios, ve ' lt 1 u , i ,' Pro "
, Garamueles, etc. piuris, quam antiquos quia in am
«-cclefiae Patres aeftimare videntur , maioremquefibi faten-
a fe occupatis Academiis, quam omnibus aliisb“ r J; 0Btra ~
^octorum veterum caetibus adtribuunt authorita-
5 quiquc cum Caramuele farcafcice refpondent:

I oMerunf) cajiis temporum Doctores temporum; bellus
tr kjlle Critkns , ji e% Anguftini doctrim dijfolvere
‘jit emergentes nodos circa Simoniči m , irregularita-
etc. oninesgm contractus ex Gregork N tj [feni et
S^ianzmi placitis componere , miramur plane, una
%n nova mor um doctrina novis temporibus adcom-
^odata, non etiam requiri novam fidei doctrinam
^Vis noltn$ temporibus melius proportionatam 5
i &odfi autem verhiun Domini  quoad čreden da manet
i ‘7 *eterww ■>  manebit prqcul dubio etiam quoad agen-
% prout optime ollervavit Clerus Callicanus, in
A‘tieralibys illis coimtiis anno 1700. celebratis veluti
1Ciil tdalofam , perniciofam, erroneam, SS. Patribus
i ' - X et

£° r re in
Juedinas


ex infinita
Deifapien-
tia et toni¬
ta te, quae
non tam
Probabilif-
mo,

1^2

at* m

it.."/-

) o C

ct antiquis Doctoribus contumeliofam etc. damnans
illam P. Moyae propofitionem §. 51, allegatanr; de
caetero, fi Probabiliftae praeter ea, quae hactenuS
ex iure naturah , divino atcjue humano pro ftabj'
lienda Probabiliorifmi obiigatione per decuriutn a( *'
duxiinusj plura requirant, adeant Natalem AleX a11 '
drum in fua Theologia dogmatica morali, Ioan. P° n '
tas, Gonetum , Concinam , Billuartum et alios; n ° s
omnia unico ifthoc ratiocinio complectimur: N°. n
illi, qui eft in poflefforio, led illi potius, qui ag l 5
in petitorio , incumbit onus probandi, licitum eu e
Probabilifmi fequclam, iuxta fundamentale Prob 3 '
biliftarum principium: in dubio melior eft conditt 0
pofiidentis j atqui, probabiliorifmus ipfismet P r °i
babiliftis fatentibus fuit in quieta luae doctrinae p° l '
feflione iam a quindecim Eccleftae faeculis, femp er '
que tenuit, fententiam probabilem non effe ličita# i
ergo non Probabilioriftis, qui funt in polfefiori 0 ’
fed Probabiliftis no viter emergentibus incumbit or#
probandi, fuum probabiliftnum divinis littcris,
ditioni, aliisque locis theologicis conformcm, * lc '
que licitum atque honeftum effe, quam probatione#
avidiffime expectamus.

$.  LIX. lam ad ipfam Dei fapientiam et bp'
nitatem adpellat ingenuus Author, eamque vocat ^
adiutorium, inquiens, alienuni effe ab infinita fap# 1 ^,
tia et bonitate Dei, humanae conditionis fragil#‘
tem optime perfpicientis , quod o bligare  nos V®
ad eligendas lententias feveriores, feu tutioreS? #
probabiliores, ac prohibere, ne mitiores et vere P*1
babiles in actionibus quotidianis fequamur; t
praecepto tam difficili nos voluerit adftringer^
fingulis quafi momentis licitationem quandam in

Uti
cor
„ c at

mu

tarr

r eg

nat

Pie

Pot

Per

der

P

H

5 «r.

dut

Pk

r< A

nru

obli

teli

5 Ut

%>i

Prir

tem

’Pec
hrti.

t e  j

Otti;

n?;/j

s.is d t ° c um  163

^. as  fententias occurrcntes inftituamus, quod onus
^ique humanis humeris non ferendum, Carnificina
Cor dcientiae, multorumque peccatorum formalium
*» Ca ^a foret, quae in doctrina Probabilifmi ad fum-
effent peccata materialih,

§. LX. Sed refpondemus , hanc ipfam infini- Qnampro-
Dei fapientiam et bonitatem effe normam et^‘^t'
re B‘ulam Probabiliorifmi ; nam ipfium lumen rationisatque in
^turale dictat, hominem teneri ad alfequendam
^entiam, ftatusque fui perfectionem 7  in quantum nkae l fa' n  *
£°teft, quia tenetur in Deum fapientiffimum , etpientiae,
f^rfectiffunum tanquam finem fuum ultimum ten-
hinc divinus Plato in Phaedone apud Clarke
C 2. de la Relig. natarelle Chap. 11. Si haberi non
Poffit

in his rebus certitudo , illud oportet Jequi,

9 U ( )cl omnibus perpenfis probabilius videtur , ct Jecun-
mni h o c vitae nojirae curjum dirigere , ita komo Ja-
t ] ^ns facere debet,  vide quoque dieta §.  56. iam ve-
r °j quomodo prudentem, ne dicam fapientem dice-
iilum, qui fcit fuam in Deum femper tendendi
°Wigationem, quam ipfi non iam Pola ratio , fed et
re 'igio promulgavit, et nihilominus id non agit quod
fapientius aut perfectius iudicat ? qui Deum
a pientiae Ut Authorcm, ita et Praeceptorem pro-
Pfiae fuae libertati poltponit? qui eligit eam fen-
kntiam , ubi refpectlve maius, prae illa, ubi re-
4  ^Pective minus eft errandi periculum ? S. Chryfofto-
, aliorumque SS. Patrum doctrina eft, quam cer-
non negabunt probabilifmi fautores, nos omnes,
Cu iuscunque ftatus aut conditionis fimus, quampri-
in ftatu naturae elevatae conftituti fuimus,

'^beos  effe caeleftis Patrisfamilias non ad abfconden-
^ talentum nobis concreditum > fed ad negotian-

X 2 dum?

164

X* f«  '"Sef 'K r=

^Cr —^—if j/  \, —Pr J 1 -

dum, non ad proptiutn tantummodo ujmifmctim,
ied ad uluram et lucrum  deputatos, qui Domino
fevertente rationem debebimus reddfife vUlicatioHiS}
hmc lllud. negntiammi dum veniog  hi ne fevefam il*
Jud , de or e tun te iudiio jerve ne q nam ! fUeb&s* quod
ego. honij aujkrus f/m 3  tollens , qu 4 mn pojili, ^
metcns, quod non feminavi, quare er go non dedip
peccumam mecim ad menjam , et e m veniens tuni ufo'
ms utiqueexegijfeni Utam ?  hinc ečontra laeturn d*
Jud: euge Jerve bone etfideliš  etc. iam auaerimus, an
Ule, qui icit fe ad negotiandum obilrictum elle, fi'
piertter  agat, fi prater alia talenta tam naturaliaj
quam lupernaturalia ctiam libertatem  ita impcndat?
ut eam q uidem male agendo non didipet, Jed con-
fervet, lnteiim tamen ad Jucrifacjendum non actfU'
bea , nec ilia utatur ad id faciendum, quod meliu&
quod tutius, quod probabilius eft ? fervus Ule, q ul
talentum fibi concreditum fervavit in fudario , no*
fuit oomrgatus , qua fi  diffipaffet bona Domini fuij
aut libertatem faciendo mala dflapidaflet, fed quo<*
eam non dederit ad ufuram, quod plus  exinde no*
fit lucratus, verbo, quod id non fecerit, quod fc
concuriu, dataque occafione agnovit melius et uti'
bus effetfapmis  efl. ille Paterfamilias, qui vult M'
bere fervos non tantum non noxios, fed utiles, non

tantum tales, qui non delinvuunt, fed, qui
Domino fructinCant; ergo et folus ille fervus

fu 0
etf

fidelis ^ et prudens , qui bde m datam, ad quam ^
luflitia obligatur , obfervat, qui prudenter , id e * ’
conformiter fui Domini voluntati operatur, q l]3
praecipitur: negotiamini ; li bona, quae habemu^’
uobtsmet ipiis forent , libertas propria foret * ^
poliellione, iicque veflimentum vilius, ut Chrv 0

Horn us

)<$>(. $ 11 $ 165

^°nius ■oquititr, cariori etiam pretio poffcmus eme*
re  5' quoniam vero nihil habemus, quod non ačcepi-
, quodque non accepimus ad negotiattdum ,
P r Qrfus iHfipiaiter  agimu.s 5 imo iapieotilTimae volun-
reiifumus , ii. data occalione, nem p g in coa-
c W'u duarum opinionum, de lucro faciendo, de re
^eliori nihil folliciti, tim us contenti, li pofitivum
podelam damnum non patiamur.

| §. LXI. Bonus eft Deus, id quotidie experi- nec non

J^br, at ftmul etiam eft aufterus, id enim Chnltns^^P 1 ' 13
non negat ; unde non minus bonitas  infinitadivini
P r aeJumptionhn  , quam infirtita iuftitia  exdudere de-
-IP^atirmrm  debet; ii iblam Deus voluit erga homi-
] ^es oftendere bonitatem? fi clementiam fblam? ad
luid ergo rigoro/iim  a proprio filio iatisfaetionem
^Xegit? an tantus rigor clemcntiae divinae congruit?

Solarn bonitatem Voluit hominibus manifeftare, cur
j^g‘0 non latam, non cotnmodam, non moilibus ftra-
p llT|  pulvillis, fed dretam  nobis oftendit viam?
*pDLUS, qui toties infinitam erga nos homines bo¬
gatem , et aeternam , qua nos dilexit, charitatem
|} G praedicat, nullibi tamen glorio/im  folummodo ,

Ie d potius crucifiocum  praedicavit Cbriftum; nuspiam
a d bona tantum, fed ad meHom  fuos fideles exhor-
^batur chcirifmcita;  divina bonitas  inčo  maxime re-
(plenduit, quod honlinem lapitim denuo vocaverit
4 l,/ i admirabile lumen fhum  , cur non autem m Pa-
di/iim  denuo , unde exciderat, fed ad /pinas tt tri-
Jtt/of vocavit? nunquid melius nobis ibidem , quam
fuiifet? Cain et Abel obtulerunt Omnipotenti
^Unera, ille bom  , fed ifte meliora , cur ergo Deus
?°n ad bona, ftd ad meliora refpexit, imo illa re-
fuicepit iila? nunquid et Saul probabilibus,
_ X 3 _ imo

i 56  nm  ) • c nm

imo piis et fanctis ducebatur motivis, ut optirna
quaeque Amalecitarum fpolia Deo in holtiam EV-
charifticam immolaret, adeo ftrictum Dei praecep'
tum non eife putans? et tamen propter inobedien- j*
tiam (non ob minorem perfectionenf) eil reproba-
tus? nunquid prudens  videbatur dives ille Luc. ^•
qui cogitabat intra Je dicens: quid facicim, quictn° n
habeo , quo congregem fructus meos? et dizit , hot
facictm , defiruam horrea mea, et maiora faciam  ?

Muc congregabo onima, qme nata funt mihi, et bo¬
na mea , et dkam animae meae: anhna , habes niif'
ta bona pojita in annos plurimos , requiefce , comedb
hibe , epulare.  quid er go mali fecit, dum nonnifi p fI j'
dcntem  et providum egit oeconomum , dum nul‘ lt
lex prohibens  aderat, dum fua , qua praeditus erat>
ujus ejl liber ta te?  et tamen a Chriito vocatur p l jf  :1
tus,  quia non fuit in Deum dives.  ergo tantum abelo
Chriftum docuifle Probabilifmum (prout quida * 111
exorbitantcs Probabililtae fub Regimine f. m. Cl e '
mentis Xi.ll. docere Jfiint aufi, qui tamen hac ifl rfl
nullatenus Clementem fenjire lovemj  ut potius ftuP
tos dixerit, qui non funt divites er ga Deum 7  q° l
potiora fuae libertati, niinora Deo adtribuunt,' aC
tandem fumma Dei bonitas in dilectione  conliftit?.
qua nos ab aeterno dilexit, quamque vičiilim a n 0 '
bis non tam expectat, quam ,exigit, et iure geti(» I
qualis autem illa? diliges , inquit Math. 22. JJuf 11 '
num Deum tuum ex toto carde tuo,  et in tota ani^ f
tu a 9  et in tota mente tua !  quis autem ex ambobd^
legern iftam obfervat? an, qui magis erga fuae rtiojp
tis, voluntatis et libertatis poffeffionem affectus
quam erga Deum praecipientem? anvero, qui Deutf 1

diligit,

KUS

>c

m m

167

P%it, nnn folummodo qmntum mit,  fed qmntum
111  concurfu legis et libertatis poteji ac debet  ?

, _ §. LXII. Magnam potius iniuriam divinae nam ; u -

oonitati faciunt Probabiliftae , dum iugum  eius^Chnfti
Mave, et onus leve  , tam horribilibus depingere folentetonusie-
c °Joribus , ut viri etiam cordati, nifi de rei verita-ve,

^ convicti eiient, a via mandatorum Dei, quam
^lat ato  tamen corde Je cucurriffe  teftatur David ,
abft e rreri poffent; Leo,  inquiunt, efi in via,  et in-
pperabiles difficultates 5 Probabilioriftae im ortabi-
la  Vobis imponunt onera , quae fors nec ipfi vel
jtto digito volunt tangere. Sed quid ad haec ISA-
cap. 3. populum m e um eocattores fui JpoHaverunt ,
niuHeres dommtae Junt eis, Popule mens! Qul
iiPEATUvM DLCUNT, HEJ TE DECIPIUNT,

VIA M G RES SEJ UM TUORUM DJSSIPANT.
Probabiliftae bonitatem divinam hominibus ccm-
|P e ndare velint, eam commendent, quae datur ad
a lutem , non terribilem illam, qua homo delideriis
P 0r dis et libertatis fuae relinquitur; bonus eft Deus ,
ec * ita bonus, ficut bonus dicitur amicus ille , qui
^°nftitutis in bivio non amacniorem, fed fecuriorem
* ei nonftrat viam 5 bonus eft Deus,  fed ira bonus ,  ft-
bonus dicitur Pater ille , qui folos eos pro fuis
filiis agnofcit, quos filiali magis amore, quam ti-
^ore fervili animatos^novit; bonus efi Deus,  fed ita
^onus , ficut bonus dicitur ille Medicus , qui aegro-
to  non adhibet medicinam , quae magis arridetj et
^Jnus difplicet, fed, quae magis prodeft, etfi fors
^inus placeat 5 bonus  inquam e/l Deus,  fed ita bo-
j^s, ut  iugum  nobis impofitum fuis humeris fub-
l ev et, et mam arctam J uis veftigiis fuaviorem red-
j. at 5 fcque a nobis exigat penlum charitatis ,  non
be rtatis.  ‘ §. LXIII.

i68

Argumen- §. LXHI. Quartum Probabiliftarum argumen«
tum quar- t um ex  iure tum facro, tum profano deducunt j
Stiak-nempe ?, legem non fatis notam ac promulgatam?
gisductum.j, maxime fi accedat ignorantia vinci nefcia, oblig an '
„ di vim non habere , qualiscunque demum illa
„ fit, leu pofttiva , feu naturalis; eft enim lex i in ®
??  promulgatione debita, fulgur fine fulmine, a P} s .

.  55 line aculeo ?  vagina fine gladio ; hinc Iurisperf
5, omnes promulgationem legis vel tanquam partefl 1 ’
5, vel certe ut conditionem necclfariam requirunt ?
„ ut lex ipla quemquam polfit proxime obligar e  1
5, notitia vero legis ex eius promulgatione pendet?
55 et velut partus ventrem fequitur ,• fi ifta deftt J
„ oritur ignorantia legis, quae ?  11 poli factam debi'
5, to modo indagationem non tollatur, dicitur ? et
v  eft invincibilis 5 quae , quod a peccato excufet 1
,5 denuo certum eft ex propofitio.ne ab Alexandt®
55 VIII. damnata num. 2da: tametfi detur ignorant
„ invincibilis iuris naturalis, haec in fiatu ndtuf^

„ lapjae oper anteni ex ipfa non excufat a peccato f° r '
„malu“  haec Author ingenuus pag. 203- et
qui, poftquam Probabilioriftarum rc:ponlum retub '
fet 5 nempe, in dubio praeiumptionem ftare p rP
lege potius 5 quam pro libertate , iubiungit 5?  J1ia g
„ na ad Ipeciem difficultas 3  fed, fi cortex frangatu 1 ?
55 parum ineft nuclei. “


1

»X

bus

gicis

Refeiiitur §. LXIV. Sed videamus. an in mox da.to Pf a '

r tht°oio - babilioriftarum 1  rei P°nlo parum interfit nuclei!

ignorantom _ legis non lumimus pro mera M tS
nefcientia, imo facile damus, in confiictu du.arui 11
opinionum lemper intercedere aliquam cuiusdaff)
gis notitiam ; at vero eo iplo ex capite impog 0 ®*’
mug ? et impugnavimus haetenus Probabililmu^ 1

quod

■*4.

3  © C

<HNa

169

nempe ftante cuiusdam legis ad obpofitum ob^
jI S'antis dubio, praefumptio  feinper pro lege  5 quae
,1Cc  falli nec fallere poteft, et quam fequens nun-
^Uamnon prudenter, atque moraliter certe, fecure-
^Ue agit, non autem pro libertate  fallaci, quae to-
tle s iam decepta fuit , quae tot iam homines irrepa-
r& biliter decepit, quaeque proin exiguam, ac fere
^Ham fpondet fecuritatem, Jlare debeat.  neque etiam
re( ]iiirimr, ut lex obpofita certo mihi nota, et fuf-
? c ienter fit promulgata; fatis eft, me probabiliter
lu dicare, aut rationabiliter fufpicari, aliquam legem
Jun libertate concurrere; nam in tali cafu femper
certus, me contra legem non agere, hoc ipfo,
*JUia operor iuxta illam, utut mihi fufficienter non
P r omulgatam; dum econtra in hoc rerum difcrimine
^'ans iuxta libertatem, femper in me fundata formi-
c ‘° maneat, ne me ipfum periculo  exponam, con-
legem agendi, quod periculum utique Proba-
jHorifta non fubit, dum iuxta legem operatur.
VUod argumentum etiam procedit in eo cafu , ubi
r ationes ex utraque parte funt aeque probabiles, ita,
^  prudenter quidem iudicare poffim : haec koc ejt
, ita tamen, ut perpeniis etiam obpofitae partis
^otivis prudenter iudicare videar: haec lex non ejt
hta;  nam et in hoc caiu dubium iilud in favorem
ičgis, non libertatis deponendum elfe , quivis iudi-
cabit 5  qui non parcus , fed dkes in Deum  eft, ne a
^hrifto dicatur fiultus , dum fe putat prudenter age-
5 fupremo quippe illo dilectionis mandato non ad
^rvilem , fed ad Blialem Dei amorem obftricti fu-
Jus, a qua lege fefe certe non eximent libertatis
^troni; iam vero, qui dubitans de voluntate Do¬
rini, fuae potius voluntati conformiter agit, eam-

Y que

r 7 ° nm  )o(

que praefert fui Domini voluntati, non utiqlie filiu^
led lervus eft, et fervus quidem inutilis et nequain?
quia, ut fupra diximus, luae potius commoditatis?
quam obligationis fuit lludiofus; verbo: ad eum
amorem erga Deum obftricti liimus, qui foras
tit timorem,  id, quodin Probabilifmo nunquam con'
tinget.

Hinc et §.  LXV. Nihil tamen viro timorato et veri'

potius , quam , de tot laplibus fulpectae ?
ftantiisad- libertatis amanti maiorem poteft movere nauleam?
gravamibus quam toties a Probabililtis recocta , et ab Authore
Su So*" et i am  noftro pag. 208 . prolata crambes de circuM'
nendis fiantiis hitra eandem peccati fpeciem notabiliter ^
gravantibus, an ex praecepto in confeffione fint exp°'
nendae P  in qua cjuidem quaellione iubentiffime ad-
mittunt, lententiam cidfirmativam  li non probabiH 0 '
rem, laltem longe fecuriorem , tutioremque effe 5
contendunt nihilominus, ex defectu legis ad ad^t'
mativam nos obligantis ?  etiam negativam  vere aC
theologice probabilem effe, quia S. THOMAE? S.
BONAVENTURAE, S.ANTONINI, etplusquai*
9 U1N9UAGI NT A (?UATUOR aliorum probattf'
fimorum Authorum, quos vel unicus DIANA citat?
nititur authoritate; ut nil dicamus de novioribu/
Probabililtarum cohortibus 5  quos magno numero
tat la Croix, Bulenbaum etc.

Probabilif- §. LXVI. Sed reipondemus 1 mo  falfilTtme
rn° non pa- ponunt Probabiliftae, non exillere legem aliqu al £
rocma ur c ] are  promulgatam 9  ubi praecipitur, huiusmod
circumftantias in S. Tribunali exponendas elfe \  na 1 ^
imprimis leviffimam oftendunt le habere conlcic^

tiam j et in continuo peccandi periculo verlantetn?

qui

) ° C SK m

^i in re tam gravi, unde pendet animae falus, et
^'alor Sacrainenti non tam agunt ex rationabili vo-
tontate, quam aguntur potius , et compelluntur ne,
^ffitate $ deinde vero koc naturalis  iubet, ut in re-
7*s animae noftrae lalutem fpectantibus eligamus tu-
tlQ ra, et pericula fugiamus, id, quod in homine
c ?rporaliter aegroto vel ipfimet admittunt, et prae-
c *piunt Probabiliftae; nunquid autem aegroto lex
a |ia, quam natur alis  eft polita, nunquid haec luffi-
c *enter omnibus eft promulgata, et fola fufiiceret,
ut  vitemus periculofa? fi autem ratio, ft lex natu-
ra iis tantam corporis , minorem certe non aget ani-
curam. Sed nec deeft lex poji tim divina  ; Chri-
ftus enim inftituens Paenitentiae Sacramentum, il-
lUd per modum iudicii , et quidem tališ inftituere
^°iuit, ubi non iam de corporis, vel bonorum tem-
P°talium , fed de perpetua animarum falute, aut in-
^iicitate tractandum eft 5 concedunt autem Probabi-
i J ftae , ubi ex una parte adelt ius interrogandi , ex
^tera parte obligationem refpondendi  efle^ concedunt
^iterius, iudicem forenfem habere ius inquirendi,
e ftam in circumftantias, delictum notabiliter adgra-
^antes, ergo a fortiori ius iftud competit Iudici Sa-
Cr amentali, quem aliunde duplici lege adftrictum
e ffe ad fequenda probabiliora , omnes fatentur, tum
ob materiam iujlitiae.#  tum ob..■ valorem Sacramenti;
fi ergo paenitens habet gravem obligationem re¬
fpondendi Iudici interroganti, habebit etiam ex vi
et natura ipftusmet inftitutionis gravem obligatio-
Hem femetipftim adculandi, etiamfi non fit interro-
B'atus; dum enim homo feipfum iudicare debet, ne
^dicetur a Domino, dum actorem fimul et reum in
Tribunali tenetur agere, Leguleiorum fubtilitates

Y 3  nul-

Propria
Probabili-
ftarutn con-
feffio opti-
ma contra
ipfosmet
probatio,

n* um  3 o c sm

nullum habebunt locum. tandem et 1 ex Ecclefidfli^
ignorari non poteft; licet enim Concil. Trid. circum'
ltantias intra eandem peccati fpeciem notabilit er
adgravantes non expreflerit (ficut quam plurima ali 3
non expreffit, quae aliunde, et aliis iamiam legibuS
decifa elFe fubpoluit) fatis tamen eft, Cathechifnu* 111
Romanu m milu Concilii Tridentini editum > et a
PlO V. S. P. Chriftianis omnibus ad obfervandufl 1
feveriffime praefcriptum expreffe determinaffe P. ?•
cap. 5. num. 48. Neque vero Jolum peccata gru^ icl
narrmdo eocplicare opor tet , verum etra m iilci , q liL ^
unumquodque peccatum circumfiant, et pravitate0
valcle augent, vel minuunt; quaedam enim circumfi^
tiae adeo graves funt, ut peccati mortiferi ratio M
illis tantum conftet; quare haec omnia confiteri fernpef
oportet.  C um igitur exiilant, et ignorari non va*
leant praedictae leges, refpondemus 2 do,  DoctorUtf 1
authoritatem , utpote ante legis naturalis atque &
vinae interpretationem in Concilio Trid. factam Rri*
bentium 5  adeoque pure externam ?  internis ar g" 11 '
mentis ex lege petitis merito poftponendam elfe 1
praefertim, quod S. THOMAS hac de materia i#'
pote morte praeventus, mentem fuam in fummaeS'
plicare non potuerit, in libros autem fententiarutf
nonnifi. commentatorem egerit; quod autem iuniore 5
adtinet, magnam nobis authoritatem non faciunt.

§. LXVIT. Non diffitetur Author nofter io^'
. nuus S. ORDINEM PR AEDICATORUM in cap 1 '
tulo generali anno 165$.  celebrato admonit
guliš Theologiae Profefloribus iniunxifle, ut ui >nl .
animofa extrinfecarum probabilitatum fuffragia d? 1 '
tent , et fanae ANGELICI Praeceptoris doctrinae tn
MoralibuS) ubi prefUus de falute , et indemnitate

J  marum

nis 3° c ata? m

Manim agitur, adhaerere fatagant ; hoc enim fum-
^pere con/onare exprejjae voluntati SSmi D. N.
glEKANDRI VIL qui ijlud univerfo Ordini prae-
a  Eribi curavit.  quod exemplum noviffime fecutus Se-
[ a Phicus ORDO S. FRAiSCISCI, pariter fuis Theo-.
y§'is fub gravi obligatione et paenis in contrave-
^entes ftrictis praecepit, ut non audeant opiniones
Ptobabiles relictis probabiiioribus aut in fchola do-
£ e re, aut alicubi defendere, aut in praxi ufurpare.
^eque etiam diffitetur, A. R. P. MUTIUM VI-
^LLESCUM Societatis fuae Praepoiitum genera-
jfrn anno 1617. litteras dediffe ad univerfos inclytae
^°cietatis Superiores, ubi: Nonnullorum,  inquit, e
"jpdetats Jententiae , in rebus praefertim ad moreš
Jpzctantibus, plus nimio Uberete, non modo periculum
/ e lh ne ipfam evertant, fed ne etiam Ecclefiae Dei uni-
Ye . r fae infignia adferant detrimenta; omni itaque Jlu-
' tQ  perficiant, ut, qui docent, feribuntve, minime hete
rp K l da et norma in delectu fententiarum utantur: tue-
Yl  Quis poteft  ; probabilis ejt; Authore non caret; ve-
ad eas fententias accedant, quae tutiores, qme
Kpaviorum , maiorisque uominis Doctorum fuffragiis
JUnt freguentatae, quae bonis moribus conducunt ma-
%'E, quae denigue pietatem alere  , et prodeJJe gigant,
Kon vajlare, non perdere ; guoniam vero conjlitutio-
%, decreta , regulas, pr ob e callent de S. Thoma fe-
*{uendo  etc. Tandem nec diffitetur, TAMBURI-
r 1  ^UM in Decalog. lib. I. c. 3. §. 3. n. 5-. docuiffe:
hnc folum puto , fufficere unum Authorem, tametfi
c ontra innumeros Authores is doceat, qmndo idem
, $ doctus, rem ex profejfo traetat, firmcmque ratio
?2? m pro Je habet, nec adparet contra ipfum aliguid
Svincem;  ita Azor. P. 1. c. 17. q.’ 6, Vasquez P«

¥3 3.

i

174

) o c nm

2. T. r. D. 62. c. 4. item, ESCOBARIUM anteni
in Theol. Moral. Princip. Exam- 3. cap. 3. fcripfifle ;
aliqmndo mus tantum Doctor gravis admodurn op'
nionem probabilem potefl ejjicere, quia vir doctrinp
Jpecialiter addictus haud adhaerebit fententiae citift*
bet , niji praejtantisfeu fufficientis rationis vi allectus.
demque et hoc, quodfvarias propofitiones damna-
tas, v. g', de procuratione abortus, de retentione
concubinae, de occifione iudicis, de Tudice peccu-
niis corrupto, de tefte falfi, de filio mortem Patrih
defiderante, _ de crimine falfo fibimetipli impolito?
de caufae iniuftae Advocato, de Clerico inter horaS
canonicas aut voluntarie diftracto, aut fblum o#'
cium Pafcale recitante, aut biduale officium unica
recitatione perfolvente, de Monachis item a ieiunin
exemptis, etc. docuerint, li nonTamburinus, etEl' c0 '
barius, ialtemProbabiliftae docuerint, non negat ing?'
nuusAuthor nolter; imo iam inantecedentibusfrequen'
ter falTu,s eft Qen moral e vi , vere theologicam , ^
omni formidine obpofiti , et errandi periculo remotdM
Probabilifmi certitudinem)  propofitionem alkmam ve¬
re ac theologice probabilem per fententiamfum<
Sediš omnino in falfam tranfire poffe: Oualis e#
egregius dle, fi Supens placet, Probabilifmi  parto*
in Ihefibus Avifienfibus  a quodam Can. Re«-. in 1*
cem natus num. 10. Probabilijinus non tantum beni£'
ntjfimus, legitimus et ptus eft, verum etiam Chrifi't
nus , quia Chrifio futnme familiaris.  a CLEMEN?#
XIII, die 26. lebr. 1761. condemnatus; vide §• 6 l '

Sed eium- § ^VIII. Ad haec autem  omnia fibi obiecta

*o." rpm ' Z  dfS det a ^l°- ?°% ut nihilprot*

lus dixille, aut obncienti faltem fatisfeciffe, niiU a '
tenus videatnr ,* vigilantiam quippe luperiorum

ligio-r

/

ms o o c sis 175

%ioforlim quoad fanam doctrinam in fuis familiis
confervandam iplusmet, et merito laudat, quin po-
tius huiusmodi llatuta faluberrima, quibus Probabi-
lifmum fuum tangi, nequaquam fentit, in PP. DO-
MJNICANOS retorquet; A. R. P. V1TELLESCI
' conilitutiones tot fubtilibus refponfionum ambagi-
bus , tot exquilitis verborum interpretationibus, tot
contortis legum explicationibus, tot ingeniofis ex-
ceptionum effugiis enervare connititur, ut merito
Videatur ambiguum, an voluntatem fuam Superio-
rum praecepto , an vero potius claram et manife-
ftam iuorum Superiorum voluntatem , Probabilifta-
rum libertati mactare velit 5  TAMBURINO tandem
et ESCOBARIO quasdam quidem, fed non omnes
4  Praefentato iisdem obiectas propofitiones contendit
) efle adfcribendas ; Sed quid haec ad nos ? fatis elt,
easdem non ex alio, quam ex putido libertatis fonte
promanantes aut merito damnatas, aut ab ipiismet
etiam Probabiliftis, tanquam damnabiles declaran j
^am et hic eam regulam obfervamus: non QUIS di~

Ca 1 5  Jed (JU1D dicatur, adtende.

A P P E N D I X.

§. LXIX. Plurima quidem contra Probabilif- p. Conci-
mum periculofae hominis libertati plus, quam legi-”^ e ^ e ^“
bus, et antiquitati catholicae faventem , ab Autho-Jatio^uam
\  te tamen noftro ad Sociorum fuorum exemplum tamProb.ibiii-
^criter defenium argumenta potuiffemus congerere ,^tanu° ^
nifi ampliifima virorum ipfis etiam Probabiliftis ve-
Jerandorum in hanc materiam fcripta volumina prae-
^fiptas pagellarum noftrarum anguftias ab hoc one-
liberarent; urium tamen eft, quod filentio prae-
^rire nefas duximus, nempe ab Authore noitro in-

genuo

A

176

.0 o c

genuo fententiam quandam defendi, quae , ne dicam
tenuiter probabilis, fed manifeftiffime falfa eft? et
infelix invidiae foboles, dum P. II. c. 1. §. de Ori-
gine Controverf. pag. 129. poftquam PfDANlE'
LEM C (ANGINAM contra Probabiliftas agentera
amariffime fugillaffetj inter alia fcribit: Ne dubitaf^
pojjimus , in quorum gratiam haec fcribat  f P. Con-
cina) ipfe digito monjlrat pajjjm in fuis libris pr&~
ter Caramuelem  , quem Antefignanum ponit , et p^'
cifjlmos alios non ctdeo magni nominis, fere folos
fuit as , certe ultra triginta  5  quorum doctrinatn fflo*
ralem cynice traducit , neque ipfi Suctrio , ThofflM
Sanchezio , LeJJio , Azorio , Lugoni , Vafquezio , P'
lentiae , doctrime ac virtutis fpectatae viris , atp
Jheologis parcit, quorum, uti et aliorum AuthoruM
$¥£ M /PM 0D[JM IPSE  F^TETUR, VEL PO-
mJATm COACTUS EST IN declabJ--
TIONE , AT SINCERA PROTESTATIONK) P'

tentias , falfas , fcandali plena s , erronea commenM9

paradoxa 9  immania  , anti-Evangelica paffim adpell

fateor meipfum olisn ex farna, ‘ nefcio undenam ve-

mente, perfuafum fuifle, P. CONCINAM, acerri'

mum illum Probabilifmi hoftem vel fponte permO'

tum, vel altiori poteftate compulfum, omnia M*

cum folemni, typisque data jDroteftatione revocailE

quaecunque fcripferat contra Probabiliftas; at nufl c

graviflime me deceptum fentio , et exhorrefco; 1,0

igitur et aliis, praefertim Theologiae moralis tyr°'

mbus idem contingat, dum in Authore noftro ber

genuo, vel forfan in aliis aliorum fcriptis citata 111

F* Loncm P declarationem et finceram Protefiatione#

legunt > fequentia ex viro clariffimo Dvonifio Sa 11 '

dellio Patavino, de vita et fcriptis P. Concinae V°'

luimus adnotare, ^

§. LaA*


A

nm  ) o  c 177

. §. LXX. Quod olim S. HIERONYMO, poft Fa ifaeft,

! i%n vero Cardinali NORISIO, egregio illi doctri-
^ ae  Auguftinianae vindici contigit, quos 5  cum Ad- con lcta '
,*  ei ’darii rationibus vincere non poflent, calumniis
° n erarunt; hoc etiam P. DANIELI CONCINAE
lri Victo illi Probabilifmi malleo anno 1744. accidit;

Židani enim Probabiliilae (Sandellii verba referimus)

55  poft imploratam Deorum hominumque fidem, poft
53  fatigata tribunalia, poft denique omnem fere Eu-
,3r opam adverfus Concinam excitatam atque incen-
53  , quo aliqua, et quidem non leviš dedecoris

35  nota pio homini inureretur, novo, et non audi-
33  calumniae genere ipium deiicere pertentarunt,

3 ’ <}Uem innumeris iam antea tecbnis, atqne cnnicu-
3 ’profternerc  frnftra cogitarunt; nam teterrimam
1 33  falinodiam fub nomine Danielis Concinae edide-
35 r pnt cum diabolica et mendacifiima bac infcrip-
33  bi on e : Rittratazione Jbknne di tutte le ingiurie ,

3 ’ vifgie, falfificazioni, calunnie ?  contumelie , impofiure,
^ribalderie , flancate in vari libri da Fr a D ant pilo
53  ton cim Dommicano  , Gavotto contro la Fmrrabi-
33  k Compagnia dr, in Venezia  1744. apprcjfo Simo-
5 > ne Ockijottn il frgno d '1  tali a ^ con licenza de\Supe-
35 r hri c priviligio. u  qui libellus, quamprimum in
^cetn prodiit, incredibile dictu, quantas per univer-
'Um orbem turbas, anbsnorumque,' ut beri adiolet, di-
I ^'erfa lentientium excitaverit commotiones; plerique
\  ^men ?  quibus P. Concinae animus, calamusque vel
Monge innotuit, vix uno alterove lccto §vo, ftatim
J* ungue Leonem, atque ex ipfo libello impuden-
j punum eiusdem fčribillatorem (quiscunque demum
j j? fuerit) agnoverunt, talem vidciicet, cui probabi-
lter  Mtum effe videbatur, graviffima buiusmodi im-
hominum oculis illudere, famamaue viri de

Z  re

5 !MRa

178 SIS D o C

re chriftiana et litteraria meritiffimi petulantifTim 2
dilaceratam ?  veluti hoftiam vindictae fuae mactare.
obftupuit equidem ad inauditum hoc facinus P.COh*'
CINA ?  fefeque ipfum, feipfo nelcio et invito?
vocantem, proteftantem, proquevenia nefcio cuiuS'
nam fceleris in Probabililmum commifii rogantetf?
imo fibimetipfi paenas dictantem , atque pedes p r ^
pemodum Probabiliftarum lambentem in hoc libello
eft admiratus. neque defuerunt viri gravilfirni?

P. CONCINAE tam propudiofe tractato Authort 3
fuerunt, ut hanc ipfi irrogatam fummam iniuriafl 1
fcriptotenus a fe amoliatur? hancque retractationeh*
non fe invito tantum, fed et infcio publicatam?
merito, fuaeque famae confervatione perftringat?
quid autem vir ille et modeftia et manfuetudin c
magnus in hisce circumftantiis, quae virum ali aS
prudentem concutere potuiflent? nihil aliud, qU alTl
quod, uti fuae doctrinae ?  ita et famac conlervati 0 '
nem fummae Sediš Apoftolicae iudicio reliquerit?
probe gnarus, et frequenti doctus experientia,
ritatis genuinae hofles in eam ipfam hucusque ceci"
diffe foveam , quam veritati ftruxerunt ,* firmabatu/
iila S. Hieronymi lib. 3. in Ruff. regula in cafu fi#*'
li data: voluntatem mentiendi habuit, ctrtem mentiefr
di non habuit  (proteftamur autem, fi per haec &
Hieronymi verba Probabiliftis, faciamus iniuriafl?/
fuae igitur exiftimationis caufam vir humillimus
&EDICTO XIV, P. M. cui erat notiifimus, tota** 1
reliquit; nec fine fructu; MAGNUS enim hic pObj'
T1FEX ut non tantum Perfonae, fed etiam doct fl
nae hactenus per P. Concinam traditae confuler e V
die 17* lunii anno 1744. confictam illam P. Con c ,
nae Palinodiam folemni decreto configi iulfit? <l u0
ita fonat :

§. LXXP


mm

> o C  Htf*
J u  L

179

§. LXXT. Feria  4 ta die  17 ma- lunii  1744. X ntiprob«*
'•'Ongregatio Eminmtijs. et Reverendifs. DD. S. R- E.  J"
riinalium in tota Rep ub lica chrifiiana contra[ hae-  dieti Papae
3 uticam pravitatem generalium inquifitorum habitet  iw XI V*.
c °nuentu S . Mariae jupret Minervam  , d« mandato
Z). jV. BENED1CTI Papae XIV. praefenti de¬
seto prohibet et damnat uti LIBELLuAt FAMO -
nonnulla folia imprejfa , quorum titulus : /?/-
TRATTAZIONE ctc. Haec itaque folia fic prohibi-
, et damnata eadem S. Congregatio de Mandato ,

M fnpra, vetat , nequis y  cuiuscunque (it Jlatus eteon-
dithnis  , audeat ullo modo, et fub quocunque prae-
kxtu imprimere , vel imprimi facere , neque imprejfa
a pud Je retinere , et /egere 1  valeat ; Jed ipfa Ordinariis
hcorum  , aut haereticae pravitatis inquiJitoribus Jlct-
Vn , et\cum effectu tradere,, et conftgnare teneatur,
hb paenis in indice Ubrorum prohibitorum contentis.

Paulus Anton . Capellonus S. Roma -
wae, et univerfalis Inquifitionis
Notarius. m. pp»

Rie  27. lunii  1744. Jupradictum decretttm affixum y  et
Publicatum fuit ad valvas Bafilicae Principis Apojlo-
lorum y  Palatii S. OJficiij et aliis locis confuetis etc.

§. LXXII. Hoc decreto, quo infame illud Pro- motuisque
uabiliitarurn concjemnabatur mendacium, nec non o- inter iiium,
pufculo quodam, cul J titulus: Ritrattazione ec'. Ope-  ^ p * Con '

, Htta curioja , che puo Jer vir e di fuppkmento alla Mo-  epi *
r ale pratika dčGefuitu  per quendam P*Concinae aml-
gimeditQ» credcns Pontifex, honori et innocentiae
s Concinae fufficienter confultum eiTe, per fuum ad
Benetam Rempublicam Nuntium CARACCIOLUM
Nem nuntiari iuffit, ut, ne novum apud Probabili-
excitaret incendium, hac ementitae Palinodi^e
^natione contentus, nihil ultra in fui defenfionem

Z  3 ede«

i

i8o ) o C

ederet, utpote quam SS. Hicrarcha iamiam in fe fuf'
ceperat; refcriplit P. Concina: AV nunquam de rejpoj
ftone famojb libello fadenda, multoque minus eo Jut ti¬
tulo cogitajfe * fibi quidem proprii nominis rationetth  l
quamvis illct quidem negligenda mn (it, minus antiqwtM
.ejft, at nimis infelicem, atque miferum fe iudicatururth
fieas nondum patientia chrifliana iniurias perferre didi-
cijfet, quae Jui perfonam mite fpectabant; Quod vero
ipje Pontifex inlata probra in Je velit JuJcipere  Ota quip-
pe fcribi mandavit Pontifex) id fummae ipfius digna-
tioni , quci Je indignum agnojtit , totum adjcribere.  tuffl
vero concludit Concina: quodfi nullum aliud miki ob-
verjdretur anteoculos Evangelicae humilitatis eocempluffli
hoc Jolutn tanti Pontificis miki animum abunde f a čereh
ad quaslibet iniurias conjlantijfime tolerandas.  tu m
pergit Sandellius „ hacConcinae epiftola futnmopere
5, g'avifusPontifex, data ad iplum pari ter epiftola, cini -
55 mi eius moderationem , rarum humilitatis , et obedien-
55 tiae exemplutn ,  laudare non dubitavit 5  atque gratiaS
,5 quam maximas Deo agendas dixit 9  quem tot egre-
,5 giorum animi fenfuum, quibus Concinae adfiuebat
„ epiftola ?  noverat Authorem- t£  atque ita fapientia di¬
vina iujlum non dereliguit, Jed a peccatoribus liberavit
eum 5 honejlavit illum in laboribus , et complevit labores
UHus 5 in fraude circummnientium illum adfuit Ulj &
honeftum fecit illum , certamen forfe dedit illi , ut vinceret,
et /dreti quoniam omnium potentior ejl fapientia , et nien-
daces ojlendit, qui maculaverunt illum.  Haec veritatis
amore, atque in gratiam Tyronum Appendicis loco ad-
iungere voluimus, ne harum rerum ignaria quovisven-
to doctrinae circumferantu^ et quavis probabili
veritatis imagine decipiantur.

PAPvS III.

P A R S lil.

D E

INGENUA IN D OLE GRATIAE

EFFICACIS.

C*^~~ - =======^>

CAFUT I.


ortu , progrcjju, et exhu Controverfiae drča
gratiam ejjicacem,

§. I.

n ipfo flatiib partis huius tertiae limine Tdea iiifro-
contra ingenuum Authorem excipere cogi- n ca hmus
mur , quod ingmuam  [nobis gratiae ejjica-  Se dSet
eis indolem  promiferit, per totum tamen elle inge-
Partis huius decurfum ne auidem ime - nua et ge '

7  multoque minus genutnam  efficacis auxilii us tamen
j^pernaturalis ideam, et indolem communicarit; to-jg« 1
to  quippe §vo I. ubi controverfiee huius celeberri- ruin , ‘ ‘
originem, quam lecundum praefcriptas Theo-

Z  3 logiae

183

LS-*

) ° C

logiae dogmaticae, vel hiftoriae Eccleftailicae regd'
las ad S. AUGUST1NI et Pelagianomm temp° ra
referre debuiifet, potius refert ad noviffima MO;
LINAE tempora , ad faeculi videlicet decimi
occafum ; at nempe controverfiam hanc non dogtn a '
tiče ant hiftorice , fed fcholaftice tantum pertractai' 1
defiderat, hinc in praefenti controverfia Eccleft ae
fenfum, Patres, concilia, parum aut nihil curat?
probe gnarus, fefe Ionge plura poit Molinam, qU alTl
ante illum pro fua doctrina invenire fuffragia; at ?'
pliflimas laudes a fociis in focium , a difcipulis 111
Magiftrum fuum LUDOVICUM MOLINAM j aC '
tas eidem non invidemus, multominus ad concilia 11 '
dam eidem Invidiam PaUnocUas  effingimus; de b° c
tamen merito conquerimur,. quod Author nofter F
enarranda controverfiae huius origine, progrelfu c
exitu non genuinum , irno ne quidem ingenuum P 1 '
Itoricum agat; dum ea folum, quae libi fuisque
favorabilia commemorat, adverfantia vero ant fd elV
tio premit, aut non fine- farcafmo refert; dum p ar '
tium fuarum ftudio abreptus proprios, ac pleru^'
que domefticos, unde hauferat fontes ad aftra toU it?
alienos autem infectos, atque impuros vocat; du 1 ?
in lolum BANNESIUM veluti reliquorum ThofP**
ftarum antefignanum invebitur; tacet autem , q liaS '
dam Molinae propofitiones, ,quibus lucubratio 11 ^
luas theologicas refperlerat, antequam fuum lib rU p
de concordia in lucern daret, ab Eminentils Car® 1
nale GASPARE QUIRQGA, Archiepifcopo d
tano condemnatas fuiffe ; dum Fr. Bartholomae«^
Ferreira fuo nempe Molinae faventem velut liti
poris extollit oraculum; tacet vero, HENRIK" 17
HENRIQUEZ ipfiusmet Societatis infignem
logum de hac ipfa Ferreirae cenfura fcripfilTe in

cjntra

g'1>

o ra
10-
Xti

na*

tari

fiae

at>

afli

im-

in

&C'

aii-

ioc

■ in

et

Fii'

jnt

gO'

ar-
0*
lit,
lip

ni'

aš'

i-m

ji'

[n*

.0

0

O'

il*


)o ( SB 183

c °ntra Molinam cenfura: liber de coficordia adpro-
vtttus folum fuit in forma communi a Fr. Bartholo-
Ferreira , cui commiffum efi$ et guod Ule CCJR •
p M bom advertit, potuit ab aliis MATURE Ubrum
le g<mtibus animadverti cenfura dignum;  dum paucis
^ibusdam verbis ex Auguftino le Blanc (quem
ta men P. I. inter fubleflae fidei Authores coniece-
citatis, ea, quae immediate fequuntiir , utpote
miriime favorabilia ?  ftudiofe lubticuit, nempe ?
pilita in Authorem obiecit Dotninicus Baniicz  5  atque
rtlud potiffhnum , quod profcripta non ita pridem a
generali Cafiellae inquifitione clogmata recuderet; ad-
^jcatus Malina, ut obiecta dihieret , Us refponfis fidem
Ucmi libercire tefitavit , quae pojlmodum ab ipjo Ul
9 Ppendicem reclacta, in ceUberrimisAUnlioruntCongre -
j Štttionibus uti Pelagiam dctmnata funt . fane qui tex-
' tll rn genuine inchoat, ingenue quoque profequatur
°Portet, ut Integra lit veritas, non mutilata; dum-
ji a , e  inquiiitionem Lufitanam tantopere iactant Mo¬
lani , Caftellanam non praetereant ?  quam idem
^■Uthor eodem lib. et cap. tefert.

§. II. Nec eft, cur Moliniani tantopere tri- Q u j d e  ii-
Ppdient? iplorum doctrinam apud multos. hinc inde lms fatis ir
■^Octores, variasque Academias tam facilem ,  tam-
celerem ingrellum inveniffe ; nolim enim diiu-
^icare, an doctrinae h"uius veritaSj an vero facilitas,
praefcriptio antiquitatis, an vero cupido nov;ta-
\  & viam eidem Itraverit; cum aeque Molinifmus ac
^obabilifmus omnes, quas habet, pro hominis li¬
state vires exerat, viamque latam ambulantibus
^onftret, veritas autem et virtus in arduis habitent,
jJJUum prorius erit miraculum , plures illam, quam
fectatores fuiffe nactam 5 neque enim datur
tam miferabilis > quae Patronog non inveniat

fuosj

A

Et in Con-
gregationi-
bus de au-
xiliis fru-
fira glori-
antur.

184 sus ) © c

fuos ,* imo fi totus fere mundus abiret pofl: Molinh'
mum , id nil aliud probaret, quam homines, quia
funt homines , ambulare , mn qw eundum efi,jcdy
quu itur.  »

■ §• Controverfia illhaec Romam pcrlata

CLEMENTEM VIII. fcuius animum ab OratorG
Hifpanico, pariterMolinianis infenfiffimo, fuifle prat'
occupatum, fcribit Author ingdnuusj ad inftitue n '
das Aimliorum Cbngregatiunes  permovit} qua occa-
fione Author nofler omnes avitae doctrinae defenib'
res, ut Melchiorem CANUM, Dominicum BAN'
NESiUM, Francifcum PEGNAM, Didacum AL'
VAREZIUM, Thomam de LEMOS, aliosque; So*
cietatis infenfijjimos hojles  , homines praeiuduiis cap:
tos  , JiniJtris cijpeitibus cibveptos , et a d o m n e noccu^
genus paratos  nominat; ipfum CLEMENTEM VI tf'
utriusque par tis cenfuras ad curiam iuam rcvocafltr
intereavero utrique parti filentium, pacem, et ch a '
ritatem iniunxifie non ncgat; addit nihilominus „ hi 5
„ cautiores quidem per a!iquod tempus effccti fa 1 '

35  minicam ) mox ad. ingenium redierunt, nihil noff
yy  a^cntcs, ut Pontifici fuaderent ne partium difp^”

„ tationes inllituantur “ at vero, ne verbulum dicit,
eundem CLEMENTEM in Brevi ApoRohco die
26. Febr. anno 1598. ad Nuntium fuum Apoftolicu 111
dato earn feciffe inter FF. PraOdicatores et Molimo
nos dilcretionem , ut illis quidcm tctnaucim veris  /A
TEOMAE dijapulis  concefferit facultatem, hac i 11
m at ena fequendtfmm fententiam et doctrinam ut
iect, (me ahqm hmitntione,  feu, uti habetur in A#'
tographo: C ie poffano liberamente  - - confonne a l*
Dottnm d. S THOMASO kggtrt e Mfpitm, CO-
ME BANRO FATTO PEK j L PASSATO.  du?
ccontra facuitati PP. Societatis in hoc Brevi conceP

r  „

nm  3 o c nM  m

^e illa fuerit adiecta claufulat Che poJfcMO ancoret
Wi leggere e difputare detla medefima materin  > IN r
S EGNANDO PERO SANA E CATTOL1CA DOT -
WINA.  i. e. quod et ipfi poffint legere, ac difpu-
^re de hac ipfa materia, ita tamen, ut Janam et cn-
tholicam cloctrinam tradant . Per hanc quippe clau-
^ilam fefe in fufpicionem fuiffe tractos , quafi hac-
te nus lanam > atque catholicam doctrinam non tra-
^idiffent, videntes Moliniani, omnem potius ipfi
^ o ver e Iapidem, fatigare tribunalia, iniuriam fibi
Zlatam conqueri, et contra pbvficam Thomiitarum
Praedeterminationem infurgere; ut adeo non de Do-
^inicanis, led de Ib is potius Sociis debuiffet dicere,
ad ingenium rediijfe.  quod autem referat 5  Domi-
^icanos impediviffe, ne Pontifex defuper inflituat
Publicas utriusque Partis diiputationes , id fine te-
^ibus, fine tabulis , line die, et Confule refert}

ClJ na potius ex toto lib J. Auguftini le Blanc con-
jparium oftendatur^ imo monftrat ingenuus Author,
Verborum fuorum haud effe memorem, dum hic
bominicanos arguit, quafi timerent Romanam ču¬
vana, pag. autem ftatim praecedente nempe 271. in-
Huit 3 , omnem operam fuam in id contulerunt, ut
caufam totam ad Romanae inquifttionis tribunal
55 pertraherent, ubi probe fciebant, quam potentum
amicorum niterentv.r lufrragiis. u

$.  IV. De PRIMA CONGREGATIONE non Uti cen¬
ta eft, retuliffe, ipfummet Papa.m pauca qumlam^A e ^  ora ~
fraejatum de natura et momentu mgotii , ommsquell^ e J u ^'
f-hurtatum mjfe, ut fuo quisque munere fedulo , ei'
dclditer fmigmtur;  potuiffet enim fme iniuria ve-
Jfttis , 'imo pro integritate hiftorica debuiffet addi,

Vlil. tribus potifiimum rationibus
A a per-

aliisqne

geftisCIe-

incntis

VIU.

186 ')  ° c im

permotum fuifie, ut futuris auxiliorum Congre^'
•tionibus in illa oratione inaugurali S. AUGUSir
M UM tanquam Lydium Lapidem propoluilfe; P r ’"
ma erat, quocl S. Projpero tejle iam tune EcclefiA  j i
-Dače Augufimo pugnaverit, et vkerit 5 altera, q u ’r
-AugujUnus in fuis libri s nihil eorum praetermifAD
quae ad praejentem controvetjiam finiendam corJ 11 '
cunt;  poltrema, quod S. Augufiini doctrina iure qU f r
haereditario a fuis Antecejforibus ad haec ufque teffl*
pora [it propagata.

§.  V. Profequitur Author: CLEMENTE^
VIIT. ab initio controverfiae parum favilbe Molin 33 ’
quin etiam praeoccupato nonnihil animo ad diip a '
tantium caetus accelliile, utpote cul  allidue a late 1 ' 3
baerebant, Cardinalis Aiculanus , Francifcus Peg'* 13 ’
ipfeque Regis catholici tune temporis Orator > So;
cietati infenius ; neque adhuc ex animo eius ab.fte r
fuifle praeiudicia, quae ex maxima Confultorum p al '
te Molinae conltanter infefta conceperat; poR^ 0 *
dum autem et Cardinalis Perronii monitis, totq u0
Academiarum teitimoniis, totque datarum refponfi 0 '
num ponderibus aliquanto mitiorem fuille faetu * 111
imo controverfiae tandem ventilationem in feipd^ 07
atque in favorem quidem Molinianorum fufcepi^
linic autem negotio immortuum fuifle. ita nefflP
Pontificem de finiftro prius m Molinianos a ^ eC L
adcufatum denuo excufat benignus Author^ vef u  1
potiora proftant, de Pontificis huius ad mortem u
que conftantia, quam in debellando Molinifmo n}*
quamnon, quoadvixit, exhibuit; praeterquam enl  n
quod ridiculum fit aflerere, Pontificem a Cardio
PERRONIO per ea verba leviter iactata :

Eaeretici no fin temporis definitioni eius ultro ftvjt

banh

m  y°c m w

, fi doctrlnmn Societatis de gratia dammret;
damnatione deterritum fuiffe , mitiusque deinceps
Societate ienliife ; cum tamen nec a Cardinali
i ^FLLARMINO, longe maioris authoritatis viro >
^nniferit le a fententia dimoveri, quin potius re-
•'Ppnderit: fe cim Lovanienfibus fentire , fique opus
tffit , pro S. Augujlim fententia mori velle  ; irno ne
{°tum quidem Molinianorum exercitnm timuit, etfi
Claudius A^UAVIVA omnium nomine minatus
%rit, fare, ut Poiitificiam definitionem Academiae
^nnes contemnerent , novogue difcrimini Ecclefia com-
i} iitteretur;  accedit ipforummet Molinianorum tefti-
jftonium, qui, nifi caufae luae timuilfent, tot libel-
0r um /upplicum oblationibus, tot refponlionum in-
^olucris, tot comparatis Regum, Principumque
1 c ommendatitiis, tot etiam minis Pontifici intentatis
^ndem adeo non defatigaffent, ut Pontifex ipfe ali-
S Ua ndo , laudata prius FF. Praedicatorum erga S.
*>edem fubmiffione cum gemitu dixerit: ecmdem Je
°'Jequii fidem in Molinianis vehementen defiderare; (e-
VUe fat ch.re per/pectum habere, eosdem velle huicne -
Š <J tio moraš iniicere , conantes miki timorem incutere
Y magnis turbis inde orituris, (i cenfuram adverfus
phdinam emittam , ant e auditas omnes illorum Apo-
* r ]gias ; cum tamen iam per duos inte.gros annos quo-
Uelie illos audiverimimo  voluerunt, et Authorem
per fefe audiendum > conjulendas totius orbis Acade-
I pit as-) quin etiam Concilium generale indicendum.
item ?  li luae caufae nihil timendum erat ?  cur ergo
\ primaevo fyftemate Moliniano recedendum , po-
^sque deinceps mitigatum pauliiper fyltema tenen-
elfe iudicarunt, publicisque decretis iuilerunt:
Claudius AOUAViVA die 14. Decembris 1613.

A a 3 P.

m %X.&  )°( &££

P. Mutius VITELLESCUS die 17. Jun. 1616. P*
PICCOLOMINEUS tempore nonae CongTegationtf
generalis anno 1651. celebratae ? Haec a ute m a no-
bis non conficta, fed ex Augufto le Blanc , feu P'
Hyacintho Serrv defumpta eo minus inficiabitur Ati'
thor nofter, quo minus eidem inftciamur, ipfat 11
omnia fua ex hiftoria P. Levini Mever deiumpfift 0 ’
cum ille non magis Augnftinianis atque Thomift| s
laveat, quam ifte Molinianis; li denique fub CLL'
MENTE Vlil. nihil infautli Molinianis timendutfl
erat ?  cur ergo ipfi etiam bis adhuc temporibus py
lim de illo Hierarcha fcribunt, eundem malo in J°'
cietatem črnimo fuiffel ab Hijpanis in PracdicatoruW
gratiam circumventum fuijfe ? minus pr o dignit
'argumenti fuijfe peritum ? in fiffitmctte Malini dno, &
jcientiae mijfterih non fatis edoctum fuijfe?  haec netit-
pe communis illorum exceptio , qui caufa cadutrt*

§. VI. Ad ea, quae Author ingenuus §. 2-
__ 3. de materiis coram CLEMENTE VIII. et PA U '
reiationi- LO V. pertractatis, de hiftoria MS. Concilii 'P fl '
bus ' dentini, Ifoli NB. Bellarmino monftrata, de Congi -6 '
gationum exitu, de Molinifmi indemnitate , ^
praetenla adprobatione, de Bulla Sixti V. contf*
Lovanienfes emanata , rebusque aliis huc fpectanft'
bus profertj non eft, cur de novo refpondeamttS ?
cum aut P. I. hisce iam lit relponfum, aut in The 0 '
rematis noftrijs ante annum editis defijper ventd 3
tum fuerit.

Omiflis
aliis Moli-
nianorum

Refponde-
t*r ad illam
im.-rirnis tOfB flOfl

§. VII. Quod autem illud iuris effatum: &
im; rimis lAjfc non probante reus ab/olvitur  , pro fe addticat
i rn S  Acto" Moliniani 5  absque animadverfione non potuinu* 5  .0
c^uonpro-mittere; an enim pueris haec fcribunt, an litteratt

honte ciff

. p.

oni*

n o-
L P'
AU'
fum
lile,
iftis
LE'

lom

paf-

'Uffl

tcttt

,

eni'

j nt*

.e*

lE'

Pri'

itr*

ati-

us?

eO'

ila-

an c

di'

is?

) o c oti  ts9

?^i facile credent omnibus a Magiftro adiertis, et
3r >nocua illum caecitate fequentur, quin libello ty-
P 1 ^ imprefio indigeant; iiti autem ieie graviter of-
) !^nfos conqueruntur , quod adeo ciara iuris efiata,
lri  malevolum adeo, reprobumque .feniiim trahantur;
Paulo ante Moliniani fatebantur, fe non actores •>  led
u dcufatos  apud Curiam fuiife, dumque iiib boe no-
teine contra fuos Actores conquefti funt, nune lu-
^Wagunt, dicuntque, fuos adculatores in illis con-
? r egationibus probaffe nihil;  fi nihil probare pote-
tent, cur adeo Clemmtm jmfere lovem?  cur tam
Patenter, tamque iolemniter in fuae doctrinae pof-
jeffione non  iam tolerando  , fed pofilive , ut vidimus,
hudando  funt adprobati? cur nulla ipfis doctrinae
tnoderatio  interneta, nullaque unquam in illos c en j ura
51  ludicibus teta? PP. Dominicanos fuifle delatores,
^enuntiatores, adcufatores et actores Molinianae doc-
Pfinae p er Hifpaniam adhuc  ferpentis et Lufiianiam ,
fi ntiqua efl et communis Molinianorum querela; ii
er g'o nulla fuerunt illorum argumenta, fi non graves
Cetoram rationes , cur ergo dignae fuerunt habitae,
in ipfo Hierarchiae EcdefiaJUcae  centro expende-
i  1 - «ntur ?  et ita quidem expenderentur, ut in extre-
teum fefe dilerimen perduetos fuiffc ipfimet per fua
Ementa fateantur Moliniani? cur fuis adcufatoribus
(quorum argumenta . graviffima in Congregationum
fctjlis cuivis proponuntur legenda ) non refponfiones
in forma, et folide datas, fed AUGUSTINI textus
tealevole corruptos, dilationes , effugia , fupplica-
tiones, aliena Patrocinia, imo minas et terricula-
teenta repofuerunt? fed ponamus (quod omni tamen
jjiftoricae veritati repugnat) ab Actoribus nihil pro-
P^tum fuiffe; an propterea fefe metom  et abfoMos

A a 3  iacta-

i9o sys 5  o c ns

iactare poterunt Moliniani ? quis hoc unquam ra '
tionis compos, ne dicam iuris peritus unquam /o®'
niaverat 1  legitur C. 6. q. 5-. cap. 2. Accujator , q ll0 f
ajfeverat probare fe non pojfe profitendo  : reum necejr
fitciti monjirandi contrarium non adjlringit , cum f r
rerum naturam factum negantis probatio nuli a
legitur etiam Tit. 12. de cauf. poffefs. et proprietat*
cap. 3. fin. Actore non probante , qui convenitur , y
Ji nihil praeJUterit , o btinebit.  legitur denique in Cod'
L. 4. Tit. 19. cap. Actor. Actor, quod adjeverat
ut Jupra.  at nuspiam legitur, Actore non probante
hoc ipfo reum vincere et ablolutum iam eiie, antfi'
quam fententiam ludex pronuntiet} cur autem np 11
pronuntiaverit 1  non in probationum defectu, led ^
Venetis fuis tabulariis invenient Moliniani.

Dem ad §. VIII. Bullam INNOCENTII X 5 toties i a j?

Buiiam in- recoctam n on nobis, led fibi potius obiiciant M° J1 '
»ocen u . en j m non  tantum iltam, led et pluri^

alias contra ipfos in Ipecie cmanatas (quas p roV -^
cati enumerare poffemus^) iam faepius elulerunt; ^
folum exMolinianis quaeliiffe fufficiat: ubinam V° n '
tifex licentiam dederit, citandi Congregationum aC i
ta per P. LEVINOM METER conlcripta ? ^
utrum alia tantummodo? legant Bullam iplam,
que relponfioncs crcdant et noftras eflc 5 de caetet
non videmus, undenam P. Levinus Meyer, qui 1 °
go utique polt habitas illas Congregationes temp° T
.vixit et fcripiit , maiorem hac in re fidem P r0ll ^g
reatur , quam Francifcus Pegna, Coronellus, P-^
Lcmos , Cardinalis Madrutius, lacobus de Bob
aliique, qui auriti et oculati teftes CongregatiofE
.bus interfuerunt ? praefertim , cum SHERLOO
(lub nomiae Pauli Leonardi latens) P. Levino

)Ifl'
-tod
cfj :

pt’f

fit.

;at.

et

jd'

de¬

lte

x&

:Ofl

iti

im

li'

0'

id

ip

C'

el

s*

rO

1'

■e

[e

*

S

'X

W:%  ) O C £Š|3! 19 1

tange antiquior, nihilominus P. I. fect. 4. n. 21. fa¬
ktur: licet, qualis extiterit minutatim puhlici eocarni-
nts  cenfura  , prorjus ignoremus , originalni aeta
t{ >nfulcre non limit , tamen^ Ji ex effectibusj et jama
vinandum eft, magna /pes eft , lata tum fuffragia
Po fckntia medici $ rifum teneatis amici! et P. HE-
^AO, qui viginti circiter annis poft habitas illas
Congregationes intravit Societatem , et ipfe in r.

Prot. ad icientiae med. Theol. deienf. n. 62. tefte-
tur :  /[da conjeripta in favorem nojlrum nulla extant>

Jed folum orationes feu declamationes recitatae a Va-
ta ntici , Armbak  , et Bajlida fliper punctis praeferip-
* ELEMENTE et PAULO.

, t  §>  IX. Omiifis caeteris levioris notae velita- etfit cou-
bonibus inter Praefentatum , et Authorem noftrum clufi -°*.
jubortis, lcopoque noitro nullatenus convenienti-
b ns, ipfmsmet ingenui Auchoris verba ad calcern
Ca p. I. polita pvo nobis ufarpamus Haec omnia lu-
bens lilentio involviffem ; (non enim illuftriffimo
5 >Ordini, quem maxima veneratione dignum fem-
3 > per cenfuimus, tanquam corpori imputare , ani-
tnus eft, quae pauca eiusdem membra liniftro in
5 ’ nos affectu. peccanb) li non novi recentesque iten-
5 ) tidem milites velut ex equo Troiano prodirent,
j?  ad incendendam Troiam. cc  fatum autem Troianum
Uec nobis, nec aliis auguramur.

§. X. Quoad illa, quae -  Author nofter inge- N t
nnus cap. IT. §. 1. contra gratiae actualis definitio- gratiae nec
netn, quod fit: Qualitas phijfica , diflincta realiter ^Ofl
^ operatione , et ad eam phtffice praedeterminans.  Molinianis
ln  medium profert, eatenus amicam praebemus ma-
nu m, quatenus et nos, quemadmodum in aliis, ita plClll4r ’

et

A

IS*3

m

> o c

et in hac praeprimis materia Fhuiusmodi qualitati'
bus phyiicis ?  feu entitatulis pro explicando fvft 0,
mate noitro non indigemus; hinc neque praedetet'
minationis phyficae in rigore fcholaltico, neque
cidentium abfolutorum y  neque aliarum huiusrno^ 1
qualitatum phyficarum Patronos nos eiie, iarni anl
P. I. §. 26. conteftati fuimus; hoc Iblum ibid gnl
tuebamur, etiam ffcante phyiica qualitate aut praed^
terminatione libertatem humanam nullatenus pejTuj 111 '
ire, de qua loc. cit. non autem poflumus confent ire
Authori noftro ingenuo? dum de gratiae efftcfl cia
pag. 302. fcribit „ Quodfi vero illa falubri cogb 3 '
5 , tione, affectioneque excitati et adiuti, libere &c
,5 efficaciter pergimus amare , amplectique iliud b°'
55 num, dicimur confentire auxiliis divinis ; atqb 3
5> tune fiunt efficacia, et referunt fructum, ab 11
„ quidem trigefimum, aliud fexagefimum, aliud cc n '
5, tefimum , pro nobilitate fcilicetj conftantia?
„vore, ac efficacia actuum, qui ex divino illo
5, mine (voluntate tamen noftra, quod fuarunfl
„ rium eft, quafi fvmbolam conferente') enafcuntu r -
quamvis enim admittat gratiam in tali homine, ^
tamen a priori illa inefficaci non aliter : ac per  # f '
tum  diftinguit, et quidem per talem effectum? ^
a Deo nonnifi remote, proxime autem a volni# 3 "
humana pendet, ut puta cuius erit, bonam
cogitationem, adfectionemque aut confegtiendu
cacem reddere , aut negligendo > vel etiam dib e
tiendo relinquere inefficacem; nec admittit? coru e
fum ipfum, uti AUGUSTINUS conftanter ***£
a Deo efle, fine quo nihil omnino fieri poteft; c °^
fequenter iuxta Molinianos voluntas eft, quae D e }* .

vocantcm j fuadentem 5  allicientem eligit? atqu®

iu<*

ati'

pe¬

ter'

aC'

odi

iam

lem

ide'

jm-

-ire

icia

it®'

aC

bo'

JU®

u

cfi'

er-

fe-

0 '

, *

im

[0

>m

fr

a'

m

ti

n-

0

at

j m o  o c sa 193

fta electione fructum nune trigefimum, nune fe-
^agelimum facit, dum econtra Chriftus: Ego-,  in-
^uit, f legi vos, d pojui vos , m£ eatis, et frmtum
E cin Us;  nec hac ratione grada ideo eflet efficax :

^ia facit > ut in mmdatis eius ambulemus , d opere -
%r, ut ait Scriptura, fed fieret primum efficax
e X effectu, cuius non tam ipfa , quam voluntas ho-
^inis eft caufa, quod autem invitis Patribus, Con-
c diisque adferitur } denique, fi maior vel minor
Sratiae efficacia, fi maior vel minor fruetuum copia
e X nobilitate, conitantia, fervore, ac efficaeia ac-
^um humanorum delumeretur, iam haberet homo ,

^Uod non accepit, fi autem non accepit, iam glo-
^iari poffet, quod feipfum, contradicente Apoftolo,
^fcernat.

§. XT. Paritas, quam adducunt de Sole,  quem Paritasd«
oriri facit luper bonos et malos Math. 5. qui
Izidem omnes aequaliter, fed ita illuminat , ut in ciens ad
Mira fit poteftate? oculos aperire vel claudere; ne "bandum°'
9 uaquam nobis aequa videtur, imo ipliusmet inge- dn um ’
Authoris explicationi paulo antea datae contra-
^; dixit enim pag. 1298. gratiam confiftere iuxta
. «• Patrum doctrinam in delectatione  , in/piratipne ,
laterna vocatione , d uluminatione  , et confequenter
1] 1 aliqua tum intellectus, tum. voluntatis motione 5
^am Concil. Trid. Sefs.’ 6. cap. 5. requirit in adultis:

'kr,tum cordis humani per illuminationem , et ut reci-
Pfatur uh homine infpiratio\  ergo de natura gratiae
et iam fufRcientis eft, ut infiuat aliquo modo in in-
j^lectum, eundem illuftrando ; ut moveat volunta-
eandem delectando,- ut cor humanum tangat,
vocando; ut recipiatur in homine, eundem
Mirando : iam vero Soliš  natura non eft, ut cae-

B b cos

194

cos etiam oculos illuminet, ut voluntatem nolcn-
tem ad aperiendos oculos permoveat, ut cor hotni'
nis lucifugum lucis amans efficiat, ut hominem ip'
fu m intrinfece tangat; nifi Author ingenuus veli £
admittere, gratiam fufficientem (cjuo nomine gcn e '
ralem illum concurfum, feu Molinianum verfatil 0
auxilium , fine. quo non , haud obfcure infinuat) ae '
cjue ac lumen Soliš, fefe tantum extrinfece , occa-
lionaliter , et obiective, non vero intrinfece, cad'
laliter et fubiective ex parte hominum tenere; i t3j
ut in cor hominis tam parum agat, quam paru 1 * 1
Soliš lumen in organum viliis; huiusmodi aute 1 * 1
gratiam extriniecam in fynodo Diofpolitana profe*'
ius etiam ett Pelagius, et non negarunt Semipe^'
giani.


Nec Mo- §. XII. Quodfi autem gratia inejjicaoc  comp a '

i^tEe rative ’ atque in ordine ad gratiam lubfequente lia
onsrui e efficacem  fumatur, tune longe adhuc magis cofld
doctrinam SS. Patrum impingunt Moliniani; p aI \
prout ex Genefi gratiae ab Authore nollro deferip™
patet, nuli um Moliniftae diferimen inter ftatum na '
turae integrae ac laplae faciunt, fed potius cum
Molina easdem in utroque voluntatis humanae vb' e ^
naturales fubponunt; huic adfertioni , tanquain i0
tius Molinifmi fundamento , aliam fuperimponugj
videlicet, gratiam ex meritis Chrifti hominibuS * _
aequalem, et per fefe lufficientem dari, ut ad. en. .
tum aetu ponendum nihil iam amplius ex parte ^
fed folus humanae libertatis confenfus, in fci en .
media praevifus , requiratur; quo poftto , eadem
fa gratia, qUae antecedenter ad iti a m confenfuro
natura fua tantum fuit Jufficiens ,  per iplumiuet c  .
fenlum ^3cax  redditur $ ficque inter Augulfind 1 ^

e#  )oc n.m m

'Hud ciimlhm fine quo non , ftatui naturae adhuc fa-
"ae proprium , et intcr au%iUum quo ,  iam infsrma-
naturae noitrae necellarium, r.ullam faciunt di-
?inctio:nem; ct quamquam Suarezius Molinianum
'Hud primaevum ivltema, quod vel iplis etiam So«*
c >etatis Primoribuš nimis durum videbatur (§. 5.}

Per Ivftcma circumfiantiarum congruarum  tempera*

Vs rit^ fatentur tamen Moliniani, Molinianum lyfte-
tia Cjiioad f'ubfitantiam  omnino etiam in fyftemate
^areziano fervatum, ac nonnifi qmai methodum  et
( Kplicationem  immutatum fuiife; ut adeo iniuriam
^ciant aut Molinae ipii , fi doctrinam non fer¬
ment , aut fibimctipfis, fi Molinae nomine adpellari
"on vclint, quicunque antiquos inter et novos Mo-
Pnianos Qcongruijias  intelligo) admittunt intercede-
r ^notabilem dillinctionem; praefertim, quod hi non
^inus, quam illi, quoad explicandam gratiae iufii-
Cl ^ntis naturam ex affe conveniant.

. §. XHI. Ut autem clarius adhuc pateat, quam nec Au-

'°npe fvftema non modo antiquorum, verum etianrt^? r e '*
^odernorum Moliniltarum diftet a genuina S. donei
AVGUŠTINI doctrina, placeat ipfummet perci-
P^re Authorem ingenuum pag. 303. dicentcm: „ ut
5 j  rem paucis complectar; eit gratia aliquando effi~

5 )cax, quando nempe homo illi liberum pracbet ac-
5> ceffiim , vires iuas illius viribus, praevenientibus
Ji tamen, iungit, eaque utitur in rem fuam, feu
»propriam falutem, dicens cum Apoftolo Act. 9,
jj Domine, quid me vis facereP  aliquando autem di-
5 > vina haec gratia non cft efiicax , nempe li homo
55  falutari huic holpiti velut fores claudit, e iusque
55  Virtuti et cfficaciae obicem fponte ponit, uti con-
55  ^ueritur Paul us ad Rom. 10, jed non omnes obe-
'  .. B b 3 „ diunt

196

) o C


j5 diunt Ev angeli o  5 et Actor. 7. uo.r femper Spfrittt 1
„ 6’. refiftitis. « adcoque iuxta hoc ivftema divina
gratia fe habet per modum Hofpitis  ‘et peregrini ?
qui ante fores pulfat ct expectat, an liber eidern
accelfus concedatur, an vero claudatur ianua? nam'
que ut ad Patremfamilias ingredi, ut ibidem uft e '
rius colloqui et agere 5  quae agenda funt) ut eun-
dem fibi amicum et conlentientem reddere valeat?
non ex fe, fuaque natura, led ex gratiolo quaft i >a '
trisfamilias nutu ?  liberoque illius adlenfu pendeti
praeterea iuxta iftud fyftema Molinianum gr atlS
tune primum fuam aquirit efficaciam , quando VO'
luntas hofpitis petitione permota manam quali eL '
dem porrigit, viresque fuas eiusdem viribus coni
git ■  ingenua profeeto ,  liberoque homine digniffim 2 ?
led parum genuina Moliniftarum doctrina!

S. Scriptu-
rae conve-
niunt.

§. XIV". Syftema iftud non traditione acccp'
tum , non e Conciliis aut SS. Patribus derivatu^ ’
fed pofterius immiffum , et e cerebro Moliriae na
tum fuilfe, paulo inferius oftendemus^ nune
illam gloriationem paulilper examinabimus, qua
liniani doctrinam luam et Scripturae , et Concft^’
et Patribus elfe conformem. iactant ;  verum
Scripturam frequenter dicere : adpojui tibi igneffl -
aquam , ad quodcunque volueris , extendes
tuam etc.  quales textus humanae libertati favefl ^
Pelagiani et Semipelagiani pro lua lententia citatjj
quamplurimos, prout e S. AUGUSTINI op et 1
hac de materia editis ad oculum patet; quod ft
ro huiusmodi textus, prout iacent, fumendi 1° t
eodem iure ac titulo in fenlii litterali liimcndi ^
alii, qui opus bonum Deo adlcribunt: V- g* ■*_ r ^
2i. ficut divijtones aquarum , ita cor Regis jj q .

nm  )°( su* i 9?

domini? quocunque voluerit, inclinabit illud.  Ifa. 26.
°tnnia enim opera nojlra operatus ps nobis.  Ezech.
36. dabo vobis cor novim y  et fpiritum meum ponam
medlo vefiri , et auferam cor lapideum de čarne
jjlra , et dabo vobis cor čarnemu, - - et faciam , ut
praeceptis meis ambuletis , et dudki a mea cujlodia-
ffi', et operemini.  Rom. 8. fg/č Jpiritus pofiulat pr o
nobis gemitibus inennctrrabilihus , Rom. 9. »on volen-
tis , ncque cutrentis, Jed. mjerentis ejl Del  1. Cor. 4.
%<?V enim te difcernit ? quid enm habes  ? no«
uccepifti? fi autem accepifii? quid glorians , quafi
n 'm acceperis 'P  ii enim textus ifti in fenfu obvio et
Htterali, prout iacent, fumantur , non videmus ,
guomodo data Molinianorum gratiae fufficientis ex-
plicatio fubiiftere pollTt; nam longe quid aliud iig-
hificant citati Scripturae textus de gratia efficaci
Rqi|entes, quam PAURUS locjacns de gratia fuffi-
^enti: non Jumus Jujficientes aliquid cogkave de no-
3 quafi e% nobis , jed Jiifficientia nojlra ex Deo ejl.
3* Cor. 3. fic et CHRISTUS inquiens loan. 14. fine
^ le  nihil potpfiis fa cere , non de gratia efficaci, fed
:°ffim de gratia fufficienti videtur loqui. textibus
jgitur folis nihil evincitur , nifi magnus ille ac infal-
nbilis interpres , qui eft Ecclefia in Conciliis , Pa-
tribus, et Pontificibus loquens, ignorantiam noftram
illultret, ambigua difficidet 5  et controverfias dilcer-
nat opinionum 5 bane autem genuinam Ecclefiae in-
terpretationem infra, ubi de gratia efficaci ipeciali-
ter agemus, uberius explicabimus; nune pauca de
gratia fufficienti.

§. XV. Nihil verius, quam illud S. AUGU-neq,ls. que
L. 2. de Peccat. mer. et Remifs. cap. 19. per^:^« 5 '
£Rtiam nobis adparet, quod latebat 3  et jmvefiU quodT e s!neque

B b 3

non  Conciiia.

i 9 8 ms  x ms

non dekctabat.  nihil folidius, quam eiusdem S. Patri’ 5
in illa Pfal. 20. verba: PraevenJU eum in BenedictiO'
■nibus dulce dinis trne.  item Hal. 67. Parajli in dulce*
dine tua Pauperi Deus.  Commentatio : Haec ejl M?
fuavitas, de qm alibi dicitur: Dominus dabit JD vl '
tatem, et term nojlra dabit fructum Juum, ut bo-
■mm opus fiat, non Umore, Jed a mor e.  certiffimutf
etiam eft, quod Concilium Trid. Seiš. 6. cap. 5 -
deiimt: Jujlificationis exordium in a lultis a Ded p^
Chrifium lefum praeveniente gratia Jiirnendtm e(f e ’
hoc ejl, ab eius vocatione  (cjuae fequuntur, non fr u '
lira omittit noftcr Molinianus") qua nul lis eorttM
exi(lentibus meritis vocantur, ut , qui per peccata li
Deo averfi erant, per eius excitantem , atque cidi li '
im n tem gratiam ad convertendum Je ad Jiiam ipjbrutt*
iujlificationem, eidem gratiae Ubere ajfentiendo, etco°'
penrndo dijponantur; it a  (^pergit nune Author) g
tangente Deo cor hominis per Špmtus S. illuminaP 0 '
nem , neque bomo nihil omnino agat, infpirationc
illam recipiens, quippe qni illam et abiicere potep’
cur autem fequentia Concilii verba non addidit?
que tamen fine gratia Dei movere Je ad iuJUtiam c°'
ram illo libera Jua voluntate pojit,  admittimus etiar 11 *
illam Concilii Milevitani dobrinam can. 4. dice* 1 '
tis : utrumque donum Dei ejje, et Jčire, quid fak 1 ?
debeamus, et cliligere, ut faciapius.  item illam Con^ 1 '
lii Arauficani II. can. 7. ji quis per naturae vigot' c1 P
O ta enim fonat integer textus, a Molinianis tn a  *
truncatus'3 bonum aliguod, quod ad jalutem pertijf
vitae aeternae, cogitare, ut expedit , aut eligere? ]J'.
Jahat ari , id ejl, Evangelicae praedicationi conjentn
pojfe confirmat, absque fllummatione, et infpiratkfi 1  *

Spiritus S. qui dat omnibus Juavitatem in confenf lcn '

do,

nm  )o( sus*  199

^0,  et praebendo veritati , haeretico faltitur Špiritu.

5l nbabus quoque manibus amplectimur ea, quae S.
^■Uguftinus lib. 2. de peče. merit, et remifs. babet
,, 17. ut innotefcat , quod latebat, et /kave fiat ,

%Uud non delectabat , gratiae Del ejl.  item ibidem cap.

J 9. cz*w ab illo illius adiutorium deprecamur ad fa*

Bendam, p e rji c 1 e n d a m q u e iuflitiam  , quid aliud depre-
taniur, quam ut aperiat, quod latebat, et fuave fa-
tiat , quod non delectabat  uti et illud tract. 26. in
^oan. trahitur animus et amore , trahitur voluntate\
far um ejl voluntate , etiam voluptate traheris,  at ve-
j J Q ? dum haec omnia et venerando fequimur , et fe-
^Uendo veneramur, nihil exinde, quod Nloliniano
(ie gratia fufliciente iyllemati fayere poffetj inve-
:  timus.

x §• Omnia quippe contra Pelagium et stantpra

^afiilienies celebrata Concilia, totus Auguftinus, ets ^ 3
9 Uotquat illum lequebantur, Patres, in eo funt, ut^£ Moil '
Q >nnia  divinae gratiae , nihil  vero voluntatis huma¬
ne viribus adfcribant; ut nullatenus gratiam natu-
fed naturam potius gratiae adcommodari, often-
“ a nt j ut ipfam etiam cogitationum praeparationem,
e t aptitudinem a Dep elie demonlh-ent, ut nos do-
teant, liberum quidem arbitrium non effe mortuum
et nihil omnino agens, gratiam recipiendo, interim
immotum permanere, niii gratia faceret, ut fe mo-
Veat; ex quibus omnibus patet, quam tange a Con-
ciliorum, faiictorumque Patrum doctrina dilbentMo-
liniani, dum r mo  gratiam quidem fufiicientem om¬
nibus, fed ita aequaliter dari exiftimant, ut non
,la odo diverfi huius gratiae gradu s, verum etiam
J £ tua 1 is eiusdem eificacia ex libero hominis conlen-
lu  .peadeantj dum 2do,  gratiam naturae, non vice

verfa,

A

2oO

KI« 5 ° C KIS

verfa, naturam gratiae fubrmttunt; dum %tio  pi‘°
fua doctrina ufurpant verba illa S. AUGUSTiNJ
i. q. 2. ad Simplicianum : Deus eorum mijeretitrt
quns ita vocat, quomodo eis v )čari aptum c ji, ^
Jequantur  * - - cul us enim mifmtur , fic mm voc&h
quomodo Jcit ci ebngruere •> ut vocantem non rejpU^
quafi vero S. Pater NB. ex profeffo agens de hac
materia, non ubique doceret, hanc ipfam congrue 11 '
tiam , et aptitudinem donum Dei efle , imo ne fej 0 '
per quidem gratiam e-fficacem praecedere; dum « e '
nique 4 to  in hoc ftatu naturae laplae direete coiitr 3
fvftema S. Auguifcini ab Ecclefia receptum docent?
folum  dari au%ilium fine quo non  , illudque in ho c
non minus , quam in iilo fiatu integritatis Jufficef^
quin requirattsr aimlium quo  fit, ut velimus ?  tit
confentiamus 5  ut operemur 5 quodque ab auxilio
nequonon,  feu gratia Congruiftarum fufficiente?
non aliter, quam per liberum voluntatis
(cuius iuxta Molinam ex peccato originali nihil t r3 T
xere damni) confenfum diftinguunt. ubi denuo e ^
obfervandum, quomodo Moliniani et Congruift* e?
dum non amplius, uti quondam fecit Molina , aU'
dent, AUGUSTINUM tanquam Idiotam, fcanda* 3
praebentem, et Ecclefiae perturbatorem perflring 10 "
re, eundem nune in partes abire cogant, fed p r ° r '
fus invitum; tum , quod eiusmodi folum libros an e '
gare foleant, ubi nulla penitus de gratiae velP rae ’"
deftinationis mvflerio vertebatur quaeftio 5
quod eas interdum Auguftini producant in rem f Ll ? n *
fententias , quas ille polbmodum agens contra gr at:ia
divinae hoftes, aut revocavit, aut in fenfu
alio ?  ac Molinianis diaihetraliter contrario e%p- lC
Vit;  tum denique ?  quod non raro textus it a tfU

catos

201

pro

lib.

Ufi

ut

:dt)

'iClk

hac

ieU'

2fO'

de'

ltr*

nt 5

306

ut
fi'
;e ?
rae
;r3'
e$
e ?

lU'

ala

fG'

5

uf'

]G'

>e'

n?

iflT

ae

• 3 '

U'

'5® )b( SP

catos et mutilos citare foleant, ut, nifi fontes ipfi-
*net inveltigentur, Lectori nimis credulo facile tu-
c Um creare valeant,

§. XVII. Circa fyftema illius Praefentati, con- Sicutnec
tra quem agit Author ingenuus cap. 111. §. i #  nonP ro f y fte_
^moramur j loquatur ipie pro re iua , aetatem ha- mnc | am
tet • nos quod adtinet ?  antiquitati potius, et SS. Tbomifta-
Patrum authoritati, quam noviteti 9  et hominum rum -
Privatorum placitis inhaerentes, lubentiflime conce-
tfirnus , gratias fufficientes ('inter auxilici tamen po-
tiusj QULBUS ?  non vero] inter ea, SINE Q UIB US
I S ON, numercmdm ) feu de fe in ordine ad actualem
Uiftiftcationem inefficaces, omnibus omnino homini-
bus dari, quia omnium lalutem vuit benigniflimus
■Ueus ; concedimus etiam, gratias illas fufficientes,

^011  modo praeparari et offerri, fed ab hominibus
e tiam , laltem remote, percipi, imo etiam interdum
^Uosdam effectus producere ; at vero gratiam iitam
EBcimtem  , effe verfatilem, naturae vel circumftan-
bds adcommodatam , humanae libertatis uiui fubiec-
et ab ipfa pendentem, eo minus unquam ad-
^littere poiTumus , quo magis obpofita doctrina et
«. Scripturae 5  et an>tiquorum Fidelium fenfui, et
vonciliorum decretis, et SS. Pontificum declaratio-
nibus, et S. AUGUSTpiNI, aliorumque Patrum fen-
tcntiis eft confentanea; prout uberius in theorematis
] noftris ante Annum probavimus, ac paulo poft de
Eratia efficaci acturi, quantum nobis permittitur ,
°ftendemus.

C c

CA-

2oa

)°C


CAPUT II.

De

gratia

efficaci.

Defenden- §. XVIII. (^jaiepras quidem per decurfum prot#

camgratiae . ^ ^ti fuimUS, TlOS

efficaciam noltris nec in favorem Praefentati

elli*

in hiscc  page
cuius ne cau/a 111

nO'

»a nicntcti! quidem integram , ut hactenas oftendebamus?
s.Au g ufti- ftramfacimU s, necinodium Authom ingenui ,

ni, ac D.
Thomae,

id*

omni, qua par elt, veneratione profequimur, qu
quam agere, fed praecife genuinam indolem  doctti'
nae Ecclefialticae, ingenuae indoli  fcientiae media e ’
Probabilifmi, et gratiae efficacis obponere propoffi 1 *'
fe; idem tamen propofituffi noltrum de novo rep e '
terc hac in materia eo confultius duximus, q u °
minus gratiae efficacis  naturam in fenfu peripateti^
et crude fcholaltico, fed Auguftiniano defendimtf 5 ’
hinc intrinfeccim  divinae gratiae efficaciam ifa prob 8 '
bimus contra Molinianos, ut nihilominus
praedeterminationem, prout a Theologaftris quibp s '
dam explicatur, non admittamus; in id potiuS lT l'
tentr, ut etiam in fyftemate S. AUGUSTINI ? " l '
vique THOMAE Aquinatis falvam, integramffi 1 ®
manere hominis libertatem pro viribus comm oir
ftremus.

f 11 0'

s.s criptu- §. XIX. Obiicit autem imprimis Author ^
ingenuus- fauno&m ilhun textum Math. } U rL f o
namrefpon JUti Corozmn, me tihi Bethjaidii , qim, ft in
dcmus ad et Sidone factae fuiffent virtutes , qnae factae fa.rr^g,
romarju- vobis,. ' in  tilicio et cinere paenitentiam ^ffi e ' c
mentum ex quibus ille deducit i mo ,,  quod non fimpl eX  A,
primum, fuerit paenitentiae praedictio , led feriae

„ tioni coniunctaj alterum , quod Chriftus ce f

~ - > 3? 11

35 t
35 C

35 t
33 I

33 C

itn

Ji

dia

tui

dic

tiis

dic

žai

bm

coi

P*

36'

CUl

Pai

dei

fte

dic

«pi

Jen
ki l
%c

S

r<

otr

Ua

*

■ote-
elHS
lian 1
n o-
jetf
uid*
etri'
liaft
fu$
2 p e '
qtio
tico ,
)U ^5

10

jtiS'

0
dl'
qu 0
i oti'

no-  j
■ffo*

' jff

i%e c

:g' a '

ta#

S 3 * 3  dC 8» 203

iihabuerit fcientiam, Tvrios revera paenitentiam ac-
55 turos fuiffe, fi ea prodigia patrauet coram illis?
55 quae patravit in confpectu Corozaitarum 5 ter-
htium , quod exprobratio haec neutiquam leria, imo
55 nec aequa elTe potuilfet, fi hoc in negotio prae-
55 determinationi locus foret . 66  Sed refpondemus ad
irnum imprimis retorquendo in ipfosmet Molinianos:
fi Chriftus qua Deus ab aeterno per fcientiam me¬
diani praevidit, Tyrios et Sidonios paenitentiam ac-
hiros effe , fi praedicaffet ibidem, cur ergo non prae-
dicavit? praevidit utique ?  eos in talibus circumftan-
tiis fuille pofitos ?  in quibus certiffime divinae Prae-
dicationi adfenfom praebuiffent 5 dum econtra Coro-
^aitae in talibus verfarentur circumftantiis 5  in qui-
i>us pofitos Deus certo praevidit, eos nullatenus
c onfenfuros effe; et tamen his praedicavit, illis non
Praedicavit; quid ad haec ingenuus Author? pag.
36 o. ad inferutabilia Dei iudicia provocat i bene eft,
£ Ur  autem non etiam Ludovicus Molina cum humili
Paulo et Augultino loco fui novi lyftematis ad ea-
dem Dei iudicia provocavit? nonne Tyrii iuxta fy-
*rema Molinianum irridere potuiffent Chriftum, ac
aicere: fi ojlendendo nobis virtutes tuas, tam te bo -
n Um ac pium erga naš effe iactas  , Ji nojli, eam te
®pud Sidonios pertimciam non fuiffe inventurum , qmm
hcprobfas nobis, cur  »ergo illis non praedicaJH P cur
Jemen verbi tui eo potius in agro feminaJU , ubiprae-
Tciebcis , fructum incle nullum fperandum effe P  fed re-
ipondemus in forma .* quamvis Chriftus per ea verba
^roprie non praedixerit, quid futurum fuiffet, quia
Dfriorum converfio erat mere poffibilis, fuit nihil-
Jpffnus vere ac flricte obiurgatoria Chrilti fenten-
tla j quis enim nefeit ?  Deum adhomines loquentem

C c a huma-

item ad fe
cundum et
tertium.

204


3

c m f %

humano modo ad eos loqui, humano captiii fefe ad-
commodare, adeoque uti quandoque , ut vocare io-
lent, argumento adhominem? ulitatiffimum autem
eft inter nos ho mineš , pro exaggeranda v. &
cordis duritie dicere: jaxa prius, qmm corda n* 0 '
vmtur  , li fenfu videl icet ellent praedita 5 fie et p r0
exaggeranda naturalis amoris neceflkate Poeta;

Juan etiam p n ti natur fidera jhmmas , ipfum elui^
čredo nuvit amare mare , li n e m p c fenfus iplis etan 1 *
jna foret; fic et vulgaris eit pro exaggeranda cuip s '
dam fceleris faeditate loquendi phrafis; Sol ipje JiioS
fi quos haberet, claufijfet ocuios, m tantum videf^
nefas  etc. licque Chriftus inter animos Tvriorutf 1 ’
et Corozattarum comparationem inftituens, exp r ^
mere voluit, duriora elfe iftorum , quam illoriif 11
praecordia, illi enim , fi me vidiffent et audivillenb
egillent paenitentiam, hi autem leindi ad paenite 1 }.'
dum nolunt} et nunquid Plalmilta iple hac phr^ 1
utebatur, cum dixit: montes exultabunt ut arietf 1
et colles velut agni ovium , ut univerlalem
univerfi exprimeret iucunditatem in adventu Chrm 1
futuram ?

§. XX. Ad fecundum jefpondemus, ab A a '
thore illud ipfum veluti certum fubponi, de
altercamur, et quod antecedenter probandum
nempe Deum per Jcientiam mediani  praecognovm*}?
Tyrios et Sidonios fuifle acturos paenitentiam?} 1
apud eos haec figna fuiffent factaj iam enim P' ,
Probavimus, huiusmodi futuribilia, quae rcfp^ tn
hommum videntur elfe conditionata, iuxta SS. A u '
-giillinum, Projperum , Fulgentium , et Aquinat^’’

et Aquinatertb

nonnili ad^clailem mere poliibilium pertinerc. d ^

tium  quod adtinet, relpondemus , nec Tyrit>s h  j

dr>

iui

cu

I hn

(S.

' cis

i

Jii

pc

•Vc

ad

lit

re

in

*n
I de

tu

ftc

d(

Bi

ec

P»

ti

n

c

L

Tl

It

li

d

i

c

A

2 a d*
e f>
;tem

. g«
pro

‘■iti m

ani'

iiuS'

lef$

urn’

;pri'

rum

enb

tem

irafi

ifsi

titd

t 0

iU °
let?

:*

ctu

vm

SJ* )°( SO* Htt>sr

doniosque, nec Corozaitas aut Bethfaidaros a Deo
fuifle praedeterminatos, alias et illi vidilien.t mira-
cula, et iiti converfi fuiffent ad paenitentiam; am-
fcorum ergo induratio, ficut illa Pharaonis ex mente
S. Auguftini proveniebat ex defectu gratiae effica-
cis, non imprtlendo acl m a litin m , fed gratiam dene-
gando,.  Neque fequitur exinde, ut putant Molinia-
Hi, huiusmodi homines nec corripi, nec damnari
pofle , eo quod omiiiio paenitentiae non ex ipforum
•Voluntate., fed gratiae negatione provenerit; nam
**d hanc obiectionem , iam dudum fibi a Pelagianis
ct Maffilienfibus factam , S. AUGUSTINUS toto
;  libro de correptione ct gr ati a ex profelfo, et invicte
reipondet. Hinc etiam epilt. 107. ad Vitalem: Sci-
j Mus? gratiam Dei non omnibus hominibus dari; Jtih
*nus tisquibus  d at ur  , mifericordia Del gratuita
dari; Jtimus tis , guibus non datur, iujlo Oti indici o
n 'M dari.  nemo autem non videt, fermonem hic eiie,
11  °n de grada fulliciente , quae omnibus datur, fed
de grada efficaci, quae non omnibus datur, quae-
tjue praecipuum erat inter S. Augullinum, et Pela-
|ianos difcordiae pomum^ hinc etiam S. PROSPER
5 d Obiect. Vincent, cap. 2. ex guibus , quod malti
pereunt , pereuntium sfi meritum , giiod malti Jcilven -
tur,  Salvantis efi donum ;  et.ad excerpta Genuens.
Ibefp. 8. non Jolum Tgrios, et Sidonios , fed etiam
Corozain et Bethfaida potuiffe converti , fi hoc in tis
-Dominus voluifpt operari:  ergo et Corozaitae, quod
non acceperint gratias efficaces, fe nequeunt ex.cu-
fare. Quodfi hac refponlione contenti non fmt Mo-
dniani, dicant nobis, an non potius fmt excufabiles
J]yrii et Sidonii, qui paenitentiam certe egiffent, li
^vangelium audiviffent; nunquid enim ipfi erant in
Cl dpa , quod non audiverint ?

Ad argu¬
mentom ex
Math. 25.
peti tum.

Refponde-
tur pariter
e Scriptura.

206 nm  ■) ° c nm

§.  XXI. Argumentantur ulterius Moliniani:
fi aliqui homines praedeterminatione gratuita,
gratia efficaci absque faa culpa (non enim illa
ipforum fiat poteftate') fmt deftituti, quomodo u*
laefa divina iuflitia propter malorum operum coftt*
mijfionem  , aut praeceptorum omiflionem  damnari p°'
terunt? v. g. li Math. 25. dicat fupremus IudeX |
dijcedite a me maledicti in ignem aetermm ! - - ejufrt 1
enim , et non dedijlis mihi manducare, fitivi , et
dedijiis mihi potmi etc.  nunquid in fyftemate Th°'
miftico vel Augulliniano fefe poterunt excufare? &c
dicere: haec omnia quidem omifimus , quia facer®
noluimus, fed ideo facere noluimus, quia ad vole* 1 '
dum non fuimus praedeterminati, quia gratiam ill al11
efficacem non accepimus, quae facit, ut velimt*^
et operemur , quae nobis et velle et perficere tri'
builfet; et quod peffimum eft, non erat virium n°'
flrarum , ac liberi arbitrii, fed in fola poteftate, a . c
voluntate tua politum, ut gratiam efficacem red'
peremus , et ad ifla bona opera praedetermin 3 '
remur.

iltud cum SS. AUGUStIno  et PROSpIrS'"^

lhs J r ?‘ efha I datafuerit,  ex  vatuUiD*
nnjet tcordta  lactum eft, quo A  autem iftts mn fi*r*
data,  factum eft ex mfio Dei mdicio :  unde , \u° d
f i pmant , pereuntmm eft meritum, qmd ifii P'

do,mm ’  eft  enim mifericors D°"
A  ™ tJluS;  nec mit)US  errant, qui oranem
coS ™ ’X am qui omncm  in  Deo neglnt mifer>'
falvarentnr - r aUt omnes  damnarentur, aut omne s
hnJn  „ , „.v pectat huc  P™Imuni illud Rom. 9- ?
omo,  i us es, qu j rejpondeas Veo, mnauii M"

cit

Ut

cm

fcu

es

tia

na

tis

qi

vc

tir

et

■gr

bi

Ib

er

lo

Cc

tr

fe

ti

at

tn

li:

m

ci

P

'ti

c

r

i

A

8Jf >o C 207

fft figmentum ei , qui fe fmxit , me fecijli fic t
an non habet potejlatem figulus luti, ex eadem majfa
facere aliud quidem vas in honorem , aliud autem in
! <ontumeliam, ?  ft ergo nullus hominum iuxta Paulum
excufare fe poteft, ac dicere , cur illos praedefti-
Rafti? nos autem non praedeftinaft ? ita quoque dam-
Rati illi Deo nequeunt obiicere : cur illis dedifti gra-
tiam ? qua facerent, nobis autem denegafti gratiam,
qua faceremus? refponderet quippe Rex: nunquid
oculus tnus nequam efi , quocl ego bonus fum P  gra¬
tiam fufficientem promifit omnibus, et actu dedit;
et quid ultra debuit facere vineae fuae P  auod autem
gratias efticaces nec promiferit, nec dederit omni¬
bus, non erat vokntis , a ut currentis  hominis, Jed
folius mi/ermtis Dei y  qui, quem vult, indurat, et
cuius vult miferetur. Accedit, etiam damnatos il-
los gratia utique fufftciente adiutos potu ide prae-
cepta fervare , potuiffe bona opera exercere , po-
tuilfe pro gratiis etiam efficacibus rogare; fi ergo
fecilTent, quod erat in fe, p er vires gratiae fufficien-
Us,  Deus ipfis gratias efficaces non denegafiet, hine
11  d Ifraelcm: perditio tun ex te JJrael , ex me tantum-
inodo Jcilvatio , Fatemur quidem, durus eft hic fer-
Rlo in auvibus noftris*, et humanae capacitati diftici-
lis ; fed eandem quoque difficultatem in fuo lyfte-
Jnate patiuntur Moftniani, fi quaeramus ex ipfis,
cur Deus electos in iis circumftantiis pofuerit, ubi
t  praevidebat, eos gratiae confenftiros, damnatos au¬
tem in eiusmodi congruis circumftantiis non collo-
Rarit? fcilicet et ipfi refpondebunt nobiscum ; altio-
' r a te ne qmefur\s , quia fcrutator Maieftatis obpri-
m etur a gloria;  nosque omnes exclamare debebimus
c Rm Paulo et Auguftino: o altitudo.  igitur in rebus

fidei

I

A


a°8 nm  )°( nm

fidei non eft quaerenda facilitas , humano captui ad'
commodata , led veritas , infinitae revelantis vera*
citati commenf'urata; nec altiffima religionis myft® r
ria infirmae rationi, fed haec potius religioni humi-
liter eft fubmittenda.

Adargu- §.  XXIII. Argumenta , quae Author noft er

ConcUils conci ^ s  a dfert 5  eius funt conditionis, ut non tal®

defumpTa refponfione , quam expofitione indigeantj ait eofK
dem concilium Senonenfe decret. 15. Auocilium 0 ®
trcihmtis non ejje tale , eni refijli non poffit.  ait etiatf
Synodus oecumenica Tridentina Sefs. 6. can 4. M/'
rum hominis arbitrium motum  - - - pojfe dijfentif g
(i velit.  et iterum Selš. ead. cap. n. Del praecepM
homini iujlificato ad objervandum non ejje, impojfibil&
nam Deu s impojjibilia non iubet , fecl iubendo moftd\
et facere , quod poffis , et petere , quod non pojJis>
adiuvat , ut po/fis.  ergo , fubinferunt Moliniani, n eC
gratia ab intrinleco efficax, nec praedeterminatio a
conciliis agnofeitur , huic enim liberum arbitri^
nunquam poterit dilfentire ?  aut eam reddere ineflt"
cacem , etli velit} „ dilfentire igitur humana volu 11
,5 tas non poterit praedeterminationi , fi adfit? et
„ quin adfit ?  impedire nequit cum eam Deus ant_ e
55 omnem liberam iplius determinationem, ne q ul '
dem praevifam, homini immittat, aut immitt ere
s? decernat. ‘ c

Refponde- §. XXIV. Reponimus Molinianis, citata c° n '

Sporno"'  ^l 0r n m Th " ba  " ihil  P rorfu J s contra s -. A ^fS

»e, vel  fhomae doctrmam de gratia efficaci ltatn
fe; quaerirnus enim ex Molinianis, an in ipfo rlJ1
fyltemate homo, fi f e f e  ad confenfum gratiae ve

fatili praeltandum libere determinet j adeoqu e n0

minus

mi

ac

tac

i bi s
j tas
tia
nif
Po
no
ita
ler
qu

ca'

bei

ho

te,

co

dgj

na

mi

ab

irr

Cio

He

ta

cu
■ e(i
ca
Hi

m

ti

i

m  m

3 o c m 209

minus infallibiliter, quam libere confentiat, fimul
*c femel etiam didcntire podit? fi non podit? tum
e adem ipiis remanet enodanda didicultas, quam no-
Ws obiiciunt $ quomodo fcilicet lalvari podit liber-
actionis, ad cuius obpofitum nulla reftat poten¬
ca j fi autern podit? tune utique non in alio fenfu,
difi quatenus homo confentiens aetu, difpofitus lit
Potentialiter ad actum contrarium, id eft, quatenus
pon quidem actus contrarios limul iungere poteft,
*ta tamen hunc actum ponit, ad cuius obpofitum
%‘vat potentiam , adeoque in fenfu divifo ,  quem,
^uornodocuiupie in Auguftinianis atque Thomiltis
j-avillentur , nihilominus etiam in fuo fvftemate de-
^ent admittere,- quamvis igitur liberum arbitrium
^ Deo moveatur determinate ad hunc actum, per
iioc tamen potentia illius ad actum obpofitum non
^Uffertur 5 id, quod etiam in voluntate feipfarn de*
^rminante, ac fibimetipfi relicta, uti iam diximus,
c ontingere debet. neque dicant, aliud efle, feipfum
determinare , quod eft libertatis , et aliud, determi-
^ri ab alio , quod eft neceditatis; nam relponde-
^Us , libertatem hominis tam parum a Deo, quam
?b ipfomet homine feipfum determinante violari ^
dTiprimis enim Deus -agens in caufas fecundas, mo¬
do temper ipfarum naturae confentaneo agit, caufis
hecedariis facultatem pecedario , caufis liberis facul-
tatem libere agendi tribuens, utpote fine cuius con-
curfu nec iftae, nec illae unquam quidquam acturae
tftent} quod autern in linea naturali fine detrimento
faufalitatis creatae deri adfolet, id multo magis in
Wa fupernaturali deri debebit, quia libertas huma-
(ut ex Concilio Arauficano II. Can.  1 . ac Triden--
tln o Še fs, 6. cap . 1. Jubponimus)  iam fauciata ac de-

D d bili-

210

um  )o c nm

Mii ta ta, per illius utique adiutorium redintegrari ?
atque adiuvari debet, a quo illatri accepimus; quid
ergo abfurdius, quam credere, ab illo tolli liberta-
tem, a quo datur, confervatur, et adiuvatur? q ul
magis in fuct potefiate habet hominum voluntates,
tpjVfms?  qui, dum agit in voluntatcm humanam?
non ut principium externum, led ut magis eidem?
quam ipfa fibi fit, internim agit? qui movendo VO'
luntatem tam parum eidem nocet, tamque multm 11
eidem praeftat, quam parum nocet intellectui, im°
quam multum eidem confert, illum illuminando •
fi proprius nofter intellectus obiectum aliquod i^
bonum proponens, ut voluntas infallibiliter ad ill^
appetendum non neceffitate , fed voluptate trahatuf•>
libertatem non tollit quomodo illam tolli čredami
fi  veritas aeterna per fiiam luminofijfimam 'etflagf^'
tiffhmm charitatem  nos trahit in .odorem unguentO'
rum fuorum ? Deus ut renum et cordium , omniurt 1 '
que arcanorum noftrorum fcrutator, renum et cof
dium lura non laedit; cur ergo illius Dominium * n
folam noftram voluntatem repudiemus? cum etl^
refpectu huius veriffimum fit: in ipfj  vivimus , ^
vemitr , et Jumus;  verbo : non auffert libertatem ?
qui voluntati noftrae nihil agit contrarium, imo q ul
potiusex infirmitate nolentes, nos excitandovolente^
et hilariter quidem volentes čacit. de caetero n ° n
credimus, Authorem ingenuum ex animo et
Auguftinianam et Thomilticam doctrinam cum
tberanifmo et Calvinifmo comparare voluifle ? ^

tantam erga Bullas Pontificias venerationem pt^ e "
fert.

§. XXV.

211


SIS 5 o c SIS

§. XXV. Has autem conciliorum, atque doc- e s.Au-
trinae noftrae expofitioncs confirmamus SS. Patrurnpftino de-
teftimonio; fic S. AUGUSTJNUS expreffe docet, pta '

. Voluntatem a Deo motam non agi, led agere? et
quidem modo fibi connatarali ?  videlicet libere , lib.
de corrept. et grat. cap. 14. inquiens: Item de Da¬
vid , qwm Dominus in Regnum fuccejju projperiori
conjlituit, ita legitur: et ambulabat David proficiens,
et magnificabatur, et Dominus er at cum illo  • ho c ,
cum praemiffum fuijfet , paulo poji dictum efi: et Spi-
, ritus induit .Amajai Principem inter triginta  , et di-
%it , tui Jumus David , et tecum futuri - - nunguid
Ule pojjet adverfari voluntati Dei, et non potius eius
facere voluntatem, qui in eius corde operatus eji per
Jpiritum fuum, quo indutus efi, ut ho c vellet , dice-
ret, et faceret?  deinde quoque de Praedeft. SS. cap.

4. in cuius guaefiionis Jblutione laboratum efi guidem
pro libero arbitrio voluntatis humanae , fed vicit Dei
gr ati a; nec nifi ad illud potuit perveniri , ut ligui-
difjima veritate dmjfe intelligatur Apofiolus: quis
enim te difcernit etc. quod volem etiam Martpr Cip
prianus ofiendere , hoc totum ipjo titulo definivit , di-
! °ens , in nullo glorictndum, quando nihil nofirum fit;

ec-ce  5  quare dixi Jiiperius , hoc Apofiolico praecipue
I tpfiimonio etiam me ip/um fuijje convictum , cum de
ha c re ali ter faperem  j' quam mihi Deus in Ime quae-
fiione folvenda , cum ad Epifcopum SimplicianumJeri -
1 berem  ? revelavit.  iterum de grat. et lib. arbit. cap
16 . cum dicit faciam, ut faeiatis , gnid aliud dicit\
nifi,  auferam a vobis cor lapideum, unde non facie-
batiset  dabo vobis cor car ne um , unde faeiatis 1  fed
Pbira deinceps.

D d 3

§. XXVI.

Contra ar¬
gumentom
eS.Auga*

ftino peti-
tum exei-
pitur,

) ° ( st.? 3 *

§. XXVI. Nititur ulterius Author nofter in-
genuus doctrinam fuam confirmare tum e S. AU-
GUSTINI, tum e S. THOMAE authoritate , quos
ambos, licet Molinae fuo fumme contrarios , in fub-
fidium vocat ; et im prim is quidem lib. g. de lib.
arbitr. cap. 17. AUGUSTINUS de caufa malae volun-
tatis ait: hoc brevijfmum tene , quaecunque ijla caufa
efi vohmtatis, Ji noti ei potejl refijli 9  absgue peccato
ei ceditur.  ergo, inferunt Moliniani, fequitur e con-
trario: quaecunque fit caufa voluntatis bonae, ii ei
reiifti non p oteli, absque merito ei ceditur; qnia
nempe in utroque cafu voluntas ea libertate relillen-
tiae non gaudet, quae tum ad meritum, tum ad pec-
catum requiritur, hoc autem contingere debet lian-
te gratia efficaci, et phylica praedeterminatione, er¬
go. Sed conquerimur imprimis contra MolinianoS*
quod affectatam adeo doctrinae nollrae genuinae igr
norantiam profiteantur, perque calumniam nobis af-
fingant, de quo nemo nollrum fomniavit unquam;
efficaci gratiae, praedeterminationi phyficae nun-
quam refijli , docuerunt iuxta ipforummet Molinia-
norum confeffionem concilia Milevitana, Arauiicana,
Auguftinus, Profper, Fulgentius, Thomas Aqui-
nas, docemus et nos; nemo autem horum unquam
docuit, efficaci gratiae, aut praedeterminationi phy-
ficae (Ti haec non lividis., led genuinis oculis conffi
deretur) refijli non pcjje;  neque propterea in verbis
ludimus, alias et luderent iplimet Moliniani, dum
ne ipfi quidem JenJu divijb  in fuo fyltemate carere
poffint, ut paulo ante §. 24. diximus; dein vero in
forma refpondemus, Š. AUGUSTINUM libro ifto
de libero arbitrio non contra Pelagianos , fed contra
Manichaeos  agere (quod probe fcivffiet Author in-

genuus.

r in-
Al/'

quoS

tub'

lib.

>lun-

ciiijti

;cato

cofi'
ti ei

qiii a

[leti'

pec-

ftaH'

> et'
noSf

igr

3 ati
affti

ILJO'

ini a '

:an 2 >

qui'

nart*

)hY'

,nti-
T biS
lu®
r er e

, in

ifto

!tra

in-

«t» >«<C8fS 213

genuus, ti etiam ingenue dogmatices regulas obfer-
Vare voluiftet) adeoque nihil prorfus contra nos
evincere ; Manichaeis mala cuncta malo principio
adlcribentibus , omnesque hominum aettones malaS
fatali neceffitati fubmittentibus, refpondere aliter nec
potuit, nec debuit AUGUSTINUS , eo tempore ne
Presbyter quidem, multoque minus Pelagianorum
(punc nondum exiftentium) Antagonifta ; ulterius
Vellemus fcire , an in ter eas caufas voluntatis ma-
lae, quibus voluntas retiftere non poteft, etiam gra-
tiam efficacem numerent Moliniani? abtit j  fed nec
inter eas bonae voluntatis caufas , quibus retifti non
poteft, numerare potiunt, quia utique iuxta Concil.

Trid. retifti poteft, licet nunquam retillatur, uti
etiam in fuo Ivftemate propter infallibilem Praefcien-
tiae divinae cum confenfu connexionem admittere
folent; hinc AUGUSTJNO feribenti contra liberi
arbitrii hoftes, AUGUSTINUM contra divinae gra-
tiae inimicos traetantem obponimus.

§. XXVII. Sic autem lile lib. 1. ad Simplf Et refpon-
cian. q. 2. quis poteft credere, niji aliqua vocatione, detav •
ho c e ji , aliqua rerum teftijiccitiom tangatur ? quis
ct ut e m habet in potejbate , tali viju  Cqoo nempe in-
tellectus illuftratur , et voluntas movetur) adtingi
mentem fuam , quo eius voluntas moveatur adfidemP
ant quis habet poteftlatern, ut vel occurrat , quodeum
deketare p o j] it-, vel dele det, cum occurrerit? cum er -
go nos ea delectant, quibus proficiamus ad Deum ,
kjpiratur hoc , et praebetur gratia Del , non nutu
ftoftro et induftria , aut operum meritis comparatur ,

ut fit nutus voluntatis , utfit indulf ria fludn,
fint opera charitate ferventia , Ule tribuit , Ule lar-
KUur.  quid magis liberum? quid magis meritorium,

D d 3 quam

5H4

*-4;

) o C

m

quam charitas ? et tamcn utrum'que indubitanter a
Deo elt, nam quae Junt Dei dona , nofira Junt meri'
ta-,  huic autem luminofiilimae ac flagrantiiTimae cha-
ritati refiftere quidem potek malitioia voluntas no*
ftra, fed per gratiam adiuta reiilbet nunquam 5 hi nC
iure merito Ecclefia, Auguliiniana faltem atque Tho*
miitica ex animo rogat, ut rebelles eticim nojtras cicl
Je voluntates compdlat Deus.  Sic ct L. de corrept.
grat. cap. 14. in illud I. Paralipp. 12. omnes hi dr 1
bellatores dirigente? a dem corde • padfico  etc, ait: j li f
utique voluntate ijli conflituerunt Regem David; qMj
non videat, quis hoc neget? non enim ho e non ex ciM'
mo  , ant non ex bona' voluntate fecerunt , quod fed'
runt corde padfico ; et tamen hoc in eis egit , qui i jl
cordibus kominum  , quocl voluerit ■ operatur; -  - - ^

per hoc Dominus omnipotens addimt ijios , ut eut&
Rpfrpm r.cmUitu.oravit  • ni-  - J  - 11

_ _ — ili1/U/Li‘XjlL ijVOS  5  Pi" ' j

*Regem conjlitiiermt; et guomodo addux.it , nunqM*

corporalibus ullis vincuiis  'alligavitP intus egit , c° r '
da tenuit. cordn  .' '

..._...vivvj umnuti/  r mius egu , cu 1

da "tenuit, corda movit , eosque vohmtatibus eorid h

quas ipfe in illis operatus ejl , traxit.  fua igitur, n on
aliena« vblninfat-p — : -

.* . lj  rjb,  uraxii.  iua igitur, no‘ j

aliena, voluntate agunt, quicunque a Deo mova 11 '

tur, quicunque, niii Deus eos praemoveat, feie al
bonum fupernaturale movere nullatenus poiienU
agent corde pacifico, non rebellante amplius, lk e '
ro 7  noninvito, quorumcunque libertatem in mak' 11
propenfam Deus confortat, ut ex nolentibus vole*

teS fiant. nnndmip ant-oo -1 ■- rn

tes  fiant, quodque antea ? a r a  V nolent: ibus  voie^
corde, et hilariter ambiant-. ^. Ucb . ant ? nune diktat 0
hniani, uerlegant S A,Tr^i T oV,vE lUra re quirant M°'

_ amuiant; 11 piura requirant

liniani, perlegant S. AUGUŠTINf opera quaccunT. g
hac de materia feripta, et videbunt, quam
ab illo diftent -

et vicieDunt, quam J J )n '' r ^
ab illo diftent paralangis, quem invitum in
vocant Patrocinium.

4. ci

quai

tant

tem

aut

eligi

iup(

ci a

gnil

trib

deli

id,

fer\

tor.

ge a 1

inv

mu:

cita

Ma

puh

Doi

teri

libr

Voh

ad

gui

los

Coi

mii

tor

Vei

^ia

§. xxvin.

2SJ2 3 o C zis

§. XXVIII. Iterum .€X Auguftino lifo. i.  cap. Refponde-
.4. contra Felicem Manichaeum , adeoaue :  nil minus,tvegam

n  r  7  -i „ ad alterum

quam praelentem materiam pertractante argumen- argumen _
tantur Moliniani, dum aic: Nemo , nifi Deus arh o-  t«mexAu-
rem facere potejl, Jed habet unusquisque in voluntate , sutino '
ant eiigere , quae bona funt, et ejfe arbor bona ,
el iger e \ quae mala, et ejfe arbor mala.  egregie, fi
lupe ris placet .5 miror , cur Moliniani tantopere par-
ci ac peregrini fmt, aut efle velint in legendo Au-
gullino , ut fe nefeire fingant, quaenam in SS. Pa-
tribus legendis adhibendae fint regulae , quando vi-
delicet, contra quos , etin quem finem feripferint;
id, quod in S. AUGUSTINl leriptis iam dudum ob-
fervaverat Eminentifs. Card. Bellarminus de Scrip-
tor. Ecclef. inclytae Societatis illullre decuspindul-
geant ergo nobis , fi Paedagogi munus in nos, etiam
inviti fufcipiamus, ipfisqiie quafi digito monftre-
nius, quid AUGUSTINUS ipfe hoc de fuo, quem
citant, libro fentiat lib. 2. Retract. cap. 8. contra
Manichaeum quendmn nomine Felicem praejente po -
pulo Biduo in Ecclef a di/putavi - - unus enim erat ex
■Doctoribus torum , quamvis ineruditus liberalibus lit-
teris, Jed tamen verjutior Fortunato  5 - - dno ergo
libri funt , in quorum o. d o dijputatum efi de libero
Voluntatis arbitrih, ftve ad malum operandum, fm
ad bonum.  ergo contra Manichaeos citari debet Au-
guftinus de libero arbitrio difputans , non contra il-
los, qui et ipfi pro integritate liberi arbitrii iuxta
Conciliorum et SS. Patrum doctrinam pugnant; ad-
tnittimus utique cum Auguftino et Angelico Doc-
tore, in noftra effe poteftate, an arboribus bonis, an
Vero malis velimus adnumerari 5 at vero id Moli-
^ianis contra nos probandum adhucdum reflat, num

ea

ai6 'tm  )°c w

ea poteftas viribus arbitrii naturalibus, an Vero di¬
vina grada confortatis fit adlčribenda; audiamus ig'i'
tur AUGUSTINUM de gratia et lih. arbitrio, fett
de lib. arbitrio comparative ad gratiam fumpto fta-
tim cap. i.fic praemonentem: QuoniamJunt quidar>b
qui fic gratiam Dri defendunt  (Tquales nune funtLu-
therani, et Calviniani) ut negmt hominis liberum
hitri um; aut quando gratia defenditur , mg ari exip‘
ment liberum arbitrium  (quales nune funt Moliniani)
hinc aliquid feribere ad veftram charitatem , Valenti¬
ne Frater  , et caeteri, qui fimul Deo fervitis , compf '
lente mutua charitate curavi.  hinc ftatim cap. 4. ait>
in illud Ierem. Maledictus ho mo , qui jpem habet h*
homine etc. ut ojtenderet , fic fe admonuijfe hominertb

ut nec in Jeipfo haberet Jpem ,- mo% addidit  , $

firmat čarnem brachii Jui; brachium pro patentia
pofuit operandi, in nomine autem carnis intelligenD
efi humana fragilitas ; ac per hoc firmat čarnem hrti'
chii Jui , qui potentiam fragilem, atque invalidam , $
ejl humanam Jibi fujficere ad bene uperandum putat.
tum cap. 6. Ji merita nojira fic intelligerent  (Pelagd'
nf) ut etiam ipja clona Det ejfe cognojcerent , non ejfri
reproba ijla Jententia  ,■ quoniatn vero merita human f
fic praedicant , ut ea ex JemetipJb habe.re hominem
cant , prorfus rectijjime rejpondet Jpofiolus , q li j
te difcernit etc. prorfus talia cogitanti verijjime dijfi
tur: dom Jua coronat Deus , non merita tua , Ji tip 1
a te ipjb , non ab illo , funt merita tua ; haec c 0 n
fi talia funt , mala funt , fi autem bona funt, Dri f ‘ (h
na funt.  videatur etiam Caput. r 5-. et 16. ubi c ° r
lapideum non ab homine, fed a Deo aulferri, volu 11 '
tatem nihilominus hominis inviolatam manere, 11110
augeri etiam libertatem docet.



"\

§. XXIX.

'UM  ) 0  C UM 2i 7

§. XXTX, Maximum autem robur Moliniani Acdenf-
feu Congruiitae coliocant in illis Augullini verbis,que adter-
quae habet ]ib. i. q. 2. ad Simplicianum: Deus
rum mijeretur, quos Us vocat, quomodo eis vocari  fumptum.

(tptum eji, ut Jeguantur - c ul us autem mijeretur,

Ji c eum movet, quomodo fcit ei congruere, ut vocan-
tem mn refpuat.  fed fallunt, et falluntur Congruiitae)
ii hisce verbis Auguitinum iibi fuffragari exiftiment,

Ham cor eius longe elt ab ipforum doctrina, dum
eam ipiam aptitudinem 9  eas ipfas congruas circum-
ftantias, ipiamque adeo bonam voluntatem divino
auxilio in acceptis refert; ii, Author nolter eiusdem
libri i. ad Simplicianum caput 2 dum integre legif-
fet, deprehendiiTet utique praeter citata, etiam illa
S. AUGUSTINI verba: N on habeo, quid intuear in
tligendis hominibus ad gratiam et falutem , nifi vel
tnaius ingenium, vel minima peccata, vel utrumgue;
uddamus etiam  , Ji placet, utiles , honeJlasque doctri -
n as; Jed cum hos fiatuero , ita me ridebit Ule, quiin-
firma mundi eligit, ut confandat fortia, ut eum in-
tuens, et pudore correptus ego irrideam multos, et
prete guibusdam peccatoribus caftiores, et prae qui-
b us dam pijcatoribus oratores. fi  autem nec dotes 5
Dec virtuteS) nec ičientiae naturales iuxta S.Au-
g uiti ni fyftema hominem prae alio aptiorem faciant?
an faltem faciet boni voTuntas? neutiquam ; nam
eodem iterum in loco S. Pater ulterius ait: (i quae-
ramus , utrum Dei donum Jit voluntas bona P mirum,

Ji negare quisquam audeat ; at enim, quia non prae-
cedit’bona voluntas vocationem , Jed vocatio bonam
voluntatem , propterea vocanti Deo nete. tribuitur,
quod bem volumus , nobis vero tribui non potefi  >

Quod vocamur; non itague ideo dictum mtandum eft »

E e non

218

nm  )o( nn

non volentis , currentis , y>4 miferentis cjl Deu

quia y  nifi eius adiutorio , no« pnffhmus adipi/eii
quod volumus  (uti Moliniani admittunt) fed ita po-
tius , 5  nifi eius vocatione, non volumus . infelici-

ter profecto pro fe citat, qui adverfarium citat, irno
et lib. de peccat. mer. et remifs. cap, 2. mquit-
nnde enim fit , ut homo ab ineunte pueritia modi'
Jlior , ingeniofior , temper antior , mcignci par te h'

bidinum victor, qui oder it avaritiam , limiriam de-
tefletur, atque ad virtutes caeteras provectior , rtp'
tiorque confurgat , gfc taram go /oco fit ,

Cigari gratia Chrifli non poffit? -  - alius autem tcifi
dus ingenio , Ubidinibus deditus , flagitiis , et facinofi '
■fciM- coopertus ita gubernetur , ut audiat , ut Greclti’
ut bapti-zatus rapiatur , fi detentus hic fuerd ■>

laudabiliter vivat  .2 ubi quaefumus hic alicjua cofl' .
gruentia, ubi aptitudo , ubi vel negativa quaedafl 1
ad gratiam praeparatio ? nunquid et Moliniani cU#
Auguftino exclamare coguntur : o altitudo!  hi° c
pro harum obiectionum, et relponfionum coroni^ 0
audire iuvat S. PROSPERUM contra collato. cap*
18 . egregie dilčurrentem : non conturbat nos fuf r '
bientium inepta querimonia  , liberum arbitri0 ;  1
caufantur aufferri , fi et printipia, et profectus,
perfeverclntia in bonis usque in finem , dona e Jr
■dimntur; quoniam opitulationvs divinae gratiae C n °'
tent fibi hoc Moliniani]) Jlabilimenta Jiint voluntfi 1 .*
humanae; volentes oramus , rt tamen mifit Deus
ritum in corda noflra clamantem Abba , Pater i v °-
lente s loquimur , tamen , fi pium ejl , /jraor/
murnon  Jlinius nos loquentes, Jed fpiritus
noflri , qui loqtiitur in nobis ; volentes operamur fi

latern nojtram , et tamen idipfmn velle et operni  ?

. ;; jje us

) o C 2 19

Deus ejl, gui op er n tur in nobis; volentes diligimus
Deum, et pnmmum, et tanim charitas ex Ueo ejl
diffufa in cordibus noji ris p er Spiritum S. gui clcitus
ejl nobis; koc tik tulerantia Pctfjkmum  , ho c de pudi-
citia coniugali, ho c de continmtia virginali, omni¬
bus g ue virtutibus fine eocce.ptione profitemur , guod, ni-
fi donatae ejfent nobis,  ?2ora invenirentur in nobis; et-,
guod liberum arbitrium homini naturaliter inditum
maneat in natura , Jed gualitate et conditione mulata
per mediatorem Del et hominum, hominem Chrifium
1 ESUM, gui ipjam voluntatem ,ab eo, guodperverfe
volebat, avertit, et in id, guod ei bonum ejjet velle ,
convertit , ut delectatione affecta, fide mundata , Jpe
erecta , charitate accenjd, liberalem Jufidperet Jervitu -
tem  , et fcrvilcm abiiceret libertatem.  quid elegantius,
quid folidius iftis? citent impofterum Molinam fuum,
non AUGUSTINUM, hunc enim ubique fibi ad-
Verfantem et Molina falfus eft, et ipft experientur.

§, XXX. Spreti, reiectiaue ab AUGUSTJ- D.Tho-
XO, Patrocinium S. THOMAE AQU1NATIS Ccuius™ 5 Ac < ul ~

nas n ec m

tam en doctrinam frequenter comparant cum Ca]vi-fuoQ U odii-
niimo') implorant,- et imprimis quidem aiunt, eun_ ailf^in k^cis
dem in Quodlib. 1. art. 7. ad 2. dicere: Deus fi c mo- f ave
Vet mentem humanam ad bonum, guod tamen potefl nianis,
huic motioni refifiere.  et haec Angelicus in favorem
noftrum , concedimuš ;  in favorem Molinianorum ,
negamus ; imo , mirum dictu , alibi negant ipfimet
IVloliniani, quamlibet, quae congruit, formam in-
duentes; nos quod adtinet, et S. Doctori, etS.Au-
guftino , et Concilio Tridentino, in guantum dicunt ,
gratiae ab intrinjho efficari refiiii pofje,  i n  eo fenfu
fubfcribimus, in quo ipfimet Moliniani, nolint ve-
iint, fuMcribere debent; ficque ipiis relinqui™us

E e 2 ,  expli-

120

)o( m

explicandum, quomodo Doctoris Angelici doctri-
nam , cuius praeviam determinationem tantopere
afpernantur, cum fua concilient} nam S. THOMAS
expreife ibidem docet, non ita moveri a Deo men-
tem humanam , ficut putant Calvmiftae, fibiq« e
imaginantur Moliniani , nempe cum detrimento li¬
ber ta tis humanae.

uti expro- §. XXXI. Obiiciunt ulterius D. Thomam
dem ver-" 2 ‘ 39* c b r * dicentem : ipfa potentia voluntatih

C vei  qucmtum in Je ejl  , indifferens ejl ad plura 5 jed quo<*
determinate exeat in hunc actum, vel illum, non $
ab cilio determinante, fed ab ipfa voluntate.  item in 4 :
dift. 49. q. 1. art. 3. ad 1. voluntas non potejl f*
obpofitum eius , ad quod ex divina imprefftone 'detet''
minatur, fcilicet in obpofitum fmis ultimi  ; potejl a 11 '
tem in obpoftum eorum, quae ipfa fibi de termin
ficut funt ea, quorum electio ad ipfam pertinet.  quin-
imo etiam I. 2. q. 9, art. 3. interrogans, an volun¬
tas humana feipfam moveat, refpondet: voluntas do*
mina ejl fui actus, et in ipfa ejl vedle et non velle  >
quod non ejfet, fi non haberet in potejlate movere
ipfam ad volendum.  ac tandem 9. 3. de potentia art.
7. ad 13. fic fcribit: voluntas. dicitur habere do 0 '
nium fui actus, non p er exclufionem caufae primat’
fed quia caufa prima non ita , agit in voluntate,
eam de neceffitate ad urnim determinet, ficut deter^f
nat naturam; ideo determinatio actus relinauitut ***
potejlate rationis et voluntatis.

. §* ^XXII. Sed quid ad haec refpondeamuS ■>

non mvemmus; dum enim putabamus THOMAM
audire contradicentem 5  experimur confentientern ?
voluntatem non alio principio quodam extrinjeco  C c ' c

tam indi-
recte,

321

:tri-

iere

:as

ien-

iue

li¬

hi

tis,

lod

efi

L 4f
0

0'

A?

in'

iri-

iO;
le i

f e '

rt.

/A
\e  ?

A

0

s ?

i;

de

3SJJ* } ° <; m

<pro ibidem fermo) ad aliquid determinari, led fefe
iplam, divino nempe auxilio adiutam  , ac vel ideo
libere determinare, una cum D. Tboma et Augulti-
, no et nos defendimus; determinari autem volunta¬
tem ita, ut agatur potius ipla, quam agat, foli funt*
qui fingunt, et fomniant Moliniani. Voluntatem, di¬
vina licet gratia efficaci praeventam , ad obpofitum
tamen elective manere liber am , idque in utroque fy-
liemate , pariter concedimus , imo liber latern  iplam
tam Auguftino divinae gratiae ctdintorio in acceptis
rrfermus.  Quod voluntas actuum fuorum fit Do¬
mina, quod lefeiplam ad bonum aliquod fupernatu-
*ale movere podit, non iam ex naturcie debito,  quae
btique per peccatum corrupta naturali quodam pon-
dere fertur in malum, led ex divinae gratiae privi-
kgio  provenit; ergo tantum abeft, voluntatem ad
bonum fupernaturale volendum neeeffitari, ut po¬
tius a natura faa corrupta , nifi gratia iHam prae-
Veniret, et efficaciter elevaret, ad malum protrahe-
fetur. hinc cit. q. 3. de potentia expreffe facithanc
exceptionem, non per exclujiomm ■ caufae primete ,
buic enim ex confequentia doctrinae, quam tradit
in fumma fua theologica, fupremum in voluntates
bumanas dominium omnimode competit; hinc etiam
exprefTe addit rationem, inquiens: caujk priim non
ITA agit in VOL U N TA TE ^ ut eam DE N EC ES*
SITA TE ad unum determinet , SICUT determinat
TJ ATU RAM:  quibus utique verbis fat clare demon-
ftrat, quod aliis in locis ex profeifo adferit 5 nem¬
pe , aliter Deum agere in natura , et aliter in volun-
tate;  illam utpote caulam 2dam necelfariam , regit
hecelfario, iftam autem libere, utramque naturali
fixigentiae conformiter j  omnis igitur determinatio

D e 3 actus

qtiam di-
recte pro-
bari poteft.

asa *5JS ) o C $m

actus reHnquitur in potefiate rntionis et vohintatis,
quatenus Deus per luminofiffimam et flagrantiffimam
charitatezn tam intellectom illuftrat, quam volunta-
tem accendit. ficqae D. THOMAM Aquinatem
non nobis, fed Molinianis potius contrarium vide-
mus, quorum utique fvftemati Doctorem Angel 1 '
cum e diametro contrariari, aliis in locis continuo
conqueruntur.

§. XXXIII. Quanta fit, femperque in Eccle-
fia fuerit SS. AUGUSTINI ac D. THOMAE Aqui-
natis authoritas, hic loči probare lupervacaneu 111
duximus , tum, quod hac de re ante annum 111
theoremate noitro X. fufficienter fit actum, tun 1 ’
quod ipfimet Moliniani lucern adeo nitidam et clare
fplendentem nequeant inficiari; iam autem , ut de
genuina ipfius mente penitius conftet, tantum ea
citabimus, quae illis in locis docet, ubi ex pro-
fello hac de gratiae materia tractat} lic I. 2. q. 109*
art. 2. inquit: In fiatu naturae corruptae etiam eU'
ficit homo cid hoc,quod fecundum Jmm naturam p °'
tefi, ut non pojit totum huiusmodi bpnum impUf*
per Ju a naturalia , quia tamen natura humana ptt'
peccatum non efi totaliter  (ut <Calvinus et LutberuS
calumniantur) corrupta, ut jlilicet toto bona riflttt'
rae privetur , pote.fi quidem etiam in fiatu naturi
corruptae per virtutem fuae naturae aliquod bonU0
partimlare agere, non tamen totum bonum fibi cofi'
naturah, ita, ut in nullo deficiat ; ficut homo inf 1 '''
mus putefi per feipfum aliquem motum hab ere, ' l ° n r
tamen perfecte potefi mor er e motu hnminis fant, W
fanetur ■ arniko Medicinae.  Ecce D. THOMAS borni-
nem etiam ad ea, quae Ubi funt connaturalia, in 1&W
naturae lapfae defkere inquit, et nihilominus Moli-

c  niani

8 » ) o c aa 221'

niani adfererc audent, eltiam ad fupernaturalia eas-
dem dfe naturae lapfae, ac integrae vires} S.THO¬
MAS in fiatu naturae lapfae tale requirit auxilium,
j quod fe habet per modum medicinae; ergo fuppo-
nit, totum hominem , licet non totaliter , infirmum
eife , ergo longe diftat a Molina, qui nullam quoad
Vires voluntatis admittit infirmitatem 5 unde et II. 2,
q. 109. art. 2. idipfum repetitet confirmat inquiens:
in 'ftatu naturae cdrruptae indiget horrto etictm auxi
lio gratiae naturam fanantis.  ad quid autem medici¬
na fanans, ubi nulla praecedit infirmitas? ne autem
patent, S. Doctorem ibidem loqui de gratia folum
iiifficiente, non efficaci, expreffis terminis ibidem re-
fpondet ad 3. Si DE LIS movet voluntatem ad aliquid ,
impoffibile e ji , quod voluntas ad Hlad non moveatuf ,

! non iamen eft impoffibile f.impliciten , unde non fectui-
tur  , QUOD VOLUNTAS A DEO EX NECESSI-
TATE MOV E ATUR.  quae verba cum illis §. 31.
citatis probe funt conferenda.

§.  XXXIV. Quae Author ingenuus a fol.

386. et feqq. tractat, adeo pulverem fcholafticum ,busme« 1
et nefcio quas monltrofas Peripati chymaeras redo- fcholafticis*
lent , nobis iam a bjventute exofas , ut exiuccam
Authoris noldri cum fuo Pr-aefentato velitationem
tranquillis velut a longe oculis libentius afpiciamuSj
quam noftram faciamus; non enim hos inter pugiles,
fi me mea non fallat opinio, de rebus, fed de ver-
bis, non de SS. Patrum, aut Conciliorum authoritate ,
fed argumentorum, et ratiuncularum fubtilitate, non
de galea lalutis, fcuto fidei, aut verbi divini gladio ,
fed de obtufo ingeniiPhilofophantis concertatur acumi-
^e- manum ergo de tabula, qualem folidis potius lo¬
jnim theologicorum ftudiis, quam accidentibus ab-

folutis,

A

Refpomle-
irras finali-
ter ad ar-
. gnmenta
et doctri-
nam Partis
adverfae.

S24 ° c nm

folutis, qualitatibus phyficis, aliisque iam obfoletis
entitatulis conlecramus.

§• XXXV. Ad ea tandem , quae Author
ingenuus cap. 5. §, 1. et 2. adducit, breviter refpon- ,
dernns Primo , verura et genuinum doctrinae Ange-
licae fenfum certe non inter Molinianos, led nec
femper , et inter omnes PP. Dominicanos quaeren-
dum elfe, nam quilibet patitur fuos Manes; alter-
cationes eiusmodi mere Icholafticas potius ad obnu-
bilandam , quam inveniendam veritatem natas, lu-
bentiffime illis relinquimus, qui veritatem in Pačili?
non in arduo ponunt, quique myfteriorum altitudi-
nem proprio metiuntur pede. Secundo , ft tamen in
alterutram doctrinam de gratia efficaci, Auguftinia-
nam vel Molinianam iurandum Pit, eam procul dii-
bio praeferendam elle, quae prius tradita, non quae ,
polterius immifla eft, et quam Augullino Magiftro
Kccleiia hucusque femper ut litam eft amplexata.
Tertio , Omnes Molinas, LelTios , Hamelios, Suare-
zios , Vasquežios, Caramueles , aiiosque humanae
libertatis Patronos apud virum prudentem et corda-
tum tanti ponderis elfe non polie, quanti unicus elt
in Ecclelia Augultinus, cuius. duetu tot iam faecn-
lis contra inimicos gratiae Dei catholica acies hucuS-
que pugnat et vincit, vincit iaquam, quia non pa¬
titur refpirare, quos vincit, et in quorum excidium
unam cunctorum Patrum et Sacerdotum manu len-
tentiam fcripfit.

Quoniam igitur vera  doctrinae ingenuitas , et
gmuinn  illius veritas  ea eft, in qua fervitus Chrifti
comprobatur, in qua plus valet Patrum, Concilio-
rum , et Romanae Sediš authoritas , quam rationum

huma-

m  ) o c fm 22 s

humanarum fufpecta facilitas, et in qua ratio in ob-
fequium fidei humiliter inclinaturj ilhid coronidis
taco et publice profitemur, nos eam doctrinam ad
ttiortem usque deiendere , te n e r e atque docere vel-
ta, quam in materia fcientiae divinae, m or um , et
gratiae per Auguftinum et Angelicum Thomam
defendit, tenuit, docuitque hactenus S.

Mater Ecclefia ,  ut ita

I. O. G. D.

THEOREMATA

UNIVERSA THEOLOGIA

AD MENTEM

SANCTORUM ECCLESIAE DOCTORUM
MAGNI AUGUSTINI ET THOMAE AN¬
GELICI.

EX SACRA SCRIPTURA.

I—I irtoria creationis ex Moyfe peti debet, contra Bo-
X- A lingbroke et Spinofam.

3. Svftema prae Adamitarum ab Ifaaco Perevro confictum,
eft fabulofum.

3. Serpens Protoparentura Receptor, verus, naturalisque
fuit, a daemone arreptus.

4. Peccatum mortale Protoparentum, nullum veniale tan-
quam ad illud difponens, praeceffit.

J\ Paradifum cum clarifs. Calmeto circa montes Ar^ e ~
niae collocatutn remur.

F i  &


«6 SIS 5 ° C

6. Cain vere fuit occifus a Larr.echo.

7. Nunquam connubium aliq.uod Angelorum cum fdia-

bus hominum extitit.

g. Uxor Loth non naturali, ut voluit Philo Carpathius, f ec *
divina virtute in ftatuam falis converfa fuit.

9. Anni primoram Patriarcharum noftris haud fuerunt
multum ablimiles. . .

10. Carnium efus antediluvianis etfi minus ufitatus, licitus
tamen fuit.

ir, Dies Sahathi non fuitfanctfffcanda ex praecepto in l e ? v

natuvae. _ .. c

12.  Melchifedech vefus fuit homo contra Melchifedechiao 05 ’*
19. Nec Ephron vendens, nec Abraham emens fepulchm 111
ad tumulandam Saram uxorem fuam peccarunt.

14. Iephte votum fuum vere cruenta filiae mactatione , r> or i

autem virginitatis confecratione, ut quidam hefte rnl
Critici volunt, adimplevit.

15. Libri facri, quos Lutherus , Calvinus, Kemnitius

Centuriatores Magdeburgenfes ex Canone genuin°' (
rum extrudunt, funt authentici et oranino in eo re '
tinendi.

16. Canones Apoftolorum non funt genuini fed fupof>t jtl1

contra Turrianum.

17. Liber Enoch eft fabulofis ineptiis repletus ac proind®

fictitius.

18. Epiifola Abagari ad Iefum , huiusque ad illum refp° n '

fto fufpecta interpollationis nota laborat. .

Infuper autem cuiuscunque textus in epiftolis Paul^
etApocalypfi contenti interpretationem litter3 1ef v
petentibus pro modulo noftro fatisfacere conabiifl ur '

EX THEOLOGIA PROLEGOMENALI.

1. 'Theologia in genere eft doctrina rerum divinarunb d 113 ^
in verbo Dei fcripto et tradito nobis a Deo reve‘ ar \
tur, et ab Eccleiia catholica nobis aut credenda 3
agenda proponuntur. .

2* Ilbus divitio adaequata fecundum modnm cognofcitivu
abit m fpeculativam etpracticam^ fecundum dogma 1

227

naturalen) et lupernaturilenr, fecundum methodum
ftyli in pofitivam et fcholafticsm.

3. Supernaturaiis fubdividitur in illam, quae ex principiis

immediate revelatis deducit conclufiones theologi-
cas ad dog mata fldei aut iilis proxima ilabilienda, et
docet, quid lit credendum, et vulgo theologia fpe-
culativo-dogmatica vocatur.

4.  In illam, quae haec dogmata contra adverfarios religio-

nis propugnat, illorumque molimina profligat, et
polemica audit.

In illam, quae moreš et actus humanos dirigit per dic-
tamen conlcientiae, et docet, quidlit agendum chri-
ftiano, et theologia moralis chnftiana falutatur.

6. In illam, quae varios ritus Sacrificii Miffae et Euchari-

ftiae docet, et theologia Liturgica nuncupatur.

7. In illam demum , quae his argumenta et fundamenta

fubminillrat, et locorum theologicorum aut prolego-
menum nomine venit.

5. Theologia eit unlis et toti Ecclefiae abfolute neceflaria.
9. Methodus docendi theologiam, quamvis lit arbitraria,

ut illa tamen praemittantur, ex quibus fubfequentia
facilius intelliguntur et eruuntur, feu ut methodo
fcientifica tradatur, rei natura id expofcit.
to. Adeoque falfiirimum eft, quod fi quis hac methodo
utatur, is defendere queat veritati revelatae con-
traria, aut virtuti aut ftatui publico, ita ut methodus
caufa fit. . . .

H. In rigore loquendo nonnill duo loči theologici (_nempe
verbum divinum et EccleliaJ funt admittendi.

12. Exiftit verbum Dei fcriptum contra Gentiles, Indiffe-

rentiftas, Theillas et Quintiniilas.

13. Cuius nec exi(lentiam nec Canonem genuinum Sectarii

in fuis principiis probare pollunt.

14. Huius textus originalis a Iudaeis quoad fubftantiam nun-

quam fuit corruptus.

H. Vulgata noftra a S. Tridentino Concilio Sefs. 4' ipfis fon-
tibus non fuit antepofita, fed inter latinas tantumver-
liones authentica declarata,

Sacra Scriptura non eit ubique clara 5  contra Lutherum

et Schubert.

F f 2

17 .

ajg SIS )»( 5115

17. Adeoque fui ipfius interpres et iudex effe non poteft?

led alio a fe diftincto indiget, contra eundem.
ig. Pro tali fphitus privatus Enthufiaftici Calvini, Brenta
et Schvvenkfeldii ineptiftime crepatur.
i 9 . Sed talem nos iure merito veneramur Ecclefiam.
ao. Finem Scripturae ignorant Philofophi illi, qui iilam ad
afferta mere philofophica comprobanda adhibent.

21. Praeter verbum Pei fcriptum neceffario admittendutf 1

eft etiam verbum non fcriptum, feu traditum contra
omnes fere Haereticos, praecipue Calvinum, LuthS'
rum, Basnagium.

22. Hoc eiusdem ac Scriptura eft authoritatis, contra Haf'

duinum.

23. Teftes traditionum Tertullianus et Origenes etiam file

poffunt, licet poftmodum in errores prolapfi fintj
nec eosdem Ecclelia in Sanctorum numero recenfeat*
34. Traditiones divinae aut Apoftolico divinae ab Eccleli*
mutari aut abrogari non poffunt.

25. Vera datur in Eccieiia hierarchia indeque profluens S°'

cietas inaequalis, contra Pufendorffium, BoemerutfG
Grotium.

26.  Adeoque poteftas a Chrifto Petro tradita non in mer°

docendi munere confiftit, ut impudenter mentittd'
Pufendorf. heinc

27. R. Pontifici praeter primatum honoris et authoritatis

competere etiam primatum iurisdictionis contra Feb'
ronium , Richerum, Dupinum et Antonium de V°'
minis vindicamus.

28 . Galli non bčne explicant, quid fit R. Pontificem exC 3 '

thedra loqui, dum univerfajem Ecclefiae confenftih 1
aut tacitum aut expreftum ad ipfius decreta d r '
manda accedere, et expectari oportere contendunt-
* 9 . Regimen illius nec eft Monarchicum contra Cui 7
nec Ariftocraticum nec Democraticum contra P r °'
teftantes, nec Monarchicum Ariftocratia temperaturi
ut voluit Em. Bellarminus, fed ab his Regiminutu
iormis, utpiurimum diverfum. v. p. 24.

'30. Conciha divinae funt originis, contra Lutherum.

3 li

»tis 5 o c ms  =29

31. Generalia convocare, confirmare, aprobare, eisque aut
per fe aut per alium praeiidere, de iure ordinario eft
R. Pontificis, non vero imperii politici contra Pro-
teftantes.

■ 3$, Soli Epifcopi et ex his etiam Titulares de iure a d ge¬
nerale Concilium funtvocandi, ex confuetudine Car-
dinales, Abbates vero et ordinum generales ex privi-
legio.

33. Concilium legitime oecumenicum eft in materia fidei
ac morum prorfus infallibile contra Lutherum etCal-
vinum.

2 4. Unanimis S. Patrum et Ecclefiae Doctorum in rebus fi¬
dei ac morum confenfus eft pariter authoritatis in-
fallibilis.

3 S- Ex quo confequitur, illorum authoritatem in rebus natu-
ralibus ac philofophicis tantum valere ac probare,
quantum illorum ratio.

36. Pvatio iam ultimum fibi in theologia locum vendicat;
adeoque patet, quam longe exerraverint theologi
aliqui, hoc nomine penitus indigni, qui ab authori-
tate abftraxerunt, et folam rationem ducem tanquam
haerefum foecundiftimam matrem fecuti funt.

37 * Schola S. Auguftini et Thomae ante Molinifticam multa
habet peculiaria ac fmgularia.

38 - Adeoque vel ideo eft omnium celeberrima, antiquiffima,
fecuriffima et reliquis iure merito anteponenda.

proJblemata,

j.T"\ocere, undenam ficclefia dignofcere potuerit libros
canonicos ab Apocryphis ?

2, Qua ratione vel methodo S. Scripturae ftudium fit fuf-

v cipiendum?

3. Quid fentiendum de famofa illa 7.0. interpretum hiftoria,

4] Quaenam celebriora polyglotta, aut caetera biblia ha-

beatmus?

S. An prohibitio lectionis S. Scripturae in linguis vernacu-
lis etvulgaribus a S.Tridentino Concilio facta, fit
in Germania per ufum contrarium abrogata, ut quidam
contendunt. _ . ,

23° ms  3 ° c m

6. Quomodo traditiones ad nos usque fuerunt propagntae?

7. Oitendere, an magis commiferatione aut execratior,e

dignum fit, illud Harduini illiusque atteclae Perruyeri
portentum, fomniantium, omnes non folum profa*
nos Scriptores, fed etiam Ecclefiae Patres, antiqua
Concilia, caeteraqiie veneranda antiquitatis Ecclefia-
iticae monumenta usque ad iaeculum ij.  efle fupofi-
titia, Apocrypha et ad evertendam chriftianam reli-
gionem a quibusdam irrpoftoribus Monachis faeculi
1 4ti fuifle conficta. Sie prior in Chronologia Cua Ara-
itelodami 1709. et in prolegomenis ad cen faram Scrip-
torum veterum Londini 17 66.  editis.

S.  Scire volenti exempla varia traditionum divinarum, pu¬
re Apolcolicarum , Ecclefiaiticarum in fpecie rečen*
febuntur.

9. Quae jfides Iudaeorum Talmud, Maforae, Cabalae ad-
hibenda?

10. Quale lit difcrimen inter Doctores Ecclefiae, in Ecclefia
et Patres?

n. Quaenam editiones S. Patrum optimae fint?

ia. Quae cautelae in iisdem volvendis obfervandae?

13. lnterrogantibus de celebrioribus Patribus Hieronymo»

Ambrofio, Augultino, Chryfoftomo, Gregorio Mag-
no, hiftoria litteraria texetur.

14,  Petentibus famotiores quoque Ecclefiae Doctores Ber-

nardus, Anfelmus Cantuarienfis, Thomas Aquinas,
Bonaventura adumbrabuntur^

EX THEOLOGIA SPECULATIVO-DOG-

matica:

i.jTxiftentia Dei unius a nemine rationis capace ne qui-
^ dem brevi temporis intervallo invincibiliter ignorari
poteft, contra Caramuel, Molinam, Valentiam, Arr-
iagam , Meunier.

a. Adeoque fevio defendimus, nullos dari Atheos fpecula-
tive et interne tales.

9.  Deliš eft oculis corporeis invifibilis contra Antropo-
morphitas.

4 «

ms )o( ajs

4. Aetius et Eunotnius diftinctionem rationis inter attri-
buta Dei male negarunt,

Divinam fcientiam adaequate dividi in fcientiam fim-
plicis intelligentiae et vifionis, ita nobis c,ertum per-
fuafutncjue elt, ut media a Semipelagianis et Molina
conficta, et fine ratione fufficiente adltruatur, et verbo
'Dei feripto et tradito, et authoritati S, P. Auguitini
et Thomae, et demum variis rationibus theologicis
prorfus fit difformis.

C. Scien-tia media exploratrix eft indigna Maieftate Dei, in-
iuriofa ftipremo et omnipotentiffimo Dei in Creatu-
rarum actiones Dominio, inutiiis ad liberum arbi*
trium cum gratia concordandum, et Deum in decre-
tis luis dirigendum, fuperfiua et ob malas exinde
fequelas penitus refpuenda.

7. Molinillae aliqui iniurioli funt in S. Augufrinum et Tiio-
mam, dum illos invitis illis in fuas partes pertrahere
conantur.

8.. Paritev decreta fubieetive abfoluta et obiective coridi-
tionata, uti et praemotio phyfica ad materiale pec-
cati et actus ordinis naturalis tanquatn entia line ne-
ceiTitate multiplicata nobis fuperfi.ua et inutilia eue
videntur.

j>. Deus praedeftinat ad gloriam et gratiam ante praevifa
merita, contra Pelagianos et Molinam.

Jo. Reprobat autem negative nonniii poli peccatum origi-

*. nale.

II. Deus abfoluto decreto homines ad interitum non prae-
deftinavit contra Praedeilinatianos, Calvinum, Su-
pralapfarios.

•12. Vult voluntate feria antecedente omnes homines falvos
fteri, contra Ianfenium et Calvinum.

13. Sed non fub hac conditione et pacto: fi ipli velint, ita

ut totum falutis nofirae negotium fit in manu liberi
noftri arbitrii repofitum , et non a Dei voluntate re-
petendum, contra Molinam, Leflium et MalTilienfes.

14. Chriitus pro folis electis mortis fuae pretium obtulit

ex efficaci abfolutaque voluntate eos falvandi, con-
tra Semipelagianos et Moliniitas.

s 3 a SLU 5  o C SIS

if. Auguftiflimae Trinitatis myfterium rationis noftrae acC'
men longe fuperat, non tamen cum illa pugnat cen¬
tra Raymundum Lullum, Socinianos, Sabellianos.et
Boelium.

x6. Vox ofAonfiov  a Nicaena fynodo rectiiTime fuit adhibits
contra Arianos.

17. Graeci immerito conqueruntur de voce ftliogtae fvmbo-

lo Conilantinopolitano inferta contra Photium et Cae-
rularium.

18. Novem funt ordines Angelorum et tres Hierarcbtae

contra Schubert et Bezam.

19. Singuli homines ut fuum Angelum bonum Cuftodeflb

ita probabilius etiam malum tentatorem habent.

30. imo et fingula Regna, Provinciae, Eccleliae et Civi-

tates cuftodiae illorum commillae funt.

31. In fiatu integritatis non indiguere gratia ab intrinfeco

efficaci.

a3. Doemones et fpiritus reprobi non methaphorico, fed
vero igne materiali torquentur contra Origenem.

23. Magiae diabolicae exiilentia in lege Evangelica falva fide

negari poteft.

24. Eft tamen poflibilis, fecus ac opinaturCl.Iordanus Simon.

25. Sedeš inferni in inferioribus terrae partibus, non vero

in fole ell collocata contra Svvindenium Angl um.

25 . Aeternis inferni poenis fr utira poti Origenem reclamaflt
Bailius, Burnetus, Lokius cum Socinianis.

27. Nec meliora funt, quae Protellantes ac Reform ati con¬

tra noftram de purgatorio fidem oblatrant.

28. Peccatum originale in omnes Adae pofleros, pie eX-

cepta B. Maria Virgine trapfivit, contra PelagianoSj
Anabaptillas et Socinianos.

29. Quae tamen debitum proximum ad illud contrahendum

habuit.

30. A labe originali immunem B. M. Virginem voto fa'~g u '.'

nario propugnare, pium ac honeltum ehe defendi'
nnus contra Cl. Muratorium.

oj. Per Adae peccatum natura humana non folum fuit ? r ?‘
tuitis et fupernaturalibus doniš fpohata , fed etiam in
fuis naturalibus potentiis infirmata, inclinata, atte '
, nuata

m  )oc nm m

nuataac in deterius commutata, quam fuilTet in pu-
ris naturalibus contra Molinam 14. A.. 13. D. 3.
Suarez, Vasquez, Beliarminum, Rh«des, Sfondra-
ti et Pelagianos.

33, Medius iHe inter Regnum Coelorum at infernum locus

Q. 25. A. f. D. 1. a Molina et Pel-agianis fabricatus
et parvulis non regeneratis una cum fructione beati-
tudinis naturalis poft diem iudicii omnem hominis
imagin|&onem fupevantis adpromifius omni prorfus
caret mndamento. heinc

3 j. Parvuli fine baptifmo obeuntes conformiter S.Scripturae
et S. Auguilino non folutn poenam damni, fed et
fenfus cura dolore et triftitia coniunctam patiuntur,
licet in comparatione adultorum mitiffimam.

34, Iniulle igitur et immerito hoc defendentes parvulorum

tortores a Molinianis exlibillantur.

3J - . Incarnatio ell poftibilis, ratione tamen naturah pohiti¬
va indemonftrabilis.

35, Adulto praeter fidem Dei unius ut remnneratoris et

trini neeeffaria auoque elt neceffitate medii fides ex-
plicita Dei incarnati contra Pelagium, Zvvinglium,
Gravinam , Lugo , Tamburinum , Berruyer, Erasr
rauiii.

37 - MeiTias a Iacobo 5  Daniele et Aggaeo praenunciatus iam

venit contra Rabinos et gentiles, heinc in cailum a
Iudaeis expectatur.

38 - Hic ell ipfiffimus Iefus Nazarenus ab illis reiectus et

Crucifixus.

39. B* V.Maria ante, in et poft partum Virgo permanfit con¬

tra impium Helvidium et Calvinum.

40. Duae funt in Chrifto naturae, una tamen perfona con,-

tra Neftorium et Eutichen,

41. Propolitio, unus e Trinitate paffus ell, ell catholica.

42. Anima Chrilli vere ad limbum inferi Luc. 16. memo-

ratum contra Calvinum et Lutherum non vero in lo-
cum damnatorum defcendit,

43* Vere etiam a mortuis refurrexit contra VVooIltonium
ete. Naturalillas.

G g-

44 -

s 3 4 53,15 )°C SIS

44. Si puram ab omni errore de gratia Dei doctrinam affe-
qui velimus , Magnus Auguftinus et Angelicus Tho¬
mas ant« hefternum Molinam audiendi funt 5  contra
Molinianos.

4^. Neque Auguftinus pro hac gratia contra haereticos de-
certando a veteri Eccleliae traditione unquam re-
Cefti t, ut fomniarunt Launoius, Grotius, Richardu*
Simonius, neque aeftu difputationis abreptus cuius*
dam exceffus aut Caliginis infimulari .ttotell, ut eri'
minatur Molina aliique incauti illius aueclae.

46. Molinae fvftema circa gratiam a quolibet bene cordato

vel ex hoc capite dtlerendum eft, eo quod ipfe ‘ a '
teatur Q. 23,  A. 4« et f. D. 1. id effe novum, pe*'
quam facile, Patribus incognitum et contrarium ab'
ftrahendumque efie ab authoritate S. Auguftini.

47. Molinifmus et Congruifmus fatentibus iplis noltris ad'

verfariis non differunt quoad fubftantiam, fed folutfl
quoad nudum verborum fonum.

48» Ex ipfamet S. I. contra Molinam teftimonia pugnant, ea '
que haud contemnenda, nec de partium ftudio aC'
cufanda.

49. Ex quibus in aprico pofitum eft absque nota levitati*

aut inconfiderantiae non polfe fublcribi MolinifmO'

50. Datur gratia non a determinatione voluntatis humana e >

aut ab adventitio praevifo liberi arbitrii confenfuM 0 ?
linae, nec ex attemperatione aut difpofitione fubiec 11
Yasquezii, nec ex confenfu voluntatis in circuoa-
ftantiis congruis praeftando^et per fcientiam median
explorato Suarezii etc. Conguiftarum.

51. Sed natura fua ab intrinfeco feu ex Deo ipfo effica*.
fz.  Atque hanc in delectatione victrice aut praemotioO e

phyfica repofitam nedum humanam libertatem v° a
tollere, ut ^Molina cum fuis fociis et difcipulis inep£ 1
gloriatur, led perficere contra lanfenium dogm a n '
dei e ^* m-

fb  Adiutorium fufficiens et inefficax non ita continet o!r l
nia ad actum neceffaria, ut nil aliud ad bonum re J P
operandum ex parte Dei requiratur ?  contra Mohm
BOS et lanfenianos,

J, fl*

SIS 3  o C SIS 33?

f4. Gratia actnalis ad fideto eiusque initium eft necafiaria,
contra Semi-et Pelagianos.

55 . Horao fine gratia actuali bonum falutare et fupernatura-
le nec cogitare, nec incipere, nec velle, nec perfi*
cere poteft, contra eosdem.

^6. Non datur ftatus puri amoris et indifferentiae Quieti-
ftarum et Pfeudomyfticorum , contra Michael de Mo-
linos, Beguardos 3 Beguinas.

*7. Beati ad Deum videndum lumine gloriae indigent, quod
non eft lux increata Palamitaruro, nec accidens abfo-
lutum, aut aliqua qualitas occulta veterum Schola-
fticorum.

f8- Animae iuftae fine retardatione ftatim beatitudinem con-
fequuntur.

f 9.  Nec circa hoc dognaa R. Pontifex Ioannes 2%.  erronee
quid definivit.

Co. Animae purgandae vivorum precibus et fuffragiis iuvan-
tur contra Proteftantes.

61. Caro mortuorum refurget, et pro meritis aut aeternum
praemiabitur) aut aeternum cruciabitur contra Sadu-
ceos, Spinofam et fpiritus fortes.

. Nullum erit Regnum millenarium in terris contra Ce«<
rinthum , Papiam etc. Chiliaftas.

EX THEOLOGIA POLEMICA.

I ' _ . .

I.praeter Religionem naturalem neceflario admitti debet
aliqua religio liber« a Deo revelata contra Roufteau,
Voltaire, Boelium etc. Naturaliftas.

a. Ex revelatis , quae fe tales iactant, admittenda eft ne-
cefiario unica tantum vera Chrifti religio contra ln-
differentiftas.

r j ) .  Tališ nec eft Paganifmus.

Nec ludaifmus.

, Nec Mahoraetifmus.

<S. Nec Acatholilmus.

7 - Nec Indifferentifmus moderno chriftianus*

8- Nec Libertmifmus et Naturalifmus,

*3S SIS ) ° C SIS

9 Sed fola Chriftiano et Roman 1 ® catholica eft vera, Uni¬
ce divinitus revelata et evidenter credibilis religio-
io. In qua falfum ell dari articulos fidei fundamentales et
non fundamentales, ut fomniant cum Pieteto et Iu-
rio Proteilantes.

n. Sola fides non iuftificat contra Lutherum et Calvinuffl*

12 Notae characterifticae verae Ecclefiae funt unitas,
fanctitas, catholicitas et apoilolicitas iuxta Conciliutu
Nicnum.

ij. Non vero iuxta Proteilantes pura verbi praedicatio et
legitima Sacramentorum admiuiftratio.

14. Hae notae nulli ex fuperius recenfitis, fed foli Ecclefia 0
Romano - Catholicae conveniunt.

1^:. Heine Ecclefia Chrifti ex natura fua ell vifibilis.
j6. Nec unquam defecit, nec unquam eft defectura contra
lurieu.

17.  Huius membra non tantum funt praedellinati et iuftijU*

voluit VViclef, Hufs, Calvinus et Lutherus, . I

18. Sed etiam peccatores, reprobi et homines imperfecfa

modo non habeant peccatum infidelitatis contra
Novatianos, Donatiftas et Pelagianos.

19. Non vero Haeretici puhlici et manifeiti contra lurieu.

20. Haeretici immerito debachantur contra inquilitionetu

haereticae pravitatis in genere fumptam.
ai. Ecclefia-poteftatern habet mdicandi et cenfurandi libroS
doctrinam dogmaticam aut reoralem continentes, i°
iisque diiudicandis ell infaliibilis.
aa. Adeoque merito damnatae fueie propofitiones in leti'
fu obvio et conexo Ianfenii intentae.

23.  Ecclefia etiam difperfa per orbem in rebus fidei et

morum proponendis errare nequit.

24. Unde ab eius iudicio ad futurum Concilium general 0  j

appellare non licet. i *

2f. Nec licet a Bulla unigenitus appellare.
sO-  Merito a Clemente 121110, et Benedicto i4to. et utn° '
que Siciliae R.ege Carolo fuere damnota oeculta 9 u0 .^
rumdam lucern fugientium homuncionum conventj'
cula gallice dieta de franes Magons, quibus iliudi 5
fcilianiftarum folenne |fuit iura, periura, feeretu
, ' pandere noli.

ms ')  o c w

237

vj.  Quiiibet homo < 3 ivina gratia adiutus potefc perfecte ob-
fervare, et implere omnia ac iingula praecepta ad
falutem neceffaria contra Calvinum et Lutherum.

*8- Adeoque impie mentkur Lutherus, dam ait, legem
Evangeličana praecipere impoflibilia.
ag. Lutherus faepenumero iibi contradixit, adeo ut appo-
iite SeremHimus Saxoniae Dux Georgius dixerit :
Dutherani hodie nefciunt, quidnam die craftino iint
credituri.

30. In Sacramento Euchariftiae vere, realiter ac fubftantia-

liter continetur corpus et fanguis una cum anima et
divinitate lefu Chrifti, non vero in iigno aut figura
contra Calviniftas, Zvvinglianos et Berengarium.

31, Myfterium hoc etli lit liipra , non tamen eit contra ra-

tionem* contra eosdem et Boelium.

31. In S. Euchariftia non manet fubftantia panis et vini, fed
per verba confecrationis' in fubllantiam corporis et
fanguinis Chrilli convertitur feu transfubffcantiatur,
contra eosdem et VViclefum.

33. Angelorum exiftentia contra Saduceos, Risbikianos,

DolTitheos ex Scriptura et traditione firmiffime" com-
probari.

34. Quin et exiftentia illorum in genere et malorum in fpe-

cie ratione philofophica efficaciter fuaderi poteft.

111(1111 gcuuumui 5 vju (sum ouuuv-h  jaaecv/ ^ ^ , «u « ^ v- *.*-

fis Brahmanus dicens : Lutherus principibus reditus
Eccleilafticos et bona monafteriorum Sacerdotibus
conubia , petulanti populo libertatem obtulit, et hoc
multum potuit efficere.

*. Docere fequentia Pfeudo axiomata Libertinorum et Na-
turaliftarum Voltairii et Rouffeauvii čile exorbitantia
et impia. 1. Non elie inftruendos infantes circa Dei
exiftentiam, vitam futuram et principia morum, an-
teuuain tale rationis lunr.en attigerint, ut haec clare
percipere poffmt. 2.  Dubitari pofie de mundi crea-

PROBLEMATA.

G g 3

tione.

a 3 S 8U* ) o C SIS

tione. 3. Omnia myfteria a religione eliminanda. 4.

Non rationem facris litteris, fed has rationi fubiicien-
das. S- Liberum eflfe unicuique de rehgione cogi-
tare, loqui ac fcribere, prout fibi vifurn fuerit. 6.
Hominem non indigere nifi cibo, foemina ad ufum
momentaneum et quiete. 7. Homines nullam habe-
re correlationem moralem, neque aliqua otiicia 1'ibi
mutuo debere ? et confequenter neque bonum efle
in ftatu naturae, neque malum? neque vitia neque
virtutes.

3. Articulos fidei efle figmenta et fomnia otioforum popa-

rum et vincula indigna humanae libertatis, vi qno-
rum plebs in ordine contineatur.

4,  Demonftrare veram Chrifhi religionem non folum ftatui

politico non nocere, verum eundem magis promo-
vere.

f. Econtra religionem Ecclectieam fpirituum fortium
effe abfurdam et reipublicae nocivam.

EX THEOLOGIA MORALI CHRISTIANA

ET LITURG 1 CA.

I. Actus humanus in individuo indifferens eft ChimericuS
^  ^ contra fubtilem Duns Scotum , Vasquez, Oviedo.

*. Actus externus prout eft mera executio actus interni?
non addit malltiam aut bonitatem formalem actui in¬
terno contra eosdem.

3. Optime dividitur confcientia irt rectam, erroneam, cer-

tam et probabilem miffis caeteris otiolis Scholaftico-
rum divifiunculis.

4.  Hotno iurt N. ec divino tenetur modo humano agere?

et quantum poteft veritatem aut id, quod veritati e#
proximius aftequi, omnemque errorem errorisq ae  ^
periculum praecavere.

5 » Adeoque iam per fe corruunt herculei roboris
ta Probabiliftarum principia.

£• Atque imo falfum eft eum agere prudenter et cum ra-
tione, qui fequitur opinionem probabilem in cofli-
paratione probabilioris.

.. 7 •

.

ms c ms im

7. Nam fic fpectatus probabilifmus veritatis nil, bene ve¬
ro multum falfitatis retinet.

g, Falfum eft 2do. talem legem ad verifimiliora adftringen*
tem non exiftere, aut non obligare, nifi cum cer-
tum et evidens.eft illam exiftere.

9. Falfum eft operantes ex principiis probabilifmi laborare
ignorantia invincibili.

10. Falfum eft etiam, et contra fanas bonae Logicae regu-
las illud in qualibet linea pertinaciter iactatum Pro-
babiliftarum adagium : libertas eft in pofteffione, feu
homo utitur jure fuo praecipue contra Bufenbaum.

xr. Falfum eft in illorum applicatione illud toties propina-
tum etinclamatum iuris axioma, in dubio eft melior
conditio poftidentis.

13 . Falfum eft, quod in moralibus, ubi agitur de licito et

jllicito circa obligationes, pars maior trahat ad fe mi-
norem.

Ij, Falfa eft etiam illa, quam ex defenforum probabilifmi
numero exfculpere_tentarunt moralis certitudo, ulti-
mumque .confcientiae probabilifticae dictamen pode
eife practice certum, quod tamen ad actionem pru-
dentem requiritur,

14. Falfo fe etiam titillant illo textu Mathaei : Chrifti iugum
fuave, probabilifmumque portas tnferni obftiuxiHe.

Ij-. Falfum, quin imo calumniofum eft dicere, S. Patres
aut Ecclefiae Doctores unquam 'cumProbabiliftis len-
fiffe, aut Eccleftae paftores fecundum illorum fen-
tentiam unquam quid decidifle.

16. Falfum eft, probabilifmum non efle fontem, Scaturigi-

nem et Seminarium monftrofarum laxitatum et vitae
chriftiame corrup^tellarnm , quod R. Pontifex Alex-
ander VII. non fub fipario, fed in orbis theatro di-
xit, quodque doctrinae confecutio et feries tempo-
rum oftendit, ut aitClerus Gallicanus apudCLBoffuet.

17. Falfum demum vanumque eft illud effugium fententiam

verifimiliorem non elFe pro praxi v. g. confeflionali,
viamque innumeris aperire ferupulis et anxietatibus.

»J. Illud vero cuiusdam nudius tertius nati Authoris aut ig-
norantis aut calumniantis comentum penitus eft in-

tolera*

sis ) ° c sis

tolerabile, qui ait fententiam probabiliorem de lan-
fenifmo effe fufpectam.

19. Stante dabio haerenteque animo in ter aequslia rationurn
momenta homini prudenti et rationis compoti aut
tutius eft atnplectendum aut ab actione ceffandum.
30. Adeoque faKifTimum iterura eft, intellectnm in con-
ciirfu duarum opinionum aeque probabilium a vo-
luntate pro libitu ad partem utiamlibet poiTe mo ve**
et determinari.

2 1.  Ex quibus fimul fumptis tria clatefcunt. imo. Proba-

bilifmum et iuri N. et verbo Dei fcripto et tradito et
authoritati fummorum Pontificum, S. Patrum atque
Doctorum prorfus recalcitrare.

22.  ado. Probabilifmum praedicare doctrinam innocentem?

prudentemetutilem efleChimaeram rifu confutandatO*

23. 3tio. Absque nota pertinaciae et levitatis non pode fub-

fcribi probabilifmo.

24. Principes faeculares et Ecclefiaftici leges ferre poflurvt

non mere fuafivas et directivas, ut fomniant cum Lu-
thero Proteftantes, Ted in confcientia vere obligaiv*
tes et coactivas.

25. Quae non pendent ab acceptatione populi.

26. Poutificias tamen itatim obligare, li folum Romae fue«'

rint promulgatae, merito contra Curialiitas negatur*
Poteftas Eccleiiaftica non le extendit ad actus mere in-'
ternos. *

28. Peregrini et vagi tenentur legibus loči, in quo comrnO'

rantur aut tranfeunt. o

29. Probabiliftae, dum generaliter definiunt aetatem fexa;

genariam in viris, quinquagenariam in foeminis etii
caeteroquin viribus pollean'c, illos a ieiunii obferva-
tione excuiare valde decipiunt figmento fuo extra d'
lorum cerebrum nulhbi exiilente contra vivam,
nam Sanchez.

30. Panter imponunt, dum homines litteratos aut litteras

tradentes a ieiunii lege exemtos audacter pronuntiant.

31. Peccatum mortale pot.it effe imputabile fine advertentia

actuah malitiae contra Ethices benignioris Patronos
praecipue Reiienftulj LaCroix, Elbel.

3 *.

sua > c ms  241

32. Homo faepius per annum etin vita, praefertim vero ar-

ticulo mortis et tentationum ingruenti periculo te-
netur elicere virtutes theologicas, quae lunt claflinc-
tae ab observatione inandatorum Dei contra probabi-
lifias praecipue Sirmondum.

53, Actiones cjuaedam ridiculae et amuleta naturalia etiam
fuperadita benedictione non puhlica nec ab Ecclelia
approbata fuperfiitionis notam non effugiunt.

34. Non licet iuramentum ab eo exigere , qui praevidetur

peieraturus.

35. In aequali utrinque probabilitate votum fervari debet

contra Probabilifias.

36. In dubio, ad quem pertineat collatio beneficiorum in

Germania, in favorem ordinariorum eft pronuntian-
dum contra Curialiftas.

37. Pluralitas beneficiorum etiam fimplicium, quando unum

fufficit, eft graviter deteftanda.

38 - Simonia in provifionibus beneficiorum commiffa easdem
irritas reddit, quamvis folum fuerit conventionalis.

33. Frufira et falfo fibi blandiuntur Clerici, qui putant fe

habere absque praeiudicio iufiitiae dominium abfo-
lutum bonorum fuperfluorum ex Ecclefiae beneficio
redeuntium.

40.  Bene vero habent dominium liberum bonorum ex mi-

nifierio fpirituali provenientium contra Cl. VanEspen.

41. Perfonae Eccleiiafticae i!lorumqtfe bona beneficialia

funt mre divino in theoria a iurisdictione et exactio-
ne Laicorum im^nunia , quidquid contra ogamant
Pfeudopolitici.

42. Non vero bona patrimonialia aut alio titulo aquifita

quorum refpectu ut membra reipublicae confiderantur.

43. Ius Afyli in novo teftamento infiitutionis humanae eft.

44. Et fi modernam Eccleliae difciplinam fpectemus, illud

iusreftringendum magis, quam extender.dum videtur.
4f. Adeoque delictum commifium in Eccldia non gaudet
jure Afvli, quidquid olim veteres fenferint lcholaftici.
46. Qui avertit aliquem a fiatu religiofo, non tenetur ad re-
ititutionem monafierio compenfandam.

H h

47 -

47 * Confiderato moderno Germaniae fiatu feripetae expo-
nentes fe periculis graviter peccant, non tamen tenen-
tur ad reftitutionem.

48 Dubitans, utrum folverit debituni, obligatur illud inte-
gre exfolvere contra Piobabiliftas.

49. Iudex in caulis civilibus , non vero in criminalibus?
quando de innocente privata r.otitia pro tali habito
res agitur, lecundum allegata et probata iudicare te-
netur.

So Nec poteft reum ex praefumtionibus vehementibus et
violentis condemnare.

fi. Non licet uxorem airt filiam in flagranti adulterii eri mi*
ne deprehenfas nec ipfum adulterum occidere contra
quosdam Civilliflas.

§2, Senatus confultum Macedonianum eft iuftum pro foro
interno.

53. Ufurae cum jure divino, naturali et Ecclefiaftico pro-
hibeantur, nullofpeciofo obtentu cohoneftari polfunt,
Cenfus Germaniae non funt iisdem adnumerandi.

Etfi nec fides nec probitas miniftri ad valorem Sacra-
menti requiratur contra Albigenfes , Donatiftas?
VViclef et Hufs.

{6. Non tamen quilibet homo effc omnium Sacramentorum
idoneus minifter contra Lutherum.

$7. In adminiflrante Sacramenta requiritur intentio falteiU
virtualis. «

58 . Sola externa Catharini nec verior, nec antiquior, nec

potior efl intentione interna, ut quidam falfo fibi
perfuadent.

59. Lotio pedum neque a S. Ambrofio nec a S, Bernardo

Sacramentis fuit adnumerata.

60. Baptifmus in folo nomine Chrifti collocatusnec fuit, nec

valeret contra Caietanum.

61. Chrifti Baptifmus effentialiter differt ab illo loannis

contra Calvinillas et Lutheranos.

62 . Baptifmi vices martjrium fupplet contra Gnofticos et

Valentinianos.

65. Baptifmus infantum per votum aut fidem parentutn
fuppleri nequit contra Caietanum et Caramuel*

)°C

243

6|. Confirmatio efl verum N. legis Sacramentum contra Lu-
theram.

6<p Communio fub duplici fpecie Laicis non efl: praecepta
contra Taboritas , Calixtinos, Kieslingium.

66. Keqae plus gratiae fub duplici quam fub una fpecie
fumpta confert contra Vasquez.

67. Ut fplendeat fides catholica et Ecclefia de haerefi trium-

phum agat, feftum S. Corporis Chrifli merito, pie ac
laudabiliter absque minima fuperititionis aut idolola-
triae nota a Catholicis celebratur contra Proteftantes
praecipue Kemnitium et Dalaeum.

6g, Fuchariftia efl verum Sacrificium contra eosdem.

69. Miflse privatae funt licitae contra Lutherum et Kemni-

tiurru

70. Poenitentia efl: verum N. legis Sacramentum realiter di-

flinctum a Baptifmo contra Calvinum ?  Melanchton,
Schubert.

71. Contritio perfecta reconciliat Deo ante Sacramentum

actu perceptum contra Baium.

7». Attritio efl: bona et laudabilis contra Ianfenium, Oues-
nellum , Lutherum.

73. Haec tamen in Sacramento poenitentiae initialem Dei
amorem includere debet contia fuavioris iugi Ma-
giftros Francolinum, LaCroix, Sporer, Le Dent,
Efparza,

74* Confeffio efl iuris divini contra Calvin. VViclef. _

7j. Adeoque falfum efl illius ufum primo in Conciho La-
terahenfi aut occafione Novatianorum fuiffe introduc-
tum.

76 Puhlica non efl neceflaria contra Proteftantes.

77. Circumftantiae notabiliter agravantes , peccataque dubia

funt materia confeffionis contra Probabiliftas praeci¬
pue Vasquez et Caramuel.

78. Expedit peccata refervari, nec ignorantia refervationis

excufat a cafibus refervatis.

7.9. S ; gillum confeffionis iure divino naturali et Ecclefiafti-
co obligat contra VVerchner.

80. Satisfactio ante abftdutionem neceflario impleri non de¬
bet contra Brachet.

Hha

244 n.m  ) o c s.«

81. Monachij qui praeter vitam contemplativam etiam seti-
vam profitentur curae animarum incapaces non funt
contra librum nuper editum in dioecefi Ratisbonenfi.
gz. Ecclefia ex fuo thefauro indulgentias concedere poteft,
contra Tertulianum, Calvinum, Hufs.

83, Extrema unctio e it verum N. legis Sacramentum contra

Proteftantes.

84. Hanc Parochus infirmis poftulantibus etiam tempore pe-

ftis et cum periculo vitae iure divino et Ecclefiaftico
adminiftrare tenetur.

8f- Ordo eft verum N. legis Sacramentum a Chrifto inflitu-
tum contra Lutherum, Calvinum,

86. Ordines minores non funt Sacramentum,

87. In traditione inftrumentorum ad validam ordinationem

requiritur contactus phyficus illorum contra Proba-
biliitas praecipue Layman.

83 . Ordinatio Anglorum iuxta rituale Eduardi 6ti eft irrita
et invalida contra Couraver Godvvinum et Mafonum,

89. Eoifcopi funt neceffarii in Eccleiia contra Smitheum et
Danielem a Iefu.

90. Epifcoporum iurisdictio defcendit immediate a Deo con¬

tra Tourrecremata et Lsinez.

51. Adeoque falfifTimum eft illud quorumdam Curialifta-
rum principium , illos nonnili Pontificis vicarios et
officiales eife afferens.

92. Sunt Presbvteris iure divino fuperiores non in quodam

" complemento et extenCone veterum Scholafticorum,
fed tam poteftate ordinis qftam iurisdictionis contra
Aerium et VViclef.

93. Excommunicationes latae fenteptiae nec recentioris funt

difciplinae nec perniciofae contra van Efpen.

94. Matrimonium eft verum N. legis Sacramentum contra

Calvinum et Lutherum.

9 f- Ecclefia poteft llatuere impedimenta matrimonii diri-
mentia contra Calvinum, Lutherum et Marcum de
. I^ominis.

96. Eius effentia non coniiftitin copula , ut voluit Iulianus,
fed in vinculo perpetuo.

5 > 7 * matrimonium initum cum voto aut paeto perpetuae ca-
ftitatis eft validum.

nm  d  o G jsi$ =45'

5>§. Confequenter verum inter B. M. Virginem et S. Iofe-
phum interceffit matrimonium.

99. Hnius Sacramenti miniftrum effe ipfos contrahentes no-
bis certum .eit: contrarium autem , quia nullo ido-
neo Authore, Concilio aut Patre increbuit, merito
reiicitur.

iqo.  Vincuium matrimonii adeo firmum eft, ut illud nec
adulterio diffolvatur contra Novatores.

PROBLEM AT A,

1. rfn&ftendeve Probabilifmum, vel folo novitatis erimine
^ femetipfum confodere.

2 .  Evincere illas.v.ehementer hallucinari, qui quaeftionem

hanc graviffimam totamque feime moralem excurren-
tem exiguae effe utilitatis, aut illaffl qua(i adiaphoram
inter putidas Scholafticorum nugas, quae proinde aut
praetermitti, aut nonnifi primis labris attingi, aut in
utramque partem Socratica dubitatione difputari pof-
fit, ablegandam effe exiltimant.

3. Iufte Clerum Gallicanum diris devoviffe tene propofi-

tionem P. Moya, doctrinam fidei aveteribus, doc-
trinam morum a iunionbus petendam.

4. Merito etiam damnalle hanc alteram: non funt leandalo-

fae aut erroneae opiniones, quasEccle(ia noncorrigit,

S-  Oilendcre, quam profieua quam utilia curae animarum
paftoribus et theologiae moralis auditoriffus effent
aurea illa SS. Caruli Borromaei et Francifci Salefii
opufcula.

6. Et quam multo magis faperent etfapientius agerent cura

animarum paitores tum theologiae chriftianae ftudio-
fi, fi loco fexcentorum e trivio ethices mollioris Ca-
fuiibavum haec aut Cathechifmi Romani R. P. Pii V. et
Clementis XIII. iuffu recogniti opufcula fibi com-
pararent, et familiaria redclerent.

7. Iuftitiae divilionem in expletricem et attributricem cum

puhlicam tum privatam effe optimam et caeteras fu-
perlluas.

H h 3

8 -

24s um  )”( su

g. Radices reftitutionis, quae a veteribus Scholafticis ad-
feruntur ex re accepta et iniuila acceptione utpote
nimium anguftas reiiciendas, illisque iubftituendas
illas ex iniuila damnificatione et iniqua lei alienae io-
detentione.

g. Originem horarum Canonicarum , et in iisdem recitan- H-
dis attentionem folum externam nequaquam fufficerc
contra Probabiliitas olbendere.

10. Docere ordinationem Diaconorum, quorum act. 6to. fit

mentio, fuiffe facram non vero nudam ad profanum 12
minillerium deputationem.

11. Quid, quotuplex lit cenfura, quis ea ligari poflit, et

quare? quae caufae ab illa excufantes?

12.  Originem j diviiionem et efiectus irregularitatis expo-

nere.

13. Specialium iubilaei indulgentiarum ortum et praerogati-

vas in medium adferre.

EX HISTORIA ECCLESIASTICA.

1. TTtileac neceiTarium eil theologo fcire hiftoriam prač'

primis Eccleiiaiticam, turpe ac noxium nefcire.

2. S.Petrus Romam venit, ibique usque ad mortem Ca-

thedram fuam fixit contra Lutherum, Calvinum ?
Spanhemium , Harduinum.

3. S. Petrus et Pablus non fuere duo aequalia Ecclefiae

capita contra Arnaldum.

4. Inftrumentum donationis Coriihntinianae R. Pontifici

ab Ilidoro peccatore probabilius confictum, infirrr.o
labilique pede inititur.

Contra omnem retro antiquitatem infurgit Cl. Fleury?
dum Monachis munus doctionis non convenire efiutit,
cum tamen a nullo melius et laudabilius iliud perac- s
tum fuifie ingenuo candore fatendnm eft.

6. Godescalcus nec praeluiit, nec favit haerefi praedeiti-

natianae.

7. Adeoque imprudenter et irrationabiliter a Hincmaro

iuit oppreifus.

8. Namifmata indulgentiis primus condecoravit S. Pius V.

9 *

nrn  5 o c

247

$.  SymboIum vulgo Athanafianum verius ipfi Athanafio ad-
fcribitnr , quam vigilio Tafpenfi, ut volunt Cl. Nata*
lis Alexander et Pafcalis Quesnellus.

io. Uti iiberationetn Traiani, ita decantatam loanam Papif-
fam inter fabulas et non entia amandamus.
i il. Abfolutio Sacramentalis olim Canonicorum crirninum
reis in articulo mortis eam primum petentibus dene-
gata non fuit, ut quidam S. Cyprianum et Innocen-
tium male intelligentes afferunt.

12. RudolphusHabfpurgicus nunquam fuit excommunieatus.

13. Expeditiones facrae, quamvis pie et merito fufceptae

multis tamen exceITibus et corruptelis anfam prae-
buere.

14. Ritus Sinenfes et Malabarici merito tanquam fuperftitio-

fi et idololatrici profcripti et damnati fuere.

i?. Licet pax tam Religiofa, quam VVeftphalica nec ex
capite vis et metus, nec ob ufurpationem alienae ac
indebitae poteftatis impugnari valeat, Romani nihi-
lominusPontificis proteftatio contra has pacificationes
non inefficax cenfenda eft.

U. I. O. G. D.


r* « ' ^ O C ' *

‘

• iJ tVl  ,i „• jn v its  f

'

■:■• r "J."’ . : 1  i \<

.zo;: ■ r cif.fi i t 'j  Si: J<.:: ... i t /;

i.tb • . .*

■

J .  - c

: - y  •; .< i: i I ir j  i

N ' :vju-  .. . j : :  ;

i :  'j  ‘ i. .. ;

. rf:  JisrT-tr Jd *Jc'n ’ : I: . . : o .. .[ ba .!

za : ' : f  & '  ■ ••. • <t - >■  • ar-fj it*:; r.

DS > "■ 2 ? , ID , I ! f ! iji(

.i!.; a 3 ;..j xbc 3 :] - r jl  'n c a

.CI .O .O J  .u

o

'.

■ ■ • •- • c



* i* • 'V ■ - ' /-

'• v

r,


,