•*sb' BytiStiB 3 q  3]CpB4 opaeqj3 04 #iSbiu M  bususa  uroiptduijE

MB1J3$ 3Q OUlUCt lpB OUB] B&I3UJ03 3 f 03*3jiq ]3T3103 OUUB pnb Ul 343331] 10 Q jplA 3 t 10 Q BW:3Ut1UUll03 OlIUB
3103 CUIIB pnb Ui:OU»l|31]lUI p O330J B]OJ B43J3]] BUA lp3Atl3 3tlOq 3q3 43dBjBQ 3 1  .z  ouy B4tlQ i**Sbi ]3Q BŽ

/ U311103 i'4BdB OtdOJ ltlb OIUO 3 / OUUB Ul OUUB 3Q :0yUC|3 3Q 0dz03 3] i:3y0333U3d 3] 2>: U01JU33JB B] HBtlbjBd
tUUJ 34 Btlb £]3Qlp OUlltd p tp!33d 1 p OpBqqB| p 3113] A OUtOlS 3q3 Ul 43pU33Ul 43JOA B 3 B 3 dl 43 JB 4 jUlB]f

j cKpiiDticu j J ciiSnC • | | otiSnC j j o£bQ 7 j | aiudg || ou4. <37 |j ouEnjga^ [ j Q


$ATIHicronymiEptftolasadcrudmbnčm'Chriftiadam pneceflan'5 rc^ acmateria^ uarie
tare confulas^Sč fine ullo ordine de(criptas.*agnouimus.lllas naqj prout fors tulerat uel pronu
tu qu'ifq; defčripferat&c utinterdum inter dogmaticos libros epiftoIarefq? comentariosfaui
de fide uel contra hazreticos infcribuntunmodo funebreslmodo coiblatoriazraut de monbus
aut de uirtutibtis infererentur epiftolacfcjuaz prioribu&‘minime cohxrebant,^go uero atten/
dens quid utilitatis iegentibus afferret accomodata partitiojeas ipfas epiftolaspropriis mate
riis atmedcreftradari bu (q; difhnguereiinftitui.Nocenim a platone nouimus iftitutum:qui cu cerneret qua/
tum lucis SC  graftazcognofčendisrebusafferret adbibica comodeopportuneqj diftindioltion folumad clarn
tatemifed ctiam ad facilitatem ablblutdcunčla diftinxit(itaq?oes cpiflolasatq? tračlatus'exceptis maioiibu*
quosm canonicas fcripturas cdidit c6rnentariis<generaliter trifaria partitione coplexi fumusiŠC qual$bet par /
tium m particulares diftinximus libros fiue tračlatus;atq? ab illis exorfi fumus&juibus fides catholtca robora
turS&aS hazrclum fpugnationedefenditurlfcientesi|J(achriftianazinftitutionisfundameta efle}quibus (alus
SC  uita refiftit.5)einde dogmaticos librosde utriufq; teftamcnti quazftionibus;ueI de fcriptura^ fančta^ expo
fitionibustquibus religiofa mens eruditur in lege domini.'adiecimus«Tfunc uero de moribus atqj uirtutib_usYq -
bus conuerfatio chrifiianaiprout uničuj gradudfexui uel aztati congruitinftituitutfdifli&os tračfotus fubie
cimus.Primi igitur librilin fidc£hriflianum erudiunt.Medii de fcripturis lacris‘8č ea^ tracflatoribus in Aruut.
Poftremi omnem gradum;fexumfietatem<facris difciplinis inftituuntjlpfis quoq? epiftolis aucccrte eaiy plu/
rimislargumenta plazrunqj ab illuftribus uins cxcerpta*prazmifimus.C^uibus dum breui compendio Ionga
pagina coartaturjfegentis animus ad intelligentiam facilius prazparatur.Nec tamen exemplaria priora dam/
namusjled nobi fipfis Si  cazteris qui ordinatius atq; diftinčtius:Hieronyrm epiftolas habere defiderauerint co >
fuluimusftperantes in dominoilaborem noftrumaque pro beatifiimi uiri honore ac deuotione fulcepimusfipfi
us mentis ac fuffragiistompenfandam.

Himaigif principalis pars cotfnet qtuor tradatusiprimus eft de fid&Secundus de imp&gnatioibus ha:
refu»& apolegiis cotra hazretico^ calunias:Tertius deOrigenis erroribus pnitiofis»ubi SC  accufationes SC
defenfiones cotra ledatores habenf i^uartus de origine aix;qui ad fidem ipfa refertur.

Tabula tradatus primaz partis.

Expofida5ymbolfcR.uftintAqIcgiefisprefbyterL*ad Lauret/u papafln qua fingulos articulos fideiboui SC  uc
leristeftametiaučtoritatibuscofirniaK&hazrcfcscotrariasdefttuit. Mihiquidem. Car.i,

Expofitio fidei beattHteronymi prefbyteri adDamalu papa)In qua hazrefesplurimas de trinitate Si  icarna
tioe aerbi ipie fentietes danatjpetens fua fide aOamafo coprobari, (Eredimus in deu Gar.vif.

Hibellus (adi Auguftini cotra quinq? hazrelesdn quo paganošhudazosfManichazosiSabelliosjArriofi^ couic
cittSC utriu{qj teftameti fententiisfcofutat. Dcbitor fu. Gar.vii«

Expofitio ftdei Niccni concilinin qua docet filium coazquaIerri coazternumSi cofubftantiale patri: Arriu rcui
eenstSC fpiritum (andu docens an utrocp procedere. (Eredimus in unu* Car*xi.

Beati Hierony mi ad Damafu papa fcifdtatis an in trinitate tres hypoftafes fint cofitendejK qbus apud Any
tiochiacomunicaredebeat* Q_uoniauetufl:o oriens. Car.xii.

Argumetu i feqnte tradatu bti Hiero.de fide credulitate SC  couerlatioechriftiano^. fudazos 5C»  Gar.xiii.
Tradatus beati Hieronymi de fide credulitate dicouerfatione chriftiano§«cuius fumariu effedupr^feriptu
indicatargumentum. ©auidgloriofus. €ar.xiii.

Argumentu in tradatu beati Hieronymi deefientia trinftatfs SC  mebris ©omini. Deu tri. (Ear.xvi.

Tradatus beati Hieronymi de efientia trinitatis SC  mebris dominijcuius effedu praeferiptu indicat argume
rum. ©mnipotensdeus. C.xvu

Beati Hiero.ad damafu papa obfecratistut fibi relpodeattcui i Syria debeat coicare« Importuna i.Ca«xyiii«
Incipit fecudus tradatus de ipugnationibus diuerfa^ haztefu SC  beraztico§t •

Beati Hierony mi ad Marcella cotra Motani hazretici in(ania;qui pmifiione (pus ladi in fe dicebat efle com/
pleratcuius bacrefis caufa Si  origo in rubrica plcnius expiicatur. Teltimonia de Ioanis. C.xviii»

Argumem in libros cotra Iouinianu exccrptu ex Aguflino: louinianus. C.xviii:

Beati Hierony mi cotra Iouinianu hazrefiarcha (atyrici libriteuius dogmata qualia fuerint excerptu ex Augu
Bino dchacrefibusprxdidu indicat argumentu: Pauciadmodu. C.xy iiu

Beati Hieronymi cotra Iouinianu liber fecudus« Secudapropofitio« €.xxx.

Argumeta in libru cotra Heluidiu alibi excerpta. Heluidius. €.xxxix.

' Beati Hieronymi cotra Heluidiu de Maria: ppetua uirginicatejcuius h*refim fupradida idicat argumeta ♦
Nuperrogatus. ^ Cxxxix.

Argumentu libru cotra Vigilantiu haereticu de ueneratioe reliquia§z:cuius hacrefim appofitu indicat argu /
mentum. Vigilantius pref by ter. C.xlii.

Beati Hieronymiprefbyteri in Vigilantiumhxreticu. Multainorbc, Cxlii.

Beati Hieronymi adRipariumprefbyterum blaffemiam Vigilantiide non uenerandis reliquiis deteftan/
tis. Acceptispri. (C.xfmi,

Argumetu in libru cotraLuciferianos excerptu ex Ifidoro.vii.azty mologia^z. Luciferiani a Luci. C,xliiii.
Altercauo lucifcriai SC orthodoxi cuiufdaeditaa bto hiero.cdtra Luciferianu iicripta. Proxime, C.xliiii.

,<:«x iL

i a-  --m#*  k . \

! I .'V c KAL \

vmvL' II

iUllt  l ij

Beati Hieronymi ad Cteliphonrem de libero arbitrio corra pelagianos h«reticos:qui dei grari* aduerfant«
cunčlaadhumanamreferuntuoluntatem. Nonaudačter. <E.xh/m,

Argumentu dialogi' cotra pelagiu cxcerptu cx Genadio de uiris illuftribus. Felagius haerefiarches. <LJi.
Itcm aliud argumcntum ex epillola beati H'eronymi de.xiutradl:atoribus« Felagius de. ^.u.

Prologus dialogi beati Hierony mi contra pelagium haerc(iarcha:quem fub nomie Attici SC  Critoboli notni/

nibus uoluit appellari. Scriptaiam. J 1 ”*

Cnitium dialogi beati Hierony mi contra pelagium fub nominibus Attici O iroboli. Atticus dic mini. (L.!i.
Sccundus liber eiufdem dialogi contra pelagianos* CritobolusMulta quidem. V !!*

Tertius eiufdem dialogi liber contra peBgianos, Critobolus-Delečlatus. G.Ixii*

fncipit tertius tradlatus primse partis de erroribus ©rigenistubi etiam acculationes contra lečlatores eiufdc
harrclis SC  apologia: continentur.

Argumentu in eunde tračlatu exbti Augullini libro de hserefibus excerptu. OrigenianiOrigenis. C*lxvt.
Hierony mus ad Auitum de erroribus Origenis in libris periarchon. Ante annos. C.lxvi.

Epillola Epiphanii adloannem hierofolymitanum e graeco tradučlatin qua fepurgat deordinatione pref/
by terorum in illius diocefi:& monct ne Origenis erroribus implicentur:quos ordinat ad ordincs.

domino dilečtiffimo. (t.bcviii*

Argutnentum de Ioanne hierofolymorum epilcopo excerptum ex Gennadio de uiris illufl jibus.

|oaniieshierofoly. C.lxx.

ILiber beati Hieronymi ad pammachium contra Ioannem hierololymorum epilčopum SC  RufFmum afler
torfenrOrigenistcuiuseffečtusinrubficaplenmscontinetur. $iiuxta. (E.lxx.

Apologia beati Hieronymi ad Theophilum papam Alexandrinum:in qua calumnias loannis Tiierofolprni
tani refellit & Origenis lečtatorem ollendit. Epillola tua. C.lxxvi.

Beati Hieronymi ad Theophilumjin qua de litterisgrauas agittSC contra Origenianos haereticos excirat.

Beatifiitno. (T.lxxvii*

Epillofa Theophiti ad Hieronymu uitflos Origenianos nucians. Ddečliffrno. C.lxxvii.

Epillola beati Hieronymi ad Theophilu gratulatoria p detečlis STuitftis harreticis.BtilTimo papx.(E.!xxvii.
Beati Hieronymi refpoliua incrrpatioes h^eretico^ fufcipientisofficiu:8C illius Imam romanipontificis fidd
eogrueregloriantis. Beatiflimopapae. C.lxxvii*

Epillola Theophili ad Hieronymu:q> fugati fmt Origenis fe&atores:q> hypochritas illius eiufdem fautores
euitat. Domino dilečliffimo, CE.lxxviif*

Epillola epiphanii ad Hieronvmum de profligatione Origenianar hsereleos per Theophilum epilčopum:
cutus epillolam intcrlčritgratulantis. I^ominoamantifiimo. C.lxxviii.

Epillola beati Hieronymi ad Theophilumtin qualibrum illius fummis laudibus cflfernexcufans q? celerius
iionucrteritinlatinum. Beatiflimopapžc. C.!xxviif«

Pracfatio Ruffini prefbytcri in Iibros piarchon Origenisn qua dicit fe Heronymu imitatuiqui dilčordia: fe/
minariu fuit:cu Hieronymus callide in ea pracfatione le notatu arbitraretur. $cio qpIurimos. €ar.Ixxyiii,
Fammachii 8C  Oceani ad Hieronymumcommonentium:utdecallida Ruffini intrrpretationc SC  mcntione
illius in praefatione habita le purget. $aočlus aliquis. Car.lxxix,

Apologia beati Hierony mi ad eoldem refponfiuajin qua docct le Origenis dotflrinam non dogma lečlatum
ČC prafationem ac interpretationem Ruffini librorum periarchon damnat. $chedulac cjuas. C.lxxix.

_____ r ..ofolv morum epilčopum conlultatiom lptius de JKuttim no/

mine fe(pondentis:&accufantisqjimpie Origenis aogmatatranllulerit. Probats quidem« (£ar.xxxi*
Argumcntum in Iibros inuediuosRuffini aquilegienlis. Ruffmusex. Car.xxxi.

Item aliud argumentum ex Gennadio de uiris illullribus. Ruffinus aquiIegiVnft*. £ar.lxxxi.

Liber primusinuečtiuus eiufdem Ruffini contra beatum Hieronymum. Perlegi. car,lxxxi,

Argumentum lecundilibri iuečtiui eiufdem Ruffini cotra beatum hieronymu. Noe fecudp* tar.lxxyiii.
Secundus liber lnuečtiuus eiuldem Ruffini contra beatum Hieronymiim. Superiore. car.Ixxxyiii.
Argumentum in epillolam beati hieronymi ad Ruffinum. Beatus bieronymus. tar.xciiii*

Beati hieronymi ad Ruffinum de callida laudationc conquerentis. Diu te. car*xcii».

Argumentum in primumlibrum beati hieronymi contra Ruffinum. Tnhoclibcllo. <Car.xciiii,

Bti Hiero.ad Pamachiu K Marcella pro fe cotra detračlore Ruffinu liber primus.Et uriš 8C  mul, C.xciiii,
Argumcntum in fecundum librum contra Ruffinum. Nocl bello. Car.xcv»U

Bti Hicro.pro defenfioe lua cotra Rijffinu ad Pamachiu SC  Marcdla liber fecudus.Kuculcp de eri* <E*xcyiii.

Beati hieronymi contra Ruffinum epillola relponfiuann qua fingula illius maledida refellit: 3 C  illum oriV
geniana: ha:refis fečlatorem SC  haeretieum ollendit. f^cčtis Tirreris. (Lciui.

Beati Hieronymi contra Vigilantium epillolatin qua de tradusflione librorum Originis fe purgat:& accufa
toremfiiumimperiti£eperfidiWq;condemnat. lullum quidem. C.cix.

Beati Hieronymi ad Traqllinu quo Origene Iegere debeatJin qua docct ^ppter illius cruditionenooino cius

comctarios.

V dooiSofO


comctatios refpuedostfed ita legedostutbona eligantf:uitcnturq} cotraria, Maiora fpiritus, C ,cx,

Beati H/eronymt ad Marcuprelbyte§i fuppoftulata fidejubi dcpfecutionibus hxrctico^ coqueritur•
£9ecreueraquidcm, Ccx,

Beati Hieronymi ad pamachiu SC  Marcclla de ftudio Theophili epifcopi elexadrini cotra or/genianos con'
gratulatio :i qua epiftola fua depafchate SC  cotra lpfa hatrelim traducftam fe dicit emitteretut orietis fidcm ca'
thedra pctri cofirmet, Rurfu orientalibus, C,cxi,

Beati Hieronymi ad pamachium de obtredatoribus fuis:qui lib^ contra Iouinianum carpebant«

(Ehriftiam interdum, C*cxi,

Hiber apologeticus bti Hieronymi ad pamachiu t defelione fibro^ cotra Iouinianu. (^_uod ad te, C*cxi,
Beati Hieronymi acbBomnione epiftola iucdiua cotra Garrulu monachu detradore fuu:qui cotra Iouinia
nu leripta carpebat:que monet ičriptis fi audeat decertare no maledidis, Litterae tuae, C,cxiiii,

Argumentu beati Hierony mi ad marcclla cotra Motam' ifania. Hieronymi. C,cxv,

Beati Hierony mi ad Marcelladcfidenoftra&dogmarehxretico, Teftimoma, C«cxy,

Argumentu m epiftolas bti Hieronymi ad Oceanu de unius uxoris uiro, Bti Hieronymi, <E*cxv«

Epiftola beati hieronymi ad Oceanu de unius uxoris uiro, Nunq fili, <C,cxy»

Beati hieronymi ad alipiu Si  Auguftinu epifcopos eo^ opa hcrefim cadeftina extindagratulatis:5i excufa
tis quare cotra libros Amani pieudo diaconi reicribere diftuliflet, E)ominis uere fančtis, C«cxyii.

Eiufde ad Auguftinu deželo fidei cotra hzereticosgratulatona, 19ommo lando, C»cxyii,

Ad eunde ciuide de hseretico^ perfidia* multi utroq;, <C,xyii«

(^uartus tradatus primat partisprincipalis de origine aiae.qux quxftioad fideptinet: 8C  ex Origenis erro
tedelčendit. 1

Beati hicronymi ad Marcellinu Si  Anaplychiade origine aia: catholico^ atqj haeretico^i fententias refereii'
tis, Bominisuerefandis, <E,cxviii,

Beati Auguftini ad hieronymu de originoaite Ičifcitantisrfi nafčetibus fingulis de nouo creantur aix : SC  quo
latiffiatobiicientibusdepeccatooriginali, B)eu noftru, C*cxy iii,

IDialogus ab icerto audore ex didis fando^ Auguftini SC  hierony mi excerptus;in quo de origine alx SC  un -
de culpa c6traxerit difputatur, Cuapuduos« C,cxx.

f Ecuda pars principalis totius uoluminis Epiftola^ beati hieronymi:qu£ de (čripturis facrfs SCe  aiy expo

fitoribus chriftianu homineerudit cotinens tradatus infrafcriptos,
jfncipit primus tradatus fecudx partis pricipalis de quxftionibus ueteris SC  noui teftameti,

Epiftola beati Damafi urbis romanxepifcopi ad Beatu hieronymu de quincp quxftioibuspropofitisad fcri
bendumexcitantis, ©ilcdo in chrifto, Car,cxxii,

Beati hieronymi relponfiua tres quxftioncs ex quinq 3  difloluenside casteris ad Tertullianum Origeneq? re
tnittens« tar,cxxiii.

Tituli quxfticnu, tar,cxxiii,

<^uid libi uult quod in geneli fcriptum efttOis qui occiderit cayn lepte uididas exo!uetf tar,cxxiii,

CJE uomo uarietas egreflioms filio§t ifrael diftoluitur:qux Abrahx quarta progcnie repromittit? :SC  a Moyfe
quinta progenicfada phibeturf 4ar*cxxiii,

(Sur I laac uir iuftus SC  redus cui noluit deceptus errore benedixitf tar,cxxiiii.

Epiftola beati hieronymi ad damafutubi explanatuifione Efaix qui uidit dommu fedente fup foliu excelfu:
cande no ut ueteres de deo patreded de ftlii umgeniti gloria interpretatis, Et fadu eft, &ar,cxxiiii,

Eiufde ad eunde Samafu de SeraphinSC calculotubi fecundu diuerfos {terpretes:exponit lextum eapitulum
Elaix, $cptuaginta:SC miftum, (Dar.cxxyi.

Nieronymus ad Euagrium de Melchiledech reprehendens eos qui putabat eum fuifle angelum uel (piritu
iandumidocens hoiem fuilfe SC  regem:& lecundum hebrxos Sem fuifleprimogenitus Noe,

Milifti uolumen, G.cxxyii,

Argumetu in epiftola bti hieronymi ad Teretia de ucra circucifioe, Carnale circucifione, (£ar,cxxxyii,

Beati hieronymiad Terentia de uera circuncilione, Supiore epiftola, (Ear,cxxviii.

BeatihieronymiadRufFinumdeiudicioSalomonisinfedioneparuuli lecuudum tropologiam per duas
meretrices ecclefiam’6C fynagogam exponentis:quarum lynagogam filium per cerimonias legis extinxerit •

Multuminutracp, Car,cxxiii,

- KiulHem ad Vitalem prefbyte^ de Salomone SC  Achaz cx dinumeratione tempo^tdocenus cos adhuc ipu
bereš genuifle« ^enonNaucletus, (Ear,cxxxiii.

Beati hieronymi adOardanu exponetis terra repromiflionis fecundu anagogen fapiorc terra efle uiuentiu,
Cg_uxrisDardane, <Ear.cxxxui,

Argumentum in epiftolam ad Fabiolam de uefte lacerdotali, IDe ueftibus. <£ar,cxxxiiii,

Beati hieronymi ad Fabiola de uefte facerdotali, Yfq?hodie. <£ar,xxxiiii,

Beati hieronymi ad marcellam de interpretatione ephod;quod dupliciter ponitur pro fuphumerali pontift
cis SC  lineo ueftitu facerdotis, Epiftolare ofticium, <tar.cxxxvii,

Bsati hieronymi ad Fabiola de,xIii,mafionibus:illa hiftorice myfticecj delčribes, In,lxxvii.plal, (E»cxxx vii,

ni*

S

Beati Hieronymi deiiuerfisgeneribus Ieprai^epiftola docentk illa^ defcriptione magisad peccatum aix g
morbu corporis ptinerf. Admirabile diuina:. Car,cxii.

Incipit fecudus tračlatus fecund« parrisprincipalis. _ '

$cati Hierony mi ad Samafu papa de filio prodigo utruq; filiu fecundu Iram 8C  allegoriainterpretantisJ ,p *
ut in rubrica uolaminis plcnius cotf netur* Beatitudinis tux» ^ .  (£ar.cxlii.

Bead Hieronymi ad heditam epiftola explicans.xii.qu£eftiones:quac§i tituli fubiiciuntur:& primo plogus.
Ignotauuku. Car.cxlv*

Imili duodecim qu£eftionum ad Hedibiam.

C^uo quis poffit efle pfe<ftus:& quo uiuere debeat uidua fine Iiberis dereličta* Interrogas quo« ^ C*cxlv«
<^uo accipicndu fit illud Šaluatoris apud Matth^u:Dico aut uobis non bibaamodo de hoc genimineuitis
ufq; in die illurauo biba illud nouu in regno pris mei, hx hoc Ioco quida. (far*cx!v*

ua: cau(a fit:uti rcfurre&oe domini dl  apparitioe euagelifbe diuerfa narrauerit* In qbus primu, C‘Cxtv*
<$Ttt6  iuxta Marth^u uefpcre fabbati maria magdalenae uidit dominu refurgente:& Ioanes cuangelifta re/
fert ea mane una fabbati iuxta lepulchtu Bere: Y na fabbati. Gar.cxlvi,

<^uo iuxta Matth^u uefperc fabbati Maria magdalenac puolutapedibUs fit domiuitcu fecundu Ioane au
dieritNolimetangere. (^uacpriusuiderat. <Ear«cxlvi,

(^uo cuftodiete militu turba pe trus 81  Ioanes Iibere ingrefli funt fepulchrum nullo prohibente cuftodum *
Hac uideiicet. Car.cxlvi.

<^uo MatthseusSč marcus feribut apoftolis madatu per mulieres:ut irent in Salikea dominu reuifuri:cum
lucas & Ioanes hierofolymis ab eis uifu efte phibeat. Aliud eft. (Ear.cxl v/.

uid clamor 8l  ueli petraruq? difeiftio 81  refurrečtio mortuo^ fignificent:qux fa&a fut i  emiflione fpiritus
Šaluatoris: (^_uid fignificet, Car.cxlvi.

<^uo $aluator fecundu Ioanne ifufflauit fpum fan&u in apoftolosrSC fecundu Lučapoft afeenfione fe mif
fu& repromittit. Nuius qu:eftionis. ■*  Caf«cxly«.

<^uid fignificet quod apoftolus paulus difputet ad Romanos fčribens,^_uid igitTdicimus nunqd iniqui/
ras apud deuf <$)mnisquidem. *  Car.cxlvii,

f^uid fit quod apoftolus paulus in fecuda ad Corithioi fčribit,Afiis odor mortis in mortetaliis odor uitae iti
uitam* Totumlocihuius. Car.cxlyii/,

^_uid fit quod apoftolus ad Theflalonicenfes fcribittlpfe autem deus pacis fanclificct uos per omnra*

Famofa qu:e« 1  0  C«cxlix«

Prologusbti hieronymi in lib^ ad algafii de*xuquaeftionibus noui teftameti. filius meus* Ccxlix.

^Tituli undecim quacftionu ad Algafia.

Čut Ioanes mittit difeipulos fuos ad domnjutut iterrogent eu:Xu es qui uenturus es:an aliu expedamus: cu
pWus de eode dixeri t:Ecce agnus deitecce qui tollit peccata mundi. B)e hac qu^ftione. €ar,cx!ix*

(§_uid fignificetquod in Matthso feriptum eftarundmem quaflatam norifconfringet: 81  linum fumigans
nonextingueu Ad cuius expofitionem. Car.cF,

C^uem fenfum habeat quod in Matthseo feriptum eft.$iquis uult uenirepoft metabneget femetipfum i
% ux  eft fui abnegatio^aut quomodo qui fequitur faluatorem feipfiim negatf R>e quo in  tertio« Cel.

d^uid uult fignificare quod in eodem Matthseo feriptum eft:ue pra:gnantibus 8C  nutrietibus in illisdiebus:
81.  orate ne fiat fuga ueftra hyeme uel fabbato:quod ex fuperioribus pendere manifeftum eft*

Cum enim euangelium, > (E.cf*

Cg_ufd fibi uelit quod feriptum eft in euangelio fecundum Lucara:&[ non receperunt eum:qiSoniam facies c
ius erat uadens in Hierufalem« Feftinans dominus. Gancli,

<^uis fit uillicus imquitatis:qni domini laudatUs eft« Alteram de euangelio* Cancli*

(§_uo fenfu accipiendum fit quod in epiftola Iegimus ad R,omanos:uix enim pro iufto quis moritur. Kam
pro bono fbrfitan quis audeat mori. Dua: haerefes. ' Car.clii.

Q_uid fibi uelit quod ad Romanos feribit apoftolus occafione accepta peccatum per mandatum operatum
cftmmeneminemconcupifcentfam. Ponamus totum. »  ^ar.clii.

C^uarc apoftolus Paulus in eadem ad Romanos fčribit epiftola:Optabam ego ipfe anathema efle a (Ehri/
ftoprofratribusmeis* Reueraualida* (|ar.cliii,

C§_ uid uelit intclligi quod idem apoftolus fenbit ad CoIocenfes:Nemo uos fuperet uolens & religione ange
forum 8C  reliqua. f llud quod crebro. (fanclni*

C^ uid fn quod idem apoftolus ad Thdlaloniccnfes fčribit:Nifi diftceflio ueneritprimum:SC reuektus fuey
rithorno pcccati & reliqua. Inprimaad, Ganchiin

Beari Nieronyuii ad Amandum prefbyterum epiftola de diucrfis qua:ftionibus noui teftamenti t qrarum
pri-ma eft quid fignificet illud euangelium fecundum Matthxum:Nolite folliciticfte de craftinoifufficit enim
dieimalidafua, Breuisepifto. S(Ear,clv.

Bti Nicronymi ad marcella de qnq? qua:fti6ibusnoui teftameti:qua^ pnma cft.^ua; futilla qu* nec ccu


'fii

f l

r*

bi

iSct 1


fus uidltinec auris.audiuittnec icor hois'afčendcrunt:q pracparauit dctrs diligetibus fe r  Magnis nos |».C*cIyi.
Afgumetu adMarcella de blaftemia in (piritu fančiu irremiftibiJi. Epiftola beati Niercnymi. C.clvi,

Bpiftola bti Hieronytni ad Marcella de blaftemia i {piritu fandu irremifiibili. Breuis cft qftiucula.C.clyi.
Bpiltola Cromatii& Neliodori epilcoporum ad beatum Mieronymum libram de ortu beatae Maria: uirgb
nis:qui a beato Matthaco cdicus dicebatuntranlferri poftulantsum. Dilediflimo fratri* C«clvii.

Beati Mieronymi ad praididos epifcopos relponfiua. E)ominis landis. C.cfvii.

JExpofitio feu tranftatio biftoriže ad foachim de conceptu beatae uirginis Mariaetprout a beato Matthaeo Ičri
ptum ferebatur, Petitis a me. Cat<clyii.

BeatiNieronymiadMinerium SC Alexandrum monachos derefurredionecarnis ubiexponit illud apofto
Ki ad corinthios:®mnes quidem refurgemus:fed non omncs immutabimur lecundum hžereticorum catholico
rumcp Ičntentiasrin fine le excufans %>  torno in aliquibus commetariis ©rigenis utatur. |n ipfo iam. <£.clyiiu
Argumentum in epiftolam beatiNieronymi ad beatum Auguftinum. Domine africanat. (far,clx.
Beati Augufiini ad Wieronymu de interpretatione grxcoiy fcripto^prouocantis: SC de fupcrflua poft.lxx.
interpretes editione ac de expofitione epiftolae ad (Galathas carpentis. Domino diledilfimo. (tar,clxi.

Argumentum in epiftolam beatM.uguftini de infcriptione uirorum illuftrium:8C de eodem capitulo apo >
Idoli ad (Salathas. Librum uirorum illuftrium. Car.clxi.

Epiftola prtedidi Augufiini ad Nieronymum. Domino diledifiimo. <£ar*dxi.

Argumentum in epiftolam beati Augufiini ad beatum Hieronymum prouocantis ad rcfcribendum.

Adduaspriores. Car.ckif.

Epiftola beati Augufiini ad beatum Hieronymum adrelčribendum prouocantisrSC ad interpretatione leri
pturarum ex graeco fecundum feptuaginta interpretes exhortantis. Domino uenerabili. Car.clxii»

Argumetu beati Hieronymi ad beatu Auguftinu ad tres priores refpofiua*

SuccenletNieronymus. €.clxii,

Beati Nieronymi ad fandum Auguftinum ad tres priores relponliuatde titulo uirorum illufiriumtde expo
fitione epiftolae ad (SalathastSC de fua ex hebraeo Ičripturarum tradudione.

Domino uere fando. Car.cbcii«

Argumentum epiftola: landi Augufiini ab beatum Nieronymum fe  purgantis de libro quem aflerebatur
contra eum Romam milifle* Epiftola Augufiini* Car*clxy*

Epiftola augufiini ad Hieronymum. Domino charifiimo. €ar.clxy.

Beati Mieronymi ad Auguftinum contentionem faper epiftola ad (Ealathas SC  reprebenfionem librorum ip
fius detradanris ad uanam contentionem 8C puerilcm iadantiam declinandamrin qua meminit de Ruffino t
dicens libelli contra eum editi exemplar mittere* Domiuo uere fančto. <far.clxv»

Eiufdem ad eundem de epiftola romam in reprehenfionem expofitionis fax  in epiftolam ad (Galathas (cifci
tantis:atq? commonentistut iuuenibus congrediensile lenem SC ueteranum non prouocet ad certamen.

Domino uere-fando. (£ar.clxv.

Beati Augufiini ad beatum Nieronymum de pracdida epiftola le accurate purgantistSC li laeferit ueniam de
pr^cantisiin qua etiam deplotat inter Nieronymum &Ruffinum quondam amiciflimos tantam exortam ef
fe dilcordiam:quos ad prift/nam charitatem nititur reuocare. Domino ueneraftdo. (Ear.chevi*

Beati Augufiini epifcopi ad Prariidium rogantistutprasdidam epiftolam beato Nieronymo contra fe conv
mototranfmittat. Domino beatifiimo. (£ar.clxvii.

Beati Nieronymi pofi:acceptam latilfadionem mitius lando Auguftino epilcopo refčribetis de acriori fu*e
expofitionis in (Salathas fe excufantis:SC dcinceps ad mutuam charitatem cxhortantis.

Domino uere lando. (Ear,clxvif.

Argumentum in epiftolam landi Augufiini ad beatum Nieronymum omnium refponfiuamtin quam fua
fententiam tuetur oftendens non difpenlatoriam aut fimulatamifed dignam dC  ueiam fuifle Petri reprehenfio
nemaPaulo. Prioribus contra fe. Cai%clxvii.

Ipla epiftola Augufiini ad Nieronymum priorum omnium rcfpofiua. Domino diledifiimo. Car.clxvii.
Epiftala landi Augufiini ad beatum Hieronymum expofitio petentis deeo quod fcribiturin canonica laco
bi.Siquis totam legem obferuauerit: Vbi plurima tradat de connexione uirtutum ac uitiorum lecundum phi
lofophomm catholicorum fententias* (^_uod ad te Icripfu Gar.clxx»

Argumentum excerptum ex fecundo libro retradationum beati Augufiini de duabus epifiolis fiue tradati
,bus diredis beato Hieronymo, $cripfietiam. (£ar,clxxii.

Beati Nieronymi de corpore 5č languine domini noftri iefu chrifii. Magnitudo caclefiium* (Ear.clxxii,
fnccrta Homelia fuper euangelio fecundum Matthazum. Sanduseuangelifta (far.clxxiii,

Petripauli Vergcrii iuftinopolitani krmo de laudibus landi hieronymi habitus i anmuerlario natalis eius.
Sandiflimum dodorem. <£ar,clxxiiii.

Ne uoluminis modu cxcederemusjprimum uolumen conclufimusdicet lecund« partis principalis alii reftet
tradatas*qui altero uoluminc eum tertia parte totius.opis contmenturfubi SC refiduum tabulx'peificitur.Na
fingulo uolmirn de hfs qu x8C  in c o feripta funtltabnlam coaptauimus.

rtP


j

Diui Hieronymi uitafqua£ communiter legitur fub aučtore inccrtojnon (atiffaciens meriris tati dočtoiis«

Lxro(č$ nimirum illuftrium uiros non ambigo nofiesquo natus:quibufq? dočtoribus#quibus ue eru
ditus fit Iittcrisfquo deniq) quiefcat;fančtus Hieronymus locoA/erutamen quibus non uacatjuel \e~-
gere plurima non ualcnnhoc fi uoluerint opus;compendio(a breuitate poterunt (čire« Beatus igitur
-^Hicronymus nobili genere ortusipatre uerodEufebio nomineioppido (tridonis;quod aGothis euerfumaD.aU-
matias quondaPannonixq 3  confiuium fuit.dongrue fcilicerEufebio generatus efl: patr&Eufebius nanqjAtti—
cejRomane uero dicit? pius.Nieronymus quoq?iicolicqL ( atine omnino facra Iex intellig:tur*lureigitur Hie-
ronymus.i.facra Ir x de pio gignitur patre^ut ftudiofo eius labore ex hebrxorum fcriptis ab(q? (črupulofitate
alma pateret lexiqua: humano generi fua aufterirate remota pium ac faerum mi(ericordemq 3  patrem nuncia —
ret uenturum.(^_ui cum dudum inter pueritiam adolefccntiamcp incederet mediustinftinčlu tačlus casleftif
affinibus cunčtis cenfucp paterno reličtisjut pcrfečtus euangelii imitator quiuiflet exifteretingre(Tus nauemr
aura ilantc fecundaHfad limina fublimium apoftolorunrPetri S^Paulidiuina difpenfante clxmentia romana
adiit urbem«fn qua uidelicet iittcris gracis Si  latinis diligenter apprime eruditusfchrifti ueftcm fufcipiesjpre^
f bytcr quoq? (jHtitmim  ibidem efl ordinatus.Nam ut inexpugnabilem (ux  ecciefiajdominus murum cotra
perfidos dementefčp haereticos erigeretthuic uiro in Iitterarum ftudiis plxriq} cathegetxli.prxceptores fue *
rc.IDonatus nempe artigraphus romanis eum imbuensclementistliberaliumc^ artium (apore fufficienter te<
plensatiagifler extitit ilhjficut ipfe in chronica fua meminit dicens.VičtorinusRhetor &t)onatus-Gramma
ticus magiftri SC  prarceptores mcijRomacinfignes habebantur«(Eregorium naqjrNasiansenum utidem i  ter
lio cxplanationump£(aix refert libtc2Didafculum,i«magifl:rum (uum fuifletcftatur« Nam cum in praedičto
propheta ad eum ueniflet locum in quo d&Seraphin quiddam clcbuiflct exponerej?ta intulitidicens« ©e hac
uifione ante annos circiter triginta:cum efietTtConftantinopoJ#& apud uirum eloquentiflimum£jregorium
^Nazianzenum prxceptorcm mcumttunceiufdem urbis epifcopumTacrarum (čripturarum ftudiis eiudirer*.
fcio me breuena dičtadc fubitumq^ tračlatunifat exper imentum caperet ingenioli mei t SC  amicis iubentibus
obedirem.C^uid uero de huius uiri clegari induftria:quam erga=Latinos SC  grtecoslhaebreos SC  arabicoskhal"
deofq 5  in difcendo elementorumapices habuit;prxftantius dici poteft q ipfius ad^ammachium SiOceanu
mifla profitentur uerba^dicentisFfeum elTem inquit iuuenisnniro difccndi feruebam amorelnec iuxta quoru
damprxfumptionemIip(emedocui«Apoliinarem audiutAntiochixfrequenters3CcoIui.Tunccummei(čri<'

nem fecifie di (cendHRurfunvHiero(blymx S^Bethlcem quo labore:quo praecioBarabanum hxbreumWir
tfturnum habui prasceptorem^Timebatenim iudxos;& mihi alterum exhibebatNicodemum.Hxc utkp co —
tuliiur qui (cirecupiununofle queantsficut pt>asdixi?quo natus Ioco;quibus ue tantus uir magiftris fuerit in -
formatus«<Eommorante iraqjHieronymo roma$menti(q! corporifčp uirginitatem SC  deličtorum poenitenti /
am cuftodiensjfidelibus pracdicabat.Multaq,riuxta (eptuaginta Iibrorum uolumina atq? pfalterium cmenda
uicapoftolicac fedii-iberiopraefidentepontifice^laproculdubiotempedat^Romanumpopulum perCon-'
ftantiumAuguftum-Arrianah^refisJmaculabat.fccirco ergo pr^dičtus uir occafionequam femperoptaue*
ratacceptatut fuperiuscft dičlumareličla domoYparentibusjfororeJcognatis?5C inclyta 2 acgIorioft(Tima petri
corpore ufbcfcorpusr8č(bla tantum ferens qua:itineriutiliaefleualueretunacum bibliotheca quam fummo
Audio in prsfata cofecerat urbejhiero(olymam propter regnum csdorutn iuuenis militaturus adueniqpdftq
uero omnemundanarum Iitterarum (ludiumaaeptuscft:probati(Timorum quocp monachorum habitum
fadlumc^imitatuseRCupiditatem (iquidemanimiiugi (inceritatc calcans; uoluptatemqj corporis pcrenni
frangens ieiunid^pherofp bonorum religiofbrum mcliores foreffuo docuit inftituto« Q_uodam igitur tem/
poretcum ex more idem^dieronymus diuinaad legendam panderct uoluminal SC  immortalem blbliotbecx
luxaučlorcm recordaretur^Tu]liurn:moxcaditusnatalesquandoqj reuolueretlibros*f falutifero caftigatus
eft uerbere«Ira enim ipfe de fc acHEuftochium (cribens afleiir.Cum autem annos plurimosdomojparentibus^-
forore/cognatist SC  quod difficillius efkconfuetudine lautioris cibipropter cadorum me regna caftraflem : SC
biero(olymatn militaturuspgerem^bibliothcca quamK.omx fummo ftudio ac labore confecerantcarere no
poteram.Itaq 5  mifer ego Iečturu^Tullium ieiunabam^oft nočtium crebras uigilias*pofl lachrymas qux mi
. hiprxteritorum recordationcpcccatorum eximisuifceribusfluebant'plato fumebaturin manibus.Siquan
do in memctipfo reuerfus : prophetas legere cocpidcml (ermo horrcbatfincultus. Et quia lumen ccecis oculis
non uidebammon oculorum putabam culpam cdcfcd folis«Dum ita me antiquus fcrpens illuderetjin media«
ferme quadrage(ima medullis infufa febris corpus inualit exhaufhim¥& fine ulla requie quod diclu quoq; in
crcdibile edjfic infcelicia tncmbra depafla efbut offibus uix hxrerem.fnterim parabantur exequixl SC  uitalis
animx calor toto frigefcente iam corpore; in (olo tantum repen te pečtufculo palpitabat* Cum (ubito raptus
in (piritu ad tribunal iudicis pertrahonubi tantum luminiseratantum  excircunftantium claritatc fulgo ^
ristut proiečlusin terratrufurfum afpicere non auderemJntcrrogatus de conditione; chriftianum me c(Ie re /
(pondi ♦ Et ille qui pr^fidcbajt t Mentiris aittCiceronianuses; non chriftianus. Ybi enim cft thefaurus tuus:
ibi SC cor tuumdlicoobmutuirSC interuerbcraquibusme cediiuflera#confcienti« magisignctorquebar;iW'
lam mccum uerficulum rcpetenštin infcrno autem quis cofitebitur tibi^tlamare aute ccepi:8C ciulans dicere«

Miferere

Miferere raci dominejmiferere mei.Majeuox inter flagella refonabat.Tande ad prarfidentis gcnua preudmr
qui adabant;prxcabantuwui ucniam tribucrct ado!clccntia 35 £crroriIocumpcenitentixcommodaref;exactu
rus dcinde cruciatumtfi gentilium Iitterarum libros aliquando Icgiflem. Ego qui intanto condričtus articulo
uellem dam maiora promitterc£deierareccepi; 6 £ nomen ciusobtcftans dicere.S)omine fi unq habuero cadi'
ces fxculares’(fi Iegero;tc ncgaui.In h are (aeramentiuerba dimifius reuertor ad luperos:X mirantibus cur tis
oculos aperuittanto !achrymarum imbre perfu(bs?utetiam incredul.s fidem facerem ex doloretncc uero (opor
lile fucraeaut uana fomniaJquibus (xpe deludimur.Tedis ed tribunal iliudante quod iaculUudieiu teftis  dr
quod timuiilta mi hi nunq contingar talem inciderc quxdioncmtLiuoribus habuide me plenas fcapulass pfa»
gas lenfide per (bmniumY& tanro dehinc dudio diuina Iegi(Te;quato mortalia ante perlege rem .Ide igitutHie
ronymusquod prxtermifcramus;dum £ romana adhucefleturbe‘(osQarnafipapxi&(acrxbibIiothecx (cru
tator/diuino^ diflertor uoluminuidum per trienniu cotinuum carus acceptufcp popuiaribus ucnerarcturiom —
niuq? iudicio potificatu dignus decerneretuixordinatu(<p a prafato papa prx( byrer (soriittitout fuperius (eri
ptiim ed fuifTečfquidam ex clericorum monachorumtp ordinibuspro petulatia;irigluuieq? difcurfanresfad ef
fugandum de urbc eundenvHicronymumrqui utrorucp eorum (čribens uiria eos deprehenderatifinfidias para
uerunf.Verum enim uero hunc ego fcelicem dixcrinfihuius fdgx euenrumfcorrigcntisChridi iudicio poritis
diTpcnfatumtq prauorum hominum pcr(ecutionibus paratum foreexidimo?Cir^omanaecc!efiaC > crn pi¬
tati  rigimine.bmnium ueteris tedamenti libro^^Chrido deo uolenteftfeHieronvmo (piritali dudio defudim
tethebraicam quoq? haberet ueriratemtSf grxcorum quomndam leuitas:qux fini a deo omnes (čripturaš dim
nitus infpiratas accepide pfaudebadeos habereajuod ipfa non habeurecognofcatigitutHieronymus atfii di
«du ed-R.oma egreflustad orientem renden^profečtus ed adGregoridNazianzenu-CondantinopoIitanrr; ur
bis cpiičopumtubi ita proficere duduit ut fan&arum feripturarum dudiis erudiretur! 8 č (upplcx docilif^ di/
fcipulus adiit prxceptorem jeucp irdCondantinopoIitana urbe obleruabar.Noc difeipuIattHn[:crony mus pev —
račto;irvSyriam perrexitif& dum in podedionfeEuagriipref byteri moraretujtMafchum monachum aliqua
do captiuum repperitf percomatufcpeum oranem eiuscaptiuitatis didicit hidorian#quam podcaediditffciit
ptamc^Romanis fidclibus mifit{hxcin idius hidoriac inferens prologo.$cribere inquit difpofuijfi ramen de/
us uitam dcderitISč fi uituperatores mei faltem fugientem me;SC claufum per(equi defierint. Ad deferra deinde
iocajad qux oli m ob agendam inibi pcenitentiam properarc cupiebattira Iartuš accinčtufcj} accedittut uolufle-
cunvmag!s:q meafle crcdercs.<^uomodo uero per quadriennium continue chridi porius auxilio pcenitueric „
idetivHieronymustqux fponte pertuleritHpfiusddgratiam affuideihuiufmodi uerbisindicauittquoriens in
heremo conditutus in illa uafla fo!ttudinequx exuda folisirdoribus horridum monachis prxdabat habita /
cuIumiPutaui me inquit romanis interefle delitiislfedebam (olus quiaamaritudine repletus eram? horrebant
iacco membra^deformis SC  fqua!ida cutis fitum xthiopycx camis obduxcrat?quotidie Iachrymxfquottdie ge
mitulEt fiquando repugnantem (bmnus imminens oppretfjflctrnuda humo uix oda hxremia collidebamfdc
cibisueroSč potu taceo;cu metlam languentes monachiaqua frigidautanturl5CcodturoaIiquid acccpifle?Iti/
xuriae fmTIIeigitur ego qui obgehena: metum tali mecarcere ipfe darr.naueramjfcorpionum tatum focim SC
ferariinifspe ehoris intereram puellarumfpallebant ora ieiuniisTSč mens defiderii^xduabatJn frigidocorpo
re SC  ahte hominem fuum iam čarne prxmortua?(bIa libidinu m incendia bulliebantitaq? omni aUxilio dedi /
tutusad iefu iacebam pedcs?rigabam lachrymis 1 crine tergebam? 8 č repugnatem čarnem hebdomadarum mc
dia fubiugabam^on depudcfco infelicitatis mes?quin potius plango non edeiquod fuerimfmeminrine eh /
mantem diem crebro iunxide dim nočlelfnec prius a peedoris cedade uerberibustq domino inerepante rediret
tranquiIIitas»Tpram quoq? cellulam meam quafi cogitationum mcarum confciam pertimefccbam? 8 t mihimet
iratus& rigidustfolus defertaspenetrabam.Sicubi concaua ualliumjafpera motiumluel rupium prxrupta ccs,
nebamjibi mex orationis locuslillud miferrimac carnis ergadulumj&ut mihi ipfe tedis ed dominusVpod mu!
tas !acbry masjpod caelo oculos inhxrentes?nonunq uidebar mihi iterede agminibus angelorumjSt Ixtus gau
denfčj cantabam.Pod te in odorem unguentorum tuorum’currebus.^ uadriennio itaq? dedicatx pceniten
tiac exačlo:ad Bethleem oppidum idenrHieronymus remcauidubi quafi prudens aniroal ad prxfxpc domi^
ni (efe  contuIit:quod abHierofolymis fex milibus (eparatur contra meridianam plagam.Accedenfqj ad eiu /
fdem urbis pontificemCyriIIum nomine^petiit ut parrochix:qux bethleem fuerat utajlocum fibi habitandi
lribueret»Cui nimirum mox quod deuotionepopofcittdigne concedit.^igni etenim habitaculi bethl;em?act
iuuantibus uiris uicinis catholicis condruxit monaderium. In quo datuta ab apodolis regula degens ccepitr
quod olim multum eupieratseum fratribus habitaretSč cunrEufebio crcmonenfi nobili uiroKcuius podulatio
*nefex gr*co fertnone quendam epidolam trandulit in Iatinumfefn quo uere fciendumtbanc matutinam pC t l/
modi* qux nune obferuatur in occiduis maxime regionibus t  canonicam fundionem monaderiis inditu/
tam • Vbiprxdičlus uir ociofus non fui(Tecrcdendused,*qui tantum nobis in tranflationc diuinx feriptu /
r* prxftititV utad hebricorum fontem pene non egeamus accederc: quoniam nos facundi* fux multa co >
gnofčitur ubertate fatiaffel plurimis libris l copiofis epidolis fecitede beatos^juibus fčribere domino pr* /
ftante*dignatus ed ♦ Inter cxtera profečlo (tudiorum fuorum opufčulata beato Petro iumens cxordium

de uiris iHudHbusicripfitlHhitatus^rranquinuttnGrxcumc^-ApolIonium tubi de feita refert. Pod ca /

calogurti p!urimdnim f me qub<qp in ca!cx uoluminis quafi aborduum &|ntnimum omnium cbriftiano 7
tum pofi»Squt> mihi neebde fuit ufc^ ad quartumdecimura aanum Thodofii pnncipis?qux fcriplerim

breuiter annotareJnnumcris pra:terea ifte librisjapoftolorum prophetarumq; conflručlionibuscditis!imo>-
btlcm catholic« turrim ccclefiaejcontra pcrfidorum iacula confumauit,(S)mncs »eteris teftamed libros:ex he
br&orum codicibus in latinum conuertit.K>anielem quoq? prophetam Caldaico ftrifo praclocuium JSC Iobiu-
ftumArabicoin romanam linguam utruq?aučtorempcrfečta intcrpretatione mutauit:Matth«u nihilomi
nuscx hebrxo fecitefteRomanurn.Kpiftolam quidem fuam aci Paulinum ex Scnatore prefbyterunY.miri--
ficam deftinauitfdocensqucmadmodum fcripturasdiuinasadhibitacura pcrlegerctiubi breuiter uirtutcm
uniu(cuiufq? libri uetcris SC noui teftamenti mirabiliter indicauit.Mirabiliter planusthonefte dočtuslac dul—
cis:parata copia fermonum ad quamcuqj partem uerrit ingeniumf&C undecuq$ ltcrrogatus fuiftetjparatum
habcretsSC SC compctens fine al/qua dilatione refponfiimfmodo humilibus fuauiter bjanditurtmodo fuper^
boi um colla confringitimodo derogatoribus fuis uicem nccefiaria mordacitate reftituensimodo uirginita/
tem prxdicansfmodo matrimonia cafta defendens;modo uirtutum certamina gloriofa collaudasftnodo lap-^
fus in clericis:atq 5  monachisprauitatis accufans.$ed tamen ubicucp locus fe attulfogentilium exemp!a dul-
ciftima uarietate permifcuitlfed non erat hoc fux uoluntatisjfed ut ita dicam grauifTim« neceftitatisiut prev-
bareteaaquxa iančtisprophetisantefeciilaprsdičla funtitam graccorunr.g latinorum SCaliarum gentium
litteris continerituerum totum explicans:totum exornansfSC per diuerfas difputationes di(ertus‘< feper SC xq
lis incedens.Tanta naq? utriufcp Iingua: peritia fungcbaturlut quofcuq; libros«olicos iti manibus accipcret/
latine fine orfen fione tranfeurr erctrlterum latinosAttico (ermoue relegeretlut crederes hic efTe feriptu niiq<f
os eius inoffenfa uclocirate fundcbat*Yere dixerim catholicam iftius hominis prudentiarnlfanaq? docftrina!
quocucp coucrfatus fuiftet Ioco ftabilis perftitit fidci firmitate.Nam certiftimeignoranti« inuidixq? morbo
languentes defipiuntlqui eum deuiaflea catholic« eccIefix.i,beatiPetri fidcuel harretieum fuifte arbitran*^
tur^uockEuftochio mandaucrit*Caue quxfo; ne qaando SC de te dicat deusfuirgo ifrael cecidit: non eft qui
fnfeitet eam*Vbi ad terrendos lubricos atq? incautos:Jquia deus iuftus fit iudex fabdens ifta dixcrit dočlor f
audenter loquorbum omnia poflit deusjfufcitare uirginem non pote(l poft ruinam.Talet quidem liberare
de pcenatfed non ualet reformare corrnptam.Noc proculdubio ita dicendoinon omnipotetiam actipit deo'.
fed  iuftum iudicem manifeftans afteruit.Nam nifallor qualia fančtusHieronymus£uftochio mandaue /
riti tal ia adDomicillam neptem imperatorisOomitiančadmonitionis Iegimus uerba^Ted SC ipfa uerba qua
de caufa fint ilfi prolatataudire gratias puto,Nxc omnino uirgo-Nercum 8CAcbilleum Eunuchos cubicula
ritfhabuit^uosbcatiffimusapoftoIas-Petrusducratus fuerat-GhriftoJfti dum uiderent dominam fuam ge/
mis omarice purpureis ueftibus arq; auro textis induudixerunt ei.<§juanto ftudio ornaris in corporetut ft-
InmvConfulisAurelianum hominem morralem accipias:fi tanto fludio in animoornarerislregem imorrale
deififium adidifčipoterasfponfum:(^uietia teipiam arterna facereridC nunq tibineqjornamentis tuis ncqj
gaudiis fine permitteretiaut terminu euenircAefponditeisDomicilla*SC ait.^uae »oteft efle melior chari
tas qua habere uirumjfufcipere fifioslpcr quos pofleritas dulciffima poiTit propagarrSC tam generis dignita
tem cj memoriam nominis non dclere;"CCufNercus refpondit.Melior efl uirginitasiqn« quado de matris tux
utero exiflKtecum natattecum lačlattccu femper fuiria camis corruptione aliend!qux eft deo amabilis:eiufqj
angelis caraiquam profečloscum quxlibet perdiderit uirgojhuius reatum per poenitentia euadere poteflVip
fam uero integritatem adipifci:nequaq ualet.Omnis naq? fančtitasšdum per aliquam uoluptatcm aut ncceC
fitatem atnifTa fueritfuel quxq? perdita uirtusiad flatum fuum uel integritatem fču ad fuam gloriam per pcc
nitenti« Iachry mas recuperan SC reuocari potefl.^ola uirginitasdi femel perieriKad priflin« integritatis fla^
bilitatem pertingere minime ualet.Cuq?Nercus ScAchilieus harc laudandoaiirginitatem SC aba proferendo
differerent p!urima?quibus «tcrnam mereretur ačtibus uitamjDomicilla prudentiffima uirgo dixit.Ytinam
ad me ifta dei fententia perucniftetjut nunq fufcipiftem hominis tnortalis fponfioncm.Nuc uero quia uobis
deus aperuit os ad lucrandum animam meamlquicquid me facerc uultistaccelerate qtotius. ^ uid multaŽi
fančloClacmentc papa confecrata Aureliano (ponfp contemptot ob hoc irr Pontiana exulata eft infula. Inde
Terraeinam addudatnoIenfqj idolis facrificardcuEuthrufina StTheodora ipofis^ulpitii 8C SerudianilaLu
xurio fratreAurel/ani igne cremataKpalmam (ufcepere martyrii(quas fančlusGxfarius diaconusVqui etia po
ftea SC ipfe a prardičlo Luxurio eft martprizatusiin farcophago nouo fimul condes fepeIiuit,H«c ideo.f.non
fuerat hidtantum necefle Ioqui2!Addidimus tameaquia pene quodNercus prudentiftim« uirgintE)omicil—
I« dixerat%iirginftatatem pcrditarmde reatu pofte per pcenitentiam ueniam confequi:nequaq tamen ualeret
- fieri uirgadicut fuerat prius.Hoc fand:usHieronymusEuftochio ad meliora ftuduit hortando mandareicu
omnia poiTit deuilfufcitare uirginem non poteftipoft ruinam.C^uid enim eft hic aliud poftejq non uelle qcf
nonullisaliisdici poterat uerbisfper quedam naq? fapientem dicitur deoitu autem.dominator uirtutum čutil
v  tranqui!lirateiudicasV6C cum magnareuerentia difponis»Subeftenim tibisrum uoIueristpoftc.Ergo ubinon
eft uelle dei deeft pofte^eusquippe ut immutabiliscft natpr«nta immutabdis eft uo!untatilSCtuiqi cum fit
uerax8C iuftusmon illum mendacium;neqj iniufticia dccet?(quia ficut non ualet mentiritquieft ueritasita im
iuftuseftenon poteftfhoceftfcolens iniuftefaccre quicq.Na omnia tefte propheta quxcuq; uoluit dominus
fccit in cx\o  SC in terra1oiaq! eius iudicia iufta.IDum igitur niteremut oftendcre?quod nolente deo fseri non ua
Ieri5Cutueridicocximioq; do<ftori;cui quoad uiueremn omni fčietia fccopar^cBemoaudcbatiulurparetua^
niloquiis detrahere qfpia:cccpro ab orditjeJbgiusfumusdigrefti.VerutarBccpis qtufq? uir ifte fueriftfolius fa
Auguftini teftimonio;qui uelitplenius cognofcere ualet,Na cu in libro primoique cotra errorendPclagia

norum

nop/ cripferatlcj nnptias fine dubitatione dicebant damnarfequod uero in eis nafčerctur ab omni cfiet liberum
obligatione peccatn&cum plurimos contra huiufmodi peftiferim dogma catholicosjintroduxiftet teftestita in
tulit dicenstNec fančtun*Hieronymum quia prefbyter fuiteontemnendum arbitreris:qui grareo SC  latino m
luper SC  hebrxo eruditus eIoquiotex occidentali ad orientalem tranfiens ecclefiamrin locis fančtis atq? in litte«
tis faeris ufip ad decrepitam uixit artaterr&cuius nobis eloquium ab oriente in occidentem inftar folis lapadls',
relplenduit.Omnes denicp uelpene omneslqui ante illum aliquid ex utraq; orbisparte de dočtrina ecclefiafti
ca fcripferantdcgitjncc aliam de hacre*qprxdixittenuit1pr6pfnq?:fentcntiam«Q_ui cum cxponcret Ionam p

phetam apertiflime dixit^ etia paruuli peccato offenfionis Adačtenerentur obnoxii:NxeAuguftinus'in pras_

dičto libroJdem itaq? hieronymus contra<>lfumd?orphyrium1f& Iulianu Auguftum rabidos aduerfus chri
ftum canesi& contra infečlatoresecclefiaftuel co^ qui putantecclefiam nullos philofbpbos 8C  eloquentes ha /
buiile dočtoresjmagno defudauit ingeniofut (čiant quales SC  quanti um eam fundauerint:extruxerinttatq} or~"
nauerintj& definant fidem noftram ruftica: fimplicitatis argueretfuaq? potius impcritiamlrecognofccredhinu
merišpraterea Iibris apoftolorum prophetaruq; conftručtiombus.Ht poft paucatNunc /nquit myfteriu ini-
quitatis operaturi& garrit unulqui(q^quod fentit«I£go folus fum;qui cunčlo^ gloriam mordeam« Pluribus
quippe airiqui me dicunt hoc opus inftarnatum inuidiae facibus feriberejbreuiter refpondebo^nunq me haere
ricis pepercifleiled omni egifle ftudiofut hoftes ecclefiaftm ei quoqj hoftes fierent Jmpoflibile eft oino Sdongu
de ifto uircceiufq? diftričtae uitx¥& lllius moribusiretexere omnia, Vnius eni miraculi huius monafterii quod^
dam prifcorum fimiIe?quod per fuccedentium relationem memorix nondum religio abftulit|t& a religiofis ui
risrqui cadeftispatriae amoreBethleem fuerejhuc eft delatumjhuic compendiofo nečtofermoni. <^_uadam
namq? dieaducfpcrafceretcum beatushieronymus una cum fratribus(ut monachis moscft(ad faeram lečtio
nem aud/endam fediflet!& prxcepta diuinaifubito tribusclaudicans5quarto fufpenfus peddfingcnsleo cceno
bii claufa ingreftus eft;quo utiq? uifo fratres pcrterritiTnonnulli in fugam funput eft metus fragilitatis huma -
nseconuerfuSančtus uero hieronymus ueluti aduentanti hofpitii intrepidusleonisaduentui obuiauit. (^ui
uidelicet dum fibi pariter propinquafie$8čquia loqui leo ut fux natura: eft?minimepoterauutcuq^ ualuit prx
dičto patrisfaefk^uam habebat pedissobtulit piantamiuocatifcp tune fratribus precepit: ut diligenter Iarium
abluerent pedem:inquircntcs cunčtascur leo claudicans iret.(^_uod dum fačtum ftudiofe fuiftent intuitituul
neratam a fentibus inuenerunt plantam leonis.Ei igitur alimento diligenter adhibita cura [eftetfde latfiois ičtu
žlico conualuit.(S)mniergo beluinae feritatis depofita rabietccepit inter eos 'ultro citroq? 'quafi domeftieum SC
£?anquillum animalpariter coanmorari.Noc etenim beatus hieronymus cognito;Gc fratribus aitfčia fratres i
ftudiofe adinuicem rogo perpendite¥quid huic feoni operiš congrui noftr* utilitatis addamustquatenus ab
co leuiterperfichSč efficaciter ficripoftittquia certe credo:q> non tantum pro fui pedis falute huc’ illum miferit
dcusfqui ei mederi fine nobis potuerat!quantum ut nobis fux uifitationis demonftrarct indicio i  per hunc no-
ftrx neceftitati mirabiliter le uelle prxbcre iuuamen.Tunc prxdi4li fratres tale concorditer humiliterq? patri
refponfum dederridicentes«Tu pater bene uidelicet noftuq? afinus qui a (altu ufui noftro Iigna deferre folitus
eft cuftodisfo!ffciudineindigeu&neaqualibetimproba beftiadeuoretur:fatisuerernur« Iccircocrgo fi tibi
place^ rečlum uideturfhu ic  leoni afelli rioftri iniungatur follertiaJut cum fubfequens ducat ad paftutniredu
catcp remeans domumJta SC  fačlum eft.Nam iniundta leoni cura afinitmore paftoris induftrii eundo ad pa -
ftum focius inceftanter itineris cura pafcendo;ubicunq; defenfor tu tiftimus erat. Yeru tamen ut fe cibaret^afi
nus fblitum perficerct opuslfconfuctis femper horis cum eo‘domum redibatjinterca dum hxc dilato tempere
gererenturfedučlo quadam diead loca pafčux afinagraui leo ultra modum fbmno oppreftus obdormiuit.
Leone namq^ tunegrauiter foporatoteon tigi ttu t per eandem uiam ncgociatores gradientes olei emendi cau -
h  pergerentin xgyptum:qui ipfum fxpe uidentes afinum pafcentem dum nemmem uidiflent adefte cufto/
demfiniqua furripiente cupiditateSrapientes^ecum duxerunt,Expcrgifcens,itaq? leo quid fibi damni accidift
fet nefčiensjut requireret tamen pa(centemrquem commiflum habuittireccepiffquicum folito non appareret
in loco pafcenditconftričlus de erimine leotmoeftitia anxius rugiendo aliqua parte diei huc illucq? ibat t qux-
rens quem perdiderat.Sed cum ram omnis reperiendi afini fpes fuiflet ablata;ad monafterii ianuam ueniens
pcrftiti^confčiusenim culpxnon aufuseft ?gredi:quod priuscumafello foIcbauC^uem beatus hieronymns
una cum fratribus uidens ad celice fores morarii& quia non folita hora fueratreuerfus inftigante famisnecefi
fitate compullum putauerunt eum occidiflc animal fuum:nolentefqj ei tribuere annonam confuetam dicebat
Vade SC  reliquum afelli quod tibi remanfit mandettuamq; ingluuiem reple.Etlicct hxc illi dicercntierant ta -
men incerti.utrum hoc mali:an eosisperpetraflet»(^uapropter exeuntes fratres ad loči pafcuat quo iam fa/
tam anima! deducere leo folitus eratilonge lateq; peragrantesmt quoddam mortisindicium potuiftent inueni
re*.qui nullum interemptioniseius fignum rcpericntesrredeuntesrftuduerunt hoc beato hieronymoinunciarei
(quo aditoait fratribus:®blecro uosfratresqq fuftineatis afini damnumrhunc tamen ne exafperetis l fneqj abii
ciatis lconcmjfed eum ut dudum gubernantestprxbentefqfalimenta nutritefincidentefq? i nemore ligna: ut ea
uice afini nobis huctrahens deferre ualcat moderatejnečlentes Iigatarjta SC  fačtum eft.CEum fibi opus tucne/
xum crebrius gerereti& ia redeundi tempus negociato^i adeflet expleto die quada opere; quis animal brutul
diuinitus tame utputo admonitu exiens iuit ad agru;huc illucqj difeurrens gyrado1nofle plenius cupies quid
fuiflet de focio fuo fačtu.Q^ui fat jgatus ia nimiu;qdoqj ad duplicis itineris iocu deueit fublime.f^uo du an ( ,
kius ut poteratrcircufpiciedo |>fpiceretlcernes pcul uenietes cotra fe hoiesrcu onuftis camclis:quos prxccdes

afmus ueniebatffed ga ualde ,pcul eratjhuc cognolccrc minime potuitJtamepcdeteti fe illisobuia^obtuliuMos
gppeiili dicit eeregioni!utquotiescucamelislogius ^pficifcuntfitoties antecedere afino fume camelo^ gefta
te collo fubfequanfc' cameli.Na du prxdičti itineratcs*i.negociatores appropinquaflet leoniiille cognito afino
fxuu  rugies; cu igenti ftrepitu irruit in eostnemine nepelaakns eo^«(^ui oibus ftati relidisldementefcp ut di
gni fuerat effcčhu fuga couerfi funt.(^uibus uidelicet fugietibus terribiliter rugiens leo pcutiebat cauda foP
titer tcrrafptcrrirofcp camclos ficuterat onufK*ahte fead cella ire cocgit Jnfolita ergo re fres uidentes?q? pra:ce
dčs afmus farcinarkp I medio cameht& fubfeques cof}: terga leo paritet ueniret;mox excutcs modefte curaue>
rut bto nuciaroHseronvmojguo audito>foras egredtes lanuas monafterii patefieri iuflit benigne: fummuq3 Cu
Ieniium iperauit dicensihofpitibus nrfsddeftcamclisaiel afino auferentes farcmaseos leuiate; pedefq; abluite
efcas prxbete:expcčtates qd i hoc fačlo fuis uoluerit domius ferufs demoftrare.ODibus deniqj quae erga came/
los fuerat iuflapadistcccpft leo ut dudu hucatq? illucgratulabuduspclauftra monafteriiireffinguloi^ fe fra^
tru ueftigiis fternes;& qfi dc ppetrata quano fecerat cul palalludes caudaitenia poflulabat:Q_uo uifdffres pce
nitetia agetcsap ei credulitatis cotuliffet crime;dicebant»i£cce paftore nrm que paulo ante uoratore crudeliter
danabamustcu quato eu prseconii miraculolut huic crime auferrct:ad nos dignatus eft mittere domiusJBeatus
ergcrfdieronymus futuro^ preefciusific fribus ait.Parati eflote fratres in iis qux uifuirefedioms fu neceftariaf
ut hi qui nobis funt futuri abfq; moleftia ut dignu eft hofpiteslfufcipiantf«Moxutiqj imperata fubfecutžueloci —
quxcp obedietia futexpIeta,P ) eaačtis quoqj iuflisdcrmocinatibus cu bcato-Hieronymo fribus fubito uenitnu
ciusaqui diccret ante monafterii fores hofpites adeOcjqui ccenobii patre uellet uidere.Noc facpe dičhis pr audi
totportas cella: patcfieriseofq; igrcdi iuflit(qui cjuis uocati erubefcedo ta m e itroeuntes;uifoq] btotHicronymo
eius fe proftrauere ueftigiis¥pro culpa uenia poftulates£qUos ipfe claemcter eleuas admonuif* ut fuis cu gratia
ru ačtioc utetcs rcbusialienas tagere no ufurparetfac dcinde fub dei pracfetiaicaute uiucret femp.(§[_ua nimi^t
pradicatioe explicata1pra:cepit ut reficerentf:receptifqj camelis abiret.Tuc illi una uoce pariter dixerut, Obfe
cramus priut ad ecclcfia; Iuminaria1neceftitateq3 frm dimidiu liquoris oIei»qdattulerunt cameli.fufcipi iubcas
qa fcimust & ccrri fumudfg? plus pp ueffra q pro nra utilitateut negociaremur:preximus in a:gyptu,(^_uibus
beatus^dieronymus a itfio rečtc  gaculdubio poftulatis:qa ualde du^ uidet^ut nos qui aliis copatfcaIioruqj ne
ceffitate fubleuare dates debemusaiosgrauemus:ura qbus non indigemus tolIetes.Tunc illincq; inquiut hic
cibuJncq] quae nr a fu t accipiemusfnifi qd popofcimus prius iufleris fierinta ficut praediximusinunc dimidium
qd attulerut cameli olei liquore fufcipiatisi8č deincepspollicemur nos noflrofqj bsredes uobis ueftrifc^ fuccef
foribu^oi ano olei mefuraihinc e (Te daturos,$icq; coftričlus beatusidicronymus coačlufq' eo^ prsecibus uio^
Ientis1qua:q5 rogauerat Tpleri pr^ccpitjfuptc quocp cibo ac benedičtioe cu camelis acceptaYcxultates gratulaiP
teicp;ad gipria remeare.Hsc au^Bcthlee ačlai& ab icolis locis illius hačlenus aOeredo ita fuifle narrant'". Beth
lee uero locus fpledidustiuitas fuitDauid in tribu Iudaiubi quoda domius atq^Saluatori«t ipleret" ^phetia.
Vcritas de terra orta efbin pr^fepio itra fpelunca ex uirgine nafci dignatus efbSC paruulus uagiit.(^_uod prx
fepe auro argetoq? ornatutficut fa‘čtus refert Antoniusliccflanter in eo luminaria ardettplurimifq5 feruo^. dei
habitaculis undicp circundat »Os eni fpelunca: ad ingrediendu oino angufluefhin cuius utiqj oresidefl: ipfius
prelepil igrcnubtusHieronymus faxu fčalpedotaonumetu fibi fieri iuflit. Tata uero ide corporis laflitudie
fatigatus efbut etia i ftratu (uo iacens funiculo ad trabe fufpefbdupinifcp manibus apprehefo erigerct^ut (čili
cet orficiu monafterii prout poterat exhibereutrafeuntefčp in fquaIlore corporis uocifcp tenuitate dies plurimi
fluerent,K)ehinc ipfe uir beatus in libro^ abundantia fultu^dičtis fuis fančlo fpu dedicatissimobile catholfcx
tuninsEcclefia: cptra pfido^ iacula cofumauit.Pergunt itaq? ad uifitandu confolanduqpHieronymu dum in
tabore efTetitide catholici fenioresKAd bcatuqjAuguftinu epifcoptSfccu gde aio ecclefia: catholica: cooperateV
corpore aut in-Africa fcribetem;lic inrer cxtera fcripfit. Noftra habuimus tpa:8Ccucurrimus quato potuimus^
nuc te currente & loga fpatia trafmittetdnobis debet'’ ociu.Igitf ide bcatiffimus diebus uita: Cux  in. fpeciali ope
re irreprchefibiliter cpfumatistnonagefimoodauo aetatis fux ano i domino requieuit.Bethleem cu alma tenet*
ite^i ueturo domio offeredu.®ormiuit aut beatusHieronymus anno iperiiThcodofii iunioris duodecimojim
peranteutiq? illolcuiusanninecinchoančjncc finient.(^uiuiuit&regnatperimortalia lxcula feculorum«

.IzAos*


Expofitio SymboIiRuffini»AquiIegienfispir*fbyterkd laurentium papamdn qua fingulos artieulcs fiy
dei noui acueteris teftamenti audoritatibus confirtnat?& hxre(es contrarias deftruiuEpiftola Prima*

(HfQ_uidemFideIifiirnePapaLaurenti ad fcribedum animus non cft tam
cupidusiq nec idoneusi fčienti non efie abfip periculo mulroi^ iudiciis ingcnu
um tenue& exile comitere.Sed quoniam(ut cum uenia tui dixerim)id temo
reinepifiola tuaper Chrifii me (acrametaqux a nobis maximacum reuere
tia fufčipiuntur aftringislut aliquid ribi de fide (ecundum fy mboli traditione
rationecp c6ponamquis fupra uires nofiras'fitpondus prxcepti(M6m.me la
tetfcntentia (apientu qux probe admodu m dicit;quiadedeo &ucra dicere
periculo (um eftjtame fi expetitionis a te impofitx necefiitatem orationibus
iuuestdicere aliqua obedienriae raagis reuerenna q ingenii prefiimprione reta

uullos illuftrium tfaftato5^aliqua de hispie <X breuiter edidjifle«Photinu uero hxrcticu (cio earenus (cripfifiei
no ut ratione didof^ audietibus explanared(ed ut fimpliciter fideliterqj dida ad argumentu (ui dogmatis tra>
herettcum inhisuerbis (andus (piritus prouiderit ni! ambiguutnil obfcurumjnil a reliquis diflonans uideri;
qma in his ucrecompletur propheria qux dirit:Verbum.n,cbfumans SC  breuians im'quiratdquia uerbnmbre
uiatum facit  dominus (up terram.Nos ergo (implicirate (iiani uel uerbis apoftolicis reddere 8C  iignare tetabb
musuel qux omifia uidentur a prioribus adimplere^edut manifeftius fiat argumentum uerbi huius ut dixi
mus breuiati: cau(am qua hxc traditio ecclefiis data eft ab origine repetemus.Tradunt maiores noftri'^ poft
afcenfione domini cu per aduentu (piritus fandi fupra fingulos quo(qj apoftolus ignex I/ugux (ediflentiut lo
qlis diuerfis uarii(q? loquxrent1per quod eis nulla gens extrenexnulla lingux barbaries inacefla uidereUžsc  in —
uiafprxceptu eis a domino datu hocud predicandu dei uerbum ad (ingulas queqiprofici(či natioties. E>ifce(V~
fari  itaq 3  ab inuic^norma fibi prius futuras prxdicatiois in comune conftituutme forte ali/ alio abdudfdiuer-"
(um aliquid his qui ad fideChrifti in uitabant? exponerent.©mnes igitnr in uno politih (piritu fando reple
ti breue iftud futurx fibi ut diximus prxdicatiois indiciu in unum coferendc7quod (entiebat unufqui(($ conv
ponunatcg hanc credentibusdandam efie rcgulam ftatuut*$ymbolu aut hoc multis SC  iuftifilmisexcaufia’ap
pellari uoIuerunt.$ymbo(um.n.o;rxce SC  indiciu dicipoteft SC  collario;hoc eft quod plures in unum conferut«

Id enim fecerunt apoftoli in his (ermonibnsin unum conferenda*quqd unufqui(q? (enfmlndicium aut uel fi/
gnum iccirco  dicitur/quia in illo tempore ficut paulus apoftolus dicit in adibus apoftolomm refertur mul ti
excircumeumtibus iudxis fimulabant (e efte apoftoIos£hrifti:& lucri alicuius uel uentris gratia ad prazdican
dum proficifcebanturlnominantes quidem£hriftum (ed no integris traditionu lineis nuntiantes Jcrirco iftud
indicium pofueruntjper quod agnofčeretur is qutChriftum uere (ecundu apoftolicas regulas prxdicaret.K)e—
tiiqj SL  I bellis ciuilibus hoc obferuari ferunt?quoniam SC  armo^ habitus par:& Tonus uocis idemT& mos unus
eft^t<^ eadeiftituta belladi nequa doli Turreptio fianfymbola diftinčla unufqui% dux Tuis militibus traditV
quac Jatina figna uel indicia nuncupantur j ut fi forte occurrerit quis de quo dubitetur fymbolum prodat fi (ir
hoftis uel (bciisjfccirco denic^ hxc non fcribi chartulis aut membranissfed requiri in credentium corciibus tra>-
diderunnutcertum eftet hxc nemine ex ledione quat interdum pcruenire etiam ad infideles folet Ted cx apoy
ftolorum traditioe didicifle.IPilčefturi igitur ut diximusad pracdicandum iftud unanimitatis & fidei (ux  apo^-
ftoli induciun pofueremon ficut filiiAdam difčefturi ab alterutrum turem ex latere codo SC  bitumine coftrue
tešlcuius cacumen ufq^ ad cxlum pertingeretifed monumenta fidei qux ftarent aduerfum faciem inimici e la>-
pidibus uiuis SC  margaritis dominicis cdi(icantcsfquam neq^ uenri imp^Ierentme^ fulmina fubruerentfneqj
tempeftatumac procella^ turbines:promouercnt«Merito igitur illi ab inuiccm feparandi turrem (uperbia;
žedificantes lingua^ comfufione damnati fantine unufqui(cp poflet aduertere proximi fui loquelam.Ifti uero
qui turrem fidei coftruebant omnium linguarum (cicnda SČ  agnitione donaii funtiutillud peccattthoc fidei

{ srobaretur inditium.Sed iam nobis etiam de ipfis aliquid contredandum eft margaritistin quibus primo in
ocofons&firigo pomtuncum dicitur Čredo in deum patrem omnipotentem. Ve^prius q incipfam dc ipfis
(ermonum uirtutibus difputarcillud non impune commonnedu puto q> diuerfis ecclefiis aliqua in his uerbis
inuemuntur adiedain ecclefia tamen urbis romx hoc non deprxhenditur fadum:quod eo propterea efie ar -
bitrofq?neqj hacrefis ulla illic fumpfit exordiu:& mos mibi (eruaturantiquus'eos qui gratiam baptifini (u(če
pturi funt-publice ideft fidelium populo audiente fymbolum reddere?8č utiq 3  adiedionem huius faltem feo *
.moniseorum qui precefleruntin fide.‘non admittitauditumjn cxteris autem locis^uantu intelligi datur pro—
pter nonnullos hxreticos addita quedam uidentunper qux nouellx dodrinx (cn(us crederetur excludi.Nos
tamen illum ordinem (equimur;quem in aquilegienfi ecclefia lauacri gratia fulčepimus« (Čredo igitur primo
omnium pomturJficut paulus apoftolus adhebrxos(čribensdiciu(Credere enim primo omnium aeeedeme-
accedentem ad deum oportetrauia eft:5C credentibus remunerator fif.Jed SC  propheta dicit«Nifi cre>"
ditis non intelligkis.Vt ergo intelligentia auditu patefiat teftejprimo omnium te credcre profiteris^uia nec
mare quis ingreditur:8i liqdo a profundo fe fe comittit elemetc/nifi le prius crcdat pofle faluarijnec agricola (e
mina fulcis obruiddi fruges (pargit in terramjnifi crediderit ucntutos imbrcsbiTuturum quocg (olis teporem:

*a* J.

t

quibus terra confbta iegetes multiplicata frugepfoducafcac ucntis {pirantibusnutriat.Nihil denic^ eihqaod
in uita geri poflitlfi non crudelitasantePreceiIerit.Q)_uid igitur miru fi' accedentes ad deum credere nos pri /
mo ommum prcfitemutfcum fine hoc nec ip(a exigi poflit uita comunisTHoc autem icciico  imprincipiis pre
mifimussquia pagani nobis obiicere folentig? religo noilra quia rationibus deficit in fola perfuafione confi/
ftatsSC ideo oilendimus nec agi nec ilare aliquid poflfe nifi preceflerit ius credendi;Senic£ matrimonia concra/
huntur:quia creditur fuccefiura pofleritasTSd pueri difcendis artibus traduntur ;quia magiftro^ in difcipulos
tranffundenda creditur diičiplinaiSC imperii infigna unus fufcipitidum credit fibi populos SC  urbes armatum
etiam exercitium parituiy.(^uod fi hhc fingula nifi prius crediderit futura nullus aggreditur7quomodo non
multo magis ad agnitionem dei credendo ueniatur^Sed uideamus:quid iam breuialis hic fermo fymboli pro
ponat. Čredo inquit in deum patrem omnipotentem. Orientales ecclefias omnes pene ita tradunt * Čredo in
urnim deum patrem omnipotentem:^ rurfuni in iequenti iermone ubi nos dicimus SC  in£hriflurrrfefum
uniaim filium eius dominum noitrumtilli tradunt:& in unum dominum noftrumdefum-Ghriilum unicum
nifi filiu eius. ^nu ičilicet deum SC  unum dominum iecundu aučloritatermPauli apoiloli profitentes.$ed de
hoc iniequentibus locis repetemus. Nune interim quod airfn deum patrem omnipotentemtoideamus. E)eus
Iecundu quod opinari poteil humana menstoaturae ipfius uel Jubilantih quh eil fuper omnia appellatio eil.
Pater arcani SC  ineffabilis iacrameti uocabulum eil.B)eum cu audis fabilantiam intelligerfine imtio :fine finel
fimplicemjfine uila admixtionetinuifibilem:in corporculineffabilel ineilimabilemSnquo nihil adiunčttulni/'
hil creatu fit * fine aučtorelefl enim ille.‘qui eil omnsno omniu aučlor ♦ Patrem cu audis filii inteJlige patrejqui
filius iupradičlh fit imago fubilantih.Sicut enim nemo dicitur dominus nifi habeat uel poilcffione uel ieru>
um cui dominetursK ficut nemo magiiler dicitur nifi dilcipulu habeatfitaSč pater nullo pačlo quis dici poteil i
filiumhabens.Hoc igitur ipio noie quo deus pater appellatutfcu patre pariter fubliilere etiam filius demoflra
tur. (§_ciomodo aut deus pater genuerit filiumnolo diičutiasinec te curiofiusingeras inprofundo arcanitne
forte dum inacceflh lucis fulgorem ptinaefuspcrfčrutaris.'exiguu ipium qui mortalibus diuino munere cocef
fus eil perdas afpečlu. Aut fi putas in hoc omni indagatiois genere utendujprius tibi propone quh noilra fant
quhficon(equenter ualueris expedire!tunc a terreilribus aa C£eleftia:8£ a uiiibilibus ad inuifibilia properato.
Expediprimo fi potes quomodo mens quh intra te eil gerneret uerbuj& quid fit in ea memorih ipiritu$quo'
modo hasccu diuerfa fint rebus SC  ačlibus unu tamen (int uel fubilantia uel naturah cum emente procedant
nunq tamen ab ipia feparentur*Et fi hhc quis in nobis SC  maxime noilra fubilantia habentur: tame tanto no/
bis occultauidepturquanto aipečluicorporeo inuifibilia ♦ ©eapertioribus requiramus.fons quomodoin fe
generat fluuiu^uo aut fpiritu rapidum fertur fluentu^uid eil^du unu SC  in feparabile fit fluuius SC fonsi
nec fluuius fonsmec fons fluuius intelligi aut appellari poteil^ tamen qui ufdcrit SC  fontem. Exerce te prius
in horum explanatione;& diicute fi potes quh habentur in manibus&č tune ad ho^ fimiliora'ueniemus + Nec
putes te ilatim de terra afčendere fuadca fuper chlostiedprius fi teplaceat ad fiilud firmametum quod ocu "
fis uidei? educam1& ibi fi potes naturam huius uifibilis luminis diičute.*quomodo ignis lile celeilis generet ex
iemetipib ipendorem lucislcjuomodo etiam perducat uaporem. SC  cum tria fint in rebussunum tamen funt in
fabilantia.(^uod SC  fi hhc fingula inueiligare potuerisdčito adhuc diuinae generationis myflerium tanto ee
diflerentius SC  eminentiuslquanto creator creaturispotentior:quanto artifex opere jfuoprhilamiorlquanto il
le qiii iemper eil.'eo qui ex nibilo ccepit efle nobilior. (Eredendus eil ergo deus eile pater uniči filii fui domini
noflri.hondifčutiendus. Neqj enifas eil feruodenatalibus domini difputarc.Conteilatus eil pater de cašlis
dicens: Hic eil filius meus dilečluslin quo mihi beiie complacui ; ipium audite.Pater ipium dicit eile filium fu
uml8Cipium audiri iubct.Filius dicit qui uidet me;uidet&:patrem rneum. Ego SC  pater unu iumus. Etegoab
eo exiui;& ueui i hunc mundum.($ uis eil qui inter has patris SC  filii uoces medius ie difcuilor interierat:Sč di
uinitatem diuidatl affečlum leparetdubilantiam rumpatiipiritum iecetTnegetcile uerum quod ueritas dicitf
Eil ergo deus pater uerustanqueritatispater;non extriniecus creanslfed exeoquod ipie eil filium generans
tdeil quia fap iens fapientiaiquia iuilus iuiliciamtquia lempiternus lempiternum:quia imortalis lmortaleml
quiainuifibilismuifibile}quia lnx ip!endore:quia mens uerbum.Q_uod aut diximus orientis ecclefia tradere

SC  alius homo efle SC  tertiusmel equus. Ybi aut iecundus uel tertius non poteil iunguunus fi dicatur non uni/
tatis fed uniuerfitatis eil nomen. Vt fi exempli cauia dicamus unum iolemthic unus ita diciturlut uel alius uel
tertiusiaddi nopoifit.Vnus e eni folimulto magis ergo deus cu unus dr unus no nueri fed uniuerfitatis uoca/
bu lo nuc upat Ci.q ppea unus dr.‘q> alius non fit.Similiter SC  de dno accipiedu e.'q? unus fit dusdeius chriilus p
que deus pr duatu oium tenet. Vnde SC  iequens fermo oipotente pronunciat deuJomnipotens autem ab eo di
citut omnium tencatpotentatum.Tenet autem omnia pater per filium;ficut SC  apoiloius dicit:(^_uia per ip

fecula inflituit pater 'SC  per ipium creata funt omnia?& ipie eil hacres omnium:ipfum etgo SC  potetatutn om
nium tenetiqaia ficutde luce SC  ueritas de ueritatefita de oipotente omnipotens natus cil;ut in apocalypfi lo/
anis icriptu e »It requiem non habent die ac noete dicente^Sančlus fančlus fančlus dominus deus fabaotbi
qui erat SC  qui eil Sc  qui uenturus eil omnipotens ♦ Omnipotens ergo dicitur qui uenturus eil C&  quis

cU alius



eft alfe <|umf urus e nifi iefus chriftus filius deiTHis addit? iuifibiIeipaflibiIe»Scicdu q> duo ifti fermoeči cccle-
fix  romana fymbolo non habentun&onftat a ut apud nos addifos h^releos caula $abellii illius profečlo quse
a noftris patripaflra appeliattuqua: patre iplum uel ex uirgine natu dicitiSC  uifibilem fačtum efle uel paflu afi
firmat in carnc Yt ergo excluderetf tališ impietas de patre uidentf hax addidifle maiores;& inuifi bile patre at —
impaflibile dixifle.(Eonftat eni filiu no patre incarnatife ex čarne natu;& ex natiuitate carnis filiu uifibile
SC  paflibile fačhtm.^Muatum aut expečlat ad illa deitatisimortale fubflantia qux  una ei eadecj cum patre ei
ibi nccp pater nec^ filius necp firitus lančtus uifibilis aut paflibilis credid'4>ccundu dignationem uero carnis ak
fumptacifilius SC  paflus in čarne efl,(^uod SC  propheta pra:dixerat ubi ait:Hic deus nofter no reputabitur al/
ter ad eu:qui inuenit omnem uia difriplmaziSč dedi t ca tnlacobpuero fuo;& ilrael dilečto fuoipoit hxc  i terris
nifus eWSC inccr homines conuerlatus eft*$equitur poft hoc:Et in lefum chriflu unicu filium eius dominu no^
ftrumrlelus harbrci uocabuli nomcn*quod apud nos fuluator dicitur.Ghriflus chri(rnate*i.ab unčlione appel
Iatur.Hcgimus enim in libris^vdoy fi qsAufcsNaua: filius^cum elcčlus eilct dux populi comutato nomine de
-Aule Iefiis cognominatus fit;quo,fioftenderetur hoc efle nomcn?quod principibus SC ducibusconueniret : his
dumtaxat qui lalutem lequentibus (e populiš daretJtaq 5  SC ille Iefus appellatus eft*‘qui edučtum de terra egy
pti populu SC  de erroribus heremi liberatu in terra repromiflionis induxit JEt hic Iefus qui populu de ignoran
tia: tenebris edučhiS: de mundi erroribus euocatu introduxitad regna cadoru.Chriflus quoq? uel pontifica^
leuel regiunomeneft.NampriusSipontificcsunguentochrifmatisconfecrabantur SC rcgc^jSed illi ue l u «
ueluti mortales SC  corruptibiesl ungebanturJhic uero lančto Ipirituperunčlus chriftus cfliciturtficut icriptu*
ra de co dicir7quem unxitpater {piritu lančto»‘miflb decadis.Ec-Elaias prasfignauerat dicens ex perlona filiif
$piritus domini luper meipropter quod unxit mejeuangelizare me mifi t pauperibus:® uia ergo oftendimus
quid (It iefus qui populum laluccSč quid fit chriftus qni pontifex fadus lit in eternummunc ex confequenti {
bus de quo dicantur iftaluideamus:¥ nieum Filium inquit eiusdominum noftrum.Poft hoc docet nos quia le
fiis ifte de quo diximusf&Chriftus de quo expofuimus unicus filius dei SCnofter dominus efhne forte huma^uT
putes ifta uocabula terrenum te aliquid doceatfideo fubiungit Vnicum hunc efle filium dei dominu noftru.
Vnus enim de uno nalčitunquia SC  lplendčr unius eft lucisl<3č unu eft uerbum cordisincc in numeru plurale
defluit in corporea generatiotnec in dinifione cadiuubi q nafeit?nequaq a generante leparantur« Vnicus eftut
menti Ičnfusfutcordi uerbumiut forti uirtusfut lapientia lapienti.Nam ficut folus lapiens pater apoftolo dici
tunita SC (blas  filius lapientia nominatur.Vnicus ergo filius eft«& cum fitgloria lempiternitateluirtutefregno
poteftatdhoc quod pater eihomnia tamen harcnon fine aučlore ficut patefled ex patre tanq filius habetlcuq?
fit lpfe omnium capuuiplius tamen caput pater eft.$ic enim Ičriptum eft:^uia caput chrifti deus eft.Filium
fanccum audismoio generaticnem carnahs liatmitatis aflumas;led memento hocdeincorporea dici fubftan^
tia SC  naturae iimplias*5si enim ut fupra iam diximus uel in eo quod cor generat uerbummel mens lenlumtuel
Iux ex le parit Iplendoremtnihi 1 horu requiritur|pec ulla in tali generatione fragilitas cogi tatur : quanto pri us
6C  lacrarius de ipe 01 'um creatore cenfendum eftf$ed fortafle dicasiifta quam memoras in lubftantiua eft ge-*
neratiomeepenim lux fubftanriuum facit lplendoremtaut cor lubftantiuum generat uerbum^Filius autem dei
fubftantialirer afleritur generatus.Ad hoc primo omnium illud dicimustum etiam in cacteris proferutur exe

mile eft regnu carlo^ fermento;quod ablčondit mulier in farinx meliiris tribus:Nunquidnam putabimus re
gau cslorum per 01 'a fimile efte lermentblut fubftantia illa ita palpabilis fit ac fragilisiut SC  acida fieri poflit?6C
corruptaT$ed ad hoefolum exemplum iftud uideturaftumi:utoftendereturexparuapra:dicationeuerbidei
humanas mentes fidei fermento pofle coalelčere^imiliter SC  cum dicituiiSimile eft regnu c^loru reti miflo i

*-* ........  t ;-1  teoperamur^

1  uidetur aflui

pta coparatiojut oftenderetur quia ficut rete de profundo maris pifces aducit ad littusfita de profundo fieeuli
huius errorediumans animx regni celorum prsedicatione liberanturJEx quibus conftat exempla in omnibus
his quoru exempla lunfefte fimilia: Alioan fi eade eent oiafiam non exepla dicerenturlled iple potius res de q
bus agitur.uiderentur.Deinde etiam illud dicendum eft:q? nulla creatura tališ ee poteft qualis creator dustdC
ideo ficut fine exemplo eft diuina fubftantia:ita SC  fine exemplo ut diuinitasrjum etiam illud addimus.C^uia
omnis creatura ex  nihilo eft:$i ergo in fubftantiua fcintilla qua: ignis eft:ex le creatura qua: nihilo fada eft gi
gni?62 conditionem in hoc leruat originis fuejillius attern« lucis fubftantiaaqu^ lemper fuit?quia in fubftanti
unm in le nihil habuitin lubftantiuum ex le fplendoremproferrenonpotuit,Et ideo re<5te unicus dicitur fi^
Iius:lf nicus enim ei lolus eft quin ita natus eftjnec comparationem aliquam poteft habere quod u nieum eft{
nec fimilitudine in lubftantia cum fačturis fuis habere poteft ille qui fačtor eft omuium ♦ Hic eft crgoChri a-
ftusfefus unicus filius dci.‘q eft dominus nofter. Ynicus SC  ad filium referri SC  ad dominu potiunicus eft,n,ue/

inoningenitapoteftatei _

unicus filius:& folus unicus dominusilicut SC  apoftolus ait.Et unus dominusiefusChriftuslper qucm omnia
Ideo poftea čj prccpofitus ordo fideidneffabile lacramentum filii de natiuitate patris expofuit?nunc ad huma^
nae falutis dignationem dilputatione^ defcendit^Chunc quem fupra dixit umeum filium dei&č dominu no/

•a* u

•it;

ftrum;nunc diritiC^ui natus eft ex {piritu (andfeex mariauirginc:Ha:c iam intcr bpies diiputatiois natiuitas
eftfilla diuinas fubftantiadfha:c dignationis eftjilla naturae.E)e (piritu (ando ex uirgine nafcitur:SC iai boe loco
mudior auditus requiritur SC  purior fčnfus.Hunc.n.que dudum d‘c patre natum inefFabiliter didiciftija {pino¬
tu fando templum fabricatumlintra (ecreta uteri uirginalis inteIlige;8C ficut in fandificatione fančli (piritus
nulla (entienda eft fragilitaslita SC in partu uirginisžnulla intelligenda eft corruptio:Nouus enim huic fkculo
datus eft hic partusmec in merito.^ui ,n, in caslis unicus filius cft:con(equenter SC \  terra unicus eft;SC unice
nafeitur, Nota funt omnibus :8C i euageliis decantata de hoc (čripta prophetarumlfqua: dicunt:q? uirgo conciV
piet SC pat iet filium,$ed SC  partus ipfius mirabilem modu£sechiel propheta ante formauera(LMariam figu/-
raliter portam domini norm'nans:per qua«fi dominus ingreflus eft mundum*G)icit ergo hoc modo, Porta aute
qux  refpicit ad orientem claufa eritaion apcrieturl8C nemo trafibitper eam:quoniam dominus deus ifrael tra
fibit per eam SC  claufa erit,C^_uid tam euidens de conlecratione uirginis dici poterat?(CIaufa fuit in ea uirgini
tatis port^per ipfam intrauit dominus dcus ifraelrper ipfam in hunc mudum de utero uirginis proccflitf8C in
teternum porta uirginis claufa:feruata uirginitate permanfit.fgitur (andus fpus refertf dominicas carnissSC te/
pli efuscreator$Incipe iam hinc intclligere etiadpus fdi maieftate,(E6teftatf enim Si euagelicus fermolde ipio
<§>_uod cum loquenti angelo ad uirgine SZ  doceti!quia parles filium^C uocabis nomen eius Tefum tirnic  enim
(aluum faciet popubs a peccatis (uisdlla re(pondiflet8^_uomodo fiet iftud quionia uirum no cognofcofofeit
angelusei,$pus (andus uenietiuperte:8C uirtusaltiflimi obumbrabittibixSCideo quod nafetur exte Pandu;
uocabitur filius dei, Vide ergo cooperatem fibi inuice triniratem,J$pus (andus uenire dicit (up uirginbSC uir^
tus altiflimi obubrare ci.^uac eft aut uirtus altiflimitnifi ip(e chriftus quieft dei uirtus SC  dei (apientia^Cu/
ius aut bate uirtus eftfAltiflimi inqt.Adeft ergo altiflimusiadeft SC  uirtus altiflimi obumfirare ei.C^uae eft aut
uirtus altiflimi mfi ipfe chriftusfcjui eft dei uirtus SC  (apientiaVCuius aut h^c uirtus eftfAItiflimi iiiquit*&deft
ergo altiflimusjadeft SC  uirtus altiflimiiSC adeft SC  (pus (andus.Hatc eft trinitas ubiqi latens SC  ubicp apparens ■ »
uocabulis perfoni(q? di(creta:in(eparabilis uero fubftatia deitatisfSč quamuis folus filius nafcatur ex uirgine;
adeft rame SC  altiflimusVadeft SC  (pus (andus:ut SC  coceptus uirginis (andificetur SC-partus, Yerum haec quia
ex (čripturis propheticis afleruntur^oflimt fortafle iudazos quamuis fint infideles SC incrudel&onfutare,* ed
pagani lolent ridere noskum audiunt predicari a nobis uirginis partumfpropter quod paucis SC  corum obtre
dationibus»re(pondendum eft,Qmnis partus ex tribus ut opinor conftatsfi adult# astatis fit feminaffi uirum
adeafcft non fit illius uulua uirio fterilitatis occlufa Ex his tribus in hoc partu quem pratdicamus»unum defuit;
Vir,f$C hanc partem(quia qui nalčebatur non erat terrenus bomo (ed cadeftisjper (piritum cadefte dicimus
(kina,  uirginis incorruptione completamJEt tame quid mirum uidetunfi uirgo conceperitfcum orientis auem
quem phoenicem uocantnntantui fine coniuge nafti uel renafti conftetTut (emper una fit:SC (emper fibi ip(a na
ftendo uel rena (cenik) fuccedatVApes certe.nefcirc coniugiamec fetus nrxibus edere omnibus palam eft. $ed
SC alia nonulla deprehenduntutfuti huiufccmodi (orte na(čendi,Hoc ergo incredibile uidebitur^iuina uirtu /
te ad totius mundi reintegratione fadumlcuius exempla etiam in animaliu natiuitate ccruunt^Et tamen mi/
randum eft.‘cur hoc gentilifius impoflibile uideaturqui credunt:Mincruam fua de cerebro Iouis natalt^uid
ad crcdendum difficiliusfaut quid magis contra naturam eftf Hic femina eftihic naturat ordo feruaturThic
conceptus SC partus temporibus fuis editur,*ibi nunq fcemineus (exus1(ed uir (oIusjSC partusT^ ui lila credit?
cur ifta mirefScd SC  liberum dicunt de femore eius natum:I£cce aliud portenti genus:SC tamen creditur, Vene--'
rem quoqj quam aphrodite uocanftJe (puma mariSTcut SC ois eius compofitio oftenditx:redunt efle progeni
tam.Še ouo natunrCaftorem polluceq>*confirmat.Ex formica myrmidones.Etalia mille funt qutc <Juis con/
tra naturam rerum uenientiatipfis tamen funt ui(a credibiliaTut-Deucalionis ScPirrhte lapides iadrosSC bornih
num ex his legetem natam.Et cum hax tot SC  talia figmenta crediderinuunum eis impoflibile uidetuft^? ado
lefcens femina diuinum germe non hominis uitio?(ed deo (pirante conceperiti^ui utiqrfi ad crededfl diffi
ciles funtjillis tot SC  ta eurpibus mdftris fide ncquaq comodare debuerat,i)i uero faciles funt ad crededuPbul
to promptius hatc noftra tam honefta 8C tam fančta recipere:qilla tam indigna 8C tam feda credere debuiflet
Sed dicut fortaflis:quia podi bile quidem fuerat deoait-Virgo cociperetfpofllbile etiam fuerat utparerefiSed
indignum eis uiderifut tanta illa maieftaslper genitalis femina: tran (iret egreflus: Vbi quis nulla fuerit ex ui-
ri comixuone cotagiodiiit tamen ipfiuspreputii oblcoenas attredlationis iniuria ,Pro quo pauli(per eis (ecun >
dum fenfum fuu refpondeamus,$iquis uideatparuulum in profundo coeni necarijSC ip(e cu fit uir magnus SC
potens extremus ut ita dixerim ingrediatur coenuHit paruulu liberet morientemcpollutus ne a te accufabitur
hic uir;qui paululum calcauerit Iutrbn ut mifericors laudabit^ uitam cotulerit morituro?$ed h xc  etia de coi
hoie dičta funt.Redeamus nucad natura eius qui natus eft,(^uantuputas natura Polis illo inferior eSj__ua
tu creatura fine dubio creatore:{ntuere nuc fi Polis radius in coeni alieuius uoragine dimittatuit nungd na ali/
qd inde pollutiois acqtitfAut obfcoeno^ illaftratidl(blis dicitur in iniuriamfIgnis quoq^ quanto na e iferior
his de quibus Termo eft;SC nulla materia uel obfccena uel turpis adbita eitignem polluifle creditur:<£u hxc  ita
efle in rebus materialibus coftetjtu in illa (uperemineti SC incorporea natura qux (uper omnem ignem SC (up
oe lume eftipollutionis aliqd putas acobfccenitatis incideteTfmc  deinde etia ad illud aduerte.Nos homine
a deo creatu de terra: de-tew«limo dicimus;quod fi obfenitas deo reputatur opus fuum requiremi:muIto ma
giseireputabitur opus iftud abinitio fabricanti.Etfupcrfluu eftdicerejcur per obfccena tran fieritl cum non
po dicere cunobfcoena condiderifi Et ideo obftoena baje efle non natura: fed obferuaiitia docuit,(E*terum

omnia

cmnia qu« fant in corpore ex uno eodeq? lato formatarufibus tantum SC ofliciis  naturalibus diftingunturJed
ne iliad quideabfolutioe uacare huius queftionis omittamus:quod fabftantia dei qux oino eft incorporea in
(eri corporibus uel capi ab eis principaliter no potfnifi aliqua fit media fubftatia fpmtalisrqu^ capax dimni fpi
f itus poflit efte: Yerbi gratia ut fi dicamus;Iux ola quide mebra corporis illuftrarepoteftra nullo tamen eo^ ni
fi a fblo oculofcapi poteft*$ofus eft,n»oculus qui capax eft lucis»Et filius ergo dei nafcitfex uirgindtion princi
paliter foli earni fbciatusjfcd in aia inter čarne deu<35 media generatus, \iz  ergo media SC  in fcereta rationabilis
Ipiritus arce;uerbu dei capiente abfqj nulla qua iufpicaris iniuria deus eft natus ex uirgine»If t ideo nihil ibi tur-
pe putandu eft iubi landificatio ipiritus ineranEt aia qua: erat dei capaxiparticeps fiebat etia carnis »Nihil ibi
dicas impoftibile: ubiaderat uirtus altiflimnMihil de humana ftagilitate cogitesmbi plenitudoTnerat diuitatis
Crudfixus fab Pontio'PiIato¥& fepultusalefcendit ad inferna* 5 )ocet apoftolus^aulus illuminatos efte debere
oculos cordis noftriiad intelligendu quae fit altitudo diuinitatis latitudo SC  profundu.Altitudo ergo 8i  latitudo
ar profundu deferiptio crucis efbcuius eam parte qua: in terra defixa eft profundu appeUauitAlntudine uero
illam qusqi terra porredarfublimis erigitur»Latitudine quoq3 illam5qua2 diftenta quoq? in dcxtera Ieuaqj ma/
nusprotendit.du ergo tot Ipecies mortis fint quibus de hac uita exitus dari hoibus iblct?quia uult nosApofto
lus illuminatos corde fcire rationeicur ex his omnibus crucis potius ipecies ad mortem delečta fitSaluatoris?*"

Vnele fciendum eftq>crux ifta triumphus erat.Triuphieni eft& infigneeft.Tropha:#deuicfti hoftis indiciu
cft.C^uia ergo adueniensChriftus ficutApoftolus dicit tria pariter fibiregna fabiecic^Hoc enim indicat ubi
ait.Q_uia in nomine Iefu omne genu fledatuticadeftium terreftrium SC  infčrno^jST hxc omnia faa morte uin
cebat)Conueniens myfterio mors quefita eftiut in aere iubIimatuss8T aeris fubiugans poteftate&iidoria diis
fupernis Si  cadeftibus&raderet,Expanfas autem manus tota die fandus propheta dicit cum tenere ad populu
qui eft in terrafat SC  in credufos conteftaretfjSč inuitaret credentes.Ea uero parte quae fub terram deanergituci
fema fibi regna fubiicerct*Etenim(ut breuiter aliqua etiam de (ecretioribus pftringamus^ab initio deus cum
fecillet  mundum^pra:iecitei SC pratpoiuit q(dam uirtutumcacleftium poteftatestquibus regeretur SC  diipenia
returimortalium genus»Q_uoa ita fačtum?Moyfes indicat in deuteronomii canticcCubi diciuCu diuideret ex
celfiis gentes ftatuit terminos gentiumdecundu nume^ angelo^ dei §ed Sr ho$i nonulli ficut SC  ipie qui prin/
ceps appellatus eft mundbdatam ibi a deo poteftatemsnon his qbus acceperant legibus temperarunft nec hu/
tnanum genus diuinis obedirejied fuis parere pneuaricationibus docuerunt.Et hinc aduerfas nos peccato^ cy
rogapha ičripta futtej utpropheta dicicdPeccatis nrisuenundati fumus.precium naqj anima: fua unufquifcp
cofegtuncum cocupifcetia-fatifleerinPcriftud ergo unufqui% cyrographum ab illisrečtoribus peftimis te/
nebatur;quodChriftus detraxit aduenieštSr haceospotcftate denudauitftdcp iub ingenti myftetiof > aulus in
dicat cum dicit de eofdelens quod aduerfus nos eratcyrographurrc& afflgensillud cruci iuastradiditpnncipa
tus SC  poteftatesrriumphansaos in femetipio redoresdSrgo lili quos humano generi prafecerat deustin tyra^ w h \

tiidis contumaciam uerftimpugnarercomiflbs fibi homines aggrefti funtr&Tpeccati prceliis debellarc/ficutEze
chiel propheta myfticis defignat eloquiis cu dici^in illa die proceftent angeli feftinates exterminare athiopiav
eritej inter eos perturbatio in die agypti;quonia rečlitudo uenit. Ergo oipotentia eo^ nudatajChriftus dicit?
triumphaftežabiataq3 ab eis poteftate hoibus tradidiileificut ad diičipulos iuos dicit ipie in euageliosjEcce dedi
uobis ptate calcandi fuper ferpentes SC  fcorpioncs^T omne uirtutem inimici.fllos itaq? qui accepta ptare male
abufi lunfubiečtis quonda fuis-fubiecit crux£hrifti,Nos uero hoc e humanu genus edocetprimo omnium uf
tj ad mortem refiftere aduerfus peccatumjST libenter interitum prqpietate fufcipere:Tuuc deinde obedientias
nobis in  hac eadem cruce proponit exempli^ficut in illis qui aIiquado rečtores noftri fueranepofuit contuma
tia: poenas.Audi ergo quomodo apoftolus uultper crucem Chrifti obedientiam nos docere,Hoc mquit ienti
te in uobis quod in Chrifto Iefu;qui cum in forma deiieflettno rapinam arbitratus eft efte ie acqualem deo: fed
fcmetipfum exinaniuit formam ferui accipienstin fimilitudmem hominum facftusjSrhabiturepertus ut ho /
mef  fačlus eft obediens uf9 ad mortSM orte aut cruds»Q_uia ergo  ille magnus magifter eft q fecerit:Sr docue
ritiideo quasprius etiam fiifcepta morte leruanda docuittipfe h xc  primus moriedo ieruauit»Sed fbrtafle terre
tur aliquis in huiufcemodi dočtrina:quod quem paulo ante cum deo patre diximus fempiternum: ac de eius
fubftantia efte progenitum:quemq; regnb;maieftate ^ternitate unum cum deo patre efte docuimus: nune de
eius morte tracftamus»$ed nolo terrearis o fidelis auditor:Paulo poft iftum quem audis mortuuni rurfum im
mortalem mdebis,Morsenimabeo mortem fpoliatura’fufcipitur»Nam faeramentum illud fufcept^ carnis
quod fupra expofuimus:hanc habet caufamjutdiuia filii dei uirtus:uelud hamus quidam habitu humana: car
nis obiečlus.Et ficut apoftolus Paulus ante dixit habitu inuentus ut homo:principem mundi inuitare poftit •
ad agonemjcui ipfe čarnem fuam uelud efcam tradcnslhamo diuinitatis intrinfecus tener etur inferto.Et profu
»ione imaculati fanguinis^SoIus eft enim qui peccati maculam nefeit^omnium peccata delerefeorom dum^
taxauqui fanguine eiuspoftes fidei fua: fignaflent«$icut ergo hamum efča contedum fi pifcis rapiaunon mo¬
do efcam ab hamo non remouctlfed SC  ipfe de profundo efca futurus educitunlta SC  is qui habebat mortis im/
periumtrapuit quidem in morte corpu s Iefujnon fcntiens iti eo hamum diuinitatis inclufumifed ubi deuora/
uit;hxfit ipfc continuojST diruptisinferniclauftrisuelutdeprofundo extradus trahitunut efca ca:teris fiat.

Q_uod tta futurum fub hac eadem figuraEzechiel dudum propheta fignificaueratdicens:Etextraharn te in
hamo meoj&r extedam te fup terra»Capi implebunf’ de tej&T coftitua fuper te omnes uolueres calitST faturabo
cx teomnes beftias terrae.Sed SC  propheta dauit dicit t Dedit eum i  efcam populiš arthiopu.Et lob de eode my-

a tii .iii.

fierio fimiliter protePaturjait enim ex p iona domini loquentis ad fe»Aut adducis draconem in hamojaut po^
nis capiPru circa nares eius.Non ergo dano a!iquo aut iniuria diuimtatisChriPus in čarne patitunfed utper
infirmitate carnis operare^ falutesefiuina natura in morte defčendinnon ut lege mortaliu detineret a morje:
fed ut per fefe refurrečlurus ianuas mortis aperiret^uelut fiqs rex pergat ad carcer&SC igreffus aperiat ianuasif
rdbluat cathenas:uincula feras & clauPra cdminuatfSC educat uinčtos in remiflionejSC eosjqui fedentin tene (
bris 8C  jn umbra mortisduci ac ukx  refiituat.Dicit ergo rex fuiPe qdem in carcerejno rame ea conditione qua
qua faermtcxteti  qui tenebantin carcer&fed illiqde utpcenas lolucretthic uero ut obloIueretpoenas.Cautif
G  me aut qui fymboiu tradiderutietia tepus quo haec fubPotio Pilato gePa funt defi gnarutine ex aliqua parte
uelut uaga SC  incerta gePoi^ traditiauacillaret«$ciendu fane eP:q> in ecclefias romana fy mbolo no habeE ad^
ditulDefccndit ad infermaf fed neq^ in orientis ecclefiishabet? hic fermo.Vis tamen uerbi eade uidetfeffe in eo
quod fepultus dicitur.5>ed quonia erga fcripturas tibi diuinas amor SC Pudium fubiacetjfine dubio dicis mihi:
oportere h xc  magis euidentibus diuinae fcriptura: rePimoniis approbari.Q_uato enim maiora funt qua: cre^
denda fimntanto idoneis magis SC  indubitatis tePibus mdigent: Vera quippe ep SC  cofequens ha:c propofitio.
Sed nos ?anq fcicntibus legere loquentes tcPimoio^ iiluam breuitatis caufa dereIinqmus»Pauca tame ex mul
tis etia fi in hoc requmtur adhibeamusifčientes Pudiofis qbu lep  fčripturis diuinis latiPimu tePimonio^ pela
gus paterej^rimo ergo oium fciendum eP q> ipfa ratio crucis non omnibus una eadecg ePjfed aliud gentibus!
aliudiudadstalmd credentibus fapit»3>scut Si  apoPolus dicit.Nos autem ChriPum prasdicamuscrucifmim;
ludžeis quidem fčandalium!gentibus aut Pultitiamripfis uocatis iudasis SC  gra:cisChriPum deiueritatemSč
dei fapietiaJEt alibi ♦ Verbum enim crucis pereuntibus Pultitia eP,His uero qui (alui funt uirtus dei eP ludxi
autem quibus exlegetraditumfuerat:ChriPumin$ternum manfu^tfčandalum patiebantur de čarne eius!
quia refurredtonemirecipere noluerunt: Gentibus autem Pultitia uidebatur deum morte fufcepifle:qa igno
rabant mvPerium carnis aPiimpta^Fideles uero qui SCnatum SC  paPiim in čarne fufčeperannSC a mortuis rev
fitrrexiPetmerito uirtutem dei credebant ePe;qua: uicerat mortem»Primo ergo hoc ipfum quod iadxi  quibus
prophctx  h xc pra:dixerantno ePčnt creditumfedilli qui nunq hxc  a propnetis audierant.Audi quomodop
Efaiam prophetico fermone fignatunQ_uibus no eP inquit annunciatum de eo uidebunc8C qui non audie^
runt intelfigennC^uod autem hisqui meditabantmlegcm deijapueritiaufčp in fenečlutem non credentibus
ad getes eflet omne myPerium tranfTerendun&demfEfaiasihoc modoprtedicit.Ei facie inquit dominus deus
fabaoth omnibus gentibusfin monte iPo bibent lamdamtbebent uinuml ungentur unguentotfn monte iPo,
2’radet h xc  omnia gentibus»Hoc enim confiliu omnipotens fuper oes gentes.Sed dicerent fbrtaPe nobis illi q
le iacčlant in faentia Iegi&blaffematisrqui dicitis dominum corruptioi morti SC  paPioni crucis fuiPe fubiečlu
Legite ergo quod feriptum habetis in lamentationibusffdieremiae ubi dicit:|>piritus uultus noPrfChriffus do
minus comprehenfiis eP in corruptioibus noPri^in quo diximus*Sub umbra eius uiuimu&n gentibus. Au/
dis qnomodoprophet^ChriPum dominum comprehenfum ePe dicit?& pro nobis ideppro peccatisnoPris
corruptioi tradirum^n cuius umbra(quoniam populus ille iud^o^ pmanfit incredulus^ gentilem fubiečlu
ePe dicis?quia uiuimus no in ifrael led in gentibus«Q^uod fi operofum no uideturtej poPiimus breuiter fingu^
la cpx in  euangeliis referuntur!qualiter in prophetis prsedičla fintrdefignemusmt hi quiprima fideielemen
ta iufcipiunStePimonia hec habeant in cordt defcripta:ne ulla eis unq de his qux  crcdunnambiguitas inimb
ca furnpiat* Edocemur per euangelium:qj iudas unus de amicis SC  conuiuis ChriPi tradiderit eum.Audi hoc
quomodo pr*nunactur inpfalmis.(^ ui manducatinquitpanes meostampliauitaduerfum me fupplatatio
nem4Et alibi:Amici ;nquit mei SC  proximi mei aduerfum me appropinquauerunt SC  Peterut«Molliti funt fer/
moes fuper oleCcEt ipfi efunt iacula* Vis uidere quo modo molliti funtfVenit inqt ludas ad IefutnjS^ dixit ei
Aue rabiti ofčulatus eP eum.Per molle igitur ofeuli blandimentufexecrabile iaculum proditionis infixit Jn/
de dominus ad eu dici^Iuda ofeulo fdium hominis tradis triginta argenteisfAudis fupplatarione eius amplia
tam ePe cupidmeproditionis^Audi SC  de hoc propheticam uocem*Et dixit inquitad eos:l|ibonu ePin cofpe^
člu uePro date mercedem meahutabnuite.EtpoP h^c»Et accepi inquit triginta argcnteos;8C mifi eos in do/
mu m domini in conPatorium.None hoc eP quod in in euangeliis feribitur; Q_uia Iudas poenitentia dučlus:
reportauit pccuniam;6iproiecit in templo:8C difcePinBcne aut mercedem fuam dicinuelut imputantis SC  ex~
probrantis aftečlu.Etenim tam muka bona opera apud eos egeratjcaccos eo^ illuminaueratjclaudis pedestpa
ralyticis grePum mortuis quocp reddiderat uitam ♦ Prohis igitur oibus bonis mercedem eius rePituut mortei
triginta argenteo^ xPimationem penfatam referunt »RefertUr item in euangeliis:^ uičlus ep: pr^dixit hoc
fermopropheticusper Efaiam dicens:Ve anima: eoR> quicogitaueruntcogitatioem pePima aduerfum feip/
fos dicentes:A|Iigemus iuPujquia inutilis eP nobis.Sed dicet aliquis:Nuquid hxc  de domino itelligenda funt
Nuquid dominus ab hoibus teneri poteranK ad iudiciu protrahifEt de hoc te ide propheta couicet«E)icit eni
his uerbis ipfe«dominus in iudiciu ueniet cu fenioribus SC principibus populi«Iudicatur ergo dominus fecun/
duprophetae tePimoniu SC no folum iudicatf:fed etia flagellis cxdi£:8C  palmis in facie uerberat?:&C confpuitur
SC omne pro nobis perfert obprobrium indignkatis.Etquia hec Pupefčenda erant oibus cu prxdicarentur ab
apoPolisPccirco etia experfona ipfo^propheta exclamat SC  dicit,Dominequis credit auditui nrdincredibile
enieP UKdeusdeifdiuspaPusiPadicatur SC praediceturfergo SCpr^dicunEper prophetasne qua credituris
ubitatio nafceret Jpic ergo ex fua perfbna ChriPus dominus d id t*S)orfum meum dedi ad PagellajSC maxih
las mcasadpalmasSkfademnonauerrf aconfufione fputoru. ScribiEedamilludintercet^ras ciuspaPio/

ncs:q?

ncs:q ; . alligatcs cu duxerut ad Pilatu.Pracfignauit ena hoc propheta ubi dieit.lt alligates adduxciut eum cxtv
nami regi larim(fmfi fi obiidat aliquis SC  djfcat:$eobPi!atus non crat rcx.Audi ergo quid in conlčquentibus re «-
fert cuangelium Audiens inquit Pilatus eum efie de Galilca;mifit cum ad Hcrodcni:qni crat tune rcx in Ilra^
el.Et bene addit nomen larim quod eft filueftcr.Non enim cratHerodes dcdomoIfracI;nec dc illa uinca ifiae
Iiticassjuam cduxeratdominus de a*gyptoi& plantaucrat in cornu in loco uberi: led erat filucftcftidcftcx fib
ua alieigcnaiptSč ide o rečte filueftcr eft appcllatus*quia de ilraelitica: uitis ncquaq palmitibu£pullulaflet.$ed
SC hocquod dicit prophetaexenium*c6uenieteraptauit.Tuc,n.Hcrodes SC  Pilatus(uteuangeiiu teftatur)ex
inimicisincocordiam reuocati funtiEt uclut rcconciliatioms fux  exeniu‘iuftun#fibi inuice mittebantlcfum.
Qjjid intereft dum modo Iefus ut laluator dilTidcntes reconeiliett&paccm rcparct&c ctiam concordiam red
datfVnde ctiam de hoc feriptum eft in Iob.Dominus reconciliat corda principum tcrrar.lJLefertur item q<u
Pilatus uelleteum dimitterdomnis populus fucclamaucrmCrucifige crucifige eum. Pramunciat hoc quoq?
Hiercmiaspropheta diccnsexperlona domini ipfius.Iada eftinquit harcditas mea mihi ficut jeo in filua^e
dit luper me uocem fuam propterea exofus fum earnjK propterea mquit dereliqui domum meam. It iteru m
alibi dicit.$upra quem aperuiftis os ueftrumi& aduerfus qucm rclaxaftis linguas udiraš. Cum ludicaretur
(čnbitur tacuifle.Multas de hoc Ičripturae tcftantur.fn pfalmifta dicitunf ačlus fum ficut homo non audiens;
SC non habens m ore fuo increpationes.lt iterum:! go tancj furdus non audiebam;& ficut mutus non aperies
os fiium.lt iterum alius propheta dicit: Sicut agnus coram tondente (etfic non aperuit os fuum in humilirate
ludicium eius fublatum eft.tmpofita ei Ičnbitur corona (pinca. Audi de hoc in canticis canticorum:Super mi
quitatemHierufalem mirantis deiniuria filn dei patris uoccm:& dicentis:Ixite Si  uidete filueHicrulalcm co
ronam;qua coronauit eum mater fuaJied SC  de Ipinis ita alius propheta commcmora t. It expecftaui ut lace /
ret uuamlfecit autem lpinas;& non iufticiam led clamorem. Vcrutamen Si  myftcrii lecreta cognolcas. ©por
tebar eum qui peccata mundi uenit aufcrrc:etiam terne maledicfta purgaretqua: pcccantc prothoplafto fen te
tia pr.Tuaricationis acceperatdicente domino.Maledičla terra in operibus lins:lpjnas SC  tribulos producet ti-'
bi.Propterea ergo fpinis coronatur Iefusjut pnma illa condcmnationis fententia lolucretur. Ad crpcem duci
tmiSC  in ligno totius mundi uita fufpcnditur.Vis ergo de hocpropheticis teftimoniis confirmarifAudrHie /
remiam dicentem de hoc. Venite Si  iniiciamus lignum in panem eiusjSč conteramus eum dc terra uiucntium
Et  iterum Moyles ut deftens eos dicit: Et  erit uita fulpenfa ante oculos tuos: & timebis per diem 8C nočtenČSC
non credesuinc tux.Sed tranfeurrendum nobis eft.lam enim propofita: breuitatis modum excedimus;&bre
uiatum lermonem l5ga dillertione diftendimus.Pauca tamen addemus: ne penitus quod ccepimus prsetcriiT
fe  uideamur.ScribiturJefus inlatereperculTus:aquam fimul SC  fanguinem profudille.Hoc quippc miftieum
eftjpfe enim dixeraf.^uia flumina de uentre eius procedent aqux  uiu^fed produxit SC  fanguinem? quem
petierunt iudseiuenire fuper fdSC  fuper filios fuos. Produxit igftur aquam qux credentes diluat l produxit SC
languinem:qui condemnetincredulos.Poteft tamen etiam intelligi illud quod duplicem grariam baptifmi fi
gurauent:Vnam quasdaturper aquam baptifmnaliam qu^per myftenum profufionis langumis perquinf
Vtruncp enim baptifmum nominatur.C^uod SC  fi hoc qu<eris:cur non cx alio membro fed ex latere potius p
duxifle dicitur aquam SC  fanguinemtVidetur mihi p coftam mulier mdicarti^uia ergo fons pcccati SC  mor
tis de muliere prima qua: fuitprimi Adam cofta procelfiufons redemptionis ac uita: de fecundi Adam cofta
producitur.Scriptum efbcp in padione eius ab hora lextau% ad horam nonam tenebra: hČtx  lunt. Accipc
SC  de hoc propheta: teftimonium dicentis.Occidet tibi fol meridie« Et iterum sacharias propheta. fn illa mqt
dienon erit lux:|l frigus SC  pruina in uno die! SC  dies ille notus dominol&: neqj dies neqj nox^ ad uefperam
erit lux.Qjuid tam euidens a propheta dici poteratfVt iam tum haec non tam futura prardici qnarrari pršute
rita uideanturiSC frigus SC  pruinam pra:dixitipropterea enim Petrus calefaciebat le ad ignem:quia fr igus cratir
SC  patiebatur frigus non temporisjfed fidei.Addit etiam^S^ dies illa nota domino:& neq? dies neq; nox.<^guid
'eft ncq: dies neq; noxf*onne aperte de infertis diei tenebnsd^reuocata rurfum lucc diHeruirnon fuit illa dies
neq;.n,inccpit ab ortu folis.Neqj integra nox fuittnon.n.padlo diei curfu Ipatia fibi debitasucl ab initio fufcc /
pitmel ad ultimum determinata perduxi5fed fugata per impiorum facinusrlux reparatur ad uefperam. Poft
horam enim nonam depulfis tenebi-is fol redditur mundo.Et iterum alius dc hocipfo reftimonium dicit:& ob
fcurabitur fuper terram lux,K)ocet cuangelii prardicatio ep  etiam milites diuifcrunt fibi ueftimenradefu: SC  fu ^
pra tunicam eius miferunt fortem.Hoc ctiam cura: fuit fpiritui fanclo prophetarum uocibus proiefrari cum •
dicit.Siuilerunt fibi ueftimenta fuar&fupcr ueftem meam milerunt fortem.Sed nede illa quidem ucltc quam
'dicunt milites illudentes induifle eumjidcfl: de ueftecoccinea prophcta:filucrut.Audi enim quid dicat Efaias,
(^_uis eft hic qui uenit de edom|rubor ueftimentorum eius ex bofra.C^ uarc rubicuda funt ueftimenta ruaf
SC  indumentum tuum:tanq in torculari calcatumf Vnde SC  iple refpondit.Torcular calcaui folus filiffyon.£o
lus eft qui peccatum non fecicSi abftulit peccatum mundi.Si enim potuit per unum hominem mors intrcireV
qto magis p unij homine qui deus erat potuit uita reftituif&cfertur ctia q- accto poratusfiuucl umo mvrrha-
tdiquod eft amarius felleiAudi quid de hoc propheta pra:dixcrat:Et dederunt in quit in efca mea fel: SC  in liti
mea potauerutit me aceto. Ad qux relpondens iam tuncMoyles dicebat de populo illdex uincis fodomo? ti m
uitis eorum:čč palmes eorum degomorristiua eorum uua fellisSC botrus amaritudinisipfius.it iteru cxpn>
brans eos dici^populus ftulrus SC  non lapiensihaic domino retribuiftivSed SC  in canticis eadem prrcnunciants
ubi etig hortus in quo crucifixus cft?defignatur,B>icit ergo intraui in hortu meu foror mealfponla mea iSC uun

a iiii »lin.

demiaui myrrham mcamfabi euidenter uinu myrrhatum quo potatus eft*declarauit:l£t (piritu poli hxc  (eri
bitur reddtdifterprstnunciatu fucrat SC  hocper prophetam diccnreex perfbna filiiad patre* In  rnanus tuas
comendo (piritu meum.$epultus perhibccurjSč lapis magnus appofitus ante oftium monumeti.jiccipe etra
de hoc quid propheticus pc^Hieremiam (er m o predixerit.Mcrtificaueruntinquitin Jacum uita mea: SC  po-«-
(uerunt lapidem fuper me« Suidentiilima hatc Tepulturac eius indicia prophcticis uocibus defignata (unt.Ap
cipe tamen SC aliaA cofpcdu inquit iniquitatis ablatus eft iuftus: 3 C in pace eftlocus eius.EtalibitSC dabo ina
lignos pro fepultura eius{& item alius«R.ecubans dormiuit ut IeojSC ut catulus leoisV quis fufčitabit eumf' $ed
etiam in infernum deicenditieuidenterpronunciatur inpfalmistubi dicit.Etinpulucrem mortisdcduxifti
me*i£t ite^*Q^ux utilitas ia (anguine meoldum delčendero in corruptioncmdžc ite^fdcičcndi in limum pro
fjnndi:SC non eft fubftantia.Sed SC Ioannes dicit:Tu es qui uenturus es m infernum fine dubiofan alium expe— -
€tamus?%nde Sž-Pctrus dicit;quia chriftus mortificatuscarnetuiuificatus autem (piritu quiin ip(o habitat;
eis qtii in carcere conclu fi erant defcendit (piritibus prxdicare*/qui incra:duli fuerc in diebus^SIoe *  in quo etia
quid operiš in infernum egerit declaratunSed SC ipfe dominus per prophetam dicit tanej de futuro«(^uia no
derelinques animam meam in infernojnec dabis fandum tuum ui dere corruptioncm«(^_uod rurfutn pphe
tiče nihilominusoftenditimplctum cum dicidDomineeduxiftianimam meam abinferno: (aluafti me a de-'
(cendentibus in lacu«Scquitur poft h^c«Tertia die re(urrexit a mortuis«Refurredi6is quippe gloriji chrifto
clarificauit omnc'quod prius infirmum SC  fragile uidebatur.$ed tibi paulo ante non putabatur efte poftibile
ufq; ad mortem ucnifte immortaIem?a(pice nune quia deuičta morte refurrexifle dicitur;non poteft efte mor
talis.Sed bonitatem in hoc intellige creatorisfquia ille eo 11(9 fe fequentesopus eius caduco lapfu potuifte co
cludi:quo ille (alutem operaturus peruenire non poflet Jnftrna SC  (uperna nobis dicuntur(qui creata corporis
circunfcriptionc c 5 ciufi;intra regionis praeicript^ nobis terminos condncmur,S)eo autem qui ubiq? cfbSCnuf
q  deeft:quid infernum eftfiut quid fupernum? Verumtamen in aftumptionecorporis etiam ifta complent'’•
Refufčitaturcaro qua: repofita fucrat in fepulehrojut adimpleretur quod didum eft per prophetam: (~) uia
non dabis fačtnm tuum nidere corruptioncm«Rediit ergo uičtoria mortuis; iferni fpolia fccum trahcns«£du
xit enim eos qui tenebantur a morteificut SC  ip(e praedixcrat ubi ait.Cum exaltatus fuerotomniaad me ipfum
traham.&tteftatur autem de hoc euangelium cum dicitt^ufa momimenta aperta funt:8Cmulta corpora dor
mientium fandorum re(urrexerunftSC apparuerunt multislSCingrefti (unt in (andam ciuitatem lllan&fine du
bio ingrefti funt ciuitatenv.de qua apoftolus dicit,(^ua: autem furfum eftHieru(aIem libera eft.qua:cftma /
ter omnium noftrumjficut SC ad hebra^os iterum dicit, 5 )eccbat enim eurrvpropter qucm omnidf.SC per qucm
omniaimultos filios in gloriam adducentemlaudorenvfalutem eorum per paftiones confumareJgitur confu
matam paftionibus čarnem humanam qux  mortem cecideratper prothoplafti Iapfuirefurrečliois uirtute re
paratamiin dextera dei (edens in altiftimis collocauitiut SC apoftolus dicit.Q_ui fimul excitauit nos:fimulq5 fe
dere fedt i cacleftibus.Hicenim erat figulustqui ut Hieremiaspropheta doceHuas de manu fda collapfum SC
confračtumaurfum eleuauit manibus fuislsc reformauicfic placuit in confpečtu eius« Placuit autem ita :  ut
corpus quod mortale 8C corruptibile fufceperat de fepulehri petra lcuatumtSC immortale atep incorruptibife
aftečlumaam non in terrenis (ed in cadeftibus SC patris dextera collocarct.Plena: funt his (aeramentis feriptu--
re ueteris teftamenti«Nullus fuper hoc prophctaJnullus legis lator aut pfalmographus filuittfed omnis pene
faera de his pagina loquitun8C ideo (uperfluum uideturimorari nos ad congreganda teftimonia«Pauca tame
SC admodum pauca ponemusladipfosfontesdiuinorum uoluminum remittenteseos:quipotari abundatius
cupiunt.E)icit ergo ftatim in pfalmis.Ego dormiui SC (oporatus (um: SC  cxurrexi quoniam dominus fu(cepit
me Jtem in alio.Propter miferiam inopum SC gemitum paupcrutrfnunc cxurgam dicit dominus«Et alibi ficut
iam fuperius diximus«©omine eduxifti de inferno animam meatnžfaluafti me a dcfcendentibus in lacu. St in
alio loco.Q_uoniam reuerfus uiuificafti me:8C deabyflo terrx  ite^ reduxifti me.Euidcntiflime in očtuagefi/
mo (eptimo p(almo de eo dicitunljt fačtuseft ficut homo fine adiutorio inter mortuos liber«"Slon dixi homo;
fed (ient  homo qui defcenderat ininfernulffed inter mortuos libereracquia a morte teneri non poterat« Et ideo
in uno natura humana: fragilitatisjin alio diuina: maieftatispoteftas oftenditur« ®(ee autem propheta etiam
de tertia die manifeftiftime pronunciat hoc modo.$anauit inquit nos poft biduumbn die autem tertia refur
gcmustSC uiuemus in con(pcčtu cius.bfecautem cx perfona coni  dicinqui cum ipfo die tertia refurgentes: de
morte reuocantur ad uitam.Et ipfi funt qui dicunt:S)ie tertia rcfurgemus^SC uiuemus in confpccftu eius.Elaias
uero aperte dicit:<^_ ui eduxit de terra paftorem magnum ouium.Sed q? SC mulicres uifunr eftent refurredio
nem eius:(čribis SC  pharifeis SC populo non credente:etiam hoc prcdicit Efaias his uerbis. Mulicres qua: ue^
nitiVab (pedaculo uenite«Non enim eft populus habens intelledum.Jed etiam de illis mulicribus qua: poft
relurredionem perrexiflead (epulehrum dicunturjSC qua:(ifteeum SC non inueniftetSicutdeMaria-Magda
lene;qua: refertur ucnifte ad monumentum ante lucemfSC non inuento co dens dixifte ad angelos;quia tule /
mnt dominam:SC nelcio ubi pofiiemnteum.Etiam de hoc ita pnedicitur in canticis canticorum Jn cubili mco
quxuui  quem dilexitanima mea.In nodibus qu^fiui eumi8C non inucni«De illts quoq? qui inuenerunt^ SC,te
nuerunt pedes eius:pra:dicitur in canticis canticorum.Tenebo eumtSC non dimittam eum:quetn dilexit ani /'
m«"? mra.bvccinteri pauca dc multis.Breuitan’enim ftudentestplura c oaccruare non pofiiitnus. ^fcendit ad
caeloslfcaetad dexteram patris.Tnde uenturus eft iudicare uiuos SC  mortuos.(ton!cqueti breuitatein fine fer
mon.s axc  continenturtin quibus quod dicitur quidem palam eft«$cd con(equetcr quo (cnfli intelligi dcbcat

qnx  dicuntur afccnaiffe&C CcderclSC  uenturum efieTnifi fecundum digniratcm dininkatis inteWgas:aliqmdp
hxc  humana fragilitatis uidebitur indscari.Confumaris etenim his q ux  in term gerebantunSC anima de ife u
ni captiuitatc reuocata^afcedere mcmoraf ad cariosj ficut ppheta pnedixerat*Afcedes i  almrcaptiua duxit ca--
ptiuitateidedit dona homnibusdlla fcilicet doizdfqux  Petrus in adtibus apoftoloip de fendo {piritu dicebsr:
fexaitatus igitur in dcxtera deCeffudit hoc donum cuod uos uidetis SC  auditis*Donum er go fpirims fančti de
dit homnibu£quta captiuitatem quam prius diabolusper peccatum deduxerat in ifemumjchriftus per mor/
tis Cux  refurrečtionem reuocamt ad cados.&feendit ergo ad cadossnon ubi uerbum deus ante non fuerattcjuip
pe qui erat femper in cariis&' mancbat inpatretfed ubi uerbum caro fadumJante no federat*S?eniq? quia no/
uus ifte ingreftus portarum earli žčdituis SC  principibus uidebaturluidetes naturam carnis feereta carloram pe
netrantem dicunt adinuicemtficutdDaaid plenus {piritu fenčlo denunciat ♦ Tollite portas pri neipes ueft ras&
cleuaminiportse arternalest SC  introibit rex gloria:»C§_uis eft ifte rex gloriaefdommus fortis SC  po tens'domi /-
nuspotensin prceIio»(^ ua: uox utKp non propter diuinitatis potentiamjfed propter nouitatem carnis afčem
dendsad deidexteram ferebatur.Dicit&alibiidemdDauid*&icendit deus in iubilationc; Sč dominus in uoc
tuba:*!« uoce etenim tuba: mos eft uidorem redire deprcelio«K)e ipfo qucq? SC  illud dicitur. tedificat in

cado afeenfionem fuamuBt item aIibi*Q_ui afcendit fliper cherubimtuolauit fupcFpe«nasuentornm*$edcre
quocp addexteram patrisrcarnis afturapne myfterium eft. Neq? enim incorporali natura: conuenienter ifta
abfčj? afliimprione carnis aptanturmecp fedis cadeftis perfečtio diuina: naturah fed humana conqumtur:unde
SC  dicitur de eotParata eft fedes rua dcuss:x tunda feculo tu es*Parata igitur  a fieculo fedes eft: i  qua dominus
lefus fefturus eratfin cuius nomineomne genu ffedatur caleftiumjterreftriumfSC infemorumt & omnis lin /
gua confireatur ei1fquia dominus IefiisJeft in gloria deipatris.Be quo SfrDauid k a refeit.S)ixit dominus cfomi
no meo fedeadeftris meistdonecponam inimicos tuos feabellum pedum tuorum .^ita: tamen dida domi /
uus in euangelio diftcrensfelicebat ad pharifeos*|si ergc-Pauid in fpiritu dommum uocat eurdfquomodo fi \u
us eius eftrper quod oftendit fe fecundum {piritum aommumtfecundum čarnem filium dleOatiid* Tnde Sl
ipCe  dominus iteip diciu Terorntamen dico uobistammodo uidebitis filium hominis ledentem ad dexterarn
uirtutis dei JEtPetnis apoftolus dicit de chriftcjqui eft in dextera dei fedens in cariis.Sed ČA ? aulus ad ephefies
fčribens* $ed operationem inqiiitpotenria: uirtutis eiustquam operatus eft in chriffe fufčitans eum a mortuis
Si  iedere faciens in dextera  fua.^uod autem ueniat iudtcaturus uiuos SC  mortuostmuids quidem diuinarum
fčiipturafji tefHmoniisedocemur« Sed prius q propheticis h^celoquiis praedičla doceamusjillud neceriario
arbitror admonendum1fquod ifta fidei traditio quotidie nos uultde aduenm iudiris dle folicito^ut ačtus no /
ftros ita pra;parcmultanq reddituri imminenti iudicžrationem*Hoc enim erat quod 6č  propheta dicebat de
uiro beato.(§_uia dilponit fermones fuos in iudido.CIJjiod autem dicitur iudicare uiuos SC  mortuosmo ideo
dicitur  quod alii umi ah i  mortui ad iudicium ueniatVied q? animas fimul iudicabit Sl  eorporati quibua?uiuos
animasjmortuos cerpora nominauit»Sicat SC  ipfe dominus in euangelio dicit* Melite timereeos qui poflutit
eorpus occidetezanimx  autem nihil pofifimt facere* Sed timttc  potius eum:qui poteftK animam & corpiis
perdere in gehennam»Nunc iam paucis fi uidetur etia per prophe tas hxc  pr^dičta efle doceamus.Plura au {
tem tefi-imoniacum aoluerisjipfe ribi de (criptura^ktitudinecongrcgabis*S>icit crgo^vlalachias propheta ♦
Ecce ucniet omnipotenaSč quis fuftinebit diem aduentus cius?aut quis luftincbit afpedum eius^fuia ipfe e*
gredietur ficut ignis conflatorii:5č ficut herba lauantturrJflC fedebstconflans SC  purgans ficut argentum *SC  fr/
cut aurum, Yt autem euidentius agnofeas quid fit ifte dominussle quo h^c dicuntucaudi qutd SžOaniel ; p /
pheta pronundet* A l’ idebam inquitm uifu nodis:& ecce cum nubibusc^li quafi filius hominis ueniens ufčp
quafi ad uetuftum dierum perueniet1{& in confpečtu eius oblatus libenS. ipfi datuseft principatus SC  honor
SC regnumiSC  omnes populi tribtis lingtia: ipfi feruient:& poteftas eius poteftas žeterna»qux noti preterib&
regnum eius;non corrumpemr,Ex his ergo edocemur non folum de aduentu SC de  mdicioifed SC  de poteftate

bemusiquod falutarem chrifti aduentum hundeonatur inimicus ad decipiendos fideles callida ftaude flmula
relSč pro filio hominis qui expečlatur uenturus in maieftate patris fitšfilium perditionis in prodigiis SC fignis
men<kdbuspraqparardutpro£hriftd mundum hunc introducat anrichriftumrde quo SC  dominusiii euan /

cit Daniel prophcta:qui legit intdligat.Danie! ergo de aduentu erroris iftius plenius Sdatius in  fufs uifioibus
edocecex quibns ualde operofum eft nune exempia ponere?qua: fetiš amplis narrationibus dilatantuil^ideo
fcire de his plenius uolente ad ipfas magis recefendas remimmus uifioesrSed SC  apoftolus dicit de eotMe quis
uos feducat ullo moi;quonia uifi difeeflio uenerit primulSC reuelatus fiicrit ho peccati filius perditionis: qui ad
uerfetf SC  exto!li£ lup omne quod dicit"’ deus aut colit^ita ut in teplo dei fedeatfoftendens fe tanq ipfe fit deus ♦
Et paulopofijS tuc rcuelibid iniquus!fque dominusJefus iterficiet {piritu oris CukSC  euacuabit eu illuminatio
ne aduetus fuiXmius eft aduentus fecundii opera fatlianarin oi uirtute fignis SC  prodigiis meadacibus * Er item
paulopoftfSC ideo mittet »llss deus operationeerrorislat credant meclaciotuc iudiceučoesqui no credidercnt
ucritati(p|5terea ergo pphetscis Sc  euagelicis atqi apoftolicis uocibus nobis pnuciat"’ hic erronne qui ;p adue-
tu chrifti adactu credat atichriftufed ficut ipfe dicinCu dixerit uobis^Eccc chriftus hic aut cccc illicjnolite cr©^-

\

dcre^Tement enim multipfeudo chrifti SC  pičudo ( pphcra;Sc leducet muk®s*$ed quomo demoniirauait tu-
diciu ueri chrifti uideatnus: JJicut fulgur inquit deoriente refplendet ufq; i occidcntejita erit aduetus filii hois:
(cum eroo aduenerit dominusdefus cbriftus (edebiefcjč iudirium ftatuetjficut ČC  in euangeliis dicitl SC fegrega ✓
bit oues ab Iradisaduftos fegregabit ab iniuftisjficut SC apoftolus fcribit:^ uado omnes nos ftare oportct an>
te tribunal chriftiiut recipiat unufquilq; propria corporis prout geflit fiue bona fiue malaJudicamur aute no
foluprogeftisjled etia pro cogitatis lecundum q> ČC ipfe apoftolus dicitJuter feinuice cogitatioibus accufantft
busraat ena defendcntibusJin die quo iudicabit occulta hominud$ed SC de his ifta fufficiant« Foft h xc ponrtur
in ordine fideiJEt in (piritu fando«Ea qua: in fuperioribus paulo latius de chrifto funt tradira ad incarnatiois SC
paflionis eius myfteriu ptineHtjquae du media intercedunt perforra ipfius coaptata fadi Ipiritus comemora /
tionem paulo longius reddiderunnCaste^ fi fola diuinitatis ratio habcatuneo modo quo in principio dicitur
"^Crcdo in deu patre omnipotcntefes poft Irac In iefum chriftu filium eius unicu dotninu noftru: Ita iungitur
Et in Ipiritu fandridUa uero omnia qnx  de chrifto memorantur ad dilpenfationem carmsnit diximus Ipečlat
fgiturin (andi$ Ipiritus cčmemoratioe adimpletur mvfteriu trinitatis*$icut enim unus dicitur pater; SC  alius
no eft patertet unus dicitur unigenitus filiusrct alius unigenitus filius non eftjlta et Ipiritus fandus unus eftjet
alius no poteft efte fpiritus fadus« Vt ergo fiat diftindio perlona^ aflediois uocabula fecernunt" J qbus ille pa
ter intelligatfiex quo olatet quia ipfe no habeat patre.f fte filius tanq quiex patre natus fit et hic fpus fadus ta
q de utrocp .pccdesjet čuda fandificas« ^tautiuna eadecp trimtate dininitas doceaftficut didu eft f deo pre
cr edi adicda prepofitioe tjita ct i  chrifto filio eius^ita et in Ipiritu fadoIinemoradEed ut maifeftius fiat quod
diximusicx cofequentibus approbabit" ,$ equitur naq? poft hunc fčrmone:$anda ecclefia catholica^ remiftto
nem peccato^carnis refurredioneJSIon dixit in fada ecclefia catholica:nec in remiftione peccatoip! nec i  car
nis refurrcdioneiSi enim addidiftct in prepofitionSuna cu fuperioribus eadeq? ius fieret«Muc aute in illis q /
dem uocabulis ubi de diuinitate ordinatur fidesrin dco patre dicitur SC  i chrifto filio eius et i {piritu fadoti cx
teris uero ubi no de diuinitateled de creaturis et de myfteriis fer mo Sin prepofitio no additui jut dicatur in fan
tda ecclefiajed fanda ecclefiascredendam eflcnon ut deu fed ut ecclefia deo congrcgata. Et remiftione pecca
tolp credat effejnoi remiftione peccatoi^et refurredione carms credatmč in refurredionem carnis.Bac itaq?
prepofittois fyllaba creator a creaturis feccrniturjet diuina feparant" ab humanis.Hic iaitur fpiritus fadus eft
qui in ueteti teftameto lege SC  prophetastin nouo euagelia et apoftolos iipirauiuTnde SC  apoftolus dicit: ©is
fcriptura diuinitus inlpirataiutilis eft: ad docendudEt tame qux  fut ncui ac ueteris teftameti uolumina; qua:fe
cundu maio^ tradicione p ipfu fpiritu fandum infpirata credun^K ecclefiis chrifti tradita^copctens uidetur
hoc I loco euideti numero ficut ex pat^ monumetis accipimusJdelignare: Itaqj ueteris teftamenri ofum prfo

-Moyfi quinc^ libri funt traditiŽGenefisjExodu#.LeutticuS!Numeril!'Beuteronomiu*Poft h^cdefufnaue Iudi

cu fimul cu Ruth.<^_uatuor poft hxc  regno^ libri:quos hcbra:i duos numerat Paralipomeno:qui die^i dici
tur liberfež-Efdne duosjqui apud illos finguli coputantutoHeftei^propheta^ uer&EfaiasHieremia^Eze /
chiel 8iDaniel:pra:terca.xii,prophctarum liber nnusJob quoq^6č pfalmi-Oauidjfinguli funt libri* Salomois
uero tres ecclefiis traditi^rouerbialecclefiaftescantica cantico§j Jn his coclulerunt nume^ libro^ ueteris te/
ftamentnNoui uero quatuor euangclialMatth^cžMarc^Luca^Si Ioannis+Adus apoftolo^ quos defcribit-Lu ^
cas*Pauli apoftoli epiftok.xmi:pctri apoftoli epiftola: duaUacobi fratris domini ČC  apoftoli unaiiuda: una
“foannis tres*Apocalypfi9loannis*Ha:c funt qux  patres intra canonem conclufcrunt; ex quibus fidei noftru
aflertiones coftare uojuerunt Jciendu tan^ &cp ČC  alii libri fut qui no canomci fed ecclefiaftici a maioribus ap
pellati futridcft Sapietia qux  dicitur Salomonislet alia fapietia qua: dicitur filikSyrach;qui liber apud lati /
nos hoc ipfo generali uocabulo ecclefiafticiss appellatur{quo uocabuloSnon audor libelii fed fcriptura qualri
tas cognomiata eft:Eiufde ordis libclb'4^ Tobi» et luditbet Machabeo^ librijn nouo uero teftameto libel
lus qui dicit" paftoris fiue hermes; qui appellat dira ura uel iudicii^etri^ua: oia leg i qde in ecclefiis uolue
rutjno tame jpferri ad audoritate ex his fidei cofirmanda.Caiteras uero (čripturas apocryphas nominarunt;
quas in ecclefiis legi  nolucrunt.Harc nobisapatribus ut dixi tradita funt;qua: ut dixi oppprtunu uifu eft: hoc
in loco defignare^d inftrudione eo^ qui prima fibi ecclefia: ac fidei elementa fufcipiutjut fciat cx quibus fi/
bi fotibus uerbi dei haurieda fint pocula.Tenet deinde ro fidei fanda ecclefia.Caufa iam fupius diximus cur
no dixerint etia hic in fanda ecclefiam*Hi igitur qui fupra in uno deo credere ededi funt fub myfterio trinri
tatisreredere etia hoc debent unarn efte ecclefia fanda^n qua eft una fides ČC  unu baptifmatin qua unus deus
creditur pateriK unus dominus Iefus chriftus filius eius*& unus fpiritus fandusdfta eft ergo fada ecclefia:no
habens macula aut r uga.Multi enim ČC  alii ecelefias cogreganmtmt Martič ČC  Valetinus Ž Hebion ČC  Manj
clraus ČC cxteri  oes IrareticiJed SL i\\x  ecclefia no funt fine macula uel ruga pfidias& ldco dicebat de illis r p’
pheta:©di ecclefiam malignantiujSč cu impiis non fedebo.K)e ac aute ecclefia qira fidem chrifti inregram fer
uat audi quid dicat fpiritus fandus in canticis cantico^:Tna eft columba mea:una eft perfeda genitricis fira
<^_ui ergo hanc fidem in ecclefia fulčipitrnon declinet in concilio uanitatisfe: cum iniqua oercntlbus non in ^
tioeatJCčciliu naq> uanitatis eft quod agit Martion;qui negat patremiThrifti deu efte crcatoremscjni per filiu
fuum fecerit mundum.Concilium uanitatis eft quoc£Hebion docet ita chrifto čredi debereHut circuncifio car
ms SC  obleruatio fabbati^ facrificiorum folennitas caetera«^ omnes obferuantia: fccundum Icgis Iitteram te,
ncantur.CLonciIiam uanitatis eft quod docetManichatusjprimo qui feipfum paraclytum riomiauiŽtum dcin
de qui mundu a malo fadu dicitjdeu crcatore negatlteftamentu uetus repudiattuna bona alia mala naturam

fibi inuiccm

fibi inuice aflerit rcpugnare^co^tcmasanitnas hcminu fecundu pvthagorcosSin pecudt s & animalia&l belijo
as redirep diucrfos nalcendic/rculos adruitrrePurrečlione carnis nodrx ncgatfrpadicne domini SC  natiuirate
no in ueritate carnistfed i fantafiis Puifle confirmat.Conciliu uanitatis cffcquod paulus (amofatenus SC  eius pod
hxc (ucceflor photinus arieruitOiridu no Puide ante fecula natu ex patrdffcd ex Maria coepide: SC  no cu dna
homine natu: led cx homine deu Pačtu'exidirnat«Canciliu uanitatis effejuocdArrius atqj£unomius docuitfcui
filium dci non ex ip(a patris (ubdantia natumifed ex nibilo creatum uoluiuConcilium uanitatis ed(& quod il
Ii aiunt:qui filiu dei quide dc (ubdantia patris PatemurHančlu uero (pintu (eparant SC  Pccernuntrcu utiq? una
cadecp uirtute SC  diuinitate trinitatis odendat laluator in euangelio cu dicitrBaptisate omnes gentesdn norme
patris SC  filii Si  Ipiritus lančtiiSč cfl aperte impiu feparari ab homine quod diuinitus iungitur«(£onriliu uam/
tatis efti& hoc quod olfcongregau.it pertinax SC  praua contentiolaflcrensChridu čarne quide humana fufce^
piflcjnon tamen SC  anima rationabil^fcu utiq$ Si  catni SC  (anguini Si  lenfui humano ac menti una eadecp lalus
a chriftolcollata fit»$ed SC  illud conciliu uanitatis efbquocPDonatianus p africa traditione ccclcfix criminado
cantraxi$& quodNouatus fblicirauit laplis pcenirentia denegandce& lecundas nuptias cum forte miri eas ne
celTitas cxegerit condenando.Has ergo omnes uelut congtegationes malignantsu Pugc.$ed SC  eos fi qai illi fut
qui dicun? aflerere q? filius dei no ita uideat uel noucrit patre (icut nofci? lpfe SC  uide? a patrejucl regnu chn /
fti efle finicndubut carnis refurrečhone no itegra natura: Pux Pubdatia reparandafutu^ dci iudu erga omnes
negare iudiciu?diabolu debita abPolučdanatioe poenat^&b his inq oibus fidelis declinet audjtus.Sančta uero
ecclefia tenetqu 3 e deu patre oiporcntbSč unicu filiu eiusJefu-Chridu domino noflrižet (piritu landu cocordi
et cofona Pubdamix ratione profite?.Filfucp dei natu ex usrginejpadu pro (alute humanaJac re(urrexidc in ea
čarne q.ua natus ed creditjcu deniqj uenturu iudice oium (pačfin quo SC  remidio peccato^ Si  carnis reiurečbo:
predica?, de remidioe peccatoru fu(ficere debeff Pola creduhtas*<^jris eni caufas aut ratione reqra?ubi

idulgentia prjncipaliter cdieu tcrreni regis Iiberalitas didudioi no Pit obnoxiafeb huana temeritatc difcuti?di
uia larginoiSolet eni cu irrifioe aduer fu nos ditcre pagani;q? ipfi nos decipiamu^q putemus crimia qux ope
comifla Put uerbis pode purgarfiSč aiutJMunqd pot q homiddiu Peci? homicida no edef J C  adulter no uider&j
adulteriu ppetrauit?Qj.i 6  ergo huiulčemodi criminu reu$(ančhts nobis cfPici (ubito uidcbitff S>ed ad hxc ut
dixi melius Piddq rdne re(podeo*Rex*me oium q pmi fi tfter rx cxl <9  dominus e q hxc pollice?*Non uis ut ei
q ex terra hoiem feciucreda^cP ex crimio(b me Paciat inocetefEt q me cu eem ca:cus Pecit uiderauel cu edem
(urdusaudire!q mihi claudo grelTum reddidit inocentia mihi pdita poterit recupareVEt tame ueniamus ad ip
fius teftioniu«©ccidere hoiem n5 Pemp crimioPum etled malicia no fegibus occidere criminoPu e.No ergo Pa <-
čtu  me i talibusfqa iterdu Si  rede PmPed aius male cofules danat,$i ergo aius in meqcriminpfus e effedus:& i
quo Puitongouidicorrigatlfcur tibimdcarn5pode inocesedicijpriasPueracriminoPusTBumut fupraode
difcodat q? ao in Pad© (ed i uolutate fit crimelfictit mala uolutas audore malo dxmonc pdo me SC  mord Pecit
obnoxiu*Jta i bonu uoluntas rautata audore bono deo inocentia: me reddidit SC  uibr.Similis cau(a Si i cxte  /
ris crimibus«Hoc modo Pldes nfa no iueni? naturahbus rombus aducrfatiidu rcmiriio pdo^i non geflis qua:
mutari no poduntlfed aio que de malo i bonu uerti certu S'depute?♦ $cd Sl  ultcnus (ermo ide q rdiirredio /
ne carnis .pnunciat*fuma totiuspfediofs (uccinta breuitatc cocludit»(^ uauis etiadehocno lolu a gentilibus:
(ed ab h^ereticis fides ipugne? ecdc(ia:.NIaYaletinus rePurredione carnis oimodo negat Si  manichatnficut (u
praodedimus.Sed idi-Elaia q uide prophefa dicenteiR cfurgent mor tui!5C (uPcitabun?qui funt in Pcpulchris
audire nolueruntmcc Daniele (apientiflimu protedante:^ uia tuc rePurgct qui (unt in terra: puIuerc«Hi qui
de in uita teternathi aut i opprobriu dCcoPufione a:tcrna«Tamcn uel in cuageliis qua: recipere uiden tur diPccrc
deberent a domino Si  Paluatore nodrcžSaduceos docente didu.^uod aute rdurgat mortulNo legidis quo
modo dieitMoy(es in rubcideu&Abraham deus^Piac deusJacobsdeus aute ed no mortuoruričd uiuentiu. In
quo etia qux fit Si  quanta refurrečlionis gloriji« fuperioršbus memorauit cu dixit:In rePurredioe aute mor>
tuorum nea^ nubent neq^ nubenturtfed erunfificut angeli denRefurrcčtionis ergo iudoiugloriačangelis cum
hominibus confert:datim enim ut ref«rrexerint non iterum in terra cu pecudibus Ped in cario cu angelis uiuet*
uos ramen ad hoc ratio uita: purioris admilerit/Illos fcilicet quiiam nune conPerua anima: Pu^ čarnem ca/
dis pudicitim Prenis obed:en tim iandi Ipiritus (ubiugauerint:&:omni eam uitioru labe tenuata atq? in lpiritale
gloriaPandificarionisuiitute mutata< r angelorumquoq 3 memeritinfčrr&'conPortiis,$edinPidelesclamant&:di
cunt:(^ uomodo poted caro quxputrefada dilloluitunaut in puluerem uertitu&maris etia interdum proPu
do forbetur:dudibufq? diTpgitudcolligi rurPum SC  reitegrari i unum corpus5& ex ania hois reparantj^d quos
prima interi refponfione ferinonibusdbuli (aciamus:dicetis eistTnfipicns tu qcP (eminas no uiuiPicaturinifi pri
us moriatur*£ qcP (eminas non corpus quod Puturu ed PeminasiPed nudum granu triticdfaut alicuius cattero^
Pcminumlcleus autem dat corpus proutuult.Q uod autem in (eminibns qux in terram iacisper annos fingu/
los Pieri uidesMioc in tua čarne qux lege dei Peminatur in terraifuturum ede non credibCur qux(o tam angu /
dus SC  inualidus diuinx potentix xdimato^esjut diTperfum uniufcuiuftp carnis puluerem in (uam rationem
colligffSc reparari pode non credasfAn non cenfeasfcum uideas q> etiam mortale ingenium demerias in pro /
Pundum terrx metailorum uenas rimaturf $C  artificis oculus aurum uidc^i quo irnpcmus terram putatfHxc
cur quide no cocedimus ei qui Pecit hoiem1qdo tatu is qui ab iplo Pačlus ed aOequiporiEtcu auri p>pria učna
SC  argeti aliaimris quoqj loge difparetPerriag ac plubi diuerPa itra fpem tn rx latere moitale deprehedat igeniuV
diuina uirtus inuenire pode ac diicernere non pu ta bitu rluniuduiu Pp carms propriu (en(i?etia fi uideat dilp /

fusfSed ad hxc  tentemus animas qux deficiunt in fidctoaturalibus rationibus adiuuare*$iquis diuerfa icu > ju
in unij permifceat; SC  h xc  indifčreta feminecfuef paftim fpargat in terrarnone uniufcuiuflp feminis granu quo
cuo’ loči iadu fueriricopetenti tepore fecunciu natura fux fpeciegerme producentu (datum fux formah fuiq?
corpons reparetflta ergo uniufčuiufčp carnis fubftantia quis uarie diuer(eq? difperfa fmratio ramen ipfa quae
i«eid unkuicp  čarni efr imcrtalis?quia imortalis aix caro eft ex eo teporc:quo feminatis in terra corponous pri
mu ueri dei uoluntati arrifirTcoHečtu terra: attraduq? fubftantia: fuasfenfu reddit ac reparat in lila fpecie;qua
mors aliquando diftolucratJEt ita fitunicuKp aix:ut non ad confufu aut extraneu Gorpusfted ad (uu quod ha^
bncradeparetur.Coniequenter poteftpro agooibus prefcntis uitx cu aia fua caro uel pudica coronarnucl im
pudicapuniri.Et ideo (atis caute ecclefia noft ra fide fvmboli doce^qux in eo quod cxteris traditur carnis refu
redioncmrio addito pronofe tradiait huiuscarnis refurrcdione«Huius fine dubio:qua habet is qui profitetup
fionačulo crucis fronti ipofitO»quo fdat unufquifcp fidchu čarne fua fi munda feruauerit a peceatoj futu^ eile
uas honoris urile domino ad omne opus bonu paratu.$i uero contaminata in peccatissfutuip efle uas irx ad i
terituia uero de ipfa refurredionis gloria SC  de promiftionis magnitudtne:fiquis plenius fcire defiderattin ora
nibus pene di uinis uoIuminibusJinuemet indicariJEx quibus nos comonitionis tantumodo gratia pauca pre/
fenti loco memorantesjfineimundi a te opulčuli faciemusJgiturapoftolus-Paulus^refurgat mortalis caro
aliismulris afterit argumenris dicensd^uod fi refurrecho mortuo^ non efttergo neethriftus nd rcfurrexit ♦
$1 aut&€hriftus non refurrexit:inaRis efd predicatio noftratuacua eft SC  fides noftra J£t paulopoftJSJunc au te
^Chnftus refurrexit a mortuis initiu dormientiujquonia quide p homine mors SC  p homine refurrečoo mor/
tuogi,$icut eni in ada oes moriunt^ita imChnfto oes uiuificabunr ♦ Vnufquifqi aute in fuo ordinthniriCeChri
ff u^deinde hi qui funt chrifdi in aduetu eiusfdeinde fmis.Et in fčquetibus addit SC  hxc,Ecce myfteriu uobis dl
coioes quide refurgemuslno oes aut imutabimurtfiue ut i  alits exeplaribus iueniemus»(Des quide dormierausV
oes aut imutabimum mometolin idu oculiri nouiffima tuba«Canct eni tubalSt mortui refurgent incorrupti;
SC  noimutabimur*$ed SC  adTheflalonicefcs nihilominus fenbes diciuKolo autuos ignorare fratres de dor/
mietibusta&otriftemini ficut cxteri qui fpe no habet* Na fi credimus q> Iefus mortuused SCrefurrex!tu'ta SC
deus eos q dormierunt p k (um adducet cu i!lo»Fdocm. uobis dicimus in uerbo domini : qa nos q uiuimus qui
reliq fumu^in aduetu domini prxuememus eos qui dormieruaquia ipfe dominus t  iu(Tu SC  in uoce archange
li SC  tuba dei defcedet de cx\dtSC  mortui qui irrChrifto funt refurgetprimfdeidenos qui uiuimus qui rclig fu>
mus* fimtri cu illis rapiemur i nubibus obuiaChriflo in aeražSC ita femp cu domino erimus«Vepne exiftimes
hxc Pauli folius qua(i nouella prxdicatioe iignarnaudiena qu(dfizcchiel ppheta olim p (pum lančtu prxlo
cutus fit.Ecce mquit ego aperia fepulehra ura iSC  educa uos dc fepulehris uris.iob quoq? myilicis redudas elo>
qis audi q euideter refurrerilione mortuo^ prxdicefie inqt arbori fpes:fitn»abfcifla fuciižitep puifulabič&uič
gultu eius nuna dcficiet*Q uod fi fenueririn terra;e radix eiusdEi uero i petra emortuus fuerit ttucuslab odo^
re aqux refiorebit:& facietfrutice ficut noudla^ir uero fi mortuus fueritifcib^rit ?SC  mortalis fi cecidcriflultra
no erit?No ribi uidet'’ in uerbis his cum quoda pudore arguere hofes SC  dicereSta neOultu e hoium genus: ut
cum uideant excif% arboris truncu rurlam pullulare de tcrra*SC 1 (gnu cmortuulte^ uita reciperipfis ne lignis
qdem aligd f?mile*de femctipfis nec arbčnbus opincnffVtaut (bas q? ucluti i ter? ogatis modo legendu fit qcf
dixitjmortaIis aut cu cecideriEJio rclurgeff de cofeauetibus ^pba^Subiugit naq? £lati*Ss eni mortuus fuer it ho
uiuenEtpaulopoft dicittExpečtabo ufcp quo ite^ fa,Et iteru ide dicit.^ui reiufcitaturus eft fup terra pelle
meaiqux hxc nuc haurinbfec qde ad p>bationcd'ičla fut pfefliois noftrxiqua cofitemur i  fymbolo huius car
ms refurrečtione.Q^uod eni adiunčlu eft huiustuidc q toionu fit oibus his qux de diuinis uoluinibus' memo -
raufmus.^uid eni aliud indicat'’ in dičfisdob qux fupius expofuimusiqa cu dicit refufčitabitpel! e mcafcjua:
hxc nuc haunt.i.qux ifta tormeta ppetitmone apte dicit huius carnis refurrečlione futuralfhaius inq qux tri
bulationu SC  tetarionu cruciameta qux funt nune fuftmetfScd SC  apoftolus cu dicit<Oportetcm' corruptibile
hocinduereincorruptionet^mortalehocinduereimorta!itate«Nunqdnocorpusfouquodamodo continge
tis*& digito palpanris eft uoxfHocergo qtiod nune corruptibile corpus efttrefurrečlionis gratia incorruptibi
le crit^& hoc quod nune mortale cftummortalitatis uitutibus induetur« Yt ficut chriftus refurgens a mortuis
ultra iam non moritur«s:mors ei ultra non dominabiturlitcuSč qui in chrifto refurgent nec corruptionem fen>
tient ultra nec mortemmon natura carnis abicčta (cd conditione ciussSi qualitate mutata«Erit ergo corpus qcF
refurger a mortuis incorruptibilc SC  immortal(*tion fofum iuftorumifed etiarn peccatorumJuftorum quider
ut femper poftint permanere civOirifto^eccatoru ucro;u t abfcp intcritionc fua debitas Iuant pcenas* C^uod
aute iufti (emper cu domino chrifto permancantliam Stin fuperionbus cdocuimuslubi oftendimus quia apo
ftolus dicit.^cinde nos qui uiuimusqui reliqui iumustfimul cu illis rapiemur in nubibus obuia chrifto in ae
raiSCjta femper cu domino erimus*Nec mirerisdi caro fando^ i tanta glona ex refurredioe mutabitTut in oc
curfu dei (ufpefa nubibus SC  aere ueda rapiafjcu ipfe apoftolus expones qtu cofera t deus his q diligut eu m di
cauC^ui trafmutauit corpus humilitatis noftra>*coforme fieri corpori claritatis fiix*Nihil ergo abfurdu eftjfi
fandorum corpora dicantur nubibus in aera fuftollijcum ad formam corpons chrifti qood i dextera fedet di
cantur reformanda t Sed SC  hoc fandus apoftolus uel de (e uel de ejeteriš fui loči uti meriti acldidit SC  dixit»

Q uiaconfufčitabit nos cum chrifto:fimulq? facict iederein cacleftibus: Vnde cum h xcSC  corum fimilia q
plurima fandi dei in rcpromifliombus habeant in rcfurrcdionc iufto.ru minon erit iam difticile credcrc cti/
amina qux prophctxptxdixcrantfquod iufti fčilicet fulgebant ficut"fol:.3£ficut fplcndor firmamcnri in

regno

«g«? de, ; (Cu « difKcilc uidebitur cos fulgbrem folis habiturosac fyde$aac flrmamemi huius fplendore

v* ^um  a s? f ^ I tf 4*A M«* K d—, k-^t ■ « * k . J M k_ , — — 3   ■ * g 9  \i y** v -a * .  «

" b--—*---jr r J 1  d stoI P or,s  gioriam uerrer.

Nec hoc ribi contra naturale corporis ratione uideatur eflepromifTu.Si enim crcdimus fecunduca qua: fčrri

pta funtJ^accipiensdeuslimu terraztplafmauit hominef&ha:c fuit natura corporis noftrnutuolutatedeitcr
ra ucrtercturin carneTcur ribi aut abfurdu aut cotrariu uidetunfi iifde lationibus quibus terra proficifci dieti
in corpus animaleVrurfu corpus animale in cprpus ^ficifci fpiritale credatur?Hax quide atq 5  bis fimilia muk
taSnuenies m fcripturis diuinis de refurredioe iuflo^.Kfebi tur aute etia peccatoribusiut fupra diximus mcor
ruptionis SC  imortalitatis ex refurredioe condiuoVut ficut iuftis deus miniffrat ad perpctuitate gloriarita peo
catoribus ad prolixitate cofufionis miniflret Sc pccnx$ic  enipropheticu diffinit eIoquiu.*cuius &paulo ante
meminimus ubi dicit.Et muki refurgent de terra: puluerdfhi quide in uita a:tcrna:hi aute in confufione &cp
probriu a:tcrnu.$iergo intelleximus qua uenerationc deus omnipotenspater dicatur:quo ue facramento do
minusnofleriefuschriffusunicuseiusfiliushabeatudSčquapfedionefanduseius fpiritus nomineturtutq;
fanda trmitas unu fit p fubftantiarfed affedu pfonifqj difcreta:quid etia partus uirgimsfcjuid ucrbii čarne na
tiuitas:quid facramentu crucistquse utilitas diuini ad inferna defcenfus:quo rdurredionis gloriaY& animaru
de inferms reuocata captiuitas:quidletia afcenfus eius ad ca:lu?& ueturi iudicis expedatio:fed 8C  fanda: eccle
fie aduerfus cogregationes uanitattstqualiter haberi debeat agnitioiqui facroru uoluminum numerus!fqu£Eue
harretico^ uitada couenticukutcp in peccato^ remiflionc diuinae libertati ncquag ratio naturalis obfiffat.Et
ut camis noflrte refurtcdionerio folu diuina:uocis fed 8C  ipfi domini 8C  faluatoris noflri ,exepluž5£ cofcquetia
naturalis rationis aflignengii inqhoc fecundu traditionis fupra cxpofita:regulaconfequenter aduerrimusJ de
precemurfatnobis SC  omnibus qui hoc audiunt cocedat dominus fide qua lufcepimus cuflodira: curfu confu—
mat(?expedarc iufticice rcpofita corona;& inueniri inter eos qui refurgunt in uita ^terna.Liberari uero a con
fijfione aiopprobrio flf terno p chriftu dominu noftrujper quem eft deo patri omnipotenti cum fpiritu fando
gloria SC  imperium in flccula foculorunvAmen,

Bxpofitio fidei beatMeronvmi prsefoyteri adOamafu pap4lnqua haerefesplurimas de trinitate Sc  inčama
tione ucrbi ijpie fenrientcs danatrpetcns fua fide aOamafo comprobari, ^ Epiftolafccunda.

Redimus in deu patre omnipotenri^cudo^ uifibiliu 8C  iuifibiliScoditore«(Ercdimus 8ci  dominu
noftru-Icfu chriftufp que creata funt oiatue^ deu unigenitu 8C  ueru dei filidfn 6  fadu aut adopti /
uujfed genitut SC  unius cu patre fubftati^2atq? ita p oia a:qle deo patnUit nec tepo remccgradumee
potcffateq3olTit ef te  ifcnor.Tatuq? cofitemur efle illu qui eftgcnitus:qtus eft ille qui gcnuinN 6 aute qufa di/
cimus gcnitu a patre filiu diuina SC  incffabili generatioe?aliquod ei tepus afčribimusi fed nec patre aliquando
ccepiflfenec filiu.No eni aliter cofiteri poflumus Sternu patremifi cofiteamur etia coa:tetnu filiu ♦ Ex fdio eni
pater diciturl[5čqui femp pater fuitjfemp habuit filimCredimus SC  in (piritu fandujue^ deu ex patre proccde
te^quale p oia patri SC  filio potcflatemolutate?xternitatetfubfbatia:Ncc eft prorfus aliquis in  trinitate gradusV
rubil quod iferius fuperiufue dici poflfiŽfed tota diuinitas fui pfedione a:qualis efkutexceptis uocabulis q ux
proprictate pfona^ indicati?quicquid de una pfona dicidde tribus digniffime poffit itelligi. Atqi ut cofundcn
tesArriu una cadecj dicimus trinitatis efle fubftantiaiSC unu in tribus pfonis fatemur delita fpietate^abellii
dcclinates*tres pfonasexprefIas fubproprictate diftiguimus^ioipfu fibi patreripfu fibi filiulfipfufibi (piritu fa
du efle dicetesifcd alia patris alia filiifalia fpiritus fandi efle pfonakio eni nomina tantumodo fed etia noi um
proprietates ideft pfonasHiel ut grsci exprimut hvpoflafcs hoc cfl: f u bfta tia^cof te m u r,N ec pater filii aut fpi


5



fumedo homindno pmutado dtitatetnec ut quida fcelcratifTime opinatunfpiritu fandu dicimus fuifle pro fc
mincifcd potetia ac uirtute crcatoris opatti«$ic aute cofitemur i chriflo una filii efle pfbnaiut dicamus duas cfl
fcpfedas atq; itegras fubffatiaslndiuinitatis SC  humanitatis;qua: ex aia cotinet SC  corporc.Atq; ut condemne
musPbotinu qui folu SC  nudu hoiem cofitetur in chriftoJIta anathcmatiramusApoifinare &l  eiusfimilcs:qui
dicunrdei filiu minusaliquid de humana fufčcpifTe natura: SC  uel in čarne ucl in anima uclin fenfu afiiimptu
hominem hispropterquosaflumptuscflfuiffc diflimilentfqucmabfqne fola peccati maculaquac naturalis
non eftJnobis confitemur fuiffe conformemdllorum quoqj fimilitcr execramur blafTcmiam:qui nouo fenfu al'

ferere conantur^a tempore fiifcept^ carnisomnia qua: erant deitatis in hominem dcmigrafle; SC  rurfum qua:
erant humanitatisin deu m efle tranffula^ut quod nulla unquam ha:refls diccrc aufa cfl: uideatur hac confu /


dl eititn dei filiusnon putatiuetfed ucre omnia qux fcriptura tcfiaturJidell e!unedinmtla(imic!jne!do!orcmt
mort&Sč cučla huiufmodi.$ccundu illud paftuseft quod pati potcratlidcft no lecundu illa fubftantia quxaf
fomrj;r,<-d fccundu illaquxaflupta eftdpfcenidci fllius fecundu fuadcitateipaftibiliseft utpater;incoprc/
hcfibilis ut patcriinuifibilis ut paterj& quis propiia perlona filii ideft dci uerbu fufcepit pafkbilem hoiem: ita
tame cius babitatioe lecudu fua fubftantia dcitas uerbi ttihil pafla efttut tota trinitastqua ipaftibilem cofiteri
ncccftc cft.Mortuus e ergo dei filius fecudu fčnpturasSuxra id quod mori potcrat,R.cfurrcxir tertia dic. Afce/
dit in cadttffedct ad dcxtcra dci patrisf manetc ca natura carnbin qua natus SC  paftus efbin qua ctia 1  efur rcxit.
No enim exinanita eft humanitatis fubftatialfed glorificata&cternucp cu deitatc mafura.Acccpta ergo a pa/
tre 01 'um poteftatčqux in cxlo fut SC  in terralueturus eft ad ludiciu uiuo^ SC  mortuo^jut SC  iuftos remuneret
& puniar pcccatorcs.Rcfurrečhone ctia earnis c5fitemui*&: crcdimusiut dicamus nos in eade m  qua nune fu
mus ucritate mebroip efte reparadosWftcfcp femcl poft refurrečtione fuerimus effečtiin ppetuui pmafuros.
HVd efte uita fačtoipifcd pracmia pro Iabore diucrfa.Ecotrario ( p mo deličlo^lpcccatoK quoq; efle fupplicia.
Jhptifma unu tenemus;quod iifde faerameti uerbis in ifantibus quibus etia in maioribus aflerimus efte cele /
brandtuHoiem fi poft baptifinu lapfus fueriKp pcenitetia credimuspofte faluari.Nouu SC  uctus teftamentu
reci pimus in eo bbrorp numero!que fačftc catholicx ecclefk tradit aučtoritas. Aias a deo dari crecfimusj quas
ab ipfo fačlas dicimus:Anathematizates eosajui aias quafi parte diuinx dicut efteJfubftatias.Eoft quoq? con/
denatnus errorefqui eas ante peccaflesuel in cxlo coucriatas fuifte dicut;q in corpora mitterentf ♦ Exccramur
eoip b!afFemia;qui dicueapoftlbile aliquid hoi a deo prarceptu efteiK madata dei no a fingulis fed ab oibus in
coe pofte fcruariiuel qui primas nuptias cu4vIanichxofout fccudas cu cataphrpgisjdanat.&nathematizamus
ctia illos*qui dci filiu neceftitate earnis mentitu efte dicut!& eu propter aftumptu hoienV.no oia facere potuif/
fe qux uoluitJouiniani quoqj danamus hxrefim:qui dicit nulla in futuro meritoip efte diftantiahiofčp eas ibi
habiturosefteuirtutesjquashichabereneglexerimus.Libcru ficcofitemurarbitriutut dicamus nos iempdei
indigere auxilid?& tam illos erraretqui cu^/Ianichxo dicunt hoiem peccatu uitare non poftelq lllos qui cu Io
uiniano afteruntfhoiem non pofle peccare« Vtcrq? enim tollit arbitrii libertate.Nos uero dicimus hoiem lemp
SC  peccare SC  no peccare poifeut (emper nos liberi confiteamur efte arbitrii* Hxc Fides eft papa beatiftime:q
in cccldia catholica didicimuslquaqi (e@per tenuimusJn qua fi minus perite aut pa ip caute aliquidl fbrte p©/
fitum efbemendari cupimus a tezqur Petri SC  fidem SC  (edem tenes * Sin aute noftra confeftio apoftolatus lui
iudicio comprobaturiquicunque me culpare uoluendTeimperitum uel maliuolum ucl etiam non catholicu:
non me hxreticum comprobabit. Amen.

Libellus (ančtrAuguftini centra quinq? bxrefesftn quoPagano^IudeoSManichxo^SabelIiosJ Arrioftjj con
uincidSC utriufcp teftamenti fententiis confutat.

Ebitor fum fateor non neccftitatejfed quod eft uebemeatius charitate. Non tam ad compellendum
poteft efte moleftus exačlorfqad reddendum deuotus eft debitor. Sed ut impleam quod promifi i
^  adiuuate me fančlis orationibus ueftrislfut dominus omnipotens det gratiam (ermonibus mcisJ 8C  fa
tifiaciam ipfis rnentibus ueftris SC  auribus.Si meminifte dignamini qui in temporc affuiftis? quinqj hoftium
genera efte diximusfcontra qux expugnandi indutiaspoftulauimussut neceftaria preparare poftemus.Pro/
rmftus ille dies iIluxit:nos quoqj impigread certamen domino adiuuante proceflimusAdiutorium noftrum
a dominojqui fecit cxlum SC  terram.E)onabitcertanti uicftoriamjqui certanti donauit audatiamlnon nos ho /
ftium turbainon bcllantium forma:non quafi fulgens-uitrea terreat armatura.<^oliam magnum; robuftn^ar—
mis terribilem ingentkp turba munitur^ipauid folus paruus atep inermis*! uno lapidis ičtu proftrauit totaq?
allophylorum caftra turbauiuatqj fugauir.Q^uidna aliud petra contraGoliam manuOauid mifta?niftChri
ftu contra diabolu ex (etninedJauid fignificauitfAggrediamur i£SC eo^ qux diximus quinqj genera hoftiu
proponamus. Pagani dicunt:^uid eft quod nos exhorretis atqj abiicitisVancj multos coletes deosTEcce uos
deum qui prxdicatis colendu filiu habere dicitis:^ fine akerius comixtione fexus natu efte configitis Judxi di -
cunquo unum colitis deumlquado SC  hoiem que patres noftn crucifixerut dominu dicetes hoibus extorque
hslut tanq filiu dci uenerentur SC  colantarrManichxi dicunt phantafma cftdquod dicitur dominu chriftum
foemineo potuifte nafci ex utcro.Non enim inquiut dignu cfteiut tanta maieftas per fordes 8C  fquallorcs foe /
minx tranfirc crcdaturjabelliani ideft patripaOiani dicunžVnuseft deus pater SC  filius;quoniam qui pater
eft iple eft SC  filiustNam SC  fi aliud dixerimus;dicimur multicok. Arriani dicunt.Alius eft patei^alius eft i\lu
usiVed minor eft filius*^nomodo enim fieri potefftut genitori genitus extet xqualis; v Ecce funt errorum pro

trepidetinemo form idcnSft lorica iufticix:cft fcuturnclcitin quo fagittx malorum cxa'nguanturleft galca ialv* ws
Si ^gladtus fpiritUs quod eft uerbum dei, t^_ui(quis fidclischrifti multum bis fuerit minitus armisVnon
cuiufcp romiidabicperfonamjnonterrorc tempons atertamine reuocabitur.Eiafratres certamen in prom/
ptu eft %  reruct opus i urget aduerlarius i fpicula parat : iacere tentat »Nemo expauefčaf% plures nobileum
iunt ;  quam cumillis, Nobiftum eft -Moyfts ille magnus amicus dci : qui ut hoftem uincerct proe /
Iiantem ad cxium palmas cxtendit ♦ lam tune figuramChrifti oftendit ipfc?diuino imperio tumenris

pond

ponti uofuetis flutftuofiflimas unda£unius u irg# pcuf7u ? traiiciedo populuarrido/f uertit in campos.Nobif
cu eft iefuspoft Moysen populi dux ifraclitici.fortifiimusproeliatoncuiusetiam notneindicat fa!uatore*Ipfe
potenti fu*& diuina fiducia die fui curfus tnetas ne perageret ftatui« & nočti ne accederet imperanitfipfe aen
liu regesnon figfllatf fed cogregati fuperauiKcaptiuauiShumiliauiCoccidmMobifcu e dauid manu fortis^d
dicam feruus defielcdus deflamicus deif pares deijnouerat SC  bene nouerat no folu parcere fubiedis fed SC  de

ota.'
i e fiffo y

indigu« coniugiolfi horruit comugi ul fofus e fine filio.C^uid enim poterat inueniri fimile deoj^d' coniunge
teč dediči  fiiiu pareret deotSKande fi ut didtis habet deus filiujiam no unu colitis deu^uid agimusfAbAL-
lophyfo 5 niiIuin excepimus.^uid rcmittemus^cf licet miferrimu telu pueniatad illCKod prodeft?C£_uare^
quia durus eft} quia kpideus eftridola colk.Scripiu eft:$imiles illis fiant qui faciut cai& omneg qui confidut
an eis>$cas fcripturas non accipit,C|)_ua«amus ergo lapidem quo pcrcutiatlpercufius qflet#quafiatus comi'
nuat^cominutus in puluere conuenatftSč conuerfus in puluerem copUa&copfeitus fcratlffatus faciat fr udu
no igni q cofumacjfed q horreo recodatunHcrmes qui IatinsMercurius dicit^fčribit libiy q Aoyocr TeAaos
appelfatura.uerbu pfečtuSmagnu notnen libri huiusfquia magnus eftde quo fcriptus e liber,C§_uid.n.perfc
dius uerbo1quia folus eft inter mortuos liberfAudiamus quid Icquatu?Mercuiuskte uerbo perfedo« Domi
nus iuquit SC  oium fador deo$fea§u fectt dctninu^poft pauca ut oftenderet quid dixeri&epetit SC  dicit.
f^uorna ergo huc fecit primul iblu&unuibonusautuifuseei &pleniffimusQmninmbono!^, ^uatuple
niftjmusdoaaes dicat euangelifta.Ete plenitudine eius nos oes accepimus*gfam.pro gratia,Bomis aut ei uifus
eftJSC pleniflimus oium bono^.Et fequitur iaeratus eft,€ui uel cuquo ktatus eftfdicat ipfesEapientia dei fili
us dei,ffgoeram cuiaggaudebat»Ergo laeratus eft SC  ualde dilexi&anq unigenitu fufu^ue primo fadum dei
unigenitu appellauiepofteadte alio loco fic dmtfilius benedidi atcp bonx  uoluntatis cuius nomen non pot
humano ore repararn(5>_userebas paganac couiuge detifAudfcMercunu^para frote:excipe lapide ♦ Cade ut eri
garis.Frangere ut confirmerisjdeftruere ut a:dificerisidus lapidis non cutem diuidat frotismo uena rumpat
languislno apiat fouea uulnensrfed fignu faciat crucis.Coiuge dei quaefis.Abiiciatur ex corde tudipura puri
tas.(Soniunx dei eft bona uoluntas^uo pr fit deus:& filius (it dcusl nec tamen duo dii fčd unus eft deus: tecu
difputare no debeolqa nifi crediderit&nullatenus intelligcre poteritis,Ec tame fiiiu dei dominu fate$dVIercu —
siu&hoc lapide percuftus lapideusjdefinat efle facrilegust Audiamus etiam q uates eoi^SibyIIa de eode dicit
Aliurn inqt dedit dehs filiis hointrilcolendum. Qpuatu apparet in his fhfisMercurii Sž6ibyHa$s5abeIlius iu/

tivcm rtnmmii At rit Airit  -iLVi Atrit  nn -ifinšrt ni%  nr/u« «5*

uno idu pcutiamusJtem Sibylfa dicit ipjfum truu cognofce dom tnudei fsliu ee. Yerfus iftdSčpaganum incre
pat SC  iudžeu.l^Iio loco fiiiu dei^ymboIon appellatii»coiifi{ium uel confiliariu JEt propheta dicituocabit"’ no
sne eius ad m irabilisBonfiitariustdeus fortis:Arrianus arguitur:qui cu dicit minore fiiiu dicit aIiqnado deu no
SiabutTie fifiumfSC fi fuit fine hliačm  fine cofiiio.Ecce ad pericula quanta Y ( puocamur:$ed qa deus unq fuit (i
neconftlioietiacotradicente.Arrianounqprpotuiteefinefiho.C^uidagispaganaefApiaurefnoli efte ficut
afpis furda quac obdurat aurejnc uoce audiat incantads- Non tibi mea uerbapferonuus efbMercuriusfcui in
ter dcos tantus honor cuitufcp alfatus e a uobisžut eius noie diem domini uocaretis,fpfum auditejipfe te couin
catlipfe expugne$8C cu te uicerit illi credasjK mihi credas*Mercurius aut dixit,5)ilexit deus unigenitu fuulp^
fe dixit filius benedičli de^atqj bonse uoiuratis.Etne de eius nomine t^ediu interrčgationis fuftineret: fecurus
adiunxit.Cuius nome no pot humano ore Iaudarn^ uizfcMercuri ab hoibus dicižinomen filii dei narrari no
poftefA tcnarretur;quino homo fed deusabhomimbus teft/maris^Eloquitur ad filium funni.dicens,Ef^ut
inquit ftlii:in enarrabifis fermo fapientiae fpiritus fančlfiNone hic eft?In pricipio erat uerbumfSicitHer mes;
iermo ifte fapiennaljabet mrem,Sequitur de folo deo*E)omius e oium*dominate deo mortaliu.Et (£d  ab hot
bas iudicari no pot^ddit Si  dicinSup hoies e nome filii deimarrare no poftum qa deus no fu. E)ica hoies qua

fiiiu ee:ipfu:no atium:no Martetno Ioueino Mercuriuffčd que c6fite£Mercurius*($>_uid miraris chriftianaeV
q<$  tale de patre SC  fdio dicatf^t dacmones credutSi cotremifcuttNempe i euageJio tranfeunte domino dfcub
nouimus <£  fis filius dei^ieiftiaatc tepus torquatre nos.Vtina nos quo dajmones iuaicejfic hoies agnofceret«
laluatoref^uid dicit iudžeusr'Vnus e nobis deus pater prseter ipfum alteru no nouimusiillum uero que dici
tisChriftumipatres noftri non deumffed hominem occiderunt.Nempe hoc e quod dixi:Vtinam quomodo
daemones iudicemific homines agnofcerent faluatorem, Ecceetemones uiderunt SC  tremueruntshornines ui
derunt Si occidcrundd^mones confefti funtihomines perfecuti funt,Qjjaeinfeltciraseft t&quama mife/
ria impares etiam dxmonibus homines inucniri?ftem homines creduntidaemones percunhhomines fanand
daemones puniunut,$ed hxc  mutatio e dexcera: excelfi no prefamptio boi s de fuis uiribus cofidentis,(Iontra
iftu iudeu no Iaboro«pugnet concra eu codices fiiupugnet Iex S C  propheta,Aut uičius SC  humiliatus faluabit;'
aut fupbus SC  ptinax puniet?,Dixit domius ad Moyfe dices;Ecce ego rnitto agelu mcu q prscedat tel& cufto /

diat te in uia SC  introducat in Iocu que pafauSobTerua.n« SC  audi aocSncc contenendu pu tesiadhuc audi qcf
metuastoe inquid contemnendu putes.<§_uare£ja non d i minit cfi peccaueritis.'« i e nomcn meu lllo.^ms
eft ifte magnusfcui deditdeuspoteftatem SC  nomepVDominus uirtutu ipfe eft rexgloria:.Et uudcprobamus;
qc fcu diet? angel ustangelus debeat intelligi dcusffn libro qui appellafur genefis,Venerut inquit duo angeli
fodomamuefpere/Tedenteloth profonbusciuitatis.^uoscum uidifletfurrexiK&iuitobaiamiIIis.(^uid
pIura?$ufčepitrobfecudatus eft eis,Tanq peregrines confuetudine hofpitalitansHiberatus periculo ciuitatis;
&  temporale euafit incendiu SC  Sternu confecutus eft prsmiu,15iTcite chriftiani fine diferetione exhibere bo
fpitalitatemjne forte cui domu clauferitisfcui humanitatem negauetitisripfe fit deusfion amplius euagemur
aprspofita adjonejangeli uenerut ad lotili dixerutfuidete& aduertiteiquia angeli Ioqui dicunt ,Q_uid d u
xerunt angeli; $alua animam tuamfnoli refpicere poft tcrgutquia nemo ponens manu fuper arat^ Si refpici
ens retraaptus eft regno dei.Nec ftes in omnicertaregioneTterrenis non hsreas uoluptatibusifed in mote faj
uum te facjlpes tua deus fttine SC  tu fimiliter pereas cu fodomitis.S)ixitq 3  loth ad eos.Vide hominem uidente
non caeci$icut iudsi SC  fabellianfne^ lippientem ficut arriamlfed oculo&fanos habentemriicut catholici chri
ftianiiangelos uidiedeu inrellexit,(^uid dixitangelqs^ixitad eos, Domine fi inuenit feruus tuus gratiam
coram t€SC  magnificafti mifericordiam tuam quam fecifti meculut faluares animam meam.Magna res cum
uolo iudsu ferire ficu^Moy(es fortiftimus uir ha%m fuam uibrauit Sc  mifi&ut per iudeum SC  fabellianu tra—
fire^tArrianuq? percuteret.^uid agis loth fandatingelos uideš SC  non unu (ed duos:8i dicisdominelfad unu
uerbu focismnu precari&8i non metuis ne alteri iniuriam faccrc uidearisfAbfittrecedite iudsilrecedite fabelli
aniiqa non uidetis.Recedite Arrianitquia parum uidctis:Ego uideo quod uidcotnec conteno inec cuios^uos
uideoaequalesuidcolunumrogonulliiniuriam faciojquiapatrem Sc filiu»oouideo:Namut intdfigitis me
non falli cu duos tanq unu deprscoriuidete utru duo an unu?humtfiMneis refpondeat prscibus, Petiit ut i
modica ciuitatc proxima!rcfugiu haberet SC  uideret.Rdpondent eijudeamus quot fun&qui refpondent:Ver-
ba libri fecreta,I5ixitq} ad eusquafi rcfponfio fingulariseft.Ad hxc  fequere uideamus:Ecce etiam in hoc fufce
pi prsccs tuasiut tatmen fubuerta urbe pro quaTocutus esffeftina:8i (aluare tbi q non poftum facere qc£q do
nec ingrediaris ilfuc, Vide iudacedicangelum ee deu.AudiaArrians patrem SC  ftlum dicentem^nec eundem
patrem quem filiu m propter (abellianossfed patrem SC  filiurraaudi^uid didum efČSufcepi pracccstuasfau
dis quid dicit non fubuertam urbetaudis nopotcrc facere qcq.fudsus legat angeluunu Iligat deu ♦ Sabellius
legat duos uenifte7& no contenat fed erroremfugianneadigneperueniat. Sed utplenius oftendimus dičtu
-Angelum debere intelligi deiSLed/onis huius fequentia*recitemusJgif dominus inqrpluit fuper fodomam
K gomoram fulphur 8C  ignSa domino dc cslo«(^_uid e dominus de domino f mfi filius a patre ficut e SC  alio lo
co.Sixit dominus domino meo fede adextris meisidonec pona inimicos tuos Ičabellu pedu tuo^Ite in£xo/
do.Apparuit inqt'Moyfi angelus dominri flama ignis de rubo Et uidit quoniam rubus ardebat ignet SC  non
combuerebatunEt dir Moy (e^franfibo Siuidebo hoc grande uif umlcur utiq^ non comburttur rubusf&um
uidiflet aut domius qcf accediPuideremocauit eu dpinus dc rubo.Ecce ipfe angelus ipfe domius*.8C feqtur d i/
ces:Moyfcs-*Moyfcs.Et i!ledixit.C^uid e domic?Ait illi doinusTne acccfteris hucjnifi folueris calciametu de
pedibus tuis.Locus.n.f quo tu ftastterra Efta e.Adhuc audi qd dixcrfei:Ego fu deus pat^ ruo^ deus^brahaf
SC dcusJCaac:8C  deus lacob.Jt io  iudsus fi c audiat angelu ut itelligat deu^č tieat deu,$abclliauus fic inrelligat
premmt no minuat filiu,Iefus et ficut liber diciKq eius iferiptus č  noidfcu aduerfus hoftes dimicaret*in ipfo co
ftitutuspcinčlu liidct ui^ ftante cotra fe euagiatu tenente gladiu?prexitq^ ad eiu&C  aitlfnf es an aduerfario^?^
relpodit nequaq;(ed fu pricepsexercitus domint% nucadueni.Ceciditmdefusad terta SC  adorauit.Etnuc feq
rciudse ducetuu.Videt&interrogat:adorar,Vifioc6ionej]abet,Vidct.n,5iqcf agpofcif.Ergo uifio coio/
ne habeftiterrogatio ignorationeiadoratio fide,^ ue uidet(boiem.Q_uis e ifte honpfe e q cotra inimicas ge
tes pronunciabat?jdcfiderabat^pečtaba^eius aduetus.^uis e princeps exercitus domini^one ipfe e q in
euagelio fterrogatus qs eetTrelpondit SC  dixit principiu q Ioquor uobisVQ_uid turbarislelusf^ uare fremu
eruntgeteste populi meditatifunt iania.Aftiterur reges rerra^dprincices coueneručaduerfus dominu SC
aduerfu&Chriftu eius.Vides amatummoli metuere^no centra uemoried pro te:qa no fum miftiis nifi ad oues
pditas dous ifrael*(^uid eJefus^cF uidet iterrogas SC  adorasffeoiem uideosfed prs fillis hoim eqdPnoi telil
go & audio que no uideosfed qd' credo:quia ftdes ex auditurAuditus aut p uerbu chrifti,(^uid ergo qris^d
uertc SC  feqre?bomine uideo: fed prs filiis bominu e qcf no intelligotncfcio quid mihi corufcat: ut de latebris
fulgidu ahqdfpledet. Vade ad eu qui uenit ad me sperfcrutaborKjue uidetfhoc grade ui fum. C^ue uideo SC
bomo eft i Sf non eft homolimmo homo propter manichsum^ plufq homcžpropter iudsum jfperge Iefus
meus:dux meus t  perge ♦ (^_uare^quia nifi cum te in quiri$me acquiris, Eccc ueniothominem inueniointus
nefcio quid intelfigdrObfcurum eft nondum uideo .Teda eft facie^Moyft uclamin^impedit faciesslatet ue/
ritasfoonagnofco quid fitopus intcrrogatib.Ehc tu bomonofter es:an aduerfariorum? Si aduerfariorum eft;

SC  homo eft SL  inimicus.Si nofter eft:& homo eft Si faluator nofter eftftsbft me uenit^i ante me fadus eft. Si
leefusefhSaluatoreftdnterrogetlefus iefum:interroget priorem prior.led tamen minor maioremnnterro/
gct.lPeficiens crefčente figura interroga uer itatenfimmo figura interrogat ueritatem-ut lucefcat dies^remo/
ueantur tenebrae temporalesfecce uenio.Scioquia (piritus čarnem SC  ofla non habet,Ad huc latet myfterium l '
in ter rog° ucrumtaudio ucrbufrcmouco bellu:adoro dominumJIn eo ^Fcfum uidetnon cognofcit furiofam
mete iudato^ fignificabat^qui fi iudsus cognouiftet.‘nunq dommum glorias crucifixillet,ln eo autem q? au v

diendo

diendo credidit & adorauitiftum fignificabafcde quo fcriptum eft.Populus quem non cognoui fctuiuit mihi;
'Si in auditu auris obediuit mihi.Audi adhuc.Q__imebas deum genuifle filiu :Audi qd dicit pater p-Efaia ( p/
pheta.Nunqd ego alios parere facioftpfe no paria dicit dominustfirgo q caeteris generatfoes tribuiifterilis
remanebo dicit dominus deus tuusTCui dičtu eft filius tneus es tuiego hodie genui tS^_uid mc ftimulasAt/-
riaefimdes cu audis hodie&pud dnmaiunq craftius dics‘nuq hefternus e dietno fuccededbus ac decedčtibus
tranlfgitur menfis diebusino bora: mutatlfno uariant? mometa^bi dics nec termio cocludidnec initio coarra
tur 4 Audiat adhuc iudaeus quid p propheta dominus dicit:audiatArnanus 7 audiant 5C  oes filiu  deiilut noefte
aut efle minorem dicunttego inqt deus 8 C  non eft alius.Et quid de filic?E)omine fi tu folus es deusjludi adhuc
quid feftinasfln memetipfo iuraui: Ybi eft iuratio nulla eft dubitatio:in me metipfo iuraunlEgredietur de ore
meo iufticia; uerbumJcce habet filiumVgredieč’ de ore meo uerbum iufticiazi& no reuertetur 4 Q_uid e no re
uertetur?Ne Sabel!ius dicat quia ipfe filius eft qui patertegreflum uetbu n 5  reuertitur 1 qa pater pater efbfili/
us filius eft, $ileat aliquantulum: hxret inimicorum Ioquacitas nullam habens uerecundaim 1  impleat
domini fententian^Et filio deiaut nullus aduerfabiturfaut qui aduerfarius extitcri{'Egredietur inquit de ore
meo uerbu iufticiadf& no re«ertetur:qa mihi curuabit'' omne genu:& per me iurabit omnis Iingua dominotK
filiusJDauit.Audi ergo in domino dici ''mpc  funt fumx iufticias & imperiu.Ago ergo: f£tquipoftea ad eum ue
nient?& cofundentf oes qui repugnat en Ite nuc oes paganiiudaei heretici^duerfamini Qi  repugnate filio dei:
adeu uenietis& cufundemini oes qui repugnatis ei.No parua de filio dei fecundu diuinitate locuti fumus:6C
refiftetibus in quantu potuimus aduerfariis no pepcimus ♦ Nune uolo ad eius icarnatione accedere;&: man i/
chxus obfiftit impurus.® uare.^a fiiium dei no uult dici etia filiu hois*Et ubi eft qd feriptu efbRorate cxli
defupj& nubespluat iuftufapiatur terra Sl  germinet fafuatore:& iufticia oriatf fimulfego dominus creaui 6154 '"
Item ecce paruulus natus eft nobis:8č fačtus eft principatus fup humeru eiuš^Sč uocabitur admirabiIis:confi/
liarius^deulfortis^pater futuri ftculnprinceps pacislte uirgo in utero concipiet*& pariet filium:& uocabitur
tiomen eius emanuel, ®icit aIiquis#tH®aei£hge®4(£6tra manichxum noua tela no antiqua funt nccefiaria:qa
nouum no uetusaccepit teftamentu.Sed mihi qui contra utrafq^ fufcepi certametundic^ arma funtneceftariav
maxime quia iftanoua de ueteribus fabricata fiintiergo Sl  illa no abiicendajSč ifta portanda funr.Diucrfis.n«
teliš diuerfi cocedunEadueriariiiordo itacp ifte fčqndus eftut fequens deeuangelio no filea de propheds.Jjed
ego inquic manichxuS4ieoMoyfe accipio nec prophetas It quid aimus dePaulo apoftolo^ui in exordio epi
fto!x fiix ad romanos fcripfit.lPaulus inquit feruusJefu-Chrift?uocatus apoftolus-fegregatusin euageliu deif
qft ante promiferat per prophetas fuos in feriptuns faneftis de filio fuo.'q fačtus eft ei ex femine-Oauit fecun/
dum carne.C^uid eft enim in quo prophetx cotrarii fint euangelio^i^it prophetatlEoratc cxli defupen&
nubes pluant iuftu. Yeniat angelus:prxdicet uerbufaperiaf terra:audiatMaria!SC germinet faluatore^pro/
pheta dicit:Ecce uirgo cocipiet fn utero Sl  pariet filiumrK uocabitur name eius emanuehHoc et euangel/ftaf
cum diceretffecutusexpofuitdicen^Iobifcum deu%fruftra manichxe conaris aduerfari propheticis.Etiam
apoftolus dicit de filicSg fačtus eft ei ex femineDauid fecundu carnerm<§)_uod propheta: predixerut Sl  dixe/
tunnhoc apoftoli prxdicauerut Si  uider unt*^ui erattfačtus eft:quid erat fačtus eft^erbu erat:caro fa^

čtus eftffilius dei erat: fačtus eft filius hois .E)eus eratthomo fačtus eft.$u(cepit humanitateifno amifit diuini
tate^fačtus eft humilisimanfit iublimis 4 Natus eft homoaio deftitit efle deu^5atus4eft paruuslatet magnus4
t^_ui libenter ampličtitur natumo abhorret uirginis partu:E)icit ribi creator hominis.C^uid eft qd te permo
uet in mea natiuitatčfNo fum Iibidinis coceptus natiuitate.Ego matrem de qua nafčerer fccuego uia meo iti/
neri prxparaui atq; mundaui^fianc qua delpicis manichate mater eft meaifed manu fabricataeft mca.$i po/
tui inquinari cu eam faceremspotui inquinari cu ex ea nafceren^icuti trafitu meo illius no eftcorrupta uirgi
nitas: fic mea non eft tibi maieftas macu!ata.$i folis radius cloaca^ (brdes ficcare nouit:inquinari non nouit^
quato magis fplendor Iocis xterndnquo nihil inquinari incurn't(quodcuq] radiauerit mudarepotTipfe pollui
non poteft.$tuItc undc fordes in uirgine matretubi no eft concubitusču homie patref Ynde fordes in eaiqux
nec concupifcendo Iibidinem*nec pariendo pafla eft doloref Vnde fordes in domolad quam nullus habitator
acceftitfSoIIus ad eam fabricator SC  dominus uenitireftem quam no habuit indumeaq5 ficut claufam inuenit
feliquit.$it ille folus natus eft inter mortuoslSic Si  iftius ex qua natus eft matris pudor'foIus eft integer 4 Eua
inobedies mceruit pcenatjdafia obedies cofecuta eft gratia.llla gaudio^phibito maledičtathaec crededo ange
Iobenedičta4ftIa nobis morte cotulit:hxc uita pepmC^uid agis maichxef(Ehriftianu prxmismoChriftu de
fendis4Taceat immunda uanitas:quia mundata eft ueritas4YeIim adhuc per(eqmanichxum:fed infeftu pa//
tiotArrianu^ confidit de uirtute fua: 5 č gloriač’ de potetia fua4lam quide cu aliis re(p6deremus:nec ipfi tacui
muslfed ia nuc feruato ipfius ordiejuideaus q fpicula iaciat4NulIius terreat pfonapotetisiois caro fbenu Yides
quotidie fcenu crelčere;fčenu florere.Q_uid expauefci6fjf:ales fručtus deferta germfat terrtfagricola n 5  aceufo
f fed qfo ubi mihi efLO boni agricol^qd agitisf^re uocatisfuidetur qftmalo ifta plena fit terrathinc fpina&hic
tribufithic fccnu m furgit^Spinas incenditettribulos heradicat^f fbenum ficcate: bona femma fpargitetno terre
at hyes 1  etfi abudat iniquitas: tamen noftra feruefcat charitas.Jerite hyemc*quid mctatis aftate^Sed quibus
dicoTS) ubi eftis fontes lachrymarum"|quibus agricolis loquarfAIii funt mor tui:alii funt fugatsiterra tradita
eft in manusimpikribulatio SČneceftitas4©omine da nobis auxiliu de tribulationefijt falus hominisaion fit
siana i fed uera 4 ^_uid dids'Arriane 7 {nterroganti te quxfo refpondeasmolo difpicias paruulum If non te
grandis forma iuuat ? nonmagna proteguntarma: frontem penetrant galeatam. I 5 )ic ergo mihi quid in

4«X.

terrogo,(Ercdisip deum patrem omnipotentemVdredo in§s.Inter rogo.Credis in IelumChriftum fdium eius
dominu noftrufCrcdos inqs.Interrogo.(£redis inDeum & hoiem natum de fpiriru lapčto ex Virgine Mariah
Čredo inquis$>ene facis(adhuc interrogo:I§icuti K pater eft deusftta & filius deus eftdta alius eft patcr#alius e
filiusffet maxicctia xqualis patri filius1squalis tnquis.Cj[>_uid reftat?Eccead oiaquae interrogauimusrelpom
dit.Ineo qcf credere (e dfcit deum patre SC  deum filiufcontrarius eft meču paganojn eo qcf creditChriftum

^ ^ ^ [ggjcili ll&tU  (3^ fjpi #  ^ n  \ 7*  *. %. Jt ,.  _.n. fn pn/ir^ t ilf

umefle patre &aliu
hxrediras: fimul pofl

cft hsbiurci fres in Uiiu< ijuan,m nuuo muiu.« on«.mu^iuuui*»».«—».•.—•»  - o

JStereditas nra prseclara cfl: nobisthemus iuidos inimicosJpfi prefidere uolunnno nobifcu fed cotra noslnemo
fibialiqd ufurpet.H^reditasiflalicnobispmiflaefhutindiuilapoflideat-mopartibusdiflipec. Simulcolli/
gamusine diuidendo pdamus.Pauptas follicitu me facitgjogo tejnoli foraspraeter me colligerelnc icipias (par
gere,*qui.n«mccu no colligit fpargit ♦ (^uafi oblitus lum cum quo agebamfled no obhtus interrogoArrianu:
que defidero eflecatholicu.Dicit a!iqs.Ad oia quae uoluifti refpodit.ln relpofliombus lllius nihil iuenif aduer

sequalis fitingenitoTEn adeft illequi meču quafi cohacres ambulatidolus apparuittq latebat mecum poflide/
reputabat?:Bh'uidereuuldednopmitto^prfusrefiftolegeshabet utteftatonsuoluntatttnoibuspareat.Žiqs
cotra teflatoris uolutate facere uolueritjcareat hajreditate.Sed filet leges inter armado ,prfus.Ad hoc laborar
ad hocpugna&ut legibus leruiatf^feftametum q>fero:uerba teflatoris recitotSi habet q<J diuidat ibi inueniol
(e d fi n5 habet qcf' diuidaturfde ipjfo teftameto refito.(^_uod habet teftamentu.audi.Pacem meado uobistpa*
ccm meam dimitto uobisda sec eft haereditas{8č qui‘s iple reftatordege teftametum:&: inuenies^um ppheta de
deo Ioquttur'»a te magnificabitur ufip ad terminos orbis tettazdC  eritifle pax, (Sloria in excelfis detM in terra
pax hominibus bona; uoluntatistnon diuilbribus lančle unitatisžled hominibusbonas uoluntatisjpfe eft hx'
reditasipfe eft teftatorjiplu quacris diuidere,(^uid partiris unuffi unu diuilerisategru nihil habebis.© arria
na hserefis crudclis irnpia:meretrix:erubclce iudicate£aIomonefmcretrix ne unum u/uuneundecuqp cocep/
tunjjJacp partu derdewio pmifit diuidi filium fuu %8C  tu diuidis domiuu tuum.llla SC  fi meretrix tame pia^uia
materttu au t meretrix & lupa quia no mater^cf pariš prsefocasiqcf' no pariš cogregas. Q_uomodo alienu la/
čtas?quia SC  tuu ncgasfuilčera tua duraueruts illius tremauer u t. (^uid dixitfE)atc illi pue^:&; nolite diuidere
eum(Filius meusefttfed meliusapud illugalideo uiuu integrulcj diuilum lugeo mortuu; fihus meus e .Sed qd
puero mater proderolfi uitam qua non cofero aufero.^Voio illius crudclis a paruulo repellcre uberai fed ma/
gts cogor iudicis te mere mach.xra.Date illi filiu m eujmeus e natuslled migret ad illastotus apud me maet afi
fedus.Date illi pue^ tatumo auferatur uita mebro^sno diuidat^integritasimihi no eripitur pietas: quid dixit
Sate illi puerujnolite diuidere eum.Ecce egodico totupoflidel&noli diuidere harreditate* fineprxiudiciopr
maior efbfilius,minor eft. © partesiP mfticiafo xquitasTuna pars maior efbalia minor^No confentiofno fa'
ciospartem.‘quia no diuido pacem.Si enim iam flačta fuerit pax; iam no erit pax«Illibata efle non poteftapud
que fides integra non eft. \nde quia mecum non uis poflidere htereditatemmon potes obtinere^poftremo fi'
mortuo no parcislled perfide ftudesjuade interpella iudem. Yideamus quid ibi dičturus eftjjiabes iudicem or
dinariu. Nolo mihi adducasex diuerfis part.bus alias atq; aIiasptate$no*mihi armigenfed legifer necefiari/
us eft.Et ubi iuftum inuenio(aut ubi eum inuenisfAudi prophetam dicetem:Dominus iudex noftendomius
legi fer nofterrne condenandum putes.Audi quid fequitur. Dominus rex nofteriipfe laluabit nos.Ecce habes
iudicem.Si parum eftirex eft ante te eft^Jc eft in ctelosut no deierat terram.Celum inquit ego impleo. Ecce uo
bifeum iumiulq? ad conlumatione feculi.Et nobileum eft 8C  cu patre eftsquia nec patre dimifit cu ad nos do

1  uos^Vis diuidere pacen#& quxrishere pa
pax funvlitigare non nouitCanfentientibus affiftoilirigantes lugio.Cum inimicus eflesJpatri meo reconcilia-'
ui te p mc.C|) uo ergo a pre meo feparabis me^go cu eftes longe^ueni ut reducere te:cu inter motes SC  filuas

iuijfudauifcaput meu (pinis appofunmanus meas clauis obiec?Iancea latus meu‘aperuit:¥ot non dica iniu
is led alperitatibus laceratus fumtfanguine meu fudfiaiam >*ieam pofužlut mihiconiungetem taSC  tu diui ^
dis me. Audi gd relpodeat'’ dilčipulo q filiu nouerat:& prem qrebat|aitPhiIippus domio.domie oftede nobis
patremt& fufncit nobis.Et dominus adeum (fi uelis Arriane audire cum apoftolo erraft^eum apoftolo
redi j cum apoftolo lit illius obiurgatio etiam tua curatio.l^uid aitdominu^anto temporeuobilcum fum
l J hi,ippe. Ego ueni tepatri meo applicare.*& tu noli fepararp.C^uid quacris quafi alium pattr'me?Q_ui me J »r
utdet uidet & prem.Tata e in nobis ueritas^tata fimilitud^tanta charitasjut ego in patrem fim k  pater in me.
DentioDabelIianefrquid mufitas?(aArrano me concluderejab Arriauo me euocarc feftinas.Sed in nomine

patris

I

pmm  SC fJi/& (piricus fend/toon tccum led unius dei cum illis refpondeo te non prafero.Quid dixit dcmi,
nusVC^ui me uidet uidet SC patrernjid dixit ego fum filius fimul S C  paterifed dixit£Ego in pre:SC pater in me
eft*qui  me uidet uidet SC patrem.Poftrio unius iyllab« qua: dicit 8C diičernittSC prem di fcerni16C filiulte qui
dem monftratfnec prem habere nec filiu.Bic mihiArrianeprem deu dicisfaC maxime^uid filiu flpfum quo
q^ deu cofiteor.Bene agnoičis quia cu in čarne pronunciaretucnturusjde ipfo dixit prophcta.Kficife pufillani
mes cofortaminirSC nohte timeretecce deus uefter ultione adducetretributoisŽdeuspracuenietsdč faluabirnos
(•gnofcofm eo qcF te agnofceretdicis prophetac non aducrfaris^dergo dicis de pfefeteus eft t quid filius{aeus c
~(£o«ternus eft pri filmsko ergo erat tepu#quado no erat fihusTcrgo fuit tepus quado no fuitfilius^ifon ergo
oia p ipfum fada lut, Jam, erat tepus;quado no erat filius.Bi erat tepus quado no erat filiuslfloanes euagelifta
no debuerat diceredn principio erat uerbu: fed in principio erat repusjoancs dicitto per ipfum fada (unudč
-sArrianus cotradiciuDic arriandunde fcis quia erat tepus quado no erat filius?An tu for te didurus estS^Ioan/
nes unde fcitfquia lupra pectus domini recubuits8C inde hauriebat qd m conuiuio domini bibebadquia i prf>
cipicvuerbu erat{fame dic quado in principio erat uerbmSC uerbu deus eratiArrianus ubi era®efciadi audes
dicerSbi erat.Notu eft.n.SC Iegid quo tpe natustmeritocp danatus fu^sotu eft etia quado uixeritVquo mortuus
fuerit]!SC ideo no audes dicere de Arriano ficut de uerbo fuiuSC eifcqa nec tune fui&nec modo e.$ed ut in oibus
excIudatu&Arrianus;audi qd petSalomone dicat? * Dominus fccit regionesSdC fines habitabiles fub cado.Cu
pararet odosjaderam illi.EtpoftpaucaJEgo era apud illum diiponesfego eram quado faciebat fortia funda-
menta terrasiegoeram cuiaggaudebat*$ed dicis^temporeagitCVtrum fueritante qdlet tempus&udiipfum
p propheta dicet%Bx tpeinqt{|d ex eft tpe5»unqd ex quo tepus coepit eflePKlo fic ipieArriancmon fic: Bed
cx tpe ante q fieret tepusribi era|qrc ia quado no erat?qui ate tpa«© erat,In priripio erat uerbu.Melius grdeče
dicitfA6yč>cr qppeTuerbn fignificat SC ratione, Vides ergo quia iemp eratfde quo audes diccre no erat.At fi di¬
cis aliquando deu fine uerbo^aut fine rone fuifteiiam no filio tantu fed SC pri aduerfarius eris.Ego iquit ex ore
altiftimiprodii^uisfuerbuCSC uerbum hoc quid eftffoanes dicattEt deus erat uerbu-iergo uerbum SC cuius
erat uerburnžnoduo fed unumfunt(no inquit/quia uerbu pofterius eft eo cuius eft uerbuj^nde appareretpa-"
trem filio efte minorem ^hegas itaq filium dei efte deulnon nego inquitflč patrem deu dico SC filium deu dicoV
fed patrem maiorei filium minorem||diu pater major filius minortpic mihiquia uideqcalculari uelle arterni
tatem: ^uot annis precedit deus pater filiu fuum?¥bi diem natiuitatis filii legift Silil dei dico no dic^filii
dei SC hominssiubi ergo diem natiuitatis eius ex patre IegiftifGu quo mathematicdfcreatoris fy de^ conftella-
tionemquadifti atep tračlaftifauam horanvquas momentalquos numerostquas mbmtias momento^inatiui
tatis eius qui omnia codidit f collegiftiTGonquiefcat ergo htereticainoreligiokčd fuperftitio,5)ejChrifti initio
deficit calcufatiolquia cum auditur fine initio seternitasinulla quaerituraetas,$>i pater deus ČC/ilius deužpater
maior filius minoriiam non unus fed duo funt dii. O^ujd ergo eft qft dicit perprophetamTAnte me no e for-
mator deuslf 8C poft me non eritf(^_uid dicisArriane^ui iftas deputas uocesf Si patris fut dicendolAnte me
no eft formator deus:8C poft me non erit aliuslaut iple peter non eričaut filius non erir. $i tantum eni diceretl
- Ante me no eft formator deustnec adderet 8C poft me non eritlliber u ribi haec uerba*ei»t patri tantumodo ap/
plicare.Gum aut fequitur 8C diciuSC poft me no critlfecundum te ut dixiife 8C  patrem 8C filium negat deujtem
li filii funt hxc  uerbašpatre fuu 8C deum negat SC patrem,$i eni no dicere^Ante me non eft formator deusrled
tantumodo poft me ermpoftet forfitam dici filium folu fuifte Iocutu,Modo aut cu dicidAnte me no eft forma
tor deusfSC poft me no eritipr em fuum nec deum dicit efte nec pfemJte ftpatris funt bxc  ueibaquis dicittui
dicitfilius meus es tu:ego hodie genui teTAn forte medatio arguedus cftffcdjj filii uerba futiqs dicilcui dicit
pater ufq? mobo operaturr An forte SC iniuriofus pri iudicandus e?8C ingratusf $ed nunqd ingrateidicereupo-
ftula a me SC dabo tibi getes haereditate tua^erminos terracf An forte quid dicentjut Fallere uoluiuaut ut mi/
nus aliquid d ©-Propheta dicamulfinxifr^credendo duos fi bi confabulantes,i.patrem SC filiu.*8C dicente patre
cAnte me non eft formator deusadiunxit SC filius dicendofSC poft me non eritJnimica funt qu£e agimuiad di
uina?(S) fcclusiproh dolor parceparce hitrericaimpictaslcu ribi deum non capiasmos quoqj ^blalfemiapro
nocas.non haec fanda docet ecclefia^pater pater eftifilius fiiiuslSC Ule nun^fuit pater: 8C ifte nunq’fuit filius:
£tmbo sternitnec coeperunt eftemec defiftunt.CJ^uod pater loquitur filius loquiturjquia uerbu patris cfl^JC
quod filius !oquitufcpater loquitunquia pater uerbu eftfipfum uerbu diciuuerbu quod ego Ioquor a meipfo
no loquorjconcedite quaefo creatoru8C in creatura fi poteftis capite creatore.Ecce ignis 8C fpledorcduo fiin^al
ter ex altero cftmec fine aliero alter eftfignis paterifplendor filius&C iple fi poftit dicere qd luceo a meipfo no
luceojfed qui me mifiriipfe mihi dedit^ut Iuceaignis.n.fplendorem mittiriSC ficuti filius de patre deo diemita
SC fpledor nuq dicere potftgnis meču c:extigue ignefSC fpledor nuq parebit .Ifte ignis 8C fpledor pr 8C filius?
unus fine co/uge pr&Iter fine mre filius e;nec diuidi alter ab altero pot cu fit alter ab alterolinitiu tame alteri/
us ec no potifine alteror.bfcec at pofte creator tributu creaturačqefp6tipfe creator.Accedat paganus: accedat
SabelliausTaccedatArrianusJcoteple^IucernaTin ipfa uideat qd'i deo uidere no poffui^no facio iniuria^i tari
creatoris cupiesbfidere ptateiignis fiue lucern« tanila offera fimilitudine,3>criptu eilucerna pedibo meis uer
bu tuu domine 8C lume (emitis meis.SC de deo didum eft tfgnis confumens eft^ccedite ergo:8C lucernam dili
genter confideratefueftrafcp fatuitates 8C tenebras remouete^paganus intucatu^SCillic fine coniugio patrem
efte difčat filium«8C quomodo natus eft filius »Si eseusnon es ibi uide interignem SC lplendoremjquaire

,x.

mcdium.Ji nullum eft mcdiumtnullu e coniugiufholi ampfius perfcrutari mediu.' ne magnu patiaris incen
dium . Accedat fabellianusmideat duos in unu igne SC  fplendorefSungd non rečte dicere poteft fplendor tfrgo

- j ih mp*Ctrnt (Ainc Airit.&crn in mtpr in mpfArrpAzr SC  AfrianUStuideat SC  iofc altCtU eX

Idb 1CU UUU outuun UM- U1U1UA iujjui  uau uiiua ni in -j      -3 ^ _

dem non eft quia deus eft«£rubefcit©Arriani:Tuicaufa bois iam iudicati in cruce pendeniis ffilatt nonjlint ^* * m
aufi carnifices conlčindererSC uos charitatem dei in caclo fedetis^fmo charitate domini diuidere conaminnV os
ininfernu ruinsžiam illa tunicam nuncj rumpirisrltem per prophetam dominus dicit: No erit deus ultra me?
dominus iuftus SC  ialuas non eft pritter me*Hic§abeIIianus fluf tusSVt eni SC  unu eundecp patre SC  filiu taliV h

bus (e teltimoniis credit maniri,Cdtra-Arriani u t probet aliu efle patretaliu efle filiumčalia proferunt teftimo
nia:Sč dicut in tantu alius eftpare$|grtius eft filiustSC alius eft maior alius minortut pater dicat filiolDedi te in
Inčegenriutut filius dicatČDominus miiit me.(§>_uantu intelligo lux ifta gentiu tam clara eft atq? perfpicuat
ut heretici eam comprehendere Hon ualentes atq? peripicere^ecati no in ea poftjnt ambalarefled potius ober
rare: Arrianus aliud^abellianus aliud:C^_uale belluf^uid ad hoc catho!icus?Arma incjuit qux portant mea
funtcnihi militantfambo contra le pugnaat fed pro me,‘ut ambo deficiantfed non alter ad alterum traieae: Ted
ad meproperen$& ego aliud unde percutiantur.utritp profera.TuArriane dicis maiorem efle qui mitricmiO'
re q mittit .Interrogo te qs e maiotfcuipreparat' 5  aiiqd uenientan g preparatom'exhibc^ ofFurn g exhibet?

^tiq 3  fi hoim genus interroges^refpodet illu ee maiore cui precedit mef cui officium exhi betur;Tu inde uis,p
bare minorem filium quia miflus eftjego oftendo eu qui mifit precedere cum quem mifitfnec alterum eorum
dico maioremkjuia non audeo dicere uel minoremJEfaias propheta dicit:Hxc dicit do minusrChrifto meodo
mincžrcuius apprehendi dexteram ut fiibiiciam ante faciem eius gentessSC dorfa regum uertamfefaperiam co
ram eo ianuas r 8C portx non claudenturJEcce ille qui miferatprecurfor fačtus eft,Q_uisjenim maior aut (upe
riorante minorem ianuas aperietifuel quomodoid facierliifi paululum aptc precefterit.Audi adhuc0C porte i
quitnon cIaudentur£quomodo ergo ante te ibo^uides qni miferar 8C quomitatur‘SC precedinfam tu difcerne
quis fit maior quis fitprior^ego nullam defcretionem uideojfed potius atqualitatem conlpicio.JFilius dicit  de

I5orfa inquitregum ucrtamiSCgloriofbs terras humiItabo,Nonne uideš reges terrx qui ante petlequebantux
chriftianostiunc efle chriftianos^onne uideš ipfbs qui humiliabantecclefiamf humiies itroire ecclefiam^Bo
ne nune eos uideš habere defenfores^uos ante habebat perfecutorcs?Ego inquit ante te iborSC gloriofbs tcrrx
hu miliabosportas azreas conteram SC  ueftes ferreos confringamlSC dabo tibi thefauros abfconditosiSC archa/
na fecretorumtut fcias quia ego deu^qui uoco nomen tunm deus ifrael.Audiat Sabellianus s  deus dicit ^ego
duo funt qui diciuSC cui dicit, AudiatArrianusTego deussSC non eft ampliusextra me non eft deus diuinitatis
£x quo aduerfus iftas harreies duas certando Iaboroipene fiim fatigatus.Veni ! domine meus iefti prxliator for
tiflimetprinceps exercitius dominnqui diabolum uicifti SC fecufumTapprehende arma SC fčutumi8C exurge in

^ J' __/T*-. _li ,oi n.    _I____rr ; ___ c

UUU1U V|U|U tCUlIMa* ±  U llUUilUCUl UiULa « Ul tjUd lUIillgs UUil tUUlIIJ ^dllUitU ClldUi clUgtiib ililllU*

eft^iomo patetrdeus latet«Tu mihi oftendis hominem humilem j  aperi oculos tuos i SC  deum uide/
fublimenŠion angelis minoremsfed patri acqua!em,Pater inquit clarifica filium tuum;ecce minorem, Adhuc
fequerefut SC filius tuus clarificet tesecce xqualem:|nuenimus filium^gnolcentem patremfSC adorantemSfeiV
coiunčtummon ut putabatur ingratum, Videamus quid de filio dicat SC  paterfaflumpfitJefusPetrumla/
cobum SCloannem fratrem eiusleuangelii uerba funti8Cduxitillos in montem excelfum feorfumTSC tranffi/
guratus e ante eos!8C relpleduit facies eius fieut fotueftimeta at eius fačta funt alba ficut nix.Ecce apparuit ei
Moyfes 8C HeliaScu eo loquentes,Moyfes 8cHeliaš ! Iex SC propheta: Ioquebantur cum illo: oftendebant que
pra:uiderantfmanifeftabant*que prcdicauerantdoquebaftir^5Utes qd loquebat ut iudei couinceremurimani
chaei confunderenturipagani conuincerenmr?hxretici comprimerentuncatholici confirmarentur,Loqueba
tur Iex SC prophetx: alperitas SCIeuitasltriftitia SC manfuetudofprxceptum SC  adiutoriumlferramenta SC m*
medicustumbra SC Iuxjpreco SC dux: fententia SC milericordiafSC quid poft hsc^Refpodens autemPetrus di
xit ad Iefum.E)omine bonu eft nos hic eetfi uis facianaus hic tria tabernaculaitibi unu?MoyfnSC Helix unutn

fuper candelabrum

L

fuper candelabrumlut luceat omnibujftjui in  cfome funt, Vidifti.tujuideamus SC  nossffencbrže funrmon offen
damus in pagam&io errcmus in haereticisjluceat nobishrcernaTdoceat nosiucrbu in čarne, Videamus cjuid cfi
cit  euangeliftaluideamus li adnriflu eft confilinm-Petn. Adhuc inquit eo Ioquente'ecce nubes lucida obubra /
bat eosiccce  uox de nube dicensrces audiamusfnemo aures claudatfaudiantpagani irrilores^audiant ludad p
lecutorcsiaudiant manschad fantafma leminantcsVaudiant harretici crronei litigatorcs*& audiant SC  maxime
audiatjaudiant SC  catholicflfideles dei cledrores^Hi audiant ut inftruan talili ut coerigantlaut ifti audiat ut Te/
ducanturjilljrutpuniantur,(^uid dix.it uox denubc?Hiceft filiusmeus diledusrin quo mihibcrie copkcui,
Vbi eftis qui aduerfamini m-filio deifPatcrdixitlHiceft filius meus diledusf& tu dicis no habet filium deus«*'"
Tu pagante^uid foris ftas^č murmuras#ntra hucin fčholam deiJaperi aures cordis tui t audiupceni domini ;
SC  fjmile filium deifejuf d agitis lud&ftjui occidiftis filiu deilSfuo fugieris^abi uos abfcondetisf^ui monresV
qux  petrasTuper uos cafura? funt?$ fi in cauemispetra^ uos abfconderitisjinde extraha uos dicft domsnus.
Sed SC  uos uenite SC  intrate;confiliu meu audite^defperare nolite:quonia funt reliqufe boi pacifico ♦ $xu iflis:
occidiftistlanguineChrifti fudiftisJin periculo eftis:ffiIio dei incrcduli fuiftis, C^uid facerenune dcbctistnifi
credentrsutbaptizeminilbibatifipfanguinemquemfudiftismoneft quod horreati^fufoseft litnguis mcdiciV
SC  fačlus eft medieamentum freneticijž ui d dubitatisnSuftate SC  uideteJquoniam fuaujs eft dommus*(§>_uid
tu Manichxdqdiu fantafma ibmniarisiEuigila SC uideftiubilatonantf8£ quid tonant^blicefl:filius meusdile
tflus. Vide in terra hoiem ue^audi de cado deum ue^utruq5 uei^ efie cognolcc/ideft deum SC  hciem filiu defV
SC  hois unum eundemcp efle hominemaSč deunvtognolce^SCplacabis deum, (taue ne offendas in kpidcm$&
mortis patiaris minam^uia quod (bmniaris uanitas efliquod deus tonat uirtus eft: Audi tuhSabellianeiaudi
decado patremfindein terra filium:& noli dicere idem pater qui filius eft, AudiSabelliane*& in patre SC  filio
tioli erraretfed feque.re unitatem,Etomifi<?audiamus'quid dicis de fiIio«Hic eft mquit filiusfV ide in terra hois
filiumiaudi de cado dei efle filium$?neus dilečtusifin quo mihi Bene comjpkcui?& quid ille&pfum audite. Bko
gratiašfrntanuitpra-ccptura de<>;& remotum eft confiIifiPetri:(Eratias tibi deus uirtusfgratias tibi deus pater*
qui SC filiu tuum oftendiftir& mihi ducem dedifti,R.ecedat§abellianus, 4 receda#Arrmnu^recedant esetera: pe
fteslrecedat omnis iniquitas atqj dočhinaldoceat deus SC nonArriusidoceat filius SC  no aduerfarius,E)ic domi
nus meusde{u^€occ:ut difcam quod docea.SabelIius dicitJpfe pater eft filius,Arrianus diciit  Alius eft pater
alius eft filiusfcpatcr maionfilius minodaduerkmnckmaffiingatipugnatftubascongrcgatfcotraChrifturn di
micatJlle languinem fudit ut redimacifte pecuniam fpargit ut perimattfpeluncam fabricatjillic catholicum
pr^focadchriftianum uocat paganumf baptizato ingerit baptifinumCcontra id quod leriptum eft,®ui  leme!
fotus eftmon indigetdenuo lauar/,(£lamat bomo chriftianus fum:quid me dicis efle quod non fumf^amatfi
deliš fum;& lile dicimccipca rncpccuniamjclamatredemptus fumiSC  ille dicidaccipc a meau^aut quid dasf^
(jkut  quid aufersf^aspecuniamjaufersgratiamtdasprsciujutauferas quoemptus fu, l§_uid etnis ab empto^*
^»redum meum non au^ led fanguis eft cbriftnnon me ledudslnon me decipisfquantucuqj mihi conferas no
mihi tolles precium meumfpecunia tua tecu fit in interitujnam preefum meu no habet preciu, Clamat bomo
fidelis fum?exufflas,C§jiid rogo chriftiano referuaSn quo prem SC  filiu SC  fpiritu fančtu exufflasr An forte
nouafide:nouum baptifmatnouu deum de trafmarinis partibus edduxifti?E>ic meusPauletdocc diuini iuris
perite^ponli amidfhomoifte modo uenieme non (ubuertetVfidci unitate fcindictrinitate dimdittnon fibi con
fčntientSrebapnzare contendin^guid faeto in lefu chriftotpcr cnangelium tu megenuiftbbaptkatus fu, An
forte aliud bapnfma f 5C alia fides?Abfirinqus'tiuna eft fides unum baptilm^unuseft deus pater omniumTam
credidiiiam mptizatus fuaa prem habco dominulquare homicidam patior ArrianumfSubueni domine des
uslefu:accinge gladium luper femurtuum potentilfimelct egredere et occide eos?ornnipotcntiffime. In le a it
uiuantan te dcfinant perfequi me*Sabelliani te fubtrahungArrfani mfnuunStu quid dicis de tefpatct dixit  ut
te audiamus,Cum teaudimus iplum audimusiuno ičtu utrofij percute aduerlario^pereant inquit uaniloqui
et menus feducftoresArrius et SabeIliu^nondixit ego et pater unum lumiled ego ctpater unum fumus,Ergo
fipater SC  fifiusunum funtdmo quia indubitanter unum luntmo duo led unus deusBao in unieum aliquid ( p/
pheta fcripfitKčd uemm dixit dominodiccnte,Ante me no eft formator dcus;&pretcr me non ennSocuit uir
tus uirtutemjSč gladiobis acutoomnem peremit errore,$i adhucrelučlantur harreticifaudiant catholid diffi
nitiuam fententia.*qua lequantur,Audite patrcm^quiddixerit filio,Audite filium quid de patre dixeri?uel de
fi56iqais uobis euagelisauerit preter id quod accepiftisJanathema fit,Diximus de pfe Sčfilio quod potuimus 1 *

SC  quantu potuimusifitamen afiuddignepotuimuslde fpiritu iačlo tacuimusjled no cu feparauimus,(^_uic/
quid eni de patre SC  filio diximus:&! defpirittilačlo diximus¥eft eni cu illis SC  in illis a:q’ualis!unust non mihor
aut tertius deus,^uid aliud dicafatigatus?(^ ui fpiritum fandu a patre SC  fJio;*temitatc^fubftantia y uel co —
munione fcparat;euqj negat Ipititum efle patris Si  filiitplenus eft fpiritu lmmudojuaccuus Ipirim fado,ldeo
eni deus dicitur charitasŽquia no partibus diuidit unitate:led ineffabiliter coagulat trinitate, Ipla eft enim tri/
nitas unus deusiturris fortitudinis a facie inimfciJcrcdentcs in fe cuftodit ipfe in frcula feculorum.

ExpofitiofidciNiceniconciliiJTnquadocetfiliumcoacqualemcoa:ternum SC confubftantialepatrit SC  Arriu

confoditTdocct quoq^ fpintum fandumdeumefle:& a patre filiocp procedere.

lola tertia.
lominunrm
bntiala*dcudc-

♦XI i*

deollumcn de lumincjdcum uc^ de dco uerotnatmn non faclurn ficut hauetici dictmt.pquem omnia uihbiha
& inuifibilia fada funtjta in caslis q in terrat^ui ,ppter nos hofes &ppter nr am falute icarnatusihomo fadus 3
pa(Taslrcfurrexit tcrria die.Adfcedit ad carlosiueturus inde mdicare uiuos SC  mortuosiSč inibum fančtusqui de
pre pceflit pprie&C deus cft uerusjficut filius.Hos aut qui dicutierat tepus quado no erat fihusnatus :& prius
q nafccretur non cratlaut p  ex nihilo fadus fmmutabile aut coucrtibile filium dei dicunt efte. r los anathema
tizat catholica St apoftolica ccclc(ia:qu 2 e fides iuifibiliu rerum eft no uifibiliu, V nde*Arriani Saluatore dicetes
in carnejputauerut cius diuinitate talem eftequale SC  čarne paflibile:mutabiIem!conuertibile:& coprehefibi/
le?5č quafi formidante&t quafi nefclente oiai& pficiete htatc Si  fapia*8t nihil faciente ex feiSC  fubiedut & ora -
tem ad prem: SC  gras agentemfSt edcnte:& paciente^ lachry mante& gcmente:8t qefčente SC  podremo quas
funt creaturse proprialhcec crcath carnfSaluatoris afčribenda funt utiq^nbdiuinitatčquia deus in feriptura &
homo dicitur.®uia ergo propter nos SC  homo diritfmon debemus qux fant carnis dco afčriber: SC  qu* funt
dcčcarnis cxiftimare propria,$iquid igitur minuskut inatquale:aut impotes dicit m feriptura^aut fubiedum
aut humiletcarnis ciuscft afTumptar.f^uia uere natus eft de carncfet quia cum hominibus,xxx,5t plus annos
conuerfatus cfttSt uere habebat patilS: ideo ucrus homo.ppter čarne accipiturlSt uerus deusicarnatuse in car
ne: paOus natura paffibili no deiratfs»Hxc,n, qux pati debuerat caro hominis trafgrcfforistpro hominibus pa
ti dionatus cft deus per čarne paftibilemi SC  ut diuinitatis eius inejirandam potentiam in re uifibili pratdi&am
fčntiamuslfStbonitatis eius diuitias ideft per paftiocm peccato^ remiflam credetes:in eum cofequamur.(^_ua
Ieeft igitur tnal um hocčut audeat quis gratiam domini noftrflcfa-Chrifti quapro nobis fecitfe humilians ut
nos exaltemunhumanis fcnfibus SC  uoce hnrctica non (olum non intdligercfcnfuper etiam periculofis blafFe/
miis ad irritum cam adduccre&tcp ultro ei aduerfari dicctc  fcriptunu&dtote enim gratiam domininoftrilefu
^Chriftftjuoniam diues cum edeepropter nos pauper fadus emut nos eius paupertate diuites exiftamus ♦ Ab
fit igitur in filio dei aliquid plus minufae&ut in locofeut in tpeifautin potetiatauc in fčientiaiaut in žequalitateif
aut in fubiedionc cu dicitu«hxc ut diuinitati eius non čarni afcribantur,$i enim plus minufue aliquid inuem
turfexccpto hoc (p  pater genuit filiumfSt cxcepto hoc p  filius non ex femeripfo natus efbfed de patre natus eft:
propric&ion in tpe fed fem perinon aliudetfed de fua fubftantiaTorte fecundu uerbu eo^ aut inuidens aut ipo ✓
tens patertin fuper aut teporalis agnofcitur.Et cu aperte hoc uetet feriptura SC  execretur^quo tpalem deu que /
admodu gentiles uenerantunipfi ctiatn fimiliter adorat:Na fi tpalis cftrncc ucrus poteft ede^et fi no uerus:ne>
q; potens oia.Et quid ia huic tali deo credendu eft:qui erat a!iquado quado no eranetex nihilo natus eftldice/
te fčriptura.Si audieris meifraelmo erit i  te deus reces,Si ergo recestno debet uerus crcdi.Siaut fepirernustdp
pehic iepiternus deus eratqui loquebat i oibus fadusiet lege dedit-Moyfi in  moteSyna:et ofa potenstet oia
fcies^etAdx in paradilo uifuseft^etin prxdeftinatioecarnali futura enucianseitet cu Iacob ludatus eftiet que
admodu humana fragiliras cape poterat^odedelčendeS infirmitatibus oium diuerfb^ genera approbat: aliis
in gloriatimorisoiumcaufataliisinhumilitateeminetiscius bonitatisagnofcedx,3iergo fepiternusfilius de
patre eftjgenitus qppc et oia fcieslet oiapotcnsiet ofa ialuastoia continesioia iudicanstcreans cu pre lempit cu
fpiritu fačto.Accipe igif’ p  creatura uerus deus no pot edctnecp crcatura creatura faluare dicente feriptura, Et
coluerut ct feruierut creatura potias q creatori:qui eft bencdicftus deus in fccula. Yidesigif cppaganitatis e
hoc potius q chriftianitatisTlt p  non in tpe eft natustfed iempe natus erat de patre.dicitapoftolusJnuifibilia
enim eius a mundi crcatura per ea qux fačla funnintelledla confpiciuntubta fepiterna eius uirtusbt diuinitas
Vides igitur p  chriftus filius dei emno teporalis fed fempitemus,Q^ uod de fubftantia diula patris natus eft
femperapfe aitJaluator in cuangelioYquod nafcif de čarne caro cft:et quod nafeitur de fpiritu fpiritus eftfquo
nia deus fpiritus eft,ff r p  ucrus eteus fpiritus eft:ct p  uerus deus filius deitdicit fcriptura.Erat lume ue^:quod
i  lluminat omnem hominem uenientem iri hunc mundu,Et itc^ ipfe euangelifta beatus Ioannes,Hic eftlefus
chriftus ucrus.Et p  femper eratiait ipfejn principio erat ucrbum?et uerbu erat apud deuret deus erat uerbu •

Et q>oipotens cft filius omnium creator:ait ipfecuangelifia beatus,®mnia per ipfum fačta funt. Si crgoonv
nia per lpfu fačla funt uifibilia et inuiflbilia:quo didt ante paftionem faluatoKq> de diect hora nemo nouifee
angeli ccIo^?ncqj filius hominis nifi paterfAttendens igitur uides^p propter utilitatem homnium dixit fe
nefcientem prefinitionemine negligentiores cfficiantur homines.Nam et humilitatis fux caufa hoc dixit pro
pter čarnem paffionis:quia quafi homo hominibus uidebaturfet util/tate omnium tacuittres quidem geredas
eis in fa:culo annuncians atqj infinuanstdiem aute et horam^non eis apcriens,C^_uod ergo pro utilitate noftra
tacuicct fe humiliauitTnon debemus ei ultro efte ingratbet non folum non intcllfgentesfinfupcr etiam iudaico
Umore hofem xftimante^feiufde xtatis SC  ignorantih SC  ipetennae participe iudicantes:qua iudhi, uod no

diuinitas naturaliter patiebatur led caroiipfe oftendit iudhis diccns.$ol uite templu hbc;& in tribus diebus fu
lčitabo illud.Et cui hoc dubiu eft:q> deus hoc dicebat/ideft filius dei xternus:uerbum ueniens pfisfSC fapietia
dei hterna SC  fempiterna?& imago dei uifibili^ ab inuifibili natus non fačlusfFacfta eft aute caro SC  plafma /
tatin qua deus erat?quam ČC  indutus erat propter inuifibilitatem SC  impoflibilitate uifionis noftrx:neq; itrinfe
cus erat folumlffed cxtrinfecus SC  intrinfecus:5£ in cxlis SC  in terrata omnia continens:et implens omnia.Nihil
ergo imperfečlum in filio deimihil inxqualefnihil impotensinihiltemporaldfnihil incognitum : omnia ueraf
omnia impaflibiliaromnia ingentiafomnia xqualia patrirdicentoSaluatore.Nemo nouit filium nifi paterVct
nemonouitpatrem nifi filiusiKcui uult filius reuelare.Yides aequalitatem filii ad patremfdum ergo patrem
nouit filius inenarrandum etincomprehcnfumidiem nefeit et horam quam ipfe fecitf Abfit a fer.fibus noftns

• • ' hocJtcru

•v

^ •

hoc.ltefum ipfe  faluator dicit.S>a illispaterjut honorificent filium ficut honorificantpatrem. Aequalis a go
deo eflfdius dicente apoftolo:qui cum m forma dei effetfnon rapinamarbitratus efl cum eflet*quaiis dcotled
femetipfum exinaniuit formam fcruiacdpicns.Humiliauit fe ufqj ad mortem.*mortcm autcm crucis.Tides q>
utruqj fcriptura non abnegat in filfofJEt q? dei efl.uirtus omnipotentisjomnia fcicntis!& omnia complentisioia
dantisfcmnia habentisaudicanEisicreantistfaluantisiet creat* natur* eft idefl carnis eiustct paticntis etpta'
rantisiet quafi non poten tisfomnia quafi fubicdi:et csetera huic fimilia.Non ergo debet efle confufio rcrurmcj
uis coniundi mortalis immortalis.1 mmortalitas dei rei mortali eft coniunda propter noftram falutcmict ere
ditur.lEtpofl paflionem corporisan,quo apparuit etiam in eo permanens in perpetuumtut et illi qui crucifixe
runueum afpiciann#jimpaflibilem fcilicet ui eius dimna: natura^per materiam comfpicabile fuftinentes con
teplentur?# iudicium uifibile terminctur?# myfterii feereti fcientia reueletur?# poteti* eius maieflas SC  boni
tas cundis hoibus cognofčatur.Suid q> SC  fpum fandum ueru deum inuenimus in feriptur*# de patre pro
pne efle?# cum patre SC  filio fempfSed #regnare SC  creare?# ubicp efle Si  faluare v Si  uiuificar SC  peccata dimit
terefEt oia complef SC  fandificare!# iudicare 8i  docere:# omnia feire SC  inhabitare?It queadmodu filius dei:
ita SC  fpus fandus perfona tertiajficut filii SC  patris.Tres enim perfon* funt quibus crcdimus ucraq*qualcs£di
uinaelunius fubftantiaaidefl de patre filius 1 ?# fpiritus fandus proprie et uere de patre‘qui prodit.Prunu igitur
accipe?q> de patre efl proprie et fpiritus fanduskbeente fcriptura. Verbo dei cadi firmati fut-et fpiritu oris eius
omnis uirtus eo^.EtSaluator air.Cu aute ueneritparaclytusdifdplina fpiritus ueritatis qui de patre proceditv
ille de meo accipiet&juonia ipfe me glorificauitret ueniens annunciabit uobis.Et foluit totu ftatim interpretas
dominusbftendens primu perfona fit fpiritus fandus'diccns.lile de meo accipietjet ut ne ficuti feruum aut
ercaturam aut partem potentem monftret patremTmox perfoluit interpretansJlet dixit.?dco autem uobis dixe
q? ille de meo accipietfcjuia omnia qu* patris funt-mea funt.$i igitur ea qu* patris eadem filii funt; ca omnia
fpiritus fandi funuNihil ergo in omnibus deefl filiotjuod non ad eius attineat poteftatemmihil quod non ab
eo fadum fitieteius nutu ac moderamine no regatur.Cum ergo omnium habeat poteft atem filiu&i omnibus
nihil deefl: omniumigitur  ofum habetpoteftate SC  fpiritus fandus5quo^ SC  filius.Sic eni dicit de fpiritu
fando faluator .Ille iudicabit mundumfet conuincet et docebit de peccato et de iufticiaCet de iudicio. Se pecca
to quidem quod non crediderunt in mejde iuflicia auten#quoniam uado ad patrem meumtde iudicio autem
quia priceps huius mudi ia iudicatus eft. Vides ergo fpiritus fadus annunciat filiu SC  docet de filiofSC filius
de patre SC de fpiritu fando;# fpiritus fandus docet de patre SC  de filio.Trinitas igitur quia uera efbinenarra
da eftdnuifibilis efljomnipotens eft.Sefe predicanfčfe annunciat dignanter omni creatur* uifibili SC  inuiftbilf/
non ualenti quidem dignantemut narrare aut mirari aut comprehendere autinueftigaraaut queadmodum
efl: humaniseam fenfibus occupare.<£onftat igitur infirmari hoien^fand* ucncrand*q^ trinitans inenarran^
da gloria maieflatisaut potentia.Huius igitur trinitatis narratio fi cxcedit:quanto magis fruflrabutur qui au/
dent inter prem SC  filiutn SC  fpiritum fandum^ut locum aut tempus aut a!iquam caufam humanam poere f'
Gjui non folum quid fit deus intellexeruntjfcd nec SC  quid fit homo attendere potuerut. Nihil ergo in  trinitate
fubitaneurmnihil nuperrimun^nihil teporaletnihil impotens^nihil maiusinihil minuštnihil ina:quale.jrrimV -
tas ueneranda deprecandaitrinitas incnarrandatinueftiganda:incomprehendendaVSč quod inuifibilium reru
fides efl nobisidici t apoftoIus(cft autem fides fperanda^ re^ inuifibiliurrtexaminatrixln hac teflimoniu me/
ruerunt feniorcs.Et ite§> in euangelio.Seum nemo unq uidit.Et ite^tfpiritus ubi uult fpirašfSC uocem eius au
distfed nefeis unde ueniat au^quo uadat:(§_uod deus efl fpiritussdicit Petrus beatus apoflolus, Yt quid men/
titus es fpiritu fandoeAnamatNon es mentitus hominibus fed deomon dixit patri aut filio aut fpiritui fando«
Tides igitur q? deus efl fpiritus fandusjSč q? ubitp efl dicit fandus propheta«<§_uo fugiam a fpiritu tuo domi
nef  aut a facie tuasjuo uadam?St omnia compleatur fpiritus ficut filiusJait prophetaj^imus domini iple/
uit orbem terrarum«Et ita in adibus apoftolorum«H*c dicit fpiritu^iubens feparate mihi Barnabam SC Pau  /
lumlad opus quod uocaui eos mittere.lt iterum apofloluplacuit fpiritui fando SC  nobis. Et i libro regnorum
dicit deus iud*is.R.egnauerunt non per mencq; per fpiritum meum.Et in prophet s ita dominu^ffracl conci/
tauit fpiritum domini.Etquod habitetin homine fpiritus fandus 2 quo filiusdicit Si  apoftolus^cjuoniam cor/
pora ueflra templum efl fpiritus fandi:qui habitat in uobis.Ft q> omnia nouerit fpiritus fandus dicit  apoflo/
Ius ita.Alii datur per fpiritum uerbum fapientisSAlii uerbum fcienti* in eo fpiritiiKAlii fidegAlii linouaru cr e
neraJAlii interpretationum in eo fpiritvijAlii gubernatio.H*c autem omnia operatur unus atq^ ide fpiritusadi -
uideš oibus ficut uult.No dicit ficut lubet? fed ficut uulnoftendens non creatura fed ueru fpum de deo cfletSC
omnia pofletficut filius.-'Ynde ftatim ait apoflolus.^ueadmodu nemo nouit hoium qu* funt i hoie  ni fi fpj^
ritus hois qui efl in edCSic SC  qu* funt dei nemo nouit nifi fpus?qui de deo efl. SJpiritus enim deiVperfčrutatur
etiam alta dei. Yides queadmodum omnia fcientemjpiritum fandunfSC omnia potenten## ubicp efle Sc  om
nia creafle 1 # omnia faluarlfanda nobis annunciat. Ynde SC  faluator in euangelio blaffemiam fpiritus fandi
neqp in hoc ne<j in futuro fleculo hominibus flatuit dimittendan^dicensJdeo dico uob%> omnis blaflemia
SC  omne peccatum dimittetur hominibustblaffcmia autem fpiritus fandi necp hic ne<qi i  futuro d/mittetur ho
minibus.Non utieg dicebat blaffemiam aliam fpiritus fandi iudasisinifi boe aut deus non erat^nt de deo pro
prie no eft.Nam inuenimus q>  iud xi  non audent dcncgarc fpiritumjfed in fenpturis fic ubiq’ legetes aut crea/
turam accipiunt flcut angelunaaut ipfurn patrem exiftimant: SC  ternam perfonam accipmnt! aut compofi /
tum arbitrantur deum patremicum fit proprie natur* ficut SC  pater. Ex his etiam fpiritu altero putant eum

b ii

.XII.

confiftere SC  uerbofcum fit magis ho«compofitas rei &;creatčq uerac diuina: incor poreae ac iimplicis^u# folec
a iucteis h xc  ficintelligi:8£ paganis interdum.Nobisigitur unuspater SC  unus filius eius uerus deus:& Ipiri /
tus fančtus unus uerus deus 7 & hi tres unum funuuna diuinitas SC  una potentia SC  unum regnum. Junt autem
tres perfonje non duaz non unatnon fecundum reuelationem aut colledioncmautconfufionem fed lemp ma
nentibus pcrfonis diuinis.Haiy fides datur in baptifmo ab his SC  remifta datur peccati:8č uita Sterna fine ali /
qua dubitatione fpcratur.Hfuic trinitati credentes uiri fandi SC  beati patriarchae propheta&poftolorum mar.
tyres SC  martyrii gratiam merueruncf & ipcm uitae perennis adepti funt:Sč regnum caclorum h^reditatioe no
ambiguafuntfortiti.

Bcari*Hieronymi adDamafum papamtfcifcitantis an in trinitate tres hvpoftafes fint conhtenda^SC quibus a j
pud antiochiam communicare dcbeat. 4J piftola quarta.

Voniam uctufto oriens inter fepopulo^ furore collifusjindifciftam domini tunicam SC  defuper tex /
tam minutatim perfruftra difcerpitte: chrifti uineam exterminant uulpes:& inter Iacus cotritos qui
aquam non habentfclifficile ubi fons fignatustdd hortus ille conclufus fičpoftit intelligi. f deo mihi ca.
thecharrrPetrfe fidem apoftolico ore laudatam cenfui conlulcndamfinde nune mete an ime poftulans cibunr,
unde olim chrifti ueftimenta fuicepuNecp enim tanta uaftitas elementi liquentis SC  interiacens longitudo ter

ra fecundcCdommici feminis puritatecentenos frudus refert.Hic obruta fiilcisfrumentstflolium aucna(q de
generant.Nunc in occidente fol iufticise oritur.in oriente autem lucifer iile qui ceciderat; fupra fydera pofuit
thronum fuum. Y os eftis lux munditaos fal terraduos aurea uafa SCargenteaihrcc teftacea uafa uel Iignea/uir^-
gam ferream‘.& asternum operiunt? incendium.C^uacjigitur tui me terreat magnitudodnuitat tamen huma.
nitas.A iacerdote uičtimam falutisia paftore pnefidium ouis flagito(faceftat inuidia:romani culminis recedat
ambirioteum iuccefiforepiičatoris SC  diieipulo crucisloquor.Ego nullum primum nifi chriftum fequens ! bca^'
titudini tuas ideft cathedra&Petri comunione coniocioruuper ilfam petram aedificatam ecclefiam fcio.CJuicu
extra hanc domum agnum comederitjprophanus eft.Siquis in arcaNoe non fueritfpcribit regnare diluuio
Et quia pro meis facinoribus ad eam folitudinem commigraui:qua; fyriam iunčto barbarih fine determinat?
nec poflum landum domini tot interiacentibus ipatiis a fadimonia tua iemp expcter^Ideo hic collegas ta os
argiptios confcilorcs (equoif& fubonerariis nauibusparua nauicula delitefco«Non nouiV italcniMelitiu re.
fpuo;ignoro--Paulinum*Q_uicuq,’ tecum non coiliginipargitjfioc eft^ui chrifti non eibantichrifti eft. Nune
igitur proh dolor poft-Nicenam fidemlpoft alexandrinum iundopariter occidente decretum: trium hypo .
jftafim abArriano^ pracfuleCampenfioaiouellum a me hoie romanotoomen exigitur. (§_ui qutcfo ifta apo.
ftoli prodiderunt^O^uis nouus magifter getiurmPaulusdiaec dicintnterrogfmus quid tres hvpoftafes poffe
arbitreturintelligi tres pfonas fubfiftentes aiut#Re(podemus nos ita credercfio fufticit fefusinome efftagitat:
quia nefcio quid ueneni in fyllabis latet^člamamus fiquis tres hypoftafes aut tria enhypoftata hoc eft tres fub
iiftentes perfonas no cofitcturjanathema finEt quia uocabula no cdicimusjh^retici iudicamur« $iquis aut hy
poftafim ufian intelligestno tribus pfonis una hypoftafim dicit*alienus a chrifto c($C fub hac cofeftionetuobif.
feum pariter cauterio unionis iurimur*E)j(cernite fi placet obfecroano timebo tres hypoftafcs diceredSi iube..
tis-fcu datur noua poft nicena fides:5i fimilibus uerbisxu arrianiffcofiteant" orthodoxi«Tota feculariu Iittera.
rum (chola^nihil aliud hypoftafimtnifi ufian nouinEt quis rogo ore facrilegbtres fubftatias pr^edicabitV Vna
eft dei fola natura:qua: uera eft. Ad id enim qcf fu bfiftit no habet aliundctfed fuu eft. (Estera qux creata funt
etia fi uidentur efte non funt: quia aliquado non fuerunttSC pot rurfum non efterquod non fuit.Beus folus qui
^ternus eftrhoc eft qui exordium non habetifeflentia; nomenJuere tcnct.Tccirco SC ad Moyfen de rubo loquit'’.
Ego lum qui fum.lt rurfum:qui eft me mifit.ff rant utiq; tune angeltc^lu terra uel maria.ffit quo comune no .
men eflenti^proprix fibi uendicat deusVSed quia illa fola natura eftperfeda:& in tribus perfonis deitas una
perfiftitlfqua: et uere una natura eft: qui(q tria efte hoc eft tres efte hypoftafes ideft ufias dicittfub nomine pie
ratistres naturas conatur aflerere.Et fi ita eftteur ab arrianis parietibujleparamur^erfidia copulatiflungan/
tur cum beatitudine tua-Vrfinus cumAmbrofiafbcietur Auxentius*.Abfit hoc a romana fide: Sacrilegtum ta
tum?religiofa populorum corda nonhauriant.Sufficiat nobis dicere unam fubftantiam tres perfonas fubfifte
tes perfedas^quales coteternasfTaccantur tres hypofta(esdi placent una teneatur. Non bon£ fufpitionis
eft:cum in eodem fenfu uerba diftentiunt.Siufficiat nobismemorata credulitas. Aut fi redum putatis tres hy /
poftafes cum fuis interpretationibus debere nos diceremon negamus Jed mihi crcdit^uenenum fub melle la
tentranffigurauit fe angelus fatbanae in angelum lucis.Bene interpretafur hypoftafnm8č cum id quod ipfi ex/
ponunt habere me dicamjh^reticus iudicor.^uid tam anxic unum uerbum tenetf^uid tam fub ambiguo
fermone latitant?$i fic creduntmt interpretamunnon damno quod retinent. $i fic credotut ipfi fentire le fi /
mulanhpcrmittant SC  mihi meis uerbisfuum fenfum loqui. uamobrem obteftor beatitudinem tuam per
ctucifsxum mundi falutem^per homoufian trinitataut mihi epiftolis tuis fiuc tacendarum fiue docendarum
hypoftafeon detur audoritas.Et ne forte obfcuritas in quo loči dego te fallatlpcr baiulos litterarum adrEua /
grium prefDiterumtquem oprime noftfdignarc fčripta tranfinittcrejfimul etiam cui apud-Antiochiam debca
communicare fignifices?qui a  campenfes cum tharfenfibus hsreticis copulantu« 8C nihil aliud ambiunt: q ut

audoritace

audoritate communionis noftrx fulfiires hypoftafes čum antiquo fenfu prasdicent.

Tradatus non beatiHieK^mČfed falfo ti  tributusatamen pius defidei credulitato& conuerfatione chriftia
norum* ^EpiftoIaquinta.

Tdžeos SC  gentiles'inft/tuit de trimtatfs cflcntiamerna fili gener ationejfper quem er eata funt uniueiv
{a‘»de ordine creaturarumldeprocreauone primorum parentumi&neceflariaperuerbi humanitate
redemptione^ lncarnationisconuer fationislfpaflionis rcfurrcdionifčp myfteriis:de fpintu fado* ac
refurredione mortuom'8&immortalitare animoruui ediflerens.f^einde de chriftianorum conuerfatione per^
tradans^diuitibus SC  pauperibus uiam falutis oftenditfillis per mifericordiamjiftis per patientia.Se fexu quo

, Auid gloriofus in pfalrao fic dicit. Jn uniuerfatn terram exiuit fbnus coqi*,Sl  ad terminos orbis terra;
Id uerba eoi^.Ex hoc igitur intelligi datur*fbno ante preparatos ideft fidei principiis pode nos ad inti /

ma SC  perfediora fidei peruenireme rudimentis uacillantibus dicatur nobis domini uoce inerepatis.
$i iti  modico fideles non fuiftisifquod maius efbquis dabituobis1$ed quia uideo ccrtam efle formam: quam
gredi non ličetfdifterentia: interiudaos SC  gracos ideft ge tilesiprius de differentia differamus£udxis enim ni
hil aliud ad ueritatem fidei credendum exiftimd , nifi4efum chriftum filium dei per ipfum faluari genus ifraefi
SC  baptizari etiam in nomine eius.Refiqua enim fciunt per Iegem 8C  prophetas. At uero gentiles quibus uetus
enot  eft SC  maior eft laboi^tali admittendi SC  docendi funt ordine:& primo quidem ut ab idolis SC  ab omnibus
uoluptati bus homnium totis prsecordiis recedannut amputatis SC euulfis radicitus malis bona poffint SC  reli ✓
giofa pedoribus feminari:Hoc eft unum deum crederenpfam timereTdeinde ičire q> cunčta fpfe fabricauerit«
q? uniuerfa mundi uel qux fada funt ipfo iubente SC  uolente SC  faciente conftiterint.Efle corpus fčriptura^cf
aut lex uoceturfaut propheta&quod hxc  indicet:quod quidem feriptum fit pet hommes SC  non ab homnibus
JSpiritus enim dei qui omnia fti&infpirabat homines fandos qui IoquerenturVaut qui deftruerent prauitatem
aut peržcdificarent fidem:aut fpem erigerenttautiudicium comminarentunautpromifla firmaret.I9d'nde ere

nes iniiciat dicŽffn principio erat uerbum:& uetbum eratapud deumSf&T deus erat uerbumjhoc erat in pricipio
4  apud dcum.Omnia per ipfum fada funn& fine ipfo fadum eft nihil.Beinde efle fpiritum fandum: qui cum
da qux  deus per fermonem fecerit animaueri^K confirmaneridunum efle baptifmum quo homines regene^
rentur in deo.Credendum etiam refurredionem mortuo^ in eadem carn«^iudiciuq^ futurum deibquo fecun /
dtuh fada homim&fuei malis pcenx reprafententurtuel bono^ operum deftinata prsemia tribuantur* Fanta
eft differentia conuertenaum iudxoi£8Ccredentium gentilium.Q_uid fit autem deu$& qualis SC  quantus:qs
SC  qualis filiusfSč quis fpiritus fandusflTres enim unum fim£*j$ane ilfud (čireconuenitprudentia: ueftra:nos
de deo hxdoqui SC  fcire pofl$qux autipfede feapud homines manens noluit fcirfiaut ea qux homnipermif
: fu eius lieuitaccederc.Non in terris illum quxrat homdfaut inter figmenta componatme cui fimilem credat«
j^eum enim uera fides ita femper expofuit:natum non fa<ftum1incomprehenfibilemnnxftimabiIerrifi’nuifibis
lem SC  impaflibilem0C ideo fbfum uerum deum:qui quxdam negaueriuquxdam feceritldiipofuent: ordina ^
uerit:exornauerit?optimam;iuftumimifericordem iudicem.lt ideo inefcufatus eft omnis homo t  qui fadore
fiium fion cognouent in tempore agnitionis^habitur us poft exitum iuaicem iuftum^ui non fuo tempore co>
lierti fe putauerinfed ex prxterito.Hoc fas eft de deo credere:hoc qui credidetit^abftines fe ab omni iniufticia :
bona SC  iufta operatuskternam requiem:habebitin uita{h’abentem uero filiumfnon ftatim ut homines pro ^
creati funcita dicere me exiftimcs generatumlfcd ut decet de deo crederejdcum filium habere ex le quidem na
tumlnon diuerla eiusfubftantia:nec maieftatis eius fubftantiadiuifa^ac per hocpaftibilig uideatur.nec deore
dei fimilem noftri fermonem efle prolatunilut litteris SC  fyllabis conftettne filius dei compofitus ac per hoc dif
folubilis teneatur.Nfec natum ex nihilo ficut reliqua fačta luntme fimilis SC  aequalis cum cxteris qui fačti funt
lungeretuftfed ficut fcit qui generauit*8C ipfe qui generatus eftfipfo domino in euangelio dicente.Ncmo nouit
patrem nifi filiusmecp filium quis nouit nifi pater.Item in Icripturis legimus.Myfterium meum mihi:myfte/
rium meum eft mihi.Et re uera ablconditum efle de generatione ilfaiin qua nullus interfuitll nec momentum
quidem temporis*Ante fxcu!a quidem SC  ante cj fulpicari quis auderecnatus eft filius dei quod grxca lingua
e*Xpovav dicunt3emper enim eft filius:quia femper pater.Nefas eft enim deo aliquid aflignare poftmodu t
quod antea non habueridfeum deus femper perfedus fit:ut etiam quod propter nos poftmodum fuerit fabri/
catum apud illum iam fuer itiSC  fi non iti  fubftantialplena tamen difpofitione.Non enim minus impotes erat
(emel omnia facerejfed ut ordinata SC  gradatim difpofitaluniuerfa pro fuo gradu SC  honore fubfequerentur:&
ne pafliua SC  nulla interfe antiquiora inhonorificata permanerent.Nam fi qux noftri cau fa a filio dei natiui /
tas fufčepta eft incomprehenfibilis eftjnon nudata mortalibusfqto magts ilfa qux nulfi nifi deo patri SC  fibi fo
li eft cognitafNamGabriel angelus adMariam ita Ioquitur:ficut euangelifta teftatur.Spiritus fandus fuper
ueniet in te:8C uirtus altiflimiobumbrabit tibi:Q_uod obumbratur:afconditurfnec omnibus notum eft. Irgo
(i hxc natiuitas qux noftri caufaeft depofitafnobisincognita eft:quanto magis iffaqux a nobis lohge remota
eftMc  quid dico a nobisF8C non ab omni catlefti creaturafjufficit ergo hoc quod uidimušqUod diumitas nof
fg nos uoluit« Nec ultra eognitio porrigenda eftme facrilegus unufquifq? teneaturf quia cono:flbs terminos

b iii  .x.

V-

n^mipiritu;mceni»ia < Dracniu;uiriuic.ioiiuuuuic,ucjnrtit.pa«v, # «x t 4«.«^—- r L  ,. r ‘

Procter homines funt ut omnes in illo uiuant&juas unufquiK$ proceftu teporis ^riptura edocente-perdifcet.
« 5 i ig/tur dei filium cognitu confitemurrper ipfum deu patre fcimus SC  fecula SC  uifibilia SC  lnuihbijia condidif
fe.Non enim fas eft ex eo deu operatu credere:ex quo mundus genituras Ture ideft natiuitatis inmu iuplit, aut
ceftafte SC  defifte credendu eft poft mundi fabricatcum deus loquatur SC  dicanPatcr meus ufq? nune operatur
ecium illi ucl antea uel poftmodu fllius amouet;requiem ille affignet quiiquis illu ifatigabilem nefcitT& igno/
rat cb  illi nihil acciderit:(ed Temper fit quod grasca lingua aAEOjasvov ideft non indigente uocantsfit temp \pi,
ritus^č in omm.per fečtusJft igitur plurlma quaz per filium fcceridcjuo^ aut fola nobis/unt nomina: aut nec
jpfa funt cognita«Q_uanti enim funt throniTquante poteftatesTquante dominationeš^uanti principatusf/q
ti ipiritusfquanti angelifČ^uot funt lila qux  nec oculus uiditmec auris audimttnec in cor hominis afcenderiit <*
(^uanta etia claritate ptstamus cfife in muifibilibus?Nec aeftimare poftumusseum in his quae nobiicu ftint ad
miranda fint omniainter omnia enim etia mundus que confpicimus per filiu fabricatus efb&quide luce qua
estera fierent peripieua eftfe iuftitfBlfecitfcui diei nomen ipofuitttencbris nočtis addidit nomemEteindc firma
mentu quod inter aquas depaufaret oftendittjuod cadum uoluit nucuparijne ue terrena uifu caeleftibus mifce
renturfted eftet quod inter humana SC  diuinaidifcerneretJa enim ex nihilo materias ipias ex quibus omnia fie
rent elementa condideraSpoft hoc aquas in unu congregari Sl  conuenire precepittut arida moftraretur* Hsc
quoq? non funt priuata noibus.Na cogregatas aquas uocauit marejfeparata arida terras uocabulu uoluit poft-
fidere,Sed hasc minus inftručta uidebantur.Bemgna itacp fcecunditate his addidit SC  decore! SC  miro modo il
lam primo generare pcipiensiqua: nouiftime fuerat fabricataaion ordine turbansait ignarus fačlura: fuxf ied
uoluit poftremu primu habere aliquid:ne in oibus iaceret extrema'& primis iecunda coniunxiune prima ife»
riora contennerent.Sic dei filius deus arti fex patre tubente moderatus efttut ordine imitando difpofitione me
lius ordinaret.Na terra omnia pabula ligna quocR cu fuis r^diuiuis feminibu^iperauit educcre.Cadum quo^
q 5  luminaribus:ideft fole SC  luna SC  ftellis ornauitfquibus aut diei aut nočtis fines oftederenaut fignis rufticos
SC  nauticos erudirenMaria quocp inclufa in terra: limitibus**fua aialia procreare mandauit Antea uidelicet ip>

Ta A tH  /» M < MM A If 1 +  Mm fs— A« «<k a (#<«« a  d. . A 4. J . J ^ i. C*-3 ^1.. _ «1 J 1  _ _ o

ua omnia SL  animata iuftit eiicere.Nec mora in his ommbus«(^ uippe qu« deus pater iufterattfilius uirtus ip
fa fine reeraftinatione Iperiu capeftebatma cu iuftione SC  opus aftabau$ed quonia multu intereratiacadeftibus
fubfecuifen’ terrena ?SC  poft diuina longe humana deerannhoiem fecit?qui non totus eftet de cadojnec tame de
terra totus itei^ nafceretur*(^uippe corpus hois ex limo terra: formauitiipiritu conceffurus de ca:lo,Etcu oia
iuftione patris fermoae ob(equente perfečta fint : in hois funčfrone& ipfe pater fabricator acceflitlut ad imor^
talitate nonpriefčriberet terrasfi mortalestnanus conftituerent hium mfes.Conceftit etia ut homo dei imagi/
ne portaretIn terrisidaturus poftmodu fimilitudine?fi imago feruaretur illefaAd imagine uero dei?no putes
efte forma hanc hois exteriore fačta^ Abfit f Q_uis enim credat deu ad cuius imagine fačtus eft homo 1 ! habere
aliqua parte qux non audiatfC^jiae non qua: funt undiq^ uideatTQua: n5 omnia operetur?Hols enim exte
rior formamon undiq^ uide^non undiip audiuno undiq? potens eftTDeus autem totus potensTtotus luxs totus

uu uuui uicoueunusau oegeus <x  ianccus:oc ime une iuerincoproDatusuiDe^

quoq? arbitriu SC  capace aium dedinnon fine lege uiuendilne uagus SC  folutus a lege aiantibus oibus a:quarec;
addita comlnatlonepoft IegBut fi feruaret legean teternitatem ulueretifi no feruarettmorte fibi pararecamit
teret SC  falute.lft aute hominis fačti nomerrAda.$ed qula in omnibus animalibus ad procreatione fexus uter
9 ptoceftcratfhomni quoq^ prouifu efttut et ipfi propter generatione mulier pararetuftet fačta eft ficuti icn^
ptura teftatur«eaqfEua nomen accepidqua ^qua: legis preferiptio nec a mercede nec a fiipplicio"feparabat •

t -j- vt-- D 1  -— -.«—. . . . igiturin

huncmudu«Nain paradiio du fine peccato fuiftetrhabitanled quia poft trafgreflione holes generauen^Tuni/

ueriuhoium geus fecu ad morte ufqr pduxit»no d&futuris tame bonis uel iuftisfquadoquide Iibe^. eratSč poft
modu no delinquereJ5č deus no ceflabat quotidie comonere»Tuc diula bonitas SC  paterna pletas larga: multi>
phciter hoi'puidebanEt primo quide p iuftosjaatriarchasldeindc pMoyfe SC  pphetas:fed oes bi in -Ada
nebantur* in nouiftimis uero tpibusjne in totu diabolus triuoharetTna hoc ill; nnm? pft nnftn b™ inmVli

nac l’P ater oipoffnsstihuluumIefumchriftu deu acdominunoftrumifitVpcrquem
I 1 erat ^ ec li° c  quidem fine illo fieri pofTeuNec tame quifq idoneus eratiqui hoiem patienter tol>

aut  “ offe ^ Aut  poteftates huius mudi & ha^ tenebra^uifq poterat fupareraut morte uincere:
infema refuarettiirtute poteftate peccati eradicare penitus Sč deiere»iifi fi!i us  dei q in fačtura hois particeps

cu patre

4

cum patre futr?qm čl  iepoffct in hofc ca:Iare:& ho cum deo mixtus uirtutes perficere:^ hunc eni delctis noftr o
ru cvrogf aphis peccato^ad deu patre parati de dei filii fačli poflemus accedere,Mi ttitur igič’ dei filiustfiC h o
mine latenterintrauitjlio quo metueret quenq qui eratoiurn dominusdfed ne diabolus ad hoiem qui deo mix
tus erat&merc accedere & minus proftratus diabolus ab hoie uidereturdi fine acceflii čl  certamine uincerc tur
Hx uirginc igit? fpiritu domini fupueniente:& uirtute altiflimi obubrantelfecundu hoieroChrifti natiuitas ce>
iebrata eft;& oes tranfegit tmtestut oes ferre difčercnt deu,Ha:c oia ctia a lege & a prophetis ante fut predičlafr
ut mira oibus ineredula no fierent fubitatioeiSč preteriti hoies quibus haec his oculis uidere non cotigit?fpera ✓
rent q» fine dubio in aduetu ems qui predicaba&a cotagiopoflent Sterne mortis euadere Si  igitur in terris uu
fus deus tantus Si  tališ filius defiejtu uel quale lllu humanitas pofiet afpicerctNa qui in monte excmplu maie
ftatis Sl  bonitatis fimribuensexhibuitapoftolisicuclaritaseius fplendificaretitarnt Sl  uirtute Iblis preceflifTe
crederetunuefle aut ita geftarenut niue candidior uideretunSč tame la erudititiam dočliiiam fačli clatitate no
potuerunt Iefu fuilincre difcipuliteius fčilicct qui uniuerloR: hoium uitia ac pcccata adhuccuradaJfufceperat«
Q_uod fi deus tantus ueniffettut claritate fua & poteftate hoibus oftendereufior fita ols creatura inualida Či  ca
fura fuccubcrenfed faluare uenerat fihus deijta humano fumpto corpore deus i ptate docebat ut magrj pfua/
debat ut fraterlfcfficiebat ut deus%ligebat ut prelciustcurabat ut medicu^ut humanus compatiebatur} Sl ia pa
člis oibusacimpletiskjua:autlcx autpphetap predixerantYaut falus hois cxigebaYinouiffimo pro morte hois
imortalis morieDaturiutfublata mortalitate hoibus imortalitatem donareuSufpenfus igitur lignoipopulo iu*
dasco proclamatclapud quos tanta magnalia perfeceraautin eo ois inuidia diaboli uincereturfin quo inuidus
hoiem fefellerat inimicusiad morte pr operaba fifu tu r us fcilicet mortis mors{naq 5  referatis inferis Sl  fpretistcir
cucalcatifip oibus iis«quse in pernicie hois Sl apud inferos tune ualebantfees iuftos Sl  fperantes i  fe illuminauit
& ad fuperos rcuocauirtoiledens diabolo či  ptatibus huius mundiY& ha^ tenebra^ nequitia eo^t inualuiflelf
lpfbs manere in pcenisdiberato cui ihuidcbant hoie.Triuphans sgitf ho cu deofia deuičla morte non mortalis
ia  ad fuperos cuadebat*$ic ergo dominus nrlcfus chriftus patieba^ut refurgeretilurgebat?quia ia  fuerat paf-
fusthoc fcilicet docesrqa cu deo quifquis (e c5iunxerit?mori uideri no potcfUVidereč’ paru tame ad fuppbciu
inimico^ fačluifi extinčla in inimico uita hoi dedifletmifi adderet claritate.Et ut diabolo ČC  eius angelis pce /
na mater accedereucu triumpho hoiem quičarne habebat ia no moritura in cadum angelis Si  ptatibus fačlis
moftraturus inuexirdeo patriliberatu hoiem offerens munusmox pro (e uicariu dimifit fpum fančluYque di
fcipufis proximus paffioni promiferaKUt hoibus credetibus Si  auxilio eflet Sl  fančlificationiCEic ordo crcduli>
tatis nftfdc  chrifto.Sed quia ia mentione fecimus (piritus fančludicemus credendu efle in Ipum lančiufp que
unmerfiup podmodu fierent iipiratet Sl  fačlificaret fux effe  fubdantiasrame tres unu fut pater filius čč  fpiri
tus (ačlus:E)einde crededu unu efle baptifmujquo hoies purificati Sl  dei filii  fačlitin fide cofignen^quo uni /
uerfa uel natiuitaris uel erroris ueteris hois deličla purgarenč’.fn qqo no corpoip deponunf 5  fordesi fed co(dx
pura: iterrogatio bona eft in dečfde refurrečlionc domini nf i Iefii chrifti.Poft ha:c ordo cxigit credere refurre /
člioiie mortuo^in eade carne.Coflateni nec fas eft aliud dicere^quia deus Sl  fapies Si  prefcius fitrmeliufq; ele
geritut fapiens Sl  prefliusTačlu hoiem aeternu eflotjno efle:Cg_uod fi melius non efletin copendio habuerat;
ante q feciflet uod aut arternus fit ho;qui fitex corpore Sl  aiatlcriptur^ plurimis in locis docet nostfed pau

ca ad exeplu pona.Salomon clamat dicens«E)cus codidit hoiem ad imortaiitatetTuNcc immerito inGenefi p
hibetur poft peccatum bomo ad arborem uitasaccederePne uiueretin a:ternum»Ytiq 5  ut immortalispcrferua^
retur homojquid erat nifi quia immortalis a deo fačlus fueratl& immortalitatem corpus no capiebatCled ncr
do hoc mouere lečlorem:^ ho a uita: ligno prohibeat'’ a dedtignorans či in  hoc hoi efle prouilum« la tni  erat
in tranfgreflionet&: a peccato poflidebatur.^nte ergo hanc morte qua: a deo $  remedio hoibus attnbuta eft:
ex qua p iepararione corporis Čl aix  fi t finislSč euulfio peccatitfi ad arborem uita: accefiflettquia necefle fuerat
coicatione uite fieri ajternufin imortali hoie necefle erat perpetuu pmanere peccatu*Ergo 8C hoc cofulte 81  uti/
liter hoi prouifu efltut pcccato amputato internetu teperata: diflolutionisluera fačtura dei exclufo malo exd /
tetur in uitatergo femp eft ho.$ed cur morimur in hoc mudo?5>uperius coprehefa eft ranointerire hoiem fed
feparantnec abfumi materiastex quibus hoium corpus eft fabricatujfed ad refurrečlionis die ut rimeat dei iu/
diciu referuariffas enim no eft ut aliquid defit deo nos iudicatficu certu fit dei iudiciu poft fine huius a:ui defti
natuuNa hoc quoij ifinuandu eft;8i expurgari necefle eft totuhoiemYquonia oes aut in uirtute inuenientur
effeaut in  criminef& hoc copetitiut remunerentur qui bene geflerunt lecundu uoluntate eiušiči  mali^ternis
fuppliciis dcftincntur.Vnde nos appetimus precepta legitimaV8£ uitamus aduerfaiut obfequentes pramia cp
fequamur.Contennendbus enimideus mortem cominatur či pccnantfnzcc  oibus infinuada‘i5i ab omnibus ere
dcnda-exiftimo.Nunc ergo deperfona tračlemus Jn perfona dno funt obtinendarpauper Či  diues*Et d/uiti /
bus quidem huius mundi pra:cipiendum eftjnon alta faperč(neq’ fperare in mcerto diuitiarum fuarumjfed in
deo uiuo*fqui preftat nobis abundanter omniatad fačlum boni operisdiuites efteffed in bonis fačlis comunica
tores eftejthefaurisare fibi bonum in futurumiut apprehendat eamsqus bona eft uitad$)einde fčire debent no
ideo acceptas efle Sl  haberi diuitiasfut his folis beatitudinem fe babere confidant:8č male utatut boni^SC ne de
fpiciant pauperesfne ue minifterium malitiar^iut inftrumentum diuitias libidinis computent-aut propter fe fi
bi traditasŽaut fe nunq illas amifturoSxxiftimcnt,Poftremo fčiant difpenfatores gratia: dei fe efle conftitutos a
deotut čl  in diftributione uoluntas certa eorum uel bona uel praua nofčaturfK fčiant magis fibi accefille per a'
bundantiamjnifi fapientes fuerint tentamentapotiorafdifcanterogare diuitiasifed ad comparationemimmor^

b iiin ,xiiiu

t

>

talitatis diftribuant facultatesiit fint firoilcs dcoefniTericorcfcSnon profofi ac prodigirei dominira iudiceair

i

‘ tl!

Qld ldtlUiViU UIVVIUV UVUUkIWUVCUl'*AIUWAlVV4 --^-- - - - -

quie, Sed in iis diuitiis in quibus alii 5 i  corrupti SC  deperdiri iudicantf:iftc frudus iufticia: ac miiericordiae acci
piat corona^pauper ner o ita coniblandus efbuti (ciat in paupertate confiderada magna ti  bi bona eile^č primo
quide q^ a dco utiliter fit fibi prouifuiprcfciu detim inf/rmitate eius c6fideraftc:& (cifte q> diuiria^ (arcinaret (bi
licitudine ferrenopoflet&lcinde (entiat čjtas tentationeSfSč qta pericula trafierit noicpaupertatis|'«a SC ti  afftue
tia deeftftjua; freouentcr uirtuti contraria eftrad ai tamen diuitias qtotius fine ipedimento in pauptate trafirur.
(Jefte quibusmaiiscaraeriKconfideretjcarctinuidiaYa:niulatione‘(infidiis!ldolot(upbiay:ont£ntione SC  his qua:
hofin hoc feculo diuitias (olent conftare(Tuxu enim reip‘.8č ubertate copia^ aius ibluituituigor mentis infrin ✓
giturruirtus corporis eneruatur At in pauptate no lalciua fant couiuiaVno turpes potationesioia (obria'foia rigi
dajomnia humilia non abiedaVquonia cofcia pura et uirtute funt plenainon enim abudans eft ektraneis facul
tatibusifed iuftus cft«non facilead diuitias animirideft uirtutes huius mundi diuesaccedit.ffilius enim dei qui
difticilius ait diuitem introirein regnum cadoi$utic$ intelligfpauperem facihus.Nec fe ob paupertate alienu
efte a cura dei exiftimet«Nam propheta teftatur dicesJet paupere et diuite ego feci&t pro oiDusS£qualis cura e
mihi.Non eft enim deus perlona^ acceptor7nec pro illo (e cura pfitetur gerere fantu qui i feculo diuitiis pol
Ict^fed pro omnibus et pro pauperibus cura faftinctfremuneraturus que inuenerit aut in diuitiis humiler aut i
paupertate patienteiSiftributio eft ueluti totius corporis humai minirterium:qua:rat (ingulo^ membro^ of ✓
ficialfconfiderethois corpus efte unum quide corpus (ed plurima mebra;nunquid omnia (unt aut oculus^aut
pes aut reliqua membrarSed ficuti ait Paulus dodor gentiumdn fide et ueritate^piae inferiora funt membra:
maiorem his tribuimus honoreJEt queadmodum uirtus fmgulo^ mebro^in fuo ordine atqt officio demon ✓
ftratunita in totius generis humani corpori ueluti membra paupertas SC  diuitisE collocantur« Et pauperispa ✓
tientia:& diuitis humanitas deiexaminecoprobantur.lxultare debetpauper 8C  deo gratias agere:quia multis

{ 5rimonii nexibus liberatus eftrin dieprobationisnon grauaturcopedibusffacilius liber (equitur dominu nul
is nexibus implicatuslnon defit etia ab ipfo /nquantu poteft mifčricordia iufta in cgenos7c|uia ficut iuftus efFi
citur de fua frugalitatc ifcrioribus SC  non habentibus prerogatorJnon ucret neip(e deficiaticu in ufu fadac mi
niftrationis habeat promptiftima uoluntatemihil ci deerit que per propheta lpiritus corroborat« Na occidit
deus atam iufti fame.Et dominus in cuangelio,^ umrite primu rcgnu dci;6č 01 'a h^c apponentur uobis • No
cupiat dfaes in hoc fieculo feritne mala plurima fibi acquiratVdicente SC  moncntegloriofoPaulofaiites igitur
uidu SC  ueftitum his contenti (imus»(3^_ui aut uolunt diuites fierinnddunt in tentationelSč in mufipula;& de
(idcria multa1fqua2 mergunt hoiesin perditione^fmo fi ucra fide SC  propter falute credere optant: cadcftes fibi
diuitias cooptent SC  coparcnt(quas unufqui(cp iufticia: SC  mifericordte SC  reliquis bonis adibus coparattct af
(umit: Teporalibus Sterna funt prcponedarcaducis ftabiliaffollicitis fccurioraq?ericulofis liber^honorificis
clariorajhis monitis et diues tempereturTet pauperfubleuetur.Nuc ia dc (exu loquamur,$exus ille eft mafcu
lus et fčemina^ideftuiret mulicr^t uir quidem pofteatqu£ (upra coprehendimus^d inftitutione uita: mclio>
ris etia illud debet cum 01 'bus cuftodiretut uxore fua diligat ficutChriftus ccclcfiamVut omm generc unanimi
ct concordcs rite poflint deum de omnibus dcprxcari:lcuantes manus puras fine ira et difceptatioeffcd omnia
fiant ad adification&ST inftrudione deinca.IDeinde coniundionis uinculu pudice SC  cu oi caftitatc generentV
SC  tune eonueniantxjuado uei generationis eft contcmpIatioTautorationis^no reuocat tepus«®rationem aute
illam computo:quae omm faeramentof^ \nyfterio atq; communicatione celebratur« Cacterum eft depraccatio
SC  adoratio7ex homologefis SC  interpellatio eft SC  uotunuqu 2 e omnia fua habent tempora«Yirum igitur decet
intedo capite orareinon comatu7quia confufio eft uirojinceflu efte fimplicemVnon iadatummon fucatumtut
non folum uideatur uerbo credidiifefed SC, cxteris uitx fux  fpeciepreftenN/iro enim omm competit lacerdo/
tare dco SC  ideo debet tam in cathenlmo q etiam in laica uita conueriationem fuam mundifiimam ex hibe ret

•uU|(


■ . ;'^c,

'Ni U,r *>nd c

l; H»r>|

^ ^Ccir>i

°SUit
m.. F' ct >n

uturt pr* (

i!4

£%*?*£*
n n ^ ‘^HlO

^uln^V ^' C<t P'

Tcculo
^ifcricor
'^niuutun&re

; '■ v ...j

1  ‘Uiilrftpnmo

: ’ 1  ‘ 1  l Mnict(ol

1  HniacftaTHue

'•uij'att rralitur.

:  **■ flfhis qua:

t rocntisinmn/

i . bnajoiarigi

•’ <  >t’.\nnsfacul

• v.um dnqui

erutč alienu

v..i  anfiscurae
§

r*u’o diuitns pol
mu humilerauti
š  mcmbroKof/
mt »ut ocu\us»aut
, ?  r.ur.t mcmbra:
t * 'V.cto demon /
^.lipjupcnsp* 1 '
u . multis
■ rninunol
jglcut tuOusfBi
PJL uiu (artx mi

i . Sioccidit

' iTihirtcs igi wr

*' JM *


; v

iles fito

onorifi^
dl m3 |cU
CDCIIO
ipjrttpi

C ifll3 UtC
]  r tcao°

**>■

*b

CfP®

rrfi tU V

'ib^


aliam praeter uxorcm noueHt.Nofcere etiam debet tepora comsentionis:& abftinere a comunctione?uel cu te
pus eft oradonissuel cu muliebria patiturluel cu poftpartu intra tpa purgationisfe efle cognouerit.Non enim
ad ipudicitiam matrimoniucopulauit deus: led ut generationi preberet ob(equm«K>jfčat filios educare pseruc/
recunda efle no litsgiofatnon uinolentamo fuperba uiroHtaetfi patrimonfo:maior uideatur^Sit SC  in inceflu pu/
dicamon fucata formafprocedete no ftudeat cu capilloip crifpatiombusraut circundata auro autuefte prccio /
faVfed ut decet fceminas chnftianasjpromittemes caftitate non tantu uerbisffed SC  per bona conuerfatione«$ci --
at (e tacere debere in ecclcfia:Ioqui enim ibi ilfi no eft congruuTdebcre obfequi no tantu maioribus natu &Ta/
cerdotibustueru ctia oibus fratribusTnc^ fe ulli prxponere uiro conteplatione fexus:quonia Si  cu oia ligitima
prxcepta perfeceridfin uiru confiimabitur perfe&u;imo appetat uirtute confecutura gloria? iexus infirmitate
no tardantetfančlitate SC  uirtute animi:& oi continentia SC  paflione deuota uiris iufliffimis ccaequeturJa ara-'
tu Termo habcatur in manibus.Et primo quide arbitror infantia diftereda dočlrina&|ux qualitate uel rpis uel
JEtatis:uerbu dodoris non pot TuftinemSed quibus oibus benefido atatis in malina SC  šnočentia naturaie da>
ri pracepta non pofluntTin ho^ ta m e ad monitfone parentes funt conflringcndi*quanqaccedete atate eede /
fia non deerit;necceflabitadmonendo*Pueris tatnen illud infinuandujprimo ut nulfo audiedi defmt tpc‘f quia
nec iemefcpoflintoia pdoceri*S>dnde innocenua Timplicitate coiungantme puctitiam in malitia pieueratione
continuenftcuftodiendu quoqj SC  obieruandume in eateris atatibus corrupatur»Hi iciant fi bi fore gloriofu^fi
natu tali bonitati fidci quoqj bonutSe deificu munus adiungantiut Icmp boniTiemp fanditiemp mocentesTiem-
per in dei operah natura traditionecredulitatis pfeuerent.Sonftderandu illis cfbutcalh 8£ pudici pruancant''
SC  frequentius ad ecclefia ičiateduenire deberejquia frequetius funtarmadnabus adhucpropter atate minus
ftabilerpugna diaboli futura fit grauior*@bferuada illis oia cu timore^ ante omnes cauendum a fornicatioc
qua initium ad idolatriam habett& neccfle efbut utr uqj nouerir qui fecutus eft alterum«Ergo quo credere in/
tdiigirunSe defiifle a gentibusffi ea qua gentiles defignantirecohtrSane ob(equentes fint non (olu parentibus
Ted oibus atate maioribusXi tame eo^: monita SC  oratiotnihil legitimis affert ipcdnr.etitdeum {e habere coni
putet patreniSllius fperarc debet hareditatem;qua no in teporalibus conftaufed in  aternis {quom'am fi deus
illis mile efle preuideritretiam temporalia praflabitVmaxitne cum uiderit unumquecp aterna ledarijfilio eius
domino noftro dicente?primum quarite regnum dei:5č omnia hacapponeturuobis«Ynde nulli dubium To ✓
re credothis copiam neceflfariaru rerum in terris non defuturamVquibus caleftiafpreparatur ♦ Ergo quia hac a
deo (peranda funtmulli alfi eft obfequendutifiimo omnibus obfcquendum?quia deus uuit: non quiaab ipfis
temporalis iperari debet aliquid premiitied quia nos dei ecclefla etiam in his Iegitima implerointendstnus* Po
ftremo gratulandum eft his in primo exordio liberi arbitriiHi ad deum acccfterinKutpote oem atate iuam bo/
no fidei comparantesi^ non conlumpta atate in errore:quod etiam poftmodu dolcreiit.fed q? adhuc pueri SC
innocentes ad dei no tantu ueniam:quantu ad gratiam acccfliffent coniequendaJuuenes uero hoc funt admo
nendi modojut Ti uxotes habeantMoccantur cafte uiuere cum uxoribus fuis-alienam feiant ičeleratu efle cotin
gereJn hoc enim dabit experimentu SC  documentum renunciafle fe ueta uita preteritaifi poftq crediderit; in
melius uita fit fačTa refotmatio*Tunc enim definit eflegentilisj&efle iniciat chiiftianusifi uniueria legis caute
cuftodiensscaftu feexhibcat SC  pudicu.Si uero uxoresno habenteonfl ringendi funt ut aut habeannaut omni
no fc cotmcanhhe putent Tibi eade \ketciqux  gerebant antea»Renunciafle ie debent ičire diabolo : non uerbis
fed fačtisr^dmoneantur SC  fčiant interditftam efle fornicatione SC  adulteriutnulla fcemina licere continger ex/
cepta uxorc t '8č ipfa deifice c5parata.ltaqj aut illis ducenda eft uxor:aut confes uanda continetia.Sanc ne territi
fidem diffcrannfciant malu efle propter imundiciam non cecdere?deterius efle impudicos poftq crediderint i
ucniri*& hos homines monendes efle cxiftimo^ ut omnibus propter deu'obfequantur*Dotnu (lia bene regere
dilčahtf/fi filios habeanttpia eos tračlencSi inftruant rebus deificis.Bac enim funt figna fidei noftra&fi non fo-
lum crcdiderimusjucrum etiam aliis qua: credtmus tradiderimus,Confiderandu iuuenibustut in omnibus bo
nis facftis astate fua luperent^ioc^ SC  uirtute fortestK apud interiore hoiem muenes deo iudice collocetur* $ira- -
tulanau etia iis qui no oi «tate columptatfed in ipfo a:tatu caloretet in ipfa adolefcentia flagitio^ diabolo et im
mundis fadis rcnunciauerintiut renouati exhibeant Te deo pueros in malitidfin tentationibus iuuenestin con/
flliis et cogitationibus fuis fenes et graues militesChriftnSciant le in pace debere efle follicitosjet in perlecutio
ne fottiftimosJta nomen militiae cledifleiet donatiua lic fe ftipendia lperare uitx xtcrnx;utpreter quotxdiana
pacis ccrtaminarqux contra diabolu cui renunciauimus gerimusfper (ecutionis pugnam SC  prcelia cogitcmus
non corporis fupplicia metuenda:fed confideranda promifla.Captiuitas potius et Tub hofte xterno (eruitus i
et exilium cxleftis patrix'fet dei iudiciumtet infultatio inimici et mors xterna:et xterna tormenta ptimelčeda
funt,Confideremus nos omnes efle mortalesTet necefle efle nos moritet q gloriofu et predicadu fit: id quod
necefte eft patircxpugnetur in gloria«&ptandus eft omnis Termo addeftručlionem idolatrix:5Chiaityrii coro
na laudanda^ SC  omnifarie ad expugnandu hofte:^ ad eius iacula repellenda milesChrifti munitus incedat •

Is cui euangelizatuninterrogetur quid agat^fimiles eft uel ofticialisian !udex1mfticus an urbanusinegociatof
aut agricolamel opifejžuel in quo ačtu uitam SC  conTeruationem Tuam inftitucriTut ex hoc allocutio non de /
fit.f n eo enim maxime quis peccanin quo quotidie uiuit.Moncatur igitur milesme concutiatfofticialis ne ca /
lumnietur*iudex ut moderetuffrufticus ut non murmureSurbanus ut non fubdolus SC  circunfčriptor TiaSCne
in rebus malis fuum exerccat ingeniumtnegociator ut empta non pcioreuagricola ut annona non captetVopi/-
fe^ut non illudat uel fallatJEft autem fitjes ut definit apoftolusPauluifTubftantia rerum quas Tpcramus? &’ iu

b y* ,xy


dexrerum <

funtfaciliimept •. ----^ -- o, _ « ~ • o r

jus niundi{& harum tenebrarum uniuerfa delerimusfSC deocum fiduda proximamus«Credeie enim SC  Jpera

re necefte eft:qua: deus iuflit«(£umc£ ea quai diabolus inferuerifcabnegamus fidem4pes lequitur* Itaa de lpia


$i autem quod non uidemus fperamus-perpatiendam expečlamus(S^c in fe habet timorem.non illum dico
cmus obliuifcitSC qua: foras debet mittere quifquis i fide uiuittfed qui eft unus de ipiritibusiquibus repletur le
fusJficutftftaias teft atur Jxiet uirga de radice ieftejSC flos de radice eius afcendet*8C requiefcet fuper eum fpiri -
tus domini;(piritus fapientiae SC intellečtustfpiritus confilii SC fortitudinisVfpiritus fcientiae SC pictatisjK rcpler
bit illum (piritifeus umoriš domin&llum (piritum quem£)auid canic-diccns«Timetc dominum iufti eius/um
de SC  beati efficiuntuneodem proteftante 8C dicete.^eatus uir qui timet dominum^llul timorcm dicie qui car
ft us eft SC pudicus^^uoniam timor caftus inquic£)auicFpermanet in feculum ikcuiJErgo duplex etiam d/
morefhfit unus appetendus eft:8C alius figicndus.fftigitur timor appetendus&dmbmtio SC  cuftodia rerum
omniumkjuas crcdimus SC  fperamus.Timemus enim iudicium:quia fperamus SC  metuimus dominumt quia
forte illum iudicem-credimus.$ed quoniam caftus timor eft dei:Sč eft caftitas (pccies continentia^de contine/
tia eteius uirtutibustounc uidetur tracftandum:Sft autem continentia appetitus omnium rerum malarum re/
frenatiofmalarum addunt dicentes diffinitionem iftam communem eftoin rebus bonis edmalis* Mam qui fea
bonis rerinetlnon eft bene continensifed a malis rečte,$ed in omnibus fene preceptis duplex cofideratio et do
člrina efte debetTet hoc retinendum etobferuandum in c^teris arbitrotfunde cum unam partem tracftaueriVi
contrariam noueristet ita rerum ipiarum inftitutio exigitVut cum alteram partem tenueris:alteram necefte eft:
ut deferas.Malo^ fene iubftantiam ab initio efte comperimus‘iquippe inobedientia iuxa bonum malum eft:
et his fciliceftjui nufq funt male comparantes*.boni tutela feruatur.Contincntiaigitur docenda cfbet tenenda
in malis rebus In bonis autem auiditas eiusexigenda eft.(§)_uodOauid pronunciat et docet dicensJBeatus uir
qui timet dominuun preceptis eius cupit nimisj tem continentem efte debere in malislet appetentem bonoru
in alio premonet pfalmofic dicens*(Dontine linguam tuam a maloiet lab/a tua ne loquantur iniidiofa. Euira a
malotet fac bonum qua:re paccmet confequere eam.Piacet etiam de continentibus coriferre« Multos enim ul
deo iuxta coniunčtione comugalem contincntes tantummodotqua contemplatione deusiudicat confcientia
lingulorumtet in|reliquis continentia par tibus omnibus gentilibus efte deterrimos.f>i enim confideras gpluri
mi llloRi SC iracundi funt SC  ebrioffSč procaces et fuperbi:et ex forma ueluti continentia: magis inflatiipercuftfo
res:maledici1cupidi!tumidi:multum fibiplacentesietmagisiudices:illam ipfem quam le preferunt habcrcco
tinentiamU fomitem et farna et materia magis fubminiftraffeincontinentiee. dum utiq? ha:c plimo feruanda
fint in quibus quotidie comprehendimurkt tune magis in omnibus aliis uitiis uirtus continentia: retinendatet
ad confumationemno coniunčtio reipuendaifed pudicitia preponeda efhHam cum apoftolus-Paulus eccle/
fias monerer3hon informem mandauit continentiaffedin quibus appetenda SC inuenienda fittfic mouit dicens
(mt  fit inquit (ančta corpore et Ipiritutdiffiniens non efte continentem v qui non utracg parte continetiflimus fue
rit comprobatusmt magis plurimas (ic ftagrare cupiditatesdicut exitus docet?SC uniuerfa genera poenarum p
peti uelmnucl qlibetecclcfik fententiam fuftinere{q a familiariconueriationedifcedere:ne(cientes deu dixifte
de talibusd^uicmKp refpcxit mulicrem ad concupiicendum camtiam moechatus eft eamin corde fuo, Non
poftunt buiufmodi cxcu(are culpam fuam:q, non ad concupiicentia oculos fuos porrexerintVquado fub uno
' ct fimul cubant tečloraut in uno dormiunt lečto,Vnde SC reprehenfripiritaliter hoc agere profitentur; adiicie
tes extraneis nomina affečluum uel pietatisVfane quoniamSC diaboli fubftantiam aeripimus {piritalemtdebet
addided nequitia: SC malitik fpiritali^adeopropter fcandalum ccclefieSC ruinamscum a fe ncc perfuafionet
necinterdičlo maioium natuincc metu pnefentis fcntendktuel futuri iudicii diuelli poftintfcum fortiflimos
etiam quos lcgitimx copulauerunt nuptix ;leue iurgium feparet: C^ uid hoc tnali eft:quae male indiui/

duacharita^utalienseconfanguinitatis affecftus fepararinon poflinu Jurpeeft dicere^quod illosnonpu
detfacere* Certe uel ab oleulo non funtimmunes s f quod eft pignus SC ara ferpentis: Sane cum inerepaue

ris i  mox haec proferunt uerbaVpofte integritatem corporis fui comprobartpcum ab ipfis prius mentisre/
quiratur integritas; qq nec etiam corpore omnino pofttnt examinarf. Non enim confcientia latebras ho
minibus fcire^aut nudare permiflum eft dicente feriptural homo in facie uidetrdeus autem in corde: deus fb
Jus intima SC (ecreta circumfpicit: ied manifefta eft uox domini moneiitis^ fručlibus eorum cognoičetis eos«
SiconfidcretisquaIiseorumaJccftus:qtorua frontesginuerccunda refpiciunt*!quantum auda cik  in mul/
tis magis q conftantte gerunt: Impudicus in quibufdam cultus efttSC afteeftatus inceftus profeftione iačtan /
tix t SC  ad hoc huiufmodiprofeftionis ueluti deuotioproccdii^utpropter nomen quod folum portant uirgini
tatis:appetibiles fiant« Inde eft quod fe iudicant cum fe c^lare debuerint?deo exhibcntes tantummodo obfe /
quium iuumiquo remunerationem pudicitia expe<ftat SC  fperadeongrefti ad limina domus deffad orationis
horam inteefto capite iniiciantur.lnterpretantes apoftolum conniuentibus corruptoribus fuis^de mulieribus
maritatis non de uirginibus ftatuifteWcientes q, ubiq> mafeulos cuiuflibet setatis uiros nominedoes fcemias
muliens appellatioe defignet* Scio me exceftu fecifte a^pofito traeftatu corinetia::lčd neceftarid ut deinceps
i v  omnes

'

1 ■


r *r

--te

: : i 111 ^ {J?

Vr-.nn .11,

,llu Nic 0

ii

»*fc.

... ' : i-a,

; uto Ju,cm m

SSs^

' _"  nrinc/
01  ^ulanimrc,
U >.nnquif ea
J - ratioct do
,: adaucnVj
• :i  ncceffecft

’ J  V inilum  c/};

i  ■'•■■'( tciicnda
PMJntouir
e :r n bonoru
ihJioi  j. Euiraa -
rfultasenimut'

. onlcicuria
ifidrrasgpluri
r.J.a dWcu(To
rum \ubercco
tirno Icruanda
■nda'.et
cdc/
diems
fuc
arumj?
i dixirfc
Non
fubono

adiicic
irdcbct

jfionrt

illimos

udi*/

oon p u

, irx^P aUC

m mns rc/
brasb°
-ckusi°
iscoS*

i ix retine
tsPauIusc

)Ult

flimus
rru

; w3c (ao

r,;wado

/t-entui

Wriok

^r r(

Htmion

lat'

*fv V


vi-

m

ml'

it uir

rim

fr


,lin

r(jn
-ndO 0

.ru^ 0

Eiw.

■it a 1  -X

It'

ion' s

ibuJ

As



omnes homines cuioflibet fcxus plena confcientia fciant:8C a quibus fe abPineantrSC qua: debcant cuftodire,
Aut fi in  una Ipecie 8C quolibet genere continentiam fuerit obleruatotfnec ad alias uelit tnonitus accedcrcfno fe-
sadet in numero efle continentiumjne 8C ipfam partem in qua fibi pfauddbatuobPinatione uidcatur amittere.
Ergo qui ad continentiam docetuc& uulc accederc no in corporefeut in una parte corporis tantumodo debet
continentiam qu£ercre;lcd in toto animi motu continentiam debet obleruationes agnofcere.Nam qui iracundi
am retinetis tnagis eP continens;<|qui linguam a conuiticfca maledidd!a detradionda mendacio; a periurio
8C a camteris linguze malisabPinetds ueroepcotinens quiuniuerfa ofFicia membrorum a malis affcdibus fub
trahinqui ipfum deniq? cogitatum a tota nequitia conpelcifi&C orani denegat iniquitatth's plenus ep contines
& illum non cum horainibus comparojled cum angelis fančlis fimillimum recognofco.Nuc iam uobis de pa
tientia:5C de eius bonis loquendum eP.fP igitur patientia omnium iniuiiarum SC paflionum tolerantia: SC de
fpedionum atq? expedationum omnium fine precipitatione liiffčrentia?quam fi quis intellexcrit 8C habuerit
contraria uita: grauia baiulauomnia bona continetlfororem habet lpem;quam fuperius comprehendi affines
experitur efle fibiresbonasomnes»Patitur enim libenterquia IperanSC Iperando toleratJmpatienterenim fer
tu«quod non Iperatuffomniautem uirtute perfertur.'quod fpeprameuntedignolčitur.Aut fi (pesfrudus patie
tix  fublequatur:hamc matre gaudet fidegubemaculu habet dci timorelbt fpem accontinenti^genus etpropnv
quitatemJndegloriofi dei teftes cfFiciuntundum fideplenndum dei timore folliciti:dum continentise difeipu
Iildum filii fpei duce iapientia^reperiuntur*K)einde cohacredcsX]hriflndum illum ufq? ad mortem patietia; uir
tutibus imitanturJnde iufiidum omnia patienter opcrantur.Sed iam de iufticia difleramus«Ift enim iufiicia
fingularum rerum etperibnarum ^qui(Tima diftribudo:quam quis obtinens &C  cui quis adh^rensTuitam fua
r difpofite &C  fine turbationeconferuaKcuftoditin omnibus a:quitatem^fčit quid deo dcbeatquid landis SCcoas
qualibus reddatquid non denegetpoteftatibus huius fa;culuquid fibi retineatiquid proximo competatt quid
; alienis concedat autcongruat Juftum enim eft deum coleretSČ diligere cx toto cordčet ex tota animalet ex to*
ta uirtutelfandos et coacquales honorardtributa pendere poteRatibusjfiiperbum non efle ?Ced  magis mire et
humilefiuproximos|a^q le diliger^alienos et inimicos no perlequi odiosfed amarc fubiedum efle prioribus
uel actate maioribus:quia et dominus nojfirr cum eflet omnium dominusja Ioann&Baptifta qui maior i natis
muIierumlquiaprior ab lilo in natiuitate hominum cranbaptinaturTet fic impleri omnem iufliciantproteflat^
£x hac milericordia nalčituKoblequium deifieum generaturJn bis omnibus quifquis inuenitudfnon immeri
to inrChrifto dicitur permaneraquoniam h^c omnia-Cbriftus cd^PauIus gloriofus nos informat et iflruit de
'Chrifl:a‘dicens:(^_ui efl: nobis a deo iufticia et iuftificatic^et landifcaticcSC redemptio*f tem alio loco: ^ ui e
milericordia SC pax et diledio:quam grarci cyaTTHV uocanfad quam nune tranfitus facimus: quia i omnibus
maior elljnter caetera fic fatetur beatus^Paulus.Mancnt autem tri^ h are fides fpes et dilcdioefcd maior bis dd
ledio eft^rgo efl: diledio uinculum animorutrdrafla ct finccra et fine žemulationc,€haritas conlumatio om
tiium madatorumtbreuis regula omnium preceptorum?quam quis cum habucrifeomniashabcRfine hac i  alia
omnia rcmanetimperfedus.Et utcognofcat ueflra prudentia quantum charitas ualeatjlegimus relponlu do
mini in euangelio dicentis:Cum enim interrogaretur«licairJMiges dominum deum tuum ex toto corde tuot
et ex tota anima tuaiet cx tota uirtute tuažet diliges pjroximumtuum tanq te«fn his duobus pra:ceptis*tota lex
pendet et prophet^,Yides in hac foladniuerla Iegis frauta penderefitere quilquis hanc habet: iam deus et dei
filius dici poteft,Ex hac fola deo poterit fimilis cflc.donfidera deum qui diligit;nunquid lperatTnuquid timet v
nunquid ridit?Non:led tantum diliginEDeus inquit-Pauluscum dilexifFet mundum:mifit unieum filium luu
in limilitudine carnis peccatilut de peccato condemnaret peccatuttrin carne.fnde etPaulus prxponit tila om
mbusrebus bonisdicens:Et fi locutus fuero linguis hominum etangelorum^haritatem autem non habeam:
nihil fum^c  fi aramentum tinniens^aut cymbalum concrepans.Et fi habueroprophetiam eteognouero om/
nia myfl:eria et omnem Ičientiamiet fi habuero fidem ita ut montes tranfFeran^SC diflribuero omnia mea in ci
bos pauperum:8C fi tradidero corpus meum ut ardeamTcharitatem autem non habeam nihil fum . Charitas
magnanima efljeharitas benigna elficharitas non ^mulaturjnon cogitat malumfnon gaudet luper iniulhcii
gaudet aute in ueritatejomnia luftinettomnia creditfomnia Iperacchantas nunqexcidit*Ergo qui hanc uelu^
ti  Ipeciem uoluerit innuerettotae illie leripturae funt relerandžctomnis aperienda fex:prophet^infinuandi: om
nes uirtutesChndiiadustmandataFinfinuanda, Apoftolorum quoq; dodrina aperienda^pemtutfSC doccnda
elhEt quamuis omnes quas fupra tradamus fpecies?ad plenum tradatum'hominibus incoprehenfibiles fint:
multotamen magis ea in qua omnes confumantur SC  pendentFmaxime currvloannes euangelifta interdixerit
nobfsin epiftola luadilputare deeajcum illamSCdei filium efle dicitlSC deum patrem ficdocensalcus dile /
dio elf*5i poted quis de toto deo diflererejpoteft SC de diledione qua:deus eP*Ergo fi lacrilegiu eP de deo tan
tura quantu non licet difputare:tacere religiofu SC alienu no critTde diledione eterni Icntienaa tanta funt?qua
ta 8C de ipfo deo^juoniam deus diledio eP,Ynufqu!lčp igitur le cognofcatjquia fiquis in fe habet diledipnem
habitaculum eP dei:quia deus qui diledio cP manet in illo: docet iam finem Ipecierum in diledionis plcmtu
dinem omnium rerum bonarum confumare1fmaxime cum omnia fint tradatašAut fi quid pretermiflum eP;i
mundi plenitudine uideatur efle coclufimnTeniara ante omnes a tua poPulo fincerilfima landitateVorans ut
tua landitasqux peritior in uia dei SC landior coniprobataelhin omnibus m quibus mcdiocritas mea uel pras
termifit^uel iuuenta plenius explanare non potuit: correda reformare SC fupplete dignetur. Autfi pro/
baucrižutePanobis opufculum cceptum tepetenteSC deo adiuuanteperfedum:non haberequod delu:in-

orationibus tam tuis fandista omnium fratrum mcmoria mei habcas. Yt faant amini fidci men pratmtam
effe ranon&S: conuenire cum ecclefta recognofcantte magis magiftermm fumantjut non folum gratulentut
nos credidifle^uerum etiam aliquantulum inimicis SC  credentibučprofuifle* _ ^

4jra<ftatus beatfHieronymi de eflentia trinitatis SC  membris domimicuius effcdum iiiDiečtum mencat ar /
gumentum* Hpiftolabexta. _

Ša %  Eum trinum in perlbnisunuifibiIemYincorporeum:incomprchenfibiIem. lmmelum. immurabiiem :

. \ J  fimplicem^i immortaledocensinferttCunčla qux in (cripturis uel de motibus animas acl de huma
nismembris traduncin deo non carnaliter fed fpiritualitcr Sč  figuraliter intelligencjat fingularitcr in membris

& motibus dei in fcripturistradita:myfticum&fpiritualemfenfumexponens» , . ■;

1  \ Mnipotcns deus pater SL  filius 8C  fpiritus fančtusiunus atcp trmustunus uidclicet in natura: trmus m

L p pcrionisTfoIus inuifibilistlolus immcnfus atq: incomprehenfibili^folus incircunfcriptusifolus incor>
* fporeus 5 C  immortali&ibicp praflens fed latensiubi^ totus fed immenfus Jnuifibilis eft:quia i eflentia
fuauideri non poteft apoftolo teftante:qui aitt^uem uidit nullus hominumjfed nec uideri poteft,Et in euan
gefio:©eum nemo uidit unq.fncorporeus efl:quia nullis membro^ Iineamentis čopofitus eft flue compačtus
exiftitYficut ueritas in cuangelio:dicit*$piritus eft deu&8£ qui adorat eum:in fpiritu SC  ueritate oportet adora >
rejmmenfus efbquia qtitas eiusuel qualitas a nullo mcntiripoteft* (Jui-Salomon in fua oratione fupplicans
aičfi cali & cx\i  cxlo^ te non capiuneqto magis domus ifbftjua xdificaui?Stacircunfcriptus efbquia circufcri
bi non poteft, Illocalis cfbquia deloco ad locu nequaq tranf/tfnec cmolibet detineturdpfo de fe pEfaia teftimo
niu perhibente:(£xlu fedes mca efbterra fcabellum pedum meo^*Et per-Hieremiam: čadu m SC  terram ego i /
pleo:Cuius immenfitate propheta in pfalmis confitens'ait* Ji afcendero in casluttu illic es :SC  castera.&c cuius u
menil tate adhuc in Iibroiob fcriptu eft:exceIHor cdo eft*Et unde agnolcis?Longior eft teri ajmmenfi tas eiu|
latior eft mari.<^ui cadum SC  terram implenproculdubio nullus locus eft eius prclentia abfcnsiTuper omnia
Gutppe eft regendo atq: iroperandofubtus eft omnia fuftinendo atq? portandofnon pondere laboristled infati

obliuio:recordatio!3č alia his fimilia einon accidunnfimplexenim natura eftf& immutabilisf8čimperturbata'

neq;aliudeftiple SC aliud quod habet^ledipfumcft-rquod habet:& quod eft immortafiseft:quia morinon

poteft apoftolo dicenteiqui folus i m mortalitatem habet:6^ lucern habet inacceftibilem’fquem uidit nullus ho*
r  f ; C.— r„^n.  j;..;— l.l—    ; c,..

rumtmanu Qexcera;nnutra!;aiguos nue aigitu;aias;itapuias:pOiTenorajpeaes:ate motus anima iratturorem s
obIiuionem:pcenitentiairccordatione:6C his fimiliafno carnaliteriuxta hiftoriam a rečle intelligentibus Tume
da funtilicut a iudaeis SCplxrilc^ hxrcticis carnaliter fapientibus‘fqui deum corporeu atq: locale opinantur? ied
fpirituaTiter omnia de eo intelligenpla SC  contuenda funt*Siquis enim deo humana mcmhra feu motus animaf?
more humano inefte credicproculdubio in corde (uo idola fabricat:Cum ut dieftu eft: figuraliter in deo caput
legimus ipfam eflentia diuinitatis eius qux omnia precediti cui omnia funt fubicčiafintelligere debeamus:
/Eapillos uero capitis eius'iančlos angelos feu uniuer (os eleeftos accipi oporter.EJe quo quide lacramento in li /
broDanielis (criptu elafpicieba doneč throi politi fuuSi atiquus die^ fedmueftimetu eius qfi nix cadidu:Si ca
pilil capitis eius qfi lana muda*Hoc eni fignificatp ueftimeta cadida dciSfqd' SC  p capillos capitis fui:eius fcos ui
delicet angelos SC  multitudinem (ančto^ dealbato^^el certe ideo capilii eius lanx mundx comparanturYui
per hodantiquus dierum credaturefle*©culos deus dicitur habereTpro eo q? omnia uidet'& nihil cum latet«
In cuius confpedu ait apoftolusfnulla creatura inuihbilis efbomnia enim nuda SC  aperta funt oculis eius* Ali/
ter enim oculi refpectu gratix eius mtclligunturTut efl illud in plalmojpreceptu domini lucidu illuminans o/
culos(palpebrx domini occulta Si  incomprehenfibilia iudicii fui fpiritalis in diuinis libris eius innuitur^dc q /
bus occultis SC  incoprehcnfibilibus iacramentis atqj iudiens in pfalmo legitunpalpebrac eius interrogant filios
hominu*i«probant*Aures dicitur habere dominus proptcreaYquia omnia audit*Nihil eu fub filendo lateffde
quo in libro fapienttaidicitunAuris casliauditomnia:& tumultus murmurationu non abičonditur.Nares c T ei
inlpiratio eius in corde fideliuiut eft illud in libro regu. Afcendit fumus de naribus eiusa*Iachryinofa computi

quxcognitioperfiliumomnibushominibusinnotuit-.ipfodicenteineuangelio:Ncmonouirpatremnifi ftli
us:& cut uoluerit filius reuelare*Aliter uero facies dei fignificat inuifibile eflentia diuinitatis filii deifde quaip/
fe dominusad-Moyfcm per ipfu angelu:tefpodit?poftenora mea uidebis;facie aut mea uidere non poteris:®s
uero dei filius dei patrisasChriftus dfiside quo»Efaiaspphera ex iudaroR: pfona affatus ait:(^uia os eius ad ira)
cun dia ,puocamus:aliter uero os domini fermo eius fiue uifio accipi£'de quo fermoe dei predičfcus npheta ait
Os domini locutu eft:hoc eft uerbu filius dei prisfp que oia fačta fut:de quo i pfalmo dicit": Verbo dni cadi fir
mati fut*Etalibi.Mifit uerbu fumSC faturauit eos,Et i  euagelio.In pricipio erat uerbu.bigua domini myftice 15
gni lcat fpiritu !anctu:p que deus pater (eeretu fuu manifeflauit hoibusiunde in pfalmo!lingua mea calamus

Irrihrnrloeifff I _ J: __ r _ • • , «

fslias eius SC  fpmtas (andus in tel I igi t ur j ficu t eft lllud! ir>E(aia:IEt brachia mea populos iudicabunt. Brachium
dei patris fingulariter filius eius aecipitunde quoHieremias ad ipfu ait.lEt nune domine deustejoi eduxift i  po ✓
pulu tuu de tena a;gypti i  manu forti^ brachio exteto Jdeo aut filius dei brachiu dicitui?quia crcatura eleda
ab ipfcficontinetur,E)extera dei patris unigenitus filius accipitunde quo in pfalmo ex perfona hominis aftupti
dicif:®cxtera domini fecituirtute;dextera domini exaltauit me.Aliter uero dextera domini gloriam patris SC
aeterna bcatitudine fignificaftde quo in pfalmo ex perfona patris dicitur ad filiujfede a dextris meisffticitur aut
dextera dei omnis eleda creatura in cado SC  in terraVficut per (Iniftram eius intelligitur reproba creatura.i.dc/
mones 5 C  omnes impii:qui ad lxuam pofiti Sterna fupplicia (uftinebut.Manus dei patris filius eius accipiruK
eo q, p ipfu 01 'a fada funt. Aliter uero rnanus dei poteftas inteiligirurtdc qua poteftatc 1  libro-Hieremia: dicit ♦
Sicut lutum in manu figuluita uos in manu mea domusffrael Jte nonunčj rnanus domini flagellu acdpituifcle
cuius percuffione itvSophonia prophetadčriptu eft:£ xtenda manu mea fupcj-dudaT& fup habitantes ifrael:&
dilperda de Ioco hoc rcliquiasJ3aafpro qua domini pcuftioe bcatus lob de feipfo aitTmanus dpmintftetigit me
Bhgitus domini fingulariter fpiritus (andus accipituftfa quo fpiritu (ando Iexin duabus tabulis lapideis (črip
ta narratutfin mo$c>c3ynai.fpfe eni fcripfit;qui feribenda didauit.i.fpiritus (andusVde quo (piritu fadtfdomi
nus in euangelio.-Ego in digito meo eiicio demonia^uod alius euangelifla apte declarans&it: $i ego in (piritu
dei eiicio demonia.$icat eni digitus cu manu uel brachiojmanus uero uel brachiu cu corpore (ut i natura unuV
ita pater SC  filius SC  fpiritus fandusitresquide funtipfonismna uero (ubftatia diuinitatis.K>igiti dei pluraliter
fimdi intelligunt'’ propheta^p quos (andus fpiritus legis ac propheta^ libros fua ifpiratioc deferibia de qbus
mpfalmo diciturfvidebo carios tuos*opcra digito^ tuo&.Per cx!os eni libros legis SC  propheta^/fp digitos uc/
ro (andos ut didu eft prophetas;myftice infinuauitJmago dei patris inuifibilisfaliter naq; eft imago dei pr is
in filio fuo;quem nonaliunde (ed ex (emetipfothoceft ex  fubftantia fua{6č per oia fibi fimile SC  *quale genuit.
Aliter uero in aia hois?qua non ex fe.i.de fubftantia fuatficut plxriq$ hxretici opinati funt genuidled ex ni hilo
creauit.Sicut aliter eft imago cuiufq? regis in filio eia$que ex femetip(o fibi (imilem genuitJi.bo hoiemlAliter
uero in annulo fiue in cxra imago eft imprefla;quaz non eft*quod ipfe filius qui naturaliter hoc eft q? 8C  pater.
(£or dei patris eft arcanu eius fapientix m vfticcfex quo uerbum ideft filiu fuu impaflibiliterfine imtio genuit?
ip(o diceteiEručtauit cormeum uerbum bonu. Alas deus dicitur habcreiproeoquod more auis elcčfos (uos
taq pullos fub (e colligidfouetl&ab ifidiis diaboli &maIo^ hoiumptegit.Vnde pphetatEub ubra alaru tuaru
protege me.$capulas habere dicituriquia infirma mebra ecclefia; quafi infcapulis portadicut i pfalmo dicit":
(Scapulis fuisobunbrabit tibi.Tenter dei (ecreta origo fubftantiac ciu^accipiri. Tndein pfalmo:Ex utero ante
luciftru genui te.Aliter uterus deftncoprehefibilia iudicia ciusl'qux rimari nequeutafinuatur myftice;de quo
occufto iudicio eius in libro lob (čriptum eflfde cuius upo egrefta e glacieSSč gelu de cxlo quis genuitl Pofte>
riora filii dei incarnatio eius accipiturtde qua pofterioritate filius in,montoSynai ad moyfe p angelu Ioqucnss
aitjPofteriora mea uidcbis'facie aute mea uidere no potcs.Pcdcs dei ftabilimentu St  uirtus eius eftjeo q? ubiq;
pratfens eft?8č uniuerfa ei fubieda funtjllloipfo dicentcperiEfiuam prophctam:CxIum mihi (edes cftjterra au
tem fcabellum pedum meorum.Aliter pedes filii dei incarnatio mtelligitur;qux diuinitati fubieda eft tanq ca
pitipedes.Sicut eni per caput diuinitaslita per pedes eius humanitas eius exprimitur:dc qua in€xodo (čriptu
cft:YideruntJc(um dominumjhoc eftMoy(csAaron 8ž-NadabSiEliud SC  (eptuaginta de fenioribus populiv
fub pedibus eius quafi lapis (apphyriusiSč quafi carium cui (erenum fit.Sicut aute p lapide fapphyrium cxle
ftes uel fančlos angeloslfita p caslum (erenum fančta ecclefia elečto^ ex hoibus aflumpta figuraliter demoftra
re uoluicfuper quas duas creatura^homo aftiimptus filius dei in perpetuum regnaude quo in pfitlmo dicitur
®mnia fubiecifti fubpedibus eius. Aliter aute dei pedes.iJefi>Chrifti:fignificati (unt (ančti predicatorcsVde g
busitvDeuteronomitffčriptum efbv^ui appropinquauit pedibus eiustaccipiet de dodrina eius.Teftimentu
filifdei afiquando caro eiustqux a diuinitate eft adumptarin diuinis libns figuraliter accipitu^fde quo indume
tocarni^Efaiasait:^ uiseftiftequiuenitde-Edo:tindisueftibusdebofr^Rurfusueftimentaeiufdedomini
fanda accipitur cccle(iatqux per fide S£  diledione ci coniunda eft:de qua dicitur in pfalmo:I5ominus regna
umdecore induit.Et in pfalmo alio^d ipfum dominun^confcftione Sčdecore induiftijamidus lamine ficut ue
ftimento.Pallium iam dida eius ecclefia intelligituf!de quo in libroGenefis (čriptum efblauit in uino ftolam
fualhoc eft in paftione SC  (anguineTcarne fua.Calciamenta domini noftri IcfuChrifti myftice figmfcant icar^
natione ciusfqua ex mortalitate humani generis aftumere dignatus efbde qua incarnatione fua »pfe p prophe
ta in p(almo ait.inddumea extenda calciamentu meiKi.in plebe gentiliumPmanifeftabo incarnatione meam •
(Sreflris dei aduentusfilius dei in munduiSd regreftus ad patre de quibus p(almusSiit:Yifi (untgreftus tui deus:
greftus dei mei.B)e utero ueto nafčendopofitus eft in prkfepidlquia pofta omnia ipleuitpro qbus a patre mif
fus ueneratiappenfus eft in ligno crucisVde crucc aut depofitus (ecundu corpusjfcpultus eft: SC  fecundu anima
ad infernum de(čendit.Tertia autem die;pcr potentiam (iixdiuinitatis čarnem (uam de fepulehro fufcitauit •
Et poft diem refurredionis quadrage(imo di^uidentibus apoftolis alčcndit in cx!um;& iedet ad dexteram pa
tris.i.ad gloriam cius.Hi funt enim greftus filii deiYifte defcenfus SC  afcen(us eius?qui frequenter in faeris ferip
turis legitur. Afcenderc dicitur deusfeum filius čarnem ex nobis aftumptam i čadu m uelut captiua duxit capti
uitat&'quia natura huani generis qux a diabolo i mudo captiua retinebat" affurnešlocuicxlu ubi nunq ate fue
radtanq captiua deportauit.Abfcoderc facie (ua deus legit^cu hoibus qbufda coi^ cxigeabus culpistcognitio
nem fua abfcodittfičut in populo iudxom nuc ipletu uidemus:quia negates filiu dei fcidia (udari ita pdiccmt

,yyiu

at fimilcs fierent gentibus qua: deu non nouerant.®ftendere ficie lua dicituf deusjcu alpedu a Ls  cui

bus uult fcilfctt cledtis fuisfin corda eoijt occulta mlpiratjone inlinuattSC ad diligendu foamore fuu lnfundit,
Sederc dicitur dcus non corporalitcr humanosnorelfed potentialiter fuper °®” e

tUr{upei-VjueiuL>m4wuuiiu.ti^iviciAw.» ----- 1  t  y ■ rj h ■

Iiiliue mcntcs foirimalium uirorumlin quibus deus lnuifibiliter prefided& regnatjnillis enim  tedcgnqui fcie
tia eius K diledtionsplcni funtJn prouerbiis qufppcSalomoms!Animaiulliicclcs eft lapientia:.Eapie.itia ue
ro dei oatrisJChriftus efl;qui in animabus fandorum dei federe dicitur,&>efccndere deus in mundum dicitur.

narratur1quandou--- ^ ± ^  . , ,, . <- ■ c  ,

eftfaon amittendo quod erattied aftumendo quod non eracdc cuius aftfuptione+hincarnationeTit 1 p la! mo fen

ptu eftftnclinauit cados & defcendit 6C  caligo fubpedibuseius.Cdos inclinauit;qui aduentu fuu pronuncias? -

J j  i 3. * 1 C-£ 11A v ^4  X.  A Jt • r JL j  -f ■ ■ Ib? A. A J 4  ^ ^ ■——— — - — — -^

«i,fua creaturacad poenitentia & conuerfione panenter (uftinecut eft illud in-Abachucpropheta:Stetit Sl  men
fus efkerr^&C difibluit gentesu.ftetit ad fuperueniendu?& diftoluit credentes in fe a uinculis peccato^.Tran ✓
fire dicitur dcusfcu de cordibus quorunda hominu in quibus aiitea per fide condcbatunpoftea (ub reperite p,

non locaiiter aut uifibiliter fed lnuifibiliter occ«Itoq; iudicio facere confueuitAmbulare dicitur deus?no de lo
co ad locu tran(eundo;quia ipiu eft ita credertfKed ambulatio eius eft in cordibus fandoip deledatioificut fcri/
ptu cfhttinhabitabo in eis?8čambulabc.j& ero 1II092 dcu.Ofel ccrte dei ambulare eft i fandis predicatoribus
fuis de {oco ad locu tranfire,Loqui dei eftinuifibiliter fineuoce uel quo!ibetftrepitth'n mentibus lančloip uo >
luntate (ua atq; redu intelledu infpiraraleu futura ficut in (andis propbetis reuelare&jua? locutio dei ut qui/
daruolunutribus modis accipitur«Primo naq? modo per fubiečla creatura?ficut adMoyfe in rubo Sl  igne ap ^
paruinuei ficut ad-Abraha atqdacob Sl  caitctos fančtos?quibusin angelis apparuit.Secudo uero modo inio>
niisTicut adlacob Sl  adzacharia propheta Si  adiofeph fpofdMaria: Sialiis (ančtisjquibus feereta reuelare uo
luit«Tertio aute modo neq; p creatura uifibile neq; p hoiemVied occulta cu infpiratione lnuifibiliter corda eo^
tangendo efficižfficut i libris propheta^ fčriptu eftrcu ipfi propheta? fubito afnati (piritu (ančto exclamant di,
cente^hacc dicit dominus^ei eft bona ada pbarefficut 8C  illud in-Gene(i:Yidit deus čuda qua? fčcerat Sl  erat
ualde bona^i.intelligentibus efte bonardemonftrauit.AIiter uidere dei eft mala hominu (cienter reptobare/fi >
cut eft illud-inEfaia propheta.Et uidit deijs; 3 C apparuit malu in oculis eius Jte aliter uidere dei eft nos uiden ^
tes facere 8 (ut eft illud in pfalmoiProba me domine Sl  fcito cor mcu. Modus ifte locutionis i libroJob limiliter
reperitunubi de (apientia patris poftq plunma infignia locutus eft de deo patre adiunxitYtunc uidit ill^&ena
rau itfSi  inueftigauit:& ipcrauini.uidetes fecit  atq; predicantesTSč inueftigantes'atq? aliis nunciates* Cognofce
re dei eft cognoSčcntes faceretut qui prius de (e quales eftent incogniti erattp eius iterrogatione Si  probatione
quales eftent fibimetipfis cognm fieredftale eft illud in legeMoyfi de populo i(raeliticQ:ietabo iquit cosSfutru
cuftodiant mandatu meu an no.Ncfcire dei dicitur quo(Ha reprobos reprobar^ficut in euagelio dicig Ncfcio
unde fiti^reccdite a mdbmnes qui operamini iniquitate.(£a:!are dei dicitui^cu creatura fuaiqua non uult peri
retfcpe caftigacc6primit?atq; flagelfat& flagellando^adducitad fcrtiel caslare dei diciturfcu nullu peccatu lpu
nitu uult relinqucreduftus eft em'J&: ideo omnis iniufticia execrabilis eft il!i?quia ut didu eft mhil impuru.'pa-* -

tentia dei eft ftatuta mutare«i,de bono exigentibus culpis malurde Saule legitur pcenituifte dcu?q, coftituiteu
regeiucl ficut nuc uidemus in populo ludacoru:qui cu eftet populus dei obipietate fua fadus eft fynagoga fa>
thana:.E)e malo uero in bonu ficut accidit in populo gcntiumfqui cu pnus non eftet populus dei;nunc aute p
gratia chrifti populus dei fadus eft.Hoc quippe modo occulto dei iudicic^Iudas chrifti proditor de apoftola
tus lapfus graduJin inferni baratro demerfus cfhLarro uero poft crimen rapacitatis^dc cruce ad paradifu:tran
flatus eft.Hanc quoqj mutatione de bono ad malu u t didum eftjfiue de malo ad bonumfquia occulto iuftoq?
dei iudicio p (entetia iufticia? fux fiuc p mi iencoi dia eius fianpcenitentia dei dicimustficut exprefiius in libro
Hieremte (criptu eft*f\ on poenitere dei eft ftatuta nullo modo mutare?unde eft illud i  p(almQtIurauit domi/
nus Sinč  pocnitebit eft,Et pater ad filiutju es facerdos i  aeternufteudu ordine Melchifedcch.$acerdos cm' dei

1*1*1  C 1  1  fl-  JL  « A a * (O  i  ..  ^J .1  - »1  .1  ^ a.  — A,  C*. 1 f*  1 ^  1 **»'«* ,** 4  . ,

bu(da ipus Kpcccatotibus nomifcrctltjuod uriqj n6 fidt ppter crudclitate quarin deondefljfcd p occultam
iultumq) mdraum KiuaiJndurarc dicitur deus quorunda corda malojijfficut dePliaraone rege icofpti ferip^
um eltmo q, ommpotes dcus per poteria ftiaeo^ corda idutetSfjuod ipium eft ira erederelčd exig|nbus cok
Jpis cum duricia cordis:quaipfi fibi oia mala pcipetradonutriuntnoaufci tur:quafi illosob!iuilč/tur quos

in ifto

tum
cu

4|

X!

'uu

'"Utiri:

; ->s:

J> c

... . n ‘ 3 ;c >tu*

,, ' ruim °rcri
>nun C i^.

,ho »csob
iu, f'mios
nt ^me n
^'•tran,
*I*Qtcp,

«*Ua,
v ' r  janlircxj U(X j

' : ‘ Us» nodclo
1  ctanoificutfcri^

• ffc-iicatoribus

: ' ■ :\U0y

<ut»odciutqui,

W®oMi^ncap/

°*n>mocloinlo/

■ trta rrururcuo

• itacomtojjt
oruknunt dL
(r tcmat&crat
rt rtprobarcftb
ttdnos uidcn/
fciolobfmulitct
K Itliliicna
. i.v^ tTo^nofce
c A. probarionc
oiauitco#utru
JoJiapNcrdo
j »nonuult pcri

oIKi pctcaru ipu

™hil impunip^
»Jr »t oon potrli

,*iiercillisq u:c

rjunuindc rranfa

-pplblcd pff n j

• IH  autc p

.'k  ir 0 ^ 0 '*
isf  ' iM* 030 '

**  r',; lU ^

J °Hiart |n llb, °
s r j V  ra mr<lo<

5 :

cul^

w

i:h

iru

in ifto iudicio indur atos fmit.Dormire dei eftjcum unigenitus dei patris in aflfumpta čarne pro nobis mori di✓
gnatus efbcuius morte rede dulcis fuifle praedicatutViplb dicente per Hieremiam prophetamtldeo quafi 1  fo /
no excitatus fi itBC  uidi:Sč lonus measdulcis eft mihi.AIiter dormire deus diciturVcum fides eius inter prolperiv
tates huius mundčin quorundam corda fidelium non uigilatifed dormii/bac dorraitationem iple fignificauit;
cum in mari inter fludusmaris dormiuiVfcl certe dormire dei efl: anxii*tarde fubuenirdflicuteft illud x pfal
moiExurge / quare obdormis domineTVigilare dci efl in defenfione fuorum eledorun# 8C  ultione inimicor§i
fuoru m^manifefte le demonftrare.

jjeati Hicrony mi prel by teri adOamafum papam obfecrantisjut libi refpondeat cui meSy ria debeat commu /
nicare* Epiftola^eptima.

;pjr » ^iportuna in euangelio mulier tande mer uit audirife claufo cu feruis oftioimedia licet node ab ami

citunNii

H’ ***—M***V4V i*«va  UAL «wuiti*wv Vyiawiu vu itauiaui.iiuiuit.uic* UlClllUUtC dLU  čl UH

_co panes amicus accepit*B)eus iple qui nullis contra le uiribus luperari potelbpublicani precibus uiti

_______« r- n  V. -1  r  . • r -  • ■ A  i-

^    -- j- --- ~Y   '**'M *■»- MU«-M|^VJu »A * l.Vi V« L/JUVMIii W1 L^ua lltnj

citur.Niniue ciuitas quas peccato perimfletibus ftetit.^uorfu ift&a longo repen ta pnapiofuidelicet ut par
uum magnus alpiciassut diues paftor morbida non contenas oue*Chriftus in paradilu de crucdlatrone itulit.
Et ne quis aliquando (era conuerfione putarecfecit homicidii poena efle martyriu,Cbriflus inqua prodigu fu
liu reuertente laetus amplečtiturt& nonagintanouepecudibus dereličlisjuna ouicula quas remanferafchume ^
ris boni paftoris aduehitunPaulus ex perfecutore lit prazdicator oculis carnalibus exc^caturtut mente plus ui
deac& qui uinčlo&Cbrifti famulos ducebat ad conciliududso^iple poftea d&Chrifti uinculis-gloriatur.Ego
igitur utante iam IčnplitChrifti ueftem inRomana urbe fuicipiensinunc barbaro§yriae limite teneor?& ne
putes alterius hanc de me fuifle fententiam:quid mererenipfe conftituuYerum utaitGentilis poetaJ'

Cxlum non animum mutatjqui tranlmare currit.

fta me inceflabilis inimicus poft tergu per (ecutus efljut maiora in folitudine beHa nune patiar.Hinc enim pras
fidiis fulta mundiArriana rabies IremijŠHinc in tres partes leifla ecclefiafed (e rapere feftinat.Monacho^ circa
comanentiumfontiqua in me furgit audoritas.Ego interi clamito!fiquis cathedr^Petri iungiturJmeusefl.ML
letiužV italis atqfPaulinus tibi h^rere fe dicunepoflcm crederedi hoc unus aflererettnunc aute duo mentiun>
tursiut omnesJccirco obteftor beatitudinem tualper cruce domini:per neceflitate decoris fidei noftraj & paf/
fionSut qui apoftolos honore lequeris:lequaris &C  meritdita in fblio e u duodeci iudicaturus (edeasnta te alius
(ene cdPetro angažira municipatu cxli  cuPaulo confequarig_y t mihi litteris tuis apud que mSyria debeam
communicare fignificestnoli delpicere amma pro quaOiriftus mortuus efl:*

Secandus tradatus de impugnationibus diuerlarum hserefum 5C  ha:reticorutrtbeati^Hieronymi ad marcel-
lam contraAIontani hsretici infaniam^qui promiflionem landi Ipiritus in le dicebat efle completžoftendes
non in eo ta ntum led in aliis eius dogma a catholica ecclefia difcreparefquis aute fuerit ipfc motanus 5C  quo te
pore ha:refis lufcitata liubabes quinto hifloria: ecclefiaftica: libro* 0f  Epiflola odaua*

*c fC

ti nolrer le ad patrem ltu^miliurucp paracly tum poUicetur.^ ua: in quod pmifla Imt tempus?8fquo

M  complcta lint tempor^poftolo^ ada teflantur,E)ecima die dixit poft alceliim domini boe efl qui /

quageflma pofl: refurredionem Ipiritum landu defcendiflcflingua% credentiu efle diuifasTita ut unufqui%
01 'um gentiu lermone loqueretur;quando quidam adhucparu credentiu mufto eosebrios aflerebatfSi Petrus
ftans in medio apoftolo^ omnifep conuentus aitmuiludad 8C  omnes qui habitatis iHicrufalemthoc uobis no—
tum fitt8č auribus percipite uerba mea. Non eni ficut uos žeflimatis hi ebrii funtma efl hora diei ternatfed hoc
efl: quod didu efl:per Iohel prophet|jIn nouiflimis diebus dicit dominu^efFunda de (piritu meo in omne car
nejiprophetabuntfilii& fdixeoyt(SC  iuuenes uifioncs uidebunnSi feniores fonia foniabunft8č quide in fer /
uos meos 8C  ancillas&ffunda de Ipiritu meo*^i igitur apoftoJusPetrus fuper que dominus fundauit ecclefia^
prophetia BC  promiflione domini illo tepore cdpletam memorauitV quomodo poflumus nobis aliud tepus uiiv
dicaref<^_uod li uoluerint relponderetSfPhilippi deinceps quatuor filias prophetafle& pphete Agabu repe
rir&& in diuifionibus Ipiritus inter apoftolos BC  dodores prophetas quocp apoftolo feribente formatos;ipluqi
r^Paulum apoftolum multa de futuris hasrelibus 5C  de fine fasculiprophetaflSffciant a nobis non tam prophe /
tiam repelli qu^ domini fignata eftpaffione: q eos non recipifqui cum feriptur^jueteris BC noux  audoritate:
non congruant*Primum in fidei regula dilcrepamus*Nos patrem BC  filium BC  fpiritum landum in fua unura
quemqj perlona ponimustlicet fubftantia copulemustilli Sabellii dogma ledante^trinitatem in unius perlb /•
ne anguftiisfcogunt.Nos fecundas nuptias non tam appetimus q concedimušiPaulo iubeme ut uidurr adole /•
fcentufe nubanmlli in tantum putant fcelerata coniugia lterataTut quicunq 5  hoc fecerifadulter habeatur.Nos
unam quadragefimam lecundum traditionem apoftolorum toto anno tempore nobis congruo ieiunamu^flE
li tres in anno faciunt quadragefimas:qua fi tres paftl fintSaluatores, Non quo 8C  per totum annum excepto
-■ Pentecoftem leiunare non liceaftled q? aliud fitneceftitatejaliud uoluntate munus offern* Apud nos apoftolo
ru locu epifcopi tenentFapud eo^epifcopus tertius eft.Habent enim primos de pepu faphrygi^ patriarchas!fe
cundos quos appellantCenonesfattp ita in tertiud.pene ultimu locu epilcopi dcuoluuturfquafi exinde ambi/
tiofior religio fiaufi quod apud nos primu effiapua illos nouifiimu litjlli ad omne penedelidum ecclefia cb
(erant foreanos quotidie legimusjmalo pcenitentia peccatoris q mortem. Er nuquid qui cadit non relurgetVdi
cit dominusfEtcoucrtimmiad me filii c5uerteres:& ego curabo cotritioes ueftras.Rigidi aut futmd quo & ipfi
peiora non peccetfled j inter nos & illos fitij lili erubelcunt confiteri peccata quafi iuftitnos du poenitetia agiV

♦xviii*

uf

itlC*

;«

fnusjfaciiius ueniam promeremur«?ratermitto [cele raca myfteria cjaac dicu tur de Iačlcntc puero?5C ^f u,c ^ ? d '
w martVrecdfatraMUtialo iniqua noti credere?fit falfum omne?quod fangjiinis

censsexparte cognofamUs$8£exparteprophetamusJKnuneuidemusper ipeculum menygmac .a iuoc
femiuiruihabuin^Montanu.Hsec funt quaz coargutione non mdigcntTperfidiaeoip expofuifte: luperalie cit.
Nec necefle eft ut fingula deliramenta qua: proferunttbreuior epiftok fermo fubuertaceum 8C  tu iplas icnfv
turas apprime tenensmon tam ad coru mota fis qua 2 ftiones:cj[ quid fentirem a me uolueris lcilcitaru

| Beatj-Hi eronymi contralouinianu m ha^rcfiarcharrfSatprici iibmcuius dogmata qualia fuerint ♦ qus beatug
<Rieronymus deftruit ČC  tefelhtrinfrafčnptum indicat argumentum.

£x librcrAuguftini de Imefibussad quod uult deum diaconumlouinianus.

(Duinlanus hserefiarcha de monachdcleticus^docebat ficut ftoiciprefbyteri&mnia peccataparia efle’1
nec pode hominem peccare lauacro regenerationis acceptotnec prodefle ieiuniatuel cibis aliquibus
abftinentiam.Virgifiitatem mduitatm>niugatofc£ fornicatoribus eriam pod pcenitentiam &quabat*
(a era; uirgines prouedas a:tatis quaedam m urbe romanauibi hoc docebat nupferinfcunius quoq 5  meri
usjji^ujiijretributionismrdinifcp omnes iuftos efle apud deum.(£ito tamen fečta haec oppreftafextinda SC  ad
nihilum cailata e&reuelante beatoHieronymcffnec ad aliquorum facerdotum deceptionem peruenit; Dama—
fo papalV alentiniano augudojArcadio &Bautone confulibus.

<Beatfdiercny mi contradouinianun>Satyricus liber primus-i&Epiftola: nona:« Cap.I. •

Auci admodum dies funnq> fandi ex urb&Roma fratre&uiufdamlouiniani commentariolos trati -
fmiferunurogantes uteorum ineptiisrcfponderemT&Epicurum chriftianorutmtieuangelico atqt
apoftolico uigotc contenerem^uos cum legiflem SC  omnino non intellexi0etrcccepi reuoluere ere

_Tnon uerba modo atep fententiasžled fingulas pene fyllabas difčuterduolens prius fcire quid diceretr&

lic uel probare uel redarguet e quod dixiflet*Y erunMčr iptorum tanta barbaries eft;& tantis fpurcitiis fpurciC
fimus fermo confufuslut nec quid loquaturtnec quibus argumentis uelit probare quod loquitunpotuerim in-
tenigere.Totus enim tumetnotus iacettattolit fe per fingula:& quafi debilitatus coltjberan ipfo conatu {rangi*
turtnon eft contentus noftroddiumano more ioquualtius quidam aggredituri/

-^Parturiunt montesaiafčctur ridiculus mus«~ —— --——' — ----- ^uod ipfe«

"Non fani efle hominismon fanus iuretOreftes«

iPreterea Sc inuoluit omnialft quibufdam inextricabilibus nodis uniuerfaperturbatmt illudplautinarum lit/
terarumeipoftitaptari. ;

Hasquidempr 2 ete£*SibylIamdegetnemo«

Nam diuinandum eft,f uriofasApolIinis uatedegimus,Et illud uirgilianum:5)at fine mente fonum«Heracly
tum quoq? cognomento ctkoT eivov ideft tenebrofutrffudatesphiIo{ophftjix intelligunt. Sed quia ad noftru
cxmyxiocricrhv cuiuslibrosmultodifficiliuseftnoff«qmcereVqq 8C iuidorianoparualitdifficultas«Q uis
eni eu fuperare queatTcuins afifertionem penitus ignoretUt ne ledorem longius traha^cuiufmodi eloquentix
cuius uerborum floribus ornatus incedatffecundi libri fui monftrabit exordium:quod hefternam crapu
lam rudarišita euomit« SatifFacio inuitatistnon ut clarocurram nomine^fed ut rumore purgatus uano uiuam

jrius?&!

li

i i 1  r r >— --—r *“■ ičnpturarum:qux illo uenuftifll /

mo eloquenti^ fuae flor^mutare non aufus eft: reliquus fermd»omni materij conuenic quia nulli conuenit,

x_ux res mini aliquam fuipicionem intelligentte dediduelle eum ita nuptias pr^edicarejut uiroinitati detray
hat.^ uando eni minora maioribus coa^uan&ferioris cdparatio fuperioris iniuria eft«Nem uero nos^at

h ° n ° rab,ra  “P^mm immaculatum, Lcgimusprimamdeifentm/

> pomaprsrerantur SC  frudus^Y t poma ex arbore:

frumentu

i

'■ rr ^ n r ab,af

«

»r


4 <tS 8 f

-:‘S


i,biX a l‘quibuj
: : xm ‘tquab^
"j^o^mcri

^onaftajcad

pouctneDan,.

» T*otiriolos tran¬
se uan grlico atcp
■ r ri rruolucrc crc
>r,jiuJ dicertt&
tff\irariisfpurcif'
m  tun pomerim in-
pfeCSORu trangi/

rliuunaniralit/

S

j i U |j id noftru
:Joi>cloqucno*

firmam crtp u

i_^ ^nctuiu^^
jjjjjinain com
A ||^ lltU^

1  ulKlb^f

g^utf/

***“ fin Jcoa'

**** ; f 0 bit‘
“ j»te*

-U 03

1  . „,, 0 $
-de ^

.Urfr

\a


V*


frumentum cx ftipulatita drginteexnuptns.€entenmus & tricelimus fmdluš-§q de una terra & de ona (c/
mente nafcaturitamcn multum difFert mnumero.Trigmta referuntur ad nuptias.Nam St  lpfa digiroium ccv
jundtio?quafi molli ofculo fe coplexanst& fcederansSnaritum pfngit St  coniugem.$cxaginta uero ad uiduasU
eo <q> in anguftia SC tribufationetfimt pcfitar.V nae & fuperion digito deprimuntur?quatocp maioreftdifticul
tas ex parte quondam uoluptatis illecebris abftinereJtanto maius eft prxmium.Porro centefimus numerus dri
ligenter quaz(o ledtor attendeKde finiftra tranffer tur ad dexteram:8C iiTdem quidem digitisffed non eadem ma*-
nu;quibus in beua nuptac fignificantur SC  uiduax*tirculum faciens;cxprimit uirginiiads coronam.ffec de ipa
tientiamagi£qiuxtaordinem dilputationisdixerim.Cumenim adhucdeportu egrediar?&rudentibus uela

plus retrahitUKtanto fortius mittifcurtnon eft damnum dilatioiubi certior fit ex dilatione uidtor/a. Proponam
breuiteraduerfani fententias?& de tenebrofis libriseius quafi de foueis ferpentesproiiciamSneq 5  fiham uene /
nofum caput ipiris maculofi corporis protegi.Patcat quod noxium eftait podit conteri cum patuerit.

CapJI.

Uit  uirgines uiduas SC  maritatassqua 2  femel in Chrifto lota: funcfi non dilčrepent cceteris operibu^fe/
iufdemiefle rneriti(Hmtur approbare eos qui plena fide in baptifmate renati funt:a diabolo non pode
fubuerti.Tertium proponit abftinentiam ciborumlSč cum gratiarum ačlioneperceptionem eorurn:
nullam efTe didantiamd§)_uartum quodextremum eft omniun#qui fuum baptifina fcruauerincunam mre /
gno cxlo^ habere remuneratione.Hxc funt fibila lerpentis anriqui:hisconfiliis draco de paradifo hominem
expuIit.Nlam his etiam (aturitate ieiuniis preferendotrepromifit eos imortales futuro^quafi nunq podelit cor
ruercfSC dum diuinitate xquale deo pollicet1expuliteos de paradifoiut qui nudi St  expediti 8C abfq 5  nulla ma —
cula uirgines domini confortio fruebaturtdeiedti in ualle lachi yma^itunicis cofutis SC  pelliciis ueftircntf.Sed
ne ledtore diutius morer;fequar ueftigia pa rtitionis expofitxfSC aduerfus fmgulas propofitiones eius: Icriptu^
raru uel maxime nitar teftimoniislnc querulus garriat fe eloquentia magis5q ueritate fupatu^ uod fi exple.

tone 3 cAriftidei 8 tAriftippo StEpicuro ScAlcibiadi ab oibus folerc preferri, Yos qucdb utriufc^ fexus uirgi -
nes et cotincntcsmariti quoq5 et bigamiiut conatus mcos orationibus adiuuetisVcundo^ in comune‘louinia^
nus hoftis eft»Na qui xqualia oium aflerit meritaita uirginitati facit iniuriafdum eam nuptiis coparat: q nup-
tiisific eas licitas aderensut fecuda et terna matrimonialfed in eo bigamis et trigamis aduerfarius ed:ibi pones-
icortatores quoda libidinofidimos pod pcenitentia/ubi duplicata et triplicara matrimoniajnifi q> in eo bigami
et trigami dolere no debentTquia ide fcortator SC  pcenitesiin regncrcado^ etia uirginibus adequat?• Propona
igitf manifeftioribus uerbi$& habetibus aliqua cofequetia argumeta eius St  exepla de nuptiis^ eodcq} ordie
oia qu^ ab eo didta funttdigera.Nec moleftu ledton fitifs naufca eius SC  uomitu legere copellatufi libetius atv
tidotuChnfti bibetjcu diaboli uenena precederintAuditepatieter uirgineslaudite qua:fo uoluptuofidimu co
cionatorelimo quaGSirena^ cantus St  fabulas claufa aure tranfitejueftras ferte paulilp iniuriaslputate uos cu
domino crucifixastpharifeorum audite blaffemiast Cap JH;

&ima inquit dei fententia eftjppter quod dimittet homo patre et matic fuatet adhacrebit uxori fuxi
et erut duo ičarne unafk ne foi te diceremus hoc fcriptu i  ueteri teftoiaderfa domino quoq? id ipfu
_  in euagelip cofirmariiquod deus coiunxit homo no feparecftatiq5 fubnedlitiCrefcite et multiplica^

min tet replete terra(et p ordine replicat£nos^cthjCainatpMalalehekIarethdinochMatufale:LamediNoe:
oes habuide uxore^etex dei fentetia filios pcreade:quali generatiois ordo et hiftoria coditionis huanse fine co
iugibus etliberis potuerit enarrarulfte inquit eft Enoch qui ambulauit cu deo;et raptus m čadu cftJflGNoe:q
cu edent utiqj rrtulti uirgines propter astattSfoIus cu filiiset uxoribus naufrago orbeJfaluatus eft. Rurfus poft
diluuiu:quafi alteropricipiogeneris huani uiro^ SC  uxoippanaiugunt^& cx integro:generatiois iftauradbe
nedidliolCrefcite SC  multiplicamini^ replete terraJnfup etia comedendarum carnium licentia;relaxatur. Et
omne quod mouetur uobis erit in elčaTicut olera herbarumdedi uobis uniuerlafcurrit adAbrahadlaac Stla^
cobex qbus prior trigamustfecundus monogamusltertius quatuor uxorum e%LiasiRacheljfiala2i2clpha{^:
aderit Abraha ob fidei meritumbenedidtione m generatione filii accepide.Sara in typum ecclefia^cui defece-
rant muliebriatmaledidtionem fterilitaus partus benedidtionermutad(^qrRebccca ierit quafi prophetes inter- -
rogare dominut& audierit ab eoldu^e gentes SC duo populi in utero tuo funtjepIacob in uxore (emien&SC  exifti

fandtus atq? caftidimu^SC omnes patriarchx uxores habueridquibus petMoy fem xqualiter benedicat deus#
Iuda quoq? proponit SdThamartSC occiluOnan pftringit a domind:quia fratri inuidensleme nuptia^ dedi /
ta opera pdebat.Woyfe pponit Sc Marix leprxquae fratri pro uxore detrahešiilico dei ultionepcufla eft. Lau
dat Sapfon: SC  uxoriu-Nasareu miriš eftert preconiis.IDelbora quoq; replicat 8 CdBarach: q> ablep uirginitatis
bonisSifara St  Iabi SC  currus ferreos debellarint.Iabel uxore.Haber Cynei deducit in mediu:ct palo armatam
predicat manu.fntetLeptse patre et filia uirgine quximolata fit domioidicit nulia fuiflc diftatiat^n potius fi^
de patris prefert ei:qux cxCa  fit luges.Venit adSamuel alteru nazareu domini:qui ab infantia nutritus in ta >

nlSC  ueftitus cphod bad:quod fterpretatur ucfhbus iineis!diatqj eos filios procreallc: ncc

uit-am ut^rtiuiu^^uem ponens in cathafogo maritorum imaginem aftcrit faluatorifffič de ilfouukeftč fcri
ptungDeus iudicium tuum regi da:& iufticiam tuam filio regis*Et dabitur ei de auroarabiatidC  adorabutpro
eo femperktcrepcnte tranfccndit adHeliamj8cHelifeum:& narrat quafi grande myfterium|cp requieuerit ipi
ritus-Helise itvHclifeoidl  cur ha:c dixerit tacetTnifi forteHeliam quoq? SC  Helifeutiuhabuine uxores arbitrat»
Tranfit ad-EzechiarrSEt cum in eius Iaudibusimmorcturrmiror cur oblitus fit d/ccreiamodo fmos iaciamJo
(J am  uirutn fanctifllmumffub quo in templo deuteronomii liber repertus eftlAb holda uxore DeLum inftru/
d:um refert*5>aniel quoq^ SC  tres pueros inter maritos ponit?& ad euangclium repente tranfcendens zacharia
8£-Helifabcth:Betrum ponit Si  focrum eiuslfc£eterofq? apoftolo^pt con(equentcr infert dicenstfi autem uolue
rintailumereuanam defcnfionemtSCobtendereq?rudismundusegueritincrementoraudiantPaulum loque
temTadolefcentiores uiduas uolo nubererSC honorabiles nuptfeiet cubile immaculatumlct mulier alligata eft
uiro:quamdiu uiuiuSi autem mortuus fueriunubat cui uult tantum in dominojk adam non eft. fedučtu&mu-'
lier autem fedučtadfačla eft in pramaricationermfalua autem fiet per filiorum generationemTfi permanferint
in fide et dilechone et fančlificationefcu fobrietate.(£erte cefiet hic illud apoftolicu:et qui habet uxores:fic fint
quafi non habeantVnifi forte dicatis propterea eas nuberdfquia iam conuerfe funt retro poft fathanam i quafi
ex usrginibus nulla cadaaSt non fit earum maior ruina»Ex quo manifeftu eft uo^Manicharo^ dogma fečtarfe
prohibcntiu nubereet uefci cibissquos deus creauit ad utendu cauterizata habentiu confčienriattt poft muk
ta quac nune oefofu eft reuoluere:excutit fe quafi in locu rethoricu!& facit apoftrapha ad uirgine dicensaio ti ✓
bi facio uirgo iniuriaSMegifti pudicitia propter pratfente necefiitate-placuit tibi ut fis fandta corpore SC  fpirituV
non fuperbias:eiuf3e ecclefie membru esrcuius SC  nupria; funt« CapJlII.

Imius fortafte fuerim in expofitione propofitionueiusžet legenti faftidium fecerimffed urile ratus fu
|cunčta moIiminaeiusquafi inftručtam adem contra me proponerc; & totum hoftilem exerdtu cu

_ fuis turmis ac ducibus congregarelnepoft primam uidtoriamtalia mihi dcincepsprcelia nafcerenf'.

fgitur non dimicabo contra fingulosinec paucorum eropaffim congregatione contentusltoto cejtandum eft
agmine:8č incompofm hoftium cuneKaclatrocinii morepugnantešinftrudra ac ordinata aciefrepellendfi Ap— -
ponam in prima fronte apoftolunvPaulum1& forriffimum ducem fuis telisrideft fuis armabo femenmssfdfa*
tanribus enim fuper hac quasftioneC©rinthiisipleniffime refpondit dočlor genrium SC  magifter ccclefia?quic-
quid ftatuerit hiccChrifti in lilo loquentis legem putemus,f>imulq3 ne lečtoris tacita cogiratioscu oeperimus
fingula qua: propofita fiint diluereifemper ad apoftolum fe referuefi&ftudio ualidiflimarum qU£cftionu prio-
ra negligensJad extrema feftinetJnter etetera Corinthii per Iitteras quadieranuutrum poft fidem chrifti celi ✓
bes eile deber?ntt8č continenrix caufa quas habebant uxores dimitterent? An fi uirgines ciedidiflent^inirent
matrimpnia?Et cum ex duobus ethnicis unus credidiftet in chriftumtutrum nam credens relinqueret no ere ^
dentem?Et fi eflent ducenda: uxorestchriftianas tantum accipi iuberet:an SC ethnicasf Tideamus igitur quid
ad ha:(>Paulus refponderit de his autem quae fcripfiftis mihnbonu eft homini muliere no tangerdpropter for
nicationes aute unu{quifip uxore fua habeatjet unaquatq; uirum fuum habeatfiixori uir debitum redda^fiini-
liter et uxor uiro(Hxor proprii corporis non habet poteftatdfed uiiifimiliter et uir corporis fui non habet pote
ftatemjfed mulier(nolite fiaudare inuicdnifi forte ex confenfu ad tepus uacetis orationifčt itesi ad ipfum reuer
timiniine tentet uos fathanas propter incontinentiam ueftram»Hoc autem dico iuxta indulgentiamtno iuxta
imperiumfuolo enim omnes homines efte ut meipfum;fed unufquifip proprium donum habet ex deoValius q
dem fictalius autem fic^dico autem innuptis SC  uidui^bonum eft eis fi ficpermanferinPUt ego»Si autem fe non
continent?nubant(meIius eft enim nuberetfj urnHeuertamur ad caput teftimoniffbonu eft inquit homini mu
berem non tangeretmalum eft ergo tangerctnihil enim bono contrarium eftjnifi malum.Si autem malum eft
Si  ignofeiturrideo conceditur?ne malo quid»deterius fiat^juale eni ilico bonu eftjquod coditione deterioris cč'
cedidfNunq eni fubiecifTep.unufquifcp uxore fua habeaunifi premififtet ppter fornicatione auujolle  form' /
cationes^ no dicet unufqfq^ uxore fua habeatiuelut fiqs diffinianbonu eft tnticeo pane uefciV& edere purifli
ma fimila«Tame ne qs copul fus farne comedat ftercus bubuluicocedo ei;ut ucfcafhordeo»Nuquid iccitco  fru
mentu non habebit puntate fua!fi fimo hordeftpreferat^Bonu eft illud naturalitecquod čopa ra done non ha
bet malifquod prelatione alteriusno obubraf’ Jimulq^ aiaduerteda eft apoftoli prudentiat NJ6 dixit bonu eft
uxore no habere^fed bonu eft muliere non tangere^uafi SC  in tačtu periculu fit?quafi qui lila tetigeritmon eua

m  ^ ** S A ^ 1*^1 ^ C? ^ P  ? A A v ->a  ^ ^ 1 . ft I B * 1  5 * * 0  B  . _ - _ 1*5 5 O IT . _

riturfita uiri tačlus SC  fcemina: fenrit natura fuam:Sč diuerfitatem fexus intelligit. Karrant SC  gentiliu fabulad/
Mitram &Erichthoniu uel in lapide ue! in terrade folo seftu libidinis efte generatos, Tndea?nofterlofeph:
quia tangere noiebat lila asgyptiam SC  fugit ex manibus eiusifSi quafi ad morfiim rabidiftlma: canis; ne pauli /
fper uirus ferperetlpallium quod tetigerat;abiecit«Propter fornicarioneautem unufquifqi uxoretn fua habeatv

8/.  n n3 n umrete mrnm fiintvi nitviV _ c ~  .v i* __

quiup uxorem fua m habeaufi eam iquit habeatfiiautatur: quam habebatanteqcredcret;quam bonutn erat

nontan--

non tangerefd! poft ftdemOirifti fororem tantu noftemo coniugemifi /orni ca ti o rakuni eius excufabile face
retf«xor proprii corporis non habet poteftateded uirjfimiliter & uir fui corporis no babct poteftatericd uxor
®mnis hasc queftio de his eft?qui in matr imonici funtran eis lice  at uxores dimittere quod SC  dns in euangelio:
,phibuit. Ynde & apoftolus aifcbonum eft mulierem non tangcre.Sed quia qui femeIduxituxore: nifi ex con/
fenfu nori ualet leabftinerdfnec dare repudiu non peccatisreddatcoiugi dcbitnfquia Iponte fc  alligauir: ut red
dere cogereturtNolite fraudare inuicemifi forte ex confenfu ad tempustut uacetis ot atioi. ®ro te qua!c illud
bonucfbquod orare prohibetf^ uod corpusChriftiVcipi non permittitf (J^uadiu impleo mar iti officiu *
non impleo cotinentis Jubet ide apoftolus in alio locccut {emper orcmuslfli lemper orandu eft: nunej ergo co
iugio feruienduYquonia quotienfcuq? uxori debitu reddesorare non poffu.Petrus apoftolus experimetu ha /
bens coniugaliu uinculo^uide quomo informet ecclefia:quid doceat chriftianos ilmilirer uiri cohabitantcs
iuxta fcicnria:quali infirmiori ualculo muliebn tribucntes honore# (icut cohxrcdes multiplids gratidjut no
impediantur orariones ueftra;.! cceeodem fenfu quia eodem 8C  fpiritifrmpediri dicit orationestofficio coniu^-
galu^uod autem ait fimiliterficcirco ad imitatione prouocauit uiros:quia iam fupra uxoribus precepcrat di
censfut uideant uiri in timore cafta ueftra conuerlationžquai^ fit non cxterius copofitio criniumV & diftičho
auru& incultu ueftis ornatus^led abfconditus cordis homori n corraptione miriš &filentis Ipiritusthoc eft cora
deo placens.Cernis quale coniugiifinter uiros uxorefq? prascipianCfohabitantes iuxta fcieariafot noucrint qd
uelicquid defideret dcus(& tribuant honor&uafculo muliebri/fi abftinemus nos a coituthonore tribuimus u /
xoribus‘ / fi no abftinemusjperfpicuu eft honori contraria efte contumelia.Ad uxores quoq)fut uideant inquit
uiri caftam conuerlarione ueftra SC  ornatufoi abfčondito cordis homine in incorrupriontfmitis SC  filcntis fpiri
tus.O uere digna uox apoftoliiSč pctra-Chrifti.Maritis uxoribulq? dat legemtdanato carnis ornatu caftitatem
praedicatfeč ornatu interioris hominis in incorruprionermiris SC  hlentis fpiritus?quodamodo hocdicens: quo/
niam exterior uefter bomo corruptus eft'& beatitudine incorruprionis qua: proprium uirginu eft habere de /
fiftislimitamini incorruptione fpiritus (alte per (eram pcenitenria*& quod corpore non poteftis mente prefta
te.HasenimChriftus diuitias<& hos ueftra coniunčlionisrqua:rit omatus.Veru ne quis putetex eo quod fe/
quitur ut uacetis orationi:8č iteru reuerti eos ad id ipfu apoftolu uellef& non propter maiore ruina hoc conce
dereftarim infert ne tentet uos fathanas propter incontinentia ueftra. Pulchra nimiru indulgentia*& iteru q?
ad id ipfui reuerti concedit quod erubefeit fuo uocare nominc?q> tentationi prefčrt laihanas^ caufam habet i
conrinenriaifaboramus quafi oblemu diftererejcu expoluerit le iple qui fcripfitllnoc aute inquit dico iuxta in
dulgenriamjnon iuxta imperm^ muftitamus adhuc nuptias non uocare indulgentialffed prarceptu; quafi no
eodem modo SC  lecunda^ tertiamatrimonia conccdanturYquafi non SC  fornicatoribusper pcenitentiatfores
aperiantur ecclefiže«^uodq 5  his maiusanceftis.Na illu uiolatore nouerca2quem in prima adCorinthios epi'
ftola tradiderat lathanae: in interitura carnis/ut lpiritus faluus ficreuin lecunda contrahiriSč ne abudantiori tri
ftiria oblorbeatur fraterfaborat«Aliud eft uelle quid apoftolumialiud ignolčercJfn uoluntate promeretun in
Uenia abutimur.Yis fcire quid uejit apoftolus?|ungc quod fcquit'ur,YoIo aute omnes hominesefle ut mcip/
fum.Beatus qui-PauIi fimilis erit.Fcelix qui audit apoftolum pra:cipicnte:non ignolcentcm.Hoc mquit uolov
hoc defiderojut imitatores mei fitisrficut SC  ego~Ch ri fti .file uirgo de uirgine:dc incorrupta incorruptus. Nos
quia homines lumustK natiuitatenvSaluatoris non poffumus imitanlitnitemur laItcm'-couerfationcm. Illud
diuinitatis eft SC  beatitudinisthoc humana; conditionis eft 8i  labor/s.Vofo omnes homines fimiles mei efleYut
dum mei fimiles funt;fimiles fiant 8žChriftifcuius egeefimilis lum.(^_ui enim in chriftum crediedebet ficut ll
le ambulauit?& ipfc ambulare.Sed unufquifq; propr ium donu habet ex de^alius quidem fioalius autem fic.
(gjrid iquit uelitsš perlpicuum eft,Sed quoniam uvEcclefa diucrla funt donaiconcedo SC  nuptiasVne uidean
damnare naturam,Simulq; confidera^ aliud donum uirginitatis fitialind nuptiarum ♦ Si enim eadem cflet
mercesnuptiarum Kuirginum:nunqdixiftetpoftpra:ceptumcontmenriaYled unufquifq; proprium habet
donum ex dedalius quidem fic alius autem lic.Ybi proprietas fingulorum eftribi altrinlecus diuerlitas, (Točo
do SC  nuptias effe dei donumlfed iter donum SC  donumfmagna diuei fitas eft,Deniq] SC  apoftolus de eodetpoft
inceftum poenitentia: econtrario inquiridonate ei SC  confolaminriSC ficui aliquid donaftisart ego.Ac ne putare
mus donum hominis contemncndumaddiditmam SC  ego quid donaui propter uoscoram chrifto. Sed quid
donaui?diucrfa funtdonachrifti,Vndeetiofeph in typoeiusiuariam habet tumcam.Et in pfalmo.xliiii.legi/
mus.Aftitit regina a dcxtris tuisnn ueftitu deauraro circundata uarictate.lt peti us apoftolusificut cohxredes
ait rtiultiplicis gratice dei,(^ uod fignificantius gra:ce diciturijucjKiAHcr ideft uarie. Sequitur f dico autem in
nuptias SC  uiduistbonum eft eis fi fic permanferint ut ego,$i autem non le continentmubant. Mclius enim eft
nubercfq uri. Poftquamnuptisconcefleratufum coniugiijetoftenderatipfequid uellcuquidueconcederetV
tranfit ad innuptas et uiduastet fuiproponit excmplumYet fodiccs uocanfi lic permanferint. Si autem non le
conrincnt:nubant.fdipfum quod lupraipropter fotnicariones auten^et ne tentet uos fathanaspropter incon /
tinenriam ueftramfrcdditq; caufam cur dixcriŠ II le non continentmubant. Melius eft enim nubereq urit
ideft melius nubere:quia peius eft uri. Tolle ardorem libidinisret non dicet melius eft nubere. Melius enim
(emper adcomparationcm dcierioris relpicitmonad hmplicitatem incomparabdisperle bonftuelutfi di/
ccret: melius eft enim unum oculum habere quam nullum ♦ Melius eft enim uno inniti pede et alte /
jam corporis partem baculo fuftentare;q fračtis cruribus repere; Q_uid ais apoftola;!' Non ribi ere /
do diccntf/ct fi irnperitus fermonejnon tamen leienria. (^uomodo^rillud de humilitate delcendit:qui

♦xx«

imis teftimoniambide continentia loqueris&ciirginitate*l>onum eitais nominimuiieir uu uc uo

i dTeStfc pmanlerint ut fgo:8£ puto hoc bonum eiseflSptopter inftante ne®flitate:8£ quia bonain eft
'ini Ikedaftai ad nuptias ueniensnon dicis bonu eft nuber<¥quia non potes tutsgerc q urolčd dras mchus

acqun*$ipcrfenuptixfantbonxmoliillasincediocoparare:feddicfimphciterbonue nu ere* u*

ft mihi bonitas eius rci^ua magnitudo alterius mali;cogit efie malum mfcrms*Ego autem non leuius
malum;(edfimplexperfebonumuolo* ^ Cap*V«

Ycufcu pnmum capitulum edifertum efbueniamusad fequentia$isaute qui matrimonio lun * 1  ut
fbrxcipio non ego fed dominus:uxore a uiro non difcedere,^)_uod fi difceflermtnanere mnupta, aut
mro fuo reconciiiari(& uir uxore fua non dimittat*Na catferis ego dictfnon dominus* $iqms frater uxore ha,
bet infidelet& h xc  confentit habitare cum illclnon dimirtat illam SC cxtcra.Xifqj  ad eumlocutn ubi ainfunul /
auifcR ficut uocauit eum dcusata ambuletJEt ficut in omnibusecclefus doceoifeic locušad prarientem contro,
nerfiam non pertinet*lDocet enim iuxta fententiam dominČuxorem excepta cau fa fornicationis non repudia,
dam»& repudiatam a uiroanarito altcri non nubere*aut certc uiro fuo reconciliari debere, His aucem quos in
matrimonio deprahendiffet fides:hoc eft fi unuscrcdidiflet de duobusVpratcepit ne crcdens repudietfnon ere,
dentem;Caufifq? expontis^. candidatus fidei (It infideksifi nolit a eredente difčedcrcdEconrrano iubctjfi inft,
deliš repudiet fidelem propter ftdemChriftiVdifcedcre debere credentcmmec coiugem prxferat-Chrifto*cui
etia anitnapsoftponenda eft*Ad nune plera^p contencntes apoftoli iuHionemaunguntur getilibu£& templa
-Chrifli idofis pftituuntfnec intelligunt (e corporis eius partem effcrcuius SC  cofke funt Jgnofcit apoftolus infi
delium coniun<fti6i:qux habentes maritosan Chriftu m poftea crcdideruntfno tis qux cum chriftianaj eiTentt
nupferunt gentilibusfad quas aIibi]pquitumiolite iugum ducere cum infidelibus.<§_ ux  enim participatio iu
ftitixcum iniquitatefaut qux focietas luči ad tenebrasV($>_ue aute conuen tio-Chriftfe c! Belialfaut quxpars
fidclitu  infldelif^ui aute confenfus^tepfo dei cum idolisTV os eni eft is templum dei uiuidicet enim in me fae
uituras fčiaplurimas matrona^licetcade in pudentia qua dominu contcmpieruntnn pulicem SC  oium chri,
ftianorum minimu debacchaturasnamen dicam quod fentio;!oquar quod me apoflolus docuidnon illas iu f
fticitecfferfed iniquitatisnon Iucisded tcnebraru nonChriflefedBclialnon tepla dei uiuentisijfed fana&idola:
mortuoip*Vis apertius difcere;q? chriflianae omnino non liceat ethnico nuberafaudieundem apofloIu.*Muli/
er inquit alligata efktjto tempore uir eius uiuic?q> fi dormierit uir efustliberata efl^cui jjultmubaStantum Ido,
mino;i.chrifliano|qui fecundas tertiafčp nuptias conccdit in  domino:primascu ethnico prohibet. Tnde-Abra,
ha adiurat feruum fuum in femore fuo;hoc efl: in chrifle^qui de eius femine crat nafciturusait filio fuoJfaac a,
lienigena non adducat uxorem*EtEfclras offenfam dei^miurcemodi uxo^ repudiarjone copefč/nltMalachi—
as prophet#prxuaricatus eft inquitJudas;5i abommationem fetit  irHirael Sc  ioEdierufale* Polluit eni fančlu
domimtSč difexit SC  habui(?filiam dei alieftif&fpcrdat dominus uirmqui feceritho^magiftru SC  difčipulumfSC
de mbernaculisdacob;&: ofFercnte munera domino uirtutu,Hsec iccireo dixiTut qui nuptias uirgmitati compa r
franufciat faltemtalesnuptiasdygamix8čtrigamia: fubiiciendas. Cap* VI. ..

; E) fuperiore difputationein quadocuerat fidele ab infidelino debere difcederelled pmanere in matri
JmonioTfieut eos iuenifičt fidesiSC unuqueqi uel cclibeucl maritu ita durar^ut eftetChrifti baptifma,
teHeptenenfusrffert (ubito parabofas circuncifi SC  ethnicilfferm SC  IiberitST fub methaphoracas: de nuptis di/

tus eftjin ea per maneanjer uus uocatus estnon fit tibi cur^ fed & fi potes liber ficrijmagis utere.(5_ui enim in
domino uocatus eft feruusjlibertus eft domini*Similiter SC  qui liber uocatus cftjferuus eft-Chriftifprecio cm/
pti eftisjnolite fieri ferui hominu* Vnu{quifq 5  ergo in quo uocatus eft fratcMn co permaneat apud deum* A c

’  -  * -f   u.a tf E« M* rft* ri  4 * MI S <  rt iaikiU j. _    f.  _     rt. ^^ rt.. —   $ 'f . C“  » f _ rt _ .

iiOi uujtiift-'-* vfecunacyquonnoaopouiiintuii

gilciraincifus aliquis uocatus eftmon adducat prepuriti imN unqu id qui fcmel amputatum babet preputiu‘f
poteft fi uelit rurfusillud adducere^©cniqj quo fenfu exponendumjit;qui enim i domino uocatus eft fčruusV

uissonedire aomims uitaiaioiire rien lerui nominunu/\d extremum quid pertineat ad lerui

tutem uel circuncifioneiunufquifip uocatus eft frateriin eo permaneat apud deum; na SC  contrariu eft fupioii
fententix.$i eni illud audiuimustnolitc fieri ferui homini5qua ratione poffumus in  ea permanere uocatione
quauocati fumus?cu muki crediderinthabentes carnalcs dom:nosTquibus nune feruire prohibent^orro ad
circuci (ione quid facit^manerc £ ca uocatioe £ qua uocati (umuscu i alio loco ide apoftolus clamitetiEccc ego
Paulus dico uobis;quonia fi cucuncidaminnChrjftus uobisHnhil proderinR rftat igitnr ut circuncifio SC  pre/

uutnius«,«.creaiautiirH^nrmuni circuncnus uocatus esab uxorc;ot cc
i erasmoli ducere uxore;hoc efhnoli addueerepreputiumlnec circuncifionis SC  pudiciiklibertatcm oneres:

farcina

larcina nu ptiary .Rurfunii fi m preputio quis uocatuseftkion circuncidaturffiabebas inquit uxore cum čredi
diftčnoli fidctnOirifti potare caufam diffidii*quia in pace-uocauitnosdeusicircuncifio nihil eft:& prarputiu
rsihil cftifed obferuatio mandatoip dei.Nihil enimprodeftabfq 3  operibus cadibatus 8C  nup.darVcum eria fidcs
quar proprie chriftianoi^ eft:fi opera non habuerittmortua efle dicatunSč hac lege uirgies quoq?-Vcftae 8C  Iu
nonisfuniuira&n fandaip queatordinenumerari.Vnufquiiq 3  in qua uocatione uocatus cfcin  ea pcrmaneat.
(Ruando crcdiditjfiuc babebat fiue no habebat uxoreVin eo permanea&quo uocatus eft: Ac per boe non tam
uirgines cogit ut nubantffg rcpud/a^prohibet.Et ficut habentibus uxores tolik licetiam dimittendi ea&fic uir /
ginibus nubedisjsfmputat facultate.Šeruus uocatus es:no fit ribi curačifed SC  fi potes liber fierčmagis utere: Eda
fi habes inquit uxorei& lili aliigatus es;SC foluis debitu:&£ no habes tui corporispoteftatejatqj ut manifeftius
loquar:ieruus uxoris esmoli propter hoc habere triftitiafiiecde amifla uirginitatedulpires* Sed etiam fi potes
caufasaliquas inuenirc diftidii:utIibcrtatcpudicitižepcrfruarisYnoli ialute tuacum interitu alterius:quxrere *
fcabeto pauiifper uxore:nec prarcuras morante.Expe&a:du fequitur*$iegcrispatientcnconiunx mutabitur i
forore.C^ ui enim in domino uocatus eft leruuslibertus eft domini.SimiTiter qui liber uocatusefb feruus eft
chrifti.Reddir caufas cur nolit uxorcs deleri.fccircoait prarcipiojut in chriftu de getiiitatc credctesT inita ante
fidem matrimonia non relinquancquia qui uxore habens crediditinon tato fidei feruirio detinetf:quato uirgi
nes SC  innupnelled quodamodo eft iiberior-et leruitutis illi frena laxatur .ft dum uxoris eft feruus ut ita dica:
libertuseft domini.Porro qui uxorem non habens credidi&et libera ieruitute coniugii uocatus eft a domino:
čile uere leruus eft chrifti.($>_uanta fčelicitas non uxoris feruum efteifed chriftifMon čarni feruirefičd ipiritui^
<^)_uienim adhazret dominojunus ipiritus eft.&c ne forfita in eo quod iupradixerat*fferuus uocatus eanon fit
ribi curaeified SC  fi potes liber fierkmagis utereffugiliafte continentia uideretun&in famulatum nos tradidifle
eoniugutriiinfert fententia quse omne cauiilationem amputeŽprecio empti eftismolite fieri ferui hominu.Re
dempti fumuspreciofo (anguine chriftmmolatus eft pro nobisagnuŽ& alperfi calidiftimo rore byfopi: om /
nem pituita noxia 2  uoluptads excoximus.Qjaibus in baptifmate mortuus eftPharao:& uniuerfus eius foffo
catus eft excrcitus*Cur rurfiim »giptum quaerimus:& poft manna angclo^ cibumsalfia SC  čepe et peponesfet
carnes uarias fuipiramusf Cap. VII«

&rito^ et continentiu difputatione praemiftaltande ad uirgines ueni&et ak.De uirginibus ant praece—

'| ptum domini no habeofcofilium aut do;tanqmiiericordiam cofecutus a dominomt fim fidelis. ^efti
mo ergo hoc bokum efiepropter inftante neceflitate5quonia bonu eft.hominffic efle.Hic aduerlark
us tota exuItatione bacchatur:Hic uclut fortiftimo ariete uirginitatis muru quatie£Ecce inquit apoftolus pro
fitetur de uirginibus domini fe no habere prarceptunftet qui cum aučloritate de mantis et uxoribus iuflerat;
no audet iperare quod domius no prarccpit.lt rede^uod eni precipitunimperaPiquod iperatur necefte eft
fieriiquod necefte e fieri nifi fiat-pcena habct.Fruftra.n.iubetffcjuod i arbitrio eius ponit^cui iuflu eft,Si uirgi —■
nitate dus iperafletjuidebat'’ nuptias condennardfSC hominu auferre feminariurunde dC  lpia uirginitasnafei-
tur,$i precidiftet radice?quomo fruges quarreretC'Nifi ante fundamenta feciftetl^ua rone acdificiu cxtruerct f
et operturucuncfta defuper culmen xponeret?MuIto Iabore fofloaz fubuertuntur montelterra^ pene inierna
penetratur^it iueniatur au^.duq^ de granis minutiftimis prius coflatione fornaci^fdeinde calida artificis ma/
nu fuerit monile copačftumtnon ille beatus uocat? qui de luto extulitTied qui auri utitukpuichritudie.Noli igi-
tur admirari ker tirillationem carnisset incentiua uitio^sangelo^ mtam non exigimuKied doccmurTquia ubf
cofiiium datuKofferentis arbitrium cftmbi prtecepturneceflitas feruientis|prarceptu inquit dominSio habeov
confiiium aut do;tanqmifericordiamconiecutusadomino.Sinon habespr^ceptu dominfquarc audesdate
confilium de quo n5 habes iufiionemfRefpondebit mihi apoftolus.Et uis ut ego iubeam^uod dominus ob^
tulit potius q pr^cepi^rflle creator SC  figulusfcies fragilitatem ualculi quod operatus eftmirginitate in audie-
tis poteftate dimifir.ff t ego dočlor getium?qui oibus oia fačtus fum.*ut oes lucrifaceremTonus perpetuar cafti
tatis ftatim in pricipio credetium imponatrfeeruicibus infirmo^fE)ilcant prius ferias nuptia^:uacent ad te /
pus orpniTut accepto guftu pudicitia^id femper habere defiderent:quoad modicu delečtati funt,B>ominus te
tatus a pharifeis utru iecundum legemMoyfi uxores Iiceret dimittereKomnino fierČprohibuit:(^uod difeipu -
1 1  cofiderantes:dixerunt ei,$i tališ eft caufa hois cum uxore:no expedit nuberc.^uibus ille refpodifao oes ca
piut uerbum:led quibus datuni eft.Sunt enim eunuchi qui de utero matris ita nad fut:& funt eunuchi'Vqui ab
hoibus eunuchfeati fut:SC fut eunuchčcjui le cafttauerut propter regnum carloRr.'qui poteft capere capiat. In
propatulo efbcur apoftolus dixittde uirginibus autem prajceptum domini no habeojprofečto quia premife
rat dominusTno oes capiutuerbumjfed quibus datum eft:5č qui poteft capere capiat(prcponit ayovoes’Ta(S
ideft numerarns premiumiinuitatad curfum;tenet i  manu uirginitatis brauiumibftendit puriflimum fonte?

SC  clamitažqui fitimieniat SC  bibattqui poteft capere capiat.Non dicit uclitisjnolitistbibcndum uobis atq? cur
f endumtfed quf uoluerit:qui potuerit currere atq? potarelille uincetrille fatiabitur:Et ideo plus amat uirgines
Chriftu.^quia (pote tribuunt:quod fibi no fuerat imperatum.Maiorifp gratiae eft ofterre quod non debeas:q
reddere quod exigerisApoftoli uxoris onere cotemplatotfi tališ eft inquiunt caufa hofe cu uxorčlno expedk
nubere:quo^ dominus (entetiam proban^^ečle quidem fetitis ait:q> no expediat hoi ad carlorum regna ten/
denti accipere uxoremtled difbcilis res eft:& no omnes capiunt uerbum iftumuerum;quibus datum eft* Alios
cunucbos natura facittalios uis hominum.Mihi illi eunuchi placentiquos caftrauit non neceflitas fed uolun ^
tasMibenterillosimeosfinusrecipio:qui le caffrauerutpropter regnacarloruml8i ob meum cultum uolue a

c i*  .xxi.

illdli 1'JOVr’V.Ut' titit/V***. -O 4 J.

jnauic capere capiat.$randis fidei eftrgradifcp uirtutisldei teplu efie puriflimurt

mino^ iuxta cunde apofiolu efle (andibSč corpore SC  (piritu.Hi fant eunuchi;qui (e hgnum ariau oj  fierili -
tate putatesTaudiuntp Efaiafp profiliis SC  filiabuslocu habeantm cx\is paratutHoiptypuscit Abdemelech
cunuchusitvHieremiafe ipado ille regina Candacis in ačtibus apoftolo^qui ob robur fidei uiri nomcn obti
imitAd hos SčCtamens fucceflor apoftoli-PetritcuiusPaulus apoftolus mcminit fcribit epifiolasTomnec^ fer-
mone fuu de uirginitatis puri ta te contexuit*3č deinceps multi apofiolici SC  martyrcs SC  illuftrcsTtam j^lačlitatc
5 in cloquentia uiritquos cx propriis fcriptis nofieperfacile efi,Exifiimo enim inquit hoc opus bonu cfictpro-

nuna au Dl ran O Clisicu uicri iuiiicivtixa;cv inuins.u uagitwa»w uciuj  ac^ w r ** uui

fic c fle*$i bonu e hoi fic cfieimalu ergo boi fic no efie. Al liga tus es uxori:noli quxrere folutione: 3>olutus cs ab
uxore:no!i quxref uxore:Habet unufquifčp nofiru terminos fuos^redde mihi mcu:& tuu tene* $i  alfigatuses
uxori:ne illi dcs repudiu*Si iolutus fu ab uxore:no quxra uxore. Vt ego no foluo coniugialfi femel ligata funt
ita tu no liges qnoa folutum eft.fjimulcp fignificantia cofideranda ucrbor/ efi.f^ui uxore habett& dcbitor di
ci$SC  efie in pra?putio1& feruus uxoris:5c q? malo^ (eruoip cft alligatusd^ui aut fine uxor efitprimu nullius
debitor^dcinde circunrifusttertio libeiTad cxtrcmumfolutus,€urramus per reliquatneq; enim nos patitur ma
gnitudo uoluminis'diutius in fingulis imorari, 5>i aut acceperis uxore no peccafti:Aliud cft non peccare: aliud
benefacere,£tfi nupferit uirgofoo peccauit*Non illa uirgo,'qux Čemetdei  culfui dcdicauit.Ha^ eni fi qua nu j
pferit habcbit damtione?quia prima fidoirrita fccit*$i aut hoc de uiduis dičtu obieceri#quato magis de uirgi-
nibus preualebinCu etia his no liceat:quibus aliquado licuit. Tirgines enim qux poft cofccratione rtupfcrint;
non tam adulteras funt q inceftx.Ac ne uidcretur in eo quod dixerat5& fi nupfetit uirgdlnon peccauitfturfum
cadibes ad nuptias prouocarctftatim (e refrenauitlSC aliud inferendo infirmauit quod conccffcratfdfcens* Trf
bulatione tamcn carnisShabebunt huiufmodi*(^ui funt iftiKqui tribulationem carnis habebunt^uibus (u /
pra ind ulferat.$i acceperis uxoremon pcccaftiVSč fi nupferit uirgomon peccauitttribulatione carnis habebut
huiufmodi.Nos ignari reipfputabamus nuptias faltem carnis habere \xtkiamSi  autnufbenjibus etia in čarne
tribulatio efbin qua fola uidebantur habere delitiasjcjuid erit reliquu propter quod nuba^cu i (piritu SC i  aia*
SC  in ipfa čarne tribulatio fitlEgo aute uobis parco:$ic ai&btendo carnis tribulationetquafi no maiora Cmtif),
pter qux nubere non debeatis.Igitur hoc dico fratresstempus breue efttreliquu efisut qui habet uxores fic fint
tanq non habeies,Nequaqia de nirginibus difputo:quos nulla ambiguitas efi: efie fcel/ces.Ad maritos uenio^

*JVV U * ^ Uli UUiUj lliU/

dus trafinquo uniuerla claudunt tirno figura SC  conuerfatio huius mundiTquafi nubes preterittiter cxtcra mu¬
di opera nuptix preteribundnccpeni erut pofi refurrečtion&coiugsa.Si aute mors finis cfi nuptia£xur necef-
fitatefoo in uoluntate uertimusf Et q? inuitis extorquedum cfbcur no (pe prxmio^ offerimus deoT ^_ui fine
uxorc efttfollicitus efi: quxdomini funuquom6placeat deo*<^_uiaute cum uxore efbfollicitus efi qux funt
mundi1lquomo placcat uxorit6C diuifus efiintueamur curarum uirginistmariticp diftantias, Virao domino :
maritus uxori placcre dcfiderat^ ut uxori placeat;follicit©sefi de his qux funt mundiTqux cum mundo utb
tp trafitura funttSC diuifus efi i multasMicet foliicitudinu partes tmiferiaru^ diftrad:us.N5 1

corpore & fpiritu,& fi nihil aliud efietjut nulla merces uirginem amplior (equeretur? fufficeretei hxc (ola
prelatiojcogitare qux domini funt*$ratimq ?  docet qux fit ipfa cogitatiotut fit fanda 8C  corpore SC  fpirituJncn
is irmlis qua^ corpus integrum efitecanima corrupta.$ed illa uirginitas hofiia chrifti cfircuius nec mente
coguanoa.ee čarnem libidcfmaculauit*£contrario qux nupta efi: cogitat qux mudi futt quomodo placeat ui
ro* icut qui uxorem habcfedollicitus efi qux funt mund$?quomodo placeat u xori;fic nupta res mundi cogi /
tat .^ 0mo  ® placeat uiro.Nos autem non fumus de hoc mundoYqui in maligno pofitus eft«cuius figura prx
tennde quo dicitur ad apoftolos*Si efictis de hoc mundotamaret uticp mundus quod fuum erat.Ac nc forfita

putrn

P*C*L

'00

HHUo^Ni.

;%CS
M5*i

'Uft

^Ucfl
‘FTtti, I.

'late
>-

-ru. ;  ..'S/

GT^^hci

SJfiN*

Wrrvh
v. V '? L U W
.'"Hi
^ ‘i r  -'Unullmj
, "^''Pnturin,

'• r -M

i ,J a na/
"'p^denirgi
' ::  ^nupfcnnt;

’ ' •'<■". In-

J J * Ip baift/
^ ’’ J *-is Kabebut
’ >-3ftiiincame
čfuifpintvSCizJ,
'*>■ "iionlinv  p/

:  *‘>ct ii \orrs fic/int
A • •urriosocni#

rti rtroc

r putatv
jlatio nu/
!C utunt

1

urKb.$i mu/
;rrcxtcrami'
:uKXvr ntctf
ui fine
i  eft cui lunt
jooominot
•raodo ori'

vaiaslocimi

hjett cona
^jihuc^

iJlkTC^

icOa^ Wl

:p  3O0lI>0^

zib* fo*

"r

, Adi
s '\ .,(**
'P  ££ eri'

S*#

putaretur onus grauiflimu caftitatis nolentibus iponerČftatim iungit caufas fuadend£& ait.Hoc aut ad uriJiH
tatem ueftra dicoJnon ut laqueum uo bis iniicianiHed ut ad id quod hoeft u eft: SC  inte te facit  feruire deofabfq?
ulla diflračtiotfuos abhorter.Froprietate gracca Iatinus fermo non explicatjqbus eni uerbis quis peftit dicere
sspocrTouuco v av/T6v (ruu<pEpovAEyc3 ouyi vot fšpo)(ov (uri ve ttj]SccAco  ecAAcc zspo^To eush)(juo  v Koci eu
Ttapeipov "To Kipi’6 (x  zs£picrTrasy9S»Vnde SC i  latinis codicibus ob tranflationis difficultatem; bic penitus
non inucnitur,Ytamur igitureo quod uertimus.Non imponit nobis apoftolus laqueutnStiec cogit efle quod
nolumustfed fiiadet qnod honeftum eft SC decopiSC  intente facit feruire dominot& Ičmper efle follicitum: SC
expedare paratam domini uoluntatenfiut eum quid imperauerit quafi ftrennus SC  armatus milesiftatim im>
pleat quod pracceptum eft(& hoc faciat fine ulla aiftentationdfquae data cfl fccundum-Ecclcfiafte hoibus hu ✓
ius mundi:ut diftedantur in ea: $iquis aut cofiderat uirgine fua ideft čarne lafciuire SC  ebulire in libidine: nec
refrenare fe potfduplexcp ei ieumbit neceflitasjaut accipiende coiugislaut (pernendae:quod uult faciat(*to peo
catrii nubatffaciat inquit quod uultino quod debet.Non peccat fi ducit uxore:no tamen bencfacidi duxerit:
fpta qui ftatuitin corde fuo firmusfno habes neceflitate:poteflate aute habens fua: uoluntatis:& hoc iudicat in
corae fuo leruare uirginitatem fuajbenefacit Jgitur SC  qui matrimonio iungit uirginem fuam:benefacit^6Cqui
non iungitimelius facit.$ignanter SC  proprie fupra dixera^qui ducit uxoremmon peccatjhic qui fer uat uirgi
nem fiiam bene facit: Aliud efl aut non peccare:aliud eft benefacerejdeclina inquit a maloiSč fac bonumillud
declinemusthoc (equamur Jn altero initiumsin altero perfedio cftfVcruni ne in eo quod dixit: SC  qui matri /
momo iungit uirginem fiiam bene facirifexiftimet aliquis obferuationem noftram non ftareprotinus hoc ip>
fum bonum extenua68i obumbrat coparatione melioris:5č dicittSč qui non iungitimelius facit i nifi illaturus
eftettmelius facit:nunq premififtet benefacit. Vbi aut bonum SC  melius eftjibi boni SC  melioris non unu eft pre
mium.Et ubi no unu premiulibi uticp dona diuerfa*Tantu eft igif” inter nuptias SC  uirginitate ♦ quantum inter
no peccar e SC  benefacerefimo ut Ieuius dicartfquantum inter bonum SC  melius. Cap.VIII.

polnita dilputatione coniugio^ SC  uirginitatisjinter utruqj cauto moderamine pracepto^ut nec ad fini
i  ftram nec ad dexteram diuerterettfed uia regia gradereturiSč illud impleretme fis luftus multu: rur^

fum monogamiam digamise comparatlSč quomodo nuptias fubdiderat uirginitatilita digamia nu/
^.ptiis fubiicitiSč ait Mulier alligata eft quanto tempore uir eius uiuit?quod fi dormierituir eiusilibera eftrcui
uultnubaKtantum in domind*beatiorautem etitifi ficpermanferiKfecundum confilium mcumtputo autenr,
q? SC  ego fpiritum dei habeam^oncedit fecundas nuptiasrfed uolcntibustfed his qua: fe continere non poftimt
ne Iuxuriata: in Chrifto nubere uelintthabentes danationem q? prima fidem irritam fecerinft& hoc concedir:
quia mult^ abierunt retro poft fathanam.Carterum beatiores inquit cruntifi fic permanferintfcontinuocp fub
iungit apoftolica audoritatetfecundu meu confiliu.Porro ne aučloritas apoftoli quafi hois leuioris uideref?
addiditiputo aut q> SC  ego fpiritum dei habea^bi ad continentia prouocatlibi no hois fed fpiritus dei confiliu
eftt^bi autem nubendi concedit ucniam:(piritum dei no nominažicd prudentia: fibrat cofiliumita fingulis
relaxans:ut unufijuifip ferre poteft^uxta hunc fenfumfeia illa funt acripienda:Nam quac fub uiro eft mulier:
uiuente uiro alligata eft legilfi aut mortuus fuerit uir:foluta eft a lege uiri.fgitur uiuente uiro uocabitur adub
teratfi fuerit cu altero uirotfi aut mortuus fuerit uir eiustfbluta eft a legeiut non fit adultera fi fuerit cu alio uiV
ro.Et illud ad'Timothcum.Yolo ergo iuniores uiduas nuberejfilios procrear^tmatreftamilias efle^nullam oo'
cafioncm dare aduerfariosmaledidi gratia.fam enim quseda conuerfc funt retro poft fathana:5d reliqua his fi
miliat^uomodo enim uirginibus ob fornicationis periculu concedit nuptias^ excufabile facitrquod per fe
no appetiturtita ob eande formcatione uitandanfconcedit uidufefecunda matrimonia. Melius eft enim licet
alte^t SL  tertium unu uiru no{Te:qplurimosjJdeft tolerabilius eft uni hoi proftituta efte’q multis«$iquidc SL  il ^
la in euangelio famaritana fextum femaritu habere dicensfarguitur a domino:^ no fit uir eius.Ybi enim nu >
merus marito^ eftubi uir qui proprie unus efttefte defiftiftuna cofta a principio in unam uxorem uerfa efhSC
erunt inquit duo in čarne undfnon tres necp quatuor:alioquin iam non duorfed plures. PrimusLamech fan/
guinarius SC  homicid^unam carnerrtin duas diuifit uxoresifratricidium SC  digamiaradem cataclyfmidefe/
uit poenajde altero feptiestde altero feptuagefiefteptiečuindicatum eft:^uantum diftat in numerojtatum 8C
incrimine:(^uam fanda fit monogamia hinc oftenditur:^ digamus in clerum eligi non potefftSč ideo apo >
ftolus acfTimotheumjuidua inquit eligatur non minus.xI;anno^fqua: fuerit unius uiri?uxor.Hoc omne prač
ceptum de his eft uiduis:quac ecclefiac pafeuntur elemofynis.Et iccirco aetas prelčribitunut i\\x  tantum accipi
ant paupe^ ciboslqute iam laborarenon poflunt.$imulqj confidera:q> quac duos habuit uirosH etiam fi anus
SC  decrepita eft:& egenstecclefiac ftipes non meretur accipere. $i  autem panis il!itollitur eIeraofyne: quanto
magis ille panis qui de caclo de£enditfque qui indignecomedericreus er it inuiolati corporis SC  faguinis chri>
fti.^uanq ha:c teftimonia quac fupra pofuiti quibus uiduis conccdit^ut fi uelintrdenuo nubatt quida inter
pretantuKf uper his uiduis:quas amiftis maritis fic inuenit fidesChrifti.Nec enim confequens eftetiut apofto^
las poft baptifina uiro mortuoriubeat alteri nuberefeum habentibus quoqj uxorespracceperit:ut fint fic quafi
non habentesTSč ob hanc caufam non efle uxorum numerum definitum:quia poft baptifinaChriftiV etiam fi
tertia SC  quarta uxor fuerit:quafi prima reputetur, Alioquin fi poft baptifma primo mortuo accipitur fecun /
dustquare non fecundo SC  tertio SC  quarto SC  quinto rnortuo^accipiatur fextušf5č reliquif Potcft enim accide^
rAit infodicitate quadam uel iudicio deijfuccidentis nuptias rcpetitasladolefcentula plures accipiat uiros: SC
anus primo marito in extrema fenedute uidetur.Primus Adam monogamusifecundus agamus. Q ui diga/

c ii .xxii.

miam proban&dhibcat tertiurmAdam digamum:quem cofequatur.Verum fac ut conceflerit Pauiu*  Iecu ,
da matrimoniafeadem lege SC  tertia concedit&quartaJ& quotienfcunq^ mr moHtunmuita cpmpelhtur apo /
ftolus uellejqux non uult.darcuncidit Timotheumjrafit in (e caluitiumVnudipedaliaexercuit;coma nuitriuit*
6C  totondirin cenchris.Et certe caftigauerat GalathasrPetrucp reprehendit%fe propter obferuationes Iudai /
cas^ gentibus {epararet*C^uom5 igitur in carteris ecclefix difciplinis iudxis iudxus:ethinicis cthmcus. SC  oi /
bus omnia fačtus eftrut oes lucrifaceretjfic SC  digamia conceflit incontinentibustnec nuptiaip nume^ prxfi ✓
niuit:utdum uiderent fibimulieresita poft mortem mariti iecundum conccdifut tertius quartuup coccditun
erubeicant alte^ž acciperelne trigamis SC  quadrigamis comparcnturjubi enim unus exccditurtnihif rerert iecu
dus an tertius fit«quia definit efle monogamus.Omnia licenttfed non omnia expediunt|hon dano digatnos.i
mo nec trigamosfc fi dici poteft očlogamos!plus aliquid inferam:etiam fcortatore recipio pcenitentč. C^uic
' 1 xqualitcrlicetJxqualancepen{andumeft* €apJx*

d quonia ad uetus nos retrahit teftametum;3č incipiens abAda ad sachariam SiHelifabcth perue
nit?ac deinde opponitPetru SC  cxteros apoftolosjnos quoq? debemus currere per eade ueftigia qux
ftionum&č docere caftitate (emper operi nuptiai^fuifle prclatam.Ac deAdam quide &-Eua illud di
cl^um^ in paradifo ante offenfa uirgines fuerinnpoft peccatum SC  extra paradifum ftatim nuptix. Beide q,
hoc ipfum iterpretetur apoftofustppter hoc relinqt h5patre SC  matre fuafeč adhxrcbit uxori fux t&erut duo
in čarne unaDtatkp fubiugidfacrametu hoc magnum eft.Igo aut dico iXHhriftc3C<5c in ecclefia.Chriftus i  čarne
uirgonn fpiritu monogamustuna enim habet ecclefiaide qua idem apoftolusluiri inquit diligite uxores uras:
ficut SC  chriftus ecclefia.$i chriftus iančte SC  caftetfi abfq? ulla macula ecclefia diligitthiri quocp \  caftitate uxo
res fuas diliganttSC fciat unufquifcp uas fuu poflidere in fančtificatioe SC  honoresno in paflione defideriit ficut
SC  gentes qux nec ičiunt dcu:neqj enim uocauit nos deus in imunditialfed \  fan<flificationetexuentes nos uete
rem homine cum operibus fuisifinduentes nouum qui renouatur in cogmdone (ecundu imagine creatoris fui:
ubi non eft malculus SC  foeminalGrxcus SC  iudxus,tircuncifio SC  preputiuŠBarbarus &5cythaderuus SC  liber *i
fed SC  oia in oibus chriftustimago creatoris no habet copulam nuptia^Vubi diuerfitas lexus aufertun& ueteri
hoie exuimurr& induimur nouoVibi in chriftu renafeimur uirgineiqui natus ex uirgine«6£ renatus per uirgi /
ne eft.<^_uod aut aitjGrefcite SC  muItiplicaminiV& replete tcrrameccfle fuitprius plantare filuam SC  crcfcereV
ut efletžjuod poftea poftexexcidi.Simulcp confideranda uis uerbitreplete terra.Nuptix terra replenttuirgini^
tas paradifum»Sed SC  hocintuendu dutaxat lufta-Hebraica ueritate:q. cum fcHptura in primo SC tcrticrčC  cp
to SC  quinto di  lexto die explen's operibus fingulo^ dixerit!&: uidit deus quia bonum eftnn iecudd die hoc ob
no fubtraxit nobis lntelligennam derclinqucns=non efle bonum duplicem nume^lquia ab unione diuidau8C
prefiguret foedera nuptia^funde SC  in archarNoe omnia ammalia quxcuq? bina ingrediuntunrimmunda lut J
Impar numerus eft mundus.(^_uanq in duplici numero oftendatur SC  aliud (aeramentum^ ne in beftiisq>
dem SC  immundis auibus digamia comprobata fiubina enim SC  bina ingrediuntur immuftdaTSč (eptena qux
munda funtjut haberetNoc poft diluuiumjg, de impari numeroiftatim deo poftet offerret^i autem tranffer^
•^noch:&feruat i diluuioNocmo reor iccirco traflatUfEnocbxy uxore n© habueritded q? prius iuocauerit deu
SC  crediderit i Saluatoreide quo»Paulus apoftolus i epiftolaad hfebreos pleiflimc docet«PorroNocqfi fecun
da radix humao generi leruabatiutiq5 cu uxore SC  filiis debuit re{eruari.(^uaq hoc i myfteriu feriptura^ fit
drcha lila? iuxta apoftoluPetru typus ecclefix fuitti qua odo aixdalux fadx fut,^_uado uero igreditur i  ea
rNoet ta ipfe q filii eius ab uxoribus feparatur«*q)_ uado egredid i terrxiungutur paria: SC  qcf in archa ideftin
ecclefia fuent leparatumjin mundi conucrlatione iociatunl^imulcp fi archa plures habuit manfiones SC  nidu
los^ bicamerataBi tricamerata:^ diucrlas beftiastK prc qualitate aialium habitationes quoq^ maioresuel
minpresteftimo q, diuerfitas ijla manfionumSprefigurauerit ecclefix ueritatem. Cap.x«

^ Tod autttobis obiiciri (ecunda dei benedidioe comedenda^ carniulicetia data;qux iprima cocefi
| fa no fuerattfciat quomo repudiu iuxta eloqutu SaluatorisJab initio no daba^tfed ^ppter duricia cor
dis nrijp Moy fe humano generi coceflum efbfic SC  efu carniu ufq^ ad diluuiu ignotu fuifle^oft db
ItMGueroquafiinheremo murmuratipopulocoturnicesntadetibusnrisneruos SC uirulentias carnis inge✓
ftasldocet apoftolus feribens ad ephefiosfdeu propofinfte in adimpletioe tepo^ recapitulafe oia|8č ad princi
piu trahere ttvChriftu ieS'qux funt fuper cados SC  fup terra,Tnde SC  ipfeSaluator in apocalypMoanis ♦ Igo
lu inquit alpha SC  ox'iniciu SC  ftnis,Abexordio cdditiois humana^nec carnibus uefčebamur^nec dabamus re /
pudiuinec prepuria nobiseripiebant^in fignuthoc curfu ufcp ad diluuiu^uenimus.foft diluuiu aut cudatio
ne legis;qua iplere nullus potuitfcarnes igeftx funt ad uefccndutdč repudii concefta duricia^ cultcllus circu/

cidimur*nec comedimus carnes dicete apoftolojBonu eft uinum non bibere^ čarne non comedere: SC  uinu
enim cum carnibus poft diluuium dedicatum eft. Cap.xi.

V id loquar de-Abraha ut ip(e aflerit trigamo?qui fijnum fidei in circuncifione fulcepitV$i imitamur


. Si autem duas bigas uxorum SC  concubinarum habuirfacol^8i non uult aduerlarius acqu^e^ceretl^P' , ’

pientem Liam deformem atej fcetofamlSynagogx typum pretulifteiRachel uero pulehram 6C diu fterilemi

ecclefia



I


Uti

• f  i  ^

'tltc


•Htrr

Uf<%

'•Hi*'*

: k m.

2 ŠS

*>"— .

uic


7 *W*th

■ u  , ,."'?a<|nt

Zg*®

“•'•■"ftusicjnt
" ~“8 lf  uxorts urjs;
^raftuatj uxo

4  -^j-tcš nos uctc
£*^p®Scrtatons fui;
frftfa fauuiftlttt}
<  uctcri

<C itnunu pcruirgi/
* rt:  uamAcicfcotl
t • t  i rrrloir.uirgini

pnowA'trrno&cp
mfkvJodic hocoi k

tun mk JmickcdC

auumunmunh lut>

' j jk  inbcftiis^/
r vK.Uxunac\Qx
Suutcmtiandct^

, ttiiaittocaurrit eku
^ noNoc^fi fccun
ftriponf (it

^.^roicrediturica

, t | in Af ftu ideftin
jlu 4 ooci«nkiu

. »Ali  nuiot J
up*** j

* TooirlJutio 1 ®'

',,co 3 ao°

? 5 s>

lU ®* 1
*£'

*Li»*

‘AM"  *

ccclefix  fignificafle mvfteriumČfaat co tempore hoc fecifle Iacob:quando erat inteMflyrios* 8 č in mefopota-'
mfaLaban duriftimo domino feruiebat.^)uando autem fandam terra ingredi uoluitl&in montcgalaad ex*
truxiraceitium teftimoni&n quo nihil inter farcinascius mefbpotamixpof Icflor inueneratJ iurans fe nuq ad
locam in quo feruierat rcaerfur^iSC  ad torreteHaboth cu angelo ludatusSclaudicarc coepitVčč TrAaTuvšupov
ci us emarcuižfftatimqHfraeI iortitus eft nomcn:& lila quondam dilcčla coniunx pro qua quondam feruierat k
-iuxta-Beth!eemt!n qua erat uirginitatis prečo dominus nafeiturus/e filio doloris occiditun SC  confortia mefo /
potamia: euangclica i  ciuitate moriuntur.Msror autem curJudam < 5 S-Thamar nobis propofuerit in exep!um^
ni H forte SC  meretricibus deledaturiaut occifiiOna q> fratri feme inuideritfcjfi nos qualecuqi femis fluxd‘abf -
q? Iibero^ opere comprobemus.Perfpicuum eft dcMoyfeq> periclitatus eftet in diuerioridfniftSephora qux
interpretatur au isjfilium circuncidifle#& preputium nuptia^ cultro euangelicokiefccaflet.Jftc nepoMoy fes
eftjaui cum uidiflet uifionem magnamVSC angelum fiue dominum loquete«i rubojne quaq ualuit ad cu acce-
dereinifi fbluiilet cotrigii  calciameti fui: 8 č abieciftet uincula nuptiai^.Nec mi^ hoc de amico SC  propheta le ✓
gifero defteum ois-populus acceflurus ad monte£>ynaj& dei auditurus eloquiumttribus diebus fatftificari iuft-
fusfitjbč(eabuxoribusabftinerc:^ uodquidemicimuaflicetprepoftersefaciamhiftoriceordinemconfunde
retetiam adDauid fugientem abAbimelech facerdote di< 5 tum*f>i mundi funt pueržab uxoribus^ ille rcfpo~
ditijb heri dC  nudiuftertius.Panes enim propofitionis quaficorpus€hriftfde uxor> cubilibus confurgcnte^e-
dere non poterant.St nobis in tranfitu eft contemplandum quod dixir,J>i mundi funtpueriab uxoribusfSide
Iice% ad munditias corporis chriftitois coitus imundus fit.ln lege quoqi prcdpitunut pontifcxnifi uirginem
non ducat uxoremVne uiduairfaccipiat.Si cadem uirginis uiduxqj coditio efljquare altera recipitur&iltera rc
probaturfEt facerdotalis uidua in domo iubetur lederepatris fuitnec (ecundum nofte matrimonium«fi foror-

bel!a procedcre,Non enim poteft domini feruire militiažieruus uxoris^ deipeculis mulie^ ieiunantmm qua
fi de puriflimis corporibus uirginumftuter in tabernaculo funditur!&intriniecus in fančtuario tam cherubin

E " ropiciatorunfSč archa teftamenti 8C  menla propofitionis SC  candelabrum SC  thuribulunfexauro mundif
10 funtiNeq3 enim in fančta faneftorurrfinferri poteratargentum, Cap,xii,

Vid mororimMoyfe}cum mihi propofituip (ltcurfim celeriterq3 dičlant^fingula breuiter pcrftrjge/
r&SC  intelligcntke quafdam lineas ducercfCranfcenda acHefimvNau(Squi ante dičtus eftAufč^fiue
ut rečlius habetur inHebraroOfee ideffSaluatoiilpfe enim fecundu epiftolam Iudx faluauit:&: edu-
'xtt'populum-f frael de xgiptof SC  in terra repromifIionis’mduxinHicIcfus ftatim ut uenit addordanem: aqux
nuptiaip qux femper in lege fluxerant^arefactx funt SC  fteterunttSC ficcis pedibus ac nudiš populus ois trafik
SC  uenit in galgalaabicp (ecundo eft circuncifusjrf^uod fi iuxta litteram accipimušpcnitus ftare no poteft. Si
enim duplex haberemus preputiu^uel abfčifTapellicula iteru uafcereturfrečte fecunda circuncifio haberet \os~
cum.Kunc aut hicfignificatuK^rlefus cultello euangelii populum qui p deferta uenerat circuncidiftSc circun
cidit cultello petrinojut quod inMoyfi filio ante prefigurabatur in paucisfid fubdefu duceimplcretur in cun/

fcrtumtoculos eius fuifle cxcatos^idcamus SC confequentia.Poft euangeliicircuncifioneJ K cofecratione.xi/.
lapidum in loco rcuelationi^ftatim pafcha celebratujftmmolatur eis agnustSC fančte terrežuefeuntur alimem
tis.Egrediturdcfus:occurrit ei princeps militise gladium tenenshdeft uel pro circucifio populo pugnare fc  mo
ftransiuel defecansglutinum nuptia^.$imilitcrq; utAToyfi preceptu fueranSi huic diciturlfolue corrigia cal
ciameti tublocus enim in quo ftasaerra fačta eft.f^uia fic erat domini armatus exercitus in tubis facerdota ^
libu^quafi ad euagelica prcdicatione fub typo lerichoEmundus fubuertitur.Et utinfmita pra:terea^neqi enim
nune q>pofitum eft mihi oia uteris iftrumenti aperircmyfteria*;quinq] reges quiin terra repromiflionis ante
regnabandrefiftebantq5 euangelico cxercitu 3 efu pugnante fupcraturihoc puto itellečlui cffe perfpicuut q^ an
teq dominus populu fuum educercr de xgyptof 5 c circuncideretcun>uifus:odoratuslguftus:auditusf tačtufq?
regnauerintJ 5 C his quafi principibus fuerint uniuerfa fubiečta.Q^uosdefus ad fpeluncam corporis confugicv
tesCSC  ad tenebrofum locumVideft ipfum ingredientes corpus interfecicutper id occiderentuKpef quod ate rc^
gna ban t. Ver u m^i a m tepus eft ut caftitatis IefiHiexillu leuemus.Moyfes feribitur habuifle uxore. Moyfe aut
SC  dominus nofter SC  apoftolus interpretantur in !egem:habent-Moy fen SC  prophetasfe abAda ufcp ad Moyu
fe regnauit peccatumjctiam fuper eos quinon peccaueruntftn fimilitudinem preuaricationis Adxt nufliqi du
bium efbin utroq? teftimonioMoyfč legem fignificarefficut ergo legimus q? Moyfessideft lex habuerit uxoreV
oftende mihriefum Nauc uel uxorem habuifle uel filiosfe fi potueris monftrare^uidum me efte fatebor ♦ Et
certe puleherrimum terrx iudxx  in partitioe accepit locumimoriturcp non iu uicenario numcrolfqui femper
in feripturis infauftus eftjin quo feruiuitJacob SC  ueditus e Iofeptc^ quem diligitEfau:accipiens in eo quxda
muner^$ed in decimojde cuius laude crebro diximusKepeIiturcg inThanat fareth;ideft in perfediftimo prh
cipatuffiue in numero opperimenti nouitut uirginum fignificaret grcgc^Saluatoris auxilio coopertos in m 5
tefephraynxhoc eft in monte frugiferotab aqlone montisGaas qui interpretatur comotio.Mons enim Syon
latera aqlonisJciuitas regis magnijqux oppofita e feper iuidix:& p fingulas tetatioes dicitimei uero pene mo
ti fut pedes:€uq? i fepultura Iefinliber q ex nomine eius appellat^tcxpletus ficrurfu Hudiču uolumine:qfi u i/

e iiu .xxin.

*r/JoaDmorit»lciusneiraauuitiouicicpciu- - o ~17  t „ o a .* i r

B&Pheror i Hneua hebraa priapusappellatu4uci' moteEphrajrokb aglone motisGaas. bt elt 1  uetbis iim*
plrcibuSerop cSuina^ (čripturaj; fefus anguftior.f^uia apud iudaros gloria erat & i  paitubus & patturritio

pllClbU&lCrnpQlUliiaR6 ICnpCUral^ ICluoctli^utiiu i #  O ^ ' C 1  ijjr J h •• 1  • r

n03C  malcdida fterilis?quas no habebat feme in iTraeb& beatus cuius erat leme m©ya£č domeltici 1  hierula/
leŠSi i benedidioe maxima ponebat^V xor tua ficuc uitis abundassi lateribus domus tuj&Filii  tui iicijt noucl/
IžEoIiuaRiicircmtu mefe tuarrfccirco lepulchruciuspofitui ualledelcribitf cotra domu idolifcjd' propnciibi-'
dini cofecraf :Nos aut q militamus fub Iefu duc#ulqj ad prefente die lgnoramusaibi Moy les fit lepultus* Co
tenimus entPhegon& omne ignominia eiusfrcietes q> qui in čarne funedeo placere no poflunt. Et domius an -
tediluuiu quoq^ 3ixeratžNo pmanebit fpiritus meus in hominejquia caro efb^_uaobre SC  Moyfes moriens
planoiturjnuptia: enim finiuntur in mortdfuirginitas pod mortem-incipit coronari* (Lap,xiii.

"'""^^krnpibn quoq? pducit in mediumaiec decaluatum quoda domini-Nazareum a mulierc cofideratTq
licet typum teneafrSaluatoris:q> meretrice exgetibus adamaritecclefiat& multo plures hoJdium mo¬
li riens q uiuus occideriutame coiugalis pudicitiac cxepla no prebet. Et certe ifle e (ecundum ^pphctia
icob:qui cum cocitus equi pnicitate ferret^a lerpete pcuffusfretrorfum cccidit:5)elbora aute č&Bararii &uxo~
reHebetCynefeurenumeraueritprorfus noitelligojcum aliud Tit bello^princeps ČC  hiftorfe ordine texerd£
aliud figuras aliquas fignificare coiugii:quae i  iftis omo no coparet.Porro q> prefcrrfeptae patris fide lachry /
irsis uirginis filise/p nobis facit.Et nos eni no ta uirgines feculi quEeas qui proptetChriftum funt uirginespre
dicamusJ&a plerilcp hcbneoip reprehendič* pr uoti temerariitquia dixerit*£i tradens tradideris filios-Ammo

m«  Mekini« /-3 d M Arrilflt 1  »v» <!-«< .i/'!*! dM r~r>  /»Ht*

IftUtiUittVMiV UVV ftvl ^ J-fJ Ul J JL1J1 XaWMUUI,lt.J Im '

beant matrimoniaj&apoftolus epifcopum deferibat unius uxoris us^ilhabcte filios cu oi caftitatč,f>imulq? no—
fcendum*iqrSamuel leuita no facerdosncc pontifex fuerit* Vnde SC  faciebatilb mater fua epbotbad:luper hu ^
merale uidelicet lineuVcj habitus ,pprie leuita^ SC  mforis e ordisiude SC i  pfalmis no nomiat? iter lacerdotes^fed
iter eos’qui iuocat nome domini,Moyies fquit 5&Aaron in facerdotibus cius’i84SamueI fter cos5qui iuocat no"
me eius.leui enim genuitCaatig^aat gcjjuitAminadabiAminadabgenuitChor^Chore genuitAffit^Aflir
genuit-HelcanatJHelcana gcnuit-SubtSubgenuit-ToujTou genui t Helmp, Hei m genuitlero^Jeroa genuit
HelchanajHelchana genuit-SamueieJNlulIicjs dubiu efl facerdotes d&Aaro&EIearar ScPhinees fiirpdgene/
ratos«^_ui cum di  ipfi habuerint uxores'rečle nobis opponerentunfi erroreEncratica^ dudi contederemus
matrimonia reprobanda;& no eflet nr potifex fecundum ordineAdelchifedech fine patr^fine matreV^/EVEaA
oyE"focr idelKfine nuptiis.Et re uera magnos fručtus ex hberis^amuel capitlfut quia ipfe placuit deojtales ge/-"'
nuerit qui domino diiplicerent.^__uod TvBooz  SiRuth nobis obiicit ad coprobanda digamiaifciat i euange/
lio ob typu ecclefia&tiamRaab meretricem in ordine maiorum domini enumerata. Porro q?-Dauid ducetis
preputiis emilTe iadat uxoremouerit illum di  alias habuifle gplurimastS^MichoI filiam<§auljquam pateral-
teri tradiderattpoftea rcccpiiHK iam fcncnvSunamitis pucfocalefačlum efle copIexibus» Nec hocdicoq>
de (ančlisuiris qcqdetraherc audeamlfed cp  aliud fit in lege uerlariialiud i euangeliojlle occidiWria etheum ;
moechus«xtititinfeerfabe,Et quia erat uir fanguinariu&non utpkriq; exirtiinant propter bellafcfed propter
homicidiumkemplu domini-^dificare prohibetur.Nos aut fi unum de minimis fcandalkaucrimusf&fi fratri
dixerimus rachaiSC non rede uiderimu^expedit ut mola afinaria ligetur circa collum noftrumi SC  rei erimus
gehenactSč adulterium nobi^in folo alpedu reputabitur.Tranfitad Salomonemtpcr quem fe cecitnt  ipla fa /
pientiaT& cu uxoriucum dicanatcp in llhus Iaudibus immoref’tmiror cur non iungat SC  illud dgjCantico canti
co^Sexaginta funt regin^t8č odoginta concubina^Sč adolcfcentul^ quaRi no cftnumerustEtillud de regno
rum tertiorq> feptigentas habuerit uxores:&: trecentas concubinastSč alias innumerabiles»Ha: nepe funt: qua:
auerteruntcoreiusa dominotSi tamen anteq jalures haberetuxoresl6č carnis uiriis labereturbin principio rc/
gni SC  adolefčentia^extruxit domino templum ! unufquifq 5  enim non de futunsjfed .de prelentibus iudicatur «
v^_uod fiEalomonis exem|>la ei placenciam non digamus erit:-8i trigatnustled nifi ieptingetas habuerit uxo/
res.Sč trecentas concubinas* typum eius SC  merituntimplerc non poterit« (Sbfccrote ledor:8C idipfum fepe
commoneojut fcias me qua: loquor neccflitate dicere:nec detrahere his qui in lege preccfTcrintlfed feruific eos
tempori us SC  co ditioibus fuis;& illam domini implcfle ientcntiatržCreicite SC  multiplicaminijK replete ter /
ram:SC  quod his maius ejbfuturo^ typos prebuiiTe,Nobis autem quibus diciturttempus i  colledo efttfup etl

W f  c i u “ 1 i bc I nt r uxor i s r,c 1 f,nt  fl aa{i non  babeantTaliud precepi:^ uirginitatem Aluatore uirgine dedicari
rieiiam oc ridialcum cjftulte m catalogo pofuerir marito^me tacente manifeilum eft* ;$i enimloanne^ Ba /

P! © U & .? f ,r ? tGHeI, ^ 8č3oanncs ufr g° cft; uticp non folum in (piritu ciusucmtdcdetiamin
pons caititate.Forro illud quod deEzechia comcmorari poteftqq hoc illc folida ftoliditate non uiden%

pofl uitam

I * '^

SBS*

... ,u <lLfW'

^tvii

•SHS**

Uu ; Wn «oti /

••:./•<’•
v IUS1 »-

moVrr

.;. und “» .pphcoi

, fx *  C,V W trx frc i

iM * c  ii-hry/

n^uifgmcspre

v? ' * ^oaH\mnj5

**’ ufr-Ammortfru

oudunt dadif/

■ " 1  ’ - :  ! ourritusin

” ’ '-vadbas hj/

* ■'"Simala ;no-

, j

"\'<t\ij;!tipcrhus

tipcrhu
n Ijccrdotcjlcd

• —. '.iiiiiocatno"

.. »AlTitlAflit
m  • u Utoi gcnuic
rt**nftwrclgcnc/
^oncrdarmns

Tt  RU!ffbyw®A
:lxuir3rttul«gc^

• • •.xwU*i cuaD $ e '

f0  s4>au»ddiKČnJ
, j. \tc bocdico<)>

’. 1 ^Vnirt hcUin:

r  .,T.it£*6 ttatn

kack*^'

i

1

>i*

Ut* .

-ijJiK?"

LUP * w  -

, MflC 4^
•rnf l 0 * ’ .

« •

<***?&*

*<**rh,^

poli aita rec upera tat&*xx v.attnof? fpatia ptelata?e!ixeri#aniodo filios facmfciatia  hebrsis uoluminibus no
habcrftfed legi pro hoapater filiis nota faciet ueritate tua.Nec mii^-fLOida uxor^e!lom prophetifia cofulac'’
ab-Iofia rege-Iuda;Yia captiuitatc uicinafe ira domini ftillante fup-Hierulalžrcum bare norma fit lčriptura^ut
deficietibus uiris fašist mulieres i uiroa: laudent? obprobriatluperfiuum auteft de-Daniele diceres cu hcbrari
ufq; hodie autumet illm& tres pueros fuifte eunuchosYexilla dei fentena quaiftaias Ioqtur ad-EzcchidlSC  deli—
fiis tuis qui nafcetur ex te tolleftSč faciet cunuchošin domoRcgistR u rfu % iDanicle 1 egim u sY& dixit tex-Af-
phanez principi eunucho^ut introducerct de filiis captiuitatis ilraeb& de Iemine tegidtSC  de tyranno^ pue^
ris in gbus no eftet macularpulchros faciet itelligentes iapienti^t argumetan^dl dc Iemine regio clccti iut
Daniel SC  trcspueriVde iemineaute regio eunuchos fore feriptura predixit;hosefte quieunuchi fačti fut.Si ue
ro SC  illud oppofuerieqcP iEzechiel dici^Noe & Daniel Sl  loba terra peccatric&filios Sl  filias iiberare no pof
fe&Relpodedum cft*q> iuxta hyppothefn dičlu fit^Nec enim co tepore-Noe &dob erantVquos multis ante ia>
culisfcognouimusXt eft ienfusjfi tales SC  tales uiri fuerint in terra peccatriceVfilios fuos SL  filias Iiberare no po^
tuerunttquia iufticia patris no Iiberabit fiiutnec peccatu alterius alteri reputabitur: aia enim qu£ peccauent
ipfa morietunScd SC  ho c dicedum:5)aniel iuxta hiftoria libri eiusJcumJoachimRcge captum eo tepore^quo
^Ezechiel quoq 5  dudus e i captiuitatefquomo ergo potuit habere filios qui adhuc puer erattSč expleto trienidR
trododus eft ad regis obfequruf4c ne quis putctEzechiel  ia uiri meminifteOanielis SC  puedtFadum eft in/
quit in anno lextoregis ičilicetloachimJin menfe lexto in quinta mcnfisY& ego fedebam in domo mcazSC  fenes
Iuda iedebant cora me*4*q? i cade die ad eu dicicurSCSi fuennt-Noe Si-Daniefdtlob.Erat igitut-Daniel adhuc
puerfeč notuspopuloiuel propteriuterpretationem fonio^ regisfuel proptet5ulannxliberationems SCoccu
fione prei bytero^*Et pipicuc coprobaf eo temporejquo hax diceband doNoesS^Daniele SC  Iobcadhuc pue^s
fuifte Danieldnecpotuifte hre filios SC  fdiasfcjuos fua iufticia liberaret.Hucuicp de lege* (£ap*xiiii*

O  lit ad euangeliurriJSč proponit nobis^achariam ScHcl i fabeth^etrum SC  lbcrum ciusfe cofucta ue
rdia non intelligitjiftos quoq? inter eos qui legi ičruieruntsdebuiftcnumerari*Sieq? enim euangeli-*-
n ante cruccrtvChrifti concedamYhabuerunt quidam uxores ied quas eo tempere acceperant: quo
euangelium neiciebanti^ui ailumpti poftea in apoftolati^reIinquunt officium coniugale*Ka cilRetrus ex -
perlona apoftolo^ dicit ad dominuiEcce nos relingmus oiafEt fecuti iumus t^Reipondit eidominu^Amen
dico uobisJtjuonia nemo eft qui dimiierit dom&autparete^aut fratres aut uxoraaut filios propter regnu deiv
qui no recipiat multo plura i feculo iRotSC in  farculo futuro uita a^terna.jBi aut nobis illud oppofucrit ad pban
dutrcq? oes apoftoli uxores habuerin^nunqutd no habemus poteftate mulieres uel uxores circunducendirqa
yuvH apud grarcos utruq; fignifica^licut cxtcri  apoftoli SC  cephas SC  fratresftomin&Iungat ^ iliud^ftin gras
cis codicibus eft*Nuquid no habemus poteftate ibroreswnulieresYugl uxores circunducendi^ Exquo apparet
cu de aliis fadis dixifte mulicribusYqua: iuxta more iudaicu magiftris de fua fubftantia miniftrabannficut lo?
gimus ipfi quoqi domino faditatu.Nam SC  ordo uerbo^ hoc fignificat*Muquid no habemus poteftate mart-
ducandi SC  bibendifaut forores mulieres circunducediPVbi de comededo et bibcnddac de adminiftratioe fu-
ptuum premittif;et de mulieribus iororibus fic infertlperlpicuu eft no uxores deber? intelliguied eas ut dixiV
mus^jua: dc fua fubftantia miniftrabat*t^) uod SC  in ueteri lege d&SunanutciIla fcribitur:qux iolita fit-Heli^
leum reciperettSC ponere ei menfa SC  panemiet cadelabru 8Cc. Aut certe fi yuvaiKaS uxores accipimus no mu
lierestid quod addit>-forores«ollit uxorešfetoftenditcasgermanas in (piritu fuifternoconiuges,^uanqexce-'
pto apoftoloPetro no lit manifefte relatum dc aliis apofto!isiq> uxores habucrinSet cum de uno Ičriptum fiti
ac de cxtcris  tacitumtintelligeredebeamus fine uxoribus eos fuiftesde quibus nihil tale feriptura liopificat.Et
ramen ille qui nobis obiecit zacharia SuHelilabethtucbPctrum et focrum eiusllciat de sacharia et-Helilabeth
loane fuifte generaturmideft de nuptiis uiigineinfde lege euangeliumrde matriraonio caftitatemfut a prophe--
ta uirgine uirgo dominusJet annunciarctur et baptizaretur.Pofiumus aut dePetro dicereiqj habuerit lbcrum
eo tempore^uo credidiftet uxorem iam non hahueriftcjq Iegaturj in periodisiet uxor cius et filia* Jed nuc no--
bis de canoncTomne certamen eft.Et quia ad apoftolos prouocauicfq? principes difciplina: noftrx et chriftiani
dogmatis duces uirgines non fuerinuut eos interi uirgines concedamus non fuifteiNeq? enim hoc pretetPe -
trum probari potefbnouerit hos eftčapoftolostde quibusElaias uaticinaturinifi dominus fabaoth reliquiftet
nobis icmenYquali fbdomaefiemusrct fimiles gomorra: fui(Iemus*^_ui ergo erantex iudseisVuirginitate qua
in iudaifmo amilcrant'in euangelio habere non poterant.Et tameafoancs unus ex difeipulis qui minimtis tra
ditur fuifte inter apoftoloset quem fidc^Chrifti uirginem reppererattuirgo permanlinet ideo plus amatur a
dominc^ct recumbit fuper pečlusfte(utex quoPetrus qui uxorcm habueratTquod iple interrogare non audett
ilium rogat ut interroget.Et poft refurrečlionem nunciant&Maria-Magdalene q> dominus refurrexiftešiiter

• rr —-- -  iauiet s pilcarenturinlacugenefareth:Iefusftabat

i uirginem recognofciŽet dicit Petroždominus eft *
:tPetrusYet ducendus quo nolleuSi crucis fuiflet il-

r - r „„ r    ---- n —  -delerercloannem cum quo lemper fuerateopula-'

tusjdicit ei dominus.JBi uolo eum cfle^quid ad te^nde SC  lermo exiuit inter fratres^illum dilcipulumfno mo--
ritutu* quo oftenditur uirginitatem non moritnec fordes nuptiarum abluere cruore martyriiYled manere
in ehtiflotSC dormitionem eius tranfitum efte non mortem.Si autem obnixe contcnderit-Ioannem uirginem
iTiii fuiftcSC nos amoris predpui caufam uirginitatem diximus^cxponat ille li uirgo non  fuitjcur ca: te ris apo^

c tiii *xxiui

flolis plusaniatus

ad&etati delatu eft:quia-Pctrus fenior eraftnc adhuc adolcičens acpene puertprogrefle astatis hojtbus prefer—
?eturT& magifter bonus qui occafionem iurgii debuerat auferre difcipu!is;&: qui dixerat ci&Paccm meji do uo~
bis:pacem relinquo uobisč&I qui uoluerit inter uos maior eflfotninimus omniu fitsin adoldccntcm que dilexc-
rat caulam prebere uideretur inuidiae: Y t aut fčiamus-Ioannem tune fuifle pue^jmanLeftinime aocent ecele,
fiafticse hiftoria$q> ufq? ad-Fraiani iperium uixeritfideft poft paffionem domini fexageiimoanno dormicrit*
Q_uod SC  nos in libro de illuftribus uirkbreuiter perftrinximus»Petrus apoftolus eftčuoanesapoftolus ma^

cacteris.Matthseus quafi de hoie incipit fcribcrefliber generationis^efuChrijfli filit-DauidifiliiAbraha: Lucas
a lacerdotio sacharise.Marcus a prophetiarMalachiae propheto s 5i<Eiaia:»Primus habet facicni hofsj proptet
gcnealogiam«$ecundus facie uitulitpropter faccrdotium.Tertius uoccm leonistpropter uocem clamatis i de-
Icrtotparate uiam dominijrečtas facite iemitas eius: foannes uero noftertquafi aquila ad fuperna uolatičč ad
ipfum patrem pcruenitfdicensjf n principio erat uerbum:& uerbu erat apud deu/8č deus erat uerbftjjrloc erat i

fčipulo comendatur« Yeru caflo labore fudamusdSbiicit nobis quippe adueriarius apoftolica iententiam; SC
ait Adam primus formatus eftjdcind&Eua^SčAdam non eft ledučtu&fmulier autem icdučtasm preuaricatio^
ne fačta eft.$alua aut fietper fiIioiy generatione :fi  permanferint in fide SC  dilečtione SC  fančtificatione eu io/
brietate.Confideremus cur apoftolus ad hanc iententiamjSč unde peruenerir. Yolo ergo uiros orare in omni
iocdleuantes fančtas manusdine ira SC  cogitationibus.Con(equentcr itaqj mulieribus datpreccpta uita£& ait
Similiter SC  mulieres in habitu ornatoleum uerccundia SC caftitate ornantes ieinon in tortis crinibusfaut auro
uel margaritistfiue uefte precioiatled fccundu quod dccet mulieresSpromittentes pietate per opera bona«Mu>
lier in filentio diicatjcum omni fiibiečtioe*E$ocere autem mulieri non pcrmittoJneqj dominari in uirdfičd iub

_S _ J. M 1 J  / 1 * M AnfJn &  — H An A  -i**- l, ,1 'An  M «« a« J n m  1 r<i rf« 1 « _ n    P ^ — V _ I f j f , _ #  1 * P ’ -  • f

-Adam diabolus ieducere non potueritded Euafe q>poft offenfam denftatim uiro fubicčta eftt8č ad maritu il ✓
fius fačta conucrfio.<^uodq^ errore ueterem illa q nx femel coniugio copulata redačta in conditionem

~Eua£filioiy procrcatione deleretjita tamen ii ipfos filios erudiret in fide SC  dilečfrde-ChriftiY& in fančtificatioe;

qui uirgines permanfuri funnli quod ipfaperdiditacquirat in Iiberistdč danu radicis^č čarne flore compefcet
SC  pomis« _ Cap«x Y «

pra in tranfiru ubi nobis aduerfarius propofueratSalomone mulnnubumj5čqui templu dei extru-"
x: t.ftričtim refponderatut per queftiones reliquas currcre.Munc ne clamitet{& hunc SC  alios in lege
_  patriarchast& prophcta«6č fančtos uiros^a nobis efle temeratosj proponamus huiufipfius?qui mul-
tas uxores cC  concubinas habuit?de nuptiis uoIuntate»Nemo enim melius fcire  potefbquid fit uxor uel mulier* r
Io qui pafTus efl 4 Loquitur ergo  in prouerbiislfmulier infcipiens SC  audaxjinops panis efficitur: Cuius pams f
^ -r CX] °  ^ c ^ enc |*^Statimc^ lubiungit.Terrigenseapud eam pereuntlSč in profundu infernu incur^
ru,lt *?. ff uj innt terrigena:.qui apud eam percuntC'Ytiq^ illi qui lequuntur primuAch»qui de terra efbSč no fe
cun u illu qui dcca;lo efl:Etrurfu in alio loco«Sicut in ligno uermisJita perdit uiru (uu uxor malefica.Si aute
a crueris hoc dc malis coniugibus dičtu cfTeičCego tibi brei^tcr refpodebo.C^ua: enim mihi ineubetnecefli^
ac "‘•mre in dubiu.utru oona an mala futura fmqua duxerof Melius eftinquit habitare in terra deferta 5 qcu
mgiofa^iracundat^_ua rarum fit uxorem fine his uitiis inuenirifnouit illdqui duxit ux
/ anus geminus fublimis oratosZQ ui non inquit litigaticelebs eftjMelius eft habitare in a ^

e malcdica in domo comuni.$i domus comunis eft mariti SC uxoris?erigit uxorem in (upeibialčč

tas uenire
uxore

: uxore/unde pul--

* , ~ --U J VUUJ Ulili t H UJ _ _ _

S? taci '>q’-ran» magis fi ditior uxor fuer,& in domo eius uit maSi^Sčipitenim nSiuote do,
lirer1 0 ff cn acnt migrandum cn.Stillicidiaeiiciunthomrncm in die hyema!i dedomo fualSimU
mu m niK^rir v 2 lca f c  P^opria doma afttduis quippc iurgiis SC  quotidiana garrulicate facit perfluere do /
SoX a c F, “ aT de f^ US dc cc ^^ndcSC  fupfa ab eodenfealomone precipiturI filčne

tbiuDerfluairm? flfi?^ US 3 1c ^ ra:os *^ ro P tc i r ^ a ( lnc l ult  debemus intendereathplius his qux dicunturt ne for-

uero quis taccattquod fub enygmate (cribiturčSanguifiiga: tres filiae erat dilečtioe dile

čt^.fed


15  pl

‘‘O?**

^'ihoT^,

C/ '' :  fef
‘fn,-fn. ' ,a ot

><

r QC

ELT 1 " 1 <,,fl *i

S^^lucs

*. :r^

•' •: ;c

* i*rtx\[Hocrrati

SU2 0,0 '

; v ^

' 13:1  ftnuiKatio*

ne viifo/

®'^orarrin orani
pnpaocriK ait
toiivub&hurauro
rTOfrtaboin.Su,

■ • 'i.vJiu b
: ..i nillcgisrc/
t • v voltaenis*,fitty
- *. Kad mirilu il/
hmrcniirionnn
* V m Uočtihcadoc-'

| <jOfiOC<7\)YH«
•); ro uirgmita^
r\imfOxur ad/
, j\'lKltt flllOS

<IapwxY«

> k t

čkc&fed iftg  no faturaucruttt eatriiSč  cjuartas no fuffidt diceteifatis  eft:[nfernusf& amor mulieris s 5 C  terra qux
no fatiatur aquafe ignis no dicicfktis eft.Ja fanguifuga diabolus efbdiaboli filise funt dilečtione diIečlseYquas
fatiarftnterfečloi^ cruore no poffut,Infernusf&: amor mulieri$& terra arensi& ignis exa;ftuas.N6 bic de me/
retricesno deadultera diciturrfed amor mulieris generaliter aecufat1qui fcmp infatiabilis cfbqui extinčlus ac/
cenditurfeč policopia ruriu inops efftanimuq 3  uirile effceminadfSč excepta pariioe qua fuftinetialiud no finit

ro-

tnter malo^ magmludinžuxor poni£.$Miod fi rcfponderisried uxor odiofafdica tibi/quod& fupra.Ac p hoc
periculu iminetiferri graue eft.C§_ui eni ducit uxore«n ambiguo eiutru odiofam an amabile ducat ♦ Amor il/
lius  inferno 8C arenti rerrač& incendio comparatur. Cap*xvi«

Iniamusad ecclefiaftetde ipio quoq? teftimonia pauca ponetes&ribus tepus cfti& tepus omni rci fub
cado.Tempus pariedn& tepus moriendittepus plantadžftempus euelledfquod planratu eftf^eperi/
1  “ius in lege cuMoyfemioriamur in euangelio cuChrifto.lPIantauinius in nuptiisieuellamusper pu

| j*" ^ wmmm  v v JL^-A V* U4AJIV- JL-/ & * 5. ti* t-*«« A  - 1 A

tatisfputemus nuptiis ^quandaSvleliora funt dicens nouiftima fermonisjcj initiu eius. $tatimcp fubiungiifne
dixeris quid fa&u eft:quia diespriores meliores eran«q hfifuia non fapienter intcrrogafti de hoc. It reddidit
caufa quare dies pofteriores meliores funt q priores:quia bona inquit eft fapieria cu hacreditate.1 n lege eni fa/
pientia carnis^mors fequebatur occidens.f n euagelio iapientia (piritusriasreditas expcclat jeterna.Ecce hoc in -
ueni dixit£ccIefiaftesiTiomine unum de mille inuemT& muliere in his oibusno inueni.Terutamen repper5q>
fecit deus hoiem rečlmSi ipfi quariietut cogitationes malas,^.ečtu hoiem inucniflc le dicit.Cofidera uhn uer/
biJn hoie 8C  uir 6C  fcemina continetufe muliere inquitin his oibus^no inuerii.Legamus ptincipiiKjcnefeosSi
inuenicmu^Adaihoc cft hofem^tam uiru q fcemina nuncuparilCu ergo boni ereati fumus& rediadec^ipfi
uitio nro iumiis ad peiora delapfnSi quod in paradifo redu in nobis fueratfegredientibus de paradifcedanatu

coniu
re

tudicare.Hoc quod fadum eftrin propatulo eftq, qui in paradifo uirgines permanfcruŽeiedi de paradilbf co-
pulati funt.Aut quid noceb^trfi paradifus nuptias recipirt^ nulla efl intcr maritum uirgineq; diuerlitastetia
in paradifo eos ante fociaridEiiciuntur de paradi0& quod ibi non fecerunetn terra faciundut flatim a princi/
pio conditionis humana: uirginitatem paradifussSč terra nuptias dedicauerit.fn omni tempordfint ueflimen/-
ta tua candda. €andor ueftium fempiternu&uirginitatis efl puritasifn matutino feminauimus femen noftruj
&L  adjielpe ram non ceflemus,(^_ui ferumimusin legenuptiistuirginitati in euagelio feruiamus. Cap.xvii«
R.anfeo adGanticum cantico^iSi quod aduerfarius totum putat efie pro nuptiis;uirginitatis cotine/
re facramenta monflrabo. Audiamus quid loquatur fponfa anteq fponlus eius ad terras ueniattpa/

T r tiatur inferosjpenetrenac refurgatVfimilitudines aun faciemus tibi cum diftinčtionibus argenti: quo
cp rcx in accubitu fuo efbanteq refurgeret dominusj&Euangelium corufcat efinon habebat aurum fpon/
faJfed fimilitudines auri.Argentum aut quod in nuptiis fe haberepollicetunhabebat uarium atq? diflindu in
uiduisifcontinentibusJac maritatis.E)einde fponfus refpondet ad fponfam & eam doceno? ueteris lcgis umbra
tranfierit:5č ueritas euangclii uenerit.Surge ueni proxima meatfpofa mearcolumba mea t  quonia ipfc hyems
tranfiitlpluuia abiittabiit fibi.Hoc de ueteri teflamento.Rurfum de euangelio 8C  uirgirptaie: Flores uifi funti

O

adufcn rc

Tmtur auis pudicillimajfemper habitans in fublimibus^typus eft§aluatoris.legamus phyfiologos&t repe /
tietnusturtnrist ‘ ^*  -•- J:J -- :j —  —'- *-■  * ’*

cepta cecideruntfet de euangelio uites florentes od rem dederunt^nde etApoftolus ♦ dhrifri bonus oder (u>
musrSurge ueni proxima mcajfponfa meatet ueni tu čoluba meaSin uelameto petras iuxta promuralefct often'*
de mihi faciem tuamietauditam mihi fac uocem tuamtquonia uox tua fuauisfet faciestua fpeciofa idu  uultu

riam mcam.ct petra: firmiflim^ tegerc promurali.^uod audiens fponfa aperit facrameta pudicitia^ fratrue
lis meus mihk& ego illnqui pafcitur iter liliažhoc eft inter uirginum candidiflimos choros.Tis fctre quale uo-
rus-Salomon SC  pacificus nofler foliumVquales habeat armigerostEcce ait ledus^alomonis.lx.potentes in cir--
cuitu eiu^de potentibus ifraehomnes ferentes frameam&rd ?di belloTuniufcuiufcj? uiri gladiusln femore ip
fius.<^_ui in rircu itu-Salomonis funttgladium habet m fa.nor^ ficut-Aoth ille iudex ajuu^olspož. ž^ios idefl
ambidexteAqui interfecit hoftem pinguiflimum;8C totum čarni deditumK>mnesamputans uoluptatesibo in
quit ad montera myrrha:;ad eos fcilicet qui mortificauerut corpora fuat& ad collem libanfad purifEmos uir/
gfnum gregeslSi loquar fponfa: mear.Tota fpeciofaes amica mcaiSč non eft macula in te. Vnde et apoftolus^
ut exhibeatinquit fibi fančtam ecclehatmnon habentem maculam necprugam. Veni a libaeo fponfuueni^
Libanolfuenies etpertranfibis abiniti© fidei a capite fanyr ethermoria cubilibusleonu a montibus leopard©^.

c v, XXV,

1

s

KtaL®"uoddičiiSiuiuteniod!eft.N®nrepudionupriasSthabčsGniftrumcculmriJquemtira acm  proptct
imbcdlitatcm eoratn qui refta uiderenopofiunCSra magis mihi dexter uirgimtatis oc “
catus fuericomne corpus m tenebris cft.Ac ne putaremus eum amore carniseK nuptias figmficare corporeas.
ilico exc!udit hunc TenTun*& aitfuulnerafti cor meum foror mea fponfafubi Tororis nomen efttTuTpitio omms
fcedi amoris excluditur,®uam fpeciofa funtubera tua a uinotde quibus Si  Tupra daeiatfefuelism^us mi,
hi in  medio ubcrum mcorum coftimorabiturjin principal*cordismbi habet Termo dei hofpitmm*Q uam Ipe
ciofa funt ubera tim uino.(^_uod iftud uinum eft:quod fponfe mammas pulchernmas raan&pudicitue la^
čte  fceeundatftlempe illud de quo fponfusm confequentibus loquituribibi uinum meum cum lacle meo•
Manducate proximi mei & bibite:& inebriamini fratres*Tnde Si  apoftoli dicebantur mufto pleni: Mufto in
quit non uino ueteri:quia uinum uouum in utres nouos mittiturfSč non ambulabunt in uetuftate \itteixt  led i
nouitate ipiritusHioc eft uinumtquod cum inebriauerit adoleicentes Si  puellastftatim uirginitatem fitiunt Si i
crapulam caftitatis eručtanuK expletur illud uaticinium zacharia&dumtasat iuxta hebraicam ueritatemde
ecclefi x  uirginibus prophctantis.€omplebuntur infantibus SC  puellis ludetibusplateas eius.^uid enim fcxv
num eius eft:& quid pulchrum eiuslnifi frumentum elečlorumiSč uinum germinans uirgines idx  iunt uirgi
nes>de quibusin»xliiii»plalmo fcriptum efhadducentur regi uirgines poft eaniproxima: eius afterentur ribi in
lxdcia SC  exuftationcfedducentur in templum regis*$equiturmortus conclufus loror mea lponla:hortus com
elulus fons iignatus.Q_uod claufam eft atq? lignaturri fimilitudinem habet matris dominnmatris Si  uirginisr:
Vnde SC in  fepulchro-Saluatoris nouo:quod in petra duriflima fuerat exriTumVnec ante nec poftca quiTq poli
tus eft:3C  tamen h^e uirgo perpetualmulta^ efbmater uirginum.$equitur enimfemiftiones tuje paradifus'ma —

ntthihtm

nc# inUu4L uiciniin uirginvin iponuim+oc uicicci#uppccioiir<icti lunt^rciius cui m Cdicisnicnus

quod interpretatur populi (e iponte ofterentis. Virginitas enim uoluntaria eft:& ideo grefius ecclefiac in cafti>

tatis pulchritudinem collaudantur»Noneft huius temporis in morem commentariifomnia deCanticis canti/

“ i uirginitatis pandere facramenta:quia SC  haec ipfa faftidio lečtori nares contračtura non ambigo •

CapA'viii»

(Dquatur-Efaias Ipei noftrae fideiq; myfteriu«Ecce uirgo in utero codpiet/8č parict filiu:& uocabis no

naara*
tentioneuirc

mme deus domini membrahamui tu dingis uiam meamper quam ego lngredionecce dum ftetero fuper fo^
tem aquaauirgo qua: egreditur ut hauriat aqua!& dixero ad eam^da mihi paululum aquje utbiba de hydria
tua:5č reTponderifc& tu bibct& camelis tuis haurialhacc erit u«&x qua preparauit dominus filio domini mei Jn
eo enim loco in quo aiKuirgo quae egreditur ut hauriat aquaiin hebraico Tcriptu eft ahalmaudeft uirgo lecre>
nimia parentu diligentia cuftodita.Aut certe oftendant mihimbi hoc uerbo appelentur Si  nuptsldi Ipe-'
ritiarcofitebor^Ecce uirgo in utero cocipietfec pariet filium.Si no preferT nuptiis uirginitasirpiritusfadrus air
maritataTcur uiduam non elegitfNam illo tempore erat Anna filiaPhanuclis de tribu After in fignis pudici/
tix:SC  Temper udcas orationibus S C  ieiuniisin templo dei.Si couerTatio tantCrSč bona opera & ieiunia abTcft uir
ginitate Tpiritus Tanfti ad Te merentur aduentutpotuit SC  ifta mater efte domini,(£urramus ad reliqua Jpreuit
tejnquitetder P exieuitgo filia fyon.® ua filiam dixcratappcl!aaitKuirgin f mfne fi tantu filiam nominaffitl
arbitrareris SC  nuptam:Ha:c eft uirgo fdiated quam alibi dicitur.Lstare fter
ma qu» non parturis!quoniam multi filii defert^magis | eius qux  habet u
ioquitur deusdicens:Nunquid obliuiTcetur TponTa ornamenti Tuilaut uirgo

1 A...

"•Cjf ?

11,1

■>C£*

aa»5

^ mi

vu WUt} P

• • :■ 4

:tdi

;  "" : ^:t!i

1  •”> »nuttrode
■ ( t UKltaiiabo,
'^■JUliimu,™ .
‘‘“nTnnjrtibiin
Ms; on ,

**"**+#*
* v  t ‘ »>^qui(fpofi
pnidjfu^mi-
! ' «’J.’ :n uir^mitatc
i'*' itn X aaJidus ci
*' <j/pOfl6iwg|

' ■f-Amlnacbb:
Idtzm  caft/
'inncKcand/

lrodgo,

jr  ra

BM

meflte SC  nulla recordationepolluta de o iungerelaliud meminifle amplexum uiti  fcede neceflitatiss & q<f coi>

u; '—- n  "■ ' luuluamatristideo

juoq? teplrBaby

lonio uaftante direptaVifle folus liber ab hoftibus eft?8C captiuitatis neCcit imutiaslfSL a uidoribus accepit fti /
pendiač3£Nabuzardan cui de fančtis (ančto^Nabucodonofor no preceperanprecepic de-Hieremia«Hoc jmi
uejp templu dei efltSC hxc  fonda fondoB$qua 2  uirginitatis puritateždomino conlecrantAAt ecotrarioEzechfo
el;qui captiuus tenebatur in babylone*qui tepeftate ab aquilone ueniente uidcrat;SC turbine cunda rapicnteS
ait:Mortua eft uxor meaad uefperatSC feci manedicut preceptiJmihi eratVpredixerat eni ei dominust q> in die
illa aperiretur os eiušSC loqueret:8C no taceret ampIius.E)iligenter attedejdonec uxor uiucretmon h abebat I v
bertatepopulu c6moucndi.Moritur uxoit8i coniugale uinculu ToluitlfSC ablcp ulla trepidationedemp in offik

premii funt:q nuptae coiugali officio feruientestitažSC ipfae a?quo aio patianturmirginitate fibi praferri* $i eni
r  j*—■*--*-- -o .• **  imcaftu

Cap«xix«

tllas fera pudicitia poft delpumatas corporis uoluptates erigit contra maritastcur non infra perpetuam cafti
tatem efle le nouerintf

r b

p^|i>

men dat confiliu quafi milericordia colecutus a dominoVSC hoc agit in omni illa difputationetut uirgi

JU „.nitate pracferat matrimomoVSč fuade»quod iperare no audettne iniicere uideat'’ laqueul& plus ipo ✓

iiere poderis;q poteft hofum fuflinere naturdfita SL  in eccleliaftico ordine cofl ituendotquia rudis ex gentibus
conftiiuebat? ecclefialleuiora nup credentibus dat pra:ceptajne territi ferre no poflent. 19eniqj 8C  apolfoli &L  fe
niores de hierofolyinis htteras mittuntlut no amplius iponatur oneris his;qui dcgetibus crediderufinifi ut .ab
ffineant le ab idoIarria:SC a fornicationel SC  a fanguine: SL  a fuffocatist SL  quafi paruulis atq? ifantibus Iac potu
danttno folidu cibutncc precipiunt de cotinentiafnec de uirginitate fignificattnec ad ieiunia puocantif necg di
cut iIlucbquod f euagelio ad apoflolos dirigidme habeant duas tunicasme pera:nec a:s in zonist nec uirgam I
manumec calciameta in pedibus«Aut certe illud'fi uis pfečtus efletuade SL  uede omnia’tua:&: da paupibusVSC
ueni(equere mc,$i em' adolefcens illeiqui le iačlauerat cunda feciffet qux  legis fuuaudies hoc tnftis abiitV qa
habebatpollelliones multa^pharifei huiulcemodi domini lententia fubfannabaftqto magis tanta gentiu
multitudo

tuat

catio quac nec inter gentes quidem efhScd SC  ipfa epifcopalis eledio'mecum facit.Non enim dicitt eligatur e>~
pifčopustqui unam ducat uxoremiSč filios faciatded qui unam habuerit uxorema5i filios in omni lubditos du
fciplina^erte confiterismo pofle efle epiTcopumiqui in epilcopatu filios faciatAIioquin It deprehenfus fiteri#
nonquali uir tenebiturtled quafi adulter damnabiturAutpermittelacerdotibus exercere opera nuptiarurut
idem fint uirgines quod mantSAut fi lacerdotibus non licet uxores tangerdn eo fandi funnquia imitatur pu>
dicitiam uirginalem,$ed SC  hoc infercndum.$i laicus SL  quicunq^ fidelis orare nonpotefflnifi careat officio co
tugalitfacerdoti cui lemper pro populo offerenda funt facrificiatlemper orandum elflSi Temper orandum eft:
ergo lemper carendum matrimonio f Nam SC  in ueteri lege!fqui pro populo hoftiasofferebane non folum in
‘Vmibus fuis non erancled purificabantur ad tempus ab uxonbus leparari:8£ uinum SC  Ticeram non bibebant*
qux lolent libidinem prouocare»tIigun tur mariti in lacerdotiumino nego:quia non funt taliti uirginesquan^
ti neceflarii funt Tacerdotes.Nunqmd quia in exercitu Tortidimus quifcp eligendus efbiccirco non affumen^
SC  infcriorcsrcu m omnes forteselfe non pollint?Si exercitus uiribus tantum ftaret:6C non etiam numero milu •
tum1fabiicerentu&imbcdlliores*Munc SL  Ičcundarum SC  tertiarum uirium gradus afliimiturfut turba &nume
racxercitus copleatur.Et quomodo inquics frequenter in ordinatione lacerdotali uirgo negligiturl&maritus

iui.no lumiiiiutuMv vv* Mu^umao v* jovuu. iwj^u A ♦ mj*w**-

c^teras negligitmon fouet paupere^pecuniascupidior efl(euenit interdu ut triftior uultusaddudu Tuperciliu''
incefluspomparum ferculis fimilisžohendat populi quia nihil habet quod reprehendat in uftathabitum lo
lum oderit SL  incelfunt.Multi eliguntur non amore fuiiled alterius odio* In plaerilčj fulfragium meretur fola
fimplicitas^ alterius prudentias SL  calliditati*quafi malitia: opponuntur*Nonnunq erat plcebis uulgicg iudi

uaerant
in eo

fe arbitrentur minores non efle uirginibusfli maritum uirgini preferanuEtfcam aliquid quod forlitan cu mul
torum offenla didurus lumtled boni non mihi iralcentur:quia eos peccati confcientia non rem©rdebit4nter /
dum hoc SC  pontificu uitio accidiŽqui non melioresrled argutiores in cle^ eligunuSC fimpliciores quolq? atq^
innocentes inhabiles putantluel affinibus SC cognatis quafi terrenas militi^ officia largiunt jfiue diuitu obedi-
untiuflioni uodcp hispeiusefbiIIiscIencatusdonatgradus?quo^ funtoblequiis delmitiAlioquin li iuxta
fetentia apoftolitno erut epilcopi nifi maritinple apoftolus epilčopus efle no debuitiq dixit uolo aut oes fic ee
ficut ego lu.St4oanes mdignus efle hoc gradu eftimabit'':et omnes uirgines et cotinentestqbas quafi pulcher
rimis gemi^ecclefi^ monile decorat?»EpiTcopus etprefopteret diaconus no Tut merito^ nominadčd olficio§t«

i ,xxvu

Nec dicitur:(iquisep;(iopum de(iderat!bonum defiderat gradumired bonum opui defldcrat^j m inaion ot-
dine conftitutus poftit fl uelittoccafionem exercendaai habere uirtutum * . . . P*. *

Poitet ergo epifcopu irreprehenfibilem eflefot nulli uitio macipatus Ctiumus uxoris uira? qui unam
#o 9  uxofe habacricnonhabeadbbriumifiueutmeliusingracodicitur uigjlanteitdeftvHtfttAEov pudi
\ / cfflhoc enim firaificat o-ocppovct omam SC  caftitate 8C monbuiihofpitale ut imiteWybrahamiS£cum
PMeorinis imo iperegrinisChriftu roičipiat do<itore.Nihil eni ptodeft coičientia utrtutu fruKmli & crcditu ii
bi populu podit inmue«5ut ualeat exhortari i dodtrinal& eos qui cotradicunt redaqguerqHo uino!entum;qa
(emper i fandis fanftom eft;5J qui offert hoftiassuinu St ficcra no bibet?quia in uinofauria elt.Jnc bi bat epi,

modeftum non Iitigiolutnon cupidufdomu fuam bene regentelfilios habente fubditos cu omni caftitate* Vi ✓
de quanta pudicitia exigatar in epifcopctHt fi fdii eius impudici fuerindipfe cpifcopus efte non pol Jit;S£ eode
uitio offendat deuXjuo oftenderit-Heli pontifex;qui corripuerat quide filiostfed quia non abiecerat ccdnque
tcslretrorfum cecidit SC  mortuus eftjlucerna dei anteq extingueretur*Mulieres fimiliter pudica^Sč reliqua. jln
omni grada SC  fcxultenet pudicitia pricipatu.Cernis igitur§> epi (copus preibyter & diaconus-noideo fint bea
ti?quia epifcopi uel prefbyteri fint aut diaconiifed fi uirtutes habuerint normnu luo^ SC  ofticio^. Aliocjuin fi
diaconus fandior epifcopo fuo fueriftnon ex eo q> infcrior gradu eftjapud-Chriftu deterior erin&bfitiautSte -
phanus diaconus;fqui primus martyrio coronatus efftminor futurus eft in regno celorum multis epifcopis SC
VTiraotheo ae-Titotquos ut fubiicere non audeolitstfnec anteponere.^ uomodo in iegionibus SC eketcita  funt
ducestlunt tribumKfunt centurionestfunt ferentariilac leuis armaturah miles gregariust& manipulijcommif
laqj pugnaiuacant nomina digmtatu;8č Ibla fortitudo qu£riturjta in hoc capo SC  prelicfcjuo cotra darmones
dimicamustnon queruntur nomina fed operah gloriofior ille fub uero iperatoroChriftomo qui nobiliorrled
quifortioreft* Cap*xxi.

^ X dicisffi omnes uirgines fuerintfquomodo ftabit humanu genns?Par pati inferam*$i omnes uiduas
fuerintfael in matrimonio continentes?quomodo ftirps mortaliu propagabiturHac ratione nihil o u
o erit;ne aliud efte defiftat* Verbi gratialfi cundi philofophi finttagricolae non erunt.^uid Ioquar

_—.ist^on oratoresmo iurifconfultiVuon refiquaru artiu.pr^ceptores«Si uniuerfi principestquis erit mi

lest Si omnes capuncuius uocabuntur caputlcu ctetera mebra defuerintfVereris ne li  uirginitatem plures ap—
pederinttceflent eftelupždceftent adulterctne infantes in urbibus uillilčp no uagiant* Q_uotidie moecho^ fan-^*
guis eftunditurtadulteria danant^ inter ipfas legest& lecures ac tribunalia’ilagrans libido danatur*Noli me-
tuere ne omnes uirgines fianfdifficilis res eft uirginitas:& ideo rara quia difticilislfmulti uocatipauci eledžcu^"
pere plurimoru efbpleuerare pauco^^mde Sl  grande premiu eo^qui pleuerauerint* $i omnes uirgines efte
poflent?nunq SC  dominus dicerettqui poteft capere capiatlSC apoftolus in fuadendo trepidaret! de uirginibus
autem preceptum domini non habeoJEt cur inquies:creata funt genitaliaiSC fic a conditpre fapietiftimo fabri
cati fumusfut mutuum noftri patiamur ardoreimS: geftiamus in naturalem copuIam?Periclifamur rcfpon /
fionis uerecundiaY8i quafi iter duos leopulos SC  qualda neceffitatis SC  pudicitia?cruJUTrAHya2iaS + hinc atq; i
dduel pudoris uel caufe naufragiurfuftinemus(u ad propofna refpodeamustpudore fuffundimur«$i pudor i
perarit fiientiuiquafi de Ioco uidebimur cederetSč aduerlario feriendi/occafione dare*Melius eft tamen claufis
quod dicitur oculisjAndabata^ more pugnareYq direda fpicukclypeo non repcllere ueritatis« Potera quide
dicer^O^uomodo pofterior pars cor poris SC  mcatussp que aluiftercora egeruntur relegatus eft ab ocu1isj&  q
fi poft tergum pofitu^ita SC  hic qui fub uentre eft ad dirigendos humores SC  potuiquibus učna: corporis mu
ganturta deo ccndituscfhSed quoniam ipla organa SC  genitalium fabricajfič noftra foeminarumc^ di(črctioY
SC  reeeptacula uuluattadlufcipiendos SC  coalendos fcetus conditaffexus difFerentiamipre^icantfBoc breuiter
refpondebo.Nundergo ceflemus a libidinelne firuftra huiulcemodi membra portemus Cur enim maritu^ fe
abftineat ab uxore. Cur cafta uidua perleueretfSi ad hoc tantum nati fumus^ut pecudu more utuamus; Aut
quid mihi nocebitifi cum uxore mea alius concubuerit^ C^guomodo enim dentium officium eft mandercjSč
in aluum ca qu^ lunt manla tranfinitteretSC non habet crimen qui coniugi m ca: panem dederitiita fi oenitaliu
hoc eft officiumiut femper fruantur natura fuatmeam laflitudinem alterius uires fuperentUSč uxoris ut ita di ^
xerim ardentiftimam gulamfortuita libido reftinguat* ^ uid fibi autem uult apoftolustut ajj continentiam
cohortetur+fi contra naturam eft. Q_uid iple doniinu^fcjui eunuchorum precipit uarietates*^erte apoftolus
qui ad fuam nos prouocat pudicitiamtdebet conftanter audiretcpr portas ueretrum oPaulc? Cur afexu fce /
minarum barbatpilMalia^ membrorum qualitate diftingueris?Xus non intumefcunt papilkmon dilatan,
tur renesinon pedusartatuKUox obloletior eft;lenno fortiorlfSi hirlutum luperciliumifiuftra haec omnia u u
rorum habeslfi cpmplexu non uteris foeminarum^ompellor aliquid Ioqui:5č infipiens fierijed uos me ut la

n ° ftera ^ cG j forn ^ dei  eftenforma ferui dignatus e aftumcrcjfa ;

ratas


$«n

\k


>0,

"^C , <

?r«cg

*y r "***

^li-nf.rv.L

v

'■ ’M*Q

• Mt&pmj

i Ab T‘S'

;  'cptfcopai

^ cx ‘-TCltufi|t
L "^'-ommif
iUr * itmones

•i u  noblioricd
Cap*xxi.

V ■ "incsuiduj
nboocmhiloi>

{ *$ u:dloqua
;cmerit mi^
utin pfutts  ap~
irtashofi h n'
ufuraVioI/ ine^

piiKidcdiJcu^

, .mginčscfle
'*. . uuginibus
• < ;iiumo fabri
)ggmi  rcfpon /
^aS.hinc atcf i

^Of^pudoti

»rt unvodauliJ

tu***

r{\aboiU^

...^torpons^

25c>><

k div* ^ • -

* 4 £P*'

tf£25*

0U1'

#>r

J

«#

>

ratas clauis5& lateris uulmis oftenderet.Porro fi claufisingf cflus eft oftiis:quod humano# corporum natura
non patiturlergo StPctru St  dominu ncgabimus ucra habuiftecorpora:quia ambulaucrunt (uper aquastqcP
contra natura eftjn re(urred:ione mortuo# non nubcnnneqtj nubenturlffed (imileserunt angelis* Q_uod dii
poftcain cadis futuri (unfchoc uirgines in terra eflecceperunt*$i angelotum nobisfimilitudo promittiturftter
angclos autem non eft iexus nec diuerfitasiaut fine (exu crimusjq? angeli funcautcerte cp liquido coprobaturt
reiurgcn t es  in proprio lexu;fexus non fungemur officio. £ap.x>;ii.

~j£rum quid agimus argumendsl& propofitioncsaduerfariicallida cupimus rcfponficne (uparc; Ve-"
f tera tranfieruntfecce fada funt omnia nouaicurra per apoftolo# ientcntias.Et quomodo itvSaloma -
f  nis exemplis breucs expofitiuculas fiibdidi ob intelligendi facilitatenta St  nune ca dira tis Si  continen
tix  chriftiane exempla rcplicabdj& de multis teftimoniis quafi unU corpus efficiažquo St  nihil quod ad pudb
citiam pertineat pretermittamY& nimiže prolixitatis declinemifaftidiu. Scribitinter catcra-PauIus apoftolus :
ad romanos.^uem ergo fručtu habuiftis tuc in illishn quibus nuc er ubefčitisf^ia finis illo# mors eft ;nuc ue-"
ro Iiberati a pcccatolferui autem dei fadiihabetis fr udu uefhu in fančhTicationctrftfincm uertfuitam arternarr
<puto q> St  nuptia# finis mors (itifrudus aut fančh'ficationisYqui uel ad uirginitatem uel ad continentiam pei>
rineduita penfatur £eterna|ac dcinddltaq] fratres mcii8C uos mortificati eflis legi per corpusChriftitut fitis a! -
terius qui ex mortuis re(urrexidut frudificetis deo,Cu enim efiemus in carncjpailiones peccato^ qua: per le /
gcm eramtoperabantur in membris noftrisrut frudificarent morti.Nuc aut foluti fumus a lege mortisiin qua
detinebamurlut feruiamusin nouitate fpiritus!& non in uetuffate littcra^facicbamus ea quae carnis crad&: fm
dificabamus morti.Nucaut quia mortui fumus legi per corpus-Chtiftufrudificemus dcoiutfimus eius? qui
ex mortuis icfurrcxit»Nccno St  in alio locoJcu predixiflctdcio quia lex fpiritalis eft:Et cu de uiolentia carmsTq?
crebronosimpellatfaccrerquodnolimusilatiusdifputalletiadcxtremuintulitiInfoelixegohomoVquis me de-^

ex enim fpiritus in chrifto iefii liberauit a lege pcccati^k mortis,\e manifeftius in confcqucnubus docet chri
ftianos non ambulare fecudu carnemtfed (ecudu (piritu dicens,(^ui enim (ecudu čarnem futjqu£e fut carnis
fapiutYqui uero (ecudu (pirituiquaz fut fpiritus (entiut.Nam prudentia carnis mors ciljprudentia aut fpiritus
aita St  pax^uonia prudentia carnis inimica eft deo^legi aut dei non (ubiicifjnec eni pot.^ ui aut i  čarne funt;
deo placere non poflut.Vos autei came no efti^fed i  (piritutfi tame fpiritus dei habitat i  uobiss&: reliqua ufqj
ad illu locu i quo aittergo fratres debitores (umus no carni;ut (ecudu čarne uiuamus.Si aut fecudu čarne uixe
ritis:moriemini»$i aut (piritu fada mortificaueritis;uiuetis,<^uicuq 5  eni (piritu dei agunflii filii dei funt* Si
prudentia carnis inimicitia eft in deutst  qui i čarne futideo placere no poftundarbitror eos qui (eruiut officio
coiugah^ prudentia carnis diligancSč in čarne fintA qua nos retrahes apoftolu&f& iugens (piritui: deinceps
Ioquitur.®b(ecro uos fratres p mifericordia deitut exhibeatis corpora ueftra hoftia uiueteinf(andafdeo pla/
centeirationale obfequiu ueftru*Et nolitc coformari huic feculo;(ed reformamini i nouitate fenfus ueftnfut^p
betis qux fit uoluntas dei bona Si  benc placente pfeda*®ico eni p gratia qua: data eft mihitoibus qui funt m
ter uoszno plus (aperegoportet fapere?(cd (apere ad pudicitiaino ad iobrietate^ut malei latiniscodicibus legi
tuiY(ed laperc inquit-ad pudicitia.Si quide gneče (criptu eft:siS 7o crca^povEivfcofideremus (ententia apofto
li.Reformamini inquit nouitate fenfus ueftntijt pbetis qux  (it uolutas dei bona St  bencplacesčč pfečla*^_ &
dicit huiufcemodi eft*Cocedit quide deus nuptiastcocedit digamiafei fi necefle fuericfornicationi &adultcrio
preber etia trigamia.Scd nos qui corpora noftra exhiberc debemusdioftia uiu^(andaYplaccnte deojrationa-
bile ob(equiu noftruVno quid cocedat deus (ed quid uelieeofideremustut probemus qua; fit uolutas dei bona
St  bene placent pfecflY rr g° quod cocedit nec bonum nec placens eft:nec perfcčlu.Reddit^ cau(asrcur hoc
fuadeamcientcs tcpus:quia ho ra eft ia nos de (ono (urgere*Nuc aut propior eft noftra falus:q cu credidimus;
ftox preccflitrdies aut appropinquauift&: i extremofiduimini dominu Iefu chriftSSC carnis cura ne fcceriti^in
defideriis, Aliud eft uolutas deualiud induIgentia*Ynde ad-Corinthios fcribes'ait«Ego fratres non potui loqui
uobis (icut (pirjtalibusj(bcjuafi carnalibusficut paruulis in-Chriftodac uobispotu dedmio e(čaYnecdu eni po^
teratisjfed neq^ nuc poteftis.Adhuc eni carnales eftis(qa qui aialis efttno percipit ea qux fpiritus dei funt: ftul-—-
ticia eni illi efttncc pot itclligereYquia fpiritaliteridiiudicaf J fte no pfečlo caftitatis ciboifed rudi nuptiaip Iačle
nutritur*Sicut p hoiem morsrfic per boiem relurreeftio mortuo^*(^uomodo in ada oes moi iunt5/fic i chrifto:
omnes niuificabuntur.Seruiuitnus in lege ueterf Adžftruiamus in euangelio nouoAdam5a<ftus eft enim pri
rnus homo-Adam in animam uiuentemS& nouiftimus-Adam in fpititum uiuificantem.Primus homo de terra
terrenus;(ecundus homo de odo catleftis*^)_ualis terrenusrtales St  terremt St  qualis ca:lcftis: tales St  ca:lcftes«
Sicut portauimus imaginem terrenijportemus etiam imaginem c^leftis.Hoc autem dico fratrcsY quia caro St
fanguis regnum dei poflidere non poftuntincct} corruptio incorruptelam poftidebit* Hoc tam clarum efbut
tiulla expo(itione queat manifeftius fieri*Caro inquit St fanguis regnum dei poftidere non pofluncSC corrup¬
tio incorruptionem*$i corruptio ad omnem coitum pertineSincorruptio autem proprie caftitatis eft: premia
pudicitias nuptia: poftidere non poftimt.Scimus enim quoniam fi terrena domus huius habitatiois dcftručt i
ftieri&edificatione habeamus ex deoldomu no manufadajfepiterna i caelis Jn quo gemifčimus habitaculu no
ftru;qcf' de cx\ o c fupindui cupietes*Cupimus eni egredi de corpore:5C hitar cu chnftclppter qft St  ftudiofifli
me nitimur fiue in corpore fiue cxtra corpus**placere deo*Et ut plenius exponeret quales nos efte uellct: in alio

*yx\r*


loco docet di'ccns.BeJpondi enim uos uni uiroiuirdne cafta c^hibcr&Chrifto^^^uodi^^
dcntiG uolueris refar& in hac defponfaoocChriftfeK maritatas Kdigamas 8C uiduas K uirgines connncri.

1 • r  * kt-  l— . *_j_ ar  mVrrmif

lUIliJUliUC UlUitUCUItUiU/ -

duloentiam infirmitati tribucictaliud uirtutibuspramhapolliceri. ., , ^

i IcarnSi eoo nuptiatoribus meisiqui poft caftitatem SC  diuturnam continentia fudant ad eoitu^ pe^

1  cudum rnorp lafčiuiuntffic ifipientes eftislut cum cccperitis fpiritutnunc čarne comumemsnif Janta
paiiieftis fmecaulafApoftolus^ continentia: quibufdam nodos rclaxat Si dimittit frena currentibušpropter
mfirmitatem carnis hoc facit.(tontra quam fčribens denuo loquifuipdicens«$piritu ambulate: SC aehderia  car¬
nis non perficietis«(Iaro enim concupifcitaduerfus fpiritumJ&i rpiritus aduerfus carncm«Non necme eft nuc

deopenbuscarmsdiccre?quialongumctefacifepoteftdeapo^oliejpiftolafumeresquiuolaerit.Mcamtan-
tum de fpirituicuius frueftus funt charitas*gaudiurn?paxilonganinntas*bomtas1?beiugiiitasTnaes*mafuctiido i
condncnda.Smnes uirtutes fpiritus quafi folididimu fundamentumj& fublime culmen continentia fudetat
Sc  protegit^duerfum huiufcemoditaon ed lcx*C^ui autem funt chridiJcaruem fuam crucifecrunt cum uitiis

ut uumu *v*vn*w --- l  ! —

irunet SC  non in fpiritud^ui autem in čarne feminatfaon ego^fed apodolus loquitur»q? metat corruptionem,
EJcgit nos irrChrido deus pater ante mundi conditurionemrut eflemus fanedi ČČimmacuIati corameo»Ambu-
Iauimus in concupifcendis carnis facientes uoluntatem eiussSC cogitationemY& fuimus filii iraificut SC ezteru
Nuncautem correfufcitauittfii confedere nos fecit in cadeftibus inChrido icfitfut deponamus fecundum prio-^
rem conuerfationem ueterem hominemlfqui corrumpitur iuxta defideria errorissSč aptari illa benedičtio poft
fidqu£e mirtam atfEphefios epiftoIa;ta!i fine cocludit«(Eraba uobiseum oibus qui diliguntdominum iicorru
ptione.Coucrfatio noftra icadis cfhVnde S&Saluatore expe<ftamus dominum nofrrumfefum chrirtumf qui
tranrtigurabit corpus humilitatis nodnečconforme corporigforia: fua:,Q_ua;cunq 5  ergo fum ueraJqua:cuqj
pudicafquaecunqj iufta2qurecuhq} ad cartitate pertinetiahis copulcmunharc fčquamur»Rccociliauitnos chri-
ftus in corpore fuo deo patri p mortemtSi exhibuit fančtos SC  imaculatos&i abfcp uila reprehenfione cora fe •

In quo et circuncifi fumus circuncifione no mahufačta^in expoliatione corporis carnisifed circuncifione chtu
ftitonfepufd ei in baptifmoiin quo SC  conturreximus«$iergo refurreximus cumchriffosea qute furfum funt q
ramustubi chriftus eft in dextera dei fedensiea fapiamus quas furfum funt;non qux fuper terram« Mortui eni
fumus:5: uita nedra abfcondita eff cum chrifto in deo*Cum enim chriflus apparuerit uita nodraJtunc SC  nos
apparebimus cu ipfo ingloria* Nemo militans deoumplicat fe negociis fecularibustutpoflit ei placereiqui fe
elegitfapparuit enim grada dei omnibus hominibus erudiens no£ut abnegates impietatem SC  farcufaria defi/
dcnalSč cafle SC  iufte SC  piežuiuamus in praefend &culo. Cap.xxiiiu

W l^Ies mihi dcficiccfi uoluero omnia caftitatis de apoflolo percepta memorarefida funt:de qbus ad apo

d  I dolos dominus Ioquebatur:Adhuc multa habeo uobis dicereifed no potedis ea portare modo« Cum

autem uenerit ille fpiritus ueritatisidocebit uos omnem u^ritatemfpod crucem chridi:datim in aedi /
bus apodolo^ una domusPhilippi euangelid^Yquadrigam producit uirginum filia^tutCsefarea i qua ex ge-^
tibus ecclefia petCentarionenvCornelium fueratdedicataiedam uirginum puella^ pra:bercr exep{a«€unq 5
dominus in euangelio dixerit Iex SC  prophettemicp ad^oannctrdida; quia uirgines crantictiam pod loannem
prophetade referuntur«Ncq^ enim poterant ueteris tedamend lege redncnjqua 3  uirginitads fulfčrant clarita
te.rranfeamus ad-Iacobum qui frater domini dicebatumanta; fančtitaris tamxcy  iudicia; et perpetiia: uirgi /
nitatistutlofcphus quoq^ hidoricus iuda:o^ propter huius ncceJbierofofpma fubuer fam refcrat.Hic primes
epifčopus ex mdais hierofolym^ credentis ecclefi^ad qucmRauIus cu?mTitoBarnabaq? pergebatiJoquitur
inepidolafuatNoliteerrarefratresmeidilcdbomncbonumdatumfSComnisperfečladonatiodefurfum eft
defcendens a patre fuminuiapud quc no ed didercntiaVaut auerfionis obubracufuiuofcns genuit nos uerbo ue-"
ritatis^ut fimus primidetreatura^ eius^fuirgo mydice uirginitare cIocct.Nnme pfečlu donu defurfu dcfčedilV
non a quo!ibcUied a patre Iuminu qci dicit ad apodolos^uosedislux mundifapud que no eft differeda iudtei
fiue gentilisSfnec illa umbra quas uerfabatur in legerpr^mit eostqui de nationibus credidcruntlffed uerbo nos
genuitt&: uerbo ueritatis«quia umbra SC  imago Si quedam fpecies ueritatis precedit in-legefut fimus primitia>’
creaturarum cius.Et quomodo ipfeprimogenitus exmortuisJomnes in fe mortuos fufatauittfic ipfe uirao pri-

1 f 1*^ O 1111’ .'"V 4  1 Hi 144- « 144 /4 /d d  /% 14 rili f^ __I . .   —  ,   .1 8. 0 0  f ^ 4

mtans prmdegium defcribuntur.Nam in fcquendbus hoc ipfu docetspropter hocaccičH fubosmeds ueft&f

uigdantes

5jjs«

‘o4j„. j ^

HUd cft

{

3Dl<

'n,

* <U(n i > "»

_/ v.

"'■frv

iSjjmsv,

g*«**-**

;  ii t ^^nitau.

' ' : ; ;^o;

J]®®*® fuftttat
' ' u m uitiis
4  ^ paHioncs
1 ' lJrri i homo',
'•^Ipintume.

■ i: 'i' : ;Qcamcfc-.
::u p(Jonfm,

';mfo,Ambu-
1  X citcri,
'JnJumprio-
lišibmcdtftopof/
:.num iicorru
Tui!nftun>?qui
i IkTJj<JUXClKp

viluimnoc chri-
• ionccoralč«
:rsa(ionc chtfi

■: x  ,u\umCuniq
v, Nlottuicni

_ jrv ^t  :uinc5£nos
nfc

ir«jC(xaibr..u]«!> /

( \ip.xxiiii*
't^oU^dap
rr>0 3o, <£un
. minici'

. s,

. r4 iflUl«?

*■»,***#
'•‘*r fu .-fititifi

t P"U k** 1

****^iA^

ib*****

D® 5

• o’


d

>:

*e

.oje**

it/

.(SJ


M

mgilantes perfeddlperate id eam gratia&jus Dobiš deferenda eft in reuelationelelu chriftkjuafi filii obcdicn
ris non conformemini prioribus ignoranris ueftrs defideriisiled fecundu eu qui uos uocauit landtri&ipfi fa—-
di eftoterin omnt couerfitrione.Scriptu eft eni:$andi eftote?quia ego fandus fujncqj eni corruptibili auro SC
argento redepti fumusfed preciofo fanguine imaculari agnidefu chriftnut caftificemus aias noftras in  obcdie
tia ueritatislrenati no excoitu corfuptibilijfed incorruptibili p ucrbu uiuentis dei SC  permanentistSC ficut Iapi —
des uiuisdificemur in domu Ipiritalellandu faccr d o ti uJbfter en tes fpiritales uidimasipChriftu dominu no>
ftru*Nos eni (umusgenus eledumlregale lacerdoriulgens fandaipopulusacquifirionis, Uhriftus pro nobis
čarne mortuus cfhArmcmuteade couerlatione qua'Chriftussquonia quipaftus eft carneYquieuita peccatoj
ut nequaq in defideriis hoiumt led in uoluntate dei:reliquu in came tepus exigamus«$uftidt eni nobis preteri
ril tepusquandoarnbulamrnus i luxuriis SC  defideriis esteti (q? uitiis«wrandia nobis SC  precioia uirginitatis ; p
mifta donauidutp hanc efticiamur diuins conlortes naturs:fugientes e a qus in mundo eft cocupiTcentia cor>—
ruprianis«Nouit dejminus pios de tetatiofie eripe:&iniquos cruciandos i  die iudidi referuarei predpue eos q
poft čarne in defideriis pollutionis ambulanti dominationes delpiciuntfaudaces SC  procaces Jfti eni quafi ir—
rationabilia iumentafin uentre 8C  libidine p*roni funt blafrtmates:qui i corruptioe fua corrumpenft rccipietq;
mercede iniquitatis;Iuxuria qui putant delitias efletiniufticia (brdes 8C  macufasi& nihil aliud niti de uolupta^
tibus cogitantes:^ui babent oculos plenos adukerio:5c inlatiabili libidine^ decipiuntaias nec dum-Chrifti
charitate robuftasi !oquun^ eni uerba tumentia*Bt idočtos fadle illecebris car ms irrctiuntJrrpromittentes eis
libertate/cu ipfi ierui uitio^ fint;atqj luxuris SC  corrnpti6is*Vnufquifq enici fubiacetpaflioniia qua uincif •
^_uod fi fugientes coinquinationes mudi p ičientia iaiuatoris noftrrlefu chriftfijiidem rurfus fuperant'’ qus
ante {perancrantftačla funt eis nouiftima peiora prior ibus,Mcliufq eis erat no Ide uia iufticisjq poft agnitio
ne retrorfu couertn&: relinqucre fanftu madatujquod ds traditu fueranCompletu^ eft in eis ueriftimu illud
prouerbiiSCanisreuerfijseft/ad (uu uomitu.Et (uslotaeftinuolutabro luti* Cap*xxv«

m  W ©Iui omne locum iecundsPetri epiflols ponerejne iongu facere:$ed tantumodo oftendi ipiritus fi*-
l|i m (fti uaricinibhuius teporis SC  dočlores SC  bsrcfirrtprenunciata«19leniq5 manifeftius eos dcnotatfdices
?  ^enient eni nouiftimus diebus illufiores ieduccntestiuxta propria defideria ambuIantcs:&:c«E)efčrip—
ntlermo apoftolicus^ouinianum loquente buccis tumentibusfSč inflata uerba trutinanten epromittente i cx"
lis libertate^cum ipie corruptionis (eruus fit:atq; luxuris canisrcucrtens ad uomitu fuum^Nam cummona /
cbum efie fe iačthettSC  poft fordidam tunicamt^ nudos pedcstSč cibaiium paneibč aquse potu m* ad candida
uefti^č nitidam cutetad mulfu SC  elaboratas carnešJad iuraApitii 6rf ) axamiijad balneas quoq^ ac friticulasV
Sčpopinas fe conferaafmanifeftum eft;q. terram csldfuitia uirtutibušraerem prcfertChrifioY6č purpuram co—
ioris eiuSputet regna cslo^.Et tamen ilie fbrmofus monachusicrafliis nitidusVdealbatusiSC quafi fponfus (e/
per incedenstaut uxore ducanut squalem uirginitate nuptiisprobetfaut fi non duxeriufruftra cotra nos uer>—
bisagifteum operefnobiftu fiuSed dždoannc^in eade uerba concordat NJolite diligcrc mundusnecp ca quac in
mundo funt«Siquis diligit munduinon eft charitas patris in eoVquonia omne quod i mundo efltdefideriu cari¬
niš cftj& defideriu oculo^ SC  fupbia huius mtxiqux  non eft de patretled de mundo cfb8č mundus pretcritfe
defideriu eiustqui aute facit uoluntate dci^manerin sterniuMandatum nouum leripfi uobist quod eft ucrifTi
mulSC  irvChrifto SC  in nobis:quia tenebrs preterierunt^ Iuxia Iucct.Et mrfuin v charifiimi nuc filii dei fumus;
Si  nec dum apparui»quid futuri fumus.Sainus aut^quia fi apparuerit^imilcs ei erimus: quonia uidebimus
eum ficuti eft*Et omnis qui habet hanc Ipemjcaftificat fcmetipCumtficut SC  ill^caftus eft,In hocpfc&a eft no^-
ftra cbaritas^i fiducia habeaus in die iudicifiut qnomodo ilie eftdrc SC  nos fimus in hoc feculo.Epiftola quoq?
•'iudsltale quid fign ificat,® dientes SC  carnfs polluta tunicam,Legamus apocalypfin>Ioanis*& ibi reperiemus
agaum fup monte5yon;& cum eo centum quadragintaquatuor milia fignato^ habentiu nomen eiust&no ^
men patris eius feriptum in frontibus luis:qui cantantcanticu nouuml8C nemo poteft dicere canticu illud: nifi
hi qui empti fiint de terra,ffti fiint qui cum mulieribus le no coinqnauerunt;uirgines eni pmanlerufthi (čquur
tur agnftquocunq3 uadit,Empti funt eni ex hoibus pri miriš deo SC  agn oiSC  in ore ipfo^ no eft iuentum meda
cium:5č fine macula lunt(3e fingulistribubusexccpta tribuOamproqua reponit^tribu Lcui:xii,milia uirgi /
num fignato^ creditura dicunfVqui cu mulieribusnon funt coiquinati. At ne putaremus de his dici:qui fcoiv
ta no norunfiftati intulieuirgines eni pmanlerunftex quo oftendit oes qui uirgines no pmanfeinttad copara-
tionem purilfims SC  angelies caftitatis^ ipfius domini noftriJelu chrifti-efle pollutcs,Hi funt qui canrat ca^
tieum nouum1quod nemo pot caner^nifi qui uirgo eftlfii (unt primitis dei SC  agnfi& fine macula« Si uiigines
pnmieis det luncergo SC  uidus SC  in mattimonio cotmentesferant poft primirias.fiin lecundo SC  terrio gradu:
nec priuspditus populus laluari poteririmfi tales hoftiascaftitatis deo obtulcrit:& imaculatuagnu purifiimis
uidimis recociliauerinlnfmitu eft de euangelio dece uirginu exponere lacramcntum? quinq? ilulta^ SC  quiq?
lapientutmHcc Iblum nune d ic&cp  quomodo ab% csterisopei ibus uirginitas (ola non faluačbc omnia opc^
ra abfcp uirgimtatelpuritateTcontinentiarcaftitat^impcrfečla funt«Ex quo ncquaq nos illud poterit impedire
quod aduerlarius obiicirifuifie dominum ii>ChanaGaliles:dC nuptiarum fefta ccIcbrafic‘:quando aquas uciv'
titiin uinutn, Hoc enim brcuiffime relpondebc2q? qui očlaua die circunci fus eft«8£ pro quo pariimurum SC
duo pulli columbarum die purgationis oblati funti cum cacteris antcq pateretur iudaicam confuctudi /
nem coniprobauitTneilliš occafione iuftele intcrficienditribuere uideretur;quafi Icocmdeftruensjdam /
nan!qj naturam:qq SC  hoc pro nobis faciat. ^ ui enim femel ucnit ad nuptiasifemel dccuitefte nubendum,

^ :  - «x>;\ uu

poneremus*Nuhcautetncumh^ret!corumfitdainnarecOTHU^ajOwdm^ ^c^npcabjiciefed

dedto«nupdar^l.b^aodiu.m 0S 4xckfae«mnMttm»^K^_ &

n,cLiftianae  pudicici^SC uirgimtatis angelicdfde dsuinislibri^xempla prebuimus. £cd
nuonia intellcxi in comentariis aduerfarii prouocari nos etia ad mundii fapiemia;^ nuna hoc genus
( , m feculo fit probatuTSč nouu dogma cotra naturam religio nodra prodidcncpercurrabreuitcpGraE-

cas &Latinas#3arbara(9 hidoriasi& docebo uifgimtate Temper tenuifle pudicitia: prmcipatu.Refemnt abu -
la&Atlanta calvdonia uirginežfemper in uenatibusVfemper m filuisttion tumcntes uteros tGeminaa:. raltidiaqj
conceptuuifed expedita & čada amafle uirtute. Harpalice quoqj uirgine^Thraci^mfignis poeta ; defcnbittfč
regina uolfcoi^arniilafcjua-itirnus cui auxilio uencratdaudare uolcnšnon amplius habuit quid dkci etJ ni>
li uirginem nominaret.

decus4talia>'uirgo.

Caicodccus quoqi illa filia leo i

1 ■* j » . -.-.v

uirginis (anguiVaducrios plačane i- v _... - t  .

arro dece fuide autumattqua^i infigne uirginitas eft*5£ uirginitatis prarmiu diuinatio.^ uod n azolici gene-
rc fermoni 3 “Sybiila esofbouAH appcllaturtrečle confiliu dei lola fčribit node uirginitas.Cadandram quoq«.<S£
-~Chrylen uates-ApolIinis acJunonisfuirgines legimusafk faccrdote^Dianas-Tauricas 6CW  edasimiumerabilcs

'r — - i  :— i f. o - r - , o  O

uia cedere folitus lit.Claudia uirgo ueftalis cu i  fufpirione uenidet duprijSč fimulacru matrisddaaa: in uado ty
beris narcretTad coprobanda pudicitia fuaifert cingulo duxide nauefqua muka milia hoiutmrahere nequo-
rantdMelius tamen inquit-Lucani poeta: patruušfcu illa edet ačlujfi hoc qcF euennVornamentu potius cxplo /
rane fuidetpudicitfejcj dubia: patrociniu.Nec mk hoc de hoibus*ctSMinerua quoq, 1  SCDia na uirgines deas
finxeriterforgenrilitk^iter«xii*iignacdiIqbusmuduuoluiputatJuirginecollocariuMagnainiuria nuptiaz#
&C  ker Ičorpios qdc 6C  cetauros?& cacros SC  pifcc$& egocerotas.i»capricornosiuxore maritucp c6ftrinxcrmfri
gita-Athcnienfiu tyrani cu-Phedone icouiuio necadenufilias eius uirgines ad fe uenire iuderut1f& fcoitoR: mo/

puteutut uirginitate mortc druaret.E)emotionisAriopaoita^ pricipis uirgo filiafoudito IpofrLeoftenis iteri /
tutq bellu lamiacu cocitarattleiteifecittaflerens qq itačla edet corporeTtamen fi altejp accipe cogeret^quafi le/
cundu accipereticu priori mete nupfidTet.Spartiata: Sfi-Mefienii diu iter le habuere amicitiašlin ran trka ob ep
da facrafctia uirgines ad fe mutuo mitteret.^uoda igitf teporc cu quinquagita uirginesPaccdannonlopsMef-
lenii uiolarctetadentfde tato numero ad fluprum nulla cofcnfitdčd oes libetiflimc pro pudicitia cccubuerut

^=Orcomeni i

cru eius tcneretmcc ui poflet auell&n eode loco cofofla eftob cuius nccetato oiVArcadia dolore comota efbut
bellu publice fumerctfe ncce uirginistolciicerct^riftomcnes medenius uir iuftiffimu^uičlis laceda:moniis i
& cjuoda tepore nočturna lacra celebrantibuskjua: uocabant hiacythinatrapuit dc chorisludentiu uirgines.
xii*6d tota liočle gradu concito fugiensčxccilit de finibus5partanoiy.Cuq^ eas comites eius uellet uiolarejmcv-'
nuit quantii potuiknc hoc faccrcntT& ad cxtremu quo(dam non partentes iterfecit;c£cteris metu coercitisVre ^
deptx polica a cognatis pueli.TicuArillomene uiderent cardis reu fienttadiu ad patria non funtreuerlkojdiu
iudieum aduoluta: gcnibus^dcfenforepudicitia: fuačcernerentablblutum, ^ uoorc laudanda: funtSccdali
filiali Lcučlri»BoetiaYquastraditum cfl ablente patrcAduos iuuenes prctercutes iure holpitii rufcepillc. ^ ui
mukum ldulgcntcs uinotuim per nočte intulere uirginibus.^ uae amida: pudicitia: nolentes lupuiueretimu
tuisconcidcruntfuuIoenbus.Iuftueft SiLucrinas uirgines non taccre:qua:cu-Ilium mitterent' , exmore1pa n*r-
noscircitcr milic nulla oblccrni ruinons&polurac uirginitattsJullam fabulam deait*(^ uis ualeat lilcnrioq?ie
terirc leptčA lile fias uirgincsYquxGallo^ ipetu cunčla uaflanteme quid indecens ab hoflibus ludinerenfttur--
pituoinemoitc lugciunt;<0xeplu fui cunčlis uirginibusrelinquentesfhoncdis mentibus magispudicitiam cu
ix  cde/q uitam.N icanor uidisJhebis atep fjbmerfisiunius uirginis captiua: amore luperatusdl.Cuius cofu—
gium expctens d uoluntarios amplexus^uod fciiicetcaptiuaoptare debucracfenfitpudicis mentibus plus

f O 1  '*"*«*■' *WVVWV V Vi*

latorčm uirginitatis fuKiugulafTc polica doirmcntcm;feq$iterfčcifIecumgaudjo,Ytnecuiuercuo!iieritpoft

perdicant caltuaKmTncc anre mortfg (ui uitrix exifteret.\pud gyffino(bphifta$H*<lia:X3uaii per manus nu^

iusopimon,sauaomastraditur.-5rbuddaniprincipcnidogmatiscorum*e!atcrcfuo;urrgoacncrarit. Ncc

hoc mirum dc BarbarisfcumMmeruam quoq; He capitelouis K Libejs patrem de fcemil eius proci ctosdo,

i'1:i Hima

'  *Wc->V ^ dc Ut|

i . :" ANL-. ,,

*£ 5 m£

^ie.V


u

Mirtv

««
P°cx\i,
;^>Ecd

St***

,y$S

T^aKcrrtjnj^

‘phicmfj

, *° 0^
I ^

, r ' :  :i ’in*Tabi|cs
Hgradraimcn

■ • '■•'‘SvC

-‘•i graduscis dt
•Wwin uadotv

• "'.uibatncauo
nnipoous cxpla/
■rfturrmcsdas
amunj nuptiaijtt

,hmxeri[.Tri
. h\ tortoR' mo-
vulitoaolons
v ■ w ranti
diiLtoAcmitcn/
r cofltitt1qwli fo

• fcount«uiQb<j'

' , vmonK^^
v . {SJ  ccCuIhKIUI

f  .k V lifflUHr

■ ,:,r

I 1 »niAniiSi

-Jjitf/

'lino* 1 '’

j^diO

M

..G

X iil

iUK

vi' t

.JMf

'til' 1

1  .

Ill3 k

, aKs^

c*r

.ji

jgtf

diffima fioxerit grazcia, Pleufippus quocp foronVPIatonis fil/usj &Clearchus i Iaude-PJatonis&AnaxiIides
i Iccudo libro philoibphiafperitione matrePlatonis fatafmateApoIlinis opprefia ferutf& fapiaz pricipe no ali-
ter arbitrarni nifi de partu uirginis editu«$ed Sč-Timazus lcribitPythagor£e uirgine filiafehoro uirginu prefuif
lej& caftitatis cas iftituifie dodrinis«B>iodorus focraticu&juicp filias dialedicas ifignis pudicitiaz habuifie nar
rat>de qbus SiPhilo-Garneadis magifter pleiflima leribit hiftorialfac ne nobis dumSaluatore de uirgiVpcrca
tu roana exprobraret potetiataudores urbis SC  getis lualllia uirgic &-Martdgenitos arbitrantf. <£ap*xxvii*

A ec de uirginibus feculncurrens per multiplices hiftorias?& properans lermo per ftrinxerid ueniam
ad maritataslqua: mortuis uel occifis maritis fuisduperuiuerc nolueruncne cogerentur fecundos noP
(e concubitus»Et quaz mire unicos amaucrut maritostut Iciamus digamia apud ethnicos etiam rcpro^
bari.l5idolbror-Pygmalionis muho auri SC  argeti pondere congrcgatopAfrica nauigauitribicp urbem cartha^
ginem condidit:<5£ cum aMarba rege-Libyx in coniugium petereturlpaulilper diftulit nuptiastdonec coderet
ciuitatemtnec multo poft exftrudam in memoriatn mariti quodam SichxBpyrafaialuit ardere q nubcre.Ca^
fta mulier-Carthaginem condidiu8C rurlum eadem urbs in caftitatis laude finita eft. Nanvddafdrubalis uxor
capta SC inccnfaurbetcumlecerneretaromaniscapiendameftdfapprehenfisabutrocjlatereparuulis filiis:in
fubiedum domus fuae deuolauit incendium.C^uid loquar-Nicerai coniugemfC^ua: impaticns iniurias uiri -
mortem fibi ipfaconfciuiftne triginta tyrannorumjquosdLyfander uidisAthcnis impofueratdibidinem lufti
neret.Arthemifia quoq? uxopMaurohinfignis pudicitite fuifle perhibetur,(^u 2 e cum efiet rcginaOri^i&no-
bilium poetarum atqj hiftoricorum laudibus prasdiceturtin boe uel maximeefterturtq? defundum maritum
fic lemper amauitnit uiuurmSč mir^e magnitudinis aepulehritudinis extruxit lepulehrumtintatum ut ufej ho
die omnia lepulehra preciofa:ex nominc cius=MauloIea nuncupentur.TcutaIlIyriorutn regin^ut longo tem--
pore uiris fortiftimisimperaret:&rRomanos faepe frangerettmiraculo utiq^ meruitiaftitatisjndi SC  omnespe
ne-Barbarituxores plurimas habentlapud eos lex eftait uxorchariftima cumdefundo marito crcmetur* Hx
igitur contendunt inter le de amore uiritSč ambitio fumma certantium eft ac teftimonium caftitatis iftignam
morte decerni.Ita«^ uidrix in habitu ornatucg priftino:iuxta cadauer accubatfamplexans illud:^ deofeulas t
& luppofitos ignes pudicitiaclaude cotencnsiputo quas fie moriturtlecundas nuptias non requirit* Alcibiades
tile focraticus\iidis Athenienfibust fugit ad-PharnabazmQ_ui acecpto precio a Lylandro principe lacedaemo
tiio^iuftit eum intcrfici^umcp fuffocato caput efiet ablatu$8£ mifiurr>Lylandro in teftimoniu caedis expletae v
reliqua pars corporisiacebat inlepulta.$ola igitur concubina contra crudelifiimi hoftis;imperiujinter extra /
neos SC  iminete dilčriminetfunen iufta perfoluifttnori parata pro mortuoJque uiuu diIexeratXmitcnt r>  matric
monas chriftiana: (alte concubina^ fidesSi preftent libera{quod captiua feruauit Strato regulusSvdonis ma- -
nu paopria fe uolens confodereaie iminetibus-Perlis ludibrio (bretlquo^ fedus a:gyptikregis lodetate negle.-
xcrat:retrahebatf formidine^ gladiu que arripueratcircunlpedansthoftiu pauidus expedabat aduentum •
Q_ue ia iaq^ capiendu uxor itelligensiextorfit acinace de manužSč 1 atus eius tranfuerbcrauit, Compolitoq? ex
more cadaueri fe moriens luperiecit:ne poft uirginalia foedera alterius coitu fuftineret^enophon irtCyri ma^

:Ia—

marirus nudajamico lito SC  ignorante moftrauerat.Iudicauit eni fe no amari:quae 8C  alteri pofiet oftendi. Rho-
dogune filiadJarirpoft morte uirhnutrice qua: illi fecundas nuptias (uadebat occidit. Alceftin fabula feruntv
proAdmeto Iponte defunda»EtPenelopispudicitia Homeri carmen cft^Laodomia quoq^ poetatp ore cantativ
occilo apud troiaProthefilaofnoluifie fuperuiuere.Ad romanas foeminas trafea*Et prima pon^LucretiaJ^uae
uiolatas pudicitiac nolens fupuiuerejmacula corporis cruore deleuit« §)uillius qui primus^om^e nauali cer>-
tamine triuphauit*Bilia uirgine duxit uxore tanta:pudicitiaesut illo quoq; faeculo pro exemplo fuerit?q. impu -
dicitia monftru eratfnon uitiu.Is ia lencx SC  trementf corpore in quoda iurgio audiuit exprobrari fibi os fetiduc
& ttiftis le domu contuliu<f uq? uxori queftus efiet;quare nunq le monuifletVut huic uitio mederef’tfeciflem in -
qutt illaihili putafiem omnibus uirisdic os olcre.Laudanda in utroq^ pudica SC  nobilis foeminaj SC  fi ignorauit
uitiu uirftq> lic patienter tuIiuSč cp maritus ifoelicitatem corporis fui no uxoris faftidioded maledido lenlit ini
mici.Certe qux lecundu durit maritujhoc non poteft dicere,MartiaG!atonis filia minortcu qua:reretur ab ear
eur poft amifium maritu denuo non nuberetTrefpondit non le inuenire ui^:qui le magis uellet q lua. Q_uo di—
dobftendit diuitias magis in uxoribus eligi lolere q pudicitiarSč multos non oculisded digitis uxores ducerejr
sfeptima lane res:quam auaritia conciliat.Eadem cum lugeret ui^lSč matrimona: ab ea quererentique die ha^
beret ludus ultimum* Alt quem SC  uita: arbitror*qua: ita ui^ quercbat ablentdde fecundo matrimonio no co,
gitabat.BrutusPortiam uirginem duxit uxorenŽMartiafCato no uirginetled-Martia interHortenfiumrCatO'
neqj difcurrift& fine Caton^uiucre-Martia potuit.Portia hn&Brutctnon potuit.Magis enim le uničiš uiris ap
plicant fcemindlSč nihil aliud nofiejmagnum ardiorisindulgentia: uinculum cftAniam cu propinquus moe
rctftit alteri uiro nuberetlefle enim ei SC  etatom integram SC  faciem bonam:nequaq inquit hoc facia.Si eni ui^
rum bonum in uenero utante habuiinolo timere ne perda.$i malun^quid necefie eft poft bonu peflimu fufti-
tiereVPortia minodu laudaretur apud ca quedam bene morata:qux fecundu habebat maritusrelpodit! felix
SC  pudica matronatnunq preter lemel nupfit.Marcella tnaiorbogata a matre lua gauderet ne fe nupfifigi Re^
(podit ita ualdejut amplius nolim.Taleria-Mefiallarum lbro^amilfo^eruio uiromulli uolebat nubcre.^uac
interrogata cur hoc facerettait libi lemper maritunrScruium uiuerc* Cap.xx viii.

XXIX

I

fi

sp

tio incathalogo foeminaru multo me amplius plura dixiflfe3cxemploKpatitorc6fiietuda& a \c,
iftorc eruditpJiufte pode reprehendi.$ed quid faciaku mihi mulieres noftri teporis apoftdi igerant
audoritatef Etnec§ 5 elatotunere prioris uirfmemoriterdigamia:prcceptade^ntent^ut quaeehri/
•  pudicirias dcfpidunt fidetdifčant {alte ab ethnicis caftitate.Fert Aureolus-T eop ra n e c nup us
in quo auerit an uir lapiens'ducat uxore.Et cu definiflefcfi pulchra eflet.fi bene morata? i one is paren ust
f,ipfefanusacdiuestfic fapientealiquandoinirematrimoniuftatiminmlitshac autem nuptusiraro umuerfa
oncordant.No eft ergo uxor duceda fapienti.Primu eni impedm fludia philofophia&iecT°^ e

concordant.Noeftergouxorducedafapiv««« - -~ r -_ . i r  a  - -■*

SC  uxorfpariter inferuire.Mnltaefle quae matrimoniaru ufibus neceflana ftmttpreciofie ue es.auRr.gen
ptusiancilLx1fupcllex uaria1Ieticiae;& cxedra deaurata.Beindep nodes totas garrute coqueitionesiilla

oma>

namTquidcuancmuia ioqucDans;iieiorouemuiyquiuduumu.

terius amorejfiiu odiu fiifpicatf.Si dodiftimus preceptor in qualibet urbiu faetitsnec  uxore rehnquerc. nec cu
jfordnatire potefl(paupcre alere diffidle eftfdiuite ferre tormentu« Adde qiioiiiam nulla eft uxons cicčlio: fed

tališ eiusflurandu per falute illiustut fit fupftesfoptadum (fconoranda nutrix eius&gerula;leruus paternus SC
alunusfe formofus afleclat& procurator calamiflratus1& in longa fecuraq? Iibidine exedus Ipado i fubqbus
nominibus adultcri delitefčut.^uofcucp illa dilexeridngratis amadi.Si tota domu regenda ei comiferis; fer r
uiendu eft.$i aliquid tuo arbitno referuauerisifide fibi adhibere no putabinfed in odiu uertef ac iurgia#& nifi
dto confulueris£parabit uenena. Anus SC  aurificel& ariolos SC  inftitores gemar^ fericarucp ueftiumsfi i tromife-
risjpiculum pudicitia: eftafi |)hibuerisdu|piti6is iniuria.^e^ quid prodeftetia diligens cuflodiajcu uxor (er/
uari ipudica no poflittpudica no debeatftnfida enim cuftos eft caftitatis neceflitas!& illa uere pudica dicenda
efttcui licuit peccare fi uoluir£puIchra cito adamaturdceda facile cocupifcitTdifficiIe cuftoditunqcPpIures amac
J\4olcftu eftpoftiderefquod nemo habere dignetur.Minore tamen miferia defor mis habeturiq formofa Icrua^
tur.Nihil tutu efbin quo totiuspopuli uota fufpirant(alius formajalius ingenicfalius facetiisalms  liberalitate
lbllicita&iliquo modo uel a!iquado expugnatunquod undiq? inceflit .(^ uod fi propter dilpefatione domus?
SC  languofis {blatih fuga folitudinis uxores ducunturrmulto melius feruus fidelis dilpenfaftobediens aučto
ritati dominuSJ difpenlationi eius obteperans?q uxor^jua: in eo Ce  azftimat dominatfi aduerfum uiti  faciat uo^
Iuntateit*quod placetjno quod iubet'’.Aftidere aute egrotati magiš j^Tent amiči SC  uernula? beneficiis obliga
tuq illa quac nobis iputet lachrymas fuas 1 & ha^reditatis (pe uendat illuuieiSC follicitudine iačlans: languentis

ens aute nunq lolus efte poteftihabet fecutn omncs qui funt:qq3 unq fuerunt bomf& aium libcrftquocuq? uult
trafTert.^_uod corpore no potefttcogitatione coplečtit^K fi hoium inopia fueriWloqui£ cu dcojnuno minus
foluseri«q cu folus fuerit.Porro libero^ caufa uxore ducerctut uel nome nrm noitreattuel heamus (enedutis
prefidial&eertis utamur h^redibus : ftolidiflimue.^_uid.n.ad nos ptinet recedetes e mudoVfi nomie nro alius
nominet'’ C  Cu SC  filius no ftati pris uocabulu referatjSC inumerabiles fintjq eode appHcntf noie.Aut qua: fene ^
člutis auxilia funt nutrire domi:q aut prior te forte moriatdkAut puerfiflimis moribus fitf Aut certecu ad matu
ra aetate uenerintarde ei uidearis morifferedes aute meliores SC  certiores amid Tut SC  ( ppinqtquos iudicio eli
gaslq quos uelis nolis habere cogarišllicet certa haereditas fitrdu uiuis bene abuti fubftatia tua:q tuo labore qfi

»/« < l«( nn *•/-*» < M /< MM 1 n mm m  M./« 0.7  L« l«M 4 A J. 1 1-  f    JI   J . /j _ J* " /__ fT*' 1 . 1. 'A '

conuer
piemfcob#

dus eloqaentte deuoluta eft.Socrates xatippen S^Miro nepte-Ariftidis ducis^habebat uxores.^ uascurn ere

lere eftet folitusiq? propter fe foediflimum hoiem! fimis nanbus %  recalua

bro inter (e iurgarentufe ille eas irridere i

frontelpilofis humeris:^ repadis cruribus difceptarentrnouilTime uerterunt in eum impetumi& male mulda
tum fugientemq? diu periecutc funt.C^uodam aute temporecum infinita conuitia ex fuperiori loco ingereti
xatippe rcftitiflet:aqua perfujus imundamihil amplius rc{pondit:q capite dctcrfižficieba inquit futuR?; ut ifta
tomtnia hymber fequeret .U>yIkFoeIicis fi non habuiffet uxoraMetella coniunxpalaerat ipudica Jt quia
nouilfirni mala noftra difcimustidAthems cantabaturr& 5 ylla ignorabat?fccrctaq? domus fux  pnmu oftium
couitio didiat.Cn.FopeioMutia uxore ipudica^u^Pontici fpadones ^Mjthndatica? ambieb^nt cateru^cu
eum putarent caeten {ciente patmndicauit in expeditione c 5 militot& uidore totius orbis trifti nuntio confter
nauit.M.cato cenforms habuit uxoremAdoriamPaulanfhumili loco natatm ufolcntalmentis ipot^ quod
emopo e ere ere atom fuperba.Hoc ideo dicomc quisputet fi paupere duxcritsfaris fe concotdix  proui /

'difTe,

• - • ' ' r  ‘ ' ' '

dii ie^hil/ppu rcgeMacedonu cotra queDcmofthenisphilippic« tonantdtro cunte ex more cubiculu^ uxor
cxclu(it iratatqui exclufijs tacuit1f& iniuria (ua uerfu tragicotcon (olatus cft«(£orgias rhetor libru pulchernmu
de concordiaJgi«ds tune inter (e diftidentibusirecitauit o!ympi«,Cui;Melanthus inimicus eiu$h«c nobis in?~
quit de concordia precipit:qui (e SC  uxorem SC  ancillula tres in una domo concordare non potuit.Aemulabat?
quippe uxor eius analitike pulchritudinn& caftiffimu uirum quotidianis iurgiis cxagitabat. Tct«-Euripidis
tragcediaSin mulieres maledičta funt.Vndc ScHermion  loquitur:Nalaru me mulieru decepere concilia. In

runt nurus*legimus quedam apud romanos nobilem, f cu eum amid arguerentfauare uxore formoia SCcafta
SC  diuitem rcpudiaftetjprotendifie pcdš*& dixifle eis.Et hic fbtularis que cernitisJuidctur uobis nouus SC  ele /
ansjled nemo (cit praeicr me ubi me prcmat«3>cribit'Herodotus3q> mulicr cu ucft&dcponat 8C  uerecundiam.

adultcr&ertia prodidift&Amphiarau:& (aluti uiri monile aureum pretuIi(Te^|uicquid tragcedi« fu -
omos urbes regnacj (ubuertitfuxo^ peilicuq^contentio efh Armantur parentu in liberos manusjne-

obamore;

ment;8č domos urbes regr

fand« apponuntnr epul«T&fpropter unius muliercule raptumJ europ« atq^ afi« decenalia bella confligunt,
C^uafdarcpudiatasSaltero nuptiaru dieftatim nupfifle legimus.Ttmp reprehedendus maritusS&cui tam d
to difplicuinSC cui ta cito placuit.Epicurus uoluptatis aflertor«‘qqrMctrodorus difeipulus ciusLcontia habue
rit uxore!raro dicit (apieti in eunda coiugiaJquia mulra incomoda admixta (unt nuptiis« Et quomodo diuiri«

SC  honor e&SC  corporum (anitate#& c«tera qu« in differetia nominamusJhcc bona nec mala funfcfcd uclut in
meditullio pofiitafufu SC  euentu ucl bona uel mala fiunttita SC  uxores (itas in bonoiv. maIoruqj coflnio* (Sraue
aut efteuiro (apieti uenirein dubiufutrum bona an maladučturus fit,Ridicule-Čhry(ippus ducenda uxore
lapienti prccipithieJoueGamelium &GenethIiuntuioletJfto enim modo apud latinos duceda uxor no crit?
quiVIouem non habenčnuptiale, ^_uod G deoig ut putant nomina uita^hominu pr«iudicant?oflendet ergo
-Štatoremioue:qui libenter federit. „ Cap»xxx*

(CripleruntAriftpteles 5dPlutarchu9 f & noftetSeneca de matrimonio libros?ex quibus K fuperiora
nonulla funuSC ifta qu« (ubiicimus.Amor form« rationis obliuio efbfiC infani« proximus(fcedu mi -
nimecj? conueniens aio (ofpiti uitimfturbat confiliaialtos 8C  generofos fpiritus frangitfa magnis cogita-
tionibusadhumillimasdetrahit:querulo^iracundositemerarios?dureiperio(bs:(eruiliterblandosomnibusi'
utiles ipfi nouiftime amori'facit«Na cum frunedi cupiditaie infatiabilis flagraeplura tepora fufpitionibuslla^-
chrymis:coqueftionibus pditfodiu fui fadtt& ip(e nouiftime odiu cftVFota amoris infečlatio apud-Platonem
po fi ta efttSč oia eius incomodaLy (las exp!ica£q> non iudiciofcd furore ducatun&maxime uxo^ pulehritudi
ni grauiflimus euftos accubenRefert preterea-Senec^cognouifle (e quenda ornatu hoiemrqui exiturusin po-
blicu fa(cia uxoris pečlus colligabatifK ne punčto quide hor« prefentia eius carere poterat?potioneq; nulla (L
biTnifi alternis tačlu labrisuir SC  uxor hauriebant|alia deinceps non minus inepta facientesiin qu« improuida
uis ardentis affečlus erupcbat«Qrigo quide amoris honefta eratiled magnitudo dcformismihil aute intereftr
q ex honefta caula quisinfaniat.^ 7 nde &Sextus i (ententiisjadulter eftinquit in (ua uxore amator ardentior •
In aliena quippe uxore omnis amor turpis eftjin fua nimius«^apiens uir iudicio debet amare coniugernon a£-
fečlu.R.cgct ipetus uoluptatistnec preceps feretur in coitufnihil eft foediusjq uxore amare qua(i adultera«Cer-
te qui dicunt fe  caufa reipublica^ generis humani uxoribusiungtrSC liberos tollerehmitcntur (alte pecudes:
SC  poftq uxoru uenter intumueritmon pdant (ilios!nec amatores uxoribus fe exhibeant^fed maritos» uom
da matrimonia adulteriis coh«(erundfSč o re lproba iide illi pudicitiam pr«ceperunttqui abftukrat.ltaqj cito
eiufmodi nuptiasdacietas (oluit.Cu primu lenociniu libidinis ab(ceflit;timor quod licebat cuiluit. Na quid ait
Senecatde uiris pauperibus dica.^uoru in nome mariti ad eludendas leges quae cotracadibcs lat« funtjpars
magna coducitur^O^uornodo poteft: regere moreš SC  prccipere caftitat^K mariti aučloritate tenere qui nup
fitfl)odi(fimi uiri uox efbpudicitia in primis efle retinend«qua amiflaeomnis uirtus ruitJn hac muliebrium
uirtutu principatus eft»H«c paupere comendattdiuite extollit!deforme redimit:exornat puichr«benemereif
de maioribus:quo^ fanguine furtiua (obole no uitiatibene de liberis:quibus nec de matre erubefcendumec de
patre dubitandu eft*®ene in primis de fe!qua a cotumelia externi corporis uindicat« Captiuitatis nulla maior
calamitas e(lrq ad aliena Iibidine trahiluiros conlulatus illuftrat«loquetia in nome «ternu effert militaris glo-
ria?triuphu(č}} nou« getis con(ecrei2Multa funt qu« preclara ingenia nobilite^Mulieris uirtus ^ppriefpudici ^
tia efl.Harc Lucretia Bruto «quauit:ne(cias an etia pretuIerit:quonia Brutus no pofle (eruire a foemina didi --
ciuH«c «quauit CorneliaGracco,H«dPortia alteriBrutomotior eft marito fuo-‘TanaquiUllu inter multa re
gu nomin^ia abfcondit antiquita^Hane raro inter foeminas uirtus altius feculoiy oium memori«:q ut exci /•

dere pofiet infixitdmitcntur ergo nupt«ThcanmClcobulinaiGorgunte:Timoclia;Cfaudias atqj. Cornelias:
SC  cu apoftolu malis mulicribus digamia uiderint ignoleentellcgant anteq religio noftra fulgeret in mudoCunt
cubas (emper habuifle inter matronas deaistp il las fortun« muliebri faera fien folituJnullu facerdote digamu
nullum ftaminerbimaritum*Hierophantas quoqj Athcnienfium'ufq; bodic cicutc fcrbitionc caftrarii& poftq
inpontificatum fuerint efcčtuiiiros efte dcfmcrc*

leati Hieronymi contra TouinianumllSecundus liber incipit. Cap«xxx».

,xxx.

(bIueretur.StatimemmintulJt;hIioli«cuitoditeuosaiimuiacris*#ioramsquindLuacii

diabolo tentari non poteftf auomodo precipit ut caueantmc tententutfEt in cadem rurius epiitola. m  dixeri^-
mus quia pcccatum non habemusftpfi nos ieducimus;5C ueritasinnobis non contitcamurpeaata no /

ftraftidelis eft SC iuftusait remittat nobis peccatajSC mundet nos ab omni iniquitate,3>i dixerimus*qm no pcc
cau imus/mendacem facimus cum;8C uerbum eius non eft in nobis^eftimo g?4oannes baptizatus ad oaptiza
tos (cripieritVsc <j> omne peccatun>'ex diabolo fit.Jlle pcccatorcm le confiteturjSC iperat remiflionep pofr bap—
tifina peccatoru mJ&Jouinianus meus diciene tangas me:quoniam mundus (um. <^_uid ergo£ontraria fibi
aooftolus IoquitarfWinime.tn eodem quippe loco cur hoc dixerit*ftatim cdifteri#filioli mei hoc icribo uobis;
ut non pcccctis.Ecd SC (iquis pcccaucricaduocatum habemus apud patremJcfum chriftum iuftumISCipfe eft
propiciatio pro peccatis noftrisinon pro noftrisautem tantumded etiam pro totius mundi.Et in hoc fcimus^
coonouimus eum;fi mandata eius obieruemus.^ui dicit ie nofle eum*8C mandata eius non cuftodit: medax
cf& in eo ueritas non eft.C^ui autem feruat uerbum eius^uerdin hoc chariras dei perfečla eft. fn hoc ičimus;
quoniam in ipfo fumus,® ui dicit (e in lpio manercldcbet ficut illcambuiauittSC ipfe ambulare. Propterea in ~-
quit fcribo uobis filioli meijomnis qui natus eft ex deoaion peccatjut non peccetistSC tandiu fciatis uos in gene —
ratione domini permancresquadiu non peccaueritjsfimo qui in generatione domini perieueranrjpeccare non
poffunt.^ua: enim comunicatidtfuci 8C tenebris?Chrifto SC Belialf($_uomocb dies SC nox mifceri non que,
undfic iuflicia SC iniquitaslpeccatum 8C bona oper^Chriftuš Sf-Antichriftus^fi fuičepcrimus-Chriilum in ho
fpitio noftri pcčtorisjilico fugamusdiabolum.Si peccauerimust8C per peccati ianua ingreflus fuerit diabolus:
protinusChriftus recedit.Tnde SCJDauid poft peccatumtRedde mihi ait laeticiam ialutaris tufiičilicet quam
peccando amiierat.^> ui dicit ie nofle eumtSC mandata eius non cuflodinmendax eflfet in hoc! ueritas no efl:
Chriftus ueritas appellaturflmmo eft.Ego ium inquit uiaot uita et ueritas.fruftra nobis in eo applaudimus#
cuius mandata non facimus.$cienti bonum et non facieti illudipeccatum cft.^uomodo corpus fine fpir/tu
mortuu efbfic et fides fine operibus mortua cft.Nec gradeputemus unum deu nofle;cu et dasmoncs credat et
cotremifčant.^ui dicit ie \  ipib manere-debcdicut ipie ambulauit etipje ambulare,fligat adueriarius de duo-
bus quod uultjoptionem enim damuslmanet inChnftolan no manetf j$i maneftita ergo ambulenut-Chriftus
$i  autem temerarium eft*fimilitudinem uirtutu domini pollicerftnec manet inX]hrifto;quia no ingreditur ut
Chriftus.f lle pcccatu no fccitmecj^ inuentus eft dolus in ore eiustqnicu maledicereturaion maledixie et tanq

neettanq
icccatu
fŠCncmo

ftijet execratum eft me ueflitu meum.TeruPhe penitus dcfperemusiarbitrates nos poft peccata baptifmi non
pofle faluaritfta timJhoc ipfu tempcrattlt fiquis peccaueritTaduocatum habemus apud patrem Ieium chriftu

im uuc uctjjijuua comecuco^ica auuocatum iquu naoemusneium cnruruieripieeit propiciatio pro peccatis
noftrisjet no foiu pro peccatis noftrissied etiam pro totius mudi:fn toto aute mudo 8C apoftoli funt: omneiqj
credentes.Ex quibus liquido coprobatunpoft baptifina pofle peccari.Fruftra enim habemus aduocatum Icfu
chrifturmfi peccari non poteft. Cap.xxxii.

Etrus apoftolus ad que dieftu fueratfqui lotus eft no necefle habet ut ite^i  Iauec8C tu es-Petru#SC fup
f hanc petra xdi(icabo  ecclefia mežab ancilia perterritus negat.Et ipfe dominus:$imon^imon;ecce'

1^

1 h' 1  'E r ”j‘' kJ ' I ^ 1, ' It t' iV ' L ' w ‘ :5 ‘ imciil£U ' , “ J ‘‘ u ^‘- U6t:ii:n:,iniinc l uli:uimuiuscarnisan g^ us ^ t banJS5quimeco/

iapmzet.lfct adCorinthios.Timeo ait ne ficut ierpens decepitEuam in aftutia fuaSta corrumpantur fenfus ue
iria ;mp ^itate^u^eftin-Chrifto. Et alibi t (Cuiautem aliquid donaftis*SC egotnam SC ego quoddonaui?

iiquid

4  Hit*,-

Un n& ^

r

**u r>  dlx ^

itm.. no,

U) »n6

P«c-

I

^ nboo °k-

T***Vctft

». n * . ' n *d#
f- ,nh «St

' :  '■ r -P«>pccrcain-
w ' ; to uosingcijc^

%M t irm  iV(*m» a  _

• -pc\out noa
' 1 T;  '•crioon^uc,
'^vChnftuminho

“••Uffltcjubolijs;

fc«.; i,_

•- -“JUvct quam
* ‘ umrasno cft;
;';uudimusi
. pas fine  /pirita
. v ncsaeihitft
Kiusdcducb-
uaLbnflus
:■ m^rcdirarut
r-xl AiMCttian^
•\,^ncu pcccatu
nnd&^cmo
■ jbcrrCoi?.Vutqj
, nD-unckEcccart

i .  maim impia
v . nrT *for*knnxi

. barc^ 1 n0B
^ omchnAu

rnundid^

** . rr0 ptCOB*

Jj2&

v*

><

«*rf

<n *'Lw

%b*3

j ncvr

fi quid donau^propter uos in perlona chriftnut non circu ueniamur a fathanadSIo enim eius ignorafnus ali u -
tiasJit rurfum.Tcntatio aos no apprehendacrufi humanatFidelis aut deusrqui no dimittet uos rentari fup id
quod potefii&fed faciet cu tentatione etia euentuiut poffitis fuftincrq0č qui fibi uidetur ftarc uidcatne cadat.
EtadGalathasdCurrebatis bendquis uos impediuit ueritati non obcdire?£caljb!.Yoluimus quide uenire ad
uostego quidemPauluš& fcmel SC  ite^fed ipediuit nos fathanas.Et ad maritos.Et ite& reuertimini ad ldipfu
ne tentet uos fathana* propter lncotinentia uram.Etrur firm telico autfpiritu ambulatejSč defideria carnis no
perficietis,(£aro enim concupifcit aduerfus fpumt&fpiritus aduerfus carnefbatc inuice adueriantur fibirut no
qua: uultis illa faciatis.Ex utrocg copačlifaeceflc efttot utriufcp contra (e fubftatiac bellipatiamur.Et aiEpher'
fios.Noeftnobis collučtatio aduerfus čarne SC  fanguinejfcd aduerfus pricipatus SC  poteftates^aduerfus rečto "
res tenebraru ifta^saduerfus fpiritalia nequitia in ccefeftibus.Et teftimataliquis fecuros SC  dormientes nos eflc
deberopoft baptifmu*Hecnon SC  ad hebrseosjmpoflibile eft .n. eos qui femel funt ilfuminati f SC  guftauerunt
donum cadefte;& par ricipes faeti funt fpiritus fačlitguftaueruntq; nihilominus bonu dei uerburuirtutefcp fx
culi futurfcSč prolapfi funtirenouari iteru ad pcenitentiafrurfu crucifigentes fibimetipfis fiiiu dei;& oftetui ha —•
bentes:(£erte eos qui illuminati funtj& guftauerut donu cadeftef&participes facfti fut fpiritus fačbizguftaue /
ruta bonu dei uerbu)fnegareno poflumužbaptizatos.Siautbaptisatipeccaren6poflutVquo nune apoftolus
dicin&prolapfi futf VerufoeiVlontanus &Neuatus hic rideantjqui contendut no pofle renouari per p cenite
tiani eo»qui crucifixerunt fibimet fiiiu deiJ& oftentui habueruftc6fequeter huc errore folumSc ainCdfidimus
aut de uobis dilečliflimitmeliora SC  uiciniora falutiataetfi ita Ioquimur.M6 enim iniuftus eft deusiut obliui/
fcatur operiš utitSC  dilečlionis qua oftendiftis in noie ipfius^ui miniftraftis CdčiistSC  nuc miniftratis.ft re ue^
ra grandis cffetiniufticia deitfi tantu peccatu puniret;&: bona opera no fufciperet.tocutus fu inquit apoftolus
ut ita uos a peccatis retraherefS£ defperationis mettfiacere cautiores.Cetc^ cofido de uobis difediftimi melio-
ra^& uiciniora falutis:Neqj enim iufticiac dei eftjut obliuifcatur bono^ operu SC  minifteriitquod propter no /
men eiusfexhibuiftis SC  exhibetis in fadosISč tantu memineritpeccato^rfcd SC  apoftolns-Jacobus fciens bapti —
zatos pofte tentarij8č propria corruere uoluntatet&: beatus ait umqui fufFert tentationžquia cu probatus fue^
rittaccipiet corona uit^qua repromifit deus diligetibus fe*4c ne putaremus fecundu illudGenefeos ubi feribi
•tucAbraha a deo fuifte tentatufoos quoq? tentari a deostnemo inquit cu tentatut dicatjquonia a deo tentatur:
^eus eniiriintentaror malo^ eftjpfe aut nemine tentat, Ynufquifqt uero tentatur a concupifcentia fu^abftra-
dus SC  illedus;dehinc concupifcentia cu conceperitparit peccatufpeccatu uero cu confiimatum fucriegene^
rat morteffiberi arbitrii nos codidit dcu^nec ad uirtutes nec ad uitiameceftitate trahimur« Alioqui‘n ubi necef-
fitas eftinec danatio nec corona eft,$icut m bonis operibus perfeddor eft deus‘(no eft enim uolentis necp cur,

dium.Aedificemus ergo autptargentullapides prcciofo^Sč tentare no audebicqq SC in  hoc no fit certa SC  fecu;
ra pofltffio,$edet quippe leo in infidiisfut in occultisinterficiat inocentcm.Et uafa figuli probat fornax:hoics
autiuftos tentatio tribujationis*Etin alio loco fčribit^filii accedens ad feruitute dei|prepara te ad tentationem
E.urfii ideJacobus foquitur,Iftote faclores uerbuSC no auditores tantu;$iquis auditor cil^SC  no fadonifte fi^
miliš eft uirolqui confiderat uultumatiuitatis fuce in  fpeculodEonfiderauit illucb& ftatim recedens oblitus eft

oibus mifereatur.Petrus quoq?fciouit inquit dominus pios de tentatione eriperetSC de falfis dočlonbus.Hi fut
fontes fine aquaV& nebulse turbinibus exagitata:;quibus caligo tenebra^ referuaturtSuperbia enim uanitatis
loquctes|)elliciet in defideriis carnis luxuriagfcos quipaululu efFugeracjt ad errore reuerfi funt:None tibi ui>
detur pinxifte fertno apoftolu^noua iperitia: fadionenJf^periunt enim quafi fontes fci^jqui aqua no habet
dodrina^peumittunt imbremelut nubes propheriese ad quas pueniat ueritas dd{8C  turbinibus exagitantur
džcmonu;atq; umo§£*Eoquunč grandiasSč totus eo^ fermo fuperbia eftjmmundus eftautem apud deu oiti/
m's qui exaltat cor fuunm qui paululum refugerant a peccarisjad fuum reuertuntur errorcm^SC fuadentin lu —
xuria cibo^ carnifc^delitias.^uis enim non libenter audiatVmanducemus et bibamu&Set in aiternum regna/
bimiisf Sapientes ct prudentes prauos uocan&os uero qui dulces funt in fermonibusjplus audiunt. foannes
apoftolushmmo inJoann&Saluator fčribens angelo ephefi ecckdxlCcio  inquit opera tua;et laborem et patie>-
tiam tuamlet quia fuftinuifti propter nomen meumcet non dcfecifti.^ed habeo aduerfus te pauca&q> charita^
tem tuam prima reiiquiftKinemor efto unde cccideri^Et age pocnitentiamjetprima opera fac«6in auten?ue^
niam tibcetmouebo candelabrum tuum de loco fuo nifi pcenitetiam egeris.^imiliter esteras eccIefiasSmyr^
namiPetgamu im Jhiatiran^Sardi^PhiladelphiŠLaodicean?ad poenitentia prouoca« et nifi reuertan tur ad
opera priftinascominatur.Et inSardis paucos habere fe dicittqui no coiquinauerunt ueftimenta fuaiet ambu
laturi funt cu eo in albi»quia digni fut*^ui aute diat memeto unde cecideriSct ecce miftiirus eft diabolus ex
uobis carcercmtut tenteminletfcio ubi habitasrubi fedes eft fathanseret in mente habe qualiter acccperi^fet au-
dierisjet ferua^et pcenitentiam ageret reliqu^utiqj ei dicitrqui credidittet baptisatus efttet ftans quondams^er-
: deličtum« Cap«xxxiii,

A.ulifi)er de ueteri teftamento exepla diftuleratquia folet ubicuqt cotra eos facit clicere$ex SC  prophe/
tadoifcg ad Ioannetdacteru^ qs’ignorat Tub alta difpenfatione deijoes retro fačlos ciufde fuifte meri /

d »xxxi.

>

deustfecundum magna mifericordia tuanuMagnu peccatuJmagna dclcri uult m s ierico r d; a*Salo mon smabi/
lis dominitec cui bis deus fuerat reuelatusSfquia amator mulieru fuitia.  dei amore diTce(ht*Mana(ie ipiitoutn
rcgemfpoft capriuifate babylonica;in priftina dignitate liber dieip reftitutum refcrt.Et-Iofias tur fančlusjn ca
poMagedo^al>Aegyptio rege confoditurjcfus quoq? filiusdofedcch iacerdos magnu$qq in typo preceflerit
^aluatoris qui noftra peccata porfeuitiet alienigena fibi ex gentibus ecclefia copulaui&amen fecudum littera
poft facerdotiu fordidatus inducitum ftat diabolus a dcxtris eiustet candida lili ueftimenta deincepsZreddun-
tur«$uperfluu eft deMoyfe etAaron feriberetep ad aqua ccntradičliois offenderint deumjet terram repromif

fuos non credi&t aduerfum angclos fups prauum quid repperit:quanto magis babitantes in domibus lureisf
de quibus ct nos ex eodem luto fiimusf letatio eft uita hoium fuper terramJEt cecidit lucifer;qtii mittebat ad
uniuerfasnadones^Et ille qui in paradifo delitiaip inter«xii*nutrituseft lapidesfuulneratus a morite dominead
inferna defcendit.^ndc č&Saluator in euangeliauideba inquit fathana quafi fulgutfdecado cadente« Si altifti
m a illa fublimitas ceridit1qms eadere no poflitf Si in caelo ruina:Vquato magis in terraff* tamen cum cedderit
HLudfenimo poft cafucoluber antiquus!uirtus eius in lubis eibSC  ptas eius (up umbilicu ucntrisVobubrantur
in eo arbores magnat dormit iuxta iuncuV^ calamujSč cariceJpfe eft rex omm quae in aquis iuntj:uj?i ftiliv
cet uoluptas SC  luxuria!et jorppago ct lrrigatiačnuptiaru.^uis enim denudabit faciem ueftitus ciusf Et por /
tas uultus eius quis aperierfSaginantur in eo nationesjetpartiuntur phcenicu gcntesAc ne fbrfitan tacita le ✓
gentis cogitatio putarečeas tantu phoenicu getes$quas etpopulos ^thiopam fignificarilquibus dracofn cfča
datus fitiftatim de iis qui per mate huius feculi tranfierunt1&: ad portum ialutispetuenire fcftinatrdicitun Et
in nauibus pifcatorum caput eius ftat ficut incudo infarigabilislreputat ferrum ut paleas:& ficut Iigmimpu^
tridum ses.Et omne aurum maris fub eo eft ficut lutumlfcrucfčerc facit abvftum ficut uas ameumrarftimar
re ficut deletumf&tartarum abyftrutcaptiuum,®mne altum uidet;& arbitratur Jouinianus meu Šfacile  fibi/
eum pofle fuccubere*(^)_uid loquar de fančiis uiris SC de  angelistcjui cum creaturre dei  fintjpoftunt uticp recv
perepeccatumfFilium dei tentare aufus eftj& primaeius SC  fecunda fentetia repercufttisfnihifominus caput
?euag& tertio uulncratus ufip ad tempus rcccditldifferens magis tcntationem q aufcrcnsi&C nos nobis blandk
mur de baptifmarč.^uod ficut priora peccata dimittitlfic in futurum feruare non poteft'ni fi baptisati omni
cuftodia feruauerint cor fuum* dap,XXXHII,

mdem peruenimus ad cibostubi SC  tertia: qua:ftionis nobis opponitur chfficultas^ad boe creata efte
omniajut ufui mortaliu deferuirent«Et quomodo homo rationaleanimal quafi quidam habitator SC
pofteflbr mundi deo fubiacett& fuum ueueratur aučlorejita cunčta afantia aiit in cibos hoiumlaut in

fti eu paulominus ab angeli^gloria SC  honore coronafti eujS^ coftituifti eu fltp opera manuum tuajy.©ia fub -
iecifti iubpedibus eiu^oues SC  boues uniuerfarfinfuper SC  pecora campn Volucres c^li SC  pifces marisl qui p^-'
ambulant femiras maris.Efto inqoit bos ad arandusad fededu equus‘fcanis ad (eruanduicaprar ad lacioues ad

turdu^Cur in domibus gallina difcurritfli non comeduntur ha:e»rnniadrufti a a deo creata funt* Veru^ujd
opus eft argumenti^eum manifefte foiptura doceat omne quod mouetur ficut olera berbarum data nobis in
efcamiSč apoftolus clamitet omnia munda mundisjSč nihil reiiciendum quod cu graru ačtione precipiturt SC
ueturos m noui/lnno qui jprohibeant nubcrej6C uefei cibiaquos deus creauit ad urendujpie dominus u/nipo^
tator SC  uorator a pharifeis appellatun& publicanoru conuiua SC  peccatoruCEachad prandiu no rccufansiua -
dens ad nuptia^ epulas.Porro aliud eft fi ftulta contentione dicitis»eum {{Te  ad nuptias ieiunatu^JSč in pofte^
rum more cn’xifte hoccomedojillud non comeddnolo uinum bibcrtfquodex aquis creaun In typo fanguims
mimo o btul 11  a qua fed uinum.Poft refiirrečlionem pifče SC  fauu comeditmd-ZiEanfa nuces et fcrbitiuculas.
retrus apoftolus noexpcčlansftcllamoreiudaicojfed hora fexta in folarium prafurus afcedit«Paulus m naui-^
panem frangiVndcaricastTimotheo dolenti ftomachurniuinum fuadet bibere non pfratimru ©eciborum fi
placent abftincntia^uafi non & fupeyftiti 0  gentiimm coftum n^atns deum obferu cččč  lfidis.
r\T ... <£ap*XXXV.

c? Uarcf g? (ppofitiois expofitrG8č anteq ad fcripturasulia! r doceaqjexeis deogrataieiuniat

A  7 accc P taD uecotinentia/argumetis pnilofopho^ argumeta cdpona;^ nbabo ndEmpcdoclis 8cPy

/edendunon § ° r fT d0§ S a rc ^ ar] M u b!-T rcr; - us7£ ^E^xcoa-a^defttrararu'matio n Q'oeqd’ moueE Sčuiuit
uencficnfrd np U n Kt ? CU T C crimu P s reos ai ' bitrant " ic T ui  abiete quercucp fucciderintlfcuius parricidas TunttSC
erari con dttorem nrmrqui in tifus hoium cunčta generauit,Et quo bos ad arandumtequus ad

fedendumf

tedendumkanes ad leruandukapras ad laaoucs ad Ianitia coditc fiintsita fues SC ceruos SC  caprcas SC  lepores:
&dt(ed illa no fiati m ad comedendu crcatacflcilcd in alios ufus hoium«$>i enim oe quod rriouetur SC uiuit? ad

conditas fmt?(^uis nrm lconefquis uipera&juis uoIucresquis ciconia&juis miluu:quis reptantesin littoribus
uermiculostrncj comederitfSicut igitur hxc proprios ufus habentsita poftumus diccrc SC  cartcras beftiaspi /
fceslaacsno ad eliim*fedad medicina creatas.Stenup carnes uipera: unde tyriaca eonficituftfcjuatis rebus apv
tac finenorunt medicidegmcnta eboristfn medclas uarias aflumutur^l hycmc'oculo^ refticuit claritate/ueiv
eas etus SC  canujputrida curat uuInera.Et quod forfitan Iegcnti mm  fitiheis fihius quantis curaticnibus profi-
ciafcGallienus svcrnAois.ideft in fimplicibusJdocet.Aiunt phyficiiq> pellis cojubri qua exuitutfdccočla i olco
mire dolore auriu mitigat,<§f uid m  inutile uidetut nefcientibusiut cimiccsf $i laguifuga faucibus ha:£rit? fu
mo eiusexceptc«ftatim cuomitursSč dsfficultas urina: huius appofitione Iaxatur.Pcrcoi u a« te SC anlč^ &Tgat -
linarumfpbaftanoruq 3  adipesVquid comodi habeantfoes tnedicoiu declarat libri^uos fi legcri^uidebis tot cu-
r ationes clle in uulture?quot mebra funt.Paui fmsu£podagrx feruore mirigat:($rruis 5 ticonixftel aqui!a:fan>-
guis accipitnsfflrurio camelusnanadfchameleontcsjhyfundinis ftercus SC  carnes^uibus morbis apt« fint di /
cereifž mi hi propofitu dlet de medela corporu difputardlegat qui uultAriftotele SC  Theophraftu prolasMar--
ce\\u$ydctč:SC  nofl^-Flauiu hexametris uerfibus difTerentes*PoIyniu quoq? fecundu*6š Dfafcoride; Si.  c«te /
rostam phyficos q medicostqui nulla herbamullu lapidemtnullu animal ta reptile q uoianlc &natatile:no ad
fuxartisutilitatereferuntJgiturcumihidixerišKcurporcuscrcatuseluftatim tibirelpondebopucroip more
certantiumtcuruipcrae&ur (corpiifNec deum fuperfloorum iudicabisartificefcjuia plurini« SC  befl ix SC  uo
lueres funt;quas tu« fauces recufent.Sed ne contencicfu hoc SC  pugna magis uideatur elle g uc&Taudi iccirco
fues SC  apros SC  ceruos SC  reliquas aiantes creatassut milites SC  athlct«maut«rthetorq^mctalloruqi folToresVSC
cxceri duro operi mancipatkhabercnt cibosllquibus fortitudo corpo^ neceftaria efbqui portant arma Sl  riba— -
riaTqui pugtiis SC  calcibus faainuicem membra debi!itantfqui remos trahunttquorum latera ad clamaudum
dicenducg funt uaiidaiqui fubucrtunt montesrSč lub d/uo 8C  imbribus dormiut,C«te^ nra religo no s2Uk1hv
ideft pugilemtnon athletaslnon nautastno militeskion follore&fed lapicnti« erudit fedatorcm:qui le dei cuk
tui dedicauitlSi fcit our crcatus fittcur uerfetur in mudo?quo abirofeftinet.Vnde SC  apoflolus loquitur.
do infirmorinquittunc fortiorlu.Et fi exterior nofter homo corrumpiturifed interior renouaturde dic in die

uenv

dant umuerla quxpoffidcnt‘idcntqj pauperibusISi {equantupJefuf$ed iis  utiq^qui uoluntefle perfečli^alio>-
quin aloane baptilla aliud precipitur ttulidbu^aliud publicanis:E)ominus aut dicit in euangelio ad eii qui le
tačlauerat legis uniuerfa compIede&Si uis pcrlečtus elfe uade uende oia qujc habesi6č da pauperibus£& učni
fequere me^he graue onus nofenti uiderctur ipouerclin propria audientis uoluntate dimilk diccnsjfi uis perfe--
ctus eHe,^_uamobre SC  ego tibi dica.Si uis pfečlussdl^bonu eft uinu non biberdSč čarne non manducare •
aispetfečlus elleimelius cft faginare animam q corpus*Si autem adhuc paruulus es: SC coco^t iura te dele^
<5tantniemo eripit faucibus tuisfelculentas dapes,Manduca SC bibcž& fi tibi placetJcum ifiaelc lude con furges
SC  canitoimanducemus SC  bibamusarras enim monemunManducet SC  biba«qui poft cibos expcdat intcritu^
qui cum-Epicuto dicit?poft mortem autem nihil efh& mors ipla nihil eft.NosPaulo credimus intonantčeka
uent^SC uenter ekisJdeus autem SC  hunc SC  illam deftruet. Cap«XXXVI»

Acc aut de Icripturis pauca poluimus:ut congruere nra cum philofophis doceremus« Cacterum quis
|pV ignorecunaquaq 3  gente no coi lege natura^led his quo§t apud le copia eft uelči lolitam? Yerbi gra
1 f Arabes Si-Earacem SC  omnisheremi barbarii‘'camelorum lade SC  carnibus uiuicquia huiulcemodi
aial pro tpc SC  fterilitate regionum facile apud eos SC  gignitur SC  nutritur.li nefas arbitrantunporco^ uelči car--
nibusrSues enim qui glandacaftaneisfradiabus filicu ct hordeo ali folentsaut raro apud eos aut penitus non i—
ueniunturtSč fi inuenti fuerintialimenta non habent qux fupradiximus.E regione feptentrionales populbs; fi
ad efum afino^ cameloruq? compellasiffimile putabut eo^i uefci carnsbusJac fi lupu comedcrc coganf uel cor
uum.1n poro et phrygia ucrmes albos et obelos qui nigello capite lut:et nafcuntur in lignoip cari^ro magnis
redditibu^pateifamilias exigit»Et quomodo apud nos attagen & ficedula;mullus& fcarus in delitiis compu >
tanturkta apud illos ^uAocpayiov comedilTe luxuria eft.Rurlum oricntales 8cLybi« populosifauia per deler—

cum SC  arabetut uermes ponticos glutiatJita eos alpicietait mufcas:millepedas SC  lacertos»^uaniqSyri Sčcro-
cčdilis terrenis»Afri etiam lacettis uiridibu^uclci IbleantJn «gypto SC  pal«ftin#propter bcum raritatem ne /
mo uaccam comedintauro^ carnes SC  boum uituloip afliimunt in cibos. At in nra prouinciadčelus putant ui-
tulos deuorare. Ynde et imperator Yalens nuper legem per orientem dcderaune quis uitulo^ carnibus ucfce-
retuffutilitati agriculturac prouidenstet peflimam iudaizantis uulg/ cmcndans conluetudinemVpro altibus et
ladentibusluitulos confumentis.Nomades SC  trogloditse SC  fcitae et hunno^i noua ferita^lemicrudis udčun^
carnibus:Porro-fchthyopagi gens errans in littore maris rubrUffuper petras folis calore feruetes aflant pilces:
et hoc folo alimento uidkant5armatagQ_uad|l[yandalfet innumerabiles alias gentes?equo^ et uulpiu car,

d ii  .xxxii.

liiuus dclečtar

tebritannicafou

Ted ut 01103 libitu fucritfpccudu more lalciuiut.Perla^McdiSndi^Ethiopesregna non modicatoc-K
rgano pariaVcu matribus SC  auiistcu filiabus SC  neptibus copulantur.Maflaget^S&DerbicesTOiternmosputat
qiu cgrotatione moriantutfSč parentesieognatoseproptt^uostču ad (encčtam ucncrincmgulatos deuorannre—
<ft/us efie diccntestut a (e potius q a uermibus comedantu r.Tibarcnf:quos dilexerint /encsdiifpendut m pati a
bulis.Hircanikiolucribus SC  canibus &miuiuosproiiciut 4 Capfii&cdiis mortuos p roiici u t*Č?chy ta: cos qui a de—,
funčtis amati fiintmiuos infodiunt cu oOibus mortuo^*Bačlri^canibus ad boe ipfiim nutritistohiiciunt lenes.
C^Vuod  curAlcxandri prefe&us-Nicanor emendare uoluideKpene arnifir prouincia.Coge ^gyptiu!ut omum
IadcJucfcaturimpelle fi ualesiPelufiotcnait manduect cepc.Singula: pcnciargvpto ciuitatcsfingulas bedias

^ 1 *l %  ' . f #  * ^ ^ f 1 O » #*** _ _ »   i. M  J C? 7 4-4  .#-» m -4

'hircus
appclla—r •

_ ^ :unaqua:

qi cens fuo rim SC  proprietatibus uiditetiK hoccam natura: legem putare quod didicit.Vei^fac efum carniu
cunctis nationibus cOc coemtčv paOim lice te quod paflim gignitur.^uidad nostquoip conueriatio in celiš
eft?^ ui fuper-Pythagoram &£mpcdocltX6C omnes lapicntia: lečlatoresaion ei debemus cui nafeimur? fed
cul rena(cimunqui repugnantem čarnem^ ad libidinum incentiua rapientemanediafubiug*rfius»EIus car/
niumi&c pocus uinŽcarnifip iaturitasfeminarium libidinis ed*Vnde SC  comicus$ine cerere iquit& liberofri-r-
eetjienus. (  Cap,XXXVII.

Er quinq 3  IenfasKquafi per quafdam fenedrasramoru ad aiam introicus ed*Won poted ante metro-

_ _ ^ t  fi Ath"

^ "Ictaip ccrtaminetfi mobilitate hiftrionurmfi formis imilie^lfpIcndoregenia^:ucfl:iuVmetalloiy?SC casteris hu /

' iu(cemodi!jper oculoip fenedras aia:capta kbertas c(hSl  impleturiliud propheticurmors intramtper fenedras
X uras.Rurfum auditus uario organo^ cantut& uocum flexionibus dehnitur^ car.minepoetarum;&-ComcG/
doip minoruq3 urbanitatibus*& drophis SC  quicqiiid per aures introienstuiriliratem mentis edbeminat. Odo^
ris aut fuauitas^ diuer(a-Thymiamata SC  amomutcyphteoenathc;muicusf< 3 čperegrini murispclliculalq> difX
folutis SC  amatoribus coucniataiemo mfi dilTolutus negacPorro ciboru auiditas q> auaritiae mater /iti SC aium
quafi quibu{dam compedibus degrauatu in terra teneau?quis ignoratV Proptcr breuem gula: uoluptatcmt ter.
rasluftranturet maria/et ut mulfumJui nu^preciofu fčp cibus faucesnras trafeatitotius uitae opera defudamus,
Tadus aut alieno^ corpo^t foeminaru ardemior appetitusmicinus infanite cfl«Obhunc tenfu cupimus? ira
/omur:geftimus:inuidemur:aemu!amur:fqlIicitifumusietexpleta uoluptatejper quanda plcnitudine rurfus
accendimuriqua:i'iaiu{q3 facereVquod cu faccribusjircru pceniteamusdgitur cu per has portas quafi quidam
pturbationu cunci ad arce nfa: mentis intrauerintlubi eritjibertasftibi forntudo elus^abide deo cogitatiolma
ximecu tadus depingat fibi etiam preteritas uoluptatesVEtrecordatione uitio^cogat aiam copatif tquoda^
modo exerccreTquod non aginHis igitur rationibus mukati  mul ti phijofopho#reliquerunt ft equcntias urbt
umfet hottulos (uburbanosgubi ager irriguus et arbo^ coma^et fu (lir rus auir?fontis fpeculuaiuus immurmu
ransTet muka: cculoru auriuq3 llleccbra: fucne per krnim SC  abundantiam copiaru anima: fortitudo mollefcc
tetiSC  eius pudicitia conftuprarctur.Inutile quippe eft crebro uiderc^per qua: aliquado captus fis jK eoru te ex~
perimento cdmitterekjuibus difficultetitareas.Nam 6iPythagor^i hitiufcemodi frequentiam dcclinantes 1 /
folitudine SC  defertis locis habitareJconfueucrunt. Platonici quocp 6i^Stoic?in templorum locis SC  porticibus
uerfabantupu t admoniti anguftioris habitaculi fanditatdnihil aliud q de uirtutibusfcogitarent ♦ $cd SC  ipfe
: Plato cu cflet diuestSč toros eius-Biogenes luteis pedibus conculcareftut poflet uacare philofopbia: clegi&Aca-
demiam uiilam aburbeproculnon folu dcfertamjfedetpeftilentem/utcuraetafliduitatc morborumilibidi/-^
nis irnpetus frangercturVdiTcipuli^ (ui nullam aliam fentirent uoluptatemjnifi earum rerum quas difcercnt.
O^uofdam Icgimuseflodiflc (ibi oculosme per eoru uifum a contemplationcphilofophiae auocarentiir« 3
de&-Cratesille?’hcbanus'proiedoinmarinonparuoauriponderesabite inquit peilum male eupidkates'!
ego uos mergamjnc ipfe mergar a uobis*<^ uod fiquis cxi(!imat«čč abundantia ciboru potionuq3 (c m per frui ^
& uacare poi le iapietiažboc eflet uerfari in delitiisset delitiaru uitiis non tcneriifcipfuin decipit*Cu enim pro/
cul ab his remoti fepe capiamur natura: dlccebrisjSč cogamur ea cupere quoru copiam no habcmusl^ro ma^
g- s  ckcundati retibus uoluptatum/efTe nos Iibcros arbitremur?$efus noder iliud co^itauquod uidckauditl
o oiatur,*gudat1attredau& ad eius rei trahitnr appctitumicuius capitur uoluptate* CS uod mens uidcatet
mens audiatjet q, nec audire quippiammec uidete ponumus/nifi (enlus in ea quac cernimus et audimus^uerit
lntentus . tus d 110 ^ ’ nl * a e ibdifticileed im mo impoilibileKielitiis et uoluptatibus afiduente^non ea cogita-r-
re qn*gcrimus:frudraq3 quidam fimulant lalua fide et pudicitia et integritate mentis^fe abuti uoluptatibuSi
” amram  bttcopiis uoluptatum fine uoluptateperfrunErapodoIus hoc iplu caaesdixerm ($. ua:
autem in delitus uiuens ed uidua;mortua ed, 1  Cap.XXXVIII«

■ ■- .. £cn(us

“"»SIS«

■

1  4i V h

1  *r-  5S

. '■ •' 'Cj?

^nKTTmi

. T 0 «*«* f t

v hcn m


lt *li

.: .

»Zzs*^

Mica t c K>m '
T'* •KlKBKj

■**l«i>v£i Ba ,,

■“j**«*,.

CyX)

’°* v  < .lanec mcuor
u  :i ^aiapn_
u *  ‘ ‘ -'fTUKll-Ath-
fuiio^JCcjtrrtshu/

;  ■* -3«ptr}iucflm
foctt jzl'XC ortKt>

‘ nnut. Qdor'
, 1  \U dlfr*
t  : r .ritVaium
. :’ !’ { 'taicm:tct

> oDcnocfuo..mis«

i ,  UV liUiUt

4-^n ;.:nnc iuifus

ct/fi  oiucLim

k' jfp t QJtt|OC^U A
tf^ih auo«^
i' jfniusurbt"
■k  mmurrau-

m^nmolltfa

H;

./ji

1  • ^ JL r^ 1  , /

- JfiX*P*
k <AfCt *' V,..ACk

tflr'

JI

[V*



<) P

HEnfus corpoPi quafi cqui funtčfine rone currcnteskfa uero in aurig« modatetinet  ffena currcntium
Ecquoeqniabfq?redoreprecipitcsruuntatacorpusfinefone SC ipcrioai«iuufcrturinteritu. Alia
qnocp coparatio aix čl  corpus a philofbphis ponitur/corpus pue^ jafara pedagogum efie dicetibus«
^nde SC  nidoricus(aix rperioxorporis feruitio magis utimur<alteiu nobis cu dsisJalterum cum baeluis coc ed,
Igitur nifi uitia adolefcentis & pueri prudenda pgdagcgi texeritiois  conatus eius SC  ipetus ad la fčiuia prope *~'
ranUfine quatuor fenfibus umcrepofIainus.idcd fine afpedu?auditdfodoratujatq;? copIcxu*Abftp gudu aute
SC  cibičipodibile cd humana corpus fubfidere.Adede ergo debet rolut tales ac tantas fumamus efcasTquibus
non oncretur corpustnec liber tas aix  pregraueturtquia ČČ-comedcndu edf& dcambalandus&: dormiendufet
digercnduret podca inflatis uenis incentiua li bidinis fudinedailuxuriofa res uinujet tumultuofa ehrictas. ®JJ
aut qui cu his mifcetučno erit fapiens.Ncc tales accipiamus cibosjquos aut difFiculter digerereVaut comedos
magno partosJet perditos labortf doleamus*®le^ et pomoip ac Icguminu^t faeilior apparatus cfbtct ar te r pe>
dnfip cocoip no indsgctTer finecura fuftentat humanu corpus: modcratcq^ fuptusVquia necauidedeuoratu^ct
quodirritamenta guix n5 habenleniori digeflionecocoquitur«Mcmo enim uno et duobus cibis iifcp uilibus^
ufcp ad inflatione uentrisoneraturiqux diucrfitatecarniu et faporis dclečlationc concipitui^cu uariis nidori«^
bus fumant patina&et ad ciu fui exp!eta cfuriejquafi captiuos trahunt.Tnde et morbi ex iatu tirate nimia con-
citantuKmulticp ipadentia g«lx uomitu temedianturtet quod turpiter ingeflcruntJturpius eger u nHippocra
tes in amphoriTmis docet crafia et obefa corpor # qux ctefcendi menfura ipleuerintrnifi cito ablationc ianguis
minuanturlin paralyfin ČC  peflima morbosr genera crdpercr&! iccirco efle neceilaria deptionelu t r urfum habe
ant-in qux pofiint creicere»Non«H.manerc i uno fiatu natura corporp potsfed aut creiccre iemptaut decrefccre
habcfnec pode uiuereaialmifi crefccndi capax fit«Ynde č^Gallienus edadočtifljmu&Hippocratis mtcrpresf
athletas quoip uita SC  ars iagina eftdicit in exhortatsone medicina ncc muere pode diumcc fanos ede r anfaf^
eo^i ita nimio fanguine Sl  adipibus quafi lato inuolutastriliil tenu«tiihil cxledc'ffed (emp de carnibusrSč ui y
čtaičC  uetris igluaic cogitare.Diogcnes tyranos SC  fubuerfroes urbiu?bellaq? uel hodilia ud cmilmmo ,p fim ^

f slici uičtu oleip pomoruqy-fed p carnibus SC  epularu delitjisai1eritexcitaH,v^uodqi miradu iiubpicurus uo—
aptatis adertorioes libros fuos repleuk oleribus SC  po tnis&l  uiiibus cibis dicit ede uiuedufquia carnes SC  exq^
fi tx  epu!x ingenti cura ac mileria prcparentur:maioreqi p cena habcant inquercndo1q uoluptatedn abutedo«
Corpora aut nodra cibo tantum SC  potu indigere^ubi aqua S£  panis fin6i cxtera his fimiliatibi naturx faaffa ^
d:um'quicquid fuprafueritlnon ad uitx neceiiitate fpečiareded ad uitium ucluptatistBibere čl  comcdere no
delitia^ardorejledfitim fameq^rediingerc^ rdcarnibusuefeuntunindigerectia us qux nenfuut carniu:

ui aut fimplici uičlu abutantutJeos carnes non requircre:$apietix quoq^ opera dare non podom ust fi me*
fx abundantiam cogitemus:qux Iahorc nimioiSč cura diligenti atq^ indigentt indiget* Cito cxplctur natur«
neceffitasjfrigus SC  fames fimplici ueditu et cibo expclli poteft^ande et spodolusbabentes inquit uičlu et ue*
ftitumbis contenti fumusdSleliti« et epulaip uarictatestfomenta auariti« funtiCradis exultatio aie cfhcu par
uo contentus fueris cibofmundu habere lob pcdibusJetoem eiuspotentiam^epulasdibidincŽpropter qux di
niti« coparenturfuilibus mutare cibisJct cradiore tunica copeniare^Tolk cpula^t et libidinis luxafiamT nemo
qu«ret diuirias;quatu ufus aut in uentre aut fub uentre eft.^ ui cgrotadnon aliter recipit fanitate^ nifi tenui
cibo et caftigato uidutqux AčnlfiZiccncddeft tenuis dieta dicitur,C^uibus ergo cibis recipitur fanitas: his
ct (eruari potedTnc quis putet motbostoleribus concitari«$i aut-MilonisilliusGrotoniatat uires olera non mi—
nidrant:qux nafeuntur et aluntur ex carnibusiquid nccede eft uit o (apienti et philo foph oGh r i dihati ta habc
re fortitudindqux athlctis et militibus necedaria ed.^ua cu habueritad uitia prouocetur ♦ lili arbitrantur
carnes fanitati congruasfqui uolunt abuti libidinc-fct iti coenu demergi uoluptatunVad coitu femper exxduat
Chnfliano fanitas abllp uiribus nimiisSicccdaria eft,Nec turbare nos debeflfi rari fmt huius propofiti feda *
torcs:quia rari funt et amici boni et fideles et pudici ct contincntes«fcmperq 3  uirtus rara eft.Lcg&Fabritii coti *
nentiamtCurii paupertatetet in tanta urbe uix paucos inuenies?quos fequaris.Noli timerc ne fi carnes non co-
mederisiaucupes et ucnatores frudra artificia didicerinuLcgimus quo(dam morbo articulari ct podagr« ha*
moribus laborante^q>!criptione bono^tad fimplice menfa ct pauperes cibos redado^conualuifle« Caruerat
enim follicitudinc diipenfand« domustet epularum Iargitate:qux et corpus frangunt et animam ♦ Irridet
^Oratius appetitum ciborumtqui confumpti reliquunt pocnitentiam*

Sperne e uoluptatcsinocet empta dolore aoluptas.

Et cu in amcenidimo agrdin morfu uoluptuoforum hoium fe cradu pingueq; defčribcret: lufit his uerfibus •
Me pinguem et nitidum*bene curata cutrfuifes:

C«mriderc uole^Epicuri de gt ege poreum. Cap«XXXIX,

fjj&dctcx uilidimis cibisuitanda fatietas cd.Nihil enim ita obrnit aiumiut plenus uentcrlfet cxxftuasi
ČL  huc illucq? fe uertcnsVSC in tudus uel in crepitus ucntoip efdationeJrefpirans*Q__ualeilltid ieiuniu
eft?aut qualis ilfa refedio pod iciunium^cum pridianis epulis diftendimurTSč guttur noftrum medi*
tatorium efficitarJatrinarubBuqr uolumusprolixioris inediae farne carereftantum uoramus: quantum uix
altetius diei nox digeratJtaqj non tam ieiunium appellendum ed:q crapula ac fetens SC  moleda digedio. E)i r
G ecarchus in libris antiquitatum S^defčriptioneGrxciac:tefert fub3aturno ided in aurco feculof cum omnia
humus funderetaiullum comedide carnestfed umuerfos uixidc frugibus SC  pomis«qua: fponte terra gignebat
Fcrfarum registdyri uitam!Xenophon odo uoluminibus explicanpoicnta SC  cardamc? SC  fale ac pane cibario *

d  iii xxxii;.


rum cotčolari lint: nuna muheribusfe mifcuerindnung cognatos K ( ppmquos ne libcros quicle uiaerint:«
ImtpcgnoroePtfletitdmiiiotgbadefoaftdtecanabnsiCiiiPo fcfeingafaMauetiB ttpopcrjBrotttefajjM

hac pota

imLu^panerarou^vv^.*^*.- ; - s ¥  *

ciboJut elča grauiore illius calorc decoquercnt*®leu tar;tu in oIeribasnouerant«uet^ 3č lp

nioas uitauennioc sac; <uih  u uu»«.» -- ~ . ~

de fohis palma^tqua&6ayas uocant*contextu eraflcabellu acliuetSč ex una parteobIiquiun tetra pro puluil
j[o capiri fupponebant; bidui triduiq? inedia lubinentcs.Humeros corporis qui nalcuntur tx  ocioidC ex man^
fioneuniusločenirniauiduscaftigationeliccabantjolephusinfecudaiudaica;capnuitatishiboriatSCi oda-
uodecimo antiquitatu i(brd':8č cotrarAppionejduobus uoluminibus tri  a ddčribit dogmata iudeoru« Pharilaj—
osiSacluca:o^EiIxos«^_uo^ nouibtmos miriš effcrt laudibustq? dC  ab uxoribus SC  uino 6č  carnibus lemp ab/
ftinuerint!& quotjdianu ieiuniutuerterint in natura;$up quo^uita 8&PhiIo utr dočliilimus/propriu uolume
edidit,£antesCizycenus &AfcIepiades cypriusJ£tatc qua-Pygmaleon in oriente regnabaftfcribunt dum car -
niuteo fuifleJŠubulus quoq* qui biftoriaMitrae multis uoluminibus explicuitinarratapud-Perfas tria genera

^Waao#:|uo^ primes qui fint dodibimi SC  eioquentibimi«excepta farina SC  olere nihil aliud in ribo fumere t
Apud£ieufmaetia uolucribus SC  pilctbus*&£ quibufda pomisabbinere Iblene elE&ardefanes utr babylonius
in duo dogmata apuddndos gymnolophibas diuiditfquoru alreru appellat bragmanasTalteru lamaneos! qui -
tanta: continentia: lintJut uel pomis arboru iuxta gange buuiufuel puhlico orisa: SC  farina: alantur cibo J&cu
rex ad eos uenerittedorarc illos folitus fitfpaceq? tux  prcuindse in illofp precibus arbitrari fi ta* Euripides i  ere-
talouis prophetas non folu carnibus led SC  codis cibis abftinuifi&fertur»Xcnocratesphilolophus deTriptov'
lemi Iegibus apud athenienles^ria tantu precepta in teplo^Eleulina: refideraj Icribiuhonorandos paren rcslue^
nerandos deosjearnibus no uefcendu,®rpheus in carmine liiolefu carnfum detebatur*Pythagora&Socratis*!

'  Antifthenis!8č reliquoru frugalitate referrem in cofufione nramlnifi SC  longu effcttSC  prop rii  operiš indfgeret
officic.Hic certe eb>Antibhenesfqui cu gloriole docuiflet rhetoricataudifietcpSocratddixifle fertur ad aifci^-
pulos fuostAb;te:6č magrm quente-cgo enim ia repperi.Statimcp uenditis qua: habcbatietpublice dibributis **
nihil fibi pluScj palliolu refcruauit.Paupertatifp cius et labom etXenophon teftis efl in fympofiojetinume /-
rabiles libri eiustquoru alios phiiofophicotalios rhetorico genere fcripfiuHuius-Diogcnes ille famofffitnus le
iftator fuiupotentior reg&Alexandrotet natura: uidorhumana:.Na cu dif ipuIori^Antifthenes nullu recipe—
retiet perleucrant&Diogene remouere non polleunouillime claua minatus elbnili abiret.(£ui ille fubiecilfe di
citur capufefštqj dixilTdfnullus tam durus baculus cricqui me a tuo pobit obfequio leparare ♦ Rcfeit Saty /
rustqui ill uftriu m uirorum icribit hiftorias^Diogenes palliolo duplici ulus fst propter frigusjperam pro cel
lario habuenblecuq^ portarit clauam ob corpulčuli ftagilitatemjqua iam lencx mebra lubentare lolitus erat.

Et HJUEpofbios ideb diarii uidus uulgo appellatus fit«‘in prelentem horam pofcensa quo!ibeu et accipiens ct x ■
butnfhabitauit autem in portarum uebibufisčet porticibus ciuftatum^Cua’ (z  contorqueret indolio: uolubile
le habere domum iocabatubet lecum tem por. bu sri m mu tan te m ifrigo r e enim os dolii uertebat in meridiem^
rebatc ad teptentrioncm^C utcuq’ Ib! le inclinauera^iogcnes fmul  pr etoriumfuertebatur*^_uoda uero te^
porehabens ad portandum caueum ligneummidit puerum manu concaua bibcrejet-elilibeiilud fertur ad ter
ramJdicens.KciciebamJq>natura haberetpoculum.^irtutem eius et continentiamimors quoq? indican Na
cum ad agonem olimpjacum qui magna frequentia graeci« cclebrabaturfiam fenex pergeretjfebre in itinere
dicitur apprchenfus accubuibe in crepidine ui^uoletibulcp eu amicis aut in iumentu aut in uehiculu leuare
non acquieuitJfed trafiens ad arboris ambra locutus ebAbite quaefo;&: Ipedatu pgiteVh^c me nox aut uido
re pbabitžaut uidu.Si febr e uicero:ad agone ueniaji me uicerit febristad xfernadefceda,lbiq^ p node elifo- -

gentiliu parcitate, Čap£X.

Acc de argumentispbilofjpho^ exempIilq^diberuitNunCad exordiu generis humani ideft ad nfa
tranliens i  doceoo primum-Adam SC  in paradilb accepibc preceptumtut ca:tera poma comedcnsi ab

iciunauiCin

go fuerattfatur in  tetra matrimonio čopu iaturTSč tamen eiedus non protinus accipit licentiam čarni um ucfce
dar/tfed tatum poma arborum & fruges fegetumf SC  herbarum olera c i traduntur in cibunilut exul quoqx pa

- 1 /•, ----„.„, wi «rwo;ularnprobansdedit —

nam comedenaarum camiumrut dum fibi intdligum licere oialnon defiderarent magnopere rf^cebaenec

madatu m caula uerteret preuan'catioist^uanq SC  tune ex parte iperatu de imudis aialibus iciuniu fitina cu

alia

'<**{

°Čj

i

• r n 1  da

' £Š

VU "W,>

F^fitct

.. Cvn:: '

* • T ..,

■ ■ *s<

•

in °jbo furrctc*

222 ? bBb >W

1  y i)U:t wncoj^m'„
* 4  '3robo:&cu

; ' ^dc-Triptor
J*J***pormc4i£r
'~‘ 3 Š t^Socntis) 1
peraindigcM

‘ 'V mtvraddifdr-
■ vo.HuT iMnfjuns^

s  f itiun'C *

l;’’ 'i nofillimus/e
mirilu rccipc'
ubicnffedi
Kcfm Saty?

cp-nmproccb
rarrloluuscrati
rt accipimsd^
hJoIke  uolubile
iit ir. mcriJi^-

adiuerotc-

dTjdfatoi

^ inckat'

, r ^r in ltinfrt
hwu iubw


.v

raJtcf

I Ni

;P

■p

chT»

*■$


ikH*)®!
<**?*


Ulf''

fjH*

J

'lU*

Ul* 3


..-f

iHjft

-*£>S

alia nmioda dicantuKalia imundd!& in archoNoe de itnudis binatde mudiš introducuntur iparia&č utiqp itu^
e (us ablatus fitJtse fraecaufo dtcerentur fmunda1ex parte ieiuniu dedič atu efi^docens abflinentia om/
piu irrcjuorudam recifiohe.Cur perdiditEfou primogenita {uaFNonepropter cibu^mpatientiari^ gniadb**
cnrymis emendare non potni tjuedus deacgypto populusdfraetSč in terrareptomifltonis lade & melle m a*
nante in t ro ducedusfegvprias carnes St  peponesialliaq? defiderar.Vtina inquit ojjiflemus pcrcufli a deo i ter«*"

datnihil nifi mana oculi nri cofpiciutAngelo^ cibu cotenetesicarnes £gyptias fufpira ban t.Moy fes cjuadragi
ta diebusSČ nodibus ieiutius i mote>Synaietia tucpbanssno in pane folo uiuere hoiemffe in oi ucrbo dei'cu da¬
mino loquiturtpopulus aut fotutidola fabricatdile uacuo uentrelege accipit (cripta digito domin^fle madu

r5n! A r  IdrlrTOMiifM rAtiflitm iiimTn}^ i Jnm.ni

tcmulento^ficraflatus efl: St  pinguefačlusiSč diIatatusV& recalcitrauit diledus/Sč derebqoit dominusqui fece^
rat eu;& abičeflit a deo falutari fuo. Vnde St  in eode dcutcr onomio precipiturme cum manducaucris St  bibc^"
nstčC domos optimas acdificauerisjouibus 8t  bobus tuis multiplicatis SC  argento St  aurofextoiIatur cor tuu: St
obliuifcaris domini tui.B>eniq* manducauit populustSC incraflatu efl: cor eiusjne uideret orul$& audiret au/
ribusiK corde contineret^C uultu teiunati&Moyfij&: iuxta hcbraica ueritatetdei cofabulatioe cornutu;paflus
St  pinguiorpopulus fuftinere noti potuit.^_uamobre dominus nratc^aluatorbo obdifferentia uiiginita
tis St  nuptiai^ at quida putantifed ob ieiunioru confortia$doylem &ddeliam tranfriguratus in monteifccum
oflendit in gioria»|q Moy fes ScHelias typu propriaj legis prophetatu^ monArauerincHcut manifefle fcrip * —
tura euangelii teflatur#licebant eiexitu.qucm completurus eratirfcHicrufaIe'paflione enim dominilion uir^-'
ginitas St nupdzifed  Iex nuciat St  prophetaet^Hiod fi contcntiole indVToyie nuptiaslinddclia uirginitate di *
xerint demonflrariibreuiter audiant Moy fe mortuu St  (epultujHeliam igneo curru raptufante imortale eOe
cccpiflerq mortuu,Sed nec lecuda confcr/ptio tabula^abfc^ ieiunio potuit ipetrari,^ uod ebrieras pdiderati

in montc-Orebtaudiuitcjj ab eolq
la enim paflu tcrrebat St  perditu;hacc ieiunanti famulo blandiebatur,CongregatunvSamueI populu in-Mafl
phaeindičto ieiunio roborauittSC fecit hoftibusfordore,^flyrio^ ipet£5& potetiaSenachcriUEzechia^regis
Iachryma^iaccus St  humiliatio uidus fregtttproftrauit St  uicit,St econtrario ciuitasNimuciminentem ira do
minideiunio^ miferatione detorfit^jua SŽSodoma placaflet St  Gomorralfi uoluiflet agere pcenitentiart^ St\zr
chrymas poenitentiasprocinanteconciliare ieiunio Acab rexipiiflimus?ut fnfam dei fubterfugeret^: euerfio
dom us eius diflerretur in poflerosuciunio impctf auit St  faccoAnna uxoj>Elchane inanem cibo uentremc filio
meruit imp!cre,PericIitantur in babylone magtlomnis coniedor St  auriolus St  arufpcxfceditur, Daniel St  tres

rec

comederincaro St  uinum non intrauerit os eiustoleo undus non fiuct uenerit ad eu angelus dicens, Daniel ho-
Itn O {Hiicr^BlllS r c  ^ «« <4dA l*ini f ..

chraresqux]
nonf

_^ . .. . . _ t  _

cj pancm manducabamtet potum meum cu fletu mifcebam.it infirmata funt in ieiunio genua me^et certe ia

audicrat aNathaijlDominus abftulit te hoc peccatum,Sapfon e&Samuetuintim et ficeram non bibunr, Erat
enim ftlii repromiflionisJet per abftinentiam ieiuniuqj concepti, Aaron et ceteri facerdotes ingrefliiri tempiuV
omnequod p6teftinebriaren6potant:nemoriantur,Exquointelligimus mori eos;qui in ecclefianonfbbrii
miniflrarint.^uamobreexprobratufJ{raeltfpotumdabatisNa2areis meisfuinum,5onadab filius Zechab'
precepit filiis fuis ut non biberent uinum ufqj in a:ternu.(^ uibus cu ofFerret-Hieremias ut biberet:et illi bi be
te noluiflent1floquituf dominusper ppheta«*quia obediflis preccptodonadab patris urino deficict uir de fl/r^

f dab filii Zcchabiflans in cofpedu meo cudis diebus* ^ Cap.XLI,

. K foribus euangeltiAnna filiaPhanuelis uniuira lducit^fempcg ieiunas,Et dominu unginSIdga ca«*-
ftitas logaqj ieiunia fufcepe.Prarcurfor eius &prccd*locuftis alitf St  filueftri melle no carmbusjbitatio
defem^C (cunabula moacho^talibus ichoand’ alimetts.Scd St  ipfe dus bapti fma fuu*xl,dic^ ieiu *—
nio dedicauinSC acriora daemofa docuit no nifi or one St  ieiumis pofle fupari.Cornelius ceturia ut fpum fond u

d

i:u

«XXMUf.

ftomachumtKinfirfflitatcsplurima«fuI«neti&adetuinimodica>onone:lano[irnduitaquabibcfc.^i:, Ui

diciBianoIi aqua bibeteoftendit eu aqua ante potaflč.^>_uqd no concedereSnifi crcbrz (nfirmitMcs & dolot
ftotrachipo1?uIaHcnt.Rcprobat quide apoftolus eosqui jphibebat nupnas1& lubeban t cibis abfl)ncrcqaos
dei*j creauit ad utendu cu gfa^i ačiioncded-Marnone defignac S&Tatianu SC  esteroš harrcncos^ qUy*bfbneti
am indicant perpemžad deftraeda SC  contenenda Kabominada opera creatons,nos ant K crcatur« otm lan

damusdei;sfinaciefaginaeJabftinentialuxurira'eianiaprcfemnnsfatvmtan.^rquippei labonbus Iaoorat

fibiSSCuim facitin interitu fuuJEtadicburfoanisbaptiftsieianatoris 8£ u.rgmfercgnu earlom uim paotur.*
uiolentidiripiunt illud.Timemus enim ncabaduenm Sterni mdicistficuc m drebusdiIau«:K euerfionijio,-
6omx  Si-Gomorra&Icprchcndamur manducates SC  bibentesf<Sč nubentes:& nuptum tradcntes.Na a diluui>
um SC ignis de cadojfaturitate pariter SC  nuptias quas deleret mucnir.Nec miru fi omncquod sn lnaccjlo uendi -
tuHapoflolusemiiubcat SC  comediVcu idolatris SC adhucm templis idolotp quaft idolothe ta ucfccnttbus,pfo
fumma abftinentia fuerit&ibis tantu abftinere gentiliu.^uod fi fic Ioquitur ad romanosis qui manducaano
manducante n on fpernat*8i qui non manducat manducante non iudicetrnon inter ieiunia SC  (at urita te araua-

__ _ :qui

hoc ipfu {onat: $cio SC  confido 1  domino-Iefutcp mhil comune per feipfu eftmifi ei qui exiftimat qui coe eftcVilli
coe eft.$i enim ^ppter cibu frater tuus contriftatunia non fecundu charitate ambulas.M oli ribo tuo illti pčrde-
r&pro quoOiriftus mortuus eftfiton ergo blaffemetur bonu nrm:non eft enim regnu dei cica SC  potus.Ac ne
q uis putaret hoc de ieiuniis dicitSC non de fuperiftitione iudaicaSfftatim edifleriualius credit manducare omnia
<^ui aut infirmus efltolcra manducctJEt rurfu.&lius iudicat diem plus q diesalius iudicat oem die|1mufquifi
qpin fuo ienfu abundat.^jai iapitidie domino fapit.lt qui manducaedomino manducat.|ratiasagit eni deo
Et qui non manducattdomino non manducat:& gratias agit dco:Q_ui enim infirmi erant in fide adhuc: & alt —-
as carnes mundas alias arbitrabantur immunda$5č inter diem SC  diem efte aliquid aeftimaban^Verbi gratiaf
iančlius efte iabbatums& neomeniasJ& fccnophegtan#q reliquos'dies:iubentur olera manducareV'quar ind m
fcrentcr/comcduntur ab omnibus.<$fui uero firmioris erant fideitomnes carnes SC  oes dies;^quales efte črede—-
bant. Jllud aut quod proponereaduerfarius aufus cflrdominum uoratore SC  potatorem uiniaphanfeis appel
latum e(fei5i qui ad epulas ierit nuptiaRiiSi conuiuia non de(pcxcritpeccatcfii{exiflimo quod nobifcu fscist,
Ifte enim eft dominus ut arbitraris uorato#qui quadraginta diebus chriftiano^ ieiuniu fančiiftcatuhqui  bca-
tos appellat cfurientest& fitientesfqui efca habere ie dicit:non qua dilcipnli fufpicabanturVfed qu^ in perpetu-
um non periret;qui de die craftino cogitare prohibct.t^ui cu efurifle SC  fitifte dicatur:&: ifle frequeter ad pra^
diafexcepro myfterio quod in typum fu^ paftionis exprefii£& probandi corporis ueritat^nec gulte icribitur
feruift^nec uentri:(^ui diuitepurpuratum propter epulas narratin tartaroiS^Laza^ paupere ob inedia di/
cit efte in finu-Abraazqui quando ieiunamus ungi caput SC  lauari precepit facielut non gloriae hoiumtfed doy
mino ieiuncmus.C^ui comedit quide poft refurrectione partem pifcis afti SC  fauiSno propter efuriem SC  gut^
turis fuamtatafcd ut ueritatem fui corporis comprobaret.Nam quoticn{cuep mortuum fufcitauitUiuftir ei da --
ri manducareme refurrectio fantafma putaretur.EtLaza^ poft refurrečtionem: ob hanc caulam icribitur cu
domino inifte conuiuiu.Mec boe dicimusiq? negemus piices SC ca: ter a fi uoluntas fuerit in cibo efte fumendat
fed quo nuptiis uirginitatedta iaturitati SC carnibus ieiunia fpirftuq^preferimus.$i aut-Petrus hora iexta pran
iurus aičendit in comaculutfortuita efuries non facit preiudiciu iciumorum.Hoc enim modo SC  dominus qufa
ad puteum iamaritana: hora fčxta feflus reledit*5C bibere uoIuitVoibus ineumbit neceflitastuelint nolint hoc te--
pore bibenduPotuit aut fierilut uel fabbatum eftetuel dies dominicustSč poft bidui triduicp ieiuniu hora fexta
efurierit.Nung enim crediderim apoftolujfi ante unam diem cccnaucratfepuli{q; diftetus fueratt alterius diei
cfiirifie mcridic.(^ uod fi coenauitpredie ct fequenti diecfuriuit ante prandiuVexiftimo q 5 ufq? ad facietatem
non comederit:qux tam cito potuit ciurire.Porro fi perEiaiam loquitur deustq? non tale ieiunium elegcrit di r
censtin diebus ieiunio^ ueftro^ inueniuntur uoluntates ucftra&Sč fubiečlos percutitistSC in iudicia & in Iites
ieiunatislKceditispugnistnon tale ieiuniu elegi dicit dominus.^ uale elegcritrdocettprangc efurientipanem
tuumlet pauperes fine tecftodnduc in domum tuamdi uideris nudum ueftifet domefticos feminis tufne defpi/
cias.Non igitur ieiunium reprobauittfed qualc uellet oftendit.Neq? enim uentris efuries accepta eft deo i  qua
Iites et rapinže et libidinesdeftruunt.lBi non uult ieiunium deus{quomodo in leuitico precipit:ut ieptimo men-
fe decima mcnfišbmnispopulus ieiunet u lq; ad uefperam?£t qui non afflixerit aiam fuam moriatu^lt exter
minctur de populo fuo^O^uare iepulehra concupifenti^ ubi carnibus deditus populus ruicfuičp hodie in fo-r-
litudinc perfeuerant; Et craiTus populusfcrtigomoram icribitur ad coleram uičp rucftaftef Cur homo dcitad
cuius prophetiammanus aruerat regisleroboa:qui manducauitcontra edičlum deklico percuflus eft?" It

^ui ieiunus miracula fcce-
tpredicate curationeml ut

j i — f 0  - r - iwiiuluuJ  uirgmum <

. etC y bc ; c:ct quorundam cibo^ in sternum abftinetia!maximccum abud illosrieiunium panis fagina car -
D1 - U ^ T1  ?y rC  icut figna qua: faciebat Moy (cs imitabantur figna rc2ypt(’oR.’dcd no erant in ucritate t  na

utrga Moyli utrgaš mago^ dcuorabatjitact oia quae per aemulattone dei facit diabolu^no rcligionis mx  fup>

ftitio: fed

^br.

■  ^ SC^ C!n ° s


‘^ti

„ u %.

- u :>5

• .\t$-

•imŠSfr-

^ xy r .. CC ! ,0 Nu

*i m in4 ^

•SESS* 5 «

■ . " ' >■ : ,

'^ fc 'l«»W
, ”' 5 ,, 1 '«rfl«|t
' , '- l0 'lliip (Ii j e .
'- V: ''KUc nt  *
,r ’ ’ ; 'Wcomnjj

'*' r  ^ftnidco

u^at

•iAnhgratii

^ r ;ua csrflc crccic ^

■ Jri!xisappcl
’ - • fv.TVu faciat,
'itufrjuibcfr
■:v mpcrpctu-
'  r :uafradpra/
r r ; ix  fcnoimr
/vuobincdiadi/
z  .im:fcddo/
;vt( jncmSCgut/'
•:.:i^:uflncida^

;  :':m fcnbiturcu
'tv clW fumcndat
,,,ji 3 fcxta pr®'

i'. M

%  * :fl€ hoCK
. ...'ruuhorlfc 9

ifcmB*l tfI,0S ^ 1
r. ^ fccKortm

IzLa&p*?'  .

j-ii fcfll*®

^(&t*t£L  I

* 25*&

*dZht2*d

r/ rigH  ’

g&zZf/P

-  m


■ .'

1 -

u

s^.

flitioifed nra arguit?negl/gcntiatidnofetiu facerc qcP bonuefleretia feculi homines noignor5t. <£ap,XLii*
Varta propofirio efMouiniani quae etextrema:duos cfle orcfines ouium ponit er hirco^Vafreaim iu
alterum peccato^lal/os llare a dextrisVal /os a finiflrteet audire iuflos^Vcnite bcncdičti patris
mei poffidereparatum uobis regnumte confliturionc mundi.Peccator/bus ucro diciiDifccdite a mc
malcdičbi in ignem asternum:qui preparatus cfl diabolo et angelis eius,Arboicm bonam no pode malos fru-
čtus facerernec malam bonos,YndeetSa!uator Ioquitur ad iudams:Yos de patre cliabolo eflisict concupilcc —
tias patris ueflri facere uuItis.Giecerhuirgmes propon/t:fbltas ata; £apiete$et quinqj qox oleum non habue—
runtrcmanfifle cxtrin(ecustalias uero quinq; qutc libi lumen bono^ operam prcparaucratmthalamum itraf—
iecumfponlb.Afčenditad diluuium^et ait.^ui erant cum-Nce iufieleruati luntjqui uero pcccatorestemncs
incomonsperterunr.ApuclSodomam efcGomorrarrVcxceptis duohus gradibus bono^ malorumq?,;milla di —
uerfitasinuenitur.^uieftiuflus3mp/tu#qui peccatosapan uoraturincenciiojuna falus Iiberan^lmas inreti
tus%emanenttbus»Ne paululum quidem a iuflicia declinandumjmdicio cCc  uirorLoth.Sn autem inquic mihi
opponisfauare iuflus laboret in pacejaut in perfecutionibus?fi nullus pnpfečbus c(l;nec maiora prcmiaT $cias
hoc cum faccrctnon ut quid plus mereaturffed ne perdat:quod accipf tin ^gypto quoq; decem  plagas atcpaali
ter omnes fentiunt peccatores:6C fimiles tenebre domino & feruc^nobtli SC  ignobilkregi Iminentdč uulgojBan- -
cflo iieio dei SC populo ifl’aetuna erat liix^ic SC in mati rubro suiti panter tranleontrpeccatorcs pariter obrau
tur.$excenta hominum milia excepta imbelli retate SC  fexutin defl-rto tsqualiter raunt^C duo qui iufticiapa/
res erant:arqualiter liberantutfper quadraginta annos amclus i (raci fnmilkcrhbotsičSC  moritur* (Somdr ma¬
ne aniuerfis ^tatibus una in cibo menfcra eftAieftitus pariter non detetuarftspiHi fimul non augetitudaarba
in comunenon crefcidtalciamenta ex a:qua'ommbus durankN.cn incalacre psdetfcibus in ore cunčbo^tecj.*—
liter (apinAd unam manfionetn pari laborc SC metceddpcrgcbackSir.riisbebmtus a:quale haberpafcha^^
les lcenopbegias?xquale fabbatum:atqualcs neomenias«$eptirno requietionis anno ablq; perlona^ difcreno>
rie dimittituriK in iubilaeo uniucrla cunčl 's de bita relaxantur.*xtq; ad antiquam poileffionem uenaitor redit*
Parabolam autem ineuangelio feminantistin qua in bona terra cctefimus & fexagefimus 8C ttictfimus  fručlus
exoritur!& econtrario m terra mala tn'p!ex fterilitatis uarietas indicai ur:in duos ordines diuidrtltiona: terrar&C
imfat.Et quomodo apoftolis pro dereličtis filiis &uxoribus.'in euangelio alio ccftdes^i alio fepties domtnus re>
promittiuSč in futuro uitam a:ternam‘inullaq? diftantia cfl inter centnm SC  feptemjfic SL  in hoc numero non fa-~
cere preiudiciumVubi huius terr« fettilitas predicatunpratlertim aim SC  euangcIiflaMarcus retrorlum numc
retftrigmrajfexaginta SC  centum.E)icit dominusfqui manducat mcam čarnem SC  bibit mcum fangainemu me
manet SC  ego in iIIo*Sicut ergo fine aliqua differentia graduumChriflus in nobis efliita SC  nos itvChriflo fine
gradibus fumus«®mnis qui diligit metlermonem meum fi ruabit^ pater mcum diliget eumlSč ad eum uenie
musi5č manfionem apud eum fademus.^ ui iufluscfljddig!t>qm ddigimienit ad eum pater SC  filiustSC i cius
habitant hofpitio.Ybi aut huiulcemodi habitator e:puto q> mhil dr cfle poHit hofpituSiaut dicitfhiultte man---
liones funt apud patrem meununon in regno etelorum diuerlasfignsTicat manfione^fed ecclefia^ in totoof/
be numemmtqute conflat una per feptem. Vad o inquitT5C preparabo uobis locumston loca.Si h xc  repromifc-
fio proprie.xii.apoflolof^cfl:ergcrPaulusexcluruscflde lioc locdifiC clečbionis uas fupeifluus putabituiTSC in*-
dignus Joannes 86-Iacobus quia plus eteterisperierununon irvpetrfcueruntTčč tamen non efl dignitas corum i
minutakjuia reliquis apoflolis requales fuerunt.Nefciti^quia corpora ueflra templum efl Ipintus fančliTTe^-
plum inquit eflt8C non templa%t fimiliter in omnibus habitatorem oflenderet deum.Non pro his rogotantu?
fed pro illis qui credituri funt per uerbum cop/  in metat ficut tu pater in mej& ego in te unum fumu&ta oes
num finttn nobis.(Sloriam qua dedifli mih&dedi  eis^d!lexi eostficut me dilcxtfli.lt quomodo nos fumus pa r—
ter SC  filius SC  ipintus fandus unus deu^ffic SC  unus populus in ipfis fitrhoc efl quafi filii chariflinu diuina; con- •
iortes natura^irpon(a:(bror!matedSC quaecuqj al/a putaueris uocabula^unius ecclefi« congregatio efbqua: nu
g efl fine fponfoifratrelfilidAinam habet fidemsncc conflupratur dogmatum uarietateinec hrerefibus fcindit^*
uirgo manet,(^uocuq; agnus uadir:fequitur illum.Sola noJit canticunvChrifli.^i aut inquit mihi oppofiia*-
risjflella a flclladiffert in elaritatetaudies diflerre flellam a flcllathoc cfl fpiritalesa carnalibus.©mnia mebra
sequaliter diligimuSinec oculum prarponimus digitotnec dig/tum auriculafjfed fingulo^i amiflione membro»
rucomunis doIorefl.Aequaliterintroimus in hoc feculum:5C xqualiter de eo egredimutfunus aut Adam ter> -
renus:& alter cajleflis.(^ui in terreno fuerit a finiflris cfljSč peribit.^ ui in cacleflita deflris efl SC  faluabiturt
^_ui fatuaj fratri dixerit SC  rachatreuserit gehenn^.It qui bomicida fuerit SC  adultenmittetur fimiliter in ge>
henna«In perfecutionequiincedituffqui fuffocatur:qui decollatur?qui fugerit:qui incarcere inclufus obierttl
uaria quidem luči« genera.*fed una corona ui&oiy efljnter eum fratre qui fčmp cum patre fueratfSC qui po <

runt.


<£ap.XLIlI.

Is et huiulcemodi dauaR* lčriptaraj£j:efHmoniisiqu3e ad puerfitate fui dogmatis callidus difputatori
cl/nat%s no tentet etiacleclo^ def^It v^rfoanes apoflolus antichriflosd/c/t ueniffe multosfh^c uera
^ cfbAntichrifli prcdicat<oiqua: inteHoanne et ultimum poenitente nulla facit efle diflantia.$iniulq?
miror quomodo ferpes lubricus c^Proteus nf^n uar/a^ le mutet porteta forma^.C^ui eni in coitu et in faturi --
tateEpicureus etfubito i retributione merito^Stoicus cfScid.HierofblymaCitto;Iuda:aCypro\Cbriflu 'Ze*

d f  *xxxv.

nondcomutatS non licet a uirtutibus paululum declinaretet oia peccata luntpana.eiulde^ crimmis reus eft
ouiefurienri panem furripueritiet qui hofem occideri&u quoq; maximorum fcelcrum j-eustencbcris. Porro
feliud cftdi dicas te minima quidem haberepeccataVt cum omnes apoftoh etprophcta: iuxta id quod m fccw
da propofitione diflerui peccatores efie fe plangantifolus de iufticia glorieris: Ante nudo eras pedemipdo non
lolum calciatoifed SC ornato*Tunc pexa tirnica SC  nigra fiibuccula ueftiebaris (ordidatus 5C pallidusIoC callofa
opere aeflitansmanumjnunc lienis SC fericis ueftibus^C-Atrebatum aoLaodicas indumentis*oriiatus incedis»
Rubent buccajjnitet cutislfcomas m occipitium fTontcmqt toruantunprotenfus eft aqualicu!us.mfurgunt hu^

tas SC  commatatio in dcteriusa-eprehenfioni proxima fitd^uod autera reprehenditur a uirtute procul cft:ui»
tio manripatur.Q_.uod uitiofum arguitutfpeccato iungitur* ^_uodpeccatum eftuuxta tuam fententiam in fi
niftraparteK hircorum gregeSdeličribitur.Aut reuerteris igitur ad antiquu propofitulut ouis poftis eius efle
ad dexteram*Aut fipriorem lententiam peruerfapcenitentiacommutarismelisnolisqq barbam raferis:inter
bircos numeraberis.Yerum quid prodeft lufeum uocare lufcumlSč accufatoris docere inconftantiam; cum
pofitionum fcridldiluenda fit$S)ues 8C  hajdos a dextra SC  finiftratduos iuftoru m &peccatoru eflfe ordinestoon
negamus. Arborem bonam fručlus malos non facerelncc malam bonosnulli dubium eft.Beccm quocp uirgi
nes fapientes SC  ft ultasftn bonasmalafč$diuidimusjln difuuio liberatos iufto$& peccatores aquis obrutosfoo_

nem cum (uo exercitu demerfumtetfam in fcholis cantantparuuli.$excenta milia in deferto cecidifle quia m/
creduli fuerinftet duos tantum terram repromiftionis intrafle fcripturae docendet reliquaSquac u(q^ ad opera-/
rios uineaJin duos bonorum et malo^ ordines defcripfifti, Sed quale efbut quia inter bonos etmalos diuifio
eftstu a (Teras inter ipfos bonos uel econtrario malolnullam efle diftantiampiihikjt rcferrelutrum ipecofe ali *
quis aries fit an ouicula?fytrutn primam lanam habeattan iecundamfVtrum fcabidum pecus lit et morbiduSf
an uegetum atq? fufluItans^MaKime cum-Ezecbiel oues rationabiledfet diuerfitatem inter pecus et pecus fuas
prophetfe aučloritatddemonftret dicens.Ecce ego iudico inter pecus et pccusfet inter arieres et hircosžet inter
pecus pingue et macilentum.Pro eo q? lateribus et humeris lmpinguebatisiet cornibus ueftris uetilabaris onv
nia infirma pecora;doncc difpergerentur.Et ut fciremus quas ifta fint pecoratftatim intulit.Vos autem greges
meftoues palcu a: meatihomfnes eftisddipfum ergopnVPaulus et ille poenitensfqui cum patris uxore dormie-
ragquia in ecclefiam poft poenitetiam rcceptus eftfEt quia firnufa dextris cfkiti eade cu apoftolo clantate ful—
gebitfpt quomodo in uno agcllo,ulq 5  ad meflemjin cofumationem mundilzizania pariterirumentaq; fuccre-^
lcunt?Q_ua confcquentia pilčes boni et malffagena-Chrifti et reti euagelico continetur?Cur in typo ecclefiagv
in atcha Noe diuerfa animaliaiet pro qualitate meritorum diuerfe funt manfiones;' Cur aftitit regina a dex^
tris tuis in ueftitu deauratdfcircundata uarietateuiutloreph in {bima^Chriftruariam habuit tunicam? Cur
apoftolus loquiturad Romano$Y nicuiq? ficut deus diuifit menfuram fideifSicut enim in uno corpore mul —
tamembra habemustomnia autem membra non eundem actum habenttifa multi unum corpus iitmus in
Chriftorlinguli auternaltct aiterius membra* Habentes autem donationes fecundum gratiam qux data eft
nobis differentes^ fiue prophctia fecundum menluram fideijfiueminifterium in miniftrandotfiue quido^
cet in dočtrina*qui exhortatur in cxhortando t qui tribuit in fimplicitate ; quiprseitin iollicitudinei6čc«reli
qua* Et in  alio locc^alius iudicat diem plus q dicmtalius iudicat omnem dien$unufquilq£in luo fenlu abun /
dat*EtadCorinthios* Ego plantaufApollo rigauit*fed deus inerementum dedit. ftacp neq?qui plantatefl:
aliquidmcq; qui riganfed qui inerementum dat deus. ui plantat et qui rigattunum funt* Vnufquifq? au^ '

tem propriam mercedem accipiet fecundum fuum laboremVdei enim fumusadiutoresl dei agricultura eftis'
del aedificatio eflis. Etrurfum alibi*Secundum gratiam quaz data eft: mihiTut fapiens architečtus fundamen-^
tum pofunalius autem fuperaidificat* Fundamcntum enim aliud nemopoteftponercfpra^tera quod poli *
tum cft;qui eft Chriftusieflis. ^ Siquis autem fuperatdificar fuper fundamentum hoc aurumt argentumflapi ^
des preciofosilignairoenum I ftipulam j uniu fcuiufq; opus apparebit *fdies enim domini illud manifeftabirt
quoniam in igne rcuclabitur: 8C  hngulorum opus quale fit ignis probabit. Sicuiusopus manferit^ouod fu t

m fic ta*-
laboris
a/
alio

wamtor;ntet diipen&toreaat fidelis qms inuenianir T ^is fc^UOTiam imcrdifpen&t6res"fit inuita di/
Itanna. Nond.codcmal/s&bomstfcdde ipfcbon l 'squiad dcx t cramftantAudiconrcqucntcr. Ncfciti«*

^ UIm J a ^ n ^ c ! ls ( 0 P cranfLIr: ^ c f’" ri ^ cllsconlf dant.'qm alrario defcruiuntjde altano pattidpantur*
K JrT d, f P I 0ful£h !^ U1CU . an S C, ^ ,1 ,“ nundancdc ^^g e i iouiu ^.Egoaatno n ab;tar horum ali
q « -p I aute hatetut fic fiant m me.Mcliuscft mibi moriq ut gloria mea quis cuacuecSi enim euange/

ližauer«


ra

■£&«

*c2£m

■ !,m. '"»f

' : ' 1::: 'P

*u

J

"‘j

f kuan >dUf«

A  ' lIf qa«in/
operam
1 ft  r?uloi dtaifio

*U*® 0 ,| pfcorca!i/
6 t rt morbidulf
' ^pccnsfui
‘ahrrcotttimer
nurobhmsom*

• * iJtem grcs*cs
i rr morr dotmk*
MUcknattfulr
jtrcnas fuccre*-

tunkanu Cur
rx)forpotc mul'
Mros fumus in
^^lucdaia eft
otfnie quidoA

♦vx> Imlo abun/

fnu(qm^ JU '
jnculnio &■
.'•le lani®' 0
rtiSduodF«:

M*?*}"

"Z«***

Ubo'"
i!<'

■

•*<**

efl« 1

1

-rr-^

jat euangelizans fine fumptu ponam cuangclium-Chriftftut non abutar poteftatc;qua: data eft mi hi /n cuan /
gelio.OCum enim edem liber ek omnibustomnium me feruum fčcriut pfures Iucrifacercm.Mufiquid potes di/
cere peccare eos(qui uiuunt de euangelioftt qui de lacrificiis pa rticipa n tu rf Y tiq? non.S>ominus enim difpo/--
fuittut qui pradicant euangeliumrde cuangelio uiuant.Apoftolus autem qui non abutitur bac licentidlfed la/
borat manibus fuisaie quem graucK& dic 8C  node operaturlSCminiftrat bis qui fccum fun«utiq? ide© boe fa*-
ci&utplus laborangplus aliquid mercedis accipiat.Gurramus ad reliqua.B)iuifioncs aute gratiarum (um; ide
autem fpiritusJt diuifiones minifteriorum (ungldem autem dominus,Et diuiliones operationum fungjdem
autem deusjqui operatur omnia in omnibus.Vnicuiqr autem data eft operat/o ipiritus:iuxta id quod cxpčdic
Et iterum.Sicut corpus unum eft 8C  membra plurima habeft omnia autem membra coi poris cum fint multa
unum corpus cftjfic SG-Chriftus. Verun$nc dicas in uno corpote diuerfa membra unum habere meritumjfta/
tim gradus dcfčribit ccclefra Sl  ait^uofdam quidcm pofuitdeus in ecclefiajprimum apoftolo$fecundo pro /
phetasitcrtio dodore£Deniq; uirtutes Sl  gratias curarionum;opitulatione$gubcrnationcsjgenera linguarum
Nunquid omnes apoftoli?Nunquid omnes prophera.Nunquid omnes dočtoresf ; Nunquid omnes uirtu /
tesVNunquid omnesgratiam habentes curationuni?Nunquid omnes linguis loquuntuff Nunquid omnes
interpretanturfAemulamini autem dona maiora:& adhuc excellcntiorem uiarrfuobis demonftro. €umqj dc—
cbaritate uirtutis iatiusdiiputafiecadiecit* Siuepropheti^ euaaiabumurifiuelinguaeceflabunefiuc (cientia
deftruetur.Ex parteenitn cognofcimust& ex patteprophetamuŽcum autem uenerit quod perfedum eftjcua
cuabitur quod ex partc cft(£ m continentibusfNunc autem manent fidcsdpes*& charitaStria hajc.Maior au
icm horum'eft charitas.$edamini charitatemramulamini fpiritaliafoiagis autcrrtutpropheretis.Et itcazt Yo -
lo autem omnes uos Ioqui linguisimagis autem propbetare.Mam maior eft qui prophetatkj qui loquitur4in>^

diuerfitas,Loquitur quidem dehumilitatePaulus apoftolusiego fum noui0imusapoftolorumfquinon (um
dignus uocari apoftolus:quia per(ecutus fum ccclefiam dei.dbratia autem dei fum jd quod fum: SL  gratia t ius
in me uacua non fui&ed amplius omnibus'illisdaboraui.Non ego auterri?(ed gratia dei:qu^ in me c0. Ynu^-
tamen in eo <%>Ce  humiliatVoitendit poffe apoftolos ahos minoresJalios e0c maiotes.it quiutiq} uas eledionis
didtud8č cunčlis amplius laboraumnon eft iniuftus dcusiut obliuifcatur operiš ciusi& di fpar meritum axpa
li mcrcede compenfet, E)ehinc legimustSicut in Adam omnes moriutu Aita Sl  inChrifto omnes uiuificabunf:
unufqui(qi autem in fuo ordine.^uoniam unu(qui% in (uo refurget ordine:utiq^ diuerfa funt merita refur >
gentium.Non omnis caro eadem carotfed alia hominumtalia pccorumialia uolucrum?alia autem pifčjum.Et
eorpora cadeftia;8C corpora terreftriaiffcd alia quidem caeleftium gloriajalia autem tcrrcftriumfalia claritas (b-
fistalia claritas lunadalia clarita^ftellarum.Stella enim a 0el!a differt in claritatejfic critSč refutredio mortuo--
rum.^uod tu fandus dodus interpres fic expofuiftitut diccres fpiritales differre a carnalibus. Ergo Sl (pinta^
les Sl  carnalcs in cadeftibus eruntiSi iam non (olum oue^fed etiam hirci tukonfendent regna ccelcrumi0clla
a ftella differt in claritatetnon oues Sl  hirciifcd outes SL  oue&i.ftella SC  ftella. S>eniqj alia mquit clari tas foliji SL
alia claritas lunasne fteilam & ftellam totum humanae multitudinis aflereres genusfrfolem po(uit &luna;quos
certe in ter hircos non poteris numerare.Sic inquit eri t SL  refurredio morruorurrlfut iufti in claritate (blis Iuce
anc Sl  qui in fequenti gradu funt luna: (plendore rutilentlut aliusLucifcr Httalius Arduru^aliusOrionralius
4Vfazuroth:&: etetera flellarum uocabulaiquae faerata: inlob uoluminecontinent^Smnes enim aiumanifefta
ti  nos oportet ante tribunal ChrifhTut recipiat unufquifq; quse geflitpercorpus fiue bonum fiue malum. Ac
ne forfitan dicastante tribunaiChrifti nes manifeftaritut boni bonaanali recipiant malatin eadem epiflola do
cet.^ui parce femina^parce ;5č metet:Et qui (eminat in benedidionibustde benedidionibus Sl  motet, (ferte
qui plus Sl  qui minus (eminatsde parte (unt dextra.it cum unius lementis genus fintJ tamen menfura SL  n ume—
ro differunt.Scribit ad ephefios idem-Paulu^ut nota fieret nune principatibus SL  poteftatibus in cariisiper ec *
efefiam mulriplex 81  uaria iapienria dei.demis q> in diuerfis agminibus cccleli^uaria SL  multiplex fapietia dei;
prazdicctur.Nec non in eadem epiftola:unicuiq? aute noftrum data eft gratia?iuxta menfuram gratia; Gbri S
fti non  q> menfura Chrifti diuerfa iittied tantum gratia: eius mfunditunquantum ualemus haunre.

(Jap.XLIIII*

Ruftra igitur oues SL  bircos^quinq 5  Sl  quinq; oirginc§;Aegyptiost SLlfratlttaŠSL cžeteta  huiulčcmo /
di replicas;quia non eft in pralen ti retributioried in futuro. Ynde SL  dies iudicu* in confummatione
|promittitur;quia nune non eft iudicium. Sine caula enim appellatur dies extrema iudicii: fi modo
iudicat deus.Tn pralentiarum nauigamus:ludamuriatqjpugnamus;ut in fine perueniamus ad porami*coro
nemumriumphemus.Tu autem peruerfe Sl lubriceprarientis feculi conuerfationem in  futurorum exempla
proponisieum utiq^ hiciniufticiafmibiiufticialfdonecintremusinlanduariumdeij&intelligamusin nouifti *•'
mk  eoy,Non aliter landusfalitcr peccator moritur^ineode marinauigantibus;eade tranquillitas SL  tepeftas

incedicMiberati eflent SC generifl exire uol uiflentJEt cer te mulca difterentia eft intet-LotbCSC gcneros eius« hi/
beratur Segor una urbs de Pentapolittit quas eiufde meriti erat!atqj uni ientenrias fubiaccbatteui podoma Si
?Gomorrari\dama^cSeboym fančli precibus cuftoditur.Ecce diuerfum meritu inLoth-6C-£>egot?SC tamen de
incendio pariter euadunt*Latrunculi qui abfente-Dauid uaftaueranriSicelechJSC uxores eoy.tČi  liberos in pra>
dam duxerantjfdie tertia cedunturin capo;3C quadrigenti homines alcenfis camelis fugiuntf dicaliqua lter eos

reliquo^ puniti funttut peftilente flagello ftultus fapientior fieret.Si omnium peccato^ unu eft fuppliciumi
inhifte alius occiditur:8C per morte alteriusalius c6monet?.®pponis mihiGcmor manejunaq^ menfurafecue-^
ftitu ČL  capillos ČL  barba ČC  calciamenta ex xquo  fuifle i{raclitai^quafi no Si nosGfarifti corpus #qualiter a cd'-
piamusf^na eri i myfteriis fandificatio domini ČL  feručnobilis SC ignobilisVtegis ČL  miliris;qq pro accipientiu
meritis diuerfu fiat quod unu eft,(§>jui eni indignemanducauetit SC biberitireus erit uiolati corporis dC  fangiu-;
nis€hrifti.Nunquid quia SC Iudas de eodem calice bibitide quo 8C cacteri apoftolituniuscu religserit meriti t
(J^uid fi non uis recipere (acramentuf(£crte omnes equaliter uiuimustunu trahimus aeremfeode humore it*

— Ci Z t-  rtitiMrtfl-ni* * rtiol/ncf/V tif-ilinrt /*nniViittc» hti

aeftibusSCcaloredifloluimur* SolquoqjipfeSCluna f 8čornnisaftrofpchoruf SC pluuia:Sc mundus:^qualiter
nobis currunttSCiifHe omnes iuxta euangeliu ibribus irrigamurtboni SC maliriufti SC iniufti,$i prefentia exem
pla funt futuro^ergo SC fol iufticia: aequaliter iuftis SC peccatoribuslipiis SC fandisIChririianis SC iudads atqj
gentilibus orieturlcu fcriptura dicatttimentibus aute doininmorief lol iuriicis£Si timentibus orieflergo con>"
teptoribus SC pfeudo prophetis ocddet,®ues qute ftant a dextrisšad rcgna c^lo^ introducuntlf hirci i  tartaru
detru d untunParabola iftainon ouiu inter fe merita^SC econtrario defcnbit hirco^fed inter oues SC hitcos tan —'
tum,'diftantiafacit.Neq;enlinoibusIocisdocenf’ciaHed unaquxq] fimilitudoad idrefert?;cuius fimilitudo
eft.JSicut SC dece uirginu non totius generis humamtfed follicito^ SC pigro^ exempla funnquo^ alteri domini
fempcr preftolantur aduentuifalteri fono SC inertia: fedantestfu tu^i iudiciu non putanu^ndc SC in fine parabo— •
la: dici&uigilate quianefcitis dieneq 5  hora.Sied in diluuio Iiberatus eftNoeiet ois orbis iteriitfoescaro erant t
6C propterea perierut.Aut num eiufde meriti dices filio&Noe 8 £Nog*  propter qjie filii liberati funt?Aut male
didu-Cham i  eode pones locofi quo et patrefqa de diluuio fmul Iiberatus efffln paflione Chrifti oes declina/
uerMmul inutiles fadi fun ttet no fuit q faceret bonumon fu it u% ad unu* Audebis ne igit? dicerelfic negafle
i=Petru et cacteros aporiolos q fugeruriquomodoCaypha etPhari&osfet clamante populucrucifige crucifige
tale?Et ut de apoftolis taceateiufde ne fceleris tibi uidebit'' reus-Annas ct-Cayphas:etJudas prodi tori cuius et
'E*ilatustq nolens compulfus eft contra dominu ferre fententiaf C§_uanto maioris meriti fuit luda^tanto maio —
ris criminis eftjet quanto maioris crimimsitanto maioris et pcensetpotentfe enim potenter tormenta patientut
Arbor mala fručtus bonos non facienec bona maIos*$i hoc ita efbrefponde mi hi quomodcrPauIus cu eflet ar-"
bor mala v pcrfequens eccleHaChriftufecit poftea frudus bonostet Iudas cu eflet arbor bonajfigna faciens cum
apoftolisfpoflea uerfus in proditorč fecerit frudus malosfjadiu ergo nec arbor bona malos frudus facitinec
mala bonos^qdiu uel in bonitate fuatucl in malina perfeuerant(|? omnisHebr^us a:qualiter facitpafčhatet fe--
ptimo anno liber efticiturtSC iubilaco ideft qnqgefimo uniuer fa pofleflio redit ad dominos:hoc no de prefenti
diciturrfed de futuroiquia in fex diebus huius feculi feruietesiin feptimo die ucroetaiterno fabbato liberemur
Sitame uoluerimus efleliberiidum adhuc feruimus in feculc©i autnoluerimustpforabitur nobis auriculatr.
»n teftimoniu iobcdietiaiet cu uxore et filiis noftris quos pretulimus liberatiti.cu čarne et opčribuSiugiter fer
uiemus.Parabola aut femjnatis qux  cx utraqt parte ternos fructus faciuet iuxta apoftolu fup fudametu-Chri
rii alius edificat aurulfargetuHapides preciofostalius lignatfoenu:ftipula!cum et in domo magna diuerfa uaia
fint.plpicue patet.Et huic uelle cotradicerejaptiflime iprudetia; eft t Tame neexultet in medacio;et cxeplu apo- ~
rioloiu in preiudiciu cetenariuet fexagenarii et trigenarii afferat numerftfciat in Mattheo etimMarco apofto
iis:qui fua uniuerla dimiferan^entuplum rcpromiflu Jn euangelio aut lucte multo plurateoAuTrAeio-iova:

& penitus in nullo euagclio pro centu fcriptum efle feptem:feq; aut falfarmaut imperiri^reum tenerčnec no
cere nobisfquia inalio euangelio a centumrin alio a trigintaicipit numerariifeum omnis fcriptura maxime ue/
tustminorem preponatnumerumtSC flcad maioregradatfconfcendanVerbi oratia^ut dicat aliquefuifte ano
rum quinc|8c feptuagita ČL  centuinec tamen quinq 5  SC feptuagna plurapoterunt eflew centulqu^ priora (ut
nominata^tt no accipis in bona parte diucrfitate numeri*c*8C*lx*5C.xxxWc in tnalam partem&ccipies. Et ide
umu erit lemmisrauod ibcus uia cecididSC fup pcrrasiSC fup fpinas. $i  SC ilfa triatSC \vXc  uel in bona uel i  mala
parte imguia lualtultu fuit pro duabus rebus fex fperies numerardpreferti cu fMatriiaro 8C i Marco SC>Lucat

narratapa/

SS-tes.

c j£s

StS

CV4 <*u

Vu r


I

SE

'n

P^i

'* *>«*
SSjJ***'

; ' ^.:*,j :i *H

ss

'• l r;} f ,^ lnct H

11  ,u p^m

' . ^' i^itcraccj.
JlP^acopimu-jj

* 0a '*V«n tSStf

■  -'Rsorcir,
J “ U'fodinir^htt^
■attabnur fn^ore,

** ' -ivtulita

* ' •' 7 't^Tuuacm-'
r ’- ?  i-"« A’ iud«s arcp

* i 'wt\rgocoo*'

/ tartan?

* ■• a  Ivrcostzn-'

't fimtlitudo
. a! teti domini
n a  mfincparabo"

■ ■ aro erami
\otmalc
*. or-.lhočj declina/
t  , ,,rr!(»cncgaire
.v., ihgc eiucifige
Um  prostori cui ust!

idantomaio-
s  11 ^(tnena panmnif

JL ■*»*■'£

X '* B

"ZLdts*

O *** 1  r .*j|lfr
t « 1

*e&

..  J ’-

r' '•  'i

»*> l T r.tfjP
* Jd *'l4

_rtC"

narrata parabolaSaluator lempcr Intuleri&jjui habet aures audiendČaudiat.V bi nihil eft qucd intrmiecus ja
r n raadintelligentiammyfticamprouocamur* Cap.XLV*

> autem pater SC  filius manlionfem faciunt apud eredentes1& tibiChriftiis holpes eft * ibl nihil deefle'

• exiftimasVputo q> alitetChriftus habitauerit ii>Chorinthiis:a!itcrin£phe{iis.Hoc cftaliter i  lis apud
l quogPau!us apoftolus peccata mu!ta reprehendi^ aliter in iisJquibus lacramenta a ficculis ignora^-
ruit$iljter m-Tito S&Timotheojalitcr iivPaulo.Certe inter natos mulicrumnon fuit maiordbanneBap
tiftatubi autem maior dicituitnecefle eft ut eseteros habuerit minoies.$t qui minereft ftegnum ca:lor urnima^
ior eft lilo«Vides ergo q> in cadis fit maximus SC  minimusV& iuter angclosquoqj;8č infefumbiles creaturaš Cit
multiplex«3dnfinita diuerGtas.^uarc dicurit apoftoli dpmine auge nobis fidemiffi omnium lina mefura eftž**
Et dominus ad dilcipulumVmodic« fideftjuid dubitaftittn Hieremia quoq; defumro regno legimus: feče di —*
es ueniunt didt dominusVutferiam domum ilraekiK domuiJacobfeedusnouumition fccundumpadhim«q<l

E cpigi cum patribus uefhis.!£t pofl: paululumVdabo legem meam in uiicenbuscorumj&C in corde corum Cedr¬
am  illam^Ž ero ds in deum:6C ipfi mihi in popuiumt&non docebft uir ultra proximum fuumtcv uir frattem
luumfdicendtognofdte dominutr^Omnes enim cognofcent mela maximo udp ad minimum^crfpicue ex c6"
text u ipfius locufuturum-Chrifli iTgnum propheta deicribit« Et qua conlequcntia ibi ent minimus SC  maxi /
musSffi omnes £equafes futun funt^Vn^ ea qua JU cuangelio dicitui2Q_u! doeuerit SC  feceriehic uocabitur ms--
srimus in regno cxlorumiQ ui autem doeuerit SC  non feceritierit minimus Jn conuiuio^aluator prxcipittut
tnferiorem prxoccupemus locumjnc cum maior ueneriude fuperiori turpiter extrudamur«$i cadere non pof^
fumuslfed tantum perpcenitentiam fublcuamut?quidjlbi uuit fchala tila n>Betbehper quam angeli defcen^
dun«atq? confcendun8qui decxlisad tetram ueniuntfCerte inter oucs <5čad dexteram ftabantldumibi efletf
angeli de cx\is  dcfcendunSSždoufnianus de eorum pofleflionc iecurus eflr.^uis autem rifum teftereč queafl^
eo5q? multas manfiones apud patremrecclefias arbitretur i  toto orbediffulašieum manileftiflime leriptura do
ceat fecundum euangdium^oannismon de ccclefiarum numerotled dccaelorum maiionibu^5čx£ernis tabe«-"
naculidfqux propheta defiderattdomino fuifle fermonemdn doma inquitpatris mei-maniiones multx funr*

Si quo minus dixiflem uobistquia uado uobis pararc locum:& Ci  abiero dC  praeparauero uobislccumt iterum
ucniam SC  accipiam uos ad meipfumjut ubi ego fum SC  uos fitis« Locus SC  manfiones quas prxpararc (e dicit
-pChriflus apoftolisiin domo uticp funt patris.i.m regno cxlorum!non in IterraJin qua prxfcns apoflolos relin »
quebat«$imulqj lenfus (čripturx intuendusždiccrcm inquit uobis quia uado SC  pratparabo uobis locurnt fi no-
manfiones multas effentapud patremjhoc eft fi non unufcjuiftp manfionem fibi nonexlargitate deilffcd ex pr
priis operibu^farxpararet.Et ideo non eft meum parare led ueftrumfquia SC  iudx nihil profuit paratus locus
quem fuo uitiofperdidic(nixta quem ičnrum SC  illud intelligcndum! quod ad filios dicitu^2!cbcdeuqUorum
alter a finiftristalter cupiebat (edereia dextris«Calicem quidem meum bsbeti^federeautem a dcxtns meis fiue
; a finiftristnoneft meum darc uobisVfed quibusparatum eft«a patre meo.Non eft filii darei-K quomodo patris
eft prxpararefraratx inquit funt in caelo diuerfie SC  plurimx manfionešfplurimis diuerf fq; uirtutibus: quas
non perlon« accipiuntded opera.Eruftra ergo me petitisVquod in uobis fitum cfi:quod pater mcus illis para/
uittqui dignis uirtutibuslad tantam afcenfuri lunt dignitatem.Porro quod ait iterum ucniam & accipiam uos
ad meipfumtut ubi ego fum 8C uos  fitisfproprse ad apoftolos Ioquiturfde quibus SC i  a!io loco Ičriptum eft: ut
quomodo ego SC  tu pater unum fumu^fic SC  illi in nobis unum fincqui crediderunt1fqui perfečh funtjqui pofi
funt dicerepars mea dommas.|i autem non funt plurim« manf oneslfquomodo SC  in ueten teftamento SC itt
nouo alium ordinem pontifex rencttal tum facerdotesalium lcuita#al ium ianitoresValium xdituiTEt i limine
zechielis ubi futurx ecclefias SC  cteleftisHiernfalcmordo defcribitUKlacerdotcs qui peccauerant regradant?
in xdituos SC  in hoftiarios^ cum fint in templo deirhoc eft a dextris1non funt inter arietes: fed inter minimas
oues.fn fluuio quoq? illo qui de templo egreditunSC irrigat falfum mare1f& uniucrla uiuificat mult« Ipeciespl
fcium-defcribunmr.C^uarein regno catlorum arehangeli funtiangeliTthronitdominationestpoteftate^cheru
binjSč leraphimSC omne nomen quod nominaturVnon lolum in pradenti fieculotfed etiam in futuro. Sine cau
fa diuerfitas nominum efttubi non eft diuerfitas meritorum.Archagelus utiq^aliorum minorum angelortim
archangelus e(hSC  poteftates SC  dominatione^habent aliarfuper qux cxerceant poteftatem iSC \  qux fubieda
dominentur.Hoc in cxlis eftihoc in myfterio deitnc nos folito more irrideas atq^ fubfanncsJfi imper atorem po-—
fuerimus}8C prefedos eius SL  comicesteč tribunosžSC centurionest8C manipulosSSC reliquum militi« ordinem«

Cap.XLVI.

tlud aute quod aitmefeitis quia corpora ueftra teplu eft fpiritus landftualde friuolum eftteum ferip-
tura diuina folcat SC  unu pluralitc^et plura fingulariterappellaraettamen fciatin templo quoq; ip—

_ Jp multas efte manfiuncula^fe! le exterius atriumrefle interius ueftibulatefte fandumtefle fanda fan /

do^lfunt et culin« in teploifurit et cellariola^funt et torculariatctuafop/ rcceptaculaita et in templo corporis
noftritdiuerlaifunt merita.No«que deus omnes inhabitatinec ad eande menfura omnibus infundit'lpiri>
tteMoyfi auferturtet feptuagintaprefl)yreri^datur.Puto alfam elTeabundantia fluministalia riuu!orum«He^
lix;fpiritusHclifxo duplex"datunuhde et duplexgratia fecit figna maiora« lile uiuus mortuumiiftc mortuus
tnortuum fulcitauit* lile farnem imipjrecatus eft pppuloafte oblelT« ciuitati fub una die hodil es copias prc /
buu$icet hoc quod aitincfcitis quia corpora ueftra teruplum eft fpiritus fandi.de cunda credentium dicat ec«—

S

clefiarqui paritcr congregati unu

a da«riJpcrumi(reASKiIWquodob«di(n6prohitogotanta ! ftdproi | Iisquic«dimf.fatpcruErbum

eofi in melut ficut ego pater in te*& tu in me unu (umushta omnes unu fmt in nobis.& omnispopulus Lhri /

fortiu fubftantia; eius aflumimurmon natura efle fed granat ideo nos diligi«quia fihum dilexit patent me
bra diligunt? fcilicet a corpore.<§_uot quot.n,receperunt£hriftudedit poteftate fdios dei fien; qut credut in
nomine eiusfaui non ex fanguimbusmecp ex uoluptate carnis*neq? exuolutate uirded ex deo nati iut. Verbu
caro facftuefhutnos de čarne tranfiremusin uerbufocc uerbu dehit efle quod fueratmec homo pdidndie:q(f
* e ft.(SIoria aučta eftjnon mutata natura. Yis (čire quomodo cuOmftdfanu corpus efficiamur. E>oceat

te ipfe qui condidit;quicomeditcarnem mea*& bibit fanguine meuJbic in me manets& ego in illo Jicut mifit
meuiuens pater:& ego uiuo propter patre&C qui comedit mejuiuit propter me Jfte eft panisqui de cado de /

quonia fefus eft filius deitdeus in eo manecSč ipfe in deo eftji credis in-Chriftolfquomodo SC  apoftoli credide
rutiunu cu eis inChrifto corpus eflicieris Ji aut temerariu eft fide eoy tibi 61 opera uendicarefqui fidem ean-
dem SC  opera non habesieudem Iocu habere nonpoteris. Porro quod iačtitaš fponfam;fororemtmatre:& oia
hxc  uecabula unius efle ecclefia^cudofč^ credentes his nomini bus fignificaritcontra te facitji enim unus ojr
do ecclefi« eft:8č non habetplurima mebra inpno corporeVquid necefle eft ut fponfa (bror uocetur SC  mater §
Nifi alio^ fponfsdaliofj: foroftalioip mater fitf$tant quidem omnes ad dextera:fed aliuf ftat ut (ponfusl alius
ut frater:alius ut filius JFilioli inquit mei quosjre$i parturiotdoneoChriftus formetur in uobis|putafne eiulHe
efle meriti  eos qui parturiuntf tSC  qui parturitfVndč SC  ftulte aflerere uoluifti omnia mebra £equaliter nos dili
geremec oculu preponere digitdinec manu auricula^fed in fingulo^ amiflione membro^ dolore efle comune;
cu apoftolus doceatadCorinthiosfalia mebra efle honeftioraalia uerecudiorat& qua: uerecudiora fut;maio>'
re honeftate circudari^uae uero p fe honeftatnoftra non indigere follicitudine.Eiufde ne ordinis arbitrar/s SC
meriti osiSC aluuloculus SC meatusžper quos fimus egeritf SC  urina?iucerna iquit corporis ruiteft oculus tuus*
Si oculus cxcus  fuerietotu corpus in tenebris eft Ji digitu amputessfi (umitate auriculadfeft quide dolor: (ed
non tantu danufoec tanta cu dolore deformitas:qta ti  oculos eruasltruces narestos difleces Jine aliis membris
uiuerepoflumuslfinealiis omnino non poflumus Jutpeccata leuiajfut grauia.A.liu&eft decemilia talenta de-

quis orabit proco^černis q> fi pro peccatis minoribus deprecemuftipetremus uenia.Ji pro n
lis ipetratio titfiC  inter peccata Si  peccata?magna efle diftantialTnde SC  de populo i(raehquia peccauerat pec
catu ad mortesdicitur adHieremia.Noli orare pro populo hoctnec aflumas pro eis deprccationel SC  non obfi"''
ftas mihi:quia no exaudia te Ji aut omnes xqualiter SC  introimus &culm& eximus de CxcMSC  hoc preiudiV'
ciu futuroru efttergo acqualiter SC  iufti SC  peccatores babebimurapud deuTquianucpari modo SCgeneramur

e. mnMtriiif nJ linn fi rtitncentlfPnfCrtiP rtvl   Cf 1 _ J f.

- m. r ■**■»*■ •**  - -— —c««.... S-  c. Ji ^ >y C, ■M.'*-' V Liji iLrf A*»Vk  JL J. UV t II JL (L V,J. JI V'J.« V' &

ir&n i  cždeftifNulli dubiu e(Vqn x terreno eu iuifle relpodeasJacob i  quo fuit^ices ^ptinus i  cseleftil Kt quo ^
modo i  cadefti fuidcu adhucChriftus no ueniflet i camejfq fecudus et cadeftisAda dicit^Tkut igit" oes ante in -
carnatione Chrifti in ueteri reputabis Adatet iufti quo<p i terreno hoicfet ad finiftra erut fter hircos tuo^ Aut
fi fpiu eft ibilfaacponere,ubiIfinahebibiIacobmbi£(au:ibi fačtosmbipeccatoreslnouiflimus Ada exco tepo '
re numerabi t?:quo Chriftus eft natus ex uirgine.Et argumentu duo^Ad^non proficiet ouibus eth^dis tu« jo
^[uia in primoAda et oues et hajdos couincimus fuifletet i  uno atq? eode hominSalios a dextris dei ftetifle;ali-
os a finiftris. Ab Ada eni u% adMoyfe mors fup omnes dominata efltetia fu p eos qui no peccauerut in fimili-
tudinem preuaticationisAdam. r  ^ap.XLVII.

JE eo aut qc? niteris approbare couitiu et homiddiutacha et adultenufet ociofu fermone et fpietat^B©- vno

!/•_f:.;_ ~ZC.~n:z: n __ _ n -r-~  " . — t  • /'-i«. ^ - u

rgabismtno
roccidit

u terc J
autrc-




j5j*Nm C S
"*»Q

iSSS

'f*°«2ru, v Ut , 10

SSSfe

Sate

2*«*pw

‘ ‘ ’ ' ,:dj.
‘ :d i«ifii mraiA

. ' ' -«čS*

^ftar&raatnl

i ix riufdc
■ 1  ■■ ■  '■' res di!i

flOBiorcdlrcomunc;
rmuJior j liicmaior

■  '-'m  ubmarisU

^lioculustaus*

:edolor:/čd

■  v  membns

.aulcuudt/

.. **.uUflCtorqucrir
.,.9  ui Uit fratre
;*nutimorte!
Hovaoubosldirtd

.uueratpcc

j  p«

rnltm f»-1 fl£nonob(r
boe piciudi^
, vi^iv ecpciarow
' .c.'., .u■'

J

. M

antcifl'

. T hjri«U^^

-A

Sftfi

fileti


P

_iK^

iflut

-s*

I JtlT**

«0

M

DO

<!tt

<n'

Idi



fi


Wj

lt' : '

aut recludere in carceretaut uaria adhibere genera pcersai^uod fi fugeroY& m  fblitudioe abieroieade enreo ✓
rona moricntisfquia eade'5c caufa m or ds eJftChriflus.Ad iilud uero quod dicistfrer eu fratrem qui lem pet cu
patre fuerit1& qui poflea peenitens efl receptusfciihif peni tus difcreparerAdiicio fi ms:5C  drachma una«quse p^
dita fueratl& inuenta lunčta effe cu reliquis:č£ ouem una qua nonagmtanoue ouibus derelicHri^bonus pafier
inquifiuit SC  rctuli'nexplefle nume& centenariu.$ed aliud efl pcerritente c{Tc?8c  lachrpmis ueniarn depi ecari 5
aliud fempereflecum patre. Yndepet£zechielem ad reportandam oucm*& perditum quondam filiumVlcq-'
tur paflor dl  pateriSč fufčitabo pačtura meum tecumfSč fcies quia ego c!otninus:8c recordaberisj^ confundcv
risfutnon (it ribi ultra aperire os praeconfufione tuatcu placatus fu ero ribi in omnibus qua: fecifliYut nihil 'miV
nus iuflo habeanr pcemtentesrfufficiteispro omni pcena fola confufio. Ynde 5 1  in alio loco didtur ab cos;&re
cordabimini uia^ ueflra& peffi ma§$5£ omnium fceleip quibus polluti ctatiš!8C  difplicebit uobis l  cofpedtu ut- -
ftro in omnibus malitiis ucflris:quas feciflis.Et fcictis quia ego dominusrcu benefeccro uobis propter nomen
meuf&non fecundu uias rieflras malasinecp fecundu fcclera ueftra pefiima.ltrguitur quoq? a patre filius:q? (a-
lutis fr at ris inuideaft& cu angeli Ietentur in ca:Io:i!Ie Isuore crucietur,^uanq duof$£ fratrum fihaiiitado frugi
81  IuxuriofiTnon ad merita totiusgeneris humanirfed uelad iudari pertincant Ghrilli'aniqj peribnastuel ad fan
čbo^.'Sč poenitentiu.Super qua parabol^libcllu quond aOam afo epifcopo dum adhuc uiucret-dedicaui. Pol 4 -*
ro fi operariis prim« borec Sč tertiae 81 fexix SC  nonaj dl  undccimmmus denarius reddituffS^ ab eis incipit pre—
miumrqui nouidimi in uinea laboraucruntrct hic non unius teporisf$£ unius eetatis hommes defčributur; fed
ab exordio mundi ufq: ad fine uocationu iacramenta funt  diuerfar^prima hora uocatus cfl Abel čl  SetfjfTer
riaEnocb ctNoeiSextaAbraba]fiac et Iacob<Nona Moy(es et prophct^Vndccim^getiiium populu^fEui
primo redditur merces?quia in crudfixu credens dominudifficulcate fidežmagnirudine meruit premioriim«
Multiqr reges et propheta: qurefierunt uidefequte uidemustet no uiderut.Y nus aute denariusJno unu efl pre—
fniuHed una uitatet una de gehena liberatio.Cscte^ quomodo ad indulgentia pr/ncipale diuerfb^ criminum
rei dimittunf’ de carceret& unufquifcj pro kbore uel opibus fuisrin hoc uel iillo fiatu uitx eflrita 61  denarius
quafi indulgetia ueri pricipisloes p baprifmiJemitrit de carcere Jam noflf i laboris efl pro diuerlitate uirtutum;
diuerfa nobispremia prarparare, Cap.XLVIII.

Ycufčp p partes ad propofita rdpondimuSffeques fermolcomundad oes refpodebitiSominus ad du
l  fčipulos fuosK^ ui uult iquit inter uos maior efietfit oium minimus.$i oes i cario sequales futuri fu /

__ musjfruflra nos hichumiliamusVut ibi poflrmus efle maiorcs,S)e duobus debitoribus qufgento^. de -

fiarioru 51  quinquagintalcni plus dimittit^plus amat. Ynde S: faluatorfdico inquit ribi remittunt? ei peccata
mu!ta;quonia dilexit multu.Cu; aut minus dirv.ittrc jminus diligit.f^ ui minus diligifi^ minus ei dimittitur t
utiq? in minori gradu erit.FaterfamiIias proficifces tradidit feruis fuis fubflantiatalii quiq? ta ! etafalii dudf alii
unuiunicuicp fecundu joprias uires.Simile quod et i  alio euagelio fčribic:^ homo nobilis proficifces i  regione
Iongiqua' ut acciperet ubi rcgn^trencrtcrefaiocauerit.s.fčmosfet dedcrit eis fingulas mnaside quibus unus
lucratus efl,x.mnast alius quinq^et finguli iuxta uires fuas et emo!umetu:uel.x.uel quit| acceperint ciuitates.
Porro alius qui unu taletu fiue una mna accepcrat?quod accepit ifodmfiue i  fudario colligauinet domini refer
uauit aduetui.Frimo cofiderandu^ iufli no fpepfedus laborantjut uult ncflerZcnorled ne pdant quod acce
pcratrifle qui mna dl  taletu infbditmepderet quod acccpatmo pcccauiumagifc]^ laudada efl^autio referuatfst
q caflus labor eoiy:q fine laborispremio dcfudamt.B>cide hec ipfu talentu quod auferf a timido uel ncglri

^  • . _ f* . ^ A id  a *  aJ ^ a  < I _ _ > ' A _ __ _. r A _A A a  -l, _ __ a . A. A 3 A3 A_a— f _ a a a a— A 11 _a a — Ar A* .a. As f A A .A_JL. a _a -a. a a a A_ a ^ a  A A Ar Ara a  A %bs al AAS A A iAA S - s- A /-*• A a  JL, ara r< ia A|. AA

ceratno deceY6čei quiplusino qnqj tradunt urbesf<^_uod aute dominusno his cotentus flt qurc habcmusffed
femp maiora defideretripfe moflrat dicens:<$jaareno dediflipecunia mca ad trapesetas^k cgouenieScu ufu-
ra exegiffe.(^ uod quide&PauIus apoflolus fcieslprcterito^ obiiuifčitfad  ea qux i  ante futrfe extendit;i ( .
quotidie proficitfnec feruat i fudario delicate gratia qua acccpittfed auarus negociator renouaf de d/e i dietnf
K defcrefcere feputaenifi femp creuerit,$cx urbes fugitiuo^ deferibunč i  lege homines iterficeremoletestSčtp
fe urbes facerdotales fut.Interrogare libettfugitiuos iflos fter hircos tuoslan iter oues noflras colloces? Si hirci
cfleriocciderent? ut homicida: cssterijncc miniftro^ dei ltraret ciuitates.Si oues dixerisfutiq; no erut tales oues i
quie abfcp lupo^r metu tota libertate pafcant^.Et probabit^ tibi oues quide eas efleifed erroneas a dextris ciTc/uc. -
ru ho flaretfed fugereJdonec moria^ facerdos magnusVSč ad inferna defcedensdiberet aias fugitiuo^.fEabaoV
tiitže occurrut filiis ifraebSC cxGs  aliis getibnsTin lignarios 51  aquarios refcruan^Xantiqi apud deu meriti funt:
ut 0irps-Saul ab cort  iniurias fit deleta.Inter quos eos collocabisffnter hircosifed non fu t interfečl^kntcntm
domini iudicantf oues.Sed dicit fčriptura diuin^cj? non fint eiufde meriti cuius dl  ifraelitae. Yides ergo q> flent
quide a dextrisffed muko iferiori gradu JnteriDauid uiru fančlul&Saul regem peiTimu^mediuslonathas mit
Q_ue nec inter hxdos  poffumus ponerelqa prophetre amore dignus efl nec inter arietesine pare eu faciamus
Dauid:maxime cum 61  ipfe interfečlus fit.Erit igitur inter oues^fed in inferiori ordine.Et quomodo inter Da '
uid &Ionsthamrita inter ouem dl  ouem cogcris fufcipere diftercntias.Scruus qui cognouit uoluntatem domi
rii fui^c non prarparaufrfnec fecit fecundum uoluntatem eius uapulabit rnultis:qui autem non cognouit dl  no
fecittpfagis uapulabit paucis.®mm enimcui mukum  datum efhmukum querctur abcoVSč cui commedafur
mufturpfus exigitur ab illo.Ecce ferao Sl  feruo plus minufue cemittst?:S£ pro qualitate comiffi atq? peccati pla —-
garumquoq 3  numerus irrogatur.Tota iudea: tcrrs>Tribuuq 5  deicripticffutura: ccclefia; in cadis typuscfl. Le

Ca

«xxxviu.

mU^UO-.^ r L  * * x w x w w

^mgjfos flttctus SC nauem uel in fublime credamtucl in mari praecipitemtpaulatim feflis SC fanguentibus por/-
tusaperitur. Cap,XLIX.

Id j§ Iximus de nuptismiduis?uirginibuJtViduitati uirginitatejuiduitate pretul/mus matrimonio,Expofi---

\ v  f  ta eft zsspi ko Ih  ided concifio apoftolbde huiufcemodi quaeftionibus difputanti^fingulisopinioni/
bustefponfu eft,$aecularis quoqt litteratura uenit x mediu;q«ac uirgines fuerint?quže umuirse :Si  ecotrari© qs
intcrdu habeat moleftias uinculu coiugale,Traniiuimus ad iecundapartitionejin qua negat eosrqui tota fide
baptifina confecuti funt dcinde pode paeccarežEt doeuimus q> excepto decjois crcatura fu b uitio fit^Ro q> urn *"
uerfi peccauerindFed q? peccare poflintiSC ftmiliu ruma dantiu mctus finTertio učnim us ad ieiuniafcEt quia ad—
uerfarii duplex propofitio ftseratjuel ad philofbphosluel ad diuina^ fcripturaip prouocatisexepIa;nos quoqi
ad utraqj reipondimus,(^uarta,i,extrema diusfioioues SC  haedos1fdextram SC  finidra: iudos SC peccatoresjf in-
duos ordines didribucrattuolens odendere nulla inter iu dum SC iudtSpeccatorem SC  peccator&cde didantia.

Et ut hoc probaretjinfinita de fcripturis exepla congeflerat!quafi fuo fcnfui congrucntiaicuius nos queftioni—
SC  argumentis SC exemp!is refpondimus ičriptura^fuetereaiqj4£enonis fententiatoa comuni ienfu q diuma le
clione contriuimus.Nunc reftat utEpicuip noftru fudante in hortulis fuis inter adoleičentulas Sčmufierculas'
alloquamur£!auent tibi craflifnitididealbatnAdde fi uis iuxfa-£ocratjca irrifionelbmnes Fues 8C  canes: SC quia
čarne amasfuultures quoqj aquiIasjaccipitres?SC bubonesthuncj no&Aridippi mukitudotcrrebit* Q_uoFcucp
lbrmofosjquoičuq 3  calamiftratos^uos crinec6pofitoiquos rubentibus buccis uideroide tuo armento funKim - -
mo inter tuos fues gruniunt^e nodro grege triftesjpallidufordidati:SC quafi peregrini huius farculrlicct fermo-
ne taceantfhabitu Ioquuntur SC geftu,Hcu mihi quia peregrinatio mea prolongata cfbhabitauircu habitanti
bus cedartuidelicet in tenebris huius mundiVquia Iux lucct in tenebrisjSC tencbrce ea non coprchcnderunt:Ne
glorieris q? multos difcipulos habeas^filius dei docuit in iuda:ajŠC.xii,tantu illu apoftoli Fcquebantur fbli* Tor-'
cular inquit calcaui (blustSC degentibus uir non eft mecu.Hle in paffione (olus rctnanfittSC-Pctri quoq^ erga cu
trepidauit coftatiafjpharifeo^ autem dočhfac 01 's populus applaudebatjdices crucifige crucifige talino habe
mus regem niFs-Gdaremžnuitia fequimur-mon trirtutes?epicu^-nonChriftyj]ouinianu non apoftoldPauIu.
Obuod multi acquiefčunt fententia: tua&ndiciu uofuptatia efbhon em ta te Ioquente probannq (uis fauent ut-
tiis.Tn circujisplatea^ quotidie fičlus ariolus dultore nates uerberat y SC obtorto fuda dentes mordcntium qua
tittnec tamendcft qui femper poflit inducrSc pro magna fapientia reputasdi plures porci poft tc curratt quos
gehens fucc^mnutriaspoft preconiu tuulSc balneas quse uiros 'panter SC fccminas lauanttomnis ipatientia
qua: ardente prius libidine quafi uerecundia: ueflibus protegebatfeudata cfl SC  expofira?qu^ ante in occulto
cranttnunc inpropatulo funt* ©ftcndifti tales difapulos-non feciftiihoc profecit aočtrina tuatutne peceatu
quidempoenitentia habeat,Virgines tua:?quasprudentiffimo con(i!iotquod nemo unq leaerattnec audierat
de apoflolo docuiflitmelius eftnuberc q urboccultos adulterosin apertos uerterunt maritos, Non fuafit hoc
apoflolustnon elečtionis uas,Tirgilianum confilium efl,
doniugium uocatthoc prsetexit nomine culpam.

^_uadfingenti Ferme anni fuim^rChridi predicatio fuigetin mundo,Ex quo innumerabiles hierefcs tunica
illius cofčideruntiuniuerFus pene error deChald^o ct-Syro etJGraeco fermonc procederat.Bafilidcs magider
luxuria: et turpiflimorum complexuum^pofl; tot annos ica in-Iouinianum quafi m-Euphorbum tranfforma /

ratChriftusTin qua ucxi!!um crucis SC predicationis aučtorita^idolorum templa dcftruxeratYE regione luxu
ria penis:uentris:etguttuns fobuertere nititur*fortitudinem crucis* VndcpetEiaiam Ioquitur deustpopulus
meus qui uos beatifieanttfeducunt uosjSC femitas pedum uedrorum conturbant,Necnon perHiercmiam^fu
gite de medioBabplonistet feruate unafqui% animam FuamVetnolite credere pfeudoprophetis: qui dicunt
paxpax:ctnonedpaxtquiTemperingeminan&emplumdominittemplumdominnProphetetui uideruntti
bi tallaiet miipientiaTnon aperuerunt imquitate tuamjut te ad poenitentia prouocaren£qui deuorat pkbe fua
ut cibu pamaaeu non inuocauerunt,Hieremias captiuitate nuciansdapidatur a populo,Ananias filius Aror:

frangcbat

ftangebat ad prelens ligneas torqucs5& in futu^ferr eas prcparabat.Scmpcr pfcndo prophciac dulcia pol lice
tartSC ad raodicu placengkmara eft ueritastfič qui ea predicant replentur amaritudme.In azimis em uentatis
SC fmceritatis domini pafcha cele brat iSC  cu amaritudinibus comediČ.Egregia fane uox: SC  qua audiat fponfa
-Chriftftnter uirgines SC  uiduas SC  cadihesTunde SC  ipfu nomen inclytu cft:q> cado digni fint qui coitu careant
^Raro ieiunatejcrebrius nubitdNon eni poteftis lplere opera nuptia^tnifi mulfu SC  carnes SC  nucleu iiimpferi
tisiViribus opus cfbad libidine.Gito caro coniupta?marceftit*NoIite mctuere fornicatione.C^ui femcl tGhri— :

turbeminijputantes inter iuftu SC  pcenitente a!iquid intcreflefhurniliore gradu dare quide uenia:fed coronam
tollereTuna cft enf retributioTgui ad dextcra fteteritiinrroibit in regna cadore.His confiliis fubulci trn' pafton/

la: mifctsciSC  non milcrabilc^preccptoris fui uerba cantantes!quid eninifi (eme requiritdeusčSon folu pudid-
tiamtled etia uerecudiam perdidcru&naiong? procacitate defendut libidincmig exercent. Habcs preterea in-
excrcitu tuo plures fuccenturiatosthabes fcurras SC  uclites in prefidiis craffosTcomptostnitidosTclamatores;qui
tepugniscalcibufcp defendant.Tibi cedunt de uia nobilcsuibi ofculant diuitescaput.Nifi cm tu ueniftesiebrii--
atq> rudantes paradiiu intrarenon poterant(made uirtutejimmo uitiisThabes in caftris tuis damazonas cxer-
ta mamajd: nudo brachio SC  gendfuenientes contra fe  uiros‘ad pugnam libidinu prouocantes.Et quia opulcn-
tus patcrfamilias estin auiariis tuis non turturesded upupa: nutriundtjua: tora fetidx  uoluptatis luftra- circu> -
uoldtMe carpeVme difiicejobiice eri mina quas uoluerisTargua: Iiixuria?5č delitiaru. Magis me amabis^fi tališ
fuerotero enim de armento tuo.Sed ad te loquar:qux ičnptam in fronte blaffemiam-Ghrifti confeflioiies de
feftitVrbs potenssurbs orbis dominalurbs apoftoli uoce laudatannterpretare uoeabulu tuu.R.onia aut fortiV
tudinis nomen e H: apud graccsJaut fublimitas iuxta hebrsos.Serua quod dicerisluirtus te excel(am faciat/no
uoluptas humiletn.Maledidionem quam tibi faluator inApocalypfi comminatus efbpotes eftugei e per pce
nitentiam^habens exempli^imuitaip»CaucJouiniani nomcntquod de idolo deriuatu eft: $qualet€apitoIiu®
templa-louis SC cerimonia:conciderut.Cur uoeabulueiu$&uitiaapud teuigeantV Adhuc fubregibustdč fub
"dNIuma Pompiliottacilius maiores tutPythagora: continentiamjg fubconfulibus-Epicuri luxuriam fufcepe/
runtt ^fnapit argumentum iequentis-libelIj;Genadius de uiris iliuftribus.

EIuidiusAuxentii diicipulu$Symachi imitatorjfcripfit religionis quidem fludiolfed non fecundum
dcicnriam librumčneqj iermonemeq? oratione nitidum'fquo opere ita fandaf^ icripturarum fcn(um
Jad fuam peruer fitatem fledere conatus eifeut earum teftimoniis ailerere uoluerit fandam-Mariam
poRnatiuitatem domimtquem uirgo pepcri^Jpieph fponfo fuo iundamlSC ex eius confortio filios fufčepiiib
qui 6:atres domini appcllati funt.

ijltem de eodeni^uguftinus dc haerefbus.

Eluidiam exorti abHeluididdfli uirgšnitati bcata>Maria: contradicucut ca poflChridu alios etiam
filios de mro iuodoieph peperifle^contendant.$ed nimiru iftospratermiflo-Heluidn nomi^antima- -
Jrita^piphanius appcllauit.

^uci^tLibcr BeatiHieronymrbduerfu&HeIuidiurde perpetua uiiginitare bcatseMaria:. IpiftoIa*X{I.
te Vpcr rogatus a fratribu^utaduerfuslibellu cuiufdeHeluidii rdponderSfacere difluli.Non q>

difficile tuerit hoiem rufticanute uix quoq^ primis imbutu litteris fuper ueri afiertione couince
n H refičd ne refpondendo dignus ficretfqui uinceretb Huc accedebat^cjuod uerebar ne bomo tur bu—
lentus SC  fofus in uniuerio mudo fimul SC  laicus SC  (acerdos: q ut ait ille loqcitate facudia ex lftiafr
^  K maledicere omnibus bone confcicntia: fignu arbitraž:accepta materia dilputad^amplius inči—
peret blaffemare:5č quafl de fubfimi loco in totu orbem ferre fcntcntiaTmeq 3  quia ucritate non poflcdacerarct
conuitiis.Teip^uia omnes ta iufla: filetii mei caufe ob leandalu fratruiqui ad eius rabie moucbantžiuilio--

ri fine ceiTarutfia ad radices infruduofearboriseuagelii fecuris eftadmouenda:5č cu infcecuditatc folio^ tra—-
denda flamisfut dričat aliquado reticereiqui nunq didicit loqui.fgit fandus mihi iuocadus eft fpintuslfut bca^-
ta^Maria: uirgmitatem fuo ienlu-ore meo defendat.Inuocadus eft dominusJefusmt (aeri ueiitris hofpitiufcn^
ius noue meniibusinhabitator fuiKabomni concubitus fufpitionc tueaturJTpfe quocp deus pater cft itnpreca
dustut matre filii fui uirgine oftendat fuifte poft partu:quae fuit mater anteg nupta.Non rhetorici campu de—
fideramus elogijno dialedicoai tedicuIas^necAriftotelis (pineta c6quirimus*rpfa (criptura^ uei ba poneda fufc
ut ipfis qbus aduerfu nos ufus eft teftimoniisrcuincatlfu-: itelligat fe SC  legere potuifte quač icripta iutt& no po-
tuifle qu^ pietatc roborata fut cognofcere.Prima eius propolitio fuit.NIattharus Ioquitur:Chrifti autegcnei a —
tio lic e«t.(Su efictdefpoiara materJefu^Mariadofcphrprius g coucnirent inueta eft babens x utero de (piritu fv

t f \  t ^ ^ or 4 dl f* 111 1 ll ^ f 2 1 w f A « J i. A  ~ /"im  -9 ‘ d j  ^ As,  .Tli q O l Ti .■"V 4 4 - /'r Srn  .-k

natu eft icaiSč de fpiritu fado eft.Ecce iquit habes delpoiata no comedataait dicis.Et uncp no ob aliud dcfpo/'"'
fatarnifi gdoqj nuptura.Necp eni de no coueturis^uagelifta dixiflct$Prius q couenireng i nemo de r,o pranfu • "
ro dicit?ante g praderet:K>eide abAngelo uxore appd latSK coiunda.Audianius nui^d Icriptura prcnuciet.
Exurgcns inguitiofeph a fono fecit ficut preceperat eiAngelus dominitSTacccpit uxore fua5&: nocoonouit car-

XXXIX ;

\

doneč cepcu t filium fuum,Curramus pcr fingubž& impietate nfde quibus mgreiia efl uefligns pei icquetcs ;
pucmantia interfe dixifle aerba doceamus»S>efponfata confitctutf& ftatim uxomn uult efle quam confclius
eft fponfam,Rurfum qua uxore nominatlfdicit non ob aliud dcfponfatamifi quandoqj nuptuiam« lat ne paru

pugnantia inter fe dixifle aerba doceamus»S>efponfata confitctutf

cft fpon(atn*Rurfum qua uxore nominadfdicit nonob aliud defp<— , . ... r

boe arbitremudfhabcs inquit defponfata non aomcndata.hnecdu uxoremrnecdu marnah usneulo copulatam
'tn eo aero  quod aittneq; eni de no conuenturis euangelifta dixifle«Prius q conuenirentraufanem o de no pra>
Turo dicitante a  pranderent^olea nean ridea nefčiofimperitia: argu#an temeritatisaccufe, ® uafrfiquis di✓
....... -s ' nnfTtrfhrr fantpnritttnifi  in eo tortu eradendu ouadoctt

firAut Fi uelimus dicereSPaulus apoftolus ante q ad hifpanias prcgcrc!kRctnx in  umcula coicctus p^Uit cer>-
te illuJHeluidius ante q pcenitentiam ageret niorte preuentuscfbftatim aut paufo pofl uincula ad hifpani >
as ut eunddfautHeluidio pcenitetia ageda pofl mortčtCu fčriptura dicajjln lferno aut quis cofi tebitur tibi aut
no potius fit itelligedužp ante prepofitio licet fiepe cofequetia indicctftame nonunq ea tantu qux prius cogira-
batur oAendatjunde nec necefle fit ut eegitata fiant?cu aliud ideo interucneritrnc ea qux cogitata Funt fierent«
Igitur cu euangelifta dicaŽPrius q conuenirentfproximu nuptiaru tepus oflenditte i eo iam re fw(Jewtqax
prius (ponla Fuerattefle uxor inciperen^uafi dixeri$ante q ofeula amp!cxufq> mifcerendante q re ageret nu
ptia^finuenta efbhabens in utcro,f nuenta eft aute a nulfo alio nifi arlofcph*qui fpon far utefp  tumentšpene ia
licentia marirali 5C  curiofis oculis deprehendit.Kon taraen fequitur ut prion bus docuimus exepli^eu cu-Ma>-
ria conuenifTe pofl partuicuiusconucniendi defiderivhteri coceptione (oblatu eft: (") uod aute in fonis dicit?
acHofephtNe timeas accipere Maria uxore tuaf& ruiTu£xurgens auteJofcph a fono fecit ficut precepit ei an* -
gel us dominifSč accepit uxore Fualnulf u mouerc debet:quafi cx eo cp  uxor eft appellata fponfa efle defieritfcu
hanc efle fčriptura: diuinse confuctudine nouerimus ut jponfas appellet uxores:flcut in fequentibttsDeutero
nomii teftimoniis approbatur:$iquis inquit inuenerit uirgine defponfata uiro in capoj6C uim faciens dormie
rit cu eatmoriatur;quia humiliauit uxore proxirai fui.Et in alio loco« $i aute Fuerit adolefcentula defponfata
uirotSd inuenerit homo ea in ciuitatelfe dormicrit cu caJeducetis utrucp ad portu ciuitatis illiusfe Iapidabun^
lapidibu^ morientu^dolefcentula quide^quia noproclamauit in ciuitatejuir aute quia humiliauit uxore
proximi FuilSi eradicabitjs malignum ex uobifmetiphsinecno SC  alibi.Etquiseft ille homocui defponfataeft
uxorI6i non accfpiet ea^Tadat SC  reuertatur in domu FuaSfne forte moriatur in belloJSč forte homo alius acci/
piat eam»$icui aute fcrupulus comouetur quare defponfata SC  no potius fine fponfd fiuc ut fčriptura appclfat
marito uirgo coceperitrfčiat triplice fuifie ratione.Primdut p gencalogiadofeph cuius^Maria cognata eratrori--
go quoc^vIariae monflraretur.^ecunddrie iuxta legenrMoyfi utadulteraJlapidarerurapopulo.TefndutadI—
tegiptu Fugiens haberet folatiuScuftodis potius q mariti.^ uis eni i tepore illo credidiflet uirgini de fanefto eai
fpiritu concepiflejuenifTe ad eam angelum-Gabrielemldei detulifle mandaturac non magis quafi adultera iux >
ta exempluSufans fententia: omniu condenafientvcu hodie toto ia credente mundd*argumentenTiuda:kEfa
ia docento'deMaria 8C  uirginitateeiudbcce uirgo in utero concipiet SC  pariet Fliufin hadbreo iuuenculam fčri-
ptu efle non uirgineinahalma non bethulataduerfus$quos in alio loco compctcntius*difleremus. ®eni<j cxce -
pto-k)Feph SžTdelifabeth 6C ipfaMaria^ paucis admodu fi quos ab his audifTepoflumus exifl:imar^ f omncsJe'-
fum filiu exiflimabantIo{ephjin tantu ut etia euangelifta opinione uulgi cxpnmentes f qua: uera hifloria: lex
eft patrem eu dixerintSaluatorisrut ibi:Et uenit in fpiritu in teplu baud dubiu qnSymeoi^t cu iduceret pue -
ru-Iefu paretes eiuslut faceret deillo^fecudu ccnfuetudine legis.Et alibi:Et erant pater iliius SC  matefadmiram
tes fup hisqux dicebanf’ deeo # & rutTum:Et ibat parentes eius p anum in hierulalemiin foleni die pafčhx«Ac
dcindeitt copletis diebus cu reueiterentu^remanfitpuer Iefus in hierufalefič non cognouerunt parentes eius

UO-"

iudxo^ argumentantur^non eni ludentiu uox efl:euangeliftx patre dicunt^patroMaria confitcturi No q
ut fuperius indicaui uere paterJofeph fueritSaluatorisried quo ad fama-Marix conferuandapater fit ab om
nibuš exiflimatus1?q ante q moneret ab angelolofeph FiliDauicFne timueris accipere Maria eoniuge tu a! qcf

—         ^ ~ -- - f — r   -—— —  — s- —— — — - — J. li.' g-- v. A »

•Maria appellata fit coniunx:in quo SC  hoc breuiter continetur cur fratres eius quida efle dicantur; quia

fuu locu huic quxftiunculx referuamusJčč ad reliq fcflinat oratiofnunc illud cfl difIerenduiquomodoScnp>
tura dicat:Exnrgcns aute lofeph a FondTecit ficut precepit ei angelus domini;8č accepit uxore fuT& no cogno
uit ea doncc peperit filiu^ uocauit nome eiuslefu in quo primu aduerfarius fupcrfluo labore deFudaf cogno
fcendi uerbu ad coitu magis q ad foentia efle refercndu;quafi hoc quifq ncgaueritiSč eas ineptias quas redar ^
guit aliqdo prudes quifpia poterit FufpicarnDeinde uult docere:q? doneč fiue ufcp aduerbiučertu tepus fignri
ficatjquo cdpletTfiat id qd /  ufepad illud teporis qcF prefčriptu efl: n5 fiebatfuelut i prefenti.Er no cognofčebat
eakionec peperit filiu, Apparet mquit cognita efle pofl partuteuius cognitione filii tantu diflerebat generatio
Et ad hoc approbadu cogerit de fčripturis exepla q plurim Jmore andabita^ glad m  in tenebris ueiifilas:& lin "
gux fonu ad cofodieda Fui tatu corporis mebra cocuties,Ad qch nos breuiter rudemusJ SC cognofcebaf&uf<p

cognouerut paretes eius,Nuc illud efl: ofledenduiut quomodo ibi confuctudine fčriptura: fecutus eflific etia

hic doncc

■ :-r*V

(niSfil

***/?*/

IS

SP^Cl

a,u ntfifm,

^fialV 1 '

■r •

vjg??*

* f ®Gtos<jjtf

^r^pitaV

,Jdlf A'!'icnticii

" *>o<Tti dormic
ulj Jcfponlata
r '-* bpidaisnf

^'•uuituTOte

■"'•oalrasacci/

* nuraappcllat
Vtum  aacori"
Urcmduracf-
njdrf.indoca
iij/ulfrraunc"
\nt tudxt£fl
>nKTvcu\am fcti-
..vt^cni$cxce-'
■.uttforcncslfr'
**ahiftonxl«
;io»kUKCictpoe-

ritrtaJnrtiran'

•tici^ ra ! 'h^

' • • n  citi

o

sjrtteftof

-mcetffp**

***Sr^L,

m

0

ZJ#

K

-* j/

»r.


blc  doncc e iufdem fčriptur# audontate fungatfkju# f#pe certu tcpus utipfe diflctuit m eiusaftumptione fi ✓
gnificatf fepe infinitulut eft illud quod deus ad quo(da Ipquidin prophet;s:Ego futego fuict doncc (cnefčatis
ego fum.N unquid poftq ifl i fenuerint deus efie defiftctfEt Saluator m euangcho ad apoftolosiEcce ego iquit
ucbifcum fum omnibus diebusufip ad cofamatione fseculifa difcipulis dominus abfccdetret tune quando.xii.
foliis iudicaturi {unr.xii«tribusifiaej domini confdrtio fraudabuntur.Faulus quoqj apoflolus connthiis feri✓
bcnstpriniiti# aitChriflusVdeinde hi qui fentChrifti qui in adutntu eius crcdideruntJdeinde finis cum tradi>-
deritregnum deo et patnteum deftruxerit omnem principatum etomnem poieftatemlčx r  uirtutem* (Dportet
enim illu regmrdioncc ponat omnes inimicosflib pedibus dus.® mnia enim fub pedibus eius fubiecit * Efto
de homine didum fitiNon negamus de eo qui paftiis eft crucelqui poftea federe iubetur a dcxtn^Q_ uid fibi
uult hoc quod aitlOportct cm' illu regnare doncc ponat omnes immicos fub pedibus eiusf Nunquid tadiu re
gnaturus eft dominusldonec incipiant efle mitnici fub pedibus ciiJf' SC poftq lili fub pedibus fuetint regnare
denftd“eumutimtuncmagisregnareincipict!cuminimicicceperintei1eftibpedibus:©auidquoqiinquarto
graduu pfalmo.Sicut oculi ancill# in mambus domin# fuamta oculi noftri ad dominu deu noftru doneč mu
lereatur noftri.Ergo tadiu prophetaoculos habebit ad dominu qdiu mifericordiaipetretfSčpoft ipetrata miV
fericordi^oculos torquebit ad terras.Q_uiin alio loco diciuOcuii mei defeccrunt in falurare tuus& in uerbu
iuftici# tu#*Potera lup hoc inumerabilia exepla cogereraSC omne laccfčcntis procacitate teftimonioip nube
c#Iare* Veru adhuc pauca jfubiiciamtbis fimilia ipie fibi ledorinueniatXoquitfinGencfi fermo diuinus. Et
tradiderunt Iacob deos alienos:qui erant i manibus ecqČSt  in aures qui eram in auriculis eorum, Et abfcondit
eos Iacob fubtus terebinturqua: eft in ficimist& pdidit eos uicp in hodiernu diem Jtem in fine dcutcronomiitEt
defundus eft Moyfes fcruus domini in terra modo per uerbu dominuSč (epelierunt cum in geth prope domu
phcgor5& nemo fcit fepulehrum eius ufip in diem dura*Certe hodiernus dies illius temporis cxiftimandus
eft r quo hiftoria ipfa contexta eft Jiue Moyfem dicere uolueris audorem penthateudffiuc^Hefdra eiufdein /
ftauratorem operis^no recufo.Nunc hoc quatri6utid quod didu eft: ufqj i  diem iftumfad lllam icferatur teta—
tem ? qua libri editi fiueconfcripti funt«S>oceatigitur poft illa diem tot iam ano^ufcpad^os uolumirtibus exa
dtsfaut idola qua: fub terebinto condita fuerant repertaiautJvloyfi tumulu iueft/'gatu(quia obnixe aftent poft:
doneč & ufq>eftc inciperclquod tadiu non fuit^dm ufq 3  comp!cretuu6č doncc(quin potius animaduertat (eri
ptum fandx idiomaiSC nobifču in quo hsfitabat intellfgadlntelhgat ea de quibus pofter ambigrTi no fuiftent
feripta  fignificaritoetcra uero noftrse intelligentte derejjnqui,$i enim adhuc recenn tepore uiuentibus his q
tnderant»Moyfe'fepulchru eius potuit ignorariimulto magi&ot feculis prctcrcuntibusJuxtaquod & illud \*~
tclligitur dolofephAruangelifta id indicafTejde quo fčandalu poterat mouerilion ea cognira efle a uiro fuo ufčg
ad partusut multo magis itelligeremus cognita non fuifte poft partufa qua tune fcabftmui^jj adhuc de uifio '
ne poterat fluduarc Ad fumam illud requirotquare fe abftinueritdofeph ufcp  ad partus die*Rcfp6dcbit utiejp,
quia angelu audierit dicente:^_uod eni in ea natu t fttde {piritu fando eft.Ad quod nos inferimus1&: certe au •"
dieratJofeph filiDauid'ne timeas accipcreMaria uxore tuaprohibitu ei fuerat ne rcLnquerctme adultera exi
ftimaret uxore*Nunquid 6C  a congrcflu coniugis feparatus fucrat^cu iiticp ne fcparatcE magis fuiftet admor
nitusfEtaudebatinquit uir itiftusSeiin utero audiens filiu^de uxoris coitu cogitar^julcbre. <^Lui ergo fonio
tantum credidit irtoixore non auderct attingerejis poftq paftorum uoce cognouerat angelu domini ucniflc de
calis:^ dixifte ad eos nolitc tirnerelEccccuangeliro uobis gaudium magnumtquod erit omnipopulofqa na.
tus eft uobis hodie falaatoffqui eft Chriftus dominus in auitate Dauid^ cu eo laudes militi# concinifte caele
ftissGlona in cxcclfis dco^Se fuper terram pax hominibus bon# uoluntatiSqui Symeonem iuftum inter am *
plexus paruuli uiderat pr#dicantem|Nunc dimittis leruum tuum dominefceundum uerbum tuum in paccl
Q_uia uiderunt oculi meidalutare tuu!qui AmiaprophetiflamtmagostftellamjHerodelangelos uidetat; qui
inq miracula tanta cognoueratfdei templu;{piritus fandi {edemi 1  domini fui matre^udebat attingereVlt certe
Maria conferuabat omnia uerba hatcfconferens in corde fuo.Ac ne impudenter negesifta ignorafteIofeph:Et
erant inquid Lucas pater illius 8C  mater admirantes luper his qu# dicebantur de eo: licet tu mira impudentia
harc in graecis codicibus falfata contendas?qu# non folu omnes pene gr#ci# tradatoresin fuis uoluminibus
reli^uemr^Sed nonulli quoqj e Jatinis ita ut in gr#cis habetur ailump (crunftNec nccefle eft nune de exepla*^-
riorum uarietate tradaretcu omnes SC  ueteris Si  nou# fcriptur# inftrumentiJin latmu fermone exinde rrafla^ -
tum fit;6č muko purior manare credenda fit fontis unda q riui.Htec ais apud me nug# funt;& argumentatio >•
nes {iipcrftu#t6C difpu tatic magis curiofax| uera«Nunquid non potuit fgriptura diccrc1f& accepit uxorem fua:
čl  no fuit amplius aufus contingere eamtficut de Thamar dixit SC  iuda?Aut defuerunt Matth#o ucrbatqbus
idquod intclligi uolebat poftetaffanf Non cognouitinquit camdonec peperit filium*Foftpartu ergo cogno—
uiticuius cognitionem ad partum ufq^ diftulerat«$i ta contentiofus estia nune tua mente {uperaberis.Nolo mi-
hi aliquod inter partu Si  coituJtepus ioterferas«Nolo dicas mulier quecuq^ coccpit Si  peperit mafčulu lmuda
erit fepte diebu^aecundu dies fcceftiois SC  purgationis fu# imuda eritrSč odauo die circuncidet čarne preputii
eius^xxx,tribus diebus fedebit i  fanguine puroT& oe fandu no tageaSC reliq:$tati ea luadatloftph; ftatim
audiat jpHieremia&Equi ifimietesi fbeminas fadi {ut mihuunu{qfq^ ad uxore ^pximi fui hrniebat, Alioquin fta-"
re quomodo poteriflno cognouit ea doneč pepit filiujfi poft purgationis tepus expcdatYfi»xl«rurfu diebus ta?
to tepore dilata libido diftert^polluat’’ cruore pueipera;obftetrices fuftipiat paruulu uagičtdmaritus laffa tc^
neat uxoref$ic icipiat nuptj#;ne euangelifta mehtus fit. Sed abfit ut hoc de niatre Saluatcris SC uiro iufto: {it

,xl.

cxiftimandum*Nulla ibi obftetrixtnuila rnuiiercularum fedulitas lntercdlitJpfa panis iiiuolmt lnfantemrip--
fa SC mater SC  obftetrix fuit.Et collocauit cum inquit in prefepiojquianon erat ei Iocus 10 diuaiono^užE fe
tentia SC apocryphorum deliramenta conuincit?dunvMaria ipfa panisinuoluit inmtemjaHduidi^expleri

dum eitqueltionem;uuuxtadHputanomsemsoraniem mi

aiios quocp filiosMariam r pcreafBSC ex eo qcP fcriptum efWcendit autlofepb in ciuirateDauidmt pfitere .
mr cunvMaria uxore fua pregnante.Fadum eft aut cum ibi eden« impleti funt dies ut pareretSC pepcrit filiu
fuum primogenituminititur approbar^primogenitu nonpofle dicMiifi eu qui habeat 8C fratres: oicut unige
nitus ille uocet?qui paretibus folus fit filius.Nos aut ita diffinimus. ®is unigenitus eft: primogenftusJ non ois
primogenitus eft unigenitus^rimogenitu cfle non tantu poft: que 8C aliijfed ante que nullus,®mne iquit do^
minus ad-Aaron quod aperit uuluaab omni čarne qu* offertf domino ab hoie ufčpad pecu&ibi erunt.Tantu
modo preciis redirnant primogenita hominfiSCprimogejiita pecoip imundorum,E)efihmit fermo dei5qmcl Cit
primogenitu.Omne inquit quod aperit uuIuafAlioquin no eft primogenitusiiifi is tantu que fequumf' fratres*?
tadsu facerdotibus primogenita non dcbenf:qdiu SC alia Fuermt procreataf ne fbrte partu poftea no fequente J
unigenitus fit & non primogemtus»Redeptio inquit eius erit ab uno menfilacftimatio qumq? ficlis fecurtdu fi
dam fandufxx,oboli funt.iantumodo primogenita uitulo^K primogenita ouiu SC primogenita caprarum
no redimesriuia fanda funt«dogit me fermo deijut omne mafculinui qcf aperit uulua fi de mudiš aialibus fit

»a/

dies purgationis eo^ fecundu lege Moyfnduxerunt eu in hiernfalemt offerent eu dominotficut fcriptu effi le^
ge dominf^ma omne mafculu adapcriens uulua fandu domino uocabif iSCut darenthoftfas fecundu qd'
dičlu eft: in lege domini par turtu^iaut duos pullos co!ubaip»$i h*c lex tantu ad prmiogenitos ptineuprimo—
genitu aut fequeates faciuntlno debuit lege primogeniti teneri:qui de fequeribus igaoraba£$ed qum tenetur
lege primogeniti etia ille que fratres c*teri non fcquuntffcolfigitf eu primogenitu uocarifqui uulua aperiatfSC
ante que nuli us fitinon eu que frater poft genitus fubfequat,Moyfes fcribitifbcodo.fadu eft: aut circa media

nodeiSC dominus pcufliit omne primogenitu in terra *gypti a primogemto*Pharaonis qui ledebat fup thro /
mu eiusiulčp ad primogenitu captiu*:qu* eft: ad iacuiSC omne primogenitu pecoris. Refponde mihlhi q tuc
ab extermmatore fuerint interepti primogeniti fuerutTan SC unigenitffSi primogeniti tantu illi uocant q fra -

terfcdos igratis obtincbimu^SC uuigenitos pri mogenitos appelIart»Sxtrema propofitio fuitllicetidipfu i pri
mogenito uoluerit oJftedere)fratres domini i euageliis nominariiut ibiž£cce mater eius SC fratres eius ftabant
fot

ergo

quid 1  occulto faciesqritipfe i  pala efle:Si hxc fasistmaifefta teipfu huic mudoioane defup lferete: Nrip eni
fratres eius tuc credebat i euJte Marcus SC Matthxus,Et docebat eos i fynagoga eo^ in patria iualita ut ftupe
rentfSC dicerenVnde huic hxc  ois fapieda SC uirtutesfNo hic eft fabri fmusfno mater dus dicit Maria: SC fra
tres eiuslacobus 8C Ioleph SC Simon SC IudastSC forores eius omnes apud nos funtfLucas quoq? i adibus apo^
Polomita refemHi oes erant iftates unanimes 1  orationcfcu mulieribus SC Maria mate£lefu SC fratribus ipfius
Necno SC Paulas apoiftolusieande hiftons ueritatepari uoce concordat: Afcedi aut fecundu reuelatione:8C
memine uidi nifi Petru SC lacobu fratre domini,Et rurfu ialio Ioco,Huquid no habemus poteftate maducadi

SC bibendifNuqoidnohabemuspoteftateuxorescircunducendij f ficutSCc^teriapoft:Gli SC fratres dominiSC

Cephasf Et ne forte aliquis iudeo^ teftimoniu non admitteret:qui etia nomina fratrum illius edideruntrfimili
eos afterens i fratribus errore deceptos quo in patre asftimando funt lapfuargute precauit:8C ait hxc  eade uoca
bula ab euageliftis inalio loco nommati:SC eofdem efie fratres domini filiosMariar.Matthams loquitur!Eranr
aute ibi SC mulieresthaud dubiu quin ante cruce dominietia mulieres multa:a longe expedantes:qua: fecut^
fuerunt Iefu'a galifara miniftrantesillnlnter quas erant Mariamagdalene SC Mana IacobiSC Iofeph matenSC
mater filios^ sebedei.Ite Marcus:Erant aute SC mulieres a longe a fpicientcsii n ter quas erant Maria magdalc /
ne SC Maria Iacobi minoris SC Iofeph mater SC Salome*Ibiqj poft: medicutSCalia: muItcCiquaE afcenderant cum
eo m hicruialem.Necnon 8cLucas:Erant autem Maria magdalene Sc  Ieana SC Matia IacobitSC ca:tera: c ti eis*
Ha:c iccsrco replicauimustne calunietur SC clamitet ea qu£E pro fe faciant a nobisefte fubtradatSCfeut&ntia fua
no<teftimoniis fcripturarum fed lubrica difpiitationeconuulfam. ficceinquit Iacobus8CIofeph filii Mari*:
quos ludaci fratres appellaucrunuEccc Mariadacobi minoris SC iofephtis materjminoris autem lacobitad di /
ftmdionem maioris qui erat filius zebedefificut et in alio loco Marcus ponmMaria aute magdalene et roaria
iacobi et iofephtis uiderunt ubiponereturfet tranfado febbato emerut aromatalet ueneru t ad monumctifSC

utiq;ait:

'■»■OH«..

■ ' J "'W

Jm!.

: ***fctiS
* • :n iy^

! ' "X> fT , ^O.

•, UJiJt

*' ! “>4„* %

;  • 'rn>oS’ r ^

:sSa

'■ ■•ivv***

,  ;, ^autUt,

%  ; -■‘^•Ncncmihiip.

"■■■*r.\i:L

if *^'FkfcunduI».

'P - ;  w r .if\p[ ft j f i] a]t

v  -^'Ičtundu^
'"ir<wopnW~
Mf^-j^u/itcnctur
':~ uuhuiapemilSL

■ ta  jut drča mcdii
’ t «icikku!upthro/
t  ,• r. WmiMmiqwc
.;« 'r.u<xamc^fra/

- ■ • : ^aclucftaitin-
. i_; icčfiicbcTBin"

• ' l.cci jJ ipfuipn' ■
i * i*; nabam

?  nurvEiibc Bhxtruct

u fjo^Ncnioflial 1 ''

V.r

'^ii Mirtih

• \ i.mibcSip®
u

irA^C ID**
l/jilrt

i f^gflgP
»« hfCd %

ni*

■P

nP


V .i'**




I I /1

c

utiq? ait.C^ua mife^ erit SCipiude maria  hoc fentireJSČ cu aliac facminae cura fepulturae Iefu habuerintlmatre
eius dicamus abfenteiaut altera efle maria nefcio qua confingamus tprefer tim cu euangeliu Ioannis teftet'’ prc
fente ea illic foifle quando illa de  crucc dominus H  uidua ut matre Ioanni comendabatjAut nunquid euagehV
Rx  felluntur SC  fallundfut co^ mana matre dicerentquos rudari fratres cfte dixerunt£ ® foror cxcus & in pro
priu exitu mens uefanaiDicis ad cruce domini matre cius fuiflc prcfenteidicis Ioanni difcipulo ob uiduitamm
SC folitudinecomendataiquafiiuxtatcnonhabcretqtuorfiliosSCinumeras filiasiquarucofortiofrueretftViV~
duam quoqj nomfas:quod fcriptura no loquitfJEt cu ofa euangeliftai^ exepla ^pponasjfblius tibi Ioannis uer *
ba no coplacent.Dicis tranfitorie ad cruce domini ea foifle pnefentetne cofolto preterifle uidcarisl&tatne quae
cui ii la mulieres fueratfilesdgnofcere nefcietknifi uidete cufulto reticete, Audi itaq>Ioanes quid dicatt$tabant
aut iuxta cruce domini mater eiuŠSC Coror matriseiusMaria Cleopha:&Maria Magdalena:,Nullicp dubiu e
duos fuiflc apoftolos Iacobi uocabulo nucupatos:IacobuZebedei:&; Iacobu Alphei: {flu nefcio que minore
'facobu que Marice filiutnec tamen matris domini fcriptura comemora^apoftolu:uis efle an n o?$i  apoftolus ež
Alphei filius eridSC credit in Iefu;& no eritde illis fratribus de quibus fčriptu e(I,Neq?eni tuc fratres dus črede -—'
bant iicfum.Si n5 eft apoflolusjfed tertius nefcio quislacobustquo eft frater domini putadus^č quomo terti
usapdiflinčlioe maioris appellabitur minortcu maior 6C  minor no inter tres fed iter duos foleat prebere difta*—
tiiffc  frater domini apoflulus fitPaulo dicetetDeinde poft trieniu ueni hierufale uiderePetru:S£ manfi apud
illu diebus.xvtaliu apoftolo^ uidi nemineinifi Iacobu fratre dominiJEt i eada epifl:ola:Et cognita gratia qu 3 e
data efl: rnihi Petrus SClacobus S^Ioannes;qui uidebantur coluna: efTe.Sfc aut hunc putes Iacobu filiuZcbe>
deulege ačtus apoftolo^fia ab Herodeduerat intereptusireftat coclufiomt Maria ifla qua: Iacobi minoris fčriV
bitur mater: fuerit uxor Alphei: & fororMari^ matris dominitqua MariatnCleopha: Ioanes cuangelifla co*>
gnominata patre fiue a gentilitate familix:aut quacuq? alia caufa ei nome iponens,$i aut ide tibi aha atq? alia
uidetur:q> alibi dicatur Maria Iacobi minoris matert& hic Maria Cleophartdifče fcriptura confuetudine čun^
de hoicm diuerfis nominibus nuncupari,Raguel fbcer Moyfi Sč Irthro dicitur:Gedon nonullis caufis immu/
tadi nominis ante premiflis fubito Hieroboal leg!tur,@das rex iudauiciflim Azarias uocatur: Mons thaborr.
thabiriu dicitur,R.urfu Hermon Phcenices cognominant fantor;S£ Amorcus cognominat eum fanir.Eade cx
Ii plaga tribus nominibus appellatur nageb thema darion.icge Ezechiel Petrus SC  Simon dičitur Sč Cephas*
ludas Iacobi Zelotcstin alio euangelio Thadeus diatur:Mubaq 5  aliatqu^ ad exeplum ho^ ipfe fibi de oibus
Icripturis lečtor poterit congregare,Nuc illud eft qcf conamur oftenderejut fratres domini appellent^ filii ma
tertera: eius Mariže:qui antea no crcdentes poftea crediderudlicet fieri potueritiut uno ftatim er edete alii diu i
creduli fuerintfSč hanc fuifle matre Iacobi 5C  Iofephtis,i,Maria Cleoph^ uxore Alpheithanc dičta Maria la-*
cobi minoris.^ua: fi eftet mater dominitmagis ea ut in oibus locis matre illius appelIaflet:5C no aliorct dicen
do matre alterius uoluiftet intelligi.Vc^ in hac parte contentiofu fone no traho.Alia fuerit Maria Cleophass
alia Maria Iacobi SC  Iofephfistdumo conftet no eande Maria Iacobi SC  lofephtis efle-qua matre domini, Et un**
de ais fratres domini didi funt:qui no erant fratreSf la nuc doceberis quatuor modis in feripturis diuinis ffes
diet naturatgente:affedutcognatioe,Natura Efau Iacob,xii.pfiarchie: Andreas SC  PetrusIacobus& Ioanes,(Ee
te qua oes iud^i iter fe fratres uocant?:ut in deuteronomiorSi aut cmeriš fratre tuurqui eft hebrarustuel qua: e
hebr^a^feruiet tibi fex annis:& feptio ano dimittes eu liberu abs t ci,8C  in eode coftituedotconftitues fop te prin
cipe que elegerit dominus deus tuusteu quiex fratribus tuis fit.Non enipoteris coftituere fop te hoiem afieni
gcna:quia non eft frater tuusjt rurfutNe uifo uitulo fratris tui uel oue eius erratibus per utainegligas ea,Re/
uerfione reduces ea fratri tuojčč reddes ea fratri tuo,^_uod fi no appropiquat tibi frater tuus:neq^ noueris eu:
colligcs ea intra domum tuam:&: erunt ea tecum doneč querat ea frater tuus:8č reddes ci,Et apoftolus Paulus,
©ptabam inqui't egoipfe anathema efle a Chrifto pro fratribus meistognatis fecundu čarnem qui funt ifraeli
ts.Porro cognatione fratres uocantur;qui funt de una farnilia.i.patriafq uas latini paternitates interpretanturl
cum exuna radice muka generis turba diffunditur:utittGenefi,E)ixit aut Abraham ad Lothjnon fit rixa iter
me SC  t e:8C  inter paftores meos SC  paftores tuosfquia fratres nos fiimusribiq? elegit fibi Loth regionem lorda y
nis:& eleuauit Loth ab orientetSC difcefterunt unufquifčp a fratre fuo.Et certe Loth non eft frater Abraha:: led
filius  fratris eius Ara.Thara qppegeuit Abraha 8C  Nachor Sč Ara &Ara genuit Loth.Et rurfu: Abrahaaut
etat ano^i ,lxxv,cum exiret de catra,Et fompfit Abraham Saram uxore fuami&: Loth filiu fratrisfui. Q_uod
fi adhuc dubitas fratrem fratris filium nuncuparkaccipe exemplum,Cum autem audiflet Abraham:quia cap
tiuus dučtus eftLoth frater fousfnumerauituernaculas fuo^trecentos dccem SC odo,Etcum cxdem nočiur^
ni impetusdefčripflflet:adiecit5C reduxit omnem equitatum fodomo^t&Loth fratrem fuum reuocauit,§mf
ficicbant h^cad ea qux diximus approbanda,Sed ne in aliqua cauillerišt& te quaft Iubricus anguis euoluas:
teftimonio^ ftringendus es uinculisfne querulus fibiles;5č dicas te magis argumentationibus tortuofis q feri,
ptura^ ueritate fuperaturriflacobIfaac filius ac Rebeccsecum fratris infidias metuens mefopotamiam jpere /
xiflet:acceftit SC  deuoluit lapidem ab ore putei1& adaquauit oues Laban fratris matris fo^|Pt ofčulatus eft la*
cob Rachel :SC  exclamans uoce fua plorauitlSč indicauit Rachel quia frater eft patris eiušiSC  quia filius Re >
beccx  eft,Ecce SC  hic eadem lege qua firateffororis filius appellatur.Et iterum,Dixit autem Laban ad Iacobf
Q uoniam frater meus esmon feruies mihi gratis.Dic mihi qua: fit merccs tua, Expletis itaqi,xx,annis cum
ignorante focero uxoribus filii% comitatus reuerteretur ad patriamiconfecutus eft eum Laban iu  monte ga *
Iaad,E tcu idola quas Rachel occultabat quaefitanon inueniftet in farcinisftefpondit Iacob:6C dixit ad Laban.

c i ,xli.


^ X

© vat.  culost mea cfti&ffljod delidlu mcu5h> periecutuS es (Ju4tt' fcrutatuS es oia uaft rpcartjl m J tfutc-

rebus tuisfLc hic in confpedu fratru »o? SC  fian&pco^ redarguent tntt nos dftftfe'

foondeduifmtiftifratresfacobSiLaban!qmtuncfueratinprelent! 3 faucer t efratepdacobaDienscMt:&La^-

SanfiiiusBathuel frattes excepta (ororuRebecca no habuitSnnuraerabilia fuht iftiu^nodi ltbnsinferta diur^-

SednelonPiifacialad estrema dmifioms parte reuertar.i.Kafte,ai-fratres dtcLgu. m duo fcmdttuftn fp,r, -

tatocincomunein fpiritaIe?quiaoes cbriftiani fratres uocammmf ibi Eccc q bonu SI q locutiduJiabKare fra;
tresiriunu.EtinaliopfalmofaluatortNarraboinquitnometuumfratribusmcis.Etalibi: vadedicfratnbus
rnds«Porro in comuneiquia oes hoiesin comune ex uno patre natrpal i germanitatisconiungirnur, micitc ait
bis qui oderunt uos;fratres noftri eftis$ t apoftolus adrCorinth{os:Siquis frater nomiatur formcatotfaut aua*-
rus^aut idolis feruiensJaut maledicusSaut ebriofus^aut rapax:cu eiuimodi nec ci bu fumereičcaetera his timilia
f nterroffo nune iuxta que modu fratres domini in euagelio intelligas appellaritiuxta natura*3>ed icriptura no
dici&ieoMari« eos uocas filios 8rfofepltfuxta'gentc%$ed abfurdueft ut pauei ex iudarfs uocati fint fratres? cu
oes qui ibi erant hac lege iudei fratres potuerunt appellariSuxta affečlu humani iurisac fpiritus. Teru fi ucq-'
magis fratres qapoftoli quos docebat itrifecustquos matres uocabatSč fratre&rtoit It oest|uia hofes fratrcsiftuf”
tu fuit nuneiar i quafi propriu?ecce fratres tui queretes tefcu generali ter oes hoies hoc iure fint fratres ♦ Rcftat
igitur ut iuxta fuperiore expofitione fratres eos intelligas appellatos cognatioefno affečhčnon gen tis priuile/
giotno natura»^_uomoLotbAbraha::quomoJacobLaban eft appellatos frater1?quomodo SC  filias-Saphaad

fi  V* i&lvn »-/> »• v»v f-* wvj.vv»  — — - ■— —»— — — — —■ — --1  t - - --- ' I

tris Uti filia coniugem fumpleritrcu in prim is hoibus propter auriu lančlitate idipfu icriptura no nominet ma
lens intelligi q proferri: 3 č deus lege poftea fanciat SC  minetlbjui acceperit iorore liiam de patre fuo uel de ma/
tre faa:& uiderit turpitudine eium-tftipfa uiderit tur pitudine illiusiobprobriu eil:extermihabuntur corafp
liis generis firftturpitudine fororis fuae deeexmpeccatu fuu accipient.Imperitiilime hommu^ifta non legeraš^SČ
toto ičripturaru pelago dereličto'ad iniuria uirginis tuam rabie cotulimii exeplum eius que fabul« ferunt f cu
uulgo cflet ignotusžK nihil bom poflet facinoris excogitare4quo nobilis fieretDianaz incendiffe tcmplu;& nul--
lo prodente facrilegiufetur ipfein mediu proceifiiTe clamitans ieie incendium fubieciflcjfciicitantibus epheii-
principibus qua ob caufa hoc facere uoluiilctlreipondifle ut quia benc non poteraioibus male innoteicere* it
hoc quide graeca narrat hiftoria.Tu uero templu dominici corporis fuccendi iližtu contaminafri fanduarium
fpiritus iandifex quo uisp[uadriga fratrumlK ioro^proceilifle congerie,Demq3 cu iud«is uoce fociata dicisr
Nonnehiceft fabri filiusfNonne mater eius dicitutMariaf&: fratres eiuslacobus &loanncs &Simon SC-hu-'
dasl8C iorores eius oes apud nos iutf® mnesnifi de turba no dicitur{quis te oro ante hanc blaffemia nouerafF
quis dipondio fupputabau Coniccutus eft quod uolcbasmobilises fačtus in ičelere.Egoipie qui contra te feri -
boJcu in eadem urbe tecu coniifla/quare balbutis SC  crubcfcistalbus ut aiu t ater ue(isInefcio»Pr«rermitto uitia
fermonis«quibus ois liber tuus ičatetiTaceo ridiculum cxordiqtO temporaJo mores*Non quero eloquetiaml
qua ipfe no habens^n fratre^raterio requififn Non in qua flagito linguae nitoretanim« quero pietate Apud

Certehocini
eife procreatui

_ t £ l rt -uMiai/aiui* isjvviv  ijuu (VuuauiLUi

& fratres:quo x (rimatus efl 51  pater*$ed quonia iam e cauti bus ct  confrago fis lods enatngaui t oratio jpande.^
da funt uelalet in epilogos illiusirruendurin quibu s  fciolus fibi uifuSTcrtullianu in teftimonium uocatretVi -
dorini pidauienenfis epifcopi uerba^roponit.Et deXertulliano quide nihil ampliusdicda ecclefi« hoiem*
non fuifie,K>e-Vidorino uero id aifcro:quod et de euangeliftis fratres eum dixiflfe dominžnon filios^ari« *
Eraties ^uteo ieniu quem fuperius expoiuimus propinquitate:non natura«Terum nugas tcrimus#et fote ueX
ritatis orniilo:opimenum riuufos confedamur«Nunquid non poilum tibi totam uetew Jfčripto^ gracciac com
mouefaEgnatii^Poipcarpi^Hiren^umlJuifinun-! martyres;multofcp alios apoftolicos SC  eIoquentes uiros *
quiadueriusHebionem ctTheodotu by2ariun&Yalentinum h«c eadem {entientes' f plena iapienti« nčfumiV'
na confcripfctun«qux fi legiffisaliciuando plus faperes&d melius puto breuiter ad fingula refpodcreS diu-'

nus.morandouolumepe^tenderrfnilludnuncimpetumfaddfinguotuuirgmitatcsnKnupriicompIran

dodifettuscfleuoluilli.RjfimusmteprouerbiUTOcaiueltJmuidmusfalritame^idaNunuuidmelioisffit

u.r^,csAbraban,Jfaa c 8aacobqu I habuere c om 0 gia?Nu n quidnonquot/diead m arab n sparaalifin2t>n-

S'“ n  ”“T erubcrC ? C nupfiffepoft  partumf® uod fi hodllis mrpe uide-

g HT ! 1 ?? 1 " 1 ? deum  P et e.“ tat «ufiginis narnm.Turpjus eft enim iuxta eos deum p uir.

p 0lC ' cete * afbdia»par tum languinejpauoSiJpie tibi delcribaf tegmie mebtana^; felito ■

COltOjUtUS

conuoIutusJngeranturdurai^efepialuagitusparuttblfo&auasdicicircuncifioJtempuspurgationismtprobe-
turimundus*Nonerubefcimustnofilemus.^uantofunthumilioraquxpro mepaifusefbtanto p lus illt de-
beo,Et cum oia replicauerisicrucc nihil contumeliofius proferesVqua'profitemur SC credimušSC in qua d c ho--

idlco dicimusYquo nuptias codennemus^ipfa quide uirginitas fručtus efl: nuptiai$ ^d quod nobis de lančtis
uiiistemere atflimarefaihil liceanPoflumus enim hac xfh'mationis pofTibilitate cotedcrc plurcs qucq; uxores
habuifleIofeph;quia plures habueritAbrahajplures habucritlacobSC de his efle uxoribu$ jfratres domimtqc?
plxriip no tam piaqaudaci temeritat#confingut.Tu dicisMaria uirgine no permafiffe/ego mihi plus uedico:
ctiam ipfu-Iofeph uirgine fuifle pcrMariaiucex uirginali coniugiojuirgo fllius na(ceretur,$i enim inuirufiui--
člu fornicatio non caditfSČ alia eu uxore habuiiTe no icribitxMarix aut qua putatus efl habuiflbcuflos petius
fuit q marituaR.clinquitur uirginem eu mafifle cu-Maria:qui pater domini meruitappcllantlč quia d^f copa—
ratione uirginitatis SC nuptiarum fu aliqua dičlurustobfecro lečluroslne me putent nuptiis detraxifle iri uirgi
num laude:SC aliqua fecifle diflantiaantcr fimčtos ueteris teftameti SC  nouili.inter eos qui habuerc coiugia: SC
hos cjui-a coplexu mulic^ penitus receflerunt. Veru pro conditioe tepo^ aliajeos tunclubiacuiflc ientetia^ SC
alia: nosnn quos fines fieculoru decurrerun^uadiu Iex ifiapermafi&CrefčiteSC mulaplicamini SC  rcplete ter
taiSC  matedičla flerilis quai no parit femen in ifiaekflubebant oes*SCnubebant1fSC dereličlis pateribusifiebanc
urn caro*^ uado uero uox illa pertonuitSTepus breuiatu efl;reliquu efljut qui habet uxores fic fintquafi no
habentesVadherentes dominctunus cu eo efficimur (piritu^SC quaref^uia fine uxoreefl: SC cogitat ca qu* dei
funt quom6 placcat deo.^>_ui aut cu uxore efl:fbllicitus efl qux iut huius mundifquomo placeat uxorr^t di<—

>ta

o-*

quitunSiuila efl dicens mulierfSC uirgo. Vide quantx fcelicitatis fit?qux<SC nomen fcxus amiTerifmrgcda mu-
ter non uocatur.^uas no efl nupta cogirat quse fiint dominirut fit fančla corpore SC jpiritu.Virginis diifini /
tio ian&am efle corpore SC  ipiruiffquia nihil profit čarnem habere uirginemfli mente quis nupferit. 5^_uic ue¬
ro nupta efl cogitat qux funt rasmdi:quomodo plačat uiro.Idem tu putas efle diebus SC nočh bus uacare ora /
tioif uacare iciumislSC  adaduenrum mariti cxpolire faciaŽgrefTum frangereffimulare blanditiasVilla hocagit
ut turp/or appareaftSC natura: bonu infafcet  iniuria.Htcc ad Ipecalum pingitunSC in contumcliam at tificis co~ ~
naturpulchriorefleqnataeftjndeinfantesgarriuntrfamil/apcrflrepmliberiabofeulisSCabore depend.em*
coputantur fu mptusT: mpendia preparantur»hinccocoRi accindla manus carnes teri&hinc textri‘cu turba com-'
munnurarlrsunciatur interim uir uenifleciim focfisjlla ad hirundinis modu laflrat uniuerfapenerraliarfi tho-
rus rigeaftfi pauiinenta uerferintKfi ordinata fint pocuM prandiu prcparatum*Reiponde quxfoIter ifla^ubi
fit dci cogitatiofK hxfelices domus*(fixte^ ubi tympana fonantjtibia clamitadlpra garrit:cymbalu concre /
pattqu!s ibi dci timoivParafims in contumeliis gloriatuningrediutur expofitx libidinum uičtimdfSC tenuita--
te udlidnudie fmpudicis oculis ingerunmr*His infcelixjuxor autktatur aut perittaut fi triflatur ofFcndit'' ma
titučSC hiac  lurgia concitantunhinc difčordia ieminarium repudii: Aut fi aliqua inuenitur domussin qua ifla

ham:S)mnia quxcuqj dicit tibiSara&udi uocem eius^[ux noii efl in partus anxietatibus SC dolorcqux defi/
eientibus meflrui cruoris officiis mulier efle defiflitVa dei maledidione fitliberaVncc efl ad uiru couerfioeius:
fed econtrario uir fubiiritur eiiSC domini uoce preripitur :®ia quxcuq; tibi dicitSara audi uocem eius:3C fic i
cipiunt uacare oratiomtquia qdiu in coniugio debitum foluitur:orandi preteritur inflantia.Non negamusm-
duastnon negamus maritatas fančlas mulieres inueniri^led qux uxores efle defier/nt:qux i ipla ncceflitate co
iugii imitantur uirginum caftitatem^Hoc efl quod apoflolus breuitej^Chriflo in fe  loquente teflatus efhnup-

de uirginstate domini preceptum non habeatfquia ultra hoies efl:SC quodamodo i  ipudentis crat aduer-
fum naturam cogerdfalioq; modo dicereA/ olo uos eflfequod angeli funtf Ynde SC uirgo maioris efl merinidu
id contennit^uod fi fecerit r non delinquiif«ihiIominus in coherentibus inferttdonfiliu autem dtftancj miferi-
cordiam confecutus a domino :ut fim fidelis,Exiflimo ergo hoc bonum efle propter inftantem neceflitatem ;
quia bonum efl homini fic efle,(^ux eflifla neceflitas? ve pregnantibus SC nutrientibus in illa diejdeo filua—
fuccrefcitiut poflea recidaturJdeo ager (eritur'ut metatur. Jam plcnus efl orbistnos non capiflquotidie bcll^
fecancmorbi fubtrahunffnaufragia abforben^SC aihilominus de terminis litigamus ♦ E)e hoc numero funt illi
qui agnum fequuntufiqui ueflimenta fua non coinquinauerunCuirgines enim permanier unti©bferua‘quid
figni ficet coinqut nauerunfi^go non audeo exponere:ne heluidius caIunietur*^uodautem ais quofdam e(/
fe uirgioes tabernariasfego tibi plus dico efle in his 8C adulterasifSC quod magis mireris clericos efle caupones S
SC monachos impudicos*Sed quis non ftadm intelfigatrnec tabernatiam uirginemfoec adulterum monachu V
nec elerieum pofle efle cauponemfNunquid uirginitas efl culpd^Scd fimulator uirginitatis^in crimine efl.
igo certe ut aliis perfonis pretermiflis ad uirginem ucnia;qux inflitorias exercet artest nefcio an corpore,’qd'
fcio fpiritu uirgo non permanct.R.hctoricati fomu&SC i morem declamato^paululurn4ufimus,Ju nos^jeL—

“ »xlii.

c n

uidi COf g!
tate fupe

Darije detraxifti orc me laccres*6C canina facundia leruus domini pariter experiatur SC mater.

4  Arcrumentum fequentisLibelli excerptum odGennadi<^de uiris llluftribus.

"— ^ -jr i . 1 _^•»^«/tl^ll., ! M, 1 T«-.M<VKarrilnnpnnseccleIialoari

<rum r.cceflario cxponcntur.

pHieronvmiPrefbvterifirrVigilantiumhsreticum. f  .

~ s  YIta in orbe monftra generata fungCcntauros SC (irenastululas & onocratolos&n fciaia legimus.
IobLcuiathan 8črBehemoth!myftico fermone defcribit^erbe^ SC ftymphalidas aprucp eriman/
i tium Sč  leone nemsrCSchimera atqj hydram multoiji capitum«narrant fabula poeta^uCacum de^
__ fcribit-Vir^ilfusftnforme geryonShilpante perdiderunt»$olaGalIia monftra non habuifcfed ui/
tis  femperTortibus SC doquenri{Timis abundauit ,Exortu$eft iubito-V igilantius (eu uerius dormitatiust qui i
mundo (piritu pugnet contrarChrifti fpirituučSC maityru negec fepulchra ucncrandadanandas dicat efle u u~'
giliasinuncj nifi in pafča alleluia cantandufcontinentia hcerefimipudidtia libidtnis feminariu.Et quomo-Eu/-'
phorbus inPythagora renatas efie perhibcturjfic SC in iftcdbuioiani mens praua furrexit!ut 8i inillo SC i  hoc
diaboli relpondcre cogamur infidiisicui mre dicetur,$emen pefliimčpara filios tuosocdfiočpeccati patris tui.
Ufe roman arccclefiac aučtoritate danatusfater phafidcs aues SC carnes fuillasfaon tamemift fpirititu cjeručta
uit .Iftecaupo callaguritanus^SC in perucrfu propter nomen uituliimutus-Q_uintilianus^mi(čet aquam uinoJ
& de artificio priftincffuae ucnena perfidia: catholicse fidei (bciare conaturiimpagnarc uirginitatefodifle p” A

Air-itižltin rt\nrtirtir\  (rnitar/tT mrttrct  An/fnsr ipninii mnrtamijrrfrm intpt  fifii ari Miai

>U/^

dicitiamnmo oltendentes q lančte uiuanttqui male de oibus luipicantunSC nili pregnates uxores uidennt cle
rico^infantclcp de ulnis matru uagientcgChrifti (acramenta non tribuunt,(^_uid facicnt orientis ecelefise (
quid acgypriSC (edis apoftolicaTfqu« aut uirgines clericos accipiunfeut continentes^ut fi uxores habuerint:
marid efle de(iftunt:Hoc docuit dormitantiusdibidini frena pcrmittcnstSC naturale camis ardorem qui i ado-
lefeentia placruq^ feruefcit fais hortatibus duplicansumo extingues coim fcemina^ut nihil (iti quo diftetnus
a porcis:quo differamus a brutis animantibusfquo ab equis;de quibus fcriptom eft: Equi infanientes in foemi
nasfačti funt mihimnu(quifq 3  in uxorem proximi fui hinniebat.Hoc eft quod Ioquitar petJDauid (piritus (a
člustNolite fi en' ficut equus SCmulus:quibus non eft intclIečtus.Et rur (um de dormitatiafSC fociis eiusdn cha

undeSC conuena^urbs nomen accepit.Hucufq; latrocinetur contra ecclefiam dei;8C d&Teutonibusaruis cel
tiberi% defcenden&ncurfewGaIIiarum ecclefiasiportetc^ nequaq uexilfumChrifti*(fed infigne diaboli, Fecit
hoc idemPompeius etiam in orientis partibusiutCilieibus SC Ifauris pyratis latronibufcp fuperatisifui nomi
nis intetCil/ciam ScHauriamJconderet ciuiratem.$ed hxc urbs hodie feruat fcita maiorum(SC nnllus in etfor^
tusefl: dormitantius,@allia£ uemaculum hoftem (uftinent;5C hominem moticapiti^atq 5 fdippocratis uincm
iisalligandum'i(edentera cernunt in ccclefiatSC inter cžetera uerba blaflemisdfla quoq^ dicentem: <§_uid ner^
cefle eft tc tanto honore non folum honorareK(ed etiam adorarc illud nelčio quid;quod i  modico uafculo trad
ferendo colisfEtrurfum i eodem libro.^uid puluerem lintheamine drcundatumVadorando ofcufarisVEtin^
confequenubu^>rope fitum gen^ilm uidemus fub pretextu religioms mtrodudd in ecclefiisTole adhuc fulgc
teimolcsc^rcorum accendilSC ubicuq^puluifculum nefcio quidin modico uafculo predofolintheamie circu
efatnmColculantcsadorant.Magnutn honore prebent huiufmodi homines beatiflimds martyribtisiquos pu ■
tamdeuiliihmis catreohsjlluftrandos^uos agnus qui eft in mcdio throni cum o i  fufgore maieftatis Cuxdh~
ttrat.^uis enim o infanu caputaliquado martyresadorauit^uis hemineputauit deu^onePaulus Si-BarJ

onbasiCU


I 5 Sjs^


%

** 1 k

E 5 &

J

J 0 8 <%

V

J ''^Uls,

*?S S£

' '  ■■ -quij

Mpfatdž.!.

• • 1 -ttqooind-Ei 1/ -
J  acmillo&fhoc

‘ ‘ • ■ ■; i' rj;,

‘priotu^ciuaa-
^n a.jitunuinoj

^ pa/-

* ;, ur:Xadplacer

' ' •’ Vfiliom-Cho"

Cl  - Si  tniuria apo-
- ’■* rr coo/orrrsiffi ca-
j btcmkntcspu -
Iu ‘iudcnmclc
i < (veleli*?
i ;n Vobuctim*.
<tioQuiia<io/
i ’ (iemjodideaius
:: nmtfsinfccmi
,*t  Otjviid (pirinitfi
’«'>SC (ecmnas^ncosr-

l gfgmrrba ponctci

\l~ua*  rratmiffl

nfod**to |ia * ,<

\  : .i.-nttmre'

L—trhocn * 10  .

Cfiedb***

■ 'r-"

< 3 %

^ 5 S& 5 ?

. • ■.:• r " r -

m

rC-

u

Dr'

5 k

ta fuafdC  le homines dle dixernnt^son q> meliores non cfient olim mortuis hominibus-foue atq>MercuriQ:led
q> lubgentilitatiserrore honor eis deo debitus deferretur.^uod 8C  doPetro legimus;qu*CorneIium le ado/~

libcrtace blaffemes^ulaifculum nefcio  quidsinmodico uafculoprazdofolintbcaminedrcundatum, Ktolet
martyrum reli quias prasciofo operiri uelamintf& non uel pannis uel dlicio colligarcuelproiici in fterquilini'“
umVut folu*V igilantius hebrius SC  dormiensladoretur.Ergo facnlegi fumus ? quando apoftolo^ balilicas igre™
dimur.^ Sacrilegus fuitConftantinus impcrator?qui lančtas reliquias£Andrea&-Lucas &-Timothei tranftu/
lit conflantinppolimtapudquas demones rugiunttSčhabiratores-VigilantiVillorum lefentire prelentiam
eonfitcntur^acr ilegus dtcepdus eft SC  nunoAuguftusArcadiusiqui ofla bcati-Samueli^Iongo pofl tempere
deiuda:a tranflulit thracia.®esepilcopino Iblu facrilegiled SC  farniiudicandiVquireuiliflima SC dneres diffo^~
lutogin lerico SC  uale aureo portauerunt^$tuIti oium eccIefiaR: popuhtqui occurrerut lačtis reliquiis:& tanta
lastitia futiocudanYqua(i pradente uluenteq^ ppheta cerncrentiatcji lulcipere/ut dePalaeflina ulčp ad chalce/
doneiungerent'’populoi^ examma{& itvChnfti laufle una uoce relonarent?Videlicetadorabant^amuele SC
nd-ChrifluTcuiusSamuel 8i  leuita SC  pphetes fuit?Mortnu lulpicarisJSč iccirco blaffcmas.legc cuagehu.
us-Abrahitdeus^laacjdeus Iacobinon eft deus mortuorujfed uiuo^«5if ergo uiuunt*honefto iuxta te carcere
nScIaudunt^ls enAielin linu Abrah^ruel in  loco refrigerntuel lub ter aram deiaias apoftolo^ &matty^ co--
ledilldnec pofle de fuis tumulis Si  ubi uoluerint adefle prefentes.Senatorix uidelicet dignitatis fut; SC  no inter -
homiddas teterrimo carcereHčd in libera honeftaq; cuftodi^in fortunato^ infulis^ in capis elyfiis recludan^
tunTu deo leges ponesflTu apoftolis uincula inikies^Bt ufc^ ad die iudidi teneantur cuflodiamec fint eu do/
mino luo.^e quibus Ičriptu eH',Sequutur agnu quocuq; uadit.$i agnus ubic^tergo SC  hi qui cu agno.fiat ubiqj f
efifecredendi funt:Et cu diabolus SC  dsemones toto uagen^ i orbe?8č celeritate ninjia ubicp prelentes fmcmarty
res poli effufione languinis fui ara operientur inclufife inde cxire no poterunt. S)ids in Iibello tuožq> du ui»—
uimusimutuo pro nobis orare poflumusYpoftq aut mortui fuerimustoullius fit pro alio exaudiedaoratioYpre-^
fertim cu martyres ultione fui languinis obfecrantesJimpetrare non quiuerint*$i apoftoli 8C  martyres adhuc i
corpore confiftuti poffimt orare pro ca:tcris?quando pro le adhuc debent elle lollidtitquanto magis poft coro-'

elle cceperindminus uaIebunt; y Paulus apodolus ducenta leptuagintafex fibi dicit in naui animas condonatasV
CC poftq refolutus elTe cceperit cumChriftoltunc ora claufurus eftiSč pro his qui in toto orbe ad funm euange--
lium credideruntllmutire non poteritr’Meliorq; eric-Vigilantius canis uiues?q ille leo mortuusr Rečte hoe de-
ecclefiafte proponeredkPaulum in {piritu mortuum confiterer^eniqj fančli non appellatur mortui:led dor" '
mientes,Ynde 8i»Lazarus qui refurredurus erat dormiHe phibetunSč apofiolus uetat thelTalonicefes de do vr
mientibus contridari.Tu uigilans dormisjSč dormiens fcnbistčC  proponis mihi librum apocryphumtqui lub^ -
nomine-EIHras a te SC  fimilibus tui legitut^ubi Ičriptum e[hcp  poft mortem riullus pro aliis audeat deprecari
quem ego librunvhunq legi.^uid enimnecefie efl: in manus fumere‘fquod ecclefia no recipir^Nifi forte bal*
famum mihrčcbarbellu Si  thelaurumManicha:i:6č ridiculu nomoLeufibor^ proferasif6C quia ad radiccspi^
ren xi  habita^uicinulq; esHiberižeSalilidis antiquifliimi h^retici SC  iperit« fdenti^Tincrcdibilia por tema p >
lequerist&proponis quod totiusorbis audoritatedannat .Nain edmetariolotuo:quafipro tefaciens deda?
lomone fumis teflimoniutg? Salomon oino non Ičripfitlut qui habes alterunvEIHraihabeas Salomone alte
rurSčfi tibi placueritdegito fidas reuelationes oium patriarcha^ SC  propheta^tSC cu illas didicerisSnter mu/'
1iei£ textrinas catatoSmo legendas propone in tabernis tuis:ut faciliusper has-tienias uulgusidodtim proucv-"
ces ad bibendum.Csreos aut non clara luce accendimus:licut fruftra caluniari^led ut nodis tenebras hoc Ib*-'
Iatio temperemus8čuigilemus ad lumenTne cxci  teciidormiamus in tenebris.^uod fi aliqui propterimperi'-
tiam SC  fimplicitate laecularift hominumYuel certe religiola^ fcemina^tde quibus uere poffiimus dicereJ^om
fiteor zelum dei habentded no lecundum fcientiadioc pro honor e martyrum faciuntYquid inde perdis? Cau-^
labantur quonda SC  apoftolkq, periret unguenturr^fed domini uocccorrepti funt.Necp enim chriftus indige-
bat unguentotnec martyres lumine cxteoti$f5C  tamen ifla mulier in honore chrifti hoc fecit:deuotioq; mentis
eiusrecipitur.Et quicuq? accendutcarreos fecundu fidp fua habet mercede:diceteapoftoloYunulquilq^ in luo
lefu^ibudat.ldolatras appellasfauiulcemodi homiesfKlon difFiteor oes nos qui in chrifto credimuside idola^*
trias errore uentfle:No eni nalčimur:led rcnalcimut chriftiani.Et quia quoda colebamus idolatnunc deu cole 1 "
re non debemu^fne limili eu uideamur cu idolis honorčuenerari.tllud fiebat idolis:8C iccirco deteftandu efl,
Onoc fit martyribus:6č iccirco recipiendu efl.Na 8C  ablqj martyru reliqistp totas orientis ecclelias quando lege

d . < i%lY" JA< <r t 4 A/a f 1 rt 4*" f f 1 rt s*,  /k f —-  AaA« it.! H /*Ma a d a as Ja. ..1 — _ _ JA. a. Aa a a^Ia/'J  ^ /^1 /f (Trrt 1 ^ /Va A i(A AA^ d -

uri precindeet lucernas ardentes m manibus uris.Et de Ioanc baptifta.flle erat lucerna ardens et Iucesait flib- —
typo Iumiriis corporalis illa IuxoftendaturVde qua i'pfalterio legimusfLuccrnapedibus meis uerbum tuu do
minetet lume femitis meis.Male facit ergo romanus epilčopusjq lup mortuo^ hominikPctri c^Pauli lecudu
nos ofla ucneradallecudii te uile puluilculu ofFert dno facrificiaiet tumulos eo^chrifti arbirraf altaria?Et no

»xliii.

c m

folum unius urbistled i

harc cie barathro pedoris r“ ; - n -- A*<w.V*e«s  emrres fuos amantaiže majtvft: &

circuuolant eosVfcmpq^
tuiin terras ultimas depc

chrifti caluniaftruismec tali locietatc terreristut eacie cotra nos ioquensjqua: me cu» a »*.««« *v r ,»u,
cm' fedatores cius bafilicas apoftolo^ & martyru no ingrediuturmt fčilicet mortuu adorenttunormu: cuius
fibros maioris audoritaris arbitrantf c|euagcliat& in iplo credut efle Iumenueritatis:ficut alia: haerelcs paracli
tuna inpMontanu ueniflc contedut<8č--Manichxu ipfu dicunt efle paraclitu«$cribit aduerfu hxrcfirn tua * qux
olim crupit aduerfu ecclcfialnc SC in hoc qua(i repertor noui fceleris glorierisfTertullianus uircruditinnnm p
figne uolumen^jd' leorpiacu uocat rediflimonomineiquia areuato uulncre in ecclefix corpus ucncna diftu/
dit?qux olim appellabatur caicia hxrcfisJ& multo tepore dormiens uel lepultabiunc a dormitaricvfufdtata cfl
(miror q? no dicas nequaq perpetranda martyria!deu eni qui faguine hirco^ taurorucj non querat;mu!to ma-^
gis honainu no requircre.^uod cu dixcris*inao,5i fi no dixeris ita habeberis qua(i dixeris£-Q^ui eni rcliquias
marryru afleris calcandas ellcTphibes fanguine fudtfqui nullo honore dignus cfbK)e uigilsis SC pnodatioibus
in bafilicis martyru fxpc celebradistt altera epiftola qua ferme ante bieniu fando ripario prelbytcro feripfera;
relpodi breuiter.® uod fi ideo eas xftimas relpuedasine fepe uideamur palčha celebrardf& no lolennes pofl
annu exercere uigifrastergo SC die dominico non fut-Chrifto ofrereda facrificiaVne reiurrediois domini crcbro
palčha cclebremusJ&Icipiamusno unu palčha habereded plurimaJError aut SC  culpa iuuenu uiliflimarucj;
mulie^;qui p nčde lxpc dcprehenditTno eft religiofis hoibns iputandusiquia SC  uigiliis pafchx tale quid fie*

I /»rtll« HA 11 (4 1  /""/"i f <*/»! 1  lil ft/ «•"! A* A i«< S 4-Jr* t*/» 11/5 1 H Hllf?

til fugillada fut fignaŽquia illi infideles erat,$ed maiori admiratioi erunt;quia tantx fuere potentix1ut etiamc-
tes durilfimas edomarent;5C ad fidc cogcretitaqi nolo mihi dicas fignainfideliu (unfed refponde^uomo i ui^
railnorp ps  Amili nofm ni«*raM (\t  firmrvo nirt.tmrh i^^^fi.ttri| 4 Setio letio infceleciffimx mortaliu qd

: hoc uiliflimo tortus eftpuluerefimo ho-"
fortein more gentiliu ipiorumsPorphy
tiiaž-tuinommnas prcitigias aasmonu eiie conngast& no uereejamare dxmoncsflcd fua fimulareftormenta •
I9o confiliu.fngredere-Bafilicas martyrCfSč aliquando purgaberis^inueniesibi multos focios tuosJ 8C  nequaq
cxreis martyru qui tibi difpliccmdčd fiamis inuifibilibus coburerist& tuc fateberis quod nuc negasJ8č tuuno
men qui in Vigilantio loqucrisilibcre prodamabis te efie aut-Mercuriu propter numo^ cupiditatcautNb /
durnu iuxtad ) lautfAmphitrionejquo dormiente in^Alcmcna: adulterioTduas noderfupiter copulauiVut ma-

MrM/M fl 1 A1H -t  rt ! ■—I n  11 /»« M rt I lil i 4-J.^ L .. »V.A i.  O 7  aa i* _1-__ _ * _ 1 _  . d “f/_ O T  fV

nobiš¥\da ož-fcua de paradilo eiedos lic orane;& illi quide apertis oculis erubuerunttnudos feefle ccrnentest
SC  uerenda texerunt_arboru foliisttu SC  tunica SC  fide nudusslubitoc^ timore perterritus^Si aliquid habens no^
durnaru crapularu^fandoru oculis oblčoenam parte corporis ingerebasjut tua indicares prudentia*Ta!es ha-
bet aduerlarios ecdefia.fdi duces contra martyru (anguinem dimicantihuiulcemodi oratbres contra apoflo ^
los pertonantiimmo tam rabidi cancsfcontraChrifii latrant dilcipulosJgo confiteor timore mcutnc forfitan
de lupcrftitione dclceUdat.^^uando iratus fucrojct aliquid mali in mco aio cogitauero?et me nodurnu fan v
tafma deluferi^Bafilicas martyru intrarenon audebotita totus^et corpore et afopertremifco.Rideas forfitanV
ct muliercularu deliramenta FublanneslNon erubelco earu fidem;qux primx uiderunt dominu refurgente!
qux mittuntur ad apodolos;qux in mre domini-Saluatoris landis apoftolis comendant^.Tu rudato cu fecu—
li hoibusžego ieiunabo cu focmisjimo cu religiofis uiristq pudicitia uulcu preferut?et pallida iugt cotinetia ora
pottatesChnfH ofledut uerecundia.Videris mihi dolete et aliudtne fi inoieuerit apucKaallos cotinentia et fb-
brietas atqj ieiuniuVtabernx tux lucra non habeanttet uigilias diaboli ac temulenta conuiuia tota node exer-/
cere non poflis.Pnetcrea iifdem ad me relatum eft epiftotis,*^ contra audoritatem apoftoliPauliKmmc^e/
trf.ioannis.ct acobi;qui dextr£?dederunt Paulo etd3arnabx comunicat!onis**ct preceperuntcisjut paupetum
memoresellentrtu prohibeastHierofolimam in nfus landorum aliqua fumptuum folatia dirigi. Videlicet fi
ad hoc relpondcrojflatim Iatrabis meatn me caulam agerdfqui tanta cudos largitate donafli j ut nifi uenifles

Hicrolblvma

-HierofolvmaJSC raas Ufi pronofp cuoru pecunias edudidestoes periclitaremur fame.fgo hpdoquor?qd* bea
tu^apodofus-Paulus in cunčtis pene epidolis fuis Ioquitu#& precipi t in ecclefiis gentiu per una fabbati ?hcc
edin djedominico oes coferred'' 1 — v  X - J: — rt — x: ~ r ''~ JX — JJ -‘  - 1  — 1 —

ucf quosipfi pbauerinttSC (I di^
ru foquens adffaelice predderpoft annos aitpdures cleitio(ynas fadurus sp gente mea uenfHero(olymamV SC
oblationes SCuotaiin  quibos inuenerunt me purificatu in tep!o,Nunquid malia partc tcrrarurrfe 1 iss ecclefiis
quas nalčentes fide {tia er udiebatjqu£e,ab aliis acceperatVdiuidere no poteratf $ea (adis paupcribus dare cuv

Iyma.SC ad (anda loca credetibus pccunix dirigaturino i auaritiaded in refrigeriuJno ad diuitias cogregadas i
ftd ad Ibeciliicate corpufčuli fudetanda/SC frigus atqj inediadeclinanda.Hac in iudara ufq3 hodie pieucrantc

riutSCaliis (it mbufaricrjfea ut aho§j ahudantiaja!io.y fuftentet iopia*SLe(pondebis hocunuqueq; pode in pria
lua facerdnec paupes defuttirostqui ecclef x  opibus fudetadi fintNcc nos negamus cundis pauperibusetia
iudxis  SC-SamaritanisVfi ranta fitlargitasjdipes porrigendas.Sed apodolus facieda quide docet ad oes demo—
fyn&fcd  maxime ad domedicos fidei.S)e quibus SC ia lua tor in euagelio Ioquebafitfacite uobis amicos de ral/-
inona iniquitatisZqui uos recipiat in tcterna tabcrna:ula»Nunquid idi paupes iterquorp pannos Sl  ingluuiem
corporis fhgrans libido dominam rVpodiit habere xterna tabernacula^jui nec prefentia podidečnec futura*
No eni iimpliciter paupesKfed paupes (piritu beati appellantf:jde quibus fcriptu cft:$eatus qui itelligit fup ege—
nu 51  pauperejin die mala liberabit cu dominus.fn uulgt' paupibus fudentadis?nequaq intelledusrfed demo*-
fyna opus efUn fandis paupcribus beatitudo cd intelligentisdut ei tribuat qui erubefcit accipejSC cu accepittc
doletVmetes carnalia:& (e m in as Ipiriralia* uod aut alieris eos melius facere qui utanf rebus (uisf8C paulatl

frudus poflefiionu (ua^ paupcribusdiuide$qillos qui podedionibus uenudatis (emel ola largiant'? 116a me
eistied a domino re(pondtbif»$i uis eiie pfedusluade Sl  uede ofa qux habesssSC da paupibus: 51  ueni icquere
mc«Ad cu loquirur qui uult efle pcrfedusJqui cu apodolis patre nauicula 51  rete dimittitjde que tu laudasKe—
cudus čl tmms  grad us ed;que 51  nos recipimus^dumo (ciamus prima (ecundi&8l tertiis prefereda. Nec a fuo
dud/o monach: dctcrrcndi funta relioguss uipereis dl morfti fauilTimofdequibusargumetari^8£dids.fi oes
{echufermtSl fiierintin fol;'m,dincVqu;scclcbrabitccclcfasfquis farculareshomincs lucrifaciet^uis pcccates
ad uirtutes prerit cohortariVHoc eni mo H oes tecum fatui fintllapicns quis ede potcrit?Et uirginitas non erit
approbanda.Si enim oes uirgines fuerintinuptix non cmntlintcnbit humanu genusjinfontes in cunis 1I0 ua-
gientfpbdetriccs ablqj mercedibus niendicabunčfej grauildmo frigore folutus atep contračtus dormitantius:
uigilabit in lečtulo.Rara eduirtustnec a pluribus appetitu^atep utma hoc oes edet^uod pauci funt;de qbus
dicitu^multi uocatitpauci aut elečtii& uacui edent carcercs«Monachus autno dodloris (ed plangcntas habet
odidikjui uei (e u el tnundum lugeatfe domini pauidus predoletur aducntulqui (ciens imbccillitate fuam SC
uas fragdequod portatttimetodeirdcrc ne impinga#corrua«atqj frangatur«^nde§C mulieru maximcqj ado-
Icfccntulapu uitat afpečtutSd in tantu cadigatorlui edmt etia qux tutta funt  pertimeicatpir inquies pergis ad
heremu^idelicet ut te no audimno uidea/ut tuo furorc non mouearlat tua bella nonpatiarlne mecapiat ocu^

t  e uičtprkjne perda afrepando uidoria(fi fugeroigladiu dimitta 0 i dcterclaut uincendu mibi edtaut caden^r
dum.^_uid aut necede ell certa dimitterdfS: incerta (ecdarifAut fcuto aut pedibusfimors uitanda eft. Tu quf
pugnas^SC fuperari potcsjSC uinccre«Ego cu fugerotnon uincar in eo q> fugiotfed ideo fugiotne uincar. Nulfa
fecuritas cdJuicino ierpente dormirc^oted deri ut menon mordeatjtamen poted fieri utaliquando me mor/
deat.Matres uoc 4 mus (brores Sl  filial non erubedimus uitiis nodri^nomina pietatis obrenderef^_uid
cit monachus in celfulis fceminarum^uid fibi uoiunt (ola Sl  priuatacoiloquiafe arbitros fugientes ocul/fli*
<dus amoivimpatientiam non habct.C^ uod de libidine diximusjrefetamus ad auaritiam^ Sl  ad 012 uiti£quac
uitantur folitudinc.Et iccirco urbium fi equentias declinamustne facere compellamu#qu£ nos non tam natu-—
ra cogit facerejq uoluntas.Hxc ut dixi (aučlom prefbyteroru rogatu unius nodis lucubratione dičlaubfediV
nante admodum fratroSifinniofe propter iando§i refrigeria xgyptitm ire properante:a!ioquin 8 C  ipfa ma/
teria aperta habuit bla(fcmiam?qux indignatiotiem magis (čribentis!q tedimonioFti multitudinem flagirarcr*
*^_uod ftOormitantius m  mea rurfus maledičta uigilaueritTSC eodeorc blaffemo quo apodolos SC  martyres
laccraude me ouocp putaueritdetrahendulfnequaq illi breui lucubratiuculafled tota node uigilabo; Sl  fociis
illius immp diicipulis uei magidris!qm'ni(i tutnemesuteios uidamt fceminaruimaritos caruČhridiimnide-
tiojrbitran tur indignos.

fBeat^Hieronymi pre(byteri acfRiparium predipterun^blaffemiamV igilantii de non ueneradis reliquiis:
etedantis. EpidoIa*XlII.

’ptis primu htteris tuis^io refpodere (upbrse erkaute id facere tcmeritatis.Oe his eni rebus fnterro/
,-;qu s SC pfrrrcSC audire (aeriiegiu e.Ais-Vigilantiu qui Kalaavltcppctartv hoc uocat nominema
'omiiranuus redius dicerei^Ds fctidu rutfus aperire?SC putorem fpurcidlmum contra fandoru m

e im« ,xlii<«


oiia U€neremur:v^ mitriicc nuiem;cx 01  iacni:yraa ^iuiuc  j^wuguiwu^ui V 7 o ’ . —

ritanu 6č iudaeu;qui corpora mortuore pro imudis habed&etia uaia qu£ in eade domo fuerint polhii ftrlpica
tur:lequentcs cccidcnte ii'tter£S£ no uiuificante fpiritu.Nos aut non dico martyru reliquias*lcd ne (oje quide
lunafno agelosjno archagelosTno cherubimno feraphinsK oe notne quod nomiatur*& in prelenti feculo SC
in futurbfcolimus SC  adoramusme (eruiamus creatura: potius q crcatoritqui efl: benedičtus l lkcula*Honora,

quando uel deležne tatis lacrilegiis fimulacru aix fubuertant??ergo SC  domini corpus in lepulchro pofi.tum>
imundum fuirfljt angeli qui candidis ueftibus utcbantrmortuo cadaueri atq; pollutc^prebebat excubiasfut
poft muka fecula-Dormitantius loniaretHmo erjjčtaret lmundidima crapula:5C cvtduliano plecutore iando—
rujbalilicas aut deftruereftaut i  tepla couerteretVMiror fančtu epilcopu« cuius parrochia ede prelby ter dicitf
acquiefcere furori ciusl&no utrga apoftolicaJu3igaq? ferrea cofringere uas inutilef& tradere in iteritu carnis?
ut ipiis faluus fiat.Meminerit illius didi:$i uidcbas fuiermcurrebas cu eo;& cu adulteris por tione tua pontv
basJf in alio loco:ln matutino interficieba oes peccatores terrželut difperdcre de ciuitate domini oes opantes
iniquitate.Et itej£.1SJ6he odietes te dominefodio habuilSč fupinimicos tuos tabefcebaf Perfečto odio odera
illos.$i no fut honcrandte reliquias marty^quo legimusspreciolain cofpectu dominimors fančto^ cius*?
*' m  '~ ,f  " - A  ' TT  1r  * -n*.*  t. ' t acorporijqcf

laiquia-Iofeph

4  . 4 . . quoqjquiitjr

po precedit domini faluatoris nr i Ičeleratus fuittqui tata ambitioelacobiHebrooda portaumut lmtindu pa /
trettfauo SC  attauo lociaret knundist8£ mortuii mortuis copularet;" O precidenda lingua a medicistimmo infst
nu curandu caputlut qui loqui nefcitldilcat aliquando rericere.Igo uidi hoc aIiquado pottemmiČC  teftimoiis
fcripturaRi quafi uincultsddippocrati&uolui ligare furioiujed abiit!excedkteuafit:erupit&: iterHadri* flu* -
čVus*Cotiiqi:Regis alpestfn nos daclamado clamauit|quicquid eni amens !®quitunuociferatio SC  clamor e?ap^-
pellandus*Tacita me forfitan cogitatioe repreheda^cur in abfente iuehanFatebor tibi dolore mcu*SacriIegiu
tantSpatientenaudire no podum.iegi entSyromadenPhineesfaud:eritat^deli^£:eluttS5imonisChananek

-    - - ---- — - -— jf-  r V/ ■» h *•»*■*' MSV»llC«>U «.* A » #*»*•*»* uv

čte furgebamiut confiterer tibi luper indicia iufticia: tua:.§>ominum quocp m euangelio legitnus pernočtafle^
&  apoftolos clauloscarcere tota nočle uigiladeut illis piallentibus terra quateretur1 cuftos carceris crederetj
niagjftratus SC  ciuitas terreienturXoquitutPaulus«©ratiom infiftitduigilantes in ca.Et in alio loco^n uigiliisJ
ftequenter.©ormiat itaq?*V igilantiulsč ab exterminatoreAegypti cum Aegyptiis dormiens^iudocetunNos
dicamus cum*Dauid:Hon dorraitabit neqj dormiet qui cudodit ifraeltut iieniit ad nos iandusEthinqui itcr«*^ :
pre^atur uigikEt li quando propter peccata noftra dormicritidicamus ad eum*fnirg#ut quid dormitai domk
jie^xcitemuiq5 iSlumtSč nauicula flučluante clamemus.Magider laluos nos fac;Perimus.Plura dičlarc uolue
ranili non epillolaris breuitas pudorem nobis tacedi imponerecSč fi libro^ ipdtusad nos uoluides mittere ca
tilena^ut lene podemu^ad quxrefčribere deberemus»Nuncaut aerem uerberauimusISC non tam illius infi /
dflitaten«qu^ oibus patettqnodram fidem aperuimus»C^te^ fitiolueris longiorem noaduerfuna cum librii
Icnberc^mitte nenias illius SC  ineptiasjutloannem baptidam audiat predicantemUam fecurisad radices arbo

^ciferiani al-uci fcr©-Syrimia 2  epilčopo ortiiqui epilcopos catholicos^qurConftantipiperlčcutioe p
fidiaeArriano^ confiftentes erantjSč poftea corrcčh' redire in catholicam eedefiam delegerunt^dana
^es,fiuc quod credidcrunidiue quod fe credere limulauerut;quos catholica ecclefia mr no recipit tmtf?
'etrumpod fietum negationis«ddanc illi matris charitatem fuperbe accipientes' f eofq} recipere nolenteS
ab ecclefix cemunione^recederunt,?t cu ipioLucifero luo aučlore qui mane oriebatuPcadere meruerunt*

A 1 cercaticeLuciferiani &Orthodoxi cuiufdanfedita a beaioHieronymo prefby tero^contra Luciferianum
inferipta. * 1

Kc -

tan

.nai

dicerer

W


dicerdfaftum de ecclefiadupanar. Ar file contrario rationabilncr quidem SC oportuno loco 8C  rempore defcp/
debatjno fine caufa Chriftu monuutn fuiftdfnec abfordo^ tari tu cauf&člci filium defcendifle»<§>_uid plurafdu
audiencia SC  circulunMumina iam in plateis accenfa loluerencSC incondita difputaticne nox interruperetfcoi*'
fjputa pene inuice in facierccefterunt.Hoc tame bis qui affuerunt ftatuentibu$q> in fccreta porticuJprimo ma— '
ne conueniretfc|uo cu iuxta placitum oes c6ueniflen#uifum eft umu lip fermono'a n o ta rus excipi* ^tq? ira cu —
čtis refideimbusHELL ADI VS L VCIFERIAN VS'dixit,Hoc primum mihi refponderi uoIojutruArnaniV
chriftiani fintan nonfHIERON YM V S ®RTHODOXVS.Egoplus inquitkerrogoWru ne oes hxrer^

a  E* J-M /X- 4  iVA 9'  4 dm m  En AA -J 4 M w —J ,-fc .. -K /*V ^ /"E** --  ~ j.  X.. ^ b . C

-J- -- - -- -'--- * -' --

nihil rcfert hazretici fint an gentiles.EV.Non refello»®R«fguur ptxfixu iter nos habemu^de baretko fic Io>
quendu ficut de gentiRE V.Plane fixumu®R«t^u®re modo ut libe?:quonia inter nos conftat nuc h®reticos
gentiles eflc.E Vd^uod interrogatio mea cogere uolebat exprefiu cftrhatreticos chriftianos no efle:Munc re/
iiat codufio.Si arriani hxretici  furcSC h xmki  oes getiles futiSC arriani getiles fut:8C ita coftat nulla focictate ec
clefix  efle cu arrsanis.ncu gentilibusimanifeftu eft ergoueftra ecclefia qu£e ab arrianisa.a getilibus epifcopos
fufapiitno tam epifcopos recipere q de capitolio facerdotcsiacper hoc antichrifti magis fynagoga q Chrifti ec
clefiadebcat nucuparhOR.Ecceiplcta eft pphetiatparauit mihi fbuea SC  ipfeincidit in ea,LV« Q_uo na mo
dof©R,$i arriani ut dicis getiles fant; SC arriano^ coueticulacaftra funt d iabol iYq u om od o in caftris diaboli
baptizatu recipisf E VJEecipknfcd pcenitentc,©R.Prorfus quid dicas no inteIligisYquilq ne gentilem reeipit
poenitentef E V.Ego fimpliciter in exordio fcrmonisoes h®reticos gentiles eile refpodfc Veru quia captiola re
lpofio fuit}primx quefticnis tibi palma trades ad lecunda ueniafin qua aio Iaicu abarrianis ueniente recipi de
debcrepcenitentejclericu ucro no debere*OR.Atqui in prima queft ioe qua obrinuifle me dicisf etia ičcunda;
obtinui»L V«S>ocd r quospoobtinueris.®R«Nefcis SC  laicos SC  clericos unu haberechriftiitnec aliu neopbytisV
aliu epifcopis efle deu (Cur ergo no recipiat clericoslq recipk laicos pcenitenteš?LV«Non eft epifcopi fpfu la —-
chrymas fundere pro peccatisrSC corpus attrečtare dominbNon eft epifcopi ad fratru genua puoiuit&de fub--
limi loco eucbariftia rninifitrare populo* Aliud eft lugere quod fueriscaliud neglecfto peccatOin ecclefia uiuere
gforiofukfu qui hefterno die lacrilegus creatura dei filium pra:dicabas;qui quotidie peior iudatis blaftemia^t
lapides in cbriftu iaciebaskuius manus (angine plenx  funtjcui us ftilus lancea militis fuitfad unius horx con-?'
uerfionduirginem ecclcfiam adulteringrederis|fi peccafie te pcenitetKofticium depone lacerdotistfi te nonpec/
caftc confidislfpermane quod fuiftu^R*Rhetoricari^&: a dilputationu ipinetiVad capos liber® declamatiois
cxcurris,lferum define qu®fo a comunibus locislSCin gradu rurfum ac in lineas regrederejpoftea fi plaaierit
latius difteremus,EV .Nulla declamatio hic eft.Dolor patientia fupcratjpropone ut IibetVargumetare ut libetV
nunq per fuadebis ide efte cpifcopumiquod Iaicu pcmtete.®R»<q>_uoma obftinate tenes alia efle ratione epiV'
Ičepealiam laici^ad copendiu tentationisaribuo quod poftulasJnec mepigebit locu te jfaciente nsanu tecum co
fcrerefexpone mihi quare laicum uenientem ab arrianis recipiast epifcopum nd recipia£LV,Recipio laicum
quia errafle fc confitetu^dC dominus mauult pcenireriam peccatorxSq mottem»®R,Recipio SC  ego epifcopuj
quia SC errafle fc confiteturtSC dominus mauult pcenitentia pcccatoris q morteX V*Si etrare fe confitetuftcur
epifcopus perfeucratfdeponat laccrdotiukoncedo ueniamlpmpitenti«®R*|Lefpondebo tibi SC cgcftermomV
bustuis*5i laicus errafle fc cofitetur;quomolaicus perfcuerat^epoat facerdotium laici ideft baptifinalSC ego
do ueniarn pcenitent!*Scriptum eft enim:Regnu qutppe nos SC lacerdoteSrdeo SC patri fuo fecinEt ite^*C3cnte
fantftamtregale lacerdotiuipopulum acquifitum»®mne quod licet chriftianotcomune eft ta epifcopo q laico.
Q^ui pcenitentiam agic priora condenat*|i non licet epifcopo pcenitcnti perfcuerarequod fueradno licet lai
eo pcenitenti in to  permanerejpropter quod pcenitentia confitetur.LV.Recipimus laico^quonia nemo con/'
aertitur fi jfcierit baptizandutSČ ita fiet ut nos fimus caufa perditionis eo§t fi repudictur.®R«Tu in eo quod re "
cipis laicu4ma aiam recipiendo faluas;8C ego in recipiendo epifcopCftion dica unius ciuitatis populosded uni>
oerla cui pra^cft prouincia ecclefi® fociofque fit repellžmultos fccu in ruina traheuQ_uamobre qu®fo uoslut
ea ratione qua in paucis recipicndis habere uos exiftimaftis!etia ad totius orbis falutkconcedatis* <^_uod fi di
fplicefSC tam durieftisrimo tam irrationabiliter incfementeslut cum qui dederit baptifma hofte chrifti: eum
qui acccperit fi 'ium putetismosbobistaduerfa no facimustaut epifcopu cum populo recipimus que facit chrk
ftiammitaut fi epifcopu non recipimustfcimus etia nobis populu rciiciendu.LV«©ro te nomine chrifti non le
gifti de epifcopis dičtumluos eftis fcl terrac .^1  aut fal infatuatu fuericin quo falietufded SCad nihilu eft util^ni
h ut proiiciatur forastSC conculcetur ab hoibus.Sed SC illud quod populo peccatore iacerdos deu exoret1i ac q>-
facerdotknullus fitalius qui dcprccetur,Q^ ux quide duo fcriptura^ capitulain fcntetiam concurrunt unam.
Na ut fal omne cibum condirinec eft aliquid p te ta fuaucftjuod abfcp eo guftu demulccaulta mundi totius SC
ecclefia: proprie condimentu epifcopus eft;qui fi infatuatus fuerittfiue per negatxone:fiue p hsrefimjfine p li»
bidinenuSC ut femel dica per uniuerfapeccatata quo alio poterit condirEcum ipfc fuerit condimantumfSacer
dos quippe pro laico offert oblationem fuamliponit manu fubieftoireditum tancfti ipiritus inuocad atq; eum
qui traditus fuerat fathanx in interitum carnismt (piri tus faluus fierctindičta in populum oratione altario re/
conciliattnec prius anum membrum reftituit fanitatbcj omnia fimul membra coriflaueribfacile quippe igno
fcit filio patericum mater pro uifceribus fuis deprecatuivli ergo hoc quem diximus gradu laicus pcenitcns re
ftkuirur ecclefixiibiq 3  colequitur ueniam ubi Iuftuspreceflcratjmanifeftu eft facerdotem de gradu fuo motu*

e v *xlv*

m eunde iocii no po/Ie reftitui:quia aut poenites facerdotio carcbiTatft m honore pfsfteslrcduci in eccleiam no

. t ... i • .-r • e __I t>ni  rii mn* nrrMp/for« fnMn

©portct epi(čopu efife fine crimi<?quafi di(pcnfatorcm dei.Et itertfjfpbet aut fe unu(q(q?*3č (ic accedat ubi domi-
nicadenuciatioernemiferimusmargarirasnoftrasanteporcos.^uodf^eoibusgeneralitcrdičtu intelligisf
quatomagis de (acerdotibus precauedu efbcu etiam de laicis fic babeat (Scparamini inqt dominus p-Moy(e*
a tabernaculis ifto& hominum duriflimo^SC nohte tangi ab oibus qui funt eornmme fini ul pereatis in pecca--
to corudlt rurfum in duodecim ^phetisiSacrificia eoru tanq panis lučlusioes qui maducat ea cotarmabuntur
Et in euageliatdominuslucerna inquit oeults corporis eft oculus tuusJideft ecclefiae (ume eft epifcopus.$i aut
oculus tuus (implexeft;totu corpus tuu lucidu critjaccrdoteeni fide uera predicatdex omni corde tcnebne
di(čutiuutur;3£ caufam reddiuNec^ eni lucerna acceditur SC  ponitur fub modiuried fup candelabrujut luceat
omnibus qui in domo funt.Luccrna enitr?hoc eft deus (cientia: fax  igniculum in epilcopo fucccdiriut non fibi
tatu luccaeifcd oibus pfit.Et i colequeti,$i inqt oculus,tuus necj fueritJoe corpus tenebroliim eft. Si emm lume
quod in te eft tenebrse funttipfe tenebrx quatxerutfEt rečte Nam cu ideo epifcopus in ecclcfa conftituatur

»ctecusfit^

fhoh dplotfantichrifti difcipulusecclefiamChrifti gubernauEtunde eftilludtNon pojeftis duobus dominis
(eruire?$ed SC  llludkjua: cdmunicatio luči ad tenebraš|qui confcnfus chrifti ad belialfLegimus in ueteri tefta—
meto.Homo in quo fucrit macula SC  uitiu mino accedat offerre dona domino.Et rur(u m.&acerdotes qui acce-.-
dunt ad dominum deum ut (acrificent:mundi fintaic fbrte derehnquat eos dominus.Et in eodetm& cum acce
dut minfftrare (ančfe&io adducat in fe deličlume moriaf JEt multa alialquxpfcqui infinitu eftjfed ftudio bre-
uitatis omitto»Neqj enim numerus teftimonio^fed aučloritas ualet.Ixqbus oftedit^uos p modicu ferment
tumitota ccclefix maffam corrupiftetEt de eius manu hodie euchariftiaaccipere:qua heri quafi idolu refpue«
batis.^žBL«dixit.Multa qde de facris uoluminibus memoriter copiofeq? dixiftiTfed cu totu circuieris (altu; me"
is caffibus cocludcris.Sit qppe arriano^epifcopus hoftis chriftitlu ifatuatu fahlit  lucerna fine igniculolfit ocu¬
lus fine pupillatnepe co puenies ut falire no po(ht*quia fal ipfe no babcat|no illuminet cxcusino accedat  cxtin-
čtus. Tu autcu conditu cibu abep deuore^cur infulfuarguis cod/roreflgniculus eiusf ccclefa tua lucettSč la
cer nam eius criminaris extinčta.<5>cu!os tibi prxb,:t!& cecus eft,^_ua ob re oro teiut aut facrificandi ei dilige-
tiam tribuastcuius baptifma,pbas;aut reprobes eius baptifmasque no cxiftimas facerdote*Neqi enim fieri pot
ut qui i  bapti (mate fantftus finfit apud altare pcccator.t, Y,$ed ego recipio laieum pcenitentemfpcr manuum
impofitionem SC  muoeationem (piritus fanftisfciensabbxreticisfpiritum fandtum nonpofle conferri. ($)R;
©mnes propofuionum ueftrarum callcs ad uuum compitum conffuuntte pauidorum more ceruorum dum
uanos penarum cuitatis uo-!atusfoitif]imis rcr;busimpi ;camini,Nam cum m patre SC  filio SC  (piritu ftneto
baptizatus homo templum domini fiatlcum ueten aede deftruefta nouum tnnitatis delubrum xdificeturtquo
mododicis fine aduentu fpiritus fandi'4pudarpanospeccatapofte dimittiV^uomodo atiquis fordibus ani -
tna purgatur^qux fančtum no habet (pintu mVNeque enim aqua lauat animairSfed prius ipfa lauatut ipiritui
utalioslauarc(piritaliterpoftit.$piritusinquitMoylesdominiIferebatur (uperaquas» Exquo apparet^bapti-
fena no efle fine (piritu (ančVo.Bcthfaida lacus iud ex?nifi per aduentum angeliidebilirata corporaliter mebra
ianare non poterat.Et tu mihi aqua Gmplici qua(i de balneo^animam lotam r pducis4pfe dominus noftetlefus
chriftus‘<qui n5 tam mundatus eft qlauacro fiio uniuerlasaquas mundauitjftatim ut caput extulit defluentoV
fpiritu fančtum accepitmo q> unq fine (piritu (ančto fueritJtjuippe qui de (pirita (ančlo in čarne natus eft: fed
ut illudnobis monftraretut uerum efle baptifmaVquo fpiritus fanduskducmatrlgitur fi arrianus (piritu fanta
non poteft darelncc baptizare quidem poteft?quia ecclefiac baptifma fine fpiritu (ančloftiullum e.Tu uero cu
baptizatum ab eo recipisi& poftea iuocas fpiritu fančlu^aut baptizare eu debestquia fine (piritu (anefto bapti"
žari non poteftlaut fi eft baptizatus in fpirirutdefine ei  inuocare (piritum:quem tune cum baptizaretur acce^
pit .LV. (S)bfecro te none legifti in ačlibus apoftolori&os qui iam aloanc baptizati fueraticuin ad interroga^
tionem apoftoli rejpondiHent (enecauditu quidecomperi(Ie quid eflet (piritus (ančlustpoftca fuifle fpiritum
fančlu cofccutosf Vnde manifeftueft'po(IeaIique bapn'zarri8d tame non haberc fpiritu (andu,<JR^Nlb tam
imperitos diuinorum uoluminu cos qui audiunt puro ad hanc quxftiuculam diftbluedatndongo ut (ermone

nesf Vox clamantis in defertoKparate uiam dominurečtas facite femitas dei noftri.llle qui dicebafiEcce agnus
dekcce qui tollit peccata mundi.Minus dictfille qui ex matris utero clatnabariEt unde hoc mihlfut ueniat ma
ter domini mei ad meSpiritum (ančlum non dedit^uen^Philippus diaconus eunucho dedl&juem-Anama*
riPaulo deditiAudader forfita uidearloanne preferre cundis.Audi dominum Ioquetem.Non eft in natis mu
lierum aliqs rnaiorloaneBaptifta.Nullienim cotigicp)phetarutiv5č annuciare chriftum SC digito  demonftra
rc.Et quid mihi neccfie eft in tališ uiri laudibus imrnorariTcum a deo patre etiam anoelus nuncupetur^Ecce in


ne-

eft dignatus afpicerc^ui eloquus domini quae mclle& fauo duiciora fumfdignam deo uocem erudiuit: Et
qu^ftionem morer:fic decebat crelčere praecurforem domini«!fte ergo tališ tantufip fpiritum fandum no de ✓
ditfquentCornelius centurio anteq baptizaretur accepiriRefponde qu^icJ f cur non dederitffcl ignoras. Audi
quid fčripturse doceant.Ioannes baptifta no tam peccata dimifit1fqua baptifma paenitentire fuitin peccatoru
rcmiflionedhdeft in futaram remiflioncm:quae eft poft exfandificacionechrifti fubfecuta. Scriptum eft en#
fuifcloannes in deferto baptizans:& prardicans cuangelium pcenitentiae in remiflionem peccatorum* It poft>
modum:& baptizabantur ab eo in iordanem confitentes peccata fuasut enim ante precurfor domini ipfetfic
SC  baptifma cius pramiuttvdominici baptifmatis fuit^ui de terra eft aiebatiterrena loquitur1f SC  qui de fuper /
nis ueniefuper omnes eft.Et iterumrEgo baptizo uos in aqua?iile baptizabit uos i  fpiritu fando, %i  autcmdoa--
nes ut confeftiis eft non baptizauit in (piritu:neq? peccata dimtfit?quia nulli hominum (me fpiritu Pando pcc-
cata dimittuntursaut fi contentiofe argumentari^idco loannis baptifma dimififlc peccats«quia de cadis fuice —■
docd y quid amplius inChrifti baptifmate confequamur,C^_uod peccata dimittiediberata gehcnnajquod a ge-~
henna libcrat petfedum eft.Perfedum autem baptifma non efbnifi quod in cruce SC  in refurredione-Chifti
cftfua tu in peruerfum duceris irreligiofusfdicente ipfoJoane:illum oportetcrcfčereVme autem minul? & cum

manuum apoftolorum fmt fpiritum fandum confccutifcum confteteos nec peccatorum quidem fine fubfe -
cutura Pide?remiflionem con(ecutos.Tu uero qui abarrianis recipis baptizatumiideo tribues baptiPma quod
perfedum eft.Et quo pado quafi modicum quod ei defuerittfandum aduocas fpiritumjcum baptifmaChri
ft^fme fpiritu fando nullum fit? Verum longe cxcefli:cum xc[m  fronte aduerfarii exeratus'concitus Pim im-'
petum iummouerejleuiora minus teladirexiJoannis autem baptifma in tantum perfedum fuirmtconftetpo—
ftea-Chrifti baptiPmate baptizatos:qui ab eo fuerant baptizati. fta enim hiftoria refert. Fadum eft autem cu
^ApoIIo eflet corinthisSCcuttvPaulus pertranfiret Puperiores partes APia$deuenit£phePum: SC  cum inueniftet
quoPdam defčendentes dixit ad eos. Si fpiritum fandum accepiftisJcuicredidiftisf Atilli refponderunt.
Sed nec fi fpiritus fandus fit t  audiuimus. B>ixit autem ad eos? in quo ergo baptizati eftis? Refponderunt
inJoannis baptifmate. Seddixit-PauIus: Ioannesquidcm baptizauit baptiPmopcenitentia: plaebemtdiv
censinaduenientem pofteum ut crederet.hoc eft inJefumfin remiftionem peccatorum.Hisauditis baptizati
funtfin nomine domini noftriJePuChrifti.lt cum impofuiftet illis manusPaulusfcontinuo cecidit fpiritus Pan
dus fuper eostSi ergo baptizati funt uero SC  Iegitimo ecclePts baptiPmatefe ita poftea fpiritum fandum con
fecuti funt:8č tu apoftolorum Pequere audoritatemfeč baptiza eos quiChrifti non habent baptiPma: SC  pote /
ris inuocare fpiritum fandum.| i YCIFERIAN VS dixit,<^ui dormietes fitiuntjauide fauces ftumibus igur
gitant.lt quato plus hauferunt tato plus fitiuntlita mihi SC  tu uideris aduerfus qua:ftiunculatquanto ppofui:
hinc atq; illinc argumeta qusePifte1& nihilominus eande qu^ftioneuis pfeuerarefan nefcis SC  ia ecclefiaru huc
efle moretut baptizaris poftea manus imponaturfeč ita inuocetur Ppiritus fandusjfhcigis ubi Pcriptu Pit in adi
bus apoftolommictiam fi fčripturae audoritas non PubefPetJtotius orbis in hac parte conPenPus inftarprarcep
ti obtinet.Nam SC  multa alia qua: per traditione in eccleliis obferuanturTaudoritatem fibi fcripta: legis uPur /
pauerunčuclut in lauacro ter caput mergitaretdeinde egreflos Iadis SC  mellis pr^guftarc concordiatrfad infa
tix  Pignificationen^die dominico^č p oem pcnthecoftcnsnec de genicolis adorare!& ieiuni u fbluere?multaq?
alia qu£ fcripta non Puntlrationis fibi obPeruatio uendicabit.Ex quo aladuettis nos ecclefia: confuetudine fe /
quiHicet ante aduocatione fpiritu^conftct alique baptiza tu.®RTHO.Non quidem atmno hanc efle eccle/
confuetudmelutad eos qui longe in maioribus urbibus per prefbyteros SC  diaconos baptizati Punt^piPco
pus ad iuocatione fadifpiritus manu impofiturus excurratfqualecfttut leges ccclefire ad haerefim tranferasfK
uirgims tua: integritateper naeretricu lupanaria fpurcat i patiaris,EpiPcopus fi lponit manuess iponinqui ir&-
da fide baptizati futrqui SC  in patte SC  filio SC  fpiritu fandcTtrcs pPonas una Pubftantiascrediderut.Arrianus ue
ro cu aliud nihil crediderittclaudite qu£efo aures qui audituri eftistne tatae fpietatis uocibus polluaminij niPi
in patee Polo uero deoSCin lefu chrifto Paluatore creatur^SC in fpiritu fado utriu(q] feruo:qu6 (pum fandu ab
eeclefia recipiedqui necdu remiflione pdo^ cofecutus eftPSpus qppe fadus no nifi in munda fedem inccdift
nec hicator eius tepli efFicilf;cuius antiftes no he t uera Pide.^_uod fi obloqueris quare i ecclcfia baptiza tušni
fi per manus cpifcopi non accipiat fpiritum fandu:quem nos aflerimus in uero baptiPmate tribui:di(če hanc
obferuationcm exea audoritate defcendereiquod poftafcenfu dominisfpiritus (andus ad apoftolos afcedit«
St multa in locis id efle tantum fadu reperrimus ad honore potius facerdotii:q ad legis necef!itate.Alioquin fi
epifcopi tantum lprascatioue fpirittis fandus defluitJlugendi funt qui in uillulis aut in caftellis aut in rcmotio
ribus locis p prefby teros SC  diaconos baptizat&mtc dormierut:q ab epifcopis iuiferentMcclcfia: falus i Pumi fa
cerdotis dignitate ac uencratioe cofiftitfcui fi no exors qda SC  ab oibus emines def” ptas;tot i ccclefiis eflicietur
chrifmatatauot facerdote^de ideo ueitiut Pinc chrifmate 5čepifcopiiuflio&'neq5 pref br neqj diaconus ius heat
baptizadi.^_uod frc^ntcr fi til neceflitas cogitjfcimus licer laicis:Vt.n.accipiat qsJita SC  dar potlhifi fotte eu—
nuchus a^Philippo diacono fine fpu Pdo baptizatus fuifTe crededus e:de quo fcriptura hoc loquiCEt dcfcedc
rutabo i aqua:5CbaptizauiteuPhilippus.Etcuabfcederetabaq J fpusfdusueit i eunuchu.Siaut lllud oblici—

lit*

clo; (čias-Phili ppu ab apoftolis f» fuiTic baptizatufidiuifa eade habunie ccclefiaJcunde aominuIeiu-Chriftu
predica fieKdiaccn u fuifie' co^;qui poftea manus fpofuerut.Tu uero cu apudArrianu no ecclciia dicas eflejfed
fvnagooaKncc clericos deirfcd creaturas 8cidoloip cultores#quomodo i ddparicaufdcande aiieris ratione te te«*-
iircl%3iE£BJArfaletcr quide SC  fixo gradu me tibii fade dimicate repellistfed poft tergu ctcderis;&nu-

tioareJho definut.Ego eni no ta in preleti arrianos uel fprobo uel defeaoYq lila curfus mei meta circueo; eadem
ratioe a nobis epiTcopu recipwqua laicus atiobis rccipit ,$i errati cocedis uenia;& ego ignofco pceaitenTfi i fide-
fua baptiratu bapdras nocere no potuit:& i fide fua (acerdote coftitutu coftitues no iquinauit.$ubtilis eft hx~
refiSi& iqeo fimplices mx  facile decipiunf .Keceptio talaici q epifcopfcomunis eld^i^t epiicopus errareno po -
mufe uera de-Platonis 8žArifi:ophanis fmu:{ epi (copatu eligunl?.C^uotus eft: qui noapprimčfihis eruditus
fitfB*cniq? ex litteratis quicuq; hodie ordinan^rid habetcurarVnon quomodo (cripturaru medullas ebibatded
quomodo aures populi declamatoip floiculis demulceat.Acceditad hod<^>  arriana hacrefis magis cu (apietia
ficculi facitTSČ argumetationu riuos deAriftotelis fotibusanutuat'’ Joit paruuloip iter Cccertantiu  rituquid di>
xeris dic^afiirrnabislfaftirmabojnegabismcgabo.Arrianus baptisatiergo epiicopus eftfao baptize&u refuta—
laicujK ego no recipio (acerdotem. $equar te quocuqj ierisjautpariter i luto hxlitabimus!autpantenexpedie-
mur*Ly .$ed laico ideo ignoicedu e(bquia ecclefia dei putas (impliciter acceftitf& iuxta fide (uacredesbapti-
satus eft*£)R.Noua re^fieri&rtChri ftianus qui(q fačtus (it ab eoqui no fuit-Chriftianus.Accedes arrianuŠi'
qua fide baptisatus eftfNepe i ea qua habebat arrianiTaut fi ia ipfe bene credebatf& fcičs  ab hxreticis  baptiza -
ms eft'errons uenia no meretf.Teip hoc penitus ablurdu eftnit diTcipulus ad magiftru uade#ante fit artifexjq
doceatur. At modo ab idolovi ueneratione eouer fu&iouerit-Chrift u melius q ille qui doceatAtdicis fimgUci-f

tra effedtuš efbautin tribus uocabulis trinomini credens in-Sabellii harrefim lcurrit« Aut edočlus ab arrianisV
unu efle ue^ deu patre filiu &C  (piritu fančtu crcdidit creaturas;aut extra hoc quid credcre potuerit nefcio f ni (i
forte homo ia edočtus i capitolio homoufia didicei it trinitateilciebat patre & filiu ČC  (piritu fančtufno natura:
fed pfonis efie diuifos.^ciebat 6C  filii nome in patrcY8č patris nomein fllio«RidicuIa penitus afiertic^ante de fi»"
de difputare q credercžante my(leriu (čire q initiatus (lt.Alftcr de deo (etire baptisant^ aliter baptizatiuPr^-
terea cu folene fit in lauacroVpoft trinitatis cofefiione lterrogarejcredis i fanda eccIefiaFcredis i remifTionc pec -
cato^In qua ecclefia credidific eu d kišfin arriano^:(ed‘no habetJn noftrafled extra hac bapnzatus non po-
tuit in ea credcretqua nefciuit JA 7 CLQLu onia ad 01 'a argumetaris!5č emifla a nobis (picula fcuto orafiois elu^
dis:una hafiaiacial^uae umbone tegminis tui;SC uerba crepitantia ui (ua penctretlncc diutius padar: fortitudi
ne'arte fupcrandLaicus enacxtra ecclefia; fide baptizatuslpoenites recipit .Epiicopus uero aut penitentia non
agej^C facerdos efbaut fi peni teti a eger i nefie epi(copus definit.^ na ob rdrede nos laicu fufcipimus pcenite^
tetdč epifčopu fi i facerdotio pleuerare uuk'repudiamus .(DR. Sagitta qux coteto neruo dingihdifficile  uitaR
Ante eni ad cu ad que iačia eft puenmqobice clypci fiufireREcotrario tuas r ppofitione quia fine ferri acumie
mittututihofte no ualent pforare.Hac igitur hafla qua totis uiribus mififtitde qua nobis minitarismt aiut uno
digitulo repella.Neq’ eni hoc modo quentf an epifcopus poenitens efie non pofiififed an h^reticus baptifina
habeanqui (i ut conftat baptifma non habefiquo poteftefiepcenitens^ante q chrifiianusfProbamihiab arnV
nis uenientem laicum habere baptilmum:SC tune ei penitenriam no dencgabo.Si uero chriftianus no eflJfi no
habuit (acerdotem qui eum facerctchrifiiannm^uoagetpenitentiam homo qui needum creditTLVCL  ®ro
t&'ut philofopho^ argumentatione depofitathnfiiana mecum fimplicitateJoquaris.$i tamen non dialedi /
cos fequerisfied pifcatoresEequum ne tibi uideturfut arrianus epiicopus fit?® R.Tu eu epifčopu probas:qa
ab eo recipis baptčatumTdč in hoc repjehendendus es:quarea nobis parietibus (epararis^eum in fide 8C in  ar—
rianoi^z nobilcu receptionc conlenrms .LVC l.fam (upius rogauitut no philo(bphic«:(čd chriftianas meču loq[
r,s *®R.®ifcere uis an contcndis fLV .T tiq? contendo v quia fadi tui a tequero ratione. 0R. 3Bi contendistia ri¬
bi rcfponfum efi.Eadem enim ratione epi (čopu ab arrianis recipioVqua tu recipisbaptiratu.$i d i (cere cupisr
in meam acie tranlgredere.Aduerfarius enim uincituridifcipulus docetur.Ly.N6 pofiu anteefie diTcipulus:
q magfm audiam predicate .®R. ^ uonia tergiuerlaris:& fic uis a me docentut aduerlatiu in tergo habcam:
tuo aio te clocebo»(j]onlcntimus in fidefconfentimus in haereticis recipiendistconfentiamus etiam in couentu.
ty.Hoc non eft docerefled amumentai i®R .®^ uia tu pace cum (cuto petis;5e nos oliux ram um gladio iin
ferimus.LVCI.ffntoIlo manu^cedoiuicifii.Terum cum arma depona mfraera meti in quo me iurar°ropellis:
qua;rorationem.^R.^ratuIorinterim ribi;S£ChriftodeomeogratiasagoYquiaanimo bonoa falfitarisar/
clo; e ad totiua cibi tc (apore cotulififnec dicis more quorunda.$aluu me fac domine' quoniam defccit in me

CpzcicS'

/piritus^uoRi uox ipia cmce-Chrifti cuacuanda filiu fubiugat diabokfcfc lila copioratione quas a domino de
peccatoribusprolata e (l/no de umuerfis hommibus dičta ltelligit.C^Vuaz udlitas \  (anguine meoldn delcendo I
corraptioneQ>ed abfiKut fruftra deus mortuus fit.Alligatus c(t fortisjSč ua(a cius direpta funt.Allocuno pr


re eiusfde eo plcnus pfalmifta canit.Immici defecerut ffamcse m finžSč ciuitatcs eoip deftruxi(ii,Et ubi que(o
ifti funt nimiu religtolftmo nimiu ^phan^ui plures fynagogas afierunt eflecj ecclefias^uomodo defiručte
funt diaboli ciuitatesUSi i fine hoc eft i  feculo^ cofumadone idola corrueruntF$i ccclcfia p totii orbe no habet
c^ChriftustSC in (ardinia tantu habeunimiu paup fadus eftJEt fi britaniasjgalliasforliteJindoi^ popufostbarba*'
ras nadoneslfSCtotu femel mundupoflidet fathanas:quomodo ad angulu uniuerfe terrsdcrucis trophsea col-
locata funtfNimi^ adueifarius pote&ocefiitChrtfto hiberia 8C  ccltiberos liuidos hofcs;a:thiopuq; prouzcia
dignatus eft pofTidere.^uod (ide ilfa qua: i  euagelio fcripta efbfibi (entetia blandiuntTpuras nc cu uenerit fi"'
Iius hoi^inueniet fide fup terraf $ciat illa fide noiari: qua iplc dominus aiebat:Fides tua te lalua fept.Et alibi
d&Ceturiorie.No meni tanta fide i ifrael.ft rurfus ad apoftolos.C^uid timidi eftis modica: fidei? Necnon SC
in  alio loco,$i habueritis fide ficut granu fynapi$dicetis huic moti trafmigras& trafmigrabit*Ncq; eni centu*-
riojautilla muliercufa qu^pduoderiannosfluxu fanguinis tabefcebatli trinitatis facrametacredidcrat?quas
poft refurrcčlione^Chrifliapoftolis maifeftata futiut merilo fides ho& quie f myfterio eft laudarctur.Sed (itn--
plicitas mentte&deueta deo (uo anima approbata eft.EJicebat eni corde (iio:$i tetigero ueflimentu cius tantu J
fklua fi a.Hsee eft fidestqua taro inuenta deus pronunciauit.Harc eft fide^qux etia apud eos qui bene credunti
difficile pfečla inuenif .Fiat tibi iquit deusfecudu fide tuafbanc ego fide audireuolo*$i eni fccundu fide mca
fiat mihčpibo.Et certe čredo in deu patreicredo in deu filiuiSC čredo in deu (piritu (ančluICredo in unu deum-
&  ramen fccundu mea fide nolo mihi fieri.Sajpe quippe uenit inimicus homolSč iter dominica mefiezizanta
iterferit Neqj hoc dico cy maius quicq (it q facrameti fidestcj puritas anim^ffed idubitata: ad deu fides arduas
reperiutur«Yerbi gratia dičtu fitjur qct uolumus pfpicuu fiat^d oratione afiiftomo orare (i non crederetfcd fi-
uere credereillud cor quo deus uidetur mundare/manibus tudere pečtusjgenas Iachrymis rigarScorde moU

( /• ml  /“ m/*g  tl/f V » ^ t | ** s 1 p rt p -J •  «/ < m*

____coputc^autaddučtus turpi cogitatioeetia quas u,«___

fidesfŽiccine putamus orafie-fonaffic trcs pueros^fic- Daniele interleoncsdlic certe latrone i cruce.lt lisec ego
exepli caufaaa itelligetia fefus protulndsete^ coucniat unufq(čp cor fuujSč i omni uita iueniet q ra§t fit fidele
aiam iuenirdfut nihil ob gloria: cupiditateimhil ob rumu (culos heium faciat.Neqi eni (lati qui ieiunat deo ie
tunatiaut extedes pnupi manu deo fcenerat.Ticina fut uitia uirtutibus.®ifficile efi/deo tantu iudice e(Tč conte -
tu LVCIFEsFratuenifii iterrogatione meathac eni fcriptura tnihi i ultimo referuaba.Et fere oes noftruimo ia
no meimoc quafi ariete i dilceptationibus utunf;que ccfradu ac cominutu uehemeter gaudeo.Sed que(o te:
nt  mihi oem caulam quate ab arriatiis ucnietes ecclefia no recipiatTno quafi aduerfariotfed di (cipulo cxplices.
Na cu tibi uerbo refpddere no poflimtaio tame necdu a(Tetior.0E»,*5ubRcg&-C6flario£u{cbio <5£-HippatioV
cognomine unitatis SC  fiderifidelitas noagnolcebaf .Na illo i tepore nihil ta piurnihil ta couenies fcruo dei ui
debatni unitate (equč6C totius mudi comunione no fcindi.Pradera cu fupficies expofitionis nihil (acrilegum
preferrericredimus aiebant i unu deu patre omnfpotetelhoc etia nosScofitemur.Crcdimus i nnigenitum dei fi"-
liu^jui ante oia (xca\a£C  ante omne principitfcnatus eft ex deo.Natu aute unigenitu (olu ex deo patre^deu ex-
deorfimile genitori (uo patri (ecundu (cripturastcuius natiuitate nullus nouitt nifi qui (blus eu genuit pater •
Nuquid hic ifertu eftterat tepus odo no eratlv el de nullis extadbu^creatura e filius dei?Ferfečta fides etdeu
de 'deo crederdf& natu aiebat unigenitu (oIutex folo patre quide natumo fadulbatiuitasifufpitione auferebat
creaturae.Aiebant preterea qui de cx lo defieditfooceptus e de (piritu fačlomatus exkMaria uirgincVcrucifixus

lis ratioiprebebat .Q_uia i (čripturis aieba t no inuenitiSč multos fi mpliciores nofi^tate fua fcadalisabat: plar
cuit auferrimo eratcurxepifcopo de uocabuloicu fefus efiet i tuto.5>enicp ip(e i tpe  cu fiaude fuifie in cxpoft"
tione rumor populi nuciarctIV ales mirfefis epi fcopustqea cofcripferat pre fete Tauro preterii prxfe dc>?q cx—
iufiu-Regis (ynodo aderattpfeffus eft (bArrianu no efletSC penitus ab coiy bIaffcmiis:abhoncre£rčs (eerete gC"
ftaX>pinione uulgi no exrixerat.ltaqi alia die i eccle(iajqu^ eft apud Arriwriuj5^ cpifčopo^i fimul SC  laicoRt tur-

□anent.Ji^eipc

claudius cpifcopus puicia&Piccnfe precepto oium blafFeias£q ferebat'’ legere coepif%i3^|es fuas ce neganr,
exclamauin6i dixit.2šiqs negatChriftu deu:dei filiuTate&cnlaexprcgeitutanathema fit.Siqsnegatfiliu limf
le pri (cd'm fcripturasJanathema fit. Ab uniucrfis cofonatu elanathema fit.$iqs filiu dei no dixcrit actbcrnu cu
patre anathema finab uniucrfis conclamatu eftranathema fit.$iqs dixeric creatu filiu deifut (unt crcatac crea/

,xlv

/n.

lota limul ecclcfia SC  plaulu quoda SC  tripudio^aleus uoce lufcepemnr.O^ uod bquis a nobis fičlu putatjfcri
nia puhlica fcrutetf.Plena: funt certe eccleliat^ archa &SC rcces  adhuc metno* ia efl. Super funt homines;quiilli
fynodo interfueruntfčč qui ueritatebfirment.Ipll arriani ha:c ita ut diximus;gefla non dencgant.Cu ergo cun^-
Valente ad čadu laudtbus tollerenc^ fua in eu fufpitione penitentia danarentlide Claudius qui fupra lege
je cceperatiair.Adhuc funt aiiqua qux fuperfugerunt dominu SC  fratre meu-Valenie:qua: li uobis uidcturlnc
quis lerupulus remaneacin comunc danemus.S>iquis dixerit filiudeielle (iquide ante omnia liccula: led non
ante omnino omne tepusHut ei aligd auferatjanathema fit,E)ixerut cučtčanathema fit.Multacp alta quae flifpi
tiofa uidebandtad pronuciauone Llaudi^Valens codenau it.^_ ua: ligs plenius difere cupitaAiiminen*fyno
di ačfibrepier.Vnde SC  nos ifla preIibauimus.His itaq? gefliscociliu folui{i\xti  hoies ad puincia reuertuntur,
\d cni-Rcgi SC  bonis hoibus cur& fuerattutoriens atqj occidens canonis fibi uinculo nečterenf’;fed diu fcelera
no fatcntf& cicatrix male obdučla i  corpore^irupitf.Cceperunt poflea-V ales SiAl rlatius catteriq$ neqtia: cofp
focii egrcgiiTuidelicetChrifli lacerdotcs palmas fuas iačtirareHdiccntes fe filiu no creatura negaffejlčd fimilern
caeteris crcaturis.Tunc ufias nomen aboldru efbtunc niccna: fidei danatio coclamata eftpgemuittotus orb?s;8£
^Arrianu le efle miratus eft.Tgit'’ alii intra fua comunione rema nereHalii ad cos cofefifores qfub nomine Athana«-
fii cxulabafccceperut litteras mitterejnonulli ifla focietate melio& difpoli ti6e<plaxerun t. Pauci uerofut fe natu
ra hoium habet^errore pro colilio defenlauere.l^criclitabaf nauicula apollolo^jurgebat uettfflučbbus latera.
tundebantfinihil ia fuperat fpcttdominus lulčitafupcrat t č pefla t itbeftia moritur;tranqllitas redilf. Manifefli

cfbtucad rcditufiulebii lugubres ueuesJtal/a mutauit.Cocurrcbatepifčop#q ariminefibus cfolis irretiti: fine,
cofčientia hacretici ferebantlfcotc(lan tes corpus domini 8C  qcquid in ecclelia lančtu eftjnihil tnali i  lita fide lil-
fpicatos.Putauimus aiebant lenfu cogrucre cu uerbislfu.ee i ecclefns ubi fimplicirasžubi pura cofeflto eflHaliud i
corde claufu efle;aliud i labtis ( pfcrri ttmuim us»B>ecepi t nos bonajde malis exiftimado.N 6 fumus arbitrati la *
ccrdotcs£hrifliJaducrfussChriflu pugnare.lNultaq? alta qua: breuitatis (ludio pretereojferes aflercbatfpara^
ti SC  fubfcriptione prifHna& omncsArrianoip blaftemias condenare.Hoc loco iterroga illos nimiu religtofos.

1 a x  , , t x  getespenej

{ >idcs &ad ftereptione deponentiu cos couolaucrinrfmafiilent aiu t rtra fua comunion<|boc cll dicere irronabi' •
i  cru delita tvorbe totum aiabolo codenaflent.Cur danallent eos: quiArriani non etatfaur ecclelia fcinderet 1 /
in cocordta fidei pmanentefCurqj ide crcdcntes bene obllinatione fuaffacei et arrianpsf Na cu in ly^nodo niče
na:quae propter arriana pfidia cogregata cfltočlo epi fcopos arrianos fufceptos fciamustSC epifcopus i a in mu
donullusfitinifiquoslynodusillaordinauit1fquomodopotuerutaduerfu|Qsfacere!propterquosexiliu fufli
nueru nŽiVCL dixit.Ad id tande ueniflimt tuc recepti fint arrianiTqna q(o;''QR,dixitlufebius epifcopus-Ni
comedeitfl^hcogonus cpilcopus niccnu&iSacras tuc prefbyter liby^.Eu(ebius c^iarcac Paleffrinaff 8C  reliqui
quos enumerare longu efUple quoqj caput caula malo^t-Arrius prefbyter:&Coronius diaconus?qui

polica lubThcodofioAnthiocenus epilcopus fuitjSCAchelas lečtorlhi quippe tresAJcxandrinže ecclelia: cle^,
riefetudores huius ha^releos exdterut.|iVC.dixit.(|> uifpia eos negas fuille lulceptos?quomodo reuincetur C
©R.dixit.Suplutadnuc hoie^qui illi lynodo ttcrfuerunt.Et li hoc pa^ ell;quia ppter teporisantiquitatera/
ri admodu lunn&: i omni loco tellcs adefie no polfuftlegamus acla SC  nornia epilcopo^ lynodi Nicena^SC bos
quos fupra dixtmus fuille litfceptos leriplifie omoufion fter c 2 eterosrepicmus.LV.d 1 xit.Si potes olledefpoli
fynodu nicena illos in pfidia dcclinalfe .©R. dixit f.cde ppofuifli.Solent eni oculis claulis denegarc: qui ere
dunt fačtu čile qd' nolunt.Sed quomodo poflea declinarutfpropter quos lynodus cogregata cllfEt quo^ epi
ftolae & libri ipietatis ante fynodu edin uftp ad prelente die duretflgif 8  cu illo tepore treceti SC co  amplius epi/
fcopt paucos hofes:quos line dano ecclelia: abiicere poterat fulceperintlmiror quofda no certe nicena: fidei le/
datorcs f tata duritia exillerejut tres cofrflbres de exiijq reuertetesno putent id ob tonus orbis lalute ncceflita/
te facere debui(Ieiquod tot SC  tales uiri uolutate fecčt ut.Hicut dicere cceperamus^pofl reditu confeflo^ in Ale/
xadrinapolleaSynodo collitutu ell;ut exceptis aučtoribus ha:releosfquoserror cxculare no poteratfpcenite
tes ecclcfia fociarenf 1  :no qdP epilcopi pofičnt cflerqui hccretici fueratlfed qd* collarct eosiqui recipentunhjere/
ticos no fuille.Allelus ell huic lentetiac occidesH& p ta necellariu cociliubi lathanae faucibus mudus ereptus e 11
M 7 entu ell ad aiprimu locuji quo aduerfu uolutate 5^ ppolitu meu?quo corde bono ergaiucifcpc furfecus qcq
dicereVq SC  tllius merituS8C mea humanitas poflit exillimari.Sed quid faciafaeritas os rclerattSi inuitu longius
ad loquedurpedus ipellit.In tali articulo ecclefi^jin tanta rabie lupojiflegregatis paucis ouibus<reliquu grege

tate quam aduerl«s£ufebium proptcrAntliiocenam difienftonem fufceperat:nihil illorum de tali uiro čredo
anum quQd etiam inpraeler ti conllanelequarluei bis c um a nobis dilleniire no rebusffcd cos quidem recipiat
qui abarrianis baptifnaaconlecuti funt.L VGJ.dixit.(^ ualor-ge alia:& ttuc intelligojcrror magis q fpci profi
cicntiaJmthi ante aflrrebantur.Tcrum grodasago-Chriflo dco‘qui in pečlus meum ucritatis lomen ifudidhe
aahucorc lacnlegoluirgineeius Ičortum diabol« t lamare.Rellat unum quod quclo utdiflerasHquod aduerfu
Htlariu dicedu fit;q nec baptisatos qde recipiat ab arnanxs.QRTHQ,dixit.Hilanus codiaconus de ecclcfia

H  rcccfTu

■ ' “'^V
"'•CuJ^‘4

^4>w.

‘■'^A

''  ;  'Si«>

***<u ul >

■ ir*«?*

■""«•. ki

:.Sr,£*

^ccWGas rrdcu t#

"  , ■ x  c^plocata

! ‘ ; ^ lrr nm':finc,

uafidefu*
"■ : ‘ :il orntaIiudi

-" u5 ^bifratifar
f ' a :  rcbitipantr
■ : ' ; d rclipiofosf
iintatu cit. Jed
'"npcncadlu'

' -rrcirronabi^
ml’ h.i Icindcrčt'/

<  u in(ynodo n«* "

; >Aviinmu

t. . r  sexi\iu (ufti

rpilcopus-Ni •
:n..r!fiCrcliqui
:\jjdiaconus!qui
, .* : j jut CCc1cfix CK
*;ck1o  rcunicctur.

.tmmiquitatcra/

‘ VttUC&koS
4fjortčd^P®^

nc:airtq UItK
coin»p' lU,c P /

. nK f Dxtl^C'

predfa'
-Ai^

■ |fljj •

ic(T.

n

. d c


aliti

^iriieft
f : jpccnir.^ 1

A u 1 .

\\dc< ,

jiiuk* 1 ? 1
Clil

lil

t  liqu J  ?

isq'

rnjk«* .

' ,^ w
ullU" 0 ^
jjfin ^

*

ur« 1 ’

a

t ecefftt  folus?quse utputaturba fitmundtfne® euchariftiamconficercpotcfhcpifcopos SC  prefbyteros non ha
besVncqj baptifma fine c uchariftiaftradere.Et cu ia homo mortuus fiticu hofe pariter interiit SC  fedatga poft
fenullu clericusdiaconus poteftordinarc,£cclefia autnon eftiqua:nohabeat facerdote*5ed omiffis paucis ho -
minibnaqui ipfi fibi & laici funt SC  cpifčopitaufcuka quid de omm eeclefiaPfentiendu fit «lLVC Ldix»t« Tnbus
ut aiunt uerbis re ifta grande diflbluiftit& quide du loqueris uideor mihi tecu facereiSi utro obtieueris ncfcio
quid rurfu ferupuli naicit:quarc ab harrerids baptizati iufcipiunt ♦®RTHQ .dixir.Hoe eft quod &C£  go dixiv
aufču!taquid deomni ecclefia (enriendu fitdfte enf(utais|)fcrupulos multos tidllat.Et logus fortaffceroemuv"'
randutue& cati eft lucru ueritaastutno filea.ArcharNoe ecclefia: typus fuikDiccnte Petro apoftolo, In archa
HNIoe pauci.fiodo anitna: faluse fada: funt p aqua:quod& nos nune fimiliter baptifma faluos fadat*Vt in ilfa
oium afaliu generaJita SC  irt hac uniuerfai^ SC  gentiu SC  moru homines fut,Yt ibipardus SC  hadi;lupus SC  agniV
ita Si  hic iufti SC  peccatore^i.uaia aurca SC  argentea cu ligneis 8C  fidilibusJcomorant.Habuit archa nidos flios ;
habet ecclefia plurimas nationes»S)do anima: hoium inarchadNFoofecutxfunt.Et nobis Ecclefiafles iubet da
re partes (eptddarc pattes odo»i.credere utriq? teftamentoddeo quida pfalrai pro očtaua ičr;bunt".Et p odxv
nos uerfasfqui Hngulis Jitteris fu bledi futa cetefimo decimoodauo pfalmo iuftuserudit".Beatitudines quoq;
quas dominus difcipulis in motcpnucians ecclefia demoftrauiuodo funuErEzechicI i aedificatione tepIiJbdo-—
nariu nume^ aflumit.MuIta^ in hunc modu p feripturas fignificat^reperies.Smittit''itaq? dearchaCoruusS
K non rediit*Et poftea^pace terra: coluba denuciatlta SC  in baptifimate ecclefia: deterrimoalite expul(bg,dia-jr
bolo;pace terrse noflrac colubafpuitus fandinunciatfa trigitacubitisincipienslK ulqj ad unu cubitu paulati
decrelcensarcha conftruit'’.Similstcr SC  ecclefia multisgradibus confiftenstad extremu diaconis prefby tctiiič—
pilčopifq 3 ?fmit ipericlitata eft archa i diluuic&piclitač ecclefisCi mudo.Igre{TusNoe uinea plantaui«8^ bibens
de ea mebriatus eft.Natus quoq; in carneChriftusfSi ecclefia plantaun:& pafliis cft.Nudatu patre irrifitffra
ior filiusiSč minor texi& deu crucifixu iliufirut iudžEKSC honorauerunt gdiles.Dies me deficietffioia archa:
faerameta cu ecclefia coponescdiffcra.^ ui fint lter nos aquiIaKqui coluba:tqui leonestquiceruitqui uermiai —
E*qui (erpetes;quod ad prefens negociu pei tinetbreuitcr expedia.©6 lolu in ecclefia moranj ouesmec mudac
tsntum aucs uolitantlfed frumentu in agro feritunSC inter nitentia culta*
z Ltppitcp tribuli SC  ilerile^dominantur aucnx.

Q_uid faciatagricolafiuellat loliu^Sed tota paritermeffis cucrtiT,Q_uotidic iduflria rufticana aues fonim
abigicimaginibus extcrrctfhinc flagello crepitatthinc formidines tendit,Attame aut ueloces caprese:aut Iafci-
uus onager incurritfhinc in efFoila horrea mures frumenta coportandhinc frcqnti agminelegete formica po^ ■
pulatunita res (e habenNcmo lecurusTagrum poflidct.Oormientepattefamilia^inimicus homo zizaniam fu -
pcrfeminauitVad qua eradicanda cu ierui irc proponerenedominus prohibuitTfibi leruans palea§i SC  frumetij
difcrctione.Hsec funt uafa ira z SC  mifericor diadque in domo dei ab apoftolo predicantf. Yenietergo dies v quan
do thefauro ecclefia: aperto proferet dominus uafa irx  fiux:quibus excuntibus fandi dicent.Ex nobis exierutJ
Ced  no erant ex nobis,Si enf fuifTent ex nobislmanfifient utiqj nobifeu.Nemo potcft Chrifli palma fibi afinme
retnemo ante die iudicii de hominibus iudicarc.Si eni ia mundata efl ecclefia; quid domino referuamusf Efl:
uia quse uidetur apud homines redajnouififitna aut eius ueniuntin profundu infernfi hoc iudicii errorc^quac
poteft e0e certa fentetiaf Conatus eft beatusCyprianus cotritos lacus fugerelnec biberedc aqua aliena. E tic/
circo hseretico^ baptifma reprobanstad Stephanu tune romana: urbis cpifcopu;q a beatoPctro.xxvi,fuitl fu
per hac re africana (ynodu indmtffed conatus eiusfruftra fuit«E)eniq; ipfi epifcopi q rebaphzados hacrcticos
cu eo ftatueranttad antiqua confuetudine rcuolutfaouu ctnifkefdecretu.<^ uid faciainusTfta cfbnobis maio--
res noftri;&: illis fui tradidere maiorcs.Sed qd dc pofterioribus loquar t  Apbftolis adhuc in fasculo flipftitibusv
adhucapud iud^aChrifti fanguine recetfifantafma domini corpusafferebat^fjallatas ad obferuatione legis
rradudos?apoftoIus iteru parturit.(£orinthios refurredione carnis non credcntes^pluribus argumenttsTad ue
ru iter traherc conat^Tunc Simon magus SC  Menander difeipulus eiu^Hei fe afleiucre uirtutcsltunc Bafilides
fumu deufAbaxas cu trccetis fexagintaquinq; editionibus comentatus cflžtuncNicolaus qui unus de feptem
diaconibus fuitldie noduq; nuptias faciensobfccenos quoq^ auditu erubefcendos coitus foniauit.Taceo de m
daifmi haeretici^cuii ante aduentuChrifti lege tradita diffiparunt;quod-Doficeus£amaritanoru princepsp /•
phetas repudiauitfquod Saducei ex illius radice nafcentesfetia refurredione carnis negauerut?quod phari fei
a ludacis diuifi propter quafdaobferuationcs fuperflua^nomen quocj abfcidio fufčeperunt!quodHerodiani
jsHcrode regefufčeperut proChrifto.Ad eos ucnio hxreticos:qui euangelia laniauerunt. Saturninu queda SC
■Orphitu&Chaldara SC  Theoitu%£ Carpocrate SC  Chcritu8č huius fucceflbre Hebione& c^teras pcfies;quo>
ru plurimiuiuete adhuc Ioane apoftolo eruperut;K tamen nullu eorulegimusrebaptizatu.f^uonia aut ta^

fis uiri fecimus mentionefde apocalypfi quoq; eius approbemusha:reticis fine baptifmate debere penitetiam
cocedi*Angclo ephefi deferta charitas iputatunin angelo pgamcnac ecclefia: idolathetu eius etnicolaitaru do ^
drina reprehendit^ite apud angelu thaidiariroru hiezabel prophetiftatet fimulaeroru cfcx SC fornicationes i
erepan^Ei tamen omnes hos ad penitetia dominus bottaf fub comiatioe quoq; futura; pocnasnifi couertant'’
No aut cogeretpcenitere;fi no cet poeniteribus ucnia cocefturus.Nuqd dixit rebaptizcnf q i nicolaitarq fide
baptizati fut^tiellponat'*eis manustqeo tpeapudpgamenoscrcdideiut^qd'difčiplinatencbatBaalin. ui
potius agc inqt penitetiaifin aut ego uenia tibi cit<x& pugnabo tccu i  rophca oris mei, Vfi uoluerit hi q ab
Hilario iftituti futiSC  oijes finepaftoreee ccepcruttea de feripturis pferretej brusCypriaus ad hxrcticos bapti

.xlviii.

zandos in epiflolis luis rcliquit:$ciar 1 t lllu non eo^ qui (e (equi ncluerunt (ententia odiflc.$iquide in cotnu /
nionc eo^ pcrmanfit?qui (entcntiac fux contraieramt fed hortatu potius fuifle proptctNouatuJ& alias tuc hx"
refes muJtas cnafcentesfne qui(q ab eo,'fine danatione erroris fui reciperctf.Sermone deniq; fuu que fuper hac
re ad&ephanu romanu pontifice habuintali fine copleuit.Hxc ad cofčicntia tua frater chari(Iime f & pro ho*-
nore comuniJ& pro fimplici dilecftioneprotulimusicredentes etia ribi religionis tua: & fidci ueritate placere;q
Si  rciigiofo pariter Si  uera (unt.Cxtefji (cimus quofda quod femel ibiberuenolle deponeref nec propofitu fuu
facile mutaretled faluo inter collegaspacis SC  cocordue uinculdfcjuedappria qux apud (e (emeffunt ufurpata'
retinere,($)_ua in re non uim cuiq facimtrslfaut lege damusqdo habeat i ecclefia adminiftratio uoluntaris fux
arbitriu fuu libci^& unufquifqj fit prepofitus rationeadi fui domino redditurus.AcHouinianu qiioqj de h«
reticis rebaptizandis fčribensTin fine libcfliftic locutus eft.Hxc tibi breuiter pro noftra mcdiocritate relcripfi /
mus frater charidimelhemini prefčribetesaut preiudieates quo minus unufquifqj epi(copo§t quod putat fad
atjhabens arbitrii fui Iibera poteftate.Nos qtu in riobis efbpropter hxreticos cu collegis SC  epifčopis noftris.co-
tendimusfcu quibus ditiina concordia SC  dominica pace tenemusimaxime cu apoflolus dicat.$iquid autcpu—
tauerit contentio(tys eflesnos tale confuetudine non habemustne ecclefia dei (cindatša nobis patienier &Ieniter
charitas anirmtcbllegii honorfoinculu fidei;cocordia (accrdotii eft.Prxterea aliud quiddainferimusfaducr(u
quod ne mutire quida audeatHilariu^deucapolim urbis.$i enim hxretiei baprifma no habend8£ ideo baptt/
zandi ab ecclefia funtiquiain ecclefia no fueruntUpfequoq^dilarms^non eft chriflianus.fn ea quippe ecclefia
ba

re

Nifi forte taritu arriani hxteticil$i  ab iis aliu baptizatu recipere no licettab aliis licet.Khaconus eras crHihrilfSC
-HManichxos recipiebasH^iaconuserasl&Hebionis baptilma coprobabas^epete poftq exortus oArrius^totus

uasJredde quod dedftEt efto fi potes:aliter chriftianu£meretrix fujfed rame mater tua fu.No Keruo unius tho*~
ri caftitatettalis era qdo conceptus esscuAttio adulteriu comittolfecg&antea copar cnHebionetcu cherintho‘/
-zNouatdfhos amplexarisfhos in matris tux domu la adultos recipis,Ncfcio quid te unus adulter oflendat:<j> fi
negandu qui(pia putaucrit HxreticOs a maioribus noftris (emp fuifle fuičeptosdegat beatiCypr/ani epiflolas*
in quibus apud-Stephanu romanx urbis epiičopu inueteratx cofuetudinis lacerat erroreflegatdCipfiusrHik*'
rii libellosjquos aduerfu nos de hxrericis icbatizadiscdidit!& ibi reperiet ipfuHilariikofiteri aduli^]Vlarcof
^ilueftro^& cxteris ueteribus epifčopisifimiliter in pcenitentia omnes hxreticos fulcepto^inec tamcn fibi 8čue‘
ritati«ma(uetudine preiudicare debere.$ynodus quoq^icenaicuius paulo ante ferimus metionefomnes hx -

tera die iftiufmodi eloquio ducere^oes ppofitionu riuulosiuno ecclefix fole ficcaiW e^quia tam multu ier-
mocinati fumus:S£ prolixitas cocertationis audientiu ftudia laflauidfbreue ribi apertacp animi mei fententia p
feraftn illa eflfeecclefia pmanenduVqux ab apoftolis fudatarufq? ad die hanc durat.Sieubi audieris eos?qui diV
cutur chriftitno a dominodefu chriftorfed a quoq alio nucupatKurputa-MartionitaslV alenrinianostMonten"
iessfiue Capates^lčito no ecclefia chriftitfed antichriftiefle fynagoga.Ex hoc eni ipfo quod poftea iftituti funt;
eos fe efle ldicatVquos futuros apoftolus^prenudauit.Ne etia ipfi fibi bladianfTuel fi de (čripturaip capimlis ui"
denf fibi affirmaretquod dicuttcu di  diabolus de fcripturis aliq fit locutusl& fcripturx no in legedo cofiftanr;
fed i intelIigedoTfalioquin fi littera fequimur;pofliimus SC  nos quocp nouu nobis dogma componerclfut afTcra—
mus in ecclefia no recipiendos qui calciati fintjOC duas tunicas habea tXVCJFER lAN VS dixit.No te uicifle
xftimesiuicimus utriq$uterqj noftru palma refertitu meildi  ego errorismtinacg mihi fic feper dilputare Cetin*-
gadu t ad meliora proficiensSdeferasquod male teneba.Ynu tamen tibi c6fiteor*quia moreš meo^ apprime no,
uižfacil ius uinci pofl«qua pfiiaderi.

4HeatiHieronymi pre(byteri a<iCtefiphonte delibero arbitrio cotraPelagianos hxretieoslqui dei gratix ad
uerlantesJcuncftaad humanam referuntuoluntatem. Epiilola.XV.

(PNAudačlermt falfo putastfed amanter ftudiolecp fecifti;ut noua mihi ex ueteri mitteres qux

ux eni poteft admiiia maior efle temeritas!q dei fibi no dica fimilitudinetled equalitate uedi
’ breui (en tetia oium hxretico^ uenena coplečh?qux de philolopho^ Si  maxiePy thagorx Si 'Zcn&r
nis pricipis ftoico^ fotemanarutfllla enieo^ qux grxcx appellat zsooh  nos perturbationes poflumus dice/
resxgritudine uidelicet SC  gaudiutfpem SC  metu^quo^ duo prx(entiat2fuo futura (u^flerut exinaniri Si  extir
pari pofle de metibusf6£ nulla fibra radicecp uitio^i in homine omnino refidere meditationc SC  aflidua excrcb
tatione uirtutu Aduerfu quos Si  peripatetici qui exAriftotelis fonte de(cenduntdortiflime difputanu& acade
trucinoui quosTul!ius (equit r I& eo^non dico res qux nullx funt;fed umbras SC  momenta fubuertunt, Hoc

omma comprehenderetftri&im tibi uitanda deferibam. Vnde SC  illudtoirgilianum eft«

Hinc

, J T**!-
!u «cui,- 1 ^Ive-

■

-teni

r “O

**>Uol

^‘loodi

T>l L

"Si,
., ruoik

s*?«*.

t.,^‘' u>di »'^-.

•’ u *J U r tE

if1;r  H

"^oKla*

'■ruicArnus^otus

J: »apoftolusbapti>

•j^nvgbJiumfe-

J^ofcmouruuitho

*  ^cucbrnmho 1

**roflWjri5^

pranj rpiflolssf

InisHlkr'

' dult&Mtrcojf-

* *  turen fibi &uc"

rtomncsh*-
BinvijjGcoucTfifuc^
i (H  hjpoiams.P<K
^dBOOmiruliuf«
frči lcntmtia ( p
: «*iirTTSCO$:qui(li>

rrnnuneilMttfttii''

i r<4Va iftituri funK
',if iv cawiuta fli

n k coTift^
^ronerdta
‘S Aft.So* 11 ^

~ j.f^nrrc^

r^r lrCf^ 00 !

m «f M )h 1


Tlttf

id

0W JCV‘i

lni^
licd*

df'

bi 1

rf

us o


-m'

i- rtS-*^
d**^ v¥

t£ L-^* n-

B25


p


H/nc memunttaipkRtq$dofenfcgaudmtq 36 eq? auras
^efpiciURt claufijtehebris & carcere c*co. , , ; ■’

C^uis enim poteftaut non geftire gaudiotaut mcerore eontfahtfaut fjpe cxtoII/jaut umore terren?Q__uam ob
rcm'& grauiflimus peetaElaccus fcripfit in-5atyra* l

Nam uitiis findnemo nafcimr|oprimus ille eft;
ui minimis urgetur.

Pulchra quidancftropz aitjphflolbphi patriarchje harretfeof^ecclcfiacpurirate puerfa maculauere dočlria; ut^
nefeiat illud dičlu de humana fragilitate.t^ uid gloriaf' terra SC  dnis^refertJcu de iifelcm apoftolus dicat. Yi -**
deo alia Icgem in mebris mei&epugnatem legi metis mcxiSC  ducente me in captiuitate.tr ite^,Non.n,quod
uolo hoc agoifH^d' nolo id opor,Si qcP no uuft opatuftquo ftare poteft hoc qa dicituftpofie bofem fine pec-
cato efie fi uelitf^ ua ronc poteft efie qcf uelirtcu apoftolus aflerat fe qcf cupiaHiplcrc con poficYCuqj ab eis
qramus^quifint i\\i quosab(q 3 peccato putcn&Nouaftrophaeluderecupiuntaeritaremtfe nocosdicere qui
fint uel fuermnfed qui efie poflint.Egrcgii dočtorcs dicunt efie non pofleiquod nunq fuifle demonftratVdiceti *-•
te feriptura.® mne quod futu^ cfttiam fačtu eft in priori tepore,Nfeq 3  nuc mihi necefie cft ire p fingulos lan-
čtopfSč  quafi in corpore pukherrimo neuos quofda SC.  maculas demonftrare(quod plaeric^ noftro^ fimplici—
ter £iciuntfcu paucis ičntemioliskripruraru pofiint h^reticoru SC  per eos philofopho^ argumentaiconuind
O^nidemm dicit uas clcdionisf^onclufitdeus omnia fub peccatofut omniSmilerca^.Eti alio loco. Omne*
eni peccaaeruntf& indigent gloria dci.EccIefiaftcs quoqjp queie cednitipia fepientia libereproteftatursSc di
cinNon eft eni homo iuftus fliper terra:qui non peccet,Etitcru:$i peccauerit populus tuusinon eft enim ho¬
tno quf non peccet^ quis gforiabitur caftu fe baocre co n SC  non cft mundus a iordclncc fi unius dieiifucrit fuH
pet tčrra uita eius.¥nde &£>auid dicinlcce eni in iniquitatibus conceptus fu;& in peccatis conccpit me ma^
ter mcaJEt in alio pfalmoiNon iuftificabitur in confpcčlu tuo^omnis uiuers.^uod teftimomu fub nomine
ucritatistooua argumentatione deludunt. Aiunt enifid coparatione del nullu efie perfe<ftuiquafi feriptura hoc
dixerit.Neq? enim ait:Non iuftificabitur ad coparatione tui omnis uiuenslled non iuftificabitur in confpc&u
tuojomnis uiucns.^nando eni in confpedtu tuo hoc intelligi uulttquod eria qui hominibus fančh’ uidenturl
dei faentia: ateg notiriat/nequaq fančli hnt^o»enim uidet in fadeldeus aut in corde.$/ aut infpidente deo SC
omnia conteplante;que cordis archana nonfalfuntmulfuseft iuftustperfpicueoftenditur hsreticus non ho f
mine in excelia luftoll^rejfcd dei potentiac derogare?muItaq^ aliajquae fi de feripturis fančbs uoluero cogrega •
rdfnon dica epiftokjfeduolumints quo<^ exceaam modu.Nihil noui afterunt^ui in huiufčemodi applaude-
te perfidia fimplices quide SC  indočtos decipiunnfed ecdefiafticos uiros qui in  lege dei dic ac noči e mediran^ .
decipere non ualenc.Pudeat ergo eos principu SC  (odoru fuoru!qui aiurit pofle homine fine peccato efie fi ue
!it;quod graeci dicunt avcoiap Ih “To \i8C  quia hoc ecclefiaru prurientes aures ferre non pofluntlfimulam fe fi¬
ne peccato quidem diceretfed avajudep -jovi& non grsccu fermoneavčmap 7 h  Tov dicere auderel^ft ali

ud fit fine peccato,*aliud Ctvcmccp Ih  *Tov:& non graccu fermone!qui apud illos compofitus eft duobus uer /
kis fermo latius cxprefierit!fi abfip peccato dicižttvocjudcp Ih  qčv dicer diffiteris.Dana eos ergo q te ovctJJiefp
-jov predicanefed no facis.Nofti enim quid itrinfecus difeipulos tuosdoceašlaliud ore comemoransj SC  alt —
ud caclans confcientiatnobifeg alienis SC  indočtis loqueris p parabolami« ante myfteria confiteristSč hoc !ux-
taferiptura te facerdiačlas.(^_uia dičtu eft tutbislefus parabolis loqueljaf , feC ad difeipulos i domo dici^Vo-—
kis datu eft feire myfteria regni calorunllis aut non eft daru.Sed ut dicere ccrpera expona brcufter^principnr
S^focioru tuoru nominaiut animaduertas aualiu confbrtio gIotiaris.Mamchaus cle<ftos fuos quos iter id*as
ideft formasPlatoms in casleftibus collocacdicit omnia carere peccatoJnec fi uelit pofle peccare. Kd  tanta enf—
eos uirtutu culmina tranfeendiflfeut carnis opetibus illudant^rifcillianus inHilpania pars manichacfde tur -
pitudine cuius te difeipuli diliguntfuerbu perfe(ftionis®K feienti* fibi temere uendicantellbli cu fblis claudu-
tur mulierculistK illud eis inter coitu amplcxufij decantant,

Tum pater omnipotcn&fčecundis imbribus aether
Coniugis in gremium \xtx  defeendin^ omnis

'Magnus a!it'magno commixtus corpore fetus#

Q^ui quide parte habet gnoficae hsrefeosldc bafilidis ipietate ueniente.Ynde K uos afleritis eos ^ abfq? bgis
fcietia fim^peccata uitarc no pofie.^uid loqr de Prifeilliano;q SC  feculi gIadioK& tonus orbis autftoritate da-
natus eft?Euagrius poticuskIypborita^ feribit ad uirgiestfcribit ad monachosjferibit ad ca cuius nome nigre-
dinis teftaf? 8 C pfidias tenebras edidit libru SCfeietiasJZSE pf aTroceeiaS qua nos ipaflibilitateiuel iperturbatione
pofliimus dicere:qdonunq anitnus ullapturbatione cotagione 8C  uitio comouet'ut  fimpliciter dicaruel fa^
xu uel deus eft.Huius libros p oriete pxcoiiSC  iterpretate difeipulo eius#Rufinodatinos piatricp i occidete le/
člitanfiqui libru quoq? fcripfit quafi de monachisfmnltofi^ in eo enumerat qui nunq fuerut^K quos fuifle (eri
binOrigeniftas ab epifcopis danatos efie no dubiu eft Amoniu uidelicet Si-Eufebiu &Euth vmiu:5č ipfeEua^
griu:Origencquoq 5  SC  IfidorumSC multos aliosquos dinumerare tedium eft:5i iuxta illud Lucretii,

Ac  ueluti pueris abfmthia tetra medentcsl

'Cum dareconanturprius ora pocula circam

,<]ontin^t:duld mellis fiauoqt liquore. ^

(ta ille unuJoanne in ipfius libri pofuit principidlfcjuc SC  cautholicu SC  lančfu fuifle no dubiu eft: ut p illius ec ?


cafione čarter os quos poluerat haereticos ecclefia: introduceretalla aut temeritate imo infama cius quis digno
podit explere fermoneVcp libruSixri py thagorei hominis abfcp Chrido:atq; cthnici imutato nomfe Sixti mar
tyrisf3C romana: ccclcfi& epi {čopi prenotftuitfin quo iuxta dogma pvthagoricu homine exxquant deo: 8C de
eius dicunt efle fubdanu’a«Multa de pfe&ione dicuntur;ut qui uolume pbilofophi nelčiun? fub maityris no /
mmebibant de aurco calice babylonisJKeniqj l  lpfo uolumine nulla propheta^rnulla patriarcha^&nulla apo

defenfionisOrigenis£alH>iiCxiariefis£quem fuiflearrianu nemo qui nelciat^nominePaphili martyris pras
notaret;quo fcilicet egregia illa quatuof Origenis zse  pi apycov uolumina latinis iluderet auribus. V is adhuc
SC  alium nofle tui erroris principe^feodrina tua Origenis ramufculus eft* fn eo eni pfalracsubi (čriptu ed? ut
de casteris tace^nfuper SC ufq$ ad nočte erudierunt me renes meihflerit uiru (andumtde quo^ uidelicet SCtu
numero es;cu ad uirtutum uenerit fumitatetne in nočte quide ea patKqux hoium funtjnec copitatione uitio^i
aliqua titillari^acc erubefcas de focictate taliu^enuens co$i nomina;quo^ blademiisiungerisjouiniano refpo
dim efbtibi rcfponfu creditoČnec deri potedrut diuerfus fit coy,  exitusjquo& ed una fcntcnria.Cu hxc  ita le ha
bean#quid uolunr miferx mulierculx oneratx peccatis;quas circunferent omni ueto dočhina&femper difce
tes SC n unq ad fcientia ueritatis peruenientesjflC casteri muliercula^ focii prurientes auribusfecignorantes quid
audianftquid loquant^qui uetuftiffimu coenu quafi noaa fufcipiant teperaturafqui iuxta£zechicle finiunt pa
riete abfq? teperamcntojSC luperueniente ueritatis pluuia difljpantur,f>i'mon magus hasrefim condidifeHele *
tix  meretricisC&diutus auxilio.Nicolaus anthiocenus omniu lmmunditiatp repertortchoros duxit fcemineos«
MartionRoma premidt muliere?qux decipiendos dbi animos prepararet.AppcIlcs-Philomcnerrtfuai^ comi
tem habuit dočhinat^Montanus imundi fpiritus prcdicatorimultas ecclefias perPrifčam SC-Maximiilam no
biles SC opulentas fceminas primu auro corrupittSC deinde harrefi polIuit*E>imittam ueterajad uidniora tran -
fcenda, Arrius ut orbe caperettforore principis ante decepit.Oonatus per africa ut infcelices quofčpietentibus
polluerat aquis|Luci!Ix opibus adiutus ed JufdifpaniaAgapeElpidi čSnulier cxcum cxca;duxit in fouea(fuc
ceflore fuiPriičillianum habuitŽToroaflri magi dudiofiflimuiSC ex mago cpilcopujhiiiunda galla rion gete
led nomineGermanam huc illucqj currentžalterius SC ufcina; hxre(os reliquit hxrede«Nunc quoq; tnyfteriu
iniquitatis operatur duplex fexuslutruq; fupplantatait ilfucJ prophericu cogamur adumere,(tlainauft perdixT
eongregauitc^non peperittfaciens diuitias fuas non cu iudicio# In dimidio dicqi  derelinquet eu t  SC nouidimu
eius erit infčipiensillud uero quod ad decipiendos homines quolqg podea huic Centetix  coaptarunt no ab%
dei gratialcu prima Iegentes fronte decipiantantro infpedu SC diligentidime uentilatu decipcre non potedita
enim dei grada ponuntjut non per fingula opera eius mtamurlSC regamur auxilioiled ad libeRi relerunt arbi -»
triufec ad precepta legis ponentes i!ludE(aia::Iege enim deus in adiutoriu pofuittur i eo deo referendx fint gra
tix  tales nos condideri ti qui nodro arbitrio poffimus SC  eligere bonajSC uitare malatSCnon intelligunt idardi -
cente&*qj per os co^ intolerabile blademia diabolus fibilet.^icnim in co tantu dei edgratia q? prop tix  nos co>
didit uoIuntatissSC libero arbitrio contenti fumusmecultra eius indigemusauxiliokie fi  idiguerimus liberura
frangatur arbitriuiergo nequaq ultra orare debemustnec illius elementiapredbus flečlereiut accipiamus quo
tidie quod femcl acceptu in nodra ed potedateidiulmodi homines tollunt orationS&C per libe^ ar bitriu non
homines proprix uofuntatis led deipotentia fačtos edeiačlant:quinullius ope indigent-Tollantur SC ieiunia:
omnifqj contincntia (^uidenim mihinccedeedlabgraretutaccipiaperindudria^uod lemel mcxfacdu ed
potcdatis^Hoc quod dico no meum ed argumentu unius dilčipulo^ eiusamo iam magidef SC totiusfdocdor
exercitusTSC contra apodolu uas perdirionisiper fylIogifmos l 8C non ut fui iadant fyllogilmo^ Ipineta decur ^
rensilicphilofophatur 8C di(putat.Si nihil ego ablčp dei auxili$SC per fingula opera eius ed omne quod gefie
rojergo non ego qui laboroifčd dei in me coronabiturauxilium:frudracp dedit arbitru* potedatetquod imple -
re non pofiijni fi ipfe me lemper adiuucrit.K)edruitur eni uoluntas:qux alterius ope indiget. $ed liberu dedit
arbitriu deusfquodaliter liberu no ericnifi fecero quod uolucro*Acper hocaidAut utor dmel potcdatd=qux
niihi data ed;ut liberu feruct'* arbitriufaat fi alterius ope indigeotlibertas arbitru in me dedruet^® ui hxc du

_‘M _- -_....f__ 1  &lrT- _r_ t •. -I « - - r.

acceperisTMagnas agit deo gratias!qui p Iibertate arbitru rebellis in deu ed^_ua nos libenter amplečlimur
ita dutaxat ut agamus femper gratias largitori1fciamufqt nos nihil cfiemifi quod donauiti nobis ipfe leruaue
ritidiceteapodolo.No ed uoletis neqj curretisifed miferetis de(uellet8C currere'meu ed.$ed ipfu mcufine det
femp auxifio no crit meu.Bicit eni ide apodolus:E)eus q opat r  nobis uelle SC pficere.Et laluator i euagelio« Pa

ille deficit in dadolnec ego larior in accipiedojgto plus bibero^ato plus fitioflegi eni plalmidas uoce cantariV
Gudatc SC uidetetquonia fuauis ed dominus(@c qcF hemus bonutgudus e dominuCu me putaueto ad calicc

rui^

inutiles fumustqd'debuimus facere fecimus.Si inutilis ed qiu' lecit oiatqd de lilo dicedu e q explere no potuir?
VndeSCapodolustSCexpteaccepide^CexpartecoprehedifleledicitiSCnecducepfedirprctcritoRi obhuifri ,*

SC in

& lnfutu^ Ce  extendere^u i temper preteritop ob1iuifd&8C  futura defiderat:oftendit fe prefentibus noelic ca,
tcntu.(^jiod aute ruriu faditant liberu nobis arbitriu deftrunaudiant econtrario eos arbitra deftruere liber >
tatem:qui male eo abutuncladueriu beneficiu largitoris.^_uis deftruit arbitriu jille qui lemper deo agst gra /
tias&quodcfi<£ in fuo riuulo fuit ad fonte refertfan qui dixit*Receae a me quia mudus futfion habeo te necef
fariu.KJediftieni mihi lemel arbitru libertatetut faciam quod uoluero.C^uid ruriu teingeristut nihil poflim
facerelfnifi tu in me tua dona coplcueris^TrauduIetcr pretedistut dei gratia ad conditionem hominis referas&C

cante.Siue manducatisdiue bibitisifiue aliud quid agitistomnia in nomine domini agite, Etiilud lacobi. Age
nune qui dicitis hodieV& cras proficilčemur in illam ciuiratetSC faciemus lllic annu unumt negociemur 8C  lu \/
cremur£[ui nefcitis de craftino.C^u^ enim eft uita noftraTAura eft enim fiue uaporlpaululum apparens: S)e
inde di (putat pro eofquod debeatis dicere.$i dominus uoluerit& uixerimusjut faciamus hoc aut illud. Nune
aute exultads i fupbiis ueftris;omnfs iftiufmodi gloriatio peflima eft.Jniuria ribi fieri putas: & deftrui arbitri!
Iibertateffi ad deum lem p aučlore recurrastfi ex illiuspendeas uoluntateV & dicassoculi mei femp ad dominu:
quoniam lpleeuelletde laqueo pedes meos.Vnde audeas lingua proferre temcrariaXmuqueq; arbitrio fuo rc
gi.Si fuo arbitrio regitunfubieft auxiliu dcu$£ fidhrifto rečlorejaon indigettquomodo Icribit Hiercmiasinon
eft in homine uia eiusfeč a domino grelTus hominis dirigunturfffacilia dicimus efle mandata;3aamen nullum
proferre potes qui uniuerla copleuerit.Refponde mihi facilia funtjap difficilia?$i facili^profer quis ea imple
ucriii&  cutDauid in plalmo canatiQ_ui fingis dolore in prccepto:^ iterufpropter uerba labio^i tuo^.'ego cu
ftodiui uias duras.Et dominus in euangelio Jntrate p angufta portal diligite inimicos ucftros;& orate p his
qui plequunt uosffih aut difficiljafcur aufus es diceretfacilia efle dei mandatafcjuas nullus ipleuerit?Non itel/
ligis tuas inter ferepugnare lententiasf&ut eni facilia func& infinitaeft multitudo hominuqui eaipieuerin#
aut difficiliajSč temere dixifti efte  facile quod difflcile eft.Soletis SC  hoc dicerlpoflibilia efle mandata: SC  rečic
a deo datalaut ipoflibilia:& no in his efle culpa qui accepcre mandata:led in eo qui dedit ipoflibilia.Nunquid
precepit mihi deustat eliem quod efcjnihil inter me eflet Sl dominu creatorelut maior čilem angelo^ faftigioV
ut habere quod angeli no habetf ®e illo Ičriptu eft  quali propriu?qui peccatu non fecitjnec dolus inuetus eft f
ore eius*$i  hoc eft mihi cuChrifto comune eft:quid ille habuit propriu|alioquin p le tua lentetia deftruetur.
Afteris  pofle hoiem efte line peccato fi uclidSč poft grauiftimu fomnu ad decipiedas rudes aias fruftra conaris
adiungetetnon ab Ccp  dei gratia* $i eni (emel homo p le poteft efte fine pcccato^uid neceftaria eft dei gratia^"
Sin aute fine illius gratia nihil poteft faeerelquid necefle fuit dicere quod no poteftfPoteft inqt efte fine pecca
soJpoteft efte perfečlus fi uoluerin^ uis eni chriftiano^ 116 uult efte fine peccatofaut quis pfečlione reculat;
Sufticit eni uellejSčftati leqtur pofle fi uelleprecefieritinullulcp chriftiano^ qui nolit efte fine peccato:omnes
ergo fine peccato eruticjuia utiq^ omnes cupiunt efte fine pecca toiSC in hoc igratus teneberisfut quia nullu aut
raru quenq fine peccato proferre potesioes fine peccato efte  pofle fatearis.Poflibilia inquit mandata dedit de/
us.Et qu is hoc negatfSea quomodo ha:c intelligeda lit lentetiatuas elečlionis aptiflime docet*Ait eni« Q_uod
erat ipoflibilelegislin qua ifirmabac p carne:deus filiu fuu mittes in fimilitudine carnis peccati% de peccato
čondenauit peccatudn carne*Et iteru.Ex operibus Iegis no iuftificabitur omnis caro.^uod ne de lege#Moyfi
tantum dičlum putesfenon de omnibus mandatisquae uno Iegis nomine continentunidem apoftofus Icri /
bitdicenSfConlcntio enim legi dei iuxta interiore hominemiuideo aute aliam lege in membris meis repugna
te legi mentis meadSč ca^puante mc in lege peccati;qu2e eft in mebris meis*Mifcr ego homoYquis me liberab i
decorporemortis huiusflBratia dei per lefilChriftu dominu noftrtuCur aute hoc dixcrit'alio lermone demo-
ftrat*$cimus enim q? lex Ipiritalis cft?ego aute carnalis fuiuenundatus lub peccato. <^_uod enim operor: non
čognolčo.Nott eni quod uolo illud operor:fed quod odi illud facio.Sin aute quod nolo hoc facioiconfentio le
gi:quonia bona eft.Nunc aut nequaq operor illudtled quod i me habitat peccatu*$cio eni q> no habitat i me:
hoc eft m  čarne mea bonu. ^elle enim adiacet mihijperficere aut bonu noninueniomon eni quod uolo bonu
hoc ficiotfed  qnod nolo maludioc ago.Si aut quod nolctfhoc facio:nequaq ego operor llludded quod habitat
in  me peccatu.Reclatnabis:&dices:Manich^eo^ dogma nolce:8č eoipqui de diuerfis naturis ecclefia: bella co
cinnatlafleretium mala efle natura;qu£e immutari nullo modo poflit.Et hoc no mihi led apoftolo iputa t  qui
nouit aliud efle deufaliud efle hominemraliam carnis fragilitate aliam Ipiritus fortitudine.Caro enim defide-
ratcontra fpiritum:8č IpirituscontracarnelfSč haecinuice fibiaduerfanturtutno qua: uolumustipfa faciamus
d  mč nunq audies mala efle naturaifled quomodo fit carnis fragilitas diflereda;ipfo q leripfit docete difcamus*
Interroga eu quar e dixeri(5fno eni quod uolodioc operodled quod odi malujillud facio.^uae necellitas illius

♦ IN.Cip0QCOlfc^lUlU tJUIlivl lU  L&rtjUI ucu* i uacil j 1

An no het poteftate figulusluti^dceade mafla aliud qde uas facere i honoreialiud autic6tumeliaf®biice deo
forriore caluniafauareadhuc cu i utero elledElau SC  Iacob:dixerit Iacob dilcx0Elau aut odjo habui.Accufa eu
iniqtatisfcutAchar fiiiuSiCharude Hierichotina preda aliq furatus fit*&tata milialjoium ulius uido trucidata
fmt.^uaobre filitHeli peccaueri^Sč 01's pene populus extičlu^archaq? fit captaf IVauid pcccauit ut cnume

♦It

tarnal

_i fertilis proumcia tyrannoiyf&fcythica: gentcdfomnelcp ufq? ad oceanu p circuitu barbara: nationc^Moy

fena prophctafcp cognoijcrant.C^uid necefle fuit eu in  ultimo uenire teporc‘8č non prius q lniimer ahmsperi
ret hominu multitudof(§>_ua queftione beatus apoftoIusactRomanos fcribens prudentiflime uentilatfigno
rans h xc:8i  dei conccdens fcienrix«B)ignare & ifla ne(čire:quae qua:ris«Concede deo potentia fiii:nequaq te u
diget defenfore^go miferabilis qui tuas expečto contumeliasVqui illud Temper legodaratia falui fačti eftis:&
^Beati quoiy remifbe funtiniqtatcs& quoru tečta funtpeccata« Vt de mea fragilitate loquar¥noui me muka uel
letc\ux  facieda funt;& tame implere no pofle«$pus.n.fortitudo ducit ad uita;led carnis fragilitas ducitad mor
te.Et audio dominu comonenteiiV igilate & oratejne intretis in  tcntatione«$pus pmptus efbcaro aut infirma«
Fruftra blafTemias & ignorantia aunbus lgerisjSč nos ais liberu arbitrium condenare*E)anetur ille qui danatrtr:
(Jbeteru nos ex eo differimus a brutis animalibusaj- liberi arbitrii conditi fumusfled lpfu libe^ ut diximus arbi
triOudei nititf;auxilio:illiufq} p fmgula opeindigct«^uod uos no uulris.5>ed id uulnsfiit qui femel habet libeip

t * *  t t f 1 _ ~  1 I ’ _ ' .  - ^  rt T I - I ^ j.  _ .h  . . I _ - -  L i fc  A 4'%^. ^ 4’ I

torem te efle confiterisjfrelpondc mihi uelis an noliscarerepeccatoTSi uis quare iuxta fententia tua non lples J
quod defiderasVSin aute non uisrcontcptore te precepto^ dei efle demonflras«$i conteptor estuticp & pecca^
tor«S)ipeccatopauditibifcripturaloquentejpeccatoridixitdeustQ_uaretuenarras iufticias meast& aflumis
teftamentu meu p os tuuST u ucro odifti difciplfnaiSč proiecifli uerba mea retrorfu« Verba dei du no uis face ✓
rdpoft tergu tuu proiicis*Etnouus apoftoluslorbi terraip facienda & no facieda decernis«$ed non eft ita ut lo?"
queris:aliud in tua mente uerfatifc[uando eni te dicis peccatoreičC pofle hoiem finepeccato cflerfi uelitf& illud
uis intelligtf te quide fančtu efle& omni carere peccatojfed p humi litate peccati nomen aflumcrefut alios poti^
us Iaudesi& tibi dctrahasjllud quocp argumentu ueftrukerre quis poOitTSicitis his uerbis:\Iiud eft efleiali >■
ud elle po0e,Effe no eft in noftra politu poteftatejefleautgeneraliter pofle dicU  C^uod licet aliusnon fueritt
tamen poflit efle:q efle uoluerit*R.ogc^'qu^ eft ifla argumentatioipofle efle quod non fueritflPofle fienlf quod
nullu fecifle tefterisTid cuilibet tribueretqui an futurus fit ignoresTEt dare nefcio cuf^uod in patriarchistpnv
n i n  rr ue as appiobarc^audi ccclefiaftica fimplicitatefliue rufticitat^autiperitia ut uo y

lsipublice predicatquod fecreto difcipulis Ioqueris,Q_ui dicis te habere arbitrii h’ -

f

bi;

hetis&a
is uideT

bertate|quare non libere quod TentisdoquerisfAIiud audiut cubiculoru tuo^ fecreraraliud noflro^ populi.Et
eni uulgus indotfluiio potcft arcano^ tuotp onera fuflentarefoec capere folidu cibu;quod infantia: lačlc con^
tentu eft*Nec du fcnpfif 8C  cominaris mihi refcripto^ tuo§£ fulminarut fčilicet hoc timore pterritus non audea
ora referarc/5č non afaduertis iccirco nos Tcriberejut uos refpondere cogamimtSč apte aliqdo dicerej quod pro

aduerfaričfed amici»4ut fi contraria noftro dogmati dixeritis1in eo uinccmussquod oes cognofcet ecclefia: qd
fentiatis,|entetias ueftras prodidifle.'Tupafle efl|patet prima fronte blaffemia* Non necefle habet couinci* qd?
Fua ftari pfcflione blaffemiu eft.Minamini nobis refppnfioneVqua uitare nullus poteftjnifi qui ofno no fcribit

ftilu.Eunomiani: ArriankMacedonianimoibus feparatil fpietate cdcordesjnullu nobis labore faciut* ioquun
tur eni q<f fentiut fola h xc  hserefis efbqua; publice erubefcit loq?quod fecreto docere no metuiuMagiflro^ ft

xeriud eferat'’ ad gloria magiftro^.Si dilplicueritlculpa fit difcipulirno magiftrkldeo crefčit ueftra h^refisiSC
decepiftis plurimos s fmaximeq? eos q adhasret mulieribus:& fciut fepeccare no pofle«(^uia femp docetisffem-

Mul ti anni fuuq? ab adolefcetia ufcp ad hac xtate  diuerfa fcripfi opufculaVfempq? habui ftudiu audietibus \or^
qui?quod publice in  ecclefia didiceraincc philofopho^ argumeta fectaritSč apoftolo^ fimplicitati acquie(če>
rejfčiensillud fcriptu^da fapientia fapientiu:& prudentiaprudentiu reprobabdf5č fatuu deirfapientius eft ho -
minibus*(Su haec te  ita habeantrprouoco aduerfarios)ut omnes retro chartulasfex integro difcutiant*Et fiquid
in meo ingeniolo uitii repererftipferant in mediuAut eni bona eruntifSč cotradica eo^ caluniaejaut reprehen
fibiliafe confitcborerroremjmalcns emendareg perfeuerareinprauitate {ententiz*  fft tu ergo dočbor egrež- ~
gietaut defcnde quod locutus es’.& fententiaram tuarum acuminaaftrueeloquio fubfequentt. , ne quando ri /
bi placueritneges quod locutus esjaut ficerte errafti quafi homo libere confitereV&dilcordiarum inter le,*
redde concordiam. In m en tem tibi ueniat tunicam faluatorisinec a militibus fuifle confciflam, Fratru m in /
ter Te cernis iurgiaf8č rides atq;- Icetarist quod alii in tuo nominejalii iivGhrifti appellentur ♦ jfmitareJonam^

& dicito • $i propter me eft illa tempeftasjtollite m &6C  mittite in m are« file humilitate d ričetu s eft in pro /
fundumfut in typumdomini gloriofus refurgeret« Tu per fuperbiam ad aftra fubftollcristut de te loquatur

iefus

h

iefusiVidcbam (athanam (icutfulgur cadentem dec^lo.C^ uod autein icripruris fandis rnulti iufti appellen
mftut^acharias.8č£lifobethjIob3o(aphan& Iofias'& mulcequoip nomimbus facra (čriptura cotcxtaeft* qq
in  promido opere plcnius fi gratia dommus dederindidurus fimjtamen in prefenri epiftola hoc breuiter iški
xi(fe (ufficiat^uod iufti appellentur;non quod omni uitio careantffed ex maiori parte uirtutum comcndcntur
E)eniq 5  5č4£acharias filentio condenaturi&ftob fuo (ermone reprehediturif&Iofaphat SUofiasKpi iufti abfcp
dubio (cripti funnfecide narranturjquas domino difpliccrcnt.č^uoi^ alter impio auxilium tulit; SC  correptus
eft a prophetaValter contra preceptu m domini ex oreHieremite occu rrit^Jachao regi aegypti^c interfedus e.'
Sčramcn utera; iuftus appellatur.Be cacteris non eft huius temporis (criberefoeq; enim a me Iibrumifed epifto
hm  flagiraftiu^ui didandus eft ex ocio :& omnes oblatrationes eoft-Chrifti auxilio deftruenddfquod nobis
iandat^ fcripturaip teftimoniis aderendum eft;in quibus quotidie credentibus loauitur deus.Illudqi tc per (a>
da: Sl  illuftris domusconciliabulum pra:corratq; comoneoVne per unundaut multum tres homuculosifufci /
piant tantaru fajces haereleottVaututparum dica infamiamrut ubi primum uirtus SC  (anditas laudabarurK ibi
prefumptionis diabolične SC  fordidiffime (bcietatis'turpitudduer(etur.$ciantq 3  qui huiufcemodi hoibus opes
fijggeruntlhacreticorum mulcitudinem congregaret& chrifti hoftes facerdf&enutrire adueriarios eiusifruftra
q; aliud lingua pretendere cum animus fedre aliud comprobetur.

Argumentum dialogi fubfequenris contra Pelagium excerptum ex Gennadio de uiris illuftribus.

Elagrns ha:refiarchešfantec| proderef haereticuslfcripfit ftudiofis necedaria tres de fide trinitatis Iibros
)  pr pro aduali couerlatione teglogafp ex diuinis feripturis liber unusjcapitulo^ indiciis in modam Cy <•
priani martyris pr£efignatun|.poItq hatreticuspublicatusclffčripfit hterefei fua: fauentia«
jtcmaliud argumentumtex epiftola beatfcHieronymi de.xintfadatoribus.

plagiusdequoapud fidefes(ermoefbdcquoetiamihigrauiscau(adi(putatioisuerbofji penein toto
I 1 orbe annunciata cft;que oes ecclefiae quafi lupu de filua comirentburcu colore fuper nigrum uenenu

y  componensjfontcm primi mcllisdulcemamaritudinismaliti^comilčuit.itcmlfidoru^viii.žetimolo/

"giarum.Pelagiani aPclagio monacho exomiHi liberum arbitrium diuinne gratias antcponuntfdicentes (uffi/
cere (ol a m uoluntatem ad implenda iuda diuina.

4[Proiogus dialogi beati Hieronymi praftby teri reda: fideitontraPelagianum monachum hanetici dogma
ti srepert orem:que fubA ttici 5žCritoboli nominibus uoluic appellari. Epiftola,XVI.

" f^n|bta iam actCrcfiphomcm epiftolaVin qua ad interrogata refpondijcrebra fratrum expo(tula/

tio fuiftcur promiftum opus ultra difterredn qua pollicitus fum mead cudas eofj^ui ančcegificv
predicant;qu£ftiunculasre!ponfurum.Nulli enim cit dubium;quin Stoico^H&: peripatheticoBs
hoc e(t ueteris academia^fta contentio fiqquod alii coqt  afferant TraoH/quas nos pturbationes pofi
(umus3icerd(^gntudmem;gaudiumfipem:tiinorcm erad/cari SC  extirpari poffe de metibus hoiumlhlii fran>
gi eas atq; moderari;SC quafi inftenes equos quibufda lupatis coerceri.^uo^ fentenrias Srffullius inrThu /
feulanis difpatationibus exp!icatl&Origenes ccclefiaiticae ueritati in (tromatibus fuis mifcere conatuifutpre
tcreanr^Ianichne^PrifcillianuIEuagrium hyperiborit^IouinianulSC totiuspeneSyria: ha:reticos:quos (er/
tnone genciliAbin &-PaaninaVpuer(os SC  maffillianos grdeče sululčcs uocant«quo^ oium iita fentetia e(t'pof— -
fe ad pcrfedionl^č non dicam ad fimil;' tudincmlted a’qualiratcm ci-humana uirtute SC  fcientiam dei perueni
re^ta ut afferant ne cogitatione quidem Sl  ignorantia cum ad confumationis culmen afcendermapode pecca>
re.pc qq fuperiori epiftola contra errores eo^ pro anguftia temporis pauca perftrinxcrimjhic Ijbcr que nune
cuderc nitimurlSocratico^ confuetadine conferuabit^ut ex utraq? parte quid dici podit exponaH8č magis per
fpieua ucritas fia(;cum propofuerit unufqui(cp quod fen(eritillud autOrigenis proprium efb& lpoffibile cO ’
fe humana a principio u(qj ad morte non peccare natura.Et rurfum efte poftibildca fe alrquis ad meliora con "~
uerteriuad tanta fortitudine peruenirdut ultra non pccccnAduerfu eos aut qui me dicunt hoc opus inflama/
tum inuidire facibus feriberejbreuiter refpondebojaunq me hacreticis pepercifte^ omni egifte ftudicJ ut ho
(les ccclefine mri quoq; hoftes fierent:Heluidius (cripfn contra (andae-Marire uirginitatem perpetuatNunqd
ut ei refponderemrdudus inuidia fuique oino in čarne no uidiVJouinianus cuius a te hncrefis (lilcitatuftroma^
nam fide me abfente turbauiti&f tamen elinguis Sl  fic (ermonisputiditut magis milericordia dignus fueriuai
uidiaftlliquoqjrefpoduurpotui.Ruffinusnouniurbiffedorbiblafiemias£)rigenisJ&irepiapKcovlibrosJqtra
tum in fc fuitintulitJtautEufebiiquoq^ primulibrudefenfionisfubnominePaphili mtutyrisedercASi qua-»- '

fi ille pa^i dixiftetmouum pro eo uolumen euomeretjlSJu iuidemus ciTquia relpondimu^Et tata in eo eloqu&
tix Caere Haminsfat  me a (cribendi atqj didandi ftudio deterrercnf^Palladius (eruilis nequitia?eande haere

t?inuidemusrNunc quoqj minifteriu iniquitas operaf;&:garritunurqui%qd /  (entit .Ego folus fu:qui cun^
do^i gloda mordcarJFt ta mifeftut iis quoqj iuideatqu< no merent^ inuidia. ¥nde ut oibus approbarertne no
odide hofes:(ederroreslNecaliquo§i magis infamiam qua:rere q dolere uicem co$#qui falfi nominis (cientia
fupplantantun Attici čbOitoboli nomina po(uijper quos Sl  nra pars Sl  aduerfario^ quid lentiret#xprimere
euin potius oes qui catholica (edant fidemVoptamus Sl  cupimusdanare hsrefimJhcies emendari* Aut certe

quinpotius
fi in errore

lerutueritati.l_

tiare natura: 3 C fibe^t auferre arbitrium adiutoriu da tollere«Rur(uq; aptiftimeifanije hoc hoiem dicere cde<

f »In

uer^: fidei probabit aflenfumfcu aperte abfq; dolo aduerla danaucrmNc audiat illu d propheticumlEt i oruni
bas his no eft coucria ad me pra:uaricatrix foror eius luda ex toto cordc [uojfed i mendacio!minon’f(j peccati e

r-  _DL __— r_1 hm  nnimMi; ni m in «cif •Yii>ip« .

U IHolo timorc pcrfidia difccrcjcu ucram fide met&Ghriftus reliquerit uoluntati*

(initiu dialogi bcati Hieronvmi preibyrcri cotra Pelagfu fub noibus Attici SC  Critobofr* EpiftoIa.XVH*
§1TlQ\ J SMc  mihiČritoboJc. rc efl quod a te icriptu audio?pofie hoiem finepeccatoefl^fi y e
lit^SC facilia dei čile pi^cepta; y CEJXQBQL^S«^er«-AtticžSed no eode fenfu ab aemulis accipitur!
L quo a me dičtum eftj^JJl^uid enim ambiguitatis in dieto eibut diuerfae intelligentk tnbuatur
occafioVNec qurero ut de utroq? pariter.Vefpondeas.Suo enim a te propofita funt.Ynu pofle hoiem finepec >
cato cfletfi uelit?Alteru*farilia dei čile prasceptajicet ergo fimul dičta fin uta m en pcr partrs fingulas diileran /
turfut quo^ una uidetur fidesjnulla fit in fententiaru diuerfitate contcntio.CRI.fegpAttice dixi hoiem abfcp

CRI.Neguag ita ut a;ftimas*|>ed fiquid in me boni habeojillo fuggeronte SC  adiuuantc copIetur.^TThNlon
Ue natura qua:ro*ied de adu.^uis enim dubitaftleum oium creatorefHoc mihi refpondeas uclim> qcP agis
bonumVtuu e (ban derrCRJ.Meu cfb& dci^ut ego operil ilie adiuuct.JfTTI.^uomo htec oium opinio e ih
ut dei auferas gram; Et quicquid hofcs agimuslproprias tantu afferas uoIuntatis f(ERI* Miro&Attfce:cur crro^
ris afieni a me caufčt rationeq; flagitesTSC id qua:rasrquod icriptu non efhcu perfpicuum fitžtjuod icripicrim{di
xi hoiem fine peccato eilejfi uelit.Nunquid addiditabicp dei gratia? ATTI.Scd ex co quod non negaui)0ixifle
arfriinandus fumfSleq; enim quicquid non dicimustnegare arbitradi fumus. ATTI.Confitcris ergo homine
fine peccato eflcifi uelit cum dei gratia.CRl.Non folum fateorried SC  Ii bere proclamabo« ATTI. Erratcrgofi
qui dei gratiam tolfit.CRLErrattquin potius arbitrandus eft ipiusfcu dei nutu oia gubernentur? SC ho c quod
Turnusi hemus appetitum propnae uoluntatisrdei conditoris fit beneficium. Yr enim libe^ poflideamus ar ✓
bitriutmSC uel ad bonaucl ad malam parte declinemuspropria uol un tatcieius eft gratiasqui nosad imagine
SC  ad flmilitudinem iui tales condidit.AT.NuliiaCritobole dubiu effeexeiuscunčtapederciudicic&quicrca-
tor eft oiurmK quicquid hemus fikus bcneficio deputandum efle.$ed quero hocipfu quod dei afferis grafiki
ad conditionis ne referas beneficiufAn in finoulis rebus putes efle quas gerimuslut fimul illiusipibus utamur
auxilio?An femel ab co  liberi arbitrii condirinoftra uoluntate uel uiribus agamus^d* uolumusfNoui tni  ple
roicp ueftru ita ad dei cunčla referre gratiasut no in partibus led in genereVhoc eft nequaq in fingulis rebusjfed
in conditione arbitrii intclfigat ptate.(CRI,No eft i  ta ut autumasifed a me utruqj diciftut SC  dei gratix fiuq? ta
fesconditi fumustSč per fingulaopera illius adminiculo fuldamur,AT.0ionf1:atergoiter nošin bonis opibus
poit gipna uoluntate nos niti dei adiutorioTin malis diaboliV dRI.CEoftac&iup hoc nulla contentio eft. AT.
Male ergo fetiunuqui per fingulas res quas agimustdei auferunt csdiutoriu^Et id qd' pialmifta canitŽNifi do^
minus ^dificauerit domuin uanu labora't qui tedificatea^Nifi dominus cuftodierit ciuitate;fruftra uigilat q
cuitpdit eatut cx  tera huiufcemodiipuer fis interpretatfonibusamo riiu dignilad alios fenfus rctorquere nitu /
mrtCRI.^ uid mi hi neceile cit cotra alios dicerdcu meu reipofu habeas^ATTI.Tuu rerponfii cuiufmodf?
Bene ietirelan male^CRITO.Et qute me cogit neceflita^fut cotra alios proma iententia?AT.B)iiputatiois or
do- a & ro ueritatis^nignoras oe quod dicittaut efleaut no effe($C  aut iter bona aut maladeber numerarii' Hoc
ergo de quo iterrogo:aut bene dici aut male igratis tibi fatendu eit.CRI.Si in fingulis rebus quas gerimusrdci
utendu eft adiutoriotergo SC  calamu teperare ad fcribendujSč teperatu purnica: tereretmanuqt aptarc litterisr
tacerc11oquiiieder$fhre?ambularacurrerefcomedereiVeiunare:f : fereVridereT& etetera huiuicemodi 5 nifi deus
iuucrit no poterimusV'ATJuxta meu fenfu non poiletpipicuu eft.CRIJn quoigitur liberu hemus arbitriutSC
dei in nos gratia cuiloditurftfine hoc quide abičp deopoifumus facercfAT« Non fic donataeft liberi arbitrii
gratia-u.t dei per fingula tollatur adminiculu.CERI.Non tollitur dei adiutoriumscu creaturae ex fcmel dati Ubc
ri  arbitrii gratia conferuentur.Si enim abfq? deo SC  nifi per fingula ille iuueritmihil poilum agere/ncc pro bo /
nis me iuite opibus coronabittnec affliget pro malisffed in utroq^ fuum uel recipieuuel danabit auxilium.AT.

E)ic ergo fimplidtenq? dei auferas gratfam.(^_uicquid eni tollis in partibusjnecefle eft ut SC  in generč neges.
GRI.Non nego gratiamieum ita me a deo afleram conditunifut per dei gratiam meas datum fit uoluntati; ue!
facere quidaiel non facere. A T. ©orm i ta t ergo deusi operibus nrisfemcl data liberi arbitrii poteftatcfnec ora
dusiutfnfingulisrebusnosiuuctfcum uoluntatfsnoitra:fitSčproprnarbftriituel facerefiuolumusiuel non
facere fi nolumusf CRI.^.uo in catteris crcaturis conditionis ordo feruaturtfi concefla femel liberi arbitrii po
teftate noftra* uolontati omnia derclicta fiinr. AT.Ergo ut dixi non debeo a deo pcr fingula auxilium depreca
ri quod fcmel meo datum eft iudicio. v GRI,$f in omnibus lile cooperaturtnon eft meu fed eius qui adiuuar:

1  ril fn a  iti ... — _ . _ _ . _ . .. . mi  i m 1»/^«. m R.   . 'f ' f  . _ A "T* •*' 1 _ T l . IR T M mm . < ■» n T c

rcplicanda

'tnio.


^sufe

.fceSj^T,

;4

' ;'?»,„

Mtf*,,, '>

' * 5,

atej

h^ ur ' m: ^igii

/' Olun >0f»m ot |

crro.

,cr, pfcnm0? -

] ,nonnf s^m

ni c *£o  horninc
T/. Erratcrgct
i& hoc quod

poflidcamusar/
»ju»nos ad imame

f * • y *

c^n;Jkio(quicrc3^

dJcutičnsaratuei

i • •« b

::usioiDU5Ufamur
imos-^Noui čnf pfe— -
' n^ulisrcbusifcd
'v Afjoauifu^ta
.nbonis opibus
i...  tcntiocft.\I»
.mfljcanitlNiltdo'
u. tiufira uieilatq

t\

s  «

rrtocc
tulil C

:jwi

r rniir
}tfJSg
kl:lP<

j

luhcff

u*<*'
m Jjjffl
pl |
M

replicanda funtf quomodo per fingula dei a lančtis flagitetur auxiliumt&in fingulis openbus firisfillo adiutcre
6C  protečtore uti defidcrcnt.tege totum pfalterium;oes lančtoru uocesVmhil erit nifi ad deum in cunčtis ope,
tibus.’deprecatio,Ex quo perlpicue refoondftunte aut dei negaregram quam tollis in partibusfeut fi in parti >
bus dederis&jd' nequaq te uelle manifeftu efttin nram (mam tranfire/qui fic libem hois leruamus arbitiumtut
dei per fingula adiutoriu non negemus.CRI.Captiolaifta efl: conditiotSč de dialečlico^ arte delcedcns. Mi /
hi aut nullus auferre poterit liberi arbitrii ptatetne fi in operibns noftris deus lemper extiteritmo mihi debca >
tur mercestfed ei qui in me operatus efhAT.Fruere liberi arbitrii ptatetut cotra deum armes linguam materin
eo te Iiberum probestfi tibi liceat blaftemare, Veip fup hoc quod fentiastnulli dubiu eftt& preftigia cofefiionis
tuše aptiflima luce claruerunt.Nunc reuertamur ad id:unde diflerer cccpimus.Dic mihi fi tibi uideturjhoc qd?
cum dei adiutorio paulo ante dicebasJpofle hoiem no peccare fi ueliftf perpetuu ne dicas an ad tepus SC  breue f
CR-fi$upflua interrogatio efhSi eni ad tps:8č breue dixero:nihilominus refert? ad perpetuu,(^_ uicquid enim
ad breuedederishoccoceda SC in perpetuu«ATTI.Q_uiddicasnofatis intclligo.CRl.fta neduruses;utma>
nifefta no fentias.AT.No me pudet nefcirc qcf nelčio:Et de quo futura e dubitaticifdebetiter utruqj coueniret
que fefu heat.GRI.Ego hoc aflerotqui pot uno die le abfliner a peccato pofle&alterotg duobus pofle & tribus 5
qui tribus pode K«xxx^atq; hoc ordine pofle SC  trecentis 3 & tribun milibus(£qdiucunqrie uoluerit obferuare.
AT.Efic ergo fimplicitertpofle hoiem i ppetuum fine peccato efletfi uultfpoflumus ne oe qdP uolumusf (ERI.
Nequafl«Neqj eni poflu quicquid uoluerojled hoc folu dicoihoiem fine peccato pofle efletfi uelit.AT, (^ux
fo  ut mihi relpodeas hoiem putas mejan baduamf(£RI,$i de te ambigotVtru ho an bselua fis: ipfe me badua
confitebor«AT.$i ergo ut dici«ho futquomo cum Uelinu^ latis cupiam non peccaretleIinquof (ERI, Q uia
uoluntas iperfečla eft t $i enim uere uellestuere utiq? non peccares, AJ.Ergo tu qui me arguislnon uere cupere
fine peccato estquia uere cupisfCRI.^uafi ego de me dicam quem peccatorem efle confiteorlSc non de pau
ris SC  rarist fi qui uoluerunt non peccare,AT Jnterim ex meo tuoq^ iudiciofSč ego qui interrogotSč tu qui relpo
des peccatoresfumus,CRI,Sed pofliimus non efletfi uelimus« AT.E)ixi me uelle non peccareite qixxp hoc len
tire non dubium eflfquomodo ergo quod uterq? uo!umus = futcrq^ non poflu muš?(ERI»Q_uia plene non uolu
mus. AT,S)a ergo qui maio^ nro^ plene uolueruntlSč potucrunt,CRI«Hoc quidem non facile eftrefponde ^
re«Neq? enim quando dico hominem pofle efle fine peccatotfi uelit'aliquos fuifle contedo.Sed fimpliciter pof
fc efletfi uclic.Aliud naqj eft eflepoflejquod gr^ce dicitur.2i.uvajuusialiud efl:efletqd' ipfi appellat sv£pyiav
Poflum efle medicustfcd interim non fumtPoflum efle faberrfed nee dum didici^uitquid igitur poflu mtlicet
nec dum fimttamen ero fi uoluero.AT«Aliud funt artestaliud id quod fuper artes efltmedicina Si  fabricaŽEt ar
tes eseterse inueniuntur in plurimiš«fine peccato aut efle perpetuotdiuinse folius efl: ptatis.(taq] aut da exeplut
qui abfqj peccato fuerinin ppetuumXAut fi dare noti potesiconfitcre imbecillitate tua78č noli imponere in ca:
|o os tuutut perefle Sl  efle pofletflulto^ illudas auribust^uis enim tibi concedetrpofle homine facereT quod
nullus unq hoium potuerit?An tu ne dialečticis lbutus quide csC$i  enim pot hotno pofle tollitur,$i aut no po
tefltpofle fubuetitur«Au t concede mihi alique potuifl«qd' fieri pofle contendisžAut fi nullus hoc potuirt inui
tus teneberis nullum pofle{quod poflibile iačlitas,[nterT)iodo^ S^Crifippu ualentiflimos dfaledacošifta co
tentio eft«B)iodorus id lolum pofle fieri dicit5quod aut fit ue^taut u fatu^ fitJEt quicquid futu^t fit j id fieri
tiecefle eft,<5_uicquid aut no ht futu^id  fieri non pofle,(£hryfippus uero*&qua: non funt futuratpofle fieri di
citut fiangi hoc margaritumtetiam fi id nunq foturum fit. Q_ui ergo aiunt hoiem pofle efle ablep peccato fi
uelidnon poterunt hoc uerum probaretnifi futuram docuerint,Cum aute futura incerta lint omnia^ maxie
ea qua: nunq fačla funttperIpicuum efl: eos id futuru diceretquod non fit futurmEcclefiafte hanc confirmate
IhiatUsOmne quod futu^t efttia fačtum efl: in priori feculo.GRfi ®ro te ut mihi rclpondeasfpoflibilia deus
mandata dederittan impoflibiliaf'AT.Cerno quo tua tendat aflertio. $ed de hoc in pofterioribus diflerendu
efttne dum milčemus quxflionibus qu 3 cftiones:oblčuram audicntibus intelligentiarrfrelinquamus,Referua
to ergo hoc quod fatemurfpoflibilia deum dedifle mandatalne ipfe aučlor iniuftici^ fiufi id exigat fieritquod
non potefl: fieri.Nunc illud impletquod propoluerastpofle hoiem fine peccato efletfi uelii.Aut emendabis eos
qui potuerunttaut fi nullus potuittIiquido confireberisthoiem in perpetuum uitare peccata non pofle, (CRI.
Ojioniam urges me ut dem i  qubd dare non debeoflilud qusefo confidera quod dominus dixeri$ Facilius
•efle camelum per foramen acus intrare pofletq diuitem in regnum c^lo^.Et tamen dixit fieri pofletquod nun
q fačlum eft.Necp enim camelus.‘per foramen acus ingreflus eft,A.T.Miror hoiem prudentem propofuifie te
ftimonium‘quod contra le faciatdn hoc enim non quod fieri poflit dičlum cfflSed impoflibile impoflibili co/
paratum (^uomodo enim camelus’non potefl intrare per foramen acustita SC  diues non igredietur regna cx
lorufaut fi potueris relpodere diues igrediatur regna ca:lo^iSequet ut SC  camelus itret p forame acus: Nec
mihi abraha SC  eseteros quos in ueteri teftamento diuites legimus exeplo pponaSIqui diuites lgrefli funt regna
cslo^.Cu tame ipfis diuitiis ad bona uteteslopa diuites efle defierintfimo cu no tibi led aliis diuites fuerint : SC
difpefatores magis dei q diuites apellandi funt.$ed nobis euagelica pfečlio requireda efl.fn qua precipitdlSi
uis pfedus efle uade Slucdc  oia tuatSčda paupibust8i ueni fequer mc.CRI.® u nelčis^pprio captus es laqueo.
AT.CJ^uo na mo?CRI, Et Ima domini aflerispofle hoiem efle pfedtum. uando enim dicitSi uis pfedius

pfletuede omnia c\ux,  hes S^C  da^paupibus SC  ueni lequere metrelpodit hoiem fi uoluerit SC  fecerit quse prascep^
ta fut^pofle eflepfečtu .AT. Talidiffimo guždcm pugno me pcufliftitita ut caligo mihi ante oculosobferuari
cceperitffed tame hoc iplu qX dicit,fiuis pfettus efletei dicitftqui no potuit imo noluittSC iccirco non potuifiitii

f ii .Iii.

autem oftende tnihkqui SC  uoluerit SC  potuerit:quod nune pollicitus es.CRI.^uae eni me cogit necellitas re
lpondcre;qui pfe£ti fuerintrcu pfpicuu fir pofte efte pfedos ex eo^jd' um' a ialuatore lit didut& per unu oibus
fi ms efte pfedus\AT.Tergiuerlaris&: i eode luto haefita^aut eni q<J potTieri aliquado fadu eiaut fi nucj fadu
e ficri no pode cocedc.CRJ.C^uid ultra differd?$criptura^ audoritatc uicedus es:ut cstera^pretermitram ,
None bis duobus teftimoiis tibi iponetf filetiu Vi qbusJobS^acbaria^Eli(abethq; laudantffNi fallor.nti iob
ita feriptu e.Ho quide erat i regioe-Hus nole iob;& crat ho lile uerax SC  line crimiclucrus dei cultor { abftincns
(e  ab oi re ma!a,Et ite^qs eft quis arguit iuftu meu line peccatdl' Si  loquitf uerbis tuis p ignoratiafln euagelio
quoq? IccunduLucajfFuit i diebusHerodis regis iudae facerdos quida noie~Zacharias:de uiceAbiaHSč uxor ih
lius dc tihabusAaron;& notne illius-Helifabcth*Erac aut ambo iufti ante deuiicedentes i oibus madatis SC  iu /

ficatioibusldeide iufti lut i cofpedu eiustputo q> pdo carcafc&nulla re idigeattquae ad iufticia/ptineuALPro
poluifti teftimonia qux  no de alterius leripturse locojled de ppriis libris abfoluta fut.Na SC  iob poftq pcuftus
eft plagdfmulta aduerfus dei fniamtjpuocans eu ad iudiciujdixide couincitfiat^ utina lic iudicaretf uir cu deofe
quo iudicač filius hois*cu collega fuo.Et iteipfqs mihi tribuat adiutoretut defideriu meu oipotes audiatl& li /
bru Ičribat ipfe q iudicatTEt rurfu:$i.n.fuero iuftuslos meu ipia loquae£ :SC  li ablq? crimie prauus fueniatl SC  fi
purificatus niue&lotus manibusifatis me lorde tinxiftitexecratjj eft i  me ueftimetu mcu.Et deZacharia ferip-
tu ha?  angelo natiuitate filii pollicente dixeridVnde hoc fciatEgo eni fum lenex:& uxor mea pceftit i diebus
fuisC®b qux dati filetio codenatf.Eris taceslSč loqui no poteris ufq? ad die quo fient hax?qa no credidifti uerbis
mcis:quie coplebunt' in tpe fuo,£x quo pfpicuu eiiuftos quide SC  imaculatos dicHSed  fi negligentia lubreple/-
rifcpofte cocidetczSC  lemp hoiem i meditulio pofitulut&de uirtutu.culmie ad uitia delabatur: SC  de uitiis afcen -
datad lublimialSi nunqeu eflelecu^tfed Temper metuere in tranquillitate naufragiutacp hoc hoiem finepec--'
cato'c(Te no pofie:dicet&3aIomone:Nd eft ho iuftus fuper terra:qui faciatbonu SC  no peccet.Et eode in regum
libro»Ncq? eni e ho:qui no peccet:Ac beato£)auid.K)elida quis intelligitjab occultis meis muda me domine i
&abalienis parce feruo tuo.C^ uianoiuftificabitur in cofpedu tuo oisuiuens.Et multaalia:quibus feriptur*
plena funt:(CR.f^_uid ergo relpondebis ad illud exepluihlqd' ponit euagelifta Ioanes?Ecimus q? ois qui na r-
tus eftex deo non peccatlled generatio dei conferuateu:Sč malignus no tagit cu»$cimus quonia ex deo lumusi
SC  mundus totus in maligno pofirus eft«4HPar pari refera5<: parua euangelifta epiftolaltu# lecundu lenlu
tuu*'doccbo libi efte contraria.Si eni ois qui natus eft ex deoq?eccatu no facit^ponia lemen eius manet ieoiSC
non pot peccarerquia ex deo natus eft l  q cofequetia ide in  eode loco loquitur:$i dixerimus quonia peccatum
non habemusiipfi nos leducimustSč ueritas in nobisnoeftfignoras rationelhafitasjatcp turbans* Audi eunde
euangelifta.$i confiteamur peccata nfa^fidelis SC  iuftus eft,'ut dimitcat nobis peccata noftra toundet nos ab
omni iniquitate.Tunc ergo iufti TumusJquando iios peccatotes fatemur, Et iufticia noftra no ex pprio meri -
tojled ex dei confiftit mifericordiasdicente fanda IčripturaSuftus acculator lili e in principio fermois; SC  i alio
loceSDic tu peccata tuaJut iuftiftceris^onclufit eni deus oia fub peccatojut oibus mifereatur.Et hasc hois fum ■"
ma e iufticia:quicquid potuerit habere uirtuti^bo luum putare efleiled domini qui largitus efLC^ ui etgo na/
tus eft ex dectfnon peccat:qdiu lemen dei manet in eot& non poteft peccare:quia ex deo natus eft, $ed quia in
agro dominico dormiente prefamiliasinimicus ho zizania fuperfemina^Ht frumento bono dum nelcimusdo^
lium auenaRp ftet iles latnr nodurnus interferitJSld parabola ifta euangelici paterfamilias fbrmidanda eft; qui

CO/

(umationc feculi leparantur.Exquo approbaturfdum fumus in corpore ifto^mprtalifmhctaseflecum triticor'
quod fi oppolueris:quare dixeri&£t non poteft peccaretquia ex deo natus eft£Audies;& ubi erit premiu uolu
tatis?$i enim ideo non peccattquia peccare non poteftflibe^ tolletut arbitriu&č nequaq noftrum fiet^ed na
turajbonu:quas peccata no capiet*CR«Dudum faciliora propofubut te ad maiora exercera^quid ad illud du
cere potešlquod quis fis ingemofus nulla ualebis arte fubuerterefPrimum pona de ueteri teftameto^ deide de
nouo, Veteris teftamenti princeps Moy les eft.Noui dominus atq? faluator:Moy les Ioquitur ad populu. Per
fedi eftote in confpedu domini dei ueftri;Et faluator ad apoftolosffilftote pfeditficut pater nefter pfedus e,
Aut eni poflibile eft audien tibus facerexquod Moy les SC  dominus preceperunflAu t fi ipoftibile eftlnon eft cul
pa eo^fqui obedire non poftuntjled eius qui impoftibilia preccpi nAT. hic locus apud imperitos‘f& Ičriptura >
ru landa^ meditatione ufuq; SC  fciam non habentestuidetur opinioni tu^ prima frote blandiri.Caeteip difcuR-
fus facile loluitur .Et cum teftimonia Ičriptura^ aliis comparaueris teftimoniistne fibi Ipiritus fadus pro qua/
litate loco^ SC  tempoRt uideatur ellecotrariuslfecundu illud qd* leriptu cft<Abyftus abyflu inuocafcin uoce ca
taradajji tua^TTuc ueritas apparebit.i.Chriftu poflibilia precepille dicete.Eftote pfedi.ftcut pater uefter cx/
feftis pfedus eft:& tame apoftolos no fuilfe pfedos.CR.No dico quid apoftoli feceritjfed quid Chriftus prx
ceperit.Neq; enim culpaiperantis eft;fed con.  qui audierut iperiulquod utiq? potuide fieri:ex iufticia eius qui
iperabat agnolcit. AT,Pulchre:Nolo ergo mihi dicasčpofte hoiem fine peccato efle fi uelit.$ed pofle hoiem id
efte:quod apoftoli non fuerunt.CR.Tam ftultum me putasTut audeam hoc loqui?AT,ticet non loqueris:ta/
men expropofitione tua ipfa confequentia SC  rerum ordine innuitur.Hoc loqueris.$i eni pot efte ho linepec/
catotquod apoftolos no potuifle pfpicuu e^oftet ee fup apoftolos hotut tacea de patriarchis SC  prophetis;qtio
tu i lege no fuit perfeda iufticiaiffecudu illud apoftoliX)es enipeccauerun^ idiget gloria de^iuftificati gratis

per dei

per de/ gratfa^per redemptionežqux efttChrifto Iciu;quc propofuft deus propiciatore.^R. Bxc argumeta
ho tortuofaeJecclefiaftica fimpIicitat<?interphilofbphoi^ fpfneta^concludemusf® uid Anftotel»&

uidPiatom & Petro-'Vt ille enim princeps philolopho^jita hic apoftolo^ fuitjfuper que ecclefia domini
ftabifi mole fundara e:quae nrc  ipetu fluminis nec ulla tepeftate concutit.AT.Rhetcricaris;& du mihi cbiu
ds philofophiarad ora to^ caftra tranfcedis: Ye§i audi quid ide dicat orator tuu^define coibus iods;domi no
bis ifta nafcutur.CRJ.Nulla hiceIoquetia einullus orato^: timorVquo^ definiuo ddicerc ad pfiiadedu acco^

| i C? d; A I m«  fc'i****|./vu l£4 uvvL /

pfiautia pfedus fu.Perfequor autjfi coprchendaan quo SC  apprehefus fu a chrifto.Fratrcs ego me needu arbi
tror coprehediflefunu aut pofterioR: obliuifčessad ea qux priora Tut me extedens;iuxta ppofitum fcquor ad
brauiu fupnaz uocatiois dejan chrifto ic{ufquotquot ergo pfedi hoc iapiamus;8č fiquid aliter fapitisfhoc quo
q? dcus uobis reuelauiu&rcxterasqua: te (čire no dubitofSč nos breuitatis ftudioprxterimus:E)icit fe  needu co
prehediildSč nccdm& nequaq efle pfedujfed inftar fagittarii ad ^ppofitu^ ad hgnu iacula dir/gere:que Goni
ficatius gneči ctkottov noianune fagitta ad parte declinans altera impitu oftedat fagitrariu.Et aflerit prareri
to^ Te femp obliuifci?&: ad priora femp cxtedi)p qux docet pmerita negligedaj& futura cupiendatut qd ho ^
diepfedu putauitjdu ad meliora SC  priora cxtedit Jeras iperfedu fuiflec6uicat*Atq; ita p fingulos gradusidu
nunej m ftadoeded femp 1 'curfiieŽmpfcdu doceat qd hoics putabamus eflepfedu foIaqr pfečtione SC  ucram
iuftsciadci tatuuirtudbuscoaptandaffecudupropofituinqumPerfequorad brauium fuperna: uocado/s dei ■
in chrifto iefuA) apoftole pauleignofce mihKqfi homuculo mca uitia cofitenti.Si audader interrogemus di
cis te needu accepiflej& needu coprchedif?e(& needu cftepfedu:& prarterito& lemp obliuifči7&ad priora te
extendi;fiquo mopoflisoccurrere in refurredioe mortuog#& cofequi brauiu lupna: uocadonis;0£ quo ftadrn

ni-1 mi Cs-aruf

doip f čarne iuftoip iperfeda pfedio eft. Vnde SC in  ( pucrbiis legimus&d intelligenda iufticia ucraiNifi enim
eflet SC  falfa iufticiajnung dei uera iufticia dicereb.Et in eode apoftoli loco fequitur:Et fiquid aliter fentids i SC
hoc uobis deus rcucIauit.Renoua audio:qui paulo ante dixerafcno quia ia accepiTaut quia ia p ledu s funj^Et
uas elediois qui p cofideda hitatis i  fe chrifh' audebat loqu‘fan expimetu qrids eius qui i  me loqu.it chriftus^
SC  rame fimpliciter fateba^ fe no efle pfedulnunc uero quid fibi ppiie denegabat mittit in turbalfiugitq^ cum
cxtcristSC aitJquotquot ergo pfedi hoc fapiamus,$cd qua rone hoc dixeritfexponit in  fcquentibus.Hoc iquit
fapiamus qui uolumus fecundu humana: fragilitatis modulu eflepfedijneedu nos accepifletnecdu coprehe/-"

camus.Reuela oculos meo stdC  confiderabo mirabiliadelegc tua«Ex quopfpicuu eftjduas in fcripturis fadis
efle pfcčtidesTduafq; iuflicias^ duos tiorcsfrimapfedione SC  incoparabile ueritate pfedaq; iufliciždei uir
tutibus coaptada.$ecunda aut qaxcopetit  noftra: fragi li rad Iuxta illud qd' in pfalmis dicitf: No iuflificabit"’
icofpedu tuo ois uiue^ad ca iufliciažquae n5 coparadoejfed dei fcietia dr efle pfeda Job quoq? SC^acbarias
8dElifabeth iufti didi funtlfecundu ea iufticia qua: poflit in iniufticia aliquado mutariTSC non fecudu illa qux
nunq mutariporfčj did^Ego fuj&no mutord^ hoc eft qd' apoflolus alfo loco fcribidEtenim noneglorifican
dum qčj F glorificatu e propter cxcellente glodaj uidelicet legis iuflicia ad coparatione euagelicae gratiaešnon
uideatur ec iufl:icia»$i eni ait qc{ deflruiE gloriolu eftjmulto tnagis qc! permaneuerit ingloria.Et uc0ex par/
te fčimus:8C ex parte prophetamus:£u aut uenerit qd pfedum efEdeftmentur illa^jua: ex parte fnnt. Et uide
mus nune p fpeculu in enygmate5tunc at facie ad facie.Nunc cognofcoex parteltunc cognofca licut SC  cogmb
rus fumiut in pfalmistMirabilis fada eft fcia tua ex meiconfortata cfnon  potero ad cam.Et itc^exiftima/
bam cognolcerejhoc labor efl: in confpedu meoldonec iutroeam in fanduarium:& intelliga i nouiflimis eo^i

tis omittOoGRLArgute mi Atticejmemoritercp dixifti. $ed labor tuusfSC multiplex teftimonioip replicatioj
mcx pardproficit*Necp enim ego hoiem deo comparojfed aliis hoibusjquo^ collatione qui ftudium dcderit
potefl efle perfedus. Acper hoc quando dicituisHomo potcfl efle fine pcccatadi uolueritduxta mefuram ho
minismon iuxta menfuram dei dicitu^maicftati^cuius comparadoe nulla creaturapoteftefle perfeda« AT.
(SiCritobole hxc memorans mecum facisrK ego enim hoc fenddfnullam creaturam lecundum ueram confli
matamq? iufliciampofle efle pcrfedam.G^te^ alium diferre ab alioiSf diuerfas efle in hoibus iuflicias J nulli
dubium efh8C uel maiorem efle alium uel minorcmlSC tamen fccundum datum ČL  menruram fuam pofle iu/
ftos nominariiqui alio^ comparatlonc non iufti funt, Verbi grada Paulus apoftolus uas eledioni^qui plus
oibusapoftolislaborauit1udq5 iuftuserat:qui fenbes ad Timotheu.Certame bonu certaui.curfu confumauij
fidederuauiide caetcro repofita e mihi coroa iuftici^eJqua reddet mihi domius i  illa die iuftus iudexTno folum

f iii diii.

v

*

aute mihi i  (cd oibus qui diligunt aducntu eius.fuft us crat&Timotheus difcipulus eius &imitatprjque docct
quid aoere debeančč que modu tcncre uirtutu.Putamusirje una SC  eande \  utrocp fuifleiufticiatnu&non plus
haberemeritorum eum1qui plus in omnibus laborauitfMultas manfioncs funt apud patrem:quia & merita
diucrfa Jtella a ftclla differt ingloria;8C i  uno ecclcfia: corpore mebra diuerfa fut.Habet fol fulgore (ui&Luna
quoq^ nočtis tcncbras teperatJSč quinqj fydera alia quae uocatur crrantiatdiuerfis 8C  curfibus Sdumibus&adu
pagrat.lnnumerabiles funt alia: ftella:{quas micare ifirmameto cernimus.In finguhs diuerfa fu t luminat SCta —
men in fua unaqua:q? pfečtacfitita dutaxat ut coparatione maioris pfečtionecareat.ln corpore quoq? cuius
mebra diuerfa (unttaliud oculustaliud manustaliud pes aguc. Ynde SC apoftolus dicit.No poteft oculus dice —
re manufifion es mihi neceflaria. Aut ite^ caput pedibusiion defidero operam ueftra.Nunquid omnes apo /
ftolifnuquid omnes / pphetžetnunquid omnes magiftriVnunquid oes cunčtas habet uimjtes!nunquid oes do-"
nariones habent fanitatumfouquid oes linguis loquuntutfnunquid oesinterpraetatur$emulamini dona ma-
iora.® mnis aut hxc  opatur unus atq? idem fpusrdiuidens propria unicuiq^ prout uult.jn quo diligenter atte/
deTp non dixerittfecundu quod unuquoq? membf^ cupitJfed fecudum m ipfe uult fpiritus ♦ Necp enim dicerc
poteft uas fibulo fuoYquare ita ucl ita me feriftifAut no habet figulus poteftatedc eodem Iuto aliud uas face/
rein honotefaliud incotumeliadVndeconikpieteradiedt&muJamini dona maiorain fide SCinduftriaplus
ccrteris charifrnatibus herc mcrcamurfmeliorclčp.fimus iis*qui coparatioe noftri i  fecudo uel tertio gradu po*
fici funtin magna domo uafa diuerfa funttalia aureataha argentea1fa:nea!ferrea;ligneaq>Ettame fecudu mo/
dulu fuuJcum xnm  uaspfedu fitfcoparatione argentei uafisfperfečtu dicitur.Rurfuq? argenteu aurcicolla-
tionddetcrius efhV^p hoc mo du fi bi inuice coparaturiiperfečla SC  pfečla fut 01 'aJn agro terra: bonx  ex una
femetdtiicenartus SC fexagenarius*8C cetenarius fručtus exoriftipfis numeris iudicatf ipar efle qd nafcitur.Et
tame in fuo genercJpfccta fut fingula.Elifabeth &“2acharias^quo tcftimonio qfi impenetrabili uteris cIypeo5
nos docere poffutTquato iferiores fut beatas-Marias matris fančfr'tate:qua: cofcietia in fe hitatisdei libere pro*
clamantece eni ex hocfbeata me dicet oes geueratioesS^_uia fecit mihi magna qui potes eft: Sl (ačtu  nomcn
eius.lt mifericordia eius a progcnie in progenicsftimetibus eu.fecit potetiain brachio fuojn quo afaduertef
q> beata fe efle dicafcno proprio merito atq? uirtute;fed dei in fe hitantis cla:metia«lpfe quoqj Ioanes:quo ma/
ior no fuitinter natos mulie^iparetibus fuis mchorcft.No eni fdlu hoibusjfed SC  angelis teftimoio domini co
parat »Et tame qui cučtis hoibus erat maior in terra^minimoin regno ca:lo^ minor fuifle phibet .(^_uid mi^
in colladoe fačto^ alios efle melioresISčaliosiferiorcsTcu ecotrario hoc Ijqm'cJe itellig* poflitPAd-Hierufale di
citurfqux mul tis peccato^ erat cofofla uulneribusSuflificata eft^odoma ex težhoq? Sodoma p teiafta  fit^tj
m artcrnos collapfa cineresfeudiaPerEzechiel Sodoma reflituedin antiquisifedq> comparatioe fceletatons
Hierukle haec iufta tiidcaturfilJa enim dei filiu trucidauilifcdžecpropter abudantia pania&p luxuria: magni
tudmžexccflit modu libidinis Publicanusin euagelio qui pcutiebatpcd:us:quafi thcfau^ cogitationu peni/
maa#6£ cofčientia deličlo^bculos non audebat tollerejfupbientis pharifei collatoe fit iuftior.EtThamar fub
llpecie meretricislfalht iuda.Et lpfius fcntentia qui deceptus eftjmeretur audireiiuftificata eft Thamarimagis
q ego«Ex qui bus oibus approbattnon folu ad cdparationem diuinac maieftatis hoies nequaq efle pfečlost fed
ne angelo^ quidem Sl cxterofy.  hoiurruqui uirtutu culmina Confcenderunucu Sl  tu qui meliores alterius col/
latione-$que imperfečtu efle monfbraueristrurfu ab alio te praceunte uincarisfac p hoc no heas uera pfečlionej
qux  fi pfecta fitmulla re indiget,GR.,Et qudAtticead pfečtione diuinus fermo prouocat^AT:Hac ratione q
dix?ut fčcundu uires noflras unufquifq^ qtum ualueri¥extedatur^i quo mo poflit puenire:8C coprehendcre
brauiu fuperna: uocationis.Dcnkp oipotes deus cui ocetapoftolus:iuxta difpenfatione carnis aflumpta: fu
biiciendu filiujut fit deus 01 'a in ofbustperfpicue demonftratifibi cučta efle fubiečta* Vnde Sl  prophcta fubie-r
člione fui in fine prsfumitdicens.None deo foli fubiečla erit aia mea^ab ipfo enim 3 efl: falutare meu.Et quia i
corpore ccclefia: capur chriflus efljquibufda adhuc repugnantibus membristuidetur corpus quoq^ capitfno
efle fubiedu«Naq 5  fi patitur unu membf^copatiutur oia Si  totu corpus dolor unius mebri cruciatur« Q^uod
dico?ita manifeflius ficttqdiu hemus thefaui^ iuftu in uafis fičlilibustSC fragili čarnecircundamun imo mou
tali 81  corruptibili.Beatos efle nos credimustfi in fingulis uirtutibustpartibufqj uirtutumtdeo fubiedti fumus
Gum aute mortale hoc indutu fuerit imortalitatejSC corruptiuu hoc in corruptione ueflitu: SC  abfbrpta mors
fuerit inGhrifti uidoria:tunc deus erit omnia in oibus. V t non fit tantum in Salomone fapientiaJin Dauid ai
manfuetudonn Helia 8C  Finees zelustin Abraham fidestin Petro cui di&um eft:Simon ioannis amas me^per
fečta dilediolin eledtionis uafe fludium prredicandi.Et in cxteris:uel binarne! trina: Sed totus in cunčtis fit:

Sl  onin: uirtutum choro fančlo^ numerus glorieturiSC fit deus omnia in omnibus.CRJ.NulIus ergo fačloR:
qdiu in iflo corpufculo eftjcunčlas potefl: habere uirtutes.' AT*NulIus:quia nune ex parte prophetamus: 8C
ex parte cognofcimus.Nec enim poflunt omnia efle fn omnibus hoibus:quia non eft immortalis filius hois.
GRJ.Et quo lcgimustQ_ui una habuerit:oes uidetur hre uinutes^AT.Participarioejno proprietate.Necefle
eft enim ut finguli excellant in quibufda:5i tame hoc qč! legifle te dicistubi fčriptu fit nefčio.CRI Jgnoras hac
philofopho^ efle fententia.AX.$ed non apoftolo^,Neq 3  enim mihi cura: eft gd-Ariftotelesflcd qui«ipaulus
aoceat.CR. 1 ,»bfeero teiblone Iacobus apoftolus fcribit?qui in uno offenderitTefle 01 'um cum reumV AT.Ipfc
locus fe interpretatur.Non enim dixerat unde cceperat difputatio^ui diuitem pauperi in honorem pra:tule/
ritireus eft adulterii uel homicidii Jn hoc enim delirant ftoici**paria cotedentes ee pčta.$ed ita quoq? qui dixit
no mscchaberisfdixit Sl  no occidcs/q> SC fi nd occidesmiscchaberis aurtfaetus eft trafgreflor legis: Leuia cu le

uibusSC

iubu£& grauia cu grauibus coparanrur.Ncc ferula dignu uitiu gladio uindicandu eft f n ec gladio dignu fcc  ✓
lus ferula coercendu.$!RI*jEfto ut nullus fančlo^ oes uirtutes heat:hoccerte dabisftn eo qčfpot faccreifi fece.*
rt tičite  pfečlu.AJ.No tenes quid fupra dixerRCRI.Quidna illud eft?4T.Perfečtu efle in eo qd fecm&t itn
perfcčtu in eo qd facereno potuit.CRl. Jed Gent pfečtus eft in eo qd fecit?quia facere uoluidita & ieo p quod
ipei fedus efbqa no feeispfedu efle potuifledi facere uoluifiet.&I.(^ uis eni no uult faecre1fqd' perfedu effc*
/kut qs no cudis cupiatflorercuirtuttbusfSi totu requirisjaboibus tollis re^ di uerfitate SC  gratia^ diftantiaif
SC  crcatoris arrificis uarietatejcuius faero ppheta fonaecarmie.CSia in lapia fedfti.fndignetutLucifer qre fub
gore lun« no heatSLuna fup fuis defcdibus SC  1 ibore caufeturicurannuu folis circulu fmgulis mefibus exple
at iol qratu wqd offederitrut lun« curfu tardior fit.Clamemus SC  nos homucu!i;qd caufe cxtitcritlbt hofes SC
no angeli fadi fimus;qq magifter o apxorio-.i,u tufi:us¥de cuius h«c fote pcedutjoes roales creaturas «quo/
alferst lurecoditasTut inflar čjdrigaip SC  curru dc carceribus cxeuntčs$n medio Ipatio uel corruantuel pra:tcr>
uoler;SC ad optata pueniant.felephati tat« molisjč&Griphes i  fua grauitate caufeturicur qternispedibus inče —
dat;cu mule« culicefq; SC  c«tera huiulceraodi aiantiaTub penulis lenospedes heant&falig uermiculi fint;qui
tatis pedibus fcateatTut inumerabiles fimul motusinnl la acies copf ehedat.fijicat hxoMaitioni8C  oes hreretiai;
qui crcatoris opibusilluduiMTfum decretu hucufip pucnietjutdu fingula calunianturVmanu iniiciit  deoJcur
folus deus fitfcur iuiderit creaturisifut no oes eadem pollcat maieftatef^uod licet n5 dicatis$Neq; eni tam i
(ameflis)utaptepugnetisdcojtamealiisuerbisloqmimtrern deihoicopulantessut fitabfippdojžjd' SC  dcus
eft. V nde apoftolus lup diuerGs intonas gratiis fogrur.Biuifiocs donationu fut.ide aut lpus:& diuifioes mini/-"''
fterio^ funefed ide dominusfe diuifioes opationugVnus aut deussg operatur 01 'a in oibus. CRI.N ariius es i
una atq? eade cjftionelut perluadereconcris hoiem umucrla fimul hre no pofle?q fi aut inuiderit aut no pome*-"
rit deus preftarc imagini SC  fimilitudini fuaelut in oibus rcfpodcat fuo anafori.AT.tgo ne nimius an tuf  q fb/ —
luta proponis^SC non intelligis aliud efle fimilitudineFalsud «qualiiate,f Hud pid urajhoc efle ucritate ♦ ^ferus
cquus capo^ (patra tranfuolatfpidus parieti h«retin curru. Arriani dei filio nococedutjqcF tu omni hoi tribu —
is.&hi no audent pfedu in chrifto hoiem confitertfne fufčipere in eo hofs pda cogatur;quafi potetior (it crca*-"
lio creatorcilt idipfu tantu ftlius hofsiqcP dei filius.Aut igit propone aliasqbus refpondea?aut define fupbi/
re;& da gloria deo.dRI.Immemor es relponfionis tux;5č du argumera argumentis conedisfac p (criptura^t
latiffimos capos infrenis cqui libertate bacchar/stfup fbrtiflrina queflioo{cux polbcitus es te in cofequentibus
refpofu^oino tacuiftilobliuione fimulasJut neceffitate refpofiois euaderes. Jed ego ftultus ad hora tribui qd'
peteba^cxfftimas oblatu^ fponte qd' acceperas;& no admonitu reddere qd ;  debebas.AT.Nifi falIot'de pol-—
fibilibus madatis dilata refpofio.CRI.Aufpoflibdia deus madata dedidautfpoflibili£Sipoflibiliatin nrapo -
teftate efl: ea faccrejG  uelimus.Si lpoflibiliatnec in hoc rei no facimu^qd' iplere no poflumus. \c  per

hoc Gue poflibilia dedit deus madata fiue ipoflibdiafpot ho fine pdo efle fi uelitAT.<^ uaefo ut patienter au^-
diašjno enim de aduerfario uidoria:fed contra medaciu qu«rimus ueritatem.Keus poflibiles dedit humano
generi ingenio oes artesfcjppe quas plurimi didicerucut tacea de his qs grarci aifiKavi kccS uocan^nos ad ope-""
ra manuum ptinere poflumus dicere.Verbi gratiaJgramatic^rhetoricaipbilofophi« tria gencraVphyficamj
ethicallogicatgeometria atq; aflronomiaifaftrologiafei'ithmetica^qu« SC  ipfie partes philofophi« funtsmedi^"
cina etia q ijtria diuidit^LioilHliKov.i.uičlus rationS<pocpjua:kžvqiKov.fimedicameti rationžeeipoupy ikov
. i.operis manuarii'rationem.furiš quoq? SC  legum fcienti«quis noft^guis fit ingeniofu^poterit omnia copre
hcnderefCum eloquentiflimus orator de rhetor/ca SC  iuris leientia difputans dixerittpauci unu poflune utt u-~
ep nemp.^ides ergoJq? SC  deus poflibile iufleritlEt tamen id quod poflibile efl: per naturafnullum pofle com^
plere?S>edit itacp praeccpta diuerlajuirtutes uariasjquas oes fimul hre non poflumus. At<p ita fitrut quod in a t-''
lioaut primumaut totu eftfin alio ex patte uerfetur.ft tamen no fit in crimindqui non habet oiavSec conde—
neturcxeocquod non habefiSed iuflificetur ex eoiquod poflidet.^cfinit apoflolusjtjualis epifcopus efle de/
beatjfcnbes ad-Timothcum^Sportetepilcopum efle irreprehenfibilcm;unius uxoris ui^flbbriumipudicumT
ornaturnjhofpitalemVdocilenŽnon uinolentunsnon percufloremtlea manfuctumjnon litigiofurdfline auati>—
tiasdomum Guam bene regenterrcfilios habentem fubditos cum omni pudicitia.Et non neophytutrene infla^
tus m ludicium incidat diaboli.<S)pof tet autem eum etiam teftimonium de foris haber^ne in obprobrium in
cidac& laqueum diaboli.f ito quoq? fčribens difcipulojquaIes cpifcopos debeat ordinarelbreui fermone dc*~
monflratfldeo reliqui te Cret«ju£ qu« reliqua funt corrigas:& conftituas per ciuitates prefbyceros^ ficut ego
prxccpi  tibi t>bi.$iquis efl: fine crimineTunius uxoris uinfilios habens fideleslfnec in accufatione luxuri«? aut
non fubicdos.®portetautem epifcopum efle fine criminetfine accufatioe.Hoc enim magis t  ccvsYK?i nqov fi
cut dei difpenfatoremjnon pronulnon iracundurrfnon uinolentun^non percufloremjnon turpis lucri appe^-

pulebrocorporelautneuutmautuemcamhabeat*SienimipfeapoflolusdicitdePetroKq?nonredo pedeim/
ceflerit in euangelii ueritate* SC  in tantum reprehenfibilis fuerittut &Barnabas addučtus fit in eandem fi mula
t!oncm1qu!S indi^nabitur id fibi dcncgaritquod princeps apoftoloip non habuit; S)einde unius uxoris ui^! fb
biiuinipudicutmornatu?holpitalcmq^;ut reperiastillud certequod/egtur2-i2iaKiL>ia\ quipeflis docercino

f iiii  .liiiit

CUliorefDC turpis lucn cupiau rcpuui*i<tpui iuiuk«.  pi y v »p«. : &:r;; ” T  _ : ref ■

mu lua,'optime regat.^uodc^ uel difhcillimu efbut filios habeat lubiedos cu oi pudicitia.Noeni iumcit p,
pria here pudicitiafnifi ea filiotp 8C  comitu ac miniftroi^ pudore decoret?;dicet&Dauid. Ambulans in uia ima

II


|L?Cv^|U wuc-lwj  wiaJimtu?»ivivnv »v, niiiMia** ^ p v • w  * Mw  -—-~.~»-*,*•***

bona opinione ab lis qui foris fut habeatjut ena maledidis adueriario^ careat.Et qbus dodrina dilplicet pla
ceat ccuerlatiojputo q? no facile fitreperirdmaximcq; illudiut potens fitaducrlariis refifteretSČ peruerfos op
pri mcre1& faperare dodrinasjut n5 ncophytus epiTcopus ordinctTquod uidemus noftris temporibusfp fu
in a eligi iufticia.Mequaq uncp apoftolus neophptu refutareuled baptifmu uetera peccata confeindif Nouas
tu testno tribuitJ Sfimittit SC  arcet*Et dimiftofi laboraueritiprremia polliceft «&ut nullus inq aut rarus e q oia
habeat‘quaehaberedebetepiicopus.Ettamefi unu uelduo decatalogouirtutuepifcopicuiqde fucrint;no ta

men iufti carebit uocabulo.ISJec ex eo danabitur qd ;  no habettfed ex eo coronabit qd poflidet.©ia eni habe>
rc SL  nullo idigere uirtutis eius eft qui peccatu n5 fecitmec dolus iuentus eft j'n ore dus:qui cu malediceret'*no
maledixiaqui cofsdcnter uirtutu cofcientia loquebaturJ£ccc uenitprinceps mudi huiustSC in me iuenit nihil.
Q_ui cu dlet in forma dečncquaq rapina arbitratus eft xquale le efle declSed le exinaniuit forma ferui acci/
piens»Sč fadus eft obedies ufq; ad mortesSC morte cruds.rropterea donauit ei deus nomen lup omne nomef
Vt in nore Iefu fledant genuajcadeftia terreftria SC  inferna.$i ergo in una epilčepi pfona pauca pratcepta aut
nequaqaut difficulter inueniesrquid facies de oi hoxefqui cunda deber implere mandataYEtex corporalibus
conlideremus fpiriralia. Alius uelox pedibusiled non fortis manutple tardus inceftuiled ftabilis i prcelio: Hic
pulehra habet faciemtfed rauere uocis eft^Iius tetralled dulci modulatione cantatjllu ingenioluiled oblitno-"'
fu.Hunc memore;fed tardi uidemus ingenii.ln ipliscontrouerfiisdn quibu§quondapueri Iulimus Tnon oes
fimiliter uelinprocemiisfuel innarrationibusluel in in exceflibusluel in argumentissautexemploi^ copiai&e-"'
pilogofe dulcedine le agunt,$ed eloquentix fux alia atq; aha in partddiftimiles funt* ©e uiris magis ecclefia^
fticis Ioquor.MuIti luper euangelia bene dixerunt3Sed in explanatione apoftokipares fui  funt«Alfi cu inftru-'

kjuait. Ut« M iJv/H M.A  VIIVVUUI 11U JJCCWcllU*tjUcUC JLJU

aliuspotuft facere^Ruifurncp illetcuius tu comparatione deterior esjuel tui in aliauirtutcTuel alteriuattrit col*"
iatione peccator*atq; ita fmut quecunq; primum putauerisfminor lit eo:qui le in alia parte maior effCRI^Jh
iion poteft homo dfc line peccato’/quo iudxis (cribit apoftoluslEi qui potens eft conferuare uos line pecca|-o|
SC  conftituere ante confpedum glonx fux imaculatos^uo teftimonio comprobatur pofle hoiem efte fine pec
catotSč maculam non haberefAT.non intelligis qux propofueris. Nesenim homo poteft efte fine peccatoff
quodtua habet lententiaHedpotelMiuolueritdeu^hoiemleruare finepeccato*& imaculatum fua rnifericor
dia cuftodire.Hoc 8C  ego dicceq? cunda deo poflibilia funt.Hoi aut non quicquid uoluerit poftibile e[h3C m a
xime id eflbq> nullam lcgeris habere creaturarruCR.LNon dico bolem efte fine peccatolquod tibi forfitan im
poftibile uideaturtfed pofte efte fi uelitAliud eft enim efteraliud pofte.Efte quxrit exemplum$pofte oftendit i
peni ueritatem.AT.Nugaristnec miminifti illius prouerbii.adum negasti in eodem cceno uolutarisjimmo
Iaterem lauastpro quo nihil aliud audiesmifi hoc:quod omnibus patet.Rem te uelle firmare:qux nec cftjnec
faitiSC  forrfitan nec futura eft. At<$ ut iplo uerbo utatiSC  ftultitiam afiftate.uinconfiftentis argumentationis
oftendamteflepofle te aio diceretquod efle non poflitthoc enim quod propofuiftitpofte hoiem fine pcccato eft
fe fi uelijaut uerum elbaut falium eft.$i uerum eftžoftendc quis fuerit«$i falfum|quicquid fallurn eft: nunq
fieri poteft.Ve^ hxc quali explofa taceantui?8č in feriniolis ueftris muflitentpuhlicam faciem formidantia •
Tranleamusad aliaiin quibus perpetua oratione utendum eftjta duntaxat ut habeas poteftatem relellendi r
SC  quxrendhfiquid uolueris.CRI. Audiam patientertnon enim dicam libenterlSC mirabor ingeniumieuius
magis ftupeo falfitatem.AT.Vtrum falla fint an uera:qux didurus fumJcum audicrisjtunc probabis. CRL
Loquere ut uisjmihi decretum efttfi relpondere non potuerotmagis filerdq mendacio acquielcere.AX.(^_uid
intereft utru te tacenteman loquentem luperem^Et iuxta prothei fabulamlVigilantem capiam an dormien /
tem^Cum dixeristqux uolueristaudies quac nequaq uelis.Teritas enim laborare poteftjuincimon poteft.Li /
bet fententias tuaspammper dilcuteretut intelligant fedatores tui q diuinum in te miren tur ingenium.I^icis
fine pcccato efle non pofietnifi qui faentiam legis habuerieper quod magnam partem chriftianorurn exclu /
dis a iuftidal3č quipj^edicatores impeccanodromnes proprie peccatores eflepronucias. uotus eni qu;fq?

chriftianorum habet legis fcicntiam;quam in multis dodoribus ecelefiailaut raro aut difficulter inucniasftVe
rum tu tantreesliberalitarisjut fauorem tibiapud Amasonas tuasconci!ies,Yt in alio loco fcripfens>fcientia

legis

!egisetzam fceminashaberedeberetcumapoftolus Joccatefletaccndum mulieribusinecclefia:& fiqu'd igno
rantdomiuirosfuosdebereconfulere.Necfufficitribicfedifleagminituofcientiamfcripcura^rnifica^ uoce

uis  enim ignoratpfaf
" Ye^ utdonasquod

—    *• •>/ m-  - - - —    w vv »-»vv VjMMU ( 411 U J Uh »v* i

alius dodor 5: facerdos ecclefis prioris oblitus fentcntzsvPonis in alio titulo,xxi#facerdotem fiue dodorem
omnium ačluum fpeculari deber$$C fiducialiter corripere pcccantesJne pro izidem rationem reddanufit eo$£
ianguis de fais manibu£requiratur.Nec femel dixiflecontentus id ipfum replicasj& inculcas»xxxi. faccrdote
fiue dodorem nemini adulari deberdSed ardenter omnes corripercjne SCle8Ceos qui eum audiunt perdat.
Tanta ne eft in uno opere diflonantiamt quid prius dbcerismefcias^Jii enim feruus dei nihil ama£> de fuo de/
betore proferrejfed femper quod dulce SC  fuaueeft.Aut facerdos & dodor ferui dei non erunt;qui fiducialiter
debent corripere paccantestSC nulli adulari;fed audader omnesicrepare:Aur fi facerdos SC dodor non folum
ferui dei;fed inter feruos eius principalem tenent locum:fruftra feruis dei blanditias SC dulcedmes referuaftif
cum hoc proprie hsreticoi^ fit;3C eo^ qui deciperc cupiunt audicntesrdiccnte apoftolo, Huiufmodi eni Chri
fto domino noftro non feruiunnfed fuo uentri.Etper dulces fermones SC  benedidiones feducunt corda inno^
ccntium:lemperinfidiofa?callida:bladaeftadulatio«PuIchrcq 3  adulatorapudphilofophos definitur.Bladus
iniinicus: ucritas amara e;rugofs frotislac triftis offeditep corredos.Yndc &apoftolus loqtur Jnimicus uebis
fadus furmueritatem dices uobis.Et comicus obfequium amicoaueritas odium parinC^uapropter SC  pa fcha
cum amar/tudimbus comedimus^K uas eledionis docet pafčha celebrandum;in ueritate SC  finceritate. Veti*
tas in nobis fit SC  finceritasfSč amaritudo ilico cpnfequetur*tllud uero quod in alio ponis loco?omnes uolunta —
te propria reg$quis chriftianos^ poteft audire^Si enim non unussnec paucisnec mu! ti; fed omnes reguntur g—
pria uoluntatefubi elit auxilium dei^Et quomodo illud exponis^A domino greflus hominis dingunturfSC no
in homine uia eiusžEtnetpo poteft quicq acciperemifi datum fuerit ei defuperjEt in alio loco.^_uid enim ha —-
be$quod non accepiftif' quid gloriariŠquafi non accepcrisVdicente domino faluator&Non defcendi de cslo
ut faciam uoluntatem meanr.fcd uoluntatem eius qui me mifit patris.lt in alio loco:Pater fi fieri poteft-trafeat
a me calix ifte: Yerumtamen non quod ego uolojfed ficut tu uis pater.lt in oratione dominica. fiat uoluntas
tua; ficut in cslo SC  in tcrra,(^_ua fen ten tis temeritat^aufers dei omne prsfidium?lt quod x alio loco frnftra
conarisadiungereab% deigratia;quomodo fentireuelisjex hoc loco intelligiturTdum gratiam eiusffao ad fin —-
gula refers  opera;fed ad conditionis ac legissSč Iiberi arbitru poteftatem&aiiilllud uero dum in fequeti ponis
capitur^In die iudicii inquis SC  pcccatoribus non parcendumlfed sternis eosignibusexurendosf ferre quis po—
teft?l£ interdicere te mifericordiam def& ante diem iudicii de fententia iudicis iudicarejf ut fi uoluerit iniquis
Kpeccatoriba parcerelte prsferibete no poflit.Dicis.n.Scriptu e.n.i.ciii.pfalmo.Deficiat peccatores a terraSSC
lniqui ita ut non fint.Et in£faia.Comburentur iniqui SC  peccatores fimuU& qui relinquunt deum confuma/
buntur.Etnon intelligis comminationemJdei interdum lonare clsmentiam.Non enim dicit eos sternis igni/ —
bus concremari^enicpEfaias de quo ponis teflimoniumicomburentur ait iniqui SC  peccatores fimul ♦ Ei non
addidit in attcrnurn.Et qui relinquunt deum confumabunturtproprie hoc de hsreticis Ioquitur s qui rečtum
fidei tramitem relinquentes confumabunturffi noluerint ad dominum reuertiVquem dereliquerunti qus fetv-
tentiaččtibi parata eftjfi negfexeris ad meliora conuerti.Deinde cuius efltemeritatis;iniquos SC  peccatores im
piis iugere;quia nobis fic definiuntu pomniš impius iniquus efbSC peccator edinec reciprocatumit poflimus
dicere;©mnis peccator SC  iniquus»etiam impius eft. Impietas enim proprie ad eospertinegqui noritiam dei
non habentTuel cogniram'tranfgreffione mutarunt.Peccatum autem 8C  iniquitalpro qualitate uitiorum pod
pcccari SC  iniquitatis uulnera recipit fanitatem.Vnde fčriptum eft.Multa flagella peccatoris; SC  non interitus
fempiternus.Et per omnia flagella arq? cruciatus emendatur Ifrael.C^uem enim diligit dominusxonipit. Fla
gel lat autem omnem filium;quem recipit, Aliud eft cederc magiftri SC  parentis affečl Jaliud contra aduerfa/
rios crudeli animqfdefsuire,(^__uam ob caufat»& in primo pfalmo canitur:(^ uoniam non refiirgun t impii
in  iudicio.Iam enim in perditionem funt prsiudicati.Nccp peccatores in confilio iufto^Aliud enim eft glo~
riam perdere refurgendčaliud perire perpetuo* Yeniet inquit horaiin qua omnes qui in fepulehris fut audiet
uoce eiusj& egredient" qui bona fecerunt in refurredione uits,(^ui aut mala egeru&in refurredione iudicii.
Ynde SC  apoftolus eode fenfivquia eodem 8C  (piritu loquitur ad Romanos.^ uicuq 5  enim fine lege peccaue —
runtfflne lege peribut.lt quicunqj in Iegepeccauerutlp legem iudicabuntur.Sine lege impiuseft;qui impius
in Sternu peribmin lege  peccator credens in deu;qui per lege iudicabitun& no peribit.|>i peccatores 6Ciniqui
sternis iginibus exuruntumion times fententia tuamiqui iniquum SC  peccatorem te efte dicis. Et argumenta^
ris non hofem efte fine peccatoifed efle pofle,Ergo folus ille faluetur^jui nunq fui«nec eft; fed futurus eft s  aut
forfitan nec futurns?^ pereant omnes2quos retro fuifte Iegimus. Tu ipfe qutCatonuna nobis inflaris fuper^—
biat&MiIonis humeris intumefcigqua temeritate peccator magiftri nomen aftumisi'Aut fi iuftuses:6i burni—
litate flmulas peccatoremVmirabimuisatcp gaudebimus haber te folumtpoftidere cum focnsJquod nec uel pob
fibile patriarcha^fnec propheta^nec apoftolorutn quifpiamthabuit.$i autemGrigenes omnes rationabiles
creaturas dicit non efle perdendasiSC diabolo tribuit poenitentiamtquid ad nosžqui SC  diabolum SC  fatdlites
lusiomnefčj} impios SC prsuaricatoreš^dicimusperireperpetuo^Et chriftianos fi in peccato prsuenti fuerint;

i

faluacfos effe poft pcenas1?£xrffungis praterea duo capitula filter fe difcrepantia31qua: fi uera fin tros apemno
potcns,$apientiam 5C  intellcčlum fcriptura^ nifi qui did/ceritjfcire non pofle(xx.Et iterum: Sdenuam legis;

tiam fcripturaB$& magifter prius q difdpulusfefle ccepifti.Nifi rorte humilitare (olitaimagiitrum tuum la&i
tasdominumtqui docet omnem fcientiamtut cutwf^oyle in nube Sčcaligine facie ad fadem atrdias ticrba deit

Norme nobis fatis e ft pancmcr perd S re«iuocl habemuslnili u.olemo atcf raptori agamus grat,^ eum cun-
<ftis benedičlionibusprofequamur?K)ocet euaiigeliurdeitffui nobifcum uelit iudicio contendere?& per Ittes
ac iurgia auferre tunicamietiam pallium effe cedendumf Mon pracepitmt agamus gratiasl& \xti  noftra per4-
damus(!soc dicotnon aliquid fceleris in hac fententia fitlfed quod ubiq? mediocrita urr?p|jo?iiKces tranfeas
Sl  tr.agna (ečleris. Vnde adiungislglonam ueftium dC  ornamente^ deo effe  contrariam. C^ua: funt rogo imV—
roitia: conera deumKfi tunicam habuero mundiorem;fiepifcopusTprpfbyter.Sč diaconus*&re!iquus ordo eccle
fiafticuš^n adminiftradone facrificiop^ candida uefte proceflerinttCauete cleridtcauete monachionclua &U!F—
ginesTpericlitaminirnifi fordidas uos atqj pannolas uulgus afpexerinTaceo de hominibus feculi:quibus aper-
te beliu indicitut2£t inimidtia: contra deumjfipreciofis^t^ nitentibus utantur exuisfclxiiii.Audiamus 8C cx*~
teraJnimicos ut ptoximos diligendoaftatirrKp opprefurus grauiflimo lethargo ponis Sl dicis£clxi*  fn/mico
nunqeffe credendumiquod fibi effecontrarium ctiam me filenteiper/picuum eft*$cd dices utramq? uocibus
feripture continen;non anitnaduertens quo fenrn in fuis locis dičla funuJVareptum eft mihi ut diligam iniA
micos,'8č orem pro per(ecutoribus*Nunquid iuffum efbupta diligam quafi proximos Sl confanguinco&ČC a*~
micosf utinter semulum Sl  neccffaMuirfnulla diftantia fit»$i inimicos diligo quafi proximosHamicis quidam
piius exhibebo?Aut fi hoc dixcrisfillud tacere debuerasjne contraria fibi in eodem loco diccre uidearisiflnimi —
ccJnunq dTe eredendum.Sed quomodo diligatur inimicus SC  Iex docejjftumentum aduerlarii fi ceciderifc fuN
leuandum.Et apoftolus*$i efurierit inimicus tuustciba illumjfi fitierit da ilSi potum, Hoc enim faciens‘carbo^
nesigniscongregabis fupercaputeiusinoninmaledičlum Sl condemnationemsutptaricgexiftimant1ffed in
correčlionemtrefurrečlionemfSč plenitudinemlut fiiperatus beneficiis odii igng£xcočto frigore cbaritatisjini —
micus elle defi{lat/cxxiiuaddss praeterealregnum c^lotum etiam in teftamento ueteri repromitti*Ponifqj  te/
fiimonia de apocryphis?cum perfpicuum fit regnum c^Iorum primum in euangelio pr^dicari pet4oannem
7Baptiftam»8č dominum faluatorem 8C  apoftolosXegecuangeliaioanncs Baptiflaclamitatin de/ertdtPcemV
tentiam agite»ppropinquabit enim regnum caelotumt^ de faluatore feriptum ef^teo temporeccepitpr^v
dicare Sl  dicerdPcenitentiam agitdappropinquabit enim regnum cadorum. Tu autem nosManichasos uor-
casscurlegi euangelium praeferentesiin lila umbramap hoc ueriratem effe dicamusSč non intelligis ftultitiam
tuam iprudendae copulatamAliud eft danare leqcmiquod^v / Tanich:rus faciatlaliud legi prseferre euangeliuj
que apoftolica dočlrina eft.ln illa enim feruijin hoc pr^lens dominus loqaitu r.lbi promiititurjhic impletur.

Ibi initiajhic perfecffio eft Jn illa operum fundameta iaciunturjhic fidei SC  grati^ culmen imponitur* Hoc po-
fuimusgut egregii praeccptoris dočlrina monftretur.Centefimus titulus eft poffe hofem fine peccato cffdf&dei —
mandata facile cuffodire fi uelitfde quo abunde dičlum eft« (£umcp Ce imitatoremtimmo expletorem operiš
beati martyris^Cypriani feribentis affCyrinum efle fateaturmon intelligir Ce  in eodem opere dmCCe  contraria*
file ind iiiiaitulo tertii libri ponittneminem fine lorde 81  fine peccato effeiftatimcp iungit teftimopiafin quibus
feriptum eft apud IofeQ_uis enim mundus a fordibuslne fi unius etiam diei fit uita eius in tcrra.Et in pfalmo
♦aHcce in iniquitatibus conceptus fuint8č in peccatis concepit me mater mea«Et in epiftola Ioannis. $i dixeri r'
mua£quia peccatum non babemuslnos ipfos decipimustSč ueritas in nobis non efhTu ex diuerfo afferispofle
hominem fine peccato efte«Et ut hoc uerum dixiffe uidearistffatim iungis.Et dei mandata facile cuftodire^fi
uelipqua: aut rarus<aut nullus impleuit,$i enim facilia;funt debent a pluribus cuftodiri* $in autem ut conce^
damus tibi rarus quifq ea cxplere potefflmanifeftum eft effe difficile quod rarum cfbatcp ut hoc augeas*lSC
magnitudinem tuas uirtutis offendasi quod Ičilicet de bono confcientia: thelauro eručlare conarisJEJPo/
nis in titulo*cxxip4.T s Iec leuiter quidem efte peccandum. Et quid fit hocleuiterl ne fbrte in opere te ali
quis dixifle exiftimaret.*adnečtis«cxxxf. Mal um uero nec cogitandumineq; illius fententia: recordariSŽDe
ličla quis intclligitT ab oecultismeis munda me dominei-Etab aliems parce feruo tuo\ Cum ccclcfiae>
tiam ea qux  per ignorantiam delinquimusl8C fola cogitatione peccamustdcličla effe fateaturffn tantuitrt ho>
ftias pro errore iubeat offerrftSč pontifex qui pro cunčlo populo deprecatunante pro fe offerat uičlimast qui
certe nunq pro aliis iuberetut offerrc.nifi iuftus ipfe effet:Nec rurfiim pro Ce  offerre:fi peccato careret ignoran
tix  ictlicet.Munc mihi latiffima feriptura^ fpatia peragranda funcut decca errore Sl  ignorantia effe peccatu.
tSbfecro temonne legiftf?qui uiderit muliere ad cocupifcendufiam mcechatus eft ea in corde iuo*  Non ergo

cauerino

Volut enieloqa feriptura^etiaignoraria hrepcccatu,Ynde&Ioboffert hoftiasp filiis fuisine fbrte p
tla 10 cogitatoe Oecranprinr I?«- mii  iinrm rpAittG fprnri  ar frrrn ('ticiip-tp Ap  Iinrnn (iinrit  nrrf fil??1lC7rrr 1

pbtdEalfide quide argumetarisffed no intelligis argumentatione tua cotra fančtas Icripturas facerct

i Cloaa irrnnrat-ioi hi-p irspmtvi. \?nAp  A>Jr»h nffrrr KnlTiac, n flJiic Cni<£npfn?tP  n jCTHOra

igitatoe peccauerint.Et qui ligna cedmfi fecuri ac ferro fugiete de Iigno ho fuerit occifuspgcrc iubetur

ad urbem

ad urbe fuginuorum!& tadiu ibi eflejijdiu facerdos mžximus moriatu#ideft redimadfaguine faluatoris.Aut
in dono baptifmatisjaut in pcenitentia qux  imitatur baptifmans gratianuper ineffabilem clacrnem iam-Salua
toris;qui non uult perire quenqtnec deledatur mortibuspeccatorurmfed ut& conuertantujrr& utuant. dRL
Rogoqua:eftiftaiufticialutinpeccatotenearerroristcuiusreatumnon habet confcientiafNefciome peccaf
fe:$C eiusreiqnefciofpcenasluo.EtquidplusfaciamSfi ipontepeccaucro; y 4JTI,A me fententis Si  diTpofido-
ms dei caufas requiris?Refpondebit ftulte interrogationi tuažliber lapientix.Altiora te ne qua:fierist|t fbrtio-"
ra teifcrutatus ne fueris.Et alibirNoli cfte fapiens multum.lt noli argumenta« plus q oporter.lt i n eoclern lo
co.|n fapientia Si in  fimplicitate cordisiqua:rite deum.Ac ne fone hmc uolumini contradicastaudi apoftolum
euangeljca clangentem tuba.® alntudo diumarum fapientia: 8i  fčientiae deifcjinfcrutabilia fontiudicia e*us?

Si  inueftigabiles u <as eius.^uis enim cognouit fen (um dominiŽAut quis confiliarius fuit eiušHfte funt qua:
ftionesjde quibus Si  in alio loco fcribit.$tultas autem Sčineruditas qusftiones de uitalfciens quoniam lites ge
nerant.ft Ecclefiaftesjde quo certe libro nulla eft ambiguitas; ®ixi inquit fapiens efficiaft Si  ipfa longe fačta
eft a mejprofunda profunditas^uis eam inuenit^ me qužeris quare figulus aliud uas fecerit in honoremfali
ud in contumelianjtEt non uis acquiefcere Paulo pro foo domino refponderčfD homo tu quis es qui refpon ✓
des deo? Audi ergo breuiter teftimonia fčripturarumfut ftulta immo impia fcifcitatiožin perpetuum contice
foat.Loquitur deus inGenefoKon adiiciam ultra maledicere tertx  propter opera bominu <ni  quia appofita
eft mens hominis diligenter ad mala a pueritia.Abraham &Sara audita repromiftione filii Haacjrident in cof
de fudfSC taeita cogitatiofnon la tet fcientiam dei.Arguuntur in rifilSč ipfa cogitatio quafi pars inffdelitatis re -
prehenditurjattamen non ex eo q> rifere diffidentiae condemnanturtfed ex eo quod poftea crediderunrfiuiiiV-
cix  palmam acceperunt.Loth nefeit in  concubitu filiarum quid fecerit*8£ inebriatus ab eis non habet eri men
confcientiauEt tamen erroBi uitio eft.Argue fančtum uirum Iacob?quareRachel formofam dilexerit*pr6 cua
Si  feruiuit muko tempores& itiLite primo concubitu foerit contriftatusf8č acquiefce tandem humana: firagili
miqux  etiam pulehra corpora diligitt& deformia deteftatur. iugetdacob m or tem filii fuMofeph 5 Si  muko
tempore confolatfoncm non recipit fil iorun$refpondetq; lugens SC  gemensEV adam ad infernum i Sl  probat
(e  hominemtdum iuftus ignorat quid ačtum fit'de iufto filio IofčphJn£xodo fčriptum cfb$>i percufterit ali-
quisquempiam Sl  mortuus faeritfmorte monatur.Sin autem non uolenšffed deus tradidit eum in manibus
eiustdabo tibi Iocumsad qucm confogiat^ui occiderit.fn quo notandum eft;q, deus tradidit hominem m ma —
tius eiusf & Ule  qui occidit per ignorantiam exi!io condemnatur.In-Leuitico lex exponitur./lniima fi peccaue^
rit in confpedu domini^non fponte ex omnibus prarceptis domini qux  no oportet fierideceritq^ unum ex eisl
ftue  pontifex fuerkdiue omnisfynagogas8t reli quus popu!us?S: poftea didicent peccatum fuumquod pecca
uit per ignorantiamf offeret munus hireum i  capris immaculatumfe ponet manus foas fuper caput eiuslfnter
ficietq? illum in loco ubi mačtantur holocaufta coram dominof quia pro peccato eft.f>tatimqj in fequentibur«

Si tetigerit aliquid immundutmquod non liceat tangere»6č fecerit per lgnorantiarrfe poftea didicerit fiue |>—
miferit aliquidf6č fuent oblitusspronunciabit peccatum fuum in quo peccafle fe perlpicit? SC  offeret domino
pro his qnx  peceauiVagnam fiue capram pro peccato^ prascabitur pro eo lacerdos fuper peccatofS: dimitte —
tur ei peccatum.Sin autem non preualuerit manus eius: ut ofterat ouem peccatis eiusrquibus peccauit?duos
turtures aut duos pullos columbaru m offeret dominolunum pro peccatocSč unum in holbeaufto? Sl  portabic
ea ad lacerdotemiSC offeret facerdos pro peccato quod peccauitžSC dimittetur ei.Cteteraqt bis fimili^qqae Itu -
dio breuitatis omittome faftidium ftomacho tuo faciam.fn con(equentibus quoq; narrarfvfopfes: o? in confe-
cratione Aaron di  filiorum eius obtulerit uitulum pro peccatd?8<f poluerit Aaro SC filii  eius manus fuper eum
fuper caput uidelicet uituljj^ui erat pro peccatoS8C ma<ftauerit eun^Si tulerit eum de eius fanouirt&Ši  pofue .>
rit fuper cornua altaris in circuitii digito fuožatqj altare mundauerit.Simihter in affete feceritT Si  de fanguine
eius tetigerit auriculam eius dexteram: Sl  manum dexteram^ fummitatem pedisdextri. Itpoftmulta alia
qu^ narrare longiftimum enumeratis diebus.vii.ita Iegimus ♦ Fačtum eft quoqj die očtauo^ uoca /

uifrMoyfesAaron^č filios eius#^ omnes foniores ifracbSl  dixitadAaron.Tolle uitulum de bobus propec /
cati|f& arietem in holocaufto immaculatumt&T ofteres deo in conlpečlu domini? Sl  fenioribus ifrael loquereJ
dicens. follite hireum de capris umum pro peccato;^ uitulum immaculatum anniculum in holocauftum.
8h'xitq?Moyfes ad Aaron: Accede ad altare; Si  fac pro peccato tuo reliqua. R.urfomq; eleuauit Aaron ma /
nus fuper populum * Si  benedixit eis . B)e(cenditc^cum feciflet pro peccato Sl  holocaufto Si  falutari ♦ Mu A- -
lier generat liberos lege naturali^ Si  immunda eftt fi malculum peperit diebus.ktfi foerninamjdiebus.
lxxx« Accufa creatorem^cur immundum quicq nominetVquodlpfe condidit.Et non folum ipfa immun a
daefti fedSiomne quod tetigerit.(Euncj dies inquitpurgationis eius completi fuerintduper filio aut fliaofo
feretagnum anniculum immaculatum :5CpuIIum columbarum^ turturem pro peccato;ad hoftium taber ^--
naculi teftamenti facerdotil qui offeret in confpebtu domini; 8i  expiabit pro ea facerdos. SJe leprofo quocp
quod in die purgationis eius offeratur pro eo uičtima pro peccataJduoq? turmresfSč duo pulil columbarum?
unus pro peccatq?alius in holocauftutn.lt qui fluxum feminis patiturSeodem lacrificii ordine peccato SC

holocauftoliberatur.Itadextremuminfertur.Timoratosfaciteflliosifraelabimmunditiis fuis»5čnoti mo-r
rientur pro peccato fooifi contaminauerint tabernaculum teftamenti «fpk quoq^Aaron prccipiturfut non
in omni tempore ingrediaturin lančta fančtorumineforte moriatur. Cunq? ait uoluerit intrarejofferat

Jvi*

uitulu pro peccato!& aricte in holocaudu©uofq; hircos accipiat ab uniuerfo' populoumu ex eis ofFerat pro
pcccato luofSč unu pro pcccato popuIi;& ariete in holocauftu.Alter hirconi cunčta pcccata fufčipitpopuli in -
tvpu domini'Saluatorisf5č offcrt in folitudinejSt fic placatTdeus omni multitudini.Ad extremu dicit* fi conie-
derit homo dc fančtificaris p lgnorantižaputatur c i iniquita»atq; deli&u:& uoti rcus crit. Ynde SC  apoftolus
monet euchariftia domini cu cautione fumendafne in cpndenatione nobis fiimamus?atq; iudiciu.Si danatur i
lege ignorantia1quanto magis in euangelio confcientia^Tranleamus ad numerosfeč ob contentiofo^ lpudcn—
tiaconfutandaduma quxq^ carpamus.Nazarcus lancfto crine uenerabilis alterius fubita morte maculatui?8č
omncs dics coniecrationis eius preteriti irriti fiunt¥poftcaq 3  pro co offerunt duo rurtures: & duo pul li colum -
baip^nus pro peccatce&C alter in holocauftu.Tn die quoq? confumationiseius offertur agnus cu holocaufto;
&agna pro peccato:Etpoftmultafcriptueft:ut nune magnificcčfortitudodominidicutlocutuseftdices:Do -
minus longaminis SC  multa: milericordiaetauferens iniquitate SC  fcclcrarSč mudans no faciet inocenteFpro quo
,lxx.interpretati funt;& emundas no mundauit vculap  folus etia poft indulgentia reus fitf propria^c6fcienti:e«
<fuqj ait ignorauerit populusfeč fecerit unu cx his quse facerct no debuit pr^eter ccrimonia^ longu Grdini. ifer—.
tur SC  dicit.®ffer te hircu capra^ propcccatof& placabit facerdos pro omni fynagoga filioip 'ifraeb SCppicia—
bitur ei dominus1quia ignorantia eft;& ipfi ofFerent oblatione fua in facrificiu domind^pro peccato fuo in con -
fpeeftu eius?quonia nefder.unt.lbiq} addidtfi anima una peccauerit p ignoratia offeret capra annicula pro ! pec -
cato ignorantia: coram domino:Sč deprecabitur pro eo laccrdosleo q> ignorauerit pro peccato ignoratia: cora
domino:& rogabit pro coSSC  probiciabitur ei Jn caledis (Ingulo^ menliu-ofFertf hircus capra^ pro peccato do
mino Jn pafcha quoqi p dies očto a die.xv.tnefis primi ufq? ad,xxi.dieFacrificiu pro peccato cftJn pcnrecofte
hircus pro peccato oftert Sč in calendis mcnfis feptimi quado tuba^ clangor concinitf/eade hirci pro peccato
religio conferuat^ei quocp decimo ciufde menfis leprim«quonia ieiuniu eftulepad uefpei$£tofFert? hircus ca>
pra^i pro peccat<?pra:ter eu hircu*qui ante holocauftu pro peccato ex lege macftatutfi diebus quoc^Senepher-
gi:cYquando figebanf tabernacula in die«xv.eiu fde menfis feprim£ufque ad die.xxiiSnter uičtimas femper p —'
peccato hircusoffcrebatiutillud iplcatur bcattOauid.Tibi foli peccauk&malu cora te fecifutiuftificeris i  ler
monibus tufstSč uincas cu iudicaris.$ex auitates eliguntur exi!i?eo^jqui no fponteded p ignorantiaiuel iačtu
lapidisfuel lpulfionc manustuel iocotuel lafčiuia abfq} inimicitii^infcelicitate magis q uolutate peccaucrutfSS
tamen no abfcp crimine funtrdum relegantur in ppetuufeč ante conftitutu die ncc iupplicationctncc precidco
rum reuerfio ipetrari S l  redimi poflitffn deuteronomio!qui liber pr^terito^ enumeratio eftrperfpicue demon
ftratu^non in operibus noftris atq^ iufliciaded dei mi iericordia nos conleruari dicente domino pMoyfe ♦ Ne—
dicas in corde moscu lubuerterit eos dominus deus tuus a facie tu^In luflicia mea introduxit me dominusj ut
polFidea terra hanciSč lpietate gentiu dominus cofu met eos a facie tuafno i iulFicia tuar SC  direčfione cor

dis tui intrabis utpolFideas terra eo^tled ipietate eorum dominus deus tuus columet eosa facie tualut fufcifet
uerbu?quod locutus eft patribus tuis Abrahadiaac^č IacobiSčfcies no iufticia tua dominus deus tuus dabit
tibi terra optimamt pofTideas ea/quia populus dura: ceruicis elfln eo aut quod dixittiPer fečlus eris cu domi^
no deo tuo quo lefu dixeritex lequetibus approbaf.Cu ingreiTus inqt fueris terralqua dominus deus tuus da
bit tibitnon dilčes facerc abominatione gentiu illaru.No inuenietur f te qui traducat filiusuel filia fuam p igne^
diuinationibustuel oibus auguriis SC  maleFicis artibus 6C  icantationibus no femiestut  fterroges magos SC mo?
Ios?& mor tuostabominatio eni domini efl: omnis qui fa cit hacc.fft ^ppter has abominationes dominus deus tu "
us columet eas a facie tuatpfečlus eris cu domino deo tuo.Deniq? infer^qa gentes iftx  quas tu polTidebts ario ^
los SC  diuinos audiuit.Tibi aut no dedit dominus deus tuus.$tatimq 5  fubiungit^ppbeta unu ex te de fratribus
tuis (kut me fufčitabit dominus deus tuusiipfu audies.Ex quo ofteditur pfečlu hic dicfnon q cunčlas uirtutes
habeattfed qui pfečlum SC  unum (eqtur deu.Narratc^ fimiliter de coditione exuluTqui p ignorantia peccaue^
runttquo SC  qdiu cofugere debeanttatqj fubiungit.^uado xdificauerisdomu noua facies loricula tečfo tuo i
circuitrfne fanguims reus fis cu aliquis ceciderit ex ea.Et ite^.Si Fucrit i  te uir qui no lit mudus a nočturno flu
xu egredietur extra caftrat8C no ingredietur medium caftrorumjcucj} adueniet uelpera lauabit fc aquai5Y pofl
occubitu folitfingredietur mediu eorum.De lefu filio naue duo tatum pona teftj moniatpeccauit Achas: SC  to
tus populus ofFendit.Dixitqj dominus ad IofuetNo poterunt ftare filii Ifrael in confpečlu inimicorum luoru
fed dorla uertentaduerfariis fuisjquia fačlu effc anathema in eis.Et non adda ut fim uobilcujnifi contritum fue
rit anathema de medio ueftrum.Cuc^ faerilegiu quxreretur:8č fors latente inueniflet reum? interficiuntur cu
Achaz filii eius:& filiaclboues afinirpecoratSč tebernaculum^C qua:cunc^ habere potuittigne delcta funt. Efto
q? ipfe peccauerit:quid comifere filii^quid bouesfquid afini^quid pecoraf Fac deo calumnia:quare unus pec /
cauerit:8č pars populi trucidata fitfCur 81  ipfe lapidatun& omnia qux habere potuerit ultrix ftamraa colum
pleritf S)icamus SC  aliquid aliud.Non erat inquit ciuitastquam non tradidit dominus filiis ilrael;ablq 5  Eneo q
habitabat in Gabaon omnes pugnando ceperun»quia a domino fačtum eratmt induraret cor eorumt Sčpu/
gnarent contra ifraebut intcrficcrcntur: SC  non fieret in eis mifericordia: SC  perirenu ficut precepit dominus
fvioyfi.Si domini facftum eftuoluntate: utpacem non reciperentt nec fufciperent ifraebdicamus iuxtaapo/
ftolum: Q_uidergo quceritur f Voluntatienim eius quis poteft refifteref De Samuel SC  Malachi Iona/
than fauum mellis guftauit in fceptrot 8C  ilfuminatis oculis periclitatur! q? nelciens fecerit. Hoc enim
feriptura teftaturt q. ignorauerit a patre efle preccptum ? ne quifquam guftarctj doneč uičloria domi /
ni compleretur: In tantum autem iratus eft dominus 1 ut fors inueniret occultum $ SC  ipfe fateretur

dicens.

De

kTlq fecir falote hanc magna in ifraelt Ab
fit,^iuit dominu^Si ceciderit de capillis capitis eius in terra?quia cu domino fecitdie  hancJSč liberauit domi <*-
nusIomthan;& no eft morruus.Samuel irafcit? Saul«& non uuft ire cu rege.Poftca prccibus uincitmt often
dat humani animi in diuerfu mutatione,Pergit Bethleeotfingulos filiogslefte putat ipfos efle:quos dominus

VPrtVlimrilt l iirti  mHi (Xc>t  Mtic fr* /"J ■ -<« is. s-*.  w — 7^ T ^ 4  ^^ a /^3

ciq?deus in corde.Atq; in hunc modu p omnis errattp ornnis conigiRut pateat humante metis infirmitas»Mi
phibofeth Saul filiusinterficit doloa Rccab 8C Baana filiisRemo Berotite.Cuo; nunciaflent Dauid‘,& caput
aduerfariidemoftrarent:occifi funcDauiddicente:Viriipiioccideruntukuiuftuin domofaa&ilečtulo fuo
CerreMiphibofeth iuftus no erat?& ramen in eo iuftus appel!at?iquod abfqi noxa interfedus eft.Gza Leuites
cu arcba domini tranfrert'' hicrufafe:&lafciuienres boues plauftru in parte altera declinaftent: mifit manu: ut
fuftentaret inclinata.Statimq i , fegtur.Iratus eft furor domini iaOzotSC  pcuflit eu deus ibi p ignoratiat& mor
tuus efl: iuxta archa dei.Cotriftatufq| Dauid q> pcuflerit dominus Oza.tirr.uit dominu in illa dief<5£ ak.Q_uo>
modo ingrcdietf ad me archa dominifS>auid iuftus SC  / ppheta:& undus in rcgeique elcgit dominus fecundu
cor fuu ;ut faceret cundas uoluntates eiustut uidet ignorantia domini furore punita'tcrretfTatq? triftat :nec q/
rit caufa a dominoajuarepcuflitignorantetied krnile fententiiptremifcit.Pr^cepirDauid principi exercitus
^[oabfutnumeretpopulu:ftatimq 3  fcriptura comemorati&pcuflit cor fuuJ& dixit ad dominuipcccaui ueheme
teequia hoc fcdftu  iuberet ut fieret:utiq? quid diceret ignorabacSC tamen fe ipfe reprehendi«& pro hac culpai
ixx.milia hoium angeli gladio trucidanR$alomon copletisteplicerimoniis utrafčp palmas teditad donifnu t
SC  air.Cu peccauerit tibi populusino eft eni homo:qui non peccer.Abia propheta Saonitesnefciebat ad fe ue
nire uxore Hierobo^dixitq 5  dominus:Ecce uxorHieroboa lgredit' 1 :ut quhrat uerba a te pro filio fucl q tegro
tatinxta ho ctSC  iuxta hocloqueris ad ea.Helifeus fedebat in tnontetuenit ad eum mulierfcuius filius mortuus
cratfčč amplexa pedes eius uociferatur.Repellete aut ea Giezčdixit ad cu uir dei$imitte ca?quoniam anima
eius in amarkudine eft.Et dominus cadauit a meJut non annunciaret mihijn libro die^ legimus!'fuerunt filii
ISoba! patrisddariathiarimiqui prophetabat ex dimidio.Et itei^.Filii autAImarBethleem čENetophathi coro
na domus IoabiSC qui prophetabatex dimidicrSarai^ chtera.j$imiliter utiqj fandi erant qui prophetabantf
ččtamen perfeda non merucrunt acciperaprophetia,Nequaq de faturo fecundu tropologiatfed iprasfentiaip
»uxta hiftorfajprophetantesAbachucpropheta cantfcu fuufooc infcribit titulo.CDratio abachuc prophet^p
ignorantibus.locutus eni fuerat audader addominufSč dixerat. Y fq? quo domine clamabdfSC n5 audies?%o-"-
cifera^or ad te uim patiens^ non faluabis^^uare oftendifti mihi iniquitate Si  laboreluidcrc praeda S^iufti —■
ciamVContra me fadu eft ludiciu^ contradidio potentiorlpropter h^c lacerata eft lex?5d non pcruenit ufcp
ad finem iudiciuiquia impius pr^ualet aduerfus iuftufproptcrea egreditur iudiciupuerfun^proauo fe ipfe re —
prehendens q? p ignorantia fit locutusifčribitcanticu poenitentim.Si peccatii non erat ignorantialfupfluo fcri —
jbit libru pcenitudinisi8£ uoluit id lugeretquod peccatum non habetJt^zecbiel extrema partetubi per xdifici ~~
um templi in monte fitiecclefne muka poft fecula futurae facramenta narrant^pritno die Si  feptimo die men —
fisprimrofterun^ uidimiepro peccatisoiumlin quo p errorž^ut ignorantia peccauerut^epte quoqj diebus
paicha: hircus femper pro peccato madatlfeptimi menfis quintadecima diesidem pro peccatis facrificiorum
ordo cclebraREt poft alia plurima^qux no eft iftius teporis replicaretfčriptu eft:{rat aut ibi locus ad occiden^
tefdixitq; ad mefifte eft locustubi coquere debent facerdotes hoftia pro peccato^ pro ignoratia.Hierermas lo—
quitur ad deu:$cio domine quod no eft hominis uia eiusTnecuiri eftmtambuIet^SČ dirigat grefttis fuos. [deocp
prauum eft cor hominis SC  infcrutabiletquis cognofcet illuddnprouerbiis Iegimus.Eft uia quas uidct^ reda ef

non tamen illius uoluntasquap incerta SC  fluduanssatc^ mutabilis eft^d dei confiliu obtinen^uis iquit glo—
riabitur caftum fe haberecorfEt quis confidet mundus efle a peccatoflDulcis eft eni homini panis mendaciiE
c4Et poftea impiebitur os eius'calcuIoA domino greflus hominis dirigunturVmortalis aute quomodo fcire pote
rit uias fuasf (S)mnis uir uidetur fibi iuftustfilius malus luftum fe fa citzSC  non laudat exitutn fuurnffed corrigit
corda omnium deu^ffilius malus excelfos habet oculost& palpebris fuis eleuatur:Eft enim iuftučqui perit i iti-
fticia fua.Ynde dicitur ad eum,Nec fis iuftus multujnec quak per fapietiam quaeras fuperfluajne torte obftu^
pe(cas»(^_na:cunque enim laborauerit homdfut requiratHion inuenietjfi dixerit fe fapiens inteiligereireperi/
re non potenn(£or enim filiorum hominumureplctum eft malina,

| JS e cundus liber eiufdem dialogfifcontra pelagianos, Epiftola, XVIII,

“ I  §.ITOBOLVS.Multa quidem de fcnpturis memoriter^opiofe^ drafti.Et quafi quibufdam dif>"
cuftis nubibusTclarum uifus es ueritatis lumen aperire*Jfed quid ad remfHis enim  cunčtis teftimomV
^ [is uideris hominum acculare naturami|iac per hoc inuidiam reierre ad deumifi tales hommes condtV

dit;utobliuionc 8C  ignorantih peccato carere non pofl(Int,Ex quo perfpicuu efl>hominem pofle fi uoluerit no
peccareid enim fecrfc'quod uitare non potuit.Tbi autem aufertur poftibilitasaufertur ci  tutium,Nemo enim
in eo condemnatui?quod facere non potui t.AT, $hpe dixi te non intelligcre conatus nieos? ncc cofiderare qd
tu argumenterisHled quia quh deus m (Terk pro obliuionef erroreVscignbrantia? quafs pro peccato ofleruntur

dvii.

facrificia.$iue hoc male iuxta tcjfluc benc iuxta mc<£)čus praccpitlfmeu dl obferuarc quod luffitituu dciiuk-
(a reprehcnderc.JIEJ#^, 110111 ^ u,m  foris pcrfpicua: ueritari;# trabis me ad blafFemialcoceda ribi hoc i ucteri
lege pratccptuide qua fcriptu cfh Yctera tranfierunr^Ecce fač£a funt omnia noua.Nunquid SC  de euagelio po
tcris hoc approbarcTu t pu uiatefr quifpia pro eo quod nefciatfEt ante pcenasluat5q rcus litc6fcicnriaečAT.S)u
ignoratnus^VIanich^us nobis confurgit repcntcfqui lege dicat abolita;& folos noui teflameti legedos libros*
C RI.(^uid eni a me audiuifhtut hoc autumesfEt lex eni patribus datalpro tepore iufla SC  fonda dl* 'SC  ue<—
nieteeuangelii perfečlioneaiiliora ccffarut.AT.Ergo nequaqobleruandu cfbqcf lege praecipit .(ERJbC^ua:
<Ja6bferuandafquaedapretcrmittenda lunt *AX »($p uonia te uideo efle dočliilimutdic mihčtjuas de ueteri te^
flatneto obfcruare debcafec quae rcl;nqucrc fCRI. Mandata obferuare debemusjqu& ad uita SC  moreš ptinet
corrigendosjde quibus dičlum efhMandatu domini luciduilluminas oculos.^uaeaut ad cerimonias legist
Si  ritus facrificioru ptinent;rclinqucda (unt ATJ gnofcc mihitcu legis SC  oium feripturaru fcientia iačlitesmo
ani maduerris quid uclim dicere.CRJ.Hoc intelligocquod loqueris:(ed no quod taces*AX«Tacere uidcoifqui
tanris exeplis docere tettoluijpcccare hojemp ignorantialSč pro pcccato ut in lege hofbaskta SC  in euangclio
offerenda peenitudine t CRJ> S)a teflimoniu noui ceOamentitubierror SC  ignorantia SC impoflibditas madatbr
tencatur crimeri.^T*Non nccefle efl multa profcrreTunu proferajcui cotradicere non poteris. Yas dečtionis
pfpicuc loquitur.(fonfentio eni legi dei iuxta interiore hoiemmideo autal/a lege in mebris raeiscrepugnante
legi mentis meaelSč captiuante me in lege peccati:quat efl in mebris meis* Mifer ego hotnofquis me liberabit
de corpore mortis huiusffSratia dei per iefu chriflumfdominum noflrum*(fR.I,ProtuIifli teflimoniu; quod
pro me facir^iberati ergo de corpore huius mortisp grarii domini noflri iefu chriflijnequacj ultra pcccare de
bemus.AT.Liberati quide fumus baptifmcpSaluatorisffed mihi ediflere quare dixerit:uidco alia lege in mem
bris mas repugnante legi mentis meseči  captiuanterpc in lege peccatiTqua: i  mebris nieis efl^jua: efl ifla lex
regnans in mebris hoisfe repugnans legi meriš ciusČRefponde rimpliciter.TacesVAudi eunde apoflolu pre
dfcan?e;q'Jod eni operor noncognofcolnon eniquod uolo operor i  fed quod odi lllud fac/o«$in autquod uo—
!o hoc faciofcofentio Iegi:quonia bona cfhNnnc aut nequac| operor illudifed quod i me habitat peccatu« $cio
eni q>non habitat i  me hoc efl in čarne mea bonujuelle eni adiacet mihčfoperari aute bonu no muenioino eni
quoc! uolo bonushoc agoifcd quod nolo maluihoc facio.Sin aut quod nolofhoc ego fario:?hequaq ego operor
tlludrfed quod habitat in me peccatu.CRLMiror te hoiem prudente fic intelligere apoflolubt eu ex perfona
fuafe no cx alioru hoc dicere fentiašt^ui enijfon fcientia in fe IoquerisChrifli Iibere proclamauan experime
tu m quacfitis cius;qui in me loquitur chriflusfEt in alio locdCurfu cofumauiifide feruauiide caetcro repollta
efl mihi corona iufiiciseiifle hoc de fe dicere poteratToperari bonu noiuenit^SC no quod«oIo bonudioc fado7
fed quod nolo malushoc agoV (^uid illud erat boni;quod uolebat facerelSi  no poteratfEt quid illud erat mali
quod nolebatlSi tamen uitare no poterat^Ergo no ex lili perfona hoc dicitifed ex pfona generis huma^qu 2 e ui-
tiis flibiacet ob carnis fragilitate AT^ Paru mihi tollisiut totum tribuas,Ego eni unu hoiem licetapoflolu itelli-
go fubiaeere peccatoitu totum humanumgenusafleris^quod (iuerum efltingenere tenemus SC  fpccie?na SC
apoftolus homo efli3č fijiotno efbuel de aliis uel de fe quafi homo loqui^lMifer ego homdfquis me liberabit
de corpore mortis huius^Er quonia non habitat in me:hoc efl in čarne mea bonu/Corrupribile eni corpus ag~
grauat anima;& deprimit terrena habitario fenfu multa curante r <ERL$floqueri^quafi ego hoc ex pfona oca
neris humanjapcipiažSčnon expfonapeccatoK AT. Etquis tiki hoccoceditfutexpfona peccatons hoc Ioqua

siuiiiv a vi »v« iv w*** v **o uaimaiu via uam

tas«d peccata refcrfTŠč no ad omnes hoics.Et ite^;Terutamen SC i  imagine pambulabit homceac dcindciHo
uanitati afnmulatusefhdies eius uelut umbra ptranfeunt«$i hocPauli teflimonio no mouerisTaudi aliud ciuf
dejcui contradicere no potes»Nihil mihi coflius fumtSC casterasrecolenda dicit teflimonia«Mirc?nec me ipium
iudicotnihil mihi cofcius fu*(^_ui hoc dscebataiullus utiqj peccati fibi cofčius erat.Jed quia legeratfdcličla qs
i ntrlligi^fEt fu uia^qua: uident^uirolufteinouifllmaautca^t refpiciut in ^fundu infermCEt ite^Tomnis uir ui

rita tis a iuflicia declfnemusa ccordantisSaul^s S£"Achaz,OU«Ne contendetc uidearl8Ci diuerfumabfqj me
fura funem trahercffaltcm hoc mihiconcedejiuflos in fetipturis plurimos appellari.AT.No folum plunmos;
fi’d inriumembiles .CRh Si innnmerabiles iufli funtih hoc negari nonpo0i#quid mali locutus fum^ofTe efle
hoiem fme peccatorii uelit^hoc efl aliis uerbis dicerepofleiuflum fine peccato effefi eo q?iuflus cfl»AT. fuflos
efle concedo^fine omni autem peccatojomnino non aflentio.Etenim abfcp uitioVquod gneče dicitur KctKia ho
mine pofTe efTe aiofGne efle negoiid enim foli deo competitbmnifčp creatura peccato fubiacec SC  indiget mi r
fericordia deifdicente (criptu atMifericordia domini plena efl terra.Et ne quafi maculas quafdam in fančtis ui
ris uidear perfetutarf/tn quibus errore funt lapfupauca proferamlqu^ non ad lingulosjfcd ad omnes in comu
ne pertineantjrn tricefimoprimo pfalmo feriptum efl:dixipronunciabo aduerlum mc;infquitatem meam do
min^8č tu dimififli impictatem cordis meri§atimq’ fequitur^pro hacjhoc efl tmpietat^fiue iniquitat<utruq5
enim implligi potefl^orabit ad te omnis fančlusJin tempore oportuno.$i (ančlus cfl;quoinodo orat pro iniy
quitateT $i iniquitatcm habcttqua ratione (ančlus appellaturTluxta illum uidelicct modum.*qni& in alio ,a
feribitur* Septies cadit iuflus S SC refurget* Et iuflus accufotor fui eftin princicio fčrmonis: Et alia s

* Alicnatt

i

Alienati funt peccatores a uuluaTcrraucrunt ab utercdocuri funt falfa, Vel ftatim ut natj fufcfubiacuerc pccca-
to in fimilitudincm prajuaricationistAdasr qui eft forma futuri. Vel certe ftatimgut  de utero uirginalinatus eft
^Chrifluslde quo (criptu efb&mms qui aperit uuluarr/Jančtu domino uocabitu£®es hxretici erraueruntjno
intelligetes myfterium natiuitatis eius&nagilčp ad fpeciaiem natiuitat&Saluatoris q ad omnium bolum refer«
ti  potciVhoc quod dicitur. <^_ui apit uulualančtus uocabitur domio,$oIus,n*Chriftus claulas portas uulux
uirginalis apuit>*qux tame claufe iugiter permanlerut.Hxc eft porta orientalis claufaiper qua (olus pontifex
ingreditur SC  egrediturtSC nihilominusfemp claufa eft,JIIud quoqi quod Iuolumin&fob fcriptil eftiNuquid^
mundus erit bomo coram deo^aut in openbus fuis irrepraehefibihsuirjfi aduerfus famuios fuos non creditV
Et cotra angeios prauum quid repperitIquato magis in lis qui habi tant domos1uteasf£quibus & noskte eode
Iuto fumusf^uod fi aflerueristhocdici ex perfbna£!iphat themanitefoitellige non abeo diciifed abillo qui
fub pfona angeli fnuifiocfSC in reuelatione Ioquitur eiJfentcntias dei, Jed efto ut loquatui>Eliphatiqd^pfpicue
angclus loquitui!CNuquid no hoc cx pfona-Iob pprie dicitut£Tentatio eft uita hominis fuper terrafEt fi ego
peccautfquid ego poftui faceref Et quare oblitus estnec fecifti iniauitatis mex obliuione^Sč emendatione pecca

nibusjlatis me forde tinxifti»$i peccauero cuftodies mefAb iniquitate aute m cm o n facies Inocente,Et fi impie-
eoerojue mijii JEt fi fuero iuftusSno potero rcfpirare.Plenus eni ego (u ignominix,Et ite^^uis eni erit munr
d us a fordefNec unus quideletia fi unius diei fuerit uita eius fuper terrajSC numerabiles menfesillius. (^uod
fi dixeris pronompquixnon pro ipoftibilnfcd mterdu pro difficili acq'p5R.efpondebo tibICEt ubi eft illud qdP
temcre protuliftiTFacilia dei efte mandati ea facile pode copler^icente fcripturaD/ir in dolorc laborat fi -
biiSC uim fadt perditioni fua&it opprefiTajSC fubiugatarSC moriente carnemiuat in eo fpimuslridicufacpilla ex

L- / O - t-—V*.

cite uos:quid fentiat.Tam etiainuolutus di&oreft:SC nimiouerbo^ fqualorccooptus)fut fulpitione magis q i
telligentia Icdoržprarbeat^id extremu ifemEgo aut ad hoc quid refpodebotManu pona fuper os meuifemel
locutas fumlln lecundo non acSda.EccoIob nofter Imaculatus^ fine cjrelafSč abftinens (e ab omni malo/qua
Iifineiufticixcoronatuftutmifericordiadeiindigeat.Hoceftilludcjuodinprouerbiislegimus,(^>_uis gloria
bitur caftu le haberecor^Aut quis confidit le mundu efle a peccatofFac quod 8i  hictno pro Ipoffibili: led pro
difficili dixerit.Toile ergo fententia?8£ rade de libro tuorfadlia dei efte mandata.^uod fi illudfoanis apofto
li appofuerissmandata eius no lunt grauia,Et de euagelidftugu meu fuaue eft;S£ onus meu leuŽFacile reuince-
risjleuia eu dixifle euangelii mandata ad coparatione fupftuionis ludaicdfin quauaria c&rimoniai^ genera r q
rebaturtqux iuxta litera &  apoftoli dei fententia nullus potuit explere*Tnde SC  in adibus apoftolo^ fcribif:
nune ergo quid tentatis iponere iugu fup ceruice difcipulo^fquod necp patres noftritnccg nos portare potub
mušlfed per gratia dominidefu faluari credimusfqueadmodu SC  ilhTacobus Icribit apoftolus.Ji iudicas leg^f

de perturbata mente procedit. Ynde SC  in plalmo dicifftralciminiiSf nolite peccare^ui uerficulus que lenlu
babeanapoftolus docet.$ol no occidat luper iracundia ueftratut peccatu oino fit uel leuiter irafciTiufticia aut:
ira celeri pcenitudine miugare.Vnde pro ociofo uerbo reddituri fumus rationdin die iudicii.Et in eode cuan/
gelio legimus:qui iralcitur fratri fuo fine caufa»eus erit iudicioHlicet in plxrifqj codicibusatiquis finecaulaad

fempiternu uitio carcatTlit ltc^ne gloricris iti
ne beatu dixeris quepia ante mortetqdiu eni uiuimusdn certamine lumusJ^ qdiu in certaminelnulla eft cer ✓
ta uičloria:qux etia apoftolo fortiftime preliantifin futuro fxculo referuatf.S>ommus atc^ faluator fub pfona
affumpti hominis loquiturtInfipientiffimus eni oium hominum fumiSč no eft hominis prudentia in me.Et in
lxviii.plalmo:S)eus tu fčis ifipientia meaffed fatuu dei (apietius eft hoibusJnEccJefiafte quoc^ fčriptu eft«In
multitudine lapietix multitudo fcientix7Sč qui addit fcietialaddit dolorem intellečlus«^ perfečtioe careat. Ec
ex eo quod nouičsquanta no nouerit;8č odio inquit habui uitaiquonia malu eft opus quod operor fuper terra:
omnia eni uanitastSč prefuptio fpirituslnemo fcittquid futu^ fitjquia ficuti efttquis annuciabiteif^unt iufti j

peccatorestapud dei fcientia iufti funt($uantucunq? laborauerit homotut inquirat:non reperiet.Et fi dixerit la
piensmoffe fejinuenire non poterit«®mnium enim unus occurfus eft;cordaqj filio^ hominum repleta fut ma
fitialac m certo ftat«jqux grxce ^spicpepia diciturtmufc« moriturx|fiue ut in hebraico habe^miortuatfdemo ■
liuntucjatcp corrumpunt fuauitatem olei1iquis mortalium aliquo errore non capiturf C^_uem hxrcticorumfeč
faiforum dogmatam uenena non roaculantVTempus inquit efbut indpiat iudicium de domo domini. Si aut
prmiu a nobislquis finis eoi^ qm non credunt euangelioflt fi iuftus uix falueturfi inpius SC pcccator ubi pare
bit?Certe iuftus eft qui I die iudicii uix laluaturlfaluareifjaut facilejfi nihil haberet maculx1ergo iuftus eft I co

.Ivin,

Cn  floret multis uirtutibusfSi uix faluatur in co:quod in quibufdam dei indiget mifericordia.f^ualuor funt p -
turbationestquibus genus uexatur humanumtdua: prafetesfci dux futuračldua: bonorum;& dux malorum,
Aepritudo quae gratce dicitur 9\ utthJ& gaudium quod illi )(ocpcc v uel hZovhv uocant,qq h2lovH uoluptas a-
pknfcp dicaturlalterum malflaherum boni:excedimufq 5  menfuramtfi gaudeamus fliper his/qux non debe ?
mus:diuitiisTpotcntiaihonoribufq#mmicorum infoelicitateluel mortibus^tut econtrario prafentium malo /
rum dolore cruciamur aduerfis:exiliisfpauperate?Iangore:^ mortibus propinquoruni! quod apoftolus fieris
^phibct.Et rurfum fi cupiamus ea qnx arbitramur bona:h^red;tates!honores5fprofperitatesomnium rcrum *

SC  corporum fuauitatemfSi cxtcra:quorum prasfentia gaudio fruimurt& mcjuimus ilfatqux putamus aduer
faiquibus ad perfedum carere iuxta£toicoifZenone uidelicet 66*Chryfippu poflibife eft; cui fentetiae omnis
feripturae fandx confcntit audoritas. Ynde SčdolepbusMachabcorum feriptor hiftoriaftfrangi SC  regi pofle
dixi t perturbationes animimon eradicaril8£ quinqjChufculanarum queflionu£iceronis libiihis difputatio/
rebus referti funt.Pugnat eni iuxta apoftolu aduer fu nos fragi Jitas corpori^&fpiritalia ncquitk in cadeftibus i
manifefla funt dicente opera carnis SC  opera fpiritus:8£ ha :c  fibi inuiceaduerfan Aut no qux uolumuslipfa fa—
ciamus,$i non cpjod uolumus facimusčfed quod nolumus iilud opamurfciuomodo dicitpofle holem fine pcc--
ca to efle fi uelitfEccc apoftolu&Omnefčp credentes qd' uoluntfiplere nopofunt.Charitas operit multitudine
pcccato^no ta prctentoK q prefentiujne ultra dei in nos manete charitate peccemus ♦ C^uaobre de tnulicre
peccatrice dicit :©imittunt" cipcccata multa«£x quo intelligimus non noftrae folu efle poteftatis facere qd'ue -
limusjfcd SC  ckmcntix:$i noflra adiuuctuoluntate deus lux apellati& tencbrx in eq,lhnt  ulk$|do dicit nul -
las tenebras in dei lumine repiri;oftendit oia alioip lumina alicj lorde maculan.E)eniq?& apofloli appelfantur
lux mudiSSed n5 eft fčriptu;q> in apoflolo^ luce nulk fine tenebrx.Et deJoane fcribit »Hic uenit in teftimo 7-
niuJut teflimoniu phiberet deluminejut oes crederent p illu.No erat tile luxded ut teflimoniu phiberet dc lu -
mine.Erat Iux ueraiqux illumfnat oem hoiem ueniente in hunc mundu. Ynde SC  de eo feriptu eft.($) ui folus
habetimortalitate.8£ luce habitat i acceflibile.Et certelegimusimortales angelosifimortales thronossSč domi—
nationesjcasterafi# uirtutes.J>ed folus deus eft imortalis?quia non eft p gratia ut casterajfed p natura,i^ua ob--
caufa ide apoftolus fcribifefiJeu folu efle fapientetCu fitSalomon SC  muki alii fandčfapietes uocentf;: Et dicat?
iuxta hebraicu ad princip&TprJJapientiorDaniele es tuf (J^uomodo ergo folus luxdolus imortahsf& folus
fapiens appellatfjcu mul ti imortales&luceiSC fapientes (mti$icgfečtio  hoismo cxnatura^fed ex gratia ueni^
ensriperfedos eossqui pfečti uidend efle demoftrat^uod aut feriptu efbEr fanguisfefu filii eius mudat nos
ab omni pcccatolta in cofeflioe baptifmatislq in dxmetia plenftudinis,$ed aliud eft mundari a deoialiud p fč—
efle fine uitioiuxta illucUoJj.Luna no fplendeti^ ftelk no funt mudx in cofpcčtu cius?qto magis homo pu-^
tredoldC filius hois uermisfOmnc eni os obflruife noxms eftmudus dco?qufa exopibus legi^no iuftificabi -
tur ois caro cora eo;nullaq^ diftatia eft pfona^,®mnes eni pcccaucrunt^ ldigent gloria deit iuftificati gratis
p gratia ipfius»$in aute fcribittexiftimamus fide iuftificari hoiem fine opibus legis:fiquide unus eft deuaq iu-
ftificat circuncifione ex legefSC prxputiu cx fid&Manifefte eftenditmo in hois meritolfed in dei gratia efle iu
fticia,‘qui fine legis opibus credentiu fufcipit fide,Ynde fequitfpeccatu noftri non dominabit.Curf%iia non
eftis fub legetfed fub gratja,No eni uolentismecg currentisifed miferetis eft dei. Ynde SC  getes q ux no fečtaba-
tur iufticiafcoprehendcrut iufticia.f ufticia aut ex fidcjfrael aut fequens lege iuftickžin lege iuftick non pue^
nitfquonia non ex fidejfed ex opibus offenderut in lapide offenfionis.Finis eni legis-€briftus*ad iufticia omni
credet i.Cučlx propeepiftok apoftok hoc habet principiu.fEr atia uobis SC  pax-'a deo patre SčChrifto iefu do¬
mino noftro.Et fimilifine claudunt^AdCorinthios quocp fčribitf. Ytnoindtgeatis ulla donationc^cxpcčlan
tes reaelatione domini noftri iefaChriftiJqui SC  cofirmabit uos ufq? in fine fineeriminefin die domini noftri ie-
fUChnftiffičct ergo nulla idigeamus donationejtame expečtaus reuelatione domini noftri iefirChriftilg tuc
nos i oibus cofirmabiuSi oftedet fine criminetcu dies domini noftri iefu=Chriftit& mudi fmis aduenerirjutno
glorietf ois caro in confpcčtu cius.Faulus plantauiMpollo rigaumfed dominus inerementu deditferoo neq;
quiplatatmecp qui rigat eft aliquidtfed qui icrementu dat deuskpfius eni agricukuraiipfius xdificatio1umusV
^=fuxta gram deitqua fapies arehirečtus ponit fundametu.Nolite fquit uofmctipfbs decipe,$iqs fapies eft i uo
bis i  kculo iftoffatuus fiatiut fit fapies.Šapietia eni mudiftulticia eft apud deu.E)ominus cognofcit cogitatio^
nes hoiumiquia uanse fu t&C  ite^Jn nullo eni mihi cofcius fufled nec i hoc iuftificatps fu; quia qui me fudicat
dominus e.Bhcit" SC  uobi^ui fine peto uos efle diciustquid hetis^d' no acccpiftis;$i aut accepiftisfquid glo
riaminkjfi no acceperitisVla faturati eflisjia diuites fačti eftisi& ut fciamusmo ex nobisded ex dei čuda peder
iudiciduema iquit citius ad uos;fi dominus uolueri t^ui eni' dicit uenia ad uosmftedit fe uellefmoflrat cuper :
^pmittit aduentu.$ed ut cautius hoc !oqua£ifert fi dominus uolueritfli quis eni putat quid nofle;necdu nouic
ficutnofle oportetfuas elcdionis humiiirate deiedusflmo confcientia fragilitatis iax  loquit^Ego fu minimus
apoftolo^iqui no fu dignus uocari apoftofu,squonia pfecutus fu ecclefia deilfgratia aut dei fum id quod fum i
SC  gratia ipfius i me uacua no fuit^fed oibus illis amplius laborauitno ego auttfed gratia dei'qux mecum c({(ii
cit fe plus oibus apoftolis laborafle;flatimq? Iabore fuu ad dei refert auxilium.No ego inquiens1fed gratia dei
quas mecueftjficut&in alfo loco lo^uit" .Eiducia aut tale habemusper iefu-Chriflu ad deiuNo quia ex nobis
ipfis fufFicietes fimus reputare aliquidrquafi ex noftrdJfed fufficientia noflra ex deo cft;qui SC  dignos nos fecit
miniflros noui teftameti.Nd eni iuftificaf ho ex opibus legis nifi per fide iefu-Chriftitunde ifert*3č nos in iefu
Chriftum credimusfut iuftificemur ex fide chnfli Si non cx operibus legisscjuia ex opibus legis noiuftificabi»

tur omnis

J

J*WIoL,! 0/

'"'O

^•ičrJ 3  ° c r-
"f'4^
^idi«


'K

10,

'*J**kL

,S  'UfF Uc . r  ^

■ j. . u *p6(L

P.nUES

fc d,

oni

VJ *nc

I,

Hcrp

r;- J . i

J* a ° Ui ^tn u |v

' J MK

nit m # r A'

x  ** "‘timor
P • , bcrc(dc! u .

' uifolus
> o« <c$  domj,

• Fr dicac

rtild^ fo!us

^granaocmV

-’s mildar nos
■fouhudpfc-
lhomopuy
viuftifiijbi-

icau gratis
1 °
ll QCUSfcQ 1\1-

ratucflc iu
r^uianon
r no fedaba-
non pilo-'
flida omili
nflofcluor

>dfxpcčlar

rminortriic-

iuiftiltj tu c

T^ntjutno
rffTgonfi]?
is» lumus>
ipiCScH iuo-

i n*

l JjuJglo

'

^ ‘J*

^  «° ult
g mini^
■ J0 jfun’ :

,OJf

k\

00



<f hriftas nos redimit de maledidione legisifadus pro nobis maledidio.$i enim data eflet lextqu« pofict ui ✓
uificareruereex lege eiTet iufticia.JSed concludit fcriptura omnia fubpeccatojut repromiflio per fide lefu chti -
fti daretur credentibusilex ergo p«dagogus nofter fuitfChriftumtut ex fide iuftifkemur,Ynde addit,8C uno
uerficulo omnia comprebedit/dices, Kuacuati eftis iChriftdfejui in lege iufhficamini:a gratia excidiftis,H«c
cunda percurrofot oftendam a nullo legem efle completamjSCper lege mandata omnia qu« centinentur i le—
ge,5)eus eft enim qui operatur in nobis:8C učile SC perficerejfaborat apoftolus*8C iuxta iuftici«qu« in lege eftp-
finequerimonia conuerfatustomma pro chnftoducit quifquilias1fut inueniatur inChrifto non habes fuam i«
fticfam*qu«ex legejfed qu«ex fide chrifti eft a deo^nde feribft ad-Theflfalonicefesiidelis aut eft dominus2^
qui fer uabit uosiSC cuftodiet a malo(ergo non Iiberiarbitrii poreftateiled dei cltementia coferuamurAc ne pu- —
tesargumetationibus uanis qu« monentaudientibus qu«ftionesmeritatem fidei pofte fubuerntidem apofto—
luslfcribir adTimotheu:® Timcthee depofitum cuftod&leuitans profanas uocum nouitates^C contradičlio— -
nesfalfi nominis fdentia:quam quidam promittetes circa fide erraueruntJBomtas enim SC mifericordiaSalua -
toris noftrnnon ex operibus iufticia?:qu« fecimuslfed fecundum fuam mifericordiam faluos nos fecitWiufti -
ficatillfius gratia;h«redes fimus fecundum fpem uit« «tem«,H«c breuiter quafi ex latiflimo atq? puleheni
tnoapoftolic« dodrin« prato carpfitnusfat dur« frontis impudetiafconteratur,Tranfeamus ad euangelialfSC
apoftolicos ignicuIo^clariffimaChrifti lampade complcamus»®mnis a it qui irafčitur fratri fuo fine caufaure*
useritiudicio.($)_uiaut dixeritrachaiquod interpretatur uanusSCabfcp cerebrotreus eritconciliojhaud dubi-
um quin fandorum 8C angelici fenatus.^ui aut dixerit fatu«:reus erit gehen« ignis, uis noftrum poteft

huic uitio non fubiacere^cum etiam pro ociofb uerbo reddituri fimus ratione in die iudicn?^i ira SC fermonis
iniuriaafq 5  interdum iocus*iudici(rconcilioqp5c gehen« ignibus delegatur:quid merebitur turpium re^ ap/
petitiolsc auaridaiqn« radix eft omnium malorum^Si inquit offers donum tuum ad altaržSC i bi flieris recor—
datus quia frater tuus habet aliquid aduerlus teidimittc ibi donum tuum ante altarelSC uade ptimum reconciV^
liari fratri tuo;8Ctunc uenies offeres munus tuum,Me« eft poteftatistut non habeam aliquid contra fatre meu
Wt  aut ille aduerfus me habeatfaut non babeatsin illius uoluntate confiftit,(^uid ergo faciaml fi reconciliari
uoIuerit|6bfecretfied:am genuatfed audire contenetian obtorto collo<nolente in ius amiciti« trahamVEt qu«
*ft maior inimicitialfgamicitias neceftitate fociare?Ne<^ enim dixitroga eumrnt tibi concilietuftfcd reconcilia —
riprimum fratri tuo;SC fic offeres munus tuum ad altare,Non q> impoftibilfa deus precepitlfed in tantum pa/ -
tienti«culmeafcediuutpropeimpoftibiliaprodifficultatenimiaprecepifleuideaturWdeftruedam fentetia
tuam,*qua feribis facilia efte dei mandata.Scandalizante manumioculumfSC pede'iubemur abfcidere, Efto p
tropologiam diftum fit pro amiciffimis;8C pro confanguineistSC fraterno nobis uel coniugali amore fociatisj
lacile ne arbitramur ob quafda offefasltantam fubito abfcidere charitate?^__uodq? dicitui23it fermo ueftet^e
eftmon notquid aut amplius efUex malo efttforfitan de ueftra fchola repiatur?qui nunq metitus fitrnec audie-^
fit illud propheticu SC apoftoliculEgo dixi in cxcelTu metis me«jomnis homo medaxiEt nefciat fčriptu in alfo
locoiOs quod metiturioccidit anima.fcrberanti maxilla:altera iubemur opponere,Tolleti tunicamžetiapal-
lium concededu eft,Angarianti fe mille paftibusduobus milibus colla prebeaa funt,Peteti tet da?SC uoleti a te
accipere mutuutne aduer taris.Si duos numulos haifiero^C alius popofcerittaut dabo ipfilSC mihi medicandu
erinaut fi non dederostranfgreffbr legis inuemarillud aut quod dici&Diligite infmicos ueftroslbenefacite his
qui oderunt uosjSCorate pro pfequetibus de caluniantibus uqslForfita in ueftro coetu inuenituriapud uos rara
auis eft,(^ui peccata fimpliciterconfitentunmeretur humilitate cl«meti«Saluatoris.<^ uodqt fequitu^Ca
ueteme iufticia hoc eft elemofyna ueftra faciatis cora hominibustut uideamini ab ei&Nefcio quis poffit iple/

trans flumina «thiopi«futinter fimias SC pauos noua deophi^alomoni dona mittantf.Vis audire facilitate
precepto^ deiiaufčulta quod dicif,^ ua arcftaSC angufta uia eft:qu« ducitad uita&C pauci funt: qui iueniut
eam.Non dixitjqui gradiuntur p ea,Hoc eni difteillimu eft,$ed qui inueniut.Pauci eni' iueniuts8C m ul to pau
ciores ingrediunt'’p ea,Filius inquit hois non habet ubi caput fuum reclinet.C^ui dicitEfaia, Sufcipite Iaflu.
8C h«c eft requies meaifi no habet ubi caput fuum reclinet 8C quo requiefcit:dices in alio loco^up que requie ^
fča^nifi fup h umile: SC quietutSC tremente uerba meafubi eft mandatorum facilitasTMulti hoc quod feriptum
eft«Non ueni uocareiuftosded peccatores ad pccnitentiam^fimpliciter accipiunttiuxta illum fenfum:non idu
gent fani medicoffed ii qui male habentAIii uero interpretantur coacftius^non ucm uocare iuftos^nullus enim
ad perfedum iuftus efbled ex aliqua parte peccatorlfed peccatores quibus mundus refertus cftjdicenteDauid
Saluum me fac domine.*quoniam defecit fandušf 8C corrupti funt^SC abominabiles fadi funt'in adinuentio /•
nibusfuis, Omnesdeclinaueruntffimulinutilesfadi funtjnoneftquifaciat bonumrnoneft ufqj ad unum •
Nolite inquit poffidere aurum J neq; argcntum^lneqj pecuniamin zonis ueftris: non peram in uia! non pa-/
nem;neqj duas tunicas*!neqj calciamenta;neqiuirgam♦ H«c inquies pr«ccptaapoftofcafunt. Etcerte
^etras apoftolus caligas habuiffe narratur: dicente ad eum angeloV precinge te: SC calda te caligis tuis^uas




I' :


autč tunicasmt de cxtctis  taceamrputo q? & ego SC  tu poffidcamusjfuarneii amplius lion habemusflfiazcdico*
dSt iterum»terumq^ac per fingula ingeram:ut erubcfcas ad fenrentia fuarmfacilia dci eOe mandata JFratre tra-#
det frater in morte?& pr filiumf confurget filii contra paretcst& mterficiet cošSC  eritis inquit odio cunčtis h
minibus propter nome meumt& quia facilia iu(Terat:& fcicbat facile ea pode complenTpropterea ut rei faeili#-
tate oftedcrencopulauit dices. (^_ui pfeuerauerit ufip in fineihic faluus erit. Non uei inquit pace mittere fup
terramded gladiulfueni diuidere homine contra patre fuumlSč filiam contra matr eiSC  nurum contra focrum %
Etne omnia pcurredodongiore fententia facerettuno cuncda fermone comprehedit dicesJnimici hominisido —
medici eius*(Cunq 3  pofui(let$qui amat patrpmut matre fup metnon e me dignu&Btcjui amat filiuiaut filia fup
meJnon e me dignuslfcju^Oirifti facilis e.Nudu poftChriftu pgerdludus ejiocus eTtt ubi premij difficuL
tate fuperata qruntur.Non colliguntur sizania in pndfeti feculotne SC  frumetum pariter eradiceturipalea do-
minica futuro iudicio rcferuatužquando iufti fulgebunt quafi foliEk egredieturangclf?8č feparabut malošde
medio iuflo^.Petrus mcrgttur:8č meretur audirelmodioe fidei quare dubitaftifSi in illo modica fidestin quo
magna fit nefcio*S)e corde inquit egrediuntur cogitationes pedimac homicidiaiaduIteiiafornicatioesTurtaFal —
fa teftimonii<blaiTemia::ha:c funt q coinquinant hominesfprocedat qui in corde fuo hazc non ee teftetun&ple
natr* in corpore+udo mortaliiiufticiam conftcbor.^ui uult inquit faluare anima 'fua pdet ea? SC  qui pdiderit
anima fua propter mejfalua faciet ea,Ha:c funt facilia mandataflte^ dicofue mudo ab fčandalissnecefle e eni
utueniant fcandala.Et ppterea in alio loco fcriptu eJn multis offedimustfiue erramus oesfao paucapčla; fed
multafoec quorudaj(čcl oium pofuit*($es em qux fua fut qrunt»& no ea q dei futfHntis bonus deus dicit'Y<X ma
gi dri quafi h oisfoonita&e futaf (m lege dočlidimusroia fecifle le dicit;qua ob rcm 8C  amatf a domino.lt tame
plena iudicia non het:quia noluit fubftantia fua paupibus erogare. Ynde difficultas difticultat&mo ipcdibiV'
le lpodibili tune coparat7qa nec camelus ingredi pot p forame acustnec diuites puenire in regna cazlopz (§>uis
nodru non lauat exteriora calicis 81  parapfydis?& interiora hetnequaq fordibus inquinataV (^uis fepulchro —
ru cxtrifecus dealbato^pot fimilitudine declinare?NIe &nobis dicat-Iefusjde foris quide uidemini hominibus
iuftiUntus aut pleni eftis hypocri(i^iniquitatej|uis SC  aliis uitiis carere pofIumusiHypocrifeos macnfam hre
non podejaut paucoaz ed aut nuIlo^z.Patcr inquit fi podibile Stranfeat calix ide a me* Verutame no ficut ego
uoIo;fed ficut tu uis pr*FiIius dci qui dixit£t fačta funtjmandauit^ creata funt oiaJSccudu hoc q? filius hois
dicic fentetiam teperag^ater fi podibile eruntame n5 ficut ego uoldilcd ficut t^rCritobol us meus ad# —

du^to fupcilio Ioquit^dt homo finepčto efle fi uelitT^podoli audiu^Sic nopotuidis una hora‘uigilare me/
cu.Mon dixitsNoIuidi§j3ed non potuiftis* Apoftoli mei una hora uigilare non putllono mceforet& carnis fra- —
gilitate fiiparijSC tu potes logo tpdomnia pda lupare^vdarcus euagelida leribit de domindEtnon poterat i bi
ne una quide facere uirtutefnifi paucis ^grotantibus manus ipones lanauit eos iSl  admirabat? propter icredu
litate co^z.S)ominus dicitf no potuide m  nazareth ne una quide facete uirtute?& infidelitatis alienie ftupore re
rinef^ uospoteftisoe quod uultis,B)enic^ inconfequetibus fcribi^iAbiitin finibusTyri &Sidoni^5čigreff^
fus domu nemine uolebat IcirczSi latere non potuit. Tete utiq; cupiebat latere.Et quod cupiebatjfquare facere
non poterat^ut aduetu fuo omniu conlčietia dcclinaretF^ua:ris caufalcur latere non potueritfCogita adum
pti bominis ueritate?6C omni carebis fcandaIo*$i filius dei aliquid in čarne ČC  propter čarne non potuide nar-*'
raturfiios qui toticarnei fumus?5i quotidie fpiritus opibus repugnamusfcontra apodoli Fetetia qu^ uolumus
cunčla ficiemusf Petrus apodolus tria uult facere in mote tabernaculatunu domino^alte^Moy fittertiiiHe-^
Ii^nelciesquidloquat timorepterritus!&:nospythagoric^philofophia:ručtamusfupbia/de dieSC horaco>
fumationis ultimat angelos cazlo^z SC  film ignorare refpondit?6i uosplena fcietiam polliceminuCCarnis infir
mitas deo habitatore gaudebatlSč tame mefuram fragilitatis fux  excedere no potuittutnon '-jo2.oKeivi.puta
tfe iuxta ueteres hsereticoslled uere dei filius?hommis filius credercf.Apoftolos paruper relinques cecidit i ter
ra pronustčč orabat dices.Pater fi podibile ed.Curquxfo fetetiam ambigeter exprimebatjqui i alio dixerat?q
apud hofes lpoffibiliatapud deu podibilia funtf Scd homo padarusthofs loquitf uerbis*[lle dicitSi podibile e:
lina hora pretereatzTu dicis»'podibile e omni tpepeccata uitarejn qu'ibufdam exeplaribus SC maximc in gra:
ds  codicibusuuxtadMarcum in fine eius euangelirfcribitur.Poftea cum accubuidet undecim apparuit eis le /
fasiSC  exprobrauit ineredulirate Sčduricie cordis corum?quia his qui uiderant cum refurgeteinon crediderunfr
SC  illi fatiffaciebant^dicetesj$aeculum ldud iniquiratis SC  incredulitatis fubdantia ed;quae non finitper lmmu
dos fpiritus ueram dei apprehendi uirtutemhccirco iam nundreuela iudiciam tuam.Cui fi contradicitiszillud
certe renuere non audebitis.Mundus in maligno pofitus eftrSč op  dominum fuum fathanas tentare aufus fit:8č
uičtus atqj confufus recefferit ufq? ad tempus utiq? padionis.Et fuccedorJouiniam audet loqui'eos qui plena
fide bap ti fina confecuti funtmon pode tentarilimmo aliis uerbis pode homine baptizatu fi uoluerit: nequaq
ultra peccare.^acharias iudus audit ab angeIo:quia non credididi uerbis meisfreris taces; SC  no poteris loqui
ufčp in die natiuitatis eius.Pater-Lunatici de apodolis loquif .Rogaui difeipulos tuosmt eiiceret eu.iidzemonž
SC  no potuerunt.Et ipfi difeipuli interroga^aluatorl^ uare no potuimus eiicere iIluf<K audiunt cazteriipro
pter i  credulitatem uedram.Cur quae(o ! (quia omnia pod&domino feruabatur^ntrauit cogitatio in apoftolos;
quis eoaz maior edetlEt emendantur dočlrina^SaluatorisVdum minimus maior agnofčitur;& humilitas fubli-
mitate mutatunNon recipitur ab urbeSatnaritano^jtjuia facies eius erat efhis hierufalem« lacobus SC  foanes
uere filii tornitrui?86seli ardore feruentesrPhinees &fHeIias ignem de cazlo deducere cupiuncSč corripiuntur
a domino.t^ui utkj^ non comperenturtfi abfqj errore uoluidentjbat cu illo populi hoc eft cu domino; oui

conuerfus



L% _ Cc >icoy

^.^Sfpsk

tjI '

. -J£ma-

" -'"Ofpoffib,-,-

U «I<*% IS

1  * %Wft ■
■mihominibus
' n '>mlamhft
nenoficatego
’ v  rfilius hois
5o! tcmnjs acH
tuiphrenKi
■liVam/s/ra-"
t>n potmtibi
'cptcricreda-
iftuporcre-
IcnAfit igreff'
iti -uarc facere
^fetaalTum'
i pocuilic nar-/
jui  uolumus
vfr.tertmHe/
2itc 3 l  boraco»
tnuCamisinfir

ivi*P u0

iSodtfflf}”

•i*t5, poHib 1 '^
nrarncinp 7
|pc4fU | tnsI c/

JjU«

sfitjS

F^a

•qt^

cOf

fto

eonuerlus dixit:liquis ucnif ad inc:SC no  odit patre fuu SC  mane fua &C  uxore & iilios & irattes <5 C  ioiorcstin r~
fupcr SC  anima fuajnon potefl: mcus efle dildpuIus.Et in hoc loco temerariis proclamabožpoteft homo fi uelit
omnia peccata uitarcffacilia funt mandata cius(qui merentur audire a dominoSaluatore.Ycscftisqui iuflos
uos efle dicitis coram hoibuM)eus aute nouit corda ueftra l !quiaquod apud hofes excelfu eflrabominabile eft
cora deo.f mpoflibile inqtef£ut (čadala no ueniatfputo q> peccatu fcadafu fit^cfp fcadalu ucnit.Nifi fallor.n«
ctko?l ov SC  ctk« vZaAov apud grarcos ex offcnfione SC  ruma nomen accepitipropterea m multis offendimus
oroncsffac ut non cor ruerimkerte offendirSč non in unoded in plunbus(arbirror q? SC in  a!iquo offendiflc: pec~-
catu fit*S>ixerunt domino apoftoli^uge nobis fide»^ui refpondiceis:$i haberetis fidequafi granu fynapis 5
quod uciqp minimu cft omniu feminuV&CritoboIus meus fidei nobis montibus intume/ciu Sicebat aut iquit
SC  parabola illis^ep femp oportet orare:& nunq deficerc,Fruftra femp oramustfi in noftro arbitrio efl: facere qd*
uoIumus.S>ixerutapofl:olčf& quis potefl: faluus eflefAudiunt a dominolqux ipoflibilia funt apud hominesi
poffibifia apud deu funt.Ergo aiiqua quar apud hoiesimpoflibilia funncertc ea efle poflibilia ex eo oflenditflf
q? apud deuspoflibilia fantffit ergo SC  apud deu poflibileahomini fi uelit do/nare ipeccantiafcnon ipfius m eri tor
fed fua clazmentiaf& apud homiues nequaq poilibile liberi arbitrii poteftaterquod nutu donantis accipitf»Mo
fufflcit apoftolis dudu fliper dignitate quxfifletquis eotp maior efleuSed in lpfo neccflitatis SC  paflionis articu-
lodčribitur de cis.Fačla cfl: aut cotcntio iter illos:quis illo^ maior eflet:®ptimu re uera tepusfinftanteer uce de
dignitate cotendcrc.JBimon inqt§imon;ecce5athanas expetiuit uoseut cribraret ficut triticu.Ego aut rogaui p
te:ut non defteeret fides tuat8č certe iuxta uos iapoftoli eratpofitum poteftatejfi uoluiflet ut no deficerct fides
ciusfqua uticp deficiete peccatu fubingreditan gbufda exeplaribustta graecis q larinis inuenit?dciibcnteiuca
Apparuit illi angelus de cadofcofortans eiiHaud dubiu;quin dominu faluatore.Et fačtus in agoniaspro!ixius
orabaflfadlu fq? efl; Tudor ciusificut guttae fanguinis decurretis in terra*Saluator x paflione ab angelo cofor ta ^ V
■^t-Critobolus meus no indiget auxilio:habes iiberi arbitrii poteflate& ta uehementer orabattut guttx  langui
nis ex parte pruperenflque totu erat i  paflione‘fufurus,(|)__uid inquit dormitisT$urgite Si  oratdne intretis i  te^-
tationefScbuit iuxta uos dicere.C^uid dormitisfJpurgite5č refi ftiteflibe^ eni habetis arbitriul 6C  femel uobis
concefla a domino poteftatemullius alterius indigetis auxilio.$i eni hoc feceritisžno intrabitis in tetatione.No
poflu ait ego facere a memetipfo aligdtfed ficut audio iudico, Arriani obiiciunt caluniaded refpondet ecclefia
ex perlona hominis h are dicitqui afluptus efhtu cotrario loquerisfpoflu fine peccato efllrfi uoluero* lile nihil
potefl ex fe facere;ut hominis indicet ueritate.Tu potes omnia peccata nitare*fut adhuc in corpore conflitutus:
av Ikcčv  efle te docca^negat fratribus 8C  propinquis ire fe ad xcnophegial£tpoftea feriptu efJlVt aute afcen
derunt fratres eiusltuc SC  ipfe afccndit ad folenitat&eo manifeftejfed quafi in abfcondito Jtu^i fe negauitjSC fe*-
cit quod prius negauerat.LatratPorphyrius iconflatiar ac mutationis accufattnefciens omnia fcanaal&ad čar¬
ne efle referenda.Moyfes inquit dedit uobis legesSČ nemo ex uobis fa cit leg^uticp poffbiIe-fneqr eni culpa ipe*
trantiseftjfed fragilitasaudientis^utomnis mundusfubditusfiatdeojneuageliofecundu loann^in multistSC
grreci^ latinis codicibus inuenif de adultera muliere:quar accufata efl apud dominufaccufabant aut Sčuehe ~
menter urgebant fenbar SC  pharifaettuxtalege ea lapidare cupientes ,kt  iefusindinas digito fčnbcbat in terra:
cof^ uidelicet qui accufabantl& omniu peccata mortaliudecundu quod feriptu efl: mpropheta. Relinquetes
' r aut tdfuper tetra fčribantur« Jande caput cleuanss‘dixit eis.^ui fine peccato efl: uefhutprimus mittat fup ea
lapidem. Hoc quod dicitur fine peccatotgrasce fčriptum efl: avoejuap Ih  loSt^ui ergo dicidaliud efle efl: fine
peccato;& aliud avajaap "Th lovtautgrarcum fermone nouo uerbo cxprimatfaut fi exprimat:aut fi expreflu
efl: a latini&ut lterpretationis ueritas habetperfpicuu efl: ccvccjuiap qov nihil aliud eflejnifi fine pcccatofbC

quiaaccufatoresomnes fugiunt(dederatemuerecundiaseo^clacmentiflimusiudex fpatiu recededi^rurfuqj
in terra feribens terramq? defpicies:paulati difcedemfič oculos illius declinare cceperuttfolufq; remanfit cu mu
lierescui locutus efl:iefus* Vbi funt qui te accufabatf nemo tecondenauit^uaz aitinullus domine« Refpondit
ei iefusmcc ego te condenabo^uadd& ammodo noli peccare« Prtecepit dominus ne ultenus pcccaret: ficuti SC
alia fimiliter in lege mandauit.$ed utru ca fecerit nec netfcriptura non dicit:©mnes inquit qui uenerunt ante
mafures fuerunt SC  latrones.Si omnesmullus excipit?,(^ui uenerut inquit ! fno qui mifli futrde quibus prophe
ta aiiiiph  ueniebant a Cr.SC  ego non mitteba eostquo uerbo foliusJChrifti potetia referuaf:qui ad fua ueneranc
SC  fui eu no receperut,B>u eflem inquit in mudo cu eisfergo feruaba eos in nomine tuojquod dedi cistSC  cufto/
diu^Sč nullus ex eis piicnifi unus filius pditionistfto dixitYdedi eis liberi arbitriipoteftate? ut ipfi de fuo labore
faluarerffed ego cuftodiui eosiego feruaui,lDeniq^ ifert.No petdfut eos auferas de mudoded ut cuftodias illos
a malojin ačtibus apoflolo^ feriptu cfttintetPaulu ^-Barnaba propter Ioane qui cognominatus efl^vlarcusj'
orta diflčnfione ita ut fcpararenf t^BarnabasMarcuf&PauIus fylia aflumeretin euagelii minifteriu«Paulus
feucriorfille clarmetior;uterqt in fuo fefu abudat.Et tame diflefioJhabetaligd humanarfragilitatisEneode uo * •
luminelegitur«Tranfieruntphrygia SC  gallatia regione^prohibiti a (piritu fandQloqui uerbu in Afia|quo ma
lediclc?in ipfi prouincia puto ufq? hodie hxrcticos?qui cotra (piritu fančlu faciut?p!urimos reperiri.Cuc^ ueA-
niflent ait in-Myf:a!tetabant ire i Bithynia:lcd no dimifit eos fpiritusdefu.Nota q? (piritus lefu fpiritus fačtus
ficqui i alio loco propter unirate fubftanti^patris fpiritusfappellatAToluerut loqui iafiaJSč ^phibenf a fpiri r
tu fcičio*Te tar uc iBith yniaidC  no eos pmittit Ipiritus-fefinSatis iportuneVfi eis faciedi uel no faciedi femel de
deradiberi arbitrii ptate«$eqtur*Tpa inqt ignoratix refpicies deus‘nuc precepit hoibus ubiqj pcenitetia age
re.$ignificater preterita i lege tpartempora ignoratiar oemoflrauic. R.urfu ait* Venia ad uosTdeo uolente*Gur

iiiterpofuit uoluntate dcitfi habcbat fui arbitru potcftateffacobus apoftolus.f>iquis alt feruaucrit totakgem?
offenderit autcm in unoireus eft omniu fačtus. ^uisnoftru iu nullo aliquando peccauitfSi aute peccauitr-
quod negari non poteftlSč per unu pcccatu omniu eft reuspeccato^jnon fuis uiri bustfcd dei mifericordia fal-
uatur.$iquis in uoo nonpeccauitiperfečtus eft uir«$i aliquando in fermone peccafhlubi eft apud te prefupta
pfečtio^fria xie cu fequa»Lingua aut hoium nallus poteft domarelicotinens malurplena uenei mortiferi.Ro—
go terut mihi rcfpodeasfi liguas icontines e maliftSč plena ueneni mortiferi:8č nullus poteft domare Iigua mor -
talimf SC  tattti ctiminis reus esfVbi in perpetuu peccato^ fugafVnde bellaV& unde rixat inter uosf' Slone ex -
uoluptatibus1qux militant in mebris ueftrisVAut mebra non habetis humanafaut fi homo no poteft efle fine
mebrisjčonfitemini uoluptatcm atcp luxuria in ueftris artubus militar e.&auid qui dixerat confidenter^proba -
me domineJSč tenta mcfure renes meos Si  cor meumtquia ante oculos meos mifericordia tua eft:& complacui
in ucritate tu&Et itc^EgO aute in innocentia mea ingreftus fum:& pes meus ftetit in direčtolfqq iudicii uerita
te dei mifericordia mitigarctitamcn quia hoc aufus eft dicereh:elinquitur paruper fragilitati fua::& ut uos dici
tis arbitru libcrtatitSč per adulteriu lapfas in bomicidiutpoftea loquitnr: Mifcrerc mei deus:fecundu magna
mifericordia tuam.Et fecundu multitudine mifcrattonu tuarumklele imquitatcs meas.Nec hoc dico quo ui^e
fančtum accufemKde quo feriptu cfbcy fecit omnes uoluntates dežSed q? multis aliis bonis hxc  uitia copenfa*
rifc&rfaluatus fit mifericordia deitcuius iudiciu eft in ponderibus:& ad qu5-Afaph loquitur* Cibabis nos pane
Iachryma^i&potu dabis nobis in lachrymis in menfurač»cc£ enim iniuftus eft cominusiut tantu peccata co/-
denet;8č bono^ ope$t non meminerit. Ynde Si  in a!io loco idoDauid canittEgo dixi in abundantia mea: non
mouebor in atternu.fVomincfrn uoluntate tuaSpreftitifti dccori meo uirtute.&uertifti facie tua a me: SC  fačtus
fu conturbatus.5>ixi ern pronunciabo contra me iniqmtate mea domino:& tu remififti impietate cordis mei.
Iuftoq: precipiturireuelaad dominu uia tuamrSC fpcra in cu:&ipfe facietUfit educet quafi lumen iufticia tua;

SC  iudiciu tuu tanq meridie.Šalus enim iuftot^ a domino:quia non eft fanatio in carnc eo& a facie irx  eius. Et
quotidic iuxta apoftolibqui dixerat£Non enim habitat in čarne mea bonuiingcmifcunt dicentes.Renes mei i
pleti funt illufionibustK non eft fanitas in čarne mea.Breues enim pofuit dies noftros*.& fubftatia noftra qua/
fi nihil in confpečtu eiusluniuerfa uanitas omnis homo uiuensruel uiuens in coiporduel uiuens in uirtntibusi

fafuos faciet eostbaud dubiu quin.iuftos:qui non proprio meritoded dei faluatur c\xmemial8C deličia  noftra;
a te non funt abfcoditalhoc ex pfbnaChrifti diciturif! illsfqui peccatu non fecmncc  dojus fuentus eft i  ore eiusr
pro nobis doluitiSČ peccata noftra portauicqto magis debcmus noftra uitia confiteriVRenuit inquit confola
ri anima meatconfiderans deličta qu£c fecera.Recordatus fum dekSC  l^tatus fu: cogitans me illius claementia
conferuandu.Nočte cu corde meo meditabar:& fcopeba (piritu meulSC  diximunc coepi:ha£C eft mutatio dex
tera::excelli(iufti uox eft;qui poft meditatione fonii SC  confcienria: cruces ad extremu ait.Nunc coepi poenitč>
tiaagerefuel fčientia: lumen intrare:Sč h^c ipfa de bonis ad meliora mutatio no mea^ uiriu! fed dexter^ Si  po
tentia: dei efttin Sternu mifericordia ^dificabitur.Nullu eni tepus eft:quo non xčificec mifericordia in fingu
lis quibufq 5  fando^lSC his qui depeccatis tranfeunt‘ad uirtutes,& fagitta uolantepdieia ncgocio p ambulate
iti tenebristquis noftru poterit liberarifEcce eni peccatores intenderut arcu:ut fagittent in obfcuro rečtos cor/
detnolut prauos uulncrarejfed rečtos corde,$agitta per die uolitanp h^reticos in fančta^i intclligetia feriptu^
ra^.Megociu in tenebris SC  nočte p ambulabat pphifofophos:qui p obfcuritate fermonu inuoluere cupiut ue
ritate.Plantati in domo dominfin atriis dei noftrisflorebutiplanrati in domo domini iufti funtu ecclefia confir
mati,$ed i i no in pra:(cntia§ilfed in futuro in atriis domini norebucubi eft certa Si  fecura pofleflio. Mifericors
Si  miferator dominusdonganimis SC  multa: miferationi^Suauis dominus omnibus;^ mifericordia eius fuper
ofa opa ilIius.Tatas audis mifericordias^Sč i tua audes uirtute confidereY Confiteanč 1  tibi domine oia opa tua.
IBed de cučtis opibus dei?& hoies fu t(ergo oes hoieStfua peccata confiteantf. tegimus imSamuele dičtu de falo
mone Jpfe ^dificabit domu nomini meoS8č fif mabo regnu eius ufčp i fepiternu. Ego ero ei in patre; SC  ipfe erit
mihi in filiu.Et ite^.$i inique egeritfcorripia eu in uirga hoiurnunifericordia aut mea non aufera ab eo.Cum
egiffetOauid gratias deo^aa extremu itulmSč h^ceft lex hois,B)otnincdeus feper refpice ad elarmentia tud SC
Sfirmitate carnis’diuino auxilio fuftetare.(^uid mihi iquit SC  uobišffilii Sarui^«Maledicat-SemejtPominus
pržecepit eimt maledicatDauid.Et qs refpodebit cilcjre hoc fecifti? Yolutas eni dei no difcutiedatfed cu gratia
ru aiftionepatieda eft.Etf alio loco dominus madauitf ut diftiparet cofiliu Achitophelbonu-ut adduceret fup
-Abfolp mafu^euius certe cofiliu eračafi cofiliu dei.Et qua rondpoteftas Iiberi arbitrii maiore poteftatc fubuer'
faeft^feroboa q peccare fecitdfraeharguit qtereliqritpra’ceptu domini,E>iciturcp ad cu:K)cdi tibi regnu do t
mus€)auid;8č no fuifti ficut feruus meus£)auid:qui cuftodiuit mandata meaiSC ambulabat poft me i  toto cor
de (uo:& fccit plaritu in cofpečtu meo.Ergo SC  poffibilia fut dei madatasjua: Dauid fccifie cognofcimust SC  ta-
men lafiefcere fančto^ad perpetuitate iufticia:Jn multis rcgibuslegimus deftirpe Dauidiq- non fuo merito*!
fedDauid patris uirtutibus conferuati fincqui fecerit plaritu i cofpečtu dei.Et uenif’ad Aza rege ludatde quo
Icriptu eft.JedtAsa rečtu i cofpečtu dominuficutDauid pater eius.(Euq: in multis laudibus eius comcmora
ta ei let hiftorialad extremu intulittfed excelfa non abftulit.Attame qa cor eius pfečtu erat cu deaotnnibus die
bus uita: fuat.Ecce SC  iuftus dicič;quippe cuius cor pfečtu erat cu deofe tamen \  eo crrauiriq? excelfa no abfnu
Iit5qu^Fzechiam®SC Iofiallegimus abftulifle«Helias in  cuius fpiritu SC  uirtute ucnit Ioannes baptifta ad cuius

impr^cationcm

—- — ^ '"“J  - - O A.M.a*.a.xm,  VI«Ac£2  Al UiWCl«41Vvp Vili. lilVilVJi £14,

pribus meis.Huc iuftu negare quis potVft tame no dica muIiereTfed hoi foemina formidarerde animi pturba
tione defcedic;quce uitio carere no potdicete Dauid.Sominus auxib'ator meusjno timebo qd (aciat  tnihi ho.
BMofaphat rege iuda fcriptu eft.Et fuit dominus cudofaphat:q ambulauit in uiisdDamd pris fin' prioribus ♦
Ex quo itell/gitur primas euDauid habuifle iufticias:& nouiffima no hre pcccata. No fpcrauft ait imBaalim ;
fedidcopris fuit&ambulauitinpr^ceptisllliustSCnoiuxtapeccataifrael.(K6firmauitq?dominusregnuima-
nu ciusidC  dedit ofs iuda mueraftofaphatjfadae fut ei i fini ta: pecuni£elfatq3 diuidx:8C  muka gToria:<£uq? fupfi fi¬
let cor eius audacia ppter uias dominketia excelfa SC  Iucos de iuda abftulit.HicAchab rgi ipiiflimoS affinita te
coiundus eft.<Cuq? poft proeliu reuertere^Hierufalejocajrrit efHieu filius-Aman luctaustSč aitadeumj ipio
prasbes auxi-iujf 5 i lis qui oderut dominuamicitia lugerisjEticcirco ira quide domini mcrebarisTled bona opa
inuenta fut in te.'eo q? abftuleris Iucos de terra iudaY& preparaueris cor tuu:ut requireres dominu. Ac  ne pute
muspretentašiufticias hocpcccato icrepationepphetica fuifte delctasifpoftca d&Ochozia ftirpe eius fcriptu
cftjq? inuenerit eutHieu latente in famarialaddudu^ occideri«6£ fepelierut iquit eujfco q> eftet fikus Iofaphat:
qui cjfierat dominu in toto cordc fuo.&fc-Ezechia fcriptu eft.Fccit redum in oculis domini iuxta oiarqua’ fccir
-~Dauid pater eiušbfte abftulit cxcel faj& cotriuit ftatuašf&icendit lucufcotriuiup ferpente aneu?quem fecerat
HMoyfes(& iteR^in domino deo ifirae! cofifus eftlSč poft ipfu no fuit fimilis ei in cučhs rcgibus iuda tČC  q fuerut
antc eu.\dhasfit dominofSč no rcceftit ab eoidC  cuflodiuit mandata eius*qua: precepit dominus-Moyfč& e^—
rat dominus cu colSC  in oibus f quibusincedebat;fapienter agebat.(Euq5 rexaflyrio^-Senachetib cepiftet UM""
uef las urbes iudaelmifit ad eu-Ezechias in-Lachis dicenstpcccaui.Recede a me;quodcutp iufteris dabo.lmpo^
fuito: rex aftyrior^Ezechi£e trecenta talenta argeptii& triginta talenta aurfe dediHEzechias oem pecuniam:
qua: inuenta eft in domo dommuSc in thefauris domus rcgisln tepore illo concidit ualuas tepli dominit&clp -
peos quos deaurauerattoia dedit regi aftyrioiy,€uq} de eo tanta dicanturmon timuit tanta neceflirate cogetei
quae domino confecrarattfegi ofterre a.fTyrio!diciti;r cp ad eujego cuftodia ciuitate han«propter me SC  ppter
^Dau id fcruu meujno propter tc-muia fupiWa fcci0itquando centu.lxxxv.mika exercitus afiyrio^angelo cede —
te proftrata funt.Illud quoq; diligetius attendendu;q> fcriptura comemoraHasgrotauitEzechias ufip ad morA
te;uem't ad euEfaias filiusAmos dicens.Frsecipe domui tux;quia morieris tu.C^ui auertit facie fua ad paric*-"
temtSi orauit ad dominu dicens.<S)bfccro te domindfmemetotquo ambulauerim in confpečtu tuo in ueritate
6C  corde pfečto:S£ bonu in oculis tuis feceri.fleuitq5 ezechias fletu m^gno.Certe iuftus erat ezechiast 6 C  corde
pfečto iturus erat ad dominulfp^lorare nori dehuitVčjris ronem fletuu^i cogitaueris hoiemjnon miraberis cau
fas dolorisrNullus enim intrepidus uadat ad iudiciu dominižhabes cofcientia pdtojy.(Cuqi fleuiffeefadus eft
fermo domini adEfciapropheta dices^reuertereJSC dicEzechiae duci meo:(15ux dei appellaturicui mors fue
rat nunciatajqa humilitate oflratus eft) Harc inqt dicit domiusOauid pris tui.&udiui ofone tuaruidi lachry
ma tua^iddifi ei tps uita:,^ de af!yrio^ manibus kberattSč tame fignu poftulatmt credat uc^ efkHqd repromi
feratiqd falte parna: fidelitatis indiciu cft.Mifit quocp rex baby!onis|nuncios 8č legatos;q ei cogratularentCob
reftituta corporis fanitater^ui oftedit eis oes thefauros aromatufauri quoq^ di  argenti 8C  uafo^ fupellečliles
no fuitincp res?qua nooftedereteis Ezechias in domo 5i  in omni ptate fua.Ex quo intclligimus etia ua!a tepli;
babvionks moftratalegatis. Y nde 8Cira  domini cocitaturf& poitea-Elai^ uaticinationdcognofcit:S)e filiis tu —
is eunuchi erutlčč oia uala teplktrafferetur babylonei®b qua culpa etia in libro dic^sfcriptu eft.Cecidit-Eze/
chiasJclationc cordis fufccert&Ezechia mftunemo ni (I lpius dcncgabit.Sicas peccauit in quibu (damf&: iccirco
iuftus efte definitifed hoc fcriptura no loquit.Nlo enim ex eo q? paruapcccauitnufticia: nome amifittfed ex eo
cp  muka bona fecittiufti uocabulu poftidet.Hoc totu dicc^ut fcriptura^ fančta^ teftimoniis c6probetU4*b>Io
ex eo pčlores efte iufto^ « 1 h  peccauerunttled ex eo iuftos pmanereiq? multis uirtutibus ftoreat, 5 >eJoka leri "
ptu eft.Fecit redu in confpedu dominfe ambulauit in uia-Dauid patris fuiinon receftit ncq^ ad dextra neqj
ad finšftrdte tamen cum eflet iuftusJtpe neceftrtatis SC  angufti^fimittit adOlda ^phetiftanfuxore-Sellum fi -
lirTecuae filiiAras|cnftodcs ueftiu.Et haec inquit habitabat hrerufale in fecudalhaud dubiu quin urbis parte
fignificct;qua: interiori muro uallabatbEt ilMrefpoditlhaec dicit dominus deus iftaelfite SC  dicite uiro qui mi^
fit uos ad mefin quo occulta SC  regis SC  facerdotu SC  oium uiro^reprehenfio eftjq? nullus uirc^ fandus potue
rit reperiri 1 qui poftet futura pra:dicere.fi)enKp interfidturftokas a^Pharaone rege segvptiteo q? noluerit audi>-
re udba domini ex or&Hieremiaeprophet^ku 6  ut i Paralipomenon fcriptum eftjnoluidofias reuerulled pa¬
ram t con tra eum bellununec acquieuit fermonibusNechao ex ore dei.Et infertur .N[ortuufq5 eft: SC  fepultus
in maufoleopatrum fuo^te uniuerfus iuda SC  hierulalem luxeruteum:pra:cipueq^Hiercmias i fcuius omnes
cantatores atq: cantatrices ufcp in pracfentem diemllamentationcs fuper-Iofiam repkcant^SC quafi lex obtinuit:
in ifraekEcce fcriptum fertur in lamentationibus.Puto q? fcrmonibus dei per quelibet non acquieuiftc« pecca?
tum fit.K)eiplcrHieremiasloquiturtqqhocpI^riq 5  lecundumanagogen intelliganfr'de domino-baluatore)
$piritus faciei nrakChriftus dominusfcaptus eft pro peecatis noftris.Cui diximusi Sub umbra tua‘.uiuemus i
gentibus:Moyfes cui locutus eft dominus facie ad facietiw& falua fada eft animafciusfad aquas contradidio-*
nis offenditJnec meruit cum fratreAaron terram repromiftronis intrare.®e quibus SC  pfalmifta canit. \bfor^
pti funtiundi petrseiudices eo^faudientuerba meatquoniamplacuerutiSC eft fenfus.tudices populi iudaeo
rum Moyfes SC Aarorfdeuorati funt a peccato populi iuxta petraTde qua aquaiai m ftuenta manaruntj SC  ccrtc

o .lxi.

*

cum ifti iufti fuerinfc&obedicrint fermonibusdei?quipcr (eSluauifiimi fun|t®eniq? lequiturtdc cadaucribus
jn (olitudie mortuo^qua(i craflitudo tcrra&'dirupti funt fup tcrra.Bifperfajuntofianfa fecus lfernuJn-Ofea;
loquicur dcus.SJifpefobo tc mihi in iufticia& iudicio.$tan'qj fubiungit.Et mifericordia SC  mifcratioibusrSč in
fidetut largitoris prxmio rccognofcat'q> ipfe fit dominus.In eodcm fcriptu eft libro»S>cus ego fužSC  no ho?i mc-
diotutfandus,Etnoigrediarciuitat3uitio^žlalicctc6ciliabulu«Jpfefolushacn6i'grcditurduitate?qua xdifi—
cauit£ayn in noic filii fui-Enochjqu£ oia faccrdotu quotidie ora c6cclebrac'ojuoyocr avaaicrplklos: qd’ in
Iingua nra df.^ui folus es fine pdo^cjuae laus iuxta fniam tua fruftra deo reputatursfi e cois cu cxtcris. Noff
.n.iuxtaAmos couertimus iufticia i abfinthiu:& frudus iudicii in amaritudine»l,oquutf nautx atq? redores i
librodonae.Rogamus domiefricpdas nos r ppter hoiem iuftu:ncq; inducas fup nos faguine inoccnte. Sicut.n.
placuit tibi fic fadu eft dominc.IMefciut caufastgd mcrcatur ppheta feruus fugitiuusTSč tame iuftificat deu i
SC  laguine mocete fatctuKcuius opa no norudEt ad extrem£micutplacuit tibi domiedic fadu eft. Mo quxtut
iufticia fnias dei;icd ueritate iufti iudicis cofitetur. Micheas lachrymabili uoce teftatuctPeriit feme de terr$ SC
redus in hoibus no efkoes in faguie ifidiatur^unujgfcp fratretn fuGCuenatf ad morte.Malu manuu fua^ dicuc
bonu.fc ite^.^ui optimus corde inter eos e:qfi pinrus eft,Et quireduscjfi fpina de (epe, Hxc hoium iufti t
cia efbut iuxta uerba eiufde pphcta^ncc amicomcc coiugimec filiis fit crcdendufga inimici hois domeftici e-
tustfnTa qua etia fermo domicus coprobauit.Tnd datf cofifiu p ctUdepphccaJnaicabo tibi o ho gd fit bonu/

SC  gd dominus grat a tejuticp facere iudiciut& diligere mifčricordfi:& follicitu ambulare cu deo tuo, Nungd
dixitThabetoxglitatedci?&n6hocq<i' maximueft*fbllicituambu arecudcotuo^stnungfecurus fisjutofob —
feruatia cuftodias cor tuufut cofidcrcs quonia in medio laquco^ ambulcs;& fub muro^ pinnis igrediarisfutil -
lud quotidie meditcn’^Iyxtafemita fcandalu poflicrut mihi.$upbisenirefiftitdeusshumilibusautdat gram«
ui cautus SC  tfraidus cfbpot ad tepus uitare pcccatalfg fecurus eft de iufticia fuasrepugnat dedb'lliufq 3  auxi-
lio deftitutusjinfidiis hoftiu patet.Copunefcat dicič-Abachuc ofla meafe fubter me uermes fčatcat?tatu ut re
gcfca in dic anguftiasut afcenda ad popuiu forte mcu.Hic tribulationes SC  anguftiasiafftičtioneg; ai dcprxca-^
turTutin futuro uiro^ iacu-Chrifto regnatiu numcroffbcietlEx quopfpicuu eftthicpugnaatg; certamef&in
futurcvefte uičtoriajefus filiusdoičdech;qd' iterpretatur iuftus dominiflacerdos magnus-ridutus deferibitur
ueftibus fordidisfg peccatu no fecitr& tame nra pela portauit.Ad cuius dextra ftabat iathanasiut aducrfarelf
©icit?qj ad eu poft pugna atqj uidoriaifiuierte uefte fordida ab eo:& ecce abftuli a te inigtate tua(hxrcs-doui
niai logtutvSine ci oino pdo fu jfordida ueftimeta no habeo^pprio regor arbitrio"! maior apoftolo fujillc facit
qd' non uulnSč quod uult non facitlego facio qd' uoloiSC quod nolo non jfaciolprxparata funt mihi regna cx
lomimo ipfe ea mihi meis umutibus prxparaui Jn quoAda tenetur obnoxiuslEt afii g reos feputant in firnili —
tudine prxuaricationis-Ad|*pgo folus cu mea caterua no tcneor.Alii claufi cellulisiSč fceminas non uidentes!
quia miferi funtuerba  mea no audiuntitorgntur defideriis .Ego etia fi mulie^ uallor agminibus; nulla ha^
beo cocupifcetiam,S)e me enim didu eftfiapides fačti uoluuntur fup ten afe; ideo no fentio: ga Iiberi arbitru
ptateJChrifti trophaeu circunfcro, Audiamus pEfaia clamante deum.Populus meus qui beatos dicunt? feduA'
cunt uos:5c femita pedu uro^ fupplantant.^ uis magis fupplantatpopuiu deitqui Iiberi arbitrii ptate fubni
»usidclpicit auxihu conditoiisIK in fua uoluntate fccurus cftjAn g ad fingulas fnfas prsecepto^dominfiudiV
cium pmnefeit; Ad huiulccmodi hoxesloquitur dcus!ue uobistgui fapietcseftisapud u ossdC  intelligetes uro
audicio.Efaias iuxta hebraicu plorandč dicit?ue mih#quia tacui:quia imunda habes labiate in medio populi
imunda habentis labiažhabitan&iidi dominu fabaoth oculis mcisille uirtutu merito dei fruebatur afpedutSC
confcientia pelo«.’ labia fua fatebatur imunda.Non q> Iocutus efletaliquid gd' uoluntati domini repugnaretV
uel g? filuiflet uel timore uel podore pterritusinec arguifiet libertate prophetica popuiu delinqucntq,lios pec A-
eantes aliguando corripimus1qui adulamur diuitibusjK perfonas accipimus pdto^ turpis lucri gratiajnifi for¬
te tota eis loquamnr conhdenua^uo^ opibus indigemus^ut talia non agamus;ut abftineamus nos ab oi fpex
ciepčlo^. Ccrte ue^ tacuilTc*pcccatu e^Jg apud.lxx.non fit fcriptuiguia tacuilfed guia copundus fum cofcie
tia lcilicetpeccato^tut illud copleatur propheticum.Terfatus fum in miferiajdum infingitur mihi fpina (ille
peccati fpina copungitur^tu uirtutum floribus ucrnas^Erubefcetinquit lunafe confundetur fokquado uifita
uerit dominus fup militia cxli in excelfis.lloc eft.‘quod SC  in aho loco fcriptu eft. Aftra quo<j no funt munda in
cofpedu eiusfSC aduerfu angelos fuos puerfu gd repperitdunaerubcfcit:6!: fol cofundiiurfeC caelu operiturčili '
tio:3C nos itrepidi atg^ lxtantes:<juia oi caremus uitioloccurremus iudicis maieftati:quado tabefcent mo teslc/ ~
redi uidelicet in fupbiat&ois militia cxlo^uei aftraruel angelicx digmtates;&: coplicabuntur ficut libri cxli1f
SC  omnis exercitus eo^ inftarfolio^ deflaetrquonia inebriatus eft inquit in cxlo gfadius meu^&f nune fupidu
mxam defcendet^ladius dei inebriatur in cxlist& tuum folium in fanditate fecu^Mn idumazam defcendet:
qux interpretatur tlel fanguinaria uel terrenalut prophetica audoritate difcamus omnem terram mundiim
digere iudicio.^nde fequitur,^idima domini in bofbuqux interpretatur carolK interfedio cius inulta i  ter-
raEdomideftin fanguinejuxta quod ponit apoftolus.Caro SC  fanguisJregnum dei non poftidebunt. Ye qux
conttadicit uidori fuofue qui dicit patritut quid me genuiftitčC matri quare me peperiftif Hoc ad cos pertinct
qui dicuntlquare tališ conftitutus fumiqui non poliim in perpetuum carere peceatof^uare tale uas fičtumi
ut nonbdamantinum permaneretniffed ad omnem tadum fidile atq? fragi!ef®mnes ficut oues errauimus:K
omnium noftrum dominus peccata portauitjm uitus eft enim di! igen te rbn (pexi f,n u 11 u m reppe nWqui i u^
dicarct iufte:qui fuam in omnibus faceret uoluntatcm.Et iccirco brachium eius falutem pracbuid SCivfttcia

fuafaluauic

v r-:Gj

JSSSS

sass.

s?«®*.

***3 1 rcs >

"'' y  ^‘y

ftSSss

*• M ^hoi» dlC111

M

■ fb,

UV L . vllCU t
©•>
r„. I

jK*5«5i

'•'UUfrh.*-

g£%£

; ' r ■*«:iiiuutr C _
•^^aidcpRtcj. j

^pcrnam^in
** , -wtjs dcfcribitur

• ::  dufrfarct'

. *‘ f  lflu7cyIoui
i  Jpoflolo (ujiflc tacit
i  jot  tnhi rc^na ca:

• fvuntinfimili

• roi ::on uiJcntes)

• 'u^-nu Haba*-

1  ; ’.! bon arbitru
»o.tcuntftcduA'
ittnmr ptaic fubni-
.'•.^rJdominiiudir

• ; \ :nct lligetcs uro
i ji« v  i n n h  c! 10 populi
! lvx bwurifpoM
laoaunt rcpugn-r.r:

. 'ngutirnilifcf'

nnosaboifp^

' bIoc

\tk

uifita

ITHJ

^mftuslut

:af mihiip ,nJ

indain

trdit"

fua falu au/t oiasut ofs tnundus fubficiatur deo:SC  illius cfazmenna conferuerur.Iuimus enim imundiTnopaui«-'
ci:Ced  oes.C^uafi pannus mcnftruarasreputata funt oia in lege  opera noftra.Ad hierufale jrrEzechiel Joquit"
deus.IPerfečta eras in decore meoJ&: eft (enfusjnon in tuis operibusmon in  tua confcienttaKordifcp iacftantiaT
led in meo decore;quo re elatmentite mea: libcrrate donaueratSemcp in confequentibus Ioquitur ad ea&juado
faluator no fuo mer.totfed eius milericordialRccordabor padi mei tecu in diebus adoleleentia; tua:;& fufcita^—
bo tibi padu fempiternu?&: recordaberis uia^ tuatpSC confunderis.lt ite^fufcitabo padu meum tecu mi 82
fcies  quia ego dominusrut recorderis SC  confundarisj& non fit tibi ultra aperire os pro confufione tua?cu fner—
ro placatus tibi in oibus qnx  fecifteait dominus deus.Ecce apertediuino fermone monftratur?quid in aiio for
co dixeriŽLEt mundans te non faciet innocentemfq> iufti quoq? SC  poft peccatum in ftaturn priftinum reftituti?
os aperire non audeantj(ed cum apoftolo dicant?qui non fum dignus uocari apoftolustquia perfecutus fum ec-
clcfiam dei.S)cniq 5  SC  in alio Ioco per eunde propheta ad costqui illius mifericordia confecuti funt.*loquitur de
us.Et recordamini uia^ ur ay&SC  oium fcele^ ucftro^quibus polluti eratisift: dilplicebit uobis in cofpedu ue-
ftro in cundis malitiis quas feciftisTK fcietis quia ego dominusjcu bcnefecero uobis propter namen meuTnon
fecunau uias neftras malasineq^ (ecundu fcelera ura peftima.Erubelcamus atq; dicamus^cfloquuntur hi q
la prtemia conlecuti funt.Loquamur pdores fup terra^ in fragili mortaliq 3  corpore conftituri^cf fandos ui
demusin caslisdicerefe ia incorrupnone SC  miortalitat&‘donatos.Etdicitis inquit:Non cd reda uia domini^
cu nedra: uiae praua: fmt.Vhmfeop+eil  hoc fupercilfičut peccata ^ppria: uolunratis referantad coditoris iniu —
riami&: illius iudicia calunientur:$acerdotes templi myftici qd /  interpretatur ecclcfia! filifSadoch cum uefli
mentis minifterii non egrediuntur ad populumtncjiumana conuerlatione fanctificad maculentur. It tu i  me—
diouulgi?unufq5dep6pulomundumefletecredis.Hieremiaprophctabreuitcrpercurenteslleiumag!sq fer

mone carpamus.Currite inquit in exitibus hierulale;& qua:ritc in plateis eius ficubi reperire poteritis ui^tqui
iuxta iufticšam uiuat SC  fidejSč ero propicius propter cu.(^_uauis enim dicantaiiuit dominusfraudulcnter iu
ranttEt hoc ipfum in medacio refutatpeccato^ facrificiaTVefcendas traditoflcrentibus hčdias?diccns le non
mandafle patnbus eo^quado deduxit eos de terra sgyprhut ofterrent huiufccmodi facrificia.Non enim uo ~-
luntatdlled idolove coparationc mandauitjmalens fibi onerri uidimas q darmonibus. ©eš Teccfferunt ab cof
nullus eft qui loquatur bonar& agat peenitentiam a pcccatis fuis.$equuntur proprias uoluratesj:quafi equus
promptus ad proelium Jntendunt linguam fuam quaG arcumUVIetiuntuf omniaiSC no eft in eis ueritas. Arni -
co^ quoqi caucndas infidias pra:cipit;5i nulli credere pximo^,3pinguIos enim lTidiari amicištSC fratrem a fra^
tre deciplEt hoc facereaio natura: malojled propria uoluntate7quia docuerunt lingua fua mcndaciu SC  proni^'
feruotur ad iniuiticia.Si arthiops ante mutauerit pelle (h dl SC pardus uarietate (uaiSC uos poteritis facere bonu
cum didiceritis mala.Ergo pellis zthiopica SC  pardorp uarietaatdifcipline eftinon natumqu^ docetur Si difci^
turttamenauferri non potiuirio mollita malignijnifi per eum cui oia poflibilia funt.Ynde loquitur ad cul qui
folusuemsmedicuseft;(ana me domine SC  fanaboj^aluum me facdominerSC ialuus ero. Tu esgloria mesž8C
fpes mea.$i enim ad coditionem meam ifcelicitateqj relpiciamtnihil aliud nifi boe poftum loquif-Jvjaledidus
bomo qui annunctauit patri meo dicen&Eccenatus eft tibi pucnfiat homo lile Hrnilis urbibus quas fubuertit
deus.^uare enim in uulua non ftatim perufEt fuiftet mihi fepuichrum mater mea iSC  uuluaeius infernus fe-;
piternus.^uareegreftus fum ex uterdut uiderem labores SC  miferiast SC  confumerentur dies mei in crunisf
JTantum de fua conditione fecurus eft:5C fic confindit in fortitudineiut mortem pratferat uita:. Nouerat enim
uulnus fuumlSč potentiam eius quem c^Iare nihil potefbqui loquitur perprophetamlDeus appropinquans
cgotSč non procul.^ui enim caelum replet SC  terram:nullus poteft uitare eius noticiam SC  cordis occulta cacla
re.C^ui ferutatur renes introfpicittSčut fciamus dei efte bonum omne quod gerimus.Ego inquit plantabo eos
ut nequaq eradicentuftSč ego dabo eis cogitationem SC  fenfumjut intelligant me(f i cogitatio SC  fenlus dantur a
deoj&ihtellečtus do mini ex illius qui noicendus efbradice pullularjubi eft liberi arbitrii tantum fuperba ia/
člatiofTolumus fčire conditionem noftramfaudiamus hiftoriamftoachim rex iuda^cun<ftiq; locii eius prin^
cipes auditis fermbnibusVriactuoluerunt occidereeumt^uod cum lile didiciftet!timoreperterritusjfugit in
a£gypmtm:(^ur mortem timebattqui explicabat (ententiam dorainiTSC qui a fe nuncižri domini nouerat uolun
tatem^Sedignamur per fingula auxilium dev.SC  ad illius nutum cunčta gerere negiigimusteum Iegamus lan
čtos uirosSetiam hoium idiguifte prteGdio.PericIitatutHieremiafe maifefte dicitump auxilio ei fuerit maus
-Difan fifii-Safantne traderetur in poteftatem uulgkSC obrueretur Iapidibus, Abolitis legis ca:rimoniisl^ duro

ilinem iunge principioromne medium tempus in uitio eit.Hieremias lačlificatus ante q natus:uirgc«propne^
ta ueteris teftamenu?pertimefcitSedechiam;8£ flebiliter obfecrat dicens. Nune ergo domine mi rex audi do-
pratcationetn meaml6Čpra:ualeatapud te obfecratio mca.ne remittas me in domu m Ionatha feribart ne ibi pc
rcam.© prophetatcur times impium regem?(Eur eum mctuis?quem nofti iam iamq? pcrimmm.^arcerem re
formida«cuiparaturparadilusd* y Ivefpondcbitmihilhomofum mortaliin čarne SC  cormptibili conftitutus;
dolorem fentiotborrcfcocp cruciatus;quos etiam dominus meus pro mea falutc ienfurus cfl.Miferctur huma


«

no generi dcus&non uultperirc.‘quod fccit.Noli timeredacob dicit dominusiEgo enim fum tecum? SC  interfi^
ciam oes gentes in quas dilperfi teite uero ipfum perire non faciafted caftigabo te cum iufticia;& ita miferebor
tuilut te innoxiččnon rclinqua. Y nde SC  nos dicimus cfle iuftostefte (andos uirosV& poft pcccata placetes deo;
non fuo tantu meritoded eius claemcntiafcui ois crcatura fubieda eft;& indiget mifcricordia eius. Audiant ha:
rctici qui eleuantur per (uperbiam:& dicunt.Ecce ipfi nobis fecimus comua. Audiat illud quod audiuitMoab
Audiuimusfuperbiam'{babJfuperbuseftualde.Alutudinemillius&eIationem&gIorianoncm'1& inflatione
cordis ego cognoui dicit dominusiquoniam nequaq iuxta inflationem eius SC  fottitudo illius eft. Diciturq} ad
huiufcemodi hoiesjnimiciautemcoRtthaud dubium quin gregisdomini;confirmantdiccntcslnon peceauiV
muscum pccc^uerint in puchritudineiufticia:J8č incxpedationepatrum,E)eindeuis (čire quandoomniapec -
cata finiantu r.Audi cundem prophctam/in tpeillo dicit dominusiQ^uasrcturiniquitas in iftacb& non eti&SC
pcccatu iuda;& no iucnietur.Cur quxfo lequitui¥quia propicius ero lllisfvbi autem propitiatio efbpracefle^—
rat ante peccatu.Tollc igitur poflefčč concedo oia donante deo fubfifterc.Bonu eft prarftolari cu filentio ialu^-
tarc domini/bonu eft ponere in puluere os fuumTdare pcrcutienti fe maxilla:faturari obprobriisdpem habereJ
in domino,$i enim abiccit Si  mifcrcbituwuxta multitudinem mifericordia^ fuai^.Neq; enim humiliauit cor-
dc fuoJ& abiccit filios hominu.Fruftra murmurat horno^p pcccatis fuis.Scrutemur uias noftras!& qua:ramus
SC  teuertamur ad dominu.leucmus corda cu maibus ad dominu in cadujdicamufq; ci:fniq; agimus:& ad ira^
cudiam prouocauimus Jccirro tu inexorabilis cs.Saniel propheta Ioquitur actNabuchodonofor: q? domine--
tur cxcelfus regni hominufeč det illud cuicutp uoluerit;&extremu atq? proiedum conft/tuat fuper iilud/ntcro
gaeum qua caufaultimum atq: defpe^tum conftituatin regem;&faciatquod uoluerittSč difčute utru ipfius
uoluntas iufta fit dc quo icriptum efti^ui fufcitatde terra humile 8č  de ftercorc eleuat paupercm;ut collocet
eum cum principibuSksum principibus populi fui.An forfitan iuxta te abfq; iudicio atqj iufticia gloriam qua:
ritiaureq? popularemfut humiles erigat in regnu m!& potentes humilitatc comutet; Audi prophetam dicente
<$)mncs habitatores tcrra>'qua(i nibil reputati funtapud cum:Fecit enim quodcunq^ uoluitin cado SC  in terrisf
SC  nemo efttqui refiftat uoluntati eiusiaut poffit diccre!quare hoc fecifti^uius funt omnia opera in uetitatciSC
uix illius iufticiaj& fuperbientes poteft ipfc humiliare.AnthiochusEpiphancs rex crudeliffimus fubuertit ah
tardfip(amq; iufticiam fecit conculcaruquia concefliim crat ci a domino.daufafcp reddi^propter peccata pluri—
maiergo non fecit quod ipfc tantum uoluitHed quod dominus propterpeccata populiiconcef!it.E)cniq 3  fequi,
turtej? non cx propria fecerit fortitudinejfed ex eius imperio?quiprecepit ut fiererJflud autem in oratione fua
loquicur.Peccauimus v tiniq 5  egimussiniufte gcflimusfSč reccftimus a mandatis tuis;<Sc c^tcra huiulcemodiSole
tis dšcerdfquod Sž-Dauicb&^Daiiiel SC  omnes propheta: non pro feKJui fančti erantčfed ex perlona populi funt
JocutuAduerfum quam opinionem ipfe refpondebit'6č dicct.Cum adhuc orarerm^ confiterer peccata meajf

?ra:ca/

dept depra:cationcs iuas-in conipectu domini dei lui* Yis iterum noiieiquando peccatum SC  iniquiV
rasfiniaturfC^_uanq diuerfa fit aučtorum interpržctatio: Audieundem prophetam.Lxx«hebdomadac com
pleta: funt fuper populum tuurm5č fuper ciuitatem tuam fančtamiut compleantur iniquitates:6č fines accipi -
atpcccamnfut difpereat iniquitas:& reueletur iufticia fempiterna.^uamdiu ergo ille finis aducniat‘f6čcor^
ruptiuum boe atq? mortale incorruptione SC  immortalitate muteturmecefle eft nos fubiaccrepcccato:non na"
tora: SC  conditionissut tu calumniaris uitioifcd fragilitate SC  comutatione uoluntatis human?ctqua: per mome
ta uariaturlquia deus folus eft i m m utabil is.C^u x  ris ubi-Abehubi Enochmbideftss filius^aueiuDiHelifeus
raiterkp fančlcp peccauerint.Noneft necefte nodu in fdrpo quacrereturina pofte SC  manifefta*reticcrepecca^'
ta(fi uis a me uep au d i remc fcio*N i h il inquit mihi confčius fumjnec tamen in hoc iuftificatus fum. Homo ui^
detinfacieldeusin cordc.Apudciusconfčiendamatq: conipečlum‘nullusiuftificatur, Yndc&Paulusloqui"
tur confidentcr.Shnncs pcccauerunttSč indigent gloria deiffiC conclufit dcus omnia fub peccatotut omnium
niifercatui.^ caetera qua: fatpe replicauimus.

OTejtius eiufdem Dialogi liber contra Pelagianos. Epiftola.XIX.

K-ITOBOL VS.Delečtatus fum tuo^ multiplicatioe fermonumlde quibus feriptum eft» In mul
tiIoquio non eftugies peccatumlfed quid ad caufamfCerte hoc fateberis%os qui Chrifti baptifma
confecuti funtZnon habere peccatum.Et fi abfcp peccato funttiuftos efle.Cumc^ femel iufti fuerint'
^fi egerint follicitejpofle in fempiternum iufticiam cuftodirefac per hocJomne uitare peccatum •
ATTI.Non erubefcisexpIofam atqt damnatam louiniani fentenria fequif Et ille enim his teftimoniis tuiqj
nititur argumentisftmmo tu illius inuenta fedari^Jn orientedocerc defideransžguacolimRom^t^ dudu in
africa condenata funt.Legeergo quid illi refponfum fit^ tibi rcfponfum dicito.fndogmatibus enim SC  qu*/
ftionibus difterendis^non perfonaded caula qua:renda eft:SC tamen hoc fčitdbaptiTmumprarterita donare pec
caradon futura feruare iufticia.Q_ua: Iabore SC  induftriatac diligentiatSč femper fuper 01 'a dei claementia cu/
ftodimriutnoftrum fit rogaretillius tribuere quod rogatur«noftrum inciperetillius perficereinoftrum offerre
quod podumusnllius implere quod non poftumus.Nifi enim dominus ^dificauerit domutin uanu laboraue
runt:qui a:dificant eainifi dominus cuftodierit ciuitatejin uanu uigilabit qui cuftodieritea. Vnde SC  apeftolus
praccipittfic currite ut coprehendatis.®es quide curruntf fed unus accipit corona.Et in pfalmo feriptu eft. Do
mineTut fcuto bona: uoluntatis tuše coronafti nos.Nloftra enim uidoria 8C  corona uidoriaetillius protedione
^clypco prasparatur:6č hic currimus ut in futuro comprehcnaamustubi accipiet coronam?qui in hoc feculo

uidorextiteric

u ičlor cxtitcrh(ccce  faus fačhjs esriam noli peccareme quid deterfus ribi fia Č8C nefciris quia templum dei eCtisi
SC fpiritus dei habitat 'i uohis,£iqws  templum dei uiolaueriadifperdet eum deus.Et in alfo Ioco:19o minus uo-
bifčum cfbqdiu uos eftis cum eolfireliquerirfseumt8C ille relinquet uos, In cuiusputas delubro*atq? facrario^
ChnTH puntaš permanefltemplicj} ferenitaslnallo nubilo contriftatur.lEundem femper uuitum habere no pof
fumus*quod d&Socrate falfo philofophu gloriantur&juato magis animumOnuf ta: facies hominumjfic SC cot*--
da diuerfaCn fier i  pofletifut femper aquas baprifmatis merfo tenerenčuolitantia nos defuper peccata non tange —
rentifpiritus fandus tueretur,$ed impugnat inimicusJnec uičlas receditffed femper in infidiis eftrut /agittetf
occulto rečtos cordc.fn euangelio iuxta hebracosJquod chaldaico fyroq 5  fermoneded hcbraicis Iitteris fcriptu
eft:quo utuntnr ufip hodfe Nazareni fecundum apoftolos? fiue ut pferiq 5  autumat iuxta-Mattha:um?quod i
Cadarfenfi habetur bibfiothecarnarrat hiftoria.Et ecce mater dominuSC fratres eius dfcebantci.loanncs baprr-
fta baptfzat in remiftionem peccaro^.Eamus SC  baptizemur ab eo,B)ixft autcm eisi^uid peccauiiit us dam
SCbaptizerabco.dflififortehocipfumquoddixwgnorantiaeft:Etineodemuofumfne, $ipeccaueritinquit
frater tuus in uerbo^SC fatis tibi fecerft/fepriesin dfe fufcipe cum.Shxftfllr£)imon dffčfpulus cfustfepties in dieV
Refpondit dominusJSC dixit ei*  Eriam ego dfco tibi;uiq; feptuagfes fčptics.Etcnim in prophetis queq? poftq
undf funt {piritu fandojfnuentus eft fermo peccatiJgnarius uir apoftoficus SC martyrifcribit audačlerfelegit
dominus apoftolos/quf fuper omnes homfnes pcccatores erant.Ne quorum celeri conuerfion&pfaltrms canit *
Multiplicat* funt infirmitates eorunVpoftca accelerauerunt£qbibus teftfmonifs fi non uteris ad audoritatcmv
utere faftem adiniquitatemjqufd omnes ecclefiafticf uiri fenferint.Fac alfqucm baptizatum uel ftatim-mel in  —
ipfis diebus morte fubtradumi&C concedo tibi quod concedere non debeojncccogitafle aliquid?ncc locuturiiS
in quo errore SC fgnorantia Jaberetu&Non ideo fine peceato erf«quia uidebitur non fuperafteried 4 Jngfflcpec^
catum.Ac non potiusfquia dei mifericordia de peccato^ carcereliberatus migrauitad dominum,Ha:c SL  nos
dicimus pofle deum quicqufd uolueritfSC hominem per fe SC propria uo!untareiquod tu afler&fine peccato ef
fe non pofic.Jin autem poteftftruftra nune iungisiSCgratiam qua potens non mdiget. (^ uod fi non poteft
abfip gratiafftulte tu dixffti pofie:quod non poteft, ^ufcquid enim ex alterfus pendet arbitriofnon eius eft
quem pofte contendissfed iflius fme quo cum non poflepcrfpicuum cft, (£RX R.ogagqu 3 :cft iftaprauitasfinv
mo abfcp ratione contentiolfne hoc quidern mihi dasrut egreflus aquasbaptiTmatisi(me peccato fiti%T, Autfe^-
go renfum meutn uerbis explicare non ualcolfaut me exph'cante:tu ad intelligendum tardior es, CRI,  uo

nam modoČAT»Recordare quid SC tu dixerisSC ego quid loquar.Pofuifti hominem fine peccato efie fi uelit«
Ego ipoftibile hoc in homine efie refpondeomon quia ftati de baptifmate homo peccato non carcatl fed ilfud
tempus quando fine peccato eft:nequaq pofiibilitati human^dedI dei gratix deputatur ,Tolfe igitur poffe: SC
ego efie concedam,C^_ uorpodo enim potefftqm' per fe non poteft?Aut qus ilfa impcccantial qux  ftattm cor>-
poris huius morte finitur^Aut certe fi ultra uita protaxerit^delfdi SC fgnorantia: pcricu!dfubiacebit,€RI*b)ia
lečtica  me arte concludisl8C non chriftfana loqueris fimplicitatefnodos mihi quofclam inter eftetSCeflepoffe co
cinnens, AX*Ego ne uerborum ftrophis ludoieum hoc de tua procefierit officina^Tu enim dicis non efle ho /
minem fine pcccatotfed efle poftdfcum ccontrario ego tibi tribuam q? ncgafti» cfTe hominem fine peccato per
dei gratiamjSC tamen per fe non pofte,CRLFruftra ergo dantur prasceptaifi ea implere non poflumuš, ATTI
CV$.0>eus pofiibilia mandauitsboc nulli dubfum eft,Sed quia homines poflibilia non feceruntficcirco ora /
nis mundus fubditus eft deofSCindiget mifericordia eius,(Smnc enim quod fieri poteftltribus conftat tpibusl
aut pr^teritdfautpr^fentžaut futuro.Hoc quod afierisjpofle hominem fine peccato efie fi uclitfmoftrat fadu
efle de praeteritofaut certe nune fieride futuro poftea uiacbimus, (^_uod fi nullum potes oftendere! qui fine
omni omnino peccato aut fuerit aut fitireftat ut de futuro tantum difputatio fitJnterim in duobus teporibus
praeterito aut pracfenriuičtus teneris.Si a!iquis fuerit poftea maior patriarchisjj>phetis^apoftoIislqui peccato-'
careatf tune futurus de futuro fi potueri^perfuadeto,CR.IXoquere ut uisargumentare ut Iibe2Nunq mi hi li
be^ crbitrium cxtorquebis;quod femcl concefliit deu^fnec ualebis auferre:quod mihi tribuit deus pofle fi uo >
Iuero,AT,£xempligratia2uno tantum utamur teftitnonio.InuentDauid filiumJcfle uiru fecundum cor meti
quifacfetomnesuoluntatesmeasudbatat€smm*K)auidfančlumeflenondubiumeft:SCtamen elečtns eftr ~
ut omnes dei uoluntates facereflaliqua fecifle reprehenditur:utiqj poflibile erat ei facere!qui ad hoc clcctus q
ut omnes dei uoluntates facererinec deus in culpa eftiqui pra:dixit eum cunčlas fuorum pr^ceptorum facere
uofuntatestfed ilfoquiprtedicta non fecit,Neq? enim dixit inuenifle fe uiruntfgui cundas in perpetuumifua:
iufiionis faceret uoluntatcs.3&Hoc SC nos dicimus pofle hominem non peccarerii ueliSpro temporeipro Ioco!
pro imbecillitate corporea:qdiu intentus eft animusfqdiu chorda nullo uitio Iaxatufih'thara*^uod fi paulu
lum remiferitVquomodo qui aduerfus flumenlembum trahit:firemiferit manus^ ftatim retrolabituriSC
fluentibus aquis quo non uuft ducitur,$ic humana conditicčfi paululum fe remiferiudifčit fragilitatem fltam
SC muka fe non pofte cognofcmPutafne apofto!un>PauIum eo tempore quo fcrfbebat lacernam fiue penulaS
quam rehqui troadae apud-Eutarpumlucniensraflerre librosf £Cmaxime membtana^de c^leftibus cogitafle
myfterif^j|C non de his qux in ufu communis uitže uel corporis neceflaria funt?f9a mihi hominem * qui non
efuriatmon firiatlfnecp algeacnon dolcat/non febriciteunon torminibus SC urina: difticultatibus torqueatur.

Et ego ribiconcedamfpofle hominem SCnihil nifi de uirtutibusJcogitare,Ca:ditur apoftolus a minifteriolSCco
tra pontificemjquf ca:dere imperaueratriententiam dirigtcipercutiet te dcusvparfes dealbate|ubi eft illa patien ~
tiaSaluatoris^ui quafi agnusdudus ad uidimabi non aperuit os fuutfl^d cl^menter Ioquitur uerberati C

o fii ,lxiii.

s

$i male locutus fum;arguc de zelo leu de peccatcJtf i autem bene quid me esedis P Non apoftolo detrahimus:
fed oloriam domini prxdicamusTqui in čarne pafluscamis iniuriani fuperat SC  fragilitatcmfut tacea illudajd'
comemor^/Mcxandcr xrarius*multa mihi mala ofteditlreddet lili dominus in illa dietiuftus iudcx»€RI«Co^
gis me ut Ioquar: cjupd iamdudum geftioJ& tamen erupentia uerba non promoAT. Q_uis enim te ,phibeflf
quod (entis dice rc?Aut enim quod dičlurus es bonum efb& nos bono fraudirc non debesfaut malum:& iccir —
co non noftri gratia^fcd pudorc filuifti .CRI. Bica aliquando quod fentio.®is difputatio tua illuc dclabitur ’1
ut naturam accufes:& culpa m referas ad dcutqui talem hoiem condidit. AT. Hoc illud erat quod nolebast 8C
uolebas dicerc^uic q foiut omnes tua fruantur prudentia.Rcprehcndis deu*quare hoiem fecerit hoiemTreprev-
hendant SC  angeliicur angeli finr.<S)is crcatura cau(eturTquare id fit quod condita eft:& non id quod condi pd*-"
tuit.Scilicct nune mihi pucrilibus declamantiunculis Iudendunjeflj&a culice atq? formica ufčp ad cherubin
SC  Ičraphin ucnia.Cur non fingula in meliori ftatu condita fint.Cucp ad cxccl(as ueneropoteftates* caufabortr
SC  dicam quarc dcus Polu s tantu dcus litiSč non oia deos feccrit.Aut enim ipoiTibilitatis iuxta tejaut iuidie reus
crit:Rcprehende eu cur SC  diabolii in hoc mundo tantu cPTc concedatf&aufcrcoronafcu certamen abftuleris.
CRI.N on Pum ta uecorsJut quxrar cur diabolus fitfcuius inuidia morsintroiuit in orbe terra^ESed hoc do/-
leoJCUr uiri ccclcfiaftici* 6 č qui magro^ Pibi uPurpant uocabulultollant libe^i arbitriun$quo fublat<£j/Ianichx
oru feefta conftruitur .AT. lEgo ne libci^tpllo arbitriumfqui in tota diPputatioe mea nihil aliud egirnifi ut ofpo<
tentiadci/cu libero arbirriocpn(cruare PCRI. (^ uo feruas libet^ arbitnumtqui dicis hoiem nihil pofte facerci
nift deus femper adiuueritPAT.lEi in culpa eft qui libero arbitrio iungit dei adiutorium*ergo illc laudctur;qui
dci tollitauxilium.CRI.Non tollodeiauxiIiu.C^ujppepercuiusgratiampoftumus:fedutrunq?fuis finibus
terminansVut dei Pit grada: q> dedit Tiberi arbitrii poreftatef& noftrx uoluntatis faccre quidjuel no facere t quo
SC  facicntibusprxmiut& non facicntibus pcena ieruetu r« AT . Videtis mihi quafi obliuiofus cfiet&qii nihil fu—
pra dičtum firjper eaPdediPputationislinčaš reuerd.Hoc enim Ionga diičretione coclufum efhut gratiam fua
dominus*qua nobis conccffitlibet^ arbitriujip Pingulis operibus iuuetjatq 3  PuPtefet,CRI.^_uid ergo coronat
in nobis atq? laudattquod ipPe operatus eflfAT. Voluntatem noftram qux obtuTit omne quod potuitfe labo
rem quo contendittutfaccret: 8 č humilitate qux (emp refpexit ad auxiliu dei. TRI . Ergo fi non fecimus quod
prxcipit!aut uoluit nos adiuuare deusjaut noluit.Si uolum& audiuitt&tamen no Fecimus qd uoluimus: non
nosfted ille fuperatuscft.Sih autem noluit adiuuarctnon eftculpa eius quiuoluit facerelfed illius qui pomita
SC  noluit facere.AT.Non intelligis 2u2LHJUxia*Tcv tuum in grade blafiemia^i decidifTe barathrumjut ex utra
<33  partmut inualidus fit deus?autinuidusl 8 C non tantum ei laudis iittq?bonoipaučlor fit&au<ft©ffftrSč adi
tonquantum uituperationis-q, mala non cocrcuit.E)etrahatur ergo illilcur diabolum efte permiferitJcurpaf/
fus fi« 6 č hucufčp patiatur quotidie/aliquid in mudo male fieri.(§)_uxrit hocMartioniSč oes hxretico^ canesl
qui uetus laniant teftamentum;& huiufcemodi fyllogifmum tcxere confueuerunt.Aut fciuit deus hoiem ipa-
radiPumpofitumprxuarica.tu 9 :efremandatumillius'autne(ciuit.Sifciuit:noneftinculpaisqui prxlčientia
dei uitare non potuiP/led ille qui talem condiditiut dei non poffet fcietiam cfeuitare.Si nefciuiŽcui prx(cienda
tollisjaufers SL  diuimtate.Hoccnim gencrc in culpa eridqui elegitSaul Putu^ poftea regem impiiilimumi&I
-=§aluator aut ignorantih aut iniufticih tepebitur reujjfcur in euangelio Pit locutu^Nonne duodccim ego elegi
apoiloIosTSC unus de uobis diabolus ePIVfnterroga eumtcurludam elegerit proditorei 1  Cur ei loculos coinik,
ritlque Purem efle non ignorabalt. Vis audire rationem. IDeusprhientia iudicat*non furura. Nec condenat ex
prcPenti$quem noucrit talem foretqui fibi poftea difplicear.bed tanth bonitads eftsSC ineftabilis claemenda:I
ut eligat eumfouem interim SC  bonum cerninSč ( cit  malum futu^tdans ei poteftatem conueriionis SC  pcenite/
tixiiuxta ilium PenPurn apoftohTignoras quia benignitas dei ad pcenitentiam te adducit? Secundum duritiem
autem tuami& cor impeeniten^thefaurizas dbi iram in die ivmSC  reuelationis iufti iudicii dei?qui reddat umV
cuiq? iecundum opera eius.Neqj enim ideo peccauiuquia deus hoc futut^ nouerat. Sed prarfciuit deus quafi
deus?quod illeeratpropria uoluntate futurus.Acculaergo deum mcndacii*quare dixeritpetJonam. Adhuc
tres dies»' 8 ^Niniue Pubuertctur.Sed rePpondebit tibi per Hieremia.Ad Fumma loquar contra getcrm& regnuf
ut eradice SL  deftruam; 5 C diiperda illua.Si poenitetia egerit ges illa a malo fuoKpf locutus fu aduer fus eaiaga
SL  ego poenitentia fuper malo quod cogitauiiut facerem ei.Etad fumma loquar de gete SL  regno ut hdiPice SL
plantem i!lud;Pi fecerit malum in confpečtu mco:ut non audiat uocem meam-poenitentiam agam Puper bono
quod locutus Pum'.ut facerem ei.tndignabatur quondam SždonasJcur deo Fuerit iubente mentitusTfed ininfti
moeroris arguitunmalens cum permcie innumerabilis populi ue^i dicere q cum tanto^ falute mentiri. Tonit
enim exemplumttu doles Puper hederadiue cucurbitaiin qua non laborafti1neq; fecifti ut crefceret?qux Pubu/
na nočte nata efh& una nočle periitfe ego non parcam ciuitati magna^in qua funt plus q centum uiginri mi
lia hoiumtqui nefciunt quid Pit inter dextram SL  Pmiftram PuamPSi paruulo^ aetate SL  fimplicium: quos certe
peecatores fuifle non poteris approbarettanta fuit hoium muftitudoSquid dicemus de utriufcjj fexus htate di/-
uerPafqua: iuxtaPhi!onem prudentiffimum philofopho^rab infantia uPq^ ad decrepitam Penečtutem fepte/
nario ordine deuoluiturldurn Pibi Gcinuicem htatum inerementa Puccedunuutquandodealia trafeamus ad
aliam fentire minime ualeamus.CRI.TFota argumentatio tua huc tendit?ut gracci dicunt aulš^oucriov nos Ji
berum apellamus arbitrium uocabulo tribuasJre auPeras.Ju enim aučtorem peccatorum facis deumf dum af
feris nihil hominem per fe pode facerjled adminiculo dei cui imputetur omne quod facimus. Nos autem iiue
bonum Piue malum homo fecerit per Tiberi arbitrii poteftatemfei dicimus imputari>'qui fecit quod uofuit^JEt

non ei

non c£qui Čemel  conceflkIiberum arbitrium.AfcI.<^uamufs tergiuer(eris;Iaqueis ucritatis innečfr-ris. Hoc
enim modo etia fi ipfe non adiuuatftamcn i'uxta teaučtor erit maTof^:quiapotuit ( phibere SC  non prohibuit.
Vetus eni fnia edrhomicida efle e$qui cu podit hoiem de morte liberaremon libcret. flRI Ja ia collo manulf
cedojujcidi.Si tamen uinccre eft/ueritate uelle (ubuerter^no rebusfed (ermonibusrided non uerirateded me-
datio.PoiTueni illud tibi apofloli re(p6derei& fi iperitus lermonejno tame (cietia.C^ uado eni loqr/s;coačtus
argumetationu drophis tibi uideor afletire.Cu aut tacuerisfex aio rurfuselabiturfutlicjdo appareat difputa*
tione tua no ex fotibus ueritatis SC  chriftiana fimplicitateiled ex philofopho^ minutiis 8C  arte defcedere. AH
Vis ergo me rurfu utit^dimoniis lčriptura^?6C quo iačtadifcipuli tufoullu argumentationi tuše pode SC  pro*
blematibus re(poderef(£RJ.Non folu uoloded 8C  cupiotdoce me de (čripturis (ačbsiubi fublata liberi arbitru
poteftatdfaciat homo*quod per fe aut noluiCaut non potuic*AI*No itamt tu proponisjfed ut ucritas pofeit SC
ratiafcriptura^SUocibus ed utendu.LoquiturIacobin orone fuatSi fuerit dominus deus meus mecu;& čudo—
dierit me in uiarper qua ego pgo¥3C dederit mihi pane ad manducandu:& reduxerit me cu falu te i domu pris
mei^rit mihi dominus in deu:8č lapis ide que pofui in tituliijerit mihi domus de#Sč oia quazcuq 3  dederis mi *-
hirdecimas offera tibi.Nunqd dixit fi libeijz arbitriu coferuauerislfK cibu SC  uedimentu meo labore qfieraf& re
uertero in domu pris mei?®ia dat domini uoluntatilut mereatur accipere qcP prazcatur.Reucrtenti de-MeCo
pota mialacobangel o^ occurrit exercitus^ uocantur cadra dei.Podcapugnat cu angelo fub figura hois; SC
a domino cofortatudde fupplantator&Iacob redidime dei nomen accepit',neqj eni ad fratre crudelidimu aur~
debat reuerti nifi domini prazfidio roboratus.$criptu edin cofequetibus.®rtus edei foI:podq tranfiuir-Pha/
nuekjcf interpretaturfacies dei. V nde loquitur S^Moyfest Vidi dominu facie ad facieiSC  (alua fada ed ania
meatnonproprietate naturazried dignatione miierantis.Oritur ergo nobis (ol iufticiaz:quando uultu dei con/-
firmatur.lofeph in azgypto claudituricarcerežlbiq^ inferturq? cudos carceris oia potedatieius fideicp comife *
rit.Cau(aq; redditur;quia dominus eratcu cotSC  quaecunq; faciebat^fperabantur a domino in manibus eius.
Vnde Sč-Eunuchis fonia (uggerutur.Pharao uidet foniu inextricabile-ut per hanc occafione liberarct-Iofephl
pater pafceretur SC  fratresVa:gyptus tpe famiV.faluaretur.Sequitur.B)ixit aut deus ad ifiraelfin uifione nodis.E^
go fu deus patru tuo^tnoli timere defcedere in azgyptu.ln gente enim magna facia te ibfiSč ego defcenda tecu
in azgaptui& deduca te inde;8č ponetlofeph m anus (uper oculos tuoslubi hic ed liberi arbitrii ptasV Er non to-
tum*qcf irenon audetad filiumiSč genti Ce  totu comittere dominu ne(cieti:dei patrisauxiliu ed. Liberatur po
pulus dea:gypto in manu fortiiSč brachioexcel(otMon-Moyfi S^Aaromfed eius qui figno^ miraculis populu
liberauičSC  ad extremu pcudit primogenita ?Egypti s ut qui prius rednebant pertinaciterrardenter exire copel/ "
lerent.Salomon loquitur.fEdo confidens in dominu in toto corde tudtfn tua aut lapia ne exalteri^in oibus ud
is tuis cognofce eumrut rečlas faciat uias tuas.lntellige quid loquatur,Mecin lapia nodrasnec in ullis uirtuti/
bus confidendumlied in in lolo dominora quo greffiis hois diriguuntur,S)eniqj prtecipiturtut odendamus ei
uias nodrasISC notas efle faciamus:quae non labore propriofted illius adiutorio atq? cltementiaJrečte fiunt.Vn
de feriptum ed,R.ečla fac in confpečlu meo uia cua;fiue ut alia exemplaria habendRecfta fac in colpečlu tuo
uia meaiut qcf tibi rečlum eftrctia mihi rečtu uidcaturJde-Salomo loquitur.E>euoIuc fup dominu opera tuai
SC  firmabuntur cogitationes tu^.Tunc enim nodra cogitatio confirmatunquando omne quod agimusfquafi
fuper dabilem SC  (olididimam petram domini adiutorio deuolumuj^ekp cunčla reputamus.ApodolusPau^
ius cum dei beneficia celeri fermone narraflenad extremum intulstfe ad haec quis idoneus? Vnde SC  in alio lo»
co dixit.Fiduciam aut tale habemus per Chridu ad deummon <j? fu(ficentes fimus cogitare aliquid a nobistafi
ex nobisKed (ufficientia nodra ex deo ed^qui SC  idoneos fecit nos noui tedamenti minidrostnon litteraifed fpi
ritu.Littera enim occidit;(piritus autem uiuificatbVdhuc audemusper libe^z arbitrium (uperbire?6C abuti be^~
neficiis dei in contumeliam largitoris^cum idem uas elečlionis apertidime fcribatSHabemus autem thefauru
ludum in uafis fidilibusjut abundantia fortitudinis fit ex dedlSC non ex uobis. Vnde SC  in alio loco retundens
ba:reticoip impudcntiamiIoquitur.(^ui gloriatunin domino glorietur.Neqj enim qui feipfiim comendatnp*
le prpbatus edjfed quem deus comendat.Et lte^.ISJihil enim mihi defiiit abiisJqui fuper modum funt apodo
Ifilicetnihil fim.Petrus Ioquitur ad dominumifigno^ magnitudine coturbatusiRecede a me:quia homo pec
cator fum.Et dominus ad di(cipulosJEgo fum uitist& uos rami:qui manetin meiSC ego in eolideaffert fručlu
tnultumrquia fine me nihil potedis facerelficutrami SC flagella uitium ilico contabefcunt cum fucrint a matri
ceprxcifaiita  omnis hoium fortitudo marcefci«& deperiefi a deiauxilio deletatur.Nemo inquit poted ueni*—
re ad mernifi pater qui mifit me traxerit cutnf^uando dicit*Nemo inquit poted uenire ad mefrangit fuperbie
tem arbitrii libertaet^ etiam qui uelit ad Cbridu pergerejnifi fiat illud quod fequituŽNifi pater meus cazle
dis traxerit eum;nequicq cupiatj6č frudra nitator.Jimul SC  hoc animaduertendum:^ qui trahitur non (pon* -
te curri&Sed aut retračtansiŠČ tarduslaut inuitus adducitur^ui non poted fuis uinbus SC  labore uenire ad le*
lum;quo poted omnia (imulpeccata uitare?Et uitare in perpetuuni(& dei fibi potentia: nomen adumere (  Si
eni ille avajuLccplklostSC ego avotju pqHTOS»qu£e fter me SC  deu erit didatiafVnu adhuc pona tedimoniuS
ne tibi SC  adiutoribus tuis fadidiu faciaAduero que.lxx.iterpretes ccpTE^epjtHV uocatrfonus aulert ab oculisV
ut comentarios in fe fideliu replicas minidro^z inueniatMardocha:um\cuius indicio de infidiis liberatus e;ut
8&Hedercomendabilior ficredSč cunčlispopulisiudxo^5iminenteuitaretnece.Certerexpotentiflimussqui
ab india u(q’ ad (eptetrione cunčlum pollidebat crientetpod largiriimas epu(as:5č cibos toto orbe quariitos
dormire cnpiebauSC  fomno requie(čere2ac libe^z arbitrium implere dormiedu nifi dominus prouifor bono^z

o iiii  .lxiiii.

o

omniu impediflet natura: ordinerat contra natura tyranm crudclitas uincerctur.Longu elfcfi uolucro cunčla

Ybi aut milericordia Sl  grada cfbliberu ex parte cdlat arbitrit$quod in eo tatu efbut uelimus atcp cupiamus
8C placitis tribuamus aftcnfu Ja in domini potcftatc emt id quod cupimus Iaboramuslan nitimur’ illius opere

agitnusrdicant fieri prsefidio dei AJ*(^_ui hoc dici truefter efle ceffabit. Autergo & tu ifta dicitoJut nofter el,
(e  incipias.aut fi no dicisJaTienus eristcu iis quinra no dicunt.CRI.Tuus erorii mea dixerislimo tu meustfi adr
uerfa non dixeris:$ana corpora confiterisrSC aiae qu& for tior eft denegas fanitate. Vt eni morbus SC  uulnus in
corporcjita peccatu in anima.^ ui ergo fanu aliquando hoiem cofiteris ex ca parte$qua caro efhquare non fa
num dicas&exea'qua fpiritus cftfAT.$equor propofitionem tuam.

Nunq hodie effugiesmcniam quocunq; uocaris •

C Ri.P aratus fum ad audiendum .AT. Et ego ad loquendurfurdis auribus^efpodebo igitf ad propofitum. Ex
anima c6pa<5b^corpor£5utriufq? fubftantia; natura c6(equimur.(^ uo corpus fanum dicitur:fi nullo Ianguore
uexeturlita aia ab(q? uitiorfi nulla pturbatione quatiaturY& tame quis corpus lanu fittinregruq?;& ucgetumfeč

abfcp periculo n auigat.' con fideran fqj fragilitate fuitemp de mortc follicita eftilecundu lilud quod feriptu eft«
q_uis  eft homo qui uiuet & non uidebit mortemqna:cunčtis intenta eft mortalibusmon natura: diflolutioe?
led morte peccatiiiuxta illud prophetieumAia qua: peccauermipfa morietur.Alioquinhanccommune mor
tem quar$č bruta (oluut aialfelEnoch & Heliam nondu uidifte cognofcimus4Da mihi corpus quod nunq la
gueriiaut quod poft languorem perpetua fanitate fccu^i fitrSč dabo ribi aiarmqua: nuq peccauerit. Nec poft
uirtutes deinceps peccatura fiuprtefertim cum uicina lint uitia uirtutibuš& fi paululum declinauerisjaut etra
dum tibi fitiaut in prteceps cadcndum,Q_uantum enim inter (e diftantpertinatia*& perfeuerantiažparfimo,
nia Sl  frugalitasfliberalitas Sl  profulio/prudetiaiK calliditasVfortitudo Sl  temeritasVcautela Sl  timidita^quo
rum alia ad bonaialia referuntur ad ma!a|quod quidem Sl in  corporibus inucnituAfi felliprouideris tempera
dotpituita fuccrefcirifi humores ficcare feftinesnnardefeit fenguisibile uitiatur!& luteus coforiora profundit.
Certe ut cunčtam medico^ adhibeamus diligcntiam:5č caftigatis uiuamus cibis?& morbo^ fomitibus carea,
mns cruditatejoccultis quibuldam Sl  foli deo cognitiscaufistuel frigore ihorrefcimusjuel febre cxardelčimus¥
ne! torminibus eiulamus:5č ueri mcdici-Saluatoris imploramus auxiliu.E)icimulqj cum apoftolis • Magifter
faluos nos faapcrimus.CRI.Eftoiut nulluspomerit omne uitarepeccatumrin pueritia^adolefčentia? Sl  iuuen
tutemunquid negare potes plurimos iuftos 8C fenčtos uiros poft uitia omni (e ad uirtutes animo contulifle! Sl
per bas caruifte peccatoVAT.Hoc eft quod tibi in principio dixeram:in noftra efle pofitum poteftate uel pec,
čare ud non peccareJSC uel ad bonum uel ad malum extendere manummt Iibe^i feruemr arbitriumTled boe
modo SC  tpe Sl  conditionc fragilitatis humanaKperpetuitatcm autem impeccantia: foli rderuari deo»& ckqui
uerbum caro fadlusjcarnis detrimenta Sl  peccata non pertulinNec quia ad breuepoftumžcogis me ut poftim
iugiterCpoffim ieiunaremigifardambulardlcgereipfallere^federeidormirdnunguid in perpetuufCR.I.Et qua

deus tuusYplaceto in confpečtu meoY& efto fine macula uel quere!a« Et ponam teftamentum meum inter me
SC  tei8£ multšplicabo te nimis.$i enim no poteft fieri quod icriptura teftaturtfruftra precepit ut fieret.AI* Di
uerfis teftimoniis feriptura^ eandem quacftionem teris in theatrales pracftigiasjqui unum eundeq? hominem
perlona^ uarietatemutatarinMartenvVcneremq^ producuntJut qui prius rigidusSC truculentus incefterafl
poftea foluatuiiin molliciem fcemina^Aoc quod nune quafi nouum obiicisiBeati mundo corde: & Beatiim x
maculati in uial&Efto fine macula^Si catera humfcemodfapoftolo relpondente conuičbum eft. Ex parte co/
gno{cimusr& cx partc prophctamu^& nune per fpeculum uidemusin enygmate.Cum autem uencrir quodp
fečlum eftrid quod ex parte fuerattdeftrueturiSč mundum igiturcor:quod poftea fituifu^ deum:& beatitudi
nem uitae immaculat^tSe immaculatum cum-Abraham uiucrciin umbra poftidemus SC  imagin^guis aliquis
patriarcha fiuquispropheta:quis apoftolustdicitur ei^a domioSaluatoretSi uoseum fitis maliricitisbona da
re filiis ucftrislquanto magis pater uefter qui in c^lis efttdabit bona petentibus fef Denicj 8cAbraham. 4 cui di/
čtum efUEfto finequerela:fine rnaculaiconlcientia fragilitatis fuxceciditpronus in terram.Cuncp locurus ef-
fet ei deuslSarai uxor tua non uocabi tur ultraSaraijfed Sara eri t nomen ciusiSd benedicam ekSC  er it in Igentes
SC  reges genti um ex ipfa era at. Stati m infercur.Cecidit Abraham in faciem fuam:rifitq^ dixit in mente fua r
Si centenario nalčetur filiusISi fiSara.xc.annorum pa r iet*5>i x i tq jAbraham ad deumtffmacl uiuat in confpe
(ftu tuč.Cui refpondif deus.Etiam.Ecce5ara uxor tua pariet tibi filium:& uocabis nomen eiuslfaact&reliqua
Certe audierat a deo.Ego funt. deus tuusrplaccto in conlpečlu mcot3č efto fiue maculatquare non credidi^qd'
dcus rcpromifit^ed rifitin corddputans (e cadare deumffič aperte ridere non audensflDenicj} caufas inereduji
tatis exponens:dirit in corde fuo.C|_uamodo poteft ficrirut ccntenarius de nonagenaria uxoreTpariat filium f
V iuat inquit Ifmael in confpedu tuo;qucm femel dedift^dirficilia non quaeroicontentus fum beneficio quod

accepi:

acccpfujuem occulta relponfione arguens deusfait.Etiam,# eft fenfusifiet quod a:ftimas no futu^. Sara uxor
tuapariet tibi filium.EtanteqiftaconcipiatYpriufqilIenafcatur?puero nomen imponam.Exerrore enim tuo*
quo rififti tacitusifilius tuus4iaac rifus nomen acdpier.^in autem ab his qui funt mundo cordefln boe feculo
putas uideri deum'fquar&Moyfes*qui prius dixeratA 7  idi deum fade ad faciemsSč faiua fačta rft ania meajpo^—
ftea depracaturfut eum uideat cognofcenter^uern quia dixerat fe uidifldaudit a domino, Non potes uidete
facicm mea,Nemo enim uidebit faciem mca;& uiuet. Vnde&apoftolus airJnuifibilem folum deun&jui SC  lu¬
cern habitet imarcefiibile;& que nullus hoium uideritlheq? uidere poflitjappellat.Erfoanncs euagelifta faera
UocdteftatmdiČens»5>eum nemo uidit unejfanigenitus filius qui eft in finupatrisiipfenarrabit:(^_ui uidet SC
narratfno cjtus eft sile qui uifus eftjnec quantum nouitilIeiqui narrattfed quantum poteft mortalium lenfus'ac
cipcre.§)uod autem putas bcatum eftGKjuit (it imaculatus in uiat& ambulatin legedusex fequeti fenfu prio—
reni intellige.Multis teftimoniis fupra didiciftidegem nullum potuifte complcre,$iautem apoftolus ad čopa—
rationem-Chi ift/ gratia&|U£e prius Iucra arbitrabatur in legetreputauit quafi ftercorajut-Chriftum lucriface/—
rctlcjto magis nos (čire debemusddco SC  euangelii gratiam fucceftifie&juiain lege nemo iuftificari potuit?$i er -

le  atq; perfečtus qui adhuc ambulatin uiatSč graditur in lege¥quid plus habebit ille qui ad terminum u ix  legif
q? peruenitf'Ynde apoftolus de domino loquitur;q? in fine mundi Si in  confumatione uirtutumVexhibeat Cibi
Pandam ecclefia non habente macularronecp ruga:qua uos putatis in ifta čarne mortali SC  corruptibili efte p,
fečtamtSC  audire meremini cumdCorinthiissJam perfečh' eftistfine nobis regnatisTatq^ utinam regoaretisjut SC
nos regnaremus uobifcumfcum uera SC  abfčp omni forde perfečtio in cadeftibus referuetur;quando fpofas lo>—'
quitur ad fponfam.Tota pulehra es amica mea :SC  macula non eft in te*|uxta quod SC  illud intelligitur: ut fitis
Irreprehenfibiles SC  fimplicesVficut filii dei fmaculatiiq? non dixerat eftislffed fitis in futu^ differensmon in prx-
Centi  efte conteftanstut hic labor fit atep contentiohbi laboris uirtutifčp prxmia:5)eniq? foannes fcribit,I5>ilecftift
Cimi  filii dei fumusf&nondum apparuit quid erimus,Scimus quia cum apparueritdimilesci erimusiquado eu
uidebimus ficut eft,(^uanqergo filii dei fimusitamen fimilitudo dei SC  uera contemplatio tune nobis repro —
mittiturfquando apparueticin claritate fua($e hoc fuperbia: tu morejo illa oradi prorumpitaudaciatquia fčri-
bensad uiduam:quomodo fančci debeant orare pronunciasJlle enim meritoad deum extollit mausiille pra^
ces bona confcientia fundiftqui poteft dicerejtu enim nofti dominelauam fančla:;quam innoccntes?quam pu¬
re fint ab omni fraude SC  iniurii SC  rapinatquas ad teexpando manusTquam iuftafquam imaculata labiat& ab —
omni mendacio liberajquibus ribi ut mihi miferearis proces fundo,(£hnftiani eft hxcian  pharifad fuperbicn—
tis  oratio?(^ui etiam in euangelio loqucbatur,Beus gratias ago tibkquia non fum ficut eseteri hoies^raptores'
iniuftfadukerUSc ficut hic publicanusffeiuno bis in fabbatofdecimas do oiu m qua: poflideo, lile agit gratias
deokjuia spfius miferidordia non fitrficut ca^tcri hofes peccata detcftansinon aftumens iufticia,Tu dicis domib
ne tu nofti qua fančl^.qua innocenteslqua pura: fint ab omni fraude iniuria 6č rapinatquas ad te expado ma/
nusJlle bis in fabbato fe ieiunare dicitiut affligat čarnem uitiis IafciuienterrfjEt ois fubftan tia: fute.'dat decimas
Redemptio enim aix  uirilpropria diuitia.Tu cum diabolo gloriaristfuper fydcra afcendaraXPonam in calo
rfironu meuž8čerofimilisaItiflimoJS)auid loquit r ’,Lumbi mei impleti funt illufionibustfičeoputruerunt cica>
trices mea; a facie infipientix  mea;,Et ne intres in iudicium cu feruo tuol&: non iuftificabitur in confpcdu tu o*
ois umens,Tu (ančtum SC  innocente SC  pu^: te efte iačlasi&mundas ad deum expandis manus!nec fufficit tibi
in cunčtis opibus gloriarimifi ab omni fermonis orifčp peccato mundu efte te dicas^nferens qua iulta; quam i

& in ' . m  umi

maculata labial&ab omni mendacicdibcraJllc canif ois autem hotno mcndax^Et hoc ipfum confrmat apo/
ftolica aučforitastut Is t deus ucraxKomnis autem homo mcndax;8č tu ab omni mendacio imaculata SC  iufta^lft
berapoflides labif.Efaias planginheu mihi miferolfquonia copunftus fum;quia cum fim homo SC  imunda la
bia habeamlin medlo quoqj populi imunda labia habenti^ego habitq,8^ poftea feraphin ignitu carbone for>* —
pice coprehcnfum defert ad propheta: labia purgandalfnon ut tu loqua;ris arrogantisrfed fua uitia confitcnt/s.
|uxta illud'quod ipfalmo dicitunC^uididctur tibftaut quid apponatur tibi ad linguam dolofam?Sagitt^ po-
fentis acutascum carbonibus defolatoriis,Et poft tantum tumorem:oranti(q] iačtantiam SC  confidentiam fan
člitatis^uafi ftultusjftultis perfuadereconarisSutin extremo dicaslquibus tibi mihi ut miferearisfpraeces fun-
do t$i  faneftus essfi innocenlfi ab omni forde purgatustfi nee fermonelfnec ope peccaftifdicent&Iacoboloui uer
bo non peccat ifte luftus eft uir:& poteft refrenare linguam fuam!quomodo mifericordiam deprascaris^ut uiV-
delicetplangas tdSC  fundas pr^cestquia fančlus SC  pur us es SC  innocens immaculatifq; labiistSč abomm liber
mendacic^dei fimilis poteftati.Ji-Chriftus orauit in crucdDeus deus meus ut quid dereliquifti me;Ionoe a fa*
lute mea uerba deličtorum meo^&Et rurfurnJpater in manus tuas domine commendo fpiritum meum; SC  pa
ter ignofče eistquod enim faciunt nefčiunrtqui pro nobis ageus 9 gratias dixerat*-Confitebor tibi domine pater
cceli SC  terrdfSicut docuit apoftolos fuosiut quotidie in corporis illius facrificio credentes audeant loquilPa
ter'nofter qui es in cadis fančtificetur nomen tuufQ»IlIi nomen dei!quod per fe fančlum efbin fe fadificari cu
piundlu dicisinofti domine q fandx SC  q innocentes SC  q pura: manus mea^llhl inferunt: adueniat regnum
tuum^fpem regni futuro tempore praeftolantesiut regnanteChrifto neqnaq rcgnetpeccatum in mortali eo^i
corporeflunguntq5ffiatuoluntas tuadicut incx\oS£in  terrafiut imitetur angelos humana fragilitasISC uolun-^
tas domini compleatur in terra^Tu dicismoteft homodi uolueri^omni carere peccatocpanem quotidianum fi

g V #lxv»

ita

uc (upcr omncs lubftantias ucntnrum apoftoli depr arcamur rut digni fint afTuniprion&ChnftuEt uos per ni'
miam fancriitatcm (ccuramq i , iuriiriamlaudačter uobis cadeflia dona uindicatis*$equitur djmitte nobis dcbit
noriratficut 8C nosdimitrimusdcbitoribusnoririsfclebaptifmatisfonte furgcntes : 8C regcncrati in dominum
^aluatoreVimpleto illo quod dc fe fcriptum cftiBcatiquorum rcmifla: funtiniquitatcs:6čquorum tafta funt
peccatdSStatim in prima corporis communionc dicunriSč dimittc nobis dcbita norira*qux illis fuerat imChriV-
fli confcffionc dimilHEt tu arrogans dC  fuperbuslfančtarum puritate manuun?& munditia cloquiigIoriansr
(quis fit hominis pcrfečta conuerfio:& pori uitiaatq? peccata uirputum plena pofTeflid r .nunquid poftunt ficeC—
fe fineuitiofquomodo illi qui riatim de chrifti fonte proceduntV Et tamen iubentur diccreldimitte nobis de/
bita noftralficut 8C  nos dimitrimus dcbitoribus noririslNon humilitatis mcndaciomt tu interpretaris J fed pa^
uore fragilitatis humana: fuam confcientiam formidantcs.Uli dicuntme nos inducas in tcntarioncmZIu cum
-Touiniano Ioqueris:eos qui plena fide baprifma confecuti funt tentari ultra %  pcccare non porie. Ad cxtremu
inferunt^ed libera nos a malo* (^_uid pracantur a domino¥quod habent in liberi arbitrii poteriater © ho—
tnofaunc mundus fadus es in lauacro* tc dicituifqu* eri ifta^qutc afcenditdealbata fuper fratruelem fu?-
umYutlotaquidem fitjfcd cuftodirc non ualeatpuritatcmTnifi a domino deo fuftentcturr^ (^uomodo cupis
dei mifcricordia liberari:qui pauloante liberatus cs a peccatisTnifi hac rationc qua diximus:ut cum omnia fe* -
ccrimustnosinutiles efTe fatcamur*(S)rarioergo tua pharifei uincit fuperbiamtSčpublicani comparatione da*
ratur?qui de Ionge ftans oculos ad deum non audebat tollerdlfcd percuticbatpetftus fuum dicensipropitius e* -
fto mihi peccatori.Vnde profertur domini fententia. S)ico uobis^defcendit hic iuriificatus in domum fuam!
plus q illc.® mnis enim qui fe cxaltat humiliabitunSC qui fe humiliat exaltabitur* Apoftoli humiliantunut c/
xa!tentut^Difcipuli tui eleuantur: ut corruant.Eidcm adulans uidua^non erubefcis dicere pietatemtquaz nufq
reperiatur in tcrra!& ueritatem*qux ubicp peregrina fibin illa potiffimum comoraritnec recordaris illius fen.«—
tentiaifPopulus meus*qui beatum tc dicuntrieducunt te:& femitas pedum tuo^ fupplantantllaudafcp eam uo —
cibusJSč dicis.® tc fcelicem nimium<o beatamffi iufticia qux efle iam non nifi in cxlo čredi tur? apud te folam
inueniatur in terris,®ocere eri hoctanoccidercf Leuarc de terraian prxcipitare de cx!o¥id muliercu]x tribue-*
refcjuod angeli non audeant ulurparef $i autem pietas:ueritasTatq? mfticiaanon inueniuntur in tertisiniCt in  U/—
na mulierdubi crunt iufti tui)qnos abfcp peccato in terrfs efTe iacftabasf 0^ ux duo capitula orationis & laudisV
foles cum tuis iurarc difeipulismon efTe tuafeum perfpicuc in eis ftili tui fpjendor eluceari& tanta fit uenuftas e-
!oquiiTulliani1ut teftudineo mcedens graduj?qux feereto doces mittifep uenaliatpublice non audeas profiten*
te fcelicem-cuiusprxtcr difčipulos nemo confčribit.librostot quicquid uideris difpliceranon tuum fed alie**
trum efTe contcndasdSt quis ille tanti erit ingeniitut leporem tui fermo/s poffit imitarifCRITOBOL^S. No
poflum ultra differreComnis uincitur patienti&ueftro$> iniquitatc uerbo^*©ro te:quid infantuli peccaucref
jnec conflientia eis deličli imputari poteriinon ignorantia!qui iuxtaTonatn prophetam manum dexteram ne/

^ r r*. f n .   .. _      ^ ju  a * . /V . • ’ it  w  *. t  . „ i 5  _ Hit n •

[ dicam eloquens:poftq difčipuli tui uer fi funt in magiftros./\ntomus enim orator egrcgiusl
dibusTullius pcrfonafdifcrtos fe ait uidifle multos‘?eloquentem:adhucnemincm. Koli ergo mihi orato^i ST
no tuis floribus luderetper quos foletimperito^ atq; puerorum auresdecipiJfed fimpliciter dic mihi qd fetias«
CRITOBOL VS*Hoc dicoiconcedas mihi faltem efle fine peccato:quipeccare non poflunt* IvTJICVS. Cf o
cedamtfi in-Ch rifto fuerint baptisatitnec me tenebis in aflenfu fententik tuxtqua dixiriifpofle hofem fine pec
cato eriei fi uclitjfti enim nec poriunttnec uoluntffed fine ullo peccato per dei gratiam funtiquam in baptifmo

. f*. - - - /f*  D S K ' ^ 7  r« n«*« ^ ^ *  ims  «s« i' a«*«* <I!mi a  /•/6 a sto  ^ J« s n.  ^ t* *

interficit: qui efTe hxreticum patitur,(fa:tc^ noftra correptio uiuificatio efltut hacrefi moriariluiuasCcatholi/
cx  fidei*€RXjfuos fčitis hxreticoskur non accufatisf AT« (^uia apoftolus me docet hxreticum pori: unam
& fecundam corrcptionem uitarernon accufare^fčiens quia peruerfas fittSč fuo iudicio danatus* Alioquin ftul
tiflimum efbTuper fidem mea ex alterius pendere iudicio,(^uid enim fi te alius catholicu dixerit1riarim ne ah-
fenfum tribuamf t^uicutp te defenderit:8č peruerfa credentem bene fentire dixeri?non hoc agittut te infamia
Iibercufcd ut fe infimctperfidix.Multitudo focio^ nequaq te catholicumtfcd haererieum efle dcmonflrabir«
^c^'hxc ecclefiaftico calcentur pederne quafi paruulis flentibus triftior quxdam imago monrirctu^hoc no^-
bis prxftet dei timonut omnes alios contenamus timoresiproinddaut defende quod credigaut relinque quod
defendere non potes*(^uecunq; in defenfionem tui aduxeris < inon / patronum!fed fociu nominabis* CRJ«S)ic
qusefo:Sč me omni libera quxftionefquare infantuli baprizantur?AT* Vteis peccata in baprifmate dimittan^
tur.(CRI.(^ uid eni comeruere pcccanVquifq ne foluit tno ligatu ^AT. Mc iterrogasfRefpodebit ribi euage
lica tubaidočtor gentiuluas aureižin toro orbe refplendes.Rcgnauit mors abAda u% ad-Moyfc;ctiam in eos
qui non peccaucrun^in fimilitudinem prxuaricationis Adam:qui eri: forma futur 4 §; fi obieceris dici hoc efle
aliquos qui non peccauerunthntelligceos illud non peccaflc pcccatumiquod peccauieAdamlprxuaricando
in paradifo prxceptum dei,(Extcrum omncs hoiesiaut antiqui ppagatoris Adamfaut fuo nomine tenenf’ ob
noxii.(^ui paruulus cflfparentis in baptifmo uinculo foluit *C§_ui eius eft xtatisquse poflet faperelSc alieno
&: fuoJChnfii flguinc libcratur,Ac ne me putes hxretico fcnfuhoc intelligcrdlBeatus martyrCyprianos!cuius
te in fet iprura^ teftimoniis dirigendis xmulu gloriaristin epiriola quam feribit ad epifcopumJFidu de infam

tibus baptirandis

tibus baptizandisJhacc mcmorat.Porro aut fi etia grauiflimis deIidoribus:& in deu antc peccantibusT cutnpo
ftca crediderintiremi{Ta pcccatorum daturT&a baptifmo arq? gratianemo prohibeturtquato magisprohiberi

mittuntur non propria;(ed aliena.Et iccirco frater chariflimc hasc fuit in concilio noftro fentcntiafe baptifmo:?-
atq; a gratia deilqui omnibus mi fericors SC  benignus SC  pius efbnemine pcr nos debere ^pbiberi. Quod cum
circa umucrfos obleruandu fitrat q? rctincndutmagis circa infantcs ipfos:& recens natos obferuandu putat?qui
hoc ipfo de ope noftra ad diuinam milericordiam plus meren£'q> in primo ftatim natiuitatis fux  ortu ploran
tcs ac flcntesinihil aliud faciunttq dcpnecantur.Scripfit dudum uir fandus SC  eloques cpifcopus-Auguftinus
adMarcellinum;qui poftea fub inuidia tyrannidisHeraclianaafab hatreticis innocens ccfus efbduos libros de
infantibus baptizandiscontra haerefim ueftrarrifper quam uultis aflercrelbaptizariinfantcsnon in remiflio/ "
nem peccato^:fed in regnum eeIorumJuxta illud quod fcriptum cft in euangelio^nifi quisrenatus fuerit exa
qua SC  fpiritu fandojnon poteft intrare regnum catlorum.Tertium quoq? ad eundem^vlarcellinum cotta cos
qui dicunt idem quod uosjpofTe hominem fine peccato efle h  uelitmbfcj dei gratia«Et quartum nuper ad-Hifa —
riundcontra dodrinam tuam.‘mu!ta peruerfa fingentem.Alios quocp fpecialiter tuo nominc cudcre dicirur? q
necdum in noftrasiuenere manus. V nde fupei firdendum huic Iabori cenfeojne dicatur mihi iHud-Oratii/In fil —
uam ne ligna feras.Aut enim eadem dicemiis ex fuperfluotaut fi noua uoluerimus dicercja clariflimo ingenio
occupata funt meliora.Hocunum dicamŽut tandem finiatur oratio;aut nouumlaos debere fymbolum trade/-"
reTut poft patrem SC  filium &fpiritum (andumlbaptizetis infantes in regnum carlorumJAut fi unum*& in par—
uulis SC  in magnis habetis bapti(ma:etiam infantcs in remiflionem pcccatorum baptizandos in fimilitudinem
pracuaricationisAdam,<^_uod fi iniufla uobis aideturalienorum remiflio peccatorumlfqua non indigetqui
peccarenon potuitjtranfiteadAmafium ueftrum^ui praterita incatlis*& antiqua delida foluidicitin bapti/-~
fmofut cuius in caetcris aučloritate duciminijetiam inhac par te errorem fequamini.

4flncipit rertius tradatus primat partis’"de crroribusOrigenis.Hadenus beariHieronymitde fidc 8C  contra di -
uerfas hatrefes fcripta'congefta funnDeinceps de uniusOr igenis pcrniciofis erroribui& plures cpiflola: ac tra
datusJfubiiciuntur, Ybi etiam illius accufationc&ontra fedatores eius ha*rcfeos'& apologia: contra caiunian —
tes eutnciufdcm ha:rcfis conrinentur.

*v (jjnčipit argumentum excerptum ex libro bcatiAuguftmtde hatrefibus.

o JRrigeniantOrigenis adamantii fedatores1fqui SC  mortuorum refurredionem rcpellutrchriftum aut
T  crcatura SC  fpiritu fandu introducenteslparadifum autem SC  cados SC  omnia alia^Hrgorizantcs.Ha-c
qui3em d&Origcnc Epiphanius,f>ed qui cum dejfenduntnnius eiufdcmq^ efle fubftantte dicunt docuifle pa
trem SC  filium SC  fpiritum fančlummecp refurredionem reppulifle mortuorumiquis SC  in ifliseum conuince
re ftudcan£quieius plura legerunt.Sed funt huiusOrigenis alia dogmata.*quat catholica ecclefia omnino no
•recipit .In quibus ncc ipfum falfo arguinnec poteft ab eius defenforibus falli!maximc,dc purgatione SC  libera /
tionc;8£ rurfus poftlongum tempus abeodem malam reuolutionem rationalis uniuerfas creaturat« (^_uiseni
catholicus chriflianus uel dodus uel indodusnon uehementer exhorreateam quam dicitpurgationcm malo
ruminetiam eos qui hanc uitamin flagitiis SC facinoribu^SC lacrilegiis atq; impietatibus maximi^qlibct finie-

>atosatq 5  libera -a-'
Ih^cmala denuo

diligentiflime difputaui.

^ ”^fpteannos circiter,x,(andus uirPamachius ad me quafda fcedulas mifi^cjuatOrigenis periarcho
interpretata uolumina continerennimmo uitiata.Hoc magnoperepoftulanstut grarcam ueritate-
latina feruaret tranflatio.Etideo utracp parte feu bene feu male dixiflet illejqui fcripfifebfčp inter>—
M  p retiš patrocinio romana lingua cognofceretifecnut uoluitTmifitc^ ei librosrquos cum Iegiflet ex/
TiorruiftKrecludens(čr/nioaieprolatiinuulgusmultorumanimosuulnerarennaquodamfatrequi habebat
zel um defifed non fecundum fcientiam ad legendum rogatus^fut traderet quafi ftatim redditurorpropter anv'—

r — — — — — — — — *** m  as,

lidiuEt quia difficile grandes libros de rebus myfticis difputantelnotarum poflunt
uare compendiatprefertim qui furt/m celeriterq? didanturfita in illis confufa funtomniasut SC  ordine in pla:> -
rifq? SC  fenfa careant.^uaobrepetisAuite charifTimefut iplu ad te cxeplar diriga:qd' a meoli traflatu!&: nul —
li alii traditffa fiipradido fratre puerfe editu efb.Accipe igiE qrf petiftided ita ut (cias detefladatibi ineis efle
qplurima1&f iuxta lermone dominiiter fcorpiones SC colubrosicededuoit elt illud fiatii primo uoluine:Chri —
ftu fihu dei no natu efle led faduldeu patre p natura inuifibile etia a filio non uiderfifiliu qui lit imago inuifibi -
lis patris^coparatu patriSio efle ucritate.Apud nos aut qui dei oipotetis no poflumus recipere ueritatdimagi ^'
tiaria ueritate uiderčut maieftas ac magnitudo maioris quodamodo circufcripta fe ntiaf in filio, 5)eum patre

♦Txvi

inuifibilis fit;SC alterius quse fub oculis cadatfpomt exempIu:priori patretpoftcriori filiu coparans«S>cu patre
omnipotente appcllat bonu SC perfeda: bonitatišlFiliu non efle bonujfcd aura quadam SC imagine bonitatisT
ut non dicatur abfolute bonus;(cd cu additamento paftor bonus 8Cc*Tertiu dignitate SC bonore poft patre SC fi-
Iium*'aflerit (piritu fandu«r9c quo cum ignorare fe dicat;utrum fadus fit an infedusttn pofterioribus quid de
eo fentiretZex exprcflit*Nihil abfčp folo deo patrdmfedu efie confirmansJFiliu quoq; nainore a patreteo q> ftcu--
dus abillo fitZEt (piritu fandu inferiorna filiojin fandis quibufq?uerfariAtqj hoc ordine maiore patris foraV
tudine efle q filii SC fpiritus fandflSC rurfu maiore filii fortitudine e(Te cj fpiritus fandi: SC confequenteripfius
fandi fpiritus maiore efle uirtute'cxteris;qux fanda dicuntur*(£uq^ ueniflct ad rationabiles craturas?5C dixif/-
feteas per negligentias ad terrena corpora efle delapfasietia hoc addidindirandis negligcntix atqj defidia: eft:
in tantu unumqueq^ defluere atcp euacuariTut ad uitia ueniens irratfonabihu iumento^&poffit craflo corporc
colligaruEt in cofequcntibusfqbus inqt moti diiputatiombusTar bitramur fua fponte alios efle in numcro (anr-
do& SC minifterio deizalios ob culpa propria de fandimonia corruentes in tanta negligentia corruiile! ut etia
in con|rarias fortitudinesJuertcrentur«Rurfuq 3 nafa ex fincprincipi&SC cx principio fmefSC  ita cunda uariarč
ut SC qui nune homo efirpoflrt in alio mundo djemon ficritSC qui dazmon cf&SC negligentius cgerit?in crafliora
corpora religetur:ideft ut homo fiat«$icq^ permifcet omniatut de archagelo podit diabolus fieruEt rur(us dia—
bolus in angelu reuertatur.CJ_ui uerofluduauerintiSC motiš pedibus nequaq corruerintlf fubiicicnt omnino
difpenfandi SC  regendkatq? ad meiiora gubernandirpricipatibus^poteftatibusItbromV/dominationibusrSC for— *
fita ex iis hominu conftabit genusin uno aliquo cx raundisVa quo iuxta-E(aia:cxlum SC tetra noua fienu ui

uero non fuerint merititutper genus hominu reuertantur ad priftinu ftatuffient diabolus SC angeli cius SC ped
fimi dxmones;ac pro uarietate merito^ in fingulis mudiš diaerfa officia for tien t u r.lpfo (cp dxmones ac rcdoT-
res tenebramtrfin aliquo mundomcl mundissfi uoluerint ad meliora conucrti fieri homines: SC fic ad antiquu
redireprincipiujta dutaxa$utper fupplicia atq; torraenta qux uel multojoe! breui tempore fuftinuerintfi ho—
minum eruditi corporibusfcurfu ueniantkd angeloip faftigia.lEx quo confequenti ratione monftrarfomnes ra- -
ttonabilescreaturasex omnibus pode fierimon femel SC fubitoKfed frequentius;nofcp SC angelos futurosfec dx-
moneafi egerimus negligentiusjSC rurfu dxmones^i uoluerint cape uirtutesiperuenire ad angelica dignitate ♦
(jorporales quoq; fubftantias penitus dilapfurasfAut ccrte in fine omnium hoc efle futura corpora; quod nuc
eft aer SC cxlumt|!t fi quod aliud corpus.fincerrus & purius intelligi potcfh^uod cum ita fit:quid de reform —
dione fentiatpeiTpicuu efh$olcm quoq? SC luna?SCaftra cetera efle animantianmo quomodo nos homines ob—
quxdapcccata his fumus circundati corporibusjqux crafia funt SC pinguialhc SC cxli luminaria taliajuel talia
accepifle corporasut ud plus uel minus luccatrSC dxmones ob maiora delidalaereo corporc efle ucditos.Om -
nem creatura fecundu apodolumanitati efle fubieda;SC hberari in reuelatione filio^ deh A c  ne quis putet no
dru efle quod dicimushpfius uerba ponamus.In fine atqj conflimatione mundi1quando uelut de qui bu (da re -
pagulis atqj carceribus miflae fuerint a domino anitnre SC rationabiles creatura; alias ea^ tardius incedere ob—
fegnicieTalias pernici euolare curfuJpropter indufl:ria*(Cuq 5  omnes liberum habeant arbitriufSC fponte fua uel
uirtutes poflint caperemel uitialillx multo in peiori conditione erunt:q nune funt.Hx ad mcliore ftatu perue— -
nientfquia diuerfi motus SC uarix uoluntates in utraq^ partem diuerfiim acdpirnt ftatufidefl: ut SC angeli ho/-
mineš uel dcemoncsfSC rurfu ex iis homines’ud angeli fiant.duq^ omnia uario fermone tradafletfaflerens dia-
bolu non incapace efle uirtutis;8C tamen needu uelle capere uirtutefad extremu fermone latiflimo dilputauit;
angelu nrrfiuc animanwaut ccrte dxmon^quos unius aflerir efle naturaded diuerfa^ uoluntatumfpro magni—
tudine negligentia; SC ftultitix lumentupoffe fieriiSC pro dolorepcena^J SC ignis ardoremagis eligercrut brmu
animal fit;8Cinaqufshabiter SC fludibusTaccorpusaflimrerehuiusuelilliuspecorismtnobisno folu quadru -
pedu^fed SCpifcium.corporaJfint timcnda.Et ad extremumlfne teneref pythagorici dogmatis reus; qui aflerir
jutslsja 'fuKcocrivddefl; tranfaiationemSPofl: tam nefandam difputatione qua ledoris animu uulnerauiVnaic
inquit iuxta noftra fententia non fint dogmatalfed quxfita tantum atqj proiedame penitus intradata uidere
tur Jn fecundo aut libro mundos aflerit inumerabiles^neciuxta£picu^ uno tepore plurimos SC  fui fimilcsifed
pofl; alterius mundi finem alterius efle principiu.Ft ante hunc noflru munduraliu fuifle mundufSC poft hunc
aliu fuifte futu^rSC poft illu aliu,Rurfuq^xteros poft cxteros.Et dubitat utru futurus fit mundus alteri mun
dofita ex omni parte confimilistut nullo inter fe diftare uideantu&rticulo2A,n certe nuq mundus alteri mudo
ex toto indifcretus^C fimilis fit futurus.Rurfuq^ poft modicu;fi omnia inquit ut ipfe difputationis ordo copel—
li^ffmecorporcuixerint^:onfumet corporalis uniuerfanatura^SC redigetur in nihiluTqux aliquandoeft fada*
de nihilo.Eritcp tepus,'quo liifus eius etiam neceflarius fit.Et in co{equentibus*5>in aut ut ratione SC fčripturaip
audoritate tnoftratu eiSC corruptiuu hoc iduerit rcorruptiondSC mortalc hoc iduent imortalitate: abforbcbi^
tur mors in uidorialfŠC corruptio in incorruptionerSC forfita omnis corporea natura tollctf e medioifin qua fola
poteft morsfcperari.lEt poft paululu t $i hacc no fut cotraria fideijforfita fine corporibus aliqdo uiucmus.Sin au— '
te qui pfede fubiedus eft chriftojabfq; corporc itelligidOmnes aut fubiiciedi funt chriftoTsc nos erimus fine
corporibus:quando ei ad perfedum fubiedi fuerimus.Et in eodem loco.$i fubiedi fuerint omnes deo^omnes
depofituri funt corpora;SC tunccorporalium rerum uniuerfa natura foluetur in nihilo*(^ux fi fecudo necefli
ras poftularitTob lapfu rationabiliu crcatura^rurfus exiftet.Seus enim in certame SC ludamen animas dercli
quit(ut intelligat plena confumatamqi uidoriasno ex propria fe forrirudineded ex dei gratia cofecutas. Et iccir -
co arbitror pro uarietate caufaji diuerfos mudos fienlSC elidi errores eofe;qui fimiles fui mudes efle cotendut^

* Htitc-um.

n*WlJNf

*'*'***$&■
■* -ZS%

"■•^Cc

r^kr

^orrudlc?.

1 u  -rdcGi^

tjtnti

“tftid

uariaii

Wj( unctai
«d

rur| usdt

u ^K:jcnc

c ial)ior a
di a
°®rino

4r»

c

lnou ^S^ti
'S l|, fiui&pcC
"^ncjacrrcV

3nriquu
uumucnnciho-
^ ■ r->m>mncsra-
'ifururos&d^

*-*ucad

kV 1

i  dignitate,
'fporiicjuodnuc
*J! J dcrcfurrc '
* bommcsolK
' i r.i ! .uucl  ralia

i' i/i7i|fos.<S)m
■ quis putctno
■  quiDu!dafC"
Atrccdcrc ob-
v 1 . incCuauiA
i .tcftatupcrue--
ut 5i angeli ho/'
j ictbiliTcnsdb'
Jimo dilputauit

jtom!nfomagffl'

icli^rcAitbrutu

uK)ioiu quaciru^

:  juialb«
u jln<tauich^
nUlfti®  uu ^
v fut

> 41!‘Cp 0 ft hunC
• , : i mun

' ,.v-r
“ -'iibd*-

* z  15**

'^" im usfiP e
, dcr fl '

Et iterum.TripIcx ergo fufpftio nobis de fine fuggeritu$e quibus quže uera & melior fit: ledor inquirat« Aut
enim fine corpore uiuemusfcum fubiediChrifto fubiiciemur deos& deus fuerit omnia in omnibus^Aut quo -
modoChrifto fubieda cum ipfb chrifto fubiicietur deo:& in unum fcedus artabunturifita omnis fubftantia re -
digetur in optima qualitaten£& difloluetur in asternu;quod purioris fimpliciorifčp natura eft. Aut certe fphže
ra illa?quam {upra appellauimus ccrrTi avU SC  quicquid lllius cireulo contineturidifloluetur in nihilum »lila ue -
ro qua ccv Titova ipfa tenctur*& cingitu^uocabitur terra bonarnecnon 8C  altera fphjera^ua: hancipfam terra
circuambit uertiginefS:diciturcadumfin fandorum habitaculokronferuabitur.CEum hasc dicat&ionc manife^
ftiflime gentium fequuntur erroresif&: philofophorum deliramenta fimplicitati ingerit chriftiana 2 ?Et in eode
libro.Reftat ut inuifibilis fit deus.Si autem inuifibilisper naturam efbnecpSaluatori uifibilis eritt& in inferio
ribuslnulla alia animatqu^ ad corpus defcendit humanumjpuram 8C  germanam fimilitudinem figni i feprio^
tis  expreflidnifi iilarde qua5aluator loquitur.Nemo tollet animam meam a merfed ego ponam eam a meipv
fb.fit in alio locofunde cum infinita cautione tradandum eft:ne forte cum animae falutem fuerint coniecuta^
Sčad beatam uitam peruenerintranima: efle dcfiftant.$icutcnim uenit dominus atcpSaluator quasrererSč ial
uum facer quod perieradut perditum efledefiftag^ic anima qux  perieratf&ob cuius falutem uenit dominus!
cum falua fada fueridanima efle ceflabitjllud quoq? pariter requirendum¥utrum ficut perditum aliquaao no
fuitperditumfSt erit tempus quando perditum non erit:$ic di  anima aliquando non fuerit anima^Sč fore tem-
pus:quando nequaq anima per ieueret.Et pofl: mul tu m de anima tračlatum h^c in tulit voOq«idcfl mens cor^
ruensJfačla efl: anima«Et ruriumlanima inflručta uirtutibuslmens fieu^_uod 8C  de animaEfau ferutates pof -
fumus inuenire^propterantiqua peccataleum in deteriori uita efle damnatum.Et de caleftibus requirendum
efbq> non eo tempore?quo fačlus efl mudusJfolis animatuel quodcuqj eam appcllari oportedefle cceperittied
ante q lucens illud Si  ardens corpus intraret«©e luna 8i  flellis fimiliter ientiamus^cp ex caufis prccedcntibudli
cet inuitas compulfa: fintdubnci uanitati ob pr^mia futurorumtno fuam facereded creatoris uoluntateta quo
in hxc  ofFiciaid/ffributa: funt,j[gnis quocj gehena: SL  tormenta^qua: feriptura lančla peccatoribus comminafv
non ponit in fuppliciis fed in confcientia peccatorum:quando dei uirtute SC  potentia omnis memoria delido »
mm anteoculos noftrosponitoHEt ueluti ex quibufdam leminibus in anima derelidisiuniuerla uitiorum (e~

f es exoritur*Et quicquid feceramus in uitaiuel turpe uef impiubmnis eo^ in confpedu noftro pidura defeti-
iturVac preteritas uoluptates mens intuens,confcientix punitur ardore;8č pcenitudinis ftimulus confoditur •

Et itefp.Nifi forte corpus hocpingueatqj terrenu caligo 8C  tenebras nominanda; funtjper quod cofumato hoc
mudofeui necefle fuerit faliu trafire mudutrurfu nafcedi fumet exordia*Hoc dicenspfpicuelus 7gju ^ukcdo-i  v
" Pythagorže-Platomfq 5  defendinitin fine fecundi uoluminis deperfedionenoftra mfputans intulit:cufqj i ta¬
tu m profecerimusmt nequaq carnes SC  corporatforfita ne animx quide fuerimusffed mens SC  lenlus ad perfe^-
du uenienstnullocp perturbationu nubilo caligatus^intuebitur rationabiles intelligibilefip iubftatiasfacie ad
facie^n libro tertio haec uitia continentur.$in aute femei recipimus:q> ex precedentibus caufis aliud uas in ho ~
nor&faliud in contumelia fit creatufcur non recurramus ad anima: archanus& intelligamus ea egifle antiqui T
tus^propter quod in altero diledann altero odio habita fitjante q inlacob corpore fupplantarcREt in-Efau plah¬
ta teneretutfa fratre.Et ite^lut aute alias anima: fierent in honor«aliae in contumeliatoateria^ caufaruq; meri¬
ta preceflerunt.ffi in eode loco!iuxta nos aute expraecedentibus meritis uas quod in honore fuerit fabricatuTfi
non dignu uocabulo fuo opus fecerit!in alio lacculdfiet uas contumelia« Et rurii# uas aliud quod ex anteriori
culpa contumeliae nomen acceperat-fi in pr^lčnti uita corrigi uolueritTin noua crcatione fiet uas fandificatu %

& utile dominofin omne opus bonu paratufftatimc^ fubiungitlEgo arbitror pofle quofda homines a paruis ui —-
tiis incipientesrad tanta nequitia peruenireifi tamen noluerint ad meliora conuerti:8^pcenitentia emedare pec
eata^ut SC  contrana: fortitudines!fiant«Et rurfi#ex inimicis contrariifij uirtutibusri tantu quofda per multa te«—
pora uulneri bus fuis adhibere medicina!^ fluentia prius delida conftringerejut ad locum tranleant optimo^
rum^Sajpius diximus in infinitis perpetuifcp feculisjin quibus anima fubfiftit SL  uiui^fic nonnullas earum ad
peiora corrucretut ultimum malitia: locum teneandSč fic quafdam proficereSut de ultimo malitiac gradu ad p-
fedam ueniantconfumatamc^ uirtutem^uibus didis conaturoflendereifič hominesidefl:animas pofle fieri
dacmoneaiEt rurfum dsmones in angelicam redigi dignitatemratqp in eodem uolumine«$ed SC  hic requircn/-
dum1quare humana animamucab hismuncab aliis uirtutibus ad diuerfa moueatut^Et putat quorundam an¬
te q uenirent in corporermerita prccefliflejut eft illudloannis exultantis in utero matris fu^Vauando ad uocem
falutationis^vlaria: indignam le confabulatione eiusElifabeth confitetur;ftatimqj fubiungit!& econtrario par-
uulrdicet pene ladentestmalis replentur IpiritibusIfSC in diuinos atqj ariolos^infpirantur.In tamnfut etiam dac-
mon phy tonicus quofilam a tenera actate poflideat:quos derelidos efle apud prouidentiam deitcum nihil tale
fecerintmt ifliufinodi inlaniam luflinerentrnon efl: eius qui nihil uult ab(q 5  deo ficnT& omnia illius iuftici^gu- —
bernari.Rurfumq? demUndo.Nobis autem inquit placet Sčante hunc mundunualium fuifle munduTsč pofl
illum.'alium futurum«Yis difcere cp pofl corruptionem huius mudi^alius fit futurusf Audi£faiam loquente •
Erit čadu m nouumjfiC terra nouaJquacygo facio permanerein colpcdu meo«Yis nofleq?ante fabricanj iftius
mundilalii mundi inpreterito fuerintf AulčultafEcclefiaflem.^uid efliquod fuitf ipfum quod erit« Et quid
eftiquocl fadum efllfpfum quod futurum efl«Et non eft omne nouum fub foIe;quod loqtur SC  dicat.Ecce hoc
nouu eft Jam enim fuit in fieculis priftinis:qua; fuerut ante nos.C^uod teftimoniu non (blu fuifteded SC  futu>-
tos mundos efle teftatuflnon quo limul SC  pariter omnes fiantjfed alius poft alium^ftatimqj fubiungiii diuini ~

«lxvii«

tus habitaeulu SC  uera requicm:apud fuperos xftimo intelligiJn qua creatura: rationabiles comorates^antc q
ad inferiora defcenderent:& de inuifibilibus aduifibilia c6migrarenttruentc{q; ad terrarcraflis corporibus idi
gerent?antiqua beatitudindfruebant".Tnde coditor deus fecit eis congrua humilibus locis corporai&mundu
fftum uifibile fabricatus cftlminiftrofq 3  ob falute SC  correptione eoy,  qui cecider untrniifit i  mundule qbus alii
certa obtinerent loca»& mudi neceftitatibus obedirent.lilii iniunčta fibi offici^ fingulis quibufq? temponbus^-
qux  nouit artifex deus: fedula mente tračlarent.Et ex his fublimiora mundi Iocarfol SC  lunai& ftellxfqux ab a~
poftolo creatura dicuntšacceperunt.^jua: creatura uanirati (ubicčla eftjeo q> craftis circundata corporibus?

SC  afpečtui pateatj^t ramen non fpontc fubieda eftuanitatitfed propter uoluntate eius:qui ea fubiecitin fpe«

Et ite&.Alii uero in fingulis locis atq? teponbus*qux folus artifex nouitiin mundi gubernaculis ferufunt* quos
angelos eius eftefcredimus.lEt poft paululu,(^ue re$i ordinem totius mundi regit prouidentia?dum aliae uir^
tutes de fublimioribus corruunualia: paulatim labunt? in terra&Ifta: uoluntaričdefcenduntL&lias precipitantf;
jnuite.Hx fponte fufcipiunt mimfteriajut rucntibus manum porrigafiUlae coguntur ingrate:& tanto tepore i
fuičepto officioperfeuerant Etitc^fex quo fequitf;ut ob uarios motusHianicreatur SC  mundi.pt poft huc que
incolimusialius mulro diftimilis mundus fiat.Nullufcp alius diuerfis cafibus SC  profečtibusifuel uirtutu premi—
isjuel uitiorum fupplicii$& in prefentu& i futuro atq^ in 01 'bus SC  rctro ;8C l  peiora teporibus poteft merita di /—
fpenfare?& ad unu rurfu finem cunčla pertrahererur folus conditor omniu deus?qui fcit caufasjpropter quas
alios dimittat fua perfrui uoluntate:& de maioribus ad ultima paulatim delabitalios incipiat uifitare: SC  grada—
tim quafi manu datafed priftinu retrahere ftatum:& in fublimibus collocare.Cuq; de fine difputare coepiftedf
hxc itulit.<^_uia ut crebro iam diximus:pnncipiu rurfus ex fine generaturfqritur utru SC  tune futura fint cor^-"
porafen fine corporibus aliquando uiuendu fmcu redačla in nihilu faerintfSC fcorporaliu uita incorpotalis ef
fecredenda fmquale SC dei nouimustNec dubiu efbquin fi oia corpora ad mundu iftum ienfibile pertineanft
quxappellantur abapoftolo uifibiliarfutura (it uita icorporaliu incorporalis.Et paulo poft.Jllud quo9 quod
ab eode apoftolo diciturtomnis creatura Isbcrabitur a feraitute corruptionis«n libertate gloriae filio^ deitfici
td ligi m us; ut prima creatura rationabiliu SC  incorporaliu efte dicamus1qua: no feruiat corruptioniJeo q> no fit
ueftita corporibu$& ubicuq; corpora fuerintiftatim corruptio fubfequatur.Poftea aut liberabitur de feruitu—
te corruptioms;quando receperintgloria filii deft& deus fuerit omnia?in oibus.Etin eode loco.T t aute incor>
poreu fine omniu rerum efte čredamu^illa nos-Saluatoris oratio prouocatdn qua ait: Tt quomodo ego SC  tu
unu fumusšfic SC  ifti in nobis unu fint.Eteni (čire debemus quid fit deus;Sč quid fit futurus in finoSaluatoft SC
quomodo in fandis fimilitudo patris SC  filii repromifla fitiut quomodo i fe illi unu funttfic 8C  ifti in eis unu fint
(&ut fu (čipiendum eftmniuerfitatis deum ueftiri corporc^ quomodo nos carnibusfic illum qualibet materia
circundantut fimilitudo uita; dei in fine iandis poftita;quamaut fi hoc indecens efbmaximeapud eos:qui ial
tem exminima parte dei ientire cupiunt maieftat^ ingenita;atq? oia excedetis natura; gloriam fufpicarii E,
duobus altcR; fufciperecogimurlutaut defperemus fimilitudine deijfi cadem (emper fumus corpora habitu-^
ri?aut (i beatitudonobiseiuidem cum deo uitaepromittiturjeadem quauiuit deus nobisconditione uiuedum
eft.Ex quibus omnibus approbatur quid de refurredione lentiatUdig? omnia corpora interitura confirmetjut
fimus abicp corporibus?quomodo prius fiiimustante q craftis corporibus ueftiremur. f^urfumcp de mundo^
rum uarietate difputans:& uel ex angelis dtcmonesTue! de dxinonibus angelostfiue homines futuros efte con -
teftanste econtrano ex homirnbus dxmones!5č omnia ex omnibusflententiam fuam tali fine confirmat.Mec
dubium eft;quin poft quxdam interualla temporum rurfus materia fubfiftatfS: corpora fiant; SC  mundi di /
uerfiras conftruitur propter uarias uoluntates rationabilium creaturarumYqux poft perfedam beatitudinem
ufcp ad finem omnium rerum paulatim ad infer/ora delapfaitantam malitiam receperuntTut in cotrarium uer
tercniurjdam nolunt feruareprincipiumfeincorruptam beatitudinemlpoftidere.Nec hocignorandfitp mul
xx  rationabiles creatura; ufip ad fecundunutertium^ quartum mundum feruent principium: nec mutationi
in fe locum tribuant«4lix uero tam parum de priftino ftatu amiftiirte funttut pene nihil perdidifte uideantur?

SC  nonnuiije grandi ruinatin ultimum precipitanda; fint barathru.”Nouitq^ difpenfator omnium deu£in codi
tione mundorum fingulis abuti iuxta meritum Sčoportunitates SC  caufas;quibus mundi gubernacula fuften^
tantur-i& initiantuftut qui omnes uicerit ncquitia;& penitus fe terrx coxquaueri^in alio mundosqui poftea fa
br icandus efbfiat diaboluslprincipium plafmationis dominiiut illudatur ei ab angelisllqui ex ordižamifere uir

tutem.^ uibusdidis:quid^liudconaturoftendere?nifihuiusmundihomincspcccatore^inaliomundopof

fe diabolos SC  daemones fienfSt rurfumlnunc dxmonesiin alio mundo pofte uel angelos uel homines.'procrea
rif Et poft dffputationem longiftimamf qua omnem creaturam corpoream in ipiritalia corpora SC  tenuia dicit
efte mutandam;cundamq’ fubftantiam in unum corpus mundiftimum Spomni fplendorepurius conucrten
damfSi talem qualem nune humana mens non poteft cogitarefad extremum intulidS^ erit deus omnia in oln.
nibustut uniuerfa natura corporerfredigatur in eandem fubftantianwqua; omnibus melior eftnn diuinam fd
liceftquannlIa’eft>melior,(nquartoquoqjlibro?quioperišeiusextrcmuseftjhicabecclefia Ghtifti damnan-
da exw*£ntf5č forfita quomodo in ifto mundo qui moriuntur feparationc carnis SC  animx:iuxta operum dif
ferentiam diuerfa apud inferos obtinent locaffic qui de cxleftis hierufalemait ita dica adminiftrationc moriu/
tur;ad noftri mundi /nferna defčenduntfut pro qualitate merito^diuerfa i terris poftideant loca.Et ite^c SC  qa
coparauimus de ifto mundo ad inferna pergetes animasiiis aiabus qux de fuperiori ca;lo ad noftra habitacula
puenientes1quodamodo mortux funtžprudeti iueftigatione rimandu eftran hoc ipfu poftimus etia in natiui /

late dice re

tate dicerc  fingulafp/ut quomodo qux in  ifta te  rta noftra nafčunt? animac;uel Je iTerno rurfu meliora cupien
tesfad  luperiora ueniunt;& humanu corpus aflumut/uel de melioribus locis ad nos ulčp defcenducrfic & ea Io —

incolimus collatione firmameti fferos appellari:& rurfu ad coparatione infero^ q fub nobis funt nos cazlu di/
cflbt quod aliislfernusefhaliis čadu fit.Nec hacdifputationecotentusidiciti fineoium re^?quado ad caelcfte
h/eru fale reuerfuri fumusjaduerfaria^ fortitudinu cotra populu dei bella coiurgercTut no fit eorum ociofa uir -
tustfcd exerceant f ’ ad prelialSč habeat materia roboris:qua cofequi no poflut nifi fortes primu aducrfariis refli
ter/nt?quos ratione SC  ordine:& folertia repugnadi i libro numerorp Iegimus efle fupatos.Cu dixiflet iuxtadoa

flu etia in aetaSC i  fupernis locis cflepafliii^ Et licet ille no dixerit:tame q? co(equens fit itelligitlfficut pro hoi -
bus homo fačlus efbut hofcs liberaretTfic SC  pro falute demonu deu futu^cp fant ii  ad quos ueturus efl: Iibe/-
rados.^_uod ne forfita de noftro fenfu putemur aflererejipfius uerba poneda funt.£>icut eni p umbra euage—-
lil umbra legis ipleuidfic qa ois Iex exeplu SC  umbra efl: cerimoniaip c^Iefliu^diligetius requirendu;utru rečic
intelligamus lege quoq? cadefle/Sč cerimonias fupni cultus plenitudine no haberejfed idigere euagelii ucrita-—
tdfquo d in-foanis apoca!ypfi euangeliu Iegimus fepiternulad coparatione uidelicet huius noftri euangclii qd y
teporale dkSC  i trafituro mudo ac fazculo prazdicatu.Q_uod qde etia fi ufq; ad paflione dominfSaluatoris in—
quirere uoluerimusrqq audax SC  temerariu fit i  cazlo eius čperepaflioneltamen fi Ipecialia ncqtix icadcftibus
fut:8č noerubefcimus cruce domini cofiteri |>pterdeftručtione eoiptquaz fua paflioc deflruxittcur timeamus
etia in fupnis locis i cofumatione fazculotp aliquid fimile fulpicari/ut oium locoip getesillius paflione lalue ntf?
Rurfucj} blaflemasfde filio fic locutus eft,$i eni patre cognofcit fifiusTuidct in co q- nouit patrepofle eu copre—
hedere. Vt fi dicamus artificis animu artis (čire metifura.Nec dubiu quin fi pater i filio: SC coprehedaf ab co:
in quo cfl,$i aut coprehenfione ea dicimuszut n5 folu fenfu qs SC Capietia coprehenda tY(ed SC uirture SC potetia
cučla renea6K|ui cognouitjno poflumus dicereq?coprehedat filius patrelpater uero oiaicoprehedit* /nter oia
aut SC filius effcergo SC  filiu coprehendit^it fčiremus caulas quibus pater coprehedat filiufSČ filius patre no qat
coprehenderethazc uerba fubnečlit,Curiofus lečlor inqrafutru ita a femetipfo cognolcat'' pater;quomodo co—

SC  abolitione corpo^ip hoc rurfu len tire couincidSiguis aut potuerit oflendcre icorporaJe:rationabiIeq; na
turalcu expoliaueritfecorporeuiuere p (emetipfifc& in pciori conditione efle:quado corporibus ucftiebatti
meliori quado lila deponicnulli dubiu efl corpora no pricipalitcr fubfiflerctfed p iterualla SC  ob uarios motus
rationabiliu crcaturaip nuc fieruut qui iis indigetueftianc^Et rurfu cu lila deprauatione lapfuu fe ad meliora
corrcxerint:diflolui i nihilu!& hac femp iucceflione:uariari*S!t ne parua putaremus ipierate efle eo^ c\ux  pre
miiera^ieiufde uoluminis finecoiungitjomnes rationabiles creaturaslidefl patre 8C  filiu SC  /piritu fančlu?an ^
gelos5 r poteflates:dominationesVca£terafq5 uirtutesgipfu quoq; hoicm fecundu aia: dignitatečunius efle fubflan-
tiarnnteflečluale inquit rationabileq 5  natuta icntit deus SC  unigenitus filius eius SC  fpiritus fančlušlfentiunt an —-
geli SC  poteftatesjc^tcr^ uirtuteslientit iterior homo?qui ad imagine&fimilitudine dei conditus eft.S!x quo
cocluditurrdeum Si  hic quodamodo uniusefle fubflatfiefunum addidituerbum quodamodoYut tanti facrile—
gii crimen cftugeretj8č qui in alio loco filium SC  /piritu iančtu n5 uult de dei patris efle fubflatiatne diuinitate
»n partes fecare uideatur;natuiaomnipotetis dei angelis hoibufip largit^Cu hxc ita  fe habeantTquac inlania e;

ncc huius efl teporisfeč oes qui aduerfusArrium 6č£unomiumManichea:uq]:8č diuer/as fcriplerunt harrefcsv
his quoq 3  ipietatibus refpondifldcrededi funu(^_ui ergo hos uoluerit Iegere librosjSč calciatispedibusad ter
ta repromiflionis pgereTfnec ubi a ierpetibus mordcatu«čč areuato /corpii uuinere uerberetunlegat prius huc
IihrumV6č anteq ingrediatur uiam:quac fibi cauenda fint nouerit«

(jEpiftoh  beatŽEpiphanii adJoanne hierofolymitan#p beatumHieronymuni e gt acco traflataJn qua le ex^
cufa^q» i mona/leriobeatrHieronymi incolulto eo prefbyte^ ordinauitoftendes fe iure fecifle,5>eindc illum
conpgnefti&jOrigeniserroribus impliceturjquos ex ordine narratt& detegit* XXI.

\  CDmino dilečtifliimo fratri Ioanniepilcopo^Epiphanius. ©portebat nos "dilečtiflime clericatus

honorc non abuti in fiiperbianiif8č cuftodia mandatorum dei Sčobleruatione diligentiflimashoc
d efle quod dicimur.$» enim la,nčta feriptura loquitur : cleri eorum non proderunt eistquac arro a

ganria clericatus conducere nobis poterit:quinon (oium cogitatione SC  fenluluerum ttiam fery-
monepcccamusT^udiui quippqq? tumeas contra nosf^C irafcarisK SC  me nitaris leribere in ex /
tremos fines terr^Jut Ioea prouinciafqj non nominemtfič ubi efl: dei timon qui nos debet lilo tremore concu/
terc"fqui dfčlas dl a domino 1 : $iquis iralcitur fratri fuo fine caufatreus erit iudicio (  Non q> magnopere
curem* fifčribas quodplacuerit. $cribebantur enimSčepiflolacbiblinje iuxtar£laiam:8i mittebantur lu/
per aquasVquae cito cum farculo.*tratifeunt t  nihil tibi nocuimusTnihil inturia: fecimustnec quicq uiolcn ^

♦lxviii.

tor extorfimusJn monaflerio fratru!<X fratru peregrinoi^:qui prouinciaz oihil tutc debucrcfSč propter noflra
paruitatem 8C  Iitteras quas ad eos crebro dixerimus2comunionis quoq? tuše cceperunt habere difcord:a?he uiV
derentur quada duritia SC  cofcientia noflra anriqux fideitab ecclcfia feparari:ordinauimus diaconuT SC  poflcj;
miniflrauit rurfu pref by te$r*fuper quo debucras gratulariftntelliges q? ob dei timorem hoc fumus facere com _
pulfttrmimc eu nulla fitdiuerfitas i facerdotio deiTSč ubi utilitati ecclefiaiprouidetf.Nam & fi fingute eccle t-
fiaaepifcopo& habent Rib fe ecclefias!quibus cura uidentur ipendere;8č nemo fliper aliena menfura extendičT
tamen preponetur oibus charitaschriflijin qua nulla fimulatio efl&ec cofiderandu quid fačlu fitifed  quo tem*-"
pore SC  quomodo!3č in quibusJ& quare fačlu fit»(Cu enim uidifl@tquia multitudo fančto^ fratru in monafh>-
rio coRfferetjfič fančli prefbyteri-Hieronymus SCA/ mcetius propter uerecundia 8C  humilitate^nollent debita
nomini fuo exercerc facrificia!Sč laborarc in hac parte miniflerii?qux chriflianoip precipua falus efh inuenire
aut SC  comprehedere feruu dei no poffcsVg te eo cp  graue onus facerdotii nollet fufciperer&pc fugiebatjfed nec
alius quis cpifcopoR: facile eu repcriret, Ynde SC  la tis miratus fumtquomodo difpenfatione del ad nos uenerit
cu diaconibus moafterii SC  cxteris fratri busjut mihi fati ffaccret?quia nefčio quid aduerlu eoshabeba triflitix«
(Eu igitur cclebrarct collcčla i  ecclefia uillre qux efl iuxta monafteriu noflrungnorantcm em& nulla penitus
habente fufpitioneVp multos diaconos apprehendi iuffimusrfič teneri os eiuslne forte liberari fe cupiesjadiura -
ret nos p notne chr ifli$£ primu diaconu ordinauimus;proponetes ei timore dei?& copellentes ut miniflraret ;
ualdeo; obnitebatf indignu fe efTc coteflans, Yix ergo copulimus cum!& pluadere potuiinus teflimoniis fcrip-
turarumtdč propofitione mandatoip deuEt cu miniflraret i' fančlis facrificiisirurfus cum igenti difficultatc tes¬
to  ore eius;ordinauimus prefbytei$3č iifde uerbis quibusantea fuaferamusjipulimus ut federetin ordincpre
f by terinPofl h are fcripfimus ad lačtos pref byteros monaflerii SC  ca; ter os fratresJ&icrepauimus eos?quare no
fcripfifient fuper eo;cu ante annii multos eo&,quxri audifTefcur no haberent qui fibi domini faerameta cofice —
rent:& illu omnes fuo pofcercnr tcflimonioV& grande utilifate i comune monaflerii teflarenturxquare tune re-
perta oportunitate no fcripfifient nobisTneq; fup ordinatione eiusraliquid popofcif!ent«Hxc ita ačla funt utlo-
cutus fu l  charitate chrifli:qua te erga paruitate noflra habere credeba!qq i  monaflerio ordinauen:& no i par—
rochia qua: ribi fabiečla fit*® uere benedičla epifcopo^Cypri manfuetudo Si  bonitas:8č noflra ruflicitasfcn—
fu tuo SCarbitratu^digna mifericordia dei.Nam malti epifčopi comunianis noflrx:8čprefbyteros in noflra or-
dinauerut ( puinciafquos nos coprchendere-lio potueramus.fEt miferut ad nos hypodiaconos:quos fufcepimus
cu gratia.Et ipfe cohortatus fu beatse memoriae philone epifcopu:& fačlu-Theoprobulut ecclefiis=Cypri qure
iuxta fe erattad mere aut parrochix uideband ecclefia ptinerereo gradiš effe&6č late  pates prouidalordinaret
prefbytcrosi& chrifli ecclcfix ; puideret.Nunq aut ego ordinaui diaconifias:6č ad alienas mifi < pufciaslneq^ fe-
d  quicq;ut ecclefia fcindcrc.C^ uid ergo tibi ui(u efltfrcgrauiter ltumelčerefeč lačlaricdtra nos pro opere dei t
quod in xdificatione?6č non \  deflručtione fratru fačlu eflf^ed SC  illud uehemeter admiratus fu: cp hieis  locu
tus es clerios?aflerens te p fančlu prefbyte^& abbate monacho^i-Gregoriu madaffe mihiinc quequa ordina -
re JE tega hoc pllicitus (im;dicens«Nuquid iuuenis fu:autcanones ignoroVA.udi igit'’ ueritate i  fermone dei?mc~
bocno audiflemecnofTeineciflius fermonis penitusrecordari 4 $ufpicatus aut fir.nc forfitaiter multaquafš ho -
mo oblitus eflemtEt ob hanc caufa fančlRGregoriu u:ifcitatus fum:8ž Zenone prefbytc^>£qui cu eo eft* E qui
busabbasGrcgorius refpoditJfe hoc penitus ignorare.Xcno aut dixit:quia cu ciprcfbpter-Ruffinustnefcio q
alia trafuorie loqueret":etia hoc dixerit.Putasne7aliquos ordinaturus efl fančlus epifcopusfEt hucufq? fenfif
fe fermoneJEgo au t£pi pham us?nec audiui qcqua:nec refpondi. Ynde dilečlifTimejno te preueniat furorif ncc
occupet i'dignatio:nec fruflra inouearisfSč aliud dolesrte uertas ad afiatutpeccadi occafioneiuenidc uidcaris *
^_uod propheta deuitas dominu precač:dices»No declines cor meu i  uerba malimead exculandas cxcufario
nes i  peccatis.lllud quoq; audiens admiratus fu»q^ quida q folet ultro citroq: portare rumufculosfeč lis qux au-"
dierut femp ad d ere: ut triflitias SC  rixas fter fratres cocitennte quoq^ turbauerut SC  dixerut? q. i oratione quado
offerimus facrificia deo^foleamus pro te:dicereJS>omine prefladoanitut rečle credat Moli nos i  tatu purarc ru
Fifcosmt hoc ta apte dicere potucnmus.(^_uanq eni hoc in corde mco femper ore! tamen ut fimpliciter fatcar
nunq \  alienas aures r ptuli:nc te  uidererparuipedere dilcčtiflime.C^uado aut coplemus oratione fecundii ritu
myflersoR;:& pro oiou«S£ ,p tc quoq; dicimus cuflodi iliu!q predicat ueritatauel certe‘ita.Tu prefla domine
SC  cufloditut ille uerbu predicct ueritatistficut occafio lermonis fe tuleriuSč habuerit oratio cofequentia.(^ ua
propter obfecro tedilečliflime:5č aduolutuspedibus tuis precor!prefla mihfedt  tibitut falueris*ficati fčriptu c
a generatione puerfal5č rececfe ab hxrefl£)rigenis:6č a cučtis harrefibus dilečliflime.Tideo eni q> q>pter hanc
caufa ois noflra idignatio cocitata fittep  dixeri uobisArrii patre!& alia^i hxrefeon radicem^ parentdlaudare
non debetis.Et cu uos rogarem ne ita erraretis SC  monere:cotradixiflis!8i triflitia atq: lachryma^nobis adduxi
flis.Non folum autem me non audiflistfed alios plurimos catholicos qui intereranufnde ut intelligo hxc efl
omnis mdignatio:8č ifle furor.Et iccirco comimui ep  mittatis aduerfum me epiflolasiut huc illucq; fčrmo uc ^
flcr diičurratlfSC propter defenfione harreleosimeodia fufcitantes rumpitis charitatemtquam f uos habuimus
in tatumlut feceritis nos etiarn pcenitentia agerc:quare uobis communicauerimus.ft&Origenis errores SC  dog-
mata defeditisffimpliciter loquor!nos fecundu quod feriptu efbnec oculo noflro parcimus! ut no clfodiamus
eumdi nos fcandalirauerittncc manmnecgpedi!fi nobis (candalum feceric6čuos ergo fine oculiiiouiiVdue ma
nusdiue pedesfucritisdiniflra fuflinebitis.^uisenim catholicorum poflit xquoanimo fuflinere: SC  eorum
quifidemfuambonisoperibusexornatfutaudiatOrigenisdočlrinaatq:c6filium:‘3icredant prxclarx illius

prxdijjfaioni:

J

prasdicatiomtnon poteft filius uiderc patre&ecj; fpiritas fan&us filiufHasc in  libris <s?piapkov fcributuČhis

Hf»rK;c .H, Jj _/**f ' - J    . » —

& lege datjut
rrisantepecca

ueratJprecipitetur in mudum^čjiftiufrnadi nugas 8C  del/rameta (oleat ipfe (cripturaRi interpretatione puerfa*
8C  aliud fignificare c| uc^ eft:affirmap-dicens.Pnufc| a malitia humiliarer ego deliquii&i!lucPrcucrtcrc anima
mea i  requie tuamecnon SC  aliudSEduc de carcerelaiam mca.ffit in alio Ioco»Cofitebor domino in regione uiuo-
rutrifcu alius proculdubio fenfus fcripturas diuinas liticj ille in haerefim fua maligna iterpretatione detorquet•
<$^uod faciunc 5Č manichari SC  gnofticnSč hebionitasTč&Martionis fečtatoresi& alfa: hacrcfes nuerodxxxJ r qu^

cofcenfuR^regna cadoip.Proh ncfasrquis tam uecors SC  ftolidus hoc recipiatfut (ančlusdoanes-Baptiftat &-Pe
trus SC  Ioanes apoftolus SC  eu.mgeliftIEfaias quoq? &~Hieremias SC  reliqui prophetas-cohasredesfiant diabo*
lil regno c^elorumPPrajtereo friuolam eiusexpofitionem fuper tunicispeIIiciis;quanto conam quantifqj cge*-
fitargumcntis?ut tunicas pelliciasdiumana efte corpora crederemus. C^uiiter multa ait:nuquid coriarius aut_
cort/carius erat deusfut coficeret pellesaialiumfe cofuerct tunicas pellirias^dam SbEua^Manifeftum eft st

mo-

meis!8č caro de čarne meaCAut unde affumptumeftilludtquod diuinus fermo teftatrnS-Et iniecit deus (opore
»AdarmSč dormiuitf8č Pumpfit unam de coftisciustSC adimplcuit pro ea carne:5£ tedificauit coftatmquam tu
letat cxeoUlli in uxoremY&ut qux corpora contegebatAdam &Eua foliis ficus^poftcj comederunt de arbore
uetita? ^uis autpatienter feratOrigenem lubricis argumentationibus refurredionem carnis huius ncgaiv
temtficut declarat manifeftiftime i  uolumineexplanationum primi pfalmtT& in aliis multis locis?^ut quis au-
diat in tertio caelo donantem nobisOrigcnem paradi furnir il lum quem feriptura comemoratrde terra ad cas-
leftia tranfferente&č omnes arbores quas (cribuntiir in genefi fic allcgorice intelligentejfeilicet&j? arbores ange-
lica: fortitudines finccum hoc ueritas no rccipiat?Mcqj enim cjixitfcriptura diuma:dcpofmtdeusAdaSč-£ua
in terramlfed eiecit eos de paradi(o:& habitare fecit eos contra paradifu&fc non adiecit eoa fub paradifo: pofuit
ropheam flameamtSč cherubin.'cuftodire i  troitum ligni u it&tSC  non afčenfum!& fluuius egredit e^demno-
delcendit exEdcnJftediuidituriquatuorprincipia?nomenunj-Phifon:S£nornen fecundi Gcon.Ego ego uidi
aquasGeonAquas aquasfhis carneis oculistafpe^iifta eftGeon queHieremias demoftrat dicens(quicl uobis
6C  u ix  a:gyptituc bibatis aquamGeon turbidam&ibi SC  de hoc magno flummeEuphratc aquas fimplicitef qs
manu potes tangerejore forbereTnon aquas fpiritaIes.Vbi autem flunina funt 8C  aqua:t& uidcntu#& bibuntif
ibi con(equens eft;q> SC  ficus SC  alia ligna finnde quibus dicit deusfcEx omni ligno quod eft i  paradifo co m edesv
fimilia funt ftuminibus&J aquis«$i aut aqua quas cernitur uere aqua eftmecefle eft ut SC  ficus uera fit:8£ alia li *-
gnatSSAda uerus ftatim a principioplafmatus in corporerficut S^Eua^non in fantafmate:& poft ruinam(ut

fumloftendit alibi efte cxlum:8d alibi paradifumjllas uero preftigias quis non ftatim abiiciat atq; contenatf
dicenteOrigenotdeaquis quae fuper firmamentum funtjnon efte aquaš^fed fortitudines angelicae poteftatis^T
Et rurfum aquas qux fuper terram funchoc eft fub firmamentoKefte uirtutes cotrariasii.d^mones. Et quomo
do legimus in diluuio apertas cataradas caelilfSi aquas immdafte diluuii? Vnde aperti funt fontes abyffif& to*
tus mundusopertus eft aquis.Sed furor hominum eft iumftus ftu!titi^;qui reliqucrunt illud quod in prouer
biis dicitur.Audi fili (ermone patris tuitK ne abiicias lege matris tua^Sč conuerfi funt ad crrore rn?8C  dicut ftul
toJutprinceps fin’ fitsnec contenunt res fatuas quac dieumf a fatuoKficut feriptura tefta^Eatuus aut fatua loq /
tur*8C cor eius uana itelligiu Vnde obfecro te diledtiftim^SC qfl mebris meis parces propter chatitateKjuam iu

dx!X

te habcotpreconfcribcns Sl  oransAit impleas illud quod dicicu^Ndne odielitcs te domine odiuiT& fuper inimi -
cos tuos tabefccbam^Immica čl  digna odio-Origcnis uerba funt:& deo repugnantia čl  iandis eiusičt  non ifta
fola qu 2 e dhdtied 81  alia innumerabilia JMcq 3  eni nune mihi propofitu eftaduerfus ofa-Origenis dogmata di~/
iputarc.Nihil mihi fubripuitOrigenestnec 1 ' mea generatione fuiftnec propter aliquas fes mundi Sl  h$rcdita-
te odiu adueriu illu pugnafip faičepijied ut fimpliciter fatear dolec#& ualde dolcotuidcns plurimosfratru ičl
eoru precipue quiprofeflione habent non minima:& in gradu quoq? iacerdotii maximu pucnerunt&uspfua—
fionibus deceptos:& puerfiffima dodrmaicibos fados efie diaboli.In quibus copletu eft illud:quod dicit?.$up
omne munitione ludit^Sč efcx  cius el eS\xičl  congregauit ficut arena captiuitate*re aute frater liberet deustčC
fantku populu chrift#qui tibi crcditus eft:& omnes fratres qui tecu fun«& maxim&Ruftmum prefby te^ab
ha:refiOrigenist& ab aliis hserefibus Sl  pditione ea^»$i eni propter unu uerbu aut d uo qux  cotraria fidei fuci
multae Imeles abiedas funt ab ecclefiafcjto magis hic inter ha^eticos habebič&jui tantas puerfitates Sl  ta ma^
la dogmata contra fide adinuenit deilSl  ecclefire hoftis extititffnter multa eni mala etia ilfud aufus eft dicereJp "
didifteimagine dciAdajcu hoc in nullo penitus Ioco icriptura fignificeuSi aut it a eiletfnung omnia qux i  mu—
dofiintjferuirentfeminiAda4nuniueribgenerihcmim3fficut<S£lacobusapoftolusdoquitur«(5)jmnia domantf?

61  iubieda funt humana natursE.Nunq eni uniueria fubiedaefient hominibus!fj no haberent hominesfiuxra
id quod uniuerfis impcrentJimagine denConiungens aut atq? cofocians feriptura diuinagratia benedidionisr"
quaAda donauerat!& generationibus quas exeo erantjne qui forfita maligna interpretarione auderen tdicere
uni datagratia deife illu fblu fadu efleadimagine dei;qui plafmafuseftexhumo‘f&uxoreciuscreai]etdeco—
ftauirheosuero quicocipercnf in uterefenoitanafccrentf utAdatdeinon habereimaginelfftatimpordinem
iungitf& dicit{Sč uixitAda*ccxxx»annis:8C cognouitEua uxore fuamV& peperit filiu iuxta fpecie 5 C  iuxta im a^
ginem eius:3č uocauit nomen eiu&Setbult ur fucp in decima generationetpoft anos duos millenos ducentenos.
Ixiuuindicans deus imagine fua čl  oftendens q>  gratia qua dediftet hominibuspfeueraretin eis aiftne comede—
tis čarne in fanguinejego eni ulciicar ianguine ueftru de manu omnis hominis effundentis illu^quia ad imagiV
ne deilfed  hoiemfuecno poft altcras.x»gencrationcs uičp ad-Abraha:& abAbraha ufcp ad-Dauidtaliasgenera-'
tiones.xiiiiTqux.xiiii*gencrationes H mul faciunt anos duo milia centu dece Sl  ieptgSpiritus fačtusi tr icefimo
odauo pfalmo^cu qua:rcretur de 01 'bus hoibusap i uanitate ambularetf& peccatis eflet obnoxii ioquituftueru
tame i imagine deuperambulabat ois homo«Necno poftDauid etia fubSalomome filio eiusMegimus tale quid
daifup dei imagine nominatu,B)icit enim i (apietia$qua: titulo eius inicribitur^creauit deus incorruptu hoiemž
čl  imagine fure proprictatis dedit e^Et rurfiepoft annos millenos centenos undenosplus minus in nouo legi  /
mus teTtamento;^ no pdiderut homiesimagine dci.Iacobus enim apoftoIusi& frater dominircuius fiipra me
minimusnftruit nos neOrigen ;s laqueis capiamurthabere hoiemiimagine Sl  fimilitudine dei,  Nam cu de lin^
gua hoium latiusdilputadctradiecitdnftabile maluiin ipfa quippe benedicimus dcutČCpattaSli ipfa maledi
cimus hoiestqui ad fimilitudine dei cdditi iunPaulus quoqj uas elečlionisiSč qui dodrina euangelica fua pre>
dicatione coplcuiddocct nos q>  bomo ad imagine Sl  fimilitudine dei conditus fit: dicens, Yir no debet nutrire
coma^cu gloria čl i mago dei fitamagine fimpliciter appellans fuo nominedimilitudine autglorite appellatioe
fignificans.Fro tribus igitur tc(l:imoniis{qux tibi (i de icriptura fačta rcpcrireidicebas pofle fufficcre:Eccc,vii.
tedimoni^dcdimus.^uis ergo fudinebit-Origenis ineptiasCat non grauius aliquid loquad& fimilis  effidar
uel ipfi uel diicipulis ciustqui audentf periculo animae fua: ailerere!quodcuoj eis in bucca uenerit: Sl magis  iu
bere deo!5č no ab eo uel orare uel difcere uerirateC^uida eni co^ dicunt-q>'imago deitqua prius accepit A da:
illo peccante pericritAlii fuipicantur?q? filius dei corpus habituruseilet exMariaiČl  ipfa eilelmagineAlii fe
fumtalii uirtutejfti baptiimarhicp homo ad imagine dei dominetur oibus*hebr£eo^ more hxc  uel illa ruda
tesjquos oportebat tantum efFugere diičnineKnec negare qua: loquit^ deus;ST credetcs fimpliciter faluos fier/f
deoq: concedere donatioms fua: certame:6č uera fcietianii qua potiiTimu par tdboies codiderit ad imagine Sl
fimilitudine fiiarmC^ui hoc reliquetes multis fe qu^fii6ibus impIicaruK&per has 1  ccenu demerfi fu t  pecca«
to^Nos aut dilediffime credimus his qua: locutus eft dominusfe fcimus q>  i cudis hoibus imago dei pma/
neatnpfiq? concedimus npileti« qua partdhomo ad imagine dei conditus fit,$ed neq: illud quod quida i  epiV
ftola Ioanis legetes n5 iteiliguigquenq decipiat:ubi Ioquit'.Nunc filii dei fumus:& nefeimus quales futuri fu
mus.Nouimus aute^cjuiacu ille reuelatus fueiittfimiles ei erimushiidebimus cnicifficuti eft.Hoc enim y>ptcr
glori^qua: ibi reuelaaa eft fadis eiusididu efhficut 5či alio loco legimus.A gloria 1  gloriamtcuius gloria iam
i lftofieculo fadi arrabonem Sl  portiuculam fufceperut.Primus eo^Moyfes:cuiusfulfit facies ualde^ radia"
bat ueluti fulgor Sl  fobfecudo-Hefias^igneo curru raptus i calum 4 *5^ ignis detrimeta no lenties*$tephanus la -r-
pidabatun&faciem habebat angeh1fqua ab omnibusiccrncbatur.Hoc aute quod i paucis diximus*de oibus i
telligedum eftiut impleatur iIludiquod ičriptum eft*(Sis qui fadificat iemetipfum;iter beatos numerabitur •

Beati enim mudo corde:quoniam ipfi deum uidebut«(£um h xc  it a ie habeant dilediflimcfcuftodi anima tua;
čl  define circa nos murmurarc,K>icit enim icriptura diuinatnolite murmuraread inuiccmificut quidam mur -
muraueruttSC a ierpetibus pericrutfinagis acquieice ueritattlSl  diligetes te diligc:6č ueritatem«Deus autem pa
cis prseftetnobis iuxta fuam clatmetiamtut coteratur iathanas fub pedibus chriftianore:S£ abiiciat ois occalio
puerfalne fcindat'’ 1  nobis uinculu charitatis:5č pacis reda: fidei predicatio.Pra:terea r quia audiui quo(da mur
murare contra me;quia quando fimul pgebamus ad fandum locu q uocaturd3ethcl:ut ibi coileda tecu ex mo-
re'ecclefiaftico facer^Sč ueniOem ad uillataua: dici^AnabIathatuidifteq 3  ibi preteries lucerna ardctcm^Sč iter

roaailem

o

«

rogaflem quis locus eflecdidicifleq? efTe ecclefiaf&intraflem ut orare:inueni ibi uefu pendcns i foribus eiufBt'
ccckfiz  tinčlu atq? depinclumfe habens imagtne chriftijuel fančh cuiufda.Non eni' fatis memini:cuius ima^
go fuent.Cu ergo hocuidiflem m ccclefia chriftffcontra aučloritate fcriptura^hominfspendere imagine; fci— -
di illudf« magis dedi confilm cuftodibus eiufde Iocittit paupere mortuo eo obuolucrentt& cfferrent, flliqj co-
tra murmurantesdixerunt Ji fcindere uoluerasfiuftu cratiuraliud daret uelutatq; mutarct.C^uod cu audifle*'
medaturu eflepollicitus luiSC ilicoeflcmifluiu.Paululu aute moratu fuitimedioTdu qrooptimu uelurpro eo
mittereAt bitrabar enim de£yprotmihi eflc mittendu.Nunc aut mifi quod potui rcperircfečprccor ut iubeas
prcf by teros eiufde loči fufcipere uelu a latorc?quod a nobis mifliim eft: SC  demceps precipere i ecclefia chrifli
iftiufmodi uela?quae contra religione noftra ueniunrrnon appendi.K>ecetem honeflate tua hinc magis haberc
follicitudine&it fcrupulofitate remota:qux digna eft ecclefiachriftilfSčpopuliš qui tibi crediti funt: internet.
Pal fadiu uero-Galathamtqui quonda nobis charus fuid& nune miiericordia dei indigetteaue: quia-Origenis
harrefim prsdicat SC  docetlne forte aliquos de populo tibi crcditofad peruerfitatem fui inducat erroris.

W  ^JjKrgumenturn excerptum exX3enadiofdc uiris illuftribus.

f

BlJ

(Panncs hierofolymorum epiflopustcripfit aduerfiis obtrečlatores fui fludiilibrumnn quo oftendit
_ f&Origenis ingenium non fidem fecutum.Jed beato-Hieronymo magis credcndunčqui zelo fidei ie-
quenti opere.'il Ium haerefis redarguit.

fncipit liber fančtfHicronymi adPammachiumlcontradoannem bierofolymitanum epifčopumlf8ž-Ruffi/—

derittSC  fynodo adefle noluerit. Epiftola.XXIL

~ iuxtaPau!u apoftolu quod fentimus orare non poflumusfac proprie mentis cogitatione fermo

quifq 5  miferetf ,$i ergo reu in fermone reprehedcristflmplicitate uocabir.Ji calliditateargueris! i
peritia confitebič ut fufpitione uitet malitiec, Atq? ita fietrut tu qui arguistcalunfatortille qui reprehendit? non
hsereticusded ruflicus iudicet .Noftif^amachitknoflime ad hoc opus no inimicitiisjnon glorij cupiditatc de-
fčenderef led prouocatu litteris tuis exardore fidcisncc uelle fi fieri pofleetomnes id fapcVnec ipatientia: ac teme -

fat itaqrNouatus?erratibus manusnon porrigens.Montanus cu infanis fceminisproftcrnatiiacentcs in bara-
thru precipitantesjne leuentur.^ uotidie peccamus omnest& in aliquo labimur, (§>jui ergo in nos clirmetes
fumusirigore contra alios non tenemus:quin potius oramusipetimus obfecramusKut aut fimpliciternoftra fa
teatunaut aperte defendat aliena»NoIo uerbo^ ambiguitateslNolo mibi dici:quod SC  aliter poflit fteliignRe
uelata facicgloria domini conteplcmunClaudicabat quonda Si  ifraeliticus populus in utroqj pedetSed Hel*
as qui interpreta^ fortis domini:ufqj quo ait claudicatistfn utroq^ ueftigiofli efl: dominus de us meus:ambula^
te poftemfi aut Baal:fequimini eu,Et ipfe dominus fudaei filii alieni metiti lunt mihiTfilii alieni f ucrerauerut:
& claudicauerunt a femitis fuis.(Eerte fi haerefeos nulla fulpitio ellnit cupiolK credotcur non uerbis mei^mcu
lenfu loquitf|[ua ille fimplicitate uocat:ego malitia interprctorfpfuadere mihi uult q? pure credat: pure ergo
8i  loquftur,Et fiquide unu uerburuel unus ienlus eflet ambiguusTfi duodi trestignoranti^ uenia tribueref nec
ea qu£e aut običuramcl dubia funttde ccrtis 8C  pfpicuis jeftimare.Nunc uero qua: ifta fimplicitas efl:*qua{i fup'
oua SC  ariftasKintcr theatrales preftigias pendendi gradu incedereiubicg dubiu^ibicp fu(pečlu(^utcseu non ex~
pofitione fideiVfed figurata cotrouerfia fcribere:quod ifte nune appetiflolim in fčholis didicimus:nofl:ra aduer--
fum nos dimicat armatura,Etia fi bene creditiSč circunfpede 8C  timide Ioquiturlffufpitione mihi faaVnimia di
Jigcntia«C^ui ambulat fimplicitenambulat cofidcnter.Stultu cft fruftra mfamia fiiftineretobiicif’ ei crimen T
cui us non habet confcientiaiergo crimen quod totum pendet in uerbomegedconfidcmemc libere faciat inui
dia'«adueriario fuo,Eade audacia qua ille infimulatshic defendat,Cucp omnia dixerit quae uoluerit:qux ppo/
fuerid?qux fufpitionibus carendfi pfeuerat calumniasconlčrta manu in ius trahat.Nolo in fufpitione hatrefcos
quequam eflfe patienteme apud eos q ignorant innocentia eiustdiflimulario confcientia iudicetlffi taceae licet
fuperfluu fit eiusprelentia quxrere^C extorquere filentiumecuius apud te Iiteras teneas, Jcimusomnes quid
tibi fčriplerit«quid in te arguent:in quo ut tu uis caluniatus fit.Relponde ad fmgulajp epiftolcc huius graderc
uefligiamcc pundu quide:6: apicem calunia: tranfeas.Ji eni egeris negligenter:& ut ego tibi čredo iurantu-ca -

feculi littera::amantiu cs cca efle iudicia^ua: tu forfita faeris uoluminibus occupata omnino ncglcxeris:nunq
de amicorum iudicio glorieris Jllud uerum efl: teftimonium:quod ab in uita uoce profertur ♦ Alioquin fs ami -
cus pro te dixeritmon teflisrautiudexlf fed fautor putabitur:hxc SC  huiufmodi loquentur inimici tuitqui nV"
bi forte non credantfSC mouere cupiant ftomachum ♦ (txterum ego quemnunq uolenslefiftitcuius fem^''
per cpiftolistuis nomen cogcris uentilare^do confilium; ut aperte aut fidem ecdefix  prxdice^faut loqtia-r'^
ris^utcredisjdifpenfatio etenimaclibratio ifta prudens uerborum.'indodlos dccipcrc potefl* Cautus au-/'"*
ditor SC  leiflo^ito deprchendetsnfidiasfSC cunicufos quibus ueritas fubuertitur; aperte inluce demonftra

*lxx«

bit«£t arriani quos optimc noftianulto teporc propter fcandalu nominis homoufion fc danare fimulabadue^
nena erroris circulinebantinellc ucrbo^.Scd tande coluber tortuofus apparuit?& noxiu caputsquod fpir/s to
tius corporis tcgebat;fpiritali mucrone confoflu cft.Rccipit ut fcis ecclcfia pcenitetes:<5č in uenia faperata pec -
cantiuldu deceptis gregibus confulit;pafto^ uulneribus ignoicit.Iade nune in ueteri SC  noua haerefi confuetu—
do (eruaturTut aliud populi audiantialiud predicent iacerdotes, \c  primu ante q cpiftola tuasqua fcripfifti ad-
epifcopu-Theophiluflnterprctata huic uolutnini infera& oftenda tibirmc intelligcre nimis tanta prudetiam
tuamfexpoftulare tecum Iibet.^uac ha:c eft tanta arrogantiatnon refpondere de fideinterrogantibušsTanta
fratru multitudine:& monachoru chorosifqui tibi in palaeftina non cotnunicant?quafi hoftes publicosadhma-
re^Btei filius propter una morbidam ouermxcixun montibus dereličtisjalapaslfcrucemlftagella fuftinuiti& (u —■
is humeris portauitJad cadosfoaiulans 8i  patiens delicata peccatricemt Tu bcatiftimus papa SC  faftigiofus anti—
ftesi folus diuesftolus fapiensffolus nobilis$ac diiertustconferuos tuosfcSč redemptos fanguine domini tu« ruga -
ta fronte SC  obliquis oculis dcfpicis.Hoc eft illudtjuod ab apoftolo precipiente dididfttfparati femper ad (ati—
fFačtionem ommpofčenti uos rationetde ea quas in uobis eft ipeJFinge nos occafione qucrerc:& fub pretextu
fidei lites fererejffcifma conficerenurgia concitare.Tolle uolentibus occafionem: ut poftej de fide fatiffeceris(8C
omnes nodosjqui contra te nečtuntur abfolucrisitunc liquido omnibus pateat non dogmatumlfod ordinatio -
ms efle certamen;nifi forteprudenti confilio ideo de fide interrogatus taceslfne uidearis h^reticus fuiflercu (a-^
ti (feceris.(S)mnia ergo crimina quibus accufantur hominestrefutare non debenčne poftej negauerinferimino—
fi fintAt contemnis lafcos¥diaconos;atq; pref by teros.Potes enim ut gl<5riaris& lačlitas^in una horatoiiljfe cle/—
ricos facere.Habes papamepiphaniujqui te aperte multis litteris haereticu uocat.Certe nec tetatejnec fcientiai
ncc uit£ meritoSfnec totius orbis teftimoniolmaior lilo es«$i aztate qu^risfruuenis ad fenem fcnbislfi fdcntiamV
non fic eruditus addočlumdicet te fautores tui difertiorem4Demofthenefaccutiore-Chryfippo; fapienriorem
Platone contedatitUEt tibiipG fbrte>perfuaferint»B)e uita autem SC  fide nihil amplius dicasne te Izdere uidcart
8C  tepore:quo totum oriente excepto papa-Athanafo atcpPauIinolarrianof^ SC  eunomianoru ha^refis pofiide
y-at:quando in occidentalibus SC  iniudteas cxiIio confefloribus non comunicabas Jlle uel pradbyter monafterib'
abEuritio audiebatuduel poftea epifcopu&Cypri'aVaIente non tangebatunTantte eni uenerationis femp fu —
it:ut regnantes hteretioftgnominiam iua putarennfi talem uirum perfequerentur*5>cribe igitur ad hue-rRefpo
de epiftolae cius^fentiant carteri fide:eloquentia?prudentia tuarnon tibi folus diiertus efle uidearis.dur ab alio

i 1  /-v 4 -1  ■* r>'VA ' < /">. 4*  til *** ***** j*  m /rt v -e-* 4***»**+**. O 'F      ^ m  a, " S *  « j,  _ 1  ^ ^— *    . ■-» r*  • »

cis^piftola mea probauit me contra arriumteontrad^hotinufcontraManicheu-bene locutu*  ^uis eni te boe
teporc arguit arrianu^uis tibi nune-PhotiniManichari^rrime impingit^olim ifta emendata fontfotq; con ^ ’
fefia.Non eras ta ftultusžut aperte defenderes hxrefimjquam ičiebas eccle fix  diiplicere«Moueras te fi hoc fev
eiffesiftatim loco moucndum:6č foli tibi.'delitias iufpirabas.Sic fententia teperaftiiutnec fimplicibus difplice--
teslnec  tuos offcndereslbene fcripfiftitfcd nihil ad caufa pertinens*Ynde nouerat alexandrina: ccclehac ponti
fexdn quibus argucris2quoru a te confeflio poftuIareturTScbueras tibi obiečta proponere: SC  fic ad fingula
refpondere.^etus narrat hiftoria;quidam cu difertc diceret?ferreturq^ impetu ac uoIubilitate.uerbo^fcaufaq?
omnino non tangeretlfprudens auditor SC  iudex;bene inquin6č bene^fed quo iftud tam benerfmperitj oculo^
mcdiciTad omnes oculo^ doloresiuno utuntur collyno«(^ui arguit in pIuribus:5J i dilutione criminu aliqua
pretermittitfquicquid tacueritfconfitet^ln non refpondifh' ad cpiftola£piphannt8^ propofoifti qua: ipfe difr-
folueresrNimi^hac fiducia refpondifinNulius fortiter a femetipfataeditf.Elige ex duobus quod uis* ®ptio
tibi dabiturlfaut refpondifti ad epi ftola-Epiph a n i itau t nojfi reipondiftitcur maxima SC  plurima de his qux tu -
bi obiečta funtircliquiTh^$i non refpondiftimbi eft lila apologia tualin qua gloriaris apud fimplieesfTt qua

ba:rere tantu in uno crimineičč quod tacueras hoc tenere.Nunc uero qfi auribus lupu apprehenderisjnec te.
nere potesfncc audes dimittercjpfa quocj tria qfi negligens atq^ ičcurus:qfi aliud agešfSčin qbus aut nulla auc

cula: de qbus uifos es aliqd dicercffufpitioe SC  culpa n5 carentičč frauduletcnac Iubrice icripta: coarguuntVqd

itainconuenies eft opmariicp fpiritus fančluspK)ftTt uidere filiu.^ecundu q> in hoc cbrpore qfi icarcere futaia:
relegata;8č ante q homo fieret i  paradifofintčr rationabiles creaturas i ca:leftibusr'comorata funt, Vnde poftea
in confolatioae foa anima loquit’ in piaImis«Prius q humiliarer ego delfqui;Et reuertere anima mea in requie
tuai8č educ dc carcere anima meaJSč caetera his fimilia.Tertiu q? dicat SL  diabolu SC  daemones ačturos poenite
tia aliquadotSč cu fančtis ultimo tepore regnaturos.C^uartu q> tunicas pelliceas humana corppra interprete

^- n /t*  /* ^ A« * n ' *  _1_   J ’/* a 1  - 1 1 •  i . * . .i 1  ? f __ f*rt < 4-»^J< Cs-\  Hup

čarne:

intelligens.


I

tt

enar rabitfReper tuseft feculis noftris haud grandis homucuIusiqui dc cunčlis ecc\efix  quaefhoibus uno liti —
guae rotattfifole danus corufcaretffi nemo a te poftulabafi?& tranqmlla erant oiajft ulte tarna difputandi uolui—
fti fubire difcrimina(fi iam tune in fidei fandificatione loqucbaris* ergo non eft ordinatio prdbyteri caufa di r~
fcordite;qucm conftat multo poft tpe conllitutumffefcllifti abfentesf&I litterx tuazlpcregrinis auribus blandiu—
tur.Nos hiccramustcunda nouimus:quando contraOrigencm in ecclefia tua papa^Epiphanius loquebaturV
quando fub illius noiefin nos iacula torquebantur*Tu SC  chorus tuus canino rifu naribufip contradi^fcalpen*-

etim dei feruo-Anaftafio pergeretis ad crucemf& ad eu ois ^tatis SC  fexus turba conflueretofferrens paruulosj
pedes deofdilansTfimbrias euellensfcucj non poflet promouercgradumtfed in uno loco uix fludus inundatig
populi faftineretitu tprtus inuidiaJgloriofum (enem clamitabas$jec erubuifli in eius ore diceretq> uolens & de —
induftria morareturfRccordare qu£e(o illius diei1fquando ad horam feptimam inuitatus populu^lpe Tolažit
poftea auditurus£piphanium cflet detincbaturfquid tune concionatus fiš«Mempe contra-Anthropomorphi
tastqui fimplicitaterufhca deum habere membraequ^ in diuinis Iibris feripta funt-aibitrantur.Furens Sčindi—
gnans loquebarislfoculos SC  manus SC  totiuscorporis truneum in (enem dirigebassuolenslllum fufpedum fa-—
cere  ftultiflime hacrefcoslpoff q Iapfus ore arido!rcfup!naq 3  ceruicc;ac tmpentibns labiis conticuift# SC  tande
totius populi uota completa fun£*C^uid ribi fecit deiirus SC  fatuus (cnexf j $urrcxitfutle ldicarct pauca didu/
rum cue*$alutataq; SC  uoce SC  manu ecclefialcunda inquif*qua: locutus eft collegio fratenatate filius meus co—
traAnthropomorphita^harefim bene SC  fideliterlocutuscft:qua mea quoq^ damnat?uocc^ fed equumpft;
ut Iiquido cxplicemu£quom6 hanc barefim condencmus|qui n (us omnium<fqua acclamatio confecuta efpus-
to q?jetineas.laoce illud qdin cjaiflola tua s .loqueteilluad populu qua; ueiletj&I qliauelle#yel laudastuel rpro-
bas.<^__uid SC  hic dubius incedisffii bona crant quac !oquebaturtcur non aperte prasdicas^Jii malatcur non co—
ftanter reprehendisfAtquicoluna ueritatisacfidei?qui detantouiroauder dicerc;loquenteilload populumrr
quže uellet?& qualia uelletTde (eipfo q prudenter SC  uerecundeicj bumiliterreferatconfderemus.Cum inquit
SC  nos quadam die ante cum locuti ellemustSč pradens Icdio prouocaflet audicn teiIlo*&uniucrla ecclcfia/de fi -
dc SC  omnibus ecclefiafticis dogmatibus hxc  locuti fumus?quae SC  femper grada dei indefmenter in ecclefia do
cemust&incathecefibus.Rogoqua:eftiftaconfidefltia^quitantusanimi tumorfijlorgian leontinum cundi
philofophi SC  oratores laceran$q> aufus fit publice fella pofita polliceu' refponfu^r fc;de qua quifip te interro/
gare uoluifletfiufi me honor (acerdotiir& uencratio nominis rcfcruaflc&Sč icirem illud apoftolfindčiebam fra
tres*quia pontifex eft*§eriptum eft cnirnlPrincipem populi tui non maledicesrqua uociferatione SC  idignatio —
tie uerbof^fdc tua narratione conquerer; v Licet ipfe nominis tui extenues dignitatemlcum patrem pene cium e
pifcopo^& antiqua: reliquias fančlitatisi^ opere SC  lermone defpicias.Dicis te quadam die cum prae/ens le /-
dlioprouocafletaudienteillc^C uniuerfaeccleha!defide SC oibuseccleilafticis dogmatibus?difputa/Tc: No eft
mora r iDe moft hene m (q u i puleherrimam orationem conttaPfchine dicitur recitafie:fruftra fufcipimu&-Tul^-
lium.Refert enimCornelius^Nepos fe pr^fente^iifdem uerbis^uibuseditaeftfprodornelio feditiofo tribuno
defenfionem peroratam.EmLy fias nofter S^GracchusISC ut aliquid de neotericis infet amlC^. UiArcrius? qui I

cleliafticisdogmatibus?(eafleratdifputafled(^uado teutoftendas mihiqu^ fitilla  ledhottoro Ictiptura^ la/
pore conditafeuius te occafio prouocaretTut repente ad periculum ingcnii dciccndcrešrEt nifi tibi dilertitudi/
uis tuaftluuius inundaflet^poteras arguifcp non poteras ex tempora de cunčtis dogmatibus dicere« ^etun^gd
boe cfhlaliud promittis:6i aliud exhibcs.(Ion fuetudo autem apud nos iftiufinodi eUbSC iis  qui baptizandi futp
per,xl.dies publice tradamus lančtam SC  adorandam trinitatem.Siteprarfensledlioprouocauitlutdecuncftis
dogmatibus una bora diceresJquidneccflefui’ttxl,dicrum replicare dočlrinamf$inaute earcferebasTqua:per
totam cru^dragefimam locutus es?quomodo te quadam die*tit decundis dogmatibus diceres^una lečho proz-
uocauit?$ed SC  hic ambigue ioquitur«Potcft enim fieii utqux per.xl*dies trahere lolebat in ccclefia baptizan
disiba:c lubunius lečlionis occafionefpcrftrinxcrit^iufdem enim eloqucntia: eft SC  pauca multisSSč multa pau
cis uerbis pode dicere.Hoc quoq; intelligi datuRcp poflq illum una lečtio prouocauitjinflammatus ardore diV"
cendiKper.xbdicsJnunq tacuerit«$ed 8C  ociofus lenex eius ore dcpcndensTdum res inauditas fcire defideratrpe/-
ne dormiens occideritfatraq; toleranda lunt:forfitan SC  hic fimpliciter more fuo fit locutus.Ponamus rcliqua;
In quibuspoft laciniofe dilputationis labyrinthos1nequaq dubiamded apertam ponit fenteiiamiSC miros tra-
člatus luos hoc fine condudir.Cum haec ipfo praefente locuti ellcmus; SC  ipfe poft nos caufa honorisrqucm ei
fuperomnem menfuram exhibuimuslfprouocatus elTctmtdicerctrprardicanoncm noftram laudau ltVatcp m ir-
tatus eftj&: catholicam fidem omnibusdeclarauit,(^uantum ei fuper omnem menfuram honor»s exhibue^-
risdeclaratfupra menluram contumeliaiquandoeumperarchidiaconum tacereiufiifii^oratemin populiš
laudiscupidumJpertonabas.S>ocentpracfentia depnetentis.Ille per totum exinde triennium fuas iniurias dc-
uoraufpriuataqj fimultatecontemptarfide rantumeorječtionem podulat.Tu qui fumptibus abudasf SC  totius
orbisreligio lucrum tuumeftjgrauidimosilloslegatostuos huciiluccj^ tranfmittis^ SC dormientem fenenv'ad
relpondendum fufcitasf^reucracui tantum honoris detulerasliuftum erattut tua pr^lertim extemporalia dr
čta laudaret. Q uiauero Ibientinterdum homineslaudare quos non proband SC  alicnam ftultitiam cafis

nutrire

n utrfre pr«coniis:no Pol u tua dieta laudauidfed  faudauit & miratus cflrrSč ne miraculu quoq? paruu cfletfca a

tholic« ciTe fideioi  populo dcclarauit.H«c q uere dixent$& nos teftes famustqui audiuimusad quos tufs ua_

cibus uenitfcx affl| temere fe comunicafle dices.Rogatuicp ad of monafterkčutad te de-Bethlee reuerrered ta tr¬
to^ proces no fercn^ftc reuerfas eft uelperetut medlo nočtis aufugeret^ut ir« ad  pap&Uvritiu probarIquas fi
IcgcrisVpuidcbis qud tua dičta miratus fitj& catholica dedarauerit.Ve^ nugas ter im us? SC  aniles SC  fupfluas
catilenas longo ierm6efc6uincimus.Tra(eamus ad (ecunda qu«ftione?in qua qfi nihil fibi ( ppofitu Cit:  iecurus
8i  ručlas dormire Ce  fimulattutlegetes faciatfdormitare,$ed dereliquis qu«ad fide ptinenc: fermo nobiserat*
.nofum uifibiliu SC  inuifibiliu c«lefliu fortitudinul& terreftriu creaturai^unu SC  eunde efle conditore deud.fa
čtam trniitate r iuxta£)auid'dicente,Yerbo domini c«li firmati CimSC  (piritu oris eius ois uirtus coi$qd fimpli-
citer ofteditf& hofs creatiojpfe eft.n*qui accepto limo de terra pfalmauit hoicmfe per gratia oprite fufflatio —
ms aiarn donauit ronabi!e;& liberi arbitrii noparte aliqua (ua: natura: iuxta quofdaVqui hoc ipiepr«dicat;fed
propria condition^ dc fančlis angelis «que ordiund fecundu diuina fcriptura de deo dicente.^) ui Tacit an
gelos fuos fpiritusiSC mimTtros Tuos ignem urcntefde qbus debemus crcderetip imutabilis natur« fin flfnp n c5
cedit nobis diuina (čriptura^dicens angelos quoq; qui non cuftodierunt fiiu principatuifcd rcliqucrurit domi>
ciliumfrn iudiciu magni del uinculis «ternis in tenebris cuflodiuit?quia immutati funt:& ex ; ppria dignitate SC
glona magis q dcAn demonu ordinžabifle cos cognouimus.Aias uero hoium SC  angelo^ ruina^aut cx couer—
(ione fierineq; cred/dimus a!iquando;ne<p docuitnus.Ab(it enimfe: alienu hoc efle a pratdicationc ecclefiafti
calconhtemur.C^ u«rimus utru anim« ante q homo in paradiib CicredSč  plafmaretrAda de tetrami ter rona*
biles Tuerintcreatura^utrupropriu ftatu habuerintJuixerint?morat« fintatq? fubftiterintl f & an Origenis do^
eftrina fit ucra;qui dicit cundtas rationabiles creaturas incorporales SC  inuiftbilesjffi negfigentiores fucrmt pau>~
latim ad inferioralabiJSčiuxtaqualitatesloco^.ad qu«defiuunnaflumerefibi corpora. Terbigratia^primu
mthercaideinde aerea.(£uq; ad uicinia terrse peruenerinfleraflioribuscorporibus circundariinouijlime huma-
nis carnibus illigarifipfoTp d«mones qui proprio arbitrio cum principe lito diabolo de dei mimfterio rccefle/
run trii paululum refipifčere coeperintthumana čarne uefliriiut hac deinceps poenitenti^poft refurrečtionem
codem circulo quo in čarne ueneranureuertantur ad uifione deffliberati etiam aereis atthereiičp corporibus! SC
tune oia genua curuentur deolfc«Icftium;tcrrefl:i iuiSC  infernoi^J& (It deus oia in ofbus.Cum ergo ifta qu«ran
turlcur tu omiflis fup quibuspugna eftjde numeri tui ordine 8i  foco certamis egrediens^longealienis difputa^
tionibus imoransf (Crcdis cp  cunčtas uiiibiles& inuifibilcs creaturas unus deus fece ridhoc 6£-Arrius confitct^S
qui dicit iliu inuifibiliuihunc uifibiliu aderiticrcatorem.Rečte mihi de huius fatirfeceris quatftionefcredens<p
uniueriitatis>'trinitas Tit crcatrixJfl:ucd Arriani<5d hemerriajii negand(piritu fančlu non conditore Ted conditum
bla(Temantes#^ed quis te hoc tepordinfimulat ArrianuTS)icis aias hoium no par tem dei cfie natuttc^uafnMa
nichseus nune abEpipbamofis uocatus*E>cteftaris cos qui aias cx angelis aflerunt fierife illo^ ruinamnoftra
dicunt efle fubftandani.Moli diflimulare qd noftilncc Timplicitate quod non habeSlfmgerefnecOrigenes un^
q dixit ex angelis aias ficritum ipfos angelos nomen efle omci doceaunon natur« Jn Iibris enim periarchonš6d
angelos SC  thronos SC  dominationesllpoteftates SC  rečtores mundi SC  tenebra^tfid omne nomen qd noiatur^ no
(olum in pr«fenti feculotfed SC  in futurojdicit aias efle eo^t corpo^?qu« uel delideriduel minifterio (ufčiperic
$olccp  ipfu SC  lunam Sčoium aflro^: cho^tefle aias rationabiliu quonda SC  incorporalium creatura^:qu« nur
^duanitati (ubi ecftae lign i tis uidelicet corporibusfqu« nos imperiti SC  rudes luminaria mundi appellamust libe^
rabuntur a (eruitute corruptionisin Iibertate glori« filio^ dei. Vnde ofs creatura congcmifcit:& parturi(^& a^
poftolus deplorat dicens.Infcelix ego ho:quis me libcrabit de corporc mortis huiusTNon eft iitius tpis contra
dogma gcntiliutfič ex parte platonicum (cribere. Ante annos ferme.x.in comentariis Ecclefiaftes: Sčin explana ^
tione epiflol« adEpheiioslArbitror fenfum anim« mea^prudentibus explicatum(hoc nuc rogoiqui tanta lo^
queris , qui de cunčtis fermonibus Pub uno tračlatu edifleris ueritatemfut rcipondcas (čilcitanubusbrcue abio
iutamm ientcntiam.Q_uando plaTmauit deus hoiem ex limoiSC  per gratia m propria: infufflationis ei anima
tribuiuVtrum illa anima fuerit ante SC SC  fubftiteriflS- ubicunqj ueriata fittqu« dei poftea infufflatione dona^
ta cfb& in iexto die quando corpus ex limo formatum eft:SC efle SC  uiuerefdei poteftate fuičeperin IDe hoc ta/-
cestSC  quid quxritur fcire diflimulans^in fuperfluis qu«ftionibusoccupari^iuxta.Origenerelinquis itaclul SC
contraMamonemApoilinarem^unomium^rnuiManichaiujcaEteror^hteretico^ineptias-dcbaccharisf
man um peteris SC  pede porrigisISč tamen dogma qd' retinesdatetcmnfinuas{(ic nos rufticos placaš(ut tuis pe
nitussnon di(pliceas:Sicis ex angelis d«monesjpotius q aias fier^quaPi non SC  ipfi da:mones Origenemriioc e
piumjanim« fint aerii corporisi& hoc efl: impium:ex dtemonibus poflerfi refipiunt‘human« anim« Pint Pu/
tur^ngelos Pcribis efle mutabilesKSC (ub eo qd pium efbillud qd' impium cfl: introducis^ut multis periodis ani-
mse Piant ex dacmonibusmon ex angelislfed apparentibu^exmaniPcftius Pienifinge aliquem tribuniti« pote/
ftatis fuo uitio degradatum?pcr Pingula militi« equeftris ofFicia ad tyronis Uocabulum deuolutuminon cx tri/
bunitio ftatim Pityrolfed ante primiceriusjdeinde (enatorKducenarius;puerltyro:Ped primicerius Pačlus cfl:.
E)ocetOrigenes per (čhalamlacobjpaulatim rationabiles creaturas ad ultimum gradum.i.ad čarnem SC  Pan/
guinem dePcenderetnec fieri pofletur de centario numero fubito quis ad unum numerum pr«cipitetur i  mfi p
hngulosnumerostquaPi per Pehal« gradus ad ultimum ufq? pcrueniat/8č tot mutare corporaj quot de c«lo ad
terram mutauerint manfionesfti« Punt ftroph« ueflr« atep pr«fttgi«yquibus nos piloPiores Sčanimalea hoies
dicitis ;quia non recipiamus ea qu« fpiritus Punt«TosHierofolymitaSetia angelos deridetislptrahunP in me

h ii .lxxii.

ftianos SC  (acerdotesYqfi de rebus ludicris agaturXierbis dubiis ha:rcre'.Et ambiguas librarc fmastghus Ioquens
maoislg audiens dccipitfunus ex choro urdtu a me tcneret-ait diceret qd fetiret de aiaduiflet ne ante carneian
non fuifletffuifle relpodit fi mulfcorpus SC  animamdcreba homine hasredcum lačjos i (ermone guaareret tande
retexi eum fateri:ex quo animafletitx tuc eam dicerc aiam nucupatam<fqua: prius uel demckuel ang.elus fatha -
naduel fpiritus fornicatioiskut in partecotraria dominatiotpotcftaskdrniniftrator (piritusiaut nucius appella -
ta tetic  fuit aia ante cj-Adam in paradifo formaietunfin quolibet flatu & or did& umiSC  crar aliquidA T cqi,n.
poflumus in corporale*& Sterna immobilem torpenteqi (cndreAccefle efl .n* ut aliqua!cauia pKecefieiiucur
qua:prius finecorporefuit^polteacircudata fitcorporelficcpiuranaturaefleincorpore.Ergorefurrečtioccr/
poris cotra naturam eritTfcd no fiet rcfurrečtio cotra natura.Erto iuxta Imam ncftra corpus c, d' cotra naturam
eftirefiirges aiam no habcbitAicis aiam non efle de dei fubftada^pulchreidanas eniipiifiimuManicbau&jue
noiam'poHutio eftAicis ex angclis aias no fieriTacquiefco paulifperdicet nouen quo lefu dixerisfquia crgo di^—
dicimus qd negestuolumus (čire qd credasAccepto inquis de terra limo plafmauit deus hoienite pcr gratiam
^pria: infiifflationis aiam donauit ronabile*& liberi arbitrifno parte aliqua fuxnaturxpuxta  quofdapioc im/ ,, ^
piepraedicat;(edpropriacondiiione,Yidetequatocircuituqd’ no qu£enmus eloguattfcimus a? de terra dcus
plafmauit hoieminouimus infiifflauit in facie eius.Sč fačtus efl: in aiam uiuentemo ignoramustg* aia ronabi -
lis fit SC  pprii arbitrid& fcimus q> dei lila conditio fit .Nemo dubitat errare manichasu;qu! dicit eum efle de dei
fubftatia.Hoc nune intcrrogoAia ifta dei conditiodibcri arbitriflronabilis{ncq? de fubftatia creatoris?quado
fačta  fitiutru co tpe-fquo delimo Faclus efl: ho)& infuiflatuefl: fpiiaculu uitx  in facie ciusianmiae prius fucrid
SC  inter ronabiles creaturas SC  incorpoteaserat atq; uiuebatidei pofteainfufflatioe donata fit.Hic tacesthic fim -
plice SC  rufticu te fimulasfei fub uer bis fcripturaMca mire (cr/ptura non fenticablčondis.In eo locotubi dicisKp
nullus quaeritjno ilia parte aliqua eflediuinte naturadiuxta quofda*qui hocipieptacdicacillud magis debue—
i as diccreTad^ oes quaerimtis3bo ca qua: prius fueratlno ca qua ante con&derat?quže inter ronabiles atq? incot/-
poreas SC  iuifibiles creaturas multo ia tpe ucrfabantuilnihi! ho^ loqueris{pducis nobis-Manicha:ut& abfcon^
disOrigenetSč ficut paruulis cibu pofčendbusHudicra qureda oflerut gemlazjut auocent nietes eo^ffic tu nos
rufticos auocas;8č alia rcfponde&ut du alterius pfonre nouitate tenemur;qcF uolumus no quxramus #fto hoc
non Ioqris*Sč fimplicitas tua nihil in (e hea«qd’ callide taceasVqui ergo de aia Čemel  dicere incccpasi SC  de tanta
rc ante exordiu coditionis humanarepeterefeur difpenlatione pendentefad angelos SC ad difpcn/atione domi—
niči corpoiisfrepente tranfcendisfk caufa in medioprretermiflainon (oluis dubia noflrai/cd iluto  barrere nos
patcnsČ$i in(ufflatioiqd' non uis?^ q dC  nune:relinquis ambiguumlhumansaia: conditio eflifiua in cuius fa¬
cie non inlufflauit deustunde aiam habuitVTaceo de£ua:qua: in typo ecclefia: de cofla uiti xdihcat$npn  de?
bet poft tata fieculalnepotu calunia fuftinere.(Sayn &&Abel primi ex primis hoibus^unde habuere aiaš?@e dei
ceps humanugenus^uibusaia^cenletur exordiis?Ytrumek^adičeiuxtabrutaaialiatutquocorpusex cor^-
porelfic aia generetur ex aia^an ronabiles creaturx defiderio corpo^ paulatim ad terra delapfie: nouiflime efr

eo^quoridic deus fabricetur aiasfČHums uelletfecifle eftjSc conditor efle non ceflanScio qua: contra ha:c folea -r
tis dicerefe adulteriora nobis atq? infefta proponerclqure longior pugna efl;ncc huius tpis patitur anguftias:'
Kadem controuerfia SC  in uos retorqueri potefl:5C quodcunq: in conditorem prrefentis temporis uidetur indi
gnitmJhoc etiam SC  donante eo non efl indignum.Nafci de adulterio non eius culpa efl qui nafčitudlcd filius
qui generati^uomodo enim in (eminibus non peccat terra qua: fouet ?nec (emen quodTfulcis iacirur^iec hu? -
mor Sl  calor quibus temperam frumentaž germen pullulantl^cd uerbigrada fur SC  latroScjui fraude cxinde eri "
pit femina:$ic in generatione hominum recipit tcrralideft uulua quod (uum efljSi receptum confoucflconfo— '
tu corporatJcorporatum in mebra diflinguit.Et inter illas faeri uetris anguftias?dei manus (emp opatur. Ideq;
effcorporis 8Canimx  creator.Noli ddpicere bonitatem figuli tui qui te plafmauirr&r fecit ut uoIuit t Tpfe efl dei
uirtus SC  dei (apientia*qui in utero uirginis a:dificauit fibi domum.fept*inter uiros (ančlos apofloli uoce nu/-
meraturtmcrctricis efl filius(fedaudi:ex4^ebecca6čd(aae-Efaugenitusthi(pidus tam mente quam corporcj
quafi bonum tritieum in lolium auenafčp degeneratiquia non in feminibustfld in uoluntate na(čentiun>'cau(a

aperte dico quod fendo.Jt tu ergo aut libere noftra profitereJaut conflanter tua IoqucrcfnoIi ftatuere tc in acie
mea^utruflicitate (imulatadn tuto abeasfeum uolueris/pugnantis terga confodere ♦ Non efl iftius temporis
contra^Drigenis dogmatacon(čribere<aIteri iftud fi Chriftus uitam dederit operildedicamus .Nune quazri/
tur ad ea quibus arguitur refpondere:8čfimplex fit SC  aperta eius refponfio. Tranfeafnus hinc ad famofiflirr a
de refurredione carnis SC  corporis quse(tioncmllin qua tc rurfum lečlor admonitum uolol ut timorc Si  iuči/
ciodei me fcias loqui tSCte  audire debere ♦ Meq’ enim tanta: flultitiae fum;ut fiin expofitione illius fides me
ra cftr6č perfidix nulla (ufpitio1qua:ram accufandi raiionem.SC dum uolo alium notare culpa: i ipfe notetca
Iunniae.Lege ergo de rcfurrečtione dominica: carnisrqum fiibdita funtjSč eum legeris SC  placuerint^Ičio r nim
placituraignorantibus$fu(pendeiudiciumtexpečtapauIi(per:arqi u(q; ad finem rcfponfionis noflrm echibe

(e n ten da m

H*?«*


' : "nS

S*

' %< N

s

<S


2*3»

ZHS?*

• ( ,clu C

. . "Ali

2®
as*

SSp

322*4

£ un:t:,cdtj «

” 0q i Nf«fc

; *iS*r*>U

‘'Jrr.Jgisdeli

' 'At,;

Jni - h *“«abfe>&-

•■^»rifictunos
t.Mfnusir/>o hoc
^tsSCdc  rama
:-'Mionč(Jowh
mimbttat  nos
thl.ium cuiusfa*

■ i non cicr

rc.\iaš;®edd-

•, u-xx ver/
;. .tmouiflimcčrt

I

;rtUšUKBinoopr
r< r linguloscorda
centra hrccfolca-

»pamuranguftasr

;  -rv uidctur mdi
ara^iu^lcdiHiuJ
u  <, ticiuirtbcc bu^

V'nCwk' x( ‘ M ! 0f

itftrr c r afUr ‘^

»rcOob^

■-J oano^

t


iic^

l'‘■TLrtfltf*'

' v: :

f* »

tir*

li*

wP

&

i»iti

Jk$

«10

,Hu l

fen ten ti a m!& fi tibi poftea placuerfutunc nos caluniae denotabisjpaOione quoq; eius in cruceSC  mortem ac fe
pultu ram:qua 2  uniuerfa feruauitkc refurrečtione ueritate SC  non putatiue confitemur;qui SC  primogcmtus ex—
mortuis^rimitias ma flx  corpo^ noftrofe*q(i m fepuIchropofitasperuexitad cadutlpem nobis refurrečtiois
in refurrečtione qpprii corporis tribuensiunde & oes fic fperamus refurgerelquaz enim iuxta apoftolu leminan—
tur in corruptione refurgcnt in incorruptionetqua: (eminanf in ignobilitateifiirgent in glona* Seminaf cor
pus aialetfurget corpus (piritalefde quibus SC  faluator docensllocutuseft.<^fuienim digni fuerint feculo illos
SC  refurrečtione ex mortuisVneq; nubentmeq 5  nubenturtneqj ultra mori poteruntffed erunt ficut angeli deti cu
fmc filii jefurrcčtionis.Rurfum in alia parteepiftolar.hoc eft in fine fuoiy tračtatuu aitTauribus illudens n|fcie -
tiumtftrepitu refurrečtionis acpompa acuerboip ambiguitate lib^rauirtled neqj (ecundo gloriofb aduentu do¬
mini noftri Iefu€hriitfintermifimus qui uenturus eft in gloria fua iudicare uiuos SC  mortuosjipfe enim fufcica -
bit oes mortuosfčč ante fuum tribunal faciet efladC  uničuj reddet fecundu q? egitp corpus fiue bonu fiue ma
lum^fcilicet ut coronandus in corpore q> cafteegit SC  iufletaut condenandusq> uoluptatibus pariter iniquitati
bufq;;{eruiuirffioc qd in euangelio Iegimus in confiimatione mundi^fi fieri potdeduci etia elečtos in hoc opera —
tur capitulctfcu turba iperitaraut uulgus indočtiJmortuos SC  fepultos audit refurrečtione mortuoip ueritate^
no putatiue confiteriiac primitias maf& nfo^t corpo^tSč deu corpore ad cadeftia pucnifle?auditqj refurrečtu/—
ros no in pegrinis alienifp corporibus!qua: alTumutur in fantafmatejfed ficut iurrexit dominus in corpore^cf
apud nos in iačto fepulchro conditu iacuit&ta Si nos in ipfis corporibus quibus nune circundamur SC  fepel i/
muriin die iudicii refurrečturosTfič ne hocpa^r quis adtimarenaddidit in extremo capitulof&unicuiq; reddet
fecundu q> egit incorpore? fiue bonuifiue malutfcilicet ad coronandu in corporetquod cafte egit SC  iufte:aut co
denandu qd uoluptatibus SC  iniquitatibus feruiuit*ha:c audiens indočtu uulgu^in tanto mortuo^ fepulti cor^
poribus reiiirrečtionis fonitii nulla ftrophždhullas infidia^fufpicatur.Credit cfle qd dfSančtiores eni funt au/^
res populi;q facerdotis animus^teip atq; ite^ telečtor comoneojut patientia habcastiK difcas qcf ego quoq; p
patientia didici¥& tatnen ante q uuitu dičtionis euoluaj& dogmaOrigenis de refurrečtione breuiter exponaž
non poteris uim fcire antidotimifi uenena perfpexeris Jllud diligenter obferua;5č caute relegens memoratp no-
uies refurrečtionem nominans corporistnec femel quidem carnis inferuitTfufpečtuq’ tibi fitiquod de induftria
prxtermifit.E)icit ergo ®rigenes in pluribus Iocis:5Č maxime in libro de refurrečtione quarto¥8£in expofitioe
primi pfalmitSč in ftromatibus dupliccm errore uerfan in ecclefia noftro^j& harretico^Knos fimplices SC  phiV
lofarcas.i.amatores carnium dicerejcpeadem ofla SC  ianguis SC  caro&dem uultus Si  membra totiulčp corporis
particulxrcfurgcntinnouinimadie;fcilicctutpedibusambulemus!opcrernurrnanibusžuideamusocuIis!au/-
ribus audiamuslcircunferamulčj; uentrem inlatiabilemiSč cibos ftomachu concoquente. Confequens aut efle
quiifta credamusjdicere nos q? a nobis comedendu fit Si  bibendumfdigerenda ftercoratSC effundedus humorV
duccnds uxores:liberi pcreandilquo enim membra genitaliaf fi nuptias non cruntfquo dentesffi cibi non mol —
Iendi funtf (^ uo uenter SC  cibiifi iuxta apoftolum SC  hic SC  illi deftruenturižfpfo ite^ clamantercaro SC  Ianguis
regnum dei non po(Iidebunt1neq3 corruptio;incorruptionemtba:c nos innocentes SC  rufticos afferit dicereihae—
reticos ueronn quo^ parte funt-Martion:ApelIesfValentinu^lvlanestnomcn ifani^penitus SC SC  carnis SC  cor

7oŽ.oKsiv*i.putatiue magis uilafmq fueritžKbi aut utraq? diiplicerc fentetiajfugere SC  noftro^ carnesfeč hsere^
ticof^i fantafmaratquia utraq^ pars in contrarium nimia (it.Adiisid efle uolenti bus quod non eruntialiis refurre ^
čtionem corpore omo denegantibus C^uatuor inquit elementa funt;phiIofophi(q? nota SC  medicisfde quibus
omnes res SC  corpora humana compačta (unt:terraiaquafacrt& ignis.Terra in carnibustaerem in halitufaqua
in humoretignem in calore intelligi.Cum ergo anima caducum hoc fcedumq; corpulculum dei iuflione dimif
feritjpaulatim omnia rediread materin fua: fubftantias^carnes in terram elabnhalitum in aeramifcerifhumo^
rem reuerti ad abyffos?calorem ad tethera fubuolare.Et quomodo h fextarium lačtisSč uinis mittas in pelagusl
ii uelifq^ rurfum iepararequod miifum eftuinum qufdem SC  lac quod milerasmon perireTtamcn non poffe qif
f ufum eft fepararitfic fubftantiam carnis SC  languinis non perire quidem in originalibus materiis!non tamen
in antiquam Ipeciem rediretnec poffe ex toto eade effequx fuerint.Cu aut ifta dicantuffoliditas carnium^ fan—
guinum iuskraditudo neruo^uenaruqj perpIexioJ& offium duricies denegaturAliarratioerefurrečtionem
corpo^ con f tem ur eo^u* (epulehris pofita funcdilapfacp in cinerem!Pauh apoftofit&Petri apoftolit&fin-
gufo^ fingulajneq? enim fas ernutin aliis corporibus aix peccaucrintnn aliiis torqueantuitnec iufti iudicis a>—
na corporaprochriftofanguinemfundere:&aliacoronare,Q uishxcaudienstrefurrečtionem carniseu ne-^-
gare putatT^ft inquit fingulis hoibus ratio qua:dam deo artifice inffta:qux futuras materias in mcdulla: prin—
cipiis tenettSč quomo tanta arboris magnituaottruncusf ramitpoma^folia non uidentur in feminesfunt tamen I
©ratione feminis'quam gcxci caielHpojacccrov uocant:8C  ingrano frumenti eft intrinlecusluel medulla;uel ue
nulatqus cum in terra fuerit dilfolutaJtrahit ad fe uicinas materias?& in ftipulam:folialarif^af^cofurgit <ynecp
enim in grano radicestculmustfoliafarifl^alea: diffoluta fiincfic^in ratione humano^ corpo^ manet qua:
datn furgendiantiquaprincipiaf5čquafiocv7ep»ctv«i«feminarium mortuo^iinu terr# confouetur.Cum aute
iudicii dies aduenericSč in uoce archangelbiSč in nouiffima tuba tremuerit terra: mouebuntur ft a tim feminal
SC  in punčto hora: mortuosgeminabunnnon tamen eafdem carnesmec in his formis rcffituettquac fuerut.Vis
fcire ucjft efle quod dicimns:audi apoftolum,Sed dicitaliqui^quombrefurgent mortuifquo aut corpore uc^

h iii ♦lxxi

nicntfinlipiens tu<qd fcminas no corpus?qd futu^ efhfcminasdčd nudu granu/utputa tri tičim i tisVSč arboris,'
-Et  ga dc grano tritici ac fcmete ucrboi^ ex parte ia diximusTnuc dc acino uinacii dillcramusfgranu parpu e rita
ut uix duobus digitulis tcncri poflit, Ybi Tut radiccs^ubi radicu^i trucife ( ppaginu tortuola pp!exioY Ybi pa—
pino^ umbracula?& uua^ pulchritudo futura uina parturiesVAridu e qd tcne6& pene uix cernitftfec) i ficco
illo grano potetia dei &occulta rone femetis Ipumaria mufta finuanfthoc ligno tribuislhoi nojribuis^uod
pituru (ic ornat7qd mafu^ no e;ncc priftina redpiet uilitatefSč uis rurfus odatfiguindmebraVjat crcfcentibus
capillis tolore egeastnafus pituitas digcratlicremeta unguiu fccada fintjiferiores partes uel ftercora uel libidi/—
ncs effiuat.$i aners iftas ineptias ruftico^ 8C carnisu g dco placere nopoflumuslgfi inimiciobliuikeris rfurrc
dione rnortuo^.$cminat incorruprioejfurgetinicorruprioe.Scminafbn cotumeliallurgetin gloria.Semfat
in ifirmitatcjfurget in uirtute,$eminat? corpus aialejlurgtt corpus Ipiritale.Nuc oculis uidemusrauribus audi -
musVmanibus agimuslpcdibustabulamusln illo aut corpore fpiritali tori uidebimusjtoti audiemus&oti opabi
murjtoti abulabimus«&traffigurabmiur{i mctaftcmatice mebro^ gbus nuc utimur;diuerfitas denegabip. Ali-
ud nobis fpiritalc & aethereu pmictit^d ncc tadui fiibiacctrnec oculis cerniturmecpodereprajgrauatur g  —

loco^ in quibus futuru elfuarietate mutabitur: Aliogn fi cade ;  earnes erunt SC  corpora qux fucrutKrurlum ma -
resSč feminaeJrurfum nuptia&iiris hirfutu iupcilium:barba ,plixa’lmulieribus gena: Icncs:8č anguftapedora?
SC  cocipiendo 5 C  parturiendo fbetus uetet &C  femora;dilatanda funt.Refurget ctia infantulijrefurget SC  lenes JI -
li nutriendi funtihi baculis fuftentandi.Ncc uos o fimplices relurredio domini decipiatfg. latus SC  manus mor
ftraucrintrin Iittore ftcteritftn itinere citCleopha ambulaucrit;& earnes 6C  oda habere le dixerit.Jlludcorpus
aliis pol let priuilcgiisfcleuiri Temine SC  carnis uoluptatcriio natum eft.Comedit poft i efurredione luamz& bi /
hitlSC  ueftitus apparuititangendu le prxbuitfut dubitatibus apoftolis fide facerc’relurredionis.$ed tame non
diflimulat naturaaerei corporis.'8č Ipiritalis. Claulis ingredituroftiis;& in fradione pams cxoculis euanefeft.
Ergo&nobispoftrelurredionem bibendu cftSč comededum&^poft refurredionem ftercoradigereda .ft
ubi erit illa pmillioloportct mortale hoc induere imortalitatemVHarc eft omnis caulai q> m expofitione fi dei
tua/ad dccipiedas aures ignoratiumlnouies |corpust& ncc lemel earnes noiastdum hofesputant te earnes i  cof
poribus cofitcri iSC  idem earnes effe qcT corpus. Si idem eflino diuerfum lignificat.$cio.n.te hoc cfle  didurum^
putaui idem corpus cOe qd' carnet fimplicitcr lum locutus.^uare no earnes potius noiastuteorpus fignificesV
SC  indifferenter nune čarne nune corpusrut 8C  corpus in carnd& caro in corpore demodreturf Sed mihi crcd^
nonelHimplex filentium tuum.Alia.n.carnistaliacorporis definitoel^iscaro efteorpusmon omnecorpus
eft caro.Caro eft proprie qua: languinesuenislbftibus %  ncruifg; coftiingitur.Corpus gg SC  caro dkatuH Iterdu
tame xthereumžuel aereu noiatur.^ uod taduTuiftn'qj no fubiacet»&plcrucp uifibile eft atq? tagibile. ParTes
corpus eftiled non caro. Ynde apoftolus corpora cxleftia appella^Stcorpora terreftiiafcadefte corpuslolislf lu^
nxlftelIar^rTerreftre;ignis!acris:aquaSterrxf& rc!iquo.ytqux ablep aia his lentTuntur elementis.Yides nos in
telligere fubtilitates ueftrast& archana?quac in cubiculis SC  inter pfcdosloquimini.Et qux populus fbris ftans
nec meretur audire/pfertisin mediu.Hoc eft illud qd redudaad auricula manu:SC cocrcpantibus digitisHride^-

Iigerent čarne in corpore dcnegari,E)eniqj apoftolus in epiftola lua ad Colocenfesžuolens corpuschriftTčarne-
um SC  non fpiritaldfacreuitenuetdcmonftareriignificantetlocutus eftdicens.Et uos cu efletis aliguando aliena'-
ti a cbrifto:& inimici fenfus eius in opibus malis reconciliauit in corpore carnis lux per morte. R urluq^ in ca^
dem cpiftola.In quo circuncifi eftis circuncilione no manufada^in expoliarione?corporis carnis (Ti corpus car^
nem folu fignificatjSč non eft nomen ambiguulnec ad diuerlas intelligentias rrahi pot: fatis liipflue corporeu
carneu didriquaTi caro?no intclligatur in corpore.ln lymboIo fidei SC  Ipei noftrx1qd ab apoftobs traditum efti
qd no Ičribitur in charta Si  attrameteded in tabulis cordis carnalibus^oft confeftione trinitaris &unitate eccle
(id %oe chnftiani dogmatis faeramentu carnis refurredione includitur.Et tu iri tantum m corporis SC  ite^ cor/
poriši tertio corporislfiC ufqi nouies corporismcl fermonejuel numero imoraiistnec lemel nominas carnemi
quod illi femel nominant carnemtcorpus uero tacent.$cd Si  illud quod argute fubnedis SC  prxcaues!prudcn/
terq; diftimula^fcito nos intelligerejhic enim teftimoniis ueritatem relurredionis probas!quibusOrigenes ne
gat?5f de dubiis incerta cofirman^certam fidei domumSlubita tempeftate fubuerus.Seminatur inquit corpus
aialcjfurgetcorpus lpiritaleyneqj enim nubent>mcq^ nubentuitled erunt licut angeli in cxlis:^_ux alia cxem?-
plaalTumerestfirelurredioncmcarnisueritatd&:nonputatiueHitloqueriscon&tercrišTPoftilfaquibus ig no/-"
rantium blanditus cs auribustg? in iplis corporibusan quibus mor tu i Turnus SC  fepulti rclurgcmuslhoc potius
adiunge SC  dicjquoniam Ipiritus čarnem SC  ofla non habcttficut me uidetis habcrcjSč proprie ad-ThomamJn
fer digitum ruum in manus mcasiSi manam tuam m latus meumlSi noli efte incrcdulu^Ted fidelis. Sic SC  nos
poft refurredionem eadem habebimus membra quibus nune utimurleaTdem earnes SC  languine SC  oftat quo^
rum in fcripturis (andis operajnon natura damnantur.Ktenkp inGeneli Tcriptum eft,Non permanebit (piri>
tus meus in hominibus iftisjquia caro TuntiltPaulus apoftolus de prima dodrin/\8^ operibus iudxo^lNon
acquieui airicarm SC  languini.ft ad landosqui utiqj in čarne erantŽicit. Yos autem in čarne non eftis; Ted in
fpirbuJfi ramen dei Ipiritus habitat in uobisžnegans enim eos in carnelguos in čarne elTc conftabattnon carnis
fubftantiaHcd pcccata damnabat.Hasc eft uera relurredionis confeHio?qux Tic gloriam čarni tribuTtfut aufc-
rat ueritatem^guod uero dicit apoftolus corruptibile hocSc mortalethoc lpTu corpus-ndeft čarnem : gua: rune

uidebatur

SCfeSS*

v ^b, , 1 ";

: >£*S

ss

»i

liv.

£S*j
JJJPjgaSl^

•*tbnjr*yi

Uor

!bončti, ] >

cu antjqt (

^•frjcorai

.pt

?n rxpo(jrionc ficjci
«puunttrcarnesic 0 [
r ‘ :r  hoccHcdichmimv
* ut ,JJP Us  %nificcji

'dod  omnccorpus

" •’ ugibilc, Paries
x ’> C; c corpas folis?lir
tis.Hidcsnos in
x  V' ^ulusfomftans

ir.ubusdigmstrideA'

rrcoirorisjfiCiionf^

C :: «jUI|'fcft (uncitcf
M.pfruschrifticanr
■ • , aluiuando afer

^ **  J

;  i , R uifikp infJ^
s arnis»iicorpuscatf
it . furtlue corpcrcu
,«c! ts i radi rum cfb

V^pMaiticflt

■ - trJ^r
VrLg|Q|ta#

*****

' » ‘ c\cm ;

) vx* a  .  ,

teign^

\

j.;u'

ponu

S


M'

s: «>

^‘•r Jr

UH" V

uidebafoftedit.t^uodau tcopulatjiduereicorruptione SC imortalitateallud idumetu.i.ucftimetu^non dicic
corpus abolerefqd ornat in gloriatfed qd ante in gloriofu fuit efFicere gloriofutut mortalitatis SC  infirmitatis li*
uente uefte depofitatf mortalitatis auro;& (ut ita dica)firmitatis atq? uirtut/s iduamurrnolentes no (poliari car
neffed fupuefhri in gIoria:5č domiciliu nofl^qd' de celo eft fupindui defiderantes,*ut deuoretf mortale a uita.
{Berte  nemo Tupinduitifnifi q ante ueftitus e:(ic ČL  dominus nr in mote traftiguratus e in gloriatno ut rrsaus ac pe
des c«teraq? mebra pderet:S£ fubfto 1  rotuditate uel folis uel fph«rae uolueretffted eade mebra folis fulgore ruti —
latiajapoftolo^ oculospftringeretiundeSč ueftimera eiusmutata (uti cador&no in aereSne forte<S£ ueftes eius
afleras fpiritale^SC faciesinqt fulgebattficut (oI.Ybi aut facies noiatunaeftimo q? SC  caetera membra conlpečta
fut.Enoch traflatus eftin carne:He!ias carneuiraptus eft in cadusKTec dufmortuftSč paradifi ia 'coloni habent
quoq’ mebrajcu qbus rapti futiatq; traflati jqd imitatur ieiunioalli poflident confbr tio deiTue(cutur.cadefti pa
ne SC  (aturantur oi ucrbo defieunde habetes deu;que SC  cibu.Audi (aluatore dicete;& caro mea requie(čiti (pe.

St in alio Iocojcaro eius n5 uidet corruptioneJEt rurfubis carauidebit (alutare deifjk (emp ingeminans profe
rat magis hatoE%echiel:qui oda iugges oflibusISč educes 5 ea de (epulchris fuiaSč fup pedes ftare faciensKcarni/
bus neruifcp coftringitjSč čute defup tegititonetlob tortnetof^ uičlortSč tefta rades putridac carnis faniem^miV
ferias ruasJrefurrečtionis fpe SC  ueritate folet^,Q_uis mihi detinqumutjfribatur (ermones meii^s mihi det ut-
exarent r ' in libro ftilo ferreotbč plubi lamina‘uel celtc fculpantf in filice^cio enim qd redeptor meus umit? SC i
nouiflimo die de terra refurrečturus (u:5C rurfu circudabor pelle meal&in čarne mea uidebo dcutque uifurus
(u ego ipfcJSC  oculi mei cofpečluri CuttSC  n5 alius t repofita eft h^c (pes mealin (mu meo^d hac pphetia mamV
feftius.^NJulfus ta apte poft-Chriftu:q ifteante chriftuijMult uerba (ua inperpemu durareJut Sčnulia poftint ue-
tuftatedelen1(exararieauultinplubilaminaJK(čulpiin(ilic<X(patinre(urre<flione:imonouittSCuiditfa? uiuit
chriftus redeptor eiusJ5Č in nouiflimo die de terra re(urrečbirus fitjncc du mortuus erat dominus & athleta ec/—
clefia^redemptore (uu uidebat ab inferis re(urgcnte«ft rurfu circundabor pelle mea:Sč i čarne mea uidebo deu
t puto qm5loqutturq(i amator carniujquas putridas fetentefcp cernebaftfed ex fiducia tefurgendi cotemnit pr«
fcntiaifolatio futuro^.Rurfu aitfcircundabor pelle mea.Et ubi eft corpus acthereufubi aereuV SC  (piritui SC  au>
re fimile^erte ubipellis SC  carojubi ofla SC  nerui SL  fanguisetuenatiibi carnis ftručtura*)}ibi ( pprietas.Etin car-«-
ne iquit mea uidebo deuVquonia ois caro uidebit falutare deitetlefu deuTtunc et ego uidebo redeptore et falua^
torem,*8č deu meu. Videbo aut in ifta carne:qu« me nuc cruciaflqu« nune pr« dolore diftillatiiccirco deum i
čarne confpiciayquia oes infirmitates measlfua refurrečlione (anabit.None tibi uidetur ia tunedob contra-Ori -
genem fcribetet8C  carnis ueritatetin qua tormera (uftinuitSalte^ contra haereticos hre certamen^5>olet enim
fi tarna Cit  fruftra ppeflus!^ alfa (piritaliter refurgentejifta carnaliter cruciata fit« Ynde inculcat SC  exaggerat?

SC  oia lubriceconfeflionisarchana maifefta uoce concludit;dicens«^uem uifurus fum ego ip(e? SC  ocuti mei
confpcčturi Cuntt8č non aliusJs (i non in (exu refurrefturus eftifi non iifdem membris^u« iacuere in ftercore^
fi non eofde oeulos aperiat ad uidendu deu?quibus tune uidebat uermiculo^ubi ergo eritdob^tollis ea in obus
fubftitit lob;8č donas mihi inane uocabulum re(urgentis t qu6 fi nauim poft naufragium reftitutam ueli^ac ne —
ges fingula de quibus nauis coftruitur^o libere dicatmSi qq torqueatis orattrahatis capillostapplaudatis pe>
demSudeo^ Iapides inquiratisifidem ecclefi« apertiffime confitebor‘irefurrečlionis ueritas catholice fine ca p
ne SC  oflibusjfine fangnine & membris intelligi non potefttftbi caro et ofla et (anguis et membra fundbi necef-
fe eftmt (exus diuetlitas (it,Ybi (exus diuerfitas eftabi-Ioannes IoannesIMaria^vIaria.Kfoli timere eorum niu
ptiasi qui.etiam ante mortem in (exu (iiofine (exus opere uixerunt,^uando dicitunin illa die neqj nubenthe
q 5  nubentut^de iis dicitumjui poflunt nubere,8č tamen non nubent.NJemo enim dicit de angelisrtion nubentt
neq; nubentuf .Ego nunejaudiui (piritalium uittutum in caclo nuptias celebranlfed ubi (exus eftfibi uit SL  foe^
mina.^nde SC  tu inuitus licet ueritate cogenteconfeflus es iSL  dixifti^autcoronandusin corporetq> cafte egit SC
iufteteut condenandus in corpore?^ uoluptatibus iniqu5tatic^(eruiuit t Xolle corpus f 8d ppne čarnem 8C uiqii8L
fceminam non negafti.^uis enim uiuit cum gloria pudiciti«jqui non habet (exum?per quem comitti potuit
impudicitiaf^uis enim lapidem coronauiftquia uirgoiprnanferitAngelo^ nobis fimilitudo pmittitur?6C
. beatitudo illa*in qtia fine čarne SC  (exu (unt angelijnobis in čarne SC  lexu noftro donabitur* Mea rufticitas fic
credi^5č fic intelligit (exum confiterŽfine (exuum operibus;0mnes refurgere:6C fic eos angelis ad«quaril nec
ftatim fuperflua:uidebitur membro^ refurrečliojqu« caritura fint officio (uolcum adhuc in hac uita pofitžni
tamur opera non implere membroRt.Similitudo autem ad angelo^non hoium in angelos demutatieded pro/
fetftioJimmorralitatis Sigloriae eft:^rgumenta uero lila puero^ SC  infantium SL  (enum SL  cibo^ SL  fterco^:qui
bus aduerfum ecclefiam uteristnon (unt tua:qu« de gentilium fbnte manarunt.eadcm enim opponunt nobis
«thnici.qui chriftianum efle te*dicislgentilium armasdepone^ifcant illi magis a te refurrečlionem carnis con> -
fiterij^tu ab illis negare^iut fi SC  tu de namero hoftium estoftende te libere aduerfariumfut atthnico^s fufcipi-
as uuIneraJfono tibi nutriculas tuasjdono decrepitos (enes^ie hyberno frigorc contrahanturj fruftra etiam to -
foresartificia didicerunttfcientesdfraeliticum populum perdx.arinos:nec unguiumfaec capillo§t inerementa
(enfifl^SC quod his maius efVnon (unt attrita ueftimenta eo^tnec inueterauerunt: calciamcnta eo^, |noch SC
-Edeliaslde quibus dudum diximus'tanto tempore in eadem permanent astate qua rapti fut.Habent dentesjue^-
tjemfgenitaliaiet tamen nec cibismec uxoribus uruntnr.^uid potentiam dei calunaris?qui poteft de medul/
faillatet de (eminario ueftro mterioritnon carnes tantum de carnibusl(čd corpus educereTet aliud ex alio face^
re;et de aqua»i«uiiitate carnitftn r pr«cio(a et aerii corporis uina mutare poteft:atq^ eade potentiaiqua de nihilo

h iiii  ♦lxxiiiu

J'

cutičla fabricatus cdrreddcre qux fue rut^a' mulro minus cfl rcH itucrc qčJ fucritjej creare cJe mililo, Miraris h
de infatibus Si  fcnibus impflčti uiri tetate refurrečtio faciatleu de iimo terrar abkp tetaru icrcmeris cofumatus
bo fačhis fittcofta tnutatf in fceminalSč tertio humana codf tsois mo uilia St  pudeda.iiixta natiuiratis elementa
mutant'' in^arnesfligant'' in mebris|diTcunutin ucnisdn oda durant ,Yis St  qusrtu genu^bumanae generatio—
nisaudirefjpus fančlus fupuenietin tc;3C uirtusalndimiobubrabittibi.SProptcrea qdnafceturcxte fanclum;
uocabi#ifus dei,^iitetAcfa;alitct£uaValiter-Abel;aIitcr lefus chriftus,Et in boibus diuerfis exordiis;una hofs
natura n5 didert^refurredione carnis ommqj mebro^: fi ueli ,pbare;& ad fingula tedimoia iugere cxplanatio
nestmultis libris opus eritifed prte fes caufa hoc no deltderat.fkopofuumnoOrigeni i  oibus relpodemled frau-
duletre (ati ffadiois apire myfteria, Attede qa logus fui in adertioe cotrariat& uereor nc du fraudes padere diu-
dcolfcadalu lečlori relinqua;aceruatim teftimonia pona curfimq^ pdringafut toto contra uenenatam cius ar^
gumetationSfcripturafc podere dimicemus^ui uefie no habet nuptialejnec feruauit illud mandatCgrandida
dnt ueftimeta tua (empTmanibus pedibulcp codringidJnc rccubat in ccuiuiotfcdeat in foliofdct ad dextera deiv
mittitur in gliena*.ubi fletus oculo^ St  ftridor demiupd,Capillicapitis uedri numerati funtjfi capilliTputo fa/-
cilius dentesftfudra aut numerati;fi aliquado pituri^ieniet horafqua oes qui in monumentis funnaudfent uo -
cem filii deiT& pcedentiaudiet auribu^pcedent pedibus,Hoc ^Lasarus ante ia fecerat^pcedet aut de monu u
mentis.i,qui in monumetis iilati fucratmenient mortuiY& refurger de fepulchris fuistin eosenim quia deo cd
medulla ex odibus ipfo^.Tunc lplebitf’ qd dominus loquit per ppheta, Fopulus mcus intra in  cellaria tua ali
quatulu:donecira meatrafeat,(£ellaria fepulchra fignificantideqbus hoc utiqi pferturqd coditti fuerit.Er cxi-
bunt de fepulchris fuis ueluti hinnuli de uinculis Ibluriigaudebit cor eoy$St  oda eo^ ficut fol oricn&ueniet ofs
caro in cofpedu dominife niadabit pifeibus maris:-3č erudabut oda qux  comederattefaciet copage ad čopa
geiSč os ad os;& qui in ten a: puluere dormierut rcfurgethhi in  uita aeternatalii iobprobriu St  cofudione teter
nagibne uidebunt iufti ipioiy poenas atqj auciatusjquonia uermis eofp  no moriečT& tgnis cori  non cxtirguetf:

St eruntinconfpeduoiscarms,quotquotigttf hemushanc fpetficutexhibuimusmehranodra famulantia it
m unči da; St  iniqui rati ad iniquitare?ita adhibeamus ca famulantia iudiciae ad faČhfcadonetut refurgentes cx
mortuis in  nouitate uita: ambulcmustquo St  uita dominidefu manifedat? in nodro mortali corpore?& qut fu^-
fcitauit Iefum chriftu a mortuislfuiuificabit St  mortalia corpora noftraJ ^ppter inhabitante Ipum eius in  nobis*

;fdud enim cd:ut in  nobis qui femp mortificatione in  ccrpore nodro circuntulimustuira qucq; Ielu manifede
tur in corpore nr o mortalijuin čarne mortali Iccundu naturafatcrnaifecundu gfam.Vidit St Ste phanus dan/
tem Iefu ad dextera patrisl6C manusMoy d mutata ed in  cadore niuisžSt  deinceps cofori pridino redi tu ra? m-
utraq^ diuerdtate manus fuit.figulus ill&Hiercmiafcuius per duricia lapidu uas qd feccrat confradum tfitdc
eade mada St  de eode luto reditegrauic$qd ccrideratdBed St  ipfu i efurredionis uocabululfignificat  non aIiud
ruermliud rcfufcitari^Sč adiscif murtuo^ čarne ; ppheta dcmodrat*qdenim in hofe moriturihoc 8t uiuifica
tur,Tulneratus ille itineris hierico totus referf ad dabulumjdč delidoR; plagat imortalitate iananturtipta fut
St fepulchra in domini padione^quado fol fugiuterra tremuid8C muka corpora fando^ furrexerut:5£ uifa fut
in (anda ciuitate,C^_ufs ed inquir-Eiaias qui afcendit exEdonduiuida uedimenta eius exd3ofonfic formofus i
dola candida.Edon aut terrenusinterpreta^aut cruentus:Bofor aut carotautin tribulatio^paucis uei bi^totu
telurredionis myderiu demondratTi.SC ueritatem carnis St augmentu glori^Sč ed fefus.Q^ uis ed ide q afce
cft d terra^afcedit de faguie,Čuius uedimeta iuxa pphetiaIacob?q alligauitpullu fauad mefSt torcular calca
uit folust mudo rubentia fut de boford.de čarne fiue tribulatioe mudi.lp/c,n,uicit mudužidcoqi rubra SC fului
da funt uedimenta eius quia (pcciofus forma fuit prte filiis homm^pter gloriam triumphantžm dolam can
didam comurara funttSč tune uere dechridi čarne copletum eft,(^ute ed ida qnx  afcenditdealbara nitens fu
per fratruele fuuClt qd in eode libro fcribitf.Fratruelis meus rubicundus fiue candidus.Hunc imitaturf qui ue
dunenta fua non inquinauerunt cum mulienbu^utrgines enim permanferunttqui fe cadrauerunt propter re
gna cadoj^Itacj} in albis erunt uedibus,Eo tpeflententia domini ope pfečla mondrabit^fSmne quod dedit mi
hi parer non pdam ex eo quicq‘fed refufcitabo illud in nouiffimo dicTtotum uidelicet hoiem,’quem totum na /
fcendo fufcepat.Tunc ouis qax  pieratrSč in inferionbus oberrabatthumerisSaluatoris tora portabitur,3C quac
peccatis laguida fuit; cltementia iudicis fuflentabitur,Tunc uidebut illuiqui cdpuxeruncq clamauci nntICru
ciffgdcrucifige talem,Tribus St  tribus ctedentpečlora ipfi St  mulieres eo^nllc mtilieres quibus dominus locu
tus efbcruceni portans.Fili« hierufalem nolite dere fup meifed fup uos flcte&fup filios ucdros.Tuncangelo^
uaticiniumcomplebit:quidupentibusapodoliseunteincailumdixetuntffiicIeiusq«iauobisadumptus ed
inctel uide  uenieRquemadmodum uididis eum euntem inctelumdS^uaie edautem iccirco domirum dicere
podrelurreidionem,xl.diebus comedide cum apodolisrpe fantafma putareturlf&hčcipfum quod comeditin
čarne SC  in membrisluifus eft in fantafnate confirmarofaut uei^ ed quod uidebaturtaut faffum, $i ucri  cfl;er/
go uere comed,t:$i autem falfurrwquomodo res faKas odendere uoluitTut relurrcčhonis ueritatem probarer C
Nemo enim falfeuerum probauErgo inquies%č nos pod relurrečtionem comeduri (umus.Nefcio. Ncn eni

e(ča&

^4 ,

. '.v

KS^iN

f * l * J  ^Uk,

'»Hi.

‘•nŽŽsS

Dr (4

•,." ,ru '«airr

S,«.,? SW

*C& ldcc ?>

.... U ^colu||,one ltcr
°* r °n«tiiW*
•‘»•»Dortn fi^ulaiJtiai;

!  urri <urgcntcs C j
°»porr:&quifiiM
r  ; :ri  nus innobis,
' x  ' IiTu manifcfle
' f A S 'fphanas fiati/
." ''rio  rrnmjfalin
• '^^CrjdunuO:de
nori aliud
-•ofi; .‘i v^uiui/zca
rr< f inmturApta Tut
i.O •- in\m3Cui(&(ut
. • <f >r.0<formofusi-
s’ i( paucisuribi^toiu
ri‘uS uisfrti(lcqafcč
» u f :3C rorcularcalci
i  vt<riubraXfului^
* :r t■Vinftolanuan
;  .•u.initmslu

-• ,miiitorfqri«'

. i xr\irf rropicrr«
/Jforr<  ,'jodckiiil® 1 '

rcninurt'

i«*«««*

ZM0*

**%

L %% *  pik**

Lfdr r

jlo^

lic*

i


<

,f|C

.ifrtC'

is«- ^ i

4i «iE>sS

dcrcr

e (ca Si potu uiucre.^uarc fauu comedit domius ut rcfurrcčtione pbarctmo ut tuis faucibus mella pmitteretf
pide in prunis aftu periittut dubttates cofirmaret apoftoIos?q ad illu accedere no audebat:qcf putaren t fe fpurn
uidcrc no corpus ,Arčhifynagogi filia lufcitat : Sicibu appetit.Lasarus qtriduanus mortuus refurgst: SC  pran*—
densinducitcnoqaapudlferosefuriebatifed qa difficultasopis fcrupulofitate fideiinqrebat.^uouerasma^
nus SC  ue^ ofteditlatusifira uere comedittcudifcipulis?uereambulauitcuCIeophaiuera lingua locutuscft:cu
oibus uero accubitu difčubuit i  cccnafueris maibus accepit pane:benedixitfac fregi t.‘6i porrigebat illis,Q_uia
aut ab oculis repete euanuimiirtus dei eftrno utnbrte SC  fatafmatis.Alioqn SC  ate refurrečhonexu eduxiflet c u
de-Nasarethjut prccederetin fupcilio monsTtraiiuitper mediosji.lapfus eft de manibus co^. Nunquid iuxta
-Martione dicere poftumusstp io natiuitas eius in fatafmate fueri&p cotra natura qui tencbaf elapfus eft:quod
"Magis Iicetilioc domino n5 liceti' ^polloniusdThcaneus fcribitlfg? cu ant&Domitianu Pteterit in confiftoriojre/-'
pete no coparuiuNolite potetia dominkMago^ praeftigiis ada:quare*ut uidcat fuifie qd no fliitTSč putct cor—
mediflcfinedetibus;ambulafle fine pedibusVfregiilepane fine manibusdocutuefle fine IiguaV&laf us moftrad—
ferfinecoflis^ quoinquies no cognofčebat eu in itinereiffi ipfu hebatcorpus qd habuitVAudi fcriptura diccn —
te.®cu!i co^ tenebandme eu coguofcerenuEt rurfutapti funt oculi eo^tSč cognouerunt eum.\iunquid alius
fuit quando nori cognofcebatfbit alius quando cognitus eftfCCerte unus a up idem erat.Cognofcerc ergo SC  no
cognofcere oculoip fuithion eius qui uidebaf jlicet SC  ipfius fueritteculos enim tenebat eo^jne fe cognofčcrent
I5eniq; ut fcias crrorem qui uerfabadin mcdioinon corporis dominided oculos^ fuifTe claufo^Tapti funt oculi
cor:  inquit'& cognouerunt eu, Vnde SfMariaMagdalen^ qdiu non-Gognofcebatdefu:&: uiuu qua:rebat iter
mortuos hortulanum putaba^agnofcicSC dominum uocat:Pofl rcfurrečbionem-Iefus ftabatin littorefdifcipu—
fi in naui erantrc^eteris no cognofcetibus eumfdicit difčipulus que diligcbat^efus^etrotdominus eft: Prior eni
uirginitasfairginafe corpus agnofcit^dcm erat:5č non idem oibus uidcbat ,$ tatimq^ fubiungit^Sč nemo aude^
bat interrogare eu tu quis esdcicntes <q> dominus eft^aemo audebat‘quia deu fciebant,Tefcebanf cu pranden^
te:qa hoiem5č čarne uidebacno q? aliter deus aliter ho eftctfSed unus atqj ide filius dei»cognofčebaf ut ho£ado-
raf' ut domfus.Šcilicetnuc mihi philofopbadu ejincertos ee fefus nrosk maxime uifu.Carneades aliquis ab

Jnfi*n’«pvriradiismf riferzt  rrmn in Fm/>nntd^rftnnrhVnsInoinc anaiiftiore.srrnmndnsnrornl ttirrtuan

ob periculi magnitudine euafiftenon creducfatafmata fufpicanf»Porro q? claufis ingreftus eft oftii^ciufdem
uirtutis fuitjcuius Sčoculis euanefcere,iynceusCut fabulas ferut)uidebat trans parictadominus ingreftus clau —
fis oftiisfantafma fueritfintrare nopoterittAquila£ SC  uultures tranfmarina cadauera fentiunftSaluator apofto —
los fuosnifi oftiumapueritfnon uidebit,6)icmihi acutiftime difputatot?Q_uid eft maiusptanta terrse magnitu
dinem appedere fupnihiIuT& fup aqua^ incerta librar^an deu tranfire per claufa portaJAn creaturam cedere
creatonT^uod magis eft tribuis;qd minus eft calunians.Pariis fup aquas ambulat grandi SC  folido ccrporeV
^VIollis unda non cedst:paululum fides dubitatf& ftatim naturam fuam corpus intelligifcut fciamus fup aq«as
non corpus ambulafletfed fidem.(S)ro te qui tantu contra refurrcčtione fentiens argumentari^ut nihil fimplici—
terfm^pm loquaris»Credis uere dominum refurrexiffe i codem quo mortuustfjtlo fepultus eft corporetan no
credis?$>i credistur lfta proponis per qu$ refurrečlio dcncgat rSi no credislquid ita impito^ aias SC  refurre/
chbnem caftb noie uemiksfAudi nuper d&Martionis fchola quidam «inquifeHqui in hac carne^ in hisof—
fibus refurrcxerit:gaudcns animus ftatim intuIit.,ConfepuIti enim fumusž& confurreximuscum chrifto p ba>~
ptifmurnfanim^ an carnis refurredtionem d/cisfRefponditinon (ofius aitejfed carnis quae cum aia rcnafcif in
la

lauacro
bunt,

^ j*  ^ , i  a  w v t  w mer  v —- —-»— — - - ,  — - -—■ — - — -^ --—-^ ~ ^ r;  ^ v

led non poftidebut.^uare non poffidebunžf uia fequit1»neq? corruptio incprruptionem poftidebit^tadiu

ergo regnum dei-dei non poftidebunftcjdiu caro tantum ianguifc^ pmanferinr.Cum autem corrupiiuu indue^-
rit incorruptionemt& mortale induerit irnomlimadC  lužum carnis in tefta fuerit excocft um V qui prius graui
pondere pramebatur in terrajacceptis ipuspenisfSč imutationis no abolitionisJnoua gloria uojabit ad deum:
Ettuneiplebiturilludqdlcriptueft^bfbrptaeftmorsintiidtona,¥bieftmorscotentiotuafVbieft morsa^-
culeus tuušfPrazpoftero ordine de aia§t ftatu SC  carnis refurrečlione refpodimu9fomiftifq5 principiis epiftofa:
tota nobis contra egregios tračlatus eiusffuit difputatio:Maluimus enim de dei rebus<j de noftris iniuriis diec—
re.Sipeccauerit homo in hominenvrogabunt pro deo ad dominum,$i autem in deum peccauerit^uis orabit
pro edf^Junc e diuerfo funt oiajnoftros aduerfarios imortali odio pcrfcquimurfblaffemantibus dcum?ctem&—
tem potrigimus manumiferibit acffiiephilum epifcopum apologiamicuius iftud exordium eft. Tu quidem
ut ho dei?SC apoftobca ornatus gratiifeura omnium ecdefia^*.maxime eius qua: in hierofolymis eft fuftinesj
■^um ipfe pluribus follicitudinibus ecclchx  deitqua^ fub te efbdeftringariŽlaudat faciemjad pfonam principu
trahit^u qui regulas qu^risccclefiafticastScNiccni concilii canonibus uteris?SC alienos clericos Si cum fuis e^_-
pifcopis commorantes niteris ufurparetrefponde mihilad alexandrinum epiftopum palaeftina quid pertinetf ^
Nifi fallonboc »bi decernitu^ut pateftinac metropolis c^farea fmSC totius orientis antiochia. Aut igitur ad cx
faricnfem epifcopum referre debuerasfeui fpreta comunione tua?comunicare non noueras.Aut fi procul expe
tendum iudicium erat?ad Antiochiampotius littera:dirigedx,$ed noui cutCaefarealcur- Antiochia nolueris
mitterefciebas qd fuocreslqd uitares«maluifti occupatis auribus moleftia facere:q debitu Metropolitano tuo
honore reddere«Nechoc dicoj^prseter amicitias#quae fufpitione generacqcqin gencratioc re^rchedam: led

y

-h

'h

qu'ia apud fterrogatcs magis SC  prxfcntes te purgarc dcbucras.Mi fibi relfgiofiflimu hoicmdftdoip prcfbytc^-v
ui^ potentem tam cx ipfa inccfTus SC  habitus dignitateKj diuinx intelligetiaejcurare etiam eos?qui aio ucheme—
ter x^rotant;fi tamen fenfum fui langoris habeant.Ho dci mittit hoiem deiTnihil intereftinter prcfbytc^ 8Ccr~
pilcopumjcadcm dignitas mittetisSC mi(li(Uoc (atisimperitcjinportuutdiciturnaufragiumjbedfidoius qui
j n cxlum tuis laudibus tolliturlidipfum infamaturAIexandrix:quod in hierofblyma(ex quo non legatus ad /
uenifleuidcturjfed fociusAlioquinprofcrantur&littcrxmanueiuslcriptxlqux quidem antetresmenfes kr~
oationis ad nos dircdx eranttpoi tantes errorem. Tincentio prc(bytero rcdditac funtrqux ufq? hodie abeo ttv
ncntur1qu 'bos cohortatur ducem excrcitus fuimt lup petram fidci babili perfiftat gradutncc noftris minister—
rcatur«Pollicet? (e ante q legationis ebčt ulla fufpinotoentui^HierofolpmamfSOiduTntum finim ilico aduer?-
fario^i cuneosprotcrcndos.Et inter cxtera his etiam uerbis uritur:(§)_ uomodo fumusin aere diboluiturt 8C c%-
ra ad uiciniam ignisfita dibipabitur qni femper ecclefiabicx fidci refiftensjnunc per homines fimplices cande
fidem inquietare conatunR ogo te ledortqui hoc feribittante q ueniatfqu<j>d tibi uidcturV An aduerfarius\iel
Icgatu&IfteeH: quem nospiiflimum ueličligiofifTimuT &utucrbumcxprimamus e ucrboCdeicofa poflumus
dicerejfte eft bo diuinx intelligentix;tam potensISč tanta incefTus ac habitus dignitatetur quafi fpiritalis-Hip-
pocratc^angorem aia^ nfa^Sfua pomerit pradentia mingare.$i tamen nos uoluerimus fux mediana: accjuie -
fcertfeuret fe tali mcdicamine*qui etiam alios curarc confueuiiNobis diuina illa intelligentiatpro-Cbribo bul—
titia eb.Libenter nobra rufticitatc langucmusjnc collyrio uebro impie uideredifcamus(tux uero fadimenia:
pro optima uoluncat&piafi ad bnem ulep perduda fit.*deprxcamur dominum in fančtis locis node SC  dieTut
reddat perfedam merccdem:& coronam uitx largiatunRcdegratiasagi&nifi enim uembetdfidoruištu in to»-
ta palaebina tam fidelem fodalem non inuenibesfSifi tile tibipromibum apportafTet auxiliumj bxrcres apud
turbam rufticoi^iqux fapientiam tuam in teli iger c non pobct.Ncc ipfa apologiarde qua nune fcrmocftrlfido—
ro praefente SC  multum collaborante didata eltiipfe idem eftdidator SC  baiulus littera^.Cum ergo huc uenif-
ict;& accebibet ad nos tribus uicibuslSC admonibet tam diuina: fapicntix tux:q proprix intelligenrix habetia
uerba mcdicinamlncc pi ofuit alicuijnec profuit ci quicq(ideoq* aa tres uices dicitur ad nos accefTibfetut STinue-

//

pesne noois eas rcciacrct.iin legati conitantia;qui utpaccm raccrctta lulpitionem in alteram parte fauoi

cluderc&ecjuum fe utri f^tribui^fe quia fine emplabro ueneratrSč medico^ armamenta non habeba tli _

t ius medicina non profuit.Hieronymus inquit SC  qui cum co fiintfSd feereto SC co ram oibus frequentif]imel5i
Tub iuriburandi tefhficationc fatis ei fccerunmp nnnq de nobis ambiguitatem al/quam habuerft ficfei dicercst
quomo quo tpe quado comunieabamus ci;6č tuc Hmiliter eunde affedu hebamus de rone fidei.Vidctc qd fa^
ciatconcordia dogmatu«ffidorus qui ut hxc fignificaretecius fociuseradhodei SC prelbyter theokbcftos5&: vir
potes SL  faero ac ucnerabili fcebt?& diuix itclligetixJSC hippocrates chiiftiano^ uocat^.Ego mifellus^du in foli-
tudine deliteicoia tato pdrifice repete tr{icatus;prclbytcri norre amifi.& tame ifteHieronyrr>uscu panofa tur
ba SC  lordidatfs gregibus^uicHfidoro illi fulmini aufus elt refpondere^it ne forte ille non credcrcnSJ opprime
teteos prxfentia«6č mole corporis fui^no femelded frequetiflimeiurauerunttfe eumrde quo quxbio eratt fcire
orthodoxurncc unq in fufpmene babuiOc hxrefeos.S) apertubpudenlep mendaciu,® teftimonium pro f|n ec
-Catoni creditu.fn orc enim duo^ uel triom tebiudatomne uerbu.alicui ne diduf aut tibi afiquando mandatu
eb;q> fine fatifradice fideitomunione tua lubiremus^C^uado per um  difertiflimu SC  chribianillimu Archc /
lau cotnite ciiii fequeber pacis erat coditus locus fcederis fuitjfnonne hoc in primis pobulatu cbrut futurx con/
cordix fidefiaceret fudametaVPollicitus e ebe fe ueturuJnbabat dies pafchxtfreques monachoa: turba uene
ratfexpedabaris i  loco.qd faceres nefciebasirepete madabi srgrotara^nefcio q algoris ui*’illa die te no pobe ue
nire + ludio nedu epifcopus hoc loquitfPpne ue^ ee qddicisspfrig^^JEcclefix caufa negligisfjot uirop SC
chriftiano^ SC  monacho^patietia tetas?No!uimas tibi occafione dar%aidebamus.n.bropha difatiois tua? in
luriaJpaderitia uicimusfqd fcribinArchelaus^Monet altero SC  tertio die maneredi uelles uenire:& ille occupa^
tus^muliercula enim uenire non cebauit^du naufea euafibetinobri penitus oblitus cb t 'pcb duos ergo men(es v
tande expedatus uenit4fidorustqui non ut tu fingis pro te teftimoniutled caufam pobulatx (atifradionitf au
diuit»(£um enim obiiceret nobis quare ei comunicabis fi hxreticus eratiAudiuit ab oibuslcomumcaufmus ni -
hil de hxrefi fufpicantes.|oobq uero a beato papa-Epiphanio coucntus tam fermone q Iittcri&cfpcndcrc con/
tempfi^cundis monachis ab eodem-Epiphanio feripta ueneruntTut abfqj latiffadione fidd; nullus ei temeje
comunicaret.pra^bo funtlitterxjnec luper hac rcdubitaripot,Hxc funt quac fiatrum turba relpondittnon ut
tu argumcntarfsfcx eo te non effe hxreticutquia aliquadono didus fisJhac eni rondazgrotarc non debebit*, qui

^ A, —. _ n. _ A- '  _ ' T) fJ il. -B -J >■ -p -» ■■ ^  i, S~  _ /TL J — -4  M i - , fc « -TT 1 M M**  laOT /T I * /A n ♦ f  S fi t t" fi 1 ■ fi ^ fim t* fi ^ t fi

penitus non quxantdc ibmimodi quxbionibus dilputareilatifFadionem errati proprii non inuenientes ad
iba confugerinŽno quo fperarent nos pobe conuinaied farna nobra lxdere niterent ,Q__uod pplexa oro cfn

nemo

f

nemo uitiu interpretatoris putetfralis enim & grasca cft.fntcrim ego gaudeotg, qui mc decollatu putabaffubi—
tomihiprefbytcriicaput'uidcorepofitu$licisuosomninoconuincin6pofle;3tueniread p radiu m perhoire —
fdsJfi cau fa dilcordise no cx diflentione fidei cft:fed o^Pauliniani ut dicis ordinatione defcendinfcjuae tata flui¬
dna e(l'uolennbus occafione darelnolle relpondete^onfitere fidčlffed tamen refponde quod qusercristutom —
nibus 1 uccatfnon dc fideded de ordinationefefle ccrtamd|diu cnf interrogatus de fide tacucrisfporeft tibi dice —
re aduerfariusinon eft ordinationis caufasfcd fidci.$i ordinationis caufa efllltulta: facistde fide interrogatus ta
cerclf fideiflftultcpraerendis ordinatione.Porro quod dicis te petifle ut fubiicerentur ccclefia: dci;& non Ičinde —
rent camfcncq} propriu fibi faccrentJprincipatu^e quibus dicaslnon fatis inteIIigo#i de me SC  de prefbytero-In
nocenrio*faris mu T fo dormifti teporefcjui poft atios trcdecim nuc excitatus bxc  loqucristob id enim SC  ego-An
ttochiaf& ill&Coftantinopolim ui bes ccleberrimas deferuimusinon ut te in populiš pradicante laudaremusY
fed ut in agris SC in  folitudinc durefcentiapeccata deflentes*£hrifti in nos milericordia deflečteremus. $i  aute
de-Paulimano ribi fermo cffluide eum epilcopo fuo efle fubiečtuYuerfar£Cypri;ad uiiitatione n odra lterdum
ucnircbion ut tuutfed ut alienujkius uidelicet a quo ordinatus eft;q> li hicctia efle uolueritfeci exilio noflro ge-
tus in folitudinc uiuere;quid tibi debcdnifi honore queomnibus debcmusepiicopisTJFaca te ordinati!;ide ab
eo audiestquod a me milello homine fačla; memorite epilcopus^Paulinus audiuit.Nu rogaui te ut ordinarerf
$i Hc prefbytcru rribuisTat monachu nobis non auferas;tu uideris de iudicio tuo.f in aut fubnomine prefby—
teri tollis#6£ mihipropter quod fseculu derelingutfego habeo quod lemp habuiTnullu difpendiiJin ordinatio^

rc Ičindis eccIefiafNfos leindimus ecclefiaTqui ante paucos m e les circa dies pcntcccflofcu oblčurato folcSfom a
nis mundusia iaqj futu^ iudice formidarecquadragita diuerfe astatis SC  fexus^>refbyteris tuis obtulimus ba -
ptizandos^C certe quincp prefby teri erant in  monaftcrioYqui fao iure poterant baptizaretled noluerunt qcq -
cotra ftomachu tuu faceretnc SC  hsec tibi de fide reticendtfdaret"occalio« An tu potius (čindis ecclefi5?qui prše—
cepifti bethlee prefbyteris tuisrnc copctcntibus nodrmn paleha baptifmu tradcrent!quos nosOiofpolinžad
confeflore SC  epilčopu mifiraus-Dionyfiu baptizandosJEcclefia fcinderc dicimunqui extra ellulas noftrasllo*—
cu eeclefia: non habemu^fAt tu fčindis ecclefialfqui mandas clericis tuisiut figuis^aulinianu abfpiphanio epi
fcopo conlecratu prefbyte^ dixerittecclefia prohibcat intrarejpt quo tepore ultp in prelenre diouidcmus ta¬
tu m fpecu dominitSi hserciicis intrantibus fulpiramus^rocul pofidmos ne fumus^qui ecclefia Ičindimusf An —
tile qui uiuis habitacultŽmortuis fepulebru ncgatT qui fatru exilia poflulauitf(^uis potiflimu lila feramjto-
ti us orbis ceruicibus lmminent^cotra nortras ceruices Ipecialiter incitauitf^uis ofla fančlo^ SC  innoxios ci—
neres Ccindcn^hacuicp uerberari ab imbribus finitfHis nos blandimetis paflor bonus iuitat ad pace?& ppriu

de nos i partochia tua baberc cpilcopu5fq> tibi non comumcamussfidet edjrefponde SC ordinationis crit,(£)cca^
fione quoq; fingunt alia litrteratprguas dicut fibi (cripfiileEpipbaniulgg dabitllfe ratione pro omnibus qux
gefta funt ante tribunal ehriftčubi maior SC minor ablqj ul la per fonaru m acceptione iudicabituiY&: tame quo

& 1 cr .  -ir* i 1 ’ _nf ;Tii jII   _ r.  ' __

iunt tenebris inuoluta?S)icit nos occafione fingere.’Ss£piphanii aduerfus le btteras n5 habereUftati^ fubiun/
git:quomodo poffuntillius niti cpiftolaTquade ordinatione-Pauliniani iIIicita»6C eorum qui eum co funt?a no"
bis coargutus fcripfit; v ficut SC  ipfa epiftola eius in exprdio fuo lignificattno habemus epiftola.Et quat eft illa e
piftola quse in exordio fuo de Pauliniano loquiturftft nealiquid poft cxordiurrtfcuius tu times facere metio
ne?A te eft coargutus £tatis:quaPaulinianus erat.Pref byte^ ordinas:6C legatu mittis ac lociu; tantaq? habes
fiduci itu t ubfPaulinianum mentituses puerumnlluc puerum mittas prefbyteru,!teqj T’heofobift-Thyria:
ecclefia diaconum facis pref by terumT& contra nos armasjilliufq? in nos abuteris eloquentiaTtibi foli licct ec /
cleliae uiam calcarettu quicquid feceristnorma dočtrinse eftmon erubelčis ante tribunakdhriftiiudicadum te
cunuEpipbanium prouocaref^uac lequuntur poft hoccapitulumihajc fumtmenfae fu^ 8C  domus cotuber/

tnonftrauit&lo relpondcre SC  arguere acriter;ne periurii e^ifcopu couincere uidear«Pr^fto funt plures epi/
ftoMpipbamitfina ad ipfunvalia: ad epifcopos palaeftinos^ nuper ad romanum pontificemjin quibus diy
cit le eum coram multis de dogma&bus arguentemtnon meruifte refponfumjtotumcp noftrac paruitatis teftis
eft monafterium.

^Beati*Hieronymi pref by teri acHTheopbilum papamAIexandrinurrfApoIogia<fn qua calunias loannis le

rofolvmitanircfellitrSi^Ongenisfedatoremoftendit* ^ i

^ ~ ^iftola tua hacreditatis dominicae teindicaspofleflore!qui pgens ad patre apoftolis loqbat * Pace

ea do uobisrpace mea relinquo uobis^lius quoqj felicitatis copote te efle teftata cfljin qua bea
aacifici nucupant^piadiris ut paterTerudis ut magifterflnftruis ut pontifex. Venifti ad nos non
maieftate uirgscled in fpiritu benignitatis SC  leuitatis 8čmafuetudinistut huutate chrilrnprimo
ftaulermoerelonares.^ui mortaliu genustnofulminas SC  tonastlcd i pradepe uagies &iaces laluauit i cruce.

d

XXVI*

»

l'

legimusenim in typo iliius antepracdičtu.Memcnto domineDauid;&omnis manfuetudinis eius«Et ipibpo
ftea prefcntatu efttdifcitca mcaquia mitis fum:& humilis cordc»Yndc6C multa de facris uoluminibus lup pa/
cis laudc pcrftringenstac pcr uarios fcriptura^ campos more apu uolansfqui quid dulce SL  aptu cocordias fu^-
iCartifici eloquio mcftuiftnA te curretes igitur.*ad pace imitati fumus.Expofita ad nauigandu uelarcrebrior cx^

tas quoqt apud dcu propofiti fui mercede habeatltame iperfcetu opus etiauoletes!mcerorecontriftat,§)_uod
fciens SC  apoftolusjpcrfečliflitna uidclicet pace in utriufcp partis uoluntate confiftere:quantu inquit ex nobis e
cu omnibus hominibus pace habentcs.Et prophetatpax paxfEt ubi eft paxTNihil enigrande eft;pacem uoce
prctendcre*S£ opere deftruereAliud initijaliud demonftrarekterbis tenare concordia;reexigere feruitute,Yo'
Iurnus SC  nos pace*Et non folu uolumus:ted rogamus.Jed pac&Chriftijpace uera^pacetn One inimicitiisrpace
in qua non Gt bellu inuolutCuPace qux non aduerfariosJubiicit;fcd amicosiungit, C^uid dominatione pace
uocamusto non reddimus unicnicp rci uocabulu fuuirifjfcbi odiu eft:appellenrara'nimicitiaz?ubi charitas: ibi
tantumodo pax uocctur.Nos ncc ecclefia fčindimus:ncq 3  a patru comunione diuidimur,$ed ab ipfis(ut ita di—
cam)cunabulis;catholico fumus lačle nutriti.Nemo naq; magis ecclefiafticus cft:q quinunq haereticus fust
JBed ignoramus abtep charitate pacejfme pacecomunione.Eegunus quocp in euagelio.^i offers munus tuum

ad altare&£ ibi recordatus fueris*quia frater tuus habct aliquid aduerfu tetdimitte ibi munus tuui cora aitar ilfSC
uade priusJrcconciliari fratri tuo.Et tune uepiensJoffer munus tuu.$i munera noftra abfq5 pace efferre ne
fumus1qto magis SC  chrifti corpus,acciperef (^ua confcien tia ad euchariftia chrifti accedaf& refpodebo

ame.

de charitate dubitepprrigetisf<^_uxfo tesutpatienter me audiaslnec ueritatSadulatione putes,(^jjjTq ne
tibi inuitus comunicatf^ui{q ne extenta manu uertit facie&SC  iter faerasepulas^udae ofeulu porrigitfAd ad-
uentuigit utreortuunopauetmonachoipturbajtedgaudet^ertatim tibiproccduntobuia^EtdeheremilatiV-
bulis exeuntes?fua te cupiunt humilitatefuperare,(^_uis eos copellit exirefNIoneamor tur? Q_uisp heremu
fu patos in unu cogitLNonc tua dilečtiof' Amari eni parens debetJKAmari parens SC  epiteopus debetrnon time r~
ri|ntiqua fententia eft:quc metui»quis odit?que odittpertifte cupin Vnde SC  in noftris Iitteris cu initia paruu—

non cogtt.Nouimus canones ecclefiafticos.No ignoramus ordines finguIoi$& ledione SC  quotidianis exem
plts utep ad hanc aztate multa didicimustmulta expti famustejui in fcorpionibus cedittSC  Iubispatris haberete
putat digitos greflioresjcito regnu manfueriDauid diftipat.Certe romanus populus ne i  rege quide; fuperbia

3 "1  I < ^ I « -« « ** ^ ^ I I. / m.-. dl tm  ■ trn.  .u —i? a'. • a-, a-^. a — ^ (C* ‘  . a. . _ . 9 9  * ^  1 ^ O r a _ _ . a . _ O f _ . *

obtinuit principatulquia poteftatis fupbiailenitate SC  manfuetudine teperabat*Lapidabat a populolSc pro la -
pidantibus rogabat?quia potius deleri ipfe uult de libro deiine com ilus fibi grex peac.^upiebat illu imitari pa
ftoreique fciebat etia errantes ouestfuishumeris portatu^»Pafior xquit bonus; po nit anima fuapro ouibus fu —
is.Boni quippe paftoris diteipulu^optatanathema efle pro fratnbus fuis atq; cognatis?qui funflfraelitx fecu-^
du carne^Et fi lile pire cupit ne pditi pereatTquatp magis bonis paftoribus nimietate prouidendu ciljne ad ira-
cundia prouocent fiiios fuostSi nimietate dmiit&tia fcmffimos aiperos eiTe copellantEpiflolacogit me brev-
uius loquiiDolor longiusjfcribit in fuis illis ut ilie uult pacificislut ego fetio mordaciffimisIitteris! quod nunq
ame lxfus finnec dictus hxreticus.Q)uonia igitf modo me ipfe Ixdittxgrotante morbo pcfTimo? SC  rebelle ec—
clefice uentilansjab aliis laceffitus accurrit aduerfariis parcerellardere no Ixdente; v  Ante q ordinat et? frater me^
usinunqua dixit fuifie inter te SC  fančtš papaEpiphaniu de dogmatibus queftione»Et qux eu ratio compclfa -
battficut ipfe tamen fcribitfinde inter populos difputar^unde nemo quxrebatf$citeniprudetia tua periculo

guliš nouimus eruditiflimos uiros iflnita uerfuu milia coteripfifle.Sed hoc qufd ad nos?Nouerit ille qui auclte
uittteiafipte qui teripfiKmeq^ abaccufatione fui ipfe etiam liberet.Ego nec interfunnec audiui:Ynus epopulo
fuiimo ne unus quidelquia m ul tis clamantibusftacui.Conferamus arguetis accufanuHp perfbnas^SC cuius uel
meritu uel uita uel dočlrina prxceflenuiili magis accomodemus fide. Yides ne.q? claufus dicif oculisjfumma
quxcp pflringaTnon ta eIoquens quod mente concepifq indicans quid reticeaffntcllexHtežSč probaui difputa^
tione tua&juod eni ecclefiafticx pači cofuleresJquafi fireneos cantus obturata aure prxtranf]s.Alioquin quia a
parna tetate facris Iitteris eruditus esmofli quo tenfu unuquodc^ dicaftquomodo in ambiguis tententiis tuus
termo liberatus«5C aliena no danenSč noftra no deneget*$ed fides pura SC  apta no quxrit ftropba&’S£ argumc>
ta uerbo^«(^ uod fimpliciter crediturifimplicitcr cofitedu eft.Potera quide fibereproc!amare!& iter gladfos
qu°q 3  ignetep babylonios diceretcur aliud refpodetur q qritur^cur no fimplex nec apta confcfliof Tofu rimet*
totum temperatrtotum relinquitambiguum1fačquafi fuper arifta& # graditur.Yerum ftudio&appellationepa
cistferuente ftomacho uerba non quomodo quxruntur refpondettac libere locdcre lxfus ipfe non audetj ergo

meum abf^

\ H V

^^nfl $ta$;

LT^Cn

*;<S>

2lSr!!*"" ll,sf »«-

«nu.„ N
C; r, “r^
3E" 0 ?"frcnopot

r ^VrrfrwLL

. . r ; CDo ^

'  'v-''?w<i,i

F licrcmS
■**tnontine r
*' ; s ^inioafaruiu
-oirclo^idfom^

unusiplur
1  ofrrtdquifcruiic
•*v -jJonJunis cxcm-
•■'JpJ.TLS habere [c
' ^utJč'l'upcrbia
: ra Sc mana
. iv porod, annos
'apr! pvola -

ai i\\u itr.itati pa
i .ijptoouibusfu-
Hfracliti fccr
■mlhncad ir^
dh lacivi i mcbrc^
ti tisJ ciuod nunij

xiTi(r<?Kiebelle^

jituKl* futcrtnf'
rfiirtno cOfljpfW'

;VtUJ'

.d# 1

fi H

M

"Sms

meu ab% ulfis officns quibus nos inutce palpare folemus homines Frequeter aftumitutf carptWuentilatur;q -
fi de libro uiuentiu deletus fum.Sed illu mcx licte rx  fugillaueruntčaut iftiufmodi nugas unq qfierim¥qui ab a
doleičentia in monafterii claufus cellulismagisefte uoluerim aliquidjcj uideri,(^uofdaex nobis ficcu hono-r-
re appeilattut laceretfquafi &nos non pofliimusea dicerefcjuse nemo tacct(c feruo clcricu fadu criminatlcu SC
ipfe nonullos ciu r cemodi clericos habean&Honefihiu Iegeric inter paulirenatu uincuUdiaconu ccepifle efte:
de feruo.Sed (ycophata iaditan& ne probare coga&audiffe fe dicitfo fi SC  mihi liceret diccre:qusc multi dami—
tanrjfs:aliof^ maledidis acquie(čerena SC  nos intelligeret (čir«quse omnes fciuntfeč me quoq5 audire; quse nul—
lus ignorat.Stfcit ci uclur premia pro calunialreftituta.^uis ta argutu SC  calle^nophorrefcat ingeniuf <§^uis
tanto potefteloquentise flumini refpondere/^uideftplus fuftinere caluniatan facere^Accufare que poftea
diligastan peccati uenia tribueref (^_uid minus ferendu de fycophanta sedile fientan coful^ScitKipfe qd ta
ceaiquid loquar1fquid SC  ego audierim;quod proOirifti metu fortaffe non čreda. (Sfiigene me arguit uertifte f
fatinulhoc no folus ego fccčfcd SC  cofeflorHitarius fecitf& tamen uterq^ noftru noxia qusec£ detruncansrutilia
iranftulicflegat ipfejfi nouittirbitror eni eu aflidua cofabulatione SC  quotidiano latino^ confornotRomanu
non ignorare fermone, Aut fi certe pcnitus noimbibittinterprctentur ei qui folcntrSč tune fciet SC  me in hoc ip^—
fo  laudandu e!Btquod dctrahit.$icut enim per interpretatione SC  idiomata fčriptura§iOrigeni iemp attribu —
tajranfmitfic impietate dogmatu coftantifiime abftulfific ueritate Feruaui.Nfuquid ego in turba mittoOrigc^
neFNuquid ut cajteros tračlatore^fcio mmliter haber apoftoIos!aliter relidos tradatoresSlIos (emp uera di "
cerenftos in ^uibufdaut homines'errare,Kfouu defenfionis genusllfieOrigenis uitia non negarrtut cu illo cx/
teros crimineuidelicet que apte defendere no audeastmulto^ fimili errorc tucaris. $ex miliaOrigenis tomos
non poterat quiiq Iegemquos ille nonfcripfit:Faciliufq^ čredo tcf>e buius fermonis q aučlore eHc mentitum
Fratre meu caufam dicit effe difcordi^hofem qui quieicit in monafterii cellulatSč clericatu non honore interv
preta^fed onus{cuq; nos ufqt ad prdente die fičta pacis oflenfione ladrauetitToccidentaliu facerdotu comouit
aurcstdicens eu adolefcentulu K pene pue^ in parrochia fu&Bethlee prefbyte^ conftitutu,$i hocncru efiicu -
člrPalxfiini epiičopi no ignorant.Monarteriu eni fandi papa^Epiphanii nomine uetus addidud quo frater
meus ordinatus eftpref by teAtiEleutropolitano tcrritoriojS: non in-Helienfi fitu eRporro xtas eius?5c beati>
cudini tuše nota eftsSč cu,xxx.anno^ fpatia ia peruenerit^puto ea in hoc non efle reprehedendajqu^ iuxta my—
fteriu aflupti hominis inChriftoperfeda eft.Recordet" legis antiqu^!5Cpofhxxv.annos'a lcuitica tribu eligi-
in facerdotiu prouidebit.Aut fi in hoc teftimonio folo hebraica fequit r ’ ueritatem 1 lnouerit.xxx,anno^fferi fa/
cerdote,.4c nc forfitan dicattuetera tranfierunttSC fada fimtomnia nou^faudiat cu^Timotheo?adoIefeetia tua
nemo contenat.Certe ipfe quando epifčopus ordinatus eflmon multu ab ca in qua nune frater meus eftdifta^
bar ^tate.Tel fi hoc in epiCcopis Iiccein prefby teris non Iicetfae per antiphrafin a fuo nomine difčrepare uidev
anturreur ipfe aut eius aut minoris statist quod his amplius eftjminiftru alterius ecclefia^ordinauit prefby/-
feruna^^uod fi no poteft pace habere cu Fratretnifi cu mbditcr.Sč ordinationis fuse epi/čopu renuentaoften ?^
dit (e non tam pace cupere;q fub pacis occafionc uindida.Nec alterius quietis SC pacis ocio efte coetentui du /
modo integru habeatkjuod minatur^tia fi ipfe eu ordinafletl&C hic (ecreti amator quiefcere nellet ne qcq exer -
cercng? fi ecclefia (činderetfnihil ei deberetpropter honoretcundis facerdotibus debitum. Hucult^ anfradus
eius immo cathegoria SC laciniofus contra nos fermofprotradus eft.Cui ego quide epiftola breuiter pr^teriesj
relpondi. Yt ex iis qu^ dixi inteliigat quid tacuerimIŠč nouerit nos homines efte rationale animab& prudetia
iud pofte intelligere.Nec ita obtufi cordis f ut inftar bruto^ animaliujuerbo^ tantu fonum?5čnon fententia^au
diamus.Nunc qua:(o te ut uenia tribuas dolori medlEt fi fuperbu eft relpodifletmulto fit fupbius accu(aflciqq
ita refponderimlut frlentiu meu potius indicauerim;q fcrmone.^uid procul pace quaerunt?& uolunt
bis ab aliis iperanf Sintpaciftcišfk iiico pax!lequef’.(Eur nomine faditatis tu^cotra nos pro terrore abutuntY
St cu epiftofa tua pace SC manfuetudine fonetlillo^ uerba duricie cominant^5)enrqt q pacificas 8 C  ad concor —
dia ptinentes^pOefideriu pre( bytc^ litteras nobis mtferisjhinc pbamu^ illis q pace uelle habere fe falfo ia /r-
dantteas redaere noluerunt.Ehgant itaqt q? uolunftaut boni fumus;aut mali.Si bonitdimittantqefčere.Si ma
litauid malo^r expetunt focietate^tu ualeat humilitatis exeplu didicinq nuc diftlmuladfqui fuo confilio olim
difiunda fociauinprobat fe nune ad alterius uoluntate copulata difccrpere.Nup nobis poftulauit SC  ipetrauit
cxiltCŽatq5 utina iplerc potuifletjut ficut illi uoluntas imputaf pro opejita SC  nos no folu uolutatetfed SC effedu
eorona h a bere m us exiliitfundendo tnagis fanguine SCpatiendojcj faciendo contumelias«Chrifti fundata eft ec
clefialperfecutionibus creuicmartyriis coronata elt.^ut fi ifti foli iuxta quos legimustamant rigoremf SC  noti
noueruntpet fecutione fuftinereded faceretlunt SC  hic iudadftunt uario^ dogmatu hsereticifcč maxime impu —
riflimi-ManichsefJcur eorumtne uerbo quide qucmpiam audent l^derefnos fblos expellere cupiuntfNos (cm
li qui ecclefise comunicamuslfecclefia fcindere dicimur^ro tdno ^qua eft ifta poftulatiof Vt aut illos nobifcu
expellant!aut nos cu illis tencanttnifi q, in eo magis honorant!quos faltem ab hscretici^exilio feparant.Mona /
chus proh dolor monachisfSč minatur SC  importafexilium.Et hoc monachus apoftolicam cathedram habete —
fe iadansKnon nouit tyrocinatio ifta luccumocretK impendeti gladio magis ceruicessg manus fubiicit. ^uis
enim monacho^c non cxul pajtridfnon exul eft mundif^_uid necefle eft audoHf ate publi calS^re (eri p ti impe—
diisfeč toto orbe difcurfibusltangat falte digitulo;5i ultro exhibemus.©omini eft terra.‘& plenitudo eius.Chri
ftus loco non tenetur inclufusiprseterea quid feribis nos per te; SC  per romanam ccclefiam communicare ei a
quo iuberaur commanione fčparan?Non necefte eft ire tam longef SC  hic in palseftina eodem modo ei iungi

«-ixxvii*

mur.ft ne hoc quod procul fitiin uinculo-Bcthlee prcfby tcris eius:quantu m nobis efhromunionc fociamur:
(čx quo pfpicuueft dolorc propriu.caufaecclefia: non putandutnecftomachu unius hominisumopillu .'aho^j
generan ecclclix uocabulo nucupandu«(^uaproptcr quod i principio epiftolx dixi1etia nune repetojnos ueb-
jcpacechriftioptarcconcordia& te rogarerut illu moneasTpace non extorquere:Ied uelle«$itpraeterita^ no
ftraru contumeliafp dolorefcontentus.Ec uerera uulnerafolte noua obliteret charitate{fit tališ qualis ante fuid<

- - -r-- --- . » ^

do nos fuo arbirrio diligebatAJferba eiile alieno ftomacho non fluanuFaciat quod uult:& non quod uelle co/
pclli'tur«\ut qua(i pontifex cudis xqualitcr iperet^aut quafi imitatorapoftolijuniuerfofp faluti ex xquo lerui —
at«$i tale le prxbueritfuItro pracbemus manus:extedimus braehiafamicos SC  parentes habcatj& (entiat in chri—
ftotficut oibus fandisrita SC  fibi nos efle fubiedos.OEharitas patiens efbcharitas benigna efbcharitas n5 a: mula—

1  m *  *> /V il.« m««  m r\ r%CX-  f« Im'!  1*111 ft*lH1PVa 1 !IrA^—

—— » —  u  v * "       • •p' J*-   ^ I

culo copulamur Jccirco eni SC  nos patrias noftras dimifimusmt quietiabfcp ullis limultatibus in agris SC  in (oli
tudine uiucremuslut pontificesChrifli1qui tam reda f/de predicanttnodomino^ metuKed patru honore ue^
neremurjut deferamus epiicopisHJt epifcopis!& no fub nominealteriustaliis qbus nolumussferuire cogamur«
N5 fumus ta infdaci cordislut ignoremus quid debcat (acerdotibus^Chrifti^ui enim eos recipifno tam eps re^
cipiVj illuicuius epiičopi funt.Scd cotenti fmt honore iuolfparres (e fčiat efTetnon dominosJmaximc apud eo^r,
qui (pretiš ambitionibus fxculitnihil quieti &’ocio{preferunt«lL ribuat aut orationibus tuisChriftus deus oipo
teslu tpacisno fidonominetfed ueroSč fidei amore (ociemunnemordetesinuicecofumamurabinuicem«

5eatrHieronymi prefbyteniad'Theophilu epifcopumton qua de litterisgratias agitt& contraOrigenia^nos
*—‘:os excitar. 4 w  .f  Epifto!a,XXIIIJ.

Eatiflimo papx^heopldl<^ieronymus-Salutcm.Meminit beatitudo (uaVq> eo tempore*quo ta-
cebas;nunq ab officiis meis fermo ceflauerit.Nec c5fiderau»quid tu pro difpenlatione tune face^
res^fed quid me faceretouenireuEt nune (iimptis dignationis tux epiftolislfrudum aliqucm cce—-
ipide me uidecieuangclicas ledionis«$i enim duri iudicis (ententiam ejebra mulieris in£lexirpetiV-
_ r  tio!quanto magis paterna uifccra interpellatione fedula molliuntur\quod de canonicis SC ecde-A'
(iamefemoniti^gratias agimusf^ue enim diligit dominus*corripi&£ flagellat omnem filitbque recipit.Scd
tamen fcito nobis nihil efle antiquiusf cjpChrifti iura feruarej nec patru tranflerre termino$ fempq? metninifle
romanam fidem apoftolico ore laudatamjcuius (e efle participem alexandfina ecclefia gloriatur*$upcr nefa /""

fš  11 rt/4 fvi * •* I fr/>  ^-TV-Oi 4-^ rti H /»M fr 4  M rt rtrtrtf n (a  4 m«  4 M •■/■»rt 4*44 rti M rti 4 /l rtrt#**<4 I tl I

jgheof  )hili epifcopi adHieronymumiuidor-Qr!giniauos mmcians.
\ Iledidimo 5C amantiilimo fratrtHieronvmoiTheoDhilu

... r _,_____ EpiftoIa*XXV*

llečtiflimo SC  amantiiTimo fratri4dieronymq»TheophiIus epifcopus. $adus epifcopus-Agathol
. cu diledifiimo diaconoAthanafio in ecclcfiaftica direčlus eft caufaltjua cu didiceris: no ambigo
|quin noftru ftudiu probesISi in ecclefia: uičloria«gloriens»Manq?Origenis h^refim in monafte*-
?  riijNitria^quida furiofi homines (erere Scfundare cupienteslprophetica falce fuccifi funt.C^uia

receptufu^decept t t  I ( _ t

8C  eccle fia: regulas cum fubiedis nobis populiš cuflodirejSC omnes nouas fopire dodrinas«

| |ldieronymi ad-Theophilum^ratulatoria pro detedis Sl  uidis haereticis. Epidola»XX VI*

' Eati(TimopapxTheophil^dieronymus*Mupertuxbeatitudinispercepi feriptalemendatia ue^
tus filentiu5&: me ad folitum officium prouocanda.Vnde licet per (andos fratresPIufculu Prifču v
č&Subulum tuus fermo ceflauerit! tamen quia uidimus illos zelo ftdei cocitato^raptinrPa!a:rt! / -
kix luftrafle regionestSC difpfos regulos u(q? ad (uaslatebras perlecutostbreuiter (čribimusjq> ro^ -
tus mundusexulte^8č in tuis uidoriisJglorietur,Eredum<^-Alexadrix uexillumf& aduerfus has

..iphoea fulgentiaigaudens populorum turba pro(pedet«Made uirtutetmade zelo fidei oftendifli^cF

hucufi^ taciturnitas difpenfatio fuitrnon confenfus.Libere enim reuerentix tux loquor.I9olebamus te nimiu
efle patientemlSC ignorantes magiftri gubernaculaigeftiebamus in interitum perditorum.Sed ut uideo exalra-

tamen reor illum nec auderefocc uelle te in aliquoJlaedere«

^(BeatiHieronymi prefbytenlrefponfiua inerepationis hxreticorum fufcipientis officium: SC ilfius (čntentia
^otn|ni pontificis fidei congruere congratulantis« Epift ola»XX VII«

EatifTimo papxTheophiloHieronymus.G)upIice mihigram beaticudinis tuxlitterx prxftite>
tuifcip SC  fados SC  uencrabiles Agathone epifcopu:Sč diaconuAthanafiu huerint portitorei SC  ad

scudis chrilli ecclefus IxtatibuSdiaboli uenena filuere,Mequaq aplius atiquus ferpes libilat fed
cotortus SC  euifccratns i cauerna^ tenebris delitefcenstfole claRi ferre non (uflinet« Q_ui q uidem

— n  *» v t . *n i -/ t' •  n_..._.rtA«

v Vio-IS:

»SSSS?*

'»••v.

- ';<&
Tl K.L C Q/

2te*3&

pari

m * •-—“»npfc^aL.
i v  r'mdjL^No,

JtsCSS

JfCCO g»nHi ;

‘pWT>0

tam (j,.

£


n,, Ul<icus

nccn
Š^iinoi

lrru r,L  f«*|

■ ‘ lr abinm c< ^ ™
:o °t^Orift

"tem,

btiiv Lf ' ,rto,xX xna.

.' ' t ' ro,rm pon*l» )l ,

, ' t^Ufionftunc^

a  'J »crtjinflocjfp^

* • ''c'  n o nicis Jč cede/,

* Tr,tl u:  perrapitied
fi mpi? mrminiffe
1 »’ 'unir^upcrnefar
’ 1  r  • .Vmrjfrmulti!

' • uu-fich/robu

F r .rtola.XXV.

? '".opus-Agathol
1  m  :n 6 arobigo
• \mmmonafta
. ■ .:.civ funt.^uia

ur rflnhuros prstmi'

• f,atholkamfidc

LU  F. F «AokX^VL

^ rt r«iiTrPal^ r
1  .CrnbKTH^^

.e j, oOcni^l”
y  j^fSDd

l

r »P:

S&5

vb^ i ^ j  iti
MkiT*  ,»0

» ^ggnk 9 ^ rji/

beresJEt noftra dum ignorasdententiatiifoborares.Vc^ a te nune admonitilimagis ftudiu aeeomodabimusJut
hic SC  procul fimplices ab errore reuocemus»Wec timeamus fubire odia quorunda.Necenim debemus homi
nibusplacereded deofcjcjardetius abiliisdefendač hasrefis:^ a nobis oppugnet^imul^ obfecrotut fiqua fyrr'
nodica habessad me dfrigas:quo poffim tanti pontificis au&oritate^firmatusjlibfrius SC  cofidentiu^proChri <<
fto ora reierare. Yincentius prefbyter ante biduurg hanc epiftola dare de urbe uenirt SC  fuppliciter te (alutat {
crebroq? (ermone cocelebratRoma SC  totadtahatuispoft Chriftu epiftoIisliberatam.Anniter ergo papa ama
tiflime atq; beatiftimefSC p omne occafione ad occidentales epiicopos fcribelSC mala germina acutai-ut lpfe fi >-
gn ifica s? fuccidere falce non cefTcnr,

^Th eophilt' epiičopi adHieronymum prefbyterumtquod fugati fint-Origems fečlatores: SC  quod hipoeri /—
tas eiufdem fautores euitet. Epifto(a,XX VTII*

m  V (Dmino dile&iflimo:8Camantiffimo fratrfHieronymo brefbyterop!heophilusepifcopusJSich>

B*ei q> SC  fančlitas tua nouerit-Theodo^ monacht^eiulčp ftudiu coprobaui;quia cu a nobi&Roma
d I^nauigaturus exiret*noIui ante proficiičitnifi te SC  fančtos Fratresqui tecu funt in monafterio^ua —■

^ m  fi fua ui(čeraramplexaretur SC  inuiferet;que cu fufceperispro ecclefiae tranquillitateIa:tarc.Yidit
> eni cuneftaNitria: monafter*a‘:8C referre porefVcontmentia SC  manfuetudine monacho^, uo

tnodoextinčlisf’'*"— 4 - ; ' ,rv; —;«r_^r- :i -—j • • <•  *■“

utinam a

tientes in his regionibus fratresihoc me icribereprouocarunt,<^ua ob rem cauetet&efFugire huiulcemodi ho-
mincs.Et iuxta quod feriptu ef^Siquis non affert ad uos ecclefiaftica fid^huic ne aue;‘dixemis. <^uanq ex fa —
perfluo faciaihsc tibi fcribereVqui errantes potes ab errore reuocarettamen nihil nocet^prudentes SC eruditos
uirosfpro follicitudine Fidei commoneri*®mnes fratres qui tecum funt*nomine meo lalutari uolo.

^jEpiphanii epilčopi adHieronymuprefbyterumtdeprofligationeOrigenianx h^refeos perTheophilum e
piicop^mtcuiusepiftolam interieritgratulantis. ^ EpiftoIa.XXIX,

(Dmino amantiflimo filiotac fratri Hieronymq^piphanius in domino-Salute.Gencralis epifto—
datqua: ad omnes catholicos Ičripta eRad te proprie pcrtincdqui relu fidei aduerfus cunčlas ha:
freies hab snsOrigenis proprie:SžApoIlinaris difeipulos aduerfaris^uo^ uenenatas radices? Sel¬
aku m defixam impieratcmTomnipotens deus protraxit in medium, Yt in alexandria proditselin -
toto orbearefcercnt,$cito enim fili chariflim^malech ufip ad ftirpcm efle deletum; SC  in mote
aph a Jinfcrcčtu m trophceum crucis,Etenim quomodo porrečlis in aku‘Moyfi manibus uincebatlfrael: fic
dominus confortauit famulum fuumThcophilum.ut fuper altare eccIefiasAlexandrinatfcontraOrigene ue^-
xillum ponercf.Etimplercturin eo quod diciturlfcribe fignu hoc.quia delebo funditusOrigenish^refim a fa

er

damabanati pontificis teftimonio probaref .la aut puro SC  te aligd operiš edidifie1SCiuxta priore epiftola qua—
te fup hac re fuera cobortatus:elimafle librutque tux  linguac homines legant, Audio eni SC ad occidente quoru —■
da holum naufragia puenifle?qui no cotenti pditione iuaJuolunt plures mortis habere participes7quafi multiV
tudo peccantiu (čelus minuatlutnumerofitate ligno^maiorgchena: flama fuccreičat.Šančlos fratres qui tecu
fuotjnmonafterio domino ieruientesISC tecum 6C  per teplurimum (alutamus*

^Dmino dilečtiffimo fi atri SC  coepifčopoEpiphanioiJheophilus I dominoChrirtoSalute.^ominus
Squi locutus eft ad prophet^Eccc conftitui te hodie (up gentes SC  regna: eradicare SC (uffoder^SC dilp^-
f  dereiSC rurfu žedificare ac plantare“fingulis teporibus eandejecclefias fuae largitur gratiasut integrum
corpus conferueturl8Cm nullo h^retico^ dogmatuu uenena/preuaIeant.^_uod quide nuduidemus expletu,
NaecclefiaXlhrifti quac no habet macula neqj ruga aut aliquid iftiufmodilegredientes de cauernis fuisOrige-
nis colubros euangelico enle truncaumSC (ecunddNitrias monacho^ agmefeotagione peftifera;liberauit. Pau —
ca ergo ex his qua: gefta funtiin generali epiftola qua ad omnes in Comune dircxi:proutpaticbatf anguftia te^
porisJcoprehendi.Kignationis tuae eft qua: in huiufcemodi certaminibus fepc ante nos pugnauitif SC poli tos in—
prartio coniolariiSC congregare totius infula: epifčoposlac fynodicas litteras ta ad nos q ad conftatinopolitan«
urbis cpilcopujSC fi quos aliosputaueris mittereifut cofenfu olum 8C iple-Origenes nominatimjSC Imefis nefa>
ria condenetur.5>idicien%> caluniatores uera: fidefAmrnoniu^Eulebius SC Eutiniusnouo pro haerefi furore
baccbante^onftantinopolim nauigarintlut SC  nouos fi quos u^Iuerint dedpianUSC ueterišus lua: impietatis
fociis coiiingan^.(Suraj igitf tua: ficut cučbis epifcopis pl iauria atqrPaphilia&C cxtera^ puincia^ qux i  uicio
futjrei ordine padansISC noftra(fi dignu putas)epifto!a fubiiciasiut oes uno (piritu cogregatfcu uirtute domv
tli noftrilefu ciiriftŽtradamus eos (athanx I interitu ipietatis1qux poflidet eosift ut celeris noftraCoftantino^
polim ičripta pueniatlmitte iduftriu uiru 8C alique de clericistficut SC nos de ipfisNitria: moafteriis patres mo -
nachoRi cu aliis iančlis SC cotinetifiimis uiris mifimusfcq poftint cučtos i  preleti docere qux gefta fucSC fup oia

pus ecclefiac pmancrct.Saluto fratres qui tccu funr.Te plebs qux nobiičum eftin domino (alutat,

Epiftola beatMeronymiprerbyteriadTheophiIum epiičopum in qualibruil(ius (ummislaudibus efičrr •
excuians q. celerius non uerterit in latinum. .XXX,

.!xxvii.

a Gatinima papac^heophiIo‘Hieronymus-5aIute«Ex co tepore quo beatitudinis mx  acccpi epiftolasS
iunčto pafchali librdiufcp in prefente die ita SC  mcerore lučtus SC  follicitudine ac diuerlis fup fiatu ee?-~
elefiac hinc rumoribus exagitatus fumjut uix uolume tuu pomerim in latinu fermone uertere* (S)ptiV-
lofli iuxta uetere (ententia non eflfe trifle eloquetiamTmaxime fi ad a^gritudine animtaccedat corporis
a:gritudo.Et hanc ipfa epiflolam febre aefluansJ& quintu iam die decubens leduloiiimia feftmatione dičtaui*
breuiter idicans beatitudini tu£e:magnu me Iabore fuftinuifte in traflatione eiusfut omnes fentetias pari uenu —
fiate trafferremj& grxcx  eIoquetia>Tatinum aliqua ex parte refponderet e!oquiu Jn principio philofopbarisfc
SC  gener aliter ages du omnes erudismnum iugulasjn reliquis aut quod uel difficillimu effcrhetoricae cloquen—
tix  iungis philofophos^&ž-Demofthene atq^Iatonžnobis confocias«® quaca dicuntur in luxuria?quatis prae—
coniis extollitur cotincntia;5č de itimis fapiette difčiplinis diei ac nočlislluna: curfus ac folis rationeimudi ifljV-
us natura defcribitf :SC  hac ipfam dilputatione ad fcpiptura^ refers aučloritateTne in pafchali libroujdearis de
faecularibus qcq fontibus mutuatus«(^uid plura‘?fn his laudare te uereorme aflentadi crimen lcurra« ODptfus
liber efl*& i  philofophis:& agens fufcepta caufa abfq; zuidia pfona^*Ynde obfecro te ignofcas tarditati ctiam
meaeflta eni fačtse SC  ucnerabilis-Paula: cofečlus fu dormitionemt abfq? traflatione huius libritufcp i  prrefentia—
ruinihil aliud diuini opis fcripferimfgdidimus eni ut ipCe nofli repete folatiulqcf(ut cofcientias noflras teflis efl
dominus^nour pprias ducimus neceflitateslled ut Cačto^i  refrigeriaJqbusiIla follicite feruiebanJfačta SC  uene-
rabilis te filia tua£uflochiulqux nulla matris abfetia recepit cofolatione* te uniuerfa fraternitas fuppliciter
falut a t.Libros quos dudu fčripfifle te nuciaflituel legedos nobisrael uertendos tranfmitte* Valein Chriflo.
IIFrfatioRuffini pref by teri>AquiIegienfis^n libros periarchon Origemsiin quo dicit feHieronymu imita r-
tumlqui eiufdemOrigenis aliqua traduxerau& profitetur quae a fide difcrepant detračlaturum.Nota qft hic
primum interHierony mum 8£Ruftmum exorta efl contentiolcum callide in ea prasfatione'Hieronymi men/
ic|cdereturi:ficut mox fubieda teflatur. Epiflola«XXXf,

Dio Čjplurimos fratrum fcicntiae fcripturarum defiderio prouocatoslpopofčifle ab aliquantis erudi tis
uiristSC graecarum Iitterarum peritisjutOrigcnem-Romanum facerentlSclatinis auribusJeum dona >
rent«!n quod etiam cum frater SC  collega uefler ab epifcopoDamafo deprecatuslhomelias duas de ca—
tico canticorum in Iatinum tranfluliflet exgracoHta in illo opere ornate magnificcq’ praefatus eftrat cuiullev
gendiOrigencm1& auidiflimcperquirendi defiderium commouerendicens illius animac conuenirelquod dr*-
dum efldntroduxit me rex in cubiculum fuumfoflerens eum«quod cum in cxtetis  libris omnes uincaftn can*~
ticis canticoru tpjEtiatn ipfe fe uicerit.PolIicetur fane in ipfa praefationefe SC  ipfos in cantico canticorum librosf
SC  alios qplurimosOrigeniS'Romanis auribus Iargiturum«Sed ille ut uideo in flilo proprio placenslrem ma+
ioris glorij fequituriut pater uerbi fit potius q interpres.Nos ergo rem ab illo quidem coeptam fequimur SC g
batamlfed non a:quis eloquentia: uiribusttanti uiri ornarc poflumus dičla«Ynde uereor ne uitio meo id acci/
datHrt uir quem ille alterum pofl apoflolos ecclefiže dočtorcm fčientias ac fapientiae merito comprobauit: ino *~
pia fermonis noflri longe fe inferior uideatur,Q uod ego kepe confiderans reticebalnec deprecantibus me fre -
quenter in hoc opusfratribus annueba.Sed tua uis fideliflime fraterMacharittanta efltcui obfiflere neimpitia
quide potefllpropter quod ne te ultra tam grauem paterer exačlorem?etiam contra propofiruni mcum ceffil

tos etia de tomis in apoflolu fčriptis tranfl uliflet in latinuiin quibus cu aliquanta offendicula iueniantur i grac^
cotita elimauit omma interpretado atcp purgauitmt nihil in illis quod a fide noflra difčrepet latinus lečtor iue
niat{feunc etia nos licet no eloquentia; uiribusKlifčiplinae tamen regulis inquantu poflumu«fequimur'obferua
tes {čilicetfne ea quae in librisOrigenis a feipfo difcrepant/a inueniuntur atq? contraria proferamusjtuius diuer-
fitatis caufa*plenius tibi in apologeticofqu&PaphiIus pro libris ipfiusOrigenis fčripfmedidimus^breuiflimo li
bello fupadditofrii quo euidetibus ut arbitror probametiskrorruptos effe i qplurimis ab hasreticis SC  maliuolisr:
libros eius ofledimustSč iflos pr^cipue quos nune exigis ut iterpreterJidcfl piarcho:quod de principiis uel de
pnneipatibus dici potefUqui fut re uera alias SC.  obfčuriflimi^ difficillimi.Be rebus enim ibi talibus difputatli
quibus philofophi omni fua aetate confumptaSnihil inuenire potuerunt.Hic uero nofler qtu potuit egitlut ere
atoris fidem:SC creata^ re^ rationemlqua illi ad impietate traxerunuad pietatem ipfe couerteret. Sicubi ergo
nos in libris eius aliquid contra id inuenimus?quod ab eo in c^teris locis fideliter de trinitate fuerat definiram ;
ueluti adulteratu hoc 8č alienulaut prretermi fimusaut fecundu eam regulam protulimus^quaabiplb frequen
ter iuenimus&Airmata.$i qua fane uelut pitis iam SC  fcientibus loques.dum breuiter trafire uult oblčunus
tulittut manifeAior fieret locuslea quae de ipfa re in aliis eius libris aptius legcramus»diecimu^explanatioi flu
dentesmihil tamen noftru diximu^35ed licet in aliis locis dičla fua tamerfreddidimus.Hoc aute iccirco in pra
fationccomonuifne forte caluniatores itc^ fecriminandiputarent inuenifle materiasfed uiderintipfi quid pef
uer (1 SC  cotcntiofi homines agant«Nobis interim tantus laborlfi tamen orantibus uobis deus iuueritficcirco fu/^
(čeptus eflmo ut caluniofo^ ora(quod fieri non poteftllicct forte etiam hoc deus faciettclauderemuslSed ut
proficerc ad fcientiam re^ uolcntibusfrneteria pr^beremus«ll!ud fane ornnem qui hos libros uel deferipturus
efttuel Ie<fhiruš*in confpečlu del' patris SC  filii SC  fpiritus fmčlbconteAortatp^ conucniotper futuri regni fideml
per refurreeftionis ex mortuis facramentumjper illum qui prseparatus eft diabolo SC  angelis fuis Sternu igne.
fjc non illum locum asterna haireditate poftideat: ubi efl fletus SC  flridor dentiumtSC ubi igniseorum non cxtfn

guetur8čuermiseoi^nonmonetur:neqiiisaddataIiquidhuicfcriptur&meauferat!!neiferattneimniutctVfed
conferatcum exeplaribusmnde feripferiuSč emendet ad littcrar& difh'guatl& no emedatu ud nodiftinčlu co *
dice non habeacne fenfuu difficultasffi diffinčtus codex non fittmaiorcsobfcuritates legentibus generef.
liPa mmachii StOceaniad beatun>Hieronymum pre^terun&ommonentiutmit de callidaRuffini inter^-
pretatfone SC  mentione illius in prafatione habita’*(e purgcr. Epiftola,XXXII.

fAnčtus aliqs ex fratribus fchedulas ad nos cuiulda dctulitTquž&Origenis uolume qdbPeriarcho fčri*-"
^bitunin latinu fermone uerfu tenerent.Et quonia in his multa funt*quas tenuitate noftri ingenii ptno^
_  ' uentfquasqj minuscatholicedičlaexiffimarnus:fufpicamuretiaad excu(ationeaučtoris multa deli/—

bnseius efle fubtračta^qu$ aperta impietate eiulde monffrarepotuifIent:qfumus prarflantia tuaTut hoc fbcA
cialiter non tam nobis q uniucrfistqui in urbc habitanttproiečluru opus digneris ipenderetut fupradidum liV—
bruOrigenis ad fidetqueadmodu ab ipfo aučtore editus eftauo fermonemanifefteste quže a defefore eius in -
tcrpollata funtppdasJEt qua: ctia i his fchcdulis quas ad fančtstate tua direxirnusVueI cotra catholica regulamr
uel iperite edita funttredarguas atq? couincas.$ane fubtiliter i  prarfatione operiš fuPmetione tacito nomic wx
fančlitatis cxpreHIttquod a te promiffu opus ipfe copleritf illud oblique agenstetia te fimiliratione ientire. Pur —
oaergo furpitiones hominu?& couince criminante^ne fi difllmulaueristconfentire uidearis.
ijApoIogia beati*Hieronymi ad eofde?reiponfiua.In qua docet (bOrigems dočtrina non dogma fečtatumfdo
cetq; illu ita legenduiut exceptis bonis contraria fidei refpuantf,.Illius quoq; errores detegitf& prafatione in li—-
brosperiarchon carpiaillorucj? interpretatione uitiofam aamnar. Epiftola:XXXIII.

'i beduin quas mififhslhonoriflca me affecere contu melia; fic ingenium pra:dicantes$ut fidei tollercnt
icritatem.Et quia eadem in-AIexandria &Romže SL  in toto pene orbe boni homines fuper meo no?—
?  mine iačlare confueueruntl&tantum me diligunKut fine me haEretici efle non poflintTomittam perfo—
nastrebus tantum Sčcriminibus relpondebo.Neq? enim prodeft maledicentibus remalcdicereV&aduerfarios
talione morderejcui prscipitur malum pro malo non reddereffed uincere in bono malum: faturari obprobriV-
isiSL  alteram uerbcrantčprarbere maxillam:®biiciunt mih itfquareOrigenem aliquandoclaudauerim.Ni fal /
lorfduo loca-funttin quibus eum laudaufipnefatiuncula ad-Damafum in  hcrncliis canricis cantico^r&f ,poemi-"
um in libro' hebraicorum nominud^uid ibi'de dogmatibus c cele fi že  diciBČ^uid depatre St filio SCfpiricu Ca-
uid dc carnis refurrečtionef^ uid de animas ffatu*atq? fubfiantiaf$implexinterpretatioatq? dcčlria:
fimplici uoce laudata cff(mhi! ib i de fidefnihil de dogmanbusJcoprehenfu eft.mortalis tantu tračb.t locusf 8C
allegorižo nubiluderena expofitione difeutit .Laudaui iterpretationemo dogmatiftcfingeniumnio fidem: phib
lofophum no apoftolu.C^) uod ti uolunt fuperOrigenem meu Ccire  iudiciuffegantin Ecclcfiafte cometariosl
replicent i epiftola adEphefios tria uoIuminaf& ltelligent me femp eius dogmatibuscontraifle.^_ ux  en i  flul
titia eftjfic alieuius laudare dočlrinafut leauar SC  blaflemia/Et beatu^CyprianusTcrtulliano magiftro utitur.'
ut eius feripta probar.Cup^ eruditi & ardetis delečtetur igenicuib/lotanum cu eoMaxi m i 11 ž^n 6 fcquitur. i : or
tiflimos libros contra-Porphyriu (cribi c-Apoll i nari^Ecck fialdica pulchr&Eufebius hiftoriam texuit:aIterco^
dimidiatam ehriidi i troducit ceconomialalter ipietatisArriiJaptiflimus propugnator eff,Ye fquitElaiastqui di—
cut bonum malu;& malum bonu Se qui faciut ama^ dulcc:&: dulce ama^&ec bonis aduerfario^ fi honefdum
quidhabuerintdetrahenduefbnecamicoip laudada funt uitia?6e unuquodqj nopcrfona^jfed re^ podere iu?"
dicadum eld.Mordetur SžLucilius:quod icompofito currat pcdc1& rame fales eius'lcpofqfdaudanfjjium cfTe
iuuenis miro defcedi ferebar ardorencc iuxta quorunda prefuptionedpfc me docui. ApollinareLaodiccnum
audiuiAntiochiže frequetetf& colui.Etcum me i lančlis (cripturis crudire^nung illius cotcntiollim dogma*fu
fcepidam canis fpargebarcaputlSC magiffrum potuis q difcipulum dcceban prcxitamen alexadriam?audiui
žOidvrriumnn multis ei gratias ago.^guod nefciui didicifquod fciebam illo docetdno perdidi.Putabat me ho-
mineš finem fecifle diTcediiueni rurfu-Hicrofolyma 6i Bcthlce?quo labordfquo pra:cidBarabanurn noclurnu
babui pražceptorem^Timebat enim iuda:osf6C mihi alterum exhibcbat-Nicodcmu:horum 01 'um frequenter 1 '
opufculis meis facio mentionem.Certe-Apollinans Sž£)idymi inter fe dogmalcontrarium eft.Rapiat me ergo
utracp turma diuerfu altrin(ecus?quia magiffrum utrukp confiteonfi expeditodilJe hoiestSč getesaliquas dete
ftariimiro odio auerfor concifionefufip hodie eni perfequuntur dominupoflriimdefu chrifiižin fynagogis ia-
thanx.®biiciat mihi quifpia!cur homine iudxu habuerim pra;ceptore.Et audet quidam proferre litteras me -
as adDidymun-v'quafi ad magiftrum.Crande crimen difcipuliffi hominem eruditum &lenSmagiffru«i dix&
rim.Et tamen uolo ifpicere ipfam epiffolam:qux tato temporei' caluniam referuata eff. Nihil praeter honore

SC lalutatione cotinerfincpta funt h xčSC  friuofaArguitepotius ubi h^refim defenderimtubiprauu-Origenis
dogma laudauerim \  lciflione-Eiai^inquo duo feraphinclamantia defcnbuntudillo interpretate filiu SL  fpiri
tum fančtutnoncego deteftandaexpo(ition^in duo teflamenta mutaui^Habctur liber in  manibus antc.xxx,
annos editusftot opufcula meaH<3č maxime comentariiiiuxta oportunitate locoru m:gen tilbfecta lfccrattquod
aut opponunt eongrcgaflc me libros fcilicet illius fuper cun&os hominestutina omniu tračiato^ habere uolu
minatut tarditatem ingčnii eruditionis diligentia copenfarem. Congregaui libros eius fateor i Et ideo errores
n5 lequorjqufa fcio uniuerfa qu^ (cripfit.Credite experto!quafi chriffianusjchriffianis loquortuenenata funt
illius dogmar^aliena a (cripturis (ančlisiuim (cripturis facicntia$egi inq legiOrigcndEt fi in legendo crimen
eftdateonSč noftrum marfupiurmAIexandrin 20  chartx euacuauerunt.ji mihi crcdirisJorigenifla nunqfui. Ei
non crcditi^nunc efle ceflauifiuod fi nec fic adducimini ad fidcm^compellitis me ad defenfionem mei: contra

♦lxxix.

^sT;

'Amafium ucftrum fcriberehit fi non creditis nagantricredatis (alte accu(antn$ed libentius mihi erranti crcdic:
q corredo.Nec miruiputat enim me fuu eflc aujujjoocr Thv 7& propter animalcs SC  luteosmollc palam dogma-
ta confitcri Jpforum enim dccrctu cRjnon facilc margaritas anteporcos mittcndaslnecdandu (andikanibus;

cuOauid diccrclabfiondi in corde meo eIoquia tuatut non pccce ribriEt in alio loco fuper iuRoTaui Ioqu:t'
inquit ueritate cu proximo fuo:ideft cu ris qui domcRici fidei funt,f!x quo uolunt intelligiTnos qui necdu iniiV
tiati fumus debere audire mendacium;ne paruuli at Iadcntes (olidioris cibi edulio fuffoccmur.^uod aute
pcriuriop^ atq; mendacii inter fe orgiis foederentu/fctus ftromatu libcrrin quo Platonis (ententia noftru dog¬
ma coponitjplcniflime docet,^uid lgitur faciaf Nege me eiuCdč  dogmatis efleVNon credunt;ridebunt SC  di—
centtdomi nobis ifta dicuntur.Facia quod (olu cauenRut facra eoi^ atq; tnyftem in publicu profera«& omnis
prudetia co^qua nos fimplices Iudunt in ( ppatulo fit.Et qui neganti uoci no credunticredant falte argueri Ri¬
lo,Hoc eni uel maximecaucntfnc quado contra aučlore (uu«'eoiy fcripta tcncant baciledicunt cu iuramenro«
quod poflca alio foluant piurio.A fubfcriptione tergiuerfant?.*qua 2 runtq 3  (ufFragiafaliiisriion podu inquit dar
nare;quod nemo danauiRaliušririhil fup hoc a patribus ftatutu eRtut du totius 01  bis pmocatur audoritasVfub
(cribendi neceflitasidiffcratur,(^_uidafeonRantiu 5 !quornodo inquit danabimus&juod (ynbd us^Micena non
tetigit?^ ua: enim danauitArriumldanafiet uticp^žOrigenlffi illius dogmata reprobadet^cilicet uno medi-
cammdbmnes (ima!, morbos debere curan.Et iccirco fpiritus (andi neganda maieRas eR:quia in lila fynodo
fuper fubflantia eius*filentiu fuit:S>eArrio tune non de£)rigeneJqu&Rio fuittSe fiIio*'no de (pintu (andolco—
dlri funt quod negabatTtacuerunt dc quo nemo quasrebatiquanq latenter-Origene font&AnupcuiTcnint.Ba
nantes enim eos qui filiu de patris negant efle fubRantiafillum paritetArri uq^danauerunt, Alioq uin hoc argu
mentdfaec-V alentinus nec Martion*nec Cathaphryges nec Manichasus danari debent;qa (ynodus nicena eos
non nominariquos certe ante (ynodu fuifldnon dubiu eR,Q uod fi quando urgeri cceperinttečaut fubfcnhe>-
dum cis fuerir-jaut cxeundu deecclefiatmiras Rrophas uidcas,$ic uerba teperatVfic ordine uertuntt& ambigua—
quaxp concinunRut noftra SC aducrfarioip confdlione teneaonut aiiter hazreticusfahter catholicus audiat:qua -
fi non eode (piritu Sž^AppIlo ddphicusfotq>Loxias oracula cccineririlCrccfo S&Pyrrho dmerfis teporibusRed
pari illudentesftropha\fexempli caula pauca fubiicia,Credimusinquiunt(refurredionefutura corpo^.Hoč
fi bene dicat :pura confeffio eR,$ed quia corpora funt cadeRiat& terreftria1& aer ide SC aura tenuis iuxta natu -
ram fua corpora nominantfteorpus ponunt non ca m P/ut orthodoxus corpus audienstcarneputet: hasretieus
(piritu recognofcat.Hmc e(l coRi. prima decipula&juje fi deprehenfa fuerit infcruuntalios 'do los: SC innccentia
fimulantVSC malitiofbs nos uocannSč quafi fimpliciter credentes aiunttCredimus relurrečtione carnis,Hoc ue-
rocu dixerintfuulgusindoduputatfibifufficeremiaximequiaidipfu Sčm (ymbolocrediflnterroges ultra>
circuli ftrepitusc6mouenP:fautorescIamitant,Audiflirefurred;ionecarnis,Q_uid qu^ris ampliusfEt in per-
uerfu fiudiis comutatislrios fycophant«iilli fimplices appellantur^uod fi obduraueris fionte^&: urgere ccc^
peristcarne digitis tenensian ipfa dicant refunečtura^qua: cernitur1quae tangitf?quas inceditl SC  loquitur: Frio
ridenedcinde annuunRdiccntiburq? nobismtru capillos SC  dentesipedus SC  uentreKmanus SC  pedesjartcroicp
artus cx integro refurredio exhibeatQTunc uero rifu fe tenere non po(Tunt:cachinoq; ora foluentesTtofores no¬
bis necefiarios SC  placetas SC  medicos ac futoresIingerunt.Yltroq 3  interrogantlutru credamus SC  genitalia utn>
u(q? (exus refurgcrcinoftras genas hirtasKocmmaK leues foreiSC habitudme corporispro maris ac foetnina: di—
ftindione diuerfa,^uod li dederimustftatim expetunt uulua SC coitut& cxte ra quac in uentre funtrSi fub ue—
tre(fingula mebra ncganriSc corpus quod condat ex mebrisidicunt n5 refurgere.Non eR huius teporis contra
dogma pcrucrfuJrhetoricu iadarc (ermone.Non mihi ciiucs-Ciccronis lingua fufficieuno fer uensOemoR her
nis oratic^animaemtpoffit implere (ermonetfi uclim hteretico^ fraudulentias prodere*lqui uerbotenus refurre—
dionc fatentesjanimo ncgant,$oJcnt eni mulicrcula: eoip mamas tenereluentri applauderej lubps SC  fcemora^

SC  puras attredare maxillas;5c dicerc:Q uid nobis prodeR rcfurrediotfi fragile corpus refurgetfTeporc futu
ra: refarredionis angelom habebimus naruraldedignant uidelicetcu carnc SC  ofiibus rcfurgcre:quibus refur— -
rexit 6ž^3hriRus,Sed fac mccrrafiem adolcfccntialb/ philofopho^ ideRgcntiliu Rudiis crudituinjm pricipio
fidei dogmata ignorafle chriRianalSC hoc putafle in apoRolis;quod imPy thagora SS-PIatone S&Empedoclc le
gera:Cur paruuli in chriRo atq? ladcnttSerrorcm (equimini: y  Cur ab eo impietate difeitist qui nec du pietate
noueratf Sccunda poR naufragiu tabula eRiculpa fimpliciter confiteri Jmitati eRis errantetimitamini SC  corv-
redu,Errauimus iuuenesiemendemur SC  (enesdugamus gcmitusfSč lachrymas copulemus^plorcmu«& con>—
uertamur ad dominu*qui fecit nostnon expedemuspcenitentia diaboli, Yana eR lila pra:fuptio't&in gehena:
trahens/profundu&ic autem creditur uita/aut amittitur,$i Origenem nunq fecutus fum:fruRra infamare me
cupitis, ji di fcipulus eius furiimitamini pcpnitentdCreditis confitcntricredite SC  neganti,$i iRa u t ais iquit no
ucras(quare eum laudaRi in opufiulis tuis^Et hodie laudareaiifi uos eius laudaretis crrores,N T on mihi difpli /
ceretingeniu?nifiquiburdactiapIaceretimpietas,EtapoRolusprecipitomnialegentes:qu^bonafunt retine

tes.Ladantius in libris fuis SC maxime in epiRolis adDemetrianum?fpiritus fandi omnino negat fubRatiamt
3č errore iudaico dicit eum ad patrem referri uel ad filium!& ad fadificatione utriufcp perfona: fub eius nomf
n&'demonRrari,(^uis mihi interdicere potefllne lega inRitutionu eius Iibros;quibus contra getes fcripfit for/
ti(Iimcfquia fuperior fentetia dcteRada eRf Apollinaris cotra>Porphyriu egregia fcripfit uoluminaf pbo labo /
re uiridicct fatuu f n  plaerifip dogma contenam^onfitemini 8C  uos in qbufda errareOrigene:3č uim ultra non
facia.Sicite eu male fenfiRe de filiotpcius de (piritu (andoranimaip de cado ruinas fpie ^prulifici refurredione

carnis

' k


^h,

!!Nc



Unr *Mvi 1 'K ^ Qo

Ml.. #•• H n.\ fW .


^itGk 1


7"««cu , u

-■* >Sasi

;  ■■, '"»»o«

■ r?»»N

'“ , . u r < uflcn ltl
• ^itocjuinhoc;

H *> s r>odus niccnac

'rtmriacanrfiibfaa

‘" K ^#audia5(ji
^»trponbuji

-nauficorpo^Hi
ijfatmuisiu.vfana
irrx Duart;h*rctic
Bookm&matm

rf»ončamk.Hoc\

' ’ ‘ln:moets ultr;
umphustfnnpi
ur ecrcca
:\ocniiiur.?rt'

'i-

rjics

jrnital

lam

!iini:S£

carnis uerbo conFitemcasterum aflertione deftruerctpoft muka fecula atq^ una de omnibus reftitutionekd ip-—
fum foroGabriele:quod diaboluiPaulu quodCaypha;uirgines quod proftibulas, (Cu h are reieceritisFčC quafi
cenforia uirgula leparaueritis a fide ecclefiaztuto lega caetera!nec uenena iam metuajcum atidotum prabibe^
roikon mihi nocebitdi dixer dOrigenesrcum fn eseteris libris omnes uicetmin  cantica canticorum ipfe Te uicif:
[hec  formidabo lententiamfquia illum dočtorem ecclefiarum quondam adolefccntulus nominauilmTi fortcac
cufare debufleuius rogatus opulcula tranfferebamY& dicere in prologdfhic cuius interpretor libros harreticus
eft*£ aue lečtor ne legaslfuge uipcramlAutfi legere uoluerislfcito a malis hominibus SC  haercticis corrupta efle
quas tranftulkcjq timere non debeaŠJEgo eniomnia qute uitiata fuerunt correxiffaoc eft aliis uerbis diccrctego
qui interpretor cacholicus lumthic quem interpretor htereticus eft, Oeniqj SC  uos fatis fimpliciter SC.  ingenue n
SS non malitiofeiparui Icilicet pendentes precepta rhctorica*& preftigias oratorumrdu libtos eius tzspiapKŽv
haereticos confiteminiT& in alios er imen cranflcrre uultistinieciftis legentibus IcrupulumTut tota audoris uita:
difcuterent.Ec ex carteris libris eiuslconiečluram prefentis facerent qftionis.Ego callidus qui emendauiVfilens
quod uolu#& diftimulans criminainon feci inuidia criminofo, Aiunt SC  medici grandes morbos non efle curab
d osi le d dimittendos naturalne medela langorem exafper*Centum quinquaginta annipropejunt:ex quoOri—
genes mortuus eft tyri«(^uis latfnomm aufus elt unq tr^nfferre libros eius^de refu rrečticnetfiPe i iarchof $tro —
mateasT (^uis per infame opul leipfum uoluit infamariFNec difertiores fumu^Hilariolnec FidelioresAftčto-
rino:qui eius tradatusnon ut interpreteslfed ut audores proprii operisStranftuleiunt,N,ppcr landus ambro—
fius fiG*Hexameroillius compilauitiut magisHippolyti fententiasd3ali!ikplfequeretur,Ego ipfe cuius £mula/
tores efle uos dicitislSC  ad caetcros talpte:caprearum in me oculos poflidetis!li malo animo fuiflem erga-Orige —
nemjinterpretatuseflem hosipfos?quos fupra dixi libro^E t mala ciusietiam latinis nota faceremded nunq Fe
ci:Sčmult;s rogantibus acquidcere nolui*Non enim conlueui eo^ infukatecrroribus;quorum miror ingenia.
Ipfe fi adhuc uiueret Origenes^rakeretur uobis fautoribus FuislEtcum lacob diceretodiofu me feaTli^in mu
do.Tult al/quis 1 a u d are-O n' gen e FLa u d et utlaudo^Magnus uir ab infantiaVSC uere mar tyris fi!iusa!exandriar
ecclefiafticam fcholam tennit*$uccedcns eruditiflimo uiroAHl^mentipf^(byterdluoluptates in tantum fugitt'
ut zelo dekfed  tame non lecundum (cienan^ut ferrotrucare genitalia*€alcauitauaritiaml(cripturas memori^
ter tcnui^Et in ftudio explanationis ea^diebus fudauit ac nodibus.MilIe SC  eo arnphus tradatus1quosm ec#-
clefia locutus elbedidit^innumerabiles prasterea comentarioSquos ipfe appellat tomos* Er quos nune praete /
reoVne uidpar ope^r eius inducem'texere < Q_uis noftrum tanta poted legerelquanta ille confcriplkFC^uis ar >< —
de n te m i feripturis animmho merfturF <^_.uod fiquis iudas zelotes appofuerit nobis errores eiustaudet libere«
^fnterdum magnus dormitatHomerus.

Verun#operilongolfas elb obrepere lomnum,

=-Et ignofcere(non imitemur eius uitia:cuius uirtutes non polTumus lequitErrauerunt in fide aliutam grčeči q la
sinijquorum non necede efl: proferre nominalne uideamur eum non lui meritojlčd aliorum errore delendere«
Hoc non efl: inqui.es excufar&Ongenemt led accufare car te r os{pui c h r dffi eum errafle no dicere mili in fidei pra
eitatejlaltem apoflolum Paulum uel angelum de caclo audiendum crederem.Nunc uero cu Fimpliciter crro/
rem eius fatearihc lega utca:terostquia ficerrauit utca£teri,$ed dicašlfi multo^ cois eft: errortcur lolu plequimi
nif^uia uos lolu laudatis ut apoflolu^ollite arnoris uirEpfboAHVtSC nos tollimus odii magnitudine* Ca:tero^
rum uitia de libris' fuis ad hoc tantu excerpitis‘ut huius defendatis errore»©rigene Fic Fertis in cadutut nihil eu
errafle dicatis*<^ui(quis es aflertor nouo^ dogmatulquxlo te ut parcas roanis aunbustparcas Fideflquar apo
ftoli uoc&laudata efbCur pofl quadringentos annos docere nos nitensfc[uod ante nefciuimusFiEur proFers in
mediiifquo(dPetrus SžPauIus edere noluerun^ YFcg ad hunc die fne ifta dočtrinaknundus chnftianus Fuitll
la fenex tenebo Fidemtin qua pucr natus fum.Pelufiotas nosappcllantfSi Iuteos animalelčp SC carneosiq> no re-
dpiamus ea qua: Ipiritus funt^illi lcilicetHkrofolymit^Fquo^ mateili c^lo elt.No conteno carnean qua chri-
ftus natus eftsSC reCarrexit(ao defpicio lutu^quod excočlu in teftam punflimžregnatin cslo.Et tamen mirori
cur čarni detrahentes uiuant carnalitenK inimica fua foaeantfSC nutriant delicatofnifi Forte lplere uolunt lerip
turam dicentiSAinate inimicos ueftros:8c beneFacite his qui perlequuntur uos,A.m o čarne caftaluirgineml ie
uinanteramo carnis no operand lubftantiaTamo,čarne quar iudicanda le efle nouiuamo illa*quaz prokdhnflo
in martyrio cardiitlaniat i  exuriturillud uero quod afleruntFa quibulHa harreticis SC  maliuolis hoibus libros
eius efle uio!atosjq jneptu litihinc probari potefl.^- uis prudetiorjdočlio^eloquentiorEulebio ScDidym&aC —
lertoribusjOrigenisinueniri poteftFC^uo^ alter fex uoluminibus laq; anoA oyia<^ ideffc deFenfiones Feri / -
bensfita eu ut feFenfifle confirmat,Alter lic eius errores nititur exculare;ut tamen illius efle fateat?tBon feriptu
negansifed fenfu feribetis ediflerens,Aliud eftjfi qux  ab haercticis addita funtdDidymus quali bene dičta defe
di t,Sol us inuentuseftOrigeneScuius leripta in toto orbe FallarenturtSi quafi acbMithridatis litteras omnis ue
ritas uno die de uoluminibusilliusraderetur.Si unusuiolatus eft libe Anum uniuer fa eius opera! quae diuerfis
locis 8 C  temporibusediditTfimul corrumpi potucruntFIpfc-Origenes in epiftola quam Icribit adPabianurn ro— -
mana: urbis epifcopu?poenitentiam agit;cur talia fcripferit!& caulas temeritatis inA tnbrolium rcfert:q> fecrcu^
to editadn publieum protuleii$3£ quidam nuncoci liacq a^oucnv aliena efte:quae dilplicent,Porro quoftPa #r-
philum proferunt laudatorem eiu^lgratias llhs ago meonomine;q#dignum me putaucruntšquem cu martyre—
calumniarentur.Sienim ab inimicisOrigenis libros eius dicitisefle uiolatošlut infamaretur:quare mihi non
liceat dicerelabamicis eius SC.  lečtatoribus compofltum efle fub nomin&Pamphili uolumen.q> illu teftimonio

11 } —

martyris ab itifamia uindicarctVEcce uos emedatis ln-Or/gcnis Iibr/«quod illc non fcripfiti& miraminiHl cdat
aliquis li brum;qucm illc non cdidit. Vos in cdiro opere poteftis coargui^lic qui nihil aliud ediditjfacilius patet
calumnia:.Bate quod libctaliud opus-Papjuhtnula rcpietisjhocunum eft.Vndeigitur fcia? qr-Pamphili fitF
Vidchcct ftilus St  lalfua^docerc mepotcrit.Nuncj čredami^dočtus uirprimos ingenii fui fručtusquxftioni
bus SC  infamix dcdicarct:& ipfum nomen apologetici oftenditcxcufatione. Non eni defenditur.nifi quod in
criminc cft.Vnu nune proferamfcui contradiccre uel ft ul ti fitjuel imprudentis.$extus libet-Eufebii fupetOri
genis defenfioneTprincipiu ufcp ad milic ferme uerfus libri fftiusjqui Pamphili diciturJcotinct.Sk reliquis feri-
ptor ciufde operiš profert teftimoniakjuibus nititur approbareOrigeneifuifte catholicudEulcbius &SdPamphi
lus tanta inter (c habuere concordiafut unius animrc homines putesj& ab uno alter nome acccpcrit, (^_uomo
do igitur inter fe didentirc potueruntlutEufebius m toto opere fuo-OrigenetivArriani probet dogmatis;8£-Pa -

philusnicena:ryiiodiqua:fuitpoftcafdefčnfbrcmf'Exquooftenditui*uel-Didymiuclcuiuflibetalteriuscf]eo~
pufcululqui fcxti libri capitc detruncatos:cxtcra mebra Ibciant.Si concedamus cx fupfluoflit-Pamphili fijded
nec dum martyris‘(antecnim fcripfitij martyriu perpetraret£& quomodo inquies'martyrio dignus fuitsflcili
cetfat martyrio deleret errore:utunam culpam fanguinis fui cffufionepurgarcuC^uanti i  totoorbcmartyrcs^
ante qcxdercntuffuariis fubiacucre peccatisVSefcndamus ergo peccataHquia quipoftea martyres?prius peo-
catores fucrunt.Hxc fratres amantiffimi ad epiftola uedracclcn fermone dičtaumrincens propolitu: uteotra

pii (rrinrrpfrntUSIfl&PMili n ftrL> mi* Y\i  fsmfri

lunuenmiueuro iucucio aerennquo;aum oc mutare quippia de grxco r

aducrbucxprimcre;ncquaq eius qui feruare uelit cloqim uenuftatem« , _...»

^periori tračtatu irritatus-Ruffinus prefbytefcAquilegienhs contra beatuHieronymmanq azmulu
, -.1  obtrečtatorem retorfit ftilumlduobus uoluminibusfflilum arguens quas infra fubduntur.Sed cum

^/iam apud urbem feOrigcniana: hxiLfisincufatumaudirettapologian>Anaftafioeiufdem urbisepi>—
_ opo fcribitjfidem fuam cxponens?de interpretatione fe purgans:& proteftas de origine animx nihil učile dif
fin irc.$e d parum ea purgatione proficitiut fcqucns epiftola lndicat*

{iRuffi ni prefbyteriAquiIegiefis pro feApologiaiad-Anaftafiu urbis-Roanx epifcopu. ^piflola.XXXIIII*
^fcfVdiui quofdam cum apud beatitudine tua controuerfuritiue de bde fiue de aliis nefcio quibus qux>-
m  ftionibus conuenirentietiam mei nominis fecifte mentionem.Et tua quidem lančlitas uelut ab ipfis u-

g ^cunabulis per eeclcfiafhde tradirionis regulas inftitutatde abfente fsbiq? bene SC in  fide St in  charitatc
cki cogtiitOsValumniantibus non accomodauit auditum.C^uoniam ame tameappetita: xftimationfs mex fa¬
vna  peruenitlxquum putauifut quoniam ipfe poft.xxx.fere annos paretibus redditus fumt& d ur um fa tis atqj
inhumanu eratlfi tam cito defererem illos quos tam tarde reuiferamfSimulq3 tam longinqui iuneris labor fra>—
gilem me reddit ad iterandps Iabores&itteris meis fatiffaccre beatitudini tux:non ut de fančla mente tua-e-qua:
uelut dei quoddam faerarium aliquid iniquu non recipirlmaculam fufpitionis abftergereifed St  xmulis aduer-
fum me fortc oblatrantibuslbaculu quedam conft-flionis mex quo abigerenturtofferrem, Q uauis igit? fides
tioftra perfecutionis hteretico^ teporckum in fančla alcxandrina ecclefia degeremusjin carcersbus Stexiliis?q  -
pro fideiferebantURprobata fitnamen SC  nune fiquis cfbqui uel tentare fidem noftram eupitaiel audire!uel di "
fcereifciat quod de trinitate ita credimus^quod unius natura: unius fit deitatistunius eiu CdČqj uittmis atqj fub /
ftantix1necinterpatre6čftlium& fpiritum fančtu fitprorfus ulla diuerfitastnifi q>rile pater dhSt hic filiusŠČČ
ille fpiritus fančlusJtrinitas in fubfiftehubus pcrfonisfunitas in  naturaiatqj fubftantia.Elium quoqj dei in no>"
uiftimis diebus natum efle confitemur ex uirgine St  fpiritu fančlolcarnem humanx naturx atq? animam fu r~
fcepiffein qua St  paffus eft St  fepuItusWfurrexit a mortuisun eadem ipfa refurgens?quae depofita fuerat in fe^~
pulchrotcum qua čarne fimul atq? animajpoft rcfurrcčhone afcendit in cxlos£V nde St  uenturus expečlarur
ad iudiciu m;iudcx uiuorum St  mortuo^.Scd SC  carnis noftra: refurrečlione fatemur integre St  perfečte futu#^
ramlhuius ipfiusbarnis noftrx«'n qua nune uiuimusjnon ut quida calunianturlaltera pro hac refurreefturam :
dicimu&Sed St  hanc ipfamfnullo omnino eius membro amputatoluel aliqua corpons partddcfeda. Sed cui—
nihil omnino cx omni natura fua defmnifi fola corruptiothoc eni m promittit fančtus apoftolusj q. feminetur
corpus in corruptionet& refurgat in incorruptione^ feminetur in infirmitate*& refurgat in uirtutelf femineč
in ignominiaifurgat in gloria.Et quia feminetur corpus animaleirefurgat fpiritale. Hxc nobis de refurredioe
traSita funt«ab iis a quibus fančtu baptifma i-Aquilegienfi ecclefia cofecu ti iumus1qux puto ipfa c{Teiqux  ctia
apoftolica fedes tradere fbleat St  docerefilicimus quoq^ Sc  iudiciu futurumfin quo iudicio unufquifcj recipiat
propria corporis prout geftittfiue bonarfiue malalquod fi homines recepturi funt pro operibus iuisquato m a
gis SC  diabolustqui omnibus exiftit caufa peccati?S)e quo fentimus illud quod feriptum eft in euangcliol quia
St  ipfe diabolus SC  omnes angeli eius cum iis qui opera eius faciuntt& criminatur fratresicum ipfo pariter xtet—

tli i Črni c  _ Ut.*  norriCHnlinl.im .'-VM.S-.ltC pfpmifi ttt 1  tt t>(ir  narfp nJTfpHlM!!S

ieuipio;ieaeainigncaccipiauunenuaiuei^ei]eqa negauu;^uuioyt,aeamma«eiic
Ele qua re utru recipi debeat quxrimoniataut abiichuos probate.$i aute de me qd fentia quxračsfateor me de
hac quxftione apud čjplurimos tračtato^ diuerfa kgifte.iegi eni quofaa dicentes“fq? pariter cum corporcper
humani feminis traducejenaanima infundač :St  hi qtu poteratid fermonibus cofirmabat. (^__uod puto inter

latinos

4 : :  -

-it' 1

. Sfiisn 'v

, 'S

3 §&

J 1 ™**
H W ranvm -'“ :umc "“ [ ‘

••^iontuficdom,

**^*»o«fecn)utbr,t F ..

^■UMnihilucU

'- fpHob.XXXl
* ''•'<iooijuibuiqiWi-
tr^jrasorlurabipfisl
1  t>de& in  charita«

• dinunornsmrala
••• ‘A burum/atisatcj)
mncnslabor fra^

i  ' i  minic tuatqux
', S.xmu\isaAucr
m .S uiuis »git fidcs
. j:aribus&cxilii$}'

J ; rrucl audirciuelcii-
uituuisatcpfuD/
i.u hliufiS
J (jjiiuocjdciin^
y  ■  .uvnuro^'

’ Jrpoto fbrtaimfc'

fc  v aft':ufUS fXf<^
fchirt®

SP«

c  triafitc I

^dckcU*-

'■

•tC*>
■ ?* U

latinosdTer tulli anu fen (i (Te uel lačlanuifbrtaffis SC  al/os n6nallos*\Jii afterunttp forma tis in  utero corporibus
deus quotidie facit aiasfSč infundatAlii fadtas ia olim.i 4 tunc;cu oia deus creauir ex nihiTdfnunc eas iudicio fuo;
difpenfct in corporc.Et hoc fentitOrigenesi& nonulli alii grxcoi^.Ego uero cu hxe fingula legerimtdeo tefte
dicof)quia ufčp ad prxfcns certi uel definiti aliquid de hac cjftione non teneofred deo rehnquo fcire*qd fit m

UCr-'

S  J  * * V| V**U ViVULV d J ij Civ

m latinutputo q> oesjtelligat hoc g  folo liuorecub
pari.$i enim aliquid eft qd difpliceat in aučtorefqre id ad interprete detorq turf^icut in grcecis habeftrogatus
fu ut latinis oftendere.(firxcis lenfibustucrba dedi latina tantumo.fiue ergo in illis fenfibus laus ineft aliqno eft
mcajfiue culpa fimilitcr non eft mea.(^uinimo etiam illud adiecmicut in praefatiuncula mea defignauiiut uv
quantum poftem aliquanta dedderemftlia tamen qux mihi in fufpitionem uenieban&j. non abipfoOrigene
ita dičta&d  ab aliis uidcrent infertajpropter hoc q? de eifdem rebusfin aliis locis eiufdem audorisicatholicc dl¬
etu m legeram.Nemo ergo mihi cx hoc qfo te fančte ac uenerabilis pater SC  beate conflet inuidia?nemo fačlio £>
nibus utatf SC  caluniistqčf in ecclefia dei fieri non licet.Vbi enim fimplicitas SC  irinocentia tuta eritffi hicno erirt'

® rigenis enim neq; defenfor neq: aflertor fum$neq 3  primus interpres.Alii ante me.'hoc idem opus fecer a n t.jee —
ci 8C  ego poftremusirogatus a fiatribus{fi iube&ne fiat.iuflio obferuari debet in pofte^ (li culpan tur qui ante
iuflionem feccrunticulpa a primis incipiat.Ego enim pmer hanc fidem quam fupra expofufl6equam ecclefia
romana SC  alexandrina SC  aquilegiefis noftra tenet;qua£<j.Hierofolymis pra:dicatur?aliam nec habui unqTnec
habeo in ifto hoiejnechebo.Et fiquis aliter credittquifquis ille eftjanathema finfLeddet autem in dieiudicii ro/
ti^hi quioftendicula6čdiftentiones SC  fcandala fratribus ,ppter inuidiam fblagcnerand&i: liuorem.
fe BeatiAnaftahiRomana: urbis epifcopijad-Joannc hierofolymo^ epi (čopu cofultationi ipfius derRuffini
noiej,efpodenn'ai8č accufantisq? ipiaOrigenis dogmata tranftulcrit. Epiftola.XXX V«

Robata: quide afteAionis eft hoc:ut laudabiliter de facerdote facerdos Ioquaris,l ) ro tato igitf prx —
fp ^ coniolqčf in merita mea eftufiftime contuiiftimt amori tuo gras agotita fplendore tua: fančlitatist
SC  eas quas in domino habes uirtutes^fubide quodamo paruiiatis noftrx fauorabilis fermolprofe/^

^_, „ quitur^am eminenter ii^oium praeftatiftimc laudu tua^ fdlges nitoreconfpicuus:utpar eftč meA-

ritis fermo no poftit^orro aut tato tituloip tuo^i rlpior ineitameto^ut etiam qcf impetrate neqo:audere no de —
^ finam.Iam hoc de laudibus eft: tuis?qd rne tantu de caeleftis animi iftius ferenitatdlaudafti. Tui enim epi (čopa-
tus ordo pfpicuus per diuerlu orbem uelut radiansKetia ad nos fplendoris fui detulitrclaritate.in me quippe to—
tum amicitix tribu isfcxa nfm lVni h il relinquis» Hm  (ilure me laudasttu quoq: fimiliter relaudandus non esC ©b "
feero igitur ob urruq?;ut me metipfu liudare iam defnas,®uplex enim caula me hoc pofcerc coftnngttfne co—
faccr dotis tui fenftlansautdolore falfa lausingeranauepudorem uera fuccendat.Sed ad caufam reucrtar.Ruf—
finus de quo me coniulere dignatusesjconfcientite tux  habet arbitra diuinam maieftate t  apud qua fe »ntegro"'
deuotionis officioiipfe uiderit qualiter debeat approbare.(S)rigenis aut dieta cuius in noftra linguam copofita
deriuauitfantc quis fuentjin qux procefterit uerbafnoftru ppofitum.nefciuittji[cf uefo fit animi mei ftudiujcu
tua pauli(per hoc conferam fančlitat^Hoc igitf mente concepi1qd quiurbis noftnepopuliš de tranflata-On*-
genis ledionepatcfecinquanda puris mentibus uelut nebulam excitans iniedaifidemq: apoftolo^ maio^ tra
ditione firmatam|uelut deuiis anfračtibus ilium noluifte diftbluere.5>ifcere hoc loco libet* quid aoatin roma^
nam linguam] tranilatio f Approbo fi accufat aučtoretn^8č cxecrandum fačtum populišprodifiutiuftis tan —
dem odiis teneat:qucm iadudum farna conftrinxerat.Si uero interpres tanto^ malo^ erroribus confenfu prx—
ftadl8C legenda impia dogmata prodit in populosinihil aliud fui opera laboris extruxitfnifi ut pprie ueluti mo¬
tiš arbitriojbanc qux fola SC  qux prima apud catholicos chnftianos uera fideš^um ab apoftolis exinde ufq? ad
tempus prxfens tenetur:inopinatx titulo aftertionis euerteret.Abfit hxc ab ecclefia romanaJncquaq catholica
difcip!ina.Nqnq profečto eueniettut aliqua hoc admittamus roneiquod iure meritoq: damnamus. ^uapro
pterlfn toto orb^Chrifti dei noftri diffufa prouidentia probare dignabitf: accipere nos oino non poft«qux ec^
clefiam maculenftprobatos moreš euertantfaures circunftantium uulneretdurgia^irasMiftenfione(q^difponat
^uare nofcdqualcm epiftolam ad fratrem SC  coepifcopu noftrCfV eneriu diligentiori cura perferipta parui.
tas nra tranfmiferitifibi^ hanc confcientia fecerimlqdnon fuperflua labo^ formidine;neq’ uano timore folli^
citetfmihi certe cura no deerineuagelii fidem circa meos čuftodire populos1partefq^ populi mei per quxq? fpa—
tia diuerfa terra^ diftufasjquantum poftimlitteris conuenirefne qua profanx interpretationis origo fubrepat?
qux deuotas memes immiftfa fui caligine labefadtare coneturjllud quoq? quod euenifte gaudedfracere no po^-
tuijbeatiftimo^ principum manafle refponfa1quibus unufquifq^ deo feruiensjatbDrigenis Iečtione reuoccturV
damnandumq: fententia principum:quem lcčtio^reum profana prodiderit.Hačtenus fententix mex forma*,
procefterit.® uod te uero uulgi de«Ruffino querela follicitatlut quofdam malis fufpitionibus pfequaris: hac

fe deniq 3  uideričubi pollit abfolui.

i Argutncntum in libros inuedtiuosRuffini Aquilegienfis.

,lxxxi

t

Vffinus cx apologia actf\imachium!ucl(mucriusarbitrof)exaccufat6cpublica'»grauiori ftimulo
aoitatu&nuemt in bcatuHieronymu hoc prio libcllo:fide fua dc carnis rcfurrcdioe contcftansl nia^
gis Hicronymu in co ipfo fuis cometariis errafTe diccstSC faz interpretatiois caufas iuftiftimas aftru,
non glor ix  cupidus:(čd dci timorc ecclefia profutura traduxcrit •

>n glorij

4EKrgun\cntum e^Gcnnadiocdc uiris ifluftribus<

' Yffinus Aquilcgiefis ecclefia: prelbytcr no minima pars dodo$t ecclefia$& dc trafTerendo de grarco in
latinu clcgas ingeniu habuiuSC poft aIiqua,Scd SC  obtredatori opufculo^ (uo^ rcfpondit duobus uolu
Eisfargues SC  couincens dci fe intuitu SC  ecclefia: utilitate auxiliate dominoingeniu agitauifte, lllum uero
ftimulo a:mulationis incitatutfad obliquum ftilum uertifie*

ijiČontrouerfiaru-RufTini prefby teri-Aauilegienfi&duerfus dodore illuftriffimu beatum-Hieronymum:ad
uanu liber primus. bpiltola.XAX Vi*

'tesco^arma SC  fagitt^rSč lingua eoiy iSachera acuta.Ye^ ad hxc  uulnera qum infl/gunturex lin —
guaSntcr hoies mcdicus pene nulfus cft.Et ideo couerti me acHefu cadefte medicu?qui mihi antido —
rpotentilfimu dedit de euangelii fui pyxide plani m:qd uim doloris fpe futuri apud fe iu fti examis folarct,
Potio crgo ipfa qua tempefauidcfus:hxc erant uerbalbeati inquit eftis cu uospfecuti fuen't:& dixerint adueiv—
fu m uos omne tnalu mentientes,(Gaudete SC  exuItatejquonia merces ueftra multa eft in cxlis,$ic  enim pfccuti
funt SC  pphctasfcjtii erant ante uos.Et ego quide quanty in me eft: hoc medicameto contentu^de reliquo filerc
decreuera dicensmpud meipfu;fi patrefamilias bclzebub uocaueruntfqto magis nosdicet indignos domcfjp
cos ciusf Et fi iili didu eft quia fedudor eft SC  feducit turbasfego cur indignerffi audiam me haereticum dicSEt
pro ingenii tar dira tcuiei potius c^citatč<talpa nominanVEt cum domius meus imo oium deus chriftuaf dičtus
fit ho uo;axc6č uini potator;amicus publicano^ SC  peccato^fego curindigner li audiafho carnali&Cih delitiis
dcgens?Yc^quonia refpondendi mihkuel cx parte iufta qusedam neceflitas uidet? iponi:exeoq> jpcatf mul^-
tos ofFendi de lis qum ab eo fcripta funtfnifi quid fit in caufa pandat&ompellor contra uotum meu SC  ppofitu
refpondereine forte reticendo uidear crimen agnofcert&juis chriftiano caetera crimina filendo depellere exem-
plo domini gloriofu fitJfed tamcn hoc in flde fi fiatnnaximu fcandalu generat«(§^uia ergo in initiis huiusinue—
dionis fum^pmittit le omiftii^ pfonasjSč rebus tantu SC  criminibus refp6fu$£utrcrc£ aut falfum eftfnam cui re -
lpondeat criminitqčf nuli us obtcnditf^uomoaut omittitperfbnasTcu interprete libro^ toto inuedionis fax
textu indefinenterincufed& oblaceretf Mos omifta of hironia SC  hypocrifeos tergiuerlatione!qua: deoexccra*~
bilis eftilicct incomptis uerbis>6č of one incompofitarelpondebimus.Tcnia imperitiae noftr^ a legeatibus co,
cededam non imerito prxfumentes1quia non alios acculamusfled nofmetiplbs a maledičtis purgare contcndi-
mus*Et ideo ftudemustut non tantu in nobis lermo?quatu ueritas luceat.Sed prius q incipiam purgare cmeral
Illud eum ante oia uere dixiflc confiteonquod ait fe  non reddere maledidum pro maledičtoOaoc fatis uep/ eftr
non enim pro maledidišfted pro benedidis SC  Iaudibusfconuitia SC  maledida reftituit,Neq? ut ait uerberand
dexteram max!lfanvtofleft alteralSed palpitanti SC  Ieuiganti maxiIlam|morlu iprouili dentisinfigitjfcu eni nos
in eo cloquentiam ac ftudium laudauerimus interpretando duntaxat exGr^dsi3C fidei ei us nufcf derogaueri/
musjille utruq^ in nobis danatt&C ideo ueniam etiam ipie nobis conccdattfi forte aliquid aut alperiustaut inco^

,e -

loqucntiac copiam id ageretut is que ixfum  uellet ac uulneratuminec uulneratus uideatf effemcc  l^lusffcoc e tr¬
op  eloquentia: genus ab ipfo irequiratur!(qui ad culpandu feu uituperandu lcui rumulčulo comotusžuelut quis
cenlor accurrit,^ui uero obiedas depellere a fe maculas cupitfneccflitate fibi refponfionis lpolitai non q ele*
gantcr SC  ornaterled q uere refpondeaft:ogitabit.9Cquonia intcr principia ipla aifiqua(i fine me haererici efie no
poftintlprimo hoc nobis oftendendu efttq, nec cu iplo nec fine ipfo haererici fumustur cum de nobis conftiterit

fiifrtp fandos uirosChromatiiHouinum ScEufebium opinatiftimos 8C  probatiftlmos in ecclefia dei epifčopos**
quo^ alter tune prelbyter beatas memoriadValeriamlalter archidiaconusialius diaconus fimulqi pater mihi
K dodor fymbo!i ac fidei fucntilli ergo fic mihi tradidcrun&Sč fic tenedq? pater SC  filius fpiritus fadus uni
us deitatis fittunius lubftamia:koxteinau'nleparabili?fincorporea:inuifibilisfincomprehenfibilis trinita^ SC Ct
bi foliHitefbad pfedum notavquia nemo nouit filium mfi paterfneqj patrem quis nouitnifi filius* Et  fpiritus

in trinitatc diuerfitaslnifi q? ille pater eft:6C hic filiusSSC ille fpiritus fandus*Trinitas in perlona^ diftindione:
unitas in ueritate fubftanticeld q? unigenitus filius defiper quem a pricipio omnia qux funtrfada funtjfiue vi
fibiliatfiue inuifibiliatin ncuiftimis diebus čarne humana fulčepta homo fadus eft:& paffus eft pro falute no^
ftra* Et tertia dic fu fcitata lila ipfa carneiquie pofita fuerat in fepulchrojrefurrexit a mortuis. Et cum ipfa eade
čarne glorificata afčendit ad csloslunde SC  cxpedatur uenturus ad iudici^uino^SC raortuo^fTcd SC  fimili mo
do nobis quoq fpem refurredionis deditfut eodem ordine eadem confequentia pari cademq forma qua ipfc
dominus refurrexicnos quoqj refurreduros efte credamusnon nubes SC  auras tenues ut caiuaianturlfed hxc

ipfa in

Sn

SfcjkfcN
, ^ [l K

B©35«

la&Ss

.  * njfti č

r .

rorr

• Y  . . ‘olarct

*Wfc

*Dfc.

iue-

v  r *'• T::i

■ r; '''^rprllcrccxcm
? -’ rnininuhuiusini

*UltomcfKRa mfU j tt .
'*• • xo murtfbonis fus
:>  'fY'\p.rJfocxccra/
tcOtzi kgeaabasM
' ' '.icuvncndi

I v

, r- purgarc cxtcra1
^boiocfatis umcft:
Sc v umueibcranti
vr.Minfi^tfucninos
• r u< rtu K] dcrogaucri/
jj<a!i*nusnutincr
diarter&e
tsifccct'
rlut quis
'tir

rfdicrft
rtrvclcfu!
iSUC

tu

noruj

olt.t
> hxTftw f

j .StC

.nit A

iptc

ricp

rv

\  I

fr

fltco

ittfli

Sefi
fccotur

, T-ntCS'

»•>

-Jtf fi

rjj>"

IpjliOB

insr

J^tl)

gl«#*

'jK^ v

i* w  p

pb^

l£l

-i HJ»T

* • j u>’

A .rt

ipfain quibus nune ud uiuimus uel morimuiinfa corpora recepturnNa quo ue^ eritq> refimečbione carnis
credimuslnifi in ea uere & integre carnis huius natura (eruetl^bfip ullis ergopraeftigiis uei x SC  integne car a-
nishuiusnoftra&n quanunefumusirefurrečiionefatemur,Ye^ad maiorem reifidem SC addoaliquid ara/ —
pliasiSč caluniofo^ neceflitate copulfusflingulare SC pracipuu ccclefia nrae myfterium;pando«Et,n.cu oes co-
clefia: ita faerametu fymboIi tradantlut poftq dixerint pcccato^ remirlionejaddant carnis refurrečbionem? fa*-~
< 5 ta aquilegiefis ecclefiardei (piritu futuras aduerfunos calunias puidetcktbi tradit carnis refurrečbone ; addit
unius pnominis iyllaba?SC pro eo q? eseteri dicunt carnis refurrečboneinos dicimus-f huius carnis refurrečho/
ne&juo fcilicet ffote ut mosein fine fytnboli fignaculo cotingentcsiSC ore carnis huius uidelicet qua con ringi*
musrrefurrečbone fatetes^mneuenenataeaduerfu nos linguge caluniandi aditu.‘pra:ftruamus. Eftnealiquid
hac confeflione pleniusfEfl: aliquid lftahcpofitione pfečhuš?$ed nihil ut uideoVpfuit nobis tanta harc caute*
ladpus fančbJnueniuntadhuc male loquaces hngua&taluniandi locu.Mebra inquit fingula nomiatim nifi di
xeristSC caput cu capillis (uis;manus?pedesnientretatq3 ea quac fub uentre fut:nifiexpreflius defignauerisKcar*-
nis refurrcčbionSnegaftuf-bec funt nouelli (apietis inuentatquae bcatos apoftolos tradentes fide ecclefa; latue—
runtinec ulli fančtoi^ nifi huic foli p carnis fpiritu reuelata (unt,Et nuc ideceter quide pponitf (ed audiat SC  ho*—
neftius SC  uerius q propoflitfprimitise dormienmtChriftus efbqui SC  primogenitusex mortuis dicitKfkut SC  a^-
poftolus de refurgentibus dicinfnitiu chriftus e^Peinde hi qui funt chrifti.Habentcs ergo mdubitatas refur*—
rečlionis noftrae primitias chriftu?quid de cxteris dubuamusVcu certum (st q? qualibus mebris SC  qualibus ca*—
pillistqua catne SC  quibus offibusChriftus refurrexifenos oes refurgamust^guia SC  ipfe propterea fe poft re—
furrečbionepalpandu difeipulis praebuitlne ulla de refurrcdbione eius contaticJremaneret.Cu ergo ita euidens
SC  utira diokpafpabile SC  manuattrečbandu nobis chriftusdederit (ux  refurrcčlionis exemplu^ita aliquis infa —
nitlut aliter (e relurredbu^ putetfcj refurrexeritille^qui prius refurrečbiois aditu ratcfecfuYnde etiam illud ue-
ritatem huius confeflionis afFirmatbq? natura quide carnis huius cfl ipfarnec ulla alfa qute refurgetbpui gata ta-
men a uitiis refurget corruptione depoftaiut ue^ fit illud quod dicit apofrol us? quia feminaf in corruptionej
furgetin inconuptionC f »feminab’ in ignorantia;(urgetin gloriatfeminatur corpusafale; furget corpus fpiritale*
Tancjergo (piritale SC  gloriofu SC  mcorruptibile corpuslfuispropriis SC  non aliunde affumptisžexornab;t SC  iL_
IuflrabituS membri^fecundum eam gloria ppofitu nobis chrifbi feruat cxemplum:ficut apoftolus dicit,(^ ui
tranfformabit corpus humilitatis nne^conformcscorpori claritads filii fufcCum igit poia in refurrečbionis fpe
chriftus pponat ad forma(&: primogenitus ipfe fit rcfurgentiu:atq5 ois creaturte ipfe fit caputhicut feriptu efbs
qui e(b caput ofum primogenitus ex mortuistut fit in oibus ipfe primitia^ tenes:quid inaniter uerboip pugnasV
SC  mala^ fufpitionu certamina cornouemusfCum in ca confedione qua (upra expo(ui 5 ecclefiaftica fideS con *-
fbettfcb cla^ fit q? adincufandu non moueataliquem diuerfiras fideifed peruerfitas animh Ye^ quoniain hoc
loco cu de refurrečtione carnisargueret ut ei mos elbunifcuit (čriis ridicula SC ludicra dicens! mulieres qua(Ha
de nris:mami!Ias iuas tenentestuel leues contračlantes genas:cum plaufu foemoris SC  uentris dicere folereb qd
nobis prodelb refui rečbiolfi corpus itetp fragile refurgetfFutura: angelo^ fimileshabebimus 8C  natura (quas
hic muiierculasincufettdd filaceratione dignae fintjipfe uiderit.Aut (i eum (eputat qui pracdicatVnon efle iuum
talione mordcreiuel certe fi aquanimiter fert fuas muiierculas ueris* 6 C non fičlismeq} cometitiis remorderilfhic
inq ipfe uiderif.Nos interim quod lile promiferit iplemus:no reddimus talione.Scd ut uideo ifti cui difplicct
mulier^ua: negat fe ex rcfurrečtionc fragile corpus habaura!fine dubio placet etfragilitate corporis pmanfii* —
furam.Et ubi eft quod dicit apoflolusiSeminaf ininfirmitateifurget in uirtutedSjeminaf corpus aniale; furget
corpus(pmtale^quamfragilitatemuiseileincorporefpiritahVJEtquodrdurgetinuirtuteTquomoitep fragile
critfln uirtute quod fragile efl;quomo eritfMonnemelius dicunt muliercula q tntqux ncganfultra fragilita¬
tem corporis dominaturaf Q_ uid illas irridesKquae fequutur apoibolu dicente:quia corruptibile hoc induct in
corruptionem‘! 6 č mortale hoc induetimortalitatefApoftoli non docuerunt fragile corpus futu^ efletquodre
furget  a mottuisjfed econtrario in uirtute SC  in slona refarredbuip dicun&Tu hoc unde nune profers?Ni(i for*
te a mdais aliquibus noua nune lege pmulgatecclcfamt etiam ifla di(čamus*Efl enim iudao^ uere de refur —
rečbionc tališ opinidf^.refurgent quide:(ed ut carnalibus delitiis Sč luxuriisYcateri(čp uoluptatibuscorpori&p^ -
fluantun^ua aut alfa eft fragilitas corporisinifi corruptela mebro^Virritatiogula^incitamentalibidinis^
J^ed patimini q(o uosjfiramen chrilbu amatisKin incorruptione abfqj bis efle corpus:quod refurgit a mortuis •
Fas ut ha:c aliquando ceflare,Credamus in refurrečbone defmere etia licitos coitus^ne SC illiciti fubrepatfgdiu
ho^ non fit obliaidlquid tam (oIlicite:quid tam curiofe dibčutitur SC  ptračbatur uente^ 8 č ea qua: fub uetrejutf
Et nos carnales SC  delnio(os efle dicitisfcum uos ut uideo ab his ceflandummec in refurrečlione crcdatisxneqj e—
nim naturam carnis huius in qua nune uiuimuswe(urgere denegemusfneq5 rurfum carnis uitia pariter iuolua—
musiScd caro quide rclurgettSd non alia pro aha fed h^cipfainec naturam perdet^ed fragilitatem SC uitiade^-
ponet.Alioquin nec immortale crit^quod fragile'perman(ent:Etideonosneq5 uobi(čum:neq^ fineuobis hxre  —
tiči fumus,Ecclefia: enim fides cuius nos aluni fumušlmedia incedens inter utruq3 difcrimemneq 3  natura cari¬
niš uel corporis quod refurget a mortuis denegat ueritatem1neq3 contra apoftoli fententia incorruptionem fu—
turi regn^dicit a corruptione poflidendam*Non ergo čarnem neq^ corpus perditisfut aislaut amputaris mem
bris refiirgere dicimusiied totum SC integrum corpusicorruptione tantum SC  ignominia ac fragilitate depofita:
atq? omnibus mortalitatis uitiis pariter amputatis^ita ut nihil prorfusex natura s fua deGt (piritaliilli corporis
quod refurget a mortuisnifijilla corruptio* Latius q propofueram huic uni titulo de refurrečtionefrefpondi:

i ii

m  d  brcuitate aligbus caluniis pateremus(& ideo no folu corporisin quo ca)uniat-:fej & cariiJs fcci
mus frcqnter metionef& non folu carnisrfed addidimUs huius carnisi&no (blu huius carnis.led ^naturam hu

ueres neitef

rcčHonecarms noitrae:& nihil cutopmor)amDiguu aereiiq^uiunuc

ptinct.$ed i eo te inauit arguoYqčK)rigene iterpf etatus es:q reltitutione 01'um dicit futura.i q no loiu oes pec/
i abfoluedosjfed SC  ipfu diabolu SC  angeloseius qdoq* dicit relaxandos efle de poenisfut reititutio ofum ;

cadit*$edcogorfaliqbuseiusfaceremetionelqa- 0  . .

fed pala mucrone diftrido me petitt& totus fcr{in mei& qd dico me pctitllmmo uero ut in me defkuiatt nec
inflitutori fiioparcit^u puraffe cx his qua:fterptetatus (u libelliseius poftein me aliqd calunia2rretofqreTquia
inter ca^rcra qua: culpat i nobisietia inuidioiushocaddidit dicesTme hocopus ad lterpretandu clig;flctqd neqj
ipfe neqj alius qs uetejp interpretu/delcgifletfKuius etgo rei cafprimo cur hoc opus potiflimuadorfus fim; quia
hinc maxime mordeoi$q poteropauciflimis SC uenflimislabfoluaflicet id apud te fil i cbariflimeiqui re ut gcfta
eflibene noftufiipfluu uidebif^tame SC  ignorates conuenit nolcereffimul etia qa SC  hoc non folu ipfe led SC.  ois
fchola eius iadat de nobis:qd eu aliter nmilerimus nos in pr^fatioibus tranflaturoslaliter fcccrimus in opežio
non folu ipfisded SC  aliis refpodebimus?qbus uel pjprius liuor mentetuel criminatio aliena coturbet&ir fidcle^~
fuditionemobilitat^uitaclarus-Machariusrcuopufculaaduerlusfatumel-Mathelinhaberetinmanibus: eaqj
aitili SC  p neceflario laborc coponeretlin aliquatis uero qa erat pdifFicilis materia de diuinaj ^puidentia: diflererc
dilpenfetionibustfiaefitaretfp fapore fibia domino tale aliquid dicebatoftenfujq> nauis ei qdam demolfraretf
eminus aduentarep pelagustquae cu portu fuifTet ingreflajnodos fuas hsefitationis abfoluerct* Exurgens uero
cum de uilu follicitus cogitarethios fapuenifle aiebat in teporeiquibus cotinuo SC  opufcula fua SC ambiguitate
Indicauit SC  uifum.C^uid porroOrigenes que opinatiflimu apud grarcos audieranfentiret de talibuspconta* —
tuitbreuiterqj fibi eius de fingulis quibu{čp IcntetiaSorat exponi.Ego rem primu diceba fadu efle difficiletSa —
dum tamcPaphilum martyršdixiqfiex parte tale aliquid opis confcripfilTef apologetico fuofcontinuoid It —
bi pofcit in latinu uertipullum dicebam me ufu buiufmčdioperiš habuiiTeiSCad latinu lermonetricenali iam
pene incuriaitorpuifleipeiftitit ramen depra:cansiutqualicu<p lermone fibi nofitiam tantueo^ qua: cupicbat;
oftendcre.£uq3 id quo potui fermone feciflemlmaiori defiderio accenfus eft ad illa ipfa plenius cognolčendaf
ex qbus pauca illa quas traftulera uidebanf’aflupta(excufantem me urgere uehementiusccepid SC  fub dei te^
ftimonio couenirelne fibi ad opus bonu qua: le iuuare poflent:auxilia denegarem«£uq; uebemeter infiftcrct t
SC  defideriu eius fecundu deu elle plpicerem!acquieui tande; 8 č interpretatus (um quide J n prfefatiunctiilis ta^
men utriu fq^ opis 8C  maxime in Paphili libello quem prim u tranPulera:cxpofui primu cem fide mca:& pro/
teftatus fufhae quide lta crederetficut fldes catholica db$iquid au t uel legeref” uel interprctaret'' a metid me lal —
ua fidei mcae facere rone.fn iftis ueroperiarchon libellis etiaillud admonuifcjcf cu ipfis libris inuenircnt r  qda
de fide ita catholice Ičriptamt ecclefia pratdicacqdam aut his cotramfcum de una re eadeqj dicantfs q? mihi u i
fum fit ea fecundu illam rcgula lemp < pferenda‘;qua ipfe catholice fententte expofitione ^ptulerat: Sc  ca qux  a^
femctipfo inuenirenf’ efle contrariafuclut iferta ab altisfid enim ipfe epiftolae fux qrimonia conreflafjSbiice
retmuel certe ut nihil a^dificationisin fide habentia pra^terirem.Non aut fupfluu puto uideritinlcrere eria ipfa
foca de prafatiunculis meistut nihil careat tcfte qd dicimus.Sane ne in legendo error fit ex iis quse huic CcnptU '"
tx  nune aliunde in(erimus'?fiquide mea funtflimplices ad uerluum capita habent notami accufatoris meudu —
plicesex praefatiuncuIaPaphilj^poftaliquanta ita diximu^fqualiterergo lentiat-Origencsrtenor libelli huius
edoccat,®c his autem qua; apud eum contraria fibi inueniunturtjuid caufie fit in ultimo breui adie&a aflerti
oncfdocebimus.Mos autem (icut traditum nobis eft a fančlisprophetisuta tenemu^q> fada trinstas coxrcrna
fit Si  unius uirtutis atqj lubftantiids: cp  filius dei in nouiflimo tpe ho fačtus efl?8£ pro peccatis noftris paflus e-'

SC  in ea ipfa čarne in qua paflus efbrcfurrexit a mortuisfpropter quod SC  refurrediois fpent.hu mano generi tri —
buit,£arnis uero refurredionem non p aliquas pradhgiasdicut nonnulli calumniant^dicimul fed hac lpfam
carnein qua nune uiuimusjrefurreduram credimusfnon aliam pro aliatnecp corpus aliud q huius carnis dici<r-
»nus.fiue ergo corpus refurredu^ dicimusjlecundum apoftolum dicimus»Hoc enim nomine ufus eft ilf&fiue
čarnem dicimusilecundurrf tradiuonem lymboIi confitemur.Stulta enim adinuentio caluni^ cft:corpus hut^
cnanum aliud putare efle q carnem.Siueergo čarnem lecundum communem fidemlfiue corpus fecundum a
poltolum dicimus quod refurgeflitacredendum eftjficutapoftolus definiuit.^uia quod refurgetl in uirtute
re urgctrSi in gloria SC  incorruptibile ac (piritale corpus 3 >aluis ergo prarrogatiuis futuri corpoi is uel carnislre^
nrre 10 carnis credenda eft integre atqi perfede;ut SC  natura carnis eadem lerueturfe incorrupti ac Ipiritalis
corpons atus Sc  gloria^non infringatui.Sic enim fi:riptumefl:;quiacorruptio incorruptionem non poflider'
iof ?q ! 5 ntqUa£l ' n hicrofoI y m,s  i« ccclcfia dei:a fančlo facerdoteciusloanne pra:dicantur.Hxc nos cum
P o i icimus t Sc tenemus • Siquis praeter haec uel credit uel doccduel a nobis aliter čredi q expoluifnus

putat;

.,wiX

i : 'rrii~" ,o6s Ptt

‘‘V. 'lS°c£

fc*U.^inC

ssss

^5sft

ffvn^ir 1  /1*8*
•rrf '"r^cd^

J  ^fr^irfiaL
Y " x "»«*dn&L

r  ^'^n^dijTcrcre
It”  ^n»6ftra r ^
" f * f^rrcnsuero
.imbiguiute
:  '■ ^'ibusrvonta^
i ' ‘ »dJfdiMžSa-

1 f *® •Oftoflnuo id fi -

"' 'naticauh im
< \  qu.r nipiebut!

< ccgnofccnrfai
"ptlflcfubcfei tc/-'
crritti infiftctctt
in rrrfatiunculis ta^
•■• \\ pro/

•• 'r:\jmc.idmcfal'
mufnirfnt t)di
; ■■■•’. • m;hiui
, caquxa"

mj con tf Alf jflntt
fctnnikrre ftn ipk

, vnV *Mcbilf

u\,  i uOtoriimrt*^

_ ^ |,^rlh huius

^jaffeni

rntf

j w

.rttfasco*« 7


>CTflt

llBC'
n Irt’

korr 050

. LiiijiJ

V

K*«*'

F-

putattanathcmafir.Noflrajergo fidei documentu fiquishreuult:habeatexbis.$iquid autlegimustautafiert-'
musaut fterpretamuclSalda huius fidei nxx  rone farimustlecundu apoftolu pbares oia?qd bonu e obdneres:
ab oi'fpecie mala nos abftinetes.lEtfiqui hac regula lequutur?pax fup illostSč lup ifrael dei, (£um igit hxc  ego
ante q caluniato^ aliqs cxurgeretde mea fidcprarfetus fimtne qs forte diceretfcp ab ipfis admoitus uel coačlus
hoc mo diccrcqux  ante no fenlčraccuq} me fiqd lila iterprefcjdi ncceflitas popolcifletmegro fidei mea: ftatu fa
duip efle t pmiferim2quom6 adhuc Iocus caluniatibus dat^Cu utiq; prima cofefliois meae uoxfab 01' fulpitione
cotrarii dogmatfs tutu me faciatfac munitu.Praeterea eni ut & fupius pr^dixiTdomini lermoe didici; qa ex fuis •
unufqfq; uerbis SC no  ex alteriusfuel iuftificabičuel codenabid,|>cd & mea nihilominus pra£fatiucu!a?qua i  ip —
fispiarcho libris pra:mifimus:qIitcnterpretatioisnra: fide obleruadadixerimusTexipfisa:quc lermoibugcom
probeu<^equunaq3 efetia ex ipfa*q ad re nuc ptinetrileri.Na cu honoris gra mentione feciftemus huius uiti q
nuc hxc adducit ad crime |p eo qčf ante nos ipfepriorOrigenis qplurima fuifiet fterpretatus:5C eius uel eloqn -
tia in explicadofuel in iterpretado diligcntia Iaudademus:euq? nobis lequedu in ope fimili diceremus^poft ali —
qta ctiaihoc adiedmusAiuc ergo etia aio nos licet no eIoqntiae uiribusidifciplinae ta m e reguiis i  qtu pofluamsr
fčqmur;obleruates hoc nc ea quae in  libnVOrigenis a (emetipfo difcrepatia iueniund attj cotrarial pfcramus ♦
Memento q legisTne hic te breuiter dičtus fermo praetereatKjue dixitqa no pfera ea\juae in libris-Origenis a le-
metipfo difcrcpatia iueniunti‘atq; c6traria*No.n.gencraliter pmifnne no platu^ qua: elTet fidei cotraria J^led
qu^ libri ipfi ftbi diceretcotraria^uel qua: a lemetiplo dilčrepatjnoq a me uel abaliquo alio dilčreparenuNon
ergo ex hoc fermoe lurripietes inimici calunias genetentjut dicat me pmifilTeIQb uia fiqd cotrariu eniel difcre-
j5 s6fi  fidenra>pferaihoc etia li facere potuhtame pmittere n5 audere.Jt fi quid£ fadu id i ope meo iueniestam —
plečti poteris.$i uero in aliquo tibi minus lpletu uidebidiculpare no poterisiqa pfelfiois mea: tale uinculu no
tenes*$ed coiungamus etia ca:teralcuius aduerfitatis inqua cauias plcnius tibi in apoIogeticoique Paphilusin —
librisipfiuaOrigenis IcripfiKedidimus^breuiffimolibello (upadditotinquo euideubusCut arbitror) phamen—
tisTcorraptos ede in Čjplurimis ab hxreticis SC  maliuolis libros eius oflcndimus t ‘&: pra:cipua: iflos quos nuac
ex!g!tisfutinterpretemur.i,piarcho;qdueldepnncipiisnieldeprincipatibusdicip6ti f qu!luntreueraSC oblcu-
riflimi SC  difficillimilde rebus.n.ibi talibus dilputadin quibus philofoplii 01' fua xtate  cofuptatiuenire nihil po —
tuerunt.Hic uero nofterqtupoturitcgit;utcrcatQris fide:5iaeaturaRirorsemlquailli ad ipietate traxeranCad
pietate ifte conuerteret.Etia hic diligetms in(pice:8č no te pratercat q creatoris quide fide diximus? creaturaru
uero ronetflcientes q? ea qute de ca:lo d;cunt^ ad fidem ptinen^ia uero qu^ decreaturis difputanč' difpemnttar
•ad rone.Sed qd fequitur?adhuc addamus.Sic ubi ergo nos in libris eius a!iquid contrariu fuenitnus1qd abipfo
in czteris  locis pie de trinitate fuerat definiiutuelut adulteratumthoc efl: alienulaut pr^termifimusi aut fecun^
dum ea regulaprotulimus?qua abiplo frcqnter inucnitn u^affinnata.Nuquid SC  hic icaute aliquid diximusf
Nunquid dixiep fccundu fidei nollra: regulaprotuIifC^uod utiq5 eratiam penituspr^ter modu ronep’nter>~
prctantis:6č ex grdečo in latinu uertentis excedere,5ed fecundu hanc regula protulille me dixi^ua ab ipfo fre^- ,
center iuenimuslaffirmatadte his illud addamus^li qua lane uelut peritis iaSdčietibus loquensldu breuiter tra-
fire uuIctobrcuriusprotulitVnos ut manifeftior fieret locusjSč ca qux de ipla re in aliis libris aperte legeramus r
adieamus:expknationi lludentes*Nihil t imen nrm diximus*led licetin aliis locis dicftatlua tamen fibi reddi?
dimas.Puto q? etia apud iniquiffimos iudices fufficere mihi polfit fola ilfa confelfiorqua dixi:nihil nr m dixiV
musfled licet in aliis locis dičtadua tamen fibi reddidimus.Nunquid me in aliquo obnoxium fe;i?SSbjquid p>
mili me meu aliquid dictu^Tf ¥bi eft qd accufant^qd calummant^qd confingunt me dixiflef(^uia mala tu —
lh^ibona d'.xilS: qcucp bona funttranftuliierubelčantaliquandot&definant kilapferre 1 ? 8C  diabolicum in le —
opus^fratres criminando fulciperetAudiant quia nihil nofh u diximuslled licet in aliis locis dičtaifua fibi reddi -
dimus.Et ne nos ablq? dei mifericordia huic open manus exiftiment comodalleKuideat nos ha:c ipfa ante pra^-
dixi(Ie:qu£E faciunt.Poft h xc  enimladdidimus et iftafEoc aut iccirco in pr^fatione comonuiHne forte ca!unia>
toreslitcijilecriminandi putentinuenille materiam.^uod dixi jte^illa caufa efi;quia SC  lančtiiam epilčopi
<ioannis epiftolam de fide ad fandudTheophilum Icriptam^riminati funt'quando corpus humanum v ah’ud ne —
fcio quid fingebannq carnemjiccirco ite^ pofui,$ed uiderisin^uid petuerfi SC  contentioli hoies agaf^iobis
interim tantus labonfi tamen orantibus uobis deus iuueritficcirco llifceptus eftinon ut caluniofis os quod fieri
non pot(licct forte hoc deus faceret)clauderemustled utproficeread fcientiam ren: uo!entibus*rnateriapra:be--
remusfflt aut fcias quia Sl  q? falfaturi hxc  eflent^Sč prouidimusi& pra’diximus\uide quid in fcquentibus iniu—
xerimus.Illud fanetoem qui hos libros uel deferipturus efl: uel leduluslin colpedu domini patris SC  filii SC  fp i>—
ntus fandircon teflor atq? conuenidlper futari regni fidemtper refur redionis ex mortuis lacramentul fic non il „
lum locu Sterna h^ereditate poflideat ubi efl: fletus SC  flridor dentiutSi ubi ignis eo^ non cxtingucturfnec ueiv
misco^ morietdne addat aliquis huic feripturajme auferatTne inferatme irnutet^ tamen pofl oia ifl:a tam ho—
norificataltam terribilia adiurauonu lacrametajfalfare hxc SC  corrumpere non timuerunt illilqui fe dicunt ere-—
dereirefurredionem carnis futuram.^ui uel hoc iplum fi crederent qd efl: deus:nunq htec tam criminofa SC
nefanda comitterent. Ybi tamen in his qux  prasfati fumuskutOrigenes laudibus ufq^ ad cdummt criminat
elatus eftfVbi apoftolus autpropheta aut aliquid talda nobis quale ipfe de eo Icriplerat didu eftf^ut in quo
prorfus aliofrnueniunt ctiminandi Iocuffidem nram pnemifimus:qua: puto q? m oibus cu cofelTione ecclefia
(lica concordet.Interpretanck obleruantia diftinximus:cuius re uera nobis in qpluribus exemplu iple prasbue
rauqui nuc accufator extitit^iuid npofiti in iterpretado geflerudelignaui iamluplene id aut minus plene ad- -

i iii lxxxiii.

irm

rno fut*tame nifi falfi finBea nullatenus criminari potuifletTi ipfu caput manus falianas mieceruKcoueniespu.
m huic aDolooia: nrx  id infererdnc mc ftudio fubtrahereputet hoc quo lili additosfalfa crimina obtedunt . Et
cm'cu m auoda fupradidi operiš Ioco?queiterpretati fumus:?qftio haberet aduerlueosrqui dcu corporeu di>-

cant6ihuma!seumebrishabi[u<pdefčribat;qdaflererepfxdpueValetiniano^&^Anchropoimorphita^ hae—

rcfcs foleficui ifti accufatorcs nris nimis(ut uideo)dextras dcderurjSžOrigenes cotra eos eccldiai ica nde de>—
fendeJbi aenere icorporeu deu efletSi icckco  etia luifibile cofirmarcapuocatc fe ordine qltioisrelpodit cotra
hxreticosm hoc loco qda,*qux a nobis in ifto mo uerfa fut in latinu,IEx primo libro piarch6:pcnanquata(«e^
jfte aflertoes minus fortafle audoritatis brc uideanifapitd eosiqui ex fadis fcripturis de rebus diuinis inflitui
uolut:& ide fibi approban qrunt1qto dei natura fiipeminetfcorpof^ naturah ide crgo fi hoc apolrolusetia no
aittcu de chrifto loquii: dices1qui c  imago iuiTibilis deipiriogemtusois creaturx:No.n.ut quidaputat i  natura
deialiquibus uifibilis et&C  aliis iuiTibilis:quia no dicit apoftolus imago uifibilisdei hoibustaut inuifibilis pdo—
ribuslScd ualde coftater p»nuciat de ipfa natura dci dicessimagoiuifibilis dei:$ed Srfoanes in cuagelio dicensr-
deu nemo uidit un^manifefte deciarat oibus qui itelligere poflut;quia nulla natura ckuiuifibilis e deus.Non
qfi qui uifibilis quide fit p naturataelut fragilioris creaturas cuadattatcp excedat alpeduifed quonia naturali-

led aitfnemo nouit filiu nifipater:ncqi patre quis nouitnifi filius^x quo manifcfte indicatf If Op  quicquid inter
corporcas naturas uideri Sc uidere drthoc iter patre SC  filiu nolccre drtSČ nofci p uirtute fčix;non p  uifibilitatis
fragilitate.l^uia ergo de icorporca natura SC  inuifibili nec uidere pprie dicit n ec uiderificcirco nccp  pater a fi -
lioi  neq? filius a patre uideri dicitur, in euagelio:fed nofci,Q_uod fi pponat nobis aliquistqre didum eftrheati
tnudo cordejquonia lpfi deu uidebunMulto magis ex hoc (ut ego arbitror*)aflertio ncftra affirmabfp .Nam
quid aliud e deu corde uidcrclmfi fircundu qd fupfa expofuimus1 r mete eu intelfigcre atq; cognolcere?iriud eft
caputqčf ifti qui ad infidiandu mihi de oriete trafmifi fuftno folu puerfa itelligetialue^ etiauerbo^ adulterio'
conati fut infamare(qd ego iccirco ut alia quoq; nonulla eius quide iterprebar fcriptoris filfpedu herc non po
tui:neq; pr^termittedu rdicauilquia no in eo aliquid de coparatioe patris ac filii dicebaf’rfcd de ipfa deitatis na
turaqrebatlfieiaptuullogenere uifibilitatisuocabulu uidercfirefpondiutfupra diximusiis h^reticisquiic -
circo deu ui fi bile efle afterut!quia SC  corporeu dicutrpro eo cp  uifio p>prie corporis eft. Ynde Silil A 7  aletiniani
cp  fupra diximus h^reticifcorporaliter SC uifibiliter generaffe patre Si generatu filiu'dicunt.Refugies ergo (ut
opinor-Origenes uifiois appellatione tanq fufpedtataut melius efle i natura deitatis ratusii.in patre 8ifiliu uti-
il Io fermone qd iple domius defmiucrit diceslNemo nouit filiu nifi patetmeq? patre quis nouitnifi filius: oem
ergo occafione fupradidis hxrefibus eredidit excludendaffi notione in natura deitatis potius dicererq uifione
dum uifidoccafioncm aliquam prebere uideatur hxreticis.Notio uero unius natura: inter patre 8C  filium (er/
uat indiflbciabilcm ueritatem5prxcipuequia euangelii tališ audoritas eftdimul 8C  cautek per hoc plurimum
eredidit forefncAnthropomorphitx quoquo mo audircrniuifibilem deum. Hxc ratio qua non fi ebat aliqua
diflerenria trinitatisfuifa mihi non eft debere penitus abiidretiam fi aliqua uerba in grxco icautiusfortafle po.
fita declinauimus.$it fane adhuc in iudicio legentiumlutru Si hoc aduerfus fupradidas hasrefes utile aut mi^
nus utikuideatur.Tamen ponamus op  etiam ii qui norunt de Iitteris 8i huiufcemodi fenfibus iudicaref quibus
cum peritia adeft Si dei timonqui nihil per contemionemmecp per inanem gloriam gcruntfquo^ animus abi-
oidia Si fauore Si odio uacatrdicant non multum ad inflrudionemTuel ad impugnandas fupradidas hxrefes:
caput iflud ualerc(nunquid nam id non licet prxterirc : ( Ittanq minus ualidumlfad depellcndos aduerfarios
tranfcurrerefPone quia fit ociofum1nunquid Si criminofumTC^uo mpjoco criminis duccturTubi inuifibihV'
tatis xquajita3interpatrem Si filium Si fpiritum fandum confirmaturrNon puto hoc ita cuiq uideriVSi quid
dico cuiq;tfed ne SC  iftis quidem ipfis criminatoribus meisfaliquid in meis litteris uifum cflc:quod poflet offen^
dere.Demq; enim fi hoc putaflentiipla ficut tranftuleram mea uerbapofuiflent.Jcd nune auiculta quid faciut^

Si flagitii co^ roqiprdfi ullum prxceflfit exemplum.ln eo loco ubi fčriptum eratlfed fi requiras a meK[uid ena
deipfb unigenito fentiarrufi ne iple quidem uifibilem dicam naturam de&jui naturaliter inuifibilis eft in o t|bi
ft atim ud impium efle uideatur uel abfurdumlrationem quippe. < dabimus^onfequenter*illi fcripferunflnon ti ^
bi ftatim abfurdumtuel impium uideatur fefle:quia ficut filius patrem non uide&ta nec fpiritus fandu^filium
uidetjhoc fi in foro pofitusluel in negociis fecularibus commifiiTet ifte qui de monafterioRomam quafi calu/^
niandi peftiflimus miflus cft'norunc omnes\]uid confequeretur ex legibus publicis; cuiufmodi criminis reus
dlet,Nune uero quia fecularem uitam iam reliquit)fSi a tergiuerfatione iila aduum publicorg ad monafteriu
conuerfus eft;8i adhxfit magiftro nobiiilfut ab ipfo edocereturiterum pro modeftia furorcinfanirc: pro quie^
tx lcditiones mouefejpf 0  pace  bdlum mouere:pro concordia mouere diflidia:perfidus eflfepro fidcipro ueri /
ra e rauarmsto-etie mihi;q, huius feeleris nequitia etiam uerum fuilTet ^emolarfnifi-Iesabelfibi illaJoccurrerei
enim qux hoc crimen aduerlusNabutheum ifraelitem uinex caufa compofuiuSi mandauit prefbyte

ris



; 5:

K

■g&

' $
rr^-iis

u E’>t

•K2&?

3S2wi>

, .: ‘ nen f u 'fiM«a*

MTf

ir

r-^hinjfftjJ^

./.Nam
' VnofirrrlfiudelJ
j  i>rrboRr adultcrio;
vre non po
1  ’ c ipLidatitis  tu

ru*«j hemidratt/K
• .Vlf» Vafet/mam

•.V ckigicscrgo(ut
u van patu* &uliu utu
tono >.uni(ifi\nisoem
juixrrtfqui{ipnč
unpKlč&filiutnfer/
x ifthocplunmum
.j nor fi cbat altcjua
,u. »um»fortallepor

iKiftfcjutik aut mi/'
u' n>*ix‘ jrd ^uibuJ
»ticC jnorosjbi'

^^Joiadoaf^
u i T ub* i

li0 Xba^

^ T ji
■ t.^l Itij '

■ 1

•J- t', JflOfll

' ;, £?

■ .-"3^

•a&t

M*  — ^

(|H

ris iniquiratis falfis eu cofcriptionibus purgereiqua(i qui benedixifletfi.blaffemaftet deuSC rege.Scd quis i  hoc
fcelicioftiila qua: madaftaut hi qui madato iniquitatis obteperatVCGrauia hzctdC  ut opinor in ecclefia pene hu—
iufmodi facinus inauditu e.Sed ad dič  adhuc aIiquid.Hequiris qd iIlud?Vt rci iudiccs fiatiSC ifidiatores fnias
ferant:Na crrafte fcribcntelaut lapfu cfte in fermone:nouu no eft t & ut opinor uenia dignu eft: quia SC fcriptu/ —
ra dicit Jn multis enim oftendimus oes1qui aut in uerbo no offendmhic pfečtus e uir. f rratu putat''in uerbo?^
(Corrigatlemcndct^fi id utilitas poftuIat;8C auferatfjnferi uero quae n5 fiit fcripta Iris aiienist SC  falfa interleri
ad hoc fblftmt uira fratris infamesrtemeratfe aliena firiptanit (criptori inferas notaifut iubrepas auribus popu/ —
fo^utcoturbcs corda (impliciunit nihil aliud ex eo nifi apud hoies opmioni maculam conferastuidcte fi alte—-
rius eft opusfriifi illius qui ab inirio mendax fuit:SC fres criminanddfiiabolus.idcft criminaror nomen accepit*^
Na c u Falfa h uiufmodi fniam apud-Mediolanu recitarettSC a me quac legebattfalfa efte diccreturtinterrogatus
a quo accepiflct exepIariaVrefpodit matrona quada fibi dedifleJde qua egoqcuq; illa emihil dicoKfed fm ea SC
dei coičieti£e. , derel!nquo,Mihi tamen i hoc dei & uri fufficit ceftimoniufo.tuu S i  fondi uiri ipfiusicui hoc opus
gereba*MachariiTq (chedulas ipfas meas uel ab initio legiftisiuel etia licet nondu copleta SC  ad itegru emedata
exeplariarctinetisfi«quia ficutfiliusnonuidetpatretitanecipusfandusfiliuuidet.i(qdego nofolu uncj non—
fcripfitied econtrario quia ille Faliauiuindico.$iqs ncgat cp  no ita uidet filius patretficut pater filium^non ita
uidet fpusfadusSi filiu Sčpatr^ficut pater filiu SC  (piritu fandujanathema fit(HidetenimfSi ueriflime uidet.
Sed ut dcus dcudux IuceTSč no ut caro carne.lcd ut (pus fadu^non corporeis (enfibus:(ed uirtutibus ueritatis •
$iquis hxc negatifit anathema in aacrnu^ui aut uos cotuibatdicut dicit apofiolus:portabit iudiciu quicunq?
eft illetMcmini fandfqj aliquis eo^ cu argucret faliafie?haec?re(p6dit mihmta i  grarco hreiMe aut i  latinotimu r—
tare uoluifleJn quo omitto illud cxcquitqa nec quide ue^i dicutded tame ponamus'qa fic e in gracolSč ego i la —
tfno hoc no (čripFera}pmi(era.n.me in pra;fatiuculis tale aliqd fadu^gd fi faceretut qd tibi ofiedebat in Jati¬
no comodius fcriberetquid abfip pmi(To\icl quid abfip rone nfa facereFTu certe qui hoc i latinis meis exep!a —
ribusnoiuenerastirftuischartulis hocunde fcriptu legebasfIEgoqintcrpretatus Fiun5 fcripfi/tu qui me accu^*-
fastSCmeas tales litteras non tcneskrimcn mihi undecopoms^Haudideegoaccularidebeolunde tu me falfum
fecifliire planiilima dicofquatuor libri lfti (utjquos lterpretatus fu:in quibus de trinitate fparfim p fingulas pe_
ne paginas dilputat :R_clcgant uniuerlalii u(q tališ aliquis de trinitate fueiitus fuerit in interpretatione noftra
ienfus:qualem imfiocapite caluniandtuncdcmucredat ctiam hoc eo lenfu quo ifti confingunt efle platumP
Si uero per omnc libroi^ corpus n uncj fitiIladifferentiatrinitatis1nonneue(anupariter fiultuq^ comŽtum eft
dicerejg? uno folo capite hterefis confirmata eft ab eoJqui eam mille capitibus expugnaritFSed SC  rei ipfius con—
fequentia prudente queqj fatis edocet!q> hic fi hoc in litreris meis inueniftenSC uere Ičrupulum aliquem ex ip(a
ledione cepiftenfcum me ficut ip(e nofti^Romarpofstum heretpra;fentemfcontinuo uticp pquififtetl8čipla ad
me (čripta detuliftet:quippe qui u(qt ad illud tempus etiam uidcre me SC  faluraretSčin orationibus coicarc FoIi> ’ ,
tus erancontulrftet fine dubio rnecum de his quibus uidebatur oftendifinquififtetq? quomo fuiflet a me opiatu*
quomo haberetur ingraecofccrte hoc etiam gloriae fibi (ufFicere putaftettfi uifus fuiftetin dičtis noftris uel Feri/
ptis feciftep (e aliquid emendaritaut fi furor animi non taemendari errore q proferri in publicum copulifletj
fine dubio nuncjelegiftet abfentem lacerare!quem potuitgrauius confutarčprafente.Sed iuftu quiafalfi con-— -
fcientia deterrebatlad mequidem cuius erant fcriptatquže uolebat criminari no detulittfed per domoslper ma>
tronasJp mooafterialp fingulos quofq; fratrum circun(erttquos lolo conturbarepoftet auditu. Et hoc fecit fub
ipfo  tpetquo conFeftim cx urbe decederchne uel coprehenfus facli (uiredderetcaufas. Etiam ide ut intclligatf
fecundu pr^eceptu magiftri p totam me-Italia criminariunftigarc turbast conturbare ecclefia^aures quoq; pol -
luere facerdotum?8č in omnibus his modeftia noftra tanq confcicntia abutiiharc difcipulijpfe uero orientalis
magifterj!qui ad-V igilantium fcribens dixerat;per me Iatini cognofcunt oiaOrigcnis bona?6<: ignorant malaT
iftos ipfos quos nuncego tranftuleram rediterpretatus efti&eaoia quse ad me uel improbabilia pr^termifta
funt inieruiclquo fcilicet nune contra fniam FuanvRomani per ipfumOrigenis cognoicant malat&ignoret bo —
naffcinc etiam non folumOrigenemfied SC  me metiplum in fulpitionem ba:refis'conatur adducere*hinc emit—
tit inceflabiliter canes fuostqui me per urbestper uicos^per lter tranleuntem caluniantium Iatratibus inječtenč'

SC  fanda oia SC  nefanda aduerfum nje fečbemur.®uid qfo te (celeris admifimustfi fecimus qd fccifti? $i tame
nefariueft uti exemplis tuistde teipfo quid iudicašFVerutamen dic mihi o magifter^iam enim ad te; conuerte-
daeft relponfio)Alllegenteaut interpretante»fiquaeft illa fcriptorisculpalredereuocat^ab(itinquitfnequaq : ' y .
(quid me fubtiliter circuuemsFNunquid non SC ego legi?Hunquid non 8 Cegoiterpretatus (uF$ed legeeaqux
interpretatus fumtuide fiquid in iis dogmatieum inuemes.€erte fi a!iquid ho^ quas nune ad danatione uocoV
reperie^jpoftremo ai?fi uis plenius no(Iefquonia apud me etiam fulpitio huiufinodi dogmatum (emper exe- 5 »-
crabilis fuerit^legc comentarios meos in cpiftolaPauli ad Ephefios.Et ex his qux (čripfimofčcs quid eo (enfe
rimffegens enim eum uel interprcta&no(čes$C haec eft tua tanti magiftri grauitastut eum quem in aliis laudast
condemnes in ajiisFEc quem in pr^efationibus tuis alte^ poft apoftolos ecclefia^ magiftrum dixifti;nunc ha&— -
reucutn dicasFC^guis haereticus ecclefia^ magifter^aliquando dici potuitFErraui inquitin hoc.$ed qdiu prx— -
fatiunculam fubucisfCommentanos lege. Sed illos quos defignauiKSC cui hoc iuftu m uideturtut is qui to t li-
brosconfcripfit?inquibusomnibuspenepr£econiaeiusufq?adcaclumfemqui tot iam annis SC  lecftifunt aK
omnibus SC legunturlex qmbus gplurimi ita edočli iam de hoc mundo deceileruncSC perrexerunt ad domib
nutnJhancOrioenis (ententiam tetientesJa ua ex libroRi iftius aftertione didicerat^SC abierunt (perantes iuxta

i  iiii ,!xxxiiii.

4

4 »

huius reftimoniu iueturos ie cu lecundu apoftolos ecclefiaif: magiftru»& ^^ auj^jaoTflrežitis concmm' S
hsereticis5C oetilibusJcodenatu.C^uo fe ex contennone commutetK dicadqa lllu que.xxx,tere ams continuis

leees 3C fcribes apoftolis ex^quauj|nue haereticu pronuncio,Nunquid aliquos nouos eiUi. idi os modo Iegit s
ouos anteIc^erau^ed exiiseifdem dicftise£$8C tuneapoftolum:8C nuchaerencu dicn$Cnullo t ^° I h° c ita ficri
potuimiut enim tune rede dhritlŠC mo liuore quoda cotentioe puertit :8C audiedus nocftAut fi tune male dft
xi«K mo fopfuicodenatMuale ergo m fe qerero^ expcdabit iudici<?isqui fecundu apoftoli imam a iemetipfo
danatfEt qd inqutfabfcincjit: pcenitetia?Mon crra^ in ucr bo maximedicet gdeJdc crrore poenitere. $ed fi
mul aligs pcenitentiaagit:fimul accufatlffimul iudicat:fimulqt codenat.(§)jiafi uero fiqua meretnx una fc no
dmut duabus a fcortando cdtineatfdebet cdtinuo leges de pudiema feriberetSC non folum legescondere i ue^

& fepulehra obruere omniu*qua: iam defunda; funt foeminarumfj eas fufpieetur fui fimilem uitam duxifie:
dkenitetia ages cb  harreticus fuerisfcene facis^uid hoc ad me;qui nunq harreticus fuiVFoenitetja agis p erro -
reirede facisji tame ipfa pcenitetia legitime gerasfoo accufadojfed depr^eadomo eodenandosed Hendo.Na
qux  pcenitetia ueritas eftrubi idulgetia: decretuftpfe fibi pcenitens didatr^ui poenitet p iis qux  male locm-
tuseftjuulnus fuu no ite^ malelocjudocurattfed filedo*!i>ic*n«fcriptueft*Peccafti jquieice» $cdnucipfetc reu
ftatuisjSC itc^ reatu ipfe te abfoIuis.Et ex reo ipfe te iudice facis.Hasc ia no tua qui irrides in nosj fed nra*qui ita
nosirridcri patimurteft miferia.Verutamen ueniamus ad hos duos comentatiostquos casterisoibus opufčuiis
fuis codenatis ac renunciaris folos exceperit!f3C q cafte fe in his SC cotineter egerit.*uidcamus.$x his enim folis&
fidefuaprobariuulnltqdOrigeniiinoibusaduerfet^roferančergolftiquiei foliexoibusferiptisfuis pla/-

jnmvpuivm v«-......—/ - j.  I i

cmitfapprobo.Et primo oium de qbus irridet muhcrculaslfqux fc dicut poft refurredione no habituras fragile
corpusžquippe?qu£e angelo^ futuras fint fimiles;quid ipfe fentiat uideamusJn tertio comentario^ libro in cpj—
ftola-Pauii adEphefiostfub eo capitulo ubi fčriptum eft*qui uxorem faa diligirtfemetipfum diligittnemo enim
iinčj čarnem fua odio ! habuitI8C poft aliquata ita aitJFoueamus igitf SC uiri uxores‘fut anima; nra: corpora*.ut SC
uxores in uirosISC corpora redigantnr in anias;SC nequaq fic fexuum ulla diucrfjtas.Sed quomo apud angelos
non eft uir ncqj mulierlita SC nos qui angelis fimiles futuri fumustiam nune incipiatrsus efleiquod in cadeftibus
rcpromifTum cft.H^c SC ecclefiis;n tuis comentariis fcripfifle fčiesTquomodo eas ad exetnplum fidei tuac^SC ea
qute arguis cofutanda proponis? Et quomo de tuis uerbismulieres arguis^Deindc quse mulier dixit aliquado
g? uxores conuertantur in uiros^SC corpora redigantur in animašiquod tu fcribisTErgo fecundu te nonfblu re>—
furrečlio non eritded ncccorpog^iquod confiteri etiam iflos quos tu fecifli hsereticosidicis.Ybinam ultra cor^-
pus čjrimustfi in aiam redigiturCEntergo iam totum animalSC nufcjcorpus.Et ire^fi uxores in uiros comuta r~-
bunturtpro eo quod fubiunxiftikitnequaq fit fexuum diuerfitas^uafi hoc utofiederes quia fexUs fbemincus
5 nteribit:ex co quod redigetur in uii$(o!us autem manebit uirilisjneicio quidcm fi ha:c tibi de fe dicere foemi— -
mm.  fexus ipfe permittatftamen SC fi ab illis concedatunqua confequentia poteris oflendercibi uirilem fexum
efle neceflariutrilubi fcemineus neceflarius non probaturft^ uia naturah’ quodam uinculo in tantum (txus al—
ter eget alteriuslut fi alter non finalterius opus non fit.Etenim fi luteam formam cx rcfurrečlioe ho habere pu>-
• tatur!quam in paradifo habuimibi fčriptum eft;quia mafčulum SC foeminam fecit cos^Cbcncdixit eos:Si uero
8C tu SC mufiercula: quasincufasldicitis neq^ uir neq? niulier eibquomodo ergo autcorpora redigentur in aiaslf
aut mulieres coucrtcnturin uirosteum uel paradifus utruq^ fexu patiaturruelfimilitudo angelovi ut tu qucq;
fateristnullu oinorecipiatfEtmiror quomoabaliisexigasde fexuu diuerfitatc fententialdequatu uolens dif-
lerereitantis te inuoluis nodis^ut cuoluere tejnullatenus poflis^panto redius facerestfi nos quos culpas imira^

ied fi in epiftola faltem meatquam alicui familiarimeo negligcntius fcripfiflemiinueniflet fčriptum^ quia cor¬
pora in aias rcdigcnturlSC uxores in uirostfi non etiatn ccreis litteris feribi per portas ciuitatu praecepifieSfi non
m  foroiin curiatpro roftris etiam recitari.C^ uantos ex hocaccufationum titu!osiqua; uolumina confcripfifiet^
(^quam me totis armis ac teliš fcecundiflimi fui pedoris purgeret dictnsV'quia fi mi hi non creditis dicenti'qL.ia
fallit curn dicit corpus refurgeretSC čarnem negatjuel cum fateatur quidem carndmembra aut negat SC fexutn;
uidete quomo ipfe feribit in epiftola fuafquia corpora uertantur in aiastSC uxorcs i uiros:$ed nos tequide ha:c
fcribentcmlnon folum non arguimus na:reticum:fed SCfatiffacimus ranq magiftro.Muheres rame i\\x  quas ta
indignis SC inhoneftis contumeliis laceraftftexhibebunt ante tribunal chnfti-tSC ha:c quje in his commentariis
doces:8C illaquar oblitus tui rurfum cum contumeliis fcribis^SC ibi utraqj recitabuntur i  ubi ccflabit iam fauor
hominumtSC redempti laudibus plaufus filebunttSC tecum pro his uel geftis uel didis tuishudicabutur apud
mftum iudicemJchriftum.Ve^ pefgamus difeurrere quid etiam de qftionibus fcribarJnoc enim ad fidem per
tmetdn quibus dc carms rcfurredionc fic uariateacteramt cjftioncsJterrj ex comentario^ libro de epiftola Pau
iad ephefioside eo capitulo ubi dicit apoftolus^Sicut elegit nos in ipfo ante nundi conftitutioneut efiemus fa^
■j  ^maculati cora ipfo:ita ait pro coftitutione mudi in grdečo feriptu haberKalafboAAvftouKoSju.ou. Non
l '  I ^‘ uaui ' Ka  f 0t fi o XH;qd' coftitutiofbnat«VndeSCnos npterpauptatelinguteSCreRinouitatelSC ficut adarn

COU/ & Q.r  ^ C-  1 r. * r . \ ■ '  ^ ^ f c*?  .. V . T« -

1

I

1

* mT 5 ^

SSfeSS

t*z***&.

- ■ >*o*

■> s, 'i. ' 1n "'im j ">

, 9

U  - Vr „- lcl %

* ,r,t '©lbm ? lta

. . 01,5  °PUU;,

'

"“^prisfoisiia.

2 ,< lf'moso %

T«a",(i" 10 q ttltf
n - n.ibiturasftaoije

' i: , •  'VV;;.';,

- 1  '^frojcmocniti,

' ■ 'rpcraiiiti
‘ M«omo apud angrfos
'■'''-o.jUod m carlclhbus

jmfidciun^ea

■ -wffdixira]jquado

• ' ; i»(fnon/olurt>'
.. V bt  rum ultra cctr
:' i m uiroscomutth

■  i xi!s fccmincus

■ —c fecmU

! t i

diccrc l_

\uin\cm fcxum
n Ti xus af

itum I_,

hohabcrcpiK
utcos:5iuao
^rnturinaiasJ
k 1 ut tu quc(j!
uolcns dir

n tu

MCI

'rasi

L ,_jts

nbcnS]

ulorr/o-

ipIiIKI'

^ tl JU!^ 1

'in<

»r4 »V** C  .irtf i

” LiitfJr

i

:V ‘ LiM.

- •<•': .

v*

mittitmja fiiblimiiuel cuin aliqaa rcfumitexordium.Vnde SC  hi qui asdium futura^ prima iaciunt fundamcn
ta?KaTocp>EfiXHK£vcxM'deft initia fundamento^J iecifle dicuntur. YoIens itacpPaulus oftenderc quia deus un u
uerfafit machin*usex nihilotao creatur^non condition^non fačluraSfed KctTafboTiHvddeft initium iačh' fu^-
damenri ad eu rctulinut non iuxta?Manich^um SC cxte ras haerefesojuar fačtore SC  materia ponunflaliud quid
undecreatura: fačtae fint antecefierit creaturasffed oia ex nihilo extiterint.^ uod aut elečtos nos uteflemus ia—
čtiSC  imaculati cora ipforhoceft deotante fabrica mundi teftatus eftjad praeicientia deipertinetifcui oia futura*
iam fadra funt.Et ante q fiantiuniucrfa funt nota.3>icurS^Paulus ipfeJprasdeftinatf in utero matris fua:. Et-Hie —
remias in uulua fančlificat:eiigitiroborat r :5č in typo chriftipropheta igentibus mittitur.Hucu% edidituna
expofitionem.$cd fub cuius periona huiuimodi inteljigentvtacapienda fiCnon expreflit^jboc tantu eoitcp ex—

monium^) hac iua aflertione iuftutn efle deu conetur oftendere;qčfnon ex prasiudicio fcientia: deilred ex me+
ritocIečto^*unuqucq? eligat»K>icit aut uiiibilescreaturaKcadu terram maria^Sd oia qu^intra ea funCalias fuif-
fe inuifibilescrcaturashn quibus SC  aias qu« ob quafda caufas (bli deo notas deiečfce funt deotiu in ualle ifiam

eola fuitaia mca.Et in alio loco:M« (er ego ho;quis me liberabit de eorpore mortis huiusTlEt alibi,Mclius eft re
uern:& eflecu chriflo.Et alibi, Ante q huiliareregodeliquii& cstera his iimilia:Itaq; prius q aia: inquiuntprse
cipitarentur in mundu.Magifter dids inquiunt;& no dids qui funt ifti qui hxc  inquiuntyq, aia: eiTent prius^
prascipitarenturin mundu.Nonne rede iquit dixirquia talpa es;K nihil uidesTSixi iam fuperius quia illi h^c
dicunt:qui deum iuftum efleaflerumVquem utiq? fi cor haberes me ipium eile intelligere^neqi enim ita ipius
rumjutaliummc^diuerfumeneab his (latuam1quideumiuftumdcft’ndunt;qdoesuuq; fadmusqui ianu
iapimus.Siccrgo magiderdic E s quid ifti qui tucs inquiuntdtaq? priusqaia:inqumnt pr^cipitaren^ in mua^
dumjSd mundusexaiabus ficretcu habitatridbus fuisininfimutn deiedulipie cjcgitPaulu  deus^Kei fimifes
cora m ie qui erant fančli SC  imaculatuNcmo aut c ligi c nifi de pluribuslSč ubi funt aliqui uilioresnbi perpctraiT
eledio.^uomd aut in babplonia: captiui tate quado adNlabuchodonoior imChaldcam dudus e populis?mifr-
fi funt prophetasddscchielrOaniebtres puerilAggeus 8dZacharias;n6 q. ipfi mer uerint captiuitateifed ut effet
in iolatio captiuo^tita SC  in illa diredione mund&os'qui ante q mundus ficret eledi crantja deo miflos efle in
eruditione SC  magifleriu aia^ peccatriculut predieatioceo^ rcucrterent^ ad eum locum-unde corruerant, Et
hoc efldqd' adV1oyfe iti odogcfimonono pialmo didt.Domine refugium fadus es nobi^in generatione SC  r>/
gemdante q montes firmarcnt 'iSC  fieret terr^Sč orbis tcrra^.^ uo fcilicet ante q mundus fieren& uniueria ge

fibilis fierct|fn quo mudo cu reliquis habitatoribus*angcli fcilicet SC  a \x  erantlftas aiasais ob quafda caufastfo-
li deo cognftasdn hoc uiTibili mundo nafci in corporibus:8C qua: ante habitauej;at ca:lwapud prius fecululnuc
hic habitant terram-tfcilicet non extra caufas aliquasvquas ipfcc inibi uiuedo co mi (eri n t:Sč aisq? fandi quiqpait
cdPaulusr&: carreri fimiles ei p generationes fingulas ad eruditione eaiy a deo praedeflinati funt i  ut eas prredi-
catione fua ad illam habitationem^nde collapfk fueranbreuocarcnt.Et hoccopiofiflimis fcriptura^ teflimo^
nii&firmas^t qux funt alfa qua’(o dida pro quibusOrigenem in ius uocasr^ua: alia (unt‘in quibus eum dam
tiari iubesfAlium neintuisdanasfEtft ut tu fuadesthuiuicemodididadananda funnfercstu primus fenten^-
tiam.Et pro didis talibu&lpfe prior teipfu condenabis.Neqj enim tibi iam ultraJullum rcmanfit eflugiu. NuU
lae hic ftropha: pro quibus c^teros arguishabpbunt locum.Cn ipia etenim poenitentia tua poft conuerfionem
iam emendatus SC  corredusiflis libns audoritatem dediftijuidelicc^ut ex lis tua fententia de iis qux dananda
dicis dogmatibusprobaretur.Et ideo quae hic feripta funCtanq fi modo hxc pronuncies 8C  definias audienda
funt.Et hic talia definis:qualia dicis efle dananda.$ed no fum inquitego qui definiofoliu dico eflej qui h are ita
dicatfideft iflum ipfumJubi immutas cxponetis perfonamf Vt uideamus qui eft ille;quem talia dicis aflruere.
Ais ergoKalius uero eft qui deum iuftum conatur oftenderejdicis quac iam fupra diximus,$ed ifte quem dicis
aliumideum iufturp aflertione hac fua ut ais oftenditI& a te alius SC  diuerfus eft.De te ipfo quid fentisf Tu ne

m jJ

■flp

dicit.Aut ii ut omnis confitetur eccldialenam tu deum iuftu efle confi tearis:tu es qui hacc dicis:& tu es qui pri —
mus excipis fentcnriamjquam in alium fersiSi tu qui tuo metipflus mucrone confoderis.Suflicere opinor harc
apud iufttflimos iudicesJSč futu^i dei iudicium pr^ftolantcs.Non quia condemnare debeant eum qui feftuca
uidet in oculo fratris fui;Sč in fuatrabem non uidet&ed emendareJSč ad ueram pcenitentiam reiiocare. YoruY
ne fortelatueriteum locusifte unusex hislibris quos ad Iiquidum fe recenfuifte putauerat; SC  quo^ exemplu
c^teris omnibus condemnatis ad confeflionem fidei propo(ueratfrequiramus quomodo etiam in c^terisl fen^
tiat.[dem in eodem libro^eeo capitulo ubi feriptum efttfecundutn placitum uoluntatis fua: in laudem glorice
fuae^poftpaucaJita ait:Inuaduntitaq? in hoc loco occafionemfcjui ante conftitutionem mundi *anitnas putant
eum angelis SC  cxterisuirtutum cdfftium noibus in c^lefti hierufale fuiflc uerfatas?q<J nec fecundu benepla

,lxxxv,-

i v.

r i-


J

citu deilncc in laude glorte cius SC  gratfa: podit ltclligiiahos nudos barbaros feruos dcbilcsialiof^ diuites: ro^
manos nobileslibcros fanosin diuerfis horis SC  diuer S partc gcnerarijnifi cau fac prajccficrmu^bns ex men tis
bare animaai unaquxq? (ortita eft.Et illud qdad romanos fenptu cft:quida putat nec norut.An no ha

bet otatefiouluslutideeade maflafaccrealiud uasin honoretaliudincorumeliaf $edad čude len u ^-ftruntj
ut qnomo mala uita (eu bona|laboriola uel facilislfruftra in boe tnudo agit inifi credamus dei ene tudiciu 1  ita
& diuer fitas in hoc mddo nafcetiu iulticia dci arguatjnifi afaru meritaprazcefTerint Jed> : hoc non

itaaccij
tutione i




quoq eoa:quos te arguere dicislde his dogmatibus uel cogitari uel dici potuitfQ uod fcilicet diueriitas & inae-
qualitas qu£e ed hic in hoc mudo nafcetiulad dci iniufticia referatACaula dicis dedirielpfa fibi unaquaqj anir-
f ex his fcilicet motibus afo^ quos prius in caelefti hicru(ale?qužE eft mater oium uiuedo gederut5& hoc in/-
quit n5 cx mea pfona didu eft-fed aliu dicere defcripfi.Bixi quae dixi:quia inuadu t quida occalione: Nec ego
neoo:q; de alio dicere uidearistSed ihe alius que haec dicere aisfutru tibi cocors*& cofonans! an uero cotrarius
fitSi inimicusmo denegadi.Cu.n.aliu iftu contrariu tibi a!ique nomiasdoles ponere quazda dida eiusilld rtas¬
tim ea dedruere SC  ipugnarejut-Martianis S&W aletini SCArtii SC  caztcroRr.Cu uero aliu quide nofas;& dida e^
ius cu ualidiffimis allertionibus fcribis;tcflimoniis quoq; Ičriptura« copiofiftimis mpnislnone etia nos tardib-
fimi SC  quos tu talpas dicisiuidemus iftu cuius dida ponisj& no deftruislaliu te efleVEt fieri hxc  rhetorica figu —
rarcu fub aliena pfona fua (ententia proferut.Fiut ifta ab oratoribusku aut ofFcnderealiquos metuut; aut iniii-
dia declinare cupiunt.Na fi tu teex hoc defenfu puta#qdin his didis aliu nominestmulto erit excufabilior ib-
le?que infimulastNaille no folu hoc in cofuetudine habettut dicat alios ita dicere^ qbufda ita uidcri;fed mul—
to caurius dicit ille de talibulft hoc no defmiretfcd opinari magis,(^_uod (i alii melius uifu fuerittutbis omik-
fis illa teneanf?uide qta ille caurione ufus eft;8c tamen a te ad danatione uocat .Tu quia tantumo alium nomi -
nasJefFugiffe tcputas e Ex his enim eu danasrin quibus cu (equcris SC  imitaris.Scd pgrediamur legendo comcn—
tarioslne i morando p fmgulatexcfudamur ab agnitione plurimoj^tlte cxeode libro de code capitulo ubi leri-—
ptum eftjut fimus in laude glorij eiusiqui ante fperauimus in chrifto.Si Iperauimus tantum dixiflet inrChnV
ddtS£nonpr^mififletantefperauimus:quodgrscediciturz3p6H7i7r'iKcXTrgv:efdt manifedior fenfuskros qui
fperauerunt in chrifto forte uocatosiefle priedeftinatos (ecundu npofitu eiustqui uniuerfa operahiuxta confi—
lium uoluntatis.Nunc uero ppofitionis adiedio ad illa nos intelligentiam trahit de qua fuperius defputaui /
mus!exponentes hoc quod feriptum ed?qui benedixit nos in 01  benedidione Ipiritali in carledibus in chrifto •
$icut elegit nos in iplo ante mundi conftitutionefut eflemus Sandi SC  imaculati coram ipfo t  qd lcilicet ficu t ta
nos benedixerat in oi benedidione Ipiritali in caeleftibusl& elegerat nos ante conftitutione mundinta etia nuc
fperaffe ante dicamur in chriftdtcx tpe quo eledi SC  pra:deftinanV& benedidi fumusin cacleftibus (hucufq; in
terim l fqua: enim leqnuntutf maiora funt.Non ergo gfas ago deoiq, me pondere grauilTima: fulpitionis releua^
uit.FortafTeenim uidebar aliquibus de alio ifto contemiofitis uel caluniolius agereleum jfecundum rhetorica
figuram iftu m qtiem dicit alium'ipfum perhiberem efic.Sied ne q ulli audito^ nune prorfus dubitatio rema^
ncredquis clTet ide alius de quo fuperius dixeratdecIarauit.Tanq uere bonus magiderl&qui nullas uelit ex di
dis fuis ambiguitates difeipulis remanercidignatus ed in hoc loco illum quem lupra alium dixeratt euidetius
quis cflčt odendere.Ait ergotnunc uero propolitionis adiedio ad illam nos intelligentiam trahit! de qua fupe—
t ius feriptum ed;qui benedixit nos in omm benedidione Ipiritali in ededibus in chrifto,Et quod ibi ex perfo—
na alterius didumkit minus intelligcntibus putabaf’:ne quis error his quos iuftetat cx iftis libris quid deOri-
gene fentiret lentcntiatn fuam nolcere remaneretTad fuam perfonam nune reuocansmce alium aliquem nomi
nansfdicit ea qux  fuperius legimus;^ fcilicet fient iam nos benedixerat in oi benedidione Ipiritali in cadefti/
bus‘t&: elegerat ante conftitutione mundinta etiam Iperade dicamur i chriftokx eo tempore quo, dedi SC  pra:
dedinati;8č benedidi fumus in cadcftibus.Abfoluit ergo me(ut puto)iple fuo tedimonio omni fufpitione ca
luniadcp alius ide non (it aliu&q ille iple.Sed SC  maiora adhuc ex con(equentibnsthcut promifimu^oftedemus
Foft hoc enim quod dixerat nos ante Iperade in chrifto!& ex eo iam tempore»ideft ante conftitutionem m udi
SC  ante q in corporibus nafceremu^.in cadis ellc benedidos SC  eledostite^ illum fuum alium introducim&: di>
cittAlius uero hoc dogma non luftinens quod ante fuerimust5č Ipauerimus in chriftotq in ido corpore degete
musdllo intelligentiam tranfert.f Joe in loco omnem fuutTi fctorem;quifq; ille efhifte eius alius exhalauit.Bi,—
cat enim nobis hic quem uult alium ede qui hoc dogma non fufFcratiq> ante q i hoc corpore degeremusf&hfuc
rimus:6č Ipauerimus in chriftofHoc eft enim pro quo damnari iubctOrigenem?)quem uult hic alium intcl>
lexilTefceu aliquem contrarium Obi,(^Uid dicis magiftcr?Bicorni 1 II 0  urgeristde quo exponere difeipulis Ib/
Ics.c5i enim hic alium idum qui ante fuiife animasiq in corpore degerent non reccpitfte elTc dixeris proditum
e .q u °d in (uperioribus carlabatur. Inucnicsenim tuaconfcflionc alius ille tu c(Iefqui definisomnia dogma
tajqux damnari iubes. Si uero non cs tu in (uperioribus aliusfne tibi ea quce improbas afcribanturinec hic tn
erisaliusqm non  fuftineastante fuiOeanimassq in corpore degeremus. ilige utramlibet cxcufationispa|>
tem, um a %m qucm frequenter inducistte uig itelligamusfan alterum aliquem catholicum euuis uidem

n ia:rcticum. E)amnandum;an ab(o!uendumf Sicatholicuseft ide alius tuusduiin (uperioribus dicebat^

ante


i,

•' ^ ; ':n

"SSSS^^f 1 "

im

i*T*t

|n

I

' ■ ,;4

4

. ... 1  ^ ■fo tornh 7

ln '!»oi 1 ,~' cc '8»

. (0 'f3nns

‘Cimi

ku *^^
^N ***™ctuut;;

}

Dr

° ri *^ fjgu

V aut  ini

T^tiuidmrfcdn-d


^urrirlurhis

> omitL

11 ' ‘gcndo comta-
v  ' Nr capmiloubifciv

,U;ri  vli.tiflčf irvChri.

*" * : ' r IfnfusVosaui
'im^itmaconfi-

■' ’ v'i Ir a um/

• i ’ ^in chriflo,

: .v ilicctficut ii

rir T '.Pt.ictianuc
ir. v z vVusiVucuC^in
— , . nticnisrclcua/
jndum rhctorica
.rx dubitatio rcma'

• s jinul!jsuclitcx^
,1  U nil'fX3 l, - cu, ^ US
•fifrtnH«i‘>q ual “P

niodibifK
1 ^jqgiddc'Oii'

tm mUjoctnneoi 1

l M
ipniiliin f, - f “

Ji M?***

'lete*
cm v&

\

■  ..v

ut*#* 1
noodu

%**jL

•j'

'• : '


pPni

ante hunc mundu uifibile fuifTe animasfcu angelis & catteris uirtutibusan fuperiori hierufale in cadeftibusccv

i dixerist hasreticu defignabis eimqui fuide animas.non recepit?& fperade in-Chrifto antc q in corpore na
fcerentur.(§>_uia hinc exitur magiderff^uo erupiturff^uo rurfu euaditf^uocuncp te couerteris hterebis
Non dica nullus fubrrahendi |e aditus datunfčd ne rcfpirandi quide paululu fitcopia.Sic tibiAlexadii tui.ari. —
ftotelici comentariiprofaerc^ic-PorphpriiaS aycoyH«Sic te tot St  tanto^ philofophoip crraece St  latincfinfu-'
per SC mdaicx  eruditionis excoluit difcipfinahit in iftas angudias tam intricabiles deuenircs?Et ta miferabili '

tercoartarerisfut nec ad alpes poffes efle defenfusfSed parcamusiiam deferendu ed litterisT SC  ut ipfe ait operi
magno fdnus non ed a(čribendus:qcj ipfe parcat nemini.Et ta ratione dičto$i cj flagello linguce:quos libitu fue—
rit ucrbcrct.Et fiquis minus adulabituncontinuo hrereticus SC  feriptis SC  mifiis p diucrfaJcentum .codicibus dcii-
gnetur.Tamen nos non ipfu^fed patriarcha imitemur-Dauidrqui coprehenfu in fpelunca inimicu fuuSaulItu
eu po (let iugularemoluifcfed ei pepcic£quod SC  ide fibi a nobis aliquotiens fačlujnon folu uerbaffed SC  re atqj o-
peretetia fi fateri non uulticorde tamen SC  confcientia retinet.S)emus ergo uenia e»qui dare uenia nefcitYqui fi¬
ne ullo humanitatis relpečtu de dičtis alterius iudicatsSč interim educamus eu de fpelunca u% quo in illa inci r
darfde qua etia fi omnes conemur SC  cup;amus:exire no pofTit.Kicat ergo qui potefl: fieriiut in fuperioribus il —
lismb: lflud dogma confirmabatur ab cojquiiy;ftu dcu conabatur oftenderetubi aliu que dixit uere ne alteriiis
pfona fuerit talisVquale nune condenari uultf Hic uero ubi contrarius efl^ non recipit qute in fuperioribus di¬
eta funttaliu feipfu dixeritf Poted eni fieritut confcius fibi fittita fenfifle fe cu fcribercdlicct flilo id no patuerit'
explical , e.$itergo ueniarSč ponamus in hoc loco iftu aliuduinc efle ipfu qui no« recipit dogmatquod dicit ani-
mas faifife ante q in corpore degeremus?& fperafle inChrifto.Repetamus ipfu capitulu:^ quo rurfus tedat di —

iv *_ j.,,«, __ 4  a.  f___ _ ^ ^ r.~n° ___ c_? .«*/ *. * ..

m

mine eius omne genu flečtatuneadeftiu SC  terreftriu 8C  inferno^t8C omnis Iingua confiteatunquia dominuste-
fus chriftus in gloria eft dei patris.Cu eni ei fuerint uniuerfa fubiečtaralios uoluntatelalios ncceilkate fubiicien
dojSČeos qui ante poenitenria maieflatis eius fperauerint in eulfuturos efle in gloria laudu eius:5č uocari zspon
Attiko  Ta<qieos uero qui reperti fuerint neceifitate etedentesko teporeiquo nec diabolus SC  angeli eius poterut
negare regnante efTe^lperantesded non in laude doriae cius;quod quide Sčnunc ex par te uidemus explcri®quia
alia fit merces eius qui uoluntate fequatur deujalia qui necefTitatdfuerutahic fiue p occafionediue p ueritate ta>^
tu-Chriftus annuncieturtdumodo fciant SC  fperantesfcp pro diuerfitate fpei diuerfa fint pr^mia recepturčois in
hoc loco admittitur cauillationis occafioln fuperioribus dixifhlq? bi qui ante fperauerunt in Chriftonlli funtf
qui ante q iti hoc uifibiii mundo in corpoiibus nafcercnturtfpem nvChrifto habuerunČicxleftibuspofiti.Sed
neiftud dogma tuum uidereturTalia introduxiiti expofitione:qua diciseo tepore quo omne genu flečletur do—
minodefutuniuerfa cretatura cadeftiu terreftriu SC  inferno^aduobus ei modis erit fubiečfra.^uida uoluntate^
quida neceflitatesSČ uoluntate an fubiečlos fančtos omnes qui p uerba prardicationis modo cis crcdutf St  idos - 4 -
uocari sspon Attiko tcčcj  ided qui ante fperauerunt irrChrido.Neceflitateaut fubiečto^quinune quide p pras
dicadone uerbi non crediderungjunc aut ia negare non potcruntificut diabolus St  ageli eius&I qui cu ipfis ne
ceditate crcdidcrundquiq; omnes cu quibus SC  diabolus SC  angeli eiusiquia podea credcndnon uocabuntur a -
te fperanrcstpro eo feilicetiq> lili ante crediderunt in-Chrido:6C fperauerunt in cu uoluntate.Idi uero podmo ^-
du:SC neceflitatc^Et ideo ais eos diuerfa praemia recepturoslpraemia tameponis in bis omnibus:qui modo non
creduntfSž diabolo St  angelis eiusdicet inferioratSC eum de cuius fola pcenatp aliquando uenia opinione non fe—
tentia alterius arguidftu in regno chridčad priemia fecunda perducis,Et hoc uis intelligiTquia ficut nihil itered
utru ueritate an neceffitateChridus annucieturjita nihil refcrtmeceditate an uoluntate credaf. Hax funt'qux
nobis difcere de comentariis tuis iubes .Idas no regulas confuftonis ftdei docesfut hoc danetur in aliistquod do
mi difcitur.Mauticp fi tu es nucaliusiqui primu dogma illud no fudines;quod aias in caeledibus fuide dicitan
teq icorportbus nafcereturttues fine dubio qui diabolum St  angeloseius atcp oesicredulosno folum uenia do
nastuetp etia fecundis muneradosede prxmiis polliceriš.Si uero hoc fecudum refugistu eris primi illius dog t—
matis patenEt miror quomodo idi prudetes St  eruditi uintqui h xc  eius legunt fcripta:Sčquibus nuc illa ab illo
fcribunturfrideat de me:q? me talpatp nominctTSd non fentiant fe magis ipfos ab eo talpas iudicari: quos putat
h xc  in (uis libris non uiderc defodl»Si eniputaret eos Iegentesitelligere podc!nunq ad condenanda ca quae ip
fe magider docetiidorum librorum haberc iufififTct exemplutti!in quibus ea ipfa plenius SC  manifedius cotine—
tur;quat cond^mn^re nos faadet.Odendimus interim idum ipfum aflerere in idis eleeftis comrnetariis fuis ea
quae damnari in alterius libris iubemded q> anima: fuerint in ca:ledibus-ante q in lroc mundo in corporibus na
fcerenturl8i q? omnes uel peccatores uel inereduli cum diabolo SC  angelis eiusteo tempore quo omne genu fle^-
čteturlefucadediutn tertedrium St  infernorunifnon folum ueniam accipient:uerum etiam ad fecunda prx^
mia uocabuntur.$edquoniam ha:c rei nouitas non dubito q? fidecn difficile mereaturlut quis credatur ea dam
narcquaradruitlfcioquid defideraris.Nftfipoffumustaliaexeifdcmlibrisprofcramu£exempla‘f& tam cuide
tia:ut nullusomnino alius fiius nomineturota faciam.Item ex eodem libro;q. i feculi fine chridus SC  omnes fa
čli fužfupra dsmories habebut fede.Et ut iide ipfi dsemone fecudu uolutatate fedetis fupra fechridi; SC  fctoip
eius agatJEx eo eapituJoJubi dicit ^poftolu^ut odederet teculis fupuenietibus abudates diuitias gratfe fu^e in

*lxXXV!

r

cu

bonitatc fuper nosScvChi ilto iefu 6oft paucanjuod nos inquit qui quonda lege tenebamur mfernii & pioptr
miartq 3 pccca”a ut opcribus carnjsnta eramus &fuppliciis deftinatijnunc inchnfto regnemustfedeamufČp ci
coSed^atnusadt no ihumili quocukp loco:fed fuper omne principatuTpoteftate^ dominationef& omne no
men quod nominatu eftmon folu in hoc farculoded etia m futuro.$i eniChriftus relutatus eft a mortms! K
f c deta dextera dei in cadeftibus fup omne principalu & poteftate&uirtute:&nos fcdebunus regnabimuf^ cu
^hrifto&ecefte cftrut fuper his fuper qua: fedet ilfe:fedeamus.$cdqui diligens lečtor efbftaum dicet & reqm,
reftquid crgo maior homo angelis7& cunčlis in cx\o  poteftatibusf^uod quia pericuiueft rcfpondercjpnn-
cipatustpoteftatcslac uirtutes?& dominationesj&omnenome quod nominat :no folu in hocfoculcr cd1 etfa m
futurbimaxi'me qaia omnia fubiečta funt chrifti pedibusjnon ad bona parter fed ad contraria rerertfut dicat ef —.
fc eos'angelos rcfugašUEt principe mundi huiusjSč lucifeip qui mane oriebat^fup quibus fandijefluri funt cu
^Chrifto.Illis quoq; tribuentes beneficit#qui nune inferni SC  male libertate fua abutentes uagent panim:& per
prsecipitia corruant peccato^.Cu aut tales habuerint (eftorcs:iuxta fedentiu uoluntate incipiet gubernari.Ku
quid SC  hic ambiguitas aliqua de reliefa eft: ut locus hic egeat aftertoref Vbi cuidetiffi mcuulla illi us alii fibi ite_
riečfa pfona:dicit angelos refugasflK principe mundi huiusl& lucife^ qui mane oriebat :in fine-Chrifto fup fe —
ledente SC  regnante cu fandis fujs confortesac fociostnon folu regni eius:fed Si  uoluntatis futuros.$ecundu uo— -
luntate naq*Chrifti & omniu fančlo^ eius agerejhoc eft ad fuma beatitudinepuemfle.Neq? eni eft alfa perfe-
ctio oranonis qua fupplicare nos docuit patritniii ut fiat uoluntas eius ficutin cado SC  in terra.Sed qfo paricn/—
teraudite.Non quide omnia:quat-de ipfis dogmatibus in ltbris eius continenf rcuoIucnte.Tata enim funtiut
plura rnihi fi exequi cacupi^uolumina cofcribenda fintifed tata qta fatiftacere legentibus poflint!q> no ifte ca—
fuin hatcincida$quat nune dilčipulisimitada proponmfed latifTimaSč freqnti aflertione cofirmat. Sed uidca -
musqute funt:qua: nosexhis probatiftimis edocetcomentariisJteexeode Iibro?quod non folu in prefenti fx-
culoetia  in futuro afčcnfus fit hoium SC,  defčeiusrdc co capitulo in quo aitdup omne principatikpoteftate
ac uirtute:&omne nome quod nominalno folu in hoc fieculome^. etia in futuropoft aliquata:fi aut funt inqt
poteftares uirtutes SC  principatus SC  dominationeštnecefle eft ut SC  fubiedos habean$& timentes fefr& feraicnu-
tes CibitČC  cos quia fua fortitudine roborent^ ua: diflributiones officio^no folu in prefentia^jfed etia in fu —
ruro fatculo erunr.V t p fmgulos profcčfus&honoresrafcenfiones etia dčdefcefionesfucl crefcat aliusiuel decre-
fcat*fi!t fub alia atq; alia potcflatciuirtutelprincipatu atqj dominationdfianCur magffter ut tuis tecum uerbis

ce qua: ab apoftolis laudataeft.Gur in medio profersquod Pctrus SdPaulus edere noluerut?Vfq? quo tu hxc
feriberesmonufq?quoeopmterpretarermtdoceslfedufqjquo tuh^cante.xv,fereannosfcnbcrcsifinchis mu-
dus chriftianus non fjitf(^_uid enim tu mododocesfq? in futuro feculo adhucafcenfiones SC  defccnfiones fi r
antfEt proficiant aliqui:3č aliqui decrefčant?Ergo illud quod dicis in hoc fkculo uita acquirif uel amittit*;;no
eft ue^fin occulta habet aliqua interpretatioiief Non eni pcenitentia agis pro his«quse in iftis comentariis co^
tinentf Jtequod ecclefia unu corpus:non folu SC  hoibustfed SC  angelis SC  oibus uirtutibus eteleftibus intelligen
du fit:ex eode libro deeo capitulo i quo feriptu efkSč iplu dedit caput fup oem ecclcfiapoPi pauca:n5 folu'inqt
hoiumletia fed angelo^. cundaruq? uirtutu SC  rationabiliu creatura^ecclefia intelligi poteft,Ite'quod animte^
quiain illa priori uita nouerant deutmodo eu no quafi ignotu cognofcatjdfed quafi poli obliuionem aenuo "

co—

fcire ccepimusAgnitio uero eo^ quae poftea recordamur;& priore quada uita i  cadeftibus fufpicamur^poflq
in corpora ifta deiečti SC  obliti dei patrisjnunc eu p reuelatione cognouimuslfecunduillud quod feriptu eft: re
minifcen^conuertent'’ad dominuoes fines tcrrzkSC  multa his fimilia.® uodaute ait ite^qa quida htec di

fonaiab eo disftas freqnter oftederim.$ed quid adhuc eft:quod ei difplicetin aliofEtaftra inquit uel caetera q
in carlo funt:rationabilia dicitSC deličti capacia«Videamus ergo quid ipfe de talibus fentiat in eode libro%x eo
capitulombi feriptu efboportet eni eu regnarefdonec ponat inimicos fuos^fub pedibus fuis.Poft aliquanta Y pot
inquit ita refponderi:q, abfcp pcecato nullus fit.Et fydera ipfa no funt muda cora deotomnifep ereatura paueat
creatoris aduentu.\ nde crux faluatoris no folu ea qua: in terris funt:fed etia quac in caelis eranpurgafle perhi ? -
bet Jte q> propter corpus humilitatis SC  corpus mortis hoiem filii ir at appellent^ex eode libro de eo capitulo
feriptu eft;& eramus natura filii irat fieut cattcri.Poft a!iqta’:nos uero inquit dicamusefteprimu oes hofes natu
ra filios ir a: f ppter corpus humilitatis SC  corpus mortis;6čq? ab adolefcentia mens hoium appofita fit ad malitia
Ite q> prima fit anima: faftura:^ deiceps corporis plafmatidfex eode libro fub eode capitulo poft mukal & dili
geter iquit ob(eruafqu!a no dixit ipfius figuratio fumus atq: plafinatio:fed lpfius fadurafplafmatio gppe oni—-
gme de terrae Iimo trahitlfadura uero iuxta fimilitudine Siimaginem deilfupfit exordium ♦ (^uod in centefi —
mo*x v iii,plafm° fimul pofitumitang diuerfa fignificauManus tuat domine fecerunt mc.Si  plafmauetunt me.
Eadura primumlocum tenet; deindc plafmatio. (§_uid adhuc aliud eft; quod condemnari uultfSicatfut
iddceiuslibrisimmodeeiuscordcprofeiamus. (^_uod eniminquitunam naturam X ammarum Sč ange /
forum moleitum eft hoc.Scd uideamus quid ipfe de hoc fenriat i his libristquos nobis ad cofeftionis exemplu

&ad

Ki

• >

Ni

H-

■•'iv

Mf

t v.

x ***c£ , N

•2SŽS

,, -wv

^'*:^ vf "V>

•tem'hj.1, f “«-ii

.•EH*

r^W*v

ubrtr

rS"***«?

•Nm^S^Sio

1 :a  pctfe

•BS*

«^r j  r “" 0 i

„.:'  ^Jcdoid*.
“J^prcientife-

• ruv, r j ‘^odate

^fiintingt

■ ar -i. i us‘ud dccrt
• •• tu« tioim ucrbis
u«uocrsquasab“
' 1  upa ras  uo-
V :\;uotuhxc
ivrrs!tinchis mu~
\  tckcnfionaf/r

; ud amittit :no

• m  ov.cmuns co-"
x  \. usuiiclligctt-

, i ,N i:nofolu l HKjt
'f.lirquodanimsP
.uoncmdenuoco-
■ut 1 , utitct cuvoiav
.itmuiilcapoftc*

.. yfmcimOItpoft3

i.jjukii h#""
a iccncd* 0 **^

, !ai«i
'uJM# .

■Caif.


iJP*'

* tifl
.mnP* 3 Fr


kXi 1  ,

“ jjjp

jU*^

**<n

SC  ad crcdendum regala ponitjte ex eoae libro de eo capitulombi fcriptu efriueniens euagelizauit paccm his
qui longe SC  his qui propelcjuod cu de ludaefs St de gentibus primu didu expofuiftet:poftmodu addidit hax:

1 SC  h xc quideiuxra uulgatainterpretationofdida funr.C^te^quiilludapoftoliJegit&e-Oirifto memorantes
pace facienspcqfanguine crucis lux  his quaz in terra erantt& his qua: in cscIisjSč caetera quas in cede dicuntur
locofnon purabitnosquiiuxta ipiritu-ffrael aocamur fuiile longe: SC iudajosqui tantumodo ifrael nucupant"
in čarne fuiiTe prope.Et hanc tota intelligentia ad angelos uirtutefčp ca:leftesf& ad animas teperauit humanas*.
quodin fuo-Chriftus fanguine terrena Sc  cceleftia copulaueri#qux inter ftfdifiidebant.Et bonus paftor morbi—
da ad montes reuedans ouetfecerit efie cu ca:teris*dragmaq3 quas prrierat:dragmis qua: faluse fuerint copula
uerit.Tides^uanta diuerfitate natursc facit inter animas SC  angelos^uata eft inquit inter oue SC  oues: SC  inter
dragma SC  dragnias.Sed pauca addidit diccnsiquod aut ait ut duos conderet in femetipfo in unu nouu hotena:
quod SC  magis uidetur fuperiori de tudacis Sčgentibus fenfui conucniretfic fusc intelligentia coaptauitiut dicat
homine iuxta imagine Sl  fimilitudine dei faduleande poft rcconciliatione forma reccptu^:qua SC  nune ange ¬
li habenti&ipfe perdiderit.Nouu aute homine dicit efte*qui quotidie rcnouaturif& habitarurus eft i  nouo mu
dojficut oues ab oudSC  dragma a dragmis difFcrunpita SC  animas cu angelis cfie dicift& cande forma qua nuc
habent angeli primus homo habuerip&perdideritfhomine habiture dicit i futuro.$i naturatfi fpecicffi forma
nton differacquomodo nullus pudor eft erudito homin^fitas fententias fub alterius nomine condemnare^ma -
ximc cit hoc ira non lecundu uulgata cxpofitione!fcd lecundu apoftoli fcnfumfdics debere decernas.$ed uidca
mus'quid ad ha:cin code loco addit (poft pauca fic inquit. Et inftauratione noui hominis tune plene pfetftccp
coplcndafcu c^lcftia terreftriaq? fuerint copulatajSCin uno (piritu SC  fenfu eadeq? lententia accefierimas ad pa¬
tre Ncfcio quid tale 8 čin alia epiftola:fiquis tamen recipit prudentibus quibu/q; IcčtoribuSPaulus fubindicat
diccnsthi omnes teftimoniu fidei accipientesfnon rcccpcruntpromifiion^a deo^tro nobis aliquid melius pro -
ušdentcjutnon abfcp nobisconfumarentur.Propterea uniuerfa creaturacongemifcitnobifcu?qui in taberna;
culo ifto congemilčimus?Sčcondole^qui a timoredei in utero concepimus*& dolcmus!& prarftolatur reuela /
tione fjfioRe dei:ut de uanitate leruitutis cui nune eft fubiedra libereturlSč fiat unus paftor SC  unus gr cx;8C  ora^
tio domini copleatur dicens«Fiat uoluntas tuadicut in cado SC  in terra«C^leftia SC  terreftrialideft angelos SC ho-
rninesrficut ante una forma geffcrunttSč unu ouile habuerunt ! ita SC  in futuro dicit efie reparanda,^ uia eh ra¬
ftu s uenit utrunq3 facere unu gr egetSC  hoc futuros homines efie dicisruel q? nune funt angelrtuel ante ipfi ho-
minesndeft animaffucrutEt quomodo q fo te ta amiceHmo ia nec amice:fed fcurriliter mulierculas irridebas‘f
qux cu plaufli uentris SC  femoris negarent fepoft refurrečtione-tin corpore itcR> fragili futurasded fimiles ange
lisVuel id ipfu futuras cfi«quod angelosfEt hsec cu tanta irrifione dici a mulierihus arguis^use de tuis illis ele/
tftis comentariis fcripta?proferunf’.Nuquid non hoc ribi tale uidefTquale fiquis furti aliu incufansiid ipfu un—
de aliu arguitlfin luo finu contegat furtfirEt poftea q late poi-aueri^Sč magnifice fuerit inuečlus in furetpoftea
q teftes produxeriftiuris quoq^ iurandi dederit faeramentarpoft h sc c omnia furtu ipfurpro quo aliu ia m le con
uicifte putaueratfdc finu eius extrahaturf Tu deinde arguis aliosfcp interrogati de talibusrnon proptenec ftati
refpondeant.Et hic ipfe deapoftolo dicisiquod ncfcio quid tale in epiftola fuaJprudetibus quibufčp Icčloribus
Paulus fubindicauEt non quibufcp:fcd prudcntibus,Nos miferosquid irrides v o nofterpcrnitestSi quod apo^
ftolus non manifefteprotulitlaut nefeireaut dubitare nos dicimus.Et tamen non intelligererfed fubintellfgcrel
SC ide o non ta indicamus ca?q fubindicamus tibila fi reuelata funt illa^qua: oculus non uidit!nec auris audiuitf
SC in c or  hominis non afcenderuntffed tibi uenit quod pfedu cftfSC  deftruda tibi liintea qua: exparte funnela—
ma de his SC  pr^dica.Et qu^ apoftolu fubindicafle dicisitu pindica:qui non folu ea quse fubindicata?ue^t SC q
conflrtn ita ab eo fcribis efidnunc danas«Ha:c eni omnia qu^ nune anathematizari iubesldu apoftoli dida cx—
ponisnftruxcra^Et tanq illius fenfibus hacc inferta efiddocueras,(^guid adhuc aliud eftrquod danare cattcros
lubetf uod corpus hoc inquit carcerefSČ uincula efie animat dicuncSC ipfa anima non ire afferunt^ fed f edir

quafj ad ea loca:ubiia ante fuetat.Proferamus ergo SC  de hodquomodo ipfe fcnlcrit tcftimonia.Et ipfis iftis co—
mentario libro fecundo¥cx eo capitulootbi dtcitihuius rei  gratia cgoPaulus uinduslefu chrifti poft paucaYqa
in  pluribus inquit locis fcriptu efttutneulu animse corpus hoc diciTip  quafi claufa in carcere teneatun dicamus
proptereaPaulu corporeis nexibus coerceri nec reuertil&efle cu chrifto:ut pfeda in gentes p eu pr^dicatio co —
pleatur4lte de eade re cx eifde comentarii^libro tertio capifulo ubi dicitp  quo legatione fungor i  cathenarpoll:
aliquanta p illu itep  fuu alimqui ipfe efbita dicitfilius uero propter corpus humilitatisfe cathena ifta qua cir—
cundad&: nec du fcimus fecundu quod oportet nos fcire¥& p fpeculu uidemus in enygmate:ifta eu dixifife con—
tendit.Et tune uere pofte i' cofidentia euagelii apire myfteriafcu cathcna dcpofuerin& de carcere liber exierit.
Nifi forte SC i  uinculis abfq; uinculis coputandus efbqui couerfatione habet ini cadisfSč de quo dici potef^Yos
aut in carcere non eftismec in carnef fed in fpiritujfi tamen fpirims dei habitat in uobis Jtem de eade re cx conv-
metario epiftolajPauli acbPhilomeniffub eo capitulotubi aitifalutat teCphrafas cocaptiuus meusfpoft aliqua—
tamifi forte reconditu aliquid 8 C  facratu(ut quida putac)in uerbo captiuitatis oftediturf^ capti pariter &uidi;
žn ualle hac dedudi fut lachryma^.Yides quomodo hx  tanej myfl.ica SL  feerata dicit haberi apd’quofdaTquo—
ru tame SC  ipfu unu efteji multis faepc docuimusf$ed uti figura p qua fčietia: myRicx  uideat" iuidiadechnarc,
inqt quomodo (e  habeafiufdcris.Nuquid SC omniareftituedaefiex unu ftatu:atq5 \unu corpusredintegrados
n 5  folu hominesHed SC  d^mones SC  agelos refugas^idu a me potes referretois mihiinqt no ha n fed quod ex
alteriuspfona dix?alterius fiu 5 >idd fane exide didulac nullius iteriedapiona fcriptu legcristhoc mihi merito

«Ixxxvii,

debet afcnbuEt quid omnes iftos cftundimusfquos fuperius defudauimus agones. Tantu ualet frontisduii-e-
tižuBcd aee fiat!acquiefcamus etiatn in hocmon ut resffed ut ipfe poftulat conuincaturlex his commentariis li¬
bro fecundo de ea re qua propofui fub eo capitulonibi fčriptu eftsfolliciti (eruare unitatem Ipiritus in uinculo
pacisfunu corpus SC  unus fpiritustficut uocati cftis in una fpc uocationis ueftrasfpoft aliquanta.^ueritur in^
quit auomodo una fpes uocationis fitrcu apud patre diucrfe fint manfiones!ad quod una Ipem uocationis re«r~
onu cxloKjqua fi unam domu dei patris e (Te dicimusUlit in una domo.’plurimas mafiones.Aiia eni gloria folis.
alia gloria lunasalia ftella^, Aut certe illud fubtilius indicatuf*quod in fene SL  in con fumatione rep  in priftinu
0atu reftituenda fint omnia»quando omnes unu corpus efficiemuftSč in unu perfčdu reformabimun SC  ora»—
tio pro nobisSaluatoris implebitur.Fater^dažut quomodo ego SC  tu unu fu m usti ra SC  ifti in nobis unu fint.Ac
cepiftis SC hanc eius de refurredione omniu abfčp ulla ambiguitate fententiataccipite SC  alia?8£ tune concluda
apologij noftra: primu uolume.lnnumera funt eni eius didalde talibusJfte ex eode libro fub eo capitulo ubi
feriptu eft:ex quo toru corpus copadu Kconglutinattfper omne iunčlura adtniniftration&fecundu oper atio-
ne in menfura uniufcuiufqi m e brfaugu men tu co rpo ris facit in azdificatione fui in charitatcdic coepit ifinere^
ru cu deu uidere ccepernnus facie ad facief&; in menfura puenerimus plenftudinisChriftitde cuius plenitudie
nos omnes accepimuslita utChriftus no ex parte fittfed totus in nobisISč relidiš initiis paruulo^ creuerimus i
eu ui^;dc quo ppheta dicidecce uir oriens nome eft llliiS&Joanes baptifta cSmemoratpoft me ueniet uitt qui
ante me faduseft*quonia ante me erat.Tunc in occurfu unius fidei SC  unius agnitionis filii deitejue nune pro—
uarietate mentiujnon una nec eade fide agnitionis cognofcimus?rotu corpus quod prius diftipatu fuerat:& iiv
diuerfa laceratu^fin fua copagine iunčturaq; redigef:ita ut una fubminiftratio eaddp operanda unius aetatis
confumata pfediojtotu faciat crefcere corpus asqualsteft&omnia mebra iuxta menfura fua inerementum žeta-'
tis accipianuhaec aut tora ^dificatio per qua ecclefia: per partescorpus augebit^SC mutua in fecharitate cople—
bit totas rationabiles creaturasjfub unius rationabil/s animalis intelligamus exeplo.Et quodcuq; de huius me
bris dixerimus ČCpartibusfhoc fciamus efle referendufad unaquacp rationabile creatura.Putemus hoc animal
i ta per artustuenas^carnefq? laceratutut nec os ofli hsrcadnec neruus iungaf’ ad neruuifeparatim oculi iaceanc*
feorfum narestmanus aliu locu teneantjin aliu proiedi fintpedesTSčreliqua mebra in hunc modutfter fe difpfa
SC diuifa.Fingamusaliqueueniretanuefčienriaemcdicutjuiiuxrafabulasctbnico^HEfcuIapiu poflit imitarij
8C  noua figura nouuqj hoien>V irbiu fufcitaredaic necefle habebit unuquodqj mebru in fuo loco reftituerete
copage copulare copagitS: quoda glutino partibus reflitutis unu corpus efficere»Hucufq>'nobisuna fimilftu> —
do procefierit.Nunc in eade fimilitudine ad id quod intelligi uolumusialiud trahatfexemplu«Paruulus crefcitV
SC  occulto a:uo in perfečta adoleflit^taterfuu manus habent argumentulfua pedes fentiunt inerementažueter
dumnefeimusimpleturlbumeridum falluntur oculkhlatantur.Etomniamembraperpartesiuxta menfura
fua fic crefcuntlut ramen non fi bi fed corporčuideantur augerijta ergo SC  in reftitutione omniu? quando corvc-
pus totius ecclefia: difperfum attp Iaceratu uerus medicus Iefus chriflus fanaturus aduenerittunufquifqj fecun -
du menfura fidei SC  agnitione filii deilque ideo agnofcere dicit^quia prius noucrau-Sč poftea nofle definit^ fiiu
recipiet locui& incipiet id ef!ejquod fueradita tamen ut no iuxta alia haerefim omnes in una žEtate fint pofitij
ideft omnes in angefos reformentur?fed unuquodq? mebru iuxta menfura fua SC  officiupfečtu fit.Verbi gra^
tialut angelus refuga id efle incipiet quod creatus efit&homo qui de paradifo fuerat eieduslad cultura itep  pa-
raaifi'reftituatur4fl:a aut uniuerfa fic fiantfut inuice inter fe charitatOiungantur.Et du cogaudet membru me
brolSC in alterius prouečtione lžetatu^Chrifli corpus ecclefia primitiuo^ habitet in cadefti hierufaletquam i
alio loco apofloius uocat matre fančlo^»Hxc tua dida legunt omnes latinelfqux etia nune tu quoq 3  iubes eos

arte reparenturlin quibus quide diuerfa futura definis officiatutpote membro^sfed corpus unu hoc eft unius
naturah hoc omniu unu corpus primitiua ecclefia uocasi^corpus efle nominasChriftilcuiuscorporis fuum
membru fuo officio reftituendu ais efle angelu refugam:qui eft utiq 3  diabolus!6č in hoc quod ab initio creatus

efcreparandilSimiliter SC  hominem aliud membru mlad cultum paradifi tanq colonum originarium reuoca
dum;^ nill!^ nf TI^H Af>  fpKilC hIiKiic  litini si «

to/-

fcqueris < \ t uel dubitafle te aliquis in rebus tatu feerstis SC abfconditis exiftimareftficut-Origenes ifte cuius te
čC  difcipulu non negas SC  proditore faterisjfemper facere inuenitur in talibusi$ed abrupta^definita Centetia'
tanq fi angelus queretur inOanielefautChriftus in-Paulo^mortalium auribus futurorum archana enunciasfie
mlorum,Et ai^nulli ueterum eleda aChrifto plebs fidelium creda^SiOrigenes aliquid de diuina: difpenfa-j

. \r 11  uiue anus nazazenus oc uidy mus uiaens prophetaambo maguti

tms m fide nihil habet mundustOmncs ifti utOrigcnes erraueru t;fed accipiant erroris fui ueniam?quia SCego
aiiquando errauifSC nune poenitentiam gerojfed ueniam accipere debeo.Origenes uero cum eadem qux ego
dixcnnetia fi poenitentia egitiuenia non aecipietJimo pro his qu,e omnes diximus;foIus ipfe danetur Jpfe eft q

&nd'^ CClt:  u P dldir * Vndecfttoti: ' 9 cc l u,d  nos loqmur:qcquid fcribimu%quid didiputat"eruditii
Jr ' 6  ? r ^ CIS ;nonis Jatina facimus no bona.Nemo ergo quenq ho^ audiafiSed ha:c fola fufeipite q i meis co
n>  1niS iUcnitls;&:  niaxime i  epiftola ad ephefiolf quibusOrigcnj's didauehemeuflime confutaui. Ego aute

fčrutaui

**fe*s£

525«5s

'P^noUg^Nk

Sas;

Egž a

’ J xU »*l«**

^f^hocaninul
■ a; «'-noculiiacta np
m y  ^liirrrfcdifpfj
ul; ' 1  podit imitarii
" - \ 3 rcllttucrd^
^'Unafimilitu/--
- Pjfuu/us crcfcitV
- •'•• mncotameter
'iaxn  mcnfura
■ i  nundo cor-A
.\  quifqifccuti
Y rr.-dc ddinitKuu
* -.m  nAttfmtpofiti:
du lit. Verni gra^
:•. a vdrarSitc^p*
i.kkt rocmbnimc^
Jfb h*m Calčauam i
na* wqooc\:iubcs«J
pjo t ."ifrllt gunturfi Q
•kkc  hfcubpu
--^^uhoccft umus
'^jfcofport^
|>x j i bš»iiort ttDS
1  ' irt . n um

. • ; F : ’

*■ „ w f •* M

' utjIenB®

Ufi

.\ nlt iisE

d« ^
jflf

li ’ u nxb [ ?^
*** Vtfr*

. r  j.rtt

V «<*£>?

«Č23>

L !|l^ . ..»Kr

i Jpn » • r «n^ i

fcrutaufiut crederc & tenere debeatis refurrečlione carnis ita futuratut corpora conuertant? in anmias^uxo^-
res dirigant in uirost& quod ante mundi conftitutionšsanimse in rdellibus fuerinfiUEt inde ob quafda caufas
foli deo cogmtasbn ualle hancdedučhe fint Iachrymai^& quod corpori mortis inferue fint;& quod i  fine fe,
culoiy otnnis natura rationabilisin unu corpus remtuatlfficut abinirio fuicita &homo ad paradifu rcuocct%
angel us refuga fupra-Pctru SiPaulutcui  iph ad paradifuaitpote homineslilfe ante in id quod ex initio crcatus
e (d repa ret iSC  fiant omnes fimul ecclefia primitiuo^ in cadcfiibuste fint du in officiis quide fingulis quibulq?
funt<membraChnfti. Vmuerfitas uero cunčtoip pfečlu chriiti iit corpus{hWc tenentes o fideles^prudentefcp di —
fcipulii&iflas mcas indubitatas diffnitioncs cuflodientesiOrigcne tatnen pro his ipfis dičlis condenantestbe,-
ne ageristualetc, V ides^uia totu cu irrifioe agisfpt pcenitere te ideo dicisfot fallas eos quibus fcribis?Na SC  fi'
uere tc pceniteatnit drbedquid facies ob omnes illas animas:quas per tot annos hxc  tua tam uenenata(ut ipfe
aisldočlrinafdecepitfSJeinde quis unq per tuapenitentia cmcndabitlcu ifleipfeIibellustin quo SC  pcenites SC
accufator Si  iudex csjauditores tuos rurfulad ha:c ipfa Si  legenda 8C  tenenda tranfmittat; v Ad ultimu etia fi h^c
ita noneflcntbpfe tamen tibietiapofl: pcrnitetiatomnisaditusueniarpraclufifti.Aisenfetiaipfu-Origene pce—
nituifTepro his dičlisdibcllopeniteti^ actFabianu tuncurbis romanas epifcopu dato^&tamen poft pcenitetia:

- cr - _j  ^ ’ .bisdi^-

ratut  uideret qd de ca fecudu Iegc‘iudicaret.IIlc mifcricors SC  miferator ait dominusifiqs ueftru pcccatu no het:
mittat fup ea fapidefe tune oes inqt'diTccfIcrut.Etiudrei qde licet fpii Si  icredul^rame erubuerut confcientias
fuasVnecu ipfi efTent peccatoresn' peccatorcsuiderent? ulcifci.Et latro lile de cruce dicebat ad^aliu Iatrone^qui
fimul pedebat in cruce Si  bla(Femabat;qa ncc deu timesifuel quod in eode nos fumu^iudicio«Mos cu eade qus
' inobisfunucondencmusinaliistneccumiudaciscrubefcimusineccumlatrotiemitefamus.

Argumentum fccundum libri ciufdemRuffinu

k(Dc (ecundolibro fub apologia: fpeci&Ruffinus in beatubdieronymu maledičta congeri^dicensfeu \i~
focllis fuis co maximc qui de uirginitate leriptus efhoem ordine ccclefis laceraretfančluT^mbi ofium
carpcre-Stnncs feriptores ineptiac autiperiti^ accufarTperiuriu quoqj deteftabile comittere;qui contraabiura--
tion&inon folu libros feculares legat,'fed illis le iadlet Si  cfieratipioPorphvrio^ Baraba prrcccptore gloriet' ;

SC  in deu blaffemus fueridque lociu habcredixeri^Dngenejque improbaraecČpncfatiunculfs in ca:lu extule
r/t;5č apoftolis coa:quaritte uetus tcflamentu qd' apoftoli comendarutmoua traflatione fubuerterit,

Incipit fccundus liber controuerfiarumRufFinieontra dočtorem pr^clariflimum beatum Hieronvmum.
^  Epiftola,XXXVII« 2

Vperiore quide libello dogmaticas eius obiečtione^fquas aliis lpingir imeritotin feipfu tefte retor—
fimuslnuncueroiaexplicitis*6Cpofltergu reiečlishis quaifideinians luntcaufationibusfcofide-u
\  tius ei de esteris fn-rmnationibus refpondebimus JEft eni etia illud accurationis eius grauiflimum
caput^quod limiliter utcaetera mendacia-ueritatis falce refecandueft,Ait en&ofcedcratos efle quo —
fda?Orsgeni'ad periuriu.Et iflud myftics eius traditionis archanum abfconditu efle in lexto ftrematum libro'/
nec ab ullo alio inrer tot fiecula nifi a fe lbla'deprehenlum. Verun^ne nfum ei moueamdi iufiurandi lacramen —
to alicnu me elTe con firmeja confoederatione periurii planiore uia ad manifeftationem ueritatis inccdam.Et ei
quod facillime probare poflumtncc habuifle me unq libros iftostnec ante Iegifle a quoqpr£eftitos.Et ficut non
poflum excufare de eo quod quale fit nefcio^ita nec acculari qundcm poffum de eotquod uel fi fmpenitus igno^
r o Jfte tamen qui arguit uel ab illo traditum^uel a difdpulis eius diešquod feriptum eftj qui loquitur ueritate
cum proximo ludlproximusnon fit nifi illerqni perfečtus fit SC  fymmy [ks^iterum^uod apofiolus dicittquia
fapientiam loquimur inter per fečlos:Sč quod feriptum efbnolite fančlum dare canibusfne^ mittatis margari—
tasueftrasantcporeos:uta0erantinquitperhscuentatemnonomnibusaperiendam,Videamusquid iplei
iflis elečtis comentariis libro fecunddfub eo capitulo ubi fčriptu efbpropter quod deponentes mendacium lo-
quimini ueritatem unufquilq; cum proximo fuo:quoniam fumus micem membraVpoft paucas propter quod
inquitPaulus ipfiapcrfečtus in alia cpiflola loquebatuftfapicntiam autem IoquimuMter perfedos. Ergo hoc
efl: quod iubcdfut unufquifq^ myflica atq? (eereta SC  ea quae ueritate dei funt plena:Ioquatur cum proximo fuov
ut SC  dies diei eručtet uerburmK nox nočti indicet Ičientiamrhoc eft clara qusq] Si  Iucentia his fdicetl qui me -
rentur audirgfVos cftislux mundi.Porro tenebrolaaut inuoIut$& omniu faeramento^nočte uelata aliis re .<*
ferat?qui SC  ipfi nox tenebrs uel caligo funt de quibus dicitur;8č caligo fubpedibns cius.Moyfčs ingreditur in —
turbinem 8C  calsginemmbi erat dcus.Et de ipfo deo Icriptum eft.Pofuit ienebras latibulu fuum ♦ Loquat itaq?
ueritate atq^ myfkria unufquifqi cum proximo fudfnecdet fančlum cambusinecp mittat margaritasante por—
cos.Sed qua:cuqjolcum habuerintuematisfillasin thalamu fponfi Sčpenu regi^inducant»Yidete qusfo uos:

SC  diligentius perlpicite^fi alium aliqucm in omnibus his quae fcribitbiili fe SC  fua dičta condenet»Si inimici fui
Jacerare cum SC  arguerc pro feriptis fuis uellent?quo alio ordine:quibus aliis aduerfus eum fententiis utercn/
tur il nifi quibus ipfe aduerlum le tanq aduerliim alios utitur. Condemnatio aduerlum cum fi proferen/
da fit cpiflola fuaf fufficit fi folum nomen immutes:textus enim criminumTnec in alium omnino quem/
piatrfficutin ipfum conucnit folum. <^ux condemnariiubed haec iterum obfctuari iubet: qux aginarguiA

«lxxxviif.


nnT  dVreflatuiropcratur.Keati difcipuli eius!qui eu audiuntiuel imitantur.Verutamen quoniapiurii dogma
moDonituLhii ad medi ifte uel agatmel fcnbanquia apud npnullos fratru hanc ena nobis inurere conarus e
maculam.Et nune iteu  iterare p litteraslfecundu ab ipfo data regula:quid ego ipfe dejeriurio frntia profero.
ut de fe iterim ipfifiudiciu derelinqua.Eteni cu dominus SC  faluator nofter dicat in euageliisVdidu eft antiquis:
non periurabi§*B-eddes eni domino itirameta tualEgo aut dico uobistnolite iurare omnino. ^>mnis qui aocet
cxauacucRcaufaperiurandueflfoegodicoq?alienusfitafidoChrifHččabccclefi«unitatefcatholic«. pedueli
nune poftea q de me utipfe ftatuit anathemati fatiffecit elaborare paululu fi patienter accipitis; St  hoc qd lite
por^ia qu«da St  my fticas corvfoederationes obferuari periuriu dicitfquos habeatcultoresSč iymmyitasape/-
,<Certa eft enim St  fatis uera illa dei fententia qu« diciftquia ex fručtibiis eoi^cognofcetis cos^St  nos ergo u

>■

I M

■

1

midus efte cupio.Poftremo St fi obfcruare non pofruierrafte me nouentfboc ergo non dicattajnen fiue erre m
histfiue caueatffte iterim caufam comifti alicuius*qua me in talibus arguanno habebit.Ego aut qualiter apud
iftum facratiffima fit huius non dogmatis fed fbediftimi St ueriflimi uidi obferuantiatiteip cx feriptis eius ,pba
bo.Nihil eni ex liuore St ex inuidia confičtu aduerfu eum proferaiut iple contra nos faciftfed ipfum (e tefte St
{čripta fua aduerfu eumpduca. Vt friat fe no ab inirtiids arguified a femetipfo redargui.LibclIu quedam de co —
feruanda uirginitatgRom« pofitus fcripfit.C^uelibellu omnes paganifeč omnes inimici dei apoftat« perfe —
cutoresj&quicuq 3  fimnqui chriftianu nomen odio habentfcertati fibi defcribebantJpro eo q> ibi omnechriftia-'
noip ordinefomnegraduJomne profefrione:uniuerfaq 3  pariter foediftimis exprobrationibus infatnauit cccle/"
fia.lt ea crimina qu« gentiles fallb in nos conferre putabanturfrfte uera eftefimo mu!to peiora a noftris gerfiq
illi criminaban£*afteruit*Na primo illas ipfas uirginesfde quaiy uirtute feribere uidebaturfinfamat.Et dicit de—
eis bis ucrbis.Ali« uirili habitu uefte mutataterubefeunt fe fbeminas efte:quod nat« funt.CCrine amputanč& (
pudenter erigunt fauces eunuchinas.Sunt qu« ciliciis ueftiuntur St  cucullis farbefačlisfut ad infanua redeat *
imitan tur nočtuas St  bubones.Sick St  rnille alia de his probra grauiora:fed ne uiduis quide parcit.Aifnacg de
ipfistnulla illis nifi uentris curat& qu« proxima funt uentri.Alia quoq? ingerit obfcoena qplurima.$ed St  mo-
nachoru otnne genus q fcedetq turpiter laceretllongu effrfi ipfius uerbis uel fcripris-uelim probare.Be diaco r  -
nis uero St  prefby teris qiKc dedecora delcripferittpudet retexere.Initiu tamen lacerationis ipfius pona?ex quo
facilius coniicere poftitis:qtum in fequentibus augefcat inucčlio.Sut alii inquitCde mei ordinis hominibus lo
quor^qui ideo prefbyteriu St  diaconatu ambiunnut mulieres licentius adeant.Gmnes his cura de ueftibus L  fi
bene oleantrfipes laxa pelfe non folleat.(£rines calamiftri ueftigio rotanturldigiti de annulis radianft St  ne pla-^
tas humilior uia fpargatjuix imprimunt fumma ueftigia.Tales cu uideristfpofos magis teftimes q clencos. Et
poftea q fpatiatim non tam uitia q crimina facerdotu uel miniftroj^ exprobrans;etia ingreflu eo^18C falutado—
nes ad mronasfnon folu decolorauinue^i etia execrabile fecit(quomodo poftea q omne genus chriftianorum
concidit St  infamaumfibi quoq? nonparcat audite.Rediboenim poft exceflu quenda ad hoc quod propofue^
rafpropter quod St  libelli huius res popofcir fieri mentione:5C oftenda apud iftu tam licito haberi periurial ut
fčriptis quoqj fuis deprehendka non erubefcatJgitur in hoc ipfo libelloku moneret fieculares codiccs legi no
debere;& diceredquid faceret cutn pfalterioOiatiustGum euangeliis-Mara&Cum apoftolisrCicerdi' Non/
ne fcandalizabit fratedfi te uiderit in idolio recubentefEt c«tera cum dixiftet ciufmoditjuibus alienam eftea
chriftoaftcrcretlibro^ farculariu Iecftionuunferitetia reuelationequadaad fediuinitus fačt^fatis honorificis
referta'preceptis.Refert eni q> poftea q fieculo renunaafTet:& ad deu fuiftet conuerfuslfauore tame feculanu
libro^ ualde teneretuuncc facilc poftet tali carere defideriolSC pro hoc fubito inquit raptus in fpiritu/ad tribual
iudicispcrtrahor.Vbi tantu luminis St  tantu erat ex circunftantiu claritate fulgorisTut proiečhis in terraifurfu
alpicere non audere.lnterrogatus coditione;chriftianu me efte refpondi.Et ille qui prefidebatjmen ti ris ait. Ci
ceronianus esaio chriftianus.^bi thefaurus tuus eft fibi St  cor tuujlico obmutui! St  inter uerbera(ia eni cacdi
me iufterat.*)cpnfčienti« magis igne torquebar^lamare tame ccepuSč eiulans dicere.Miferere mei dominetmi
lerere mci.H«c uox inter ftagella i efonabat.Tande ad prefideus genua puoluti qui aftiterat precabant^ut ue—
nia tribueret adolefceti«j6C errori locu peniteti« comodaret.Exacfturus deinde cruciatu:fi gentiliu littera^ liV-
bros aliqdo legifle.Ego qui tato conftričtus articulouelle etia maiora pmitterelfdeieraritcepnSi nomeeius ob
teftans dicere.{5omine**fi unq habuero codices (acculareslfii legerotte negaui Jn h«c uerba dimiftus^reuertor in
quit ad fuperos. Audifti q nouu q honorificu^iuramenti fui expofueritgenus?R.efidete i tribunalibus ipfo chri

. puuimutmui nun uivauu-u x  uniusnoiterumriaccus noitena.iviaro.iam uerox-.iit>

f  Ari[t idelEmpcdocIe c«tera gr«corum aučtorum nominamt dočtus uideatur.SC pl urim« lediom
tumos St  nebulasdedoribus fpargit.E)eniq? inter c«tera etiamEy thagor« libros lcgifle feiadat: quos i

U?»W?!W

1^‘docet
^ , le 'i

'" 7‘ ; I

'P^JbocT*

'•»»»llrn-n "Ž"(

: to n ", n Nl

■C .

«f4l

JtUjf,

,. *-ia-

‘ luaI,l ^apud

- : «
»v,. , |Jll '">ir-

i ->4

‘ *  a pofta 6 tpe r f
r *J' h '  onmčchnft^
;^»nfcinaa,t cede.

• ’ u?Ja noftrispcrw
'• '•l':iutje
J  ■ • fw * Jmputanf&i
infinuindei:

!  ' pnat^jhucf dc

M^lBrima.Scd&rao'

'-n ; /usponaihcp
cjjtfluhominibus  lo
UeftiWf
j • ;.mtl SC ne p/i-'
i; x •ir.vsqc\ct\cos* , Ex
« ''~KP<(SC(a,\uutlo-
;n chtifrianorum
• i • ' v .',uod propofuc-
i»i' :ubcri penurialut
, fa 4 ii ttcod>ccslcgi»»

. ; NOO/

^,; . u ,^xftaWnam

' - iiisboooflfi*

.wG*ub»
jboil

r tK|

frturrfadtnt

utiril

'4«

Lin «

rncir^
i liffl

jeli’

• 00*

f

:'X’-

P

t*




-;:.4

fcribensfcju# non uacp niTi de noftris feripturis xdificari cupiuntj6č debent:exempla ei&Flacci fui&^Tallii uel
^=fvlaronis!intexit*Ia uero in lilo libello que dc optimo genere interpretandi intitulauitfubi preter tituli annota^
tionenihiloptimutfed totupefrimueft:ibienimafIeuerathxreticosillosquibusnunccomunicatl8Cincurrit i
illa fcnrentia apoftoli noftri non fuifjlle enim fuum autFlaccu dicit aut^Tuliiu^ui ait.i^ui enim non difcer-

M 4 +•••  V 4  -—j « « ,1 #*£ J jrt - A • M rti T* 1 »*% 4 I I /\ 1 4 U. —. I I _ A4 1 rt4«A 4* 4« ■ ‘1 I 1 rt /VrtM AMA a rt Aa.l«. m —  T _ .1 ** . . ^ ^ » f _ .. ^

iuvjuv  iv.tuuuiiuii^uivjuu iwuuiaui£t uu iuuuiuwi eumi uiutm iiuWLauailZulUnniUl*-~

to ampl jus qui fcribente.Sed quonia qui ad idolatria deuoluiturlnon plene nec itegre prophanus efficitur; ni —
fi prius negaueritChriftulipfiChrifto in facie coram fedenti in tribunalibu$afTiftentibus quoqj clariflimis mi —
niftris angelo^dicitdi legerojuel habuero gentiliu Iibrostte negaui:& nune non folu \cgivrSC  habctTno folum
defcribiaSC coparattue^ etiatiiuinis eos uerbis SC  fermonibuSiecclefiafticx xdificationis interierit. Res qua di— -
coflommbus qut legunt libellos ciusriatis nota eft;8C tefte non indiget.$ed eft hominis de ta faerilego piurii ba —-
rathro fe cupientis eripeiadhibere fibi aliquod excufationis comentu:SC dicere.Non modo Iegorfed ca qux  iti -
adolelcentia didicitquia fu tenacis memoriala ut poflim plura fimul de diuerfis capita continuamipia nune
profero.$iquis a me modo exigere«ut probareffi hodic ante q fol oriretuKnox fuiOet in terris?aut fi u(qt ad fo^'
lis occafu dies illuftrauerit mundu;quid aliud dicereifnifimagis ab illotqui dubitaret de eotq> omnes nouerant*.
caufas dubitationisjfg a meprobationisoportere depolci^Sed in hoc licet omnes fčiac efle ue^ quod dicimus;

SC  omnes intelligadtamen quia de anima hominis res agiturjde piurii criminetde negationisChrifti faerilegiot
non potcfl: facilis haberi!condenatio.Nunquid illud imitabimur^qui reos nec interrogatoanec relpondentest^
led necprcfčntestSC no folu no prefentes^ffed 8C  mortuosmo folu mortuoslfed SC  eos quosJ^mper antelaudaue—
rat:8č non folu eos quos laudaucradfed SC  eos quos focutus fuerat^Sč magiflros habucratVTimeatur domini fe —-
tentiatprimoilla quac dicittnolite iudicare ut non iudicemini,Etite^1qua menfura menfi fucfitisteade SCrcme-
tictur uobis.^uid ergo licet ex fopfluolunu tamen profera tefte aduerlu eum preualidutSčcui preferibere no
potefthpfu iteS/i  fe SC  fua/profera fcripta«<^uauis ergo omneslibellieius hoc teftentf tSC  fopcrflua de hoc mea
uideatu*- aflertioltamen utendu aliquo {pirituali teftimonio eft:nc minus plenu his qui forte feripta eius no le—
gerunttuideatur efle quod dicimus^cu libellos eius quos aduerfusdouinianu fcripfim-eprehendjflemtcuidam
^Donioni beats memorix feni?qui fibi hoc ipiu iudicaueratiiffe referibens excufafl8i dicicnullo genere potuif^
le fieri feerrafTe^hominequiomniu haberet fcientia.Cu ergo enumeraflet uel fyllogifmo^ generafoel dicendi
ac feribendi artcs:quas uidelicet ille qui reprehenderet ignoraredeontinuo fubiungit hoctftultus inquit cgoT g
me putauerim hoc abfcp philofophis fcire non poffcfqui meliore Idili parte elegera ca^qua: dcleretjq qtia: feri^-
berct.Fruflra ergoAlcxandri uerti comentariosme quicq mcdočlus magifder ®spi Ei<q dcycDyHV Porphyrii in
troduxit ad logicalSi ut huana contenaifine caufoGregoriu nazanzenu 8žOydimu i feripturis ocyovlaS

habui.Hic efl: qui Chrifto dixittte negaukfi uel habuero getilium codiccstuel lcgcro.Si nihil aliucPuel de-Por
phyrio filere debueratiqui fpiritualis hoftis-Chrifti efd;qui rel)gionechriflianfoquantu i fe fuerittpenitus fub
uertere conatus efl: feriptis fuistque ifte nuc introdučtore SC iftrudore ad logica habere gloriaturmec argume

liul aUipiV-alUiCa^UIUUUCtUi LUUZ> mx VIm-  iumumau  p^iUUJ* us/1 «UI 1«1M 1UVM 1UJ CV

fletus SC flridor dentiu eft.Ubi eni SC  apoflatse SC inimici deitfortaflis SCperiuri ibi habitat.No bonu itrodučlo.-
re tibi elcgifli.Magis fi accipiscofiliu meutad illu nositrodueflore pariter couertamus7qui itroducitad patre:

1 ’ *  . f . % i  - - .... !f\ ^ i _ _ A  /_ A Ar Ak 4-J f*  ^ Q T ti 4  44 rt rt rt aJ 4  rt aJ  rtrs H rtV I 4 6*4 4^  AA rt«iA9t AU a aa a * —

ret.None rede tibi conueniet illud dic«quod apoftolus dicitdtu aut qui-Iudxus cognominarist^C requie(čis t
legc;5C gloriaris in dedinftrudus per legcm^confidis te ipfum ducem efle cxcorumflumen eoi um qui in tene
bris funaeruditorem infipientiumf magiftrum infantiumthabentem formam fcientix ueritatis i Iegcfqui ergo
docesaliumdteipfum non docešf^uKlids non mcEcchadumfmoeccharis*Q_„ui prxdicas non furandurdt fu
rarist^ui abominaris idolalfacrilcgium periurii committis«Et quod eft ultimum SC grauiflimulnomen dci p
te SC philofophia tužblaffematur inter gentes«$ed tranfeamus iam hindad alterius obiedi purgatione. $i ta/-
men conuidu fe piurii SC preuaiicadonis fimubperurgente etia confcientia fua fatetur, Alioquin fi inficias eatt
etia tefles qpIurimos fratru habere pofliiqui in meis cellulis manentes in monte oliuetil qplurimos ei Ciccro
nis dialogos dt fcripferunnquo^ SC ego quaterniones cu fcriberent;frequentcr in manibus fenui SC reIegi,Et q,
mercedes^multo largiores qpro aliis feripturis folenttabifto eis darenturagnoui.Mihi quoqj ipfi aliquado cu

-J

immoror tadii^in retqux fuce eft clariortCum ad hxc omnia qux fupra diximus^eriam illud addatur ubi ccf
let omne comentulq? i monafterio pofitus i bethleetante non multo adhuc teporetpartes gr-amatieas exccutus
fit.Et-Maroncm fuum comicofč^ a^Lyricos SChyftoricosaudore^traditis fibi ad difcendum dei timorem pue
rulis exponebat;fciIicet utSCprxceptor fieretaudorum gentilium.^uosf) legiflet tacummgdo-Chriflum fe

Jxxxix»

;rat fcd uidcamus quid adhucaliud culpetjgentiliu eife dicit hxc  dogmata. Ecce qua ientenua

o

rationc

lauuiic deuoluitur.Noli frater temetipf&etia in non neceflarns temere condenaretoon continuo intcr getiles
deputandus esjuel tu uefOrigenestfi ut ipfe dixiftijholentes dei iufticia defendere: SC rcfpondere contra eosiq
uel fatoniel cafu cunčta moueri dicuntfSC uolentes oftendere iufticia efte dei prouidentia?qua: moderatur uni —
uerfa dixiftis insequalitatis caufastuna quaqj fibi anima ia ex anterioris uitas qua in caeleftibus habui* motibus
ac fenfibus coperalBuel etia G dixiftis bona: illi SC  incomutabili ac fimplici natura trinitatis conuenirežut oem
crcatura (ua in fine omnium reftituat in ho«quod ex initio creataeft*3C poft Ionga*& fpatiis kculo^ exasqua
ta iupplicia3fquas deus non tam irafcentis Jcuratis affečtu infert unicui<£:quippe qui comotionis caret uitio&C
meden tis SC curantis uicsfme ftatuat aliquando pcrna^.Hac ergo q uera dixeritis deus uideritltamen ipieta^
ris non multu mihi cotinere uidentf in deutnec gentilitatis aliquidšMaxime fi hac mente dicitisijuauis rarione
dei fcilicet iufticia defendere cupientes,Pro his ergo noli te fatis conturbarelnecj? teipiu fupfluojautpenitentia:
fubiiciastaut condenationnSed illud eft re uerasunde te defenderemutexcufare non poiTu«^ non folu gentili ^
tcr:ucpe SC  fuper oem gentilitateftmo ipietate a te dičtu probatf:q> in hoc ipfo libellolcuius fupius fecipius me -
tionerdeu focru habere dixiftnEt quid ta impuru Uel ^farnafa quoq gentili u poeta^ lalte dici potuitVStultum
eft eni fi requira de te:ubi hoc in icripturis iančtis legeris.C^mero fi uehFlaccus tuus aucMaro*? ii-Plautus-Go
micus aut^ferentiusrccrte fi uelSatyricus quis interomnia ipurca fua SC lpudicaliftud nefas in deu cx fuo ore
protuleriuFefellit te čredo lila res SC decepit!q> puclla ad que iermo fiebatriponia chrifti dicebatj ut propterea
etia matre carnaleriocju dei appellanda putares.Et nelciebas q? hxc  non iecundu carnis ordine dicuntftied (e^_
cundu fpiritus gratia.$pon(a eniex eo appellat^cf? iermo deijquafi iacrata quoda conubicciungaf animte hua -
n xSi  aute tali coiunčlione etia mater pueffe chrifto per fide facraftrecftius etia ipfa fponfa chrifti: q focrum
dei appellare potuiftes Na reftat tibi/ut 8C patre puclla: iocciji dei dicastut forores eria eius cognataslpuella nu^
ru dei pnuncies.Sic du totu&PIautina: SC-Tullianae cupis eloqueti-x fečtator uideriioblitus es^juomodo apo /
ftolus omne ccclefi^ideft paretes cu liberisfmatte cu filiabus:cu fororibus fratrestomnes fimul una nominet
uirgfne uel fponfa.'dicens.$tatui aut hoc lpfutomnes uos uni uiro uirgine caffa exhiber&Chriflo. $ed tu dum
non-Paulu led Porphyrsu introdučtore te habere gloriaris^ipfuf ) orphyriu fequendotqui aduerfu-Chriitu 8C
adueriu deu libros ipios ac facrilegos fcriphttSC abipfo ut ais ltrodučtus in iftud blaffem ix  barathru decidifH.
^_ucd fi uere pro maledičlis tuis uis agere penitentiaifi non irrides ifta dicedotfi no mento-Philonicus 8C  con-
tennofu^ppter hoc folu etia te infamare non refugistdumodo aliu decoloreslfi non arte ied fide dičto&  tuofp
pcenitudme egerisipro hac ta graui turpiq 5  blaffemia agepenitentiaihinc eni in deu blaffemaftuMa de creatu -
ris aliquid dicere 8C errar^maxime fi no contumelia: uotoded du iufticia dei ut dicisseupit afierer^quis efidu^"
atinon eft nimis execrabile comiftu Jn cx\u  tendere osrgraue eft Jniufticia uel cotumelia in excelfu Ioqur'pnf ^
tiofu eft.Hoc lugeaftquod difficile ci?ratbNaquis eft qui cu morbo regio laboretfSC de iplo capitc čl  uultu ac —
uitapiclitctlmagnopere clametf^ no leue ponychiu pedis aut pfacilis ungula: fute offčnia curet ullud aut mi—
nimu quide efh8č refponfione uix dignu^quod enumerans dočtorcs fuos:quos ie de iynagoga dicit efle merca —
tulftimulans nos fubiungit?neq 5  eni inqt ipfe me docuitficut quida nos fine dubio intuensrin quos omne lace ^
rationis (ute pondus inuexit,Et miror hoc eu dicere uoluiftefcu maiore in me SZ  ueriore haberet obtrečladi ma—
teriajcp magis inter multos 5čprecIaros magiftrcs diu moratuslnihil dignu eo^ uel magiftcrio uel inftitutioni
bus^habea.Ctete^ ifte qui in tora uira iua non totos«xxx.diesAlexadria: ubi eratDidy mustcomoratus eftp to -
tos pene libellos fuos longe lateq? ie iačlahOidymi uidcntis efte difcipulul& Kaen yp Ikv ideft preceptorem i
icripturis fančh’s;habujfleDidymunilEtornnis iftaiačtantiain uno meniecjfita eft.Ego qui fexannis dei cau^~
fa comoratus fur& ite^ poft interuallu aliquot aliis cIiebus1ubiDidymus de quo tu folo te iačtas: 8Z  ubi alii nlV
hilominus lilo non infčriores:quos tu ne facietenus quide noftitSIerapion S^-Menites uiri natura Sčmoribus SC
eruditione germaniHubiPaulus fenexPeiri martyris diicipulusiSC ut ad heremi magiftros uenia^quibus SC  at -
tentius SC  frequentius uacabamustubrMacharius-Antonri diičipulu&SC alter-Macharius Srffidorus SC pabas
omnes amici deirqui nos ha:c docebanuquae ipfi a deo di(čebant?quantacgodi hoc ita decerenautexpediretUe -
his omnibus habere lačlanti^e materia poftef^ed erubefcodi^c etiam retexenstdum uolo ribi oftendere no ut
tu dicismoitro ingenio magiftrosried quod plus doleolmagiftris defuifte magisrigenium noftrum*Ye^ quid
ftultus ego fančlos enumero chriftianos uiros?Non propter iftos diciftquia ipfi nos docuimus^ied quiadBara^
ba m eius de iynagoga magiftrum non iuicepimusJSC per aycoyHv-Porphyrii ad logicam non fumus itro^

oačh Jgnofce mihi pro hoc:quod malui ante imperitus SC  indočlus uiden1q Barabx diicipulus dicilpropofi^
to cniniL-hrifto fimul SC Barabarego quafi imperitusČhriftum elegi Jta tu ut uideotcu illis clamas^qui dicunt

i  noA—

ra hac Mine ri -n i .  & “—^ uueius cuius tniamareaiie uero ae rynagoga'u c t^

nrr/H nri P ra ^” n ^ 0  elcclus docuit te refurrečlionem carnismon in uirtute ied in fragilitate fperarefrlittere
^ e samicu ® beti ; SC inimieum ipiritus uiuificanris« EtaIiaquaedamfecretiora^quaefires popofcerit:

poftmodutn


SS2SS

>5S5&

C • -«f. '^Uo.n^ m

i3s>g

tx < i U ,

*  i- ! l ri '%J %

SS* 1 m 2S.

fti-. i; "nur n , Hs

5S5<

S*322!H
:'■ - iu  >

^-5SS

SSSfcSi

•ffiS

k}| I rSS

., ';'"i u, p>

J ®cdicuf*A>'

nU Trt"? 1 *'

J  '^luomodoapo^

* ■ ‘fur.i nominct
1  -•'O.Scdtudum

v  ^^JcriuChriltuS
' T4J:  ‘^Mthrudccidifti',
' r * : T ^iilomcus&coD-
■ ‘ *■'  f»,vjidojfc tuoii

• t .tj  ::.\.idccrca tu-

* • :<7<if.]UJSf$lK

• m.d(uloquipni/

. ) \vi 5k\iu\tuac-
kaUcnitt A\\ad aut mi
,t^^i(kucflcmcia'
... ;juasonincW

, \ > v V

'1 j Jima
atutioni

ratus

rfbpftK

t,

'toreiai

iruSuf

:£u

fflonl

na

■ *■■

spr

tod

) 01 r

\M&

tat

|xc i at
Jirito
Jirtfdf

uW

f

1 ^ U y

a 1 ^)*T i ,

^Df *

o^r

poftmodu proferentf in  tepore Jed quid in lottgu fermo producitur?(Eonuitfis cius 8C  iniuriuCno refpondea/
rnus.Laceranonibus eiuslad quod opus quotidicftilu eius'Porpbyrius cxacuiKno obuiemus«Ad hxcenim le

fus no 'TerlucvBnrabas magifter «fi[erenos docuit, Ad illud ueniamustutoftendatur q uera (u ti  quas uel pro fua
exai^‘‘"' MO ”' > f —n-—-r-—ri- a.-— -r . * - • 1  1  ,r  -

'“Orfc

fiirSi q> penftus in histqux cius ipfe interpreratuseftmihil iTerat1qualenunead fynagog* gratiainon ad chri
ftianoRi sdificatione reprehenditfck qms ei fufficerc ad filentiu agendu debeat^efea in alicnislitteris culpatj
qux  proferunt ex fuisframe SC in  hoc q ue^ dixeritiuideamus.Exprxfatione iterpretationu imEzecbiel.xiiii.
homeliisHiue orariuculisOrigenisjIcribens cuidaVincentidiMignu eft inqt mi amice quod poftulasjut-Ori
“ ‘ - - r - r 1  5 iuxtaDidymi uidentis fententia alte^ poft apoftolos ccclefia^ magi ~

iquata$£ illud inquit breuiter adtnonesiut fciasOrigenis opulčula in
>pufcula excepta futtqux grxcx fcholia nucupant'’.! n quibus ea qux I
tur obfcurataue qux habere aligd difficultatisHumatim breuiterg; pftrinxitdecudu homeliticu genusV de quo*.
ČC  prciens inteiprctatio eft, jTertiu quod fcriplit ip(e-Tomos;nos uolumina poflumus nucuparejn quo ope to —

temo dica cuda1quia hoc di'xi(Te temerariu eftjfed p muka fim traflaturus ea lege qua tibi &pe coftituil ut ego
uocepraibeattu norariudte de cajclticis cantico^pr^fario bcatiiTirno papa^Dama(o:(S)rigcnes cu in cxteris  1 i/
bris omnes uiceritn cantico cantico^ ipfe ie uicit,Kfa undeci uoluminibusexplicatis?qua: ad uiginti ufqj uer^-
fuu miIiapuenerunt:primu,lxx.iterpreres?deindeAquilajSymmacurrheodotionej5C ad extremu quinta edi
tione>qua in Adio littoreiueniffe fe fcribitlita magnificeapetteq; difterumut mihi uideat? in eocompletu eft«
quod dicitur1introduxit me reX.in cubiculu fuu.Illo itacp opere pretermiftb‘rquia igentis eft ocii laboris & (um
ptuuttatas res tam digne in Iatinu trafferre fermoneihos duos tradatustqttos in more quo«diani eloquii par/
uisadbuc latena'bui r q? copofuit^fideliter magis q ornate iterpretatus fi^uftu tibi fenfuu eiusmo cibu offeres^
utanimaducrtasqtufintillaa:ftimad^qu^magnarindcu ficpoffintplacere*qu^pafuafuntiteex prefatioe
comentarri in-b/Iichca feripra adJPaula S^Euftochiu‘«pofl: aliquata$a q> dicuntOrigenis me uolumina copila
re 5 C  cocaminarelno dicere feripta ucte^:quod illi maledidu uehemes efle exiftimanttealaude ego duco maxi-
maku illos imitari uolo:qui cudis prudetibus SC  uobis placentite ex prefatione iterpretationis hebraico^. no
minutpoft aliquata ita ait$c ne fbrte confumato adificio1quafi exparte abeftet manus;noui teftamenti uerba

it-

1U

d^us omtleranhic ut chriftianus ipleret Jte de epiftola ad MarcellatAmbrofius quo chartas: luptus: notarios
miniftrantetta innumerabiles libros uereAdamantius noften&noftepCalceterus explicuit,In quada epiftola
quaad eunde de athenis feripferat refertTnunq fecibos niffcOrigene prelete i Iedione fupfiftemung uenifte ad
fonulnifi unus de fratribus (aeris litteris plbnarctthoc diebus egifle uel nodibus7ut ledio oratione CufcipcttSč
oratio ledionei&eatu&Paphilus martyr:cuius uitaEufebiusCa: (arienfis tnbus fermc uoluminibus explicuit?
cU-Oemctr/uPhalereu^ Py fiftratuiin faeraz bibliothecx ftudio uellet xquarenmaginefqi ingenio^qu^ ue -*■
ra funt SC xterna monumeta toto orbe g quircrebtu omnes maximeOrigenis libros ipenfius prolecutus^ cxfa
riefi ccclefičE dedicauit?qua ex parte corrupta AchatiusHe hinoEuccnius:qui eiufde ecclefix facerdotes fuerut
in mebranis iftaurare cona ti funt.Hic cu multa repperit SC iuento^ nobis indice dcrcliqucriftccntefimi uiceCi^
mi SC  fexti plalmi comentariutSC le littera: tradatu*ex eo q- no fcripfit cofeftus eft no repertumon quo tališ tan

-Auf ingenii cius laude dari?Sed dicatur tališ ac tantus uir magis fi qua funt in qbus aut apoftolicus uir aut ec/
clefia: magifter diciturait in fuperioribus ipfe profertruel fiquid tale eft quod fide eiusmo ingeniu lolu comen
dare uidcatur.Hoc quide facfaitamen iccirco hxc etia protulitubi eu tale ac tantu ui^ dicinquia in ea prefatiu
culam bi eutn dicit apoftolu uel propheta defendifei ultp ad caelu ferri:hunc puto fermone laudis eius ifetiptui
SC  licu bi forte leientia eius laudauimus:8č tales funt oes mex in lllu laudestpro qbus in te hoc tantu ignis acce/
dittquas de fuis Icriptissnec iputari fibi dignu ducit, Ve^ quia no dignatur xquale nobifeum pfona habere in
iadicio;SC nos quide etia ex fulpitionibus lolis condenattiple uero neq^ ex cyrographis fuis teneri uult: ncc pu
tat in caula fua obleruari fcripturx landx debere fententia?quae iubetablq^ pfona^ acceptione iudican; no ut
xquitasded ut ipfe uulnita latiftaciamus pro nobis.Ait enrtu interpretatusesQrigene*cuIpandusesJ5go etia

r  1  i i- • L  r .-it_t_ t r  /, t.t -r..n —_ fcz

traxerislequai£libellum quedam fčribenslcoprehendere quali indiculo quodam uoluitgta apud latinos Var
ro con(čriplerit;SC quanta apud noftrosJOrigenes in grascisan quo aiuJvl.Terentium V arrone miratur ant i>^
quiraslqj apud latinos tam innumerabiles libros IcriplittGrm Calcenterum miriš efferunt laudibus q? tantos
libros copofucrit1fquantos quiuis noftru alienos fua manu delčriberetnon poffit.Et qa nune ociofu eft apud la

♦xc.

<t cr j D r lt  craoVarro«xIvJibios anuquitatu?quatuor de uita populi romanih cu enumcrafiecper iirigula m4
Vnrro {čribfifladdit poft hxc  quo rurfiiV arronis &Calcenteri menno fada lit;quaenus uiaelicct

cept^Paleftmi!&Arafix &phcenu:is atq? achaia 2 lacerdotibusUn‘da'natione eius cdfentit. urbs romal ipfa
tra hunc fenatu cogiunon propter dogmatu nouitatdnon propter ha^relimjut nune aduer fu eu rabidi cancs h
mulanufed quia gloria eloantia: eius SC Cdentix  ferre non poteranflSč illo dicentefomnes mutiputaban t. Hoc
quare lcriplerim?& ad pauperis lucerna igniculu cito fed non cauto fermone didauerimspoteftis inteLigeret
ftEpicuros Sč-Ariftippos cogitetisiIiquis tibi tune qu xCo  cu ifta ad pauperis ut ais iucernap igniculu cito led no
cauto ferraone didare3aftitifletprophetaf& clamafletio Ičriptor cohibe hanc uocelreprimc ftiluferitemmte
pus SC  non multo pofttcu tu fcilma ab ecclefia faciesl&ut pro ipfo fcifmate colore alique excufationis inuenias;
jftos quos nune mirabiles omnibus facis Iibroslincipies infamaretSC iftu que modoCalcetefttuu uocaši&pro—
merito laboris laudabilis aisAdamantiu nominatui didurus es no tam libros ad utilitate animae: q uenenata
dogmata confcripfiflelhanc que negas aOemetrio in caula fidei efle danatulSC hunc quem negas pro dogma-
tum nouitate ineuiatu j tu execrandu pro dogmatu nouitate dices?8£ ea qua: dicis aduerfu eu nune canesrabiV
dos fimulareih^c tu iple (imulabis«Romanu quoqdut nune Ičribis epiftolis tuis comonitoriisnuramennslfa----
tellitibus circuuolantibusjetia tu contra eu coges fenatufeč tale uice pro omnibus laboribus fuisCalcetero tu os
reddes»Et ideo caue bsec nune fcriberelne cu illa Ičnplčristčč illa egerisimulto ueriu^tu tuisjententiis condene
ris:q ille alienis«Putalhdhabuifles propheta: illi ha:c tibi dicenti ftde?8C  no magis illu in lanu tunc:qua te i h^c
uentu^ putafTes?$>ed contentio haec eftfqua 2  nec amicis parci&Jumodo la:dat?inimicos»Tu quoq? ena hoc Ctu
pergreflusttibiipli non parcisldumodo non inimicos coficias led amicosJte ex praefatione hebraicai^ quxftio
nu poft muftaide Origene aut lileolcuius nomen li parua ticet  coponcre magnissmeo nomine inuidiofu eft: q
cu in homeliis fuis quas ad uulgus Ioqu«&fcomune editione lequat1fin tomis hebraica ueritate fupatusl&ftuci^
circundatus agminibusunterdu linguae pegrinae qrat auxiIia»Hoc unu diedtep  uelle cu inuidia nominis eius ha
bere etia fcientia Ičripturai^floccipendens imagines umbralep larua^lquay naturas efle dicit^terrcre paruu>
los:SC  in angulisgarrire tcnebrolis*Ye^: ego ia nec imitari debeo nec conqueri ab bis qua: in me agitr qui tatis
uiris SC  talibus no pepcit.Natn SC  fandae memorias landuAmbrolium epilcopunrqualibus figuris Iaccrettcjd-
libus obtredationibus fecebin his iplisn quibus nihilominus !audetOrigene:fimiliterex his prefationibus lu

gis contept3s5falte»xxxix»Adamantii noftriltvLucam homeliasificut in graeco habent interpreter, Molefta re
SC  tormento fimilemialieno^ut aitTullius)ftomacha’& non luo Icribere.^uod tamen iccirco nune faciaf qa
fublimiora-'non polcitis.Siquidem illud quod olim Roma: fancftaBlefilla cfflagitaueratluuxxvi.tomos illius i
Matthau:& quinq; alios inLucal^xxxii,inToanne noftra: Iingose traderemec uiriu mea^lnec ocinnec labo
ris efle perlpicitislled quantu apud me:8C aučloritas ueftra:& uoluntas ualetpretermifi paululu hebraica^
ftionu librosiut ad arbitriu ueftru Iucratiuis opcristhac qualicuq^ funenon meaded aliena dičtare*praderdm v
cu a finiftra olčine coruu'audia crocientoEt mi^ in modu de cunda^ auium ridere coloribusscu totus ipfe te
nebrolus fitJFateor ita<qp ante q ille obiiciat in hisOrigene tradatibustquafi pueRi tabulis ludereAlia lunt uiti
lia eius SC  fenedutis feriafqua fi licuetmSC  potuero:fl dominus ut in latinu lermone uerta dederittu inchoatu
SC  praetermiflu prius opus expIeuero?tunc uidere poteritislimo per uos romana lingua cognolcetjquantu bo-

| — j- ------- V4VV«/ lili

tum SC  non alteriusftn Luca comentarius fettur/deinde fcit me habere epiftola fuafin qua hoc iplum SC  de alb
is;8£ exculans in illu lufpitionetue^ quia epiftola illa etia feeretiora qua:da continel^qux interim modo publi
čare nolo ante tepus»ex aliisadhuc fltnilibusaDnrobabimus.fntertmOrifTpnfcTibmcfnt- flmef omnia admira^

iUcontinenf«

citi fumus probaturos nos quomodo laceret ui^tomni admiratione dignuAmbrofiu epi(c:oputqui no lolu me
diolanemecclefiajtueruetia oium ecclefia^ coluna quxda:8£ turris inexpugnabilis fuituna adhucpr^flitione
posiernus:ex qua uideat :uel tantu ui^lq foede SC idigne Iaceret*Vel itcfy  quomodaDidymu ufeg ad čadu efle
rat laudibus:que rurfu uf<j ad infeimdemerganTef q U omodo de urbe deo fauete chriftiano^ ea dicatl quas
dicebantituc cu opmImI nes nonnli P/ nfpcuroi-pc  c..-

cet

i,. f  ^|J'X

sa$

*£SS 8


nrt

i, s

Ih


Ajbf * JI ^

1 2 ***<

B*«

^ Dmj. j

g***« £Lcc

"' '■■• vn„.m

***fajruncqu;


- K  Tu Joe«

W -ici 'ur Sfofjj

—* floram in
»»iamojffu
- - 1  :\
■mHMi
ktofnaarj
ME',in ..v% .‘.vu,

(P

•tnanrnaiiprrs

. X"  I
E.VflCfBb
«jr svat:

ccrnitRa facieccepitaquiIonis arderer&pharifeoi^ coclamauic (enatus^SC nul!us fcriba ucl fidusifed oes qu.ifi
indido fibi prcelio aduerfu me impitia: fadio coiurauir.IIico crgo uelutpoflliminioddierofolpma fum reuer^
fusiEtpoft-Romuli cafam$& nuao^ IupcabdiuerforiuMaria:&lpeIunca5aIuatoris afpexi Jtaqfmi-Paulinia
ne fraterfquia fupradidus p6rifex-Darriafus;quirnc ad hoc opus primus ipuleratfia dormiuit in dominortam
tuis g uenerabiliu mihi ancilia^i chrifli-Paulae ScEuttochiimuc adiutus orationibusfcancueqdcararenopotui
in terra alienaihica uob/sindudaea puocatus imurmurohugufliore multo Iocu exiflimans!qui (aluatore mu
di:g qui fratris genuit parricida.Et ut audore titulo fatearknalui alieni opis fnterpres exiflcre:g ut quida faci>-^
untjin formis comicu\x  more alienis me coloribus adornare.tege dudu de (piritu fado quofda Iibellos&Et iu—
flstComici fniam;ex grarcis bonis latina uidi no bona,NihiI ibi dialcdicufoihil uirile atq^ diflridu:qd ledore
uel in gratis in aflenfu trahariled totu RaccidurmoMnitidu atcp formofui&exquifitis hincinde odoribus pig— -
mentatu.5)idymus uero meus oculos habes fpofe de carico caricof^tSi illa lumina qux in  candentes ia fegetes
fublimaridefus precepit;,pcul aftius intuetfl& antiquu nobis more redditjut uidens uocet£qppheta. Certe qui
hunc legeritdatinoRt cognofcet furtalSc cotenet riuulosicu ccepcrit haurire de fontibus Jmpitus fermone c: led
non fčientiafepoRolicu uiip ex ipfo (lilo exprimens:ta fenfou noie?g {implicirate uerbof&audiflis quo que an—
tea coruu dixerat SC  totu tenebrofuthuc interim corniculadicat alienis (e pennis uel coloribus depingcnreiSč g
turpe Iacereflac nihil uirile habere dicat uif^kjui ad ecclefiai^ Chrifli gloriaeledus a deo cfb qui in tcftimoni^-
um locutuscflin confpedu pfecuto^ regfilk no efl cofufu^Ambrofius fandus de (piritu fačlrino fblu uerbis
fcd Si  faguine fuo fcripfitC®btulit enipfecutoribus faguine fuu)quod in (e fudirifed a deo!ad alios adhuc reft r
uabat labores.^ ui etia fi fecutus efl grtecos catholicos noRro^ (criptores^SC aliquid de eo^ didis prx(upfit| .
'■^Continuo non ha zc  debuit efle tua (uma curalhic labonhoc Rudiujut pro bac caufa interpretareris Iibru Didy
mi de (piritu fandotut furta illius cogno!cercnt^qui fbrraRis etia neccRitate fcribedipaflusefltutinfanietibus
tune haereticis rcfpoderct.Haec eR chriRiani modeRia^Sic monita feruamus apoRoli diccntislnihil p conten^
tione neq^ per inanem gloria^Deinde qu^ro:ut itefp eade repetamrtu qui pra:dicas no furandum furaris. Pau
lo ante interpretatione Michex obiedam tibi diccbasTquaROrigenis didaifiirareris‘Tu furtu quide non ne^-
gaRiried ais^uid mihidlli maledidum uehemens exiRimantŠAt ego hanc laudem duco maxima; cum illum
imitari uolo*qui prudentibus Si  uobis placet.Tua furta laudem tibi pradant maximam1 alios furta (ua apud
te coruos SC  cormculas faciuntffi tu Ongenermquem alte^ poR apoRolos dicisTrede facis imitari:quid concib
diseum qui fecutus e(VDidymum(quem nihilominusSčpropheta noiasISč apoRolicum uifp defignaš? Si cr>-
go neq’ tantoaetali uiraAmbrofio pcpcrciRn&ei quem altc^ poR apoRolos fcribis;atq] oibus placere prude
tibustatq; mille aliis Iaudibus;non duobus ut dicis fed umuerfis feriptis tuis ufq? ad c^lum extuliRifrurfu hx /
ieticunrtquem ante apoRolum facist3žDidymum ipfum hunc quem nune prophetam uidentem SC  oculum
habentem fponfe de cantico cantico^sSC apoRolicum ui^ fenfuum noie dcfignaslite^ eum peruerfum dodo
rem criminarisiSč inter hazreticos ut aitfcen(bria tua uirgula fegregastquam uirgulam a quo acceperis ne(čio.
Nam=Pcrmm femcl (čimus claučs aChriRo accepiReriRo modo cen(orias uirgulas quis fpiritus eroget JtumV
derisdi ing iRos oestguos tuo ore laudaRijtuo or e rur fum codenas;quid ergo ad iRos pulex de me conquerarf
fi me nune laceresiquem SC  epiRolis tuis ante laudaueras,‘6č in cronicis tuis Floretino S^ Bonofo pro uita: ut aisV
nobilitate coniunxerasr'Etiam ne illud eius admirabile fadum filendu eRmepudorem incutiamus audienti /
tibusIgfMarcellini cofu lis neptem:quamRomana: nobilttatisprimam paruulo filioRoma: derelido hiero^
folymam petiiRdfSč ibi ob inugne meritum uirtutis Tecla noiatam i  ipfis cronicis fuisJcripferatJpoR id de exe
plaribus fuis erafitkum adus fuosuidiRet diRndioris dilčiplinse fcemina: di(pJicerc?Compellimur quidem
plura adhuc de feriptis eius congregare;utagnoičatur g ueip fit SC  hoc quod fcnbit«qui in duabus tantum pr.x
fatiunculisOrigcnis meminerit«Et hoc non fidem (ed ingeniumlnon dogmariRen fed interpretem laudans.
Adhibui ite^ decem.Sed ne dilatari nimis fermonemtonerofum finlufficiant interim hxc  in quibus eum SC  g
fi apoRolum laudat; Si  qua(i ecclefia^ magiRiy.Et quia non pro fdetnec pro dogmatu nouitatejut rabidt nuc
canes fimulantladuerfus eum mouetur ordo romanus:Et quia ipfum (equitur*qui oibus prudentibus SC  ipfis
placet.Et oia illaiqu^ inlertas (uperius eius pr^fatiuncul^ conteflantur. Veru hsec quoquo mo (inttquodcun t-
cp habes tu cum iflis uel antiquis ucl nouellis (čriptoribuslfiue eos tu apoRoIosžfiueite^ uenenarios (cribasf fi»-
ueprophetas eos turfiue peruerfos uoces dodoreslad me iRa quid (pedat^Tu pro his uarietatibus tuistpro co
tumeliis či  lacerationibus bonoR^rede poenitentiam egeristMihi quaredicasTfi fecuti funt crranteml(equatur
SC  corredumfAbfit a monung ego uel te uel alium errantem fecutus fumtfed in uirtute chriRi?nec te nec aliu
queng’nifi ecclcfiam catholicam fequar*Tu qui fčripftRi taliat& fecutus es eos?quos errafle credebast qui tam
indigne de deo fcripfifleconuidus esttu age poenitentiamki tamen putas tibi blaffemias crimcriignofci. Nun
quid mea aliqua proferre poteris feripta firniliatin quibus me uel in iuuentute errafle conuincasfaicut tu no ta
confterisfg conuincens^Ego meinterpretandt difciplina tantummodoimitatum tcdixi uel fecutumfin nullo
alio;in quo et/am ribi oem iniuriam fadam dicisfquia fecutus furuquod te uideram in homcliis fecundutnLu
cx  euanaelium feciffe Yt ubi de filio dei non rede in grazco inueneraspraeteriresfiri illo Ioco ubi dicitfMagniA-
ficat aia mea dominu:8č cxultauit fpus meus in deo falutari meomoRi quia de aia ficubi illa quac folent dici n5
pra2terieris:fed ea adhuc etia ex te te gbufdam affertionibus lucidius fčripferismt in illo locotEcce ut fada eR
uox falutationis tu^ in auribus meis:exultauit infas in utero rneo.Vbi dicis quod no erat hoc principium fub
Ranti« eiuslSC de tuo addidiRi atgj naturx,H«c Si mille alia his fimilia in mteipretatiombustfiuc i ipfis home


*>

liistfiue inHieremiaruel in Efaiaimaximc aut inEzechieldfubtmifti. fide aut.nde trimtate * cu aliquantis
in locis ahter inucnifles:qux tibi uifa funt praterifti.Hoc gcnus iterpretadfuterq^ nr m tenuit. O uod fi alfus
culparetjtu utiq$ refpodere deberes:qui primus hoc feceres.Nuc ipieide cuipas fine dubiomnde ipte culperis
ucrbu de uerbo fteipretari antea SL  ftujtu efle SL  malitiofu pnuciaftfon hoc fecutus fu te.Nuquid de hoc uis ut
peemteat mejqa tu mo mucaiti tniam^Et ad uerbu te interpretatu dicisVSiqua in fide minus aedificabat abftu
Iiftilut no oiarnec in oibus penitus amputare,19eniq> in homeliisElakruifio del filiu SL  (piritu (ačlu retulitSta
ut traftulifti adiiciens ex te;qd fenfu aučloris ad clasmetiore traheret itellečlu. Ais cmm^a ifia duo feraphin p
dominus funtlefus chriftus & fpus lačlus:& ex tuo addidifhlncc putes trinitatidiflidere naturarfi nominu fer

nunelccunau imam iud«uiuuuucuwnua «— r —qpu

taueras aliquid emedatiusčodidifie.Euaiple uidiflifg fimiles per 01 'a efle Origenis fenfibus inuenti fut:fmo%
plus aliqd q hocKjcf daniti  expoftulasJ:6tinere.Et nifi ipfe ia tibi de his exclufifles poeniretias facultatetdices?
^Rcuoluite cometarios rneos in epiflolaacbEphefiosIččinde agnofcetis quo«Origenis dogmatibus aduerfatus
fumrfortaflis uelles ltcip SC  de his poeniterejEt in iftis codenare temetipfuificut SL  in cxtcris;tame quantu in me
efbcoceao ego tibi SC  pro his poenitere»$ed SC  pro oibus no folu qux locutus esrfed SL qux  locuturus es ; (i agas
pcenitentia bene faciesCCCerru efl: cnim^pceniteda fut cučta/qux fcripfcris^uod fi hinc me aligs culpadum
putatlquare oino aliquid deOrigene interpretatus fu;fi hoc culpatlego in boe opere poErcmus fum i SL  nccefi-
feeflut culpa a primis incipiatJEt tamen nemo comiflu punitTqd ne admittcre&ante uctuitdicuit: fecimus.
$iquid phibct lex»’obferuari in polica fo!et,$ed danari dkit quis debere cu aučtor^fuos libros. $ed quid fari -
mus de il  to aučlore q eade fcribi&lcut fupius pleniflime ofiedi,$imile exeipiat eade fniam.Ego hoc nec urgeo
nec op to 5 ? licet lile meču oflilitcr agattled ut uideo^pfe fibi exquirit?hoc temere aiios condenadok:6quirit.Vc^
utitcip tecu ex tuis uerbis loquar:ip(e feribis in iftis inucčtiuis tuisime interpretatione m ca hoc oftendifle: qd'
ego guide eflem catholicuslOrigcnes aut que interpretabar*hxreticusAis enim hoc efl dicereJquia ego (u
dem catholicusrille aut que interpretor haereticus.^is enim hoc Iegufi ut dicis toto opere mco hoc cRendi jf qd
adhuc aliud quxrit1'Mane hoc totu agitfrut SC  illum hxreticum?& mecatholicu dicaPfe hoc dixifle mer&hoc
toto meo opere fatis egifle teRaris1qua: tibi ia accufationis caufa fuperfuit? ^ uo q>fecit tua ifta 01 's inuečho? /
SiOrigene harreticu oRcncj i^6č me catholicujrečle feciTan non t cčte tSi  rcčtcicurad culpa SLad accufationem
qure rečic gefia iuntmocašfSi non eft rečluOrigene hrcrcticu dicncur me hoc noie in ius uocasf'^ uid opus
fuit te interpretari malitiofius eatqua; iecundum tuu interpretandi morem fuerant tranflatailicetinculriori fer- "
mone?<^__uid certe opus erat auditores tuos illudcre?& illis aliud opinantibus te aliud agerefllli enim hoc cxi-~
ftimanttcp tu aduerium eos agasiaui-Origene catholicuidefendut.Tu uero illos arguis SL  accuias qui eum ha:-
retieum defignarudppter hoc forte me inuitabas ad poenitetiatno inteIlexera»Yerutamen fi ito mc ne de hoc q
dem poenitudmegcrereiquin dicamo oia qux in libris eius inueniunt'’ tanq catholica efle fufdpieda« qux ut^j
fua fint ut dicis!an abaliis infertamt nosputamusrdeus uideritiA nobis interimlubiad fidei faftigiumrSL ueriV
tatem uentum fueriCrefpuuntur.Tu tamen dictquid expofcis a nobis?Hxreticum uis ut dicamusOrioenemt
Hoc fecifle nos culpasIScd fi catholicumipro boe nos accuias.S)e(igna manifeftius^guid uelis.lfli funt omnes
lales tufldoAlexandri Si-Porphyrii SL ipfiu&-Ariflote!is acumine*congregati.Hxc efl: ofs ilTa iačlantiat qua te a—
prima xtate ufip ad fencčlanttimGramatico^ 6čRheto«r: Sčphilofopho^ fcholis ac dilciplinis prxdicas efle
uerfatum?ut procedcresOrigenem pronunciaturus hxieticum:8činea i p(a orationerqua i illum ferebas fen te—
tiamjaccufares eum^quem aflcrebas?q> illum hxreticum dcfignauent.Vides quia nu(q cura ueriratissac fidci^
nu(q rdigionis ac iudicii conteinplatiotficl lola male loquendfiac Iacerandi fratrcsrexcrcitata libide^ uerlarur i-
linghatSoIa humana in corde contenti^$ola inuidia SL liuor in mente?In tantum ut cum odioRi caufa tibi a
defleticognomiatu teamedicet cu prxconio:idignacer acciperesjgnofče mihficp nefcieba aiial5vojuaa-7cv
& incompellabilem nominari.Miror tamenlfg* ea me condemnarc depolcasrqux a me notata conquereris Ad
illam (ane eius incufationis partem fuperfluum uideatur uel rclpondere aliquid?ubi pietatis SL  religiofe dičla
martyris^am philitau t falfa dici uuluaut etiam fi ueradlnt Ipernenda decernir.Cui iam ifte honorem deferat?
CuiparcatfOmnes apud iflum grxci feriptores^ntigui ecclcfiaftici errauerunt,Latinis uero quomo deroget^
quqmo carpat fingulos uel uete^: uel nouo^jdiueria eius qui legit opufcularccogno{cit.$ed nuc ne martyres
quidcmSapud eum habere poilunt aliguid reuerentk« Non inguit credotguia martyris fithoc fi uelirr.us de
omnibus fčripturaip dicere libellislgux erit in fingulis probatiofSi dicam non efl: ueR#quia Aroma tu m libril
quos dicisrOrigenis fiintrunde ipfius efle probabunturfffix cxtero^ inquit fimiiitudinc.$ed ficut ille qui i feri—
ptura ahcuius falfum face.re uult eius manus imiratuflita SL  gui fua dičla fub alterius nomine uulr aflerere: fti>'
um ine dubio imitabitur eiustcuius SL  nomen afleruit.Scinde ut omnia qux iuftiflime dicipoflnntibrcuita^-'

ter"
abfur—

dum:quid confcguensluel quid iniquum;quid certc contra apoftolicas regulas.Bed tantum nefcio quid inter
pretaris.pro guoutdicisrexpiandofanguinem fuum fuderitmartyr Jpfaillauerba fi Iegcrettiam non tua led
lua imaaut erraiie martyre;aut nofe martyris abfurda Si ipiam conlčriptione ab alio diceret efle compofitam ♦

Nune


1 IL 1


te?

tes

g«?
!fc>j

t; n,us, ^.4,

J* urf ««d»cu„.r f .

. , ;* <n

• ;,,i rM.vo!L
•Tj^hofoM

•nocduifTcmc^j
! fuj  ^ofeinuefl

"ftXiJ*c(ufarion

**»OOQj.'(^ Uldof

iUKttincvIrion
• n enim ficc f
l ’ v<u ks quicum h,
o mene de boe

Ul

Nucuero (čiens qa fi kganf’catqux reprehedis-tfiota retorejbid'in euiqui culpat iniufte ca qde quse rcprchen
dis/no pfersfTunutillaccnforiauirgula8Carrogaciaudoritatejdecernis.I]learcea(?a bibltothecisnllerecipiač
Er itei$}ftc iple qui hodie receptus efbcrafti no Ti cu alius ali^s prxter me IaudaueriKenciat :Et cum illo ipfeij —
Iaudabir(fcic aut catholicus habeatf&tia fi in aliquans:mdeac r  erraiie.llli erroris ucnia no detletiam fi ca dicat t—
qux ego dixj, , SCneq; interpretet os e ume legadneq; quis mea fui talcognofcat.Hic tmericus qde:fcd magifter
meusedEt hiclicet iudarus (it SC de lynagogalathanxcodudusuerbauedatadpra:cim?tamemagiftcr meuse
Si  prseferaf oibustqa apud iplos fojos fcripturaip uerites pmanct.$i ti bi iftud audoritatis unsuer Ca  patiter in _
iuyixtfiet cccle lialSdex igerečji  tetut de fingulis uel de oibus iudicaresrnone graue 8C periculofu onustnctibi im
ponered^xcufare debuerasfNuc uero in tantu quotidiana derogadi meditatioe ^jfedmusTut ia nec martyri/— -
lus^arcamus.Jcd ponamus q> no lit martyris libellus iftejffe^l cuiufcucp unius de ecclcfia£nunqd fuis uerbis u —
fus cfbejfčp iile cfl firiptorilut mentiscededu uideat audorisfSe iplisOrigenis uojuminibus ponit exeplaT<3C
qd de fingulis (entiattno fuis defeloiiis uerbisded eius ipfius quiaccufabačofteditt$C ficut aduerlu te mo mub—
to meis uerbis uehemetiora fut tua fcriptaTita lllu no excufads aučtoritas:fed (ua dičta defedunt. Et io fupflua
eft deauctorc quaeftio < ifubi defcnfio tališeft;qux affertote noegcat.Scd ad illud ia ncqfTimu inculationis eius
cap ut Sc muidiofiilimu ueniedu efl/imo no inuidiolu fed iuidu*Ait cnftjs prudetiu uel quis lačto^j aggredi uo—
luit in latinu uerrcrc?qd tu aufus esfEgo ipfe inqt faepe rogatus a m ul tišin 6 feci.Et quide fadi quare hoc non fe—
cermtrfačilis excufado eft.Noeni cotinuo qui fačtusSCprudes eftlatinusJetiaJingu*grarca: noticia lufficien^—
fr habet.Mec laditatieius detrahidicui deeftpegrina: lingua: noticia.^ut ite^ no codnuoffi fcienda quis ha—
bctgr^d fermonisredauolutateinterpretadi habcr.Auteua fi habeftio ftarim dilcudendusefl: ille>qui pauca
interpreratus cft;qre no plurai'Aut cur no illatfed illafLibertas efl: enim i  huiulcemodi opetSCe uel in atbitrio
Ičribentistuel in defiderio depofčetis; SC tame de fačto=Hilario dicitjSC de fačto Vidorino/quo^ altci^ iterpre —
tis titulo nibil oino arbitror traftuliile de gracojalte^ iple dicitHeliodori cuiufdam prefbytcri ufu Ičiendatbt
qu?e ille lihi  hanriretex fonte graco^iiple latino ea fermone digercret|»ro eoaq<J aut nihikaut pa^ grace nof-
fet.flli ergo cur hoc no fecerintlSC facilis SC manifefta eft excufatioide te lane miradu eft qre hoc feceris:(^ uid
cm' magisaudax*uel quidampliustemcrariu librosiftosintcrpretaiiOrigenis}quo^ ia pene oem cotinentia
*n aliis Iibris kriplerasCt^uoip oia ia dičta qux reprehefibilia nuc dici^fub pprn nois lermone ( ptulerasf' An
ut diuina^i feript ura^ libros quos ad plenillimum fidei inflrumcntum ecclcfiis chrifli apofloli tradidcrutl no —
ua nunqa iudais mutuata intcrprctationc mutaresf'^ uid tibi ex his duabus caufis^r.agis uideatur illicitum^
Nam-Oi igenis dičtaKfiue placent ut hois didaplacenUfiue difplicen^ut hois falfa didaJfacilecontemnuntur.
IHa uero quaejiunc tu interpreta risUSC per ccclefias SC monafki ia:per oppida 8C caftella tranfmitris f quomodo
/iileipieinusrTangdiuinaran tanq humana?Etquid facimusq?propheta^ uel legis lato^oibus titulanturC*
uoduerioraha:cabstc?qlilaqu^eapofloliprobaucrundaffinnantur^Ifludcomifidm^dicquomodo emen —
dabitunlmmo ncfas1quom6 cxpiabiturV$i enim in cxplicanda lege aliquid aliter (enfillerdamnabJe apud te
duatuAiplam legem peruertere in aliud*q apoltoli tradidcrunt'fquotiens damnabile iudicandum eft? Cur no
niaois pro huius aufi temeritate dicamusiquis ex tot 8C tantis prudentibus 8C lančlis uiris*qui ante te fueruc ad
tfludopus^aufus lit manum mittcre?^uis pra-fumplent faeras fandi ipiritus; uoceslSC dimna uolumina teme
rareC^uis pra:tcr tediuino muneri SC apoftolo^ h^reditatftnanus intuIeriVEt quidem cu ingens copia fuiP
ie cx initio in ecclcfiis deilSCpraccipue-Hierofolymiseoip qui ex circuncifione crediderat referaturjln qbus utib
cj; utriulčp perfi:d*m fuifle lčientiam:SC legis peritiam probabilem adminiftiati pontificatus teftatur officiu:

~Ouis e'go in ifta erudito^ uiro^i copia aufus eft inftrumcntum diuinurmquod apoftoli eccleliis tradiderutt
6 1  depofitum landi fpiritus compilarcf Aut non eft compilarclcum qua:dam quidem imutantut!8C error dici
tu r corrigi?Natn omnisilla hiftoria de Sufana!qua! caftitatis exemplum praebebat eccleliis defiab ifto ablčifa
eft SC abiedanto^ pofthabita.Trium puero^ hymnis^qui maxime diebus lolenibus i  ecclefia dei canif t ab ifto
e točo fuo pehttus cralus eft.Et quid per fingula comcmorolde his quo^ comprehendere nume^ nequeo? Sle
quo uromirtam illud dicere^? feptuaginta duo§i uiroip per cellulas interpretatium:unam SC confonam uocer
dubitandivm non eft (piritus landi inlpiratione probatamlSC maioris id debere efte audoritatis: q id quod ab
uno hoieVf orBaraba alpirantcJtraflatum eft, Yt ergo hoc omittam uide quid dicimus^erbi caufa.PetrusRo>
manx ecclefia: per uiginti SC quatuor annos pr^fuitTdubitandum non efhquin ficut caeterajqux ad inftrudio
tiem pertinentfetiamJibrorum!nftfaeccIe(ixipletradideritiquxuticpiamtuncip{o fedenteSC docente recita
bantung^uid ergd?B>eccpitPetrus apoftolušfchrifti ecdefiam&C librosei falfos:8CnihiI ueritatis continentesV
tradiditfetcum faVet quoauerum cfbhaberiapud iudaeosllapud chriftianos uolebat haberilquod falfum eftr’
$cd fortafte dicirjquia line luteris eras^etrus.Er leiebat quide iudaso^ libros magts efte ueros q iftos qui erant
in ecclefiaffed interpretari nen poterat-propter lermonis imperitiam: Et quid;"^ Kihil in ifto agebat linguat
per fpiritum landum editus datafMon ergo omnibus lingui^loquebantur apoftoli! Sed concedamusi quia
nn potuerirPetrus apoftolus faccretquod hic modo fecit.Mum SC^aululfine litteris fuit?Hebrxus cx h-brx
is; fect mdum legem phari&us^cdodus lecus pedesGamalielis;qui ctiam SC ipfeRoma: pofitust fiquicUPctro
defuide .rutainon potuit adimplere? i^uomodo ergo ifti qui praccipiebant dilcipulis^ut attenderent Icdioni
emendaras eis SC ueras non dabant ledioncsVEt c^ai prxcipiunt ne attendamus iudaicis fabul i?SC genealogiisf
qux qu efbones magts prxft ant q xdificationem?£t iteipcauerenos iubent 8C obleruare:maxime eostqui cx

circUtKilionc luaifluomodo non praeuidebant per {piritum quod futu^ eftet tempusipoft: quadri ngentos fc'

k ii .xcii*

r e annos:qimdo eeclefia cognito eo g, abapoftolis non lihi  eflct tradita ueritas inftnimetilegatos mitteref ad
iftos quos illj rune circuncifionem uocabantrobfecrans SC  exoras( ut f bi de ueritate quat apud ip{bssdbaliquid
IaroirenturuPertotosiftosquadringentosannoserraftefejSCignorafleqd ucrt eftfateretUrfAdfcitamquide
fe efte ex oentibus fponfam chrifto per apoftolostfed non abcis ueris monihbns exornatam:putaftc fe lapides
efte predofosSNunc aut deprehendifTe*q> non funtueras iftae gema^quas fibi apoftoli Chrifti lpofucranr: Eru—
beičcre fe ad publieum proccderelfalfis SC non ueris lapidibusJadornatam.Et ideo rogare fe:ut uel Baraba illu
qucm aliquado*ut chrifto nuberet fpreuerantfmittan&d fe qui poffit cu uno eledto ex fuis uiro#crnamenta (iz¬
bi uera?quae apoftoli non praftiterant repararet^uid ergo m ip  eft.:fi me minimu SC  nulliuS hofem laceretfo
^Ambrofium fcceuflHilanuHI Lan<ftantiuTfcDidymu reprehendat.Nec multu de iniuria mea dolere debeo^p
eo <j> opus meu ipfo denuo agreflus eftjcu me.Ixx.interpretibu&Equauerit cotumeliaf $ed SC illud quoaccipie ~
dum eft8&quatum accefiflead ineredulirateex hoc fatfto^entilibus exiftimatts$ion eni latern eos5quar apud
nos aguntur.Scientes enim lege noftra mo emendata efte uel mutata^Enonne dicuntapud femetipfosrerrat ifti
ne - eft apud eos aliquid ueriraris.Ecce cu ipfi uoluntileges fuas corrigunt SC emendat.(£ertu eft aut crrore prac-
cefllflejubi cmendatio fubfecuta eft.ncc diuinu uideri poftdquod ab hofe mutatur.Hoc nobis praeftitit imela
fapientiasut oes infipientes ctiam a getibus iudicemur.Nolo !apientia!!qua-PetrusSC-Paulus no docuitfnolo ue~
ritatem:qua apoftoli no probauerunt.Tua uerba funtfpoft quadringentos annos no debere (imjplices latinoig
aureslnou« dočlrinae uoce pulfari.Mo tu dicisTois qui putabatSufana nuptis SC  inuptis exemplum pudicitiae
preftitifteterrauit.Non eft u wl8C  ois qui putabaftg? puerDaniel (piritu fačlo fueritrcpletusrSC arguerit adul—
teros fenesrerrauitlnon erat ueig.Et ois eeclefia per orbem terra^ fiue eo^ q incorpore funfcfiue eofg qui ad do —
minum prexeruntffiueilli (ančbi martyres fuerint;feuSC fančbi confefioreskquicunq} hymnu trium puero^ in-,
eeclefia domini cecinerueoes crraucrucSC falfa cccinerutiMocrgo nobis pcft.cccc.anos legis ueritas eptaprar-
cio de fynagoga procedit:poftq (enuit mundusISC cunčlapurgcntur ad finermferibamus in (epulchris ueteru?
lit fciat 8C  ipfi qui Si  hic aliter legerant:quia^onas no habuit umbra cucurbitar fed hedcrar.it ite^eum uoluez —
rit legis latodnec hederarifed alterius uirgulti.Jed SC-Origenes inquitaften(cos fecit cx tranflation&Theodo /
fionis aflumcnsKut cbponerct uolumina#qu£ appellantur?hexaplai$C quicJOrigenem iftu quando ribi placet
condenandumlfquando placet imitandum produciš« Terifimile efhut eum defenforem adbibea§jSC reum.Au —
eftorem fa^i tui habere pote s eumKjuem SC  p rim us condenasISC ad condenationem eius epiftolis tuis roma>-
num cogis fcnatum.Ante hodprohibere debueras.Nemo fuccidit arborem cui inniti paratlnemo in fua cafa fi
dem eius exploratduius ipfe reprobat fidem.Siue hoc fecitOrigenesdiue non:quid ad te?Si ad illius exemplu
sudicari uisirelege (mas tuasfSC uide quid dixerislhoc non eft inquis (e defendere^ed focios crimmis  quarrere •
Noli ergo SC tu focios criminis qutereretfed purgationem fačli require, Vcrutamen uideamusJquid tale etiam
rcus SC ačbor fimubOrigenes fccerit.Ego illiusnec unu Iocum ex fcripturis diuinisJde hebrarisinuemo tranfla*
tu m. A tetoes feripturas uideo efte mutatas.Et quo fačlu tuu SC illiutffimile uideri potfApoftata; quidcm SC iu*-
dari interpretati funt eatquoi^ lečtione iudaci maximc utuntur.it quia frequentertfi difputatio accidiflet: ucl t -
mutata eilealiquantafuel deefteucl abundarein nris fcripturis mentiebanturtuolui&Origencs noftris ofledez
re?qualis apud m ek os fčriptura^ lectiofccneretunSC in propriis paginis ucl colunellis editiones eorir fingulas
quafcp defcripfitJ& ea qua:apud lllos funt additauel dcccrpta*certis quibufqj frgnisadditis ad uerficulc^ capi-
ta defignauit?8C in alieno no fuo opere fuas tantumodo noras fixifiut fciremus non quid nobisfted quid iud^is
aduerfum nos errannbusiaut deefte am abundare uideretur.^ uod ra/eeftet?quale fiquis-actcpto breuiculo i
quo militum noia continentunnitaturinfpicererquanti ex militibus fuperlint^uanti in bello cecidcrintfSC rez-
cfuircns qui infpicere miftus eft propriam notamtuerbi caufatut dici folete ad uniu fcuiu% defunčli nomen a/
fcribattSC propria rurfus notafupftitem fignet.Nunguidebitur is qui notam ad defunčh' nomen appomt;SC p
pria rurfum nota fuperftitem fignat*g> egerit aliquidmt hic defuncftiiuel ille uiuentis caufam acciperctK fed
cos qui ab aliis fuerint peremptijifte annotationis defigrauit indiciisdta ergo fecit SC ille^a qua: per alios in ter —
pretes fiuepempta fucrant feu etiam abundamius prolataipropriis quibufdam Ggnis.i.afterifci SC obelifci no/
tuliš defignarit.Cteterum nec uerbum alicjuo de fuo faltem unum inferuitTneq?noftris exemplaribas fidem fe—
cit in a!iquo uacillareifcd ea quar minns uidebantur fecundu curfum Iitrcr^pfena SC  hidda fpiritalis intclliger
tia^oflcndit reft-rta myfteriis?(^ uid igitur tibiOrigcnis fačlum in hoc pot prarftare folatjinuius neqj opus fi -
milealiquod oftenderepotesiscinquo tantumlaborasiut littera occidatconfequentemiduillcecontrario fpt-
r tus uiuificatis efte conettir aftertor.Tu igitur faber^tuum lftud fačlum^nec quenc| te in hoccomitem uel fev —
cium haouifte de eeclefia certum eftjnifi iftum folum quem frequenter co tn m e m or as43a ra ba m, u is enim a —

»iusauderetab apoftolis traditaeeclefia:inftrumenta temerareinifi iudaicus (pintusVftli teo mi frater?ante qa— *
»ud^is capereris chariftimehlfi te in harc mala pr^cipitant Jlli te libellis ediris notas iftigere c hriftianis t  illi nec-
u*artyribus parcere facuinrlSc de 01  chriftiano^ ordine fanda atqi nefanda ccnlcribercmirbare paccni noftraf
sandala ccclefiafgenerare.fliietiam aduerfum te ipfumjSc (cripta tua quar quafi chriftianusaliquando lccu/
tu iisjcogut ferre Ibiam.itio ribioes fordemnsrdu illi fuis peftfmis artibus nimiu placcnt.Na quomodo tu(fi-
ati i stteris acquie(eeresdicenti&lSiquis frater pramčtus fuerit in aliquo delicftojuos qui fpiritalrseftis^ftrui^ ;
p ‘ 1ulu -modiin fpu mafuctudinistita cfferbuiftisut in nullo prerfus fpiritalis iftitutionis ordincmicuftodircs
Fone enim aliquid meegiftecotumeliofujponeg, te Cumx  c!oquetiasr6C fratre SC  collcgafmihi^imitandu

in i.up ma mterpretadi diximiiuria fecerimltamen poftpace illanumo uix fudore reparatarh^epria adhuc

de tncis

■ • v v*. >

HSs*

m&*

*2§£

43Sf,

^»nunjpL u °

^UfncajČBtjJ

de meis iniuriis ad te quxrela puenerat.Sed SC  illa tua ponamus iniuria:q> interprctado Origene te imitatus a -
Iiqua pmerierim1qua: minus mihi sedificationis in fide habere uidebanticulpadus p hoc era fbrtaffis SC  eme-
dandus.$cripta ad te(ut ais) fratru miffa fucdcpofcetiufculpas interpretus argui:(^uid tu uir fpiritalis agis jST
<§__uid forma: SC  exepli in rebus talibusrateris praebesf^ratris turpitudineiho folu nudata his qui foris (ut nu -
ciaslfed obteda denudas:Pone q? no te imitatus hoc fecfifed ebrietas a!iqua fubrepessficufcPatriarcha: fecittnu-
dauerit turpitudine noftra.Nuquid malcdidione cofecutus fores:(i obuerfus icedesileui palliolo refčripti trni
cotexi(Tes obprobriu noftru^Et uuelaftes epi dola uigilantis;que ftilus nudauerat dormitatisf Sed aliud refčri —■
bere potuera his;qui ad me tale epiftola miierat.Yt nifi ita relcripfiflefeut interpretatus efte ad uerbu ea quac
tu es lterpretatus ad fenfuJatia egoOrigene fequi uiderer.Nodu dico qua: fit illa*aut qualis epiftolattame quo-
nia uiri nobiliVPamachii cotinet nome:qd fuiftet abfurdudi ei tale aliquid refpondifiestfratetfno eft temere de
altenus ope iudicadu«Na3č tu ipie nofti qd fecerislquado aduerfudouinianu^Roma mifr libellostcu eos qui>
da aliter intelligerenttgego medidafte memineraSNone cu ia aplunmis legercn^Sd offederentf’pene oes; cu
qbus etia efTe te ipfe putabasTexemplaria ia de foro iam de publico fubtraxiftifEt htec no ad aliu alique:fed ad
me remififtijcaufa paritedga multipliciter fcadalu pati uidcbantf infinuasf(§>jj6 ego apologeticu denuo fcri
pfi:& qute aliter intelligebantf ad ftelligetia redioreprout potu«reuocauifequu eft ergomt qd nobis fieri uo^-
lumusfaltis nos faciamusVSicut eni meos libros mihi remififtimt a me emedarenčjita SC  ad illu fuos remitteVSC
qd culpabile uidef infinua:ut ipfe fe fi m aliquo errauitemedet.Tu praterea SC  nos'iam in multis exercuimus
ingeniu.Et multa ia nobis opufculaidefudata futJIle hoc primu ppe opus adii»& fortafle compulfiis? SC  nihil
mini  eft fi ftuduauit in primis.Nec occafio derogatiois cnriftianis captanda eftifed emedationis utilitas inqui~
tendavHoc fi ad eum rcicripfiflcsmone maiore grada &sedificatione uel ipfi initia in rimore dei habentiTuel CX"
teris legentibus prtcbuiftes?^_ ua nune ift x  tux inuediua: mcerorist& cofufionis oibus deum timetibus pras
ftanuqui SC  in tefoediftimam obtredadi libidineif& in me refpondendi neccftitatetaiierabile uident, Si enim
ut dixi de tuis libris contralouinianCficriptis in quibus nuc cade qux illu arguebasuple imseniris afterere; nuc
uero in tantu plaberis^ut fordes nuptia^snec martyrii cruore diluipofte cofirmest^iftud quod efVManichžeo
rum dogmatisiemendatione dbi habere facile ui(u eft in his lrbriŠKjuos ia cdideras l SC  defenbendos plurimis
pra:bueras:quid erat difficultads in me no mgum opusded interpretatione alieni operisifiquid forte in eo erra -
tumrno ratioKed Iiuor (uggefteratemedare?Maximecum adhucefletin fchedulis:quas nondu ad plenu rele.*-
geram uel explicucra^quas no editas inueneruntVNonne pfacile emedari poterat ea; qua: adhuc emedata non
fuerant* Ye^i non hinoubi qd culparet nihil habeattfcd totu inde mordetuftdu per hoc prodi timuit: unde eft

tate qua fupius edocuirad boni SC  utilis inftrumentu: Yt aliquid ex hoc uel odoris uel coloris acciperct illc j qui
rudis ipie opuiculum'condebat antiquu»4ut non uidemus uctuftas a:de^nouellis adificiis r pfuiftcVEt interdu
aftumiturlapisdeabdiris5Cabftruiisantiqua:domuspartibus:qui nouaedomus frontem decoretlSč exorneti
grefliim^C interdum totu nouell« conftručtionis aidificiumiunius antiqu£E trabis ftabilitatc.*munit i  Agamus
ergo nuneaduerfum eos :  qui ueteribus retfte utunt'’ in nobislnon nobis licetdicentes tranfterre materiam de
ueteri dotnoad nouammifi tignum tignof^ lapidem lapidiiunxeritis:nifiportieum deporticulnifi mebru de
membrotEt hoc fieri poteratmifi ieceimm de fecefluinifi cloacam de cloaca tranftuleritis»Habere enim domu
magnamtetiam hoc necefte eft.Hoc naq? eft uerbum tranfferre de uerbolquod a te ante iprobabile; nune uero
laudabile iudicatum eft.$ed tu quidem tibi 8C  quac non licentdicere defendis^nobis aut qux  licitatfuntsimpigis
ad eri mencam cu tu faeras Iitteras SC  uolumina diuina permutasilaudari uis‘.nos etiam fi te imitantes de hois
fermonibus aliquid qd minus ardificare crcdimusrpra:ten'mushn his nobis ueniam no dastin quibus exemplu
dediftnVea: agat hoc iftetut fibi uel licere uel expedire putat,Ego interim ut recenfeamus in fine ea qua: fpar/
Hm pro noftra purgatione reipondimuslcum de me dixeriaquafi fine Ce  haereticus efte non poftem* oftendi fi^-
dem meamt& de refurrečlione carnis ipfum magis errare:qui corpus quod refurredu^ eftrfragile efte fčripie-
rittcomprobaui:Sexus quoqj diuerfitatem quomo abraieritfSC corpora in aias SC  mulieres redigi in uiros dixe>
rindocui« Mea: quoqi interpretationis caufas ut puto iuftiilimas protuIdq> non uel contentione excitatus uel
. /vlnricr nmiAiicf&rl Api hmnrc nrmmraMicIfonfiiiiiip ffanfiipxprtm cooiasinouelliE eonftrudionis sedi

depellerem|ipfum etiam caput cui manus faliarias lnieceruntunieruitSč adulterium blaifemia: in filium dei SC
Ipiritum iančtum alienutii a mco no ieifed ipio^ icelere SC  ab ipfis docui eife commiftiim Jn fingulis quoq;?de
quibus iccirco ieOrigcnem arguere dicebatiut nos puliare fe credereti& infamare opus tranftationis nr^fofte-
di ex ipfis comentanis fuis«ex quibus fidem fuam expečtare debere dixerafe& probari:q> SC  de anix ftatu SC  de
reftitutione oiumTde diabolo atqj refugis angelis ei us eadem quae in lilo culpatiipie etia fcripferiftSed SC  q? ani
m a; in corpore hoc iunčtx uelut in carcere tenerenturtipfum dixifle couicfunum quoc^ efte corpus totius na^
turx rationabilisii.angelo§i SC  aia^in ipfis eum fcripfiile commentariis'approbaui,Periurii etiam confcedera
tionemtapud nullum itamt apud ipfum^oftendilfacratiftimam ueritatem conieruarif A<feq} SC  perfediorem
dodrinam non efte oibus publicandamdn ipfis comentariis ipfum docere conuici« Tu deinde faeculares librosV
pro quibus fedenri atqj uerberanti pro tribunalibusChrifto dixerat:fi unq legerotfi habuero gentilium co di/

ces»e negauimunc aon folum legereSChaber^ue^edatnoem fuae dodrinx iadatiam-in his eu gerere demo
°  k iii .xciii

.ei

i I

1

ctu nabcreMireau^u ww ^ uuauua ^ g r1 ^ n v ~ • t  j i

o  apoftolici uiriibreuitatis caufa*x.folas prtefatiunculas ,ptulmn qbus eu no tolu ut apoltolicu uj^  ned alteru
poft apoftoldsf<X On  eu cu oibus prudetibus fequeredafleru^pra2terea euideter oftedimus*x more huic eftefot
bonis oibusidcroget.Et i hoc Ce  putet aliqd efteffi opinatos quoq? uiros 8C  quialiqd nois in Iitteris habuerintre*—
prehedat,<S>ftedfetiaGj idigne miniftros SC  facerdotcsdacerauerit dc/.Scd ne monachis gdemac uirginibus ip-
fi S quas laudabatfillis couetibuspcpccrit!atq} oetn chriftianop ordine SC  gradu libellis fccdis  irainauerit»$ačlu
quoq 3  uiru-Ambrofiulcuius adhuc predira? u itx  memoria in ais oium uige«q indigne SC  turpiter lacerauerit,
B)idymu etiam1que dudu inter uidentes pphetas SC  apoftolos polueratjnuc quoq; inter eoaqui diuerfa ab ec^.
clefiis doceanKcollocarit^ oes oino uel antiquos uel nouellos icriptore&juod nunciperiria?; nune ineptite no —
tet^d ultimrfFp nec martyribus.*parcat.Et haccoia ut fuperius dfx$non extraneis aliquibusfted fuis littčris&(e _
ipfo tefte conuicitper fingula qutcq 3  ex his ipfis probatiflimis fibi libris teftimonia < pfercnsjquos librosetia cu -
de eseteris oibus dictis uel fcriptis fuis pcenitere fe dicatTno quo uere pceniteaufed auo anguftatus in hoc uene^
ritKutaui ncenitentia fibi fimulanda:autnopofletmordereuel Ia:dereiqueuoleba$lIos tamen ut dixi libros {iz¬
bi excepit folosltanq minime pcenitcndo^Et ideo nolui eius nune esetera fčripta conungere^utdelflis pene fo —
Jis conuinceretur:deqbus ipfe iam {ibi locu clauferat poenitcndi,Poft oi'a uero oftend&p faeros codicesKjuos a -
poftoliecclefiistam {ančti fpiritus fidele depolitu c6mendaueranepermurauit,Et cp his qui audaciam uoccti—
holum opufculis uertendisfiple maiore periculo eloquia diuinaSfubuerterit.f upeft iamtut unufquifq; qui hoc
coonofciutali iudicio fauorem fuu alteri nrm conferatTquali mdicio a deo cupit le iudicarijne fua lardat aram 't
dum alteri fauore pneftatfiniuftu. Cognofcat aut per te filichariflimetSč faneftus uir illefcuius epiftola amicus -
rr.cus inucčlionc uelaceufatione hac fua ^ptulicin chrifti adiutoriotno ftudiisded inocentite fauedu?nec in cau—
fa ueritatis ftudioičagendu effomagisq religiofe.Prarceptu eft enim domini;ut no fecundu facieded rečlu iu/—
diccd*mus iudicium.C^ uia ficut in unoquocp minimo^ fuoip chriftus eft:qui efurit SC  fitit& nudus eft:& ip/-
fe eft qui reficitur SC  induituftita in hisqui iudicantur iniufte:ipfe eft qui inique iudicatur.Et pro his qui odio
babentur gratisjipfe dičturus eft odiftis me gratis.^uo ^ftimarit hanccaufa 6čhoc fačlu fuu in tribunalibus
‘■Chriftiiudicanduihabeat eu fua confdentia-cp codices illiuscontralouinianum fcriptos.*quiiam publice lege^
bantur.iiubtraxerit de manibus !egentium?& culpantesprohibuerit atq? culpauent.Ivermferit ueroad ipfum
audlorem libros fuoslinfinuans ea qu^ ad reprehenlione ucnirennut uel emendaretluel rem quoquo mo pof—
let‘curaret.Meos uero no codiccsded (čhedufas imperfečlas ineraendataslfurto cuiuiHam nebulonis 8C  fraude
fubtračtasj fibiq 5  delataslcu me inibi haberet pr^fentemmiihi quidem non ofterret neqj coquerereturlSed ne
inerepare quidemraut etiam arguere dignareturruel per amicu certe aliquem aut etia per inimieuHed ad oricn
tem mitterefe diftringeret Iinguam eius Hois:qui eam temperare non nouerat«Q_uid contra religionem face *
redfi mepnefenrem potius conucniftet^fn tantum ne colloquio eius uidebamur indignifut ab eo nec argui me —
reremnr^Etpro nobis chriftus mortuus eft:&pro noftraredemptione fanguinem luum fudinFeccatores qde
fed de ipfius gtege fumus:& inter eius ouiculas numcramur,Yc^?quia ppter deu contcmpfit nobilitate fuam:
fiC  totum Te exaquauit humilibusioptimu quide opus eius m fide chrifti^ qdexemplo efte cxtetis  debeafecon -
Etemur Jccirco enim cu noluifiemus humanisftudiiscontcntionibulqj raptaruncin aliquo fidei fua: fetiret de
trimcntu.Certecu leocrit ep ea ipfaide quibus esetetos  argummagifter llldin ipfiuselečlisetiapoftpcenitcntia
comentariis docueritiq fuum non fmej ue^ iudicium (eruet uidebimu^putabitur enim prior error fuifle igno
ranti^fi eum cmendauerit argutio^Nos aut quis neceflitate compulfi!re{pondere uifi fumus ei qui nos amarif
EmeJpulfauerat^attendc SC  pro hoc ipfo ueniam petimusffiquid forte afperius profecuti (umustquia dcus conz—
fcicntia: noftra: teftis cft:q? multo plura retieuimus q protulimus«Silere aut contra conlčientia criminantiTmi
tiime potuimuŽCum ipfius pene hdei fuseindnulli deberent iačluram ducere filetium noftru.Poftea q ifta di-
tftau/frater aliqui»qui ex urbe a uobis ad nos ueneraneum relegenti mihi aflifteretTaitpraetermiftiim efte unu
adhuc excufationis locum?quem ibi audiffet ab obtreeftatoribus inču far uE)icebat aut deco quod feriptum eft
in pr sfatiuncula mea1fquia dixerim de ifto qui me nune pcrfequitnr^ accufat?quod in his que de Origene iw
terpretatus eftteu m nonnulla ofFendicula efle uideantur in gracolita tamen ea interpretando purgauerit;ut ni
bil in his quod.a fide noftra deferepet latinus lečlor iuueniauAiunt inquit de hoc capitulo^uides quo collauda
uit interptetationem einstSč teftimonium dedit ipfelcp  fineoftendiculo fint ea qux lile interpretatus eftr&ipfu
lecutu^ fe efTepromifit.(£ur ergo SC  ea cmx  iple tranftulit ablčp offenfione non funt:(icut & illius fčripta efte ip
fc teftatuseft:'"Non miraris q?ibi femperculparimereorlubi iftum laudauer^K reefte quidem1 tamen uenia/^
tnu^ad reni,®ixi eum purgafie in latina tranOationejfi qua illa ofFendicula fidci uidebantur in grteco.IEt non i
meritojita tamen ut cadem SC  a comprobem gefta.Nlam ficut lile in homcliis de-Efaia duo feraphin filiu SC  fpi
ntum fančtum efie interpretatus cfi tSC  addens de fuo^nerno ae(limetin trinitate naturar efte differentiam eum
noiurn dilčernuntur ofticiajper hoc (e curarecredit ofFedicula potuifiefita nos ut ademptismel immutatis quiV—
u darnmel additisdenfum aučtorisadducereconati fumus ad irstelligentite tramitem rectiorem. Q_uid hoc
iucr urntautquidcontrarium^autquid nonidem fecimus.SedquiaegodeIcripnsilliusabfq;maluiaSč calu-
matu lea arrunonquodobtrcčlationipatercttledquiprofeclusfueritintcrpretannsafpcxi* Ule autem qui "
occahones ad calumniam qua:rit{ea repiehenditm meis fcriptis:quas ante me prior ipfe confcripfit, Et reuera


ego

I t


ego culpadus fumdi fecundu mea quide fniam quaz fcripfitreda futifecundu uero fuu iudiciu contemnenda.
Hoc quantu ad trinitatis fidepertinetlubi utiq? blaftemiae crime ducitfjq> dixi duo feraphin filiu efte SC  fpiritu
fadulfi fecundu fua fniam quaaduerfu me agit;ipfe iudicetf.$ecundu uero fuu iudiciu qčf in fcriptiseius abfčp
ppofito calunia: iudicaui abfoluitlpro his qux  de fuojad explanandu fenfu audoris adiecit. K)c refurredione

i habebatfno phibeoJi ei  placeat reuocare fnfam mea lila qua potuiftet abfoIui:& proferre fu
qua debebat alligari.Non ergo mea de eo fnia culpabilis putanda eftifed fualquae reprehendit in aliis: qčfin fe
metipfo probat«Nouum autem hoc iudirii genusefbubi accufatore meum ego ipfe defendof&ubi tu demum
me lile fuperatu putattfi femetipfutrcreum probarit. Verutamen ponamus q> epifčopo^ fynodus (equatf’fnias
tuas?& lubeas omnes librosttjui haec talia continendcum audoribus fuis ut aiunt debere danari*Panabuntur
ifti libri prius ingHecisISč quod in gra:cis danaturdine dubio danatum eft in latinis.Teniaturad tuos libros;
inuenientur eadem continerejecundum (entetiam tuam neceffe eftjut cu fuo audore danentur. Et ficut nihil
profuitOrigenijq> a te Iaudatus efhita nec tibi proderit^ a me excufatus cs.Me enim fequi necefle eft ecclefue
catholicae fnianiffiue aduerfus te-fiue aduerfus fuos datam«

atus HieronymusRuffini maledidis laceftituskJuobuslibellisad Pamachiu SJ-Marcellaffe tuetur:
Tertia quoq? epiftola relpofiua adRuffinuffingula maledida r felliccuius ut clarius modeftia copro
betur¥prxmitteda eft epiftola ad eu phumaniter fcripta;qua de fulpitione conieda in cum exprsfa
ri periarchon conqueritur.

Beati-Hicronymi acHvuffinu prefbyteru aquilegienfe?de callida laudatioe coquerentis cpiftoIa:qux in ali'—
quibus uolummibus falfo infčribitur adPamachiuffed adRuffinu magis fcripta uideturjficut beatus-Hiero«
n vmuspnmo libro contra eum fcripto teftatur, Epiftola«XXXVIII. .»

fu teRomae moraturrtfermo proprius indicauit.Mcc dudito Ipiritalium parentum ad patriam re -
I uocatum defideriosquem matrisludus ire prohibebaSne magis coram do!eres:q? uix ablens fer/-~
te  poteras^ quxreris ftomacho fuo unuqueq3 feiuire:& noftro non acquiefcere ludiciciconfčien'
tiae noftras teftis eft dominusipoft reconciliatas amicitias nullum interccflifle rancorem7quo que^
piam Lxderemusjquin potius cum omni cautione prouidimusHne faltern cafus in maiiuolentiatrCuerteretur:
Sed quidpoflbmus facerejfi unufquifq; iufteputat (e facerfquod facit^ uidetur fibi remorderi potiusfq mor
derefVera amicitia quod fenticdiflimulare non debeuPrjefatiuncula libro^ ssepiapKcavad me mifla eft; qua
ex ftilo inrellexi tuam eflejn qua obliqueimmo aperte ego pctor«^ ua mente fit fcriptajtu uideris*qua intcb
ligaturjSč ftultis patet.Poteram SC  egoiqui facpiftime figuratas centrouerlias declamaut:aliquid de uetere arti-
ficio repeterelac tuo te moredaudare«f>ed abfit a metut quodreprehendo in tenmiterfcjuin potius ita fniam te>
perauiiut 8C obiedum crimen effugeremiSC amicum quantum in me efbnec Ixfus lxderem.Sed obfecro te5 ut
fi deinceps aliquem fequi uoluerisituo tantum iudicio fis contentusAut eni bona funt qux appetimuSaut ma-
Ia.$i bonainon indigent alterius auxiIio.Si malatpeccantiu multitudo no parit errori patrocinium.Hscapud
te amice potius expoftulare uolui:q laceflitus publice defkuireifut animaduertas me reconciliatas amicitias pu
re colerejSt non iuxtaPIautinam fniani altera manu lapidcm tenerejpanem offerre altera» Frater meus pauli
nianus^necdu de patria reuerfus eft*&puto q> eu Aquilegix apud fadu pap»€hromatiuuideris.Sadu quoq;
prefbyte^RuffinUob©bquandacaufapRomamediolanumirimus; 5 čorauimusutnoftro aio SC  obfequio
uos uideret.Caeterifq? amicis eade fignificamuslfne mordetes inuice;cofumamini ab inuicem Jam tu je modera
tionis eftuo^nullam  occalione impatietibus darelne non omnes fimiles mei inuenias;qui poftint figura
tis laudibus deledaru

N hoc libello callide fe laudatu a Ruffino in prxfatione.Hieronymus docet^penarchomoftenditicur
eofde libros ex ltegro ipfe traftuleritArguit q? paphilo martyri lib^ defefionisOrigenis infcribatfab
•^fiufebio didatum^eftendit fe in epiftola ad pamachiu illum no befiftejfed hxrefes fufpitionck repulif -
fiedSometarios fane fuostSC expofitiones SC  fniam de baptifmotquem ille danabat tueturjSC de periurio pro le^
3urgat.

^ 4 iPamachiu SC  Marcellapro fe cotra accufatore SC  detradore Ruffinu defenfionis fadi Hieronymi dodo
ris illuftruflimi liber primusincipir. EpiftoIa.XXXIX.

X ueftris Sčmulto^ litteris didic^obiici mihi in fcho!a«yranicatlingua canum tuo^ ex inimicis ab
ipfolcur zsepiapiccov libro^in latinum uerterem*© impudentiam iingularetrcaccufant medicum
uenena proderitlut fcilicet cpapJuaKovoocvdsijučbv4«malum uirustuenenucp laethale fuumt non
innocentias meritotfed criminis comunione tueanturtquafi culpam numerus peccantium minuat.
Et inperfbn/stnon in rebus fit accufatio.Scribuntur contra me librZIngetuntur omnibus audiendi: SC  tamen

faKaf cur fcripfit^Qlim pueri legimusiintemperantis efte arbitror fcribere quicq>quod occultari uelis: Rogo
quis eft ifte dolor^(^_uid žeftuant?quid infaniunf?^uid pracconem reppuli figuratum:q> nolui me lubdolo
orelaudari:q>fubamicinoieinimiciinfidiasdeprehenditfrater SC collegainprxfatiunculauocoriSC fatis aper
ta expommt crimina mea!quid fčripferim»quibus in cxlftOrigenem laudibus Icuaueri»Bono aio fecifle fe di

k iiii


s  ^

cit^lEt quonuc eade inimicus obiicit?qui£ tuc amicus laudaumt£«oTuerat me ab iterpretatioe q(i pranniu ’fcq'

8č auČloritate opisfutfexnfis opufculis mutuarfiBuffecerat femel dixi{Iejqd[ (črip{era.^,uid necefle fuit eade
rurfus iterarelSč frequeter igerereflt qfi nemo mihi laudati crederetfipfa dičla replicarefrdon eft tam follicita
de audientiu fide:& fimplex SC  pura laudandlquid metuit ne lila fine teftimoniis dičloip meo^ in meis laudiV-
bus no credatT%idetis nos itelligerefpiudentia eius SC  pratdicatioisdya(yrticas ftrophisli (čholis fepc lufifie (
JSimplicuate obtedere no potjin quo artifex deprchedič’ maIitia»S>emel aut multubis etra (Te lit cafus. cur pruy—
detcr errat SC  crebrof pt fic per totu texit crroretut mihi non lice at negare qd laudatT Prudentis fueratSČ amici
poft recociliata fimultatejetia Icues fufpitiones fugerelne qd fortuito feciffettcofulto facerc putaretur. Vndc SC
■jfullius in cometariis caufa^ proflvAnnidtego inqt cu oes amicitias tuedas femp pu tauitfuma religione SC  fr
d^tame eas maxie quae cent ex inimicitilstouocatae in gratia.Proptcrea q, itegris amicitiis officiu pmermiftu ;
i prudetiastucl ut grauius iterpretemutfnegligetiae excufatioe defenditf’,Poft reditu in gratmifigd eft comitTum
id no ncgleČluried uioiatu putatfcec iprudetkricd pfidk aflignari folet.Flaccus quoq? cpiftola quam (cnbit
adFlo^JjVIale ait (arta granatne qccj coit SC  reftringitf.<§>_uid mihi nuc p>deft?q> fimpliciter errafle (e iuran tč
ce obiiciunt? mihi Iaudeseiusj&crimini dat? fimpliciffimi amiciaio fimplcx nec pura laudatiolfed aučlorirate
f 30  opi pftruebatruoles qcP (equeretf oftederetf&abuit in promptirHilariu cofeftorem:quitxl« ferme milia uer> —
fuuOrigenis mdob.Sč pfalmos traftulit.HabuitAmbrofiuicuius pene oes libri huius fcrmonibus pleni funt ♦

)Et  martyreATčlorinumfqui iJmplicitatefuaieoprobatKiunollimolit?infidias.I5e his orbus tacee& quafi co-
lunis ecclefiat prmtermiffiStfie folu pu^liceiniSč nihilihcicm per angfclos čonfečlaturf«ifi forte eadem (Imp lici  —
tate*qua amicum nefcius accufauitnllos ignorafle fe iuretjpt quis ei crederet uiro cruditifjimo1& qui tanta ha> —
beat (cientia fcripto^ uete^Kmaximegratco^TYt dum peregrina (cčlatur pene fua amiferitmt reccntis memo -
riie uiros SC  latinos nefciat.Ex quo apparct non tam me ab eo laudatumtg ilIoS‘no accufatos&n fiue Iaus ifa cft;^
ut it ul tis pcrfuadercconatanfiue accufatiolut ego ex uulneris mei dolore fentiojnec in laude haberem atquali
um gloriafnec in uituperationdfolatium.Tenco epiftolas ueftras:quibusaccufatum me fcribitisefle.Et horta-^
mini ut relpondeam criminantime fi tacnerim uidear crimen agnoitere.Ad quas refpondi^fateo«6Cquis tefus
fic amicitias iura ieruaullut me fine accufantis accu(atione defederetSC qd unusTTomje amicus obiecera^a mul —
tis in toto orbe inimicis difcere  iadlitatutriut non uiderer hoieied criminibus refpondere«Aliud eft fi pro iure a
micitias accu fatus*tacere debui.Et dum lutatam habeo facicm:atq 3  ut ita dicarmhasretico fetore coniperfam) ne
hmplici quide aqua dilucrernme ille mihi fecifteputaref’ iniuriam»Hasc uox nec hoisefbnccad hofem aperte
amicu pcrtincttcrimina eius (ub perfbna laudatoris‘exponere,Et illi ne hoc quide libe^ dcrefinqufut /e catho^-
licum probetlSč laudatione ha:reticitqua: illi obiicsf’ no deaftenfu hasrefeosž (ed de ingcnti cxn'rifte admiratioe
refpondeat:Placuerat eitfiue ut ipic uult uiderfcopulius erat in Jatina lingua ucrter qdnoIcbaflQ^ uid ncccfie
fuit me laterne &tantis msris atq^ tetram diuifu (jaatii^infcrere quasftioni^opponere inuidite populo^Tut plus
mihi laudando noceretlg fibi prodefiet exemplor'Nunc qucqr quia renui laudator^Sč ucrfo ftilo docui me no
eflc*qd meus aducriariusprmdicauittdicic'’ furererK trescontra melibrosuenuftate attica texmfle;eadem accu —•
fans qua:ante laudaucratfSiobiicicns mihi in tranflatioe-Origenis nefaria dogmatarde quo in praefatiucula lau
dationis fua: dixcrat1fequar regulam prardeceftomt&cius prmcipue uiritcuius (upius fčcimus menticne;qui cu
ultra Jxx,libe!IosOrigenis quos homeliticos appelauitlaliquantos etia de tonus in apoftolum (criptis^tranftu-
lifTet in lattnumtin qutbus cutn aliquanta oftendicula inueniantur in graecofrta elimauit oia interpretado; atqj
purgauidut nihil in illis qcFa fide noftra difirepetflatinus lečlor inueniariHunc ergo ctiam nos licet non cIoa
quentfe uiribustdifciplinže tamen regulislatum poflumus:fčquimiir»Certe h^c illius uerba (unttncgarenopo —
teftdpfa (lili eleganria SC  fermo compofitusquodq 5  his maius eftrfimplicitas chri(tiana aučtoris fui charačbv
r em probant.Aliud eft fi SC  itaFufebius deprauauitiac acculatotOrigcnis meiqj ftudiofu&n uno eodem ope y
re Sl  illum SC  me uel crraffe ucl benefenfifte teftatus eft»Non pot me nune inimicus hasreticu diceret quem a fi#--
dejita dudum non difčrepare prasfatuseft;fimulq; SC  hocab eo qusero!quid (ibi uelit (ermo moderatus Sčdubi
us.Nihilqr inquit in illis qd’ a fide noftra difcrcpet-Iatinus lečlor inueniet.Fidem (uam quam uocant^Iam ne
qua romana pollet ccclrfiafa« illam qux inOrigenis uoluminibus contineru‘rf$i romanam refponde^ ergo v> *
catholici (umuslqui nihil d^Origenis errore tranflulimus.Sin autOrigenisiblaffemia fides illius eftjdum mi ^
hi inconftantue crimen ipingmfe hasreticu probat«Siue bene credit laudator meusJconfeffione (ua me afiumit
in focium.Sfue ma!e!oftendit me ideo ante Iaudatum;quia participem fui putabat erroris,$ed aduerfiis illos li
bros qui per angulos garriunt:8č furtiua aceufatione me mordentlcum edni fuerinttSč de tenebris ad lucern p.
ccfiennftataj ad nos uel ftudio fratrum uel temeritate asmulo^ potucrint peruenirctrefpodere conabor* bjeq?
enim magnopere formidandum eft*quos metuitaučlor fuispanderej[& tantum confcedcratis legendos eflitde
creumTunc autem agnofcam crimina-tautdiluamtautin accufatorem qum funtobiedla retorqucbc. ftoften#
dam*q, hucufqj filentium modeftim fueritrnon makconfcientiasJnterim apud tacitum lečtorisiudicium pur
gatum meefieriolui;5čgrauiflimuminteramicos crimen refellerelnepriorkfifleuidear;qui6č uulneratus ne
quaqcontraperfecutoremteladirexi1(edmcotantumuulnerčadmouimanum.(^ucmcb!ecro:utabfq] prat
judiciopcrfonaR! culpam iri eum referattqui lacefliukfneckfifte contetusquafi aduerfus elinguSm iemperej
tacitu^ tres elucubrauit libros*tt dfaf ' - - Martioni^dc meis opufculis fibrfcatuscft. (Bc

ftiDammus 1  &. nlujsrepente dočlrinam:5č meam infperatam uecordtam cognofčcre ♦ Porta Te breui tempere
didiciaquod doccre nos debeat^SC quod illum fcire nullus putabaufubitum eloquentk Tu men oftendere«J5ic

pater

1^'

'N>i .

frl v ndc fit
’* * f,

‘ lm hiL

riU


£«!**
""  'aucr^-

co-

Itl

: : ^nt,
'[iM::

lV(

^rcrntismrmo
^“^»llaclb
»cjoalj

'!* n  Hfa-

P' 0 f ama h 3 ,

Mivrrm

> (

*& horra-
'foft&rijuislafus
uta mul
proiurca

riorlpf f f am | nc
u  boiem apertc

!"i'Utkcatha*-
1  1  idmiratioe
■ flc

ruloR:Tutplus

UOC no

■KMarin nccu -

lCrvN^rr no po
ii Im charačtf'

i>o rodom opc/
.rrdqtiima !» r
lC | rya ii S s Ardubi
jjjpr fom ^
fponddfccrgo T

,fa tncifo™' 1
}  .,,f bjill&k

' Etoftctv
j^um p uf
' Bratušn«^

,* r«ifg

.ioJCiI'

s-ss

o<4^ Itd


pater ille domini faciattfic magnusdefus fcipict co ferre manu.^uauis Iiberaueritacculatiois fua: haftas: & to—
tis aduerfu nos uiribus intorferitfcredimus in deu faIuatore;q> fcuto circudabit nos ueiitas eius*®tcu pfalmifta
catare poterimuslfagittas paruuIoi^fadaE fut plagae eoiy,Et fi coftiterint aduerfu mecaftratno timebitcor meu
$» fteterit aduerfu me proeliun hoc ego lperabo.$ed hocaliasJSIuc ad id reuertan£qd ccepamus. Obiiciut mil¬
ili fedatores eiusjcerealiaq^ armaexpediutfefli rei$qre piarchon IibrosOrigenis noxiost& ecclefiaftioe fidei
rcpugnatesiin latinu iermone ucrterf^d quos brcuis St  (uccida relpofio e,J\ix  me ff pamachi St  tuof^ lrx co * —
puler untjdicetes illos ab alio frauduletei ee traflatos St  iterpollata nonullaluel addita uel mutata(lc ne pa^ e —
piftolis hreni fide&nififtis exepfaria ciuide traflatioisfcu prafatiucula laudatrice mea.<§_u£ cu Iegifte: cotulif-
feq; cu grcccdfilico aiaduertbqu£©-Origenes de pre St  filio St  fpu (co dixerat.£t qua: romanj aures ferrenon po
tera&in meliore parte ab iterprete comutata.Csetera aut dogmata de angelo^ ruinatde afa^ lapfutde refurrc/
dionispraeflrigiistde mudo uel in mudiVEpicurtfde reftitutioe oium i xqua\c  ftatu.‘& multo his deteriora qua;
Iongu cflet rctexere;uel it a uertifle ut in graxo iuenera^uel de c6metariolisDidymi quiOrigenis aptiflimus p
pugnator eftjexaggerata St  firmiorapofuifle^utquiin trinitatecatholiculegeratjinaliis h^rcticunon cauereu
Alius forfitan qui n5 eflet amicus eius diceretlaut totu muta qd malu efhaut totu prode qd optimum putas. $i
ppter (impliccs noxia quacq^ ab ha:reticis addita fimulasfin pegrinu no uis trafterre lermonej cedo quicquid e
noxiu4$in aut ucricatis fide in tranflatione conferuas^cur alia mutast alia dimittis intačlaV^ uaqaperta co^-
feffio eft.'eode plogo cmendaile te praua'& optima re!iquiiIe4Ex quo non interpretis liber tatdied fcriptoris au~
•dloritate retincbcris*^iquid in his qux uertiflri harreticu coprobet;5č manifefti criminis arguereŽccirco te ue^
nem’ calice circu Iinerc melle uoluiiTeiut fiinulata dulccdo uirus peflimu tegcret.Ha:c Si  multa his duriora ini—
micus diceret^6C te no interprete mali opis.dcd u t ad flipulatore unius ecclefiae traherct.Ego aut memet tantum
defedifle coientuslin Iibris piarchon fimplicite«qd in graeco habcbat cxpreiTitno ut crcderet lcčlor his qux  in -
terpretabarlfed ne crederet illis;quas tu antc traftuleras.®uplex in ope rneo utilitas fuittdu &h«reticus aučlor
prodic iSi  no ucrus interpres arguitf.. Ac ne quis me putaret iis coicntiie(quae ueter^nterpretationis neceflitate?
p r žefa tioe monui St  docui;quibus lečlor no deberet credere.Prior ti aflatio Iaude aučtoris continctjiecuda uitu —
perationeJlla lečlore puocat ad crcdedudfla ad no credendu monet.Ibi St  ego mutus laudator affumorl hicl
tantu non laudo qd trafferotut cogar accufare laudante.Eade restnoeade mete pfečla eftiimo unu inter diuer^-
fos exitus huit»Abftulit qux erant dicestab haereticis deprauata?& addidit qua: no erantjaflerens ab code in lo-
cis aliis dilputatalcp nifi ipla locomoftraucrinunde tranftulifle le diciti pbare no poterit«Mihi ftudii fuit'«nihil
mutare de uero.Ad hoc interpretabat^ut male interprctata couincere*Putatis me interprcte^Proditor fuiTpdi —
di h^reticu^ut eccleiia ab hxrefi  uindicare.(£utOrigene in quibu(da ante Iaudauerimfprždatus huic opi often—
dit liber«Nunc fola interpretationis mea: caula redditudfqua 2  cu pietatis hab^t uolutateino dtbeo impietatis ar_
guiyprodcsdpiumjqd quali piu ecclefiis tradebaf 1  ,$eptuaginta Iibroseiusrut meus neceflarius criminadvin la— -
tinum uerteralEfmulta de tomis«Nunq de ope meo fuit qua:fiioinunq lvomac6mota cft(qd necefle erat lati/
msauribus tradere!qddeteftat^StGrarciadC^uod orbisaccufat?Egoper tot annos ta multa couertenslno fcan
dalum fuitTu ad primu St  folu opustignotus prius^temeritate facflus es nobilis^occt ipfaprarfatioi&Paphili
martyris 1 ib^pro defenlione Origcnis a te efle tranflatu:Et hoc agis totis uiribuslut cuius ride martyr probatt
eccleiia no rcfu£et*$ex Iibrosrutantc ia diKhEufebiusC^farienfisepifcopusrArrian^ quoda fignifer fačlionis';
pro Origene tcripfitlatiflimu St  elaboratu opusti multis teftimoniisapprobauitOrigene iuxta fe catholicu'.
♦i.iuxta nosrArrianu ede.Ho^ tu primu librufocrtis fub noie martyris.Et miramurfi me homuculu parui pne
citjOrigenis laudatorem uelistcum martyri calunia feceristpaucifq? teftimoniis de filio dei St  {piritu fančlo co
mutatis!qua: fciebas difplicituraRomanis:ca:tcra ulčp ad finem Integra dimiliili.Hoc ide faciens in apologia^
quafi Pamphili1quod St  iivOrigenis periarchon tranflationdfecifti.Si iftoPamphili liber eft de fex Iibris!quis
eritprimus-EufebiiVfn ipfo uolumine:quod tuRamphili fimulasifequcntium libroip fačta mentio eft. In fccu -
do quoqj St  reliquis diciVEufebiustquid in primo libro ante iatn dixeri&Et q> eadem-repctcre non debeat.Si to¬
tu m opusPamphili cfbcur reliquos Iibros non tranftersfSi alteriuskur nomen imutasf Taces ipferes loque—
tur^ uidelicet ut crederent martyri:quiArriano^principe deteftaturi erant.C^uid tibs animi fuifle dicam ami
jce fimpliciflime^te nepotuifle harretici boislibri#mattyris nomen imponerefEtlgnoras fub audontate teftis
-Chrifli O/igenis facere defenforesfPro eruditione qua polleslfic inclytus acruvTas' tradator in occidente lau
daristita ut corriptiuum te omnes tux  partisnoknftnon reor te ignorafteEufebii cruvTacrjacr^Pamphilum
martyreirinihil oino operiš condidiftejpfe enimfiufebius amator St  pračo cotubernalispamphilftres Iibros
fcripfit elegantiftimosiuitam pamphili continentesdn quibus cum catcra miriš laudibus pradicaret: humilk
tatemq^ eius ferret in calumtetiam hoc in tertio libro addidir,(^ uis ftudiofo^Jamicus non fuit pamphilif Si
quos uidebat ad uidurn neceflariis indigere:prabebat large qua potcrat.Scripturas quoq^ fandas non ad le—
gendum tantum:(ed St  adhabendum tnbuebat promptiflumefnec (olum uirisjled Si  fceminis quas uidiftct le— -
dioni deditas: Yndc St  multos codices praparabadutcum neceffitas popofciffctmolcntibus largiretur, Et ip^-
fe quidem proprii operiš nihil omnino {cripiidexccptis epiftolis quasad amicos fortc mittcbanin tatum fe hu— -

militatedeiecerat. Yete^ autem tradatus Icripto^ legebat ftudiofiftimetSC in eorum mcditationduerlabatur.

BefenfotOrigenis St  laudator pamphihtdicit pamphilum nihil omnino fcripfiftetnec proprii quicq condidif
fe fermonis.Et hoc diaViam pamphilo martyrio coronato*LMec habeas{uffugiuni!poft cditos ab Eufebto
brosihoc pamphilum fcripfiile.^uid faciesfEo libro quem fubnomine maityris cdidifti:uulneratx funrco^-

• ]\ V *.XvV

I

V*Vt

Audiconfifiu
jrauatum Yndepro/_

U!l! rtim^nniv *■»- --- - - ^  *— -1 i , * <« ry 1  ■ .

bari tihi  potcritfp a te tranftatum cftf Non manus tua teneturinon fanta: eseioquentixfutnullus tepoiiitimi
tariAut certe (1 res ad probatsone uencritt& impudetia frentis oppreflermt tefti monia plurimo^ipalmodiati
rSthelicori morefcantato.Meliiis eft tepcenitere fadi tuitq SC  martyrem in calunia:& cfeceptos in errcreplifte-^
rojaec crubefcas de comutatione fententiadno es tanta: audoritatis SC  fama::ut errafle tepudeat ♦ Imirarc mer

^Methodio epifcopo SC  martyr£quodau in meis laudibus criminarisfe dicit quo aufus
traOrigene icribere)[qui hoc Si  hoc deOrigenis locutus eft dogmatibušfNo eft huius Ičciipro martyre iocjui,
Neqi»n.oninia in locis omnibus diflereda funnnunc tetigifie fufticig|1aoc abArriano hote oblici clanftimo SC
eloquetiffimo marty n;qcf tu in me SC  amicus !audasr& offenfus accufas.Habes occafioncm Si  de prafenti lo a~
co fi uelissmihi caiuniam ftruereifcur nune &-Eufebio detrabafquem in alio loco ante laudau if  Altei^ quidem
nomenfiufebiiffed eade qua iupet-Origenis uocaBuloJeft calumaLauclaufEufebiu in ecelcfiaftica hiftoriafr
digeftione tepoiy:in diferiptione kida tcrražSC  hac opufeuia in latinu uertesimea Iigua: hoibus dedi: No cx
eoAmanus fu:quiaPufebius qut hos libros codidsftArrianus efiC$i aufus fueris me hareticu dicere! memento
pradatiuncula: piarchonjin qua fidci' tua: me efte teftan^fimu!q! obfecrolut amicu quoda tuu expoftulantem
patseter audias.Cotra alios digladiarislaut faciscaluniafautpateris.^) uos accufasK& in qbus accufaris: ordis
tui iutfredean pperatuosuideritis.Mihietia ueraaccufatiocotra fratredifplicettnecreprehendoalios: fčd div
co quid ipfe no facer€:Tantis fpariis tcrraip feparatus/quid peccaui in teA(^__uid comcruit&n quia origeniften-'
me non efte re(pondifNunquid defcnfio mea^ccufatio tua eft?Et tu (i non es origcniftcsftiel non fuiftižcrcdo
iuran tu$i fui(ti;fufčipiopoenitcnteiru^uiddblcsHiid fumqddietedicisIAnquia piarchdOrigenis libros
'polite tranfferreaufus fum:&interpretatio medffuggillatioputatf operiš tuifC^uid potera facerefMifta mi/
bi eft laudatio tua.naccufatio mcatta fortiter me proIixeq: laudauerassut fi tuis laudibus acquieuiftemi!oes hx
rcticu mefpu tarent« Vide^uid romana: ad meepiftobe claufura teneattPurga fufpitiones hoiumfe conuince
criminante ne fi diflimulauerisjcoienfific uidearis.Tali coftridus articuldfinterprctaturus cofHe librosiaufcuf—
ta quid leripferim^fioc mibi pratftitcrutamici meitnon dixi amicus meusme tibi uidcretarguerc! ut fi tacucro
reusdi refponderonnimicus iudicer.EJura utraq? conditioifcd c duobus eligamrqd leuius tfl^Simuftas redin^
tegrari po^BJaffemia uenia non meretur.Afaduertis inuito mihi 8i  repu gnani ib oc onusipofitumSjEt futura
buiufčcmodi ope fimuItatelnecelTitatis accufadone curatafSi interpreta tus efles libros piarchou abfip mco no
tmndmiene  quereris in reprehenfionc tuaa me poftea efle tranflatos,Nuncaut iniufte dolesti co opere a me
tibi e(Te  refponfudn quo a te laudando accufatus fum.O ua enim tu laude uocastoes accufatione iptclligunt:
čonftet apud te cp accuiauerismo indignaberisq; refponderim.Efl-dltu bono aio {cripferistK ho imioces&ami
cus fidiffimusfde cuius nunq egrefium eft ore mendaciujme ne(cia$ uulnera'ri$!quid ad me qui percuiius ffir
No iccirco curari non debeo‘lquia tu me bono aio uulnerafln^onfoflusiaceddlridet uulnus in pedore: candiv-
dapriusfanguinc membra tqrpant^ tu mihi dicissnoli manam adhibereuulnerifneego te uidcar uulncraB
ie?^_uanq SC  ipfa tranHati 0  magiVOrigenem:q te arguit.Tu enim emendaffe qua:addita funt ab hasreticisi
arbitratus es.Ego prodidi qdab illo fcriptum!gra:cia uniuerfa conclamat.^uis redius arbitratus fitmcc mcu
nec tuum iudiciu eB.Ttriufa? fčriptalcenforiam ledoris uirgula fentianKTota illa cpiffoIa!quapro me fiitifia
dioicotra harreticos Si  accufiitores mcos dirigit^^uid ad tc:qui &Orthodoxu Si  laudatore meu^e efle dicisf
Ifliafperior fum in ha:rcticost&: iifoip in publicu llrophas proferofetarein inuedione mcatne fi doluerisfharre
ticus efie uiclearis,(^ uando fine hote contra uitia fčribit^ui irafciturJaccufator fui cfl.Prudentis hois eftr etia
fi doleat diifimulare confcientiafe cordis nubilumifrontis ferenitate difcurcrc, A!ioqu;n fi quod cotra origene
SC  fedatores eius diciturn' te didum putaslErgo SC  epiftok papafTheophili 8ž~Epiphanii k  alio^ epifcopo^:
quas nuper ipfis iubentibus tranflulnte petuntfte laceranltfmperator/s quoq^ feripta^f quas de Alexandnardi
a^ptoOrigeniftas pelli iubentrme fuggerente didata funt.Vt-Romana: urbis pontifex miro cos odio dete/
fteturUmeu confilium fuit« V t totus orbis pofl tranflationem tuam in odioOrigenis cxarferidquem antea fim
pliciter Icdfabatfmeus operatus eft fti!us.$i tantum poftum^miror cur me non metuastEgo ille moderatus i ~.
e piftoIa publica^ui diligenter cauime quid in te didum putarestfcripfi ad te ftatim breuem epiftola^expoftu
lansluper laudibus tuis.^ua quia-Roma: non erasfamici tnei tibi mittere nolueruiifieo q? te dolerennenm fb
dalibus tui^indigna noie chriftianojdc mea conue rfione iaditare:(Cuius exemplum huic uolumini fubdidi: ut
f iasejtum doloremfqta moderarione neceffitudinisttempcrauffAudio praeterea tequa:damde epiftola mea
pbilofophe carperdfSC hominem rugiofe Irontis addudibg fupercilii:Plautino in me faleludere; eoqd3araba
njdcTum dixerim prreceptorem meum.Nec miiy fiBaraninafubi eft aliaua uocabulog: fimilitudorfcripfcris
Batabamtcum tantarn habcas licentiam nominum immutando^ut d e E u fe b io-Pa n i p h i 1 u: d e hasretico mar^-
tyiem recerisiCauendus hoi&mihi maxime declinandusbe me repcnteidu nefcio:deRJieronymotSardanapa
tu nofcs.Audi ergo fapiettecolumelsc norma catonian^feueafans.Ego no illu magiftru dixitfed mcu in fer -

pturas

•Iv

„' * f Ov.

.„, Vi, V
; 5 N,

' n °cii an

us le

k 7 ,,,rr forc
k car *lm

W *M
* lia

H

U J\|T|P '
ta(C 60 &°^


*t>

/im

V -^rt ' 11 : 1

i ,[' ; -‘ Ll1

»ftu

■ rttnucn^^

jtoU 11103
J n> P 3 M

k **


rabi
»Icttf

b&?

7 ^[r

f

Wt
*.So*

n, 0livit

* 5 £r ,,,i %c

vC **5

•.-ton >V

' ‘ :li ", t:i
■ ' l ‘ ,:  \o tx

huur*In f 7 T mcnt o

^ ,r *poftulanfr m

;'TV r,s:ord »

' rv 1 o ",05:fcd dL
^guiaorigeniOc^
?”*^ ru! ^:crc(Jo
r C)r, g«‘nis !,bros
' '*  Miftaft
; u:f uiilcirfočs h*

: ’ '-V conumce
•’te Mufcul
• hit fi  fjcurro
> tOSirruIus rcditr*
fpo&umalt Cutvra

■ v. fqmcono
kMhco oyerca mc
i nc  intcMigunt;
t,\ hotnnocc t^cam
m romillos (uf

uiintvdorr.candi'
v uiicar uulncrafi
.«j fyjt| jb hirctins/

,. ttntuificnccntcu
jj  "fO rt* IjtlUjb

.j * (&&&&&

wrfBf  j K i'lucns'hire

f. vl itR }x3is cib c ti
j cixr3

pturas fandas ftudium uolui comprobarilut oftcnderem me ficlegiffeOrigencmtquomodo SL  ilfum audie/-
ram.Ncq; enim hebraeas litteras a te difcere debučautiniuria tibi fačla eftfq, pro n^ApoIfinare-Didj-mucp Ce
dat^JS fu.N uquid in illa epiftolaGregoriu U 19 ! eIoquentiffimtftion'potui noiarefčD uis apud latinos^par fui
dg&uo e g° magiftro glorior &exuIto1fed cos tantu pofui qui in reprehefioneer^Vt limiliter meOrigene
no  ob iidei ueritate/led ob eruditiois meritu/legifie teftarer JpieOrigenes 8 £Claemes SčEufcbiushta; alii qpfu-
restqdo de fčrip.turis aliqua diiputatjSC uoJunt approbare quod dicunffic folent feriberejreferebat mihi hebras--
us7& audiui ab hebrseo;& hebra:o& ifta fentetia cft.Ccrtc etiaOrigenes patriarchenbdui llu?qui tepori bus eius
/fuitnominaSk tricefimu tomu itvEGuann cuius fine edifteririue tibi ciuitasAriebtjua expugnauit-Dauidj: Hi —
us expofmone cocluditiut cu aliter prius (cnfifte Ce  dicattdodu ab illodd quod eft uerius čile ccnfited ®doC:c -
(imu quoq? nonu p/almu*qui lcribit oratiaMoy fi hominis deiKčC  rcliquos,xi,quinon habenttitulosfecundu
-HuiHi expoiitioneaciufideimpyfi putat?nec dedignad hebr^ea icriptura iterpretans p fmgufa loca;quid hebns
is uidea^.-jfni/ererctLedls nup papa^Thcophili epiftolisftn quibusOrigcnis exponit errores^dicitur obturaiTe
aures fuasj 6 c audoi e tanti mali clara cu 01 'bus uoce clamafle čc  dixi/Tdufq; ad sllud tepus le ignorafle: q> ra ne *-
faria (cripferit»n 6  recufolfnec dico q> alius diceret forfita non potuifle cu ignorarciquod lterpretatus eft, Cuius

_ C. A _*   * - J: __. - t * . r nr n

tfivi 1  e* JI itLjuuuiuua u uivtavu i^auw 1  uun ui i^uiauw*uuv- AV>^t4UjL#^ujL ^ULlciUUKClC llSJ  pUK.I.l.l«4Jl UUi lic v. L

non ftellexifte quod traftulitlquare mihi non liceat ignoraftč libros piarchonj quos ante non legit 8C  eas tantu
homelias legifte quas traftulijin qbus nihil efte mali ipfius teftimoniu eft,Sin aut contra Jfententia fua nuc me
in eis arguini quibus ante laudaueraftundiq; rtridusitenebif Aut eni iccirco me harrcticu hoiem Iandauitt qa
eiufde meču dogmatis crauaut nune fruftra inimicus accufaftque prius ut orthodoxitpra:dicauit: 3 ed forfita

-. — J -- : - -^ uanqn 6 mereat y fideI

t gradu?uoles fcire qu;d
i  ac nup primum a papa

_ r .„ n - r _ - --j- 2  (uo itelfigerc»Necp eni

fieri potefttut in eifde actEphefios libris$quos ut audioCrim inad& bene dC  male dixerim!& de code fonte c ul
ce amaruo; protefterit;ut qui toto opere danauerim eosequi credutaias ex agelis coditas^fubito mei oblitus id
defenderetquod ante danaui.StuItitia mihi obiicere nopoteftfquedi{ertiftimu &e!oqucntifiimu i fuis opufiu
Jis:pr^dicauit./\lioquin ftulta uerbofitas SC  garruli fabufepotius hois q efoquetis putanda eft.^uid i il lis li
bris proprie accufedignoro.Fama eni ad mecriminu eiusmo /cripta uenerunt? 6 C ftultu iuxta apoftolutpugnis
aereuerberare,Tameniincerturefpondebo«donccadeertapuema» cxTT17W\0V -—- meu docebo fenex qcf
puer didicijmulta efte genera didionui& pro cjlitate matcriaJnon Colu  fentetias fed SC  icriptura^ uerba uaria
ri,Chryfipptis SžAntiprJinter /pineta uerfant^Semofthenes &-Efchines,'c 6 tra fe inuice fulminat, Ly fias jfb
eratesjduleiter fluut,Ms'ra in fingulis diuerfitastftd oesin fuo fenfu pfedi funt.LegeacbHcreniu-Tullii libros7
lege rhetoricos eiustaut quia illa fibi dicit icohata SC  rudia exeidifte de manibusheuoluc tria uolumina de-Ora
toren quibus ilroducit eloquetiftimos illius tpis oratorešCraftu SžAntoni u d i  !putatcsl& quartifOratoie;que
ža Cel fex Q%ibh  ad brutuitunc itelliges aliter coponi hiftoriaŽkliter orationes^liter dialogoslaliter epiftolas: alft
ter cornentanos.Ego I cornentariiš acbEphcfios ficOrigene §{Didymu 5žApollinare fecutus (u;qui certe con¬
tra ria iter Ce  habent dogmatalfut fide mea&‘no amittere ueritate,<E 6 mentarii quid operiš habeat alterius dida n
cdifterut?qnx obfcure /cripta funttpleno fermone manifeftandmulto^ fentetias replicatiSi dicut hunc locum

^Afpri iA/ irgiliu— ------- -- n -

moedias pneceptoris mcfDonatia:que imVirgiliujS: alio^ in aliosŠPIautu uidelicetdLucretiu^laccutPcrfium:
atcpLucanuArgue interpretes eo^tquare no una explanatione (ecuti funts& ieade re qd uel fibi uel aliis uide—
atur^enumcrentlPraeterroitto gra:costquo^ tu iadas fcientiafeč du pegrina fedaris?pene tui fermonis oblitus
esmeueteri puerbioHfusAdinerua docere uidear:& in filua Iigna portarcillud mirorf^Ariftarcus noftii tpis;
puerilia ifta nefcicris.^_uanq tu occupatus ifenfibus^ad iftruenda mihi calunia cernulus;gramarico^ &ora-
to^ prarcepta contepferis?paruipedens \m$boCT0t  poftanfradus reddcretafpitate euitareconfonantiuf
hiulca fu:?ere didione?ridicuIu eft debilitati SL  fradi totius corporis uulnerapauca.*monftrare,N6eligo quod

t D t (L.,*  ^ • J,.-__HvT J nrfrin*  M53n?

cbtradant fabrilia fabri,$cribimus indodi dodiq>'poemata paftim,Nift forte fe litteras non didicilie lurabitt
quod illi SC  abfip iuramento perfacile credimustuel ad apoftolum confugiet profitcntemTSč fi inipcritus fermo-
netfcd non tamen fcicntiaJIlc hebratis fitteris ei uditus: 8 č ad pedes dodusGamalielisjquem no crub'. fcitriam
apoftolica; dignitatis magiftrum dicer^graecam facundiam contencbat;uel certe quod erat humilitatis difli /
mulabatfut pnedicatio eius non in perfuafionc ucrborum;fed in fignorum uit tute confifterct fpnens alicnas'
pes:qut in fuis diues cratfcjcj ad imperitum SC  per fingulas ftatus fentetias corruente;nunqpro tribunaliFefi

dicereftinfanisPaule infaniš:multae te litteras ad infania conuertunt. Vt qlatinis muuitaacC teftudmeo gradu

,xcvi.


J

moueris potius cj incedis^ael g rxce  dcbes (čriberelut apud homines grxci  fcrmonispgnaroslaliena fcire uidea_
ris.^el fi Iatinatemperaueris&nteaudiregrammaticamjferube manum (hbtphcreidCinter  paruulos partern

oy|ftov ; arteloquencIifcribere:guisCrcEru 1 -quis fpfrct ^ diarios(fittera£marlupiu non

fequunt4udoris comites funt 6 C  laborislfocte kitimo^ non faturitatis: cotinentiae no luxuria% Demofthenes
plusole/ q ufni expendiffe dicituste omnesopifices nočlurnis femp uigili&prauenille.^uod lllef una litte>
ra fccit orprimedatutacancrodifceretkuimecriminaristquarehomoabhomindhebrceaslitteras didicerim*
fnde  eft q? quida ineruditi pr udeter rcmanenftdu nolunt difcere  quod ignorant.Ne&Oratiu audiunt comon&=_
tcnUCur  nefcire pudens prauefcj; dilčere malofLoquitur 6C  fapietia qua lub nomins-Salomonis dicimus? mah' —
uoiaaiam nunq ftrabjt fapientiajnec habitabit icorpore (ubdito peccatis.Spiritus eni fančtuseruditionis fugb
et doiut& recedet a cogitationibus ftultisAhud eft fi uulgi lečtionecotenti dočto& aurcs delpiciut;8čcontenut
illud elogiu quo procaxiperitia dcnotatur.No tu i triuiis idofte folebasjStridentrmiferunt ftipula difperdere
carme^uafi nocurato^: turba-MiIcfioipi' fcholis figmeta decante&Ec teftamentu fuisJBcfto^ cachinomebra

gnantur quare Origcniftas {criplerimfinter le orgiis mendacio^ifbederatiVNofa tu libruTin quo hoc (criptu W
geritmidcft fcxtu ftromataOrigcnisbn quo47atonis fent eiix  noftru dogma coponenshta loquj’tf Plato in ter _
tio de repubhca librotueritas quoq? (ečtanda magnopere eft.Si eni ut pauloante rečtiftime dicebamusldeo in _
decens*& inutile mendaciu eftthoibus quadoq; utilelut utantur eo quafi codimento atq? medicaminelnulli du _

Ab-'

aliis uero qui uti mendado nefduntjaulerendu eft niendadu.Hacc-OrigenestEt uos igitur lllius praecepti me/-
moreslfloqu3mim ueritate unufquilq?Jcu proximo fuo.No debemusdiceretquiseft proximus meusfSed cofi/—
dcrare quomodopbilofophascaute dixerir?dcoidecens & futile efle mendaciuj hoibus iterdum utile. Et q- ne—
pro difpefatione quiddputadus lic deus aliquado metiri,$i aut comodu audientis cxcgeriduerb/s loquitur am—
bguistk p cnygmata$quas uult profert. V t dC  ueritatis apud eu chgnitas coferuetur?& quod noxiu efte poter at
hnuduproferreturinuulgus^uodatecftuuelamineproferatlifcomoautcuiicumbitneceftitasmetienditdili-jr-
geter attedatjut ilc uratur icerdu medaciofcjuomodo codimento atq^ medfcamielut feruet menfura eiusrne ex*~
cedat termiosTquibus ufa eft judith cotraOlofernetS^ uicit cu prudenti fimularione uerbo^ Jmitetur-Hefter J
qu2&Artaxerfis lenteda diu tadta getis ueritat£Šcorrexit,Et l  primis patriarchaJacob:que legimus benedicftio
nes patris artifid ipetradc medacio.Ex quo plpicuu eft*q> nift  ita mentiti fuerimus^ut magnu nobis ex hoc ali ^

minrl nrotnr  llmnc inimiri  rfneviMt rt it-  E" rrs\  Cit mi tisviMc C-*.«’ „ Z

aut no dcbcrc mentiri.^ ui ergo bcne mentitlSC ab% ulla uerccudia qcquid in bucca uenerit confingit in fra
trestmagidru fc optimu probarJliud quoqj carpe dicmarfcp (ecundu pfalmu iterprctans pro eotquod legimus
i latmo:apprehedite dilciplinarSd hcbraico uolumine (criptu eft: 73 Jiafcub %!,  dixerim in cometario

lis mefsndorate filiu.Et rurfu omne pfalteriu i romanu uertens fonu:quafi imemor expofitionis atiqua?pofue
rim adorate purc:quod utiep efte cotrariu oibus patetJt rc uera ignolcendu eft eitfi ignoret hgua: hebtaicx  ue
ritate^qui interdu 5 C i  latinis ha:fitat:nerci^ut uerbu de uerbo interpreretur; TKCpiXy67V*JI ,  ideft deofčula

mitu Airitvir&rtnnn ferrt linlrnc r>r\ nnt-iAiZ fc.-** Jir:r,-Zr  •> _ J _

quitas maxima eft.'5Cnegatio contradeu a!tiftimu*Et hebraei iuxtalingurE fuasproprietat^deofculatione £  ue
neratione ponut.fd ttaftulkjuod ipll itelligunt;quo^ uerbu eft bar.Bar aut apud illoskhuerla ^lgn^^lca^©lcit' ,
eni 8č filiustut eft illud:Bariona filius colubx:5č Bartholomeus filiusTTholomeitSž-Barchineus fižBarchifcusSC
Barabas»Triticu quocp 6č ipina^ fafciculus^ elečlus ac purus.^ uid igitur peccaunli uerbu ambiguu diuer
la fterpretatione < conuerti?& quii comentariolisaibi Iibertas eft diflerediWixeratadorate filiu i ipfo corporeine
uioletus uideret iterpresiSC iudaicae caluniaz locu darem:dixerim adorate pure fiue elečte^ quod aquila quoq;
6^SymmachusJtranflulerit*(^uid ergo ecclefiaftica: fidei nocetifi deccatur lečlorfquot modis apud hebra:os
explaneturC' Origeni licet tertio tračlarev V^yx5i\'inumerabilcs mundos itroduccre^rationabiles erca

turas aliis  atc^ aliis ueftire corporibus;Chriftuq5 dicere fepe paftu:5č faepiuspafturCTiut quod Čemel  pro faiti  fe
perprofit aftumptum^ibi quoq; ipfe tantam aflumis aučloriratemlut de h^retico martyi etde-Origenis libris

utilitatis habeat magiftrorum Iimina tererdSč artem ab artificibus diTceretut uideres quanta fifua fit apud he/
brsos atnbiguorum nominum atq^ uerbo^*.(^ u£e res diucrfie iterpretationi materiam pra:buitidu unu(qfqi
m ter dubiaouod fibiconleauentius o!dprnr?hnf-fi-j«iT^^ rti ni A n A  * -/» mi trrrtST)

deiinasamicu tuu in eo reprehedere^d' ne p fomniu qde aliqdo didicifti Jed qa-Paulinianus frater meus i co
metarns acffiphefios qda ab eo reprehefa narrau& pauca ex h is mernor ix  tradidm mihiq? ipfa demoftrauit
ioca.no debeo fubterlugere;qfoq3 lečlore^ut fi paululu i proponedis 8 C  diluedis criminibus logior fucrosnecef^

Cvrti

! 4 r; t  | 5 ^lJp|.* e, 5

as®

-'n.N

L 7 *t

^fruc

''rvnv>2

5gSg

* c *hini>

"»T^i

SS&R

»p•S5s?&

/■Hi.,«  u,bus 'W>'

‘ WI ^US. Srr)-T

*^co coJi/^
‘ :UfT > UfilcJm

. i .

;  ‘'V^mruranL

^'‘idli-potcrai

: i- mcticndiTdiliv-

1  ■ * u r.* cius.*n C cxi_
‘iniifaufHefter}

C 1  mas bcncd ičbo ^

' t • hoc ali,

5  ■ "p/irncgafm
^tkoau:Jilcipulos
ntconfmguin fra
‘c*quodl icgimus
m  nmincometario
ms .itiqu.t , pofue
■ ;u v lTfbr.iic.tuc
},  »Jeft dcofcula
■') uucniqui ador~

,i divcsfiuidi fo!č
( i< ir mco.quiini"
'.uljiioncput
»ij lrcmTMt^ ,a£

■, ;uhbifusS>
imbiguu duicr

rjiiH® corporcne j

..iOoaM U1 ^^ !
, r-udbff** 05

■'j:'- 1 1 -

• oS^ f,bns

^litinos^o

Tpui bo
^Ullf

w ,ls h c

1

VI

v» r *

rt

Citati  det ueniadSIon cm afte^c accu foi fčd me nitor defenderejSč obieda hacrefeos cafuniam refutarcjn epifto/r"
krPault adEphefeos tnaOrigcnc^fcripfit uolumina.E>idymus quocp 8£ApolIinari<£propria opufculacodide---

Apollinare &pidymu quofda comentariolos cdidifluEx quibus licet pauca deccrpfimus?&: nonulla qvx no
bis uidebantur adiccimusrfibe fubtraximusfut ftudiofus flarim m principio kdor agnofcatfhoc uel alienu efte
uel noftru.C§_uicquid crgo i  explanatione huius cpiftoke umi potuerit dcmonftrarcffi ego illud in grarcis uov-
luminibusmnde in latinu uertifte me dixi!oftendcre no potucrorcrimeagnofca:|£ meu erit;quod alienu no fuc*
rit.Tamen ne rurfus uideamur cauillariiSč hac excu(ationis ftropha gradu non audere coferrefpona ipfa tefti -
monia?qux uocanf in crimenjn primo ftatim uolumine tcftimoniiri?auli:in quo loquiturifficuteIegitin ipfb
• nos ante conftitutione mundijut efkmus fandi SC  imaculati cora ipfolfic interpreta« fumusjut cledione iuxta
'Origene eo$r dicercmusmo qui prius fueran&ffed ad deiprafcientialreferemus. Kknicp diximus£j? ait elcdos
nos ut effemus fandi SC  imaculati cora ipfoihoc eft deo ante fabrica mundi teftatus eftjad prazfcientia dei pti -
netjcui omnia futura ia fada funtt&ante qua fiant uniuerfa funt nota.$icut &-Paulus ipfe pradeftinat ::i  utero
matris fu^lS^Hieremias in uulua fandificat?:eIigitUB& roboraturfeč in typo=Chrifti prophetaJgetibus nrttitf
Certc in expofmoneifta nullu crimen cfti &Ongene dicente contrarialnos ccclefšafHcu fenfuifecuti lumus.fft
quia comentatoip eft ofriciu multoRc fententias exponere!8č hoc me fadu^c in prafatione promiferaJetiaOnV
genis ablq? midia nominis eius explanatione pofui dicenslalius uero qui deu iuflu conatur oftederejq? non ex -
prseiudicio fčientte fuacHed ex merito eledo^i unuaudp cligatrdicit ante uidbilcs creaturastcdu^erra mariaT

tV  ntrmti rms’ in ek {iinffnif!eanas inmTibilrsrrpafnra^tin rmihrsc/V' iihimaciriiTT mioCla  c (rili n n

tus orabanut ad Cede  priftina reuerteretur dicen^Heu mi hi quia incolatus meus prolcngatijs eft? habitaui cu

milia*quce longu eft fcribcre.Animaduertd^uid dixerim*Alius uero qui deu iuftu conetur oftcndcrelconatur
oftendere inq?non oftendit.Si autin eo (čandalu pateris!quarelatiflimaOrigenis difputatione breui fermone
coprehenderim?8c ledori fenfu eius apuerim?atqi cx eo tibioccultus illius uideor efle redator;quia nihil ab eo
didu prcetermiferimluide ne hoc iccirco fecerimrut ueftra calunia declinardne me dicerkis quce ab eo fortiter
jfunt dida tacuifte?5č illu i gr^co robuftius difputare.Folui crgo omnia licet breuius quce in gracco rcpperitut
nihil haberent diCcipuli eius noui?quod latinc^c auribus ingererent.Facilius eni nota g repcntinajcontenimus,
txpofita aut interpretatione eius^d i fine capituli dixerimus:aulculta«Non eni ait apoftoludielegit nos a cofti-
tutione mudi:ut efiemus fandi ČC  imaculatiifčd elegit nos ut eftemus ladi 5 C  imaculatithoc eft quideftadi &' iV
maculati ante ho fuimusmt poftea efiemus.f^_uod & de peccatoribus ad meliora couerfissdici potcft.Et ftab/t
illa fentetia?no iuftificabitur i cofpedu tuo ois uiuestideft i tota uita luafi omni quo i mudo iftožuerfatuš eft rev" *
porctC^uod quide ita ltelledu SC  aduer(ueu facit!qui ate q rnudus fiercttaias dicit efte elcdas propter iadita
tem^č nullu uitiu peccato^No eniCut ante ia diximus)eIigutur-PauIus SC  qui ci fimilcs funt<qui erat fandi 8 C
žmaculatilfed eligutur bCprx(cmturimi  con(equeti uita pcr opera atq?uirtutcs fadi SC  imaculati Hat .It audet
quifq poft huiufmodi fentetiamlnosOrigenis hacreleos accufarefB^cce SC  odo fermc anni fut?ex quo lftos d iz¬
dani libroslco tepore quoOngcnis nome florebat i  mudo?quo piarchon illius opus latinu aures ignorabant.

It tame profefTus fum fide meafSč quid rniHi difpliccrctbftedi,lx quo etia fi icacteris a1iqd h^reticu moftrare
potuiftet inimicustho tam dogmatu puerfo^?qux hic SCi  aliis facpe danaui?qua promifcui tenerer macula erro -
ris.$ecudum locu que raihi ab eo reprehcnfe frater oftediftquia ualde friuolus efts&Tapta fui profert caluniam *
pona breuiter *tn eo teftimonio ubi Paulus logturiftdere eu faciens ad dextera fua i  cadeftibusrfuper oem prin-
cipatu m SC  poteftate SC uirtmeSC  dominationeVs^omne nome quod noiaturmo folum i  hoc feculoified etia i (a-
turt?poft muldplice expofitione:cu ad mimfiro^ dei officia puenififemlacde pricipatibus ac poteftatibus &uir -
tutibus SC  dominatidnibus dicereletiam hoc addidi.Necefte eft ut fubiedos habeatt8č timentes fet SC  feruietes
fibl&eos qtii a fua fortitudihe roborentunquae diftributiones officioRcmo folum i pracfentiai^jfed etiam i fiitu —
to  fectilo crunSut per fingulos profedus SC  honoresiafccnfiones Sl  defcenfionesluel crefcat aliquid uel decre >
fcab&fub alfa at c$  alia poieftateTuirtutdfpricipatu?^ dominatione fiat.Et poft exeplum terreni regisVtotacp pa -
latii defcnptionežper qua diuerfa mmiftcrio^ dei officia demoftrabasaddidft&putamus deu dominu domino —
rumfrcoecp regnantiuifimplici tantij hlinifterioefie cotentmC^uomodo archagelus no dicituf: nifi qui prior
eft aircrelo^jfic pricipatus SC  poteftates SC  dominationeš no appellaniftnifi fubiedos aliquos habcantdferiorfs

gradus,$in aut putat iccirco meOrigene fequifquia profedus SC  honores SC  afčefiones 5ide|cefioncs?icrcmen -
zL a r  • : *:«„—  .f«*; A* tv  rherubin diccre dasmoesr-

repngnat/S uomodo fter hoics ordo dignitatu ex laboris uarietate diuerfus cft:3£ cu epifcopus 5č prači byter!
SC  ois ecclefiafticus gradus habeat ordine fuu?5č tame oes hoics fmtt&fic iter agelos met ita ene diuei fa.6dati;e
Inangelicaoes pcrfifter^dignftatc.Mec aducrte ledor de agclis hoics ficrimec rurfu bommc^angelos reforma-
rt.Tci tius eft reprehcnfionis locustq> dicete apaftolo ut ofiederct i iaeculis fuperuenf nt us a aunaantes diniV
tiasgrstiaz fua: in bonitate fuper nos iaChrifto iefujnos triplice expofitionem pofuimus.In pmna qmd nobis

♦XC\ ll#

uidereturrin (ecunda quidOrigenes opponeretfin tertia quid-ApolIinaris'ftmplicitcr explanarct»^uo^ fi no
mina non pofui ignofce uerecundiae meaeinon debili eosfcarpcretquos imitabar ex partcj&^uoip in ligua (en—
tentias tranffereba.$ed dixi qui dihgens ledorcfttftatim requiretž&dice#S£ mr fus i  finetalius uero hoc quod
aimit oftenderet in faeculis fupuenientibus ahudantes diuitias gratia: fua^ad illa ltelligentia tranftčrrettecce in<-

quie£(ubdiligentislecftorispfonaOrigenis(čntentiasiexplicafti0areorerrore?non debuidiligente dicererfed

blaftemujkjuod fi feciftea!iquo fciftem uaticinio te iftiufmodiuenias fečlatu^eua caluni& uerba uitaftem.
(brande crimerfftOrigene dsligente dixi c(Te Iečtore7cuius»lxx.libros iterpretatus futque in čadu laudibus tulil
pro quo cdpuKus fu ante bienniu breui libello tuis corra me prxconiis’re(ponderelicclefia{p magiftru a me di-
člu efteOrigene in tuis laudibus obiicisJčiputas«q> ptimelcere debe^fi dsligente lečlore meillu dixi(Te inimiV-
cus accu(eš*$olemus SC  negociatores parciflimosj&ftugi feraos^Si modeftos pxdagogos*Sčargutiflimos fures
diligentes uocare.Et in euangelio uillicusiniquitatis prudenter qda fccifte dicit?:& prudetiores fant filii huius
(kculi filifs lucis in generationc fuaifSC (erpens fapientior oibus beftiis:quasfecit dominus fup terra. ^uartus
reprehefionis locus exordiu (ecundi libri poftidetd quoPauli teftimoniu expofuimus.Huius rei gratia ego ui -
dtusdefu chriftčpro uobisgetibusdč quiap fe locus ipfe manifeftuseftjea tantu partepona explanan6is; qux
patetca!unix.Yind:u-Chrifti iefa-Paulu efte pro getibus^potcft&de martyrio intelliguqrRomxi uincula co—
iečtus hanc epiftola miferitfeo tepore quo actPbilemone SC  ad-Colocenfes S&Phil;ppen(es in alio Ioco.’ feriptas
efte monftrauimus*Yel certe quia iplurimis Iocis lečtu eftuinculu aix corpuslhoc dici»quo quafi claufa tenea-
tur in carcere^icimus propterea-Paulu corporis nexibus coercerimeetreuerti SC  efte cuChriftolutpfečfca in ge™
tes p cu prasdicatio ipleaturfiicet quida aliu fenfu in hoc loco introducaftcpPaulus prsedeftinatus SC  (an&ifica
tus ex utero matris (tiac ad prxdicatione gen ti u anteq na(ccret?:poftea uincula carnis accepiuEt in hoc Ioco tri
plicemt fupra cxpo(itione pofaiin prima quid mihi uiderctAin (ecuda qdOngep.es aftereretfi tertia qd-ApoI -
Jinaris cotra illius uadens dogmatavfentiretilege grxcos comentarios ufip huc?& nifi ita repperis crime fatebor
(^uod cfj; in ifto Ioco peccatu meuflllud nimi^ pro quo fupra refpondi1quare no eos a quibus dieta (unt no/
minarimsSupfluu erat per fingula apoftoli teftimonia eo^ noia ponere:quoip me opufcula tranftaturu in pra?
fatione fignauera,!£t tamen uinčta dicit aiamtdonec adChriftu redea&Si i refarrečtionis gloria corruptiuu SC
mortale corpus incorruptione SC  imortalitate comutennon abfurda: intelligettaj eft.Tnde SC  apofl:olus:Mifer
ego inquit homolquis me liberabit de corpore mortis huiusf Corpus mortis appellanst quod uitiis SC  morbis
SC  pturbarionibus ac morti fubiaccatldonec cuCbrifto refurgat in gloria?& fragile prius Iutu excoquat r ’ feruo^
te  fpiritus (ančti in tefta foIididimaTdemutans glori^non natura.(^uintus locus ualid/dimusefbiquo expa
ne n tes illud apoftoli teftimoniu;ex quo totu corpus SC  copačlu 'SC  coglutinatuper orane iunčtura (ubminiftra
tionis fecundu operatione in menfura uniu (cuiuicp mebriaugmentu corporis facit in adificatione (ui in chari
tatejlatiftimaOrigenis expofitione SC  eofde fenfus p diuerfa uerba uoluentdbreui fermone coftrinximugnihi!
exeplis Si  aftertiombus illius auferentcs.Cuc^ pucniflemus ad fine?hxc fubiecimus,!»itur SC  i reftitutione om —
niu;qdo corpus totius ece lefiae nuc dilp(u atqs laceratu uerus medicusrChriftus ie(us lanaturus aduenerittunuf-
qusfq 3  fecundu menfura fidei SC agnitionis filii dei;queideoagnofčeredicitunquiaprius noueratiSCpoftca noC—
(e defii tjfuu recipiet locu^6č incipiet id efte quod fueratata tameut no iuxta hxrefim alfa oes in 'una a: ta te fint ?
ideft: omnes i angelas reformetufifed unuquodq? mebrum iuxta menfura ^officiu fuSpfečlu fit. Yerbi grada*
ut angelus refuga id efte inripiatfquod creatus efttut hotno qui de paradifo fuerat ciečtusTad cultura ite^ para—
difi reftituat^5č reliqua.Miror te hoiem prudentiftimu^non intellexifte arte expofitionis mex,(^uando enim
dico(ita tamen ut no iuxta alia hxrefim oes in una xtate fintpofitmdeft: omnes in angelos reformen!?)oftedor
SC  ea de quibus difputo efte htcreticalsč ab alia hxrefi difcrepare.Q_uas funt ergo dux hxrefesf Yna qux dicit
omnes rationabiles creaturas i angelos reformar&Altera qux afterit unumquodcp in reftitutione mudi id fore/
quod conditu eft.Verbi gratiatquia ex angelis daemones fiintjrurfu dtemones angelos fieri7& animas hommu
ita ut funt conditcejnon in angelost Sed in id quod a deo funt conditae reformariut 8diufti &peccatores^xquales
fiant*©emq 5  ut fcias me no mea explscafte (ententiaded inter fe hterefes coparafteiqru utraq^ in grxco legeramv
difputatione mcdhoc fine copleuiJccirco(ut (upra diximus^hxcapud nos obfturiora (utjqa aAAHyopiK<aq
dicuntur in grxcoi5č omnes u ix  fi de alia i aliam linguam tranfferantur ad uerbumiquibufdam qua

fi fentibus orationis (enlus SC  germina (uftocanturtnifi hic eade in grarco repperislquicquid dičturn cftmeutn
purabo,Sextu quod SC  extremu mihi obiicere dicitur fi tamen nihil i medio frater oblitus eft,Cur illu locu apo
ftoli fnterpretans ubi amQ_ui uxore fuam diligit feiplu diligitlNemo eni unq fua čarnem oditfcu morbo re a
gio laborantcs i pthi{T& cacere Sc  diftillationibulmorte uitx prxferau8C fua oderint corporalK ftatim quid ip
fe  (entirem adiunxijmagis itaq; ad trapicam intelligentiamtermo referatur.C^uando dico tropiccidoceo ue<
rum no efte quod dicitur!(ed allegorix nubilo figuratum.Ponamus tamen illa uerbxqux inOrigenis libro ter
tiocontinentur:E)icamu(q? illa čarnem qux uifura fit (alutare dei ara diligat? SC tmtriat 8C  foueat ea difčiplinis
erudiens5& cxlefti faginans panc:&: chrifti fanguine irriganstut refečla SC  nitida poftit Iibero curfu uiro (equij
SC  nulla debil State SC  pondere prxgrauari.Pulchrc etiam in firnilitudinem chrifti nutrientis SC  fouenris ccdefia'/

SC  dicentis ad-HierufalemjQ^ uoriens uolui congregare filios tuostutgallina congregat pullos fuos fub alas fu
as*5C noIuil^Animas quocp fouent corpora fuafut corruptiuum hoc induat in corr uptione:5t r  alaRi leuitate fu—
lpenlum aere fecilius fubleuet r .Foueamus igit uiti  uxores noftrasiutanimx noftrx corporajut SC  uxores \  ui^
ros sc  corpora redigam?i aiasISC nequaq fit fexuu ulla diuerfitastSed quomodo apud agelos m e u it SC  mullcrv

ita Si

' 1 *.'.


' •nf i I.’ i.

x n

V U, 5KlH
ti.;.!’■ , P*nt »S

.. ’ U " nrr >erjh ^

iv Ci B  r Un W n ;

*^K)IofQ*r• . ^

/■ anlll r 1 ^

.. /‘fkaJ

2£S''%

, !.!V' sc l n **h 4

■ . ;’' ?• Mmtno,

‘ f^nujruruinp^.

x ' k - n.icorruptiuiij;
®**jpo/loIus;M,fc t
1  «morbis
A  :-«“f«°qiuffini 0 r

, a #

' rusc ‘<-icjao cxpo-

■ 'Jfj  lubmimftri,

bbcatioaeluimchart

'*  'niuimusmhi/

Jt &ite(\uutionc om

• •umiaJucncrfhinnf-

• ” 'urranS!poftcanof-
i <  < m una rtate linij

f hi fit. Vabigrada*

: v’ 4d culrura itcy para- j

;  r r.Q uandocnim

ondbrnttnf ofteda'

irr.rt. / Vnaquxdid(

’.::: mudiidforc<

• \ jnimashorainu
u VfyccatorrSxqw^
j ni: rxcolcgcrant ■

v-lvnabufdani^^

• rn cft't aetia l
frjlulocu*  po
vfl»ib° rc/

T'bncq uid

' ‘ ‘ k  ^Jo^ouc*

‘'^uuirok'

‘ :V 'd rt< orc^

„ •t.V 0<0  .itf

'  * - .•rS 171  •'

iltl** .v

Ica K nos qui fimiles angelis futuri fumustfa nune incipiamus efle quod nobis in cadeftibus repromifiu eft. $u
pra fimplice expofitione qux nobis in teftimonio ifto efle uidebatur expreffimusldicentes.(^_uantu ad fimpli
ce itttelligentiapertinet dC fanda inter ui^ SC  ux ore charitatefprarcepto hoc nune iubemur ut nutriamus & fo
ueamusconiuge&it fciliceteisuidu SC  ueftitulSč ea qux funt neceffaria prxbeamus.Ha:c noftra fententia eft:
igitur omne quod fequitur dicentesfopponi nobis potefboftendimus non ex noftraifed cxconrradiccntiu itd


tatione difpliceat.KIepe quia dixerim aias ut uiros fouere quafi uxorescorpora fualut corruptiuu hoc induat i
corruptionejnon muto natura corpo^ed augeo gloriatnecno quod fequitfalia^ leuitate fufpenfu in aere fa ✓
cilius fubleueč’£quia alas aflumic ideft imortaliratetu t leuius ad čadu uoletrnon pdit efle quod fuerat.Sed dices
mouent me qux fequuntur.Foueamus igitur SC  uiri uxores SC  aix noftras corporafut SC  uxores in uirosjSč cor^
pora redigant in animasISč nequaq fit fexuu ulla diuerfitasifed quomodo apud angelos non eft uirnecp muliV
eriira SC  nos qui fimiles angelis futuri fumus iam nune incipiamus efle in terris?quod nobis in cadeftibus repro.
miflu eft.Rede mouerent nifi poft priora dixiftetia nune incipiamus efle quod nobis in cxleftibus repromif

r*' n.  ...._J., i. * ./f °     °. ■ — ..-r  ti _t f* i* * - » * • o

gatus in euagelioJCuius de fepte fratribus i reiurrečlione efle debere^ait*Erratis ne fcientes fcripturaslfnecp uir
tute dci:in refurreftione eni necp nubent neq? nubent^fed erut ficut angeli deiin caelo*It re uera ubi inter uiru

e« > . ni ^ /y • • b  • pf f  ' :r* t if *■ . ^ c •  • t » f

in-Chrifto iefu.Scd quonia de cofragofis SC  afpis locis enatauit oratioiSč harrefeos crime ipacftum tota frontis li

meis nome taxauerim:uel que iuxta arte illiustfigurata laude pftrinxerim,Sin aut centra iuidos Ioquor1 &:X,
Lanuinu uefAfliniftPollione de genereCornclio^ftili mei muero couulnerattfi hiftriculs 8C  liuidce metis ho
mine a me fubmoueo1& ad unu ftipite čuda iacula dirigo:quid uulnera (ua pati^nn multosf <^ ui ex ipatien
tia refpondendibftendit fe efle q petitur.Obiicit mihi mixtu piuriu facrilegio:quod i libro quo ad inftituenda
'2=Chrifti uirgine loquoi^fante tribunal iudicis dormiens pollicitus fim:nun5 me litteris fecularibus datuip opc>"
tatSC  nihilominus danatae eruditionisinterdu meminerim.Nimi^ ifteeft 5aluftianusCalphurniusVqui nobis
p magnu oratore non magna mouerat q ftionejcui libello brcui fatiflfecimus.Nunc qd' lftat pro faerilegio atep
piurio foniKcfpondendu cft3ixi me facculares litteras deinceps non ledu^ldc futuro fponfiornonde prasteri-
tb fada eft memorial abolitio,Et quomodo inqes teneslquod tato tepore no relegisfRurfu fi aliquid de ueteri
bus libris refpondero^8č dixeroradeo in tenei is con fuefcere multu eftsdu renuoscrimen incurro.Et pro me tefti
moniu pferens hoc ip(o arguonquo defendo^lčilicet no longo fermone texedu eftsquod pbant cofčientia: fin—
gulo^.(^_uis ueftru no meminit infantiae fux^Ego certeiut tibi hoium feueriflimo rifu moucamt imiteris aliq
doCraffu;que femel in uita dicit rififleLuciliusimemini mepue^ curfitafle p cellulas feruulo^die feriatu du *-
xiflc lufibustSC ad horribiliu pfonas pauentede auiae finu tradu efle captiuudEt quo magis ftupeas*. nune cano
SC  recaluo capitdfepe mihi uideor in fonis cornatulusiK fupta toga ante rherore controuerfioia de declamare*
Cuqj expredus fuerojgratulor me dicedi periculo liberatu.Crede mi h^multa ad puru recordat'’ infantia«$i lit
teras didiciflcsfoleret tefta ingenioli tui:quo femel fuiflet ibuta^na^ cochilia5nullx aqux diluut. Etia afini SC
bruta aialia quis in longo itinerefoouerut fecudo diucrticula«Miraris fi ego litteras Iatinas no fu oblitusicen tu
grxcas fine magiftro didiceris^Septe modos conclufionum dialcdica me elementa docueruntfquid fignificet
afiduta quod nos pronunciatu poftumus dicerefquomodo abfcp uerbo SC  nomine nulla fententia fiuSorita^
gradustpfeudomeni argutiasifophifmatu fraudestiurare poflu me poftq egreflfus de fchola fmhxc nunq oino
legifte,Bibendu mihi erat igitur de lethaeo gurgite iuxta fabulaspoetaline arguar fare qčf didici.Et tu qui me
parna crimi naris fcicntiafei uideris tibi litteratus atep rabiirefponde cur fčribere aliqua aufus fisiSC uiru difernf
fimu GregoriCipari eloquii fplendore tranfierre,Vnde tibi tanta uerboi^copia: fententia^ lumeiftranflationu
uarietasibomini qui oratoria uixprimislabrisin adolefcentia dcguftaftuAut ego fallorjaut tu Cicerone occul
te leditasJEt ideo tam difertus cstmihiq 3  ledionis eius crimen intedismt folus iter ecclefiafticos tradatores elo
quentxx flumine glorierisdicct magis philofophos fequi uidearistfpinasC!eatis:8C contorta Chry fippi non ex —
arte quam ncfcis;(cd de ingenii magnitudine»Et quoniatn Stoici Iogicam fibi uendicanftSč tu cuius fcientix de
lira m en ta contemnisrin hac parte epicureus es»Nec quxris quomodo; fed quid loquaris.^uid enim ad te pti

poe

nitet tarditatis Jd enim in legendo patior;quod tu pateris in fcribendofhoediceres:li quippiam uigilas promi>
nflem.Nunc aurera nouum impudentix genusmbiicit mihi fonum meum.Vtinam celebntas locr& fančlo^
de toto orbe conuerituslfineret me ditiinas feripturas legeredn tantum fpatia non habca'externameditadi*$cd
ramen q fonumeriminat^udiat ophetaai uoccs foniis no efle crededumtqa nec adulteriu foni ducit mead tar
tmhzc  corona martvričin cxlu leuat,® uoties uidi me eflfe mortuufSC in fepukhropofitu.^uodes uolare fu •

♦XCV111.

#

tcsfluminabibunt:Kexpre<a:ificdsfaucibusxftuant,Tuauteai _ -  .

us itridiufq? conuenia.Fecifl:i omniafqu^ i  baptifmate promififii; uicquid monachi uocabuluriagitap. no-

ftru uterq? copleuitfCaue qua;fbjne p trabe tua feftucam mca uideas jnuitus loquort&retradante lingua do
lor in uerba copellit.NJon tibi fufficiunttqu# de uigilante cofingislmfi SC  (onia crimineris*Tanta habes curioK-
tate meoiy aduuW quid dormiens fecerim*dixerim uefme difcutias.Pra:ter mitto qua: contra me loqueris pro
pofitu tuu deturbaftuquacin de pompatione oium chriftianoi^;8£ uerbis SC  opere fcceris.Hoc unu denunciož
SC  repetens iterucp iter uc^monebo.Cornuta beflia petis^Sčnifi cauere illud apoftolimialedici regnu dei no pof
fidebunt:& mordentes inuice conlupti eftis ab inuicemtiam nune fentires de paruula liibdoIaq? concordiaima—
gna tibi in mundo orta efle difcordia.^uid tibi prodefbapud notos pariter SC  ignotoshn nos maledjda coge-
rerc?Xn quiaOrigeniftas non fumus:& in cx\o  nos peccafie nefcimusbn terris arguimur peccatorešf Et ideo i~

fatebaris.Poftq uero agnoui Iaudes tuas:& me indignu taci uiri pneconio iudicauilifico uertis tti\u;SC  oia hu/~
data prius uituperas¥de eode ore SC  dulce proferensjSč amat^JBentis ne quid taccafC^uot a:ftuati pedorifaer

t 1  i -ter*, ".rt -n  t . vrv . i  :_ n. li:s  •_.a, ./l." • "H. T-L.'..'; ' VT 

ba non comedefEt cu i

te domine cuftodia ori meo:& oftiu circuftantias Iabiis meis. Non

čfclines cor meuin uerba malitiž.Et alibi'Xu cofifteretaduerfumepeccatottobmutuilSč humiliatus fiinvSč fib
ui a bonis.Et rurfus.Fadus fum quafi homo non audiensmec habens in ore fuo redargutionesfled pro me u\?~
tor tibi dominus refpondebit:qui dicit p propheta.Bta mihi uindida:& ego retribua aicit dominus.Eti aliolo -
co.$>edens aduerfus fratre loqbarisi& aduerfus filiu matris tua: ponebas Icandalu.Hacc fecifti SC  tacui:exifh'ma
fti inique:q> ero tui fimilistargua te:& itatua contra facie tuaW in te uideas condenata:qua: fallo in alio eri mi -
naris.A>udio praterea oblici mihi a«Chryfogono fedatore eiuslcur in baptifmate dixerimnmiuerfa pcccara di—
mitti;& mortuo bimarito nouu ui^ in chrifto re(urgerelatq 3  iftiufmodi faccrdotesSi ecclefiis efle nonullos.Cui
breui fermone refpondebothabentlibellu que in crimen uocantlille relpondeatfhunc fua difputatione fubuer
tat!& feripta fčriptisfarguat.^ui aufteritate frontis SC  contradis rugatilq? naribus con? aua uerba trutinatuH
ččfanditate apud uulgus ignobile fimulato rigorežmentitur^udiat nos iteip,  proclamanteduetere-Ada in laua -
ero totu morijSčnouu cu chrifto in baptifmate fufcitarifpire coitu ideft  terrenu^ nafci fupcačfeftem. Hrcc dici -
mu^hon quo ipfo propitio chrifto hac quefl:ione teneamutiled interrogari a fratribuaquid nobis uideretur?re
fpondimusmulli prseiudicantes fequi quod uelitlnec alterius decretiJnoftrafentetia fubuertetes«Neq; eni am
bimus ad faccrdotiu^q latemus i cellulis&iec huilitate danata^epilcopatu auro redimere fefhnamus: nec eled:u
pontifice a deolfrebelli cupimus mete iugularc^nec fauedo hazreticisjhžercticos nos docemus^pccunias nec ha^~
bemusjnec habere uoluimusfbabetes uičlu SC  ueftitCehis cotenti iumusjllud de afceiore motiš dominici iugiV
ter decatates?q pecunia iua no dedit ad ufuratSC munera fup inocenteno accepit.(^_ui facit hocino mouebit'’ i - .
«ternu,Ergo qui no facitjia corruiin aeternu. Argumentom fecundu libru contra RufFmum. "

©c libelloHicrony mus-Ruffini apologiaad Anaftafiu romanu epifčopu Icripta: SC  libru Orfgenis
defenfionis ab eo editu uel tranflatumrguit diceslno fententia^ tantutied ena qu^ uerbo^ uitiis leate
r^cripfi^arguit falfitatis pro epiftola pcenitetia^fub eius nomine fcriptal^ calunia figillationis ,lxx.
u confutatloftcndens ex iniertispr^fatiunculis eo^ ftudio nufq detraxifle.

interpi

4{?ančti«Hieronymi prefbyteri dodoris illuftriflimi defenfionis fua: contra RuffinmadPamachium liber fe
cmjdusincipm Epiftola.XL*

\?cufq; de criminibus im o pro criminibus meis!qua: i me quonda fubdolus laudator ingeflin SC
difeipuli eius conftantius arguundnon ut debuided ut potuhmoderato Iabore rclpondi.Propofi-
|tum quippe mihi eftinon ta alios accufaretq me defendere, Yenia ad apologia eius^q fančloAna-
ftafidRomana: urbis epilčopo^atiffacere nititf.Et in defenfione fuilmihi rurfum caluniam iflru
itjtantucp me diligidut raptus turbine^ in profunda demerfussmeu potiffimu inuadat pedelut meču aut libc —
retuifautpeat:5>icit fe primu refpondere rumoribussquibus illiusRoma: carpatur fidesfaominis probatiiTimi
ta in fedeJ| in charitete dei.Et nifi poft.xxx.anhos parentibus redditusmollet eos deferere quos tam tarde uide

tera:& feuientes contra fe  abigeret canes.Si probatus eft cundlisiSC maxime ipfi cui leribit epifcopo in fide SC
charftate deiprobatiflimo!quomodo€^om^ mordetur SC  carpiturl8C appetit^ aelfimationis eius farna crebre-

umentes luuenis dereliquit*mortuos (enex defideradnifi forte paretes militari uulgaricp fermone cognatos SC
amnes noiat:quos qa no uult deferereme inhu manus putaret aut durus:iccirco patria derelidaJAquilegi^ ba -

bičat«

1 r *tr V

i 4

- 1 i n ,.. ^ Ulw . ' v -

, w 4a *CNt

ir

X  **cJSf

fnrvw T  ^OffJ. ,
,;^

l 'Oflich, f  P^V

x*O uin ^"«b»,-

. M **Q D*! 4 }* «r

"'<u,„c c Sn.

humtl. ^otOn
fdomi^ P'° *N,,

}  ,n ^ti a | I0 i 0 _

*

,, ‘J! rr ' j pfccaract-

j nof 1 l, !ias.£ui
F* 1  ut tone  (ubuer
t 4 0fr  w trufinatuJI
^ftfrcAdg m laua
Krediti -
* nobu uidcrctu&c
: <t\^\ r <xpcni  am^
rumux‘ rtcccJcdu
»p<\ u n us nec ha+
(isdominiciiugiV
oc.nomoucbit i
>omuKuffmum,
:&! 1 tbru Origenis
. • rlv^umisfcatc
i i ;i!Urionisi\x.

nichium liber le
Fpiftola.XL
J.ue>f ingdfcc#

tfpondu^ropofi-
. .v jUijtoAna
., ^luniam iftru
.it mceuam 1 *^
s probafil^ ml

i  tJflJ

rfjflfinBOS'

; v : n  /kfeff

‘ ,‘ f C JfT u crebrc
- lf w-auC c

jjaflC:n^ r

. Škafi*

'S illod^
iU<*

K5 * 4 *\

* •-ha-'

Wtat«FericIi fatupRom* illa probatiTHrnafides ci«s& h'c fupinus & Iaflitlus poft.xxx,anno*per molliflimu
ftammik iter ucnire non potefT.$icqj pratendit Jongi itineris laflitudinefquaG.xxx.annis femper cueufrreri«
aut bicnnioAquilegk (edensjpratteriti itineris labortfconfecftus Gt.Carpamus reliqua:&ipfa epiftok eius uer—
ba padaraus.C^ uauis igitur fides noftralpfecutionis haereticoi^ tepor#cu in fancla a{exandrinaccclefia dege
remusVin carceribus SC  exiliis qux pro fide inferebant? probata fitjmiror q> non adiecerit uinčtusdefu chriftiteč
liberacus furrs depreieonisj&ž-Alexandrk ad beftiaspugnauifečcurfu confumauijfide feruau/tfapereft mihi
corona iuftick.(^ua: mafu exilia¥quos ifte carceres nominatfPudct mcaptiflimi mcndacir^uafi carceres SC
exiha abfqj iudiciu fčntentiisJirrogcntf.Volo tamen ipfos fčirecarccres:& qua^ prouincia^ fedicatexilia fufti
naillcTSd utiqj habet copia de multis carceribus SC  infinitis exiliis unu aliquod nominandisprodat nobis cofei—
fionis fua: ac5la«quae huculq? nc(čiuimus?ut inter aliosAlexandrk martyres buius quoq? gefta recitemus^č co —
tra latratores fuos poffit diccreide caetero nemo mihi moleftus (it/Ego enim ftigmata domini noftri iefu chrifti
in corpote mco porto*Tamen & fiquis eft qui uel tentarc fide noftra cupit uel audire uel difcerdffciat q? de triV-
nirate ita crcdimusjSč reliqua.Supra contra canes tuos baculu epifcopo porrigis»quo pro te munitus incedat.
Nune quafi abigehsrdicis*$iquiš eft qui temare fide noftra cupit;denuo dubita^cu multo^ latratus ad teu(qj;
pueniunt.No difeutio-paruper elocutiones tua«quas SC  tu cotends Sčdefpicis^tantu lenfi^uslrefpondt bo«Aliud
a te qritur:S£ pro alio fatiftacis^contra arrii dogmata«a alexandrki' carceribus SC  exi!iis dimicaucraslnon uoce
fed fanguine«Nuc fupefOrigenis hsrefi tibi caluniaicomouctimldolo cures qux faua funtruulnera medicare
T rinitate dicis unius cfle deitatis«Hoc toto credente ia munddfputp q> SC  da:mones confiteantf fihu dei natu de
<=Maria uirgielSC  čarne atqj anima fufcepifle,$>i arčlius quide rogauerorcon^entiofu uocabis.$i dicis fil iu dei bu_
manat natura:čarne atq? anima {uiccpifle^oro temt abfq? ftomacho refpondea^anima ifta qua fulčepit iefus;
crat ne ante q nafceretf exMariatAn inorigine uirginalHt] de (pirita fančlo nafccbaturrcu corpore fimul crea -
ta eft.^el iam in utero corpore figuratc?ftatim fadra SC  mifta eft de ca:lo?F tribus unu quid fentiasfeire deGde--
ro«Sino« fuit ante q nafceretur exdVIana!nec du ergo anima iefatSC  agebat aliquid!ac propter merita uirfutu
jpoftea fačta eft anima eius.Si ccepit ex traducejhumana^ igitur anima^quas a’tcrnas faretur^- brutc^ ani>—
mantiwqux cu corpore diftbluunturtuna conditio eft.Sin aut figurato corporciftatim creatur SC  mittiturjfare-
re fimplicitert&C nos (crupulo libera.Nihil ho^ Ioqueris;fed occupatus in aliisdjmplicitateabuterisf&pr^ftiV-
g«is popaq^ uerboipihacrere no Gnis qftioni«Q> uid inquiesfnone qftio eratde refurreeboecarnisISC pcenis dia-
boliTFatere ergo breuiteripurcq^ refponde.No qua:ro quod fcribis eande čarne refurgererin qua uiuimusfhul
Io mebro amputatoinec aliqua parte corporis deftčla.Hsc eni tua uerba funt.Sed qro quitfOrigencs negat
litru in eode fexu quo mortua funteorpora fuGitetunEt^Maria-Mariaftoancs reGirgatdoannesfan comixro fe
xu a tq? turBatotnec uir nec foemina fitfted utruq? uel neutrmEt an ipfa corpora icorrupta SC  fmortalialSč ut at^
gurc pr,xmone&Muxtaapoftolu fpiritalia pmaneantin a:tcrnuj& non folucorporalfed carnes SC  fanguis lfufus
uenis Sl  oftibus irrig^s:quas^l}amas tetigit^n certe paulatim refoluantur in nihilut& ad quatuor unde co.
pada funt elementa retrahar.tur.Hoc aut dicere debuerastaut negai elSč no ea !oqui qure fubdol&Origcnes fa—
teturjut quaG fatuus SC  puer ipubes nullo mebro nec aliqua corporis parte defedalftilicct hoc timuimusme fi -
ticjnafo & auribus Girgeremusfe ampuratis feclifq^ geniralibus cunucho^ in ca:Ieft)kHierufale ciuitas^codcro-
turTPorro de diabolodic fčntentia teperat.Sicimus quoq; SC iudiciu  futu^in quo iudicio unufquifq? recipiat
proprii corporistprout geflittGuc bona Guc mala.^ uod G homines recepturi funt pro opibus fuisrq to magis
SC  diaboluslqui oibus extitit caufa peccati^e quo illud Gimus?quod feriptu eft in euagelio?quia &iple diabo-
Iust& omnes angeli eiusicu his qui opa eius faciunt ideft qui criminantur fiatribusVcu ipfo pariter atterni ignis
haereditatripotietur«Siquis ergo negat diabolu ^ternis ignibus manciparitparte cu ipfo Sterni ign?'s accipiat;
ut fciat quid negauit.Repetamus Gngula,I5icimus iquit futu^ iudiciunn quo iudicidfup uerbo^ uitiis tacerc
decreuerajGd qu ; a difcipuli eius miraturcloquentiatpreceptoiis 7 paucapftringa/dixerat.iudiciu futu^tfed ho¬
tno cautus timuit folu dicere in quo SC  pofuitlin quo iudiciorie (i  no fecundo repetiftet iudiciujnos obliti fupio-
tu pro iudicio a Gnu putaremus.Jllud quoqj quod poftea inferriqui crimiminantur fratres cu ipfo pariter^ ter
ni ign s haireditate potienturteiufde eft uenuftatis.^uis eni unq audiuit potiri ignibus^ frui fuppliciiš^ed
homo grrecus uidetur mrhi (eipfu interpretari uoIuiftefK pro eo quod apud deos dicitur:

SC  apud nos uno uerbo dici poteft hscreditabuntjeompofmus SC  ornatius dixifte ha:reditate potieturJftiuGno —
di nugis^Č acyrologiis‘omnis eius fcatet oratio.Sed reuertamur ad lenfum.Crandi diabolus lancea pcrcutiturV
qui omnibus extitit caufapeccandbfi pro operibus fuis quafi homo reddituruseft rationctnKSCcum angelis Gi
islaeterni ignis h^redirate potietur«Hoc enim deeratibt hominibus tormento fubditistillc no ponretur ignibus
asternlstquos tanto tempore defiderauerat:SC uideris mihicalumniam in hoc loco facere diaboTo?& criminato-
tem omnium*falfis criminibus accufare«Sicis enim qui omnibus extitit caufa pcccatil&dum in illum refers eri
minaihomines culpa Iiberas1tollifq> arbitrii poteftatemtfaluatore dicentejq? de corde noftro exeunt cogitatio*-
nes makfhomicidkadulteriatfornicationesjfurtalfalfa teftimoniaiblaftemiat.Et rurfum de iuda in cuangelio
leginfiusTpoftbucellamintrauitineumfatbanas^uiantebucellam fponte peccauerat5-Et ncc humilitate; nec
clazmcntia faluatoris ftexus eft ad peenitentiam. Vndeapoftolus. ^uos tradidiinquit fathanasjutdilčant
nonblafFemare« Etinalioloco. Iradidihuiufmodi fathanrein interitum carnis;urfpiritusfaluusfiat.^v —
didit cos fkthan^:quafi tortori ad puniendumlqui ante q traderentur uoluntate propria‘blaitemabant.
Et-Dauid: ab occultis inquit meis munda me domine^ SC  ab alicnis^parce Gruo tuo« Bccuitcr SC Cax

«xcix,


be-

noluntatis crrorcrn-S uitiorum incentiua fignificansJn ecckfiaftfl^Uoc^ legimus.Si fpiritus poteflate haL
tis afcenderit fuper cor tau m Jlocum tuu ne dimiferis.E* quo liquido apparef.fi dederimus afcendenti locum *.
nos peccafle qui dederi mus;& afcendentem muros hofle no precipite deturbauerimus.^_uod aute lprecaris
fratnbusmoc efl criminatoribus tuistseternos ignes cu diabololnon tam fratrcs mihi uide ris premcre*qua dia^
bolum fubleuarejcu eifdem*quibus homines chrifliani ignibuspuniendus fit.fgnes autaeternosiquos imellige
re foletOrigenesjputo cp tc no fugianflconfčientia uidelicet peccatoi^& pcenitudinetinterna cordis urentem«
EPequa 8&£faias Ioquitur. Yermis eo& non morieturjSč ignis eoi^i non extinguetur.Et ad Babjlone fcriptu efl;
habcs carbones ignisHedcbis fup ccjsiHierunt ribi in adiutorioJE t in pfalmo poenitens audiauqd detur tibtaut
quid apponatur tibtfod lingua dolofanmiSagittas potentis agutacfcum carbonibus defolatorii^ut lingua dolofa
(agittae preceptoip dei;de quibus in alio loco prppheta dicmuerfatus in miferiatdum confingitur fpinaiuulne*
rent atq; cofodianfe peccato^ in ea folitudinSfacianr.f Hud quoqt teftimoniu in quo dominus loqui Mignem
ueni mittere fuper terraf& que uolo (emper ut ardeatific i»terpretatf:<$)mnes cupio agerc pcenitenrialSč cxcoq

_ Ao min  inrmc rnnfiirnpnc.KJnn pran arannp

tennbusjocad deprecandu copoutist v n xc  ponunt quau limpncis nomini&excuian*i:ccu erucucos non iuo

terfugiatVapud indočtos prteftrre innocentias fimilitudmejquod fequitfde anima^i fiatu excufari omnino no
potcfl.Nicit envaudio SC  de anima queiliones eiTe comotaside qua re utrum recipi debeat qrimonia aut abiiciV
uos probate4>i aut SC  dc me quid fentia qriturlfateor me dehac qflionc apud Čjplurimos tračtato^diucrfa le/—
gifleflcgi quofda dicenfcstcp pariter cu corpore p humani corporis traduce etiam aiae diffundantf iSC hxc  qbus
poterant aflerrionibus confirmabantfcjuod puto inter latinosdertullianu fenfifleaiel Lačlanriutfortaflis SCno
nullosaliosAlii afferuntfcp fbrmatis in mero corporibustdcusquotidie faciat aiasiSč infundat.Alii fačtas iam
olim idcfl tune cu 01 'a creauit deus ex nihilolnunc cas iudicio fiio nafci difpenfetlin corpore.Hoc fentit 8cQri  r
genest& nonulli alii grarco^.Ego uero cu htec fingula legerimtdeo tefle dicofquia ufqt ad prefens certi SC  defmi
ti aliquid de hac queflione non teneolfed deo relinquo fcire quid fit in ueroj&fi cui ipfe reuelare dignabič.Ego
tarrien harc fsngula SC  legiflc me no negol& adhucignorare cofiteonpmer hoc quod manifcfle tradit ecclefia*
deu čile SC  animaip SC  corpo^coditore.Ante c|de fenfibusdifputetTheophrafli uerba mirabor. Audio inquit
de anima quefliones comotas efTefde qua re utru recipi debeat čjrimonia aut abiiajuos probate.Si quajfliones
de anima: fiatu in urbe comocas funtfcjuac efl ifla qrimonia uei qrelaf (^_ua^ utru recipi debea&pifcopof^ iudi^
cio derelinquinnifi forte qflione 8Cqnmoniaid lpfu iignificare putatiEt inCapri cometariishuiufccmodi figu^
ra rcpperit.Seinde ponitilcgi quofda dicentcs*cp pariter cu corpore p humani feminis traduce etia animx dif-^


il'

reprencnacnao jaDore;q inem ltriotnao.^a exrremu poiumego uero cu nxc nnguia icgerirmoc aanuc pen^
dente fententia quafi nouu aliquid protulidet^adiecitlego ramen ha:c fingula^ legifie me non nego ?ČC  adhuc
ignorare confiteor.Omirifadices anima^ua: tantis uitio^ lanceis uulnerant|n6 eas puto iuxta-Origenis erro
re tantu laboraflcrcu de ca:lo in terris ruerentJ^ crafTis corporibus ueiliren^jut nuc &.  uerbis SC  fentetiis hinaV
de collifastur pra:termitra cp de humani {emmis traducejdiffudi aia dicitur.$cio iter chrirtia r-

nos uerboa: non fo!e?e uitia reprehendiifed ex paucis oflederc uolui cuius temeritatis fitidoccrc quod nefciasl
feribere quod ignoreslut fimile prudentia SC  in fenfibus reqramus.Mittit epiftola idefl robufliflimu baculum
quo romanse urbis ametur cpifcopuslSč in ipfa qua;flionc proqua canes latranttdicit fe nefcirciquod qritur(IT
ignoratfpro quofibi calunia c6mouef:quid necefle efl apologia mittere:qux no habet defenfione fuitfed igno
rantia: ccfeOionerHoc efl fufpitioes hoium no fopirejfed ierere.Tres fupanima^ fiatu ponit fentetias! SC  i fine
cocludcns finguta inqt mc legiflc no ncgo?8č adhuc ignorare cofteor.A rceHlasufCarneade puteslqui oia icer
te ^nunciatjlicet & il los fUpet caurionc.llli eni oium philofophoip inuidia no feretes^ uita e uita tollercnuue -
rifimilia irppcrutlut ignorantia re^^babili aflertione teperaret ifle fe dicir incer tuT& e tribus oino nefčiref ad
ue^ Ht.$i hocerat refpofurus:qua: eu rario ipulitiut tantu pontifice infcietia: fua: tefle ficcret?Nimi^* ha:c ifla
efl laffitudofcp«xxx.ano^rinere cofedusjRoma uenire no potuit.^uata SC  alia nefeimusf SC  tamen iperiria:
noflra: tefles non qrimusf B»e patrerifilio^ fpintu fačfolde natiuitate domini^aluatoris fup quaEfaias clami
tawgencratione eius q enarrabi|fA U( f ačler loq'uir<Sč myflcriu oibusretro faecuHs ignoratiifčietia: fua; ucndiV

aijstnue sa rormatasi uteroniguratiic^ corponbusSimittac tln omnibus nouimus aučtore dominu Mcc de boe
nuc quxflioefl;utru deuafsn alius cas fecerittSed e tribus quas pofuittqux fit ilfa^ fententia ueražuefcfne fe df'
atfVide ne fiati m ribi obiiciatuiliccirco te trium lghorantiam confiteri;ne unutn damnarc cogarislS^Tertul
liano SčLačlatioideo parcerejneOrigenem cum iflis iugules.^uantum memoria fuggerittnifi tamen fallor;

nef;io

neicid  me IegifToLačlaiitium ex traduce fad:am animadiccie.Caeterum qui IegifTe te {čriliissdic in cjuo libro le
gerisW ut me dormicntem *fic illum mortuu caluniatuscfle uidcaris«$ed in hoc contabundus incedi^3ccau
tus.S>icis enimfputo inter latinosTertullianum fenfitfe uebLadantiSfortaffe SC alios ndnullos. Non folu dea
nima 9 i  dubiraaffed de aučto^ fcntentiis putas.iEt tamen alicjuid interefttcle animabus aut apte nefcisz&i

fcieriam cofi teris.Dc audor ibus fic nofle te dicisjut pu tespotius čjprajfumasJIn folo-Or igencjno a m big/s«
cis quippehocfentitOrigencslnterrogaba tejbcne (entitjan malc^kjcfcio incjuis«(^uid me igitur miflis ta /
bellariis St  creberrimis nuciis docere conarisfut Iciam quid nefciafEt ne forte no čreda iperitiže tua%$č arbitrer
te callide reticere quod nofhjiuras deo tefte!q> ufq; ad prarfcns ccrti & definiti^Iiquid de hac queftione non te^
nea^Sč deo relinquis (čire quid fit in ucrot& ficui ipfe reuelarefdignabitur.Per tanta fecula tibi uidetur nullus
fuifletcui de hac quclh’one dominus rcuelaritddon patriarcha;non prophetatnon apoflolustaon martyrfNe
tibi quide quando in carceribus 8C  exiliis morabarisfhuiufcemodi facramenta p§tuerunT.S)ominus in euanoe
lio.Pater inquitfreuelaui riomen tuu hominibus,© ui patre reuelauit?de anima^ (latu docuit.lt miraris fi co
tra te fratru (čandala concitentlcu id nefcire te lureš^uodChrifti ecclefia fe nofle fateafrExpo(ita fide fuafim
tno infcientix  confeflionc tranfit ad aliud;5Texcufare fe nititur?cur libros periarchoriin Iatinu uerterit« Et hoc
fcribit ad uerbi\Ian@*quia audio etia indeefle difputatutcp qu 2 eda 0 rigenis rogatus a fratribus de grxco i  lati
num tranflulijputo cp  omncs imglligantlhoc pro folo liuorefculparhjii eni aliquid efl difpliceat in audor$q
re id ad interprete detorqueturf$icut in gracis habetutlrogarus futut latinis oflendere.(£ra:cis fenflbu&uerba

tus a fratribusjde grarco in Iatinu tranftuli.^uas funt illa qda?Nomen no habe^Taccsflibelli accufaro^ lo —
quuntur|puto aicq> omnes intelligant hoc pro folo liuore culparifjbro quo IiuorcfNu inuidet e!oquetis tuxlT
Aut fecifl;fquod nullus hoium unq facere potuitdfccc 8C  egoOrigcnis multa tranfluli.Et preter tonemo nec i --
uidettnec caluniatur.Si eniinouit aliquid efl: quod difpliceat in audore£quare id ad interprete detcrqucf* —
cut in gnccis habeturlrogatus fumrutlatinis oflendereigratcis fenfibusluerba dedi latina rantumodo4>iue ergo
in illis ferifl bus laus inefl aliquajpon efl: mea^fiue culp&fimilitcr non efl mea.Et miraris fi de hofs male fcntiantT
cu de te apcrtis blaffemiis dicas'$i efl aliquid quod difpliceat in audor^eibus qute in illis libris dida funtrdi/--

1  $• E  ♦■#*«-« i f « f >I>4U A -J __ J A. A A   C\ AA A.AA-A AA.AAA  <*. • AAA. A.A A^A~ AA  f AA   1

-- & - 7  1---U4 T 3  iumiuviuv

li nune inuidiae fubiaccresUi tu tranflatione feruaflčjfidefmihi neceflitas non fuiOettinterpretatione falfanvue^
ra i terpretatione fubuertere.Nouit cofcientia tua qux  addiderissqua£ fubtraxeris?'qu£e in utraq; partejut tibi ui —
fum fuerit imutaris«Etpofl h^caudes diccrelq, SC  bona SC  malaaio tibified audori debeantiputarirSt oppref-
fus inuidiatadhuc uerba modcrans^Et quafl fuperariflasfpcndcnti incedens gradu Ioquerisf ^iue-in illis fenfi —
bus laus efWiue culpafdefendere nen audesjSč tamen danare non uis*Eligc e duobus quod uis*optio tibi daf”:
fi bona efl: interpi etatio tuatlauda.Si malaTcondenape^ excufat fe^C fubnedit aliam flropham«j©icit en^UK'
tlimo etia aliud adicci ficutin praefatiuncula mea defignauitut inquantu pofle aliquanra decidercmtilla tamen
quaz mihi ad fufpitionem uenirbantjquod no ab ipfoOrigencita didalfed ab aliis uiderentur efle infcrtafpro»-
pter ho«tp de eifdcm rebus in aliis audoris eiufde lcci^catholicc didum legera*Mira eloquetia!6č attico flore
uariata;quinimo etia SC  qua: mihi ad fufpitione urniebatTaufum illum efle ha:c roma uerbo^ portetattrafmif^
tere,<£opeditam putas linguam eiufe inextricabilibus noais ligatam*uix iti humanu fopum erumperc.$ed ad
caufam rcdcam.C^ uis tibi dedit hancliccntiamlut multa de interpretatione decidercs^E ogatus eraslut gr^ca
in Iatinum uerteresmon ut emendarestut alterius dida proferestnon ut tua codereslno fecifle toquod rogatus
estrecidendo plurima confiteris.Atq 3  minam precidifTes malat&non in ratione malo^ tua multa pofuifles.E q ''
busunumproferarn1utexhoc;tognofcantur&Cca:tera4nprimolibropcriarcbonjubiOr.geneslinoua facnle—
ga blaflemauitTj filius patrem non uideaKtu etiam caufas rcddisfperuafi ex perfona eius qui fcripfit?8žOidy/^
muni interpretaris. In quo ille caflo labore cohatur alienum errorem defendercTqpOrigcncs

bene dixerit quidcqi;Sed nos fimplices homines SC  cicuresV nec illius fapietiam;nec tua?

qui mterpretatus estintelligere poflumus.Pr^fatio tua quam nomfnaslSč in qua me miriš ornas laudibusjtete -
um pelTi mx  ttanflationis facit.Dicisenim q> degracco multa deciderisdicet taceas c|uod addideris.^u^ dccf-
difli mala eran^an bonafMepp enim bonaifed mala.^ ux  referuafl^bona an malaf¥tiq; bona,Neqp eni ma "
laitranflčrre poteras.Ergo mala a mputaflfe rel*quifli bona:nulli dubium efl.Probatur aute?q? tranflata^funt
peneomnia mafa*^uicquid igitur malum i traflatione moflrauerottibi iputabiftqui illud pro boncftraftuli^
fti.Aliud cfnfi iniquuscenfor eiufde criminis reuslalios de fenatu pellistalios in curia rctincS.Sed dicisfoia mu
tare non poteramtfed ea tanttuqux addita ab hsereticis adim^ba.Ergo qux  rcliquicius fut:que iterpretabaris'^
Ei eius fu»que nerpretatus estrcfpode utru bona an mala fmoMala trafferre n5 poteras.Semel eni qux ab hae —
reticisaddita fueranuamputaflilnifi forte harretico^ amputare debueris;S^Origeniserrores in latinun?intp>—
groš uertere7®ic ergdJquareOrigenis mala in Iatinum ucrteris:ut audorem mali prodcrcslan tu Iaudaresf $i
prodistin pr^fationc cur laudas^eflatjutquafi bona protulerisjfed htec oia«'probantur mala, Igitur unius SC
audor & imerpres rei criminis erunttsc implabiif illa fhia*V idebas furermfič currebas cum co J Sc cu adulteris
portionern tuam poncbas,Non efl neceflfe rem plaijam argumentatione dubia facerefqd' feauitur refponde/—

attunde rili fit ortafufpitioh^cabhacrcticisaddita.^__uiainquit de iifdem rebus in aliis locis eiufdem auda^- '

<c.

ri&atholice didu legera.Tideamus quod primucfltut ordine uenerit ad fecundu.Probo ego inter multa-Oii
genis malasha zc  maxime haerctica:I5ei filiu crcatura:fpiritum fandu miniftrunnudos inumerabile £ternis fi>
bi feculis fuccedetesSangelos uerfos i  animas hoiumtaiamiSaluatoris fuifiTe ante q nafceretur exMaria;& hac
efle quae cu {forma dei efletlnon rapinam arbitrata i a 2 qua!e feefle deojfed fe exinamuit formam lerui accipies •
Refurredione noftro^ corpo^ fic futurajuteadem membra no habeatiquiaceffantibus membroi^ officiisfu
perflno mebra reddatur.Ip(aq; corpora tcnuia SC  fpiritalia paularim euanefcererSč in aere tenue atcp in nihilfi
diflipari.In reflittfltione omniu quado indulgetia principalis ueneridcherubin &feraphin:thronos:pricipatusf
dominationestuututesfpoieflatcs^archagelosjdiabolumldaemonesjanimas oium hominufta chrifliano^ q nj.
deorum^getiliujunius coditionis SC  mefura: tore:(Cuq; ad formam SC  libra azquitatis puenerint i SC  rationabiles
creaturas oium corpo^ fece dcpofitaTnouus dc mudi exi!io populi reuertetis moftrauerit excrcitusnuc rurfus

m.

ex alio prindpio fieri mudum aliu SC alia corpora1quibus labetes dc cx\o  ueftiaturfot uerendum nobis fit;
ne qui nune uiri fumus*poftea nafcamur i  fceminasfe: quas hodie uirgojpoftea proffibulu At. Hxc  iOrigenis
libris ego hazrctica doceoltu oftendetin quo eius opcrdhis cotraria iegerisINolo dicas:quasje eifde rebus i aliis

locis eiufde audoris catholice dida legeralnec me mittas ad fex milia eius libros:quos legifle beatu papamEpi
phanium criminaris.$ed ipfa loca nominatnecboc mihi fufficiatlmfi eadedidaJad uerbu protuleris.Non eft
fatuus-Origenest& ego nouircontraria fibi loqui non poteflJgitur ex hac fupputationeilla fenteria nafcifjnon

for fumec aflertorfnecprimus iterpres Alii ante me hoc ide opus feccrantjfeci &ego rogatus a fratribus.fi lube
tur ne fiamuflio obferuari folet in pofte^Ki culpant" qui ante iuflione feceruttculpa a primis incipiat. Tande
euomuit quod uolcbad8č omnis animi tumorli noftraz accufatiois erupitfuidiam.Vbi lterpretatur libros peri -
archo me fequi fedicidubi accufa&cur hoc fecerit mcu ponitcxemp1u;Sč fecurus piclitans fine me uiuerc non
potefh Audiat ig(twr.*quod nefeire fe fimulauNemo tibi obiicitfquareOrigene iterpretatus esi  AlioquiivHiIa—
rius SPAmbrofiusihoc crimine tencbuntur«$cd quia iterpretatus hatreticalprafationis tua: Iaude firmaflgego
i pfe que in crirne uocas ideodxx.homelias eius traflulijSč nonulla de tomislut SC  mala i bono^ lterpretatione

ctiptura^ pa-

duntur obfcuralhsec interprerarcjh^c rogatibus tribueTquid primus labor tuus icipit ab ifamia?Cur tranflatu—
rus haretiedii defenfione eoRi pramittis quafi martyris libruflEtid romanis auribus ingeris1quod tranflatum
totus orbis expauit?Aut certe fi ideo iterpretarisilt eu hacreticu arguaslnihil de grarco mutes^gt hoc lpfuprefa
tione teflaretquod prudetiflime papaAnaftafius in cpiftolatcjuacotra te feribit ad epifcopum Ioanem!fuo fer—
fnone complexus effane liberas qui id fccil& te arguesqui facere noluifti.Ac ne forfitan hoc quoq^ negeslfiibiV-
ci exemp!u eiustut (i non uis audire fratre monetemlfaudias epifcoputaluniatem^icis te non efife defenforemc^
nec aflertoreOrigcnisfiam nuc tibi profera libru tuu’de  quo ifamofa illa prefatiuncula praclari operiš tui his
uerbis loqueris.Cuius diuerfitatis caufamtplemus tibi i  dpo!ogetic©tque Pamphilus in libris fuis (cripfmedidi-
musjbreuiffimo libello fuperadditoli quo euideti bus(ut arbitror) probametisideprauatos eflein gplurimis ab—
h^reticis SC  maliuolis libros eius oftedimus.Et pr^cipue lffos quos nune exigis ut interpreterHdcR  per/archd*
No tibi fuifeceratEufebiiluel certemt tu uis Pamphili proOrigene defenfiornifi quod abillis minus didu pu—
tabasttu quafi fapientior SC  dodior adderesfLongueftifi uelim totu libru tuum buic operi infererc?8i propoft -
tiscapirulis ad fingularefponderc;quid in his uitio^ fermo habeadquid ^medatio^ afilertid!quid iconfeques
textus ipfe uerborum. V nde laciniofe dirputationis faffidia fugiestfič in ardu uerba copingesftatum uerfibus;

••/71 /4 fi »m JI a  A tete« a«  te te. — ^. n' . O I ** _ * 1 . _ T . _ ’ . Tl _ - 1  '  I *   f .. _ _

fimus intulitjillud eft quod defiderioR: uip-Machari te admonitu uoldfut fčias hanc quidem fidei regulam:qua
de libris eius fupra expofuimus?effe talem quas SC  amplcdcndaJiSC teneda fitjn omnibus enim his catholicum
inefie fenfumJcuidenter probatur|quisEufebii libro multa (ubtraxerit:8č in bonam partem de filio SC  (piritu fa
do uifus fiteommutareitamen multa in illo fcandala repcriuntun& apcrtidimc blaffemia^useifte fua negar
non poteritJcatholica efle pronuncians.Sicit-Eufebius^immo ut tu uisrPamphilu^in iflo uolumine filii&pa ^
tris$miniftrum fpiritum fandumtnon de eadem patris fi!iiq; fubffantiajanimas hominum lapfas efle de cadoK
SC  in hoc quod fumus de angelis commutatis in reflitutione omnium a:qualest& angelos SC  da:moncs SC  homi
ties foict J multa alia tam impia SC  nefariatqute etiam replicare fit criminis*^_uid faciet aflertor crimini^8č in
terpres Pamphilif$i in his quae emendauit tanta blaffemia eftsin ilfis quas ab ha:reticis falfata contingitqta fa/-"
crilegia continenturfCilius ppinionis caufam hanc (ufpicatur?q> uir neq? ffultusmeq; infanusldicere fibi repu^
gnantia non potuciir.f-t ne forficam putaremustdiuerfis eum uaria fčripfifle temporibuslK pro artatibus edi /
difle contraria addidiuquict facimustq? interdum in eifdem locistatq;(^utita dixerim^in confequcnti pene capi
tetiententiacontrarii fenfusfinuenienturinfertarNunquid ineodetn opercciufdem1ibri;SCinterdum(ut dixi
mus)flatim in confequenti capitult?oblitus fui effe potuitfVerbigratiatut qui fuperius dixerat:nufquam in t "
uemri in omni fcripturaiubi fpiritus fančtusr^dus uel crcatus el fe diceretuiifcontinuo fubiicererettintcr caz
teras creaturas fadum effe fpiritum fandumf Aut iterum:quipatrcm Sčfifium unius fubflanti 2 eaquod
gra:ceoxrooua-'iovdicitur defignauitlin confequentibus ftatim capitulis alteriusefic fubftantkSCcreatum

poterat

porerat dicere eu;que paulo antc de ipfa creatura dei pr/s pnunciauerat natu Hxc  ipfius uerba futmegare no
pot.Kolo dicas uerbi cau faiut qui fuperius dixeratded lpfu libru noiatubi prius bene dixeratr& poftea male ?
ubi fpum fadu SC  filiu de dci pris fcribens efle Fubftatiafftati in confecjntibus afteruerit creaturasfnefcis ne me -
^Origenis hfe ofaTlLegifte čjplurimaF Ad populu m phalerasrego te intus SC  incute nouifuir dodifiimus£ufebi —
ustdodsfiimu dixi no catholkftfnc more folito mihi SC  in hoccalunia ftruastper fex uolumina nihil aliud agi t!
nifi utOngene fira oftedat fideiiideftArriana pFidia.Et multa ponit exeplai^t hoc ccnftater probat. Tibi er-
goin quo fohioAlexandrini carceris reuelatu eftjut qua ille uera profitcttFalfata cofingas?$cdForfitan hic ut-
^Arrianusfeb harericis additann occafione Fui traxit crrorisme felus male Fefifle cotra cccIeFiaputaretT C^uid
refpodebis proOdymoiqui certe in trinitate catholicus eftTCuius eria nos de fpu FandolibrSin Jatina lingua
uertimus.Certe hic in iis?qaa ab hareticis inOrigenis opibus addita funt:confentire no potuitH& in ipFis peri -
archon quos tu interpretatus es Iibristbreues didauit cometariolo^huibus no ncgaretabOrigene Fcripta qua
ičripta FuncjScd nos fimplices hoicsmopoffe itelligereiqua dicuntfl& quo ; FenFu in bona parte accipi debeant'

pFuadere conatf.Hoc duntaxat?de Filio & fpu Fančlo. Cxte^ in aliis dogmatibu<&&Eufebius &Didymus apen _

liftimuOrigenis Feda cocedund&quod oes ecclefiae reprobanucatholke didu efte deFendut. Yideamus tameV
qbus argumeds pbare nidtfOrigenis ab harreticis Fcripta uitiata.Clames ing t apoflolo^ difcipulus!q roma^
na ecclefia pod apoftolos epifcopus SC  martyr fuitilibros ediditsg appclfant idefi: recognitio«fn

quibuscuexpFonaPctriapoftohdodrinaquafiuereapoftolicaincjplurimiscxponatn‘n aliquibusita-Euno
mu dogma inferitlut nihil aliud q ipfe-Eunomiusklifputare credatmliu dei creatu de nullis extantibus-'afleue—
rans.Et poft alia qua plixum eft [cnbcrclquid qFo aitde his Fentiendum eftrcj^apoftolkus uir haretica Fcripfc"
rit?An id potius crededumff q? puerfi hoies Fub uiroip fandofj: afle rtione dogmatu fuoip nomindtang Facilius
credendam interferuerint ealaua illi nec fcripfifteicredendi funt.Clamcntem quoq? alexandrina ecclefia; pre>-
fbytei$ui ip cat-holicum Fcribitinlibns Fuisinterdum dei filium dicerccfeatumi&Dronvfium alexandrinse ur--
b?s epifcopum uiPieruditinimum^contra^Sabellium quatuor uoluminibus diFputantctriirvArrianum dogma
delabiJEt Fub his exemplis illud agirfutnon ecclefiadicos 6C  catholicos uiros male {en(ifTe:fcd ab harreticis eo^
fcriptacorruptacfie tefleF-Etconcludatadextremu dicenstdeOngenequoq^in quo fimilitcrut i his quosfu-
pra diximus?quxdam diuerfitas inueniF’riftud nos fufticiat fentfre\quod depneiudicat/s iam catholicis Fcntit
uclintelligi£uirisme hmilicaufenon d^flimilisnon Fufticiatexcuian’o,Sed quid contcndit^rut quicquidin li>
brisoium reperittabaliiscorruptum FnFld Filtaeftmihilco^ ennquo^fert?noibust-Sehisdepurabit^a qui>
bus d/cit efte uitiatum,(^uanq 5t  illo^ no erittquo^ incei ta funt ncfaVatg; ita Fict:ut*tibi oia oium finKnihil a
lienumfinHac defenfionispturbationdneoMartion neoManichxus nec^Arrius necEunomius accufari pote
runt:quia quicquid nos ab his impie didum obiecerimusdiFcipuli refpondebuntmo a magiftris fuis ita didur
fed ab inimicis efle uiolatum,Hoc genere K ifte ipfe tnus liber tuus no erinfed Forfiran meus.Et meus libeftquo
tibi acaifatus reFpondeolfi in illo aliquid reprehenderismon er it meusded tuusra quo rcprchendiF .Et dum oia
ad hxrcticos referuquid eccleFiafticis tribues!quibus proprium nihil relinquisFEtquo inquies inlibris C 05 ?uk-
tiofa nonulla (untFSi me cau las uitio^i nefeire refponderomo ftatim illos hrereticos iudicabo:Fieri.n.poFut uel
fimpliciter crrauerintrucl alio fenfu fčripfer intfuel a librariis imperitis eo^ paulatim fčripta-comipra fint. Yel
certe ante q in-Alexandria quaFi dkmonium mcridianuArrius nefcereturt inocenter quseda 8C  minus caute Io -
čuti funtrSč qux no poftintpuerfo^ hoium calunia declinare»(Dbiiciun^Origeni crirninalK tu no illum defe
disded alios accuFasmc crimen renuisifed criminofo^ turbirequiris,35i tibi dicere^ quos habetorigenes in hx
refi Fociosfratione ifta profcrresVNunc a te quacr/t , ’:hxc qux  inOrigenis libris Fcripta repcriunE : bona Fmt an
mala:TacesJ 8 i pro his alia loqueris.Clxmens hoc aitfDionyfius in ifto errorc reprehendičŠAnaftafius epiFco^-
pus fic-Dionyfii deFedit erroremrApoftolo^ fcripta fimilitcr deprauata Fut.f^uo dC  nuc ab aliis tibi hxrefeos
crimen impingit1& tu pro te tacesSl pro me conFiteris.Ego neminem accuFo^pro me tantum reFpondifTdcorv-
tentus.Non Fum quod arguislFi tu e»quod accufaristipFe uiderislnec abfolutio mea menice reatus terautinno
centem autobnoxium criminisapprobabunt.Prxmifla FalFatione ab hxreticisapoftoloRff& utriufqrClxmen
tis atcpDionyfii*uenit ad Origeneml 6 č his uerbis loquitumpfius hfcconquerentisr 8 C deplorantis?fčriptis ac uo
cibusprobauimus.^_uid enim adhuc ipfe in čarne uiuensifentienstuidenCf perpeftus fitrdc libro^ fuo^ uel
fermonu corruptionibustuel adulterinis editionibu^ex ipFius epiftolaiquam Fcnbit ad quoFdam caros fuos alc
xandriam euideter docetutlftatimcp exemplum fiibiungifcpiftolar-Et qui Falfitatem fčriptura^Origenis hx
r eticis  iputattipfr incipit a Falfitatctnon ita interpretatus ut habetur in grxco.Nec id latinis infinuans quod ip¬
fe in fuis Iris profiteturfeum illa epiftola totaDemetrium alexandnnx urbis pontifteem laccrctiSč in totius or^-
bisepifcopos SC  cfericos inuebaturlSC fruftra ab ecclefiis excomunicatum efte fe dicattncc uefle in maledidis
referre uicetne fcilkefrmaledicuGuideatur efte homo:qui in tantum cautus fit ad malediceudumrut ne diabolo
quidemiaudeat malediccrc*Ynde &Caadido Valentiniani dogmatis fedatori calumniandi occafionem de/
dennq, diabofutn faluandx dixcritefte natura. Hic diflimulato argumento epiftol^Fingit proOrigenaqj ille
non loquitur* Ynde epiftola ipfius partem paululumexfupenoribustranftuli:& hisiunxijquaan ipfo coma-
tke dolofeq? tranflata fimtfut quo canGlio Fuperiora tacuent ledor agnofcat.Cotra Facerdotes ergo ecclefia; ge
neraliter difputansla quibus mdignus comumpne eo^ fuerat iudicatusihacintulit. ^_uid needk eft de pro^
pheta^ fermonibus diceretquibus Fapiflime paftoribus* 8 £ maionbus naturi facerdotibus ac principibus po^-

puli comminantuftSC arguunt eosF^_ua abkp nobis de Fandis Fcripturis eligere poteftis:5- liquido peruide ,

1 .ci.

If

tc ^ru  forfitan hoc tempus (We quo dicitutfftolite crcdere amicisfoec fperetis in principibu^JEt nune implcaf
uatidniunčduces populi' mei me nefderuntifilii fiulti Cunu&t  non funt fapicntešifapicnres funt ut faciant ma/-
laibene aut facere nefciunt?quoiu magis mifereti qeos odiffe debemus:& orare pro illis qeis maledicereAd be-
nedicendum enim SC  non ad maledicendumJcreari futnus*Ynde8^vlichafl cum aduerfusdiabolum difputa^
ret doMoyfi corporetnc tanto quidem malo aufus efl iudicium inferre blafTemiar»ded dixidincrepet tibi domi
nus.Cuiquid firmle etiam in4dacharia Icg/musllncrcpct tibi dominus diaboler&f inerepet dominus in te quf-
elegitHierufalemtltact “ ’ ’ ' * 1  '*

ri.Sicente autdVIichacI
usdiabolumlipfe t

addir.Ncs hoc fentimus ep eiicient de regno cado^ino qui$ gradia peccauerudfV erbi gra fornicatores SC  adul-
f^li* terfe mafčulo^ coneubitores SC  furesrfcd SC  qui minora dcreliquerun£exeo qcf feriptum efbneq; ebriofi *neq$
maledici regnum dei poflidebunuSč ta in bonitate q in feueritate dei efle mefuram.Vnde cunčla nitimur age/—
re confiliolin uini quoq^ potu 8dn moderatione fermonisiut nulli audeamus malcdicere^rgo cum propter dei
timorem caucamus in quepiam maledičla conferre^recordantes illius diefti non fuit aufus iudicium lferre blaf
femiaj;quod dicitur dc-Michac]e corra diabolumtEtin ahoIocordominatioes quidem reproban#glorias aute
blaffernantquidamcorum:quilibenrercontentionesreperiunrlafcribuntnobis&noflrxdod:rinae blafiemia;
fuper quam ipfii uiderint quomodo illud audianftneqj cbriofnnecp malcdici*regnum dei poflidebuntrlicet pa—
trem mal) tix Si  perditionis eo^ qui de regno dei eiicicntf dicant pofle faluaritg? ne quidem mente quis captus;
dicere por.(Ca:tera quidem ex cadem epiftola tranftulit^pro hoc fine in uerbo^Origenirfterpretati fiunusfer,
go cum propter timorem dei caucamus in quepiam maledičla confermSC rcIiquaSfiftc fraudulenter amputa ~
t?s fuperioribusrex quibus inferiora dependemrfic ccepit trafferre epidolam!quafi hoc fefu fuper ius efiet cxor—
dium;&ait,<§^ uidamenim quilibenter habenteriminariproxirnosfuos?afčribuntnobis&do<5trinx nix  cti_
men blaffcmiadquod a nobis nufqaudieruntTde quo ipfi uiderintuolentcscbferuare madatum illud quod di—
cif;quia maledici regnum dei non poflidebuntlfdicentes aflerere me patrem malitia: SC  perditionis eo^ i  qui de
regno deieiiciuntUMčlefl diabolum efle faluandumlq> ne aliquis quidem mente motus Si  manifefle infaniensJ
dicercpotefl,(Eonfert&Origenis uerba qux  fupra ad uer bum tranfrulnhis qu£E ab ifto non uerfa funuled tuer—
fal SC quantam inter fenon folum uerboip fed Si  fenfiium habeant diflbnantiam;perfpicietis«®biecro:ne mole-
flia fit uobisprolixior interpretatio Jccirco omnia enim uertimusfut quo confilio fuperiora tacuerat * probare
mus.Habetur dialogus apucl gra^cosOrigenisrSč Candidi-V alentinianae harrcfeos defenforislin quo duos an—
dabatas digladiantesžfpečlafle me fateor.BicitCandidus filium de patris efle fubflantialErransrq> eum

ideflprolationem aflerit.E regi6eOrigenesiuxt&Arriumr& Eunomium repugnapeum uel

I t — , _ -a. J ^«  J ’ . ■ 1         ... C* i i * ' . r* rt* ' tf-'. */T

diabolum pefTima: efle naturah qmx laluari nua^ potefbContra hoc rečleOrigenes refpondit^non eum peri -
tura: efle (ubflanfiartfcd uoluntate propria & corruifie SC  pofle (aluari«Hic candidus uertit in calumaml quafi
Origenes dixerit diaboli naturam efle !aluandamrqd' ille falfo obiečtum hic refutat.Et inrelligimus in hoc ti»—
tu m dialogo ab-Ongcne argui ha:reticam falfitateml8č non in cxteris  libnsrde quibus nunq qftio fuitlalioqui
oia qure ha:rctica funt non eruntOrigenistfed ha:retico^,(S)es autpropemodum ilJius-Tomčhis erroribus pic —
ni$ funnNihilOrigcnis eritJfed eo^ quo^ ignoramus uocabula»Non enim Cufficit  grrecos SC  antiauos calum— '
rMc  quibus pro uetuftate tempo^ & longinquitateregionum;habet licentia quicquid uoluetit mentieodi. Ye^
nit ad )atinos:5d primum ponitHiIarium confeflbrem:q. poft arminenfem fvnodum liber illius falfatus ab hac-
reticis fit*Et ob hanc hanc caufam cum in cocilio epifčopo^ ei qftio moueretlproferri Iibrum de domo fua iuf
firtqui nefciente fe in fčriniis fuis b^reticus tcnebatur*Cuqj prolatus fuiflet.SC ab oibus haereticus iudicatusVau—
clor libri excoiatuside concilii couentione di(čeflerit(8č tantal aučloritatis fe putatlut familiaris meus narrat do —
minuslut nemo ei contra confefiorem ifta fimulanthaudeat contradiccre.Refpondc qfcŽSynodus a qua Hila—
rius excoiatus efliin qua urbe fuitfBJic epifčopo^ uocabula^profer fnias fubfcriptionutrfucl diuerfitatem uel
confbnantiam s .Doce qui eo anno confuleš fuerintJquis imperator hanc fynodum iuflerit cogregariS Gallia: ne
tantum epifčopi fucrinfian &Ital ia: & Hi (pan i^certe^uam ob caufanžfynodus congregata fit.Nihil ho^ no
tninasifed eloquentifIimum SC  contra arrianos latini fermonis tubam:ut origenem defendcrcsrexcoiatum
a fynodo criminaristfcd confefibriscalunia utcunqj tolerandaefliTranfitad inclytum martyrcmCyprianum:

SC  dicitTertulliani Iibrum cui tituluseftde trinirate^fubnomine eiusConflantinopolila macedoniana: partis
h^reticis lečlitari Jn quo crimine?mentitur,Nam necTertulliani liber efbneoCypriani diciturlfed-Nouatia /
nit cufus SC  feribitf ntulol&: aučloris eloquiu;flili proprietate demoflrat.Et fuperfluu puto apertas ineptias co-
futaret cum mihi mea ingeratur fa beli ara fynodo uidelicefc& fub nomine eiufdem amici-Damafi romana ur/
bis epifčopi ego pctarlcui ille ecclefiafticas epiflolas dičlandas tradidittSč appollinario^ uerfutk defcribanf:-
(spAthanafii Iibrum ubidomimcushomo fcriptuseflrad legendum accepturmitacorrupcritfutin Iituraid qd*
raieruntrrurfus fenberendut fčilicet non ab illis fal latu mr fed a me additum putaretur«^uadb te amicecharif
fimeiut in ecclefiaflicis tračlatibusrubi de uerirate dogmatum qua:mun8d de falutc animarum noftrarum ma
iorum flagitatur audtoritasrhuiufcemodi delu amenta dimittas?& prancliopi ccenarumq 3  fabulasipro argume
to non teneas ueritatis.Fieri enim potedjut etiam fi a me uerum audiflifalius qui huius rei ignarus efl; dicat a

te efle

te efle copofitumt& quafi mim&Philiftionis ucl-Lentulita&Marilliftropbafcleganti fermone confičta. ® uo
no pueniat* iemel effrenata temeritasf Pofl: excoication&Hilariupoft€ypriani harreteos librum*

poftAthanalii me dormiente litura limul Si  inlcriptiončerupit aIiquado cotra papa£piphamu/& dclore pe—
dtoris fukquo eu in epiftolatqua ad Ioannefepifcopu fcripferat hxreticu argumin apofogia pro-Origene digc
ritidC  his fermonibus cofolatur^uin potiuslapcrieda efti hoc Ioco ucritas lates.N6.n.poftibiIe f ta iniquom -
dicio uti quequa hoiutnjut de caufa xquali noxqualiter lentiat.Sedq, aučlorcs obtrctiatcBz eius hi funt: qui
in  ccclefia di(butare latius foleduel etia libros lcribere;qui totu deOngene ucl loquunf uel fonbunt. Ne črt o
plures ipfop furta cognolčantiqux utriq 3  (i igrati in magfm noeflenKnequacj criminoia uiderentfi fimpliao^
resquoq?abeiusledionedererreret.Seniq?qdaexipris!qui ieueluteuagelizadi neceflitate per oes geres&p-
oes 1 inguas hre putattdc-Origene male loqndi fex milia Iibrciy eius fc IcgifieTčjplurima multitudine^udenre:
coic(lusefh(§_ui H utKpfutiple dicere loIet)procognolčediscius malis Iegebatilufficerepoteratdece libri ad
cognofcendumtaur.xx.ecrte'u t qplurimu.xxx.$ex milia aut libros Icgerdno ia eft erroresjac mala ucle ccgno^

fcereifed tota pene uita difciplinfeius ac ftudiis dedere.(§guo ergo lite merito audiendus eftteu eos culpatfaui
inftručtionis fux caufa per pauca eius faluafidei gloria atq? Integra pietatc legcrur?®ui fut ifti*qui in ccclefia
difputaie latius folentf($>_ui libros feribereVc^ui totu doOrigendloquunt r ’ SC  fcribmfc^ ui du fua nolut fur-
ta cognolčiif& ingrati fut in magrmhccirco fimplices abillius Iečtione detcrrent?Noiatim debes dicere:& ipios
hoies dcnotarc.Ergo beati epilcopiAnaftafius SrfTheophilus &-V enerius S^Chromatius^ ois  tam orientis q
occidentis catholico^ lynodusiqui pari lma‘iquia pan SC.  Ipu illu hasreticu dcnunciatpopulis^fures libros jllh-
us iudicandi futfErquado in ecclefris pnedicannno feriptura^ m y ft criat led-Or igenis furta comemorantf No—
tibi lufFicitpaflim contra ols detračliotnifi Ipecialircrcotra beatu SC  infigne ccclefas facerdctcmiftili tui lancea
dirigasf C^__uis eft il!e qui uel neceflitate euaogelizandip oes gentcsfSC per oes linguas hre k putatidt>Ongcnc
mala loqndf$}ui fex milia libro^ eius fe legiflelejplurima le fratrum multitud me audiente cdfeflus eft Fin qua
muldfudine SC  caterua fratrurtu quoq^ medius eras^quado lile in faa epiftola qritur;proOrigenis bxrefi nefa^
ria a te dogmata efle proIata.Criminandus ne clftquare gručam SC  (atyrica SC  hebraea linguam ex partefei lati
nam noueritf Ergo SC  apoftolus SC  apoftolici uiri qui linguis locjbantur in crimine funtt& me trilingucm* biltn —
guis ipfe ridebis.E)e fex milibus aiit I tbri«quos ab eo ledos eile confmgtsrquis credctfaut te ueru dicerelaur ll fu
potuiile mentirifSi enim origenes (ex milia fcrspfiilct librostpotucrat fieri ut uircruditust& ab infantia iacris
ins ioftitutusipro amofitatc Sc  fcicntia legifletaliena.*^ uodueroilIenonicnpfittquom6 lile legere potuit?^
N um era indicem libros eiusfqui in tertio uoluminoEuiebiimi quo fcripfit uitanvPamphili contineniur:6čn6
dsco fex nijlialied tertiampartemtnon reperics^Habcmusepifiolam fupradičb ponrificisTin qua buic caluniae
tua:*dum adhuc eiles in oriente refponditičč apertiflimum medacium oftendit;qd libera ucritatis fronte confu -
rat.Foft hxc SC  tanta audes in apologia tua dicerdte non efle defenforemOrigenistatcp aflertorem illiuspro cu—
iusdefenfione^Pamphilus&Euf:bius’tibipaRrdixifle funtuifi Aduerium quxuoluminatfi dominusuitx hu>
ius dederit lpatium.alias rdpondere conabonNunc tantum tUis aflet tioibus obuiafldiufficiat.lt hoc breuiter
prudentetn mitruxi(Te Icdtoremme iftum librumtqui fubnoie Pamphili fcrebaturiuidiflčprimum icriptum
in codice tuoiSC  quia non erat rnihi curx quid pro h&retico dicerctunfic femper habuiflf^uafi diuerfum eflet
opus-Pamphili 6d£uicbii.Pofl:ea uero quxftione mota fčriptis eo^ reipondifle uoluifle^SC ob bane caufam le^-
giflfe quid proOrigene unufqui{qj len tire tt per fpieuecp deprehendilic^ primus liber.vi.uoIuminuimEulebii*.
iple eflTet$qui unus id b n o ie-Pa m phil i a te editus efbtam grxce q latindimmutatis dumtaxat lenlibuade filioSC
ipiritu lančlo:qui apertam blalfcmiam proferebant.Yndeetiatn anteannoš ferme,x(cum dexrer amicus mer-
usiqu! praefedturam adminiftrauit prsetoru me rogaflettut aučto^ mx  religionis ei indicem texerem1iter cx^--
teros tračlatores pofui SC  hunc librum a^amphilo editumtita purans efle^ut a te SC  tuis difcipulis' fuerat diuul-
gatumdSed cum ipledicatfiulebiulPamphilummhil fcriplifle exceptis breuibusepiflolisad amicos:5č pri/"
mus liber lex uoluminum eadem SC iifdem uerbiscontineattqux fubnoie-Pamphiii a te ficla fut; perfpicuum
eft te iccirco Iibrum hunc difleminare uoluiilemt fubperfona martyris hxref s mtroduceres.cum SC  de ipfo 1 i
broquemf ) amphili fimulas^mulrapuerteristSdaliterin graecoraliccr inlatino litffraudcm tuamferrori meo \^~
putare non debes.Credidfn.eius efle lib^tquem titulus prxfcrebat:ficutperiarch6:&:multa alia origenis ope
ra!plurimoruq 3  grxcix tradtatoiytqua: aut ante non Iegfaut nune compellor legere queftione hxre(eos lulčiV
ta tatu t fciam qux uitare debeatr«qux probarc. Ynde SC  in adololcenua homelias tantum eiusKjuas loqucbat
ad populumlin quibusnon tanta Ičandalatenebanturrfimpliciterrogantibustranftulitnullis pradudicans ex
his qux probantur illa fufcipere:qux manifefte hxretica funt.Certe utcompendium longi fermonis faciam i
ficutego oflendo meab his accepifle hbrumtqui de tuo codice tranlcripleruntjlic tu doce a quo exemplar ac ✓
ceperistut qui aučlorem libri dare alium nopotuerinipfe falfitatis rcus teneatur.Bonus hotno de bono cordis
thefauro profert illa:quae bona funt,Atq; ex porrro^ dulcedinegeneroft leminis arbor agnofcitur. Scnbic fra^-
terEufebiu^leapud afros epifcoposqui propter ecclcliaflricas caufas ad comitatum ueneranuepiftolam quafi
meo (čriptam nomine repperiflebn qua agerem penitentiam;8C me ab hebrads in adoiefcentia mductum efle
teftarermt hebrxa uolumina in Iatinum uerteremJin quibus nulla lic ueritas.^_uod audiesiobftupui. Et quia
in ore duo^ uel trium fiatomne uerbum 1 uniq 3  telli neq>Catoni credendum ejfbid ipfum multo^i me ex utbe
Fratrum leripta docuerunt^lcilčitantium an ita le haberet;& a quo iplaepiftola difleminataeflet in uulgus la/

chrymabiliter indicantium:qui hoc aufus eft facerelquid aliud non audeatf 15ene q? mali da non habet tanras
*  - l ii .cii.





i r

1L

V J

M


1

cliettoltčdlt.t.rgo me qui epmom mu nuie meo nnxtrauip - --n. t • •-.7. ^ *

me in .lxx.c6denatione (čripturas landas intcrpretatulut fiue falfa funt liue ucra q«£ trauubrin cnmine ma-/-
nealcJum aut in nouo ope me fateor erraflejaut rccens editio ueteris codenatio fit.Miror quo in eadem epiftola
homicida SC  adultcf^ SC  facrilcgu SC  parncida me efle no dixenttf6£ quicqd pot tacita metis cogitatio intra fe tur —
pitudisluoluerc.iSfas ei debeo agcre(q? cu tata fiiua fit criminutunu mihi erroris uel falfitatis crimen obiecerit
Pao ne cotra.kx.interpretes aliquid fu locutus!quosante annos plurimos diligetiflime emedatos! meadiguaj
ftudiofis dcdi^uos quotidie in conuet.u fratru cdifleroftjuoR: pfalmosiugiter cantofTam ftultuserarn?utqd
in pueritia didicit(enex obliuifci uelle^Vniuerfi tračlatus mci ho^ teftimofliisJteftati fant* CComentarii in.xii,
;pphetis$č mca &.!xx.editione ediflerunt.® laboreshoinm (empicertiTo mortaliu ftudiaJcontrariosfterdu fi,„
nes habetia,Yndc me putaba bene mereri de iatinis meiste nfo^ ad difcendu afos cocitare:qd' etja grarci uer.

l - - l r 4-

uinea aper de filuatSt fingular/s ferus depaftus cft ea.Ego taceo?& \rx  no meac loquuntf contra me. Ignoro crN
mentSč in toto orbe confiteor.Heu me mater mca:ut qd me genuifti ui^tqui iudice&3£ difcernar oi terr^iSes
pradatiuncula: ueteris inftrumeti qua^ex parteexepfa (ubiecftiuicreitefles funt;& fupfluu eft qdin illisdu-

n n . _ f /i_J. A. 1  1. a  J ™ h  ,t-a. lT.rt 4» « rt < .rtVrf rt f  ' rt f! . rt rtrt 7 rt. M. iirtf^rt 1 & rt f ,i j rfi 4 /J 45 lil rt frrtrt rt rt

Ja¬
tina de hebra:o (ermone-PentatcucuJnrot^ auribus tradere^criculofu opus certd& obtredato§£ latratibus pa~
tenstqui me aflerunt in,Ixx.interpretu fugillatione noua pro ueteribus cuderetita ingeniu quafi uinu / pbantes{ r
cu ego (Ir pidi me tcflatns fimlmc pro uirili portione in tabernaculo dei offerre qux  poflimtnec opes alio^alte—
rius pauptate fcedavi. uod urauder&Origenis me ftudiu puocauit:qui editioin antiqu^traflatione-Theo—

dotioms miftuitiaflerifčo SC  obeli fcoadeft flella&ueru opus oe diftinguenstdu aut illucefčere fhcit qux  minus
ante fuerandaut fupfltsa quaxp iugulat SC  confodidmaximeq^ qute euangeliftaiv SZ  apodolo^ audoritasjpro-"'-
mulgauit.tn quibus muka de ueteri teftameto legimus:qua: in nris codicibus no habentiut eft illudd:x £gyp—
to uocaui filium meu?& quoniaNasareus uocabit ;SC  uidebunt in qne cupunxerunt?8C flumina de uetre eius
fluent aqua:uiuac;Si qua: necoculus uiditmec auris audiuitlnec in cor bofs afcendicqu^ prasparauit deus dili
gentibus fe(8t muka aliatqua: propriu crvu*Tayjaa:a'defl: tradratumdefiderat.fnterrogemus ergo eos ubi haic
fcripta funt^Ccu dicere nonpotuerittdeIibris hebra:is’proferamus.primu tedimoniu edinOfeejfecudum in
^Efaialtei tiu in^acbaria!quartum in prouerbiistquintum xqj inEfaia,Q~uoc! muki ignorantes^pocrypho^
deliramenta lečtanfi&S^diberas nenias Iibris aučleticis pr^eferunticaufas erroris^non eft meu exponere. ludaei
prudcnti fačtu dicun t efle confiliolnc pto!oma:us unius dei cultor apud hebrsos etfa"duplice diuinitate depre ^
henderet,^)uod maxime iccirco faciebatiquia inplatonis dogmacadere uidebaf .©cnkp ubicuq? facratu alix —
quid fcriptura teflat de patre SC  filio 8Z  (piritu fančloiaut akter interpreta« iunnant oino tacueruntl ut SC  regi
Iatiftacerentl&: archanu fidei non uuigarent.Et ncfcio quis primus audor celfuIas=Alcxandr/a mcndacio fuo
extruferitiquibus diuifi eadem fcriptitarinncumArifteaseiufdem ptolomai OTrspao-TncrlH? idcft fateUes SC
armiger?& non muko poli: temporelolephus nihil tale retulerinflfed in una baUlica congregatos cotulifle fcri—
bandnon prophctalleAliud eftenim uateJahud interpretem eflejbi fpiritus uentura pržedicitshic erudftio SC
SC  uerbo^ copia ca qux  intelligit tranffertinili forte putandus eft Tullius ceconomicum Xenophontis&plaro -
nis pytbagorami8žDemofthenis proCtebphonte orationerrfafHatus rhetorico (piritu tranftulifle*at aliter de -
iifdem Iibris perdxx.interpreteslfa!iter per apoftolos fpiritus (andus teflimonia texueridut quod illi tacueruc
hi (criptum efle menti ti fint^uid igiturtdamnamus ueterešfMinimeded pofl: prio^ ftudia i  domo dominiqd
poflumuslaboramus.llli interpretati funt ante aducnturrv Chriflk SC  quod nefciebantdubiis protulere (hiis.
Nos poflpaflionem SC  refurredionem eiusmon tam prophetiam qhifloriam (cribimus Akter enim audira:
aliter uifa narrant$qd melius intelligimusimclius SC  proferimus. Audi lgitur jcmulelobtrcdator aufculta« no
danofnon rcprchendo.lxx.fed confidenter euillisapoflolospriefero^pftifto^osmihiChriftus fonat; quos
ante propheras inter (piritalia charifmata pofltos legotin quibus ultimum pene gradum‘.interpretes tcnent •
^uid liuore torquerisf <§)_uid imperito^ aio^contra me eoncitasfSicubi tibi in tranflatione uidcor errare: i
terroga hebraros^diucrfa^. urbium magros confule:qcf illi habent de chrifto tui codices non babentAliud efl:

ideft paralipomenooqui hebraicc dieti  dabreianfed faduChromatiu papa prafatiucuTas ufus fu. SiJxx.in,
terpretu pural& ut ab eis in gtxcu  uerfa efteditio pmanerettfupflue me mtChromati epilcopo^ fačhflime at
9 dodifiime ipellereslut tibi hebnea uolumia Iatino lermondtraflferre*(^_uod.n*lerr.el aures hoium occupa,
uerat?& nalceus ecclefia: roborauerat fideuuHu eratetia nro fJetio coprobarkNuc uero cu pro uarietate regio
nu diuetfa ferant'’ exeplaria:& germana illa antiquacp tranflatio corrupta fit atq? uiolatamfi arbitrii putas^aut
exp!uribus iudicare qd ueip toaut nouu opus in ueteri ope conderefllfudetibu lep mdxiskomicumt dieti ecu
los cofigere, Alexandria SC  £gyptuslin«lxx 4 fuis£fichiu laudataudore, (Eonftntinopclis ufq? ad-Antiochiam*
'Luciani mar ty ris exeplaria pbat.Mcdia: inter has puma a: pakftinos codiccs legut:quos abOrioene elabora-
tosEufebius 8C  paphilus uulgauer utjtotu^ orbis hac mter le trifaria uarietate compugnatjEt cerre-Origenes
no folu exepla copofuiMiii.editionu eregioe fingula uerba defcribesKut unus dillentiens Hari esteris iter fe con
fenrietibusarguac.Sed qd' maions audacik eftin editione.lxx«2'hcodotipnis editione mifcuidaflerifcis uido—
licet defignans:quse minus ante fuerari& uirgulis qua: ex fupfluo uidebantšappofita. Si igti aliis lieuir non te—
nere qčf leme! fulceperantt& poll.Ixx|hellulas*qu£e uulgo line audore iadanri Cngulas cellas aperuerelthoccj; i
ecclefiis legiturtqd.Ixx.nefcierunt:cur me no fufapsat Jatini meitqui lnuiolata editione ueteririta noua condidi■
ut labore meum bebraeisISč qd his maius efhapoflolis audoribus probefScripli nup librum de optimo gene—
re interpretandiloftendens illa de cuageIiodzx a:gypto uocaui filiu meu^Sč quoni£iNazareus uocabit:& uide-
bunt in que copunxer£m& illud apoftol«qu^ oculus no uidittncc auris audiuitmcc in cor hois alcedcrutVqu£e
preparam! deus diligentibus le:c^teraq^ his limiliatin hebra;c^ !ibris?inucniri.(Eerte apollolus SC  cuangelillas:
lxx.interpretes nouerant.lEt unde eis hoc diceretfqd in,lxx.non habet Chrifius dcus nr utriulcp tcftamenti

conditotfrin euagelio fecundirIoannetqui credit inquit in me ficut dicit leripturajflumina de uentre eius fluent
aqux uiua£iMtiq 5  Ičriptu eft:q&Saluator feriptu cfle teftat^bi feriptu ell;Lxx.non habent:Apocrypha;nefcit
ecclefia. Ad hebraeos lgid reuertendu eftlunae &Z  dominusi6č diicipuhiexeplapradumunt*HcECpaceuete^ lo—
quofl SC  obtredatoribus meis tantu refpondeo'qui canino dente me roduntfin puhlico detrahentes: Icgentes i
anguhsfrdcll SC  acculatores SC  delčnlbres'cu in aliis probent$qd in me reprobatfquafi uirtus 8Z  uitiu »on ime/
bus littled cu aučtore muted.Caitciji memini editione.lxx,ttanflato^ oli de grdečo emedata tnbuifle me nfisV
nec inimieum debere aeftimari eo^iquos in couentu frat^ femp cdjfIero«Et qd nuc dabreianmdeft uerba die^i
tnterpreratus fumsiccirco fecitut inextricabiles moraš očfilua nominu quae feripto^ collila fut uitiotfcnluu mq;
barbarieapertiust& per uerfuum colaiideft mebra digerere^mihHneripfi SC  meis iux ta^~Iilrncniueancns:ii au-
res furda’ funt cateroK Jndifdra quoq^ uolumine limilia prafatus funtSC  poft multa harcaddidi^d 1  illatums
fu^quiffimu eft.Edich aliquid qd non habedin giccco^uel aliter babedqa me uerfum c0«Q^ u?d interpretem
laniantd Interrogent hebra:oste lpfis aučloribus rraflationi mea: uel abrogentfuel derogent ride.lPorro aiiud e
ficlaulis qcb dicit: oculistmihi uolunt malediceraSč no imitantf grxco^ ftudiu SC beniuolcntiamVquipofb!xx.
tranflatores iam Chrifti euagelio corufcatedud^os SC Hebionitas legis ueterisinterpretes!Aquilam uidelicet z-
; Symmachu:& Theodotione SC  curiofe legunnSt peirOrigenis labore ccclefiis dedicaueruntlfqto magis latim'
mei gratisefle deberenttfq? exiiltantegrasciam cernerent aliquid a fe mutuariYPrimuun.magno^ iumptuu eft
8C inimitxdiffi  cu 1 tatis f exepia hfe oia*5>einde SC  qui habucrint^Sč hcbra:i fermonis ignari funnmagis errabuntj'
ignorantes quis e multisuerius dixenr,C^uod etiam fapientifiimo' cuidam nup apud graecos accidti  ut iterdu
Icripturae fenlu relinquensjunius cuiuflibet interpretis fequeret r>  errore.Nos aut qui bebr^a: lingu^ lake par-*
uam habemus fciattndC latinus nobis utcuq; lermo no deeft;ut de aliis magis poflimus iudicare^ SC  ea qux  ipfi
intelligimnsjin nra Iingua exprimere.Tranfibo ad libruIob:qucm poR,Ixx*interpretu ediit:ionem!qu^Orige^ -
nes obeliš afteriIči fq; diftinxit/ante annos plurimos Iatino lermpne datumku rurlum mxta ipfu hebraicu uci>-
teremtlic locutus fufcogor per fingulos Icriptura: diuinže libros-aduerlario^ relpondere maledičlis:qui iterpre
tatione mea reprehenkone.l xx,interpretu ci iminantlqfi no SC  apud gra:cos'Aquila Symmachus &Theodo/
tioniuel uerbum e uerboWl fenlum e lenfu!uel ex utro<p comixtum SC  medie teperatum genus tranflatiois ex-
preflefit:8čoia ueteris {Hrumeti uolumiiOrigenis obeliš afterilcifq 3  difh'xerit;quos uel additos uel deTheodo
tioe (uptos tranflationi antiqu* lnleruidprobans defuillo'qd additfieftiSilcant igti  obtrečlatores mei recipe
te  in toto<qd in partibus fulceperunttaut iterpretatione mea cu aHerifcis fuis radere.Neq; eni fieri potV ut quos
plura intermifiHe pcrfpexerinttnd eofde etia in quibulda erraiTe fateantuHpraccipue in lob: cuifi ea qua: fub a-
fterifcis addita funt fubflraxeritlpars maxfa dctruncabifiSč hocdutaxatapud gi aecos*(faete^ SCapud latinos**
ante eam eranflationem quam fubafterilcis SC  obelišnuperedidimussleptingenti ferme aut odingenti uerfus
defunt^ut decurtatus SC  dilaceratus corrofuftp liber?fceditatemqj iui puhlice legentibus praebeanEt poli: mul>-
talqua: lludio breuitatis prastereoihoc in fine liibiunxi, Audiant qpropter canes meikccirco me in hoc uolumi—
ne laboralTeaion ut interpretationem antiquam reprehenderemued ut ea qux  in illa aut oblčura futtaut omif*-
fa;aut certe uitio Icripto^ deprauataknanifefliora nollra interpretatioe fieret;q ŠC  hebneum lermonem ex par—
te didicimuslSč in Iatino pene ab lpfis incunabulis inter grammaticos Si  rhetores SC  philolbphos’detriti fu mus
Q_uod fi apucfGr^cospoll*Ixx,editioncm iamGhriPa euangelio corulcanteIuda:usAquila SC  Symmachus
a&Theodotion iudaizantes haaetici lunt recepti:qui multa mylleria faluatoris fubdola interpretatione caela/- -
rund& tamen in hexaplis habentur apud ecclefias:6C explananturi^eccleliallicis uirisiquanto magis ego chri
ftianus de parentibus chriftianis natusISC uexillum crucis in mea fronte portans:cpius lludium fuit omifla

petere^ depreuata corrigere : SC  iacramentaecclefue puto SC  fideli aperire fermonetucl a faftidiofisJuel a mali/

1 iii ,ciii

redudU'rComaiUicepit*runuiuAi4iicoi<ucuucn:enj»ui4;iauwi«.»««i»«..wv.»v» r r &

{o\ {  nu per cu hebrxo difputans^dam pro domino faluatore de pialmis reftimonia prom! ll Juiolenlcj;
illudere per fermones pene fingulo&ftercbat noira hrif hcbrasotut tu de.!xx.intcrpreribus cpponebas ftudio
TifTime poftulaftiTut poftAquilaSymmachu&Theodotione:noua editione latino fermone tranfferrem. Afe

bas. n.te rr.agis interpretum uarietate turbaritSč amore quo laberis*uel tranflationejuel iudicio cftecontentu«
^nde ipulfus a tejcui SC qux  no podu negare no debeofrurfu me obtrcdatoi^ latratibus tradidnmalukp te ui,~
res potius measq uoluntate in amiciria qrere«Ccrte cofidenter dicamfSč multos huius operiš teftes citabo i  me
nihil dutaxat fcientem de hebraica ueritate muraffe.Sicubi ergo editio mea a ueteribus difčrcpat. iterroga que
liber hebrxo^;8£ liquidopuidebis meabkmulis fruftra IaceranTquia maIuntcontenereuideriprxclara;cjdiV-
(cerefguerfiftimi hoiestN a cu nouas femp cxpctantjio!uptates:& guk eo^ uicina maria non fufficiant! cur in -
(olo ftudio feriptura^ ueteri fermone contenti funtVNec hoc dico qd prameceflores meos mordeamfaut quicq
de his arbitrer dctrabendu:quoi^ tranflatione diligentiftime emendata oli mea: linguae hoibus dedit led q, ali,
ud fit in ecclefiis chrifto credcntiu plalmos Icgcrciaiiud iudazis fingula uerba caluniatibus refpodere« Salomo^
ms ctia Iibrostquos oli iuxta.lxx.addifis obeliš SC afterilčis in latinu uertera:ex hebraico traflerrens*& dedicans
fačlis epifcopis-Chromatio 66-HeIiodorafhoc in prsefatiuc-uk mex  finoTubieci.$icui fane,lxx.interpretu ma^
giseditioplacefthabcteaanobisoliemedataineq>n,(icnouacudimusmt ueteradeftruamus. Venia SC adHEfa
iaiSC  parte plogi eius fup.Ixx.interpretatioo'iubiunga.(^ ue cu magis cuagelifta q pplieta dicerefeo q> uniuer
fa cbrifttfccciefižecg myfteria fic ad liquidupfecutus eftetmt no de futuro uaticinarilfcd de praeteritis hiftoriam
texerecredere^ictia hoc addidi.Tndecomicio noluifte tune tpis.lxx.interpreres fidei fux faera pfpicue cthni,
cis pderelne fančlu canibuss& margaritas porcis darer.^ui cu hac editionem legeritis^ab illis aiaduertetislab
(conditatNec ignoro qti laboris litpphctasntelligcrckcc facile quepiam pofte mdicare de interpreratioe i  nifi
intellcxerit ante q fcgcrit.Nos quoqj paterc morfibus pIurimoi$qui ftimulateinuidia:qd' confequi no ualent
defpiciunt.$ciens ergo SC  prudensan dama mitto manu.Et nihilominus hoc a faftidiofis ledoribus prxcor7ut
quo grad pofUxx.tranflatoresAquila Sč£ymmach u &^Theodotione leguntmcl ob ftudiu dodrinx fua^uel

ut. Ixx«magis ex collatione eo^ intelliganufic SC  ifti (alte unu poft pnores hre dfgnent? interprete/Iegant prius
SC  poftea defpiciatrne uideant no ex iudiciotfed ex odiiprarfumptione-ignorata danarc.K)e£)žtnieIe aut breuib—
ter rcfpondebotme no negafle cu prophcta?que ftatim in frote plogfppheta efle cofefius fu*$cd quid hebržei
dicercnnSč quibus argumentis fua nicercnt'' pbare fhiam:uoIuifte moftraretST docuiflc Icdor^ecclefias chriftt
hunc pphera iiurad heodonone lcgerc:3č no iuxta.lxxaranflatores,Q_uo^ fi iniftolibroeditionedixi muk-
tum a ueritate diftarčlSC redo ecclcIia^Chrifti iudicio reprobatamon eft m tx  culpa: qui dixiffed co^', qui lc^
gunt.fm promptu funt,iiii«editionešlAquila>Symmachi.!xxt6£^rheodorionis. Ecclefia: iuxtad'hcodotioncm,'
(eguntOaniele.Ego quid peccauilfi ecclcfia^i iudiciumfecutus fumiPQ_uod aut rcferoquid aduer fiimSufan ^
t\x  hiftoriam:&hymnu triu pucro^t& Bel draconis fabulas!quac in uolumine hebraico no habent? hebrati fo-—
leant dicerc.Q ui id in me criminac iftultu fe fycophantam probattnon enim quid ipfe fentiremlfed quid con —
tra nos dicere folcant^explicaui.(^uo^ opinioni fi no relpondi in prologo breuitatiftudensfne non pra:fatio /
netndfed libru m uiderer fcribere:puto q> ftatim fubicccrim.0ixi.n.de quo non eft huius tpisdifterereifali^ui
SC  ex eoqcF afferufPorphyrium contra huncpropheta multa dixifte?uocaui teftes^Methodium-Eufebium SC

^pollinareJqui multis uerfuum milibus illius uerfania: refponderun^me accufare potcrit;quare non in pra:fa
tiuncuUcontra Iibros Porphyrii fcriplerim.^ui iftiufmodi nenias canfedatf iSC  feriptura: hebraico ueritate
non uult recipereiaudiat libere proclamantcmfnemo.n.cogitf legere:qdP non uult:Ego petetibus (crjpfilno fa—
ftidiofisrgratistnon inuidisfftudiofjsrnonicffčitantibusiEt tamen mirorquaTheodotione h^retieum SC  iudai
santem legitlSC qualifcuqj pdoris chriftiani traflationem faftidit.Q_ua:fo te amice dulciftimequi ta curiofus
esmtctiamfoniamea noucris:oiaq 5 quxper totanosabfcp metu futurx (cripjficalunkiaccufarione uocas/ut
refpodeas qu5 eo^ quos accufas prxfatioes libro^ accu(es:q quoda uaticinio futurx calunk refpoderutf iple
tes prouerbium: prius atidotum q uenenu.^_uid nocetecclefiis^nra trafiatio?Magnis ut fčio (uptibusredemi -

ueritat&)in 01 'buslibris fuispoft,lxx,interprcteiiudxo^ tranflationes cxplanat‘5č cdifterit.Eufebius quoqj SC
Oidymusiidcm faciunKPrxtermittosApo!linaremfqui bono quidem aioded non fecundu fcientiam/de oium
tranflationibus^n unum ueftimentum pannos afliiereconatus eft:8č confequentiam fcripturar-non ex regula
ueritatistfed ex (uo iudicio texereApofto!ici uiri feripturisutuntf hebraicisiipfos apoftolos SC  euageliftas hoc
fecifteperfpicuum eft.Dominus atq; faluator ubicuqj ueteris feriptura: meminitfde hebraicis uoluminibus po
pit exemplamt eft illud:C^ uid credit in me ficut feriptura dicidflumina de uentre eius fluent aqux uiux: Et i
ipfa cruce:Hcli heli lamazabathanitquod interpretatu^deus deus meus refpice in metquare me dereliquifti s
SC  multa his fimilia:Nec hocdicimus:qdxx,interpretes fuggillemustfed quo apoftolorum SC  Chrifti lit ma ^
lor audoritas:&’obicunq,\lxx.ab hebraso non difcordandubi apoftoloseo^ exempla fumpfifte: ubi uero dift-
crepantiid poluifte in grxco;quod apud hebrxos didiceranr.$icut ergo ego oftendo multa in nouo teftamen
to polita de ueteribus libris:qux in.lxx,non habentur1&: haec feripta in hebraico doceo;fic accufator oftendat a
hquid Ičriptum efte in nouo teftamento de,lxx,interpretibusfquod in hebraico non habeaturtčč finita cotctio

eft,Ex quibus oibus approbatur &»Ixx.intetpretu editioneicjuse Iegentium uetuftate fif mata efbutilem efle ec
clefiis;dum ante gcntes audiunt Chriftu uentu^t eflejg ueniat:& ca^teros interpretes comprobandosf quia non
fua fed diuina uolumina tranftulerunt:& familiarem mcum id a chriftiano SC  amico debere fufciperetgd' ma^
gno fumptttlibi a iudeis defcribere feftinauit.Excefti epiftote modu& qui contra hmrefim iam ftilum fixerat

iJieati-H!eropymi prefbyteri'ad ruffinum pref byte$i refponfiua^in qua fingula eius maledida refcllit*& eu
^ fi geniana g hterefis fedatoržmaledicu^ detradorem oftendic. Epiftola.XLI.

i Edis Iris prudetite tuattgbus in me inueheris:& laudatu quoda tuu que ue^ collegam loqbaris£3£
fiatrefnuc Iibris ad relpodendu pro (e puocastterrefcp criminibus.lntellexi illudSalortmis in te ee
jcopletuiln ore ftulrirbaculus contumelia:. Etnon recipit fatuus uerba prudetitemifi ea dixeristqu«
jue rfantT in ccrde eius.Et-Efaias1fatuus inquit fatua loquitf:& cor eius uana itclfigitlut compleat ini -
quitates:&Toqnat cotra deu mendaciu.(^_uid.n,neceffe fuitaccufatiois uolumina mitterelk maledida pier
re in meftiuf $ic in ultirna parte epiftola: denuneiata morte me deterrestne audea relpondere criminibuSimo
laudibus tuis.Eade qppe SC  pradicas SC  accufosISč de uno fontcJdulce amarucp pccdit.Vndeobfecro te:ut ue/-
recundia SC  pudore quaa me exigis?prior exhibeas!& quimendacii altesg criminarisjdefinas ipfe mentiri.Eoo
nulli fcandalu faciotnec accufaror iterim tui fu.Non.n.cofidero qd tu mcrearisrfcd qd me deceat.& Saluatoris

Plnrtmil nfl' trn p fr rt 1  A ir pri z*  tu’ Ap  rMifilfie (flicviin' im »vio n-pAiiAwr->p  j«'* J-J’_

ue hoi per que fcandalu uenit.Potera&ego in te falfa congcrcre^ dicere me uel audjOetucl uidifle qure nul/-"
lus ignoratjur apud ignorantes ipudetia ueritasl& furor coftantitfputaret?. jed abfit ut imitator tui fim: SC  qcP
intereprehendoHpfe facia.ille loquat? fpurcitiasiqui pot fpurca«c6mittere.Malush6dcmaIo cordis thefauro;
profertea qua: mala funt.Ex abundantia cordisos Ioquit r .Habeto interi luc^qdamicus quoda tuus nucaccu —
fatus turpia tuano uult obiicere: SC  boe dicotno quo accufationis tuae gladicsptimefcajled quo magis accuferi
uelinmj accufaret& pati iniuriam q faccrclfcies praeceptu ab apoftolojnb uofmetipfos ulcifcentes chariflimi:
fed date locu ir^Scriptu eft.n.mihi uindidai&ego rctnbuasdicit dominus.Sied fi efurierit inimicus tuustciba
illum.Ei ficieriupotu da illuHoc.n.facienscarboncs ignis congcres fup caputcius.Q_ui-n.(eipfu uidicatH ultio —
tie domimfno mereči tamen ante q rcfpodea epiftola: tua:1expoftuIare tecu libet uetuftifTime monacho^jbo"'
ne prefbyterlimitatorCbrift^fratre tuu potes aeciderel'que fi tantu oderis homicida es.Hoc a laluatore didici
fli;ut uerberati maxillapratbcres akcra*Sic ipfe refpoditpcunbri fuc^Si male locutus fu: teftimoniu phibe de
malo.Sn bcnelqd me c^aisFMorte minarisjqua SC  ierpetes iferre poflut«Mors oium efbhomicidiu pcfiimoru
^uid«n»nifi tu me occiderisfego imortalis erd^^um potius habeo gramjq? facis de neceflitate uirtute.lSJo/
ne SC  apoflolf faluis inter le amicitiis diflenleruttCumPaulus Si Barnabas ppter Ioanne cognometo-Marchu
ftomachaji fuu5C feparauit eos nauigatidquos cbnfti euageliu'copulabat.N 6 idl-PauIus m facieCephte refti
ts^fq> no redo pede incederet in euageliufEt tamen prasceflorem fuu columna ecclefi^ uocadSC expontt pr^di-
cationene in uacufu curreret aut cueurriOet.None in rehgione ettaIiberf a parentibuslSč coniuges a marifisTak
ua pietate didcntiuntfVos fi ita habetismt hemuslcur nos odiftisfSialiter creditis1quid uultis occidere? An q
a uobis diflenferitoccidedus eftltefle inuocolefu co(cix  mea:!qui SC  has lras SC  tua epiftola iudicaturus efl-ad
comonitione fandi papteCbromatii uoluiile reticeretSč fine facere fimultatn& uicere in bono malui fed quia
minaris interitum nifi tacueroirelpondere copcllor:ne uidear taeendo crimen agnofčeretSč lenitatem mea ma—
\x  confčientix (ignumsinterpreterisflaoc eft delematum tuumlno ex dialedica arte quam ncfcistfed ex car—

nifičum ofFicina SC  meditationeprolatu«Si tacuero criminofus erdli refpondero;maledicus:Tu meergo&pro
bi bes SC  cogis'ad refpondendum.f n quo utruegmoderaborfut SC  obieda diluam;5č ab iniuria tempere. Q_uis
enim eum non timeat^ui eft paratus occideref $equarq? ueftigia propofitionis tua^feruans eerta in lllis erudi
tiffimis libris:quos ante q legerem confutaui.Sicis te accufationem meam ad eos tantum mififlekjui meis uery-

f ' 1  , 4  a » •# u  t 1 'C* *  'A,* j  | i rt

nauitfSi in fcriniistuis 8C  amicoip tuo^> latebantfad me quo mea criminapreueneruntfEt audes dicere: te non
ad oflentationcrmfed ad ^dificationem:quafi chriftianum Ioqui:qqi de fene fenex tanta confingis: quanta no
diceret de Iatrone homicidatDe fcorto meretrix5£Scurra de mimotqui parturis mihi montes cnminumf SC , gla

eula^ textrina#recitarent?Haec eft tua tila fanda uerecudiafhaec aedificatio chriftianaSfic modeftus esjfic pru>
denslut cateruatim de occidente uenientes mihi tua maledida narrauerinttita memoriter SC  confentanesmt e^—
go cogerer non feriptis tuistquac needum legeranufed feripto^ refpondere opinionibusTSč uolantia toto orbe
iacula falfitatis;clyppeo ueritatis excipere.$equitur in epiftola tuamoli multo auro redimere notariutn meu:
ficut amici tui de meis periarchon fcbcjulistnondum emendati^nondum ad puw digeftis feceruntmt facilius
falfare po(Ien6quocl aut nullus haberetraut admodum pauci,<Sratis a me miftum fufcipe codicetp: quem cen
fu magnb cuperes comparatum.Non te pudetprooemii?Ego^uro redimerem notarium tuumf Et quis tališ

aciantus cH:ut aiadeat cunvCroefo SC Dario^ pugnare diuitiisf Vt fabitum demaratum:5č non crafiTum pertiv

1 i::i .ciiii.

tnelcathf icfc adeo ne obdurafti frcntejut mendacio ponas fpem tuaf& aefHmes te  protegi pofic mendaciof Et
qu!cquid finxcrisTtibi crededu putcsVC^uis bethlce de cubieulo fratrisddufebhTuratus eft cpiftola laudatrice
tuafduius artificioVSč a cuius minifteriis in fančb&Fabioke holpitic? 6č uiri chriftiani SC  prudentisOceani iue/"“
tuseft codexfque illi nunq uiderantf An‘iccirco te adtirnesinocenteifi quicquid tuu efbin a liiš conferasfC^ui -
cuai te oftenderit quis innoxius eftnlico cr iminofas fiet^abes.n.p qd' Diana: cft uičla pudicitialqd Giezi ma«-
gri prsetulit lačlitatij ppter,qdNkidas tradidit dominu fuu.V ideamus tamcrifejd meus neceOarius de (chedulis
luis necdu emendatis:& nondum ad puip digeftis falfaucrit.Et ob id facihus ci falfata; fuerinrfcp aut nulluscas
hfetjaut admodu pauci.ft ante fcripfife nune eade deo mediate ^tcftorimc no ,pbaftc accufationem eius* nec
cuiufft chriftianiiin cjiriftianu.^ uid.n.necefte cft in multop fcandalo ruinac$ pfermqux feereto aut corripe
ualeasSautemedareT^edquiaunufquifcp uiuitftomachofuol&amicusnoftatim dominuscft altcrius uoluta—
tistficutaccufationeetiauerareprehedofcficfalfitate fchedulai^ in (couiroJno iuicipio.^ uid.n.ho latinusklei—
terpretatione grxca potuit imutarefAut qd fubtraheret uef adderet in Iibrispenarchotubi fic c6texta funt oia
SC  alteip pendet ex alterolut quicquid tollere uclueris uel s addere!qh panus f ueftimero ftan'appareatf uod

erao me mones ipfc facitoTpaululu Take humanhfi no chriftiani pudoris aflumetne defpcčla 8C  calcata coniefa
tuatuerbistepurgatuputes;quirebusurgeris.$pEufebiasauroredemitinemendatas fčhedulastqUas falfaret!
tu pfer tuastqux falfatae no firnjS’. fi pbauertsnihil in eis hxretici#tunciIJecriminc tenebid falfitatis:quis mu-
testguis corrigastcatholicano ^pbabis.Ji.n.error cft in uerbis aut in paucis fcnfibusipofifunt dctrucari mala; SC
bona pro his reponi,Ybi aut tota dnputatio xqlis cfhut uniuerfe ronabiles crcaturxtqux ,ppria uolutate cof.
rueradn unu poftea reuertand ftatufut rurfu ex eode principio alke hm ruinx.*qd bes etnedarekiifi cufta mu—
taueris 4 ?^ uod h faccrc uoluerisha no libros alienosinterpretaberisifed codes tuos.Hoc aut cuiufmodi argu^—

« mentu fiteno inrelligdkjuia inquit inemedata: SC  nodu ad pu^ digeftx erant fcheduladccirco facihus absCufe* —
bio falfata: funt«Av»tego tardior futaut mihi fatisfatuu SC obtufu uidefThnodu emendataenec ad pu^ digefta:
erant fchedu1astq> error eai^Eufebio lputetf^ao id iputabit^Eufebio^fed morx & tarditati tux;qui emedare cef —
fafti.lt in co folo erit ille culpabi!is1fquia feripta tu a cito difteminauit in uulgustqux tu paulatim emedare de> —
crcucras. $in aut ut tu uisteas fafiauit Eii(t’bius1quid caufaris atq’ prrtendis inemedatas SC  needu ad pu^ dige^—
fta^in publicu prupifteffk emendatas enim SC  no emcndat^fimile rccipiuut falfitate.Nullus iquis cos hebat
librostaut admodu pauci.fn uno fermondquatadiuerhtasf5>i nullus eos hebat?qu6apud paucos cratfSi pau—
ci hebantrcur nullu habuifte metirisfdu aut dicas apucjpaucos fuiftei& tcipfo cofltcnte fubueriu li«qr hullus
babuerieubi cft illudtgp qreris 7 auro redeptu notariu tuuf ©ic nomen notarif:quantu au^ daru (mubitper
aut cui datu.V tiq? pditore tuu abiecifti ante;& tanti facinoris rcu a tuo cofortio feparafti.Vide ne magis ilfud
ue^i ftia paucis illis amicis tuisSč-Euiebio SC  cxteris dara exeplana;quxita inter fc cogruunt^atq^ confentiunt«
ut nepiunčlo quide aliquid ab altero differant:E)einde cuius prudetix eftrdarc exeplarijlistqd nondu emeda^
uerasVScriptx ad pu^ no erant fchcdulx;SC emedandos errores tuos ia ahi poflidebant.Sentifne n5 hxrere in¬
ter (e mcndaciu?Et qd tibi in articulo teporis profuitlut epifcopo^ (hfas fubterfugeres patcTcdifcufTaml^ tu
is te  uerbis tedarguiTEx quo apparet iuxta inclyti oratoris Elogiumtc uoluntare hre metienditarte fingedi no !!
brc.$cquar oi dine cpiftoIx i ?& ipfa ut locutus es uerbadubne<fta.Eloqntia ut dicis tua!3£ in praftatioc m ca Iaa
dafte me fatcor?& etia nune laudaremifi tu ca contraTulhi tui fmamknulta lacftantiaifaccres odiofam. Ybiia t
čtaui cloquentia mea:qui etia a tc laudatafao libentcracccpi^An hoc dicistquia no u is fubdola prxdicatdc pal^
pari{3perte acculaberi^ut qui laudante refpuis:(entias criminanteimperitia aut tua non ta ft ultus eramtut re-
prehendcrelqua nemo pot fortius accufarcjnifi tu ip(e dum fcribis.Sed uolui oftendere condifcipulis tuift qu/
tecum non didicerunt Ir as:quid per triginta annos in oriente profeceris!qui procacitatem di

fcrtitudinem;& maledicere oibus bonae cofcix fignum arbitrans.Ne tibi ut dicis ferulas adhibeolnecp atheno —
gerenta meu’icutica &plagis Iras docere contendo.Sed quia flumen eloquetix tus^tq^ doftria^oes tračlačlo —
res ferre non poftumus:& ingenii acumineperftringis oculos nrosfin tantum ut oes tuos inuidos putes t ccrta^
tim opprimere te cupimus.Ne fi femel in fčribendo obtinueris principatumtdč in eloquentix ai?ce Heter is)? cun -
člis nobis qui aliud fejre uolumustmutire non liceattbgo philofophusrhetokgrammaticus dialccfticu^ hcbrx —■
us grxcus latinus trilinguisjhoc modo & tu bihnguis ei is?qui tantamhabcsgrarci Iatiniq? fermonis icientiam:
utS^Grxci te latinumtSC-Latini te grxcu putent.Et papaEpiphanius^EVla^/Ao^TTos. quia quinquelmgufs
contra tct8c Amalium tuumdoquitur:$imulcp admirorkjua temeritate contra tanta^ artium ui^audeas dicr^
re.Tu qui tot difciplina^ oculis uigilasiquomodo uenia donahdusesth errauerisfec non perpetuopudoris file—
tio contcgcndus.C^ uod cum Icgiiiemfe me putarem alieubi in fermone lapfum^qui enim m uerbo non pcc -
catfifte pcrfcftuscfb)dCfiifpicarcreumaliquidmeo^ prolatuf^eneuitio^fubitointulitiante biduum mihi q
proficifceretur ha^ baiulusin manus uencrurmqux inme declamafti. Ybi cft ergo quod miriaris SC  dicis^quo—
modo donandus cs ucniatfi errauerl^Sč non perpetuo pudoris filentio contegendusfsiifi forre prx anguftia te
pori^nonpotuifti ea in ordinem digcrer^Autaliquem deerudstis condučturus eras:qui in opufculis mas/ ge
c loquentix tux ornamenta perquireret.$upra ičripfiti gratis a me miftum codicem fufcipekjuem ccnfu
magno cuperes comparatumtSi nune h u mil i ta tis prxftigiis loquerishmi(ari te uoluiffed refeftinateco qui ad
, te remeabattmalui paucis ad tc qad ahos pro tuis maleduftisJatius fcriberc.Etmterim aadačler frucnVimpc/
ntia tua.Scmel enim Confeftus esdicenslfuperftua tibi rcprehcnfio fuitpaucis:qux profefla nobis habetur in.
ommous.Nec reprehedam quod comparatum codicem pro empto pofucrislcum comparado xqualium ht:

empno

4

'ul,

r' Vil«- v

ar lU

-.:

:  ""nul'^ 1 ' 1

„ 0l n't>
,r nik.. ,J*

'» tOni

“te

...... „ Uo1 ^

v  ; '^dcj
Via r ... 1

■Jl.f

■n
TW

l! ^oi a

■ *«rrat; (t\ *

ca! 'l ® N

?sfes

^'^atisrnuK J'

fJL* - ‘ USniU -

!r|

' rr!n »ficurt anill
^"ulmodi ar gu _

“ U, ‘ ms a^uf e ^

' - l T u »t digcfta;

M UI ,n ’fdarcccL
! Jf>m rtnedarcde^

'^njadpujj. dige^
us iqtusfo$ hebat
*Ofoicr.iiVSi pa u _
runm fino,  nullus
l 'uhi:ubiJperqu(»
iJrncmngisillud
‘-tyconlcntiunt:

’ nonducmeda*"

•» '-c nohactjrcin-
• r  fr

: .: 'rti* fmgčdi ro
; r.rtatidc mca !au
t oMol.im.Ybna r
.  'jrrzdicatocpaf F
j iiultus cramtutre^

- iifvipul»stajsJqui
procaonfcm di-
.. ; t ' t 'hvcp athcno— :

<hix*oc$tradhtfo

^ ^ru potcsrccrta^ I
r  jrtcftctcn^n ' j

vdut<rt ,fU ^ fb T

C-imaam/
lia  , u ^g 0,s

. c ji ], j O (  ^‘ r/

233*

’ C Ploven

; u ,j(Ti mibi \

"' l  ^ .. \<vkop^

\X*

15 °r


1  ff

'rW

‘rt, dUi 3
ut t v  i

J/

urn
.. \  >
1U J'

„, r  Hi'
x tU'

•jjfjl (H«

efflt

tu (enfibus relpondeboifič te nequaq foloeciftam ac barba^tfed mcndacemdubdolum ipudicum <
ad me tantu epiftola feribismt me comoneas:& emendatu uelisme c jteris fcandalum facias:& aliis furentibus

lev

ad me tantu epiitola icribismt me comoneastec emendatu uelisme c jteris fcandalum facias:& alns furentibus
iugulentf ahneur li bros contra me feribis ad aliosiSC legedos p latellites tuo^toto orbe dilpergis? Vbi eft fyll<x'

trii imne miic*nitn trne irrctirp  rnttaricftdnrtric^ft) linr .'IIC—.'

_ _ j  crneda/

re cupiebas magr indočlef Eos ne qui no peccaueratlAn me ad que no fcripferas?Brutos putas efle Iedoresi
SC  oes no intelligereprudentia tua^Immo malitiarqua SC  lerpensprudentior fiiit cunčtis beftiis in paradifoTut

'ečaccufatione tua apologiam
lusplona humilitatis imponisj
tquare lcribi§ alnstSČ no mdplu redarguis^taociplu in teretorqbo.(^ uicqd.n.me no feciC*
fe caufaris&{uarenoipfe feciftifVelut nquis pugnisaliqueicalcibuiq’ colIidestfirefflerCuoluentidicatei, N5

imVf IKi* 0^[|t

rtotasargiitia—

ru tua^ drophas SC  uulpeculgip infidiastqu£ hitantin p;etinis:de qbus€zechiel loquit r tquafi uulpes in defer—
toJppheta: tui ifrael.Aufculta qd feceris Jta me in tua pfacfatioe laudaflirut obiiccrenf mihi laudes tuaž 8C  nifi
me alienu tanto laudatore dixiflemihxreticus iudicarcrlpoft reppuli crimina.i Jaudes tuasiSč ablčp inuidia tui
nominfstrefpondi criminibu^no criminatorijatcp ut me cathohcti a te infamatus pbare?inuečlus fuiin ba;reti —
cosčirafceris:fu ris:SC  luculcntiffimos libros cotra me cudisTquos cu legedos SC  catandos oibus tradidiflestcerta-^-
tim ad me dedralia SC  urboRoma atq>Dalmatia leripta uencrut;qbiis me laudatorprifiinus*'ornaflet pra^coni -
is.Fateor ilico ad obiečta refpodilfdč me nd tile hsereticu totis uiribus/pbarc conatus lu,Mi(iq; hosipfos apolo¬
gij mea: libros&d eos quos tu uulnerauerastut uenena tua nr (equerct antidotus.® b hac culp^tnittis mihi SC
priores iibros SC recente epiftolafplena iniuria^ SC criminu.^_uid me uis facer^bone amiceflTaceamr' Yide/-
bor crimen agnofccre.toquaf: J Tcircs me gladiis tuisfSč acculationeno ia ecclefiafticaifedtribunaliu comina/
ris»^>_uid fecif ^ uid comcruifln quo te! aefifquia me negaui h jreticuf quia te laudibus duxi indignuT quia
b jreticoRi frauduletias Sc piuria%pto lermone defcr!pfi.(^uid ad tetqui SC catholicu SC uerace teefleiačtast^
libentius me accufasq te defendis-Nu mea dcfenfiaaccufatio tua eRfAut aliter ortbodoxus efle no poteris: ni <-
fi me h jreticu coprobariš.Q_uid tibi prodefl (bcietas mca i tAucqu j efl: lfia pmdentia?Accufatus ab aliis^acy-
culas aliu.Abalio appetcrislSi illi tergu obuertens:quiefcente cotra teprouocas.TePcor mediator&IcfumtinuiV
tum mc SC repugnante ad h jc uerba refpondere.Et nifi tu prouocares'iemper taci tu 5 ; fuifle.K)eniq 5  noli me ac—
cufare:^ ego ceflabo defcndere.Q_u j.n.efl: audientium jdificatiolduos (enes lter (e propter h jreticos digla
diari/prelertim cu ambo catbolicos fe uideri uclintrOmittamus h jreucofp pfociniu:<SC nulla erit inter no£corr~
tentio.Eode feruore quo'Origcne ante laudauimustnunc laudatu eu toto orbe danemuslugamus dextrasani
mos copulemuslS^ duos onentis atq] occidentis’ alaeri fequamur mccfiu.Errauimus iuuenes: e

mendemur ienes.Si fr es:me gaude corrcčlu.$i amicus fumtde conuerlione tua debeo gratulari.Q^uadiu lter
nos iurgiu fuerittuidebi tnur rečta fide neceffitate diceremo uoluntateJnimiciti j nračinuicem nobis tollunt te
fiimomum uere pni j.Si unu credimustii idem SC uolumus SC nolumustex quo firmas nafci amicitias etia Ca^
rilina teftatunfi h jreticos pariter odimustSč ueterem xqi  danamus errorem1quid contra nos tendimusi cum
eadem oppugnemusleadem dcfendamus.Ignolcc mihi^Origenis eruditionem SC  ftudium fcriptura^ ante
qeius h jrefim plenius noflembn iuuenili jtate laudauiiSč ego tibi dabo ueniam1q? apologiam libros eius‘ca~-
no (čripleris capite, Ante biduum q ad nos epiftolam (čriberestlibellos meos in manus tuas uenififeteftaris.Et ic
circo non habuiOe fpacium ex ocio relpondendiialioquin fi meditatus in nosparatu(q 5  dixiflesdulmina iace--
re non crimina uidereris.Et quis tibi credet homini ueraciflimolut negociator orientalium mercium qui SC  hic
deportata uendere necefie habebattSč ibi emere$qu j huc rurfus adueheretlbiduum tantum aquilegi j fueriti
ut raptim SC ex  tempor^contra nos di&are epiftolam cogererisf Libri enim tui quos limafii per tnenniuml di
fertiores funtrnifi forte non fufc ipr jleritia^ qu j tuas emendaret nenias.Et iccirco omne iter dičtiois tud'abfq?
palladis artesfilebris SC  uoraginibus uitio^ inciditur.Tam apertum teporis mendaciu eftjut non dicam relpe*-
deretfed legere biduo^mea leripta non potueris.Ex quo apparet te illam epiftolam aut pluribus diebus Ičriplifi
felut ftili ipfius elegantia probanaut fi tumultuaria didatio cdtnimium te negligentemiqui cum extpalis tališ
fisimeditatus deterior fueris Jlfud aut quod tergiuerfaris^SC dicis te ea tranftulifle de gr jcotqu x  ego prius lati -
no lermone tranfiulerimlnon fatis intelligo quid uelis diceretnifi fbrte adhuc commentarios ad ephefios crimi.
naris!& quali nihil tibi fuper hoc relponfum litiobduras frontis impudentiamtnec auribus obturarisuoces re
cipis incantantis.Nos in commentariis SC  illis 8C  aliis SC  noftras SC  alio^ lententias explicauimus:aperte confi-«—
tentes qu x  funt hxretica:quj catholica.Hic eft enim commentario^ mos SC  explanantium regul ai ut opinio
nes in expofitione uarias perlequatun8č quod uel fibi uel aliis uideaturjediiTerat.Et hoc non folum fanda^ in
terpretes feriptura^fed faecularium quoq? Irexplanatores faciuntttam latin x  lingu j q gr xc  j* Tu in libris
periarchon idiplum obtendere non potesJarguet enim te pr jfatiuncula tuaiin q polliceris detrucatis malis^Si
qu j ab h jreticis addita fueranttoptima remaliflemt quicqd ibi uel bonu uel malu dixerislia no ei iputet-rque
ttalfersllecl tibi.qui interpretatus esfnifi forte h jretico^ errores emedare debuerastSd Origenis maIa‘proferre
in mediu,5>ed de hoefqa nos remittis ad codic^fate tibi relp5dimustq tua feripta Icgeremus.SePaphilf libros

4  iv *cv.

t

extremum noc dixerim;ciid. uicnuuw pmuuiua uut puuu«~ ^ ~ —r*r  _—  . —™ u " ,u j

mutuatu, Yide quantu timea cachinnos tuoslut etia nune eade.‘ingcra*E)e tuo codice^uafi-Paphili exeplar ac —
cepimus.Credidi chridianot& credidi monachojnon putaui' tantu fceleris a te pode cofinguPoftca uero per in_
terpretatione tua qdione contraOrigene toto orbe comotalin qrendis exeplaribus diligentior fuir& in cadarie —

mu ta tis

uinceris:

jfe*S)ic ergo SC  tu:a quo exemplar acceperisdjec mi hi ad fubterfugiendum crimcn mortuos alf quos nomincsS?
ut cum aučlore odedere non potueristalium proferas qui no podit relponderetSin aut riuulus ille in tuis feri/—
ntis fontem habetfquid iequatur ctia me tacentdnon dubitas« Vei^fac ab alio quolibetamatore-Origeis libris
hums titulum*8£ aučtoris uocabulu comutatuml cur hoc in Iatinam linguam uertisf)fidelicet ut tedimonio
martyris oesOrigenis fčriptis crederenSprtemida munitione tanti audloris^S teflis^ec tibi fufficit dočtiffi^-
miuiriapologiatnifi icribas SC propiium uolumenpro defenlioneeiusjquibusp multos didfemiatisttutoiam
libros periarchon uertis e grxco:& hos ipfos prafatioe comedatas diceslnonulla in his ab htereticis deprauatajf
qux tu de al io?/.  libroai-Origenis lečtione correxeris.Me quoq? Iaudaslne tibi amicoR: meo^i quifpiaj'contradi-'
cat«®rigenis f pphetica phyhca pra:dica^E!loqntia mea fers in cadujut in fine in ccenu deprimasCfrem &colle*-_
ga uocas;& imitatore te mei opis c6fiteris.Cuq? a me tradatas«Origenis.lxx,homeliasl:S£ nonullos tomos i  apo —
idolu iačtesfin qbus fic cučta hmauerimtut riihil in illis qd a fide catholica diferepetdatinus lečlor iueniat: nuc
eofde libros haereticos cnminarisT& ucrlb dilo que prtedicauerasiga conforte putabašaccu!asTquonia m5 pfiv--
dix  tuteleernisinimicu.®mis e duobusfcaluniator e martyrisfEgo qillu dico hacreticu no fuidelfnec fcripiifle
libida aboibus rcpreheditban tu qudarne hoisArriai titulo comutatdfub noie martyris edididifNo tibi fuf"
ficit fcadalu grarciseTmTi illud SC  t latinoR: aunbus igerastSč iclytu martyreltua qtu i te e tradatoe defbrmesf Tu
quide alia mete feciftitno ut martyre argueresno ut me accufares\fed ut-Origenis p noslfcripta defederes. Atte—
de cito romana fide apoftolica uoce laudataiidiufmodiprajdigias no recipetetia fi agelus aliter annuciet q ie^-
melpnedicatu etFauIiaučtoritate raunitano pode mutari.Ergo fr fiue a te falfatus e liber (ut multi putatTfiue
ab alterorut tu forfitapruadereconabcris:& temereeredididi haeretici hois cruvlacrjua ede manyris?muta ti^
tulu$8č romana fimplicitate taro piculo libera^o tibicxpedit1utpteclariflimus maityčha:reticus iudicef’. Yt
qui effudit p chrifto faguin&otrarius fidei chrifti approbef’»Dicpotiusnueni lib^putauiillu martyristnc tiV
meas pniam M  te no uigeboino qucra a quo accepistuel mortuo^ alique nofatojuel in platea ab ignoto hoie te—
emiffedicito.No.mdanatione tua qrimustied couerfione.Melius e ut tu crraueris;q ut martyr haeretieus fuerit
Interimdeprccieticopedetutcuq? eruepede.fn futuroiudiciotuuiderisiqdadmartyris cotra te refpodeas qri
monias.Froponis etia tibi qd nemo obiicitlSi diluisqd nullus accufat«Ais.n»qj in meis Iris legcris.Dic quis tibi
pmifit ut interpretasfqda auferreslcjda mutareslqda adderes?Stat!cp tibi ipfc refpodesrSS contra me loqr/s.En
tibi dico.^uaelo quispmiferidut icometariis tuis:qda de Origenejqda de Apollinar j'qda de te ipfo Cctibete^
it no deOrigene toruraut ex tetaut ex alioilnterii tetdu aliud agis crime fortiffimum! pdidiititss obfitus es ue

t_^iuy uiu ul  cAp/aiiduonib uiiu^ <x uu^maiu magua uiutriitas vu;cu in uno capuuio uiucnas pono minstnu
contrarios (enfus fequi crededus luf$ed haec ahasJSIunc dro a te:quis tibi obieceritfauare deOrigene uel ab/
ftulens qdamel addideristuel mutauerisjSC te quafi in cculco appenfuinterrogauerinbona funttan mala Y qux
tranftuliftiTFrudra fimulas innocentiarut interi ogatide ftulta uera pcotatione extenues.Ego no acculaui qua
reOrigene p uoluntateitranftuleris.Hoc.n«Sč ipfe feciiSS ante meV idprinulHilarius^Ambrofiuftp* fecerunt
$ed quare tranflatione h^retii aprtefationis tua: teftimonio roborafh?€ogis me eade rurfus itcrarelf&p meas
lincašicedere,5)ids*n.i eode ^plogo te ea q ab haereticis addita fuerat aputanel8Sp his:repofuifle b5a.$i hxre*~

taui,Exp6e cauiasJqre hasreticc^ mala tulerisl&Origeis ltegra dereliqris,Mone pfpicuu hcp  malaOrigeis ex
pte (ub ha:retico^ nucupatide danauetis^Sč expte fulcepis%a no mala led boaf& tux  ee fidei ludicaba^ Hxc
futdeqb us qfitiniti^ bona eflcran mala^^uai prafatioe laudadifq aputatis peflimis]qfioptTa mafifle con
felTus cs:K te m uera: argumentationis appendi eculeoKut fi bona dixeris hareticus comprehendaris % (i  mala p
ftatim aud/aslcurergo qua mala funmn prafationelaudafti?Et non illud adiuxitquod tu callide fimulas: cur
qua mala crantTad latinorum nonciam trandulifii?MaIaenim odendereinterdum non docentis eft: fed uita
tislut caueat Icčlort? ion ut lequatur erroresiut nota contemna^qu^nonnunqi2notalmiracu!ofunt: Etaudes
poft hxc  dicerefo, ego aučtor talium firipto^ fimttu autem utinterpresnn quibus emendarealiquid potueris
plus egeris q interpresSfin cjuibus non potuerisjfblu interpres fueris.Rone ida diceres:fi Isbri tui periarcho prte
fatiuncula nojiaberet.^uod Sžfdilarius in trafferedis eius homcliis fecifut 8C  bona SC  mala no interprctitled
iuo iputarent'' aučtori.Si no dixides amputade te pedirnatSč optima reliquide!utcunq; de lutoSeuadcres. Hoc

ed quod

eft quod dedr uit ftrophasdgetiioli te hinc ide codridukuadere no fmit.Nec i tantu abutare Timplidtate

ledori&jSC fic oes g tua fčriptura lečturi funubrutos pu tesVut cu uulnera putrefcere tfnasdano corpoti te iponc-
re empladra no rideant.&e carnis refurrečhone qd fent/aslia in apologia tua didicimussnullo mebro amputa-
tofaec aliqua parte corporisrdefeda.Hasc ed tux limplieitatis pura SC apta c6feflio?qua ab oibus italfe epifco^
pislafleris dTe fufcepta.Credere diccuhiG me dubitare de teide !ibe»n<>Paphili:faceret t Et tamen mirgr quo /
modo probjuerit4talia:quod roma contepfitipifcopi fufceperutfquod fides apoftolica condenauitf $cribis
quoqj me litteris idicade%> papa^Theophilus expofitione fidei nup ediderit;qux ad nos necdu peruenitiSC pol—
licerisfp quicquid lile fčripferiutu fequan’s.IEgo me hoc fcripfide no nouilnec ldiufmodi unq litteras.'direxiife.
$ed tu iccirco ad icerta cofentisiSC his qux qlia futura fmt nefcistutccrta decfinesiSC ad eop no tencaris&flenfu.
Saas fynodica SC pafchale eius epi dola s contra-Origene illiufčj^ difcipulosfSC alias aduerfu-ApolIinare SC  eun
deOrigcn^pcr hoc fermc bienium iterpretatus fumj 3 C i aedificationem ccclefin legedas nodrx ligux hoibus
dedu Aliud ope^ cius.'nefcio‘me tradulifie.Et tamen tu qui papadTheophili dicis te i omnibus fentetfa fequi¥
caue ne hoc magidri SC  codifčipuli rui audiant:8čoffedas qplurimosfqui mclatron&te martyre uocatjne irafca-^
tur is tibi1qui contra papžEpiphaniu ad te epiftolas dirigensjhortabat utpmaneres i fidei ueritatefut no muta -
res uilo fcrroredententia.C^ua: epiftola holographa tenec ab is:ad quos plata ed.Etpod hxc more tuo ločjris 1 ''
ut de quo fupra dixeras«egp tibi etia furenti fatidaciaiNunc dicis-'qd tibi uidetf$iabcs ne ultra aIiquid!quo ner—
uos tux locfcitatis itendastEt tdignarisffi putide te Joqui arguatcu comcedia^ turpitudincšfe fcorto^ amato^-

ratadigabas.No prius pro me refpodebo 1 q de alio^ iniuriisloquar»Cuius ed humanitatisfcuius ue clxmctix V
ifultare alio^ mifcriis*?8C uulnera cuncdis aliena modrareVSicne te docuit ille famaritešffeminece ad dabulum
reportate^oleu plagis ifundcreTmercede dabulario pollicenfSic reuečla ouetreperta dragmafprodigu filiu 1 /
Iegis cife fufceptufEdo ego te Ixferil8č quibufda ut dicis dimulis ad maledičlo^ iniania prouocarpquid mera—
it homo latensfut nudares cicatrice eius; 3 č obdučla čuteči n fpa to dolorerefčinderes^None etia fi ille dignus ef
fet contumeliišltu facere no deberes?Au t ego fallodaut illud ed mn,  quod plurim i iacdiratft&Orioenidaj^ ho^-
des in lilo pcrfequii 3 C fub occafione uniuSSin utruq) feuire,$i papxTheophili fentetiis delečlarist 6 C  nefis pu—
tas pontificu decreta couclli;quid de cxtens dicis?quos iple danauitf Q_uid de papa-Anadafioide quo nulli(uc
ais)ue^ uidefjut tatx urbis iacerdos^uel inoceti tibi iniuria facere potueritruel abfenti.Mec hoc dico q? de cr.iV'
fcopo^ fentetiis iudicelfautco^ cupia datuta refcindijfed q>unurquifq? fuo periculo faciat quod fibi uideft 3 C

jpfe noueritiquomodo de fuo iudicio iudicadu fif.Nobis i monaderio hofpiralitas cordi edfomnefq5 ad nos ue, _

nietestlxta humaniratis fronte fufcipimus.Teremur eni neMaria cudofeph locu 116 inueniat in diuerforiot ne
nobisJcfus dicat exclufusthofpes erasSC no fufcepidis meffolos hxreticos no recipimus?quos uos folos rdpms.

Pt opofuu quippc nobis ed pedes lauar uenietidno merita difcutcre.Recordare frater cofedionis eius 8 C  pecdo
risfquod dagclla fecuerut.Memeto carceris:tenebra^iexiIi!lmetal!op;; 5 č noindignaberis hofpitio trafcuntcm
efle fuiccptu.An ideo tibi rebelles uidemuffquia calice aquac frigida: 1 nomine difčipuli chridi fitietibus porrid
gitnus; v ¥is fcire unde ilfurraSC nos plus amarelSC tu odide plus debeas?hxrctico^ facdio nuper fugata de xgy—
pto 8č alexadria 1 fe hierofolyma cotulittSC huic uoluit copulanfut quop unus edet dolorjunafieret SCaccufatio
(^uosille reppulinfpreuitiabiecittdices fe no cde inimicu fideitncc cotra ecclelia bella fu(cipere:quod prius te
tauit doloris fuidemo perfidiVtnec alterius appetide inocentiajfed (ua probare uoluideimpiu putaspod fen/
tetias facerdotupod iperiale refcriptu!quod quale fidnouerit ipfe qu^meruit.Q^uid tibi uidet? de his:qui dana
tfpalatia obfidenf^Et fačto cuneof fide chridi i uno ho[e perfequanc .Mex aut comunionistSC papx-Theophi
fifnullu aliu tede uocabo nifi ipfu quea me Isefu fimulas:cuius epidolas ad me fp datas etiaeo tepore non igno--'
rasfquo mi hi eas reddi prohib^asjž quotidie midis tabellariis inimicu eiustamicu nodru^SC familiaridimu ia^
tditabas8C ea qux nuc ipudenter fcribismietiebarislut illius cotra nos odia codtaresjSC iniuria; dolor ficret op-
predto.Jcd uir prudens SC apodolica fapietiasftepore ac rebus probauittSC nodru i fe animu%£ uedras contra

f«Q£Qui t t  _ _ , _ _

cofenfu?Ec gforiaris te ab adolefcetiVTheophili fuifle auditore SC  difčipufufcu 8C  ille ante q epifcopus ferct^p
humilitate fibi fnfita riunqdocueritfEt tu podq hicepifcopus fadus edjAlexadriano fueri^Etaudts dicerc i
fugillatione me?magidros meos nec accufomec mutoV^uod fi ucf^ edjfufpecda mihi facis couerfione tuamv
tiec eni dano ut criminaristfditutores meo^Sed metuo illud-EfaiVJ^/je qui dicut malu bonrfec bonum malum;

quiponunttenebraslucem^Sducemtenebras:quidicuntamarumdulcefScdulce?amarum*Tu autcmdumin^

ter mulfu magidro^ SC uenena pariter bibisla magidro apodolo recediditqui docet etiam angclurmdC feii in
fide errauerint non fčquendos JaV igilantii nomine^d fomnieSnefcio* Vbi eni cum fcripfi hxretica apud-Ale
xandriamfeo m m unioncm- mac u la tu rn librum;profer epidolam1nufq oino repericsSCcadem licentia imo~
ipudentia mentiend^ua putabas omnes tuis fermonibus crcditeros addis;quando tedimonium de fcripturis

rifllmo ore no exeat?Aut $d i fačtis librispot tnrpe memorarit$i erubefds lo|fs(cribe fah&ut nos procacitatis
proprius fermo couincaftu t častema filea:ex hoc uno capitulo coprobabo ferrea te fronte poflidere fallaria?« V i
tde*dtum rimeacriminatione tua.Si protuleris quodi minaris?mea erunt unmerfa quae tua funt.Ego in Vigilan
tio tibi relpodileadem eni accufabat*quae tu poftea SC  amicus laudas:& inimicus accufas*3Bcio a quo illius con^
tra me rabies cocitata fitJnoui cuniculos tuos.Simplicitate quaomnes prardicant no ignorof q?p illius ftulritia
tua i me malim  de bacchata fiKque ego fi epiftola mea reppulilne folus habere uidearis baculu iitterar^no de-
bes mrpitudine funulare uerbo^qua nu(q omninoIegiftitfed itelligere SC  confiteritper illius uccordia tuis calu
n  lis failde rdpofum Jn epiftola fačti papasAnaftaki lubricus extitiftii& turbatus i  quo figas gradu£non reppis
Nosnim dicisa me efle copofitamlnunc ab eo ad te debuifte trafmittkcui mifla eft.Rurfu iniufticia fčribentis
ar:

J

A

per te perderetiSC quo tibi maiore faceret iuidiamiaufus fit criminari hos lpfos prasfationis tux  teftimonio ro/~
boratos.No eft leue quod ribi fpingit tata: urbis potifex?ueI ab alio obiečtuStemere fufccpit. Vociferarc SC  cla^-
nrita^per copitaip plateaskio eftm5 eft tneus li beilSč fi meus efhfchedulas inemedatasžiufebius furto abftulit:
aliter ego edidiritiro nec edidi: Yni eas dedičutcertc paucistSč tam fccleratus inimicusta negligetes amid fue^-
run Ah  oium codices ab eolpariter fallarentf .Hoc frater chariflime facere debuerasfSč no illi tergum obuertesa
me trafmarinas malcdičtoR; tuoip fagittas dirigere.(§>_uid eni uulneribus tuis pdeffffi ego fuero uufneratus?
An fofatiu pcufti efttamjcu fecu uiderere morientefS^rmiiamidomino morietis profersepiftolafSčuiupntis
^Anaftahi dičta cotenis.<^_uid eni ribi ut aistofficere poteft!iq> te ignorate aut fcripfit aut forte no fcripfitf Et fi
fcripfiufufFicit ribi totius orbis tcftimoniu:quod nulli ueip uidcfVut ta tx  uibis facerdosuel inocenti iniuria fa>-
cere potueritaiel abfenti Jnnocente te UocasTad cuius iterpretationžRoma cotremuit?Ab{entetqui accufatus
refpoderc no audes.Et tantu romana urbis iudiciu fugis/ut magis obfidione barbaricaq pacata urbis uelis len
tentia fuftinere.Eftdfp pmeriti ani ego epiftola fmxen.Recetia ad oriente feripta quis mifuffn quibus papa
Anaftafius tatis te ornat floribu^ut cu ea Jegeriamagis te uelle defedere:q nos accufare.$imulq; cofidera illam
inimicabile prudetiam tua?8č fales atticosjSC fačti eloquii uenuftate. Ab aliis appeteris.alio^ criminatione con
foderis;& cotra me furibudus iačtaristSč loqris.Nunquid SC  ego no poffu cnarrareftu quomodo de urbe difcef
(eris.iquid de tei prtefenti iudicatu firi'quid poftea ftriptufquid iurauerisfubi naue c6fcenderis?(^ua fančfoe
periuriu uitaueiisfpoterapadercVied pl ura feruarcftatui:q referre.Hacc funttuo^ ornameta uerbo^.Etpoft
ifta!fiquiditea(pe^ dixerožftatimihiifcriptione&gladioscominanT.Etiterimhomo eIoquetifiimus artelu-
dis rhetorica fdC  fimulas te prreterirc:qua: dicismt qui obiečta probare n5 potcrasiquafi praetermifta'facias criv
minoia.Htec eft tua tota umplicitastfic amico parcispC referuas te ad tribunalia iudicuiut aceruu criminu miv-
hi dum parcistobieceris. V is nofl^profečtionismea: de urbe ordine.^Narrabo breuiter.Mefc auguftdflatibus
etefifsJcu fančloA/icentioprazfbyteroSiAdoIcfetc fratrc&aliis monachisquinuchierofolyma: comoratur;
naui in romano portu (ecurus afcedi:maxima me fančloip frcquetiapro!equete,Vcni-Rhegiu:in fcylRoIitto
re paululu ftetiiubi ueteres didici fabulasTSč prarcipite fallacis-Vlyxis curfu;& fyrena^ cakicaiSC  iufatiabile ca>
rybdis : uoragsnem.Cuq 3  mihi accollte illius loči muka narrarendaretq? cokliumfut no ad Prothei colunas: led
'Iona: portu nauigareltllu enim fugientiu SC  turbatopc-thunc fecun hominis efle curiutmalui per maleas SC  dela
dasCyprum pgerc.Vbi fufceptus a ucnerabili epifcopo-Epiphanio^cuius tu teftimonio gloriarismeniAntio
chiamrobi fruitus fum comunionepontificis confeftoriiq 5  Paulinih dedučlus media hyeme SC  frigore grauii--
fimo intraui hierofoIymam. Yidi muka miraculafSi qute prius ad me farna pertulerattoculorum iudicio com
probaui Jnde contendi a:gyptum^luftraui monaftenaNitria:£& inter fančforum choros alpides latercperfpe
xiiprotinus concito gradu Bethleem meam reuerfus lumtubi adoraui prelepe SC  incunabula ialuatoris. Yidi
quoqj famofiflimum lacumtnec me inerti tradidi ocicčlled muka didicnqua: ante nelčiebam.(5_uid autem de
me Roma: iudicatum CmSC  quid poftea feriptum nolo taceas^praclertim cum habeas teftimonium feriptura^
rumtSč ego non uerbis tuis*qua: fimulare potes;3£ impunito iacftare mendaciojled Ičriptis ecclefiafticis arguen -
dus fum. V ide quantum te timcamifi uel paruam fchedulam contra me Romani epifcopk aut alterius eccle /

tioiutpoft c^ofcu!u;poft orationemeges eu cotra te potuifte fcribcretquomodo fi contedas no potuifte (
ri q paulo ante uixerat:aut certior fit tui rcprchefio:q p 0 ft pace excom unica tio,Exiaobis iquit exicrut; fed non

fuerunt

nTu tenerenonpoiluaj?aquodapruocntec6momtusinlaudesEipiphaniiperfonas.Hiceftille delirus (er>ex;
hiceil ^ hicq u i fcx miliapOngenislibros tepradentccantauitfqui omniu oentiu linguispracdi—

catione ubi cont; a Origcne iniunctaputattqui idco eu legi prohibeftne alii eius furtajcocmolcantllecre icripta
tuatoč epiftola ciustimmo epiftolas.e quibus unu profera tua: hdei teftimoniu^ut non imcrito nune a te lauda —

unu uerbu aut duoqua: contraria hdei funttaulta: hserefes abiede (unt ab ecclefiatgto magis hic i ter imeticos
habebitursqui tantas puerfitates SC  tam mala dogmata cotra fide adinuenitT& dei ecclefia: boftis extititTHxc  e
uiti (andi de te teftificatioific ab eo ornatussfic Iaudatus ingrcderisJfta eft epiftola qua de cubiculo fratnVEu
febii numis aureis produxiMut calunieris interpretSut meapertiflime teneres criminis reu£quare pro hono -
rabitfchariftupu tranftulifte7$ed quid ad tefajui prudenti confilio čuda moderarisfe fic medius inccdisait fi i-
uenetis qui tibi credantfnec-Anaftaiuis contra temec Epiphanius (cripferint;nifi ipfie epiftola: reclamauer intlf
SC  fregerint tua: frontis audacia:ftatim iudiciu utriufq? contenasl8č non ad te ptineat fiue fcripferinfcfiue no feri-
plerin t;quia de inocente SC  ablcntdfcribere no potuerunt.Nec in fandu ui^i ha:c mala conferenda funtmt ofte-
datur ore quide SC  ofeulo pace dediftetmala aut SC  dolSin fuo corde fcruaftc.Sic eni argumentaris^ SC bxc  funt
uerba-derenfionis tuaeJplius efte aduerfu te epiftola SC  orbis agnolcit5 f & audentica in manus tuas uenifte con--
uincimustec miror quo pudoretimo qua ipudentia neges)fquod my.  efte non atnbigisJErgo pollutus enVEpi-
phaniustqui tibi pace dedift& in fuo corde dolu feruauiDCur non ilfud uerius fittquod te primu monucri#qd
uoluerit emendaret &ad redu iter reduceref utluda: olčulu non refutarct&it proditore dei frangeretpatietia^

contra te fenbcrc non potuerit,Vereor ne tibi fada iniuria fufpiccris.Mefčio quomodo homo acutus SC  pru /
dens ad has sneptias de uoluarislut du ftultos ledores putas:te ftultu efte demonftresfpoft egregia argumenta-
tione ponis in claufulaAbfit hoc a uiris fandis^de ueftra fchola folent ifta procedere? Yos nobis pace proficu-
fcentibus dedifti$8č a tergo iacula uenenis armatafteciftisjl^ in hoc eade prudentia imo dcclamatione diiertus
efte uoluiftilpace dedimusmon hatrefim fufcepimus Junximus dextrastabeuntes profecuti fumustut nos efte^-
tis catholicnnon ut eftetis ha:retici. Volo ramen (čire qua: funt ifta iacula ucnenata:qua: poft tergu ueftru nos
kciffe  conquercris.Vincentiu^PauIinianusEu(ebiu^RufFinus pra:fby teri!quo^rV inccntius multo tempore
ante noskoma uenittPaulinianus ScEuiebius poft annu ueftra: nauigationis profedi funt.Ruffinus in cau fa
^Cfaudi poft bienniu miftustomnes uel pro rcfamiliariaiel pro periculo alieni capitis mifti funr,Nuquid nofte
potuimusiq?ingrcdiente teRotnaiuir nobi lis foniaret naui plena merciu inflatis intrare uelis^> omnes aduer
iufatuqftionesnonfatuafolueretinterpretatiofjlibruEulebiipraPaphilouerteres&btpuq u afiopciilu ue>-
nenata^patella-iponercsfg) famofiflimu opus piarchon eloquii tui maieftate tranfterresfNouum caluni^ege
iiulante accu (atores mifimus^q tu accufanda comittcrcs.Non fuit non fuit inq noftri confiliided dei prudetia^
ut mifti ad aliudrcontra nafcente hxrcfim  dimicarenttSC in more-Iofeph farne futura fidei ardore fublcuarent«
^uo non erumpat femel efFrenata audaciafAlienu crime fibi obieciuut nos finxiftc uideamur, (^uod abfčp
nomine didu eftiin fe refertlKpurgans extcrna peccatattantutde fua fecurus eft inocentialurat eni (e epiftola
non fcripfifte ad afros fub nomine meolin qua confitear indudu me a iudteis mendacia tranftuliftd&: mittit \i~
bros eade omnia conrinentestqua: nelcifte fe iurat.Et miror quomodo prudentia eius cu alterius nequitia con^
ueneritlut quod alius inAfrica mentitus eft thicconcord iter uc^ dicereftftžliq? eius elegantia^nefčio quis ipcriV
tus poftit imirarnTibi foli licet harctico^ uenena tranfterre;5č de calicc babylonis cundis gentibus propinar
Tu latinas feripturas de gra:co emendabisiSC aliud ecclefiis trades legendu:q quod femel ab apoftolis fu (čepe/
runtiMihi non licebit poft.lxx.editionequa diligentiflime emendata ante annos plurimos mca: linguže homi
nibus deduad confutados iud^osetia iplaexeplaria uerteretqua: ipfi ueriflima confitentlnt fi quado aduerfu
eos chriftianis difputatio eftrnon habeant iubterfugiendi diuerticulatfed luomet potiftimu mucrond ferianf.
Plenius fup hoc SC i  multis aliis locisfSC i fine (ecundi librimbi aceufationi tu^ refpondit leripfifte me memini t
SC  popularitate tua qua mihi inuidia apud fimplices SC  iperitos niteris cocitareSperlpicua ratione compefcuitil-
luc ^ ledoržtranfmittendu puto.Hoc \  tadu pr^eterire no patiaftne doleas faliatore fchedula^ tuay cofeftoA

quia eadem repetisl& quafi fuperioris tua: defefioms oblitus rurfum admonesjut fciamus te pcrdxx,anos gra:-
cis uoluminibus deuoratis latina nelcircfpaulifpcr attedejme no pauca i te uerba reprehenderelfalioquin ois ti
bi feriptura deleda efttfed uoluifte oftedere difeipulis tuis quos magno ftudio nihil Iciredocuifti: ut itelligeret
cuius uerecunditc fttdocerc quod nefcias:feribere quod ignoresfSteandem magiftn iapientiam*'etiam in fenfi-
bus qucerercnt.Q .uodq? addis peccara putere non uerba:mendacium;calumniam:detradionemlFalfum tefti—
monium:5C uniuerfa conuitialSč os quod mentitur occiditanimamimonef^utille fetor nares meas penetret zz
Lfrederem dicentilnifi fada contrariadeprehcnderemtquafi fulloficcoriarius moncantpigmcntarium. ut na /
jribus obturati^tabernas fuas pr^tereanFaciam ergo quod pr^etpis: claudam naret, meastne ueritatis SC  bene

*cvu»

dičlionum tuarum fuauiflimo odorecrucicnturjfn laude SC  detrečlatfone mea quia aanusextitifti. miro acu>
mine argumentatus estfic ribi Iicere dc me & bene SC  male dicerelquomodo SC  mihi IicueritOrigenem &€)idy
mu reprehendercjquos ante laudauerim, Audi ergo uir Tapicnriffime SC  romana: dialečlicac caput.noneOe ui-
tiirhoniinem unu laudare in aliis?8č in aliis accufaretTed eande re approbare SC  iprobare,ronacxcmptu/ut q<J
non intelligissprudens tecu lečlor intelligatJn-Tcrtulliano laudamus ingenimfed danamus haerefim.InOri sr
aene miramur Icientia fcriptura^;5č tamen dogmatu non recipimus Talfitate« In Didy mo uero 8C  memoriam
prmdicamus 8C  fuper trinitate fidei purirstelTed i  catteris quaaOrigeni male crcdiditjnos ab eo retrahimus, Ma -
giftroi^ eni non uitia imitanda funnled uirtutes.Crramaticu quida afru habuitRomae ui^ erudiriftimui&ieo
le *emulu pra:ceptoris putabaufi ftridore lingua: eius& uitia tantu oris exprimeret*fn pratfetiucula penarcho
fratre me nominas*8č collegafmc dids eIoquentiTfimu:fidei me^praedicas ueritate.His tribus detrahere non
poterisIcfCtera carpe ut libetjnc uidearis tuo de me teftimonio repugnare.Cu fratre SC  collcga dicislamicitia di -
gnu fatcris.Cu doqucnte pratdicasaperitia: ultra non argues.£u catholicu i  oibus profiteri^basrefeos mihi no
poteris crimen ipingercJExtra hxc  tria fiquid in me reprehenderismon tibi uideberis dTe cotrarius.Ex qua fup —
putatione illa Tuma na(citurl& te errare ea in me reprehendcnte*qua: prius laudauerasJSč me non efte in uitio :
fi in eiTde hoibus SC  Iaudanda pratdiceiSC uituperada reprehenda.Tranfisad anima^ ftatu:& prolixius fumcs
meos incrcpas1atq; ut tibi liceat ignorar«quod confulto tc fdre dilTimulas:qua:risa me primu de c&lcftibus:
quomodo angeli!quomodo archangeli finttquce eis uel qualis habitatio!qux ue inter ipfos differetiaiaut fi nul
la omnindtqux iblis lit ratiotunde augmenta iunadundc defečtus:quis uel qualis fiflyde§: curfils*Miror quo>
modo oblitus fisiillos ucrfieulos ponere*

Vnde tremor tcrrislqua ui maria alta tumcTant ;

'~6)biidbus ruptis:rur(uTq} in (e  ipfa relidanr, 1 *

""Defectus iblis uariostlun^q; laborcsZ
Vnde hominum denus SC  pccudumtunde imber SC  ig nes*

-A.rcturum pliadafip hyadasifgcminofq 3  trioncs.'^

<^__uid tantum oceanoiproperent le tingere loles
"fdibermtuel qu^ tardis mora nodibus obftctr^

K^einde cadeftia deTercnst&ad terrena defcendensin minorihuspbilofopharisjntcrrogasem me.Bic nobis q
fontiu raridtqua: uenfoip$quid grando;"quid pluuiarTqu/d mare TalTuTquid ftumina dulda^uid nubes^aut i
breslfulgurataut tonitrualautful minaTV t poftq me ha:c nelčire relpoderoHotu tibi liceat de aiabus ignorares
SC  unius rei lcientia tantaip re^ ignoratione copenlesTTu qui per fingulas paginas fumos meos uentilaslnon i
telligis uidcrc nos caligincs tuasSčturbines?Naut tibi fciolus efte uidearisf& apud calphurnianos dilapulos
dodrina: gloria teneasitota mihi phylica opponistut fruUra Socrates ad ethica trafiens dixcrit:qu.x fupra nos:
nihil ad nos^Ergo nifi ribi rationem reddidcro:quare formica paruum animal!& pundumCutitadicam)cor
poris lex pedes habeat;cum elephantis tanta molesquatuor pedibus incedaticur ferpentes SC  cplubri uentie la -
bantur SC pedorclcur uermiculus;quem uulgus millepeda uocatrtanto pedum agmine lcateat:de animaai fia¬
tu leire non potero.^uacris a me quid iple de animabus lenriamtut cum profeeflus fucrodatim inuadas. Et fi
dixero lllud ecclefiafiicu:quoridic deus opera tur animas*«Sč in corpore eas mittit nafcentiurilico magifiri tendi
culas proferas:& ubi eft iufticia dci:ut de adulterioincdtuqj nafcentibuianimas IargiaturVErgo cooperatore
malo^ hominu:8č adulteris (eminantibus corporkipfč fabricatur anima^uaft uitiu Temen tis in tritico lit qcf r
furto dicitur cfle fublatut& non in eojqui frumenta furatusefl.lccirco^ terra no debeatgremio Tuo Temina co—
fouerejquia fator imunda ea proiecerit ma.nu«Hinc eft SC illa tua archana interrogatioiquafe moriantur inTan —
te^cupropter peccata corpora acceperint,Extat IiberDidymi ad te;quo Ccifcitand ribi relponditlnon eos muk
ta peccafte;& ideo corporu carceres tantu eis tetigifle TufFicere,Magifter meus SC tuus v eo tempore quo tu ab eo
»fta quasrebas1tres explanationu inOfee propheta Iibros ad me:mc rogante didauit.Ex quo apparct quid tc:
quid me docuerit&rgeSut refpondca dc natura re^«$i eftet locus pofifem tibi uel lucretii opiniones iuxta Epi )
cu^tuelAriftotelis iuxta peripateticosluelPIatonis at^Zenonis Tecundu Academicos 8&StoicoSdicere»Et ut
ad ecclefia tratileatubi norma eft ueritatistmulta S^Genelis SC  propheta^. libri SC  Ecclefiaftcsmobis de huiulče
modi qftionibus luggerunt. Aut fi hxc ignoramustquomodo de anima^ ftatu^d ebueras in apologia tua omni
um tcty  ignorantia confiterif|CcaIuniatoribus qrere:cur a te unu ipudenter expeterent!:cu ipfi tanta mfciretC'

O trireme Iocuplctiftima^qua: orientalibus 6ia:gyptiis mercibu^romanac urbis ditare uenerat paupertate, fu
maximus ille cs?Vnu^qui nobis TcribendoSreftituis re.Ergo nifi de Oriente ueniftes eruditiftimus uir ba^rerct
adhuc inter-MathematicosiSC homines chriftiani quid contra fatu dicercntngnorarent«Mcrito a me quaciis de
AftrologialSi caeli ac Tyde^ curlu?qui tantaRi merciu plena naue detuliftilTateor paupertafeinon lu ita ut tu in
oriente ditatuslte multo teporoPharus docuittquod roma ne(čiretinftruxit a:gyptus!quoiltalia huc ufq; nd
habuitJcribis apud ecclefiafticos tračlatorc^tres de animabus efte fententias. Vna qua Tequitur t Origenes < l al
tcraqua-Teitullianus8^LacftantiusjlicctdeLa<ft:antio apertiftime mentiaristterria quanos fimpliccs & fatui
homines qui non itclligimus:quod fi ira fiuiniuftus a nobisarguatur dcus,Et poft hxc iuras tc nclčiret quid Cit
uc^.Dic oro te:putas nc extra ha:c tria efte aliquid^nquo ueritas fi t?k  in tribus iftis medacium?An dc tribus
unu eile^uod upi  TitT$i eft aliudlcur dilputantiu Iibcrtate angufto fine concludisftSč cu mcndacia prctulcrisi
de uentate tacesJin aute e tribus unu ue^i eft;SC reliqu a  duo falfa Tunt:cur fimili ignorantia ignoras fclfa cum

i

us

ro*

iccitco  uerum cMimufaslut ribi tutu  fittcu uoluerilfalTa defendere?Hi funt Tumitha: caTigincs^b
cxocuIis hoininum.conaris lume auferrc.Ariftippus noftri temporis*quiplena cunčtaR: mercium nauem r._
mano inuehis portu:& Tella puhlice pofitaHermagoram nobisS&Gorgiam exhibesLeontinum.E>u nauigare
feftinas&mius quaeftinnculas mercimonofrn oriente oblitus es.Et iterum clamitasiSfAquilecria: atq?A!exan /
dritS didicifletc iačtasjc^ (it dcus SC  animaRi SC  corpo^i crcator.®e hoc fcilicct qua:ftio ucntilatur.ut r u dcus an
diabolus animas Teceritfan nori. V tru a nima: ante corpora fuerindquod uuIcOrigenesjSTegerint aliquid .ppr
ter quod (intcrafliscorporibusilligatažtAn in moreglirium torpentescofbpita^ dormiermr.bfec tacesTcua:
omnes flagitantr& ad lila re(pondes*qua: nullus inquirit,Fumos quoq; meos frequenter jirridesleo cj, fimulem
me fčireiquod ncfcia.tr, iSC  enumeratione dočto^ rude uulgus inducam.Tu uidelicet flammeus immo fulmi ■£-
neus?qui in loquendo fulminas&C flammas ore conceptas tenere non potes£Atq} ut ilfe-Barcochabas aučlor Te

tes*5C Tumigantlnec intelligis quid fumus in propheta fignificet locufta^lSč q? pulchritudo oculoiy tuo^ama
ritudinem fumi noftriiTerre non jpotefU5>e crimine autperiurii qnia me remittis ad codicem tuu{& ex magna
partc in aliis libris tibi Calphurnioq? refponditnunc breuiter dixilTe Tufficiet{te cxigere a dormiere.‘quod nunq
uigilans pnžftitifti.Magni criminis reus fumifi puell/s 8C  uirginibus chrifti dixi feculares libros non legendosV
& me in foniscomonituSpromififte ne legcre.Tua nauis romana: urbi reuelatione promiftalaliud polIicetur.'3č
aliud effidr.Mathcmatico^ uenerat foluere qua:ftionel&: foluit fiderchriftiano^.^ua; per ioniu SC  cga:u ha
driaticu atep tyrrhenu mare pleniš cucurrerat uelisjin romano portu naufragiu Tecit.None te pudet iftiufrno ✓
di deliramenta conquirerel!& mihi fimilia obiiciendi fponerc neceftiratef Efto Y alius de te fomnium uiderat glo
rioTujuerecundia: tuše Tuerat SC  prudentia: diflimulare quod audicrasfeč non quafi magno teftimonicfalterius
fonio gloriari. Videfcjuid inter tuu SC  mcu fit fonium^ego me humiliter reprehenfu referoTti’ iačlanter Iaudatu;
efte congeminas.Nec dicerepotesinihil mea refert quid alius uidcrincu in luculentiflimis libris tuis hac te ad i
terpretandum dicas ratione comotumUne uir illuftr is ad tdfonium perderet.Hic eft omnis conatus^Si me piu>
rum docueristtu haeretieus non eris.Venio ad grauiffimu crimerilin quo poft reconciliatas amicitiaSme infide
litatis acculat.Fateor inter cunčta maledičla^ua: uel obiicit uel minatudfnihil a me ita repellendu efb q fraus f
dolusrinfidelitas.Peccareeni homtnis eftftnlidias tendere diaboli eft.lErgo ideo in-AnaflaTri imolato agno dex
teras iunxi musifut tuas romx  fchedulasfuraremur? ut imifti canes inemendatas chartulas te dormienrefcomv
derent^iSi hoc čredi bile eft,‘ante nos aceulatores paraftc:q tu crime admitteresVScilicet noueramus quid in aio
uolueres?quid alius de te loniaturus eftet? Vt ipleretur in te grtecu prouerbiuJEt lusdoccret Minerua.SrEule -
biu ego ad latrandu miferafquisAterbii contra te 8C  cacteroip rabie concitauitTNonc file eft qui SC  me hacreticuV
cx tmsK^micitiis iudicabat?(£ui cu fatiftecifte danatione dogmatuOrigeni^tu claufus domi nunq eu uidete
auluses:ne aut danares quod nolebaslaut aperte refiftenslhasreleos inuidia fuftineres. k>n  iccirco teftis contra
te efte non poterit:quia acculator tui eft.antc q TančtusEpiphanius ueniftet hierofolprnafeč ore quidem Sčofcu
lo tibi pacem darejmala aute in fuo corde feruare^ante nos eis in fugillatione tui epiftolas dičlaremusiut ha: -
reticu leriberet quem olčulis orthodoxum comprobauidAterbius cotra te latrat-Hierolbly misS SC  nifi cito abiP-
ieSfenfiftet baculum non litterarumded dexter^ tua:iquo tu canes abigereconfueuifti.Cur inquit fallatas mer-
as fchedulas lulčepiftiT^uarepoftinterpretationem mearn aulus es in libris periarchon ftilum figereTAut fi
erraueram ut homoidebuifti me priuatis littens conucnimSč fic mihi blandirequomodo SC  ego tibi nune i epi"
ftolis meisblandior.Haec tota mea culpa eft:quare fubdolis laudibus accufatusfpurgare me uoltyi Et hoc fine
inuidia nominis tuilut quod tu (olus acculauerasmd multos reTerremsnon tibi ha:refim obiiciensdcd a me rc /
pellens.Nunquid leiui q? irafcereristfi contra ha:reticos fcriberemTBixeras de te Origenis libris Imetica luftu
Iiftelfeutorem te h^reticorum-iam non efte credebam.Et ideo non in tetfed in ha:reticos inuečtus Tum: in quo
(i uehementior fuiiignolče mihi.Putaui ; q> SCtibi placerem.Furto SC  infidiis miniftrorum meorum dicis (chcdu-
fas tuas in publieum prolatas fuifle!qua: Iatebant in cubiculo tuotuel apud eum folum cranttqui rem Tibi gen
iniunxerati8C quomodo lupra confiteris:q? aut nullus eas habueriftaut admodum pauciVSi in cubiculo tuo la
tebant'fqua ratione apud eum erant?qui fibi rem geri imunKerat^Sin autem unus cui feripta: fuerant occultan/
das TufceperatVergo non Iatebant tantum in cubiculo tuo*l nec habuerunt eas pauci: quos habuifte teftatus es.
Furto Tublatas arguislSč rui Tum emptas magna pecuniaiSČ infinitis mercibus criminarisjn una rej&in parua

dendus fum:quarc accufatores tuos amicos meos non coercuerimi uistibiproferam litterascorumiin quibus
me hypocrifeosarguunt!q? te (čiens h^retieum tacuerim^p dum pacem incautus pra:beo iteftina ccclefia: bel
la TufcepitTu dilcipulos uocastqui me tuu condifcipuIu:(u(picatur.Et quia parcior Tui in rcTellendis laudibus
tuisVputanFme tuu cfteflymmifte.Hoc mihi prajftititprologus tuuslut plus me amicus Ledercs‘q inimicus.^e
mel fibi perfijaferuntlmfteran perperatipfi uiderinTte efte hccreticniCi deTendcre uolueroHioc lolum proficial
ut mctecu accufen?.!9en?qj mihi obiiciunt laudatione tua:8č te non putant infidiofc Iči ipftfterfed uercjSC quod
tu in me lemper ante laudabas uehementer rnfimulant. (^_uid me uis facerčTut dilcipulos aceulatores pro te

habeamfut contorta in amieum iaculaimeo TuTcipiam pečtoreTDe libris autem SEpiapKOv debes mihi SC  gra

.cvili«

tias ager.Tu enim ut dicfs noxia qua:qj detrucas meliora pofuiftilEgo ita ut habebant*exprefii. Ex quo 8Ctua
apparnt fidesfSC eius quem inter pretatus es:b^refis.$cribebatur mihi de urbe a uiris i  chnfto praecipuis. refpo
de criminanttne fi tacueris cofenfifle uidearis«Confbna omnes uoce pofcebannutOrigenis ucrfutias predere
ut uenena haeretico^t romanis auribus cauenda monflrare.^uid hoc ad iniuria tua pertinetfNum folus lter
pretatus esiftos IibrostSC alios huius operiš no habes participesfNunquid SC tu dedxxuterpretibus estutpofi:
editione tuataliis tranflerre non liceat^Ecce Si  ego multos ut dicis libeiios de grtcco in latinu tranfluliihabes po
teflate SC  tu rurfu eos uertendijut uoluerisjSC bona eni SC  tnala fuo iputantur audlorn^ uod SC in te fierednifi
dixifles te amputafle ha:retica:8C optima tranflulifle*Hic eR eni nodus tuusrgui folui non potefl?aurij,errafli
ut homoipriore dana fentetia.Sed quid facies de apologetico tuo que proOrigenis fcripfifli operibusf(^_uid
de uolumin&Eufebiitin quo cu muka mutauerisiSC Tub no mine ^rpartpris hasretici criminis kripta ftranflule-?
risltamen plura pofuifttfquxpcclehaflicae fide&on conuemuntf Tu etia Iatinos libros i  graecu uertistnobis da
re noftris externafprohibebis.$i in alio opere rdpondiflerin quo me non feferasVuideri potera in iniuria tuatn
tranfFerre quod uerterasjut te uel fperitutuel fubdolu demonflrare«!SJuc uero nouu cjrimoniae genusTdoles ti/
bi in eo e (Te refponfuiin quo a te accufatus fu»B>ieebat? ad interpretatione tuaRoma fubuerfaVpoftulabat om»-
nes a mdhuius rei remediu.Non quo ego alieuius momenti dteffed  qui petebancme efle aliquid arbitrabantf.
Tuamicuseras*quiillatranfluleraslfquidrneuisfaceref <S>bediredeornagis oportettan hominibusIStomini
cuftodire fubftantiajfan furtu caelareconferuif Aliter te noplacabolni(i Si  ego tecu accufanda comiferof Isi nuVr
Ia fecifles mei nominis menrionelfi me non ornafles egregiis laudibusjpotuera aliquod habere fuffragiui Si  di -
uerfa obtenderejne rurius interpretata tranflerre.Tu me amice tu copulifhlut a!iquot dies in hoc opere pcrdc/
re:ut proferre in mediu quocfCharybdis debuit deuorarefSC ta m en kefus amicitia: in te iura feruauriSC quantu
in me fuitdic me defendilut te non acculare.Tu nimiu fufpitiofus Si  q rulus:quidičta in hsereticostad tua^pfers
contumelia«^ uod fi akter amicus tuus efle non poflufnili Schteretico^ amicus fuerotleuius tuas inimicitias g
illoip amiritias furtinebo.Nouu quoqi me putas finxifle mendaciutut epiflola ad te meo nomfne coponereicjfi
o!im fcripta&juo bonus efle uidear Si  modeflusitu nung omo fu(ceperis,Hazc respcrfadle probari potefhMul
trRomae eius exeplaria habentfante hoc circiter trienniu:qui tibi ea mittere nolueruntffcietes quae de meo no>
mine iačtitares:8C g idigna propofito chrifliano ac nefanda confingeres*Ego fcripfi nekiensJquafi ad amicu« II
Ii no reddiderunt ei* que inimicu nouerantfparcentes Si  meo errorkSC mx  confcientiae«Et fimul argumentarist
q? fi tale tibi epiftola fčriplerainon debuera contra te in alio Iibello muka mala fcribere.Hic eft totus error tu/'
ustSč htec iufta grimonialg. qux  nos in haereticos dicimusitu in te dičla confingis, Etnifiill/s pcpcrcerimus?te
putas efie uiolatu.An ideo pane ribi non damus:qufa hacretico^ cerebro Iapide illidimuš^Et ut noflra epiflola
non probešpapae quoq>Anafl:afii^rimili dicis fraude fubnixžde qua ribi ante refpondfiqua k fufpfcaris ipfius
non efleihabes ubi apud nos arguas falfitatfs.Sin aut eius efbut huius quoq] anni contra te epiflola probant^
fruftrafSC falfo falfa arguere niterisjcu ex illius uera epiflola noflra uera efle doceamusJn excufado mendaciu
tuuig elegansefle uoluiflkSCne fex miliaOrigcnis librosproferas1pythagorte a me exigi£monumenta(ubi eft
illa fiducia gua inflatis buccis creberrime perionabaltGfquac in aliis librisOrigenis legerasjemendafle in libris
SjspiapKcov Si  non alienalfed fua^reddidifle fiiis.©e tanta libro^i filua unu frutice ac furculuiproferre no potes.
Hi funt ueri fumflha; nebulx:quas du in me criminarislin te exrinčlasjdiflspatakp in  me cognofčistnec tračla
ceruice dciicisiTed maiori ipudentia g fperitia dicis me ncgarefqua: in proptu funtiut cu montes aureos pollici-
tus fuerislne fcorteu quide numikle thefauris tuis proferaskufta contra me odia recognolcojSC uera in nos de /
baccharis infania.Nlfeni egorquod non eftraudačter exigere|tu uidebaris haberetquod non habe^pithagor^
a melibros flagitas«(^_uiseni tibi dixit , illi^extare uoluminaVNonein epiflola meaiqua criminaristhtec uerba
funt; y $ed fac me errafle in adolefcentialSC philofophu idcfl gentiliu fludiis eruditu in principio fidciTignorafle
dogmata chrifliana.Et hoc putafle in epifloIislquod in pythagoratSC platone Sc Empedoclofegeram.Re dog/
matibus eorurmnon de libris locutus (um:qua: potui in OceroneBruto ac Seneca difccreflegepro Vatinio ora
tiunculam^SC aliasmbi fbdaliciorum mentio fiureuolue dialogos^TulliifReipice orane oram Italix:quae quon —
dam magna gr^cia dicebaturlSC pythagoricorum dogmatum incifa publicis litteris xraicognofčes*Cuius eni
funtillaChrpiacia parrheamentaVnonne py thagor^^fn quibus omnia eius breuiter dogmata continenturrSC
in quaelariflimo opere philofophus commetatuseftIamblichusSmitatus expartefModeratum uirum eloque
tiflimumtSC ArchippumiacLyridcm'pythagorae auditores.Q_uo^ arcbippusracLpfideSgrtecteridefl The /
bistfcholas habuere:qui memoriter tenentes praecepta dočtorisTingenio pro libris utebaturra quibus illud gfl
E^opicr Tsov zsav "fcxxxaa *i Kai ekkott Igov.ao- Tsvsiav jusv roO  crcojucc tcc^  bcrrai 2levctic(V  thct^O^hc^.

aKoAacriav Zi  thS  yao- Tpoc^a* toctiv 2lsthS  ^oAE<aS,2LiAoyoiav 2le oilriaS.Koči'oAčoS tsavToS

t5payu.a.ToS aiiETpiav^uod in latinu m ita poflumus uerterelfuganda funt omnibus modisSC abfcideda
langor a corporesimperitia ab animo}Iux-uria a uentre:a ciuitate feditioia domo£difcordia» Et in communča cu
Ris i ebus inteperanria^pythagotica'SC illa pr^cepta funt,Amico^ omnia efls comunia.Etamicu feipfu efle al
te^tduoruq 5  tempo^ g maxime habendam curarmanefSC uefpenteo^ quae ačluri fumus:SC eo^ qute gefleri /
mustpofl deu ueritate coIendafqu.T fola homines“deo proximos faciati!Iaq? enygmata quae diligetiflime Ari
flot eles in fuis libris pro^uit^flatera ne tranfiliasiidcfl ne prtetergrediare iufticia Jgnegladio ne fodiasUratu
uidelicet SC  tumidu animu uerbis maledicis ne laceflastcorona minime carpedaidefl leges urbiu*. conferuadas
bor non comedcnduiidefl moerore de animo g)iiciendu,Cu profedus fuens inquimie redeašl idefl pofl mor /

tem uitam

, FMSr

n. ** a „

S^CSS
.;:«*>

' O* 50 "

^autfi r

%

nifi

kr *pta v^d


?*3&k

2*1*5?*

igSfr

U S /^'

^cooafcro^. 1 ?

s3&

. ‘ ; X0 P re Ne.

. : ' : -]»3ntii

^ ad 4pfers

J ' b  ^imidfiasg
:  'to-ne  coponcreafi

: :Sln pofcW u i

vi.cdco3cono>

’• - 1 ufiaJamicu,II
*®» i r cu mcntaris?

1  botuserror tu/~
s  |vpcrccrimus!tc
f  ur no/fratpiftofl

■ ■■‘ipicaris ipfius
plMjs proband
v.,.iio mcndaciu
r.amcma&biclt
:”t:nda(Tcinlibris
►•.lofcrTcnopotcSi
£tio(i.is.’ncc tračla

te, aurtos pollici-
innosdc/
e^pithago«
n.iristeuerba
r hdctienorafc

■ ypmM dog'

■  r f o Varimo ora
'r;qu.tquofl

vM'.oUc^uius eni

. r4 fontincntu^

,^uirurof^ uc '

Jr(lTh e/

- 'LfitS**?

' ' : "v abfc^

£&»$
:.ieipfa ■

‘•f

t cn*

temžtiitam iftam nc defideres^per uiam puhlicam ne ambulesjideft ne mulro& fequaris crrores.Hirundine in
domo non fufcipiendambdeft garrulos SC  uerbofos hoies fub eode tedtfno habcndos.<Cneraris?fuperponedu
onus.E)eponentibus non comunicandujideft ad uirtute icedetibus augmetada pnecepta^tradetes fe  ocicf relin
qndos.Et qa-Pythagorica dogmata legifle me dixeralaudi qd apud gr^cosPythagoras prfus uieneritJmmor -
tales efle aia&Et de aliis corpibusftrafhe i alia,® uod qde Sč-Virgiiius i' fexto asneidos uoluinefcčn^Iogtur«

Has omnešubi mille retam uoluere per annos:

Hxthxumadfluuium:dcuseuocatagminemagndfc ,

^Scilicet immctnorcsžfupera ut conuexa rcuifant—

^R.urfustSC incipiant in corporaJuelle reuerti.

$e primu fuifle£uphorbu:{ecundoCalIicleftertibHermotinu:quart0-Pyrrht#ad extremum-Pythaooram:&
poft caeteros tempo^ circulos ea qux fuerarinfurfum fieriTnihikp i  mundoJuideri nouum»PhiIofopfia medi^
tationcm efle mortis:quotidie de corporis carccre nitcnte aix cduccre hbertater

Grxciamfibiq$ abArchptaTarentino 5^imx<Hocrenfi;Pythagorx dodrina cruditus^elcgatiam SC  leporem
^Socratis cum huius miičujt difciplinisquxomnia nomine comutattžOrigenes i libros fuos TreptapKavitraftu-
lifle conuincif.fn quo igič  erraunfi adolefčens dixi me ea putaffe i  apofloIis:qux rPythagora SžPlatone &Em
pedocle lcgeram^Non ut calunian's:3č fingis in Pythagorx & Platonis SC- Empedoclis libristfed qux i  illis fuif
fe legeramTSC alio^ me fcripta eos habuifle docuerunt.Et hoc genus clocutionis frequentiflimu efbut fi dicam
qux inSočrate legi.dogmata*putaui uera.Non quo£ocrateslibros ul los fcripferidfled qux legi apud-Platone
SC  aliosSociaticosJiUu habuiite^ rurfumHmitari uolui geftalqux in-Alexandro ^Scipione lcgcram.No quo
ipfi iua gcfta defcripfcrantlfed quod apud alios Iegerimiqux illos legifle mirabar Jgit'’ fx docere no poflemlip^-
riu3-Pythagorx extare monumentainec a filio eius ac filiataliifčp difcipulis probata conuinceremt me non tene
res mendacii:quia non fibrosdcd dogmata legifle me dixif5č tc fruftra errare me tuu protegere mcndacium uo
luifletutnifi ego unumlibrumPythagorxprotulerolftu fex miliaOrigenisbbroslpnPdideris.Yeniam ad epilo-
gos.idefl; maledida tualin quibus me ad poenitentiam cohortariss&nifi conuerfus fuerolideft nifi te accufante
filuerotmihi minarisinterttum.Et hoc fcandalum redundaturumincaput meu denuncias^ui tehominem le
niflimumt&molapc^manruetudiniSTcrponflonemeaad-inicfiptionisin^niamiprouocauerim.Ecirccnimfe
lačlas criminatqux tibi foli amiciflimo fim confeflus:&: hxc in medium prolatu^?meiiq; me coloribus efle ph

gendumjSCdebere meminifle q? iacuerim ad pedes tuosine gladio ori&tui ampu tares caput tneutn.ft poft mul _

ta in quibus furibundus exultas reuocas tc;S£ dici^ptare paccm^cum denunciatione dutaxacut deinceps ra/-
ceamii.ut non feriba contra harreticostnecaudea relpondereaccufationi tux*Si hoc fecero frater ero 8C coflega
SC  uir eloquentifltmus18č amicus ac (odalisf<Xquod his maius efltomnia qux deOrigene tranflulncathofica isj-
dicabis.$in aut mutiero SC  me comouerofilico SC  fpurus ero SC  h^reticusJK tua fdignus ncceflitudine,Hxc fut
prxconia mealfic me hortaris ad pacetSC ne gemitu quide/ac lachrymas dolori liberaSeflc- concedis# Poflem SC
ego tu is tc coloribus pingcrel& inianire contra infanicntem;8C dicercquicquid uel fcio uel neičid&eade licenc
tia imo furore SC  amentia uel falfamcl uera congerere: V tSC  me Ioquil8C tc puderet audirctK obiicere tibitqux
aut accu fantem danarenttaut aceufatutut ex frontis duritia fide lečlori facer^ut quod ipudenter (čriberetuere
refcriber^iudicaresflcd procul lit a moribus chriftianisfut du alti eo^i  petunt fanguine fuu offeranflSC fine gla
di|'uoluntatethomicidx fint.Tua: hoc bonitati:tuxq? manfuetudini SC fimplicitati conucniequi de uno pccca
toris flerqu!lintol8C odore rofaRc SC  foetoreprofers cadaue^tSCcontra fententia prophetale ama^c dicis efle qd
quafi dulce laudauerasfoec necefle efl: ut i  ecclefiafticis tračtatibuSSre tribunale ucnrilemus.Nfihilq^ fuper hoc
ampliusaudieslfnifiilludeft triuiolfcudixerisquoduisaudies8Cquodnon uisAutfi tibi uileuidctur uulgare
prouerbiu^C homo fapientiflimus magis philofopho^tacpoctape iententiis delcdarisilcgifle illucbHomericu

Hoc folu requiro abeximia fančfitate SC  cenlura tu^euius tan

ta efl: puritaaut ad fiidaria SC  femfatia tua dxmones rugiandeuius exeplutrfin fcribendo (equaris»(^_ uis unq
catholico^ i dilputatione fcčla^urpitudine enaduerfu que difputatbbieceritfSic te docuetut magiflri tuif
TaJibus inflitutus es dilčiplinis^Vtcui rcfpouderc potuerisfcaput auferasfEt lingua qux tacere non potefl¥fe -
ces^Nec magnopere glorieristfi facias^fquod fcorpiones poflunt faccrddC  cantharides. FecerUt hxc SC-Fuluia i
^Gceronei&Herodias ireIoanne^quia ueritate non poterant audire;SC lingua ueriIoqua dilčriminali acu con/-
fodiebant»Canes latrant pro dominis fuistSCtu non uis me latrare pro chriftb*Scripfcrunt multi contra Martio
neWalentinu&rriu?6£ EunomiuTa quo cis obiečla eft turpitudo.Nonne toti in conuincenda hxrefi ineubue ^
runtrtfte machinx hacretico^.ideft magiftroBc tuo^ funttuteonuidi deperfidia ad maledida le confcrant ,
SbEuftachius-Antiochenus epi(copus^fi 1 iurmdum nefcilinucnit«$ioAthanafius alexadnnx urbis pontifexi

tertianvArfeni^amptitauit manum.®uasenim qui mortuusprius fingebaturjuiuenspoftea habere monftra^

tus eft.Talia SC  condifcipuli tui SC  magiftriSfiittnc de eiufdem ecclefix facerdote confingunt: SC  auro ideft tuis

fa caulafin fupcrflua criminum obiedione uerCatuseftf non chartx ccclefiaflieae ♦ led Iibeili debrnt
mdiciumcontinere, Aut quid refertf-fi caufa cadas: SC  crimine fuperes C  Non necelic elbut cum periculo

♦CI X

tuf caoitis accufes^uno percuffore cddučtoifatis potes facere defiderio.Et fcandalu tun ere te fimulas*qui dudu
fratržnunc accufatudemp inimicu es paratus occidere.Et tarnen miror quomodo homo prudenstfurore pre,
isentus uclis mibi beneficiu tribueretut edpeas de carcere anima mea.Et no patiaris tecu in tenebris huius fecu
Ii cotnorar ifVis ergo me tacere ne accufef Blepone gladiu f .& ego fčutu abiicia Jn uno ti bi con fen tire no potero
ut parca hxtctids:m  me catholicu no probe.$i ifla efl caufa difeordia^mori pofluitacere non pofiu*K)ebuera.
auidede omni fcriptura tuae infamte refponderel& diuinis uocibus in moduDau id citharizantis lenire furo^-
rem pečloris tuii^ed contentus ero uniuslibripaucis teflimoniis } SC  oppona fapientiaflultitk* ut fi humana
contenistfaltem diuina n5 negljgas.Audi igitur quid de te?& de omnibus inuidisjac foialedicis SC  contumelicuL
fisfloquatur fapiens^alomonpfipientes du iniuriis cupidi funtapii facfti oderunt fenfu.Ne fabriceris in amicu
tuu maIa.Et ne inimiceris aduerfu hommSfine caufa.Impii'exaltant [contumelia JCircuncide a te os prauu ; Sc
iniqua labia longe repelle abfl^culos c6tumeIiofi‘{linguainiqui:manus effundentes fanguine iufl&or fabrU
cascogitationesmalast&pedesfeflinatesadmalefaciendu(^ui nitit: medaciopafcir uetosj&fequif auesuo—
lates.I9ereh'quit enim uias uinex fu axes culturae fuae fecit errareJperambulat aridum ac defertu/Sč colligit

manibus fui&'flerilitate.S>s procacis appropriat c6tritionil& qui profert maledibta-flultifiimus efl, Anima be-
nedičla omnis fimplex uirtanimofus inhoneflus eft^per deličla labio^icidit i  laqueum peccator.!tinera fluL
torum rečlati cofpečtu fuo.$tuItus eadem dieofledit iram fuam.Abominatio efl domincčlabia medacia.(§> ui
cuflodit os fuumtferuat anima.Ec qui temerarius efl labiistterrcbit feipfu.Malus cu contumelia agit malat&in-
fipiens expadit malitia fuam.^uacrcs apud malos fapietiam:& nofuenies.$ui$ itineribus<'faturabit f  temera -
rius.Sapiens ti medadeclinat malu.StuItus cofidens mi fcet'’ eitlonganimus uir multus i  prudetia efb pu fiflani-
mus ualde iprudens efl.Cf^ui caluniatur pauperedacedit fadore eiusllingua fapientu bona nouir: SC  os flulto
rum pronuciat tnalu. Yir animofus parat rixasi8čfmundus efl apud deumtofs qui exaltat cor fuu.Manu* ma^-
nus lferens iiufletnd erit impunitus.C^ui diligit uitatparcit ori fuo; Ante cotritionSpraecedit cotumelia.Et an^
te ruinam'.mala cbgitatio.^ui aflirmat oculos fuo«cogitat peruerfa:& prouocat labiis fuis omnia maladabia
flulta dicunt eu in malalEt os audajčmortem iuocat.Malignus uitfrriulta de trimeta patfed .Melior efl pauper
iuflustq mendax diues.(Eloria efl: uiro q auertit fe a maledičbs¥qui aute flultus efbtalibus fe obligat.Noli ama—
re detraherejne eradiceris«$uauiscfl hof panis mendacihpoflea iplebitur os eius calculofqui operad thefauros
Iigua mendacis uana fečlaturtK ueniet i  Iaqueos mortis.ln aure flulti noli quicq dicere;ne forte irrideat fapie^-
tes fermones tuos.CEfaua SC  gladius SC  fagitta j perniciofa funnSic SC  uitfqui cotra amicu fuum falfum dicit tefli^
monium.Sicut aues auolant 8C  paiTeresata maledičlum uanum non fuperueniet llliVNoli refpodere i tnprude
ti ad imprudentiam eiastne fimilis ci fias.Sed refponde flulto ad flultitia eiu&jneffibi fapies cffe  uideatui\^)ui
infidiatur amicis {uisieum uiius fuerit dicicquia ludens fecifcraticula carbonibusl&ligna ignb^-uir maledicus
ad tumultum rixat.$i te rogauerit inimicus tuus parcens uoce magna ne confentias eitfepte nequitfe funt i  ani *—
ma eius.CSrauis efl lapis^K uix portabilis arenatfed ira flulti grauior utrocp.Grudelis efl indignatio SC  acuta ira »
SC  zelus impatiens eflimpius calumniatur pauperest8C qui cofidit i cordis auaritia flultifli mus efl. Tota iram
fuam profert iiipiens:fapiens difpenia t i  partes.Filius malus gladios dentes habet SC  cultros melasi ut cofumat
in lfirmos ex terratči pauperes ex hominibus.His ergo dočtus exemplis'nolui mordere mordentem: nec uice
talionis imploderdmaluiq? infaniam excantare furibundi:& unius libri antidotum uenenato pečtori ifodere.
Sed uereor ne nihil proficicnsiiliuTDauiticum cantare compe!lar;8č his me fermonibus confolatnAlienati fut
peccatores a uulualerrauerunt ab uterodocuti funt falfatfuror illis fccundum fimilitudinem ferpetist ficut afpi
dis fiirdce SC  obturantis aures fuas:qua: no audiat uocemlicantantis fapicnter.^eus coteret dentes eo^iin ore ip
forumrnolas leonu confriget deus. Ad nihilu deuenietia tanqaquadecurrenslntcnditarcu fuum: doneč infir-
mentur.Sicut caera qua: fluit auferenturlfuper cecidit ignisjSč non uiderunt fole.Et iterum Jattabitur iuflus cu
uiderit uidičlam impio^manus fuas lauabit‘i fanguine pečloi is.Et dicet homolfi utiq’ efl fručlus iufloi utiqj
efl deus iudicans eos in terra Jn extrema epiflola fcribis manu tualopto tefpacem diligereffld quos breuiter re^
fpondebo.Si pace defiderasjarma depone.Blandienti poflum acquicfcerelnon timeo cominantemlfit ketuha
fidestSč ilico pax fequetur.

t .M i i ■ » i j. r  ^

Bea ti Hieronymi pratfbyteri centra Vigilantium epiflolatin qua de tradučlione librorumOrigenis fe pur/

f gacSč accufatorem fuum impemiae perfidtecp condenat. Epiflola.XLIL

Vflum quidem fuerat nequaq tibi litteris fatifTacere;qui tuis auribus no credidiflifneq 5  enim fche
dulaz potes acquiefcere:qui uiuo fermoni non accomodafli fidemffed quia chriflus perfečlaz nobis
humilitatisexemplari fe tribuit^dansofculum proditorbSč latronispcenitcntiam in patibulo fufci
piensteadein abfenti fignific6iquas in praefenti quoqi locutus fum:me itaOrigenem legifTemel legerdut Apol
linarem uel caeteros tračlatorestquos in quibufdam libris non recepit ecclefiaino quo omnia dicam efle danan
da:quac iillorum uoluminibus contincnturtfed q. qdam reprehendeda*'confitear.MTerum quia operiš mei efl*

SC  fludii multos legerciut ex plurimis diuerfbs flores carpammo ta probaturus omniarq qua: bona funt eleclu
rusfeaflumo multos in manu meatut a multis multa cognofcamlfecundum illud quod feriptum efhomnia lege
tes«qux bona funt retinetes. Vnde fatis miror te uoluiffe Origenis mihi obiicere dogmatateuius i  pkri(q^ erro
re ufq 5  ad hac ^tatepenitus lgnoras.Ego ne ImeticusTA: cur me q fo h^retici no amatftu Orthodoxusf Q^.ui
ebam contrafčientiam tuamtSi linguam alia pra;dicantcm:aut inuitus fubfcripnflb& pneuaricator estaut
lees;5Chajreticus.Dimififli a:gyptu:S^ proprias prouincias reliquifli:in quibus fečlam tua libera pkrifcp frorc

defendunt*

dcfetiduntJEt elegidi me ad infečtandumfojui omnia contra ecclefiam dogmata reprehedo;& publica uoce co_
deno.®n’gencs hxreticus*quid ad me qui illu in plamfcg hasreticu non negofErrauit de refurrečtione corpo*-
risTerrauit de anima^ datujde diaboli pcenitentia.Et quod his maius efffiliu dei SC  Ipiritu fondu in comentari—
is«£faiadferaphin e (Te tedarus ed.Si errallc non dicere eum!5č h ase quotidie non anathematizaremledem crrm
risillius focms.Meq; eni ita debemus bona eius reripereut mala quoq; fufcipecogamur.At ide SC  feripturas in -
rnultis bene iterpretatus eftj&prophetai^ oblčura di(Teruict& ca noui q ueteris tedamentčreuclauit maxima fo
cramema.$i igitur qux  bona funwtrandulij& mala uel amputauijuel correxi*uel tacu/arguendus Turn: Cur p
meladni bona eius habente mala ignorantffji hoccrimeedjarguatfconfedb*^HiIariusTqui pfalmc^ lterprc"
tauone:& homelias in libro lob ex Iibris eiusjided ex grdečo in latinu tranftulitTfot 1 ' culpa eiufdem cofodionis
Wercellenfis£ ulebiuslqui 01 'um pfolmo^ comentarios haeretici hominisuertirin ncftiueloquiujlicet h^reti*-
ca pratermittensoptima quxq^ trandulet it.Taceo de-V idorino pidabionenQ&: caztcris quiOrigene in cxJ-
planatione dutaxat feriptu ra^ fecuti fum#& expreOeruncne non ta me defenderc q focios criminis uidear qre
reAd teipfu uenia.Cur tradatus eius MoUdefcriptos habesVfn quibus cotra diaboluT& de flelliscadoq? difpu —
tans:qda locutus efbqua: ecclefia non recipitfTibi (oli licet To crocpč Tcc TcoKpavSioiided fopietifTimo SC  ca ImIU**-
cundis1& grsecis S C  latinis tradatoribus ferre fontGtiaf&q (s ccnforia uirgulaalios eiicere de bibliothe
calalios recipe£& cu tibi placueritlme uel catholicu ucl hareticu pronuciaref Nobis no licet puerfo refpucref
8C  danare*quas foepe damnamusfLegc adEphelios librošllcge ca-tera opufcula mea:& maxime i-EccIefiade co
mentariqs&IiquidopuidebisineSdclcfcetia nunq alieuius a udor ita te deterrituWquieuifle haretica prauita —
tf.No paip eft fcire quod nefciastprudetis hois eft nofle mefura fuatnec zelo diaboli {citatu fpetitia fua čudu
orbe tefte focere.Scilicet gloriari cupistut i  patria tua iadites me no potuifle refpodere eloqntia tuasT& acume
in teChryfippi fbrmidafie.Chriftiana uerecudia tcneorl&l cellula mea latebraSnolo mordaci formone referat
relAlioquin f p ferre ssacrav THvapiq Tgpidcvfccci TpoTtcacov vsco Tgpebv čbjjtocpopbv.i.omnia pralia tua SC  tro*~
phceu paruuloip quoq? humero porratu:5č eo& uoce cantatu.Sed hac aliisaut loqueda: aut ndenda dimitto •

Egocbridianus cu chriftianoIoquesohfocro te fraterfric plus uelis fope q fapisjne uel inoccntia uel {implicira¬
te tuaAiel certe ea qua taceo:5č tc no intefligete catenitclliguntldilo pferas:& ineptia^ tua^cundis cachfnu
prabeasAliud a parua atate didiciftilaliis afluetus es‘difciplinss.N6 cd eiufde hois SC  aureos numos &ičriptu —
tas^pbareidegudareuina;3Cprophetas pel apoftolos itelligere«Mc lacerasifondum fratre Oceanu in culpam
harefeos uocas:pra( bptero^ tiodViticentii ^ePauliniani &C  fratrisCufebii iudiciu difpliceuSolus čsCato ro—
manigeneris difcrti(rimusiqui teftimonio tuo SC  prudentia uelis credi.Rccordare qlo illius dieilquado me de
refurrecTione SC  ueritate corporis pradicante;ex Iatere fuflulrabasldč applaudebas manu:6C orthodoxu clama

cs.

iudi-

cium.Et licet da ti m accepta epidola aerivapg Tov.ided ineoditu lermone tuu intelligereftamen rudicitate SC
fimplicitate magis in tearbitrabanq uecordia.Nec reprchendo fandu ui^. Maluit enrapud me diOimulare
quod noueratiq portitore clientulu-(uis Iitteris accufare.Sed me metiplu arguoiqui aIteriuspotiusacquieui:q
meo iudicioiS:oculss aliud cerncntibusialiud fchcdulac credidi:q uideba.Q uam ob reni dedne me lacederet
S£  uolumi/iibus tuisobrucre.Parcc {alte numis tuistquibus notarios labrariodp coducensjeifde SC  feriptoribus
uteris Sčfautoribus^ui tc ideo fordta laudantiut lucru in (cribendo faciant.Si libet exercere igeniuitrade te gra
maticis atq? rhetoi ibusidifce dialedicallčdis indruere philofopho^iut cu omnia didicerisifolte tune tacere in
dpias,Q__uanq duku faciamtmagidro cundorum magidros qrere;&: ei modum {ponereiqui !oqui nefeit: SC
tacere non poted.^cfp ed illud apud graccos prouei bidovoq zspoS Aopa^.i.adnus ad lyra.Ego reor &nome
contratiu tib^Koc ra v Ti<ppaenv.idcd per contrariam expodtionem podtu.Nam tota mente dormitasISi pro/
fundidimo non ta Cono  dertis’q let hargo.f nter casteras quippe blademiastquas ore focrilego ptulidi! aufiis es
dicere: montem de quo abfcifus cd mOaniele lapisdine manibus ede diabolul^č lapidem chridulQp ui quia
aflupfit cor pus Adam>qui diabolo ante per uitia cohasleraftnatum ede de uirginejut a morte hoc ed a diabolo
hominem lepararer.® pr^cidenda linguatac per partes SC  frudrailaceranda^uifq ne chridianus dcu patrem
omnipotente in p fona diaboli interpretatur^dC tanto piaculo totius orbis aures maculatf %m  interpretatione
tuam quifq!non dica catholico^ifed hieretico^ due gentiliu unq recepidpiu fit quod locutus es«$in aut tantu
nefas nunq audiuit chridieccledaT&f per tuu primu os ipfe le monte interpretatus ed qui dixerau ero fimilis al
tidimolage pocnitentia:& in focco uerfore SC  cinerelSC tantu foeluSiugibus abderge lachrymis.ili tamen tibi di
mittatur Ime impietaŠEt iuxta en oreOr/genis tune uenia confequaris:quando conlecuturus ed SC diaboluš:
qui nunq plus q per os tuddeprckendiif blaffemade.Mea iniuria patienter tulUmpietate contra deu fon e no
potui,Ynde SC  uifus fu mordacius in extrema epidola fcribere:q promileralejej pod priore poemtential qua' a
me uenia deprecatus cšitei^ comi dl le unde agas poenitentia dolidiflimu fit.Tribuat tibi Chridus:ut audiaslSC
taceaslut intelligasK de loquaris.

4^eattHieronymi prefbyteri ad Tranquillinu quomodo Origenem legere debeatti qua docet propter illius
eruditionemtnon omnino eius commentarios refpuendos:(ed ita Iegendo^lut bona eligantunuitenturqt con ^
traria. . . Epidola,XLIII.

♦cx.

tuo loauoripfa fchedula SC  muti apiceslitteraraniinfpirant in  nos tux mentis affedu.<§)uod dicis Origenis
multos errorc deceptoste fandu filiu mcuOceanu illop infante rcpugnamK doleo timul SC  gaudeof du aut
t  i». .j  diKpmrlitrtn/t-npfMfilmc  fiibnenit tSC QuiarneasoaruitatisQris fentcntiaiutru fe—

t  joneffic interdu lcgendu arbitror^uomodo^Ter tullianuSž^ ouatiŽArnobiu 5ž-ApolIi'nare?6čn6nuIlos eccle
fiafticos fcriptores grajcostpariter SC  Iatinostutbonaeo^t eligamusmitemufqj c6trana:iuxta apoftolu dicente;
omnia probate-Mua: bona funt rctinetc*(fkterum qui uel in a more eius nitniumtal i  odium ftomacbi Tuj pra

, t * 1 ’L * f 1 ' _ .1! A. _   Cilv>1 Wr» rmi 'lin N

matalnec propter dogmatum prauitatemifi quos commentarios in fcripturas fandas utiles edidittpenitus re^-
fpuendi funt.C^_uod (I contentiofum inrer fe amatores eius K obtredatores fine duxerintW nihil mediu ap^
petantinec feruent moduifed totum*aut ptobenttaut improbentllibentius piam rufticitatemtq dodam blaiFe
iniam eligam.Sandus frater-Tatianus diaconušfimpenaio te falutat.

y Be^Rerony mi prefby ten' ad-Marcum prefby terum fuper poft ulata fiderubi de profecutionibus hazreti^-
rum conqueritur« Epiftola*XLIIII.

kEcrcuera quide utendu mihi pfalmifbe uocedicetisfcu confifteret aduerfu me peccator obmutui j
? SC  humiliatus {utGcCi  iui a bonis.Et itc^lego uero tanq furdus n5 audiebai&I tancj mutus non aperi-
cnsos fuuS& fadus fu ur homofnon audiens.Sed quiaeharitasoia fuperadSč propofitu uincitaffiv-
dusino ta iiuria facietibus reddo uicefq tibi refpodeoJpoftulanti. Apud chriftianos enitno q patit? (ut ait qda^
fed qui Tacit cotumelia mifer eft.Er prio gdeiatc <q de fide mea$qua oprime nofti tecu Ioquanaduerfus barbarie
jfiius Iocimerfu cogor clamarc uulgato.

(^ uod genus hoc hominumf quac ue hunc tam barbara morem*

^ermittit patrialThcfpitfo prohibemur arenah
Bella cient!primaq 3  uetant confiftere tcrra‘*&c.

<§Miaz iccirco de getili poeta fupfimuslut qui chrifti pace no feruafcpace falte difcat ab ethnico*Haereticus uo/
cotfhomoufian praedicasrrinirate*$abellianaz fpietatis arguorkres fubfiftetes ueras itegras pfedafip pfonasr i
defefta uoce pnuncians*3>i ab-Arrianis meritom abOrthodoxis:qui huiufmodiarguunt ;fid^Qrthodoxi efle
dcfieruntAut Ti eis placetthazrcticu me cu occidenteihazreticmeu #gypt<£ hoc eft cumDamafoPetroqr<onde-
nent.(^quid unum hominemexccptis fodis criminanturfSi riuus tenuiter Euitinon eft aluei culparied fon tis*
Pudetdicereide caucrnis ccllula^danamus orbcm; in facco SC  cinere uolutatilde epifcopifcntentiam ferimus*
® uid facit  Tub tunica poenitentisrcaius animus?(Eathena:^fordesi& coma;rnon funt diadematfs fignaifed

.^1. _-•__; i_ a^- ___.• ...-j;__:_ tr.. _Pf . j

los fcducaifciTina conficiam«Nihil alicui pr^cipuKnihil cciofus accipjo.Manu quotidie SC  proprio fudore qri
mus cibutfčientcs ab apoftolo fcriptu dTc:qui aut non operaTrno rnanducct.H^c uenerabilis 8C  fadepaterlcu
quali gemituicu quali dolore cofčripferimjteftis eftIefus.Tacuiinuquid femp tacebof ^icit dominuš:No miV
hi conceditl unus angclus hercmi.O uotidie expofcor fiddquafi fine fide renatus fim.dofiteormt uolunpnon
placet*$ubfaibdjn6 credunpunu tantu placečut hinc recedada lam cedo(abruperunt parte a me aiac mea^cha
riffirnos fratrcs»£cce difcedere cupiuntnmo penitus difčeduntfmelius efle  dicentesnnter feras :habitamq cum
tahbus chriflianis,Et ego ipfelni fi me SC  corporis imbecillitas 8C  hyemis retineret afperita^iam modo fugetem

mortuus fiuhabeandpoiTideannglot ienc .Mihi aut abfit gloriarfinifi in cruce domini noft ri Iefu cbriftč p que
mihi mundus crucifixus eftfSC ego mundo.De fide aut qua dignatus es fcribcre fandoCprillo dedi confcripta
fide Q_ui fic non creditialienus a chriffo eft,(Ca:teR> ego fidei raca: teftes habeo aures tuasf&: beati fratr isCoe /
nobiitgu em tecum omnes qui hic fuumiplurimum faluramus,

| jBeat iHieronymi ad-Pamachium Sž^vlarcella^de ffudioThcophiliepiTcoppAlexandrinŽcotra origenianos
congratulandoin qua epiftola fuam de pafeatdčč centra ipfa hxrefim traduda fe dicit emittereiut orietis fide
cathedraPetri confirmct. Epiflola.XL V.

Vrfum orientalibus uos locupleto mercibusf55lMcxandrinas opcs primoRomam uero tranfmit
|to*Seus ab auifro uenictiEt fandus de monte Phararumbra condenfalunde SC  (ponfa letaturi Ca

renuncco

dauit pcccatumduperabundauit Kgratia,(§ ui paruulum chriftum fouerantradultum fidei calore dcfendut.
V t qui per illos effugcratH^rodes manusieffugiat harrcticum blalTemantem. (^uemOemetrius-AIexadria
urbe reppulftlftoto orbe fugatTheophilustad quem-Lucas fcriplit adus apoil:olorum:qui ex amore dei' nome
inuenit.Vbinunceffcoluber tortuofusf^bi ucnenatiiTima uiperaf
"Prima hominis facies^utero commiila luporumr'

Tbi licXrcfequa: fibrfabat (mudofEt me SC  papa Thcopbilu foi iadahat errorislIatratuq? lpudentifTimo^ c3/
nu ad inducedos fimplices‘noftru menticbaf aiTenfu^®pprella eft eius audoritas SC  clocintiaSC i more demo

nico^ fpiriturmdc ter ra Ioquit .Nefcit enim eumtquide furfum ueniens eaIoqui&qu£ furfum funt. Atq? utiV
nam lerpentina generatidaut fimpliciter nra fatea&aut condantcr dcfcndat fualut (čire ualeamu$qui nobis a
mandi furu:qui cauendi.Nunc aut nouu pcenitentitegenusioderunr nos qfi hoftes:quo^ fide puhlice negare
no audent.Rogo quiseft ide doloriqui ncc tpe nec fone curatVInter micantesgladiosliacentia corpora* riuos
(anguinisqpfluentes*iungunt? faepe hoftiIesedextra::&: belit rabie pax repentina comutat.Soli funt huius Ime
feos fectatorcs:qui cu ecclefiadicis no ualent foederarijquia qd (ermoe cogunt? dicerermetc codenant*Et fi qui
do aperta blafFemia publicis auribus fuerit reuelatatSi uiderint cotra (eaudientiu turbam circunfremereaunc
fimulata fimplicitate dicunt audide (e primu“qux magidru dicere anre ne(cicrint,(Euq} eo^ (čripta teneanturif
uoce negan«quod in Irisconfitent r ’?qmd necefle eftobiiderePropotid^mutarclocafdiucrlas ludrarc regioesV

— , -*- v “abidooredi(cerpercf'$iueraloquimin?prir v ’
lošf hincinde con fuitis?& eo^ carpitis uitatq
nos quidam aflertjpnelpfa crediderint pdoresmt os lmpietar
te fčtidu no habebitisVfi cicatricem potueritis in nra aure moftrare/^uid iuuat ueftrapfidiahiel prodeft pelv~
lis £Cthiopicai& pardi uarietasTi in nfocorporencuusapparueritfEnpapa^Theophilus tota^-Origene arguic
libertatdharraicu efle.Nec dida defendundfed fingunt ab harrcticis imutata:muItoruqj dicunt libros fimili /

. ter deprauatosiut illu no fua fiderfed alio^ ruean£ crroribusžue^j hacc aduerfu hsereticos didafint:qui iniudo
contra nos odio faeuientcsimente fatenc archanumJ& uenena pedoris irremediabili dolore teftantf. Tos chri—
ftiani fenatus lumina accipiteiSC gracam SC latinam etiam hocanno epidolame rurfum tmctici metiantud a
nobis plžeraqj uel additatuel mutatafin qua Iaborafle me fateorjfut uerbo^ elegantiamfpari interpretationis ue-
nudatc feruarcmUEt mtra definitas linčaš currensbec in quoq cxcedens loco;cloquentia: cius fluenta non per/
deremjeaCp res codem (črmone(trand'errem*(§Mjod ut^ ncc ne conlecutus finuufo iudicio derelmquo?quam
fciatisin quatuorpartes(eflediui(am«ln primo čreden tes hortatutfad dominieum pafchacelebrandum* jn ic*
cundo SC  tertio locdiApollinarč SC  origenem!iugulat.fn quarto,i*cxtremotlmencos ad poenitentiam cohcrtat?
$iquid aut hic minus aduerfusOrigenem didum cfbčč in prarteriti anm epiftola continetHf SC  haec quam mo-
uertimus breuirari ftudenszdicere plura non dcbuit.Porro contraApollinarerrFfuccinda fide SC  pura profeb
fio non caret fubtilitate dialedica:quse aduerlarium (uum cxtorto de manibas eius pugionc cofodir.Oratc igi —■
tur dominulut qd in graico placenin latmo no difpliceatfe qa totus oriens mir at? SC  prsedicatjlarto finu-Roma
fufcipiatfprtedicationequoq;cathedra>Marcieuagelifta^cathedrarPetri apoftoli fua prscdicationc confirmcte
<§)_uanq cclebri fermoe uulgatu fiti  beatu quoq? papa-Anaftafm eode feruoreVqa eode fpu cd: latitates i foucis
(uis bsereticos p(ecutu/ciu(q; fra: doccat danatu in occidetetqd in oriente danatu ed,Cui mukos tprecamur an
noslut hacreleos rediuiua platar la^p illius dudiu longo temporc arefadažmorian^f
Beati-Hieronvmi prefbyteri ad pamachiu deobtredatoribus fuis(qlibR: fuu aduerfu domnianu carpebat:q{t
nimius fuiflet inlaude uirginu& interpretatioe nuptiaf^*cotra quos dicit (e apologeticon mittcrdqui datim in
frifuljkcitur. Epiftola.XLV •

g  VJ Fdridiani interdum pudoris edretiam apud amicos taccrefSč humilitatem (iiam magis filentio con
M c  folari;q retradandoueteresamicitia^ambitioniscrimerfincurrere.t^uadiu tacuidntacuilnecun-

M q cxpoftu!arefuperhacreuolui!ne non amieum qnaerere;(ed portionem uiderer cxpctcrc. Nune -+■
\  1 autprouocatusorficio littera^tprimas partes (emper habere tentabožfič non tam refcribcrcq rcriy-

bcrc.Yt SC  uerecundc hucufqj tacuideiSC uerecundius Ioqui coepiile cogno(čar,©c opufculis meis contra-doui-
nianum^j? SC  prudenter SC  amantcrd*ceris^xemp!arii (ubtrahendo(optime noui.Sed nihil profuit ida dilige.
tiaicum aliquanti cx  urbe ucnicntes mihieadem led!tarentiqute (ero me exccpi(le referebant.Tn hac quoq? qv-

aut ametores meitaut inuidi diuerfo quidem ftudio:led pari cerramine in uulgus nodra difleminat?& uel i  lati

i ... i- •  _•_. _ A.asr ir.-r.n ____f_

tteum lpuus opis tl bi mm;que zspos etpcoVHcra oc te poiceie eaiai.v^ue cu legenstaut ipie pro nou;s ca;iena
tidaciestaut (1 tu quoq* nare cotraxerisnllam apodoli zsspiKorrHV.i.amputationemkn q de uirginitate SCnnpti-
is difputattaliter diderere compelleristnec hoc dico q? te ad fcribcndum prouocemtcuius in faeris Iris dadium
mi hi pr#fero:$ed ut alios qui nos lacerančhoc facere compellastnorunt Irastuidcnt'’ fibi fciolkpolTunt me no


il


teris mutuarifccrc cunde grarcu SC  latinuk uetere editione nrx  traflationi c6parai& liquido puidtbis qm di,

ptura& maxime pphetas it.elligci ej& interpretu uitiof|U£eapud fuos puri (Tirno curfu orationislabuntfjapud
nos fčat^re uitiis.Porro eloquehtia qua proChrifto inCicerone con tem ni slin paruuliVne requiras. Ecclefiafti ~
ca interprctatioTetia fi habet cloquii uenuftate*di(Tirnu!are ea debendC fugerc; ut no ociofis philofophc^ fcho^
I jsfpari dfip difčipuiisrPcJ uniuerfo loguaf hofutn gencri.

IjjUberapologeticus beatiHieronymi acTPamachiufsn defenfione Iibro^ cotrarlooinianujm quo docet fr non
damnafle nuptiasifcd illis uirginitate^ptuliffetft apofloli capitulum benignius etiam pro nuptiis a (e q caetcrig
intcr^retatum, ./CLVII.

Vod ad tc hucufep no fcripfijcaufa fut filentiu tuu.^erebar.n.ne fi tacenti (čriberetmoleftu me ma
.dsqofficiofuputares.NucautprouocatusdulciflimišIristuisTSčhuiufcemodilittcristqu£me ad
/philofophia nri dogmatis prouocatet:& codficipulu quoda & dodale & amicu obufis ut aiunt ma>
nibusexcipio^defcnforeq3 meo& opufculofe parojita ta rod fi ate te placaruiudice babuerojimo fi

me quidl<p m Iibristquos aduerfudouinianu fcripiKnimius fuerimjucl in laude uirginutucl in fuggi!Iatioe nu
ptia^;8č aiunt codenatione quodamo efle mfimonifiin taniu pudicitia prtedicare^ut nulla pofie uideaf’ inter
uxore 8C  uirgine c5paratio/derelinqui.Ego fi benc pblematis memimlinterdouirifanu & nos ifl a coretio elT; cp
illeexazquetuirginitatinuptiasttios fubiiciamusilllepa^ uel nihibnos mulru intereedicamus« K)eniq^ iccirco
teepoft dominu facieterdanatus cfbq? aufus fitppetua: uirginitati mrimoniu compararc.Aut fiidipfum uirgo
putatf & nuptalcur piaculu uocis huius romalV idorinus audirc ncn potuit^Virgoa uiroino uir a uirginege^
neratf.Mediu efleriihilpotlaut mea fnia fequenda efttaut iouiniani.$i reprehendorTq>nuptias uirginitati fubi
iriojlaudet ip{e*qui coparat.$i aut danatus c£i qui a:qualcs putabattdanatio eiusfmei operiš teftimoniu fit. $i
farculi hoies indignantf in mino,ri gradu (e cflcrq uirgincsfrniror clericos Sl  monachos & contincnres id no Iau>

melius cfic?qa nuptia^ operi pmuIcrunt.An ego rudis in (aTpturis(& nune primu faera uolumina legenslif
ncam SC  ut ita dica tenue dicendi film n ter uirginitate SC  nuptias feruare no potuiV Videlicer ne (neba dičluhice
M  efie iufTus multui&T du unu latus protegofin aitero uulneratus fum*Atq; ut manifeflius 1 oquarTdu contra-Io^

cipiVEncratita^ errorc deceptiioem coitu (purcu putamus:qui no folum nuptiadlied SC  cibos quocp quos dcus
creauit ad utcndurdananti& reprobant.Scimus in dorno magnatnon folu uafa aurca SC  argentea efletied Si lij
gnea Si  fi<5fr'!ia£& iup fundament&Chriftnqc[ Paulus architedus pofuitTalius (uptedificauitaui^rargcntuflapr
des pratciofostalius econtrario fcenufiignfatftipulauNon ignoramus honorabiles nuptias!& cubilc imacularu
Lcgimus prima dci (hiamSCrcfcite SC  multiplicamim:& replete terramlfed ita nuptias recepimnstut uirginita
tcrnjqux de nuptiis na (cit;ž ( pferamus,Nunquid argentu non crit argentu^fi au^ pratciofius eft.^Aut ai boriš SC
fegetis contumelia efbfi radsci SC  foliistulmo SC  arifti&poma pratferant'’ SC  fručlusfV t poma ex arborelfi ume
tum ex ftipulatita uirginitas ex nuptiis.Centefimus Si  (čxagefimus SC  tricefimus fručtušqq de una tcrrat& de
una femente nafiadrtamen tnultum difFert in mmiero*Triginta referunt'' ad nuptias(quia SC  ipfa digitor^ con^
iundic£quafi molli o (culo (e complexans SC  foederansTmaritum pingitfK coniugem,Sexagita uero ad uiduas'/
to op  in angufha SC  tribulatione fintpofitsetunde SC  fuperiori digito deprimuntf!quantocp maior ! en: difficulras?
ex partc quodam uoluptatis illecebris abftinereTtanto maiu^Sč praimium.Porro numerus cen te fi m u sT q u a: (o
diligenter ledor attedetde finifira tranfiert ad dextrami&fiifdem quidcm digitisded nocadem manu;quibus i
lama nuptaejignificant^ uidu^circulum facfens exprimit uirginitatis coronam*®ro te:qui h^cloquit'^da < -
nat nupoasVuirginitatemtargentum diximus matrimonium.Centefimum SC  fexagefimum SC  tricefimu
frudu m de una terra cxpofuimus:5t de una femente generaridicet multum differat in numero.Et quis unq ta
iniquus ledor eridut non ex meis didisifed ex (uo me finfu iudicctiTEt certe multo clacmentiorcs erga coniun/
gia fuimus omnibus pene latinis SC  gratcis tradatoribusTqui centefimum numerum ad martpres referunc(exa
gefimum ad uirginesitricerimum ad uiduaslatcjj ita fi&uxta illo^ fententiamfut de bona tcrralfiC de patriffami
lias feminelcxcludan^ mariti, Y cfp  ne in principio cautusTin reliquis forfitan improuidus fucrimlTnonne pofl
partitionem 'opufčulircum ad quat(Tiones uenirem'(Tatim intuliVVos qua:fo utriufip (exus uirgines SC  contine
tes:marifi quoq; SC  bigamnut conatus meos orationibus adiuuetistcudo^ in comunelouinianus hic hoflis e0:
(^uo^ ego orationibus indigeo:6č quos adiutores mci operiš prateodeos pofium Manichafi errore damnareV-
Curramus ad reliqua:Neq; enim epidobr brcuitasJpatitur diutius in fingulis immoraritlnterpretantes illud a
podoii tefh'moniam:uxorproprii corporis fui non hibet potefiatermfe duiriSimiliter SC  uir corporis fui non
habetpoteflatemrfcd uxorlhoc fiibunximus.®mnis hxc  qua:ftio de his cftxiui in matrimonio funt*an cis lice
at uxores dimittcre‘fquod SC  dominus in euangclia‘prohibuir.Vnde SC  apodolus Bonum eft ait homini uxoi'
rem uel mulieremnon tangcreiquafi in tadu eiuspericulum fit:quan qui eam tetigerit non euadat. Vnde SC

v  Iofcph

Iofcph quia illu tagere uolebac *gyptialfugiens de manibus eiušpalliu abiecit.$ed quia qui Čemel  duxit uxo/-
tctniCt  ex colenfu (e no ualet abftineretnec darc repudiu nopeccatitreddat coiugi debitukjuia (pote (e alligauit*
ut  reddere cogeret?.<^ui domini dicit efleprseceptume dimittant" uxores’& abfq; colenfuKJcf' deus coiuxk ho *
no feparcdhic pot dici nuptias condenare^Rurlu in (čquetibusifed unufqfcp ait habet ppriu doniScx deo Ali—
us quidč fietaliusaut ficfqua fniam nos exponetešhtec intulimus.^ uid inq uelitrtplpicuu cft.Sed quonia in
ccclefta diuer(a fut donaicocedo X  nuptiastne uidear danardnatura.Simukp cofideralcp aliud donu uirginita-
tis fit;aliud nuptia 5 t.Snn.eade elTet merces niiptia^ X  uirginu?nequaqdixiflet pofl: prarceptu cotmentJH fed
unu{qfq? ppriu habet donu ex deotalius quide fictalius autfic.Ybi ^prietas fingulo^ cfbibi aknnfccus diuer-
(itas.<£ 6 cedo X  nuptias efle donu deirled inter donu X  donu magna diuerfitas cft.Ktem^ SC  apoftolus de quo»
da poft inccftu počnite tiaejecotrario inqttdonatc ei SC  cofolaminiiSč ficui qd donaftis:& ego. Ac ne putarennis
donu hois contenendižaddidit.Na X  ego qd donaui1fiqd donaui ppter uos^ora chriftojdiuerfa fut dona chri
fti.Vnde lofeph i typo eius uaria hebat tunicaJEt in p fal m o. xl ii ii . Icgim u siA Anit regi na a dextris tuis i ueftitu
deaurato&ireudata uarietate.EtPetrus apoftolus.Sicut cohasredcs ait multiplices gratia: dei:qd fignificatmus
gratia: dicit? ssiKČiAus.i.uariie.Rogo quae eft ifta cotcntio:cIaudcre oculos?nec aptifli mu lumen alpicere‘fln ec—
clefia diximus efle dona diuer ia:& aliud donu uirginitatis¥& aliud nupria^.Et poft paululu.Cocedo X  n upri a-
as efle donu.dei.$cd interdonu X  donufrnagna diuerlitas eftflč q<f dei donu uoce aptiflima DouciamuskJana—
re dicimurVPorro fidofeph in typo domini accipifTtumca eius uaria atq? diftinčta in uirgimbus uiduis corine/
tibus ac mantis cftt&potuideri quafi alienus 1 qui de tunica chriftiefbcu X  ipfa reginarhoceft ecclcfia laluato
riniti ueftitu deauratoreade uarictarc circudarc&dixerimus.$ed X  in cofcquetibus de coiugio difputatesjeunde-
fenfu fecuti {umusljbiclocustd prat lente cotrouerfiafao pertinet.Bfocet*n.iuxta fniam domini:uxore excepta
caufi fornicationis no repudiada:& repudiata uiuo maritojaltcrino nuberdfaut ccrte uiro fuo! debere rcconci
Iiari.Et in alio loco.Mulicr inquit aibgata cffcjuanto tpe uit eius uiuit.^uod ii dormierit uij eius J liberara eft
a lege uiriKcui uult nabavni tu in domino.i,chrifliano.(^_ui lecudas nuptiasstertialcp cocedir in domindžPi i f-
mas cu ethnica'prohibc£Aperiant quxfo auresobrre<5Vatores mci: 5 C uideant me lecudas X  tertiasnuptias con —
ceffiiTe in domino!qui fecundas X  tertias non donauitprimu potui danare mfimoniuffn eo quocp locojubi in 1
terpretamur capitulum apoftoliCircuncifusaliquis uocatus efbnon adducatprscpuriumlln pr^putio uoca^
tus eftjnon circundac‘licctquide prudentiilimi interpretes fcriptura 5 «hoc de circunciftonejSc leruitute dičlu
efle con ten d a n t.N onn e a per t lfn m e foedera leruauimus s nupt!aRi?S)iximus.n.$i in pracputio quis uocatus eft:
non circunda^.Hebasinquit uxoretcu credidifti.Noli fid&Chrifli caulaputare diltidiijquia in pacc nos uoca—
uit dcus.CCircuncifio nihil cfb3c prarputiu nihil eldjled oblcruatio madato^ dei.Nihil.n.prodeft: ablčp opibus
ctdibatus X  nuptiteicu ctia fides qqae proprie-Chnfliano^ cibli opera non hueritmiortua efle dicatur. Et hac
Iego'uirgines quo^ ueflte Sždunonis uniuiraclfin lantflaRt queant ordine numerarnEt pofl: paululutSeruus uo^~
catus estno fit tibi curaeHed X II petes fieri libenmagis uterefeua li hes inqt uxoresSč illi alligatus es X  loluis dc^
bitunil& no hes tui corporis ptatetatep ut manifeflius loquariferuus uxoris estnoli ppter hoc hre triftitial nec
deamiflauirginitatdfulpires.Sedetia fipotcscaufasaliquasinuenire deflidiijutlibcrtatepudicitiatpafruaris^
noli lalute tuamicu alterius interitu qu 2 ererc.Habcto paulifper uxorem?nec pr accurr as morantem!exped:a‘ du
(equitur.$i egeris patietenconiunx mutabif in fororem:|ri co quoq? loco ubi tračlauimus cur dixiflet-PauluS¥
^Oe uirginibusaut domini prasceptu non hab^olConliliu autdojtanq milericordiam confecutus a dominofut
fim fidelistita uirginitate prstulimuslut nuptia^ ordinelčiuaremus.Si uirginitatem dominus iperaflln uide-
batur nuprias condenarc&5£ hoium auferre (cminariumnde X  ipfa uirginitas nafeit'* .Si prsecidiflet radice! quo*'
fruges qu^rereJ^Nifi ante fundamenta ierifletlqua rone sdificium extrueret:3č opertu^ cunčli defuper culy
men imponeretfSi radicem nuptiasjfi uirginitatem diximus fmčlušifi fundamentu matrimoniu % X  ardificiu
url culmen perpetua caflitatemtquis uel tam inuidusruel tam caecus obtrečlator mei eridut in eadem dotno x
dificium uel culmcn uideatlSC fundamentu qčf aedificiu X  cul men po r tadignoretf Porr o X  in alio loco propo*-
nentes apofloli teftimoniumrin quo aitfolligatus es uxoriino!i quacrere folutionem:$olutus es ab uxore: noli q
rete uxorem.Ilico hacc fubiccimus.Habet unufquifq] nfm terminos fuostreddc mihi meumiSd tu tene tuumf
$i alligatus es uxori tuacine illi des repudium.Si lolutus fum ab uxore:non quxram uxorem. V;t ego no loluo
coniugialli (črnel ligata (untrita tu non Iiges qd (olutu eft.Sed X  in alio teftimonio quid de uirginitate X  nupti
islenlerimusJmanifeftiffimedeclarat^Nonimponit nobis apoflolus laqueum:nec cogit efle qd' noluinus:fed
fuadetqd honeflum eft X deco$iX  intente facit feruire dominofSi (emperefte fol!icituui:5č cxpedare parata
domini uoluntatemlutcu quid impcrauerit:quafi ftrenuus X armarus miles ftatim impleat quod prsceptum
efb§č hoc faciat fine ulla diftcntioneKquar data eft (ccundum eedefiaften hoibus huius mundirut diftendantur
in ca.Tn fine quoq$ comparafionis nnptia^ X  uirginum dilputationem nram hoc (črmone’concIufimus • Vbi
bonum X  melius cftžibi boni X  melioris non unum eft prajmium& ubi non unum eft prtemiumabi utiqj do/
na diuerla.Tantum eft igitur inter nuptias X  uirginitai emtquantu inrer no pcceare X  bcncfacerelimo ut Ieub
us dicam(quantum inter bonum’3i melius.Porro in con(equentibus cum dicimus.Finita difputatione coniu^
gioy.X  uirginitatisut inter utrucp tanto moderamine pratcepto^lnec ad (iniftram nccad dextram diuerterec
fed uia regia gradereturlSC lllud implerepne fis multum iufluslRurfus monogamiam digamitgcotn parat. Et
qs‘5nuptias {ubdideraf uirginitatitita digamiam nuptiis fubiici&Nonne petfpicue oftedimustquae ht m lerip
turis fanclii fiuift:ia1qux dextraffiC qd bguificctlne fls mukuiuftusf ^ uod uidelicet finiftra kt?li iudacoru SC

m ii .cxn.

ocntiltu feamurlibfdinel 8 i femp seftucmu&dcoitu,DextralG-Manicharo& feqmurerrorejSi Hmulata pudi/
ri Ma  j nndicitižE rctibus ipliccmur. Via aut regia drsita appetere uirginitatitnenuptia: codenenc. Prxtereaqs

i appetere uirginitatetne nuptiae codentm* rreterea^s
fimonia dan are medicatfcu ctiam de fecundis*dixifle me
uae Te cottnere no pofunttne kixuriafe tChri

polt 1ainaUd*Vl>a,ltl^ UldllUItO C1UUI1 UW ^UlctlUlUUViiUl»imuv^ a|.'witunVKvr vi  vvv,

rneu.Porro ne aučtoritas apoftoli ejfi hois leuioMaddidit uideref ,Puto aricp Si  ego (pum dci habea* y  bi ad coti-
netia^uocacibi no homistfed (piritus de i cofilio ufus eft.Vbi aut nubcndi cocedit ueniaflpiritu d ci no nomiat?
Ted prudena: libcrat coGliumrita fingulis relaxas1fut unufquiiq$ferre poteft.PropoGtis ergo teflimoniis: i  qbus
apoflolus (ecudas cocedit nuptiasfftatim fabiecimus quo uirgibusfob fornicatiois piculu cocedit nuptiasiSi ex
cufabile facit qcfper fe no appetit^ita p eade fornicatioecocedit uiduislfecuda mrimonia.Melius efhndicetal/-
tesi Sl  tcrtiuknu ui '91  nofle q plurimosii* tolerabdius eft uni homini pftituta efle q multislfaceflat calunia.Be
fecudo hic dl  de tertio Sl  quartoifi Isbet mfimonio difpurauimusmo depnmo*$ed ne quisin eo q> diximus tole
rabilius e uni homini pftituraeeČj mulnstad primu mrimoniu referaticum omnis nobis quxftiodedigamia
Sl  trigamia fuerit.5)eniq} digamix Sl  trigamke difputation&hoc calce fignauimus ♦ ©ia licetjfed no omma ex^
pediut.No dano digarnos?imo nec trigamostSi fidici pot očlogamos.Plus aliqd inferaletia (cortatore reripio
pcenitente.<^ uicqd xqliter licetrecjli lance penfadu cfbErubefcat ca!uniator meus^ices me pria danare ma/-
trimonta;quado legit no dano digamos Sl  trigatnosfSi fi dici pot ocflogamoslAliud eft no danaresaliud predi/-
care,Aliud cfl ucniacocedercialiud laudare uirtute.Si aut durus in co uideonqa dixi 5r qcqd xqfiter licenarcjli la—
ce  pefandu eflrputo no me crudele iudicabir čl  rigidi?quia alsa loca uirginitati Sl  nuptiisjalia trigamis Si  očto*—
gamisfei pcrnitenhusdegeritpreparata^hriftu in čarne uirgineiin fpu monogamu;q?unahabeteccIcfia inf
j  rcliqs fer mo teflatus cft?Si crediti fumus nuptias codenare:K)anare dicor nuptiasicuius hic Termo eft, Mulliqj
dubiu cft (accrdotes deAaron Sž-EleasanSč-Finees generatos?qui cu Sl  ipfi uxores hucrintlrečle nobis oppone
rent":fi erroreJSncraticaRr cotederemus mr imoijia reprobad^tTatianu Encrarica^ principe qui abiicit mr imo
nia^reprchedimusISC ipfi nuptias codenamus. R.urfuqj ubi uirgines Sl  uiduas coparoTqd de nuptiis (enfeiim:

Si  quo tres gradus iiirginitatiskiiduitati(q 5  uel continetia: 6C  coiugii fecerimfdeclarat ipfa qu« kripta funt,No
nego beatas efte uiduas^quac ita poft bapti fmu manferintmec illa^ detrah« mentotqua: cu uiris in caditate(p\
durant.Sed (icut ha: maioris praimii apud deu funt q nuptas coniugali officio feruietesita Si  ipfe aeqao patian -
tur aiduirginitate fibi prajfcri i.Ad43allatas quoc^ tedimoniu apodoli proponetc'dEx opibus legis no mfhfica—
bi(T ois carcihaiufccmodi fcnfum i ntul im ust opa legičSč nuptia: funuVnde,5t maledicunt^ ica:qua:n 6  habetfi
liosjquae fi conced unč  c tia in enangeliolaliud ed iudulgentia infirmitati tribuereraliud ed uirtutibus prarmia
polliccn.Ecce per (picue nuptias dicimus cocedi in euagelioUed tamen eafde in (uo officio pmanentesjpr^mia
caditatis cape no pode.C^uod fi indigne accipiutmiatiti«no mihi irafcan^ifed (cripturis (ančlisl imo epifcopis
Sl  prcfby teris Sl.  diaconibasjSC uniuerfb choro facerdotali Ieuiticdfqui fe nouemnt hodias offerre’non pofield
opi feruant coniugali.Sedeo loco ubi deApocalypfi tedimoniupofuimuslnone manifedu ed:quid de uirgini
bus Sl  uiduis Sl  coniugibus fenferimusfHi funt qui cantat canticu nouufqd nemo pot catarejmfi qui uirgo eft
(hi fantprtmitiae dci čl agntiSC fine macula,$i uirgines primitiaedei funtier^o uiduaeSl in mfimonio cotinetes
eruur pod priroitiasthoc e in (ecudoSSC tertio gradujn fecundo 81  tertio gradu uiduas ponimus Sl  maritatastSS
haererico furore dicimur danare nuptiasfMulta funt c\ux  per oem Itb^ cauto moderaminc de uirginitatelf de
uiduistde nuptiis diximus.$ed breuitaris dudio unu adhucpona tedimomufcui no reor contradičtu^uiifi cu
qui aut (e inimicum probare uolueritiaut uecorde(nacu propofuiflem q>donnus iflet ad nuptias in chanaga/
lile^fpod quiedaeda htecaddidu< 5 _m'enim femel iuitad nuptiastfemel docuit edenubendu/Setunc uirginira
ti podt t officereifi nuptias pod uirginitate& uiduitaris cadimoniatnon in gradu tertio poneremus.Nunc aut
cum hžEretico^ fit danare coniugiaiSC dei fpernere coditione?quicquid de Iaude dixerint nuptia^r. iibcnterao-
dimus.EccIefiaenim no danat mrimoniaffed (ubiicitfnec abiicitjfed difpenfarjciens ficut fupra diximu^in do
mo magnamon folu efle ua(a aurea Sl  argenteaifed Sl  lignea Sl  fičtilia^ aliaefle in honoremtalia in contume^
liam.Et quicuq; fe mundaueritfeum futu^ efle uas honorabilerSč neceflanu in omne opus bonum preparatu
<^uicquid inquam de laude dixerint nuptia^libenter audimus*Laudari nuptias Iibenter audimus? Sl twpn*
as condenamusfEccleila matrimonia non damnatjfed fubiidt,Velitis nolitisimaritus fubiicitur uirginitati SC
uiduiranecclefia nupnasrScd nuptias in fuo opere permancntes fubiicitmon damnatlnecabiicitjled difpenfat
In  poteflate ueflracfttfi uelids fecundum pudiciria: gradum fcandere.C^_utd indignamini ? (i in tertio ftantcs
nolitisad fuperiora properareTlgitur cum toties Sl  tam crebro Iečtorem admcnuerimž&: per fingula pene tra
tflatuum milia cautus uiator inceflerimf me ita recipere nuptiastut as continentes uiduas uirgincfčp preferre:
debucrat prudens Sl  benignus Icčloretiam ea aua: uidentur duraredimare de cxtcrist& non in uno atq; eode
Iibrocriminari me diucrfas fcntentias protuIiflt^_uisenim tam hebes Si fic in fcribedo rudis ffbut ideim laii/
dcrSi damnctArdificata dedruatfei dedručla xdificettSi cum aduerlarium uiceritHuo nouiflime mucrone fe
natur^Si rudicani homines Si uehhetoricx uel dialečticx artis ignari detraherent mihi^ tribucrcm ucniam 1 /
peritiasmec accu fationem reprehendercrnbbi n5 uolutatem in culpa ccrneremried ignoratiam«Nuncucro cu

ed:5i

»i' • v
TV



Ul

_ C^i-

‘U| K .

'v ;^4
4 *

vab,

•Hor

,JSN<

M

S

* c od-

n, 'Hijp

■ Bo '*nanr

;," Jt r r '«po

Pehani*.

■ lu -Jliud  prscd,^
l[fr ,J ce»tqiiJ|_

■^tccclcfu^

* f  oobisopp cnc  „

;ui alrsicit mr »mo
UI ; ms Icnlciim;
*'npufuDt,No
" v n cifhtatrfpv
i ‘ v xqnopati;ui -
Ifgisnoui/lifica-
habecfi
jubusprzmia
inaitcsprarmia
\ iimoeptfcopis
' ;: r noti poflcjfl
l:quiddc uirgini -
;n Ikjuj  uirgoeft
monK) connetes
is5Cmaricatašf&

c  uiremitatc^ck
:-adicbty:nifieu
gfrainchanaga/
\ruiic uirgimra
ffmus.Nuncaut
1K  libentcrau^

Jiaincontumcp

num rr*p* iratu
us X l,a F„

-Ju** 0 *

Vita;* 0 ® 6

i£s

i

efb&utuirgilianu aliqdjnferaSlllu afpiceitotrak^ui uocat.Rcfpodcataduerfario.Aliter teneat mbduidifou -
tadoralirer uirga isi docedo:5c me in libris fuis ;qd uel praftermilcri uel addiderim doceat« Ibeprehefbres no au
dio leq nor magiffros«Dclicata dočlrina e (h pugnati ičlus dičtare de muro»Et cum ipfe ungueds delibutus lis;
cruentu milite acculare formidinis.Nec hoc dices (bitim lačtatiae reus futq> cacteris dormietibusdolus certaue
rimSSed hoc dicojcautius eos .poflepugnare*qui me uiderint uulncratu.Nolo tale certame adeas:in quo tatu
te ptegas:& torpetedextraffiniftra clypeu circuferasfrut feriendu tibi effcaut cadedu.Nopoflu te trftimare ui
tftorejnifi aduerfariu uidero trucidatu.Legimus o eruditiftimi uirain fcholi^pariter fi&Ariftoteleca illa de-Gor
g ix  fontibus manatiatfimul didicimus plura efle uidelicetgenera di&adi.Et itercaetera aliud ee gymnaflicos
feriberetahud dogmaticos.In priori uaga efle difputationaSč aduerfario relpodentefnuc hžec nuc illaJnpone
re.Argumetari ut libetraliud Iogfraliud agere?pane ut dr oftederedapide tenerejn fequeti aut aperta fros:& ut
ita dica igenuitas necefTaria efl. Aliud eft quxrereraliud definirefin altero pugnaduji altero docedueft,fu me
fiate in prcelioiSC de uita piclitac&ftudiofus magifler doceas.Holi ex ob!iquo Si  unde no putarisiuulnus iferrei
direčlo pcutc gladio.Turpe tibi eft hofte dolis ferireSno uiribušnil no Si hxc  ars fuma pugnatiu fittahbi mina*
rijalibi pcutere.Legite obfecro uos-Demofthenedegite Tulliu:ac ne forfitan rbetores uobis difpliccat; quo^ ar—
tis eft uerifimilia magis q uera dicere4legite-Platon^XheophrafturXenophont^Ariftote!e:&: reIiquos qui de
Socratis fote manat/stdiuerfis cucurrere dumibussgd in illisaptu qd (implex e.^C^ua: uerba no fenfuuf^ui
fenfusno uičlor^.^rigenestMethodiusiEufebiustApolljnarisjmultis uerluum milibus feribut aduerfus-Cel-
fum 5i  Porphynu.C6fiderare qbus argumetiš&cjlubricis |)blematibus:diaboli ipu cotexta fubuertanft qa i
terdu cogunbloquuqd no (entiut/led qd necefle eftjdicut aduerlus co^qui dicunt r> efte getiles.Taceo de latinis
Icriptoribu&tTertuIIiancžCppnanoiMinutidtVičlorindŽLačlatiolHilariojne no me tam defendiOc^ alios ui
dear accufafTdiPauIu apoftolu pferajque quotie(cuq; Iego^fuideor mihi no uerba audire:(ed tonitrua. Lcgite e—
piftolas eius Sc maxime'ad-Romanosfad-Gallatas$ad Ephciioshn quibus totus in certamine pofitus eft;&uide
bitis eu in teftimoniisfqua£ fumit de ueteri teftametdfq artifex:q prudensiq diftimulator fit eius qd’ a gin Yide
tur qu&’da uerba limpliciatSi qfi inocetis hois ac rufticanijSč qui necfacere nec declinare nouerit infidias 4  Sed
quocuq? refpexcnstfulmina funt.Harret in caulatcapit oe qdtetigeritttergu uertinut fupetlfuga firnulattut oc-
cidat. Columniemur ergo illuratqj dicamus ei.Teftimonia qbus cotraJud^osluel ccetcras h^refes ufus es; ali/
ter in fuis locislaliter in tuis epiftolisžibnan Yidebimus exep!a captiuaiferuierut tibi ad uičtoria:qu£ in fuis uo
lutninibus non dimicant.None nobis Ioquič cu faluatoretaliter foristaliter domi ioquimuri J Turba; parabolas'*
dilčipuliaudiunt ueritate.Proponit phari&is dominus quacftiones:6C no cdiOerit.Aliud eft docere difcipulus
aliud aduerfariu uincere*Myfterium inquit meu mihiimyfteriu meftmihi Si  meisilndignamini mihi q? loui f—
tiianu no docuerimtfed uicerim^Immo indignantAii illu anathematizatu dolenttSC cu iaudant qd funtfaccufat
qdefle fe fimuIant.Q_uafi uero rogandus fuerit ut mihi crederetlsc no inuitus ac repugansin ueritatis uincla
ducendus.Et hacc diceremtfi uincendi ftudio contra regulam fcriptura^ quippiam Iocutus fuiflemj&ficnt uiri
fortes in controuerfiis folent facerctculpam prarmiotredimcrenuNunc uero cum interpres magis apoftoli fue
rim q dogmatiftcstSCcommentatoris fim ufus ofticioiquicquid du^uideturei magis imputetur quem expofui
mustq nobis qui expofuimusfnifi forte ille aliter dixitt& nos fimplicitate uerbo^ eius maligna interpretarfone"
detorfimus.Q__ui hoc arguit de ipfis feripturis probet.Diximus n bonu eft mulieie non tangeretmalu ergo eft
tangerelnihihmbono contrariu cftsnifi malutSi aut malu eftt6C ignofeitlideo conceditAne malo quid deterius
fiat;Sčcsetei'aiufq 5  ad propofitionem alterius capitulitHoc ideo fubiecimusiquia apoftolus dixera£iBonum eft
hoi'mulierem non tangerc.Propter fornicationem aut\mulquilq^ uxore fuam habeattSi unaquaxp fuum uiRi
heatJn quo differunt uerba mea a fenfu apoftolilflifi forte in eo q> iIlepronunciat5ego dubitdf file defi nit i  ego
fcifčitorijlle aperte dicittbonum eft hoi mulierem non tangerelego quotidie qua:rotfi bonum eft mulierem no
tanger eSi  dubitantis efttnon confirmantis«!lle dicit bonum eft non tangerefego quid bono contrariu efle pol
firtadiungo.Statimq 5  in confequentibudaiaduertenda apoftoli prudentiatNon dixit*bonum eft hoi uxorem
non hrdfed bonum eft inquit mulierem non tangeretqua(i &in tačlu eius periculum fittquafi qui illam tetige
rit non euadat. Vidcs igitur non de coniugibus nos exponereUed de coitu fiimpliciter difputarejq> ad compara -

jug uniucrl

terra uanitasfnunquid Si cx\i Si  angeli Si  throni-rdomninationes poteftatestastera:^ uirtutes? Sed quae per fe
bona funcut a bono creatore conditalfad comparationem melio^uanitas appellantur«^erbi gratiaauccrna la
padis comparatione pro nihilo edampas ftcllae comparatione no Iucetfftellam lun^e confertSC ca:ca eft ♦ Luna
foli iungetK rutilat«Solem chrifto confenK tenebrte funt»Ego fum inquit qui (um.©em igitur creatura (i deo
contuleri^non fubfiftiuNe tradas inquitHefter hacreditatem. tuam his qui non funttidolis fcilicet SL  demoni

pio

eius focii eius*qui non eft.Haud dubium eft:quin diabolus^qui cum habeat fodosinon autem haberet nili efletV
tamen quia deo periiVnon efle dicitur.Ergo lecundum hunc comparationis fenfumtmalum dixmius muliere
tagerellicet uxoris nulla fačla fit metio:quia bonu eft no taocre.Et lubiecimus uirginitate frumetunuptias or

tu tu «cxisu

cumuneriDusnoiuiwn»y ua,1 * lll i o f v r r ■ r*** ii ^

f lrnx  & anoclica: caftitatist&;lpfius domini nri iefu chrifti&fle poliutos.<^_uod ficui alpe^ SC  reprehefione di>
gnu uidctf&ta nos iter uirgmitate SC  nuptias fecifle diftatia?qra iter frumetu & ordeu eftdegat fačtPAmbrofii-
de uiduis librdiK iueniet il !u iter cxtera?qux de uirginitareSd nuptiis difputauitjetia hoc dixifie.Mrq; ita confu—
giu prneculit apoftolus ut ft udia uirginitatis extinguere?,fed a cotinetiac pfečtioe icipiestad icotinecite remedij.
defcedit.lt cu brauiu fupnte uocatois fortibus demoftrafteftdeficere tamein uianemine padi« eftiita plaudes
prioribuslut no defpiccrctiSC  fcquetes.®idicerat.n.&: ipfe ga dominus Iefustaliis pane ordeaceu ne in uia defi,
cerent^aliis corpus fuurotad regnu tederet dcmoftrauits8£ in c6iequetibus.No ergo copula nuptialis quaii cul—
pauitandajied quafi neceftitatis farcina declinada cft.Lex.n.aftngituxore?utin laboribus SC  triftitia filios ge/~
neretlcoucrfio eius 'ad unu ui^ iatjutci ipfi dominetf.lErgo laboribus SC  doloribus in generatioe fiho^ aducitf
nuptamo uidua‘f& dominatui uiri fubditf copularaino uirgodf t in alio loco.Prccio inqt empti eftisi nolite fieri
feruihoiunvVidetis^euidescoiugalis fit definitio feruitutis.lt poft pufillu.Si igitf bonu coiugiulfeiuitus ma-
Ju;qd eft quado ncqueat fe inuice (aftificareffcd pderef Yniuerfa qux nos de uirginitateac nuptiis lato fermo
ne diftudimusjillc brcui artauit copediotin pauciVmuIta coprchedcns;uirginitas ab eo pfua fio cotinenriadfou r~
ptia: remedia inc5tinetia2prxdicant?.£t.fignificater a maioribus ad miora defčedesl uirginibus brauiu fupnaj
uocatiois ofteditfauptas ne in uia deficiantfcofolatf.Alios laudattalios no defpicit.^oniugiu ordeoiuirgimtate
corporfCbrdli coparat.lt puto multo minore diftantia inter frumetu efleSC  ordeulq iter ordeu'8^ corpus chri
fluNeindc nuptiasdicit&quafineceftitatis farcina declinanda:3č definitionem efTecuidetiflimte feruitutis. Et
multa aliatquaš in tribus libellis de uirginibus IatifTima: pfecutus eft,Ex qbus uniuerfis pfpicuu cftrmc mhil no^-
ui de uirginibus nuptifcp dixifTčYfcd maioi^ in oibus fecutucfte (mamita huius uidelicet q reliquof$qui de ec>-
clefiafticis dogmatibus difputarunttquo^e aemulari exopto negligentta.potius čj alio^-obfcura diligcntia. tir -
mcant cotra me mariti;quare dixerimlOro te qle ilfud bonu eft qd orare phibetfqd corpu&Chrifti accipe non
pmittitfQ_uado ipleo mariri ofticiuino ipleo cotinerfsJfubet ide apoftolus ialio locorut fcmp oremusl fi iem|>
orandu eftinunq ergo coiugio fcruiedu.^uonia quotiefčuqs uxori debitu reddojorare n5 poftu.Hoc qre di/
xerirmpfpicuu eft*'quia iterpretabarillud apoftoli di<fti2NoIite fiaudare inuicemifi forte cxcofenfu ad tps* ut
uacetis oroni.Paulus apoftolus dicit:quado coimus cu uxoribusinos orare non pofle.Si per coitu qd minus e
špcdit^ideft orar^quato plus qd maius eft.i.corpusChriftfphibet accipefPetrus ad cotinentia cohortat' , »nc i
pediantf oroncs nfx.Q^ uod hic quxfopeccatu tneu cftfQ_uid c6merui?(^ uid deliquifSi turbidx SC  nebu» -
lofxaqux fluuttno eft aluei cul|?afted fotis.An fccirco arguor^p de meo aufus fu adiiceretqleillud bonu efftqd
corpus-Chrifti accipenon pcrmittitfAd hoc breuiter refpodebo.C^ uid eft maiuslorarefan-Chrifticorpus acci -
pcrcfV tiq? accipe corpusChrifti:$i per coitu qd mius eft fpedicimulto magis qd maius eft. E)iximus in eode
uolumiefpancs ppofitiois ex lege n5 potuifle comedere-Dauid SC  focios eiustnifi fe triduo mudos a mulieribus
refpondiflemSid utiq; a merctricibusrquod danabatf a Icgelfed ab uxoribu»quibus ličite iungebar.1?. Populu
quoqj quando accepturus erat legem imonteSynattribus diebus iufium efle ab uxoribus abftincri.Scio roma:
bane efle confuetudine&it fideles femp Chrifti corpus accipianqd nec reprehendožnec probo. Vnufquifq? em. 1 -
i'n fuo fenfu abundat.Sed ipfo^ confcientia couenidkj eode diepoftcoitum coicant:5c iuxta Pcrfium nodjem
flumine purgant.<§_uare ad.martyres irdnon audentfC^uare non ingrediunt'' eccIefias?An alius in publicoT
alius in domo-Chnftus eftuod in ccclefia non licecnecdomi licet.Nihil deo claufum efb^ tenebra: quo<j
lucent apud dcum.Probet fe unufquifq^& lic ad corpus chrifti accedatmon q> dilatx coionis unus diestaut bi>-
duum fancliorcm cfficiat Chriftianulut quod hodie non meruiteras uel pendie mereartSed q 7  dum dolco me
tioncoicaflecorporrChnftitabftineammepaulifperabuxonsamplexu?ut amori coniugis amorenvChnfti
prxfera!du^ &3čnon feredu.^uis hoc facculariiMuftinerc poteft.Q__ui pot fuftere fuftineaRqui no potjipfe
uidem tnobis cura eft non quid unufquifq$ poftittaut uelitlfed quid fcripturac prazcipiantrdicere. Illud quoc^
in comentadolis meis eiufdem apoftoli carpif’: in quibus dixi^ie^ ne quis putet ex eo quod fequitt»nut uacctis
ofonilEtite^ad id ipfum reuemminrapoftolu uelle hoctSč n5 propter maiore ruinam concederefftati infert?
ne tentet uos fathanassproptedincontinentiam ueftram.Pulchra nimi^ indulgcntia SC  itc^ reuertimini ad id
ipfum:quod erubefčit fuo uocaie noieTquod tentationi prxfert fatbanx:auod caufam habet incontinentia. La""
boramus quafi obfču^ difteremeum expofuerit feipfe qui fcripfit.Hoc aut dico iuxta indulgentiam?non fecu -
dum imperium.Et muftitamus adhuc nuptias non uocareindulgentiamftedprxceptumlquafi non eode mo

In Al« Jn J  A Or A A. A A* A« — _ J   A C T  UaI« \ f .1  1  n 8    ^ .....    1     .. f . n J.'  n. T 1     

palam coitum:fed ucrecunde oftendere* An quod fiquituftquod tentationi praefert fathanxlquod habet cam
fam incontinentialNone alio uerbopc ordine idipfu efttne tentet uos fathanaspropter inconrinentiam ufamf
An quia dixi:5č muftitamus adhuc nuptias non uocare indulgetiamtfed pracceptufC^uod fi du^ eftjiputctur
apoftolo qui ait.Hoc autedico fecundu indulgetiatno fecundu impiutSC no mihi qui excepto prxpoftcro ordi
netncc fenfu nec uerba mutaul.Trafeamus ad reliquajepifto!ari eni breuitate feftinat oro.Dico inquit apofto
ius nuptis SC  uiduistbonu eft eius fi lic ptnanferinttut ego.$i aut fe no cotiinettnubat.Mclius eft enim nubere.‘q
riu.^_uod capirulu nos fic iterpretati fumus(poftq nuptis cocefterat ufu cčiugiitSC  oftederat ipfe qd uellet^d
ut cocederetltrafit ad nuptas SC  uiduas di  fui pponit exeplu;Si fbelices uocattfi fic pmaferinilfi aut fe no cotinet/

nubant:

• i TO ficw

hrt,

t, S*
*< 'H

4 nur
'Ar fr

lr -^C bl

S§s

■•Sp*
?««53 ? (

uvriuJr:.,, het >
»a-
1,0  fenu

:,;./;'""™^!ra,r-

:t a * ^

Ct fma *

r °rpaschri

rlr 'Uitutis, E,

"'"-•'»cmMno,

'^Vdeeo-

''•‘^'grntia.ra-

nnlliacciprnon

i' i '[ r rcmšifi Tetra

' ; u ‘Hocčjredi/..

nifuadtpsiut
' ,f u qčf minuse
::r  «cchoita^nei--
Turhcfa&nfbu/-
;iJlx)nucftfqd
’n(ticorpusacci  -
* ) ximu$in eode
;  m  tnulimbus
bar.f. Populu

■ r ri.Sdoromx
\ Yrufquifq;erii. ! -
fVr/ium nodem

■ dius sr publicoj
A tnicbrzquoc{5
lunusdifšbut bi>

• dum dolco m c

,’un rrnvChrift'

jinopcrtif

.ll!udquoq
urtLit uiicctiS

vrtati inft' rt *
mmini ud id
nrif vntilj*
,jn-xonf ecu , '
•on rodc n 10

1f umnoi3 rc

K -ihabet cal ^

, 0 am

{ rfcip<

n»n , n fl

““V*

mbSeldipCu dices q3 (uprfpptcr fomicatione aueST ne teeet uos fathanas jipter incorineria aram. Reddita;
caufa cur dixeriftfi fe no cotmet nubactnelius eft eni nubere g uritfo melius eft nubere;quia peius eft uri« Xol a~
le ardore iibidims«8č no dicet*quia melius eft nubere.Iielius fetnp a c! coparatione deterioris refpicittno ad hm
plicitateincoparabilisperfeboniiuelutfidicereriMeliuseftnnuoculuhfefcjnuilu.Etpoftpaululutcum apo^
ftropba ferifteriKad apoftolutftuli.Sii per fe bona: nuptte fucnoli eas icedio copararctfed dic fimpliciter; bonu
eft nuberc.Sufpeda eft mihi bonitas eius reitqua magnitudo alterius malijmalu effe inferius cogit« Ego aute
no leuius maluJfed fimplex p (e bonu uo!o:Yult apoftolus inuptas SC  uiduas abfcjj coitu pmanere; SC  ad exem
plu fui puocatf&fceliciores uocatifi fic pmanferint«$i aut fe cotinere no poftutfe ardore libidinis«f6 ta ccrine-
tia uolut q fornicatoe reftingueretmelius eft nubere cjj uri: Ad qd nos itulimustfo melius eft nuberemuia peius
eft urimo nram fniam pfcretesžfed iterpretares illud apoftolitmelius eft nubere q urfa.melius eft m^ritu duce
refq fornicari.Si uri uel fornicari bonu efte docueristtuc bono melius pra:fert?«$i aut uri malu efhq<f malo prže
fer&no eft germana: SC  purae integritatislnec eius beatitudini&jua: angelis coparat^Si dixero melius eft uirgri
ne efte q nupialbono melius prxtulij§i aut alteip gradu fečerotmelius eft nubere q fornicarijibi non bono me-/
Iiusifed malo bonu praetuli.Multa diuerfjtas eft inter id melius qdnuptiisS& iter id qd fornicatioi anteponit:
Obfecro tetqd in hac diftertioe peccauiTPropofitu mihi eraftno ad mca uoJutate fcripturas trabereJfed id dice—
re a čl fcripturas uelle intelligeba.Cometatoris officiu eftmo qd iple uelittled qd fentiat tile queinterpretat r ’ ex^-
ponere« A!ioqr/cotrar?a di'xerit?no ta interpres erit q aduerfarius eiuslque niti d explanare«Certe ubicuq? fcrip¬
turas no interpretorfe libere de meo fenfu !oquoriarguarme quibbet du^ qd dixifle cotra nuptias. (^uod fi
no reppereritquicqd uel aufteRc efte uidef* uel du^tid no Ičriptoris audoritati led iterpretatis ofFscio deputet. -
Illud uefo ferre qs poftit*qd in me reprehedidcjte expones capitulu apoftolidn quo de coiugibus fcnpfitrtribu—
latšone camis hebtint huiufmodi dixeri!nos ignari re^putabamus nuptias falte carnis hfe Ižetidam?$i aut nu
betibus Si  in čarne tribulatio efttin qpa fola uideband hfe delitiasifqd erit reliquu ppter qd nubad cu SC  in Ipu
SC  in ai s& in ipfa čarne tribulatio fitVC§^ ux hxc  codenatio mrimonii ef^i infantiu uagitastfilio^ m or test di -
uortsatdana domusfSi cjetera huiufmodi tribulationem diximus nuptiarum?Bum adhuc uiueret fandte me
moriVDamafusflibrum contraHeluidium de beat^Maria: uirginitate ppetua fcripfitnasiin quo necefte fuit
nobis ad uirginitatis beatitudem prsedicandamlmulta de moleftiis dicerečnuptia^:Num mr egregius SC  etudi
tus in fcripturisISč uirgo ecclefia: uirgtnis dodoČali^uid in lilo fermone reprehendifVžn libro quocg acbfEufto
chiumtmulto duriora de nuptiis diximust5f nemo fuper hac rdlacfus eft«Amator quippe caftitatis; pracconiu
pudicitsae intenta aure captabat.LegedrerrullianumllegeCpprianumdegeAmbrofiumtSJ cum illis m o uel ac-
cufajuel Iiberadnuenta: futplautinže fmnlizf&C  fciolae tantum ad detrahedumjqui in eo fe dodos oftentare ue
findfi oium dida Iacerent'& in una atq; eade caufa SC  me SC  aduerfariumftdeft utruq; reprehendant :SC  cum e
duobus alte^i necefte fit uincerefambos uidoseftbVontendant^orro ubi de digamis SC  trigamis difterentes di
ximus melius eft licet alte^ SC tertium unuria ui^ nofteKj plurimosddeft tolerabilius eft uni hof proftitutam ef -
f@K| pIurimislNonne ftatim cur hsec dixcrimus fubiecimusfi$iquidem SC illa in euangelio famaritana fextum
maritum habere fe dicenslarguitur a domino:q? non fit uir eius.Hgo etiam nune libera uoce prodamo^non da-
nari in eeclefia digamian^fmo nec trigamiamtSC ita licere qumto SC fexto SC  ultrafquomo Sčfecundo marko na
beretfed quomodo non damnantur iftas nuptiaelita nec prardicanturifolatia miferia: funtinon laudes continen
tia:.Tnde 81  in alio loco dixi:ubi unus maritus excediturnihil refert fecundus an tertius fitiquia definit efte tno-
nogamus«0falicenttfed non oia expediunt*Non damno bigamosiimo nec trigamos«8f fi dicipoteft odoga /
možheat quariibet odauum maritum?§č definat efte proftituta.Yeniam SC  ad illu locumfin quoarguor quare
dixeri m dutaxat iuxta hebraicam ueritatemin die fecundo non additum ficut in pri mo SC  tertio SC  reliquistuiV -
dit deus quia bonum eftsftatimq; fubiecerim nobis intelligentiam derelinqui.Non efte bonum duplicem nuy
me^lqui ab unione diuidat:8C praefiguret fcedera nuptia^. Ynde in archaNoe oia aialia quaecucp. bina ingre
diuntui?imunda funttfmpar numeruseft mundusjn hoc nefčio quid reprehendatur interim de fecunda diet
utru quia feriptum eftjS£ feriptum efte non diximuslAn quia etiam fi feriptum efbnosaliter itelleximužq fctu
pturte fimplicitas patitur.Scriptum non efte in fecundo dieluidit deus quiabonum eftmon meum accipiant te -
ftimoniumtfed cundo^hebraeo^ž^alio^ interpretu?Aquilae uideIicet&-Symmachf6č-Theodotionis. Si aut
feriptum non eft cum in caeteris diebus feriptum fitfaut reddant aliam probabiliorem caufamtquare non ferip
tum fittaut fi non repperintlingrati fufcipiant 4 quod a nobis didum eft«Porro fi in archaNoe oia aialia c\ux bi
na ingrediuntur imunda fun®8C  impar numerus mundus eftžSč hoc feriptum efte nemo dubita^quare feriptu
fit edifterantjfi autem non edifteruntf‘qcf a me expofitum eftiuelint nolint fufcipient.Aut profer meliores epu/ '
las8č me conuiua utcrdAut qualiacunq 5  nra ccenula'contentus eftoffcilicet nune enumerandum mihi eft? qui
ecclefiafticoip dc impari numero difputarunt«ClaemeslHippolytusiOrigenes:DionyfiustHufebiusjDidymuS5

noftrorucpTertullianus:Cyprianus;Vidorinusd--adantius?Hi{arius«^uo^Hilariusdefeptenario;ideftde

impari numero difterensquas SC  quanta dixerifadFortunatum liber illius-teftimonio eft. An for fitan Py tha/^

§ oram SC  Architan tarentinumtS^Scipionem in fexto de republica^de impari numero proferam difputantes f
t fi bos audire noluerint obtredatores meitgrammaticoip fcholas eis faciam conclamar&nurnero deus im pa¬
re gaudentSrande piacu!umieuerfx funt ecclefiasorbis audire non potefttfi mudiorem uirginitatem diximus
efie q nuptias:fi parem nume^ impari fubiecimus!^ ueteris teftame« typos 7 euangelica: uentati profeci ftc mo

ftrauimus,Caetera qux in libro nro reprehenfa luneuel Ieuiora putoluel ad eundem fenfu perrinetiai unae ad

m im «cxi(ii.

meaeantehaDui;qrogarc,igu, uuiMiu U( 1 uuw,j«wuiw,uit.n.. ,7- : r

uerfariolno meo^ infidias formidafle.Virginitateaut in c«lum feroinoquia heotfed quia magis rniromjd ti5
heojnocnua SC  uerccunda confefjio eft;quo ipfe careas*id in aliis pr«dicare,Nunquid quia graui corpore ter
rx  h«reo1auiu no miror uolatusVNec columbam pr«dico:q>
%. a dititerIiquidum1celeresneqjcommouetalas^

Nullus fe decipiatjnemo blado adulatore fepr«cipitct.Prima eft uirginitas a natiuitatel(econaa uirginitas/a
fecuda natruftatepd eft meus fermo]Andqua fnia eftsNemo pot duobus dominis (eruirc;carni Si  fpiritui.(Ea/-
ro concupifcit aduerfus fpumlfpusautaduerfus carne:h«c ad inuice fibi aduerfantl : utnoqu3e uolumusjfacia-

fepulchro eius*qd nouu Si  in petra duriffima fuerat excifu:nec antea quis*ncc poftea pofirus eft.®rtus conclu -
fus eft fons fionatusldc quo fonte illc ftuuius manat iuxtadohebqui irrigat torrete*uel funiumel fpina^pecca^

Apoftoli uel uirginessuel poft nupt/as
autcertepoftfacerdotiuin aeternu pu -*
diei^uid nobifipfisilludimus Si  irafcimurifi fudantibusnobis fčmperadcoitun?pr«mia pudiciti« denegc
turVVolumus opipare comedere1uxoR£ adh«rere complexibu£i nuero uirginu Si  uiduaRi regnare cu chrifto^
Ide ergo hebit fiunes pr«miu Si  ingltiuiesŽlbrdes Si  muditi«!feccus Si  fericu.Lazarus recepit mala in uita fua?

Si  diucs ille purpuratustcraftus 8i  nitidus!fruitus eft carnis bonisidu aduiueret.Sed diuerfa poft mortem tenet

turna

bros


l ocatm i ier 1 « deliti/stSč deliti« miferiis comutant'’ .In noft ro arbitrio eftjuel lazarum fequi:uel diuitem.
4^ca!.i'Hieronymi prefbyteri adOonione^epiftola iuečtiua cotraGarrulu monachu detradore fumquicotra
flouinianu  fcripta carpebattque monettnt (criptis agat-tfi audeat detradarežno malcdičtis. XL VIII.

itter« tu« Si  amorcm panter fbnant'-& querelam.Amorem tu um quo fedulo monens ietiam qu«
tuta funtdn nobis pertimcfcis!qucrelam eo^ qui non amant:& querentes occafionem in peccatis?
garriunt aduerfus fratrem fuurmSč contra filium matris fii« ponunt fcandalu.Scribis eoslfmo ne/
fcio quem de triuiotde copitislde plateis circunforanu monachuirumigerulumlrabulmuafmtan/ -
etfahcndum;qutpertrabetnoculifuifeftucamalteriusnitatureruereiconcionariaduerfam meiScli'-
»s contraiouinianu fcripfiscanino dente rodereflacerarc:conuellere«Hunc dialedicum urbisucftr«&
plautin«famiIi«coIumertnonIcgilTequidem KCxlHyopuas.upr«dipamfraAriftotel4sfnoni5ep ; iEp.ijiHveias :
ideft de interpretationemon loiruKatideft locaies fedes argumento^fnon faltem Cicerois Tojubus.fipartitio/
nestfed per imperito^ circulo^muIiercularuqj crvju-rrčcria.i.conuiuia fyllogifmos texerej6£ qua(i fophifma/
ta nra callida argutnentatione diftoluere.jStuItus ego qui me putauerim h«c abfcp philolophis fcire ron pofie?
qui meliorem ftilipartem eam legcrim qu« deleretfej qu« fcribcret.Fruftra ergo Alexandn uerti comentarios'
tiie quicq me dodus magifter £lcrayG>yHv introduxit ad logicamiSč ut humana contenanf fine caufa Gregori
um nasiazenndC Didymurrfin (cnpturis iai T  ^ ‘ M  ‘‘ ' r  ' * '

dniot Si abadolefcentia ufq^ ad bane «tatem

uentus eft bomo abfqj pr«ccptore pfečlusbsvsujua Tčepopos svepovosadeft ipiritifer cathedrahsqui eloque«
tia-TuiiiumdargumentisAriftotelemtprudentia^PlatonemferuditioneAriftarchumtmubitudinelibro^ Calv
centc^lDidymum fčietia fcripturaRitomnefc^ fui temporis uincat tradatores.Deniq? dicitur mater/am pofce
telSi  ad čarnem 8i  ad deum aliquid referen^in utracp partemrhoc eft Si  pro iufticia Si  conrra iuftician>difpuy
tarelbbcratuseft mundusapericuld f & h«reditari« uei centuuirales cauf« debarathro erutaKq> hic fo^ ncglib -
gens (e ad ecclefiam tranftulit.^_uis hoc uolentŽ fuiflet innoxius^Q_uem criminofum no huius ieruaftet ora -
tio; 1  Cum coepiflet in digitis partiri cauiam^Sč fyIiogi(mo^ fucrum retia tendefe.Nam II applofiftet pedemf in
tendifiet oculostrugaftet frontemJiacftaftet manum;ucrba tornafle&enebras ilico ante oculos eftudiftet iudici
bus.Nec mi^ fi me Si  abfentem ctiam iam diu abfip ufulatin« Iingu« {emigraeculum barbarumq^homo latb
niftimus&facundifiimus fupereteum prefentenvlouinianumlefu bon« qualem6iquantumui^:cuius ne/
mo leripta intelligeretfqui fibi caneret tantutr«©;; mufiš J eloquenti« fu« mole opprefient.Q u«fo igirur pater
cbariifime ut moneaseummeloquatur contra propofitum fuumtnecaftitatem habitupollicensuerbis deftm
ati ne uirgo uel continens(ipfe enim uiderit quid efte iacdet^ maritos uirginibus comparetl Si  fruftra aduerfus
bominem difemflimumštanto tempere digladiatus fif.Audio pr«ta edeum libenter uirginum SC  uidua^t cel/
lulas cjrcumir«^ addučlo fupercilio de faeris inter eas litteris philolophari quid in fecretoJqd in cuticulo mu
lierculas docetftir hoc fchnt  efte uiroine.s*nnod manraclnr pm »tari«: non nprilimm »nt Ivk-mr?

poril.Vtiq 5  ilfa pr«cipit'qu« plena uirtutis funt fateatur ergo publicoquod domi loquitur.Aut fi SC  dumi ea /
de m docet qu« di  publicetapuellagi confortio feparanduseft.Miror autem non erubefcerciuuenem SC  mona

chuintU'

(li cotcntioc torquere uerbo^*atq; iter hxc  fr i fao detrahcre.V tiq 3  fi crrare me arbitratus eft(in multis.n.ofte-^
dimus oes& fiquis in ucrbo nopeccat hicpfedus eft mr^dcbuit uel argueremel intcrrogare pcr Ifaslf tqčf uir C'-
ruditus 8C  nobil is fecitPamachiusicuicgo refpdfu dedimtpotuil& epiftola ldgiorc diflerui:quo unuquodq; fe
fu dixcn\fmitatus falte fuiflet tuauerecudia;qui ea loca:qua: fcadalu qbufda faccre uidebant; etfcerpta de uo
lutnicper ordine digeftifttfpofces ut uel emedare uel exponere:& no ta tx  meputafti dementižetut in uno atqj
eode libro dC  pro nuptiisj& cotra nuptias fcriberefparcat fibilparcat mihaparcatnoiChriftiao.Monachu le ee
no loquedo & dilčurfadoifed tacedo & lededo nouet falegat Hieremia dicete:Bonu e uirojcu portauerit iugu
ab adololceria fua.Sedebit folus SC  taccbfaqa tulit fup le lugu.Aut fi certe in oes fcriptores cenforia accepit mr

nenounExpto credite(quatus in clypeu afturganquo turbie torqucat haftadFortis cft:& in difputadonodofus
čl  tenaxi& qui obliquo 81  acumiato»pugnet capitc.Sarpe de nodc ufqj ad uelperam cotra nos in plateis clama
uidbabet latcris & athletaip roburlSč ualde corpuletus eftnrideč’ mihi occulte mei dogmatis ee ledador.Pr^
terea nunq crubclcitlneccofiderat quidded quatu dicat:5č in tanta ucnit opiuione eloquetia?ut foleat didae^
ius:curato^ elfcdidata.C^uoties me iftcin circulis ftomachari fecift& adduxit ad colera?Q_uotiens colpuit
čl  confputus abfceflitfSed h^c uulgaria fant*& a quolibet dcfedatoribus mcis polfunt fieritad Isbros puoco
ad mcmoria in pofteros tranfmittendallbquamur fčriptistut de nobis tacitus kdor iudicetiut quo ego difcipu
lo^ grege ducojfic ex buius noieGnatonici uel Pbormionici uocentutžion e H grandein Doniont garrire per
angulošr& medico^ tabernas:ac de mundo ferre Ihiamthic benedixitdlle maldflfte fcripturas noumille delirat
lfte loquax;iIle inlantiffimus eft.Vt de"oibus ludicetlcuius hoc iudicio meruit^Contra quebbet paflim in triui
isftreperei&congercremaledidamocriminafcura^cft:&paratoiplemperadlitesmoueatmanunr.figat fti>
Jumlcomoueat IcrSč quicquid jpotdčriptis oftendattdet nobis occalione rcfpondedidiTertitudim farejpoftu re/
fpondere fiuelitrupolTum gcnuinu dentelxfusinfigereJBtnosdidicimuslfast& nosfaepemanum ferula: fub>
traximus.b)e nobis quoq? dici po&Fcenum habetin cornu: longe fugetSed magis uolumusclTe difcipuli eius

exhorruitl3£ de me quoq;?captauit gloriam.^tnullus e (let in terris1qui non eius eloquenti^ dilpliceeeccxcep^
tis lis quoip potcntia: non parcittled ccditumo quos non honorattled metuitiuoluit Ccilicet  homo perinllimu^
ut ueteranus miles uno rogatu gladii pcrcutere utruapjK oftendere populislq> quicquid iple uelletrhoc fcripru
ra lentiret.0ignetur igitur nobis fermonem fuum mitteret8čnon reprehendotled docendogarrulitatem nram
corr/gerctTuncintelligetaliam uimforiclTetaliam tr!clini/fnona:queinter fufa&calathospuella^Sč intcre/
ruditos uiros de diuina: Iegis dogmaubns difputari.Nunc libere & impudentcr iadat in uulgus čl  perllrepit^
damnauit nuptias;8£ inter uteros tumenteiifantium uagitus&ledulos marito^fquid apoftolus dixcntitacct;
ut me folum in inuidiam uocet,Cum aut ad libros uenent:& pedem pedi contulerin Sl  uel propofueritaliquid
de fcripturisniel audicritproponentem:tunc fudabictunc h^rebittproculEpicuiusdongcArillippusJ fabul/
c i nonaderuntrfceta Ičropha non grumniet«

Et nos tela pater ferruq; haud debile dextra
Spargimus;5č noftro fequiF de uulnere languis ♦

Porro (i no uult lčribere:8i tatu maledidis agedu putattaudiat totinteriacetibus terrisifludibusrpopulis! lake
61  hoc clamoris medno dano nuptias:non dano coniugiu.Et ut certius fniam mea teneaduolo omnes quipro
>ter nodurnos forfitan metus loli cubitare no polfantuxores ducere« Argutnentum«

leronpmi ad Marcella contra-Motani baeretici infaniatqui pmillione ladi Ipus in fe dicebat elfe co/

ti Hieronymi adMarcellam de fide noftra:3č dogmare bsrctico,

Eflimotiia de Ioannis cuangelio congregata tibi quidam Montani ledator mgeflitjin quibus fal/ u
t uator nolfer fe ad patrem itu^imiffar^ paracl^tumpolliceF.(^use in quodpromida fint tepus

čl  quo comp’cta lint temporcapoftolo^ ada tcllantur^decima die dixi poli alčefam dotninn hoc
efl: quinquagefima poli refurredione (pum landu defcendide;lingua(q 5  credetiu cfle diuifas rita
ut unufquilq; ofurn gentiu lermoe loqueref rquado quida adhuc paip credcntiu eos mufto ebrios efle a(Terey
bant.Et Petrus ftans in medio apoftolo^toilcp couentuSait*Tiri iadaci Sl  omnes qui habitatis in Hierufalemt
hoc uobis notum fiK& auribus percipite uerba mea.Non enim licut uos a^llimatis 11  ebrii funcnaeft hora diei
tertia.Sed hoc eft quod didum eft pcr prophetam loelln nouiflimis diebus dicit dominus %  erfundam de fpu
meo in oem carnetSC pphetabut filii Sl  fil ix eoffidl  iuuenes ui fioes uidebunSC feniores fonia foniabucSi qde in

m v

,cxv<

feruos mcos & ancillas effuda de fpu meoji igič  apodolus Petrusifup que fud^uft dorrnus cccleGa^pmiiiio
ne domini illo rpe copleta mcmorauitVjuo pofiumus nobis tps aliud uedicare?§V uod fi uoluerit rcfponderc:
8i  Philippi deinceps čjtuor filias pphetafle:& pphcta Agabu rep>irii3č i  diuifioibus (pus iscr apodolos Scdodo
res pphetas quoq? apoftolo fcribete fbrmaros:ipfumcp paulu de futuris haerefibus multa SC  de fine fieculi pro
phetaflcifciat a nobis no tatu pphetia repelli:quae domini paffide e fignata:q eos no recipi:q cu fcriptura: uete
ris SC  noLiže aočloritate no cogruar.Primu i  fidei regula difcrepamus.Nos prem & fihu & (pum fadui fua unu
queq? pfona poimustlicet fubdatia copulemus.Illi Sabelfii dogma fedates mniratei unitispfonae agudiis co>
our.Nos fecudas nuptias n5 ta appctimus cj coccdimusrPaulo iubete ut uiduae adolefcetul* nubat. lili in tatu
fcelcrata ite# coiugfamt qcuqj hoc fccerit adulter heatf.Nos una Čjdragefima fccudu traditione apodolos to,
to ano nobis eogruo ieiunamus illi i  ano tres faciut q drage fimas:qfi trespafii fint faluatores. No quo 6C  p totu
anu excepto perecode ieiunare no liceattfed qd aliud fit nccefli.tatctaliud uolu tate munus offerri apud nos apo
ftoloip locuepi (čopi tenettapud eos epifcopus tertius e.Habet.mprios de pepulfa pbrygi* priarchas: fccudos
quos appellat zenonos:atq? ita i  tertiu.i.pene ultimu locu epilcopi deuoluuntf’ :qfi exide abitiofior religio fiat;
fi qd apud nos primu e:apud illos nouiflimu fitdlliad oe pene delidu cccleCm  obferat fores;nos quotidie legi,
mus.Malo poenitetia p&oris q morte;& nuqd q cadit no tefurget dicitdomfust&couertiminiad me filii couc-r
tetestSč ego curabo cotritioes ufas.Rigidi aut fut no quo SC  ipfi peiora nopeccettfed qd hoc ircr nos 8C  illos fit;
qcP illi erubefcat cofiteri pdaqfi iniudnnos dupcenitetiaagimus facihus uenia p m e rcm u n Pr* ter m itto fce/
Ierata myderia quae aicuntf de ladetepuero SC  uiduro martyre confarrara malo iniq nocrcdere:fit falfum oe
qd faguinised.Aperra edcouinceda blademia dicentiu deu primu uoluifle in ucteri tedametop Moy fe SC ( p,
phetas faluare mundu.Sed quia n5 potuit expIere:corpus fupfide de uirgine:& in Chrido fub fpetie filii pr*,
dicante morte obide p nobistK quia p duos gradus mundu faluare nequerit:ad extremu p fpiim fandu i Mo
tanu Prilča SC  Maximilla infanas fceminas defcedifle:& plenitudine qua Paulus ndhuerat dicens ex parte co
gnofcimustSč ex parte pphetamus:8č nuc uidemus p fpeculu in enygmateabfrifum:& femiui^ huidc Monta
num.Haec funt quxcoargufi6en6indigent:pfidtaeoipexpofuide (upadeeftmecedeed utfingula deJiiamen
ta qu* ( pferuntrbremor epidolae fermo fubuertattcum Si  tu ipfas fčripturas apprime tcnens no tam ad eorum
mota fis qu*dioncs q quid fentirem a me uolueris fcifcitari.

. Argumcntum.

y  Beatl H/cronymiadOceanu'detedatis tanq ha:rericoscosfquiputatpofl baptifmu priora obdare c5
iugta:6č ppterea bigamia tabu ordinatioi obda ret bi exponit capitulu illua apodoIiB/ nius uxoris
futfS^Deindc Iaude efkicaciacp  baptifim’exeplis eflertatqi fintentiisWpodremo relicj quoq; capitula
quse m  cpifcopo rc^rit^^uit' 5 . Aduerte tame qd priori fni* de bigami!refraga^ Augudinus S^-Ambrobus !
n uo^j pia coprobad’ in decretiHxxvudif.cap»Acutiu^cu fequentibus.

^ Beari Hieronymi adOceanu de unius uxoris uiro. Epidola«XLlX.

Ynq filiOceane fore putabamlut indulgentia principis caluniam fudineret reo^;8cdp carceribus
excuntes*poft fordcs ac uedigia cathenai^rdolerent alios relaxa«os!n euangelio audit lnuidus (alu
tis alien*Yamicedi ego bonus fujquare oculus tuus nequa ed^(Eonclubt deus oia fub peccato*?ut oi
bus mifereaturmbi abundauit peccatu m fuperabundauit SC  gratia.OCsfa funt *gypti primogcni /-
taiSi  neiumentum quidcm lfracliticum in *gypto derelidum ed:Etconfurgitmihi chaina ha:re(isSAtq; olim
emortua uipera contritum caput Ieuat*quae non ed parte ut ante confueuerattfed totumChridi fubruit; (acra,
mcntum.S)icit enim c(Te aliqua peccataYquas Chridus non podit purgare fanguine fuot& tam profundas fce/--
letupridino&inhxrerecorponbusatqtaiscicatricesfutmedicinailliu^attenuarinonqueant»^ uidalmdagtt^
nifi utChiidus frudra mortuus fiPPFrudra autem mortus ed;fi aliquos uiuificare non poted. Metitur Ioancs
HBaptidaTSC digito-Chridum SC uocc demondransjecceagnus deleče qui tollitpeccata mundtifi funt adhuc
in fieculo{quo^Chriduspeccatanon tulerit.Aut enim odendendi funt non ede de mundo;quosChridi igno —
ret indulgentiaLAnt fi de mundo (untteligendum e duobus alteRllliberati a peccatistChridi potenttam probat *
non liberariKjuafi adhuc rei imbecillitatem demondrantt(ed abfit hoc de omnipotente credere'.q> in altquo im
potens (momnia qu* pater facit Sc  filius facit firniliterjnfirmitas filifredudat ad patrem.Cunda ouicul* me

O j i l  J; A jL  /

nodi problemata.Carterius hifpani* epifcopus homo Si  aetate uetus Si  facerdotidunam ante q baptizaretur;
alteram pod lauacrumtpriore mortua duxit uxoremt8i arbitraris eum contra apodoli fecide fcntentiam;qui i
catalogo uirtutumiepifcopu unius uxorisui^ pr*ceperitordinadu,Miror autte unu / ptraxidc in mediumjču
omnis mundus his ordinationibus plenus fit,No dico de prefbyter/s:non de inferion gradulAd epifcopos ue
nioquos fi fingillatim uoluero nomiareftatus numeruscogregabit:ut Ariminefis fynodi multitudo fupered.
2^ed indecensed (icunu tucmut plures accufarc uidearis^SC que ratione no podistfocietate peccantium defen/-
das,^udinuiRomae a uiro cloquetidimo comutumt dicitur fyllogi(mu?ut quocuq} me uerteretrfdričtius reti ^
rterer,Vxore inquit ducer^peccatu efban nof ffgo fimplexY&: qui ifidias uitare nefeiref dixi non ede peccatum
Rut Pum aliud propofuitbn baptifmate bona opa dimittuntdan malaPEt in hoc ide fimpliciter refpondi'pccca^
ta dimitti.(£uin me fccuru putareYcccperunt mi hi hincinde coi nua increfcererSi abfcodit* prius acies dilarari.
$i fnquit uxore ducere no ed pcccatulbaptifmu autem peccata dimittit;qutcquid non dimitu^H-ePcruat dko

jinhi

mihi qua(i a fort/fTimo pugili pcrcuftus eflemjante oculos caligo obuerfari ccepit.Statimq? recordatusChry
fippi (bphifmatislli rnentiris?& qus uei^ dicis mentiris:8£ in me reuerfus conuerti m aduerfariu propoms ftro
pha.C^usfo in<| teiut refpondeas,Baptifmus hoiem facitnouufon nori?Vix dedit'q> nouu faceretigradatim i -
tulitex toto/iouuiladtlan ex parte.Refpodit ex toto.E)einceps lteri ogauifoihil ergo ueteris hois in bapriima -
t(?referuad,Mouit caput^oepi^tinus texerej>i baptifmusnouum hoiem facitt& extoto nouu creaUnihilcg i
eo ueteris hominis referuatunnon poteft nouo iputari;quod i ueteri quenda fuit.Primu fpinofulus noftetfob—
mutui\fpofl:ea uero-Pifoniano uitio cu loqui neiciretjtacere non potuit.Sudare tamen fronstpallere aenshrc^
mere labiajharrere linguallaliua ficcamgc plus timore q State contrahirerupit aligdo.Mone legifti ab apoftolctf
unius uxoris ui^ a (Tumi in facerdotiufufc rem no tepora definiri^uia me fyIIogi(mis prouocaueratY& uideba
tendere hoiem ad iterogatiunculas tortuoiasjfua cotra illu tela iacieba.Saptizatos inq apoftolus elegit in epi/
fcopatuTan cathccuminosfReipondere nolcbat,Ego tu id ipfu ingerere:8č fecudo ac tertio fufcitari c cepi, Nio-
baputarestqus nimio fletutin lapide uerfa eft$erto me ad auditoresfoihil intereft o boni iudices aduerfarium
uigilantefan dormiente legeminifi cp facilius eft quieicenti q rciučlati uicula inečtereJJi apoftolus non cathe*

f V*Miy,ivunu UIUUVIVIU Viuaiuttiui^ncuv Ulili* i V-AiCL4

non percuflorelfed modedutno litigiofumlno aua^domum iua benc regentejfilios habetem iubditos cu om/
ni caftitate.$iquis aut domui fus prsefle ne(cittquomodo ecclefis dei diligetiam adhibebit?Mo ncophitum?
tie in fuperbia elatu^i iudiciu incidat diaboli,©portet aut eum 8£ teftimoniu habere bonmab bis qui fbris (ut:
tit no in obprobriu lcidat S L  laqueum diaboli AftTitu ftatim i principidhsc madata ponutur.Huius rei gra/
tia reliqui te certelut ea qus deerant corrigasi8č coftituas per ciuitates prsfby teros ficut ego tibi di(pofuuŠ>icjs
eft ime crimine unius uxoris uinfilios habcns fidekslno in accufatione Iuxuriar:aut no fubditos.®portet ergo
epifcopu efte fme crimine tanq dei diTpefatoremmoproteruulho iracundutno uinolentuinon percuftoremfno
turpis lucri cupidu:fed hofpital^beniuoliJprudetemiuftu (ančlucontinetemlobtinetem eu:qui lecudum do^
člrina efbfsdele fermonetutpoftit exhortari i dočlrina fana:&conrradfcetes reuincerejn utraqj epiftolat (iue
epifcopitfiue prefbyteritq| apud ueteres iidem epifčopi 5C  prefbyteri fuerint:quia illud notne dignitatis eft jr
hoc statis^iubetur monogami i clc^eligi.Certe de baptizati^apoftoli fermone efte nemo dubitat.Si ergo oia
qus iordinatione qruntur cpilčopiihSprsiudicat ordinadpjlicetea ante baptifma no habueri^Q_usritf eni
quid Ctttččno  quid fucnttquarc (olu notne uxor/s impediar.^uod folu peccatum no fuittdicis quia peccatum
no faitticdrco  no eft dimiiium i bapdfmatc-rem noua audioilquia peccatu non fuitan peccatu reputabituftoia
feorta 5C  publics colluuionis fordesl impietas in detuparricidiu Sc iceftus i parentestatm i cxtraordinarias uo #—
luptates utriufep (exus mutata naturaSchrifti fote purgantžJ^xoris inhsrebut maculs; 8C  lupanaria thalamis
prsferetur.Ego no tibi imputo meretricu exercitus:exoleto^ gregesleffuftone (anguinis;5C inftar fuisM omni
cceno libidinu uolutabralSi tu mihi olim emortua de fepulchro uxorcula protrahi^qua ideo accepine facere
quod fecifti.Audiant ethnici meftes ccclcfisiae quibus quotidie horrea noftraJcoplentur: Audiant cathecumi
niequi funt ftdci cadidatune uxores ducat ante baptifmame honefta iugant matrimonialfed fčotto^ SC  attico-
ru ritujac de republic&PlatonispromiTcuas uxores:comunes Iiberos habeatKmo caueant qualecuq? uocabulu
coiuoisme poftq in chrifto crediderintTnoceat eistcp aIiqdo.non cocubinas ncc merctricesjfcd uxorcs habuerit
Recolat unufquifcp cofcientia (ua^SC totius uulnera plagačstaus.(Kkp uc^ iudice prio^ fe exhs buerit deličlo—
rumjaudiat icrepame-ieru.Hgpocritalciice primu trabe de oculo tuo:8č tuc uidebiseiicere feftuca^de oculo fra-
tris mituerecScriba^ SC-Pharifeo^ fimilestculice liquates SC camelu glutientestdecimamus menta SC  anethum;
SC dei  iudiciu prstermittimus.^uid fimile uxor SC  fcortu^Imputat^ infcelicicas coiugis mortusllibido mere/
tritia coronatuhllle fi prior uxor uiueret^alia coniuge no haberežtu ut paffim caninas nuptiasiungere£qdpo—
tes excufare?Forfita timuifte te dicasM matrimoniu copulaflesJno pofles aliqdo clericus ordinariille in uxo—
te  optauit liberosltu i meretrice (obole perdidiftnllu naturs Sčbencdidtioni domini feruictermCrefciteSCmuI-
tiplicaminKSC replete terrafcubiculo^ fecreta texcruRte fudante ad coitu publica facies exccrata eft^lie quod
licebat uerecudo pudore cslauit^tu quod no licebat ipudenteriomniu oculis ingeftifti.llli fcriptu eft honora/

metueda {eueritas:diccnte apoftoloiSč hoc quidem fuiftis:(ed abluti eftisded fančtihcati eftis in nomine domi
ni iefu chrifti^SC in (piritu dei noftruomnia peccata donata funttbene SC  fideliter codonata. Sed qto quomodo
tus fordes lota: finčSC mes mundids fordidats.No dico ais tuas fordidatastfed iepdem ftatu ma.ifte quo Fue
rantsfi eni fordes fuifletllots uticp fuiftetfut mea^ftogtftjus eft ifta tergiuerfatioVEt acume omnipifhllo retu
fiU^Q_uia no eft peccatutpeccatu eft:quia non eft fordidu:fordidu
dimittered8Cqa no dimifimccirco manet:quod dimilTu nofuit.^t


rat in multis uxoribu£liberos Fpargerejpfis quoq; facerdotibus huius licentiaSpatebat arbitrium.Pr vcepit er ,
gone eandem licentiam ecclefia: fibi uendicent facerdote^ne bina pariter SC  trina coniugia fortian&fed iingu,
las uno tepore uxores habcantGe contentiofu clames efle quod diximus2Accipe Sčalia expianationefne ribi fo
li liceatmon uoluntate Iegiifed lege iungere uoluntati.C^uida coade interpretant' uxores pro ecelefc uiros
pro epifcopis debere accipi.Et hoc i-Nicena quoq*Synodoa patribus elle decretujne de alia ad alia ecclefiam
epilcopus tranfFeratUne uirginali paupcula; (ocietate contepta#ditioris adulterac quaerat amplexus?ut quomo
do culpa SC  Filioip uitiu in logiFmisrided in cogitationibus accipia^:domufq; difpenlatio ad anima referatur 8C
corpuslita &uxores pontificiMci ecclefias.S>e quibus idEfaia fcriptu ed.Mulieres properan tes de fpedaculo
ucniteW ed enim populus habensjjntelIigetiam*Et rurfu mulieres diuites furgite^audite uoce mea.Et in pro

_I-itMriiKiic* mir Mile f*\T.  M!rAf mrt

tis dura eria h xc  iferpretatio.Reddc igitf fcriptura: (implicirate fuajne tu is corra te legibus dimicemus»(^use
ram SC  aliud,£iquis SC  ante baptifmu habuerit concubinaičč illa mortua baptizatus uxore duxeritiutru deri/
cus fieri debeafan non*Refpondebis pode fieri quia cocubina habueriunon uxore.(EoniugaIcs ergo tabulse SC
iura dotalia non coituslab apodolo condenatur.Multos uidemus ob nimia paupertate?uxo^ farcina declina^
teiSC  ancillas fitas habere pro uxoribusjfufčeptofc£ ex his liberos colere utproprios.Si forte ditati ab fperatore
dola lili merucrinticonfedim apodolo colla fubmirtentt& inuitiiter uxoreseas recipere cogentur.Sinaut pri -
cipale rcfcriptu eade tenuitas ipetraremon quiuerit*cu romanis Icgibus^fcita ecclefiac mutabuntf. Vide ne hoc
quod dicitf unius uxoris uirufonius mulieris podit itelligijut ad coitum magis referantur q ad dotales tabulas,
Hace uniuerfa pro£erimusf non quo uerac SC  fimplici itclfigentiac refidamuslfed ut doceamuS te feripturas lan>
das fic intelligem ut feriptse funtjnec euacuare Baptifmu faluatorisl& totu patibuli facramentu.lrritum faccre«
Reddamus paulo ante promiFimus&č de fchola rheto^Jaqua^ laudes SC  baptifmu pracdicemus.Rudis mun
duslnec du (ole rutilatetnec pallente Iunalnec aftris micantibus^ compofita SC  inuifibile materie abydo^ ma»
gnitudfne;& deformibus tenebris opprimebat,$olus fpiritus dei in aurig£ modu fuper aquas FerebaffK na «r
(cente mundu in figura baptifmčparturiebatJnter čadu SC  terržmediu extruitur firmamentu«Et iuxta hebrai
ci (et monis at 'Tu.uoA6y lav caclulided famain ex aquis fortitur uocabulu:& aquac qux  (uper eselos funt i IatL
des dei feparaptur.Tnde SC  iivEzechiele crydailu fuper cherubin uidetf extenfurided compadac SC  denfiorea
aquce,Primu de aquis q> uiuasiegredit :SC  penatos ftdeles de terraad cx  lu leuat.Fabricatur homo de limoi&in
tra manus dečaqua^ (aerameta uerfant'’.Piantatur paradifus in EdesSi unuslons in quatuor principia diuidi^
qui poftea egrediens de tep!o:5C cdtra folis ortu uadensfamaras aquas mortuafcp-uiuificat^eccat mudust SC  fi
ne aqua$c diluuicfnon purgatur.$ratiq 3  coluba fpiritus Fančli expulfo alite teterrimolita actNoe quafi ad chri
ftu iniordanefdeuola^ ramo refečlionis ac luminis pacžorbi annuciat.Pharao cu exercitu Fuo nolens popu^
lu dei exire de cgyptoi' typo baptiTmatisfurfocatur.Et in pfaltnisde interfečlione illius feribitur. Tu confirma-
f fi in uirtute tua marettu conFregifti capita draconu in aquis:tu confregifti capita draconis magni.Vnde SC  r e<r
guli SC  fcorpiones!arcntia quacq; fečlantur.Et poftq ad aquas uencrint:hydropas SC  lymphaticos Faciunt.Myr
ra mutatur (aerameto crucist&.Ixx,palma; apoftolo^z dulcoratis legis gurgitibu^irrigantur« Abraha&Ifaac
puteos fodiuntfe repugnant alIophylijideft alienigenac.Et^erfabese ciuitas iurameti regnuep Salomonih nox-
men Fumit a fontibus.Rebecca iuenitur ad puteu.RachcI propter aquas-fupplaratoris ofeulo falutatur*Moyx
fes filias (accrdotisRIadiaapcrto puteo ab iniuria uindica^prcecurfor domini in aquis Fontiu iuxtaSaIimi qcF
interpretaturpax fiue perfečliotchrifto populu paratJpfe (aluator pod baptifmaiSi fan&ificatas (uo lauacro
iordanis aquasiregnu caclo^ incipit pržedicare.Primu fignu ex aquis facinSamaritana uocatur ad puteudities
inuitatur ad poru.Nicodemo dicit occulretnifi quis rcnatus fueritexaqua SC  (piritu fandlomon intrareeum in
regna caclo^^uia ab aquis cceperat; finiuit in aquis.Latus chrifti percutitur-knceai SC  baptifmi atq; martyri
pariter faeramenta Fundunturfjpod refurrečlione mittitapoftolosad genteseprsecipiteis utbaptizenteasi my
derio trinitatisfpoenitet fadi populum ludeorumISč datim aPetrcEad baptiFma mittitur«4nte q parturiat pa/
ritSyon?6C naFcitur gens fimul.Paulus perfecutor ecclefia^& lupus rapax Beniamin?Ananiac:oui (ubmittit ca
putfnec ante recuperataFpedu^ curet baptifmo csecitatem.Eunuchu&Gandacis Reginac sethiopulečlione p
phetica chridi baptifmati pracparaturjmutat contra naturam aethiops pellem luam;Sč pardus uarietates fuas.
^_ui loanis acceperant baptiFmaTquia fpiritum fandurn ncfcicbant:ite^ baptizantu^ne quis putaret ex gen
tibus ac judacis, aqs Fine (pu fado ad falute pode fufficere.Yoxdni fupaqs dominus fup aquas multastduus
diluuium inhabitare Faciddentes eius ficut grex deton(arumfquacafcendcruntde lauacrolomnes gemellos ha
bentes fcetus;& inFecunda non ed in eis.$i non ed inFcecunda nec derilis? omnes habent ubera lade rorantia;
quac cu apodolo po (funt dicerftFilioli mei quos itepe parturio;donec chridus Formetur i  uobisl& la c uobis po
tum dedenon efca.Michaca&‘de baptifmi gratia uaticineturdpfe auertet^č miferebitur nodnldcmerget iniqui
tatesnodrasj5C proiiciet in prpFundum maris omnia peccata nodra.© uomodo i lauacro omnia peccata '

mer

bit

bit Jo minus uxote. Audiamus ScEzechiele fifium hominis cjuoitio Jo Je eius uiitute pronuncictkjui hominis
fatoa us eu hliusT&fluma uos dc gcntibus:8C aiperga fuper uos aqua munda*5C mundabimitii ab omnibus itn

i fordibus.In 01'bus'nihil

* n a  -• • ■*. w , -scornoudSCf^titunouu

fn-Chriito eni ieiu n ccp  circuncifio aliqd ualetstiecp prarputiutfed noua nafuratundecatamus canticu nouum*
tl  ueteie homine depofitdho ambulamus in uetudatc litterasfed in nouitate fpiritus.Hic ed calcul us nouus?
eni nouu nome (cribef;quod nemo fcit legere nifi cj illud acccperit.^uotquot eni baptizati fumusi-Chudo
iefufin mor teiliius baptizati fumus.CoiepuIu eni iumusp baptifmuin mortJutquomodo furrexit Chridus
a mortuispglona patrisjira SC  nos i nojaitate uiae ambulemus-.Totiens nouitate legimnslSC ta maculofu nome
uxoris non poteft ulla nouitate deJeriConfepulti fumusChnfto in baptifmatelsc refurreximus p fide opera /
tionis dci;qui fufcitauit eu a mortuis.(£uq; edem us mortui i delidis dl  in praputio carnis noftmcouiuificauit
nos cu iilofdonans oia delidatdelens quod aduerfu nos erat cyrographu decretitquod erat contrariu ncbiss&C
ipfu tulit e medio*aflfigens illud cruci,®ia nodra cuOirido mortua funtJuniuerfa cyrographi ueteris peccara
deleta fuafjfblu nome uiuit uxoriš,S>ies mihi deficiendfi čuda quae ad potentia baptiirni ptinentide fčripturis
(andis uoluero digererefSc natiuitatis fecuridasimo inChrifloprimaponere facrameta:%nteq dsdadi fine fa—
ciaXlam eni intelligo menfura me excedere epidoIast)uolo fuperiora capitulaan quibus futuri epifcopi uita de
fčribitAcurfim exponere;ut apodoiu ndn i  unius uxoris elogiolfed m oibus quat praecipitjdodoregentiu fufcL^
piamus.bimu! obfecrotne quis me i fuggillatione idius teporis facerdotuj fcripfifle qux  fcripfi exidimctf fed i
ecclefia: utilitate.Vt enioratores8C pbilofophi defcribcntes quale uelint ede pfedu oratore Sl  phslofophulfno
faciunt imuriaOemoflheni Sž^latontsfed res ipfas abfip pfonis definiuntlSic m defčriptione epifcopi SC i  eotp
expofitione quae fcripta funtJquafi fpeculu facerdotii proponitf.[a in potedate Sl i confčietia fingulo^ ed qua
les (e ibi afpiciantKut uel dolere ad deformitatejuel gaudere ad pulchritudine po!lint.$iquis epi (copatu defide —

uno fermone coprehenditj8C pene re contra natura exigit«$i eni omne peccatu ctia in ocioib uerbo reprehefio

M 1  n rt Ovjl M A b. »rt** te rt ^ A — i j d I  Ir .u. __ ^ ^1    J _ "I P  . _ . _ d _ . _ ? ... S*.  _ .

cops

cendi peritus Ante uitaffic lingua irreprehenfibilis qritur;utdodus merito fufcipiatfijbdit eni audoritate dice
dijcuius fermo opere deftruit. Vnius uxoris ui^;de hoc fupra diximus.Nuc aut admonemuslut fi unius uxo
ris uir etia ante baptifmu qua:ritudca:tcra quocp qu^ pnecepta futtante baptifmu requiramus.Neq? eni com
petit uniuer(a pod baptifmu:& unu hoc mandatu intelligerdante baptifmu.Kobrm fiue uigilante VH^aAioc^
quippe utrucp (ignificaJprudente:ormtu!hofpitaIejdodore.$acerdotes qui miniftrat in teplo deilprohiben
tar uinu SC  hčeram biberejne in crapula SC  ebrietate aggrauent'’ corda eo^3č ut (enfus officiu exhibens dco uu
geat fempersSč tenuis fiu^uod aut infert prudente:excludit eos qai (iib nomine {implicitatisexcufant dultv
tia faccrdotu.Nifi eni cerebru fanu fueritjomnia mebra in uitio erunt.@rnatu quoq] etn 7dco"iS1ided intenfio
cft prioris uerbilidefl: irreprehenfibilis^ui uitia non hab?t irreprehefibilis appellatunqui uirtutibus pollettor
natus e d. PolTu m us Sčaliud intelligere ex hoc uerbd iuxta illud-TulIiitCaput ed artis docere quod facias.$unt
eni quida ignorantes menfura (iialSč tantal doliditatis ac uecordiaJut Sl  in motu SC  i incedu SC  in habitu Sli  fcr
mone comuni ri-fu !eexpedantibus tribuantj&quafi inteiligentes quid lit ornatuslcomunt (e uedibus SC  mun
ditiis corporisjSč Iautioris menfac epulas parantbu ois idmfmodi ornatus SC  cultu^fordibus foedior fit.Q_uod
aute dodrina a facerdotibus expeta^1& ueteris praecepta funt legfeSi ad-Titu plenius fcribiturinnoces enim
& abfq? fermone conuerfiuokjuantu exeplo prodedttatum filetio nocet.Nam SC  latratu canu baculoq^ pado
ri^lupo^ rabiesJdercrrenda edfnon uinolentuinon pcuflbremjuirtutibus uitia oppofuiu^idicimus quales ef/
fe c(e beamusld i  fcamus qualcs non efie dcbeantTacerdotes(uinoientia fcurronu ed SC  comeflato^*uenterqj me
ro ajduaskito Jefpumat in Iibidinesfm uino luxuria}in luxuria uoluptastin uoluptate ipudicitia ed* (^ui Iu *
xuriaturžuiuens mortuus ed^rgo qui inebriatutf& mortuus SC  fepultus ed.Moe ad unms hora: ebrietatem nu
dat femora fualguic per fexcentum annosJfobrietate contexcrat.Loth per temufentižnefciens libidini milcet i
ceflu(Sl  quemSodoma non uiceratfuina uicerunt.Pcrcudorem aute epifcopu ille condena Jqui dorfum pofu
it ad dagellatSi maledidus non remaledixit|(ed modedu.Suobus malis unu oppofuit bonumlut temulcntia
SC irafrnodedia refrenentutfton litigiofumfnon auarumtmhil enim impudentius arrogantia rudicorumt qui
gaarrulitatem aučloritatem putantiSC parati femper ad lite&n fubiedum fibi gregem!tumidis fermonibus to
nantAuaridam in facerdote uitandatrifeSamuel docennihil coram populo eripuide fe cuicj probansik apo^
ftolorum paupertaslqui refrigertaffumptuum a fratribus accipiebant?SC p raster uidum at^ ueditusrfnihil fe
aliud nec h aber^nec ueIkgioriabantur.(§_uam a JTimotheum auaritiamtad titum turpis Iucri cupiditatSa

ne predam putante^quicquid optsmu in hoditseratdn fuas delitias conuertcbanMNofi Neophitumtacin (a
perbiam elatuslin iuJicium incidat diaboli. Miran fads non qucoiquje homimitn tanta fit carcitaside uxort /

,cxvii.

non neophitu . Ad hxc  omnia claudimus oculosifolas uidemus uxores.^_uod au ta.it  ne in fuperbia elatus in
cidatin iudiciu diaboll^uis non exeplo ue^ probetflgnorat mometaneus (acerdolhumilitate SC  manfuctudi

v* — ----—----"" --

ci:atcp genti Ies*Talis ergo fic pontifex chriftitut q religioni detrahunuuitaj eius detrahere non audeant, At nuc
pIxrofq} cernimusiuel fauore populi in auriga^ modu prxcio redimerduel tanto oium hoium odio uiueremt
non extorqueantpecunia:quod mi ni m c ipetrant geftibus.Hic filiOceane follicito timore perquirethxc magi
liri ecdefiz  cuftodire debebantjhos in facerdotibus eligendis canones obferuarežnon iuxta propria odia SC  pri
uatas fi m ultateslcarpentdp Temp audore fuum inuidiadege chrifti interpretari.Vide qtum Cit  teftimeniu hu
ius*que arguunt maritifcui p ra; ter uinculutcoiagaIej8£ hoc ante baptifmumibil aliud ab xmulis oblici poteft,
Q_uiprxapitnon moecchandu;ipfedixitSC nonoccides,$ino mcecchamur-riedoccidimusrtranfgrcOores les-
gis fumus(qui tetam legem feruaueriti&oftenderitin unoditomnium reus.Jtacp cu oppofaerint nobis uxore
ante baptifmutaos ab eis omnia qux poft baptifmum praecepta funt<requiramus/|)ra£tcreunt quod non licet i
SC  obifciunt qupd*conceftum eft.

H/eronytm acJAlipiu 8£Auguftinu epifcoposeo^ opera atqi auxilio haerefim casleftinaextinda gratulan/
vsičC  excufantis quare contra libros Aniani pfeudo diaconi referibere diftuhftet. Epiftola.L,

V Ominis uere (andis atq; omni affedione ac iure uenerandi^Alipio 8&Auguftino epilcopisžHiero
i  ®nymusitvChrifto (aIute.$andufrInnocentius praefbyter qui huius fermonis eft portitoriano pra& -
J? terito quafi nequaq in africa reuerfurustmea ad dignatione ueftra fčripta non fupfit, Tamen deo
I  gratiasagimusKpita euenitjutnoftru filentiu ueftrisepiftolisufceretis.Mihieniomnisoccafiogra
tillima eftp quam leribo ueftra reueretisekefte inuocans deu^q> fi poftet fierfaftuptis alis columbadueftris am -
plcxibusiplicarer.Seper quidepro merito uirtutu ueftra^Hed nune maxime quia cooperatoribus SC  audori
bus uobis haerefis cadeftina iugulata eft;qux ita infecit corda multo^iut cu fuperatos danatofep efle ieientiat:
tamen uenena mentiu non omittan^Sč quod fofu po Hunt nos oderinnper quos putant ie libertate docedx hx
refeos p c r d i d i f’Te* O uod aute qritis utrum relčriplerim contra libros Aniani pfeudo diaconi celedenfisf qui co
piofifti mepafciturfut alienae blaftemiae uerba friuola fubminiftretHčiatis me ipfos libros iri fchedulis miftos a
fando fratre noftroeEulebioprxfbytero fufcepiiTeinon ante multu temporisfSč exinde uel ingruentibus mor
bišuel dormitione fonda: St  uenerabilis filia; ueftrre Euftochii ita doluiftelut prope modu contenendos puta^
rem Jln eode eni Iuto hariitatlSčexceptis uerbis tinulis atep emendicati^nibil aliud loquitar.Tamen multu egi
musiut du epiftolas mex refpondere conatunapertius fc proderef 8i  blaffemias fuašoibus patefaceret.C^ uic^
quid enim in illa miierabili fynodo dilpolitana dixifte denegatfin hoc opere confiteturmec grande eft inep^
tiftimis neniis refpondere*$i autem dominus uitam tribueritfSč notario^ habuerimus copiajpaucis lucubra/
tiunculs relpondebimusfnon ut couincamus hxrefim emortua:fed ut imperitia atep blaffemia eius noftris te »
poribus confutemus.Meliufcp hoc faceret fančlitas ueftrame compellamur contra ha;reticum noftra laudare.
Sandi fili comunesAIbina:Piniamus 8L  Melan iapl u rim u uos falutant.Has litterulas de fančlaBethlcemSfan
do praef byterodnnocentio dedi prxferendas.Neptis ueftra Paula miferabiliter prarcaturiut memores eius fi
tisždč multum uos falutat Jncolumes uos Sc  memores mefdomini noftri iefu chrifti tueatur clxmentia domini

t hxreticosgratuIatoriai& de odio SZ  de pfecurioe eorude* Epiftola.LI.

» (ftmino fando ac beatiftimo papx AuguftintsHieronymus,®mni qde tepore beatitudine tua eo
quo decet honore ueneratus fu:& habirante in te dilexi dominu faluatoret8č nuc fi fieri poteft cu >
mulo aliqd addimus SC  plena coplemusmt ab(q; tui nominis mentione ne una qde horaprxterire
patiamurrqui cotra flates uetos ardore fidei pftinft/tmaluifticp qtu in te fuit folus liberari de fodo/
mis;q cam pereuntibus comorari.Scit qd dicaprudetia tua*Made uirtute i orbe celebrarisicatholici te condiV

J  ;nequeatuoto

domini clannentia tueatur domine uenerande SC  beatiflime papa.

|jAd eundem de ciufdem hxreticorum perfidiai& ut opinor de origenianis Ioquiturj quorum hierofolyma p
\ Ioannem epifcopum impium dogma deciderat, Epiftola.Llh

m  i Y Ic i utroc l? claudicatpedeiSčne fradis quidem ceruicibus inclmaticMiabetes effedum errorisprifti
-*v 11! ’Cu  prsedicandi eandžnon habeant libertate, Sandi fratres qui cu noftra funt paruitatef prarcipoe

{and c

lančte acucncrabiles fi iix  tu^fimpliater tp falutant.Fratrcs tuos dominu meuiAlipiu &£ dominu meu-Euo /
diu ut nieo nomine (aluteSjpraecor corona tua*Gapta Hierufide tenet>a Nabuchodcnoiorincc Hicrcitus uult
audire confiliatquin potius xgyptu  defiderat ut moriaturin taphnestfčibi feruitute pereat fempiterna*

Adenus de h#reticis eoruq? dogmadbus Sl apologiar^ conrra corum calunias fcripta funtfprasmifla«
.Nune incipit quartus tračtatus prim# partis principalis&C primo dc origme anima qu#ftio praier
mittitur;quar ad fide perdnetsSč exOigenis errore defcendit.
kattHieronymi ad Marcelhnum SC  Anapfychiam de origine animxcatholieorum atq? h#redcorum (en /

tentiasfreferenus.

_ . Epiftola.LIII.

Ominis uere fandis a tq? omni officio^ charitate ueneradis filiijlžMarcellino Sž-Annpfyrh t^ p<:> „

ronymu5 in chrifto falute/fande exAfrica ueflr# litteras unanimitatis acccpit&non me peeniret
ipudend#*qua tacetibus uobjs epiftolas rneas frcquentcr ingefli*ut refcriptu merererfeuos efle fo—

t  ur* rtiinf' ri m a. ^  l. : j — j    n . ... n.. f   *  r ^ ti’ * <

upci.iL;cctguupctui.mucciictA irauuce;uEa.er[umanu 3 r npouinansotmaximapars occidentaiiujautumac
(jtt  quomodo corpus ex corporelfic afa nafcat ex animaj& fimili cu brutis animatibus condirione fubfiftat«$u
per quo quid mihi uideatur in opufculis contraRuftinu fcripfifle menouitaduerfus eu Iibcl!u:qae fančt# me
mori# Anaftafio epifčopo roman# eedefi# edidicin quo Iubrica SC  fubdolaamo ftulta cofeflioneTdu audin>
ru fimplicitati -lludere ničitifu# fidenimoperfidi# illufit quos librosfreor (andu parente ueftru habe re ©cca

dEižech teliš uolume oli aggredi uoliA Iponfione creberrima ftudiofis ledoribus redderetied in tpfb didandi
exordioTita antrnus meus occidentalium prouincia^:8C maxime urbis roman# ua ftatione cofufus efbut iuxta
uulgare prouerbiuipropriu quoq; ignorare uocabulutdiuqi tacu?(ciens tepuscfleIachrymat^Hoc autano cu
tres explicafle Iibrostfubitus lpetus barbaro^de qbus tuus dicitVirgiliusXateq? uagantes-BarchadjSC fonda
feriptura de Ifmahel contra facie oi um fratru fuot^ habitabitlfic aegypti Iimiterpa!#ftin#:phoemdstSyri# per
currit ^iftar torrentis cunda fecu trahensut uix manus eoa> mifericordia chrifti potuerimus euadere.^_uod
fi iuxta inclytu oratore filent itee  arma Icges:qto magis ftadia fčr!pturai^:qu#,Scbbro^ multitudine 8C  fiietidif

f .. . id J  I ^ dl U  MM d m -m  JA. id 0 r A MM M Md  d M  XX A IM *>•> VMM  J rVAM it^lll « M. M M. T / L> M Im  I -d-. MMd  XX    F.

non potui1quos cu legeris SC  ueftibula uideristfacilis coiedura eritjqualis ipfa fit futura domus.Sed čredo f dci
mifericordiarqui nos audiuit in diflficillimo principio fupradidi operisi^ ip(e adiuuet SC  in penultimis pphe^
tx  partibusdn quibusGog SC  Magog beila narranturi& in extremis in quibus facratifli mi SC  inexplicabilis te««
pli #dificatiotuarietas men(uraq|:defcribitur.Sandus frater noflerOceanusicut uos cupitis comendari* tatus
SC  tališ eftf& fic eruditus in lege dominnut abfq; noftro rogatu inftrucre uos poffitlSč nolira (u per cudis qu#«<
ftionibos feriptura^ pro modulo comunis ingenii’explicare fententiamincolumes uos SC  prolixa State flore
te^cbriflus deus nofter tucatur ornnipotcnsfdomini uere (andu

ifBeatrAugufttni hipponiefi epifcopi adfflieronymu de origine aisTubi (cifčitat" ab illctfi illa fnia (eqnda fit:

nafcedbus fingulis ais de nouo creats ifundanf’tquomodo fit fatiffaciendu qrentUubi cotraxerit afa reatu
qup trabat'' in condenationelnifi p faeramentu baptifmi illi grada chrifti fubuencritr ppiftola«LIlU,

ium noftru qu! nosuocauitin fuu regnu SC  gloriarSč rogau«& rogoait hoc quod ad te feribo fan*-
|ds frater Hieronymetcofules te de his qus nefčia'fručluofu efle nobis uelit.^ uanq eni te multo
q ego fum State maiorštamen etia ipfe iam (enex co(uIo*Sed ad difcendu quod opus efbnulla mi
hi stas fera uideri potefttquia SC  fi fenes magis decet docerc qdifcercfmagis tamendifcereq qtnd
loceant ignorare.Nihil equide moleftius fero in omnibus angufliis meis:quas patior in difficillimis qu#ftio
nibusq in tam longinquo tus chadtads abfentiatut uix poflim meas dare uel recipere Iitteras tuas:per inter/
ualla non die^fnon menfiu fed aIiquot anno^cu fi fieri poflemjuotidie te prefente habere udlelcu quo loque
rerquicqui^ uelle*Nec ideo tamen non debui facere quod potuifti no potui totu quod uolui.f cce uenitad me

qus animos hifpano^ multo infceliciusSg corpora barbaricis gladiis trucidarut,Nainde ad nos uf<$ ad Ocea
nilittore properauittfama excitustcp a me poftet de his qus (čire uellet:quicquid uelletaudire.Neq 5  nullu coe
pit aduentus fui frudutprimo ne de me multum fams crederetrdeinde docui homine:quod potuijquod au te

oonpotuiiunde difcerepoftet admonubatep utad te iret hortatus fum.^uain re cofilium uel prsceptu meu

cu libenter 8C  obedienter acciperettrogaui euiiut abs te ueniens per nos ad propria remanei ct.Q_ua eiuspos h
citadone tenes occafione mihi crcdidi a domino efle cocefla:qua tibi feribere de his qux p te kirz  ciipio Q_ue-
reba enim quem ad te mitteremmec mihi facile occurrebat idoneus Sč fide agendi SC  alacritate obediedi SCcxer
citadone peregrinandi. V bi ergo iftum iuuenem expertus fumseu ipfum eflequaie a domino petebamubita /

re non potui.Accipe igitur qux  mihi peto aperiritac diflerereaio graueris.Q_ua:ft:io dc anima multos mouet;
in quibus 8C  me efle confiteor.Naquid de anima firmiflime teneamon tacebordeinde lubiungamtquid mihi
adhuc expediri uelim. Anima hominis imor tališ efbfecundu quedam modu fuu.Non enim omnimodo ficut
peuslde quo dičtu eft: quia folus habeat imortalitate.&Ia de anirnae mortibu&lačta Icriptura multa comemo#-
rat, Vndc eft illud:$inc mortuos‘lepelire mortuos fuos.Sed quod ita mori tur alienata a uita deilut tamen i na
tura fua uiuere n5 omnino dcfiftaiftta mortalis ex aliqua cauia iuenitudfut etia imortal&non fine r arione dica —
tur.Non eft enim pars dei anima,$i eni hoc efietfomnimodo incomurabilis atep incorruptibilis eflet, C^uod
II cflednec deficeret in dcteriusmec proficeret in meliuslfnec aliquid in lemetipla uel iciperet habere quod no
habebanuel defineret habere quod habeba#quantu ad eius ipfius afFe&ionesSpertinet,(|^ua uero aliter fe ha^.
beadnon opus efl: extrm(ecus teftimoniotquifquis leipfu aduertiuagnofcit.Fruflra aut dicitur ab eis:quiaiam
dei parte efle uoluntlhanc eius Iabern ac turpitudin«qua uidemus f ncquiflimis hoibusjhanc deniqj ifirmita -
te 8C  aegritudinetqua fentimus in oibus hoibusTnon ex ipfa illi efliafed ex corpore(quid intereft unde aEgrotet?
quse fi eflet incomutabiIis:aliquo modo unde liber azgrotare no poflet.Na quod uere incomutabile 8C incorru
ptibile eftmuilius rei acceflu cbmutari uel corrupi poteft. Alioquin non achillea tantutficut fabula: feruntf fed
omnis ca 1 , o eflet iuulnerabilisjfi nullus ei calus accidiflet.Noeft itaq? natura incomutabilis?qu£ a!iquo modo
aliqua caufa;aliqua parre mutabilis eft.E^eu aute nefas eftnifi uere fumeq; incomutabile credere,N6 eft igitur
anima pars deiincorporea quoqi efle anima 8C  fi difficile tardioribus pfuaderipoteftimihitamenpfualum ef—
fe  fateor.$ed ne uerbi controuerfia uel fupfluo facia uel merito patianquonia cu dere conftauno eft opus ccr^-
tare de notnine(fi corpus efbomnis (ubftantia uel eflentialruel fi quid aptius nucupatfid quod a!iquo modo elt J
in feipfo corpus eft aia.fte fi eam iola incorporea placet appellare naturafquaz lumeincomutabilisrK ubitp to^
ta efbcorpus eft anitna^uonia rale aliquid.'ip(a no eft.Porrofi corpus noeftmifi quod per loči fpatiu aliqua lo
gitudine latitudine & altitudine ita fiftiif uel mouetifut maiore fui parte maiore locu occupet:8C breuiore bre «r
uioreifminulčg litin parte q in totofno eft corpus aia»Per totu quippe corpus quod animatfnolocali diffufione
led quada uitaliitentiondporrigitf»Na p omneseius particulas tota fimul adeft/nec minori minoribuseftrin
maioribus maiorllcd alieubi itenfiusfalicubi remifliusfSC in oibus totatSč i fingulis tota eft.Necg eni aliter qcF i
corpore etia non toto fentmtame tota lentit.Na cu exiguo punčto in čarne uiua aliquid tangitft quis locus tile
non folu totius corporis no fiufed uix i corpore uideatlaiam tame tota non latct.Neqj id quod fenti&per cor^-"
poris cunčla dilcurritlfed ibi tantu fentitfiubi fit, Vnde ergo ad tota moxpuenittquod no in toto fittnifi quia 8C
ibi tota efl: ubi fit.Nec ut tota ibi lit cazrera deferit, Viuunt eni SC illa ea prelentetubi nihil tale fačlu cft.O^ uod
fi fiereuSC utrukp fimul fieredfimul utruq; tota pariterinon Iateret|iro inde 8č  in oibus fimul?& i  fingulis parti -
culis corporis fui tota fimul efle no poflettfi per illas ita diffundere^ut uidemus corpora diffufa per fpatia loco
tu  minoribus fuis partibus minora occupam& amplioribus ampliora.C^ua propter fi corpus aia efle diceda
eftjno eft certe corpusjquale terrenu eftjnec quale humidulaut aereuiaut atthereu.S)mnia quippe talia maio /
ra firnt in maioribus locislK minora i minoribustSč nihil eo^t in aliqua fui parte totu adefl?fed ut funt partes lo
co^dta occupant'’ partibus corpo^.V nde intelligit aiadiue corpus fiue incorporea dicenda fitpropria quada
habere naturaromnibus his mudana: moliš elementis excelleuore fubftantia: čreatatquaz ueraciter no poflit in
aliqua fantafia corporaliu imaginufquasper carnis lenfus percipimus cogitariifed mente intelligmiitacp lenti
ri.Neq? hoc perinae loquor!ut te quac tibi nota funt doccatfed ut aperia quid firmiflime tenealne me quifq cu
ad ea uenero quaz requiro!nihil de aia uel (cietia uel fide tenere arbitretur.Certus euam fum animam nulla dei
culpatnulla dei neceftitate uel fua:led propria uoluntatein peccatu efle collapfainec liberari pofle de corpore
mor tis huius Cux  uol untatis uirtute tanq fibi ad hoc fufFicietdluel ipfius corporis mortejled gratia dei per iefu
chriftu dominu noftru.Nec omnino efle aiam ulla in genere humanojcui no lit neceffarius ad liberatione dei
& hominu mediatonhomo iefus chriftus^uaecuc^ aute fine gratia mediatoris SC faerameto eius in qualibet
corporis a:tatc de corpore cxieritl8C in pcena futuratSC ultimo iudicio receptura corpus ad poena.Si autepoft
generatione humanatqu£e fačta efl: ex Ada:regeneretur in chriftoad eius pertinens locietate: SC requiem poft
morte corporis habitura:SC corpus ad gloria receptura,H«c lunt quac de anima firmiflime teneotnunc accipe
obfecro quid requira:8C noli me fpneretfi te non Ipnat qui pro nobis dignatus eft IpnuC^uatro ubi anima cor-
traxerit rcatu;quoretrahatur in condenationerejia infantibus morte prjeuentistfi ei p facrametumtquo etiam
paruuh baptizantlfchrifti gratia no lubueneriu No eni es ex illis qui modo noua qda garrire coeperud diečtes
nullu reatu exAda efle tiadutq p baptifmu i  infante foluatf»<§>_uod te lapere fi (cirlimo nifi teid  non lapere
fcirelnequaq hasc abs te qreremiaut qrendu putarefled quia tenemus de hac re fententia tuam continenteca«
tholica: fundatiflimae fidei:quia 8C Iouiniani uaniloquia redargues adhibuifti teftimonium ex libroIob,Ne/
mo mudus i  confpečtu tud nec ifans cuius eft diei unius uita (up terraideinde adiuxif:fenemurtp rei in  limili/
tudine pr^uaricarionis Adac:SC liber tuus inlona propheta fatis hacc infigni^jdilucidec^ declaratlubi ieiunar
paruulos r ppter lpfu originale peccatuunerito coačtos efle dixifti*n5 inconuenieter abs te qroihunc reatu ani
ma ubicotraxi2Vnde oporteat ea etia i illa attatep faeramentu ehriftianac gratia liberariJgo qde ate aliquot
£nos*u libros quofda feribere de libero arbitrio!q i  multo§z manus exierut?8C habet a pIurimis:qtuor opinio
nes deafeicarnationeUf tru ex illa una quacprimo homini data eftžcaztera: ppagen£2An fingulis quibufq$ no
ux  etia modo fianriAn alieubi ia exiftetes?uel mittant^diuinitusluel fponte labant" in corpora: ita putaui efte
tradandasl ut quadibet earum uera eflet non impediret intentionera meam ;  qua tune aduerfus eos quantisi

poteram

peterim uiribus agehamlqui natura mali ho  principiopraeditam aduerfus deu conantur indučerejided con—
traaVTanicbasos.f^a d epnTdllianidis adhuc nihtl audicra?qui non multu ab iftis difllmiles bhflemiaslfabula—.
tur.f deo qui nta opinione no addidi:qua in tua epidola irer ca: teras comcmoradijne aliqua prasteriresŠ ubi de
hac quaeftione interoganti refciipfidi religiofe memorias uirojnobifip i  chridi charitate gratiflimosMarcelli f-
nqf§? ara tion fit pars cki.Primo'quia non de karnatione eius fed de natura čjrituncu hoc qritur,E)einde qa hlc
hoc fentiant illi coira quos agebat&id maxime agebauir creatoris inculpabile inuiolabileq 5  natura a creaturse
uittis SL  Iabe feccrneteku i!!i a lubftantsa malitcui propriu printipiurprincipt fčp trsbuuntipfa boni dci fubda—
tiam ex patte qux  capta ed cortupta SC  opprefla ad peccandi ncceffitate perduda effdcoiendut.Hoc itacp ex<»-
cepto hacreticas opinionis errorebxquatuor rcliquis opinionibusJquaena fit cligeda fcire dcfidero. <^_u£cuq?
eni eiigenda efbabfit utipugnet hanc fidetde quacerti fumus;omni aia: etia paruuli infantis necefiariam efle
liberationem cx obligatione peccatncac^ nulla efič nifi pcrlefu chriduf& hunc crucifixu.Proinde / nc longutn
faciamušrhoc certe femtistcp fingulas animas fingulis nafcermburfetia modo deus faciandui (ententia: ne obit*
ciatur q> omnes creaturas fexto die cofirmaucrit deus?& feptimo requieuerife'adhibes tcdimoniu ex euageho.
Pater meus ufq$ nuneoperatur:& ego operor,$icenim adMarceilinu fcripOftilfin qua epidola etia mei come—
rnoratione beniuolentiflime facere dignatus esjquod Hic me haberet inAfricatqui ei  ipia facilius explicare pof-
feirdententia.^uod fi potuiffeTnon ille hoc abs te tam longe polito inquireret?fi ramen id tibi ex africa (crip^—
fit.Na quando (čripferit nefciokantu fcio q> de hoc bene cognouerit cunčtatione measundc me inconlulto fa—
cere uo!uit»^uanq fi coniulcret etia magis hortarerr&gratias agcrefq> nobis coferre oibuspoflet: nifi tu bre
Hiter referibere q refpondere maluifles.Credo ne fiipfluo laborares ubi ego eflem1que putabas id optime fcire*.
quod ille q fierat^čccc uolo ut illa fentetia etia mea fiefed nondu efle cofirmo.fv&fidi ad me didipufosTut ca do—
cea;qua 2  nondu ipfe didieiJDoce ergo quod doceafna ut docea muki a me flagitam:ci(q? me ficut alia muka SC.
hocignorarecohfiteor.Et fortaffequisin os meu uerecundentktameapud fedicuntt Fu es magider ilftaebSC
hazcignorasf^uod quidem dominusei dixitfqui erat unusiHo^^uos dclcdabatuocari fabbuunde etiaad
ue^ magidru node ueneratTquia foi taflis erubelcebat difčerejqui docere cofueueratameaut potius magidru
audire:q uelut magidru delcdat audiri.R.eco!o eni quid dixerit eislquos pra: ca:teris elegit, Yos aut inquitno—
lite uocan ab hominibus rabbi.^ntisenied magider ucderChridusdefus.Necalius docuiuMopfenlpcrie^
throjnec aliusCorneliu etiam per priore-PctrubecaliUsPetruJctiam per poderiore-PauIu.^ quocuq; ue^ di
citurkllo ddnante dicitkqui ed ipfa ueritas,^_ uid fi ideo adhuc ida nedimusf6C ea neqj orando neq? legendo;
neq^ cogitando 8C  ratiocinando inuenirepotuimusiut pbemus non folu indočlos quanra charitate doceamus;
ue^ a dočhs eti^quanta humilitate difcamusf Stace ergo quxfo quod doceafdoce quod teneam;5i dic mihitfi
animas Ggillatim in fingulis nalcentibus fiundubi in paruulis peccentlut indigeant i n iacrametoChridi remgf
(Ione peccati peccantes in*Ada:ex quo caro ed propagata pcccatC^ut fi non peccan&jua iudicia creatoris ita
peccato obliganf alienojcu exinde propagatis mebris mortalibus inferuntkut eas nifi per ecclefia iubuentum
fucrindanatio confequat^cu inea^ potedate non fitrut eis poflk baptifmi grada fubueniri.Tot igitur anima^s
miliaiqux in mortibus paruulo^ fine indulgentia chridiani {aeramenti decorporibus excuttqua a:qmtate da
nanturlfi nousecreatas nullo fiiopraccedentepeccato^fed uoluntate creatoris fingulas fingulis nafčeribusadhx
ferunt!quibus eas animandis ille creauit SC  deditrqui uticj nousrat1q? unaquae<p ea^ nulla fua culpa fine bapti
fmoOiridfde corpore fuerat exitufa?^uonia igitur necg  de deo podumus dicerelcp uel cogat aias peccatriV
ces fieri uel puniatmocentesfnecp negare fas nobis edcas qua: fineChridi lacramento de corporibus exierind/
etia paruulo^non nifi in danationem trahi:®biecro te quomodo hxc opinio defenditur1qua credunfanim«
non ex tila una primi hominis fieri omnestled ficut illa una unltta fingulis fingulas.Ea uero quas dicuntur alia
contra hanc opinione facile me puto pode refellcrejficuti edillud quo eam fibi quidam uidentur urgerdquo^
tnodo confumauerit deus omnia opera iua fexto dierSčIeptimo requicueritlfi nouas adhuc animas creal.^ui
bus fi dixerimus1q? ex euangelio in fupradičla epidola pofuiddPater meus ufip modo operatuERelpondent
operaturrdidu ed mditutas admimdrandojnon nouas mdituendo naturaslne feriptura: geneleos contradica
tunubi aptifTimrdegitur confumade deu omnia opera fua.Nam eu feriptu ed requieui{Temtiq? a creadis no
uis creaturis intelligendum eftnon a gubernandis:quia tune ea qux non erant fecitra quibus faciendis requie^
uit1fquia confumauerat omnia?qux ante q eflent uidit efle faciendalut deinceps non ea quas no erantrled ex his
qux iam erant creareti6C faccred quicquid faceret.Jta utruq? uc^: efle monftratur i SC  quod dičtu ed requieuic
ab operibus fuissSC quod dičtu ed ufq? nune operaturIquomaGenefi:non poted euangeku efle contratiu. Ve
ru his qui hoc ideo dicuntlne credatur modo deusrficut illam unammouas animas quac non crant^accrej fed
ex illa una quas iam eratteas crearduel ex fonte aIiquo fiue thrfauro quoda que tune fecitleas mitterdfacile te/~
fpondeturtctia illis fex difbus muka deu creafle ex hisnaturis quas iam creaucratsficut ex aquis alites 8CpifcesV
ex terra aute arboresžfoen{$aiali!fed quod ea qu^ non erant tune fecerit manifl du edmulla eni erat auisTnul
lus pifrislnulla arbonnullu animafSi bene intelligitur ab his creatis requieuifle quae non erano& creata funt?
ided ceflafle ne ultra quse non erant crearentVficd nuc qcf dicif animas nefcio quo fonte iam exidentcs tnitte /
r^nec de (eiplo tanq fuas particulas irrorarernec de una illa originaliter traherelnec pro deličlis ante čarne co
mislis carneis uinculis copedircled nouas creare fingulas fingulis (ua cuicp nadetilno aiicjd facere dicit;qd an
te no feceridlam enim (exto die fecerat horem ad imaginem fuamiquod uticj fecundu aiam rationalenifecifle
intelligitkHoc SC  nuc facitlno iridituedo qd' no eranfed multiplicado quod erat.Vndc SC  iilud ueijc cfkq> a te

♦CXIX«

feus qnx  non erant inftituendis requieuitl& hoc uer um eft?q> no folum gubernado qu^fecituey etia aliudmo
quod nondujfcd quod iamcreaucrat numerofius creando ufq? nuc operatur.Vel fic igiitur uel alio modo quo*_
libet eximus ab co quod nobis obiicitur de requie dei ab openbus fuisfnepropterea no credamus nuc ufcj fieri
afas nouastnon ex illa unaded ficut illa unanuNa quod dicitur quare facit aiascfs quosnouit cit o moriturost
poflumus refpodere paretum hincpeccatatoel couicimel flagel larijpoflu m us etia redeillius moderationi reli
quere!que fčimus oibus teporaliter trafeunnbus rebustubi fut etiam aialium ortust&obitus*curfu ornatifTimu
atq? ordinauffi mu darel fed nos ifta (etire no pofle:qux fi feiiremus deledatione ineffalrili mulceremur,Mo,n.
fruftra perprophetatqui hxc  diuinitus ifpirata didiceratKlidu eft de dco\}ui profert numerofe fkculu: unde
mufica ideft fcietia fefus,ue bene moduladfed admonitione magna: rei ena mortalibus rationales habenribus
aiasJdei Iargitate coceflaeft.Vnde fi homo faciedi arttfex carminislnouit quas quibus moraš uocibus tribuat;
ut illud quod canitur decedetibus ac fuccedetibus fooispulcherrrime currat& tra(eatlqto magis dcus cuius fa _

us produdius ue no teditudq deus difpofitor tempo^ nouit uniuerfitatis moderamini cofbnaref Id ctia quod
aiu tfomne quod i tepore cocpit effetrmortale efle no pofie:quia oia orta occiduB^C auda fenefčutt ut eo modo
čredi cogat a!um humatiuddeo efle !mortale?quod antc oia tepora fic creatu&io mouet fide noftra* Vt en! alia
taccamfccepit efle i tempore lmortalitafis carnischrifl&jme tame iam no moiitur:& morsci ultra no domina^
biturJUud uero quod i  libro aduerfus«RufFinu pofuifh' quofda huic fčntetix caIuniarfquod deu dare animas
adulterinis coceptibusiuideatur idignum: Vndeconaturaftruerefmeritis gcftae ante čarne uitažaias quafi ad
ergaftula huiufčemodi iuxta pode perducifno me mouet multa cogitatem quibus haec poflit calunia refutari;
Si  q> ipfe re fpodifttfho efle uitiu femetis ! triticolquod furto dicitur efle fublatulScd i ecCqui frumeta jfiiratus eft
(»ec iccirco tcrram no debuffle gremio fuo feminacofoueretqu/a fator imunda proiiceret ea manitfelcgariflima
fimilitudo cft.C^ua SC  ante q IcgeremTnulla mihi obiedio ifta de adulterinis fcctibus \  hac qfiione faciebat an
guftias^generaliter ituend multa bona deu facereicdam de noftris ma|is!noftrifq? peccaris.Aialis aut cuiufčuqj
creatiohabcat pium prudemeq? cofideratore inefFabilcm laudecteatori excitaUqto magis creationon cuiufli
bet aialisiltd hois^Si autem cau fa creadi quxritu^nulla cidus 8C meltus refpondeturtnjfl quia ofs creatura dei
eft bonafk quid digniuslg ut bona faciat bonus deus:qux nemo poteft facere nifi deuš^Hxc SC  alfa qux  pof/ -
fu ficut poflumtdico aduerfus eos qui hac opinionemjqua credutur afasdicut lila una fingularis fierilabefatfta
rcconant.Sed cu ad pccnas uetum eft paruulo^magnis mihi črede coartor anguftiisincc quid refpodcam ^pF
fus inuenio*No folum eas pccnas dico quas habet poft hanc uita illa danatio quo necefle eft trahatur;fi de cor—
pore exierint fincchriftianx gratix facrametoHed eas ipfas qux i hac uita doletibus nobis uerfantur ante ocu* '
lostquas enumerare fi uelimprius tepusq exepla deficiet*Laguefcunt xgritudintbusitorquetur doloribusifa
me SC  fiti crnciaturldebilitatur mebrisrpriuatur fen fi bus:uexat ur ab imudis fpiritibus.b)emoftrandu eft itaq?V
quomodo ifta fine ulla fua mala cauia iufte patiatur.No enim dici fas eftjaut ifta ignorante deo ficrihut  cu no
pofle refiftere facietibus.‘aut iniufte ifta uel facere uel permittere,Nunquid na ficut illa aialia irrationabilia re
dre dicimus in ufus dari naturis excelIetoribust& fi uitiofisficut apertiflime i  euagelio uidemusJporcos ad ufu
defideratum concefloš efle dxmonibusfhxc ČC  de hoie rede poflumus dicereJ' Animal eft enided rationalelčč
fi mortalelAnima eft rationalis in illis membris:qux tatis afflidioibus pccnas luit,E)cus bonus efbdeus iuftus
eftjdeus omnipotes eftjhoc dubitare oino demencis eft.Tanto^ ergo malo^t qux fiut i  paruubslcaufa iuftafdi
catur«Nepe curn maiores ifta patiatunfolemus diceraAut ficut! iob merira examinardaut ficut iHerodepec
cata punirfi& de quibufda exeplis quae deus manifčfta efle uoluitlalia qux obfčura funchoiem coiedare coce
ditunfed hoc in maioribus.®e paruulis autem quid refpondeam ediflercifi pcenis tantis nulla in eis fur punie
da peccata.Nam uticp nulla eft in ill is xtatibus'examinanda iufticia«E>e ingenio^ uero diuerfitatequid dicaf
Q_ux quidcm in paruulis latetifed ab ipfis cxordiis naturalibus dudu apparet in grandibuslquo^ nonnulfi
tam tardi SC  obliuiofi futtut ne prima quide difčere Iittera^ elementa potuerint.C^ uida uero tantx fut fatuita
tiscutnon rnulrfi a peccatoribus differant;quosMonones uulgo uccaanRcrpondet'' fortafle corpora hoc faci
untlfed nuquid fecundu hanc fententiaftjuam defendi uoluimusjanima fibi corpus elegidSi in eligendo cu fal
Jerečterrauitf Aut cu in corpus cogere^ intrare ncceflitate nafcendi alia corpora preoccupantibus anima^ tur
bisdpfa aliud non inuenitb& ficut in fpedaculo aliquo locutira čarne non quam uoluittfcd quam ualuit occu
pauit^Nuquid hic SC  talia poflumus diccrefucl fentire dcbemus?®oce igitur quid fentir^quid dicere deabea
musnt conftct nobis ratio noua^anima^ fuigulis corporibus figillatiq? fada^*l go quidem non deingeniislf
fed faltem depoenis paruulo^ quas in hac uita patiunturtdixi aliquid! Iibris illis de libero arbitrioiq» quale fiti
8C cur mihi in ifta quam habemus in manibus quxftione non fufficianin timabd^SCcum ipfum de terno libro
locum excerptum;his litterisinferam.Namita fehabet,Necruciatibusautem corporisquibus affliguntur
paru ulil guorutn per xratem nulla peccata funt: fi animx quibus animanttir non prius qipfi homines efle
cccgerunt: maior qucrcla SC  quafi mifericors depromi folet curn dicitui;quid mali feccruntl ut ifta patercn /
tur (  ^uafi poffit efle in nočen tix meritumlanteq qu ; !q nocere aliquid poflit« (Cum autem boni aliquid
operatur deus^rinemendatione maiorunfeum paraulorum fuorum qui eis čari funt ;doloribusac faortibus

flagellantur:

0

NA

c ui

O"


iT^UrfiE^i

5<Sjfc
5s

■

<v ,*V

.'.’■,' *■&*
.■ ::::S4

k

" «C>4

i ""tab,|, >
r - u ?'c*icq

^•SSa

nu «4tft

V* 1 '**


'ut

co modn

.' '";°'Wna.

■ urrcra fluatuscft

‘^Hustlfgariflima
i ' l ,0f ttkcicbataiK
*• Staiisautcuiufcuc^

* ' -Juonon  cuiufli
: n »a cis crratura dci
I 'I.vpof/

: ! ! ' :  ■ Vrcljbcfjčla
juiJn/podcam^F
rit (lahuiucfidccor—

kV. t AntUTlMC ocu> *

: uaut dotoribusf*

I

h' -  ‘r.inducft itacplt
n;r Jrofirfi&uteuoo
; i jirrjtjonabilia re
r; ■ l v POrCOS ad llfil
rviHtd ntionslelSC
bmuuftalcusiuftus

jtuul-sicaulaiuftald^

: rovcpcc

■HfuVc

^tomrurpMj
. 1 : n,nl

^SS

»■"Cltur
SeM




»T

it»^

rfi?

li*L

«**£Ž
* %° ,:  !■

flagelfanturfcur ifta non fiatit»qdo cu tranfierintpro no fačKs eruntli quibus fačia lunt^proptcf quos aute (k*

-» /j M JMA AdAjm  I ? A> MA J*\l i d M*. J« JAM iA. iarvl J •« A A« J« 1 A L  f . t ^ ^ #  ^ ** JA . W : *•»

memorauiiqcuq; ilia^ dc animaz icarnatione quatuor opinionu uera eftetrinculpata fubftantia creatorišf & a
noftroiu peccato^ focietate remotiflimžnitebar oftedere.Etideo quazcucg ilLa^ ueritate pofiet couinci 5C  repa
diaritad curam intetionis meaejqua tune habebamon pertinebat!qdoquide cunčlis diligentiori diiputatione
dilcuflis;quazcuq$ llla^ rečic uiceret cseterasfme fecuriftimo fiereUqdo etia fecundu omnes id quod agebafouE
člum perfiftere demonftraba.Nunc uero una uolo fi poftu rationerečta eligere ex 01 'busf & propterea huius
ipfius de qua nune agimus defenfionemtin his qu# comemoraui de lilo libro uerbis meis attentius intucns? ua-
iida firma^ n5 uideotna uelut frrmamentu eius illud eft quod ibi dixi, C^uis aute nouit cp paruulus de quo^
cruciatibus duritia maioR: contunditlaur exerce£fidestaut mifericordia probačtQ_uis inq ergo nouil?quid ip-
fis paruulisi Tecreto iudicioRi fuoR> bona: copenfationis referuet deusfC^uonia qq nihil rede feccritftame ne-
peccantes aliquid'iftaperpcffi funt. Sed hoc no lmerito dici uideo de his'qui uel pro chrifti noieac uera fligio
netalealiqdetianeičientespatiunlVuel faerametochriftiialbutifunt;quia fine (ocietateiauniusmcdiatoris li.
berari a danatione no poftimftut poflit eis etia pro illis malis quae hic i  diuerfis afrlidionibus ptuleruntcopen/
fatio illa praeftari.Nune aut eu ifta qftio non poftitabfolu^nifi etia de his refpodea^fqui poft grauiftitnos cru^
ciatus fine facrameto chriftianas focietatis expirant1qu^e circa eos copenfatio cogitada eftiquibus infup Si dam
natio preparata eftčNa Si de baptifino paruulo^ in eode libro non quide luftlcienteftied qtum illi operi fatis
efteuidebal’ utruq^ refpod*^ etia nefcientibus Si fide lua nondu habentibusprodeftlno ramen de danatione
eo^ paruulo^j qui fine illo ex hac uita emigrantttunc aliqd dicendu putaaftquia no quod nune agi^agebatur^'
tfed utomittamus 8icontenamusea quaebreui teporepatiunturiiec tranfadareuocantur;nunquid fimiliter co_
temnere poftumusfq? per unu hoicm mors‘Si per unu hofem reiurrcčtio mortuo^ficut eni in ada oes morE
tur?fic Si in chrifto oes uiuificabuntur.Per hanc eni'apoftolica dodrina^diuina c!araq? fenrcncia-fatis euideter
elucefthemiue i re in morte nifi per-Adatnemine ire i uita aeternamifi per chriftu*Hoc eft quippe omnes Si om-
neslfquia ficut omnes hoies per primarhoc eft per carnale generatione pertinent ad adaific oes hoies ad fecuda
tdeft ipiritale regeneratione ueniunt?quicuq; ad cbriftu-'peruemunt.ldeo ergo didu e{h& hic oestSi ibi omncs‘ J ’
quia ficut omnes qui moriutur-mo nifi inrAda moriuntunita oes qui uiuificabuturmo nifi in chrifto uiuificabu -
tur«\c per hoc quifquis nobis dixerit quenq i  refurredione mortuo^, uiuificari poiMniJi i chriftotanq peftis
comunis fidefoleteftandus eft.Ite quifquis dixerit q> in chrifto uiuificabuntur etia paruuldqui fine faeramenti
eius participatione de uita exeunt?hic profedo Si contra apoftolica prsedicatione ueniftSi tota condenat cccle
fiaiubi propterea cu baptirand/s paruulis feftinatur Si curritudquia fine dubio creditur aliter eos in chrifto^ui¬
uificari ofno non pofie*Q)_ui aut non uiuificatur i chriftofreftat ut in eade danatione mancatide qua dtcit apo
ftofusfper unins dclidu in oes hoies ad condenationetcui delido obnoxios paruulos nafcftSi ois crcdit eccle /~
fia:8iip(e ia conrradouinianu d i fputa nsrSiexponens iona prophetanicu t paulo ante comemorauiffide ucracif—

catu!neca deo danari a!iquacredo;qua uidet nullu haberepeccatu« An Torte dicedu eft iparuuldcarne folam
cfle peccati?Noua uero ilii aram fierftjua fecudum dei pra:cepta uiueteji adiutorio gratiae deitSi ipfe čarni edo
mita: ac fubiedaspoftit icorruptionis merita copararbSed quia iparuulo aia nondu id agere poteftfiiifi chri/
fti accefterit facrametumtper hac gratia čarni eius acquimimquod illius moribuš nodum potuit:$i aut fine ib
io faerameto aia paruuli exieritfipia quida in a:terna uita eritrunde ea nullu peccatu potuit feparare?caro uero
eius no refurgeti chriftomo percepto ate morte illius facrameto.Hac opinione nunq audiuimunq legiife d pla
neaud/ui Sicredidi ^prer quod locutus (utmSi quia ueniet hora qdo oes qui i  monumetis lu«audiet uoce eiu&
8i procedet qui bona fccerutfi refurrečlionem uitx*lpfa eft de qua cJiciturTSč per unum hoiem relurrečlio mor
tuorumtipfa eft qua in chrifto omnes uiuificaburur.(^ui autem male egeruti refurrečlionem iudicii* (§_uid
hic ergo de illis tfantibus itelligendum eft:qui prius q poflet agere uel bene uel male*fine baptifmo corpor.exu
ti fubNihil hic de talibus dičlum eft.Sed fi caro eorum ideo no refurge«quia nec boni aliquid feceruttnec ma—
limecillorum refurrečlura eft:qui percepta baptifmi gra.ti^f illa actate defučli funtsi qua nihil bene uel male a/
gere‘potuerut«15i autem il li iter eos refurgentlideft iter eoš qui bene egcrutftter quos Sč illi refurrečluri funtmfi
fi iter eos qui male egeruntlne aliquas humanas animas credamus corpora fua no recepturasffiue in refurre /
čtionem uitjejfiuein refurrečlionem iudicibf^ua: fententia prius q refellaturdpla nouitate iam difplicet.^cv
inde quis feratlfi credant fe ill i qui ad baptifmum cum fuis paruulis currunttpropter čarnem eorummon prop
ter animas currere?Bearus quidemCyprianus non aliquod deeretum codens nouurn.fcd ecoefiac fide firmifti
mam feruaslad corrigedum eos qui putabant aut očlauum diem natiuiratis no efte paruu.u uap tizand u 6

čarne fed aiam dixit efte perdenda|Sč mox natu rite baptizari poftefeum fuis quibufdam epifcopis cenfmt.^ed

contraCvpriani aliqua opinionemlubi quod uidcndum fuitdbrtafle noti uiditifentiat qui(čp quodIibetif tantu
contra apoftolica mamfeftiflima fide nemo fenriat:qui ex unius deličto omnes homines in condenatione dud
pradica»ex qua condenatione no liberat nifi gratia dečpetJelu-Chriftu dominum noftru. In quo uno omn«
uiuificantu«quicuq? uiuificant r $otraecclefiae fuac fundatiffimu moremcmo fentiatiubiad baptifmu fi ^ppter
iola paruuloi^ corpora currcreturjbaprizantiafferetur SC  mortui.Q_ux cu ita fint:qreda caufa eft atqj redde
dalquare danentur aia^qua: riouac creantur fingulis quibufq? nafcennbusjfi praetetChrifti facramcntu paruu
li moriantur.B>anari eni eas fi lic de corporcexierin$& fančla (criptura SC  fančta tcftis eft ccclefia; undc & ill a
deanima^ noua^ creatione fentetia^fi hanc fide fundatiflima no oppugnat fit SC  meaifi oppugnat no fitSCtua
Mol o mihi dicatur proptcr hanc (entcntia debere accipi quod (criptu cQ*Q_ui fmxit (piritu hois i iplol SC  qui
finxit figillatim corda eo^tAIiquid fortiflimu atq? iuičtiflimu rcauire ndu eft*quod nos non cogat deu credere
ulla^ anima^ fine culpa aliqua danatorem.Na ucl tantude ualcrluel plus eft forfna creare q fingere;& tamen
(criptu eft-Cor mundu crea in me dcus.Nec ide o putari poteft aia hoc loco optare fe fiertfprius q alicjuid e  flet
$icut ergo iaexiftenscrcamr in nouationeiufticiadfic iam exiftens fmgitur coformatione dočfrmasnecillud
-iH«d quod iivEcclefiafte fcriptu eft:& tune coucrtetf in terra puluis ficut fuidiSč (piritus reuertet? ad dominu # q
ded/t lllmifta cofirmat (ententia*qua uolumus efte noftra.Plus eni hic fuffragatur cis(qui ex unaputat omnes
efte aiasAa ficut conucrtitf iquiunt puluis in tena ficut fuic?& tame caro de qua hoc dieftu eftrad homine na
reuertitu»ex quo propagata cftjfcd ad tcrraoindcprimus homo fačlus eft:$ic SC  (piritus cxillius unius fpiriv
tu propagatuano tamen ad eum reuertit/ded ad dominuai quo lili datus cft.Vea: quia hoc teftimoniu ita pro
iftis (onanut no omni modo huic opinioni qua defendi uolo uideal? efte cotrari&admoneda tantu credidi pru
denria tuatne talibus reftimoniis>'cx his anguftiis me coneris erucre.Na licet nemo faciat optadomt ue^ fit q<J
uc^ non eibtamcn fi fieri poftet optarerut ha:c (entetia uera eftcdficut op tonit fi uera efttabs te Iiqdiftimc atqi
inuičbflime defcndatf’.Ha:c aut difficultas etia illos fequit";qui ia cxhabetes alibi aias SC  ab initio diuinor^ opc
rum pra:paratas:a deo mitti opinant in corpora.Na SC  ab his hoc ide qua:rit'tfi aiae inculpara: obedieter ueni
unt quo minuncjcur inparuulis fi no baptizati uitaifta fifiierint^puniunt?f Eade prorfus in utraqi fenteti^dif
ficultas cft.llli fibi uidentf de hac facilius cxire qftionetqui aias afleuerant pro meritis uitarprioris fingulas fin
guliš corporibusiplicari.Hoc eni puran t efte iAdarmmori i čarne fcilicettquacpropa2ata eft exAda (upplicia
pedeteta quo reatu iquiunt gratia^Chiifti hberat pufillos cu magnis,Hoc quide rečlaucracitcrioptimeq}; qcf
gratia-Chrifti liberat a reatu peccato^ pufillos cu magnis.Sed in alia (uperiore uita pcccare aias^Šč inde pracci
pitari in carceres carneos no credoino acquicrco:noc6fcntio.Primo i quonia nefcio p quos circuitus fieri id aiut
iftnut poft nefcio quata uolumina fseculo^ itc^ ad ifta (arcinacorruptibile cainis SC  fupplicia pendeda rrdeu
dum ilt|qua opinione quid horribilius cogitari pofIicignoro.E)cinde quis tande iuftus defučlus cft:de quo no
fi ifti uera dicut-jidlliciti efte debeamustne i finuAbraha: peccas in flamas illius diuitis deiiciat^(£ur eni non SC
poft hoccorpus peccari pofifidfi SC  ante potuitfPoftremo longcaiiud eft i Ada peccaflei Vndcdicitapoftolus.
In quo omnes peccaueruntiSč aliud eft extra'Ada nefdo ubi peccafifei8iidco inAda ideft in carneiqua: ex Ada
propagata eft:ranq in carcere trudi.illa uero opinione q? ex una fiant omnes atelnec di(cutere uolrfni fi necefle
fit Atq? urina ifta de qua nune agimuslfi uera cfttfic abs te dcfendafiut hoc necefle ia no fit.(^uauis autdefi^
derejrogeiuotis ardentibus exopte:Si expečte:ut per te mihi dominus huius rei au ferat ignoran tiam: tamen fi
quod abfit minime meruci ofpatientia mihi peta a domino deo noftrcni que fic credimusfut aliqua nobis non
apiri etia a pul(antibns‘nullo modo aduerlus eum murmurare debeamus.Meminerimus-ipfisapoftolis didu
Multa habeo uobis dicercjfed non poteftis illa portare modo.!n his qtum ad me attiet« etia hoc depute.Nec q
hoc fcia me idigner indignume hoc ipfo etia couincar idignior.Multa eni alia fimiliter nefciaquac comemora
re uel numerare non pollu!& boe tolcrabiliter ignoraremifi metuere ne aliqua ifta^ opinionu contra ilfud qcF
firmifllma fide retinemus icautis obrepet metibuslfed ante q (ciam qua: na eaRč potius eligenda fit: hoc me no
temerefentircprofitcor(catqua£ueraeftn6aduer(arirobuftiflimasacfundatiflima2 fidei:quachrifti cccIefiaS
nec paruulos hofes recentiftime natos a danationc creditmifi per gratia nominis chriftirqua in (uis (aerametis
co mrn endau i t.podc liberari.

4 [(]Dialogusabincerto audore: exuariis feriptis SC  epiftolis fandorum Auguftini atep Hicronymi cxcerptus
atq? coliedusJn quo de origine animaetSi unde culpam contraxerit dilputatur .In cuius pratfatione d fuer fk ca
tholicorumarq] hajreticorum de ea qua:ftione (ententia: referuntur. l&far”" Epiftola.LV.

V m apud uos cadeftis eloquentia puriflimi fontis SC  litterarum omnium fluenta redundentrac fo/
lida fecundum uertice (anitasueftracunda firmo ftatu membra contineat:miror ft upore me tis at
tonitustcur ftillicidiu m ifulani riuuli dignemini hauriretnitores corporis ifirma medentes. Magis
k ergo qux  dcgrarcorum mutuaui fontibus fitientibusproferamtattp latinorum laticcs limpidilfi/
mos ad ueftri cordis (ecreta pcrducam.Origcncs igitur qui nullum proprie de anima edidit librum inteatalo/
go ecclcfiaftica: pr^dicationis anima: faciens metioncm:hxc dicitjde anima uero utrum cx feminis traducc dn
catunita ut atio ipfius uel fubftantfa inlerta ipfius corporis feminibus habeaturtan uero aliud habeat iniriurfi
gentta eftjaut non gcnitatucl certe fi cxrrinfccus corpori inditur:nec:nc non fatis manifefta pracdicationc diftin
guitur.Item in libro quem deepiftola apoftoli ad Titum fčripfit. Siquis ait rationem humana:anima:requi *
rat:cum de e i ncq; cx  feminis traduce ducatur:ne(j quod honorabilior &antiqaior corporum compagc fit tra
diderit ecdd.aftica regula:propter quod mulci ncccomprehendere pomerut aliter fentiri oportcrc de anima:

i

rationeifed 8C  qui aliter fentireueldiflerere uifi fut:a nonullisin fufpitioe habent'iuelut nom'alic[d introducen
tes,Fatet? autide ipfc Origenes in praefatis opufculistfed Eufebius Cacfarienfis: 8C  Pamphilus martyr:Bafilius
quoq? SC  Gregorius:Dichanufq? 8č  Ruffinusifimiliter in fuis unius fubftarias oes efle aiastSC  imortafes SC  ratio
nabilcs liberi arbitrii ac uolutatistiudicadas quoqj efic g  iis qax in hac uita geflerutiefle tame eas fcas a deo q
uniuerfa creauit & codidit,Q_uado aut fadx fintob' fimuhaut tuncp fingulos nafcetiu :qd piculi efle aiuntral
teyz e  duobusopinarifAthanafius Hilarius 5C  Ambrofius praeparatis ia in uetre mulie^:deformati(cp corpori
busituc ad prač fes creari aias:& ifcri deformato ia corpori criminantfJa uero illi q ex traduce aias uenire cofir/
mant:& fimul corporali eas femine ieminari:fiquide ut qnida ipfo^ affirmare foletrno aliud dicunt eile aiam q
»nfufflatione fpus deiiilla fcilicet qua initio fačturac mundi deus infufflafledicitf in Adatdeipfadei efleea fub
ftantia pfitetcs,Q_uomo non ifti uidebunč quoda m5 hacc pratter fcripturas regula Sl  rone pietatis aflerere:q>
fubftaria dei e qux peccatfSi aia quac de fubftatia dei e peccatnnfup etia q> SC  poenis fubdenda fit pro peccato«
Sed ččillud fe qdp abfur du eft icurrere no uident:qa necefle eft ea fimul cu corpore moriiSC  efle mortalem: fi fi
trmi cu corporeiuel (eminata uel formata uel nata cft,Tum deide illitideft ApolloniusiTertullianus: Popeius:
Arnobius:Ladatius:atqj Apollinaris:qui una qde ex nullis fubftatiis a deo fada efle dicunt aiam: ideft illam
qux prima fada e in Ada:& ex Ada omniu hoium aias exiftere:8č fecudu corporale fine dubio fucceflione tra
- duce quoq? fi eri aia^ietia ipfi q aliud oftedut:nifi aias efle mortales.Si.n.ficut aialia cactera ex folo femine or i /
unč:ita etia de hoibus fetimustut cu corpore fimul in eode femie etia aia defendač:qd dicimus de his qui iper-
ledi adhuc SC  dc uetreabforfi fut; y & qui nonunq etiaante q mafculo^ naturaliu receptaculi femina fint fufce/
pta depereuntfln qbus fine dubio inuenit' q> fimul etia ille qux naturali rone ičmibus infertac erantaia;: extin/
čix  fint pariter SC  corrupt^fSiue ergo ex infufflatioe domini funtifiue ab una qux pria fca eftrneceflariu eft fi
mul ut cu corporibus corruipantf:fic eade corporalibus etia origene fumut fecundu ipfbi^ rone, Aut.n,nihil oi
no ex ronabili:atq?imorta!i aia participauit illud qd adhuc in uetre correptu eft,Et repulfa eft illa ro:qux affir
maticam in fcminis traduce fimul cu corporibus feminataiaut fi participatmeceflitas iminet confiteri mortale
efle aiam qd fidesnfauticg non recipit domino declarate dtfunčloip aias SC  colloquiu apud mferos habuifle:
SC  Lazari fcilicet in beatoR> fedibus ouanteiSC diuitis flagrante in incediis,Efle naqt aias imortalesmon tantu di
uini fed SC  philofopho^ pleni funt Iibri.Q uod taliter efle Theobrotus Ambratiotha in Platonis libro Socra/
fe difputante didiceratiqui homicida fibi efle no timuit:ac fe altiflimo prascipitauit murordu SC  nullu pcft mor
tem autumat rcftareiudiciu SC  fine difcriminealiquo merito^ioes aias poft corpora £equaliter ferriarbitratur
ad c£elu:qd a deo pro uero tenuerut:3£ fic illos oes feculi fapientes:una nebula huius erroris inuoluitiut SC  ipfe
ta laudabilis utputat dočlor homicidac ipfu fepriuatime publice occideret^occidcritiSic quoq? Cato lecfto in
nočte ad lucernas Platonis libro qui ! imortalitate ai;r docetiftricto gladio reuelatu manu pečlus femel iteruqj
pcuflit:R.edeamus ad il ? as p ra: terca fančto^ nobsliflimas difputatioesino in academiae nemorofe obfcuris te^
čtas umbraculisifed cxlefti ilfuftratas ex lumine,Beatus itaq; Hieronymus ta fančtu Vicftorinu martyrem :q
plxrofq^ catholicos fecutustfe potius fieri:q propagari aiasifecudu illud qd in euagelio fčriptu eft: Pater meus
quotidie opcrat :SC  ego opcror credere fignificauit.Sačlus quoq^ Auguftinus hanc opinione in odo admodu
uolumibus uerbis tuericerniGSed cum originalepeccatu pcenafip paruulo^:qui fine baptifmate moriuntur
declarare niti £:a deo facla in Ada:& e.x ipfa oium hoium aias exiftere:ta fuis argumetis:q fcriptura^ teftimo -
niisiut eft illud:aix qux ingreflx funt cu lacob xgyptu:&egreflx de femore illiustamplečli ppenfius coperif
Huius aflertionibus beatus Gaudiofus epifcopus aia^ SC  corpo^ promptiftimus mcdicusrnoftris temporibus
unus martyr:cum nobifcum colloquium familialiter habuiflet per totam oronis fux  feriem euidentiffimis ap
probationibus ufus eft. At uero fandus Ambrofius quem iam fuperius inter uiros apoftolicos memorauimus
inhoneftum inquit puto aias cum corporibus generari ut aia nafcatf ex aia:quod nec aix ipfi copetinaut fi cer/
te fingulx cxlefti poteftate fadx funtiSč ex ipfis cxterx  na tx  funtipoteft ex una Adx aia credibile uideri cxte
ras nafciifed non conuenit:quia foli deo hoc poflibile fuitjut fimplex generaretinec cxtetis  cocederetur: quod
tam myfticum eft in caufa Saluatorismt non folum a folisgentilibus uel iudxis:ue^ytiara ab ipfis qui chriftia
nos fe dicunt incredibile putetur,Photfniani enim hanc fidem fpernuntmon credunt deum generafle * Nam fi
eo tempore igitur quo feminaf’ corpus SC  animaicoftam fublatam legimusinon tamen animam natam ex ani/
ma,Sed fFcofta fecum habuit animamiiam non nata eftifi detrada in partem,Sed nec hoc fcriptum eft, Pro /
pheta enim Zacharias inter cxtera:qui plafmas inquit animam hominis in eutn.Nec Efaias ab his diflenties

,~z.  4a« i -3hT

'/ < n A A C * v * f  M

pni-


I

III


la tamen in uas figurata uidef’uta SCanima cum fit natura incorporea SC  fimplex:formatur in corpore fingula
membra uiuificansiquod quidem Moy fes manifeftius tradidit dicens:Siquis percufterit mulierem i utero ha
bentcm SC  abortiueritifi formatum fueritrdetanimam pro anima,Si autem informatum fuerit muldet pecu
niatut probaret non inefle animam ante q formam,Itaq? fi'iam forma corpori datur: non in couceptu corporis
nafcic^ cum femine deriuatajnam fi cum femineiSC anima exiftit ex anima:multx animx quotidie pereunt i cu
femen fluxu quo-lam non profecit natiuitati.Sed fi prius rcfpiciamusiuidebimus quid fequi debeamus: Con/
templemurfaduram Adx,In Adam enim exemplum datum eft ut exeointelIigat :quia iam formatum cor/
pus accepit aiam.Nam potuerat deus animam limo terrx admifčcreiSCfic formare corpus.Sed ratio ifirmatur
quia primu oportebat domum compaginariiSč fic habitatorem induciiaia certe quia fpus eftjin ficco habitate

" ,CXX1«

no pottdeo in fagnine fertur.Cu crgo corporis liniamera čopa no fueritiubi crit aia t An foras uagatur qua,
diu imitaturf Cu ro tradat fic dari ea:ut aia i  corpus no ociofa uagetur.Scd ex quo detundicat q aliud putat cx
tnarcancxfceminaf Nocouenit:q:aaliudincxčpfoe:pponunun«exuirocucofladataSC aiatn:qdm ul tisroni
bus infirmari docuimus. Vnde forte uideatur dari ex fcemia maxle ( pptcr Saluatoie:que fcimus fine copIexu
carnis de ipu faudo natu ex fcemina:qd fi atbitratur plus dat fccminis.Audoritate.n.uin mutat in fceminatn:
Cu.n.ta corporis q aix  origine ex uiro dicattcouertunt fctut id qd potius eft ex muliere dicant.i.aiam: qd uero
minus eft mafculo.ncorpus.Cum manifeftu (n ordine cxepli a deo traditum imutari n6pofle:quiergo aias ex
una propagari afleiunt:& no in corporaiuxta cxep1u primi hois a deo quotidie fteriianaihcma fint.AVG V/
STJ.Sade fr Hierony me confulens te de his quse n fcio oro dcu ut fiuduofum efle nobis uelit: Q^uanq.n,te
muko q ego fim xrate maioreitamen etia iple ia fenexconfulo.Sed ad difcendu qd opus cfhnulla mihi a:ras fe
ra uideri pot:quia SC fi fenes magis decet docere tj di(čere:magis tame difeere q qd doceat ignorarc, HIERO,
Beate papa Auguftine in fcriptura^ fi placet capo fine nro inuice dolore laudamus: Noli igr ano& exiftimare
nos numeromcc fapiam canis reputcstfed canos fapia (criptura teftantejcani hois pr ude tia eius.Noli inq fide
pen (are teporibusme me iccirco meliore putes:q> prior in chrifti exercitu cceperi miliiare.A VGV»Accipe igr
SC quai mihi peto apert reratep diflerere non graueris«Q useftio de aia multos mouet:in quibus SC me e(Te confi
teonnam quid de aia firmiffimc tenea non taccbo.HIERO.Metiris nos uirtutibus tuisiSC paruos magnus ex
toliis ult!maq] parte conuiuii occupastut priffamilias iudicio proueharis*Sed uelle fateorfted cniriprasferoima
giftrum renuensicomitem (pondebo petenti daturtpulfantiaperitur.čjrens inuenit:di(čatnus i tetra.: quo^ no
bis (cia perleueret in cado.A VGV.Certusetum fum atam nuila dei culpainulla dei neceiJitate uel (ua:(ed pro
pria uoluntate in pdum efle collapfammec liberaripofle de corpore mortis huiusiuel Cux uolutatis uirtute ta
cj fibi ad hoc (ufficicntctucl ipfius corporis mor teifed gra dei per iefum chriftum dominu tifm.HIERO. Ani
maiinorta(is:inuifibiIisSCincorporaliseftifecundum gratioredicocorporisnoflri fubftatiamidicouel eocer/
te *pe punietui:8C fupplicium (entiet:quandopriftinu corpus receperiuutcu quo peccauit: cu ip(o puniatur.
A VGV.Dicitur conceptio humana fic procederejprimis fex diebus quafi Iadis habeat fimilitudinem:(eqnti/
bus nouem diebus conuertatur in fanguine:deinde«xindiebus fbhdeiurireliquis.xv.formeturu(qi ad perfeda
liniammcntaoium membro^:5Chinciamreliquotemporeufq^ad tepus partus maguitudine augeatur.HIE,
RO.Sicutnefcis uiam fpus 8C aix  ingredientis in paruuIum:SC ignoras oflium SCuenaru uarictates in uentre
prargnantis:qu6ex uili elemetocorpus hois in diuerfas effigies artufip uaricturtSC de eodem femine aliud mol
lefcat in carnibustaliud duretur in oflibusraliud in ucnis palpitetraliud ligetur in neruisiira dei opera (čire non
poteris qui fiidor eft omnium.A VG V.Deaia mcarnatsone utru ex lila una qua , primo ho i data eft: fic cene
;ppagenG An fingulis qbufcp nouac etia mo fiant.An alteubi ia exeftetes:uel mittanf diu/nirusiucl (ponte laba
tur m corpora.Q_ure na (it eligcnda opinio (čiredefiderio.HlERO,Super ai* fiatu memini ufx  qfliunculre:
immo maximeecclefiaflica;qflionis«VtrulapfadecarIofit:utPythagorasphilofophusoe(q; platonici SC Ori
genes puranttan ppr a dei fubflantiatut Stoici Manichaeus SC i(ana prifcilliani hacrefis (ufpicaniftan in tbefau
ro habeant dri olim coditictnt quida ecclefiafbci ftulta p(uafi6e cofiduntian quoridie a deo fiant:SC mittantf iti
corpora fecundii illud qd in euagelio feriptu eft.Pater meus ufcp mooperatf:SC egooperonan cene ex traduce
utTertullianus ApollinaristSC maxima pars occidcntaliu autumattut quomo corpus ex corporetfic aia  nafca£
cx aiatSC fimili cu brutis aianti bus conditione fubfiflat, A VG V,Hoc certe (entis fingulas aias fingulis nafce
tibus etiam modo deus faciatjcui imx  ne obiiciat'’omnes crcaturas (extodie confumauerit deus: SC (eptimo
requieuerit:adhibes teflimonium ex euangeliorpater meusufip nune operaf.HIER0«Q^ uid enim ambigui
tat/s in dido cfbut diuerk intelfigentiac tribuatur occafiofConftattSC (iipcr hoc nulfa contentio efl, AVG V.
Doce ergo quar(o:qu£e doceamtdoce qd teneam.Etdiemihi fi aix  figillatim in fingulis:hodieqj nafcentibus fi/
untrubi in paruulis pecccnt:utindigeant in (aeramento chrifli remiffione peccari peccantes in Ada:ex quo ca/
ro efl propagata peccati:aut fi non peccant:qua iufliciacreatoris ita peccato obligantf alienofCum exinde p/
pagatis membns mortalibusinferunrurtuteasnifi perecclcfiam fubuentum fuerit:damnatJoconfcquatf:cum
in ea^ poteflatcnon fittut eis poflitgra baptifmatisfubucnire.HIERO.Alienati funtpdoies a uuluatrrraue/
runt ab uterodocuti funt falfaiflatim ut nati funt fubiacuere peccatotin fimilitudincm praruaricationis Adac:q
efl forma futun Jllud quoq5 quod in uolumine lob (criptum efl:nunquid munduserit homo coram deo aut in
opibus fuis irreprehenfibilis uirfSi aduerfus famulos luos non ciedittSč contra angelos fuos prauum quid rep
perir:quanto magis in his qui habiiant domos Ititeaste quibusSC nos de eodem Iuto fumusf Nullus enim abfqj
pcccatomcc fi unius quidem diei fuerit uita eius,Si enim flellas non funt mundse in confpedu dei:quanto ma/
gis uermis SC putredo:SC hi qui peccato offendentis Adam tenentur obnoxiif A VG V.Obfecro te quomo h ase
opiniodefenditur:quacredunturanimienonexil{aunaprimi hominis fieri omnes:(cd ficut lila una unitita fin
guliš finguk.Ea uero qux  dicuntur alfa contra hanc opinionem facile me puro pofle refelleretficuri c(l illud:
qu°d quidam fibi cam uidentur urgere:quomodo confummauerit deus omnia opera (ua (exto dic: SC feptimo
d,e rc quieuit:fi nouasadhuc animas creat»Q_uibus fidixcrimusquodexeuangeIioquod fuprapofuiflir Pa/
ter meus ufip nune operatur«refpondent operatundidum eft inftiunas adminiftrandotnonnouasinfti/
tucnJo.HlERO.Hic Iocusapud itnperitosSC fcripturaip (andafiž meditationem ufumqjSC fcientiam non ha
bentesiuidetur opinioni tuae prima fronte blandiri.Gete^ difčuflus facile foluimnSC cum teflimonia feriptura
rum aiiis comparaueris teflimoniistne fibi (piritus fandus proqualitate Iocorum 8C temporumuideaturefle

contrariust

contrarius:fecundu illud q<? fcriptu eft:abyftus abyflum inuocat in uoce catharačla^ fua^.Cemo quo tua tč,
dataifertiotfed de hoc in poftcrsonbus diflertndu eft: ne dumifcemus cjftionibus cjftiones obfcura audietibus
intelligentia relinquamus. A V G V. V e$i  eft q> a rebus qux  no erat fftituedis reqeuit:& hoc uera eft:q? non folu
gubernado qux fecitrue^ etia aliquid non qd nodu eftjfed qd jam creauerat numerofius creando ufq? nuc ope
rat.Velficergouelalioauolibetmoeximusab.feoqdnobisobudi?derequiedeiabopibusne nptereano crc^
damus nune ufq? fieri aias nouasmon ex ilia unatfed ficut illam una»Na q<f dr:quare facit aias eis quos nouit ci
to moritorostpoftumus refpondere parentu binc p&a uel couinci uel flagellari.HIERO.Super quo quid mi,
hi uidereturrin opufculis corra Ruffmu olim fcripfifle menounaduerfu eum Iibellu que fačhe memor ix  Ana
ftafio cpifcopo romana ecclefia: dedmin quo lubrica čl  ftulta ac fubdola cofeffioe dii audito^ fimplicitati illa,
dere nititur:fiue fidei imo pfidiae illufit. A VG V.Q__uod 1  libroaduerfu Ruffmu pofuifti quofda huic fnix  ca/
Iun:an:<p deu dare aias adukerinis coceptibus uideatur indignutunde conatur aftruere meritis gefbe ante car/
nem u itx  anias quafi ad ergaftula huiufmodi iufte poflepduennon me mouet multa cogitante:qbus hžecpot
calunia refutari.Et qdiple refpondiftkno effe umu fementis in tritico ! quod furto dr efte fublatu: fed in eo qui
frumeta furatus cft.Nec iccirco terra no debuifte gremio fua femina cofouere:quia fator imunda ea proiecerit
manujelegantiftima fimilitudo eft:qua SC  ante q legeremtnullas mihi obiečtio ifta de adukerinis fcetibus i hac
qftione faciebat anguftiastgeneraliter intuenti muka bona deu facere etia de nris malis praui% peccatis,Aia /
lis aut cuiufcuq? creatio k habeat prudete piucj conkderatorenneffabile creatori laude excitat:qto magis crea^
tio non cuiuftibet aialisrfed hoiVSiautcaufacreandiqueritur:nulla dtius&melius refpondetur:nifi quia ere
atura dei bona cft:& quid dignius q ut bona faciat deus bonus:qux nemo poteft facere deusi' Hace čl  alia qux
poftum:8č ficut poffum dico aduerfum eos qui opinione hanc:qua creduntur aia: ficut illa una fingulis fteritla
befačlare conantur.HIERO.Antonius enim oracor egregiusficuius laudibus Tullius perfonat difertos fe ait
uidifte muItos:eloqucnte adhuc nemine.Noli igstur mihi oratoKi 8č  no tuis floribus luderetper quos folent ipe
ritoijt atqj puero& aures dccipi.fed ffmpliciter dic quid fentias.AVGViCum ad pcenas ucnaim eflparuulo^r
magnis mihi črede coartor anguftiistnec quid refponde^ prorfus inueniojno fblu cas pcenas dico: quas habet
poft hanc uiti illa danatio:quo nccefte eft trahanturtfi de corpore exierint fine chriftiauaj grx  faerameto* Sed
cas ipfas quse in hac uita dolentibus nobis uerfantur ante oculos:quas enumerare fi uelim:prius tempus q exe
pla deficient:langue(cunt xgritudinibus:torquentur doloribustfame čl  fiti cruciantundebilitantur membris :
priuantur fenfibus:uexantur abimundis fpiritibus.Demonfl:randum eft utiq? quomodo ifta fine ulla fua ma/
la caufa iufte patiantunNon enim dici fas efhaut ifta ignorante deo fierfiaut eum non pode refiftere facienti/
bus:aut iniufte ifta uel facere uel permittere.HIERO.Diuerfis teftimoniisfčriptura^ eadem in qftione uteris
in theatralespra:ftigias:qui unum eundeqj hominem perfonam uarietate mutata in Martem Veneremcp per»
ducunt:ut qui prius rigidus Čl  truculentus inceflcratjpoftca foluatur in mollicie fcemina^« A VG V.Du te ita,
tum fenferomihiraliud q uenia deprsecabor.HIERO,Q^ua:(b ut patienter audiasmo enim de aduerfario u i,
čloriatfed cotra mendaciu qrimus uerkate,AVGV.Nunquid na ficut aialiairronabilia rečic dicimus in ufus
dari naturis excelIentioribus:& fi uitiofisificut apertiflime in euagelio uidemusrpcrcos ad ufu defideratu con jr
ceftos efte darmonibus.Hoc etia de hoie rečlepoftumus dicercf.Aial eftm.fed ronale:6C fi mortaletaia eft rona/
lis in illis mebris quas tatis afdičtioibus pcenas luittdeus bonusrdeus iuftus:deus oipotens eftthoc dubitare o u
no demetis eft:Tanto^ ergo malo^:quae fiut in paruulis caufa iufta dicatf.Nlpe cu maiores ifta potiantf: fefe
mus dicereraut ficut in lob merita examinari:au.t ficut in Herode peccatapuniri:^ qbufda exemplis quac deus
manifefta efie uoluittalia qnx  obfcura funt hominu coniečturx concedičtfed hoc in maioribus.De paruulis at
quid refpondeamus ediftereifi tantispeenis nulla in eis fijnt punienda peccata.Na utup uulfas eft in illis xtstd
bus examinanda iufticia»HIERO«Dedit Ecclefiaftes primo olum mente fua ad fapiam requirenda:3£ ultra li
citu fe extedens uoluit caufas roneftj cognofčere:quareparuuli corripcrenf a d^moe.Cur naufragia Sl  iuftos
51  impios pariter abfbtberent: V tru Sl Hxc Sl  his fimilia cafu euenirenttan iudicio deitEt fi cafumbipuidentia
Si iudiciorubi iufticia dei.AVGV«Doce igič" quid dicere:quid fentire debeamus:ut conftetnobis rano noua^c
aia^i fingulis corporibus figi!latimqj fačlay.HIEROtVideris mihi obliuiofos efle:8C quafi nihil (upra dičt u
fit per eafde difputationis reuerti lineas;hoc enim longa diftertione concuffum eft.AVG V*Danationis in par
uulos caufam requirotquia nec^ afa^ fi nouae fiunt fingulis fingulae uideo efte ullum i  hac astate peccatum: oec
adeodamnarialiquamcredo:quamuidetnullumhaberepeccatum.Anfortedicendum eft in paruulo čarne
lolam efte peccatimouamuero illi animam fieri:qua fecundum dei pracccpta uiuente in adiutono grati« chri
fti:6č ipfi čarni edomitje ac fubiugatxpoflit in  corruptionis meritum comparari.HIERO.Demus operam ut
pemiciofiftima hxrefis de ecclefia auferaif jquae femper fimulat pcenitentiamiut docendi in ecclefiis habeat fa
cultatemrne fi aperta feluceprodideiit:fbrasexpulfamoriatur.AVGV*Q^uerendacaufaatqj reddenda eft:
quare damnentur animx:qux nouxcreantur fingulis cjuibufcg nafčentibusjfi prxter chrifti faerametum par
uuli morianturidamnari enim eas fi fic de corpore exierint:5£ fančta feriptura 8C  fančla eft teftis ecclefia. Vnde
illa de animarum nouarum creatione ftntentia:fi hanc fidem fundatiftimam non oppugnat.fit Sl  meauioppu
gaat non fit Čl  ruatNolo mihi dicatur pro hac fententia debere accipi quod fetiptum eft.Q_ui finxtt fpiritum
nominis in ipfo:5C qui fmgit figillarim corda eorum.aliquid fortiftimum atep inuičliftimum rcquirendum eft
qnoč! uos non cogat deum credere ullarum animarum fine culpa aliqua damnatorem.Nam uel tantudem ua

letruc! plus eft forfitan creare q lingere:Sč tamen feriptum eft:cor mundum crea in ms deus. Nec ideo putari

(  n u «cxxu.

pot anima hoc Ioco optare fe fieri pnus q aligd eflet.Gcut ergo ia exiftes creatur innouatioe iufliciaetfic iam cxi

In- ^ . -r  _ ■' KT®- .ITn^ n,%'  frrmm rfrifnr rrnnrrfp^ fn terra  mitnic* fini* f..

cis qui cx una putantoes cfie aias.Ha ficut eomiemt?inqunt puluis in terra ficut fuit:&: tame caro de qua hoc
dičtum efl ad hoicm no reuerti t? :ex quo propagata efl:fed ad terra unde prirnus hotno fačtus efhfic & fpus ex
jpfjus unius fpmtu propagatustnon tanjen ad cam reucrtiturried ad dominum a quo il fi datus cft: V m  quia
hocteftimcniumhapro lftisfonatrutnonomniriohuicopinioniquamdefendiuolotuideaturefie contrariu:
admonendam rantum credidi prudentiam tuam:ne talihus teftimoniis ex his anguftiis me coneris erucre.Na
fia t nemo faciatoptando ut ueip fit quod uc^ non efbtamen fi fieri poflettoptarem ut ha:c fententia ueraeflčt,
Et fic opto:ut fi uera cffcabs te liquidiflimc att£ imiečtiflime defendatur.HIERO.Propofuifti teftimoia: qua:
non de alterius fcripturac locoifed de propriis libris abfofuta funt.Reuertatur puluis in terram fuam unde fup
tus efl:& (piritus reuertatur ad domsnum qui dedič illtmnEx quo fatis funt ridendi:qui putant animas cu cor/
jporibus fierriSČ noh a deo fed a corpoa: parente generali. Cum enim caro reuertatur in terram:& fpiritus re/
deat ad deum qui dcdit iliumtmanifeftum efltdeum pa. ent m efie aia^mon hoies.A VG V.Iila uero opinio/
neni q? ex una fiant oes nec difcutere uolo nifi neccfle fileta tqj urina ifta de qua nucagimusifi uera efl:: fic abs re
defcndatur:ut hoc neccfle iam non fit:<|uis aut defiderem:rogem:uotis ardentibus exopte:& expe<fle:utpcr te
niihi dominus huius rei auferatignoranthmtiamenfi quod abfittminime merueropatientiam mihipetaado
anino noftro.HIERO*Iuxta beatum apoftolum:unufquifc£ in fuo fcnfu abundattalius qutdem fictalius aute
fic.Certe qm'cquid dici potuit:& (hblimi ingenio de (cripturafp iancflaip hauriri fontibusta te pofitum atcp di/
fertum efhSed qua:fo reuerentiam tuam paruper patiaris ne me tuum laudare ingeniutn.Nos enim inter nos
eruditionis caufa diflerimus.Cattef^ asmuh 8čmaxime hatrct cricum diuerias inter nos (enretias uiderintidc ani
micalumniabuntur rancoredefcenderc.Mihiautdecretum efl teamare:fu{cipere:colere:mirari.tuaq? dičta q
fi  mca defcndere. A VG V.Q^ ui animas ex una propagari aflerut:quam deus homini primo dedittat^ ita eas
ex parentibus trahi dicuntrfi Tertullian? opimonem frquuntur:profe<flo eas non fpiritustied corpora efle con
tendunt:5č corpulentis (eminibusexoriri:quo perucrfius quid poteft diafHlERO. uid dicunt prius ani /
mas fuifle q natae funt:6č non corpori fecundum exemp’um primi hominis a deo quotidie fieri anathemafint,
A VG V.Q^uis negat non unius rantum fed omnis anima: creatorem facfloremc^ deummifi qui eius e1oquiis
apertifllme refragatur^Sine ulla ambiguitate per prophetam dixit omnem flatum ego feci animas fcilicet im
telliuolens.HIERO.Dominusin euangelio uideteinquitneconrcmnatisunumex his pufillis.Dicoenim uo
tus quia angeli eorum femper uident faciem patris met qui in cadis efl.Magna dignitas animai^:ut unaquarq?
habeatabortu natiuitatisincuflodiam fuiangelum defignatum.!bufficiat nob/smcmorata crudelicas:ČC no/
flra tandem fmiatur oratio.Ecce deo fauete feci quod flagitafthimmo quod potuirrationem anima: iuxta cxe /-
plum primi hominis:^ uerbum Saluatoris a domino deo quotidie fieri:iamq; formato corpori dari: tommq?
curfum cius breutter Iicet faltibus potius fi dici fas eft:q paffibus pro feftinatione ad finem ufcp pcrduxi:atq; p
tenuitate ingenioli mei per cunčlos ecclefia: magiflrostpraefertim per duos pingucdinis 1 ibros.A VG V. uidc>
Iicet 51  Hieronymum afliftcntes aureo dextra 8C  Iseuacp candelabro mftar duorum c seli luminariumrcognitio
ni ad !iquidum tradidude čjplurimis eorum opufculistfua cis  {ollerti uigilantia:& G gači  perquifitione inuefli
gara reftituens dičla:Ioqui ueluti pr^ientes alternis uicibus feci.Q uid tam rečlum:quid tam ueru: quid tam
catholicum:quid folic clarius ad inftrudtionem omnium magis utileoiel contra h^reticcs ccrte:qui inimica ad
uerfum nos mentedefeuiunt:quid tam irreprchcnfibilefVos ergo cathofico^ uiro^ praecepta tcnaciter aflR
quendo:iufli h^redes fed SC  neceflariiinueniemini:qui latiali eloqu;o pollentr s fapientioribus pr^feramini:
5C  non magis flillanris liquoris;ficutpra:fationecomprehendi:q inundantium fluuiof^ ubertaterigati redude
ris fluentis fancloiy.

41 ncipiut-Epi flota bcatiHieronymi de queflionibus ueteris & noui teflamenti in unu congefla^

Sccunda parsprincipalis totius uoIuminis:qux de (čriptuns faais chriftianu homineerudit.
fpiftola brvDamafi urbis romana: epiTcopi^ad bcatfrHicronvmu de quincp qflionibus ppofitis ad icribendu
^cxcitatitj^monentis fručlu fludio^ in fcribendo confiflerelquaPc qflionum titululn epiflolainferunt'’*
T&Fjf  V ^ c< fl° in chriflo filicvHieronymo prcfbyct rriDamafus in domino falute«K)ormientem te fo^
g° iam tepor^Iegentem potius q {cribence^qua:fl iunculis ad te miflis excitare difpofui: non
q uo  SC  legcre non dcbeas^H^c.n. ueloti quotidiano cibo alifur SC  pfguefčit orano)fi’d quo
Slecflionis fit fručlus ifle fi flribasjtacp quonia SC  heri tabellario ad me remiflotaullas iam te e
W  P^°^ as  ^ a ^ ere  dixifti:exceptis ris quasaLquando in heremo dičlauerastquafq5 tota auidita
te legi ato? defcripfi;& ultro te pollicitus cs furriuis noc^ium openbus aliqua fi uellem pofle
didare.Libenteraceipio abofferrete.^fl' rogareuolueratmh negafles.Necj uero ullam puto dignioretn difpu^
tationis noftra: cofabulatione fore^cj fi de fcripturis fermocinemur inter nosjideft ut ego iterrogertu refpondc^
as.O^ ua u/ta nihil puto in hac Iuce iucudius?quo afac pabulofoia mella fuperantf.© ua dulcia inquit ppheta

l I  II m 1 M ^ a K  -— n —  — / 9 . ± $  - 1  MA a — ~~ —M V M  —. — ~ M -  — - _ I V. t _ - _ ~ rl ' 9 9r  —• B  . W t * 1 ._Ji* J / 1 ,

Acci ngcreigiturlSč mihi qu.x fubiečVa funt diflerefleruans utruq -  mo JorameTut nccpipofita (olutioncm dcfi-
aerennnec epiflola breuitate.Fateor quippe ribi eos quos mihi lampridembačlautii dederas hbroslideo r.on

libcnrer

_ _ _ w  . _amagisfintaptagnobi_

tns Sč regionum fitu K philofophis^ifputantia.^jaid fibi uult quod inGenefi fcriptum eftjomn is qui occide

rašgno-flli  cui uoluit^fed cui noluit deceptus errore benedixit^*

4BeatiHieronyrai refpofiua epiftolatres tantu ex quiq; qdionibus ppofitis diflerensS&de circucifioneacdif-
crenone mudo^ atcp imudo^t aiaIiuadXertuIlianujNouatianwOrigeneq#emmens, »L VII,

f ituli qua:Pdonufquse in bac epidola difleruntur*

_ _ inGenefi fčriptu edjOis qui oedderit-Gairafepte uindi&as exoIuetf

(§L_uomodo uarietas egredionfs filiorum ifrael diiToIuitutfqua>Abrahx quarta progenie repiomittitur:&a
::: Moy (e quinta progenie fačta perhibetur^

Cur Ifaac uir iudus & redušcuivoluit deceptus errore benedixitf

B f atiffimo papaepamafqfdieronymus.Poftqepiftola mx  facditatisaccepi&onfedfm accito nota—

i

te mihi cogita—
fubito hebrams interne/-—

nit deferens non pauca uoIumiacquae de Synagoga quafi ledurus acceperat.f t ilico habes inquit
* — w  ' ’ lini

duoarpoftulauerasimecj} dubiurr»t6C quid facerem neicientemjita fedinus exterruitT utoibus pratermiflis ad
icribendum traniuoIarem;quod quidem u(q? ad prasfens facio« Ve^?quia heri a diaconoad me mi (To ut tu pu—
tasepidolam ut ego fen tioftS m en ta ri u m teexpedaredixi(dčbreuem refponfionem ad ea de(ideransTquac fin-
gu!amagnqRiUo!uminurnproh'xitateindigentTTau7ao-o scr)(£2uac-&tibi confeftimdifcufli tduabus tantu

tius difputandum.Certe expečlo quid placeat: Vtru neepiftolari breuitate (ententias tibi uelss digcriTaut fin^--
gulof^libros conftčnMamOrigenesin quartopauli ad Romanoshomd/decircuncifione magoifice difputa* —
• iuitidcde mundis atq? immundis animalibus in leuiticoplura di(Teruitiat|i ip(eiuenire nihil podemjdeeius ta —
men fontibus mutuarer.lt ut uerius Ioquar©idy mi de (piritu (ančlo Iibrum in manibus habecsquem tranfla
tu m tibi cupio dedicarelne me exi(dimes tantummodo dormitarežqui ledionem fine (dilo fonum putas. 4

n te —

, d . k  .. diepf^

Xarditatis(quia alio opere detentustnon (datim ad intcrrogata refcripfi*

f^RIMAr^u^ftfo« (j

| Vid fibi uulcejuod inGenefi fcriptum edJ<S>mnis qui occiderit Cainffeptem uindidas exoIuetf' 4 nte
qdeqdionealiquiddicamustrečtum uideturjuteditionesinterpretumfingulorum eum ipfohebrai —
toconferrentesfirmonedigeramus?quofacilius(čriptursfenfuspoditintelligi, Vagonaerfo adonai lachen
cbol oharg cain riuahadaim iucham. 4 quila & dixit ei dominus:Proptereaois qui occiderit-CainjfeptepIiciA
ter ulaTcctur.jSymmachus^lc dixit ei dominus, Non ficjfed o is  qui occiderit-Caintbebdomada fiue feptimus
uindicabuurVtptuaginta <kTheodotion(& dixitei dominuslnon ficjfed ois qui occideritCainffeptem uindu

ueret fuper terramtfioluit ueniam deprecantfed peccatis peccata congeminansjtantum putauit nefasreui a do
mino non poftet igno(ci,®eniq^ refpondit domino,“Maior eft iniquitas meatq ut dimittarbdeft plus peccauij
tj ut merear abfoluuEcce eiicis me hodie a facie tenztdC  a facie tua abfčondančč ero gemens SC  tremcns fiip ter
ramlSC erit omnis qui itiuenerit mdbccidet me«Siicior inquit a confpedu tuotSč confcientia fceleris tremebur^ —
dusducem lpfam ferre non fuitinensiabfcondar ut latitem*Iritq^ ofs qui inuenerit me occidet me,Dum ex tre*
more corporis SC fmiatx  mentis agitatu eum efle intelligmqui mereatur interfici,Vcrum deus nolenseum ce*
pendio mortis fmire eruciatuslnec tradens pcensetqua (e ipfe damnauerattat^no fiejideft non ut exiftimas mo-
rierist&T mortem pro remedio accipiestuerum uiues u(q; ad (eptimam generationem: 8S confcientia: tua: igne
torqueberis?ita ut qu!cunq; te occideritlfecundum duplicem intelligenttam autin feptirna generationdaut kr  •
ptimo te liberet cruciatu.Non q?ipfe qui occideritCain (eptem ultiombus (ubiiciendus fmled $>  feptem uindi
dastqu£ inCam tanto tempore cucurreruntffoluaftn inrerfedo occidens eum qui uita: fuerat dereliduž ad

matur

inter

ficeme mejDominufip relpondeanNon ut uisHnorierisISC fmies raortc fupplicia;ucrum longo tempore čudo
dieris ad uiram18C tam infceliciter in bac luce uerfaberisjut quicunq? te occiderittbeneficiurn predet occifotda
te de tam multis liberet cruciatibusi^C fecundum,lxx,quidem editionenidic (enfus nobis uidetur ♦ De eo aute

n iii ,cxxiii.

o, Aduila pofuit fepteplicitcf?8&Sytnmachushebdomada fiuc feptimus uTcifcetunrmaio^ nrc$j i(Ta fentcntia

elttgb put
fnoch ge

«.vc(3uiau/iy- — —. . . c n. r

aut feptuagies fepties.Hoc quide deGainJq> in feptima gcneratione a^Lamech intcrfectus fitt SC  iuxra aliam z t

ditionem pcena fuis fceleribus dedcri% tot gcneratiambus gemensSi tremens uiueret fuper terramrnihil ob/-
fcari arbitror remanfifle.Nuoe illud qupd non interrogauerastdum aliud agimus irrepfit<qua: fint.lxxyii. uin
diditquac inLamech exoluendx funtAiunt abAdam ufcp adChriftum gene rationcsJxxvii.Lege-Lucam t,
uan^eliftami&inuenics ita efle ut dicimus4>icut ergo feptima gencratione Cain peccatum cft dif iolutuniCnon
enim uindicabit deus bisin id ipfumJSi qui femel reccpit mala in uita fuafnon eofdem cruciatus patief in mor
tf*quos efl paflus in uitajira SC  lamech peccatum.i,tonus mund&tq? fanguinis qui eflfufus efljchrifti foluet" ad
uentu?qui tollit mundi peccata: qui lauit amidu m fuum  in fanguine maš SC  torcular calcauit folus:qui dc co/
dem ad čadu m rubicundus aleendensfeelamantibus angelis miraculum prabui&Bieuareportas principesue
ftrasjSč introibit rex glonae Sic Jlefercbat mihi quidarn hebra:u$n apncryphis eo^ Iibrisilxxvii.animas cx la
mech progenie reperiri!qua: diluuio deletas fint?5č in hoc namero de Lamech fadam efle uindidamJq? genus
ipfiusJufčp ad cathaclyfmum perfeueraueritAlii de feptem uindidisCain uaria fufpicant♦Primum eius afler-
runt fuiflepeccatumquod non rede diuiferit.Siecunduti&p inuiderit fratri fuo*JTertium q> dolofe egepflices;

niteti^fecudivi^iniuitas^Ezechia regemdudatqui iminente mortc uenia lachrymis merucrut;ufqui danati
fuerat noprrirentlfed agentes pcnstenarrfimpetrarct mifericordia dei.Nam tradut illum a claemetiflimo deor
idro ufq? ad feptem generatioes fuifle datusut falrem malis ipfis 8č Iongac uiras mcerorecopulfiispceniteria agc
retmt meretur abfoluuNonnulli feptenarium numerum plenum Si peifedum interpretanturldemultts icrip
turami Focis teflimonia contrahentesgSi hunc efle fenfum quem fupra pcrftrinximus. <^uod qui interfecerit
i^CainJabingenti eum afflidionejSi omnia fupplicia tranfeunte liberaritpoena.Suntautem qui 8d de uangelio
interrogitionemPetii replicenSDomine quotienspeccabit in me frater meusifli dimittam e$ufq? feptiesf m
cit ei Tefus.Non dico ribi feptiesfed ufq] feptuagies feptie&Et putant mor tem atep peccatum in feptima proge

r.LL-j._ nr. _...__—___f j—-T l--__»J-.« _.

Ponam SC  aliam opinionenr.ne quid uidear praetergreflus,Q_uidam feptimum annum remiflionisl& qufqua
gefimum IubiTceirSC quadringentehmum nonagefimumjquod uoluntintelligi feptuagies feptiesl multis mor-
dis interpretantuijaflerrentes ob hanccaufam quinquagefimi SC  quingentefl mi numeri facratc in euagelio po
(itum d(’bitoremf8d quinquagefimum pfalmum poenitentia8qui feptem conficitur fcptimanisfSd in principiu
ogdoadi^erumpit,Iferum ne longius fermo procedatlhucufčp fuper hoc locutum eflelfuffrciar, ^uia 6i  ex
bis qua: rcfpcrfmu^ingente tibi difputationis filua potetis ipfe conficetejSdens Origtne,xii,gd:*xiiitin Gent/ *
fimbbrumJde hac tantum quaeftionedidafle*

Secunda Q_uxftio*

■c Vr deus foqtuf adAbrabatq> quarta pgenie fiiii ifrael eflent desegypto reuerfuri t ČC  poPcaMoy fes

fčribitjQ^uita aut progenie afcederut fi hi ifraetde terra argypti.(^_uod uticp nifi eKponadmidcf effe
cotrariu.Hocuero ,pblema cu legifle^cepi meču tacitus a:fluam& e ucftigioGcneflm Exodu pcrcurrenslrep/-
peri loca in qbus (čripta fut:quac uidenlf facere qftione,Ac primo exiftimaba fpiritalibus fpiritalia cdparado i
diflolubilia efleTficuti SC  multa funt alia*Na &Mathufale*xiiii,anis pofl diluuiu uixifle feribit'':nec ta m e archa
IngrefTus efl: cu-Noe.Er cu ipfe deus Iocutus fit acfAbrab^ciedo fcies  qa peregrinu erit feme tuu in terra non
fua/& in feruitute rediget eos Si affligeuSi humiliabft eos anis quadringentis^ofleadvToy fes fenbit ityExodoJ
6i fadu efl pofl: quadrigetos fiitriginta anos!exiuit oispotetia domini de terra xgyptnAgar quccp Iftr^aele qfi
ladente Si tene^ potrat in humeris cu,xviii*ferme Si amplius reperia^ anno^fSi ridiculu fic tam grande iuue
nemJmatris ^difle ceruicibus.Roboam uero fiLus5aIomonis,xlnjetatis fua:ano regni fupfit exordiums Si re—

ue DauidiSi introduxit me in cubiculu fui^pofuitcj me in fbramie petraeifut pofl: fpiritu fkuientem j pod terra:
tneae motu!pofl incediu ignoratia: quo urebar?uoxad me aure lenioris accedcreddiccreq^inueni quem quclV
uitaia meaTtenebo eC^ no dimitta.Etcnicu uideatf feriptura inter fe efle cotrariaTuti uqj ueru efVcu diuerfum
fit,Egrefli funt quarta generatioe fiiii ifiacl de terra a:gypti¥replica genealogia»Leui:ieui genuit Caathf Caath

- —geuerdnoecgrcin luriliunriJtiUt: icrra

Tri bus tibi Iuda: 8i ordo numeretur.fuda genui t-Pha res, Pb ares gen u i tE fr o m ♦ E fr o m genuit Aram. Aram ge/
nuit Aminadab.Aminadabgenuit Naafon.Naafon gcnuit-Salmo.Phares cu patre fuo Juda ingreflus efl a:gy

pturn.

ptum.Nfaafon princcps tribusluda in defertodefcribitUKcuitts filiusrSalmon terram repromiflionis inttmiu
(computata aPhares ufq; ad Naafon:& inuenies generationes quinq^tarnetfi nonnulli ut in tribu-Lo i c Ren
dimusfinEfrom imtium faciand8č ad-Safmon u% perueniantpPuto problema difioiutum^uocl h  difplicet
ad compendium ucniamedicam in hebrxo non effe diuerfum:Aquila namcp q U i non contentiofuis ut cm'Ja
putantifed ftudiofius uerbum interpretatus ad uerbum in co loco ubi feptuaginta pofuerunt:quinra autem ge
neratideafcedcrut filii ifrae! de terra xgy punta traftulitjKaiENOTrAkS auevoi avejlftcrccv ui oi kcrpornAaloS
lnynb  aiyurrToti«i& armati afčenderunt filii ifracl de terra xgypti:lieet pro eo q> nos armati dixm:us; freon
dum grxci fermonis ambiguitatem inftru&i iiue munstitpropter fupellečtile qua xgyptios fpoliauerunt pofi
fit intel!igi(exiftimantijcuriofitatem efle finitatnfmaior querendi ardor exoritur; & ad fimilitudinem-Hiere/
mix  diftoluor undiq^6č ferre non poflum:(^uare feptuagefimam quintam generationem?& Aquila tranflu-
firarmato|Bolumen hebrxumreplicofquodpauluspenoleiuxtaquofclam uocatf&ipfos charačletcs follici/
tius attendensderiptum rcperio:uahamuci,ahiu»beneJfrael,mcercs:mizraim:In reliqua parte ‘interpretatioes
non defcordantfomnis pugna de uerbo eft uahamud:quod eifdem litteris feribitur, Heth rnem fin iod n em •
utruq; nam quinq;ian munitos fbnetfEt quidem quinqj hoc fermonediciplurali numerežneoare non poflii/
mus. Verum quinq? plurali numeromon quinta ut illi interpretati funttfmgulari,$ed nec gene ratioinuenkur
adiunčtaJqux lingtia hebrxa dor dicitudut fi e (Tet quinta generationesfermoe legeretur illo^ amefa dor, Nuc
autem amefio ideft quinq/!immo quinti tantum fčripti fimt:Sč fit quafi fenfus?quinti autem afčenderunt filii
ifrael de terra ^gypti;quod quia minus uidebatur intelligitadiunčla generatio eft.Aquilam uero SC  in cxtrris: r
Sč in hoc maxime loco proprie tranftuliftdomnis Iudxa 8C  fpnagoga^ conclamant uniuerfa fubfellia:q> uide>
licet idem fermoiSč eifdem litteris fcriptisJdiuerfas apud eos uoces SC  intelligentias habeat,Ex quibus exempli
caufii unum ponimustut quod didmusperfpicuum fiatflbaftores 8C  amatores eifdem litteris fčnbuturires ain
iod mem.vSed paftores roimjamatoreslegunturrdm, Yndeeuenirut ubiHicrufalem in prpphetis cum ama/
toribus iuis fornicationis icelere arguitunibi in noftriVcodicibus pro amatoribus paftoip nomen fit immuta-r-
tumtScio hxc moleRa eRelečtorided de hebradsdifputantem^non decet Ariftotclis argumenta conquirere:

necex

niatione mulccndx pedeftris?5£ quotidianx fimilise8£ nulla lucubratione redolenstoratio neceftaria eR ; q ux
rem expliceftfenfum ediflerat;ob!cura manifcftetlnon qux uerbo^ compofitiondfrondefcat*S>int alii diferti »
laudentumit uoluntiSč inflatis buccis (pumantia uerba trutinentjmihi iufficit fic loqui«t intelligat*&ut de icri—
bturis loauens 8C  diiputansJfcriptura^ imiter fimiplicitate.

e Tertia-Q_uxftio*

/rdfaac uir iuRus SC  deo charu^non illi cui uoluicried cui nokiittdeceptOs errord benedtxitV Difiero
aulifper typos:5T ea qux  a maioribus noftris iuper hoc loco funt interpretatatprartereo*! no quo opi—
niom eorum non aquiefcam:fed quo tu hoc tantum quxras!Q_uate uir iuRusaliud ignoraueritlSč contra fua
fecerit uoluntatemiad quod diftričla relponfio cRinuIlum hominem exccpto eo qui ob noftram ialutem car^_
nem eRdignatusinduereipIcnam habuifle fcientiam;Sčcertiflimam ueritatem,DeniqrPauIus ex parte cogno
fcmSiexparte prophetad& nune per Ipeculum uidet in enygmatelSC lecundum q? oportetorarejnefeire nos
dicit.C^uia cum uenerit quod perfečlum efižtunc quod ex parte eR deRruetur.Samuel propheta connume^-
ratusMoyfi in iacerdotibus dekad ungendum regem miRužcum maximum filiorudefle uidiflet-Heliabait♦
JEcce coram domindChriRus eiuš.Et dixit domiuus adSamuel^BoIi reipicere faciem eius neq? flatur am?quo /
niam reprobaui eumiquia non quomodo uidet deusthomo uidet*Homo enim uidet in  faciefdeus autem infpi
cit corJEt per fingulos filios feptem ignoras ulčp adDauidJnefcifle defcribitur.Heh&us quoq? qui duplici glcu_
rificatus eR fpiritiucuius oRa uitam examino cadaueri reddiderunficumSunamitis ad eum ueniRet in monte:
čC  ad pedes eius flebiliter corruiRetlGiezi prohibente ne facereKait*dimitte eamfquia anima eius in, amaritudi
ne e(k8C  dominus ablcondit a me:8£ non nunciauit mihifplura funt q ut exemplis debeamus docer d fancRos ui
ros SC  deo caros ea tantummodo lciRetqux eius a domino reuelata funtjgnorata uero-qux ds reuelata non fue
rint^č ad fingulas ui fiones Zachariam atc^Danielem interrogare angelurnJSi fuppliciter deprxcari1ut cxpo
natfibi qux fintilla qux uideant.Yndc non mi$j eft Sžlfaacin fua m maximc utilitatem‘nefciRe quid faceret:
Cum magis eo tempore errarenquo filiumianguinarix deditum uoIuptatit8C eum qui poftea fratrem fi po C/
let occideret:prxtermifto illo qui innocenter habitaretdommiellet Jfferr^SC fuam magis uoluntatem facertfg
dei,Egoputo diuine difpefationis fuillemt oculis cxcaretur^8C cum ipfe diceretmox quidem uoxlacob efttma
nus autem manussEfau:tamen non intelligeretminorem efle filium:quiad benedid:ionem fratris prxreptorf
afliterat.^_uonia aut polliciti lumus:8C de eo in figura quid fignificaret adiungere^Hippolyti marty ris uerba
poamusta quo S^Vicftorinus nofter no plurimu diferepadno o? oia plenius executus fiti^d quo poflit occafio

- 0

jnificat^uod filius maior uocafjacceptio Iegis e

L__-__ o~f -  ~ j ntaberrorefaluati:quospdo<ftrin£iuftusquifq;

uenatur.Sermo dei benedičlionis eft repromifliosSč Ipes regni futurifin quo cu Chnfto fančti funt regnaturis
SC  ueru fabbatu celcbratun.Rebecca plena Ipiritu fančlcrSč lčiens quid audiflettante q parerett quia maior (er
uietminonlmagis aiue forma Ipiritus fanclitqux futura nouerat in Chriftotin lacob ante meditatur: Ic»quitur

n im

♦CXXllli.

panter (ilUAlltV^UUU JUldk L|UAlll akmavvuvui mui  kuv    -......- v  -„, MV  ,

fcdabiles ofFcrun$hoftia placens deolfalus eft peccato^.Poft cfum foauitf bencdidiot# eius odorc peifrui,

tur uirtutem refurredionisEč regni aperta uocc ptonunciattejuomo ctia adorcnt eu fratres fui:8č foruiant ci ere _

dentes ex ifraebC^uia igitur iniquitas eft inimica iufticiaeŽEfou in diftordia concitač :8C  nečem frauduleterex
cogitat dicens in corde fuo.Appropinquat dies paflionis patris mei;ur interficiamJacob frarrem mcu. B>iabo^T
(usfratriddasmdarosimCainanteprameditansf inPfoumanifcftiftimeconfitcturjtcmpusquoq? interfodio,

nisoftendens.App ’ * • -m. ... ^—t— ur.-^-

pte&Rebečcatidefl
gerefc&indearripe
(opotamiam tendii _

ex gentibus fponfom fumpturus ecdefiam.Hsec fupad/dus uir.Nos autem dicimus non ueoifle dommum ni
ti  aa oues perditas domus ifrae!;nec uoluifte accipcrc panem filiorum SC  dare canibusT&bcriedidionem prima
iudaeo^ populo dctulifleiquibus funt credita c loquia de#& repromiftio Si  Iegis Iatic»:&: confečbo teftamenti,
Verum^uia lili credere nolueruntjad-Iacob minorem populum benedidionem efte tranflatam: Nccn tamen

. c rr J n  _ a-v r_ Lr -- •/!..! /.I.

UV MPMV1U.4VU wv MW pwwr MV Ui» ~~~ -- *

f fadu eft anno quo mortuuseft-Qzias rcx;uidi dominu fedente fup thronu excelfu SL  eleoatum
&c. Ante q de uifione dicamus^ptradadu uidečtquis fit Oziaslfquot anis regnauerit.'qui ci  in črte*
ris gentibus funt coeui.Et de pfona quidem ficut in rcgnoi^ 8i  praeterito^ libris lcgimusjfuit uir iu^
ftustSč fccit redu in cufpedu dominizediflcans tepi ščC  aqu£ dudu jfabricanaofferrcns uafo&čp-
fioc merito adeferfarios fuperans:quodqj maximu picratis iudiciu eft{habens multos in fuo iperio prophetasc
Hic qdiu uixifrZacharias focerdostcognomentointclligcnsfplacuit dcož&cu omni ueneratione delubru eius
ingreftus eft.PoftiJ uero Zacharias obiitfuolens per (č offerre donariatfacerdotale ordine non tam pie q auda--
ider inuafitfK reclamantibus leuitis SC  facerdotibus casterissnonne tu eiOzias rex SL  non faccrdos(audireno/
Iuiefftatimqj lepra perfufus in fronte efhiuxtaprophct% uocem dia-ntisftmple domindfacics coy.  ignominia,
<^_ua corporis partem facerdos auri lamina ptegebatfojua imEzechiel dominusiubet Thau lirterse ipreflione
fignariide quaDauid exultauit diccnsftignatu eft fup nosdumen uultus tui domine,!n quaAllophy!usfcpro/
cax-'fundae Iapidis idu interiit.Rcgnauit aute Ozias annis quinquaginta duobuslquo tempere apud lat/nos
-Amuliusfopud Athenienfos Agamcftor undecimusfipcrabat.Poft cuius mortŽEfaias propheta hanc uifioner
qua explanare nitimumiidiciaeft eo anno quo-RomuIus romani iperii coditor natus eftjficut manifeftum ef ^
(epoterit iis*qui uoluerint legere temporu libru:quem nos in Jatina lingua exgrxco fermon©traftulimus.$e -•
guituf 7 ^ fadu eft i anno quo mortuus eft Ozias rcxi Vidi dominu fedente fup thronu excelfum SL  cleuatum.
Pr*mifTa hiftoria^fpiritalis fequi^ intelleduskuius caufa hiftoria ipfa replicata eft. V iuete leprofo regc:& qui’"
tum dač intellignquantu in fe eft facerdotium diflipantelEfaias uifione uidere non potuicqdiu ille regnum te
nuit itviudsatprophetakculos non leuauit ad caclu«Non ei funt referata cacleftia3non apparuit dominus Saba
othrnec in myfterio fideiter fondu nomen auditum eft. Ruandouero ille mortuus efttuniuerfo quac fubfe*—
quens formo monftrauiftaperto fofo luminčprodiderunt.Tale quidda Sl  itrExodo foriptu eft s dum Pbarao uu
xit?popu!us ifrael ex luti SL  latcris palearuq? opere pratflus non fufpirauit ad dominujdum ille regnauit? nemo
quxfiuit deum patrem AbrahaJfaaeA: Iacob.Q^uando uero ille mortuus eftsfufpiraucrut filii ifrael.*6C ut feri
ptura dicittSC afoendit clamor eo^: ad dominumjeum uti<$ iuxta hyftoriam:tunc magis gaudere dcbucrutifiC
ante fufpirare dum uiueret Pharao.Ezechiel quoq; prophetantephaltias filius Banaia: occubuittSC poft pefli
mi ducisinteritum cecidiinquit fuper facicm mearm&clamaui uoce magna SL  dixi.Hcu mihiibeu mibi a do/
nai dominelin confumationem tu focis reliquas ifraelfSi ergo intclligas inOzia SL  Pharaone Si  Phaltia Si cx>
teris iftiufonodicontrariasfortitudines:uidebis quomodo illis uiuenribus nullus noftrum uideataut fufpiret:

6 C  in poenitentiam corruat.Non regnet ait apoftolus^peccatum in mor tali ueftro corpore. Rcgnante pcccato !
■peccato *gyptiis extruimus ciuitategiin cincre uerfomur SC  fordibusjpro frumento paleasjpro folidapetra luti
opera fodamur.2>equitur r uididominum fodentem fuperthionumexcelfum'&eleuatum« VidirSC Danici fo/
dentem dominumifed non fuper thronum excclfumJ&: eleuatum.Pollicetur SC  alibi uox diuina diccns: uenia s
SC  fedcbo:6č iudicabo populum in ualle Iofophat:quod interpretatur domini iudicium. Q ui peccator eft SC
mei fimiiistuidcr dominnm fodentem in ual le Iofophattnon in colleinon in montctfod in ualle SL  in ualle vidi/
dicii,(^ui uero iuftusScEfois fimilisluidetillum fodentem fuper thronum excelfum SL  cleuatum« Vtaurcm
SC  aliud inferamjquando eum mente pen rado regnare thronis dominationibus angclis:ca:tcrifq^ uirtutibus/
uideoexcclfum thronum eius. uandoautem confidero quomodo genusdifpenfct humanum:5C pro no-
ftra folute fepe defoedere dicač sd terrastuideo humile Si proximu terra: thronu eius.Scquifur uidi dominu

/

fedcntem fuper thronum cxcelfum SC  eleuatum! SC  plena domus a maiedate eius:X feraphin dabant in circui/
tu eius.Q_uidam antc mc tam graeci cj latini hunc locum exponetcsfc]ominu fuper thronu fedente^deu patre;

SC  duo leraphimqui ex eadem fubftantia prxdicantf?dominu nodru-IeluChridu SC  fpintu fantdulinterpretati
funt.<§_uoi^ ego au&oritati cjuis fint erudiriflimitnon afičntio.Multo fiquide melius cdsuera ruflice q falfa di_
ferte proferrctmaxime cudoannes euangelida in hac eadem uifione non deu patrejfedChnflu fen bat effe con
fpcdu.Nam cu de ineredulitatediccret iudxofp;datim caufas ineredulitatis expofuit dicens.Et ideo non pote-
rant credere m euTja dixiVE(aias5aure audictis Sčno intelligetisšS&ernentcs alpicietisi& non uidebiti&Hoc aa —
tem dixidquando uidit glor/am unigenitu& tedificatus ed deeoln prtelenti uolumine-Efaite ab eo qui fedet i
throno iubečjut d/caŽAure audietis:& non intcliigctis.^ui aut hxc  iubetfut euagelida intelligit; Chridus e.
limde nune colligitf non podeSeraphinChridum intelligijcu-Chridus fit ipfe qui fedeat, Et licet in adibus at
podoloip aduerfus iudteos inter le diffidentes^PauIus dicanbene fpiritus fančtus locutus cd pcrEiaia prophe- -
tam ad preš nros dicensIVade ad populu idu;& dicrAure audictis*& non intelligetislK uidentes uidebiti$r8£
non per fpicietišdncraflatum cd enim cor populi huius,'& auribus fuis grauiter audierunt?& oculos fuos clau--
feruntme quado uideant oculisn&: auribus audiant;& corde intclligad& couertantur ad mcr& fane illosl mihi
tamen perlona; diucrfitas non facir qftione?cu fcia 8&Chridu1(pintu fandu unius efie fubdantia&necalia (piti •
tus uerba ede q fiinfnec aliud filium iudifle!q Ipiritum fandu.$cquid& plena domus a maiedate eius.E)omus
dei qua: furfum cdfgloria plena confpicit ;hacc uero qux deor fum efbnefcio an plena lit gloria^nili fbrte lecun_ -
dum lenfum pfalmida: dicentisŠDomini ed rerra&plenitudo ciusjnos quoq; dicamustcosedein terraaplenos
gloria^ui pofitnt dicereinos omnes ex plenitudinc eius'accipimusidam domum lapientes mulieres xdificatl
SC  infipicntes difiipant manibus.E)e ida Sž-Efaias loqui^l6C crit in nouiflimis diebus prseparatus mons domus
domini in fummismontibust&eileuabitf fuper coiles.Ha:cefldornusfdequa& alibi fupradidus-Paulus fa/
crata uoce tedatf’:8čMoyfes quidem fidelis in tora domoeiusfquafi famulusin tedimonium eo^quas diceda
eran&Chridus aut ut filius fuper domum eiusžcuius domus iumus noslfi tamen principiutft fubdantiae dus uf-
q;adfinemfirnrsitertcncamus.S)ehac8CadTimotheumloquif|ba:cautlcribo:utfcias queadmcdum opor-i_

Tolumusfcirequa’fintferaphinflatiaincircuitu deitejugfexalajunius;6cfimuladiunde,xii7quomodo dua-
bus uelent faciermSč duabus pcdestSZ  duabus uolentlfcum fupetius in circuitu dei ftare dicant y ; aut quomodo
ftent  in circuitulcum duo fintr5čalibi uolentfšjuid fit illudjquod alterad alterum clamken$& ter fandi nome
ingeminencuel quomodo fuperius domus plena gloria*i& nune terra clTe dicatur|qua: cum no minimum pul
uerem moucanttSi prima ftatim fronte dimcultatem interpretationisobiidanriin comunedominum de prxs
cemurlut mihi quoq; de altari carbo mittatunutomni peccato^ lorde deterfafprimum podim dei lacrameta
confpiccreidehinc enarrarc qux uidero.Serapbin ficut in mterpretatione nominum hebraro^ in učnim u si ar-
dor aut incendium^aut principium oris eo^'interpre^ntur,(^_Ucxrimus quid lit hoc inccndiunaiSaiuator ait$
Ignem ueni mittere in terramtSč quem uolo ut ardeariduobus dilcipulis quibus in itinere dominus feripturas
aperueratla-Mopfe SC  ofbus prophetis mcipiensipofto relerati funt oculi eo^ cognofccntes eum dixerunt ad af
terutrutnonne cor nollrum ardens erat in nobisjdum ioqueretur in uiai3i aperiret nobis fcripmras fEtjnDeu
teronomioMeus ipfe ignis (cribitur c(JeconfumenstEtin£zechiele quoqfa renibus ulqj ad pedes ttidetur efie
šgneus;& eIoquia domini e!oquia caftalargentum igneexaminatum;probatum terrxtpurgatum leptuplumr
Et multa aliaiqux fi de omnibus leriptis uoluero rcplicardplongum ed/ergo quxrimus ubi fit hoc incendiurn
falutardnulli dubiurmquin in faeris uoluminibus*cx quo^ ledioneuniuerla-hominum uitiapurgatur»E)e eo
uero quod fequituriprincipium oris eo^!quomodo podit ad feripturas referrhuereor ne fi dicere cceperimusv
non tam interpretariq uim feripturis inferre uideamurjnitium oris 8čcommunis eloquii SC hoc omne uerbu
quod Ioquimur!hebrxam linguam exqua uetus tedamentum leriptum eftiuniuerla antiquitas tradidit.Pod:
q uero in fabricatione turrisper offenlam dei Iingua^ diuerlitas uel uarietas attributa edftunc fermonis uarie
tas in oes diIperla cd natioesdgitur SC  incendiurn SC  initium oris in duobus aiaduertitur tedamcntis?qux circa
deum dare non miip edjcum per ea dominus ipfe difcatur,$ex alx uni i SC  fex alx alteri Vičlorinus noder/iti
*xii.apodolos interpretatus ed.Nos podu m us 6C,xiiJapides altaris quos ferrum non tetigit?SC.xii.gemmas cx
quibus facerdotis infigne diadema condručtum ed accipere;quos S^Ezechiel memorat;S^ Apocalypfis no ta
cettquo^ quid ueip.  fitfdeus uiderittquid uerifimilein fequencibus exponemus*Sequituri6i duabus quide ue^
fabant faciem)3C duabus uelabant pedes& duabus uolabant. Yelabant faciem non fuantfjed dei, <^_uis enim
eius poted fcireprindpium;qui ante q idum conderet mundutruin re^fUerit acternitatefQ_uando tbronosj
dominationes potedates , angeIos i totumq; mydetium cad^dc condiderat; y $cquituf i, 8i duabus uelabant pedes
non luosffed dečcxtremum quippe eiu^fcire quispetedf(5buid pod cofumationem fecuh fit futu^7 (^uid
podq genus hominum fucrit iudfcatum^qux fequatur uitafAn rurfum aliafit futura terrafSC pod tranfitione
alia rurfu elementatuel aiius mundus folq; condendus fit|priora annunciante mihi SC  in nouidimo quae futu/
ra funt: SC  dicam}quia dii edisait astEfaiasjfignificans neminem pode quid ante mundum fucrit»3i quid pod
mundum futu§t fn:enarrare,Et duabus uolabant.Media tantum cognofčimus;qua: ex Ičripturarum nobis le-
člione pandumur,® uando mundus faetus fit:quand©p!afmatus homoiquando d Juuium:quando lcx da -

'vSROMp mm  -fr n if

n v «cxxv.

teat te conucrlan in domo dei qux elr ecclelia.ii)equituri6č-acraphin trabant in circuitu eius;iex alx unitiK le:
alx alterfe duabus quidem uelabant facicrm& duabus uelabant pedestSč duabus uolabanri^ clamabant al
ter ad alte^iSC dicebant.Sančl usifančlusflančlusidominus deus fabaotbiplena ed uniuerla terra ploria eius

pu*y***+y/

ta f/t.ut cx utto hominc uniucrfa terrarum fparia complcta fint; SC i cxtremo tepore dei filius pro noftra falutc
fupferit carne«(T^tcra uero qux diximus:fifta duo fcraphin in facie pedibufcp tcxerunt:SC clamabat alter ad al—
tovfpulchre pofitu cffcalter ad ake^,Cj)_uicquid.n,in ueteri legimus tcftametojhoc ide in euagelio reperimus 1 '
8C quod in euagelio fuerit lcditatujhoc ex ueteris teftameti audoritate deducitVflihil in eis didonum;nihil dL_
ue fu e;Et diccbat fadulfadus fadusJdomiusdeus fabaothffambobus teftametistoinitaspradicaif. Cg_uod
aure fabaoth S^Saluator nr tile dicaif:accipeexeplu in uigefimotertio pfalmo.Yirtutes qux domino miftra/-
banttad cadeftes al/as fortttudines clamabatut padant ianua domino reuertcnti.ToIlitcportas principes uras 4 *
fiue ut aquila interprctatfjArtoIlite portx capita ura:SC introibit rcxglo|ix.R.urfu lile que indutu čarne cofpi-
ciuntjnouo myfterioftupefad£ interroganu^uiseftiftercxglorixfAccipiuntqj rcfponfibdominus uirtu*
tum ipfeeft rexglorix.(^_uod in hebraeo fcribi?:dominus fabaoth:$cieduq? r quia i?bicuq}.lxx.mterpretesdo ^
minu ui rtu tu SC dominu oipotete expreflerint:in hcbrxo (it pofitu dominus (abaoth^jd interpreta^ Aqla do,_
tnintis militiafiždominus quoq? ipfe hic quatuor littera^ eft:qčf pprie in deo ponitfiod he iod hc.i. duabus SC
duabus.ia.'qux du plicata ineffabile illud SC  gloriofu dei nome efficiutif>lena eft uniuerfa terra gloria eius.Hoc
adbuc feraphin dr de aduetu domini faluatoris^uomo in oem terra pracdicatio illius porrigalf: SC apoftolo^
fonus mundi limites penetrct.$equiti& eleuatu eft fuplimiarda uoce qua clamabat.Legdnus in ueteri tefta / -
metd*^. lem p dominus-Moyf«5C Aaro ad oftiu m tabernaculi fit locutus:qua(i ante euagelium needum cos in —
fonda fando^ induxeritT(icut dei ecclcfia polica introduda eft dicens:itroduxir me rex i cubiculu fuu.(^ua
do ergo dominus nofter defcendit ad teriašlfupliminare illud,i.qua!i quodda obftaculu ;per qd intrare cupieti
bus getibus no pet m i ttebati fublatu eft;SC umuerfus hic mundus fumo ipletus eft.i.gloria dei. Ybi aute in lati
no eleuatu legimus in grxco fublatu ponit ded qa uerbi ambiguitas utrocg moiterpretari pot.nri eleuatu eft v
terpretati fut: p ablatojlčdomus lpleta eft fumofdcus ut fupra diximus ignis efbSC hic cu in-Syna monte dcfčč
difletad'Moyle?adaduentuciusuidebaturlapadesdifcurrentesTSCplenusoismonsfumo^undein pfalmis dl-
cidqui tangit mofttes SC fumigant*Ex igne ergo quonia tota fubftantia cape non poftumuslleuiorqdain uni
tierfu mundujSC ut ita dica ranor fumi natura di(pgiturlq nos capientes dicamustex parte cognofčimus: SC ex
pa rte pphetamusreC nune uidemusp fpeculuman cnpgrnatc.frScraphin ftabantin circuitu cius^(exalx uni;

ČC  (ex alx alteri.(^uida gr^co^r in (cripturis apprimc cruditusSeraphin uirtutes quafdam in cadis efle expo
fu;t:qux ante tribunal dei cxetentcs laudenteurSC in diuerfa minifteria mittantur:maximeqt ad eosqui purga —
tione indigent?5C ob priftina peccata aliqua^x parte (uppliciis purgati mcrentur.(^ uod aute fublatu eft inqt
fupliminardSC do m us ipleta eft fumotfignu eft tempii iudaici deftruendnSC inccndedx uniuerfa: hierufalcmr
qua uidemus nune dcftrudam.Nonnulli uero in fupet ioribus confenrientcstin exttcma parte diflemiut. Na
fupliminare fublatu illo tepore prxdicantiquado udu tepli fčiftum eftiSC uniuerfa domus ifracl erroris nube
confufaiquandolofephusrefert laccrdotesexaditis templiuirtutum cadtftfaudifle uocem.Trafeamus cx his
fčdibus.Eft uir quidam a quo ego plura didicifle m c gaudeo: & qui hebraeurr, fčrmone ita elimaueriti ut inter
foribas eo^ChaIdxus arftuncturJis Ion ge alia uia-ingreilus cft.Ait enim nullum prophetas: cxtrsrEfaiam m>
XifTc^6craphin circa deum ftantia:Sč ipla ne qutdanr§craphin alibi lcditari.Behinc confumationts SC captiui
taiis hierufalem * qux fub Nabuchodonofor fadacfUdignumefTe prxmifTum ♦ AbOziaqu/ppefub quo
prophetarc qt fus eftlufc^ ad^edechiam qui cxtremus regnauitfSCqui ca:cus in babvlonem dučlus efftfuiftc re- -
grs.xi;&:.xii.Gcdoliam!quem con^ituerat rex babylonis fuper rerram:quem intcrfecitlfmael filius*Nathana
cl inter medias epilaslreliquia^ patriac particidaSC has efte.xii.alas1e quibus quatuor faciem tuam uelet: ficut
In nonnullis excmplaribus inuenituriquatuor uolcnt;quatuor pedes cotegant,Ex his quippe.xii.rcgibus;qua
tuor tantum iuftos fui(fdOziamdoatha^zechiamf5cIofiaiqui fublimcsper fingulascaptiuitatesaudeantglo
f ificare dt:um*diccnte&fSa*čtus faučlus^fančtus dominus deus fabaoth<reliquos uero proprer peccata fua ue-
Jare fademfSC alios qui in captiuitatem dudi funttpedum uelare ueftigia.Superliminare uero fublatumVscdo
mum impletam fumo fiest fupra diximus.‘euerfioncm hierufalem SC incedium tempii expofuit.Er quia fčmel
<ius ccepi referre fcntcntiam^ctiam ea qux needum a me funt tadacontingamus.Forcipe de qua altaris carbo
comprehcnfuscfU& labiapurgatatpropriamdEfaiaafleruitpafTionem:qui fublvlanafleinterfedus eft rege/

6 C tune uero purgatus labiis.'dixit ad dotninum(Ecce egojmitte nie*ŠC dixitjo mifer egol quoniam compudus
fumrdoneeOzias uiuit^aon intelligis olEfaiaefle temileiprnon compungerisfnon mouerislfed quado ilfe mor -
tuus eftrtunc animaduertis non m uda habere te labiačtunc indignum te efle cognofcis uifione dei. Ytinam aut
&’  ego compungar:8C poft compundionem deiprxdicatione dignus efficiar^uia cum (im bomorSC non mu*
da labia habeamlSC in mcdio quoq? populi immunda labia habentisihabitem.Efaias ut iuftus tatum in fermo*
ne peccaucratlideo Cola labia habebatimmundatnon confcientsam.Ego uero quia8C oculis uidcoad concupi*
IcendumlSC manu fcandalizor ČC  pedetSCoium mr mbro^r parte dtlinquothabco oia immunda;8C quia femel
(piritu bapriratus rurfuim lunicam polluitfccundi baptifmaris-Chrifti purgationdideft ignis indigeofnon fut
utquidam putant in (cripturis uerha fimpliciajplurimum in his abfčonditum eft.Aliud Irajaliud myft/cus fer
«10  fignifi,anEcce domius i euagelio cingit limheotpelue ad lanadu pedes difcipulo^i preparat: ferui fungif'
minifteridfefto ut doceat humilirate:ut nobis inuice miniftremuslno abnuomd recufo.^uid eft qčfPetio rc*
cufifitidicirtnifi lauero pedes tuos^nonhabebrpartemecu?Et illcjefpondit^clomine non folum pedes: fedSC
manus SC caput/Afcenfurus ergo dominus ad cailumt quia apoftoli ut homines terra: inf ftentesadhuc habc

baatpeccato§dordibuspdespoilu£os:uelutcosaddidispeiutusliberare1uteispofncprophctalisfermocon

oruere

' r, ,0 ihw'

■ ■  . l 'f4i

‘fV.^

:;' nu ^ tc nl

1 '' , L  - u  m cos in
■ ; ^.©uj:

U<J\tT" rJrrCU P 1 '"

• v  ‘'' lute.nlan

'r^ntulcojticftj,

''••>monicdcf c ;

i'C«w,isi
” ; > :  i n ur.i

r  ' 0 -' n °fomus:&ex
:, ius?(cxalxuni;

lM»*ncxl,.sd]c cKpo -

7 ' ^ f °8qui purga-
■ ‘iM.iturftingt
’■*«& hicrufalcmr

iptnemodik Si

o 11  :>•/ rrroris  nubc
1 rilcamuscxh/s
. r  n auctir.ut intet
■ -<cxtraV.fiumuiA
i • J" nis&captuu
0;u/uippc fub quo

y  fil us-Naihana
• (uanuiflctjGcut
, :.rrgibus'.qua'
V^trjau-cantglo-
mpn rrccata fua ut'
.^dubbtunrt&da

,, ..aaltariscarbfl

gmkfa*

com

• U-U' 01

>W

amin

* ^ •*

eft rege

ipučlu
ji leme
.iuam^

n on m«
mfermo
concop

,>l liu[

JmV

ftic'

ira* •

tr

i :>

[jPc

dbn

a-rn 1

gruere:q fpecioft pedes euangelizantiu pacetrfe! imitari ualeant ecelelia! uerba dicentistfaui pedes meos:quo^
modo inquinabo illosf Vtetia fiquis poft refurrečtione dominispoftea h is adhaslerit puluistin itnpia eum ex
curiantciuitatefin teftimoniu laboris <ji co ufq} pro oium (a!utecotenderintjfačh’ iudacis ŽŽfiudacr. gentibus ut
gentilestutetia propria ueftigia aliqua cx parte pollucrinr.Igitf ut ad propofitu reuertamurjficuti apoftoli pur
gatione idigebant pedutlic quia£laias fantu in fermone peccaueratslabia habebat imundafe quantu ego ar /
bitrocquiaOziam in templu itruente no corripueraftnec iuxtaHe!ix exemplu libera uoce ipium defignarat ;
labia habebat imundaln medio quoq? populi imuuda labia habentisbabiteJEfaias qui compunčtus eft; SC  fe
mife^ conteftatlpurgationedignusefticiftpopulusuero non folu non agens pcenitentia? fed nefdens quide
quia labia habebat itnunda/purgationis remediu non meret?.Prouidendu igitur fub hoc exepIc?non folu ut ip
li limus iufti;fed nec cu peccatoribus moremurTquia Si  hoc in peccati ac miferiac partejducit propheta.fScoui^
furte rege dominu labaotfcego uidi.Aiunt iud^tJEfaia a maioribus fuis iccirco intercmptui quia ci*Moyfe$
pofteriora dci uideritihic dominu fabaoth oculis cai nalibus uidiile fe feribaufuper hoc deo dicentememo faci
em mea uidcbittSč uiuet.C^uos interrogemusfojuomodo (e deus in lege aliis prophetis in uifione SC  fono dicat
oftendt|Moyfi uero facie ad facie col!oquit& quomodo ftet illa fentetialfnemo facie meam uidebit SC  uiueftcu
facie ad facie le ackMoyfem locutu efte farcaV"’.Relpondebut utiq; iuxta poftibilitate humana deum uilu^fnon
ut eft;fed ut uoluit le uideri.^ uibus 8č  nos dicimus eode modo abElaia elle uilufreftante fumma; utMoy les
deu aut uiderit aut no uiderit.Si uididuiditcrgo-Si Efaias;qui uidifTe le dicens ipie eft interfečtus a uobis! quia
dcu?uideripoteft*$ino uidittinterficite &Moyfem cu Efaia^quia eiufde menaacii reuscftrdices fe uidifTe cu
qui uiderf non poteft»(^_ua:cuqj in  cxpofitione eius loči fuperMoyle habuerintintellcčlut etia nos ad-Efaiac
teperabimus ujfione.$equic r# & miftu eft ad me unu de feraphin:& manu fua habebat carbone? quem forcipc
fu plerat de altaruSč tetigit os meu SC  dixit,Ecce tetigit hic labia tuaVSC aft ulit iniquitates tuas;& peceata tua put
gauiuSecundu orpnes editiones quas fupra expofuimussfiue duo teftamentaitelligere uoluens/liue aliquas
apparitrices in cacleftibus uirtutesjfiue in fignu captiuitatis futura^umbra quadam ueritattis futurae prsefigu/
ratatnunp accipe feraphin.Nos quia plima fententia fequimur^uangelicu teftamentu miflu alferimus ad ,p/
pheta:q> habens i le utracp madataddeft SC  fua SC  ueteris teftamet&gnitu lermone dei duplici pnTcepto^ ade
coprehendiKSi tacftis Iabiis quicqd fuerit ignoratifel hoc liquide nos labia lterpretamur im.unda'.purgationis
fux  pepulit ueritatc.Hanc &»rcipe4acob in fchala colpicichic eftgladius bis acutus^harcduo minuta qua: mu -
lier mittit in dona dei;hic ftater duos denarios habens^ut in orc pi leis repertusSpro domino &Petro redditur;
Jiac qui duplici unionis retinef’ uirtutetcarbo coprehenfus mittif’ad prophetafquem SC  in«cxix,plalmo cu pro __
pheta deu rogaret dicensjdomioe libera aiam mea a Iabiis iniquis*& a lingua dololaiSi poft iterrogatione fpi -
ritas Cančtitquid  det'' tibitaut quid apponatf tibi*^d lingua dolof^pičtum eftrfagittce potentis acut« cu carbo
nibus defolator|i|(lcjmus prophet»efte conceffu.Vere quippe delolatorius carboiqui linguapuram faciata —
pcccatdifermo dminus eftžde quo SC  infilaia dicitthabes carbones igniJledebss fuper eosthi erunt tibi i adiuto
riu. < 6equit't3C audiui uoce domini dicentis;que mittavEr quis ibit ad populu iftumfEt dixuecce egormitte me
Et aitluadeJdč dic populo huic.Aure audietis;5č no intelligetis.fnterrogatisfunt uerba dominimo iubentis que
debeat mittere!& quis ittirus fit?ad populu,(£ui facilis propheta relponditlecce egotmitte me. Et poft pollicita
done iubetumit dicatluade Si  dic populo huic;aure audietis Si  no intelligetisiSč cernetes alpicietis SC  no uide/
bitis;<3č c^tera quas ipfius prophetias fermo cotexuit.Audiui ego i  hoc loco no parua hebm mei difputationeV
cuius pauca ponafat fenfum hominis aduertas.Aiebat de Moyfe 5tEfaia;quis melius fecerit requiramusl Y r§£
noMoy les:qui cu a deo mitteretur ad populum aitfpraccor domine non fum dignus?& rurfum prouide alium
quem m i ttas. A nE faiasf qui cu m non fiiiftt t elečtus ultro le obtul it diceslecce egomiitte mc?nec ignoro dicebat
periculofutn efte de lančtorum meritis di IputarelSC aliquid uel minus uel plus difterere uelle de cotquem do* .

iminus cosonauiafcd quia iple dixiKqua:rite SC  inuenietisl pulfatc 8C  apictur uobis; etiam nos non ut de aliquo
detrahamus:(ed ut Ičrrptune fenlum Ičientesiad eius nos dirigamus exemplaidebcmus inquirereiquod poteft
facere quxftioncm,^ui*Moyfi inquit affertor cft;humilitatemjeius pracdicat ac manfuetudinemiq> fe indi /
gnum iudicans minifterio dei 4 maior effečlus fit.Efaias uero quia ultro le obmlitiincipiens prophetare a male
dičlis coepiuaureaudictisrtč non intelligetis«6čc.(S)b quod inde multa mala perpeftusj Si  ab omni populo pro
Milano habitušlcu ite^t ei uox diuina dixiftet clamajfciens quid fupetiori facilitate leipfum offerens pcrtulillet;
no ait ecce egormitte me*led interrogauit quid illud efte«quod clamare deberet.Et dixi,(^uid clamabof Cu i
fimile eft illud it^Hieremia.Accipe calicem uini meri huius de manu mcalKpotionabis omnes gentes ad quas
ego te mitrami biben«6č uorncnftSč infanienn& cadent a facie gladii;quem mitram in medio eorum.<^_uod
cumaudiftet prophetal non renuit non fecundum exemplutivMoyfi dixicpr^cor domine non fum dignus
& prouide alium quem mittasl led amator populi fuiiSfputans quiaexpotu calicis inimica: gen tis inter/
ficerenturt Si  rcucrenttealicem meri libenter acccpitl non intelligens in omnibus gentibus! etiam Hierufa-^-
iem comprehendi ♦ E)eniqj interc^teras nationes SC  accepi ait caliccm de manu dominr&potionaui om/
fies gentes ad quas milit medominusiSč-Hierufalcm SC  ciuitates iuda \ Si  reges eius&!principcs eius ad pov
nendas easindefolationerntSiin inuium SC  fibilationem^iro qua prophetia licctin plxrifqj codicibus or-
do lit peruerfusl quid in  alio locodicat! aulčuIta.Seduxifti me domine SC  fedučtus fum: tenuifti me&po^
fuiftff faftus fum in derifumitota die exiui in lublannationem, Et econtrario qui aftertor cft Efaiacdiccv-
batfilla profcrpprophctatn aoa tam fuomeritoq mifericor Jia dei confifum J poftquam a Seraphin audie^

*CXXVl,

»muui.£iiuufc*4 w  £ - r  --—-- i  ** i j "S  L r n r T .

plinistSC interfecfto argyptio confcietia eius aliqua exparte forduerattunde SC uox ad eu de robo facta Ut dices:

ne accefteris hucjfolue calciameta de pedibus tuistlocus eni in quo ftas^tetra fančta eftt 61  fcierit fibi aduerfus

mago^aduer fus-Pharaone peftjmu rege futu^ ellecertame^fe excufafle dicenterpnecor domine no fu dignus'

adhucicircuncifislabiis tagrande minifteriu reculafle.Aureaudietis 8C  nointelligetisfeccernentes afpiciusSC
no uidebitisltotus hic locus ficufrSaluator dicit i euageliotad id princ t tepusrquo iple eft dignatus defcedere ad
terrastSC figna iudaris n5 intelligentibus pcrpetrauiuEt quoniam ufq? ad finem capituli explanatio multiplex

dolorecruciatiiauribus tantum ftuacamus SC  lingua*

{jEiufde ad eundšDamafu papa de^eraphin SC calculolubi exponit qcP fequiF i codeAdiucrfbs iterpretes-Efa
ire.vhc.Et miftu cft ad me unu cle feraphintSC in manu eius calculusISC tetigit os meurSC re!iqua de eodcm.
^*^YČptuagintal8C miftu eft ad me unu de (etaphioiAquila SC<L heodotionžSC uolauit ad meunu de (era f
, phin^uotidie ad nos mittitf (eraphimqtioridie i gemifcentiu atq; dicentiuiO mifcrego quonia co/
pundus (utora purgantfTsc cu a peccatis fuerint Iiberaruprasparant (e minifterio dei.čgjjod aut cx>-
teri iterpretes quod promiftu efte uolare dixerint!itellige ueloce diuini (ermonis aduentu fuper e ost qui digni
focietate illius iudicantf Jn generc quoq>'diuerfitas eft.$>eptuaginta-Aquila SC-Theodotlofferaphih neutro ge/"
nere tranftulttut$ymmacbus mafculino.Nccputandu iexu efte i uirtutibus deitcu etia ipfc fpiritus fandus
fecundu proprietates linguac hebrxx  foemineo genere proferat ruhaJgratcas neutrOTo ssvEUJUcelatinc inafcu"
line generG*fpiritus*Ix quointelIigedum cft qdo de (uperioribus diFputati&mafčulinu aliquid feu foemininu
pon id tnon tam (exu fignificari*q idioma fonare lingua:*$iquide ipfe deus luifibilis SC icorruptibilis-oibus pe*
ne finguis proferf genere malculinotcu in eum no cadat fexusftlo^ quoq; pius liect attame coargueduserror
eftjqui i  orationibus SC oblationibus fuis audent dicere^qui (edes fuper cherubirtče fcraphin.Na SC faper che^-
rubin federe deu feriptu eft rut ibriqui fedes fuper cherubi' oftedere.$uper feraphin uero federe deufnulla feri-—
ptura comemoratrSC nec ipfa quide (eraphin circa deu ftantia excepto prefend Ioco i fčiipturis fandis oibus i —
uenimus.$eptuaginta|SC in manu habebat carbon<Nque forcipe acccperat de altamSC tetigit os meu*Theodo<_
tionfSC in manu eius calculus in forciperque acceperat de altaritSC tetigit os metu $ymmachus{&C i manu eius
calculus in forcipibusfque tulerat de altan-SC detulit ad os meu*Q_uantu ad hiftoria ptinetluideF deus federe
in teplo hierufalerSC anteeu dealtari fecundu,lxx.adEiaia carbo deferrirde altari uertffiueiccnfi Fiue holocau
fto^,Q_uantu aut ad myfticos ftcllcdusille ei ignis mi t  ti čkjiiG-Hiercm ias^fer r e non poterat,C^_ui cu animre
noft rx  arebana penetrariftira nos difloluitžita a ueteri hoie in nouu excoquittut in illa uoce poftumus erupe /
reluiuo aut iam no egorfed gratia dei quat in me cftfforcipes quocp fecundu iterpretes caetcrosHicet i lacerdota
\i  Temper fupelledil* fuerinttdiuerfas gratias debemusacciperefquibus multifarie SC multis modisolim deus
patribus noftris locutus eft i prophetistqa i hebrteo pro carbone calculus legitlrereteris quocp fup hoc cofonan

- #  f 9  ^ „ lit  d S -■> /t  FT-. . d 4 ia<1 fl-s. a <t  /^S-5 f A.  MA. MA T 'M f' MM F <  /MMSMA A . -A '''  > *S  /M m £'■ Mm- « A, S .-UP ^ f I M, « m ** A i  -> f  A Aa m  d A a - J +  A. A F-Ta A-Aa. a O T.. —

- -- ^  i -A / /*.

cedere‘calcu!us diciF«5)e hoccalculo^ephora fuu fiiiu circuncidinSC lefuspopulu purgat a uitiistSC in Apoca
1 ypfi dominus polbceF uincetibusbtaccipiatcalculuiSC fcribaF fupeunomen nouu.YidenF aut mihi SC»lxx.
in eo q-> antea traftuleruntiide fenflfte quod c^teri^avepa^ qnippe que nos carbunculu iterpretamun genus la
pidis fulgidi atq? nitentis1fque ena in.xii  Japidibus iuenimuslSiue igitf calculu fiue carbunculu (apide aeripi/
muifn calculo diuini (ermonis ueritas 8 C rigortin carbuculo lucens dotflrina 8C manifeftrdmonftraF.Eloqa eni
domini eloquia caftalargentu igne probatu terrrcrputgatu feptuplu.Et alibiimandatu domini lucidftillumi,

ma: du manus cernitf porrigentisrSC propheta no timeatfiuxta quod 8C  ipfu deu SC angelos (e in humanas uidi
mus mutafle formasiut metus uidentibus demereF,$septuagintaf$C dixitecce tetigit hielabia tua:SCaufcrtimV
quitates tuasrSC peccata tua purgat*Aquilafecce tetigit hic labia tu^SC recedet iniquitas tuatSC peccatu tuu pro
pitiabit/Eartcri iterpretes‘-inAquiIe uerba cofentiunt.Frimu necefte eft ut labia noftra tangantideinde cu ta/
efta FuerintffligeFiniqustasrSC cu iniquitas fuerit efFugata propicieF dominus1quia ap.ud ipfu eft propiciatioSC
fecundu apoftoluJpfe eft propiciatio pro peccatis noftrisJPurgatis aut peccatis noftris audiemus uoce domft
ni dicentis:que mittaFEt refpodebjmusrecce egojmitte me.$eptuaginta£lc audiui uoce domini dicctist quem
mittatSc quis ibis ad populu iftuFAquila TheocIotion 8C Symmachus#C audiui uoce dicentis:quem mittaSEt
quis ibft nobisFDc coparationeEfaias cC^vIoyfi auomodo alius minifteriu recufaritlalius ultro fe offerens du^




Or*

gfjniuct

" >f, «U;V V T r| ^ _

tfneTH ^ 3 lk > ^

‘ :natU *dcir& l,,S ^

jteSig

S?*>

•°S

BSjj*

rcr dc s

j  S°quo niic6/

• v v.uodau t ct _

: ‘ v nncutrop c /~

; f  T‘ntus f an 5 us

S?«!**-

:  ;‘ , ' r 'i'ir.!nu

r ; ftib. : i^oibus p«, -

•iscrior

n -Ni& fliper che*-

de utrnila fcn»-
<uroiandi> oibusi-
!** os ma'j,Xhcodot_
i i’ i’ manu cius
r.u c C dcusfcdcre
kruti liur holocau
u inimx
ep amusctupc/

■ • ’ . ■ r  i Ma-rJota

Hi nrdisolim dcus
-> • ,'hoccofonan -

lidundimiSfro

I ccntttditfronibiis

j isJCii^poca
ij nsiHi fid«lxxi

f »'iftarnun b
• ;  (jpidčacapiV

. :,:uaio<l'cni
-.Kunami'

nnunulmg^

fhumanrtor

^0***"T

- 4 *» Yi U ^ Cfr,nl ^
',rutip r0

,1  rvpV' 10 * .

Pt


,.knP

icutr° n u
ts  t rudil

,.. e {v* oillF V

fiho SC  fpintui lan <fto. (^uibus uadit*‘quicuq; c0 9* ob{eqoi£ uolutati.Et i eo  quidc q> unius Ioqntis pfonanpo
nit diuinitads cft unitasJn eo ucro q? dicitf nobisfplonaiji diuerfitas indicatf.Legimus i  canticis canticoj^ uoce
(ponti dicetis ad Iponlailurge ueni proxima mcaifponfa mealcoluba mca;quia ecce hvems tranfiinpluuia abi -
ic fibi«<^_uadocniaia in cogitatione traquillitate lcntit!qdo fupra petra fundata efb& fideseius alta radice fi*~
xacftiuniuerfi retationuflučtus fibi ptranfeutifSC ei no ptranfeut:qui tentatf.Notandu aut quomodo ad id qd'
dominus dixeranque mittatSč qs ibit nobis^Propheta ex parte refpoderiftecce egormittc me:&de feqnti taaie~~
fittitelligertsnullu hofem dignu efte qui deo pgerettft omne iter fuu eius faceret efte qui mitteret^ua humiliV
fate dominus aduertens!q> (e (čqndi putarctidign&fperauit fcqntiadices.Yade.$cptuagita&: dixit ego fum;
mitte mc.^qla S&Theodotionfeccc adfurmitte me.$ymmachijsjecce mitte meidcus qui uocatca quje no funt
quafi lind&qui dixi»ego lujqui fu.Et alibi?qui cft milit me:quofcuq$ uocaueritTftati Tacit fubfiftcre;quod fatis
claret exeplisin umenteMattharo cuageliftat& in-Lazaro qtriduano ia mortuo:qui ftati ut fut uocati a domiV
nolSC ille lepulchru auaritix rcliattSčille fueee mortis.(§_uoniaoia quaeabfq? eo futsno lunt.Ynde propheta
purgatus a uitiis aufus cft dicercfecce ego fudicet in latmiscodicibus ppter imerpretu uarietatSfum no lit apw-
pofitu.^uida obferuandu putatifad quos pphetas mittetisaut mifti lermo dicat?:quod eft gtxcx  apoftolus.

Et hac efte differenda uoluttut quicuq; miuan«6č ^pheta: fintjpariter 8i  apoftoIi;ad quos uero mittentis Ter—
mo non ponit'tantu prophees fincquod ego fuperfluu puto.Et quia lemel ad tradratum iftius uocabuli ueni —
mus1(čienduiSylea colIcgamPauli lingua hebrata apoftolu dici:qui cuco nonnullasepiftolas (čribit.Et uitio^-
ieSiluanus legitur pro fylea;cum filuanum in apoftolo^ ačlibus non Irgamus.

^jffiieronvmus adEuagriu prefbyte^ d&Melchifedechlreprehendenseos quiputabant illu uelangelu Tuifte
uel fpiritutfciTicet docens illu lecundu ueteres interpretes homine Si  rege fuiflerqui typu facerdotiigeflerit Tab
uatorist& fccundu hebrato&Sem fuille primogenitusNoe:exponcns etiam Y quod co fcribiturgenefis decimo
fexto 5 :apud apoftolum ad hebracos,vii.c, Epiftola.LIX.

ffl f^lftiuol^me mihi ovcdvvjuov  a2L?crrro tov  ideft fme titulol &C  nefčio utrum tu de titulo nomen
fubtraxeris?anille qui fcripliftut pcriculum fugeret difputandiiaučlrorem noluerit confitemquod
cum legiftem!intellexi famofiftimamqftionera fuperpontilicemelchifedechdllucplurimisargu^
mentis ede perdueftamfut docere conatus litjeum quiDencdixerittantopatriarchas diuinioris na^ —
tura: rumejnec de hominibus^eftimandu.Et ad extremu aulus eft diccre fpiritu lančlum occurrifte-Abraha: J
SC  iplu ee qui fub hominis figura uifus (it.(^uomodo aut Ipiritus fačluspanem uinucp protuleritlac decimas
pred* quasAbraha uičtis quatuor regibus reportarettacceperiuomnino tangere noluit(jpetifc^ut quid mihi
uel dc feriptore uel de qftione uidcatur rcfpondea.fateor uolui diftimulare lententiafnec me periculofo milce
re tračlatuijin quo quodcucp dixiftem*reprehenlbres habiturus fore.Sed rurfum cu epiftola legere?5C inucnif-
(em extrema pagclla miriš me obteftarionibus adiuratu ne fpernere pcccatoretreuolui uete^ libros: ut uidere
quid finguli diccrent; SC  tibi quafi de multo^tconfilio relponderelftatic^ in fronte geneleos prima homeliaw
Origenis repperi feripta deMelchilčdechnn qua mulriplici fermone dift>utan^i!luc deuolutus eft^uteu ange¬
lu diceretJifdec^  pene argumentis quibus feriptor tuus de fpiritu lančlodlle de fupernis uirtutibus eft locurus
Jranfiuiad-Didymu fcčlatorč  eiusl&uidi hoientpedibus in magiftri ifte lententiatuerti me ad-Hippolytumf
'^dfercn*uEuleDiU"C*larien»8i EmifenuIApollinare quoqp & noftruEuftachiuiqui primus antiochen* eccle^
fi* epifcopustontraArriucharilTima tubabellicu canticu cecini^lC deprehendi ho^ oium opinionesl diuery
fis agumentationibns ac diuerticulis ad unu compitu perueniftemt diccret-Melchiledech hoiem fuifle ac cha>
naneuiregem urbisHieroloIymx quz primu lalemrpoftea hiebusiad extremu hierufale appellata Cit{mc  mi
ru efte Ti facerdos dei altiflimi deferibatabfcp circuncifionc &  Iegalibus ccrimoniis &C  gener&Aaroj cum Abel—
quoq; StEnoch &-Noe placuerint deolSC  uičtimas obtulerinnSC ilob uolumine Icgimus\q> iple SC  oblator mu
nc^ fucrit^C lacerdos^SC quotidie pro filiis fuis hoftias imolarift# aiunt ipfu quoc^ lob no fuifte de genere Le
uUCcd de  ftirpeElaudicet aliud hebrzi autument.^ uomodo aut-Noe inebriatus i domo fua^SC nudatus atqj
derifus a meridiane filio typu faluatoris pr*buit:SžChan populi iud*o^:$apfon quoqj amator merctricis 8C
pauperisOalidždmulto plures hoftium mortuusq uiuus occidcrittutChnfti exprimeret paflionemlomnelcp
pene fančti SC patriarchx &prophetzin aliquare figura expreflerint faluatoris.Sic S^ Melchifedech eo q> cha
naneus fucridK non de genere iudzorum in typum przceftifte facerdotis filii dcijde quo dicitur in centefimo
nono p(almo«Xu es (acerdos in zternumjlecundum ordinemMeIchifedech»©rdincm autem eius multis mo/
dis int?rpretantur!q. fblus 8C  res fueritSC facerdosiSi ante circuncilionem funčtus faccrdotio! ut non gentes ex
ludzissled iudzi a gendbus (acerdotium acceperint?neq? unčtus oleo lacerdotali ut'Moyfi przccpta conftitU'
unufed oleo exultadonis SC  fidei puritatdnecp carnis SC  languinis uičtimas immolaucriuSi brutorum anima ^ -
lium extaddeft quicquid luper etcam eft lulčeperittled pane SC  uino fimplici puroq; facrificio Chnftus dediča"
uerit facramcntumt& muka a!i*quz epiftol* breuitas non recipiuPrzterea plenius efle tračtatum in epifte/
fa ad hebrzos*quam omnes gracci recipiunttK nonulli latinorumjq> ifteMelchiledcchfideft rexiuftus rex fue
rirSalemddeft rcx pacisrfinc patredine matre.Et quomodo hoc intelligendum fitSuno ftatim uerbo cxplicare
poflumu^ag~nealogicosddeft finegenealogiamon q> ab(q? patre SC  matre fucrincum chnftus quoq? lecundu
utracp naturam patre habuerit &matreifefq? fubito introducaf ineenefioccurifte Abraha a čzde hoftiu reuer
tenti:6čncc ante dec poftea‘eius nomen feratur ad ad fcripmmAffrmat aute apoftolus q>Aaronlacerdotiu.i.
populi iud*o§^Sč principium habuer it SC  fine.Melchifedech aut,i«Chrifti SC  ecclcli* SC i  praeteritu SC i  futu^

*CXXVH

jctcmu fitjnulluc^ habuerit audorel& q? tranftato lacetdotio legis quoq? mutario fiatt& nequag deAgaran
cilla SC  monte<Syna;{ed dc-Sara Iibcra & arce fyon egrediafur uerbu dominit& lex dei de hierufaleifč difficuL
tate rei procemio exaggetat dicensffup quo multus nobis Termo eft ^iterpretabilisJno quia apoftolus id no po_
tuerit interpretarilfecfquia illius teporis'non fuit.Hebraris emlideft ludscis perfuadebatnots ia fidelibus qbus
paffim proderet lacramentu.Ve^ tamcn fi uas eledionis ftupet ad myfteriut& de quo dilputat ineftabile c6'
fitetudqto magis nos ucrmiculi SC  pulices fola debemus faetiam ifcientk cofiteripč ampliflima domu m par _
uo quafi foramine oftedereiut dicamus duo laceraotia iter Te ab apoftolo coparatalprioris populi SC  pofterio *-
risVEt hoc agit tota difputationeiut antoLeui Stik  aron Tacerdos fuerit melchifcdech ex genribuscuius tatutn
praecedat merituifut futuris lacerdotibus iudeo^ in lubis bencdixeritAbraha:rotuq; quod lequir in laude mel
cbiTedech ad-Chrifti typu referntcuius profedus‘eccIcfiae facrameta funt.Harc legi i  graecoi^ uoluminibus?5£
quafi latiflimos terra^ fitusrin breui tabella uolui demonftraretnon extendens fpatia lenfuuiatqj tračlatuum
fed quibufda pundisatcg copendiis ifinira fignificasiut in parna epiftola mulro^ Gmul diiceres uolucates.Ve
rum quia amante interrogasISč uniuerfa quar didici fidis auribus inftillanda fucjpona SC  htbraso^ opinione )f
SC  neqt delit airiofitatifipfa hebraica uerba fubnečla.Vmalchi zedech melech lalem obzi leehm uaiain ueuh
choehn Icel ehlion uaiuarecheuh maiomar baruch abraha Ieel chlio chone lamain uaarzbaruch el chlio acer

migcn zarecha beiadecha uaitem lo maahfer michol.^uod itcrpretač in latinu hoc modo.EtAdelchi (adech
rex-Sale protulit pane SC  uinuifcrat aut (accrdos dei excel fi:benedixitq; illi SC  ait.BenedidusAbraham deo ex
ceIfojqui creauit čadu SC tettalSC  benedidus deus altiftimus qui tradiditinimicos tuosin manu tuaž SC  dedit ei
decimas ex oibus.Tradutq? hunc eft&Sem pritnu filiu-Noejik eo tepore quo ortus cftAbraha habuifte artatis
annos trecetofiionagintarqui ita lupputent?.$em poft diluuiu anno lecundolcu centu dlet anno^ genuitAr#

dPhaleg expletis annis.xxx.genuitRcu,Q_ui<5£ipfe poft mcefimuSč (ecundu natiuitatis fiiac annu edidirSe/
rucg*de quo cu ad.xxx.peruemflet annos ortus eft-iNachor:qui.xxix.annoip genuifrThare?que legimus q? iep -
tuagenariusgenueritAbraha S^Nachor &Ara.$upputa per lingulas States ano$£ nume^TlK inuenies ab or
ro-Scm ulq? ad generationeAbraha trecentos nonaginta annosimortuus eft autAbraha centefimo leptuage/
fimo setatis fu^e atino«R.atione deduda^inucnitfScm abnepori fuo decimi  gradusAbrahžfuperuixifle anos •
xxxv.f)imulq 5  SC  hoc tradun$p ulq? ad facerdotiuAaronjomnesprimogeniti ex ftirpeNoccuius leriesSCor#
do defcribiT’ fuerint TacerdotesiSč deo uičtimas imolarint^ hsec cfle pnmogenitaqu«£lau fratri fuo uendi/-
derit IacoKNec efte mi^ ftMelchiledech uičtori Abraha obuiam procefleritlsc in refečtionc tam ipfius q pu
gnato^i eius panes uinucp protuIeriuSč benedixerit eilcu abnepoti fuo hoc facere iure dcbueritr&Tdecimas pr*r
dx  atq? uidorias acceperit ab eo.$iue q> habetur ambigaum^iple dederit ei (ubftatiae fuae decimasSi abaui far
gitatem oftenderit in nepotem.Vtruq? enim intelligipotefti SC  iuxta hebraicum SC  iuxta.lxx.interpreteš ? q? SC
iple acceperit decimas fpoliorum:Sč Abraha: dederit decimas fubftantia: fuje:qq apoftolus in epiftola foa ad
hebraeos apertiflime definiat nonAbraha fulcepifte aMelchifedech decimas diuitiaip eius*led de Ipoliis hofti
um partem accepifte pontificem*Salem autem nori utJolephus SC  noftri omnes arbitrantur efte Hierufallno
men ex grsco hebraicocg compo(ttum?quod abfurdu efte peregrina: Iinguae mixtura demonftrau fed oppidu
iuxta fty topolin quod ulcp hoa/e appellatur SalSči ofteditur ibi palatiunvMelchifedech ex magnitudine rui
na^ ueteris operistoftendens magnificentiamjde quo in pofteriore quoq? parte geneleos feriptum eft. Yenit
Iaccb in focodrideft in tabernacula:& fecit fibi ibi domos atqj tentorialSi tranfiuit tn Salem ciuitatem regionis
Sichem;qua: eft in terra chanaa.Confiderandum quo<^ eft q?Abraha: a caede hoftium reuertenti:quos perle/
cutus efttufq 3  dan:qu^ hodiepaneas appeffatu^non de uiaHierufalemJled de oppido metropoleos Siche in
itinere fuerinde quo in euangefio quoq^ !egtmus,EratautemIoannes baptizansin ennon iuxtaSalirriquiaa/
qua: erant mufta: ibitnec refert utrum^ale anSalim nominetuneum uocalibus in medio litterispraro utand’
hebneif& pro uoluntate ledorum atqj uarietate regionumeadem uerba diuerfis fbnis atqj accentibus profera
tur.Haec ab eruditiflimis gentis illius didicimusfqui in tantum no accipiunt fpiritu fandu ud angelum fuifte

dotaIe:8C quali angularis lapis parietem utrucj coniunxerinut de duobus gregibus bonus paftor unum effice
ret gregemifcio quofdam referre ad dvayo THvsut hiftoriac auferant ueritatemtSd dicant non fuifte regemjfed
in imagine hominis angelum demonftratum:cum in tantum nitantur hebr^fMelchifedech regem Saletmfi-«
IiumNoe §em oftenderetut ante hoc lcriptum;fic referant.Egreflus eft autem rex Sodomorum in occurfum
eitbaud dubium quin Abraham poftq reuerfus eft a ca:de€hodorfaomon6č regum qui cum eo erant in ualfct
Salemjhoc eft uallis regis de qua ftatim fequitur1ad Melchiledcch rex Salem protulitpanem 8£ uinum &relri
qua.Si ergo h^c ciuitas regis eft SC  uallis regisifiue ut.fxx.traftulerunt campus;quem hodie aulone pakftini
uocanumanifcftum eft homine fuifte?qui terrena SC  ualle SC  urbe regnauit. Habes quas audierim SC qux  lege
rittfde Melchifcdech^rieum fuit recitarc tcftes:tuu lit de fide teftium iudicare,Qjiod fi omnes reppuleristtu
um certe fpiritalem illum interpretem no recipiestqui imperitus fermone SC  fcicntiatanto fupcrcilio&audo'
ritate Melchifedech (pintu fandum pronunciauittSd illud ueriftimu comprobaritKjuod apud grtccos ponic
imperiria confidentiajeruditio SC  timorč creat«Ego poft longa žeorotatione uix in quadragell mx  diebus h are

° fabricars



fubricare porof&cu aTrcri mci operi pripararejpauc« diet  qui fuperane in Matthm expofitionecon(upfi:ta -

O tate ftudia omifla repctiunut qcf exercitatioe liguar pfuittnocueritcorporis ualirudini« Argumetu«
Arnale circucifione ad fpirituale i telligcntia rcfcresfprimu edocet i  abdita corporis parte efle praecep
[atad fignificandu (pirituale circucifione uitio^ Si  bona opatione hoibus exeploSaluatoris elie čada
dajqui S C  cučtis ačtibus gloria refugit& humana čarne obubrata maicftate fufccpit:qua impie Mani
chaeus Arriufqp blaftemar.Deinde oftendit myftice inftitu ta in čarne prxputiu8č quod pceflitifionofeufigu
ra eius quod gcrendu eratin mente no illa fuifle falute:q> excmplu lob incircucifi demonftrattpercurres P uete
ris ac noui teftamentipartes?qui no tam čarne q carnis te uitioip cocupifčentias circuciderint. *

(iBeari Hieronimi piefbyteriadTerentiatr{deueracircuncifione* . -

pcriorc epiftola quam ex me cofultano ucftra depropfit¥quaqjad tuu Si  fororis
?  fiiratione circucifionis rapida: tranfairn:quonia procindus itineris mei i  quo confe&a eftmo folu
I ei lima nitoris ucj^ etiam pfedione operiš iuiditdicet me SC  illa terreantrqux limant?«Q_uod fi no
— „  placent ipolitalformidat animus cogitare quid iudicii mereantur informia:qq ego illam non ludk

curnfubfclliatfcd ad fauentium mrhi coronamtranfmifi.Deniaj mea fcntentia non prodjfletinifi fuiflet p uos

. .'ft _V _ n~  ¥


tauojot uira tornih icgis enarrauo,cx eo nquiaem iex uidet oPlcura?quonia raro in quo conlpiciaf exiltat;dei
eni uerbutn uira cffoSC nos aliud uiuendo q uita cfriuerbu dei facimus obfču^.C^ uod fi ea uita quar iblum uk
ta eft: uiueremusfnarratione Iegis eius opus no eratJqua facilius erat uidere q loqui;qdoquide non in fermonc
eft regnum detffed in uirtute.Nobisergo exabudanti licetapud tc diflerčtare^uod didicimus in te ribiprode
re?quod nobis uita tua praeftitit ne efletobfču^.Sed quid nouu loquimur?fi aut tu quod locuturi fumusthoc
uiuislaut fi apud te quod in te didicimusthoc loquimur£cum Si  memor eo^ qux meminitTmonita no qrat;&
dodus no ea qux ia callet iquirat.Tu qdcm filia dilediflima circucifione uiuisllmihi tame.propofitu eft illud
tecu Ioquiiquare non i digitojfnon in aureialiaue corporis parte fiat circuncifio iudxoieIqu& utiq^ fine ratione
efle diccrečifi  a deo iuenta non eflct.Mihil eni fine ratione fitper deu/nihil cafibus ut gentes loquuntf fortuitisi
nihil deniqj fortunac in illo tcmeritati licerJpfi eni cxci  funtiqui illa putant habere aliquid poteftatis.E)eus au
te qui ipfe ratio efbut nihil no plena ratione formauitfcta nihil ab homine fien fine rationdmandauiuRatione
rbgeftiriut terra hxc eflet fuper qua reliqua mouerent?imobilistut aqua^ uenaj altioribus montibus codcren/ -
tur?a quibusorta flumina dum per multa fparia decurrunrfaraetpotandi ufu per o trme tradu curfus Tur aian«~
tibus exhiberentfut ipfu mare aquis ifluentibus no ex crefcatjfed ut uelut uenter quida Iaticu aquas fitire uide
atfTne uel fontibus in arternu manatibusiuel fluminibus fine fine curretibus?uel pluuiis aflidue ruenribusf per
petuo terradiluuio tegeretf:ut cxlu prxter  plenitudine illa lucis i fble nodurnis etia fyderibus radiaretme qtf
corpus Igncu luminibus haberemus.$i ergo hx  tranfitoria utipfe ait ccelu Si  terra tranfibutjfic fapietiadefcrt-
pfif ut aliter ea no potuiflfe efle crcdamusjquid hoies ipfos pro qbus haecaiunc ita excogirauidordinauit!iflicu>
itlfine ratione forte uiuercpmifit?quoip adoptio eft filio^ SL  gloria SL  teftamentu!8C legis latio Si  obfequiu
miflafEx quibus etia eftChriftus fecundu carnerqui eft benedidus in fecu!a«Amen. Abfit ergo ut a qbus etia
filiu fecundu hoiem uoluitorirneis n5 plena ratione codercč’ tcftatnentu.|ed quonia ta euidenter conftat oia
ordinata per deu plena efle rationis ut aflertore n5 egeantluideamus undc digrcfli fumnsS qua: caufa eft ut ea
parte corporislquac fecrctior&occultiorefttauteam qux a gratcis cpucriS a nobis dicif natura^ad circunciden^
du dominus elegerit:qui uticg ob fignu quo uolebat famulos fuos inAbrah« Temine cefentid potuiflet eligere
quod in propatulo pofitu ab omnibus cernaretf; iSi  alio nomine uocaret^ubi nec i figno obfčuritasinec cofufio
eflet in nominctfed utrac^ h ate imago ratione habuit gemina: ueritatfs?qua dum loqua«ipende patientiaTut q
circuncifione illa in uita tuam no efle crcdebastnunc uita tuam in illa circuncifione confpicias. Ac primu de Te -
crctiori parte corporis?quid figurabat aduerte.Illud Tine dubio quod poftmodu dominus monftrauittne itsfti -
ciam noftra coram hoibus faccremusrfcd i occulto cora eo folo&ui foli nihil occultu efb& que Tolu remunera > -
torem bono^ nouimus efle fadoi^Nl bic noftra circuncifio no uideturifquonia ftultitiac udaminaSuelut ue^
fle regi č  mundiali.NIec fine a nebis magnopere defiderandu efhut conteplationi oium circucifio aperte fubia—
cca^fne merces operiš penes eos fit*quos uolumus hanc uidererdicente domino« Amen dico uobisJ receperunt
mercede Tua mlfed ita modeftdfita uerecunde habenda cfb&uelandaiuxta eam Zmagine quam abundantiori
honore ueftimusfut no uidentes ea uideantfled querentes rimantefq? intuslnos iuxta apoftolum quosTedučlo—
res putantsucraces efle fiteanturlfquos nihil habere credebancomnia poflidere cognofcant:quos mori iudica/
bannufuere in *ternu teftenf'«Hxc eft gloria circucifionis occultdfhacc partis uerecundx illis ad uiucndumo/
bit  in noftro corpore no uerendasrhoc teftimoniu gloriofu?cum conuerfi amare cupiuntfquos odifle gauucbat
Vnde non i čarne palarnifed in ccculto cordis iudari efle debemusino littera fed fpiritufpopulus ex deo non ex
hominibus acquiri:ut uereamur audirea dominorPopulus hic labiis me honoratscor autem eorum longe eft:

a meauxta illum qui quod pertinebat ad labiarmagiftt um bonum de bono quefiturus; appeliattcui uetus lex:
•j.rt. i* • 1  -r  A . r .....  f__ -A jr.nnnA adrircuncilionemrordis

I


<S)cu!i enim domini luper iuftostfi ad iufticia corde čredah*Ye$j aute nos credere toto corde metimur;h ab ho-
miaibus dccipimushonoreAccipimus eni ab hominibusffi e!emofynas noftras tuba populo praedicatura pr*
ccdauquas necperofficiu miniftrandi dexteracum finiftracomuicareconceflu cft.&ccipimusab nominibus
honoreili ieiunia noftra SC  abftinentia cibot^populi oculis fradtior mentitas infirmitatis comendet inčeflusj^
fauore uulgi trifti uultu aduocatus pallor acquira$fi no caput ad imagine feftiuitati^iniugimEScd fi foli deo
ieiunia tomendantes poftumus dicerejuoluntarie facrificamus tibi domine. Yides filia nepe q> uiuis:Sc couer/
fationcm tua lecretae illius circucilionis agnolcis*,populi oculis iudicanda in couiuio uocatoiptfenfu aut euage
Jiita;fociandaMatth^o.$ed ad ueraipfam uitaaliqdoucniamus:ideftad dominu noftrulefum chrifiumiut-
deamus an tale aliquid docuit SC  fecittquonia quod fačtu eft in illo uita eratifi dčiple circucifioneueluti i occul-
ta parte corporis operatus^noluit ab hoibus SC  ea quas facieba«$£ ipfe quis eflet'agnofci Ac primupoft cadefte
illam dočtrina de monte deicedensipopulo^ fe admirantiu ftipatus agminibustleprofi hois fordes eraaculas;
pro lalutistantae beneftcio nolaudefnon celebritate comuni hoium oredefideratifed (ibi foli quodeftefte con-
fcius:q? maiore non idiget teflimonio Jubet illu nemihi narrare fuatn uirtuterlecretu quoq5 diuina: maieftatis
quod myfteriu icarnationis occulfuidfabeo qui lanatus fuerat uult filerunegloria qua(i hotno qrere uideret ?t
qua alio more 8C  myftica rationeifu Icepi t.N a utfeoftedat (acerdod SC  munus deo offerat iperauitrSč hoc mu^—
nus quod precepit Moy les in teftimoniu illistut dui tacet quod quafi filius hois iperauittlegis potius mandataf
quaMoy li deus lpfe dedit efficiatlSC du hoiem que in čarne uiderat laudare prohibctideu le uej^ uidet? inuo^
retdu non quali bomo prasdicandus eftrcui ut deo funt curatiotiu uota foluendatnec i platear^ uilibus carnali __
ter celebrandus:qui Ipiritualiter fit adorandus in tepldfac li du fecundu hoiem nil requirit!lecundu deu addit
huic fimiliajut ueritas locupletiori teftimonio folciretf.^uacrit a difcipulis fuis quis habeat? in populo egte. -
giussilli nominantprophetas.C^uid ipfi foitiant.follicitusexculpit.Cui beatu&Petrus.Tu esinqui^Chriftus
filius dei uiui(exclamat dominus beatutcui non earo iflud reuelaflet SC  fangui^fed pater ciu£qui eflet in cdis,
Tune 8ž-Petrus uorat r  a petra:poftc| angulare illam petra primus agnouit. f ubet tamen poft multas donatas
Petro benedičhones potentialčp uirtutistne quis difcipulo^ diceret ipfe cftefcChriftus.Mira ratiojnon uulc
prtedicarrttpod gaudet intellig^agnofci amat:& odit oflendilffic myfleiiu obtečtas circucifionis*'exercens.Ma
mauult fe inuentu e (Te q proditujut uirtus lita illu non fauor manifeftaret alienus!qq in hoc pr&cepto SC  aliud
intelligentiac genusJoccurrat.Vetat dominus hoc unde-Petrum laudatierat prtcdicareiolfcndcn d us ut/qi?fi co-
tra uoluntatem eius quodPetrus fenlerat fa teren tu r£quoni am li lacultatem loquendi fe tribuere uoluiiletf ex
culatio proditor^prtedefHnata uidebatur.Poteratcj dicerdfpermilifti nobis difcipulis tuis^ut te omnibus pan^
deremu^nec imputandu mihi alioad te aliquisanimo uenit$q ego te tuus laudatotfoftendi. Sed quonia

quicquid prohi betur illidtum efba nullo le uoluit digne celebrarudum aJuda proderetur indigne/ubet ergo
difcipulis^ne cui dicant q> iple clVChriftus.Tendit lententia interdibtalis in iudamj&pr^uifu iugulat prodno
remliplo uerbopraccepti maieftatem fignans:qute erat defignanda prsecepto. Refett euangelifta his uerbis»
Tune imperauir difcipulis luistut nemim’ dicerent cu  iple efletChriftus.Et ludas proditorhistqui cum ipfo ue -
neranuaitjiple cfi tenete eum.fn uerbum prohibitionis declinatio obfecundationis incurris&C ne obtetu ad ex-
culationem efle podet obliuioiinfcelix memoria in faerilegum uolueda fuggcffigdum iple proditur de  lermo^
ne quo caucttfic utrim ratio non aequandaifubliftit.Nam SC  dominus oftendit fic le prodendum elietdum pro —'
dittfed ignofce q. in alium tramite dilputationis cenfus dei uerbo copiofior exce(Tmlicet te amplius confilleret
fupprefla qprodital8č magis de his rebus lilere tibiq dicicopiofiusirafceris;qui domini iudida p> auro SCprx
ciofis lapidibus concupilcisTin quibus mel tibi fauucp compenlas?5č defideriorum non cares etiam plenitudi /
ne SC  fi fatureris.^c proinde fačlu m adhuc exemplum ab ipfo domino repetamusjut iuxta legem in ore duo^i
uel trium tellium omne uerbum cofiftatiSC quem prodi fe diximus noIuslTetcriam lf uideri uoluifle doceamus^
ut non ab aliis fe modo bonorari pateretuiTuerum etiam ipfe fibi inquantum fieri poteraffaebitam detraheret
digmtatem.Lazari amid lui mortem non audi«6C nuociatlfaciebat hoc de deftateiquid mirutnfVt cum Ioca
liter per fpiccretur in homtne?ex diuinitate nufq abefle crederetur JFefttnat in Bethaniatfubmiflitantibus pene
difcipulis pietas fačlura miraculumtdefunčii iorores occurrerunttetro habimtore Iachrymolb:crine conlcifTot
quas bono animo iubet efleifi credantLasarum uiuerelfi illae non funt dubitaturažeonfirmattuidet etiam mul
titudinertvMartna: 66^1ariazquse ad folatium comes conuenerat Jnfremuit inquit eu angel ifta fpiritutSC tur f
batusefbSč ait.Vbt enim eum pofui(fis; v quid eft hoc^uac confuftonis caufa|qu^ formidinisTC^uid aut eru
belčitteum SC  uirtus fit habitura miraculumtSi deitas non fit fubiečta terrorif lepulchri*tam inconfulta

requifitioT V t omnino credas de turbato confufoc^profedamille deus nofter qui difcipulis conftanter dixe^
rat de abfentetLazarus mortuus efbqui lororibus eius cofsdenter promilerat de mortuo refurrečlurus eft: fub
noua nelcio qua confufione fepulehrum quaeritiquafi hoc folam qui omnia SC  nofletr&praftare poterattigno
rarettnon planum hoc elbnarn alius intellečtu occulituru didlis promiffifip; fuperioribus fatis (Je diuinitas‘pu
b icarat.Aderat turba iuda:orumttantis lemper non amica miraculisJn planum deustfinon aliquid lecundu
bominem uideretur ignorare procelTerat.Turbatus eft inqaid?ideft fetulenta carnis diuinitas iud^otu m ocu-
lis non prodenda mifcctuit8C ad ignoranttam humanam deitas uelanda reuocatur, Sic turbatur;&fons-eum
excitatus quafi a Iiquore limuslpuritatem fiquidi denfat elementi?^ duarum rerum una confufiodifcriminep -
pnetatum dum feparatuiexcluditur Ait naduhi eu pofuiftisfEt hic turbatus iudxis deitatem edat in hom i
ne SC  Iplendon diuinitatis in mtx  operationis corufcatione ignoratiam mortalitatis obducittut cum pofiit in

*  * fulcitando

fufcitandcrLasaro deus adoratirhotno in fepulchrife ius ignorarionc uilcfčat.Src du a c®cis uidef iSL  a uidcr d
bus no uideturKic du de lapidibus fu fci> at filios-Abrah®jfijios pditionis in iapide oflenfionis fpingitfillud my
fterio occulto operationis cxequit";ut cu infirmi ac debilesad pofcenda epe fa Juriš nullo monflrate cognofcatv
SC  pfccutores uelmimici?quem tenere debeanttnifi pSfldat ignoret.Hic eft ille liber intus & foris fcriptusjhic fe
en. tU;j publicus hic a t'ertus SC  optusrhic paginis (uperioribus uidendustiotenoribus no uidcndusiquia inčo
prehenfibilis.fatus fiquiae icriptus eft cu propheta dicatfgeneraticne eius quis enarrabitfForis feriptus eft cu
euangelifta aidlibergenerationis lefu chriftifilifDauid:fiIiiAbraha.fntus feribif cu dcus dicitZEročlauit cor
meuJuerbu bonu.Foris fcribib cu uaticinai^Ecce uirgo cocipiet S C  par/et fiiiu;& uocabis nome eius-Emanuel .
Intus (cribiif per IoannelOn piicipioerat uerbu:& uerbu eratapud deu{& deuserattaerbu.Foris fcribit p-Mat—
thacuJChnfti aut gcneratitffic erar.Cu eflet defjaonfata mater eiusMiria Iofepb.Intus fenb; Anuenta eft i ute-
to  habensfde fpii itu fančto.C^uid utiq^ habens&rbu dominijuerbu čarne fačtu fublege.Foris fcribit^cu apo-
apoitoli fterrogatmjuis efle"dominusralii diccrcnt-HcJia^alii-HietemiaJalii aut unu ex prophetis.'refpondemt
Intus fcribitu&u-Petrus exclamatfiFu es€hriftus filsus dei uiui. Vnde SL  ipfe dpminusfno reuelauit tibirPetre
mquit iftud caro 5 C  fanguisjfed pater meus qui i caelis cft.CCuiuscaro SL  fanguisfNungd na-Perri ipfius caro SL
fanguis obfiabant!quin f Lus de difčeret fNo inčpfed ipfius domini caro SL  fanguisti quibus du cernitur?quod
erat dei filiusrno crcdcbatur efle quod crat.Impoflibile eni hoibus uidebatf deum crcder«cu hoiem u idr rent?
SL  tanta ilia maieftare in qua inhabitat omnis plenittido diuinitatistqua ipfe non capit mundus?in corpufculo
defpečt® etia imaginisJinclufa.Ait ergofno h®c caro mea tibi SL  fanguis;me efle dei filiu prodiderut.Nam ifta ;
nopanunt* me hoc credi.Stenicp SL  propheta dixerar.Er homo efb.dč quis cognofceteu?Suidentcr ergo illi Je^
cundu ocnlu iudicantesfmeautHcliapropheta;autalique unu ex prophetisloquup£?quonia hoiem efle ha -
bitu carnis^gnofcuttfed tibi reuelauit pater meus qui in carlis eft.C^uado fuelauit. ^ uo tpe^ccus cum Petro
locutus eftfiCenelauit inquit pater meus qui in ccelis eft.hoc efl dicere^opibus credidifti: qu® loquutur filium
dei.$ed,n.foris Icriptus efl: liber iftetcu dominus efuriit.lntus fcribičicu quinqj panibus tnulra hoium milia fa <-
curauitiForis fcribituricu aftigitur cruci Jntus feribiturteuparadifum latroni pmittitin cruce. Foris fcribificu
fpiritu mories fecundu ratione human® carnis emittit Jntus fcribiturtcu in paflioe fol fugirtdies abfcoditunter
ra concutit.Foris fcribiturjcu fepelitur.fntus fčribiturlcu terna die fepulehri limibus emotis^rupit in luce ,Fo— *
risfcribiturlcuapoftolisclauorum SL lance® uulneribus oftefis‘.efcamctiampoflulatJIatusfčribiturlntinter

cofdem apoflolos claufis oftiis qui itrare uifus no fuiflctJapparet.JBed miro modo cu interior feriptura libri ma _

gisobicura fitjamplius hoium mentes turbat cxtcriodSč uidetes ilfa qu® p hoiem uiderinopofllint? ifta qu®
pofliint p hoiem uiderflnbua ratione no cernunt.Na manicha*! quod uideri no potefbcredentcsad quod pot
uideri/no credunt.Cu beatusfloanes inuifibile SL  uifibile deum SL  hok m:breui quafi charačterč fionaueriŽSic
eni aitlQ_uod fuit ab initio fratres;quod audiuimuslfcccelibri illius' iteriore pat te. uod fequit r ' : SL  uidimus

oculis noftristSč manus noflr® palpauerut de uerbo uitar^cce libri pars exteriorrqux oculis a manibus fubie —
cla hoiumrSc uideri SL  tračlari poteft.Hanc parte libmVlanichaius ignoratluidens opa qu® ftunt‘S£ uidens fa
ciente.Potefl: quide dicere iftettu es filius dei uiuiUfčd no pot; ft diccradominus eft fabbati filius hois: SL  mira-
puerfitatequod uidentmegates^uod no uidet confitent’ .fnuifibile in uirtutibus recognofcuntluifibiie in hoie
quod facillimu efle debuiuno agnofčunt.© cxcka§lO ignoratia uers tatislSč omni ratione‘dananda prazfuptio
ffti funt qui deo lpfl fe pr®ferutffic credendo i čarne coflitutidpiritaliter fe uiurre profitentbquod deu non ere
dunt potuifle.Minor eni fine dubio ab iftis deusefbfi quod ifti poflunfeille nppocuit. Na ifti poflunt in čarne
coflituti aliena capere naturabCur ille in čarne pofirusifua feruareno poflit^Tidclicet ut femp deus firme cor-
ruptel® admixtus<incipiat efle corruptušf Mira diipiuatioldcu deftruittu honorat.Maioris eni uirtutis efl: ob
tmere i terrena lubftatia deitate.*q deum fpiritaliter i deitate durare.^ uid ergo mirabor i deotnifi q? cu homo
efle dignatus finin hoie q? deusefictkperuitfNo quod ipfe deflititeflkquod fucraflfed q? čarne fecit cfle?qucd
deus efbq> in excufatione materi® uitioferaia fit ipfe fine excufationcfq> dupro nobis peccatu fačtu eflertpecca
tor efle no potuit.Sed hic Manich®usrArrianus''ite^ fuperiore parre libri utraa^ circuplexus manuiilla iterio^
rem pagina fic referate formidaflquafi faerilegiu fačlurus ftaft deusin čarne uemens non amiferit deitate. Ti>
denftp dominu m nauicula dormientelnon uidet uenris SL  flučtibus impcranteicui deitate fe tribuere fine fimi
litudinepaterna mcntitur.S^cus eni effe nifi patrindeft deo Gmilis fitmon potcfHfimileautem efle nec lllu qui
foris fčriptus eftide interioribus aliquid perdidifle Jlfos quotidianus fermo inftruere debuifleflquo filius patri
bus fiiis fimilesiita cupimus approbarefut dicamuslde orc eius exut(trgo omnis filius? qbbet fecundu carnale
generatione alter genereturtramen fi forte patri per omnia fimilts fittdicetur ab ore eius profččlus.^uis inui
det domini uerbu decorde parris erudatufnec aliude in fpiritu q ore prolatuletia iuxta comune oium fcnfuuv
patri fimile iudicarefC^ uod ubi fidcliter fen(erimUs\e«6č ea qux foris feripta futrSč ea aux  intus diuinitus an/
notanturerederetunu libru dicere potersmusrin quobge tora feripta uidentestnon philofopho^ argnmeta fe
čtemunut ucritate opinationis colligamusffed forma uit® ante oculos coflttuamusrSčea ipfam tračtabile mire
murlin qua quicquid obfcu^: efle poterstreffundetur,(^ua manich®i no uidentes \  carne-Arriani n5 mtellge
res in fpiritutunius libri pagina^e confcederata diflecuere iunčturafSč mediatore duo^confei tis manibus h®
reticope furore rupcrunt.Jcd quid mi^tfi hos nsmiu fibi i fmgulis paginis fapietcstac de mudiali philofophia
uenieatesltanta operi aperdq? Iibricocathenationis fiibtilsta^pr®teriuitf(Cu eu nec iud®i qui ipfius erant.cum
in fua ueniflct aonoueruntf 0 tu’ dum de eselo  iignum poftulanttquafi c®leflia non eflent qu® in falutr ne.

O v  rvvi -i

v

debilium ucl mortuoip caslcjfli uirtute faciebatjobcxcati ffi^elitate fualuideisdat-etia non uidere merucrunt.iia -
tu fen  eft dominuslcar i  ipfo deitatis conteneretur operatio.fllud de iudiciis fopientiae lux  procurauiKut SC  fot*—
ma ferui dtfplicabilis habereturifSč quibus no per uirtute fua diuinitas radiaffeuhis omnimodis pofitus conte*—
ptuiltrrucnda in ipfo iuxta fieculu uideretur hujpa.nitasJ5£ cu domieu fuu in (piritu ifrael no receperit/cur uel
fratre fou in carneduda reciperet& cogno(čeretfNeqj em ^quu eratiut qui maiora fubruerent!6Cqui (acrilegi
um utuokbaazftimaricdmitterentignoratestno homicidiu facerentfcietes*K)cnicp SCionx fignu promittitim-
ftdislSC mifer quide popu! us tuno eodeq^ hote dci conteptor fui occideret;8£ que iuxta lege fua no agneuiOct
ut deu&unc extra lege fuatgetiliter danaret ut retuHaec itaq? ignobilia paftionis uclut uelata ficut Ioqbantur w
paffione promeruitjcu deitatis natura mortalitatis uefte circudatJSu apud erubefcentes agnirione eius ip(e co—
functiturtdu q? homo de deo lit no credunftdu ip(u denicp in fe hoiem idelpicabiliore cacteris forma ut patiatur
iclinat;du apud difčipulos dei uerbu non habesHnuenitur.Vnde ficut dominus celi&rerr*Kuius nome fuper
omne nome cftiforma 1'erui accipiesfnon rapina (e deffarbitratus atquale.'in hoiem (e defpečtu uelata ftudiofe
diuinitate proiecit*neq? uideri f fe aoluittquod no petera trn 6 agnofcikjuid holes obfcruare fub fpecie (ccretx
circucifionis expedie$q«os pratter natura exempIo humiliauit Sčprteeeptoklices.Cofuluus utiq? facientdi etia
cu ornnia fecerint dicatŽSerui inutiles fačli fumus?quod imperatu eft fecimus quonia fiducia prsduptionis cla
tisjut unus a dextris*& a finiftris alius i  regno eius fedeant poftulamibuslipfe dominus illis fcfpondem:qui ib~
los amare amplius cfedeb£turi?nefčitis quid petatistquibus SC  ftari formido paftionis ab eo opponičTqui iuxra
carnejhumiliatelatos.^ ua ubi intrepide popofceruntJrečle quide dicit illis

non eft meu dare uobis.Nuquid na hie fe potetise indignu efteprofeftus eftfAut aliqutd fibi Iicerc no teftat: -
qtti aitlpater nemine iudicatfted omne iudiciu dedit filiof No eft ait meu dare uobisjideft fic petentibus fuper
behTolentenelatdde carnis tumoreino ipiritus lenitate.Ma ego qut refifto nuc uobisjhumilibus dare grada co¬
fu cui.lta dominus du humilitate SC  uerbo SC  ačtu uere audientes docetifcur i (ecreta parte corporis pratfigura .»
tionem uerx drcuqfionis habere uoluerit*oftedit. 5Jixi de occulto circucifionisiqux putaui efle diceda.Supe
reft ut de ip(a circucifione tračtemus:quce figura fit.Cur no oculo drcucidamur SC  manu?dicete domindtNi -
fi oculus tuus fcandalizat teterue eutSC  fi manus tua fcandalizat te abfcirjde ea ai#quse tata ibi prcfiguratio eft
ubi per unaparte corporis totus omnino homo circucifus e (Te credap^ cu hoc nos poft-Chriftu circuncida /
mur i corde?¥eniamus ad regenerationis noftras facrataeta c£eleftia:ut circucifione fpiritale \  fpiritali nariui>
tate qramuslSč i ipfis fidci noftrx cunabuliSKjuo tepore circuncifio celebratunprimos uagitus factatx  repetar
tnus infantia:?& abrenunciatione illa qua pracputiis denudamunante oculos collocemusiquonia ficut qui car—
naliter nafccbanf in mudoicarnalitcrcsrcuncidebanf’inlegeUtaquinucadcado^regna generantfexuerboJ
per uerbu circuncidunc a mudo.Sic nac^ dicimus abrenuciare nos mundo SC  popis eiusiquonia quicqd eft in
mundo cocupiftenria carnis dhSC  cocupiičcnda oculoRt efbSč abnutio feculi qu« no eft a patmilla ergo pro--
miffio SC  circuciito efbqua no patimur ut ferunfed exhibemu^ut IibcruNecpoftq nad fuerimus celcbramus:
(ed ut renaičan^ oftcnmusromniq 3  i  procinčlu baptifmads idumento nudatitfola fanclo^t oculis cotritione ue
fttmumiccad fpccie natura noftrattr(ura uefte uelamus!quia i  euagelio arbor foliis exubcransicu in ea

fručtus no eflet repertus exaruitl r ed cučta carnis repudiata natura^fexus lmemoresinil uercmurtnec cu primo
illo terreno hois*Ada ubi estdeu fogientes audimus.Prsputia itac^Ada ttan (greftbris acquireretp jfiibiečlio f
ne ejeleftis obedientia: re(puentes natura circucidimus mtio^SC per una corporalis mebri formaomnes exer -
centes i  pratpudu fenfus p(equimumc trucamusino enim natur^fed natura: fupdua refčcamustlcientes quo -
nia qmcquid amplius eftfa malo eftrfic domini dignadone co fequimur(at nos qui (ecundu čarne prsepudum
dicimuKideft uclut ignoratia quada naturaliter obtedHftamen reuelata facic gloria domini fpeculcmuifcu illi
qui ftcunau čarne circuncifio dicuntTtame ne in lege introfpicianttobteris prs facie obcaecentur aulads.Eua
cuata eft itaq; circucifionis figura corporcse;6d in ui nominis eius rota trafcendit!qdo eda ficpraiputiu circun
cifio reputat :quod tuc eueninfi aut poft uerbu domini natura: huius corruptx acquiefcitnus bladimetisfSC de
nuoicentiua fcquimur uido^.Amedanoincircucifi in čarne ea ipfa natuta cu fuisp(equcntes1ucrbu domini
du no cu Rodi m uaobteri m us, Por ro ha:c an ita fe  habcaftSd fidei patr eiSC  circucifionis lterrogemus aučtorem ^
qucnia ab ipfo utraq; h^c;Sč c\ux  ad mentet6£ qua:ad corpus pdnenfifpceftcrunt ip(e nobis re.fpodebitex ge/-
ftistutru ne tilu de iudaica circucifionelan uero de noftra hac qua dicimus comendariuac primu audit a domi
ndiExi de terra tua SC  de cognattone tuajfub hoc uerbo iuxta čarne in pratputio coftitutusla paredbus (e circu
cidiclSC  paria naturaq? oem qua p affečtu ceneba^rabrupcn^uerbu domini fequijf pegrinus»Hinc dcidc cx co
ioge ilenliSč annofalideft SC  cotra uitiu natma::S: cotra coditione deficientis aetatis pofteritatis pmitdt multi
tudoino cofiderat corpus fuu emortuu cu i a fere centu eilet ano^t SC  emortua uulua5arx coiugistcui definens
iuftificatione crededo pmeretf.Prius ergo q f carnc circucidatVligi^Pr ius eni (criptu eft.Credidit Abraham

los ptinecuidelicet ut eflet agnitio:q no pura ret cfi mudiale natura p uerbu domini refpuiftcžac fiq efter ib
litq Abrahae fide uirtute opadoms ignorai et:p fignu uelut p imagine aliq coparatioe depičtaigd ue^ cer agno
fceret,Dcidc 6čppbeta lfideli popufo:q dcu ex eo <p uideri no poteft nollet crederctfignu uifibilepmittiE dicen
do.Dabituobis deusuefter ipfe fignu.Ecce uirgo in utero cocs'pie«dč pariet filsutSi uocabitur nomen cius£ma
nuchEt ipfi iudasi cu domina ia in čarne cbfpiceieaSv fide eius usrtutibus dencgaretlfignu poftulant clc cxlo t

nenrpe

~ . a  -—-quimundiale natura aix  rcfpuifiet;c,

circuncifio earnalis appareret i corpore.ac uelut per hoc quod uideturjpoftet frelligi.$ic mu!ta quaz a prophe
tis populo denficiabanturabipfisprius a quibus prarconabanturiefFcda funt.Nudos in captiuitate filiosdfra>

audit.it in£laiae corpore;quaz fibi erat uentura cognofcut.Fit fignu de uatej& \  libro adhuc populi amaritudi

ilonem fuaelfi eratpfenitudo iufticise?quare maiora adhuc itvAbraha fidei’experin;ema drebat^Curin patrio
poPnnodu tentatur affeduffi iam i lila circucifione benedidionis (uma tenebaturfjed quonia non i!Ia uirtus

?ed fignu iubebatur efte uirtutisJqritura fingulari uircfcVtru ne qui iam Sl  patrih Sl  cognatiom renuciaftetV#
circuncidi fe pafiuseflcrinu parceret Sl  filio^_ue ubiad uidima non triftisexhibuitlpro digna pignoris im,,
pietat&fit carnali pictate fublimior.Lucratur orbirate&ium parricidiu meditatur:& cu unico no parciti terrisif
ftelhisprofiliisannumerareiubeturjaelisJcarn; T  ' r ~  1 r  '  ' f  *** *

ni coteptor fcminisrpater uocatur

- xr -vuviiinvu nav MLiuait luiiiia luudRit Lillu

cifionis amifta eftjh.ec nominis erat figura nou mebrnfic natura noftra deus uoluit denudari:u t no i nobis aut
cupiditas ardcretlaut ambitio ludaretlfaut affedus carneus pr acminemfed ab omnibus prazputiis dei amor 5£
praefentiu conteptus cxueret,Bixit quida latyrus gentiu poeta.Probitas laudač'# alget.Tcftimoniu hoc uc§z

ris per patriarchaa; gcfta uelut p uiua ueftigia decurramustut circucifione quaz fimdificatdemoftremus.lTran
feodfaac peregrinante:quod ipfu in circucifionis forma confiftit,R.ebeccacp propter phyliftino^ infidias.'foro-
rem de uxore dicente.<^uod azq; q magni facrameti fitttibi cxiftimandu relinquo,Taceodacob per duas ano
rum hebdomadas5matres.xii,tribuu ferui tu te mercante.©mitto eius filiošfquos p patria benedidione Sl  lan t—
ditate naturalis quaeda neceftitasTcontinebatAcHobuenialin aliagenerationisfinea d&Ilaac germinaia p«v
lapfutnec inter.xiiJacob filios haereditatuifpetElau genituJprimitiuae benedidionis extorre*primogeniti cigni-
tatibus expoliatuj jntepfidon principes qui deo placerent iucntu.Hic tamen an circucifione naturale azquani >
miter poftit fčrrcftentat.Fit pauper ex diuitc.Sed hoc etia fieculs hoiesfcontenere nouerut.Tot orbitatibus uul
neraturfquot lucccftionibus gloriabaf#£xclamet forti uocejnuduš cenfulnudus Sl  filiisjnudu fe exifte de utero

nus a.ftedu fit fortior cu infirmačj# i ualle iachryma$z turri occupatgloria^. Ybi es ifolens nimiu carnis iu /
dajafConfer culioc uiropedejcontedel&gloria attoliere maio^ fupba uirtutibusjlatufcp tuu benedidis nob/>
liu patriarcha^z circucinge nominibustut te iuftificationu uetus tila uirtus Sl  auo^ fpledoi;'appareat Job te ad
utrfu precedit i mediulfanguinis audor es no erubefcenssnec pEfau iconcefta benedidionis Torte traftufione
menritus^a lila nec prodefte nouimustnec obefte dicete domincžAnima patris Sl  aia filižmea eft.Aia qua: pec
cauerit ip(a moriet'’ ./Vc^pinde ei Tpes cftiq? i his uincat te oibus:6č pcedit plus fibi de uirtute uedicans propriat
quo minus ex gloria .pmittit aliena.B)eniq] expoliatus bonis oibu^nil reqrit.Tu ^gyptu in heremdpoft mana
delitiola fufpiras.1 llu ab fpe i deo polita tot malo^ tentameta no auocanute ad ca Ipem bono^ oiura bladime^
ta no prouocantJlle manu domini fentiens benedicit i  uulncrclTu uirtutibus de Pharaonis iugo exutatno lub
iaces.Huic lili Sl  pro circucifis uenia poftulare edeedit itibi uelut icircuncife Amorreus pater Amater igeritut
efteEtheaiut manifefteliqat:6C illu per uirtutes ope^z noper obfetuantia circucifionisbenedidione fibi reftau
rafle^ua proauus amifit:# te per iadantia circucifionisuirtutes negligente ea benedidione quanvlacob fola
fubtilitate acquifiera«pdidifte.^_uid eni fibi iudeo^z arrogatia non ufurpetdob ifta qui deo placuiftquomo
do gen tis non eft me^TEtcircucifus forte?quonia deEfau.’circucifio hucufq? general.Nec manus teues in hoc:

flosc5defcenderetjquiuel folus utiq;pleniagriodore ftagraretprxcolortibuslnifi euodore unguento^z luper-
omnia aromataJlxritix oleo pater unxiftet.Hic tamenlcfte auia non ilraefia ca habumled Moabita. Cui tantu

aliena fuftollat«Ynde iftud oro promeruitTCredo quia dicit focrui fux.popu|us tuus popn ius

us tuus deus meuseft,© uiftutemJuiris etiam prazferendam: kbrahz  fidem incircuncife genris mulier imi /
taturTquamuiriIis circuncifio dereliquit: Sl  per aliena ueftigia meritum iuftificationis mgreditur »aquibus

,cxxx.

fnaior ca:ca hsereditas deuiauit.Etominos fuosMoabita conteniticudfrael contenis alienos Jlla in unu deu fuo
ram iam oblita c5iuraii&tu poft multitudine fornicaris idolo^ihinc eligitfa dominolhinc fit iiraelita mete no
genere;fide no fanguine$uirtuteno tributhinc ufq? adeo benedicitmt propheta^ tuoip mater uoceč&regum
llcet prorfus dicere clarius regnu cado$£ uim patitSC a uim facientibus inuadildmpfipotfideruNec iuftificatio
ne oetis efletfcd uitaejqdo nocircuncifi per fruge probitatis aula fančtificationis itroeunt: SC  circuncifi in eade
aula < 7 eniti;per pudeda geftoijd fceptru fančtificationis amtttunt^bed rurfu ad benedičtu uelut«xii\tribuu fan>
guinSredeamušutmeo ia tune prarccdes ecclefiaftici myfterii ueritatis urateprobctf.Longum eft fingulo^
formasenumerare fančto$dfeoru<$ gefta tuis filia dilečtiflima enafrare uirtutibustquid fit cjdofeph de domo
a>gytii regis uefte proiečta nudus aufugeritlC^uid fit:q> hic populus mare tranficriS&Pharaonis non tranftit
cxercitus;& fpecies labetis natura^fub holum perlona mu.tatT(^_uid efbq> ipfu mare euadetibus <£gyptumfa
cob filii^occorrauTibi haec cučta examinada*Sč iuxta tua uita & iuxta ecclefiac myftefia derelinquo; ut in his
ueritatc circucifionis archanatquSinAaron alpiciesiuacuata forma figni iudaic&no mireris Jgitur quonia ftri-
fti  uniuerfa diceda funtme i longu fermo pr ocedatHcges mihi ois ifraelita: gentis eft iuadendas& i ea ipfius cir -
cucifionis uentiladuseffečtusJefus naue populos hiereditaturus i terrisrpriusil!a oia uelut diuinje plebiscir/—
cucidere iubcf ex aia£quafi uero no tota heremus per uarias pepcaminu plaga&ircucilk getis oftibus albicaret'
^ uid ergo iubebat hoc fientquod peccati meritu no fenabat?S>icit dominusifac tibi cultellos petrinos nimis
acutos,(^uid eft;q> tatopere cauedne habeantf obtufi?Nimis ait acutosbt uidelicet no qui particula aliquam
corpufculi fui fenfu doloris abfandat:fed tnulta litna ateg ufu coris aftiduo tenui acidmortifeross&nfus mentis 5
fubtiliter diIčriminet.Circuefdit ergo ni fallor in illis £gypti defideriutmurmuratione&ontumacia: idoforum
fornication&confuetudine prccadfpro quibus ira dominkoip fenfere maiores.Et ilfis etia fine dubio circun—
cidiK-metumJpofito^ ante facie praelio^Na iam ante q terras promiflas fibidefu illas fpeculante uidiflenrigi—
gates ibi efle fortiflimos qrebantur:cu quibus manus coferere formidaret.Circucidir SC  oculoslne alienigena^
coniugia cotra lic-itu cocupifčantjaliudcj? in illis regionibus uelintpoflidere q tcrras.No enim fi no circuncidan
turifed fi haec negliganttper ira domini moriuntlquonia illud fignu eft benedičtimo meritum benediceditfed
pleni funt omnes libritpfena exemplo^ uetuftas:q> no praefečtione nelcio cuius mebriifed natura: noftrae cir
cucifione dominus delečlaftin quafecu etiam ille maior oium propheta^Ioanes circuncidatrtion ucftif’ mol
Iibus‘nocxquifitis ad gulam dapibus faginafifed in hoc mudopene finemundo efttcučla defiderio^i deferes
cura mundialeffttofa du^ ui^ horridant tegmina no decorantihumifero efuhnelleo renuiterfudordfaturatur
(quse alia circuncifio prsftantiofdebebit iquirifDeniq 3  hic no agnum illu:qucm i  umbra ueritatis foliti erat iu
daei habere pro palčhatper que mundipeccata nopoterant abolentfed illu ue^ agnumtcuius omnis eftet mor -
talitas cruore faluandairclidtis.xc«& noue ouibus geftari paftoris ueri humeris primus agnouindicendo? ccce
agnus deirecce qui tolfit peccata mudi.illud etia in eo mirandu eftjheremu elegitldomini pra:dicaturqs aduen _
tu mino in templisfao loquif >  in plateis^mulntudine profečturus horrefitt8C cur uox eft damatistfi declinaf au
ditorf ©pus eft utiqj multitudo dočlori.Et quae erit in heremo multitudof Sine dubio nulla.Et quid faciet p/
phetafqui uox eft SC  uox clamatis.Elegit ni fallor Iocumbi eu nullus audiatlfed ad que populos de natura: cor
ruptae coucr fatione reducatjut i  propheta noua uita uidentes ! diuina mirari difcant:(eq; oibus uitiis circucitos
efle patianf.Locus ergo ipfe forma dočtrinse eftjSC lpfa pr^dicatio folitudo eft uirtutu. ®peraf habitatio: du
urbiu frequetia follicitus relinqt audiroi1& heremu a cotagione mundi uelut a theatro hoc uoluptatu auulfus «
ingredif .Prohibet denicp neAbraha patre glorientf:uidclicet q? eius ueftigia no fequantf.Certe fi ad circucifio-
ne illam iudaica ueniamusIcircuncidamurjut-Abraha fuitcircucifus.Si ad ianguineleur filiiAbraha: no dican-
tur efle qui filii funilfed fidei pater no poteft efle nifi credcntiu&C filli no de figno circucifionir/ed de operiš fi
militudme recognolcant^.Hisergo cu inhibeban^me feAbraha parente iaditarentlillud oftendebat^no quia
fignu fidei illiusffed quia fignu patriu non haberent.Tunc aut rite filii Abrahae funt dicedKfi ad forma paretis
non facieifed uita refpodeant,$i ad uerbu domini nec patria diligat'!^ filius poftit occiducu ipfe etia totus ho—
molili?. qui pro nobis mortuus efttpari iubeat chai itate comon\Si^ymeon fenexlnuc dimittis ait domine (er—
uu tuum in pace;Q^uia uiderunt oculi mci (alutare tuq|Forma eft utiq^q. qui<Chriftu uidetiia fit feculo mo
rituruslfiC hxc ift circuncifio no adhuc fub tabernaculo fignificationis adubratat fed praefiguratione ueritatis
occultaletia in luce facis imagine cxpoliata procedenstquaAbraha prior my fterio^ pene oium iniitiator ofte
deratlfcu poft uerbum domini locum fibi a fiIiisfdeth:non ubi uiuerettfed ubi moreretur acquirit,Magi quoqj
adorato dominolne cui genti ut docuimusipraeputiu corporale fraudi eftet ad gloriamlfuis le affečlibus circu
cidere cum thefauris fiiis:ideft feeretis mentium patefacftislanimo^ motus mačtauere pro munere:cofq] mor
bos per quoi aliquid aut cupimus aut metuimus aut dolemušluelut ante pietatis ara Si  mifericordia: alrare (6/
deruntjut uel in auro auaritia.ue! in thure idolatriajuel i  myrrha fieret domino fubiecfta mortalitasfa q uo eius
utiq? erat captiua ducenda captiuitas? K in hanc petram SC  faerte pecunfie cupiditas‘1 SC  profana errorum fu /
perftitiojSC amara mortalitatis condido uelut illifie morerentur JampridemBaby!oni pfalmifta prascinnen r
telbeatus qui tenebifSC allidet paruulos fuos ad petram,$ub his ergo magorum SC  nominibus SC  oblationibus 1
omnimode ille diuinorum interpollator cxuitur:quoniam deuseratin Chrifto mundum reconcilians fibi«
<^_uis enim iam aut aurum fibi audeatpoflideretfi domini eftfautidolis thura concrcmarerfi Chrifti fintfau.t
mortuum nifi mortuus fepelire^ fi myrrha iam uiui eft? 0eniq? SCa diabolo uelut trium alea teflerar um-do /
minus ipfe tentatur.Na SC  continentia i famef8C religio in adoradosSč uita in prscipitio periclitatur.Sed facile

:&nu

ri %

’ r 'i V' ^rrts

)>>- * c UCto n

I ‘'"-trik. - ^
KUrtvAr ’%

?tey>S

4 1  m StVN  So

' •r'i t) ,*^F , oini 1 .

2*bgiwH

s^jgš: :

-•UoO.b! K

tež

1  VV !C “'*MW.

‘®*»«!>5 a 5S

f  ’ natur* noftra: dr >~
ancvlarmonucdit'' mol
■< r  tdcriofc dcfercj

-;  r ludordfjturatur

murnu ris foliti crat iu

• ii' »is omnis cffcc  tnor ■
[fouipdiccndtfcccc

n ; u-Muirurusaduen.
c\anuti\‘.luWhtuf au
■ A.Vt^uuifacictp/

, •. ■' * \r  naturs cor
rek olbasu.triscircucilbs
habitatiordu
n. .:,Vurutuauulfus;
i uf' .Cn tr u ad drcucifio-
. > » -\brahx nodican-
• iffddc operiš [\r
.'fodebat.norjuu
JbrmaparcriJ

-vffiirorusho-

. i; t domine fa'

' ... ifnijcculomo"

• n , miinarorofre

1  .V,;:.^ jrCU

- • r( ch  mo f
» • • , Axi\**' or

• vijuod^

■ .V’.;<

’ f :

, v ‘ ^.,|ians

'

,...Jp lW  C# 1

čuda fupauit ;qa pr SC  rex bono^ oium thefauro^:^ (acerdos repofito^ ante faccula myfterio$t!& refurredio
dedinatus fuicmortuo§r.Magi.tame ex illo uetera uitx rcliqua:re uedigialnouu irer tngrefli; uacui (arcinis no
uacui benedičtioe catauerut.Rcucrtere aia mca ir? requie tuajga domius benefecit tibifeille ad que domius
igreffus ed:no o! dr pneputio circuncifus uidor^fia SC  dimidiu cx fubftanria fua dat egems!& ficui qd frauda*
uitneddit in qdrupluHlle utiqa qui dominu no poterat uideresdu diues effetmifi poda de terra in qua cor ipfi/
usuidebat e(te;cuthefauro(ycomo^quadominusedettrafi£urusa(cendinTucuelut de cognata neceffitatC'?
a crucifigedo cofpečlus in arbore cognofcitASč filius dr-Abraha^Cur dr CSi  etatitedimoio no egebar. Sed quo
nia no oes erant filiiAbrahaerqui efle credebandhic de ope agnofcitf filtusmo de gente;& uirtutemo de fanguif-
ne,Hx circucifioes (ut notxde circuncifiois effečluja ne uideš filialia ne cofideras rota circucifione per ope^
formaftuelut per quseda mebro$t liniameta dedučlatSC per adtuu diuerfitate qfi colo^ uarietate depictahn iv
nu tame iudificationis apicefairtutu gradibus ipleta^Cernis aliu priam relinquentefiiec de parricidio dubita _
temaliu tanti cenfus naufragiu no curante^nec jn 6rbitatibus lachrpmaterimo qui in putredine corporis fui^de-
pčto potius coniugis^ fuo uulnerc fufpirantellla populos fuos deofep deferenteJnec in alicna gentžinope ui-
rilis auxilii metuente.Fduc repromiffionis ingreflu terrasIcultelloRp aiom no in enfe ponentejied de caute facic
temmt ex feheat petrinusiqa ferreus acquirit aliude.AIiu in folitudine uiadomini pra?paratem1& rečlas Čemi  -
tas in heremdfaciente.Aliu porro dimitti de farculo depr^cante:5i pace domini malle q mudi^hos uero fuis af
fečtibus (poliatos^in auro thure SC  myrrha.*c6ucrlationu itinere mutato^qui pHerode uenerattp angelu; redeu-
tesjftu etianuncaceruos fraudu cura fcenerisremouentei& Abrahac fihu non natura beneficio*. (ed geftoru
TufFragio nuncupatuait euidenter appareret.bem mundi natura per fingulo^ opationes fuifie dimiHam, Sed
quoma nuptialis couiuii finelpene uini«qdper patriarchas miniftrabaFtexpcndimus;8č nouu ccepimus aqua
rum couerfioe Iibare:de nouis quoq; utribus aliq pferamustut qualc (it qdreceperutide eo qd ip(i redolet; a:fti
memus.Feruet quidem uniformiter per oium apoftolo^ mentestplenis mufto pečloribustK menfura corpo
ream mundatio ipiritalis excedcns:cbrfcratem non cslat gloriofam.Mobis tamen ab illo efl: incipieduti^a quo
hauriendi (itis elt inchoat^ut ex defiderii magnitudinedacrac.infufionis plenitudinem doceamuš ? ex uino fititn
parilem focio^rnon auara diuirise fobrietatis propinatione propinatam:Ecce inclytam fodalitatemLAuguftu
cajputdPetrus extulidnoui fignifer teftamentitS: in creatione primitiuus. Alius quod fine dubicatione loquori
-Abrahammefcio an maior.Certe quod Cecmmoti  (ecandotdHi generatio larga prommitunhuicgeneratiopa
fcenda comittitA Ab illo iuftificada pcedudin hoc iuftificata fundantunita qd (peratdiic accipitdlli dicitur(fa>
ciam te in gentem magna:huic diciturtfaciam te pifcatorem hoiumJlli diciturfin (emine tuo bencdicenrur pa
tria:gentiumihuic dicituriudicabis duodecim tribus-IfraelJTIIi dicitur/n (belliserit nomen tuumrhuic diciturl
tibi dabo^Iaues regni c^lo^.Acper hocnlle fcecunditate (eminis benedičti ipleturrhic ante (emen ipfum euan
gelizaturusafififtitunAbrahae pro filiisclaritas monlbratur aflro^ifedPetro traduntur regna cželof^uidelicet**
ut in eo fine petroncc filii Abrahx pofiint itrarc.Hic ergonio quo circucifiis (it iuxta gente (uta apud dominu
gloriaturtfed dicit.Ecce nos reliquimus oiarSč (ecuti fiimus te?quid erit nobisfC^_ux (unt lfta oia apud eul qui
pratter infifm artis pi(catorix nihil hebat?®ia inquitiutitp qux ad concupifcentias mundus ingermqux pras
putia pofluntdiciifi congregantur ad lenocinia peccati:qux uehementius prxa’denda (uccrefcun^fi quo cum
prouentu mentite fcelicitatis adulantumnteriorecp illa men tis mx  naturam circunucftire nituntur'r ut roato^
ribustenebrisip(umetiam quod nobis proluminedatum eft:tenebrefcar*(S)mnia iquitapoftolus reliquinausj
SC  (ecuti fumus tejn fidem ueteris cxemplinepotum uirtus tam fera?q mira;per difčipulum primogenitum nc
ux  iuftificatiouis afpirauSi obfolefcentibus iam pene imaginibus ueritatisAibraham reformatur imPetro? oia
re(iqui(Te teftaturtnon in alto fluduatjartis cura non geriturinec (ocrus argra fine dominotuifitatur«® mnis fin
gularis uiri afFečtus imChrifto eftthunc (equitur fubftantix contemptoriiludii negligens affinitatis oblituš!SC
id quo<FAbrabx ut (aceretlperatum cftthic iam feciflenon cxlat,uide(icet ut fimili cifcuncifionefficut uirtu *
ds hxrcs efl;fiat hxres SC  gIorix»® mnia inquit rcliquimus:& (ecuti fumus te;quid erit nobisf Hoc e(l dicerei
totis uitx prioris uitiis defecatistin forma utris in pruina iacentistdum te (equorexarui;nihiIq; in hoc mundo
praerer roquo impleri cuperemtelegucuius non fruftra huiufinodi (iccitas fančli (piritus ubertate penfaturl p
quam ebrietatem noux grada: in feapoftolus ip(e dum Iinguis infidelium infamaturtagnouit Sed 8C cxteri z*
podob ciufdem mudi Ipumauere feruorelSč unius botrionis (uperfluend maduere uindemia;qui tamen in o>
dorem ei us nečtaris ad beatiPetri fimilitudinem cucurrerunt.Afpice illos geminum (ydus in terrislnec ineadu

- f M  f ( . .. -  _ . _ ^__ . _ _ y . i _ _ ** _ ^ f  __ _ _ A. A — A !* ■» A A /V__ f_ f ( J M ~a  id 4 M A ji n "3  b -l A j. -j- A. A rt -i- rt) ^ A 'I II • ®


culi circunfos uedcmučbu aridarmanu xre ficcatcordc pietate non mollimudo etiam de nauali paraca uedigio

Čredo ad ea form^ia tune 5ž Moyfi ut pedu (olueret uincularpraeceptu e(bq (peciofi pedes euangelizanriutn*

pacefEt io no fut uelada qua: pulehra fut in cofpcčtu domfinec mortuis uedieda:qax uita diligit. Huc rurfus
reipicit de thelonsco publicanu qdum danatc?cofuetudine refpuete;8£ nome ačlus fidei noielut ab oibus oino

fine foactateparili folaeftelaritudo mfrandajcu dubiaetia fiib nubiloa fimilitudine fit uendicata fi paruit,A c

1 V\noCCy  i-J.nr« rt MIC Crtlo (or£>*\ t  fpAflirmcSlIMIplnj C  T

»ur


credamus.C9_ue aut ahu ( p fide humana diuinacg in hoc f#culi pelago nunq fine metu naufragii nauigantes?
ad dirigedu uentari^fequaemur:g illu qui difelufa penitus parilitate fiuftolus etia cu pro nobis in nra čarne ob’
fčura$Imčfus eftf(^ m nec in hoie pot c#lan1dum mortalitatis natura lubftatia diuinitatis exupat«qui no ele
mentutftd uimis elemero^ eftjin quo tenemus initiu SC  cofumatione SC  medietate hoiumlper que folutn f 0 li s
SC  ani curfus fu«6č ftellaflrexpofiti6es;menfiu quoq? mutatioesfijuonfain ipfb uetera trafierut:& fada futoia
noua Er cum rnagorp itereiusftelladuxerit!quid miBzeritjfinos quocp gefto^reiusclaritasuelutipfc thefauro
umuerfo fiftgori&nftruxerit?Acq? mina ad certa datione ranti fpledons Si  luminisriroi^ oculom auertač’ifir^
mitasim illefe fiibtraherctdK ne garet inquis?n6:fedTpala oibus c#Ieftis fplendor appareret.Mo ad eum fequax
mrns amica uolutate couertat^in folo inueniet plenitudine;qua guttatim per fingulos colfigebat« ©dauo die
circuncidiriiKl£lo(eph bfs*editat«& matrdutiq^ quafiho qui pmiflus fuerat ipfrAbrah#; cu de circuncifio/
ne doceret£tdicente domino JEterit teftamentu rnpu in čarne malin teflamcto #terno.©ci teftametu in nra čar¬
ne cfiedomino in nra carnq.^‘gnante!qs dubiratf'llludq? teftametu Sternu uidcriqdcitharis SC  pfalteriis pfab
Icreif icuius rei q plixa e Id difputatio Si  ncccdaria uided dlc ttafcurfiobie per ramo^ copia robur ipfu ppofi/-
t# materi# derelinquens incaftigata crret eftafio:pr#fcrtim cu mihi difficilius fit natura eius ipfcre q qut rere?

SC  fatis fupfluu incurrcntibus bračlheis laborare;qq ipfa matcriagracile no fuftentetingeniufsc neceftariu pe
ne fit:utč£difputat!ombusaliquibusciraincidamur do de circucifione tračlamus?quado nobis ad cxcufanda
etiafperitianoftraJopportunitatemateri#ipfiuspra ilet ančloriras.lgit ad ( ppofitu redeunte^iterrogemusip-
fum hoiem fuujna de domino foquebamur Jpie qui erat in hofe circucifidfcu ia fecudu lege circucifus haberedl
clamamit euagefifta teftatbTulpcs foueas habe«& uolueres c#li Pidos ubi requiefhntftlfius aut hois non ha
betlubfcaput fuu reclinet.Rogo hic ubi fub<]yrino cefiisinueftigatioTubi cdičtu-Caefar islubi neceffitasprofi-
tendi?ubidofephipfapfeftidf]SIouaFoi{lichabetnbi!;quod ddcriptorinueniat!Sčuere4Nulfa»n.dominu fx
culomandpatadelcdhannecfibiufurpatquicquid ueU 2 xCmm \rnudouoluitefTecaptiuutdocens nul’uduo
bus dominis pode feroiretCEircuncidi^crgo h#rcditatoJofcph &-Maria!nihi!q3 fibi de mudialibus uedicat fub—
tributd:qui uu'q^ eis dixerat*Nefcitis quia oportet me in prnis meis clTeTfcilicet in teplo no in feculolin (acrifi /--
ciorp myfterio no in malignantiu cociliobn prnis urkp fpiri tafibusina patre in carnafibus 116 h e bar. ©enim de-
eo teplo SC  oues abegit Se bcuesiSč mefas numularioar euertinfic templu etia ipfu qd figura efl  corporis CmJcat  -
rali concupifcentiacircunciditrut intelligeret ho h#c fibi in fuamente efie faciendalnec fane fuis parcit cficdi_
fousmam eu gladiu quo alios circucidebat docedo:fiquis amauerit patre 8 C  matre lupra mefnen eft me dignus *
fua conuertir in uifceralSČ fubiipfi facimp credentibus efl fadurusrcu dicit,(^u# eft mater mea% qui funt fra—
tres meif'© myfterium:matre-Maria fibi dominus abiuratteu extra uerbi eftet audientiam conftituta;eo potil’-
limu rpe$quo uerbu pr#dicai et r ’a uerbo^iplu fe miniftrandu diTcipulis miniftrarcpqd aprius pcftmodu in li¬
la unguenti effufione patefecittdicedo.l^e aut rio femp habebitis.Iralcid ergocu eu magiftru uit# docenda no
eligaupui eam matre per uirgine parturiendi elegitlSčcur ad eum que extranei etiam ta facile interpellare pof
fentmater nollet intrare^nam fratrestaecdu credebat in ipfo.(^uis hic erit rogo!qui excufationepr#ferataut

uiucndurn.Hiceft illegladius fcemoralis^quo jeuit# fuospropinquos SC  proximosoccideruntrquo etiam do/
minus ipfe a patre iubetur accingi?que oes capiunt qui leiplbs caftrauerunc propter regnum c#Ios;quem gla/ -
dfiim dominus mittitin terras.ut filium (epararet a patre filiam a matre fuamu^ a focru fuaibocgladio etiam
beatus-Paulus ccclefiam circuncidit’dicens:Rc!ic|Uu fftmt qui habent uxoresltanq non habenres fint :SC  qui e

cis imaginem dei ucrbolnon ad a!iquos mundi ačiusjmcneamur aftjxignatfem comendare difcipulcrrRcs lo/
qumu ipfaVcur pars corporis per quam iud#us fe autumat iuftificari delečlioni adiudicata uideatur 1 adeo ut
diiTicilius fuerit modum adhibuifle lermoni?q argumenta rcquifiife hanc ueram efte circuncifioneKi abre
nu^ciantes«nundofex quoiuxta čarnem nra natura eft:6C paren tibusrSC qu# frdei fc andalum faciunt circun/
cifisfoculo etiam&manu:nudi 8 i  foli debiles eiam fi fieri poteft dominum fečtemudCantantes uere 1 quoniam
pater meus Amater mea derelinqu#runt me:uta domino mereamur afliimfe corporea denudati natura;lpfi
ritalium indumentis ačluum gloriofius ueftiamu^fcientes quoniam quod de čarne nalciturrcaro eft: SC quod
de fpiritulfpus eft:dicente apoftolo.Et f/ cognouimus€ hriftu m fecundum carnemmeR* iam nune non noui'-
niu ^n quo nobis munduscrucifixus eft;Si nos mundolut pf#putiis qu# funt in fuperficic conuerfationisab'
fdi  fisjnudum illud Si  folu nr#generationis lecretumtquod fuperfluis tegebatur^appareat.Si enim fc#nu quod
hodie eft SC cras in clibanum mitti tibdeus fic ueftidepo magis nosrfi fide modicos non efte pr#uiderirf'(Cultello

pattem

ic**

s,nn ^ciN

W>b'

Mč,TH v

Numri

■A' },., r l0 «S
Uf, pforK r la

»UjTS

°^dcu tTl c U
- tu c  «ax
r,;>0J,e

Z

t>  f . . n,s Plaf
’ ' ! ,ppofu
,. ,c ‘l qucrcre!
v r °t:clTariu p e _

111  ^cufandg
"cttogemus,^

patre Čepel /at tnortuu feparabit'a€hrifto:expoliatus uetere hoiem cu adibus faislqd prxputmeft alius nam
ra fua uidebit efle fubftariaeii*ut ficut primus ho terrenus a terrafita fecudus cadeftis icipiat eftc‘ex calo.Nee di

tli

'Ushabe

ret':

« ; t noisnoo ha
nccrHitasprofi-
»•ludominufe
- nuI.'uduo
i»^učdicatfiib-

'■uh:in liicrih^
r f\?r. 5> t n/ni de-
^'rpolis Cuucat  *
s \  arrit ctic&L
l\ medi gnus- »
ia  qui funtfra-
. turarco potif-
spoftmoduinil"

;;;xdoccnchno
imtrpcllarepof' ,
'nčpr.tfcrataut
atellla.n.mater

loddoccbarc^'
i:.^uo rtiamdor
.rS:qurni gh''
rhJioetiam

[

uinjstbtc.atia

Tin u;Utad r rU '
i ur :a^co ut

' :ui-c

L^qu° n * aI f j

!° m*

Z  ,f.ition«s J  j .
7. r ii?<&^ 1

■' A> nCe

quonia hic circuncifionis eft ueritassno figura.Mitedu in  (umalut cudis naturaiibus amputatistcouerfatio nfa
tedatad cadufubfChriftus žad dexteradeit^uoditauc^eritffi ludiifi iocusficouiuiu^i fermopene famslia -
riu deferač'& tame qui circucidutur arefeuttut no nos mudc#qui uit« imagfnes fumusjfed mudus nobis mor/
tuus efle credatudfoecglutinari eoip  aličj qu« circucifa futiinimici arte finant^fed clarnemusifedit fatjouis cir/
cuncifioisiutcu in nobis uitae calculus ceepit oparitin quo noie nouu folus nouitille qui acccpinf no timeamus i
loco reuelatiois ocdduqm mo SC  iputates alicj nfo.dominoper amoretNa SC  oparius ibi bemgnus ad mitri €t  ut
Jfupius in beatoPetro  nou^ grada: (ufceptore didicimusltota credulitads nrac harmoniantortis uehemetius p
arte fidibus^refultemuš ,ppter uerba iabiof^ tuoijt domin^ego cuftodiui uias tuas« An ne eft aliqusd tadu# ? ta
ferreu:q repugnare naturafEt cu oia in mudo per deu nobis flnt fadatspfos nos uelut no nfa circuftet repi dle_
retno uidere^mupduq; ipfu nobis fe cu oibus diuitiis 8 C  pulchritudimbus fufs ingercntelmanu qda repudiare
uirturi?^® bieratiiip oibus ienfibustqbus ad aiam fubftantiauita!is aceedidpene ad imagine obrigeicere mor/—
ruo^fNon uifurno auditu!no odoretno tačlulno lapore capi^Et in natura corpor/šfoatura corpoi ca non href'
Hofemcp ie ap  ho figobliuifciTEu rame hoc ipfojp ambiattno teneri^a uge cp  ho fit teneati3č eo magis agnoue__
rit.Tu q du^ eft pra:fetia fibi abdicaretdu uiuit^Et futura ipardpoft uitafEt natura corporis hoc ut diximus i
nifi circucifatno patif facilecjj (č geftifiačtare i  iiiistfibi cernes terrastfiH marialfibi uideš iole & uniuerfa aftra
feruirei^ quado fe fraudari a terreftribus patie^tcu dominef SC  c^IoTTanto^ ergo alemento^ ta importuno
circuuenta famulatumfcp ad obliuione fuae coditionis mdudufSi in defpečlu cotius fublimata mudfumcere ip
fatexeo q> fibi obiequun^prtefumit elemetalbinc montes ičrobibus fodiedoihinc ualles fubftrnčlioibus op/-
plendoihinc maria moflibus aradotnuc arrida irriguisfoecudandotnunc ftagnapaludefcg ficcando » uel capos
confnis nemoribus ueftiendolac filuofoip montium iuga uetuftis nemoribus denudandotutpene dominam fe
natur« efie uo credatdi fecerit aliter.Cuius natur« cocuftionenatura ; nra his conditionibus agitataiduciturdaa —
bet uias domini cuftodirelin quibus non experimentis fed detrimentis potenti« defiidatunnec queritur-t-ut fj
pra nos aueat uniuerfa mortalitaslfed ut fecundu nos uita ducaturine amplius nos «ftimando q fumuiinnpia-
mus nec id obtinere qft fumusicum per hoc ipfumdi uelimus deipicere qd fumust mereamur in melius efie q
fumustdicente dominofSč nr« iputationitque prarfumimusifubfcribente.Arnen dico uobisKnemo eft qui relija-
quat domuraut parenteshut fratreslaut uxoreiaut filiospropterregnum dci‘qui non recipiat centuplu in tpe
hoaK in fatculo uenturo uitam «ternam h«red;tabit,Et talibus promifiionibusui« ill«dur«;quas ob uerbu
domini necefle efttmolliuntur Jn qu«\§t cuftodia uticp multa retributio eft.His mercedibus inuitamurtquos^
cogitMum uelle nos ambinquod poterat 8 C  iubere.Beniq? cu uerbu uitac duip dicerent efle (ermone i&Cob  hoc
turbationss qui eu fequebantumbfcfdcrenurefpiciens difeipulos fuos v nunquid nam&ipft abire uellent inqui
rit iratusŠdco eligit potius ie nobis bona oia debere fi uolumustcj imputare fi cogimutldicen te de&mei  fi enf
uolens hoc agotfflercedem accipiolfi aut inuitusždifpenfatio mihi credita cft.Hatc uoluras fcemoralis ilSius ua
gina cultelli efttqu« ubi in fe amore dei quem cultellum efle diximus receperitlmerebitur intelligcre*dominu
uera pr«dicafte4ugum eni meum fuaue efttSi farcina mea leuis eft(quoma fuperfluis oibus amputatistSč cun
čtis oneribus circuncifilbelu« quadam farcinalis imagine tenuatatuere etiam nos cum pfalmifta dicitnu s?q ut
uel per glade uel per Iiquida etiam mollecg fubftantiam auguftum illud acus foramen tranfire poflumustqd ! '
intrare qui in cquis fperant Sl  curribus non ualebuntkjuoniam tales etiam uia illa quae lata eft SC  ipatiofa žuix
capiet. Labo^t iraqt arduos montesSd difficultatum prope modam muros quibus cacleftia ab humanis uelut
prouinci« cuiufHam fimitibns fčparanturidiuia dimicatrix munificentia liberalitalč^ deplanat.Et ficut turbis
(acerdotalibus muros illius hiericosita propheta^ uocibus turn' nfi interitus eliditlfi mo cotra fpem in fpe ere* -
dentesSč quodam concitato^t luminu uidedi (alieti trafpečtuin fraude pr«(endu caduco^ pmifia tanq mani —
bus ia apprehefa miramurtSC hac circucifi natura in aliaq? natura trafpolititaete illa Sčaio r.eneamus!qu« nec
oculus uidittnecauris audiuitfnecin cor hoisafcederut:quae pr«parauit dominus his qui dtligunt eutde quo/ -
ru numero no eft nifi qui per demoftrata fupius circucifioneiuclut cu domino cofixus in ctuceJiemp pdis fu/s
paflione eft dignusdllum uero dominum noftrum dignum tali paffione noneredens dixerit^domine memor
efto mei’cu ueneris in regnu tuu.(^_ue d u adhuc loquitur*ipfe dominus ^mptus interpellatis auditor-cofolari
(utconfueuit) pro fua pietate dignabitur-tdicedofforti aio eftolAmen dico tibi;hodie mecum eris in paradifb.
4§eatiHtero«acHtuffinu prefbyte^Rom«de iudicioSalomois in fečtioe paruuli-fecudu tropologia p duas
meretrices ecclefia SC  fynagoga exponeti^q^ fynagoga filiuip cerimonias legis cxtinxerit« EpiftoIa*LXIb

% . "v ^j Eum  j n  utracp  partem crebro farna mentitur?8C tam de bonis mala q de malis bona fatio^e orat
:oncelebrant«Tnde SC  ego gaudeo quidem fuper teftimonio erga me fanditatis tu«^8C amore fan —
di pref by terrfiufebiiJNec dubito quin me pudice prxdicetistfed tacitum ueftrae prudenti« iudi/

, cium perrimefco Jtaqt obfccrolut magis memineritis mei;8C dignum ueftra laude faciatis. C^_uod
pmnusiToiTicium prouocaftilSC tibi fecund« in refčribendo partes dat« (unttnon uenit de inčuna in amicos
fed de ignorantia*$i enim (čiflemiprxoccupaftem fermonem tuum Jlnterpretatio iudicii falomoms fuper iur>
gio dua§t muIicRi meretricumfquantum ad fimpliceai hi ftoriam pertinettper fpieua efbq> puer anno^.xii. c b*~

tra statis fus mefura de itimo humana natura ludicarit aflcčluiimde & admiratused Sl  ptimuic illu ols ifi a
?bqd fcilicet eu maifeda n5 fugeret*qui ra prudeter abfcodita deprehedidet.(^_uatu ad typicos ptinet intclle,

** (Ti   -----*- &  - ———»»uvici

&deindeadultera:8č£zechie! quihicrulaleqfi meretricearguidq>fecuta(itamatoresfuos Sl  diuaricaueritoi
traleutipedesjlupanarcp iti loco cekbri extruxefi?!aiaduertemus-Chriftu iccirco uenide J ut meretrices dona-*-
ret mfimonk>?3t de duobus gregibusunu ouile faceret:medioq 3  panete dedručtofcn eafdem caulas ouesprius
mo*bidasJcogregareuHs fdt duše uirgstaus iuguntf inEzcchieltSl  dc qbus p^acbaria dominus rcfert.Et af
fiipfi mihi duas uirgaslnna uocaui decort2& altera uocaui funiculost5C paui grege.Mulier quocp illa meretrix
in euageifo:qux pedes lefu !achrymis lauadcrine detcrgid& cui p&a oia dimittuntf:rmanifeflc- pingit ccclefia
de gcntibus cogregata.Hoc iccirco in prima frote replicauitne cui uideatf incogruu fi meretrices dicant i  quaaj
una-Safomonis iucficioJfilii podedioe donata edfptudes qusrit auditor!quo meretrx (it ecclefia qus no habet
macula neq; rugauNo dicimus ccclefia pmafifle meretricejfed fuifie.Na Si  in-Simonis leprofi domoSaluato-
tis  Ccabit ineffe coaiuiu!utiq; no quia leprolus erat eo tpe quo Kebat ho(pite faluatoretfed quia Ieprofus ante
fuerat.Natthxus quoq? in catalogo apoftolorc publicanus dnnon quo pmaferit publicanus pod: apodolica
dignitateftedquiaprius fueritpublicanustutubi fupabundauit pcccatu fupabundaret Sl gratia*Simulcp cofi^
derakjuid dicat ccclefia cotra fynagoga caluniatricetlgo Sl  mulier hsc habitamus in domo unafpod refurre
čbone enim domini-Saluatoris undae utroq? populo ecclefia cogrcgata ed:5£ qua cleganter pepi inquit apud
ca*in cubicuIo'.Ecčkfia enim de gendbus qus no hebat prius lcglr& ,pphetašfpepit in domo fynagogs! nece«_
čreda ed de cubiculoded inqrcda,Ynde dicit i catico catfcoRt, fntroduxit me rex i  cubiculu fuu$č itm 1 8C  qde
nen fperna t^numens introduca te in domu matns tnea::Sč iti cnbiculu eiuslqux  concepit me ♦ lema aic die
podq ego pepirpepit &hsc«$i cofideres-Pilatu Iauante manustatep dicentermundus ego (u a faguine iudi bu¬
last (^Centurione antepatibulu cofitent©«Vere hic erat fihus deilfi eos ante paffioneper-Philippu dominu ui^~
dere defiderantthaud amb/ges prima pepifle eccle(iaf& podea natu populu iudaeo^pro quo dominus pršca-
bat^Patcr ignofce eisfquid enim faciutme(čiut:Ynaqj diecredidere tria miliaiSC alia diequinq? milia. ^uiae-
ramus fimuPmulutudinis enicredendu erat cor unu Sl aia una^nullnfi^ aliusin domonobifcu excepds nobis
duabu^non blalTemantiu iudso^mo gentiliu idolis fer u ten tiu m ,Mortu us cd aut filius mulieris huius nočle
E)u.n*legis fcquif ob(eruantia:6C gratis euagelii iugdMo(aycs dočlrins copulattenebrafc errore coopta ed:
opprc(Titq? eu mater fua dormiensrqus no poterat dicere ego dormiot&cor meu uigilat.Media nočle (urgens v
tulit filiu de latere ecclefis dormietisi& i fuu collocauit finu,R.elege tota apoftoli ad galathas cpidolaI& aiad -r
uertes quo filios ecclefisifiios facerc fynagoga fedinedEt dicat apodolusdilioli mci quos hop  patturiddonec
chridus formetur in uobisfgiuu tulit no ut poflideret fed ut occiaetetlno enim amore fecit boe filii (ed smuls
odio^SC fuu mortuu p legis cedmoniasžin finu ecclcfis fiippo(uit,Longu ed (i uelim per (Ingula currerei quo p—
apoftolu PauIčbS; ccclefiafticos uiros:itellexit ecclefiamo efle fuu filiu qui tenebatur in legei& in luce cogno/
ueridque in tenebris no uidebatJnde iurgiu ortu ed prsiente regelaltera diceretfilius tuus mortuus ed : meus
aut uiuidaltera refpondete mentiristfilius quippe meus uiuit SC filius tuus mortuus ed(at<q in hunc mcdaco/
tendebat cora tege«Tuc rex6a!omon qui manifedeSaluator accipit^fecudu p(almudxxi.qui titulo falomonis
Inicribidjubi nulla dubitatioedtqn cučla qux dicančnoSatomoi mortuof (ed Chridt coueniat maiedatpftmu
fat ignoratiafeč humanos pro difpefatioecarnis meritur adečlustlicut diin  alio locolubi pofuidisLasa^dEt ad
muliere fluente fanguine^uis me terigit^fEIadiupodulatISe quo dixeratmoIite putarc q. ueneripace mitte>
r e (up terraino ueni pace mitterdfed g!adiufueni.n,diuidere hoiem cotra patre fuu:& filia cotra mane fua 'i Sl
nuni  cotra (ocru fuussc Sl  inimici hois domedici eius:& tetat natura naturs dominusluultc^ fecudum utriufcp
uoluntatem uiuentem filiumrin legem gratiamcp diuideretnon q> hoc pcobetUfed ad arguendu m calumnia

dum uiuat (altem apud aduerferiamheinter legem diui(us Sl gratiamdaluatoris mucroneferiatur. Vndc dt*
cit apodoluslecce cgo^Paulus dico uobis!q> fi legem obfcruatisjChridus Uobis mihiproded. Hsc fub allego/
ris nubilo^dičla funnCste^ optirne nouit prudentia tualnon eafdem regulas ede in tropologis umbris; qus
in hidoris ueritate.^uod ficubi pedem offendimus^6č (apientt Iečlori friuolum uideatur enetquod fcripfi/
mustcuJpam aučfcori refcrat,Nosenim Sl  hscipfa in lečlulo decumbentesiIongaqj sgrotatione confečli uix
notario csleriter feribenda dičlauimustnon ut implercmus materiamlffed ne ribi in principio amicitia§t aliqd
»mperantiJcideremur negare*®ra nobis a domino fo(pitatem!utpoft.xinmcnfes quibus iugi languore confc^
člus fumjpodim aliquid dignum uedrs feribere uoluntaulSC lgnoferfi fcatens oratio (olito curfu non fluat.
Non enim eodem lepote dičlamusrquo (cfibsmus1quia \  altero (spe dilum uertfmustite^ qus dignalegi finr
fer/pturi Jn altero qmcqd in bucca ueneruceleri firmonecouoIuimustCaninu libeter uidi t qui narrare poterit
q diffidle Sl  periculofil m anus dcxierxu(čp inprsiente dietquo ida dičlaui*'uulnus fudinuermi.

Beati Hieronymi prd byteri ad VitaleprcrbyteRiIde-Sa{omonc Sž^chas cx dinumeratioe tcmpo^tdoceiv

tiseos

rv.

10 ,.

. '•»£>£
•■ 25 ?-

Hi,

Cio]

iSOU

a °na.

Z**«*

U0Qn||,

b 2 J lhm ^

"•tur.

rit

■«« 55 b s

:,J - U]J | ^o-

ki Iv  ,c P ,0 ^s antt

, ' ‘ 5 F»ftot ci

"■“'“urpolUefum:

r*’r»r ,i "‘)TOipij.j

^pr-mu.

' : ' ifrjtegde
me • Tcrti.i ait di«

* igumciufti hu_
FUipPu dominu uk
1  ;ao dominuiprzci-

milu.^uiae~
^'viiacrptisnoba
• " ■‘'■auhimis nočie
afmvrcccerucft:
•S< .inodclurgcns v
r  v.c vAouKaiadr

I

■•: k  par turih doneč
ii bu tilu led »mulat
ftnct:Ijcurrfr^qa6 p-

lc*rk\ in lucc cognor
roruuscfttmcus
I*,;; mhunc modocor
. :i titulo falomonis
urtuif mairftatiifirruJ

...-.na ul« to-*

’ •■.kuni utnu^

* • :v ‘^ rar, 't'

s*

,jg

T t^ { 'f

. >'{

* '  rC#


1 *^ • non ^ }U

„ mJ*

lit

•Mi

iier

iicrit

i •■ r ,<*

tisieos adhuc impubcres gcnuifle. Epiriola.LXIir,

">tns>Nauclerus per que miht dicis tux  fa&itaris Iras efle tranfmiflasfona tatu SC  breue epirtola beati
papae Amabilis reddiditifolita munufcula cotmete.$ati% miror qd caufie fueridut cu in bcncdidio
nibus Si tuis SC  illius pferedis fidelis exriterit;in rctenta epiftola liegligesapprobctur. Neqt enim te
pfalliarbitror difcipuluueritatisjnififortcgraccohoilatinusfermo interchartulas oberrauerit. fraqj
ad fecunda refčribo epiriolakjuam mihi fcus filius meus-Heraclius diaconus rcddidmin qua inter ca:tera de*~
praecarislut cxponam tibi caufastčjre-Salomo&Achaz,xi.annoB£ fdiosgenuifle dicant?: $i.n* duodecimo ano
Salomon (op Ifraef accepit iperiuj&.xl,annis regnauitin hierufalej filiufc^ eiusdkoboa cu qdraoefimu annu
ageret xtatis*pri fuccefllt in regnulpfpicuu eft*xi,atinoiy fuirieSalomone fiuc,xlqa dece mefesa coceptu ufcp
ad paničiibi mr uedicar.RutfuAchaz fiiiusdoatha:cu.xx*eiTet anno^ rex conftitutus eri fup duas tnbusiideft
iudaSž-Beniamimregnaump annis.xvi 1 quo mortuo*Exechias cu uicefimu SC  quintu annu ageret aetarisrpatri
fucceriit in regnu*Exquo intelligikAchaz quoq?.xi.fiue.xiuanna-Ezechia filiu procreafletEt fiquide in hifto h
riis aliter herent.!xx.interpretesraliter hebraica ucritasjcofiigere poteramus ad folita prxfidia?S£ areem lingua:
tenereuernaculselnunc uero cu Sl  ipfu audenticu §1  cceteri interpretes pari audoritare con(entiant?n 5  in fenp-
turaded in fcnfii eft difficuftas.^ uis.n.credcret mortaIiu^ut.xi.anno^: pucr generaret filiunT^Muka SC  alta di —
cuntur in fcripturis*qux uident'’ incredibiIia: 5 C tamen uera funt.Necp.n.uakt naturacontra naturre dominu;
aut pot uas figulo dicere^quare me ira feci(li?Aut no d Iicet^q<f pro miraculi figno atc^ porteto fitrnt lege na/
tur^ facere nopofle^uo iuxta lege fieri natura; no poffit?Nu quia nfa xtate duplex lyddx«iatuaeft hofcluo^
capitutqtuor manuu^ uno uetrejSC duobuspedibuslocs hoies ita nafci neceile criPLegamus ueteres hiftorias;

SC maxime grxcas SC  latinaslSč inueniemus luflralibus hoftiis fecundu erroržportentofas foboles ta in hoibus
q in armetis ac pecudibus expiatasAudiuitdomino teire non metiotfquaeda muliercula cu expofttu nutriret I

ret infamelpri ma ebrietas alterius nodis Si  cxtera ^ deinceps fecit cofuetadineinec du duo me fes fuerat euolu .
t iiSC  ccce fa:minx uterusiintumuit.^uid plura^difpefatioc dei fadu eflrttt qtix cotra natura {impliciratepar>.
uuli in eoteptu dei abutebat^a natura: dotnino-pderet"’ Jmpleto fermone qno drtnihil occultu quod non reue/

I etur.$imulq:confideremus^; occulte fcripturač^alomone&Achaz uoluptatis Sl  impietatisJaccufet.Tter -
q 5 a 1 .cn m efiet de frirpeOau idtreceriit a dominote alter in tantum fecurus eri libidinemjut.Ixk«hucrit uxores?
SC  trecentas concubinastSC adolefcentulast^: fcorta pariiua>quo^ non erat numerust negledocp deo patrumi
exttuxerit idola gentium pIurimaKJSč faerit non utprius ididafi.amabilisdomini.fcd amator mulie^. Alfter
miferit ad reg§AiTyrioy auxilium poriuIanslK in tpe anguriix fux auxerit contemptum in dominumJ imola
ueritep diis damafd uidimas percufToribus fuisl&i in oibus urbibusduda extruxerit aras ad cremandum tbusi
atqt ad iracundiamprouocauerit domiriu deu patru fuofpin tantiSut direptis uafis dei atqt cofradis:clauferit

um:quas intcrfecit dominus in aduentum filio^ IriaeLEx quo pcrfpicuum efthofes a parua aetate libidini de>
birosrin imatura eo^ (bbole demonftraruq> etiam eo tpe peccare cocperintvquo natura no parit .Ad Tuma illud
dici poriquod in:regnoOauid$alomon cum.xii.cfletanno^riolium patris obtinucriri 6 £ poriea quia Icriptura
reliquit incertumtutrip uixeritOauid regnante iam filio aliquot annos;qui fibifit non falomoni iputetur s mor
tuo autpre pori filius regnauit annis quadraginta^quos fine parente regnauinatep ita Srinitium regnt-Salomo
nisISi tps quo fblus ipfe regnauitiab hiftoria detnonriratum.Nec tamen oes annos uitx illius quinquaginta ta
tu SC  duoip ano^> circulis?c 6 tineri.$in aut dubitaslq> regnaribus filiispatribufq] uiuentibustiion filiis tps regni
eo^ fed parennbus itnputcturilege ipfum regnot^ uolumen 1 &!: inueniesiqrGzias rex iudapoftq lepra percuf
fus eftihabitauit in dorao feparata: 6 č filius eiusleathan imperium rexetitriudicaucritq 5  populum terrx: ufqj
ad diem mortis patris fui.Et tamen pori mortem illiustcu uiginri SC  quincp eflet anno^{exdecim annis regnafi
fedicatur:quosfoluslpfercgnauent.(^__uod ds^alomoneinteIleximus 1 S£de Achaz fimiliter intelligendum
eri;quiIoathx filiustEzcchix pater fuerit.Audiui quendam hebrxum huiufčemodi narrare fabulam 1 ? iuxta p -
phctiam-Efaia 2 quam inter decem uifioncs nuper iterpretatus fumjq. mortuo-Achaz^hiliftea Ixtata fict?S£ feri -
ptura poriea cominetf ac.dicatinc kterisRhiliftea 01 's tutquoniam cominuta eft uirga percufloris tui: Be radi
ce enim colubriegredietur regulustSč femen eius abforbens uolucremtHoc eri'd&Achaz conftituctur rex Eze
chias:Ex quo in tel ligi non uoiuit ftarira pori mortem patris filmtn imperio fabrogatural fed uel fedirionibus
populfiuel quibufdam intenegnislautcertepr^mentibus malis: 3 č hincinde con furgentibus be!lis'regnum e?
msifuirie dilatumjn rebus oblcuris diuerfas ponimus opinionestut non tam (cribere q Ioqui ribi coram^uide/
an€xte^ apoftolus iuterminahiles genealogiastSC iudaicas fabulas prohibensJde iftiufmodi mthi uidet inter
dicere quxftionibus.^uidenim prodeft hasrerein lrat 8 d uel feriptoriserrorem uelanno^i feriem calumaia/-
rilcum maniferiiriime (cnbarurjlra eni oceiditllpus aut uiuificatjrelege oes SC  ueteris SC  noui telH hbroš 3 £ ta*--
taanoa: repies diribnari^nume^ interiuda SC  ifraebideft inter regnu utrmp cofufutut liuiufcemodi hasrere
quxriioibus 1 no ta ftudiofi q odiofi hoistuideaf.Munufcula tame a te mirih libeter fufccpirSC ipedio prxcor:ut
in amore quo nos appetere cccpirikad fine u% pduresinon eni ccepirie fedpermanfifle uirtutis eri* klorira uiV-
ciflimjper defiderium miriifufčipe*

o 111

,cxxxui*

anagogefenfum fupiorem renrl.č
las defčribetis, EpiftoIa;LXlII],
Vxri&Dardane chriftianoip nobiIifiime:& nobilium chriftianiflime? quxfit terra repromifii6i SS:
qua iudxi redeurstes ex xgypro poflederunt;cu maioribus eo§t ia fuerit ate pofieilaf a c proinde na
lit ,pmifta:fed rcddita His.n,uerbis uteris in calcc epiftota: tuxfqd' interrogas uideris illud fentire;
qd’ plurimisnrorum placet/abam repromifliois terra efte quxrenda;dequa &Dauid loquitu: in

dxx qv„x ilfius ditioniseratino eft tcrra uiuentiuli^Abfahadiaac SC  Iacobfde qbus dominus in rcfurrečhois q>
ftione dicitfno eft deus mortuo^Ked u/uentiu$fe§: tetra SC  regio mortuoadfde qbus Ioquitur-EzechieI; aia qua;
pcccauerit ipfa moncbfeč no mortui laudabut te dominejfed nos qui uiuimus bencdicimus domino?qui in re/
lurrcdfroe occurfuri fumus domino-Saluatori dicete apoftoloihoc^dico uobis i fermoe dominiYquonia nos q
uiu!musfquireimqmurdnacluetadoniinifnopr 2 eucmemuscosqdormieruttaieqbusSfHieremias loquit?/de -
relinquefes te.’fup tena faibanf.C^uodcp-Dauid ^mittitfcredo uidere bona dominilad fpiritale nos pfpicue
trabst intelligetia,^ ux,n,bona res alia rcquirebatraut quo idigcbabqui tata; potenc fuiuut partis p illu epi«-
busSalorao filius eius*quo nullus in orbc ccrra^ ditior fuitifcotentus eftetfHed in terra uiuentiu bona lila quae
rebattquaz nec oculus uididnec auris audiuidnec in cor hois afcederut*'qux pra;parau !t dominus diligentibus
fe.C^juod aut inetiagelio d«bti mites*quonia ipfi poftidebut terra?iuxtaIramJfibi utdet effe cotrariu * No eni
terrar pofleftio mafueto^ eft SC  miriutqui Pxpc ctia a paretibus dereliefta pdutpropter mafuetudinčffed uiro^
fortiu & uioletof)dqui (ut ad bella ,pmptiftimt«E)cniq? St in pfalmo*xliiiiJqui fub noie falorrois adChrifti eccle —
lixq? eius faeramentu refertUFjfcnbiturnAccingercgladio tuafuper femar tuu potetiftime: $pccic tua6C pub—
chritudine tuaiin tedep fperare SC  regna.Propter mafuetudinem SC  iufticiam SC  ucritaccmiSi deducet tc mirabi-
litcr dextera tua.Hic eft qui SC  in alio pfalmo loaucbatVMcmeto domin&Dautd;& ois manfuetudimseius,!c
ite^iaftumes manfuetos dominus,Et aptius in euagclfoldifcite a me?qa hutnilis fum8čmanfaetus cordcJTn cu-
ius typu SC  Moy fes oiurn boiu m qui erat fup terra^mafuetiflirnus feribitf,Hxc eft aiximus terra uiuentič&n q
fačiis uiris atq; maiuetis bona domini prseparanif:qux ante aduentu in čarne dorniniSaltiarorisi necAbraha
necdfaac nec Iacob nec ,pphetx SC  alti iuftiluiri<cofeqai potucrut,0)eniq; SC  Abraba Iicet diuerhs locišcu Laza -
ro uidetur apud inferos^ Iacob uir iuftus dicidugens&gemes defceda ad infernu.SBanguisChrifti dauispa

‘ : SC  bo—

regna«

uit morsabAda ufqjad-Mopfejfubcuiusp{bna ! lexiptelligid’iin ftmilitudineprajuaricatoisAda»*qui eft forma
futuri*Yolumusfcire?qua:lit hatc terra manifeftiusfLegamusIvIalachiaiBcatos uosdicet oesdicit dominus?
quonia eritis uos in terra uo!uptuaria^qux lignificantinsgr^ce appellaf tepetquam uel fančli defiderantmel
deoqux pIaccat,Efaias quoq; in bxc uetba ebnfentit dicenslčC er it uir abfcondens (ermones fuos : SC apparcbft
in terra lyon ficut fluuiusglorioliistilla uidelicet de qua idoDauid in alio pfalmo canttiglorioia dc te dičla fut
duitas dei.Et ite^diligit dominus portas Iyon?(uper oia tabernacula Iacob Jftas portas ddigit deus?quas uide-
mus in cinercs & fauiliasefieconuerlas^Non dico prudentibusffed neftultis quidenihocpfuaderipot. Ego ar-
bitror SC  illud qc? in.lxiiii,p{almo legimu^Vifitafti tcnatSC  inebriafti eamimultiplicafti locupletare eanuplu —
unts dei repletus eft aquisiparafti cibum illo^;quoniam fic eft prxparatio eiusifulcos eius inebrtal multiplica
geniminalHiushn ftillicidiis eiuslxtabitur gcrminansžhuic lenilii conuenirejlfa enim terraquotidie uifitatur
a deol& inebriatuncuntftif^ eft plena diuitiisžde bac fluuius egreditur delfdc quo feriptum eft^fluminis impe
tus Ixtihcat ciuitatem dei.(^_ui SC  in deferiptione templrEzechiel myftico fermone narfatu^in cuius ripis ar^
Bo res funt cx utraq? parte per lingulos menfes frugibus abundantestdc qua terra 8C  in prouerbiis uir fcripfi t fa
pienti{fimus.C^ui operatur terram fuamiimplebitur panibus,C^_uod fi de hac terra quam cernimusISd qux
magis a peccatoribus poftidetur;de qua Ičriptum efttmaledida terra in operibus tuilaliquis intelligedum pu
tatu

briptura quid dicaf»(§_ui operatur terram fuamtqux proprie iuris fui eftide qua nunct eiici pon fecudu
fenfum SC  illud feriptum cft:R.edcmptio aix uiri propriac diuitix!5C hoc fecundum Iratrifentiri non po

tam 1
dumlfč
quem

teft:(^ uantl ' enim alienis amicoruq^redimuntur peeuniiSSuius terrx cultores^ agricote apoftoli funt: qui
bus dicitumios eftis fal tcrrx,Et in alio locolfin patientia ueftra poftidebftis alas ueftras:quo^ unus uas cledio
nis confidentiftime Ioquebaturidei enim cooperatores fumus:deiagriculturrwdei xdificatio efHsfSč mulra alia
qux iccirco non replicoJne lenfum uidear legentis obcundere^K memoria: i!lius'dtftidcrc, Illud quoq^ follicira
mer e tračtcmusfe feripturarum nos doceat aučloritasifanftos huius terra; quam iudxi terram reprominio
nis autumantlnon habitatores efteifed accolas atep peregrinos,Ex iufti uiri legimus pcrfonaladuena fum tgoSC
peregrinustficutoespatresmei,(§_uicumdiuintcrrxhuiuscenebrisuerfareturfiebiliteringcmifčiti SC  dicit:

brp mr;

;>&•
, n p 1 ^'U'.'

* '<5S

»lln^r. 6 lcrr aiiK

>te^

0  *i. Itrn

i«t

.;; ;*'"-s

' ls  KvinVJr

, ,.!• ■ --Je-

‘ ls P'HuopU

Z^^ ilhgu,

‘ '^tlbus
•Noeni
,,lK:  n,-icd ulro ^

****  nfticdu

^puf^

' i*c tc mirabi-

Jn  ‘»nudinisriuilt
,r ’ amis cordcJn cu-
i uiucntiuifincj
ujceristnee-Abraha
njafis/ocisai-JLara-
• hnlliclauispi
it a 'muuK&bci-
rmrapOoioTrfgna/-
• 'iirftforma
• \ s uk  it domiiius?
i{’ v h ddicirrantfuel
nafuosuVappJff^

ploooudetedidalut

suidc"

liMnfčhteo*-

r^- 1  mlFlu

0  fcrfrimulup^

rfJ  iiJifiiifitstur
T  ;  itr.inisimpc
uiusiipisar-

„ ‘ rl F lir 3

■ ■ -

1  v ->« rtcr/

f  * Oc. nfK^"

.^".‘VnnnonF 0 ;'

Sflftsž

-‘»‘‘rt« d*?

, w)q l,£ ^' jiio 7

' .prOf 11

.(rtn- ,f r.,o«

1  , v-

rudbuasi

I


^ f

( heu mefquia peregrinatio mea ,plongata eftthitaui cu habitantibus cedarimultu incola fait aia mea ♦ Vbicu^

aut hitator terra: Iegitun8£ priorat8£ media*8č cxtrema tracftemusfSč liquido (criptura^ poterit regula copro *~
banifemp hitatores terra: pčlores appellari?de qbus in apocalypfi loanis llfud exemp!u efhue hiratoribus tcr>*—
tx  »Abraha ad que primu fačta eft repromiftiofdicete dominojtibi dabo terra hac 8L  lemini tuo:iuxta-Stepba
- ni primi itrChrifto martyris cocionefoec ueftigiu quide pedis huius tcrraftlr accepiffe Jta.n.lčriptu eft ♦ Tune
egreftus de tcrraChald&oi^ hitauit in carraf&:inde5fpoftq mortuus cftpfeiusnnigrauitin terrann q uos nune
hitatis5& no deditci pofteftione.Wc ueftigiu quidepedis qua repromifi t dare ei in pofleflione: SC  femini eius
poft eu.Ac ne forfica lečtoris tacita cogitatio trahat eu ad ilfa intelligentialut qdno eft datu parentii reddatur
pofteris?uas eIecftiom's;Ioquit'’ ad hebracos.Fide qui uoca&Abrahatobediuit cgredi in'locu que accepturus erat
in pofteflionefe:egreftus eftinefcies quo irefFide pegrinatus eft l terra pmiffiois qfi in alienaTi tabernaculis hl_
rans cu Ilaac 8C  lacob/cohjgredibus eiufde p>miftioni^expečlabann.fudamentu habente ciuitateicuius artifex
Či  creator deus eft.Et ite^cu de-Abel Sž£nocftNoeSaraqj dixiftet:iuxta fide mortui funt hi oesmo acceptisre-
promiffionibuslfed procul eas uidentes?& lalutates^SI cofitetesfquia pegrini 8C adumx  erat fup terra.(^_ui,n.
hoc loquunt , ';oftedunt q? qua:rat pfiarruEt fiquide illius recordabant^de q egrejfli eradhebant tps  ut reuertere
turinuc uero meliore defiderantinc^lefte*MuItifcp in medio CcTs comemoratishd  extremu in tuliti hi oes te-^
ftimoniu habetes i fide^no acccperut repromiftjone deo de nobis melius qd ^uidenteine fineuobis pfečti fi e/
rent*Aceeftimus.n.ad mont&5yontSč ciuitatedei uiuentis-Hierufale czleftSrdC  tnulto^ miliu angelo^ freque
tia?čč ecclefia primi tiuosi qui frripti fut in cselis:Nec me fugiAp pfidia iuda^o^ ha:c teftimoia no fuicipiattquas
uticj ueteris tfti au<ftoritate firmata futdllud nris dicendu eftthancepiftela qua: inicribitur adddebrseos no fo^
lu ab ecclefiis orietis^fed ab oibus retro ecclefia gr^rci fermonis icriptoribus'q ftPauli apoftoli fufcip?lxcetplae^
riqi eattietBarnabae uel-Clatmetis arbitrentfJk nihil interefte cuius fitcu ecclefiaftici uiri fit:Kquotidie ecclefia—
ru lečtione celebretur«^uod fi ea latino^ confuetudo non recipit.inter ičripturas canonicas^nec grajcof^ qui —
- dem ecclefia apocalypfimdoannis eadelibertate fufcipiunKSC tame nos utraqj fiifcepimus^iequaq huius tpis
cofuetudin&led uete^ feripto^ aučtqritate fequetesl f qui plaeraacj? utnufij^ utuntur teftimoniistno ut interdu de-
apocryphis facere (olenn^uippequi 6C  gentiliu lra^ raro utantur/xemplisHed quafi canonicist8č ecclefiafti
cis.Refpondeant mih^ui hanc terra^quae nune nobisChriftipaftione 8č  refurrečtione terra repromiflionis
efFečla efbpoftefla putant a populo iuda:oiy poftq t^uerfus eft ex atgyptdqtum po(Tedentt«tKp aOa ulqj-6er
fabee:quse uix»clx*milium in longu fpatio tenditur*Neq>njDauid ^Salomon potetiftnnos regcsfexceptis iis
quos poft uičloria in ! amicitiam receperunuplus tenuifle icriptura teftatur.Et hoc dicotut taceam quinqj palač—
ftinje ciuitaces’garaJafchaIone}gethi5č accarotSč  a^otu.fdum^os quocp a meridiana pfaga:uix,xxy.ab Hiero-
foIyma milibus iepararostArabas?6C Agaremos?quos nunc^arracenos uocannin uicinia urbisftdicrufalemfpli —
det dicere latitudirtem terra: repromiftionistne ethnicis occafionem blaffemandi dedifte uideamur {Ab-Ioppe
ufq^ ad uiculum nrnvBethlee«xlvi.milia fut(cni fuccedit uaftiifima folrtudolplena ferocium barbarovi de qui -■
bus dicitudcontra faciem omnium fratrum tuo^ habitabisSC quo^ facit poeta eloquentiftimus mentionem*
Latseq 5  uaga^es;Barca:uAd3arca oppido^puod in (dlitudie fitu eft?quos nune corrupto fcrmoe AftiBaricianos
uocant.Hi funt qui pro loco^ qualitatibus diuerfis nolbps appellanturlfič aMautitaniapcr Africam 8C  Aegy
ptunfPalžeflinaq 5  81  Phcenicem Coeleryriam 8C  OfrhohenenlMefbpotamiam atqj'Perfidem tedunt adlndia
Hace eft iudace tua^ Iongitudo & ladtuao terra^lin his gloriarissfuper his teper diuerfas prouincias ignoran
tibus iačhtas ad populum phaleras*Ego te intus2& in čute noui.Q_uod fi obieceris terram reprqmiffionis dicif
quae in numeroR: uolumine continetur ?a meridie maris fafina^ penSyna & Cades-Barne ufqj ad torrentem
a:gypti^qui iuxta rhinicoruram mari magno influit:5C ab occidente ipfum marePalarftina: Phoenicis Syris-
ccdeS'G'!itia:q; pertendituftab aquiIonoXaurum montem 6čZephy^ ufqj Emath:qua: appellatur-Epipha /■
iiia-Svriadad orientem uero per-Anthiochiam 5C  IacumGenereth:quac nune tyberias appellatur? 8C  iordanem
quimaninfluit falina^*quod nune mortuum dicitur?trans iordanem autem dua^ femistribuum poflcifioe,*
rubem 3č Gad-?K dimidiac fribusAdanafie.Igo fatebor hxc  ribi repromiftamon traditalfi obferuafles mandata
deiidc in pracceptis illius ambulaflesjfi non penomnipotente dedeoluiftesbeelphegor ČC  bahali bekebu SC  cha
m ost q uos quia pra:tulifti deolomnia quac tibi promifla fuerant perdi difti«Et mihi in euangelio promittuntf
regna cxlo^qux  inftrumentum uetus omninonon nomiadled li non fecero quxpr 2 ecepta runttnequaq erit
culpa in promittente^fed in menjuipromiflum acciperenon merui.Tbienira optio proponitur ad eligedutm
qui operari renui&fruftra cupias quod promilTum eltXege librunvlofue 8C  IudicumlSč quantis pofleflionutn
anguftiis fis coattatustintelliges^uid diuerfarum urbium alienigenas c6memorem?quos populus iudaco^c
non quit expeilere de urbibus dC ledibus fuislcum lpfaMetropolis tua priusdebusjpoftea^alem: tertio hiero-
lolyma‘i5C nuncHeliajlebufieos expellerenon ualueridfed manferiteumeisin fcandalum cxemplumq? uiciV
no^in tantumkt ubi templum tuum conditum efttare^Orne fuerint iebufacil SC  ipfum templum«lxx» miliu
Iatomo^&dxxx,milium uečto^ihoc eft.cl,miljum i fexceptis praepofitis ope^ 1  pro multitudinc habitantium
tecum in circuncilo^ab ethnicis extručlum fil*Nec hoc dico in fuggillationem tenxiudxx?>  utharrpticus fy^
cophanta mendtunaut quo auferam hiftoriac ueritatemjqux fundamentum eft intelligentiac Ipiritalis i fe d ut
dccudafupdliu iud^o^lq fynagoga: aguftias^ecclefiac Iatitudini pracferut»Sfin.occidetc tatu lcqjjunt lramK
no (pintu uiuificate^oftedat terra repromifliois lačte SC  melle manate.Sin aut p tropologia dieftu putarp re^t

oium abudatiaiSC nos terra cofefliois terra® uiuetiu terra: uepriu pra:feremusiaicete domio ad*Moy le de abie-

o iiii  ,cxxxiiii.

vi

čtioe Ifraelis;& aduptioe getiuiditmtte me ut delea populu idu:5C facia te in gcnte magna.Et eode pre ad f]{iq i
poduk a m e SC  dabo tibi getcsrfmeditate tua& pofleflione tua terminos terrx,Et apa'usp£faia1pa^ tibi eft*.
ut fis puer meus ad fufcitadas tribus4acob:3C fxces uel rehquias ifrael cogregadasldedi te i luce cudfsgetibus
ut fis (aluator uniuerfx terrx.E

fififefcriptaaut ee p nobjs i quos j _ .....

natioibusiOb qd fačlu^tKp ppter idolatria,<Eucp leruiresjcrebro milcrtus tuie deus.Mififtfriudices 3C falua
toresiq te de famuIatuMoabita^ S^Ammanita^Pbiliftiim quocp SC diucrfa^ geriudiberarut.Nouidime fub
regibus offedidi deu?8C ois tua puicia babyloia uadace deleta &p.lxx.anos tepli folitudo pmafifcŽaCyro rege p
fa^ e Iaxata captiuitas JEzras quoqj hoc S^Neemia^plcniflime referut.Extrudu e teplu lubdDario rege pfa^
atcpMedo^i a-Zorobabel filioSalathieljSC Ielu filio loledech lacerdote magno«(^_ux padi fttis a-Medistcgy,
priistmacedombus noenumcro.Ncc tibi adduca in memoria-AntiochuEpiphane crudeliOimu ofum tyrano
rujncoPopeii^Gabinu^Scau^lV ar^Ca(Tiu*Sodiuq? replicabo;qui tuis urbibus SC  praecipue lTuItanere hiero
folymx.Ad extrcmu fub Vcfpafiano SC-Tito urbs capta‘.tepluqj fubuerfu ed,E)eindcciuitaris u(cp ad Adrianu
princip&p quinquaginta anos mafere reIiquix:Poft euerfione teplipaulo minus p qdringetos ano sŽSC  urbis SC
tepli rumxpmanent,(S>b qd tatu facinusAfcrte no colis idolalfed etia feruies pfis atqpR.omanis SC  captiuitatis
prxffus iugojignoras alicnos deos«(^ uo clxmcciflimus quoda deustqui nunq tui oblitus cfbnuc p tata (patia
tepo^ miferiis tuis noadduciturfot foluatcaptiuitateifcd ut uerius dica!expcdatu tibi mittarAntichridu'.t\)b~
qdinq facinus*!8C taexecrabile (čelu&auertit a te oculos fuosJgnoras^Mcmero uocis parentu tuo^ fanguis e^
ius fup nosrSC fup filios nfos;SC uenite occidamus nra erit hxreditas‘l&non hemus reg8nifrCxfarem.Hes

qd eligidi^ufcp ad fine mundi feruiturus es<]xlari:donecgcntiu mtroeat plenitudo *!SC  fic ois ifrael Faluus fiet?
ut qui quonda erat in capicejucrtatf in cauda.Hxc tibi uir e!oquetiriime in duplicis prxfedurx honore tranfa
dolnunc inOirido honoratiorjtumuituaria SC  breui lucubratione didauilrle uiderer omnino retieere&cdem
enim tpe&mmo eodem mihi die*5£ lfx tux reddite funtrSC mex expetitx^ut aut tacendum fuerifcaut incoptoe-_
Ioquio re(pondendutquoiy altere pudoristalteip charitatis cd: Argumentum.

E uedibus (acerdotalibus tradatutuslpnmo de cibis SC  primitiis (acerdotujSC de obieruatioe potificis
ac de tabernaculo SCua ds (acrificii prxferaf.E)einde de uedimentis facerdotu at(j pontificu ueteris te
dament i trad ariilla hidorice mvdiceg? deferibens.

I i ^BeatiHiercnymi ad fabiolaSdc uede (acerdotali. Epidofa.LX V *

S>q; hodie in ledioe ueteris tedfriup faci&Moyfi:uelamepofitu ed|Toqui^ glorificato uu^ul SCpo<>
pulus!oquetis gloriatferre no iudinct.Cu aut couerfi fuerimus ad dominutauferduelamenlocddes
X -  lfamoridiuiuidcansipusfufčitat rr idominus.n.lpusedjSiIexfpiritalis«YndeDauidorabatin pfal
mbircucla oculos mcost&cofidcrabo mirabilia de lege tua.Nuquid de bobus cura ed deo? Ytiqj noimulto ma

J *■>  rt) ut  .n, 44A * '''"k 6. ^ ^ p A/ U 4  o 4 $.7*  /I d «« f  b A - _ - O f*___ . . _.__ _ A. .. .. ^ . .. A 4 A« M 4__ -t rm.' M 4-*.

Jtacjuiari

i ^

nula ieconsofFerund' fup altarnipfum uero pečtus & brachiu dexr^ dan^ Aaron SC  filiis eiusdegitimu fepi„.
nu a filiis ifraebfenfus in corde edthitaculu cordis in pečtore,(^ uxrif ubi fit aix principale^plato in  cerebrof
chndus modrat in cordc«Btf mundp corde quonia ipii deu uidebut^Sč de corde/pcedut cogitationes malx ♦ ft
qd cogitati^ncquxin cordibus uriš?Voluptas SC  cocupifčetia iuxtaeosquidephyficis dilputadcofidirin ieco-
rethuius panula in diuerla uolitanterSi p oculo^ fenedras erupente foras’offex ut lacerdotes deo^l ut podq ope
dixennt deojbolocaudu tuu pinguc fiat/8C cocupifcentia libidis feminartuiigne fpus lančli cocremauerindmc
reantur accipe prasmiu-pectus SC  brachiu Jn peedote mudas cogitationesdegis noticiatdogmatu ucritate; In
brachio bona opa Si  pugna cotra diabolu:5£ armata manutut qd mete coceperit:exep!o pbentJefus enim ccc>
pit facere SC  doccrefijpfum quoq^ pedufculum appellatfigmesjucc.i.additameturfiue ptincipiutSC  egregiuitenu
fa quippe hoc magis {otwttcx quo itclligimus iuxta illudiMalachi^labia facerdotis cudbdiunt iciam; SC lege
requirunt ex ore eius,Ex quo intelligimus prxcipua debere ede in facerdotibus Iegis dodrinxq; noticiatSC ad
ditamentogrx fpiritalis tale ui^ inditui:quipodit cotradicentibus refidereiSC nihil in (e finidri hre opis quod
ducat ad tartaiptfed dextru brachiu ede (eparatuiut opa facerdoris coparatione uirtutu ciusa cudis hoibus fe^ -
parata fint,Hxc de uidis SC  iis qux offerunf in alrarftSC q iacerdotibusdantur a dpmino» Cxtc^ SC  alia tria ex
ceptis primitiis hodiarum^SC de priuato SC de macello publicolubi no religio (ed uidus neceditas ed; iacerdoti
bus membra tribuunturibrachiu.’maxilla 8C uenteipe brachio iam diximusfmaxillaeloquentem eruditucp fi/
gnificattut quod pedore concipimusiore promamusiuenter receptaculum cibo^rin (corto mažiantide facer/
dotali pugione confixus;uniuer(bs hoium labores;SC momentanea blandimenta guIx!dercoris fine condem/
nat;SC odendit mentibus confecratis deo: totum quod curamuslquod uoramusifeceflimi proiicnVnde apodo
Ius efca inquit uentritSC uenter efeistdeus aut 8C hunc SC illas'dcdruerilc econtratio de luxurioiis quo^ deus us
ter eftiScgloria in confufione eo^uituli puluerem?quem adorauerati(racl:in contemptu fuperditionis in po

I II in ^1/'/'/^ 44*  i. JI* C—  _ /Y' . . f f  f 1 _ . * * __ d » M »O *44~  « m _

cutis cofore mutatofcj ofa refčiuturiad aix uitia.YoIutas.nan hoie:no natura danatur.$iquis e (acerdotibus fc
minefluxcrit'!ad(acerdotalemmenfaprohibeturaecedere;SCecontrariouiduacuiuscu^aradefecerint rnul;e

briappter

•J !

> f

>^' m ’ u °V
:. iuf < 0t >

,°***tu , blsSi

„ !*>*»$.
“S9»S#J:

' ^^UUsfict?
^U(xhonot cttanfa

'■ 0  u nc °re.ecdem

' ^MLaut iQcopto e

^'Otum,

• »koblbuariocpotificis

i mificuucieriste

A  f Vt fi i

•JLA V •

plcri/u.irouufdf&po,
n;« bmenJocrides
t kii Joubatin  pfal
'v>.'\ti ,,no(jTm[toma
• untut »quoiy duoine
| ',luiobuoluift&pe-*
ui Jr^mnui lepiteir
, i r p Uro in ccrcbro;

: v r.m onfsmalac.pt
J  , .n jtkofifhtin icco'
• \eco 1utpollqope
■ ' .vraiuucrinnmc'
, ; n4:u urritatclh'

l  JcfusmimCCC''

JaateVW* m .

.  : £uip;K  fc*p

SKIStf*«*

w;copisqu 0£ *

»i nr*' - j
^tehoibusfc-

ti****

^nod*^' 1 '
„J,ana 'khf

« finc  r d X

. yndcar“
^a.H«' is,ap

*■“” v

'fdC'

'Uc

;«U>f f "

habueritfreddič’ fobo—~

amore teneanrur:mcinus5č mercenarius excladuntr a conuiuio facerdotul%iuis ribo^ reliquix coccdunčt ia
tune proiideban£PhigelIus S6Hermogenesl& rccjpfeba^Oncfimus.Primti^ cibo^ SC  oium frugu atq? po?
mor/ offeruntur antiflitilut habens uičtu atq? ueftitu abfq; ullo ipedimetdfčcurus & liber fermat domfnožn
mogenita mundo^ aialiu accipiunt faccrdotes;& fmundo^ praeciaihomm quoqj primi partus redimuntT SC
quia conditio humana nafčendi efl comunisipra:ciu xquabter offertutiffic moderatu SC  leuclut nec diues intu -
mefcat;nec tenuis prxgrauc£.Editui SC  ianitores accipiunt decimagtSC  rurfu decimas dccima^ offerunt facer/
dotibusitanto illis minores:quato ipfi maiores populo.Xlviii«ciuirates ad habitandu Ieuitis SC  facerdotibus le
parant"iffcx urbes fugitiuo^ trans iordane SC  intra iordane eliguntftS C  finis exilii-& mors ponrifidl& uniuerfa

|^hamaramiflapudicitia5{čidittunica.CayphaspditofacerdotioJfupitpubliceucfl:imet^rup oemaiam qux
mortuaeffcndingredit.VbiciKppcccatuei&& inpeccatumorsžillucpontifexnoaccedetfaiaqpeccauemnp f
fa morit'' .(^uauis ille fit diuesufie potenslSč multitudineofFerat uičtia^fi mortuus cftaio tangi^a pontifice:
non uidetf.C^uod f) refurgit SC  ad uoce Saluatoris egredif'de (epulchroifSC falčiispcccato^ folutus iceditjitra
Bit ad eu pontifext& ibi facict maiione:SČ cu refurgete pradebitiffappatre fuo SC  matre fuaJno inqnabiČ,Mul f-
ta nos facere cogit affe&us^ cu propinquitate refpiciamus corpo^;& corporis SC z\x  offendimus creatorem

cetxq to magis fup fratreilforonbus-cdfobrislfamiiiarferuulisnEenus regale SC  facerdorale nos fumus.lllu atten
damus patre qui nunq morituriaut qui pro nobis morrtur1&; qui ideo uiueseft mortuustut nos mortuos uiui-
f icaret.Siquid habemus de argypto:q> priceps mudi fuu poflit agnofcereiteneti acgyptix cu pallio relinqmus*
Sidone optus adolefcesjuinčlu dominu {eqbaturicurr!iTctlaqos:nifi expeditus5Cnudusp(equentiu declinat
fetipetu.Reddamusparetibustq parentu futrH tamenuiuutrSeruietes domindifilios (uosprxferri fibi gloria
turc8č de fančlis no egredictur^SC non poIluet*fančtificatione dei fuitpro ociofb quocp uerbo rone reddituri fii
inusfSC oe qd' no xdificat audietestin piculu uertitur Ioqntiu.Ego fi fecerolfi dixcro quippiatqd' reprehefione
dignu etttdc  fančlis egrediortSč polluo uocabuIu-Chriditi quo mihi bladior. <^uato magis potifex SC  epifco
pus?que oportet efle fine cnmineftataruq3 uirtumut (p moretur i fančtisl^ paratus fit uičlias offerre p> populo
fecjfter hoium SC  dci:carnes agni (aero ore coficienslfquia fančlu oleu Cbrifti dei fui lup eu eftf No egredietur
de landtojne ueftimetu qcF indutus efl: polluat.^uotquot.n.i Cbrifto baptizati fumu^Chriflu fduimus $er
uemus tunica*qua accepimus fančlaicuftodiamus i  fidro.flle motanus habitator^ui de hierufale defcedebat
in hierico:no prius uulneratus eft q nudatuslifunditur ci oleutmcdicametu Ienes& miiericordia tepera tu:8čqa
debuit negligetia fentire cruciatufuini aufleritate mordetu^utp oleu ad pcenitetia ouoceturtp uinu lentiat fe
ueritate iudicatis(Hxore uirgine accipiettuidua aut Keiedta SC  mcretrice no accipietifcd uirgine degenere fuo;
&no continuabit leme fuu i populo.fsgo dominus’qui fančlifico eu»$cio potifice cui prxcepta nuc danturi a
plxrifq; chriftu intelligi.Et id qd' didu efttfup patre SC  rnatmno inquinabitu?de uirginali marix pamiitelli?
gi.Multoq? facilior SC  lup domino iterpfetatiotq audit i pfalmohu es facerdos in teternu-fecudu ordine melehi—
fedech (SC  bZachariaiaudilefu facerdos maxiqž eni fbrdfda pčlo^ nfoy ueftimeta tolluturlut recipiat gloria

mcretricSno ducit uxore,Tidua e cuius maritus e mortuus.Eiečta q a marito uiuete ^piidtur^neretriK q mul
tof^j libfdini patet.$ed accipiet uirgine SC  de genere fuolno alicnigenžne in mala terra nobiliu feminu frumeta
degeneretrno meretriceSq m ul tis expofita efl amatonbus.No eiečla‘.q etia priori coitigio fdigna fuit.No uidu
ammepriflina^ meminerit uolnptatutfed animailla q no het maculanecj ruga!q ciiChriilo reouatur de die
in dieide q apoflolus loquitur:S)efpodi,n,uos uni uira‘uirginecaflaexhibere chriflo.Nolo difeipula coiuge

iU amkiio  rit rllftfrnlo* ?i (ncin tli? On!lfllfl1>

i'- 1,

^ .-.i r^ tCI

W  * *

i »iti




\oqi  caufasUpariter reqramus.5)ifcamus _

genua&poplitesucniutuerccudacadantf! ^ ^

madat uidimasjtauros Si  arietes trahut?portatq^ onerat& i  oiftido miflradi futictia fi la pfi fuerinrfSC fcemora
reueSauerintmo pateat qdP opm eft4ndc Si  gradus altaris / phibent'' fientnc iTerior populus afcedcntsu uerccun
da co(piciat:uocaturq} lingua hebraca h6c genu« ueilimetmnafčhinaiTdgratoc Z3 eki  cr^Hia nris foemšnaliac:
uel bracha:ufq? ad gcnua ptingetes.Refert.ndtafephus(na artate eius adhuc teplu flabatiSč ncc du-V efpafiaus
SžrTitus hierofoIy tna (iibuerteratt&erat ipfe de grnere facerdotaIitmulroqj plus itelligit£rqcP oculis uidetur?q
qcF aure pradpit^h xc  fcemmalia.de byiTo retorta*ob fortitudine folere cotexi:3£ po,flq iei la fuerintfacu cofui.
No eni poflent in tela huiufcsmddi fieri.Secuda ex lino tunica efl poderis.i.talarisifduplici findone;qua Sdpfa
Iofephus byffma uocat*fappellaturq 5  cotonapth.!,yi Teov qcf hebraco fermde in linea uertit^^cadh xtct  cor>~
pontSč ita ar da e;6i flridis manicistut nulla orno in uefle fit rugatSč ufqt ad crura defcedatfaofo ( p legentis fa\ -
cificatdabuti ferreone uulgatoffolet militates hre lincasičjscamifias uocatffic aptas mebris Si  aflridascorpori
busjut expediti fint uel ad curfu uel ad proelialdirigedo iacula:tenedo clypeujenfe IibradorfiC quocuq? nccefli/
tas traxcrit Efgo SC  facerdotes parati in minifteriu dei utuntf hac tunicarut habetes pulchritudine ueft/meto^/
mic-oRe celeritare difcurrat.Tertiu genus efl ucflimet«qcF illi appellat abanechtnos cingulu Si  baltheu ronam
pofiumus dicere.BabyJonii nouo uocabulo‘.hena uocant.Diueria uocabuk poniusme qs erret in noiefhoc dn
gufu j n fimilitudinc pelfis colubri q exuit feneduteific in rotundu textu efl jut marfijpiu logius putcs.Texru e
aute fubtegmine cocci:purpmpdiyacinthiif3£ damine byffino ob decore SC  fortitudine: atq: ita po!ymita arte -
diftinduifat diuerfos flores acgčmas artificis manu no textas; led addirasarbitrerisdmea tunica de q fupra dixi -
mUsliter umbilicu Si  pedus hoc flringunt baltheo:qui qtuor digito^ habes faritudineSČ cx una parte ad cru/
ra depedenstcu ad faqrificia curfu Si  expcditioe opus efbin latuu hue^ retorquetf.(^uartu genus e ueflimeti
rotundu pillcolulcpe pidu in ulyxeo colpicius!qfi fpha:ra media fit dimfalSč pars ona ponac f capitci hoc grae —
d SC  noflii thiarainonulli gale^ uocanno habet acume in fumomec totu ufcp ad comas caput tegitifed terriam
parte a f ote i  opta relinqtlatq^ ita i  occipitio uitta coftridus efbut no fadle labatf excapite,Eft aute byffinu ?Si
fic  fabre opatu iintheolomt nulla acus ueftigia forifecus pareant.Hisqcuor ueftimetisn.foeminalibusjtunica li
ncatcingulaq(? purpura:coccoibyflbrhyacimhoq 5  cotexit r  ide  pileoide quo nuc dixius;ta facerdotes q pontifi
ccs utunt,R.eliq aut qtuor proprie pontificu funt 2 quoy primu efi: mail.i.tunica talaristofa hyarinthjalcx ta/
laribus eiufde coloris alTuras babes manicas^Ci (upetioriparteq collo indui^tapta qdP uulgo capitia  uocant {
oris fu miffimis ex (e textisme facile rupantf.In extrema uero parte.i.ad pedesdxxii.fut tintinabula: SC  totidem
tnalapunica eifdecontexta coloribusffup cingulaiter duo tintinabulaunumalu ednntcrduo mala unu tintin
nabululut alterutru fibi media fintscauiac^ rcddiif.Jcdrco tintinabula uefliappofita funtut cu ingredid ponnV -
fex  in fca fando^ttotus uocalis incedadmoriturus fiati:fi hoc no feccrit.Sextu efl ueflimetu^quod hebraica Ib
gua dicit ephoddxx.£iTcojuL2.a.i.fuphuerale appellat.^quila epotjujua.i.fup ueftimentuinos ephod fuoponi
mus noie.Et ubicucp rExodo fiuc i Leuitico fuphuerale legitfžfciamus apud hebr^os ephod appcllari.Hoc aut
efTepontificis ueflimentu K in qda epiftola fcripfifle me meminifS ois fčriptura teflatf fact u quid efle; SC folis
coueniens pontificibus.Nec fiati illud occurraidq?SamueI q leuita fuittfcnbifin regno^ libro huiHe teratis ad
huc paru u J* ephodbad.i.fuphuerale lineutcuOauid quoqj ante archa domini.ide portafTe referat.Aliud efl.
n.cx qtuor fupradidis coloribus2i.hyacintho:byfldTcoccdpurpura^ ex aurd habere contcxtu:a!tud in ftmili
tudine facerdotu fimplcx SC  linču.Auri lamia:.i.bradea: mira tenuitate tundunturfcx quibas fada fila torqn
tuijcu fub tegminc triu coIo^hyaanthi:coccitpurpur 3 c!f^ cu flamine byiTmor& efFicitur palliolum miratpul
chrirudini^perflringcns fulgore oculos in modu caracalfa^tled abfq? cucullis^contra pedus nihil cotextu efl?

fecundo

t



tam fuerit Aoykov in loco que in ephod diximusllercli&i£anulus ueniatcotra annulurČC mutuo fibi uitnsco
pulentur hyacinthisfporro ne magnitudo SC podus lapidu cotcxta ftamina rupereČauro ligati futatq; conciufii
nec fufticit hoc ad firmitatelnifi SC cathenas ex auro fieren«q ob pulchritudine fiftulis aureis tegerentlheretcp
SC  in ronaii fupra duos maiorcs anulos qui ffidnis fuphucralis aureisnečteretur;3C deorfu alios duos: Napoft
tergu in fuphueraficontra pečlus SC  ftomachum?ex utrocp latere eram annuliaurei:quicathenis cu ronalrs m _
fenoribus anftlis iungebacuriatcp ita fitbatnir aftringeretf SC  ronale fuphueralitSC fuphuerale ronalilut una tex-
tura contra uidentibusfputaretur« Odaua eft lamina aurea.i.fifzaabatin qua fčriptu eft nome domini hebrai —
cis qtuor Ifis^ioth:heruau;he:qd apud ilios ineffabile nucupaturfiioc fup pillcolu lineu:& coe ofum facerdotu
in pontifice plus additudut in fi onte uitta hyacintftina coftringalf:ttotac^ potificis pulchritudine&lei uocabu*—
lu coronet?6C ptcgat.E)iximus q.uel coia cu faccrdotibusfuel q fpecialia pontificis ueftimeta fint: SC  fi tata diffi —
cultas fuit in uafis fičlilibus1qta maicftas erit in thefauro qui irrinlecus latet?f9icamus igif prius qd ab hebras
is accepitnusiSč iuxta more nr m fpiritalis poftea intelligentiat uefa padam nsfqtu or colores ad cjtuor elementa
rcferuntftex qbtis tmiuerfa fubfiftut ByfTus terra: depuraturjquiapx terra gignitur.Purpura marilquia ex eius
cocleolis tingitur.Hyacinthus aeriippter coloris fimiIitudine»(£occus igni SC  retheri:qui hebraice lan appellač’
quod Aquila Aaacp§.vo\g£>yrnmachu8 A.Haj5avov interpretatus cfbpro cocco iuxta latinu eloquium apud he—
braros tolach«i*uermiculus fčribituffSčkuftu efte comemoranCut potifex creatorismon (biu p lfrael t  led SC  pro
umuerfo mudo roge#fiquide ex terra SC  aqua SC aere SC  igne mudus ifte confiftiaSdhacc elementa funt oium.
Vnde primu ueftimetu Iineu terra figmficatjfecundu hyacintbinu aere in colore demonftrans:quia de terre/~
nis paulatim ad excelfa fuftollimur;8C ipfa ueftis hyacinthina a capite-ufip ad talos ucnienSidicat aerem de cx
Iis»ufq? ad terra fufum.Mala aut punica SC titinnabula in inferioribus pofitarfulgura tonjtruacp demoftraKfiue
terra SC aqua 8C oium elementom inter le confonantiaifSC fic fibi uniuerfa pplexaiut in fingulis ofa reperiantur.
^__uod aut fupradičti colores auro intexti funttid fignificari uoIunt:qd uitalis color SC diuini fenfus prouiden
tialuniuerfa penetret.$uphuerale SC duos lapides uel fmaragdinos uel onycbinosrqui defup funt:SC utruq$ hu
men  tegandfduo hemifpheria interpretantur;quo^ aliud fuper terra aiiud fub terra fmfiue folem SC lunami q
defuper run fant zonam ilfamžqua facerdotis pečlus arčfcaturtSC linea teoiau.terra conftringiturljintcrpretan£'
eccanuiffonale in medio pofiru terra edifTeruntqux inflar punčli licet ofa in fč heat:tamen a cunčlis uallac cle

<L«LA f*  -»»» -t i ^  o J la -a aT  £aa> <aia 1  J* ialia. ^Jbja Ata M a. a a. _ _ __ aaa A  fcaa aa «V-a S? iTa -• brt m At J /! f*  M/VIiIa /T« ^

; idos
irčlu

iuiu.LVUii<juciut uio»i-uiuui,uut ci«.^-uuittwu^ucuiu;(jCLitu;*ci ditiui^iiuia itgmmatiuiHi v^uv vaui, tt^uu ucbr^C

os uocabuf^fintjfcd quo nos nopoflfumus qux dicunturmifi confuetis uocibus intelligere^Pulchre aut boe ip/
fumtqd in medio efVappellatur ronalc.Ronc.n.cunčla funt plena;SCterrcna h^rent c^leftibusiimo ro terreno -
rum SC  tepo^zcoloris SC frigorisl-SC duplex inter utraqj tepe^iestde caefi curfut SC rone defcendit« Vnde SC ronale
cum cphoiifortius ftringitur(porro quod dicitur in ipfo ronaii 2LtAebcns efle et čtAH©eicf*i. maifeflatio atq? do
čtrina uel ueritaslhoe iplum (igtiificadqd nunq in dei rone mendacium fiefed SC ipla ueritas multis fignis SC ar
gumentis monftretar hoibuslSC ufi^ ad mortaIes?ucniat|ande fačlum efirut ronem folis 8C Iun^SC anni SC men
fiunlSC tempoRr 8C hora^.tempeflatum quo<^ ferenitatisatc^ uento^fSC re^ oium nofceremusž accipientesin
latam a deo fapientiamt8C ipfo habitatore at<^ dočlore domidlti fu£nobis SC  fabricaejfcicnriam demoflrante :
$>nper ola cidaris SC uitta hyadnthina 7 crelum monflrat>'Sč auri laminarcui in fronte potificis inferiptum eft no
men deifuniueffa qure fubtus futtdei arbitrio gubernariJdipfum ego puto fub aliis noibul8C in  cherubin SC <q
tuor aLilibus figuratum}qua: ita fibi pmixta funuSC haerencut in uno inuenianturtSC reliqua1 SC q? inftanter 8C
ante fe uadan&SC non reuertantardabunturenim tpat8C pmerita relinquentiajad futura ftftinant. ^uod at
femp in motu funttid fignificat!qd SC philofophi fufpicantuncurrere mundum fuo ordine' SC inceftabiliter ne
Iut roča in fuo axe torqueri:unde SC rota in rota.i.tepus m tpelSC annus in femetipfum reuoluit :SC ipfe rotx cle-
uanč'ad crelufSC fup cryftallp thronus ex faphyro eftrSC fup thronu fimilitudo fedetisTcuius iferiora ignea futs
fupiora elečlrinalat demoftret q iferiora futdgne SC purgatioe tdigere:q fiirfunn coditiois (u% puritatc pfi ftere
Et quo bic in hitu facerdotis iirF.TjcehtVl pb/lru in oečlofrfftcin uerticecollocat .luituer *

go erat ficut fupra  ex parte i

-a.. :J: _■-.. -r t: ._


deitmoyfem lauifle aaronr66 filioseiuslia tune purgationemundi 86 re$t ornm landitate baptifrni.Tacrameta
ficrnabant^Bon accipiut ueResmifi lotiš prius lordibuslnec ornantur ad Facrainifi in chriflo noui hoies renalca
tLHjfuin&mnoum nouis utribas mimtf^uod aut moyfes lauattlegis idiciu eR&abent moyle 86 ,ppheta«*ip^-
fos audiat.Etab ada ulčp ad moyfe oes peccauerutfprtecepris dri lauadi fumu^&dijparati ad lndumentu xpiV
tunicas pelliceas delpofuerimusttuc induemur ueRe Iinea nihil i (c  mortis habeteiled totacadidamt de baptif
mo cofurgetesfeigamus lubos i ueritateJS6 tota priftino^ pdofy turpitudo celeč*. Ynde 86'DauidpI3ri auo^ rc/
miRc Fut iniqtatcsi86 qno^ teda Tut pda.PoR Fcemialia 86 Iinea tunica^iduimur hyacinthino ueftimeto;&; ici
pimus de terrenis ad alta colčendere.Haec ipla hyacithina tunica a.k^.tiTrolj^o^a.fubucula nolatf; 86 ^pprie
poti Ficis ejfignifieatcj rone Fublimiu no patere oibusded maioribusatep pFedis:Hac habueruc mt>yFes 86 aaro
66 pphetteoes¥qbusdr in moteexcelfu afcede tuja euagelisras fyo:Nec fuffifit nobisprio^ablutio pčlo^ba—
ptsfmi gra*dodria Fecretior^mTi huerimus 86 opatunde iugif 86 ephoda\fuphuerale7qd ronali copulat? ;ut n5
Tit  laxu neq^ diflolutulfed hacreat fibi iuicetSC in auxilio (int.flo eteni opibus*56 opa r5ne indigettut qd merep~

cipimusfope ppetremus^laocp lapides in fupbuerali uel chnftu fignifieat 86 ecclefia.xri,apofi:oloj$q ad praedi _

catione miRi Fuunoia cotinetesruel Irana 86 fptmftn qbas cotinenčjlegis uniueria myfleriajn dextra (pusri lse-
ua IfaeR.IPcr Iras ad uerba delcedimusjp uerba uenfus ad fefu*C^_ua puleher ordo!66 ex ipfo hitu faera de,mo
ftras.fn hueris opa lutrin pedore r6tsnde86 pedulculu comedut facerdotes.Hoc aut ronale duplex eftdptu86
abfc6ditu!fimplex 66 myfh'cum;xii.in (e lapides habes*86 qtuor ordinestquos Čjtuor puto ec  uirtuteslprude-
tia?56 fortitudme!iufticia^86 teperatiatčj fibi haeret inuice?56 du mutuo mifcltur/duodenariu efficiunt nume^:

■' wel qtuor cuageliafc} in apoca!ypfi deferibuntf plena oculis 86 domini luce radiana mundu llluminatiin uno q
tuor 86 in qtuor fmgula(3nde 86 2Li Acocrt^ 86a?iH^st aa.maifeRatio uel dodrina 86ueritas3n pedore lacerdoris
eR.Cu.n.idutus qs fucrit ueRe multiplici:coleqns e ueritate qua corde retinetriermoe ( pferre!56cb id in ronali
ucriras eR.i,Fria:utnoueritq doceda fmt$6 maifeRatio atq* dodrinaiut pofTit inftrucre alios qčf mete cocepit«
^bi fut q inocetia facerdoti dicunt pofle fufficereF Yetus Iex noua: cogruitlidipfu moyfeqd 86 apoRolus. lile
facerdotis fciam ornat in ueRibu&tIRe timotheu 86 tituminftruitfin difciplis»$ed 66 ipfe ueftimeto^ ordo pratv _
cipuusilepamus leuiticumfno prius ronalcj£6 fic ruphuraeraletfed ante fuphueralej86 fic ronaletS madatis tuis
inqt intelFex^prius fadamusddt fic doceatmisme dodrinae audotitas cailis opibns deRruatur^iot e qd in pro_
pheta legfmus,$cminate uobis in iuftidat86 merite uobis frudus uitacJlIuminateuobislumeo fdx*  Primu fe-
minate in iuRicia!86 frudum uita: aeterns metiteipoftea uobis letam liidicate.Mec Ratim abfolatapfedio eRf
fiqs fuphumerale 86 ronale headnifi h ate ipla inter le forti copagine lblidentun86 fibi inuice nexa finttut 86opa
tio ronk86 ro opibus hasreatt86 his prarcedetibusriodria lequatur 86 ueritas.(^uatuor elemeta deqbus fupra
diximus ! S6 duos lapides uel onychinos uel fmaragdinost86gemas.xii,q ponuntur in ronahtfi eet tpstut difcuts-
re fingulo^ naturas‘,86 caufas tiba exponeret86 qd unufqlq? ualeat:86qu6 uirturibus.fingulis copareturiplenius
q(lta memoraRe fufficiatiqd 86 Rus papa Epiphanius egregium luper hoc uolume edididq3 fi legere uolueris •
pleniRima Idam co{eqns,l!go ia melurit epiRolse cxcedere me fntelligoi86 excipietis c^ras uideo ee copletas i
unde 86 reliqua traleof ut tande fmiatur of o^amina aurea rutilat in liontelnihil.n.nobis prodeR oium re^ era —
diriomifi dei leia coronemutillneis induimurornamur hyacinthistlacrato baltheo dngimuridatnr nobis opa:
ronale in pedore poituriaccipimus ueritatdpfert lermo dodrina.Impfpeda lut uniuerfatfi no ta dccoro cur-< —
rui dsgnus qratur aurigal86 fug creaturas creator infiResriegat ipfe q codidit.^uod oli in lamina moRrabatf:
nune in figno oReditur crueisfauro legisjfaguis euagelii praeciofior e Tune iuxta£zechielis noceagcme—

tibus figebatur i frotelnuc ponates cruce diciusjfignatum eR lup nos lume uultus tui domine«Eis in£xodo le^-
gimusprsecipiete domino 86-MoyR iuRa lacietetodo ueRiu generapotificis.fn leuitico de fepte tantu dclčrip
tum et86 refert'’ qužMoyfes frem fuu-Aaro illis indueririS^de fceminalibusnihil drthac ut arliitrorcaufa?q> ad '
genitalia nra 86 uerecuda !ex no mittit manuhed {pfi feeretiora nfas86 coFufioe dignaitegere 86 uelare debemus*
86colciam puritatis ac Feminum deo iudici referuaretde čaeteris uirtutibusraerbi gfalFapiatfbrtitudineiiuRicia:
humilitate.maFuetudinediberalitatc^poffunt 86 alii ludicarerpudicitia fola nouit cofciafSč  humani oculi huius
rci certi iudices efle no poRunt:abiq? iis qui paRim in more bruto^ aialium libidini expofiti luntfunde 86 apo>
Rolus de uirgibus inqt praeceptum domini no heo1quafFMoy les loquatunfceminafibus ego no ucRiof nec im
pono alicuincceRitate.C^ui uult lacerdos eRetiple le ueRian® qta: uirgines^ qto^ Ipata pudicitia in dieiu-* -
cii dehoneRabitur .qto^ infamata pudicitia a deo iudice coronabiturifpfi i oj tur alTumamus fbemialialipfi nra
ucrecunda opiamustno qramus alienos oculosrita tegantur genitaliarut riulloi^ oculis pateat'nequado itramus
fca (čo^dfi qua apparuerft turpitudotmorte moriamurJam fermo finitur;86 ad lupiora trahor.Tanta debet ef
le fcia 86 eruditio pontificis deriut greRus eius 86 motus 86 uniueria uocalia fint:ueritate mente concipia^86 to*
toea habitu refoneC56 ornatUjquicquid agitlquicquid loquicur:Fit dodrina populof^abfcp rintinnabulis.n.66
aiuerfis coloribus 86 gemmistpfuribufip ornamentis uirtutum nec landa ingredi pottnec nomen anrifliris pof
fidere,Haec ad unam Iucubratiuncula cum iam Funis Folueretur a httorei56 nautas crebrius inclamarent: |>p c '
ro lermone didauiHquže memorias tenere poterat86 quR diuturna ronali pedoris mei ledioe cocefleralFaris in
relligensMtiagis me Ioquendi impetu a  iudicio leribetis fluere:66 more torretis turbidum ^pFcrre Fermonem^Fer
tur  in indice ieprimus Tertulliani liber de-Aaron ueftjbus^qui interim ufq^ ad hanc diža me non eft repertus«

Si a uobis propter celebritatem urbis fuerit inuentus!qu£elo ne me me Rillam illius flumini comparerisnon.m
magno^i uiro^ ingeniisried mcis Fum uiribus »Rimandus.

1»J 'V-

’^i«oCs

v«

v: k  >td C L ^

■ , *Si,X

U,ft. ^'f,, '
? Cto: 8(;- x

rri ; f fnoyf^PHe

2?*CSŽS5

■fccoJ^V

•Uf •< i .

nE7*«£2t'

'* - l  • a W:i1,
" J  'Vlr,^
rtn,rs! pniijt-

!•;. "[“"»mtte
I 7? WJL ''°anofi^

*S'> don ’

ronalf

'--Venit,
: ' Vj poftolus,II| e
( ^ofcordoprjtt
uvideti madatis tuis
’ J  • 1  \l»occ inpro_

' Vi.x« Trimufc-
iibfcf«apfc(fHoeftr
r r  '2 finrtut dCop 3

■ 'jJccjbus  ftipra

' v trrvutcWcurt~
iretunplmius

rcuolucriE
fo rč copletasf
pfodm oiom itr:  cru -
• fdjMrnobrs opaj
j i nofidrcorocur*--
n! mina tnoftrabat?;
i •' '•iflisaocctgcm^-
.••;y.Ei<;inExoao

r  n tanki deferip

. ,irbrr«W>rmiJlt

■ . • ■ ■ 'DfruHrcia-
.' . - a r,ooilihaius

■ ' X3 P°'

„roow*^f“”
.. i.w m i t,u '

••••.:: *«£

:X 1C f

1  :

-"'"'Efc*«

S5S

i

1  ,jVfjnji n

v-n- 1 ;

- 'Zlu**

(VJtt

omnibus commune facerdotibus. * ‘ $piftola.LXVI.

Pi ftolare offiesu eft de re familiad*aut de quotidiana couerfationea!iquid fčribrrcjSč quodamodo
abfentes ker fe prefentes fienldu mutuo quid aut uelit autgeftu fit nundadicet interdu cofabula^
\tionis tale conuiuiu dočhina: quocp (ale condiatf.Veip tu du tota i tradacibus occuparistnihil miV
hi fcribis nifi quod me torčjatjdC fcripturas legere copeilis«E>cniq’ heri famofiffima qftione ppofita^peftulafti
ut quid {entir£ftatim refcnbcre.(^uafi uero pharifieof^ tenca cathedralut quotien(euhcp de uerbis hebraicis
iurgiu eftiego arbiter adi.tis feqfter expofcar.t 4o funt fuaues epiftola^ no placenta redolentiqs ndcoditApid
tiusjin quibus nibil de magiftroip huius teporis iure fuffumat«$ed oa uečlor Si  iternuncius fermonis noftn re
dire feftinadfre grande celerius dičlo q debeollicet de (čripturis fančlis difputanti non ta neceflaria fint uerbat
q fenfus^)/i eloquenua cpimusOemoftheneseligedus autl ullius efbfi faerameta diuinalnoftri codices:qui
de hebraeo i lannu no bene refonatf prouidcdi Jn fronte epiftolae tute pofuerasfquid (ibi uelit q> i  regno^ libro
primo (criptu emEtSamuel fp ieruiebat ante confpečtu domini cinčlus ephodbad: Sl  dioloide habebat pufil
Ia;'qaa fecerat ei  mater fuat& afferebat ei dediebus in diesscu afcenderet cu uiro fuo lacrificare facrificiu die^.

bus quo£p legiUe te Ičribislubi uenit homo dei ad-Helird: dicitei hiec dicit dominuslManifefte oftendi me ad
domu patris tui ex omnibus tribubus ifraebcu eflent in terra aegypti feruientes i domo4 :> haraonisif5č elegi do /
mu patris tui ex omnibus tribubus ifrael mihi in facerdotiuiut aleenderet ad altare meulSč incenderent incen/
fijjSC portarent ephod.I otucp libri ordine profccuta etia de illo loco exeplar fupfifti:in quoOoecbJdumatus
iujTu regis tnterfecit facerdotcs.Et conueriusiquit lcriptura?DoedrSyrusmottificauit ipfe  lacerdotes domini:

& occiditin illa die ttecentos quinq? uirostfiue ut in hebraeo leg.f «lxxxvlomnes qui portabat cphocfeSč nobath
ciuitate iacerdotu occidit in ore gladila uiro ulčp ad mulieretab infante ufqi ad nutriente)& uirultb&afinui^i
oue in ore gladiiili faluatus eft unus filiusAbimelech filii Achitob^ nome ei abiatharflč fugit poft dauit|Son
me teneolquinproblematisordine refponfione pr^uenia, Vbi nune legimu^ omiies portantes ephodbadf
Hoc quare ita dixerimiin lequenti bus difces.lilud quoq^ quod feauid addididi.Et fačlu eft cum fugeret -Abia
that fihusAbimclech adDauid:& ipfe cuOauid delcendit inSiceledidiabens ephod in manu Cuafčl  renuncia—
tu cftSaul:quia uenitOauid inSicclech^nbi cu regis aduetus 8C  ciuitatis timeretf obfidiotdixic43auid adAbia -
thande jfer ephod domini,Hžec funt q de regnoip libro excerpta pponensvuolume iudicu tranfčendiftšin quo
-Micha de mont&Eftraf (cribitf  mille centu argeti ficlos matri quos illa uouerattreddidiflelfitatp leulptiledde fe —
cifidSC conflatile.Addidit h^c poftmodu ephod SC  tberaphyhT:cuutiq? fizonalitrautueft/metigenusTfculpti
le atq? conflatildueftimenti genus efle non poftit, Agnofco errore pene oium latino^putantiu ephod 8C  theta-
phym q poftea nominant :de hoc argento quod Micha matri dederat fuifle coffatuicu jferiptura fic referat:6č
accepit mater eius haud dubiu quin ftiit ui&Micha: SC  domuseius deilSc fecit ephod SC  theraphym:& ipleuit
manu unius de filiis fuis?5č fačtus eft ei iniacerdote.$i aut putas ea q fupius appellata funt fculptile arq; confa--
tilciephod SC  theraphym deinceps nominari-dilce efte non eade.$iquidepoft matris idolu quod dicitf fculpti —
le atep condatileKfecit micha ephod SC  theraphy mtficutex confequentibus approbaf|& relponderut quinqj ul
ti  qui abierant confidcrare terralSc dixerunt ad fratres fuoslecce noftis quide in domibus iftis ephod & thera /
phym:6C fculptile atq? conflatile,Et poft muka qua: i medio prtEtcrmififtitSč alčenderunt inquit quincp uirhSC
illuc irruerunttSč lupferunt fculptile atq; conflatilerephod Sc  theraphym.Et fexcenti uiri qui cinčti erant uafis
belliciligrefti (ut dotnuMichatSč fupferut fculptile atqj coflatiWphod SC  theraphym,Coarguunt r ’ eo^ opiV—
ni6e$q ut idiftolubile &ceret qftione:ephod argetu putaucrut.lllud breuiter atteddep nunq nifi in facerdotioj
noief.Na ^Samuel qillo cfčlus referffteuites fuitlSC (acerdotesNoba6hoc dignitatis fuae ifigne portabauEt
q<$ i  latinis codicibus no hr^[do dauid fugit aSaul uenit ad Abimelecbt&:gladiu poftulauit dicestuidc fi e ad

_  . _■**  . -rt*.  Or  ^-..1 .. J — M  —. __ _ ^.2  JST /^,'t A./J, ■« MM« t f« It e-*.  4 K rx  1^4- Ap t 1 ®/*/*

utiqj ephod coditu ftruabaf?hoc quoq? qd /  nuc pofuimus ubi fculptile SC  coflatile legitllicct idolu fitrtame qa
p errore r efigio putabatTad ueneratione eius ficut ad dei minifteriu ephod SC  theraphym ifigne coficit ♦ fhera
pbym quid fit fi fpatiu dičladi foerit: pfeqmur,Nuciteri dc ephod utccepiusexplicadu eJn exodo ubiMoy^
fi praccipit^ut lacerdotalia iubeat fieri ueftimetalPoft cactera fegid SC hx  ftote qs faciantpečtorale’*{uphueraie
SC  tunica^KocrUi ‘TcžS SC  4>cidari:8i cidoriu. Vbi aut nos pofuimus fuphueraleh' grarco hr irrcomv 6C.lxxater^ -
pretes traftalerut'qdP (cilicet fup hueros iftiufmodi ucniat ueftimetu,B>eide liigič&hi accipiet au^ SC  hyacin—
thhsi  coccinu 8C  purpura SC  byftu:&: faciet fuphumerale de by ftb opus textile ua riu^uid plurafTotus cxo
di libe^c ueftiu plenus e fpecie.Na SC i  fine eiufde uoluinis feribifiac fecit ois fapies i opibus ftolas fančto^ q
fucAaroo facerdotistficut domrnus prtecepitMop(i,Et fecerut fuphumerale de auro Si  hyacintho purpura SC
cocandi&C  bvfto retorta.$cd qa iexodo hoc genus ueftimeti praecipitf tatu ut fiat:8č poftea ačlu rerert mon ta
me eoAaro ueftitdn leuitico quo facerdotalibus ueftimetis ldutus fuerit.‘explicat i& applicauit-Moyfes aaio
SC filios eiu^K lauit eos aq:SC ueftiu it eu tunical3C cixit eu zona:& ueftiuit eu urrsZv Ju v  qd'_nos fubr; ncale U  -
ue tuica qua lubtus ueftitus e polTumusiterpretarijSčipofuit fuphueraleiqt:9C cixic eu lecudu fačl-iua up»ut

rali&Sč conftrinxit ca in ipfodVides itaq; hunc fuperhuerali cingftquomodo famuel cphodbad ilio nelcio quo
cingebatftfed ne te longius trahadianc habe fententia.Vbicu^ in.lxxaterpretibus hoc eft in codicibus noftris
£TrčojuiS*i*fuphuerale legiturfi hebra:o fcriptu eft ephodd^)_uod qre alibi fterpretari uoluerifcSC alibi ininter <
pretatu rel*qrindno eft tnei iudicificu hoc ipfu in pluribus fecerit!utiq$ alibi a!iteratq? aliter exprcfterintnouif
fmx  traflationis uarietate Iaflatitipfa hebraca uerba pofuerint.Aquila autem id quod lili i.ua "liov dixerunt Sc
£v5AiaJ.cxd,u€ftimentu SC  fup deftimcntu dixi$quod.f.tunica SCq<J hebraeo iermone uocatur mail fuperiorem
junicakvajuacc uerod.nuta liov quod hebraicae dicitur ephod.ru fuperius palliu fignificet!?quo tota facerdota -
Iis:protegatur ambitio« 1 ^ uazris forfan fi ephod facerdotale fit palliu?qre in quibufda locis addatur barVAudi
ens bar; tilu tenere non poftu.Na cu apud hebraeos dicatur badhpfos quoc^dxx.interpretes fic tranftulifie ma -
nifeftu ficiproba^ut bar fcribatunerror obtinuit$ad autlingua hcbraicalinu diciturjlicet linu eflfertin fignift -
eantius exprimaturfženiqj ubi noslegimus:& facies femorale lineuhit operiantfcarnis turpitudines a lumbis
ufq? ad crura eos^ftn hebraeo pro lineo bad ponič«(^ua fpecie uir quoq? ille qui danieli monftratfiindutus eft
Et extuli oculos meos & uidfe ecce uir unus uefticus eft bardin,*quo plurali numcro ueftes linča: nucupatur zz
(Jropterca aufrSamucl &.lxxxv.uin facerdotes ephod lineu portafte referunt?2quonia facerdos magnus folus
babebat licetiafephod no lineo ueftiedi^ie^ ut fcriptura comemoraftauro-hyacinthopurpuraicoccino byftoca
corexto.Caetcri babebat ephod no illa uarietate diftin<ftu:& ex«xiijapidibusprnatu?qui in humero utroqi refi
dcbatJfed lineu SC  (implex1& toro cadorc.‘purilTimu,Ye^t|uia fupra pmifen&ne fi (patium dičtadi fuifterrde—
theraphi quoq? breuiter diftertu^nec qui(q iterim iterpellator aduenitrfcito theraphymal>AqIa morphoma—
ta fterpretarftqs ndfiguras fiue figurationes poftumus dicere.Nain eode loco qdo fau! mifit nucios ut accipe
rent dauid;& rcfponderut uexari illu gtauiteft& mifit rur fu dicensfaftertc illu in Iečlo ad me:ut occida illuKic *-
uencrut nunciftSč ecce cenotaphia ilečtdpro cenotapbiisa hebraeo thefaphym.nmorphomata pofita funt:8č
no decor capra ut noftri codices habetfted puluillus de capra^ pelfe cofutus;qu; ltonfis piliš caputiuoluti in-
lečtulo hois mentiretf?utaut utiiufcj? fermonis ueritate pariter expIice;inOfee cominat^ dcus a fe populo forni —
cante omnegratia ablatu^ dicens1fq» diebus multis fedebuc filii ifrael fine rege SC  pricipetfine (acnficiojfine al^-
tarfi&fine iacerdoticJSc manifeftationibus{jSro facerdotio SC  mamfeftatioibusa hebrteo eft fineephodCuxta«
Ixx«quocp qui (enfu magis q uerba lterpretati futtfacerdotiu iterpretari tberaphym*Theraphym uerod.figu
rationibus uel figunVuaria opera q theraphy m uocantlitelfige.Na SC  in£xodo c^tcrifip locis ubi dcicribund
ueftes plumaria arte cotexta:opus cherubin*uuariu atq; depičtu fačtu efte defcnbif: ita tame ut uau litteram
cherubin no habeat-quia ubiciKp cu bac Iitterafčribuntlaialia magis q opera fignificat«(uxta igič  hucfenfum
£C  micha cu ueite facerdotali:ca:tera quoq; qux  ad facerdotale ptinentornamentmp theraphym fecifte mon^-
ftrat^.C^ua nelienunc tibi oem habiiu facerdotis exponerej6Cp fingulas ueftiu (pcciesdina oftedere iacrame- —
tafiVefii quia i hoc lpio breuitate epiftola: excefltmus!SžJo{ephus acPhilo uiri dočhffimiiudatorci muln'q; de—
noftrisid latiftime^pfecuti funtiquo^ ut atunt uoce audies me:quce de etetero uelis prefens pra:cutatdqMcfenteV
ut O od forte nefcimultfine teftetfine iudiceffida aure moliamur.Mos ut fisthebraco^ Icčtione detetiSn latina

A  , _ _ _______ r  heremum J illas hiftorice

mvfticecp defcnbens* EpiftolaXXVIL

M feptuagefimofeptimo pfalmc?que iuxta euangelifta matthseu ex pfona domini dičtum čredi
mustdece plaga^ f xgypto SC  egreilionis ifrael in folitudine narraf hiftoria.Cuqj nulli dubiu fit
fačtaefte qur feripta funtiquafi aliud littera foneualiud claufu fpiritus teneaŽApiam iqu*t in pa


^ _ r - -  wv iiiut uu v  la liitc ctuic rtu. ura iu uguia

tingebant illisjfcripta fiint aut ad comonitione noftratin quos fines (atculo^ deuenerunt.Ettiolo uos ignorare
fratres3lquoniapatresnoftriomnesfubnubefuerut:Sčomnespmaretrafieru^oespMoyfebapti2ati fut in
nube SC  i maritSf oes eande efca fpiritale maducauerutt6C oes eude potu (piritale biberutibibebat aut de fpiri
tali coftčjnte eos petr^ petra auterat chriftus.lii ergo pars hiftoria: itineris ex acgypto fpintaliteraccipic;§i cx
tera q abapoftolo £  anguftia tpis prrtermifta futteiuide efte itelligetite couincent^.Na ide ppheta q i alio lo
co dixeratthabitaui cu liabitatibus cedar multu icola fuit aia meatabietia tcrrac (sLČkx  no ferre fiiftineltlachr^
mabiliter igemifcifSC diciul  lase recordatus fu:6i effudi i me aiam meafdonec trafea in locu tabernaculi admi#
rabilis ufq? ad domu derin uoce exuItationis SC  confeflionis fonus epulantis.Etin alio pfalmo. Rcuela oculos
meostSč confiderabo mirabilia de lege tua.Paulus quoqftex fpiritalis eft Mt  ipfc dominuslfi crederetiVMoy fif

8L  mihifrHX RT*   I'. . V f  t. t. K* • • •  X K  C., ar  .

...  r- ima ni tuuL.ua i«»iijjiurisfqute aeipio aicta erannjg

iidum cibum glutire nc'queunnfed adhuc ladte nutriuntur infantiasllcgant^haraone carneum*& marc rubru
per quod ad Indiam nauigatuffSC manna coriandro fimile:Sč omnia qute feripta funttaudiateorporaliter« Le
pra domo^aSc l e pra pelli^: ftamims!tau^homicida:& iumentu adulterii reu^SC hebrri propter uxore ac M'
beros ieruire cupientes’aure fibilcatperforat^Nos aute derelinquentesCapharnau agru quodam pulcherri/

p6»«r*v tnum:

/

/

3S5S*

ni


fcr,:'"">.

, *o»d, i ;: 0o mr

i *' ro t »F

* :  *» S«»

^ik. rb,r 'Ai.j

"^uiirr 1

■S^ViTnj

•' r, '^cli

*" ; °* m^nl^
"r^oT 4 ? fo| «i

.'""SV:

"■*-'Ajbm , dc -
■ ,." nor pl'om a -

0,ut *c 1 W .

.'“^.'U.tluCb

cl !ta aint:8i

i:;i ^rutiuoiut, in
1  rppuloforni-
'  ^ Hftciodineal/-
^*»fph°d(iux{a,

r ' J p' , 'vmiifro,i,r,g u ^

' "^^u^dcfčribuni

• "c  utuau Iittcram
‘ ri 'pfhucfmfum

' J ,' 'nmfralk' mon^

!  - 'rurrclacrarne^-

itudxon ] .tnulticn de -
’. • *.v.n^tdenteV

• v J.rtčmnlatina
«tftnrpjtj»mdcigno>-
-r . mi.ifrjrcnuc/

4 .jujucldurnuico/

- —” *. iHas hiHoricc
IpftolalKVII.

• m čredi

gtjCijanulliiiubiu (it

.jmKjuifi n  pa

:i  \. -rrsnoftrinar

j ; : 4 «ntlg uraCl ^

1 ooioOOStg 110 ^ •

.. -1:; iur m

i, ..»vf*

M*l •:.uiiry-

■\ry\> x r

^\bv<t* on ’ !

:<

xc*

Jf

'Grafiti



čtustianc

/Vk 11

6)

»m*

mum^ cudelu egredictes  in dele rtulpa Ičamur.panibus eius.SJi infipientcs fumus:SC iumento^i fimiics ordea ,
ceislfr rationale animaktriticeis & ex orano frumeti comolitis!^ in terra cades'6C mortnufcnultos frudus at ^
ralit.Noue plagis pcufia eft ^gyptustfradusPharao;at dimitteret populu deihd extremu primogenita pdi,
ditjut primogenita ifraelis domino facrarentffg prius tenerc cupiebatliftatercxpellut,£xterminaror tranii&C
terra: Geifen paftorale SC  pluuiis irrigata no audet attigereierat eni poftes eo$r agni cruore figna tftčC  ope loquc-
bantf^gnatu eft fup nos lu me uultus mi domine. Vnde SC  appellat"ipfa Iblenitas phafe|quanos traktu appeD
fare poffumusleo g de peioribus ad meliora pgeteštenebrofa acgyptu reliqmus.$edia tepus eftjut pmiiia co.
pletesGiafionu ifrael ordinqpfeqmur4>criptu eft 1 ukima parte uoluminis numero^.qd’ apud hebraros ap/
pellaČnaidabar.Hacc fdt caftra fijio^ ifraekcjegrefri lut de terra xgyptr*p turmasfuas i manudV3oyfi 5C~Aar6:
qs grad apreis uocatlfnos ppter ligus ( pprietate fignificatius mafionesrfiue ga de exercitu dicitf caftra traftu -
limus.Fitautcatalogus maHonu a prima ufcp ad uidmak numerant fimul qdragitadua*;de gbus^Mattb^us
Ioquit^abAbraba u(qj ad»Dauid generatioes.xiiiiiSCarOauid ufq; ad tra(migratione43abylonisgenerationes*
xiiii!& a erafmigradon&6abylonis ufq; ad chtiftu generationes.xitiiiideft fimul generationes.xk^p has curric
uerus hebf^us q de terra trakre feftinatad crelufSč xgypto feculi derelidasterrarepromiftionis igredic.Ncc
miiy fi i iSlo numeri iacrametopueniamus ad regnacadorpifub quo dominus atq^ faluator aprimo parriarcha
pucnk ad uirgine qfi ad iordanciqua: pleno gurgite HueSfpiritus fančHgeneris redudabat.(^_uod aut in ms/
nudVfoy fi S^Aaron igreftiis fcribi^litellige lege SC  (acerdotiulopa SC  cultu deuquotp alte^i altero idiget. Nibil
eni ( pdcft cxercere uirtutes^nif noueris creatorekicc dei ueneratio ^ficitad ialutejnif prarccpta coditoris iple-
ueris.His duabus manibusiqua{i duobus ierapbin in confedionem iančtx trinitatis erumpimu&'dicenrest$a^
člus^fančlusjfandus dominus deus fabaotb. J.Manfi c*

©uerut itacp caftra d&Rameffe mefe primoixv*die mefis primi.AItera diepoft pafcba egrefti iunt fi'
!ii ifrael i manu excelfoi ccfpcčlu oium xgvptio^8C acgvptii iepefiebant quosppuflerat dominus ex
__ eis oem primogenitu i terra žegyptk8č i diis eosp fecit dominus iudicia.R.amefte a quibufda iterpreta—
tur comotio turbuleta^ut amarituda’c6motioq5 tmcac.Nos aute uerius jsftimamus exprim£tonitruu gaudii.
Ad hac urbe quse i extremis £gypti finibus eradpopulus congregatus eft:qui i defertu exire cupiebafteo <%>  tu-
muku farculi derelinqucs moucbada uitiis priftinis:8c a cotnedete prius tima peccato^iSC  oem amaritudine
uertes in dulcedinaut dei uoce itvSyna mote defup tonatis audirer.^uod aut uerba diuina SC  eIoquia icrip*-
tura^ iipfius feculi SC  mudi rotaKonitruus appellent^pfalmifta declarat diccstuox tonitrui tui deus i rotaV SC
dei patris uoce i baptifmo faluatoristaudictesjtonitruum putauerut.Cuq5 comott fuerimus ad euagelica tubaV
8 čexatati  tonitrui gaudio.'eximus i mefepriolgdo byems pr^teriit Siabiit Gbi.'c|do ueris exordiu cft;qdo terra
parrurittgdo čuda renouanf;5i eximus.xv.die melis primi icraftinu pafchae pleno mefis lumiclpoft cfu agni
imaculatijČC calciatos pedcs habetes de apoftololSC accidos pudicitia luboss6i baculos i manibus pr^pararosr *
iguis eni i a:gypto.xmi.mefis pafcha iacietes comederimus agnurrame tuc nobis luk plena copletf^do i manu
excclfaRame{Tedimittimus:qexcelfadiciGuelg.£egyptupcufleritjuelgptexeritifraeluidetibus xgyptusi
qu< admirant" 7  nos exire de feculorSč torqaen£iuidi^SC poftea nos tenerc cupietes iplecutionibus luffocant ;
odo SC  2£gyptii lepeliut primogenitos fu osipat res mortui terrenis opibus^opprimut mortuos filios fuos.Mib
hi ni dei:  acgyptio^ priogenita dogmata efte philofopho^lquibus deceptos hoies atg irrcdtos*tenebat:^uas
cu ifrael uiuus effugeritlcircudat mortuis fuistne cxeutiu im i ten c exeplufporro qd' fequitur In diis co^ fecit iu
diciaifltue ut.lxx.traftulerut ukionesiillud bebra:i autuma t/g node qua egreftus eft populus oia in £gypto te¬
pla deftruda fintjliue motu ter rac liue idu fulminu.Spiritalitcr aut dicimnsig egredietibns nobis de acgyptos
^ crro^ idola corruatfSč ois peruer fa^» dodrinaRi cultura.“quatiatur. .ILManlio.

T pficilcentes filii ifrael de ramelfecaftrametati funt inSocoeh.Secuda manfioHn hac coquuntpa /•
incs asimosjK primu tendunt tabernaculatunde SC  ex relocus nome accepit.Sococh quippditerpreta -~
tur m Tiugua noftra tabernacula fiue tentoria.Et ob h'oc feptimo menfe quintadecima didlolenitas tabcrnacu
lo^t  eft.Cu ergo exierimus ex ^gypto primu tabernacula figtmuslfcientes nobis ad ulteriora'pgenduftunc no
comedamus de fermeto malitise SC nequitiacifed uefcamur azimis fmceritatis SC  ucritatistdomini prarcepta ope
confumatesVcauete a fermentoPharifaco^ Jn hac nobis pr^cipitur maiionekit femper aegreflionis ex ^gypto
memores fimustutcelebremus tranfitu,i.phafe dominfut primogenita noftri uteri cunda^ uimnunapro pri
ii^s qua: percufki funt domino conlecremus. JILManno*

( T profedi deSocochicaftrametati funt in Etbatquac eft in extremo folitudinis.Tertia manf o offerf’
poft tabernacula in qua pritnum uidetur dominus nodstin coluna nubisjSC pet diemin coluna ignis*

. [ ut pr^ccdat populum;SC dux itineris 'fiat.Etha nobifoim fonat fbrtitudo atq? perfedioide qua SC  Da
uidcanst.Tu dirupifti flumina ethatideft fortes.(£randis eft fortitudo acgyptum dimitteret8C in extrema fohV
tudine commorari.Ex quo intelligimus locum ^ococh’adhuc I iuxra xgypti fuifte regiones Jn eo quod diestur
q\ix  eft in extremis finibus folitudinisibftenditur confinia efte hcremi.'S£ acgyptiVPra:paremus nobis fortitu/
dinemjaftumamus perfedum roburlut inter errorum tenebras SC  confufionem nodistfcicntie Chrifti lumen
appareat.5)ies quocp nofter habeat protegentemtut his ducibus ad landam terram peruenire ualeamus.

A  Sk JIII.Manfio.

mosenin

aiiiimaniio#

o(efti«d^th3natH , pliiahirothqcrec6tta6celfcpliSa:ca(lraiTiEmti(utcregioBM3gdal.(^uar

'ta mafio cftPhiahirothTj intetprctar ojnobilijaJfcribitar^plterS heth^uidi male hiroth uillat

^•XXXV11f.

uocatffa

m

fortitudine nobilitamar in <Iomino?&-BeeIfephon idoli archana contenimusjilliufq} magnifiecntia SC  turrita
fuperbia deeIinamus*M6 eni eft ab auftro unde dominus uenitiČČ a meridie in qua fpofus recubit in floribus^
fed poffeftbr aquiIonis ned frigidiftimi:ex qua exardefaint mala fup terra?qui cu fit fKgidifiimusjiioie dcxter
uocačtfelfu fibi aflumens uocabulu uirtutis ac dextrtetcu totus fit in finiftra. .V.Manfio,

T profečli d&Phiahirotbttrafierunt p mediu mare in defertoifSč ambulauerut uia triu dieip in folituv
I dindEthajcaftrametati (ut mMarath,<^uinta manfio eft i-t\iarathjqua: interpreta*? atnaritudo«No
poterat ad robri tagitfe gurgitespueirelSž-Pharaone cu fuo exercitu uiderc pereunte?nifi poftq habue
rut in ore nobilitates?ideft i  domini cofeflione uirtutesjqdo crediderut deo Sč-Moyfi famulo eiusKsc audierunt
ab eo dominus pugnabit pro nohis*5č uos tacebitistSč uičtore&Maria praecinedf i  ty mpanis SC  choris refona/
re coeperuntfcarmina triuphantiu.Catcmtis dominoigloriofe eni honorificatus eft:equu SC  afcenfbre giecit  in
niare.fofl prasdicatione euangeliufpoft tabernacula trafmigrantiurpoft aftumpta fortitudinemlpoft cofeOio
nis nobilstat|^cgyptii S^Pharao rurfus occurru&unde difcimus cauendas Temp infidiasžSč iuocanda miferid-
cordia deilut in fequente Pbaraone poflimus cffugereiSč nobis i  fpiritali baptifmo fuffocet♦ Egreffis de mari
rubro occurrit heremus fyn:quse eft fo!itudo!& han diciifdn qua tribus diebus igredientes no habuerur aquaf
SC  puenerunt ad matajqua 2  ex amaritudine nome accepit$iabebat fonsaquafSč dulccdine non habebatfmur.* -

cedine«Tnde SC  fčriptu eftžtcnftituit deus populolege Sč  iudicia:& tentauit eu. Vbi eni magnitudo gratisdbi
magnitudo difcriminisrNec terrearislfi poft uičloria uenias ad amaritudine:quia uety pafcha facietes Azima.
cu amaritudinibusfomedatlSč tentatio probatiorse^pbacio fpe?lpes parit falute.Apud medkos quoqj qdam
antfdota noxios humores teperanna ex amaritudine terminančfdicente fcriptura q ad tepus pinguefacit fau^
ces tuasjnouiftime uero amarius fclle inuenies* «VLManfio.

T profečli deMarathtuenemnt inbdeIymHibi erannxii,fontes aqua& 8č.lxx.palmas)ibiq$!!caftranie* —
' tati funt«3>exta mafio in arietes lotefq? uertit1| pulcher ordo uirtututpoft uičloria tentatiotpoft reta*
tionc rcfečlfo$č amaritudine uenimus ad arietes SC  robuftos principes gregi'sfquod apudEzechiele
dominus iudicatu^ efte fe dicinq? alii eoig concukauerit aquasl5č coprefterint ouesialii Ieiies Si  placabilcs fue* -
rintJDe his SC  uicefimus očlauus pfalmus loquičtAfferte domino filii dei: afferte domino filios arietu*$extas
manfionis tenemus hcfpiriuinuncj prius occur terunt fontes clariftimi SC puriffimi tnifi ubi magtftroRi dočlriV-
na prorupit.Nec dubiu quin deA r n«apoftoIis fermo fitrde quo^ fontibus deriuatas aqux tonus mudi ficcitatc
rigantJuxt 2  has aquas.Ixx»creuerum paImje?quos SC  ipfos (ecudi ordinis inteiligimus pratceptoressLuca euai ~
gelifta teftanteJduodecim fcciflcapoftolos SC (eptuagintadifcipulos minoris gradus!q«os SC binos ante fetdo/ -
minus pnemittcbanEk quibus SC  Paulus re{ertrq» apparuerit dominus primu*xindeinde apoftolis oibusrali / —
os uolens intelligi primosJSč alios fecundosthiifti di(cipulos«Bibamus de huiufmodi fontibuslSC dulces fru /

V člusuičloriae deuorantesad man fioaes reliquas prxparemur* . VILManfio,

Rofečlicp deHelyrt%'caftrametati funt ad mare rubrufqdP hebraicte d id tftafuphiSeptia mafio e* fft
qrit? quomodo poft trafttione maris rubritSč fotis mare;5č-HeIyni;rurfuad mare rubru ucnerintmifi
forte i  itinere pgetibus fines qda maris occurrericiuxta que caftrametati fut|aliud e eni trafire mare ?
qpximo figere tabernacu!a.Ex qbus monemur etpoft euagelica dočlrinalSJ cibos dulciflimos triupho
\ ru appere nobis interdu maretSč prsEterita difčrimina poni ante ocuio^qq muka: differetiae fit trafire marerSČ
mare ^pcul afpicere. Verbu Iafuph apud hebr^os ex mari SC  rubro copofitu eft:Suph aute SC  rubru SC  fcirpus
uocatf* Y nde poflumus fufpicariVq? uenerit ad palude qda 6čfacu:qui Sčcorrečlo SC  iucis plenus fuerin(^ uod
aut oes cogregationes aqua^i fcriptura fačta mare uocecnulla dubitatio efhHaec mafio i£xodo no habet^fed
(čriptu eft pro ea q> de mari rubro uenerut ad defertuSyn;qux eft iterHelpm SC  Synaiixv«"die mefis fecundi
egreffionis eius ex žegypto;ideft.xxxi»poftq egrefti funt de-Ramefte. ♦VllkManfio.

Tpfečli de mari rubrokaftrametati fut i (biitudie Syn očtaua mafiodicet iuxta ordineExodi feptima
fit.Sed fcicdu^ois ufq? ad motcSynai heremus fyn uocct tSC  ex tota puincia etia Iocus nome unius
mafionis accepiefficut SžiMfoablta urbis q |)uincie nome eft Jn hac fo!itudinc;quincp maficncs funt •
Jfaruph de qua fupra diximus8č heremus fyn;5č DephcarSč Halust6čRaphidin^de quibusloqmur in confc/ ’
quetibus.|yn aut iterpretač’ rubus uel odiu^uo^ utrurp facit ad rufticos itellečlus:q? poftq uenerimus ad cu
locutde quo fit nobis dominus locuturuslgrade odiu mereamur inimici caufa?loquete i  iHa domino no perire,

Et nota i  očlaua mafione i qua torcularia noftra funtiunde SC  očlauus pfalmus hoc titulo praenotat^defer f
tu capfmus rubri:quia plures filii defer tastmagis q eius qux habet uirum, «IX.Manfio.

T profečli de deferto^iyn!caftrametati funt in£)ephca,Nona manfi©,Hoc nome apudHebratos cr u-
fmalideft pulfatio diciturJuxta quod SC  dominus aittpulfatc Sč apietur uobisdnlibro autem hebra i/
iforum nominum^adhaftionem remiftioncmq; tranftulimus? quod lečlorem tuibarc non debet/
nec putet nos s di(Tonantia (čribere «(bi enim iuxta hoc quod uulgo habetur edidimusl fi medium aer i
bum fčnbatur per eth litteraml hic autem in hebraico uolumine feriptum reppi phen: quod elemen /
tum magis pulfationem q glutinum fonatVfenfu%'eft manifeftus^poft refponfa domin^poft očlauum

numerum


Rsv

l: v 4>

'" ''Vi, S.

■>• '"»V

. “»»n

bs«*

as:

5*?WtSj

:.».JT.""ftlL

■*.K>

■ r 0t >^
k -;,c.; ~3*»nar..

•^ratiduL
,. V^Ai

' ' 0,< J U0 9 ( ^cli m
m f m F 0 $xhnhji,
_-*yi.Man(io,

^^^caftramc/-

*  ' r -^portretu.

; : J r u ^fchielč

‘.Vptabilcsfue^
• !:  ' :  Jnau.$fxt£
(mdochu-
it'< .umuJiGcdute
:-  '• • •'rsLucacuši'-
iJtVnntnamtfcdoi -
v •, žolisoibusali/ -
BoU&vV dulifslru/
.VjffManfio«

V p<uni <ifioe.lt
uihtuiimennnuTi
t  caitrafirtraarc«

n  i-.V.mos ttiupho
cti« !*i tr iirc  marcr&f

V r.; bru&:fcifpUS
,r.n fjfrir.(Juod

\ \  \ioo6habrt* ,

;r rr^its fecundt

BP /vin*M an( ‘ 0 '

^V«A frprin*

..-jrincon^

■ A 1  ^usad*

* ,«&**&* ?

J ij.tffZ0 5CIV

-•**£<

. ***. Ifftfrfl

numerum refurredionis chriftžmcipimus faeratneta puIfare.Prudenteftudiofu^ ledorem rogatu uelimfut
fciattme uertere noiafiuxta hebraica ueritate.Mioquih in grarcis SC  latinis codicibus^preter pauea omnia cor>
rupta repimusjSC miror quofda eruditos SC  ecclefiafticos uirosteos uoluiffe trafferre qu££ in hebraico no haben
tur:& de male interpretatis fidis explanatioes qrerqin prefcnthDephta Iegant pro rephca; litteramponentes

E aieo q, res SC  daiech paruo apice diftinguaturs& mterpretatur curationdatq 3  exinde tropologiam fi/
milemJprofequuntur* , .X.Manfio.

Rofcdi d&Dephc^caftrametati funt j Hafus.SJecima tnafic^ Exodo no habeturicreditur^ in fyn
beremo cotinerijeode narrate librofpfeda eft ois multitudo filiop ifrael de heremo (yn;p manfiones
i os domini uenerutR.aphidi;ex quo pfpicuu eftpfures mafiones eiufde regionis uocabulo demo—
ftran.InterpretaturcpHalus fermetu{qd' tolles mulier fnifeuit farinas fatis tribus‘donec fermetaret" toium.fn
hac folitudine murmurat populus ppter famefec coucrfus rcfpicit pculi nube gloda dečaccipit^ uefpcrc co,
mmiceaiiSC  mane alterius diei‘manna«Et nota i manfione decima fermentu poni?& poft cfu carniu manna tri —
bili impleriq; feripturatpanem angelovi manducauic homo* ♦XI*Manfio.

Rofedi d&Halas caftrametati fut nvRaphidimiSCno erat ibiaqna populo. Yndecima manfio eftq
uiolčtef uerpretata i  libro hebraicoip noium rfeppertluidit os fufficieseistaut certe uifTo oris fortiuTfi«
ueTuxta pprietate linguse fvrademiiTio manuu. Hžc SL  r Exodoiegi^^soft pfedione de heremo fyntqritur i
ca populus ob ardoreiatislfbns de petraOreb erupit SL  pfluicSC qa tetauerunt de^locusRaphidf; tetationis
quoqj.i.mefle fortitus eft nome.Moyfes afcedit i montežlefus cotrai^malech militattad crucis fignu fuperat
inimicuslremiifisoratismanibusihoftisuidor ifequitf,&d6ždvIoyfesfuplapidedidua42achariaq fepteha -
bebat oculoslScrSamuelisuolumicappellat^abneferddeft lapisadiuton JSc utraq^ manu eiusAaroK Vriid
motanus lucidufep lufletar.Scuido adueriario fupuenie^ethrccadducitSephora SL  utruq? filiutdat cofilium.
lxx.{eniof£t8£in typu ecclefiaedegettbuscogregafculegisiminutia'euagcliofuggerete cop3etur»Fulchreauce
diilolutio ac fanitas fortiu raphidi dicit^uel ppter diiTipatuAmalecbuel pprer lanatu ifraeLSin aut remiilio—
ne manuu iux?a fyros rapbidim fonatldicemus ppter ofienfa popu!iiqa cotra dominu murmurarediftud Io^
ca*nomen fpofttu + Hatc tagimns potius qcxponimus^breuiicr idicaflc c6tenti%pod fermentu halus SC  ma(Ta
‘?(bleant muluplicia darmonu aduerfu nos tentamenta‘confurgere *XII«Manfio*

T profedi ds-Raphidncaftrapofuerutin folitudineSynai,E)uodedma mafto eft.Statim tibi ucniat
in mente apoftolo^ numerusluna de pluribustied maior oibus no feparat? in ordind&Tpr^cellit i  me
w  pitoAd huc Iocu.xI viudie pucniunt feriptura dicete.Mcnfe tertio egrefTionis filio^i i fi ael de zegyptoV
in die hac trafierunr f fob tudine-Synai|pfedi<p de-Raphidimruenerut in defertu"Synail5č caftramctati funt i
heremoifeditoj  ibi ifrael e regione morisidJ Moyfes afcedit ad deužuocauitc^ eu dominus dices& reliq.Et mu
fufuade iquit ad populu SC  fandi fica eos hodie SC  crast& lauet uefhmeta fuaifintq? parati in die tern ut quia ter
tia die defcedit dominus i  monte?quo fumate SC  fulgore SL  tonitruojcaligineiuoceftubatmortahu corda terreti
bus*'Moyfes Ioquebad SC  dominus refpodebatei^tupputemus nume^ijSC lueniemus qnqgefimo die egrefiiois
gfiael ex iegypto i uertice motis^ynai lege data.unde SC  petecoftes caelcbrar folenitastSC poftea euagelii (aera-
meta i fpiritus fadidefčefione coplentlut ficut prion populo qnqgefimo die uero iubilaeo SC  uero ano remifi

_ii/ At*./*,

tus euagelica praedicatione mudusexpletus fit.bongu efl: fi replicare ueli:quid in lege prseceptu cfljquomodo
fabricatu tabernaculufqux uarictas hofiia^qux uafo§i diuerf ta^qua: ldumeta p6tificisequaE facerdotu SC  le
uita^t ceiimoniaeiquid egerindquomodo populus numeratus fitthoc tantu dica?q> media patsExodit& totus
Hcuiticus lrberto: namero^ pr^cepta no modicafe p fmgulas tribus populi diftributio:& oblationes pricipu^

mulnplex‘!aliud eft eni unaaliud omnes gratias poflidere. ,XlILManfio«

^ \T profedi de folitudine Synaitcaftrametati funt i fepulebris concupifcetiat.Tcrtiadecima mafiolfeuk -

ius nomen cx iterpretatione editu eftfapudtiebr^os appcllatf Eft aut fenfus ille de euangelic^

\efus baptizatus ftaii a fpiritu dudus eft i defertu?^ tentabaf a diabolo* ftaq? SL  ifrael poft familiarc
cu domino fermon^poftq monte^ynai comoratus eft anno uno SL  diebus quatuocmira difpefatione caftro —
ruWreftus eft i folitu Jin6'Phaaramtqux interpreta^ onager aut feritas‘fibicp fucciibft malae beftiž faftidiens

rppellatuseft locus fepulehraconcupifcentiseU-. -

Ex qua nos omnes docemur qui fapientia dimifimus fecularetSč aegyptias ollas cocempfimustnd debere m ur
murare contra c^leftem feripturasi panemhiee uirulentias ^gyptiorum qrere:qux funt poetai um carmina.
fed fimplicem mana? cibum querere;alioquin fi rurfus eas uoluerimus appetcre.uorabimus ufq? ad namcamt
SC  ftatim domini igue torquebimuftdefideriumcp noftrum uerteturin tumulost ut funus fepulehra dealbara

04  ^*yvyiy.

qu* foris appatet hoibus Ipeciofaiitus aut plena funt oflibtis mortuo^ 8C  omni Ipurcitia. KIIILManHo,
Tprofedi de fepulchnscocttpilčennasJcaftrametati funtinAferoth.CJ^uintadedmamanfio eftifoli -
| tudinePharajquae in atr ia uertitur.In haoAaron S&Maria pr opterAethiopiftajeon tra-Moyfem mur -

\ A  murann&in typu zeli aduerfus ccclelia degentibus congregata^populus iudaeog Iepraj lorde per fu>-
diturJnec redit ad tabernaculu SC  priftina recipit fanuateicSonec ftatutu plenitudinis gentiu tepusSplear JEt hic
prudens lečtor attedet^ poft confumata in duodeciino numero uirtute ifrael qui fupbiuit2& in lepulchris co. -
cupilcentise carnes £gyptias defiderauitlRurlu iac/t aliud fundamentu*5£ atriaiideft ueftibulu uirtutu igredi

»Mr «. * ff-' va. V -šema,  v- j-' £•- » - —1 - ■    - ' -T

T profčdi deAfcrothJCaftrametati funt in-RethpnaJpro qua fuprain hoceode libra1egimus.Poftq
profedus eft populus deAf&othJcaftrametati funt in foIitudine-Phara.Hoc eft autem quitadecima
manfio.Et notandum q> reliquae manfiones.xviii?quarum nuc breuiter catalogus deftribitur.a-Rethpna ufp
adSyogaber:ideft u(Čp ad,xxxii.manfioneml(ub*Pharani folitudinisnomine contineantunin quibns uniuer< _
la quse {cripra funt diuerlis temporibusgefta lentimusfquac quianoh funt per manfioneshngulas diftributaj
a nobis quoq? in comune diccnturUut poft ca ueniamusfcd rel?qua«Rethyna tranfFenur fonitus^aut itiniperus
qq plaeriq?Archenton apud grascossaliud genus arboris fsgnificare contendantiuniperum auterrfeprimus
graduum pfalmus iuxta ueritatcm hebraicam fonatjubifcriptum eft«(^uid detur tibi aut quid apponatur ti -
b&d linguam dololam?Et prophcta relpondetllag« tae potentis acntasfcum carbonibus defolatoriis. Ferut au -
tem lignum hocignem m ul to rempore conferuarcSta ut fi pranje cx eius cinere fuerint operte^u(qj ad annum
perueniant.Ex quo dicimus poli: lepulchra concupifcentia’ SC  ueftibuliftranlire nos ad Iignurmquod multo tc -
pore calore tenetfut fimus feruentes fpiritu!8č claro fbnitu atq; in altum exaltata uocdeuagelium domini pra: —
dicemusAb hacit£q? roanfione ufcp ad,xxxii*iftrafmodi continentur hiftoria%&)uodccim exploratores mitra ~
tur ad terra lančtauBo tras refertf’ in lignotdC chtifti breuiter padlo demonftratAMurmurat populus iudasoi$
gigantiu impetumireformidans.Pugnat contraAmalecbCananara uolente dec£& uidus intelligit*quac debe^_
at in terra fanda exercere (acrificia.SathaSž-Abiro SC  filit-Chore cofurgunt contraA1oyfe S^Aaro^c terr« uo—
ragine gsutiunfJnter mortuos SC  uiuentes pontilex mediustturibulo armatus ingreditur tSC  currens ir a dci la ~
cerdotis uocc prohibetf»YirgaAaron SC  flore profei t SC  FoIialSC-in Sterna memori^uirens liccitas cofecratur*
Nec dum templu feruabant edituilfnec du facerdotes ficleuitte obtulere facrificiai&partes eo^ myll:icus fermo
dc'cribit.A T itula ruffa in holocaufto concremat7SC cinis eiuspiacularis afpfio ell:quo§i omniu figura propri/__
os libros flagitantiSč melius reor tacerc’c| pauca dicere« .X VLManlio«

Xprofedid&R.ethynaJcallrametati{utrRemophares.$extadccimamalio eldiqua;fterpreta^grae -
co fermoe Jatine malipunici diuifidqd' alitmalugranatu uocat.Cuius arboris frudusi Icrip

turis dupliciter accipitAaut i ccc\cfix  grcmiorqus omne turba credentiu fuo cortice tegidaut in uarie —
tate 8C  cofonantia uirtutu;iuxta illud qcf leriptu cft.Multitudinis aut credentiu cor erat unutSŽ aia unalficq^ di
uiii lunt finguli gradusjut omnes eade copage teneantur. .X VlLManfio.

T proledi de-Remopharesscaftramctati funt inLebua*Septimadecima manlio efttqua in latere pol
fumus uerterellicet quidaLebbona traniTeretesmale candore interpretati fuhr.Lcgimus a:gyptios la
teres irpExodotquos populus facicns ingemuiuicgimus rMalachia laterepro quibus idumata deftrudis po^ -
Iftos lapideslreponere nitit'’.Et latere inEzechielun quo obleOae Hierulale pidura delčribitur «Ex quibus dixi
mus in itinere iftius uitziSC  de alfo in aliud tranfitumunc nos crefcerelnunc decrefceresSC poft ordinem eccle /
fiaftieum faepe ad Iaterum opera tranfmigrarc. VIILManfio«

I profedide Lebuakaftrametati funtin-Refta.Decimaodaua manfio infrenos uertiturllien! poft
profedum rurfum ad luti opera defcendimusnnfrenandi Turnusi rurfus uagi atep prajcipitessfcrip-'
turarum retinaculis dirigendi.Hoc uerbum quantum memoria fuggeritlbufq alibi in Ičripturis lan/
disSpud hebr^os inuenifte me nouijablep libro apocryph(?qui a graecis migrogenefisadeft parua genefi^ap ’
pellatur^biin ardificatione turris pro ftadio poniturlin ^uo exercentur pugiles SC  athlet^Sč curforum uelociV

hendatis. * ‘ .XIX.Manfio'.

T pfedi de-Reftaicaftrametati fut i-Caaltha.Honadecima mafio Ifterpretafeccleli^uagi curreuum
grellus frenis ad ecclelia retrahun^SC fores qs ate reliqratrfurfu itrarc feftinat« t XX.Manfio.

T profedi de-€aalthaicaftrametati funt in moteŠapher.^icefima mafio iterpretat''pulchritudd&f
monte decoris eft conftitutajde qua SC  quartidecimi pfalpii principiu fonat.^omine quis habitabit i
tabernaculo tuolaut quis requielcct in monte fando razide quid profint frena^uitiis retrahuntfi

Elaia 6&Michea populi confluunt diccntes.ucnitc aleetidamus in montem dominit^i ad domam
detIacob:8C docebit nos uias lua^Sč ambulabimusnn femitis eius. ,XXI,WANSlO.

I pkdidemote-Saphericaftramctati lutin4darada.Yi?cfima%Timamanfio'.uertit'' in miracuiu.
^uapulcher ordo pfeduu^ egregia texturacredctiufPoft opus lateris ifrcnamurlpoft frenos i cc

clcfiam

Hj

clcfia introducimnnpoft nabftationeecclefiasadchriftu monteafcendimu&n quo pofiti ftupcmusatq 3  mira
naunutnofter in laudibus dus fermo fliperetuAnuenientiu in eofquaj nec oculus uididfncc auris audiuitinec i
corhominisafi-cnderunt. _ .XXILManfio.

TprofecftideHaradaJcaftrametati funtimMaceloth.Viccfimafecunda manfiofin c&tus uertitur. In

mus<

domo » . .XXIII.lManfio.

Tproiccti de-Macelotmcaftrametati funt itrThaath.Y icefimatettia manfiod?oteft SC  fubterintelligtf
fed mclius-pauorem interpretabimurfuenifti ad ecclefiamialcendifti ad morem pulchcrrimumtftu*-'
^ poreSčmiiaculo chrifli magnitudineconfiteris.Yideslbilmultosuirtutis tux  fodos.NoIialtufapere
fed  timefcdominus enim fuperbis refiftitihumilibus autem dar grgtia.Et qui fe exaltat?uidea»ne cadat.Potcn/-
tes1 '

moj

rem qui cuftos eft beatitudinisj8č inferftiurgia tua ČL  baculus tuusSpfa me confolata funt& eft fenfus$u tor/-
menta formidojferuaui gratiam quam acceperam. ,XXIIII.Manfio.

] F profečh' deXhaath:caftrametati funtinThare.Vicefimaquarta manfio?quanonufIi uertunu' ma -
litii  uel pafturaniec errarcntdi perain littera leriberetur.Munc uero cu afpirar o duplex in ottrema
_ ^fir fylfaba^erroris caufafmaniefta eflfSoc eode uocabulo SC  eifde litteris feriptu inuenio patie-Abraha:
.qai in ftipradkfto apocrypho geneleos n o 1 n m i n e f a b ačt i s c o r u is qui hoium frumeta uaftabamiabačtoris uel
depulforis fortitus eft notne J*; a SC  nos imitemur-Tharcj&I uolueres cadftjute iuxta uia latum tritfcu deuorare
feftinantlfolliciriprohibeamus.NaSčAbraha patriarchsfrn typoafraefis SC  hoftia^ diuifemebrafacribdia

fes Sž-Helias du cit

„ _ i4p  . __lasouiutua^itroi/<

re non poteritfijuod uel ad prtepo fitos ecclefiarum^uel ad cuftodiam refert animas tua: ad quam leo diabolus
per diuerfa uitioram foramina ingredi matur. ,XX V. Manilo.

X proiečti de thareicaftrametati l  u t i n-Met h ca .Vice fi m aa n ta mafiduertsr in dolcedine. Alcedifti

uid em fuauius difdpIina^C^uid ertiditione meliuš^fSuftate SC  uidetejquonia fuauis efl dominus, Ynde
čč-Sapfon qui abegerat a fručlibus fais aues?S£ uulpes qua: exterminant uineas coIIigauerat;leoneq! interfece/
^ rat rugientetfauum inuenitfin ore mortui. «XXVI.Manfio,

X profecti de-Methcatcaftrametati funtiAfinona.Yicefima(exta maficSin Iinguanoflra feftinatione
{  fonatJuxta illud quod in pfalmo fcribitf.Veniet legati ex tegypto,Pro legatis in hebraeo feftinates le-
gimuslut pod q dulces fručtus laboris mefluerimusinon fimus quiete contenti SC  odolfed rurfu ad u!teriora ( p
perantes obliuifčamurprarteritorumi& in futura nos extendamus. .XXVJI.Manfio.

^ T profečti deAfinonatcaftrametati funt in Maferoth. Yicefimafeptima manfio uincula fiue difcipliV
nas fonauut feflino gradu pergamus ad magiftrost& coni  teramus limfna SC  prseccpta uirtutum t  ac
myfteria fčripturarum uincula putemus Sterna Juxta illud quod in-Efaia dtcitur:&5abayn uiri fu /
blimes ad te tranfibunK& tui erunttpofl te ambulabunruineli manids.Et-Paulus uineftus iefu chrsftitduplicia
funt in fčripturis uincula!qux qdiu rupftSampfonkiicit inimicos.Et de meretrice Iegimus'*uinculum in mani -
bus eius.Et ex perfona domini dicentisiOirumpamus uincula eorutii;8i proiiciamus a nobis iugum ipforum|
SC  alibrlaqueus contritus eil?5C nos liberati ftimus.Chriftiautem uincula uoluntaria funnet uertuntur in am ^
plexus.@ uiqj iis fuerit colligatusldicet finiflra eius (ub capite meo:Sč dextera eius coplečletur me.

♦XX VIlI.Manfio.

TprofedidedMaferotbtcaflrametati funtinfioneicam.^icefimaočlauamanfio tranfferturin filsos
necdlitatis feu ftridcrisifi ab uno incipias numerotSC paulatim addens ad feptimum ufq; perucnias f
«>c t niiiufbčlauus«eff citurnumerusf^ fint ifti filii  neceiTitarisipfalmš ipfenos doceat.Afiferte domino filti deu
afferte domino filios arietu.(^u^ eft tanta neceflita^ute nolentibus iponaturfCum diuinis icripturss fueris
eruditusf&C leges ea^ ac teftimonia uincula fčieris ueritatisjeontendens cu aduerfariisdigabis eosfSi uičtos du
ces in captmitate;SC de hoftibus quonda aKp captiuis liberos dei facie^ut repente dicas cum Syon:ego fterilis
SL  non pariens*tranfmigratat6£ captiual& iftos quts enutriuitVEgo deftituta 8C  folalSč ifti ubi erabtmiraris-Efa
lam^EiufHe platmi faeramenta cognofte Yox domini in uirtutdfuox domini in magnificetia: uox domini co

piexus.

filios ftridoris^ad illum lenfum refemq? timorcfupplicii SC  eius loči ubi eft fletus SC  ftridor dentiumf defetetes
~ J[  diaboli uincula^chrifto domino credentium tutba coli a fuboiittat. .XXIX.Manfio.

Tpfedli de^oneicajcaftramctati fut f mote-Gadgad, Vicefimanona mafio iterpretat oucius fiue expc
ditio<6C accičlio^iel certe qd’ nos melius arbitramur«catacope.nc6dfiOjlaaud aliter poiTumus magi t
ftndifcipulo^ atqj credeciui eos facer filios neceftitatisinifi pratceptores eo^i {terfecerius.Crudeles fumus in oc

* f CXi t

caficne eo$$no parcat manus nraiarmu aut cxtremu auricul* de ore Ieotiis extrahere Matedidus q facit opus
domini negligenter;5C qui prohibetgladiu fuum a fangutne« Vnde &<Dauid in matutino inquit;iterftciebarn
omncs peccatores terr*«E)e nuncio aute SC  accindione lisec breuiter poffumus dtcere)fq> filiis necel fitatis gran.
dcs ad uirtute flimulos fuggeramugcu eis nuciauerimus prsemia futuro^lčC accindos inire bdia nulla docue>
rimus*Hoi^ trium quicquid magifter fecerit;in monte confiflit. .XXX.Manfio,

— — — —-' '- V  - - ---- -

Iperauhnon confundar in aeternum^aflor enim bonusJponit animam pro ouibus fuis« ,XXXI,Manfio«

T profedi deJethabathajcaflrametati funt imHcbrona.Tricefimaprima manfio interpretatur

idefl tranfitus fiue tranfitiofed hanc uenit uerusHebrausjideft nepateta fiue trafitorrqui
dicere potefhtranfiens uidebo uifione hanc magna.De qua SC  pfalmifla caniu&no dixeruntqui pr*
teribantJbenedidio domini fuper uos.Pr*teritenim figura huius mundifSč propterea fančli cupiut ad melio
ra tranfireinec praclend fiatu contenti-ingcmiTcunt quotidi#Hsec rccordatus faVmSč effudi i me animam mcar’
quoniam tranfibo in locum tabernaculi admirabifisfafip in domum dedMultum eflj fi de omnibus feripturis
iupejc^uerbo tranfitionis uelim excmpla coniungere. ' «XXXII.Manfio*


no ut grseci SC  latšni errant p gimclfsnde i folitudine multitudo ligno^lnifi feduli &diligentis magi
dri difciplina monflratlcsedentis ligna infbrmia$& dolanrislfacientifcp uaia diuer(a:qu* i  domo magna necef
iaria (untfpolTunt lignationes uiri faltuum & ciiim arbo^ generaleper hoc credentiu multitudme figuraref
dicenteDauidflnuepimus eamlin campis filu*«Hucuiq? folitudo-Pharaldecem SC odo continet inanfiones^q

S eincatalogotfnfuperioriitinerenonponuntur« •XXXIII.Manfio«

T profedi de-A fiu ngabeuca (t ra metati funt in defert&Synifeoc efl cades*(^i3erit? cur odau^mafio
nune tricefimatertia efle dicatu&$ed fciendum^prior per fameth litteram fčribitur: interpretatur^
rubus fiue odium(h*c autem per fadc;& uerdtur i  mandatu«!lludq} quod iungttf cadestno ut pl*riqj
exiflimant fanda diciturifed mutata fiue tranflata,Legimus inGenefi iuxta hebraica ueritatefubiiudas mere -
tricem putans-Thamar dona tranfmifit;& fequcfler nume^ interrogabattubi efl cadesthocefl fcortumicuius
fiabitus a casteris fčeminis imutatus efl.In mu Iris quoq; Ioci&'hoc idem reperimus.3>yn aute fanda interpreta—
ruri& m  tcc. av Ticppcccriv efl intelIigendunKquomodo pare* dicuntur ab eo q> minime parcantf& bcllu
quaq bellu ficSC lucus q> minime lucet.In hac mafione morit'' Maria SC  fepelitf’ SC  proter aquas cotradidionis
^VIoyfes 6£Aaron offtndunt dominmSi prohibentf' tranfireiordane!miffifq^nuncnsad Edomkranfitus petitf
nec ipetratur.Q_uis timeret pofl tantos profedus trurmur populiiSč offenfam magiflro^!8C ui* traiitus de«« -
tiegatostVidet mihi in Maria prophctia mortualinMoyfe S£-Aaron legi Si  facerdotio iud*o^i finisipofitus;

<£  nec ipfi ad terra repromiflionisrranfcedere Ualeandnec credente popuiumiad folitudine huius mundi cdu/~ *
ccre.Et nota^ pofl morte prophetia^SC aquas cotradidioni^idumacu carneu atqj terrenfttranfire no poffintF
I c  cu multis prarcibus Si  conatu uia non impetrendfed egrediat-Edom aduerfus eos i  populo multo£& i  manu
forti Jnterpretatio quo<^ nominisfeorti di  offenfe Sč negato tranfituiconueuit.Vbi eni mandatufibi Sl  pecca—
cum;ubi peccatmibi offcnfifubi offenfaubi mors«Hacc efl manfioJde quapfalmifla canit«(£ommouebit domi -
tiusidefcrtum Cadcs. *XXXIIII,Manfio.

T profedi de cadestcaflrametati funt i montenn extremo terr*Edom. Afčenditqj Aaron facerdos in
montcmOr iuxtapr*ceptu domimlSC mottuus efl ibi‘anno quadragefimo egrelfionis ifrael de terra
acgypti menfe quintdprima die menfis,Eratq 5  ibiAaron centuuiginti anno^quando mortuus efl in
naont&Or.Et audiuitCananseus rex Aradiqui habitabat ad auftr u i  terra CanaaJ uemffent filii ifrael.Trice—
fimaquarta mafio efbqua pl*riq? interpretanf lumeinec erraret fi per aleph litterafcriberetur«Alii pclIe;SC ip
fi ucrum dicercntlfi efiet ain pofituinonulli foramelquod poflet accipitfi eth haberet elementu.Cum autem le
gatur per hejmagis mons itefligitur^Sč Iegupotcfl^alcenditAaron in montis montoidefl uertice eius« Ex quo
aiaduerteremus no in monte kmpliciterfftd in monte motiš potificem mortuumrut dighus locus merids il lius
moflraretur«Moritur aut eo annolquo nouus populus repromiflionis terram intraturus eratfin extremis ftmV-
bus terr* idumsorum.Et qq in monte facerdotiumJEleazaro filio derelinqueritllexqi eos qui eam impleuerit
perducat ad fummuJtamen ipfa fublimitas non efl tranfluenta iordanislled in extremis terreno^ opernm«" fmi
bu#: plangit eum populus;xxx.diebus* Aaron plangiturjcfus non plangitur«!n lege defcenfus ad inferostin
euangelio ad paradifu tranfmigratioAadit quoqjCanan*us q? ueniflct ifracl:6č in loco expIorato^ubi quo>
da offendifle populu nouerant ineunt prceliujSč captiuui ducunt ifrael. E Rurfucp in eode Iocopugnatun Si tuc

pistalius moriatur in montetncc in monte fimpliciterlfed in montis monte?idefl i excelfo uertice«Cuc^ nos dei
auxiliodeflitutoshoflisinuafcritduxeritqicaptiuoslnon deiperemus falutemličdirerum armemurad prceli
umjpotefl fieri ut uincamusmbi uidi fuimuslSC in codem loco triumphemusjubi fuimusantccaptiui«

xxxv.mNm.  et«xxxvi, .

e T profedi

X profečh de monte-Oricaflrametati funt in-SelmonaiproFečli^ de-Selmona ucnerunt itrPhin5:Hže— -
tdua; manfiones trice(imaquinta:8C tricefimafexta?n ordine hiftoriasnon inueniuntufifed feriptum efl
pro ejsfcgrcfli funt de mote-Onper uia maris rubri?3C cfrcuierunfc’terra£dom*lEx quo o (ledi tur in finibus atop
circuituterraiJSdomeaspofitasmecfecundumoredegitur.Etprofečtidemote£)r;caftrametati funtinSclmo--
iiariiue in Phintonffed pofl ambitu terne iduraaco^ uenit ad extrem$6C ait profečti filii ifracfccaflrametati fuc
in-ObothtNec dixic profečti funt de illo 8C illo Iocoiquia duas mafiones filetio pretetmifčratjtjuas cu in fuppu —
tatione tacueritjreddit in fumatPrima mafio-Selmonafinterpretatur imagucula. JecudarPhinon : diminuciue
os ab orefergo no ab offe intelligein hisAaron mortuolSC murmurant contra deu 8&Moyfe;mana faflidiunča —
ferpentibusiuulnerantur;8C in typu faluatoris qui ucip antiquuqj fcrpentem in patibulo triumphauitčdiaboli
uenenaJfuperantur$nde 5č imaguncula uefa: exprefTajq^ imaginis fnii dei paflionem eius intuenstonferuatur
(i C  quod cordecredittorepronunciatlflegens illud apoftoliicordecrediturad iufliciamfore autemfconfeflio fit
ad !aiurcm,$imukp nofa^urraqj manfio hypqropiticosappellatur;quia exparte uidemustSC exparte nphe
tamuslfSC nune per fpeculum uidemtisfin enygmate, ^ J£XXYII.MANI$I(£).

/  t profečti d&Phinprtfcaflratnetati funt4h£both t xxxvii,manfio uertitur mMagos FiubPhytoesfuel

p 4 fccundum uerbaHelui lagenas grandes v quxcum mufto plena: fuerint abfq? fpiramine‘iIico dirupun-
V^Af ur^ogpaucrunt magicontradMoy le  Sč-AaromSč a muliere qax  erat Mndo»& habebat iuxta fep—
tuaginta interpretes fjriritum*Phytonem‘fiuxta hebraeos-Magurriregis ifraelis'illuditur;Multa: funt praftigiasV
6C  innumerabiles laquei quibus a ix  capiuntur humanacifed nos dicaraus in domino confidentesi1aqutus con.
tritus eft;8C nos liberati fumusfSC ft  ambalauero in medio umbra: mortisrnon timebo mala quoniam tu meču
es.(£adcnt a laterc noftro millelSC decem milia a dextris noflrismon timebimus ab incurfu Si  da:monio meri-
dianolied obiurabimus aures noflras;ne audiamus uoces incantantiumtečSirenaiji carmina.'negligamusq»bft
imaginem dei qua: in cordis ronc monflraturfec confeffionem fidci qua: ore profertur i  confurgunt (erpentesf
SC  artes maleficaefad bella nos prouocanr.I^ed nos qui habemus prasciofiriimum thefaurum in uafis fičtilibus
qu& frangi poffuntbta ut quaedam uix teffo remafčritrin qua hauriri po(IitaquxpufiIlum?omni cuftodia' cir.
cundemus cor noftrum* $ČXXVIlI,MAN5>f(D*

T profečti deEboth:caflramctari funt indeabarim in fmibusdVIoabfjcxxviii.mafto aceruos lapidum
tranfeuntium;fonat.$unt fančti lapidesquiuoluuntur fuperterramdeues:pblit#8Crotunditate fua ro- -
tarum curfibus fimilcs.Sunt SC alii quos propheta iubet tolli deuiatne ambulantium in ea/ofFendant
pedcs*^r_ui funt ifti ambulantes!utiq? uiatores»SC prartereuntes qui pdhftud feculumbd alias manfiones tran —
Tire feflinant«(§) uodautem dicitur in finibusMoabtSCfupra feriptumeftin foliludine quacrefpicit-Moabžto
tra (biis ortumjfoftcndit iuxta lfam;qj hucufqj in finibus terra: idumaro^ fuerint^č nune ueniant ad terminos
. Moab:de alfa prouincia ad aliam tranfeuntes.Non enim (emper uni uirtuti danda cfl opera!fcd ficut feriptum
eftribunt de uirtute in uirtutemfie alia tranfeundum efl; ad aliam;quia hserent (ibfSC inter (enexx funti ut qui
una carueri«omnibus careariSC tamen tranfrc de alia ad aliamjeo^j eft proprie:qui folis iufticias ortum confi^-

derann »XXXJX,MANSI(D.

T.pfečti de Ieabarimjfiue utin fecundoloco apud hebraeos habesHybim:caflrametati funtinDibon
gad*Tricefimanona maflaintcrpretatT fortiter itellččta tetatio,Pro bac in ordie hiftoria^aliter feriptui
reppi.Poft^.n.caftrametati fuc in lebarim in finibu&Moab corra ortu folistlegitf inde profečti funtSč
diuerterutfaa torrcntečZared«Er de hoc loco pfici fcenslcadrametati fut transArnoiqu« elt in folitudine fmiu
'-Amorreiifeo q> arno in rerminisdvloabita^ 8CAmorreo^8C poft hxc  uenerunt ad puteumfubi cecinit ifraebcar-
me hocAlcede puteeique foderut prineipeseSč aperuerut ducespopulo^in datore legu 8 C  in baculo cius$£de
folitudine in-Marthana:8č d&Marthana ad torrentes deifSC de torretibus dei ad excelfa;5čde excellis ad uailem 1 «
qux eft in regione Moab in uertice phafga;qui profpicit c6tradefertu.Ha:c loca in finibus-Amorreoip quidai
terprctantes^pucat no mafiones effe fed trafitusfnec pr^iudicari deberecitalogo mafionutotraordinaria cxpo
fitione.Alii autfpiritalibus (piritalia coparantesholut regiones fignificare;fed per locoip nofauirtutu q)fečtus
efle^q> poft magos SC cogregatione lapidu-freqnter ueniamus ad torrentČZared:qc[ interpreta^ aliena dcfccm
fiot8C in defcenfione pofiti trafeamus ad arnomqd maledičtione fonattqua: efl poftea in finibus amorreorum ;
qui uel amari hoftes futjuel mulca loquunč inflati.$in auc traficrimus termios-Moabiqui de incclfu gencracus
eftiSC receffit a uero preHlatinobis occurrit puteus;que nemo de plcebc foditlnullus ignobilisifed principes SC
' u  " T 1 '  "• ^  --- '- :l --- * -tranfitu— .

adNahaniek|d dr ad torretis deŽSCde nahaniel acfBamothrqua: iterpretat exceifa fiue aduenies mqrsiquado-
coformes efficimur mortis ChriftitSC deBamoth occurrit nobis uallis huilitatis^quce tame polita e i uertice mo¬
tiš phafgajqui iterpretat’dolatus^nihil habeat inFormeSCrudej(ed arttficis fit politus manutqui mons refpi —
ciacfolimdine:quiehebraic2ediciči(inu,^uado eni fuerimusi uirtutu culmiecoftituci^tuccocius mundi rui
nasiSC 01'um pčto^ rdpicimus uaflitat^Jene obliti fumus currente orone dicerdfquaraB)ibogacJinterpretetur
fortiter in telfečta tentatio.PofVDibogad geritur bellum contraBeo rege amorreoi^ SC Og regem-BafaiSC difcL
mus-q> cu uenerimus fumuj^C de Fonte principu regucjj bibenmus afčencJttites ad montem phafgaino debea-
nauseleuari in fuperbiardifed propofitam nobis econtrariolfolimdincm nouerimus.^nte contritionem enim e

lcuatur cor uiri;8C ante gloriam iaumiliatur«

,cx!i.

i

Tp&čti  doDibogad:c*ftrametati fat FAImo dfrBIathami.(§^uadragefima mafio uertit in  coteptu
plagap^me obprobimEt p hac difdmuspia dulcia SC  illcccbras uolupratu in fsculocotenendaslnec
icbriari nos deberc uino muditi quo e luxuriafinel no oftertur i facrificiis deilSč cx  ra q dulcia cotinet:
noluccti tabcmaculolfed olcu puri!Timu:qcl de oliuazi^pfertur amaritudie*MeLn«diil'illat diabiis mulieris me
rctricisfde quo puto iuxta my fticositelledus gufhfielonatha:& forte deprehefu uix populi prscibus libera
tu^daut obprobriacoteneda fmt;& fi fallaobiiciatui&titudine pariutilaluator pleiflime docenXLI,Ma{io,

Jr  f”’! '  l A B fi . _ [jj a.*  !i  A !. aaa  _ _ ^ »S. i /r* f va  s i Of/> S « i

fiois ate cdfpeda Nabo iterpretat'coclufiolin cj[ finit lexi& no iuenit? eius memoria.Porro gra euage_
lii,‘abfq? ul [o fine teditur Jn oem ten a exiuit fonus eiusi& in fines orbis terrs uerba ipfiusJ!imulqj coiidera!^
babitatio trafeuntiuin montibusfita fiti8čadbuc^fedu indigcatipoft m<5tes.n.plurimo^ad capeftria-Moab
81  iprdanis flucnta defcendimus:qui inteipretatur deicen(io.Nihil.n*ut crebro diximuslta periculoiutn cfitp}
glorij cuoiditas SC  iadantiatSC animus confcientia uirtutum tumens* ,XLII*MAM$I®*

i "li ^ p ro ^di de montibus-A.barim*,ca(lramctati funt in campeftribus-Moab fup iordane iuxta4ericboJ
ibiq? fixerunttentori^abhumolblitudinisaifc| ad belfatiinplanicis-Moab.fn ČJdragcfimalecunda
man!ionequs SC  extrema manfioefbcurfim qux fintgefta narremus*Refidensin ea pepulusfediui-
Sio-B:tlaa«]ue mercedeconduxeratBalachfilius-SephotrdeiiuflTonebencciciturjfSu malcdidio mutaturilau^
destaudit uoce domini ex propbano ore conibnantc.®rietur flelfa ex Iacob:& confurget ho de ifrael:8£ percu -
det  princi pcs-MoabjSt uaftabit cundos hiio&ScthtSc eri tvidom hsreditas eiusflbrnicatur cu uliabus-iVladian:
SfFinecs filius-Eleasar selatus eft selu domini Icortu madianitide pugioe tranfiigittunde SC  accepit prsmiu
in Sterna men* ona armu uidimsJSIumerafi rur fu populus!uc interfedis peffimistnouus populus dei ceieat'
Interpellant qu snep fi lis-Sephaadt&L ex iudicio domini hsreditate accipiut inter fres fuosfilcc fcemineus a poC-
iefiione dcitfexus excIuuiturJefusaVioyfi in monte fiicdditfc&difčit a lcgeiqus fpintaliter ftm  debeat in  cccie-
fia.Frimu quid p fingufos diesTdeinde qd fabbatotgd in caledotgd in pafčhaVgd inpetecofletgd in neomenia
menfis.viifgd in ieiunio ciufdem mefis die,xtqd in (cenophcgi^quado figuntf tabernacula«xv. die fupradidi
menfis.Xxo^ Sl  filia^ uoraiabfcp audoritatepatru SC  uiros^ cafia meorant^Bellu cotra madianitas&mors di -
uinkBalaaiSč prsds diuifio!S£ oblatio cx eain tabernaculo dei.Frimus^vube 8C-Gad:6č dimidia tribus^sdanaf
fx  ultraiordane in bsremo podellione accipiuntlplurima.n.hebantfumenta:^ needu ad id uenerant ut pobu.
fent hitare cu tepIo.Bocef populus ut in terra fada idola deftruatiSč nullus de priori hitatordlčructur^efcri '
bimr olim cupita prouincia:5č duaiy femis tribuu hsreditas feparatur.Numcrantur tribuum pricipes‘qui ter
ram cundafciebeant introire,^ uadragintaduas urbes cu fuburbanis fuis ufip ad mille paHusp circuftu Leu it
tx accipi  untTtot numerotquot SCifts funt manfioncs,Et addutur fugitiuoRe fex alis ciuitatesftres intra iordane t
ut fint fi m u I,xf vijit^g ui firginuoRi fuičipitqui interfici debeantiSč ufcp ad m or tem pontificis maximi referua^—
n(fucc^it deuteronomii fecunda lcx;meditatd^cuangelifiibiq] breuiter d/čimus;qus inter pharam 8C  tophel
g^Laba &Aieroth: SC  loca aurea abiedoduda infcelia!Timoifxi*diebus uia dechorcbtp uia montis "Sco ufqj ad
cadrS'BarrieAIoyfis populo fit locutus^& extremu canat canticum‘fin quo apertiffimc fy nagega proiicitur:6C
ccclefia domino copulaturJmpinguatuscftt&incrafTatusacdilatatustSi recalcitrauit diledust k  oblitus efl
dei ialuatoris fui.Et ite^generatio pefiimaifiJii ineruditfiipfi ad smulationem me prouocauerunt-in co qui no
crat deus Jrritauerunt me in fculptilibus fuistSč ego sclare eos faciam natsoncstK contra gentem ftultam irrita —
bo cos.Benedicuntur filu-IfraeLfit rurlus irhSyniconeJudas miferandus eKcIuditunAfcendiVAdovfes ad mon -
tenvNabofin uerticenvPbafga qui eft contra ierichotSC oflcndit dominus oem terranvGalaad ufčpDa 8C  nep,—
talim 6žFftraimh8ž-Manafle:& uniueriam terram iudsufip ad mare magnum contra auftrurr^: regiouem ca -
pcftreJcrichontisciuitatis palmam ufq^Segor.Q_uis pot talita nqflemyfteriaV Q_uisin extrcmis legis SC  hu—
tus uits finibus conftitutus intelligitllempcr fibi efie pugnandumV Et tune plenam uidoriam dari^fi fuerit in
campeflnbustfi in-AbcliattymK]uod interpretatur ludus (pina^fleuerit antiqua peccata:6č ipinas qus fuffo —
cauerunt fementa uerbi dešEt de quibus propbeta dicitruerfatus fum in miferia«lum mibi configitur fpina.

Et tune prsparatus^deficiente manna fub duce lelu iordanem tranfeau&circuncilus cultro cuangeliiiprimum
comedat de csfefti pane:Sc occurrant ei principes cxercitus derfut uerum palčba nequaq m sgypto:fed in fini

rsfiSciuili arnbulabuntmeisiprsuaricatorcsautem corruentinillis*

^eatfrHieronvmi prei byreri de diuerfis generibus leprarun^oftendens illarum fubtilem deferiptionem-ad
pcccatum magis anim-ae q morbum corporis pettinere. EpiOolaXXViW«

Omirabile diuina: diipofitipis exame.<^ us exbibcri fibi deus ac deferri uolui^magno confilio 81
^ folicru fcia racratior^madauit.Siucrfa.n.hoium moribus genera natura^tdiuei fis ftatuit prtecep
(topi fcfisgubernari:A!ius.n.imagiariu legis opusqfi fub ueritatis coloredcpixitlAlius corpus ipfi
.-..j '<- ^ - u  '-- T  - 1  -— iblida

non

(

■


^n*!,.. "*e


.V r USrr ^ lc ris "*

fes is

»to

Btest

•IpuSSfNb

Vi »v ; 1  ‘Uničil

' 1'7^

' H*i !

•; °r >ilaa

_ *»arptprzffiiu
»nopjlusdcicčffjf
iCT '' ''- UmincusapoC

f, i«nt debcatinccclu

j),„, | •

• j^ !  in ncomcnia

Mltefe dic fur>r

ntas^motsdi- s

JtnbufrManai

meram ut poL

i ftifturJScfoi-
'napc&juitet
nmmuLcui/

> mtra lordanč :
ax\m\ tcfctua/-
.uim SL  tophel
\u$  ?co ufq? ad
si proiicitur;K
jI&oMituscd
uruncoquino
:n Oultam irrita-
\ *o\ tcsad mon

j u ;:;rDi«ncp r

i *****!>£
Vluffo ■ ■

,nl,.;inH ( P ina '

|2»W 10  K

f*3

C 1  \  /
I ^

uix^ j
tiooc^ 3 ^

.Alia.nJeprafl pari

A r  ^ w  _.&ezdeqfhuiufroci

uulneris locolcrcbra barba pellicula dcputatur t «|d,n.dica;Tot (utgeneraJquot colores« Alfa pallidatalia tetra:
alia rubicuda$fde (i lepra. hoies qd e ifitu natur« uitiopolluaftgd hi faciucg grauicriba morbis corpop?pr«-
grauaturfSed age ia uideamus genera lepra^lut mcdda^ cas agnoicerdatcp ,pbarc poflimusffi fucrit inqr le-

. J- — A  I C__ A -r . Sl <14 A -n L-*. -j ./■* V N* s-1  'A 1 < —i fefl « ** a T -—v  - Ji . ^ /L LJi  _ -. f . . T ^ W K "T *• —’ r /*V W v ti “ . _■

ma feculi regioelgfi teplu fuo noic coniecratuiirstra duitatis alterius mcenia collocauit.Cuius conftrudio atq?
opusguis magniftcu uideaturdnterioris tame hbis aditus miratur ornameta uitio^led iterioris fci« aditusto -

prehedere.A colonbuš.n.fcpra refertf pofle agnofc;:fquos tame ad peccatu magisai« q ad morbu corporičrca'
mfeftu eft ptinere:I5iuerfi eteni coloresfcliuerfas ai indicat maculas.Cu lgitur palhda lepra cofpicitufflagues 5 i
aegra fides af«'denotatf’.Cu aut rubicuda dcprebedit^mes f urorc a t(p iracudia inflamata SC  homicidit cruore
rc(p&cdgnofdtur.(Eu ucro alba^mc h«redcoBi fufcata K male tn6da cofda^odenatur ,$ed alia lepra in capite;
alia oririphiberur in barba.$uun.h«retici\]ui deu prem uidetur tantumodo bfaffemarefut-Manich^us? g no
folu eu fačtore dehegat'mudi;ue^ maloRj pfitetur ee aučbore.Hi fut qui lepra in capiteportare uidcturVaput
»n.inquit apoftolus uirliChnitus efbt^u« uero lepra in barba portatudhi iirqui blaftemare uidetur in film.
ChriQu.n.pfeČti?maduetu prifbno pfečti uiriseuu-agentetčjfi tncenari«ajtatis utilitas decorauit Sed SC fi  te¬
tra ingt SC & fiafdifueridqd eft almdcj liuons maculisexecradaf'$i aut ait nigra fueritleprat fumo uriq» idola-
htri&dC facrifiiioip  nidoribus notata.Si aut inquit flores lepra fueritf&: coopuerit oem flore maculadonis a ca
pite nfq? ad pedesjuifu facerdotis diiucabitur*uidebit.n,facerdos1Si ccce lepra coopuitoem parte corpis^Sč ma
dabit illu facerdosa macuIatioel^uoni^albUmutabitur Jn hac lepra qua qfi alba SC  florentedcfignaddiuerfa
crithina uarie deprehedit:quia cu mudialis uit« uoluptas qfi cadida & fiorensexiftimaturftu grau« uitioip co~
tagiumJgraflatu r in corpore.Na aut auariti« aut libidis macula&'ppatefcut.$ed hac lepr^cito dicit pofle mutt —
dari. Auariti«*n.crimine facile carere pot?qui coucrius ad dominu ea qu« poflederit indigentiu alimoni« trii- -

niflraucritiita ut dominus in euagelio air.Ye^ date elemofyna:&: ccceoiauobis muda funt.Libidine quoq: ce _

leriter mudarc potcritfCi iemniis  freqntiflinnis SC  abftinetia corpus retinueritjied his cibus medcla p (acerdofe
pr«ccpit dominus adhiberi,B>ičit.n«efle IcpraJou« facrificio^ oblatiombus emudetur.Alia uero qua aqti« fa— -
cilius abluantfnecnd SC  qu«extra caflra pofitarmundetur.lEfle quoqj lepra aflerft?qu« mudari oindno poflit»
Hore igitur fecundu figur^grauio^ p&ofpcrimina cogrcgaumAlia fut*qu« ante baptifmu uidetur eiTecornib
fa:qu« tame p gram baptifmi diluutur. Alia uero qu« poit lauatione baptifmatis ppetratur?qu« fiue grauto--
rafluc minora pčla fintjuifus tamen facetdot'semudat,^ uodcuq?.h,modicu deličbi fueritpot a {acerdotboi
no relaxari.(^_u«autgrauiota funttdifap.ina debentecclefiafltc« regul« SC oronepurgaru(^_u«uero in(a/
nabilia Hmtldeo ludici referuantur.Et inde eft in hoc loco aidunuqueq; (ecundumg? haber propter cura f io>
nem (acrificium oflerre debereii.unufqutf£p ftcundum q? k  deliquifle cogtioicitKfiue per carnalem concupifre

expelIi«Hoc eft (ane crimen qd admittitur in fpiritum fančlurrfblaffemi« fcilicet ftcut lpfe dominus in cuago
lio ait:qui peccauerit in fpiritu fandoinon remittetur ei«ieqj hicineqi in futuro.Adiecitaut feriptura diuina le
pram efle in ualculisdepram in parietibuslkpram in ueftibustlepram in ftaminetfed quo in htsrebus lepra«*
efle poftitlpenitusignoro|qu« quia uita carentjetiam ienfu carere ncccfle eftifed ego arbitror eum in parietib
bus domus lepra efle r^feraturKh«reticogi perfidiamJnotari.^uid enim nonpofluitur ubi adulter« dodri«
blaffemia prxdicatur?(deo hanc lepram facerdos iubetur a parietibus cmundaretut catholic« ucritatis docftri -
naSmaculofa harretico^ uerba depellat.Cum autem lepra in uafeulis dicitur cflelpropria corporis delida: mo-
ftrantur: Yaia aut hofum corporibus comparat apoftolusihabentes inquit thefau^ hundin uafis fičtilibus Jn
ftamineautem lepram habensparatum fe m omnibus deo pr«bcatsut mercedem ab ipfo con(čqui mereaturt
SC in die iudicii iecurus inucnietunli nulla dei  offenia in co icpcriaiur •

Secundus tradatus fecund« partis principalis*

4Tfncipiunt epiftol« atqntadatns beanHieronpmžfupcr qu«ftionibus noui teftamenti.

^BeatrHieronpmi ad Damafu papa de filio prodigdip illu ftcudu Iram peccatore pdcnitcntetfecudu myfticu
fenfuoetile abdicatis iliccebris erroribufq? ad dei cuitu couerfulp maiore aut film iuidetetriuel iud«os uel reli

ia^i a  ■ v  -i 4  ---- imV- ------ ^ ^ ^

tnaiorf^ui ue mioifCJ_uo nuo?accept5 fubflatia cu merecricibus dpfljpactfamc fada v a princi -
pe fepSis ptxpomfpotds?Mqs  comeditTAd prem redtt^Aecipit aaulu 6C  ftolafEt imolatur d uitulus fagb

♦cxUi«

. s! F

natuslCP uis fit maior fr^Et quo de agro uenies fufceptione fris iuideat?& cdztera qux  in euagelio plenius e*,
plicaturi Addis iluplfcio mukos diucrfa 1 ' hac lečlioe dixifle:&frem maiore iudazulminore azftimaflajgetiie po
pulu:$ed qro quo mdaico populo poflit aptaritecce tot anis feruiui tibflSC nunq madatu tuu prazteriudSč nuq
dedifti mihi haedukit cu amicis meis cpularer.Ft illud.Fili tu femp meču es;& oia mea tua funt* Si aut ais dc m--
fto SC  pčlore uoluerimus efle pabolaliuftono potcrit coueniretut de (alute alterius SC fris nrnfecotrifteč* $i.n,
iuidia diaboli mors itroiuit in orbe tcrragzfSč imitantf eu*q (unt:ex pteeius;nunq p iona: iufti&a imanisinuidia
poterit coaptartfut foris fteteritiSč chcmedflimo pri r igidus obftiterifl(blufq; liuore cruciatusjaztiticia; domus
interefle noluerit«ftaq? ficut in cazteris pabolis q no fur a-Saluatore difertaž!qua ob caufa dičtx  fintHolemus in/
quirererita SC in hac facere debemuslcjre domin us in ifliufmodi ucrfca ,prupit:& ob qua iterrogatione rejpofio
nis fimilitudo opiata fit.Scribre SC pbarifazi muflitabat .t«, k.v . 1 »cač ™

or  SPP e  fcrmotpraemiferauErat aut accedetes ad cu oe
uidialcur^uos legis prazcepta danaretreo^z cofabuladone atq?
riJMatthazusitaloqtur:cuaut difcubeieti domolEccemukipčlores SC publicai uenietesrccubebatcu-Iefu :Sc
cu difcipulis ciusa^d uidetes phanTazi dicebat difcipulis eiuslare cu pclonbus&T publicanis maducat magr uer,*^
^_ui audies dixiflSo necefle habet fani medicuifed male babetcs.Eutcs aut ditcitegd uti  mifericordia uolof SC
no facrificiuCNo ueni uocare luflosifed pčlores ad pcenitentia.Marcus quoq$n eadeuerba coletitJgič’ ut dixi
mus^ois ex lege qftio na(čebatf:lcx quoqj iufliciaz tcnax£ja:mčna no hebatžfcd auicucp adultcrihomicida^rau--
datoflčč ut breuiter dicaknortali crimine tenebač mulja uenia pnia: laxrfbatf a criminčioculu oculotdetepro-
deteTaiam ( p aia«iubebatur exolucre,®esitacp declinaucrut fimul iminks fačli eratfnon erat qui faceret bonu;
na erat ufcp ad unu*Ybi aute abudauit peccatCufupabudauitgra.Er milit deus filiu fuu fačlu ex mulieret q de
ftručto mcdio parietejfecit utruq: undJK aufleritate legis euagclii gralteperauit* Ynde SS-Paulus ad ccclcfias
fcribeslgfa uobis inquitf& pax a deo pre mofSC  domino4c{u chrifl.o|gfa q no ex mcrito rctributa*led cx donan
te cocefia eft*Fax uero q recociliati deo lumus^iabetes ; ppiciatore dominu nrm-Iefu chriftu:qui donauit nobis
deličla nraif& deleuit qd erat cyrographum mortis conti:a nos affigens illud cruci:6^ principatus? : &I ptates fecit
oftentuutriuphanseas in Iign<^q aut maior pot efle clžemetia*q ut filius dei hois filius nalccre££dece mefiu fa~-
ftidia(ufl:ineretFpartuseXpcd:arctaduetuh'uolucret panisV fubiicered paretibus/p flngulas adolcret aztaresi*

SC  po0cotumelias uocu alapas SC  flage!la:crucis quoq] p nobis fleret maledičtuiut nos a maledičlo legis abfoL
ueretf Pri fadus obediens ufq^ ad morte.dč id ope c5plcrct:qd ante ex pfona mediatoris fuerat dcprazcatus di;
censipr uoloutquoegoS£ tuunu fumusdtaifliin nosunu fmt.Ergo quiaad hocucneratiutqd'erat ipoflibile
leguquia nemo ex ea iuftificabatrdeflrabili mifericordia uinceretzpubkcanos SC  pčlores ad pniam prouocabat^
Couiuiu quoq] co^expctensiutin couiuio doccretunficut manifeflu efle poterit ei:qui euagelia follicita  mete i
tolegerit.^uo SC  cibus eius SC  potus'8č dcabulatio SC  uniuerfa q geflit in corporetlalute hokim ^pcuraiit • Hoc

peraretTtres parabolas ( ppofuit.ex quibus una eft,XciV*ouiu in mondbus rcličla§z!Sč unius pdita:; quaz pafto/
ris humem efl: reličla.Alia dragmaciqua mulier accefo lamine requiflutt;6c inueta ea uicinas ad lazticia conuo
cauit dices7c6gratu!amini mihi;quia iucni dragma quapdidera.Xcrtia uero duo^z fifso^i dequa ut dilputare
pauca'iu(TifluEt de ouc quide ac dragma licet ad unu pdncat intellcčluino efl iflius tpis difputatiojhcc tatu di
xifle fufficiat/ob hoc has parabolas efle ppofitasiut quo ibi inuentione pecoris SC  dragma: lacdcia efl angeloazlf
^circa-manentiu uicina^lic in pub!icano^zpčtoruq? pnfadebereefle lazdciaiquibusno fitneccflariaJpcrnite/
tia(Snde uehemeter admirorCTertullianu in eo libro que de pudicitia aduerlu pniam fcripfit:5č Imam ueterem
noua opinioe difloluiahoc uoluifie fentirelm publicanf SC  pčlores qui cu domino uefcebatudethnici fuetint di -
cente feriptura^nd erit uečligal pedcnS!exi(rael.(^uafi uero či^vlatthatus no ex circuncifioe fuerit publicanusl
fičille qui cu phari&o in teplo orans oculos ad čadu no audebat erigerand cx ilrael fuerit publicanus.An nobu -
cas memoratlSč ois populus audiens SC  publicanliuflificaucrut deu baptizati baptifmo loannisf Aut cuiq ere —
dibile poflit uideri ethnicu teplum ingreflumlaut dominu cu ethnicis habuifle couiuiuzcu id maxic cauerctine
lege  foluereuidereturt&primu ucncrit ad oues pditas domus ifrael.Chananazaz quoq; depr*cati g  filiaz (alute
reTpoderidno oportet tollere pane filio^SC dare cu canibus:Et alibi difcipulis prazceperiiun uia genu ne abie/

‘ ritis; SC  in ciuitates lamaritanorum ne intraueritis.Ex qbus oibus edocemudin publicanis no ta getiliu q gene
raliter oium pčto^ii*qui erat SC  de gedbus SC  de iudazis accipipofle plbnas«f lle aute q iux+a inlanas blaffemias
fu.is id dogmatis defedebatf qd chriftianos nollet recipe poeniteteszfruftra argumentatus e publicanos iudsos
n5 fuifleifut in pfona eo^getilium ratum populus poflit intelligi.ltaq 5  ne logum facialipla euagclii uerba |>po -
na:8č in modum cotnetarii qd mihi uideatURad lingula qua:cp lubnečla*H6 quida habebat duos filiosiioicm
deum dici mulds tcftimoniis approbaturlut ibi duo^z hoium teftimonium uc^z efl« Ego de me teftimonium
dicolK qui niifit mdpater.In alia parabola paflonin aka paterfamilias nuncupatur«fn alfa uinealocatjin alia
inuitat ad nupdast& diuerfis fimilitudinibus re iignificateandemrutludazo^z reprobet fuperbiaml6C in coe oi
pclo^z liue gentilium fiue ilraekta^pniam probet.<^_ uod autem ait duos fijio&oes pene feripturazde duo

um

dum.


dunSfe  efldexter ocuIasiqm' a fcadalis ohferuadus eftrhatc lucerna corpislhoc talent« qdn5 eft i  ludario col

tis

\>ir  nirtus

I . C^, , ^ O -* v v  v V £0  «11 L/ALi lUf Ul*V4i& UJCU*"

s ppiirf- bou cat<šo£ utuiueret unulcpcp no ex iperio dekted obiequio fua&i.no ex ueceftitateHed ex uolutate i
iitus tifst iociuuc a car ter is aiantious diftaremus^du acs exeplu dei{p>miflu c rt nobis faccrcqd uelimusflmdc
5C in  pdotes xquu iadicirfSC in  fdos autiuftašiuftu prxmiu retribuitt& no poft multos dieskolledis oibus a
dolelcetior fihusperegre pfedus eft }'n regione loginqua.$i deus cxlu tenet palmov terra pugilicivHiere*
mias dicit deus appropinquasf& no dcus deJoginquolpDauid quoq 9 tqutanullus abfcp eolocus fittpradicatf*
quofihu5 pegre proficiTcit% a pfe diTceditfSciedu igitjno loco^ fpariisded afteduhut ee noscu deo: aut ab
co d lf c e d *r c. i^u o, n. a d d ifc i p u 1 c s !oqtunfecc&ego uobilcu (u oibus diebus ulcg ad cofumatione feculijita ad
eos qui lui iadatia prxforut?5č ce cu domino no mereturtdicit difcedite a metno noui uos qui oparrnni iniqta-
te.Reccftit ergo iun or fdius cu uniuerfa fubrtaua a pfe;& pegre pfecftus e.ift-Cain egreftus a facie domini hb
fdCuirin ferra^Naithinrf irrrnn>t*f  4i4mHn , ««1 ^,«, A™ rmAitid™:  rv™t;d,.>r£i   _

jf&uocatusclo—

t  - -----i dedfirutnica uirtutibtdp-

ditoem fubfUtia pf is:& ad praefes uoluprate ddm;e,ys futurabo finit cogitare pauptate.Cuq; cofupfiflct oia:
fada eft famesJuaiidap regione llla.Accepita pfe Gcultareslut inuifibiliaciuspca q~erat uifibilia cognolccret:

' & ex pulchritudme creatura^j cofe qn terintelligcrct creatore.C^_ui ueritate in mrticia detinensTS' pro deo ido^
la c6lens;naturx bona uniuerfa cofupfit^ cofuptis oibus cocpit egere utrtutibusiderelido fbnte uirrutuirrt fa^-
da ert fames ualidap regione illa.®is locus que pfe incalimus abfetejfamis penurd & egertas ert.Famis aute
JJ-slacpopiKos Aiarouo*)(dpou.i,uaiide.Hxcert regio*de qua df p ppheta.CJ_ui bitatis /n regioe umbrx mor
tislLux fulgebil (lip uos.At cotra cll alia regio qua portefiuri fumus mudo corde ac<p uiuetestqua fadus defu
derat dicensjcredo uidere bona domini in terra uuietiu.Et ipfe ccepit egerel& abiitt& coiunxit iduni de princi—
t  pibus regionis lliiusidcičrtonutnnc?quii| ad prima uoce bona ei fuerat čuda largitus:iunxit le principi buius
mundi.i.diabolo redori tenebraft.C^ue nuc inimicu hofemlnunc iudice iniqtajistnunc draconelnunc fatha:
nune mallcutnunc pcrdiccthunc bcliabnuncrugieteleonelnuncleuiathaninunc theninimjbecmoch:&:mul-
tis aliis uocabu 1 isJlor iptu ra comemorat.C^uod autait uni dc principibusplures erte intelligendu e^;q u ! p iftu
Uohtcnt aere^ diuerlo.^ fraude uitio^gcnus bcium fux fubiiciant fe.uiiuti.^ui mifit illu in agro fuotut pa
leeret  porcos»Porcus aial imundum eflrqd ccenoSč fordi bus deledatur.Talis ert dxmonum rouldtudo^qux p—
idolamanufadacruorepecudum?5čuidimispafcimr.E nouiftimx faginatiore quadam hoflia ipfius hois
mor telfatu rač u r .M i f t ergo eum in poHertione fuafi.fuu efticit el le famulu ut pafceret porcosiimolans ei atam
fuajjfe cupicbatimplere uentre fuum de filiquisporcoR^5č nemo illi dabat.fd qdin-Gzcchiele cum interpreta^
tione df ad ifracletdč fadum eft in te puer fum ultra mulieres ante fbrnicatione tuafet poft te non funt fornicaz
tadin eo cp  dedi rti mercedesi mercedes ribi no funt datseluidemus in filio minoie.‘c6ple£um,$ubftanna fua in-
regione principis pdididSo poft pefdi tas facultates mirtus ad porco&'egeftate conta burn 5>x mon u m cibus eft e
brietasrtuxurixfbrnicadoiS£ uniuerfa uida:hxc blanda lunt čl  laiciuafd len kis uoluptate demulccndftatiqi ut
appat uerintJad ufum lui prouocant.^uibus ideoluxunolus adolelcens non poterat laturan1quia femp uoiu
v  ptas farne fui habettSč tranlada non latiatiSč fathanas cumaliqucm fuaarte decepenc&propnum ei impofue
rit iugumilultra ad uitio^abundautia nonprocuranfciens efle iam mortuuniilicuti multosidolatras uidemus
panis mileria;8C egeftate confedos.fi funt in quibus propheticus fermo copleturlomnibus merctricibus dane
mercede^Tu autem dedifti mercedem omnibus amatoribus tuisr&I non accepifti mercedes.Poftumus autem
SC  aliter (5iiquas interpretarffdxmonum cibus eft carmina pocta^:fxcularis lapialrhctorico^pompa uerbo^P
dnr- Jj - A --* <0 " J - rt -—  —J-f——.— :l -'-—  --

inanem lonum SC  fermonum ftrepitum fuis ledoribus tribuunt^ullaibi laturitas uericatistnulla iufticix refe-
dta'reperitur.Bfudio(i eaip in farne uitiM  uirtutum penuria perleueranrtHuius fapice typus SC  inDeutcrono^-
mio fub mulieris captiux figura dertribituride qua diuina uoxprxcipit:ut fi ifraelnes eam habere uolueri -1
uxorem CaSuitium ei faciattungues prxfecet!& pilos auferat;5C cum munda fuerit effed^tunc tranleadn 'gu-
doris ampIcxus,Haec fi lecundum heteram intelligimuslnonne ridicula funtfftacj Sdios hoc facere foiemus
quando pbilofbphos legitnusf quando in manus noftras libri ueniunt lapix fecularis;fiquid in eis utile reperi
mus^ad noftru dogma conuertimus:fiquid uero fuperftuum de idolis^de amorefde cura fccularium re^ bxc

enim quis uderiteum qu: habet leieotiam in idolio rccumbentcmifnonne conlcia eius cu fitinfirmaf xdificabi

Nec nobis bladiatnurlfi in eis qax  fut feripta nocredimustcum alio§t conlciauulneretu dSC  putemur probare:

quxdumnoje<?imusreprobamus.AlioquincjIeeridutexftimemusapoftoIunicius L qui ueicebatur in idolio
confciam rcprobadetSC cum dixifte perfedum^que Ičirct de idolotbetis man^ucaref Abiidut de ore cbriftiano
1  p iii  .cx!iti.

ti

M 1

jMonare.fn (e aut couerfus dixiuqti mercenar ii  i doma patris mei abudat paibus.ego au £ hic farne peof Merce—
nanos fecundu aiiu ltclledu eos aiaduertimusex iudaris?q ob prtefetia tatuilegis praceptajcuftodiut. Hi iufti_
funt SC  mifericordesfno ob ipfa iufticia & obipfu mifericordia: bonujfed ut a deo terrenae faelicitatfs Si  logar ui^
ta: prarmiu cofequaturfc| aut ifta defideratfmerito copcllif ad obfequiu prascepto^fne copz pratuaricauonc q
iuila fuKcarcat cocupitisfjSorro fibi metus e no sfdilečtio;pfcda qppc diledio foras mittit timoredSIa q diligujf
no ideo iperata cuftoditfqa aut timore pcena^r aut premil' auiditate copcllitifed qa hoc ipfu qd a deo iubet;e
optimu.fcefus iracp ide e.Q_uari ex iudazis ob prasfetia tatu bona a dei obfeqo no recedutl& ego egeftate confi
ciorf$urges ibo ad prem meu.Pulchre ait furgeslpfe qppe abfeteino flctcrat^doip iaccreflufto^ dar e eft. Ad
J4oyfe ddtu uero hic da mecut&i cetefimo tricefimotertio pfalmoSecce nuc benedicitc dommu oes ferui domi
fjL*q datis i domo dominiAd benedičlione dommiiftates qppheta x domo domini cohortatf’ {Si  dica illilpf pec^
caui i cxlu2i  cora taia no fu dignus uoeari filius tuus^eccauerat in c£elu.*q hierufale ctelede reliqrat matre.Pec- -
cauerat cora pfelq coditore defcrto fuerat ligna uenerattismo erat dignus uoeari filius dcitq feruus e ffe  malue/.
rafcidoloip.®is.n,q facit peccatuderuus e pdifcč cx diabolo prdnatus e.Fac me ficut unu d merčenaritsdac me
iquit ficut unu ex iudaris:q te ob pradedu tatu re^ p) mi (Ta ueneratunRecipe filiu poenitetekj mercenanls tuis
peccatibuslfipiilimepepcidi^ uenit ufcp ad patre fuu:Yenimusad patreJcjdo a porco^r recedimuspaftioe^fe-
cudu illudjdad ut couerfus ige m uerisdalu us eris«(Cucp adhuc loge eetfuidit eu pr eius: SC  mifericordia motus
edAnte q dignis opibus SC  uera pma ad patre rediret antiquu!deus apud que čuda futura ia fada fut: SC  q cd
oium prtefaus futuro^ad eiufde pra:curritaduetu:8£ p uerbu fuu qdčarne fupfitex uirgiefreditu filii fuilunj -
oris anticipatt&prarcurres leubuit fup collu ipfiusAnie uenit ad terrajg iile domu cofefiiois intraret.fncubuit
fup collu jpfusti.corpus fupfit humanuj&I fcutidoanes (up pedus recubui»q fecretoRz eiuscffečlus e pticeps*
ita SC  iugu fuu leuedmandato^ fuo^daciIiaprjEceptaCex gra magis q ex meri to fup iuniore film collocauit. Et
ofeulatused eu:iuxta iilud qd in carico caticopz eccjefia de fpofi pracdolariHaduetufcleprarcasiolculetf me ofcu*-
lo oris fufNolo mihi dices piMoy fe nolo p pjphetas^Io^ turdpfe mcu corpus adumatlipfe me oicule^in čarne:
ut Si  iilud quoq? qd in Efaia (čriptu ed huic fnfse coaptemus .$i qris qrc:K ad me hita in fdtu.Et ibi qppe flens
ccclefia clamare iubetf ex feyr:qa (eyr pildfus SC  bifptdus iterpretaturiut SC  ariquu gedliu ftgnificetihotrorč.  f b—
la pari fitnilimdie refpodetcnigra fu (ed formolaifiba hserufale.Dixit aut lili fifiusfpr peceaui in ca:lu SC cora  te:
ia no (u dignus uoeari filius tuusfdicit fe no ede dignu filiu nucuparbS: tame cx natura: uoce cx illa (ubdantia
quailli pr fuerat aliquado largitusJin nome trepidus ueritads erupitrpf inquies:peccaui in c^luffrudra igitur
quida argumetatur nome pris in fačtis tantumocouenirelcu etia deu patre uocettqui fe filii noie cofitetur idib-
gnumVnii fbrte io patre audet uocarerquia plena mete couerfus e.B)ixit aut pr ad pucros fuos ? cclcrius .pferte
dola pricrc:8C  iduitc cu dola quaAda peceado pdiderat.$rola q in alia pabola {dumetum dr nuptialdi.ucde
fpus fačt5qua qui no huerittno pot regis interede couiuio«Et date anulum in rnanu illiusCignaculu fimilitudis
-Chrididecundu illudli que crcdetcs fignati edislfpu repromifliois fčVoJEt ad principe drdyn1qui fimilitudi; -
ne coditoris arniferatiTu es (ignaculum fimilitudis Kcorona decorislin delitiis paradifi de&iatus es«E(aias quo—
<p  de hoc fignaculo loquitur:tuc manifedi erunt qui fignatunHoc fignaculu i manu daturiquado opa iudicia:
feriptura Ggmficatmt ibi fačlu e uerbu domini in manu Achad |>phet^&: ad hierufale:ornaui te inquit orna -
tvetoldč ipofui ribi armillaseirca manus tuas.Rurfu ad eu qui indutus e podereialius Iocus fignačuli demoftra-
tur(ptrafi p media hierufale:3d da fignaculu in frotibusuirote gemetium SC doletium in oibus iniquitatibus q
fiunt in medio co^,(^yuar4ut podeapoflet dicere^fignatum e fup nosilume uultus tui domine^ calciametu
in pedibus eius.Spofi quippe pdiderat digmtatetSinudis pedibus pafčha celebrare nopoterar.Harc funtcalcia
mentaide quibus dominus aiudC calciaui teiacinthoTlč calciamenta in pedibus eiust nefubi coluber infidians
plantaingredietis innadereuSd fup fcorpionesSi lerpetes fecurius ambularethit ptacpararetur ad cuangelium
pacisJiam nogradiens fecundum čarnem (ed lecundum (pumlSi dičlum ei prophetieum conuenircti q fpecio
fi  pedes cuangelizantium pace;cuangelizantium bona.Et afferte uitulum faginatum^ ocdditc?& manduce/
«xmsf6čepulemurrquonia hiefilius mcus mortuus fuera«6čreuixidpieran^ inuentused* Yitulus (aginatus?
qui ad pmx  immolatur falutem«p{e (aluator cdjcuius quotidie čarne pafcimurtciuore potamur.Fidelis metu
lečtor m tel 1 igisi quiacius pinguedine faturatitin ručturn laudis eius erumpimus dicentes.Erucdauit cor meum
uerbum bonumtdico ego opera mca regiflicet quidam fupcrditfole magis cj uereHno confiderates tcxtum pfal
«ni cx patris pfona arbitrentur hoc intelligi,(^_uod autem ait epulemunquoniam hic filius mcus mortuus fue
rat 8C  rcuixitiperieratrinuentus edtad eundem pa.tabolx fupioris ptinet fenfum^n qua drific dico uobis: quia

gro.Hucu fq 5  de pfona filii iunioris difputatum e;que fecundu prasfete parabolalin publicanis Si  pčloribus q
a domio ad pniam puocabanf' tdebemus accipe((ecundu mydicos aut icelfcdus^de futura quoqt uocatiocgeti
umipphetaruNucad (cniore filium (ermo tranfgredit^uem mulci fimpliciter ad 01 'um (čtop/ pfonarajmulti

gpm



. rti : r

M (j* L

■<h,.

'.'T-v- rt °rE

‘^cv^Sn
, r l y or\i rit

; o ^'ut,k c ^
r^arj^^

r r V>0

•V;,:  j

'Ubff.r

I.. r ^Oco .... .

■ ••'■ l'l) "“-i


ittij

v im

p ' r at m atre,Pe c _

, t!  ‘J U!llSfiTc ®V

’ " Iuri| s(facQie

, ' ’ : r 7 rctnan « tuis

f  " :r Mi6ck
otus

' ,f ^j(uc&qcft

- *»o i r u filufujiunj-

r rr 'rrt.fncubuic
'ust pticcps^

• collocauit.Et

• f J : Tulit n,c olcu*.
'frn roVulcfcrincarnet
.fnbjcjppeflcns

.:.;n:fiift.'horrjrčJU
.101! (i ca: / u AT cof c? te - ,
i > ' .i tubftamia
. xVa{uuftra igitur
Srfibinoic cčf.ttturidi/-
•. < ! v vlcrius pfcrte
J: nuptialAi.ucfte
\  m  riti fimilitudis
1 1 1\ nlviui fmilitudi/-'
k . •,:Kvtra!asqu°-

iiuilq»^ r T 1U ^ ICI *

.. ' t rrrfKjuit orna-

.^ulidcmoftn-

, , , , ink]Uif 2 td ,u S \

.  c.tloamfcu

....  Uf/funtc^'

j lnfidiiflš
.. ,j' roangflium

S* |!s,rc

■ «r! jl

■  «*-C

idic

,(•«***

j(Tl 4

auoo


ridcg'

uo^ 1

•njiur^

* ff

^parie ad iudxos referutfSC dc fačlis quide no difficilis iterpretatio en eo q<3 dicičtnuči  madatu tuu praeteriuij 1 ’.
bcet  iiiud uideat obfifterc:qčf reuerfioi fris fuideat.In iudacos autcu Iiuor in fris falute coucniatihoc rcpugnat?
9?  na  dicat eius prastcrifte madaturde qbus qd nobis uidea t :fuis in Iocis coabimur exp]anare.f!rataut filf »•

us iljius fenior m agrorin terreis opibus labore defudastloge a gfa Cdi  fpus;6C a cofiiio pfis extorrisaffiic e q ait ;
agru ermiSC necefte heo exire SC  uidere illurrogo te habe me excufatu,Hic q iuga boum emit qna?&Iegis onere
depreftusjtcrrenof^ fefuu Moluptatepfruitffhicquxoredučlairead nuptiasnopot?8Ceffecftuscaro;nequaq u> -
nu pot ce cu fpu.fn huius pfoa et illius pabol* oparii cogmuntHn qua pria tertia fcxta noa horaJi. uocatioibas
uariis mirnim? ad uineaiSi indignat fibi undecix horxoparioseoxqri^ cu neniret 8C  appropiquaretdomuif
audiuit fpmphomaSč cho^Illud qd in quoda pfalmo fupfcribitf p  melechthuic fefui couenit. $i  qde mefech;
cborus in unu cocinnes df .Male aut qda de latinis fymphonia putat ce genus orgamTcu cocors in dei Iaudibus'
cocetusfcx hoc uocabulo fignificet".3Bymphoia gppdcofonatia exprimif in latino.Et uocauit unu de pueris^
interrogauit,‘qdna cdet hxc$C nuuc interrogat ifrael;qre deus in getiu aduptioe Isctet^SJ xmuIatioe cruciatus
pr na leire no potluoiuntate.^ui ait iili^uonia fr tuus ueidfSCocciditpf tuus uituiu fagiatum;quonia lcolume'*-
iilum recepit^aufa Ixticixiq> pari in dei Jaudes toto orbe uoce cocinniturifalus e gentiSfalus eJpeccato^Hstan
tur angcblomnis i gaudiu creatura cofentit:& de folo dicitur ifracl Jratus aut*'nolait intrare^rafcitur fe abfenre
frem efle fufceptulirafcitur eu uiueretque putabat extindift5i nune foris ftat ifrael:& nune difeipulis euagelia
in ecclefia audietibus^mr eius 6C  fres foris fta^retes^u.Egreflus aut pr illiuskrccpit rogare eu^| beignus & c\x
mes pr‘rogat filiujut \xticix  domus pticeps fiat.Rogat aut pr p apoftoloslf ogatp euagelfa:prxdicatorcs. E ip>
basPaulusaidprxcamurpxp(S’rec6dliamini deo.Et alibiduobis oportebat primu anunciare uerbu deijfed qa
reppulidis illucfSC indignos uos iudicadis xternx uitx;ecce couertimur ad getes Jpfc aut‘refpodes[ait pri fuo
ecce tot anis feruio tibi.Pater fupplex ad cocordia deprxcadtille iufticia q in lege e cofeqns(dei iufticize no fubii
cif.Porro q maior iufticia deilg ignofčere pcenitetibusifiliu fufcipe redeunteTEcce tot ani§ feruio tibi?& nunq
madatu tuu prseteriuifgfi hociplu no fit pra:tenre madatiifaluti alterius iuiderelate deu fe iacftare lufticiaK cu
nemo coraeo mudus fit.(^uis.n.lxtabif caftu fe hre connec fi uniusgde diei fuerittB)auid cofitetf in inigtati
bus coceprus fu:Kin deličtis cocepit me mater mea.Et in alio Iocofti inigtate attedis domiefgs fuftincbit?lEt hic
dicit nuntj fe prxterifte madatuioties ob idolatriaibaptiuitatibus traditu^Ecce tot anis feruio tibi: & nunq ma
datu tuu pmeriui.Hoc e qdP’aulus apoftoluslogtuftgd ergo dicemus?(quia getes q no fečtabatur iufticiajco-
prehederut lufticiadufticia q ex fide e.ffrael uero fečlado lege lufticiatfad lege iufticix no puenin t$)_uarefjqa
no ex fidetfed q Ci  ex opibus legis^ot ergo -K ex eius pfona dici?q iuxra eunde apoftolu £ iufticia q ex lege e:fine
reprehefioe uerfatus fitdičct mihi uideatur magis fe iacftare ludacusifg uera dicere'ad exeplu illius pbarifaci diV
cetisfdeus grasago tibftga no fu ficut cxtcri hofu mVaptoresani u fti?ad ulterft Gcu 1 8 i  hiopublicaus.®ro te non
ne tibi uidet ea q ille de publicao dixerat:diccrc ifte de frefHic e q comedit oem fubftatia fualuiues cu meretri
cibus.Ad id aut qd aitjmadatu tuu nunq prxteriui1pris fermo no cogruitmo.n.cofirmauerat uera ee q dixcrat
filiusifcd irafcetealia rone copefcuitffilrtu femp meču es.Hungd ait;beneqde dicisž& fecifti cuncfta q iufTeraf
Sed mccu csdempfmecu es lege qua ftringeris-mecu es du mihi Siin captiuitatibus etudirisimccu es no da prx
cepta mea copleuerisffed q? te in loga regione abire nopaflus fumimecu es ad extremi?fecundu illud qd locu
tus furrtadDauid.Si dereliqrint fibi eius lege mealSd £ iudiciis meis ndambulauerftjfi iufticias meas pphant-
ueriftSd madata mea no cuftodiermuifitabo £uirga iniquitat<es eoi flagellis iniufticias eo^Jmilericordia at
mea no aufera ab eispjuo teftfonid Sčidin quo filius fenior gloriaf tfalfum ee couinci^du in dei iudiciis no am
bulatSC eius madata no facit.Et quo ifta no faciensxu patre femp fiiifte docetuff^una peccas uidtatur in uirgaf
SC  uifitata'mifericordia no negatur.Nec miradum patri eum auiiim fuifte metiri:qui fratri potuit inuiderdfma
xime cum in die iudicii quida ipudentius mentiaturždicentes.Noncin noie tuo comcdimus 8C  bibimus^Sč uir?
tutes multas fecimus!dxmonia eiecimušrC^uid uero fit;Sčo£a mea tua funufuoloco congruentius explicabf
tur.Et nung dedifti mihi hxdum:ut cum amicis meis epularer.Tantus inquit ifrael fanguis cffufus eft.* tot hoi
um cxfa funt miliafSi nullus eo^‘noftrx extitit falutis redemptoripfe lofias qui placuit in cofpecftu tuol&: nu
peirMachabxijqui pro tua hxreditate pugnabantfcontra fas fancftitati^hoftiu gfadiis interempti funt: SC  nuL
Ims cruor nobis reddidit Iibertatem.Ecce adhuc romano imperio fubiacemus^non prophetamon facerdosi no
iuftus quifqa'molatus eft nobis,Et pro luxuriofo filioli.pro gentibusrpro peccatoribu^totius creaturx creato/
ris‘gionofus fanguis effufus eft.Cunqj merentibus minora non dederisftmmeritis maiora tribuifti: Nunq dz t »
difti mihi hxdum:ut cum amicis meis epularer:£rras ilr^eljdic potius ut tecum epularerfaut poteft cfle tibi a/ —
Iiqua iocunditaslnifi patre tecum celebranteconuiuiumf$altemexemplodocere prx(enti.Reuerfo filio luni —
ore^Sč pater lxtatur:8C pueri.Manducemus aidSC epulemurinon manducate SC  epulamini,At tu ea ment£ qua
inuides fratr#qua a patris rccedis afpecftu sc femper in agro esmunc quoqj uis eo abfete inire conuiuium.Mun
| dedifti mihi hxdumWnq pater,'deteriora dat munera|habcs uitulum Siginatum imolatumlingredere: ma.
duca cum fratre,Q__uid hedum quxri^cui agnus eft miftusfEt ne fimules te nefčire q? miftus eftjToanncs tibi
cum*.in heremo demonftrauit.Ecce agnus deitecce qui tollit peccata mundi:Etparer quidem quafi cixmens SC
penitentiam tribuens te hortatur ad uitulumlnon immolans hxdutnfquem ftare fcit ad fimftram, Tu uero in
fine fxculi:ipfe tibi es hasdum immolaturusAntichriflum^ cum amicis tuis fpiritibus immundisieius čarne
faturandusilexpleto uaticiniosTu confregifti caput draconis magniidedifti eum efca populiš xthiopum,€um
autern fihus tuus hic qui deuorauit oem fubftanuam fuam uiues cum maetricibus uenitfoccidifti ei uitulum
^ piiii *cxliiii.

reno

oamusIegl|)phetasJeIo^adiuina*Hxceidedttfutin Scgceius meairarct aicacnocce;ierunuu utu tanoneque
fxpeexpofuimus fcriptura^,®ia noad totu rcfcreda d 0 (ed ad parte maxima:ut ibi?oes dcclimuerutdlmul i
utiles fadifut& alibi?oes q uenerut ante raetfures fuerut &datrones.ErPau!us atkCorinthio^oibus iquit oia fa

..... _ *•  1.. .-JC. 7.  ^ J ICir ri ri UitJnftt  ftaritif (*! llihn nihil nnn.ll.'

tuus fuera«« reuixit:pierati& inuetus eft.Ccifidamus igttf & nos uiuere pofle p pmamjq fucramus ntortui per
dehčta.f t hic qde ipfe filius reuemč&n fupioribus uei o in oue (cilicet Sc  m dragmasq<? cr ra v e  ra m  ffe rtu r& qčf
picratanucnifrSč fimili tres parabola: finedauduntlfdu in ifta ponitf picrat#& iucntus ejut intclligamus diuer -
Tis flmilitudibusdeeade pdoip lufčcptioe fignatu:Et qcle ferbmci pfona dičla finti&iudaci.TidearrmsaC^uo
fup fdo gencraliter & pdorc parabola ifta poflit intel ligifcf dc cžctcris qn iufto coueuianno ambigirur: llludie
in quo legeti fcrupulus comouct^cur iuftus falun pdoris fuidear:& ifantu iracudia repica tltat nec fris miieri -
cordiameepfišprxcibus?nectoiiusdomusiotuduatfc‘fupet»Adqdbreuirerrefpodim us.©emn:udi iftius m
fticiafad dci coparattone no ee iufhcia.C§> uo,n,ex ptlisfdieiufalo^odoma iuftificaturmon quo ipfa fit iufla ?
fed quo matoribus deličtis fiat minora dcličlalita SC  hoiftd umucrfa iufhdaJnon cft dco collata iufticia.E)eniq5
= Paulusqclixerat?quotqiiotergo pfedi hoc fapiamusrin alioloco cofitctur & clamitah® ^fudu diuitiarp fapix
fcix  dei?q infcrutabilia fut iudicia eius^Sč in inueftigabilcs uix eiusfEt alibi ex parte cognofčimns^eN parrtf p
phctatnust& npc  p fpeculum uiaemus in cuygmat*tEt ad ronianosimifčr ego hokjuis me liberabit de corpore
mortishuius*fExquibusoibusedoccmur:deifoliuspfc daefleiufticia^qui lolefuuoviri facit fupiuftos& iniu -
ftosjdatpluuia fero/ina&č maiutina merentibus pariter SC  rdmerentibus,*qui de uicis angulis 8C  plateis inuitat
ad nupnasfd deTtus quofda ia qfi fccuros«'expcllit foras«Et ouč d ad exeplu filii pomitem ipfa redirenon pote« -
rafcuel no!ebatlc]riw&inaenit:& inucnta fuis burna is rcportaraiultum.n.errandodaboraucrat.Vtautdocca^
murtin fandlos quoqj ca dere pode inuidiam^ foli dco puram clasmentia derelinquiifilio5e^cbcdci cofidcrc—
mus exemplumpro quibas cum mater motapictasis affcčlu nimis grandia poftulafiet’reliqui deccm difeipuli
indignati funr.Etdefusaduocanseosdixit,$cidsquiaprincipesgcnbumdominžfureo^Sf qui maiores (untf
ptate excrcent in eis.Mon itaerit inter uosifcd quicuq: uolderit inter uos maior cffeWt ucflcr minifter t Si  qub -
cuq; ur m uoluerit inter uos efle primusdit ueffer fetuus.C^ uo filius hois non uenit mmifbatided miniftrare«'
£C  dare aiam fuatedemptione pio muItiS,Nulli piculofuminulli uideatur efle blaffemuap&m apoflolos inui«-
dl« malum diximus potuiflč iubrepere!cuetiadcangclisbocdidum putemus.Sydcra quippeno funrmuda
in confpečtu eiusVSCcotra angelos fuosipuerfum quid intcllexsr.Erin pfalmis dflnon luftificabitur in cenipe^
člu eius ois uiuens.Non ait no iuftificabitur ois hoded ois uiuensa’,non euangcliftainon apoflolusSon pphe« -
ta:Ad maiora confčendolno angelimo thronifnon dominationestno ptatcsscaeu ra:q3 uistutcs.Solus deus eftiia
quopcccatu non cadit.Csetcra cum lintliberi arbitru?iuxta qd &C  hoad imaginem SC  fimilitudine dci fadus tl
in utraqj parte poflunt fua flečtere uoluntate.C^ uod fi hac fnia no adduccrislfalte illius aučloritatc parabolx
comoucreiin qua per totum die oparsi mittuntur ad uincaiSc in prima hora uocanrutAda^Abt UScthiln tdrra
-iNfoedn fcxtaAbraha;in nonaiMopfessin undecimagentium populu^cui df.Q?_uid hieftatis tota die ociofi C
Etillirrfpodcrununcmonosconduxit.(^ uodautcxtrcmahoranfifir-Saluatorisaduetusitcflis cftJoanucsa
poflofus dicesiFres nouiflima hora efl^trim ficut audite quia antichriflus ucnitjnunc antichnfti muhi fačli
funt^propter qd cognofcimus|quia nouiflima hora eftIŠi hxc difplicet interprctatio^fecjuimur quocuqr duxe-
rislira tamen eos qui uocati funt primiliuflos efle fateans(qdcu obtinucrohllud inferž& quo iufli murmura>-
uerunt aduerfu patrefatrsilias dicetcslbi nouiflimi uenerunttSC una hora fecerutfe xqles illos robiš fccifli?qui
portauimuspodusdiciS£xflus.Yideturqde iuflediccreln 5 xqualedebcreeflemercedeeiussquia prima ho- -

bonus fuf ^ndeSCabapoftolo folus iuflus folusdr fmorta!is^noquo angeli iniufti hntSc mortalesjfed quo ipt~
fe  fit icnortalis & iufluslcui collata uniuerfa iufticiajiniqtas iuenitur. V t aut in hac eade parabola qua nuc ppo
fuimusHniufticia ltclligas codučto^rattede paulifp^ui prima hora codučlus cfbplus meretur abeo qui hora
tema miflus efl:ad uineafrurfu hore tertix opariulftxtx horx opariu anteccditiSč (extx horx nonx hora: uiti -
cit opariu.C^uo igitur nouiflimo oes inuide^SC eade in le iufticia no requirut?Tu qui hora nona codučlus es:
cur inuides ci qui4xi.hora efl: miflus in uinearQ_uodcuq; relpoderisiguis diuerfu aflerueris labore;ut&pra: /
trnu maius in aiucrfo labore mereariskide apud fextum lhixJfubiacebis«Et tu qui hora fexta condutflus esino
uiflimo inuidcsJcur tccum denarium.i.xqualem confcquatur falutemdicct falutis pro labore diuerfa fitgloria
eadem de te pot tertius dicere:^de fertio rurf um primustue^ ipfi inter fe ob non xqualcm labore^ uocarioms
fpatia diuerjfa;xqualeprxmium libenter accipiuntJn nouiflimo tantu oparicKi.in gentium (alute difčordant;

6 C domino iniutiajfaciuntldC fub oibus parabolisšarguuntur inuidia:»Non ambigo quin iculta ribi noflra: par-
uitatis uideatur optio^fcd fepecaufatus fum cxpoliri non pofle fermon^nifi quem propria manus limaucrir.
icacpdgnofce dolen tibus oculisUi.ignofce didanti.‘maxime cu in ecclefiaflicis rebus non quxratur uci ba Ted k
fusfi.panibus (it uita fufletanda?non filiquis.

f

5 S 4 H«.

>5 V

* r  'n,K

Ž 3 *

> ; f .

<%  »rti fi;* ^

Tv • ••IS Ihtil*

v m „ •, mi *cn^

■ .• , |p««iufl a jf

.. :*«**$
patre j,
r foTporc
. (  ; : ^Juniu
:  -iKuinuitat
; :rc non pote.,

^•Vrautdoccu-
•* • 1  ‘v d n cofi dere-
’ • f m difčipuli
^ qvi rraiorrs luni;

' ' " »ftcr^uir-
- ;f" d mintftrare.'

^ :r ;f\'(fo 1 ositmu
pfrrhi  funt mudi
j;  rurinconfptr-
* '• ',u«Tnon ©phe*-
.%X ’u'dfusi'ft ; in
n .U' č dci facfluseJ
■1 te paraboli
UScthiln tčrra
j..*: -jdirociofif
... <«1 srfUoJnncsa

... • - ilr muhi faeti
• -uccii® duxc-

JjfFlM 'j*" f

'1 rourrrurl'

H  [[.ifcafl i?qui
j. ju pn>* liO'-
fix rf ;^{i alterius

, K,*qcA«q ae P
"jjp^ouoip^

]-ar.*.FF*

*T^ t b*** ia

**■&&>*

V***!?!

' 1  cUO^t 1011

Beati Hieronymi pref bvteri ad Hedibiam*€piftoIaexpIi'cans.xiuqu*ftioncs. XXX.  Prologus.

S| Gnota. uultu fidei mihi ardore nouffiiua esžSč de extremisGaI lix  finibus in bethleemi tico ture  la *-

(J titantenvad refpondendum prouocas de fiindarum qužcftiunculis fciipturai^tper hojic m dci fi

| Iium meurmApodemium<comtnentariolutn dirigens 1 quafi uero non heas in tua prouincia difer *

jHL_J 0S  uiros SC in lege dei pfedoslnifi forte?experimentu magis nf i q dodrina flagirašscuis fcire quid
de his qux ab aliisaudifttfnos quoqj fentiamus.Maiores tufPaterius atq>Dclphirius?quo$i alter q ego nafce^
rer rhetoricam romx docuitjalter ia me adofefcentulo oesGallias pfa uerfucjj fuo llluftrauitineenidhadormi
entes SC  taciti me iure reprehenduntlej, audeam ad ftirpem generis fui quippiam miftitareflicefconcedam eis
eloquentix magnitudifiernJSCidodrinam feculariam littera^dmerito fubtraham fcietiam legis dei;qua nema
acciperepoteftfaili ei data fuerit a patreluminumjqui illnminat oem hoiem uenientem in hunc munduml SC
fiat medius credentittmkjui in nomine eius fuerint congregati. Ynde libere profiteorlhec dičtum fuperbe per__
timefcojme feribere tibi non in dočbs humani fapietix uerbi£quam deus deftrudurus eftj (ed in uerbis fideiV

ne fuper incredulum ifiael imbrem pluerentlfed utrigarenaarua gentiliumt&torrentcm fpma^jac mase mor-
tuam dulcorarcnt.Osa igiturkit uerusHelifeus fteriles in me SC  mortuas aquas uiuificenSC apoftolorum fale
quibus dixerafcaos eftis £a! terrx?meum munufcufujn condiadquia omne facrificiurmquod abfqj Tale eft; do*
mino non ofFertur*Nfec fulgorx fecularis eloquentix dclečterisiquem uiditdefus quafi fulgur cadetem de cxt
lotlcd  potius eum rcfpice^uinon habet decoremmec faciemjhomo in plagis pofltusfe fciens ferrei infirmita*-
tem 0 C  quicquid ad propofita refponderoKias me non confidcntia refpondiile fermonis;tcd eius fid«qui pot—
Iicitus eft, A.peri os tuum; 3 £ ego implebo illud.

Pri ma gua eftionis foIutioj?quomodo quis poOit eOeperfcčtustSC quomodo uiuere debeat ijidua finejiberis de

- reličta. IXXI.

IRtcrrogas!quomodo perfedus e(Te quispofTit?a<: quomodo uiuere debeat uidua^qux fine Iibcris
jw derchda eftthoc idem in euaugelio legis dodor intp rrogatifMagider quid faciesl uitam xternam

jJHL-^po^debo^iCui refpondic dominus^rnandatanoftiiS^icit llic.^ua^Iefns autem dmt^non homici—
dium faeresrnon adultcriumtnon furtumlnon falfum diceSiteftimonium,Honorapatrem 8 C  matremlfSC dili.
ges proximum tuumlficut teipfum(<k lilo dicente-thxc 01'a feci^dominus itulitpV num abi deeft.^i uis cfie pe*-
Čedusifuade SC uende 01'a qux habesfSC dapaupcribus? 3 C ueni fcquere mejtaq; SC egeftibi domini noftri refp
debo fermonibus*$i uis efle perfedus 1 ^ tollere crucem tuanw& fequi dominum laluatorem?Sč imitaridPetru
dicentcm?ccce nos dimifimus 01'a SC fecuti fumus te;uade SC uende 01'a qux habesfec da pauperibusJ SC fequere
ialuatorem.Non dixit da filiisKia fratri bustda propinquisl!quos etiam fi haberesriure iis dominus prxferreturV
fed da pauperibustimo da,chrifto:qui in pauperibus pa(citur,Qdii cum diues eflet pro nobis pauper fadus e:
qui loquitur in,xxxviii.pfalm(>lEgo autem mendicus SC paupenSč dominus follicitus efl: pro mc.Statimq5.xl

it« s rr*t**>  4 d « rt n  d < I 1  t*  A Ml 1 M t” p lil* rt*!! ► 1 (1 &  :“V P C*i f D f ^ P 10 « W 4  «1 I . m a.j a  « «/X ___ jf" 1 m  .  ^

5er^-

o*-

f

K

hanc iplam oblationem non per aliosiled per le deferre feftinan^iis qui fuas pro chnfto amilere fubllantiasi q
oerlecutiones palfi funcqui dixerunt patri fuos6č matriluxotibusf8č liberisSnon nouimus uos.Hi ipleuerut uo
untatem patrisl52 audierunt dicentem dominum faluatorem.Matermca SC  fratres mci hi funt;qui faciunt uo
funtatem patris mei.Et hoc dicimuslnon quo in pauperes in - quo 4« paupe^es iudaeosdiue getiles:^ omnino ca -
luflibet gentis fint pauperes^prohibeamus faciendam elemofynam:fed quo chriftianos SL  crcdentes pauperes
incredulis prxferamus.Et inter ipfos chriftianos fit multa diuerfitassutru peccator au fandis fit.Vnde SC  apo*
ftolus paftiuam in omnes mifericordiam probansiinfert:Maxime in domefticos fidci,E)omefticus fidei eft:q
eadem tibi rcligione coniungitudqne a confortio fraternitatispeccata non feparant.Q_ uod fi de inimicis quo.

ro hoequod diciturihoc enim faciens carboncs ignis congregabis fuper caput eiuslin malam partem accipien
dum eftrfed in bonam.(^_uando enim inimicis noftris prxbemus beneficiaifmalitiam eo§i noftra bonitate (a
peramus;K mollimusduritiatrdiratucg aiumad mollitiem Stbeniuolcntiam fledimus;atq 5  ita congrcgamus

® « r> •  ? c  ' /l (J *..  *'•  ^ i 11  1  C  f« -i.. *•

mus in bono maluJ& benedicamus maledicetibus:6č imitemur patrelfqui folefuu oriri facit fuper bonos SC ma
Ios:Sč pluit lup luftos SC  iniuftos.Igitur SC  tu qui paneps habes filiosiplurimos fac tibi amicosjde iniquo mamo
na:qui te recipiant in xterna tabernaculatPulchre dixit de iniquo.®es enim diuitiac de iniquitate defcenduntlr
SC  nifi alter pdiderinalter no pot inuemre.Ynde SC  lila uulgata IniaJmihi uidetf efle ueriflim,E)iues auc iuiquus:
autinic ‘

ad difeipulos fuos att.^ua difticile q diuites lutitrare p
cet exeplu pofaerit ipolfibilitatisUfacilius eft carnelu p forame aens tranfire:q diuiteintrare in regnu dei. Hoc
r c  47  p v. *cxlv.


aut non ta difficile efhq ipofiibile.NuniJ.mfieii pofut camclus trafeat p forame acus.Nur g igit" diues infrare
potcnt regna cx\oy&ed  camelus tortuofus SC  curuus efh&graui farana prajgrsuat' ,Et nosergo quarido pra
uasiaredimur femitas < !& rečtauia dimittimustSC oneramur mudi diuitiisniuepoderedeličloi^fegnu elij igre
di nouaiemus.f^uod fideponamusgrauiffima fardnaj&afTumamusnobispenascolub^uoIabimus Sire*
quicfcemus:SC dicetf de nobis,$i dormiatis inrer.medsos clcros pcnx  coluba: deargetataz&C pofleriora dorfi e
ius in pallore auri,19orfu nofli u qd primu informe erattSč graui farcma pnemebatflhabeat nitore aurijquod i
terpretatf in fenfu^Sč alas deargentatastquas inrelhgunt'’ e!oquia fcriptura^tregnum dečitrare poterimus, Di>
cunt apoftoli fe oia quse fuerat dimififietS: mercede pro hac uirtute audačter expofčut, <$^uibus relpčndit do
minus.®is qui relinquit domu aut fratres aut fororcs aut patre aut matre aut uxore s aut fifios aut agros ppter
nomcn meufcentuplu accipieu&uira artcrna poflidebit,® quara beadtudo^pro paruis magna recipereiaeterna
pro breuibus^pro monturis femp uiueda^SC habere dominu debitore,$iqua aute uidaa habet liberosjSC maxi
me (1  nobilis familiae efltegentes filios no dimittatfted exaequalitatejur meminerit primu a ix fuxiSC  ipfa putet
efie de filiisi& partiatf potius cu liberis cj oia filiis dcrcIinquarJmmoChr;dudibero^ fno$> faciat cohreredem,
Refpodebisidifficile efbdu^ cfb&: cotra natura.Sed dominu audiesfobi refpodtntem.Q^ai pot cspcre capiat
Et fi uis efTepfečlainon tibi iugum neceflitarislponittfed ptati tusdibe^ concedit arhitriumi Vis cfiepfcčta;&
in primo flare fafligio dsgnitatisiffac quod fecer unrapoflolnuende oia qux  habcsfSC da paupcribusJSC feque*
re faluatoremfSč nudam folatp crucemJnuda fequaris & fšla.Non uis efle perfečtajfed SC  fccundum uis gradu
tenereuirtuds!dimttteotnnia quaccunq^ habcstda fi!iis!dapropinquis!nemo tereprehendiuftinfcriora fecle/
risfdumodo illam fdas tibi iure pradatam*quae elegcritprima.Birislhcc apoftolorum efl SC  uirorum :  muhe*,
rem autem nobilem non poflcomniaucnderc&juaemultis adiumentis uitaceius'indigeat,Audi igitur apcflo«
lumkrommonentermNonutaliis refrigeriunmiobisautem tribularioffedcx£equalitatc;ucflraabundatia ilfa*
rumfuflentetinopiamW&iIlorumabundantia ueflrseinopiždfit fupplerocntum, Yndeinquitdominus.
C^ui habet duas tunicassdet altcram non habenti,(^ uid fi fcythia£ frigora finttSC alpitise niuesiqua? non dua -
bus 8C  tribus tunicisned uix pccudum pellibus repellunturVC^ uicquid ergo corpori noflro fufficere pctefbSČ
humana fuccurrere imbeci11uantquos nudos natura profuditthaec una appelfanda efl tunicaf SC  quicquid in
prsefentibus alimentis neccflariurnefbhcc unius diei uičlus appellatur*Y nde prarceptum efl,Ne cogitctis de
craflinothoc efl de futuro tcmporc.Et apoflolus habentes inqu?t uičlum Sčueflitumjhis conteti fimus.Si plus
habestq tibi ad uičlum ut flitumq? ncceflarium eflnilud erogafSč in illoždebitricem efle te noueris»Ananias SC
»5aphyra apofloli metuere reutentiam;quia fua timidc refcruarunt,Ergo ne inquiespuniendus efl:quj fua no
dedcritdMinime/^uniti funt quia mentiri tiolucrunt fpinrui fančlo?5č rcferuantesneceflaria uičlui fuo : quafi
perfečle fasculo renundantesninam gloriam fcčlabantifr. Afioquin licet libcreuel d are uef non date, Q_uanq
ci qui cupiat efleperfečtusrpraefens paupertas futuris d uitiis compčnfanda fit.^ uomcdo autem uidua uiue
re dčtbeatibreui fermone apoflolus comprehendit dicens, Yidua qu* in delitiis efl uiuensunortua eflfSC nos in
duobus libellistquos ad Furiam SC-  Saluinam fcripfimustplenius dičlum puram us,

(^uomodo aedpiendum fit iilud faluatoris apud-MatthseumlDicam autem uebis-noh bibam amodo de hoc
genitpine uitis ufq; in diem illum quobibam iilud nouum uobifeum in regno patris mei» :  LXXI1 ♦

X hoc loco quidam mille annorum fabulam flruuntiin quibusChriflum regnaturum corporaliter ef
(econtenduntfSC bibfturum uinum quoa exil!o'tcmporeufq 5  ad ccmfumationem mundčnon biberit*
Nos autem audiamuš 1 panem quem fregit dommusjdedit^ difcipulistefle corpus domini faluatorisr
ipfo dicete ad eos,Accipite & comedit^Hoc efl corpus meumfSi calicem illum eflctde quo iterum locutus efl*’
'dBibite ex hoc omnes,Hic efl enim fanguis meus noui teflamctiiqui pro multis effundetur in remiflionem pec/
catorum Jfle efl calix’de quo in prophetaJe 2 imus.€alicem falutaris accipiamiSC nomcn domini inuocabo. Et
alibi,(£alix tuus inebrianstj prarclarus efl,Si enim panis qui de cado defcenditfeorpus efl dominildč uinum qd
difčipuiis dedmfanguis illius efl noui tcflamenti:qui effufus efl in remiflionem pcccatorumtludaicas fabulas
repellamus^ afcendamus cum domino ctenaculum magnumdlratum atq; munda fumi&accipiansus ab
eo furfurricalicem noui teflamentiibiq? cum eo pafčha celebrante^inebriemur ab eotuino lobrietatis, Non e/
nim efl regnum dei cibus 8C potusjfed tuflicia SC gaudiumtSC pax in fpiritu fančto,Nec-Moyfes dedit nobis pa
nem uerum;fed dominusdefus ipfe conuima SC conuiuiumfipfe comedens SC qui comeditur jillius bibimus fa*
guinemlSč fine ipfo potare non pofliimustSC quotidie in facrificiis eius de genimine uitis ueraS&f uiriea: Sorech
quae interpretatur elcčlarrubrntia mufla calcamuslSC nouum ex iis uinum bibimus in regno patris:nequaq in
uetuflate littera^fcd in nouitare fpiritus cantantes canticum nouum:quod nemo potefl cantare nifi in regno ec
clehas;quod regnum patris efl.Hunc paneni &lacob patriarcha comedere cupiebat dicens*Si fuerit dominus
deus mecum &dederit mihi panem ad učfcendumjSC ueflimentum ad openVndum,Q_ uotquotenim in chri
flo baptizamunChriflum induimust& panem comedimus angelorum:^ audimus dominum prardicantcm,
Fdeus cibus efl ut faciam uoluntatem eius qui mc mifit:SC impleam opus eius,Faciamus igitur uoluntate eiust
qui militnos:Sč ipleamus opus ciusf&Chnflus nobifeum bibet in regno ecclefiaf fangumem fuum •

Qjxx  caufa fittut in rcfmrcčlione domini SC appatitioneeuangelifla’ diuerfa narrauerint*

^ 111 ,

um

uiia labbatifmane apparuit-Mari« magdalenaade qua eiecerat lep te d«moniajS£ illa abies nuciauft iis q cu eo
fucrattlageti bus SC  flentibusdllkp audietes q> uiuctcil&C  q> uidiflet cu»crediderut*Huius tjftionis duplex folu >
tio eft.Auc eni no recipimus Marci teflimoniu^cf in raris fertur euageliislOibus gr«ci« Iibris pene hoc capi
tulu in fine no habetibus*pr*ferri cu diuerfa atcp cotraria cuageliftis casteris narrare uidealjffttf hoc refpoden __
du!qcf uterq 5  ue^ dixerif«Matth«us gdo dominus fiirrexerit uelpe fabbatijfvjarcus aufodo eu uideritMaria
magdafen«jideft maneprima (abbatiita eni diftinguendu efhCu aut refurrexifled& paruper (piritu coarta
tottferendutprima fabbati mane apparuitMari« magdalenadideft ut q uefpere fabbatwiuxta Matth«u refur—
rexerat;maneprima fabbatMuxtaiMarcu apparuerit-Marias magdalen«?qucd quidem&Ioannes euanoei i/
fta fignificatfmaneteum alterius diei uifum eifc demonflrans.

(^uomodo iuxt«Matth«u uefpere fabbathMaria magdalen« uidit dominum refurgente^ioanncs euan
^ gelifta refert eam mane una fabbati*iuxta lepulchrtmi flere. 1  ,LXXHIL

Na fabbati dies dominica mtelligeda cft;qusa ois hebdomada in fabbatčfeč in prima & fecundarn
Si  tertia Si  quarta Si  quinta Si  fexta fabbati diuiditiqua ethnici idolof^.*& elemeto^ noibus app el —
f  lant.®eniqj Si  apoftolus colledla pecuni«*qu« indigeribus pr«parabatn'n una fabbati precepit
cpngregadatmNecputandu eftMatth«u Sčloanem diuerfa fenfiffelfed unu atq$ idem tempus media nočtrs
fcilicet SC  gallo^i cantu^diaerfis appcllafle nomibus.Matth«us eni fčribit uefpe fabbatitideft fero no incipien -
te nočtetfed iam profunda Si  magna ex parte tranlg&a&pparuifle dominu Mari« magdalen«! Si  apparuifle
uelpe fabbati illucefccnte in prima fabbattffeipfu interpretans!qd dixifiet uefpere fabbatisideft aopropinquati
te iam Iuce fequentis diei.Et Toanne non abfolute dixiflerVna aut fabbati uemVMaria magdalen« mane ad le
pulchrumlfed addidifle.cum adhuc effent tenebr«,Eiufdem sgitf atqj unius temporisiideft medi« nočlis atq?
gallo^ cantusralte^> finemialte^ dixifl©principium.Mihiqj uidef euangeliftaMatth«u qui euangelium he^
braico fermone confčriplitlnon ta uefpere dixiffe q ferotSč cu qui interpretatus eft ambiguitate deceptumU no
fero inrerprctatu cfl&Hed uefpere?qqconfuetudo humani fermonisiteneat fero no uefpt^tignificarerfcd tarde,
Jolemus eni dicere fero uenifti,ntardes& qu« facere ante debuerassfac faltem feroIi.tarde.5in autillud oblici#

quomodo eade-Maria qu« prius uiderat dominu refurgentetpoftea ad fepulchru cius flere referatlfhoc dicen _

dum efbq Sc  fbla^6£ cum altera fue cum aliis mulieribus memor beneficio^ qu« in fe dominus contuleratfad
fepulchru m eius frequenter cucurrerit!& nune adorauerit qucm uidebaununc fleuerit quem čjrebat abfente«
Idcet quida duasMariasMagdalenas de eodem uicaMagdalo fuifle contendant:&alteram ejte qu« livMau —

Clcoph«Jtertiam mariam matremkeobi &4ofephtquartam mariam magdalenam, Licet alii matrcmdacobi
Si  Iofeph*materteram fuifle contendanŽnonnulli ut fe liberent qu«ftione in marcdfuolunt unam efle de mari
istfednon additum cognome magdalen«?8č ex fiipfluo feripto^ in oleuifle uitio:quod primu euangelifta non
fcripferinNobis aute fimplcx uidetur Si  aperta re!ponfio;fančtas fceminas chrifli abfentiam non ferentel per
tota nodle non lemebno bis:(ed crebro ad fepulchru domini cucu rrifliipr« f rti cu terr«motusJ8č faxa dirup/
taiSdfol fugiens?5d tetp  natura turbatatSd qd* his maius efttdefideriu-Safuatoris fomnumrupit fceminarum,
Q_,uomodo iuxt«Matth«um maria magdalen« uefpere fabbatiaduoluta fitpedibusSaluatonVcum fecun—
dunMoannem audierit a dominotNoli me tangeremeedum enim afcendi ad patrem meum« .LXXY.

Y« prius uiderat dominum refurgete cum altera maria:Sd eius pedibus fucrit aduolutalpoftea re
uerfa per nočteJCdomi enim ob defideriu eius manere no poterat^ uenit ad fepulchru? cuq lapide
cum quo monumentu fueratelaufum uidifletablatu^cucurritadSimonS-Pctrum &ad alte^ difci
pulumjquem Iefus amabatplurimu?& dixit eis.Tulerunt dominu de monumeto;8č nefcio ubipo
fuerunt eum.Error mulierisJcum pietate fociatus eft«Pietas i eo eratfquod deflderabac eum:cuius nouerat ma*-
■ieftatem.Error in eo quod dicebatiTuIerunt dominum de monumentc«&:c,B>eniq cumPetrus SC-Ioanes intro
euntes fepulchru uidiflentlintheamina feparata?6C fudariu quo caput domini fueratinuolutu feorfum pofuuJ
Si  refurrexifle crederentkuius corpus non lnuenerant in fepulchro:mariaftabat ad monumentu foris ploras,
Cuqj fe inclinafleduidit duos angelos in albis fedentes in loco monumenti ad caput Si pedesiubipofitu fuerat
corpus lefututfiib tanta cuftodi« dignitate non crederet ab hominibtis potuifle furari?qui a miniftris angelis
feruabatur.^icuntq ci angeli quoscernebattmulier quid plorasfSecudum illud quod dominus loquebatur
ad matre^^uid mihi Si  tibi eft mulier?Nondu uenit hora meaiut exeo quod appellauerunt mulierelargue^
rent fruflra plorantaSč diceret^uid ploras^In tantu aut maria magdalen« obftupefada torpuerafl SC  bde
maculis territa quafi incaliginepoflidebattutneangelo^ quidepr«fentiu fentirctafpečtum? fed muliebriter

(quomodo nefcis?quem paulo ante adoraftitCuq uideret angelost# quos cernebat ignoraretjftupore perterri
ta^huc at<| illuc faciem circuferebatrnihil aliud uidere deliderans,Conuerfaq retro uiditlelum ftantemlSč ne
(ciebat quia iefus eratfnon q iuxta manich«uf6i alios h«reticošformam dominus uultuq? mutafledut pro uo
(untate diuerfus ac uarius uidereturifed q maria flupefačta miraculo hortulanu putaretfque tanto Audio re/
quirebatjta Si  dominus iifHe uerbis quibus Si  ageli Ioqukur ad eamimulier quid plorašfaddiditcj? de fuoque

ortsfAt illa refpodensldomme fi tu fuftulifli euSicitomihi ubi pofuiAi eutSCego cum to!la,Hic dominu no de

1  r . ,cxlvi


[J 1

11

H

I n



ir

j! b


confeflione uerx fidei (aluatore uocatf fed humilitate SC  timorejnortulano arbitratur ablatu& ignoras imbe/
cillitate fcemineaitanta^ fe uiriu repromittitfBč creditfot corpus uiri pfečtx xtatis:quod ut caetera taeea centu
librfs myrrhx circulitum era&edimaret ab una SC  pauida mulierepofle portari.CucpIefug appelladet eatn ?
a tq ;  dixifle«Mariatut quem facie no agnofcelpattuoce itelhgeretalla i errore pfidens1nequaq dominu fedRab
bmdeft magiftru uocatf uide qta tur batip^ue hortulanum putas dominum nucupaueritjdei.filiu refurgea
tem magidrum uocat.Itaq 3  ad ea qux quxrebat uiuentem cum mortuisfqux errore fcemineo SC  imbeeillitate
muliebri huc illuccp currebatiSč corpus quxrebat occiTifcuiuspedes uiuentis tenuerauIoquitur dominustSc di -

bartno ut dudiu qrentis obtuderetiied ut difpenfatione carnis aflumptsei diuinitatisgloria fcireteflfe mutata.

Ut oequaq corporaliter uellet ede cu domino:que (piritaliter credere deberet regnare cu patre. V nde &apodo-_
\i  maioris fidei funt:qui abfq? angelom uifulabfcp lpfius (aluatoris afpc<du:podq corpus eius in monumeto no
reppereratlcrediderunt eu ab mferis*<furrexide,Aln putant primu c de quod adoane narratu edtucnirie-VIaria
magdaleuse ad (epulchrutS: uidide reuolutu lapide a monumetoJ&podea regreda cu apodolis-Petro Sčloa—
nelfola ad monumentu remafiOetSC iccirco adhuc icredula a domino fuide correptaWerfaq? domu: rurfum
ad (epulchru uenide cuMarialSC ab angelo monitaiexeunteq: de monumeto adorade dominu:& tenuide pe
des emslcjdo ab eopariter audierun«auete:8C illx accefier^nri&tenuerunt pedes eius:5£ adorauerut eu ux

in tantu profecerunriut mittani? ad apoftolosz&audiantprimurnolite timerelSecundoite nunciate fratribus
meissut eant in galilxam;ibi me uidebunt.

uomodo cudodiente militum turbsčPetrusdoannes Iibere ingrediiunt (cpuichrunfnullo prohibente cu -
dodumr ^ XXXVL

Ac uidelicet caufa:quia uefpere fabbati qux Iucefcebat in prima (abbatuuenit-Maria magdalenx
SC  alteraSvIariafaidere fepulchu.Etecceterraemotus fačtus ed magnus.Angelus quoq? domini de -
fcendit de cxlo;8C accedens reuoluit IapidetroSC iedebat fuper eu^eratq^ afpečtus eius ficut fulgur:

SC  uedimentum illius ficut nix.Prx timore autem eiusperterriti funtcudodes:8£ facdi funt uelut mortui.
qui fuerant tanto timore perterritimtputarentur mortuilaut dimifide fepulchrumiSC fugifle crededi funtiaut
ita SC  corpore SC  anima obtorpuifleiut non dicam uiros:(ed ne mulierculas quidem (epulchrum intrate cupu>-
tes auderent prohibere.Magnus enim timor eos exterruerat1uidentes lapidem reuolutum: SC  terrcemotum fa -
čtumfnon ex more (blitoifed tam magnum qui cunčta cocureretiSč euerfionem terrasfundirus minarctur.An -

enim-Maria magdalenxiqux eis nunciauerat lapidem reuoIutum:& corpus domini de monumeto ede (ubla
rumu Angelam autem non putemus iccirco uenidemt aperiret (epulchru domino regenti:Sč reuolueretlapide J
fed podq dominus refurrexit hora qua ipfe uoluitlsc qux nulli mortalium cognita edtindicade quod fačtum
ed«Et (epulchrum uacuum reuolutione IapidisiSC fui odendifle prx(entia: qux omnia uidebantur (plendore
faciei ipfius>& horrorem tenebrarumifugoris claritate uincente«

■ (^uomodoMatthasus Sž-Marcus fcribant apodolis mandatum per muliereslut irent in galilaeam dominu
reui(uta';cum Lucas Sždoannes hiero(oly mis ab illis uifum ede perhibeant. .LXX Y1F.

s ™ w Liud edundecim fe offerre difcipulis1quipropter metum iudxorum abfconditi crant*‘quando ad-
eos claufis ingredus ed ianuisiEtputamibus q>uideretur i  (piritu:manus SC  latusobtulit clauis SC
lancea uulneratutru Aliud quando fecundumLucam^pr^buit fe eis in multis argumentisper dies«
^xl,appaparens eissdC  loquens de regno deuEt conue(čens precepit eis‘ab hierofolymis ne difcede ✓-
rentJn altero enim pro confolatione mentium uidebatur? SC  uidebatur breuiterfrurfuc^ ex oculis tollebatur

iSC  partem adipiičis (auucj comederittq
horuro fecide narratur.

Quid  clamo^SČ ueli petrarumm difcidio SC  refurrečtio mortuorum fignificent;qux fačta (unt in emidio /
ne fpiritus6a!uatoris. XXXVIII.

Vid fignificet quod in euangelida Matthaeo fcriptum efblefus autem clamans uoce magna emi/
(it (piritumf8č uelum templi (cidiim ed in duas partes a fummo u(q; deorfum:& terra mota ed:SC
petrx fciffx  funtrSC monumenta aperta (untiSC multa corpora (ančtorum qui dormierant furre /-
xeruntXt exeuntes de monumentis pod refurrečlionem eius uenerunti fančtam ciuitatem:8C ap
paruetunt multis.Et de hoc Ioco in iifdcmMatthari commentariistdideruimus«Primumq: dicendum^ diui
nx potentixiudicium fiuponereanimam quando uolueritfSC rurfum accipereeamX>eniqiCenturio uidens
cum dixi(read patremdn manus tuascommendo fpiritum meuml8C datim fpiritum dimififfecomotus figni -
magnitudineait. Vere dei filius eratide.Velum quoqj templi (cidiim cd in duas parteslut compleretur ilfud
quod refert!ofephus:prxfides templi dixi(Te uirtuteshran(eamustex his fedibusJn euangelio autem quod he
braicis Iitteris fcriptum ed;Iegimus non uelum templi (adumlfcd fuperliminare templi mirx magnitudi/
nis<orruide. Terra inquit mota ed: pendentem dominum (uumferrenon fudinens petrac fcide funt:

utindicarcnt


m ^

.■; 5 j

* at,,n ^^ v
*HUL»p *"“««

"•»itimA

m ****C^

^ nul Jo nohta,.. _

» ''luCcn
i.

lj,rUma gdakm

^^s^aotkdoniui] ^

»JMicui ful^ur.
iai mormi.W
lunttaut


ikat

* *»•» locmr

■■■fltUfnnnotunifj
■wi mtiumurAn -
■ faocatlim.*(td fal/ -
Srfrafw.:!!r.‘uiJrrat
r.x umčtoefle (ubil
KCt'uo\ucTttUpide < .
i V quodl faftum
<. j;:: ji  fpicndore

•i! kamdominu

ixxrn.

yj|n clauisK
; • ^nrapcrdi«.

JjL^gOcdilcf^'

t  ^ olutoUcbamr«
. v 4> J ^BSip^ 0y

f*  -UjOrfi"'*'

*S

p ;U P P

m

ikJ 0 >

tartufa'

. »nj Clfl 1 ^

*?***!£&*

J**^tn:X 3 P

£ESEft>

C>

&££>

h> pfl

^ Ifl M *4

i •

ut miicarent duritia iudxo^.qui pracfcntc dei fifium inteUigere no!ucrtmt?& monumeta apra funt iti fignum
futu x  re ; ur redfoislmultačj; (ctor^ corpora cxeutia de fepulchris uencrut i fandaciuitate; 3 £ apparuerut mul—
tis.Sančlaciuitate hiefo(olyma debemus accipe ! ad diftindioneoium ciuiratu.a tuncidolis<(eruiebat»ffn hac

mustquid fignificetduochcrubin:quid oracul$quid uasaureufin quo mana recoditu fuihNuncenip fpecu
lum uidemusin enygmatc a ( 8 £ cu biftorix nobis udu fcifliirn ficut fgrediamur atrium de$taroe fecreta eius SC
unmerfa myftcria q in cadefti hierufale claiffa retinen£ifčire no pOiTumus.fgit'’ in paflioe domini terra ccmota
«ftriuxta illud quod fcriptu eft i-Aggxo,Adhucego (cm el mouebo cxlu S C  terra$& uenicridefideratus cundis
getibusait abodete SC  occidete ueniad& rccubant cuAbraha-Ifaarčč Iacob(& petrae fčifTae (iint‘dura corda ge -
tiliurnflftue petrtc uniuerla uaticinia ppheta^;qui &ipf a petra chrifti cu apoftolis pctrac uocabulu fufceperut*
ut quicquid in eis duro leg/s uelamine claudebatfjfciffum pateret getibus,Monumeta quocp de quibus fcriptu
efbaos eftis fepulchra extrinfecus dealbata?qintus plena funt ofijbusmortuo^rideo funt aptat ut egrederentf
de his qui prim ifidelitate mortai eratt 5 C cu refurgetechrifto atq; uiuete uiucret‘& ingrcdercnt?caelcfte hieru
fale:Sč habcret municipatu nequaqin terraded i cario,Morieteiq; cu ttrreno-Adasrefurgeret cum-Ada (upade
fH,Porro fecundu littcra riulli uioletum efle uideat^mortuaSaluatore appeilari hieru fale/ancfta ciuitaracum

E SC  plagerets& pedens l  cruce ločp
tur«Paterigno(cc il!is;quod eni Faciunt nefciuntJtaq 3  ipetrauit qcf petieradmultacp (latiaciud^is milia čredi
derunt;& ufcp ad qdrage(imufecundu annum datu eft ei tepus pcenitetia:»Poft quos pfeueratibus illis i blafTe
miategrefli funt duo urfi de filuis getium romano^Vefpafianus &Titusi5i blafFemates pueros afcedere uearo
--Helifaeo in domu dei(hoc eni interpretat£d3ethek)uocc cofonailfudetes iterfcceruntjfatcp kceraucrum:čt ex co
tpc hierufale no appellaf ciuitas (ančta‘ifed SC  fančlitate SC  priftinu nome amittcns (piritaKtcr uoca^Sodoma
SC  xgyptasiut xdificetat  pro ea ciuitas noua^ua fluminis ipctus Isetificafe de cuius medio egreditur fons; q
torius orbis amaritudne mitigauitlfut miferabilis ifiael ruinas tepli nudaris plagat lace rtistST i chridc rurba ci e
dcntium noua quoridie uideat ecclcfix tečta confurgcrc^Sc dicanSpo anguftus rnihi locu.->!ipfeaturq 3  illud qd'
smEfaia fcriptum eft:8C eritfepulchium eius inclytum.

uomodoSaluator fecundum Ioannem infafHauit (piritum fandum in [(andos apoftolos t SC  (ecundum
'Cucatrtpoft afcenfionem fe miflurum repromittit. XXXIX«

Vius čjflionis pfacilis folutio cfttfi docete apoftolo-Paulo Ipiritus fadi diuerfas gratias nouerimus
» \ Scribitur eni in prima adCorimhiostdiuifiones donoiy funtiide uero (piritustScdsuifiones minifte

P 1 > ir» , 0 > Cimt*iAf>  2 MfrIr»fTn'nilcW rlnu’finnrc nmtlnnn (nnt*iAč>  >iiu» niKtic \Juiniirtt

antedaturms

fecundu cunde fpirituialii gratia (anitatu in uno (piritutalii fldcs in eode (pirituialii opatio uirtutukla' piphetia 11
alii dilčretio (pirituuialii genera Iingua^ta!iwterpretafto (crmonuIHacc aute oia opatur unus atq? ide fpiritusž
diuidens fingulis prout uultJErgo dominus qui pofl r  fuircdione fua iuxtaLuc^ euangel u dixrra^Ecce ego
mitta promiffione patris mei in uog»Y os aut fedete i ciuitate quoadu fcp iduamini uirtute ex altol&C iuxta f eude

igclii (ecunduloan^feo die quo refurrexeranide(i: die dominicaiclaufis ianuisadapofto/-
losltroide narraF :SC  dixilTe eis fecudo pax uobis:Sč itulifle«Sicuc mifit me pater:& ego mitto uosflf cu hoc di>
KidetlifufflauittSC dixit eisiaccipite fpiritu faduVquo^ remiferirispeccatarremitrun^ eissSC quo& rerinueritisf
reteta erut.Pria igiif die r(urrediois acceperut fpus fci gratiatq peccata dimittereudC baptizareu5C filios dei fa
cere&Sč (piritu adoptiois črede tibus IargireturHpfo (aluatore dicete.C^ uo^ remiferitis peccata remittetur eis :
SC  quo^ rerinueritistreteta erunt,B)je autpetecodes eis aplius repromififu efbut baptizaretur fpu (cotSC  lduere -
tur uirtute ex aIto:qua Chrifti euageliu cundus getibds prxdicarettiuxta illud qfti.lxvii.p(aImo'legirnus*Do
minus dabit uerbu euagclizatibu^uirtute multalut haberet opatione uirtutu SC  gram (anitatu: SC  praedicaturi
multis getibustacciperet genera figua^ut ia tune cognofcercnf*:q apoftolo^ quibus deberet; getibus nunciar
E)eni<^ apoftolusPaulus qui de hierufale ufq; ad Illyricu prxdicauit!S{fdc p roma ad hiipanil ire feftinattgra
tias agit deo^cundis apoftoli^ uariis linguis Ioq tut.C^ui eni cundis oetibus anunciatarus eratf multa^ lin
gua^acccpat gratia.^ux repromiftio (piritus fadidie decima poft alcefione (aluatoris expIetacfbLuca re/
ferete qfcripfit.0uq^ coplerctur dies pentecoftesterat oes pariter i eode loco(& fadus eft repete de cxlo fonus
tanq aauenietis fpiritus uehemetis:6C repleuit tota domu ubi erat fedenteslfSČ appa ruerunt illis difpartita; lin / '
gux tanqignis:(editcp fuper fmgulos eorumiSč repleti funt omnes fpiritu fand^SC coeperunt loqui uariis lin/

♦CXIVli

UU v-uiv ivwwuw*u *-<mia*uui uuuuua idk/ia iuw iv. uiAvia^uaru^vv n w “"*“**“ jp

carent^t in efaia quide fupliminare tepli dicit'’ fuifle comotut& fepleta eft ois domus fumo.i,errore &tcncbris ;
ueriq 3  ignoratia.fn princjpio auteuangelii repletur fpiritu fančlo ecclefialut gratia eius atq? feruore.oia črede
tiu peccata purgentf.Et igne fpiritus fančli que dominus mifTu& efte fe dixeratiprxdicatura chriftudingua fa
netar.No ergo loanesbucafčp difcordatfut quod ilfe primu refurrečtionis die datu efle fignificatjhic quinqua
geftma dic uenifle defcribatjed pfečlus apoftoKjs elhut qui prirno remittedofp peccato^ gram acceperant?
poftea acciperent operationes uirtutm& čuda donationu genera!qux ab apoftolo fcriptalcomemorauimus :
(fc quod magis neceftariu cratrdiuerfitate linguar^ uniuerfaruq 5  gentiuifut anunciaturi chrifli&iullo indigeret
iterprctc,Y nde St  irrLycaonia cu audiflent Paulu ž&Bamaba Ioqui liguis fuisldeos in boies cduerfos cfle ere
debat.Et re uera idumentu uirtutis fpus fačli gr a cfl:qua pofiidetes iudicu tribunalia St  regu purpuras non ti
mebae.Promiferat eni dominus prius q pateret? iSt  dixcrat,(£u aute tradent uostnolite cogitare quomodo aut
quid locjmuii.I$>abitf eni uobis in sila hora'qd loqmini.bjp eni uos eftis qui loquimini:fed ipuspati is urirglo,
qui£ i uobis,Ego aut audader SC  rota libertate pnuncio?ex eo tpc quo apoftoli domino credidemrifp eos ha ^
bulile (piritu fančlujnec potuifle Cigna facere abfqt fpus fadi gratied pfo modulo&tq? mefura.Vnde faluator
clarnabat in teplo dicesfqui fitit ueniat ad mct& bibat?5C q credit i me ficut dirit fcripturalflumia de uette eius

d .  .. , .... Ha jnv Zt  T-_ T _ __A. j /_in _ . . _ ^ ^ J? *  ._iv ,.3 ^ C A A d /V. T A KA * iiAM# TvT M J AM4 AAA Si  « A d Mi

do eiicio darmoniat fed qui erat i dominoineedu totus i apoftolis morabaC ,Q_ua ob re deterrentfad paflione
riu$& negattSč chriftu (e nefeire iurat.Poftq aut baptizantf in fpu fcofSč efFuditf in eos fpus fdigra: tuc libcrc
foquun^ad pricipes iudaro&.Gbedirc magis deo oportet q hoibusimortuos fufčitatjinter flagella lxtanfifun —
dut faguine p chriftotSC fuppliciis fuis coronatf.Modu ergo crar ipus iapoftolislnec de uetre eop  fluebac gfas
(piritalcs;quia dominus needu fuerat glorificatus, ^jax  fit aut gloriatipfei euagelio logtf ♦ Pater glorifica me
gbria qua apud te habuf prius q mudus efletfgloria iaiuatorisipatibulu triuphatis eft.Crucifigitf ut hoigloriV
ficadutdeus, 0 eniq 3  fol fugittlunamutaif i fanguine&erra motu ibIitococremi(cittapiunt"inferttmortuiambu
latt faxa rupunftharce gloriatdeq locjbatf ipfa!ino,Exurge gloria meatexurgepfakeriu St  cithara.Ipiaqt de fe —
refpdditlgloria St  diipenfatio carnis aflupt^jExurga diluculotut ipleatf uigeitmi primi pfafmi titulus pro aflu —
ptioe matutina,Hxc dicimuslno q> aliu deu aliu hoicm eile credamus:3C duas pfonas faciamus i uno filio dci:
jficut noua harrefis caluniatu^sed unus atq? ide filius dei St  filius hois č:2t  quficqd loquitur1aliud referitrms ad
diuina eius glomraliud ad nram falutedPro quibus no rapina atbitratut eftrefle fe xqle dedtfcd femetipiu cxu-
natiioit forma (eroi accipie^fadus obedies patri ufq? ad mortetmorte aut crucis,it uerbu čaru fačlu eflfSC ha
bitauit i  nobis,Miror aut-Motanu St  ifanas fcemias ciusaborduos eiic pphetastdomino pmittete atqt dicete,
Yadc^K aliu paraclvtu mina uobist8č poftea Luca euagelifta narrareiq> apofloli accepunt q<f pmiflu eft: id
muko poil tpe i  fe dicete fuifie cop!etu,4poftolis eni pmifTu cfl.Ego mitta fponfione patris mei i uosrSf uos fe
debitis i ciuitate qi!oadufqt iduamini uirtute ex altolSč exurges i apoftolos ifufflauitlac noimMotanuPrifčib—
la 5&Maximil!a?3{ ilhs,i,apoftoIis ait.<^_uoRt dimiferiris pčlaidimittut'’ eistSt  quo^ retinueritis;8Creteta funt*
Apoflolis inq prxcepiune difcedaet  ab hierofolymis!fed expečtaretipmiiIione patris.Et poftea qd'promifTu
efltexpletu fegimus.Rcpleti funt oes fpiritu fančtožSd cceperunt loqui aliis linguis prout fpiritus fačtus dabac
eloqui lllis.^piritus fančlus eni ubi uul fpiraŽSC qdo didt dominus aliu paracly tu mitta uobisl&fe oftedit cfle
paracly tu?qui appel!atur'cofoIator.Ynde St  deus pater hoc cefetur nomioesdeus miferationu St  totitSs cofola^
donis.$i aut St  pater cofolator St  filius cofolatorlsc fpiritus fančlus cofolator cftii nomine patris St  filii St  fpus
fančl^c? intelligitur deus baptizatur credetes!quo^ unu diuinitatis SC  cofolatorisefl nometergo St  una na tu
ra dhHic fpiritus fančlus no fblu in apoflolistled ctia in pphetis fuit^de quo Dauid orabat dicenst fpiritu fau^ "
člu tuum nc auferas a me^Daniel fpiritu dei habuiffe narratur^Oauid i  fpiritu logtur d/xifle dominu do>■
mino fuc^fede a dextris meistdoncc ponaihimicos tuos fcabellu pedu tuo^.Hec fpiritu fančlo pphetauerunc

fma,Abfqt eni fpiritu fačlc^impfečlum eft myflerium trinitatis.Ec i eode uoluminePetrus Ananis St Saphy

rte: dixiflc narratur?q> mentientes fpiritui fančlo no fint hominibus mentitfefed deo.

f?_uid fignificer illudqd' apoflolusPaulus diiputat ad romao^fcribes.Q__uid ergo dicimuSnuquid iniqui
tas apud deurhf 4bfi^fqt ad eum locum.ubi ait.Nifi dominus fabaoth reliquiflet nobis femenKicurSodoma

O fačli faiffemustS^Gomorra fimilcs fuiflemus. ,LXXX.

Mnis qiaide ad romanos epiflola iterpretatione idigetlSč tatis obfcuntatibus inuoluta effcut in intelli
genda ea fpiritus fančti indigeamus auxiliciqui p apoflolutmhsc ipfa dičlauit. Sed prascipue tas


n*iusTi5Ciuxt

:&analcatur.lMod!s aut nihi] placetfniii quod ecdefiafticu plubSica...

ta l  ythagora SC  Platone 8t  difčipulos eoi^:qui fiibnoiechriftiano introducut doo-ma

*r

camus aias lapfis dc cado eftc.Sčpro diucrfitate mentoli in his ueli llliscorporibus pcenas atiquoi^ luetepec_

c?.uor<! u koq^ meliuseft fimplicitcripenfia cofiteriiSčiter caetcra čj nclcimusjctia huius loči obfcuritaic cftti —

gere;^ do uolamus dei ,phare mfticialBafilidis &Manichati hssrefim defendere;8č hiberas nentatf£cgyptiaq?
portetajfcčlan Bhcamus igitumit poftumus1& apoftolica: uoluntatis feqntes ueftigia:ne punčlo quide ut di^_~
citur?atq^ unguc trafuerfoiah illius fenretiis recedamus^eucrat lupratK doloti fuo Sicofaetia* tede muoeaue-
fat fpiritu fančtujcp fratres fui&cognati fccudu carne.nifraelitatfdci faliu n6recipiftent*quoi^ fuitadoptio-rSC
glodal teftametuf& fegis latio:& cukura*&:promifTio.Ex qbus ctia ipfe chriftus fecundu carnq*de-Maria ge.

ipie

ne oe

w  , v_- - c '®esqcx_

)ftold& infinita mdaici populi multitudo chriftu fihu  dei re~
_ _ . ti&JupIiciter appella£i£ti duos d-uidit filios.fn unu q iuxta car/—

ne eft;& i altefp qui iuxta repromiffione SC  fpiritu.&braha duos habuit filiosUfmacl Sždfaacftfinacl qui iecudu
čarne natuslh uredita te patristao accepit.lfaac q de repromiflioe generatus ex Sara eftftemedefappellaf. $>cri
ptu eft enillnJfiuc uocabk’ ribi femeft.nS qui filii carms ii filii deSfed qui funt filii rcpromifiionišifti adliman.
tun' femincf& hoc no folu inlfmael Sždfaac accidiftecouincimustfedctia in duobufcRebeccsefiliisEfau SCh/-
cobiquo§i alter abiečlus»Itcr elečtus eft.Et hoc totu dicičut i duobus prioribus fratribus-Ifmael Sž-Efaufpopu
lu iud<eo^ abiedja efte flgnificet»fn pofterioribus autfhoc eft iudfaac SC  Iacobselečtu populu getiu-tad eos qui
exduda:is'in chriftu creduuri erant|& quonia hoc uoles approbare ppofuerat teftimoniu nafcentiu geminoi^
4dfau SC  Iacobtde qbus feriptu eft,Maior ferufet minori.Et in-Malachia Iegimuslacob di!exi*Efau aut odio ha
bu$uenienteq3 e latere qftione ore fuo pponit SC diftcritzdC  hac folut^reuertitr ad icUde quo cospat difpurare ♦
$i£fau Sčdacob needu nati crantmec aliqd egerat boni aut maluu c uel promercrent'’ deujuef cffederenftSč ele
dio eo^ atcpabiečhb no merita finguloip uel uolurate eligentisf6č abiicietis ofteditlQ_uid ergo dicemusTlniV
quuseft deus^Secudu illudexeplu quod loquit' ,  achMoyfe;miicreborcui milčrtus fuero?8C miicricordia prte
ftabotcui mi^rebonSi hocfgt rccipimus: ut faciat dcus quodcuq5 uolueritlsč abfqp merito SC  opibus uel eligat
alique ucl.condeneftErgo no eft uoIetismcq; curretis^fed miieretis dei;maxie cu eade fčriptura hoc eft ide dcus
ioquat' >  actPharaonaOfn hoc /pfu excitaui tejutoftenda in te uirtute mea?3C anunciet''nomen meuin uniuerla
terra.Si hoc ita efhSC pro uolutate (ua miferetur ifraeli»dč indurat Pharaonetergo fruftra qrituratq? caufatur^
nos uel bona no feciftcrucl fecifte mala^cu in poteftate ipfius fit SC  uoluratciabfcp bonis SC  malis opibu^ucl elige-
re alique uel abiiccre^ratlerti cu uoluntati illius-huana fragilitas refiftere neqat,(^ua ualida qftione icriptu^
ra^ r6nepontext^5č pene ldiftoIubilSbreui apoftolus fermoe difloluit dicens.© homd tu quis es:qui refpon/
deas^deo ?$C  eft (enfus,ex eo q> j-efpondes de osSC calunia facisiSč de feripturis tanta pcrquirisn^oqris eotra deu
gi iufticia uoluntatis eius inqu;ras!oftendis te liberi efte arbitriitSi faccre c|aod uišjuel tacere uel loqui. Si enim
in fimilitudine uafis fuftilis te a deo creatu putas!& illius n5 pofle refiftere uoluntatithoc confidera quia uas fu
tftile noh dicit figuIolquare me fic fecifti^f igulus enim habet poteftate de eode luto aut eade maflafeliud uas I —
honore facerežaliud i cotu melia.©eus aut teq!i cunčlos forte generauitr&: dedit arbitrii IiberrateKat faciat unuC
quifcp quod uult.fiue bonu fiuemaluJn tantu aut dedit omnibus poteftatefut uox ipia difputetcotra crcatore
faviSC  caufas uolutatfs illius pfcrutetunSin aut deus uolens oftendere iraTSč nota faccre potentia fual fuftinuit
In muka patientia uala irte apta ad interitufut oftenderet diuitias glorise fute {uala mifcricordia: q praeparauit
In gloria.»quos & uocauit no folu nos ex iudacistfed etia ex gentibusjficut imOfee dicit,Yocabo no plaebe mea
pla:be me& no dilečta dilečia:& eriftn loco ubi dičlu eft eknon plaebs mea uosjibi uocabuntur filii dci uiuil
6C  cteteraJčj {equujimr{fi inquit patientia dei indurauitPharaonel& muko tepore pcenas diftulit ifraelis: ut in—
ftus con denare»quos tato tepore fu ftinuera^non dei accufanda eft patientia SC  infinita ckemcntiajfed eo^ du
rkitqui bonitate dei in pditionem fu^abufi funt»r\lioquin unus eft folis calor!^ fe^undu eftenrias (ubiacentes
alia Iicjfacmalia induratfalia foluittalia coftringitXiquatf enim ctera»& indurat'’ lutu! SC  tamen caloris non eft :
diuerfa natura.Sic SC  bonitas SC  cltementia deluafa irx  q apta funt i interitii.i.populu ifraelidurat: uafa autem
mifericordia: qua: prarparau it in glori#quse uocauitthoc eft nos qui no folu ex iudads fumu^:fčd etia ex genti/
buslno faluat irrationabiliter SC  abfip iudicii ueritatelfed caufis prxcedetibus?quia alii no fulčeperunt filiu dei 'i
alii aut recipcre fua (potenoIucrtpt*Hatc aut uafa milericordi^no folu populus gentiu efbfed etia hi qui ex in •—
d^is credere uoluerun3& unus credentiu efFerftus eft popu!u$cx quo oftendit" no gentes cligufed hoium uo/
Iuntate^atq^ ita fačlu effeut ipleretur illud quod dičlu eft in-Ofceffbcabo no plathe mrampla:be meaf hoc e
populu oentiulčč quibus prius diceba^tno plasbs mea uosinunc uocant filii dei uiufi^uoJ ne folu de genti a-
bus dicere uidereturletia eos qui ex ifraelitica multitudine crediderut uafa mifcricordtč^ elečlionis appellat.
Clamat enbEfaias pro ifraekfi fuerit numerus filio^ ifrael quafi harena maris reliqu ix.fa\ax  fietfhoc eft ctia fi
multitudo np crediderictamepauci credent. Yerbu eni confumatu atq; breuiatu in fua deus equit-ate librauitc
ut htulitate SC  icarnatione chrifti eos faluos faceret:qui i eu crcdereuoluiiTent.Hoc ipfu SC  in alio locddixitcfa

tas,Ni(i dominus fabaoth reliauiftetnobis fememfieutfodoma fadi fuiftcmusfe ficutgomorrdfimiles fuiffi—

#cx!vsci



* ’l

mus;(Euq; tcflimonia pjpofuifiettejuibus dup!ex uocatio pradicituriSč gentiu SC  populi iudaeoi^trafitad cohe
rentedi!Dutat ; one?& iccirco diciugetes q n5 fedabaturiufticia*apprchediffe iufticiafquia no fupbierint?fed i

« I » • Hnr J-  -_J_ -Ol.U.U4S (VrJ.fV

_ if^refpodifteapoftol&utmagisjplica t m  _

go dicemusfN uquid iniquitaš apud deu. J £t no eft uoletis necp curretisifed miferetis deiiSČ  cuius uulc raiiere/
tur:8£ que uultindurat deusiSč uolutati cius quts pot refiftere^Jjic apoftolu refj^ndifi^O ho qui terra & cinis
estaudes facere qfltone deol& tpi$ fragile atejj teftaceukebellas cotra figulu tuufM uquid figmentu pot dicere
c«quifefinxidčjtemeficjjedftifAut nohabetpateftatefiguluslutiexeademaflafacerealiudquiddauasiho -
norehlmd i  contumeliAeterno igitf fdetio coticefcefe; fcito ftagilitate tužlSC deo non moucas čjftione qui fe
dt quod uoluitKut in alios ekmensnn alios feuerus exiftcrcr* ^

<^_.uid fit quod a poftolus feribit adCorinthios in fecuttda epiftolafAliis odor mortis in mortemt afius odor
uittein uitam!8c ad hxc quis ram idoneus;^ .EXXXf,

®tu loči huius capitulu ,pponamusdut cx prarcedetibusSčlecjntibus poftrnt intelligi mediaiqua: ex—
itroq; cotexta futudEu ueniflfe ak-Troade p>pter cuageliu chriftifecoftiu mihi aptu efleti domino.

10  habui requie fpiritui mcoleo q> no inueneri-^itu fratre meijfed uale facies eis: ipfedus fu inAda—
ccdonia*Seo aut grašku i femp nos triuphat in chrifto iefbtSC odore notinse fua? p nos manifeftat in omni loco V
quia chrifti bonus odor fumus deodn lis qui falui f^fli fumft&in iis qui peunčfaliis quide odortnortis in mor/
tejaliis odor uita: in uitafec ad hxc quis taidoneusVNoeni fumus ficut plurimiadufterares uerbu deitfed cx fm -
seritateifed ficut ex deo cora deo inchrifto Ioquimur*Narrat€orinthiisq fecericTqux pafTus fitiSC quomodo i  __
cundis deo agat gfasKut fub exeplo fuiallos protiocet ad certandu,Yeni inquitTroade ^  prius-Troia appella- —
batfjut cuageliu chrifti in afa pra:di'care*(Euq; mihi oftiu aptu efict in dominolhoc eft plurimi crcdidifTettOuG
P figna atqj uirtutes q in me opabat deusKpes eflet nafcetis ecclcfia£fiden& i domino fuccrclcetišino habui re> —
quie fpui meojboc eft fper at5 cofolatione inuenire nopotuiieo qrTitu fratre meu no inuenerkfiuc que ibi repe —
riendii putabas&ue que ibi audiera degeretuel qui ueiu^ efte fe dixcrsft,(^ux aut fuipata cofolatiol&c] rcqui
es.fpui in pr^fentia-Titi?que quia no inuenmualefacies eis^fedus eft i^Macedonia?Aliquoties diximus app —
ftoluPauIii ui^ fuifle dodiflimufSč eruditu ad pedesGamalielis qui i  apoftolo^ ačtibus cotionat^Sč dicin Ec
nuncooid hetiscu hoibus iftisfSieni adeo eft Itabittfi cx hoibns deftruetAd]uq^PauIus haberetfcientia fada-
x u fcriptura^B 8C  fcrmoisjdiucrfaruq 3  linguaf^ gram poftideretjunde ipfe gloriaf’ i  domino &dicit?gfas ago deo
oium ro^ linguis magis loquondiuino^ ftnjfuu maieftatemopoterat grarcc eIoqu&el digno explicarefer/ —
tnoe.Habebat ergoHTitu interpreteiftcut btusPetrus-AIarcuiC^uius euagefiud^etro narratc-rSC ilfo feribente: cq  —
pofitu eft.5>enicp 3C dax  epiftolte q ferun^Petrrftilo inter (c SC  charadcrc dlferepant-ftru čt uraq; uerbo^,lx —
quo intelligimus p ncccftlratc rep^diucrfis eu ufu interpreti bus.Ergo S&Paulus apoHoIus cotriftar^uia prat/ —-
dicat/onis fua: in prtefentia^ fiftula organucpjp qft'chrifto cancretfno inuencratPerrexit(p in maccdonia aPa

<T  i O : *r.  4 f£  j £

bi^fiue triuphu fuu agitp nos.^ui in alio loco dixerat,Spe<ftaculu facli fumus mudo:& agelis SC  hoibus.Se
niq; narrat in conleqntibus.Na cu ucnifTemusMacedoniafnulla requic habuit caro nrasled oem tribulatione
palTi iumuslforis pugna:dntus timorfe.$ed qui coiola^ humilesteofofatus eft nos dcusiin aduetu^Titi.Kfo folu
aut in aduetu einslfed etia in folatio.Ergo ppterea ualefaciesTroianisKiuc-Troadefibus^p fed us eft macedo/
niamt inueniret ibi-TitulSC haberet interpretatiois euageliiq? folatiutque intclligimus no ibi reptulfed poft tri/
bulatiocs ČC  pfecutiocs apoftoIrfupuenifie.Prius ergo q ucmilet-TitustmuIta ppeOulagit gras omnipoteti deo
in chnftodefu:que getibus prxdicabafqi dignu le elegerit*in quo ageret triuphu filii fui.Triuphus del e paOio
rnarty^Sč pro chrifti nomine cžuoris cffufiolSJ inter tormeta lacticia.Cu eni quis uiderit tata pičueratia ftare
martyres? 9 tq; torqrit 5 C in fuis cruciatibus gloriaritodor notitia: dei difleminat"in getest SC lita taeita cogitatio
foquitkq? nifi ue^ eftet euageliu^nund fagutnddefendere^Ncqj eni delicata SC  diuitiis ftudelac fccura confef
fio eft;led in carceribušiin plagislfin pfecutioibusiin famtekn nuditatte;Sdfti.Hic triuphus eft deifapoftoloruqj
uidoriatfed poterataudies rcfpodere.^uomodo crgonooes credidcruntVPriuscrgoqinterroges foluit anti
pophora; 5 C iaxta more fuu quicqnid alias obiicerc potrate q obiiciatf edifterit.Et eft fefusjfnois chrifti in oi' Io/
co bonus odor lumusdeotSc prardicatiois n ra: loge Iateq]dpirat fragratia»$ed quia hoies fuoarbitrio derelidi
funttneq; eni bonu neceftitate faciuntded uolutate^ut credentes corona accipiaftincreduli fuppliciis macipcn
turlfio odor nofter qui p fe bonus eftjuirtute eo^ SC  uitio qui fufc/piur fiuc no fufcipiun^in uita trafit aut morte ;
ut qui crediderint falui fiatYqui uero no crediderintpeat.Mec hoc miradu de apoftolčicu etia dc domino leg c/
rimus.Ecce hic pofitus eft i rutna*?£ in refurredione multo^fSC in fignu cui cotradicef’:fo!:fq; radios ta muda
!oca excipiat q imudalfSCficin donbus quomodo i ftcrcorerfucel^Nec tame fblis radiis polluuntf*$ic SCchridi
bonus odor qui nuhq mutari poSnrc fua natura amitterejeredetibus uita eftHcredulis mors*Mors aut no ifta

rmc _— Z    or  J *?f^ J. -*r f ^ n,K s.. f  * 8.7

Cu aute chriftus apparuerit uita noftraj tune SC  nos cu illo apparebimus in gloria.NIccuobis mot o Co; int.m


y°»C

' 1  ,rT riv • '

*

. i ' pV3( fL
*-• lin j ,- U ^frc

*j, (C^V

H! J, \ l *$

'; f'. •

• .X v t !  fj^ino,

, •; .^luuvMj
••in Omni L i,

dor«Z? 0,loc( >'

1  - . ‘ Un RlO{,
w T»HJ J

■ '•• > m

•AT.OctivLj

1  ^^PpdC

puiflccfmc

f , :; -Hohabiiiter—

‘ c  'di repe ^

U(tolficč[ icqai
T <; (** | 'umusapo_
>i tutffiCdicit.lt
*rrt£)cntwfa(Jbh
• "•Crisagodfo
jMapJiarcfaf-
:! J fčnbcntr.cQ-
': aerbofc.lx-

:*rt HriJflpifCUtioi
• r!: miipHit deno*-
. ! s ^ lvaibas.Se
.-mtnbuiarionc
$ *> >Tin.N»Dfo!u

, i JSfftmaccdoA

jiindHpoM’

-o-poterideo

f, ’.,-:'UJdfifF jlTl °
, f  i ucritu ^

,,yftoW

- * iKin°iI or

' ...... *r * 11

;x;

„ • .-.T>mo lc h

r^.KchnCt

uit*

irtihil

pa^i čile uideatunfi nobis pr*dicatibusueritate alfi credanttalii no credattalii uero morte moriantffalii uiuat

pietateiSd turpis lucri gratiaoia faciunt:qui deuorat domos uiduai^fe au t cx finccntatetjfi mifluadeoJSCprae
lente eo qui fe miter it oia in chrifto SC pro chrifto Ioqui 1 ut caufi pr*dicationis dei triuphus fit chriftfieiuftp fit
gloria.Et notanduij. myfteriu trinitatis i huius capituli findmonftretf.Ex deo eni in fpiritu finedofcoram deo
patre in chriftoilogmur.Acicoprobandu autq.de Troadeprexit Macedonia^de apoftolof^adibuslpona teili
momu.Cu aute pertranfiftet mAfia?defcenderut-¥ roadejSč uifio per node-Paulo oftenfi eft$nvMacedo qui
da erat ftans SC deprecans cutac dices.Trafiens imMacedoniakdiuua nost^uod cu uidiftežftatim cjfiuimus
proficifci inMaccdoniamicerti fadi q> uocafTet nos deus euangelizare eis.

C§>_uid fit quod in epiftola feribit ad Theflalonicenfes primatlpfe aut deus pacis findificet uos p o iatSC  inte^
gerfpiritusuefter SC aia SC corpusfine qrclaiaduetudomininoftrHefuchriftiferuet. LXXX(f.
Amofi qftio:fed breui fermone traclada.Supra dixerat fpiritu nolite extinguere?qcf fi fuerit inteP -
ledutftatim fciemus quis ifte fit fpiritus 5 fqui cu aia Si  coi pore in die aduetus dominitonferuanaus
efi,Q uis en! pofiet credere:q> infhr flam* qua: extinčla definitefle quod fueranextinguat'' fpirb
; fandusiSč fuftincat abolitione fui 1 qui fuit quon^a in ifrae!;qdo perEfaia Srfdieremia SC  fingulos pphetas 4 *
dicere poteranH.ec dicit dominus^ nune in ecclefia pAgabu loquit' , :H^c dicit fpiritus fačtusžK ipfe Paulus.
E)iuifiones aut donosi funtfide uero fpiritustSč diuifionesminifierio^ funtfide aut dominus^diuifioncs opa

tfAfin fsi ni i lir  rit i!m ntKttc nrir Jn/ fntrtHta/i^ <V3 ^ ^{jf p

loperatiouir-

tututalii gratia fanitatu in uno fpiritulalii pphcteaSii diferetio rpirituu»®ia aut ha:c opera t unus atqj ide fpiri
tusrdiui des fingu! i s putuuIt.De hoc fpiritulne a fe auFerref rogabatDautd dicesjfpiriti? fačtu tuu ne aiiferas
a me|| qdo aufert^no in fubflatia fui;(ed ei a quo auferf extinguiF.Ego puto unu ateg ide figmficare/fpiritum
nolite extigucrel 6 č qd' i  alioloco fčribiufpiritu fčruetes.ln quo eni feruor fpiritus multiplicata iniqtate SC  chari
tatis fi igore no tepefeipin hoc fpiritus nequaq extinguic".®eus igit pacis fačlificet nos p oia ueli oibusf fiuc pic
nos atqa pfečt ogjPJoc eni magis fonat oA olgAacr.fDeus eni appellatpacisiga pehtiftu ei recociliati fumusrq e
paxnra:qfecitutraqp unu;q 8i inalioIocopaxdeidicitifuperasoem fenfuiqcufioditcordacogitationefcp fin -
čfo^.^uiaut finčlificaf 1  fiue pfečlus i oibuseflu' hoc fpiritus SC aiatSC corpusi die dominkoferuat''« (Dorpus
fi  fingulo^ mebro^i utant officiisf uerbigra fi operet'' manusjpes ambulet^foculus uideanauris audiatfdetes cu
bos molatrftomachus coquadafuus digeradaut fi nulla mebro^ parte rruncatum efts 8 C hoc quifq pot crederc
apoflolu ,p credetibus deprccaritut i die iudicii itegru oium chtiftus corpus inueniatfcu oia corpora morte dif
foluta fint.. 4 ut ftiut quida uolutirepta fuerintadhuc fpiratiajheant debilitates fuas SC maxic marty^SC eofy  q
pro chrifti nomine uel oculos offollos uel amputatas narestuel abfčiffis nianus habettergo itegru corpus etde
quo diximus i alia qftione tenes capunex quo oe corpus conexu atq? copačluaccipit augmetu i adminiflratio
ne corporis chrifli.Hoccorpus ccclcfuc  eft.Etqcu<j huius corporis tenuerit caputtSCcaetera mebra feruauerit 1
hebit integru corpus^tu accipe poteft huana natura. Iuxta huc modu SC aia: integritas coferuada cftjq dicere

tuirSCopa carnis morti ficamus i fpirituhfterimufq$ oes frudus cius:charitatefgaudiutpace: 8 Cc,Alitcr pr^cipit
nobisSaiomonc dicete.Tu aut defčribe ea tnpliciter in cofilio SC cofčietia?ut refpodeas uerba ueritatisiis 5 quip
ponut tibi.Trip!cx i corde noftro defcriptiolSC regula feriptura^ efhPria ut itelligamus caiuxta hiftoriatŠecu
da*iuxta tropologia.Tertia:iuxta itelligentia fpiritaleJn hiftoria^o^q firipta fut ordo feruatur.ln tropologia;
de lra ad maiora cofurgimus.it quicquid i priori populo catnaliter fačtu efhiuxta morale iterpretamur locuf
SCad aia: noftras emolumet^couertimusln fpiritali esopei.ccad fublimiora trafimus^terrena dimittimussde fa
turo^ beatimdinc SC ctdefiibus difputamu^ut praefentis uit* meditatio umbra futur* beatitudinis fit.'quos fi
chriflus tales iueneritlut SC corpore SC aia 8 C fpiritu itegri coferueturtSC pfečta heant triplicis i fe fčienti* uerita
teihos fua pace fadificabitiSC fatietefie pfečtos.Multi fimpliciter huclocu de refurrečlioeitelligut^ut fpiritus

M 9 ** 9 -     ^ - m  a S a a ^ **  A f « a  i i**  ^ a  •-« tl I # 'S ior* it 1 * fr  f 't 1*1

mus appcllatun 8 C utiq? no fut tot fubftatias quot nomina.Cu^ Hlad eis oppofitu fueritl benedicitetfpiritus SC
anim* iufto^ dominotfcriptura no rcdpiuČdkeces efiin hebraico no haberi.Nos aut in  pr xfed  loco ut fupra
diximus fpiritu qui cu anima SC corpe integer coferuaturjno fubftatia fpus Čičih q no pot interireifed gfas eius
donationeftp accipinius:q noftra uel uirtute uel uitio SC accenduturfSC extmguutur in nobis.

-gu S  beattrlieronymi in li bru ad Afgafiftde qfnoibus.xi.noui teftameti. Epiflola.LXXXKC.

Jlius meu 3  Apodemiuslqui interpretatioenois fui loga ad nos nauigatioe fignauittSC de oceam littore
atq^ utri mis Gallia: finibus roma pra:tčritt?q fiuiVBethleeiut iueniret i ea c*Icde pane'SC fituratus eru
ret in dcutac diceret.Erudauit cor m^u uerbu bonusdico ego opa mea regi.Detulit mihi in parua

todula maximas qftioneŠqsa te datasrmihi^ tradedas diceretiad qua§i Iedione incellexi ftudium regmac
*  " ^xlix.

ad

n!l>

r

-gaba in te effc c6plctum?quae de finibus ter re uenit audire.fapicntiaSalomonis.Non qt»de ego-£alomo; qui
ante (e$6C poft: (ettudis hoibus pr^fertur i fapietialfed tu regina appellada es*Saba;i cuius morrali corpore no
regnat pcccatulSč quatad dominu tota metecouerfalaudiesabeo.Coucrterecouetter&Sunamitis.Etcm-Saba
in ligua nofira'c6ucrftone{onarffimukp aiaduert$pčjfliunculae tuxdeeuagelio tantu Si deapoftolo poOtaea
dicant te uetere fcriptura aut no (atis legerelaut no fatis intelligere^quac tatis oblcurititibus SL  futuroip typis in —
uoluta cfbut ois interpretatione egeat!& poi ta orietalis de qua ue^ lume exorit':& p qua ponTex ingredit? di
rcgredi t^fcmp claufa fin5>: (oli pateatChrilh&jui hajbet claue£>auidtqui apit Či  nemo clauditlclaudit &nemo
apitmt illo referate introeas cubiculu eiusrSč dicasJmroduxit me retfin cubiculu fuu. Propterea fatis miratus
fujcur purifiimo fonte uicino negledolfoofhi ta procul riuuli fiuenta qfieris:& omifiis aquis fy!oe quae uadut
cu filentibfdefideresaquas fyo?tqu£e turbidis faradi huius uitiis fcrdidantf.Habfsibi fandu unpAlechiu pre*
f bytef$qui uiua ut aiut uoce Si  prudeti difertoqj (ermonepoflit foluere qucc requirismifi fortepegnnas mer#
ces defidcraste pro uarietategufius noflro^ quoqi codimento^ te alimeta deledant.Aliis dulcia placet: non
nullos amara deicdat.Hoip ftomachu acida renouatdlloip falfa fuflftanriSF idi ego naufea 8i  capitis uettigitie.
antidoto quod appel hf  fcsi kpccti dc fl a mara fepe jfanantSt iuxtaHipocrate dulcia amaris curari:& cotrario^ •
cotrariaefleremeqia.ftaqs noftraamaritudinSiliiusnedareomellecurato.Et mitteimyrrha lignucructs&cni -
leqr pituitaiuuenili audoritate copefccJut pofl.slarta cantare,(§Miam dulcia gutturi meo e!oquia iua domine
fuper me! ori meo«

Cuj^oanes difeipulos mittitad dominutut mterrogentcmTu es qui uenturusesjan aliu expedamus?cu pri
usipfc de eode dixcritlEcce agnus dci^ecce qui tollit peccata mundir' ,LXXXM.

E hac q fhbne in c,ometi tariis-Mattbarčplenius diximus.Ynde apparet quia ha:c interrogasnpfa te -
uolumina no habere.Tame ftringendu cfl breuiterme oino tacuifle uideamur.Ioanes mittebat di -
fcipulosfuosiuinculiscoflitutusiutfibiqrensillosdoceret1§čcapitetiucandusilludocercteflefe/
dandutaue interrogatiotie fua tnagiflru ofum fatebat'tneq; enipoterat ignorarejque ignoranbus illu demon -
ftrauerau& de quo dixcrat?qui habet fponlaripoius cfltSi cuius no fum dignus calciameta pararefSC illu ppor-
tet crefcerejirie aut minui,Seuq; patre ltoname audicra&hic eft filius meus diledusi quo mihi bene Coplacui,
iiod aut dicintu esqui ueturusesianaliu expedamus 5 |bunc quoq? fenfu haberepoteft:$do q? ipfe fisrqui

etia in inferis nundetfi forte uenturus cs.Tu cm' es qui uenifti dimittere captiuitarel&: uenifti foluere cos’qui in
uinculis teneban^,. Cuius fi fčs tatione domrnus itelligcnstopibus magis q fermone rclpodet, EtJoani praecipit
iiudariluiderecaecostambulare daudosilcprofos mudaiidurdosaudireunortuos furgerei^ quod his maius e:
pa u pes euangelizare.Paupes aut uel humilstateuel diuitiisiut nulla inter paupet e diuiteqi diftantia (it falutiŠ:
fed omnes uocent y  aequal iter« Tuc quoq^ infert.lcatus qui no fuerit fčadalizarus in m c, N oloanne fed difdpn
los eiuspcutitlqui prius acccflerantad eu dicentts. ^uarenosSC pharifei ieiunamus frečjnterldifcipuli aute

;uemen/ "

temteur baptizatus adoane ipfe audeatbaptizaretK multo ampliorad eu turba concurrau q prius ueneratad
^oanne.Et ne forfita plsebs nefciens hoc didoloanne fTgiilari arbitrare^nn illius laudesporat:5C čcepit de Ioa/
ne ad turbas dicere drcuftantes.C^ ujd exiftis ad delertu uideref Arudine uento agitatarEt quid cxiftis i folitu
dine uiderefikoiem mollibus udlitufSC reliq^uius didi hic (enfuseft.Nuquid ad hpc exiftis in hcremu:ut ui
deretis hofem inftar arudinis uentoRi fiatu in partes uarias inclinari7ut que ante laudaueratrde eo nuc dubitetJ'
6Cde quo prius dixcramrcce agnus deffnuc interrogcmjtru ipfe an alius fit?qui uel uenei ittuel ueturus fit.Et qa
ois prardicatio (alfa (edatf iucrat& gloria qrit hunianaiut p gloria nafcant^ copendiataflerit eu cameloi« u eftiv-"
tu pilismulli pofle adulationi fuccubereifqui locufiis uefeif a c melle (iluefiruopes non qrere^ rigidaq^ 6C aufle#
ram uitaiaulas uitare palatmquas qrunt^ui byfio'SC(erico & mollibus uefliunt": qui in domibus regum funt*
©icitq? eu non folu prophetalqui folcat uenturaprtcdicereded plus efle q propheta?quia que illi uentu^ efie
d!xeruntlhicuenifie demoftrauit dicens.Ecce agnus deiiccce qui tollit peccata mundi.Prarfertreum ad hftigi  -
urn propherale-Baptifb: acceflerit priuilegiulfutcui dixerat ego a te debeo baptizaridple eum baptizaueritmo
pra;fuptione maioristfed obedientia di fdpulnac timore feruili.Cucj inter natos tnulie^ nullu afiei atioane fur
rexi(Te maioreife qui de uirgine procreatus cfbinaiore efie comcmoratifiue oem angel u : qui i caelis minimus e;
in terris cundos hoies anteire.Nori eni in angelos proficimos$Sč n5 angeli in nostficut quida fiertentes fopore
grauifiimo foniant.Nec fufFicit hocinloanis Iaudibustnifi ipfepra:dicans baptifmu pcenitenti^prius dixifie
referat"’.Pcenitentia agitdappropincjbit eni regnu cxfo^.Ynde 6C  diebus praedicatiois eius«egnu cxlo^ uim
patit^Tut quihomo natus efbang< lus efie defidercttSc terrenu animal ctelefte qrat babitaculu.Lex eni di  pphe
ta^m(q; adioanne prophetauerutmo qfioanes p^pheta^ fit fmistddegis^fed ille qudoariis tefiimonio pracdica

člusUt-Heliasjuiucnsin heremo ufrH- lias.PerfecutionernpafiusabHerodiadelutille fuftinuitabfrzabcbut
quomodo-Hdias feeundipra:curfor aduentus cflntaloaoes umturein čarne dominu faluatore non folu in hc
remoifed eriam in matris utero falutaric5C exultatione corpons nunciaueiit.


M*£S

li

'i*ir

■-cs.

'a A

fc, %
TOl -

H

*£>. 1
i* , ^Uon

• • V f - IS«»C.

..; <Xt mi.

-■

S3tp*fa

‘^'•ludftnon -

* ; ’ :> ' T ^ f 6placui,

** »pic dfGtda$' /
a,i »Woi nuciaui?

. 'i •

crrtcosquun -
* '.pr rcipit
Vdooc/hšfnaiofi;

4  !intulitla(utis:
amčfcddifeipa-
r. m:;  puli autč
u ... m:<Npteant
i M.arrufnifli''

* -na umrarad

, V ;(t: itdcloi' '
f  ifolitu

^0Jgi  io hntmii:« ui
.,»•? cniK du^ lKt
4  jčtuftis Gi.Er
,' r . .jitkIor^

'■ h ., icjomfm*

*" .1,2,01«; tft

: :  '1*4w/
"; -

1  ..,r^ a

■ rf osJi" ft
• !  ^'2 d^ 0 ' 1 ”

' 1  =8

•n 'nJfl? ■ -

Q

uidtoiflcetquodimMatthisofcriptumeftarandincm quaffatamnoaconfringcd&linum fumigans:
nonextmguet. _ .LXXXV.

D cuius eapolinone loci.totu quod-Matthatus d&Efaia propheta afTumft teflimoniu ponendu efl:
l&! ip.msuerba£taijsiuxca (eptuagintainterpretesJipfucjj hebraicu;cuinrhcodotion-aquil£§ymy*

_ ImachufGp cofennunr.Sic ergo dc q uacuor euangeliflisToSusMatthaeus pofuii lefus aut fčicns rccef —

fit inMSC  fecuti funt eu mult»8£cur;tuicomncs:5Cprecepit eis ne manifcflu cu facerendut fpferct quod ditflu
efl pep-Efapa propheugdicente.fccce puer meus que elegODi!e<Aus meusjin quo bene coplacuit aia mca. Pona
fpiricu meu fuper cuidC  iudiciu gcntibus nunciabit.Non contendetWq? clamabiqnecp audiet quifq in plateis
uoce eiusArundine cpTatanon confringet¥& linu fumigans no cxtinguet:donec eiiciat ad uičlor/a iudictuf SC
in nomine eiusfgentes fberabunt Pro quo irrEfaia iuxta feptuaginta interpreteslfic fcriptu eftJacob puer mcv
usffufčipil eumifrael clečtus mcusffu (cepit ca m aia mea.S>edi fpiritu meu fup eum:iudiciu gcntibus profert,
Non,c!amabifcneq 3  ditnitteflnec audiet foris uoxeius.‘arundine fračta non c6teretif&: linu fumigans no cxtin?~
gttettfed in ueritate profert iudiciulfpfendebit;8C non quaflabi£*donec ponat fup terra iudiciurmSč in nomine
esus.*gentes fperabunt.Nos aut e^Hebreoiita uertimus.Ecce pucr meusduf ipia cuTelečlus meus coplacuit h'
bi in illolaia mea*S>edi fpiritu mcum fup cuiiudidu gentibus profert»No clamabit neqj accipiet piona?ncq? au
d.etur forisnjox eius,Calamu quaflatu non conteretrSč linu fumigans non extinguet Jn ueritate doccbit ludia-
ciu.Non erit triftis neq) turbulentus^donec ponat in/erra iudiciut&lege eius infuL-e expečlabut,Ex quo appa —
rcdMatthsu euangelifta non ueteris irerpretationis aučlontate conftričlu dimififle hebmica uerirateifcd ,q(j
^Hebrasu ex hebreislfdC in lege domini cfočtiflimmea gcntibus predicalle qurc imHebreo lege ra t.$i eni fic ac- —
cipiendu efbut feptuaginta interprctes edideruntUacob puer meus fufčipia eujjirael elcčlps meus fufcepit eu
aia mealquornodo ?n Iefu intelligimus efle completutquod dedacob S£ de-Ifrael fcriptu eifTC^uod beatu-ivlat—
thacu non folu in hoc tcftimoniotfed etia in alfo loco feciffc lcgimus«Ex aegypfo uocatsi film md$pro quo,lxx.
tranflulerutjt^x segypto uocaui filios eiuslquod utiqt nifi feqmur hebraica ucritatžad ddminu faluatorenon
pertinere manifcftu ell:i^quif eniJpft autimolabanr-Baalim.C^uod autdeaflupto teflimonio in eiiangclro
minus elhfplendebit 6t  non quaflabif:donec ponat in terra iudicii^uidet mibi accidifleprimi fcriptoris erro^
rc;qui legens (upcriore {entenda in uerboiudiciicfTefinitaiputauit inferioris fcnteda; ufdmunerbu efle iudid
um:5<! pauca ue rba qire immediodaoc efl: in ter iudiciu SC  iudiciu fuerandpretermf(mRurftfcj; quod apud he^-
breos legitartSč in legeeius (pabunt infuIa^Mattharus (enfu potius q uerba interpretanstpro legt SC  infulis nd-
men poiiiin6CgentesJEt hoc no folu in  prefenti locolfed ubicuq; de ueteri reftamento euageliftae SC  apoflroli te
fbimonia protulerumldiligentius obferuandu efttnoeos uerba fecutos eOetfed ienfufSč ubi.lxx.ab hebraico di —
(črepannhebreu ,'enfu fak exprefljflcfcrmonibus.Puerigic deiomnipotedsiuxtadifpefadonecamisa(lurnr/>
preiqui ad nos mtttiCiSaluator efl: appellatus» Ad que SC i  alio loco dicitpaterlMagnum ribi efl uocari pueRi
meujutcogreges tribusTacob.Harcefl uinea forcthtquxiterpreraf elečlalhiceflfilius amanflimust iquo fibi
coplacuit aia mcalno q? deus aiam habeatjfed q> i aia ois dei moflrctur affečtus.Et no mif^ (i  i deo aia noieturl
cum uniuerla humani corporjs mebra lecundu leges tropologreiSf diuerfas itel fige tras h a bere dicatur,Pofuit
quoqj fpiritu finim fup eu!(piritu fapietre SC  itelligendacdpiritu coillii SC  fbrtirudinislfpiritum fcietice &picta ^
tisUSC  timoris dominifqui i fpecie columba: defcedit fuper eufmdc quo&loancsBapttfla a deo patre audifle fe
narrat.Sup queuideris fpiritu fančluuenietem SC  manetem i eolipfe efl;& iudiciu getibus nuciabit«®e quo^£

I pfalmis legimus.5)eus iudiciu tuum regi d,a?& iuflicia tuam filro rcgis,(^_uod SC  ipfe loquit in euagelio: no
eni pater iudicat quequatfed omne iudiciu dedit filio.No contedifficut agnus dučtus eft ad uidimamon con
tedit f fitbuerfione aud!erium1neqj clamauitiiuxta illud qd t Paulus apoftolus fcribit.Ois clamor SC  ir^&ama/—
ritudofauferaf a uobis.No clamauit quia ifrael no fecit iudiciuifed clamore«Ncq? audiet qfq in plateis fiue foA—
lis uoce eius.®is enim gloria fiSiac regis abituslK arta SC  angufta uia efljqux ducit ad uita. Y ndc i plateis uox
alfius no auditurifs quibus cofidenter agit fapiedajlatam (patiofafl? uia no ingredies:fed argues*atqj condenans*
N^nde SC  iis qui foris eraflnd (ua uoc&Tcd p parabolas loqbaturiarudine inqt qflata non cofringer^fiue ur,lxx.
tranflalerudealamu f ačlum no coteret^Cafamus fractus qui fuit antea uocalistSč i laudes domini cocinebat t
appelladusefl ifraebq quonda ipegit i angulare lapidefeč cecidit fupeu:fračtafq5 i illoeff* Proptcrea dicif de
co,lncrepadomindbeftiascalatni{lč{Iela uoluminetorresappellat can^.i.calami^[aquashabetturbidaslqs
clegit ifraebpuriflima contenens flueta iordanis.Reuerfufq? mete ixgyptiŽ& defiderans ccenofa ac paluftre
iegionetpeponefq] SC  čepe kalifa Si  cucumeres oIlafq5 tegvptia^ carnrutrediflimepBfaia appellaf calamus
fračlustcuiq initi uolueriftptudetur manus cius.C^ui enipofl aduetu dominiSaluatoris euagelire iterpreta
doniš fpiritu derelinqns!i mdaicx littere morte requiefcit:iflius euefla opera uuIneratur«Linu quoq; fumigas

de parna fčintilla SC  pene moriete maxima fufcitauit icendiaittaut totus orbis ar dere rigne dominiSaluatoris^
que ucnit mittere fup terra:3C in oibus ardere defiderat.$ecudu tropologiav[uicquid nobis uidet de hoc loco:f
comentariissMatthari breuiter anotamuslfle autem qui arucl nem quaflata non confregitfe linum fumigans
non ext!nxitriudiciam quoq?perduxitad uičboriamlfcuius iudiciatiera funtriuflificatain femeripfi^utiuflsfi /
cetur in fermonibus fuis;K uincat dum iudicatur^ tam diu lumen predicationiseius in mundo refplendcat i
tiulfpfcp conteratur SC  uiacatur infldiis!donec ponat in terra tudicium; SC  implcatur illud quod fcriptum efl,

♦C|*

Fiat uoluntas tua ficut in cado 8C  in terralSč in noie eius gcntes fperabuttfiue in lege eius fpabunt infukf(^ Uo _
modo eni infute turbine flatuq 3  uento^ 8C  crebris tepeftatibus feriuntfquidafled no fubuertunt" in exep{ ut71
euagelicx domusKjua: fliper petra robufta mole fundata efhita SC cccfefia: qux fperat in lege SC in nomine do

raimfaluatoris^oquunturperdEfaia*Egociuitasfi;rma:ciuitasquxnonoppugnatur.

(^ue fenfu habeat qd’ i  cuagelifta-Matth^o fcriptu eftrSigs uult uenire poft me&bneget femetipfu«^ u*
eft fuiabnegatio^aut quomodo qui fequijtur faluatorem feipfum ncgati ,LXXX VI«

a  W %  quo i terno comcntarioip eiufdc-Matthad librotita breuiter locutus Tum« <^ui deponit ueterem
khomine cu operibus eiustnegat feipfu dicens.V iuo aut iam non egojuiuit uero in me ChriftusI tol
Mitq 3  cruce fua:SC mundo crucifigitur,(£ui aut mundus crucifixus eftjfequitur dominu er ucifixu,
^uibusnunc b xc  adderepoftiimusfpoftcj oftenditdifeipulis fuis&p oportereteum in-Hierufale
multa pati a facerdotibus SC fcribrstSC principibus facerdotutSC occidi&flumens euPetrus ccepit increpare&di
cerelabfit a te dominejnon erit tibi ho^ijui conuerfus dicitPetro^iade poft me fathanatfcandalu es mihil quia
non fapis qux dei funtfted qux hominu.Humano quippe timore perterritus paflione domini formidabafe
quomodo audiens multa patitSC occidi timebatrSic audiens tertia die refurgettgaudere debueratf 8 C triftitiam
paffionisnefurrečtionis gloria mitigare«Vnde ilfo pro umore correptdfloqbatur ad omnes difčipuIosJfiue co
uocauit turba cu difeipulis fuistut Marcus pofui^aut iuKtaLuca dicebatad cunčlos?fiquis uult poft me uemV—
rdabneget femepipfutSCtollatcruce fuatSC fequatf me.(£uiuscxhortationislhic fenfus efl« Non eft delicata in
deu:fcd fecuraconfeflio,^ ui in me creditidebet fuu fanguine fundere,(^ui emperdiderit aiam fua in prx/
lenti;Iucrificict ea in futuro.C^uotidic credens in Chriftu tolfit cruce fuamrSi negat feipfu.C^_ui lpudicus fu
itfacrfus ad caftitate tempcranti#luxuria negat.C^ui formidolofasiSC timidušfeftumpto robore fortitudinis:
ptiore fe efle nefcit»Iniquus fi fequatur iufticiainegat iniquitate«35tulrus fi-Chriftu confiteatuisdei uirtutefdei
fapientiajnegat ftultitia.(^> uod fcientcs non folu perfccutionis teporesSC neceflitate martyri;fed in omni con jl.
uerfationeltapercjcogitationdf fermonelnegemus nofmetipfbssquod ante fuimustSC cofiteatnur eos qui rChri —
fto renati fumus«Iccirco enim dominus crucifxus eftiut SC nos qui credimus in eumiSC  peccato mortui fuimus?
crucifigamur cu ipfo«5Dicamufq; quod apoftolus-Paulus docuidCum-Chriftolcrucifkus fum. Et mihi autem
abfit gforiariinifi in cruce domini noftri lefu cbriftifper aue mihi mundus crucifixus efhSC ego mundo« (^ui
cu-Ghrifto crucifixus efhfpoliet principatus SC poteftate$ 8 C triuphet easšin ligno. Vnde 8 C in euagelio fecundu
Jonnnefin typu eo^qui in domino credituri erantiSC fe cu illo crucifixur5SimorfcCyrxneus portat cruce eius?
quam iuxta alios euange liflas prior ipfe portauit. / •

I Q uid uult fignificare qd' in eodeMatthajo fcriptu cfllueprargnatibus S i  nutrietibus in illis diebusTSibrate
ne fiapfuga ucflra hyeme uel fabbatoJquod cx fuperioribus pendere manifeflum efl, «LXXX Vff«

J Vm enim euangeliunvChriflicunčlis gentibus fucrit prreaicatutSi uenerit cofumatioi uiderintep
abominationem defolationis quae dičta efl a4Danicle prophetafftante in loco fančlo^Tunc prarci -
ipituriisqniiniudaea funmitfugiantad montesi 6 Cqui in tečtolnon defcendant tollereaIiquid de
domo fua:& qui in agro ne reuertamur auferre tunicam fua!de quibus in comentariiseiufde Mat
th^i-pfenius diximus«$tatiq? coniungit": NTe prjegnantibus <3č nutrictjtibus'in illis diebus« In quibus diebus '(
uando abommatio dcfoIatiomVflcterit inloco iančto.^_uod quide iuxta litteram deaduentu-Antichnfli
prardicarinulli dubiu efl:Q_ uando perfccutionis magnitudo copellit fugcretSč graues utemparuulicp lačten —
tesifuga retardant,Licet quid\vTiti SJ--V efpafiaiii aduerfus-Iud^osfSCpraccipueHierufale obfidione pugnaq*
fignificari uelint:hyeme quoq? S i  fabbatu fic interpretantlne co tepore fugerc copellant r 'tquando duritia frigo—
ris in agrislK in defertis locis fugientes latere non patitur: 6 C obferuatio fabbatitaut pra:uartcatoj-es facinfi fugi -
anthut hofliu gladiis fubiacercih fabbati ociu 8C pr^cepta feruauerint.Nos aut audientes dominu faluatore ?
ut qui in iiid^a fun»ad montana confugiant|fpfi quoq; oculos legamus ad montesrde quibus fcriptu eft.Lcua
ui oculos meos ad montesJunde ueniet auxiliu mi hi(& in alio loco.Funaamenta eius in motibus fančlistSC mo-
tes in circuttu eiusldC  dominus in circuitu populi fuhčC  non poteft abfčondi ciuitas fupra montem pofitalSi dif -
■ calciamus nos pellc lictersetnudifcp pedibus cQ'Moyfe afcendentes motemfynaidicimus. Tranfiens uidebo ui—
fionem hanc magnamjutpoflimus intelligerepr^gnantes animas 1 qux de femine dočttina^C  fermonis dei
initia fidei conceperuntidi dicunt cuEfaia.A timore tuo domine cocepimusrSč parturiuimusISč peperimus fpi
ritu falutis tu^f que fecifli fuper terram.Sicuti enim femina paulatim formantur in uteris:SC tam diu non repu
tatur homoldonec elementa confufa fiias imagines mebraq? fufcipiant;ita fenfus ratione coceptu^nifi in opera

icuuuta m uduigienipnt: idLid  cuaaiuaDuur aur per 111109 ^
permanferit in fide 5C  cbaritate^C fančlitate cum pudicitia^uac fi de fermone diuino aliquado generaridne
cefTe eft qux  generata funt crefcererSi primu accipere Iac infanti^donec perueniant ad folidu cib&&  ad matu -
ra xta  te pIenitudinisChrifti,<S)mnis eni qui lačle alit nperitus eft in ratione iufuci^Paruulus eni cft.Ha: igi
tur animae qux  needu pepererundffiue qux needu potuerunt quxgenerata funt alerejcu uiderint fermone hx
reticu ftante in ecclefialcito fcandalizant' 8C  pereunt: 8 č in tepeftate atep pfecutionibus pmanerc n5 poffufprx
ferd fi ociu habuerint bonorum operum: SC non ambulauerint in uiatqux Ghriftus eft.©e hac abominatione

hxrcticx

N,

i»S !

i

'" J Uc »niW ^
'■••«!&, “3

"V» ..-. . rut marn


f

i#

ticS

,i^ 4 S

2ff"' om »ico n .
* ur '°«q«i><V_

^omortuifu^

-•• tf mihi autem
'mundo^uj

»cn%rfio fccundu
^pofutouccousi i

i*I.s J^his&brate

ixxxn

'4tio!uidcnnt(j j-
' ‘cvTunc prid'
to ! rtalujuidde
lamsfiu/deMat,
i ’ . ujCHisdicbus;''

muAntichrifti
/' lruulitp ličlcn"

• 'i  Mončpugnac|5
;njoduritufrigo

nofrttVi^i fugi'-
on«nu Gluatore:
.iktipcurft*^
.tehtaj;
■oKmpol'^.

k ~jL  kimoni’ 5  &
^.pcpfnmuslp 1

:Js>***p

r  ,bnrfm ,eC/
idVtf .° 4 fi

J  ^rao° ndfl

hasretica: puerfxq; dodrinas dicebat apoftolu$q, ho inigtat.js SC  aduerfarius eleuet fe cotra oe qd dicitf deus Cc
religiorita ut audcat ftare i teplo deildC  oftedere fe q>  ipfe fit dcustcuius aduetus fccudu opatione fathana£& ea

/hit ’ r~n -t >«<•'* (Vi r>P*/M r iaiVo  <»Knff?r»«a/ ri fiit-* r I A/ ...... —. r /T_ /'Ti . - _ L ' „ - j

1 VC

torpeamuslfed iminetenaufragio fufdtetiiusdormietedominujataj dicamus.Prarccptor falua nostpimus.
Q_uid ftbi uelitquod fcriptumeft incuangelio (ccundum-Lucatirhinonreceperunteum?quoniam faciese —
ius  erat uadcns in hiei ufalem. .LXXXVMff.

Eftinans dominus pgere in hierufalejut coplercntf dies afluptiois eius & pafcha celcbraretfde quo

Icnptucft.Cfu exaltatus fuero a terrajoia traha ad me.<Š)lfirmauit faciem fuatut iret in hierufalem, $)ffirma-
tioneenim X fbrtitudihe opus cftfad paftione fpontc q>peranti. Ynde Sž-Ezcchieli cui dixerat deustFili hois in -
medi o fcorpioriu tu habitas:& ne timcas eoafoffirmaui inquic facietua:& dedi facie tuaxrea& fronte tua fcr^-
rea: ut fi forfiran furrexiftet contra eu malieus uniuerfe terra$quafi incude dunflima rcfiftcretmialleuq 3  con te—
rcrctdcquo fcriptum eft.C^guomoconfraduseit:&contrituseft malieusumuerfa: terr xC@C mifit nunciosd.

runtillu;quia facies eius erat uadens in hieru(ale.HoftilMnterle-Samantaniatqdudxi difcordant odiot&cu
oesoderintgetcsgppriocotra fe furorebacchant .K)u ufriq legispofleflioecotedutfSdn taH 5  fe mutuopfequu -
turiut poftq tudari de babylonia fut reuerf&edificatione tepfcfamaritani fempipedierunt.(Cuq 3  ueilent SC  ipfi
cu eis icdificarc templujrcfpoderut iudccirNJo licet nobis SC  uobisfeedificare domu domini,®enicp pro fu ma in^
iuriatpharifei exprobcat domino.Ndne dasmoniu habes?Sč famaritanus es;^č in parabola de hietufale defccu
dentis hiericuifamaritanusponitur pro fignoatcp miraculoYq» malusberiefecerjt'&:ad puteu famaritanai: Icri/
ptum cft.Non.n.cotttuntur famantaniiudicis.Yidetcsaut (amaritani dominu hicrufale pgereli.ad hoftes fu—
os:qH audicranr a difcipulis eius»qui ad parandum hofpitium uencrant^iudxu efte cognofcunt:^ qua(i iudxu
atq; al;enum? 5 C cu qjut ad inimlcos pergere&lufčiperei pefgere-nolucruntfqq SC  alia nobis (ubiiciatur intelligen
tia 1 q.uoluntatisdomini fueritmon fufcipia famaritani^quia feftinabathienifalemtibicppauSi fanguine fun —
-derefne occupatus fufceptionc famaritica: 8 č dočtrma gentis illiusKpafTiois differret dienuad quam uetierat fu--'
ftinendam. Ynde dicft SC  in alio loeo.Non uenilnifi ad oucs perditas domus ifrael(& apoftofys prxccpit»Xliui
tates fimaritanoRi non intraueritisiuolens tollere oern occalioncm perfecutionis iudaicad ne poftea dicerent:
crucifximus eum!quia feinimičis noftris SC  hoftibusiunxcrat.Facics igitur eius erat pcrgentisfin hieruBIem,

Ec iccirco i uxta aliam intelligentia nou receperunt eun>§aniarttx;quta feftinabat ingrcdi hierufalem. Yt au/
tem eum non receperent‘fuit dominicx uoluntatis.I^cnicp apoftoli in lege uerlatilin qua tantum iufticiam no<
ueranttocolum pro oculdfdentem pro dente ulci fci nituntur iniuriam:8C imitariHeiiamlad cuius uocem duas
pcntecontadasjmultum ignis abfutnpferat.K)icutq 3  dominuaafuis dicimus ut ignis deftendat de caddf& confu-
mat eostFulchre a is inqumnt dieimuŠINam &Hclias dixcra&5i hodci fumtignis defcendat fuperuos: Ergo
ut apoftolo^ fermo efficientiam habcauuoluntatis eft dominiiNin enim ille iufTent:fruftra dicunt apoftoli ut
ignis defcendat fuper cosiSC  quoda modo uerbis aliisihoc loqmint? ,|i ad ferui-Helix iniuriam ignis defčendic
de cxloY&:nonSamarita^fed mdxos confumpfit incendium‘iqto magts ad contemptum filii dciSimpiosSama-
rita^debet flama feuiref E  regioe dominus qui non ad iudicandu uenerat-tfed ad faluandutno in poteftate Bd
in humilitatemon iti  patnsgloriatfed in hois uilitatelinerepat eosjq> non meminerint dodrinx fux: SC  bonita-
tis euaoe!icx1in qua dixera«qui te pcufleritin maxillatprxbe ei SC  alterajSč diligiteimmicos ueftros«

uis fii: uilbcus iniquitatis?qui domini uoce laudatus eft. ,LXXX(X.

L te ra de cuangelio4ucx{qftiuncuIam propofuifti.^uis fit uillicus iniquitatisf qui domini uoce,’
laudatus eft.Cuius cu ucllem fcire rone:6d de quo fonte procefterittreuolui uolumen euangelicum'
Sc inter cxtera rcppen!cj> appropiuquatibns faluatori publicanis&peccatoribus ut audirenteumt
murmurafef^hari Čxi SC  fcnbx dicetes.^uare ifte pdores fufčipitlSC comedit cu cisf Q_ui locutus eft eis pa
rabola centum 6uiu?5i unius pditx:qux inuenta paftoris hutneris reportata eft.Et cur eflet propofita‘fftati in/
tuIifiDico uobis ficerit gaudiu in cxlo fup unopdore poenitentia agentermagis cj fup nonagintanouem iuftis
qui no indigent pcenitetia.Aliam quoq; parabolam dece dragma^iuniufq? pdita^ repert^Jcu ppofiiifTetjfip-
mili eam fine copleuitjic dico uobisigaudiu crit coram angejis deifup uno pdorepoenitentia ageate. Tcrtia
quoqj parabolam nropofuitfnois habentis duos filiosifii diuidentis inter eos fubftantiam.Cucp minor faculta^
tibus perditisegere ccepiftct^ comedere filiquas porco^ cibumtreuerfus ad patrem fafceptus ab co eft. Fra- •
ter quom inuidens feniokpatris uoce correptus efttq> letari debueritt^ gaudere1fquia frater eius mortuus fue^
mtSC  reuixitjperditus^ inuentus eft.Has tres psrabolas contra-Phati&os 5£-Scnbas locutus1qui nolebant re~
cipere pcenitentiam peccato^K publicano^ falutem.®icebat autem inquit SCad  dilcipalos fuo^haud dubiu
quin parabolam ficutpriusad£cribast& Pnanfeos}quaparabola ad ekmentia difcimalos hoitaretur:^ aliis
dicerei uerbisiDimitte Si  dimittetur uobisi&in orone dominicaf-libera fronte pofcatis,»imitte nobis debita oo
ftrajficut SC  nos dinuftimus debitoribus nfis^ux eft ergo patabolfec ekmemiam difcipulos cohortantis.
4foui0 quidaeratdiuesiquihabebatuillicifiiuedifpenfat^efHocenioiKOvoaics Ggmhcat. Tilucus autem

proprie uilk gubernator efttunde 5C  a uilla uilhcus nome accepižc Inovojugs  aut ta pecunia: cj fi ugu;& oiu ni
quš domius poflidet difpefator eiftnde SC  oikčvo ju t kos Xenophotispulcherritm?s liber eft:q no gubernatio,
ne uiiLxYfed difpefatione uniucrfe domus^TulIio lterpretatdhgnificat.Ifte igit; diipefator acculatus eft ad do,
minu fuu*q> difliparet fubftatia eius.(^jUo uocafo dixiftqd hoc audio de te^Rcdderone di fpe fatioisTnccp , n ,
ultra tr.eaipoteris di(pe(are£| dixit i (emetipfo,^ uid facia ? qa dominus meus aufcrt a me di{pe(atione?Fode->-
rendualeotmedicareerubefcodfdoqd facia!utquado tiiblatamihifuentdiTpefatiojfufcipsant me in domos
fuas: Yocauit itaq 3  fingulos debitores domini fim& dixitprio?qru debes dotrtio meof$ui dixit ečcetum .caefes
olei^it illijfolle cautione tua!& iedes cito:feribe qnquaginta,S>einde alio lecutusefivju autejtu debesjf' Atijle
refpoait^entuchoros tntici$iixirq? ilh(tol!ccautione tua;& {cribcodoginta.Etlaudauitdominus uillicu fme
difpeiatore iniqtatislq> prudeter fecerit*.qa filii ikculi huius prudetiores fut filiis lucis in generatioe fua. E? ego
dico uobis^facite uobis amicos de iniquo mammonasut quado defeceritisjrecipiant uos in Sterna tabcrnacula
C^ui fidelis cit in parudlSč in multis fidelis cft*qui in  mimo iniquuseftt& in multis iniquus eft. $i ergo in fmV
quo mamona ftdeles non fuiftistquod ueftrum eft*quis credet uobisVEt f in alicno fideles non fuiftis? quod ue

ftrum cftfquisdabisuobisfNemo feruus duobusdominis feruiettaufenim unuhabebitodioroc alterum dili _

ge tkat unu m audiet:& alterum contcmnct.Non poteflis deo feruireJ&mammonš.Audiebat h xc  omnia pha
rifši qui crant auari;& fubfannabant illum.Totum parabola? huius tcxtum poluiTut non nobis lntelligentism
aliundc qramust& in parabola certas nitamur inuenire nfonaslffcd interpretemur ea q(i parabola;hoc eft fnni
litudmerquae abeo uocatf qd alteri TOap&^&AAsTanhoceft aftimilaft&cjfi umbraipratuiu ueritatis c.fh ergo
difpenfator iniqui mamona? a domini uoce laudacTcp de reiniqua fibi iufticia praspararit!& paftus dilpedium
dominus laudat difpenlatorisprudentia?q> aduerfus dominu quide fraudulerenfed fe prudenter egerit^to -
magis chriftus qui nullu danu fuftinere pdtf&: pronus e ad ekroentiajlaudabit difeipulos fuostfi in eos qui ere
diti fibi (utrmifericordes fuerintf S>eniq? poft parabolarintuIid& ego uobis dicotfacite uobis amicos de iniquo

ditus eft;fi bene fuerit d i fpe fa tusHd i fpe fatores fuos leuabit in cadudC^ua ob re fequit'’:q fidelis e in mirool hoc
eft in carnalibusi& i mnlus fidelis eritrhoc e in fpiritalibust^ui aut in paruo iniquus etutno det fribus ad ute

)r~

čhinx  derejs dabit uobisfEt fi in his qute aliena fut^alienu aut eft a nobis oe gd.feculi cft)infidelea faiftislea q
ura fut-iSC pprie deputata hoiTgs uobis creder poteritf ¥nde corripit auariria&dicitfeu qui amat pecunia?dcu
amare no polle.lgic' 81  apoftolis fi uelint amare deiucffe pecunias corenedas:¥hdc 8C Ccnbx 8C  pharifei q erat
auanladuerfu fe dičla dičla intelligetes parabolarfub(anabateul&: carnalia di  certa 8i  prajfentfa fpiritahbusac

J —  ■" —    7 — —- — — “ ■»— r 0 ' a-r  c w f ^  |=—' » tA  — — • m.  fc-*- —)—*

Ic qd me pfcq'ris^du§i eft tibi contra ftimulu calcitrarf.©ixitq 5  in corde fuof^dfaciafga magr fui 8C  uillicusIdC
cogor efte dilcipulus 8C  opariusf Fodere no ualeo(©ia«n»madata legis qux terne ineubabanecerno deft ručla^
&  lege 8i  pphetas u(qj aa-Ioanne^aptiftaieiTe finitos)Mendicarc erubefccjut qui dočlor fueram iud^o^t co -
gar a gendbus 8C  difcipuloAnania laiutis ac fidečmendicare dočtrina.Faciam igitur quod mihi utile efle intel
figotut poftq proiečtus fuero de uillicatione meatrecipiant me chriftiani in domos fuas. Ccepittp eis qui prius
ueriabantur in legeldC flc in chrifto credideraht ut arbitrarentur fe in lege iuftificandostdicere legem abolitam?
prophetas praeterifle;6č qax  antea pro luct o fuerantnreputari in  ftercora.Yocauit itaqa duosJde plurimis debi-
coribus.Pri mum qui debebat centum cados olefteos uiddicct qui fuerant ex gentibus congregatijSč magna in <
gebant mifericordia deitSč de centenario numero qui plenus eft atqj perfečlussfecit cos fcribcre quinquagena,
rium?quipropriepoenitentiu e(biuxta iubilccum 8C lila in euangelio parabolaralin qua alteri quingenti ; alceii
quinquaginta denarii dimittuntur.SBecundimi aute uocauit populum iuda?o^lqui tritico mandaro^ dei nurri
tus eratt8č debebat ei centenarium nume^jSč coegir ut de čemu očtoginra faceretndeft credere in domini re fur
rečhone^ua: odaua? diei numero continetur:& de odo completur decadibus^ut de fabbatoltranfiret ad pri ^
mam (abbati,(% hanc caufam a domino pradicaturap bene feceritf&pro falute fua in euangelii ekmentia/de
legis aufteritate mutatus (it.^uod fi qfieris quare uocetur uilhcus in?quitatish’n lege qua? dei eft iniquus erat
uillicus«qui bene quidem offerebatlfcd non bene.‘diuidebat.(5]redens in prem;fed filium perfequenMhabens de
um omnipotentetnjfed fpum fandum negans.Prudentior itacp fuit-Paulus apoftolus in tranfgreftione legis fr
his  quondam lucisKquiin legis obferuationeuerfatijehriftum qui dei pfis uc^j lumen eft perdiderunt: Ambro
fius quidem mediolancnfis epifcopus quid de hoc loco fenferiftin comentariis eius legere poteris. ©ngenis Si
Didymi in hac parabola cxplanationcm inuenire non potuilScutru abolita fit tčmpoip uetuftatejan ipfi no Ceri
pferintn'ncertumhabeo.Mihiiuxtapriorcminterpretadonemhocuideturlq,deiniquo mamona debeamus
amicos facere non quoflibct paupcresjfed eos qui nos poftint recipere in domos fuas^C in Šterna tabcrnacula:
ut cum eis parua pršfauerimusjrecipiatuus ab eis  magnald: dantes alienažnoftra fufcipiamusl&: feminemusin

benedidionet

benedidionejut metamusbenedidionem*Q_ui enim parce feminacparce SC  meter*

^ "Menlu accipiendum fitfquod in epiftola legimus adltomanosfuix enim proiufto quis moritur^Jdam
pro bono forfitan^uis audeat moriT # XC»

Vac hacrefes cx occafioe buius teftimoniiftjc! no itdligunftdiuerfo qde errorefed pari ipietate blaf
femant.Martio.n.g iuftu deu creatore Iegis facii*& propheta^.bonu aut euangclio^ SC  apoftdlof$
cuius uulteffe film chriftušduos itroducit deos.^ke^ iuftu*& a!tey bonumlSč pro iufto:aflerir ud-
nullos uel paucos appetifle morte.Pro bono autd.chriftdfinumerabilesmartyres{extitifle ♦ PorroArnus iuftu

uios calles pomeritiuenireViconfequentibus ipingit;5C corruit.<§}_uomo^pro pre qs audet moči K SC  pro filio
ufxmorif;cum propter nomen chriftikantusmartyrufanguiseffufusfitf^uiigitf fimpliciter hunc exponit
locu hoc pot dicerel qd in ueteri lcgsw qua iufticia efkuix pauci iueti fuwq fuu fuderit fanguine.fa nouo aut in -
ftrumeto f quo bonitas efhatq? clacmetiaftnumerabiles extiteruiimartyre$|(ed ex eo qd pofuit forfita qs etia au —
dcat monfSS pendulo gradu fniam teperauituueniri pode nonulloslqaudeant mori pro euagelio j olledit non
ficaccipiendutfed cx fupioribus SC  iferioribusffenfu loči huius debere tradari.Bicensm.panlus fe gloriari i tri-
bulationibus^uiatribulatiopatientiaopafipatientiajfpbationdprobatio uero fpemjfpcsaut; no confundi#]
ex eo certa babebat pmif]jone;qa cbaritas dei difFufa eft i cordibus nrispfputn fandum qui datus eft nobidif
fecundu lllud qtf deus dixerat p prophetaftafFundam de fpu rneo fup oem carnefMirabatur bonitatem chrifti;
q> pro ipiis Sc lfirmis & peccatoribus mori uolueritlsc non opportuno tpejde quo ipie didrdTempore opportu —
no exaudiui te;& in die falutis auxi!iatus fum tui^č rurfum.Scce nune tps acceptabilcjccce dies faiutis ♦ ^_ua
do oes peccaueru^funul inutiks fadi funttnofuit qui faccret bo n urno fuit ufcp ad unujneredibilisergo boni¬
tas &  clacmentia fnauditatmori pro tmpiis.^ix enim pro iufto SC  bondfeii^uem fuu m fanguinem fundere ca>
tingftfmctu mo* tis cunda torrcnte:Nam fnuenitur inrerdumtpt aliquis pro re mfta bonakudeat mori. Chari
tas aut dei qua habuit i niobi^hinc maxime c5probatur:q> cum adhuc pdores effemuslfchriftus pro nobis mor
tuus eft;& fublata eft de terra uita eiusK& pro iniquitatibus populi dudus eft ad morte:5S porjtauitpeccata nra V
SC  tradita eft in morte aia illius«& cum iniquis reputatus cft;ut nos impio«& infirmosVSC peccatoresjpios SC  ro
buftos SC  iuftos facerct.Nonnalli ita interpretantur.$i lile pro nobis ipiis mortuus eft SC  pdoribusppo magis
nos abfq? dubitationc ullalpro iufto SC  bono chrifto debemus occubereCtuftum aut SC  bonum non putemus ef
jfe dtuerfumjnec a!iqna proprie fignificare perfonalfed abfolute iuftam rem SC  bonamtpro qua difficulter im
terdum aliquis inueniri poteft;qui fuum fanguinem jfimdat.

uid fibi uukquod ackRomanos feribit apoftolus y occafioneaccepta pcccatum per madatuloperatum eft
inmeomnemconcupifcentiam. ( .XCk

(Dnamlis totum tcftimoniumtSč fingula dirifti auxiIio diflerentesiquid nobis uideatur fimplid/
ter indicemustno pračiudicantes tuo (enfuii?qd uelis intelligere;fed nram fniam breuiter explicates
ergo didmns; v Lcx peccaru eftfAbfit,$ed peccatu nocognouinifip Iege.Ma cucupifcentia
^e^iebalnifi lex diceretjno cčoupifces J^bcafione aut accepta peccatu per mandatu operatu eftin me oem con —
cupifcemia*$inc Icgc.mpeccatu mortuu erat*Ego aut uiueba aIiquado fine leg^fed ubi uenit mandatu; pecca
tum reuixitdpgo aut mortuus fumjSS inuentu eft mihi matidatutqderat ad uitathocefte ad morte«Peccatu eni
occafione accepta p mandatu feduxit met SC  p illud occiditlf{taq; lex quide fand^Sč mandatu fandu SC  iuftft 5Č
bonum.(^ uod ergo bonum efBmihi mors eftiSbfit(led utpeccatu appareatpeccatutr^per bonum mihi opa-

Iud facio;$i aut quod uolo hoc facio*( confentio Iegi;quia bona eft.Nunc aut iam non ego operor llludifed q d'
habitat in me peccatu m,Scio enim q>,non habitat in me:hoc eft in čarne mea bonumfoelle enim adiacet mihi;
proficere aut bonum nequaq.N6emm qd uolo facio bonumiftd qd nolo malum hoc ago.Si aut qd nolo ego
hoc faddfiam non ego operor illud;fed qd inhabitatin me pcccatum Jnuen/o igitur legem uolenti mihi facere
bonum{quia mihi malum adiaccuCfondeledor enim legi deilfecundu interiore hoiem.Yideo aut aliam lege i
membris meis repugnantemlegi mentis m exl8C  captiuum,me ducente in lege pdi;quac eft in membris meisr
v fnfcelix ego ho^uis me liberabic de corpore morris huius^fftrat/a dei perdefum chnftumklominum noftrum«
Q_uomodo medicina non eft caula mortisidT oftendat uenena mortifcrallicet his mali hoies abutatur ad mor
teunSS uel le inrerfcianttuel infidientur inimicišlSic lex data eftjut peccatoRt uenena monftraretfSč hoiem rna
le Iibertate fua abutentem; qui prius ferebatur improuiduste per prcecipitia labebaturifreno legis retineat X SC
compofitis doceat incedere greftibusjita ut feruiamus in nouitate fpus SC  no in uetuftate lfa:ddeft uiuamus ful>
prsecepto;qui prius in modum bruto^i anialium dicebamus^manducemus SC  bibamusJ cras enim moriemurr
t^uod fi liibintrante !egeiqua: docet quid facerefK prohibet quid non facere debeamustuitio nro SC  incontinen
tia feramur contra fcita legalia;uidetur lex caufa cfle peccatftqu cdum prohibet concupiicentiam: quodamo
eam inflamarecoonofčitur.Jaccularis apad graccosJfententia eft:^_uicqd l/cetJminas defideraf{ergo econtra
riofauicg \  no liceufomcnrum accepit defiderii. Ynde SfTullius de parncida^ fupplicib ajiud atheniefesfSo-
Ione 1'cripfiiTe negatjne no ta phiberetj comouere uiderefdgit lex apud coteptores^C legu pra:cepta calcatcs

eft;Iex dei SC Icx carnis atc$ mebro^&juas pognat aduerfus lege meriš nraz:8C captiuos nos ducitin lege peccatt*
ilmulq 3  q tuor Ieges cotra fe dimicates in uno loco feriptas e&eognofco.No abfip re arbitroftfi reqra quot gene^
ra legis in feripturis fdistefle comemorenffdf Iex qua: pMoy(e data ejfecundu illud qd feriptue adGalathas.
(^uotquot.n,ex opibus legis futtfub maledido fuuScriptu e.n.Maledidus oisJq no pmanet in oibus qua: f cr i _
pa fut in libro legisjut faciat ea£fcrurfu in eade epiftola,tex ppter praeuaricatoes pofita etdonec učnim fetne
: ui rcprcmiflu eft difpofira p angelos in manu mediatoris(& ite^Jtacp Icx pasdagogus nr fuit in chriftojut ex -

y «v**. XT —— —p--- pxT- vv#

J  detet" krmo q in lege eo^ (criptus e;qa odio habuer ut me gratis.Efaia: quoq?,pphetia'Jege apoftolus uocatfn-
ege feriptu eftjquonia in al iis liguis Si  aliis labiis loqaar populo huic;5C nec fic me cxaudiet dicit dominus^d'
luxta hebraicu &-Aqlaa‘i*Efaia feriptu repperhAppeliat etia lcx myftica;fcripturaip fcfa.$cimus oa lex fpiri,
tališ efbSC extra hžec oia^aturale lege fcripta in cordibus nrisžide apoftolus docet»(£u,n»getes qu&lege non ha
bentlnaturaliter ea c\ux  legis fut faciuirifti lege no haberes ipfi ribi fut Iex$j[ indicat opus legis feriptu in cordi—
bus fuissteftimoniu phibete illis cofcia.f fta lex qua: in corde fcribitloes edtinet natiocsJSC nullus hoium eft qui
hac lege nefciat. Ynde ois mudus fftb pdofec uniuerfi hofes praeuaricatorea legis fut.’& iccircoVuft u iudiciu dei
fcribetis in corde humani generis.(^_uod tibi fieri nolueristalteri ne feceris.(^_ uis.mignorct homicidiujadul

Sž-Eua cognoucru tpeccatu fum?8C ^pterca abfcoditi futffub ligno uitar.Pharao quoqj ante q lex daretfpMoy (e.*
ftimufatus lege natura: fua ertmina confue&SC dicitldominus iuftusJego aut Sc populus mcusipii.Hac legcm
riekitpueritiafigporat infatiafSC peccans abfq; mandatoJno tenet" lege peccati legc^eceari.Maledicit pri mri SC
paretes uerbcrai&C quia needu accepitlege fapiaeJmortuu eft in ea peccatu,<£u aut madatu ueneritj hoc eft tps
antelligetia: appetentis bonasSč uitetis malaltuc incipit pcccatu reuifcer^SC ille morijreufcp efle pčli.Atq; ita f«
ut tps intelligentiae quo dei madata cognofcimustutpueniamus ad uitabpetf in nobis mortemtfi agamus negli—
genriusISCoccafio (apias feducatnosiatq? fupplatetj8C ducat ad mortem«Non quo intelligentialpcccatu (it(Lcx
enim mtcIHgentia: (ančtatSC iufta;SC bona eft)Sed p intelligentia pcccato^ atq? uirtutum mihi peccatu nalci^V
qd prius cj intcliigcrem.peccatum efte non noueram.Atq^ ita fačlum eftrut qd mihi pro bono datu efttmeo uiV-
tio  mutetur in malum:SC ut hypbolicedicam?nouocp uerbo utarad explicandu fčnium meuiPeccatu qofpriu«
q habere intelligentiasabfčp peccato erattp pržeuaricauoncm mandati incipiat mihi efle peccatius peccatum •
Q^ua:rimus quat fit ifta concupifcentiatae qua lex dicirinon concupifcesf Alii putant illud efle mandatum qcf
in dccalogo feriptum eftjnon concupifces rem proximi tui.Nos aut p concupilcetiam oes perturbationes a ix
iignificatas putamus:quibus moeremusISC gaudemusItimemustSC concupifcimustSC hbc apoflolus uas elečlio
ni^uius corpus templum erat fpus fandifSC qui dicebat*An expimentum q'ritis eius qui in me Ioquitur chri>
flu^Et in alio locolChrtftuš nos redcmi&Et ite^uiuo aut iam non egoluiuit pero in me chriftusjnon de fe loq —
turifed de eo qui uult poft peccata agere pniariifSC fubpfona fua fragilitatem defčribit conditionis humana: ;q fi'
duo^ hoium interioris SC exterioris pugnantiumiintra fe bellaperpetiturJnterior ho confentitSC kripta:SC na
turali leg^q> bona fit SC fanda 8Ciufta?8C fpiritalis.Exterior ego inquitcarnalis funnuenudatus fubpeccatolqcf
enim operor nefčiolSC non quod uolofhoc agotfed quod oai.Si aut exterior fac it quod non uult*,8C operatur qd
-nenoditloftendit bonum efle mandatumj&non feoperari quod eft malumtled habitans in fua carpepcccatu
boe eft uitia corporis:8C defideria uoluptatisfqua: propter pofterostSC fobolemrinfita eft humanis corporibus
Mi  fines fuerit egrefifouertitur in peccatum,Se unu(quif^ confidcreftSC accufator fui tradet‘incentiua uftio^«
(^uorno SC in fermone SC  in cogitatione!8C calore corporis fa:pe loquatur SC cogitenSC patiatur quod non uult
Nofo dicere faciatjne fandos uiros uidear accufarelde quibus feriptnm efttErat ille ho uerus SC imaculatusftu ^
ftus dei cultonreccdens aboi opere malo^SC deZacharia Sč-Helifabethterantiufti amboin confpcdu deltam —
bulantes in oibus mandatis Si  iuftificationibus domin£abfqj querela,£t preceptum eft apoftolisrEftote perfe
difficut pater ur catleftis perfedus eft,Nunq aut hoc apoftolis imperaretlnifi leiret hoiem pofle efte perfedu«
Nifi forte hoc dicamusjfq> recedens ab oi malo emendarionem figmficet de erroribus puentia: 8C de uitiis la lev
uientis statisitranfitum ad corrcdionem atqj uirtutes,Cufticiam quoc^ quce irriZacharia SiCHelifabeth praedi
carurfforis eftefdoncupilčentiatrtnon qu« nune habitare in membris nfis dicitur uerfari intrinfecuŠfed SCapo
ftolis no pueris pra:cipit/ue^ ia a:tatis robufta^ut affumat perfedionemkjuam Si  nos confttemur in actate efle
petfeda.Nec haec dicentes adulamur uitiislfed audoritatem fequimur k«iptura^q?nullus homo abfcp pcc/
cato finfed conclufit deus omnes fub peccatoiut omnibus mifereaturiabfčp eo folo qui peccatum non fecitt nec
inuentus eft dolusSin ore eius.VndcSC perSalomonem dicituriq> ferpentisueftigia*non inueniantur in petra •

Et ipfe de k dominus.Ecce inquit uenit princeps mundi hufusJSC nihil in me inuenitrideflfui operisžfuiqi ucfii>
gii, ®b hanc iubetur nobislnecxprobrcmus homini reuerenti apeccatis fuistSC nc abominemur £cgypiuni:
quia ipfi quondara in a:gypto fuimus;8C de luto ac lateribusdPharaoni extruximus ciuirateslSC quia captiui du

d«

'*<»4SS'fc

,4 rr HrJ . ^Cca f . v

Jv

^CKlc

*^£W*§!

«n ***%#>*«
BI**** -T* (K" 1 '

'

■ '.. f

, u cap°

flrfi

k

id*

0 '

iCircfc*

£s4iSL

Scž^feh
SfiBSf

g5®

f^:,,J„' r S e »o»( #

•■-v,

*»<#«
“HuiudicJ

■ atffcAdj
s fx « r rfpMo V rc;

*J“*wnrnchoc efltpj
' ^ pcluAtc^ itafu

«" : <ifrratulit(La

iu!ad'

’ '.Imjfoui/-
..aiuqjpniu
fcp J- us pacatum.

<■ ■ w ia1nvjn<5atumq^

- <1  prnuilarionn ii*

• :,• f:\imnscWha
m rrv lcquitiir diru.
tr r fllEwT>Otldc ft lo<| '

< nonrj hununatj^fi
ic& IcnpuSni !

t  , j uiiubpcccito^

.. , ■ Dpcraiur^fl

, ...

-ranil corponbus

.* - .nvriinUJ^'

J52»

čti famus in baby!one lege peccatfrqd in mebris nris morabaf «Cuq? uideretfextrema defpera tičimo aperta co

:ueftimeti—

tutM  mortuo ueteri hoie natus fit ho nouušlqui dicaftMifer ego hdlquis me liberabit de corpore moraš jfm/
iusT&ra dei p lefu chriftujdominu noftru^uod ficui no uideč fub pfona fua hoc apoftolu de aliis dicet&dc*
ponat:quom6Daniel que iuftu fuifle nouimus?quafi de Ce dicat cu pro aliis deprcecatf.Pcccauimus‘f iniq fecu

mine iuflicia;nobis aut cofufio.flfud quoqj qd in trigefimo primo pfalmo d^Peccatu meu cognitu tibi fecit 62
miquitate mea no abfcodi.®ixicofitebor adueriu me imufticia mea domino: SC  tu remififti impietate peccati
mei.lPro hac orabit ad te ois fan&ušin tepore opportunojrioDauid 62 iufto uirojf82 ut (impliciter loquar: pro-

f ^ T   *-« «. »-%. /yi Jm.  -«-• *n-l I . J . • ..."  ’. /m'    * '/* f 1 - f*  » 0  B ' /"* t " /Tf ' 1

;adeo

mcos*

In trigefimo qu<xp (eptimo plalmofrcuius titulus eft in comemorationetut doceat nos iemper peccatorum nov-
ftro^ memores efie deberefeč agere pniamTtale quid Iegimus.Non efl: pax oflibus mei^afacie peccatcEi mco- -
ru.^uoniainiorates mea:eleuatas fut fupcaputmeu:quafi ohusgraue grauatsefutfupme.Corrupta: (unt SC
putruerut cicatrices measa facias infipietias mea:.\fflidus fu SC  icuruatus fu,'ufq: ad firie*Totus hic apofloli lo
cusl32 in fupioribus SC  in cofeqntibusumo ofs epiftola Čius ad romano^nimiis obfcuritatibus inuoluta efl; ut fi
uoluero čuda diflerercWquaq mi hi unus liber:fed magna SC  multaerut fen benda uolumina*

(^uareapoftolus-Paulus in eade add^omanos (cribit epiftoIatOptaba ego ipie anathema eflea xpopro fri
bus meis ac ( ppinq^ meis itixta carnt$q £IIt ifrael;quo^ adoprio SC  gloriafe teftametu SC  legis latioJSi cultus st
reprpmiflioes1quo^ preš SC  ex qbus e chriflus iuxta carne$q fup ofa dei benedidus i  fecula ame.

E uera ualida qftio:quo apoflolus q fupra dixeračtquis nos feparabit a chajita^e chrifliftribulatio
W  an anguftiafan perfecutidfan fames&an nutidasVan periculu^an gladiusFEt rurfumt^onfido autv
; qu«a neq? morstnecp uita^necp angeh?neq; principatu 2 ncq 5  pr^fenn'a^neq 5  futurat neq? fortitudo;
neq; cxcel{a^neq; profundu.uiea; alta creatura poterit nos feparare a čharitate dei1quam habemus
in chriftoTelu domino nfojnunc fub mreiurando confirmet SC  dfcattue ritate dico in chriftodefumon mentior?
teftimonium mjhi prohibete confcfa mea in (piritu (ando:quoma triflitia efl mihi magnat continuus dolor
cordi meo,(S)ptaba enim anathema efle a chrifto pro fratribus mei^82 propinquis iuxta čarnem rcliqua.^i.n*
in deu tata: efl: charitatistut nec metu mortiŠnec fpe uit^nec perfecuuoejncc farne nec nuditate’nec pičulo nec —

retur a čharitate dc«qua habet in chriflo Ief^Q uas efl ifla tata mutatiodmo inaudita prudetiatutpro chari/
tate chriftrnolit hre chriftuVEtne forfita no credamustiurat & čdfirmat in chtifto:82 coCdx Cax  tefte iuocat fpi
ritu fandulfe hre triftitiams82 no lcuem ac fortuitt&fed magna SC kredibiletSC  habere dolore i cordei no qui ad
hora puftgat SC  tranflatjfed qui iugiter in corde pmaneatr^uo tendit iflatriflitiafAd quid profici^inceflabb

bro tuo*quem faipiiftflperfpicicmus eundem SždMoyfi St  paulčapud creditum fibi gregem affedum. Faftor
emmbonuslponitaiam fuam pro ouibus.Mercennarius autem cum uiderit lupurn uenientemtfugit:quia non
funt eius oues*£t hoc lpfum efl dicere,®ptabam anathema efle achriflo1& dele me de libro;quem (cripfifti ♦
ui enim delentur de libro uiuentiunitSč eum iuftis non fcribunturJanathema fiunt a domino«$imulq: cer.
ne appflolum quantte charitatiš in chriflo ficut pro illo cupiat morita folus perire:dummodo omne in illum
credat hominum genus^perirc autem non in perpetuurmfed pra:fetia^«(^ ui enim perdiderit anitnam iuam
pro chriftoflaluam eam facitAfnde 62 de quadragefimo 52 tertiopfalmcf,aflumit exempfum:(§^uoniam pro^-
pter te mortifjeamur tota diefleputati lumus£ut oues occifionisjfHult ergo apoflolus perire carnct ut alii faluen
tur in fpiritutfuum (anguinem funderetut multorum animejconferuentur«C^uod autem anathema iterdurp
occifionem foneumultis ueterisinftrumenti teftimoniisprobari poteft.Et ne leuem putemus efle triftitiam 82
modicam caufam dolor/siungit 82 dicit,Pro fratribus meis 82 propinquiSiuxta carne.C^ uando propinquos
appellat 82 fratres iuxta carnemtin (piritu a (e oftendit alicnos.^uorum efl inquit adoptidqua: fignificantius
ortece.dicitur uioeEcria de quibus quodadominudoquebatur,Filius primogenitus meus i(rael;Sč fiiios genui
82 exaltaui«Nunc dieit filii alieni mentiti funt mihtl82 qtio^ gloria ut de cunčlis gentibus eligeretur in peculia
rem populu dei:82 quo^ teftametalunu in Ir a alte^ in Ipititumt qtii prius in čarne feruierunt cerimoniis legis
abolitaelpoflea (eruirent in fpirita'mandatis caangelii fempiterni:Et legis4atio ad utruq? refpondct:82 noui 82
ueteris teflamentiH52 cultusfldeft uera religid*82 promiflionesjut quicquid repromiflum efl patribus complc^
retur in fifiis. Kt quod omnibus maius efl;ex omnibus quibus chriflus de-Maria genitus uirginel ut fciremus^
quis ifte flt chriflustca ufas doloris fui uno (ermone comprehendiflqui efl fuper oia de ustbenedidus in fecula

igitur tatita fuerunt banaidolct eur nune tanta mala fint,

q in

♦cit

Q^uid uelfi mtelligi qd ide apoftolus fcribit ad colocefeslMemo uos Tuperd uoles i humilitate mentis & reli
gibeangeloip quafuidit ambulastfruftra inflatus fenfii čarnis fu^Sč non tenens caputiex quo toru corpus p nc
X u Si  coiundiois Tuminiftratud5£ couintffcrelčit in augmetu dei:& reliqua. «XCITI«

jSM Hud qd crebro diximusj& fi i mperitus fermoderno tamen (ci^ncquaq Paulu de humilitatelfed de

co(cix  ueritatc dixifte:etia nuc approbamus*Profudos.n.& recoditos TenTuSlingua no explicat, It
cu ipfe fentiat qd loquat?in alicnas aures puro no pot trafterre fermone.C^ ue cu in uernacula lin,
guahabeat difertiflimu*qppe ut hebrteu ex hebtaeisl&T eruditus ad pedes-Gamaliclis uiri in lege do&iflimi? fci _
pfum interpretari cupiesmiuoluit' ,$i aut in gr»ca lingua hoc ei accidi&juanutritus inTharToCilicias a parna
artateibiberat!qd delatims dicedu eft;q uerbu de uerbo exprimere conateslobfcuriorcs faciunt eius TniasJSč ue -
loti herbis crefcetibus frugu ftragulat ubertate.&onabimuritaq; uapoecppoccr "Tikods  fcnfas cis euoluerel Si  tra¬
tam fimplicitatem cIoquii.fuo ordini reddere atq? iundurselut fimplici ftamine uerboip fila decurrant?purcqi
fub tegmie&poftolici lermonis textura fubičrefcat.Ncmo uos fiipetrnemo aduerfu uos brauium accipiat? hoc
enim grsece dicitur^ala^pn^susTO^ uando quis in certamine pofitus iniqtate agonithet»mel inhdiis ma- -
giftroip (hpafbiov«& palma fibi debita pdit.Mul taq? funt uerba qbus iuxta more urbis Si  puincia; (uadfamilia-
rius apoftolus utitur.Ex qbus exepli gratpauca poneda futfMihi aut paip eft iudicari ab h&tnana die i  hoc eft
biTrb SvspčomvHS vijugpcfs: Si  humanu dico:hoc eft »vepžrrivov Asyco dUK&lEva -/Krtcra. ujuccs hoc eft r.on
giauaui uostut nucdicitur jjlh2lsis v/judesKctf5pag>eT£7c3.f.nullusbrauiumaccipiataduerfumuos« C^uibus
SC  aliis multis uerbisfa^ hodie utuntur-Cilices.Nec hoc miremur in apoftololfi utatur eius lingua coluetudiV-
r*G*in qua natus ellk&nutritusrcOkV irgilius alterHomerus^apud nos pr tac fuae lequens confiietudinžlcelcratu
frigus appcIlet.Nemo ergo uos Tapet ac deuincatjuolens in humilitate lr» fequč& angelo^ religione atq? cul,
turatut no (cruiatis fpiritali inrelligetiaT: fed exeplaribus futuro^ quac necipfe uidetiqui uos fupare defiderat
fiae uidit?utruq}.n;habetf in grarco.Prcefcrtjcu tumens ambuleti& incedat inflatuslmetifip Tupbiageftu corpo
t  islprteftrat.Hoc.c.fignificat gjua teucov  cro$ccp©s.Fruftra eut inflatur Si  tumet lenfu carnis fuadkarnaliter cu
da ltefligesrK traditionu iudaica^ delirameta perquires&£ no tenes caput oium leripturatpčillu de quo feri /
ptu eft.Caput uiri cbriftus eft.Caput aut ac principiu totius corporis^eorucp qui credunt Si  ois intelligetiaž fpi,
titalisicx capite corpus eccldiac p iuas copages atq? iunčluras uirale dočtrinat caeleftis accipit fucu^utoia paula —
tim membra uegetent^Sč p occultos uena^ meatus fundatur defa:catus fanguis cibo^lSC miniftretur atq,’ fuc/
crefcattimo teneat'’ teperatia corporisiut de fonte capitis rigati artus crefcatinperfečtione deii& ipleatur^falua
toris ofo.Farer^uoIo ut hcut ego %.  tu unu fnmustfic ČC  ifti in nobis unu fintfut poftq nos chtiftus tradiderit pa> ~
trkfit deus oia in oibus«TaIe qd Si  in uerbis Si  in fenfibus Si in  genere locutfois obfcuriftim^-fčribit ad-Ephefi /
os.Tcritate aut loquetes i cbaritatercrcičamus tn illo p oiatqui eft caput chriftusiex quo totu corpus copačlu
Si  concxu p oem iundura fubminiftratioisrfecundu operatione in men Tura uniufčuiufq; mebri augmetu cor —
poris faciiiin ^dificatione fui in charitate|fupcr quo in comentariis eiufde epiftoteplenius diximus. Loqmur
aut uniuerlacontra eos qui credetes ex iudatis in dominu faluatoreiiudaicas ccrimonias feruare cupiebant^fup—
qua SC in  adibus apoftolo^ non parua qftio concitata eft.Vnde Si  TupraPaulus ait de hi&jui magiftros legis
efte Te iadant.Nemo uos iudicet in cibo Si  potut^ aha munda fmalia jfbundaraut in parte diei feftmitalios di,
cs feftos putenttaliosnon feftos.Nobisenim qui chriftum credimus re(urgentem ! iugis Si  actern^feftiuitaseft«
Aut in parte neomeniae hoc eft calenda^J&T menfis nonirquando decrdcens luna TinitunS: nodis umbra tegiV
tur,(Ehriftiano^t enim lumen ^ternum eft;5C femp folis iufticiac radiis llluftratur« Aut in parte fabbaro^utno
faciant fcruile opusih onera non portentiquia nos Turnus chrifti libertate donatii&onera peccato^ portare dc
finimus«Hbc inquit oia umbra funt futuro^&imagmes uenturac fcelicitatistut in quibus iuda^i haefitant iuxta
Iramtec tenentur in terrarnos iuxta Tpiritu tranleamus ad chriftu:q'ui ad diftindione umbra^nunc corpus ap
pellatur.^uomo enim in corpore ueritas efttSC in corpusdmbra mendaciuIHc in fpiritah intelhgentia mudus
©is Si  cibus Si  potus 8i  tota FeftiuitaŽSč perpetua: calend^& »terna requies expedanda eft: (^uerimus quid
dicere uoluerit in humilitate Si  religiofre angelo^laut quem fentum habeat.Ex quo dominus locutus eft ad di
idpulosHurgitetabeamus bincrSC relinauetur uobis domus ura deferta1& locus iu quo dominus fpiritaliter cru
cifixus eft*asgyptus uocatur Si  (odomalois iudaicarum obieruationum cultura deftruda cft:6Cquafčuq5 offe«
runt uidima&non deo offeruntrled angelis rcfugis : 6č fpiritibus immundis.Nec mirum fi hoc poft paflionem
domini facianftcum per-Amos qu,oq? prophctamidicaturad eos«Nunquid hoftias& ufdimas obtuliftis mihi
«xl,annis in defertc^domus ifraelnli aflumpfiftistabernaculummoIocrSC fydusdd repba.^figuras quas feci/
i lis ut adoretis cas,^ uod plenius in concione iudaica Stephanus martyr exponcns& reuolucus hiftoriam ue
teremkic loeutus efttSC^K uitulum fecerunt in diebus lllisf Si  obtulerunt hoftias idolotK lactabantur in cpibus
manuum fiia^^Conuerfus autem deus eftt& tradidit eos ut colerent militiam cadftficut Tcriptum eft in libro p
phctarum«MiIitia autem c»li non tantum fol appellatur Si  luna Si  aftra rutilantia^led omnis angelica multk
tudo corucp exercitusiqui hebraice appellatur fabaothadeft uirtutum fiue exercituum. Ynde Si i  euagelio iux •"
ta.Lucamllegimus.Et Tubi to Tada eft cum angelo multitudo militiac carleftislaudantium deurnJSi dicentiunu
ffiloria in altiftimis deoj5: in terra pax hommibus bonac uoluntatis.Facit enim deus angelos luos IpiritusiK mi
niftros luos ignem urentemjSd ut fčiamus Temper eos qui colebant idola Ijcet in tempere hoftias uiderentur of
ferrefnon  deo eas obtulifledeJ angeliSlperEzechiel plenius diTcimus.B)edi eisiyftificationcs'6C praecepra no bo
na«Non enim Tanguinem hiicoataut tauro§i qu»nt deuslfcd Tacrificmm domini Ipirifus contribulatusicor co

tritum

vN
m, •ahiA
>• .u»


It

W

<Z'S

»MlCS

. 5,

»"injcJj./S'
3 V li4rU ,hoCt ft

-CLhS

.H C, ^

T ,,„'^'“* C0| “tt«4 v

v  ^'“Anclctl^

.^>rfd c r 1(jfr3!
“^fg^ucorpo
l,- 'nalitcrc^
r H.iIludf qn 0 fc r { iC

*'©mmrlhgeajjfp^ '

: ’* uctl^uroiapaula
-HniOrrnirattffoo
' ,f: ‘**iplfatudalui.
"‘:.ftKtradidcritpa>,

x nbiracH-phcfi/
fr<u ccrpus  copadu
mčorraugmdu cor .

■ Mumus.Vo^mur

• :vf cupubanbfujK
iqui ma^iflroslcgis

r  JtoHrftmitaliosdL |
rrnufcfliuitascft.

S nodwu«nbratfgi'

• iff fibbatoiflutni

j catoit roftarcdf- J
.. uiijn hxtiantittfti
^^aonccorprnap' j
-|i «MrlUgaMta mudus

• JH ul f i

'■>**&£ 1
■ lh * P oftF a,,loW !

to

r<’> iUrtr  „ f  pbu s

Sggg

^35W ||0 ‘ 1 ;

teS-SJ


tribulatusSfcor contritu & humiliatuldeus noti fptcui^&proptcrea qui ut tulu fecerunt i  oreto coluerut fydus
remphatde quo in prophetatAmos plcnius difleruimušfadorauerunt figuras quas ipfi feceruC& tradit eostut
feruircnt militi* c*IČqu* nuc ab apoftolo dicitutJreligio angelo^.Pro humilitate i  gr*co7cC3£i vocppocruvk
legitur.ideft humilitas mentis fiue ienfus. Vere enim humilis fenfus Si miferada fufpino'deum credere hirco^
atqj tauro^i faguinedelečtari SC nidorethimiamatis:que f*pehomiesdedinamus.® L uodautfequič£Simor-

rat.iomem quide habentia (apientiaelin fupftitioe dC  humilitatcjSč no ad parcendu corponibo in honore aliquo :
ad faturitate carnis$uc nobis habere fefu.'uidet7(Iurrarnus p fingula^ obfcuritatem fenfuu atq? uerboi^chri -
fto referante pandamus.Si baptizati eftis in chriftd!& cum chrifto in baptifmate coniepultirmortui aute ab e
Icmentis mundilprogo.qd eftelementi sžoir meču non diciti^dihi autabfitgloriari nifi i cruce domini noftri
defu chriftitp que mihi mundus crurifixus eft:Si ego mundofHcc audiftis dominu dicente ad patržde mudo
no funtdicut Si ego no fum de mundotfK mudus oglit cos:quonia ho funt de mundadficut SC  ego no fum de mu
doHed ecotrario q&uiuentcs in rnundo decernitis.Ne tetigeritiscorpus hois mortui?necueftimentu*6i fcabel^-
Iumjin quo federit mulier meftruata:Necp guftaueritis čarne fuiUa:& lepo^V<3i fepiaRp.Si Ioliliginu v mureu*jf

de nobis exeunt.Secundu pr*cepta inqui«6i dočtrinas hofuirflecundu lllud qd€!faiasJloquitur. Populus bic
Iabiis me honorat;cor uero eius longe efl: a meJFruftra aut colunt medocentes dočtrinas hoium?& pr*cepta •
V nde 6č dominus corripit pharifaeosdicens Jrritum feciflis mandatu dei:ut traditiones uras ftatueretis: E9cus
enim dixit honora patre 6č matr^& qui maledixeritpatri uel mri<morte moiiet7Yos aut dicitisTquicuq5 dixe-
rit patri uel matriSfmunus quodcuc| efl: ex mertibiproderiti& no honorificauit patre fuutw*tut matrerSC reliq,
(^_uibus infemft irritum feciflis madatum deupropter traditione ueftram,(^ uant* tradirionespbariT*o^

lynagogis fapietiflimos quo(cp fbedo operi delegatostut (anguine uirginis flue meflruat*?mudu uel imundu^
fi oculis difčernere nopotuerintrguflatu probenuPropterea quibus iuflum eftjut diebus fabbato^ fedeat unuf-
qui(č^ in domo (uaf& non egrediatur;neq? ambulet de locoin quo habitatifi quado eosiuxta Iram cteperimus
‘artarout no lacearittnon ambulendnon ftennfed tantu fedeantrfi uelint prarcepta feruarelfolent refpondere 8t
dicer^arrachibasr8d'Symeoni& Hcllestmagiftrinoflri tradiderunt nobisiut duomilia pedes an bulemusi
fabbato ČC cžeteralffhufmodi dočtrinas heium-pr*ferentes dočtrin*dcuNon quo dicamus fedendu (čmper

*>(T,o  /uha  ntite fiinHr siAti fpr Pti rl 11 ml (/»ri fr] tiiiArl

trto'"

habentia {apienti*$iocIocoquidem coiunčtio fuperfluaefb , quodpl*rifqj locispropter imperitiam artis gra—
matic*'apofl:olum fecifle repcrimus.Neq^ enim fequttur uel alia coniunčtio:qu* foletei pr*pofitioni*ubi q^-
dempofitum fueritrefpondere.Yidentur ig/tur obferuationes rudaic* apud imperitost& uilem plabiculam 4 /
imaginem habere rationisjhuman*qj fapienti*.Vnde S i  dočtoreseo^-crocpouhoc efl: fapientcsfoocantur* £t
ii  quando certis diebus traditiones fuas cxponunt:difcipulis fuisifolcnt dicerefoio^čcpoiZi^-dccrKbucrt vridefl: fa
pientes docent traditiones JVo fuperftidone in gr*co tešAbTpHtTKgibuam pofitum eftrhoc eft falfa religiofSč
pro humilitate toczseivo®  pocruvH:qu* magis uirtutem iolet (onare'q uitiumifed hic tocc^i votppoveiv ftc eft i
telligendum q> humilia (entia»atq? terrena;acpEi2L£iv autem sco^aTOO* cuius nomen latinus (ermo non expli
cadapud nos diciturtad non parcendum corpori.Non parcunt }ud*i corporibus fuis in aflumptione cibo^lco
temnentes interdum qu* habenti& qu*rentes qu* non habent.Ex qua neceftitatejdebilitates interdu 5C  mor
bos contrahuntlnec honorant femetipibs cum oia munda lint mundistnihilo^ poflit efte pollutumt quod cu
gratiarum adionepercipitur?lč iccirco a domino fitcreatumlutfaturitate & adimpletione carnisthumanos
arfcus uegeteKattp fuftentetJElementa aut a quibus confepultnimmo mortui fumusilex Moyfit6«: omne uetus
teftamentum intelligendum eft;quibus quafi ab elementis & religionis exordiis deum difeimus. ($jiomeda
enim elementa appellantur litter*iper quas fyllabas ac uerba coniungimus!& ad texendam orationem longa
meditatione!procedimus.Ars quotp muficashabet elementa fua.Et geometrica ab elementis ineipit linčali SC
dialečtica atej medicina habent £isaycbycxs fuaslfic elementis ueteris teftamenti^ut ad euangelicam plcnitudl
nem ueniatjfančti utri eruditur infantia« Ynde,cxviii.pfalmuš ! & oes alii qui litteris pr*notantunpcr ethicam
nos ducunt ad theologicam^ ab elementis occidentis litteraaqu*deftr uituntranfire faciunt ad fpiritum uiui -
■ ftcan tem.<5_ui ergo rnundo SC  elementis eius mortui fumuslnon debemus ea feroare qu* mundi funr.quia in
altero initiumnn altero perfečtio eft ♦

ij^uid fit quod idem apoftolus adTheftalonicenfes fcribihNifi difceflio ucneritprimum:Kreuelatus fuerit
homopeccatit6C reliqua« «XCIIII»

^4 prima adTheftalonicenfes dixera^De teporibus aute SC  momentis fratres non necefte habetis:
ut leriba uobis.lpfi.n.diligentcr fcitis?quia dies domini ficut fur in nočteiita uenieuCum eni dixe.
rint pax SC  fecuritasltuc repetinus illis Itabit interitus ficut dolor in utero habetis: Si no eftugient •
$upra enim ad eoSfcripferadhocuobis dicimus in uerbo dotniniiquia nos qui uiuimustqui refidui fumushn

aduentu domini non praruenicmus cosqui dormierutiquonia ipfe dominus in iufTu K in uocc archangeii Qc
in ruba dei defcendctdecaslofe roortui qui inchrifto Itinarefurgent primi;dcide nos qui uiuimus:qui refidui
dui fumuslfimul rapiemur cu illis innubibus obuiam domino in aeraj& lic Temper cum domino erimus: ltaqj
confolamini inuicemJin ucrbis iftis.^uod audientcs macedones non inteIlexerunttquos lecum uiuentes apo
ftolus uoce$8č qui dicantur refidukqui cum iilo rapiantur in nubibus obuiam domino.fed arbitrati funtSfum
adhuc eflfentin corpore ante q guftarent mortetrčchriftum in fua maieftateJfutuiy«(^ uod apoftolus audiens
rogat eosi& adiurac per aduentum domini noftri-fefu chriftilutnon rito moueanrurjnccp per Ipiriram *necp p
fermonem&ieq? per epiftolam tanq ab eo (criptam:qua(i inftet dies domini.Ekios au t cfle aduentus domini faf
uatorisl8č oia propheraty docentuoluminalčč tuangelio^j fides:q> primum in humilitate uenerit: dC  poftea Tit
uenturus in gloriafiplb dominoproteftante qu£ ante confumatione mundi ucntura fint: & quomo uenturus
antichriflusiquando IoquituradapoftoIo^]uuideritisabominationedefoiationisfqu^didaeftaDaniele ( p
pheta ftanteinloco fančio!fqui legitJintelligat(tuncquiiniudaea funt.fugiantad mbntes:&quiin rcdonon de
fccndant tollere aliquid de dt>mo fua.ft itc^ftunc fiquis uobis dixerifcEcce hic chriftusaut dlicitiolitecredere.
$ur?entenim pleudo chrifti 8C  pfeudo prophetjeJ& daliunt figna magna & prodigiatita ut m  errorem induca
tur H fieri potietiam eledi.Ecce prcedixi uobis:S>i ergo dixerint uobisEcce in delei toeftrnolite exire, Icce in pe
ncrrali busjnolite credere.$icut enim fulgur exit ab orientrt&paretulq? in otcidcntemdra erir aduetus filii hois
Ac dcinde&unc apparebit fignum filii hois in cado:& uicicbunt filium hois uenientem in nubibus cx\i  cum uir
rute muka SL  maieftanfeč mittet angelos fuos cum tuba ČL  uoce magnati cogregabit elečios eius a quatuor ue
tisSa Tum mo cado$ru fq; ad terminos eoip JRair luq? de antichrifto#loquitur ad ludseos.Ego uem in nomine.pris
meha: non credidiftis mihiifi aiius ueniet in nomine fuoallum fiifripietistfgituF-Theftalonicenfium aios fucl
occafio no irdlcčla* epiftoladfucl ficka reueIatio»qute p foniu deceperat dormietestuel aliquo^ coiečfunŽElaiae
&£)anielis euang^liorumcp uerba de antichrifto pronunciara!Čn illud tempus interpretantium mouerat ^atqj
cin baueratrut in maieftate fua tune chriftum Iperarent efte uentu^:<£ui errori medetur apoftolus 1SC  exponit
qux  ali te aduentumehrifti debeant praftolarilut cum illa fačta uiderintttunc fciant antichriftumndeft hoiem
peccM & filium perditionis:qui aduerfatur SL  extolIitur lupra orane quod dicitur deusiautquod colitur iSL  q
in templo dci fidcarefte ucntu^,Nifiinquit uenerit difceftio primum:quoc#gf£ce dicitur azscjprasia utoes
gentesquae romano imperio fubiacenurccedant ab eistSC  reuelatus fuerit homopecca tii  ideft oftenlus*quem
ornnia prophetaiu' uerba pr&nunciatihomo peccatilin quo fons omnium peccato^ efttSC filius perditionis&b
eftaiabolfllpfeeft uniuerfo^ perditio:qui aduerfatur chriftot^ ideo uocarur antichriftus: 5C  extollitur fuper
omne quod dicitur deusiut cunčta^ gentium dcosfiue probatam omnem 8C  ueram religionem (ho calcet pede V
SC in templo dei uel hierofolymis ut quidam puranttaut certe in ecclefia ut uerius a r bi f ra m ur-tded erir oftendes
le efte tanq ipfe lit chnftusSSč fikus dei.Nifi inquit fuerit romanum imperium ante defolatum j SC antichriftus
praccefleritkhriftus non ueniet;qui ideo ita uenturus eftiut amichriftum deftruat. Meminiftis ait cp bare ipfa
qua: nune Ičribo per epiftolamtcumapuduos čilem prat(entifermonenarrabam?8č dicebam uobis chriftum
non tfte ucntu^iniTi pr^ceffiftef antichriftus.Et nune quid detinfeatrlcitisiut reueletur in fuo tempore ^boc eft
quar caula lituit 'antichriftus in pr^Tentiaium non ueniatfoprime noftis.Nec uult aperte dicere romanum im>-
perium deftrucndum;quod ipli qui imperanKžeternum putant.Vnde lecunduntApocalypfinrIoanniskn fro
te purpuratae meretricis Icriptum eftmomen blaffemikddcft romae tcternse«& enim aperte audačlcrq 5  dixiftet^
<-Non uenit antichriflusmifi prius romanum delcatur imperiumiiulfa caula perfecutionis in orientem tune ec^
cleliamconlurgereuidebatur.C^uodq 3 lequitur;Iamenimmyfteriumoperaturiniquiratis\antumtutqui te/
na  nune tenca«donec demedio fiat^Sč tune reuelabitur illeiniquus:hunc habet fenrum.Multis malisatc^ pec —
catisiquibu&Nero impuniTimusCselarumrmundum pratmittantichrifti parturitur aduentus1& quod lile ope—
raturus efttpoftea in ifto cx partecompIetur,Tantum ut romanutn impenumiquod nuncniniuerlas gentes te~
ncm ecedatrk de medio fiat:& tune antichriftus ueniet fons iniquitat ! ,s:quem dominus-Iefus interficit fpiritu
oris fukdiuina uidelicet poteftate:8č fuae maieftatisimperio*Cuiusiuflill^feciflecft:hon inexercitus multituA-
dint^non in robore milituqi:non in angelorum auxilioded ftatim ut ille adueneričinterficietur antichriftus.lt
qubtnodo tenebra^ lolis fugantur aduentutficilluftrationeaduentus luiteum dominus deftruetatqj delebit*
Cums op-craJfathanac funt opera-Et Gcut in chnfto plenitudo diuinitatis fuit corporahter.ita &in antichrifto
omnes erunt fortitudmes?&; figna 8C  prodigiatled uniuerla mendacia,C^uomodo enim fignis dcH-quxopera
batur perrMoylčm;magi fuis reftitere mendac-isif8č uirga^v]oyli deuorauit uirgaseorumnta mendacium anti
chnftitChrifti ueritas dcuorabit.$educunturautem eius mendaciotqui perditioni funtpracparati.Etquia taci
ta qu£eftio poterat commouerikur enim con cvilit deus omnem eum ha|iere uirtutemkigna atq? prcdigia?per
qux feducanturffi fieri poteftfesiam elečli deir$oIutiopr«ucnit quacftionemlS£ quod opponi poterat*; ante q
opponatuwablbfuit.Facietiuquitomhianon fua uirtuteiled conceftionedei;propteriudaeosaidutqui noluer
runt ebamatem reci pr re ueritatisdioc eft chriftumrquia dei diffufa eft in corda credentium.Et ipfe dicit. Ego
fum ucritasrde quo in pfalmis feriptum cfh^eriras de terra orta cft. Q^uiergo charitatem 8C  ueritatem non
receperunrcutSaluatorc fufcepto laiui fierentimittet itfis deus non operatoremfted ipiam operationem^ ideft
funte errorislut credant mendacio;qusa mendax eft ip{e*& pater eius.Et fiquide antichriftus de uirgine natos
effulSf pvimus ueniftet-in m and nipoteram mdaei habere excufation&r& dicere;^ puraueritueritatefSi iccir
co mendaciu pto ueritatdfukeperunnNuc aut id:o iudicaricii luntnmo proculdubio codenandfi quia chrifti

uer/tatc

ueritateeontempta»pofteamendaciutnttVleftantichriftyntffufcepturi.funr«

^B^pamafi papxad4dieronymum:deinterpretarioneofanna fifcicantis. EpiftolaJtGV.

Ilediftimo filtoHieronymolDamafus epifcopus in domino falute.Cometariacu legere^grtecola/'
tinoq? fermone in euangdio^ iterprctatione a noftris:ideftOrthodoxis uiris olim ac nuper kripta :
qux deeo quod legitu&Oiana filio-Dauidtnon folu diuerfaMcd etiacontrariafibimet; profcruntf,
v ’  $tudiu eroo diledionis tux deprecorlut ardendillo ftrenuitatis ingenioiabfdfis opinionibus am^

btguitaribufq? fcrapulofjs*quid fe habeatapud hebraroszuiuo fenfu fcnbasfut de hoc ficut de multisUibi curae
noftraz mChrifto iefu gratias referant. ,

i  BeadHieEonymi acH^amaft&efponfiu^Gfana fecuodu hebraica ueritateriterpretatis. Epifto!a.X(£W»

- Viti fupfroc fermone diuerfa finxerut;eqbus noftcr-HiIariusin c6mentariisMatthxi;ita pofuit •
k®lana bebraico fermoudfignificat redepno domus Dauid.Primu redetio lingua hebneaJephod
interpretatur.&eindtfdomus bcth.Dauid uero in hoc Ioco non efTe nomen infertutomnibus patct«
Ali opinati funtOianafgloria dicuPorrogloria caboth&ppellatur.NbnuIli gratiafcum gratia tho
cia:fiueannanuncupetASLeftatergdutomiffisopinionu riuulis;adipfu fontetunde ab euageliftis fuptum eft
recurramus.Na quomodo iiiud neqj in grxcis neq; in latinis codicibuspoflumus iuenirelut coplcretur id qcP
didu eft per prophetasŠQ_uonia-Nazareus uoc«bič\bt il!udlEx xgypco uocaui filiu meumtita Si  nuneex he
brxis codicibus ueritasexprimendaeft.Vnde in han<?uocquuIgu&& maxime cofona inter fe patuulo^ turba
prorup/t;dicente-Matthaso,Turbas au ( t quas prxcedeba«& qux icquebantf:clamabant dicetes.Ofana filioDa
uidiPenedidus qui uenit in nominc domini.Marcus uero ita pofuitfclamabat dicentes ofanaibencdidus qui
ueuit i nomine domimlbenedidu quod uenit i nominc dominČregnu patris noftnDauidlofana i excel(is.?oan
nes quoqjJpari uocc cofentit^Et clamaban^Ofanabenedičtus q uenit i noie domini?rex lfrael.Solus Lucas uer -
bu ofana non pofuitjin reliq interpretanonis parte cofentiens.Benedidus q uenitrex in noie domini?pax i ter
ra ;SC  gloriai excelfisJgitf ut dixtmus ipfa hebrasa uerba poneda funt:& oium interpretu opinio dirigedafquo
facilius qd fup hoc (entiedu ficex retradionecudoiy ip(e fibi kdor quid fequatfiueniat.fn cetefimo.xvn.pfJ
moiftabi nos legimussO domine faluu me facjo domine bene pifperaielbenedidus q ucniw noie domimHn he
braeotlegi^ Anna adonatofianat Anna s^donai afliena^baruch abbadaien^dpnauC^uod'AquiI^ Sy mmachuf’?
-Iheodonon SC  quinr$editio:ne qutd i Jatino mutare uideamu»ita exprimutlč> Kopt e o domie:crcocrbv2.k fal>
uurn facjco Kupleto dorpine£uA.ocrbvA.B ideft bene profp.eramsu Aoytbu£voS benedidusto šp)(oju£voS qui
uenit ev ovoju cffi ftupioO in nomine domini.Sola fexta edino cu iterprctibus.lxx.ita cogruitfut ubiarteri po /
fueruntco!AH:dlifcripferintčc>.Etquiaofianaqcf' noscorrupte ppterignorantiadicimusofana-.faiuificaui fiue
faluu fac cxprimafioium iterpretationefignatum eft Muc iiiud i cura eft-q? fine adiedione faluadifolus anna
ferma*figniftcet.$cienduq; quia i hoc Ioco ter dicat?anna 2 & primu qurde ac fecudu eifde Iitteris fcribi^aleph
no henertiu uero heth no‘he.$ymmachus igiC’ q in cetefimo.xvii.pralmo cu oium lterpretatioe cofenferat 5 ut
nobis manifeftiore tribueref: itelledujln cetefimo.xv.pfalmo ubi dicitf^O domine libera aiam medita iterpre
tatUs efttobfecro domine libera aiam mca.Vbi aut,lxx,co:& ill<? obfecro traftulcruntlAqIa & caiteris editioni ^
bus co2lh  iterpreranribusi hebraolfcttbit'’ annafuef^ita ut i principioalcph habeatfnon heth.Ex quo aiaduerti
tnulfi ex aleph feribatf anna:fignificari obfecro*Si aut ex hetiteBe coiunčlioneffiuc interiedioneiq apud gr^
cosponicurJ . €uius interprctationelatinus fermo no eprimit. Sed quonia

hx  minutia^Sč iftiufmodi difputationis arebanu-ppter barbarie Iingua pariter ac Iirtcraiy legeti moleftia rti/
buudad explanadi copendiu ueniojut dica ca quac de,cxy ii.pfal mo!qui manifelte de ch tifto ,pphetat?& i fyna
oogis iudxo^ creberrime legcbatSiVndebč populus notior erauhos uerfus efte aftuptosfq<J ille qui repromit

tehat'* degenereDauid;uenerit(aluaturusifrachdiceteOauid.Lapidequereprobaucruta:dificates:hicfadus

eft i caput anguli. A domino fidu eft iftudj8č eft mirabile i oculis noftris.Ha:c eft dies qua fecit dominu«exul
temus SC  I^remur in ea.(S) domine faluu me faco domine bene pfperare.Bencdidus g ucnittinoiedomini. Be
nediximus uobis de domp dominitdeus dominus Si  illuxit nobis,^ndc Si  ieuagtlifta^ fefiptura comemora^

fjferre no poftermcliusarbitratus eft tacerelfgid ponerdquod legenti faceret qftione.Ad it
gua latina habemus interiediones quafdamf ut infulrado dicamus uah:8C in admirado p a P c ^ indoJedohei:
&qaando filentiu uolumus iperarelftridis dentibus (piritu coardamus Sl  cogimusjtantu fibilu in fonado fd-
licctziltaSC  hebnd inter reliquaspropiietates iingu« fua: habentinteriedionem! ut quando uolunt dominu
deprxcariJponant uerbum petentisafFedu:& dičant.Anna domine^,lxx.dixeruntfo dominefoii^rgofalu^
fica intTpreta^.Aimi interiedio dcprxcantis eft(fi ex duobus his ueliscompofitu uet bum Faccre.dices ouan

najfiueut
tnrcepto

8 >

toth:inaeniens excIufit»(§_uapropter ut ad qftionis origine reuertamuriubi nos legimus in latincnO domine
faluu me faeto domine bene coplacetbenedičtus q uenit t nomin dominiauxta hebrau fenfu legere pofifumus
ifebfecro dominejfaluu factobfecro domine;^ fperare.Benedičtus a uenit i  noie domini.Saluu aut facdicitf: ut
fubaudiamus populu tuu ifraeltfiue generaliter mundu.®enicpMatthacus q euageliu hebrso fermone cofcri
pfidlta pofuit ofana barraba tideft ofanna i  eccelfis$q> faluatore nafcetetfalus i cx\  u ulcjjtideft ena a'd exc eifa p
uenerftipace fačta no folu in terraifed &i cadolfut ia dici aligdo ccftaretnnebriatus eft gladius meus i  c£do,Ha c
iterim iuxta mediocritate fenfus menbreuiter ftričtiq} dičtaufiCaete^ fčiat beatitudo tuai ifliufmodi difputa«^
tionibus moleftia in legendo no debere furripe’^a facile 8C nos  potuimus aliqd emetijri&jj ex una uoce fbluctet
«qftione;ficuti SC  caeteros fecifte moftrauimušfed magis codecet ob ueritat&Iaborare paulifp.Et peregrino au
rem accomodare fermoni!q de aliena lingua fičtam falfam učreferre fententiam.

( HieronymusAmando prefbytero de diuei fis qftiombus1qua^ prima eft quid fignificet illud euangeliu fe V-
cundumMatthaumjNolite fblficiti efte de craftinoffufficit enim dieimalitia fua. »X(E VII.

Reuis epiftola longas no ualet explanare qftionesl6č in arčtu tnulta concludens ftringere uerbis *
quod fenfibusdilaratucft.fnterrogasquid fignificet illud in euangelio iuxa-MatthacQi NpIite fol —
ličiti eft&decraftino«Sufficitenidieftnalitia fua.Craftinu in feripturis faneftis-futu^ tempus figni
ficatjficut Sedacob f genefi Ioquit?JExaudiet me cras iufticia mea: &ubi altare extruitur a duabiis
tribubus4vuhe*&-Gad*&I dimidia tribu-Manaflet& a cančto ifraelefad eas Iegatio mittituncu^hinees ponti —
ficireipondiflenŽIccirco fe altare feciftetne era? filiis fuisicolendi deu pofteflio denegaretMit muita iftiufmodi :
in ueteri reperies inftrumento«(^ui ergo de futuris nos, cogitare prohibuinconceffirdepraefentibus proptet
humanse uitae: fragilitate.(§_uod aut adiiciflfijfficit diei malitia fuaihoc modo intelligetfufficit nobis de prele ¬
ti bus huius fasculčcogitare anguftiis,(^_uid necefteeft fenfu ad incerta& futura extendere£qux aut confcquic
non poflumusifaut forfitan cito inuenti perdamus‘^apia enim qua Iatinus uertit in malitiajapud grecos duo
fignificatl& malitil' SC  affličtionem ; quam KaKOcrj v graeci dicuntifSč hoc magis pro malitia« tranfterri debuit«
^_ uod fi contentione quis ducitur nolens Kakiccv afničtionem fbnareiSč anguftiastfed malitiaiillo fenfuex/~
planandu eft:quo rnundus in malignothoc eft in malo pofitas (lt.Et i dominica or at ione dicamus. Libera nos
H malotut fufficic nobis contra malitia huius feculi praefens habere eertamentjn fecundo qfiftiloco;fde beati
apoftol^Pauli prima adCorinthiosepiftolalin qua loquttutX)mne peccatu quod fecerit homojextra corpus
eft*^ui aut fornicatfnn corpus-lu u peccat.Legamus ergo pauluju (uperiusj^ fic ad hjec uetba ueniamusine
de extremis partibuslSč ut ita dica cauda capituli cota iententiaaiofle cupiamus« Corpus inquit no fornicatiot
fed dominoiSJ dominus corpon.Deus aut tk  dominu fufcitauit|8č nos cu illo fufcitabitpcr uirtuteruam«Ne/—
{citis quia corpora ueftra mebra Cbrifti futttollens ergo mebra-Chriftnfaciam mebra mcretricisC'  Abfit^n ne
fcmsfquia qui coniungit le meretridfunu corpus efl^Erunt enim inquit duoin čarne una.Q_ui aut coniungit
fedominojunus ipiritus eft.Fugite fornicationefomne peccatum quodcuqj fecerit homo:extra corpus eft:qui
aut fornicatufdn corpus fuu peccacdEt reliqualfand;us apoftolus contra luxuria difputans 4 .6č in fuperioribus
dicenstefča uentruSč uenter efcislDeus aut dL  hunc SC  illa deftruencon(equenter uenit ad fornicatione.Etenim
Iuxui ia mater libidmis efttuentreq? diftentu cibolžč uini potationibus irrigatuiuoluptasgenitaliu lequic^tqj

tialuoluptas fola ac libido etia in ipfo tepore pcenitenditpraeteritos ftimulos patituriSC titillatione carnis SC in* —
centiua peccatuut per haec q.uas corrigi cupimus cogitanteslrurfumdit materia delinquendi«aliter caetera p ec/
cata fonnfecus funt.^ uicquid enim egerimuslin alios agimusifornicatio non folu conlcientia fornicantis:ied
SC corpuslmaculat.4c fecundu fententia dominnin qua aitlPropter hoc relinquet homo patrem SC  matretfiC a
dhaerebit uxori faxi§C  erunt duo in čarne unatetia ipfe cu meretrice unu corpus efficitf tSC  peccat in corpus fu
urmdum templu Chrifti facit corpus efte meretricis.Bicamus SC  aliterine ulla graeco^ fententižprasterire ui ^
deamur Aliud eft peccare per corpusialiud in corporeifurtu homicidu 8C  cajtera abfe^ fornicatione peceata p
manus adminiftramus extrinfecus;fbrnicatio fola in corpore noftro exercetur a nobiSrnon per corpu^in alios
SC  per praepofitio^minifteriu habet in (e!aut paftioneifunt qui ita edifteran^ fecundu ičriptura uxor uiri cor /
pus fitjSi quicuq^ fuerit fornicatus peccet in corpus fuudioc eft in uxore1dum ea fua fornicatione comaculat
8C  facit eam non peccantem fua comixtione peccare« Tertia ideft extrema propofitio tua fuit de eadem apo ^
ftoli epiftoIa:ubi de refurrečtione difputanstuenit ad eunde locumžin quo feriptu eft.®portet enim eu regna
re*ldoncc ponat omnes ini micos fuos-fub pedibus fuis«<S)mnia enim fubieda funt fub pedibus eiusfnouifti ma
aut&inimica deftruetur morsreum autem dixeritquiaomnia fubiečta funteiihaud aubium quin praeter eu
qui fubiecit ei omniatcu uero fubiečta ei fuerint omniahunc ipfe filius fubiieietur ei#qui fibi fubiecit omniaiut
fitdeus omnia in omnibusih miror te hoc a me qrere uoluifte cu fančlusHilariuspičtanen.epifcopus undect
mu Iibru contra Arrianos hac qftione SC  folutione copleucrit.Tamen pauca falte dicamus.©mnein hoc fcan
dalum eftjquare filius patri fubiečtus efte dicatunquid eft turpiu^fiue inferiu#patn fubiici:quod f»pe pie;
tatis eft: SC  in pfalmo fcribiturlNonne deo fubiečla erit anima mcaCan crucifigi SC  maledičlum crucis fie /
riV Maledidus enim omnis qui pendet in ligno (qui ergo pro nobis maledičlus fačtuseft utnosde male/
dičtione liberarctf rtfraris fi pro nobis fubiečtus fitjut nos patri faciat efte fubiečtos f ©icens in enange\

lio: Nemo uadit ad patrem nifi per mejčč cum exaltatus fuero a terržt* omnia traham ad me«Chriftus in his

qui

i

>L,

4 "' i ’ r >w u 'S* Cfl

, n °did,r * c

C***«

""“•■■do,

”>451,

g»l

sžfSi

V,- 55

^ropi
lejprt

•nfcai

*£■ .^pop«

E*

■' ,JU "onL,v.

»‘-tJpodpr^_? ^

, ''■•P*cojduo

' '"Jfbu,,.

"“" '-'Hofnifu«.

1  z'  - ■'^>w

!‘ l,1 iocoJdcbead
n : " corpus

*  •• rKjuct)umusaic
'•» fbmicatioi
■ prt  »mire lujm.Nc/u

trxn' ,1L< “^ H

* • — «'»ni n. r

*• {  •• lut conmngit
' *'' * corpuse(\:^ui
m fupcrionbus
M/ ' n '.Etenim

ntii

uncACin
J k*

anonč_

ttikftuciiiuicauin^i^

■urfumiihomKidjužra/

. *w n rootdeteonfcie-
\ ;:. ..čianusfiCm/-

prntabirf anera BK/

;j fjcnK^tlSJifd
P i::rm 4* roiirhJfa
.. k  m corpus fu
, i f  oiprtKn^^r

, Mm****  P

^^ipcr cofp®^ a ‘ 10S


V . •

i ujtof um cor> '

* ihoV O#** 1 * 1 ’

TZzZttfa* 1  F°'

zSS*+**T»

1

^rrini-i- u

- •’ *&***

- l  ^CrP t ^

<£«***■

I :,lt  q L "

qui fideles funt fubiečlus eft patri;quia omnes credentes fmo omne hoium genus^orporis ipfius mebra* repu
tanturin his aut quf inereduli funtsideft iudads & rthnids 3C  hasretici&nfubie&us efte dicif :quia pars tnem Zi

broi^ CJUS non  fubietfta fidei.In fine aut mundi cu omnia mebra regnante uiderint-Chriftufidcft corpus fii 

utrimi  ipia fubbi icient^Ch rifto ideft corpori luofut omn&Chrifti corpus fubitdaf deo dl  pa tri:& ut fit deus
oia in oibus^o ait Ut fitpater ou in oibusfced ut itt deus:qcf' ,ppriu nomeeft trinitatis!& ta ad patre q ad filifi
K  fpirim fančtu referri poteftsut humanitas fubiiciat''diuinitatifhumanirate in boe locodicimus no manfuetu
dine & c!xmenria:qua grarci <pi AaNepconetav uocanttfed omne hoium gcnus.Porro qcP aidut fit oia irioibus',
hoc fenfu accipiendu cft$ominus atq? faluator nofter nune oia no eft tft in oibusffed pars i  fmgulisluerbi gra-
tia^'i>Sa ? omone iapietia?in-Dauid bonitaslin-Job patietiatirrDaniele cognitio futuro^lin-Petrofidesiin Phtne
es SfrPaulo zelusfin loane uirginitasiin cfcteris catcra.Gu aute rc^ oium finis adueneritVtunc oia in oibus erit:
ut finguli fančlo^ oes uirtu^es habeat?ut fitGhriilus totuslin cučtis. R,cpperi iundta epiftola: & cometariolo
tuo breue chartulajin qua h^c idita ferebant^C^ueredu ab eoadeft a mesutru mulier rdičlo uiro adultero $£
fbdomitafe alio p uim accepta'po(Tit abfq? penitetia comunicare ecclefiaskiiuete adhuc co?que prius rcliqrat.
t^uod Icges illius uerficuli recordatus fu»*ad excufadas iuftificationes i pcccatis.<9cs eni hoies uidis neftns fa-.

iplcxusrEt rurfi?homicida irfegeflate inqt eradndigeba cibolFcgme corporis non habel
guine fudilne ipie farne &frigordmorerer^eip6deo ifaq? forori qu£e a nobis fuper fuo fiata qritrno noflras fed
apofloli fentetias^n ignorat/s fratreslfcietibus eni lege loquonquonia lex dominat" hoifcj: to tepore uiuiuMu>"
lier eni quas fub uiro elb.uiuete uiro aflrida eft legi,^_ uod fi mortuus fuerit uir eiu^liberata eft a lege uiriier
go uiuete uiro adultera eritffi duxerit alte^ ui^JEt i  alio loco.Mulier ligata cfbqto tepore uiuit uir eius. $i aur
dormierit uir dus^liberata efbcui uult nubafetantu in dormno»©es igitf caudones apoftolus amputas;aptiffi^
me diffiniuit uiuete uiro adultera efte muliererfi altcri nuplerit»Nolo mihiproferas raptoris uioleria?maeris p—-
fuafione;patrisaučloritatej f propinquoi^cateruatferuo 9 : infidiaslatc^ conteptu parenturdana rci famiiiari^g^
diu uiuit uir licet adultenlicet fodomitallicet flagidis oibus cooptustdč ab uxore ( ppter hsec fčelera dereličlus i
maritus eius repueat'’icui alte’^ ui^ accipe non licet,Nec apoftolus harc propria aučloritate decernit? fedChri-
ftoinfeloquente«ierbalecutuscfbquiaitineuangelio,^uidimittituxore iuaexccptacaula fornicationiss
facit ea mcecčharitSč qui di  mifla accepiVadulter eft.^nimaduerte quid d'catlqui dimifla acceperit adulter efb
fiue ipfa dimiferit ui^f fiue a uiro dimifta fittadulter efWqui ea acccpcrit^nde SC  apoftoli graue coniugii farci—
nam imelligente^fi ita eft inquiunt:non expedit homini uxore acctpere/Sd quos dominus^ui poteft iquit ca „
pere capiat/ftatiqj Tub exeplo eunucho^ trium uirginitads infert beatitudineiquae nulla carnis legeretiiretur^
neqyfatis animaduertere potui?quid fit quod uoluit diceretalio uiro p uim acceptot^d eft p uim acceptoTCon
gregata uidelicet multitudinemolente rapuiti& qrc poftea no raptore rapta dimifitriegat librosMoyft& iue
nietdefponfata uirorfi i ciuitate fuerit opprefta:3č no clamaueritJpunin quafi aduItera.Si aut in agro opprefta
fid’nnoxia efte a fcelere 8C  uiolentu legibus fubiacere.Ergo ČC  ifta foror quae ut dicit uim pafta eftmt altero i um*
gereftirf fi uult corpusChr/fti accipereiSC no adultera reputari ; agat penitentiaiita dutaxat ut (ccundo uiro qui
noappellat umCed  adultera tepore penitentiac no copulef:qd’ fi ei du^. uidet1& (emel ailečlu no poteft dere^
Iinqre;necprxferrcdominuuoluptaniaudiatapoftolulconclimante.N6poteris calice domini biberetSč cahV
ce diemonio^tnopoteris tnefse dominicomunicare;& mefae dacmomo^Etia r io loco,^_uac comunicado lu
ci ac tenebrisf^ui cofenfus-Chrifto^ bclial; v Re noua loquor!imo no noua fed uetcre;qux ueteris teftamed
aučloritate firmami reliqrit lecundu ui^jfSč recociliari uoluerit priorrtno potefbfcriptu eft eni inDeuterono
mio.Si accepit hotno uxorer6C habueritealSd no inuenerit grada in cofpečlu eius .ppter aliquam fceditate:fcri
bet libellu repuditldč dabit i manu eiustSC  dimittetea de domo fua.Cucp egrefta alte^ maritum duxeritl& ille
quoq? oderit eaidedcritcp ci libellu repudiuSC dimilerit de domo (ualuel certe mortuus fuerit: no poterit prior
maritus redpere ea in uxorelqa polluta efbSč abominabilis fačla eft cora domino«Nec peccare facias terra tu
amlcjua do ninus dcus tuus trad<dit tibi'poftidcnda.Vnde obfecro tejutcoioleriseatimmo ^puocesad falute s
putridx carnes ferro id?gent:8č cauteric^nec eft medietnae culpatfed uulneristcu crudelitate clxmcnuVhon par
cic  medicus?utparcatifxuifcut milereatur. . T,

BcadH«'eronymi ad-Marcellade qnq; qftioibus noui teftamec^ua^ pria eft.<^ux fiat illa q nec oculus uh
lidnccauris audiuitlncc i  cor hois afcenderut*q prxparauit deus diligedbus fč* Epiftola*XG \ Jff*

Agnis nos prouocas q(lionibusfSč torpens ocio ingeniu dum interrogasfdoces^rima tua fcifcita f -
tio  fuidqux fin t illa q nec oculus uiditmec auris audiuittnec iij cor hpminis afčenderunt:qux prx *■
parauit deus lisiaut dibgunt eu«Et quomodo rurfus ide apoftolus lferattnobis autem reuclauic de
u^p fpiritum fuui-Sč fi reuelatu apoftolo itell/gere debeamusfquod 6 1  ille aliisreuelauerit, Ad qux
~ *' :rquid fitillud:q .

ireuferefpotrflo eftftion debere nos quxrer6fquid fit illudtquod nec oculus uiditmec auris audiu tincc i  cor ho
.ninis a(čendir,$i enim ignoratur^uomodo (čiri  poteftčf^uod promitdtur in futuroinon ccrnitin prxfenti,
Špes cm qux uidet^non eft fpcs:fčd u  certa poffcftio^quomodo fi uelit qui^>iad jcercoftende mih«qa muili
bile eft;Ioqrequod audiri no porcftJexponerqd' cogitatio nocoprehendit huana.Ergo hoc fenfu apoftolus di
jdflecrededusefbqd'carnalibusoculisisčaurecarnaliiSčcogitatione mortalinon pollunt ipintaliacoprehen
di Jt fi eni noueramus quond4defu fecundum carnČnfed nune iam non nouimus eufSC ia ioaams epiftola icn

i

biturdShariftimi nune filii dei fumus!& needu manifeftum eft^df futuri fumus. $eimus enim ouonia c u an,

, . . . . i i . . r • n i J _r. ,-r r i • 0r  r. c "■. i rr  „ i'

non tratim iequuui;ui.wama  uurrare
no poteratfaut (i narrauitf nequaqieffabilia funt ♦ JJecunda cjueftio fuinn qua dicis Iegifle te per trafitutn in
opulculis tneisJq> agnf qui ftant a dextris:& haedi qui ftat finf ftrisifchriftiani fintjatcp gentiles5& no potius bo
n«6č maliiao metnim me hoe aliqdo dixifle<& fi dixifle no ciTc i  crrore ptinax,<^)uatu aut didati (ubito cccur,,..
ritfin ftcundo uolumie contralouinianu fup hoccapitulo difputafte me noui/&: no (olum fuper hocsfed de eo
qcf in eade qu£ftione caditlubi pifčes mali a bonis ptfeibu^eparabuntuuC^uod ergo ibipitne didu efttnue
omittftdum uidetur« Tertio interrogaueras quod dicitapoftolusin aduentu faluatoristrapi quofdauiuentes

mori turi efle dicantftne fcilicet ullus fic.*qui no guftauerit morte.Hoc ex ipfius loči cotinentia fčiri,poteftjq> fan—
di qui i  aduentu faluatoris fiierint deprehenfi i  corporeifin eifde corporibus occurrant eiiita tame ut ingloriu
SC  corruptiuu SC  mortale gloria 51  icorruptione SC  fmortalitate tnuteflut qualia corpora furredura fintjin tale
fubftanria etia uiuo^i corpora tranfforment r .Ynde dicit in alio loco apoftoiuslfpropter quod noliimus expojt
lian' fed fuperueftirilut abforbeaf’ mortale hoc a uitalne (cilicet corpus ab aia deferatfifed anima habitate i  cor

pore fiat inclytu quod ante ingloriu fuitd§)e£noch aut Sž-Heisa quos uenturos apocalypfisrefert 8č čile mori _

turosfoo eft iftius teporis difputatiojcu ois ille liber aut fpiritaliter intelligedus fitHit nos aftiniamuslhut fi car*,
nale interpretativne (equimurKiudaicis fabulis acquiefcendu fitiut rurfu ardificctf hieru(al«& boftiar, offeran-
tur in tepIoJ& fpiritali cultu iminuto carnales obttneant cerimonias*(^_ uartu eft quod qfifti}quomodo fdoa/
nis euagelio poft refurredione dicatur addvlaria magda!ena<Noli me tangere: nondu eni akendi ad patrem
meu;& rurfti in^vlatthaco (cripru (i«q> ad ueftigia (aluatoris mulieres corruerintTcu uticp no fit idipfu tangere
poft refurredione pedes eius?& no tagere,Maria magdalena ipfa eftta qua fepte dasmonia expulitf.it ubi abu»
dauerat peccatuiftrperabundarct gratiafquse quia dominu hortulanu putabat^ qfi cu hoie loquebatur?& q^
rebat uiuente cti mortuisirede audiuit.Noli me tangere/keft (enfiisino mereris meis ha^rere uefttgiisTncc ado_
rarequafidominuŽieceiustenerepedesfquenon^ftimasfurrexifle*Tibienitoecdua(cendiadpatre meu.dže"
tera: uero mulieres qua: pedes tangus^dominu confitenturfe merenf’ eius ha:rere ueftigiis:que ad patre afce—
difte cofidunt^g etia fi eade mulier in diuerfis euangeliis SC  tenuifle pedes SC  non tenuifte referturlfacilis folu—
tio fitteu pomerit corrigi primu quafi incredula?SC poftea non repelli:quafi ea qux  errore confeftione mutau^
rat.C^ uod SC  de latronibus inteliigi poteftKcu alms euangelifta utruqj blaftemadetalius narret alte^ efte cofef -
fum*Extrema (čhedula continebat/utt u poft refurrcdione»xl.diebus cu difeipulis conuerfatus fitlSC nunq ali*-
bi fueridablatenteradcailua(cendcrifcatqi defcendetitiSč nihilominusapoftoliis (uaj5E«i|entianon negarit«

Si dominu dei filiu confidcres$de quo fe s mo eft:&: illu efte qui loquitur.None c^lu SC  terra ego replcosdicit do
niinustfič de quo alius propheta teftaturtGaslu mihi thronusefttterra aut fcabellupedum meo^.Et rur(u alibi

tua deducet me;8i continebit me dextera tua(profedo non ambiges etia ante refurredione fic*i dominico cor-"
pore babitafte deu uerbu/ut in  patre efiet:& earli circulu clauderet:atq; in omnibus infufus eftet^ circufufus?
ideft ut cunčta penetraret in terior:5č contineret exterior,$tul tum eft igitur illius potentiam unius corpu (culi
paruita-te fmiri:quem non capit carlufSč tamen qui ubiqj erat:etiam in filio hominis totus erat.IPiuina quippe
natura SC  dei fermofinpartes (eearinonpotcftjneclocis dtuidiTfed cuubiqi fimotusubiq? eft|erat igitur uno eo^
deq; tempore SC  eum apoftoIis,xLdiebus SC  cum angehV/Sč in patrer&in extremis maris flnibus erat Jo omni>-
bus locis ucrfabatuncunvThoma in indiatcunvPetro romartcum-Paulo in iIlyricokum-Tito in cretaftrum An
drea inachaiatcum fingulisapoftolis SC apoftolicisuiris‘in finguliscundifag regionibus. C^uod autedicitur
cjuofdam deferere uel non defcrerčfnonnaturteillius terminusponiturlfedeorum merita defcribuntur;apud
quos efteuel non e (le dignatur.

ArgumentumfequentisepiftoI«* *

Fiftola beatibdieronym3 acbMarcellam de blaffemia in fpiritum fandmSe eo quod in euangelio feri
JbitutŽQ_uicunqidtxerituerbucontrafiliuremittetf eilQ_ui autdixeritcontrafpiritufandt^non re
/unitteturei neqi in hoc (arculcincqi in futuro^wbi danarNouatiaui (entetiaquieauerbareferebatad
ti Chriftum in tormentis negauiflent:quorum inexpiabile cen (e bat efte peccatum«

Ad Marccllam de blaffemia in fpiritum fandum irremiflibili* Epiftola.XCIX.

Reuis eft qurefti uncula quam mififtitSC aperta refponfio eft,Si enim de eo quod m euangelio feri
bitu^Q^uicuqi enim dixerit uerbum contra filium horajmatemittetur ej^ui autem dixeritco
tra fpiritum fandurmnon remittetur ei$ieqi in hoc farculo:neq? in futuro.Nouatianus affirmatj
non pofte peccare in fpiritu fandutnifieu qui chriftianus fm& poftea negaueritimanifeftu eft iu/^
farbTqui eo  blafFemabantjpeccato blaffemias non tencrifquippe qui ipii colonmntcrfedis prophetis/de nece
domini cogitabanttSC in tantu erant pdititut ad faluandos eostfe dei filius uenifte refponderit* Ynde de toto ip
fius .cr/ptune ordine conuincendi funtjnon iis irremifibile efte dida blaffemialqui tormentis copulfitSC uariis
euifcerati cruciatibus dominum denegaftenuScd iis qui cum in uirtutibus uideant opera defcalumnientur SC

clamitent

>lr>

iU

r#* uw.^5^cb

< v

‘in


gJS2>

,'’'kwK

»■J**«!..

* , ;

' •: 'Ml*

i ’ ri  ^in? a,k

• - i lf ,r W W

* ?  /'Ktale

‘ JrTl USc v'

• i^r ^

: '■ [noti

•- 1 ' °fleran_

<*?n

, vl 'pju tangcre ,

iSJ^Z^ubiabi.

f *^'CiisSiccX

^pJitčmcu.d*..
•^ucadpatrčafc^ 1
• * ••-^altsfola. |
b o: ‘ iioocmuuuo
‘ " taltrfcefle cofek.
'ir&numjaliV
r>% ^ «•' inon nccant,

C

< ‘C> tcrlooritcit do
...Fttur^ J;L:

»?k*  tuiuuo

-.jiiftmim

irlu alibi
jfugiam
i ibi manus

,»l (K

OODKO cor-

m

l^v ilUUiUI

a m^i

: os

(notne
.7 o

corruku
na^uippc
irjrunoro'
rfat-lnomniV
fctisunvAn

jJauicdKitur

stoaafi* 3 ^

flrt un^ l0 ^ X

/

a**#*

A* ■

umu



Ytaut5č aajtius aliquid interrogemussrcfpondcat quid fit contra filiu hois dicere uerbCČ& in fpiritu fančlu
blafFemareTffgo qppe aflero iuxta feniu illiusteos qu*Chriftu in pfecutione negauerinčfcotra filiu hofs dixifles

tujedifferat haereticus:quomodo no pecceti lpiritu:qui filiu hois denegauerit.Aut fi (piritu fančlu hoc loco in
telligendu patt eputatjpris nulla e£t a negatore metio fačtafcu negaretnPetrus apoftolusco tpe quo andlbej

ncgareiAJiad ^nruru aiaooiu aicercaicuc udi  ipia icriptura;at(^ cocextus iccta atieuuspoterur clemonitrare*
Fuerat quide pro!ixus diflerenduuSed quonia amids & q ad noftr u hefpitiu conucner utjpracfintia noflra ne
gare no po{fumus:& ut tibi (lati non refpondereiadmodu uifu eft arrogantisdata difputatione breui (ermone
coprchendimušfut no tam cpiftoIa;q comentariolu dičlaremus.

4jEpiftoIasCromatii f&Heliodori cpifcopo^ad beatu>HieronymuIibrum de
Matthaeo cuangelifla editus dicebatuntranfferri poftulantium«

i ortu uirgtn isMatiaE?qui a bcato

_ 0 _ _ L  .  fpi(lola.(T*

llečliflimo fratri-Hieronvmo prefbyterdžCromarius SžHeliodorus epifcopžfafute in domino*®^—
iti>Marix regin* uirginilfimul čt  natiuitate atqi infantia domini nofiri Ie(u chrifliin apocryphis
1 w,  inuenimus librisiin qbus multa cotraria noftr* fidd cofiderantes fcript^recufanda etedimus uni>

uerfaaie per occafioneCbrifti I*ticia antichriflo tradcremus.lfta igit  nobiscdfiderantibuš^extite—
r ant uiri deiArmenius Sž-Virinus:qui dicerent (ančlitate tua bcati(Timi<Matth*i euangefift* mana (čriptum
uolume hebraicu inuenifieJn quo SC  uirginis matris & (aluatoris infantia effet (čriptal&iccirco tua charitate p
ipfum dominu noftru IdumChriflu expetimus:quatenus SC  illud ex hebraco Iatinis auribustradasnon tantG
ad percipiendu qu* funt Chrifli in(ignia‘(qtum ad (meticosp aftutia excludenda;qui ut dočlrina mala infli>
tuerentibona chrifti natiuitate fuo mcndacio mifeuerun^jut poft dulcedine uitaztmomsamaritudme occulta^
rent.Srit ergo puriflim* pietatis:uel ut rogantes fratres exaudias(uel epifcopos exigentes charitatis debiturm
jupd idoneum credideris redpere fadas.V ale in domino:Sč ora pro nobis*

i Hierony m ad praedičlos epifcopos de eadem re refponfiua; Epiflq(a,(£l,

|cerataifed prius q fulgenspondus uibrantisiačlusferri (ufpendaniterim uertendis fufpedendifcp
cefpitibus imoratur!8C (piritualiter qut nodu lucris augef arduu opus iniungitftcu hoc fuerit mihi
a uefhabeatitudine imperatul^uod nec ipfe fančlu^Matthsus apoflolus & euageliltatuoluit in aptocofcribi

-1 r*   A..TT —. J ki«/* hko!I«i nk

runtrtcxtu eius aiitcr atep aucer narrauerunu^a i4*ctu rt-rvjauicu^i uuu^miu uuiuuiwkuw^

apoftolo^ gefla (alfo fermone confcripfitdiic liber editus Y non *dificationi*fed deflručlioni materia exhibue^
fiuK q> tališ probareturin fynodo:cui merito aures ecclefiae no paterenn Cefiet nune oblatrantiu morfus :no«
iftu libellum canonids nos fuperaddimus fcripturistfed ad detegendu h*refeos faIIacia*apoftoIi atep euange>
lift* feripta tranfferimusin quo opere non tam piis iubentibus epifcopis obteperamusrg ipiis haeretids obuia
in us, A mor igitur eftChrifliicui fatiffacimulcredentes %  nos fuis orationibus adiuuent:qui ad faluatoris no /
ftri infentiara fančlam per noftram potuerint obedientiam peruenire.

j|f xpofitio feu tranflatio hiftori*Ann* acloachimde conceptu uirginis-Mari* pr out a beatoMatth*o:foi^
ptunderebatur* .. + -l-^._ g j  -U: * Jonm*!™;****,ronftieJMariKa  nonnullis

I

affirmo.lllud autcm libere dicojquod fideliu neminem negatutp putoifiue hsc uera iint liue ab aIiquo cofidta I
facio fandta fandta&Maris magna miracula prsceftifte/maxima confecuta fu iflciSC  iccirco falua fideab his g
deu ifta facere pode creduntfane periculo ais fu^credi Sd legi poflef«ieniqj inquantu recordari podumjfenfu
non uerba (criptoris fequcns(& nune cade femita non iifde ueftigiis incedensinuc quibufda diuerticulis ad ea-
dsm uia recurrens/fic narrationisftilu tentabo;& non alfa dica^ quae aut feripta funt ibiVaut c6fequenter fcri^_
bi potuerunr.Jgitur beata SC  gloriofa femp uirgo*Maria\3e regia SC  familiaOauid oriundaii ciuitatoNasareth
tiatafhierofo!y mis in teplo dominčnutrita fuit,Pater eius Ioachimjmater ueroAnna dicebat /doinus p^terna
eft galilsai& ciuitate nasareth.Maternu aut gcnus£ex<Bethke erat.Vitacotp fimplex SC  redta apud dominu;
apud hoies irreprehenfibilis erat SC  pia.Na oem fubftantiam fua»trifaria diuilerunt.Vna parte templo &tctn
pfi feraitoribus ipendebantlalia peregrinis 8C  pauperibus erogabatitertia fus familias ufibus &fibi rcferuabac
f ta ifti deo cbari ihoibus pii?per annos circiter.xx,caftu domi coniugiutfine liberorp procreatione exercebant.
‘Vouerunt tarne H forte deus donaret eis fobolofeam (e domini feruitio mancipaturos: cuius reigratia SC  tepICj
domini fingulis per annu feftis frequetare folcbant.Facftu eft aute^ut encsnioip feftiuitas!appropiqua ret. Yn -
de cu tn nonullis cotribulibus (uis hierofol y maJSrfoacbim a(cendit*JEa uero tepeftatesliachar ibi pontifex etat
£uq 3  inter ca: te ros conciues ftios etia-Ioachim cu oblatione fua uiderct:defpexit eumfSd munera eius foreuitrin ~
terrogans cur inter fcecundos infoecundusipie ftarc prsfumeredfd icens munera nequaqdeo digna pofleuide_
ri:que ipfe prole idignuiudicafledfcriptura dicente mdedičtu omne efle.‘qui non genuiftet mafculu in ifraeh
dicebat ergo prius eu ab hac maledidtione (oboliš generatione (oluendulSd fic demu in confpedtu domintfcu
oblationibus efte uentuipCuius obprobrii obiedtu pudorc magmo fuffufusdoachimtad paftores qui cum p&t
cudibus erantttn paičuis fuis feceftmneq; eni domu repetere uoluinne forte a conmbulibus (uis qui fimul ade*-
• rantted hoc a facerdote audierantieode obprobrii elogio notared.Te^ cum ibi alicjdiu eftetlquada die cum eft
fet folusrangelus ei domini cu immenfo lumineaftitit!qui cum ad eius uifionem turbaretfjangelus qui ei appa-
rueratftimore eiaš copefcuiudiccas.NoJi timeredoachiinine^ in uifione mea turberis/ego enim fum angelus
domini miftus ab ipfo ad teiut annuncie tibi praeces tuas efte exauditast&elemofynas tuasčaftendifte in cofpe^
(ftu eius.Tidens quippe uidit pudorem tuuj& audiuir fterilitatis obprobrmm non rede tibi obie&um.jPecca ~
ti moj  non natura: ukor eft deustSč ideo cu alicuius ute^t claudii^ad hoc faeitTut mirabilius denuo aperiat: SC
non libidinis efte quod nafeitur fed diuini muneris cognpičatur*Prima enim gentis ueftrž&Saramateftnonne-
u(q; ad odogeiimu annu infcecunda fuittSi tamen in ultima fenedutis a:tate genuitlfaactcui repromifia erat
benedidio oium gentiu. Rachel qaoq^ tantu domino grata:tatuq; a iandoJacobadamata diu fterilis fuitf SC
tameidofcph genuit non fo!u dominu a:gypti;{ed plurima^gemium fameperitura^ liberatore«^ uis i du> ■
cibus uel fortfor Sapfoneuei fandior^amuele^ tamen biamba‘fterifes matres habuere.Siergo ratio uerbis
meis tibi non perfuadetcrederc dilatos diu conceptus SC  ftcnfes partus mirabiliores efte folerc: proindo Anna
uxor tua parict ribi uocabis nomen eius Mariamtharc erit ut uouiftis ab infantia fua domino cofecra -

ta f8č  (piritu (ando replebitur*adhuc ex utero matris.(S)mne imundum neqj manducabit ncqi bibetfneq; inter
populares forinfecus tar bas; (ed in templo domini conuerfatio eius critTne quid de ea fmiftru uel fufpicari fak¬
te m poftlt^iel dici.Itao^ State procedente (icut ip (a mirabifiter ex fterili nafcetuftita incomparabiliter uirgo ge-
rserabit altiftimi filiumiqurfefus uocatur fccundu nominisctymologiam faluator omniu gentium erit.Et hoc
tibi eorum qus annundotfignum erit.Cum perueneris ad auream in hierofolymis porta mthabebis ibriAnna
»kiiZ  uxorem tuam!quac de tus regreftionis tardation% modo follicitekunc in afprdu tuo gaudebit,H*sdidis an /
gelos difceftit ab eo»E)einde apparui>Anns uxori eiusidfcefcNe timeasAnna:neqj fantafmaputes efte quod
uideš,Ego enim fum angelus ille:qui prsces SC  elemofynas ueftras obtuli in confpedu deiTSč nune miftus fum
ad uostut annuncicm uobis nafeitura fikam:qusAdaria uocata fuper omnes mulieres erit benedida. Harca-
natiuitate fua ftatim domini gratia plenakribus abladationis fus annis in domo paterna permanebitt poftea
feruitio domini mancipatab templo uičp ad inrelligibiles annosinon difcedct.fbi deniq 5  ieiuniis SC  orationibus
nodc ac die deo feruiens&b omni imundo (e abftinebicuirum nunq cognofcetffed fola fine exempIo:(ine ma^
culaTfine corruptioncHme uirili commixtione uirgo filiumtancilla domfnura SC  gratia SC  nomine SC  opere fak
uatorem mundi generabit Jtaq 3  furgefafcende hier ufalem;5č cum perueneris ad porta qus aurea pro eo q> de
aurata eft uocatuftibi pro figno uiium tu urn pro cuius incolumitatis ftatu follicita es: obuium habebis* (Cum
hsc igftur ita eueneriottfcito q, qus annuncio fine dubio complenda eruntftgitur iuxta angeli prarceptum u-
terep de loco inauo eranKpromouenteslhlcenderunt hierufalem;5č cum ad locum perueniflentangclico uatiV-
cinio defignatuTibi fe inuicenvobuiauerunt.Tunc de murna (ua uifioneIsti:&: promiflsproliscertitudine fe/-
curftdebitas domino humilium exaka'tori:gratias egerunrijftacp adorato domino domum regreffndiuinu pro^
miftum certi SC  hilares expedabant,(ConcepitergoAnna*&: peperit filiamtSč iuxta mandatum angelicu pare
tes uocabant nomen eiusrMariam.C^ triutn anno^ circulus uoluere^&: abladationis tepus completu eftet;
ad tepla m domini uirgine cu oblationibus adduxerunt.Erant aut circa templu iuxta,xv.gradyup(a(mos>|v
afcefionss gradus.Na qa teplu erat in mote conftitutuTakare holocaufti qft forifecus erattadin gradibus non
ualebat Jn hoip itaq^ uno beata uirgineAdaria paruula paretes coftituerutjfcuq; ipfi ueftimeta q in itinere ha*-'
buerat exuerct:5č cultioribus ex more ueftibus (e SC  mudioribus idueretTuirgo dominkučtos figillati gradas
fine ducetis SC  leuant/s manu ita afcen dit:ut pfečls stati in hac duraxat caufa nihil deefte putares. fa quipp e
domious in uirginis fus infantia magnu qu*d operabatur:6C quanta futura eftethuius miracult indicio prx--

monftrabat.




*SS 5 jf

RS>&;

■ ; f 7 4 " 5 S

.., ^podjJJS

ss® 5 i.

p 0 "*««!

Bfe' d 1 " usr FCr

^^Kulum r >

Mn

n«rvA j  ae| «
V ' rs S l,,c Uinpe f

crisHi

Ius q u !ciappj.

. f  m  ~ m  angefc
‘»^ulcincofpe-
'"''■clum.Pccca-

nuoapcria^

1 ' -truur^nonne-
**®*rrpromi(]aerat
i u ftcrilis fuit?S
itorr.(^ libidu*-
• f r 'orir/ouerbis
■ : yrotndo-Anna
ja  domino cofccra ■
t  Wxuncc^iflte!
d.-uurllufpicarifaL
Tparabtlurruiroogc.
nrnuumfritlthoC

\nna

n.Haddisifl/

ifnupoltsfflbtfuod
'V jrwmilTusfuni
;  •vnrdtfb.H«*'

., , \ ofanonto
.. fatoiO'

^OCSopftC^

rtniJ* oeo r
v Lvlico^

as&

'Vilm g*

monflrabatJgitur facrtficio fecundu confuetuditielegis celebratd.*& uoto fuo pfe&oluirgineintra Tepta tepli
cu alns uirgmibus ibide educandflSdimiferunt.tpfi uero domu regrefli funt.Virgo auf-domini cu artatis i?cef^
fu K utrtutibus proficiebat!&iuxta pfalmifta pat. r Sl  mater dereličjrunteamjdominus auraflupfit ta. ® uo~
ridie nacp ab angelis freqntabatur:quotidie diuina uifionc frueba£tqux ea a malis oibus cuftodiebatf&: bdnis
oibusrcdundare faciebat Jtacp ad quartudecimu annu ufip puenit;ut non folu nihil de ea mali reprehenfidn*
dignu confmgere poflcnttfed SC  boni oes qui ea noueranuuita SC  cčucrfatione cius admiratione digna iudica-*-
rent.Tunc pontifexpuhlice dcnunciabatiut uirgines qux in teplo coftitucban&& hoc cetatss tepus ipleflent?
dom u rcuerterentf iSC  nuptri fecundu more gentis SC  tetatis matu tirate opera darem.ftui mandato cu cxtorx
pronx paruiflentliola uirgo deminiMaria hoc Te facere no pofTe tefpcndit;dicens.$e quide & paretes fuos SC
domini feruitio mancipafle,'& infuper feipfa domino uirginirate uouifle:qua n unč] uiro aliquo commixrionis
more cognito-uiolare uel!cr.Pontifex uero i  anguflia coftitutus animifcu ncq? cotra fčriptura qux dintuouo
te SC  redditcinouu infringendu putarct:neqj more genti infuetuintroducere audcrettpnecepit utadfefhuiiate
quximinebatfomnes ex hierofolymis&uicinislocisprimoresadeflent:quo^c6hl‘ofcirepoflei*quid de tara
dubia re faciendu eflet.C^uod cu fierctjoibus in comune placuitldominu fupcr hac reJefle conlufnidu.lt cu*~
tliš quide orationi incumbentibus:pontifex ad cofulcndu deu ex more acceflir.Nec moratcunčlis audietibus
de oračulo SC  de propiciatorii loco uox fačta efbfccundu-Efaia: uaticiniu requircndu efle/cui uirgo ilfa cond&-
p.ari^ defponfari deberet(fiquet entifaia dicer^Egr&dietur uirga de rad!ccieflxJ& flos de radiceeiusafčen^
det?& req uiefcct fupeu fpiritus dominiripiritus fapientix& intellečlustfpiritus confilii ČC fottitudinis;fpiritus
fcientjx:SC pietaps?3č repleuit cu-fpiritus timoris domini.Secundu hanc ergo prophetia cučlos de domo SC  fa
miliaDauid nuptui habilesho coniugatoSuirgas fuas allaturos ad aftare predixittSč cuiufcunqt poft allauone
uirgula More germma{Tet;SC in cius cacumine fpiritus domini in fpecie coIubx cofediMctripTu eilc cui uirgo co*
denarij defponfari deberet.EratautintercxterosIofeph homo de domočč familiaDauidgradxus:cunčlis
uero utrgaš fuas iuxta ordine deferenribus.folus ipfe fua fubtraxit« Vnde cu nihil diuinre uoci confbnum appa
ruiTfct:pontiT'X iferato deu confulendu putauit?qui refpondi^folu illu ex his qui defighati erantluirgam fuarn
non attuliffe?qui uirgine defponfare deberet.Proditus eft itac^Iofeph.du enim uirgam fua attu fiflen& in acuu-
mineeiuscolubadecxlouenicnsconfediMet;liqdooibus patuiVeiuirginedefponfandafbre.fgitur nuptiaip
iure de morecelebratofipfe quide in bethlee reccdit csuitaterdotnu fua difpofjturussSč nuptiis neceflaria pro/
curaturus. Virgo aut domini Maria cu aliis fepte uirginibus coxuis SC  coliačlaneis quas a facerdote acceperat:
ad domu parentu fuo^ in galifxam reuerfa efl.His uero diebus primo Icilicct  aducntus fui in galilxa tempere
miMuscfl ad eam angelus Gabriel a deo:qui eiconceptu dominicu narraretlSč coceptionis uel modu uel ordi>
nžexponeret.E)eniq? ingreflus ad eatcubiculu quide ubi manebat ingenti lumine perfuditripfam uero gratan
lifTtmc falutans dixit Aue Maria uirgo domini gratilTima/uirgo graria plenaidominus tccui benedičla tu prx
omnibus mulieribustbenedičla prx omnibus hačlenus natis hominibus« Yirgo aut qux iam angelicos bene -
nouerat uultus;5d Iume cadefle infuetu no habebatfneq 5  angelica uifione territa;neqt luminis magnitudine ftu -
pefačla: fed in folo eius fermonc turbata cfl:5č cogitare c cepit qualis ifta falutatio ta infolita efle polil t: quidue
portenderetiuel que fine eflet habitura.Huic cogitationi angelus diuinitus infpiratus occurrenstne rimeas in
quitMaria:quafi aliquid contrariu tux caMitatidiac Tafutatione prxtexam.Inuenifii enim gratia apud domb
nu;quiacafhtate clegiMi:ideoq > * uirgo fine peccato concipies;& paries filiuThicerit magnus:quia dominabit a
mari ufq; ad mare^K a Mamine ufqt ad terminos orbis terrx:3č filius altiflimi uocab:t:quia qui in terris nafcit'*
humilisrin cado regnat TublimistSC dabit illi dominus deus fede Dabit patris eiustSC  regnabit in domo Iacob in
xternu;5C regni eius no erit finisJpfe quippe rex regu SC  dominus dominantiu efI:S^ thronus eius in facculu (x
culi.His angeli uerbis uirgo non incredulatfed modu fcire uolens refpondit.Q_uomodo iftud fieri poteMTNa
cu ipfa ui^ iuxta uotu meum nunqcognofcatquomodo Tine uirilis feminis inerementoparere pofluTAd hoc
angelus.Ne exifl:imes inquic Maria*q> humano more cocipias.Na fine uirili comixtione uirgo cocipies: uirgo
pariesJuirgo rtutries.Spiritusenim fančlus fuperuemct in te;& uirtus altiflimi obumbrabit tibi contra omnes
ardoreslibidinisddeoq] quod nafčetur ex te folu erit fanclu:quia folum fine peccato conceptutSčnatu uocabitf
filius dei.Tuc Maria manibus expanfis SC  oculis ad čadu leuatis dixit.Ecce ancilla domini(neq’ enim dominx
nomine digna fum^fiat mihi fecundu uet bu tuum.Longu forte SC  quibufda txdiofum eritrfi cunčta huic opu
(culo inferere uoluerimus:qux natiuitate dominica uel prxceflifle uel fiibfecuta fuifledegimus« V nde his omif
fis qux in euangelio plenius (čripta funtrad ea qux minus habentur narranda accedamus .Iofeph igif a iudxa
in galilrca uenieastdefponfara fibi uirgineuxorem ducere intendebatjam naqt tres fluxerant menfcs:5č quar/
tusinflabrt ex eo teporequo fibi defponfata fueratrinterea paulatim utero puerpera; intumefčcntct puerpe^
le manifeflare ccepft:neq 5  hoc latere potuit lofephina fponfi more hberius ad uirgine introienst 8C  familiatius
cum ea loqucns:grauidam efle deprehendit.Aeftuare iracp animo SC  flučluare coepitJquia ignorabat quid fibi
potiflimuefletfaclenduincq;.n.eam traducereuoluit:quiaiuftuseraunecp fornicationis fufpitione infamare:
quiapius.ltacp cogitabat cla difloluere coniugiu:Sč occulte dimittere eam. Hxc aut eo cogitante: eccc angelus
domini ei apparuit in fonis dicensdofeph fili Dauid noli timerejhoc efl ne uel»s fornicationis fulpitionem i mr
gine haberetuef a!iquid finiflrum cogitaretnecp timeas eam in uxore ducere.Q_uod enim in ea natu cfltStnuc
animu tuu angitTnon hois fed fpiritus Tmčliefl: opus.Parieteni oiurn uirgo folaaei filiii SC  uocabis nome cius
Iefuiidefl: faluatore Jpfe enim faluu faciet populu fuu a peccatis eo^.Igitur Iofeph fecundu angeli prxcepmm

uirginem uxorem dusdtfnec tamcn cognomtie@gftouit eamf fed cafte procurans cufbdiuit.Iaqj nonus a con-r-
cep!ione inflabat menfis**oHofeph uxore cu aliis quae ncceflaria r rant afTupta^cthlee ciuitate unde ipfeerat
tetedit.Fadu efl aut cu eflet ibiiipleti fut dics ut parerctfe peperit film fuu pritnogenitujficuc fačli euagelift*
docueruiTdominu nrum icfu chriflu?q cu patre SC  filio SC  fpu fando umit SC  rcgnat deus p oia fkcula farculo^,
^Beati*Hieronymi addVlinetiu S&AIexadru monachos*derefurredionecamtsiubiexponit i ! lud apofloli ad
*-Corinthios((S)mnes quide rcfurgemustied non omnes i m u tabimu rfecundu haeretico^ catholicorucg feriten«-
tiastin  fine leexcufans^tomo in aliquibus comentariisOrigenisntatur. Epiftola.CIII,

(J ipfoia profedionisarticulo fandifratrisnoftri£»yfinmi?quiueflra mihi feripta detulerastharc
qualiacuq; funt didare copcllorinec poffu ueflra cadarc prudentia;5d obfecro ne hoc didu refera
tis ad gloriarquin potiusad plena neceflitudineraum ita uobisfouafi mibi Ioquor.Mu!tas fardo/_
rum fratru ac locio^ de ueflra prouincia ad me detulit čjflioneslad quas ufq? ad diem epiphanio^
iargiflimo fpatfoime rcfponfu^ putaba.Cuq? furtiuis nodium lucubrariuculis ad platrafčp didaret&explcris
aliis me ad ueflra quafi ad diffteillima refcruate?fubito fuperuenit&fierens fe ilico profečlu^*(Cuq^ eum roga«-
remtutdifferrct itetilibercmihiccepit farne obtendere monaftcrio^fegypti neceflitatcsmili non plenasaquas1
multoft i ediamiut prope offenfam eflet in dominu illu ultra urile rt tinei e,!taq? fubregtnina SC  flaminadiciacjj
ČC  telaiquae mihi ad ueflra tunica parauera uobis inconfeda tranfmifilut quicquid mihi dcefbucflro textaf
eloquio.Prudentcs eflis Sl  cruditi:8č d&Canina ut aitAppius facundia ad-Chrifli difertitudine tranfmigrafhs?
r^Nec magno mihi apud uos Iabore opus eft?q> philofophu quedam in fuadendo ruflicu cflcppefTum narrant
fabulxl«ix dum dimidiu inquit dixeraWam intellexerat.Itaq 3  Sl  ego tepore coartatus finguIo& uobis qui in fa
eram feriptura comentariolos reliqrunt fentetiaspromili ad uerbu pltermp interpretatus fum$ut& me lihe* -
rem qflione*i& uobis uete^e rradatoi^ mittatur audoritastqui in legendis fingulis ac probandisfoon meje ucu
Iunratiffcd ueflro acquicfcatis arhitrio.Q uacritis quo fenfu didufufčč quomodoinprima ad corinthios rpi-
ftoladPauli apofloli fit IegcndufOes quide dormiemustno aut omnes imurabimurTan iuxta qumda exeplaria
nooes dormiemustomnesautimutabimurmtrucp enim ingrarciscodicibusinucnit?*$upquo-Theoddrus he -
racleotesjquae urbs olim perinthus uocabaturlfin comcntariolis apoflolitfic locutusefl»®es quide non dormie
musfomnes aut imutabimur.Enoch eni S^Helias mortis neceflitate fuperatadta uterant in corporihus de ter/
rena c6ucrfatione’ad cadeftia regna tranflati funt.Vnde6C fandri qui diecofumationis atq; iudicii in corpori/
bus reperiendi iunteu aliis fadistqui cx mortufs refurreduri funttrapienf in nubibus obuia Chtiflo in aera:
&noguftabunt morteeruntq;fcmpcu domino grauifTima mortis neceflitatecalcata. Vndeaitapoflolus;oes
quide non dormiemusžomnesaut imutabimur.(^ui tni ex  mortuis refurrexerint:5C in nubibus uiuentes rap —
ti fuerint!tranfibunt ad incorruptionei& a mortalitatc in imortalitate mu tabun fTnon in teporeino falte i brez¬
ni fpatio?fed in atomo & in pundo teporis atep momero:quo palpebra oculi moueri potefl in nouiffima tuba
Tanta eni fiet celcritate refurredio mortuo^mt uiui quos in corporibus (uis cofumationis tempus inucneriti‘

& mortale iflud induere imortalitaterut poflit in utraq? parte uel tn poenis uel in cadofe regno manere ppetuo
Biodorus tharfenfis epifcopusprarterito hoc capitulo in cofequentibus breuiter annotauitJin eo feriptu eft e
SC  mortui refurgent incorrupt^č nos imutabimur.Si inquit incorrupti refurgent mortuijhaud dubiu quin 8C
iph ad meliora mutati?quid neceffe fuit dicere SC  nos imutabimurV An in hoc uoluit intelligi:q> incori uptio co
munis fitoiumrimutatio aur proprie iuflo^tdum no (olum incorruptione SC  imortalitatetfed SL  gloria confe\
quunturf Apollinarislicetaliis uerbis eade quar Theodorusafleruit quofda non efle moriturostSC de piarfnti
uita rapiendos in futuratut mutatis glorificatifcp corporibus^fint cu Chriflo: ^_uod nune deCnoch S^Hclia
crcdimus*l!)idymusnopedibus{eduerbisinOrigenistranfiensfententia:contrariauiagraditur«Eccemyfle/
ml uobis loquortomnes quide dor miemusTno omnes aut fmutabimurtquod ita diflerumSi non indigeret re /
furredio interpretetnec obfcuritate haberet in fenfbus nunq Paulus poft tnulta quas de refurredioe locutus
efl*intuliflcr.tcce myfleriu uobis dicotomncs quide dormiemustidefl: moriemur:non omnes aut led foli fadi '
imutabuntuidScio q^ innonullis codicibus fčriptu fitrnon quide omnes dormiemustomnesautimutabimur.
Sed confiderandufan ci quod pra*miffu efbomnesimutabimurtpoffit conuenire quod fequitur:mortui refur

in Ada oes moriun čiSC  in morte dormitio efljomnes ergo dormiemus fiue moriemur«Dormit aut iuxta idio/
ma fčripturai^:qui mortuus efltfpc refurredionis furura%(Dmnifq 3  qui dormit expgtfcitur:fi tamen no fubita
uis mortis cum opprefleritfk mors fonotfuerit copulata.Cuq; omnes ita dormicrint lege natura: foli fandi in
corpore SC  anima in meltus mutabunt^tica ut incorruptio omniu refurgentium fit.Gloria aut atqj mutatiojpro
prie fando^.(^uodq 3  fcquitur iuxta grajcos Svlupi rrH fiue poTrHocpoaAjubu.Vtru^ enim legit":& noflri in
terpretati funt in momento SC  in idu fi re in motu oculitdem prrefatus Didymus i a explanauit Junda fimul
omniu refurredioncirnpiend obuiam Chriflo.Scd hi quos mors diflblueridq prafens lermo fignificat. ua
do enim dicit iu pundo teporis SC  in motu oculi atq; mometol futura omniu refurrečtione cundam primac
Sl  fčcunda: refurredionis fabula excludit:ut alii primitalii nouiffimi refurreduri efle credanturAtomus au /
tem pundum temporisefl rquod fecari SC  diuidi potefl,Vnde & Epicurus ex fuis atomis mundum flruit:^

um

r

*.! .

-»V

,

»D,

" ,| '*dl„S

, .' f .

k0fl Uck r
.* 11  °W1lt

1

: ,r,) c

■

[ crj

J»tTDf~ . 1 ‘0

' M*!?**

1  n
m n

i "‘t

4.^ 'r 1 phai L

^Ocj

saS

nirtV* *?SN4

^ mjadcorirth,^ ■

v "‘^"fplam
i  ‘t^ ^orushc-
^ S u *^č non dormie-
■»»coiponbusSettr.
f u  ■>‘iiincorpori/

;  ■*<  !uillo inarra:

> NpofloJusjofs
Kis uiurnrcsrap-
'ir  frrvrrajolilre/bre#'
-v tn n ouilfimatuba
■ Tmput mucnmi
va:tXan«rniraL
■j - rt »ncorruprionc:
^ •••••orancre rptuo
■•■n roa*fcnptucftE

■ % I 4

■ Jub>u c^uinSi

• tncorruptioco

■ . •* .1 \ ,'| 'rticor^v-

wBL t  fi VI 4^*

, m Mmu0tr J r r<;ali

,  «i nmbtniScct^

. , kV M*
roabiti 01 '

*»*&&
*| 2 SSV

**!ȣ

»i>rv.

niucimot


r *

W "  infi#

l‘
ijwf


It

Jfl

** »**
LU**


a:



I

uniuerfa canformat.f&ufqj oculi fi ue motus qui graece dicif poTrfi ranta uelocitate tranfcurrieut pene fcnfum
uideneisefTugiauVe^ qain pkrifcj codicibus p pouH idefl; ičtu uel motu pm* Iegitutthoc fentire debemus?
ut quoleuis pluma uel ftipulaiaut tenue ficcu^ foliu uento flatuq? raptat% de terra ad fublime traffertur:ftc
ad ičtu oouIi:Sč ad nutu dei?oium mortuo^ corpora mouebunfjparata ad aduentu iudicis ♦ (§kuodq? iugit SC
dicitJn nouiflima tubatcanet em tuba:& mortui refurget incorrupti:& nos rniutabimun($)portet enim corru—
ptibile hoc induere lcorruptionefe: mortale boe iduere imortalitatejduplice habet itelligentiafut clagor tub*
aut uocis indicet magni tudineJnma illud qčf feriptu ©dicut tuba exalta uocetuam£Aut apta oium rejfurrečtio—
n£iuxtaillud qdicuageliolegimusftuaut cu faciselemofynaenolitubacanereantetejhoceftabfcodite facmi-
fericordiatSč in fecretolne uidearis de altenus mi leriasgloriarnC^užerimus autbur ad nouiflima tuba mortuos
fčriplerit refurrečluros.(^uado eni nouiflima dicitfmtiqi aliaepraceflerutin apocalypMoanis,vii,de(čribu4-
tur angeli cu tubis:& unoquocp clangetefprimo uidelicet fecudo SC  tertioqrto SC  qnto SC  fcxto:qd per (ingulos
adtu finindicat'’/Nouiffimoaut idefl feptimo clarotuba: ftrepitu pfonateunortui fuflitantftcorpora qu^ pri—
us huerantcorruptibiliaancorrupta recipietes»Ynde poftnouiflima tuba exponit apofloIu^qd (equatT.Canet
eni tubaf& mortui refurgeticorruptiinos autimutabimurjqdodicitnos:aliu fe:& eos:qui fecum lunt rprteter

mortuos efleJfignificat*&d qd itelligendudut qui dicat mortuosc”*' ~~ f: —-*• -—*-~' T --— v

eos aut qui dican^ ee mutad^aias debere accspi:quado in maiori

fečtu :SC  mefura a:tatisplenitudinis , Chrifti.Mn uero aflerut moi_ e _ r _ _

jupti ut poflint Sterna fuflinere fupp!icia*Eos aut qui comutan&efle fačtbsVqui de uirtute in uirtutet& deglo —
; ria tranflerun^in gloria. Vnde ad incorruptione mortuo^intulit.®portet.n.corruptiuu hocTinduere icorru—*
ptione.Ad id aut qd dixera«nos imutabimurTillud adiunxitj5C mortale hocinduet imortalitatefaliud efl.n.im—
mortalitas?aliud incorruptioJficut aliud mortaIej& aliud corrupriuu*(^uicqd aut mortale eiW& corruptiuu
eftifed non qd corruptiuudlatim SC  mortale.Corruptiua qppe fut corpora q&ae caretaiai&tameno funtmorta-
liaVquia nunq huere uita?qd pprie aiantiu efl^ande fignater apoflolusicorruptioni incorruptione?iK mortali—
tari imortalitatcH-efurrečbois futur^tpe copulauit AchatiustC^fardfquse prius turris^tratonis uocabat^poft
HEufebiuPamphili epifcopu^in quarto soAAgKlcovfRTHJUttTcov idefl collečla^ quceflionu Iibrosppones fibi
bac eande qua;flione latius dilputauitlSC utruq? fufcipies qd inter fe uidetf eflecotrariuipoft prihcipiu qd orni-
fimusdic locutus eft«5)icamus primu deeoiqd magis in plurimis codicibus inuenid*.Eccc myfterium dico uo^
bisfoes adem dormiemussno oes aut imutabimur«Myfteriu dixit utattenores faceret auditoresSde refurrečlio—
neplenius diflerturus.B>ormitio aut morteifta qua: coiš eft oium lignificattunde rediflime pofuit a?  oes dor*
miamus^idefl moriamurjficut fupra dixit,^_uo imAda oes moriuntur:fic6č irrChrifto oes uiuificabutur. Cu
ergo oes mor/turi flntsaudite faera quae dičoloes quidem doimiemuslfed no oes imutabimur.Čanet enim tuba
haud dubiu quin angelus feptimus:& mortui refurgent'incorruptuSi autincorrupti erunt mortui?quomo no
imutabuntuiku ihcorruptio ipfa mutatio fitrŠedbaec comutatio qua Paulus thutandustSč fačti funt %  glorifi^
catiointclligitklncorruptio aut iccirco cois eft oiumjquta in eo miferabiliores erunt pčboresTutad tormetappe—
tui finttSC no mortali SC  corruptibili corpore diftoluanturtLegimus in eadem epiftola apoftolo difterente feere—
tam diuerfitatem refurrečlionis/rion in natura corpo^tfed in uarietateglonkTdum alfi refurgunt adpcenas p^

te moriamur:8i non oes mutemur in glonam.luxtaillud qdDaniel feribitjmultidormientes in terr«puluere
refurgcntTalii in gloriam a:ternam:alii in confufione SC  obprobrium iempiternum,(^_ui enim refurgent in ob-
probrium SC  confufione fempiterna/non refurgent in seterna gloriatin qua4 ? aulus SC  quicu co fut mutabunf •
<^ ux cu ita fe heant:8Cfic itellečba fint a nobisieo^ tantum comutationem fufcipere: q refurgent in gloriam,
Pčlo^ autem SC  qui mortui infidclium appellantur^C refurgentinčorrupti?nequaq commutationemi jed poc-
nas perpetuas efte dicendas.Tranfeamus ad fecundam lečlionemjquaeita fertur in pkrifcp codicibusTnon q—
<dem omnes dormiemustomnes autem immutabimur:Ex qua nonulli aflerunt multos uiuos in corporibus re—-
periendos?6i fi non dormiant omnesmon omnes efle moriturosifi autem non morianturomnestnon omnes re—
iurrecfluros.R-efurgere enim proprie dicitur:quiprius moriendo cecidit,Vnde &£aulum uolunt fenbere in

—-- -j- ^ , m  C*!«.

tui m chrifto refurgent primi:deinde nos qui uiuimus>qui refidui fumu^fimul cum illis rapiemur in nubibus
obuiam-Chriflo in aeraj6č fic femper cum domino erimus.Et ex his dictis probare conantur^apoflolumPaulu
&quicum eo feribebant epiflolam:putafle (e non efle moriturosTfedied reperiendos die con fumationis^in cor—
pore.® uod fi uefc eft:errauit-Paulus?& humana sftimatione deceptus efbut arbitraretur feinueniendum in

ritummecK per uerbnm4ieq? per epiftolam tanq per nos miflam:quafi inflet dies domini(ne quisuos feducat

ullo modofauoniam rtifi difcefllo ueneritprimumiSC reuelatus fuerit homo peccatkfjlius perditionis^qui ad-

uerfaturSC extollitur fuperomnequod dicitur deusJSC qd colituriitaut in teplo dei fedca«oftendens fe ranq iu

*■ *cl ix*

/

deus.Non mcminifH^ cu apud uoseflejhsec diccba uobisf<§^u ibus dičl/s hocagifjuteos reuocet aberror c >
ncputetdieappropincjreiudicii:& idqdfcripfcramiosqui uiuimus*quirefidui fumusan »duetudominiVn
pneueniemus eosqui dormieruttaliter intelligaeq itelligi uofuit ipfe qui fčripfit*Neq;.n.fis ri pč*?ut qui ad-fj
motheu fcripferat*Egoeniia delibo«& tps refolurionis met»rinftatputaret fe in čarne ppetuut& nunqe(1c mo
ritu^SC de uita terrena dati ad regnap&lefha tranfituijtJpraefcr ri cu acfRomanos fcribens eade dnccrin^mj
me Iiberabitfclc corporc morris huiusfEt ad-Corinrhiosjhabitates in corpore pegrinamur a domioifmagiTju t
uolumus exire de corpore:# pr sefetes efie cu dec^ui hxc dicebatfnoucrat uuq?;fc dTc moritu^.Meliuseit »gf
Ipiritaliter fetirc qd (čriptu eft:# dormitione inpraderi ioco no morte accipetpcr qua aia a corpore fepara&d
peccatupoft fide # ofFeia deudormitionecp poftbaprifraufclequa #ad corinthiosdoquebatijr:|stio inter uos
multiiniirmifuG#dormiutplurimnftinalioloco.Ergo#quidormierutinchrifto^picrut^uicumortui fmt
no (ut ppctua morte pitun?qa no in mortali crimie cotinentdcd leui modicoq; pdro.^ uod # alius fačtius mV
tarecupies loquebat fne fort&obdormia in mort?#Eftigif’ (oous pčii  qui ducstad mortefeč eftalia deličli dot/
mitio.*quac morte no ftringit?ui  ergo uixerit ca uita qu£ dicitJEgo fu uitaTcteni uita nra abfčodita dl cum
chriftoi deo: # nuq ab ea fuerit (eparatusftiec ad morte ufcj? peccaueritJiftede uiuetibus # (emp uiuetibtusee
df?de qbus SC  (aluator in euagelio4oanis*niyftico fermonetcftat*^ui credit i mesno morictf,Ii ois qui uiuit:
SC  credit in mejno morietfin ceternu.^nde SC  apoftplus domini fui calcas ueftigia&a docuit di(cipu!os:qusc dL
dicita magsftrofočs itacp non dormiemus.® ui.o.oi cuftodia (cruat cor fuu:# ad chrifti prasccpta uigilatfma
datiq^ cius memor eft dicetisHiigtlate:qa neicitis qua hbra fur ueniažEt in alio locoine dedens lomnu oculis tu -
istecpalpebris tuis dormitationeHit (aluus fias*if» capr?a de umculis?#qfi auis de laqueisaftc no dormic r.(J!u<qj
igit quida no dormiat;qui (cmp uvCbriflo uiuut SC  u;gilatf(equitf ut nequaq oes dormiatJ&ccorrario cesimu
tcntf no imutatioc gIoriarqua: pprie debet'" facftisKed ea imutati6e»qua corruptiuu hoc icorrupriuu efficit: ut
uef pcenas ucl pr&mia rccipiat fepiterna.^uod li dorrnicfit aliqs in chn(lo:6č negligetix (ono obdormierit ?
debet audire qd fcripcu ^4unqd qut dormit4io refurget^i^ui uero no dormit fed uigilatzScfemp uiuit i chri
fto^de uita ad uita tranfietjfiuc rapic^ in nubibusnu femp cu domino (it.5)e iriiufmodi dormientibusdLazarus
eratlde quo dominus aittLazarus amicus nr dormit^ de hoc dormiete diccbat ad-Martha:qui credit in mete/
tia (i mortuus fuerit uiuettK ois qui uiuiu&credir in mejno morietur in acternu.(^_ui«n.tota mete in chnrio co -
fiditjetia fi ut ho lapfus mortuus fuerit in pčtoffide (ua uiuit in ppetuu.Alioqn mors i(fa cois eftj credetibus SC
no credetibus debetar XQ\itc&8C  oes paritcr.refurrcčtu d  in cofu (ione jeternafolii ex eoreh credutrin fm'~

piternauita.Et fic (tare pottut qui credit m chri Komo motiatur iSC  etia fi mortuus fuerit uiuat in arternutfjuod
tuxta corporale mortemtcxccptcrEnoch SiHeliaJnulh cotigiKe pfpicuu cK.(^ui aut fidei magnitudine fetn p"
uiuut in chririoTno dormiet necp moricnturjfed imitatores erut uitai apoftoiicre?qui abfcp uJla culpa uaerunt
in lege iufliciaetSč ad fine domini trafeunteslfcredentefčp in eumequi usta uocam»& rt ftjrrečfioXiunq dormiet
te:nunq mortui (unt.Aia enim qua: peccauerit*ipCi morieturt$icut igitur aia qua: peccatruiucnte corpore mor—
tua eft:5C eadem dte qua peccaucritidormitin murtcm?dicenteeccIefiafl:e;quipeccaueritfmottuus eft cx tune ;
fic aia quce chrifti praccepta feruaueridetram (i corpus mortuum fuerst uiuet in sternu.Hoc aut fcirndu:q> ma *
gis conucniat ueritatirita legere:oesquidem dormiemusaionoesautlmutabimurimaxfmequia fequitur. mor
tui refurgent/ncorrupti^č nos immutabimur.Si cnim oes funt imrautandi iuxta altgra Iedione?quo poriea di-
cituKquafi prarcipuum atq] priuatum SC  propriu apodolo^Sf nos immutabimurf C^uando aut dicit nosjfa^
čtosauofcp fignificat«(^uaEritisquointelligendum fitilIuchquodin primaacfThefialomcenfesepiKola Cen/
bitu&Hoc enim uobis dicimus in uerbo domini:quia nos qui uiuimus^ui refidui (limuzin aduetu domini no
prasueniemus eos»qui dormieruntJquoniam ip(e dominus in iuriitfSč in uoce archangeli?8C in tuba dei defcen/-
oet de cado:& mortui qui itvChrifto funt rtfurgentprimiTdeinde nos qui uiuimus^ui refidui fumus: fimul cu
illis rapiemur in nubibus obuianvChrifto m atralfSC fic femper^eum domino erimus.Juper quo quis fuperior
TAchatii difputatio plenius difputaričkamen dicedum eft:quid uideatur alusfTheodoro uidelicet apollinari 8C
diodoro^ui unam fequuntur fniamlquo§iOiodorus:hacc (čripfit^efiduostAtcp uiuentesPaulus aporiolus uo
cat non quo uelit intelligi^Sč (e SC  alios refurrečlionis tpe in corpore reperiendosifed nos dixit pro eo quod eft
iuftosKde quo^ SC  ego’fum numero* fpfi enim rapientur obuiam chi ifto^C non pcccatores.Yiucntes aute non
iuxta tropologiam fančlos accipimus?quipeccato non mortui fiinufed otnnes quosin corpore aducniens chri
ftus inucnerit.(^uod fequitur non praeueniemus eos qui dormierunttnequaq ad peccarores referre debemus
Necj enim pdoreseum luftis rapientur obuianvChriftojfed eos quos mdsditfoIuerit.Te^ quid ifta perqui <
toidC  apoftolicis dičlis calumniam facio^cum ipfe manifeftifiime (cnbafqui refidui fumus in adueru domini^
(^_ui lunt autem refiduituerbis difčimus^aluatoristiicut in diebusNoc ducebant uxores SC  nubebant^repe
te uenit diluuiumt& tulit omnes'fic erit aduentus fi-Iii hominis«Q_uibus (ermonibusapprobatur in fine mun^
di muftos uiuos^6č adhuc in corponbus reperiendos,Scquitur in iuffu in uoccarchangdilSi mortui refurgent
primi.Et hoc rurfiiSaluator Ioquituran euagelio.Media aut noitc fpofus ueniet;qui uticj uiuetes in corpore
deprehcndet?quando duo erunt in lečtulo unotunus affumetur«& alius rclinqueturlSi duac molentestuna affu-^
nictuMtK aha relinquetur* ^uibus diclis oftenditurfmedio nočlisjlecuris ommbus^confumationem mundi '
efle uenturam.(5rigenes in terno uolumine £^HyNixa"TiKcov:ideft expofiuonum epiftolas^auli adTheftaloni
cenlesprimaclfpoftmulta«quajuarioprudentiqjfermonedifleruit:haecintulit?de qu/bus nulli dubium eft: SC
-Acharium pl*ra^ libafie. ^uideft ergo quod dicunc-Thci^loniceftfts m  uerbo defPaul us a^iluanusfe

Timofhnis,

i

* = *£,£.
552**«**

‘"&SS

f  7l ;‘ I finchr,Ooco-

'2**“> n  ManM

^^'nitudinelcDip-
11 tJ  ‘ u (fJ u/xmiiit
* '^iunq dormiu
1  ‘* CI  ' ntt cotporc mor-
wA#««ao»c(! cx tunc ;

v iu( f orncKi^nu -
»• tv  •.aifcquitur.mor
'*  >.'.<?quopoftfadi-
rv: lutdkirnosdaV
UiorK " mpilola fcri^-
r g^nidariu domini no
• \ ntubidcidrfcen^

i.r«V

fiornini^ 1 ”"

52s££*

ŠSg

&*2SS*.

55 S


X.

^Tiuut.n.in qbus uiuit uirtus dcitoi humana fragilitate depofitaTSC in qbus uiuit iapia quae abfcodita eft m deoi
8C  in qbus uiuit SC  opat" iufticia.Gh riftus.n.fadus eft nobis no folu iufticia ex deoifed SC  fapia SC  oe qd uirtus e
Et fiquide in prxfeti Ioco le a dormietibus & in chrifto momu's£qui hac fcribut epiftoladepararetnuderet fup
flua annotatio’^ ex uno Ioco affuptu teftimomuaio ualeret.Nuc uero code fenfutqa SC  eode (pu&i prima ad
^Corinthios loquitf:oes n5 dormicmusfoes aut imutabimur:in mometc&n motu oculia nouiftima tuba, Ganct
enim taba‘/& mortui refurget incorrupti;& nosimutabimur.Hoc qd in prarienti Ioco (criptu eftjituba dei de
fcedet decadoTcopara il!»qd ad corinthios dr;in nouiftima tuba.(£anet.n,tuba SC  cxtera.llli aut qdad-Thefla— -
lonicetes dr(8C  mortui inChrifto refurget primifhoc qd ad-Corinthios fcriptu cfb& mortui refurget incorriu
pri.Porro qd fequit1Deinde nos qui uiuimusxjui refidui fumusrilli relpode»& nos imutabimur?quo^ utrucg:
fic intelligi pot.Nos qui uiuimustqui refidui fumu^n aduetu dominil& nos qui imutabimur: SC  no fumus ex—
histqui appellant? mortukfed uiuimusticcirco praifcntia domini no in morteded in uita praeftolamur: quia de
ifirachtico generc fuuiusfeč eledx fut de nobis reliquixrde qbus dominus olim loquebatf,5)ereliqui mihi fepte
milia uiros:qui no curauerut genu ant&BaalJndoanis quocp euagelioiuiuo^ SC  no uiuo^ duplex ordo defcri—-
biif:©fs qui credit in me etia fi mortuus fuerit uiuet?& ofs qui uiuit SC  credit in metno moriet'’ in xternum:5>i ui
uos ita intelligimusmt ia a nobis di&u efttdormietes SC  in-Chrifto mortuos illos efte čredatnusTqui cu uelint in
"^Chrifto uiucreJtamen peccato mortui funt.Sin aut refiquix & eledio fecundu gram appcllantf uiuentes?q no
ita creduntmec de iiraelitica nobilitate gcnerati funfdormietcs SC  mortui appellabunt in chrifto. $ut qui huc
locftita ediflerant.^iui appellant?iqui nunq peccato mortui (unt.^ui aut peceaueruntTin eo q> peccauerunt

mortui funtt& poftea couerfi ad pnianupugant antiqua delidaftr.ortui appellant' :quia peccauerutfJnChri-* -

ibentteftic

fto autmortui:quia plena ad deu mete*rouerfi funt,Porro qui uiuunttdC habent teftimoniu fidei:8č necdu reče
perunt ^pmiflione dei:qui;6C de aliis melius qdda cogitauittut non abfq* his qui iufti lunt coroncnturJin co ha—-
bent beatitudin6tq> fruunt" bono cofa'xT3d uiuuntj&relidi funt in aduetu domini laIuatoris«$ed quia clxmes
eft deuslfič uult (aluare etia eos qui dormieru»& ireChrifto mortui funttno prxuenient illos nec^ foli rapientur
in nubibuslled iuxta exeplu euagelicx parabola unu denariusunaq 3  mercede?& undecimx horx oparii SC  pri-—
mx qui in uinea mifti funnfalutis prxciu accipiet.Nec hoc alicui uiaeatur imuftutut difpar labor unupramiu

putat;

tellige . _

ni^K-efidui ergo crunt^de crcdentibus pauci:qui aduentum domini uidcanufecundum illud qd deus uerbu fa
dum eft*nequaq in uilitate carnis*lfed in gloria triumphantisilc confideradum"qu6primum appellauerit aor -
mientestdeinde in chrifto mortuosTquos uiuentes prxuenireSnon poterunt.C^ui enim non cuftodierit hoc qd
fcriptum eftsne dcderis fdnum oculis tuismeq? palpebris tuis dormitationefut laluus fiasificutcaprea de uihcu —
lis!dC  ficut auis de laqueis^dormiett6d culpabilis (opore torpelcet.Gucg dornuerit tranfibit in mortem: ficut eni
mouetur qui uigifaftfic qui dormit iacet immotus:8č mortis torpet fimilitudine. (^_uod autem dormitionem
lequatur morsr6Cprima'ad corinthios epiftola docerc non potermin qua (čriptnm eft. Nune autem Chriftus
lurrexitex mortuisTprimitias dormientiumrquia per hoiem morst& per hofem refurredio mortuos. Et poft
oaululumlfnon omnes dormiemustfed oes immutabimutiin momentotin idu oculiTin nouiftima tubal Canet

paululumlnon omnes dormiemus
enim tubatSč mortui relurgent incorrupti;6C nos immutabimur.Cum ergo hxc de dormitione dicatur SC  mor
tei& illud legamus in apoltolatlSuige qui dormis:& exurge de mortuisiSč llluminabit te Chriftusnuremus do
minol&uotum faciamus deoIacob;unufquifq 5  dicens in corde fuolfi afcendam fuper ftratum meumfti dedero
fomnum oculis meis:& palpebris meistdormiattionemtdonec inueniam locum dominoihaud dubium; quin i
aia fua tabernaculum deo Iacobtut deus in illo xterna fede requie(cat|fequitu#juia ipfe dominus in iuftur&re
liqua:B)efcendet enim mifltis a patrefoon diuerfitate uirtutisded difpenfatione iudicistSC deleendet ad eos+qui
deorfum funt uerbum dei SC  fapientia Si  ueritas atqj iufticia^ qq mortui fint ad quos dignatur defccndere : no
tamen funt ab eo alieni.Mortui enim uocantur in Chrifto:qui autem uiuunt hoc habent priuilegium q> eligun
tur epluribuslattame utruq? agmen S C  mortuo^ in Chrifto SC  uiuentium pariter rapietur in nubibus obuiam
Chriftolut non eum expedent:donecad terrena defcendattfed prxfentia illius&contubernio in fublimibusp
c _ _ C.hriflftut  nrr» (alutenfatnnfnlum caro fadus fitrlcdad mortuosufcfi defcende

fruantur.© uatacKclaementiaChriftilutprofalutenfamofolumcarofadusfidčdadmi _

. ^ . . V , ^ r  _;_4__ onrrpfT^fiinr.l^frpdpf icnnir fermOai-

ritTSC in ipfa mortčheat figna uiuentiuAqua.n,SCfanguisdc latere eius egrefta funt,B)e(cedet igitur fei

.clx.

rcmo dixeriti£go uox clamatis i

fcmitaseius(abqdpr£EmiuTqua . ^ ^ t  _

direčta &afpera in uias planas?& uidebit ois carofalutarc dei nri.Hoc aut io?quia uerbu caro fadu eftže habi
tauit in nobisJNuc aut nequaq uox pphctte m deferto eritVfed uox archageli paratis uiatno in carnis humilita
te uenietilfed ei qui eftapud patržuerbu deus$ tuc quide cgrediebatur in defmuTutaudiretaftupti hois pne
curforerSč uideret arundine ueto agitatatde qua fadae fut tibia$& uocalis calamus?qui m orc pucrojc dulci fo,
nat modulamine canentiu in plateis atq? dicentiu.Catauimus uobis:& no fakaftis. Nuc aut in uoce archageli
deičendent^ ^ rvlieifV in AirifCimi  fnha nniifrtiiifhi crrdrnfin?n#>I ad nrnd iim url f«

puocatMc
iS£tub«&;

rum ii>Chrifto?8teinde eo^ qui i x L

bx clagor dormietibus SC  mortuis in chrifto.*necefiarius cft.Yox aut archangelisSC rubae de&s qui uiuunt Si  in
prarfentia domim-referuan č (jSideamus quid pollit itel!ig»& id qd fcquitl!fimul cu illis rapietnuf.^) uo uerbo
oftedi puto fubuu ad meliora trafccnfumteč iccirco  raptu fe  uoluifte dicerelut uelocitas trafeuntisefenfu cogita
tis excederet.Q^nod Si  in alio locoeiufde uerbi pprietate fignauit.$cio hoiem irvChriftoTmtc annos.xini.Tiue
in corpor&rfiue extra corpustnefciojdcus fcirtraptu iftiufmcdi u icq; in terriu čadu 1f$C  fcio huiufmodi hoiemTfiue
in corporofiuc extra corpussnefcio deus fcit:quia raptus cit in paradifu?& audiuit uerba ineffabiiiaS qua: no li_
cct boi loqui»Alii.n. ( pficienrest& ut ita dica gradientes ad roaiora crefcebantjdonec ficret iuxta id qd icriptum
eftmiagniualdenimislSčquofdaincaduaftuptes:tegimus.PauIusautuaseledionisintertiučadu raptus afce

T 1 — n. n  TT/* 1-*4 K »f /■% S -J > 4 <1 s-*  it i  --»f* I « M *-• « i* -S A« • « 19 a*a l«. *• I  „

runt menfurapatrum fuoi^& fada eft I ext8i  prophetar uicp addeanne Baptifta.Et quia deuspofuit in eccle>
fiapnmu apoftolostfccundopphetasTno folum nphetžBtfed Si apoftoknubesintelligedi funr.$iquis igiif ra—
pitur ačlChrifttkafcedit fup nubes legis Si  euagclin fup pphetas*& apoftolos:& aiTutnptis alis colubadf eorucg
dodrina ad cxcelia fubleuatus occurritmo deor fu:fed in aer etSi  (piritali intelligetia fcripturaRi.Octurrent aut
in fpiritalibus SC  terrena dimittensdue ilie fic dormicnsifiue in chrifto mortuus fiuc uiuens:& in illius pr&fen r-
tiam referuatusifemper cum illo eridSC perfruetur uerbo deUši  fapicntiameritatc atq? iufticia. Harc catleri fero¬
mone didauiVquid eruditi uiri dcutrocp (entirent locotSC quibus argumenns iuas uellent ^bare fniašfuf^pru -
dentia£exponcns.Ncqj eivim tanta eft mea: pufjllanimnatis audoritastqu< nihil fums&i inuido^c tantum mor—
fibus pateoVqta eo^ nos in domino pracceilerut.Nec iuxta-Pythagoraz difčipulostpraciudicata dočtoris opL.
niolSed dodrinas ratiotponderanda efl,Siquis autem contraria: fadionis in-murmuranquare eo^ cxplanatfo —
nes legam7quoac dogmatibus non acquiefčo:fčiat me illud apoftoli kbenter audireiomniaprobare :quod bo >-
nam cit rctincre.EtSaluatoris uerba dicentis^ftoteprobati numularii!ut kquis nummos adulter crt:&: figutl
^Cžefaris non habetifnec Hgnatus tft moneta publicatreprobetur.C^ui autem chrifti facicm claroprcefert lumi*-
ne:in cordis noftri mariupium recondatur.Etenim fi diakdicam fcireuoluerotautphilofopho^ dogmata :SC
ut ad noftram redeamjičientiam fčriptura^:nequaq fimplices ec c\c(ix  uiros interrogare debeo!quo^ alia gra —
tia efttSč unufqui(qj in (uo fenki abundadpraierrim cum in domo magnapatris familia&uafo^ diuerfitas mul-
ta dicatur/ftd eos qui at tem didicere ab artifice?& in lege domini medi rantur die ac node.Ego Si in  adolofcen/—
tia Si  in cxtrema setate profiteorfeiOrigenem 8i£ufebiunvCa:fanenIem uiros cOe dodifkmos: fed crrafle in  —
dogmatum uarietate.^uod econtrario deTheodorwAchat{ojApoIlinare poflumus dicerd& tamen omnes
in explanationibus fcripturaRc:fudoris'fui nobis memoriam reliquerunt^rs terra auip qua:ritun Si  de fluuioru
alueis fplendens profertur gUria PadoIuiqj ditior eft coeno:q fluento.Cur me lacerant amici meilSCaduerium
me ilientem craffe fues gruniunt?^ ua^c omne ftudium cfbtimmo Ccientisc  fupcrcilium J alicna carpere: Si ftc
uetcRc defendere perfidiamtut perdant fidem fuam.Mcum propofitum eft antiquoslcgere?profcare kngulatre —
tinere qute bona funt:8C a fde ečdekx  catholicce non recedere{Holens ad aliaš quscftiunculas refpondcrcr&i ud
mea uel aliena didare?extemplo a fratre Sy flnnio admonitus fum:ut 8i ad uoskfc ad catteros (andos fr stres
nosamarc dignanturilras fcnberem.dohibebo igitur gradum:& fi uita comes fueritlfuturo me operi  referua/-
bo:ut SC  tiobis per partes pareaml& fradnm ac (enile corpu fculumtonus poftit ferre moderatumillud autem
breuiter in fine comonebothocqd in latiniscodicibus Icgit^oes quide refurgemuano oesaut immutabimurnn
graccis uolumibus no heriifcd uel oes dormiemusmo oes aut imutabimunuel non oes dormicmusroes autem i *
mutabimurTquo^ quis fenfus iittfupra diximus, Argumcntum (equentis epiftola:.

Omine africanaseccleiiac graccos tradatores in latinum uerti prsccaturtin quo ftudio dicitillu utilius
crfatu^g in traducedis canonicis feripturis adxx.interprctibus traflatis:quo^ cocors editio maiore
g unius hois audoritate hrett Arguit quocp Hierony mu in expofitionecpiftolac ad-Galathastg^ spor'
fto!um-Pau!u reprchenfio&Petri fimulate locutumr,6č ad leniedos tutnultuatiumaios dixcrit  efle mentitumf
quonia li aliquod medacium in feripturis admittiturtomnis ea^ uacillabit audoriras.

Bcat^Auguft ini ad-Hierony mu m de interpretatione grčečo^ feriptoj^ q>uocantis?K de fupflua pofl Jxx. in^
terpretes cditioneTac de expofitione epiftola: ad galathas carpentis. fpiftola.CIHf.

d (Dromo

4 »C>.

i;.,. Qrn *ita

5»*>-

j t l f rc^ i7P^-

58S3&

- 1.3

»m- <•, •

u  i l'"'ft:3 ln  r

■' a**«*?*

«**.-,*'W

ijrJj^ U i U:u Urrv
r  U:.(T> J t& in

‘ I fMrS  J H)

S*SC

ftnuc * lu '.iriu !lt;

Trum

f'ri fin vJl*

.., r <Tp.V

- ; ;'iairr

JV^tmccder
u: ' : -5,quis ig,T r a*_

• ‘ 11  -'colubsJcorm

< J v*OctUTmuaiit

v  mli uspncibr.
J* Haratkrifer*

' ■ 'Vrrlhijsfufxpm'

k tmtum  mor.
' ru dedom opL
rr com  ntplanatio'
i:r  i'arc:quodbo/'
n. . rt eft :& figuri
(bropnlcTtlumi*-
>1 j VlcdogtMofe
■ \r k  aliagra-
tnafofcioafiosinol*'

., | • \madolofcenr'

• • ' macMctnfltio'

rarpen ornnrt

uurSdfS'®"
.. Kurita*«**

^ojlrjrrfS-3
irffcrua^

, r<

, 5 : ;

<* Hrv*:

_  w  OPfTlI
■flffC 9*  uv

, # f I J t

** vn  .hni^ 1 !

ait«® v

• »


|0mmo dilediffimo K cultu finesriffimo charitaris obfequendo atep ampledendo fri & coprcfbv
teroHieronymo:Auguftinus.Nunq aeque quifq ra facile cuihbct inotuit:g mihi tuo^ i domio ftu_
dio^ quieta mia&SC  uere exerckatio liberalis:quang ergo pereupia oino te nofltiftame exiguu qd-
dai tui niunus heo»praEfena uidelicc t corporisgua ipiactia poftea q te beatiffimus nune epilcopus
tuc uero ia epi (copatu dignus fratetAIipius uiditTremeafq 5  a me uiius e» negare no poftu^)mapna ex parte
hi ee relatu eius iprefla?& ante reditu cu te llleibt uidebatrego uidcbatfed ocuiis eius.No.maiome atq_? iliiTTed
corpore duos q noueii«dixcrit:cocordia dutaxat & familiaritate fidiftmsatno meritis^bus ilie atecellit,® uia
ergo me primitus coione Ipus quo in unu nitimundeinde illius ex ore ia diligisfnequaq ipudeter g(i aligs igno-
.tus comedo germanitati tuae frem p>futu^:que nris conatibusTdcinde adiutorio tuctuere ^pfutu^ (parnus. Ni*—
fi forte qd tališ efbut ip(e tibi per eu fia comedatiostg ille per me.Hadenus fottafle (cribcre debuera: (i te udle
epiftola^ folenniu more cotetusifed (catct animus in loqucIas coicandas teemde fludiis nris quae habemus in
Chiifto Iefu domio nro?qui nobis multas utilitate^&uiatica qua:da demoftrati a fe itineris etia p tua charitate.*
no mediocriter miniftrare dignat tPetimus ergo SC  nobifcu pt tit ois africana^ ecclefia^ ftudiola (ocietas: ut in
lterpretadis eoiji libris^ui grxce (cripturas nras q optime tradauerut^cura atqj opam fpedere no oraueris. Po
tesem efficcrejut nosqaocp heamuslllos talesuirosSfKunupotiflimujque tulibeutiusm tuisIitteris (onas.De
uertendis aut in lingua latina fandis Iris canonicis laborare te noliemjnili eo mo quodob interpretatus es:ut fr -
gnisadhibitis quid inter hanc tua:6č.lxx»quo^eftgraai(Iimaaudoritasnnterpreutione diftetrapparcat. $a^
tis  aut ncqueo miramfi aliquid adhuc m hebraicis Iris &exeplaribus inuenitur«qd cot interpretes illius lingua
ptiffimos (ugcr;t,©mitto enim.!xx'(de quo^ uel confihimel tnaioris ipus Concordia*quafi unus ho ciiettno au v-
deo in a!iqua parte certa ferre (niamlnifi qd eispr^minente audoritate in hoc muneresfine cotcouerfia tricue
dam exiftimo,Illi me plus mouent:qui cu pofteriores i ntcrpretarentl&uerbo^ locutionuq^ hebraea^ uia atep
regulas mordacius ut fertumeneenttno (olu inter (e nocofenferuntVled etiam reliqrunt muita; quae tanto polt
eruenda SC  prodeda rcmanerent^i,n«ob(čura funtjte quoqj in illis falli pofle crediturrSi mSnifefta: illos in cis
falli potuide nocreditur.Huius igitur rei pro tua cbaritatecxpofitis cau(is:ccrtu me faciasobfecraucrim. Legi
ctia qu«da (cripta qu^ tua dicerentu w*n epiftolas apoftoliPauli:q^ ad galarhas cu enodare uellcsT uenit i m a —
nus iocus il!c:quo apoflolusPetrus a pniciofa fimulatione rcuocatur Jbi patrociniu medacii fu(ceptu efletuel a
te tali uirotuel a quopfa:fi alius illa (cripiit.Patcor n5 mediocritendonec refellanturfdoleo^fi forte refeili poflut*
ea quae me mouent.Mihi.n.uidetur exiuofi(Iime credKaIiquod in (adis libns heri medaciufi.eos hoies p quos
nobis illa (criptura miniftrata e(tjatq; co(cripta'aliquid in libris fuisifuifle mentitos:Alia quippe qu^ftio eft: fit
ne aIiquando mentiri uiri bomtSC alia qua:(ho cftaitru (criptorcm fandaip (criptura^ mentiri oportuenr.imo
oero no aba^fcd nulla eft quaeftio«Admiftoenim (imel m tantum audoritatis faftigium officiofo aliquo meda—
ciojnulla illo^ libro^ particula remanebitiqu 2 e non utcuiq: uidebitur uel ad moreš dirficilistuel ad fide inere—
dibilisleadem pcrniciofiftrma regula ad mentientis audoris confilium ofFiciuqfreferatur. $i  enim mentiebat?
apoftolus paulus cum apoftolum petruobiurgans dicerefth tu cum fis iudaeusigcntiliter SC  non-Iudaice uiuisS
queadmodu cogis gentes iudairare^oč rede illi uidebatur petrus fecifle:quem non rede fecifle SC dixit+SC  (eri-—
pfi^ut qua(i afos tumultuantium deliniret:quid refpondebimuslcum exurrcxerint pei uerfi hoies prohibentes
nuptias quos futuros ip(epronunciauft& dixerint totum illud quod idem apoftolus de matnmonio^ iure fir —
mando locutus eft propter hoies qui diledione coniugum tumuituari poterantrfuifle mentitumftčilicct no qd
hoc fenferirVfed ut illor^ placaretur aduerfitas^Non enim opus ef&multa comemorarerpoftunt enim uideri cti-^.
am de laudibus dei efle officiofa mendaciaiut apud hoies pigriores diledio eius ardefcatratc^ ita nu(q certa erit
in (andis Iriscafte ueritatis audoritas.Nonne attendimus eundem apoftolum cum ingenti cura upu tat is co>
mendanda: dicerg(5i aut chriftus non rduirexittinanis eft praedicauo nr a?inanis eft achdes ueftrainuenimur
aut SC  falfi teftes denquia teftimonium diximus aduerfus deum^uod fufcitauitChriftum; qucm non fufcita—
uit,Siquis huicdicerettqd in hoc mendacio phorreicistcum id dixeristqd etiam fi falfum fittad laudem dei ma—
x/me pertinetTNonne huius deteftatus infaniam quibus poftet uerbis SC  fignificattonibuš in lucern penctralia
fui cordis aperiret^lamanslnon minore aut fortafle etiam maiore fcelere in deo laudari falfitatem | ueritatem
uitaperari^Agcndm eft igitur4it ad cognitionem diuina^ (criptura^ tališ ho accedatrqui de fanCtis libns ta
iande SC  ueraciter exiftimet:ut nolit aliqua eo^i parte deledari pei ofticiofa mendaciarpotiufcg id qd non inteL
ligit tranfeatlq cor fuum prasferatilli ueritatuFrofedoenim cum hoc dicittcrcdi fibi cxpetsd& id agitrut diui^—
narum feripturarum audorttatibusnon credamus.Etego quidem qualibu(cu<^ uiribus quas dominus fugge-
ricoiailla teftimoniaquxadhibita (untaftruendarutilicatimendacifajiteroportereintelligioftederetutubicp
eo^i firma ueritas doceretur.^uam enim teftimonia mendacia efte non debentrtam non debent fouere meda—
cio. Sed hoc intelligentias tax  relinquo»Admota enim ledioni diligentiori confideranonermulto id fortafle fa-
cilius uidebis qego«Ad hanc autem conliderationem coget te pietas:qcognolcis fluduare audontatem ferip
turarum diuinarumrut in eis  quod uulttqui(q? credat:quod non uultmoncredat|fi femel fueritperfuafum ali^
qua illos uirosper quos nobis haec minift-.ata fuat in (cripturis fuis officiofepocuifte mentirimtli fotte regulas
quafdam daturus e«quibus nouerimus ubi oporteat mentiri:8C ubi non oportea^LQ^uod fi fleri poteftjuullo
modo mendacibus dubiifcg rationibus id explices quxfo!nec me onerofum autimpudentem iudicest per hu,-
manitatc ueraciftma domini nritNa ut no dica nullatcerte no magna culpa mcus error ueritati fauettli rede i

te ueriias^pot fauere raedacio,Malu alia cu fmcenilimo corde tuo Ioqui cupereiSCde cbriftiano ftudio coferref
■ t  iti .clxu

led huicdeliderio mco nufaepifiola fatis efi.^berius id pofium per fratfem quem mifccndum &aledum duU-
cibus atcp utilibus fcrmocinationibus tuis mififie me gaudeolSč tamen quantum uellem ncc ipfe qd' eius pace
dixerim*forfita capit:qq in nihilo me lili p ra: tule rim.Ego enim me fateor tui capacioremlfed ipfum uideo fie/-
ri pIeniorem'/quo me fine dubitatioe ancecedit:& pofiea q redicntj?qd domino adiuuate profpertoo fiat curfu j
cum eius pedoris abs te cumulau particeps fuerolnon erit ipleturus qd in me ad huc uacuum crit^atcjj auidu tn
fenfuum ruoiplta fietiut ego etia hinc egentior fimnlle copiofior.Sane idem frater aliqua (čripta nfa fert fecfi •
auibus legendis fi dignatione adhibueris&tia fincera fraternacn feueritate adhibeasftjua:(b.Non enim aliter ih¬
teli igo quod feriptumcfHjEmcndabitmeiuftusinmi]ericordiai& arguetmejoleum aut pdoris non ipinguet
caput meum^ifi quia magisamatobiurgator fanans:q adulator ungenscaput.Egoaut difiicillime bonusia-
dex lego quod fdipferimdcd aut timidior redoaut cupidior.Tideo etiainterdu uitia mcatfed ca malo audire
a melioribusrnc cu me rede fortafie reprehenderoirur fus mihi blandior:& meticulofa mihi uidear in me po*
lius q iufta tulsfie fententsarn.

Eiufdem ad eunde de referiptione libri uiro^ illuftrumlSC de eode capitulo apofioli ad galathas:cuius infeti-
"biturargumentum.

i p |bip uiroi^ illuflriu comedatjfcd incongrucputatepitaphiuappcllari&u etia uiuentiujTcribant opu

fcnla.Monet quoq>Hieronymu;ut expofitione fua in apoftolu ad galathas ingenua leueritatc emeii/-
dcrifie cmittendo offidola mendaciatfcriptura^Abrogcf audoritaslfuadeea re fnfam aperittputans ifiituta
legalia ficu t couerfis ex gentibustpnitiofaTfic natura iuckis fuifie pmifiadumd in illis non ponerent Ipe falutis.
In fine uero crrorcs-Origenis oftedit:& catalogu haereticof^ rogat defdibi.

EpiftolaAugufiinfcidHieronpmum.CET.

ODmino dilediffimo SC  cultu finceriflimo cbat itatis obfcruadoKarq} amplcdedo fri SC  edpref by te.~
rcd-dieronymo^uguftinus in domio falute.Heo gfam?^ p fubfcrfpta laluatione mshi plena epi/_
ftolareddidifii:fed breuiorem muliutqex te učile fumere»tali uiroVa quo tpa cjfalibctoccupeunul—
Ius firmo plixus efi 4 (§>_ uaq itaq? nos ncgociofc alicnofcteorifip ficculariu curis circ ufiemur igeti -
buštamen epifiola: tua: breuitati facile no ignoficretnifi cogitare q paticioribus ucrbismeis red dere d uare

aggredereguazfoifianobifculfariacollocurioneinecmultuadnosdifiungedos liceatabfinrecorporalf/čjcj fi/"

nec ipfi te noftitna tu quoq>no uideš ea.lBi aut tibi no obaliud notus esrnifi qa nofii aium tuufSC  nos cu no me -
dioenter nouimus in Iris tuisiin qbus benedidmus dominu&j? tibi SC  nobis oibufcp ffibustqui tua leg ut?te tale
dedit.Liber qde tuusiter ca’t era no diu tOte?  ucnit in manus nfa siSC  qua fir eius lfcjiptiorneicimus adbuc. Ko
enim hoc codex ipfe ut aflolet in limmari pagina pratedebadepitaphiu ta m e appcllari diu batdr apud que m->
Uentus efttqd el nome tibi placuifie ur uiderci>eaederemuslfi eo^ tatu hoiummcl uitasmcl feripta 1 1  giflemusj
qui ia defučti tffet.Cu uero mu!toR«& eo rpe*quo fčr.bebaflfSi nuc ulčp uiuetiu ibi comemoratenf’ opufcula ;
miramurcur hueei titulumel ipoluerisJuel ipofuiflecredans«Tame utiliter a teconlcriptujeunde Iibip faris npr-
probamusin expofits6e quoqi epifiola pault apofioli ad galathas iuenimus aliqd;qd nos muhurp moueat.$i
eni ad Ceri  pturas fačtas admifia fuennmielut offlcicia mčdacialqd in eis remanebit aucfloriratisfC^ ua tande
de leripturis illis fnfa pferetlcuius podere cotetiofa falfitatis fubt uatur iprobitasfStatim.n.utptuIcnsdi aliter
fapitrqui cotra nititut rdicctullud qd prolatu er itrhonefto aliquo officio feriptore efle medtu.^bi.n.hoc no po >,
teridffi poteric in ea narratioe/qua exorfus apofiolus aitfQ uaaut fenbo uobistccce cora deotquia no mentiof^”
Y(crediaffirmariqi metitusteolocolubi dixit daPctro &PBarnabjYcu uidereqa no rečic ingrcdiebanf ad ucritate
euangeliifSi enim rede ingrediebintur iiliiifie metituseft.^i autibi metiruscfiiubi ue^ dixit. An ibi ue^ dir-
xifieuidebitunubjJiocdixeritfqd lcčtor fapitf(£iim uero cotra fenfum ledorisaliquid occurren Aofficiofo me —
dacio depurabirurfNon enim deefiepoteruntcaufaeur cxiftimeruKaon folum potuifletue^' rtiam debuiffe
mentirijfihuicregula conceditur locus, Non opus efi hanc caufarn multis uerbis ageretprafertim apud tes
cui iapienter prouidenti didum fatis cft^Tequaq uero mihiarrogauerim ut ingenium tuum diuinodono aure-
umimeis oboliš ditare contendaminec eft quifquam magis te idoneus qui opus illud emendct:neq; enim a r re
docendus esiquomo intclligatu«qd idem dicidfadus fum iudsis tancj iud^usfut iudacos lucnfaccrcmK& cx*
tera qu,x ibi d icu n t u r:co m pafiioc mifericordia; non fimulatione fallaciae.Fit enim tanq argroCus qui minifirat
a:grotoTnon cum (e febres habere menritunfid cum anio condolcns cegi tatlq uead m o d u m fibi (cruin uellt trfi
ipCc  agrotaret^aam utiq; iudarus cratlchrifiianus autem fadusmon iudazoip faeramenra reliquerat^ux coue/ —
nienterillepopulusr& legitimo tpequooportebanaccepcratJdeoq 5  fuiccperateacelcb-andaY:um lam chrifii
efiet apoftolusjut doccret non efie pernitiola iiaqut ea uellent ficut a parentibus per legem acceperant cufiodi
reietiam cum in chiifto credidiflenttnon tamen in eis etiam conftituerent (pem falutis:quoniam per dominum
^efum falus ipfa:qux ipfTs faeramentis figmficabatunaduenerat Jdeoq^ gentilibus q> infuetos a fide reuocarent
oneregraui k  non necefiaiio nullo modo imponendaefiecenfebat.Q_uapropter non idco»Petrum emenda/
nittg? paternas traditioncs:obferuaret:quod fi facereuelletTnec mendacitennec incongrue faccrct£ju : s enim ia

ific

ha SC

gsa 5 s$.

.H

■ >>?!
■n ::St

' O K

KjfeCS

“•“■c

‘ °p»-'

*nr

*Ftim

Uir 'UtC(

•Uta,

II i

n*

dcbuiil«

sZ»* em ’

»ir 0*9

cnini3 irC

K 3 gg

»SSSSSg.

bSUgs

\2*Z25*

•<?<

,, i»*

_ t * >l>i * t »rfW

2 EJ?wi;

' ^JOKupccn^

• urnem uflrmur igen-

, r *»-\W.^uare
<nfr  corporaJiJ^ f Ir

■ »d mmi

• ;i  • idmw:hocmo
• ruufcfns  tuno mc*
l *  ’!J • I ,  lit: ter,ilc

■M" ttsjjhuc.Ko
• W; at udque ia-
"o ’ :■■ y:a\' gdumug

• tvtrf  opulcula;

: - - ič m fatisap-

. :iymou<ar.$i
•r § ^ uiunde
■ .-.ut i' ulrnsilalifci
i  K! ’.^h.n.h«r.6po^
>| Jm i qyii no rrentiot^*
‘ichirf jd ucnrjte

Uwc1 riu™

ira SL  ipie uefe correčtus eR.Et paulus učna narrauitfnc fančta fcripturaiqua ad fide pofteris edita eftradmif*.

la aučtoritate mendacii tora dubia nuteuSC flučtuet.N6.n.p5t aut oportet Iris explican!qta SC q  inexplicabilia
miilacnlemiflnčfifi hoccoceflenmiis.lPnfl^faiu nt*nrtnne*minr, C*. .-..z-. __... n -

. a A  paflione Si refiirrečlione-Chriftilfdato

ac manifeftato iacro grada fecundu ordin&MelchiTedechsdhuc putabat uetera faerafno ex cofuetudine fole—
tiitatisffed ex nečedna te falutis efle celebradajquae tame fi nunej fuiflent neceflanafinfručluofe atq? inaniter p~
ei»Machabaftnartyres fierent.Poftremdillud qd pradicatores gras chriftiao&dudei tanq heftes legistofeque^
bantfrSos atq? huiufmodi errores SC  uitia dicit fe danafejfič ut ftercoraarbmatubt chriftfi lucrifaceretmon ob
leruatioes legistfi more pa trio celebrarentKficut SC  ab ipfo celebrata (utjfine ulla falutis neceflitate?no ficut mr
dai celebradas putabattaut fallaci fimulad6e*qd in*Petro reprehederat.Ma fi q)pterea illa lacfa celebrauit^a
fimulauit le mekufat iilos lucrifacereccur eda no facrificauit cu getibusfcja SC  iis*qui fine legeerautanj fine fe —
ge fačtus efbut eos quoq; lucrifaceretlnifi qa Sl  illud fecitiut natura tudamstSC hoc toru dixit?no ut fallaciter fe
fmgeret efle qd no eratrfed ut mi fericorditer eisfia fubueniedu efie fetiretfac le iple in code errore laboraret: n5
fcilicet metientis aftui&tfed cdpatietis arfečiu^cd eoipfo loco generalster intulitifačlus fu infirmis infirmusV
ut infirmos lucrifacere:ut fequens coclufioioibus oia fačtus fumt oes lucrdacerefad ha^crefereda intelligaturj
ut cuiufqi infirmirate ranej in fe ipfo miferatus appaeeat,No.n.6č cu diceretequis infirmatui^č ege no ifirmor?

co—

parabifiter.n.pulchrior elt ueritas chriftianoK:qidelena gracco^.Fro ifta.n.fortius nfi martyres aduerlus hac
'SŠoJomaKj pro illa-Heroes aduerfus-Troia dinucauefunt.Neq^ ego hocio dicomtoculos cordis recipias&jucs
abfitrut ami(eris:fed ut aduertastquos cu heas fanos & uigiles/nelcio qua diffimulatioe auertiftnut no intende-^
restqus: c5fequanč’ aduerlafft Icmel creditu fuent-pofle honefte atq^ pie accip&riptore diuino^ libro^in ali- —
qua fui opis parte menriri.Scriplera ia hinc oliquado ad te epiftolafquse noperlata cfbqu?a nec is prexi«cui p-
ferenda tradideralex qua illud mihi luggeftu elWu ifta dičtare:qd in hac quoq? prsetermittere no debuitf ut fi
alia elt fma tua4eadeqjmeliondmori mco libenterignofcas,$i enim alitet fentismerucp tu lentisVnam nifi ue^
fitmielius efle non potrat no dica nulla certe no magna culpa«neus error ueritati fauetlfi rečte in quoq:ueritas
pot fauere mendacio.&sOngene aut qd reiČribere dignatus es:ia fciebaTnon tantum in ecclefiafticis Iris-t-fed i-
oibus rečta SC  uera qu s x inuenerimus approbare atq; laudareKfal(a uero SC praua-improbare atq? reprehende^
re.Sed illud deprudentia dočtrfnao; tua defiderabam^ adhuc defrderdiutnotanobis facias ea ipla eius etra —
tarquibus a fide ueritatis lile uir tantus receflifle cognofeitur.In libro etiam quo cundtos quo^ mem jnifle po^-
taifti  feriptores ecclefialticos SC  eogi feripta comemorafli^comodius fierctmt arbitrortfi nominatis eis quos hx
refiarchas efle nofti’/quando ne ipfos quidem praetermittere uolueristfubiungeres etiam in quibus cauendi cf-
fennqq nonullos etiam pr^termileris:qd fcire cupererrwquo confilio fačtum fit.Aut fi illud uolumen fbrte one —
rare noluiflifatcommemoratis htercticis non adderesan quibuscos catholica damnarit aučloritas:qutefo ne
graue lit Irario labori tuojl^uo non mediocriter per domini noftri gratiam in latinam linguam lančto^ ftudia
SC  accendifti Si  adiuuiftnid quod ibi per humilitatem mcam fraterna charitas indicidut fi occupationes tua:
finunt-oium hteretico^. diuerfa dogmataiqui rečtitudinem fidei chrifliana ufq^ ad hoc tempus uel impuden^
tia uel pertinacia deprauare conati funtjuno libello breuiter digefta eda^in notitiam eorum :quibus autem no
uacat propter negocia/aut no ualent propter alienam linguatraam multa legere atq^ cognofcere. B>iu te roga<-
remlhifihoc loleret efle indicium^minus de charitate pr^lumentis. Nune in terea fratrem noftrum itvChriflo
3 aulum 4 nultu commendo benignitati tua:cuius in nfis regionibus exiftimatioi bonucora deo teftimonium
^ ^perhibemus. Argumentum.

E)duaspriores epiftolas refcriptapoftuIat?miraturq>noua eius editio libri lob ex hebraeoa ueteri fe-—
icudu.Ixx.fterpretes diflbnaretdaartat? ut potius utere editione graca fecudu,lxx.latine ueritati reddatv
pp illo^ aučtoritate etia ab apoftolis approbata;q noua texat ex bebra’o^ecclefia haud facile; fit receptura.
((BeatiAuguflini epilcopfad  beatu-Hieronymu prefby tevz  ad referibedu prouocatis^ ad Iterpretationp feri—
7' V ptura^exgracofecundum.lxx.interpretesexhortantis. Epiflola.CTl.

d ©mino uenerabili SL  defiderabili fančto fratri 8C  copref bytetoHieronymo^uguftinus in domio

falute.Sx quo ccepi ad te fcribere;aut tua feripta dehderarctnuncj mihi occurrit occafio: q utp dei
_  feruum ac miniftiy fideliflimu mihiop pchariflimu mea tibi offerretur epiftolafqualis filius nr- Cy—

prianus diaconus;pcr hunc certe lta fpero Iras tuasfut. certius in hoc re^ generequicq fperare no poflim.Nam
nec fludium in petendis referiptis memorato filio noftro deeritmec grada in promerendisfnec diligentia in cu^-
ftodiendismec alacritas in pcrferendisTnec fides in reddendis:tantum fi aliquo modo merear«Adiuuet domlus
SC adfit cordi ruo SL  defiderio meolutfraternam uoluntatemmulla maior uoluntas ipediat.C^_uia duas ergo ia
epiftolas mi(i:nullam autem tuam poftea recepiTeafdem ipfasrurfum mittereuoluiteredenseas non perucniC-
le.© ua fi 8C  peruenerunttac foi tafle tua potius ad me minimeperuenire potueruntTea ipfa feripta qua iam
mififtM-iterum mitte: fi forte referuata funt.$in minus rurfus dičla quod legam: dum tamen his refpondere
negraueiis?quod iamdiu efl: ut expečlo:ptimas etiam quas ad te adhucprel byter Iras praparaueram mitten
dasper auendam ffem nfm profutu^l qui poflea nobis collega fačtus iam ex hac uita migrauitmec eas tune
r  * r iiii .clxis.

/

jpfe pfejrc pomiga cotinuo c!u pficifci difpofuifcepifcopatus farana detctus&c dcidc m brcni defuctus e: rtia
nuc mrttere uoluifut fdas in tua col loga g olf inardefca:qua ui patiadfg? a me ta loge abfut fefus corporir tui:p -
quos adire poRIt ad atum tuu aius meus mi ff duIciRime SC i  domini mebris honorade.fn hac aut epiftola hoc
addo:qd poRea didicimus ex hebrazoRoba te interprctatulcu ia quada hercmus interpretatione tua eiufde f p -
phetseexgrxcoelogouerfainlatinulfubitameaRerifčisnotaRi*quazinhebrazofut:&ingrazco defutrobelisat
q USC  in grrcco inuemunt% in hcbrszo no fu&a mirablli diligetialut gbufda in locis ad uerba fingulas ffellas fi r
gnificates uideamus eade uerba ee in hcbrazoiin grazco aut no eRe.Porro in hac poReriore intcrpretatioc:qux
uerfa e ex hebrazolno eade uerboip fides occurrinnec paip turba t cogitateifuel cur in if la pria tata diftgetia figa,
tur afterifcKUt minimas ctia particulas ofonis indicet deefie codicibus grazcis quaz Tut in hebrazisluel cur in hac
altcra qure ex hebrazis cfbnegligetius hoc curatu (itrut n5 eade particulaz locis fuis inuenirentf/aligd inde exe,-
pli grazuolui ponere.Jped mihi ad hora codcx defuit:qui cx hebrazo eR. Yerutame qa prazuales igeniofno folu
qd dixerimme^ etia gddicere uoluerimlatiš ut opinor ltelligistut caufa redita qcf moueuediReras. Igo fane
te malle grazcas potius canonicas nobis lterpretari (cripturas:qu£E.Ixx.i'terpretu audoritate phibent. Perdu$z -
•n.eričfi tua iterpretatiop mukaš ecclefias freguetius cceperit Ieditari:qda grazds ecclefris ktinz  ccclefiaz dik-
fonabudmaxie ga facile cotradidor couincit"rgrszco plato libro.i.Iinguaz notiRimaz.(^ mfgs aut in ecj-epJ cx

ratfHuc accedit:quia etia cofulti hebrazi pofiut aligd reipodereTut tu iolus neccRarius uidearisrg ctia ipfds pof *
lis coumcere(fed tame g ludicetrmi^ fi potueris inuenirc.Na gda frater nr epi(copustrum Ieditare conflituifs-
feti  ecclefiascui praeRunterprctatione tuarmouit gdda loge aliter abs te pofnu apudRonapphetalg erat oium
lenfibus memoriazq 3  inueteratu:& tot aztatu fucceRionibus decatatuJFadus eR aut tatus tumultus i  plazbeSma "
xime prazcis arguedbus 8C  inclatnatibus calunia falfitatisiut cogeretf epiičopus ciuiratistfudaeo^ teRimoniu Ra '

re fine plasbe^inde etia nobis uidet£aliquando te quoqj in nonullis falli potuiRe(& uide hoc quale fit in eis Iris V
quaz no poffunt collatis ufitata^ linguatp teRimoniis e m eda ru  Proi nddnon paruas deo gras agimus de opere
iuo*q> euangeku m ex grazco interpretatus esrquia pene in oibus nulla offenfio eR:cum fčriptura grazca cotule —
rimus.Nfnde fi quifqueteri falfitati cotentiofus faueritTprolatis coli a ti fq; codicibusruel docctur facillime uel re -
fellitur.Et fi qu;eda rariRima merito mouent ? quis ta durus es:qui labori ra utili no facile ignoičatJcui uice laur-
dis rcferre no fuificitf ^uid tibi aut uideatuncur i multis aliter (e heat hebr^o^ codicu audoritaslalitergras/-
co^»guredicitu,Ixx;uelledignarerisaperire.Neq 5 ,n.paruupondushabctilIa:qux ficmcruitdiffamari.lt ga
nfos apoRolosaion folum res ipfa indicattied etia te atteRatu efle memini.^acp hoc plurimum profueris?Ti cam
(cripturam gr£ecatqua.lxx,opari (untdatinse ueritati reddiderisfquac in diuerfis codicibus ita uaria eRait toIIc». —
rari uix pofiitf& ita lufpedame in graeco aliqd inueniaturmt inde aliguid proferrefaut probarc dubitctur, Bre--
uem putabam futuram hanc epiRolamjfed nefcio quoira mihi dulce fadum eR in eaprogredi ac fi tecu loqne-
rcr«$ed obfecroper dominumrne tepigeatad oia relponderetK pratRare mihi quantum potuerisrpraefent/am
■;tulm. /irgumentum«

fei Vcccnfčt Hieronpmus tribus cpiRolus fub titulo qua:Rtonum (ua opufcula eRe reprehenfin&ad fin

r  gula qu^q? rcfpodet.Libfji de ecdefiaRicis Icriptoribus no  epitaphiu ut ille opinabatursfed de llluRri
□usuiris aRerit pracnorarum.Sua expoiitione epiRolre de reprehenfione petri in epiRola ad galathasJ^audo
rita te uete^& ex apoRolicis ačribus cofirmat.Cotra uero AuguRini fiiiam inter eos qui ex gentibus uel cx cir
cuncifione credidcrant improbattdicens illam chaeriti 8C  Ebionis ha^refi conuenire.In fine uero fua interpreta/
tionem ex hebr^oiana ecclefiac fručtuofam tuetur obieda refellcns.

| Beati Hieronvmi ad auguRinu ad tres priores refpofiua de titulo uiro^t illuRriujde expofitoe epiRoIte ad ga
lathas:& de fua ex hebrao fčriptura^ ttadudionc. EpiRola.CVII.

d (Dmino uere fc5 SC  btiRimo papae AuguRmo Hieronymus in chriRo.Eres fimul epiRolas imo bre

ues libcllos p diaconu cyprianu tuac dignationis accepirdiuerfas ut tu noias gfliones iut ego fen tio
reprehefiocs meo^ opu(culo^'eotinentestad quas fi reipodereuoluerotlibri magnitudie opuserit:
ftame conabor quatu facere poRutmodu no egredi epiRole Iogioris:6C feRinati fri mora no faccrejga are tr/duu
g g>feduseratTa me epiRolas flagitauinut pene in procindu hxc  qliacuq? (ucefficere copellarrSC tumultuario
reipodere ferraonelno maturitate fcnbentisifed didatis tcmeritaterg plaeruqr no in dodnna (ed in cafu uerrit":
ut fortiflimos qucgj milftes fubitabella contutbantrSč an cogunf fugereigpoflintarma corripcre.Cretc^ nra
armatura chriRus efttSč apoRoli Pauli inRitutio:qui fcribit ad ephefios.Aflumite arma dei ur poRitis refiRcre
*n die malo :$C  ruriumrState fuccmdi lumbos ufos in ueritatetSč induti lorica iuRiciar:K calciatipedes in prre/
parationeeuangelii pacisfup oia accipientes (čutu fideRin quo pofliris uniuer(a tela maligni ignita ext/ngue^
re;&galea falutisaRumitci&Igladiam (pustqdeR uerbum dei.Hisquondam telišrex Dauid armatus proce/
debat ad praelmmj&r quinq; lapides de torrente accipiens leuigarostmhil afperitatis SC  fordium inter huius fx
culi turbines in fenhbus fuis eRe monRrabatjbibens de torrenrcin uia?8C iccirco cxaltatus caput fuperbiflimu

tuidommer

/


i , ; cihrj.

Qfci

1!

£££

i "'' ,(1, ' l prti

■jKcs

>CH

4ut *^ c
tcflirJ CJ

U-S ^
5*^  c °"<Wf

;. T 4 ' i .i CTat °iotr

^‘pilbclm.

L*o%rr
n k/  I

mooi

'unmhčb

rt n

** <p*k  f.tmcij
• ■•m.lt-o
mpir i grxci c č
xrfor  ^'■'illimc u
•T '>odaiiuice
»•‘iomaAfitfrs
CMMAmiftl
■o* pcofums-Vi c
iNmmrflaittc
* ;mit  dubitctur.
'dllcfitCCulo

'V trvfrhmGj^sd
p^MnCrdcidltu

i ij ib»hj«fou

,o rniiSrtOf! rx
^ rofui infcrrn

r

i

W

■ jrS  w
j Cd«r k *

U ■ g

jljrtlfr

i*>r

.ffMp ^

<» 4*4

tui domine.E)icamus &nosjparatu cor meu deus/paratu cof meuicantabo SCpfalfa i  aIor*a mea,Exurgc pfalte
riu 8C  citharaiexurga dilucuteut i nobis poflitipleri * Apios tuu«« ego fplebo ilfud: SC  dominus d ibn  uer bu
euagelizantibusuirtutemulta/fTecjuocp ipfuorarenodubitoiutker noscotendentes aentas (upct»Non enim
tul qris gloria (ed chrifti:cuqj tu uiceri»& ego uincaffi meu errore keflexero:‘3č ecouerfo me uincete tu fupasV
qa no filii paretibusfed paretes liberis thefaurizat.Et in paralipomeno libro legimus?q> filii ifracl ad pugnadu
^pceilerint mete pacificaViter ipfos quoq; gIadios*& effufiones fanguinis 8C  cadauera .pdratoi^no fua kd pa,-
cis uičtoria cogitantes.Refpondeamus igitT ad ofaiac mukipfices qdiones breui H deus iuflTerit fermone idlua-
rnus.Frsetertrntto falutationis offida:quibus meu demulces caput. Taceo de bladitiisjquibus reprehenfione
meiniteris cofolari.Ad ipfas caufas ueniajJSicis accepifle* te libru meu a quoda fratre q titulu no haberetri quo
fcriptores ecclefiafticos ta grarcos q iatinos enumeraueri.&uq; ab eo qreresnjt tuis uerbis utarVcur Iiminaris pa
gina n5 eflet infcriptai uel quo ceniercc' noidfrefpodifle appellari cpitaphiu?& ai gumetaris g, rede uocaretki-
eop  tantu uel uitas uel fcripta ibi legifles: qui ia defučli eflent. (Su uero multo^ in eo tepore quo fcribebat; SC
nune ulčp uiuentiunbi edmemorarenf’ opulculatmirari tedicisJcur ei hunc titulu fpofueri.Puto itelligerepru
denda tua:q? ex opere ipfo titulu pomeriš itelligere.Legifti em' SC  grascostSC Iatinosqui uitas uiro^ illuilriu de
krip(eruncqd' nunq epitaphiu huic opi ifcripierintrfed de illuftribus uiristuerbi grada ducibuslphilofophis?
oratoribus1hiftoricisJpoeds{epicis}tragicis:comicis*Epitaphiu aut proprie leribic mortuo^.Q_uod quide in
dormitione (ande memorix Nepotiani pref byteri*oI/ fecifle menoui.Ergo hic liber de illuftribus uiris uel ( p
prie de (čriptoribus ecclefiafticis appclladus efiilicet a plarrifčp emedatoribus iperids de audoribus dicaf’ in*
lcnptus.^ecudo loco qri^dixeri in cometariis epiftolx ad galathas paulu id lpetro no potuifie reprebenaere:
quod ip(e feceradnec i  alio arguere fimuladonetcuius ipfe teriebat reus?k aderis reprehenfione apoftolica no
fuifle difpenlatoria (ed uerajŽ me no debere docere mendaciuded uniuerfa q fcripta funt tta fonare; ut fcripta
(int.Adq primu refpondeodebuifleprudentiaprxfaduculxcomentarioj^ meo^ meminifledicedsfcx pfona
mea«Q_uid igitT ego ftultus aut temerarius1qpollicear qd' ille no pomit3rhinimefquin potms i eo mihi u idc^
or cautio«atq 5  timidioriq> ibecillitate uiriu mea^ (ende^Origenis comentariostfu (ccutus 4 $cripfit eni ille uir
in epiftola^auli ad galathas quinq^ proprie uolumina:SC decimu ftromatu fuoy libro^ comadco (iip exple^.
tione eius (ermone copleuit.Tradatas quoqj uarios SC excerpta f q uel (bla poflent fufficererc6pofuit,Frxter/■
mittod3idy mu uidente meu s 5žApoIlinare4aodicenu de ecclefia nu p egre(iut5^Alexandru uetere hxreticum>
Cufebiu quoqj cmifenu SC  TJieodof^ heracIeoteJq5d’pfi nonullos fup hac recomentarios re!iqrut,E quibus fi
pauca deccrperefieret aliqui:quod no penitus conrenered4taqj ut fimpliciter fateardegi hxc oia: SC  in mente
mea plurima coaceruans/accito notarioHiel mea uel aliena didauunec ordinis nec uerbo^ interdujnec fenfuu
memorJa domini mifericordix eftrne p imperitia nodra ab aliis benedida difparcant?5C no placeant inter ex—
traneos:q placent inter fuos.Siqd igitf reprehelione dignu putaueras in explanatione nodrareruditionis tux
fuerat qrerelutru ea qux fcripfimus haberent m grascisut fi illi non dixident?tunc mea proprie fententia con.
denares:prx(ertf cu Iibere prxfadone cofediis fimOrigenis comentarios me ede (ecututSč uel mea uel aliena:
didade.Et in fine eiufde capituli:qd' reprehedis fcripferi^Sicui no placet ide (enfus;quo neoPetrus peccafiei
neoPaulus procaciter odeditur arguide maiorerdebet exponerefq con(equentia*Paulus in altero reprehedat:
quod ipfe comint.Ex quo odedi me no definiteid defendere*quod i grarcisIegeralfed ea expredide q legeržfut
ledoris arbitrio derelinqueresutru q>banda eflent an iprobanda.Tu igit ne qdP egopetieramo faceresaiouum
argumentu reppiftflut afferesgentilesjqui in chriflu credidiflentdegis onere liberosieos aut qui cx iudasis ere,
derentlegi efle (ubidoslutp utrorucp pfonarSiPaulus redereprehedercteosjqui lege feruarcnt*qfi dodorge
tiu^Et Petrus iure reprehenderctTqui princeps circuciHonis/id ipauerit getibusquod foli qui ex iudxis erant;
debuerunt obferuare.Hoc fi placetamo quia placetfut qcuq; credunt ex iudadsjdebitores fintlegis faciedaemu
SC  ut epifcopus in toto orbe notiflimusldebcs hanc ^mufgare (cntentia:8C in aflenfu tuu oes coepifcopos tra/-
%re«Ego i paruo tuguriuculotcu monachis.ncu copeccatoribus mds de magnis datuere no audeojnifi hoc in-
genue confitenTme maio^ fcripta legercjSC in comentariis fecundu oium confuetudine uarias ponere explana
tiones^ute multis (equaf’ unufqfq?:qcf uelit«C§_uod quide teputo i feculari Iitteratural& i  diuinis libris legif*-
le:5Cprobafle.Hac aut expo(itione qua primusOrigenes in decimoStromatu Iibrorubi epidola pauli ad gala-
thas lterpretafTSč cxteri deiceps iterpretes fur fecutialla uel maxime caufa fubitrodacutfut>Porphyrio refpon —
deat blademati:q pauli arguit ^pcacitatef^ prkipe apoftolo^ petru aufus ed rprehedera^ arguere i  facierac
rone codriger«qi male fecerit&i eo errore fuerini quo fuit ipfetqaliu arguit delmquete.(^ufd dica d&Ioane/
q dudu i  Dotificali gradu codatinopolitana rexit ecclefia:5č f pprie (up hoc capitulo latidimu exarauit Iibrujin
quoOrigenis SC  uete^ fenteriafed fecutus.Si igit" me reprehedis erratematere me qfo crrare cu talibusfecu er-
roris mefmultos focios hfe pfpexeris:tu ueri tatis tux falte unu ad dipulatore |>ferre debebis.Hoc de explana-
tiče unius ca pitali epidok ad galathasjed ne uidear aduerfus rone tua niti tediu nuero 7 5Coccafione uiroR> il
ludriu fubterfugere ueritatemec manu auderc colcrerdbreuiter de fcripturis^xepla .pponaftn ačtibus apodo-
lo^ uox  fačla ed ad petru diccnsjfurge petre occidei^ maducati.oia aialia qdrupedu SC  ferpentiu terrxt SC  uo^
Ltiliu uo dičto odedic" nullu hoicm fecudu natura ede polluturfed eqliter omnes ad chrid/ euangeli--

um puocariJVd quod petrus ie(podit^bfit.(5_uia nunq maducaui comune SC  imundu.St uox ad cu de cx\o
fa&a ed dicesVqux deus mudauictu ne comune dixeris.Iuit itaq; cxfarea:S^ ingreflus adCorneliu aperiens os
fuu dixiti ueritate coper«qa no ed pfona^ acceptor deustfed i  omni gete q timet eu.3C opat iudicia: acccotus

eft illi«Teniqj cecidit fpfritus (an&us fuper eotiSC  obdupuerut cx circuncifione fideles qui uenerantcu-Petro;
o, sc in  nationes gratfa fpiritus fancdi fuiflct effufa.Tunc re(po£difrPetrusSiunquid aqua quis ^hibcie poteft'/
ut no baptizenmr hi qui (piritu fantdu acccperuntrficut SC  nosfEt luflit eos baptizati i nomine lefu ehrifti, _

SC  manducadi cu illis;'^Haibus omni ratione expofitaJnouifli me oratione fua hoc fermone coclufitffi ergo ea-
de grada dcdit illis deustficut Sčnobis qui credidimus t dominu^eiu chridu/ego quis era q pode^ibcre deu^
f*fis auditis tacuerut:Sč glorificauerunt deu dicetes.Ergo SC  getibus pcenitetia dcus ad uita dedit* Rurfu cum
multo pod tepore paulus Si-Barnabas uenidentAnthiochia; SC  cogregata ecclefia retulifientrtjta feciflet deus
cu iI!isV6č quia apuidet deus getibus oftiu fidei:quida defcendetes de iudaca doceba»fratres*atq 2  dicebantfnifi
circundamini fecundu more-Moy fijno potedis falui fieri*(S6mota igitT (editione non minima aduerfus paulu
£&Barnaba:datuerut afcecler«& ipfi qui accufabanuSč hi qui acculabatihd apodolos SC  pref by teros hierofo.

diojpetms (olita lšbertate*Viri iquit fratreštaos (čitis quouia ab antiquis diebus i nobis elegit deus p os meu au -
dire uei bu euagelinSC credere:5č qui nouit corda deus tedimoniu phibuitldas illis (piritu fančlu*ficut &nobis?

SC  milil difcreuit iter nos SC  illoscfide purificas corda illpi^.Nupc aut quid tetatis deiMponere iugu fup ceruice
difdpu!o^Tqd neq? patres nodri neq’ nos portare potuimusVfed p gratfa domini nodri iefu chridi credimus
faIuari:queadmodu SC  iili.Tacuir aut ois multitudolSč i (ententia eiu&iacobus apodolus 8Cces fimul prefbyte ' ■
mrafieruntvHacc no debent moleda ede Ietdornfed 8C  mihi SC i\li  utiliaiut probemus ante apodolu paulu non
(gnorade petru imo principe huius ede decretiilege pod euangeliu no ede feruanda. B>ens’q 9  tata: aučloritatis
, petrus fuinut paulus i epidola fua fcripferin®eide pod anos tres ueni hiero(b!yma uidere petru:& mali apud
eu diebus.xv.Rurftkp i coiecjntibu^pod anos»xiiii*a(čedi ite^t hiero(oIymaieuBarnaba adupto St-Tito* 4fce *
di aut fecundu reuclatione:& expofui eis euangeliuajcf pracdico i getibusfodedens no habuide fecuritate pra:
dicadi euageliiinifi petri 8C  qui cu eo etat fuidet fenteria roboratuJ>tatiq; (equit .Jemati aut his qui uideban -

a  t  rz"

go eo tepore cu petrus uenidet antiochiafflicet hoc apodoW ačta n5 (cribantKled affirmanti paulo credendu
fit^in facie illi paulus reditide (e (cribitfcjuia rcprehedbilis erat,*prius eni q uenirent quida ab lacobcecu genti -
bus edebat.$u aute uenident! fubtrahebat fatSC  (egregaba&tmes cos*qui ex circucifione erat? SC  con(en(erunt
cu illo castcri iud^itita ut barnabas adduceretf ab his in illa (ImuIatione«$ed cu uid<do«nquittp no rede ingre -
diebant^ ad ueritate euagelii:dixi petro cora oibus.fi tu cu (is iudaeus gentiliter SC  no iudaice uiuis?quomodo
cogis getes iudaizare^ cxtera.Nulli ergo dubsu efbq? petrus apodolus fentetia: huius^cuius nuc praeuarica
tor arguit'’rprimus audor extiterit.Caufa aut pr^uaricationisaimor ed iudxoRt. E>icit eni fcriptura; q> primu
edebat cu getibus»<f u aut ueniOent quida alacobo*f fubtrahebat (e*8i  fegregabantimes eos*qui ex circucifione
erat.Timet aut iudtcostquoi^ erat apodolusTne p occafione gentiliu a fide chridi recederet; SC  imitator pado r-
ris boni pderet grege (i bi creditu.Sicut igitT odedimus petru bene quide (enfide de abolitione legis mofaycaz?
fed ad (imulatione obferuanda: eius timor copulfi3V ideamus an ipfepaulustqui aliu arguidtale quid fecerit/
Legimus quide in eode librotpambulabat aut paulus fyria SC  cilicia«ofirmans ecclefiaslpuenitc^ in-Derbe SC
'^LiihaiSl eceediičipulusquidaeratibunoie^Timotheulfilius mulierisufdua:fidelistpatreautgentili.Huic te¬
dimoniu reddebanttqui m lidriserat 66lconio fratres^hunc uoluft paulus (ecu ^ficifci: SC  affismes circucidit
eu ^pter iudteosKjui erat in illis locis.$cicbant enim omnes^ pater eius gentilis edet.® beate apodole paule
qui in petro reprehenderas fimulationeTquare fe fubtraxidet a getibus propter metu iud^o^&qui a lacobo ue
nerantfcutljmotheu filiu hominisgentilis utig^SC ipfu gentileCnea? enim iuda:us erat qui non fuerat circun -
cifus^contra (ententia tua circuncidere cogerisVR.e(pondebis mihiipropter iudasos^ erant in illis locis.(^ui
ggitur tibi ignofcis in circuncifione di fcipuli ucnien tis ex gentibusjignofce SC  petro prardecedori tuoaliqua
fecerit metu fideliu iudtcoipSvurfus fcriptu edjpaulus uero cu adhunc fudinuidet dies multos: fratribus uale-*
dicensmauigauit fyriam SC  cum cop>rifcilIa 6Mquila?3C totondit fibi inCencris capueuotum enim habuerat.
Edo ut ibi timore iudaeo^ tunore compulfus fit facere quodUoIebacquare com|nutnuit ex uotojfeč ppdca ea
in cencris totondit ex legeKg^Nasarei qui fe deuouerint iuxta pra:ceptunvMoyfifacere cofueuerunttVerum
h^c ad comparationem eius rei qua: fequitur:parua funt,R.efert>Lucas facrtefcriptor hidoriactcu ueniflemus

nes xmulatores funt legis Audierunt autem a te'q, dideffionem doceas a*Moyfe eorumtqui pergentes funt iu
daporumtdicens non debere eos circuncidere filios fuos; neq? fecundum confuetudinem ingredi. ^_uid ergo
ed; Yticp oportetconuenire muliitLidinem.^udieruntcnmr-te fuperuenide.Hoc ergo facquod tibi dicimus.
$unt nobis mri quatuor uotum habentes fuper fe: his adumptis (ančlifica te cum ipfis ?SC  impende in eos^ut
rtSdeant capital^ fcient omnes quia qux de te audicruntdalfi funt:(ed ambulas SC  ipfe cudodicnsfegem. Tuc
paulus afiumpris uirisfpodera die purificatusHntrauic cum illis in templmtfannuncians cxpletionem dierum
purificationist doneč ofFereturpro unoquoq? corum oblatio ♦ S> pau08i in hoc te rurfus interrogo:cur ca x

r  put


put ra eds .cur nudipedaljapetMiiiside cer fmoniis iudaso^&urobtuleris facrificiafSi fecundu legem pro te ho^
dfe hoiliae fuerintiinolate; ^tscp refpondebis:ne fcandalizarentf quiexiudxiserediderant.$imuiafliergo iu «-
dasufut iuc! ;£os fucriracerestSd hancipfa fimufauoneiacobus Si cacteri te docuercpref bytenYfed ramen euadc-
refno potuifli.®rta eni feditionelcu occidenl eflesjraptus es a tribu ndfei ab eo milTu^* fareajfub cu flodia mi_
licu dthgenu« oc te iudact quafi H mula tore ac deflručtore legis occiderentratep in dt>R.oma pucnicnsf i hofpitio
quod ti bi conduxerag£hriflu Si iudads Si gentibus praedicaflijfSi fententia tuaiNcronis gfadio cofirmata efl;
E)idicimus q> propter metu iudaeop Si^Petrus ScPauIusfcquaiiter finxcnjt (e legis prxcepta fcruare. (^ua igi -
tur fronteYqua audacial-Paulus in filtero reprehenda£tqiiod ipfe comifitffigo imo alii ante me expofuerunt cau^-
iamiquaputauerunrcnon officiofu mendaciu defendentesficuttu fcribisiNed dicentes honefla difpenfatione:
utSiapolloIo^ pt udentia demonflrarendSč b1afTemantisporphyrii lpudcnnacoerccrrrtioui-Paulu SihPetru
puenli dicit inter fij certafle ccrtaminetfmo exarfi{T&Pau!u in inuidia uirtutu perrijSi ca fčripfiile iačlantetluef
qux  non feceritjuel ii fecerittprocaciter feceritlid in alio reprehendens?quod ip!e comillridjnterpretati Funt il
li utpotucrunt.Tu quomodoiflu Iocu edifleras!utiq; meliora dičl urusiqus uetere fcienda reprobaflt.Scribis
ad me in epiftoiatuafnrcp eni a me docendus es)quomodo intelligat qtiod ide dicitjfačlus fu m iudaris tanq
iudacus SC  ca:tera:quas ibi dicuntur copaffione mifericordix:non fimulaticne Fallaci^.Fit eni faoq xger qui mi,
niflrataegrotomoncu fefebres haberementitiffedcuanimocodolenriscogitatiqueadrrsodu fibi feruiri uellcr:
fl ipfe regrorarctpia ut;q^ iudacus erattchriflianus aucfačtus non fudteoi^ facrameta relsqratYqux conucnietcr
illepopulus Si lcgitimeJtepore quo oportebatfacceperat.Ideoqj fiifcepit ca celebrandatcu iam chrfri  eflet apo—
floluslut doceret non clle pnitiofa iis qui ea ucllcntdiciua parentibas p lege acceperant aiflodirctctia cu i chri «•
flo credidiOentinon tame n in eis ii  conflituerent fpc falutfs3quonia per dominu iefu falus ipfatqua: ipfis Ficra>
mentis fignificabatf:aduenerat.Totms fermonis tuiYque difputatione longiflima ptfaxifli*hic fenfus efbut pe^
trus non crrauerit in eo?tp iis qui cx iudads crediderantrputauerit lege cflefcruandžffed in co a rečta linea deuia
rit:q> gentes cogeret iudaizare.fEogeret auFnon docentis fperiojfed couerfationis exeplo,Er paulus no cotraria
Fr locutus iisfqure ipie geHeratlfed quare pctrus eos qui ex gentibus eran&midaizare copellerct,Hxc ergo fum
ma eft čjflionis« no (ententix tax?poO: euangeliu chnftiibenefaciant crcdenres i uda; m s legis mandata cuPta*—-
diant:hoc efWt FacriFtcra offeratlqn e obtul it paulus:fi fdios circuncidatiFfi Fabbatu {eruenttut paulus intimo
theo^Si obieruauere iudtei omnes ,%i  hoc ue^ eftimCherintirSi-Hebionis herefim dilabimur^ui credentes in
chriftu/propter hoc Folu a patribus anathematirati funttq? legis cerimonias chrifli ettangeTio miicuenuntfSific
noua confeib funttut uetera non amitterent« 1 ^ uid dica deFdebionitis!quichrifHanos fe čile H mulati V fq? ho
die p totas orientis fynagogasHinter iudxos hxre(is eft:q dicicPVIinreofefSi a phatiFriš nune uFp daeat^^nos
uufgo^dasareos nucupant?qui credunt in chriilu Filiu deittiatu ex-Maria uirgineiSi eu dicuntcfle^q Tub porio
pilato piffiis cflrSi refurrcxit.In que Si nos credimus*fed du uoluntSi iudxi e0««6i c h ii fiian i: n ec i u dan funt
nec chriftiani.^ro igitur temt qui noflro uuInuFculo medendu putas^quod acu Foratu:imo punčlu dicit^hu>
ius fententia; medearisuulnetisquodlancea»Siutitadica phalaricemolepeuilu efl.Neq; eniciufdeeflecrimi
iiisfei inexp!atiatione fcriptura^adiuerfas mafo^j (Intentias poncre:8č hxrefim Ičeleratidima ruriusi ecclefia
ducere.$in aute hxc nobis ineubit neceilitasmt iudxos cu fegitimis fuis fulcipiamus/Si licebit eos obfcruare i
ecclefIischrill:i>quod exercuerunt in Fynagogis (atbanxjdica quod fentioVnon illi chrilfliani ficnnfed nos iudx
os Facient.^guis eni hoc chtifhanoft: patieter audiat:quod in tua epiftola contincF’.Tu d a; us erat paulus: chri*-
{Fanusaut fečlos no iudxoi^ facrameta reliqueratfqux conenienter ilfe popul us?3ilegiri m o tepore quo opor«
tebatJacceperat.Tdeoq; fulcepit ea cclebrandafcu iam chrifli efTet anoRblustut doceret no efTe pernitiofa his q
ea uelleniffcut a parenttbus p lege acceperant cuflodire^Rur fu= obfccro tejut pace tua meču dolore audiasyu
dxo^paulus cerimoniasobf ruaba«cum iam chriflieflet apoflolusfei diciseas non cflc pnitiofas histquieas
uelint ficut a parentibus accepeiinticuflodire.SIgo econtrario loquar^i reclamante meču mundo libera uocc
pronuncieKrerimonias iudxo^ SC  pnitiofas efle SC  mortiferas chriflianistSi qnicuai,  eas obfcruaucritTfiue cx iu
dads fiue cx gentibusieu in barathru diaboli deuolutu.finis eni legis chriflus eft ad iufticia omni čreden ti: iu-
dxo.Fatq’ gentili.Neq; eni omni credenri er it finis ad iufliciaifi iudxus excipit.In euangelio Iegimusiex STp.—
phetxufq 3  acWoanei3abtifla.lt in alio loco^pptetea Čjrebant iudrei eu magis in ter ficercrga non Folu folucbat
fabbatuHed Si patre fuu dicebat efle dcu:xquale fe faciens dco.Et iterp: de phnitudine eius nos oes accepimusV

&HMartione deftruamusso SC  fančla 5 C  fpiritale iuxta apodolu nouimus.Sed quia podq uenit fidcs SC  tcpoiji
plcnitudoJmifit de us filiu fini natu ex muliere fačlu fub Icgelut eos qui fub lege eram redimeretjur adoptione
filioru reci pemus!& nequacj fub pxdagogo:fed fub adulto SC  domino hxrcde uiuamus Jezuit"in epidola taa
N o ideo-Petru emendaui»q> paternas traditiones obferuaret:q<? fi facere uellcuticc medaciter nec incogrue fa-
cerctite^ dico cpifcopus esiecclefia^ chriftimagifterfut probes ue^ edeKjcP aderisffufcipc alique iudxo^jq
fačlus ch ridianus natu fibi film circuncidatffjui obferuet fabbatu:qabdineat a cibistquos deus creauit ad ut e,
du cu gratia^ a<dione?qui quartadecima mcnfis primi agnu mačlet ad uefperajSč cu hcc feccristfmono fecev-
ri^Scio cm' tc chriftianu:& re facrilegano fačtuf$ ue!ismolis;tua fententia reprobabisT& fuc fciens ope diffi,—
cilius e de cofitmarc fua:q aliena reprehedere^ Ac ne forfita tibi no crcderemusamo no intelligeremus quod di -
cercstFrecjntcr eni in longu Termo ptra&us caret intelligetiatSč du non fentitaminus reprehenditffi culcas SC
rcplicasjhoc ergo iudxo^Pau!us dimiferatjqd' malu nofthabebat.^uod ed malu iudxo&:quod-Paulus di
miferatfYtiq; iliud qd’ fequit;:q> ignorates dei iudiciaf& fua uolentes codituereaudicix dci no funt fubicčH,
©einae q> pod padione SC  refurrečtione chridildato ac manifedato faerameto gratix fccunduordinE-Melchi—
fedechtadhuc putabaEuetera facrametalnon ex cofuetudine folenitatisjfcd ex neceditate falutis ede celcbrada’
qux tame fi nunej fuident necedariaJinfru&uofe atq; inaniter pro eis machabxi martyres fierent.Podremo ii -
lucfcqd' prxdicatorcs gratix chridianos iudxi tanej hoftes pfequerentT.Hos atq; huiufmodi errores & uitia di -
cit fedanarc:& utftercoraarbitrat utchriftulucrifacerfct.E)idicimuspte:quxapodolusPaulusmalarelique
rit iudeo^.Rurfu te docete difcamus^ bona eo^ tenuerit.CSbferuationes inquies legi«quas more parno cele-
brabantlftcut abipfo-Paulo celcbratx funtfinc ulla falutis ncceditare.Id qu#d uelis dicere fine ulla falutis ne\
ccditatemo fatis intelligo.Si eni falure no afferuntfcur obferuantff$i aut obferuada funti: utkp falute afferunt >
maxime q feruataimartyres faciunt.No eni obferuarent:snifi afferrent falute.Ncqt eni indifferentia funt inter
bonu SC  malujficut philofophi difputant.Bonu ed continetiatmalu ed luxuria1finter utrucp indifferensfambu-
laretdigerercifalui ftcrcora:capitis naribus purgameta proiiceref fputis rehumata iaccrethoc nec bonumec ma
iu ed{fiuc eni fecerisrfiue no feceristnec iufticia habebis nec iniudicia,Qb(eruare aut legis cerimonias non po
teft ede indiderensiffed aut bonu efbaut malu eflftu dicis bonutego adero malu tSC  malu n5 folu iis qui ex geti/
tibustfed 8C  iis qui ex iudaico populo crediderunt Jn boe ni faltor locofdu aliud uitastad aliud deuolueris« 0u
eni metuis porphyriu blademantesirrHcbionis incurris laqucos!iis qui credut ex iudsistobferuanda lege ede
<3ecernens.lt qa periculofu intell/gis edciquod dicisjrurfu iliud fiipduis uerbis teperare conaris7fine ulTa falu
tis neceditatemcut tudsei celcbrada putabant^tut fallaci fimulationerqcP paulus in petro reprehederar^petrus
igič fimulauit legis cudodiadlle aut reprchenfor petnVaudacder obferuauit legitima.Sequi^ eni i epiftola tua
(ma  fi propterea ifia faerameta celebrauictqui fe fimulauit iudseutut iudaeos lucrifaceredcuretid non facrificauit
cu gentibus:quia SC  iis qui fine lege crantjtanq fine lege facftus efbut eos quoqj lucrifaceret$*ifi quia SC  iliud fč-
cittut natura iudxus:5č hoc totu dixit/non ut paulus fe fingeret ede qd' non eratifed ut mifericorditer ita fubue r
niendu ede fentiretlac fi lpfe in eo errore Iaborareunon.f.mentientis adutfed copatientis affeduTlene defedis
pauluio? non fi mulauerit errore iudxof*dtfed uere fuerit in errore Neq; imitari petru uoluerit metirnterut q<?
erat metu iudaro^ diffimularetffed tota libertatedudseu ede fe diceret.Noua cbemetia apodoliX:u iudxos chri -
ftianos uult faccre:ip(c mdxus faetus eft.Non eni poterat luxuriofos ad frugalitatejreducereFnifi fe luxuriofu
probadetfSč mifericorditer ut ipfe dicistfubuenire miferisinifi fe mife^ ipfe fentiret.^creeni miferi lTlirSč mife¬
ricorditer dcploradifqui cotentione fua STamore legis abolitae&poftolu chridi fecere iudxu.Nec muifu iterefl
inter mea SC  tua fententiaFquia ego dicoiSč petru SC  paulu timorc fideliu iudxo^ legis exercuide tmo fimulaf "
fe mandata.Tu aut aderisdioc eos fecide clxmenter:no mentientis aftmfed copatientis affečluldumodo iliud
codet uel metu uel mifericordiaicos iimulade fe eileiquod no erant.lllud aute argumentu quo aduerfu nos ute—
rislep SC  gentilibus debuerit gentilis fieriifi iudxis iudxus fačtus edtmagis pro nobis facitfficut eni non fuit ue -
re iuda:us:iic nec uere gentilis erat. Et ficut non fuit uere gentilisjfic nec uere iudazus erat. In eo autem imi T
tatorgentiumcd : quiaprxputium recipitin bde chriftiT&:indifferenter permittituefčicibis t quod dam
nant iudxiTnon cultiumit tu putas5dolorum4n chrifto enim iefu necdrcuncifio edaliquicknec pracputiumr
t^Sed obleruatio mandatorumdei.C^_uxfbigiturte:SCiterumatcpiterum obfecrotutignofčas difputatiun/-^
cula: mex:& q? modam meum egreffus funvtibi imputes*qui coegidiiut fcriberefSčmihi cuStheficorotoculos
gbdulidi.Ncc meputes magiftru ede medaciilqui fcquor chridu dicentetego fu uia ueriras»SC uitaifnec pot fie-
rfut ueritatis cultor medacio colla lubmitra.Necp mihi iperito^ plxbeculaiConcites:qui te ueneraf ut epi do/-
pu;& in ecclefia declamanteFfacerdotii honore fufcipiuntsme aut xtatis ultimat pene decrepitu&c monade —
rii SC  ruris feereta fečlantetparuipedunt.Et qras tibi quos doceasifiue reprehedas. Ad nos eni tantis maris atqt
tcrra§: fpatiis a tediuifos:uix uocis tux lonus puenit.Et fi forfita lit teras feripferis/ate cas italia ac roma fufcipi-
ent:q ad me cui mittede fut deferantf.(|>_uod aute i  aliis qris epidolis:cur prior mea i libris canonicis iter preta
tio aderilcos habea«6C uirgulas praenotatasT&podea alia traflatione abfcp his fignis edideri;pace tua dixentui
deris mihi no iteliigere^d qfidi:illa eni interprxtatio.lxx.iterpretatu ed.fft ubicuq? uirgulae.i.obeli fut: figni -
ficatur q.,lxx*plus dixer?n»q habetur m hebrxo, Ybi autem aderifci.i.dellx prxiucentes:cx/Theodotionise
ditione abOrigene additum ed.Et ibi grxca trandulimus« Hic de ipfo-ffebraico quod intelligebamusKX /
predimusrfenfuum potiusueritatem^uerborum ordmem interdumeonferuanres. Etmiror quomodo.
Jxx.interprctutn Iibros legismoupuros: utab eis editi funt : fed abOrigene emendatosdiuc corrup^s per

obcIos»& o ff eri fcos. 3č ch rifli am hominis interpretatiunculam non fequans£prx{errim cu ea quae addita funt;
cx hopunis iudari atq? biafretni pofl: paflione chriftiteditione tranflulerit* V; is amator e (le uerus.fxx.mtei p?
tumS^on legašea qux lubalrerilcis funt imo ra dede uoluminibasur uete^ te fautore probes:qd'fi fecerisfcro
nesecclefiaRi bibliothecas danare cogeris. Vix eni unus aut alter inueniet? liber:qui ifta non habeat.Porro ccT
dicis no debuifle me intcrpretari pofl ueteresfSC nouo meriš (y 'fogifmoi aut obfcura fuerunt aux  interprerati
funt.Ixx.aut raanifefta.Si obfcurate quocp in illis falli potuifle credendu eft3i mamfefianllos f eisnofollipo^
tuiflfe pfpicuu eftfuo ribi fermone refpondeo.®mnes ueteres tračlarores qut nos in domino prxcefleruntfecr

latere no potutTmaxime in exphnatione pfafmo^:quos apud grarcos iterpretati funt multis uoluminibus.Pri -
musOrigcnes:fecundus£ufebiuscxfarienfis7tertius<rheodorusheracIeotestqrtusAfterius (cythopolitanus*/
quintusApol!inaris laodicenus:fextusOidymus alexandrinus.| ? eruntur SC diuerfo^ in paucos pfalmos opu<-
fculaifed nune de integro pfalmoip corpore dicimus.Apud iatinos aut-Hilarius pičtaniefistfcEufebius uei el-
fenfis epifcopusDrigeneSC£ufebiu tranflulerunt:quo^ priore Si  nofletAmbrofius ih quibufda fecutus cit.

no

bi  tribuisandulgere SC  carteris.Ego eni no ta uetera abolere conatus fu:q Itngua: mea: hoibus emendata de gra:
co in larinu traftuli&j ea teflimoniatq a indaeispraetermifla funt uei corrupta: pferre 'in mediuf ut fčiret noflri
quid hebrasa ueritas cotinerenficui legere non placeunemo copellit inuitu^sibat uinu uetus cu fuauitatetSc nc
ffra mufta contenatfq in explanatione prio^ edita funtiut fieubi lila no mtelligtmtxex noflris manifefliora fi
ant.C^uod aut genus fterpretationis in fčripturis fančhs fcquedu fmliber que fcrfpfi de oprimo genere intefA-

no-

■ v,  - — — - — « - » ~ — —- - — —— — -— mv V.  -sve. *** a.  v«. j* H. w a.« »» m.  a j— ju,- t-e- m. *.  — k. •

piastquia plurimi Iinguae o*xcx  habetes fcientiafde meo poffint ope iudicareteande integrirate debueras etia
in ueteri crederc teftametofj. no noflra eonfinximus:fed ut apud hebracos muenimustdiuina tranffujimus $i —
cubi dubitas:hebrxos iHterrogafSiceš^uid fi hebrzei aut refpodere nofuerintVaut mentiri uoluerintf Tota fre^
quetia iudseoi^in mea iterpretatione reticebit.Nullus iueniri poterit*qui hebrsae linguac habeat norione^aut
omnes imirabunr illos iudsos;quos dicis in africa: reptos oppiduloTin mea calu n ia£o n fp i ra (Te, H u i u (ce m o d i
eni in epiftofa tua'texis fabu!a.0 uida frater nofler cpifčopus?cu lečlitare inflituiflet in ecclefia cui praei flin—
terpretatione tuaTmouit quiddalonge aliter a te pofitu apuddonapropheta;q erat oium fenfibus:memormp
inuetcratu^&C tot statu fucce(Iionibus'dicantatu.fačlufq? efl: tatus tumultus in pfaebeifmaxime graecis argueii —
bus Si  iclamantibus calunia falfitatistut cogeret'’ epifcopus ciuitarišftudaeotpfcd aip ks teflimoniijpflagitare. Y t^s

remanere

fme plaebe^inde etia nobis uidet":aIiqdo in nonullis te quoq; falli potuifle.5)icis me in Iona ppheta male quid
da interpretatutSC feditione populi coclamante |>pter unius uerbi diflonantia epilcopu pene lacerdotiu pdidif
fetSC quid fitillud quod malciterpretatusfum fubtrahissauferensmihtoccafione defenfionis me^ne qukqd
dixerismie rcfpondete folua tanili fotte ut ante anosplu rimos cucurbita uenit in mediuTafiTei ete illis teporibus
"Cornelio Sž-AfmiaPollioneeme hedera pro cucurbita ttaftulii']e.$up q re i cometario-Iona: ppheta: plenius

re —

folia i modu papimtcuc^ platatu fueritteito cofurgit i arbufcula ab(q; uliis calamo^ &haftiliu admiculis:qbus
SC  cucurbitae Si  hederac idigent fuo truco fe fuftines. Hoc ergo uerbu de uerbo edifferestfi ciceion trafferre uo-

lUU^i rtML 1UU<VI Uh --'   --'gj ~ ^

tinis codicibus corineffmaifeftu efbeos aut hebrxas Ir as ignoraretaut ad irridedostCucurbitarios uoluiffe me—
tiri.Peto i fine epiftol« ut qelčete fen«o!iqj ueteranuKmilitare no cogas?& rurfu de uita piclitanifu q iuuenis es
SC  i potificali culmie coflitutusrdoceto popuIos*(8C nouis africae frugibutftomana tečta locupleta. Mihi fufficit
cuai uditore SC  lečlorepaupculodn angulo monafterii fufurrarc. * Argumentu m«

Piftola-Auguftini quaWieronymu in expofitione epiftofas ad galathas redarguerafpriulq ad eu pue—
nireK^L6x5Cp italia difleminata fueratTq^Hicronymus calhde fačlu fufpicabat" ad fui xmalatione;
Si  gforia populi requirendafde qua reAuguftinus fe fequenti epiftola purgat'non contedcndi ftudio
fed inquirendx ueritatis grati^diflTenfifTe fcribens;5C petens fimiliter fua feripta corrigi.Hierony mus uero mv
gis tentari ac prouocari fe credensVduabus epiftolis aerius duriufqj rclpondet; doneč altera epiflolarAugufti /

nusueniam petens plenius fatiffaciat. . „ « _ .  rIT

leatiAuouflini aa hyeronymu*-fe purgatis de libro que afiferebac cotra eu roma miiific. bpiItoIa.C VIH«
Omino charinimo SC defideratifTimo SC honorado i xpo fratri SC copref byteroHieronymo:Augudi-

nus i  dohimo faIutc.Audiui petueniflfe i  manustuas litteras measVfed j adhuc referipta no meruime

♦clxv*

qaag imputauerim diledioni tu*. AIiquid proculdubio ipedimenti fuit.N^nde agnolčo dominu a me potius
depr*candu:ut tu* uoluntati det facultate mittendi quod rcfcripferis.Na refcribeHdi ia deditSjuia cu uolue r-
ris faciiIimepoteris.Stia hoc ad me (ane platu utru quide credere dubitauiifed hine quoqt tibi aliquid utrum
feribere dubitare no debui.Hoc aut breue eft fuggeftu efle charitati tu*?a nefcio quibus fratribuš mihididu
libru aduerfus te fcripferimtromacj} miferim .Hoc falfu efle noueris$ominu deum meu lefu teftor hoc
me non fecifleifed fi forte aliqua in aliquibus feriptis meis inueniuntur in quibusaliter aliquid g tu fenfifle re,—
perioflbo contra te diduded quid mihi uidebat?’ me fčriptu efletputo te debere cognofcere: aut fi cognolci no
poteft credere deberelta fane hoc dixerim:ut ego no tantu paratus ftm fi quid te i meis feriptis mouerit frater -
ne acciperc?quod contra fentiasSaut de correčtione mea aut de ipfa tua beniuolentia gauiiusfoe^ etia hoc a te
poftule SC flagite.® fi licuiflet SC  fi no cohabitante fafie uicino te in domino pft u&d erebru$: dulce colloqm' -
um.Sed quia id no eft datCŽpeto ut hoc ipfu qua in domino poflumus fimul iumus conferuari ftudea^.SCauge-
ri ac perficuSč referipta guis rara no fpernere^aluta obfequio mco fondu fratr&PauIinianu&omnes fratres g
tecu ac de te in domino gloriantur.Memor noftri exaudiaris a domino in omni fando defiderio tuo domine
chariflim«6č defideratiflime;& honorande in chrifto frater.

4M e atMeronymiad-Auguftinum contentionem fuper epiftola ad galathas K reprehenfionem Iibrorum ip-
fius detradanti&id uanam contentionem SC  puerilem iadantiam declinandam:in qua meminit d&Ruffino t
dicens Iibelli contra eunveftt»exemplar mittere. ° Epiftola.dJX,

r  (Dmino uere fando SC  beatiflimo pap*Auguflinos£dicronymus in domino falute.In ipfopfedio

d i ft nis articulo fondi filii noftrtAfterii Hipodiaconi neceflarii melbeatitudinis tu* litteras ad me per -

ueneruntiquibus fatiflacis te contra paruitate mea m libruRoma non mififle. Hocnec ego fačlu
V *  audieramded epiflol* cuiufda quafi ad me fcript* per fratre noftrii*8yfinniu diaconu huc exem —
plaria perueneruntjn qua hortaris me ut S5aAiveo2uav fuper quoda apoftoli capitulo canas& imiter-Stheff
cop  inter uituperationes SC  laudes-Helen* fluduantetut qui detrahendo oculos perdideratdaudando recipe -
ret.Ego fimpliciter fateor dignationi tu^Iicet ftiius SC  CTn^etpHJUoffa tua mihi uiderenturrtamen non teme^-
reexemplaribuslittera^ credendu putauiTne forte me reipondente ladusiufte expoftuIares"iquod probareat»-
te debuiflem tuu efle fermonesq> fic rcfcribere.Acceflit ad mora&nd* SC  uenerabilis-Paul* longa inftrmitas.
E)um eni laguenti multo tepore afledimusjpene epiftol* tu* uel eius qui fub tuo nomine fcripferattobliti fu,—
imfe memores illius uerficuli.Mufica in fudu Iportuna narratio.Itaqj fi tua eft epiftola aperte feriber uel mitfe-
exeplaria ucrioralut abfcp ullo rancore ftomachi in (čriptura^ difputatione uerfemuriut uel noftru cmcnde , —
mus errore:uel altu fruftra reprehendifle doceamus. Arnu aut a meiut quicq delibris beatitudinis tu* attinge
re audeaf fufficit enim mihi probare mea;& aliena non carpere,(E*te^ optime nouit prudentia tu* unuqueqj
in fuo fenfu abundarei& puerilis efle iadanti*:quod olim facere confueuerant adoleicentulifacculando illu /—
ftres uirosifuo nomini farnagrere.Nec tam ftultus futmut diuerfitate explanationu tua^i melaeai putefguia
nec tu l*derisfi nos contratia fen(erimus.$ed illa eft uera interamicos reprehenlioi fi noftra »ofttftopera no
uidentestalial|iuxtaPerfiu mamica cofideremus.Supereft ut diligas di!igente;&: in feriptura^ capo iuuenis fe¬
ne no prouoces.Nos noftra habuimus teporatSč cucurrimus gtum potuimus.Nunc te currentesŠdonga fpa>-
tia trafmittentelnobis debet'’ ociu:fimuItp utcu honore tuoSiuenia dixerimfne folus mihi depoetis aliquid p)—
pofuifle uidearisimemetoDaretis 6^'EnteIlitSi uulgaris prouerbiug. bos laflus fortius figat pede. Triftes h*c
dičlauimus.^tina mereremur coplcxu-s tuos :SC  colladone mutua uel doceremus aliqu£wuel difceremus.Mi\ "
fit mihi temeritate folita fua maledi&aCalphurniustcognomento Lanarius/qu* adAfrica quo<^ ftudio eius :
didici peruenifle.Ad qu* breuiter ex parte refpondi:3dibelli eius uobis mifi exeplarial!atius opus cu opportu —
nu fucrit primo mifturus teporetin quo illud cauiine in quog*ftimatione l*dcre chriftianasfed tantu ut deli*—
rantis iperiticp mendaciu ac uerecundia confutare.Memento mei fančte STuenerabilis papafuide quantu te di -
ligaiut ne prouocatus quide uoluerim reiponderetne crederem tuum eflequod in altero forte reprehendere •
Frater communisfimpliciter te (alutat.

IjpiufHčad«
comonentis!

(Dmino uere fančto SC  beatiflimopap*'Auguftinq*Hieronymus in chifto falute. Crebras ad me
d j 1 rpiftolas dirigisTSč f*pe copellisiut relpondea cuiafda epiftol* tu*;cuius ad me ut ante iam (crry

Ppfepcr fratre-Syfinniu diaconu exeplariapuenerunt abfcp fubfcriptione tua.Et qu* primu p fra—
/v. ■ tre Profutu$qfecundo per qaedam aliu te mififle fignificasISC interimProfutui^ retračlu de itine
raSC epifcopu conftitutu^ueloci morte fubtraduallum cuius nome reticestmaris timuifle difcriminaf& naui*—
gatiomV-mutafle confiliu.C^ u* cu ita fintdatis mirari nequeolquomodo epiftola tua SC rom* SC i  italia babe-'
ri a pl*rifq? dicaf:8č ad me folu non pucneritscui foli mifla eftfpr*ferti cum ide fratcr-Syfmnius inter c*teros
tradatus tuosfdixeritJeam fe non in Africatnon apud te$fed in infulaAdri* ante hoc ferme quinquenium rep "

uju  v-v urtia inuuiuij UJia U« lu muL/115 1UU5 pt*lU14gU4 tupid 1  f

animo a te  fačtu:fed laudč atejj rumufculos Kgloriolž populi fecpentesut de  nobis cre(ceres:ut multi cognojcc
ret te piuocarerme timerejte feribere ut doda me taccre utiperitu:5C tande reppifleig garrulitati me* modu v
ponetet,Ego aut ut fimpliciter fateandignationi tu^primu iccirco relpodere noluirga tua ligdo epiftola non

credebam;




js w CN

5SS&-

•^UudfJ. i' 1,v

J?°* ,n ’ , ' k ™mi«m

"*t***fca

tpflolnjj^

‘ , r -'n>pfopfe <ai(> _
5 -*««« -Wt

^onuhac cxctn-

‘'‘iikiindorcdpe-
J®** 1 ***!! non teme ^

- J  ^'r-^probattin-
' i * ^iinfirmitis.
^npkrauoblitifu#-

• ;/:ffKnbeaelmitfc'

• ;\  *! ooftiu cmcndc/*-
» r • :. ; irujfuzatdnge

c...  .';;fui-umiqueqt

lt:.\u  h.aiUndoiMu—

• ;.U • ? ’ I il puiciquia
f. ■(» 1 : j  neAtioprra no

• r.rik cicoiuueniife-
;* o>W-S> longa ("pa-

... »»rrd^Tnflobzc
j>  ftrmos.Mi\
OBo^nuJio ena:

J226^ ,u “! j 'r

CS&ffžf'

w«nf«

I i-


,.**•
idltlf


h.

tit#tr

*a*^

K»*r

*it^ u

»H**

^ n ' u
N 0 f

l  £ofl M ' 1  k'

ErSafČL

Z*'

' l  «><
CJtt^

L. ^^fcn&i

rttf*« 1 *
ni* 1 ' _ i

M**’-*#**

rdi

a*<“

-JtO-
dc»*

creJebim?nKutmiIgfdeqaibufdipfouetI)mniert:Ktuit!tl[egIid;um^eirideilIudcaoebama)ccpiIčopoco-

munion.smea: u.derer procaattr re rpondcre& aliqua in reprehendčmep.rtola reprehc'd c rc :pra fcrri cmn a -
dam i lila hsrctica mdicare.Ad extremu:ne tu mre expoftulare»& diceresfquid eniepiftolam mea uiderassj
nota: ribi manus;n fubfcriptione figna deprehederasait ta facrfe amicu I»M& alterius malma m m ca* uer-
teres cotumelia; fgitur ut ante iam fcripfi aut mitte eande epiftolatn tua fuhfčriptam maniEaut fene lat/tante
mcclluialaccficrcdefine.fcinauttuauisuelexcrccreueloftenderedodrinamfauarre iuuencs ČC dilertos SC no-
bilesfquorun>Romae dicuntur e(Te qplurimitqui poffint SC  audean t tecum congredi:& i difputationc fanda-
rum fenpturarum lugum cum epifcopo ducerejgo quondam miles nune ucteranusfeč tuas & aliorum de ^
beo laudare uidorias:non ipfe rurfus effeto corpore dimicardne fi me frequenterad refenbendum lmpule^
ri3alltus recorder hifloriac %  annibalem iuuemhter exultanten^u r Maximus:patiemia fua fregerit.
®mniafert£Etasanimumquoq3$epecgolongos* b

iOantandoCpuerum memini me condere foles#

Nune oblita mihi tot carmina&iox quo<j-Mcerim;,-~-» lam fugit ipfa,

Et ut magisde feripturis fandis loquattČkrzclIai iIIdGaladites rcgisDauid beneficialomnef^ defitias iuueni-

a te lacfu pute.Jed fi mea cominus dičla reprehedas^SC ratione feripto^ expetas?5C qua: (čripferHemendare co
pcllastSC ad ssaAiv<»2.iav prouoces?& oculos mihi reddas?in hoc lasditfamicitiatin hoc ncceflitudinis iura uio.

lantf&ie uideamurcertarepueriliter:3č fautoribus iuiceme! detračtoribus noftris tribuere materia contendeti _

duHxc  fcribotquia te pure SC  chriftiane diligere cupioKnec quicq in mea mente retineretqž' diflet a Iabiis. No
eni conuenit^ut ab adolefčetia ufqt ad hac xtate in monafterio cu (ančlis fratribus Iaborare defudans;aliquid
cotra epiičopu comunionis mea: (cribere audcaf 81  eum epiicopur que ante ccepi amar&rq nofle?qui me prius
ad amiciria prouocauitJaue pofl: me oriente in fcriptura$t etuditione lattatus fu/git^aut tuu negato libruni Tor¬
te nen tuus efb8č define flagitare reičriptC^d ea qux  no fetipfiftnAut fi tuus eftjingcnue confitcreiut Ti in de—
fenfione meial<qua feripfero in te culpa (it:qui ptouoeafii^ion in metqui relponder copuKus fum.Addis pra:— -
terea te paratu elTe^ut fiquid me in tuis (čriptis mouerittaut corrigerc uolnerodraterne accipiasfSi no folu mea
in te beniuolentia gauifu^tied ut hoc ipfum faciatdeprecaris«Rur(um dicotquod fentio.Prouocas fene/tacen
tem (limulasuideris iadarc dodrina.Non eft autem actatis mca^putari maliuolum erga eumtfui magts fauo-
rem debeo.Et fi in euangehis SC prophetisperuerfi homines inueniunt quod nitantur reprehenderermiraris fi
in tuis libris ČC  maxime in feriptura^ expofitioneVquse uel obfcuriilima; funt:qu^dam a reda linea difcrcpay-
re uideantur.E t hoc dicotnon q> in operibus tuis quaoda reprehendenda iam cenleamlnecg enim kd oni co$i
unq operam deditnec ho^ exemplario§t apud nos copia eft:praEter fidiIoquio5t tuo§t librosTK quofda comcn-

S ' | mihi fcripferisiad me primum facias peruenirc,

atiAuguftini epifcopi ad beatu4dieronymu pref bpte^de prasdida epiflola Te accurate purgatisSC fi Ix~
suenia depraccanrisdn qua etia deplorat interHierony mu ScRuffinu quonda armadi mos tanta exortam
efiediicordia;quos ad priftinam charitatem nititur reuocare. £piflola*(EXif.

(J)tnino uenerando 8C  defideratifiimo fratrih coprefbytercKHieronymo^uguftinus in domino falu-
tem,(^uauis exiftime ante <q iftas fumeresmenifle in manus tuas litteras meas*/quas per dei feruum
filiu nofl:rtinvCyprianu diaconum mi(i:quibus ccrtififimcagnofccrcsHnea tffe epiftolatmcuius exem—

fandu filium noftrunvAftei ium iam mittere dignatus esln quibus muka in me coperirtu* beniuolentidima:
charitatis?X rurfus nonnullius a me tuše oflenfionis indiciaitaq; ubi mulcebar legensdbi cotinuo feriebarthoc
fane uel maxime admirans/q> cum te dicas exemplatibusIittera^ mea^ ideo temere non putauiflecrcdendu :
ne forte te refpondente Ixfus iufte cxpoftuIart$j> probare ante debuifies meu ede krmone:8£ fic refcribercifpo
ftea iubeas fi mea eft cpiftolaMperte (čriberejaut mittere exemplaria uejioraiut abfq^ allo rancore ftomachtin
feripturanim difputatione uerlemur.® uo pado enim poflumus in hac difputationofinc rancore uerfari/ fi
me Isdere paras^ut fi non lacdere paras:quomodo ergo te non Iadentp iufte expoftularem:quod probare an— -
te debuifles meum efle (ermoncm?SC fic refčriberethoe eft ČC  fic latderaNifi enim relčribendo laefiftestego iufte
expoftulare non poflem.Proinde cum ita referibis ut IaedasTquis locus nobis relinquiturin difputatioe feriptu.

yt non cu gratiaK adione lacris meis deputemlfi fucro te docente inftrudus^ut emendante corrcdus.V erw
tamen tu mihi frater chariflimelnifi teputareskfum feriptis meis:non meputareskdi polTe referiptis tuis.
Nullo enim modo id de teopinatus fuerol^ tc non arbitraris kfum: fi fic tamen referibismt lsdas ♦ Aut fi te

enliiti.J>ed nulio moao tu meKjuc nunq raic e*piua T  —-vpr*«“uu5«ena

:u ftilu m tu noflesitemere credere noluiftinfi eni noimerito uidiftt metiuftcexpoftuIatu|£ lunic u tčmerc ere -
deres efle Iitteras meas&juas non eflent meariato iuftius cxpoflularemeipfu temereputatu taleiquaIemenon
noflet?qui putauifletfNequaq ergo ita prolabererissut te no referibete quo kderertme tamen cxiftimares tuV
mis ifcipiente etia tali tuo referipto kdi potuifle.Reftat igtfait kdere me feribedo difponeresft certo docu f
mentoftneas efle illaslitteras nofceres. Atq? ita quia no čredo q> iniufte me kdendu putaresjfup eft ut agnofd
pcccatu meu ‘4  prior te illis litteris kferim?quas meas efTe negare non poflu.Cur itaq? conor contra fluminis
trači u?ac non potius uenia peto?(5)bfecro ergo te p manfuetudin&ChriftiJut fi te ladiidimittas mihiiltiec me uj ~
ciflim kdendo malu pro malo reddas.|xdes aut meril mihi tacueris errore meu!que forte inueneris in fačli s :
uel dičtis meis.Na fi ea in me reprehendis*qux no reprehendeda funt ste  potiuslaedistg mc&juod abfita mori -
bus SC  a fančlo propohto tuosut hoc facias uolutate kdendiieulpans in me aliquid dente maIedicosq> mete ut-
ridica lis non efle culpandu.Ac per boe atat beniuolocorde arguasetia ficaret deličlo^quod arguendu putas^
aut paterno affečlu mulccas:que abiicere nequeas.Poteft eni fieriTut tibi uideat aliud q ueritas habetedum ta-
menaliud abs te non fiat q charitas habet. Na&ego amiriflima reprehenfione tuagrafcifiime acripiafctiam
fi reprehendi non meruit*quod rečle defendi poteftjut agnofca fimul SC  beniuolentia tua&culpa mea&qtu
dominus donatrin alio gratusrin alio emendatus iueniaj*® uid ergo fortafle duralfedcerte falubria uerba tua
tanq ccftus-Entelli ptime{ča?<Cxdebat? illetnon curabatu$& ideo uincebaturtnon fanabatMEgoaut fi medici/*
nalem correptione tua tranquillus acceperotno dolebo.Si uero inftrmitas uel humanitas mea etiacum ueraci -
ter arguoKnon poteft nifi aliquatulu contriftarifmelius tumor capitis dolet cu curatur:q du ei parat' no fana/-
tur.Hoc eft eni quod acute uidi»qui dixiifutiliorcs efle pkruq; inimicos iurgantesJq amicos obiurgare metue "
tesnili eni dum rucan&dicunt alicjdo uera quae corrigamusjfti aut minore qoportettexhibent iufticia: liberta

ugor

dem.Non mihi efle debet moleflu pondus aetatis tux:dumodo conterač palca culpse mece.Proinde illud qcf
in  extremo epiftok tuae pofuiftflcu magni deft deni  fufpirio uel lego uel recolo‘!utinainquis mereremur com-
plexus tuosiSC coikrione mutua uel doceremusaliquawel di{čeremus.igo autdicotutina (alte propinquislit -
terasi locis habitaremusfot fi no poflent mifceri noflra eIoquiariittcrxpoflent efle crebriorcs.Nunc uerotata
loco^ interuallo abfumus a (enfibus noflrisJut de illis uerbis apoftoh ad galatbastiuuene me fčripfifTe memi/-
ncril&Cecce ia fenex needu refčripta meruerimrfaciliufqt ad te exeplaria epiflok meaepuenerintmefčio quaoc- r
cafione prouenietes?q ipfa epiftola me curante.Homo eni qui ea tune acceperatinee ad tcptulitmec ad me re«-
tu!it.Tantx aut mi hi i  litteris tuisjq in manus noftras puenire potueruttapparet restut nihil ftudio^ meorum
malle fi poflerq inhserere lateri tuo.^_uod ego qano poflužfalique noftro^ in domino ftlio^ erudiedunobis
ad te minete  cogitojfi etia de hac re tua refčripta meruero»Naneq} i me tantu fcietix diuina^ feriptura^ efl;
aut efle ia potcritlquantu inefle tibi ui^eoiSd Gqd i hac re habeo facultatismtcuq 3  tpendo populiš deiV Vacare
aut ftudiofis diligetius q qux populi audiunt iftruendis^ppter ecclcliafticas occupationes^oino no poflu.Ne^
fcio q feripta maledica fup tuo noitžadA frica puenifle audiuimus, Accepi mus tatnen:q> dignatus es mittere^l
lis refpondes maledičlis^uo plečlo fateor rnulrn doluninter ta charas familiarefq; pfonasreučlispene ecclefi
is notiflimo amicitk uinculo copulatasttantu malu extitifle difcordix,Et tu quide quantS tibi modererisrqua
tuqj teneas aculeos idignationis tuxVfte reddas maledičtu pro maledičlotfatis i tuis litteris cminet.V erutame
eas ipfas cu Iegifle*cotabui doIorejSč obrigui timore‘fqd de mc illa facerentKj in te ille fcripfiR fi i  manus mcas
forte ueniflent.Ve mudo ab fcadalis(ecce fit ecce prorfus iplet-:quodupritas ait:quonia abudabit iniqtas:refri
gefcet charitas multo^,(^ux fibi eni ia fida pečlora^tuto refundančlfln cuius fenfu turo fe proiiciat fecura di
lečlio?^uis denicj? anjicus no formide£sq{i futurus inimicusifi potuitinterHieronymu S^Ruffinu ho«qcf'
nos plangimus exorinV® mifera Sčmiferanda conditio.© infida in uoluntatibus amico^ fcientia prarfentium
ubi nulla efl pracfcientia futuro^.Sed quid ad hoc alteri de altero gemendu puterquado necipfe quide fibi ho
mo eft notus in pofte^Nouit eni utcuqj uix forte nune qualis fmqualis aute poftea fi t futurus ignorat. Hxc
porro no tantu fcientia qualis quifcp Gt:ue^ etia prarfcientia qualis futurus fi t fi eft in fančlis SC  beatis angelis f

vjuuu uu«uium -»um- uu ^ Ranijo rcM-iiuca. tjuanao muces; quanao puemet; qao accipia; ei  iamc um*«* 4 “"
docuq^ fiatfquod ta rito fieri no pofle:q uolumus:quata poflumus toleratia fuftinemus. Vndc recurro ad illa
uerba epiftok tux dulciflimajfančlicjj defiderii pleniflimal 8 č ea facio uiciflim meatutina mereremur cople f
xus tuosiSC  collatione mutua uel doceremus aličjniel difceremusrfi tamen efle ullo modo pofle«q> ego te doce/
re,In his aut uerbis non ia tuis tantmfed etia mei s  ubi delečloriSč reficio# 8 č lpfo quis pendente:& non attingeo
teiutriufq? noflru defideriomon parua exparte confolortibi rurfus acerrimis dolo^ ftimulis fodiorrdu cogito
in ter nos;quibus deus hoc ipfurquod uterq? noflru optauit largu p>lixuqj concefleratTut coiunčtiflimi SC  kmi
liariflimi mella fcriptura^ fančlarum pariterlaberetisrfic tantx amaricudinis irrepfifle pcrniciem; quado no
ubiinon cuiinon homini formidandamicum eotempore:quo abiečlis tam farcinis Gccularibusiam expcditi :

donunuifl

dominu lecjbamiitn?& in ea terra uiuebatis fimuliin qua domius humanis pedibus ambulas jfpaceinquit tre a
do uobis:pace mea rel inquo uobisluiris artate maturisr&in dogo domini hitatibus?uobis accidere potuit? Ve¬
re tetario eft uita humana fup tcrra^Heu mihirga uos fimui alieubi iuenire no poflu/forte ut moueor: ut doleoV
uttimeo^pcidere ad pedes urostflere quantu ualerefrogarSguantum amarSNunc unuqueqj ur m pro feipfo
nuc utreg; pro alterutrof& pro aliis maxime lnfirmis^p gbus-Chnftus mortuus eftrg uos tang in theatr o u itx

bo non oftendittbic perfečiuseft uinSed plane in dei mifericordfaputo me pofle facile abs te petere ucniam*fi
quid offeditqd mihi apire debestut cu te audiero lucreris frem tuu,Ncq 5 «n«quia hocpp I6ginquitate terra^ no
potes facere inter me SC  terpropterca debes finere errare me$irorfus*qd ad ipfas resrquas nofle uolumus attinet?
Iiquid ueri me tenere uel fcio uel puto uel credorin quo tu aliter fentisjgtum dat dominus fine tua iniuria cona—
bor aflerere»($)_uod aute ptinet ad offenfione tuarcu te indignatu fenieroTnihil aliud g uenisšdeprsecabor.Nec
oxno arbitror te fuccenfere potuiflelhifi aut hoc dicere qd dicere non debuirquia nec mirot nos minus (čire in\
uicerg fcimura coniunčtiftimis 8C  familiariffimis nris Jn quo$tego charitate fateorsfarile me totum proiicioT
pradertim fatigatum leandalis fieculi?&: in ea fine ulla follicitudine requielčo, Beum gjiippe illoefte fentiol in
quem me (ecurum proiicio:& in quo fecurus requicfco«Neci hac mea lecuritatecraftinum illud humana fra—
gilitatis incerturmde quo fupius genunoino formido.Cum enim hoiem chriftiana charitate flagranteiatcp mi¬
hi in hoc fidelem amieum fačtum efie lentio?quicquid ei confilio^ meo^ cogitationuq? comittojno hoi comit-
tcžled illi in quo manetrut tališ fit.Beus enim charitas efts& qui manet in charitatenn deo manetfqua fi delcrue
ricftantufaciatnecefleeftdolorejgturn mancnsfeceratgaudi£uVerutamecxamicointitno facftus inimicusf q-
rat fibi potius qd fingat aftutusmo iueniat qd prodat iratus.Hoc aut unulgfčp facile afiequi6n6occultado qc?
fecerittfed  no faciendoxjčf occultare ueIit,(^_uod fi mifericordia dei bonis piifip coceditlut iter inimicof quofii-
bet futuros Iiberi fecuriq? uer (entur?aliena peccata fibi comifia non prodant«qua£ prodi timeantupfi nulla com-
mittant,<Eum enim falfum quid a maledico fingitunaut oino no lrediturTaut certe integra faluteTola farna ue—
xatur»Cu aut malu ppetra&hoftis eft imunisTetia fi nullius intimi loquacitate autlite-uulgetur, uapropter

quis prudentium non uideadetiam tu g tolerabiliter feras amieiffimi quondam SC  familiarifiimi ineredibiles
nune inimicitias confolante confcientia;5č quemadmodum uel quod iačtita^uel qd a quibufdam forfitan ere/
diturdn finiftris armis deputes?gbus no minus g dextris contra diabolu dimicatarf Verutamen illu maluerim
aliquo modo mitiorerg te ifto modo armatiore.Hoc magnum 8C  trifte miraculu effcex amicitiis talibus ad has
iiiimicitias peruenifledstum erm& multo maiusex inimicitis talibus ad pnftinam concordiam reuertifle.
Beatiauguftini epilcopi ad^Praifidiun^rogantisHit pracdičlam epiftolam beatoHieronymo contra fe como-
***" to tranfinittat. EpiftoIa.CViJ*

(Dmino beatifiimo 8C  merito uenerando fratri Siconfacerdoti^Praefidi^auguftinus in domino lalu-
tem.Sicut pr£sfcns rogaui finccritatem tuamKnunc quoq; comoneoiut Ir as meas fančlo fratri SCco-
prefbytero noftroHieronymo mittere no graueris.Vt autem noucrit charitas tuatquemadmodu
etiam tuillipromeacaula(čriberedebeasfmifiexemplariaIra^ SC mea^adipfum:8čad meipfius.<^urbusle—
čli^pro tuafančla prudentia ficile uidebisSC modum meum quem feruandum putaui:Sč motu m eius^qnem
non fruftra timui.Aut fi ego quod non debui aliquid Ičripfijfnon ad illum de metled ad meipfum potius frater
na diiečtione mitte fermonem!quo correčtus petarmut ignofcaefi m ca m culpam ipfe cognouero.

{i BeatiHicronymi poft accepta fatiffačlione mitius fačto auguft ino epilcopo referibetis de aeriore fua: expofi—
tionis in£jalathas (e cxcufantis:8č deinceps ad murna charitate exhortantis. EpiftoIa«CXHI.

©mino uere fančto SC  beatifiimo papa: auguftinQ:Hieronymus in chrifto falutem«(fum a fančbo

tionis bfficiaiqui te unico amore complečtitufffimulq 3  obfecrorut ignofcas pudori meoTg? diu ut referiberem
pr^cipientimegare non potufinec ego tibilled caula cauferefpondit.Et fi culpa eft refpondifte:quxfo ut patie-
f er au dia#multo maior eft-prouocalfe,Sed ceflent iftiufinodi querimoniae:fit inter uos pura germanitas: SC  de
inceps non qu^ftionum:fcd eharitatis ad nos feripra mittamus Jandi fratres qui nobifeum domino feruiun«
affatim te lalutant.$ancftosqui tecun>Chrifti leuetrahunt iugumifprarcipue fantftum SC  fufcipiendum papa

rem mefchriftus deus nofter-teneatur oip of
lanationum indonam: puto q> ridiculam cu A

curbitas norecipias
luftici&ccufante

Argumentu m,

IraPof phy riu iufta libertate in detelioe euagelii in pauloiSČ fanda humilitate itvPctro comendari.
metvHieronymoc6fenricns atc£ cofirmansdicut abinitioprimitiis iudico^ legalia fuiflepmifta fine Ipc falu, — ’
tisWic tpis progreflu SC  reuelata fidei gr a ta iudatis c[ getibus couerflsfcffeda moi tifera.

Auguflini ad bcatuJHieronymu epiftola prior*; oium refpofiuasin qua fua fniam tuet roftedens no dilpenfa “
toriaaut fimulatajfed digna SC  uera fuift&Petri reprehenfion.e a paulo. Epiftola.CXIIII.

k (Pmino dilediftimo SC  injChrifti uifceribus honorando fando fratri SC  c6prefbytcpHierenymo /
H I^Auguftinus in domino falutem.lam pridem charitati tuas prolixam epiftolam naififrefpondcns il -

I Ili tuxVquamo (andurn filium tuunvAfteriumuiunc ia non folum fratremtuei^ etia collega meum

Jr  mififie te rccolis7quas utru in manus tuas puenire meruerit$adhuc nefcioaiifi q> p fratrem finererifii -

In ea quippe deploraui tarnam inter uos extitifte difcordiamVde quo^ tanta amicitia quacp uerfu ea farna dif—
fuderaecharitas fraterna gaudebat.^uod non fecmeprchedendo in aliquo germanitatem tuam jcuius in ea
te aliquam culpam me cognouifte non aufus fum dicerefleddolendo humanam miferiažcuius in amiciriis mu -
tuacharirarc retinendiskjtalibetiila fieincertapmanfio eft.Ve^: illud malueram tuis noflerefcriptisaiti^ mihi
nema m quo popofceramtdederisijd apertius mihi intimari cupiojlquis hilarior quidem uulms Ira^ tua^ etia

tum ad me atrmetjferio nos ifta*q ludotagere mallem,Q_uod fi hoc uerbum tibi |>pter facilitatem ponere pla "
cuitfego fateor maiusaliquid expetoa benignitate tua^ uiriumtprudetia^ tam doda:8C oriofaTannofasftudio
(alingeniofafdiligcntiajhaec tibi non tantum donantemer^ etiam didante {piritu fandofut in magnis 8C  labo—
riofis quacftionibusmon tancj[ ludentem in campo (čriptuta^tfed in montibus anhelantem adiu ues.Si aut pro —
pter hilaritatemtquam efte inter chariflimos dififerentes decedputafti dicedu cfle ludamusdiue illud apertu SC
planum fitainde colloquimur:fiue arduum atq; diffidleShoc ipfe edocetobfccro te:quona modo aflequi ualea
muslut cum forte nos aliquid mouetttpnobis*& fi non cautius attendentibusicerte tardiusintelligentibusjnon
probatum eft.Et quid nobis uideatutseontra conarnur afterercifi haec aliquado fecuriore libertate dicamustno
incidamus in fufpitiones puerilis iadannWiquafi nfo noi farna uiros illuftres accu(andoqramus. Si aut aliqd
afpe^č qd refellendi neceftitat«deproptu fuerittquo tčlerabile fiadleniore circundamus eloquiofou melle gla -
dium ftringere no iudicemur.Nifi forte ille modus efbquo utruq; hoc uitiumtuel uitii fufpitionem caueamus 1
fi cum dodiore amico fic difputamussut quicquid dixeritmecefle fit approbare3fncc querendi fitltem cau(a?lice"
at aliejtulum reludari.Tum uero fine ullo timore offenfionistquafi in campo luditursfcd mi$t fi nobis non illu -
ditur.Ego enim fateor charitati tuatjfolisets (čriptura^ Iibris»qua: iam canonicae appellatur didici hunc tirno- —
rem«hofioreq 5  defermut nullum cop^  icribendoerrafleaudorem aliqutdrfirmi{fime čredam. Ac fi alfquid in
eis offendero lris»qd uideatur contrarium ueritatunihil aliud q uel mendofum efle codicemluel ltcrprctem^Ro
eflecutum eiTc qd didum cfttugl me niintme intellexiflemcn ambiga. Alios autem ita legolut qtalibet (andita —
te dodrina pracpropolleantfnon ideo ae^ putem:quia ipfi ita {enferunt^-Sed quia mihmiel per tllos audores
canonicossuel probabili ratione*^ a uero non abhorreat perfuadere potuerunt.Nec te mi frater fentire aliquid
aliter exiflimo.Prorfiis inq non te arbitronfic legi tuos libros uelle«anq prophetaR; SC  apoftolo^dc quo^ feri -
ptis cp omni errore careanudubitare nefarium eft« Abfit hoc a pia humilitate SC  ueraci de temetipfo cogiratione 1
quanjfiefIcsperditus;non uticp diceresairinam mereremur complexus tuost &collatione mutua uel doccre- —
mus aliquatuel aliqua di(čeremus.(^uod fi teipfum confiderationeuit^ ac mo^ tuo^t non fimulate^ion falla"
citer dixiile credo:quato magis aequum eft me credcrc apoftolum paulum no aliud fenfific q fcripfitfhbi ait dc -

bendo uel loquendo non failatifi fallebat apoftolus hlios fuos:quos itc^ paturiebatidonec in eis chrifius: idefi:
ueritas formareturiquibus cum praemifiiTetdicensfQ_uac autem feribo uobis ecce coram deo quia non men u
tionnon tamen ueraciter fcribebattfed ncfcio qua difpenfatoria fimulatione fallebat uidifle fe petrum SC  Barna
bam non rede ingredientes ad ueritatem euangeliisfac petro in faciem reftitifleinon ob aliud nifi gentes coge —
ret iudaizareTAt enim f^tius eft credere apoftolum paulum aliquid non uere {cripfiftetgapoftolum petrum a "
Iiquid non rede egi(Ie.Hoc fi ita eftjdicamus q, abfit fatius efte crcdere mentiri euangelium‘f q negatum efle a
pecroChriftumiSč mentiri regno^ Iibrun&j tantum prophetam a domino deo tam excellenrer cledum in co
cupifcenda atq abducenda uxore aliena commififle adulteriumJ& in marito eius necando tam horredum ho
micidium.Immo uero fandam feripturam in fummo SC  caelcfti audoritatis culminecollocatam^de ueritatce/—
ius certius ac fecurius legami^ in ea hoies uel approbatos ud emedatos uel damnatos ueraciter difcam porius 1
p humana fadatdum in quibu(dam laudabilis excellemi^ perfonis aIiquando čredne timeoJreprehendenda
ipfia diuina eloquia mihi (unt nbiqj fuipeda.Manicha:i plurima diuinaR’ {criptura^quibus cofy.  nefarius er
ror clariOima fnia^d perfpicuitate conuinciturfquia in alium fenfum det@rqre non pofluntrfalla efte contendut 1

ita

33*

Tj*

Mii- 7'

' '‘•O^iT^r
*i*L

*^ ,r TtafL

2m25n>

■»'«j\

*i r

TW,l| CHw
u ," u "' , Nloli! '

‘ - : . ' I; - M

* , iaj tJ .

teJr^uca

jr**«*

*® ra ^nm,

•14

mS

” : 1  •' ij-KK,

^•'-^Juiapto-
* -^

"■  Orotibusinoa

■ ,fv  *utr dicamuKno

- ■ £i aur aiiqd
' - u»ii;u adlc rja-
rfp * «m aucair.osT
•mrv iurnauU:licf'

' 4 boohsnon tilu -
i m >‘Kihunctimo'-
•>-.  K . Lal^aidin

v • -rrrfrtrmtno

'iMn&nAn**
***!«» lik* 01(1

—* irisrr čmdrtikpi
J arerrtif^' ccciranonc >

^oddKtrt"

# I t .rji fllll^

jjj5££*

S- 2 ®?

i eni

gifljtW

ArtJ**«**

nisna#* 1 *

£2j2rf'

£ 3 S*r*

25S55

ita ramen ut cande falfitate n5 fcribentibus apoftolis tribuanttfed nefcio qbus codicu corruptoribus.(^ uod ta- ’
men c^a nec pluribus nec antigoribus exeplaribulncc pracedetis Iinguse aučloritatejundelatim libri lterprc^
tati {iin'g,pbare aliguado potueru&iotiflima oibus ueritate fuparircofuficjj difcedutfTta Rcnoitelligitfada pru -
. detia tuifgta malin* eo^ patefcat occafiorii no ab aliisapoftolicas lras efle falfataslfed ipfos apoftolos falfa fcri
pfifle dicamusf No ings credibile eft hoc in petro paulu&jdipfepaulus fecerat arguifle.No nucqro gd fecerit:
fed gd fcripfentgro.Hocad gftione qua fufcepi maxieptinet;ut ucritas diuina^ fcriptura^ad nram fide žedi_
ficanda memori*cometidatamoa gbuflibetriedablpfrsapoftol/sracp boemcanonicu audoritaris culme rex-
ceptd*ex ofparte ueraxatq; indubitandjčpfiftatNa G hoc*fecirPetrusrqd facere debuitimentitus eft paulus^
cu uiderit no rede ingrcdiente&d ueritate euageIii.^_ui(gs.n.hoc facitrgd facere dcbet:rede utiq; faci^&ideo
falfu de eo dicit!fqui dicit eu n5 rede fedfte:qd cu nouit facere debuifle.$i aut ue^ fcripfit paululue^ eft g? pe—
trus tune no rede ingrediebačad ueritate euagelii Jd ergo faciebat:qd facere n5 debeait& fi tale quid paulus ip
fe la feceratjcorreptu potius etia ipfu creda&oapoftoli fui correptione non potuiflfe negligererg mendaciccr ali -
quid in fua epiftola pofuiftefe epiftola qualibet:gto magis in illa«n qua prazlocutus ai^Q^uae (čribo uobis^c
ce cora deo?quia n5 mentior?Et gde illudpetrd bcegifte credoiutgetes cogeret iudaisare. Hoc*n.lcgo {cripfifL—
fepaulutque mentitu efle no credotSč ideo no rede agebat hic petrus.Erat,n,cotra euagelii ueritate!fut putaret
qui credebat itvChriftu fine illis ueteribus lacrisilaluos fe efle n5 pofle.H^c.n.contendebaoAntiochias ?qui ex
circuncifioe crediderantlcotra quos paulus pfeueranter aeriterc^edfligit Jpfu uero paulu no ad hocid egiflog.
uebTimotheu circunciditluel cenchris uotu plbluitruel hierofoIymis aaacobo admonitus cu cis qui nouerat 1 e
gitima illa celebrada fufcepitfut putari uideretur p ea faera etia fbriftiana falute darčfcd ne illa quac prioribus
ut cogruebat tpibusfin umbris re^ futura^ deus fieri iufleratjtang idolatria gentiliu danare crederetur« Hoc e
enim qd illi Iacobus ai?auditu de illo efleig? difeiflione doceat a Moyfetqd utigj nefas efledut credetes in Chri
ftum difeindantur a ppheta Chriftirtang eius dodrina deteftantes atgj danates.5>e quoipf^ chriftus dicit: Bi
crcdcritis-Moyfi:aederetis ČC  mibi.S)e me.n.ille fčripfit,Attende enim obfecrcwpfa uerba Iacobu\Tides inquit
frater quot milia funt in iuda:a?qui crediderunt in Chriftui& hi oes^mulatores funt legis. Audierunt aut de te
quia difciflionem doces a^vloyf&’eo^tqui per gentes funt iudaeo^fdicens non debere eos circucidere filios jfiios:
neq; fecundu confuetudinem ingredi.Q_uid ergo eft. y Vtiq 3  oportetcoueniremultitudinemAudieruntenim
te fupucnifle^Hoc ergo fac quod tibi dicimus.Sunt nobis uiri qUatuor uotum habentes fup feriis aflumptis fa-
difica te cum ipfis!& impendc in eosmt radant capita fu at&  fcicntoessguia quse de te audierint falfa fmtrfed fe-
queris 6C  ipfe cuftodiens Iegem.Negentibusautqui crcdideruncnos mandauimus^udicantes nihil huiufmo*-
di feruareillosmifi ut fe obferuent abidolis imolandot&a fanguineiK a fornicatione. No utopinor obfcurum
eft:3ž4acobum hoc mn  monuifletut fcirent falfa efl©tqux de illo audierant huqui cum in chriftu ex iudaris cro-
didiflenritamen semulatores erant legis:me per dodrinam-ChriftiTuelut faerilega nec deo mandante confcrip^
ta damnari putarentunquae pc*Moyfe patribus fuerat miniftrata.Hocenim de pauloiadauerantjno illi qui
intelligebant quo aio a iudatis fidelibus obferuari tuncifta deberentUproptercommcndandam fcilket audori-
tatem diuina 7 & facr oy.  illo^propheticam fanditatemJnon propter acfipi fcenda falutem # quac iam in chrifto re-
uelabatundč per baptifmi faeramentum miniftrabaturfTed illi hoc de paulo fparferanccjui fic ea uolebant obf-
feruanttang une iis in euangelio^falus credentibus efle non poflet.Ipfum enim fenferant uehementiflimu grte
priedicatorem?6C intenrioni eo^ maxime aduerfum docentemfnon per lllam hoiem ioftificamfed per gratia
lefu chriftilfcuius pracnuncianda: caufaiille umbra: in legemandata: futxr(8c ideo illi inuidiam 8i  perfecutione
concitare molientesitang inimieum legis mandatoruep diuino^ criminabantur.Cuius falfe criminationis in-r-
uidiam congruetius deuitare non pofletsf ut ea ipfe celebrareftguae damnare tang lacrilega putabatur?atq? ita
oftenderetmeciudasos tune ab eisttang a nefanis prohibendo^nec gentiles ad ea tangad neceflariafcompellen--
dos^iam fi re uera fic ea tcprobaretjguemadmodum de illo auditum eratTfii ideo celebrada fufciperenut adio
ne fimulataduam poflet occultare fniamlbon d  diceretlacobu^Et fčient oestfed dicereu€£ putabunt oesjfquo^-
niam quz  de te audierunttfalfa funttpraclertim quia in ipfis hierofolymis apoftoli ia decreuerantTne quifg gen--
tes cogeret iudaizareinon autdecreuerant ne quifg tunciudaeos iudaizare phiberetlguis etiam ipfos^ia dodri^-
na chrifliana no cogeret.Proinde fi poft hoc apoftolo^i decretumlpetrus habuit illam inAnriochia Gmulatio^
nem^qu« gentes cogeret iudaizare;qd iam nec ipfe cogebaturfguis propter commendanda e!oquia deitguas
»ud^is funt crcditainon prohibebaturiQ_uid mi^di conftringebat eum paulus liberc aflerereTgd cum caeteris
apoftolis fe hierofolymis decreuifle memineratfji ant hoc qd magis arbitror ante hierofoly mitanu cocilium
petrus feciunec ftc mi^ efttg? eum uolebat paulustnon timide obteger^fed fidenter aflerererqd eum pariter fe—
tire iam nouerat!fiuc qd cum eo obtulerat euangeliumjfiue qd in cornelii centurionis uocatione etiam diuimV'
tus eum de hac re admonitum acceperarifiue q? ante g illi quos timuerat+ueniffent antiochiam: cum gentibus
čutu conuefči uidcrat.Necp enim negamustbac fnia fuifle iam pettnmlin qua SC  paulus fuit * Non itaq? tune
cum quid in ea re ue$i eflettdocebatCed eius fimulationem*qua gentes iudaizare cogebantur arguebatTnon ob—
aliudmifi quia fic oia illa fimulatoria gerebanturltang uerumefleugd dicebant illiqui fine circuncifione pra^-
putii atq: aliis obferuationibus umbras futuro^putabantieredentes faluos efle non pofle« Ergo SC  Timotheu
propterea circunciditJne iudaeis SC  maxime cognationi eius materna?fic uiderentur qui ex gentilibus in-Chri^
ftum crediderantideteftari circuncifionemfficut idolatria deteftanda eftteum illam deus fieri pr^cepcri^Hac
fathanas perfuaferits&ifitum propterea non circunciditTne occaTionem daret ds:qui fine circuncifione dice/
r , fii .clxym.

banr čreden tes faluos efle non pofle.Etad deceptionem gentiumlhoc etianvPauIum iadarcntfquod ip(efatis
fignificateubi air.fed neq?Titusiqui mecum eratteum eflet gra:cus copulfus eft circuncidif^pter fubintrodu,
čtos  aut faifos fres1qui fubintroierat pfcrutari libertate nram ut nos in feruitutcm redigerenjSC^uibus nec ad
hora ceftimus fubicdiomtut ueritas euagelii;pueniat ad uos.Hic apparenquid eos captare intellexerit sut non
faccrct*qd itv^Fimothco fecerarsSC q> ea libertate faccrepoterat/qua oftenderct i’la facraaiec tanq neceflaria del
bere appetijnec tanq facrilegia debere danarijed cauendu eft uidclicct in hac difputatioejne ficut philofophi-
qda fada hoium media dicamuslinter rede fadu*& peccatusqu£ ncq^ m rede fadisme^ in peccatis nuniere-
tanit urgeamur etf q> obferuare legis cerimoniasaic pot efle indefferenslfed aut bonutaur malu. Ybi fi bonu
dixerimus:easnos quoqj obferuare cogamurji aut maluaio uerejfed fimuiate ab apoflofis efle fcruatas čreda-
mus.Ego uero apoflolis no ta exeplu philofopho^ timeo;quado & lili in fua di fputatioe ueri aliqd dicut*| fo
renfiu aduocato^quado in aliena^caufa^ adione metiuntf.f^uo^ fimilitudo fi in ipfa expofitioe cpiftolat
adGalathas ad cofirmanda fimularione petri SC  pauli putata efl: deceter id ucJfgd ego apud te timea nome phi -
lofopho^jqui no ppterea uani fut quia oia falfa dicutlfed qa SC  falfls pkri% cofidunt:8C ubiuera iueniunt" di-
cerefa chriftiana gr a qux efl ipfa ueritassalieni iur.Cur aut no dica pracepta lila uete& facrameto^ nec bona e( -
fe;quia no eis hoies iuftificantf {ambra: funt.n.prainunciates granwqua iuftificamur) nec rame malaiga diuini -
tus prxcepta (ut tpi pfonifcp cogruetiafcu me adtuuet etia pphctica fmarq dicit deus fe lili populo dedifle pra&.
cepta no bona.Forte.n.^pterea/feit no maladed tanttfnobona.i.non talia ut illis hoies boni fiant&ut fine illis
bom fiant. Telle me doceret benigna fincasritas tuaWu fimuiate quifq fandus orientalis cu roma uenerit ieiu-
tiet fabbato1excepto ilio die pafchalis uigilite.C^uod fi malu efledixerimuslfnd folu romana ecclefiaifed etiam
multa ei uicina SC aligto remotiora danabimusiubi mos ide tene#8C manet.Si aut no ieiunare fabbato malum
putauerimusltot ecclelias orientis SC multo maiore orbis chriftiani parten$qua temeritate criminabimurf Mar¬
čet ne tibijut mediu quidda efle dicamus1qd ramen acceptabile fit eitqui hoc no fimulaterfed cogruenti focieta
te atcp obferuantia fecerit:8č tamen nihil inde legimus in canonicis libri^praceptu efle chriftianisf Q^uato ma
gis illud malum dicere no audeo:qd dominu praeccpifle ipfa chrifliana fide negare no poflumi qua didici non
eo mc iuftificardfe gfa dei p Iefum chriftum dominum noftrufDico ergo circuncifione pr^putii SC csetera bu
iufmodi priori popufopcr teftamentum qd uetus dicitur diuinitus data ad fignificatione futuro^J quas p chri
ftum oportebat imp!eruquibus aduenientibus remanfifle illa chriflianis legenda tanru adintelligentiam prx*
tni(Tx  prophetiadbo aut neceflario faciendatquafi adhuc expedandu efletait ueniret fidei reuelatiolqua: nis fi -
gnificabaturefle uentura^fed quis gentibus iponenda non eflennno tamen fic debuifle auflerri a cofuetudieiu-
dxcfy  tanq deteftanda atqj danandalfenfim proinde at<^ pauladm feruente pr«edicatione graCbrift3fqua fola
noflenteredentes fe iuftificaridaluof^ fientno illis um bris re^ ante futura^ tune ia uenientiu atqj praefetium;
ut in illo^ iudaeo^ uacatioe quos prsfetia carniaChrifti SC  apoflolica tpa inuenerunflfic omnis illa adio cofu-
maretur umbra^: hoc eis fuffecifle ad comendationetut no tanq deteftanda 8č fimilis idolatriae uitaret" i ultra
uero no haberet progreftume putaretur neceflarialanq uel ab illa falus efletiucl fine illa efle no poflet, Q_uod
putauerut hasreiicisqui du uolunt SC  iudad efle SC chriftianiinec iudžei nec chriftiani efle potueruntfquoRi fen r
tentiam mihi cauendam1lquis in ea nunq fuerimjtamen beneuolentiflime admonere dignatus esin cuius fhi«
no confenfione ied fimulatione timorePettus incidcratait de illo paulus uenflime feriberet!^ eum uidiflet no
rede ingredientem ad ueritatem euangeliiseic^ ueriflimediceren^j gentes iudaizare cogebat; qd paulus uti<y
»locogebaflob hoc illa uetera ueraciterrubi opus eflet obieruansifut damnanda non efl&monftraret/pr^dicans ta -
men inflanter non eistfed reuelata fidei gratia faluos fieri fidclesme ad ea quenq uelut neceflaria fufcipieda cor-
pellerct.$ic autem apoftolum paulum čredo ueraciter cunda illa gefllflemec ta m e nune quenq fadum cxiu^
dacochriftianum uel cogouel fino talia ueraciter celebrarerficut nec turcui uidetur paulus fimulafletea cogis
iftumtuel fihistalia fimularc.AnuisuretiamegodicatiKbanceflefummamquacftionisimmo fniaituas/utpoft
cuangeliumChrifli benefaciant credentes iudxufi  facrdicia ofFerant qure obtulit pauluslfi filios circuncidant:
fi fabbatum obfčruentmt paulus in Timotheol8C oes obferuaucre iudacf/duramodo h^c fimulate ac fallaciter
aganffHoc fi ita eftinon iam in haerefirnHebionismel eo^ quos uulgo-Nazareos uocantfuel qualibet alia ue/
ieremjfed in ncfcio quam nouam delabimur?quae fit eo pernitiofionquo non errore fed propofito eft ac uolun -
tale fal!aci,(^uod fi rcfpondensmt te purges ab hac fniattunc apoftolos laudabiliter ifta firnulafleme fcandali -
zarentur infirmuqui ex iudseis mulri credideranttSC ea refpuenda nondum intdligebanHNunc uero cofirma^*
ta per tot gentes dodrina gratia: chriftianazconfirmara etiam per omnes^hrifti ecclcfias ledione legis 8C pro
pheta^tquomodo h#c intelligenda non obferuanda retinenturu^uifquisea fimulando agere uoluerit uidca -
tur infann e;cur mihi non licet diccre apoftolum paulum SC alios reda: fidei chriftianos tune illa uetera faera <-
menta paulum obferuando ueraciter comendare debuiflelne putarentur illa: propheiica: fignificationis obfer
uationts a piiflimis patribus cuftoditae tanq facrilegia diabolica apofteiis deteftars Jam enim cum ucniffct f^
des,qux prsus illis obferuationibus praznunciata poft mortem 8C refurredionem domini reuelata eftjamifčrut
tanq uitam ofticii fui« Verutamen ficut defunda corpora neceflario deducenda erant quodammodo ad (epul/^*
turam : nec fimuiate Jed religiofeTnon aut deferenda continuo: uel immicorum obtredationibus tanq canum
morfibus proiicicndalProinde nune quifquis chriftiano^uis fit ex md^is fimiliter ea cclebrare uolueritJtan*'
q iopiros cincres icruanstnop erit pius dedudor uel baiulus corporisjfed impius fepulturre uiolator« Fateor la *
ne in eo <J> epiftola mea contineK^ ideo facfa iuda:o^ paulus celebranda fufceperat cum iarrvChrifti eflet apo

ftolus:

J: r u.L f"fi

Sio '"O


sc*.

1 •»

r ^ |W^ .

;,: <CS

'•fJCS-

S52sf*

fi&S

ro ®iBa te , K  •
t  cU C1U '

^"“»aorffla,
f  ‘ : ' ::  iccieia
j|9 bitoma
'■ u  '••••■M neti
r v, ' ; '^ citerahu

<t :\hrj

^Ifgtunam pnt,
HMpRhM-
r ’ J cofuctudiciii'
»Uvjfiiftjuafola
pne/čaon;
n»»lb>cHoc6fBr
"X umret* Suita
v pdlčt, (^uod
^uprttjuoftfcnr
anJnonusfni«

- • .. ‘i \ t  na
i'^JpjulasL’ti9
iKtjbraimnsta'
r uikipičdaci>-
fj^uniatir

• utfcM ' 5

9 tt*tux/utp°ft

j ^t rircuncKiaDK

jJpcftlCBoIlffl'

tfi&bid*'

gPttib'®'

z*** r *T

i^r%y ^ J

►’ rt.ficjp 0

flolustut doccrc&mo eflepnitiofu iis*qui ea uellenofictTtaparcntibuspfegeacceperantcudodircsminusmepo —
fuifle illo dutixat tpeTquo primu fidet graireuelata ed.Tanc.n.hoc no erat pnitiofi^Progreflli uerorpis etat p-

nitiofu/ntfi lila: obfeiuationes ab oibus chridianis defererenturtne ft tune fieretTno difcerneretf' qcf dcus p Moy _

fepopulo fuo prxccpit;abco qd m replisda:monio§£ fpusimundusinftituinlProindepotiuscufpanda td ne- —
' gligencia niea:quia hic no addidi qua obiurgatto tuatfierutamen longe ante q Ifas tuas acccpiflem: feribens co —•
tra-Faudu manichxu£]UOeundelocuquisbreuiterexplicauerimi& boeiflrcnoprancrrmTentnfSč Ieererepote—
rtt:5£ no dedignetur benigni tas tuaf& a chariffimfs nriaper quos hxc feripta nune mifi;quo uoluensftibi fides
fiatnllud me ante dičladejfrnihiq; deaio meo credcfcjdcora deo ločjnsliure chariratis expofco'nunq mihi ut fu
fiiifle etia nune chridianos ex iudxis fačlos faeraifteta illa uetera quolibet affečlufquolibet aio celebrarc debe
retaut eis ullo modo ltcerc?cu dlud de paulo urap ita fčripferim;ex quo illius \rx  mihi innotuerunufficut nec ti—
bi uidetur hoc tpe cuiq ida ellc fimulandajcu hoc feriffeapodolos credas.Proinde iieut te cotrarto !oqris:8č li—
cet reclamatatficut tu icrtbis mundodibera uoce pronunciasrterimonias iudceo& pet mtiofas cfle.& mortiferas
chridianis :SC  quicuq; easob(eruaueiittf!ueexiudadsrfiuecxgentibus:eu in barathru diabolidcuolutu^ta ego
hanc uoce tua cino confirmc»6£ aJdoiquicuq? obfcruaueriteaseno (blu ueraciter?ue^ etia fimulateseum in ba —
rathrum diabolidcuolutum.^uidcinsampItus^Sed ficutta bmulationeapoftolo^abhuiustpisronc fecer-
nistita egoapofto]! pauli ucraccm tune in his oibus eanuerfattonerab huius tpis^uis minime fi mu lata ceritno—
ma^ iudaicaR:obleruatione recerno:quoniatune fuiiapprobandamuncdeteftandaJta quisIegerimu^lfx 8C
propheta: ufq?ad Ioanne baptift^quia propterea qrebant mdah-Chriftum interficereVquia non (olum foiucv-
batfabbatumiled etiam patrem fuum dicebatdeume^qualem fe faciens deoT&T,quiagratiampro gratia acccpi-
muslk quoniam lcx pMoy(e datacfbgratia SC  aeritas perdefum fačla cftrSč p-Hterenu a promiflum eflrdatu—
rumdeumteftamentum nouum dotnui iudaTnonlecundum teflamenrumqddtlpofuitpatribuseoi^non ta¬
ni en arbitror ipfum dominum fallactter a parendbus circuncifum/aut fi hoc propter xtatem minime prohibe-
bannec eum arbitror iliud dixi(Te falbaciter leproiofqucm ccrte non tila petMoy (5 p t a:ccp ta obferuattojfed ipfe
mundaueratfuade SC  offer pro te facnficiumJquod precepit Moyfes in teftimonium lllius.Mec fallactter a (ce¬
dit ad diem feftumtulq; adeo non caufa oftentationis coram hoibustut non euidentee afccndcritded latenter.
Arenim dixit idem apoflolustecce ego paulusdico uobtsVquia f| circunctdamsnh^hnftus uobis nihil prodeft«
DecepitergadTitnothcumfiSč feciteinihilprodefTo€hrifl:um?An quia < fallaciter fačlumertiideo non obfuitf^
At ipfe hoc non pofuitfnec aitdi circuncidamini ueraeitetiftcut nec ftllaciterjfed line ulla cxpof tione dixit: Si
circuncidaminjjphriftus uobis nihil proderit«$icut ergo tu uis hic locu dare Gu'x tux?ut uellis fubintelligi nifi
fallacirerlita non impudenter fl jg ; to:ut nos etiam illicintclligere finastcis diHumdi circuncidamini i qui ppte-
rea uofebant circunciditcp aliter fe putabant itvChrifto faluos efle non pofie.Hoc ergo aiorhac uoluntate: ifda i -
tentione qui(quis tune circuncidebatunlDirifluseinihil otno proderauficutalibi apertedicit»Nam flper lege
iufticiatergo Chriflus mortuus efl: gratisfhoc declarabatžSC qd tpfe comemorafthEuacuati eftis a-Chriflo^qui
iu lege iuflificaminua gratia excidiftis,lllos itaqi arguit:qut fc iuftificari in lege črede bant^non qui legitima tlU
Ia in erus honorem a c|uo mandata (unMobferuabant intclligentesJ5ž,qua prxnunciandx ucr itatis ratione man-'
data funtih quoufqj debeantperdurare, Yndeillu<dquod ait fi (pintu duceminimonadhuceftis fublege. Vn—
de uelut colligis apparere^ui fub lege efl noh difpenfatiue ut noflros putas uoluifle maiorcsjfed uere ut ego in—
telligoeum (piritum fančlum n5 haberejMagna mihi uidetur quxflio:quid fit cfie fublege fic quemadmodu
apofitolus culpat,Neq? hoc enim eum propter circuncifione arbitror diceretaut propter illa facrificia^ju^Tur
fačta a patribusmunc a chriftianis non fiuntVSč caetera huiufmodnfecfetiam hoc ipfurmquod lex dicitmon con—
pifccsjquod fatcmuKcerte chriftianos obferuare debcraatq; euangclica maxime illuffrationc prxdicari. lege
dicit cfie fančlam?3č mandatum fančtum SC iudum SC  bonum»E)einde fubiungtt?quod ergo bonum ed t  mihi
fačlum ed tnorsf Abfmfed peccatummt appareat peccatamfper bonum mihiopetatum ed mortem:ut fiat fu
pra modum pcccans peccatum per mandatum.^uod auiem hic dicit peceatum per mandatu ficri fupra mo—
du tu ?hoc alibELex fubintrauitait abundaret deltčlum.^bi autem abundauit deličlumjfuperabudauit SC  gra
Ut alibileum fuperius dc difpenfatione gratix loqueretur qd ipfa iudificetsuelut interrogatus ait. (§jiid ergo
lex^tq; huic interrogationi continao refpondit,Frxuaricationis gratia polita edtdonec uenict femeti cui pro-
, miflum ed.Hos ergo damtiabiliter dicit efle fub Icge&juos reos facit lex*«on implentcs Iegemrdu non intcllige-
do gratia: benefraunfad facienda dei prxcepta.'quafi de fuis uiribus (uperba elatione pra:fumunt^>lenttado e—
nitn legis charitas.(£haritas uero dei diffufa efl: in cordibus nodrismon per nos ipfoslfed fpiritum fančlum :q
datus ed nobis.3ed huic rei quantum facis ed cxplicanda^prolixtus fortafle SC  fui proprii uoluminis fermo de
betur|iergo ldud quod lcx ai&Nončoncupifčcsifi humana infirmitasgratia dei adiura no fuerit : fub (e reum-
tcncikc  prxuaricatorem potlus damnat q liber at peccatorem:quat.o tnagisilla qux fignificationiscaufa prxA-
cepta funftcircuncjfio SC  cxterai?qux gratia: reuelatione latius innotelcente necefle fuerifabolcti iudificarc ne-
tninem pojerant?Non tamen ideo fuerant tanq diabolicagentium facrilegia damnandaVetiam curn ipfa gra —
tia iam inciperet reuelari;qux uinbris talibus fuerat praenunciataffed pcrmiitcnda paululum cis maxime qui
ex illo populo cui data funt uenerasitfpoftea uero tanej eum honore fepulta funtfa chridianis omnibus irsepa^-
rabliter deferenda* Hoc autem quoddicis non difpenfatiueutmaiores nodri uoluere7quici fib: uulroro te f
Autcnim hoccd quod ego appelloofliciofum mendaciumnit hxc difpcnfatio fit oiTicium udut honedc men -

tiendiTautquid aliud firomainonon iatelligomifi forteadditonfomme difpeaTationi^fitiutmendacium non
1  Ciii  .clxix.




'

li

fitmendarium.<|_uoclfiabfurdumeftzcurergononapcrtedicis ofticiofummendacium defendcndumVNifi
forte nomcn te mouetfquia non tam ufitatum eftin ecclefiafticis libris uocabulum officiifquo<Mmbrofiusno-
fter non timuit?qui fuos quofdam libros btilium prxccpto& pjenos de officiis uoluit appellare. An fi officiofe
mcntiatar culpandus eft quifq;Hi diTpenfattuc approbandusf Rogo telmentiatur ubi Iegeri'»qui hoc putat^a
6 C  m hoc maana qua:ftio cftrfine aliquando boni uiri fmo uiri chriftiannqualibu5 didu cfhfit in orc ueftro eft
eftmon non;ut non fub iudicio decidatisf& qui fide audiuntjperdes oes qui loquuntur mendaciu. Sed h;ec ut
dixi SC  aliaSSč magna quaeftio eft.f ligat quod uoIueritKjui hoc exiftimat ut mentiatutfdum tamen ab fcribcnti -
bus audoribus fandatp Icripturai^SC maxime canonisaf^nconculTe ercdatuisSC defendatur abefte oino
daciumfne difpenfatorcsOiriftijde quibus didum eftthic Tam queritur inter dilpenlatcrcseut fldctis quis iuc;-
niatur?tanqmagnum aliquid fibi fideliter didicifle uideanturpro ueritatis difpenfatione mentirireumipfa fip-
des in latino fermon^abco dicatur appellata:quia fit qd dicitur*Ybi autem fit quod dicitunmentiedi utfqj no
efl Iocus.Fidelis igitur difpenfator apoflolus paulu^proculdubio nobis exhibet in (cribendo fidem'quia ueri *-
tatis difpenfator erat non falfitatisfac per hoc ue^ fcripfit uidiffe fe petrum non redeingredientem adueritate
euangelihdqi in faciem reftitiftefep gentes iudaizare cogcrctiple uero petrus quod a paulo fiebat utiliter tiber—
tace chariratisftanda ac benigna pietate humilitatis accepit:atqj ita rarius & faodius exemp!um pracbuit po y
ftcris!quonon dedignaretur fieubi forte redi tramite re!iquifIenKetiam a pofterioribuscorrigi:qpaulus quo
confidenter auderent etiam minores maioribus pro defendenda cuangelica ucritatellalua fraterna charitate rc -
fiftere.Nam cum iatius multo fit a tenendo itinerein nullo q in aIiquo declinarelmulto eft tamen mirabilius SC
laudabilius libcnter accipere corrigentem;q audader corrigere deuiantem*Laus itacp; iufta: Iibertatis in paulo 1
SC fanda: hutnilitatis in petroCquantum mi hi pro modulo meo uidctue«nagis fuerat aduerfus calumniantem
^Porphyrium defendedafq ut eidareturobtredandimaioroccafioJqua multo inordinatius criminarctur chri -
ftianos failaciter uel fuaslfasfcnberciuel dei fui facramcnta-tradare.Flagitas a merut aliquem faltemunuofte "
damKuius in hac redententiam fim Iccutuslcum tu tam plures nominatim comemoraueris: qui te in eo quod
aftruis praeceficruntfpetensrut (i te reprehendo errantemrpatiar te errarecum talibus^uo^ ego fateor nemine
lrgi,$ed cum fint ferme lexaut (eptem:hoipquatuoraudoritatem tu quoq} infringis.NarrvLaodicenunuscu^
ius nomen taces?dicisnuperdceccIcfia‘€greftum.Alexandrum autem ueterem haereticumtOrigcnem uero ae -
^“Didymum reprehenfos abs te lego in i;ecentioribus opufčulis tuisi&C non mediocriterfnec de mediocribus quac-"
ftiombus^uiVOrigcnem mirabiliter ante laudaueris,<Cu iis ergo errare putosquia ncc te ipfe patieristguis hoc
jperindedicaturlac li in hac (ententia non errauerinnNam quis eft:qui feueliteum quolibeterrarefTrcs igitur
reftant*bufcbiustEmi{cnusUheodorus>Heraclcotes?&quempaulopoft comemoras^oannesYquidudum in
pontificali gradu<:onftantinopoIitanam rexitecc!efia.Porro fi queras*uel recolas quid hinc fenferit nofter Am-*
brofiusfqutd nofter itidenvCvprianusnnuenies foi tafle nec nobis defuifielquos ! in ecaquod aflerimus fequere>-»
mur:qq ficut paulo ante dixutantummodo'lčripturis canonicisihanc ingenuam debeam feruitutem t qua eas
folas ita fequartut fčriptores ear urmnihil oino in eis erraftejnibil failaciter poluiffenon dubitem, Proinde cum
qua:ro tertiumfut tres etiam ego tribus opponamJPoflem quidem ut arbitror facile rcperirctfi multa legifiem.
Yerutamen ipfe mihi pro his omnibusnmmo fuper hos oes apoftolus paulus occurrit.Ad ipfum confugioiad
ipfum ab omnibus qui aliud fentiunt Ira^ cius tradatoribus prouocofipfum interrogans appclfo^requit o in
eo quod fcripfit ad galathastuidifle le petrum«ion rede ingredientem ad ueritatem euangelii?eiqj propterea i
faciem reftiti(Tc:q? illa fimulatioegentes iudaizare cogeba&S/tru ue^r feripferi^an forte nefcio qua difpelatiua
falfitate mentitus fitjČCaudio eum paulo fuperius in eiuldcm narrationis exordio religiola mihi uoce clamante
autem feribo uobisrecce coram dco»quia non mentiorJBtent ueniam quilibet aliud opinantes: Igo ma/*-"
gis čredo tanto apoftolo in fuis Si  pro fuis Iris iuranti:q cuiq; dodiftimo de alienis litteris dilputanti.Nec dicit
fimeo fic4 Paulum efenderdcpnon fimulariterrorem iudžeorum’(ed uere fueritinerrore!quoniam neqi fimu "
iabat crrorem;qui Iibertate apoftolicaificut illi tpi congruebatfuetera illa lacramenta ubi opus erat agendo co "
mendabat earnon fathante uerlutia decipiendis hominibuslfed dei prouidentia pronunciandis rebus futurisp ^
phetice conftitutainec uere fuerat in errore iudso^fqui non folum nouerattfed etiam inftanter &acriter prardi '
cabat eos errarel/qui putabant gentibus imponendaruel iuftificationi quoruq? fidelium neceflaria.^uod aut
dixiieum fadum iuda:is{tanqiuda:um:5č tanqgentilem gentilibus:non mentientis aftu>fed compatientis afFc
du:quemadmodum dixerininparum mihi uilus esattendifte:immo ego fortafte no fatis hoccxplanarepotue/-^
rim»Neq; enim hoc ideo dixwq, milericorditer illa fimulaueriftled quia non ea lic fimulaui«quaE faciebat fimi ^
la iudads?quemadmodum nec illa quže faciebat fimilia gentibus^u«: tu quo<^ commemorafti.*atq 5  in eo me:?'
quod non ingrate fateoi?adiuuifti,Cum enim abs te qucliftem i epiftola mea!quomodo putaretur-fideo fadus
iudteis tanq iud^usquia failaciter fufcepit faeramenta lud^eorumlac cum gentibus tanej gentiliš fadus fitaicc
tamen fufcepit failaciter lacnficia gentiumtTu refpondifti in eo fadum gentibus tanq gentilem; <%  pra:putiu
rccepiftq, indifterenter permiferit uefci cibis”quos danantiudteifabi qro utrum SC  hoc fimulate feceiitl^uod
fi abfurdiftimum atq^ falfiftimum eftrfic ergo SC illa in quibus iudajoi^ confuctudini congruebatVlibertate piu -
dentimon neceftitate feruiliraut quod eft indigniustdifpenfatione fallacifpotius q fidelflFidelibus enim Si  iis q
cognouerunt ueritatemjficut ipfe teftaturfnifi forte Si  hic fallitlomnis creatnra dei bona efhSC mhil abiiciendu
quod cum gratiarum adione accipitur.Ergo 8i  ipfpPaulonon folum uerotuerum etiam difpenfatorianaximt’
fidelimon tolumcognitoM:ucrumetiamdodori ueritatisjomnisutiq?in cibis crcatura dei ?non finiulatc^rd

i^rtc

i

uere bona erat/fur ergo nihil fimulate aecipiendo (acro^erimoniarucjs gentiliun^fed decibisf# prtepudo?
ucrum fentiendojacdocenddftamentanqgentilisfačtuseftgentibus»8£nonpotuitfieri iud«israng iudarusr^
nifi fallaciter (ufcipicndo facra iud«of^fCurolsaftro inferto obferuauit difpenfadonis ueracem fidcm dC  nam —-
raliBus ramistnon extra fed in ar bore conftitutisJnefdo qd difpcnfatori« uelamen fimulationis obtenditf^£ur
r ?. n d § ent ’bsgenribus*quod fendtdocet!qd agit fendrsfačtus aut tanqiudteus iudasistaliud claudit iti
pečtoretaliud promit in uerbisjin fačtisdn firiptisSed abfit hoc (apete«Vtriftp enim debebat chantate de cot-
de puro 5 C  confcfa bona &fide no fičtatac per hoc oibus oia fačtus eftrat oes lucrifaceretinon mendentis aftup
fed copademis affečtuKuion oia mala hofum fallaciter agedoded alio^j onim malis oibas\anq (1 fua effent mi -r
fericordis medicin« diligendap>rocurando:Cu ita<$ illateftamenti ueteris lacra etiam fibi agenda minime re^
cufabattnon mifericorditer fallebatffed oino non failens5atq; hoc modo a domino deo illa ur^ adcerdtp/s dir-
penfationem mfta efte comendasfa (acrilegis faeris gentiumdiflinguebat. Tune aut no meiidends aftdffed cqs~
padends affečtududads tanq iudaeus fiebat: quando illos ablilo errore*quo uel inChriftum credcrc nolebantv
uel per uetera faccrdoda fua ccrimoniafit obleruationcs feapeccatispofle mundaritfiefKp faluos exiftimabant;
fic liberare cupiebafctančj ip(e lilo errore tenereturldiligens udcj? proximum tanq (e ipfumsS£ b«c aliis faeiens
qux fibi ab aliis fieri uelletrfi hoc opus eflen^_uod cum dominus monuifTe«adiunxinHxc eft aut lex &pro-
phetaeihunc copadends affečlum in eadem epiftola acKjalathas£pr«cipit dicens.Sipraroccuparus fuerit ho^
mo in aIiquo deličtdfuos qui (piritales e (tis inftruite humfmodi in (piritu lenitads&irendens te ipfum ne & tu
tenteris. Vide fi non dixit fieri tanq illemtillum Iucrifaciastnon uriq? utipfum deličtum fallaciter ageretraut
fe id Hre fimularedfied ut in alterius deličlo quid etiam fibi accidere polTet attenderetia^ ita alteri tatičj fibi al-
tero uellct mifericprditer (ubueniretthoc eft non mendentis aftusfed copaticnds affečtu.Sic iud«o:fic genrilit
fic cuilibet hoi-Paulus in errore uel peccato aliquoeonftfiutoinon fi mulando qd non eratlfed compatiedo: qa
efte potuiff?£jtanq qui k hoiem cogi’taretfomnibus oia fačtus efhut omnes lucnfaceret.Te ipfum fi placec oLv
feero fe paulfiper intaerete ipfiitn inq erga me ipfum & recolefuel fi habes conferipta relege uerba tua in lllae-
pifto!arquam mihi per ftatre noftrum iam collegam mcum£yprianum breuiorcm mififtiičg ueraci q germa>—
no q pleno charitads affečtuTcum qua:dam me in te comifiite expoftuIa(TeSgrauiter fubiunxi(ti^n hoc laedi ^
f ur amicidadn Hocnecefifitudmis iura uiolanturlne uideamurcertare pueriliteriSi fautorrbus inuiceni uel de/
tračtoribus nris tribuere materiam contendendi.bd^c abs te uerba non (blum exaio dičta fentio: ue^ etia bev^
nigno aio ad confulendum mihi.®enic^ addis qdcdamfinon adderes a|oparcretj^dicilhoc fcriboiqaia te pu¬
re SC  chriftiane diligere cupiotnec quicq in mea meiite retinere^uod diftcc a labiis.© uir fačte^mihic^ ut deus
uidet aiam meam ueraci corde dilečtahoc ipfum qd pofuifti in Iris tuisTqd te mihi exhibuilte non dubito; hoc
ipfum oino apoftolun^Paulu čredo exhibui(Te in Iris fui&ion unicuilibet hofifed iudads &C  gr^ecis Sl  oibusgen
tibusfiliis fuisTquos in euangelio genueratsSč quoš pariendos partudebatTSC deinde poflero^ tot milibus fide^
lium chriftiano^spropter qubs illa memorie comendabatur epiftolalut nihil in fua mente reunefetrqUod dp
ftaret a labiis:(Derte fačtus esetiam tu tanq ego non mendentis aftutfed compatientis affečtulcum cogitares ti
me non relinquendum in ea culpa in qua me prolapfum exi(tima(tfig nec te uelles fi eo modo prolapfus edes,
Yndeagensgratiasbeniuolaementierga metusEfimulpofcoditedam mihi honfucccn(easfq>cum in opuy
fculis tuis aliqua me mouerenfdnotum meum mtimauifiibidioc erga me ab oibus obfčruari uolensVquod erga
te ipfe feruauiiut qufcquid iprobandum pu tant in fčripti^nec claudant fubdolo pečtorefiiec ita reprehendarir
apud aliosmt taceant apud mejhinc potius exiftimans laedi amicidam*& neccflitudinis mra uiolari*Nefcio,n«
utru ara icitix  chriftianac putandx fintdn quibus magis ualet uulgare prouerbiu*@bfequiu amicosueritas odi— -
um parit1q ecclefiafticunjHideliora funt uulnera amicifcj uoluntaria ofeula inimici«Proinde chariflsmos nfos
qui nris laboribus fincaeridime fauerithoc potius quata podumus inftanda doceamuss quo fciant fieri pode?
ut mter charidimos nihil aliquid alter utro (ermone contradicatuKnec tamen ip(a charitas minuatur^nec ueri—

fY' . * .. ■J ' 1 _i_ _• ifl—J /!* '

‘ muko —-
i eft nar

rareiSC nifi  fallor fupduu/cu fufficiat fiquid mihi in hoc credatucmo eo fačtdm aio quo putaturaicc oino meas-
fuifte uoluntatis aut dilpofidonis^ut confenfionis aut faltem cognitionisfut fieret.Haec fi non credunt quod te*—
fte deo foquor:quid amplias faciamoa habeo.Ego tamen abfit ut eos credathoc tax  fančlitad maliuola mente
fugerereread excitandas inter nos inimicirias1quas mifericordia domini dei nri auertat a nobisied fine ullono-
cendi aio facile de hoie humana uiti^fufpicarhHoc enim me de ilhs squum eft crederedi uala funtChriftfi no

fus te nonede arbitrabar*quod fincaeritate amicitix fiue ad admonendujfiue ad te uel me abs te cordgendum^
fecide me noučram*0xceptis autem familiaribus tuisfteipfum obfecro pergfamtqua redempti fumus:ut qux—
cunajiua bona qu*domini pietate tibiconceftx fundn Iitteris meis pofu^ion meexiftimes infidiofo blandi -
loqui%ofaift'e« $iqdid autem in tepeccaufidimittas mihi« Nec illud quod de>te nefcio euius,poet« factutnj

fneptjus fortaflcKj litteratius a me commemoratum elfeamplius q diximdte trahalcum contfnuo fubiecerimj
no hoc ideo me dixiflemit oculos eor dis reciperes?quos abfit uncj ut amilerissfed ut aduertercsquos fanos & ui,
g,les haberestjsropter folam ergo palinodiam fi fcripferimus aliquid?quod Ičr ipto poftenore deftrucre debea Z
mulimitandamtnon propterStefichori cxcitatem:quam cordi tuo nec tribufinec timuiifattingendu slluči exi -
ftimaumtq? idetidem rogotu t me fsdeter corrigasmbi mihi hoc opus efle pro{pexcris.<^uanq enim fecundu
honorum uocabu!atquxiam ecc!efix ufus obtinuitiepifcopatus prefbyterio maior fitstamen in multis rebus
-Auguftmus«Hieronymo minor efhlicct etiam a minore quolibetfiion fit refugienda uel dedignada correptio
E>e?nterprctatione tua iam mihi perfua(iftuq utilitate fcripturas uolueris tranfferre de hebranstut fcilicet eatq
a  mckisprštermifla uel corrupta funfcprofet res in med^um Jed peto infinuare dignerisia quibps iudssis utru
ab eis ipfis1qui ante aduentum domini interpretati funtf £t fi ita eftmuibus uel quonam eorumf'An ab iflis po -
fteriulqui propterea putari poflut aliqua de codicibus gtaecis uel fubtraxifletuel in eis ccrrupiileSne ilfis tefti, -
moniis de chrifliana fide uincerentur?jlli autcm antcrioresseur hoc facere uoluerinttnon inuenio. ®einde no /
bis mittas obfecro interpretationem tuam de.lxx«quam te edidifle nefciebamslibrum quoc| tuumicuius mctv-
tionem feciflkde  optimo genere interpretandkeupio IcgerelSčadhuc nofle?quomodo coasquanda fit in iterpre -
te peritta linguai^coniečturis eo^qui fcripturas ediflerendo pertračlantsquos necefle eft etia fi rečic atq? uni"
tis fidei fuerint uanas parere in multoip locorum oblčuritate (ententiastquis nequaq ipfa uarietas:ab eiufde fi/~
dei unitate dilčordetificut etiam unius tračlatorlfecundp eandem fide aliter atqi aliter eundem locu poteft ex^
pon«eJquia hoc eius oblcuritas patiturideo aut defidero interpretatione tuam de.Ixx!ut tanta Jatino^ filter*-"

ecclefiis legiine contra.lxx.aučloritate tancj nouu aliquid proferentesfmagno fcadaloptuibemus plaebes chriV*
fti?quaig aures 8C  corda illam interpretatione audire confueuerunt!qux etiam abapoftoli^approbataeft. Vn*~
deiiludapudJonamuirgultumTiin hebraeomec hedeia eftmec cucurbitatfed nefčio quid aliud f quod trunco
fuo nixum nullis fuftentandum adminiculis erigaturtmallem iam in omnibus larinis cucurbitam legi. No eni
jfruftra hoc puro feptuaginta pofiiiffenifi quia ČC  huic fimile ičiebant.$atis me immo fortafle plus q fattsbri/*"
bus epiftolis tuis relpondij(Ie arbitror ?quarum duasp Cyprianum accepftunam per firmum« Refcribe quod
uifum fueritad nos uel alios inftruendos.B>abo autem operam diligentioremiquantum me adiuuat cfominus v
ut litterxtquas ad te (čribojprius ad te perueniant:q ad quenqta quo larius diipergantur.Eateor enim nec mi/
hi hoc fieri uelle de tuis ad metquod de meis ad te  fačlumiftimme expoflulas.Tamen placet nobis inuice noa —
fantu charitastue^ etiam libertas amintia^ne apud me taceas uel ego apud terquod in noflris Iris uiciffimi nos
tnouetleo fcilicet aioqui oeulis deiin fraterna ddečlione non cfifphcer.C^ uod fi in ter nos fieri pofle fine ipfius
dilečlionis pernitiola offenfione no putasmo fiat«!Ila»n;charitastqua tecu habere uelle profiteoržmaior eft; fed
melior h^c minor q nulla efl.

refby terumf expofm’onem petent/s deeo quod IčribidV
, a  Jat autem in unotfačlus eft omnium reusfubi plurima

tračlat de connexione uirtutum ac umoru mdecuudum philofophorum catholicorumcK fcntenrias,

- Epiftola.«V,

|Vod ad te Icripfi honorande mihi imChrifto n , ate£bJieronyme^quacrens de anima bumanasfi na/^
fcentibus fingulis noufe fingalx nune ufq? fmntfubipeccati uinculum contrahuntfquod per faera-'
mentum gratia&Chrifti etiam in infantibus recenter natis fbluendum efle non dubitamusl cum in "
—i — non  paruu m uolumen procederetžnolui nulla alia ©nerare quxftioneifed quod urget aeriusf muh-"
to minuseft negligendum.Proinde quxroi8C per deum obfecrotut exponas mihi quod multis exiftimo profil
tarum.aut fi iam uel abs te uel ab alio aliquo expofitum habesfdirigas nobis quomodo accipiendum fiuquod
in epiftoladacobi apoftoli (criptum eft« <^_uicunqj enim totam legem leruaueriuoffendat autem in unoda/^
čtus eft omnium reus^qux res tališ ac tanta eftait quod hinc tibi non iam olim fcripfirmultum me pcemteat •

E>e agenda namq? prxienti uita quomodo ad uitam perucniamus xternamlnon de praeterita perfcrutandaS.
quam penitus demerfit obliuio*ficuteftilfudquod de anima quxrendum putaui; hxc uertitur quxftio.
filegantcr autem dičlum efle narratur?quod huic rei fatis apteconueniuCum quidam ruiflet in puteummbi
aqua tanta erat t  ut eu m magis exciperet ne morereturtq fuftocaret ne loqueretunacceffit aliusT& eo uifcxadmi
rans ait« Q^uomodo huccecidiftič Atille. ®b(ecro inquit cogita quomodo hinc me libcresinon quoir
modo huc ceciderim quxras * Ita quohiam fatemurr &  fide catholica tenemus de reatu peccati  tanq de
puteo etiam paruuli infantis animam-Chriftigratia liberandam; fatis eft ei:q? modum quomodo falnafi^**
at nouimus i etiam fi nunq quomodo in malum illud deuenerit*nouerimus. $ed ideo putaui effe quxren
dumi ne forte ex illis opinionibus incarnatičnis animx aliquam teneamus incautius?qux Iiberanda prorius
animampatuulicontradicattneganseameffeiniftomalo« Hocigitur firmiflime retentofq> anima paruuli

noftrura

- i _ :  -O---vT-».n.u»jMia«iw»iuii^Hi ( uunuua»ivuiHiYan)ribuS , p3f3

tiusinitručliuKj; refiftjmustSiautn6poftumustnoquia latet mi{erixprincipiubideopigre(arre milericordix

eoetonscium.Aduer(useos2'Jtemquifibiuidenturfcirequodneiciuntjfhoc tutiores fumustq? hanc igno^

rantiam


^liJSSS

|L ^1’

r-«* 2 s$ 5 *

f*y» N l

N fcl 1.1 fe.L '«QU

r "'*^ t, C?'S




«


„3^

St

■' L

«K|

■**5V.

00/

2 £? 5 Sr ,,, v

■ '-ikri "‘‘'k

V-.JS 5 -

^'»»wt Kdn " , ' co

^ • *  fWr bt quod

' ****®i; dcmmuj’

■■fkjn^biiBnicčooi.

'mm  v~ ret < (n  jpf ]Q j
rr^mjoc df;W

*n nrtiif^ajodlaibit:
iiOTMi tvfih p lunnu

-*

««• k wi9*\* nr ~‘ t ‘' t '
rt  >**•e*Hp ,6fl,y

Anoorai^

..A*****®

p« p** 0 **'

-^/0 |ft&

.,-1

. t\ --„

iW"*

■ • r '.

. ft 1  , g*ciw*

ZStoŽZS*,
. *ZZ»

M  M ■ r

- Vl£l T

rantiam nodram tion igtioramus. Aliud ed enim quod nefare malum edtaliud quod (čiri ue! non poted ! ue I
non opus ed ucl ad uitam quam qu«rimus:indiderens ed.Hoced uero quod de Imeris apodoli Iacobi nuc r <

i JT - -pviv.uvnvjMv^, vjuwiiutwuuti UllIlIlU itua« iJJtU ICU/ICIIUU tu UIIUC UCliCi 11

lila (ententialSC qu« illa fuperiora pepererintsquibuf$ conexa dependeat.Fratres mei nolitc inquit in pet fona -
rum acceptione habere fide domini noftridefu chridi glorij. Eten i fi introierit in couentutfodro uir annulum
aureu habens in uede candidabntroferitautem SC  pauper in fordido habitu$& intendatis in eu qui indutus ue¬
de pr«clarat& dicatis cirtu (ede hic benejpauperi aute dicatisftu (la illicraut (čde fub.fcabello pedum meorumt
none iudicatis apud uofmctipfosŽSC fačli edis iudices cogitationu iniquarumYAudite frati es mei dilediflimi^
potic  deus elegit pauperes in hoc mundojdiuites in fideiSC hacredes regnkjuod repromifit dcus diligetibus Cef'
Vos aut exhonoradis pauperem^ropterillum fcilicer cui dičtum efbifta illieteum habenti annulum aureum
dičtum efleertu (ede hic bcnc.^c deinde (equitur eandem ipfam fijntentiam latius uerfans SC  exp!icans(nonne i —

:ip(um:benefacitis»$i autem perfonas accipitidfpeccatum operaminirredarguti a lege qua(i tranlgrcdbres
Vide quemadmodum tranfgre(Tores legisapella»qui dicunt diuiti fede hi«8C pauperi (laillicVnde ne puta -
rent contemptibile e(Te peccaturmin hac una re legem tranfgredidecutus adiunxit.<^uicuq^ totam Iegem (er-
uaueritfoffendat autem in uno:fačluse(l omnium reus.^ui enim dixit non mcecchaberistdixitt6č non occi
des.^uod fi non occidistmaeccharis autemlfačlus es tranfgreflor Iegis^proptcr id quod dixerat redarguti a
Iegerquaft tran(gre(lores.(^_ua:cum ita finttonfequens uideturlnifiaiio modointelligcndum odendaturlut
qui dixerir diuiridede hiaSC pauperi (la illicihuic non honoremiquem illi deferenst8C idolatra SC  blademus SC
adulter 'Si  homicidalSC ne quod longum eftkrunda commemorem:reus omnium criminum iudicaduseft.®f^
fendens quippe in unoJfadus e(l omnium rcus,&t enim qui unam uirtutem habekomnes haber1& qui unam
non habeŽnullam habcr.Hoc fi uerum edseonfirmatur ida fententiaCed ego eam exponi uoloinon confirma-
rirquasper feip(am apud nos omnibus philofophorum aučboritatibu^firmior ed.Et illud quidem de uirtuti—
bus SC  uitiisrii ueraciter diciturtnon ed con(equens!ut propter hocžomnia peccata fint paria.Nam illud de 'in/—
leparabilitate uirtuturmnifi forfita fallorftame fi uerum memin«quod uix meminiromnibus philofophis pla—
cuit*qui eafdcm uirtutes agend« uita^neceflarias ede dixerunt.Hoc aucem de parilitate peccatoiumTc Y6toi—
ci au(i funt difputarccontra omnem fenfum generis humani^uam eorum uanitatem in louiniano ilio qui in—

;; hac fentcntiaStoicuseranin aucupandis autem ČC  defen(andis uoIuptatibusEpicureusde feripturis (ančtis dl—
lucididime conuicidi.In qua tua fuauidima Sl  pracclariflrmadifputatione (atis euidenterapparuitlnon pla /
cuide aučlotibus nodristuel ipfi potiuslqu« per eos locuta ed ueritatilomnia paria ede peccata« (^_uomodo
autem fieri poditiut etiam fi hoc de uirtutibus uerum edinon tamen ideo cogamur fateri £equaliratem omniu
peccatorumquantum podum adiuuate domino^perireconabor.^uod (i edecero approbabis?ubi uero cau—
fx  defuero$tu fupplebisfcerte hinc perfuadedqui unam uirtutem habueritrhabere omnessK omnes deedbeui
una defueritfq> prudentiatnec ignauamec iniudaVnec interpretanspiotcd cde^iam fi aliquid horum fuenVpru—
dentia non erit.Porro fi prudencia tune eritTi& fortis SC  iuda$Sč temperans fit; profečlo ubi fueritdecum ha#
bet c«teras.$ic SC  fbrtitudo imprudens ede non potčdjuel intemperanstuel iniudalfic temperantia necefie ed
ut prudens«fortis;3č iuda fit«Sic iudicia non edrnifi fit prudensjfortisKemperans ifita ubi ed una uera aliqua
earum:& ali« fimiliter funt.Vbi autem ali« defuntluera una illa non cdsetiam fi a!iquo modo fimilis ede ui*r
dcatur.Sunt enimutfcis qu«damuitiauirtutibusapertadiferetionecontraria ? ut imprudentia prudenti«*
Sunt autem qu«dam qu« tantum uitia (untadeo contraria:quadam tamen (pecie fallaci fimiliamt eidem pni-
denti«mon imprudentiaded aduna«Munc enim eam dico adutiam:qu« ufitatius in malif ofis intelligii&: uo—
čari (olet^non ficut nodra loqui feriptura confueuit? qu« f«pe adutiam in bono ponit ♦ Ynde edote aduti : ut
(erpenrcs^C illudiut SC  innocentibus det adutiamf|q SC  apud illosrroman« lingu« dilertidimus dixerit ; necp
illi tamen ad cauendum dolusraut adutia deerantlidutiam ponens in bonolfed apud illos raridimum i  apud
nodros frequenti(Timumcd« Itemcpinpartibus temperami« apertidime contraria cdedufio parfimoni«?
eaueroqu«tenacitas diciuulgo foletiuitium quidem ed:tamen parfimoni« fimilelnon natura: (ed fal/
Iaciffimafpecie.ftcm didimilitudinfi manifedaJcontraria ed iniudicia iudici«. Solet autemquafi imita^r
ri iuditiam uindicandi (e libido: (ed uttium e(t. fgnauia fortitudini per fpicue contraria ed jduritia uero di #-
dat naturarfallitfimilitudine. Condantia parsqu«damuirtutised. Ab hactncondantia Ionge abhorret:

SC  indubic contra fidit ♦ Pettinatia uero condantia dici affečlaM^C non ed: quia illa ed uirtusahoc uitium.Vt
ergonon iterum h«ceadem commemorarenecedefit:exempIigratia ponamus aliquid-^unde podintc«-f
teramtelligi. (Eatilina utdeillo lčrip(erunt4=qui node potuerunt:frigus(fifim !famen>rferre poreratterattp
patiens inedi«1 algoris?uigili«^fupraqcuiq credibilecd:ac per hoc SC  fibi SC  fuis magna pr«ditus fortiV
tudine uidebaturf fed h«c fortitudo prudens non eratt mala enim pro bonis cligebat * Temperans non
eratjcorruptelis enim turpidimis foedebatur.ludus noaerat;nam contrapatriam coniurauerat. Ec ideo
1  «clxx ; .


nec fordtudo cratded d urina fibdut ftultos fallerettnome fortitudinis iponebauNa fi fordtudo cffetaion uiriu
fed uirtus eflfetjiautuirtuscflTefla caztcris uirtutibus tanqinfeparabilibus comitibužhun|idiritjretur.^ua -
proprcr du qu«ric eda de uiriislutru ipfa fimiliter omnia fintmbi unu critfaut nulla finttubiunu no eritllabo^
riofu c A id ofledcretpropterea quia uni uirtuti duo uida opponi folent.lt quod apte cotrariu efhSč quod fpe t-~
rie fimilicudinis adumbraf. Vnde i\l*€m\inx  quia fortituto no erat?qua: eflet cu fecu uirtutes alias n5 babe -
batifacilius uidebatur.^uod uero ignauia fucndubi exercitatio cjflibet grauiflimas moleflias-ppedendi acqj
tollerand{jfupraq cuicj credibilc efl fuit argre pfuadei e poteftJed forte acutius intuetibusagnauia apparetip -
fa duritiafauia labore bono^ ftudio^ quibus uera acquirič’ fortit udoaieglexerat. ¥ eru ta men quia funt auda-
ces qui rimidi non funtiK rurfustimidi a quibus abeft audadaVcu fit utruq? uidu:quonia qui uera uirtute for -
tis eftmee temerc audetfnec inebnfulte dmetrcogimur fateri uida plura efle uirtutibus. Ynde aliejdo uitiu ui>-
tio toiliturlitt amore Iaudisiamor pecuniaKahqdo unu cediemt plura fuccedatTueluc qui ebriofus fueritrfi mo/'
dicu b»beri«& tenacitate SC  ambitione didicerinPofTunt itaq? uida eda cedere uitiis fuccedemibus non uirtuti ~
bus:& ideo plura funt. Uirtus uero quo una ingrefla fucritfquonia fecu cacteras ducitjprofečlo uida cedet oia
qcuq} inerant.Non eni omnia inerantifed aliqoando totiddaIiquando plura paucioribu^uel pauciora plud—
bus fuccedebant.Ha^c utru ita fe habeanndiiigendus inquirendu efl.Non cm'K ifla diuina fententia eft?qua
dicitur*qui una uirtute babueriaomnes habetf eiq? nulla inefbcui una defucritlfed hoibus boe uifu eftjmulm
quideingeniofislfludiofisded rame homtmbus.ligo ueronefcio queaamoduidicafnondicoufi^ a quo deno«*-■
minata dicitur uirtustfed eda mulieretqaniro fuo; e tu at# thori fidefi boe faciat propter prarceptu Si  pr omif —-
fam deiz&C  qua; primitus fit fideli^no habere pudicidasaut pudicida nulla del parna efle UirtuteJic SC  maritu
qui hoc ide feruat uxorfi8£ rame funt plurimi talcsKjuo^. flne aliquo peceato efle neminem dixerimt SC  udq; il *“
!ud quaiecuq? peccatu ex aliquo uitio uemWndepudicidaconiugalis in uiris foeminife^ religibfiscu procul
dubio uirtus fitinon eni aut nihil aut uitiu eftmon rame fecu habet omnes uirtutes.Na fi omnes ibi eflcntj nul-'
lu eflet uidujnullu oHonino peccatu, C^uis aniline abquo peccatoYC|)_uis ergo fine aliquo uitio ridefl fomite
quoda uel quafi rad/cepeccadicu clamet qui fupra pe^jtus Domini recubebadfi dixerimuš quia peccatu no ha —
bemusrnofipfos ieducimusTSč ueritas in nobis non hoc apud tc diutius agenda cfkz fed propter alios

qui forte hoc legerint dico«Na tu quide in code ipfo opere (plendido cotraJouinianiJfcna hoc de feripturis fa "
člisdiiigentcr probafti.Ybi etia ex ha^ipfa epiftola cuius uerba funKquo^ nune intelledu requirimuspofui -
fti1quod Ičriptu cfbin multis eni oflfendimus otnnes:non eni alt oflfenditisded offendimus otrinesFcu chrifBdo-
qucret apoftolusiSč cu hoc loco dicat.^ uicuq 5  aut tota lege feruauerit! offendataut in unotfačlus čil oium
reus.fbi non in uno led in multistnec quofda led omnes dicit oflfendere.Abfit aut ut qui(q fidelis cxifl:imct toc
milia feruoip chrifluqui ueraciter dicunt fe habere peccatufne ieipfos decipiant*<K ueritas in cis no firnulla ha —
bere uirtute/cu uirtus'*magna fit fapicntia.®ixtt aut ipfa fapieda homini.Ucce pietas eft fapietia.Abfit ergo ut
dicamus to t ac tantos fideles Si pios homines dei non habere pictate^qua grarciuel cu febianuel expreflius SC
plcniusJtbeofebia uocant.^uid autpietas ertmifi dei cultus^č unde ille colitnifi charitate?CharitasigiTdc
cordc puro Si coCcientia bona Si fide no fiit^magna SC uera uirtus efl:jquia ipfa efl: Si finis praeccpti.Merito di'
čla efl fords ficut mors:quia fiue nemo ca uincit flcut mortelfiue quia in hac uita ufqj ad mortem efl menfura
charitarisdicut dominusait.l^iore haccharitate nemo habettq ut anima fuam ponatpro amicis fuisdlucpo -
tius1quia ficut mors aiam cucllit a fenfibus carnisificcharitas acdcupifcentiiscarnalibus.Huic fubfcruit fcien
da cu efl utilisjna fincilla inflat;<^uod uero illa scdifcando impleuerinnihil ibi iflainanc quod inflet inueni"
et.^tile porro fcientia definiendo monffrauinubi cu dixi(Te&Ecce pietas efl fapiend^continuo fubiunxit: Ab''
flinere uero a njalisdcientia efl.Curergo non dicimus qui hanc uirtutem habet habere omnesfcu plenitudo le-'
gis fit charitasVAn quanto magiseft in homineftanto magis efl uirtuteprisditušf^uantp autem minus^tan "
to minus cfl uirtus^uia ipfa efl uirtus!& quanto mmusefl uif tusjtanto minus efl uitiu.Vbi ergo illa plena SC
perfečla eritrnihil ex uitio remanebftdProinde rnihi uidentur ftoici falli:quia proficiente hoiem in fapieda no '
lunt omnino habere fapienda?fčd tune habere cu in ea omnino perfečtus fueritmon quia illum profeeftum ne "
gantifedmfi ex profundo quoda emergendorepenteemicetur in auras fapientiacliberassnulla exparteefle fa ^
pientem jHcutcnimnihil intereflad homine prrefocandi^utru aquam fladiis multis fuper fehabeataltasaut
unu palmu aut digi tuTfi c i 1 los qui tendunt ad fapien tia proficerc quide dicunt:tanq ab imo furgentes gurgids
in aere^fed nih tota fluidna uelut opprimente aqua proficiendo uelut emergendo euaferintfnon habere uirtm"
termnec efle fapientcs.Tbiaut euaferin?mox habere totarnec quicq fluldtiae remanerclunde omninoullupec-
caturpofTitexiflere«H^cfimilitudo1ubif\ultitia*uelutaqua8(Uapiedanie!utaerponit'’:utanimusapraefbcatio
ne ftulddactanq emergens in fapientia repenterefpirctlfno mihi uidetur f!stis accomodata'noflra^ feriptura^
aučloritati.Sed illa potiuslut uidum uel ftuldda tencbrisiluciiflut uirtus Si  fapientia coparetur7quantu ifla fi^
milia de corporaliboiad intelligibilia ducipofTunt(Hon itaq? ficut de aquis in aerem furgensiubi ea^ fummu
tranfierit repente quantu fuflicitinfpiraturlfed ficut de tenebris in luce procedensipauladm progrediendorrllu ^
minatur.C^uod doneč pleniflime fiatdam eum tamen dicimus tanq de abditiflima fpelunca cgrediente&ici''
nia Iucis afflaruJtanto magistquanto magis propinquat egreflusfutillud qd' in eo luccfcfit utiqfex luminequo
progred/turilfud autem quod adhucobfeurum cfljfit ex tenebris undeegredttur.Iraqi Si  non iuflificabitur in
confpedudei omnisuiuens:^ tamen iuflus ex fide uiuit. It indud funt"fančti iuflicia(alii| maius:alii^mi
nus, Et nemo hicutuitfinc peccatoT&hocalius maiustalius minus. ®ptimusautem cflquiminimum*

Sed



Sed quid ego tanq oblitus cm’ loquo#do&ori fi miliš fa&us fumrcupropofucr im*qd abs tc difcere m\iwl$ed
quia de pecčaro^ parilitatesunde ad id quod aieba inddit  čjfti$examinada tibi fentenna mea promcre ftatue-
ramaam ea rande alicjdo concIuda.<^3_uia SC  Ci ucy> čftjeu qut habet una omnes habere uirtutesfeu qui una no
habenttulla babereJnec fic pcccata funt paria!qiria ubi uirtus nulla eftenihil quide rečfcu efftncc rame ideo no
prauo prauius eftfdiftortoq 3  diftortius.čli aunquod puro efle uerius?facrifq? Iitteris cogruentiuslita fut animte
intcntionesut corporis mebrajno cj> uideantf locistfed q> fentiantf afFcčlibust^ aliud illuminat? ampliuaaliud
minusjaliudomnino caretlumin©?&: tenebrofoinumbraif obflaculoYpfe<ftoitautquifq 5 illuflrationepiazcha
ritatis affečtus efbin alio ačtu magistin alio minusYin^fiquo nihifificpoteft dici habere alia>& alfa non haberct
alia magisjalia minusJhabere uirtute.Na SC  maior eft in ifto charitastq in aliotfečte poftumus dicerelfSC aliqua
in iftotnulla in  illo?quantu ptinct ad charitatetquaz pietatis eft:& in lpfo uno hominc a? maiore habuit pudick

C? ir  i i o  i -—-----

tus eft charitastqua id quod diligendu eftdiligitf.Hsec in aliis tnaiodfin aliis minor.in aliis nulla cft.PIeniflima

■>* ^-- -— —— '*•»-** -- »     — — -j 11V/

ftificabitur in cofpečtu defomnis uiues.Propter quod uitiulfi dixcrimus$quia peccatu no habemusJnofmetip
fos feducimustSC ueritas in nobis no eft^ropter qu<5d etia*quantulibctprofecerimusTneceflariu eft nobis dice-
rerdimittenobis debka noftrajcu iam oia in baptifmo dičtatfačla?cogitatasdimiffa finr. C^_uid itaq; qui rečte
uidettunde SC  quando SC  ubi fpcranda fit illa profedio cui no fiteqcF adiici poflkf$i aut prazcepta no eftentfoo
utiqa efletrubi fc horno certius infpicerettSC uidercminde auertcretf*quo conaretl^uarc gratulared^uid prazca—
retur.Magna eft ergo utilitasprazcepto^fi liberoarbitrio tantu detursutgr^tia dei amplius honorctf.^uaz fi
ita fe habedunde fict oium reustfi in uno offendatfqqi tota lege feruauetitf An fortequiaj?lenitudo Iegis chari-
tas efbquaz deus proximuf<p diligitflin quibus praceptis chariraris tota fex pendet SC  prophetazimerito fit reus
©iurmqui cotra illa facitšn qua pedet oia?Nemo aut peccat nifi aduerfus illa faciendotqa no adultcrabislnon
bomicidiu fac/cslio furaberissnon cdcupifcesISC fiquod eft aliud mandatukn boe fermonc recapituladtin eo q>
diligis proximu tuu tanq teipfu.® iledio / pximuroalu non operah .Menitudo aut legisJcharitas*Nemo aut dili-
git proximunnTi diligens deufSC hoc qtu potefbproximo fpendat^uediligit tanq feipfik8£ ut ille diligat dcu?
que fi ipfe no diligmnec fe necproximu diligit.Ac p hoc qui tota lege feruaueriufi in uno ofFenderit fit oium te
us:quia cotra charicate facinun^le tota Iex pedcr,R.cus itaqj fit oiumkaciendo cotra ca;in qua pedent oia ♦ Cur
ergo non dicant’’ paria peccataFAn forte quia magis facit cotra charitatetqui grauius peccatYminus qui lcuius^
Et hoc ipfo quod admittittfit quide oium reustfčd grauius peccans uel i pluribus peccan^magis reus. Leuius
aut uel in pauciotibus peccans minus reusttanto maiore (čilicet reatu qto ampliusTtato minore quanto minus
jpeccaueritftatneetia fi in uno offenderit reus cft;quia cotra ea facimn qua pendetomnia«Q_uaz fi uera futteo
modo SC  illud abfoluif quodait homo etia apoftolicaz gratize.fn multisenioffendimus ocs«d)mnes eni offcnA-
dimuslfed alius grauiustalius leuius.^uato quilqp grauius Ieuiufq| peccaueritttato in peccato comittedo ma-
ionquato in diligedo deo SC  proximo^minor.Et rurius tato minor in peccatippetratione?quato maior in dei SC
^ximi diledione*Tato itaqj plenior iniquitatis?quato inanior cbaritatis.Et tuc pfedi fumus in charitaterqua—
do ni bil reftat ex infirmitate»Nec (ane quantu arbitror putandu eft leue efle peccatu i perfona^ acccptione ha
bere fide dominidefu chriftilffi illa diftantia fedendi ac ftandi ad hon^es ecclefiafticosireferanius,(^_uis enim
ferat eligi diuitem ad (edem honoris ecclefi^contempto paupere inftrudiore atq? fandiore^Si aute de quottV
dianisconieftibus loquitunquis non hic peccanfi tamen peccatlnifi cu apud (e ipfu intus ita iudicatlut ei tanto
melior quanto ditior illo uideatufKoc enim  uidetur fignificafte cum dicit.None iudicatis apud uofmetipibs!

SC fadi eftis iudices iniqua^ cogitationum,ILex itacp Iibertatis Iex charitatis efttde qua dicitm tamen legem pfi

» o  —d —”—^   —^ — ------——  ——---

ficillimam de qua fatis dixirquod eft dicendum putaui%andem legem Iibertatis comemoranstfic loquamini in
quittSC fic facitetficut per legem libcrtatisincipientes iudicari.Et quoniam quid paulo ante dixerit nouit;quo-*
niam in multis offendimus omneslffiiggerit dominicam tanq quotidianam quotidianis:& fi Ieuioribus tamen
iiulneribus medicinam Judicium enim inquit fine mifericordia illi.*qui non facit mifericordiam.Hinc enim SC
dominus dimi^einquittSC dimittetur uobistdate:&: dabitur uobis,Juperexaltat autem mifencordia iudicium V
non enim eft aduerfaiudicioded fcperexaltafšč[uia plures per mifcri«ordiam colliguntufeSed qui mifericordi -
am prxftiterut(Beati enim mifericordes:quia ipfis miferebitur deus^SC hoc utiq; iuftum eibut dimittatur eisr
quia dimileruntlsc detur eistquia dederunt Jneft quippe deo SC  mifericordia iudicanti/8C iudicium miferanti:
propter quod ei  dicitur.Mifericordiam SC  iudicium cantabo tibi domine.Nam quifquis uelut nimium iuftus
iudicium fine mifericordia quafi fecurusexpecftata iuftiffimam prouocat-quam timens illejlicit.  Ne in tres
in iudiciu cu feruo tuo.Tnde dicitur populo cotumaci.^__uidaiultis meču iudicio cotenderef Cuepim rex iu^-
ftus federit in throno?quis gloriaf’ caftu fc  habere corf Aut quis gloriabič’ mundu fe efle a peceatof (^_ua; igi^
ipes efttnifi fuperexaltet mifericordia iudiciufjed erga illos q mifericordia fecerunmieraciter dicendoJDimit -
se nobistficut SC  nos dimittknus&fine murmuratione dadothilare eni datore difigit dcus.S)cniq^ fančtns Iaco-
bus iam ex ifto Ioco de mifericordia: operibus Ioquitunut quos uehementer illa fententk terruerat confoletur

.clxxii


&

cum admonetfouomodo etia quotidiana pcccata fine quibus hic non uiui£?quotidianis remcdiis cxpietur;nc
bomo oui cu in uno offcndcritifit oium rcuslin multis offendedoKfuia in multis oftendimusSpropter magnu
a? acre rcatus fin' minutaticolledu&d tribunal tari iudicispueniacKca qua non fecir mifericordianoninu ni-
alld potius dimittedo atq; dando mereat" iibi dimitti peccatasrcddicp promifla.MuIta dixitquibustibi tccdiu
fortaflis inferrejfqui h^c qux ta m e approbasttio expedes difcercjq? ca doccre confueuifti. J>iquid aut cft in eisj
čjcum ad re ipfa ptmctlna quali eloquio explicata fintmo nimis curo!fiquid crgo in eis cft q<J’ eruditionč offen-
dat tua^afo ut rcfcribendo admoncasi& me corrig re non graueris.fnfcelixeft eni qui non tantosetia fandos
tuo^ ftudioiplaborcs*S£ digne honorat!& de his domino deo tioftrc*cuius munere tališ essgratias agit. Vndc
cu libentius debea a quolibet difcerc quod inutiliter ignoro1q proptius quoflibet docere quod fciorčpo iufiius
abs tc hoc charitatis debiru flagitoTcuius dodrina in riorpine SC  adiutorio domsnftantu in latina lingua eccler-
(iafticžc littrrac adiutac funRČjtum unq antea potucruntr'Maximc tame ifta fententia!quicuq; tota legem ferua "
ueritioffendat aut in unotfadus eft 01 'um reus:fiquo alio modo cxponi melius pofte nouit tua dilcdto^per do "
miiiptn obfecroiut id nobifeum comunicarc digneris.

4[Algumeru cxcerptu ex fccudo libro retradationu beatiAuguftini de duabus epiftolis fiuc tradatibus dire,
dis bcaro-Hieronvmotuidelicct de pximo praecedeti& alio q habet' intcrqftionesxle origine animaj.

[tCripfi etia duos libros ad pref bytei^Hicronymu fedente inJBcthIee.Vnu de origine anima; hominil*'
£j\lteiy dc fententia4acobi apoftoli:ubi aitIQ_uituq 3  tota lege feruauerir: offendat aikin uno-rfadus
eft oium reusVdc utroq; cofulens eurfed in illopriore qftione qua propofui iple no folui.ln pofteriore
aut quid mihi de illa foluenda uideretf non tacui:(čd utru hoc approbaret etiam lile confuluifrefčripfitaut lau -
danscandeconfulatione measfibi tamen ad refpondendu ociu nonefterefpondir.Egouero quou(q? efieticor -
porcabos libros cdcreuoluflne forte refponderet aliqdo:SC cu ipfa refponfionc eius potius ederentMllo aute de
{undo ad hoc edidi prioreiut qui legit admoncatur aut non qrere omnino quomodo detur anima nafcentibus*
aut ccrte de re obfcuriflima ca folutioneqftionis huius admittere?qua: contraria non fi taptiflimis rebus tjuas
dc originali pcccato fides catholica nouit in paruuli^nifi regenerentur inchrifto fine dubitatione danadis.Po—
fteriore uero ad hoc ut qftionis de qua ubi agitunetiam quse nobis uifacft foluto ipfa nofčatur.Hoc opus fic v
cipit frlominum noftrum quitios uocauit.

katkHieronpmilde corpore SC  fangui«c chrifti. Epifto!a,CX VI.

Agnitudo cadeftiu bencficio^anguftias humanx metis cxcedit,Et propterca ordinauit ita diuina
k prouidentia?ut quod capcre in nobis ratio reip mole uida non porerat:fides deuota concipererlSč i
|intclledu crcdulitatisirobufta nurriret.Cu ergo propter tranfgrefltonemAdče otiginitOC morti te/~
__ neremur obnoxit:profpicicns ex alto deus ex quo čilem us graui debitores iuxra qualitatem capti>"

iitatislrčparauit munus redemptionistideft pro debita morte offerret indebita?quia nec nos habebamus unde
uiuercmusinec ifte unde moreretur.Materiam ergo de noftra mortalitate fufcepit^ut dc lua imortalicate colla—
ratmori poflit uita pro mortuis.fr quia ccrpus allumptum ablaturus erat ab oculis noftri^ fydcribus illatu^
rusinecefiarium cratnit nobis in hac dic latramentum corporis Si  languinis fui confccraret;utcolerctumiel iu/-
giter iureper myfterium quod lemel offerebatur in pra:cium:ut quia quotidiana SC  indeffefa currebat pro ho -
minum falute redemptic^perpctua eflet etiam redemptionis oblatio^ perenis illa uičlima usueretin memo T'
m:8C  praefens femper eflet in gratia. Vera tumea &-pcrfcčta hoftia fidc jeftimandinon (pccittncc cxterions ce -
fenda uifu hominis fed interioris affediy Vnde merito cailcft is confirmat audoritas:quia caro mea uere cft ci-
bust&f fanguis meus uerceft potus.Reccdatergo omneinfidelitatis ambiguum;quadoquidem qui audor eft
muneris iple cft etiam teftis ueritatis.Nam uifibilis lacerdos uifibiles creaturas in  (ubftantiam corporis Si  fanr-
guinis fuiluerbo (uo feereta poteftate conuertinita dicens Accipite SC  comcditchoceftcorpus meum.Et fandi'
ftcationerepctitažAccipiteinquit:& bibitchiccft fanguismeus.Ergo utad nutum praecipientisdomini repen-
te cx nihilo fubftiterunt excclfa caclorumtprofunda fluduumluafta terraidfparem potentia in fpiritalibus (a—
cramentis uerbi prarbet uirtus:Sč rei feruit effcdus.C^ uanta itaqj SC  q celebrada uis diuinae benedidionis ope-
rctunSc quomodo tibi nouu SC.  impoflibile uideri non debeadcp in chrifti fubftantia terrena SC  mortalia com -
mutantunteipfum qui iam in chrifto es regeneratus interrogafdudu alienus a uitarperegrinus a mifericordia ^
a falutis uia intrinfecus mortuus exulabas:fubito imtiatus chrifti legibus SC  falutaribus myfteriis innouaru^in
corpore ecclt fia: non uidedo.fed crededo trafiuifti.Et de filio pditionis adoptiuus dei fieri occulta puritate me -
ruift^in menfurauifibilipermanensmaior faduses teipfo uifibiliterfinegtitatisaugmentoicuipfeatq? idem
eftesmultoaliter fidci proceftibusextitifti!inexteriomnihiladditueft:8C totumininterioremutatum eftacfi"
homo chrifti f Iius eftcdusr&J chriftus i hominis mete fbrmatus cftfficutego fine corporali fenfit pretenta uili
tate depofita-fubito noua indutus cs dignitatcjSč ficut h are quxin te deus kfa curauiuinfeda diluuirtfoacula^
ta deterfitTnon funt oculis nec fenfibus tuis creditanea cum reuerendo altari cd- ftibuscibis faciandisaccedisfa
crum dei tui corpus fanguinem refpicejhonorafiriirarelfmentecotingclcordis manu fufcipetSC maxime bau
ftu fteriori aftume.^uod fi illius ueteris Iegis mana^e quo Ieoitur pluit eis manarut cderentthoc unicuiq? fa--
piebat quod defideriis cocupierat2A,liudq? erat quod futncbatutraliud quod uidebatui?inuifibiliterq; faporil-
Itfin finguloi^ fenfibus formabat".$iergoiliud ueteris leg^s manna c^lituselapfurr?pcr multimodas fuauita/-
trs natura: fuac meritu 5: generis fui cxcedebat intuitum:^ fi creaturam fuam difpcnfatio largitoris multiplici'
diuerfitate codideratlut pr^beret guft usquod ignorabat alpedus:quia iuxta rccipietis defiderium illius

us
noiutas

• *




"'Uk.

v-

;<^5-

\’ihi. ‘**Qq.|

s^# *&k,V  j

V kc>w. i>


|*tti o*

T^do-

•« on,

lh °Tiini|V

- J

«u-

... ;- n f••!«[*,.

SW »«W

^ r J nf i y  h . .

r  ••^avntde-
i  *' "^Ccnubo,,

' 4  ‘‘ ** ^inidis.Po«.

■ “* . -i ...-•;.

F f^o!iCXVl
** > f  * ' J *wmdiuina
» 1  '■Jrto.tpcm&i

-'::; (C/

• ‘ i; i '‘Utcmaviir

* j . r

*« i x ^rranundc
• • ” tli'; ate coli J-
V '.nSBilbtU"

• minutiiu<
; 'rat proho*
-j # .»"ti io tremo r
, , TrtntaiortJtc-
. 1 -^!montcftci'

rr^.cfpcrtt&ta^

t  r, P'

i I ■

VboOtf 0 ^'

jioiucc

0111'

■ : ;

. g •;'•>

" ' ,, r i^

. >  j

H***, ^Jk.^

* ■•■ - - r il'
" * ,>.

:  '■ :,i

nouftas SC  dignitas nafčebat. V nuquecp eni uariis 3£ alienis (aporibus refic/ebat mellifluu pluuise illius denut
& muldplex ficci im bris obfequiufqux cu ita finttquod illicauiditas faciebatthic fides faciatT&ficut in corpo/
re cibus (apiebacin pečlore deus emdelitare proficiiedicut legimus:Accedat homo ad cor altus&exaltabitur
. deusjdeo quodibi deledatio obtirfebat in faucibusshic bcnedidio operet'' in fenfibus.Ad cognofcendu SC  per-

cipiendu facrificiu ueri dominici corporislipfa te roboret potentia cofec»toris1& qui tunclatuit prjefiguratus
in manatfit ribi nune mamfeftatus in gratiajpfu aut fuifle in manas illius (bede prafiguratu^tiapropheta eui
derster ofteditfdices^ane cadi dediteisipane angelc^ maducauit homo.t t qs panis ciT angelcrj^tnifi chriftus?
qut cibo fux charitatis SC  Kumine claritatis nos (atiat?Et buc dat paneldicete prophetajJexta die duplum colli —
gcs|du eni plimo a dominica die in lege tribuni i folo fabbato denegatlfa tuc chriftus ab ecclefia cu* domini -
cu refurrectionis die confecrauitsrecipiedus oftenditi& iy nagogae ad qua cultus fabbati ptinebattnegadus ek-
fe pcipit^du dies qui eft dies feptimusJcasleftis panis fraude mulčtaffde quo pane uetus nart at hifteria: nec q
plus collegerat habuit ampliusfnec qui minus parauerat repperit minusico q? eucharift/as pceptio no in qnta^
teded f mrtute cofiftatlq. corpus domini facerdote dilpenKante tantu eft i exiguosqtu eile coftat i to to/l d' cu ec-
clefia fidefiu fuminficut plenu in uniuerfis^ita itegru efle pbat''in fingul/stde quo fefu apoftolica fentetia deri—
uata eft d’sces?q multa habet no abudabit:^ qui modicu habet no miorabit.No eni de comuni pane accipi di /
člu potcft;que fi forte efurietibus apponeremuslno ex toto pueniret ad fmgatos; qa particulati SC  minutati
portioe fua unu!q(q? ptaEfumeret^e hoc uero panecu alTumit^nihil minus habet fmguli^ uniuerfi^otu unns^
toru duojfotu plures fme diminutioe accipiutifqa benedieftio buius faerameti fcit dift tibuhnec fcit diftnbutioe
cofumi.lacrameti itaqj huius formalna in iud^o^ paginis uidemus expreria.Na drMclchiTedech inGenefi
legimusJEt Melehifedech rex>SaKe obtulit pane SC  uinurmSi benedixicAbraha,Fuit aut Kacerdos dei altiiTimi;
ducp apr^purioridefta getili circucifio fiitura benedidčtccclehse  gloria pradicat":Sčfynagoga: ifidcli populus
ex getibus acquifitus praponit''»Huius ergoMe!chi*edech genealogia uel origo notidailiius teporis latuit? SC
obiatione panis SC  uini hoc chrifti facrificiu prasfigurauidde quo ppheta pronuciaj&Tu es facerdos in Sternu
lecundu ordine Melchifcdech.Na 6SMoy fes de eo myfterio Ioques!uinu SC  fanguine fub una appcllatione fi -
gnif»catJ& i benedidione patriarch« dominica paffione multo amplius demoftratMta iquiens,Lauabit i uino
ftola fuaj;&: in fanguine uua: palliu fuu,Aduerte q cuideter coftat uini creatura chrifti fanguine occupatamlSč
quid adbuc de hac duplici (pecie inquirere debeaaipfo domino atteftante cognofce.Nifi inquit manducaueri-
tis čarne filii hoministk biberiris eius fanguinemon habebitis uita in uobis.O^ uod teftimoniu contraPelfagii
blaftemias euidentiftimu atq? ualidiftimu eft:qui afterere arrepta ipietate praefumidno propter uitadčd ppter
regnu cxIo^ baptifmu paruulis coferendu.Šubhis eni dei uerbis«quibus euangelifta pronunciat no haDebitis
uita m uobislaperteintelligendu efbq> omnis anima munere baptifmi uaeusPrion folu gloria careanfed Kuitac.
Hoc itacp dominici fanguinis uinu aqua efte mifcendu^ioh folu traditionstfed ipfo genere paflionis oftedit;ex—
cuius faero Katere fanguis SC  aqua Iacex illi fione profluxitfficut Kpropheta multo ante prxcinitdices.Fercuftie
petraiSč cffluxcrutaqux.Et apoftolus,Bibebat inqtde cofequete eos petra.Vides q> qui biberit de chriftigra—
tiaifequi(f cu chrifti mifericordia.$ed SC  Salomone de ipfo deo pradidu Iegimusufapietia iquit xdificauit fi— *
bi domuldeft corpus hois aftupfitžin quo habitat plenimdo diuinitatis.Excidit colunas fepte?quia illu benedi —
čtio  gratix feptiformis ipleuitlmadauit hoftias fuassmifčuit in cratere uinu fiuk& parauit menfa fua. Et in fe -
queti.VenitciSC edice de mas panibusiSC bibite uinu quod mifcui uobfs.Admixtu ergo aqua uinum Iegimus.
Nuc caufa quare utrucp dominus mifceri uolucrit‘iquiramus. Dado iiudxo^ couiuio nuptiaKi uinaadeft

fides in e/s deficiebatluinu inquit deficiebat;qa uinea frudu negabattde qua dicit^.EKpedabaut faceret uuas:
fecit autfpinasl&nde SC  fčrtu fpineu capiti redeptoris ipofuitiqdo dominus nuptiali teporefideft qdo fponfus
fe ecclefix fux pafčhali exuItationeiungedoaquas in uinu couertinmanifeftepreefiguras multitudines gentiu
de fanguinis fui gratia efte ueturas.Feraquas eni popuKos fignificari farisaperitur eloquiisdicutlcgitur.Aquas
iftx quas uidifti populi funtS£ gentes SC  fingux.Vnde SC  aduertimus in aquis figura gentiu demonftraria ui^—
no aute fanguine dominicac paflionis oftenduAc fic cu in faeramentis uino aqua mifcetur<hrifto fidelis popu
lus incorporatut^iungitur:8čqnadaci copuKa perfedx charitatis unitumitpojpit dicere cu apoftoKo. £^uis
nos Keparabita charitate chriftifTribulatio:an aguftialan perfecutioKSč reliquaf Bcus autem horoini fufcepta
fandificanone mifcetur;quam fides in ipfo peccatorelaffedus iufticiaeimifericordia pietatis infundunt.Etiam
in hoc fpfo*q? in numerofis tritici granis panem confici nouimusfunitatem coftat affignar^populorurn • Jlicut
enim frumentum quod folapurgantis follicitudinead candidam fpeciem mola^ labore perficitu&c per aqua
SC  ignem in unius panis fubftantiatp congregatunfic uarise gentes diuerfecp narionesfin unam fidem couenie
tessunum de fe chrifti corpus effiduntf&chriftianuspopulus quafi tritici grana innumerabili^in facrilegis na-
tionibus fide purgata atq? cribratasdifcerniturtEt in unu.^uafi infidelium Iolio pertranfeunte coIIig/tunS: duo-
f um teftamentorum iftrudtoneluelut frumentum gemino molarum opere curatum^nitefc/t, Et in illa pri mas
originis dignitatem natiuo candore mutatur?ac per aquam baptifmi uel per ignem fpiritus fandi:xterni illius
panis corpus efficitur.Sicut ergo feparari grana ab illius confedionc.panis adunatione non poftunfe ficut a*-
qux ad propriam redire fubftantiam in uinum permixtx iam non poflimtsfic SC  fidelcs quiqt arq$ fapientcs)q
redemptos fe  chrifti fanguine 8C  paftione cognofcuntjita debent quafi infeparabili membratcapiti fuo^fidei ob -
» feruadonei6č ardentiftima religionc fociarčut ab eo non uoluntatclnbn neccflirate fčiungiTno illa terrenas (perr

ambitionesno deniq? ipfa poftint morte diuelli.Nec dubitet quifq primarias creaturasmutu diuina; potenci
*  ■ .clxxiii.

praefentia fumai maieftatis i dominici corporis trafire pode naturarcu ipfu hoiem uideat amiicio caeleftis mile -
ricordiažchrifti corpus efFečlu.Hicut aut quicikp ad fide chnfti uenienslmte uerba bapti fmkadhuc i uiculo c
uetens debitithis uere mcmoratis moxexuit? omne facce peccatmta qdo benediced* uerbis aeledibuscreatu^-
xx  facr is altaribus iponunč tante cj iuocatioe fui nominis cofecran tHubftada illic e panis SC  uinispoftperba au —

nr  r*_ * -n. -I ^ nprfvj rrpam rnnprtpf 1  I

ei podit efle didicikcui facilc fuit hoiem de limi materia figurarelimagme eda fu* diuinitatis iduerefcui p r 5/~
ptu e ft eu rur fui reuocare de iferisireftituere de pditionefreparare de puluerelde terraicadu leuarejde hoie an/~
gelu facerelcorpus bumanu cdforme corpori fuac claritaris redderejčč hgmetufuu ijxgni fui cofortio fufelima *
redit qui corpus noftr* fragilitatis adupferatmos i corpus fuseimortaliratis aflumatpd qua gloriofam refurre -
člione piis nos openbus praeparare dignetfjqui umitSč regnat in (kcula feculo^Atnen.

IncertaHomelialupereuangeliofecundum-Matthamrn, .OtVU.

Ančtus euangelifta docet nos ncceditate inopi* tolerate^fubfidii caufa amicudebere pcjuireresSč
id  qd'deeftad refečtine alteriustoportere ab altero mutuariJn tatu autadpoftuladu peruicaceef«*
feuoluitpetitoreiut nec nočlurnis horis pulfare amici ianua definaunec excitare eu dubitet gdce—--
telita ctia ut tscdiu inferesipudetia mereat^ejd’ amicitia no mcretlSč comunicatione panis extorq-.
at iportunitasjqua non ipetrat humamtas.Ait enidi^uis uidru habebit amicu;& ibit ad illu media nočle SCc*
Xidetf ergo fecundu littera aliquid perfuaderclut media nočle quieicenti amicoidč claufo cubiculo dormien*-
tčmolefti e de minime defmamus.Sed d ad fpirirale nos intelligentia reuocerouslinueniemus non dure domi
ninfcd utiliter pr*cepide«Na utiqj podq difcipulos oratfone dominica docuit:hanc fubiecit parabola! ut itel
ligeremus iportunos nos amicos ede deberetnon expoff ulando ali‘quidtfed potius pr*candoiideft chriftu no
carnaii manu percutiendojfed fpiritali oratione pulfandcJpfe enitp fi rečic uiuimusamicus noder eft.Nam
quis amicitior nobis elbq ille qui praecio fui fanguinisnos redemitJpfe inq amicitior omnibus efbqui cu fit do-
mmu^ainicusededicaturrdicens ad apodolos Jam non dicam uoa ieruostfed amicos.Huius ergo amiciofti*-
um incedabiliter pulfare debemusISč horis eu inquietare nočlurnistfič ufq^ adeo molefli edetut iportuni ctia i
iudicemur.Sed non huius iportunitatis uercamur.bfFenfatn^uia hacc apud dominu iportunitas opportuna c
Acceptior eni eft illi ipudens deprecatittg (ecura pr^fupttoflioc efbplus meretur qui follicitusorat indanterl
q qui confidensdidimulat negligenter.Ait enim% ille fi perfeuerauerit pulfan^perfcuerans igitur meretur ac -
cipereiquod alibi euidentius dicit.^uiperfeuerauerit ufčp in fine;hic faluus erit*Non multu ergo iuuat fre^.
qnter orarercui contigerit aliquando cemre.Semp igitur SC  fine intermidione petendu eftiSč pulfandulne pr*—
catio ante ačta nihil profiffi non ad fine eode quo cceperit tenore peruenerit,®ico inquit uobis'5č fi non dabit
illi furgens eo q? amicus ei us fitipropter importunitate eius (urget SC  dabitr&iagna pfeueratia efbqu* quis im^

citer miferctur oranti.Pulfemus igitur oftiu dominf non folu per fidafed etia perfeuerantialut apcria tur nobii •
SC  media nočle pulfemuslne grauis nos ad uigrlandu peccatoip fonu^innadat.^uod fcnptum eftebeati ferui
quos cu uenerit dominus inueqerit uigilantes.Hoc aut oftiu aperiri fibr apoftolus expofcit!non folu fufsded et
propriis orationibus obfecrans fe iuuafndicens»Tt aperiatur mihi oftiu ad loquendu myfterium cbriftis fcilb-

ti^pane accipere mereamur«Na nifi lubftantia exinde fupferimustfraternitatis iftius defiderium proprio Cet
mone reficere non ualemusftiel homo ifte quilibet chriftianus intelligitur:qui fide tripitatis tantumodo intelli -
gitl&cjuod necedariu eftinifi alter eu doceat ignorat. Amicus Uero eius ut diximusSchriftus ed.^_uod dicit ua"
dit ad illu media nočlaideft iu nouidimo teporelSč dicit illi comoda mibi tres pancs:ac fi dicat aia illa ad chrn—
ftulComoda mihi fide trinitatisiSč fac me intelligere queadmodu operari me oporcet. Amicus mcus uenit de
uiatac fi dicat fenfus meus ambulauit per diuerfas regionesISč rediens ad me uacuus eftmon babeo alimeta fpi—
ritalia quae ante illu ponamlnifi in me doceas fidem trinitatissfpe cbaritateml&omne qupd ei tribuamec unde
eu docea nabeo.Ad que ille relpondesdeintus dicat.Noli mihi moleftus edcžSčc.Blidulit quide defideriuž fed
non abdulitlutplus nos qramust8č inuentus ftričlius teneatur(quod uero dicitSPueri mei mecu fut;ac fi dicat"
dominus chridus omnipotensKančli ,mei quos ublui.iam meču funnNon podum furgereslč dare tibiliHeo ne—
gat petitioneiut probet cuiudibet perfeuer^ntia.it quod dicitlfi non dabit |lli furgen&eo q? amicus efbppter i*-
probitate tame eius furgetrSč dabit illi quotquot babet necedariosific SC  dominus lefus amicus nofter SC frater
chridiano^omni iportune fideliterq? petentupro lugi petitione quicquid io nomine eius petieriufrtie džfficul—

Aut pi(cemmuquid pro pifce ferpentem dabit illi.^per pifce fides intelligitunper ferpentem infidelitaslac fi dfr
caefi petis a domino fidemtnon rribuit tibpinfidelitatem« Aut fi petit ouum1nuquid porriget illi icorpionem^
\* c  fi dicaiift babes in deu fpem ueramlfiue cogitationem fančlam in  corde tuo cogitauerismon contrarietatem

nec.

nec infidiaf^ calunia a domino pertimefčas.lM ergo uos cum fi|is malimoftis bona dar e filiis ucftriskjuaro ma¬
gis pater uefter de geIo dabit uobis fpiritu bonu ttmettbus ieChc  fi diccrctffi homines carnalcs inter bonum SC

uofo nifi ut accendaturrejuid hoc loco igne^nsfi {piritu fandu intelligimus^ue dominus in tena mifiuuturat
uiria SC peccitatil  accendac per charitatem atep illumineti*^

{(iPerr^Pauli uergeriiJuftinopoInani fermo delaudibus fandfHieronymi prcfbyterfihab:tus i anniucrfario
fffatiliseius. #  * .CXYIIf*

Andiftimu dodore fidei noflrae-Hicronymujcuius dies folenis adcft?itamihi dari cupio redelau _
darejut in eo Iaudado laude ipfe mea no quacra,$ed fit ei queadmodu ferraoi ita SC  mens ^ppria in -
_ tentione dedicarašjq quid (perandu fit laudis focuturo non uideolubi magnitudine re^ elcqntix
uis otnnis obrnil tSC  excellentiae meritof^ omnis ipareft fermo,Me uero minime oium Iperare id conucmVfac
fiquid taliu mente fubeattplane defipio:qui cu obire quotannis munus hoc laudu foleo'f femp tamen peftea q
id ccepilita deinccps p annos aftedus fatmut augeri mihi defideriu fentKuminui facultate.Euenit aut hoc for*
'taftetfiae q» nodu fatis fint mihi uires ingenii met ppenfadfqui fubire tanti oneris caufa non uerean qc? quantu
fin6£ ftellexi tatifpcr dudu;K indies pfpicio magistfiue q? iliius merita apud plurimos quide diligeter pa^ aiad
uerfafa me uero etia Tumo ftudio cofiderata:quo magfe elucefcuntfeo magis affedu metis a!Iiciunt?&a cofeqn
di fpe ingenii acume magis magifčp deterrent.Siue q? prač defiderio meo ftudioqj religioms in illu/tato mihi re,
tardari facultas uidetf ingenii:qto prtecurrit ftudiu uoluntatis.^ ua^ equide re^ ut fubefle utraq; primarura
no negolita adefle poftrema magnope mihi cupio.Na ofFicio quide ille meo aut cuiufq alterius in reddendis
de fe laudibus nihil indigetlac no deledari opinor nifi boni profedufčp noftrigratiatcu p fe ipfe infinitopprio
bonombcata tila a:ternaq? uita fruaif^euotione uero1®ltu.teligiondpietateac fideitu i hunatum in reliquos
caclites nos ipftfnoftra caufa indigemus. Atcp i  primis ego qui meritis huius fandi gforiofmnulta magnaq 3  Cx 4 ~
penumero beneficia apud deu fmortaie confecutu manifefta fide me deprehedifž difticiliimis teporibusjfuif—
fc de grauilTimis periculis eius ope atq? iterceffione Iiberatu,^_uod fi ante hac deuotioms ullu ftudiu a me de
bebat&nulto certe nune amplius ad hi bendu eft mihuut parentis tiuprime die fundifqui erat deuotiffimus ti*
bi fančle pater Hieroyme uice hic referateuius apud te pracces mea caufa plurimu uafuifle fum crebro exper*
tusTut queadmodu pracclari huius inftituti familiarifip deuotionis difeiptrius uiuentis fuitrta SC ei  quoq? defim—
<fto fi m ha:resfčc quod mihi patrociniu in illo eracnunc onme fit in meipf<xSjq eu confido tuis meritis atq? prač —
cibus?pra:terea q> rečtus homo era ttSC  timens deu:excedente ex hac Iuce in ea loca dedudčtu i  ubi a te 8č per te
snulto facilius cdiequi;quiduis pofTit.C^ uod igi{ ad me attinct?queadmodu dcuotio animi SC  feruanda SC  au*
gmetanda eftnta munus hoc annuu reddenda^ laudu nullatenus negligendulin quo qualifc uq? fit (ermordu

bere SC  ipfum qaoqj laude dignum effejlabeq? omni carerelne dicerttig uitam^eprehendat oratio:Yerbifcp fpe
ciofis mores fordidi ftdem abrogent*^ji«d ut in me non fittboni tamen piiqj ingenii folet efte argumentuml
laudareftudiofe uirtutemiSC rebus faeris cultum adhiberepraectpuum.^uod fi exmequifpiam quteraftqua~‘
huius fandi gloriofi primapotiftima^ laudem exiftimetbanc fčilicctincotanter refpondebo^ meo quide iu*
dicio no pofiit digne humano ore laudarudcinde a? in unoquoqj geneze laudu cat^uac ad dodu rečluq; ho*

tam hiftoria^Z memoriamfnaturaliu rcrum cognitione:moraliuq^ fermonuf tum uero leripturac lacra: ucracq;
theologise pcrceptionemlnon uidebor forfita aliquid magnum:dict?Ve.(^_uod h^cipfa malis etia hominibus
poftimt aduenirdheq3 eni ifta bonos facianufed eruditos.^ut fi prteterea continentia? fortitudineTpmdentia;
conftantiafmanfuetudin^patientialbenignitateq? in illis laudibus recognouerojnec fic quidcm forfita magno--
pere eum ornare iudicaborr^Sčhis uirtunbus plurimi gentiliu pratditifueretfut^ ha: Iaudcsfut debirte quide
uiro bonoJita plane non proprise hotnim chriftianoCpoftremo fi fidem conftantemtfipe certamTcharitate inte-
fam?omneq? fandimonia SC  cerimonia^ cultumlreligionifip ftudiu demoriftraucrotnec fic qtroq? fortailts la-
us erit eximialq> hxc  ipfa debet unufquifq3 de feredus fidelifep chriftianus exhiberc* kt  uero fi ha:c omnia &q

_ ntcniHfi ^ « 4 C(c>  tintl >

uinum quiddamin homine uideri necefle eftfi Ego fane cum trita ifta uulgo uocabula eruditionemteIoquen /—
tiam?fortitudinemlprudentiam:fidemYac charitatem &cxtc  ra huiufmodi comcmorojtalia quacdam dicere mi —
hi uideorfqualia folent in comuni hominum uita reperiri:Si non eminentiflimas illas uirtutes quas in excellen—
tiftimis uiris paacis illis quidem omni actate fuifte conftat,(^ uara ob rem xgre  ferre foleo! & latinx orationi i
dignari?^ propriis atq? exquifitis nominibus exquifitiftimas laudes efferre non licet:qux tantum pene a com ^
tnunibus diftant uirtutibus;quantum ferme uirtusa uftto.Verum quod orationi decfttoro fuppleat audien /
tistatel'edus?S£nonquod dicarn Jfed quod dicereuelim accipiat .^uod SC hinc quoq?liccbit intelligerejr
nam folent paaca horum aut fmgala quxdam^ dum intenfb gradu cupiam adfmtTmagnum uirum confti /

tuere: admirabilifq3 excellentiac cum uiderft<jutplura ex his fit aftecutus ♦ %.uid etgo his-debet exiftimari f

«clxxiiii.

,4k


< v

qui omnjum uirtutumcundaruttKp bonarum artium cumulum non perfundurfeifed ad fammum in f eco j
legifletpiius uita totius fanditatis exemplumieIoquentiarftupor!dodrina miraculum?ftaq$ non tam fanftu
nomen habuit1quod quidem lpfum denotat>Hicronymi uocabulutntcjipfam in fe habuit fandftatcm.Nam
cum duabus rebus fundata eft in initio facra religiotpncdicatione (cilicet apoftolorumtsc in fanguine marty^:
cuq? lili fermone docebantfhi p£ 5 carcercs Sc tormcnta ac deniq? mortem ipfam aftruercntlin utrorumqj locu
fuo gradu fubierunt fandi dodoresTqui quod lili compendioledocuerantdatiusexp[icarent!quodq 3  marty\
res fanguine fuo teftati Funnhoc ifti fandimonia uita: cofirmarentlatcp aduerfus omncm hsrefim omneq? uu
tiorum labem pro fide iufticiaq$ confifterentiiidem SC  militum uiresgcrerent 8č dudorum. Multa autcm ua>
raqrHteronymus uti fortis milestfn hac uita bella fuftinuitfcum mundo quippebellum gefTitTSč uicit?quado
facerdos iam fadus SC fummo facerdotio dignus habitus ab urbecefMpopifip faeculi 5C omni ambitionc rrm<
danorum honorum rsnuciauitfcum čarne ac dsemombuslcu in illa trans mare uafta foIitudinerquae ut ipfc ait
exufta folis ardoribustborridum monachis habitaculu praeftabatf čarnem quide ieiuniis frangerct i  fpiritalcs
aut hoftes orationibus effugare&u improbis atq? smulis^in quos fepe per prologos faepe per epiftolas fcribe
do inuedus efticum ha:reticis^quos libris tradatibufčp fcribendis ftepenumero de diuerfis conuicit croribus}
difputandoq^ uirationum fuperauit.Stodorisergo nomen ut habetdtaSCofficiu ftudiofiffime uiuensgefTitt
prcfentes uoce 8C exemplis erudiensrabfentes fčriptis. Ytroq? uero tam fua: aetatis q pofterosoioluminibus di
uerfi idiomaris uaria interprctatione lingua^uiuo^ d6do^ eruditione adiuuansTrudiores hiftoria deledans*
acutiores inftruensWhanis facra: fčripturae fenfibusiexplicandis.Sloquentia certe iam cius laudarc tentarem 'i
qux tantj riuus Iampidiflimus Icniter defluens SCafpcdu SC (ono deledatsnifi ipfe fe multo melius qa me fieri
poflitlelegantia fua legentibus comendarettad qua digne prad/canda eius ipfius eloquetia opus effet.Nec mc
deterrerrq? danatus fuerit eius ftudio aliquand<yHieronymus!cu extatica uifione tradus ad iudicis Sterni tri?
bunabSC quina eiTct interrogatus!pro chriftiani nonvne quod inter metum trepidationecp profitebatlCicero
niani fibi nomen oblici audiuit?ncq enim res ipfa danata eftjfed fortaflis eius ftudium uehementiusffine qua
profedo uix facra: fittcr.Ticertc non tanta cu uoluptate legerentur«Wa:c igicur ut cstcrte quoq? dotes quas tiri
dim comemorauifmulros acerbiffimofcp illi a: mu los coparucre'/quo^ ur iprobitati cacderetJRoma m igr ati it?
SC qui dodor late clariffimus faabebatudGregorio-Nazianzenotin difaplina fe tradidit«Poftqj ftudia cum de
frequentifl'sma urbe ceflifletiad hcrenu fe tranftulidfSC qui i urbe omniu urbaniflima homines perpcflus erat
beftialcsrin defertiffima heremo beftias eft expertus humatias.!bicg feo natura feuiflimusimperiu eius pernic
liftcu hic homo natura miriš in fe fkuiret.R.oma igitup$ethleepermutauittdiuiriq 5  ex urbe non tam pulfus q
cedens z  elegit ibi pauper uiuere-Mihi pauper Chriftus eft natus&C inde falutem petercsunde ortus eft*audor
falutis..(^ uid enim aduerfus malignitatem tutum ufpiam efte poterir*quando tanta uirtusperfecutore noca*~
ruit^uod f5quid nobis tale accidat:cx eius cafu confolari nos iplos debemus Jnterea uero maledicos benefaci/
endo uincererSC eorum in nos odium uirtutepatientia: manfuetudinifqi fupcraretilloprteftante qui uiuit SC re
gnat^n fa:cula fxculorum»Amen. .. *

i 0  'a

©iui Hieronymi£piftoIarunvPartis prima: uolum&n-felicitcr finit, f +* p <*

' -