Gornja*
Radgona
tka Konjice Rogatec z#-
Krško
Kupa.
Bosnia
and
ITndien
Retoimaarf
20081
Inleiding / Uvod
Spoštovani,
V prejšnji Lipi smo zaključili s poročilom s praznovanja kulturnega praznika v Den Haagu. Tokrat je pred vami nova izdaja, ki nadaljuje, kjer smo spomladi ostali: pri kulturi. Poezija, arhitektura, slikarstvo in nekaj vsakdanjih novic, to je bera te številke in upamo, da jo boste z užitkom prebrali. Morda je tudi malo debelejša kot sicer, ampak nič zato, saj se bližajo praznični dnevi in bo več časa za branje.
Za naslednje leto pripravljamo izdajo o gospodarskih in ekonomskih stikih med Slovenijo in Nizozemsko in izdajo o kulinaričnih posebnostih in možnostih posrečenega kombiniranja slovenske in nizozemske kuhinje. Vsi ste prisrčno vabljeni, da nam pošljete zgodbe, slike, anekdote, ideje ipd. ali da nas preprosto opozorite na zanimive stvari, ki se tičejo teh dveh tem. Naša elektronska pošta je: info@lipa-online.org
To številko smo pripravili in uredili Frank van der Meer, Mojca Nodelijk-Guštin in Tanja Mlaker. Če se nam želite pridružiti pri urejanju Lipe in prenovi spletne strani, nam javite. Vsak prispevek je dobrodošel.
Frank, Mojca in Tanja
Geachte leden en relaties,
Het vorige nummer van Lipa hebben we afgesloten met een verslag van de viering van de cultuurdag in Den Haag. Deze keer ontvangt u een nieuvve editie die verder gaat waar we in het voorjaar zijn gebleven: met cultuur. Poezie, architectuur, schilderkunst en een paar dagelijkse nieuvvtjes; dat is de inhoud van dit nummer en we hopen van harte dat u het met plezier zult lezen. Misschien is het iets dikker dan gevvoonlijk, maar wat geeft het, aangezien de feestdagen voor de deur zijn en u vvellicht meer tijd heeft om te lezen.
Volgend jaar vvillen we twee edities van Lipa publiceren: de eerste over economische samenvverking en contacten tussen Slovenie en Nederland en de tvveede over culinaire specialiteiten en mogelijkheden van gelukte combinaties van de Sloveense en de Nederlandse keuken. ledereen is van harte uitgenodigd ons verbalen, beelden, anekdotes, ideeen etc. te sturen of dat u ons simpelvveg attent maakt op interessante zaken die hiermee samenhangen. Ons mail-adres luidt: info@lipa-online.org
Dit nummer is voorbereid en geredigeerd door Frank van der Meer, Mojca Nodelijk-Guštin en Tanja Mlaker. Mocht u in de toekomst vvillen helpen in de redactie en bij bet hernieuvven van de vvesbite, laat het ons vveten. Elke bijdrage is vvelkom.
Frank, Mojca in Tanja
Ciril Bavčar
Frank van der Meer
France Prešeren - even kort voorstellen
France Prešeren werd geboren in Vrba na Gorenjskem (in de buurt van Kranj) in het jaar 1800. Hij studeerde advocatuur in VVenen en vestigde zich na zijn studie in Ljubljana en startte daar ook zijn schrijfvverk. Zijn leven vverd echter beheerst door rampspoed. Zo gaan verschillende gedichten over verloren liefdes en overlijden van naasten. In VVenen al, was hij enthousiast geworden voor de romantische dichtkunst, hetgeen nog eens bevestigd vverd door reizen en ontmoetingen met mensen in den verre. In de tijd dat Prešeren leefde, was het echter niet gebruikelijk (en ook niet gevvenst!) om in het Sloveens te schrijven. Prešerens vriendschappen met personen als Matija Čop, hebben hem echter van de rechtvaardiging hiervan vveten te overtuigen. Het revolutiejaar 1848 bracht een ommekeer in het algemene denken en gedichten van Prešeren zouden nu vvel voor publicatie in aanmerking komen, vvare het niet dat hij inmiddels vvas vveggezonken in depressies en alcoholisme. Prešeren stierf in 1849 aan een leverziekte in Kranj.
Hierna vverd hij echter niet vergeten. Zijn onverzettelijkheid in de verbreiding van het vvoord in het Sloveens gaf inspiratie aan allerlei bevvegingen, die zochten naar meer zelfstandigheid voor de Slovenen. Nog tijdens de Oostenrijkse tijd vverd er een enorm standbeeld van hem opgericht in Kranj en zijn gedicht Zdravljica vverd al snel een symbool van de Sloveense onverzettelijkheid. Dit bleef het tot de onafhankelijkheid in 1991, vvaarna een deel zelfs de tekst van het nationale volkslied vverd. Prešeren blijft de persoon, die de Sloveense identiteit het puurst vveet uit te drukken. Kulturni dan, Prešerens sterfdag en een nationale feestdag (ook binnen de Vereniging altijd groots gevierd) op 8 februari, is dan ook voor Slovenen in Slovenie en het buitenland nog altijd de manier om hun liefde voor vaderland, cultuur en literatu ur naar buiten te brengen.
France Prešeren na kratko
France Prešeren se je rodil v Vrbi na Gorenjskem (blizu Kranja) leta 1800. Na Dunaju je študiral pravo in po študiju se je nastanil v Ljubljani, kjer je začel tudi pisati. V življenju gaje spremljala nesreča. Tako je napisal veliko pesmi o nesrečni ljubezni in izgubi najbližjih. Že na Dunaju seje navdušil za romantično poezijo, kar je potrdil tudi s potovanji in s spoznavanjem ljudi v drugih deželah. V njegovem času ni bila navada (niti ni bilo zaželjeno!), da se piše v slovenskem jeziku. Prešernovi prijatelji, kot na primer Marija Čop, pa so ga znali prepričati o upravičenosti slovenske književnosti. Revolucijsko leto 1848 je prineslo preobrat splošnega prepričanja in Prešernove pesmi bi tedaj lahko objavili, vendar je sam medtem podlegel depresijam in alkoholizmu. Pesnik je umrl leta 1849 v Kranju, zaradi bolezni jeter.
Vendar zatem ni utonil v pozabo. Njegov nenehen trud za širjenje slovenske besede je navdihnil mnoga gibanja, ki so stremela k večji samostojnosti Slovenije. Še za časa avstrijske monarhije so mu v Kranju postavili mogočen spomenik in njegova pesem Zdravljica je kmalu postala simbol slovenske nepopustljivosti. Tako je ostalo vse do neodvisnosti leta 1991, ko je postala tudi slovenska himna. Prešeren ostaja osebnost, ki je znal najjasneje izraziti slovensko identiteto. 8. februar, kulturni dan, dan njegove smrti in nacionalni praznik (ki ga tudi naše Združenje praznuje s proslavo), je torej za Slovence v Sloveniji in tujini še zmeraj primeren dogodek, da izrazijo ljubezen do domovine, svoje kulture in književnosti.
Prevod pesmi/Vertaling van de gedichten Frank van der Meer
Kam
Ko brez miru okrog divjam, prijatlji prašajo me, kam?
Prašajte raj’ oblak neba, prašajte raji val morja,
kadar mogočni gospodar drvi jih semtertje vihar.
Oblak ne ve, in val ne kam, -kam nese me obup, ne znam.
Samo to znam, samo to vem, de pred obličje nje ne smem,
in de ni mesta vrh zemlje, kjer bi pozabil to gorje!
VVaarheen?
Als ik rusteloos raas om me heen, vragen vrienden me, vvaarheen?
Ciril Bavčar
Vraag de vvolken als hemellichaam, vraag de golven van de oceaan,
als een krachtige heer daalt zij stormend neer.
Wolk en golf vveten niet vvanneer, -vvanneer het verdvvijnt, ik weet niet meer.
Slechts dat weet ik, slechts niet meer, voor haar bestaat er geen terugkeer,
en er is geen top op deze plek, waar ik zal vergeten dit gebrek!
Ribič
Mlad ribič cele noči vesla, visoko na nebi zvezda miglja, nevarne mu kaže pota morja.
Več let mu žarki zvezde lepe ljubezen sijejo v mlado srce, mu v prsih budijo čiste želje.
Ak kaki vihar od deleč preti, ak kaki se morski som privali, ak kako mu brezno nasproti reži,
na zvezdo gledjoč vhiti, bo otet; mlad ribič od čistega ognja po morji je varno veslal več let.
Enkrat se valovi morja razdele, prikažejo ‘z njih se dekleta lepe, do pasa morske dekleta nage.
Se kopljejo, smejajo, tak pojo:
“O, srečen ribič, srce zvesto! kak dolgo še misliš ti gledati v njo?
Povej nam, ribič! povej zares, al čakaš, de pade zvezda ‘z nebes, al, de bi k nji zletel, čakaš peres?
Bilo bi drugemu čakat’ dolgčas, bilo bi drugemu čakat mraz, bi drugi se ne ogibal nas.
Ciril Bavčar
Nocoj bi drugi odprl oči, bi videl, kak blizo strelca stoji, lepota, ki zanjo srce ti gori.”
O, res je, de bi tako ne bilo! vse res, kar dekleta morske pojo; obup mu zaliva srce zvesto.
Fant s celo močjo se v veslo upre, ni mar skalovja mu, viharjov ne, nič več se na zvezdo ne ozre.
Naprej brez miru svoj čoln drvi; al tak za pevkami ribič hiti, kdo ve! al sam pred seboj beži.
Zgubljen je, vtopljen, se bojim; kdor ljubi brez upa, ga svarim, nikar naj ne vesla za njim!
DE VISSER
De jonge visser roeide de gehele nacht, een ster schitterde aan de hemel in volle pracht, bracht hem het gevaar van de zee in acht.
Jarenlang noodde hem deze mooie ster zijn jonge hart ontving liefde van ver, ontluikte zijn schone vvensen her en d er.
Zoals een Storm langzaam kwam naderbij, zoals de zeeen opkvvamen bij getij, zoals een afgrond zich gaf voor hem vrij,
Hij kijkt richting ster en is verlost;
het schone, hartstochVIijke vuur aan z'n jonge boršt,
op zee gaf het hem nog vele jaren de kost.
Plots gingen de golven der zee uitelkaar, beeldschone meisjes toonden zich daar, zeemeerminnen tot de gordel klaar.
Ze baadden, ze lachten, zingen nou:
“O, gelukkige visser, hart van trouvv! hoe lang denk je te kijken naar die vrouvv?
Vertel ons, visser! ve rte I werkelijk, of vvacht je, tot de ster valt uit het hemelrijk, of, je tot haar zal vliegen, vvacht je werk'lijk?
Zou een ander het vvachten vervelend zijn, zou een ander het vvachten koud zijn, zouden een ander ons niet vermij'n.
Vannacht had iemand met open ogen, gezien, hoe zij naar de schutter was gezogen, schone, die z'n hart deed stijgen naar het hoge.”
O, het is waar, dat het anders zij! alles vvaar, vvat de minnen zingen mij; zijn trouvve hart, golven van ontij.
De knaap in de boot roeide vveg gezvvind, trok zich niets van rotsen aan, noch van vvind, de ster vverd niet langer bemind.
Dan ging zijn boot heen zonder rust; snelt de visser voor het zingend gerucht, vvie vveet! of hij voor zichzelf vlucht.
Verloren, verzonken, geef ik op; zegge de liefhebber zonder hoop, roei nimmer naar hem op!
Zgubljena vera
Nebeško sijejo oči, ko so sijale prejšnje dni.
Rudeče lica zorno še cvetejo, ko so pred cvetle.
Se usta smejajo ko pred, sladkost ni manjši ‘z njih besed.
Otemnil ni ga časa beg, nič manj ni bel prs tvojih sneg.
Život je tak, roke, noge so, kakršne so pred bile.
Lepota, ljubeznivost vsa je, kakršna je pred bila.
Al vervat v tebe moč mi ni, kakor sem verval prejšnje dni.
Le sveta, čista glorija, ki vera da jo, je prešla.
En sam pogled je vzel jo preč, nazaj ne bo je nikdar več.
Ak bi živela vekomej, kar si mi b’la, ne boš naprej.
Srce je moje bilo oltar,
pred bogstvo ti, zdaj - lepa stvar.
Het verloren geloof
Ogen van glanzende hemelschijn schitteren, zoals in vroeger dagen zou zijn.
Rode vvangen, zo jong en fris bloeien, zoals het bloeien is.
Zoals je mond toen lachte, zoetheid uit elk vvoord smachtte.
De tijd was als een eeuw,
niets minder haar witte borsten als sneeuw.
Zo is het leven, de handen, de voeten zijn, zoals het vroeger zou moeten.
Schoonheid, vriendelijkheid alles is zoals toendertijd.
Geen kracht geeft mij nog het geloof in jou, zoals het vroeger zijn zou.
Alleen de heilige, reine glorie,
dat geloven geeft, en ik in jou niet meer zie.
Een blik heeft alles genomen, zal niet meer tot mij terugkomen.
Al zou je leven in eeuvvigheid, wat je had ben je voor altijd kvvijt.
Mijn hart, als een altaar, omving jouw, eens godheid, nu - prachtig ding.
Ciril Bavčar
Ode aan schoonheid van het leven
De kleurrijke olieverfschilderijen van Ciril Bavčar vormen een ode aan de schoonheid van het leven.
“Passie, passie, passie. “ De Sloveense kunstenaar Bavčar, die al geruime tijd in Nederland woont, kan het niet genoeg benadrukken: “Mijn leven is een en al passie en dat is altijd zo gevveest. Ik voel me sterk verbonden met alles en iedereen en zoek voordurend de schoonheid van het leven. Kunst is hierbij voor mij een belangrijke uitlaatklep.”
“Al vanaf mijn jeugd heb ik die uitdrukkingsvorm nodig gehad en was tekenen mijn grote liefde. Mijn leven heb ik toevertrouvvd aan papier. Schilderijen vormen een logisch vervolg, iets wat ik altijd wilde. In mijn huidige werk streef ik naar harmonie, schoonheid en goed kleurgebruik."
In zijn kleurrijke expressionistische schilderijen varieren zijn ondervverpen enorm, maar het streven naar schoonheid staat voorop in zijn doeken met bloemen, stillevens, landschappen, steden en havengezichten, feestende en dansende mensen en portretten van vooral vrouvven. Bijzonder zijn de vverken die geschilderd zijn in pointillistische stijl. Diepe warme tinten met veel rood typeren zijn palet.
Zijn ertsen zijn rustiger van aard, minder uitbundig.
Bavčar volgde een opleiding schilderen, tekenen en grafische technieken aan de Academie voor Schone kunsten in het Belgische Sint Niklaas en volgt nu de richting beeldhouvven. Hij exposeerde onder meer in galerieen, openbare bibliotheken en gemeentehuizen in Nederland en Belgie, maar ook in Italie. Zijn vverken vvorden overal in Europa verkocht.
Overgenomen van PZC, bijlage kunst van 25.2. 2006
Prevod: Tanja Mlaker
Oda lepoti življenja
Barvite oljne slike Cirila Bavčarja pomenijo odo lepoti življenja.
“Strast, strast, strast.” Slovenski umetnik
Bavčar, ki že dlje časa živi na Nizozemskem, ne more dovolj poudariti:
“Moje življenje je vselej strast in tako je že od nekdaj. Močno se čutim povezanega z vsem in vsemi in nenehno iščem lepoto življenja. Umetnost je zame pomemben sprostitveni ventil.”
“Že v mladosti sem potreboval ta način izražanja in risanje je bilo moja velika ljubezen. Svoje življenje sem zaupal papirju. Slike predstavljajo logično nadaljevanje, nekaj, kar sem že od nekdaj želel. V sedanjem delu stremim k harmoniji, lepoti in dobri uporabi barv.”
V njegovih barvitih ekspresionističnih platnih se tematika močno razlikuje, toda želja po lepoti prevladuje na slikah s cvetjem, tihožitji, pokrajinami, mesti in pristanišči, podobah ljudi, ki se zabavajo in plešejo, ter na portretih, predvsem žensk. Nekaj posebnega so dela, ki jih je naslikal v pointilističnem stilu. Za njegovo barvno paleto so značilni temni topli odtenki z mnogo rdeče barve. Njegovi kipi so spokojnejši, manj živahni.
Bavčarje študiral slikanje, risanje in grafiko na Umetnostni akademiji v Sint Niklaasu v Belgiji in se zdaj posveča študiju kiparstva. Razstavljal je med drugim v galerijah, knjižnicah in mestnih hišah na Nizozemskem in v Belgiji, a tudi v Italiji. Njegova dela so bila prodana na vse konce Evrope.
Iz PZC, priloga o umetnosti, 25.2.2006
Srečko Kosovel - even kort voorstellen
Het korte leven van de dichter Srečko Kosovel begon in 1904 in Sežana, in de streek Primorska. Zijn jeugd stond al in het teken van ouderlijk verzet tegen de overheersers, de Oostenrijkers in die tijd.
Tijdens zijn schooljaren in Ljubljana raakte Kosovel onder invloed van toenmalige Sloveense verzetsdichters, vvaarbij hij bij verschillende ondergrondse blaadjes betrokken was. Dit kwam tot een hoogtepunt in zijn studententijd, toen hij eigen werk ging publiceren en in avant-gardische gedichten zijn inspiratie door bijvoorbeeld Anton Podbovček merkbaar was. Daar Primorska inmiddels aan Italie toegevallen was en zijn familie bleef volhardden in de strijd voor de eigen taal, ging ook zoon Srečko zich in Ljubljana toeleggen op een meer expressieve stijl, vvaarbij een recalitrante toon niet van de lucht vvas. Na zijn studie vvas hij mede-oprichter van de Ivan Cankar-kring, vvaarbij hij onder invloed kvvam van het symbolisme en met name de dichter Ivo Grahor en een reis naar de Sovjet-Unie de abstractie van zijn vverk verder bepaalden. Kosovel vverd echter steeds radicaler en vervvierp de verdorven maatschappij op velerlei vvijzen in, later zelfs, constructieve gedichten. In 1926 stierf hij jong (22) aan een plotseling ziekbed.
Tijdens Kosovels leven is er niets van hem officieel uitgegeven. Vanuit zijn jeugdjaren zijn impressionistische gedichten bevvaard gebleven, vvaarin hij de schoonheid van de Karst in Primorska beschrijft. Later hebben ‘samizdaf-uitgaven het Sloveense verzet geinspireerd tijdens de fascistische periode en later tijdens de Joegoslavische tijd. Niettemin zag ook de Joegoslavische regering vvel vvat in zijn gedichten, vanvvege de nadruk van een onverzettelijk volk tegen de overheersing van buiten. Ruim 40 jaar na Kosovels dood vverd de anthologie lntegrali’26 uitgegeven. Hierin vonden vele Sloveense dichters hun inspiratie, vanvvege de revolutionaire toon die gebruikt vverd en de, uiteindelijke, erkenning van de man die aan de basis stond van de moderne Sloveense poezie.
Prevod: Tanja Mlaker
Srečko Kosovel - na kratko
Kratko življenje pesnika Srečka Kosovela se je začelo leta 1904 v Sežani na Primorskem. V mladosti je bil zaznamovan z uporom svojih staršev proti prevladi Avstrijcev v tistem času. Med šolanjem v Ljubljani so na Kosovela vplivali tedanji slovenski pesniki upora in sodeloval je pri raznih podtalnih revijah. V študijskih letih je njegova ilegalna dejavnost dosegla višek, ko je začel objavljati lastna dela in je bilo v avantgardističnih pesmih na primer jasno zaznati navdih Antona Podbovčka. Ker je Primorska medtem pripadla Italiji in se je njegova družina še naprej borila za lasten jezik, je tudi sin Srečko v Ljubljani prevzel ekspresivnejši stil, pri čemer je ostal jasno prisoten uporniški duh. Po študiju je bil soustanovitelj Cankarjevega kroga, kjer je prišel pod vpliv simbolizma in predvsem pesnik Ivo Grahor in potovanje v Sovjetsko zvezo sta določala abstraktnost njegovih del. Kosovel je postajal vedno radikalnejši in v kasneje celo konstruktivističnih pesmih je na razne načine zavračal gnilo družbo. Umrl je leta 1926, mlad (22) zaradi nenadne bolezni.
Za časa njegovega življenja ni bila uradno objavljena nobena Kosovelova pesem. Iz mladih let so se ohranile impresionistične pesmi, v katerih opisuje lepoto Krasa in Primorske. Kasneje so samoizdaje navdihnile slovenski odpor v fašističnem obdobju in zatem celo v časih Jugoslavije. Kljub temu je jugoslovanska vlada vendarle uvidela pomen njegovih pesmi, zaradi poudarka na ljudstvu, ki se ne odneha boriti proti prevladi od zunaj. Dobrih 40 let po Kosovelovi smrti je bila izdana antologija Integrali ’26. V njem je mnogo slovenskih pesnikov našlo navdih, v revolucionarnem tonu, ki ga vsebujejo njegove pesmi, in v končnem priznanju moža, ki je postavil temelje sodobne slovenske poezije.
Prevod pesmi/Vertaling van de gedichten: Tanja Mlaker
Labodja pesem
Tiho je sklonil svoj beli vrat v loku nad vodo, v vodi grmovje, stolp in grad, zaprl je oko.
In sredi jezera ni mogel utoniti, to je bil strašen ukaz: živeti, trpeti, strmeti v razbiti svoj obraz.
V bolest, ki ne mine nikoli, nikoli, in kot zrcalo voda vase strmeti (živeti proti svoji volji) z bolestjo sredi srca.
Zvvanenzang
Zachtjes liet hij zijn vvitte hals zakken, boven het vvater in een boog, in ‘t vvater torens, een kasteel en struiken, gesloten vvas zijn oog.
Midden op ‘t meer kon hij niet verdrinken, dat vvas ‘t vreselijk bevel: leven, lijden, staren in zijn eigen gebroken gelaat.
In de nooit aflatende pijn
op de spiegel der vvateren
turen naar zichzelf (leven tegen zijn vvil)
met pijn in het hart.
Ljudje z rano
Ljudje z rano, z rano na srcih, jo skrivajo z dlanjo,
ali glej: kot da je dlan prosojna kot bel list lilije
z rdečim utripom srca,
kot da je rana rana vsega sveta. -Skriti bi jo hotel, pa jo vsakdo spozna ...
Mensen met een vvond
Mensen met een vvond,
met een vvond in het hart,
verbergen deze
met de hand,
maar zie: alsof die hand
doorzichtig was als het vvitte blad
van de lelie
met de rode hartslag
van het hart,
als was de vvond
de vvond van de hele vvereld. -
Verbergen wil ik die,
maar ze vvordt door iedereen herkend.
Potovanje
In tu in tam. Le bežno potovanje. Drevo in stolp. In hiša. Gora. Hrib.
Kot žalost mrzla. Kakor tihe sanje. Odhajaš. Truden in težak utrip.
Postaja. Restavracija. In listje se siplje raz kostanje preko miz.
In tista dama. Tiha je in sama.
Pogled. Rjavo listje. Bežen vtis.
Tujina: kot jesen in kot neznanka vsa bežna, mrzla. Tu pri nas toplo.
Leteče listje. Proti Karavankam.
Tunel: v poltemi sije nje oko.
De reis
Hier en daar. Enkel een vluchtige reis.
Een boom, een toren. Een huis. Een berg.
Als koud verdriet. Als stille droom.
Je vertrekt. Moeizame en zvvare slag.
Station. Restauratie. Kastanjes bestrooien de tafels met bladeren.
En die vrouvv. Stil is ze en alleen.
Een blik. Bruine bladeren. Korte indruk.
Buitenland: als herfst en als onbekende, vluchtig en koud. Hier bij ons is bet warm. Vliegende bladeren. Naar de Karavvanken. Een tunnel: in bet halfdonker glanst haar oog.
Kraška vas
Sam čez vas.
V temah tulijo latniki -burja prepleza zidovje, v okno udari: “Kdo?”
Okno razsveti temo.
In na koncu vasi bor završi -vztrepeta, ko me spozna ...
Een Karstdorp Alleen
door het dorp.
In het duister kreunen pergola’s -bora klimt over de muren, slaat op het raam: “Wie?”
Het raam verlicht de duisternis.
En aan het einde van het dorp ruist de den -hij trilt even,
vvanneer hij me herkent...
Ciril Bavčar
Het Ljubljana van Jože Plečnik
Elk land heeft zijn beroemde architekten. Zo hebben Cuyper en Berlage hun stempel gezet op de stadsontvvikkeling van Amsterdam, maar dit is niet in die mate zoals de tekentafel van de Sloveense architekt Jože Plečnik nog altijd terug te vinden is in het huidige Ljubljana.
Jože Plečnik werd in 1872 geboren in een intellectuele familie als een van vier kinderen. Na een succesvol gymnasium, gaat hij voor een architektuurstudie naar Graz, waar hem door Leopold Theyler de beginselen van het vak vverden bijgebracht. Al vrij snel trekt hij echter door naar VVenen, om daar bij de gerenomeerde archiktekt Otto VVagner verderte studeren. Dit leidde bij de afronding van Plečniks studie in 1898 zelfs tot een geldprijs, die de jonge architekt vervolgens de mogelijkheid gaf een studiereis naar Frankrijk en Italie te maken, die hem veel inspriratie opleverde, terug te vinden in zijn latere werk, vvaarin de neo-classitische stijl altijd terug te vinden is.
In het buitenland
Na deze reis, keert hij terug naar VVenen om daar enige gebouvven te ontvverpen, zoals het bekende Zacherlhaus, industriele gebouvven en kerken. Enkele hiervan, bijvoorbeeld de kerk in het Weense stadsdeel Ottakring, zijn nog altijd te bevvonderen. In 1910 vvordt Plečnik gevraagd om een hoogleraarfunctie uit te gaan oefenen aan de universiteit van Praag om Otto VVagner op te volgen. Dit vverd echter door hogerhand verhinderd (lees: keizer Franz-Ferdinand zelf, die liever een Oostenrijker op die plek zag), maar desalniettemin kon het jonge talent in een soortgelijke functie de Tsjech Jan Kotera opvolgen. Het voorlopige hoogtepunt in zijn carričre kvvam in 1920, toen de president van de jonge Tsjechoslovvaakse republiek hem vroeg zijn bijdrage te leveren aan de verbouvving van de Praagse burcht, die het uithangbord van de nieuvve eenheidsstaat zou moeten vvorden. Dit plan lukte echter slechts ten dele en enigszins gedesillusioneerd keerde Plečnik terug
naar zijn geboortestad Ljubljana. Hier liet het werk ook niet lang op zich wachten, maar tegenvvicht van de toenmalige gezaghebbenden, hielden zijn doorbraak op Sloveense bodem vooralsnog tegen. Plečnik was te burgerlijk en niet kerkelijk genoeg om iets te kunnen betekenen voor Ljubljana. Hij vverkte niettemin als professor aan Architektuurschool van Ljubljana en deed inspiratie tot verandering op, elke avond vvaarin hij zijn vvandeling maakte door de, in zijn ogen, foeilelijke en duffe stad.
De verandering van Ljubljana
In 1925 deed hij mee aan een ontwerpwedstrijd voor de 'Kerk van de Heilige Geest' in de nieuvve wijk Šiška.
Uiteindelijk werd Plečnike ontvverp gekozen, maar niet nadat er vele aanpassingen nodig vvaren, aangezien de bisschop het ontvverp niet katholiek genoeg vond. Na deze tijd, begint echter Plečnike doorbraak in Ljubljana.
Hij ie voorloper bij het ontvverp van de nieuvve 'euburb'
Bežigrad, geeft de oevere aan de rivier Ljubljanica een nieuvv aangezicht en ontvverpt bijvoorbeeld veel bruggen (met uitzonderlijke ornamenten), vvaarvan de bekende 'drie' in hartje Ljubljana het meeet tot de verbeelding epreken. Verder ie ook de beroemde Nationale Biblioteek van zijn hand en vverden zelfe kerkhoven door hem opgezet. In de laatete zitten ook tal van eymbolieche detaile, zoale de ploteelinge echeiding tueeen leven en dood. Plečnike ideeen vverden deetijde door het gemeentebeetuur van Ljubljana eerieue opgevat en behalve ale architekt, begon hij ook eteede meer te groeien in een rol ale planoloog. Plečnik etond erop voor van Ljubljana het Athene van de Balkan te maken en liet zijn ideeen in neo-claeeietieche etijl hierop loe. De planoloog Plečnik had ook zijn aandeel in het etratenpatroon van Ljubljana, gekenmerkt door lange, doorgaande vvegen door de etad. Zijn ontvverpen vverden tevene opgepakt in andere delen van Joegoelavie. Ook in Kroatie, Boenie en Servie verrezen gebouvven van zijn hand.
Na de Tvveede VVereldoorlog ging het echter bergafvvaarts met de opdrachten. De communistische heersers onder leiding van Tito gaven geen vvaarde aan de, in hun ogen, burgerlijke ideeen van Plečnik en vverk bleef hem verstoken. Grootsheid vvas de bedoeling en voor subtiliteiten vvas geen plaats. Afgezien van een ontvverp voor de buurt Križanka in Ljubljana, kreeg Plečnik vrijvvel geen opdrachten meer. Ondanks dit ontving hij vanuit het buitenland nog enkele prijzen voor zijn gehele oevre, onder
meer van Oostenrijkse en Britse architektuurgenootschappen. Uiteindelijk ging zelfs Tito overstag en mocht Plečnik een huldiging ontvangen en als goedmakertje een presidentieel paleis aan de Kroatische kust in Brioni ontvverpen.
Plečnik nu
Jože Plečnik stierf in 1953 in de Ljubljaanse wijk Trnovo, die hij zelf heeft weten op te zetten. Hij is bijgezet in een familiegraf op het kerkhof Sv. Križ, weliswaar in het oude deel, maar wel onder een door hemzelf ontvvorpen grafsteen. Tegenvvoordig wordt hij als een held vereerd in Sloveniš, niet alleen door de stempel die hij gedrukt heeft op het huidige Ljubljana, maar ook als een Sloveen, die in het buitenland zijn vverken heeft nagelaten en vroeger geeerd werd op een tolarbiljet en tegenvvoordig met een (nooit uitgevoerd) vverk op een euromunt.
Van de echte oudheid, is nauvvelijks iets terug te vinden in Ljubljana; ziet u echter een bouvvvverk met klassieke kenmerken: het is vvaarschijnlijk van Jože Plečnik.
Prevod:Tanja Mlaker
Ljubljana Jožeta Plečnika
Vsaka država ima slavne arhitekte. Tako sta recimo Cuyper in Berlage močno zaznamovala razvoj Amsterdam, vendar ne v enaki meri, kot je dela slovenskega arhitekta Jožeta Plečnika še zmeraj najti v sodobni Ljubljani.
Jože Plečnik se je rodil leta 1872 v družini intelektualcev kot eden od štirih otrok. Po uspešno zaključeni gimnaziji je odšel v Graz študirat arhitekturo, kjer se je naučil osnov stroke pri Leopoldu Theylerju. Že kmalu se je odpravil na Dunaj, da bi nadaljeval študij pri priznanem arhitektu Ottu Wagnerju. To mu je ob zaključku študija leta 1898 prineslo celo denarno nagrado, s pomočjo katere je mladi arhitekt odpotoval v Francijo in Italijo, kjer si je nabral navdih, ki ga je izrabil v svojih kasnejših delih, v katerih je vedno mogoče zaznati neoklasicističen stil.
V tujini
Po tem potovanju se vrne na Dunaj, da bi oblikoval nekaj zgradb, kot recimo znano Zacherlhaus, industrijska poslopja in cerkve. Nekatere od teh zgradb, na primer cerkev v dunajski četrti Ottakring, je še zmeraj mogoče obiskati in občudovati. Leta 1910 Plečniku ponudijo mesto profesorja na univerzi v Pragi, kjer naj bi nasledil Otta VVagnerja. Vendar so oblasti (beri: sam cesar Franz-Ferdinand, ki je želel na to mesto imenovati Avstrijca) to preprečile, a kljub temu je nadarjeni mladenič lahko na podobnem mestu nasledil Čeha Jana Kotero. Začasen višek njegove kariere je nastopil leta 1920, ko mu je predsednik mlade češkoslovaške republike ponudil, da sodeluje pri prenovi Praškega gradu, ki naj bi postal simbol nove države. Ta načrt seje na žalost le delno posrečil in razočaran se je Plečnik vrnil v svoje rojstno mesto Ljubljano. Tukaj mu ni bilo treba dolgo čakati na nova naročila, toda nasprotovanje tedanjih pristojnih oblasti je zadrževalo razvoj njegove kariere na slovenskih tleh. Plečnik je bil preveč meščanski in ne dovolj naklonjen cerkvi, da bi lahko kaj pomenil za Ljubljano. Kljub temu je predaval na Fakulteti za arhitekturo v Ljubljani in zbiral navdih za spremembe mesta: vsak večer, ko se je sprehajal po v njegovih očeh strašno grdem in dolgočasnem mestu.
Spreminjanje Ljubljane
Leta 1925 je sodeloval na razpisu za oblikovanje Cerkve Sv. Duha v novi soseski Šiška. Navsezadnje je bil izbran Plečnikov načrt, toda šele zatem ko je tega močno prilagodil, saj po mnenju škofa prvoten načrt ni bil videti dovolj katoliški. Po tem obdobju je Plečnik v Ljubljani prodrl. Bil je vodilni pri načrtovanju novega naselja Bežigrad, preuredil je obrežje Ljubljanice in oblikoval celo vrsto mostov (z posebnimi ornamenti), med katerimi je najbolj znano Tromostovje sredi Ljubljane. Za nameček je naredil tudi Narodno in univerzitetno knjižico in zasnoval celo pokopališča. V načrtih za slednje je mogoče najti mnogo simboličnih detajlov, kot recimo nenadno ločitev življenja in smrti.
Plečnikove ideje je tedanja mestna oblast v Ljubljani vzela kar se da resno in nje-
gova vloga se je večala: ne samo kot arhitekt, ampak tudi kot urbanist je močno vplival na razvoj mesta. Plečnik je želel narediti iz Ljubljane Atene Balkana in za to je načrtoval zgradbe v neoklasicističnem stilu. Urbanist Plečnik je pustil svoj pečat tudi v uličnem vzorcu mesta, za katerega so značilne dolge, neprekinjene poti skozi mesto. Za njegove načrte so se navdušili tudi v drugih delih tedanje Jugoslavije. Tudi na Hrvaškem, v Bosni in Srbiji so postavili stavbe po njegovih načrtih.
Po drugi svetovni vojni so začela naročila usihati. Komunistična oblast pod Titovim vodstvom ni kaj posebej cenila Plečnikovih meščanskih idej in arhitekt je ostal brez dela. Zdaj je bil glavni namen novogradenj veličina in za subtilnost ni bilo prostora. Z izjemo načrta za okolico Križank v Ljubljani Plečnik ni dobil nobenega projekta. Kljub temu pa je v tujini prejel še nekaj nagrad za svoje delo, med drugim od avstrijskega in angleškega združenja za arhitekturo. Navsezadnje je celo Tito popustil, tako da je bil Plečnik počaščen tudi doma, za poravnavo pa je smel izdelati predsedniško palačo na Brionskem otočju na hrvaški obali.
Tanja Mlaker
Boris A. Novak (geb. 1953) is dichter, toneelschrijver, vertaler en essayist. Hij is doctor in de vergelijkende literatuurgeschiedenis. In 1991 was hij gastdocent (Chair of Excellence in Humanities) aan de University of Tennessee in Chattanooga. Vanaf 1996 doceert hij aan de Faculteit der Letteren van de Universiteit Ljubljana, bij de vakgroep Vergelijkende literatuurvvetenschap en literaire theorie. Als voorzitter van de Sloveense PEN en voorzitter van VVriters for Peace Committee van de Internationale PEN heeft Novak in de jaren '90 humanitaire hulp georganiseerd voor vluchtelingen in voormalig Joegoslavie en schrijvers in Sarajevo. Dit was de grootste humanitaire actie in de geschiedenis van de VVorld Writer’s Organisation. Hij schreef een omvangrijk oeuvre voor kinderen. Behalve talrijke teksten voor poppentheater en hoorspelen schreef hij ook toneelstukken: Soldaten van geschiedenis, Het kaartenhuis en Cassandra. Novak vertaalt poezie uit het Frans (Mallarme, Valery, Verlaine), Provengaalse troubadours, Amerikaanse, Engelse en lerse dichters (Heaney) en literatuur uit de Zuid-Slavische talen. In 2001 heeft hij een bloemlezing van moderne Franse poezie uitgegeven.
Boris A. Novak (roj. 1953) je pesnik, dramatik, prevajalec in esejist. Je doktor primerjalne literarne zgodovine. Leta 1991 je bil profesor (Chair of Excellence in Humanities) na University of Tennessee v Chattanoogi. Od 1996 predava na Filozofski fakulteti Univerze Ljubljana, na oddelku Primerjalne književnosti in literarne teorije. Kot predsednik Slovenskega PEN-a in predsednik odbora VVriters for Peace mednarodnega PEN-a je Novak v 90-tih letih organiziral humanitarno pomoč za begunce iz nekdanje Jugoslavije in za pisatelje iz Sarajeva. To je bila največja humanitarna akcija v zgodovini organizacije VVorld Writer’s Organisation. Novak je napisal obsežen opus del za otroke. Poleg mnogih besedil za lutkovne predstave in radijske igre je napisal tudi drame: Vojaki zgodovine, Hiša iz kart in Kasandra. Novak prevaja poezijo iz francoščine (Mallarme, Valery, Verlaine), provansalske trubadurje, ameriške, angleške in irske pesnike (Heaney) in književnost iz južnoslovanskih jezikov. Leta 2001 je izdal izbor sodobne francoske poezije.
Prevod pesmiA/ertaling van de gedichten: Tanja Mlaker
TVOJ VONJ
Tvoj vonj izvira iz razkošja mleka.
Tvoj vonj je mlečno blag in svež in gost.
Prihaja vame v valovih, reka daljave, zrak nevidni, vedežna skrivnost.
Oblečena si vanj. Tvoj vonj je obleka, ki je ne morem nikdar sleči. Gozd, ki je tako zgoščen, da ga ne poseka čas. Vonj me veže s tabo, rahli most.
Ko vonje cvetja, krhke in bogate, ki skrivajo tvoj vonj, z objemi slečem, dokončno in neskončno ležem vate.
Dišanje dveh teles je mera sreče ...
Nato se ne umijem in tvoj vonj v meni kradoma, skrivnostno traja
in me skeli brez konca in brez kraja, da tvojo lepo in nevidno sled
zaznam kot najbolj smrtno vseh besed: kako si daleč in je vse zastonj.
najini zajtrki
Po skupnem nočnem dihanju napoči hip razločitve najinih teles, ki morata samotno skoz rastoči dan. A ob uri, ki se boči vmes
Ted najinim in tujim, spremeniva °d ljubljenja zmečkano, toplo posteljo
v mizo, ki se šibi od peciva in svežih žemljic. Tvoje čudežno telo
postane pladenj za francoske sirčke, maslo in marmelado iz marelic, moj trebuh pa je krožnik za rogljičke.
Srebava belo kavo iz skodelic brez dna. In govoriva brez prestanka, drug drugemu razgaljena uganka.
In čas stoji. In časa ni. Ves svet žari.
MOJ DVOJNIK
Imam dvojnika. Medtem ko se jaz, nečimrn kot sem, kažem očem sveta, on sedi doma in gara, gara, gara ...
Moj zvesti suženj, moj nikomur znan obraz.
Priklenem ga za mrzel radiator in v skodelico nalijem vode (da ne umre od žeje). Luč svobode dolgujem njemu, ki je moj gladiator.
Je malo, hvaležen za suh kruh in mrk pozdrav. Spi malo, le po nekaj ur na noč.
Ko jaz omagam, mi priskoči na pomoč.
On je tisti, ki piše; jaz le podpisujem.
Zdaj je v zadregi zardel. Moj intimni tujec, moj dvojnik. Rad bi ga malo bolje spoznal.
CUNJOLOGIJA
Naša nona je vse življenje bojevala srdit in sistematičen boj proti prahu, blatu in vsakršni umazaniji.
V	ta namen je izdelala natančno strategijo, imenovano cunjologija.
V	slehernem trenutku je namreč razpolagala s kar sedemnajstimi cunjami,
ki jih je pošiljala v spopad zoper umazanijo kot general oklepne divizije na bojno polje.
Bog ne daj, da bi jih nepooblaščeni zlorabljali za napačne namene!
Kdor se je tako daleč spozabil, je bil nemudoma najstrože kaznovan.
Celo lastni služkinji tozadevno ni povsem zaupala, zato jo je z budnim očesom nadzorovala, še rajši pa je armado cunj uporabljala lastnoročno in lastnonožno.
Naštejmo te posvečene krpe in tkanine,
zvesto sledeč znanstvenemu izrazoslovju noninega cunjoslovja:
1)	»ta groba« cunja za stopnišče pred vhodnimi vrati;
2)	»ta fina« cunja za marmorna tla v entreeju;
3)	»ta	mehka« cunja za loščenje starega parketa po sobah;
4)	»ta	šmucig« cunja iz ostankov starih oblek
za čiščenje bakrene plošče pod kaminom;
5)	»ta velika« vpojna cunja za kamnita tla na terasi;
6)	»ta majhna« vpojna cunjo za kamnita tla v kuhinji in kopalnici;
7)	»ta	stara«, vselej čista cunja za lonce in drugo kovinsko	posodo;
8)	»ta	nova«, vselej čista cunja za porcelanasti servis;
9)	»ta občutljiva« cunja za vinske kozarce;
10)	»ta hitra« cunja za nože;
11)	»ta zvita« cunja za vilice;
12)	»ta pedantna« cunja za žlice;
13)	»ta glanc« cunja za srebrni jedilni pribor;
14)	»ta zauber« cunja za ogledala;
15)	»ta speglana«, skoraj prozorna stara cunja za likanje;
16)	»ta moška« cunja za vojaške škornje in
17)	»ta šik« cunja za njene lastne ženske šolenčke z visoko peto.
Nonine razlage velevažnih cunjoloških distinkcij so bile strastno pikolovske in temeljito premišljene:
-	noži so gladki in si jih ponavadi ne tlačimo v usta, zato zadošča preprostejša obravnava s »ta hitro« cunjo;
-	drobni ostanki hrane se radi zataknejo med zobe vilic, zato jih je treba skrbno izbezati s »ta zvito« cunjo;
-	žlice, ki jih tako radi ližemo, pa nezadržno privlačijo kar največje število bakterij, zato terjajo
resne in radikalne higienične ukrepe,
ki jih lahko zagotovi samo »ta pedantna« cunja.
A vsa ta visoko specializirana in široko razvejena cunjologija,
vseh teh sedemnajst fanatičnih divizij Antiprašne armade,
ki jih je danonočno pošiljala v zagrizen boj
zoper svetovno nesnago
ter jih redno vzdrževala in menjavala,
ves ta meščanski red,
ki je predstavljal smisel in smoter njenega življenja,
ni mogel pomagati,
ni mogel preprečiti,
da se moji noni,
da se moji noni ni življenje,
da se moji noni ni življenje razdrlo,
razsulo, nepovratno sesulo v prah in pepel.
JE GEUR
Je geur stamt af van de zalige melkpracht.
Je geur is melkachtig zacht, fris en dik.
Zij komt tot me als een rivier op golvenjacht, van ver, als onzichtbare lucht, een vvetende blik.
Je loopt ermee gekleed. Je geur als damesdracht, die nimmer uit te kleden valt. Stik dichtbegroeide bossen, niet afgeslacht door tijd. Verbonden met je geur ben ik.
Als ik de geur van bloemen, rij k en broos, vvaarin jouw geur verborgen zit, ontbloot met mijn omhelzing lig ik in je eindeloos.
De geur van twee lijven maatstaf voor geluk ... Ik was me niet meteen en je geur blijft na, heimelijk in mij, raadselachtig lang
schrijnt die geur en houdt me in bedvvang zodat ik je mooi en onzichtbaar spoor
als het meest gevvone aller woorden hoor: hoe verje bent en boe vergeefs dit is.
ONS ONTBIJT
Toen we de nacht hadden doorgeademd samen brak het moment van scheiding onzer lijven aan, die de opkomende dag eenzaam zullen moeten gaan. Maar in de uren die als een boog staan
tussen ons en anderen, verkleden wij door liefdesspel verkreukeld, opgewarmd bed als tafel, vele gebakjes draagt hij, en verse broodjes. Je prachtig lijf buffet
Waarop Franse kaasjes zijn tentoongespreid, jam van abrikozen en boterklontjes,
°P mijn buik croissantjes in slierten gereid.
We nippen van de koffie uit de kopjes 2onder bodem. We praten onophoudelijk, voor elkaar een naakt geheim, onherroepelijk.
De tijd staat stil. De tijd is weg. De wereld gloeit.
29
MIJN DUBBELGANGER
Ik heb een dubbelganger. Tervvijl ik me zelf,
zo ijdel als ik ben, aan de vvereld vertoon,
zit hij thuis en werkt gewoon, gevvoon, gewoon ...
Mijn trouwe slaaf, de onbekende wederhelft.
Ik keten hem vast aan de koude radiator in een kopje laat ik vvater voor hem staan (dat hij niet sterft van dorst). Vrijuit mag ik gaan met name dankzij hem, mijn gladiator.
Hij eet vveinig, dankbaar voor kruimels, norse groet.
Hij slaapt vveinig, slechts een paar uur elke nacht.
Hij schiet te hulp als ik verlies aan kracht.
Hij is degene die schrijft; ik zet handtekening.
Nu bloost hij verlegen. Mijn intieme vreemdeling, mijn dubbelganger. Ik wil hem kennen, mijn halfbloed.
DOEKOLOGIE
Onze grootmoe heeft haar leven lang een vvrede en systematische strijd gestreden tegen stof, modder en alle soorten vuil.
Hiervoor had ze nauvvkeurige strategie beraamd, de zogenaamde doekologie.
In ieder ogenblik beschikte ze namelijk
over niet minder dan zeventien doekjes,
die ze in gevecht met vuil kon sturen
zoals een generaal zijn troepen naar het slagveld stuurt.
God bevvare dat haar doeken door een onbevoegde
voor een verkeerd doeleinde misbruikt zouden vvorden!
Wie deze misstap onverhoopt beging
werd onmiddellijk ten strengste gestraft.
Zelfs haar eigen dienstmeid vertrouvvde ze niet helemaal, en hield haar vvaakzaam in de gaten,
nog liever zette ze haar doekenleger zelf in, met eigen handen en met eigen voeten.
Laten we ze noemen, de heilige doekjes en textiel, trouvv blijvend aan haar vvettenschappelijke terminologie:
1)	“dat ruwe” doek voor trappen bij de voordeur;
2)	“dat fijne” doekje voor het marmer in de hal;
3)	“dat zachte” doek voor parketvloeren in de kamers;
4)	“dat vuile” doek, gemaakt uit lappen van oude kleren voor het schoonmaken van de koperen plaat bij de haard;
5)	“dat grote” doek voor de stenen vloer van het terras;
6)	“dat kleine” doek voor de stenen vloer in keuken en badkamer;
7)	“dat oude” altijd schone doek voor potten en pannen;
8)	“dat nieuvve” altijd schone doek voor het porselein;
9)	“dat gevoelige” doekje voor vvijnglazen;
10)	“dat snelle” doekje voor de messen;
11)	“dat kromme” doekje voor de vorken;
12)	“dat precieze” doekje voor de lepels;
13)	“dat glanzende” doek voor het zilveren bestek;
14)	“dat schone” doekje voor de spiegels;
15)	“dat strijkdoekje”, bijna doorzichtig vod voor de strijk;
16)	“dat mannendoekje” voor soldatenlaarzen en
17)	“dat chigue” doekje voor haar eigen schoentjes met een hoge hak.
Grootmoe’s uitleg van extra importante doekologische distinctie was hartstochtelijk pedant en grondig overdacht:
' messen zijn glad en vvorden doorgaans niet in de mond gestoken, daarom volstaat een ongecompliceerde beurt met “het snelle” doekje; ~ kleine etensresten blijven graag kleven tussen tanden van een vork, daar peutert “dat kromme” doekje ze het makkelijkst weg;
' lepels, die we zo graag likken, trekken onophoudelijk een hoog aantal bacterien aan, daarom zijn serieuze, radicale hygienische maatregelen vereist die slechts “het precieze” doekje garanderen kan.
Maar de hoog gespecialiseerde en vvijdvertakte doekologie, al die zeventien fanatieke troepen van haar Antistofarmee, vvaarmee ze dag en nacht een verbeten strijd leverde tegen vvereldvuil
en die ze goed onderhield en regelmatig verving,
al die burgerlijke properheid
die zin en doel aan haar leven gaf,
was niet in staat om te helpen,
te verhinderen,
dat mijn grootmoe niet,
dat mijn grootmoe’s leven niet,
dat mijn grootmoe haar leven niet uiteen zou vallen, verpulveren, voorgoed verbrokkelen in stof en as
Ciril Bavčar
Van Gogh en Herman van Veen - Nederland door Sloveense scholieren
De aanleiding voor dit schrijven is onze vakantie in Zeeland, waar ik Joke Amelunxen ontmoette. Op een boerencamping kwam ik haar eerst tegen. Vervolgens troffen mijn man en ik haar die week ook in het restaurant van een grote boekhandel in Middelburg. Wat mij intrigeerde was de SLO-sticker achter op haar Adria-caravan. Voor mij voldoende reden voor een gesprek.
Ruim twee jaar vvoont mijn dochter in Novo mesto. Zij heeft 5 jaar
geleden tijdens een vakantie in Poreč haar Sloveense geliefde ontmoet. Ze heeft een baan gevonden bij een ontwerpbureau en is °a. verantwoordelijk geweest voor de catalogi van Adria-caravans en campers voor 23 landen. Wij lieten Joke wat foto’s zien van ons laatste bezoek aan Novo mesto en zij vroeg ons iets te schrijven voor jullie blad. Dit jaar vertrokken we op 30 april met de auto naar Sloveniš. Aan het eind van deze 12-daagse reis bezochten we Dolenjske Toplice. De reden
voor ons bezoek was een presentatie van scholieren. Scholen hadden de opdracht gekregen om over landen binnen de EU informatie te geven.
Op het plein voor het theater vvaren standjes neergezet en in het theater vverden voorstellingen gegeven. Door een al bestaand contact tussen mijn dochter en een lerares uit Novo mesto, werd mijn dochter betrokken bij beide presentaties. Bij ons bezoek stelden we ons voor de grap aan de kinderen achter het kraampje voor als een delegatie uit Nederland.
Ze hadden heel erg hun best gedaan, ik vond het een van de beste presentaties en dat heb ik ze ook verteld.
Op tafel stond een hele serie grachtenpanden. Ze hadden ook schilderijen van Van Gogh nagemaakt. Er vvaren informatieboekjes
verkrijgbaar, die ze van de ambassade hadden gekregen.
Heel leuk en lekker was het om de goed gelukte tulband, boterkoek, appelflapjes en kaaskoekjes te mogen proeven.
Of het vooral door het eten kvvam dat ik ook de Engelse stand aantrekkelijk vond, vveet ik niet.
Ook zij hadden een proeverij op tafel staan. Bij de Luxemburgse stand mocht ik een landenpuzzel van piepschuim in elkaar zetten, wat me beslist niet gemakkelijk afging.
In het theater vvas het een drukte van belang. Tussen de bedrijven door vvisselde het van publiek. Vanaf het balkon in de theaterzaal hadden vve goed zicht op het podium. Toen vve binnenkvvamen vvas net de Engelse presentatie aan de beurt. Zij hadden hulp gekregen van een Engelse dame die in de omgeving vvoont. De muzikale presentatie liep als een trein. Je zag vvel dat de oudste kinderen vvat moeite hadden om zich op het podium een houding te geven.
De school uit Novo mesto had zich ook goed voorbereid.
De oudere leerlingen gaven
informatie over Nederland. Ze probeerden o.a. ‘goedendag’ te zeggen, wat nog niet meeviel. De jongste kinderen deden een dansje op het lied ‘Opzij, opzij, opzij’ van Herman van Veen. Door het tempo van de muziek en de goede voorbereiding was het een vrolijk en levendig stuk gevvorden om naar te kijken.
Na afloop hebben we voor het theater heerlijk op een terrasje wat zitten drinken, tervvijl op het plein de kinderen druk bezig vvaren hun creaties op te ruimen en zich klaar te maken voor vertrek. We kunnen terugkijken op een leuke afsluiting van ons bezoek aan Sloveniš.
Prevod: Tanja Mlaker
Van Gogh in Herman van Veen - slovenski učenci predstavljajo Nizozemsko
Povod za ta članek je moj dopust v Zeeland-u, kjer sem spoznala Joke
Amelunxen. V campingu je bila med prvimi, ki sem jih srečala. Zatem sva jo z možem še isti teden videla tudi v restavraciji neke velike knjigarne v Middelburgu. Mojo radovednost je vzbudila nalepka SLO na njeni prikolici znamke Adria. To je zadostovalo, da navežem pogovor.
Moja hči že dobri dve leti stanuje v Novem mestu. Pred petimi leti je med dopustom v Poreču spoznala svojega slovenskega prijatelja. Našla je službo v ateljeju za oblikovanje in je bila med drugim odgovorna tudi za kataloge prikolic in avtodomov znamke Adria za 23 držav. Joke sva pokazala fotografije z najinega zadnjega obiska v Novem mestu in predlagala nama je, da o tem napiševa članek za glasilo Združenja.
Letos sva se z avtom odpravila v Slovenijo 30. aprila. Na koncu 12-dnevnega potovanja sva obiskala Dolenjske Toplice. Razlog najinega obiska je bila predstavitev učencev. Šole so dobile nalogo, da podajo informacije o državah znotraj Evropske Skupnosti.
Na trgu pred gledališčem so bile postavljene stojnice in v gledališču so
bile organizirane predstave. Ker je moja hči imela stike z eno od učiteljic iz Novega mesta, je imela opravka z obema projektoma. Med obiskom sva se z možem za šalo predstavila otrokom pri stojnici kot delegacija iz Nizozemske. Zelo so se potrudili in nama se je zdela njihova predstavitev ena najboljših, kar sva jim tudi povedala.
Na mizi je bila postavljena vrsta hiš, kakršne so ob kanalih v nizozemskih mestih. Naredili so tudi kopije van Goghovih slik. Na voljo so bile informacijske brošure, ki so jih dobili od ambasade. Fino in okusno je bilo poskusiti razno nizozemsko pecivo, ki se jim je odlično posrečilo.
Morda me je prav zaradi hrane pritegnila še angleška stojnica, kdo ve. Tudi tam so imeli pokušino. Na stojnici Luksemburga sem smela zložiti sestavljanko, kar mi ni šlo zlahka od rok.
V gledališču je bila neznosna gneča. V odmorih se je občinstvo zamenjalo. Na balkonu dvorane smo imeli dober razgled na oder. Ko sva vstopila v dvorano, je bila pravkar predstavljena Anglija. Učencem je pomagala Angležinja, ki živi v tej regiji. Glasbena predstavitev je odlično uspela. A videti je bilo, da so bili starejši otroci na odru malce v zadregi. Tudi šolarji iz Novega mesta so bili dobro pripravljeni. Starejši učenci so podali informacije o Nizozemski. Poskusili so recimo reči ‘goedendag’, kar jim ni bilo lahko. Mlajši otroci so zaplesali ob pesmi Hermana van Veena 'Opzij, opzij, opzij’. Zaradi tempa glasbe in dobre priprave je bil nastop vesel in živahen, tako da ga je bilo prijetno pogledati.
Po koncu programa smo pred gledališčem sedli na teraso, da nekaj popijemo, medtem ko so otroci na trgu pridno pospravljali svoje stvari in se pripravili za odhod. To je bil prijeten zaključek najinega obiska v Sloveniji.
Nieuvvs in het kort / Novice na kratko
Portal za Slovence v zamejstvu in po svetu / Portal voor Slovenen in het buitenland
Pred kratkim je bil predstavljen spletni portal www.slovenci.si. ki bo v slovenskem in angleškem jeziku objavljal informacije o delu vseh vladnih služb in organizacij civilne družbe za Slovence v zamejstvu in po svetu. Še poseben poudarek je na slovenskem jeziku, medijih, arhivski dejavnosti in ostalih koristnih informacijah. Na portalu pa bo dostopna tudi revija Moja Slovenija.
Onlangs is een website portal gepresenteerd: www.slovenci.si. Deze zal zowel in het Sloveens als in het Engels de informatie over het werk van alle regeringsdiensten en civiele organisaties voor Slovenen in het buitenland publiceren. In het bijzonder wordt er de nad ruk gelegd op de Sloveense taal, media, archivering en andere nuttige informatie. Op de portal is ook de tijdschrift Moja Slovenija beschikbaar.
Aktivnosti Združenja / Acitiviteiten van de Vereniging
Verjetno se marsikdo, ki je prebral letni načrt, sprašuje, zakaj napovedanega jesenskega srečanja ni bilo. Na žalost ga maloštevilni odbor ni uspel organizirati zaradi drugih obveznosti. Razen tega pa nam je manjkal tudi konkreten povod. Vsekakor pa bomo ostali zvesti Praznovanju kulturnega praznika. Vabila s točnimi podatki o proslavi sledijo v novem letu.
Waarschijnlijk vragen de leden, die het jaarplan van de Vereniging hebben gelezen, zich af waarom de geplande bijeenkomst in het najaar niet heeft plaatsgevonden. Jammer genoeg kon het kleine bestuur het simpelweg niet aan wegens andere verplichtingen. Daarnaast ontbrak er een directe aanleiding. We blijven uiteraard trouw aan het vieren van de Cultuurdag. De uitnodigingen met meer gegevens hierover volgen begin 2009.
Veleposlanik se zamenja / Ambassadeur gewisseid
Dr. Tea Petrin je po nekajletnem delu kot veleposlanica Slovenije v ^aagu sredi poletja zapustila Nizozemsko. Spodaj objavljamo tudi njeno poslovilno pismo. Po dolgotrajni proceduri za imenovanje njenega Oaslednika je konec novembra postalo jasno, da lahko pričakujemo Phhod mag. Leona Marca, ki bo naslednja leta deloval na Nizozemskem.
Dr. Tea Petrin heeft in de zomer Nederland verlaten, na enkele jaren te hebben gevverkt als ambassadeur van Slovenie in Den Haag. Hieronder vindt u haar afscheidsbrief. Na een lange procedure voor de benoeming van haar opvolging is eind november duidelijk gevvorden dat we mag. Leon Marc mogen vervvachten die de komende jaren in Nederland zal functioneren.
Spoštovana gospa Nodelijk — Guštin,
Sporočam vam, da z današnjim dnem končujem svoj mandat veleposlanice Republike Slovenije na Nizozemskem. Do prihoda mojega naslednika bo začasna odpravnica poslov gospa Andreja Purkart Martinez, svetovalka na veleposlaništvu.
Prisrčno se vam želim zahvaliti za vse vaše sodelovanje in pomoč, ki ste jo med mojim mandatom izkazali meni osebno in Sloveniji. Sodelovanje z vašim društvom mi je bilo vedno v veliko veselje in ponos. Še posebej pa mi bodo ostali v lepem spominu vaši pikniki, saj sem se zaradi dobre družbe in hrane na njih počutila kot doma v Sloveniji. Štiri leta mojega službovanja na Nizozemskem so bila čudovita izkušnja predvsem zaradi prekrasnih ljudi, še posebej Slovencev ter tistih, ki se počutijo Sloveniji blizu, ki sem jih spoznala tudi preko vašega društva. Prosim vas, da prenesete moje pozdrave in zahvalo vsem vašim članom za njihovo neutrudno delo pri ohranjanju slovenstva na Nizozemskem.
Vsem skupaj vam želim še veliko uspeha v prihodnje!
S spoštovanjem,
Haag, 31. julija 2008
Dr Tea Petrin
De vereniging is opgericht op 7 juli 1991 en is een zelfstandige en onafhankelijke landelijke organisatie, die zich ten doel stelt de samenvverking tussen Nederland en Slovenie te bevorderen, met name op cultureel, economisch en maatschapelijk gebied.
De vereniging beschouvvt zichzelf als de geeigende plaats voor ontmoeting tussen Nederlanders en Slovenen en wil voorts in het bijzonder een ontmoetingsplaats voor de Slovenen in Nederland zijn. ( uit artikel 2 van de Statuten)
Bestuur
voorzitter en peningmeester - predsednik en blagajnik
Mojca Nodelijk Guštin Margrietsraat 1 4566 AN Heikant tel: 0114 313 649
e-mail: blaaainik@lipa-online.org
secretaris - tajnik
Tanja Mlaker De Louterlaan 3 3527 KM Utrecht tel: 030 244 50 93 e-mail: info@lipa-online.org
bestuurslid - član
Maarten Dragt Looiersveld 40 5121 KE Rijen tel: 0161 231628 e-mail: mjdraat@planet.nl
De vereniging werkt samen met
Ambasada republike Slovenije
Ambassade van de republiek Slovenie
Anna Paulovvnastraat 11
2518 BA Den Haag
tel: 070 3108 690
e-mail: Vha@aov.si
Ciril Bavčar
Ciril Bavčar
In deze uitgave / V tej številki
Inleiding / Uvod	pag. 1
France Prešeren - kort voorstellen en gedichten
kratka predstavitev in pesmi	pag. 3
Ode aan schoonheid van het leven
Oda lepoti življenja - Ciril Bavčar	pag.11
Srečko Kosovel - kort voorstellen en gedichten
kratka predstavitev in pesmi pag. 13 Het Ljubljana van Jože Plečnik
Ljubljana Jožeta Plečnika	pag. 19
Boris A. Novak - kort voorstellen en gedichten
kratka predstavitev in pesmi	pag. 24
Van Gogh en Herman van Veen Nederland door Sloveense scholieren Van Gogh in Herman van Veen
slovenski učenci predstavljajo Nizozemsko	pag.33
Nieuvvs in het kort / Novice na kratko	pag. 37
©1991 - 2008 lsSN0928-8376
Mur■
; vldrtja
Cerknica
Rijeka
-----	International	tx>undary
★	National	capital
——	Railroad
===== Expressway	Airport
-----	Road	J,	Fort
30 Kilometers
30 Miloš
* Gutf of TnestB,
Tri&ste	w
Izola
Piran	Koper
A driatic