I



,






I




aaajMfem

IllMM

~ leiuhardt ?fl

JO AN NTS ANTONII

SCOPOLI,

S. C. Ih  ET APOST* MAJESTATIS IN MON-

TANIST1CIS ET MONETARIIS CONSILIAR1I , SUPREMI
HUNGARIiE INFERIORIS CAMERGRAFIATUS OFFICII
ASSESSORS, MINERALOGliE PROFESSORIS, CAES ARE/E
REGIiE AGR ARLE SOCIETATIS STIRIJE , CARNIOLIJE,
GQRIZIiE ET GRADISCAE, OECONOMICJE BERNEN-
SIS , ET APIARIjE LUSATGE SUPERIORIS
SOCII*

PRINCIPIA

MINERALOGY

SYSTEMATIC;®^

'$*51

PRACTICE

SUCCINCTE EXHIBENTIA

STRU CTUR AM T ELLURIS, SYSTE^mE^
TA M 1 NERALOGICA, LAPIDUM CLASSES,
GENERA , SPECIES , CUM PRiECIPUIS VARIETATI-
BUS, EORUMQiUE CHARACTERIBUS, SYNONYMIS,
ANALYSI ET [USU , NEC NON REGULIS NONNUT-
LIS GENERALIBUS , AD DOCIMASIAM ET PY-
ROTECHNIAM METALLURGICAM
PERTINENTIBUS.

pr aga: 1772.

APUD WOLFGANGUM GERIE.

Via triplex per Regnum lapidetsm,

PHYSiCA de/cendens per lapidum
obfeuras Genefes ♦

naturalis excurrens per lapidum
apricas Strudurhs ,

chemica adfeendens per lapidum
deftrufrivas Analyses*

Medio tutiffimus ibis.

linn* Syji, Nau  III, p. I x„ ■

OMNIBUS

ET

SINGULIS,

QUI

STUDIO

MINERALOGICO

GENERIS HUMANI

COMMODA PROMOVENT

OPUSCULUM

HOC

D* D.

AUTOR,

1

PRyEFATIO.

F

racipuorum dogmatum , ad §y*
ftema mineralogieum  £? Cbemiam me-
tallnrgkam pertinent , #00 cw/;-

pendium eft  , quad infervire poteft pro
nova & refonnata editione Introdu :•
Bioms  tfi diognofim  £f ufum fop
filium A ♦ 1769* /r/m;/

Hide addita eft ftruchtra Telhiris ,
ft 3  cognitio fyftematnm lithologicorum
Mineralogy orthodoxy omnim neceft
faria*

CaraSeres claffium  , genemm
fpecierum ejfentiales pint ♦ Genera ar -
tifieialia fepopti „ naturalia ubiquefecit*
tvs s . qme in regno lapideo huensque
debit a diligentia nemo quccfrdt. Co-
fattens Jpecipcos mihi non figura ,

3  ftd partium componentium di •
)( 3 ver(i -

verfitdS'Jiippeditavit ; perfvapjfimus fim
enim  , id omne quod utile ac natura
confentmeum in hoc fludio did potejl,
ab hoe linko fonte manure.

Mine pane asfpecies , varietates ve*
ro pracipuas profero  , aliis relktis  ,
quas fete infinitas , Id unique alias fi
poffent colligi  9  nee m bs amplijjhna ca*
peret ,

In eo veto imprimis omnem ope*
ram pofui, nt idea mineralifationis, ex
habitu metallorum ad Sulphur <d Ad.
da, rite declarata y  innotefcant genuv
na eorum Schemata y  cum ab hac feb
entia potiffimum vera artis theoria,
od qua hide fperari poffunt emolumen*
ta dependeant.

Annotavi praterea ubique illam ,
quam foffilia bumano generi preeftant

utilh

! MUitatem , & ex proprdis obfervatis
! pracipuas regulas adduxi , qua obfer-
, vari debent > Ut metallum quodhbet ex
Jins minem ntiliter educatur. We e-
mm vents eft Ch miens, qm public a com »
' 1&0& promovet >  fiiaque experiment a
’ f?/?// in finem in/HUiit , err ores  , qui

\ in op crib us fuftoriis etiammm mint -
' tuntur  „ Jen fun evkentur y  ac fodina •
**»?» deconomm in. honim reipublka
• promoveatnr..

Burn in finem legs mimes -, qui
. priore noftroque faculo de bis fcripje-
' rutit auto-res , evolvi fieripta c hemic o*
' rum  j excitam ntiiia y  collect# contuli
? cv//// propriis obfervatis  s  ut fie Tyro-
‘ ties rite edoCti in praxi fiarent field
. ciores *

, Petrefa&ormn biftoriam omifi  ,

! recormcrem reco&am ctambem  , £/

){ 4 ne

ne rebus hisce gravatus liber ns t#di-
uni pureret qui non quarunt curiofa ,
fed utilia

Loca natalia lapidmn pleraque ta -
cui 3  non fern per necejfaria  • Synonima
vero\fyjlematicorum fpeciebus adjunxi s
fed absque Nomino  - definitionibus , qui-
bus facile carere pojfumus , cum pluri -
err one ce fint  3  ali#
perfect#, ac raro bon#.

Omnia breviter  £f fiuccintte propo *
fid  , ut kgentes lino quaji intuitu vi¬
de ant  , quam mibi elegerim docendi me -
ibodum , quam eorumjudicio fubmitto ,
csf ;*0g0, ut y  fi quid in hac vero minus
confentanenm invenerint  5  bene-
vole m one ant.

LA-

LAPIDUM

Classes 5  Genera , Species 5

& Varietates  praecipuaE*

CLASSIS PRIMA.

Terr ce.

OR DO PRIMUS,

Terras pur tores.

Av Calc art ce*

Genus , I, calcarius.

1, C, Vulgaris ,

a) Rudis

b) Scintillans,

c) Granofus,

d) Fibrofus,

2.  C. Marm or.

aj  Unicolor*
b )  Multicolor,
c )  Pkdus.

Metamorpbofes Lapidis Calcariu

Creta.

Tophus.  ,

a) Vulgaris,

b) Incruftans*

c) Piliformis*

Petre-

II

Petr ef ac t a.

S.ta las tit es,

a) Friabilis,

I>) Iiudls*
c ), Coralloides*
d) Spatofus*

Sp a&um.

II* GYPSUM*

!♦- G. Commune ..

2, Ahbafirum .

5* Stir turn.

Metavwrphofcs Gypj%

G. Pulverulent urn*
Claries*

Selemtes,.

Spatofum.

B* Ar gills [a,

II. ARGILLA.

I. A., Friabilis,
a. Lapidect*

MICA*

i* M. FeU'ma \»
a* F’errea .

5* Ruth erica*

4* Talcum,

$. Malybdma.

V

V. AMIANTUS*

1. A. Flexilis.

a) A, Linura*

b) Aluta.

c)  Caro.

2 , * Rig id ns.

a) Vitreus,

b) Suber.

c) Acerofus.

d) Immaturus,

C* Silicece .

VI. GEMMA*

i» G. Adctmas.

2 * Rubinus.

Sappbims.

4* Topafius .

S. Smarmdus.

J  O

VII. CRYSTALLUS.

1. C. Rfeudoadamus.

2. Montana.

VIII.  QUARZUM.

I. Q. Figuratum,

i. Amorphmn.

a) Pellucidum.

b )  Opacum.

IX* SJLEX.

I, S. ffijf'is.

IV

2. Achates*

a) Chalcedonius*.

b) Corneus.

c } Carneolus*

d) Berylitis

e) Amethyftus*
f ) Opalus,

gj  Onyx. ^

hJ  Gemma Steplianu

X, cos*

X. C* Aren ctrius.

a) Coticularis.

b) Quadrum.

c) Filtrum.

d) Molaris.

ORDO SECUNDUS.

Term inpurte,

XL ZEOLITES*

1. Spatiforms*

2, Cryfiallifatm*.

XII. LAZULUS.

L. Orientalise

XIII* MARGA*

1. M* Rafik a.

2, Tor celt ana*

3* Medulla. Saxo-rum,

XIV*

V

XIV. BOLUS.

4

1. B. Limns..

2. Schiftus.

XV. BASALTES*

I.'B. Granatus*

1. Vrifnmticus\

3 . Strict us.

4* Micaceus .

Spatofus.

XVI« MAGNESIA*

1. M, Cryjlallifkta.

2, Amorphc.

CLASSISSECUNDA.

Mine r a.

ORDO PRIMUS*

S (& l i (t<>

A. Salta a c i da*

XVII. VITRIOLUM*

1. V. irrri.

2. Cupri.

3 . Zineu

XVIH.

VI

xvm. ALU MEN*

I. A* Terrx*

2* Miners*

XIX. Halotrichum*

1. H. Ca^illis difiinSlis .

2. CapiUis coalitis .

XX* NITRUM*

•I. N. Commune*

XXI* MURIA*

i* M. Aquatic a*

2 * Mont mil.

XXII. AMMON1ACUM*

I* A* Mciuifejlum*

2 , Occultum,

XXIII* SAL MIRABILE.

I * S. M. Pur am.

2. Inputum.

XXIV* BORAX.

I. JB. Pineal,

2 * Officinalis*

B* akdim*

XXV. natrum.

i. N' Fix uni '

%" 'JP-—^  VII

ORDO SECUNDUS, '

B it u m i n a*

XXVI. AMBRA,

Volatilise

1. A. Grijea*

2 . Unicolor »

XXVII. SUCONUM.

I . S» Electric am*

2 , Copal.

XXVIII. PIX MONTANA.

I.P. M- Petroleum.

XXIX. SULPHUR,

1. S. Soli dam*

2 . Valverulentum .

OR-

VIII

ORDQ TERTIUS.

Metalla.

Ordo primus .

Metalla, indu 6 it lia*

XXX.  HYDRARGYRUM.

I. H. Nudum.

%. Larvatum*

XXXI. STIBIUM.

I. S» Nudum?

a. Mineralifatum.

a ) Colore chalybeo.
a]  Cryftallinum.

(2  ] Striatum.

7 ] Squamofum,
y] Granofum.
s ] Capillare.

'b ) Colore rubro.

XXXII. ARSENICUM.

T. A. Nudum.

■ '2. Miner alifat um.

3, Calcifoinne .

XXXIII. WISMUTUM.

I. W. Nudum ♦

CW0

^=3^=^ IX

Or do fecimdus.

Met alia duel i l i a,

XXXIV*  ZINCUM,

i. Z t  Calc if or me.

a) Lapis ealamifiaris.
bj  Pfeudogalena.

XXX V* PLATINUM.

P. Nad um *

XXXVI. STANNUM.

I* S. Calc if or me.

a > Ciyftallinum*

b) Spatofum.

c) Amorphum,

XXXVIIU FERRUM.

!♦ F. Nudum.
a. Miner alifiitum.

Calc forme-.

Figuraium,
a ) Cryftallinum.

b) Spatofum.

c) Micaceum.

)()(  d)

X

d)  Simiris,

e) Stala&iticura.

f) Pi/iforme.

* *  Amorphum.

a ) Magnes.
b ) Nigricans,

c) Vulgare,

d) Haematites,
c) Friabile,

f) Arenofum.

g) Sinopis,

XXXVIII. CUPRUM.

2. C. Nat tv am ♦
a. . Mineralifatum.

a) Flavum.

b) Cinereum.

c) Albidum,

g, Calc if or me t

a) Viride,

*3 Friabile.
p] Lapideum,

. b ) Casruleuna.

a)

«] Rude,

P] Cryftallinum,

c)  Rubrum.

«] Amorphum.
(3] Cryftallinum.

d) Fufcum.

XXXIX. PLUMBUM.

I. P« Nudum.
a, Mineralifutum ,

a) Cubicum.
by 1  Truncatum.

c)  Galenicum.

d) Chalybeum.
ej Obfcurum.

Calc if or me,

a) Amorphum.
b ) Spatolum.
c ) Cryftallinum.

XL, ARGENTUM.

1. A. Nudum.

2. Larvaturn.

a) Vitreum.

b) Corneum.

c; Rubrum.

d) Album.

e) Nigrum* *

. f) Phunofum*

XLL AURUM.

i* A* Nudum *

2 . Lurvatum.

Appendix*

L cobaltum.

I* Cr Met ulliferturn *

2 * Sterile ,

II NICCOLUM*

&—H P —$  I

S T R U C T U R A

TELL UR IS.

§• I.

r\

G ongregatis in unum locum aquis, ari-
dam apparuiffe (a ), feu Tellurem
in fiuido natam , docent facrae litters ,
idemque viri celeberrimi uno ore faten-
tur (£).

(a) gen. Li.

( b) thai.es apud plutarchum  de Placit.
Pbilofopb.  1 .1. c. 3. senega Qiueft. Nat.
1 . 3. C. 13. HIST. DE l’ ACADEM. DES
SCIENC. A. I 7  I 6, SCHWEDISCH. AB-
HANDL. Tum . i. p. 239. HIST. DE l’ACA¬
DEM. de Berlin. Tom.  XVIII. p. 54.
COMMENT. EONON. Tom.  I. p 3 Ig. LEIB¬
NITZ. Op. Tom.  II. p. 201. KRUGER Ge-
fcbkbte der Erde.  §.56. palissi Drfcors.
admirand.  p.216. — 226. silberschlag
Tbeor. der Erde §.  6 — 43. wrsTHON
Betracbtung der Erde  p. 204. argen-
WILL Oryctolog.  P. II. p. 1 37, LINN.
Syft. Nat.  III. p. 5.

§. 2 .

A

etiamnum perieverat duratura ufque in fi-
nem nature create (&).

(a)  boyle Prhicip. Math.  Ill, p. 41. ne¬
wton optic.  III. p. 532. HENKEL FI.
Saturn,  c. 4. p. 103. hist, de l  aca-
DEM. DES jSCIENC. Tom.  VIII. p. 135.
Tom.  XII. p. 20. waller ad hierne
Tent. Cbym . i.p. 30. 31. not,  6. Bar¬
tholin. A 3 . Haff. Hoi.  V. p. 184.

(b) boyle Cbym. Scept.V.VL.  p.ioi. schwed.
abhandl. Tom.  I. p. 13s. Tom.  XXI.
p* 54 » 55 * 194 - J 95 . hist, de l’aca-

DEM. DES SCIENC. A. 1718 . p. 7. LEI¬
BNITZ. Op,Tom.\\.  p.211. \v01 ,fart.
Hifl. Nat. Hafs.  p. 18. SCHEUCHZER
Herb. Diluv.  p.43. Kruger J.c. §.43.
WAGNER Dijj: de Lapid.  c. 2 . §. 2. 4.
LINN. I. C.

Qnsnam autem eft terra primio-enia ?
An calcaria (a)?  fed repugnat ejus origo
(b),  & inciufa negantPetrefafta. An ar-
gillofa (e):  fed obftant fummi viri (d'j-
ergo filicea, feu cum aicali fixo vitrefeens •
hanc enim fovet aqua, para, h*c pjantis
ineit, Sc  hsc una primigenia leibnitzio
CO> ac buffonio (/) vifa eft.

3 .

(a)

fa) Haec conjetlura eft ludwigij de Terr.
Muf. Dresd.  c. 5. p. 270. & cronstedt.
Miner a log . §■  4.

(b) CAPELLER. M. Pilat.  C. 7. p.l7§. LIMN.
J. c. p. 40. walcji Steinreicb.  P. II. c.
1. p. 27.

( C) Sic putat KRUGER 1 # C. §.43.

(d> LUDWIG. l.C. C.g. p.266. 267. BUFFON
Hi ft. Nat. Tom.  I; p. 387. linn.  J. c.
p. 200.

(e) Apud liebknecht. Haft, filter ran,
Seff.II.  c. 1. p. 217. 21S.

(f) Hift, Nat.  l.c.

§• 4 .

Ita ecquidem fufpican, at afierere fine du-
bio non poftumus 5 quousque enim terra-
quei hujus globi corticem C a ) bumana
penetravit induftria, nii nifi deftru&arum
rerum rudera (£) in lucem traxit, evi-
denti argumento : iam neminem morta-
lium primaevam fuperficiem Terras degere,
quam ubique mutarunt:

(a) ludwig. l.c. c.g. p.247.

(b) Nat lira quid quid componit refolvit , Zf
quidquid refolvit componit iternm . Se¬
neca Ep.  30.

§• 5 -

1* Interitus animalium planta*
rurnque.

A 2 Hinc

4

Hinc Humus (<*), Petrefada s  & pleraque
Bitumina.

(a) Dat in igne idem oleum, eundemque
fpiriturn*, ut animalia ac vegetancia.

BERLIN. MAGAZ. 7oOT.II. p.6yi*

§• < 5 .

2. Sing.ularis quaedam fubftantia,
quamAcidum dixereChemici.

Haec aeri & aqu® intime immixta (<?)
pliirima folvit, mifcet, coagulat (b  ).

(a) B 0 RR 1 CH deortu Chym . p. 82. 83. stahl.
Opitfc. Chym. Phyf. Med.  p. §42. hen-
ckel. FU Saturn,  c. 4. p.103. hist.

DE l’aCADEM DE BERLIN. Tom.  VI. p.
82 * Torn.  IX. p. 27 . LUDWIG. 1. C. ()2,
p. 23. HAMBURG. MAGAZ. To 77 l.ll.  P.
I. p. I 6l.

(bj Hsec origo cryftallorum. Klein de
Lapid. Macrocofm.  zimmermann. Berg-
academie. Unterfuchung der Eifenerde

p. 80. TEYCHMAYER* Lift. Chym,  p. I.

Se< 5 K Z.  *

§* 7 -

3. Montes ignivomi*

Olim plures f/?), Terr® faciem mutarunt
valdcj non tamen ita 3  iit<MORo putat.

fa)

(a) Vulcanos recenfet gimma Phyf. Sotte-
ran.  L6. c.8- lulof Kenntnis der Erd-
kugel.  c. n. §.  225. 241. maiou
Colleg.  l6. ALLGEMEINE GESCHICHTE
der welt Tom.  II. p.500. 530. Mon¬
tes olim ignivomos circa Volvic, Rion,
Puis, de Domruen, Mont ’ d’or  hist, de
l  ACADEM. DES SC1ENC. A. I7§2.

§. 8 . .

4. Diluvia*

Tnundationum prasteritarum figna , flint
ftrata Terrs horizontalia , partes anima-
lium plantarumque ab lino orbis angulo
in alium translate (a~)  aliaque plurima iam
ab aliis annotata*(£)

(a) DRESDNER magaz. Tom.  If* p, 2IQ.
— 226. EPHEM. NAT. CUR. Vol.  IX.
Mppend.  p. 130. HIST. DE l’ACAD. DES
5 C ENC. A. I 7 l 8 . 1721 . p. 89.-96.
Tab.  4. & A. 1723. p.297*

(t>) Et mare medtterraneum inde natum
buttner Cor allograph,  c. 7. §, 21.

§• 9 *

5* Decrementum maris.

C 3 ceani decrementum pluribus obferva-
tionibus (0) contra Lazari  moro (&) fen-

A 3 ten-

6

tentiam confirmatum , multiplicavit ftrata
Telluris (c),  Petrefa&a continentis auxit,
novosque montes in lucem extulit.

(a) pun. Hifi. Nat.  1.2. c. 87 * hist, de l’

ACADEM. DES SCIENC. A. 1 ^ 20 .  II. p.
539. A. I753. III. P. 58 l. VALISNER.
Oper. Tom.  II. p.323. Swedenborg.
Obf. mi pell.  P. I. p, 45. g. bur.net.
It in, Lipf.  1688. p-337- lulof.  I. c.
§. 428* 429. UN. in orat . de Tellurl
incremento . hist, de l’academ. des
SCIENC. A. 1707. p.7. allgemeine ge-

SCHICHT. DERWELT. C.7. p. 628*

(b) II. Theil.  xxv. Hanptfluck.

(c) COMMENT. GOTTING. 7 W. III. p. 320.

349 -

§• 10 ;

6. Terraemotus.

flinc natae infulas O) elevati & didu&i
(£) montes, ac una cum fubie&is Terras
itratis (c)  expulfe ex fuis fedibus aquas*

. (a) PLlNl.C. 1 . 2 .C. 87 . SENECA Qllceft. Nat .

1 . 2 . C. 26, & 1 . 6 . C. 21 . BURNET. 1 . C.

r .401. MORO.l.C. COMMENT. GOTTING.
c. BERGER, de Therm. Carolin,  p. 92.

(b) HERODOT. I.7. Polyinn.  p.201.

(c) HIST. DE i’aCAD. DE BERLIN, Tom.

XVIII. p. 195*

§. u.

7

§* II*

7. Fontes.

Aquarum fcaturigines latemes intra vi-
fcera montium terras educunt, edu&is fln-
minum , lacuura & oceani fundum ele-
vant (a)  inundationes promovent, novos
Iapides conftituunt (b).

(a) HAMBURG. MAGA2IN. Tom.  Ill, p.345.

(b) luther de Terris . §,2. p. n.

§• 12 .

8. F'atifcentia Foffilium.

IjjX diffolutis devolutisque petris planities
Finlandiee nata (a ), & alibi lacuum fun¬
dus /7>) efevatus fuit. Tophus-, Stalacti¬
tes , Spatum , Vitriola , Ochrse., foboles
funt terrarum ac minerarum dilapfarum.

(a)  SCHWEDISCH. abhandl, Tom.  XIX. p.

a 18.

(b) hist, de l’academ. des scienc. Tom •
XVIIJUp.94.

'§. 13.

Ex his paeet.

i, Nos etiamnum ignoiare ubinam in re¬
gno lapideo natura incipiat ac defeat.

8


2. Lapidesnon omnes a Deo  fuifle creatos-

3. Quodnam de fyftemate Burnetiano iu-

dicium ferri queat.

4. An omnibus circa ftru&uram Telluris

occurentibus difficultatibus e medio
tollendis fatisfaciant fyftemata rah,

WODWARTII , 7.EIBN1T11 , & Lazari  MORO ?

54 Montes non omnes ( a ) efle temporis
filios,

6. Naruram longe aliam Telluris aetatem
prodere, ac hiftoria dedit.

(&)  KiRKER. Mund. fubtervan.  L. 8- S. 1.

C. X, HIST. DE L  ACADEM. DES SCIENC.
A. 1706. 1718. KUNDMANN. Rar. Nat,
Sc Art. Sefftl.  Cap.  1. Tab,  1. hist.
DE L* ACAD. DE BERLIN. Tom.  XVIIL
p. 94. WISTHON. Nov. Tellur. Tbeoria.
p.310. derham. Pbyf. Tbeol.  1 .3. c.4.
Lehmann, de TraBu Mont.  §. 6. butt-
ner. Rud. Dilav.  §. 45. silberschlag.
1. c. §. 104. l'2J.

SYSTEMA T A

MINERALOG1CA.

§• 14 -

raiis, quae Milium diagnoftm & ufum ex-
piicat. Diagonofis innititur cara&eribus

eft pars ilia hiftoriae natu-

eflen-

effentialibus, quos fuppeditat inprimis che-
inica analyfis* Fundamcnto huic insedifica-
ta funt fere omnia fyftemata nunc enar-
randa*

Fossilia in 2* Clajfes  diviferunt

aristoteles (a). 6%c%yu.  Foflilia

(a)  Meterolog.  1, 3 . 4 . quern fecutus eft
eresius  , eorum tamen habitu ad in-
vicem, & ad ignem ob/ervato.

(b) dicscoridis intentio prxcipua non fuit
fyftema proponere. diOSCOeides (ait
galenus de JinipUc . medicam. facult,
1. 6 . in Proem.) metnorans  ff metallic a
omnia videtttr mibi perfe&iffimum tr ti¬
bia turn de materia medic amentorum
confecijje.

( c) Comment, metallic.  1 . 1.

(d) Natural Hifi, of, Fojfil. London.  1757.

fe)

(e) Stehireicb.  1762. Solus hie chemicam
lapidum anaiyfim reijeit.

(f) Litbolog . 1735. .

§. 15.

n 3, Ckiffes

lachmund ( a ) Terr®

Sued induratl
Lapides.

wormius ( b ) Mineralia media.
Lapides,

Metalla.

KREUTER.MANN ( c)  Metalla,

Mineralia.

Lapides.

HEiwiNGius (d)  Terr®.

Lapides.

, Bitumma & Salia.

V, tiNNE C e)  Lapides

Miner®.

Foflilia,

ar.cenwh.le  (/) Terr®.

Lapides.

Metalla & Mineralia,

(a| Ory&olog. Htldejch.  1669.

(bJ Mnf Wormian . 1655, me non  bak-
ENHOFFER & KONIG.

(cl Re(rn. Mineral,  1717. fed cur prirno

' Metalla ?

(d) Lithograph. Angtrhtrg,  1717- I 7 20 '
arbitrarie nimis.

11

(e) Syft. Nat. Edit.  XII. Tom.  III. 1768.

1  -.Eftne ordo hie vere naturalis?

(£) Ory&o!og.  I 7 g 5 . Mifera combinatio
Kentmannianae & Aelwingiana; me- 1
thodi.

cjesalhntjs (6) Solubilia in aqua.

--in oleo

Infolubilia*
Liquabilia, .
becherus (c)  Terra?,

o.browailius ^Mineralia media*

§♦ l6.

cardanus (<at) Terras

Sued.
Lap ides.
Metalla*

Lapides,

Mineralia*

Compofita.

Lapides.

Metaila

Metallis adfinia*

WALLER1US CO Terrs*

Lapides.

Miners,

Compoiita.

BAYERUS (/) . Terrs*
Lapides.

Salia

Sajia & corpora
fiilphurea*
MetaMa*

CRQNSTEDTUs (g)  Terra?*

Salia*

Inflammabilia.

Metalla,

(a) Dt Subtilit.  l! g. 1664. una cum al-

DROVANDO £7 BARBA.

(b) Be re metallica-  1 . 3. 1602.

(c) Phvfi fubterran.  1664.

(d) Catbalog. Rer.curiof.  1698.

(_e) Mineralog.  1747* Chemia metallurgical
prceclar0 huic viro fua debet incre¬
mental.

(0  Oryclolog . Nor.  1758 .

(g) Verfiich einer Mineralogie aus dem
fclrjoedifehen uberfiezt.  Eximlum opus,
nunc denuo editum & notis au&um a
Cl. BRUNNICHIO,

§■ i7-

4

5 , ClaJJes ,

agricola O) Terra?.

Sued indurati,
Lapides*

Foffilia*

Metalla.

encelius (&) Mineralia maiora.

Mineralia media*

Unduofa*

Terras.

Lapides*

caiceolarius  (0 Terras.

Succi indurati*
Lapides,

Metalla.

Genelis Metallorum*
schwenkfeldius (d)  T err se.

Lapides*

Succi.

Metalla.

Corpora metalliea.
jons tonus (<?) Terrae*

Succi concreti*
Bitumina.

Lapides*

Metalla*
cramerus (/) Metalla.

Semimetalla,

Salia,

Sulphura*

Lapides & Terras.
ifhmannus (V) Terrae,

Salia*

Inflammabilia,

Lapides*

Metalla.

bertrardus  (<&) Terras.

Salia*

Inflammabilia,

Semi*

14


Semimettalla.

Metalla.

fa) Zk on?# fubterrcmeonm , cf in Ber-
manno . 1657. Utiliffima diligentiffimi
agricol® fcripta certiores nos red-
dune antique methodi liquandi mine-
ras, ac latina nomina tradit inftrumen-
torum , quibus res metallica indiget*

(b) De re metallica.  1551.

fc) Mufxutn. 1622.

fd) Catbalogus Plant arum Fqffllium Si -

lefia.  1600,

(e) Not. Regn. Mineral,  compilatutn opus,
ut alia.

(f) Mnfangsgrvnde der Prolierhnnfl.  1746,

utile opus.

(g) Entwurf einer Mineral ogle.  1760, Di-
ligentia Marggrafium,  didione Henche¬
lium  imitatus eft.

( h ) EJJai fur les Montagu.  1754,- fed ali¬
bi aliter dividit.

Salia.

Pinguia.

Ad Metallorum fami-
Iiam fpeftantia,
Metalla*

Lapides,

§• 18.

In 6.

iMPERAxus ( a .) Terrse.

M,

J5’

m.  BROMELius (b)  Terrae,

Salia.

Sulphura,

Lapides.

Mineralia & Semime-
talla,

Metalla,

hemckeuus ( c )  Aqua,

Sued concreti,

Salia,

Terras.

Lapides.

Metalla,

WOLTEB.SDOBjius (dj  Terras.

Lapides,

Salia.

Bitumina,

Semimetalla,

Metalla,

justi (e)  Metalla,

Semimetalla

Inflammabilia,

Petrefada,

Terrae 3c  Lapides
vogel (/) Terrae,

Lapides.

Petrefada.

Salia.

Inflammabilia.

Metalla 3c  Semime-
talla.

I

(a)

(a ) Hi ft. Nat.  1672.

(b) Inlednig . 1730. Metbodus Bromeliana
nequit did Syftema , quamdiu clads
claffium, car adheres generum, differ en¬
tice fpecierum, Jynonyma autbornm de-
ficiant.  linn. Syft. Nat. p.  14.

(c) In Minerahgict redivivus . 1759 * ocu~

latilfimus Mineralogus.

( d ) Syftema Mineral,  1755.

( e ) Grundiifs des Miner air etches.  1757.
(£) PraBiJcbes Mineralfyftem.  1762. Pri¬
mus theoretica & praftica artis prse-
cepca in unnm opus conjunxit,

§■ l 9*

n 7. Gaffes

hiarne {a)  Aqua.

Terrse.

Lapides*

Metaila*

Semiraetalla,

Salia.

Sulphura*

JAC,SCHEUCHZER ft)  T eiT®,

Lapides*

Salia.

Bitumina,

Mineralia,

Metalla.

Rudera Diluvii.
woDWAiu) (c) Terra*.

Lapides.

BitU"

rf

Bitumina,

Salia*

Mineralia*

- Metalla*.

Petrefa&a.

j.f.cartheuser (d)  T errae*

Lapides*

Salia.

Inflammabilia#

Semimetalla,

Metalla.

Foffilia figurata §C
petrefa&a.

8AUMER. (e)  Inflammabiiia.

Aqua.

Salia.

Lapides.

Corpora figurata*
Miners & Metalla.

(a) Kort. Anleidnig.  1 6 ()q.  Svecia Mine-
raloo-iarri in cunis vagientem enutrivit.
( b) Metereol & Ory£iograpb %  Helvet.  Pa-
trise decus.

(c) Foffils of all kinds digefted into a me¬
thod fuitable  &c. 1728.

(d) Elem. Mineralogy Syftem.  Syftema
Wodwardianum modice immutatum.

(e) Gefcbichte des Miner aireiches^  1763.
magis alienis , quam propriis inventis
dives*

B

§. 20 .

§• 20 -

In 8- Claffes-

browne (a)  Aquae.
v?  Salia.

Terras metallic®.

Miner®.

Terrs; & corpora ter-
reftria.

Argilla & Lapides ar-
gillofi.

Marga & Lapides
margacei.

* • Alia Foffilia ad lias

clalfes non perti-
nentia.

Quam longe a legibus naturas ’

Terr®,'

Lapides.

Salia.

Pyrites.

Semimetalla.

.Metalla.

Bitumina & Sulphur*

§• ai.

DE BOMARE. (a)  Aqua.

Foflilia figurata 8c
Mineralia.

(a) Mlneralogie  1762. v

Plura Syftemata cum redo de iis iudicio, habet
Cl. wallerius in differ tatione  fua de fyftetmti-
lus Mineralogids . 1768*

(^uousque nos latuerint genuina corpo-
rum multorum principia, ut v« g« Micas,
Bafaltis, Pfeudogalenae, Arfenici, aliorum-
que, perfe&um fyftema mineralogicum fru-
lira fperamus.

Latent quoque etiamnum plurima, fi¬
ne quibus genuina methodus die non po-
tefb

Natura vim patitur, quoties terras a
lapidibus totis claflibus rernoventur. (a).

Habitus & figura infidos foflilium fup-
peditant chara&eres (b).

Corpora in aula fubterranea hand qua-
quam degentia , ut & fluidum aqueum a
foflilium numero feparamus.

Ego binas foflilium clafies , nec plu-
res adgnofcOj nempe Terras & Mineras.

(a) Lapides funt terra indurates , vnitan-
da in terram, fi in pulverem redatta
fuerint.  hist, be l’ academ. de Ber¬
lin. Tom.  I. p.59. Montes lapideipan-
B z la  -

20

latim dtjjblvuntiir in terram.  C/ESAL-
pin. de Metallic.  1. 1 , c. 9 .

(b) waller. DiJJert. de Syjl. Miner ah g

§. 94 . p. 143-

§. 23.

CLASSIS PRIMA.

Terra  (a).

Foflilia non metallica, nec in aqua aut oleis
{blubilia,

ORDO PRIMUS,

Te rra puriores  (b).

Ex partibus homogeneis maxima parte com-
pofittE (c),

A, Calc aria*

friabiles in igne redduntur.

(a)  Ssientiarum omnium initium ah his, qua
funt faciliora , duci dcbet . aristot.
Phyf.  1.1. C. I.

(b) Terr arum duo genera funt, unum Jim-
flex,  alterum mixtum.  mercat. Me¬
ta doth. Arm.  I. c. i. p. 7 .

(c)  Qiia in particulis Jenfu diftinguendis
firndem materiam , Jimilesque affe&iones
■ habcnt , Jimplices Jive hotnogeneas, qua,

vero

veto fenful diverfam partlcularum met-
teriam ojferunt, compojitas five hetero¬
gene as appello.  ludwig. de Terr, Muf,
Dresdi  c. 2. p. 30,

§. 24.

#

Genus l,  Calcarius*

diagnosis* Solvitur in acido minerali,
Calcinatus dilabitur in aqua , & partfm fbl-
vitur cum effervefcentia & calore (a)»
Decomponit Sal ammoniacura.

Praidpitatur ex acido Nitri ab acido Vi-
trioli.

(a) Phoenomeni hujus varije caufie affigna-
ts  font. Unio aquae cum acido vitrio-
lico Calcis concentrato. Neumann. Preel.
Chym.  p. I. c. 8. idem fere docet HAM"
$uk.g.  MAGAZiN. Tom.  XV. p. 6». Fri-
dtio aquae ad parietes cavitatum ex qui-
bus aer expuffus fuit. hist, de l’aca-
D£M. des science  Motus & rauefadlio
ignea: fubftanfiae Calcis. mayer von
Kaik. c.  5. p. 27. Expulfio inflamma-
bilis. HIST. DE l’ACAD. DES SC 1 ENC. l*c»

b c. Av 1724. p* 126.

§. 25.

Species i. C* vulgaris*

Politurara non meretur , nec elegantem
ad mitt it* B %

VitrietuteS.  a) nidis»

WALLER* Sp,4l.  WOLTERSDORF. Cl.  II. O.
4. Gent ScSp.l.  josti. §.412.

LEHMANN. §. 54. a) CRONSTEDT. §.  7*

b) Jc inti Hems.

LINN. p. 41. n* 6, WALLER. Sp.  42 *GROa
noy. flip el.  p» 6. n. 1 S’*

c) granofus.

Waller: Sp.  45* cronstedt*  §*g.

d) fbrofiiSt

LINN* p* 42* n* 9.

2 ♦ C* Marmor.

Polituram meretur 5  & elcgantem admittit*

Varieties,  a) unicolor\

waller* S/>. 44* linn. p. 40. «. £<
b) multicolor.

WALLER* 4 <?» LINN. I. C* jj. K

C) piSlus.

WALLER* Sp. 46*  LINN* p- 4 I* 11*5* (a)

(a) Marmorum varietates innumerxfunt.
Nonnullas recenfet gimma. Plyf. Set¬
ter an.  1. 5.C. 2.sdrt. I— 7 . argenwill.
OryoEllog.  P. II. p. 189. &c. Hamburg.
MAGAZIN. Tom.  XIX. p.301.—310.
Color a terris metalicis.

§* 2(y.

ft 3

§ . 2  6 .

METAMORPHOSES LAPlDIS

CALCARII.

Xjapidis calcarii (§. 2G) fuperficie fatis-
centis particular ab aquis abreptae, & hmc
inde depofltse conftituunt Cretam, Tophum,
Staladitem, Petrefa&a ^ Spatum*

Creta ♦ '

BRUKMANN. Epifi. It in.  I. WALLER. Sp,  S-
linn, Gothland*. Reife ♦ 2 "aw. I* p. 197 .
25?. Sj//?. Nat,  p. 206. n ♦ 2, justi.

§< 415- CRONSTEDT. §♦ II* If I»
SCH.'EFEPR. Bergmehl,  I?S7-
Purior pars lapidis calcarii pulverulenta,
aut folidata (V), cum Lithomarga haud-
quaquam confundenda, (£),

(a)  Talis eft Lac Luns Neumann". Praf. Clym .

P.V. c. 15. p. 1541. baier Ory&o-
grap/j,  c. 3.. p. 9. LufiWifi. 1. c. p« 57 °
58 . CAPELLER M- Pilcrt.  C. 7 . P- 166 .
aut Adorocfttus » Galadi’tes » Adeliti-
tes. agricol. de Nat*. Poffi'L.  1 * 5. p.
60 6.

(b) Ut placuit Valentino. Hifi. fimpl  L 1.
c. 1. §.9. wodwardo. Meth.Eojf.  p*4.
raiero 1 . c. CRAilERO Probier kiinfi . P» I,
P-47*

B 4

§. ?7*

24

§• » 7 --

Tophus*

Terracalcaria heterogeneis mixta, fblidat,
minime cryftallifata.

Varietates  a) vulgaris*
wolf art. Htjl. Nat . Hafs.  P. I. c* 2. §.  8.
WALLER. Sp*  3 IO. 1*2*  LINN. p. I 86.

n. i.

Marga rudis indurata a)
b) incrujlans.

WALLER. Jp.  307. GRONOV. flip*  J>. n#
6 *  9. II. SCHREBER Litholog.  n. 92.

Subftantia prioris, a)  alia corpora inve-
ftiens,

c  ) Fiji for mis.

MATHE 5 IUS Predig.  3 »p. 49. WOLFART, l.C.
p. 27. 7 akfig.fp*  12*1  3 . 14 * WAL¬
LER. Jp*  309. linn,  p.109. n. 14*
Muf. Teffin.  p. 74. SPRINGSFELD. vom
Carlsbad*  §.48* Tab, 1.2. Cronfiedt*
p.12 * lm

Pifolites Thermarum Carolinarum conftat
lamellis concentricis , polituram admit-
tentibus. Hue pertinet ilia Aibulae flu-
vii fedimenta, quae Confetti di Tivoli  in
Italia dicuntur.

(a) CRONSTEDT. §. 28 .

(b) NEUES HAMBURG MAGAZIN, Tom.  I. p,

§ 56 .

§•  28.

P etr efatta.

Ad regnum animate ant vegetable fpe-
ctantia corpora , quorum vafa liquoribus
fenfim exhaufta, nec putredine aut fermen-
tatione deftru&a , replevit terra calcaria.
Haec pro lufibus (V) naturae male habita ,
ubique (£) occurrunt, nunc varii generis
a drluviis iimul congefta, nunc vero ad uni¬
cam , aut huic adfinem familiam pertinen-
tia, quae recedens oceanus poft ie reliquit.
Farrago ingens harum rerum defcripta, de-
lineata, & in mufeis adfervata paffim ex-
ftat, hiftoriae telluris, ac lapidum genefi
illuftrandae inierviens }  quam denus repe-
tere, nec fcopus hujus operis, nec propofi-
ta nobis ejusdem brevitas 5  ullo modo con-
cedit.

( a) Pro quibus ne quidem lapides idiomor-

phos Wirceburgenfes habet beringer.

Lithograph. Wirceburg . P.I.c.3. p.'qi*

(b) Wfi. dts Petrification.  P, II. p, 29. = 56.

§• 29.

Stalactites .

Lapis calcarius ftillando natus eomodo,
quo Calx viva ab aqueo iolvente iecedens,
in ejus fuperficiem cruftam conftituit fa).
Vanctates a) friahilis.  linn ,

linn* 1 . C* n, 2 * Schrcber.  I.C, 11,93.

Tubulus fragilis, aqua plenus, pendet e
fornice cumculi,produ£hls a Calce, quam
aqua murum penetrans fecum abripuit,

b) Radis.  '

waller, fp .  308. n, i, Linn,  p* 183. ri.
3. schKebIr.  1. c. n, 94.

‘ ' v

Minime fpatolus , particnlis craffioribus
conftans, grifeo color e fepe tin&us, in
cryptis habitans*

b) CoraRoides ♦

VALENTIN* MliS. MtiS. To’M.  L p, §6. ERUK-
MANN Magnate Tom.  I. p* 39, Tab.\.
fig.  2 . kundmann/ Ear. Nat.  & Art,
p*28?* Tab.  13, n, 6. Swedenborg
de Ferro ,  p. 297* Tab.  3 6 .  besleR
Gazoph.  c. 12 * waller fip.  2<>3* n. I.
LINN, 1 . c. n. 4.

Millers Ferri fpatofs individiras eft comes,
albus, ramoftis, Ferrum non fovens,

bJ Spat of as.

KIST* DE l’aCAD. DES SCIENC, A. 17^3.111,
p. 5^7, LINN, p.184. n, 7» GRON-
STEDT. §.  I 2 . 2 .)

Habitat in cryptis fubterraneis, varias re-
rum figuras jucufido fpeilaculo referens,
albus, aut fubrufo colorc tin&us.

§■  3 °-

27

§• 3 °.

Spa turn.

waller. Gen.  X. nonnullis exceptis.

IJNN, p, 4S* n. II. CRONSTEDT. §.

IO« II.

Eft purior pars Calcarii, a peculiar! acido
(a)  folidata in rhombos, qui ob immixta
heterogenea , aut acidi alienam indolem ,
degenerant in cubicas, prifmaticas, pyrami-
dales , fubrotundas , cryftallos vel conglo r
merati congefti , imbricati conftituunt
tubulos, tubera , pyramides, aut elifi con-
fiuunt in corpora conica, funiculis fimiJia,
amianthiformia , concentrica, aliaque plu-
rima, alio loco delcribenda.

(a) Muriaticura efle , conje&ura eft III. a
linne.  1. c. in not.

§• 3i.

analysis. E Lapide calcario expellitur
ab igne aqua, aer, jftepe & alcali volatile '
(a)  preefertim e Petrefa&a fovente (£), nec
raro quid acidi muriatici (V). Praeter haec
peculiare quid inefte Calci docuit mayerus 5
idque acidum pingue vocavit. Negant hoc
blackiani & fob aere expulfo Calcarium
mutari in calcem, eoque reddito quocum-
que modo redire denuo in crudam prio-

rem

JR 4 —&

rem indolem, indubie affirmant:* Miht ncc
una , nec alia hypothecs plene fatisfacit,
Calcarium in igne acquirere dotes aliquas ,
quas antea non habebat, easque in aere li-
bero non ammittere , certuni eft, fed fpe-
cificse cuidam fubftantise, feu acido pingui,
adfcribendas effe Iibere nimis pronunciavit
mayerus. Sed neque doftrina de aere fixe
fat firmo innixa eft fundamento. Calx
aerem perdit in igne , acquirit denuo ab
aqua adfufa , aut aeri libero expoftta; er¬
go vel experimenta ftta non cum Calce, fed
cum Calcario crudo inftituerunt blackiani ,
vel Phyfici in ftatuenda aeris natura erra-
runt omnes*

("a) hiaern Tent. Cbym.  IV. Exam,  1.4.

(b)  HIST. DE l’ ACAD. DES SCIENC. 1747.

I.p. 102. IO^. y

fc) waller,  in not. ad hiaerne.I.c.hamburg.

MAGAZIN. Tom.  XV. p. 5.

§• 32.

usus, Calcarius crudtis, aut femtuftus ad-
ditur mineris Argenti tam illis, qui prima
vice una cum Pyrite, quarn aliis , qui una
cum Lecho (ri)  a prima liquatione pro¬
duce, liquantur* Hoc additamento non
fblurnfufio promovetur (b),  fed & major
qbtinetur Lechi copia ( c ). Idem lapis ad
liquationes minerarum Cupri&Ferri pyri-

ticofi

ticofi (d)'utiliter adhibetur, ut melioris notse
Cuprum acFerrumprodeat. Eodemaddi-
tamento & Hydrargyrum aSulphure om¬
nium optime feparatur (<?).

(a) Panem vocac agricola',  minus apte.

Ego Lechurn  appeilo ab antiqua ger-
manica denominatione Lech ,  eodem
jure, quo germanica quoque vocabu-
la Speifum  & Gelfim  retinuit walle-
rius .

(b) Calx cum Sulphure, Pyritis hepar con-

ftituit. lehMann Mineralog. §.  55.
maver von Kalk. c.  14. p. 119. quod
refra&arios quoque Lapides folvit,BRO-
mel Mhieralog . Svec.  c. §. §. 5.

(c) SCHWEDISCH AEHANDL. p. 217 .

WALLER, be. §■.  3.

(d)  cancrinus  Bergwerk.  4. Stnk.  §. 23. &

5. Sink.  §, 12 . *

(e) Att'/lngl.  A. 1*669. p. 356.

§• 33 - ,

■a t  „

In calcinatione iapidis evitanda eft fuper-
flua confumptio lignorum 3  quod facile ob-
tineri poteft adhibito ad hunc finem Carbo¬
ne foifili, ac furnis deVito modo conftru-

ais. ,

Calcarius cum eadem quantitate Quarzi non
fluit in igne, ac aifficulter etiam cum

aequali

30

squall copia Argillee puree,Sc Quarzi mix-
tus* Si vero ei additae fuerint tres par¬
tes Quarzi, duseque Argillee puree, tunc
obtinetur inde mafia vitrea, pellucida,
viridi colore tinda, (a)

(a) Plura acfimilia experimenta videin/,/-
thogeogmfia.  Cl. Pott.

§• 34 -

Genus  II* Gypsum*

diagnosis. Calcario (a^) friabilius eft*

Non folvitur ab acidis (a)
Calcinatum cum aqua induratur
Summo igne uftum Phoiphorum
conftituit (Q*

(a) HIST. DE l’ ACAD. DE BERLIN.

Tom.  I. p. 60. vogel Mineral-
fyft*  p. u8. §.5.

(b) MARGGRAFF. Cbytn. Scbrift.  II.

ylbhandl.  9. cronstedt.  §. 1 g.
ylnmerkmg.  a

§• 35 -

species I. G. commune *

WALLER, fp.  48* LINN, p. 4<?. n* I. 1 *
CRONSTEDT. §. X 6, VQGEL. 1, C-

Con.-

Conftat particulis rudioribus albis, quan-
doque & coloratis , tuncque Lapis ccele-
ftis (ft)  a quibusdam apellatur.

V ■■

2, G, Akbqftrum  (b),

c^SALPiN de MetcilL  I. 2. C. 8. WOL-
fakt. Rift. Nat . Hajft  p. 23* WAL¬
LER^. 47. LINN. p. 45. n. 3. CR.ON-
STEDT. §. IJ, VOCEI. 1  C. p. 119 *

Polituram admittit, Marmori ( 25,2*) ab
arcenyillio (ft)  ideo adnumeratum.

3, G. Stirium .

HIST, DE l’ ACAD, DES SCIENC, I 7 lg.
I. p« 109. BATER. OrySlolog. Nor.
C. 4* p. 13. RICHTER. Muft  P. II.
Sect* 1 ). Gen.  11. waller, ft,  <J2.
LINN. p. 47 , CRONSTEDT. §, 17 .

Lapis fibrofus, diverfus a congeneribiis ut
Calcarii vulg.  var. d) a reiiquis.

(a) ritter de Alaici fir.  §• 15 *

(b) Alabaftrinus mons , & Alabaftra nrbs
Phrygia* ab hoc lapide di#a, steph ,de
Urb.  p.57.

(c) Oryttolag.  P.U. p. 188.

§, 36.

33 *s>—-j|S—i5

§• 3 6 -

METAMORPHOSES GYPSI.

Q, pulverulentum.  (a)

CRONSTEDT. §. 1 4 . LINN. p. 207, n, 6 .YAN-

dell de Therm, agri Patav.  C. 3 .p, 111.
Farina Cretan (26)  firoilis*

G. Glacies.

HIST* DE L’ ACAD. DES SCIENC. 1. C, p. I08.
■WALLER.. Jp*  50. CRONSTEDT. §. ig,
n. I. YOGEL, 1. C. p.« I 49 . ,

Cryftallus pellucida,magna, rhomboidalis,
peregrina corpora quandoque indudens.

G* Selenite

LINN. p. 91. n, 9. CRONSTEDT. §. 1 9, LANG.
Mineratog.  p. 39.

Cryftallus fubcubica, rhombea> prifmatica ;
angulis ©do , duodecim , raro
pluribus; planis duobus oppofitis a
multo majoribus (b).

G. Spqtofum „

CRONSTEDT §. Ig2.

Hue pertinent Spatum ponderofum, fluxi*
ie (c), & Lapis Bononieofis. .

(a) AnhocGypfum nativum theophrasti

deLapid*  ac pun. Hi ft. Nat.  I.36. c.

' a 4 .? (b)

s

n

(b) CryftalloS feleniticas varie figuratas ha-
ber. hist. acad. scienc. paris. 1724 .
p. 287-T ah. 12.. fig.  I — IO.E^WALLEK.
fp. 40 “

(c)  MARGGRAF. Cfjym. /drift.  II. Ahhandl.

(j.  10.

5 - 37 .

analysis. Vjypfum eft terra calcaria (a)
acido vitriolico laturata, hoc enim cum in-
flammabili in igne inde expulfum (b)  Sul¬
phur conftituit, remanente terra omnino
calcaria. Sed Gypfo Jlirio  cum (ale fofiili
degente, nec non Spato fluxili videtur in¬
die acidum alterius indolis, acforte idem,
quod ex aqua filiceam terram enititur* Ine-
ptamprorlus lapidis Bononienfis defcriptio-
nem tradidit konig (c),  nec Alabaftrum e-
xaminavit ritterus (d)  dum ait fabulofis,
glutinofis, falinisque particulis efle compo-
fitum.

(a) Saxim Calcis parens eft Gyp ft  agricola

ck FoJJil.  1 . 5 .

(b) d’arcet. Memoir, far. P aEiion du feu

ega}.  p. 24 . MARGGRAF* Cbym. fc hr if t.
II. Abbandl.  10.

(c) Regn. Mineral\  c. I0„ p. 301.

(d) De Alahaftro.  §. 6,

§• 38 *

ijstjs. Fluoribus minerarum omnium tena-
citatem facillime fuperari, cxcodorum ne-

C mi-

14

minem latet. Antiquus ufus Gypfi alias
erat (a)  ac asvo noftro, Notiflima eft fe-
mivitrea fubftantia ex Gypfo ac vitro pu-,
ro (h) y  nec non ex eodcm & Argilla alba
(f) parabilis* Ex Alabaftri parte una, Cal-
cis duabus, & Quarzi una obtinui vitrurn
virelcens , pellucidura,

(z)  Vide plin. Hifi. Nat.  1 .3. c. 24. ttbull.

1 . 12 . p. 348. IIERODOT. 1 . 3.

(b) HIST. DE l’ ACAD. DES SCIENC. I729,

roTT . Litbonogeog.  p. 21. 22.

(c) d' arcet. 1. c. n. 70.

§• 39*

B* Argill0fee .

Quse in igne dih'iores bunt, [a)

Genus  III. Argilla (b)*

diagnosis, Pura reiiftit igni etiam fortilfi-
mo (r).

Conftat particulis tenacibus, impalpabilibus,
lubricis B  in acido minirae fblubilibus.

(a) HIST. DE l’ ACAD. DE BERLIN. Tovl.  I. p.

60.  POTT.l. C. p. 3. LEHMANN. Minera-
Ivg. §■ 6 -  linn,  p, 51. & 206.

(b) Argilla duplex, quee fert ignem, qux

tniniiiie. Prtma Tajconium  plinii.  I.33,
tv 4. MERCAT. Met allot b. Arm,  i.c. Jg.

CO

(c) D’ARCET,l,c.p. 2g. ludvig.  <&2mv&c.
C. 2. p. 53.

§• 4 °-

Species, i, A. friabilis*

WALLER, Jpt  22, CRONSTEDT. §*78* I*
LINN, p, 200 * n, I, 2.

Aquarn a vide attrahit, retinet, linguae ad-
hseret.

2, A. Lapidea .

CRONSTEDT. §, 79 -

Lapis ferpentinus, nephriticus, Steatites (0)
aiiique ftmiles torno apti , ad hanc Ipe-
ciem referendi (b),  etft in foco Ipeculi in
vitrum nigrum diffluant, (c),

(a) Huf'us foboles eft terra miraculofa. nov.

EPHEM. NAT. CUR, Tom,  III. p. 93.

(b) HIST. DE l’ ACAD. DE BERLIN. Tom,  II.
p. 72. & Tom,  III. p, 69. 70. SCHWED.
ABHANDL. Tom,  V"II£. p. 22. BERTRAND.
Diction. Jes FoJJiL  P. II. p. 78*

(c) HAMBURG. MAGAZIN. Tom,  V, p. 579'

• §■ 41 .

.•;iAusis.i\rgilIa quaslibet fovet Sal alcali
Volatile (a)  & principiura inflammabile glu-
C z  tini

3  6

tini inhaerens (£) terramquoque alcalinam,
fpecificam, quae cum acido Vitrioli A!u-
men conftituit , eidem inefle demonftravit
accuratiflimus Marggraftius (e).  Lapis fer-
pentinus continet eandem terrain ., qua; ex
ultimo lixivio Muris extrahi poteft '(d);
Nephriticus vero dat in genere liquorem
alcalinum, oleum vero nullum (e\

(a) sdlWED. aehandl. Tom.  X. p. 325.

(b) VOGEL. Mineralfyft.  p. 40. HIARNE Tent*

Clnm. L  p. 15. not.  o. pctt. LitboM-
on.  p. 32.

(c) Cbym. fcbrift.  L sib banal.  T 1. §. 1*

(d) HIST* DE l’aCADEM, DE BERLIN. Tom%

XVI. p. 75. &c*

(s) NOV. ACT. PETROPOLIT. 7b;;;. x p. 381.

§. 42,

usus.CaIcaru tenacjtatem in operibus fiifo-
riis fuperat Argilla (a).  Haec ipfa orical-
chinis , vitriawis, atquc chimids oflicinis
prseftantiflima vafa fuppeditat* Ejus quo-
que fiimmam in oeconomicis utilitatem ne¬
mo eft, qui ignorat, ut vix alia fit terra,
quse generis hunaani commoda magis pro-
moveat; hinc nullam orbis partem", & ne
quidem intima terra; vifeera fine ea voluit
creator , comitatur enim venas metallicas,
imilque Muriae folfilis fubjacet ftratis.

(a) pott Litbonogeo. p. 12 .

? 43*

Genus  TV. 'Mica.

diagnosis.  Conftat fquatmilis., ^ut lamellis
lucidis, tenuiffimia,

species  f. M. Feltina.

agricola in Btrtium. Op. p.  669. wal¬
ler. Sp.  126 ., I27. CRONSIEDT §.94.
2.&95., 2. LINN. p. 58.. n. 3. 4. GRO-
NOV. Stipe/,  p. 11 . "VOGEL.. 1 . C. p* 65.

66. §.  3. 4.

Color fquamarum aureus aut argenteus eft,
ex quo minus aptum Chryfitis & Argy-
ritis nomen obtinuit, cum vocabulis nis-
ce non Mica, fed aliud quid QaJ  avete-
ribus fuerit indicatum.

2* M, Ferre a*

L  INN. p. I39. IK I ft. lUSTtg. Ill-- CAR-
THEUSER. p. 72. PODA in additam. ad
fektt. zWiH-JDiJJert. A.  i7^9» P*258.

Ferri color huic eflentialis,, nec ia acidis,
aut in igne mutabilis^

(a) Terra auraria  * ot^yugm? <?*>■-

genturia ,  qux Aurum aut Argentum
fovet. Agricola de Nat- Fqffil.  L« 10.
Op. 661. Hamochryfum. punii. Hijf,

C 3 Nat .

38

Nat.  L. 37. C. ir. etiam a salmasio
aurofus lapis  dicitur. Exercit.  C. 52.

P- 757-

§♦ 44 *

3* M. Riitbenka ♦

WALLER. % 125 . LINN. p. IS. H. I. STANG

</<? zvVro Ruthcnico.

Hie veterum Lapis fpecularis in')  conftat
amplis j fiexilibus 5  ac pellucidis lamellis,

4. M, Talcum ♦ ,

WALLER. S^. 132. LINN. p. 59 - 11 . 7.

Lamellse huic ta&u pingues, fragiles, plus
minus opacee, quandoque minim® & in
folidum lapidem coadunatae.

5. M* Molybdcena .

Veterum Molybdsena Qb)  ad genusPlumbi
pertinebat. Recentiores nimia Jicentia
nomen hoc dedere Mic® particulis mini¬
mis 3  inquinantibus, atro - plumbeis*

(a) agr'icola Bermann. Op. p.697. albin.
Bergeronik. Tit.  19. p. 152. non vero
Gypfum Glacies. argenwill Ory&o-
log-  p. 220, autSelenites, ut purat volk-
MANNUS 1. 2, P. 1. c. 21. §. 13.

(b) Hoc nomen impofuit Plumbo galeni-
co, alisque metallum hoc foventi fub-

flantiae

ftantis agricola De Re MetaUica  j. 7.
p. 184. bermann. Op.  p. 687. 688.
Lithargyrio carini Mathesius Predig.
13. p. 209. Lithargyro. encel. \de re
Metallic.  L. I- C. 12. Plumbeo furni
recremento falloi 1 . de re Metallic.  C.
26. C7ESALP1N de Metall.  JL. 3. C. 8*

§• 45 *

analysis. jNovum metallum , quod Auro
mixtum , hujus colorera & malleabilitatem
non minuit, eMica feiina eduxit CL. jusir.
Mica artefa&a ex calce Stanni ac Sulphtire
puro Ca)  , nec non ex metallicis. corpori-
bus taravia ficca, quam humida(£) 3  vario
modo tradatis , dare docet, nec a natura
absque metallicis , ac volatilibus particulis
elaborari ullo modo polfe* Minera mica-
cea Herciniae, a lermanno (cj  examinata,
fuit corpus compolitum , ex terra argillo-
fa, particulis ferreo-talcolis a  ac Sulpnure,

(a) vid. ANN. NOSTRUM VI. HIST. NAT. de

Su/plj.

(b)  alckymistisghe briefb. Erfier Brief.

p. 10.

(  c) HIST. DE l’ACADEM. DE RERUN ToVI.

XIV. p. 36V

40

§•

Mica Ruthenica Ieviter cum Nitro deto-
nat, non fluit cum fale Tartari, & fovet
terram Aluminis, terramque martialem (V),
Circa principia Molybdaens non confenti-
unt Autores ; Svecica Faelftromenlis tefte
RROMELio (a)  , perdit in igne ex partibus
centum ultra nonaginta, & deftillando dat
qleum Petreolo iimile , Bituminibus ea de
caufa a cronstedto adnumerata ( cj.  E con¬
tra vero germanica vix amittit in igne vi-
gelimam partem, ac modice admodum cum
Nitro detonat ( d)  ♦' Tandem 111. a Linne,
lingulare quoddam nec fufile Metallum ei
inefle fiifpicatus , novum genus inde fecit
(<?), fufficientibus experimentis nondum
confirmatum.

(a) stang. 1* c. §. io. 12. 13, 18.20. 24.
(b ) Mineralogy Svec.  C. 10. §. 5.

(c) §. 154.

(d) westfeld. A&handh  7*

(e) P. I2i.

§• 4  7 -

usus* iMjca , Silices (aj ,  Argillam (£),
nec non Cupri ac Ferri mineras comitatur.
Lapis hie plerumque fubdialis Granati ac
Bafaltis indi viduus comes, Molybdsena cru-

da,

da, vel uftnlata dat Plumbum fcriptoriitm,
indeque apyra Zelenfia vafa parantur,

(a) albin. Meyfnijcb. Bergcbronik. Th. i.

p. J 53>

(b) schultzer Verfushe von Harzifibcn
Erdarten  §. 8»

§. 48.

Genus V, Amianthus

diagnosis, T extura filamentoia huic eflen-
tialis, Amiantum , & Asbeftum in unum
genus naturale conjungit (a).

species I* A, Flex tin.

Varieties  a ) A* Liman.

DioseoRift L. $. C. iq6. plin. 1. e. L. 19.

C. I. PAUSAN. L. I. AGRICOLA 1 . C.
WALLER. Sp.  145. LINN* p. 55* n. I.
LEHMANN* Mineralog.  §.62.. a.
Filamenta parallela , alba aut grifea, in fila
facile contorquenda*

b )  A. Alwta*

WALLER. Sp.  146. LINN. p. § 7 *  H. 9 * LEH¬
MANN. 1 . c.b. GRONOV. Supel.  p. 15.
Ash. 2.

Fila albicantia, parallela, & decuflata.

c) A. Caro.

WALLER. Sp.  147, LEHMANN* 1 . C. GRO«
NOV. 1 , C*

, Fila-

Filamenta rudiora, ma'gis intricata , nec ad-
eo flexilia, ac in a) & b ) ♦

(a) ,Vocab.uk Amianti & Asbefti pro meris
fynonvniis vogel. p. ih8. §. 3. etiam
veteres habuerurit agricola de Foffil.
L. 5. & cum unus ab alio fola difFerat
direedone fibrarum bertrand EJJ'ay
fur les Motitugn.  C. 16. p. 238- Diction,
des Fqffil.  I. p. 22. fic unicum genus
ex utroque 11a tui absque omni errore
potefl. ledf.rMuller Microfcop. Beo-
bacht.  p. 8- 9* LEHMANN von Amiant.
LINN. 1 . C. p. 57.

§• 49 *

2* A* rigidus. <

Varieties  a) vitreus.
linn. p. 55. n. 3. vogel. p. 171.

Conftat fibris longis , parallelis , lucidis ,
glaucis, cohaerentibus.

b ) Saber*

waller. Sp.  148. RROMEL. Mineralog. Svec .
c. 4. §. 3 ? hue referendus & Asbeflus
Litbomorpbus. Einleitung.  p. 15. d.

Qui ex Comitatu Tyrolenfi ad me venit,
fufeus eft, iignoque fimillimus. Filameru
tis interiacet Mica, & ochra Ferri pyri-
te mixta*

c) Accrofus .

WAR

43

WALLER Sp.  IS4. LEHMANN, I. C. §, 62.  VO¬
GEL. p. 171.

Albicans & tacHi pinguis,

d) ImmaturuSk .

WALLER. Sp.  150. LINN. p. 55. n. 4. VOGEL.
1. c.

Solidus & fufcus.

§• 5 °-

analysis, iXmiantus Linum nullo igne !i-
quatur , & deftillando dat liquorem aque-
um nec cum alcalinis, nec cum acidis efFer-
vefccntem, Amiantus a lehmanno ( a)  exa-
minatus fuit terra argiilofa acido vitrioli-
co & particulis martialibus intime unita*
Terrain ferriferam demonftrat & fcoria vi-
rens, quam lapis hie in foco fpeculi poll
fe relinquit (£).  Acidum Vitrioli extra¬
hit ex Atnianto fubere terrain aluminofam,
& cum ea conilituit cryftallos plurimas, exi-
guas „ in tetragonam pyramidem utrinque
extenfas.

(a) Chym. Schrift.  1. p. 43.

(b)  HAMBURG. MAGAZIN. To til.  V. p. 278,
DRESBISCH, MAGAZIN. Tom.  I. p. 485.

44

§■  51 .

usus. eteres etiam ex Lino foffili thry-
allides & lintea parare nave rant (a)  , nec
alius ej.us ulus hucusque deteftus fuit. In
metallurgies hanc imam adfert utilitatem,
quod Ferrum latens indicet,. utMica, quam
fbciam habet ubique fidana.

(a) Dioscoum. L. 5. c. iff),  aq-ricola de
PoffiT,  L. 5. stephaN. de XJrb. fub ver¬
ba Bracbmaiyes ,

§• 52.

C. Silicect .

Duritie reliquos lap-idea fuperant 5  pul-
cherriraam poiirurarn admittunt , in igne
nec fatilcunt , nec indurantur 5  <k  cum al-
cali fixo in vitrum abeunt.

Genus  VI. gemma. (a)

diagnosis. Duritie & aeftimatieme omnibus
anteceliit (&)♦

species  i. G. Adamas ,

\  0

WALLER. 1 1 linn.  p. 102 . n. 6.* a.

CRQNSTEDX, §. 43^

Gemma duriffima 3  pretio/idima 5  proprio

poili*

polline polienda (c ), Maftichen attrahit
( dj , determinate figura caret (<?)>&  abs¬
que matricc (/_) reperitur.

(a) SALMAS ad SOLIN. p. 95. WOLTERDORE.
Cl- II. o. I. A. LEHMANN* §. 56. I,
JUSTI. §.  373.

{bj De pretio Gemmarum, easque elabo-
randi methodo. V. Hamburg, magazin.
Tom.  XX. p. 244. 260.

{ c )  agricola de Nat. Faffil.  L. 1. p. 572.

(d) boot de Gem.  L. 2. c. 1. de laet. de
Gem . L. I. C. I. BERTRAND. Dittion.
des FoffiL  p. 193.

(e)  DE laet. 1. c. argenwill. 1. c. P. II. p.
157. & Tavernier Noyag. Tom.  II.
p. 372. fed naturalem eius bguram efle
cryftalli aluminofie affirmat linn* 1. c.
p. 103. V. PANNONII DiJT' de yddam.
1757 -

(0 ACT. ANGLIC. 1666. p. 38 . DRESDISfH.
MAGAZIN. Tom.  I. p. 561*

§• 53 -

2 . G, Rubimis .

WALLER. Sp.  I id. CRONSTEDT. §• 43*

1. C. (3 VOQEL. p. I 43 . §.  31.

IVfollior priorc, colore rubro in igneper-
liftente (<*).• Figura ejus modo rotundata,
modg ovalis, modovero angulofa

3. G. Sappbirus.

WALLER. Sp.  II.7. WOLTERDORF. 1 . C. Sp.  10,
JUST1. §.  378. VOGEL, p. 146. §. 35.

Gemma cserulea; colore in igne evanefcen-
te, Eftne hie Cyanus veterura ? (cj.

(a)  HAMBURG. MAGAZ1N. T.  XVIII. p. 166.

(b) DE LAET, 1. C. C. 3 . ,

(c) Sic ait salmasius Exercit.  p. 142. bo¬
ot. 1 . c. 1 . 2. c. 42. kentmann, Fof-

fil. Mtfn. Tit.  IX.

§• 54 *

4♦ G* Topafits,

WALLER. Sp.  11 8. CRONSTEDT. §. 45. LINN,
p. 94. n. 2. CS. VOGEL, p. 141, §. 29.

Color Topafii flavus degenerans in vlrl-
dem conftituit Ghryfcprafium , Chryfoli-
thum, Chryfolampim, Chryfcpfim & Chry-
foberyllum antiquorum (a ). Topafius o-
rientalis colorem fuum in igne non amittit,
Brafiiicus in alium mutat, occidentalis ve~
ro omnino perdit, ut Saxonicus (b)  , qui
tetragonam obtufamque columnam conlii-
tuit (O*

5* G. Smaragdus *

WAITER Sp.  I ip. LINN. 1 . C. S. WOLTER¬
DORF J. C, Spt  10. VOGEL* p. I 4 J. §»
33, . •

Sma-

Smaragdus Bolder eft veterum Topafius (V).
Colorern eius in igne perfiftentem wal-
lekius appellat, cum tamen nonnulli in
igne valid© eum amittant C *).•

(a) PUN. Hi ft. Nat.  1 * 2. C. 9- AGRICOLA
cle Foffil . I. 6. boot.  l.c. c. 62.

(b) BERLIN. Magazin. Tom . I. p. 2S9. hist*
DE l’aCAD. DE BERLIN. Tom.  III. p* 49,
POTT. Litbogeog.  p. 114.

(c) EPHEM. NAT. CUR. Fob.  IV. Obf.  82.

/dj BOOT. 1 . c. RUEUS dc Gem.  1 . 2. c. 4.

(e) HAMBURG. MAGAZIN, TotJl*  XVIII. p.

178. i8°-

§• 55.

analysis. Gemmas , ut & ca-tcras cryftal-
los , fluidum aqueum ( a ) , ex terra pura,
tenuiflima, falino junda ( b ) produxit. Ea-
I rum color eft a volatili fubftantia introdu-
da a metallo ; fie & Rubinus artificialis ex
vitro & purpura minerali, (c)  vel Auripi-
gmento, Arfenico, Antimonio & Sale am-
moniaco (d),  vel e Ferro ex aqua regia lo-
lutione Stanni praecipitato (e ); fic Sapphirus
ex vitro & Cobalto ( f ), aut Ferro & Cu-
pro (g); lie Topaftus ex vitro & Ferro ex
acido Nitri prgecipitato (h ); fic denique,
Smaragdus ex vitro & viride ^Eris (?)■> vel
calce Cupri & Ferri jfimul unitis (£}. Cry-
ftalli hse conftant lamellis tenuiffimis (7) a

mutuo

48

mutuo nexu igne valido denuo divellendis

(a) BOYLE de orig. Gem.  p. 2.  f allop. de
Foffil.  c. 7. Rueus de Gem . 1 , 1. c. 1.

( b ) HAMBURG. MAGAZIN. Tom.  I. P. I. p. 339.

& Topi.  V. p. 422.

(c)  SP1ELMANN In ft. C/jym. Exp.  124. NEU-
ES HAMBURG. MAGAZIN. 'Tom.  II, p. 444*

468.

(d)  POTT de Awripigm.  §. 12.

(e) Neumann AW. Cbynu  P.I. c. 6.  p.139.

(f) sthal. Fund. Cbym.  P, II. S, III. c. 3.

(g)  HAMBURG, MAGAZIN . 1 , ,C.

(  ll ) STHAL. 1 . C.

( i ) SP 1 ELMANN. I, C.

00  sthal.  1. c. plura hac defuper vid. apud
nerii & Kunkel. Art. Fitriar*  kir-
Ker. Mund. fubterran.  1. 12. c. 4. Prop.
1 .— 11. BOYLE Exp. , 'o Confiderat.
Exp.  48. M. HOFFMANN. Laborat. Cbym.
Proc. 175.

(1) boyle de Orig. Gem.  p. 7. WALCH. Ste ftl-
reicb.  P. II. c. 1. p. 48.

( m ) HIST. HE L’ ACADEM, DE BERLIN. Tom.

III. p. 49.

usus.Cjemmee nob ilium digitos ornant ,
opes oltentant j vanitatis inventa pretiofiu
Hen pro digit!fa ingenia, ! quot ynodis auximus
pretia rertmi (a  ) /

(a) PLiN. Ufu Nat.  1 . 33 . c. 2,

49

§• 57 -

Genus  VII. Crystallus*

diagnosis. Lapis filiceus vulgaris. Gemma
(§* 32,.) mollior, fubdialis, pellucidus.

Teffera hexagona (a)  plus minus pris-
matica, utrinque acuminata (b),

species t* C. PJeudoadamas.

GESN. de fig. Lctpid,  p, Ig. fig.  2 * SCHEUCH-
zer. It. Alp, Tom,  L It,  i. p. 6 . Tab,
I. fig.  2. TORR.UB, Hifi, nat* Hifipania,
Tom . II Lam.  13. fig,  9. mvs,  fride-
R.IC. REG. p, I. Sebl,  3. n, 4 $, WAl-
LER. lOJ.  2,  BERTRAND. Diction,

des Fvjfil,  p» 179.

Cryftallos hasce absque Omni prifmate,
quas wallerius & ber.trandus  adducunt,
ego hondum vidi*

2,  C Montana .

Minore pimitate, ac ftupenda fepe magni-
tudine ic  ) differt a priore*.

(a)  COMMENT. BON ON. Tom . I. p. 3 l $'

(b)  mercat. Met allot h , Arwi.  X. p. 337-

(c) haiier Gedkbte. Die Alpen,  p>23.

D

§,  58.

analysis . Pfeudoadamas montis SliHcenza
Due cam Carniolia  , in igne fubluteum colo-
rem induit , ac in acido Nitri parte aliqua
folvitur. Solutio haec poft tres hebdoma-
das mucofum fedimentum, vifcidosque floe-
cos innatantes oculis exhibuit. Terra, quae
cryftallos hafee fovet, argillola, martialis,
micacea , ac fabulola plerumque eft. Eas-
dem in & ex fluido natas , inclufa demon-
ftrant &,cum aqua inaere valde fri-

gido conftituat cryftallos hexagonas ( b  ),
quaeftio eft; an non fimilis terrearum cry-
ftallorum figura, a fingulari hac aquae pro-
prietate dependeat?

(a) velsch. Hccatoft . i. p. 35. albin. 1 . c.
Tit.  ig. p. 142. scheuchzer.  l. c. Tom.
II. It.  IV. p. 236. 248. 251. Tab.q.
ARGENWILL. 1 . c. P. II. p. iog. Tab,  3.

fig'  5 ‘

(b)  PHILOS. TRANSACT. 1756. p, 644. KUND-
MANN. Rar. Nat. & Art. Tab.  1 5- MU-
schenbrok. Anleitung. Tab.  24. sche¬
uchzer. Herb. Diluvtan.  p. 42. Tab . 8.
fig.  4. SCHWED. ABHANDL. Tom.  XXIII.
Tab . I .fig.  2 — 3. 14. 19. 24. 61.

§• 59 -

osos, 1'*imore cryltallo utuntur qui gem-

mas

5i

mas non habent. Quern in finem haec ubi-
que figurata , nec lapidi adnata foffilia ex-
pofuiffe putas rerum naturam ? An montes,
quos habitant, erant olim oceani fundus
argillofus, qui cryftallos hafce in liquido
natas excepit ?  An argillofa acfabulofa ter¬
ra j cui inherent, confirmat metamorpho-
fim fabuli in Argillam a euffonio propo/l*
tam ?  Inferior3 Joca montium Oftrogo-
-this argillofa, latera vero fabulofa vidit

& LINNiEUS (a).

(a) Refe. Tom.  I. p. ls<.

§. 60.

Genus  VIII, quarzum,

diagnosis, DifFerentiam a cryftalSo fiippe*
ditant loca natalia in finu terras, & tefie-
ra minime libera , fed bad, aut latere lapi-
des matrici, aut focise adhsrens. A Sili-
ce diftinguitur fragmentis irregularibus (a).

(a) schwed. Ahlumell. Tom.  I. DiJJl 4. ber-
trand. EjJ'ay fur les Montagu,  c, 16.
p. 22S.

§. 61.

Species i. Q t  figuration*

gesn, de Lapid. Tit.  g. p, 46. brukmann,

D 2, Ma~

52

Magna!* Tom . T» p. I5S* Tab. i.fig.

3. wolfart. Hiji. Nat . Hafs*  p»ar*
Tab.  J. fig*  I* TOR-RUB. 1* c» Tit.  I.

I 1* fig* 7*  RICHTER* Mufi  p, 2.

S, C» 2* ARGENW1LL. 1, C. p, 2 . p, *

164* I* 2. & Tab . 4.4^-.

3 . WALLER,, 5^. 10?;.

Colurnna elongata, alterna plana anguftio-
ra plerumque poftidet (<?) , & tunc py-
ramls trigona eft,

2 * Amorphum*

Varictates , a) gellacidum*

WALLER. Sp. 102. SCHWED. ABHANDL, TtfW.

i. p. 175 * linn, p, 6 ^. n. 1 . cron-

STEDT. §♦ JI. X*  W 0 LTER.SDORF. cl. 2 *
Ord, I. C. Sp.  1. 2. CARTI-IEUSER. p. 20,

Solidius, puriores Cryftallos efiert,

b ) Opacum.

SCHWED, ABHANDL, 1, C, WOLTERSDORF, 1. C*
BERTRAND, 1. C»

Impurius priore,

§. 62.

analysis, (sluarzum non raro falinum quid
( a  ), & Calccm ( b  ) fuo finu fovet, Sitni-
lem lapidera ex vitro cum alcali fufo , dein

in

in urina foluto , obtinuit lehmanntjs (c)*
Centenarius Quarzipuri cryftallifati Schcra-
nizenfis amifit in acido Nttri libras viginti
quatuor 5  indeque cum Sale Tartari prasci-
pitatum fuicum obtinui* Quarzum lade-
ura Cremnizenfe in i'gne. coit in maffam fria-
bilcm >  & color cm fuum non mutat.

(a) Alcalinse inclolis. hxaerne. Tent. IV. de
Sale vo/at. Regni mineral,  p. xco»

(b^ westfeld. AbbandL  III.

(c) Von Metallmuttern.  3, Alt he'd.  p. 123.

hasrent Qa ). Idem, non facile in igne fluit,
fed cum corpora omnia igneas particulas in
ratione reciproca eorumdem ipedficte den-
fitatis, plus minus excipiant, ac retineant
(&),  ita in liquationibus. earum mineraram,
qua fortiorem ignem exigunt , utiliter adr
hibefur fe-J . Id ipfum cum alcali fixo fo-
lidius vitrum , ac alias filiceas terrse, fuppe-
ditat (

(a) rosler. Bevglan- Spiegel  I. UC-33* §■
4 * HENCKEL Pyritolog.  C* 13- P- 661 .
bine vena: aariferae: canalis a plinio  di-
eitur. Hi ft. Nat.\.^  3 . c„ 4 .

(b) MUSCHENBROCX. Elevu Pbyf. §. 573-
GRAVES AND Elem. Pbyft Mapb. Tom.  I] „
n. 24 OO, bOERHAV, Ehnu Chym , Tom.  1

E> 3

<4


delgne. schwed. abiiandl. Toni,  XTV.
p. 253.

(c) waller. Elem, Metallurgy  P. II. c, 5.
§. 8. n. 3.

§• < 54 -

IX* SILEX.

diagnosis.  Lapis fubdialis, rapes conftitu-
ens, arnorpftus, polituram admittens (a );
fragments fubtus concavis, faperne con-
vexis (6).

SPECIES I* S* Jafpis.

WALLER, p. I2g. B. WOLTERSDORE. 1* C. E,
Sp.  4 . VOGEL, p. 155'. §. 8 -

Opacus, isque unicolor (O, ant multico¬
lor Qd)  , ut Marrnor (§. 24. 2.)  Sino-
pel Hungarian non eft Jafpis, ut demon-
ftravi in anno V* msr. nat.

(a) De politura lapidum vid. Berlin, ma-
gazin. Tom.  HI. p. 225.

(b) WALLER. §• 47* 3* LINN. p. 67 .

(c ) Hie eft Jafpis cronstedti.  §. 64.
fd) Achates, ejusd. §. 60.

* §• 65.

2. S* Achates  (a)*

In

Tn eo differt a priore, quod magis minus-
ve pellucidus fit.

Varieties , a ) Chcilc edonius*

WALLER Sp*  85 - UNN. p. dq, ti.  8. CRON-
STEDT. §. <J 7 »

SemidiaphanuSj obnubilatus, albidus, aut
la&eo fere colore tmdus; olim Onyx
erat (a)*

b) Corneus .

LINN. p. 70. n. II, CRONSTEDT. §, 62 .
WOLTERSDGRF* 1 , C. 5 ^,

Pyromaehus quoque dicftis > Calce ftepius
involutus.

c J Cttrneolus.

WALLER. Sp ♦ 84. LINN. ], C, II, 9 « WOL-
TERSDORF, i, C. djfi* I.

Huic color ruber eft , idemquc fufco aut
flavicante nonraro inquinatus (&).

d J Beryl!

linn.  p» 85. n. 3. VOGEL, p.. 146* §-36.
Lapis pellucidus * viridi-marino colore prge-
ditus ( c  ) ♦

(a) GESN. de Genu Tit , 9, BOOT. L e.'l. 2,
c. 87-

(b) CRONSTEDT.§. 58»a.

(c) plin. 1. e. L37. C. 5. g-Iauci font Beryl-
li, &virides ficut purum mare, de La$t,
l. c, 1. i, c* 10.

§. 66 a

e) Amethyftus.

WALLET! Sp,  1 2 1 . LINN. p. 8g. n. 3. 3 . CRON-
STEDT. §. £2* I. — 3, VOGEL, p. 142.
§. 30.

Colorem habet violaceum (^) , aut vini

pallide rubri (£)♦

f) Op aim*

linn.  p. 6g, n* 6 .

Colores in alio Jfitu mutat, lit Papilio Iris.
Paederos a gesnero  vocatur, etfi nomen
hoc rubrum colorem indicet ( c) , & aliis
quoque lapidibus a veteribus fuerit in-
pofitum (d) t

g) Onyx «

CRONSTEDT. §. { 6*

Conftat circulis concentricis, oculumhaud
raro referentibus (<?) •

h) Gemma. Stephanie

VOGEL, p, 132 . §. l6.

Hie albus, rubroquepun&atus, hinc diver-
fils ab antiquorum Sarda }  cui carneus
color erat GO*

(a) plin.  1. c. 1. 27. c* 9.

(W Sic erat & veterum Pramnion. de Laet.
1 . c. 1 . 1* c. 20. salmas. Exercit.  pag.
261,

(c) agrtcola de Fojffil.  I. 6. Op.  p. 623.

(d)

(d) SALMAS l.c. p. 8og.

(e; HAMBURG. MAGAZIN. Tom.  ITT. p.64^.
(f) THHOPHRASr. de Lapid. de Laet\  ] +  c. 1. l>
c. 6* RUEUS de Gem.  L 4, c . 16. boot
l.c. 1. X* C,8i. GESNER de Gem. Tit .
g. epiehan. de Genu  XIV.

analysis* iiefoliitio Silicis in gelatinofiim
liquorem (a) y  Calx eum involvens (b ), ac
Petrefafta in eodem vifa (c) , probabilem
reddunt eoram conieduram, natum eile
ab indurato glutkie vermium marinorum
(it).  Ipfemet Cremnizium  inter & S. Cm-
cem  inveni lapidem cornetim ex variis
ftratis compofitum & evidentia Corallio-
rum ramenta foventem.

(a) eecher. Pbyf fubtervan.  L. 1. Se&.  3.
C« a®

(b)  pontoppidan. Danifcb. Atlas  P. i.p,
284. 285.

(c) BERTRAND. Diction des FqffiL  p, ztq,

(d) NEUEERZAHLUNGEN. Toffh II. 6, Stub,

usus./\rs lapidibus hiice varia inciden-
di antiquiffima eft ('a);  nec vitriariam ve-
teribus ignotam fni-fle , hiftoria docet(^).
(a) V. klotzii Dijjert. von alien gefcbnit-

§. 67.

tenen Steinen  p, 16,  i 7 »

(b)

<s

fb)

Natam fuifle jam ante bis mille Saecu-

la HIST. DE L, ACAD. ROY. d’ INSCRIP¬
TION. Tom.  i.p. 109. Gluidam in-
vencum hoc democrito tribuunt, se-
neca. Epifi,  90, alii vero illi aevo', in
quo turris Babel, exftructa fuit perrin.
Memoir, de Trcv.  173 ?,• OB.  Vitri
mentionem etiarri facit aristophan.
Nub.  v. 762. vid. hac. defuper mathes.
Predig . 15. p. 265. Hamburg magazin.
Tom.  XVIII. p. 478. & COMMENT. GUT¬
TING Tom . IV. p. 57. 6c 127.

§• 69.

Genus  X. cos.

diagnosis. Arena ant ramenta Quarzi (a)
aliis terris conglutinata C bj.

species  i. C. Aren arm.

Varietates  a ) y  coticularis.

DlSCOIUD, L» C. I6g, Cos, WALLER
Sg.  75. LINN. p. 6 1. n. 16.

Compages ex granis minimis, impalpa-

bilibus.

b) Jj)'mdrurn.

linn* I. c. n. 2. cronstedt. §. 276. 1.
Caemento. argillofo,

c) TthrUm.

VALE’N-

valentin, Mm Mm Tom.l.  p. 61. wal¬
ler ^,47. LINN, p,63. n, JO.WOL-
TERSDORF. Bh II-O. I. G, D* Sp.  4,

Aquam transmittit.

d) mo laris.

LINN. p. 64. tl. I ^. WOLTF.RSDORF, 1 , C. S>. 2 t

Conftat granis majoribiis, ineequalibus,

(a) IMPERAT. Hi ft. Nat.  L. I. C. 10.

( b) bertrand. Diction, cks FoJ/ill.  1. p, 250,
(e) CRONSTEDT. 1 . C.

§• 70-

analysis. Arenam Neptuni filiam , una
cum Petrefadis ubique dilperfam Qa~)  au-
xit fatifcens Arenarius, aliaque a fbntibus,
vu^canis, ac terras motibus ex imo Tel¬
lur is eduda. Eadem in Argillam refolu-
ta femetipfam ferruminavit, ut habitacula
teftaceorum , quas lie in folidum coada
lapidem ad littora maris ejeda fsepius oc¬
cur runt. (b).

(a) Amatha Arabic oppidum ab Arena a

mart rulro , mice maxwiam Arabics
partem inundavit  , ibidem depoftta ,
STEPH. de urb.  p. 69’

(b) LINN. Reife nacb Gothland,  p. 19 1 .

6o

§, 71.

csus.Horum utilitas ex clatis nominibus
dare patet. Coticularis in ftratis habitat
vix unquam fine Argilia 3  eademque eft
Quadri fedes, ut ejusfiOiirae docent* Are¬
na cum* Calce extin&a induratur iafaxung
hinc princeps ejits ufus adaedificia*

§. 7%

OEDO SECUNDUS,

Terra inpur a.

Quae mediocri gradu ignis , absque ullo
additamento 5  in rudem madam dif-
fluunt ( a').

Genus  XL Zeolites (£)♦

DIAGNOSIS Cum acidis non effervefcit.

In igne facile duit, & intumef

CIt ( c  )♦

(a) Lap ides air/ calchiabiles, aliifufioni re -
Jiftentes, alii fujiies  imperat.  1. c. L*
22. C. 2,

(bj Staladitis fpeciem .fecit* 111. a linne.  n,

1  S'5* ri.

(C.) SCI-IWED, ABHAND uTotSh  XVIII. p. 111.

• . §. 73 -

6 i

§. 73 -

species l Z. fpatbifwmis*

cronstedx. §♦ I U

Hue pertinet juxta rinmanni experi-
menta, rariffimus Turmalinus, quern
aepinus (b)  apyrum 3  Adamantis ad-
inltar, appellavit,

2*  Z* Cryjlallifatus ♦

CRONSTEDT. §. Ill,

(a) HAMBURG MAGAZIN. Tottf. XXVIII, p. 46,

(b) la Tourmalin,  p. 118=

r\  ^ 7 ?'

analysis* (^uod lapis hie in igne Facile
fluat & intumefcat, videtur hoc potifii-
mum a terra alcalina add© quodam fatu-
rata pendere, nam SeSilices nonnulli, cum
Sale com uni, Alumine, ac Sale mirabili,
in igne diffluunt in fcoriam tumidam ,
& Gypfum Glades cuin triplo Salis com¬
munis fimiliter in igne fluit , & in fu-
perficie fluoris oftendit corpufcula ad ali¬
quot lincas elevata. Conieduram hanc
confirmat fpatola ejusdem textura , &
communis habitatio cum Spato fluxili

C §•  3^0 ( a  )•

( a )  linn,  1, c 5

§♦ 7  S'*

62  ^==^^= 5 =^

§• 75 -

usus. X urmalinus calefadus attrahit ci-
ncres, calces metallicas, terras &c. An
lolus hie lapis eledricus ?  Bohemian! ,
Hungarian!, Tranfylvaniam &c, carere
Zeolite quis dixerit ?  Auftriacarum Pro-
vinciarum hiftoria naturalis vix inchoata
fuit, ut ideo plurima ignorare nos opor-
teat, quae venturi sevi ailigentia in lucem
extrahet*

§•

Genus  XXL lazulus

diagnosis,'C ooler caeruleus.

Textura folida, polituram admittens ,
in igne fluens in madam firmam,
minime intumefeentem.

Hoc caradere, nec non partibus con-
ftitutivis differt a Zeolite , cum
quo a CR.0NSXEDT0 (a')  conjundus
fuit;.

WALLER. Jp.  96. LINN. p. 145. n. 12. JU-
STI. §. 298* WOLTERSDORF. cl. VI. G.
C ,fp.  9 .* VOGEL, p. 182 . §.  7 .

Pyritem & Spatum fovet,

(0  §.  109.

§• 77 -

<53

§• 77 .

ANNALYSIS.Lazullls, jlixta mauggkafitjm ( a )
conftat terra filicea , calcaria, felenitica,
&patriculis martialibus. Aurum, & Ar¬
gentum , fi quod forte fovet ,non eflentia-
' jia , fed accidentalia ejusdem principia.
EfTe Cuprum calciforme quorumdam opi¬
nio eit, fed fallax omnino, cum fpiritum
Salis ammoniaci cgjruleo colore minime
tingat. Quid ergo illud eft, quod Cceru-
leum huic lapidi colorem tribuit ? An
Ferrum? fed in igne perfiftit immutatus;
an Argentum ? fed quis colorem hunc ex
hoc metallo elicuit.

(a) HIST* DE l’  ACAD. DE BERLIN. To///.

XIV. p. 10.

§• 78 *’

csus.l retiofus color Utramarinus (<Oeft
cserulea pars Lazuli , ab aliis accuratiflime
feparata , cui congruum additamentum
nitorem debitum conciliavit (£).

( aj Eflne hie K myog veterum , vel cam-
Isumpigmetum, quod ab /Egypt/ Re*
ge primum ctrtefaUum ant or

THEOPHRASTUS eft SALMAS Exerc/t.
p. 142 . CHARLETON. Eoffil  p. 2<50. ?

(b) SPIELMANN In ft. Chym.  §« 43*

§• 79.

Genus  XIII* MARGA*
rip

diagnosis* i- erra inpura , cum acidis ef-
fervefcens*

species  i. M. rnftica *

WALLER. Sp.  30. linn, p. 204. n. I *j.  LEH¬
MANN. §. 16. JUSTI. §. 4 S 8 - VOGEL.

P*S 3 *§* 1 *  — 3.WESTFELD . Ab&andl.  9,

Friablis, in aqua dilabitur, petrefa&a fas-
pe fovet 3  non procul a Calce deg it*

2* M* Porcellana .

LINN, p« 200, n, 3* CRONSTEDT, §. 78 . BER¬
TRAND. Diction, des Foffil.  1 1. p. 9.
ARGENWILL. Oryctol.  P. II. Art.  I* p.
123. VOGEL, p. 33. §, 12. 13.

Habitu ad ignem variant; quaedam enim
eidem magis, aliee minus refittunt.

3* M. medulla Sax or urn,

ciESALPiNo de Metall.  L. 1. C. 9. mercat.
1 . c. Arm.  I. C. 19. WALLER, fp.  13.
CRONSTEDT §. 84. RITTER de Alabajtr.

§. 8 .  n. 3. y

Tadu mollis, ut fapo , dat vitrum album*
Terra Lemma veterumhabetur etiam pro'
Lithomarga colorata.

ANALYSIS. M arga conftat Calce & Argilla,
cui & fabulura quandoque immixtum eft,
hinc qui earn terram reddere cupiunt ferti-
liorem, fcire debent, qualis terra prai-
valeat, quasnam heterogenea in ea lateant,
& quid fterilem glebam faciatyhaec eniin
non Marga tantum, fed & fcla Calce (/?)
& Argilla (bj  fanatur. Porcellana artefa-
£ta(V), naturalis principia demonftrat, ea-
que inprimis, que fit ex Argilla, terrisque
calcariis*

(a) agricola de Foflil.  L. 2.  p. 57-9,

(b) BROMEL Mineralogy Svec.  C. 5. §. i.du
HAMEL. Cultur aes Ter res Tom.  III. c.
1. §. 6. mills Pracl Feldwirtfj,  I. Band.,
l„ — 3* Abfibnit »

§. 81. ,

Tjsus. IVlargas, loco fimi, ulos fliilTc lie-

teres , teftantur fcripta plinix, columella,
aliorumque. Notiffima vafa procdlanea,
quae Antiquorum murrhina fuifle quidam
opinantur: Inter hsec Chinenfia prseftanti-
ora, bisque valde Emilia Saxonica.

§. 82.

Genus  XIV, bolus.

E

DlA-

66

diagnosis, ,/xrgillamartialis, colorata, dif*
fluens in fcoriam nigricantem, cura acidis
non efFervefcens,

species  i. B. Lint us,

WALLER. Sp .  17. l 8. 23. LINN p. 202 . XL 9.
13. VOGEL, p. 2 g. 5 . & p. 3-0. §. 9.

CRONSTEDT. §♦ 85 „

Color hiiic flavus, ruber, nigricans, glau-
cus. E't huic fabulum fepius immixtum
eft

2, B. Schiftus,

VOGEL, p. 148'

Eft Limns induratus, lamellatim fiftilis,
Humo quandoque mixtus, indeque ni-
gro colore tin&us.

(a ) pott. Litbonogeog.  3, Abhandh

§• 83 .

D

ANALYSis.Oolum efte terrain argillofam
demonftrat terra Aluminis, ab acido Vi-
trioli inde extrahenda, induratio ejus in
igne , & proprietas aqtiam avide attra-
hendi Limo tantum 5  nec omni Schifto
propria. Schiftus calcarius aut margaceus
cum acidis efFervefcens ab hoc genere re-
movendus.

§• 84.

&= 67

§• 84 -

csos/jL'errs figulina: pfcmmque bolares,
in igne chemico facile confluunt absque
immixto fabulo, Molybdena, aliisque a
pyris corporibus. Solo cruda , aut femiu-
fta, mixta polline carbonum praeparatur
catinus & focus fornacum in quibus mine¬
rs liquari folent ( * ).

(a) Etiam prifds temporibus agricoia
de re Metallic. L.  y.

§. 85.

Genus * XV. basaltes .

diagnosis, jLapis polymorphus, coloratus ,
in fcoriam atram diffluens (a ), nec vio-
iaceo colore, ut Magnefia, vitrum tmgens.'

( a) pott. Lithonogeog .  neue erzahlungen
Tom.  I, 1 z.Stuk.

§. $6.

species . 1 . Gran at us*

WALLER. Sp . 122,. LINN, p. 96. n. 5.

CRONSTEDT. §. 6 ^.  71, VOGEL, p,-

144. §. 5*.

C'ryftallus ad chalybem fcintillans , fub-
E z  rotim-

6S

rotunda; planis i a, — 3 6 . matrice pie-
rumque micacea (a ), rarius filicea*

2* B. pfifmaticus*

WALLER.* Sp.  I 44 . LINN* p. 94 * n. !J.
CRONSTEDT. §.  71 * HAMBURC. MA-

CAZ 1 N. Tom ♦ XII. p. 2,9  3 . BAUMER.
Mineral.  T. p. 220 * vogel.  p. 1 79 .
Hie montes cpioqufc conftituens (b)  , nigio,
viridi, alioque colore tindus occurit.

3* B. ftriatus ♦

HAMBURG. MAGAZIN* 1'om*  XV* p. 410 .
CRONSTEDT. §. 74 .

Striae plurimge in uno centro fepe conve-
niunt , color huic viridis & niger ,
habitatio cum mineris.

4* micaceus *

Conftat particulis exiguis, micaceis, luci-
dis, & Ferrtim comitatur,

5. B . fpatof dus.

CRONSTEDT* §> 73 *

Ex rhombis confluentibus, irregularibus.
la) scheuchzer It. apl . Tom . i. It*  4.p,-
262 , • ;

(b) ephem. nat. cur. Foh  X. append.

§• 87 -

Aiur.vsis.Bafaltes ex Bohemias Stanni fo-

dinis

69

dims a lehmanno examinatus (a ), conftat
filicea terra, martiali, & Stannum fovet*
Ego in fpecie tertia , eaqtie nigra , inveni
prseter terram filiceam, ac martialem a  eti-
amaliam metallicam irreducibilem ?  necnon
aicalinam fpecificam, alisminofe proximam
(£)* Eadem funt principia Granatorum,
ea differentia j quod majorem Ferri copiam
fecum ferant* Qualem Bafaltem vidit volk-
jtanntjs icj  ex Stanno & Arfenico coag-
xnentatum ?

(a)  Chym. Sc art ft. von Wolfram v

(b) ANN. BIST* NAT* II* p. ?6.

( c) SH.es, filter rath  P* IL. c. 0* §, z,

§» 8  8 » . i

uses. Bafaltes Stannum fao Ferro vitiat,
ni ab eo fedulo feparetur ( a f  Granati no-
biles gcmmamm vices agunt* Ex B. co¬
lumnar^ nigro , ut ©lira, ( b')  s , ita nunc etiam
Lapides Lydii parantur*

(&)  MATHEsies*, PreSg,  q», p*. 1$$*.

(E) I’riN. Hijh Nat.  1 . 36. cay* s vm. Le-
xk . Tom.  I. p. 418. gesnv He fig. La -
put.  p 23,. boot, de Lapid. & Gem. I,
2.  c. 273. KIRKEE.. Mund* fukerran.  1 ,
B*- c». G p» 80^

Genus  XVI. magnesia.

diagnosis. Cum vitro fufa , ei violaceum
colorem tribuit 5  quod nulla potelt Bafaltis
(pedes.

Species, i. M. Cryjinllifaia .

LINN. p« 121. n. 2. CKONSTEDT. §. I I
' -117* WESTFELD. Abhandl.  I. p. 2.

Variat figura cubica, fquamofa, ftriata.

2. M. Amorpba .

1INN. p. I94»n. 9 , CRONSTEDT. §. II 4 *

l

§■ 9 °-

analysis* Ob Terram martialem lapidi
huic copiofe inhaerentem , eiun fcriptores
x  nonnulli C a )  Ferri mineris adnumerarunt.
Hare ipfae ferreae particular Sal alcali fixum,
cum quo Magnefia liquatur , viridi aut ni-
gro colore tingunt. Praeter Martem, in-
eft etiam ei terra Aluminis (£),  ac fubin-
de exigua portio fubftantiae inflammabilis.
111 . a linne nunc follile hoc illis adnume-
rat, quae Molybdaenum, feu novum metal-
li genus largiuntur , fed veritates in fcien-
tia naturae non conje&uris, fed oblervatio-
nibus & experimentis innixae font,

CO

71

(a ) WALLER. Sp.  246 , WiOLTERSDORF. Cl.  VI.

G.  D. Sp,  ii- courtivron von Eijen-
hammer ♦ p. 77* bomare.  p. 148,

(b) pqtt de Sflk comnium . p. 79,,

§• 9 l *

usus. Magnefia, apta dofi adhibita, vitrum
depurat, eaque Figuli utuatur , ut Lithar-
gy, io vitrificato fufcum colorem tribuant.

Terris impuris adnumcravi in Introdu¬
ction e (a)  Pumicem, Cementum, & Matri¬
ces Metaliorum, qiis Genera hie omittun-
tur utpote fpuria,, nee regni iapidei civi-
bt’.s adnumeranda, cum Pumex (b)  & Ce-
mentma fint fcorise Vulcanorum y  Ma¬
trices vero metallerum^ una cum farragine
faxorum compoikcrom^ lint corpora aggre*
gata ex terris defc.riptis hinc generibus
gatucalibus.. , ut alia hybrida regni anima-
lis; & vegetabilis.haudquaquam adjungen-
da.

(a.) P. 25. 27.28.

(b) Pumex veterutn non. nofter er,at. EN-
cell. de Rj Met all.  1 . 2. c.io. kiricer.
I-, c.. p. 87.. Vide Sc  Ovid. Awin'*.  1 «, 3.
El. I. V. 3 .. LUCAN. 1. IO., V. 74* SIL.
Rim..  L 3 . v. 543 .

(c) mercat. l.,c. Arm.  VIIf. e. 7. ham-
burg. masazin. Tom.  XX. p. 247* et fi
dkperfus ab aquis alil>i epiam inventus
fit. BElLiNGER., MansjAd. BUgWXok.
p.I 67 v

72

§• 92 -

CLASSISSECUNDA.

Miner a*

Corpora compofita, Sulim  fapida , Bitumi-
nofa  inflammabilia , Metallic a  reguiina
ponderofiora Naturae miracula.

ORDO PRIMUS,

Sail  a.

IVtinerae in aqua folubiles, fapidae ( a ) 3
cum metallo haud fociabiles in ftatu ficco,
Harum ordines diverli a mineralogis intro-
dufti, & quidem ex fapore divifa Salia in
amara , ltiptica, acria, urentia; ex habitu
ad ignem in fixa, volatilia , liquabilia; ex
principiis autem conftitutivis, in acida, al-
calina, media* Ego pauio aliter 3  & qui¬
dem in Acida & Alcalina divide.

■ {a) boyle Mppend. ad Cbpvu Scept,  P. I.

p. 2.

§• 93 -

A* Salia acida ♦

Ge-

73

Genus  XVII* vitriolum*

diagnosis* Fluit in igne , dein mutatur in,
calcem grifeam, flavam, rubrarn.

Quaelibet fpecies propriara cryftalli fi-
guram habet ( a) .

(a) backer. Gebraucb des Mkfofcops. P. I.
c, II. Tab. 2.

§* 94 *

species  i« V. Ferru

WALLER. Sp.  I74. LINN. p. TO4. 11 . I. LEH¬
MANN. §. 41. GRONO V. Sup.  Ig. WQL-
TERSDORF. Cl.  III. O. I. G*  B. Sp.  2,

Viride, cum vegetabili ftiptico conftituens
atramentum fa  ) j cryftallo polyedra 3  aut
aluminola (J>)*

2,  V* Cupru

WALLER. Sp.  175. .LINN* 1 . C. II. 2 . WOLTERS-
BORF. 1 . C. Sp.  I, VOGEL, p. 266.

Cseriileum; cryftallo decaedra (dr)*

3. V. Unci.

WALLER. % 175* LINN. I.C. n.3. LEHMANN.
I. C. p. 49. WOLTERSDQRF* 1 . C. Sp.  3.
VOGEL, p. 2O7. 7.

Album;

Album 5 cryftallo prifmatica , tetvagona ,
utrinque acuminata {d).

(a) hia.ek.ne. Ach Cbenu. Stokholm\ Seel', 2.
c» 4. p. 163.

(b)  BACKER. 1 .c. Fig.  A. B..

( c)  IDEM. 1. C.

( d ) IDEM. i. C.,

§• 95 -

analysis. V itriolum corn hit acicio ipecifi-
co , & terra metallica. Acidum , univer-
fale dictum (>>, infkmmabilis fiibftfmtiae
confortium. inprimis appetens, indeque mo-
dificatum per alia natural regna diffundi-
tur, varia laic dentto producens falina, in-
flammabilia, fere infinita. Terra metallica
Ferri ex iblutione Vitrioli affufb auftero ni¬
gra, alcali fixo fiava , volatili caerulea (b)
le prodens, attrahitur aMagnete, poftquam
debito modo uftulata fuit. Terrain Cupri
oftendit fblutioni impofitum Ferrnm , ejus-
que color vi-ridis ab alcali fixo , vel c$ru-
leus a volatili eidem immixto. Zincum de-
nique pandit Auricalchum quod ex Cupro
& terra hac cum alcali fixo ex folutione
prtecipitata, ac carbonitm pollini mixta pa-
ratum fuit (c).  Htec ipia principia de-
monftrant base ipfa Salia artefacla ex acido
Vitrioli & metallis didis»

7 ?

fa) VOGEL. Inft. Chym.  p. 15.

( b ) HAMBURG. MAGAZIN. 7W. XVI. p. 322.

SPIELMANN. Inft. Gym. Exp . III.

(c) MARGGRAF. CA)/W. Scbrift \  1. iVfttf/.

16. §. IS* 6 *

§. 96.

Ut Vitriolum producatur, necefTe eft pri-
mo Pyritem in ea prindpia unde coaluit,
nempe Sulphur & terrain metallicam, de¬
in & Sulphur in fuas partes, nempe acidum
& infiammabile denuo diflolvi. Ut hanc
duplicem analyfim inftituat natura opus
eft acre & aqua , unde modus inteftinus,
attritus, calor, indeque pendens diflblutio
partium prius invicem cohaerentium ( a  );
Sic terra metallica igneo Sulphuris princi-
pio avolante animata, ab acido ejusdem di-
luto folvitur, Vitriolum producit, quoddif-
flpato fenlim humore in folidam falinam
maflam concrefcit* Gcnefim hanc confor¬
mant Pyrites nonnulli Vitriolum citius pa-
rientes ac alii, eorumdem incalefcentia dum
fatifcunt , calidior aer in iis locis fodina-
rum ubi Pyrites facile dilabitur, vitriofifa-
tio in calido aere promptior, Vitrioli in fo-
dinis generationem promovens ignis (£) 5
id denique copiofe prodiens ex reftiduo
Pyritis a Sulphure expulfb 3  Sc  aeri libero
ad tempus expoftto,

O/

7 &

(a) HENCKEL. Pyritolog.  c. 14. p a  777.

(b) schlutter von Hiuttenwerkl.c.  107. §.
4. canc rings Bcrgmrke,  1 , c.§. 12. z/«-
merkung.  5.

§• 97 -

iV' : ri : tamcn purum natura dat Vitriolum,
ut ideo noviter folvi ^ filtrari & evaporari
debeat, ut liber a fordibus habeatur* Re-
peritur in antiquis, derelidis >  obftrudis , 5
locis fodinarutn modo faxo inclufum, mo-
do c cuniculis Staladitis adinftar pendulum
(a),  modo ligneis adnatum fulcris* modo
vero iis lapidum ramentis immixtum, qui-
bus qbftrudse funt vise fubterraneae* Co¬
lor quoque eidem varius , ob heterogenea
quae Tecum plurima ducit 5  ex quo varia e-
tiain, prifeis quoque temporibus tamlatina
quam gerraanica notnina obtinuit.

(a) loehneis Berkht von Bergwsrh  P. V,
P* 79“

§• 98 .

usits*  Notiflimum acidum* oleum Vltrioli
didum j ex hoc Sale igne valido expulfum
(a)>  quod ex aere aquam attrahit, & cum
ea repcnte commixtum farther incalefcit,
Vitriolo calcinato pars acida ex Nitre, &
Muria expelli potelt >  nec alio modo Crem-
nitzii paratur Aqua fortis* Solutio diluta

Vitrio-

7 7

Vitrioli Martis, Aurum ex aqua regia par¬
te aliqua extrahit immutatum , ac idipfum
Piatina vitiatum oftendit foiutio Vitrioli cu-
prei, Eodem Sale utuntur artifices non
pauci, ac illi inprimis, qui cteruleum Bero-
finenfe conficiunt, Jure merito itaque Vi-
triolum e Pyritibus Sulphure exhauftis vel e
minera Plumbi tiftulata (£), diligenter nunc
etiam educitur (c).

(a) Vitrioli Goslarienfis librae centum dant
olei libras decern* f. hoffman^. Obf.
Pbyf. Chym . 1. 3. Obf.  7 .

(b) rhor. Merkwurdigkeit. von Gberbarz.
7. Abtheil.  c. 2. §. 19. 20.

(c) Modum quo Vitriolum excoqui & pa-
rari folet , tradunt schlutter,  1. c, cv
134. — 141, cancrinus  l.c. §. 63, 64;

§• 99 •

Genus  XVIII. alumen,

diagnosis. i\ufterumj in igne intumefibenSj
nee fiuens.

Cryftallus oftogona, utrinque acumi¬
nata ( a ).

(a) STAHL, Fund. Cbypi.  P.II, Se&*  3- c «5»
Art.  14 . backer,- 1, c t  Tab . 3* ^NN,
p. I0i,/g. 23,

§.  IOO;

§♦ IQO*

species  i* A* Terra.

Latet in Argillis nonnullis (a) ,  in Schi-
fto(£),  in iigno petrefa&o ( c ). Lapisii-
le, ex quo Romani Alumen excoquunt }  non
eft Marmor (</).

2. A t  Miner a.

HENCKEL. Pyritolog.  p. S T 3 <  HIST. DE t* A-
CAD. DES SCIENC- 1734* J 744 * I-p. 99 *
be ringer. Mamfeld. Bergwerk.  p. 161.
FRANKISCH. SAMMLUNG. Tout.  VIIL p«
§18-

Edudum fuit e Pyrite(e) Lithantrace,
Lapide caiaminari.

(a) WALLER. Sp.  180.

(b) CRONSTEDT. §. 124. LtNN.l.C.n.2. LEO¬
POLD. It. Svec.  p. 12.

(c) SCHREBER Litbolvg . 45.

(d)  Ut ait WALLER. Sp.  182, & LINN. P‘
102. n. 3.

(e) bromel Mineralogy Svec*  c. 12. p. 15*

§.  101. 1

analysis. Akali vegetable praecipitat ex
folutione Aluminis terrain albam , quse Sal
ammoniacum haudquaquam decomponit,
nec Sulphur feparat ab Hydrargyro C a).■

Li-

Liquor ab hac praecipitatione refidnus, dat
.eundem Tartarum vitriolatum, qui obtine-
tur ex eodem alcali & acido Vitrioli, Er¬
go Alumen conftat acido vitriolico (£) 5  &;
terra alcalina fpecifica , non vero cretacea
(£•;. terrain hanc ex onani Argilia ope
acidi vitriolici eduxit diligentiflimus alarc-
CR.AF1US > licque verum Alumen obtinuir*
Jam vero nata fuipicio eft, hanc indolis efc
fe metallic^ , eique ftmilem 9  quae Salis fe-
dativi baiim conftituit (d),  Ego terram
hanc cum acido Salis, Sulphure puro, & Sa¬
le ammoniaco diu digeftam & fepius coho-
batam mutavi primo in fubftantiam ponde-
rofam, nigricantem, micaceam . s  dein vero
in Hydrargyrum. Tra&avi hanc ipfam a-
liis modis cum acido muriatico, & femper
aliquid metallici inde obtinui, ut ideocer-
tus fim terram A Inminis ei proxime acce-
dere „ quae firmam bafim metallis fuppedi-
tat.

(a) marggraf. Chym. Schrift.  i. Num.

II. §. 7. &c.

(b) F. HOFFMANN. Obf. Phyf* Chym . 1 . 3.

ob/:  s.

(c) Ut cenfent neumannds. Prat. Chym *
P- I. c. 8. STAHL. 1 . c. P. I. Seff.  i. M.
I. Art.  1. c. a. HiAERNE A61. Chevu
Stokholm. Sec}.  1. c. g. p. 66 . waller,
ibid, in not.  f. hist, de d  acad. des
scrENC, 1713. 11. p.428*

( d) MINERALOGISCH, SEX.USTIGUNC* Tom,

III. §, 7. 8,

102 .

8 o

§. 102 .

tjsus. Terra Aluminis excolor, pnra, colo¬
res omnes excipiens & confervans, Sal hoc
tin&oribus utile reddit, nec non illis, qui
Laccas praeparant & cgeruleum Berolinen-
fe fa ) * Qui Alumen conficiunt magna
copia, caveant, ne illud temporis pundura
prastervideant, quod idipfiim intra terras
aut rnineras ad debitam maturitatem per-
duxit, ne hoc prodeat inpurum, & ne Tem¬
per id inutile putent, ex quo Alumen fe-
njel excodlum fuit,

(a) De cieruleo Berolinenfi vid. philos.
TRANSACT, n. 18. HIST, DE L ACAD. I)ES
SCIENC. I 72 g.. I735. 1743. 1752. MI¬
SCELL AN. BERO LIN. 1710. HAMBURG. MA-

gazin. Tom.XVI.  p. 322. Jiusn. C/jyvi.
Schrift,  1. Ab'banal.  4. n. 2. diario d
ITALIA. Tom.  I, p. 22. SMELMANN, Iu/K

Cbym. Exp.  Ill* 1

§• 103.

Genus  XIX, Halqtrichum,

DiACNosis.Tn loco natali capillorum ad inftar,
efflorefcit.

In igne fere ita fe habet > ut Vitriolum

( §■ 93  )♦

Dat

^=25^^-!=# gl

Dat cryftallos prifmaticas, Fubpentagonas.,
apice utroque oblique truncatas(^.

(a) V. Tent, noji* tHe Fitrioh Idrisnji\ f  Zf
IntroduB*  p> 37 °'— 4 °«

§• i°4*

species I* H. Capillis diftinttu(z)

LINN* p* 104. n* Q>> 1  ■

Capillis <etiam triuncialibus* imo & lcn-
gioribus in fodinis Idrienfibus reperitur
adnatum lapidi argillofb*

2. H* Capillis coalitis ♦

SCHREBEiU Lith<!log,  4 6.

Habitat & in fodinis Hungarian modo fo-
litarium & album , modo vero cum
Vitriolo martis , & tunc, ochra Ferri
alperfum fepe fe prodit*

(a) 'VQiyjTY{<T Greecorum efflorefcem fimih ca -
norum capHlomm . acrigol. de IVat,.
Foffil  L, 3. Op. p,  588, huic proximum,
ac forte idem.

§• 105.

anausys. Satis hujus princlpia jam alibi di-
da , funt acidum Vitrioli, terra aluminis,
terrse martialis & calcarine exigua quan-

F titas*

8 ^

titas. Non eft itaque Sal Sedlizenfe (a)  ,
nec mirabili Glauberiano fimile (h)^  ut
quidam putant. Ad Vitriolum Zinci re-
tulit celeberrimus linn^us  5  cum tamen.
nec minimam particulam hujus metalli fo-
veat, ac in fodinis Idriae , eique finitimis
montibus nec veftiguim Zinci unquam
fuerit dete&um* Nec figura cryftallorum
hie adeo attendenda 5  quae genus , hoc Na-
tro potius quam Vitriolo proximum reddit.

( a) F. HOFFMANN, de Fofite if Sals Sedli-
%enfi\ §,  10

fa) IHST. DE L* ACAD, DES SCIENC* 1^2^
p. 637*

§. io6.

tots, Idris loco emetici aut catharetici fe.
pius aftumptum fuit. Mineralogo oftendit
indoiem lapidis argillofi cui inliaereu

§. 107.

Genus  XX. Witrum.

diagnosis, Frigoris fenftim imprimit linguge.
In igne fumat, & ardet.

Conftituit cryftallos prifmaticas , he-
xagonas, utroque apice truncatas

Nitrum plinii comprehendit non folum

hoc

85

hoc hoftrum, fed 5 c cineres clavellato^
6c alcali tninerale nativum ^gypti (b)»

(a) stahl. 1 . e. P. HI. p, 150. Praeterea

fub quolibet angulo cavitatem exiguam
ab uno apice ad alium produ&am vi-
dit baker. 1 . c. P. I. C. 9- Tab,  i»
fig*  2.7.

(b) V. Michael. Comment, de Nitro  piinh.

/. 2 t

§. 108.

species N* commune ♦

WALLER. Sp.  18 LINN. p. 84* n. It
WOLTEKSDORF, Cl. III. O. 1, G.B*
vocfcu p» 2,77* §. 1 6 ,

Hume fun, , cryptogamum, arte in cry-
italics folidandum (a),  hinc tranfiens
in aqilam (b)  > indeque in plantas ( c).

(a)  Nitrum nativum; ftalactiteum. bromel,
1 . c. C. 2. §. 2. paradoxum*

(b) schwed. abhaNdl. Tom.  XXI. p. it2,
119. _ 121 . MARGGRAF. Cbym. fchrifU
I. AlhancU.  18*

(c) HIST* de L* ACAD. DES SClENC. I7°?‘ P*

230. adanson .§Famil des Plantes  p»
331. n. 22.

§. 109.

analysis,  Nitram conftat acidofpecifico ,
F %  alca-

S 4

alcali vegetabili, & fubftantia inflamma-
bili* Acidum a reliquis principiis fepara-
tum vapores rubros conftitiiit, cum alcali
minerale Nitrum cubicum format, & cum
Mercurio coalefcit in madam falinam co-
loratam, Habetur id pro acido vitriolico
modificato (a)  , & Pietfchiana genefis
Nitri ex acido dido, urina & lapide cal-
cario id confirmare videtur, verumtamen
& acidum muriaticum certa methodo tra-
datum in forma rnbentium vaporum in
excipulum tranfiifTe vidi. Alcali vege¬
table putredine evolutum (Tj demonflrat
ingenium Nitri alcalifati, idem Sal ex aci¬
do nitrofb, ac Sale Tartar! , above fimili
genimm, Inflammable O), quod negant
aliqui, oftendit color, tain elevati in va-
pores acidi, quani falinae fubftantias, qiiara
conftituit Hydrargyrum cum hoc acido
jundura,

(a)  NEUMAN Trail Cbym. de Nitro.  p. 27.
SCHWED. AEHAND-L. Tom.  II. p, Ig, SE'
bastiani. de Nitro. §. 2,

(b) HIST. DE ACAD, de BERL, Tom.  XX. p. 4.5.

(c) stahl. Ohs. Chypii M. Fsbr.  C. Neumann.

I. C. P. I.C.7. SCHWED. ABHANDL. Tom .
XL p. 207. 282, VOGEL, Infi. Chym ,
§, 422. 426,

§. 110.

§. iio. 7

Principia h xc  confirmat Nitrum ex va-
riis rebus ea ipla foventibus generatum , ut
v. g, ex Naphta Vitriol! & falino vegetabili
(a)\  Calce putrefcentium corporum va-
pori expofita (b  ) , ex I-Iumo mixta cine-
ribus vegetabiiium crematorum (c),  ex
fpiritum frobenXi  & Sale Tartari («/), ex
Calce, cinere, fcoriis Ferri 5  Vitriolo ,
Alumine, Sulphtire fimul comixtis (*;,
aliisque fimilibus,

(a) SGHWED. ABBANDL. Tom.  p. 281* 282.

(b) FRANKISCH. SAMLUNG, Tom.  II. p. IIO*

(c) FRID. HOFFMANN. Obf. Pl>yf K  Chym.  L. 2.

n. 2.

(d) SCHWED. ABHANDL. Tam.  II* p. 1 5.

(e) ACT. ANGUC. 1766. PIETSCH. r VOU Ev-

, zeugung del Salpetres  §, 15. 20. AE-

HANDL. DER OECONOMISCH. GESELL"
SCHAFT ZU BERN. I 7 6 6. 4. Stlld\  H,

*• p. S 3 -

§. m.

uses. i ulvcri's pyrii ccrribiie inventum, cx
Nitro, Sulphure &; polli&e carborus, ne-
piinem latet (#).. Docima/tarum fluxus
ita didus niger ex duabus partibus Tar¬
tar! & uxia Nitri v  albus vero e.X apatica
tttriusque doli conficitiir ( b) t  Acidum
Nitri (c)  a muriaticA itsipixio folutiene
F %  Ar-K

Argenti dcpuratum {d)  feparat Aurutn
ab Argento , dum hoc granulatum debi- I
liote menftruo folvitur, & Auro fub for¬
ma pulveris nigri in cucurbits fundo re-
3 idi feparatur, quod dein abitra&o humo-
re in vitro rehat perfedum omni dote
Argentum,

(a) Artificmm hoc defcribit e rkkr. 'in  Aul,

fubterran . L. 5. p» 199-2Q&,

(b)  Fluxus niger feu detonatus condans
duabus partibus Nitri, & una Tartan,
Nitrum parte aliqua adhuc crudum
fovet, fi vero ex duabus partibus Tar¬
tar! Sc  una Nitri compofitus fuerit,
tunc Tartarucn continet [inperfecfce
alcalifatutn. Neumann,  1. c. p, s6.

(c)  Parationem aqux fortis tradunt agri- j
cola de  Re met all ,  L, 10, lohneis,
Bericht . P. 7, p. 123. Neumann. 1 . c,
p. 1* C, 7. spielmann. Inft* Cbym.

Exp,  41, Sc  alii,

§. 112.

InOfficina nitraria hxc inprimis obfervan-
da funt.

I, Situs ejusdem commodus, amplitude
fufficiens, ftrudura operi idonea , Sapi¬
ens diredio.

Ufus Lithantracis vel Turfe, fi  regio
his abundat , & facile haberi pofllmt,
ne lignorum pretiutn fine neceffitate
civibus augeatur,

3 *


3* Plantatio Nitri inftituenda , fedulo
curanda*

4, Terra nitratia priiis examjna.ta, rite
excoquenda,

5, Nit rum repetitis folutionibus ab im-
mixta muria dqpuraQdum (a  >

6 , Ultimo nec cryftallitabili lixivio ge-
nefis novi Nitri in plantationibus p,ro
ciovenda*.

(a) . LIBAV Art, Prolat'.  T. 1 . C. 15. f... HOFF¬

MANN, 1 . c, L. 2. okf*  *•

(b) Plura hac defiiper habent mercat. 1,
c* Arm..  IV, p, 6?, 63* stahl. Qlf+
Cbym. M. Febr . C. 2 . & in Trattatu
ch Nino,  rjOHN&iss^ 1.’ c. von. rhor.
von Oherharz  VIII. AlthetlSZ.  §,prq-
SKi Nitro  C, I* u

(Ten us  XXL Muria*.

Cjaqnqsis,. Crepitat in igne fa^

Cryftalli figura cubica gaudent ( c  )«

(a) Nelcia cui pugma: aeidum inter & al¬

kali phoenomeni hujus caufam adfcri-
bit just  a Qhjni.. Schrrft . i« p- 222.

(b) Gubi in cavam pyramidem. eongefti.

HACKER*. l. Cf I; Co. Tak u

§.  113.

3S

§♦ 114.

Species i, M. aquatic a.

WALLER. Sf.  187 - I 88 * LINN* p. <? 8 . n.

I. 2. 4 . CRONSTFDT. §» 1 30 . I 5  I.
VOGEL* p. 38s* 2 87* SCHREBER i. c.

42 *

Soluta in aqua marina , lacuftri, fontana.
fontes halophori calidi & frigidi. Mu-
riae fontanse cubi minores femper ac ma¬
rina (<*),

2* M. Montana .

DIOSCOR. 1* 5 . C. 120. WALLER. «S^. I 84 .
LINN. p. 9 8 . n. 3 ♦ CRONSTEDT, §.129.
VOGEL, p. 384 . §♦ 27 .

Ingentes cumulos in finu terra conftituit
variis in locis ( b  ) , pura, terris mixta ,
excolor, colorata, amorpha, cubica, ca-
pillaris.

(a) vandelli de Therm . c. 4. p. 145, &c.

(b)  Haec enumerant c/lsius de Mineral. 1 ,
3. c. 3 . mercat. 1. c. Arm.  II. C. 2.
KIRKER. 1. C. 1. 6 , &<9y I. C. 4 . p. 32 X.
HIST. DE L l  ACAD. DE BERLIN, jfJW. XVI,

p. 57. $. 4*

§• 115,

analysis.  Acidum, & alcalifixutn, iitrum-

que

89

que fpecificum , Muriam conftituit* Acb
di dotes, cornuficatio Argenti & Pluntbi,
produdtio Salis. fingularis cum Hydrargyro }
& butyrofe fubftantise cum regulo Snbii.
Alcali lingnlare (a ), a vegetabih diftinaum

deliquium non patituty ( c)  cryftaliila-
tur("<0» Principia hsc viribus natur® 5
absque additamento, invicem disjungi poU
fe, neg-ant honnulli (e)  s  at demonftrat Al¬
cali nativum mineraie , magna copia hinc
indc occurrens. Id veto fentimy nec fubi-
to , abfolvitur , ut folet ars, qu® hanc a-
nalyfim initituit addito corpore cum eo al¬
cali magis adline, vel & inpediente, ne Mu-
riadihiuat(/), quod methodo Marggrafia-
na optime perficitur (y).

(a) pott. de Satieeonmuni.  p. 3« —- 4.

(b) F. HOFFMANN. 1. C. Obf.  1 7 . SCHWED. AB-

handl. Tom . XVI. p. 300. 301. lo-
MONOSOW. Or at- de Met all. ex Terraima-
tu . p. 112.

(c) Ut fcripfit henkelius. hi FL Saturn*
c. 6. p. 280.

(d) marggraf. Clayvi. Scbrift.  I. Abhandle
8 - §< 22,

(e) TfiYCHMAYER. Injl* Cbym . P. 2. c. 7*

sTAHt. Fund. C/jyvu Trail*  II. Sell*  3,
Art.  2. §, 22.

(f) MARKER. Ad jin.  c, 2.

(g)  Durn primo acido Nitri expellitur aci-

P  dum Murbe, dein illud detonatione fu-

gatur , cuius method! menunit & boy-

5?o

IE hi App . ad CbymJScept:  P. i. SeEL 1
3. ac lewis Experiencfur pin fours Ma-
tieres , 7 o/w. III., p. 408 —- 410..

§♦ I

usus. Cultur a falinarum regale eft futruni
Principis (a)..  Sal porro aut effoditur fic-
€um , aut ex aqua educitur foie vel igne*
Primum duplex, purum vel mpururn, II-
lud ita ve.ndltur ut ex ftrati-s fuis in lucem
trahiturj hoc veto prius folvitur, ut depu-
retur , dein folutio hydrometro }  aut alio
modo explorata ( b  ) tubisque excepta duci-
tur ad officinam , ubi ainplo receptaculo ex-
cipitur & adfervatur. Aliter extrahitur Mu-
ria ex aqua marina aut fontana, Illaenim
ampiis & rite exftrudis alveis asftate exce-
pta, in vapores data, Sal relinquit ( c  ) no¬
va Iblutione ab heterogeneis depurandum,
Haec vero prius in domib.ua gradatoriis (d)
diverfimode evaporanda }  ut earn Sails co-
piam continent, qua; & ojtere pretium lit,
& domino utilis. In exco&ione Salis qui-
dam Lithantrace , alii lignis utuntur* Li-
gnorum uftis exigit nemota ampla, horum
culturam diligentem , aquarum benefiria 5
ac fartagines rite conftrudas*

(a) Mams Re gum veEiigal ex eo , qu/vu ex
, Auro & Margartiis,,  PUN., 1 , c. ]. 31.
c. 3<>


(b} An requifitara Salis copiam foveat: Vi-
gintiquatuor drachmae aquae frigidas
ib.lvunc Muriae drachmas o 4 o. hist. de,
a  ACAP. DES SC.IENC. 1729, p. 324. Hal-
\x  Tyrolenfis duodecim unices aquae
continent Salis uncias rres-. sterzikgek.
von Hall- Inthallifchett Kocbfahe.  1, Ab-
fatz , p.7, Nec uilus eft locus, uhi fex-
decim ynciis aqua ultra (ex uncis Sa-
lis infint. f. hoffmann. Obf. P/yJ.\ Gym.
1 . 2. Obf.  6.

(  c) Methodum hanc explicant act. anguc.
i66(j.  p. 2 cj 8 .__

(d.) Evaporationis hujus theo.riatn tradk
yvallerius in not , d . ad  hiaernia Tent.
■ Gym.  8 ,

jVfuria proraovet unioncm principii in-
flamma.bilis cum calcibus metallorum O),
ipfoque Ferro ; hinc in clocimafticis mjnera-
rum examinibus, ac paratione clialybis (b)
utiliter adhibetur. Vis acidi muriatici a
metalris concentrati fiimma eft: & chemico
digna ; fapienter enim traelatum plurima
pandit, quas inexpertis, fabulofa ac inpoftb
bilia videntur.

(a): STAHL. Obf Gym. Pbyf. M. Septemb .

<b) F,. HOFFMANN, ft Q, Obf.  j6, SPIEIMANN,
h C. Exf  22 *

§• 117-

9 ^

§. u8-

Genus  XX1L ammoniacum*

DIAGNOSIS. Sal m igne volatile.

Conftituit cryftallurn craciformem, co-
lumnis quatuor tetragonis compofitam (a) ¥
Frigus aquas prce ceteris auget (/?)♦
Repertum fuit in faucibus vulcsnormn (c) y
& in Imperio Ruthenico ( d\  Ammo,
niacum vetemm videtur Sal commune
fuifl'e (<?),

( a) BACKER. 1 . c. c, 17. Tab,  3. n. 3 .fig,  & B„
(b) HIST. DE l’acAD. DE BERLIN. Tom.  VI.
p. 65. MUSCHENBROER Ejfity de Pbyfic.
Tom ♦ I« p. 46 3 1  *

(c ) charleton. Onomafi. de Fofjik  p. 227.
imperat.  1.13* c. 8. trans¬

act.  PHILOSOPH. 1739. p. 258.

{d} model Verfacbe iiber eitten naturlicben
Sahniak.  1758. cujus exiftendam jam
prsvidir. hist, dr l’acad. des scienc.
1716. & HIAERNE, Atl, Cbyrn. Stok-
holm. Sect,  1. c. 14.

(e) Salmas. Homom.  c. 3. cjesius de Mine¬
ral,  1. 3, c. 2. Set 7 , 5. n. 4* bertrand.
Diciion, des FoJfiL  p. 33,

§■  119.

species X* A, Manifefium .

ckonstedt 4  §. 132.

Hgte-

93


Heterogencis mixfiim (a).

2.  A♦ Qccultimu

Inhserens fimo animal ium (£)„

(a) hiasrne 1 . c. waller, ibid, in not,

(b)  SCHWED. ABHANDL. Tom,  XIII. p.269,
274. TEICHMAYER. I. C. p, 2. C. 9 .

§. 120 .

analysis, Eft Sal medium (a)  ex acido mu-
riatico ( §♦ 114.) -& alcali yolatili; hoc e-
nim ab alcali fixo expellitur 3  illud excipi-
tur , hinc denuo feparandum ab acido Vi-
trioii. Putredo Muriam decomponit, aut
inde exturbat fiiperfluum acidum , produ-
cit alcali volatile , ac utrumque conjungit
in Sal ammoniacum. Hinc non mirum id
ex rebus hascprincipia foventibus fuilTepro-
du&ura (£) ac etiamnum confici,

( a) teycilmaykr.  l.c. r

(b) SCHWED. ABHANDL, Tom.  IX. p» 234,
HIST. DE L  ACAD. DES SCIENC. I? 20 . p.

63. 1635. p. 143. BOERHAV. EL Chym .
II. Proc . 86, n. 6. MAYER. Hi ft, Sal,
Hall. §.  3 a. FRiENKISCH. SAMMLDNG,
Tom.  I. 6 . Stuck.  3.

§. rai*

usus. Sal Ammoniacum venale inpurum
fuDiimando aut folvendo depuratur. Flo¬
res

94

res luteo colore a Ferro tinguntur (j). I-
dem Aquam regiam cum acido Nitri confti-
stuit (b') i  ejusque fpiritits qiioclinque modo
paratus, a Cupro ^ ejusque milieris uftulatis
ceeruleo colore tingitur.

(a ) Ludwig, de Terr. Dresd.  c. 5. p* 272.
eodemque modo colorantur aSulphu-
re Antimonii aurato. teychmAyer. 1. c.

(b ) Qluatiror partes aqua: fortis, & una Sa-
Iis ammoniaci. teychmayer. ibid.  c.7.
p. 123. Sed Uiiica uncia hujusce Sails,
libram integram acidi nitrofi in aquam
regiam mutari poffe , monuit maRg-
grapius. C/jjm. Scbrift , I, AbhaiidU
1. §. 6 »

/

§. 122.

Genus  XXIIL sal mirabile*

diagnosis. Fadllime fatifcit in pollinem al¬
bum ( a )«, In igne prompte fluit.

Dat cryltallum prifmaticam , angulis qua-
tuor aut quinque inftru&airw

[a] Mayer, tiijh SaL Hall.  §. 23,

§• 1 * 3 .

species i. S* M*> Pimmn

WALLER. Sp*  1§0. LINN, p k  89» H* %  * CR.0n>
STEDT, §. I £6,

Aci*

• 9 <;

Acidalis («) inefl:, nec non Alcali mine-

rali Hungarico( 0 *

2* S, M. Inpur urn,

Hue pertinet Sal Cretae , & hulc fimilia bi¬
tuminous calcariisque particulis inqui-
nata.

(a) HIST, de l’acad. des scienc.  1724, p*
i6b — 169. 1722. II. p. 527. 1735.

EPHEM, NAT. CURIOS. Vol.  I. Obf.  6. DE
MARE. Vcrfucbe des Baadner Baades,  cv

1. §■  4-

(b,) HAMBURG. MAGAZ1N. Tom.  X. p * 3.39.
375 . VOGEL, p. 300  —’3O2. §.  45. '

§. 124*

analysis. Acirtum Yitfioli (§. 95*) terra
Murias (§.11^.) faturatum conrtituit Sal
mirabile (a),  cui fubftantia biturninofaama-
ritiem quandoque conciliate ut aquas ma¬
rine (£).

(a) Indoiem terra: , cjus Sail huic ineft,
non bene determinavit F. hoffmannus
in Trad:, de Sale Sedlizenji.  §. 17*

(b)  HIST. DE L’ ACAD, DE.BERLIN. Twu  XVI,

P* 49 *

§*

96

§. 125.

usus. jVi ineras refraftarias reddit fluxilio-
res; hinc in examinibus minerarum Cupri,
aliarumque utiliter adhibetur,

§. 1 26.

Genus  XXIV. borax.

diagnosis. Sal vitrefcibile, inignefpnmatis.

Largitur cryftallutn prifmatrcam, utro-
que apice obtufam (a  ).

Borax hujus sevi non eft veterum Chryfo-
colla(^).

(a) backer. 1 . c. Tab.  3. n. 2, A. o&ogo-
nam ftatuit , Sc  pingic. linn. pag. 94,
fig '  14-

(b) Boracem cum Chryfocolla confundunc
agricola de Nat. Foff/1.  1 , 3 . Op.  p.
§86. MATHESIUS Predig.  11. p. f gg.
MERcat. 1 . c. Arm.  2. c. g, gimma. 1 .

c, 1 , 6. c. 2. Art.  3, n* 2},

§. 12 7.

species  i. B* Tine ah

WALLER. Spi  199. CRONSTEDT, §»  I 39. ft.

Borax

97

Borax pinguibus, aliisque fbrdibus inqui-
natus (<?),

2. B, Officinalis ♦

Tincal depuratum.

(a) cronstedt. §. 139. n. 5;

§♦ ia8*

analysis* P rincipiaBoracis conftitutiva funt
Alcali minerale, Sal fedativum, & fubftan-
tia inflammabilis. Primum patet ex Sale mi-
rabili (§« 122.), quod acidura vitriolicum,
poll feparatum a Borace Sal fedativum, cum
eo producit (a)*  Secundum Sali huic in-
effe chemici fatentur omnes, indeque faci¬
le educitur via humida & ficca, Tertium
vero demonftrat redudio Plumbi calcinati
ope Boracis tam crudi, quam depurati (b ) ,
& Wismuthum ab hoc Sale parte aliqua
Hialleabile fadum.

(a) Htsf. DE l’ ACAD. DES SCIENC. I732. p.
567. pott. de Borace,  p. 7 1 * model.
Nebenjfttmden 35 .

(b)  Boracis Tincal  25. ft. ex 50. ft.

Plumbi calcinati dant Plumbi ft* I5«

Lithargyrii - - - - 7*

Minii - - _ - 3*

✓ Lithargyrii - Officinalis -  10.

Minii - - - 25.

§♦

G

98

§■  12  9 -

Salis Icdativi acidum nonnulli vitriolicum
(a), alii rauriaticum (&) efle contendunt.
Terream ejus balim modelius  (c) refra&a-
riam , quidam autem metallicara (d) va¬
cant,  Certe in B» Tincal  tcrram martialem
detexit swabius , & quas deejusorigine fcrip-
ferunt aliqui (^) 5  id confirmare videntur.

fa) NEUMANN. I. C. p. g. C. II. TEICHMAYER.

1 . c. p. ii. c. 16. pott. 1 . c. p. 68.

(b) HIST. DE l’ ACAD. DBS SCIENC. I 7 § 3 . 1 ‘

p. 305 . I 7 SS- p- 633.

(c) L. c. & §. 38. p. 321.

(d) NOV. EPHEM. NAT. CURIOS. Tom- III,

p. 97*

(e) BERLIN. MAGAZ 1 N, Tom,  IV. p. 22 , 23 .

§. 130.

tisus. Borax calcinatus miner-arum fiiixili-
tatem , & calcium metallicarum redu&io-
nem valde promovet, ut examina docima-
ftica Ferri & Cupri docent. Idem ex Py-
rite Lechum educit purum, levigatum, fed
brevi in pollinem nigrum fatifcens.

§• I3 1 .

B* Salta al cal in a,

Ge~

Genus  XXV, natrum, (<?)

diagnosis. Cum acidis effervefcit 3  Sal me¬
dium conftituit.

Non fola alcalina, fed & alia corporafyru-
pum Violarum viridi colore tingunt (7>),
Sal alcali purum non facile cryftallifatur;
femel tamen ex deco&o Fraxini vidi na--
tas cryftallos vere alcalinas, rhombeas,
in aere iibero deliquefcentes,

(a) linntrum  fequor, qui falibus hifce Na*
tri nomen impofuit. p, 84.

(b) pott. de  Bor ace .  p. 69. Hamburg, ma-
gazin. Torn.  VII, p. 83.

§• 132.

species I * N. Fixmiu

WALLER. Sp.  18S>. I90. LINN* p„ 84. H. 1 .
CRONSTEDT. 13^. WGLTERSDORF,

Cl. IV. O. 2. P, A* Sp.  1. justi. §.
267, shelmann. 1 . c. Exp.  49.

Habitat in fFgypto ( a '), Perfia, Hunga-
ria (^)j & in aquis mineralibus ( cj .

2. N. Volatile ,

boylf. Append* ad Cbyrn . Scept,  P. I« Sect.
2 .  FLHEM. NAT, CURIOS. V»h  V, Obj.
9 , CRONSTEDT, §. 1 40 . JUST1* §,2,7c.

G 2  Ex

IOO

Ex aquis medicatis id)  , variisque foflili-
bus eduftum fait*

(a) CLUS. Exot.  1 . 2 , C. 13. VALENTIN. MllS.

Tom.  I. C. 7. HIST- DE 1/ ACAD. DES
SCIENC. >717. EPHEM. NAT. CURIOS. Dec ,
IX. Obf.  144, n. 19. hiaerne. Tent.
Cbym.  VI. HOFFMANN. 1 . C. Tom.  II. p.
277. hwetington. Epifl.  p. 68. sicard.
Memoir des MiJJion.  Vol. VII. p. 64.
Michael de Nitro vetermn.

(b) TO RKOS. D 'iff. de Alcali mineral. Han¬
gar.  1766. PAZMANDI. DiJJififlens ide -
am Natri Hangarici.  1770, eruNNICH.
ad cronstedt" §. 135.

(c) HliERNE. 1 . C. F. HOFFMANN. 1 . C. & 'til

Diffl de Therm, Carolin,  c. 2. §. 7.

(d) HlST. DE l’aCAD. DES SCIENC. 1729. I f
WALLER. Spi  I92,

(  §• 133 -

analysis. Natrurn fixum Hungaricum in-
hterens humo non facile cryftallifatur. Cry-
ftalli vero rhombeae Hint, & cum acido Vi-
trioli Sal mirabile, cum nitrofo Nitrum cu-
bicum s  cum muriatico autem Sal commu¬
ne conflituunt* Sed & Sal mirabile eidem
ineiTe flatuit pazmandi. Ergo eft Alcali mi¬
neral partim nudum 5  partim vero acido
vitriolico faturatum. Alcali fixiim ex re¬
gno vegetabili & animali arte chemica e-
duci polfe docet mar.ggs.ahus C d)  3  dubitat

SPIELr


701

SPIELMANNUS ( b')  , negclt BOHR.HAV1US (c).  E-
go arbitror nec Natrum fixum, nec volati¬
le nudum effe in rerum natura, idque uni¬
ce putredinis , fermentationis, aut ignis o-
pe produci , decompofttis nempe dice is fa-
i ponaceis , & lie alcali evoluto j aut produ-
do, exunioneintimaterreffifubftantiffi cum
oleo attenuato ( d ).,

fa) HIST. DE L  ACAD. I)E BE RUN-- Toffl.  XX.

p. 4. &c.

(b) L. c. Exp.

(c) Elem. Cfjym..  I. p. 33.

fd) stahl. Opufc. Pljyf. Cbyrn., Zymotech,

e. 7. p. 96. 97.

& cum pingiiibus faponem conftituunt.
Eadem cum terris filiceis vitrtim formant ,
nobife ac utiliflimum chymiae inventum.
Docimaftae his etiam utuntur, ut deter¬
minate qiieant, quantitatem metalli igno-
bilis mineris inha2rente.n1. Prteterea no-
tandum eft,,Salk hare interfe differe, eaii-
demque terram ab uno facilius. liquari,
quam ab aiio (. b  ).

fa) hsnckel. FL Saturn* C,  16. p.

(b) F. HOFFMANN. 1. C. QbC 29*

trsus.

$. i34-

Salia metalladepurant (a),

102

§. 135 -

t/X his ( §. 93. — i34.)patet: i.) Ex fola
figura neminem folidam ac genuinam Sa-
lium cognitionem unquam aflequi poffe
(a ), eorumque genera naturalia dilacerari,
a.) Acidum Vitrioli, & Nitri cum Alca-
, li vegetabile diverfas producere cryftalios;
acidum vero Salis cum omni Natro flxo,
ut & Alcali minerale cum omni acido ,non
alias dare, quatn cubicas. Terra itaque
modificant acida , & econtra* Sed in
acido evertendo inflammabili fubftantia ni-
hil potentius, nec metailum aliud e(Te vi-
detur, quam acidum inflammabili, & ter¬
ra Ipecifica modificatum*

(a.)  HIST. DE l’ ACAD. DBS SCIENC.

528 .

§. 13&

ORDO SECUNDUS.
Bitumina *

C^orpora non in aqua, fed oleis folu-
bilia, in igne maxima parte cum fumo &
odore volatilia, fluids aut folida^), vel
picea aut fulphurea (b)  a mineralogis di&a*

(a) charletoh. Onomaft,  p. 236. wolters-
dorf.  Cl. IV.

(b) VOGEL, p. 306. §. 3.

§. 137.

Genus  XXVL Ambr

DiAGNosis.Suaviter olens.

Opaca , pretioliflima, facile emollienda.

Ex iiifula Muuricii (a ), ScOjitridia (b')  ad nos
defertur.

Optima* hist-.  Ete l 5  acad. des Berlin.
Tom*  XX. p. 43. 45.

(b) HAMBURG.. MAGA 2 LN. TaflU  XXVIII,
P* 54 ^»

§• 13 8.

species  i* A, griferio,  -

waller* sp, 11 1. linn. p. 107. ambro-
feca WOLTER3DOF. 1 , C. G, A.

Cmcrefada acicitfe non. adhaerens, (aj*

2* A. imicolor.

WALLER. Sp. 21  2. LINN. 1. C, Vlllgatior.

Alba, fiaveicens , fufco- nigricans., ini-
nus odorata.

(a) linn.  1. c.

S* 139*

ANALYSIS*. Ex Ambracgriftae drachma una
’ - G 4. pro-

io 4

prodierunt grana quinquaginta fiibftantise
oleofae primo flavte, dein nigricantis* In
retorta erant pulveris tenuiillmi grana duo
( a)  , reliquum fuit aqua in excipulo col¬
legia , ac vitris adheerens* Bitumen hoc
a quibusdam. habetur pro Petroleo indu-
rato (£),  ab aliis vero pro mifcella mellis
ac cerse a radiis folaribus, & aqua marina,
cui innatat, modificata {c)<,

(&)  TRANSACT. PHILOS. 1734. p, 2 g 8 .

(b) agricola de Nat. eonm, qua effluunt
e terra  L. i.p. 538. berTrand. Di&ion
det Fqjffil  p. 20.

(c)  HIST. DE l’  ACAD. DES SCIENC. I705. p.

54. HIST. DE L  ACAD. DS BERLIN, j. C.

ARGENW1LL. 1 . C. P. II. p. 272. 273*

§. I40.

usus. j'\. contagiis pr®fcrvat fa),  ejusqae
odor nonnullis gratiffimus eft*

(a) linn.  1. c.

§. 141.

Genus  VII* Succinum*

diagnosis* Plerumque pellucidum, bene-
olens.

Omnino folubile in oleo Therebint'hinae*
Dicitur & Elefrrum (a)  , licet Electrum
antiquorum aliud quid fuerit (b).

(a)

io<r

(a) volateran. de  Metall.  L. 2. Tit.  4.

MERCAT* l.c. Arm. V.  C* 9.

(b) V* pun. Hi ft, Nat.  L. 33. C. 4, l SI-
DOR. L. 16. C. 3. ALBERT. M. Mineral.
L. 5. PAL'SAN. Eliac.  L. 5. AGRICOLA.
de Nat. Eoffift  L. 8. Op.p.  446. com.
GOTTING. Tom . III. p. 67.

species I. S. declricitm.

WALLER. Sp«  208* —210,  LINN. p. IOS.
SCHREBER, 1, C, i\ft.  WOLTERSDORF, 1.

c. G, B, Vogel, p, 327.

Um  hoc effoditur, primum terras ftratum
eit Sabulum , aliud Argilla , dein ligna,
quag fequitur terra vitriolica , Tub qua de-
mum latet Succinum arena mixtum (a).

2, S. Copal

lehmann. Miner dog.  §. 47* n. 8. vogel.
p. 330,

Sal volatile nullum deftillatione largitur (bp

(a) F. HOFFMANN. l. C. L. 3. Obf.  33.

(c) HIST. DE l’ACAD. DE BERLIN, TofU,  XIV",

analysis, ccini dedit Salis

Volatilis unciam dimidiam & grana trigin-

§. 14

P* 34 *

ta

ta, reliqimm fiiit oleum, phlegma, &fub-
ftantia quasdam atra, Acidura hujus Salis

NEUMANNUS (a)  vitriolicUtB, EOUR.DEI.INUS ( b )
muriaticum, aliivero (c)  vegetabile vocant.
Succinum quidam ex vegetabili (<f)  alii
autem ex mineraii regno ded'ucunt Je  )♦
Hifmorem dim faille inclufa varia (/)
demonftrant.

(a) Lech Chynu de Sup cm . p. 25. 28.58.

(b) HIST. DE l’  ACAD. DES SCIRNC. 1^42. p.

217. 228.

(c) HIST. DE l’ ACAD. DE3*®ERLIN. 7<WaIX.

p. 70. 71-

(d.) tacit, de mor. German.,  p.823. rueus
de Gem.  c. 26.. encel. de Lapid.  c7
Gem.  L. 3. c. 16. epeu nat. curios.
Vol.  IV. Obf.  31. F. HOFFMANN. 1 . C.
lomonosow. de, Generate MetalU ex
terra; motu.  p. 13. 14.

^ e } KIRKEK. 1* C. L. 8. Serf.  3* G.  4 . GIM—
MA I. c. L. 8 C. 5. Art. 6 .

(0  AGRICOtA. h c. L. 4. Op.  p. boo. BOCK.
Elerfropbilac * BornjJ'.  p. 124. fed talia
artefacts non raro occurnmr, qualia ha-
bet mercatus. l.c. Arm.  V*C. <j.p. 89 .

§■ i44-

usus, "Vernices ir.de parantur, & Succino
varia elaborari pofTunt, poftquam ars id
pelkicidum & excolor redere potuit.

§>  M5«'

> '

io 7

§. 145 *

Genus ♦ XXVIO.. Pix Montana*

diagnosis. Nigra, maleolens.

linnieum hie fequor , mutato tamcn
Bituminis nomine,quod ordini datum fuit
(§♦ I 3 - 6 *)

§. I46.

species  I* P. m, Petroleum *

WALLER.. Sp.  202* LINN* p. J 09 , n* 2.
CRONOV Slip.  19 . CRONSTEDT. §.

148. woltsrsdorf.  Cl. IV. O* i*

G. A. Sp.  2.

13 itumen fluidum, repertum in Dahlia  (a )
Galliis  (b) & prope Vulcanos .(c). Naphta
eft Petroleum modihatum.

2* P. m. Maltha,

Waller. Sp,  205. linn, p* no* n. 3*

CR.QNS.TEDT. §. 1 49 . JUSTI. §* 20\.
LEHMANN* §. 47 . 3.

Petroleum condenfatum.

3* P. m* Mrnnia.

LINN, h C* n. 4 * cAKTHEUSER. vermtfbhte
Sehrift.  p* 219. Sebum min. schwed.
abhaNdl. Tom.  V. p. 8. &c, vogfx*
p» 34 3 • §“  ^ G

Pin-

Pingiie, alb Hum. , in igne bituminofiim
odorem fpargens, in Ftmlandia  rcpertum*

(a) CRONSTEDT. 1. C,

(b) HAMBURG, magazin. Torn.  XIF. p.io8*

(c) IMPERAT. Hift. Nat.  L. 14. C. 19.

§♦ 147 -

4* P* m* Afpbaltum.

WALLER. Sp.  204. LINN. I. C* 4 §* JUSTI f*
209.

i\trum, Friabile, nitidum,

5* P, m* Turf a.

WALLER. Sp*  205 . LINN* 1 . C, R, 6 .  SCHR E -

ber* 1. c. 49. vocf.l* p. 3 37. §.  I S *  P*

Humus, aut vegetabile fubldantia bitumi-
nofa empyreumatica penetratum.

6* P* m. Lithantrax *

WALLER. Sp.  20 6 .  LINN. I* C. p* III*  n,

6 .  gronov* Sub.  1 . c. n, 4. 5.SCHRE-
, BER 5  b c. 50 VOGEL, p. 333 —33d.
Argillaaut vegetabile, bitumine praegnans.
Ilia in igne terram, aut fcoriam, hoc ci-
neres poft fe reiincpiit.

7* P* m* Gagas*

WALLER* Sp ♦ 207 * LINN* 1 . C. R, §. LEMANN.

I. C.

- 109

It C. 5* CRONOV. I. C. 3 . (5. WOL-

TERSDQRF, 1. C. Sp,  3* VOGEL, p. 327 .
j 3 . JUSTI. §. 208.

Lithantrax fblidus, polituram admittens.

8. P. ra. Suillumt

WALLER. Sp.  LINN. 1. C, D, CRONSTEDX.
§. GRONOV. Supt  10 . n. 7 * 8 * VO¬
GEL. p.

Terra calcaria bituminola.

9 * P* m. hepatica.

' CRONSTEDT. §. LINN* p. I 12. II. 10.

Gypfiim bituminofum.

§• 148-

analysis. Petroleum Gallicum eadem ell
fubftantia, quse ex Gagateab igne peilitur
(a'),  nec Maltha & Afphaltum quid ali-
ud funt, quamPetroleum induratum, (£)
ignis chemicus eadem ex Turfa, _ quae ex
Huino eduxit (c);  eademque largitur Car-
bo foffilis, ex quo & Sulphur ( d ) , ac Sal
volatile (e)  quandoqueexpulfumfuit* Tur-
fam latentem plantse variae, inprimis vero

Sphagnum pafajlre  dehotat (/)< Gagatem
die Lithantracem induratum jam nemo du-
bitat {g)  , humoremque acidum , oleum
inde acigne feparari monuit waixerius.CQ*

(a)

( a ) HAMBURG. MAGAZIN. I. C.

(b) michael. Comment, de Mari mcri .%.

ii. 17.

(c)  HIST. DE l’aCAD. DE BERLIN. Tom.  XIII.

p. 132.

(d) F. HOFFMANN, I, C. L. 2 . $0  2 4 «

(e ) hiaerne. Tent. Chym. IV. Exam.  VI.VI.

(fj EPHEM. NAT. CURIOS. Vd.  X. App.^p.

343. HAGEN. UCB 7 b?/.' §. 18 -

(g) EPH, NAT. CURIOS, Vol.  I, Obf.  II6, p,

238.

(h) Sp,  207.

§. 149.

usus* JLiithantracis & Turf® utilitas no
tiffimaeft, lit fuperfluum fitdecaphira lo-
qui, Huic tamen obftat eorum vapor &
ingratus odor, quern ut corrigerent va-
rias quid am excogitarunt artes , fed ab£
que utili promiffo effethi. Cum Turfa ta-
men facilius res fuccedit , ut tolerari
etiam cruda pofiit, Sokm metailorum eli-
quationem e fuis mineris, hand adeo fe-
licem hucufque vidimus, ut credidere qui-
dam; fortiori enim ac rapaci hoc igne re-
duftum metallum in ealeem & vitrum abit
ingenti damno. Carbo autem Turf® in
vitrum abiens fornaces obflruit(^)*

(a) EPIIEM. NAT, CURIOS, 1, C. Obf.  II|J (

§. 150.

§. I 50.

Qui Turfam effodiunt, attendere debcnt 9
queenam fit ftrati ejusclem cralfities 9  qui lo¬
ci fitus, quae excindendi methodus utilior,
quomodo ea tolknda , quae hoc opusinpe-
diunt, & qualitereadem exficcanda absque
damtio fylvarum. Lithantrax ftrata faepe
conftituens C«) 9  Schifti , Argillae & Margie
(b)  fiiteiiti'O plerumque iiipatus, &dura in¬
ter jacens ac pendens ftratum educitur, ca-
vendum eft , ne noxii vapores , aut debili-
bus fulcris fuftentatse vise s  operariis dam¬
num inferant Qc),

(a)  schUlz . von Steinkohkn. §.  6. bo sen.
Hailsbaltungs  - Pr'mcipia . P. I. c. 4. §.  3.
cancrinus.* -  Bergwerk.  7. Stack.  §. 4*
— 6 .

(b) scheuchzer. It. Alpin. Tom . II. It.  4,
p. 469.

(c) Piura hat defuper habent beaeiusch,
abhandl; Tom „ L P. II, p, 203, aog*

§• iSi-

Genus  XXIX. sulphur.

diagnosis. Luteum, ardet flamma csrulea,
odore acuto.

species i* S. Solidum .

WAX.-

' WALLER, Sp.  213. I, 2. LINN. p. LI?. «. 7.
S.  GRONOV. Sup.  p- 20. n. I. 6. JUSTI*
§. 225. WOLTERSDORF. 1. C. G. D. Spt

I* 3- 5-

Variis inhaeret terris, purum , lordidum,
peilucens, opacum, amorphum, cryftal-
iifatum, ftriatum,

2* S. Pulverulentum,

WALLER. 1, C. 3 , 4* LINN. 1. C. |3. WOLTERS¬
DORF. ib'uL Sp.  4 . justi.  1, c.

Repcrturn fuit in faucibus Vulcanoram, &
in fubterraneis thermalium aquarum vi-
is faj.  .

(a) SCHEUCHZER, 1. C. It.  VI. p. 452 . DU
MARE, von Oefierreich.Baadner Baad.  c.
2 . §. 4, vandelli de Therm,  p. 69  —
y7.

§• 152.

ANALYSIS, Foffile hoc conftituit i.)  Aci-
dum & quidem vitrioiicum , ut clocet ha¬
bitus Sulphuris ad metalla, & Salia alcali-
na, fixa («), nec non fluidum iilud, quod
dat apparatu idoneo exceptus vapor accen-
fi Sulphuris. 2. ) Indamraabile , quod ig-
nem alit* 3.) Terra cum alcali fixo in vi-
trum rubrum diffluens , imo etiam per fe
fbla vitrearn fubftantiam nigricantem con-
ftituens. Sic arsnaturam imitata Sulphur

pro-

113

produxit cum acido vitriolico , rebus in-
flamimbilibus & SaleTartari (£), cum eo-
dem acido & oleo Therebinthinas ( c);  cum
Sale mirabili&polline carbonum(^), cum
Tartaro vitriolato & Zinco (<?) aliisque fi-
milibus if%  evident! argumento in offici-
nis, dum miner® torrentur liquanturque,
generari polte Sulphur , quod in illis prius
non erat* Deniquenotandum, deftrui Sul¬
phur ab Alumine j ut & Alumen parte ali-
qua a Sulphure,

(a) stakl, I. c. P»ItI. p. 162. boerhav. EL
Glyph.  1 r. Proc*  133*

(b ) HIST, D£ L ACAD, DES SCIENC, 1704. p.

47 *

(cj boyle  a A Chym. Scept.  P, III. SeB,  3,

(d) F» HOFFMANN. 1 . C, 1 . 2 , Obf  9.

(e) MaRherr de Ad fin*  c. 4.

if)  sTAHL. I.c. p. 351—355. JUSTI, Cbym*
Sc hr ift , Tom*  II. Abt/jeil,  3,13. 5,

„ 153 .

itstjs. Sulphur in operibus fuforiis eft prill-
ceps inftrumentum, quo liquatio cruda per-
ficitur , miner® refradlari® fluxiliores red
ditntur {a  ), ac purum Cuprum obtiaetur*
Idem tfaftarunt omni ®vo chemici , fed
Vulgare omnes, hinc raropurum, venalee-
tiim. Arfenico fsepius inqiiinatum eft, a quo
tamen depuratur, iublimando id aliquojies
cum Quarzo attt Argilla pura» Hepar ex
ti Sul-

H4

Sulphure & Alcalifixo parabile, quod om¬
nia metalla Iblvit , excepto Zinco & Plati-
na }  nemini ignotum eft ( b).

(a)  soklutter. 1 . c. p. 302.

(b) V- Dijft no fir am de Sulphure  in ANNO

Sulphur in ftnu terras metallicis corpori-
bus unituni ftepius occurrit, & cumiisPy-
ritem 8c  mineras nonniiMas conftituit. Hinc
tamen leparari denuo poteft, & quidem ex
Pyrite proceflu propriojam defcripto (<z),
ex mineris autem Plumbi & Cupri , dum
cremantur (£)♦  Sed nullo artificio Sul¬
phur hinc omnino expelli poteft > multoque
minus in igne claufo, ob fiimmam ejus ad-
finitatem cum Ferro (r) & Cupro. Hanc
tamen Icparationem felicius abfolvi , fi mi-
nera in igne aperto per aliquot horas cre-
manda cum quarta parte labuli puri mifcea-
tur,  docuit CL spielmannus ( d) .

(a) lohneis Bericht.  p, 80. rosier Berg-
hem Spiegel.  1 . 6. c. 6. p. 155. schi.ut-
Ter. 1 . c. c. 36. 37. LEOPOLD. It. Svec ,
p. 84 — 88.

(b) SCHLUTTER. 1. C. C. 2. §, 14. CANCRl-
nus.  1. c. 8. Stuck.  §.31.

(c) SCIIWED. ABHANDL. Tom.  XXVI.p. 238,

(  cl J Taft. Chym . Exp.  75.

VI. HIST. NAT.

§• 154

€*—ii?

§• 155-

ORDO TERTIUS.
Metalla ♦

Haec aulas fuhterraneee praecipua orna-
menta ab aliis diftinguuntur pondere infi-
gnij nitore proprio ('a ) & Sale fiogulari cau-
itico , quod ex eorum unione cum acido
foffili nafcitur.

Metallurgo tiota effe debet horam genefis,
habitatio , fchematilmus , acquifitio ,
prasparatio t  eliquatio 5 de quibus jam a-
. gendum*

(a) Nitor metallicus a iapideo diftinchill-
mus,

§• 156.

Metallorum Gent [is*

(^racem pofuit chemicis metallogenefia a-
nalytice & fyntetice omni aevo quadita. Al-
chymiftae hie inprimis defudanmt uno ore
docentes principia metallorum elTe Sal, Sul¬
phur , & Mercurium, conflrmata demum a
e eckero, stkalio , aliisque. waixeiuus (_a')
e xcludit principium mercuriale , fblamquc
ter ram vitrefcibilem cum inflammabili ad
coftitituenda metalla fufficere s  nuper afTe-
H 2 ruit.

,ruit. Cam vero hoc demonftrari rion pof
fit, & quae ego cam metallis hucusque in-
ftitui experiments certum me reddiderint,
terrain illiim, quae firmam dat metallis ba-
lim , non efle vitrefcibilem, ita arbitror,
eorum principia efle i*) terram Jpecificam ,
i. ) f&lmum o[md  , & 3 *) injlamtnabile prin -
cipium,

(si) Elenu metnllurg, St Si, 2,  c. 1. p. 148*
149.

1  §• i57*

Terra , vitrdcibilis hucusque dida (a) , eft
alcalina, aluminofe proxima (§. ioi»),  &
tunc demum vitrefcens, cum ab acido folu-
ta, & cum eo intime conjunda fuerit, cum
absque acido nulla folutio , ac vitrificatio
nulla poffibilis fit,

Salinmn , feu principium mercuriale, eft a-
cidum volatile , redificatum , muriatico
proximum, cum terreo principio intime
uniendum, nec ab eo unquam feparabile.

Inflammable  eft fubftantia tenniflima (£),
fiimrne volatilis, cum acido maxime ad fi¬
nis 5  a qua in rerum natura omnis mot us,
color , metamorphofis, vita dependet.

Terra itaque concipien's, Sal foecundans,
Phlogifton movens; ut in plantis germen
excipiens, anthera vivificans, ignis iai-

f pellens,

H7

peliens, eatamen. differentia, quodplan-
ta libi limilem producat, metailum vero
non item. Dein'metailum unum abalio
fola partium conftituentium proportio-
ne, ac forte & puritat® diverlum eft, 8c
fi terra ubique falino, hoc vero inflam-
snabile rite foret faturatum , ubique eti-
am idem eflet nobile 6c perfediflimum
metailum»

(a)  BECKER*. Phyf. fubterran .. L, I. Sect.  3 .
c. i. & Supplem.  L c. < 5 . p. 330, POTT. '

d’e SuIpL Met all.

(b)  BOERHAV. I; C., I. p* 87. PUTT, Ab~
handle non Fener und Fichte . v

Jam quseftio eft quid ft illud', quod prin-
cipia hasc conjimgit, ficque mineras 6c me-
taHa conftituit ?  Quorumdam opinio eft ea
a Deo fuiffe ereata , & quidem in forma
fluids , mutata demum in fblidam , polf-
qu.am aridse fiffuras ingrelfa funt (a ). Alii
vero putant metallanon ereata, led produ-
da a vapore metallico (fj ab igne fabter-
raneo elevato condenlatoque , idque pro-
bant ex vaporibus exitiofis, qai in fodinis
ocarmint, ex vulcanis montium metaflife-
rorurn (c ) , & ex generations; mitterarum
a terrmmotibu^ ^ d j A .

H 3

(a)

(*)  STAHL in Program, de ovtu venttram
vietatticarum ., derham« Tbeolog. Pbyf.
1 . 3. c. 2.  BERTRAND. EJpty furies Mon -

tagn.  c. 9.

(b)  libav. Comment, met all.  1 .1. c. 5. p. 9,
salchow, de feparat Auri ab Argento.
§.8. zimmermann, Bergacademie. Un-
terfucbung von der Eifenerde.  scHwed.
ABHANDL. Tom.  II. D'iJJ]  2. ALLGEMEL-
NE GESCHICHTE DER WELT- Tom.ll.Ab-
bandl.  2. §. 2.  lesser. Litbolog.  i. 1.
Seel.  I.c. l.§. 12. JUSTI. Cbym,Scbrift.
Tom.  I. Abtbeil.  6. p. 460. aliique plu-
res.

(c) LEHMANN, de Mont. §,  9.

(d) LOMONOSOW. Or at. de Gene rat. met all.
&c.

§• 159.

V eramtamen hand excogitandum, fed vi-
dendum quid etiam hie natura faciat aut fe-
rat... Dixi principia metallorum efTe ter¬
rain fpecificam , acidum humorem, & fub-
ftantiam inflammabilem ; terram ab acido
fbivi; huic adhaerere phlagifton, & ex tri¬
bus hifee intime jundis conftitui novum ac
fingulare corpus* Prgeterea certum eft u-
nionetn hanc fine igne, & aqua perfici mi-
nime polfe, ille enim movet & excitat, haec
vero fblutiones promovet, foluta difpergit,
motus adjuvat atque fuftentat. Quae cum
ita fe habeant, neceffe eft omnino 5  metal-

la

119

la ac mineras ibidem generari, ubi montes
& ftrata Telluris idoneam huic operi ma-
teriem , aptasque terras continent , quas
metallorum matrices appellant mineralogi.
Sed alia denuo eft origo mineramm, nem-
pe ex primariis Qa')  aetate dilapfis , aut ex
fiia fede dimotis a terraemotu > vulcanis,
aquarum impetu, aliisque caulis.

(a) agricola de ortu falter?an.  1. 5. p,
519. HENKEL. Pyritohg * p. 337.. J* G.
HOFFMANN. 1. C. LEHMANN. VOfi Metatt-

muttern * 4. Altbeih  p. 249* & von
Flotzgelirge.  pag. 123. liebknecht.
Hafs.fubtcrran. Sechz.  c.7. §.14. can-
crinus, 1 . c. 36. Stuck, §-  24*. Anmsr-
kung .

terrarum metalla reperm ( a  )
Ferrutn exemplo eft* Ea tamen non in pla¬
na fed montola telluris fuperftcie qtieefi
vere primaevi etiara mortales, cum inde &
diutius 5  & felidtts eruantur. Cumitaque
montes culturas fodinarum faveant quam
optime 5t  ita antequam mineramm fedes ex-
pficentur, de eorum ftru&ura & differentiis
quaedam dicere vifum eft.

(a) benckel. FI Saturn*  e. 13. pag. 473-

hist. DE, h  AC A Da, DR BERLIN » Tom.  IX

§. l60*

Ha bitati&>

P* fi*

H 4

§. j 61.

12 ®

§* i6i.

IVfontes alii primarii, alii vero (ecundarii,
Primarii antiquiores, denuo duplices, ftra-
tofi videlicet, & integerrimi. Hos absque
ord'ne ex terris coagulatis , illos vero ex
ftratis parallelis, perpendicularibus, quan-
deque inverfis, inclinatis, ex abyfo eleva-
tis (**) , ftrudura & diredione diver/Is coni'
pofuit rerum natura. Montes integerrimi
conltant Calce, Argilla , Arena, Granite ;
ftratofi autem plerumque ex terris puriori-
15 us ( §. 23. ) fimul commixtis* .Prseterea
primarii uniformiter sedificati (&) catenam
conftituunt, quae ab ortu fblis , occafutn
yerfus , vel a meridionali plaga verfus fep-
temtrionalem continua ferie decurrit (c ).

(a)  LEHMANN, von Flotzgebirg,  3. slbtbeU^

p. HI.

(b) ZIMMERMANN. 1. c. Abbandl,  4. p. 109.

(c j siLEERSCHLAG. Tbeork der Erde, lag.

Secimdarii montes caicarii, argillofi, fill'
cei, margacei , aut ex terris inpuris vcl
metallicis coagmentati, minores, abfque or-
dine sedificati, conftant cumulis ant ftratis
diifimilibus variorum lapidum, quos a pri-
mariis divulfios, finmlque cornmixtos dif-

per/e

perfere dzluvia, vulcani, ant recedens
oceanus poll fe- reliquit,

§• 163.

Inhis( 5 .i«x.  r 62 ,)  mctalla nidulantur s
eorumque fedes legitims hucufque r'ecepts,
funt Vena  , Fibra , Cumuli  , ex quibus alis
demum nats , nempe Strata ., Fragment #,
Congeries »

eft ftratum perpendiculare aut inch-
natum, metalliferrum, hinc a reliquis
diftinftum lapide proprio , cujus caput
alia pariter, & a caeteris ftratis diverts
terra conftituit* Hujus inclinatio & di¬
rect io imprimis obfervanda. Ilia com¬
munis cum aliis ftratis ftbella metitur,
haec vero detcrminatur compafiu, feu
magnetics pyxide inhoras divifa, Quse-
libet vena fuum pendens & jacens ha¬
bit, ac illud quidem comtmmiter Qa)
eft ftratum fterile eidem incumbens , hoc
vero fubjaeens* Dcvenarum metallica-
rum origine communis opinio eft, eas
oiim vacuas fuifte fifmras $ mineris poftea
via humida aut ficca repletas, cui ea-
rumdem venarum ftructura, fttus, ac
diredio repugnat.

(a) Freibergenfium jacens. eft pars ilia vi-
ciuis f  qu« occafum, pendens vero ,

qua'

quae ortrnn folk refpick. Bcrlcht. von
Bergbau.  i. Abtheil  §. gi.

§. 164,

Fibra , quam metallicoltE fiftiiram vocant,
eft parva vena „ nunc angulum plus minus
redam cum majore conftituens, nunc vero
cum eadem parallele decurrens, & mine-
ras ditiores, ut plurimum continens (a).
Hafce, ab exficcationemaftae mollioris fuam
originena duxifte putat Cl, wallerius <Jb)>
Mihi vero videtur idem illud terreum ,
quod majores _ venas conftituit ,• minores
etiam, & minimas efficere pofte*

(a)  cancrinus. 1 . c, §. Stuck  jT* 24. An-
vierk.  3.

(b) Elem. metallurgy Seel.  1. c, 3. §.  25,
n. 4, p. 93.

Cumulu *, feu vena cumulata , eft aliquo
folfilium genere cumulatus locus (>), aut
mons integer metallica terra compofttus,
qualiterFerrmnfpatoftimin Stiria, ac aliud
alibi reperitur. TJt ergo natura, aptam
terrain congregans, montes iplos in fit b-
ftantiam metallicam mutare potuit }  cur
non potent & ftrata TelluriSj aut eorum
partem aliquam ?

(a) agricola de re met all.  L. 3. p. 31.
waller.  1. c. §. 21.

§. 166*

Ex his fedibus avulfe miner® prodnxe-

runt Strata , Fragment a , Congeries »

Strata  funt fedimenta terreftria mineris
mixta , & prope montes metalliferos
Qa)  ab aquis depofita (£). Horum tex-
tura plerumque fichiftola eft, diredio
autem horizonti fepius; parallels, licet
etiam ftexuofa fit, & extern® montis
figuree correlpondens ( c  ).

Fragmenta  funt ftrata minerarum, quibus
alia terreftria aut lapidea intermixta
funt Qd)*

Congeries  vero vocantur miner® comminu¬
te, aliisque terris immixtae, nunc intra
Tellurem (e  ) , nunc vero ab aquis fluviali-
bus ad litora ejed®.

(a) LEHMANN. I. C. p. IOO. IO^.

(b) ZIMMERMANN. 1. C. Alhcmdl.  4 . p. IOp,

(c) cancrinus. 1 .c. 2. Stuck.§.  33.6. Stuck.
§. 7 . & 13. Stuck.  §.9.

(d) LEHMANN. 1. C.

(e) schwed. aehandl. Tom.  I. p- -4 2 *

§♦ 167.

Scbematifmus  (a)*

Me-

124

jVletallica corpora in locis natalibus o-
currunt I.) nuda, , 2.) Ictrveua  , 3*) miner a-
lijkta  3  4*) c alcifarmia

Nuda  feu nativa metailaftnt ilia, quae ter-
ris ant mineris inherent perfeda , &
abfque ullo additamento mde extrahi
poiliint. Sic reperitur omne Wifinu-r '
thum & Platina , faepius Aurum & Arfe-
nicum,non raro Hydrargyrum, Argen¬
tum & Cuprum.

(a) V. etiam Differt. de ScbematibusMetal-
lorum.  in ann. v. hist. nat.

§. 168.

DirjaCit]  ea voco, quae mineris inherent
perfeda quidem, fed heterogeneis ita in-
voluta, ut nec ulla lavandi methodo, nul-
lo acido, ncc amalgamationis beneficio,
ab iis valeant fcparari. Inpiirum illud ,
quod ita inveftit metallum 3  eft Sulphur,
Arfenicum 5  & Acidum muriaticum. In
hoc ftatu occurrit Argentum, Hydrargy¬
rum, & quandoque etiam Aurum*

§. 169.

NlinemlijiUtt  ea dicsmus , quaecumque s
expulfo corpore mineralilante , non me-
taiium perfedum, led calcem metallicara
> poft

poft ft clinquant, Mineralifatio itaque -
eft vera folutio metalli, aut ten*® metal-
licse, mediante Sulphure, qua; bina hax
corpora ita iimul conjungit ,  lit Sulphur,
dum a metallo ftparatur iterum , hujus
partem infiammabilem fecum abripiat, aut
in ipfb aftu folutionis earn inde expellat.
Ea itaque metalla quibus Sulphur princi-
pium inflammabile adimere non poteft 5 mi-
neralftationi minime obnoxia font 3  nempe
Hydrargyrum, Zincum, Piatina, Aururrq
& Argentum; nec Sal, aut Bitumen mine-
ralifatum ideo appelJ.andum, cu.i terra quae-
dam immixta eft.

§♦ 170.

Terras metallicas a Sulphure fokibiles ,
non qualescumque, fed eas unice dicimiis,
qua; earn principii inftammabilis copiam fo*
vent, quam heec folutio requirin Ejus-
modi cakes & Sulphure folo dociiit di-
ligens stahuus (< 2 ), ac foquens, ut alia ta-
ceam, obftrvatio confmnat. Calx Plumbi
eft Minium,Lithargynum acSpatlium plum-
biferum , nec tarncru habitus ad Sulphur eft
omnium idem; Minium etenim a Sulphure
facile folvitur , difficilius Litliargyrium „
minime vero Plumbum calciforme nati-
vum,  idque ob inopiam inflammabilis in
Calce nativa ?  quod ad folutionem hanc

{lift

fufficiens Ineft Lithargyrio 5  & magis ad-
huc Minio. Exceptionem itaque patitu#
Canon a wallekio ftabiiitus (b) — non Cal¬
ces, metallic as  3  fed ipfa met alia a Sulphur e filvu

(a) Fund. Cbym,  P. III. p. 391.

(bj Ellcm. metallurgy.  17 1. §.  ig.

§• i7 1 .

Oinc patet metallica corpora ab Arfe-
nico mineralifari nullo modo pofle , ut
mineralogi omnes liucuique putarunt*
Cum enim ad mineralifationem requiratur
folutio, ad hanc vero fluidum fblvens, fe-
quitur omnino, Arfenicum in igne mini-
me liquabile, metallkas terras diffolvere ,
& cum iis mineram coftituere non pofie.
Quod Arfenicum hie agere pottft, in eo
unice confiftit, quod fe mineris ac metai-
lis adfbciet, a quibus iterum feparari ab
igne poteft 5  abfque eo , quod hisce vel
minimam partem principii inflammabiiis
fecum abripiat*

§• 172.

Calciformiam^taWicsL  corpora , funt terra;
triplici modo natae. Vel enim natura mer-
curiale principium cum terra bad conjun-
xit abfque ea copia inflammabiiis, qua; ad
perfecli metalli gertefing neceflaria eft (5.
157,^; vel produclum metaUam, dum a

Sul-


127

Sulphurc aut acido fblvitur, inflammabi-
lem partem amifit $ vel denique mincra ,
diffipato Sulphure, lolam terram metalli-
cam poft fe  reliquit* Schematiffno huic
obnoxium eftZincum, Ferrum, Cuprum,
non raro & Plumbum, rarius Arfenicum.

Hinc difcimus,

1. A metallis nudis leparanda effe alia im-
mixta metalla , nec alio labore bis opus

2. Larvata metalla unicum pofcere addi-
tamentum, quod larvam detrahat metal-
lo perfefro

3. Mineralilata duplex exigere addita-
mentum, unumnempe feparans Sulphur,
aliud vero reducens terram metallicam.

4. Calciformia indigere fola inflammabili
reducente fubitantia.

Non omnia metalla in ftatu perfeSo
mineris inhserere.

6 .  Metallum unum ab alio mineralifari
nulio modo poffe, ut nec,

<7, Terram a terra, , '

8. Metalla ab Alcali fixo ( mineralila-
ta effe omnino paradoxa*

(a) justi. Cbytn, Schrift. 1.6. Abtbeil.  n. n

effe.

§• 174 .

I as

§• 174 -

Aquijitio *

Ut miners e terras vifccnfeus in jucem
educantur, earum fedes denudare-, inveh-
tas perfequi & effodere oportet. Qui vero
venas quaerere ac detegere cupiuflt, ii plu-
rima obfervare debent (<*'), inprimis vero
quinam montes ideo cligendi; quae fon-
tium natura lit , an in eadem montium
catena introdufti olirn cunicnli, inventa
Muria (£)■$  expofita Mica, Ferrura,
Pyrites { c  )*

(a) Met alii cits antequam vcnam focleve incl-
plat , feptem fecum con/ideret, loa ge¬
nus , habitum  , aquam , viatn, falubri -
tatem  , dominum, vlcinum » agricola
de re meta'U , 1. a. p, 2i,

(b) Piura indicia latentium veiiaruin. V, a-
pnd AG RICO cam,  I. c, 1 . g, p. 76. Ro.
ciES. de Mineral.  1 , 1. c. 7, Sell.  3. act,
ANGLIC, 1 666*  pag. 342. SCHWEB. AB-
BANDL. Torn.  II. p, 55 — 80, BAYER.
Unterrkht von Bergbau,  P. 1. c. 9 ,
bayerisch. abhandl. Tom.  II. P, 2.  p,
log,

§• 175 *

i\pcrts; ac dimetita: vena foilio iuchoatur
puteo, feu folia reda atit obliqua ; Vel cu-
iiiculo j feu fofia in fcmgum a&a; vel utro*

que

129

que fimul, idque cuneo, igne, aut puivere
pyrio. Finis hujus laboris eft inventam ve-
nam fequi , novas detegere , mineras edu-
cere , omniaque impedimenta e medio tol-
lere, quee fofloribus viam prascludere , aut
pericuiofam reddere valent. Inter haec
praecipua funt aqute fubterraneae, & infa-
lubris aer, Aquae fubdiales (_a)  in fitndo
putei colledae educuntur cuniculis & rna-
chinis , quas Belidor  , Calv'drius , Foda , &
alii defcripferunt.

(&)  CANCRINUS 1, C. 16. Stuck . §=44, An-
merkung.  2 .

§• i7<5-

Pxoxius eft aer, fi immobiiis factus, aut
virofo halitu fuerit infe&us. Aer immo¬
biiis ille eft, qui ab externo foflis admiflo
minims motus & renovatus hseret alicubi,
St mora hac elaterem ilium amittit, quam
libera foflbrum refpiratio requirit* Hie
tamen non adeo infalubris eft , ac ille,
qui deleteriis vaporibus inquinatus opera-
riis hand raro fubitam mortem adfert.
Exitialem banc aeris temperiem caulant va-
pores operariorum, lucernarum, lignorum
putrefeentium 5  pulverispyrii(^) ,'nec non
arfenicales, atque fulphurei ( b ) in flam-
mam (c)  & fulrtien quandoque erumpen-
tes, Ejusmodi graves halitus in fodinis
I Lithan- ,

I 30

Lithantracum admodiim families funt
{d ), & etiam arte parari poflimt (e).

(a) mayer. de Nitro aer.  p. 90. bericht*

VON BERGBAU DER FREYBERGISCHEN

academie. 3. Abfcbnitt  §. 308.

(b) ACT. ANGLIC. l66g. HAMBURG. MAGAZ;

Tom.  L p. 275.

( C )  HAMBURG. MAGAZ. Tom.  III. p. 2g6*
CANCRINUS 1 . C. 6 . Stuck.

(d) Kruger. Gefcbichte der Ev.de  §. 78.
BAYERISCH. ABHANDL. Tom.  I. P. 2 .
p. 207.

(e)  F. HOFFMANN. 1 . C. L. 2 . Obf.  12 *.

§. 1 77 -

Prdsparafio rnineMrum ad opera fwfbria  5  ea-
rumpus liopuatio,

Non ipfae operationes hie explicantur ab
aliis jam deferiptse 5  fed de earum theo-
ria hie unice agitur, N ac de regjulis gene-
rabilibus circa ilias obfervandis." Hunc in
fmem prascipuas chemicOrum operation
nes, quibus innititur Pyrotechnia metal-
lurgica breviter attingam , aliis' omiffis,
quse ad eas facile reduci, iisque expoli-
tis intelligi facile poifunt ( a  ) ♦

(a) freuNd* Pral.  I, ad Operat. Chym.

§. l 78-

131

§.  178 -

Ca Icinatio ♦

Si e corpore quolibet expellitur aliquid ,
eoque expulfo friabilius evadit , tunc id-
ipfum calcinatum , hasc vero operatic a
chemicis calcinatio vocatur (a).  Volati¬
le hinc expulfum eft, aqua , aut fubftantia
inHammabiiis (b) .  Primo modo calcinan-
tur terreftria }  ac lalina nonnulla, alio vero
metalla.

(a) Pracipuos, qui dehacoperadone, fcri-
pferunt Autores enumerat Hamburg,
magazim. Tom .  II, p. 375.

( b ) Expulfionem hanc demonftrat Wistnu*.
thum ardens in igne» flamma a metal-
lis colorata. schwkd, abhandl. Tom*
I. Abhandl  5. ac phenomena alia non
pauca*

§• 179-

Gperatio heec perficitur i»)igne, 2.) fa-
lino , 3.) utroque fimul. Ignis eft folaris
aut vulgaris. Solaris fibi reliftus pauca cor¬
pora in calcem vertit, at facillime Sal mi*
rabile Glauberi 5 concentratum autem in fo~
co fpecull corpora omnia plus minus mu-
tat , nec tamen omnia calcinat. Vulgaris
ignis pro vario gradu (^) excitati caiori?

132

calcinat lapidem calcarium , Salia multa ,
Stibium , Arfenicum, Zincum, ac metalla
ignobiiia , & quidem ea citius , quae ante
condefcentiam in igne fluunt, ut Stanum &
Plumbum*

( a ) V .  boerhav. EL Chym . I. p. 206 — 208.

§. 180.

Solutiones Salium mediornm metalla qua;-
dam rodunt, calcinant. Salia alcalina pa-
riter foluta incalcem mutant Stibium, Wis-
muthtim , Arfenicum, Zincum , & ignobi-
le metallum. Idem pra'ftat Sulphur , nec
non acida pura5 metalla enim dida, & in-
de prascipitata , non funt amplius metalla,
fed verge calces* Olea pariter hie aliquid
agunt 3  ob acidum quod fecurn ferunt,

§. 181.

Ignis una cum Saiibus aut Sulphure calci-
' liat ilia metalla , qua partem itiflammabi-
lem in acidis amittunt* Hoc modo obtine-
tur ex  Cupro viride gens, ex Plumbo ceruf-
fa, Sc  Aurum ccementando ab aliis metal-
lis depuratum, Cum itaque Hydrargyrum,
Platina, Aurum, Argentum, nec ab Igne,
nec a Saiibus principio fuo inflammabililpo-
liari queant, ita male prorfus hsec ipfi me¬
talla

talk ex fuis lolventibus pr^dpitata , calces
metallic® a celeberrimis quoque Viris apel¬
late fuerunt*

§. 182.

Ad operationem hanc pertinet etiam us-
tio minerarum 5  quae non folum efficit, ut
ese facilius contundi ac felicius liquari pol-
lint (a) 3  led & ut valor eartim, dilfipato
Sulphtire , Arlenico , aliisque tarn metalli-
cis, quam aqueis particulis , concentretur.
Omnis itaque diligentia in hoc opere adhi-
benda, ac probe attendendum eft :

1 ) An minera ipfa, velLechum ab eapro-
dudum uri debeat.

2)  Ut lenlim , praefertim fub initium, hec
operatic inftituatur , ne minera forti i-
gne liquata confluat in maffas debito
modo difficulter poftea uftulandas,

3 )  Ut igne equaiiter unique difFulo omnia
rite torreantur.

4) Ne & Sulphur lecuturis liqiiationibus
neceftari'um drflipetur ('})-
$  ) Ne urantur metalla calciformia. ( §. 172.)
6) Ne ignis vchementia- metalli jaduram
augeat , & ei forte redufto partem in-
flammabileni iterum adimat fc).

(a) henckel. FI. Saturn ; c. 10. pag. 41T.

- ziMMERMANN. h c. JbhandL §.  9.

I s ( h )

I

134

(b) CANCRINUS, 1 . C. II. Stuck.  §. 19. An-

merck.

(c) SCHWED. ABHANDL. 1 . C. p* 231.

calcinatio foffiiibus abftulit, redu-
ftio reftituit , nempe falibus aquam, metal-
lis vero phlogifton. Sola Calx non redit
in crudam priorem indolem , etfi redditum
ei fuerit illud , quod amilit in igne. Sed
nec calces metallic® earn prorlus , ex qua
natae funt, metalli copiam largiuntur ; eae
enim inflammabili principio nirais exhaus¬
ts, reduci nullo modopolTunt {a ); ut ideo
non mirum lit, nimquam earn metalli quan-
titatem , quam docimaft® indicarunt, imo
longe minorem fin officinis obtineri, cu-
jus minera mmiutn uftulata, aut immodico
igne liquata fuit*

(aj TEYCHMAYER. 1 . C. P. II. C. 1 6. SCHWED*

malibus ac plantis copiolius inhsret heterol
geneis ecquidem mixtum , a quibus tamen
in igne claulo fere penitus feparari potelt;

Reduction

ABHANDL. Tom,  I. p. 230*

§• 184 -

reducendis metallis aptum ani-

_ _ _ . * ' 1 . . „ «■* h Af n*. '

1 K

& in hacipfa redificatione confiftit ars car*

bonaria hisce legibus iriprimis innixa*

1. Eligendum ad hoc opus eft lignum quer-
cinum, faginum, aut abietinum, pet an¬
num integrum, nec ulterius, exficcatum.

2.  Hoc urendum in loco ficco, nec ventis
expoftto.

3* Ligna ita locare , tegere , ignemque ftc
oportet dirigere , ne jufto fortior ea in
cinerem vertat, aut (ufFocatus debito mo-
do exurere nequeat.

4* Hunc in finem tnferviunt fpiracula debi¬
to tempore & loco fada.

5. Sed & periti carbonarii officium eft me*
deri infortuniis hie forte natis.

6 .  Lignorum fttu horizontal! melioris notee
carbo obtinetur , quam perpendiculari

C a )«

7* Carbo rite paratus , levis eft , fiiperficie
non afper, in igne nec fumvim emittens,
nec fuligine corpora obducens ( b).

( a ) Prime modo locata ligna German] einen
'liegolden Meuler . schwed. abhandl*
Tom.  XXII. p. 208. Secundo autem
modo difpofita, einen jleheiiden  vocant.

. sc'hauplatz der kunste &c. Tom,  I.
I. Abb and/.

(b) diction, de chymie. Art. Chorhon.

1.4 §• l85.

136

§• 185 -

ldem phlogifton ineft & Salibus alcalinis,
ac metallis lpfis, eoque calces quaedani me-
tallicse reduci poflunt. Demonftrant hoc
fuo fluxu (§. hi,)  docimaftae, calx Plum-
bi fclo alcali, vegetabile reducibilis , Cu¬
prum perfe&um ex folutione Vitrioli vene-
rei aut ejusdem metalli in acido foflili, Fer¬
ro prtecipitatum , atque Arfenicum calci-
forme a plilogifto Stanni (a)  ut & calx Zin-
ci a phlogifto Ferri in vafe claufo redufta.
Mihi certe nulla calx metallica ha&enus in-
notuit, quae fine reducente infiammabiii ma¬
teria reftitui poflit ( b  ),

(a)  marcgraf. Chym. Schrft . n. dlb~
bandl.  7. §. 12.

(b) Ut ait Cl. walleriUS. El. MetaUurg.  p.
138.

§. 18 6 .

Cum calces metallic® phlogifto deftitut®
reduci non poftint f§, 183 *)  , patet ratio,
cur una facilius reducatur ac alia.. Unius
Ferri admiranda proprietas eft, excipiendi
fiibftantiam infiammabilem absque praevia
liquatione, lit & momentanea redu&ioCu-
pri ab acidis calcinati via humida ope Ferri.
Denique notandum ad metalla e calcibns
nativis probe educenda , pr®ter inflamma-

bile , requiri fepius aliud additamenfum ,
quod in igne Aliens, heterogenea refolvere
& metallicis particulis ab horam nexu di-
vulfb libertatem dare valeat fefe hinc fepa-
raridi, quod line hoc flucre contingere
rmlio modo pellet,

§• 187 .
i) eft ill at i o>

Eft ilia operatic, qua volatilis fiibftantia ab
uno vafe in aliud guttatifn ab igne pellitur.
Haec habita ratione diredhonis expuifi flui-
di, eft ufitata aut exfoleta, ac denuo ra¬
tione modi , quo abfolvitur fimplex aut
compofita. Ufitata peradfcenfum largitur
aquas , olea , fpiritus , oleum Vitrioli ,
Sulphur, Hydrargyrum, Arfenicum Zin-
cum, Wiftnuthum. Exfoleta per defcen-
fum ( a),  antiquis ufitata pro excoquenda ve¬
na Argenti vivi (&) nunc etiam adhibetur
pro depuranda minera Stibii a terris, qui-
bus inhseret. Simplex absque additamen-
to dat eadem produ&a, quseprima ; com-
poiita vero ope alterius additi corporis fup~
peditat acidum Muriaa , Nitri , fpiritus
Salis ammoniaci, aliaque.

(a) De hac meminit plinius Hiji. Nat,  L,

i. C. 98*

( b) agricqla ck re met all,  L.9. p. 344- 34S.

§. 188.

I uxta pondus fpeciflcum corporis deftil-
adi applicandus eft varius gradus ignis,
eligenda vafa, &horum commiflurse plus
minus obturandae. Hifce tamen hand ob-
ftantibus prim'a deftiliatio vix unquam fat
pura produ&a praebet, repetenaa ideo,
ut lie aceturn, fpiritus vini, Nitri, Salis,
ab aquofo fuperihio; oleum vero Vitrioli
& Sulphur ab immixtis fordibus depurentur.

Subftantia volatilis in hac operatione non
fiuida redditur , fed in fuperiore parte va-
fis in forma ficca coliigitur fa)  . Hac uni-
ca nota fablimatio a deftiliatione diftingui-
tur, & ne hac quidem Temper, cum Zin-
cum modo h sere at in colio retortse, modo
vero in excipulnm guttatimdefluat, idem-
que Alcali volatile nunc in forma ficca,
nunc vero humlda appareat, Carter urn &
hie gravitas fbecifica fublimandse materise
probe attendenda, ut in deftiliatione,

(a ) Sublmatio . fieri exhalab'ilis fegregatio.
x. M. hoffmann. Labor at. Cbym.  c. 1 z.
13. deftiliatio ficca texchmayer. 1. c.
P. II. C. 10.

SulUmatio ♦

1 39

§.  190.

Sublfmatio produaaquasdamlargitur,non-

nulla rectificat, alia decomponit. Corpora
hinc produ&a flint, Sal ammoniacum, Na-
trum volatile ficcum, Sal Succini, Sulphur
e mineris nonnullis expulfum, Cinnaberis,
Mercurius fliblimatus, Arfenicum* Re£ti-
ficata funt flores Salis ammoniaci, Sulphur,
Cinnabaris. Decompofita vero funt v. g.
minerae, e quibus fubiimando feparatur Ar-
fenicum ope Sulphuris , & econtra , nec
non Sulphur a reguloStibii mediants Mer-
curio fublimato corrofivo,

§.191.

S 0 l u t i 0.

Cvorpus illud , quod a duida quadam fub-
itantia in tenuillimas partes dividing & cum
ea intime ac perfe&e commixtum fuit, id a
chemicis folutum apellatur. Solutio ita-
que duo corpora fimul conjungit, nempe
folidum cum fluido , qua nota diftinguitur
a mifcella duorum, aut plurium fluidorum.
Ex hac idea fblutionis pofllint menftrua ita
dicta in duas claffes dividi , quarimi una
continet ilia, quae fluids Temper, alia vero
qiise folus ignis fiuida fervat. Ad primam
pertinet aqua, acidum Yitrioli, Nitri,Mu-

140

rise, phofphori, formicarum, acidum ve¬
getable , olea, fpiritus villi, & Hydrargy¬
rum; ad fecundam vero Salia nonnulla, Sul¬
phur , HeparCalcis &SuIphuris , nec non
Plumbum , ac Wisnuithum vitrificatum,

§. 19a.

y\qna folvit Calcem, Salia, lapories, He-
par Sulphuris, Arfenioum ( a  ), idque citius
ac Felicias calida quam frigida, nec nonpu-
ra quam inpura* Prseterea hole cryftalli Ia-
pideas ac falinse fuam originem, nec non a-
cida omnia vires fiias unice debent, Eadem
nullius Sails majorem copiam folvit quam
Muri®, nullius minorem quam Boracis. Ma¬
jorem etiam quantitatem excipit Salis arn-
moniaci, quam Nitri , ac majorem denuo
Vitrioll, Halotrichi, & Salis mirabilis, quam
Aluminis ( b  )»

(a,) In aquae ebullientis partibits 15. ludo-
vic. D'/Jf. de Arfenico.  1729.

(b) Plura de his habet hist, del’acad. des
SCIENC,  1722. p. 324. 1729. p. 320. &
HIST. PE L.’ ACAD. DE BERLIN. Totll.  V.

p. 85 *

§■ 193 .

Acidum Vitriol! (§♦ 97. k  a,) folvit Na¬
trona fixiim, Calcem, ter¬
rain

ram Aluminis 1 ,Natrum vo¬
latile , Zincum, Ferrum,
v  Cuprum,Argentum,Stan¬
num , Hydrargyrum, Sti¬
bium.

— Nitri (§.  109J — Natrum minerale ,

vegetable , & volatile ,
CaTcem, Arfenicum (a),
Zincum, Ferrum, Wismu-
thum , Cuprum , Plum¬
bum, Hydrargyrum, Ar¬
gentum.

—— Murite (§.  115.) —— Natrum minera¬
le & vegetabile, Calcem,
Plumbi calcem, Stibium,
Zincum, alia metalla, Na¬
trum volatile, terrain Alu¬
minis.

— Aq. regime -— Natrum, Calcem, Arfe-

nicum, Stannum, Stibium,
Zincum , Hydrargyrum,
calcem Cupri e Vitriolo
prtecipitatam , Aurum ,
Platinam.

•— Phofphori — Natrum, Zincum, Fer¬
rum , Arfenicum, calcem
Cupri, Cuprum iplum (b\

— Formicarum— Natrum, Zincum, Cu¬

prum ( c  ) ♦

— ye.

141

«- Vegetable -— Natrum, Zincum, Fcr-
ram, Cuprum, Plumbum,
Wismuthtim.

(a) Sed &c  hoc acidum expellit.

(b) mas.ggr.af . Cbym. Schrift*  I. Alhandl.

P* 54- S5‘

(c) Idem. 1 . c. AbhandU  so* §.  14*

§• 194. ■

Olea Solvent Bitumina, alia corpora in-

Bammabilia, calcem Plumbi*

Spiritus vinifolvit Natrum volatile , Sal
ammoniacum, Mercuri-
nm fublimatum corro-
fivum , Sal fedativum
(a)  Bitumina.

Hydrargyrum--- Plumbum, Stannum,
Aurum , Argentum ,
Wifmuthum, Zincum,
Stibium, Cuprum, cro-
cum Martis.

Natrum —- Pinguia, Sulphur, Ar-

fenicum. Stibium, Plum¬
bum, calcem Zinci (b).

Sulphur —— Natrum, Calcem (c),

Ferrum, Cuprum, Stan¬
num , Plumbum, Stibi¬
um , Argentum , Hy¬
drargyrum, Arfenicum*

Hepar calcis — Terras refracterias*

—• Sul-

^===^||£==^ 143

<— Sulphuris — Metalla omnia, excepto
Zinco (d).

Vitrum Plumbi 8c  Wifinuthi —Ignobilia
metalla.

(a) Di&ion cles Gbyrn.  I* p. 411*

(b) marggraf. 1 . c. Abhandh  6,

(c)  VOGEL. 1 . C. jf. 746.

( d )  Calx tamen non integre feparat Sul¬
phur a Ferro , nam Pyrites cum Cal-
ce fufus dat Lechum.

§* r 95*

Acida partem inflammabilem auferunt Fer-

ro, Cupro, Plumbo,
Stanno, Zinco, Arfe-
nico, Stibio..

- - - - aliqua parte tantum

W ifmutho,

— — — inta&am relinquunt Plati*
no, Hydrargyro , Auro 5
Argento,

Sulphur partem inflamabilem aufert Fer¬
ro , Cupro , Stanno ,
Plumbo, Stibio, WiF
mutho. '

-— —- -— non adimit Platino , Hy¬
drargyro , Zinco, Auro,
Argento*

Effervefcentia, quam folutiones corporum

plus minus excitant, provenit ab aere ex-

pulfo

pulfc O); nam in vacuo adhuc magis ef-
fervefcunt fb),  vehementius adhuc, quo
levins ell metallumfc ) ♦

(  a) NOVA ACTA PETROPOLIT. Tom.  I. p. 2g

(b) COMMENT. BONONIENS. Tom.  If. p. 11 2 .

(c) NOVA ACTA PETROPOLIT. 1 , C, p. 2 § 8 .

§.  196. .

duo magis auaa eft fuperficics corporis
folvendi, eo citius er.iam difolvitur ( a);
hinc laaiinatio, granulatio folutionem acce-
lerat.

Inter folvens & folvendum fimilitudo ali-
qua partium componentium intercedere
debet (b *).

Ignis folutiones promovet otnnes*

Quaedam corpora exigunt acida diluta,
alia vero magis concentrata.

( a ) teichmaver. 1 . c. P. I. c. 4. n. 24.

(b) KADELPACH. de exbal. Natur  XL p,
34. SPIELMANN. 1 , C, §, 43^

§. 197*

Solutio iargitur (alia depurata, cryftallife.

ta, mediante aqua.
vScorias dura miners ex«
coquimtur vitro me-
taliico.

Le-

14 ?

Lechum ex Pyrite (a)  —
Sulphure folvente Fer-
nxm & Cuprum.
Mctalium nobile in cupel-
la — vitro Plumbi aut
Wifmuthi folvente ter¬
ras 3c  alia metalla.
Amalgamata varia{£)—
Mercurio*

Auram purum — Sul-
plmre.

Argentum ab Auro fe-
paratum —acido Nitri,
vel aquas regiae.
ButyrumStibii & Arfeniti
— acido Salis.

Vitrum — Natro

fixo, aut aliis terris*
AJiaque plurima.

{■&) Sen  medium quid inter fcorias 6c  me-
talkttn, ORSCHALo Delivers* Metallurgy
Sell.  2. §» I*

(b)  SP 1 ELMANN* 1. C. Exp* lj»

§.  198.

Precipitation

Separatio fbluti a folvente, eaque modo
f'pontanea , modo vero coadta. Prima abs¬
que ullo additamento perficitur, fecunda

K autem

146 ,

autem nonnifi addito alio corpore abfblvi
poteft (a ").

(a) freund. Operat. Chym. Proel.  8, vogel*
1. c. §. 759. 700.

§• 199 -

Pra;cipitatio fpontanea duplex eft, nempe
phyfica& cheraica, Ilia feparat foluta cor¬
pora absque ulla alteratione fluidi cui im-
merfa fuerunt; hare vero id operatur dimi-
nuto volumine, aut confumta parte folven-
tis huraoris. Prirao modo feccdunt parti¬
cular metallicae a mineris liquatis , alio au-
tem feparantur Salia tam terrea quam me-
tallica, liquore cui innatant vel a frigore
condenfato , vel parte ejus aliqua ab igne
diiiipata. Verumtamen ut Salium folutio-
nes heterogeneis inquinatse ea longe diffici-
lius a fe dimittunt; quam purse (a)  , lie &
particular metallic# minus feliciter ab aliis
fecedunt, ii minerar non debito modo, aut
incongruis additamentis liquatar fuerint.
(a) HiiERNE* Tent , Chym,  I. p. 5.

§. 200.

Pracipitatio coacta fit iterum duplici mo-
do; vel enim pr-secipitans cum foluto con-
jungitur, vel cum folvente. In primo calii
augetur gravitas fpecifica folutse fubftantiae,

in

i 4 7

in fecundo autem fit nova folutio (a).  En
exeinpla : folvitnr Argentum in acido Ni-
tri folutioni afFunditur acidum Salis, & fic
absque ulla effervefcentia apparet coagulum
quoddam album , quod in fundo vitri fen-
fim colligitur. Quse ratio proceflus.? Aci¬
dum lyiuriee Argento magis adfine, huic jun-
gitur }  deque ejusdem pondus fpecificum au-
get j ut eoufque fuftentari a liquido amplius
non poffit, Econtra veto il metallic^ folu-
tioni aftimdas alcali fixum > donee liquor
non amplius effervefcat tunc folutum evol-
vitur & praecipitaturj cum acidum ab alca-
liiio faturatum protinus dimittat folutum
corpus* Similiter Cuprum cum miners
Plumbi flifum deferit nobile metallum, dum
Cuprum aSulphure Galenas mineralifatum 5
extrahit Aurum & Argentum redudo Plum-
bo*

(a) F. uoffMann. Obf. Gym.  1. 2. Obf.

§* aoi. . ^

lllsce (§, t83 — ftoo,) edo&us facile re-
fpondere poterit ad hasC quaefita.

*♦ Cur docimaftte utantur Sabbus ($. 18^0
& Plumbo ( 194, 197.^*

Cur Aurum nullam in ignejaduram pa-
tiatur (§. 181* 195,). >

E Quid carbo efficiat in liquatiohibus mi-

nerarum (§. 184*).

K ft 4. Cur

148

4. Cur folus ignis feparet aPlumbo Argen¬
tum & Aurum (§, 179.)*

Quid efficiat tam infignem fepe ja&ti-
ram metallorum quorumdam dum urun-
tur & liquantur (§. iga* ISO.

6 *  Qua de cauia cavendum fit ab igne jufto
fortiori in reducendis metallis ignobili-
bus, ac inprimis Stanno & Plumbo ( a  )
?§•  1 79 -).

7. Cur omnia ilia, quae acidum fovent, mi-
nerarum fufionem accellerent (£ ) (§.
194 *).

g. Cur feparatio metalli a fcoriis non fem-
per bene luccedat (§♦ 1990*

9, Quid fit liquatio cruda (§. 197*.).

io* Cur fcientia adfinitatis corporum me-
tallurgq necefiaria (193*  194* 200.).

11. Quae praecipua fint Halotechniae funda-
menta(§. 192. 199.).

12.  Quam inefficax & fepe noxia fit em-
pirica liquatio minerarum,

(a) Advenas , qua cito calefiunt, & lique -
faint, opus eft bumili foco , fiftula, qua
parum declivis fit pofita , fiatu fottium
lent,  agricola, de remetall,  1. y. p. 309.

(b) Cura & ipfum Argentum cum mine-
raStibii fufum, facilius liquefcat. hist.
DE l’aCAD,  DES SCIENC. 1707. p. 238,

§• 202.


149

§. 202,

ORDO PRIMUS,
Metalla inductilia ,

Genus  XXX, Hydrargyrum,

& Platino levins , in igne volatile absque
ja&ura fui principii inflammabilis () ,

(a) PHILOSOPH. TRANSACT. 3  733 * p. 2O7.
1736. p. 214. HIST. DE. L ACAD. DES
SCIENC. I734. XI * P- ? 39 - NOVA ACTA
PETROPOLIT. Tom.  IX. p. 381 »

Species i. H, Nudum ,

WALLER. 1 Sp t  219 . LINN, pag. 11% tl. I,
.WOLTERSpORF. Cl, V. Q, I .Gen*  A,
Spt  I* CRONSTEDT. §> 21 7 .

Variisterris inhseret * at in foditiis Idri-
enfibus plerumqne bolari.

2. H. Larvatum ,

WALLER. Sp.  200, LINN. 1, C. fl, 2, GR.O-
NOV. Sup.  p. 29 . JUSTI. §.  145- VO¬
GEL, p. JI 4 . §, 91.

diagnosis,

fluidum, folo Auro

§. 203 ,

K 2

Eft

Eft Cinnabaris diverftmode occurrens, nem*
pe pura , inpura , pulverulenta, folida ,
ftiperficialis 3  granulata 3  cryftaUilata, ftri-
ata ( a).

(a) CRONSTEDT. §. 216 .

§. 204.

analysis. Cinnabaris eft Hydrargyrum Sub
phure larvatum , ut ejus analyfis & fynte-
fts chemica docet. Pyrites, i\.urum , Ar¬
gentum , aliaque ei forte immixta corpora ,
non propria funt, fed adventitia. Uncia
una Cinnabaris ejus inpimn, quam Idrien-
fes ex colore Lebererz  appellant (a ) 3  dedit
Mercurii drachmas quamor & grana no*
vena , Sulphuris drachmam & grana qua*
draginta duo, terras grifeas infolubilis drach¬
mam unam & grana decern , terras alterius
in acido Vitrioli folubilis grana quinqua-
ginjta, reliquum fuit parum aquas & in*
nammabile quid , quod jiin&um acido vi-
triolico fulphureum fpargit odorem.

(a) Argenii vhi dives miner a, iecoris cola-
re.  GESN. de Lctpid. Tit.  15. pag. 65.
Ein fc/nveres, hr mines Qiieckfilbeverz,.
RICHTER. Muf,  P, xi. Sect.  I. c. 2. Gen.
2-  Haec ipfa non raro Hydrargyri li¬
bras feptuaginta ex centenario largi-
tUT.

§. 205.

§• 205 .

Bscs. Hydrargyro muntur, qui Aurum
nudum feparant a terris & mineri's, qui va-
fa deaurare aut argentare volunt, nec non
qui fpecula , Cinnabarim ac barometra &
thermometra confident. Chemia pharma-
cevtica cum eo parat Mercurium fublima-
tum corrofivum & dulcem, sethiopem mi-
neralem, turpetum, & Mercurium pnsqi-
pitatum album ac. rub rum.

§. 20 6*

iVfetalium hoc feparatur a terns & Sub
phure lavando ac deftillando. Lavandi ra¬
tio hie fingularis eft , nempe area inverfa,
feu ita locata, ut caput ejus mfimum, finis
autem fupremum locum ©btineat, ficque
Rutrum contrario modo ac in aliis areis mi-
neram protrudat & moveat. Hoc ideo fit,
ut Hydrargyrum ex hoc piano inclinato de-
fluere, & amineris agitatis eo facifius fepa-
raripolftt. Gum vero Hydrargyri parsali-
qua Sulphure involuta fit, nec id etiam,quod
nudum, hac lavandi methodo peaitus edu¬
cating ftc deftillatio inftituenda eft, &qui-
dern ij per defcenftim (V) duabus ollis , 2 )
Per adfeenfum, eo modo, quo Sulphur ex
Pyrite excoquitut, vel 3) proprio appara-
K 4 Ui

tu retorts iimili, cujus fornax Ventrem ,
aluduli colium, camera vero & receptacu-
la excipulum referunt (b ),

(aj erker. sluh fubterran.  p. 173. fallop.
de Meta II.  c. 37,

(b) MAC&uer. Cbymie,  P„ I, p. 277*

§. 207.

Prima methodus antiqua ($. is?,), n cc
amplius ufitata(^) , inutiliter ligna confu-
mit j fylvas incendiis exponit, jaduram me-
taJli inevitabilem reddit, id ipfum e mine-
ris non integere evolvit, nec earn adfert
utilitatem, ac alia methodus, qute multo
majorem, eodem tempore , eademque 1  i-
gnorum copia Hydrargyri quantitatem lar-
gitur.

(a)  Pr ocellus hujus rudera in fylvis Idrien-
fibus etiamnum exftant.

§. 208 .

Secunda conftitit in fornace oblonga ,
quadrata, cujus latera undique emittunt
vafa ferrea cylindrica, induas feries difpo-
fita j in quibus minera Calce mixta reponi-
tur. His adponitur vas terreum vitreatum
& aqua femiplenum, ac rimis omnibus lu-
to probeobturatis admovetur ignis, fcque
Hydrargyrum in recipientia vafa, eodem

mo-

modo , lit ex retorta vitrea propellitur.
Methodus hsec olira Idriae ufitata 0 )nunc
exfolevit, cum vala ferrea & pretiofa fo-
rent, &a mineris pyritofis corrofa fuerint,
non fine ingenti damno fummi Principis,
& eorum hominurn, quorum curse haec
fornax committebatur.

(a) brown,  in slot. Anglic . 1669. p. 356.

§. 209.

Tertia . qua; in A:fh Academicis Rente
Petrijina  defcripta, &.iconibus illuftrata re-
peritur(<U, multo majorem eodem tem¬
pore Hydrargyri copiam Jargitur, & exigit*

1. Ut in furno prius lapides calcario-ar-
gillofi, dein minera folida, denique con-
tufa una cum fuligine Hydrargyrum fo-
vente ponatur.

2.  Ut Hydrargyrum prius, quantum li¬

cet , feparetur a dida fuligine, quae in
aludulis, & camera durante deftilla-

tione colligitur*

3* Ut Aluduli invicem luto probe con-
jundi lint, ne in ipfa operatione data
porta fugiat volatile metallum.

4. Ut vafa ilia , quibus Hydrargyrum
tenaciter adhsret, difrada igni denuo
committantur.

Ut collegium in receptaculis Hydrar¬
gyrum,

gyrum 5  coriaceis faccis rite includatur.

Denique ut caput mortuum e furno eru-
tym eiiminetur ex officina,

(a) A, 1719.p.461. — 476. Tah  II,

§. 210 . .

Genus  XXXI. stibium* (a) ♦

diagnosis. IVfetallum fibrofum , m itan-
dum in calcem grifeam, quae vitrum fu-
fco-rubens ( b ) largitur,

(a) Ita didum a celso, pliniq, marcello,
agricola & aliis, ex graeca voc e Stim¬
uli  & Stibi  bioscoridis. Arabes voca-
bant Aitruad, Sz Acbman  , vel sic In¬
man  , unde chemiftae & feplafiarii de-
duxere Achmodium  & alii ab hac voce
Aritimomum.  Fallop. ie met all.  c. 29.

(b) Calx cum acido Nitri fada dat vitrum
luteum , pellucidum D’ argieiu fur l'
action de Feu egal.  p. 78.

§. 211.

species i, S. nudum ?

waller. Sp ♦ 237, LINN, p, 123, n. I*

. CRONSTEDT* §’ CARTHEUSER

MINERALOG. $9.

Stibium nativum ex obfervatis schwabil
(a) adduxerunt mineralogi, fed negant

a

IK

Cl« viri LEHM ANNUS fk)  JUST1, (f) & VOGE-

uus (d).  Ego credam cum videro*

2 *  S, mineralifatum.

LEHMANN §. 88* CRONSTEPT §. 232. VOGEL.

U  C. §. 8 2 *

(a) SCHWED* abhandl. Tom.  p. IOO.

( b) Mineralog.  §. 88*

( c) §. Igo.

( d) p. 495*

§. 212.

Vdrhtates  a ) Colore ehcdybeo ,
et  3 cryjlullifcttum.

Waller.,^. 241. VALENTIN Mus.' Mus ♦
Tom.  II. p. 73. linn. 1 . c. n. 2,
richter, Mus. Tom.  IL Sect.  I, C.
i* G. 1. etfi dicat sativum, oron-

STEDT, §, 232. 4,

Hungaricum Cretnnizenfe conftat cryftab
lis nitidis 5  levigatis , prifinaticis, aciculi-
formibus, aggregatis, nunc fparfis, nunc
in uno centro convenientibus, fed ad api-
cem perpetuo Jiberis, Tale ftibium acicu-
iis cryfhllos rhomboidales ponderous al¬
bas terebrantibus repertum fait nuper in
^elsbbanyae fo.dinis Hungari^is*

@  3 Striatum ,

WAL»

15 6

WALLER. Sp,  23S- LINN. 1. C. n. 3* MuS.
Tejfin.  p. 52. cronstedt. 1 . g.  I* 2.
VOGEL* p* 49 6 ,  &

Fibris ubiquc coalitis, minime rarum,

7  ] Squamofum.

WALLER. 1 , C* n* 4. GRONOV. Sup,  p. 29*

JUSTI, §.  I52.

Compofitum videttir ex fquamis ac lamel-
lis nitidis, quod eruturn fuit ex M.
T'rojmo  ducatus CamioUx .

S  ] granofum,

WALLER* Sp.  240* GRONOV. I, C* 5 * CRON¬
STEDT. 1 . C. 3.

Galenas teflulis minimis fimile, Hungari¬
ans

s  3  capillar e,

Repertum nuper in Fohabcmy£  fodinis, in-
hasrens cryftallis quarzofis , utrinque
acuminatis,' ac interdum & Stibio cry-
ftaliifato, unde efflorefcit adinftar capib
Jorum biuncialium & triuncialium, qui-
bus color atro-fufcus* Hi cum Mercu-
rio fublimato corrolivo dant Butyrura
Antimonii, quod Sulphure mixtum de-
nuo mutatur in mineram , ac praEterea
dat fublimatum micaceum pul verulentum
nigrum in igne ardens flamma caerulea.

Idem exftat Variis ludens coloribus,

Ochra Stihigo  linn* huic proxima*

§• 2T 3*

b) Colors rubro ,

. EPHEM, NAT, CURIOS. Vol , IV. Ob /2  1 44,
WALLER. Sp>  242. RICHTER. 1 . C. LINN*
p. 124 * CRONSTEDT, §. 233. VOGEL,
ft C, 7,

. v

reyberg£  in Cliniculo Gnade Gottes  inven-
tum ajiint. E fodinis etiam Hungaricis
olim erutum affirmant plures.

Quale eft Stibium album  libavii ? (<*).

C a) Syntagvi.  L. c. 22.

§. 214.

ANALYsis.Unum hoc metallum , ut & Cin-
nabaris, una cum Sulphure mineralifato
divenditur, poftquam deftillatione exfoleta
( §♦ 187.) a terris, quibus inhaeret, fepa-
ratum fuit (0).  Sed hac analyli non
contentus chemicus , aliam inftituit, ut
regulum nudum obtineat, & quidem du-
plici modo , calcinatione videlicet ?  aut
additione alterius corporis, Calcinatio
ienta omne Sulphur expellit, & cum eo
etiam inflammabilem metalli partem, rcli-
&a calce grilea, quae dein redufta earn re-
&uli puri copiam largitur (^), quam opc
HietaUici, aut alcalini additamenti nemo

hafts*

IJ8

ha&enus obtinuit (c).  Haec ipfa analy-
fis etiam cum Merctirio fublimato corro-
fivo inftitui poteft(§. 190*); fie enim aci-
dum muriaticum folvit partem regulinam,
cum hac Butyrum conftituit , quod cum
alcalinis rite tra&atum dimittit ealeem
metallicam phlogifto reducendam, aut ad-
dito Sulphure in mineram denuo mutan-
dam»

(a) imperat. tiift Nat,  L. tg.  c* 13.

(b) NEUMANN. Lecl. Chym. de ydntimotJ.
p. 370. HIST. DE d ACAD. DE BERLIN,

Tom.  XIV. p. 4.

(c) Ex libra una miners quaruor uncias
obtinuit F. HOFFMANN. Obj. Pbyf. Chynu
L. 3. Obf  2. fed tenia m fere partem
fic mutari potfe in regulum, ait spiel-
Mannos 1 . c \Exp.  116.

§. 5115.

duomodo Aurum ope miners Stibii ab
immixtis metallis depurandum fit, docent
paflim docimaftae, Metallum hoc effe afyl-
turn ignorantite ingenuus lehmannus probe
notavit, dum errores in operibus fuforiis
commifli hujus preefentite ac-rapaci ingenio
tribuuntur , etfi minetee eo penitus defti-
tutee fint, & ideo male excoquantur, quia
return harum cura iis fsepe concreditur qui
id agunt unice, quae egerunt alii> chemi-
ca vero muiquam didicere,

*$♦ 216.

if?

§. si6.

Genus  XXV. arsenicum.

diagnosis. Cum metallis mifcetur, eorum-
que dudilitatetn & colorem vitiat,

Dat calcem albam , phlogifto reducibilem.
Notas metalli poffidet (§.  i^.).

Odore fumi alliaceo, & vi deleteria Stibio
proxime accedit.

Carader hie metallum indicate ,'nec con-
venit falibus ( b) , aut ullo Bitumini (c) .
Nemo dixerit notas caraderifticas arti-
ficiales naturalibus prasftantiores > vel re¬
dibit in antiquum chaos feientia naturse,

(a) schwei). abhaNdl, Tom.  VI. pag\ ag.
WALLER. Gen.  41. WOLTERSDORF. Cl.
V. Gen.  D. CRONSTEDT. §. 238*

(b) Qluibus adjunxit lehmann. §. 46. Vo¬
gel.  p. 292 . LANG. Mineralog.  p. §8*

(c) Quale & Arfenicura effe ftatuit linn.

p. 117.

§. 217.

species 1. A. ?iudum<

WALLER. Sp.  22,1. LINN. 1. C* n, I * W01~

tersdorf: 1 . q, Sp .  1. cronstedt, §«,
2}9*  VOGEL, p. 293 . I.

luhseret Cobalto teftaceo , Pyriti, aliis-

que

que mineris. Hoc ipfum cryftallinnm ab
aliis vifum eft, fed an hoc vere nudum fit,
cum tale quid nondum viderim, affirmare
non poflum.

2* A* mineralifatum*

WALLER. Sp* 2 24. LINN. 1 * C» n« 4* CRON-
STEDT. § t  24 1  ♦ WOLTERSDORF. 1 . C.

S /. 3 .  4 * justi* §. 178 .

Hoc eft Auripigmentnm 8 c  Sulphur ru-
brum.

3. A. calciforme ♦

CRONSTEDT. §, 240.

Pulverulentum («) & album mineris Zinci
nonnullis, nec non Arfenico albicanti
Linnaei, in hoc ftatu inhserere docent
nonnuili, fed hoc conceffo , naturalia
metalli hujus fchemata nemo unquam
determinabit*

(a) bertrand. Di&ion . des Foffil.  p. 56.

§. 218.

analysis. 1  rincipn Ariel! ici conftitutiva
etiamnum ignoramus, etfi ab acido, ac
forte muriatico, genitum, non folum alie-
na f <*), led & propria experimenta de-
monftrare videantur. Auripigmentnm nec
decima quarta vice oisrnino fublimatum

fuit,


t6i

fult 5  Ted ejus par6 aliqua fixa remanfit in
fundo retortae. Hydrargyrum a fublimata
portione non feparat omne Sulphur , &
fubllantia qusedam rubra compada reftat in
fundo vitri. Haec denuo triturata cum Hy-
drargyro, cum hoc avide unitur in Amal-
gama , miro lime Ipedaculo*

(a)  LOMONOscw. de Metatl. ex Terv&motu.

p. 24. HIST* DE L ACAD. DE BERLIN,

Tom.  IX. p. 38. JUSTI. Cbym. Scbnft .

II. Abb and!.  x. §. 9.

in fodinis occurrentium vaporumy§. 176.)
gendim (&) Arfenicum etiam concurrere
docent nonnulli, Idipfum faciiius cum Fer¬
ro , Ctipro & Stanno mifcetur , ac mineras
quasdam ingreditur 1 , eaque unione iis ali-
um colorem non raro tribuit. In docima-
ftico examine iapidum ferriferorum Arfc-
nici ufiim commendavi (c), nec etiam mine
contemno, etfi fragile Ferrum largiatur.

fa) HIST, DE l  ACAD. DE BERLIN. Tom.  IX.

pag. 27. ALLGEMEINE GESCHICHTE DEE,

welt. Tom . II. p»

(b) stahl. Fund. Cbym.  P. I. Sect.  I. M.  4.

Art.  2 . §. 7. 8. HAMBURG. MACAZl.'.,

Tom.  XVI. p. 618. 6x9,
fc) Kmkittmg.  p. 130.

§• 2x9-

metallorum (<*),&  exitiaiium

L

§. ‘ 220 .

1 62

§♦ 220 .

Arfenicum ex mineris Cobalti, dum urun-
tur, copiofe expellitur 5  excipiturque cami-
no horizontali (a)  in angulos curvato. Cum
vero in pulverulento hoc ftatu hand facile
divendi queat, lie igni denuo traditur &
fiiblimatur (b) ^  ut foiidam mailam confti-
tuat.

(a) zimmermann. 1. c. Abhandl.  IO. §.7*
lehmann* Cadmiolog . I. 4. Abfchnitt-
p. 56* Tab . 3.

(b) ROSLER. 1 . C. p. 158.

§♦ 221 +

Genus  XXXIIL wismutum,

DIAGNOSIS. Albidum , laminofum, fufilius
cseteris (a')*

Non amittens in acido Nitri omnem par¬
tem inflammabilem.

GraviusZinco fb), Sc  fidiffimus Cobalti fo-
cius (o').

(a) bromel. Mineralog. Svec.  c. 10. §.  3,
SPIELMANN. In ft, chym.  §. 67.

(b) Ad aquam fe habet ut 9700. ad 1000,
CRONSTEDT. §. 219. 3. 9700. IOOOO*
ad 1000. waller. Gen . 44, 3.

' ( c ) fVifmut/.mm nafeitur in vena arfenica -
li.  libav. Comment . met all.  1. I, c. io#
p. 40.

§• 222,

§♦ 22 - 2 .

species  W f  nudum \

WALLER, <S)p. 243, LINN, p» I 2 g»n» Z« WOL-
TERSDOR.F. Cl.  V, Gen.  C, CRONSTEDT.
§, 220 . VOGEL, p. 49I. §* 78 *

Nullus eft mineralogus, qui Wismutum
mineralifatum non admittat , in eo tamen
incongruo & lato fenfii,  fiib quo minerali-
iatio hucusque propofita fuit. Cum veroi
metallum hoc absque immediato conta&u
fubftantige ignese tnox effluat e mineris, qui-
bus inhaeret (a ), fie videtur probabilius, id-
ipfum non mineraiifatum nec calciforme ,
fed nudum Temper exiftere,

(a) mathesius Predig.  9. p« 141. stake.
Metallurg. Pyrotech. Sefi M, c. 3. n. 38.
IHPERAT. Hifi. Nat.  1 . 18, C. 19. SCHWED.
abhandl. Tom A.  pag. 90. schlutter.
Probierluchi  c, 16. §. 2,

§. 223.

analysis. ismutum non eft fpecies Stan-
ni conftans Sale metallico , Sulphure craf
fiore, Mercurio, Arfenico, & pauca terra
( * ), led proprium metallum, quodACRi-
Pola ( b  ) Plumbum cinereum appeliavit. E-
jus vitrum depurat in cupella Auxum, &
L 2 Ar-

Argentum, ut vitrum Plumbi (c)>  Cen-
tenarius Wismuti ex acido Nitri cum aqua
praecipitatus, dedit mihi quadraginta fep-
tem grana metalli perfedi absque ulloaddi-
lamento reducentis fubftantiae* Sulphur
cum Wismuto ejusque calce conftituit mi-
neram nitidam, ftriatam, antimoniali fimi~
lem, eodemque tempore fublimatum chaly-
bei coloris conftans aciculis tenuiffimis, qua¬
le etiam dat regulus Stibii cum Suiphure
fublimatus. w ismutum Cobalto mixtura
dat vitrum caeruleum , purum vero non i-
tem (d),  Idem cum Eorace fufum dudi-
litatem aliquam obtinet, & depuratur*

(a) HIST. DE L  ACAD. DES SCIENC. 171a.

p- 55-

(b) De Re met all.  1* 9. p. 349.

( c) justi. Chym. Sc hr ift.  I. AbbandU I,  p.

16. waller. Metallurg.  p. 145.

(dj BRAND. Adi. Svec.  1735. p. 3.

§. 224.

usus. IVfetallum hoc Argenti mineras in-
dicat, hinc fepius argentiferum eft (a').
Dantur tamen Argenti venae fine Wismu¬
to ( b ), quales funt Hungaricae (c ), & aliae
plures» Idipfnm ex mineris facile &diver-
iimode educitur, nempe eodem modo, quo
minera Stibii depuratur(§, 2,14,);. nec non
cum duabus partibus fluxus crudi in ip-ne

folli-

!<$5

follibus animate (d)  , fimplid mlncrarum
uftulatione (i) y  aut fornace propria, quam
deforipftt Sc  pinxit diiigens cancrinus (/’),

(a) Ut opus non fit rautari in Argentum
prout cen fee alexnus' Bergcronrck. Tit.
16.  p, 135.

(b ) henkel. FI. Saturn -  C. p, 208.

(c)  Nec verum eft Wismutum repertum
fuifle fecundum Umiaks Uratislavien-
fes in Hunga-ria a pud Pugganz.  POTT.
d'e V/ismuto.

(d) cramer.  Probierhmft.  73. Proeejf,

SCHLUTTER. 1. C. §. I*

(e) WALLER. J. c. p. 386,

(fj 3 L c. 16. Stuck,  §. 95. Tab.  x,1.^69.

§♦ 225*.

. GRDO SECOND US*

Met all a duct ilia,.

’ Genus,  XXXIV* zincum ( 0 ) *

diagnosis. Cuprum fiifura. flavo colore tin-
git*

Siiblinjatur in forma metallic^.

In igne folvimr in fa viliam bydinam (bj
cum ftamma lutep-v.iridi (c>»

(a)  Mallsabiiius Ferro crudo, branp*. l>  c.
11. 1735. p. 6. Veteribus ignotura,
prim um a scheederq-  Marchadta palfi-
h  3: da

166  { &■■—» rgjjjf*""*'

da di&um. hist, de i  acae>, ties sci-
ENC. 1735. I. p. 7.

(b) De hac meminit etiam dioscorides, I.
5 . c. 85 -

(c) HIST. DE L ACAD. DES SCIENC, 1 . C. pig.
S 3 . NEUES HAMBURG. MAGAZ. Tom. I,

p. 250. pott, de Zinco.  p. 14,

§. 226.

species I. Z. Calciforme ♦

Sulphur nullo modofoIvitZincumC^) aut
ejus caicem 3 hinc minera Zinci nulla poflb*
bilis. Qui vero nudum dari credunt, do-
ceant rnodum, quo absque ullo additamen-
to e mineris educi queat, ut Wismutum,

Varietates £l)  Lapis c dammar is.

fallop. de Metall.  c. 12. Calamina, wal¬
ler . Sp.  248. linn. pag. 126, n. 5.
WOLTERSDORF. CL  V* G. B. Sp ♦ 2,
GRONOV. Sap.  p, 3  I. n* I 3 ..if, CRON-
STEDT, §♦ 228. 2,

Opacus, Bolo limilis , in ducatu CarintbU
copiofus , non procul a Galena plerum-
que degens. ,

b ) PJeadogalena (b)  ,
waller. Sp.  249 . LINN, 1. c, n. 6,  CRON-
STEDT. S’. 230. pott* de Pfeudogd.

'  Semi-

Semipeflucida, laminofa, piciformis, phos-
phorea (cj  multicolor, fepius tamen fu-
fco-fiava , amorpha 8c  cryftallina j cry-
ftallis fuhrotundis, polyedris*

Terra base metaliiqa ineft & Vitriolo albo
(§, 95 .)  ac nonnull'is Plumbi & Cupri
niineris>

(a) BAYER ISCH, ASHANDL. Tom.  If. P. 2 , p.
258. HIST, DE L’ ACAD. DES SCIENC.

1743,. i. p. 93, marherR. dc Adfinit , p.
132*

(b)  Videtur hsc Plumbago matsesii. Pic-
dig- 9'  p. 142 .

(c)  NEUES HAMBURG. MAGAZIN. L C, p, 2§ r \,

§, 227.

analysis. Lapis calaminaris non eft mine-
ra Ferri (a)  , non terra arfenicalis (if),
nec Pteudogalena dilapfa (V), fed Calx Zin-
ci inhaerens Argillas aut Bolo martiali* Pieu-
dogalena Hangar ica conftat terra ferrifera
flilphurata, metallica Zinci , nee non alca-
litia & vitrefcibili* Huic fimile quid obti-
nui ex Lecho rainerse Cupri. Havas fufo cum
lcoriis. crudes liquationis 3  vitro * alcaU ve-
getabile, & Lithargyrio. Solution! Pfeu-
dogalenae in fpiritu Nitri & aqua regia fti-
pernatat fubftantia quaedam fufco-grifea,
quae in igne ardet & olet ut Sulphur (d)<

(a) BAUMER*. Mineralog.  P*. I. p«. 45 ,°*

L 4 (b)

16%

(b)  HIST. DEL*. ACAD. D'E BERLIN. Tom.  IX.
p. 42.

(c)  NEUES HAMBURG. MAGAZIN. 1. C, p. 252 .

(d) Idem obfervavit. roiT* in DiJJl de PJm-
dogal.

§. 228 -

uses. Calcem Zinci addito inflammabili
liaudquaquamreducibilera dixit hellot ( 4 ),
fed contrariiun demonftravit Cl* marcgra*
fids , qui ex iapide calaminari , Pleudoga-
ieiia tofta , Cadmia fornacum, minera ga-
Ienica Goslarienli, & terra Vitrioli albi,
perfeftum Zincam , in igne valido, addito
carbonum polline obtinuit. Hanc ip fain
redudionem cum litfiatura Ferri ex Iapide
Calaminari Carinthi£  feliciter inftitui in re-
torta ex Molybdaena Cellenli fada. Cala-
ininares noftri hac methodo tradati dant
ex Centen. Zinci libras fere triginta, Pfeu-
dogalena vero Hungarica exiguam lane co-
piani, imo & quandoque folam favillamla-
naj limilem in collo retortae.

(a ) HIST. DE x’ ACAD. DE BERLIN. Tom.  II.
p. 51 — 54.

§. 229.

Notiffimum Orichalcum ex Cupro, terra
Zinci, & Carbone parabile. Hoc modo,
apuct nos, ex centenario Cupri obtinentur

Ori-

j&cj

Orichalci librae 140. & i?o» Hunc in fi-
nem Calaminaris non crudus fed uftulatus
adhibetur , licet torrefadio haec minus ne-
ccfiaria fit (§. 1S2* <?.) imo & fisepe noxia,
Verum tamen non omne Cuprum, nec quas-
libet Cadmia foffilis huic operi idonea eft.
Inprimis vero nocet Plumbum C a')  Cupro,
ac Ferrum Cadmite mixturm Hinc Plum¬
bum probe eliquandum , Ferrum vero fe-
parandum uftulatione lapidis , calaminaris.
Hoc enim modo Zinci calx volatilis facta,
txceptaque, ut Ai fenicum, camino horizon-
tali , pura colligi, & udlitcr adhiberi po-
teft,

fa) AGiucotA de. Nat. Fu/jik  1 . 9.

§. 230.

Gtuomodo in inferiors Hercyrtia , in fniio-
nibus minerarum Plumbi & Cupri, quibus
Zincum inhaeret, ope fellce lapideae in an¬
terior! pariete fornacis, in eadem altitu-
dine cum fiftula collocatae excipiatur, do¬
cent SCHLUTER ( a)  &CANCRINUS ( . Dll-

rante hac operatione oritur Cadmia for-
nacuni ( c  ) Orichalcum rude, & tormen-
torum bellicorum fufioni inferviens , con-
ficitur.

(a) Hi'tttenwcrke,  C. 40*'

f b) 1. c. 8* Stuck.  §, 35.

(c) DIOSCQRID, L. 5. c. 84*

§• 2 ?!,

170

§• 231.

Genus  XXXV. Platinum.

DIAGNOSIS. Nihilo levius }  imo 8c  gravius

Auro puro (<z).

Conftat granulis albicantibus a  fixbdu&ili-
bus.

Primus wood. A. 1741. dein. Anu  de tjl-
loa(£)  A. 174s* novum hoc metallum
in America vifum 5  Europe notum red-
diderunt.

(a)  Inpuri Platini gravitas fpecifica' fe ha-
bet ad aquara ut 16995. ad 1000. pu-
ri ut 18240. ad 1000. pnriffimi autem
ut 1924a imo & 22Q00. ad iooo.
CR.ONSTEDT. §. 179 * 5 -
( b } Relation de Voyag. a  /’ Amerique
meridian,  P. I.p. 606.

§. 232.

species P. midunn

LINN. p. 141, CRONSTEDT. §♦ VOGEL* p* ^ I 7*
LEHMANN. §. 6 1*

Refiduum ab Amalgamate Auri, hinc il-

lud, quod ad nos venit, raro purum eft.

§* 233 *

i?i

§: 233.

analysis.  Platinum non atnmittit in aqua
regia, Suiphure & Hepate Sulphuris par¬
tem inflammabilem ( §. Unitur fa¬

cile cumZinco, Argento, Stanno, Ferro
liquato, eadem adfinitate cum Plum’bo,
Argento, Wismuto, difficilius cum Hy-
drargyro (a),  Solutum in aqua regia non
tingit partes animalium colore rubro , nec
inde precipitatum cum Natro volatili ful-
niinat ut Aurum ( b),

fa) lewis Experienc. fur pulfieiirs mettle -
res Tom.  Ill* Hi ft. de la P/a tine  VII.

(b) V. plura in schwed. abhandl. Tom.
XIV. p. 303. Tom.  XXVI. p. 22g. &
Tom.  XXVif. p. 167 .hist, del’ACAD.
DE BERLIN., Torn.  XIII, p. 31.

§• 234*

usus. Hjfpani inde varia conficiunt (<*)*
Aurum Platino vitiatum dignofeitur, dum
foluto in aqua regia additur lolutio Salis
Ammoniaci, aut Vitrioli cuprei, illud enim
praecipitat Platinum, hoc autem Aurum.

(a) HAMBURG, MAGAZIN. Tom.  XXII. p. 283,

§• 235 .

Genus  XXXVI. Stannum.

DIA-

1JZ '

DIAGNOSIS. .Ajbidum , ftcxione ftridens.
Metallum ignobile nullum Stano revius {a).
Adfine admodum cum Zinco & FIumbo(£).

(a) Ad aquam fe habet ut 7-400- ad 1000.
CRQNSTBDT* §. igO. 11. 7471, ad 100O.
WALLER. Gen.  49. 3.

(b) HIST. DE 1/ ACAD. DUS SCISNC. I707.

1726. I73.S. I742.

§. 236 . ' , ;

De exiftentia Stanni nudi (a)  dubitamus,
nam & Cornubienfe III* a  linne ( b  ) tale
effe negat autopta brunnichujs. ( c  ), Sed
nec mineralifatum absque omni dubio ad-
mittendum efle, docet tabs minera Stanni
nondum ha&enus vifa, quse ex unione
Sulphuris cum hoc metallo prodit, nec non
omnes fblo igne carbonis facile reducibiles
ejusdem fpecies , nunc enarrandae*

(a) mathesius Predig.  9. p. 139. albin.I.  c.
Tit. 16. p. 130. HIST. DP, L t  ACAD. DES
SC1ENC.I73B* I. p, 15. RICHTER. MitS*
b. 41. Gen.  1. waller. Sp*  28$.
fb) Syfl. Nat.  III.p. 256.

(c) Ad CRQNSTSDT. §., igS.

§. 237 .

speices* i*  S. cddforme*

Vane-

Varieties  a ) cryfiallintim «

waller.  Sp. 289. linn.  p. 130.,n. X. CRON-
STEDT. §. 18 X. WOLTERSDORF.C 1 . ¥ 11 .
Gen.  E . Sp.  1. yogel. p. 460. §. 60,  a.

Calx Stanni mineris mixta, figurata in
cryftallos nigras , aut fufco nigricantes,
ponderous, piano aliquo introrfum angu-
lato, aliis vero irregulariter fepius effufts.
Hue pertinet & fola magnitudine cryftal-
iorum diverfum Stannum ( granulatum )
grams cryjiallims aggregatis.  linn,  I. c» n, a*

Cryftallus Stanni folitaria, o&oedra, alu-
minofae fimilis, alba, fovens Stanni lib,
30 — 40. in Muleo Borniano eft.

b ) fpatofum ,

WALLER. Sp.  291, 1. LINN. p. I3I,n. 4, JU¬
ST!. §. 120 .

Calx Stanni terris mixta , coagulata in la-
pidem ftmilem Spato ponderofo.

c ) amorphum ,

LINN. p. 230. n. 3.

Minime cryftallinum, cseterum idem.

§• 338 -

analysis. Stannum cryftallinum & amor,
pbutn conftat ],) CalceStanni facile redur
cibiii ab ignito carbone (a ), & in ollula
c um ftuxu docimaftico, Borace calcinato „

, P ice >

174

pice , & fimilibus, Arfenico tamen uftula- !
tionis benefido prius expulfc. Hie vero
cavendum, ne redudum Stannum, diu-
tius ac par eft, in igne relidnm, denuo in
ealeem abeat, aut Proba e furno educa-
tur antequam calx reduda , & ab hetero-
geneis Probe fuerit feparata. 2 .)  Terra
martialli, quatn extrahit Magnes ex mine-
ra uftulata. 3 ,) Arftnftocalciformi, quod
tamen non femper adeft (b).

(a )  imperat. Hiji.  Afe.L. r7.c. 13.. erker.
Aul. jubterran . p. 169. lohneis. Be-
richt . P. VII. p. 174. volkmann. Sites
jubterran . P. II. c. 5. §. 4, beuters

Probierkunft. Procejj.  59 .

(b) Nullum in cryftaliino Altenburgenfi.
HIST. DE L 5  ACAD. DE BERLIN. Totn.lll.
p. 37.

§• ^ 39 -

Lapis Lydius Auri Stannum dicitur ab
hellot* fa).  Idem Auri, Argenti & Cu-
pri dudilitatem vitiat, nec ab Auro fepa-
rari omnino poteft, nifi cum Cupro fufum,
dein cupellatum (b)*  Stannum fovetter-
ram in acidis fblubilem ( c ) , zincinam
fubftantiam , ac plerunique etiam Arfeni-
cunr (<£)♦ , Metallum hoc itaque Zinco
maxime adfine eft (<?).

(a) HIST. DE H  ACAD, DES SCIENC. 1735.

p. 311.

(b)

175

(b) F. HOFFMANN. 1. C. L. 3 . Ohf.  20 .

(c)  HIST. DE L  ACAD. DE BERLIN. Tom.  IX,
P- 45 -

( d) I. c. Tom.  III. p. 3*5.

(e) 1 . c. Tom.  XII. p. 125. WALLER, Metal-
lurg . p, 141. 142.

§• 240.

A'linera Starini priusquam fundatur tor-
reri, dein tundi & lavari lolet. Fornax
fufioni huic idonea eft longa & angufta ( a )
lapide arenario, loco foci ex pulvere carbo-
num , inftru&a, interne luto obdu&a 5  e qua
patulo oculo redu&um metallum incatirium
decurrit, qui Isepe carbonum pulvere con-
fpergi debet, ne adbaereant recrementa,
& aliudmetalli avolet. (/>)•

(a)  imperat.  1. c. c. 15.

(b)  Sunt verba libavii. Art. Prohat.  L*
2. c. 13. V. etiam wallerii Metallurgy
P- 338—345.

§. 24 ^

Genus  XXXVII, ferrum*

diagnosis. jVlaximc elafticum.

Tardijfime funditttr , diu fufiinens
(a),

Cum acido Vitrioli conftitituit

C §.  94. !♦)•

ignitionem

Sal viride

Exd-

17^

Excipit inflammabile etiam absque fufione.
( §. 18 6 .)«

Optimum , pejfimiwiyite vita in(lriwienttim(b'),
Ferrum ubique eft, cum nec animaiiaac
vegetabilia (c)eo  deftituta fint,

(a) ubav. Comment, met all.  L. c. 9. p. 38.
{b ) pun. Hift Nat,  L. 34. c. 14.

(c) COMMENT. BONON. Tom.  III. p. 244 &
Tom . IV. p.475. HAMBURG- MAGAZlN*
Tom.  XIII. p. 41. shades DiJJi de ter¬
ra fanguinis bumani Gating.  1735*

§. 24a.

species I. F. nudum ?

Adr

[  mittunt CHARLETTON (a)  , VOLKMANNDS
(b)  , RITTERUS (c)  , WALLER1US (d)  , CARTHEU-
SER ((?), A L 1 NNE (/), LEHMANNUS (g ) , VOCE-
L 1 US (b  ) , & SrOYUS (?').

Negant cronstedtus (F),  woltersdorfius
CO, JUST 1  ( m), & Hellotus ( n  ).

Mufeum Academic Freybergenfis oftendit
etiam Ferrum nativum , quod referente
Cl. P. pod a qui ejus fpecimen Pragse in
mufeo Borniano vidit, eft mafia Ferri Tub-
malleabilis bine inde ochra adfperfa abs¬
que omni lapide adhserente, textnra Fer¬
ri minirne porofa aut ftriata, quaiis Tem¬
per in pane metallico'obfervatur* Partes
ejusdem quaedam attradoriae, reliquse ora*

nes

177

nes demtis maffulis ochraceis, retra&or'ee
font, In aqua forti partim folvitur abs¬
que efter vefcentia, folutio viridefcit. Mi-
hi inperceptibile eft, adeo rarum efte me-
tallum nativum, ctijus terrain tanta copia
ubique expofuit rerum natura, unumque
locum ex tot millibus, privilegio hoc eft,
fe munitum, ut nullum lit miraculiim ma-
jus .Ferro nudo (<?)«

(a) Onomafi . p. 293 .

(b) Sikf,fubterran.  P. II. c. 7. §. 7.

(cj Mus. Gen.  I. Tab. 8 . fig. l.  A.

(d) Sp.  2§i.

(e ) Mineralog.  71,

(f) P. 136. n. 1. Mus. Teffin,  p. 56.

tg) §• 81.

( h )  P. 476. $. 69. ,

( 1 ) HAMBURG. MAGAZIN. Tom.  VII. p. 44!.

(k) Miner alog. Cl.  IV. O. i. 7,

( l ) SyJL Min.

(m) §. 98.

( n ) HAMBURG. MAGAZIN. Tom.  VIII. p. 288.

( o) j For rum inveniri purum ratsquam a vete-
ribus fcriptnm.  agricola. de Nat « Fof-
fil.  1 . 8. Op.  p. 645.

§• 2 43 *

2*  F. mineralifatum*

Calx Ferri phlogiftica Sulphure foluta, a.-
liisque partim terreis 3  partim veto metalli-
r  M cis

175

cis particttlis unita Pyritem conftftiiit , "feu
Proteum foflilem polymorphum^ quern non
ab aqueo humore datum, fed a vapore ful-
phureo idoneis terris excepto'genitum ad-
gnofcent illi, qui arcana natural interiore
lacrario claufii , chemia faccm prseferentc ,
rimatttur. E-arum indoies Sc unio diverfa
varietates Pyritum, plurimas introduxit ,
nempe amorphum , cryftallinum , tdfula*
turn , tuberculofum s  globofum , renifor-
piem 5  foperficialem, nitidum, granulatum,
fibrodim, concentratum, botryoidem, tri-
gomim, incruftantem, colJiquatum , alios-
quc C a) +

[a] Pyrites diverfimode figuratos liabcnt.
agricola, de Nat. Fo/f/i.  1. i o.'Op.  p.
658. gesn. de fig. Lapid. Tit. 2%. Kn¬
eel. de re met all.  ], 1. c. Ig. 20. ephem.
nat. cORros. Fol.  VI, App.  pag. 221.
RICHTER. Mus.  P. Ill, Se&.  2. c. i . Gen.

4. HENKEL. Ppritolog.  SCHEUCHfcfcR. It.
Alp. Tom.  I. It.  I. p. 4, 5, MUS. TES¬
SIN. p. 44. Tala.  2 . MUS. FRlDERICl. REG.
P. I. Sec/.  2 , PONT OP PI DAN. 1. C. P. I. p.
304. BERTRAND. EJJhy fur les Montagu.
C. 16. p. 282. SMIEDEL, Foffil. Gleb.  p.
3. Tab.

§• 244.

3* F. calciforme ♦

( ) Figuratiim ,

Farie-

Varietates  a) cryjiallinum.

WALLER, Sp . 2S2*  LINN. p. 137. n. J. POf
da  in Additam » LINN, JeleSias DiJ -

fert ♦ p. 2 {2, n. I, — 3,

Cryftalli parv©, nitidse, polygon©, rubi-
neae, retradori© , infidentes Schifto grifeo
micaceo, in ducatu Stiria  rcpert©.

b ) Spatofum »

Waller* Sp.  2,53. 3. linn*  p. 141. n. 26.
WOLTERSDORF, C 7 . VI. G. D. Sp.  3,
CRONSTEDT, 5 * 20 $. VOGEL, pw66,
§. I 3 * R)DA. 1 »C. p. 2 ^ 9 * 7 .

Facies plus minus fpatifbrmis , ita fenfim
obliteratur, ut lapidem calcarium refe-
rat. Lapis intradabilis in acido Vitrioli
maxima parte folubilis, uftulatus niger
fit, In Stiria  quatuor ejusdem varieta-
tes numerantur, nempe fpecularis, al-
bus, ruber, & flavus. Hue pertinet &
ferrum fpatofum Stoilbergenfe rhom-
boidaie & cubicum (.a)  , etfi multum
differ at a Stiriaco,

( a) konig, Regju Mmttd*  c, p* 39*

§• 245. ,

C) Micaceum.

WALLER* Sp, 254,  5 *

Mj 2 .

i8o

2* 2 66,  linn,  p* 139* n. ig. 19. 21*

CRONSTEDT* §. 2  I I. 4. PODA, 1 . C* p»

2^8. 6 ,  263. 46.

Conftat lamellis nitidis, modo ititra&abili-
bus j modo vero retra&oriis.

d ; Smirk* '

linn*  1. c*n. 17.

Hoc retra&oriumj duriflimum, fepius ace-
rofum j ex fquamulis minutis, intricatis*

e) Stalatlitkum,

WALLER* Sp.  2 ^ 3 * I. 2^8. 7 * fig*  20 * PO¬
DA. 1 * c* n, 1 6.  17*

Terra martialis pura , in fitfuris rupium ab
a^ua ftillante depofita 5  fuperficie ochra-
cea, Ferri valore iniigni, Flos Ferri al-

buS WALLERII, JUSTI , VOGELII & BERTRANDI

mihi ignotus, aut idem forte cum Stala¬
ctite Coralloide (§.  29* c,),

f ) Pijiforme,

WALLER.. Sp,'X6l.  <?♦ WOLTERSDORF. I. C.
Sp,  CRONSTEDT. §. 200. 2. LEOPOLD*

\ It. Svec * p. I o. Wolfart. Hiji, Nat,
i&/?* p. 27. 1.7%. 13 — 1^.

(*0* VOGEL, p. 479* O, LEHMANN*

§, 81. 3. poda. l,c, n* 21. 4^. 2,

Fragmenta intra&abilia & retra&oria, lub-
rotunda aut amorpha, fufca , aut h$ma-

titica,

titica , levigata, copiofo & molli Ferro
fcatentia.

(a) Con funditurl cum Topho pififormi 1  (§,

2 - 7 * c *)

§. 246.

( * ) Amorpbmn.

Varietates a,) Mctgnes ».

[waller. 5 /?. 2^9, linn.  p. 142* n. 27*

WOLTERSDORF. 1. C 4  5^, g* CRONSTEDT.
§. 209. I. VOGEL. p» igl.  POL)A. U

C« 4.

Ferriim attrahit 5  polos oftendit*.

b ) Nigricans*.

WALLER. Sp,  2<4* LINN. p. 1 38 '. 10.

‘ . CRONSTEDT. §♦ 209. PODA» 1 . C. 3 ,

SsEpius retra&orium eft. t

C); VltlgUYC*

WALLER. Sp.  2<f S* WOLTERSDORF.}.

C. 4 . JIJSTI. §• LOU IQU PODA.

be. 13 .

Proprietetes nee prioruna 3  nee fequentium
habet.

M 5

1

§. 247-

iga

§* H7*

V Hematites.

WALLER. Sp.  258. linn. p. 140. n, 22. 23.

CRONSTEDT. §. 201 . LEHMANN. §. 8 1 . 2 .

vogel. p. 478. y-  richter. Mas. Gen
3. Tab. 8 . fig.  3* poda. 1 * C. 5.

»

Intrafrabile , rubrum ; tritura quoqiie ru-
bente, Ferrodiv.es, etiam fibrofum-fibris
concentrates, non raro & corticpfum.

G ) Friabile,

WALLER. Sp . 261. 2fe. CRONSTEDT. §. 200 *
I. VOGEL, p. 479. 7T. JUSTI, §.  log.

LEHMANN. 1 . C. $. .TODA. l.C. 43. — 47.

' -

Terra Pyritis, Vitrioli, aliorumque dilapfo-
rum lapidum ferrariorum , ab aquis ab~
• • repta & hinc inde depofita.

f) Aftnofum.

WALLER. Sp.  260 . WOLTERSDORF. 1 . C. Sp. J.
poda.  1. c. 3. an idem cum F. arenofa
LINN. ? non dixero.

Fit granis exiguis, nitidis, atris.

g) Sinopis.  ' .

BRUKMANN. Magna}. Torn.  I. p.281. CRON¬
STEDT. §. 6g. PODA. 1. c. 55  — 51.

Habitat in Hungari&  fodinis, ruber, quan-
doque -inquinans, a4 Chalybein fcintil-
•• :  * Ians,

tens, cum Natro fixo-vitrefcen-s, mineras
quascomitatur perpetupincludens {a').
Species legitim® iapidum ferrariorum dif-
ficillim® , nondu® detedte, nec unquam
detegendse. Eadcra varietas retra&oria
& intradabilis; terra njetallica. in omni¬
bus urn, origo tjnilis ex alia, limi.tes.nul-
li. Hinc quaelibet regio alias alit, at nub
la pllires rarioresque ac Svecia  Regnum,

( a) V. Tentam. Minsralog. de Stnopi Hun-
gar. in  anno rfiSTORico->>TUK al y V..

§• « 4 &.

analysis. Ex Sulphate, testa- njetaJIica Fet>,
ti, aliaque Ipecifica in acida folubil-i confta-
te Pyritem , jam pridem docuit hknksliu%
Similem miaeraro.dat Sulphur cum, Vit no¬
lo Mania, in. igne claufo,fed absque ngu-
ra , quam naturalis,. b.abet a. terra, alcaiina
determinate probabijiter ab a.cido Mq.rite*
Quant it as Ferri huic inheerens certiijs via
humida , quam uccadetegitun. JJunc in
finem debit© n\odo inde expellitur in igne
apett© Sulphur., tefduum folvitw ig. acido
Vitriolic Kitii, Marias >  Aqu? reg-ise, fclu-
tum ex qup’ibeo apido prsecipitatur rj^ali
%o., qupd dein, feo.rfim fikrgndgm,,, edul-
corandum, &• cqngrua methodo exammah-
dum. quantum Ferri co-ntineat, Siq valo-
M 4 res

i84


res fimul fumpti, vel & folus ille , qui ex
maxima parte pra?cipitati prodiit, nec non
pondus refidui infolubilis, qusefitam Ferri
copiam demonftrat*

nemo hucusque docuit. Certior Gellertia-
na , fed laboriofa & faepe infida eft. Ex-
pertus loquor, fumma patientia tra&avi ia-
pides ferrarios variis modis , quos praefcri-

bant ACTA SVECICA , CK.AMERUS, SCHLUTTERUS ,

lehmannuSj & alii, &paucos vidi, quiopta-
tam Ferri copiam dederint. Ego bono
cum fucceflii examina haec inftituo cum mi¬
ner® prius cum oleo lini toft® centen, i.
Eoracis calcinati* centen. a. Nitri cent. i„
& Calcis vivae libr. 7. lie enim debito igne
adhibito ex omni lapide ferrario prodit Fer-
rum faepius malleabile. ' Id ipfiim ex quali-
bet minera obtinetur etiam ft ejusdem cru-
dse aut torrefaft® centenarius mifceatur
cum cent. 4. fluxus nigri, pollinis carbo-
nura libr. 24 .  mifceli® ex ®qualicopiaAr-
fenici ( §♦ 2,17.), & pollinis carbonarii, nec
non modica quantitate vitri pulverifati *
fed crudum valde , nec malieo cedens.

§• 249-

Ferri certam & infallibilem

§• 250.

§• 250.

Officinarum oeconomite plurimum inter-
eft fcire qualem copiarn Lechi, aut mail®
metallic®, Pyrites ille in igne prsbeat, quo
liquatio prima perficitur. Examen hoc di-
verlimode inftitui poteft , & qiiidem i.)
cum tribus partibus fcoriarum prim® li-
quationis , a,) cum tribus partibus fluxus
nigri, & viginti quitique libris Calcis viv®,
3.) cum tribus partibus Pyritis pulverilati •
& una lapidis ferrarii, nec non 4.) cum®-
quali copia vitri, & tribus partibus Bora-
cis calcinati. Prima , fecunda , & tertia
m thodo prodit Lechi major qualititas, fed
hoc minus purum eft, nec in acre libero fa-
tifcens ;  quarto autem modo obtinetur Le-
chum purius , non adeo copiofum , quod
intra aliquot horas in pollinem nigrum di-
labitur, (§. 130.) (a),

( a ) schlutter . Prohierhich,  c. 11. §. z,  3.

§. 251 -

Terra metallica Ferri nunc inhatret Calci,
nunc Argili®, nunc Marg® , nunc veto
terr® filice®. Hinc Japidum ferrariorum
diverfus ad ignem habitus, hinc ubique
varium tarn copia, quam qualitate Ferrum
educitur* Qualitatem quod attinet , id

du-

%  8  6 .

duplex eld > nempe ductile aut fragile. Ducti¬
le voqatur ilhjd, quod fine fractura in ornni
datii extendi & fleffi poteft ; fragile vero
clenuo duplex 5. idque calidum 8; "frigidum.
Calidum. malleo ceditfi.il> ignitione , nec ab¬
ler; frigidum autem malleo obtemperat
frigcfaclum, refill it ignitum. Ferrum, fra¬
gile. calidum Pyrites ( §.2,43 J ia} x  frigi¬
dum vero F, Haematitesvulgare, & fria-
bile. faepius, largitur,

(a ) siiOMiii. Minemlog. Svec. c,  1 3,.§,.6, n. 4.

§•  $5  %*-

usus.i 1 uMurn metallum Ferro utilius , nul¬
lum antiqu.'iis, nullum denique quod raa-
jorc copia hucufque merit eliquatum, Cum
ergo plurimum. referat, ut bouse notsg fer-
rum producatur it.a haec potufimura lunt
obfer vanda. . i

1.  Indoles, cujusque lapidis probe atten-
denda , quae docet, an. bonum , an ve¬
to fragile Ferrum. largiatur, & an facile
ant difficultor- in igne. final 5 qui enim
bonum 5  aut frigidum fragile Femim
preebent ?  uftulatione non egent 5  econtra
vero qui. daiit Ferrum fragile calidum
priu'S uJfulandse fuat,. & qui dMculter
in igne liquelcunt, hi cum aliis mineris
( a)  aut term mifeendi > ut- facilius li-
quari potlint. .

2,

;>4

2* Fornaces alt®, feu njajores, majorem
etiam Ferri copiam in dato tempore
largitmtur, nee fylva&adeo devaftant, lit.
minores.

Miner® Ferri eakari® aeri libero diu ex¬
port® facilitis fundimtur, quam e fodi-
nis; reeens edtift® j qti® vero argillof®
aut pyritof® funt , corrigtjntiir lapide
ealcar io 4

4, F err urn ealidum fragile ferius e foco.
extrahendum,.

v Ferrutn frigid um fragile corrigunt mi¬
ner® pyritof®, aut ha.mm fcori® (/>-) .

6 .  Probe attendendum ut mi'nera. rite fun,-
dating retardata enim fafio  redufbonem
impedit, Ferrumreddit mpumm

7, Carbones nee imtiliter ditlipandi 5
ac debita miner® liquatio requirit.

8*. Scori® fufi'oneirt promo vent, tnetallum
depurant > abigne protegunt, bine nun-
quam penitas, extrahend® (d}..

(O BROMEL. I. e, BOSEN-. HmiS&al'tWigS
Prmcipia $k*gr HntUn  &€, PvC

(b) cancri-nus  L e, 3.. Stuck..

(c ) J.USJR Clrviu. Shrifts  f. Aktheil.  5.. 0,

4* P- 83.

(d) waller. Metallurgy  p. 283.. 2 S3.

' %  253 .

183

§• 253.

V erum tamen liquatio h$c etiam optime
inftituta 5 non purum, fed crudum Ferrum
largitur , quod nova fufione depurari, &
malleo extendi debet, ut requilitam du-
dilitatem acquirat, ant in chalybem verti
queat. Hunc in finem

i. Ferrum crudum eousque liquandum do¬
nee omnes ejusdem partes debitam metalli
indolem adepts, & heterogenea omnia,
fub prima liquatione ei immixta , nec in
Ferrum unquam miitanda, fcorificatio-
nis beneficio hinc feparata fuerint.

a* Strudura foci aptanda fingulari naturte
Ferricrudi, prseterea cavendum, ne car-
bones etiam in hoc opere inutiliter con-
fumantur*

3. Ferrum fufum & depuratum eoufque,
donee heterogenea omnia dillipata, par-
ticulae metallicas omnes probe redudae
& ardius invicem connexae fuerint,
chalybem conftituit.

4. Hoc pluribus modis, nempe caementa-
tibne ( ct ), immerfione, inundione, ex-
tindione, & fufione paracur*

5. Attamen bonitas chalybis non a tola fu¬
fione , tod etiam a peculiari lapidis fer-
rarii indole (b) y  & a Ferri debita qua-
litate depended

ft.

6. Induratio chalybis promovetur extin-
dione ejusdem igniti in aqua frigida
pura, aut mixta cum Salibus alcalinis,
Nitro, urina, Sale com muni (r}, aliisque*

7» Sic obtinetur Ferrum duriffimum , fum-
meelafticum, ductile, fibrofiim, magis
fonorum, cum Silice fcintillans , ferru-
gini minus obnoxium , Auro & Gem-
tnis utilius.

(a) schwedeneorg. de Ferro.  §. 24. Ham¬
burg. magazin* Tom.  XV. p. 48.

(b ) mathesius. Predig. 8 •  p. 109.1MPERAT,
Hifi. Nat.  L. 18, C. 18* SCHEUCHZER.
1 . c. Tom.  I. It.  II. p. 8 1 * JusTi. 1 . c.
Tom,  I. p. 107.

(c) PUN. Hift . Nat.  L. 34. C. 41. CZESAL-
pin. de metall. L.  3* c. 6.

§• 254,

Genus  XXXVIII. Cupkum;

DiAGNosis.Conftituit cum acido Vitrioli
Sal cseruleum ( §. 94* 2.) ♦

Solutionem Natri volatilis lapphirino colo¬
re tingit ( a ). . 1

Liquatum flammam viridem reddit,

Ex acidis praecipitatur a Calce & Natro fi-
xo colore viridn

(a) waller, ad hi/erne Tent . Chym,  7,
not.  e. .

MS*

190 . ^iass-^sasssgy

§• 255 -

species  i* C, mtimm ?

Dari Cuprum nudum a precipitate diver-
film , dubitat brommelius (a)>  & nunc
etiam //A, a linne  Certe in plerisque

fodinis ( c)  , ubi hoc (Cuprum reperitur,
ibi & aquae caementariae, aut dilapfe Cu-
pri miner® reperiuntur, unde vitrum Cu-
pri natum > & ex hujus folutione metal*
him praecipitatum fuit. Cum vero hoc
ipfum in acidis inflammabilem partem amit-
tat, ideoque abdra-ctionc, aut additoNa*
tro in forma calcis , non vero metallica,
hincfeparetur, he pa'tet fblum Cuprum
etiam via humida reduci poffe opephlogi-
fti , quod Ferro, aut ejus terrae metallic
cae inhasret r§^A, Qui hoe putant pa-
radoxum, oilendant Cuprum lolvi ab acidis
absque ulla ja&ura principii inflammabilis,
ut metalla nobilia; vel aiium modum do-
ceant, quo ex acido humore in forma
metallica educitur.

(a) Mineraiojr,  Sver. c* 12. §.

(b) p.143. »• i»

(e) CANCRtNUS. .1  c* 8. Stuck'  §» 12,

§. 256.

2. C, mineraUfitimh

Vane-

I$I

Varictatcs  a ) fiuvum.

WALLER. Sp. 276.  277. LINN.p, 115. n . 6.
& p. 144. n. 4. woltersdorf. CL  VI*
Gee. C. Sp.  C* 7 * gronov. Sap.  p. 38*

n. 44.—go. LEHMANN. §.  80 . I. CRON-
STEDT, §. I ij6.  VOGEL, p. 466. A.

"Sf  ulgatiftknnm , pallide flavum , ftepius
amorphum , chalybe non fcintiJlanE fatifc
cendo producens raineram Cuprilazuream.

b ) cineream.

WALLER. Sp.  273 * LINNv I. C. 11 ,,7. ORO V
NOV. lv C. n. 5$. WOLtERSDORF. 1 , C.
Sp.  4—6, CRONSTEDT. §. 197, VOGEL.
J. c, 7. ,

Color quad chalybeus, lenfim nigricans,
fatilcendo quandoque lazureus. Hoc
argentifcrum eft , & plerumque amor¬
phum, Vidi tamen & cryftailinum :
eryftallis fubtrigonis, nitidis.

Hue pertinct & minera ilia; quae in Bana-
ticis Cupri fodinis dicitur Minera Capri
nigra vitrata , Haec cupro ditiffiraa ,

plumbei coloris, ponderofa, fupeEficie

glabra, & quail fe&ilis, eft Cupvuill mi¬
ner ah fat am pyrkicofam  , (ecUle canum*  linn .

1, c. p, 144 * n. 6.

C ) aihidtiw*

LINN. p. 145* n* 8 . WALLER. Sp,  275. CRON-
STEDT. §. 1 97. JUSTI, 1 . C, 7.

An

I 9 2

An Cuprum, hie vere mineralifatum fit,
fateor me igno rare,cum nondum viderim.

§. 257.

3, G. calciforme ,

Vmrietates  a J viride »

«] frlabile.

WALLER. ^ 269. 27S. LINN. p. IQ4. n. II.
CRONSTEDT. §. 192. 2. LEHMANN. 1. C. 1.

Chryfbcolla veterum (0),  feu ochra Cu-
'pri depofita ab aquis vitriolicis.

(3 ] lapideum.

linn.  p. 146. n. 15. C. Malachites wol-

TERSDQRF. 1. C. 11. LEHMANN. Cbym%
Scbrift. Abbandl.  9. crONSTEdt. §.

194. 2.

Calx Cupri indurata, polituram admit-
tens, calcario lapidi faepius inhserens,
b) camleum ♦

a  ] rude.

(3 ] cryjlallimm.

WALLER. Sp.  270. LINN. p. 194. n. I2.CR0N-
STEDT. §. 192 . I. LEHMANN. 1 . C. k.

Cryftalli cseruleae, fubrhombeae, fbiitarise,
aut imbricatse in maflulas variae figurae,
infidentes & immixts ochrae Ferri &
Cupri,

§. 258.

C ) rubrum,

a  ] amorphum.

WALLER. Sp.  274. CRONSTEDT. §, 192. I93.
LINN. p. I45.il. 9. VOGEL. 1 , C. p.468,
3. JUSTI. §. 80 .

In fodinis Banaticis hsec varietas occurrit,
colore colcotharis Vitrioli, & ochra Cu¬
pri viridi quandoque immixta. Color a
t£rra bolari. Centen* hujus miners dat
cupri lib. i 6 ,  18. 24,

(3  ] cryftallmum,

Modo cryftalli funt parva* , rubiniformes*
fiibrotundse, polyedrse, fepius fblitariee;
modo vero mafia rubens , fra&ura pi-
tens, facie Argenti rubri, continens ra-
menta exigua Cupri praecipitati, & ochra
Cupri viridi plerumque involuta* Dat
ex centen. Cupri lib, 70.

d ) fufcum ,

Reperitur etiam in Banaticis Cupri fodinis
in Saska  ♦ diciturque Miner a cupri picea.
Color hujus plus minus fufcus aut ter-
reus, fraftura vero modo nitens, mo¬
do fine nitore. Hasc ftrata angufta ,
& hsec ipla ex aliis iterum lineam unam
duasve crallis compofita, quandoque
conftituit,

N

Schi-

I

194

Schifto inhasret Cuprum mineralilatum &
calciforme , illudque ibi copiofius , ubi
veftigia 'gerit pifcium plantarumque.

(a) fa 1. lop. de  met all.  L. 31. gesner, ie
Fqf/il. Tit.  2. p. 15. CjESALPin. de me-
tatt .  L. 2. c. I’6  3. sib bald. Prodr Hi ft.
Nat. Scot.  P. II. L, 4. Sect.  3. c. 2.
bayer* Orytfoh Nor,  L-, 1. C, lo.p. 47.

§• 259.

analysis.  I".v centenario docimaftico mi-
neras Cupri flavse Schmelnizenfis Hungariae
obtinui Sulphuris libras quatuordecim , Cu¬
pri libras.triginta lex, Arlenici libras tres
circiter, Stibium nullum, reliquum fuit
terra martialis (aj.  Eadem quantitas mi¬
ners Cupri cinereas pariter Schmelnizenfis
dat Sulphuris libras duodecim, Arienici li¬
bras leptem, Stibii libras novem, Cupri li¬
bras viginti lex, reliquum fuitFerrum, In¬
gens horum metallorum inter fefe, & cum
Sulphure adfinitas efficit, leparationem Cu¬
pri ab heterogeneis hisce adeo operofam,
& fsepe erroneam, dum chemise ignari ne-
fciuntreduci in prima liquationeFcrrum 8 c
Cuprum, redufta lolvi a Sulphure, Arfeni-
cum cum his metallis arfte uniri, & omnia
lime cum Stibio conliituere Lechum , feu
maffiam metallicam, a qua Cuprum a Ferro
ope Sulphuris leparandum eft, peltquam Bi~

tumi-

1 95

turn in is hujus fupcrflua quantitas, unacum
Arfenici & Stibii parte maxima uftulatione
debita diffipata fuit*

(a) SCHWED. abhandi. Tom.  II, p. 136*

Vemm tamen. feparatio hsec in officinis x
non antea jnftituitur, ac ab arte docima-
ftica deteda, iisque indicata fit quantitas
Cupri, fundendee miners inhsrens $ hsc e-
nim errores ibidem commiflos & emmol-
lumentum, quodinde feparatur, prsviede-
monftrat. Hunc in finem {blent docimafts
mineram benetoftam liquare in ollulacum
Tar taro 5 Nitro, Borace, felie vitri, ac fi-
milibus, ut Lechum obtineant, quod dein
teftnls inpofitum fub tegula furni docima-
ftici> debito igne, ope Plumbi, mutant in
Cuprum purum* Sed tsdiofs hujus, vifui
noxis 5  nec fatis fids methodi perteefi qub
dam, aliam excogitarunt, qua debitisaddb
tamentis , unico igne ex qualibet miners
perfedum Cuprum eliciunt* Utuntur ita-
queTartaro & Nitro, fed gradatim adfcen-
dunt ab odo partibus Tartartj ufque ad qua-
tuordecim partes Nitri, & vice verfa prout
miners magis minusve refradaris funt,
qus quater & quinquies prius uftulands 9
oc  fic debito igne liquands funt

§. 261#

N

19  5

§. 26 u

Ego plurimis hunc in finem inftjtutis ex-
perimentis didici 1 )  poliine carboniun aut
faligine , liquationem retardari, a, ) Quo
major eft quantitas additi Nitri eo certius
Cuprum folvi , ac in vitrum mntari* 3 )
Solutionis hujus indubium lignum die vi¬
trum viride & rubrum. 4) Ex minera in-
debito modo uftulata Cuprum purum nul¬
la arte obtineri. <;) Scorias nigras bonum
examinis fuccelfum promittere* 6 ) Ex mi¬
nera Cupri flava metallum perfedum facili-
us educi, quam ex cinerea , facilius autem
ex calciformi. 7) Mineras quoque cine-
reas non omnes id eadem facilitate largiri.
S ) ac melius minpre quam majors copia flu-
xus nigri. 9 ) Ad perfedam hanc fepara-
tionem requiri idoneum nec diutius ac par
eft continuatum ignem* 10 )  Etiam C11-
prum calciforme feme! aut bis uliulandum,
ob particulas miner® ei fepius immixtas.
11 ) Sic prteparatas dare Cuprum purum
cum fluxus nigri partibus quinis> & una vi-
tri puiverilati* 12 ) JBoracem fl uxiliorem
reddere mineramnon vero dillipare hete-
rogenea.

§. 26a.

usus, Ut miner® did® ( §. 2^4 •— 2^8. )
Cuprum purum largiantur, inftituenda eft

.197

-i* Liquatio mineral* Germ* Has Scbmdzm
ms robe..

2.  Liquatio Lechi uftelati - - Das Schmel-

zen auf Scbwarz-Kupfer *

3 ,  Liquatio Cnpri nigri, —Das  Spleifcn ,
und Garen*

Liquatio- prime*  difftpat partem aliquam Sul-
plums, Arfenici, Stibii (§. 2^9*)5 vitri-
ficat terras eamque Ferri partem, quam
expuifum Sulphur in calcetn mutavit C §.
1 So-); reliqua vero conjungit in imam
maffam metallicam, quae Lechum cupre-
um vocatup In hac operations atten-
dendtim eft.

I* Ut minerge ea Sulphur is quantitate do¬
nate lint, quam perfedca fbiutio redu&i
Ferri requirit.

2*  Quae ft non adftt tune Pyritem, iis adde-
re oportet (a ), qui non fbluni Sulphur
necdfarium fuppeditat , ac folvit ferre-
as concredones , fed & inpedit ne .Cn-
pri valor in Lecho minis concentretur.

V Ut Lechum obtineatur a fcoriis purum,
fiiperft.de- non a.fperum , margine non
■ adeo incraflatum, folidum , ten us , nec
fpongiofum*

q* Lap idem calearium hie utilem efte, pr&s
iertim ft Cuprum refractariis. terris, ia-
haeret.

U  Mineras (efe invicem corrfgere,, hiac tt-
nam cum alia utiliter mifeeri,

N $ ft,

6.  Ne nafiis nimis elongatus fit, nec fiftu-
la nimis alta (£).

(a)  orschall. Oeuvres. Metallurgy. I. A.

i. p. 40.

(b) Kftula humilis dat Cuprum copiofius,
at inpurius, altior vero parcius & pu-
rius, cancrinus. von Kupferfcbmehm  §.
76. p. 107,

§. 263.

Pufione hac abfbluta, Lechum torreri de-

bet, & quidem

1, Senfira, fiepibs, & eousque, donee utili-
ter Jiquari poflit, quod inde patet, cum

2* Duos tresve panes metailicos in hoc ope-
re largitur, cavendo interea, ne

3. Etiatn Cuprum immodice comburatur

4. Ne ignis jufto fortior adhibeatur, aut
pars aiiqua cruda remaneat, qua de cau-
fa,

t;.  Quod minus uftulatum fuit, id in mino¬
ra fruftra divifum, in medio alterius cu¬
muli uftulatorii collocandnm eft.

6 ♦ Solent quidam port quartam aut quin¬
tain uftulationem cum centenariis qui-
nis aut fenis experiri, an in igne Cu¬
prum largiantur, vel an aliis ignibus o-
pus habeant* Denique notandum

7* Lechum pauperius fortiorem ignem ex-
petere O) ac ditius.

8 <*

199

$♦ Cuprum calciforme purmn hac fufione
non indiget, fed ex eo cum Lecho uftu-
lato paratur Cuprum rude,

(a) Ut bene adverek cl, wallerius.  1, c,
p. 323°

§» 264*

Liquatio. fee undo,  feparat ulteriu 9  Cuprum a
Ferro,. Arfenico , Sulphure, Stibio, ut fu-
fio  tertia perfeftum pnrumque Cuprum lar-
giatu.r, Lfichum. itaque probe uiluiatum
funditur in eodem fed arctiori foco inltm-
fto furno , & fie obtinetur Cuprum rude
prknum; Lechum vero hie produ&ijm, prb
mum pariter appellatur (a)* floe deiiuo
paulatim tribus ignibus torretur, quod lb
quatum., dat Lechum fecundum, odro acno-r
vem. ignibus uftulandumu. Hoc modo obti¬
netur Cuprum rude, quod in centenario. e-
tiam nonaginta libras Cupri pun contimet.
Verumtamen ubi miners argentiferae liqua-
ri debent, aliadenuo obfervanda funt, qus
ad procelfum Argenti pertinent , inferius
defer ibendum*.

(a) Das erftc Ob erlech »

§• 265,

hiqieutit tertia- , Ic IV pucificfltOPIS dat Cu-
prum malleabile , & ab, oami (ulphurea ac;

N 4 me^

2-00 ^S55Sj8£5:=!=^

metallica labe pururn (<?). Depuratio haec
perficitur infurnis opePlumbi autFerri (/;),
aut in focis apertis auxilio ignis & aeris, qui-
bus heterogenea omnia vitrificata in fcorias
abeunt. Cuprum rude primum & fecun-
dum antequam depuretur, in eodem furno
accenfis lignis , & absque foJlium flatu per
lex horas uftulatur , dein igne follibus ani-
rnato liquatur , depuraturque, & quidem
fine Plumbo, fi cumplacentis aerariis plum-,
biferis fuerit commixtum. Sic ex — 30.
centen. hujus Cupri plumbiferi, & 2,0. cen-
ten., vel & eadem quantitate Cupri rudis
prodeunt 40. centen. Cupri puri. Scoriae,
prima , fecunda & tertia vice hinc de-
tradae, ac pariter plumbiferae, fi cum recre-
mentis ^Eris caldarii (c) liquate fuerint,
dant placentas aerarias fuo tempore eliquan-
das. Ex gravioribus autem nec plumbife-
ris Icoriis debito modo fufis obtinetur Cu¬
prum rubrum, cujus centen. 45, cum cen¬
ten. 3 -  Plumbi depurati dant fcorias exqui-
bus villioris note Cuprum conficitur.

(a) SCHLUTTER. I. C. C. 117. §. I.

(b) SCHWED. ABHANDL. Tom.  II. p. 14®.

(c) Germ.  Kr.otz.

§. 2 66 .

13 eniquc notanda infignis copia ohrje Cu-
pri, feu Viridis montani Qd) , quae Henen-

gmndia

gmndix  in Hungaria quo vis anno colligitur
depofita in fodinis ab aqua casmentaria, &
produfta acupreis fodinarum rejedancis ac-
ri libero expolitis, quae: dein a transfluentb
bus aquis fubdialibus abrepta ,‘propriisque
dudhbus ac reeeptacuiis coileda, depuratur
& venditur, Sulphur ad produ&ionem hu-
jus ochrae non videtur adeo neceffarium, ut
quidam putant* Miners: enim hie Suiphu-
ris exiguam valde copiam fovent, & Le-
chum cum Pyrite paratum vidi Ionge rai-
norem viridis montani copiam produxifle,
quam illud, quod absque addito Pyrite ii-
quatum fuit,

(a) SWEDENBORG, de Cupro , Cl.  III. §. i.

§. 267.

Genus , XXXIX* plumbum,

'DIAGNOSIS, Ab igne mutatur in ealeem ru-
bram 3  ab acido vegetabili in albam,

Dat vitrum flavum.

Gravitas ejus fpecifica ad aquam fc  habet ut
1132G ad 1000. (>)•

(a) WALLER. C TCU. 48.  3 . CRONSTEDT.

184*

§. 26s.

species 1. P. Nudum ? («).

Plum-

202

Plumbum mufei Teffiniani vere nudum
fuifle , nunc fere dubitat celeberrinim  linn,e-
us. Certe Silefiacum illud, quod pro nati-
vo propofuit CL  waliekius.,  .fuiffc grana rae-
talli eliquati & fcoriis immixti 3  vidit in lo¬
co natali diligens lmmannus.. Dubiam ita-
que fpedem voco 5  donee natiira certum me
resident*

(a) henkel. Pyritoleg.  e. §. FI. Saturn,  p.
156. kundmann. Prompt, ter.natnr.
p. 273. n. 22. albin. Bergcvomk. Tit.
16. p. 134. brckmann,. Magml.  pag.
241. J. g. hoffmann, d'e Matric. Me-
tall , §. 28- vQlkmann. Sites.fuhterran.
SeB.  2. c. 4- §. 4. RreHTER. Mm.  c.
Gen . I. waller. Sp.  281. linn.  p. 132.

n.  I, CARTHEUSER./l/fe. 65. BERTRAND.
EJJay fur les Montagu,  p. 23,9. DiBion.
des FoJfiU  P. IL p, 131,

§■

2* Pt mineralijaium*

Varietas  a ) eubicum%

jVfinera Plumbi conftans tefleris cubicis,
aggregati s  ?  coalitis, variae magnituditudi-
nis, craffitie etiam femiunciali Habitat
cum Pfeudogalena cryltallina Schemnitm in
Michaelis Stollen.

b) truncettum *

Tefle-

TefTera tetragona Schexagona, apice per-
petuo truncata, ball dilatata, cum fo-
ciis connata & ita confluens, tic natura-
lis figura difficulty eruatur. Habitat in
Kapnik* Tranfilvtmia , Argento dives*

C ) Galenic urn.

WALLER. Sp . 282. LINN. p. 133. WOLTERS-
dorf. Cl.  VI. Gen.  F. Sp.  i. cron-
STEDT. §. 185. sghreber. Lithograph.
65. VOGEL. p. 456. a )  .

Vulgaris minera, facia lamellis in cubos
coaduna is. Hi majores, minoresque ,
in aere libro nitorem fenfim amittunt ,
& in fodinis evoluto Sulphurs variis co-
loribus quandoque ludunt , fere ut mi¬
nera Cupri lazurea (a)*

d ) Chalyheum .

WALLER. 1 . C. 9. CRGNSTEDT. §.  186. I. JU¬
ST!. §. , 1 27.

Tcxtura quafi fibre hi & lamellofa; Iamcl-
lis minimis. Habitat in Carinthia  , Stiria,
Calci & Argillee hinc inde inhaerens*

e ) Obfeurum.

Intro duel,  p, 154. 4.

Nitore caret, nee mineram diceres, nifi
id ignis doceret*

(a) alb!n. 1. c. Tot . 17. p. 140.

§• , 2 7 °*

2,04

§. 270*

3, P. e ale if or me*

VMist at es  a) cmsorplmm,

WALLER. Sp.  287 . LEHMANN. §.8 4 - d. CRON-
STEDL 184. 3 .

tarmaceum album ( a) y  ant induratum
rubruni (h)  ,, flavefeensfufcum 4

b )- Spatofum,

LINN, p, 177. n. 9. I®.

Pififorme, ftaladtiteum, album:, rubens*

, c ) eryfiattmum\

WALLER. Sp.  284 . 285. LINN, p. 134,11.7, 8.

Cryltallus fepius prifmatica, rarius cubi-
cahexagona, polyedra (c)  colore albo,
luteo-viridi, & quandoque rubro Qd)  ,
(a) crqnstedtJ. c,

(b )  mathesius. Predig .  9, p,i42. sibbald.
, 1. c, P. II. L. 4 .Se£t.  3. ?

(c) Mus. Teffin.  p. 61. Ted).  II. fig.  6 .

(d) NEUES. HAMBURG, MAGAZIN, Tom.  II.

P* 33 ^—3484 idem vidua Mufeq.Au-
g'ufto,

§.  271.

analysis. Ex miners Plumbi expellitur in
igne Sulphur , eoque expulfo reftat ter¬
ra mctallica, cujus pars maxima addito in¬
flam-

2 . 0 ^

flammabili mutatur in Plumbum, alia ve-
ro attrahitur aMagnete , & vitrum Plum-
bi fufco colore ting-it. Conftat ergo Sul-
phure & terra .metallica Piumbi ac Ferri.
His fepius adjungitur Argentum (fz)  ac
quandoque etiam Stibium .& Zincum. Ea-
dem principia demonftrat chernia , dmn
veram Galenam cum Sulphure & Plumbo,
aut cum ejus calce producere facile poteft,

(a) Copia quandoque infigni ioiineis. Be -
rkht  P. V. p. 74* Leopold. It. Svec.
p, 44- VOLKMANN, 1, C, P. II. C. 4 . §. 4,

§>  272 -

Plumbum ex his mineris Facile educitur,
ob exiguam metalli hums cum Suphure ad-
finitatem , ejusque calcis facillimam redu-
ftionem, Efficit hoc fiuxus niger, alcali
fixum vegetabile , nec his additum Ferriim
nocetunquam (a).  Torrendatamcn prius
minera, led lento igne ; nec redu&a igme
valido denuo calcinanda* Calx Piumbi ,
nativa ultulatione non indigct ($■  I'Sa* 4 -)
rcduciturque folo phlogilto cannula appli-
cato C A), ut calx Stanni. Non ergo ad
fentiri polltim Cl.  wallerio , qui docuit
Plumbum a Sulphure non calcinari, ideo-
que reducente materia non opus habere
{cj  • id enim alio rum obfervatis (<sf), &
quotidians experientis omnino repugnat.

fa)

206

(a) SCHWED. ABHANDL. T'om.l.C.  5. SPIEL-
MANN. 1 . C. Exp.  11 3.

( b ) stahl. Fund. Chyrn.  P. III. p. 456.

(c) Metaliurg.  p. 337. 3. in oh few.

(d) STAHL. 1 . C. p. 328. SPIELMANN. 1 , C.

usus. rloc illud metallum eft, quo Au-
rum & Argentum e mineris , Lecho, ac
Cupro rudi extrahitur & feparatur. Una
hsec titilitas immenfa eft, ut taceam alias,
jam (atis notas, Ut ergo idipfum e fuis
mineris utiliter educatur, omnem operam
inpendere oportet, nec unquam oblivifci,
r. ) ealcem hanc metallicam turn demurn
reduci 5  cum Sulphur mineralifans ab ea
fuerit feparatum. a. ) Redufhim metah
lum infiammabile principium in igne faci¬
le amittere* Demque 4. >fcparandum efle
ab heterogeneis, quibus immixtum eft.

Haec qui bene obfervaverit s  in eo totus
erit.

1* Ut minera fenjfim & eousque torreatur,
donee maxima pars Sulphuris int% fuerit
expluftn

a. Ut evitentur omnia quae redu&i Plum-
pi calcinationem promovent, qualia ftint

for-

§

fornax ampla, Folles impetuofi 5  pe-
Fius iiimis elatum, additamenta pyrito-
fa aut martialia, fiftula declivis & alta;
apertura jftlpra focum prseter modum
faians; metallum din in foco retentum,
idemque in catino minims tedium,

5. TJt icons adhibeantur non adeo in¬
puts.

4. TJt evitentur alia additamenta, qus de~
bitam fcoriarum a metallo feparationem
inpediunt.

5. Ne carbones inutiliter comburantur.

6* Ut educatur Plumbum e Lecho in hac
fulione produdlo 3 & calx alba Plumbi
in pariete furni anteriore , & caniino
colleda reducatur.

, - §. 2 75 *

Genus  XL. Argentum.

diagnosis* jVletallum nobiJe, album cete¬
ris tenacius, Auro excepto •( a  ).

Gravitas ejus fpecifica ad aquam lie habet,
ut 11091. ad 1000. C b  ).

(a)  libav. Comment metalU L. 1.c. p-

(b) WALLER, Gen 9  h,  3* CRONSTEBT, §0

1-66. a.

§. 27 6.

2QS

§• 276.

species  i* A* nudum ♦

WALLER* Sp.  2.93, LINN* p. 148* I. WOL-
TERSDORF* Ci.  VI. Gen*  B. Sp*  I.
CRONSTEDT §. I 67 , JUST*. §. fO. 52*

■ LEHMANN* §*78. I,

Hoc manifeftum, efflorefcens in capillos^
extenftim in brafteas , extenuatum in fila,
fuperficialiter inftratum, in ramos divifum,
in grana coadunatum, aut cryftallos con-
itituens fa');  vel occultum, extrahendum
ab acidis, aut Hydrargyro.

(a) scileuchzEk, Herb. Diluv.  41. gro-
nqv. Sup.  p, 49. 1—4* linn* 1 , c.

§. 277.

2* A* larmtum .

Sic repentur omne Argentum s  quod nu-
dum non eft 16% J.  Non ignis fa)  (§*
179.) 5  non acidum folvens (b  ) ( §* i8r*
195.) non Sulphur (<r) ( §. 195.) , metal-
lum hoc principio fuo innammabili fp'olia-
re queunt 5 hinc minera, aut calx Argenti'
nulla poftibilis; progreditur enim re&incan-
do, nec claudicat, aut retrocedit hie reruni
natura*

Var'ie-

209

Varietates  a ) <vitreum,

WALLER. Sp.  2-94. LINN* 1. C. n, J, CRON-
STEDT, §. l6g« WOLTERSDORF. I. C.
Sp, 2 ,  JUSTI. §, ^4. VOGEL* p. 427, d.

Malleabile , grifeum , fubdiu nigricans, a.
morphum, cryftallinum, incruftans, py-
ritofo halitu baud raro flaveicens.

(a ) stahl. 1 . c. P. III. p. 457,

(b)  Docet id deargentatio frigida. NEU¬
MANN. Preel. Cbym.  P, V. c. 4 . abftra-
{Sio foluti in acido Nitri, praecipitatio
ope Cupri, hnnz  corner redu&io
M srggrafiana.

(c) STAHL^ l. C. p. 378 .

b) Corneum.

tOEHNEIS. Berickt ♦ P. V. p. 75. LIBAV* Art,
Probat.  I* 2 .  C. 10. WALLER, sp.  2,9-7
LINN. 1 . C. n. 2 ,'CRONOV. Slip,  p. 48. y
n. 6 .  CRONSTEDT. §.  17 6 .  BERTRAND.
Effuy Jltr les Montagn,  p. 284. vo*
gel*  p*426, y.

Valde rarum, album, aut perlato colore tin
Sum, fuperficie umbrofum, femipeliuci
dum,  fubmalleabilc (a).

( a ) ERViNNlCH ad CRONSTEDT. 1, Co

C) Rabrmn,

O

WAL'

WALLER. Sp.  2()6. LINN, p. I 49 *11. 4 . WOL-
TERSDORF. 1, C. Sp.  3. LEHMANN, §.  7g*
4. CRONSTEDT. §* 169 , SM1EDEL* FoJJl
Gleb,  p* g, Fab. fig*  2,

Fufco-rubens; pulvere rubineo, amorphimi,
& cryftallinum 5 teflera prilmatica 3  hexa-
gona, truncata*

d) Album.

WALLER. Sp-  297, LINN* 1 . C* n. WOLTF.RS-
DORF* I. C. i^. 4 * CRONSTEDT, §, I 70*
RICHTER. MUS.  i C. p. I 6.  JUSTI, §. 6 1,

VOGEL, p. 4 2 <7 a.

Afbidum, nitidum,& fplendorem retinens di-
utius, ac minera Cupri cinerea.

e) Nigrum »

JUSTI* Chym. Schrift. Tom.  I. AbbandU  i»
Rofchgewachs brunnich ad cron-
stedt, §» 1 6  8*

Fragile, nigricans, nitens, granofum, raro
purum, led Argento riibro aut Pyriti lie-
pius immixtum.

f ) : Plumofkm.

WALLER* Sp.  3OG. LEHMANN* 1 . C. 7/.CRON¬
STEDT.* §. I 72, VOGEL* p* 427. C.

Fibrofo-capillare, aibidum, grifeum, rarif-
limura , in Hungarian fodinis dim inven-
tum.

§• 2 79.

an

§• a 79*

/irgcntum inhreret & Argillas (a)

Quarzo*

Pyriti ( b  ).
Wismuto.

Zinco Pfeudogale-
na; (O
Auro (c/).

Cupro*

Plumbo*

(a) In JVinclifchleuten Hungariee  reperta
Argilla fiavefcens, tadu pinguis, quas
ex Centen. dat Argenti femiuncias uft-
que odo.

(b) Pyrites Hungarici Aurum & Argen¬
tum fovent, prxfertim Gelfum. Hinc
Argilte fodinarum Schemnizenfium ,
qux Pyritem fovent, non rejiciends.

(c) Prsfertim Bohemicx.

( d) Auri Hungarici, e inineris lavando fe-
parati, tertia & quarta pars Argentum
eft.

§. 2 gO.

analysis , drgcntum vitreum  dat ex centen,
Argenti marcas 140— 180, (0), reliquum
eft Sulphur, ac quandoque & aliquid Plum
ac Ferri (b) ,

- -  fovet acidum Muriae! & Fer-

rum, me  temper fine Arfenico eft t

0 a — m-

- rubmm  Schemnizenfe dedit mi 111 ex

centen, Argenti lifer. 32, Sulpliuris, 25,
Arfenici, 14, Ferri 26, & terra; alcali-
nas 3 . ( c).

- album  conftat Argento , Cupro, Fer¬
ro, Stibio, Sulphure, Arfenico (d)..

- nigrum  fcatet Sulphure & pauco Ferro.

brunnichius ait effe medium quid inter vi-
treum & riibrum. Similem mineram ob-
tinui in igne clr.ufo cum Argento -ex aci-
do Nitri ope fpiritus Sulpliuris volatile
praecipitato, Si hoc Argentum nigrum
linn, , quod dubito, albi varietas effe non
poteff,

- plumofum  juxta wallerium  conffat Ar¬
gento, Sulphure, Arfenico, Stibio $ jnx-
ta cronstedtuk  autetii Argento & Sti-
bio fulphurato,

(-a) Marcas 170. lijiav. 1. c. L. 2. c. 10.
168. erker. AuLfiibterran..  1. 1. p. 3*
louNEis. J. c. P. V. p. 73. 160. JUSTI.
§. 53, ufque 180. brunnich ad crqn-
STEDT. §. 1-68.

(b) Einleitung.  p. 172.

( c) ANN. HIST. NAT. V.

(d) ANN. HIST. NAT. VI.

§• 281 -

Ut Argentum emineris dodmaftice edu-
catur , requiritur i ) feorifeatio terrarum
& mineraiium quibus inhaeret, 2,7 Unit?

ff;pa-

feparati cum Plumba 3.  ) Separatio me-
talli nobiiis ab ignobiJi. Prima & iecunda
operatic abfolvitur una eoctemque tempo¬
re in catillo. terreo , ope Plumbi granulati,
cum minerae crud$ aut torrefadae determi-
nata quantitate, fub tegida , vel alio in lo¬
co, igne debito eousque applicato, donee
nulla macula in medio liqtiatse fubftantise vi-
fui fe ofFerat , quae dein caute efiundi, &
Plumbum a vitro rite feparari debet* Ter-
tia operatic., quae cupellatio vocatur, tunc
perficititr , cum Plumbum hoc ignitse cu-
pellse inpolimm. & vitrificatum ab ea peni-
tus fu-crit abforpuim, relido in ej,us fuper-
fkienobiii metallo, quod vitrificari, & con-
fequencer a cupella abfbrberi non potefh
Cum vero Argentum, praefertim heteroge-
neis unitum, in igne valid© parte aliqua vo¬
latile fiat ( a ), ita cavendum, ne in hoc pro-
ceflb, ignis jullo fortior adhibeatur (b)  qua
in re potillimum , non fine magno aliorurn
darnno, errare foieiit docimaite.

(a,) agricola ds Nat . Fo/JiL  1. 8- Op.  paga

642.

(b) Hunc in finem Pyrometri isfiitn fvadet.

TIIXET. V. MIXER A LOG. BELOSTIG. TottU

IV, Abb andh  x. §.  5*. Tab.,  a*

§. 182 .

bsds.  Ut ea Argenti copia , qsKtn peritus
O 5 . dod-

214

docimafta ex mineris & metallis accurato
examine ednxit, in operibus quoque fufo-
riis, quantum fieri poteft optima 8c  fodina-
rum oeconomiae maxime confentanea me-
thodo inde extrahatur, fcire oportet, quid
' fit agendum, quidque obfervandum in qua-
fibet operations nunc etiam hunc in finem
itiitata. H® vero cum fint multiplices , &
absque ordine hucusque deicripts, ita has-
ee in tres ciaffes dividere vifum eft, qua-
rum prima prasparationem minerarum, ft-
cunda qxtra&ioricm Argenti , tertia vero
feparationem hujusce metalii refpxcit. En
' jfimul omnes :

. Argenti minera prsparatur concentrato va-
lore via humida, lavandi ratione.

Sicca , liquatione prima cum Pyrite* Die

Roharbeit*

Secunda cum Lecho hinc produ&o. Das

Anreichcren .

Metallum extrahitur a Plumbo] liquatione
ex Lecho ditioriincorpora-
ex Cupro rudi Jtoria* Das
Vev'uleyen , FHfcben,

Separatur una cum Plumbo a Cupro: in fur-
no eliquatorio* Das Scigern.

■  In furno fornicato. Das Darren*
A Plumbo; cupellatione majore. Das Treiben.

21 $

Jam vero quid in qualibet operatione fc-
pofita lavandi ratione. , inprimis obfer-
vandum fit, hreviter proponam.

§.  283 .

Lrtfuariv prirm  >  qua? cruda vocatur, fepa-
rat Argentum a minerispauperioribus, quod
alia methodo utiliter educi non poffet (#) 5
difperfasque ejusd’em particuias eongregat
& concentrat in Lecho , feu mafia ilia me-
tallica ( §, 197. ) * qua; aPyrite in hac ope¬
ratione. producitur , poftquam terr© , qui-
bus miner© inherent, aliaque inutilia hinc
fejunda & fcorificata fuerant. In hac fu-
fione attcndendum eft

1. Ut Pyrites eligantur, qui magnam co-
piam Lechi pr©bent.

2. Ut deterioris not© Pyrites cum meliori-
bus mifceantu*.

3. Ut omnia rite fluant, & ne fcori© argen-
tifer© prodeant*

4. Ut jaclura metalii nobiiis omni rnodo e~
vitetur ( b y.

$. Ut nafiis in furno lit mediocris, idem-
que fi opus- fuer.it v  brevior reddatur.

6, Ne fiftuk fupra lapideni focalem ultra
oftodecim uncias elevatanec majori ac
odo graduum d'eclivitate donata fit*

7, Ne Lechum in furno diutius reiiftum
comburatur,

O 4 8* Ut

216

8. Ut mineris& Pyriti addat-ur lapis calca-
rius non inpurus.

(a) Hac ratione vena Aimcf Argenti pau-
periores excoquuntur fine caris addita-
mentis, qualia funt Plumbum  &c, agri¬
cola de re met all,  1. 9. p. 318-

(b)  Repetitis obfervarionibus didici Pyri¬
tes Hungaricos fimul fumptos dare ex
centen. Lechi libras 41. pro femiuncia
Argenti requiri eorumdem libras bo.

' Centenarium Lechi excipere Argenti
iemiuncias 3. Drachm* 3. & Num. 2.
ficque ja&uram Argenti ex centumMar-
cis effe Marc. 9. 8 c  Drachm. 2.

§• 234 *

f ^ -

i^iqmtio fecrnda  exigit

1 • Lechum uftulatum; & purum ( a  ),

2.  Mineras ditiores.

3. Additamentum lapidis calcarii.

4. Ut omni bihorio liquate fubftantiae exi-
tus concedatur; fie enim

s'. Obtinetur Lechum (JP)  cujus centen. con-
tinet Argenti femitmcias 10— 14,

6.  Idemque ejus indolis , tit Argentum in
fulione incorporatoria facilius,, & mi-
nori cum ja&ura Plumbi, a fe dimittat.

(a)  Lechi purioris ex Pvrite Ktemnizenfi
Ungarico ifj. 14J. fovent Argenti fe-
miunciam, 8 c  tunc ex una marca ja&u¬
ra fe prodit Dr, 1. Den. I5. inpuri

vero

217

vero ex Pyrite Schemnizenfi libra: 14.
\  foventes femiunciam Argenci, cknc
jaAuram nobilis metalli Dr. 3. & Den. 4.

§• 285-

Limatio incorporatnria  Lechi priori's ( §.
284* 5* )• probe uftulati, & cum Argenti
mineris ditioribus commixti, inftituitux du-
plici modo, nempe

1. His una cum plumbeis additamentis in
Furno liquatis, vel

2. Piumbo prius in catino fufo , dein cum
Lecho e furno fluente commixto*

5. Secunda methodo obtineturJPlumbum,
cujus centen. fovet Argenti femiuncias
40 —60.

4. Hie vero Panis metallicus primus & ul-
timus furno aenuo imponendus, fimul-
que cavendum.

^  Ne Lechi defe&u PJumhum inutiliter
comburatur, &

6 ♦ Ne ob Lechum minus rite uftulatum,
jufto major tam Piumbi, quam Argenti
jaftura fe prodat.

§. 2 $ 6 .

L/iqaatio incorporatoria  Cupri rudis argenti-
feri, quod eminera Cupri cinerea feorfim
fufa proditj eft ilia operatio, qua medi-

ante

ante Cuprum hoc cum Plumbo combina-
tur, & Argentum ei inhaerens cum hoc me-
tallo conjungitur* Cum vero hoc ideo fi¬
at , ut Argentum una cum Plumbo facile &
integre eliquari poflit , lie

i. Quae! ibet placenta metallica feorfim prae-
' par an da & fundenda.
it  In addenda Piumbi quantitate non tam
Argenti, quam Cupri ratio habenda, &
Cupri rudis libras 74 , liquandae cum
Piumbi libris i$ 6 .  aut 26a

3. Ratione Argenti, tutiori via imr, fi una

placenta non ultra fexdecim femiuncias
contineat.

4. Cavendum ne Plumbum fit inpurum,

5. Ut celeri fufione calcinatio Piumbi orm
ni modo evitetur*

§• 287.

UlicfMtio prtma  (eparat Plumbum argentife-
rum. a placentis metallicis bono cum fuccef-

fu, fi

1. Cuprum non valde purum fuerit, fed ri¬
te fulphuratum* >

a, Plumbum metallicis particulis non inqui-
natum.

3. Ignis iileadhibitus , qui Plumbum,nec
Cuprum, liquare , non vero comburere
aut vitrificare queat*

4. Re-

4. Recrementa inetallica furno hinc inde
adhcerentia colligantur , & cum aliis fi-
miJibus mixta adhibeantur in Jiquatio-
ne incorporatoria Cupri rudis*

§. 288.

Elljmtio fccunda  in furno fornicato infti-
tuitur cum placentis aerariis, equibus Plum¬
bum argentiferum adhuc refiduum , fortio¬
ri, at fine foilibus, excitato igne eliquatur
( a).  In priore enim operatione ex Plum-
bi libris 1^6,  remanent plerumque in pla-
centis librae <ja. & $6 , non raro & parsdi-
midia, imo & plus adhuc (£).  Denique
Cuprum ab hac operatione relichim eodem
modo depuratur, lit Cuprum rude minime
argentiferum (§. 2 65.).

[a] Furnos hosce V. apud schluttcr. L c.
c. 17.

[ b] cancrinus von Kupfererzen.  §. go, shi~
trier k . 1.

§. 289.

ClnpeUativ major  , feu ieparatio Argenti a
Plumbo fit in telta majore fada ex cineri-
bus, Caice, fabulo, Argilla, ope follium &
flammae , quam e furno laterali emittunt
accenfa ligna. Igne hoc calcinatur fenfim
liquatum Plumbum 3  & calcis hujus pars a-

hqua

120

liqua vitrificata teftara penetrat, alia vero
metailo fiipernatans a natu follium (a }-in
Lithargyrium mutattnr , quod per apertu- i
ram lateralem fucceffive detrahendum eft.
Hie vero obfervandum

i. Ut ignis airgeattir, ik ratione reciproca
diminutce Plumbi qu anti tat is,
i.  Frigidiorem cupellationem & citius ab-
folvi&  minorem Plumbi ja&uram poft
fe trahere , quam immodico igne pera-
flam (b).

3* NeunacumLithargyrioetiamPlumbum
detrahatur.

4. TJtreducatur Lythargyrium ac Plumbum
teftaceum (c),  quse reduftio una cum
mineris Argenti (277—-2751.) ditiori-
bus quandoque abfolvitur*

(ft) SCHWED. ABHANDL. Tom,  XIV. p. 252,

(b) cancrinus.  l.c. §.79. A  timerk * 4 .

(c) Centen, Lithargyrii dat Plumbi libras
85 — 87  i  Plumbi vero teftacei. libr.

50 — 60.

§• - 9 °*

Genus  XU. aurum,

diagnosis* -Mtetallum malic abilijjimmn, late am ^
mutum , perpetuum.  linn, 1, c. p. i^l«

Vitrum tingit colore rubro {a),

(a)

[a] In occulta jumniam continet rubedineni.
ixbav. Comment. meiftU.  l.,i. c. 4. stare.
1 * c. P. II. Seer.  2. A. I. CcrjT. de Auro.
p.  109. JUNKER. Cbym. Tab.  33.p.862.
BERLIN. MAGAZIN. 1011 U  II. p. 3 IO.

§.  291.

species,  i. A. nudum „

agricola Foflil .  ], S* Opt  p. 640. wal¬
ler. Sp.  303, 304. LINN, 1 . C. 11. I.
CRQNSTEDT* §. I 64, W 0 LTER.SDORF*

CL  V I, Gen. AtSp,  i. rlchteh.  Af^L,
p, 1 — 8, Tab .  i .

Aurum nudum , ut Argentum C §, 276.7» *
modo manifeftum , modo vero invifibiliter
terris & mineris inhserens, Quarzo faepius
infidet., aut Sabulo immixtum ell (^), In
Tranjihania  fodinis nonnullis reperitur Au¬
rum nudum, copi-ofum in Pyrite , non vi-
fum ideoque inpoffibile didum henkelio.
Aurum paflim occurrit, fed eo potiflimum
orientalia Terras loca , occidentalia vero
Argento natura ditavit, nec in uno loco
congeffit opes, ut nullum lit Regnum, quod
alio non indigeat.

( a) ephem. "Nat. curios. Fo\.  VI, Olf.  kir-
Icer,  l.c.L. Sett, 2.§. 1,

§. 292.

22,2

§. 292.

2. A, Larvatum ♦

]Sfon ornne Aurum quod foffilibus inhte-
ret ab acido Aquas regiae , aut ab Hydrar-
gyro extrahi poteft, & hoc Sulphure invo-
lutum eft. Pyrites nonnulli, & minera au-
rifera Nagyayenfis hoc Aurum fovent, quod
inperfedum oiirn dixi {a')  , & mineralila-
tum nunc etiam vocant mineralogi fere ora-
nes*

(a) ANN. HIST. NAT. Ill* p. IO7. I 08 t 3,
& raecum etiara C4 brunnichius*  ad

CRONSTEDT. 1, C.

§. ^ 93 *

analysis. Aurum tit obtineatur purum t
feparandum eft it) a terris, 2. ) a mine-
ris, ?t ) a metallis.

A terris: la van,di ratione ( a ) Hydrargyro
(£),  fcorificatione.

A mineris: lavandi ratione & fufione*

A metallis: aqua regia, acido Nitri( c)  Sul¬
phure ( d')  minera'Stibii (e)  cernenta-
tione (f ).

(a) In Hongaria ufitatarn defcribit p.poda,
Befchreunmg (hr Mafchinen.  p. 31-33*

AO

■ 223 •

(b)  AGRTCOtA. de re install.  L. g. p. 232,
eohneis Bericht.  P. VII. p. 133- 135,

SCHLUTTER. 1 . C. C. g8. Tal>,  53, ORES-
DISCH. MAGA 2 IN. Twi.  II. p. 123.

(c) erker. -/hi!, fubterran.  L. 2. p. gy.
imperat. HiJL Ant. L.  1 8.  c. 7. scHLiir-
ter. ProUerkunfl.  c. 43.-47.

(d) F. HOFMANN. Obf. PhyJ'. Cbym,  L. 3„

II. SCHLUTTER. J. C. C. 48' 50 .

( e) AGRICORA. 1 . C. p. 363. EOHNEIS. 5 . C.
p. 146- 148. SCHWED. ARHAND. Tom.
XIV. p. 263.  SPIEEMANN. Inft. Cbym .
Exp.  117.

<0  ERKC'R. ]. C. p. 103, LOHNEIS.l, C. p. IgC,

§. 294.

usus.i\uro , Argento , Cupro numifitia-
ta & monetae cuduntur , quae regum ac
fiimmorum virorum nomina , resque ge-
ftas pofteritati tradunt, fervitutum premia
conllituunt, & prctia rerum praefeferunt
certa ac duratura. Ergo res monetaria
fummi momenti eft , metallica, cui inniti-
tur, majoris adhuc. Cum vero chemia 8 c
mathefis lint duo cardines , quibus tota
volvitur fodinarum oeconomia , ita patet,
reipublicae interdie plurimum, ut iiii, qui¬
bus rei nietallicae cura committitur , his
fcientiis probe initiati lint , nec arbitrium
aut benevolentia, fed merita ac virtus fti-
pendia diftribuant.

§• 295 -

§• 2 95 -

Appendix,

{jxpofitis verorum regni lapidei civium
proprietatibus, fpeciebus, analy/i, & ufu,
quasdam adhuc de Ipuriis 5  feu unanimi
do£torum virorum confenfu nondum re-
ceptis, Cob alto  nempe. & Niccolo , hie di-
cere vifum eft, cum illud ob ca&ruleum,
quem vitro dat, colorem, a metallieolis
eadem diiigeotia e terras iinu educatur,
ac Ferrum & Cuprum.

L COBALTUM.

diagnosis. Vitrum caeruleo colore tingit.
Cum acido Sails dat atramentum fympa-
theticum viride(^,

(a) lehmann. Cadmiolog . 2. Alfchnitt.  p.

18. 19.

§. 296.

species I. C. metallifenmh

WALLER., Sp. 2$Ii 2?2.  LINN, p. 129- tl.
I- 4 , CR.ON5TEDT. 249 ,- 2 ^ 2 .

13at in igne fubftantiam metailicam, quam
Cl. wallerjus  diftinguit a regulo Cobal-
ti (a')*

%z  j

1*  G. fterile ;

WALLER, 2 3 5 - 2 3 CRONSTEDT. §.

247. 248.

Metallicam fubftantiam in igne no a  largitur.

(a) Metallurgy  in fine.

analysis. Oemiuncia Cobalti StiriacI ex
Schladming  dat Arlenici grana fexaginta no-
vem; In fpiritu Vitrioli vix fblvitur, &
cum acido Nitri dat fblutionem flavam ,
refiduum vero eft terra pailide iutea. Sol-
vitur etiam parte aliqua in acido Salis, ex
quo cum alcali fixo preecipitatur pul vis
grifei coloris*

Cobaltum prasftantiusillud eft, quod ma-
jorem vitri copiam eleganti caeruleo colo¬
re tingit, Mifcetur itaque pars una Co¬
balti uftulati cum partibus 2 - 7. mixture
ex labuli puri (a)  partibus binis, & Natri
fixi partibus tribus, & cum mafia rite fue-
rit liquata, eftlmditur in valculo aquaple-
no , ficque ex vitri colore Cobalti quaii-
tas eruitur.

(a) Sabuli puritas ad coloris elegantiam
multum contribuit. Hamburg, maga-
21N. Tom.  XV. p. 4C3 .

P

§♦ 399 *

226  v

§♦ 299 -

ususJPro vitro creruleo, poftquam Cobal-
turn ab Arfenico & Wismuto fuerit depu-
ratum, & una cum cineribus clayeliatis,
ac fabulo puro in furno vitriario probe
liquatum* Porro vitrum hoc in molen--
dino tuforio puiverifotur s  cribratur, lava-
turque 5  ut in varias fpecies divifum vendi
queat (a).

(a)  JUST1. Chym. Sc hr ft * Tom.  I. p. 270.

LEHMANN. Cadmtolog . CANCRINUS. 1 . C.
6. Stuck . 5- i 2 .

§* 3 00 *

IL'NlCCOLUM* Pro novo metallo pro-
pofitum a Cl. cronstecto C^) 5  a justio
(£) tStumiEO (c  ) reie&um fuit. Sedne-
que propria cum Niccolo Stiriaco inftitu-
ta experimenta (d')  novo huic generi fa-
vent. Ventura aetas veriora forte docebit*

{ a) SCHWED. abhandl. Tom.  XVI. p. 38*

(b) 1. c. I. Abtheilung,  n. 3.

( c) eadem ratione pojj'et kf Orkhctlciim
vietallum.proprhim ccnficere.  1. c, p.147,

(d) Einleit.  p. 194,

VO-

VOCABULA

Latina rerum nonnullarum,

Germanice expofita,

V ;

j/\rea agrjcque SchlUmmherd ,

Caput Venae A* Ausheifin oder AusgeJjen des
Ganges*

Catillus Einfied Scherbe .

Catinus A; Vortogel*

Congeries, Seiffenwerk.

Cumulus. Stokwerk*

Cumulus uftulatorius. Rofibett *

Cupel la, Afchen-Kavdle.

Cuprum rude. Schwarz - Kupfer.

Exco&or A. Schmelzer ;

Ferrea concretio. Eifenfau .

Fibra A. Kluft.

Fiftula A, Der Form.

Focus A. Heerd •

Fragmentum A, Gefihub*

Furnas fornicatus. Darrofen «

Lavandi ratio A, Wafchen und Schkmmen ,
Lechum. Lech oder Stein.

Libella. Quadrant*

OculllS. Auge des Ofens.

Oilula. Tutte.

Peel us Furni. Die Fernand des Ofens .

PJ.a-

2,28

Placenta aeraria. Kunjlmk*

Placenta metallica Frifckjhck «

Plumbum teftaceum* Herdblej.

Rutrum A* Sckltimmkijle ♦

Sella lap idea* Zmkjiuhl.

Scoria. Scb taken ♦

Stratum. Em Flotz »

Stratum inverfum A. Eine widcrjinnifche L(h
ge.

TegulaA. Die Muffel. .

Tefta major, Treib-Herd 1
Teftula. SgleiJJcherbct
Vena A.