HISTORl A
ecclesiie, et conyentus
MONTIS SANCTI
VIVM VIRGINIS GRATIARUM
COMITATUS GORlllEJNSLS.
HISTORlA
ecglesi^e , et conventus
MONTIS SANCTI
diy^: virginis gratiarum
IN QUINDECIM CAPITA DISTRIBUTA
Variis Sacri Eloquii, Sandtorumque Patrum oraculis , Elogijs, Marianis prodigiis, piis reflexionibus: atqueargumentofis SymboJiscompendioiamethodoexornata,acconfecrata GLORU, E T HONORI E J V S D E M
sanctissim^e dei genitr
cu;us SacratiflJma EfSgies accedente. confenfu U R B I S, E T ORBIS Vaticano ritu , Pontificali apparatu , indicibiliqu fidelium concurreirtium J U B r L o , E T NUMERO
aureis redimita coronis
a duobus jam CajLulb, amplius miraculis claret, P R sE L O D O N A T A Gloriofiftlmis fub Aufpiciis
inclytorum statuum
Ilfojlrijfimi t ac Principalh Comitatm Goritienfis
a.r. patris caspari pasconi
SS.Theologiae Leftoris Emeriti , & Provinci£eS.Crucis, Croatise& Carnioliae Ordinis Minoruin Stridioris Obfervantise Ex-Miniltri Provincialiy, & adualis ejufdem Cuilodis.
VENETIIS , MDCCXLVI.
Apud Dominicum Occhi. SUT EKIOR UM T ERMIS S U, >A C VRiriLEG-Z9,
■ r" v ' a'
1

' - . -	'	, <■	v,.
* Pihsuit Jiaaenut ^JiUyru m ihpfre ynsr .X.iter: 2.
. VV

&	r . .	c-	'f-.r	:: . •
li fcwf
fciSflt.* . -
I

/ ;i S-7
i

t v V4 Sf
■ j '	'	v. ' / A
^''liV
:!
t I
n,
\ ■ i.


V.A-:
. ep
(/
:■ ■/ ! , ■ • < ( *— -.....

■ •	\ .7 v' 1 •,-




V v ■■ ;•: > .
■ .
rftiij
• v ■
I .. .	- . •>:
... . . - -■-'-: •'----—------- . —s--.
sdemjuf&int
c V )
ING REATiE SAPIENTIiE GENITRICI,
;sr!	■ 913 OJOKT . i3t- ;
•o jjiULUlai 61 zUiiilrn iuT ilniooijf
MATRI GR.ATIARUM
MONTI5 SANCTI
Epiftola Dedicatoria.
» mfjbs, ra&up (limsll
Deft tandcm SANCTISSt MA DEI GENITRIX tam meis, quani aiiorum ardentiifimis vo-tis exoptatus fupremse tamen MAJE-STATl TU.E impar valde hic Hl STORICO-MARIANUS TRIUM-PHIIS de Orm nempe , £7 Vrogrejfu Sacrofan<5fce -£dis Tu^, & Conveutus Montis Sandli a duobus jam Sasculis
a 3	&
f( W)
& amplius GLORL£ , & HONORi TUO ab Auclorc S^culorum confe-crati. Tanto ergo avidius facratifllmis patrocinii Tui manibus fe infmuat o-ptim^ una* niecum gnarus quia humi-liimi , & parvulorum vota , atque ob-fequia Jion defpieis, tiquanto pluribus ar-gumentis a Te vendicatum eife agno-fcit, &ftiffragiis inuniftc^ntiae Tuae mu-niri intime poftulat. Etenim cumcun-fapientia; dona a Tc mortalcs in terris, fupernseque Patrias Principes in Coelis accipiant, ( fi parva fas efl coin-ponere magnis ) hoc quoque mirabi-lium operum tuorum Opufculum ad gratiacthronum, & ClementifTimos ado-rabilis Majeftatis Tuae pedes fefe pro-fternit, & quemadmodum e beatohu-jus iacri verticis folo i quod jpfe; Altif fimus mirifico glorioliflima; apparitionis Tu^-poitenM fon^ificavit, filiales fu©s trahit natales, ita Auguftiflima Tua fultum ope ut in publicam ad Mario-philorum folamen lucem prodeat, fo-laribufque fapientias Tuae condecorctur radiis, ad Te Coronatam pro coronide contendere necelium habuit: Recenfet
equi-
. v( Vll ) equidem Ephemeridera rerum aTege-ftarum. Omne itaque quod in eo eft, Tuum eft, atque de manu Tua fabri-catum , proin ad Te velut ad fontem fuum , unde promanarunt fingula , re-vertuntur, ut uberiori pofthac fcaturi-gine in devotasTuas propagines redun-dent, ampliufque fcecundentur. Praste-rea quidquid in eo agitur , eo dunta-xat collimat, ut Te veluti divinitatis facrarium , Sanctitatis miraculum , templum Divinas glorias ornatiflimum in vertice Montis hujus a Domino pra^-parati , omniumque fofpitatricem , & cunftipotentem Principem elfe oftendat., eujus praecipue materna praefentia dum jam a f&culis in loco vafhe licet foli-tudinis hujus Clientes Tui fruuntur , terrx tamen promiffionis velut detieias delibare arbitrantur . Jgnobilis procul-dubio Mons ifie Tuus diu videbatur , & quantum eminus patuit , tantum co-minus latuit, nemini agnitus, niil peco-ri, Sc pecorari? UrjuU . O felix fane puella ! vel ideo digna, quiaoraculum Matris ipfius fupremi Numinis Populo annuntiare meruit, & ftupendo com-
a 4	pro-
( YILI )
probarit erentu , duin fuperis digna, fuperftitionis. rea bis & iterum incar-cerata, bis,, & iterum liberata appari-tionem Tuam. admirabilem yifio-nem ter, & amplius firmavit hocque padlo Morttem hunc profano minorem , Sc Sacro majorem fecit, quemve malis. fentibus fqualidum reperit, bonis men-tibus validum reliquit . Fidelis igitur h^c Virgo gravidata meritis fterilitatem afperi hujus jugi fcrtilem juga fidelium pietate fecit , dum ISLuntia adpromiifa-rum Tuarum gratiarum imperfcrutabi-H Dei judicio fuitordinata. Tuusinquam, Mons o Alma Parens ifte eft r m quo velut in excelfo habitaculo Majeftatis gratias-^ & g\orize Tu^ pufillus Mino* rum ccetus conftanter perfiftit , Divi-laafque indies occinit laudes, ac unani-mi voce confrtetur, ut inimmeris vici-bus , innumeris in fupplicibus proba-tum eft te nimirum ejufdem Gregis. Mi-noritici veram elfe Matrem , atque in-defedibiie charifmatum fupernorum ga-zophilacium, quandoquidem h/antibus femper valvis proftant Hfc eqrumdem promptuaria, ubi proptereagauclent An-
( IX J
geli, mundus exultat^ irjiernus contre-mifcit, Docmones fugiunt . Ubi acci-piunt finguli a te velut communi hu-mani generis Advocata quantum petunt, & confolati recedunt, fi quantum pof-fant, faciunt. Teftes porro horum om-niutn funt tot, ac tanta Votiva ana-themata hinc inde per Sacrofan6tan* hanc iEdem tuam pendentia, quas ve-Ititi indices fingularia tua demonftrant magnalia . Tot idem clamitant , quot variis languoribus vexati ad ingreflum hujus probaticx pifcin^ convaluerunt . Tot fincera confeifione teftimonium perhibent, quot (i) ut meminit Cla- Sercm' 8}_ ras Vallis Abbas intimus honoris tui Aff«mPn zelotes : T^cis veniam , medelam agris , pufillis corde robur, affliilis confolationem, periclitantibus adjuiorutm , hberatiomm-tuis Sanftis obtinuidi precibus. Tot deni» qne id ipfum proteftantur , quot ab immundis fpiritibus exagitati , & libe-rati funt, teque benedicStam Dei Geni-tricem ad haec ufque tempora laudare proinde non ceffant, infallibili lumine pritnas veritatis edo6ti, te in huncmun-dum venifTe, ut fupremum cacodoemo-
C x )
Genefxap5 n*s Captit contereres (2) ip[a-conterePca-put tuum \ ficque praslium initura , ut Doemones univerfi tuo tantum N O-MiNE audito perterriti feftinantius fu-garentur. Quare an fis hic mage ter-ribilis Doemonibus quam fuavis homi-nibus, tametfi, non tam facile dixerim, hoc tarnen pro certo tenendum vide-tur , tot hinc fugere malos fpiritus , quot huc accedunt boni homines *, fi-cut enim cera fluit a facie ignis , & pulyis ante faciem venti difpergitur , fic ad invocationem SANCTl NO-MINIS TUI totus malignorum fpiri-tuum exercitus feparatur. Quapropter Ci). Guillelmus Abbas (3) appofite conte-Cantica. ftatur inquiens v Terrihihs faBa es Spiri-tibus maligms, quia te fciunt Matrem tri-uwpbatoris Jui . Terra demum marique Hic periclitantibus benignilfime proftas ufque adeo propitia , ut etiam poft hu-jus vitse terminum Dodore fuffragante C 4 > Angelico (4) per te omnes ficut per ftel °£SuAi^lam Maris ad aterna glorU portum dirigun• tur, ut jure oprimo Sanfta Mater Ec-clefia tibi Divinum illud Sapientis. Ora-TroverL}2. culum accommodat ( 5) quime inveniet
9-
w-
t XI )
bweniet vitam , et hauriet Jalutem a Domwo, bancque pnecipue ob caufam San6tus Fulgentius ( 6 ) exclamavit : FaBa efl^l MARlAf:ala coelefiis, quia per ipfam Deus ^-i virg. defcendit ad terras, ut per eatndem bomwes mererentur afcendcre ad Ccelos.
Ad hunc itaque fontem fignatum li-gillo totius Trinitatis, &puteum aqua-nim viventium tuarum fitibunda pro-perat opufculi hujus anima, quas fe in-numerabilibus aliunde beneficiis tibi ad-ftrlda humiliter, Sc continue profitetur, tuifque jacens provoluta genibus per ip-fum finceriffim^ mentis tuse affe6lum &evot\s fupplicationibus te fibi mediatri-cem conftitutam interpellat apud Solem jufiitue, qui te Stola glorise induens , Sc Cbronam pulchritudinis ponens in Capi-te tuo prse omnibus creaturis te abaeter-no dilexit , Sc ornavit , ut in lumine tuo videat lumen , Sc Solis ejusdem gra-ttem tuo mereatur obtentu ; utque in emolumentum Mariophilorum eveniat, intelleclum aperi, Sc intelligentiam fcri-bentis fyllabatim illuftra , ficque quid-quid per decurfum ejus mens cogitave-rit, & calamus fcripferit, totum in tui
( XII )
iau<km , & gloriam cedat.
Quem porro in finem al\oquor te O VTKGO BEKEDICTA piiffirnis San-Sfei.6i?de Bernardmi Senenfis verbis ( 7 ) & Virg- invoco, ut : Voluntaria oris wei bene-placita faciat fibi Dei Genitrix , Domina mundb, ^Regina Coeli . Ipfa Jenfum acuat , ftylum, £7 linguam pauperis venufii ri ref pergat eloquio, ut de magmficentiis ejus , ac duhijfimi Filii aliquid tametfi balbuti-endo depromam. Sit dcnique pietatis tux ipfam quam apud Deum gratiam inve-nifti notam facere de SOLIO HOG GRATIARUM cun&is HIC dulciffi-rnum NOMEN TUUM invocantibus cum laude fevulis, ut tandem munera gratiae fuae largiatur JESUS CHRI-STUS Filius Tuois Dominus Nofler , qui eft fuper omnia Deus benedi£tus in faecula. Amen.r J
Sacratiffimas Majeftatis Tuae inter JMinores minimus.
Infimus , et indigrws Or^ator Fr. Gafparus Fafconi
I N-
(XIII)
INCLYTIS STATIBUS
GOMITATUS GORITIENSIS
FAUSTITATEM.
Obis INGLYTI STATUS;
HiftoricumhocEpitome Ec-clefise , & Conventus Mon^ tis Sancti Divx Virgiiiis Gra-tiarum modis omnibus de-bebatur, cujus dum jam dudum innu-mera propemodum magnalia , quas ip-fa interveniente hoc in Vertice ope-rari dignatus eft Dominus, mente vol-rerem, Sc 'm guemtandem, utterfau-fto ominein publicum prodiret, devol-verem, unici Vos Patrias Patres occur-riftis; Nec alibi magnificentius, in quo placide, ac perpetim conquiefceret do-micilium, vel in quo delitefceret , Sc obloquentium a morfibus , cavillationi* bufque praefervaretur, afylum tutiusre-peri, niii in Vefbra Aurea, eaque No. biliffima Bafi, ubivis Terrarum Bello-nx , & Palladis Tnfigni togata ; enim-
vero
( tS»L)) vero Jtqt Gentilitiprijm Stematum ipu-niiup:	± tetx A^itaxumJPamtfi^-^
ruiu vallatur umbonibus , ac tot' invi-6liffimorum Heroum asgide "rlMiratur, ut jure merito hae Marianas epheme-rides faventiffimis Clariffimorum Ve-ftrorum Nominum aufpiciis fuerint con-decbrahdaeEt qiiemnam aflium illis honorem prsefigere potueram ? aut qua eas venerabiliori dignitate infignire ? non alia fane, quam Nativa , quam Patria; & non jam a peregrinis excel-lentia ionge inferioribus; fed a Dome-fticis Inciyti hujus Comitatus ornamen-tis petita; quandoquidem neminem la-tet; minus quifpiam inficiari poteft , faptrfiuum extraneos nundinari fplen-dores fore, f! maximi , li mirifici af-fatim in Patria fuppetunt , qui prse alienis, & afcititiisDecus afferunt, au« gent, forent , tuentur.
Cum itaque immortale Goritien» fis Nobilitatis jubar offufam quamlibet Ariftarchorum caliginem in purum va-leat diluerelumen, hoc folummodo ftu-diofo operi meo adjungendum neceffe duxi, ut Veftras pr^feferret glorias cla-
rita-
C XV )
ritatem, optime gnarus, confpicuum in-de ufquequaque futurunn : Nec mens <Jubio mea pendet animo confequeiidi que conceperam *, enim vero fi nulla fere eft e fublimi Veftro Patriciorum Ordine Profapia, quas omni virtutum genere , & Heroicoru m geftorum cy-ctade non refplendeat ; nam qu^libet plures, quam Trojana Moles Duces & Bellatores effudit , Mavortiis curis pro Deo G$fare, & Patria in lucem edidit Clariflimos, quaelibet plures, quam fta-gyrxi Athenasum Sago Sc Toga fpecla-biles aluit , in Iitterarum , omnium-que liberalium artium cognitione produ-xit verfatiflimos five Iaurigeram IVlar-tis dextcram , five palmiferam ftringam Minervq fmiftram} ero utraque fecurus. Utraque fecurus utique ; quia Sc Vos Utraque ,adeo excellitis , ut five ad Mu-farum Chor©sVOS amor addicat , five bellic§ cupido laudis ad Martis prselia provocet, nulia mediocritate contenti, ad maxima quasque invicto aufu digni-tatum faftigia palmis., & trophasis un-dique ambiti contenditis. Ad hqc VOS pr^clara indoks, animorumque Fortitu-
do
( XVI )
do evexit, ut & in arduis a pHmisEu-ropse Monarchis adfciti Arbitri Lega-tionibus , & in militaribus inftruendis aciebus Generalem Regiminis Glavum confecuti, Univerfo evaferitis OrbiSci-pione ipfo celebriores.
Hxc funt, quaz antiqui/Iimis quoque Familiis Veftris ornatum conferunt*, Sc pullulatos a Vobis virtutum radios in eos, a quibus ortum duxere , refledbunt . Teftantur infignis illa in fuperos pietas, ardens inDeiparam zelus , rnproximum Chriftiano Nomine virtutes digniflim^, quibus colluftrati irigens incrementum, & complementum adidiftis , ac vera , germanaque decoraftis Nobilitate , ut cum iis , quse ex gentilitio fanguine Veftro refulgent, vix comparari pofte videantur. llla enim omnia aliena po« tius, quam Veftra refpe6live dicuntur . Veriffime fiquidem fagax ille pronun-' tiavit Lllyffes apud Ovidium (i ) 7SLam genus , et Vroavos, et qua non Fecimus ipfi, Vix ea nolira voco. Hinc apte cecinit Poeta Seneca dliena laudat, quigertus laudat fuum.
Hasc
( XVII )
Haec, fi Momus aliquis Jfomnia eflc di-cere non erubefceret , aut Lethe fuo abforberegurgiteattentaret ; fat fuper-que, qu$ hoc feculum Noftrum audi-Yit , & vidit , demonftrant . Demon. ftrantinflammata illa, promptillimaque Yoluntas Veftra, & tenerrimx in CJe* mentiftimam Virginem devotionis fpi-dtus,, quo totis viribus , dum Coro-nationis ejus Solemnia fexto jam adoc-cafum properante luflro , Vaticano ri-tu celebrata agerentur , operam im-pendiftis, ut in Patrias Mediiullto Go« ritix Civitate aureis Majeftofo in folio c-um Divino Pufione coronis , innume-ris diverfarum Nationum undequaque coniluentium populis fpeclantibus , re-dimitam videre merueritis, Sc adorare t quo fadlo VOS glorias Dei ejufque Matris amplificaiidi honoris fludiofifli-mos efle Urbi , & Orbi prodidiftis » indubie aliquando hujus meritis a bo-norum omnium Largitore coronandi in Coelis; dignum quippe videtur , ut qui devotis obfequiorum afFe<5Hbus , Sc ob-fequentj/Ijmislaudum Canticis, ceu ver-
b	nan-
( xvm)
nantibus rofarum fertis Virginem coro-nant, ab hac quoque & in pracfenti gra-tiarum donis ditati , & in altera im-marcefcibili ieviternae feiicitatis Diade-mate infigniti in perpetuas fuJgeant x ternitates,
Qui enim fieri poteft, ut GloriofiC-fima Virgo, cujus manus funt tornati-les, aureas, & hiacynthis refertae fe a fuis ( z ) Venerabili Richardo a San-6to Laurentio atteftante , Clientibus , benevolentia, beneficentiaque triumpha-ri finat, fl ut Sanctus Damafcenus ef-fatur, a nullo vinci poteft iiluftrium ? Habet habet illa maniis non auro fo-!um, Sc hiacynthis, innumerifque gra-tiarum gemmis, Sc opibus plenas; verum & tornatiles, celeres, expeditas, atque Goekftia ad munera iis maxime com-tnunicanda promptiffimas, qui fui|fho-noris , gloria^que dilatandas zelo exar-defcunt. Quos inter VOS tales effeno-vo magnanimitatis argumento compro-batis , dum Opus Hoc Marianis con-flatum laudibus generofo Veilro asre , publicam ut lucem videat , praslo ad-
di-
( XIX )
dixiftis non alio fane titulo quam ut Magnas Gratiarum Matns po£fcaisia , qux in eo elucobrata clarefcunt , cun-£tis ardentifliraum ejufdem propagandi cultus defiderium , Yobis vero fempi-ternas felicitatis bravium queant afferre.
Pergite igitur greflh celeri Patrix Pa-tres ornatiffimi, fortique, quo coepiftis animo in his veftris tam ardentibus colenda; Virginis, ejufdemque propagan~ dx glorix defideriis; fic enim fiet , ut H^c veluti Mater pulchr^ dile(5lionis a Vobis debito cultu & veneratione ho= norificata, fliarum viciftim pulchritudi-tve gratiarum VOS pro ingenita fibili-beralitate foleturyNam fi ut ajebatSo-phocles fftfolisyovjs Hortis veperiturbeata Felicitas, non alibi beatior , quam in Inclyto Goritix Comitatu repcritur fe* licitas, qui Virginem Beatillimam , qu§ Sponfi Divini Hortus eft , fpecialiter apud Deum potentiftimam fibi Advo-catam elegit.
Hoc ficut ha&enus propria vos di-dicifle experientia crediderim , ita ani-mitus auguror, orninorque, ut pofthac
b z	pne-
( XX ) '
pr^primis fuperis, Auguftiffim? dein C^faree , Regi^que Majeftati , ac de-mum Patri? Veftr? prout Nobiliffimum Veftrum fert fymbolum fidelitatls, lon* gas numerando Olympiades fofpites vl vatis , Veftraque vita tot virtutibus cumulata tnajus in diescapiatincremen-tum: Quam Vobis Divina Bonitas, ut vegetam, profperamve concedat, votis intimis iterum > iterumque advoveo ; fimurque Diving Bonitatis Porentem optimam , maximamque obfecro , ut eandem vitam Vobis fortunatam vera illa, profperaque fortuna, que ipfa Vir, %o eft, communicet.
Quod fi olim rmperatores Romani fa-buIofamFortunam aureis expreflam fimu, lacrisin Cubiculishabebant, VOS non vanas fecuti fabulas , fed ianam affecuti do&rinam MARIAM intimis cordis Veftri penetralibus Lyfippeo coelatam fcalpro habere, atque pr? oculis mentis tanquam lucidiffimura Divinitatis , & perfe&ionum omnium fpeculum , ver. iantem confervare contendite. Jandem quia animorum Veftrorum
Do-
( XXI )
Dotes egregi^ funt, & excelfa Indoles ad pr^clara qu^que audenda expedita, ut pari generofitatis alacritate huncqua. lemcumque ingenii meipartum, & mu-nicipale Devotionis tributum fufcipere veiitis , illiufque imbecillitatem prote 6lionis Veftr^ alis , ac adamantino A> jacis clypeo fovere, & tueri non inter. mittatis, ennixe obteftor.
Incljtorum Statuum
Humilmus, £7 Qbfequiofijs. Servus. Fr. Gafparus Paiconi qui fupra .
b 3 PR JEr
( XXII )
PRIFATIO
a d lectorem.
p
Arvtf quidem in fe molis , at fi mate-
__ riam quam traclat, vimque objettiva
Majefiatis m quam fertur fpeftes Amidf^ LECT OT{, non leve fane hic habes ma-gnalium divinorum commentariolum. Tartes equidem San&ijfima Virgmis Gratiarum Ec~ clefitf, £7 Conventus Montis San3i in eo aguntur, a cujus immenfo virtutum ghria, honoris pelago admirabilem plane quam continet, fibi vindicat celfitudinis , por~ tentorum excellentiam , ob quam etfi eadem DEl Sacra Varens attefiante Damafceno oA.a2 de ( a ) omnium encomiorum legem exce-
Aflumptio. c]jt . ac}eo m terrore pulfus Dofior ipfe (b ^ mellifiuus dixerit ( b ) Non efl equidem, quod me magis dele6i:et, fed nec eft , quod terreat magis , quam de gloria Virginis MARIAL habere fermonem ,
wque tamen propterea conticefcendum putatf, C c) fiduciali ejufdem Damafceni animatus eloquio m Affumpt.de (c) Quid ergo ? ( inquientis ) an quia eam pro dignitate laudare minime pof-fum , idcirco metu reprehenfi contice-
r~i	g	fce-
c xxi a )
fcemus ? mimme, £T optime certe ad in-tentum prajertim, acfolatium imperitiamea, ^zm palam profiteor , po^j- tempc-rata metus cupiditate ( fuadet ille ) reverentia, Q1 tremente manu, /w has ingenii mei primitias QEGIK/E. MAT1{1 de univerfa natttra benemerita ve-lut debitum qiioddam votivum perfolverem . 7V/ igitur conatum hunc meum boni confu-le, hafque ephemerides Thaumaturgcs Virgi-nis,	^ liberalitate unice accepi,
fufcipito animo , totoque cordis affe-ftu ita revolvito , /W<? ampliorem ejus accendaris amorem, atque hunc pr%-cife in finem publica luci donatas effe, ut perfuafum habeas, emxe peto . Caltfatibus interim exopto votis , ut per interceffionem hujus COKOKAT/E totius univerfi KE* GlKsE dterna vita felkitati, <£? gloriofa beatitudim quam ipfa poffidet , omnes cul-tores ejus, devotique Hiffcorici hujus Ope-ris LeHores coaptari mereantur , £? per< eipere valeant (d) immarcefcibilem glo- Xlk?r?c.
rias Coronam.
FAVE, y VALE
b 4	Ap-
( XXIV )
Approbatio Theologorum Ordinis. Pus, cui titulus, Hiftoria Ecclefi<e ,
cl Conventus Montis SanHi £jc.
corupofjturr} ab Admodum Rcverendo Patre Caipero Pafconi Leclore Emeri-to, quondam Provincias Miniftro , ac Cuftode a6luali. Ex commiflione Ad-modum Reverendi Patris Sigifmund/ Skerpin Le6toris Emeriti, Ditfinitoris Generalis, ac iterato Minifhri Provin-cialis attente Jegi; & quia illud non fo-lum Ortodoxae fidei, ac bonis moribus per omnia conforme reperi , fed etiam ad concipiendam ad Magnam Dei Ma-trern in cordibus fidelium devotionem, multum idoneum inveni, hinc,uttypis mandari poflit, dignum cenfeo . Dabam in Conyentu Neofladienfi Divi Leo-nardi 5. Decembris 174.5,
Fr. Godefridus Vfeiffsr SS. TheologU Lecior Generalis, ac Conventus Ho/ladienfis Guardianus.
Re-
( XXV )
REvidi ex mandato Admodum Re-verendi Patris Sigifmundi Sker-pim LecSboris Emeriti , Diffinitoris Ge-neralis , & iterato Miniftri Provincia-lisOpus, Hifloria Ecclefias, & Gonven-tus Montis San&i intitulatum , quod, cum totum Orthodoxum , ac magnalia Beatiffima Virginis Mariaein hoc faero Monte referata pie elucidans compererim, publica luce dignum cen-feo. Dabam in Conventu Neoftadien-fi ad San6lum Leonardurn Die 5. De-cembris 1745,
Frater Benno ^Wahrelch LeBor Generalis, £7 Provinm Tater: Mampropria.
( XXVI )
Licentia Admodum ^everendi Vatris Mi• niflri Vrovincialis.
FR. Sigifmundus Skerpin , Ordinis Minorum San6li Patris Francifci Striciioris Obfervantix Conciona tor, Le-6tor Emeritus, Diffinitor Generalis, ac Provincias San6h? Crucis Croatiae Car-niolias iterato Minifter Provincialis, & Servus. Admodum Reverendo in Chri-fto Patri Cafparo i afconi ejufdem Ordi-nis Concionatori, Le6tori EmeritoPro* vincias Patri, & Cuflodi a&uali falu-tem. Cum Veftra Patemitas Admodum Reverenda defideret Opus (cui titulus Hiftoria Ecclefiae, & Conventus Mon* tis Sandi ) pro augendo cultu Beatif-fimx Matris Gratiarum Marias publicis typis mandare-, hinc eidem prasfentium virtute litterarum facultatem concedo , pr^fatum Opus a duobus Theologis ri-te revifum , & approbatum juris pu-blici faciendi . A6lum Labaci die Decembris 1745
Frater Sigifmundus SKerpitt Mmifier Vrovincialis .
Fa*
( XXVII )
Fdcultas ^everendijs. Vatris Mimfiri General.
FR. Raphael aLugagnano Le£torE-meritus,CathoIicse Majeflatis in R e-gali Congre/Tu Matritenfi pro Immacu-lata Conceptione Theologus, ac totius Ordinis Fratrum Minorum S. Patris No/lri Francifci Minifter Generalis , Commiffarius, Vifitator Apoftolicus,Sc in Domino Servus.
Dile&o Nobis in Chrifto Reverendo Patri Cafparo Vaiconi, L eclori Fmerito, Ex-Provinciali, ac a&uali Cuftodi noftra Reformatie Provincix Carniolias, falu-tem, & Seraphicam benedidionem .
Cum juxta Apoftolicas NoftriqueOr-dinis Conftitutiones revifum, Sc appro-batum fuerit opus a Tecompofitum cu-jus titulus eil Hifioria Ecckjja , £?*. Con-ventus Montis SanSii £jc. tenore prxfen-tium ad falutarisObedientise meritum fa-cultatem Tibi impertimur, quatenus fer-vatisfervandis, illudTypis mandare pof-fls, & valeas. Vale Romas ex Aracoeli die 8. ]anuarii 1746.
Fr. Raphael a Lugagnano Miniftet Generalis.
De mandato T\everendijfuni in Cbrifto Tatris
Fr. Sylvius ab Arce Priore Secretarius Generalis Ordinis.
SCRh
( XXVIII )
SCRIPTORIS HISTORICI
protestatio,
O Mnia , & fingula , quas in prx-fenti hillorico opufculo continen-tur , & fide , humanaque dumtaxat au6toritate in eo referuntur , intelli-go, nec aliter intelligi volo nifi con-formiter ad Decretum Urbani VIII. MDCXXXl. emanaturn, atqueiterum coniirmatum V. Julii MDCXXXIV. Hac igitur publica cum proteflatione, Sc plena cum refignatione Scriptor ejuf-dem corre&ioni , Sc judicio San&asRo-manx Catholicse Ecclefi^ , totum ftu-dium fuum, Sc operam fubiicit.
NOI
NOI R.EFORMATOBJ
Dello Studio di Padova.
AVendo veduto per la Fede di Re-viilone , ed approbazione del P. Fra Paolo Tommafo Manuelli Inquiptore del Santo officio di Venezia nel Libro in-tolato Hiftoria Ecclefe<e,£J Conventus Mon-tis SanSli Div$ VirginisGrtiantm Comitatus Goritienfis nonv effer cos alcuna contro laSanta Fede Cattofica, e parimente per atteflato del Secretario Noftro; ni-ente contro Prencipi; e buoni coftumi, concedemo Licenza a Domenico Occhi Stampator di Veneziafhe pofiiefier ftara-pato,offervando gVordiniin Materia di Stampe, eprefentando \e folite Gopie alle pubblicbeLibrariedi Yenezia,e di Padova. Dat. li 20. Giugno 1746.
( Alvife Mocenico z- K. Re£ ( Zuane Querini Proc. Ret
(	' W;' t
Regiftrato in libro a Carte 19. al N zio.
Michiet ^ingelo Marino Segr.
Segiftrato al Magiftjato Eccellentifs. contro ia Beftemia.
Francefco Godoldini Segretam*
I N-
(XXX)
I N D E X
Capitum , & Rerura , qux in hoc Hiftorico-Mariano Opere comprehendunttir.
CAPUT PRIMUM.
De miraculofa loci, £f appellatioms origi-ney atque adificio Ecclefig Montis San-.	Pagina i
CAPUT SECUNDIIM.
De e)ufdem Ecclejta Div% Virginis Gr.atiarum fingulari excellentia prim^vo cultu , confecratione.	j
CAPUT TERTIUM.
De primordio Conventus Montis Sanffii, pri-vilegiis e)usdem, indultis localibus gra> tiofe conceffis. ab Augujiijfima Domo Au-firiaca.	i j
CAPUT QUARTUM.
De regulari Hofpitio Salcanenfi.	21
C A-
( XXXI ) CAPUT QjCJINTUM.
Tlura alia recenfentur, quq San&itatem lo-ci, Almam Bafilicam Mont's Sanfti exornant£7 raaximopere commendani. 23
CAPUT SEXTUM.
Altaria eptfdem SacrofanB^ Bafilic% refe-runtur.	29
CAPUT SEPTIMUM .
De grattis, fi portentis, operari digna~ tus e(l Deus intercedente Thaumaturga Virgine Montis Sanfti.	33
caput octayum.
Alia rurfus e)afdem difpenfatricis coeleftmm Thefaurorum, Marianq gloriq miracu« la proponuntur.	5 6
CAPUT NONUM.
ExpJkantmqu^dam pr$liminaria, qu$ adCo° ronationis jokmnia Beat$ Virg;ms Montis Sancli juxtaformam Vaticani Vjtus pr<z-miffa fuere .	91
■k 3	c A-
( XXXII ) CAPUT DECtMUM.
Exhibet ciuulares invitatorias ad ftabilitum Diem MAl{lA1SLAL Coronationis. CAPUT UNDECIMUM.
Transfertur prccejfionaliter Simulacrum Cce-lefte miraculofq Virginis ab AZdt Montis SarMi ad Urbem Goritienfem, ubi in fo-vo Traunkb nuncupato, fpeSlante populi univerfitate folemniter coronata fuit. 104 CAPUr DVODECIMUM.
Recenfet legalia conceffionis, delegationis , Coronationis Inftrumenta.	x 1 1
CAPUT DECIMUMTERTIIIM.
Dejcribitur feries totius apparatus Ecclefig Montis SanBi premffi ad fokmnemSau-Be Dei Gemtricis Coronafwvem . 121
CAPUr DECIMUMQLIARTU M.
Exponuntur Elogia, qu$\ affixa cernebantur occafione hu)ufmodi jolemnitatis. 127
CAfUr DECIMilMQUINTUM.
Symbolicus etiam apparatus SanUuarii, £p9 Ecclefi$ proponitur.	143
EPILOGU S
Totius Operis ad Divam Vhgmem Gratiarum Matrem Nmtis Sanfti,	158
H I-
ECGLESLE,ET CONVENTUS
MONTIS SANCTI
DIV J. VIRGINIS GRATIARUM
CAPUT P R I M II M.
De miraculofa loci , appellationis ori-gwe , dt-^ae adificio Ecclefice Movtis SanBi.
Rinceps ille Regum Terra? ( i ) tefte C1) Regio Propheta : Qui facit mirabilia y^3^' cap' magna fohts : ( a ) cium rnundi hujus ' ^fj fabricam admirabili ordine , & difpofi- Pfal. 135. tione , prout ex elegantiffima ftrudura ejus aperte colligitur , condcre defignaf-fet , ficut , ut teftimonium perhibet jfa-cer textus , ( 3 ) Omnia in menfura , numero, & ponde- O) r? difpnfuh , ita locum qucque hunc , & Montem infini- SaP'cnt- n-to virtutis , ac fapientis fu§ pondere facere , & fundare decrevit, eumcfemque a duobus jam Seculis , & amplius velut MontemEphraim, qUi MARIA interpretatur , & Gratiarum abyjfus ( iTc ,e:iim eam vocat Sandus Joannes 5Ytnafcenus fingulari quadam providentia ab sterno prs-
r>ara.
33, Hifloria EccJefia,
paravit , de cujus prsecellentiffima dignitate vaticinium il-(4) lud lfaix ptophetx intelligi poteft ( 4 ) Erit in novijfmis Ifaise cap. 2. diebus praparatus Mons Domus Domini in Vertice Mon-ver. 2. tium , & ehvabitur fuper Colles, & fluent ad eum omnes gentes.
II. Et-enim quod nonnifi arcano folius DEI miferentis conillio fa&um omnino fit, ut eadem Virgo , & Matec San&iffima 3 Regina Mundi , & Domina omnium Crea. Lib. 4.1ieOr- turarum D,'v.0 Joanne Damafceno atteftante ( 5 ) Nam tiiodoxa fide rever? Dcmina falla eji omnium Creaturarum , cumCan-cap. 15. ditoris omnium effefta efl Mater in vertice pariter ejuf.
dem Montis fibi Domum , & fedem Gratiarum eligere voluerit vivag vocis Oraculo ipfius Urfulae Ferligoinizse Ma« rianx Oratricis ( cui apparere dignata fuit ) abunde hoc comprobatur.
IH. Uc aucem hujufmodi ter fauftas apparitionis noti. tia habeatur, cundifque innotefcat , hanc familiari fty/o prxfentis operis Ccmpilator hic prout in Archivio Con-ventus regiflratam reperit ad futuram rei memoriam fub. jungit.
Concordant Dum igitur Anno reparatx falutis 1559. Sedente m Pe« ter fV tri Cathedra Paulo Tertio , Imperatore , & Rege Roma. fcusGlavbi- norum Caro/o Quinto , Rdginien vero Capitaneatus Co-ch Lib. de ritienfis Comitatus tenente Gabriele Comite abOrtemburg Origine Pro- ex Ducatu Carinthi^e affumpto Die quodam Sabbatino e^ vinciae Bof- -jern Urfu/a Feriigoinlza ex vicino Oppido Gargarenli tra-n% Croatise ^^ originem in coronide Montis Aquarii olim nuncupa-Conventu fi ( vuIS° Skauniza ) fupra Salcanum gregem pafceret , Montis San- & orationibus ferventius foiito intenta effet, apparuit ei ai in narra- Beata Virgo MARIA , fibique Iocum inibi difpenfanda tionefua hi- rufn pro Materna erga Clientes fuos pietate gratiarum ele-ftor'ca im: gjfle teftata effet, mandatum mox ab ea obtinuit nuntian, Anno iSdi Populo > ut Sacrum in^eodem loco Domicilium Sanj Joannes' diffimo Ncmini fuo dicandum erigeret , & gratias pete* item facobus Xet , fequentibus plenari® proftflo munificenti® verbis : exIfchiaAr-DIC POPULO , UT ^DIFICET MIHI HIC dJS^DOMUM ,& PETAT GRATIAS. defise Pal- IV. Relatione autem ab ea hujulmodi Marianse repra. menfisLib.;. fentationis, & oraculi, fimplici, & re.&o quo praedita erat Hiftori?prin corcje t & pietate Goritienfibus , ceterifque adjacentibus
tams^GOTi- '0C1S » re(3uetam Sravj» & infoUta ab iifdem nia-
rura
Et Conventus Montis Sanfti . 3
tura deliberatione perpenfa , quoufque plenius ab altomo- tIen.fis typ'* Tcrentur ad id prsilanduin , Urfulam interim carceribus Jemvulgate mancipari curarunt: Deipara vero faivis, & immotis er. I6g4/ gaftuli repagulis iibi eam , & gregi eodetn in Monte ve-luc futuro Cceleftum donorum emporio mirabiliter refti-tuit . Inventa ibidem nixa genibus& Orationi jugiter intenta repetitur ad pcenam examini fubjicienda , quss lr cet omni penitus humano effet deftituta fuffragio iterum , atque iterum libera evalit divina virtute 3 novoque hocmi-raco/o apparitionis ver/tatem confirmavic.
V■ Quamobrem fubito patefa&o Cceleftis hujus myfte-rii honore , Cierus, ac Senatus ad locum vifionis prope-rant, fubeuntque incultum Montem Matrem Domini ve-neraturi , atque verbis innocentis Oratricis commoti fidem ex integro dedere, adeoquidem, ut primo Capellam quam-dam , & dcin populi sre fedulo colledo , fponteque co!-lato /Sdem ipfam facram , cujus Syndicus ab inclytis Statibus Comitatus fpecialiter eledus fuic Ulvinus Comes ab Attems Fi/ius Friderici Vice-Capicanei Goritienlis , in iongitudine paffuum circiter triginra quinque , in lati. tudine iexdecim , & in altitudine duodecim quadrato ex \ap\de indefeffa iolicitudine , & labore confeftim in honorem ejufdem Yirginis Sancliffim® conftruxerint.
VI.	O Felix quam certe Puella , quse in Montis hujus apicem minavit gregem , ubi Virgo in fmu Virginis in-venic Regem . Felix inquam , quss digna interpces inte. meratai Dei Genitricis fieri meruit velut cafta cuftos inno• cui gregis. Hanc ergo exilem pecorariam Mater Agni im-maculati habere voluit promulgatricem prierecenfits legis fus annuntiandi Populo, ut adificaret fsbi Domum; fiqui-den\ Nuntia conteftatarum Virginis Gratiarum altiori fu-pernse providenti^ ordine eleda fuir, ut videlicet magnum hoc pietatis opus a minimo cceptum maxima fenfim fum-meret incrementa . Neque CceJeftis uique adeo ftbi fada fefellit promiftio , quinimmo femper indies fuperabundant gratiae vivo Deiparas Oraculo manifeftats.
VII.	Alio quoque , eoque ftupendo prodigio ipfiffimo tempore , & occafionc Clementiffimus Deus illuftrare, & magnificare voluit 1 ocum Sanftum hunc , ut notam face. ret gentibus magnirudinem brachii fui , & Sandiffimae Matris (ux exaltaret potentiam ; dum enijn Operarii pro
A 2	extru.
&	liijloria Ecclefie ,
extruenda eadem Sacra ^de folo sequando operam im-penderent, afperrimifque cautibus, & apriciffimis rupibus prsfcindendis EfFoflTores fudarent, impado ligone in qua-drum , & politum offenderunt lapidem flavi quodamrno-do coloris , in quo jalutatio ipfa -dngelica hierogliphicis caracleribus affabre infculpta, & divinitus a feculis coela-ta inventa ett , qu^ eodem in lapide magis circumorna-to ad hxc ufque tempera admirabundo Pcregrinorum cer-ni"ur oculo , & in Altari Div^e Anns Matris feiici/fimse Genitricis Dei ad publicam venerarionem , & fidelium de-vorionem in meditulio templi refervatur-
VIII- Ex quo manifefte deducitur , quod fupremus re-rum omnium Conditor ad manifeftandas glorias immorta-lcs ter-amabilis Matris fuse prseordinaverit ; ( utdiiflum in virtute fua inclytum hunc Montem ) liquidem ipfamet in eo recondita falutaverint faxa MAR/AM, ficque refer-vata jampridem fuerit in iifdem Sandiffimi hujus Nomi. nis dignitas, ut poftremo magnitudo clarefceret dignitatis ; idcirco infuum et/am e/igere ftatuit . Cujus porro fandi-tatem fequentibus Mario0iilus Vates pcrlirinxic vcrlibus , quibus Marianos Ciientes ad venerationem ipfius fuavi mo-dulamine invitat, & provocat occinens-
Quam Mons hic Santlus ? fuffojfam conftdc petram, Angelicvm releges , quod tibi monfirat AVE.
Mons eji ijie meus , in qtto me faxa /aiatant, Littera fculpta manet, ^dvena fa£ia canet.
IX. Eja ergo Mariane Viator dum Sacrum hunc Mon-tem confcenderis, idque oculis mentis , & corporis in in-fenfato ifthoc videbis, & Iegeris lapide : obftupefce ar-canum admirare prodigium ! cordeque & animo falutato MAR.IAM , & fi votorum tuorum fummam cupis attin-(O gere ^c Ave MARIA gratia plena, quia ut ait SancSus Lib zCap i Ambrofius ( 6 ) Et bene fola gratia plena dichttr , qu<g (7) ' yatiam , quam nulla alia meruerat , confecuta eft, Tom.p.Epi- ut gratirf repleretur AuEiore , fubdkque Divus Hierony. ft.io.adPau- mU5 ( 7 ) bene plena quia ceteris per partes prajia-!um• ^ tur , M AR 1AL vero fimul fe tota infudit ptenitudo gra-Sandus An tide( 8 ) Qutd ampHus dicere pojfum Domina ? immenft. felrnusOrat" tatem quippe gratia, & gloria , 6" fcelicitatis Ttue confu 2. de Dor- derare 'incipienti , fenjus deficit, lingua fatifcit , & ita rait. Virg.	Sailfti
Et Conventus Montis Sanfti . 5
Sandi Patres ad propofuum noftrum paffirn ioquuntur dc hac Sandiffima Virgine, pofi: nempe prolatum oracuium hoc Angelicum Ave gratia plena-
X.	Idipfum demum fortiori adhuc concludit argumento ad amplificandum Mariophibrum folatium intimus Magna; Dei Matris Cliens Primus Clars-Vallis Abbas, & Eccldias Doftor eximius ( g ) fuper \y Dominus tecum folito fuo (9) mellifluo fcr/bens calamo . Nec tantum Dominus Filius DeLaudibus tectim, quem carne tua induis : fed & Dominus Spiritus Homii'! Santfus, de quo concipis, & Dominus Pater, <]ui genuit, pcr j^j^J quem concipis. Pater inquam , tecum ? qui Filium fuum eil.
facit & tuum . Filius tecum , qui ad condendum in Te mirabile Sacramentum, miro modo , & fibi referat geni' tale fecretum, & Tibi fervat Virginale fignaculum . Sph ritus SanSius tecum, qui curr, Patre, & Filio, Tuum fan Bifscat uteram; ergo Dominus tecum.
XI.	Extrudla proinde vicinarum Communitatum impen. diispraememorataSacra &de , hanc Parochus Salcanen/)s fax jarifdidioni fubjiciens Filialem eflfecerat, annifque , ut ex traditione habetur, circiter viginti fub Cleri fsecularis mode-
ramine permanfit . Sereniffimus tandem , ac Pientiffimus Joannes Ja-fcelicis tecordationis CAROLUS ARCHIDUX Au- cobus ex If-ftris fpeciali ab alto lumine illuftratus , eam primo vivas	c"
vocis oraculo jugiter excolendam in vinea Domxni, & of- ejuaern' "hfl ficiandam tradidit Fratribus Minoribus San&i Patris Fran- ftoriae. cifci olim Provincix Bofnix de Obfervantia , nunc Refor-matis Sandas Crucis Croatix , & Carniolix tempore Pii V. Pontificis Maximi , & R e verendiffimi Patris Aloyfii a Puteo Superioris Generalis.
XII- Porro ut opus tam pium , tamque falutare imper-turbatum fervaret ordinem , & exoptatum nancifceretur finem, idem Supremus Terras Princeps Capitaneo Gradi. fcaneV 8c Locumtenenti Gomitatus Goritienfis fpeciali in-di&a commiffione ferio praecepit, quatenus iifdem Fratri. bus Minoribus pofleffionem , & adminifirationem ejufdem Ecclefije, & Loci indilate conferat , hancque effe gratiofam voluntatem fuam Archiducali Refcripto declaravit fub data Graecii $.Aprilis 1586., ac tandem Diplomatein perpetuum valituro cum omnibus juribus, privilegiis , & attinentiis quoquomodo ad eumdem locum fpe&antibus accedenteSan-Sedis Apofiolicse confenfu donavit, & inviolabilis fir-
A 3	tnu
6, Hifloria EccJefia,
mitatis robur adjecit, cujus munificentiffimum tenorem fuo loco, & ordine infra adducemus.
XIII.	Interea temporis Beatiffima Virgo M A R IA Fi-deiibus fuis gratiarum affluentia adeo in eodem facro colle coepit clarefcere , crebrifque miraculorum corufcare fulgori-bus, ut populi ex Foro-Julio, Japidia, Poycha, Liburnia . Dalmatia, Croatia, Styria , Carinthia, CarnioJia &c. &c. devotionis gratia indies concurrentes una voce , unoque ore non jam amplius Aquarium ut antea , fed Montem S AN CTU M appeliandum e/Te omnino cenfuerint, quod fupernum proculdubio fan&itatis praediCatum in cordibus hominum primordialiter inditum ufque adeo communi cir-cumjacentium Regionum voto facro huic loco fuffixum di. gnofcitur, ut quodvis aliud plane vel in defuetudinem abl-verit, aut fempiternse fit omnino oblivioni datum.
XIV.	Cujus tandem rei plane admirandz fama , & fan-ditate loci voce Populi undique indicibili jubilo vu/gata permotus Eminentiffimus S. R. E. Cardinalis , & Reveren-diffimus Dominus Dominus Marcus Grimani eo tempore celeberrimas , & antiquiffimx Dicecefis Aquilejenfis Patriar• cha gratiofiffimam Divs Virginis fuutn in ulnis geftantis Unigenitum elegand penicillo, vivifque coloribus in tabula adumbratam, adextero latere San#o Joachimo Beatiffimo ejufdem Patre , a finiftris vero Divo Joanne Baptifta ma. gno Domini Prscurfore adftantibus veluti veraciffimis tan-ti Myfterii , & folii gratiarum Aflefforibus Effigiem tranf. mifit,qus in Ma;ori Ara Anno 1544. honorifice repofita fumma omnium Chrifti fidelium devotione , pietate co-Iitur, & jugiter falutatur cum Sando Joanne Chryfoftomo
(io) (10) igitur ^iater, Ccelum , Puella, Virgo , Tbro. Serm. apud nus . •.. ajjidue pro nobis precare Jefum FiUum tuum, & Metaphra- Dommum noftrum : ut per Te mijericordiam invenire in die ftem< judicii, & quae repofita funt in iis, qui diligunt Deum bo-tia confequi pojjtmus, gratia, & benignitate Domint Noftri Jefu Cbrifti : cum quo Patri fimul, & Sanffo Spiritui glo, ria, & bonor, 6' imperium nunc & femper in facula f<e. culorum . Amen,
C A.
Et Conventus Montis fartfti. 7
C A P U T II.
De ejujdem Ecckfue Diva Virginis Gratia-rum fingulari excellentia, primavo cul-tu, confecratione.
MAgnus Domtnus nofler, 6* mavna vlrtus ejus ( i ) (O ^ ccdificavh ftbi Domnm idefl Virginem MARIAM, pfall?\ utbene advertit S.Bernardus: ( 2 ) Sapientia, qu<fi Dei Sern^ frd/ , e*?	er^f?	Patris ad nos veniens tedift- ^ y'
f^o/V (tbi Domum ipfam fcilicet Matrem fuam Virginem MARIAM , in qua feptem columnas excidit : nem-pe: feptem Spiritus Sancii dona , ( 3 ) inquit Sapientiffi (O mus Idiota: per qitcC firmiter femper ftetit , & perfeveran• De contem-ter in omni virtute . Quamobrem Sandus Propheta Da P1- ^eipar-vid_ Deumjjenedidum alloquens dicerefolebat (4) omniain [ f^ fapientia fecifii: £t fi mydicam prophetici hujus fermonis pfalm. ioj. inte/Iigentiamexquirere velimus, MARlAMproculdubio effe Quam ma-allegorice inveniemus, in qua cetera omnia tam vifibilia , Snificata quam invifibilia mundi hujus , qus Deus per fapientiam ^"^DomSe creavit,exiftere probat interalios Arnoldus Carnoteniis ( 5 ) '(5) ' MARIA Creaturis conftat omnibus , quidquid enim Crea Sermo de tor fingtiis d/Jiributor juftus contulit, Matri adornandce Laud. Virg. congeffit, ut, quemadmodum cundas compleditur, ita om. niuni, fpecialiter vero totiusgeneris humani curam gereret.
II. Porro hxc eadem Auguftiffima Cceli, Terrasque Do-mina, & Arca animata Dei viventis , variis , ut meminit Sandus Joannes Damafcenus ( 6 ) Prophetaruin imagini bus, ac fermonibus per Spiritum Sandum adumbrata certo Lib4.defide ac praefinito tempore HIC Sedem gratiarum ftatuere vo. Ortho.cap.5. luit, & velut Stella matutina in vertice hujus Montis ori-ri , ut Populo univerfo ficut promiferat HlC petenti gra. tias fuccurreret fuis interpellationibus , & interceffionibus, daretque ei falutem, & ab aeterno liberaret fupplicio, quod Sandus Germanus( 7 ) communi quidem fed valdeadapta- (7) to declarat argumento: Quis ( ait ) poft tuum Filium ita Serm.de Zo-curam gerit generis biimani ficut TU ? quis ita nos defendit na Vu'Sini£ • m nojlris affliftionihts} quis in fuppUcationibus adeo pugnat
A 4	pro
8, Hifloria EccJefia,
pro peccator)b:.s ? TU enim cum habeas Matcrxum apud Tuum Filiiim fiduciam, & potentiam ms Tuis interpella. thnibus, & intercejfionibiis ipfi efficis fathiliares.
III. HlC inquam ( qus particufa demonrtrativa utique excellennam , & fingularitatern loci appellat ) Kterna Sa~ pientia jedificavit fibi Domum, & Ecclefiam Genitricis fuas Immaculatse, ut accedentes ad eam peccatores veniam obti. neant > jutli gratiam adaugcant, ut ipfi quoque fdinulan. tes in ea Angeli nova lemper accidentalis gaudii incremen-(8) ta fufcipiant; Obindc Sandus Anklmus ( S ) fic eam af.
Lib. de Orat. fatur . per te <ekmenta renovantur , homines falvantur , & Angeli redintegrantur videlicet per MARIAM , de cu-jus Sacra ^Ede David juxta accommodatum fenfum, & in. (?) telledum Interpretum dixit ( 9 ) ficut Itftantiumomriium PfaL Sg. habitatio efi in Te , quia de cjus plenitudine gratiarum omnes Creaturae participanr, omnes quogue 'xcantur, oin■ nes gaudent, omnes exultare dicuntur.
IV.	Sicut autem hxc aufpicaciffimum fuum fumpfir exor-dium ab Oraculo Virginis, & arcano apparitionis, ita pa-riter ter-fauftum fuum progreffiim a fundamento fpiritualis confecrationis nada eft . Quare facram hujufmodi fundio. nem honorificentiffitne exercuit , & folemni ritu abfolvit Anno 1544. iz. Odlobris , qure inciderat m Diem Domini-cum fub invocatione Sandiffimi Nominis MARI/E IIIu-ftriffimus , ac Reverendiffimus juris utriufque Dotfor Dei , & Sedis Apoftolicas Gratia Epifcopus Caprulanus AEgidius Falcetta in fpiritualibus , ac temporalibus futfraganeus , & Vicarius Generalis ejufdem Eminentiffimi, ac Reverendiffi-mi Marci Grimani S. R. E. Cardinalis, & Epifcopi Portu. enfis tempore Pauli III. Divina providentia PontfficisMa-ximi Pontificatus fui Anno Decimo .
V.	Similiter eodem Die , & Anno Aras quatuor tunc - coxdificatas, nempePrimum. Altare Majus in honorem bea-
tx Virginis ex iigno in Capella conftrudum . Secundum in medio Chori Sandiffimse, & individuae Trinitatis. Ter, tium in latere dextero Divae Lucize, Urfulae, & Sociarum ejus. Quartum denique a Jatere tevo fub titulo Sandi Leo-nardi confecravit, prout in veteribus monimentis Conven, tus notatum reperitur, & ex inftrumento authentico con, fecrationis ad calcem prsfentis Capitis inferendo uberius innotefcent hxc omnia ; Quodque de Aris in ipfo limine
ejufdem
Et Conventus Montis Sanfti . 9
ejufdem ^Edis extru&is intelligendum venic duntaxat.
Harum liquidem loco , loquendo prsfertim de duobus Alraribus temporum etiam injuria , & vetuftate ferme col. laplis Divse Lucise, &c. & Sandi Leonardi juftis de cau-<is , & legitimi -'au&oritate ut fupponitur alia fenfim fub. ftituta fuere. De quibus amplius infra cap. 6-
VI.	Et quia idem Alcare Majus ob fui vetuftatem pro. ximam parirer minabacur ruinam , Loci, & Locatse Ma. jellatis d/gnitas expoftulabat, ut aJ ftrucluram novi , & quidem ad perennem ttabiiitatem marmorei deveniretur ; idcirco conquiiita hunc in finem , & benevolo animo fub. miniftrata a Benefadoribus eleemofyna duorum miSIium Pa-irise Ducatorum , mox fub moderamine R. P. Bonifacii Pullini tuncLocalis Superioris eredum, & poftmodum aliis juxta pofitis ftatuarise difciplinae fsmulacris, & columnellis ampli. ■ficatum,&: avtiRciok exornacumfuit, prout nunc demum cernitur in ipfa nova Capella Virginea collocatum.
VII.	Ceterum gratioiiffimse hujus Iconis de priori ad przefentem Aram devota tranf/atio contigit Anno Domini xt86. fecunda Augufti, quse occurrebat feria fexta, & Por, tiunculse Die cceleftibus aliunde indulgentiarum chefauris, & fingulari pr^rogativa, a Chrifto Domino decorato , atque prsecipuo in honfcre & veneratione habito jam a fseculis a confluentibus undique Chiifti-fidelibus.
VIII.	Neque ad augenda hujufmodi tranflationis folem nia lupcrna defuerunt Dei magnalia , quandoquidem non obftante numerofiffimo hominum omnis conditionis , aeta-tis, & fexus concurfu non tantum communi app/aufu , rc~ floque ordine , & fpirituaii folamine ceiebrata fuere , fed
d um Librator ferrex cuidam bombardse ignem applicuiC fet , hsc oneris fuperfluitate in varias continiio refolvitur partes, quarum una retorta pleno impulfuin Libratorem ipf-um reciderat , & quidem non abique proximo interitus fui periculo , nifi ope , Sc Materno Virginis fuffragio ma-gna omnium , qui aderant , admiratione fuiffct praeferva-tus , in cujus miraculofi eventus roemoriam nnathematis lo-co memoratas Bombardce partes parietibus -^dis Virgineae votive appenfae etiamnum confpiciuntur. Quare ad propo. 4itum merito exclamat Sandus Gennanus loco fupra cita. to : Omnia tua admirabilia funt O DEIPARA, omnia fupra naturam, omnia ingentia, & ahorirn vires fuperan.
io	Hiftoria Ecclefa
ua , propterea & Patrocmum tuum majus eft, quam in. selligentia comprehendi pcjffit .
IX.	Abfoluta tandem hujus foJemnis tranClationis pe. riodo conclufum, determinatunTque fuit, quatenus prsemif, iis omnibus requifitis hoc ipfum etiam Altare confecrare. tur , quibus ab Innocentio IX- Supremo Chrifti in terris Vicario gratiofe obtentis , & ab Eminentiflimo S. R. H. CardinaU Bonvifro pro tempore Sac. Cxfarese Majeftatis Auguftiftimi Leopoidi Primi Nuntio Apoftoiico approbatis, deque affcnfu fcriptctenus exhibito Eminentiffimi pariter S. R. E. Cardinaiis Deiphini Patriarchas Aquiiejenfis ab II. iuftriffimo, & Reverendiffimo Domino Jacobo Ferdinando Gurizzutti Epifcopo Tergeftino iub titulo Nativitatis Bea-tiffimx Virginis MARli 8. Augufti 1688. Sacris fuit per. Jinitum liquoribus.
X.	Ad haec denique ufque tempora hac in Mariana Ba-filica Sandiffimum Virginis Nomen jugiter cehbratur , & colitur a Chrifti-fideiibus; hi enim five in neceffitatibus , five in periculis, atque anguttiis, & rebus dubiis conftitu. ti MARIAM cogitantibus , & invocantibus in Monte ifto,
Pfal 6° ^ *n °luo ( ut utar verk,s Regis Pfaftis ( 10 ) beneplacitttm
( 11) eft Deo habitare m eo , & loco hoc de quo dici poteft
Lib. 2. Para- illud Sandi Spiritus ( n ) oculi mei erunt aperti, <& au-
Jip. Cap. 7. res me<e eYe£i<)e ad Orationem ejus , qui in Iqco ijlo ora.
Teri J5- verit ejus merkis , & interceffione ex ore Aitiffimi id con.
teftantis confeftim cxaudiuntur . Et ego exaudiam de Ccclo,
& propitius ero peccatis eorvm... eiegi er.lm , & (an£l}fi.
cavi locum flttm, ut fa nomen meum ibi in fempiternum,
& permaneant oculi mei, & cor meum ibi cuncits dtebus,
adeo ut repentino compun&ionis , & dnlcedinis fpiritualis
imbre perfufi, prout per decurfum operis amplius demon,
ftrabitur , confolati recedant..... Quas enim Clientibus
fuis MARlA HIC dare promifit gratias, in verbo veritatis
fervavit. Probatum eft' Venite ergo, videte , & fidite , fi
pie accefleritis ad hanc privilegiatam gratiarum'Matrem,de
f 1S ) qua Sandus Anfelmus teftatum reliquit(i2) Nuliumgra-
Lib.de Exc- ti* privikgtum negatum eft Matri: per quam ve/uti Cceli
cel. virgin. fcalam ad clariflimum Divinae vifionis lumen pervenitur ju.
( ls ) xta illud ( n) Venerunt rnibi omnia bona paritercum illa. Sapient. cap.
reiC n-
Nunc
Et Conventus Montis Sanfti . 11
Nunc fequitur InflrumentuiB Confecra, tionis Ecclefix Beatx Yirginis Mame Montis Sandi.
7T7 Gidius F ALCETT A de Cmgulo juris tttrhfque y | j Doffior Epifcopus CaprulanuS , & in Patriarcha-tu, & Dioecefi Aquilejenft pro Reverendiffmo , atque lllu-flrifftmo Domino Domino Marco Epifcopo Portuenfi Sanc1<ff Romante Eccleft<eCardina!e Grimano, & Patriarcba Aquile• jenft dignijftmo in fpiritualibus , 6* teniporalibus fuffraganeus, Vicarius Generalis . Univerfis, 6" ftngulis prafentes in-fpeSluris falutemin Domino fempiternam .
Univerfetati veflr<e fidem facitnus, 6* publice atteftamur , jVo; hodie Die Dominica, qace eft duodecima menfis Ociobris , Spiritus SanEli gratia Nobis affiftente fecundum Ritum, modum, & formam Sanftce Romante Ecclefice in hujufmodi haHenus obfervatione Eccleftam Beat<e M A-R/AE fupra Montem Salcanum , & Gargarium prope Goritiam Aquile]enfts Dioecefis conjecravimus in honorem Dei, ac titulum Beatce MARIJE cum quatuor Altari. lus . Primum m Capella ^tltare Majus in bonorem SanElt/e MjLR1& Virginis . ^tltare in medio Cbori in honorem Beatcf, atque Jndwidu<e Trinitatis. Tertiuma lateredex. tro ad honorem Sanffia Lucice , Urfulce, & ejus Sociarum. Quartum a latere lcevo in honorem , ac titulum SanEii Leonardi . ln quibus recondidimus Reliquias SanSiorum Martyrum Donatt, Romuli, Venufli, Sylvani, Hermoginis, et Santla ^ljfrce, & Sodalium, ac San5ii Stephani Proto. tnartyris; Cupientes igitur, ut ipfa Ecclefta in fuis <edi~ ficiis, <3 flruftoris debite reparetur , confervetur , & ma~ nuteneatur, ac Libris , Calicibus, Luminaribus, & aliis or-namentis Eccleftafticis pro Divino cultu magis decenter mu~ niatur: & a Chrifti fidehbus jugiter veneretur , congruis quoque frequentetur honoribus, & ut Chrifti-fideles eo liben • tius caufa devotionis confluant ad eandem , & ad repara. tionem, confervationem , manutentionem hujufmodi prom. ptius manus porrigant adjutrices . Quoexhoc dono Cceleftis grati# uberius confpexerint fe refeffos; omnibtss, & fingulis
utri.
12	tlijioria Ecclefy,
utriufqae fexus Cbrtfti fidelibus vere pcenitentibus, & cort-fejfts, qui Ecclefutm prafatam in fmgulis Beates M^t.R Fe(livitatibus, ac Sanffiiffimte Trinitalis , atque fupranomi-natorum SanElomm , SanElarumque omnium , atqne „ipo• fiolorum, Nativitatis, Circumcifionis, Epipbania , Kefurre■ Siionis , jifcenftonis , & ipfius Ecclefice Dedicationis, an. nuatimque a primis Vefperis , ufque ad fecundas Vefpe• ras iniluftve devote vifitaverwt, & ad prarmiffa manus porrexerint adjutrices pro fmgulis diebus fejiivitatum ea-rumdem quibus id fecerint de Omnipotentis Dei miferi■ cordia , & Beatorum Petri, & Pauli jipojiolorum ejus auftoritate confift quadraginta dies de injunSiis eis pceni' tentiis mifericorditer in Domino relaxamus . Prcefentibus perpetuis futuris temporibus valituris; ln quorum fidem > & tefiimonium, has prafentes litteras nojiras fieri, & per Can. cellarium Noflrum fubfcribi, ftgilloque prtelibati Reverendif-ftmiatque Hlujirif. Domini Dom, Golendiffimi, & Patriarcha? jtquilejenfts jujfmus appenftone communiri. Datum fupra diEtum Montem Salcanum di£f<e jlquilejenfes Dicecefis fub jtnno Nati• vitatis iDominicee 1544. IndiElione fecunda, die vero ut fupra Pontificatus SanBiffimi in Cbrijio Patris , & Domini noftri Domini Pauli Divina Providentia Tapa 1U. jlnno X. von. tificatus.
Hieronymus Cbaynarus Curize Patriarchalis Aquilejenfis Cancellarius de mandato.
Supra didam BulJam ex Originali de verbo ad verbum fi-deliter Antonius Lampretitfhz Salcanenfis publica Imperiali au&oritate Notari.us eduxit, feque in fidem fubfcripfit. Ma-nu propria.
C A-
Et Conventus Montis Sanfti . 13
CAFUT TERTIOM.
De primordio Conventus Montis Sanfti , Trivilegiis ejufdcm, et indultis localihus
1. "O E&us Otdo hiftoricse hujus narrationis expoftuia, re videtur , ut fuccindla faltern methodo de pri. mxva quoque Conventus Montis San&i origine, & fundi concefHone fermo in prxfenti capite habeatur, atque ut de loci ipfws fuccefTiva)-ac irrevocabili donatione, Privilegiis, aliifve praerogativis ab AAjttAiffima prasfertim Domo Auftria, ca perbenigne conceffis , aJ/quaJis ad poftercs ckvolvatur no titia, ne ejufdem prscJara admodum pietatis monumenta, qux occafione operis tam falubriter inft/tuti , & ab eadem ter-fande ordinati ad Divini honoris propagationem , Ma-riam cukus 'mcrementum , Sc pufilli gregis Mtnoritki deco-rem ingrata erroderet oblivio.
II. Poftquam igitur Ecclefia Montis Sandi indefeffas foii* citudini, & cuftodiae Fratrum Minorum concredita fui(fet a SerenifTimo Carolo Archiduce , ut fupra Capite primo meminimus , nulli quantumvis parcentes prasdidi Ordinis Religiofi labori, feduJam, vigilantemque operam adeo fru-duofe impendcrunt, ut brevi Annorum fpatio diffedis un dequaque rupibus Conventum commodum in quo illo tunc Fratres circiter viginti fex commorabantur , conftruxerint, qui folo eteemofynarum colledarum fubfidio in paupertate, & humilitate juxta formam Sandi Evangelii, & Regulam, quam profeffi funt viditantes, Die, noduque Aitiffimo fa-muJabantur , quique Divinis laudibus, & Orationi jugiter intenti Deum, & San&iffimam Matrem ejus venerabantur, & ad haec ufque tempora pariformiter benedicere , & col-•iaudare non ceffant.
III. Ut vero di&as Sandlae Regul? profeffores a procelio" fis mundi fludibus , & moleftiis hujus feculi elongati quie-tius, & fecurius, ut ioquitur Clemens Quimus Pontifex Ma,
ximus
r 4 Hiftoria Ecclefa ,
C ) ximus ( i ) Diviais imperturbate vacarent obfequiis , &: xivfde^Pa" Proximorum ^iuti . R. P. Marianus de Bofnia pro rem-radifo. " Pore Guardianus humillimas prcces altedido Terne Prin.
cipi , & Domino porrexit , & cal/entibus votis implo-ravit , quatenus fuprema qua pollebat audloritate dona-tionem fuam vivae vocis oraculo gratiofe fa&am , Ar. chiducali diplomate confirmare, & contra quofcumque ex-traneorum infultus tueri dignaretur; quod & clementi/fime annuit, prout videre eft ex fequenti ejus munificentiffimo Refcripto fida manu ad propofirum hiilorici hujus Opufculi fcopum ex Originafi germanico in Iatinum , & Italicum ad intelligentiam cun&orum translato-
NOS C A R O L U S
Dei gratia Archidux Auftriq, Eurgun-dix, Styrix, Carinthix , Carniolix,
Sc Wirtemberg? &c. Comes Tyro-lis , & Goritise &c.
NOtum facimus bifce Noflris Litteris ornnibus in cem~ muni, & cuilibet in particulari, quod nos gratiofif jime perpendentes boneftam, Relrgiofam , prcbam , Catboli. cam vitam, pietatem, & utilitatem , quam Francifcanus Ordo in EccUfia Dei promovet, injurias quoque , & perfe cutiones quas obinde Keligioft ejujdem inftituti a pluribusperpeti debent, Fratrem Marianum a Bojnia Guardianum Conventus Beata Virginis Jupra Salcanum cum omnibus fui Ordinis innis ubivis locorum, aut gentium inNoftram ,ac Noftrce jlu, ouftifftma Domus Uuftriac<e gratiam , protettionem, & Pa. trocinium fufceperimus, & admiferimus. Notum pariter fa, cimus velut imperans Domtnus, & Terr<e Princeps, quod prqdiffi Ordinis ReHgwft ex nunc _ Nofjra finguiari gratia , Tatrccinio, proteffiione, & tutamine lickefrui, & gaudere abfque tilla perturbatione pofftnt , & valeant . Mandamus infuper omnibus, & ftngulh Noftris Jubflitutis , Jurifdicenti. bus, Jubditis, & fidelibus cujujcumque dignitatis, ftatus aut conditionis ftnt, & J"rlQ votumus, quatenus precnominaturn
Guar•
Et Conventus Montis Sanfti . 15
Guardianum una cum fui Ovdinis Religiofis fub noftra fm-guJari fecuritate, cuftodia, & proteElione ut fupra diVtiim imperturbate, & quiete vivere fmant , gratiofam praterea hanc refolutionem Noftram fortiter manuteneant, ipfos flre-nue defendant, & nullomodo ipftin contrarium faciant, ne-que quavis ratione alios operari permittant, quam charum cuilibet ejl indignationem Nojlram, & pcenam evitare , in hoc quippe fita efi nofira gratiofa voluntas, et intentio,
Datum in noftra Civitate Grsecenfi Die 2j. Februarii 1574»
c a r o l u s
( L. S. )
N O I
io	Hiftoria Ecclefa
NOI CARLO Per la DIO Grazia Arciduca d' Auftria, Duca di Borgogna, Sciria , Carintia Wirtemberga ec. Conte di Tirolo , e Gorizia ec.
Dlchiariamo con quefta Noftra a pubblica intelhgen^a di tutti in Comune, e ciafcuno in particolare , che Noi in rifguardo, e confidera%ione deWonefla, Religiofa, e. jemplare, Cattolica vita, pieta, e fwgolare emolumento cbe l ordine de Francefcani apporta , e fa nella Chiefa di Dio, e per gVoltraggi, e pc-rfecu^ioni che percid da molti riceve , e foporta , abbiamo accettato il Tadre Mariano di Bofna Guardiano del Monte Santo della Madonna fopra Salcano con tutti quegli del fuo Ordine, fiano in che luogo efjer fi voglia fotto la Nofira, e della Noftra Cafa d' ^Zufiria ftn. goiar gra^ia, manto, e prote^ione , e cid facciamo faputa,. mente , ed in virtu di quefta Nojira corne Prencipe , e signore del Paefe ■
Cosi, ed in quefla guifa, che il predetto Ordlne da qui impoi con la noflra fmgolar grazia, e fotto il Noftro man. to, e protezione debba , pofjta , e vaglia piacevolmente vu vere, e godere le folite immunitadi	veruno ,fia di
che ftato fi voglia, ardifca impedirlo , e contradirgH. Efo-pra cio commandiamo a tutti, e ciafcuno de Noflri fofti-tuti Giurifdicenti, Sudditi , e Fedeli, fiano di cbe ftato , condiftone , qitalita e qualunque luogo , e feriamente li ricerchiamo , e. vogUatxo , che il predetto Guardtano , e Padri del di lui ordine appreflo tal Noftra^ fingolars ftcu-ra cuffodia, e prote%ione ,come di fopra abbiamo dichiarato devino pacificamente lafciarli, e con cgni rigore mantener-li; loro fteffi niente fare m contrario , neppure permettere , fia fatto d' altrl in qualfwogiia modo e maniera per quan-t0 e a ciafcheduno grata la Noftra grazja , e teme incor. rere la Noftra pena . E quefta e la gra^iofa volonta , e fe-riofa intenfionc Noftra.
Dara nelia Citta di Graz Ii 25. Febbrajo 1574.
CA&LO (L.S.;
IV•
Et Cmventm Montis Sm&i. 17
IV. A/io quoque fucceflu temporis , eoque pientiffimo Isenefjcio invi&iffimus Terrts Princeps , & glorioiiffimus e-jafdem fucceffor FERDINANDUS TERTIUS Archidux pariter Aaflrix ditare placuit Fratres Minores ejufdem Coenobii Montis Sandli, eos nempe ab omniexa-dione , pedagio , aliove quocumque demum onere exem. ptos declarando cum libera, & inimpedibili conformiter ad Statum Francifcanum facuitate oftiatim qusftuandi, atque adeo ad fupplicem inftantiam A. R. P. Dominici Andreafi Commiflarii Provincias Bofnias ejufdem Sacri Inftituti Pro• felforis omnibus, & fingulis Exadoribus, Telonariis Offi. cialibus, ceterifque fubditis cujufcumque conditionis feriofe prsecepit, ut in pofterum ab inferenda etiam hac in parte iisdem omni injuriofa moIeftia(ficut prseferebatur a nonnul-lis irrogata ) & gravamine prorfus abftineant, & hanc ft» mi/iter effe gratiofam, & feriam voluntatem fuam publi-cis Litteris Archiduca/i figno munitis declaravit fub datain lirbe Graecenfi ultima Januarii 1609.
FERDINANDUS (L.S.)
V.	Quoniam autem ut fatetur Nicolaus Tertius Magnus totius Orbis Antiftes , ( z ) Ipje Deus Ordinem prcedi
lltim, © cjm Obfervatores infpiciens , fic eos ab infurgev- ( 2 ) tibus in iffos rancoribus falutari pnefidio prxfervavit, qnod nec ipfos fluElus tempeftuofus allijit , nec antmos in Ordine minat^ &c" ipfo degentium conjkrnavit; quin potius in vigore regida. j)ata Suria-ri concrefcant, & amplientur in ftiorwn obfervantia man ni 18. Ca-datorum: Etenim ut inquit idem Pontifex in citata Bul- lendas Sep-la : Hi funt illius SanSiu? ReguU Profeffores , qitd! Evan. tembrisPon-gelico fundatur eloquio, vita Cbrifii roboratur exemplo, fun. fg^do pa-datorum militantis Ecclefia Apoflolorum ejus fermonibus , ragr> feci nec aSitbufque firmatur .	fic contra ip
VI.	Quibus non obftantibus , ut prasclare admodum prse. fos Fratres memoratus Supremus Eccleiise Moderator in fermone habi-*Mmores,& to ad Cardinalem Matthsum Nepotem 1'uum , quem con- egu am c" ftituerat Ordinis Seraphici Prote<ftorem advertit dicens:Sunt
etiim imbecilles, et pauperes , ct multos babent , qui eos indebite inquietant, qnibus per fe repugnare non pofjunt , et ideo indigent bracbio , et fortitudine Trotefiorij • Qua propter. cupientes amplius humilis ftatns fui imperturbabi-Um ftabi/ire quietem, ad Auguftiflimam proteiflionem ejuf
B	dem
i 8 Hi floria Ecckfia,
dem Ferdinandi Tertii jam Romanorum Imperatoris eledi confugerunt, iterato enixe obteftantes, ut piiffimam Archi-ducis Caroli prasdecefforis fui Donationem, fundationalia > item Icci privilegia , aliafve pr§rogativas, & immunitates novo, eoque inviojabili Imperialis Majeftatis fua; ftabiliret edi<5to. Quare capta prius juxta conluetam formam veridi-ca informatione in ipfomet videlicet Coniilio Cxfarese Commiflionis ab eo Gracii deputatae fub 31. Augufti 1651. vififque claris rdocumenris in fupplici addu<5lis fuperiorum Annorum praecipue 1566. 1574., & i$8j non tantumeam-dem benignifiimo placidavit affenfu, verum etiam omnia , & fingula in ea contenta, & annexa eodem Anno fingu-lari fua Conftitutione confirmavit, &. auxit.
VII. Eadem fpeAabili in fuperos , & locum ipfum Virgini Deipars; confecratum pietate permotus Leopoldus Primus Dei gratia eledlus Romanorum Imperator ratione €onventus Santii Francifci ( verba funt ejus ) Montis SanSii ft/pra Salcanum , inbibuit , ne contra localia An-tece(forum fuoruin privi/egia ullam qu/fp/am inferre prgfu-meret irreverenriam , neve pixterea alii cujufcumque gra-dus, & conditionis quavis ratione, autquajjto colore, mer-caturas , & cauponarias turpis lucri gratia exercere audeat , ( & merito ; quamdoquidem ut optime notat ]oannes da ( 3 ) Sylveira Olyffipponenlis (3 ) nil tram Mvinam magtspro^ T0.2. Com- xocat, quam D E1 Eccleftam contemnere , .debitamque ei mentario- venerationem violare) fed uc ibidem morantibus, atquead rum in Tex-prucjens ark;tr;um 5uperiorum Regularium deputatis hofpi-* ehcumVan' tlt,us cura ' ^ f°Iichudo fubminiftrandi duntaxat neceflaria gc icum. ^ fuftentationem adventantium devotorum privative ad alios quofcumque de mente ejufdem Supremi Princip/s commif-fa omnino cenfeatur, idque ut executioni mandetur , cau. tum efte conftat ex mandato ilmperiali fignato Grsecii i?. Decembris 16?z.
LEOPOLDUS. (L.S.)
VIII. CAROLUS item VI. DEI gratia Romanorum Imperator eledus, ejufdemque fucceffor Sacrofan&ae Domus Dei propugnator acerrimus, & Cuftos obfervantiffimus, ut ab omni tandem ulteriori Laicali concitatione , & irre/igio..
fa
Et Conventus Montis Sanfti . 19
fa hominum circumvicinorum hofti/irare 3 &: fcandalo po« puli Sanduarium hoc, & adjacenm habiracu/a prsfervarec , ( 4 ) & quidem juxta Sacrorum etiam Sratura _ Canonum ( 4 ) In fexta Sy-prsecipientium ut fequirur: Decet, ut cujus in pace faclus nodoCan.79 efl locus, e)us cultus fit debita cum veneratione pacificus. & i-q-3-Cap.
J	1	i r ... . f^x multis
Obinde iterato hoc ip(um urgentionbus iancivit termims ,&Ca peculiari fuo Decreto ferio demandando, ut tenor gratioGfli- cet Jfc Im-mx refo/utionis de Anno 1672. emanatse ad unguem obfer- munitateEc. vetur , & maouteneatur.	*	cleGall.
Datum Gnecii 20 Novembris 17J2.
CAROLUS (L. X.)
IX. Tandem idemmer C AR.OLUS VI. exabundantia* piiffimi cordis fui, & tenerrima2 venerationis ergaDomum Dei, & Thaumaturgam hanc Gratiarum Matrem optime memor divini Oraculi per os Joannis EvangsLillx pronun-tiati : ( 5 .) Kecordatt funt vero Difcipuli ejus ,	/w- ( 5 )
eft, zelus Domus tue comedit me, mox dum j-.im ter- Cap.z.num. tio fuppfices Fratrum Minorum accepiffet inftantias ( 6 ) *7-de manutenendis nimirum tam propriis, quam prasdeceffo- Subjo No-rum fuorum lmperialiBus fanftionibus ( 7 ) concernentibus- vemb.1735. exoptatam effutis omnium votis ejutdem Mariani locipacem, (7) mox inquam aliud denique decretum edidit ( 8 ) cum ex- 1672.&1675 preflo mandato ad Locumtentntem Goritienfem , ut fup- ( ) p/icantes firmiter ad normam tot Csefarearum refo/utionum ^fi^iy?^ foveat, & tueatur. contra quofcumque facrse quietis pertur* batores .
Datum ut fupra fub num. 8. in margine .
CAROLLFS ( L. S.)
X. H?c funt Auguftiftimse Domus Auftriac» Summorum Terrae Principum , & Imperatorum , quorum memoria in benedi&ione eft, & Nomen eorurn vivit in generationem, & generationem, h$c inquam funt Ledor benevole pras. c/ara admodum pietatis, & clementiae; argumenta , muni-ficentiflimaque Privi/egia, & indu/ta, quibus condecorare , & illuftrare decreverunt Locum hunc Sacramque Dei Ge-
B 2	nitric/s
2o Bijloria Ecclefy,
nitiicis, & Thaumaturgas Virginis Noftrse ^Edem qt?am de-cet fan&itudo in /ongitudinem dierum. Quanto ergo af> ir-refragabili pote/iatis, & fupremg Majeltatis plenitudine, & arbitrio hujufmodi gratiofjflima , seternaque memoria digna Archiducalia, & imperialia monitnenta emanata dignofcun-tur , tanto proculdubio majori veneratione , & cultu ob-fervari, maximoque in honore ac pretio ab omnibusadquos fpe&at haberi debent, & illibate cuftodiri.
XI. Cum autem Conventus fupra num. 2. fpecificatus edacitate temporis ferme vi&us, & abfoletus proximammi-naretur ruinam, A. R.Patris Romualdi Sitter Ledoris Eme-riu, & Ex-Miniftri Provincialis folertiffima induftria , miro ftudio, & Iabore , nec non piorum Benefadorum eleemo. fynis alius a fundamentis longe amplior fuit noviter ere-iftus, exornatus, & seternitati reftitutus juxta celebrem for-mam, quam in prasfentiarum commendabili omnium cal-culo pr^fefert, in quo ordinarie triginta quatuor circiterRe, ligioii commorantur, & indefeflfam animarum curam exer-Religtoiu. cent . Huic adjundum eft Hofpitium non longe ab Ecc/e-lia diflitum pro peregr/norum commoditate fatis extenfum, & fucceffive ampliatum, ac necelfaria fuppeile<5tili debitein-ftrudum,
C A*
Et Conventus Montis Sanfti . 11
CAPUT QUARTUM.
De T{egulari Hofpitio Salcanenfi.
AD pedem Montis Sandti in diftritfu principaHsComi-tatus Goritienfis ex parte Germanici Imperii, tScfub ditionibus Auguftiffim§ Domus Auftriace jacet a meridie Op-pidum antiquifTimum Salcanenfe, ubi Hofpidum Regufare pertinens ad Ecclefiam ,& Conventum prstitulati Montis San. di defado reperitur, incujus olimvicinia profpiciebatur jux- Pate|" ta fitum Caftellum penes limpidiflimum aqu§ fontem jam a f""0^,. p^ Veteribus Romanis ad reprimendos illius statis barbarorum ragr'.je incurfus aedificatum, poftmodum ab Attiia filio Bedebuz fla. fpitio SaU gello Dei mmcupato, & Rege Hunnorum, Danorum, Me- canenfi. dorum, ac Gothorum deftrudum, tunc nimirum , quando ab eodem Aquilejenfis Civitas inter vetuftiores famofifltma quatuor Germanicis milliariis a recenfito Oppido fejun&a de-vaftata legitur. H§cque pauca ad communem notitiam di&i Oppidi, & fat jucundse fituationis ejus pr^mittere volui . 15unc .....
Domum igitur a qua idem Hofpitium primoraialem traxit originem abalienavit Dominus Hieronymus Zuayer Salcanen. fis, & quidem previa cum venia Jurifdicentis tunc llluftrif-fimi nempe Domini ComitisRaymundi Phcebi a Turri tem-pore A. R. P. Bernardini Loparinich Provinci? Patris, Sc a&ualis Cuftodis Anno 1590. i- Aprilis, ibidemque poftea-conftrudum fuit pr^fatum Hofpitium , & valetudinarium pro Religiofis vel maxime xgrotantibus de gratiofiflimo Au-guftffimi Imperatoris Ferdinandi Secundi confenfu.
Adjacet huic hofpitio hortus peram^nus , pomarium fatis amplum undequaque muro pr§cind:um . Cujus porro fundum, & locum idem Illuftriflimus Dominus Comes, & Liber Baro S. R. Imperii a Turri Dominus Valfafins &c. & Vipulzani Magn? Dei Matris , & Virginis Montis San-devotifllmus Cliens, ac Seraphic? Religionis cultor , & fautor munificentiflimus fponte, Iibere , & ex certa animi fui fcientia motus ex Dei amore» zelo, & devotione qua in-time ferebatur in Veneranaam Ecclefiam Beatiffimx Virginis Marig Montis Sandi fupra Salcanum , & Fratres Minores
B 1	jure
22, Hifloria EccJefia,
Jure perpetu?, & irrevocabilis donationis inter vivos gratio-ie donavit, cefllt, tranftulit, & renuntiavlt omni quo po-tuit meliorimodo, & ampla juris forma &c. 6cc. ineorum. dem charitativum fubfidium, fimplicem ufum, &honeftam habitationem ; interveniente etiam benigniffimo Sandx Se-dis confenfu, ac pr^fentibus Admodum Reverendis Patribus Georgio Ugolino Guardiano Conventus , & Bonaventura Sbona Provinci? Diffinitore , acceptante vero Syndico Apo-ftolico nomine ejufdem Santfhe Sedis Dominico Francifco Mufkonoin vim inftrumenti cond/ri Anno a Nativitate Chri. fti i6jo. indidione decima terfia , Die vero Lune 8- Meafis Julii. Hocque piiffim? donationis inftrumentum rogatus fi. deliter in notam fumpfit, &. publicavit , requifitus eduxir, fubfcripfit, & fignavit. •
Leonardus Franzonus Publicus Cgfarea audo-ritateNotarius, & Cormoni Cancellarius.
Tandem in eodem Regularis Hofpicji loco fumma Jn ve-neratione habetur, & colitur Ecclefia honori Divi Antonii Patavini confecrata. H?c ob fpatiiiingixftiam Anno Domini 17^4- a fundamentis ferme extitit resedificata, & adfotmam ampliorem reda&a, in qua nunc viget Tertius Ordo Sandi Patris Francifci. Duo infupet ^Altaria pr?ter titulare Anto-nianum extruda , & coilocata in ea fuere, unum in hono-rem Sandiffim; Crucifixi, & alterum ejusdem Sandi Patris, quibus omnibus adjeda confpicitur novjter ere&a Sacriftia ex una parte decenti cum fuppel/e&iii provifa, ex alterave» ro Chorus cum Organo ad Divinas iaudes celebrandas.
C A-
Et Conventus Montis Sanfti . 54
CAPUT QUINTUM.
Tlura alia recmjentur, qua janBitatem loci, et Almam Bafilicam Montis Santti exornant, et maximopere commendant.
1. T 1 T Mons hic San&us , & Inclyta Virginis Gratia
rum Bafilica ?re , & fuffragio populi prout fupra ( r y ( i ) diclum edificata majus indies caperet incrementum& Cap.i^um-corda fidelium novo amoris igne amplius inftammarentur er-ga gforiofiflimam Dei Matrem, Sandiflimus in Chrifto Pa. ter PACJLUS PAPA V. attenta etiam gratiarum Mariana. rum redundantia ad demififfimas Fratrum Minorum prcccs , ac totius Populi acciamationes Bullam condidir, cui titulus: Cum ficut acccpimus in Ecclefia Beatce MARIJE Virgi. nis Domus Ordinis Fratrum Mmorum Sancii Francifci de Ob(ervantia prope , & locum Sahdni &c. &c. cujus tenore idem Summus Pontifex Almam Confraternitatem ,fu!> patrocinio praacelfe ejufdem Virginis Canonice eredam , & /nftitutam de Omnipotentis Dei mifericordia variis, iif-demque plurimis indulgentiarum ditavit thefauris , quorum beneficio omnes amphWmse hujus fodalitatis utriufque fexus alumnos Apoflolica largitione participes omnino efle vofuic; DatumRomseapudSandumMarcum Diez» Junii MDCXII. Pontificarusfui Anno Odavo.
II Porro fpiritualibus hifce Chrifti Fideles animati ftr pendiis, non abfque fane admirabili difpofitione Divinas providentias per quam ( 2 ) ex Divo Damafceno ; omnia qiue funt, convenientem gubernatiQnem (ufcipinnt failum decap. z<j. dignofcitUT , ouod quotidie magis erga hanc Coetorum Rrojnam , & Dominam Mundi , fic namque eam appellat . ^ Sandus Bernardus( 3) , concrefcat iiiorumamor, fodatium Serm. in il-& advenarum a ionge confluentium numerus mirum in mo- iuci: fignunf dum augeatur, adeo ut nemo fit> qui fe abfcondat a calo. magnum ^ re ejus ideft charitate, & diledione ipfius, fiquidem radiis Apoc.n. fua; mifericordise cadeni Sereniflima Dominatrix cundlos ij.
B 4	liiminat
24	Hijhria Ecclefue
luminat , & fti/iicidia gratte ardcntibus cordibus c/ientuni j- ^ ^ iuorum infundit , ut bene advcrtit Sapientifllmus Idiota . (4) M A R 1A, inquit , longe pofitos tfruminat vadiis mife. ricordU' fua: fibi propinquos per fpecialem devotionem con. folationis fuavitate, prdjentes Jrbi in patria exfellentia glo ria, & fic non ejl, qui fe abfcondai a calore ejus &c.
II I< Verum enim vero praeter haec , & alia fpiritualium gratiarum commoda, quibus a faeculis hsc ipfa Sacra ^Bdes condecorata remaner, aliis tamen noftris hifce temporibus ex fpeciali c/ementia CLEMENTIS XII. Supremi Oi\ bis Catholici Antiftitis extitit communita privi/egiis, &qui. dem primo per BuIIam : Univerfis Chriftifidelibus &c. de cujus facro munere venit, quod qui illam quacumque tan-dem cujufvis Anni die devote vifitaverit , piafque ad Deum preces fuderit femel tantum plenariam peccatorum fuorum indulgentiam confequatur . Datum Rom;e apud Sandam Mariam Majorem Die 30. Junii MDCCXXXIX. Pontifica. rus fui Anno Nono.
Cardinalts "Pajfioneus.
IV. Praterea ficut Pontifex BENEDICTUS XlLI. ad humiUimas preces Miniftri Generalis totius Ordinis Sandi Francifci Laurentii Cozza a Sando Laursntio dein in Car-dinalein S. R. E. renuntiati relidis alias in fuo robore perpe. tuis nonnullorum Altarium Privilegiis audoritate Apottoli-ca pro omnibus, & fmgulis Ecclefiis ejufdem lacri Inftituti diftindum unum Alrare privi/egiatum perpetuum benigne induKit, prout liquet ex tenore Decreri ex Typographia Re-( 5 ) verenda Camerse ApoftoSicas ( 5 ) emanati, ita inlignis ad.
Anno 1726. modum haec perpetuitatis prarogativain fuiFragium omnium fidelium Defundorum Arse Majori in fempiternum honorem ejufdem Sandiftim» Virginis confecratas audoritate Dioece-fani fibi hac in parte delegata affignata fuit. Sub Die 10. Au-gufti MDCCXXVII. Utini in Palatio Patriarchali.
Dionyftus Patriarcha Aquilejenfts.
Joannes Dominicus CoronellaCancellarius.
V. Similiter idem BENEDICTUS XIII. paterns bon/. tatis fu§ ampiiua pandere volens aureos militantis Ecclefi^
finus
Et Conventus Montis Sanfti . 56
finus erga pr^memoratam BafjJicam Apoilolica largitione
cundis Chrifti fidelibus utriufque lexus , qui feptem ejus
Aras fequenti Capite recenfendas duodtcim vicibus proquo.
/ibet Anno per Ordinarium deputandas devote vifitaverint ,
& ibi pto Chriflianorum Principum concordia » h^refum
extirpatione, ac Sande Matris Ecclefi® exaltatione pias ad
Deum preces effuderint, qua vice id fecerint, gratiofecon.
ceflit, ut eas omnes, & lingulas indulgentias , ac pecca-
torum remifliones , pcenitentiarumque relaxationes confe-
quantur , non lecus ac (i feptem Altaria in Bafilica Prin.
cipis Apoftolorum de CJrbe fita, & ad id defignata perfona.
litetvilitarent. Datum Rome Die 18. Junii MDCCXXVII.	■
Pontificatus lui Anno fexto ; hocque privilegium adhsecuf.
que tempora perfeverat confirmatum a CLEMENTE XII-
Pontifice Maximo ejus fucceflore.
Cdrdinalis PaJJioneus.
VI. Infuper Augu/lum hoc Deiparg Sanc^uarium coru-fcat duobus jam ferme f$culis Sandi Michaelis Archangeli plurimis gratiarum irradiatum fplendoribus; quemadmodum eaim Dux ifthic Cceleftis exercitus, & Advocatus olim po-puli Ifraelis a Deo feledus dicitur, & miflus, ut fuppetias eidem populo fub perfecutionum pondere fatifcenti ferret, atque Judaicam Ecclefiam duris flageliis oppreflam rekva-retj prour meminit hiftoricus Sacer , ( 6 ) ica hocipfumpr.'* ^ 6 j vileoium (ibi a Dco conceffum patrocinio ejufdem Archan. Dankl cap, geli nunc habere gloriatur univerfalis Ecclelia Catholica , 10. <jue eum velut conftitutum Principem prafertim fuper om-nes animas fufc/piendas, ut perducat eas in Paradifumexul-tationis devote colit , & firmiter veneratur ; juxta Sandi Spiritus Oraculum alx eodem Daniele Propheta ( 7 ) pro. „(7) nuntiatum: ln tempore autem illo confurget Micbael Prin- I2' ceps magnus , qui Jlat pro filiis populi tui, & veniet tem• fus, qitah non fuit ab eo, ex quo gentes effe cceperunt ttf-que aci tempus illud. Et in tempore illo f,alvabitur populus tuus, qui inventus fuerit fcriptus in Libro.
VII. Quamobrem , ut aflidua erga hunc inviiftiflknum poteftatis tenebrarum expugnatorem per Orbem terrarum ce/ebraretur memor/a, Sereniflimus Imperii Princeps /ofe. phus Clemens Archiepifcopus Colonienfis Jofephfpurgi in
Au
2 6	Hijloria Ecdefi<ey
Aulica Capella fua fub die 8. Maii 1693. Ele&oralem Archi-confraterniratem fub invocatione ejufdem Canonice primo jnflituit,& ampla fundarione dotavit. Clemens autem Au-guilus Ele&or pariter Colonienfis ipiius Succeffor Supremus Magifter, & Cultor zeloliiiimus inclyri Ordinis Equitum Angelici hujus fodalitii exhortatoriis etiam Epiftolis Mona-chium in Bavaria prsecipue ablegatis22-Februarii 1724.adeo eam ampiiavit , & auxit, ut mirum in modum per plura Regna, & Provincias propagaverit , atque ad has ufque partes, nominatim ad hanc ipfam Marianam ^Edem au<2o. ritate altedidi Archiepifcopi , & facultate fcriptotenus ex-hibita ritu Canonico fit devoJuta iifdem cum privilegiis , indufgentiis, & grariis fpiritualibus alias conceffis ab 1 N-NOCENTIO PAPA XII. Nona Maii 1698., &a BENEDICTO XIII. Anno 1729., & in Sacello Tute. laris hujus agonizantium Patroni accedente etiam conkn.. fu Clementis XII. Ponrificis Maximi feftivo apparatu in. liituta fuit Pontificatus fui Anno Sexto : Datum apudSan-damMariam MajoremRom^ die24- Martii MDCCXXXVI.
VIII.	Felium tandem principale filialis hujus Confrarcr-nitatis ex approbatione Illuftriffimi, ac Reverendiffimi Do. mini Patriarchic Dicecelis Aquilejentis determinatum cele. bratur hic Dominica tertia poil Pentecoften . SinguMs quo-que quatuor potiffimum Anni temporibus folemnia ejuf. dem devotamente recoluntur aConfratribus, & Sororibus, in quorum prsterea poft obitum fpirituale fubfidium pro feria quinra cujuslibet hcbdomadx Apoftolica iiberaiitate , & Dicecefana deciaratione extat privilegiata Ara ejufdem Tuteiaris apud Deurn mediatoris, & Nuntii pro animabus jullis.
IX.	Et quia inter alia privilegia quibus a Sede Apofto-lica decoratus eft Ordo Seraphicus amplam poteftatem etiam obtinuit erigendi, & inftituendi fsecularium Confraternita-tes fub Nomine Cordigerorum in Eccleliis ejufdem Ordinis in quibufcumque mundi partibus , & locis conceffam a SIXTO V. Ex Suprema &c. Tom. 2. Bullarii Romani declarando Archiconfraternitatem Sandi Francifci Affifien-fis velur caput omnium Confraternitatum Cordigerorum hujufmodi ubiliber inftitutarum fervata forma praefcripta in Conftitutione prascitati Pontificis fub Dat. XIII. Kalendas Decembris Pontificatus fui Anno primo, & CLEMEN-
TIS
Et Cwventus MontisSanfti. 17
TIS VIII. fuper boc edita prout PAULUS pariter V. illorum SuccelTor requirit per Breve: Nuper Auhiconjra-temitati Cordigerorum &c.
X. PrasdiiSorum igitur privilegiorum Virttrte, ut homines populatim ad devotionem , & pietatem piene excitarentur erga gldriofiffimum quoque Patriarcham Minorum Francif. cum Affifiatem infignem fedlatorern Crueifixi. JESU , & intimum Sand® Dei Genitricis cultorem bxc ipfa Confra-ternitas Canonice ereda jugiter emicat in hac Virginis AL, de, & ad Aram ejufdem Beati Confefforis priviiegiatam pro Confratribus Defundlis, adeo quidem grandi cu/n pro-ventu ftipendiorum Spiritualium, ut cmnes Chrifti fideles, qui in memoriam ejufdern Sandli Francifci -chordam bene-di&am fufcipientes a Superioribus ipfius Ordinis prasdidam Archiconfraternitatem ingreffi funt, aut deinceps ingredi-entur, plenarias illas indulgenti^s, priviiegia, & fingulares gratias figillatirtl coffcfcflas, & in Brevi ejufdem Sandiffimi Domini PAULI PAPjE V. nominat/m , expreffc , & prqcife defcripcas confequantur de Omnipotentis Dei mife-ricordia , ac Beatorum Petri, & Pauli Apoftolorum audlo, ritate.
Datum Roms apud San&um Marcum Die 15. Se-ptembris 1607. Pontificatus fui Anno tertio.
XI. Surrigite nunc aciem Mariani Viatores, & qua po, (S) tedisalta Montem hunc mente fcandite, Sandus eft, hoc IWephonfus unum lufficiat, ut caute incedatis , & intretis Templum ^2- de A£ ejus, Deipars dedicatum, fiquidem ( 8 ) H<ec efi Virgo in cujtis utero omnis Ecclefta fubarrbatur, quctqtte ( 9 ) prb Eufebius us mente effefia eft Dei templum antequam Deo nafcemi Erniflfemrs corporis fui prabuijfet habitacuhm . Ea propter hortatur Hom.2. de vos Origenes ( 10 ) inquiens: Mcipite eam ftcuti XJnigeni■ NatlVlf-ti manftonem , ficut Domum Dei, ficut Creatoris omnium Homil° x
ex
propriam , ftcut Regis Cceleftifque Sponfi Domum Jmmacula- VariisYeu in tam . Et , ut inquit Divus Auguftinus ( 11 ) Non enim Mat. mentitus eft ille qui dixit : Templum Domini SanSfum eft, ('O ■quodeftis vos, igitur rurfus idem Magnus Ecclefia Dc6ior t(f™^5"'de «ptime ad propoiitum pro claufula prsefentis capitis alloqui- rop
tur
2 8 Hijloria Etelefy ,
tur omncs: Evacuetur vitiis habitaculum cordis tjoftri, & virtutibus repleatur, claudatur Diabolo, & aperiatur Cbri• fto , ut in templo glorias fux tneritis, & interceffione hu-jus Thaumaturgs Virginis, qus ut ait Jdiota vir Saniius n» ■ ite , ( 11 ) Tbefaurus Domini eft , & Tbefauraria gratiarum Virg°in Pro- }pfm > Chrifto in templo glorise fuae affociari, & velut la« log.	pijies vivi in illius zedificationem coaptari valeamus.
CA-
Et Ctiiwcntus MonihSanCil. 25?
CAPUT SEXTUM.
Altaria ejufdem Sacmjantttf Eafilka refe-
runtur.
I. Atalogum Altariuin decem, qua? in hac ^Ede Dei-para? hinc, Sc illinc concinne diftributa confpici-untur , quaaque ex lapide marmoreo feniim artificiofo Ia-tomoram ftudio elaborata fuere iinoptice expiicandum ag. gredimur , ut eX hoc etiam Capite illucefcat uberius facer ejufdem ornatus, & Sanctorum cultus , quorura mecitis, & fpiendoribus refulgetr funtque fequentia.
I.
II.EftAltaremajus DfV^; VIRGINIS GRATlA. RUM, de cujus gratiofa ftru<3:ura, confecratione, & pri-vilegiis videri poffunt, qass de eo recenfuimus fupra cap. z. num. 4. fequent., & a/ibi » Sacratiffirna porro ejufdem effigies jam a feculis miraculis claret , & hanc quoque ob caufam Urbis , & Otbis confenfu fecunda extra Italiam Pontificali , & Vaticano ritu aureis eft redimita coronis Die fexta Junii iyij. de cujus. odiduana coronatse Matris Dei fo/emnitate fpecialem infra trailatum dabimus .
II.
III.	Prinripis GloriofjlTimi Sandi Michaelis Archangeli in particulari SaceUo a cornu Evangelii Arse majoris con. ftru&o coliocatum, & confecratum nona Augufti r688. ab Illuftriffimo, & Reverendiffirno Jacobo Ferdinando Guri2> zuti Antiftite Tergeftino.
III.
IV.	San&illima;, & Individuse Tr/nitatis eodem pariter Anno, Menfe, Die, & Antiftite confecratum .
IV.
V,	Venerandse Confraternitatis fub invocatione Eeatiffi-mse MARU VIRGINIS inftitut®,de quaCapite pra?, cedenti num. 1 egimus.
V.
VI.	Sandhe Annas Immaculat® Dei Genitricis Matris ih Temp/i ipfius meditullio iocatum, Iiaec Ara nona Junii 1717.
fuir
go Hijloria Ecclefy ,
fuit Sacris delibura. /iquorjbus ab iJIuftrifllmo, & Revereti-diflimo Domino Georgio Xaverio de Marotti Epifcopo Pe» tinenfi , & 'Praspofito Rudolphfberthenfi inferioris Carnio« liz, in cujus Sacrx- fundionis exerc/tio inclufe fuerunt re. liqu/ae S. S. Pacifici,. & Frudluofae, & a cujus tergo in pe. tra enucleate inftru&a fumma cum veneratione affetvatur Angelica falutatio adtnirando naturs fculpta prodigio , ut fupra meminimus Cap. r. num- 8.Anno vero 1735. generofo xris fuffragio Excelientiflimi , & Illuftriflimi Domini Do-mini S. R. I. Comitis VVences.lai a Purgfta/PLocumtenen tis, & Capitaner Comitatus Goritienfis. nuperrime reftau-rata , & amplificata , dtmum Anno 1740- alio adhucLam-pliori ornatu luculenter exculta ad g.loriam , & honorem tam fortunatiflimse ,. & potentiflims apud Sandilfimum Nepotem fuum Chrifti fidelium Advocatx.
VI.
VII.	Sandli Jofeph Sponfi [er amabilis. Beatq MarVic. ginis, & Parris Salvatoris Dom/ni Noftri Jefu Chrifti eo-dem Anno, Menfe» Die , & Epifcopo Petinenfi confecra.
tum..
VII.
VIII.	Sandi Patris Francifci Afliliatis Magni' Triuvn Or. dinum Fundatoris , & Patriarch? eodem item Epifco. po Petinenii confecratum Anno, Menfe „ & Die utfupra.
IX.	Et heec funt AStaria feptem fuprema audloritate Apoftolica aggregata, vide/icet Aris fcptem in Bafilica Pr/n. cjpis Apofto/orum de Urbe fitis tam quoad formam vrfita-tionis , quam confecutionem ipfam earundem omnino in. dulgentiarum, ut antecedenti capitenum. s.declarare fpopon-dimus, & quidem pro fecunda Dominica cujuslibet Men-fisex determinatione Sedis Patriarchalis Discefis Aquilejenfis.
vnr.
X.	Divi Antonii Patavini Urbis, & Orbis Thaumaturgi, quod idem Antiftes Petinenfis confecravit , & in eo Sacra Sandloruin Martyrum Modefti , & Candide pignora reve. renter recondidit, ac de more folitis indulgentiis decoravit.
IX.
XI.	Sandi Petri de Alcantara Confelforis admirabilis pce-nitentiQ Portenti ab eodem denique Epifcopo Petinenft Sa-cris Liquoribus perlinitum .
XII. San.
Et Conventus Montis Sanfti . 31
x
XII.	San€ti'Joannis Ncpomuceni, in cujus invi&iMar. ■tyris, & primi Sacramenta/is figilii aflertoris , :& famx periclitantium Advocati honorem noviffime sedificatumTuit Anno nimirum 1737-, Confecratum vero Die 26. Julii 1742. ab Uluftrifs.&Reverendifs. DominoBonifacioCecottiPetinen-fiEpifcopoa(TumptoexOrdine Minorum Sandi Francifci Re-formatse Provincije Sandae Crucis Croatise , & Carniolise ex faculrate fibi delegata a Patriarcha /Aquiiejenfi tenoris, ut fequitur,
Daniel Delphinus Dei , & A poftolicse Sedis Gratia Patriarcha
Aquilejenfis.
XIII.	Diledo 'Nobis in Chrifto IlluflrMnw , & Rcvt-icndiflimo Domino Bonifacio Cccotti Petinenfi Epifcopo falutem in Domino fempiternatn.
Petvtlonibus ¥lobis fattis per A. R. Patrem Cafparum Pa-fconi Ex-Provincialem , & Guardianum Minorum Refor. matorum Conventus Montis Sandi Divae Virginis Gratia* rum fupra Goritiam Noftrse Aquilejeniis Dicecefis a parte ■Jmperii favorabilitcr annuere volentes conccdimus, ut uni. cum Altare Ecclefix cjufdem nempe Sandi Joannis Nepo-muceni, quod reftat confecrandum Amplitudo Tua juxta ritum San&se Romans Ecclefis confecrare, >eademque oc-cafione Pontifica/ia exercere, &-vices noftras hac in parte gerere poflit , & valeat, harum proinde ferie , & tenore facultatem eidem Amplitudini Tuse elargimur. Datumllti. ni in Palatio Patriarchali Die 21. Menfis Julii 1742.
Vanie 1 Patriarcha Aquilejenfis.
( L. S. )
Joannes Dominicus Coronella Cancellarhis Tatriarcbalis ^iquUejenfts.
XIV.
I i	Hi/io ria Ecclefy s
XIV. Quamobrem vos interea devoti Clietites hujusMa-rian® fedis benedicitec Dominum , & narrat®» oinn/a mi-rabilia ejus qus fecit in ea , quamque fuis fingulariter , ( i ) Sandlorumque fuorum prasdeflinavit obfequiis ( i ) HH S. Auguft. confitemirii , & ipjum glorificate , quia vobifcum fecit bo.
Doniij]1' i<U na ' ^ Prx'enc's Capitis claudo feriem , affari vos omm. 5. accommojata Sandli Joannis Chryfoftomi omnium ( 2 ) nomine adMARIAM fada acclamatione ( 2 ) Adhanc igitur $anftifjmam Virginem , & Dei Matrem accurren. tes ejus patrociniis utilitatem affequamur — adMatrem £>o-mirit confugtte , quandoquidem per hanc , & peccatorum veritam confequimur • f	Et quoniam Ecclefias hujus San&ae Tuae O MARIA
Auguft decus es> gloria , firmamentum , patere ut in ea (3) ferm. iS. de' Tibi laudes fragilitas humarit generis perfolvat , qu<# jolo Sandis. Tuo commercio recuperandi aditum imenit . ... & citm fufceperis vota , culpas nofiras orando excufa . Admitte noflras preces intra facrarium { hoc ) exauditionis , &re. porta nobis antidotum recvKciUatierits.
C A.
Et Conventus Montis Sancli . 33
CAPUT SEPTIMIIM.
De Gratiis, portentis , operari di-gnatus ejl Deus, intercedente Thau• maturga Virgme Montis SanHi.
J. A Ppofite Snndus Anfdmus cujas verbis prxfentis
xV. capitis tradandam materiam aggredior ( i ) no- ( 1 ) ftram Vivginem Thaumaturgam alloquitur, dicens :	cel! ykp-inis"
Dei fapientia nullam in maffa creationis humance " s '' niam invenit , per quam, ut difpofuerat in mundum ve. niens tam luffiuofte perditioni fubveniret , donec ad iflam, de qua loquimur, Virginem ventum effet . Sed h<ec vox , ut in mundum per humani generis lineam venit , tanta omnis boni virtute refplenduit, at per jpfam Deus non tan-tum reatum primorum Parentum , fed totius mundi pecca• ta deleret.
II. Quemadmodum ergo Dominus benedi&iffimam Ma. trem {uam , tefte S. Bonaventura ( z ) Vniverfakm crnnuim ^ 2 ^ Dominamfecit, Dominam inquam Cceli, & Dominam mundi, Jn fpecul. c, & hinc ibidem mox fubdit: Virgo revera Domina eft cce j.Led. 8. lefiium, terreftrium, & infemorum, eamdemque ad primum gratise gradum, fupremumque gloriss in terra viventium perpetuo poffidendse ord/nem in ipfius eledione ordinavit, ut propterea a Divo Bernardo ( l ) Gaudium omnium Bea• ( 3 ) torutn dicererur : Ita , quia in terris vitx fungitur mune- Serm.de Af-re , exercetque mifericordise officium, ut peccato mortui ad umpt' vits refurgerent principium, fuppiex fuum pro totius mi. iltantis Ecclefise falute nunquam intermittit exorare Filiutn , prout argumentofo declarat exemplo Gerfon: ( 4 > Tu af. s (er4 piras, & refpiras in Ecclefite Corpus uuiverfum : Sicut au- gnj/_ traft.' tem ^ nequit vivere ftne refpiratione : ita myfticum corpus 19. fidelium fine Virginis auxilio vitam Jcilicet fpiritualemcon ( 5 ) fervare nequit; ideoque etiarn afe Ildephonfo (5) Jn- Serm.4. Af-troitus vitce appellatur, obtinetque contra hoftes humani	,
generis judicium; quia (6 ) Terribilis ut caftrortm acies Cant. cap 6, ordinata: ex quo tandem concludit San&us Germanusrf^) ( 7 ) Udeo chruit MARlA in vita miraculis, ut innumeros, ApudPel bart.
C	de- Llb- 7-
34	Hijloria Ecclefit,
debilefque cur&ret, 6* Dcemones ejfugaret ab Obfeffu.
III.	Porro idipfum profecto ad propofitam themaris fe. riem probant gratiae quamplurims, & immenfa beneficia, quibus facrofan&am hanc Deipara /Edem , & locum cre-bris iiluftrare benigniffimus Deus iiatuit prodigiis, dumper ejus interceifionem , & magna ipfius mifericordise fluenta univerfus hominum ad eam confugentium HIC irrigatur
^ 8 ) ccetus juxta Seraphici Dodoris ( 8 ) Oraculum: Msfericor-In Pfalter. d'a Tua Virgo rigat mtverfum, ita ut de plenirudine ejus accipianc univerfi : emittatque ( e loco iflo fortunatiflimze fuse apparirionis ) omnia bona, quibus mundus impletur , Lib.j.inCan. ut re&e advertit Rupertus Abbas: (9 ) quamobrem ficut magna populorum frequentia, & devotione ad haec ufque tempora coiitur: ita novarum gratiarum , & miraculorum fama undequaque corufcat -
IV.	Qiiare reverentia/i cum Glentio prxtetitis aliis, iif-demque propemodum innumeris ThaumarurgEe hujus Vir-ginis magnalibus, & donis, quorum teftes veridici fuere tor, ac tanta facra devotorum clientum anathemata , qu3S parietibus ab ipfo Sancluarii hujufmodi exordio affixa cer« nebantur vetuftate licet collapfa, vel edacitate temporisab-fumpta, negari tamen non poffunt, quin potius ex ipfts Joci fpedi-atse fan#imoniae indiciis, perpetuaque hominum traditione rite probantur, quod: ft bi tacuerint, dico vo.
( 10 ) b'!S > lapides clamabunt, inquit Evangelifta (10) Obinde LucKC-ap.ip. ea dunraxat bic recenfebimus omiflis potiffimum circum-ftantiis il/is, qux ad fubflantiam rei, fadti feriem pro-bandam non pcttinent, quajque hoc noftro praecipue aevo acciderunt.
V.	Incipiendo igitur ab Anno reparat^ fa/urisMDCCXV-fubjungimus hic aliqua , quag ex quingenris & ultra adu pendentibus in Mariana Capella, & deiubrovotivis fignis, & tabellis, aliifque Virginis Gratiarum publicis monimen-tis ex Gncera fidelium confeffione collegimus , qu^que fida manu obirer interim in ProtocoIIo Sanduarii a Pr?d/catori-bus potiftimum Verbi Dei notata reperiebantur, nunc vero maturiori catamo, & ftudio in lucem damus.
VI, Anno itaque 1715. Die nona Maij, quse inciderat in Dominicam Pentecoftaiium folemniratum Anna Sufterzou. cha aetatis fu® viginti quinque ex Parorbia Sandi Ruper. ti inferioris Carnioliae adeo erat contra&icne membrorusi
debi.
Et Conventus Montis SanBi . 5 9
debilitata, ut repere potius , quam humano incedere gret". fu cogeretur ; vifuare nihilominus hanc Sacram Montis. SancSi vEdem votive fpopondit cum fpe indubia impetran-dv a Gratiarum Matre fanitatis. Committit fe igitur iri-neri, & dum medietatem Montis ejusdem attigiffet, atque ad Capellam ibidem (itam orationi fuiffet intenta, oflium, membrorumque inexped:ato quamdam ccepit fentire com. motionem- Progreditur inde in concepto itineris propofr to • atque probaticam hanc Marianaj Baiilicse pifcioam in-grediens benigni(fimum a Matre Dei imploravit auxilium, cujus miraculofa effigies dum inter Miffarum folemnia ado-randa detegitur, confeftim coram ingenti obftupefcentis po-puli multitudine , expeditum artuum ufum totiufque corpa-ris obtinuit integritatem. Hanc porro fadi r.aturse ordinem proculdubio excedentis feriem non folurn circumftantesChrifti fideles palam conteftati fuere, verum etiam fuperior ipfe foci adhibitis regularibus Conventus tettibus, prjeviaque inftrumen. ti cOmpilatione ad futuram reimemoriam eamdem in faft/s retulit Marianis; Anna autem provo/uris in rerrarn genibus Thaumaturgse/iberatrfci humiiiimas perfolvit grates, fuxque eredionisHymnum laudis cum SandoThoma de Viila no-va(ti) decantavit, dicens: OVirgo ! Tumundum illumina- ^ Ir y fii : Coelos lcctificafli : infernum exterrmfi : lapfos fubleva■ .C0nci05.de fii : infrmos, & trifies in falutem , & Utitiam erexifti. Nativ. B. V.
VIT. Antonius Miniuffi orrgine Juftinopoiitanus, condi-tione faber lignarius Anno quidem fuperiori graviffima .cor-ripitur infirmitate , ita ut medicorum eriam judkio nu/ia ferme fpes affulgeret recuperandx falutis - AJ hujus obin-de Thaumaturgse Virginis Montis Sandi oculos , & ani-mum convertit, emiffoque devotze jperegpnationis voto fm* guiare confeftim perfentit fublevamen , & demmn inte-gram fanitatem. Voto fatisfa&urus Anno mox fequenti ad magnificandam miiericordiam ejus fe contulit, hoftiamque iaudis facrificavit. Appofite hic fubintrat Sandus Bonaven. tura, dicens: (iz) Solium divince mifericordia eft M A R / A ( n ) Mater mifericordne, in quo omnes invetfiynt folatia mife- ^ fpecuf. ricordice.	cap"
Vlf r. Revertirur inde ad patrios lares Aijtonius » &dum ad tranfitum vicini Maris fefe committit ob validam hujus infperato ortam rempeftatem in proximum una cum fociis mcidit naufragii periculum. Totis igitur praecordiis iterum,
C i	ite-
-2 6	Hiflorla Ecclefi^,
iterumve una cum iifdem Sandiflimum illius NOMEN, que ftella Maris in hujas mundi procella dicitur , invocat Deiparam videJicet Virginem Moncis Sancfti, cujus nonnifi auguftiffimo patrocinio ad optatum dein portum Juftinopo-iitanum omnes incoJumes pervenerunt • Pio admoium ad ( 11 ) propofitum Venerabilis Abbas AbfoJon ( ij ) Mariamex-Serm.22.de tollit elogio, hymnoque falutat: At non immerito Stellam Annunt.B.V. Maris appeUabo eam propter miferorum refuginm . Maris Stella efi , quoritam miferi omnes in amaritudine fluSiu-antes ab ipfa opem refugii expofcunt. £>zcamus ergo devote. Ave Maris Stella. AVE MARIA.
IX. Verum poft geminos hos ejufdem meritis cum gau-dio obtentos favores , rurfus alia fubfecuta eft tribulatio, a-Jiudve periculum, fiquidem ipfa fecunda fui reditus ad do. mum Nativitatis die in extremum denuo relabitur morbum occalionatum forte, aut ex gravi metu difcriminis pauloan, te recenfiti, vel aliis naturalibusde cautis, quo fpatiotrium menfium omni humano dellitutus auxilio affligebatur. Pari trgo cum fiducia , & animi conftantia commotus ab hoc Coelefti Thefauro Deitatis opem refugii quxllvic , Sc pri-ftinam iterato invenire meruit, & percjpereincoJumifatem: ficque brevitemporis intervallo tribus ditatus pcrtentofis gta-tiis ter admirabilem ornnipotentis Virginis extu\it Omni-potentiam. Concludo ergo totam feviem trium horum mi-( I4 n rabilium verbis Richardi a Sardo LaUrentio(i4 ) fic con-Lib. 4.; de cinentis: De illa enim vere dici poted illud Ecclef. 42. In laud. Virg. cmrii necejfitate omnia obediunt ei . Cui adftipulatur illud Sandi Georgii Nicodemi de Prxfentat: Virginis: NilTuee, 0 Domina , refifiit potentice, nihil repugnat tuis viribus : cm. nia cedunt tuo jufjui, omriia tuo obediunf imperio , omnia tuce poteftati ferviunt, omnia potes confequi.
X. Quoniam vero eadem Dei Genitrix in cujus manibus, ut ingenue fatetur San&us Joannes Damafcenus, (unt the. faurimiferaiionum Domini, ut peccatores , miferofque ad-juvet, occaiionis caufam non expedat , nec cundatur, fed eam ubique exoptans , inquirere fatagit, ut iifdem fuccu. rat. Ablit ( inquit idem 15. } ut ceffetmanus tua, ctm oc-Serm. 1. de caftonem quaras falvandi miferos , & mijericordiam effun. Nativir. dendi■ In cujus porro veritatis conteftationem a?tare hacno.
ftra Joannes Balthafar Vogl Balliftarius poft adeptum a Co-fonata hac Virgine Sandiflima ( cujus opem jugirer in pro-
,ximo
Et Conventus Montis SanBi . 5 9
ximo mortis periculo fortuito cafu paulo infra recenfendo conftitutus efflagitaverat ) infignis munificentize donum » eam pariter teftatam effe voiuit iequenci proprise confeflio. nis teftimonio , quodfyi/abatim in iaudem, & gloriamejus, ut in faftis Marianis adfcriberetur , enixe poftulavit, fu, biicio-	^	'
Jlnno Domini 1715. 26. Augufii. Dum ego Joannes BaL thajar Vogl Balliftarius bujus Goritienfts Fortalitii Gracit me in fcbolaftico exercitio tormentaria artis detinerem , & una dierum in campo retro San5}um Leonardum exer. citio bellicorum tormentorum, ac mortariorum unacum aliis incumberem, accidit, dum mortarium unum viginti cente. nartorum ponderofum ad fua ligna cum aliis accomodarem , ex improvifo autem diElum mortarium levatum fe verteret, baculum exinde quo mortarium prnediHum levabatur, ade» fortiter ad peftus me percufferat, ut iUico femimortuus in ttrram ceciderim , omnefque propterea circumfiantes Colle. gte me omnino brevi tempore moriturum judicaverint . Ke. colleElis autem in taii, ac tanto terrore deperditis fenftbus ftatim me Beatiffwice femperque Virgini M A]R IJE Montit Sanfii jupra Salcanum aevovt , eftifque demuvi patrocinio brevi prijiina fanitati reflitutus ftti, cui laus , bonor, &glo-> ria jtt fempiterna . ln quorum fidem bas proprta manus fub• fcriptione, ac figillo roboravi.
Datum Goritiae 4 Aprilis 171&.
IL.S.)
Joannes Baltbafar Vogl Balliftarius manu propria.
Adftat ergo ( Mariani culrores ) Beatiffima , fic namque hunc in finem vos alloquitur Amadeus (16) ftngulari me. ( 16 ) rito pracipua vultui Creatoris prece potentiffma Jemper in, HomiL 8.de terpellans pro nobis: illo enim edoSia lumine noftra videt
laud. Virg.
difcrimina, noftriquc clemens, & dulcis Homina affeflu Ma~ lerno miferetur.
XI. Quantum prxtereaDeus bone! Divina pietas, quan. tum mifericordia, & fmcera in mortaies omnes cbaritas fi. ne bonorum, ma/orumgue difcrimine cor Deipars noftrae
C 1	di.
j$ Hiftorla Ecclefiq ,
dilatarverir, abunde oftenditur ex miraculofo p/ane eventtr cujus feriera bic fubjungimus.
Superiori etenim Anno.nempe 1717. occaftone qua Sa. cratiifima e|iifdem Effigies proceffiona/irer fummo cum ap-plaufu deferebatur ad Urbem Goritienfem, dbi Coronatio. nis (ux folemnia inftituta, & concelebrata fuere, de quibus infra cap.9., & fequenti fpecialiter pertradaturi fumus; in. rer ceteros infinitos propemodum Marianos veneratores, & lpe&arores, aderat quoque fortuito cafu Moyfes Montefior profeffione Hebr$us, cujus ex i/Jo primo, ac funplici Vene-rabilis contuitu iconis, coradeo erga Miferationum Matrem, Divin^que difpenfatricem gratise exarfit.amore, ut confeftim abnegata judaica perfidia ad agnitionem ver^fidei, &Evan. .gelics Iucem veritatis, quas Cbriftus eft , meruerit perveni. re: Qui pofteaquam in fidei Chriftian,», & Catbolicas Re-Jigionis .rudimentis plene edodus fuiifet, facro randem rege-nerationis iavacro Anno mox fequenti ijiS. Die xi. Odo. bris ablutusfuit, ur Baptrfmalis fides ^Edibus ex Parochia> Jibus Goritie data tcnorjs fequentjs exhibet-
Die 21. Oclobris 1718.
J Oannes Jofephus Defellin natm' Hehr<eus nomine Moy. fes Montefior jLnnorum 66,, &t^.menftum depoftta H<e-vraica perfidia, & fufcepta Catholica Cbriftiana fide ba-ptizatus fuit hodiema die ab Jl/uftriffmo, & admodum Re ve-rend. Domino Jofepbo S- R. I. Comite Coronini de iicentia llluftrifftmi, & Keverendifftmi Domini ^Abbatis , & Taro-chi Marii Gibelli de Gibellis , Patrinis Levantibus iliuftrif, ftmo Domino Nicolao S. R. 1. Ccmite de Neyhaus in abfen-tia EleSii Patrini llluftriffimi, & Excellentiffmi Domim Joannis Jofephi S. R. LComitis deWildenfteinCapitanei Go-ritienfis , & Jlluftrijfma ac Excellentiffma Dcmina CcecUia Comitijfa de Rabatta loco,& nomme fu<e Celfittidinis Ma-rm \Antonitse Principiffce Vsdud- de MontecucuVt, qui baptif-mus Jolemniter in hac Veneranda hcclefia Parochiali magno popuh concurfu fuit ceiebratus impofito \ognomine Defellin dato ab eadem jtta Cclfitudine. Tr<efati baptifma. tis notam e Ltbro baptiqatorum Venerandce Parochialis SanBorum Mariyrttm Htlarii, &TatianiCivitatis Goritia?
cgo
Et Conventus Montis Sancli . 9
cgo infrafcrlptus fideliter extraxi, propria manu fubfcripft, ac folito meo ftgillo firmatamdedi
CLoritise ex^Edibus Parochialibus Die i6.0&obris 1745.
Laurentius Xaverius Fiorentini Vtcarius Curatus loci.
( L. S.)
In grati potro animi monumentum erga ampliffimam Coronatse Yirginis pietate , ac Clementia Divitis mu-nificentiam , atque seternam Marianorum faftorum me. moriam, tam portentofae converfionis metamorphofim idem MARIjE Cliens ad Vnlvas parietis -^dium fuarum Gori-tise Thaumaturgse fub Icone Virginis fequenti epiphone-mate graphice delineavir.
DefeLLIn Vlslone Marlx ConVcrsVs
Talis ergo , ac tara immenfo univerfalitatis efl: charitas, 8c mifericordia Virginis Noftrae ut quemadmodum Regius Propheta David ( 17 ) Domino decantavit dicens: Miferi■ ( i7 ) cordia Domini plena eft terra, hoc eft erga omnes ho. Pfal. 52. mines tam quoad gratiam prsedcftinationis ab xterno, quam juftificationis in tempore , & glorificationis in ajternum : ita de Virgine MARIA nobis philofophandum eft i qu§ ut excelfentiam fus mifericordiae oftendat, Judaeorum etiam animas, etfi ob propriorum atrocitatem fcelerum de inani-bus Ghrifti Domini» quem crucifixerunt, jam collapfas, ut vix ulla ob cordis duritiem poenitendas iri fpes adfit, non defpicit ; fed multifariam Eccledx Sari&ze Dei aggregare nititur, finumque eis mifericordiae fuae pandit , & ne pro-merita asterna; damnationis pcena pleftantur , ad Thro-nutn Clementiae veniam pro ipfis exoratura accedit.
Audi Mariane Theophile S. Auguftinum ( 18 ) univer-falitatem hujufmodi admirandum in modum extollentem; ( 18 ') " ? MAEIA Mater Domini dum juxta Crucem ftaret, non gj1- V-g fua peccata febaf, quia nullum peccatum.. babcbat , fed remo.
C 4	flebat
4-o	Hiftoria Ecclefi<e f
flebat , non tantum filii pajffwnem, fed & Judceortim dam-nationem.
O vere magnum pietatis opus ! Hjnc Andreas Cretenfis C ) ( 19 ) exclamat dicens : Bx quo translata es a terra , A,mr	univerfu! Mundus continet commune propitiatorum .
( 20 ) Efi namque velut ( 20 ) Oliva fpeciofa in campis, ad cujus Ecdef. cap. benignitatis oleum accedentes univerfi , falutem excipere 24*	pofiunt» undique venientes miferationis dulcedinem fugere
valent. Propterea Adamus de PerfeniaapudTilmanum prae-fataSapientjs verba perpendens perpulchre fic argumentatur * Virgo fane Noftra efl oliva fpeciofa in campis ; quia gratia ejus, & mifericordia omnibus efl communis . Cur non prope. ratis ad Oleum ? veflrum negotium efl > qttod hic agitur : nulla ratione olivam frulyliferam in campis poneret, nifi , ut mifericordiam Virginis omnibus communem exhiberet-.
XII. Et quia: Omnia in Virgine ( Noftra) funt admira bilia, ut commemorat Patriacha Germanus : & natura vi-res excedentia, in qua Deus fuam exercuit potentiam, pro. inde hanc ipfam mirum in modum exahacas ab Altiflimo poteftatis Matris ejus plenitudinem pluribus argumentis teftatam voluit incolis vicinse Civitatis Goritienfis . Anno fiquidem 17x8. Die decima Menfis Julii, dum vn domocu-jufdam Piftoris ignis fub tedo ubi ligna affervabantur re-pentino eventu exortus fuiffet, adeo valide rapida flammae feneftris proruperat, ut nullum amplius fuperefle videretur humanss przfervationis a voracitateipfius adminiculum. Ve, rum enim vero pie rantum invocato a quodam domeftico MARIyfi Virginis Montis Sandi Nomine confeftim e confpedu omnium adftantium exitialis ejus evanuit impetus , ficque a ps^fentiflimo incendio illasfa remanfit. In cujus porropa» tentis prodigii perennem memoriam Iimina Mariani de-lubri, ut fpoponderant habitantes in ea, devote vifitarunt, votivamque obtulerunt, & parietibus Sacri Sacelli appen, derunt tabellanu Quamobrem inclytus Virginis cultor Di, vus Bernardus ( 21 ) unumquemqueMarianumfic hortatur ( 21 ) clientem. In periculis, inangufliis, in relus dubiis Mariam Homil. 2. COgtfa, Mariam invoca . Non recedat ab ore, non rece-fuTeift. dat a Cor^e ' ® ut. iwpetres ejus orationis fuffragium, non deferas converfationis exempktm.
XIII. Eodem fimiliter Anno in VigiliaSacratifliirceNa. tivimis Domini Noflri JESU Chrifti, adorabilem Virginis
Montis
EtConventus Montls SariBi. 41
Montis San&i expertuseft clementiam Paulus Vidiz. Civis Goritienfis profetTione Sartor. Dum enim hic ex pia con-fuerudine una cum domefticis fuis Marianum recitafletRo-farium coram miraculofa ejus Icone, & quidem pendents lampade oleo deftituta, haec nihilominus ex fe ipfa bisfuc. celfive accenditur, limilique modo extinguitur ; tertio tan-dem iterum pari ratione reaccenfa perfulgidum aliquantif. per lumen edidit, Yirginis proculdubio impcrio > quas ab ^ ,
Ildephonfo ( 22 )	_	_	Sermf i de
Virgo illuminata, & illuminatrix dicitur , Qcro inuftta- Affumpt. £0 Adftantes permoti myfterio frngulari deinceps devotio' ne, frequentiorique illuminatione hanc ipfam Venerandam effigiem ad normam pauperis facultatis decorarunt. Statim autem ut hujus admirandas metamorphofis eventum farna vulgavit, Excellentiflimus Comes Hieronymus a Turri in cujas fundo proprieratis Domus illa fita erat, petiit a cen-fualifta fuo eam fibi dari; verum eum conftanter renuen. tem pie increpuit , aft incaflfum; quapropter prxcepic, ut vi per famulos e Domo furriperetur; mox ergo ilii abe-untes , ut morem gererent mandanti Domino, derepente hic in terram corruit, nec poterat inde refurgere , donec •marvdatum revocaffet, quo tailo redeuntes famuli eumdem incolumem, ac iliaefum erexerunt, atque ad majoremejuf-dem Dei Genitricis honorem Comes idemmet, (icut & fa~ muli ejus veiut teftes de vifu, & auditu portentofum hunc cafum magno nonnifi cum fpirituali audientium folamine, & votiva gratiarum a&ionc divulgarunt. Profe&o non ex* tingtietur m noffie lucerna ejus inquit Sapiens Proverb. n. & lampades ejus, lampades ignis atque flammarum , ca* nit fponfus de Virgine fua in Canticis ( 23 ) propterea a ( ) Sando Methodio Qrat. Dom. fax fidelium etiam nuncupa- Cant.cap.S. tur. Quare Seraphicus Do&or Sandus Bonaventura ( 24) Li^24 | aptiflime, & ferio unumquemque monet, pro illibate tent/dift61?. iervando Genitricia Dei m omni tetnpore , & Joco bono. Art.i.qusfi! re perorat dicens : Quacumque hora , quacumque die ali. 1. quis fideiium cum totis prcecordiis , & vifceribus honorat Virginem, increpandus non efi pertinaciter, ne ipfius Vir• ginis animadverfio incurratur, qua auxiliatrix, & amatrix eft omnium fidelium fuorum laudatorum, ficut illi , qui ta. jes funt, experimento multiplici cognoverunt.
XIV. AJius Marianus Cliens ex Carinthia in Die Pen-
tecoftes
42	Hilforia Ecckfue,
tecoftes. Anno 1724. peregrinationis votivae gratia, hanc Sa-cram Virginis vifitavit jEdem3 mifericordiamque ejus Reus voti fkttus iuper omnia. pa/am exaltavit; invocata fiquidcm toto cordis affedu. Materna ejufdem pietate, manutn quam infortunio fclopi exploii in partes divifi. confradam ferme amiferat, pendulam adhuc folo cutis adminiculo, Phylico. rumque, atque periti Chirurgi confilio ex toto prafcinden-dam potius, quam humana virtute amplius curabilem, au-xiliari tamen a Gratiarum Matre porreila manu, integram recepit, relido duticaxac in loco confolidatx partis, & tef. feram fuhitanese bic conteftatse curationis fuae aliquali con-fradurae veftigio . Ex quo pulchre San&us Hieronymus fubinfert.* Non potcfi non cotnpati miferiis noflris Mifericor-dia MAR1&, mtllum enim in hac vita adeo poen<e tor• ferunt proprice, ut RLA M aliena. ( 25 ) XV. Et fi ut teftatur Paulus Apoftolus ( 25 ) de Geni-2 adConnt. tore ^Eterno quod : Efl Pater mifericordiarum ,, & Deus ( 26 ) totws conjolationis, de Genitrice MARIA pariter conte-Serm.inejus &*tur Joannes Lanfpergius ( 26 ) ^inna Matrem mife■ Fefto. ricordice , & fontem totius confolationis genuit- ... llberes certe hujus frudus inter ceteros Mariophi/os deguftaife fa« tetur Antonius Schmid Judex Magiftratus Civitatis, Villa-cenfis Carinthte fuperioris, Goritienfi in Urbe ( ad quam negotiorum caufa accefferat ) extrema plane obrutus infir. mitate■■, verum licet illius anguftiis undique premeretur, peregrinationis tamen voto emiffo adeundi nempe Mon. tem Sanclum , opem Coronatas Deiparx imploravit, quse ( 27 ) aSando Joanne Damafceno ( 27 ) Tbefaurus vitae immor• talis depredicatur, ficque protinus vitx integritatem meruic obtinere : Voto demum fatisfadurus ad Montem Sandurn properavit, ubi publicam reftitut? iibi ab ea fanitatis con-feftionem fecit. Igitur: Sicut nubes^ modico vento agitata velociter movetur, & imbrem fundit, fic virga M<ARIA modicum pidfata egentibus fubvenit: Sanclus Bernardinus ( 28 ) sencnfis ( 28 ) Jn cap. XVI. Eodem fimiliter Anno Faber ferarius Tergeftin? poca. Civitatis longo, gravique morbo correptus, ut in priftinum abiret falutis ftatum , omnes affe&us , & anknum in uni-cum MARI^E Virginis Montis Sandli pr^fidium conver: tit , & ab ea iterum, atque iterum opportunum quf/ivit juvamen . Quamprimum vero fe voto infuper obftrinxit,
illico
Et Conventus Montts SanBi. 41
itlico Materno eidem adfuit patrocinio > atque exoptatam invenit fanitatis margaritam . Revera MARIA , ut ait -- 20 . Sandus Bonaventura ( 29 ) Regina eft mtfericordi<ff, quia in ftimuio>« non eft in bac vita fic defperatus , fic m:fer , & infir. moris parag. mttSy cui non impetret mifericordiam falutarem , ft adfuum 3-cap.i?. declinaverit regimen■•
XYIT. Pari ratione Anno 1717. Mathias T3ofizh ex Pago Sherou nuncupato in Carniolia originem trahens iongotem. poris intervailo oculorum Iumine orbatus ambulabat in te, nebris, & quia nuf/a potcrant ab eo fedule conquifita fup-petere humana fufFragia , varia ftatuit Sacra invifere ioca pro confequenda valetudinis curatione , aft Deo ita difpo-nente incaflum , donec ut fupra rneminimus , ad iftam de qua loquimur MARIAM Virginem Montis San&i vcn» tum eifet , & ad illam omnes fuos convertiffet cogitatus , qu§ defe ipfa teftatur (30] rne invenerit,inveniet vitam, ( 3Q ) & bauriet falutem a Domino • Invenit ergo ille continuo Prorerb.cap. gratiam coram-oculitf Domin§ Su§, qu$ expultrix tenehra- 8. ntm eft, ( 31 ) oculorum ipllus czciutem abfterfit. Unde c (.3* ) 15. Juliiad Montem Sandum contendit , ubi enarrata pta. foiymiJ^' fentibus teftibus fide dignis miraculofa fenfus nativi vifus ferm. de Na-ftbi reddita facultate , quam jugiter exinde retinuit, voto , tiv. Virg. quo Deo obftringebatur , effliHs pr» gaudio aftcduolis ge-niitibus fatisfecit:: Vere M AKl^ eft illuminatrix pluritno-rumper exempla lucidiffma vit*e fua. Sandtus Bonaventura* XVIII. De hac infuper incomprehenfibili Deipara; in ge-nus humanum mifericordia prxclare diiTerens Beatus Lau> ifentius Juftinianus Patriarcha Venetorum ( 32 ) inquit: (32 ) Eft MARlA ad opitulandum paratiffima, affe ftu pia -, Serm. cle Na-& humili devotione, & pr*e ceteris decora , quce gewiit tivit. Chrifti mente , & Corpore Chriftum , cujus opitulationis mirificae gazophilacium expertus eft Joannes Baptifta Badini natione Venetus, & inquiiinus Goritienfis, qui die 24« Junii Titu. lari Patrono fuo Sacrato 1728- exonerare intendens pifto. lettam tribus otiuftam globis , & evulfis jam duobus, non ftc tertium «Jttrahere valebat,, hinc incaute eam in terram allifit, & concepto exinde igne globum exiibilavit, palmam-que dexterae manus ejus transfixit irremediabili nervorum, & oflium attritione , iQuare Medicorum conftiio Ecclefrse Sacramentis ritemunitus totis pr^corditsadpientiflimam hanc miferat/onum Domini Matremfiducialiter confugit, ediro.
Sue
Hiftoria Ecchfitf
que voto , atque obiato duorum cereorum donario, MifTas farificium ut ad Aram ejufdem Thaumaturgse AJtiffimo li-tetur, ordinavit, ftarim itaque graviflimum cruciatum ma-nus mitigatum inteliexit, & fenfim abfque doloris fenfu fa-nam in integrum fimplici emplaftri appiicatione recepit . In cujus prodigiofas fanationis teftimonium MontemSandum 4. Augufti confcendit una cum Uxore fua , & tribus aliis fociis teftibus fadi juratis, atque duobus Sacerdotibus : ubi cicatrices utriufque Jateris coram exhibuit, & Divine Jibe. ratrici Jaudes cum humiJJima adfoone gratiarum decancavit. Altiflima profedo eft Coronat? hujus Regin? mifericord;? fublimitas , dequaad captum human? imbecillitatis dicipo» teft illud, quod Poeta de llrbium Principe Roma olim mo« dulatus eft Eccloga 1.
Hcec tantum alias inter caput extulit LJrbes , Quantum Jenta folent inter viburna cuprefft.
XIX. Anno eodem. ComesaStaremberg Vienn? in Au* ftria exitiali, ac ionga hyberno tempore opprimebatur in-firmirare calamitofam hic fuam frequenter plorabat condi-tionem, humanis <jque, ac Phyficorum remediis ,&. opede. ftitutus . Accefterat eum interim vifitandi animi gratia pia» & nobilis perfona qu^dam erga mifericordem hanc Mon. tis San<5li coeleftium charyfmatum Difpenfatricem , utquc firma cum fiducia divinum ejufdem interpellaret adjutorium, intime exhortabatur . Prompte patuit ^grotus medio fibi certe divinitus infpirato , fefeque proindc totum fmcero animo validiffim? procedlioni /u? confecravit, quo fado fe-dar/s illico wceroribus, & oppreffionum moleftiis e ftrato furrexit, atque in tefleram tam prodigiofi percepti benefi. cii pr^ter aiia preclara pietatis opera tabellam quam vove. rat argenteam ad Advocatam , & confolatricem fuam pcr. ferri juflit, &ad Sacrofanilam ejus Aramappendi. Cujusinef-fabilem porro clement/am contemplatus San£lus Ephr§m (33) Syrus ( 11 ) inter varia , quibus eam falutando cumulavic Orat.de laud. e]0gja> j]jucj non poftremum exiftit , quod hic fubnecftituc s'	oprime ad intentum nollrum: JLve Noftra Confolatnx, qu<e
moerores fedafft, & oppref/orum mo/eflias leniviji', cuntiaf.
Jnie fuppreffiones fuflu/ijii. Avefirma falus univerprum Chri. ianorumad te fincere recurrentium > Avenoflra omritumpro. teciio infignis, &gloria;
XX. Anno 1729- Paftor quidam ex Carfio annorum cir.
citer
Et Conventus Montis Sancli . 45
citer ododecim ^ftivo tempore in pafcendo quadam die gre.
ge ex incuria juvencam amifit, & iicet ab eo, & domeftl
cis fuis aflidue perquireretur , inveniri tamen non potuit .
Vaide propterea contriftatus, & ne male tra&aretur a Pa.
trefamilias die proxime fequenti animo eamdem offendendi
pergit diluculo cum folito grege , & hunc ad pafcua ducir,
dumque cafu retrcfpexiffet oculis in hunc Sandlum Mon,
tem incidit, motufque interne ab alto iilico genua fledit ,
Matremque Coronatam enixe precatur, ut deperdiram juven.
cam invenire va/erer, qua humili vix perada fupp/icatione,
quamprimum mugitum ejus audivit, ve/ocique iiia greffu ad
pedes etiamnum procumbentis, & attoniti in Oratione pa»
ftoris occurrit. In vigilia itaque Sandliflim? Trinitatis pro-
ficifcitur affociatus pluribus aliis infoliti hujufmodi occurfus
teftibus ad hanc fedem gratiarum , fa&aque fincera, ac de,
vota confeflrone pubiica obtenti muneris, perfeveranter in-
ftitit, quatenus roti popu/o a/iunde die illa proceflionaliter
ad eam accedenti e fuggeftu pub/icaretur ad majorem| Vir.
ginis pientiflimg gloriam , que ad tollendum do/orem ejus
btnigni(Tima fua indolc adeo ad fublevandum propenfa ul- ( ^ )
tro fe obtu/it . CJnde ajebat Sapiens. ( 34 ) Qui de luce Sapient. cap.
vigllaverit ad illam, non laboralnt : afftdentem enhn il. 6■
lam foribus fuis inveniet • Pr.toccupat enim, qui fe concu-
pifcunt, ut illis fe prior oflendai .
XX/- De hac Virginis amiciflima, fpontaneaque ad fub-veniendum propenfione amplius prec/are difcurrit idem Sa-piens ( 35 ) Obviavit il/i (ait ) quafi Mater honorificata , ^ccleC cr. & quafi Mulier a Virgwitate excipiet illutn. Hanc fingu/arem 1 f~„ '" " ' * ejus beneficentise prerogativam Co/onusquidam ex Foro ju/io, &Opp/do Attemiffvocirato manifefto didicit experimento Die y.Fcbruarii , in qua cum grandi curru foenoonerato fluvium Torre drttum aquam quidem modicam pro tunc continen-rem tranfmeare contendit , verum dum ad medieratemejus appuiiffet, aqua ad inftar torrentis rapidiffimi exuberanter confiuxit, eodemque fubverfo una cum animaiibus , & ho minibus ad plures paffus procul cum evidenti fubmeriionis fingulorum difcrimine abripuit . Agnofcens ergo Colonus nulium adeffe natureviribus evadendi modum, ad effulifftma Virginis Montis Sandi pietatis vifcera filialiterconfugir: Ob. viavit ei Mater honorificata, piafque preces fenfuli adfe cia-manris exaudivit, eumdemque cum lbciis, & curru, utan. tea onufto ad ripam torrentis incolumem deduxit. In conte,
ftationem
46 Hijioria Ecckfia,
ftationem iraque collati doni ad Montem Sanclum migta-vit , & obJato fponte juramento de rei hujus veritate So. fpitatricem fuam Jaudibus «Jebravit. De nac ultronea ejus promptitudine in adjuvandis mifcriis humani generis per-I il/ /^Par ^113111 ^ene concinit Mantuanus Poeta (36) tben.	slnte preces etiam necdtm obfecrata, favorem
Donaty & admiferos A 'aternas explicat ulnas.
XXII. Admirabili prasterea hujufmodi VirginaJis miferi. cordix cJaritate juvenis quidam Territorii Villaccnlis anno rum circiter 27. extirit ccrroboratus , quandoquidem meri, tis, ac precibus ejufdem Deiparaj, cui votiva integritate fe» fe dicaverat, a graviffimo , & humanitus incurabili quo diu languebat morbo, iiiico convaluit. In grati proin ani. mi monimentum Die t. Junii 1732. cum pluribus aliis pa. triotis fuis ad hancalmam ejus Domum propere fe contulit, affe£buofiffimafque coram populi multicudine Coronatse Me-diatrici Deum inter & homines grates perfolvit; adeonara-que fortis, & fublimis eii hasc Dei Parentis optimae mife. ricordia, ut de illa , utpote Divinse fimillima, merito dici poffit, quod quondam David cccinit: (27) jQuoniam fecttn» nr f 57 ) dum altitudinew Cce/i a terra corroboravit mifericordiam
4 icli. 102,, f	.	r
juper timentes /?.
XXJII, Nec minus alteri puellse confimile votum ad be-nigniffimam Virginis hujus , fuafu devoti cujufdam Reli, gioii, pietatem nuncupatum profuit, quse licet utroque fer-me cscutiret oculo , poft plura abfquc juvamine applicata remedia , manuduci nihilominus ad hunc fontem Maria* num asterni luminis voluit, ubi emiffis ferventiffimis ad il-luminatricem Orbis univerft fufpiriis perfe&am videndi facuL tatem extemplo recuperavit . Appofite hic excJamat An-r . 0 n felmus. ( ) MARIA ejl Oliva fpeciofa i;t Campis „ De Perfev. quia gratia iilius , & mifericordia omnibus cfl communis • in Mundo O qitam jucundum, quam /uave efl illi cobarere , quam MarianoDi- fa}utiferum intra bujus Puerper<e diverjorium commorari . fcurfu.	}„firmm eS) de diverforio iito abundanter profuit o/eum
inftrmorum. Si fanus es: OleumUtitU fufcipis ex MAkIA . Perkulofum efl ad punffitm ab ipfa recedere.
XXIV. Pari admiratione digno eventu alia quadrienna Iis puella periculofe admodum segrota, edko per affliclos parentes voto adeundi Jimina MarianasBafiJic^e MontisSan-di,integre gonvaJuit, ita ut paucis ex poft diebus uoacum
iifdem
Et Conventus Montis SanBi . 5 9
iiCaemparentibusabfque ullius fublevamine ad folvendumvo» tum, atqueadvenerandam Divinarn Sofpitarricem confcende-rit. Sic namque pietatisfuze vifcera olfendit Virgo noftra pien-tiifima invocantibus auxilium Materna; mifericordia;, cujus latitudo tanta eft, uti inquit Divus Bernardus , ut de ea quoque libere concinere potuerit Regius Propheta : Miferi• cordia ejut plena efl terra.
XXV.	Plorabat etiam paupercula Mulier Oppidi Salca-nenlis agonizantem parvulam filiam , & ubi nulla prode-rant remedia, eam e kdulo in palmas fufcipiens tenerri-ma cum devotione obtulit gloriofiffimo Virginis MontisSan-£li patrocinio . Exaudivit piiffima Matcr vocem fupplican* tisfatnul^, prolemque periclitantem mox priftin^ fanitati reftituit. Quo pa&o impletum ampSius ampliufve digno-fcitur, quod de ea Spiritus Sandus C39 ) dixit . Mamtm ( 39 fuam aperuit inopi, & palmas juas extendit ad pauperem\ Prov. hinc Bernardus extollit vocem inquiens : O Dives in cm
nes, & fuper omnes MAKlA.
XXVI.	Puerulus ex Carfio in foveam imbre repletam , quam Mater eodem tempore ad aquam bauriendam accef-ferat, exitiali cafu prolabitur : Gravi illa dolore , & ter» tote cottepta in eam fe committere, licet non abfque difcri-mine vitas, ad prolem lucrandam meditabatur , fed mutato Divino utique inftindu confilio ad confolatricem affli&o-rum MARIAM illico confugit, eam enixe deprecando^ ut a cakimitofa tilioli jaclurj liberare dignaretur . Clamo-re ergo valido proprio eum convocat nomine , & ecce e profundo aqu» nacitans manum ille portendit, quam Ma-rer apprehendit, & Sancfce Dei Genitricis auxilio incolu-mem excraxit - Quare Magnus ille Parifinas Academis Theologus Martinus de Magiftris Paragraph. in Salve Re-gina xmiilam hanc Patris aeterni mifericordias Filiam per-pulchre alloquitur , dicens : Ntilla efi calamitas , quam non difflpes , nulla adverfttas, quam non dtfperdas , nul. litm mifericv genus , quod non dtvino freta robore prorfus avellas.
XXVII.	Maria Anna Shidikin Marpurgi in Styria na-ta Anno 1733- Die n. Aprilis fenio licet confeda , & jb. gr£e plerumque valetudinis, voti tamen compos effeda ad hanc Sacram peditando fe tranftulit Virginis ^Edem , ubi a.d maiorem ejus gioriam ingepuo retulit animo , quod
nem-
4-S Hiftoria Ecclefq ,
nempe ana diefUOT a veneno five fcienter, five, ut prs^-rebatur, ignoranter cibo ajcoqua permixto lethalem adeQ contraxerit /uem, ut certo certius exinde una cum a/i/sde-cem menfie familiaribus occubui/Ter , nifi valido ejuidem ^ 4o ^ Thaumaturgse ( quse Jtrca vitrf ab Andrea Jerofolymitano In laiutat. nuncupatur ( 40 ) cuique fe , fuofque apprime commenda» Angelica. verat) fuffragio finguli fuiflent pra;fervati , & ipfa vitam morti oppofuiflet. Quapropter Seraphicis plane a/Fe<5libus ( ) MARIAM vitse Matrem interpellat Divus Bonaventura. Super Salve ( 41 ) Nos ergo miferi 0 SanSiiffima Virgo ! tecum de ce~ Regina. tero con(plemur .... quia Tu es V/T^d. Vita vere , qtiec mortem vicijii . ... tn omnibus enim Te vitam morti opponis. O vita mirabilis \ que mortuos vivificare conarisl O vita mortem non timens , mortem expellens, rnortales mmortales conjlitaens.
XXVIII. Eodem AnnoMathias Vertouz Oppidanus Vi. pacenfis poft conteftatam jurejurando p/urium annorum , quam fuftulit zgdtudinem peregrinationis Montis-Sandan? voto fefe obfirinxerat. Itineri iraque fefe committit, dum. que a pede ejufdem ad Cape/Zam Annunciatse 31. Maii ap. puliffet, prae nimia corporis debilitate ampiius nec progre-di , nec regredi fe poffe arbitrabatur, deva^.is nihilominus in Coelum oculis profufis lacrymis opportunum poftulavit a Virgine Matre auxilium; languens ergo tantifper, & o. rans, firmamque tenens de M A R1A fidem derepente fen. fit viribus confolidari , fummaque adfantium admiratione e folo frirrexit, & ad Monrem Sandum fuppetias ferente , x Reparatrice divina profpere pervenit. Quis enim Te non In ftimulo a-diligat} vociferatur Sandus Bonaventura (42) ReparatrL morispart.5. cem omnittm, attamenutidembene advertit ( 43 ) Quicum-cap. 19. que vul-t falvus ejje , ante omnia opus e(i, ut teneat de ( V ) M AlllA firmamfidem: quam nift quifque integram, in~ Virginls violatamque fervaverit, fine dubio peribit.
XXIX- Ex Parochia Sandi Joannis de Duino perfona Margaritha nomine annis o£to integris alterutro nutabatpe-de, neque fine fulcimentis incedere valebat , facrum tamen ftatuit in corde -fuo hoc fcandere jugUm ad impetrandam ( 44 ) ( ut aeterna memoria digno infinuat oraculo Caefarius (44J Lib. 7. cap. videlicet a medicina Beatoe Virgtnis qua nihil efi efftca-cius , nihii eji falubrius ciaudicantium pedum firmitarem ; ' quam, & dum ad medietatem Montisperveniftet, c/emen-
ter
Et Conventus Montis Sancli . 49
ter adipifdtur; abjedis (Iquidem fulcimentis , expedite am-bulare coepit , & ufque ad verticem ejus pari facilitate ( quam deinceps conftanter retinuit ) proficifcitur, ubieo. dem Anno, & Die jr. Maii votivis laudibus magnitudi-nem beneficii a perenni curationum fonte MAR.IA ob-tenti celebravit : fed , quid mirum , fubjungit idem Cse-farius : fi apud ipfam funt rnedicamenta fanitatum , qu<e Hortus efl aromatum ? ad cujus pnelentiam conciudit San- ( 45 ) &us Joannes Damafcenus ( 4? ) Morbi fugam capeffebant Qrat. 2. .... Surdis auditus, clattdis pedumfirmitas reflituebatur. Dormit.De
XXX.	Maritus cum uxore fua ex Pago Gottfha dido , pars. uno, eodemque tempore> & Anno 1733. ambo graviffimo languore ferme confumpti extremam ad invicem collacry-mabantur conditionem . In tanto ergo difcrimine rerurn totis prsecordiis ad hanc Virginem matreni velut Civitatem refugii fefe piis , mutuifque devoverunt affedibus, moxque opem ejus potentiflimam experti fuere, atque ob recuperatam falutem indicibilianimi iastitia perfufi, ternis fucce/Tivevicibus
fld venerandam hic Sacratam iconem Matris illius , qux falutem mundopeperit, fefe contulerunt, quazquede fe ipfa per os praememorati Dfimafceni conteftatur dicens: Ego evaft wied'ic'm<e Officina a&rotantibus \ Ego fons perennis curatio». num\ Ego Civitas refugii omnibus ad me confugientibus.
XXXI.	Ex ParochiaThomajenfi infaufto nimis cafuatque magno cum impetu Vir quifpiam in terram lapfus taiem pedis, ac facri odis paffas efi fraduram, ut non modo pe. dis ipfius, verum & vitx omnium calculo jaduram fubje-rit: Amicorum itaque confilio Sacramentis Ecclefix muni. tus preces fuppiicationefque ad hanc Virginem Matrem fa-lu.berrimam medicinam fudit , ut feamorbo,quo torque. batur, liberare dignaretur • Nec irritse fupplicantis Virice. cidere preces , quandoquidem continuo os fraAum con-foJidari vifum eft, atque ftupendo planeeventufine uiio me" dicamine luxatum fenfit reponi , ficque ut Gigas confor- , tatus ad currendam viam ( 46 ) ambulans, & exiliens , & DeAdib.A landans I>eum prima Auguiti Anni 1733. feftivo greffu al, poft. cap, 3 labitur ad adorandam Genitncis AJtiffimi benignitatem, quas:
ad inftar terras medicinalis germinavit Salvatorem, ut opti-me notat Cxfarius Joco citato fcribens in textum illum divi-ni eJoquii Lib. 1. Sacrx Genefeos infinuaturn , Germinet terra herbam virentem. Ait enim Terram effe Virginem , qu<e ad infiar terr<e medicitialis germinavit Salvatorem .
D	Eam>
50	Hiftoria Ecclefi<ey
( 47 ) hamdem Virgmem Terram illam ejje dixti Sapiens ( 47 ) Eccld. 38. jihiflimtis de Terra creavit Medicum , nempe Cbrijlum Medicum y & medicinam animis , corporibujque jalutarem, fabaudi MARIAM.
XXXII.	Mulier Raiffinbergenfis e Domourgenti de cau. fa egreflfa , infantem fuum tota cum folicitudine dome. lticis cuftodiendum commifit. Verum ad eam reverfa pta> ter omnemexpeclationem puerulum in igne fefe volutan. tem reperit, & confeftim in eumirruens extraxit, eodem-que tempore ad communem omnium Dominam, fupremi-que Medici Parentem magnis gemitibus pro recuperanda prole fupplicabunda accurrit, cujus clementiffima demum ope ficut exanimata , & pene mortua-revixit , ita fuccref» fcenre infenfibiliteradufia carne plene convaluit. Exclama-re hic Ijbet ; o benignitatem Virginis fingularem ! quam quoad vixit, pia Mulier devote celebravit. QuamobremSe. raphicus Bonaventura paucis mulra beneficia Virginis com-pJexus efl, dum PfaJ- ij. cecinit.* Tuo taciu lenijfmo fa. nantur infirmi; Tuo odore rofeo mortai revivifcunt.
XXXIII.	Ob hujufmodi porro Virginalis clementix o-4 ■> de tam mirificos curationum efFidus Sandus Joannes Dama-Dorm. Dei- fcenus (48J Abyjfumgrati<e , curationumplagum, ©(49) parse.' miracuhrum ahfjitm, Fontemque univerjo Orbi medicinam
( 49 ) ajferentem appellavit, unde falutarium charifmatum dona 1. de y^gjter jn fiijos Adas promanant, ita ut ficut nulium pecca-V. torem jeferif, jta etiam defperatos coliigic, & ab ipfo de. fperationis baratro pia manu retrahit■
Didicit hoc experimentali argumento Mulier cujufdam Viri ex San&o Daniele Vippacenfis Territorii ; hxcnam. que ( jure jurando atteftante eodem Viro fuo ) Jicet fre-quenter internis, piifque motibusfpatio annorum duodecim indefinenter ftimularetur, ut ad effufiffima Virginis Mon> tis Sandi pietatis vifcera confugeret pro confequendo aegro-raatis animse fux medicamento» aft obduratis auribus cor, dis fui nunquam potuit ad id commoveri , donec randem gravi artuum dolore preffa, pedumqueexinde contradaclau. dicatione neceffitate compulfa ad vifitandam Almam hanc ejufdem Domum fefe refolverit, quamdum ingreditur, fpi. rituali .horrore perculfa, affiduis gemitibus deplorat vecor-diam, & duritism animi fui, eamdemque obteftatur, qua-tenus tam animx» quam corporis integritatem concedere
dignaretur
Et Conventus Montis Sancli . 51
dignaretur. Prsebuit humiliter exorsnti peccatrici AlmaMa. ter vifcera miferationum fuarum, eujus virtute attradai» mem-branativasfirmitati,& ufui reddita fuere , & Die^o. Augufti Anni paulo (upra recenftti Marianas potentise magnaliafum-ma cum gratiarum a&ione depraedicavit. Audi Sandlum Bo-naventuram (50) Nullum piijfima Virgo dejertum abborret, ( 50 ) nullum peccatorem dejpicit, fed quocumque pertranftcrit il. ]g, fuavijfmum fpei venice fumum refpergit.
XXXIV. Rem praeterea fane memorabilem eodem Menfe ScAnno alius Virginess hujus Sodalitatis Orator Vippacenfis Parochias, & Pagi Samarieniis de fe ipfo tedatam, faftifque Matianis omnimode infcriptam eife voluit. Etfi enimhicjam ab Annis quinque gravia turbatse mentis fentiret incommo. da, & majora indies hinc inde difcurrens coram proderec in. faniae fuaedifcrimina, ita ut paternis aedibus inclufus, Ied:o-que diu alligatus ardam cogeretur infumma miferia fuftine-re cuftodiam; lucidis nihi/ominus afiquandofaventibus inter-vallis folitus erat pia erga Matrem Sandiffimam MontisSan-&i, utipfe reculit, doloris fimul ac amorisedere fufpiria. Na-da tandem occafione excemplo e ftrato proiil/ens infciis domefticis fugam arripuit , & celeri paflu ad dulciftimum corivoWit ptaeCvdvum ejus, quae Templum mifericordite Dei a San&o Auguftino (51) vocatur, ubi ante Iconem Deipa- ( 51 ) rse miraculis clarae venerabundus profternitur , clementifli- %
r 1. .	r	.	. Aliumpc.
mamque ejus intenta lupplicatione opemrepoicens, ingenti demum adtlantium (lupore perfedam utriufque hominis fe-ftinanter fortitur tranqui///tatem . Unde intelligens quidam "Virginis devotus, quod ad fublevandas morcalium mifcrias fada potiffimum fit Mater mifericordi^, fimplici , fedveridi-co ftylo rede adpropofitumcecinit apud RichardumaSanclo Laurentio. ( 52 )	( 52 )
Fejlina mijeris mifereri Virgo Beata,	Lib. 4. de
Nam te, fi recolis, miferi fecere Beatam,	Laud. Virg.
Ergo lea miferos, quorum Te caufa beavit.
XXXV- Pari devotionis affeduad Virginalis ejufdemMa. tris fontem pietatis, quam etiam periclitantium Opitulatri ( 5} ) cem (53) Sandlus Ephraem , & umbraculum infirmorum Serm. de Beatus AIbertus(54)appellare confueverant.confugeratalius Beata Virg. Marias Cliens, cuius interceflione fi/ium fuum copiofiflimo ^
r . . n	•	r 1	•	• * ra«. luper
iangumis nuxu animam agentemialvumaccipere promeruit. jviifTus eft. Quamobrem Menfe Sepcemhri anni ejufdem cum eo votivas
D 2	Sof-
4-o	Hiftoria Ecclefi<e f
Sofpitatrici Augu&iffimx cecinit laudes. Ilinc San&us Ber. Serm^ ^ ft narc*us (55) fJa dico vobis cbarijjimi, Ji pie a nobis pt/lfa-Domin'P£- ta fller'!t > non dcerit neceffitati noftrtf, quoriiam mifericors piph. efl, & Mater mifericordia'.
XXXVI. Celebre etiam fuit beneficium illud, quod me-ritis ejufdem in acceptis retuierunt Parenres refpedlu agoni-zantis filii fui ; adeo namque acutiflima vi morbi aggreffus decubuerat, ut eum plane ad portas mortis deduxerk ; gra. tia tamen interpeliationis Magns cceiorum Regins haud jnanirer imploraca, cujusbenignHTima humilitas nullum un. quam deprecantem quantuncumque peccatorem defpexit , ita convaiuit, ut reddituri in hac facra ejus Domo ea, quaj Domino votive promiferant, coram magna populi frequentia intentodigito oftenderint ,firmiflimum fanationisobtentJE do» num de manu ipfius duntaxat mifericorditer proceffiffe. Qua■ re Guillelmus do<5liflimus fimul acpiiifimusPariiienfisEpifco.
_ ( 5<5 ) pus (56) pietatis ardore exeftuans in Deiparam chmitabact <dn poteris denegare peccatoribu* interpellationis Titee gra-th. Dlvina apud benedi£lum, ac femper, & ubique benedieendum cap. . jjeum, ac Dominum noflrum JEsUM Filium tuum ? ^tn falfo, & inaniter vocat omnis Ecclefta SanElorum Advo, catam fuam , & miferorum refugium ? Abfit hoc a Matre Oei, qu<e fontem pietatis toti mundo peperit , ut cuiquam miferorum fu<e mtjericordiec fubventionem unquam deneget.
XXX VII. Quibus profe&o argumentis Iuculenter de^ monftrat idem Guiileimus , qyod fi quis videlicec in aliqua miferia, aut calamitate conftitutus ardenti pietatis affedlu utatur, fieri nonpoffir, quin Matris Dei praefentiflimum mi-fericordie auxilium fit habiturus , reque ipfa experturus in illa vere coeli, terrseque delicias puriffimas reperiri, quafcun. que fibi imaginari poffunt mortales, vel folam ipfius jucun-c ,7 s diflimam recolentes meaioriam. Adeo ut veriffime idem Ri. Lib. I' de chardus a Sando Laurentio (57) dixerit, illam ailoquens; Laud. Virg. Omnis dulcor amarefcit > Reprobatur , & fordejcit, Tuum prefgujiantibus.
XXXVIII. Et quia Hugo Cardinalis aperte conteftatur ( 58 ) (58) quod ad foiatn MARI^ memoriam Dcemones contre-In cap. 6. mjfcantj eamque omnino fuftinere minime poflint, atque {% ) quidquida Deo pro peccatoribus petit.impetret, ita utpropte. Lib. ? Reg, rea celeftis Saiomon djx.erit (S9) Pete Mater meatneque enim
ejl"
Et Conventus Montts San&i. 53
eft fas ut avertam faciem meam . Quare hifce fimilibus & aliis pluribus de hac Mariana Bafilica Parens cujufdam puelix malignis fpiritibus vehementer exagitatas edodus argumentis una cum Filia fua ad ejus refugium propera-vit. Verum licet benedidionibus, validifque exorcifmis, ut ab iUa tartare® poteftates recederent, fuiffent adftridi , itrito tamen aliquandiu conamine ob modicitatem forte fi. dei, & fiducke, quse utique in quaerentibus a Deo fanita. tem necelTaria dignofcitur juxta illud ( 60 ) creditis qaia	^ f
hoc poffum facere vobis : lllis vero confenfum prebentibus 1 >c. p. & fidem elicientibus iiberaliter fanitatem iargitus eft eis Dominus , dicens: (ecmdttm fidem veftmm fiat vobis . Firmam proinde & filia fidem pari ftudio in Deum con-cipiens fuafu cujufdam Religiofi , & Sacerdotis exorciftas, pie MARI£ nomen invocavit , cujus imperio protinus fuere in fugam converfe , & puella priftinae quieti , ac libertati reftituta . Quare juremerito Seraphicus Bernardi- ( gi ) nus de Buftis Nomen hoc Auguftiffimum tonirruo, &fer- Par.".Ma~ reaj clavx(6i) comparavit. Interpretans enim MudBalaam rial.fer.i.dc vaticinium (62) Confurget virgade Jfrael, &percutiet Du ces Moab, vaftabitque omnes filios Seth , fequentia atte- ]sjumcr, 24. x\t: Hu]us Virgq nominatio , falutatio , & laudatio eft Dcemonibus valde terribilis• Quando enim audiunt Bea* tam Mariam Virginem nominari, ita eft, ac fi fentirent clavam, qua percuterentur.
XXXIX. Ceterum inter alias quas Mons ifte San£lus Deo ipfum glorificante fibi vendicat prxrogativas illa cen-fetur, quam omnes una voce conBtentur unanimes , hi potiffimum, qui a Spiritibus immundis vexati ad eumcon. fugiunt, & Coronata Dei protegente Parente liberantur , quas verticem ipfius e millibus unum fub titulo gloriofif-fimae apparitionis fuae gratiarum fuarum fluentis foecunda-re dignata eft, ut cap. 2. fub num. 2. fuccin&e memini. mus , & Doemonibus ipfis prefertim terribilem red-didir.
XL. C/amant hoc ipfum tot votiva anathemata , atque frequentiffimus quotannis concurfus perfonarum obfeffarum «deo ftudiofe incumbentium Sanditati loci ejufdem pro adipifcendo /iberat/onis raris exemplis probato remedio ab zadem Dei Genitr/ce, quae a Sandis Angelis ( 63 ) Ter ( 63 ) ribilis ut Caftrorum acies ordinata tantopere prsdicatur anc'
D 3	ex eo
54	Hiftoria Ecclefi<ey
ex eo nimirum prout explicat Cardinalis Petrus Damianus Serm.de Af- * 64 ^ quia : Twibilif eft Dcemonibus , ordinata virtuti-fumpt.	fwgularis timor malignvrum fpirituum, fpccialis amor
Civium beatorum.
XLi. Quis igitur quasfo in dubium revocabit , quin mox tartarea: illae phalanges inaudito duntaxat Auguftiffimo , & terribili ejus Nomine ftatim horribili terrore quatian. tur, & ita contremifcant, ut ab imisledibus convulfa; con. feftim iterum retrocedant , & ad tartarea habitacula rele. genrur.
. . XLII. Quamobrem amplius circa hoc audiendus eft ju. Art. 21. in re merito Dionyfius Carthufianus ( 65 ) qui attentius ex. cap.e.Cant. pendens paulo ante recenfitum illud Angelicum eloquium prasclare admodum argumentatur dicens : Terribilis es Beata Virgo injlar aeierum , ac exercituum Angeiicorum i>pirituum, ^7/i	vocantur. Gcn. cap, 39. MetU'
enda es 0 potentiffma Vniverfitatis Kegma Angelis tene-brarum , 61 oot^/ altitudini contra Deurn fe extollenti. Tu enim multo fttblimius, imperiaUus , glorioftus reprmis , & coerces aereas poteftates ab impi/gnattone , & infeftatione militantis Ecciefw . Tandem concludit: Quantum formi' dant fuperbijfmi illi tuam profundijjimam bumilitate m, fic & manfuetfjftma tua dulcedo , ac dulcijjma man[uetudo amariffimos Spiritus illos , in quibus pr<edom\natur amens furor, irrationabilis concupifcentia, & proterva pbantafta , vebementer excruciat, & contorquet ■ Hadcn us ille perpul. chre ad noftrum intencum .
XLIII. EfficacHTimam denique hujus rationem aftignat Guilleimus Epifcopus Parifieniis citatus fupra num. 35. , cur infernalibus iilis larvis , ac geniis Virgo Sanditlima c-vaferit tam horribilis ? Refpondet : quia nimirum iciunt e(fe Genitricem Triumphatoris iliius, qui illam ad emi, nentiflimam divinx Maternitatis dignitatem evexit , qua fane omnis eorum virtus fra&a, atque elumbata reman-fit.
Claudo igitur agmen prodigiorum, & Marianarum gra-tiarum, quas in prafenti capite enarravimus, plures ( ne ( 66 ) longior hic fim, &. alienus a. conceptae brevitatis inftitu. Lib. 7.mira- to ) in fequenti allaturus cum Caefario ( 66 ) qui de Ma. ctrlorum c.i. trjs £)ej Jaudibus agens , breviflimo compendio plurimaeft: complexus; ipfa eji,( ait ille ) Orbis confervatrix , & tri-
bula•
Et Conventus Montis Sancli . 55
hulatonm confolatrix > ftda ftbi famttlantium defenfatrix ■, pcr ipfam peccatores illuminantur , defperati ad, Confeffio nem reparantur, Apojiatce a Deo per ipfam Deo mirabili-ter conciliantur ,jujii revelationibus confolantur. Nomen e\us» & memoriale ejus morbos fanat, Doemones fugat , vincula folvit, timores pellit, tentationes compefcit; per illam pufil. lanimes confortantur, torpentes excitantur,	mifericor■
diter revocantnr , diligentes fe diligit , imo diligendo pr<e-venit , & honorat, 6* contemnentes fe, quia jujia eji, pu• nit, &humiliat . ^ipudipfam eleSluaria funt confortativa, unguenta fanativa. Nomen ejus fuper mel dulce, &h<ere-ditas ejus fuper mel, & favum , morientibus ajfijiit , & mortuorum animai ad vitam perducit eeternam .
D 4	CA-
5 6 Hjftoria Ecclefi^ ,
CAPUT OCTAYUM.
Alia rurfus ejufdem Difpenfatricis cceleflium tbefaurorum , et Mariana glori$ miracula proponuntur.
I■ T Mmenficatem mifericcrdiaz, & pietatis perquam uni-JL verfaliter, Deipara noftra, & coronata cceii, terrs-que Regina largiflima benignitatecompleditur omnes aeque ^ juftos , ac peccatores calamitatibus hujus mundi undique Serm. 4. de c,rcurndatos attentius confiderans S- Bernardus ( j ) eam. AiTumpr. dem quatuor iilis dimenfionibus infignitam cbfervavit,quas Apoftolus Paulus in charitate divina cui AJma Mater fuic _ , fimiliimareperit, dum ( 2 ) ait: ln charitate fundati ut Ai V Ephef- P°ffltis eomprehendere cum ommbus Sanciis, qua fit latitu• cap. j.verf. ^7» & longitudo, & fuhlimitas, & profundutn. 17-	II- Ut vero amplius oflenderet Virginalem pietatemejus
cum divina participare, iliam infcrutabiiem , atque inve-ftigabilem efie aflerit , prout idemApoftolus Deijudicia ap. peilavit • Quis ( exclamat pientiflimus hic Deiparse ipfius lade nutritus Fiiius ) Quis mifericordio; Tune 0 Ber.edi cta longitudinem , <& Jatitudinem, fublimitatem , & pro-fundum valeat invefiigare? Ac ft diceret, nul/as.
III.	Propterea Dcdor Seraphicus Bonaventura ( 3 )eaf-In S 3 culo et,am r£P£r'ens dimenfiones in Virginis noftra: illimi. can. rCU ° tata erSa humanum Genus mifericordia concludit: M A-
RI yE Mifericordiam efle prorfus divinam ,;cum fit inv menfa , nec ab ullo dimetiri, nifi ab ipfo rerum omnium Creatore poflit: ait rvamque loco citato , ubi de plenitu, dine gratisj diflerit ; Quis hujus cceli ahitudinem , qutshu• jus terr<e latitudinem, quis hujus abyfft profunditatem, quis inqttam MAR1& immenfitatem dimenfus ejl nifi ille folus , qui ipfam non folum in gratia , & in gloria, fed etiam hi mifericordia tam stltiffimam , tam latiffmam , tam pro• fundam operatus efi ?
IV.	Etenim altitudo ejus ccelos attingit, & efFufiflima pietate fua miferos mortales pondere peccatorum , &mun, danarum arrumnarum in terram depreflos m cce/um attol-
lit,
Et Conventus Montis S,antti. 5 7
iit, iifdetrque velut Clavis Regis Davidis portas Coeleftis Paradiii relerat , ut proinde de iJia dici poflit , quod de ^ ^ y ejus Fiiio pronuntiavit Joannes (4) hahtt clavem David, ^p0cal. c.j aperit,	claudit, claudit, 6* Wfflo aperit.
V.	Latitudo ipfius tanta eft, ut totum Saiomonis Tem. plum imo Eccieiiam univerfam circumdederit , egregium illi ornamentum, venuftatemque tribuendo; & velut vitis aurea rnanu Dei in ejus viridario piantata , tantopere di-iatata, atque amplificata extat, ut florum fuorum fu;>vita-te, fru&uumque ubertate totam faciem terra renovaveric , repleveritque : Ego quafi vitis ( (ic de feipfa teftatur )fru-Bijicavi fuavitatem odoris, & flores mei frvMus honoris ,
& honeftatis (5] & quia percupit dulcedinem iliorum fin- ( 5 ) gulis communicare, cundos pariter ad fe benevolentiflime Eccl.cap.24. invitat. Tranfite ad me omnes,qui concupifcitis me , & a generationibus meis implemini. Quale ergoDeus immortalisi Cor Virginis noftrs:, quam Jatum, ampiumque eife debuir, quse pro totius mundi falute fpeciaiiter a Deo eilcondita. PracJare hoc argumentum paucis perttringit Sanftus Da. mafcenus ( 6 ) ubi eam fic aJJoquitur: Non tui ipftus cau ( O fa 0 Virgo progenita es, fed ut Orbis univerft faluti admi ^rat. 1. de «iftram te pr<eberes.	' Nat-E-Vi1^
VI.	Longitudo quoque Virginafis MifericordiiL* , ac pie-tatis ejufdem taliseft: ut citatus Divus Bernardus eam ex-tendat relate ad falutem generis humani invocantibus il-hm ad novidimum ufqiie diem non foium judicii univer. falis , fed & particularis , quod fieri confuevic in cujufque hominis morte, ubi primum anima exhalatur , in qua quam fidam , pietatifque pleniflimam 6delibus devotifque
fuis navare folita (itoperam Sandus Bonaventura (7) Pfal- ( 7 ) mo ad hoc declarandum pecuiiariter compofito nos edocec, 11 dum eam magno pietatis fenfu fic alioquitur : Jn exitu animce me<e de hoc mundo occurre illi Domina , & fufci-pe eam . Coafolare eam vultu Sanfto tuo , afpeSlus Dcs. monis non cmtwbet sllam. Eflo illi fcaia ad Regnum Cce. lorum , & iter reElum ad Paradifum Dei . Jmpetra illi a "Patre indulgentiam pacis , fedem lucis inter Servos Dei. Sufline devotos ante tribunal Chrifli, fufcipe caufam eorum in manibus tuis.
VII.	Hanc porro protedionem jn hora mortis Deipars clementifUmee agnofcens Ricardus a Sanfto Laurentiq,
(8) enar.
58	Hiftotia Ecclefy ,
( 8 ) ( 8 ) enarratls priu5 mirabilibus ejus memorabi/em illarn Li^b.2.dela- pronuntiavir fententiam , & conclufionem : Quifenim(in-lK' Irgim?* quit)	Filium accufare audeat illum , Matrem
viderit patrocinantem ? 6* ft MARI^t pro nobis , ^«/7 tra nos , 61 ft ipfa eji, q;t<e jujlificat , quis efi > ^«i con. Iri ^ ^ j dcmnet? Subjungit denique Idiota Sapientiflimus ( 9 ) de ContempLS' benignitate Virginis, ac pietate in placando irato Filiofuo de B. V. in Die judicii , f<epe quos jujiitia Filii poteft damnare , Matris mifericord/a liberat, qitia Thefaurus Domini ejl , & Tbefauraria gratiarum ipfitts -
VIII.	Profunditatem tandem Advocata? , & Coronatse Reginae noftras fi fpedemus, inquit S. Bernardus , quod fedentibus in tenebris , & in umbra mortis Redemptionis illius adminiculo obtinuerit. Tantaque prxterea fit , ut ad ipfum cerrae centrum, ad Purgatorium, ad inferos ufque per-tingat , ac penetret , animafque illas reterrimis carceribus detentas, acerbiflimifque pcenis cruciatas prasfentia fua An-ge/orumque minillerio bJandifiime confofetur , ur verum
( 10 ) tic iJJud , quod ipfa de fe pronuritiavit ( 10) Profundum Eccl. 24. abyft penetravi. In qu3d verba fcribens Sancius Bernardi. Ser^ " nus Senenlis ( 11 ) a't: ^eata Virgo dominatur in Regno Nomi ^Mi- in&rni ■ Non enim tantum dominatur Doemonibus , qm riae art. 2. :>n ipfius infemi fuperficie funt, nec tantum mediocribus ; cap.2. qui quafi funt in medm, fed iis maxime , qui funt in pro.
fundo. Unde non ait: "Penefavi fuperficiem, feu medium, fed profundum abyfft. Proinde competit ei Nomen Domime Dotnina enim vel Domintts: dicitur quaft domans manus » quia ipfa domat Dcemonum manus, ac potejiates, ne riimi. rum in aritmas ad libitum fcevire pojfwt.
IX.	Acque adeo ita Virgo noftra figna quxdam ac miracu-Ja fuae mifericordise edit, non modo in excelfum fupra nobis portas referando Coeli, verum etiam in profundumin-femi. In ccelo inquam, & in excelfum fupra fignum, ac miracu/um e!l noftre exaltationis, & gloriae . In inferno vero deorfum prodigium noftrje Iiberationis , & veni® efle gloriatur. Et hanc ob caufam illam Sandus Ignatius Mar-tyr Coelefte prodigium Sacratifiimumque fpeilaculum appel-lavit , quas toti humano generi longitudinem profufiflim^ fuse mifericordise ad extremum ufque Judicii diem perdura-turaj fe oftenfuram benigniflime adpromifit; ita ut de pro. funditate pietatis illius vere canere poflimus , quod de Di-
vina
Et Conventus Montis SanBi . 5 9
vina Regius Pfaltes ( 12 ) pronundavlt. Secundum altitu- ( 12 ) dinem Coeli a terra corroboravit miferkordiam fuper timen. IG2' tes fe : quantum difiat ortus ab occidente , longe fecit a no-bis iniquitates noflras.
X.	Confideratis igitur praliminariter Cun&ipotentis Dei. parae noftrae quatuor paulo ante recenfitis dimenfionibus , «ninium , & calamum nunc convertimus ad explicanda appropriatis exemplis, gratiis in prasfenti capite quan-tum fas erit imbecillitati humatii intel/ecSus uberiora Ma. rmnx glorise prodigia, vereque aurea mifericordix ac pieta-tis fus opera tam fpiritualia, quam corporaJia, quse ex iif-dem velut ex quatuor fontibus capitalibus perenniter efflu-unt, quaeque prout ex conftanti traditione, & Chrifti fide-lium jugi confeffione luculenter conftat, interventu Corona-tz Reginse noftras operari dignatus eftDominus fibi ad hunc effecSum ab eo tafta poreftatis plenitudine , ionge lateque majori pr£e omnibus San<flis , & eleciis Coeleftis Jerufa-Jem.
XI.	Necmirum; ft enim ut argumentofo fane difcurfu appofite drclarac Sanrtus Bafilius: ( 13 ) fi inquam Deusva- ( ** ) riis San&is virtutem hujufmodi etiam modo illis fuis in tum-	A b\s Ae\itefcentibus contulit, majorem longe fu£B pientiffims Genitrici contulifte credendus eft. Audiamusetgo tanti Pr§-
fulis verbaT Qufis rnagnam Dei Genitricis virtutem non veneretur? jQ/eis quanto eos cmnes intervallo poft\ fe relin-guat, qvos	toco babemtif, non miretur ? Si enim
Cbrifius fervis fuis tanlam gratiam contulit, ut fo/o conta• Siu , imo vero fo/a corporis umbra <egris pr<eftdium afferre poffent. Shtalem vim adverfus omne morborum genus Vir. gini Matri coUatam effe putandum cfl ? an non tnajorem multo, quarn ceteris Chrifti imperio /itb]e£iis ? omnino res clara ejl . £t paucis interjeftis. Quod ft talibtts tanta mi. racula patrandi virtutem Deus contulit , qtta/em educa tionis mercedem Parenti donaffe, quantifque cbarifmatis , ac donis i/lam exornaffe exipmandum efi 1
X II. Quamobrem ii omnia illa, quse hsec Virgo Deipara in hominum utilitatem , & emo/umentum aliquando con. tu/it, enarrare attentarem, dies me plane denceret , pauca igirur ad fervandam hiftorici hujus opufculi feriem hicfal-tem attexere libeat fuccinfta methodo ne alienus fima con, cepro brevitatis infticuto, qux inftuduofo prxterue filen-
tio
■6 o	Hiftoria Ecclefia
tio nefas prseterea videretur . Unde fequentia fubjango
XIII. Permolefta fat Jongo rempore Anno 1734. infe-ftabatur segritudine in Monafterio MicheJftadienfi fituato in Carniolise diftriclu Ordinis San&i Dominici Religiofa Do-raina Maria nata Comes a Lichtemberg Vicaria ejufdem Sacri Deo contempto mundo propter J E S U M famulam -tiurn VirginumCcEnobii, ita ut fenfim omnibus prorfus deftituta feniibus, extrema jam undione deJjbuta animam ageret. Videns igirur Reverendiifima ipfius , & Joci Supe-rior nuJJum amplius concra vim lechalis hujus morbiinhu-manis reperiri antidotum, idcircodivina erga Sororem fuam agonizantem fnflammata charitate ftudiofdfime ad finum Beatiflimae Virginis Montis Sancli ( quam noverat miracu. iorum fama perceiebrem ) deprecabunda recurrit, adpromit-tens votivam per fubftitutam perfonam Sandse JEdis fuas peregrinationem , fi ab apertiflimo morcis difcrimine eri-peretUr . Et ecce paulo poft infirma , quae mortua ferme credebacur, continuo ccepic ad vicam refpirare, ciaraquevo-<c Superiorem ad fe advocac velut tettem fubitanex conva, lefcentise ficut ergo eventus iflfiic admirabiJis cor ejufdem Superioris totiufque illius Monaftici ccetus mira iaetitia , ac confolatione repleverat, ita laudes Divinse Parentis , & vi-tse au&ricis una cum exada voti fatisfa&ione feftivis plau-fibus omnes una voce celebrarunt-
Quis ^rgo in omni fua neceflitate, egeftate, atque occur. rentibus xrumnis ad ejus ampliffimum mifericordias fmum non recurrat ? cum ipii, ut loquicur Religiofifiimus Tho-( 14 ) mas de Kempis ( 14 ) Cttra fit de egenis , & de conterri' Serm. 5. ad ptoribus mundt, & de contemptisinmundo propter JESUM, Novit.part. ^ £va„gelintn Regni .... Non efl ( pergit ille) tutior /0. s'	cus ad latendum, quam ftnus MARIAL .... ibi pauper
habet domicilium, ibi infirmus invenit remedium , ibi tri. fiis accipit folatium , ibi turbatus meretur confuium , ibi defiitutus acquirit juvamen.
XIV, Hunc ipfum Clementiflim? Virginis deguftavit dul-cedinis fpiritum Andreas Urfhizh Vippacenfis. Hic etenim perada jam SacramentaJi in hac Alma ejufdem Bafilica confeffione teftatum in verbo veritatis reJiquit, fe nempe eodem Anno continuis od:o menfibus febrili seftu,& mce. rore propemodum confumptum fuifle, fedneque quodab eo probatis jam opportunis pharmacis iibcrari unquam potue»
rit,
Et Conventus Montis Sancli . 61
rit , ni/i poft nuncupatum a fe devota? viiitationis votum, quod & fideliter 6. Junii adimplevit- Ut vero hoc fingu-Jarifiimum fibi ab eadem coiJatum fanitatis beneficium cun. dis Ghriftt fidelibus innotefceret, ardentiffimis votis poftu-iavit , quatenus e fuggeftu promuigaretur . Unde Sandlus Joanncs Damafcenus ftudiofifiimus Virginis Cultor ( i$ ) CJ5) eam familiariftime ailoquens meduliitus dicere folebat ; Serm. de Cum Gabriele Angelorum anteftgnano exelamemm : Ave An 111111 • gratia plena ; gaude inexbauftum gaudii pelagus ■ Gau-de mica mceroris obliteratio . Gaude pharmacum dolorem omni peflore propulfans. Gaude Virgo per quam mors (ub-movetur, & vita importatur . Hac eft , fubjungit Beatus Petrus Damianus ( 16 ) qiue veftris affeflibus fuayiter ( 16 ) indulcefcit, quia magna multitudo dulcedinis ejus. Spirit/d ejus fuper mel dulcis , in qua dulcis Dominus cum omni iNatlv- • fua dulcedine fupervenit.
XV.	Ad ejufdem fuaviffim§ V/rginis proteAricem., & omnipotentem manum , de qua dici poteft iHud ( 17 ) ViSiricem manum tuam laudavesunt pariter , eodem An no confagerat Marcus Beflendiak ex RaifFenbergo , quifi-ducia/iter invocato, & nunquam deficiente in humanispe. rkulis ejufdem Materno auxiiio, filium , quem unicumad-huc fuperftiteni habuit, forcuito iniacunj pro!apfum,queni-que jam fubmerfum deplorabat , confeftim fuper aquasna-tantern in occurfum Parentis videre , & falvum accipere meruit . QjIs propterea fiducia plettus , ut. il/e in Virgi-
nem noftram Sandiffimam cum Regio Prophera ( 18 ) ( ) non oretad Dominum : Fiat manus tua , ut jalvet me, ] fj)9' & ( 19 ) Emitte manum tuam de alto , & libera me.de pfai. i^. aquis multis . Hxc certe eft Omnipotentis Dei manus , qu§ unumquemque Virgini devotum protegit; unde hujuf-modi gloriari merito poteft: Sub umbra manus tu<e prote- ( 20 ) xitme . i i0)	Ifaise 51.
XVI.	Anno 1735. Marina Fieg/ ex communitate Sandi Mauri prope Salcanum priegnantem geftabat uterurn, pau. cifque ab editione partus diebus diftabat , Jylane furgens e ftrato inquietum pecudis fentit tumultum, cujus rei caufa ad ftabulum fefe contulit, januam ejus aperit licet non abfque dep/orabi/i fuo detrimento ; quandoquidem fub/to ferox raurus adeo vehementi in eam impetu profiliit, ut eiaufum if2 uteto infantem peremerit. P/uribusdiebus Ma-
tris
6z	Hifloria Ecclefiq,
tris uterus vivum nccatx prolis extitit fepulcrum, nec ul* li prorfus funefti hujus excidii caufam patefacere vo/uic ina* ni fedudla timore , donec in gravem incidit morbum , qui omnem recuperandse faniratis fpem e medio fuftul/c • Advocatur proincle loci Curatus Reverendus Dominus Pe-trus Pinter, prasfto hic adfuit , verum ob defe&um periti Chyrurgi aut alterius humani fuccurfus Ecclefix Sacramen* tis jam refetfampia exhortatione induxir, ut fpemfirmam erga Magnam Grat/arum Matrern Montis Sandi morbo. rum incurabilium faluberrimam medicinam erigeret. Paret milella , tenerrimeque affedu Auguftiffimum Nomen ejus invocat , votoque peregrinationis fefe obftrinxit ■ Schedam prasterea Virginis fine macuia concept? nuncupatam fu. mendam ei folicitus Curatus pra^bet, qua accepta , in ex-tremum incidit deliquium, ita ut nullum ampfms vit§ ii< gnum ederet, & confequenter e vivis fublata omnino cre-deretur . Quare brevi de more pera&a Oratione pro ani-mas refrigerio Spiritualis Minifter domum revertitur , fed vix dum ad Iimina ejufdem appropinquafiet : audit cla. mantem Obftetricem, & dicentem : Domine puerpera in-fantem mortuum ea facilitate qua vivum concepit, enixa eft nonni/i per interceffionem magnae divins gratias Ma. tris Montis San&i . Accurrit Curatus , & Matrem ad vi-tam revocatam intuetur, quse promiffionis fuae haud im-memor concomitantibusprae laetitia lacrymarum rivuliseam adimpievit, feriemque hujufmodi portentofi eventus jura-mento firmavic . Recenfuus vero Reverendus Dominus , ad perennem ejufdem Thaumaturgse gloriam teftatam effe voluit proprise manus fubfcriptione , & atteftatione teno, ris fcquentis-
Affirmofide Sacerdotali quod fupra .
Presbyter Petrus Pinter Curatus manu propria.
Optime ergo de Virgine noftra San&us Germanus Pa. triarchaConftantinopoiitanus adintentum .... Quemad-modum continua refpiratio non folum eft fignum vitce, fed etiam caufa : fic Sanfiiffimum MAR1& NOMEN quod in ore fervorum Dei affidue verfatur., fimul argumentvm efi , quod vera vita vivant, ftmul etiam hanc ipfam effi-
Et Conventus Wiontis SanBi. 6 $
cit > & confervat , omnemque latitiam , & opem ad om> ma impertitur.
XVII- Alia finiiii modo ex Oppido Territorii Vippa. cenfis Duple dido , dum in Vineis die quadam rufticanis laboribus occuparetur, gravibus eodem in loco derepente partus doloribus aggrefla folitaria ab omni humano elon-gata auxilio humi voiutabatur . Hifce ergo anguftiis tota defolata a Thaumaturga Montis San&i Domina qusefivit confugium , pro/emque mox quidem in /ucem edidit, fed refpirio deflitutam , & fubnigro co/ore in facie prxfertim rabidam , quam porro mortuam credidit- Quainobrem ple-na iterato cum fpe manu eam arripit , vertenfque fe ad dexteram partem verfus nempe hunc Sanftum Montem prolem materno ejufdem obtulit patrocinio , & ut v/tam reftitueret fuppliciter exoravit. Miranda fane res! & fingu-lare divinx providentis argumentum ! accidit namque , quod eodem tempore Romipeta quidam profefiione Chy< rutgus viam vicinam vinex, in qua puerpera jacebat, per. tranfiveric, qui audiens ejulacus ejus accurric, infantemque necdum morcuum, fed abfque refpirio hxtemem reperit, & per fufflationem , prout hujufmodi partus humanos juvarl poffe intellexerat, depulfo flagitiofo colore, vividum Matri reftituit , & hsec demum Almse Virgini Gratiarum difpenfatrici fummas quas potuit, laudes cecinit. Optima fane ( 21 ) inquit Divus Petrus Damianus fpes efl apud ( M^tRlAM babere confugium, qua fcilicet inter omnes Cce• lefiis Curice Senatores impetrandi apud Deum primum locitm 29' obtinet.
XVIII. Eodem Anno . Primus Lash ex Parochia Co-men filium fuum atatis annorum quindecim Jacobum for-tuita sgritudine, quz indies augebatur , ita ut ob ejus ve-hementiam morti proximus judicaretur , ingemifcebat . O-ptimum proin fore cenfuit ad commune omnium Virgf nis nimirum Sandiflimse noftrse prsefto recurrere fubfidium, quod , CC ptaeftitit , & dum devotam Mariani delubri ip. fius advovi/fet vifttationem , ea ipfa Die sgrotus filius ma, nifefta figna fua; imminentis reconvalefcentis perfentit , breviffimoque tandem tempore fanitati plene reftitutus fuit. Parens quod voverat , reddidit, proflratufque ante Thro-num mifericordije munificentiffimse Opitulatricis fus altis gemitibus in confpefiu plurium Parochianorum accepr®
vale.
Hiftoria Ecclefy ,
valetudinis donum magnifeavit . Perbene igitur ad jnten-, Z1 ^ tum Joannesa J£SU Sacri Ordinis Carmelitarum ( 22 ) In Ep~Tom, GJoriofiffimam Dei Parentem filiaii teneritudine alloquens 4»	fermocinatur: Peneste 0 MARiA funt claves tbefaurorum
dileFtiifimt Filii tui, potefyue,	aperire , ditareqite
inopes Adce filios, qtti profirati ante te altis valde gcmitL bus implorant mifericordiam tuam,	habet fmem , 0
inunificentiffima difpenfatrix.
XiX. Pari cum feiiciratis omine ad Mariani Templi hu> jus grariarum cceleftium falubcem squas du&um corde , & animo acceflit Jacobus Turkh ex Vicaria Vippacenfi Divr Jacobi . Hic etenim tumefa&i jam pridem finiftri pedis fui miferandam conditionem deflebat, ob quam pluribus men' fibus ad letfti cuftodiam fuit adftri&us. Tumor ejus demum in tabidi fanguinis profluvium nervorum inter compages refoiutus ja€turam amittendi pedis indubie minabatur ; ad quam evitandam ad fontem pietatis, & Majeftatis Deipare hujus pro gratia reintegrationis properavit, hocque pa&oab eo inftanti faniei fluxus ccepic ceffare , & tumor evanuit : Qui claufo ex fe vuinere , nullo adminicuload gradiendum futfultus divinae Benefadrici fus grates debitas perfoJuturus. eodem Anno Die Divo Bartholomxo Sacrata Montemcon-( ) fcendit . LTnde San&uS Bernardinus ( 23 ) exclamat di« ^Pr^v^' cens: Quania mundo contulifii , qttne tam falubris aquce■ a'	dufius effe meruifti ; quia ficut fons per fubterraneos mea-
tus femper recipit aqmm, & femper refimdit , fic Beata Virgo aquas gratinrum , qiuff a Chrifio ad ipf am , & ab ipfa ad nos fluunt impetu de Libano, idefi de candor£ heni-gnitatis utriufque. ,	XX. Sed nec minus contulit Magdalenje Goriub ex Car.
fio profluvio fanguinis biennio debilitatx , & extreme de-cumbenti votiva minifterio Mariti fui Valentini cum reve-rentia , & devotione poffibili fa#a fupplicatio. Proficifcitur igitur ilk proprio, & uxoris nomine ad Montem Sandum, aifiduiique precibus provolutus ad Aram Beatiflimse Virgi. nis conjugem fuam commendat , atque Sacrificium impe. tratorium Altifiimo offerri curat . Nec fpe fua fruftratus ;■ nam domum rediens, eamdem incolumem , hilarem , &. primaevai fanitati donatam reperit . Propterea ambo fimui ad rependendas pro viribus gratias huc convolarunt, & ju. xate feriem percepti beneficij in ptxfefltia plurium teftium
depo-
Et Cormntus Montis Sanfti. 65
ikponentes Sofpitatricem fuam falutarunt Exultate jujli in Virgine M^iRIA , & in rebVitudtne cordis collaudate eam, accedite ad eam cum reverentia , & devotione , & delehetur cor vejtrum in [alutatione ejus San&us Bona-ventura. (24)	T ^ 24 >
XXI. Pottquam Maria Poftrikouka ex Parochia Privazi- ln liaL J3, na titulata fiiiam fuam Urfulam aetatis Annorum quatuor-decim ad vifitanda Sacra limina ter admirabilis hujus Virgr nis conduxifter, domum felicirer cum ea revertitur. Verum paulo poft Urfufo in graviflimum morbum cum intenfiffi-mis caloribus conjunclum incidit, adeoquod c&ava dieSan-iliftimis munita Sacramentis animam jamjam agere videre-tur. Valde obinde contriftati Parentes falutare e Ccelo ( fi-quidem fubfidium aliud non fuppetebat ) quaerunt remedi. um, filiamque tota cordis teneritudine cundiipotenti Vir-ginis devovent patrocinio . Nec fprevit vota fupplicantium piiflima Mater , quandoquidem segrota Filia, quse neutrum ex genitoribus ob morbi violcntiam amplitw noverar, fta. tim clara voce Matrem ad fe advocat , accurrit & Parer ; & urerque fanam intueri meruit , hocque grande benefi. cium, quod in acceptis Matri mifericordiae retulerunt coram teftibus Joanne Gregoritfch, & Tercfia Zornin jurejuran. do hic conteftati fuere . Speciofa eji M^iRlJE mifericordia ( ita folamine pleno argumentatur eloquio Richardus a San-&o Laurentio( 2$ ) ) ftcutpluvia tempore ficcitatis . > . , . , * MARIA naturaliter clemens , & mifericors eji , unde ei Ub. 4. de fpecialifftme convenit illud Job: ab infantia crevit mecum Laud.Virg. miferatio, & de utero Matris men> egrefja ejl mecum. Ip-fa etiam quantum in fe efi , miferetur omnium , quia om -nia pote(l.
XXII. Joannes Reichardt natione Francus , profeftione Sartor ad feptennium Urbis Tergeftins inquilinus confue-verat quovis Anno hoc gratiarum Domicilium devote invi-fere ad conciliandam fuis in indigentiis CoronatasbujusRe-gin« protedionem, quam& experiri meruit. Contigit nam. que, quod refocillandi animi gratia die quadam fub nodlis crepufcuJum diutius folito cum amicis fefe extra m?nia Ci-vitatis detinuerit, quam dura intrare contendit a militibus caftodibus femeJ, atque iterum repulfam patitur ; conatur nihiJominus ingredi per porram minorem , quod zgre feentes Cuftodes contumdiofis eum verbis acervatim affece-
E	runr,
Hifloria Ecckfiq,
runt . Domum ille properat , vindidam obinde fumete paratus , arma arripit , & ad congrediendum fefe difpo-nit . Videns Uxor animum mariti furore repletum preci-bus, & Jacrymis placare ftuduit. Verumdenuo nado egre-diendi e Domo motivo , vixque paffus aliijuot extra li-men ejus figit, a Cohorte militum circundacus in terram profternitur, & gladiis, atque fuftibus plurimifque idibus male tra&atus ad arreftum feu militarem cuftodiam dedu. citur • Aliud nihil in tanto difcrimine conftitutus egit il. le , quam nativo fuo idiomate verba fequentia ingeminan-do : Coronata Graiiarum Mater Moniis Sanffii , veni in adjutorium mihi , & gratiam hanc , quam gemitibus ob. teftabatur , impetravit . Nam pallium , pileum , & ve-iles, quse omnia fecum ad Montem Sanftum Anno eo-dem ad eomprobandam rei hujus veritatem attulerat, di. fe&a , & pluribus foraminibus lacerata palam hic exh buit- Ille vero non folum ab ornni vulnere expers reman-tit , verum etiam ope utique nonnifi Gratiarum Matris mirabiJiter arreptus fe arreltum evaiiffe Cincera confeOione ad majorem illius gloriam coram pluribus regularibus hu-jus Ccenobii , ac faecularibus fpecialiter convocatis teflatus eft : Exclamat itaque jure optimo accommodatis ad ex. tenfam fat ab eo funefti hujus cafus feriem Sanftus Ger-manus aureis verbis illis : O Dcmina mea Jola mibi esex Deo folatrum , fola <eftus in me exiftentis Divinus rcs , cordis mei exarejcentis guttce divinkus flwntes » tenebri-1 cofce animrf me<e fplendidiffma lampas, itineris mei dire-ffio, debilitatis me$ potentia , nuditatis meq veflimentum , mendicttatis meq dwitice , infanabilium vulnerum meorum medicina. Hacfenus ille-
XXIIJ.-Eodem Anno Die fecunda Novembris Gregorius Duftha ex Parochia Ulzanenfi pari fidei ardore conduxit filium fuum ad probaticam Virginis hujus pifcinam , ut pienti/Smis oculis aerumnas illius refpicere , & a languo-ribus fanare dignaretur . Erat enirn mente adeo turbatus, & ufu rationis carens, ut nec proprium parentem nofceret amplius , atque e Domo profugus, & vagus per fylvas , & agros diebus piuribus abfque cibo , & potu commife. ratione dignam vitarn tranfigeret. Et Iicet nonnifi magno cum labore iUum ad pedem Mont/s hujus verfus Or/en-tem perducere vaJuerit, in ipfo tamen afcenfus ejufdem ex-
ordio
Et Conventus Montis Sancli . 67
ordio extemplo Filius Parentem fic afFatur : Pater nullam amp/ius fentio mentis perturbationem, nec e Domo in po-fterum fugamcapiam, pergamus ergogratias Beatiffimx Vir. giai pro accepto beneficio a6luri, iicque maxima cum hila-ritate ac promptitudine peregrinationem abfolvit . Et quod haac omnia vera iint prseter juratum parentis teftimonium , pari ratione, & aliihoc ipfum velut teftes de vifu, &c audi-tudepofuerunt.
XXIV Vere enim Virgineis illius ocufis ad inftar fon. tium, pifcinarumque putiflimis, ac cfarillimis vefut quibuf-dam fpeculis miferi» Wortalium omnium reprsefentantur , ita ut td de iifdem dicere poffimus , quod Evangelifta Joan-nes ( 16 ) de Probatica pifcina : In bis jacebat multitudo ( 26 ) magna languentitm, ccecoYum ,c!audorum, aridorum expe* Joan. 5. v. j. tlantium aquq motum , qui tandcm fani omnes fiebant a qitacunque detinebantur infirmitate• Unde Richardus de S. Laurentio (27) OcuJi, inqu;t,MJ.RI/£ ficut Pifcine, ideft .( V ) refpeffus ejus mifericordigefl multiplex lavatoriim, claudit•	de
que S- D.imafcenus (28) Virginem eamJem.ob caufam ita falutando: Faufia tibi fmt omnia 0 Veneranda Probatica ! Orat. 1. de incrementum fumat tua gratia . Saluto te MARJA dulcif Nat. B.V. fimum Ann# pignus; nam me rurfus ad te amor pertrabit*
XKV. Anno 1737. Matthaeus Codela ex Pago Boldanie Vippaceniis diftridius attulit filium fuum Marcum habentem Spiritum Dcemoniacum maleficio infedum , qui adolefcen-tem per feptennium mirum in modum torquebat, viribuf. que exinde extenuatum advitse terminum Meaicorumetiam judicio jamjam deduxerat. Perpendens tamen Parens ejus VirginisNoflrx exploratum erga omnes Maternse folicitudi-nis ftudium , ftatim ad Sandi Nominis ejus recurrit patro. cinium, vix tempfum ipfius ingreditur,. confeftim immundi fpiritus in horrendum ejulatum prorumpunt ; verum intra fpatium o&iduanarum induciarum ope ejus invocata vi Sa-crorunn Exorcifmorum ab infeftatione piuriurn fe immunem perfenfit Domum tandem reverfus deftrudo divina virtute makficio ad priftinam revocatur iibertatem .
Quis ergo ad eam velut toti inferno terribilem , & Tur. rim David munitiffimam tot vallatarn propugnaculis , ac Clypeis in omnibusfatanae impugnationibus non properabit? Quis in patenti Dcemonum infuitanEium difcrimine confi denter ad HJam cum Sando Bonaventura incarnato Sera-
E 2	phin
Hijlorid Ecclefie ,
phin non exclamabir: Adtelevavi octtlos meos Rigina , qtq „ v regnas in Ccelis, adjutorium nojlrum ftt in virtute Ncminif Pfolm9121. tui, per te omnia opera noftra dirigantur ( 29 ) Eripe me Domina ab omni malo , & ab bofte inferm defende me ; conftringe, & comprime vires ejus malignas, & obtunde po. tenter aftutias ejus .
XXVI.	Delibaverat quoque Nominis hujus bonis om, nibus refertiflimi dulcedinem, ac pietarem, qua fervos fuos Virgo noftra identidem recreare confuevit, Valentinus Fiiii, pich ex Rauniza, dum eodem Anno pro falute BHi fui lethifero languore correpti , & agonizantis MARI^ No-men ut fuppetias ferret, pie invocavit. Nec fraudatus eft a defiderio fuo, fiquidem voto vix nuncupato convalefcerecce. pit, & fanitatis integrae gratiam percepit. Dilige ergo (in
Part /°Ser devotiflimus Thomas de Kempis (30 ) ) Santtam MA-5-ad' Novit." 8-1AM, & percipies fpecialem gratiam, invoca M^RIAM, & obtinebis viftoriam. Honora MARteM, & babebismer, cedem perpetuam.
XXVII.	Mariani ejufdem Nominis mortales ubiqucpro~ tegentis cundipotentiam rurfus paucis inde diebus decitna. quinta nempe Menfis Aprilis ejufdem Anni expertus eft: Georgius Rebellis, occafione qua Heri fui juffa pvseftolando derepente gravi vertigine obrutus ex alto ad lapideamquan-dam prolapfus eft menfam, ut propterea adftantes, qui in occurfum venerant, mortuum judicaverint ; fed auxilio di. vino, & Virginis Matris, cujus NominisSan&iflimi poten-tiam inflanter requifiverat, non tantum vivum reperiunt , fed & brachium iuxatum, & vitali tnotu carentem priftino ufui plane accommodatum abfque humano applicaro reme.
( it ) dio continuo confpexerunt. Hinc piiflimus Peibartus (31) Lib. 6. Stel- mjrjficos ejufdem Nominis glorioiiflimi contemplans effe-Um' Sus ex vehementia amoris erga illud abreptus medullitus exclamavit: O quam dignum, 0 quam e^cellens , & fublime eft boc Nomen glorioftfftmum MARlA ! O quam utile omnL hts ipfum invocantibus! fujuidem per boc SanRifftmum No-men lapfus fublevatur, peccator liberatur, gratia infundi-tur .... pericula evitantur, infirmitates repelluntur , ora tiones exaudiuntur.
XXVIII.	Hseceadem pientiflimse hujus Virginismifericor-diae argumenta luculento probavit teflimonio Uxor Lau-
rentii
Et Conventus Montis Sancli . 69
s^ntii Ofhana Parochise Hernovizenfis. • Poftquam enim il-la Iconein ejus miraculis, claram po/Iibiii devotionis ftudio falutaftec, & ad Damefticos contendere lares fefe difpone-rer, in ipfo ponris Stanga nuncupati tranfitu vaiidiffima borealis venti flantis vehementia, ac infando infortunio in gurgitem profundam Vippacenils Fluvii pracipitatur ; exr impetuofo vero ejufdem motu fubito aliquantulutu fuper aquas elevataexclamarecoepit: Coronata Mater MontisSnft.
fuccurre mihi* aft quia nemo ex adrtantibus auxilium prsbere poterat abfque fubmerlianis, difcriinine, ad vicinum interim dum^tum velut ad portum mirabiliter transfertur , ficquc pari ratione naufragium evafit. Qqamobrem fimilibus in periculis conftitutos Marianos Cfientes Beatus- Ephraem ( jz ) Virginem Qpitulatricem falutare docuit, fequentibus ^ J2. y verbis: Ave portm trmquillijfime, & affutfihts procellif- Serm. dc B., que agitatarutn liberatrix dejtderAtiJJma . Ave periclitan Virg. tium opitulatrix . . » . j&e jttcunda libertas , & ownium Parens. Ave fpes ommum proborum rebus ndverfis afflicio rum. Aue peccatorum rcfugium , atque diverfortum.
XXIX. Eodem Antio foannes Pucch paver naiione Ba-varus voti compos effedus accefllt hanc gratiarunv Sedem , fdcriique }\m refeftus Sacramentis , fequentem Patri fuo (pirituali recenfuit portentofum eventuin , utque in re-gefto faftorum Mariani hujus. Sanduarii; adnotaretur fer. venter expoftulavir*
Pater dum ego fub regimine mei Generalis Cfomenero militiae operam dabam, Sc annonx Bellica? cuftos, fuiffem conftitutus, inopinate fimi percrebuit, pr&nominatum be* rum meum una cum Principe Ludovico a VVirtemberg lethati vulnere accepto fub UrbeGuaftalla in poftremo fta-liae conflidu non folum vitam cum morte commurafle , verum & quod pars exercitus Gallici incunilanter fefe con. ferat ad totam fupelk&ilem noftram , & annonam aufe-rendam . Anguftiae me obinde premebant undique , & fo. Jicitus de vita falvanda Deo infpirante fub grandiori curru annona recenfita onufto mecollocavi: libelljum precatorium ( quo utebar quotidie) facco extraxi, in quo reperi ima ginem hujus prodigiofae Virginis.Montis Sandli qiihi tranf eunti per Urbem Goritienfetn a quodam amico dono da-tam : hanc inftanter exoravi ut fakem animam meam , quam e corpore jamjam emigraturam violenta morte arbi
' E i	trabar,
^o Hifioyia Ecclefia,
trabar, commendaram habere dignaretur. Acceffit ergo co-piofa Cohors Gallorum militum: hi currus hinc inde ver. tunt, & evertunt , annonam abripiunt , me vero fub eo. dem curru pluribus iittris deiitefcentem non animadvertunr; ficque illis fugam cum prjeda capienribus , manus eorum evaft , & ad exercitum noftrum ut confugere vaierem, mi. hi defuper conceifum fuit : hodie autem ( dies erat infra cx^avam Pentecoftes ) veni Protedrici huic Deipars gra-tias adurus, cui unice prxfervationem meam in acceptis refero. Hgec ille asquivalentibus patr/o fuo id/omate protu lit, & expofuit verbis.
XXX.	Pervenuite fane de gloriofiffima hac mifericordias ( }} ) Regina fcripfit ad intentum citatus Thomas de Kempis
In foliloquio ( 33 ) dum eain pietate fua, facilitateque dulciffima omnes animsc.24. ad fe allicientem fic introducit: Ego fum Mater irAferkor.
dite 3 plena charitate, & dulcedine. Ego peccatorum fcala, reorum fpes, & venia. Ego mcejiorum confolatio • . . • Om. tiium miferorum miferatrix ; ommumque fideliitm piijffima iidvocatrix; & podqua n admirabiles irt animo fuo,a'o es-percepifle conteftatus fuiflet effeftus, fic fibi refpondentem Matrem iterato repraefentat : Quid efl Fili ? qm funt, qur volunt nocere tibi? Moli timere • . . . Vivo ego x'& vwit Filiusmeus J ES U5'. . . v Ex me temporaliter incarna• tus \ ex Tatre <eternaliter genitus toti mundo in falutem datus efl. Ecce unde fpes, & conjolatio , & per quem ft. des , & viftoria fit JESUS, & MARIA m ttta femper memoria , & non itmebis inimici jacula. Hactenus ad illum Deipara. Qaibus profedo verbis o Mariane| Theophile om-nium Matrem mifericordiae feoftendit eife clementiffimam, amplifTjmoque fuae pietatis frnu ad compledendum cundos mortales paratiffimam, ac demum nobis mirificam , de fua dementia bene fperandi fiduciam fuggerit -
XXXI.	Helena Milferin Fluminenfis prsgnantem ge. ftabat eodem Anno uterum, parrumque prolis per infauftum e gradibus Domu» cafum acceleravit , ex quo fadum eft , quod in lethiferum inciderit motbum cum fanguinis copio-fo fluxu conjundum; cumque proinde nulla de ejus falute fpes fupereffet , eo quod Medid raorituram prsdixerant , fcliciter contigit, ut dum iila magna cum fiducia confeffim fefe Beariffima; huic Virgini recommendaret, divinirus eon. valjserit: qvs in grati animi. monumentiini impetrata fa.,
. .:	li	nitate
Et Conventus Montis Sancli . 71
nitate votivam peregrinationem perfolvit, & anathematis Ioco tabellam facris parietibus Virgincs Capellas appendit. Hanc porro ob caufam gentes , & nationes omnes ad de-predicandas fumma cum letitia DeiparaE jaudes-Seraphicus Bo-naventura (34) conglobatis plurimis ejus fimul prius enco. ' ' miis invitat dicens :: Omnes ge-ntes , plaudite manibus , pfallite m jabilo Virgini ghrioptf ; quoniam ipfa efi porta vit<e , janua falutts, & via . noftr* reconciltatknis , fpes pcenitentium, folamen hgentium, pax beata cordium , & falus.
XXXII- Antonius Pacafla Ciauftro-Neoburgi in Auftria mortali segritudine viribus prope extenuatis, de vita pericii-tabatur: Advocatur in adjutorium Medicus ; quoniam vero «ulia applicata ab hoc remedia profuerant , moefliflimus Parens in tam lugubri ftatu filium conftitutum ingemifcens cogiratus fuos ad Thaumaturgarn hanc Virginem pie con-vertit , & Filio adorandam ejufdem imaginem exhibuit , crebris interea fufpiriis proimpetrando ab ea faiutisbenefic/o adhortatur, nec ircito conamine: exaudita enim fuit devota Oratoris deprecatio, Sc intra c&iduum abfque alio medica-nwne fanitati donatus fexta O&obris 1737. ex.Auftria voti folvendv caufa huc advenit , votivamque tabellam ad peren-nem rei memoriam obtulit. Sic namque tefte Richardo a , . San£lo Laurentio ( 35 >. illi, qui vei iolam Deipars No- x.ib/ 4. de ftrae jucundiflimam memoriam recolunt, auguftjffimam in Laud.Virg-nuineris exemplis ejufdem experiuntur ,. quam fibi imagi. nari poftunt, clementiam.. Ea propter Guillelmus Prsiul , . ParifinusC 36 ) earn (icalioquirur : Innumeris exemplismagni. ub.de Re-ftcorum operum mifericordt<£ t-ua, qtt<e operata es erga pec. tho. Divina catores miferrimos docuifti nos , & pe/fuafifti de tua mife. cap. 18. ricordia conftdere, de tua pietate fperare , in omnibus necejjuatibus Hoftris fub alis tuce proteliionis fiducialiter confugere.
XXXIII. Anno 1758. 31. Maii. Aifluenfe ad hunc lo cum proceftionaliter ex Parochia Tomajenfi populi multi-tudine , huic voto peregrinationis obftridus fefe adjunxit Petrus Potrata ejufdem Oppidi incola ob fingulare donum intercedente Dei Genitrice acceptum . Poft toleratos enim graves admodum intervailo quatuor menfium oculorum cru. ciatus, ita ut planejam excutitet,adhibitis variis Iicet irrito Ubore remedijs, fibi a v icinis djdatis, hoc faItem unicum
E 4	a cle-
72, Hjfior*i& Ecekfq ,
a cterriefltia ejus qux&vit folatium , videlicet * at tmiraculo •fam faltem ipfius adfeuc femel Iconem videre poffer; quo pio efi animo vix-con^epeo dsilderio, ocyus k itineri cotft« mifit, vtnit, vidit, eamqufc adofavit; fioqae fadum eft , quod facultatem rek:uperati in ifttegrum ferffus vifus inve-nerit, & perpetim deinceps retiftu4rit. Qui.s eugo fub um. bra benigniifime protedionis fuae non cohtjdit., &. gaudeat immarCeJUbiieS Gceli thefauros fe quam citiffime acquifitu-its>
<>uandoquidem unico , minimoque fufpirio ad benefa. ciendum fmgulis pamta dignofcitur , -atque ad fuas opes nobifcum liberaliter communicandas fcdeo prompta, &ex» ( 37 ) pedira eft, ut merito Ecclcfiaftes ( J? ) dixerit: Facile vi. Sapient. 6. Jetur ab >bis, qui diligunt Ulam , & mvenitur ab bis qui quarunt tam. Hic iterum porroaudiendus eft Richar-( 38 ) dus a SaniSo Laure-ntio ( jS) de Probatica hac Pifcina: Lib. <>. de Jacet enim ad hanc Tifcinam multitudo languentium ; cee. Lavxd. Virg. ;COrtim qui illuminari,claudorUm, quidirigi, aridorum , qui gratia bumeSiari expeiiantmm^aquie motum Virginij nimi. rum mifericordiam, uta languoribus .... fanarentnr.
XXXIV. Ad hanc ter fauftam pariter Matris Dei Proba. ricam, atque San&iflimum Delubtum 4efetri curavit eodem Anno 1-2. Junii Maria KoftoukaParochise Sandli Petri pro' pe Goritiam Filiam fuam acriter maleficio exagitatam , & ut fanar-etur, fervidas ad Aram hujus Thaumaturg? Virgi-nis proftrara preces fudit, quatenus mifericordes oculos fucss krga languenrem fobolem convertere di-gnamur . Nec ejus depreCario ^«e prcemio iuit : ftatfm namque poft collatam fibi de moreecciefiaftico^ SacerdoteExorciftabenedicl/onem, recepit incolumem, & Domum non jam in fede geftatoria, 'fed pcditando reduxit. QuaTe msgnus ille Theologus Mar--?tinus de Magiftris paraphfafi pereieganti fuper verba illa Ecclefis, Eja ergo advocata nojlra illts tuos mfericovdes •cculos, Virgineorum horum oculorum vim , ac energiam perftringit : fed quos ( i-n^uit iile ad; Deiparam ) ad rns octthi convertendos fetimus ? ii funt , qu&s palpebr-is paHlu-hm >$bduceridosoravnus, donecnos tu<e tniferationis petluftra-veris intuitu. Bic efl , qui in miferias noftras pmetrat ocu-ius: 'Bic eft, qtio f>a£los<?rumnis, oppr-effos aagoribus, nium mahrum generibus depr-iehendis affeflos ... . • M't-firUordes igitur octdwwdms convette; & unus, idemquc
tuo?
Et Conventus Montis SanBi . 5 9
taxe piftatis intmtus, & indulgetitiam inferat, auferat miferiam.
XXXV.	Agnes Luchanzhir in fervitio apud quemdam PiQpofvtum Ecclefulticum Ducatus Carinthise exiftens de-fperato obtuta morbo aliquot hebdomadibus decumbebat • Qjaaptopter ad eam omnibus jam prsemunitam Sacramen-trs , & paulo poft fenfibus etiam •externis orbatam idem Herus acceftlt, cui impeftita henedidione hoc unicum fug-gerendum occufrerat, ut videiicet erga quam ilia ex omni, bus gratimum Jocis ^dem majorem foviffet dik&ionls affe-<5lum ;ex animo votum peregrinationis abfolvendum ( reftu tuta ftbi ccElitus fanitate ) eliceret. Annuit illa mente, fta-timqueerga culmen hoc Marianis grattis refertiffimum de pietate M,AR \j£ bene confifa pia revolvit fufpiria - Nec abfque feiici eventu, fiquidem fine mora diffoluto ter in pe-dlore apoftemate firmam brevi tempore confecuta eft valetu-tudinem, & Die s /ulii 1738- nudipas ad folvendum votum, & exaltandam magnificentiam mifericordifllmae Sofpitatricis fua; fe contulic. Agnovit profe&o exce/ientiam divinse hujus Matris San&a Brigitta , cum de mifericordia iilius Ioquens , , Agneti filise fuae eandem hortabatur, prout ipfa ( 39) per-	fua,, ktipfn: Fiha A^nes diligc Matrem mifericordine , .gua ba- rum R-evcl, iuit latitudinem excedentem mifericordi^ , 6* pietatis p.;*?. J&ww ftc pia , & mifericors fuit , fj?, «r maluerit
omnes tribulationes (afferre, quam ut anim<e non redime-rentur. Nunc autem conjunfta Filio non cblwifcititr inna. t<e bonitatis f u<e, fedad omnes extendis mifericordiamfuam, etiam ad pejfimos , ut ftcut foleilluminantur, & tnflammatt-tur cceleftia, & terreftria, ftc ex dulcedrne MAR1& nul. lus .efi , quin non per eam, ft petit, fentiat pietatem.
XXXVI,	-Anno Die 16- Maii Jacobus pariformi* ter Premur Parochianus Hernovicenfis quamprimum eadem animatus fpe votum ad hunc iocum ernifit ex fpeciali pri-vilegio Beatiffimse hujus Virginis a permolefto , quo an-gebatur ianguore , liber evafit , & prasterea manuum , pe-dumque.uftim^qaem exinde ex toto ferme amiferat, i.n-cegrumirecepit . Igitur: Quioculi} ita citatus de Magiftrjs piiffimus Deiparae cultor hanc.aftatur; qu<e aures, qttif&nfus, qui carceres ,qm vinuda diutius, te folvente , claufaperdura, runt} jjQuis corporis languor , qu<e mentis <egritude ,te )u, *e,tirf, non difperit ? conckidit Jiaadem; Nulla eft illufirw
buma.
74	Hijloria Ecclefit,
humamtas, quam cum ita morbis occurris , ut ad vcram incohimitatem , & projit, & non obfit depulfa valetudo.
XXXVII. Die 5. Juiii ejufdem Anni Crefcentia Cu-marza ex Parochia Canaienfi piuribus jam menfibus fero-fitatibus toto corpore diffulis intumuerat; incurabiiis tamen hydropis judicio Piiyiicorum inde contradx funeftam vim fuperavit invocato pie duntaxat Virginis hujus in auxiiium
(40)	N 0 M IN E ( quod Venerabiiis jam faepius citatus Richar, Lib. i.cap.2, dus a Sando Laurentio (40) tanquam oieum quoddam ,
five unguenrum med/cina/e, atque aromaticum merito /a-futavit, iili perfimiie, quod Sarnaritanus in vulnera infce-licis illius Viatoris fauciati defcendentis ab Jerufalem in Je. •richo, infudit, inquiensxOpretiofiffmum contra omnesvitio> rum morbos SanSiiffmi Nominis Deipara? Oleum) O aroma-tkum\ ac fuavijfmum unguentum\ O fahberrimutn amule-ttm\ ) Et qux antea pedes prx nimio tumore movere vix poterat, ope Coeieilis ejufdem Heroinx, quje eidem Kobur ad antiquum, vtrejque refudit it2 artuf,
(41)	ut appo/ire canic Poeta Marianus ( 41 ) hac ipfa denique Baptiita die ad fcandendum fubiimem Montis hujus verticem , vo-
tumque adimplendum faciles , agilefque perfenfit. Unde
'('42) ' etiam Seraphicus ejus Pfaltes ( 42) Nomen VirgmVs un-
S. Bonaven- guentum pretiofiffimum, Coeleftique fragrantia plenum ef-
tura Pfal. fe inteilexit, dum, recenfitis prius aliiseiogiis ita ei, quam
152.m Pfai- vas Sacer£Jotalis unguenti vocitavit , modulatus eft. ter. minon.	. Tr.	.
-dve Vtrgo vas mguentt,
Jam in oram vefiimenti
Vnfiicnem qua abundas
Supplicamus , ut infundas .
XXXVIII. Simili modo Urfula Zernouka Civis Urbis Tergeftinse fpatio dierum fex mirum in modum partus af. flidata cruciatibus, in Iucem tandem, protegente Virgine MARIA, ad quam velut ad Afyium tutiflimum omnium afflidorum humi/irer recurrcrat, geminas fucceflive foeminas proles edidit, quarum utraque ad gratiam Baptifmi perve-nire meruit; Mater vero a prjefentiffimo etiatn mortis pe-rieulo liberata feptima Augufti ejufdcm Anni Jiberatricem fuam effufis prse gaudio affeduoiis lacrymis pro tam fingu. lari, & duplicato munere lalutavit . Quare idem Mantua, nus loco citato Ordinis CarmeJirani decus heroicis uti ran-tam heroinam decebat carminibus, poftquam generaliter
innu.
Et Conventus Montis Sancli . 75
innumera beneficia Yirginis defcripfiflet , eam omniumad-verfa fortuna ja&atorum Afyium eife tutiffimum oftendit & conciudit dicens.
Propterea tottsm furgentitt templa per orbem lllius immenfam laudem, Regnique perennis Perpetuos faces, & fine carentia jura: In noftrumque genus fummum tejlantur amorem. Ipfa eft adverfu commune in rebus ^ifylum.
XXXIX Poftquamrandem hoc jpfo Anno folemniafe« cundi jirn feliciter tranfadi fecu/i ter adtnirabilis , totique mundo celebris apparitionisgioriofiffimjehujus Virginis, de qua fupra meminimus cum approbatione SandaeSedis A. poftoiicx, &regnantis tunc fupremi Chrifti in terris Vica. rii Clementis Papse Duodecimi Diplomate, quod incipit -Jid augendam Ckrifti fidelium Religionem &c. Datum Ro» mss apud S. Matiam Majorem Die odava Maii 1739. Pon-tificatus fui Anno: Nono ce/ebrata fuere per inregrum au-doricate ejufdeni Su/nmi Ponrificis Indulgentiarum thc-fauris ditatum odiduum , & quidem eo ferme ritu, feftivo ordine , & apparatu, quo fo/emnizata /egitur infra prae-fertim cap. 11. per totum Die 6. Junii 1717. feftivitasAu. guftlffimse Coronationis ejufdcm Thaumaturg» Virginis ; poft paucos ab hac anniverfaria celebritate dies conducii fuerant ad hoc Sanftum Templum duo Energumeni, ne.m. pe Martinus Wa/ter ex Sagora, & Therelia Conti Go. ritienfis, quorum uterque Sandi , ac terribilis Nominis M A R i JE. operante virtute , cujus ditioni, 6c curae fefe tota devotione fubjecerant, a nefandis illorum mo/eftiis liberi evaferunt , prout votiva anathemata iiiorum appen-fa parietibus Virginese Capeilx , fi>krn pubiicam fa-ciunt.
XL. Per quod ampiius confirmata remanent ea , quaj capite fignanter prxcedenti recenfuimus dc hoc prsordina-to a Deo facro jugo, ubi ad e/iminandas e medio, &pro ou•/ re/egandas ab infeftatione fiiiorum Ads tartareorum ho-ftium pha/anges M A R I A Virgo Principem fibi fuper om-Jie5 virtutes Coelorum vendicat Jocum , ut optime advertit B. Thomas de Kempis ( 43 ) Ipfi obediunt ( inquit ) An- ( 4; ) gelorum Chori, quos mittere potefi in folatium deflitutorum: Part. Ser. Dwmonibus imperat, ne quem molefiarc audeant, qui ejus 4-at} Novj-ditioni fe fubjecit, & curce . Expavefcunt Coeli Reginam t,os'
fpiritus
5 6 Hjftoria Ecclefi^ ,
fpiritm maligni; & difftrgmnt audito Nominr SanS?o ejus lelut ab igne . H. nent San£lumy & terribile Nomen MA RJJE q.uod Chrifiiams efifumme amabile, & ubique celebre » Non auden t apparerc? nec fua Ittdtbria exe rcere , ubi noverint ciarere NomenSanEite MARlM.Tanquam tonitruumdeC$-Io faElttm, ftc profternuntur ad Sanfirf MARIAL vocabtilum, & quo J'<p:tts illttd profertur, ac defiderabilius invocatur, eo citius , & longitiS ipft fugantur.
XLf. Ailno 1743. PuelJa Grajcenfis jam inajorenis duo-bus integris Annis acerrimis pedum mceroribus cortft&a mo. rum obinde , & ufum illorum prorfus amiferat. Cafu qui. dem fortuito , fed non fiae fpeciali Diwina; providentiae in. Itindiu ingenuus quidatn adolefcens , qui pariter Graecii tunc temporis ftudiis litterariis operam , dabat domum ejuf. dem ingreditur, quam dum tam longo tempore languen. tem, & fortem fuam infauftam fine remedio iamentantem. inteilexiifer, pio impuifus moru, fuafir ei, ut ad hanc Al-mam, & Coronatam Dei Matrem, quam prodigiis ubivis. nitentem voce populi, Sc propria experientia addidicerac , fecure confugeret. San<5to huic i//ico puella acquievit con. lifio ; Ocyus pedibus illa (uis inje&is Mariani amoriscom pedibus , femetipi'am in petpetuam anciUam Magnse Dominae, ac Reginaj Noftrse votive confttinxit , qu£ de. mumvincula pedum fuorum confeftim ditfolvit, iifdemque firmitatis tobur , expeditumque grefiTum indulfit, ficque ad lolvendum votum £odem Annaadcollem hunc Gratiarum feilinavit■ Cerre MARIAL compedes pietatis in protedio-nem fortitudinis datos efte , & faiutarem alligaturam pul. chre admodum ad tntenfum non obfcure innuere videtur diviniftimum itlud Sandti Spiritus confilium a Sapiente pro. \) nuntiatum: (44) Audi Filt, & accipe conftlium intellellus* -4-- ne abj cias conftlitm meum. Injice pedem tuum in com-pedes illius . . - Et erunt tibi compedes illius in proteElio-nem fortitudmis , & bafes virtttfis ; & torques itlius tn fto. lam gkri<e- Decor enim vita efi in illa , vincula ejus alligatura falutans.
XLIJ. Ben igniffimas hujus Parentis fingufariffimum bene-ficium agnovit & Francifcus Sribelli Parochianus Vippa-cenfis acerba ruffi, & heilica febrt laborans. Er quia hxc altius indieS in eo radices; agebat, nulium vita» fuperftitis habebatur indiciuna Edito igitur nudipedis peregrinationis
voto,
Et Conventus Month Sanfti. 7 7
voto, & San&iiTimi Rofarii devota recitaiione , opportu-num ab ea impioravit auxilium, quod & impetravit. Si> quidem derepente vis morbi ceflavit , e ftrato fanus abf. que humano medicamine furrexit, votique obligationead-impleta fumma cum Jastitia ad propria rediit. Porro ap. pofite B Amadeus (45 ) ut oftenderet , quod bene&ia H , tam animi, quam Corporis invocantibuseam affatimcoin Laud! 'yir^ municare foieat, inquit: Salutem jiamqtte corporibus , & animis medelam afferebat potetts /ufcitare a morte car-nis, & anim<e, Quis unquam ab ea ceger, vel trijlis, aut Cceteftium myfieriorttm iqnarus abiit ? Quis non l<etus, & ■gaudens rediit ad propria impeirato a Matre Domini , quod voluit.
XLIII. Fontem huncMarianumtot, tantifque bonis exu* berantem, & puteum, ut meminit B. Amadeus mox cita-tus: Aquarum viventium , & vivificantium, qu<e fluunt irrr petu de Libano a Monte Sion ufquead circumfufas, & exteras nationes, taliter deguftavit pueJJa alia ex Idria , qux in amentiam inciderat, nec (anari ulla arte humana poterat; donec ipfkmct Parentes provocaflet, quatenus ad Montem hunc Sand:um duceretur, ubifola Mater Grati<e (itacla-mabat i\\a licet roente capta ) poterit juvamen adferre . Fa$um eft ita, atque in ipfahora fu® hicprasfentationis, &. votivce obiationis dulcedinem fanitatisquam concupive-rat ab eodem fonte promanatam haurire demeruit, fpon-fionique qua tenebatur, fatisfecit : Propterea Seraphicus Bonaventura ( 46 ) invitat ornnes ad eam laudandam : (46) Magnificate (inquit) Dominam mecumomnes .... Impen• Pfal,j2. dite illi Sacrificium laudis, Utpote qux omnis fuavitatis, ac vene deledationisFontem peperit: Fontem ( inquamil- , . ium ) cujus impetus /<etificat Civitatem Dei ( 47 ) . Pfal.47.
XLIV. Jacobus cx Comitibus S. R. Imperii ab Etling Goritienfts Comitatus Anno 174!- peregre conftirutus , Vienna tandem cum fua Comite , quam ibidem fibi in Uxorem defponfaveratproperabat in Patriam reverti . Contigit porro prseter fpem quadam die , quod currus , licet munitus cuftodibus a propofito condudis, a validifli. mo borealis venti impetu ingenti concuflione in terram devolutus fuerit , de fub cujus ruina unus ex famuJis op-preflus refedit, aiter pedibus rotam inter verfatiiem adus pendu/is hxrebat : Ancilla accepto in pede fataii vulnere
con.
4-o	Hiftoria Ecclefi<e f
conquercbatur: cun&i denique ne in ipfum p/ane contL guum Fiuvium Haidovienfis Oppidi a ferociencibus prae jncuffo vehementi pavore equis praecipites tollerenrur , valde dubitabant, quin imo certo arbitrabantur , ni(i Co-ronata Chnjiipara Nojfra , cujus fuppetias uno ore om-r.ium nomine Ccmes magno affe&u exc/amans depopo-fcerat dicens: JESUS, & MAKlA Montis Sanfti prJjla nobis auxiliurn, dexteram virtucis e folio mifericordia» fua:, per quam denique illsefi , ac incolumes prsefervati fuere , cceJirus emifi/fet ; dempta ancilla , quss ramen brevifl}. mo temporis intervallo de ejjfdem pietgtis ptenitudinefa-nitatem quoque percepit • Sicut ergo votis fupplicantium Divina Parens annuit, ita anathematis loco Tabellam grandem manu pidam totius funefti eventus expreffivam cum pede argenteo in Sacello Yirgineo erexerunt. Quare vir devotus- & dodlrinse luce maxime fulgidus Ludov/cus Blofius ( 4.3 ) conteftatur: Dulcijjma MARlA nullum a (48) fe repellit peccatorem ad fe pie, & humiliter confugten. In Specul. tcm _	blande fufcipit, fovet, protegit , & Filio [110
cap. 12. Materna fiducia reconciliat. Citius Ccelum cttm torrape-ribit , quam ipfa aliquem ferio fe implorantsm fua ope deftituat •
X LV". Quod quam certum» ac indubitatum fit, eviden. ti iimul, et miracuiofo plane argumento edocent ipfe. met quoque chartaceae imagines ejufdem pio cultu&ado-ratione hyperdulis refpediva in privatis etiam faecularium habiraculis venerara;. En rei hujas monumentum omnem prorfus admirationem fuperans atque adeo Iuce publica, & veneratione dignum audoricace perfonae in dignitate Ecciefialiica conftitutae ex Officio recognitum quod , ut attento mentis oculo , ac uberi animasfru&u Ledor be-nevoie pervolvas, intime effiagito. Ejufdem porrofpeciem fadi expoiitam , quam fub devoco Symbolo Chronogra-phicse infcripcionis alludentis ad Deiparam Montis Sandi vulgamus. Ex acteftatione mox fubjungenda intelliges. fLUMIne In ClVItace LlbUrnls ChartaCea ICon Vlrglnls foCrofanCtae ab Igne praeferVatVr. Teftimonium porro hoc ex Officio Archidiaconali Civita-tis Fluminenfis ibidfm Anno 1745.Die s.Menlis Novem-bris datum hic abes.
ZW/co.
Et Conventus Montis Sancli . 79
TSLicolaus Andreas Tudorovich SS. Theo-/ogitf DoBor , Vrotonotaxius Apojfolicus, T^egius Beneficiatus in Stain , necnon %egius Archidiaconus Fluminenfis , £7 in Spiritualibus Vicarius Dicecefis To• lenfis ex V. A. V.
UNherfis , & fingulis fidem facmtiS , & teflamur qualiter 30. Aprilis Anno 1741- noElurno temporc in vico SanElt Sebafitani bujus Civitatis exorto incendio tota Domus Antonii Paulinich penhus combufia fuerit , unica illteja remanente lcone ex charta Beatijfim<e Vir. ginis de Monte SanElo fupra Goritiam, licet ex omni par-ie flamma incejferit, & cunEla qu<e in domo erant in ci-tierei redigerit .	omnia ex juratis depofttionibus te-
fiium nobis conftiterunt , & conftant , imo nos ipft oculis noftris confpeximus , admirantes Omnipotentis £>ei virtu• tem, qut imaginem Matris fu<e, qu<e naturaliter eomburt debuit, intaEiam ( ut (emper fuit) prafervaverit. lnquo-rum fidem &c.
Datnm Fhtmine Die 3. Novemlris 1745.
Nicolaus ^indreas Tudorovich Archidiaconus manu propria.
Francifcus Xaverius de Marpurg Cancellarius ^irchidiaconalk manu propria.
(L.S.)
Qaaj cum ira fe habeant ; quis adeo a ratione' alie-nus erit , qui hujus Sandtiffimse Virginis Iconem fibi non fummo ftudio poflhac ampleiflendam , jugique me. nioria celebrandam arbirretur ? Tu hxc Marianss Viator
ma.
8o Hifioria Ecclefq ,
maturius cogita, & ita tecum cum B. Petro Cardinaie Da. ( ^ j miani ( 49 ) difputa : si fic dulcis efi memma, qaid efi Serm"! j. de prxfentia ? Nos interim memoriam ahundanua: fuavitatis Nativ. B.V. ejus eruftamusl Si hoc potuit typus in charta, quid non poffit Archetypus inAra? Divinitatis eft: tuvade: vide, cave. Verum, utigneamorisiiiius accendarisad currendum magispoft virtutum ejus odorem , neceftum eft, ut vivam , fpirantemque Divs Virginis ulnis bajulantis divinum illum lubftantialemque AMOREM ob oculos indies devotsemen. ris ponas imaginem.
Si enim prifci Romani antenatorum fumofis imagini-bus, eorumque rerum prseclare geftarum memoria ad ipfo-rum smuianda decora animantur, adeo ut Sailuftius Crif (5°). pus Nobilis Romanus, & Hiftoricus (50,) pronuntiare non Cap. 4. Hift. tiubitaverit: fsepeaudivi Q._Maximum, P. Scipionem, pra. jugwrt twea Civitatis nofir^ praclaros viros folitos ita dicere , cum Majorum imagmes intuerentur , vehementijfmum animum fiii ad virtutem accendi .
Quanto igitur magis confpeda hac pulchrx diledionis, Matre, ejufque in ulnis Filio , qui vere Deus amoris eft, cceieftibus animus nofter incitatus flammis ad omnem vir-rutem exardefcet ? ipfamque Virginem tam dulcitet nos diiigentem diliget ? Quamobrem quam belle fimul ac pie Poeta ille in cliente Mariano lufit, hanc in rem de Vic» ginis religiofe colendis imaginibus canens. Outeris, an & pifiis jubeam indulgere Tahellis?
Tartheniamque avidis Jcona ferre oculis ? Nempe etiam hinc aliquam capiet veneratio ftammam .
Quodque repens animus non dat, lmago dabit. Htec efi , quod refides PtEiura inflaurat amores:
Et veteres renovat coa figura faces.
XLVI. Anno 1742- Lazarus Venuti aiiquandiu Goritiae infirmitate detentus jacuit , & ut ab ejus tenaci vigore facilius abfolveretur, ad patrioslares Utinenfis Civitatis fe deferri juflit. Nihilominus praeter fpem morbus potius ma-gis invalefcebat, ob cujus acerbitatem, nullum alimentum capere per piures dies poterat, ficque indies contabefcens ad fupremum diem vitse contendere videbatur. Aliquan-tulum vero iterum ad fe reverfus prsfenre Confeflario ad fuam afliftentiam convocato incontinenti cospit invocare auxilium hujus Matris San&ifllms adpromittens, fi fana.
retur
Et Conventtis Montis Sancli. 81
retur piam ^Sdis fuse fan(is. vifitationem ; quo fado ma-gnum iiiico totius corporis fublevamen expertus e(i ; nam immenfa fua Virgo clementia votivum penfum benigne fu-fcepit, reftitutaque ei in integrum fofpitate compenfavit . Jgitur, ut omnes infirmi falutem confequerentur a Domi-no, dicebat de fe ipfa meritoMater ejus:(51)Qui me in■ ( 51 ) •venerit inveniet vitam,' & hauriet [alutem a Dotnino'. qua- Prov.cap.8 mobrem a S. Joanne Damafceno (52) appellata fuit:	( 52 )
Pelagits curationum, & <egrotantiurn exultatio. mk^Vir^'
XLVII. Sic eodem Anno alius Marianus cliens ex Pago ' )rg" Gorianfku inani labore bumanis adhibitis remediis pro convakfcentia Filii fui in amentiam lapfi ad segrotantium apothecam dukiflimam nempe MARIAM , quse nullum defpicit, fupplicabundus acceflit, & mox dum expleto vo-to ab hinc ad propria revertitur Filium bene valentem , & perfe£tx rationis compotem indicibili cum jubilo repe-rit . Beata ergo Virgo noftra adeo perfeda medicina eft , cundlarumque ad medendum v/rtutum thefaurus, utnullus Deo ita jufte difponente ( mediate faltem ) falutem ani-mx, Sc corporis confequatur , nifi cceJeftis ejufdem medi. cinse pharmaco propinato, prout B-Germanus Patriarcha ( ) faterur vetbis iUis: Nullus efl , qui falvus fiat, ni- ^ ^ » fj per te Virgo Santiijfima I quod amplius declarat S. Ber» De Zona nardus ( 34 ) dicens : Eva fpina infigens omnibus mortem ; Deiparae. MAR tA rofa reddens falutifyram omnibus fortem.	( 54 ).
XLVIIL Adhancdifpenfatricemgratiarum iiberaliflimam, Serm.quiln-fic enim eam Ludovicus Blofius ( 55 )nuncupat3 Antonius ^aria. VS Comes de Montina Civitatis Forojulienfis Auihix Patritius, ( 55') dum ex Iftria per Mare Aquilejam , & ad domefticos la In Cantico res cum fuis Naviculariis repetebat velut ad unicum nau. vitseSpirit.' fragantium aiylum pari fiducia confugit, quos ut omnium fidelium Mater mifericordiflima a proceliofis maris fluftibus jadlatos, & ferme jam fubmerfos ad fe pie ciarnantescon-fpexit, confeftim adjuvit, & ad exoptatum portum inco-iumes deduxit. Ille vero in debitas gratitudinis argumen-tum ad adorandam hanc maris Dominam , & irradiantem in fubfidium ftellam , ut votive adpromiferat velut teftis, & praeco portentofi accepti beneficii fefe contulir. Hinc de fe ipfa Sanda Dei Genitrix gloriatur ( 56 ) dicens : ( 56 j Profundum abyfft penetravi, & in fluSiibtts maris ambu. Eccl. cap.24 Uvi ; hoc eft,,.ut interpretatur eximius Mariani Nominis
iF	culror
82- Hiftoria Ecclefi<e,
C 57 ) cultor S. Bernardinus Senenfis ( 57 ) vifitans , & fubve. n^ineMarise' "eeeffuattbus meorum devotorum . Quarc celebtn mus ' quoque Jaudum Marianarum Prsco Baptifta Mantuanus Lib-r. Part. polarem Stellam Maris MARIaM velut unicam naufragantium confolationem pulchre ad rem noftram hif. ce celebravit, falutavitque metris.
Tu placidum terris fydus, quod liberat omnet
pelagi fervore rates, quod luce benigna Saturni, Martifque graves, eliminat iras, Tu nobis Elice, nobii Cynofttra per altum Te duce vela damus portus habitura fecundos, * Tumare, tu ventos , tu Sydera cunSia , Deutnque Concilias, tu tuta falus, tu pacis origo.
XLiX. Anno 1743. 14. Januarii Stephanus Pirnat natio* ne Carniolus, Origine Labacenlts Heri fui mandato abfque fufScienti ut prasferebatur caufa compedibus ferreis colliga-tus , eodem interea Joco carceribus mancipatus fuit. Inde ad quoddam inferioris Carniolise Dominium cujus iubditujf erat, re/egarus, ur a tribus cutlodibus omni cum rigoreibi• dem fervaretur , ferium exiit edidum. His nihiJominus ex omni parte preffus, & circundatus anguftiis , non cefta-bat tamen totis praecordiis indies caufae fua C^kftAhuic, 8t communi Advocat» totius generis humani commendarepa. trocinium, & fublevamen ab ea identidem depofcere; emif. fo etiam voto cjufdem SandiTempJi hujus limina adeundi. Deiideriis fufpii^ntis Captivi annuit Coronata ReginaMife-/ \ ricordias, de cujuS Dominatione Arno/dusCortonenfis ($S) Lib.de Laud.ieieganter difcurrens ait: Nec a Dominattone vel poteftate Virg. Filii Mater poteft effe fejunSia , & prasfertim iJ/a Mater , C 59 ) quas ut Divus Gregorius Magnus (59) fcribit: Meritorum InL.^i.Reg. vertjcem njqUC a4 f0/jum divinitatis erexit : Quemadmo.
P-1" dum ergo ejus Filius, & Divjnus Magifter Petrum Difci. pulum ab Herode in carcerem mifliim» & traditum quatuor quaternionibus militum cuftodiendum , ut meminit Sacer De Ad. A- textus, ( 60 ) per Angeluma vinculisabfolutum iltefum abi. poft.cap. iz. re fecit: Ita fimili ferme modo adum dignofcitur in propo* (iro, dum Alma ejus Parens divina imperii fui voce juffit , ut catenas de manihus , ac pedibus compediti clientuli fui caderent, cui, & de ergaftulo exeunti adftantibus etii ex. cubiis ( fed, ut feries prodigii manifeftior evaderet, nil eo. rum, qu^eagebantur, percipientibus) liberamdifcedendi fa-
cultatem
Et Conventus Montis SanBi . 5 9
cultatem ita prsbuit, ut nonnifi jam paflibus circiter cen-tum a loco cuftodiae diftantem, primo profugum eminus agnoverint; quemque infcqui guidem omnjno decreverunt; verum (novo utique prodigio ) tamdiu in Joco cuftodish?. ferunt immobiJes , donec avulfus ab excubiarum oculis Ji-ber evafit .
Die itaque prima Martii, ut perennis tam infoJiti beneff. cii ab eo 2. Februarii ejufdem Anni adepti haberetur memo-ria, ad Montem Sandum convolavit, ubi poll praemiflarh fa-di hujus diligentem inquifitionem, compertaque verhaterei per finceram ejus etiam juramento quatenus opus foret , fir. mandam conteftationem, votum conceptum cum aliispieta-tis exercitiis perfolvit, plenoque ore ubique liberatricis fux depredicavit omnipotent/am.
Hic porro merito itermn audiendus Magnus ille Parifien-fisUniVerfitatis Doctor Martinus de Magiftris ( 61 ) ubiad- ( 61 ) mirans fummam Virginis bonitatem in Tuftrandis, & quam Paraphr. citiiiime tollendis miferiis hominum egregia fua dicendi fa■ if?SalveRe-cultate , fic eam alloquitur: €um te Regitiam mifericordice s'na" dicitnus, tria tihi excellenti gradu conceffiffe videmur, Pri-mum, ut miferias noftrai, & quidem omnes perfpicaci/fimis intuearh ocidis .... Alterum ut poffis , Tertium , ut ve-lis cfficaciffvnis eas avellere viribus. Trimumcogitationis efl , aufioritatis fecundum; Tertium humanitatis. Et primo fit, ut malorum nofrorum ne untim quidem te fugiat, non fcelera, non fcelerim pondus,non cicatrices, non mala valetndo, non ad-verfitas ,non borum omnium reliqui<e. Et paacis interjedisad propofitum exclamabundus concludit: Quioculi, aures, qui fenfus, qui carceres, quce vincula diuthis, te folvente, claufa perdurarunt ? Quemvita fpiritum Divina tut imperii vox vel fugiturum continet,vel non revocat fugientem ?
L- Quam promptiflima praeterea fit Gloriofiffima Deipara noftra quocunque rempore , & occafione ad irripendendam in cun&is hominum periculis opem mifericordi® fuse, certe id maxime relucet in extremo difcriminemuiieris illius,qu£e eodem Anno poftamiftam per fententiam Judicis caufam , quam Jongo fat tempore litigiofa contentione , & fumpti-bus fuftentare nitebatur, ut ad maximam exinde cum fua farnilia devenifler egeftatem, graviffimo animi dolore corre. pta, fasvire ad defperationisufquebarathrumcceperat; utque perverfam hanc animi fui vobntatem opere plane externo
F 2	con-
8 • Hifidrhi Ecckfy ,
confumaret, ad praeconceptum fluvium fe contu/ir, ubi mo* dum aptiorem quo fe in ilium occulte immitteret , (Sc pras-focaretur aquis exploravit , ficque moieftias vitae fuse finire conftituit. Verum! mox fonum quemdam de vicina arbore veiut humfanse vocis fibi dicentis audivit: Quid agis? deftfte a malo propofito, ne animam perdas , & vade ad Beatam Virtjjnem Montis SantTi, cujus Confraternitati es infcripta. His intelfed s toto corpore conrremifcens hajfit attonita . Quasrit auclorem hujus rei , fed non invenit . Gravi ergo metu concufla, deftit/t a ram nefando opere , & ne videre-fur amplius a fuis domefticis , abire propofuit in regionem ionginquam. Aft vix confedo hors unius itinere, iteratoin loco iplo, quo pauio antefibi modum fuirepentini interitus, Deus bone' paraverat, inventa eft. O quanta tragsedia! in-de denique ad Montem Sanclum, quo Coelitus vocabatur , contendit, ubi addetergendam piis pcenitenti» lacrymis, & vindicandam tanti fceler/signominiam, ficutomnemimpen dit cotiatum, /ta Divinis refedla Sacramentis pari pietatis ar-dore Chriftipar.® Coronatze, cujus indubie patrocinio, com-munibufque Chriftifidelium precibus, Sc meritis Almi hujus Mariani Sodalitii, quibusper aggregationem fruebatur ,a2ter-nam evaferat damnationem, ftuduit tam profundam ukro fibi oblatam magnificare pietatem. Huic tam mirabili, ac a faeculis inaudito eventui uniformantur Sandi PetriDamiani verba, qui ad Virginem vocem fuam extoi/ens fequentibus f 62 ) eam affatur :(6i) Quid tibi negabitur cum negatum non Nat B Vir > Tbeophilum de ipfes perditionis faucibus revocaret Nil fub finemT' impojfibile eft, cui pofftbile e(l defperatos in fpem beatitu.
dinis relevare. Concordat quoque Ientimen Sancfli Dama fceni Ciientes Virginis exhortantis: Devotumtibi effe arrba e(l quitdam (ahitis, quam Deus iis dat , quos vult falvos ( <5; ) fieri. Conciudit tandem Sanilus Anfelmus: (6$) impofftbile Lib.de qua- efi, ut aliquis homo ad eam converfus, & ab ea refpettus tuorvirtuti- damnetur . Quire merito Petrus Moraies fic Beatam Virgi. sus B. Virg. nem ]0quenrem introducit.
Janua fttm cunBis fuperamcupientibusXJrbem, Nec fme me quifquam rite beatus erit . LI. Nec minorisfaneadmirationis , &ponderiscenferi de-bet inftantaneum iiludcurationis donum,quod altiflimaeiaf. dem Coronat^Matrisbenignitate collatum dignofcitur fupe-rioribus Annis Margaritss Marufeh Parochia? S. Joannis a * •	Duino
Et Conventus Montis Sancli . 85
Divino. Hsec namque feptem ann/s integris nonnifi fulci.
mentis adjuta incedere poterat. CJauda iicet igitur , & vi-
ribus debilitata , toto tamen animi fervore votum cencipit
adeundi auguftam hanc Virginis Bafilicam , Fulcimentis
itaque fuis innixa e Domo fortitudine fidei confortata egre.
ditur prima die ad Jares ufque Goritienfes profe&a : Salca.
num aitera, tertia tandem abjedis fulcimentis pedetentim
quamvis non ea cum facilitate ad verticem Montis appulit
.... Ferventer hic Nomen SanBum Virginis invocavit ,
& preces fudit, ut fe Matrem in tam longa , ac luduofa
calamitate fibi demonftraret . Exaudivit Domina pro fua
mifericordia vocem ejus, eidemque protinus reftituit expe-
ditum ambulandi deinceps exercitium ; cujus rei manife-
ftum argumentum funt fulcimenta ipfa etiamnum in hac
Ecciefia pendentia; ac infuper Oppidanae totius Communi.
tatis fides pubJica experimento miracuJofo comprobata .
Quare vim ineffabilem Sanci-iftimi Nominisejus contraom-
nia pericula. & adverfus univerfos morbos energiam, Ma-
rianus quidam Theologus confiderans, fequens appofite ei
tribuit Elogium. Hxc vox faspius proferenda egrefturis ,
vei ingrefturis magnum aliquod periculum, segris , & mo.
i\bund\s , c\aud\s, aridis, paralyticis, & oculorum iumine
orbis: Veriflima enim eft ( pergit idem ) Divi Bonaventu.
rae fententia, Ommpotens poji Dominum Nomen MARIJE*,
de qua vere , ut meminit Richardus a S. Laurentio ( 64 ) .( )
dici potefl illud Ecclefiad. 42. in omni neceffuate omnia obe- flb-, 4*. de
diuntei. _	laud-v^'
Lll. Hujus fimiiiter fumma; Dei-Parentis , qua ( ut rn, quit idein Richardus a S.Laurentio ( 65 ) ) fe fuppliciter ( <55 ) invocantibus favet, virtutem omnipotentem luculentiffimo z' didicit teftimonio Valentinus Capeiiaris Goritienfis , dum ejU ' in curru cum filiabus fuis Lifonzium vicinum fluviumper. meare attentaflet, qui derepente uJtraquamin votis eratna, turali impetu a£ti, & aquis coliotenus jam immerfi abfque dubio periiffent, nifi adjutricem manum Virgo potens ( cu-jus illi magno cum pietatis ardore fubfidium exorarunt ) porrexiffet- Memor itaque Parens votivae obligationis Anno 1744. Die 20. /uJii v£dem hanc pie vifitavit, & in peren-nem irnpetratae gratix recordationem fpecialiflim£e Advo. t£ facrum obtu/it Anathema.
D/cat ergo, dicat jure merito MARIA totiusmundiproi
F 5	teclris
86	Hiftoria Ecclefi<ey
te&rix, & Domina i Ego quafi nebula text owftem car> ( M ) nem (C6). Protegit enim ipia vere fideles iuos fervos , ne Ecclef. cap. eis vej jpia noGeant elementa , ut teflatur memoratus Ri.
6l ^ chardus, (67) & ut taceamus hic de alirs , nobis dunta. Lib. 2. de xat fermo fit ad propofuum de aqua; elemento , de quo, Laud. Virg, idem fic fermocinatur. Protegit in aqias ecfdetn foos Jer, vos, quibus amanter cum Ftlio loquitur : cum pertranfie• ( t8 ) tris aquas , tecum ero , & ftttmina non operient te; ( 68 > Ifaiae 43. ipfa enim navis qucedam eft, qua amicos Juos naufragan• verf. 2. tes in fluftibus hujus maris fufcipit.
LIII. Eodem Anno quaedam Parochiae Cirknicenfis fbe. mina maleficio, & incantationi.bus acriter longo tempore moleftata, inquieram plurimum cum mcerore , & plandu vicam ducebat, fpirituahbus non obftantibus fucceflive per Ecclefiafticas perfonas ad eam fublevandam adhibitis admi-niculis. Saluberrimo demque cujusdam timorati Viri confi-lio difponitur ad votivam hujus San&i Templi peregrina-tionem , qua plena cum fpe in Virginem Matrem fufce« pta, & pari cum devotione abfoluta, fublaro a MARIA maleficio, fana in illa hora fddta ell, fefeque perfonaliter ftitit in feftis Pentecoftalibus ejufdem Anni ad fblvendum votum, & Jaudes Divinae AuxiViatnd ce\eWatvdas . 'Non im. ( 69 ) merito proinde Sandus Ephram Syrus ( 69) optime con. Serm. de £cjus je jniigni Sandiflimae Matris ad fublevandos morta» eip" les adjurorio dixit: Non nobis eft _alia nifi in te fducia 0 Virgo fmcerifftma. Ex ulnis fiquidem Maternir tibi Do. mfna nofira dediti fumus miferi, tuique clientes appellati. Tu enim nofter es portus 0 Firgo intemerata, & Prafes , piaque auxiliatrix.
LIV. Eodem fimiliter A.nno i^.Martii ipfo videlicetAn-r 7o ) nuntiationis Angelica; die fefto, quo Verbum Caro faftum Serm. 2. de eft; ne homo, ut advertit Sandus Leo Papa (70) Dia-Nativ.Dom. boltcne iniquitaiis verfutia atius in culpam contra Deipro.
pofttum periret, adducitur Pueila quzedam energumena, tar. tareifque coardlata poteftatibus. Nihilominus intra brevifli. nium temporis fpatium audito ab iifdem folius gloiiofifli, mae heroin? Noftra^ Nominis pie invocati imperio, procul pavidi ea libera undequaque reli&a diffugerunt . Ceterum de illius in omnes Dcemones potentia , & fuga Sandus ( 71 ) Angelus (71) Angelico fuo fermone, fequentem ad pro. Serm. 20. p0fuum pjam Mariophilis reliquit mcmoriam . Su-
per
Et Conventus Montis SanBi . 5 9
per 0mnes etiam malignos fpiritus ipfam fic DEUS pten. tem efecit, ut quotiefcunque ipfi aliquem hominem Firgi-nis auxilium ex charitate implorantem impugnaverint, ad ipftus Virginis nutum illico pavidi procul diffugiant, ma. lentes poettasfuas, miferiafque fthi multiplicari, quamejus. dem Virginispotentiam fuper fe taliter dominari .
LV. Eodem Anno R. D. Capellanus Prapert Soffenfis Dominii inferioris Carnioliasinincurabilemplane etiamPhy-ficorum opinione zegritudinem inciderat : Quod dum intel. lexiiTet, quantocius ad hanc Aimam Matrem velut ad Sa. cram anchoram, ut ad portum exoptatje falutis pervenire poifet, votiva deprecatione, & fpe confugit / Nec fuo fru-du poftulatio ejus cecidit inanis, & vacua ; fiquidem fta. tim convalefcere ccepit, & fugato per Virginem in inte-grum morbo , pedefter votum folvit , gratiafque fummas perfolvit. Sapientiflimum propterea Religiofiffimi Thoms de Kempis ( 72. ) ad Marianos AJumnos extat confilium ( 72 ) eofdem ficalloquentis: S/ confolari in omni tribulationequ<e- 3- part. ritis, accedite ad MARlAM Matrem JESU , & omnia gravamiua veflra aut cito recedent, aut leviora fient • Eligite in Matrem fpecialem & Advocatam , & falutate eam Angelica falutatione frequenter , quia hanc vocem audit valde Iwenter *
LVL Ad hoc Templum divinae glorise ornatiftimum An-no 1745- audita miraculorum frequentia , quae benigniffi-mus Deus ad nutum Matris ejus operari non ceftat, confiL denter feftinarunt ex Carinthia Vir quidam cum fua Uxo-re, & Filio jam a pluribus annis perfedo ufu rationis ex. perte. Collacrymantes hi tum propriam, qua moleftaban-tur infirmitarein , quam filii miferandam fortem , ad impe-trandumunicumVirginisfuffragium; ad eamcorda fua,vo-ces, & opera direxerunt, quo fado mox ab hac, ut pe, renni curationum fonte falus omnium promanavit, ita ut," & fiiius priftino fuerit rationis lumine iiluftrarus , & Pa rentes firma ditati valetudine plenam animi fenferint oble-dationem- Jurefane merito S. Joannes Damafcenus (75) ( 73 ) hanc ob caufam eam Antijiitem vit<e nuncupavit, eoquod Orat. 1. de poft Deum Audorem vitae principatum in vitam mortaiium Nativ. B. V. omnium fibi vendicet, cujus nutibus univerfa vitas noftr» momenta decurrunr. Quamobrem etiam B. Germanus Ar- ( 74 ) chiepifcopus Conftantinopolitanus (74) eam omnium Ta- Orar.de pr?.
F 4	troc'b fent-B-v-
88 < Hiftoria Ecclefia,
trocininm, omnium gaudittm, ac.plenam anrni ohleffiatia• nem effe dixit.
L VII. Eodem Anno Mulier alia ex Pago Tomai oculo-runi languore confeda, proiem prsererea pepererat corporis, animique viribus, & feniibus ita enervatam, ut de vitaejus jam nemo pene confideret; nam in ejus pe&ore fpiritus ve-iut egreffurus anxie palpitabat. iNec alicubi defolationis hu. jus lenimen invenire potuit, nifi confugiendo ad hunc Dei. parce Montem veiut benedidionum Marianarum , & bono. rum omnium fcaruriginem, cujus obfequiofe,fuamquepro-?em piis affe&ibus mancipavit. £t en inopinatam metamor. C 75 )	• adfuit ftatim Gloriofa Virgo revera imago Bonita-
Sap. 7. tis.Divia* Regio atteftante Sapiente, C 75 ) & non modo Matri oculorum lumen reftituit, fed & foboii vitam dona-( 76 ) Vlt"	hic Leo Quintus piiflimus Imperator Occiden-
Homil. 6 tis (76 ) vere agnofcens Dei Parentem Montem quemdam efle, in quo bonorum , perfedionumque omnium Thefau. ros Deus abfconderar, ailudit ad Regii Prophetas de Vir-( 77 ) Sine cantatum vaticinium: ( 77 ) Mons coagulatus , pfalm. 67. pinguis,	quo beneplacitum eft Deo babitare in eo,
eam in hunc modum religiotiffime falutando .* Uve Mons pinguis, cujus pingiiedmem videns naxwce Cultor , & Sa-tor ex Te omnium bonorum abundantiam nobis produx t .
LVliL Probe etiam intellexit Virginem hanc bonorum _ % omniumcommunicationem, &copiofam bonitarem Divinse Matth < semulatricem, quse fui ipfius C 78 ) pluemfuperjuftos, & injufios verf. 45. diffufiva eft, Georgius Ifka Parochix /e/fhanenfis jam a piu.
ribus Annis in demcntiam prolapfus, quem dum filius, & domeftici huic Srelbe matutinse , quae seterna luminis fui claritate omnes Ordines Beatorum , & Viatorum, tefte"Ri-( 79 ) chardo ( 70 ) iliuminat, ferventiflimis unitim fupplicatio. Lib.i.cap.j. nibus devoviflent , ab ejufdem mirifica divitiarum fibi aDeo concreditarum liberalitate protinus integritati mentis refti-tutum mirati funt . Verumtamen , quod Domino fideliter promiferunr, quiautdecet, adimplere neglexerant, ineam. dem infelix tradu temporis lapfus eft vefaniam. Denuo ni-hilominus in fide ille nii hjefitans fupplicabundus ad Oftium , 9 hujus Divinse Matris pulfavit, qu® quia Myffus eft in bo> Bonavin- n:tate> ® miferic erdia pmfundiffma, ( 80 ) mentis ipfius tura capfj* niacu/as irerato deterfit, & tenebras pepuiit, velut ifraeiiti. SpecHli." '	cum
Et Conventus Montis SanBi . 5 9
cum aureum candelabrum feptenario Juminis fuigore con-fpicuum, in quo Virgo noftra Jigurabatur ; hinc difertilli-rnus Leo Imperator (81) eam fic afFatur: Tuvero tAnquem ( §r perpetuo lumine collujlratum Candelabnm tenebras pellis , Homil.e. cu]us virtutem , Divinumque fplendorem oniverfum mun, dum irradiantem agnofcens (82) S. Epiphanius quafi extra Li£ ^2 ) fe politus, admirationeque perculfus exclamavit: O cande- y;' e " lab rum Virgmeum , quod iUuminavit tenebris involutos .... repellens tenebras, & lucem [pkndere faciens.
LIX, Eodem felicitatisomine attigit metam votorum fuo-rum Maria Mechenzhou Oppidana Haidovienfis , dum ad eofdem Mariar^ munificentiaj fores pulfavit ob amilfum ex integro per femeftre unius oculi vifum . Hase ardenti cura-tionis accenfa defiderioVirginis hujus Bafilicam invifit,mox. que in ingreflfu ad MARIAM Pivina: charitatis promptua-riam ( 8? ) oculos fuftulit, & ecce, dum inter Vefperarum rJ f3 ,) folemnia miracUfofa Imago copiofiffimo PopuJo 23. Augufti Orar hvpo veneranda revelatur, AlmaMater ccecutienti ocu/o fufpiram Dom". tis famulxlumenvultus fui, benigne infudit; fanurcque illo momento recepit cumingenti fiupote, & gaudio adftantium ChriftifideJium Saudantium, & benedicentium mirabilia opera ejus - Qu\s ev«o erit , qui identidem cum Seraphico Patre Bonaventura tantorum bonorum ind/pifcendorum accen-fus deiiderio atl concinendas iaudes illiusnon excitabitur ? & animifus iJJi nonconcinet? Exaltabo te Mater Dei, &per fwgsilos dies cantaho lattdes tuas : Ceneratio, & populi lau-dabunt operatua, & m ifericordiam tuam lnful*e expeffiabunt .... Laudationem tuam loquetur Vingua mea , & benc' dicam te m facuU.m, & in feculum (aculi. Pfal. 144.
LX. S ic eodem die , & anno Mathias Stemberger voti" vum penfurn, quodfpopondcrat,folvit, Sacrofanclumnem-pe Coronatae hujus Deipars Templum , de qua canit Da« vid, ( 84 ) SancJficavit Tabernaculum fuum Altiffimus , devote vifitando ; Ejufdern fiquidem bonitate , ac clementia ( } ab incurabili pedum contradura , qua fexennis filius fuus Pfal. 47. integris quinque annis,omni incedendi facultate fpoiiatus iaborabat, incoiumis evaiit . Pulchre hic iterum fubintrat Richardus Ioco fupra citato circa finem, ubi varios dilau, dandz Dei Parentis modos enumerans , fequentem gratifii mum etiam Vjrgini effe dixit: videJicet memorias, feutem-
pla
Hi/loria Ecclefy ,
pla fincera cum devotione a fidelibus effe frequenfanda .* Ut dicere valeamus,flanteserant pedes noflri in atriis tuis, Je-rufalem , tuis inquam o MARIA; & pergit idem : inter reliqua dixiffe fertur Teopbilo , maxime fe eos diligere Chriftianos , qui refta fide , puraque confcientia ad ip« fws Templa recurrere confueverunt.
Sit igitur dulciffima Virginis nofirse Gforiofiffim^ me-moria, qua nil utilius, ut ait San&us Anfelmus devotif-fimus ipfius difcipulus, nilque jucundius, fit inquam imis cordis noftri 6bris, medullilque inferta , & radicata , & ut de excelienti illa charitate , qua eam ipfa perfonalis divina charitas replevit» pro modulo noftro participemus, cum Seraphico ipfius Pfalmifta Bonaventura magno amo-ris affedu identidem ei concinamus : Diligam 7> E>omi-na cceli , & terrce , & in gentibus nometi tuum invoca. bo Pfal. 17.
Claudo tandem etfi interminabilem beneficiorum Ma-rianorum Syllabum , Sc miraculorum fummam , quaj in prxfenti etiam capite recenfenda fufccpi , verbis dulcifli* Serm de mis» & foktio ptenis Sandi Ephranm Syci ( 85 ) qui o-Deipara. ptime confcius de infigni Sandiffimx Matris ad fublevan-dos morraks adjutorio , fequens attexuit Eloyum : Suh Tuum prcefidium confugimus 0 Sanffa Dei Genetnx, fub alis pietatis atque mifericordice tuce protege , & cufiodi nos . .. . Non nobis efi alia nifi in te fiducia 0 Virgo Sinceriffma .... Ex ulnis ftquidem Maternis tibi DO' mina noftra dediti fumus rniferi, tuique Clientes appella* ti . Tu enim nofier es Portus 0 Virgo intemerata, & Pr<e, fes piaque auxitiatrix. Merito proinde ad propofirum prset-L., ( ^6 X clare argumentatur idem Richardus ( 86 ) quidquidbeati. laud. 'virg6 tudinis ab illo magno Mari , ideft ab illa infinita bo~ cap. 6. nitate Dei Trinitatis ad genus humanum pervenit, to.
tum per eam venam defluit . Et ideo quicquid nobismit-titur de fupernis per gratiarum aftionem ad eam refe-rendum eft , per quam Mediatricem habemus procu/dubio quicquid gratise obtinemus.
Verum enim vero fi , ut praeterea proteftatur melli-fluus Dodor Bernardus : Non venit ad veniam , qui nefcit amare MARlAM , digni effici opramus indifpen-fabili ejus patrocinio , fa pienter de more hortatur , &
obte■
Et Conventus Montis Sancli . 91
obteftatur ipfiflimusDeiparas cultor Ricbardus. (87 )Ana f 87 ) te dilefli/Jimi , quam colttis , & colite , quam amatrs ; par. tf. quia tunc eam vere colitis > & amatis , ft tmitart velt tis ex toto corde quam laudatis. Vera enim taudatio cor, dis, & orit, mitatio ejl operis.
G A-
Hifloria Ecckfiq,
CAPUT NONUM.
Explicantur quadam prtflimwaria , qitce ad Coronationis jolemnia Beata Vir-ginis Montis SanHi juxta formam Vaticani TZjtus pramijfa fuere.
( 1 )	Uandoquidem (i) Regalt ex progenie
Sanfta Ec- V^ exorta refulgct , oportebat, inquic S. Joannes Da. clefia. mafcenus ( z) DEl Matrem ea , qua Filti erant, pojffi-
CratVdeAf
dere, ^<7»? ^ omnibus rebus conditis , DEl Matrem fump2'vlrg." adorari: quanquam enim femper ita comparatum fit, «? J' ' ' hcereditas a parentibus ad ftlios devolvatur ,	autetn
furfum Sacrorum fluminum fontes fluunt ; etenim Ftlius Matri res omnes conditas in fervitutem adduxit.
II. Nec id mirum p/ane vider/ deber, quia Matcr eft ( 3 ) illius Filii de quo dicitur ( 3 )	efi mihi omnis pote-
Matth.ult. jias -m C0oJ0} @ \n terra , owwrd per ipfwm faflci jttwJ 4 ) : ( 4 ) confequenter ob donum omnium maximum Divina? ier"'^aP' videlicet Matemitatis eidem competere clare dignofcitut Unigeniti Filii fui lmperium & Totefias fuper omnes crea-(.5 ) turas juxta ce/ebre teltimonium Divi Athanafti (5): Jpfe Serm.in E- Rex fj} ^ ai[ _) qUi natus eft ex Virgine , idemque Domi. vang. I/eip. ^^ ^ DEu$. ea proptcr, & Mater , qu<e eum genuit, & Regina , & Domina , & Deipara proprie, & vere cen. ( 6 ). Jetur . . , • Concluditque Sandus Antoninus (6) M.AR1A 4. part. tit. propter chrifium Imperatrix , & Monarcha efi mundi. parag3^' Z% H1- Condecens igitur erat, ut ob lmperii hujufmodi , & univerfalis Monarch/se fublimitatem ficut in Ccelis CO. ( 7 ) RONATA TRIUMPHAT (7) ita in tefleram ejufdem Sap. cap. 6. jn facrofandis fuis Iconibus coronaretur in terris , prout Rupertus Abbas egregie ad propofitum noftrum adftruit ( 8 ) ( 8 ) dicens : Veni coronaberis; & ita coronaberis , ut in JL'b. 3. in Ccelis Regina SanEiorum, & in terris Regina fis Regno• Canr. rum . ufacunque enim pr^dicatum fuerit illud de diieffo p f	Filio tuo ( 9 ) difium*. Minuifti eum paulo minus abAn-
' gelis ; gloria , & honore coronafti eum, & conftituifti
eum
Et Copventus Montis SnnBi . 9 3
eum, & conftituifti eum fuper opera mannum tuarum ) prtfdkabitur , & deTe, qnod fis o DileCia , & Matev bu. jiis coronati , ac proindi H?gina Coelorim totum jure pof-[idens Filii Regnura . - "
IV. Quamobrem ad honorificandam fpeciaiiori quodam cultu in via hanc Dominam fummam , & unicam Z>o. minatricem cceli, <& te<r<e ( io ) nil fpeclabilius I. magni. ( 10 ) ficenrius nihii menti occurrere potuit , quam ut ejufdem S-Anfel Lib. Sacratiffim» Icones miracuiorum praefertim. fama iiiuftres, y,,.^"* f quseque ab immemorabi/i jam cempore popu/orum undique concurrentium fluxu, & refluxu indefeffo pietatis ftudio recoluntur , & frequentantur juxta piiflxmam adinventio. netrs Gomitis bone memoris Alexandri Sforzi» a Sede A-poftolica approbatam Bafilicse Sanfti Petri in Urbe Cano. nici folemniter coronarentur ampliffimo ad hunc finem ab eodem reii<3:o patrimonio; ita omiffis hic pluribusaliis coronationibus , quas in pluribus Italix locis fumptibus ejufdem nonniii maxima cum devotione , & ingenti me-rirorum cumulo peradas fuere , ut miraculoliffima pariter bsc Div3s Virginis Gratiarum Montis. San<5i:i Eifigies pri-ma poft Terfaclenfem Getmanico in Imperio pari ritus iokmnitate cum Divino Pufione aureis redimeretur coro-nis, adj Illuftriflimum , & [Reverendiffimum Vaticanum Capitulum ultimas voluntatis Sforzianse executorem humil-jimus fupp/ex Libellus fuit prsfentatus fequentis tenoris.
V. I Uu<
94
Hiftotia Ecclefy ,
V. llluftriflimi , e Reyerendiflimi Sigaori.
Eila Chiefa de Minori Offervanti Riformati diMon»
te Santo di Gorizia fotto il Patriarcato d' Aqui
leja fu fino dall' Anno 1544 collocata una Santa Imagi-ne di MARlA Vergine derta delle Grazie , Ja quale fe-condo 5' ha per tradizione deJJ* Anno /559. apparve tre volte ad una Paftorella femplice , e devota per nome Or-fola Ferligoinizza comandandogli diceffe al Popolo , che ivi edificaffe una Chiefa in fuo onore , e chiedeffero gra. zie ; onde per 1' immenfita de miracoli , e grazie ivi far* te acquifto quel luogo ii nome di Monte Sanro, e da in-di impoi e ftata fempre frequentata Javifita di quellaSan-ta Imagine, particoJarmente dalie fefte di Pafqua fino a tutti i Santi, di modo taie, che neiie principali fefte s* e efperimentato convenirvi piu di dodici milla perfone .
E perche Iliuftriffimi, e Reverendiffimi Signori vien fat> ta iftanza alli Padri del medemo Convento Servitori umi-Jiftimi delie Signorie VV. llluftriffime , e Reverendiflime da tutto quel PopoJo , e fpecialmente dalli Tribunalifti , Magiftrato , e Cittadinanza non meno che da Principi Stranieri di promovere la Coronazione d* efla Santa Ima gine, offerendo con ogni liberalitadi foddisfare qualunque. fpefa fara per occorrere, avendo a tal fine unaBenefattri, ce fatte fabricar Je corone di puro, e fino oro , e confide. rando i medemi Oratori di quanto maggior frutto fpeciaJe puo eftere tal coronazione con accrefcerfi maggiormente la divozione alia gran Madre di Dio , umilmente fupplicano le Signorie VV. Uluftriffime a degnarfi di decorare queila Santa Immagine, con permettere, ed ordinare la pubbiica coronazione, ed in tanto commettere a Monfignor Patri-arca d' Aquileja , che faccia formare il proceffo per com. provare 1' Origine , antichita, e moltiplicita de miracoli , e grazie , e finalmente iI concorfo del Popoio , comepu-re di vifitare le corone gia fatte , aftinche dopo faranno capitate aiie Signorie VV. Iliuftriffime Je neceffarie giufti. ficazioni abbiano maggior motivo di efaudire congli Ora-tori tutti quei fedeii devoti di M A R I A , e della grazia cc.
A tergo
Et Conventus Montis Sanfii. 95 A tergo
All' llluftriflimo, e Reverendiffimo Ca-pitolo di S. Pietro in Vaticano*
Subtus
Pro informatiotie . AH'IHuflriflimo , e Reverendifl/mo Monfignor Patriarca d' Aquiieja nei Capitolo fotto li Ciiugno 1715.
Pktro Francefco Buffi Canonlco Secretario
Per
Li ReligioCi Minori Oflervanti Riformati det Convento della Madonna di Monte Santo di Gorizia Aquilejenfis
Dioeceris.
Ad quem porro llluftriffimum ac Reverendiifimum Do-minum Parriarcbam idem Vaticanum Capitulum pro ca-pienda informatione an praenominatus fupplex libellus ;in ordine ad impetrandam gratiam Coronationis fit verirati conformis? fequcntes dedit Litteras.
Ulu.
127 Hiftoria Ecclefi%
VI. Illuftriffimo, e Reverendiffimo Sig* Patrone CoJendiflimo.
AVendo li Religiofi Minori Oifervanti Riformati det Convento della Madonna di Monte Santo di Gori-zia nella Diocefi di V. S. Uluftriffima fatta inftanza , per-che fia da Noi Coronata queila Miracolofa imagine di Ma-ria Vergine , eflendo ( come effi Religiofi hanno pofto nei-la fappiica ) giapronte Ie Corone di puro, e fino oro faite fabricare a queft' effetto da una pia Eenefattrice , fiamo a pregare V. S. Uiuftriffima per poter dar compimento a que; ftafantaOperadi volerci trafmettere unatteftato delfantichi." ta,e miracolididetta Imagine, con afficurarciancora di non eifervi altra Corona d' 010, tali eftendo le Leggi a noiim-pofte , e da noi efattamente oflervate in fimilicongiunture E' neceftarioparimente, che nelie dette Corone d'oro vi fiano ie armi dei Noftro Capitolo , e reftino perpetuamen-re affifte ali' Imagine Coronata, come di lutto ne darh piu diftinta notizia queilo, che da Noi fara deftinato per ve-nire cofti ad efeguire la Coronazione, mentte (eraa piuat-tediare V. S- Iiluftriffima riverentemente So- baciamo le man i.
■I>evotiffm/, ed Offequiofijfmi Seryitori • •	ilCapitolo, e Canonici di San Pietro •
Quod autem copte hujufmodi nempe tam fuppiicis Li-belli poftulatorii , quam Epiftolje requifitorialis concordent cum refpeilivis fuis Originalibus, colligitur hoc ex fide Pu-blici Csefarea audoritate Notarii infrafcripti , cujus feriem hic fubjungimus.
Pra;miflum fupplicem Libellum ficut & Epiftolam fic re-quifitus Francifcus Antonius Zannutthi Publicus Csfarea auAoritate Notarius iada prius collatione concordare repe-ri cum fuis authenticis copiis mihi exhibitis , & aliena fi. da manu extradis ex fuis originalibus . In quorum fidem fe fubfcripfit, authenticavit, & Sigillo munivit appofito de tnore tabellionatus fui figno-(L.S.)
Juftitia, & pax ofcuiata; funt-
Nqs
Et Conventus bAontis Sanfti. 7
Nos Antonius S. R. I- Comes a Rabatta , Lib. Bar. de Dorimbergo , Dominus Canafis, Suffi Sac. CasfareaeRe-gis, Catholicaeque Majeftatis a&ualis intimus Confiliarius Cubiculajrius , Praefes Excelfa2 Intendentis Commercialis Auftriae interioris, Supremus hsereditarius Stabuli Prjefe. £lus,&CapitaneusIiluftri{fimi Principalis Comitatus Goritiae, AdminiftratorGradifcae, & Aquilejse &c-&c. Fidem facimus &atteftamur (uprafcriptumDominurnFrancifcum Antonium, Zannuthi efle talem , qualem fe facit , cujus ptiblicis , & authenricis fcripruris plena hic adhibetur fides, ac ubique locorum merito adhibenda venit. In quorum fidem ec.
Goritiae die 18. Martii 1739-
(L. S.)
Julius Undreas Bevilaqua JLSluarim juratus Cancellarice Nchilium.
VI3. Ad accelerandum porro hoc ter-Sandum , terque ardentiftimis votis ab omtiibus acclamatum opus > & Co-ronandQ Virginis triumphum , examinato a Sede Patriar-chali tenore requifitoriaiis Epi(toJ$ altedicii Vaticani Capiru-1i protinus ejuldem Metropo/eos Pfimas vigiJantiftimus pro ferventiflimo fuo, quo erga Thaumaturgam hanc Gratia--rum Matrem ferebatur, obfequio reftimoniales dedit, & ad Urbem prornovit Jitteras , quarum vigore aequum , & juftum in Domino cenfuit, ut ad folemnem pneta&i ope. ris executionem omnino deveniri poftity fiquidem fingula, quae ex Lege ipfius Vaticani Injlituti hunc in finem pr§-cepta , & ordinata effe dignofcuntur , prout fuppiicantes Oratores expofuerant , vera omnino effe affirmavit •
VIII. O vere Divinum Divince Clementitc Tbronum Virginem Beatam i ex quo Deus tales , ac tantas difpen- . fare ftatuit gratias , ut Sandus Germanus ( n ) eam al- Serm.deZo-Joquens , ficut merito excJamavit dicens : Non efi reve- na Vifgims. finis ttirf magnitudinis , non efi ulla fiatietas tua de.
G	fenfio.
129 Hiftoria Ecclefi%
fenfwm , ntw efi mmem tmrum benefictoram, jta San. < ,12 )	Bernardus C ix ) diflerens de Poteftate , & Imperio
^""L1-^- ejufdem DEIPAR^ provocare omnes minime deftitix , ut eft, &alibL	potentiflimum neceflum omnino flt, confugianp
' patrocinium anelifluix verbii iilis: Non deeJl M ARlJE, pQtejUs, quia Mater efi, Omnipotenti<e : nec imperandi ini: duflria; quia Mafer eji Sapienti* :, nec votuntas \ quia
AUter ef 'M&Mmmicma	w#nS
t " '>'■'> < :>i mslcrtp t rnalaa sfb irhun rS
Wpidu "jr.	iifisdirlfjfi aatilq zhaiqhol zbhn:-tiius
Ei Comenttfs Mmtis Sancli. 99
cafut DECIMUMe
Exhibet Circulares invitatorias ad ftabiU-tum Diem M AT^lAK JE Coronatioms.
J. TT Ts interca omnimoda cum folicitudine redle difpo-J[ fitis, & ordinatis,. non longam poft temporismo-sam praememoratum llluftriftimum , & Reverendifti. rmim Vaticanum Gapitulum , vifa ut diximus praslauda-ti Primatis Aquilejenfis veridica relatione , & atteftatio-ne, confeftim favorabile tulis dccretum , nempe ut quan-documque libuerit , opus prsefigniicatum perfici poffit , & valeat . Prseterquam enim quod optime noverat , quod infolita alias hujufmodi Coronationis fo/emnia tam ob populorum conttuemiam, quam propter gratiarum zf-ffuentiam bona plurima univerfo fidelium ccetui, meritorufn-qae accrementa eflent allatura , efficaciflimum infuper futn-rum pofthae atbitvabatur argumentum fidelibus utriufque fe. xus in immenfum proculdubio propagandis semulandi cha-rifmata meiiora in Ordine ad longe majorem , & perpetu. andum erga Deiparam cuJtum, & devotionem.
II. Collatisr igitur prius mature confiliis circa temporisop-portunitatem , & inftiturionem hujus Solemnitatis, occur-rerat fexta dies Menfis junii, quas utpote magis ad propofi-tum ejus accomodara, prxfixa pariter, & firmiter ftabilita fuit, ad quam proinde PontificaJiter peragendam annuente eodem Vaticano Capitulo ab Excellentiflimo , & Reveren-diflimo Donaino Domino Georgio Spinula Dei, & Apofto. iicje Sedis Gratia Archiepifcopo Caefares &c. &c. ac San. && Sedis Apoftolicae apud Sacram Csfaream Majeftatem Carolum VI- Imperatorem cum facultate a Latere Nuntio Apoftolico &c. fpecialiter deputatus fuit Illuftriffimus , & Reverendiflimus Dominus Dominus Georgius Fraricifcus Xa. verius: de Marofti Epifcopus Petinenfis, Sacr. Caefar. & Ca-tholicx Majedatis Confiiiarius, Prapofitus Rudolphsberten-fis Archidiaconus per Cirnioliam inferiorcm , & Marchiam Selavori/am Stc.	■ '
G z	Qtie-
I 2.6
Hiftoria Ecclefi<e,
11I. Quemadmodum veroex authentico, &Lega/i inflru. mento inira apponendo tota feries ejufdem folemniraris ritu Canonico celebratae abundantius patebit, ita ut praedefinita diesomnibus, & fingulis innotefceret, & divulgareturtam per /la^reditarias Domus Auftriace Ditiones, quam per exte-ras Provincias, & loca, Circulares invitatori? e fuggeftibus per Ecclefiarum Adminiftratores publicand? amandate, & diftribut? fuere. Quarum fenfum hic fubnedimus-
INVITATIO
pro
CORONANDA VIRGINE DEIP AR. A ADMIRABILI GRATIARUM MA-TRE
Conventns Montis San&i In inclyto, &principaIiCcmitatuGoritienfifupraSaIcanum
(ituati
Et a Fratribus Minoribus S.Patris Francifci Reformatai Pro vincife fub invocatione San&x Crucis Croatix, & CarnioJi?
Officiafi:
Ubi fecundojam feculo innumeris indies clarefcit prodigiis , magnoque fidelium concurfu jugiter invifuur, atque honoratur Cujufque miraculofiffima IMAGO de Summi Pontificis clementiffima approbatione, Et Illuftriffimi, ac Reverendiffimi CapituliVacicani Sandi Petri in CJrbe fpeciali confenfu duabus Coronis ex auro obryzo conflatis , gemmifque exornatis una cum Divino Filio fecunda extra Iralism Celeberrimo ritu , & apparatu Die fexta Menfis Junii Coronabitur Anno MDCCXVII.
IV. Cum plurimi utriuique fexus clari Nominis Maria. ni Clientes exemplo coronat? Terfa&an§ Virginis emulo pietatis ftudio illecli coniimili honore hanc adeo miracu. lofam MARIi® ICONEM condecorandarn piis tener-rimifque identidem urgerent precibus , & calentibus
fufpi.
Et Convenius MofkhSan&i. 101
fufpirarent votis , ea propter ad liiuftriffittium , &Re« verendiffimum Urbis , & Orbis Vaticanum Capitulum ea qua par eft demififfima animi veneratione humiiis, &de-vota fada fuit fupplicatio, quatenus attenta fideli, ac cir, cumftantionata fibi exhibita relatione de portentofa origi-ne, & ; progreifu celebris hujus San£luarii totius Iatae Pa-triae defideriis gratiofum praberet indultum.
V.	Quare ponderatis cundlis hujus San#uarii magnalibus, qu» per ejufdem Thaumaturgaj Virginis interceffionemope. rari dignatus eft Dominus , & comperta ptius per authen-ticum, & formalem proceffum Mwaculofte cjujdem ImagL rits veritate, & fupernse virtutis effieacid, tandem ficutjuftis fupplicantium petitionibus ad perpetuam tam excellentis o peris memoriam annuere placuit, ita ad majorem Dei glo-riam , atque ter admirabilis-, & Immacuiatse Matris- fu? ho. norem conciufum, firmiterque ftabiiitum fuit , ut nb Illu. flriffimo , & Reverendiflimo Domino, Dcmino Georgio Francifco Xaverio de Mororti , Dei , & Apodolicx Sedis Gratia Epifcopo Petincnfi Sac. Csefare^, & Catholicze Ma-jeQatis Confiliario , Pnepofito Rudolphsbertenfi , Archidia-cono per Carnioliam inferiorem, & Mitrchiam Schlavoniam ad hujufmodi folemnis coronationis a&um publicum juxta methodum iibi ab altedisTro Capitulo prefcriptam die fexta Junii currenris Anni 17x7. omnino procedatur, & Pontifi-cali ritu executioni detur, & quidem cum Indulgentia Pie-naria conceffa per fpecialem Bullam feliciter RegnanrisPon. tificis. Ciementis XI. omnibus utriufque fexus Chrilfifidei i-bus integro otftiduo duratura .
VI.	Ad hanc porro folemnitatem confertiflimo coram Populo iate undique concurfuro coronand? cum J ESU LO a Mirratis Pr^fulibus Auguftifiima;-, & Glorioiiffimx Ccelo-rum Regin^ , ut Marianum hoc Vi#ricis• Virginis trophe. um Aultriacum Romano-Catholic? Majeftatis hpkat Orbem perhumaniter , ac perdimiffe invitantur Inciyti Sratus , & Ordincs h?reditariarum Provinciarum Styri? nempe, Carin-thi?, Carnioli?, & Comitatus Goritieniis, Cierusdemum, & populus, omrieique Chriftifideies circumvicinarumetiam partium Sereniflimg Reipublic^ Venet? -	.* '
VII.	Ut vero dies prsfixus iingularis hujufmodi ceiebri> tatis circumfuiis regionibus fufficienrer patefcat , Exceilen-liffimi ^ IJludridimi , & Reverendiffimi Domini Domirii
'<■■■■3)3 '	G l	Dice*
iqjt; Hfiftotia Ecckfk£9
Difleeefani, & "Locprsum Ordjflarii, eorunademque Vicarii Gencrales, Prspoiici, Archidiaconi , Decani foranei, Ec-clefiarum deirium Redores, & ReguAariuian Prsslati .adquos has pcrvpnerintj intt.anriflime togmwi» ut prsenominatum diem. per *fubakernDs fuos DommQs Parochos, Vicarios , Curat©s» .&: CoaeioMtor.es Sacris e fuggeflibus £ielihusprc mulgare dignarentur, populumque conccedirwm omni pof. £bfJi lefficacia adhortari, quateiws unanimi dcvotionis zelo ad -friumphaJ.eni Djvinae Matris, ejufdamque Filii corona-tionem accederc, f«J«berrimamquehanc fuldpece, & abfol-ver.e velint peregrinatjonem , ut ftc ep Edbilius, & excel-lent;ius iflhic gJoriofilBmias Magnae Dominae Cceli, & Ter-triumphus condignis laudibus, & ertcomiis celebretur , quo a majori Populorum confluentia coronabitur . .Quotquot cnitja de.voti accedent, Virginem coronabunt vioes relaturi cum uniYcrfis, tingulis M AR confbdaJrbus ; ejuf idem •ft^uidem riruJHri iufcgio pro&mia decerneotur merito. rum , & diftribuetur Corona Glorj» , quam repromifit ( i ) Deus: Qui(tcfte Divo Bewar.dofi)) totum nos baberevo< Serm.de Na- Jmt pfr MAIU4M. Daicum in Mome Saxido fupra Salca. tlVit- num Die i. Maii 1717.
EjXU{ fit' /i:..!j*{	I.. .:Q".j;i 10? O 5;..;.mit<»; 1' - r.. "., f'
Fr. 'R.omualius Sitte-r p. t.
Cuardianus, -<& KeUgiofi ejufidem Comentus .
. VITi. Venire ergo ( invirat vos Regius Propheta David Pialm 4f	& videte opera Domini, qiue po/jdt prodigia fuper
terram, hoceft fuper hune Montis Sacrati verticem, ipfam nempe Sandiflimam Virginem M A RIA M, quae propter feipctem regn&adi cJaritatem Riegali Scellarum micantium ( } ) eft rediaiita; corona jiaxt« iUudr: ($) Jn c^pite .ejus corona Apocalyp. SteJ^mm dmdemn — O Miracidtm omnium miractulo. cap. i2. v. i. -fvm . , . . \<&rfrum<jadwiirandarum r.es maximeadmimnda Orat 4i^de eani prcrptereaS. Joannes Damafcenus (4 ) exclamans: NatiVit! nuncupat: cujus denique inacceflibilem infinitatis dignita-( 5 ) tem Recogitaas San&us Auguftinus ( 5 ) obftupefcens Lib.de Af- dixit : Hujus dignitatb , & gmtiiff ejfieBum nec cor con. fuia.iopra* tfpexe , '.jteit bngva valet .exprmtne. cip'	IX. Et fi denique cjupitissdevQti Ciceaees, atque terreftr.fe
ibiajus , & gbriofi tnksiaphi fportaLotes participes fieri jn . D	Ccelis
Et Conventus bAontis Sanfti. 103
Ccelis Glorirf coronand'<£ Matris Dei, fidsnter , Sl fecuri adite Tbronum hunc Divinse mifericordias. Petite, & ac. cipietis » fi bene petieritis: Pulfate ad januas hujus Ma> rianas y£dis, & aperietur vobis; proftantenim vobis HIC ilcut promiiit PIDELI S VIR G O apenis ubique Re. giisValvis promptuaria gratiarum , ut fic gloria , & ho-nore coronati Facie ad faciem in perpetuas aeternitates eam aliquanda contemplare poflltis.
G 4	C A-
rc>4 Htjjoiid Ecclejue,
CAPUT U NDECIMUM.
Transfevtztr procejffionaliter (imulacrurn Cce-lejie Miraculofz Virginis ab ALde Mon-tis Sancli ad Urbem Goritienfem , ubi in Foro Traunich nuncupato , fpeBan-te populi univerfitate folemniter coronata fuit.
I. ' | ^Ranfite ad me omnes, qui concupifeitis me , & a Ecclef.c^ A gcnerationihus meis adimplemini: (i) Ita per os " Sapientis perpulchre ad propofitum thema ad fe convocat univerfos Dei Sacra Parens : Recuperatrix perditi Orbis , reftauratrix fascu/orum , & renovatrix humanse naturs . Quem locum expendens Hugo Cardinalis quidnam fn fid Virginem tranhre ? ait : Tranfite ( inquit Sponfa ) ad me cmnes qni concupiftius me homrare , & a generatio. nihus meis adimplemini, idefi operihns meis , & qui vo-lunt me honorare , flude.ant me imitari . Idcirco Chritlus Virginitatis germen Coelesti Spiritus Sand:i oburnbratione ^ a ) exortum Sponfam fuam perdiieclam ficaffkcur: (2 ) Ve-Cant.cap.4. ni de Libano Spor.fa mea : veni c&rcnaberis , ac fi di• ceret
II. Veni inter homines DOMINf A , in ctijus mani-bus totius humanag naturae Anciiia lubfiftit , juxra iilud,: (?) (3 ) Sicut oculi lAncilloe in manihus Domin<e fua . Inter Pfal. laj. c(£jos EMPYREUM. In cujus arnbitu incomprehenfi.
biiis Dominus exiftit comprehenfus ideo: Coelum cce/i Do-( 4 ) mino ( 4 ). inter Principes REGINA in Regno coeiorum Pfal. 133. fcmper cum Fiiio fuo regnans, ideoafiitit Hegina a dextris ( 5 ) tuis in veflitudeaurato (5) hoceft: virtutis honore , & no. flsN bilitate circundata varietate , feu multiplicitate virtutum , Ub. 1. dea- ut advertit Cyrilius Alexandrinus, ( 6 ) inter fapientes MA-dorat.infpir. GfSTRA primos Chriftianaj fapientte Dodcrcs cceleftis ( 7 ) dc&rina» duicedine fliilando docens ; ideo: Favus difiillans
Cant.cap.4. jaym tua Sponja . ....... ( 7 ) Inter Angelos SE-
rerl. n.	^A,
Et Convevtm Moritis Sancli, 105
R APHIN amoris faculis languefcens , ideo : Fulcite "me floribus, ftipate me malis , quta amore langueo ( Intsr ( } Divinas Perfonas FILIA : MATER : SPONSA . FILIA ^ant'cap' * PATRIS : ex cujus ore prseleda prodivit primogenita, ideo: Audi Filia , & vide, & inclina aurem tttam . ( 9 ) M A- ( 9 ) TER FILII, quem clauftri pudoris integritate fervatave- " re generare meruit, & ideo: TJnica eft perjeEla mea; una efl Matri fiue eletta . ( io ) 5PONSA denique S P I RI ( io } TUS SANGTI, ideo : Surge prop.era amica mea , co Ca"r- caP-hmba mea, formofa mea, & veni (ji) coronaberis.	ibidem '
III.	Quemadmcdum ergo Unigenitus Dei Fiiius oiim prse«* cellam Matrem fuam velut completnentum Trinitatis ( 12 ) ( 12 ) ac totius Trinitatis requiem ( 13 ) & cum eo gloriofa ilia Eucherius cceleftium Givium mulcitudo optime agnovit MARIAM Orat.deB.V. tanta corrufcare puritate, ut omnium perfe<5tionum haberet ^ Bonavent. thefaurum, eamque in ipfa nitefcere fanititatem, ut plenl infpecuh tudinis Sandorum poffideret detentionem, digniftimamque ipforum debere efife REGINAM , & CORONAM San
^iorum omnium in Ccelis agnovit, ideo : VENf CORO« NABErIS: Ita parfter eadem Sponfa cosleftis, non dif-iitnjli fane argumento , ad Sacrum hunc Terreftris corona. tionis fuse diem invitare quodammodo videbatur omnes, & fingulos, qui eam honorare, & Deificis gratiae fua; opera tionibus repleri cupkbant, & imitari defiderabant, ut quod alioquin celebrare deledar, imitari non pigeat.
IV.	Certcquam admirabili gloria, & honore hssc Aima foieumitas celebrara fueric exempJarifiima cum devotione , ampiius conftabit ex ferie fequentis narrationis , quam fa miliari ftyio , & refecata omni verborum affedatione polle ritati tranfmittimus ad magnificandum gloriofiffimum Vir-ginis Coronatas triumphum ,prout privatisaliquibus in foiiis fparfim, & obiter adnotatarn reperimus.
V.	Quare ad avertenda omnium primo pericula , & in-convenieritia prudenter prsevifa , aliaive incommoda , quje eccurrere poterant', attenta potiflimum Santfluarii hujus anguftia relate ad innunierabilem ferme concurfuri populi multitudinem, provide fuit inftitutum, accedente plurimo-rum Magnatorum inftantia , ac totius Senatus ferventifli. mis precibus, quatenus pro fumma fui dignitate in ipia Civirate Goritienfi, &forofat vafto Traunichdido, & ad intenturn vaide accommodafo perficeretur-
VI.
io6 Hjjloria Ecclefice
VI.	Qoern porro in finemexcelfusprotinus Arcus trium. phalis fuitconftrudus fuper epiflyiiis eminentis, & fpatiofi jam prxparati theatri aptati fundo , ac frontifpicio Palatii ExceilentiffimjB Familte Dominorum Comitum a TurrJ , fuper quo profpiciebatur elaboratum Altare Augufts Ma* jeftatis , & artificiofe architeduras opulenter exornatum , pretiofifque ornamends, necnon abundantiflima candelarum iiluminatione provifum, cujus proceritas dignofcebarur effe ejufdem ajqualitatis, cum ea , quam prajfeferebat. recenfita paulo ante Regia Turriana tantundem magnificc inftru<5i:a .
Et quidem quod hsec largo aeris fuffragio Excellentiflimi, & Illuftriffimi S. R. Imperii Comitis Hieronymi a Turri inclytae Patrije Marafchali fadla fint, denotat fubfcriptio ad Machins ejuftlem balim affixa, quam hic apponimus.
VI. IVnll Coronatae Delparse Montls sanCtl
Hieronymus de Turri, & Val fafiina &c. &c.
S. R. I. C.
Hanc Sacram furrexit Mo/em fuis fub aedibus folemniter Redimita?: Quam gentilitiis affertam armis
Turrim suam voluit
VII.	Elevatur itaque hora qtitfrta Matutina ejufdem Diei fexta videlicet funii fub morrasriorum , & campanarum clangore Miraculofiflima Imago tenerrima omnium adftan. tium exultatione ex Sacrofandae fux ^£dis Grafiarum Se. de, & collocata prius reverenter in portatili Throno pan-no aureo circumornato deportatur proceflionaliter a qua« tuor Sacerdotibus Ordinis Seraphici levitico ornatu decen-ter indutis, ataue indicibi/i aflociantium devotorum nume-ro a vertice nempe Sacri Montis ufque ad radices ejus.
VIII.	Prefto hic in obfequium venerabundus aderat Re-verendiflimus Dominus Joannes Fattori Abbas infulatus , & Praspofitus Petinenfis ad fufcipiendam nimirum Hum^-ni Generis Advocatam, & pietatis Reginam una cum Le-vitis afliftentibus, totoque Ciero Saeculari , Sc populo Sa/-canenfis Parochis in diverfas clafle-s diftributo una cum Confraternitatibus, Crucibufe, & Sacris vexiliis, ut hoc fe-
Et Conventtts Montis San&l. 107
ftivcr comitatu ad limina ufque jedium Goritienfium dedu ceretur.
IX.	Q^amobrem eodem in Oppido eminebant geminae portae triumphaies in diftin#is locis plantats , per quas devotifiirna procefiio cum ccokfij Deitatu thefauro. ■ • (14 ) £ 14 ) prertranfibat, redoque ;procedebat pcdine, tubarum, &can- nSencs' ticorum fpiritualium fymphonia -confociata , & antequam contiguQs Civitatis ejufdem attigiffet.iares, e loco diametraii Caftagnavicenfis Monafterii R.R. P'P. Ordinis Carmelita-
rum novo Immacidat.a.D-ei P^rem copioforummortariorum extitit condecorata fragore .
X.	Dum vero miraculofum hujus prototy.pon ad .primas foburbii vaivas appuliftet, maKima qua fieri potuit animi fubmiflione, ac pietate fub praediviti Baldachino excipitur ab Iiluftriflimo , & Reverendiffimo Domino , Domino Epi-fcopo Petinenfi de Marotti, qui in occurfum ejus feftinan. ter procefterat, atque duobus ftipatus Abbatibus Infula, & Pe.do infignitis cum copiofifiimo fidelium utriufque fexus ccetu ad przdidas valvas ter-exoptatum , rerque fauftum ejus preflolabatur acceifum.
^Xl. Magnificus plane in harum valvarum fuperlimi. ttari ptoftabat A-rcus triumphalis, & ufquedum Arca Vi- ( 15 j tjff , & Domma Regam ( 35 ) pr^tergrederctur ; omnes Andreas Je-Fortalirii machin? bellicas pyreo onuftse pulvere cwlefii fi- rofolymita-mulacro iterum irerumverhomagium prseftiterunt. Moxdein ®us inde .ardinathn proeedsbant inciy.tte Societatis JESU, utriuf-jqxte So.dalitatis ftudiofi., Gongregationum item aiiarumve 1. deAffurn-Con fraternitatum Ord ines Csfarea vallati rnilkm: Civcspa pt. riter atmisj .& miiitaribus infignibus inftrudi.
X II. Poft hos incedebat univerfus Ckrus Regularis , & Stecnlaris cum afeedidlo IJJuftriffim.o , ac Reverendiffimo ;E. pifcopo , cujus dexterum iatus ambiebat Mitra, Pedcque or-natus.pn®Ee,ceniit.us Revef.en.diffimus Abbas Fattori; iiniftrum vero Reverendiffimus Dominus Thomas Gorzer Przepofitus a Seneblin, & Parochus Oppidi Vicentini . Quos tandem fequebatur IUuftriffimus, .& Excellentiffimus DcminusSac. Hem. Imp. Comes Joannes lofephus a VVildenilein Ca. paameus :Cointtatus Goritienlis, cxinde Illuftriffimi, & Ex-ceJJentiffimi Dvmini Comites Leopoidus, Adamus a Stra-foldo cjufdem Urbis Locumcenens,, & Francifcus Antonius dc Laathiexi Vice-Dominus Ex.ceJfrDucat.us Carnioli®, cg
terique
i o % Hfftoria Ecclefy ?
rtriquc alii omnes incJytorum Statuum , & Ordinum Co1 mites, Liberi Barones , Patricii, tota denique utriufque fe" xus nobilitatis cohors ornatiflima, numerufque copiofusgen* tium, & nationum, quse ex remotioribus partibus affacim accurrerant, ita ut compertum , approbatumque fuerit ea-r jg ) dem die triginta circiter hominum millia affluxiife ad ado. S.Ildeph.cap. randam Gemtricem fafloris mundi ( r6 ) & templum i.deVirg. Divin* gloritf ornaiiffmum; ( 17 ) ficque tandem conti ( l7 ) nuo tormentorum , ac mortariorum boatu , fumma cum rofoMnfa" P°mPa ^ ^-um'natione: Bbdie Sacra , & animata Ar. j^Angel!" ca ®et viwMis C 18 ) circa odavam matutinam ad defti.
( xS ) natum Coronationis fuse iocum pervenit , ibidemque in S Joan. Da- Ara ut fupra meminimus affabre compofua a Coronatore maf Orat.2. Antiftite honorificentiflime fuit coliocara. ae Dormit. XIII. QuibUs decenter geftis incun&anter ad normam Vaticani Capituli de Urbe illacrymantibus prse gaudio , & devotion/s tenerirudine univerfis Chrifti fidelibus ram co-minus adftantibus , quam eminus difperfis per totum late patsns forum, feneftras, & recla ipfa Domorum Concejfw. nis , Oelegationis , & Coronationis injirumenta per Css-fareum publica au<ftoritate Notarium promulgata fuere quorum ingenti cum plaufu intellefto tenore , Hymnum Veni Creator spiritus &c- Epifcopus intonuit, quo ( fuc-cinente Clero) abfoluto, recitatifque Pontificaliter certisO* rationibus juxta Leges ejufdem Inftituti Vaticani Sandtif. fimo teramabilis MATRIS DEI CAPITI Coronam au-ream gemmis pret/oiis exornatam idem Fortunatiffimus Antiftes fumma cum religione adaptavit , alteram vero minorern JESULO unigenito FILIO , hacque fundione terminata confeftim fub renovato bellicarum machinarum clangore , & muficalium inftrumentorum concentu ingra. tiarum aftionem tanti, tamque infoliti beneficii a Patre Iu. minum conceffi Te Deum Laudamus &c. cantabatur.
XiV. Solemne ex poft Sacrum fuit inchoatum , & de. cantatum ab Antiftite Coronatore , in quo fmgularia mu-ficae facultatis, & virtutis argumenta praebuerunt Canto-res, & Mufici a propofiro e Ditionibus vicinx Reipubli. css VenetJe condudis, & eonvocatis gd ter fauftum hunc folemnitatis diem , toramque fucceffive odavam ritu ma. gnifico conjundi cum Patriis conftanrer abfolvendam Mif. farum autem intef folemnia eruditifiimam Panegyrim in
hono«
EtConventus Montts SanUi. 109
honorem Virgims Coronat<e univerfali cum applaufu protu.
lit A.R.P. Ludovicus Maria......Vedova OrdinisMi-
norum Obfervantium Sandi Francifci Provinciae San<3[i An-tonii Venetiarum LedorJubilatus, PraBdicator Clarifiimus» # examinator Cieri Patriarchalis Aquilejenfis , & Confuitor Sancli Officii, abfolutoque tandem Sacro fub multiplicata martialium bombardarum exfibilatione, eodeniordine pro. ceffionali fupra exprelfo ad Ecclcfiam Parochialem deven» tum fuit , & Throno admodum confpicuo ad hunc effe. dum in ea pcxparaco Sacrofanfla Imago adcommunem ve-nerationem, & fpirituale folamen omnium fidelium expo-fita remanfit.
XV. Prasterea ea ipfa die hora a meridie competente Vefperis jam folemniter celebratis fecundam Panegyrim in honorem ejufdem Gratiarum Matris pronuntiavit alius e-jufdem Inftituti Seraphici , & Provincis celebris Orator , nempe R. Pater Barthoiomseus Cagioli a Venetiis, &reaf-fumpto poft hunc eodem procefiionis ordine, ad Templum RR. Religiofarumj & DominarumSanttas Urfulze defertur, ubi elogiali cantico, atque variorum inftrumentorum devoto modulamine ab iifdem Deo facratis Virginibus fufcipitur, & falutatur , inde ad Ecclefiam RR MM. Ordinis San£ls Clarae, & tandem ab hinc ad eundem transfertur Iocum, & Aram, in qua matutino tempore concelebrata fuereSa-' cra Coronationis Solemnia , quibus dtnique jundum fuir fupremum omnium gaudium, ortum videlicet ex San&ifli-nia ejufdem Virginis benedi&ione exhibita a pralaudato Illuftriffimo , & Reverendiffimo Epifcopo de Marotti eju. Janti prx lztitia populo , popiiteque venerabundo in ter-ram prGvoIuto , atque jugiter imploranti frudus perennes Matern^ fu£e ciementix.
XVI. ^quali cum magnificentia , Sc hominum conflu-xu ad ferum ejufdem diei reportatur ad Oppidum Salca« nenfe , & inibi in fpedabiii repofita foiio enixe pariter effiagiratam a devoto populo a ter-amabili Matre Benedi. d:ionem elargitus eft idem Reverendiflimus Abbas Fattori, & ad Eccieiiam Reguiaris Hofpirii Salcanenfis RR. PP. Francifcanorum fequitur beata translatio , ibidemque a piis Ciientibus per nodem integram affiduis precibus coieba-£ur •
X VII Mox die fequcnti valde diixiculo Mnrianx pha-
ianges
i i o .1 Hijhora Ecchfi^ ,
langes moftariorum ftrepitu , & campanarum convocata ,, quamprimum ante foxes ejufdem Deiuhri intererant , & ad inftar Galborun. acies- rite ordinataj per vicos confpicie-bantur, ficque fenlim cum Divino pignore adSacrum Mon* tem perrexeruat, ubi ipfa die O&avarium hujus fokmnkatis fauftifilmum fumpfu exordium . Adeo vero copiofus pet ejufdem decurfum indies cernebatur confcendentium Pere. grinorum numerus , ut centum trigintatria hcminum mii-lia confluxiffe prolxuum eft, ducfo caicuio a totidem parti-cuiis prius enumeraris poiiea confecratis, & dernum inrcr-vaiio ejufdem odidui fideiibus Sacra Sinaxi refe^is diftribu-tis. .
XVIII, Diebus fingulis infuper Miffa folemnis a Prs-iatis Sscuiaribus , aut Regularibus Altiflimo offerebatur-cum Vefperis,, & Litaniis Lauretanis,cantati3 intervenien-te ut didum eodem muficali concentu, & concertatione ; a Prasdicatoribus vero Evangeiicis. partim Ordinis Seraphi. ci , partim extraneis Parochis nimirum Curatis, , aliifve Regularibus indies ter , aut bis faltem e fuggeftu Corona* t.-e Deiparc? prsconia x msgualia apodolico refereban. tur fervore.
XIX Septima item infra oclavam die Excellentiflimus ae Iiiuflriflimus Dominus. Comes a VVddenfiein cum iin-» «egra Comitaxus Nobiiitate . Magnifico Senaru , & Civi. um ccstu: fumisas gratitudinis ergo ad hanc ipfam fedem Gratiarum pnoficifcuntur , & ad venerandam Vaticano Diademate Neo Rcdmitam &acmtijftm«e Uniterfitatis Re* gindm .
XX. Odavo denique die terminatis jam Divinis Vef. peramm, & Litaniarum Laudibus ter-aJmas huic foiemni-tati gioriofiflimam coronidem impofuit celebris proceflio; & poft bymnum Ambrofianum Magna Dei Genitricis poftrema benedidio . Cuius. Mraculofiffma tandem ima. go magno cum jubiio ad priftinum iocum , & tabernacu. liim reponitur , ficque Mariani Viatore& fpiritu devotio. nis repieti , & conlolati recefserunt , & procefferunt in viam pacis cum fide inconcufia., & fpe firma obtinendi prajrerea, a DEO exerciruum, tantopere exoptatum , Sc impioratum auxilium Armis Auguftiffimae Domus Auftria-cas contra communem Chriftianiratis totius hoftem , pro-ur dedmaiexra Augufti ejufdem Anni toti mundo conftat
quam
Et Conventits MomisSanBi. Ui
quam mirabiliter eveniffe; ideo; Tranfite ad me omnesiqui concupifcith me , & a generatwnibus rneis adimpkmini; m me ( fiquidem ) omnis gratia vi/e , & veritatis , in me omnis fpes vit<e , & virtntisi ( 19 > Propterea San- ( 19) dus lldephonfus inquit.* (20) Vexilla viriutisin MjiRlA Eccl.cap.24. effittxerunt, in qua tota Majefiat Deitatif verfatur. Et 2^epar ut hujus denique folemrtitatis AugurtifllmaB fempiterna tu &puri£" perfeveret memoria , quotannis Dominica tertia poft Pen-tecoflen anniverfaria cilebrkate magno populorum con-curfu recolitur.	-
C A.
ii2 Hi/loria Ecckfict
CAPUT DUODECIMUM.
IN NOMINE DOMINI.
AMEN. ' ;
Rasfenti publico Inftrumentocun-
6lis ubique pateat evidenter , & notum dt, quod Anno ab ejusNatiri-tate millefimo reptingentefimo decimo feptimo, Indi6tioiie decima ,die 6. Men-
fis Junii Pontificatus San£tiffimi Dotni-ni Noftri Clementis XI Divina Pro-yidentia Pap£E Anno XVII. Regnan-te AuguftilTimo Carolo VI. Romano-rum Imperatore , Germanix , Hyfpa-niarum, Hungarix, Boenrix , Dalma-tiae, Croatias, Sclavonise Rege Scc. Co-mite Tyroli , & Goritix, in Civitate Goritienfi, in Foro-Julio, Sc in Platea majori appellata Traunich ante Pala-tium IlluftrifTimi Domini Hieronymi Sac. Rom. Imp. Comitis a Turri , Sc Valfafinas Scc. ubi Theatrum , Sc Al-tare ftrudum cernitur , Sc quo Sacra
Exhibet legalia Concejfionis , Delegationis, Coronationis Infirwnenta .
M i*
Et Corwcntus Montis SanBi . u 3
Miraculofa Xmago Beatas Virginis Ma-r\x Montis San6li proceffionaliter de-lata fuit ad infrafcripturo effe<5lum. In praefentia llluftriffimi, ac Excellentifii. mi Domini Jo. Jofephi Sac. Rom.Imp. Comitis de Wildenftein Lib. Bar. de Wilpoch, Sc KoltfdorffDomini in Scha-kenturin, &Libboch, Suas Sac.Casf, Sc Cath. Regiae Majertatis Cubicularii ef-fe6biyi, intimi Confiliarii, Capitanei in Uluftrillimo Principali Comitatu Gori-tiae, ac Capitanei AdtniniihaCoris Gra-difcx , Sc Aquilejx Scc. ncc non JUu-ftriflimi, Sc Excellentiffimi Domini Leo-poldi Adami Sacr. Rom. lmp. Comitis a Strafoldo , Lib. Bar. de Villanova , Domini in Strafoldo Scc. Sac. Csef, Reg. Sc Cath. Majeilatis Cubicalarii effe6ti-vi , Sc Intimi Confiliarii , Hxreditarii Supremi, Venatorum Praefecti Sc Casfarei Locumtenentis Goritiae Scc Illuftriffimi;, Sc Excelkntiffimi Domini Francifci An-tonii Sac. Rom. Imp. de Lantheriis, Sc a i aratico , Lib. Bar. in Schenaus, Do-mini Vippaci .&c. Sac. Cxf. Reg. Sc Ca-th. Majeftatis Cubicularii effe&ivi, inti-mi Confiliarii, Hasreditarii Pincernas in
H	Illu-
114 Hiftoria Ecclefi%
Hluftriifimo Principali Comitatu Goriti^ ac Vice-Domini Inclyti Ducatus Carnio-ii^e, ac Iiftlftriffimi Doniini Jofephi Sac. Rom. Imp. Comitis a Turri , & Valfa-f\nx, Domini Duini, Cormontii, ac Peu-mac &c., nec non mei Antonii Matta-loni de Cofoli ]. U. Do&oris, & Sjndi-ci Apoftolici Venerandi Conventus Mon: tis Sancli. Prasfens Sc perfonaliter exi-(lens llluftriffimus, & Reverendiffimus Domiinus Georgius Francifcus Xaverius de Marotti Dei , Sc Apoftolicae Sedis gratia Epifcopus Petinenfis Sug Sac. CxC Sc Cath. Majeftatis Confiliarius; Prxpo-iitus Rudolphsbertenfis Archidiaconus per Carnioliam Inferiorem, & Marcam Sclavonicam, ab Illuftri/Iima, & Reve-Tendiffima Numiatura Apoftolica Vien-nenfi pro infrafcripto efied:u fpecialiter deputatUs uti ex patentibus T. L Geor-gius Spitlula Deiv& Apoftolicas Sedis Gratia Archi-Epifcopus Caefareae SS. D. N. D. CJementis Divina Providentia Papac XI. Prgelatus domefticus, & Af fiftens, ac S. Sedis Apoftolicae apud Sac. Cxf. Majeftatem CAROLUM VI ia Imperatorem ele<5i:um, nec non pcrGcr-
ma-
Et ConvenUts Montis Sancii. 115
maniam, Hungariam, Boemiam,Croa-tiam, Auftriam, Styriarn, Garinthiam, univerfumque Rom. Imperii Diftridum cum facultate de latere Nuntius.
llluftrijfimo, ac ^everendijfmo Domino Geor, gio Xaverio Marotti Epijcopo Tetinenfi
Ttentis facultatibus ab Uluftriffl-
fimo, ac Reverendiffimo Capi-tulo S. Petri de Urbe datis, Illuftriffi-mam, ac Reverendiffimam Dominatio-nem Veftram ad folemncm Coronatio-nem Miraculofe Imaginisde Monte San-dtonuncupat^ fupra Goritiam ab eodem Capitulo decretatam deputamus, ac fub-delegamus. Hujufmodi itaque a6tum ju-xta inftru<Slionem a fupra nominato Capitulo tranfmi0am adimplebit. Dan-tes IKuftrifilm^, & Reverendiflim^ Do-minationi Veftr^ ad hunc effe(5i:um li-centiam exercendi in illis partibus Pon-tificalia. Datum Viennas hac die 6. A* prilis Anni MDCCXVII.
G. S. Archi-Epifcopus C^fare^ Nun-cius Apoftolicus.
V. Petrucius Auditor Gen. & Canon.
falutem in Domino fempiternam.
H 2	Qui
116 Hiftoria Ecckfi$ ,
Qui utique Uluftriflimus, Sc Reve-rendiffimus D. Epifcopus Petinenfis , ad formam pias diipofitionis bon. mern. D. Alexandri Sfortii Flacentini, vice , Sc nomine ejufdem liluftrillimi, Sc Re« verendiffimi D- Nuntii Apoftolici binis Coronis puri auri unciarum odo con-textis 30. Margaritis 13. Adamantibus, Sc lapillis pretiofis 25., non comprehen-fa Aurificis factura ( pie ac generofe donatis ab Illuftriffima Domina Anna Catherina de Selemburg Labacenfi ad infrafcriptum efledum ) quibus acce-ptatis , Sc receptis ab Admodum Re-verendo P. Romualdo Sitter Ex-Pro-vinciali Sc Guardiano Venerandi Con-ventus Montis San£U fupra Goritiam R.R. PP. Reformatorum S. Francifci pro fe, Sc fuis Succefforibus . llluftrif-fimus inquam , Sc Reyerendiffimus D. Epifcopus praeientibus , ut fupra , Sc me Syndico , ac magna fidelium mul-titudine utriufque fexus aftante, di&am Sacram, ac Miraculofam Imaginem Bea-tx Mariae Virginis Montis Sandti cum JESULO a6lu coronavit juxta riturn Scc> imponendo quippe majorem coro-
nam
Et Conventus bAontis Sanfti. 117
nam Capiti Beatiflimas Yirginis MA-RlyS, Sc minorem Capiti JESULI, qu$ illico per peritum Aurificem Sacr^Imagi-Bi adaptat^ ScafRxg fuerunt. Qiia corona-tione utique pera&a pr^di&us Admodum Reverendus Pater Guardianus pro fe, Sc Succefforibus fuispromifit, Sc fe obliga-vit eafdem CoronasinCapite illius Bea^ tiffim^, Sc Immaculat§ Yirginis, ac JE-SU Chrifti femper , & in perpetuum retineri, <X:conferv"ari facere omni me-liori modo Stc. Pro quibus omnibus obfervandis Scc. fe obligavit , Sc fuos Succefiores etiam in forma Camerq A-poftolice cum folitis &c. fefeque fub-fcripfit appofito Sigillo Conventus. Da-tum Goritiq, die, Menfe , Sc Anno v ut fupra .
Fr. RomuaJdus Sitter Ex-Provincialis & Guar-(L.S.) dianus prasdidi Conventus Montis Sandino.
*	mine meo > omniumque SucceiTorum confirmo , r p\ ut fupra.
{L.J.) Joannes Jofephus Comes a VVildenftein Capi-
taneus.
(L.S.) LeopoJdus Adamus Comes a Strafoldo Locum
*	tenens.
(L.f.) 'Francifcus Antonius Comes de Lantheriis Vice-
(! > dominus Ducatus Cajrnioli». [L.J .J Joannes Jofephus Coines a Turri.
r Anronius Mattalloni Juris Utriufque Dcdor, & (L'J') Syndicus ApoftoJ/cus Veneraridi Conventus Montis Sandi .—
H 3	Prx-
118 Hifloria Ecckfy ,
Praamiflum Inflrumentum Publicum cum fubfcriptio-nibus Uluftriffimorum , & Excellentiftimorum D. D. T ftium , nec non Admodum Reverendi Patris Guardiani » ac Excellentiftimi Domini Antonii Mattalloni Juris Utri. ufque Dodoris , & Syndici Apoftolici Venerandi Conven-tus Montis Sandi cum fuis Sigillis mihi optime notis te. quifuus Antonius Miloft Publicus Imperiaiis Notarius au. thenticavi , appofito folito mei Tabellionatus figno.
DEUS mifereatur noftri, & benedicat nobis.
Nos Joannes Jofephus S. R. I. Comes a VViidenftein Lib. Bar. de VVilpach, & Koltsdorflf , D. in Schaken. thurn , & Libboch S. C. M.Cubicularius Intimus, Adua-lis Confiliarius , Capitaneus in Uluftriftimo Principali Co. mitatu Goritiae , nec non Capitaneus , & Adminiftratot Gradifcas, & Aquilejae &c. Fidem facimus,& atteftamur fuprafcriptum Dominum Antonium Miloft efle Publicum Imperialem Notarium, cujus publicis, & authenticis Scri. pturis hic plena adhibetur fides, & uhique locorum me. fito adhibenda venir. In quorum fidem &o Goritise 9. Junii 1717.
(L.S.)
Cafparus Valentin^ig ^iBuarius juratus Cancellarice Nobilium.
O R D O
tradendis Coronis aureis, quje donantur a Capitu. tulo San&i Petri ex Legato Domini Comitis Alexan-dri Sfortiae ad Coronandas Imagines miracu/ofas Deiparas Virginis, & Jefuli llnigeniti Filii fui fervatus etiam in folemni fecuta Coronatione Beatse Virginis Ecclefiae Mon. tis Santfti.
Admoneantur opportune Superiores Loci , feu Ecc/efiae in qua eft Imago , de hora , & tempore , quo facienda eft traditio , & impoiitio coronas; Canonicus cui derhan-datum eft hoc munus cum Notario Capituli fe conferat ad di&arn Ecclefiam, & convocatis Superioribus Loci in Sacrario , feu in Choro, prsefente , ac ftipulante Norario, & vocatis teftibus tradat illis, & confignet Coronam, fa-
Et ConvenUts Montis Sancii. 119
per illos obligatione de perpetuo retinenda diftacoro-na fupra caput Virginis juxta formam Iegati.
Deinde accenfis candelis fuper Altare , in quo fervatur Imago miraculofa per Artificem bene firmetur , & appli-cetur di&a corona in Capite Imaginis.
Quo fado genibus flexis devote cum cantu recitetur Hymnus Ave Maris Stella, & in fine dicantur vetfus fe-quentes
fr- Corona Aurea fuper Caput ejus.
j*. Coronafti eam Dotnine , & conflituifti fuper opera manuum tuarum.
O R E M U S.
FAmuIorum tuorum qusefuinus Domine delidis igno' fce , ut qui tibi placere de a&ibus noftris non va. lemus, Genitricis Filii tuiDomini noftri inrerceflione fai-vemur • Per eundem Dominum noftrum Jefum Chriftum Filium &c.
Qua dida immediate recitetur fine cantu Pfalmus De profundis &c- pro anima Legatoris , & in fine fequens oratio.
O R E M U S.
DEus venise largitor , & humanx falutis amator , quaefumus cfementiam tuam , ut animae noftri Be-nefadoris Alexandri, qui ex hoc feculo tranfiit, BeataMa» ria femper Virgine intercedente, ad perpetu^ beatitudinis confortium pervenire concedas . Per eundem Dominum jioftrum &c.
Formularium Inftrumenti exhibitum ab llluftriffimo » & Reverendiffimo Vaticano Capitulo S- Petri.
H 4	1 N
Hijioria Ecckfia,
IN NGMINE DOMINI A M E N.
PRsefenti publico Inftrumento cun<5lis ubique pateat evidenter , & notum iu , quod Anno &c. in mei Notarii publici , Teiliumque infrafcriptorum prsfentiaad haec omnia prsfens , & perfonaiiter exiiiens Iiiuftriffimus & Reverendiiiimus Dominus N. N. Canonicus Sacrofan-dae Bafilicas Principis Apoftolorum Almse Urbis, & abll-luftriftlmo , & Reverendiflimo Capitulo ejufdem Bafilic^e pro infrafcripto effe#u fpecialiter deputatus , qui ad for. mam pie diipofitionis bonx memorix Domini Alexandri Sfortia; Placentini vice, & nomine ejufdem Illuftrifljmi , & Reverendiflimi Capituii dat, donat , & concedit Bea. tiflimse Virgini N.N. Et pro ea N.N. praefenti , acce-ptanti, & recipienri tam pro fe quam &c. Coronain Au. ream ab eodem Iliuftriflimo Capiculo &c. & ad banc Ci-vitatem de mandato illius delatam , quse eft ponderis &c-Auri non cbmprehenCa Aurificis fadtura &c. ad effcdum cum ea coronandi Sacram lmaginem in Ecclefta &c- ad-hujufmodi finem , & effe&um delatam , & magna fide-lium multitudine populi utriufque fexus aftante , ficuti poftea coram eifdem coronata fuit, & proniiiit idemRN. 1'eque obligavit tam pro fe, quam pro ejus fuccefloribus eandern Coronam in Capit§ Beatiflima; Virginis femper , & in perpetuum retineri , & confervari facere omni me. iiori modo &c. Pro quibus omnibus obfervandis &c- obli-gavit fe , & fuos fucceffores. etiam in forma Camers Apo. ftoiic? cum folitis &c. Datum &c.
Poft didlo , Requiefcat in pace - fubmifla voce dicatur Tatcr Kojter , & Ave Maria &c- pro Capitulo , & Ca: nonicis Sandi Petri, & in fine.
Retribuere dignare Domine omnibus nobis bona faci-entibus propter nomen tuurn vitam aeternam. Amen-
C A-
Et Convgfftus Montis Sancll. 11 r
CAPUT DECJMUMTE RTltlM.
Dejcribitur feries totius apparatus Ecclefia Montis Sancii pv/tmiffi ad folemnem SanHct Dei Genitricis Coro-nationem.
I, Uandoquidem nil pulchrius, fplendidius nihil ef-fe poffit coram ccuiis Divinae xMajeftatis , quaE pqr fidem charitate formatam adoratur in terris, quam ipfius Ijcciefise Sandtas Dei in qua fpecialem fibi vendicac prsfentiam, congrua: difpofitionis apparatus . O. peras pretium proinde erat, ut quemadmodum Sands Dei Genitric/s gioriofiffimus coronationis triumphus fupremis exigebat pro rega/i fua dignitate honoribus cumulari : ita pariter condecens videbatur s ut facrofandia ejus Bafilica, & Stede.s divinarum Gratiarum congruenti Sacras fuppelSe. (fiilis, & fymbolico elogiorum micaret ornatu in hoc prae-fenti facrx folemnitatis, & I^titise odiiduo'.
II.	Omnium igitur primo : ante ingreffum , & Valvas hujus Ecclefi^ profpiciebatur in altum fublata infignis ar cbite<Sur£ Porta Triumphalis, in cujus fummitate locata confiftebat in curru exaltationis Divinum in brachio dex-tero geftans Filiolum Virgo Beatiffima redimita coronis , variifque e/egantis pennicilli coloribus, & fplendoribus ir-radiata , hancque tribus adlam columbis velati fymbolis puriffim^ maternitatis prsecedebat Angelus tuba gloriam ejus , & famam perfonans, adjedlo Lemmate
CGRQNATA TRItJMPHAT.
Sap. 4« fubterque legebatur fcriptum fequens Chronogra. phicum.
saCratVs Coronat^ Delpar? trl VMphVs.
III.	Aliquantuium infra fuper epiftyiiis hinc, & hincdi-ftributis adftabant quatuor principaies Prophetae adaptato quifque facrx hiftori^ texru alludens zd coronationem, & naerira Virginis MARfy£, fub quoruai dextero latere ftan-
res
122 Hidoria Ecclejijz,
tes quoque cernebantur Summus Pontifex , Vaticanum , & Religio Seraphica: Siniilra vero Carolus Sextus impc rator, item Carolus Archidux Auftri§, qui Sacrum hunc Montem cur§,& vigilantiae Fratrum Minorum concredidit , & Civitas Goritieniis cum luis refptdivis Elogiis ( de qui. bus paulo infra ) unumquodque optime ad rem, & perfo-nas ipfas faciens . In fuperliminari praeterea ejufdem port? Lemmatis ioco fequens a duobus Angelis fuftentabatur Cro nographicum.
/nDYLgentla pLenarfa saCraoCtlDVanaCeLebrltateCoronat^ Cocll Reglnas.
IV.	Ad extremas praeterea partesejusdem triumphalisMa« chinse fuper aliis diftinAis epiiiyliisinnixx, repradentaban-tur quatuor Orbis parres Coronas , & fceptra Regnorum demiiiflirna apotheoii Magnae Ccelorum Regifis ctferentes. Has ft/pabant Angeii duo gioriofa Vexilia jgeftanrcs , in quorum uno Jateris nempe dextri Chronographicum hoc legebatur Epiphonema:
ECCe refVglYM aDed, Venlte:
in a/tero autem: HVIC Vlrglnl Chrlftl parentl honoreM Date.
Ad artificiofam denique hujufmodi Machinse bafim fuR fixa erat haec fubfcriptio. Porta triumphalis ante Sandi-montani Templi frontifpicium erecta Anno MDCCXVII. Sexta Junii , quo portentofa imago Virginis una cum Di. vino Fiiio ad normam Vaticani ritus folemniflime fuit Co-ronata Goritiae.
V.	Exteriorfimiliter ficut, & interiorprxmemoratse Eccle fiae ornatus fingularem quamdam undequaque fpirabat ma gnificentiam, & venuftatem. Parietes ejus atque interme-dix collatera/es co/umnae inftrutftae erant fymbolis ovalis figurae in teladepidis Marianae gloriaeconnotativis . Nume-rabantur hsc triginta fex cum refpedivis lemmatibus , & verfibus ad eumdemfinemeleganter accommodatis. Totum demum facrofandum Delubrum undique aulzis pretiofis , a/iave poflibili Ecciefiaftica fuppelkdili veftiebatur, mirum-que in nx)dum refu'gebat : tacitis hic a/iis ad cumdemor-natum minutatim pertinentibus pompok potiffimum illu-
mi.
Et Conventus Montis SanBi. 11 $
minatione ducentarum, & octoginta quatuor candeiarum , non comprehenfis quadraginta gravioris ponderis ad cul-tum folius Virgine» Ara; , & Capeliae fpeciaiiter deputa-tis , neque aliis piuribus, quse ad celebrationem Miffarum, & divinorum Officiorum minifierium ordinabantur.
VI. Extra hanc ipfam Sacram ^£diculam pannis feri-ceis auro , & argento contextis ami&am , aliove cetero. quin prasdiviti decore ekornatam ad dextrum videlicet ejus, & contiguum Sanduarii latus paratus videbatur Thronus, & Faidiftorium cum pendeme Baldaehino pro coronarore Antiftite cum hoc appenfo fummsegratitudinis ergo aCon-ventu Montis Sandi Elogio.
ANTISTITEM
Georgium Francifcum Xaverium de Marotti quem Liburnia genuit afl ad capefcenda quasque grandia
Urbis , & Orbis hic lege MAKIANM Yiator Ibi Ille
omnemartem virtuti ve6ligalem efficere, acceptam Iucem,ica diffundere in ceteros, ut in fe nonmi nuere,fed aug^re videatur 5 altiffime addidicit Ibi
ad Infulas,& Tiaras no inceffit,fed volavit, alas,quas setas necdumformarepoterat Morum gravitas t
Vitas Gandor Virtutum Charites perfe&iiTmas eflformavere
Inds
124 Hijloria Ecekfy ,
Inde ut Urbe Sandla Mitratus Gonfecratus dignis Latio,vel aureo %culo dotibus
ornatus , ut SacratiffimasTriadis vices agat ad Montem Saa&um
deftinatur . Hsec namque in Ccelis gloriofiffime coronat
MARIAM
ille in terris In Monte San£lo Sexta Junii qua Sacerdos, Epifcopus , Praspofitus creatus Eamdem ( obftupefce myfterium . ) Solemniffime meruit Coronare. Immortalitate itaque llluftriffime , & Reverendiffime Prasful donetur dextera Tua t Tantam digna coronare Reginam . Indubie hanc tibi gloriam eoeleftes invi-derent Spiritus, fi terris invidia excederepoffet.
Interim Sexta Junii n	qux
Et Conventus Montis Santii. 125
quae Tibi ad falutem hucufque extitit, ut fit etiam fed nonnifi poft faeculum Tuas in Coelis Coronationis Prseco
DeVoVet CoetVs Montis Sanfti
VIT. Collatcraks denique januse ejuCdem Ecclefix tegc-bantur afforis triumphalibus valvis minoris quidem molis materialis , (ed non jam virtutis , & artis . Super unam. quamque illarum pofitum erat Symbolum unum indaftrio. fa piiflorismanu adumbratum, in quorum primo quod ref • piciebat ad Orientem , & Pagum Gargarenfem ubi na tales fuos traxit Urfula Ferlingoinizza Mariani oraculiNun• tia artificiofa hsc ad propofitum hiiloricleprsfentis ppelte valde appropriata carmina Iegebantur.
Ad Genitricem ^gni vocat armentaria Virgo
Vis Lac, aut Lanam} donat utrumvis Ovit. O Lac, 0 Lanam! qutd Ccelum ? Tcrra quid ultra (Imo quid ipje Deus gratius optet) habent ?
VIII.	In fecundo vero ad occidentem, & portamCon*
t?enrus col/ocaro videre erant fequentia.
Hic fore propitiam voce viva Virgo fpopondit ,
Quce venim genuit , nonnift vera prornit; Tu tamen huc veniens fors non potiere petitis Qyi fme corde petit, non fme corlfe redit.
IX.	Tandem in alio diftin&o Symbolo appenfo ad Ca-peilam San&i Patris Francifci in fummitate fcalarum tota feries myfteriofa? ejufdem opellse prafigurabatur his qua-
ruor verfibus .
Summus Apex Tbronus, defertum Iiegia faSium efi:
Mulcet Regina fulva corona caput. Quifquis eges, fidenter adi\ jlabit illa promiffss: Uf nuflus tmeat) rufiica Virgo monet.
X.
I 2.6
Hiftoria Ecclefi<e,
Porroad horum difti-chorum in-telligentiam Leftor bene-volus velit refleftere prl mo: Deipa-ram Virgine Montis San-ftidiftinftum hoc habere praedicatunj, quod fitDne-monibus ter-ribilis, unico iiquidem hic e corpufculo integra illo-rum fugata eftlegio, ut votivum in-tertot, acta-ta in Sacra ejus Capel-la exhibet appenfam a-nathema.Je-cundo, quod Urfu/a fit nomen dimi-nurivum ab Urfa : liCUt parvulus ur-fus, urfulus dicitur. Ter-rwrquod Ur-fa minor, vel Urfuk , & Capella fint fydera &c«
X. Paucifque bsc otnnia irerum Marianus Vates com> pieditur , dum inregrum Ioci Sandi hujus , & locatz Divins Marernitatis encomiocum fylabum operofis hifce verisbus .perftrinxic,
f Quaefitum Primum
Cur nunquam hic oritur infefli cauda Draconis?
Reipondet.
Dum venit urfa minor , nigra capella fugit.
Qusefitum Secundum.
Infenfs fugiunt cur Montem Daemona Sanclum ?
Refpondet
Dum Uffula pafcit oves , a Grege lupus abit.
C A-
Et Conventus Moitiis Sanfti. i z j
GAPUT DECIMUMQUARTUM
Exponzwtur Elogia, qitd affixa cernebantur occafione hujufmodi Sokmnitatis.
AD portani: itaque fcalarum immsdiate ante introi-tum ad ipfum Ccemeterium pofitum erat Quadrum fat amplurn compledens primum Eiogium, quo devoti Pe-regrini invitabantur ad fupra jam defcriptar» coronationis ceiebritatem hujus tenoris-
Firma Viator greffiim
Patriam aggrcffurus in terra E qua
propior pateat ad aflra via San6la efl, errare non poteft Tuus
quetn Iiquifte putabas , Incolatus
Exile e/l Exilium, fi non Exitium ,
ibi
Tu§ mentisfint iedes, ubiMatriseft fedes fi Filius es, Domi es. Libera te a calceamentis demifix Mentis Liberius iturus in alta ,
128 HiflOfia Ecclefia
ut terrenis nudatus affe&ibus graviflimo animas negotio ferius occurras. Visparticeps effe glori<j Coronad? Matris* Accede ut Filius (Seryi enim anathemata ferant, non Diademata ) ut & tu a\iquando a Matre , & Filio merearis Coronari
AsCcnDe pcregrlne ! expeCtat te Vlrgo Mater.
Ad pedes dein graduum prope Capellam fecundam in defcendendo aliud extabat Elogium, cujus tenore Mariani Viatores falutabantur , fimulque difponebantur ad confe-quendos Cceleftium gratiarum thefauros.
A V E f Mariane Viator
Votorum tuorum metam attigifti imo Juftitise, & San6litatis apicem , dum comitibus pietate, & devotione MONTEM SANCTUM
non ut fpeculator fcd ut San<5titatis Zelotes confcenderis. Certe fides docet
cuin
EtConventus MontisSan&i. 119
cum San&o Sanclum fieri. Quidni in Monte San&o in quo Deo beneplacitum eft habitare , utquiSanduseft, San6lificetur adhuc & qui non eft fiat. Sandum te fore ambigas? abfit
Pulchritudo Juftitiae Mons San&us. Teftatur Propheta non nifi Dulcedinem, imo lac, & mel ftillat. Quibus guftatis utique fciet reprobare malum , & eligere bonum quid Sandius? Te nunc pro tunc ad hunc Montem Sanc5lum ante centum feptuaginta o6to annos
ipfaCoeli, Terraeque Regina ( dum Urfulae Ferligoiniz^ comparens
dixerit ut hic petat gratias ) folemniilime invitavit. Quaris caufalem? Lcva in circuitu oculos tuos, & vide,
I	pm-
1ITtftoria Ecckfa
omnesifticongregati funt, & vencrunt, ut celebnent diem folemnitatisqus. Liodt ento atnte ficcuk irm Coronata triurnphct
F 1 L I U S
Deus Deorurn Dominus c	etiam
iii Monte San^o hodie coronatam habere voluit , qua Matri duplicandos honores decrevit. Afcende igitur In hatic Regiam Te jam Cceleftes Miniftri cxpedant . Cave ne oculos tantx M ajeftatis offendas. Excute pukcrcs dc pedibus tuis, & vide fi via imqmtatis in te eft. Coronatio Regirce San£fcorum Jureexigit Miniftros,& fpe&atoresSan&os Omnia prxeftare poteris Fac ergo Coronaberis
Ad dexrcmm fuGGefiive Iatus e>ufdem Port? triumpha-lis Summo Pontifici Clem€nti undecimo feguens confecra. tum proftabat
„ y-. ■ -7> t ^iiJ aotoouwtynoiiiAVda
ELO-
Et Conventus bAontis Sanfti. 131
ELOGIUM T I B I F O "N T I F E X
ufque, & ufque maxime Petri quos fpondes auguramur annos. Dignus tantum, & amplius vivere , & hinc ut candide dicam ALBANUS es, Mauros Odis Urbinas es, vel ideo (Jrbanus Incarnatus Nofler Scraphim a
Matre }oannes audiit , Francifcus a Patre utrumque InOrbem^ Sc Urbem tulifli nomen quid me prohibet Te Seraphim dicere. Joannes Francifcus Affifias Minor Clericus efto maximi Sacerdotis! Tu proinde Pontifex Maxime fove , Sc fave Minoribus O Clemens pia Clemente fervato Maria Pontifex ifte
l 2	O
Hiftoria Ecclefy , .
O Plenipotentiaria thefaurorum Dei pailini auro Te redimit! redde viciflim CLeMentl XI foLVenDo es.
Ad finiftrum autem diftarum valvarum fequebatur aliud Carolo Tertio Hifpaniarum Regi, & Sexto Romanorum Imperatorii Auguftiffimo dedicatum cujus fenfum fubne&i-mus.	-
carolo bis tee.tio quia sexto
Alteri Quinto Suppari primo Nulli Secundo Imperatori, Monarchae, Regi Romano, CathoJico, Apoftolico Gloriofiffimo Auguftiffimo, Optimo Orientis Hefpero Occidentis Phofphoro Europei blandimento Decoris Exotico Afia; terrori Uni propemodum Famae negotio HujusExcelfiSaduariiCelfiffimoDomino ob prodigiofam noftram Gratiaru Matre Aureis cum Filio Coronis Vaticano ritu inauguratam demififfima reverentia
tlbl C$farl perennlter aVgVfto DlCant Mlnores ,
&
applaudunt
Anno
Et Conventus Montis SanBi. 11 $
Anno qVo
prseCeptore eVgenlo aLba grseCa Latlne DlDIClt , & eCCLesIs aLbo Inferta eft. His parirer acceflerunt quatuor alia per ordinem diftri-buta Elogia Caroli nempe Archiducis Auftrise, Uluftriflimi, & Reverendiflimi Vaticani Capituli Sandi Petri : Inclyti Comitatus Goritienlis, & Seraphicg Reiigionis.
Elogium Caroli Archiducis-Auflriae C A R O L O Auftrias quondam Archi-duci, & Luci Mariani partem trophasi ex debito Sacratnus Felicem vel in cinere Principem cujus in Dominio Univerfi Domina Gratiarum fibi elegit Sedem . O Te felicem Locatricem pientiffime Carole, qui fterilem fuodum tam folicit^Cultrici meliorandum elocafti, quem Marianorum clientum myriades affatim, &perpetim colunt, beneficiorum imbribus
Ex CONDICTO
permlfum hinc
I 2	Se-
^ Hoc An-no 16. Au-guf. ut di-ftam cap.i i. num.i^Bel-gradum a Turcharum tyrannide C?faris Ar-mis vindica-tum, &. Ec-clefiae Ro-manae refti-tutum .
134- Hiftoria Ecclefc ,
Secundo jam Saeculo in excelfo hoc Sacri Montis jugo juges vernant gratiarum flores fruclus innumeros ubertim afferentes
Re6le proin conje6lura verimus Magnam hanc Gratiarum Matrem, qug in Tim hodie Ditione indicibili jubilo innumero infpe6lante populo Coronatur comparticipe accidentalisglori^ Te fu turu
quippe
qui coronandx Sedem Virgini Tua munificentia mutuafti Auguftiflime Domus Tuae non fide, fed Religione Minores pofuere.
Elogi um
IlluftriffiiBi, ac Reverendiffimi Vaticani
Capituli
TIBIOMNIMODISILLUSTRISSIMO
Vaticani Capitulo Laudes debemus, & gratias Biennium inter noftra in Provincia bis Virginem Coronafti.
Tu
Et Conventus bAontis Sanfti. 135
Tu canoniaes, cui Papa Epifcopus
fatis , & abunde dixi Tuo datum eft arbitratui ex alto decernere
aureis mereatur coronis infigniri. Tu facultatem tribuit CatharinaCoronas reddet utrimque vices , hinc Deus inde
parens fi quoties Yirginem Coronafti toties
a Yirgine Coroneris Obryzo perfufa imbre a Tua propemodum gloria
Caput habes , quod Mundo fuccollat infinitis quafi coronis ferendo eft . Retribuere dignare Domina Tibi, nobifque tanta facientibus,
qux
MARIANA 1CON
qua
Thaumaturga Prodigiorum
opprimeris Erro
I 4	poft
136 Hidoria Ecclejijz,
poftmortalem diu feliciterq-, protra<5tam vitam asternam ConferYa VatlCanVM Delpara.
Elogium
Comitatus Goritienfis EXCELSI COMITATUS GORITIEN SIS Inclyti Status, & Ordines congratulamur Vobis de veftra,noftraque
Deipara
a Deo pr^fervata a Vobis confervata Nobilitas, & JBvum Veftro de Primatu contendunt Magnu illud human^ celfitudinis prodigiu Julius Caefar fuum Te fibi forum elegit ter geminam Charitum Iprx univerfis, quibus Dominabatur mundi plagis fuo Te nomine dignatus, & incolatu. Si tantus Orbis, & Urbis Arbiter SepticoIIi Dominae Te
potiorem habuit
non
Et Conventns Montls SanBi. 117
non eft cui amplius compareris Nulli re6te comitatui cedes! quippe
qui tot clari Sanguinis S. R.I. Comitibus
abundas. Bis plane comites, quia comes Barones
non tam liberi , quarn liberales Comes in Matrem Liberales in Fratres Benigniilimi Patres Propeniiffimi in Dominam in Servos profufi. Vos
Sacri Montis hujus culmen, & colurnen Veflra pietate, Sc munificentia
altius evexiftis. Sanctuarii devotionem exemplo propagaftis manutenentiam largitate ita fulgore virtutum ut claritate natalium populo pr^lucentes Pergite Patriae Patres fovere Fratres Qui pro VobisFiliis vigijantapudMatrem,
Quas
Va
rj8 Hiftoria Ecclefia,
Vere Mater, gLorla , faLVs patrla , Sc a DVoCata eft.
Elogium
Religionis Seraphic^ HOS QLlISQUISOFFENDIS APICES cilium in arcum age! fpreto jam argento tra6lant Minores Aurum: Sc quibus coronati prohibentur coronas ambiunt. Sufpende Viator Scandalutn caye, dicas: O malarn rem! Hi quipp^ in ima fefe dejedi Summ^ Genitricis gloriam toto marte promovent ut unum eis diceres Mariae glorias negotium , Abfit invidia Matrem in Filio, in Matre Filium contra torrentes tutati funt , fequentur impofterum quae
eos ante , Sc fecula immaculata fuit
Iilos
EtConventus MontisSan&i. 139
lllos per & fascula immaculata firmata e(t. Hinc
quia maxima femper Regina fuit, & nuoquam ( licet fe Anciliam dixerit ) alteri Domino ferviit a Servis fuisMinoribus, qui pro ejus gloria certantes V iclores Non femel evaierunt iterum coronatur DeYoVerVnt fe CappeLLanl Mlnores.
Alia denique getnina E\og',a pro Peregrinis e Ioco San-do ifto , & fede Divinarum gratiarum , Marijeque Co. ronationis difcefluris, quaeque pro monitorio , utilique eo. rum argumento apprime confonabant, expofita erant . U-num juxta Capellam ejufdem San&i Patris , aliud ad prs* didarum fcalarum iimina , quorum tenorem hic fubjici. mus .
A NOBIS RECESSUKI Ad Vos redite Viatores.
Fru6lum quemin hoc Sancluario legiftis hic iterum le<5turi. Duo vos oportet facere; hincdomu ir e,& hinc nunquam recedere-, non vecordes hinc abituri ,
hic
140 Hiftoria Eeclefy ,
hic fi corda llneritis. Et nunquid Tota vobisad gratia cotnpofita videbatur
Gratiarum Mater? Noliteimmaculatamejuspulchritudinem in rugas cogere per peccati diformitatem. Haec Superna, & Suprema Domina terribilis ut caftrorum acies ordinata tutabitur Vos a Legionibus inferis; fi fuperis Legibus obaudientes fueritis ab ea tamenoffenfa non defendemini. Semper hic proftant gratix, ni obftent demerita. Reddite-fi-accepiftis! fin minus redite! Ite
Benedidi a Matre a Filio audituri: Venite BenedicSli! Spe6tabiliffimi MARLE Triumphi Admiratores fuiftis, &Teftesin via, majora videbitis in Patria , qVanPo Goronata Magls propInqVe CernetVr.
Tenor
Et Conventus bAontis Sanfti. 141
Tenor alterius ad eosdem Feregrinos abeuntes
SISTE PAHLISPER GRADUM
Mariane Yiator , Scito, non fatis effe San<5ium ex
Monte Sanclo
difcedere Juftus judex perfeveranti duntaxat ufque in finem Dare coram glorix decrevit quare hinc totus ne migres Cox hic pro anathemate linque , nec tamen vel vecors, vel excorsabiturus. Patre fuperni gaudii praguftati in terris, cujus pulchritudineCoeligloriantur
Dum
totius univerfi Reginam dudum in Coelis Coronatam H I C
intuitus es iterum coronari. Sofpes itaque ad Te, Tuoique redi, Sc fi tu aliquando coronari defideras,
efto
i^i .. Hiftoria Ecclefid,
eflo fidelis ufgue ad mortem, ^ r - Tesftime certa , Manam femper mvoca , Qole , & venerare, & non deerit tibi corona glorras, quia Deus omnia nos habere voluit per Mariam . reCtDIto ItaqVe ple peregtlne In VlaM paCIs, didbiohb
OTL)... -i
C A-
Et Conwntm Montis Sdiifti. 143 CAPUT DEdlMOMQpINTUM.
Symbolicus etiam apparatus Sanftuarii , 0 Ecchjta proponitur.
TRiginta fex ut fupra in antecedenti capite innuimus fub num. 5- nomerabanrjjtr Syinboknd ornatumSan-duartt , & Eecieii? Moatis Sandi occafione hujus Sacrae Solemnitatis, & triumphalis laetitiae hinc inde expofita , de quibus hic agendum reftat, & per ©rdinem proponen« tur , cum fuis lemmatibus, 8c verfibus. Itaque fit.
L E M M A
Faciefaue fupra Coronam i/tuream. Exod. 2$. Depi<2a fuit inSanduario Tempii cum -aurea circumcir-ca corotja Arca Teftamenti per quam praefigurabatur Bea. tiflima Virgo Coronata Montis Sandi cum fuis verfibus. Te contra, & Ratum tonfpdrant agmina Tracuml Da tecum ftamus fosderis arca! manus
L E M M„ A IL
jrnzuQ : ihnouin	\ ' - ' '. ' ^ibsM
Facks ei Coronam aurecHam. Exod. 30. In hoc fymbob fecundo pidum oftenditur Aitare incen-f» circumdatum aurea corona, per quod ex San&is Patri-bus datut inteiiigi Mater Sandiflima veiut an/matum jp. fius Al tiflimi Altarecum hac allufione ^arminica ad ejufdesi coronarionem.
Altareincenfufr faflw es, quint) -& hoflia myjles Scilicet ham Aram pima Corona dscet:
LEM-
144 Hiftoria Ecclefi%
TIH/ 3
•• ■'rfV.rv-' IJtI- ■
Omnes fstientes venite ad aquas . Uaix 55.
In florido quodain vireto atque fonte aquse litnpidas re-pr^fentabatur MARIAVirgo facerrimus omnium gratiarum fons hifce metris.
O qualis unda replet regalem limpida concbam, Saucic Cerve cito currito ! fervat aqua.
L E M M A IV.
■ /	JL \	IV. q
Coronata triumphat. Sap.4.
Maria Virgo Regali cin&aCorona, & fceptro Mundi s Mortis, & Doemonis triumphatrix apparet/ & denotatur per fequens diftichon'
D<emoms, (3 Mundi, ac)Mortis redimita triumpba? ■ Hinc fpes nojira viget /fit quoque firma falus •
L E M M A
y.
Fruflra bac pr<efente minatur.
Medius leonem inter & hydram aliave monflra po/itus erat homo viator cum periculo vitam amittendi '. Quamo. brem Coelellis nuntius ab alto advolans animabat eum, ma-nuque fignum Virginis in Zodiaco oftendens, innuere per hoc intendebat , quod mortalibus in periculis etiam pofitis non fit timendum , dum devoto mentis oculo Virgincm Deiparaxn contemplantur.
D ls T 1 C H O N.
En tutus pergit, fruftra quoque monjira mindtur, Preejcns Virgo, cui efi, non timct stlla mala.
-I	LEM.
Et Conventus Montis Santti. 145 L E M M A
Ntlfulgura terreant. Stat Cignus fub arbore lauri tempore quo coelum fu!mK na vibrat , fub cujus protedionis ramis immunis ab eo-rum idtibus praefervatur . Hierogliphicon hoc eft Virginit Mari* , fub cujus validiHimx procedionls pallio vivimus undequaque fecuri.
D 1 S T 1 C H O N.
Fulgura fi metuas Nati venerare Parentem, Hac tibi nam prafens fulmina nulla cadent.
L E M M A VII
Ex nivibus orta. In hoc fymbolo Mons magns proceritatis videfur, ficut & in ejus fummitate tedta nubibus palma ad inftar arboris collocata, & dum fuper ramis hujus Aquila quiefcit , a la« tere Montis, ejus fra£ta in terram iliabitur Luna, licque fit comparatio ad partam contra Turchas quinta Augufti An- AnnusuCo-no 1717. a Carolo VI. Caefare Augufto in fefto Divx Vir. jonationis, glnisad Nives yidloriam.
D J S T J C u 0 N.
Nott mirum (juod fraEia fleat fua cornua Luna
Nam Virgo ad Nives Ctffaris Arma tulit;	,
L e m m A
In Monte fahum te fac. Gen. cap-19. DumSodoma, & Gomonha arderent, & igne ccelefti
V*,;..	K	fce-
146 Hiftoria Ecckfne,
fcelerum ultoreconfummare decreverat Deus, oftendit An« gelus Loth Montem in quo ftlvaretur , .per quem myftice defcribitur Mons Sandus , in quo falus, & dona gratise MARliE Virginis affatim, & perpetim inveniuntur.
DlsTJCHON.
■ Ui ....... <.)<} :rn»;«i 370».ii'. ■,U' iJfliiiJ? 3fi..? .
Qtio fugies tantum , ut valeas vitare periclum, Hdc m Monte faJus Angelus ecce docet-
L E M M A IX.
QuceJibet Aurea. Horologium cum fua campanula, malleo, fph^ra, & in-dice pidum fignifica.bat nullam elfe horam, in qua non per» ciperetur fonus gratise, & Marianse prote&ionis.
DISTJCHON.
Uurea pro nobis dtrn pulfas qucelibet extat,
Pulfus namque tuus Numen, & Ajlra movetxS.
LEMMA
Ex boc Beatam rm dicent omnes generationes. Lucs cap. 1.
Beatiflimam Virginem in Throno glorix Pater ^Eternui coronat, Filius ampleditur, & Spiritus San&us eam fibi in Sponfam felegit; hinc meriro Beatam dicunt omnes ge-nerationes.
D I S T 1 C H O N.
O felix Virgo amfjexu digna Tonant/s, Et cui tota Trias trnpora facra tegit.
S&i
Et Conventus bAontis Sanfti. 147
L E M M A XI
Qui me non afpicit, errat. Stella Maris circundata Urfa Minore cujus miniflerio ISIaucleri navigium ventis committunt , & moderantur ; Symbolum eft Coronatae noftre Regins , qu» in procellofis Mundi fludibus clalflm illorum dirigit, qui ad eam filialfc ter recurrunt.
DISTICHO N.
Sint Nauclere tibi, qu<e percupis Ajlra Patront Una MARIA mthi fit Cynofura fatis..
L E M M A
XIL
/ v T\ f, p i ' 7
Trintim perfeflum.-Simukcm ttiim Montium reprefentantur Alvernise nem-pe, Montis Sandi, & Teriadenfis., qui cur? , &t vigilanti? Seraphice Religionis fingularl providentia commifli dignofcun* tur , & devotorum Peregrinorutn frequentia jugiter reco.
luntur •
DISTICHO N,
Montibus in SanSfis trlbus mkat Ordo Minorum Trinum hoc perfeEium Tu venerare pius~
L E M M A XIII.
Fecit mibi magna, qm potens eft. Luc§ cap. r. MARJ a fuper nubes a<fta a Sandiflima Triade ab exer. citu Angelorum famulantiunv in triumphum glorise Ccele-» flis deportatur.
DISTICHON.
lmpendh fe tota Trias, quo maxima fias, Regina s & Sponfa es , jtngele fletfe gentt*
K 2	L E M-
14.8 Hifloria EccJefq ,
L E M M A XIV-
Divma Nuntia Vach. Chriftus iratus conti& gcnus humanum apparet una Cum columba in roftro ramum olivse deferens, & per aerem vo« Jitans. Prgfigurabatur in hoc myfterio Regina Coelorum, & coeleftis columba puriratis , qux velur beata pacis nuntia placat divini Numinis iram.
D 1 s T / C H 0 N.
Cnr iDeus iratus nunc cletnens pandat amorem Nam Tu divhite Nuntia pacis ada.
L E M M A
XV.
Et pofuit Diadema in Capite ejus. Efther cap.3. Efther genuflexa coramRege Aftuero, Regio Diademate capiti impofito decoratur. Symbolum eft MARI£ Coeli » terr?que Reginse ab ipfo Altiffimp coronate.
DISTICHON.
Qute confors Kegni fa£!a ejl, conregnat amanti 3 Divifumque decus alter, & alter habet.
L E M M A
XVI.
Locus m quo ftas , terra Sanfla eft. Exod.cap.J. Exprimitur Mons Oreb, in cujus vertice Dominus olim Moyli in flamma ignis ardentis de medio Rubi apparuit , tx quo divinali fatfto alluditur appofite ad Montem hunc Sandum, in cujus cacumine Regina , & Domina totius univerfi apparere dignata fuk , ut difpcnfaret gratias.
Et Conventus Montis Sart fti. 155
DJSTICHON.
Hoc tn Monte Dei Sacro ntbm ardet amore. V<e tibi ft tanto frigus ab igne refew.
L E M M A
XVII.
Zku&vi vocem tuam, & bonoravi faciem tuam. Lib i.Reg 25.
Abigail provolutii ante Regem David ad Regale folium fubiimari meruit; MARI A autem , quia fe Ancillam AI, tiffimi efle profitebatur, Unigenitus Dei Filius eam fibiprae. elcgit in Matrem.
X> 1 S T 1 C H 0 N.
Omnipotens curo fermo iuus queat omnia Virgo lnterpone preces; Orbis, aut Orbus erit.
L E M M A -
XVIII.
moicma 1 fOUWF sbj uIRI&nC^OO ivtiii./lAM ;081
Vicaria Verli\ Manus cernebatur nubibus obdutfta, & calamo fuper ii. l>rum apertum innixa, per quam defignabatur manus ip-fa Virginis Sacratiifimas fideiiter confcnbentis in Libro vi. tse opera bona Marianorum clientum , & adveiuantium peregrinorum,
ivi lv; ...i D 1 S T 2 C H 0 N.
Ni/ timeant fati fatalia jura clientis
Virginis illa fuos exarat alma Jjolk.
JL i L JE M-3
150	Hiftotia Ecclefy ,
L E M M A
Annus Co-	^ tVetVr DoneG. patrls paCablt fVroreM
vonationis. In artificiofi Cujufdam viridarii fetnita Pavo tuetur parvu.
los fub alis in fympfegade a furore Patris videntis eos fibi diflimiles. Proprietas eft MARIyE, quse fub pailio miferi-cordlss fU9s degeneres per culparn a Iege divjna filios a ju. ftHTima Dei- indignafidrre- defetidTt3.
D1ST1CH & N.
' * ICJ tSII ifl . ■ ililti itiv.i spj:. JgUl v t i!ijiiliiu.)r| ■ lii,-
Vegenerem pudeat! vellem conformis haberi%
Et Matri, atque Batri, quis mihi utrumque dahit -
% Jr V V	*> A. X	\
, , Xr R M M.. A
Ornaverunt faciem tempUlcmonis aweis. 1. Macbab.4. Superficies Templi Salomonis eoronis aureis exornatade-notat MARIAM coronatam efle verum Templum Dei.
DISTICHOK.
•:! vr:'j; Of»i>5 *- "JO < VIJ-JUC-O ZU-JiU::- f ili ■■■■-■	MS.i.tf.
Prtiftra ihutfrplicar Skhmon -tHatm ade Coronas, Vkgmis m Tewtplo efi ma , fuperque fat/s-
LEMMA .. VI O XXft • G
Mdtt <ad. dexteram ejus.. Lib. 3. Reg.2. Rex Salomon fedens in Throno ftabar ad finiftram,dum Mater ejus Berfabea dexteram occupabat, fignificat M A-RIAM Virginem fedentem in Solio Ccelefti ad dexteram divini Filii.
M 3 J

Et Conventus bAontis Sanfti. 151
D I s T I C H O N.
Jiinc Mater dextram n&tiis tenet inde fmiflram Vel dextram fubeas , hic mediumque tenet
L E M M A XXII.
Requievit Arca. Gcnef. cap. 8. Arca Noe fuper Montes Armenis poft diluvium remanftt . Per hanc indicatur Beatiflima Virgo animata Arca Dei vi-ventis, unde prodivit falus totius, generis humani, obinde etiam in hoc Sacro Monte apparere, & confiftere placuit .
D IS T 1 C H 0 N.
Ecce vides mifere quam mundus mergitur omnis Jn San£h Monte bo£ jirca faiuth adeft-
LEMMA. XXIII.
Praparans Mantes in virtute tna. PTaf- 64. In hoc repraefentatur Salamia Angelica hierog/iphicis charaderibus infculpta in quadro Japidc divinitus a fieculis celata , & inventa ab operariis >. dum impa&o in eum li-gone pro fob aequando, & extruenda hac Mariana ^Ede operamimpenderent , ex quo arcano myfterio aperte col-iigitur, quod Mons. ifthic ab sererno a Deo praordinatus fitad magnificandam gloriam Sandif/ima» fuae Genitricis-
D I S T 1 C H O N.
Mons efi ifle meus\ in quo mey & faxa falutant, Litierafculpta manet, Udvena fatta canet..
K 4	LEM-
i $ 2, Hiftoria Ecclefia y
L E M M A
XXIV.
Veni : Coronaberis. Catit- cap 4.
Beatam Virginem micantibus rofis, & florum decorecir-cumvaliatam Spiritus Sanclus e Nube lucida eam velut di-Sedam Sponfam fuam invitat, dicens: Veni Coronaberis .
D 1 S T I C H O N.
FiJia Sponfa veni Trtadis cingenda corona,
Nam T?ater> & Natus SanSlus, & Ardor avet*
L E M M A
XXV.
Evolat immohitts. • Aquila duobus capitibus ptsdlta pet aera ferebatur . Hqc infignia Sacras Religionis Seraphicse firmiter apprehenfa re-curvis geftabat unguibus ', & ad verticetn Montis cujufdam duntaxat defilire conceffit. Quamobrem fuper dextero ejus capite loco Coronae expreflum Nomen JESU cernebatur, in finiftro vero MARI.Ji> In hoc fymbolo tatens argumentum perpuichre refertur ad Auguftiffimam Domum Auftriacam, quas inclyto flagrans amore erga Deiparag cuttum, & hono rem 5 hunc Sacrum Montem, & locum Fratribus Minoribus, SanAi Francifci pia munificeatia excolendum tradidit.
f	£> 1 S' T I C H O N .
.zoivlc ajiA "jj.upiiii"i»3	tmbflfioiha^scn b&^
Affefiu remanet, fugienfque Minoribus offert, Ut tnajor ex minmis cedat utriqut decor.
LEM.
Et Conventus Montis Sart fti. 155
L E M M A
XXVI.
Tropinquiora magis. In quadam peramaena valle Mons admodum prsecelfus capire fuper nubes emicabat , per quem metaphorice ex, plicabatur admirabilis celfitudo MARI^E elevata fuperom. -nes creaturas.
D 1 S T I C H O X'
"Altlor es (unfiU magis hinc tu lumina carpis Solem jufiitiee , fic decet effe probum.
L E M M A
XXVII.
Hic tutt.
Sub frondofae 'arboris Fraxin» umbra viatores plures quiefcebant , & quidem fecuri, & jndemnes ab omnifer-pentium lateralium cominus adftantium venenofo aiFIatu , & lethali morfu , ita fub ineffabili MARI^E tutela per timefcendum haud eft abtAverni furiis, & jnfernali Dracone»
D 1 s T I C II 0 K'
Hcec arbor vit<e ejl, 4fph , Bafilifce, Dracones Hine fugite > aut rurfus conteret illa caput»
L E M M A
XXVIII.
Hac lucente falus. In altiflima Turri Pharos apud ^gyptos alias di&apen. debat lucerna ardens, quse fplendore iuo navigantnm cur-fum regebat, ut adportum appeilerent, Figuraeft MARI^E. cujus gratias fulgore coUuftratx mortalium animx ad por-ma vitx, & falutis zternas fofpites feliciflime perducuntur.
K *	D /•
154 Hiftoria Ecclefi%
QISTIC&OH.
Nec Mare, nec venti > nec fluElus damna parabunt» CunElis viva Pbarus, quando MURIA nitet.
L E M M A
XXIX.
Duplici digna Corona. Fratres, & Sorores Magnae Confraternitatis Beatse Vir-ginis Montis San&i oculis , & animis in Deiparam Co ronatam intenti effinguntur , hancque ex iifdera duo pro-volutis in terram genibus venerantur , & offerunt coro--nam duodenario emicantium cordium numero inftru&am. Hoc Lemmate Sodaiitatis ejufdem Alumni accommodate circumfcribuntur, qui perpetuis temporibus pio devotionis affedu coronascordium fuorum eidem dicant, confecrantque.
d r s t i c h o
Aurea nunc Regina tibi efl donata corona ,
Cordibus ajl melius r tu redimita manes.	■
L E M M A
XXX.
Digniori.
Stabat depidum in mari conchilium cum inclufa mar garita pretiofa : huic proxima erat columba , & Sol in Ccelo, qui fuis radiis illuminabat coronam quamdam if Jabentem fuper idem conchilium • Per huncpifcem conno» tabatur Sanda Anna Mater MARI^E. Per margaritani Virgo Sacratiftima; per columbam SpirituslSandtus, &per Solem Dei Fjlius.
D I S T I C H 0 K. Quamvis fimMater , hanc vero cedo coronam , Nam iu digna Dti, non ego Mater eras.
LEM-
Et Conventus bAontis Sanfti. 155
L E M M A XXXJ.
DeCore eXIftet sMVLa foLTs	Annus
Plauftra triumphalia Solis, & Lunas ab equis sequaliter ronationis . a&a continet , quo argumento dantur intelJigi Sandliffi ma Nomina JESUS , & MARLE, quse fuis prasrogati-vis , & dotibiis fupernaturalibus Divini fui Filii Charifma-ta asmulatur.
D js T 1 C H 0 N.
Tu noEli praes Lucis qu«e Matev baberis E tenebris natos ducere Matris erit.
L E M M A XXXJL
hoC qVoD operlt nVtrlCat VMbra	Annus Co-
Venufta Ulmus patulis opaca ramis fub cujus umbra ronationis • nobiliflimse plantae virefcebant. AJIufio fit ad MARlAM, fub cujus umbra Materni patrocinii fascundae omnium vir-tittum plan ts florefcu n t.
D I $ T I C H 0 2$.
Plantula ne timeas '.Ulmus frondofa MARIA efl. Hujus namque reget ,fplendor, & umbra teget,
L E M M A XXXIIL
Genitrix prima Lucis.. Pingitur Aurora prima lucis fuz crepafcula in Orbem vibrans. MARIA revera aurora fuit confurgens pulchra ut Luna* eleda, ur Soi decujus Sacrariflimo utero egrefla eft Lux vera Chriftus JESUS Dominus Nofter. -,..:	D L
Hifioria Ecclejw^
D 1 S T 1 C H O N,
Aorora es, Prma Genitrh clarijftma Lucis , Qui fequitur te non ambulat in tenebris.
L E M M A XXXIV,
Dona popuhim meum, pro quo obfecro• Efthet cap. 7. In hoc exprefla videbatur Efther coram throno Regis Aflueri proftrata,;& impiorans vitam popuii fui . Simili-tudo eft MARiiE fuppiicantis Unigenitum fuum , ut dh .mittat, & tollat peccata mundi .
DISTICHON.
Tu fleEiendo pedem, fleffis pulcherrima Regern. Teutone ple£le tracem , pr<eferat illa facem.
L E M M A XXXV-
Faciet Dominus omnibus populis in Monte hec convfaium ,
Ifaiae cap. 25.
Rex Afluerus in delitioio viridario confiftens Magnates Imperii ad lautum , & folemne invitabat convivium . A» latere Regina Vafthi in Regio Paiatio paribus epulis fce-minas excepit; & ambo in capite menfse aflidentes con-fpiciebantur. Hac figura demonftratur Sacrum Convivium a Filio Dei, & San&iffima ejus Matre prseparatum inhoc Gratiarurn Monte devotis advenis in facris Coronationis ipfius folemniis.
D I S T I C H O m.
t: ■ \ ni f.iw'." > • '	Bi-rihq mo"oA .70'' r
Ccelicoltf invitant, cibaria lauta miniftrant. Hac dape poffe frui , cura fit una tui .
LEM-
Et Cowentas Montis Santti. 157
L E M M A.	«IVnnurus
•V"V" V\7T	Lucanias
A A A V JL.	Promonto-
rium ita di-
Sic omnibus , ac fuis diftribuit'	nuro^Navis
Extenfum detegebatur Mare magnum, e quo nubesaquis jEneseguber-foecundata afcendebat placide , & velut in pluvias argen- natore , qui teas refolvebatur . Hac myftica inventione MARI AM iom"° °P-denique Virginem efle immenfum Gratiarum Pelagum o- cum^Riiber-ftenditur, unde favores-, & dona cceleftia in devotos Clk naculo in entes mifericorditer dimanant , & rapido quodam coele- mare delafu.s ftium aquarum impetu in uberem M-ariopbilorum utilita- cum ad eam
tem dilawntur.	partem Lu-
canias adna-tafiTet, inqua
D 1 ST IC HON.	poftea Vclut
eonditafuit,
O charum Pelagus ! me mergito dulce profundum . ab incolis Naufragus ejjc volo , vel Valinurus ero.
eft, & fpolia-
Soliloquium ad Virginem hifce Svmbolis nis'cadaver-adumbratum.	mare abje-
ftutu.Verunt
Tu ergo munifkentiflima VirgO iMa Domina es1, repara- mSt^pdb trtx vitar, & recuperatrix perditi Orbis a quatalia, actan- Ora illagra-ta derivarunt, & indres dimanant in mortales omnes gra- viflimapefte tise tufe dona argumentofis bifce eriam Symboiis prsefigura.^^^1^'^ ta. Tu inquam illa es, quas a Patre Fifium fufcepifti, cun. nitT,Pal!nu-difqufi Iiberaliter donafti, indeque Advocata peccatorum di- riManespla-ceris, atque tuo patrocinio mala fugantur, & bona univer- carent, Lu-fa , qu?de Aula Summi Regis prodeunt, mundo exhibes . cum ei fece-Quamobrem exaudi, &C confolare omries ad te clamantes runt',a?t. in hoc Solio cceleftium charifmatum Ciientes tuos, qui te um^^ve/ut bic cum tota Ecclefiae univerfitate identidem falutant dicen- vultSvetoni-tes: Et fpes noftra Salve . Cumque in hoc mundo nulla us tumukm detur falvatio, totam proinde aeternse falutis noftrse fpemin honorarium te, qux fola Regina es rn terra viventium, fitam efle una ln eodem voce confitemur. Probe namque de te dicitur illud Sapien ffoTin quo tis (1) Longitudodierum in dextera ejus ( hoc eft teternitas) eum poiue-& inftnijira ilttus divitirt, & ghria> feu seternitatis perfe runt.Virgi-G/oria tibi Dpmina.	lins Lib. (.
iEueidos,
^ O T	(O
E P I- Prov. c<ip. 3.
rj8 Hiftoria Ecclefia,
EPILOGUS.
Totius Operis ad Djvam Virginem Gratiarum Matrem Montis Sanfii*
JArn tandem ad Te Virgo Gtoriofiffima aeterni ilJius Principii, & beatilSmi Finis omnia compledentis ve-141 Principem, ac Summam Coelorum Reginatn , Ad Te Sandliffimam Genitricem incarnati Verbi,, quod in purif. fimo utero Tuo , ut eiTet Japis Angularis faciens utraque unum quadrari, circumfcribi , & nafci dignatum eft , Ad Te inquam fulgentiffimam Cynofuram adeo benigna Juce imbecillitati mentis me» in compilatione hujus Operis af. fufgefcentem ea qua par eft grati animi fignificatione fefe mea convertit Oratio, Tibique fiquidgloria, & honoreTuo dignum in co eiucubratum reperitur tanquam iJ/uminatrici, atque inexaufto Divinarum illuminationum Fonti proutTe Tuus piiffimus Andreas Cretenfis ( 1) nuncupavit totum ( 1 > prorfus acceptum refero. Orat, 2. d® Qui enim fieri poteft , ut infirmitas humani intelle&us & vilitas hominis ex humo fuam trahentisoriginem ad tam fubiimia myfteria, atqne ineffabilia encomia pro dignitate rua penetranda , & enodanda fufficiat? Si enimzeterni Pa. tris ut oftenfum eft » aemularis ab extra Omnipotentiam , & mifericordiam: Filii Unigeniti notionalem fcecunditatem, imaginem exprimis, & fapientiam : fubftantiaiis denique Amoris ab utroque procedentis bonitatem reprsefenras, qui inquam fieri poteft,, ut fufficiat? nuilatenus fane , ut uni-Jabio reftimonium perhibent Sandi Patres, quos inter Ag-> men ducit Magnum iliud Ecclefiae lumen, & Tloeologo» rum apex San&us Auguftinus (z) qui virginearum. prsero Serm.jj.4© gativarum Tuarum tradatum, difficillimum efte negotium Sandis. probe agnofcen^» Tequealioquens fic exdamavit: Quiddi-cam de Te pauper ingenio ? cum quidquid de 7> dixero , minor laus eji, quam dignitas Tua meretur . Quid nos tan. , tilli, quid aciione pufiUi in laudibus MAR J& referemus ? cum etft omnium noftrum membra verterentur m iinguas , eam lattdare fufficeret nullus. Altior Ccelo efl. , de qua lo.
qtu.
DQrmit^ Vifg.
( » )
Et Conventus Montis J1 anfti. 159
quhnttr : abyffo profundior, cui laudes dicere conamur.
Quare Divus Bernardus Sapientia rerum divinarum per celebris, Tuufque cultor inclytus magnificentie Tu§ celiitu dinem fimili modo perpendens, impoflibilitatem Te condi-gnecelebrandimellifluis his verbis expreflit: (3) Elevata efl ^ ^ > magmficentia Tua fuper Ccelos, & fuper omnem terram Serm.2. in glbria Tua , ita ut nec in Ccelo inveniatur creatura, cjti<e Salve Regi. tuarn digne laudare queat magniftcentiam , nec in ffrfa fit, qu<£ gloriam Tuam exprimere valeat . Nemo enim inventus eji dignus aperire Librum preerogativarum ftiarum , & di. gne jolvere feptem ftgnacula e]us. Pienitudinem gratite ; ^idventum Spiritus SanEli in Te ; Virtutis AttiJJmi obum-brationem; Verbi divini conceptionem; quod fme gravedine; gravida; fine dolore puerpera; Virgo pariter , & faecunda quis enarrabit ? Has, aliafve familiares Sandis Patribus in expJicando divinse Maternitatis Tuse opere difficultates ve. lut maximo omnium fasculorum negotio, quod omnipo tentia Dei ad extra pofl: Cbriftum operari potuit, utDcclor Seraphicus teflatur (4) ipfa ejl (inquit) qua majoremDeus ( 4 ) facere nonpoteft . Majorem Mundum poffet facere T>eus\ Ma- tn fpeculo forem Matrem qitam Matrern Dei non poteji faczreDeniAum B. Virg.c.io « Purpuratus Cherubin Petrus Damianus aita nlentis acieper. luftraflet eas ( 5 )' papcis ad Te fa#a apoftrophe eft comple- ^ 5 ^ xus*. Glorioja di5ia funt deTeCivitas Dei. Sedquidquidde Serm. 2. de Te a mortali bcmine dieititr, celjttudims Tu<e -meritis ncn Annunt. eequatur. Quam ertbn excellens gratia fuper ^ngelos elevat, ad e)us digne efferenda praconia humana fragilitas ncn af. pirat. Ideoque cum tota h\SC de Te fandi materia Divina potias efle videatur, appofite fubintrat Sanftus ( 6.)Bafilius ( 6 ) Seiencia; Archiepifcopus. Ut enim ( inquiens) facile noneft ik B-Deum noffe, aut e/cquijma exeorum numero ejl, qu<e fie- g" ri minimepofjunt : ftc magnum Deiparce Sacramentum omni ratione celftus eft, & Oratmne.
Ilujus argumentof? SanSos inter Patres digreffionis, & uunquam fat effahilis feriem Beatus Thomas de Villanova claudrt , qai dum dilfgentius caufas cur in Evangefio fertirn Satwdi Matthei immenfe, infiniteque Tu§ fileantur IicT&dts d VirgO"! !inveftigaflet, refpondit: f£ucmiam wejfabi-fis eft e'ps Magtiitudo, fatis fuit de ea dicere\de qua na. m efl' JEsUS,qui vocatur CHRIsTUs . Pufcherrimum far\e hoc o animara Arca Dei viventis, & Sandiffima No.
ftra
16 o Hiflona Ecclefy ,
ftra Sion, quam ipfetnec Alciftimus fundavit, panegyricura ad captum humanse infufficientiae eife poifet.
Quapropter fi o Clementifiima Domina aliquid minus Tua Majeftate Laude , atque honoriiicentia per decurfum hujus operis ki medium protuli, ficut omnino neceife eft , ut iis, qui de Te aliquid dicere aggrediuntur 9 contingat , prout paulo ante^ citatus Beatus Andreas Cretenfis optime advertit, Tu nihilominus qug Mater mifericordi? dicerispro ingenira Tibi liberalitate henigniffimam veniam largiri dL gnare , hocque devorifiima; voiuntatis rne§ penfum pari pie-tate fufcipito, fimutqueeffice, ut Iaudes ift$,»quibus promo* dulo tenuitatis mte ad glorificandam Sanftiffimi Nominis Tui potentiam, omnem conatum adhibui, mihi, omnibuf. que Te in loco Sando ifto.invocantibus, iint via fecuriffima ad fuperna gaudia, laudefque fine,fine manfuras, fint jucun. c C 7 ) diffimum iter , ut Sandus Hieronymus ( 7 ) dixit: ad vi-Affhw t dendum falutare Dei, Tuum nempt duhiffimum Filium , 1 ( 3 )' in quem omnes Laudes Tu? redundant Divo atteftante Ber. Serm. .4. fu- nardo.j (8) Quidquid in laudibus Matrisprofermus, id ad per MilTus Filium pertinet, & rurfus .: Cnm Filium bonoram.us , nos a gloria Matris non recedimus , .fimulque in vifione ejus vera, gennanaque Noftra feiicitas continetur.
Verum,.quia non eft fpeciofa iaus in ore peccatoris , fi-cut Tuus Te laudarurus loquebatur Anfelmus , humillime depofco, quatenus Tu Mater Divin.§ gratis fpecie Tua, & pulchritudine Tua ,..ob quam Supremo Numini ira reddita es admirabilis, ut tandem coeleftis Sponfus in fpeciofiffimum ' illud eruperit encomium .• (9) Quam pulchra es Amica mea, quampulchra? deforme hoc, impolitumque Opus manuum mearum exornes, ignitaque charitate Tua omniuin audien. tium, & legentium, qug in eo continentur, animos inflam. mes-
Fac o Virgo, ut m/fericordi§ Tua magnalia , portenta, & gratias quas incompto Iicet ftylo recenfui, & ab effufiffi-ma pietatisTu? dulcedine affatim Clienres Tui in hac Sede gratiarum accipiunt, ita devote recolere, & contemplare in terris, ,ut purgato mentis oculo poft caliginofa hujus figculi difcrimina Faciem Tuam Gratiarum pleniffimam velut uni. cumdefideriorum meorum compiementum intueri merear in Ccelis, prout immenfa ilJa Tua Jtetus -charitate confequi fpero.
Ani-
Et Conventus bAontis Sanfti. 161
Animant me Cretenfis Antiftitis <3i&a qui de Te pronun. tiavit: Solct Sanftijfma, ut qua fsmper cft miinificentiflma tnaxima reddere pro minimis: animant, inquam , nam li minimum hoc calentibus votis tam inteliedus , quam vo-luntatis velut duo ininuta prompto , hilarique animo Tibi defero obfequium, confiJo omnino & ego maxima.eaque ampliflima fempitern^ beatitudinis munera mcritis Tuis, & patrocinio obtinenda.
Eja ergo ( alioquor Te verb's Seraphicis ftudiofiftimi Jaudatoris Tui Divi Bonaventurse) (10) Beatifftma Domi. ( 10 ) na MAB.IA ilhd exiguum munus, quod dat Ttbi pauper {."^J^ Amkus accipito placide. Te enimcum boc munufculo, cum hoc Opufculo, jalutationis Ttue faluto, Te genibus flexis , nunCupato. Te capite inclinato, Te corde, Te cre faluto , falutemque dico Ave M^Rl^t, opemqueTuam clementifttmamcum eodem Purpurato Pfalte amoris incendio exaeftuante ( n ) p^ imploro: Domina laudem meam ne defpexeris, & boc de. bitum Tibi Pfaherium digneris acceptare. Refpice volunta tem cordis meis, & affeftionem meatn fac Tibi bene placcn. tem ■ Proptera ad v fitandos fervos Tuos, ut Jub tegumen-to manus Ttiee ilUft confevventur . Hluminationem Spiri, tus Santfi per Te fufcipiant, & refrigerium contra cupi• ditatis dfhm.
Affulgefce quoque o Maris Stella fplendidiflima Juce.Tua faluberr/ma naufraganti Cymbas Chrifti fidelium, & devo» torum Tuorum , ita Te omnes fuppliciter deprecamur , ut veluti polaris Stelia unica naufraganrium confoJatio curfum vits noftr® dirigas , inque felicem porrum emenlis tam immenlls gloriae-encomiorumque Tuorum fpatiis intro-ducas , quandoquidem abfque clariflima virtutum Tuarum luce in proce/lofo hujus morralis vitae pelflgo nuilus profe-do nifi cum gravi falutjs difcrimine navigare , portumque beats illius P^trte tenere poteft, ut prsclare notat, & fe. rio cundos adhortatur Sandus Tuus Bernardinus Senenfis: ( 12 ) Oportet (ait) univerfosCbri(licolas inter flucius bu. ( I2 y )us foecu/i navigantes attendere hanc Maris Stelhm, qn<? Tom.4. fer. fupremo Cardini Deo proxima eft , & refpeBu ipfius exem- \h art. 1. pli curfum vit<e dirigere. Quod fi quis fecerit, non \aEiabb cap. 2. tur vana glorirf ventis, nec frangetur adverforupi fcopu/is, nec Scyllea voluptatum voragme abforbebstur , fed profpere veniet ad portum quietis <etern<s. Habeamns ergo Virpnem
/v t*t•
16 2. Htfloria Ecclefia
Jemper pr<e cculis tanquam lucidiflmam Stellam , cyufque-vrtutum lucem fequamur, habeamus velut limpidiffmum om. nis perfeFtionis fpecttlum , ut eam (tmulemur , falvi (ane , atque incolumes in bac vita nav'gabimut.
Qucm j-oiro in finem ad VoS nunc fidclesCoronataeRe-ginse Noftrs Clientes meum pro complemento devolvitur argumentum: Hoc ut effitaciter confequi valeatis, neceffum omnino eft , uc Virgineis laudum fertis, atque Angelicis. potifllmum faiutationibus , in quibus Frudus Ventris ejus Benedi<3us , Incarnatum nempe Verburn collaudatur per cxadam prsefertim mandatorum divinorum, iegumque San-Clidimi Patrocinii ipfius cui afciti eftis , & aggregari con-cupifcitis, neceflum inquam eft , ut prxftantiflSmas. eidem pertexatis coronas, iifdemque Sacratiffimum ipfius verticem exornetis, prout Divinus ipfemet per os. SapientisVosSpon. ( ii ) fus invitar, & provocat ( 13 ) dicens.: Audi fili , & ne Proverb. . « . dimittas Legem Matris me<e, ut addatur gratia capiti tuo, & torques colh tuo: feu ut legunt Aquila, & feptuaginta Interpretes : Coronam enim iharitum y feit gratiarum fufcipies tuo, vertici:. Ac Ct dicerer:. variis , nfque lingularibus Sarsdorum gratWs. coronaberis,
Ua enim coronatum fuilfe ceieberrimum illum jam per„ aila pcejiitentia Theophiium Marianarum iaudum pubii-r v cum in Tempfo Prceconem credidetim „ inteiiexiftis , de In Vcap. L. ^0 Hugo Cardinaiis de San$o Charo (14) ita fcripfit .. EccU' Qyanta bona conferat jugis memoria Beata Vbginii multa exempla manifefiant. De Theophilo converfo., fuper cujus tumulo inventa. efi Arbor folia pulcherrima habens, in qui. bus fcriptum erat attreii Litteris AVE MjLR . En ut hic eadem corona Salutationis Angelicrt, qua coronare con• fueverat Deiparam,. coronatus eflQuod clarius adhucapud Saiomonem idem divinus Spiritus ( 15 ) has, coronas Vir-( 15 > gini fanuilantibus comexendas proponit, dum ait:: Arripe Proverb. 4.. fflam (MARJAM intelligit piiffimus commentator Richar-num. S. jus ^ jg ) psrapfcraftice explicans verba Sacri textus ) Lft Voln ejufpue ffrvitium, & exaltabit te a temenJs ad cce/efiia , " h ' & glorificaieris ab ea, cum eam fueris amplexatus .. Da. bit^enim capiti tuo augumentagratiarum,, & Corona incly. ta proteget te , corona inquam ex. rofis charitatis , & pa. ticnti cC, ex hliis. captatis., ex violis ham litatis , & tcm-perantut prctcget te, qida per hanctriplkem virtutem ho.
mo
Et Conventus bAontis Sanfti. 163
wo ab foful tibus Drftnmum, & vitiorum protegitur.
Et quoniamTviemiriit Be-atus Amadeus (17) de hujufmo- ^ I7 ^ di coronis difserens',: Coronatur vtiam <inquit) Coronisom, Homil.6. de jmiww populorum ; 6" exuJtathne multorum promovetur , laud. Virg. felices Vos, fortunatofque hujusSandiffimx Matris Noilrse fervos, & filios arbitremini , fi Vos totos ejus obfequiis , cultuique addixeritis, & indies veluc admotis facibus magis accenfi variis pietatis aliarurnve virtutum exercitiis gratiiTr mam ei neftetis Goronam, quo fiet, ut asternam reporte. tis, quam ipfa cum di)e&i/fimo Fiiio -fuo omnibus pollice* tur, qui fideliter ufque in finem perfeveraverint iliis xterng veritatis verbis : ( 18) Efto fidelis ufque ad mcrtem, <&da- ^ i8 bo tibi coronam vitrt.	Apocal. cap,
EtTie longior fim, Aurese coronidis loco operi huicSan- 2. ver. 1. &o tuo Nomini dicato nobiliifimum illud Oziae Ifraelitici populi PrinCipis Impono elogium, qui utijudithx fortiffimx Heroinx MARIAM figurantis rerum geftarum gloriam cele-braturus concinit. . . (19)..... BenediFla es tufiliaaDo- ( 19 ) mino Deo excelfo pr<e omntbus mulierrbus ftiper terram .	m,>
Benediffus Dominus qiii creavit Coelum , & terram , qui 23' te direxit in vulnera capitis Principis mimicorum noftro-rum , quia hodie Nomen tuum ita magnifc-avk , ut non recedat )aus tua de ore hominum . ira ego ad Pedes Sa-cratiffima; Majeftatis tuae humiliter proftratus occino: Bene. dicfta tu a Deo tuo in omni tabernaculo Jacob , quoniam in omni gente qux audierit Nomen tuum magnificabitur fuper te Deus tuus Ifraei Filius tuus, in quem omnis gloria* honorqueituus refunditur .
Interim in hujufcefinceriffimce in tefiduciae publicamcon-teftationem liceat mihi, omnibufque te piecolentibus verb.:s illis, five amantiflimi tui Sponfi, live Spirituum iuperno-rum te contemplari anhelantium confidenter cotnpellare r: Revertere, revertere Sulamitis(Pacificanoftra pax, &cen-trum cordis noftri, jubilus, & gaudium fummum poft Deum, Isetitia, & exulratio noftra ) revertere, revertere, ut intuea-mur te, ofte-nde no1)isfacicm tuam ,ut una cum Sandiffi. ma Triade, qus te fuarum gratiarum, perfe&ionumqueom-nium ceu fuum templum, ac Triciinium inhabitando voluit efle compiementum nunquam intermorituris laudum prs-coniis te in seviterna illa beatitate ceiebremus.
Vere enim ut tuus ait Damianus; Summa ghria, acfe.
lici'as
164 Hiftoria Ecclefi%
C 20)
Vir_ Spala-teniis asque pietate ac profapia clarus , qui circa An-num 145)0, floruit.
Ucitas eft te vlderc, adhcerere Tibt, & in protefiionis iudt munimine cornmorari. Unde de te denique Marcus Maru. Jus modulatus eft (20)
Te gentes, populique omnes mirantur, & omnes
Te pariter Dhum turba vemendn^ ftupet. Namqtte tibi fmi/is facrarum nulia Dearum
Efje foteft, primi ftt licet illa Chori. Te cafti mores, humilis mens, geftus honeftus,
Et femper jacro peSius amore flagrans. Effecere quidem dignam, qitce fola maneres Perpetuum magni Numinis hofpitium.
Cui fitfempiternalaus, honor, &gloria perinfinitafecula fa^culorum. Amen.
F I N I S.