KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
Klasa 12 (4)
INDUSTRISKE SVOJINE
Izdan 1 januara 1933.
PATENTNI SPIS BR. 9367
Fränkl Mathias, Augsburg, Nemačka.
Postupak i uredjaj za rastavljanje plinovitih mješavina osobito zraka.
Dopunski patent uz osnovni patent broj 5399.
Prijava od 16 aprila 1930.	Važi od 1 januara 1932.
Najduže vreme trajanja do 3i avgusta 1942.
Upotreba zamjeničkog prestavljivog postupka u sabiračima hladnoće u svrhu zamjenjivanja hladnoće pri rastvaranju pri-novitih mješavina, donekle je smetana tom okolnosti, da ;se kod prestavljanja rastavm produkti mješaju sa privremenim punivom plinovite mješavine sabirača hladnoće i da se poradi toga ne mogu dobiti u sasma čistom stanju. Pa ako i ta mješavina prouz-ročuje samo 2—3% nečistoće, ipak je uslijed toga u takovim slučajevima, gđe se radi
0	osobitoj čistoći rastvorenih produkata, kao na pr. kod merkantilnog kisika, stavljen u pitanje rad po zamjeničnom postupku sa prestavljanjem u sabiračima hladnoće. Sem toga se želi, da se pojednostavi naprava na taj način, da bi se moglo upo-trebiti umjesto dva para sabirača hladnoće (jedan za mješavinu plina i rastvorene produkte lakog vrenja i jedan drugi par za rastvoreni produkat teškog vrenja), samo jedan par sabirača hladnoće.
Predmet pronalaska sačinjava ovđe neki postupak u svrhu, da se rastavili dio teškog vrenja, kod zraka dakle kisik, dobije ne-pomješan upotrebom zamjeničnog postupka sa prestavljanjem u sabiračima hladnoće
1	da se omogući rad sa samo jednim parom sabirača hladnoće.
U tu svrhu upotrebi se ovđe neka kombinacija zamjeničnog postupka sa prestavljanjem u nabiračima hladnoće i neprekidne zamjene hladnoće.
Naprava za izvedbu postupka sastoji se dakle prema tome samo još iz dva sabi-
rača hladnoće za mješavinu plinova i rastvoreni produkat lakog vrenja, i jednog cijevnog prctustrujnog zamjenjača hladnoće za mješavinu plina i rastvoreni produkat teškog vrenja.
Glavni dio plinovite mješavine (kc-d vaz-duha dakle 4/5) i sveukupni rastvorni produkat lakog vrenja (kod vazduha dakle dušik) kreće, se u sabiračima hladnoće a’ i a” p zamjeničkom postupku sa prestavljanjem, a manji dio (1/5) i rastvorni pirodu-kat teškog vrenja (kisik) nasuprotno u neprekidno djelujućem protistrujanju.
Neprekidno đjelujuća zamjena hladnoće prctivstrujjnjem ima, kako je to poznato, tu manu, da se u spravi protivstrujanja prikupi mraz iz sadržine na vodenoj pari i ugljišnoj kiselini plinovite mješavine, što se ne dešava kod zamjeničnog postupka sa prestavljanjem u sabiračima hladnoće, jer kod tog postupka preuzmu mraz opet ra> stvor ni produkti uslijed sublimacije.
U svrhu otklonjenja tog nedostatka prešlo se je ponovno na to, da se tokođer cijevni protustrujni zamjenjači hladnoće u-dese za prestavljanje tako, da se vodi plinovita mješavina po cijele dane kroz onaj prostor p-rotustrujne naprave, kojim je prolazio prethodno jedan od rastvornih produkata i obratno.
Na taj način može se i u spravama sa cijevnim protustrujanjem prenašati mraz iz plinovite mješavine na rastavljene produkte uslijed sublimacije.
Tipična oznaka pronalaska sastoji se sad
Din. 15
u tome, da se zamjenični postupak sa prestavljanjem u sabiračima hladnoće u svrhu zamjene hladnoće između veće.'? dijela plinovite mješavine i rastvornog produkta lahkog vrenja, spoji sa neprekidnom zamjenom hladnoće rastvornog produkta teškog vrenja i manjim dijelom plinovite mješavine bilo na poznati način kompresijom tekućeg kisika pod visokim tlakom, bilo pod niskim tlakom a u obim slučajevima upotrebom po sebi već poznatog sa pr.otustrujnim prestavljivim spravama u svrhu, da bi se ne samo dobio rastvorni produkat teškog vrenja u čistom stanju, a da se ne bi trebalo odreći zamjeničkog postupka sa prestavljanjem u sabiračima hladnoće, već da bi se izbeglo i sabiranje mraza u spravi za protustrujanje.
U priloženom nacrtu prikazana je šema-tično sprava za izvedbu postupka u jednom izvedbenom primjeru.
Ona se sastoji iz obih sabirača hladnoće a’ i a” za zamjenu hladnoće veće količine plinovite mješavine i rastvornog produkta lakog vrenja, iz lučilca d, pretstavljive naprave f za protustrujanje sa niskim tlakom i iz naprave g za protustrujanje sa visokim tlakom. Obe ove naprave za protustrujanje mogu se upotrebiti po izboru, bilo ona za rad sa niskim tlakom, bilo druga za rad sa visokim tlakom.
Večji dio plinovite mješavine uvađa se kroz prekretni ventil h’ kod k’ u sabirač hladnoće a’, preuzme u njemu hladnoću od željezne ,sadržine sabirača hladnoće te se vodi s provodnikom 1 u lučilac d, rastavi ovđe u svoje glavne sastavne dijelove a zatim se vodi produkat rastvaranja lakog vrenja pomoću sprovodnika 4 kroz sabirač hladnoće a” i ispusti kroz prekretni ventil h” kod m”, nakon što je ostavio svoju hladnoću u sabiraču hladnoće a”.
Nakon nekoliko minuta prestavi se i u-vede dotični dio plinovite mješavine kroz ventil h” kod k”, preuzme tamo hladnoću, koja je bila prethodno odana od rastvor-ncg produkta lakog vrenja željezu sabirača i vodi kroz vod 3 u lučilac, tamo se rastvori i rastvorni produkat lakog vrenja vodi sprovodnikom 2 kroz sabirač hladnoće a’ i odpusti kroz prekretni ventil h’ kod m’, nakon što je predao svoju hladnoću sabiraču hladnoće a’.
Manji dio plinovite mješavine dovađa se kod o sa nadtlakom od 3—4 at napravi f za protustrujanje, provede kroz njegovu spiralnu cijev 5 odzgora napram dolje i vodi sprovodnikom 5 u lučilac d gđe se rastvori.
Teško vrijeći dio rastvornih produkata prevađa se vodom 6 u tekućem stanju u napravi f za protustrujanje, u ovoj se upari i
zatim prevede u plinovitom stanju izvan špiralne cijevi s odozdo napram gore u svrhu izuzimanja kod t.
Po prilici jedanput dnevno prestavi se naprava za protustrujanje pomoću zamje-ničnog ventila у i zatim dovađa kroz jedan dan plinovita mješavina kod o, vodi izvan i oko špiralne cijevi s odozgora napram dole kroz napravu za protustrujanje i dovađa sprevodnikom 7 lučilcu d, dočim se za isto vrijeme rastvorni produkat teškog vrenja prevede iz lučilca d sprovodnikom 8 u napravu za protustrujanje, vodi unutar spiralne cijevi s odozdo naprau gore i izuzme kod t.
U takovim slučajevima, u kojima se produkat teškog vrenja, kao na pr. merkan-tilni kisik, stavlja u promet u visoko zguš-ćenom stanju u čeličnim bocama, uzme se u mjesto naprave za protustrujanje sa niskim tlakom takova sa visokim tlakom i duplom spiralnom cijevi g i prenaša sprovodnikom 5’ u tekućem stanju iz lučilca prevedeni kisik pomoću jedne pumpe p za tekućine na stap, protiv visokog tlaka punila čelične boce, na poznati način, u napravu za protustrujanje g. Istovremeno zgusti se jedan dio rastvorne plinovite mješavine na tlak iste visine, vodi kod o’ u napravu za protustrujanje i kroz potonju jednom od obih cijevi duple spiralne cijevi s’ odzgora napram dole, pri čemu se upari tekući kisik, prevede vazduh pod vi-s kim tlakom u tekuće stanje a zatim vodi sprovodnikom 6’ u lučilac.
Ta naprava za protustrujanje sa visokim tlakom uređena je i za dnevno prestavljanje, kako je to već opisano za rad sa napravom za protustrujanje sa niskim tlakom. K tome pripadaju još sprovodnici 7’, 8’ i zamjenični ventil, у’.
Pronalazak se odnaša:
1.	Na kombinaciju zamjeničnog rada sabirača hladnoće na poznati način izmjene hladnoće između većeg dijela vazduha, koji se rastavlja i dušika sa kontinualnim izmjenjivanjem hladnoće u tako zvanim sabiračima hladnoće sa protustrujanjem po sistemu cijevi, za izmjenu hladnoće između manjeg dijela vazduha i kisika.
2.	Na kombinaciju zamjeničnog rada sabirača hladnoće na poznati način između hladnoće kontinualnim izmjenjivanjem hladnoće sa protustrujanjem.
3.	Na kombinaciju zamjeničnog rada sabirača hladnoće sa poznatim postupkom po kojem se upotrebljava protustrujač sa duplom cijevi za visoki tlak i jedna teku-ćinska pumpa sa klipom.
Patentni zahtjevi:
1.	Postupak za rastvaranje plinovitih mje-
ršavina, napose vazduha, upotrebom sabirača hladnoće u prestavljivem zamjeničnom radu za zamjenu hladnoće između rastavljenog produkta i plinovite mješavine prema osnovnom patentu br. 5399 naznačen time, što se vrši samo zamjena hladnoće između većeg dijela plinovite mješavine i rastavljenim produktom lakog vrenja u sabiračima hladnoće, napram tome se vrši zamjena hladnoće između rastvorenog produkta teškog vrenja i manjeg dijela plinovite mješavine u kontinualno dejstvujućim zamjenjačima hladnoće u svrhu, da bi se dobio rastvoreni produkat teškog vrenja u čistom stanju, a da se ne bi trebalo odreći postupka prestavljivog zamjeničnog rada u sabiračima hladnoće.
2.	Postupak po zahtevu 1, naznačen time, što se u kontinualno dejstvujućem sa-
biraču hladnoće, na po sebi već poznati način, luči od rastvorenog stupa rastavljeni tekući produkat teškog vrenja uz istovremeno utekućenje u obliku plina u za-mjenjač hladnoće uvedene plinovite mješavine.
3.	Postupak po zahtjevima 1 i 2, naznačen time, što se komprimira od rastvorenog stupa lučeni tekući rastvoreni produkat teškog vrenja na po sebi već poznati način pomoću tekućinske pumpe.
4.	Postupak po zahtjevima 1—3, naznačen time, što se na po sebi već poznati način u kontinualno dejstvujućem zamjenja-ču hladnoće zamjene međusobno na neKo vrijeme putevi plinovite mješavine i rastvorenog produkta teškog vrenja u svrhu, da bi se izbeglo otaloživanje mraza.
Ad patent' broj9367.
Јл"	j к"
—i/i}—^ —I^i}^—'
\ A r--Ö/'O---
;