».l < Q U^STIONES PR INCIPALIORES POLEMICO - DOOMATICO - THEOLOGICJE D E \ SACRA SCR1PTURA TRADITIONIBUS, DUABUS PARTIBUS COM PREHENS M. Q U I B U S ECCLESLE ROMANO - CATHOLICS DOCTRINE DOGMATA DEFENDUNTTJR: HiERETICORUM ERRORES, ET EFFUGIA REFELLUNTUR. AD 17 $ U M, E T CoMMOBVM THE OLOG1M POLEMICO - DOGMATICS AUDItORUM COLLECTS, ET IN ORDINEM REDACTS * % V ^ * • ' j % _ ^ * > v _ ^ y * • : . \ V * | * .v ^ 3 4 f I « 4 jE %B « • rf % r \ f % A f ^ * * * _ % * i r -• . • v* ■ t ^ t i Ab A d m. R e y* AC ExiMIO P. HERM ANNO JOSEPHO a S. HILARIO* s. ORDINIS BREMITARUM DISCALCEAT, S. P. AUGUSTINI SS. THEOLOGIZE, ETSS, CANoNUM LECTORE; ALM^ PROVINCI.-E GERM AlfO - BOEMICiS DEFIHI- TORE, AC PROVINCIALE EMERITO, CEL c ISSIMI AC REVERENDTSSIMI PRIN- CIFIS EPISCOFI LABACENSIS CONSISTORIALE ASSESSORE, CoNVETUS LABA- CENSIS AD S. JOSEFHUM ACTUALI PRloRE, ET CON CIONATORB GERMANICO. CUM FACULTATE SUPERIORUM. 17 A B A C I , TYP1S JOANNIS FRIDERICI EGER, INCL fJOV, CAlKIol. TYPOGRAPHY wfer-ISF/ w \ JC ‘ i : \ ■BIBI IHEK 7A CJP. IPCC, iXVI, CELSISSIMO, ac REVERENDISSIMO P R I N C I P I, DOMINO DOMINO LEOPOLDO JOSEPHO, DEI ET APOSTOLIC/E SEDIS GRATIA EXEMPTS CATHE- DRALIS EC C LESIPE LABACENSIS EPISCOPO, S. R. I. PRINCIPE S. SERVULI, ET ARCIS N OTE LIB. BAR. IN SWARZENEGG, SAC. CiES. REG. APOSTOL. MAJESTATIS CONSILIARIO ACTUALI INTIMO , ET ABBATI INFULATO IN ZEPLACH. DOMINO DOMINO CLEMENTISSIMO , AC G R A T IO SI SSI M O ORDINARIO. D. D. D. Celfiffime, ac Reverendiffime P R f N R C E P S, Domine Domine CLEMEN TISSI ME, ac GR ATIOSISSIME 0 R D I N A R I E. quoque nonmji oacns , aocnsque delect an mjtitutis novi ego , haudquaquam prophanis: hinc illos imitatus nec aliiid a me ojferri cenfeham , nifi quod Colie ftionis eft mea: nec TIBI Jacrare attentaham , nifi quod gratum genio , convenien- tijfimum Sacro fcieham Muneri TUO. Prafter tim cum , fieri oporteret , multorum utilitas , deceret , fimferit admiranda plane in me ultra meritum Arnica Vo- lunt as. Con- Confcendifti CelJiJJime PRINCEPS! Confcendifti Supremum Honoris faftigium , medioque in Decor is Thea- trojamjam confiftis , quern TIBI & Communis Omnium applaufus , Sf propria a dornavere CeJfijfhiw DIG NIT AT Is TUM Muncra: egregie adeo feliciterque de clinchs ES Merit us , ut Prim Honoris non tarn ceu premium , quam debitum quoddam TIBI deferantur oportet. Mhiftre hoc de Do Arina , & Eruditione TUA , de Nobilijfwii , & Antiqiiijfmi Generis TUI Profapia , tfc denique de Sacro Paft or alls Muneris fervore teftimonium Omnem per v adit Or hem, Nomenque TUUM Tanto Pire- file dignum cun&os mortalium trahit in admirationem. Traxit & Auguftijfmam Imperatricem & Reginam jw- ftrarn MARIAM THERESIAM , qua noil femel ita TUO dele&abatur Coiloquiout non TUUM folum rede cogitandi quoque & agenda Jubtilem Spiriturn , Jed U gra- tam eloquii TUI fit dilaudare nequierit amanitqtem. In TE PRINCEPS Maxime humile nihil eft pra¬ ter TUUM de TEipJo fenfum. Hide , quern congenita TIBIfuadet Humilitas: Agnata Nobilijfnna , & Anti- quiffima Stirpis contradicit Altitas: Ilk Celftudinem in Ima deprimit: Hcec depreffam mirando plane confii&u ad Summa extollit: Utraque evincit , ut quantus quantus ES, SIS IPSA CELSITUDO. * > M Ea in fubditos , omnesque alios (qua praciptie Prin- cipem decetj ES dementia , ut Cun&orum animos Sacro teneas nexu jam dudum devin&os. Ea conflantia TIBI femper compares a quads , ut Omni quacunque adverfttate fuperior nulla turberis tempeftate. Ea Integritate Juftiti - • am am Colis , atque a TUIS adminiftran fads , at quod He DEO , de TE quoque DEI ALmdo pronuntiari liceat: Juftitia plena eft Dextera TUA. Tanta Piet ate train¬ ees Cun&is , ut Pii , fi velint , TE Re&ore , • TIE ejfe pojfmt omnino Omnes. Tanta Cura , ac torn Saluti- feris inftitutis Difciplina in Clero Ecclejiaftka , in Popu- lo Chriftiana qua reftauranda , qua ftabilienda incumbis. Tanto tamque felki conamine facra jura Tueris, Vindi- cas , Auges , ut Sole clarius pateat , quantum Cordi TIBI Jit , DEI, TUJEque Ecclefia evebere honor em, Gregem TIBI erig ere fubditum, Commoda ext oiler e public a, ac denique in rebus pertra&andis omnibus demonftrare CEE SITUDINEM. • V t * * < Sj ^ ^ ' '• ^ 1 • •- v*' *, ^ r • • * 4 • ‘ ^ ^ • / * * • Verum quemadmodum Sol diei , fic Do&rina mode- ratur Vrrtuti: hac HU conjun&a accerjit nitorem pene Di- vinum. Quis jam peregrinus eft adeo , qui in TE Celfif- fime PRINCEPS non fufpiciat admiranda Do&rina Sa¬ cra prodigia ? verier anda Scientiarum portent a ? Ipfa ete- nim Theologia Sacra, quern Philofophicis jam dudum con- fpexerat ami&um facro vertice lauris, fuos quoque in TE uno gloriabatur repofuijfe Thefauros; atraque ftbi TE totum depopofcerat fuum , ut fingula dubiam ftbi fecerint palmam experiendi gratia , quantum eniti pojfmt, fi omnem fuum in Prafulem unnm deprompfiffent vigor em. Scio ego, & Tiros do&os JletiJJ'e attonitos, dum os TUUM loque- batur Sapientiam. Et quamvis TE nihil fcire cum Apo- ftolo profit ear is, nifi Chriftum , & hunc Crucifixum: Co - ofijftm )( feries tanqu Lu- ■Lumen mane erumpens haudquaquam poteft occultari mundo. Ut vero Mo deft ice TUM (qua nihil adeo quam law de s odifti) tribuam quidquam , tanta hcec If Piet at is , & Do&rina Infignia jam minus me mirari fateor , poftquam eadem ah ipfta Celftftjmi U Antiquijftmi Generis TUI Ra- ■ dice TIBI congenita , ac per h cere ditariam veluti Succ eft jionem in TE propagata eftfe comperio. Tot profte&o ah tijjhni cf Sapientice , U Firtutum Decore , tf Stirpis No- hilitate Inftgnes cernuntur Gig antes , quot Proftapia TUM Uhiftriffimas licet numerate Frondes. Hi omnes TUI fuere Major es , quorum uti ftanguinem hauftfli , it a Virtu- tern ab iisdem quoque didicifti , quainvis banc Ipftam U Eos docere potuijjes , mo do Illos Nativitate antecejftftfes. Quid (ut quam plurimos in Cineres jamjam reftolutos ftlen- tio involvam Heroes) Excellentiffimus Germams TUUS Benevenutus ? An non gravitate morum , Prudentia, Rei Bellicce peritia , Juris if aquitatis obftervantia , Sacrorum Intelligentia prafulgeat cun&is? Dignijftmus ftane , iit Copiofto Militi dominetur ceque , ac Univerfta Civitati no- ftree Lubiana; qua , quemadmodum Sandijftnne TUO fovetur Spiritu , it a Ejnsdem prudentijftme ftuftentetur gu- bernio. DixiJJe ftat eft , quod ftmgulares TUAS , TUM > que Proftapice Virtutes evehat Generis Antiquijftmi Nobi¬ litas , & Nobilitatem generis ftplendidijftmu extollat Virtus adeo , nt Biverticis Montis utrinque Celftjftmi ftpeciem praftefene videaris non minus , ac praft are ejfe&um. Mons etenim receptas e Ccelo pluvias in fubje&osftbi agros provar propagare , prat a irrigate folenne babet; Sic TUquoque Gratias Divino munere acceptas in fubditos lurgijjime de- rime foies. His fut propemodum inmimeri ) 8r ego af- fluenter fruor: quem Favoribus haudquaquam obviis*fepe Japius oble&dfti , ac Affefforis Confjlorialis munere gra- tiofiffime condecorafti. His ego ut refpondeam, fane im- parem me ejje agnofco: id tamen praftabo , quod vires non excedit, dum bumillima Sf demifijfima qmfentis Polemico- Dogmatici operis dedication gratam conteflare fatago mentem , quod, licet Celfitudini TUM conveniat minime, Hiimilitati tamen TIBI congenita fquia humilej maxime congruum ejje reor. Gratitudinem feqnuntur Vota: ut inconcujfa in omne avum ft Firmitas Nobilijfima & Antiquijfma Profapia TUM: ut Munere Paftordli fubdito TIBI in fkpremam usque canitiem Incolumis modereris Gregi: ut me inf mum umverfamque Auguftinianam Difcalceatorum Familiam Celfjfimis Favoribus TUIS enutritam foveas , tuearis, compleffaris , precatur CELSITCJDINIS TILE REVERENDISSIMLE, PRITnCIPIS gratiosissimi INFIMUS CLIENTITM P. F. HERMANNUS JOSEPHUS a S. HILARIO ^ A%» „ ' • • T ' ' * ' ‘ ' y *. — p, t. Prior Conventus Labacensis ad S. Josephujh; FF. Eremit. Discalceat, S. P. Augustine PkOLOQUIUM A D L E C T O REM BenEVOEUM. f \ d limpidiffimum Sapientias fontem , quern tuis praefento obtutibus , pro- pera amice Le&or, ut ex eo Sitibundi inftar Cervi Saluberrimae i heo- logifg Dogmatics fluenta cum gaudio haurias Tibi baud parum prcfutura. His refrigeratus atque confortatus ut miles generofus pro Eccleiia DEI Militante Certaturus in arenam defcende ; inclinata Adverfariorum acie Vi<5toriam repor- tabis, fpondeo. En hoc Sseculo ii vivimus, u t praeftigiofa Ha?refis (cujus vivaciiTimum prototypon deemonium meridiahum eft) fpurio mentita? vdritatis fplendore in- cautas excaecet mentes , atque pervertat I dum corrupta, Infe&aque Evangeli- C8S veriiatis Dogmata ignaris propinare mentibus non veretur : totque fibi de* vlii&os numerat , quot Meles intuetur afleclas. Lugubre fane fpectaculum , ijiadeiitib^is pupillis , lacrymabilique voce deplorandum. Aft fuo Temper ftare pede hxam Ecclefiam Catbolicam, fortiiTime con¬ tra quosvis Hasreticorum errores fua vera propugnantem Dogmata , contra qudsvis Heterodoxorum infultus Authorifatis, & radouum mcmentis inconcuf- fas roborant^mr^veritates , tot ac tanti in lucein edid teftantur libri Dogmati- ci; verum hi mole fua aut emptu, aut Ie6tu difRciles cum fxnt „ quaeftiones prsefentes de facra Scriptura , & Traditionibus.^x iis Colle&as, & ad ordinem xeda&as Tibi fubjicio Le&or Benevole ad Tuum faciliorem ufum, & commo- dum. * • ' • Jam Davidem annulare, bafce, quas fuse porrigo dexterae, quad Theologi# Dogmatical fundam arripe , baud diEcile Golianthseo faftu tumen- tem Hserefum fuperbiam fuo in capite feries, proltrabisque. •::'^-;./E..Ridebo aliorum obtre&antium Zoilorum tela in me tanquam furtivum ex aliena mefTe collectorem vibrantia : quae eo minus feriunt, quo longe jam antea fuerant praevifa; alto enim jam dudum ha?ret animo confuetum D. Her- metis adaghim : Null am Conjlitutiohem , fiu Scripturam tarn fan am cjje , quam Nafutuli criticare non vdint. Fateor has quadtiones proprii Conceptus non efie paptus, proinde pace mea Fur turn dixerint, conatum tamen damnare non poteruht % quo plurima in diverfis Authoribus hinc inde difperfa in unum fi non ingeniofa, fat tamen laboriofa inveftigatione congefii. Tu Amice Lector Mmanius ages, & dum Te totum fublimi hoc occupaveris itudio, certe utfor* tis armatws prsefentia euftodies, & defends folia* : - : " , v A I E, Mm . • * . 1 a/J INTRO INTRODUCTIO THEOLOGIAM POLEMICO . DOGMATICAM. Ntequam ad ipfas Quaeftiones Polemico - DogmaticaS proponendas , ftatuendas , & propugnandas proceda- raus, alkjua ipfam Theologiam Polemico - Dogmatl- cam concernentia pnsliba re neceftiim eft; quod tribus fequen- tibus Paragraphs per quasftiunculas prseftabimus. In imo. Na- turaw Theologian Polemico - Dogmatic® dilucidabimus. In sdo. Naturam Haerefts explicabimus. In 3tio. Praecipuos Hae- reiiarchas , eorumque errores poft Chriftum fecundum ordinem faeculorum numerabimus, ut fciat Theologus Polemico-Dog- maticus quibuscum, contra quos, & circa quam materiam fibi agendum fit: atque pofitiones Catholicas probandas , contra- riasque impugnandas habeat. Sit igitur . s i. De Natura Theologize Polemico - Dogmatics. Q Uaeritur i. Quid fit Theologia Polemica ? Theologt* Polemica eft Jermo de Deo rebus qiie Divinis , Jen Divinitits re- velatis klligerans , Jive controvertens: nam Theologia juxta norm¬ als ectypon ex voculis Deus, & fermo derivatur: & ly Polemica a apud apud Grammaticos idem fignificat, quod ly Bellied , feu milita¬ nt : & ita Belli - Dux nominatur Polemarcbus : adeoque Theo* logia controverfillica, ac Theologia Dogmatica funt fynony- ma quail, ut hie loquimur. Qusritur 2. Quoduam fit obje&um Theologi® Polemics? Tg. Objecdum formate quod adsquatum Theologis Polemics ut Theologia prscife, ell Deus prout virtualiter revelatus, ita ut Deitas fit ratio formajis qua : revelatio vero virtualis fit ratio formalis fib qua : ut cum D. Thoma 1. p. q. 1. a 7. aliisque Thomiftis docuimus in Prolegomenis Theologian Ref. 2. Objedlum Theologis Polemics qua talis, feu qua Volemica , ell vera fides obje&iva (id ell dogmata fidei, feu res divinitus revelats, qus per formatum fidei a&um credits de- nominantur fides) prout docenda, roboranda, &defendenda; & fic objecium habitus Theologis Polemics differt ab objedto habitus fidei,qus res revelatas immediate attingit prout creden- das. Nam tota Theologia Polemica verfatur circa veram fi- dem prout docendam , ollendendo videlicet quid tanquam divinitus revelatum credi debeat; prout rob or and am firmis arguments in fidelibus ex S. Scriptura, & Ss Patribus, ex traditione & Con- ciliis; ac prout defendendam contra infideles & Hsreticos, eo-- rum folvendo objecliones. Qusritur 3. Ex quibus principiis hsc Theologia Pole- mico-Dogmatica in fuis controverfiis dirimendis fua depromat argutnenta V }>. Ex Authoritate & Ratione, ita tamenut Autho- ritate tanquam proprio utatur principio, quam ratio velut pe- dilfequa fequitur, & in fuum obfequium adfeifeit: innititur fi- quidem hsc Theologia potiffimum fidei, qus iiifi ab Autho- ritate r proficifcatur,non modo fides elle, fed ne intelligi quidem potell? nam fides juxta Apollolum ad Pleb. c. 11. ell argumen - turn rerum non apparentium: & in hoc diferiminatur hsc Theolo¬ gia ab aliis feientiis naturalibus, qus primario inituntur ratio- ni, fecundario folum Authoritati. * - * ( » ’ Quse* Quseritur 4. Qusenam fit Authoritas * cui Theologia Polemico Dogmatica innititur ? ijt. Earn effe multiplicem. 1. Authoritatem S. Scripturse, feuVerbumDeifcriptum, & a Deo nobis revelatum: origo ergo ejusdem eft Divina : veritas ejns & Authoritas eit fundata in veritate & Authoritate ipfius Dei loquentis, falli & fallere nefcii. 2. Authoritatem Traditionum, feu Verbum Dei non fcriptum, fed Traditum: plurima fiqui- dem occurrunt credenda & obfervanda, licet nec digito Dei in tabulis Mofaicis fcripta , nec Prophetarum in V. T. nec N. facris commentariis coniignata reperiantur: adeoqueexhac Au¬ thoritate argumenta praefertim adverfus falfa Hserefum dogmata petere, neceitariumeltTheologo PolemicoDogmatico; quamvis omnes Hseretici Traditionesrepudient, folaque Scriptura pro fi- dei regula utantur, feu potius abutantur. Sic jam Sadducaei fpreta omni Traditione foli Moyfis Legi fcriptae adhaerebant: lie Ariani vocem Homujion in foil’s quserebant S. litteris, cum- que non invenirent, Filium Patri efle confubltantialem in Dir vims negabant * lie Semi - Ariani vocem coejjhtialem in S. Co¬ dice non repertam , pari cum Arianis aufu rejecerunt: lie Ne- floriani negantes B. Virginem Deiparam vocem Deothocon velut a S. litteris alienam expunxerunt: lie Eutyches duas in Chri- Itonaturas fociare recufavit, quia in Scriptura de duabus natu- ris nulla fit mentio : Sic Wicleffitae ubiquefparferunt: Quidquid Papa & Cardinales ex Scriptura demountcredendum , quiclquid ultra prafumpjermt , contemnenclum ut bareticum .* Sic Pelagiani clamabant: Credamus, quod legimus , Cif quod non legimus, nefas credamus dftruere. Sic Lutherus, lie omnes alii Hseretici in tra- ditiones debachati funt: fed de his plura in parteII. 3. Autho¬ ritatem Ecclefise: Scriptura fiquidein Sacra & Traditio etli ma-. ximaefint Authoritatis,admittunt velut in confortium Authori¬ tatem quoque Ecclefiae, cujus eft de utriufque turn genuina con- ditione, turn fenfu legitimo judicare, ac lententiam ferre, qui fint libri Canonici, qui fpuriifeu apocryphi; unicum interim fulficiat S. P. Augultini effatum lib. Cont. Epift. fundaxn. c. 5. a 2 Ego Ego Evangelio non cr solemn , nifi ms Ecclefia Catb'olica commvsre t mfforitas. 4. Authoritatem Pontificis. 5. Authoritatem Concili- orum, praefertim Generalium. 6. Authoritatem Ss. Patrum 7. Authoritatem Theologorum Scholafticorum > quibus adjungen- di juris Pontificiiperiti. 8- Rationem naturaiem. 9. Autho¬ ritatem Philofophorum. 1 o. Authoritatem hiftoriae humanae per Authores fide ciignos icriptae, non fuperftitiofe, fed gravi fun* damento traditze. Ex his recenfitis feptem priores funt principia intrinfeca , & propria Theologize Dogmaticas: ex quibus neceffario, & ef- ficaeiter concludit: tres pofteriores funt principia extrinfeca The¬ ologize Dogmaticze: ex quibus foium probabiliter concludit. Quzeriter 5. An Theologia Poiemica fit fcientia ? 9:. Cum Theoiogia Poiemica eadem fpecie fit cum Theologia Specula- tiva, ficuthaec proprie fcientia eft, ita & ilia. Hinc de The¬ ologia dicit S. P. Auguftinus fib. XIV. de Trinit cap. 1. Huic- jcientia attribuitur illucl tnntummodo , quo jicks falubenima gignitur r nutritur , defenditiir,roboratnr. Item cit. loc.dumS.Paterilla Apoft.x. Corinth, c. 12. v. 8- verba: alii clatur fir mo fcientia , explicat, proCequitur: qua fcientia non pollsnt ficleles plurimi, quorums polle - ant ipja fide, plurhnum- Alind efi enim fcire tantummodo , quid ho¬ mo credere debeat propter adipijcendam vitum beatam , qua nonnifia- tsrna eft; alind autem fcire , qiiemadmodum hoc ipfitm eft piis opiiu- letur, £ft contra impios defendatur ; quam proprio appellare vocabulo feientiam videtur Apoftolus. Hzec autem fcientia non eft alia, (paam ■Theoiogia Poiemica. Quaeritur 6. An uftts Diale&icze, feu Philofophica, aut Seholaftica methodus Theologize Polemicze fit utilis, & necef- farius ? 9. Affirmative. Nam Theologus Polemicus debet in- credulos, contradi&ores arguere, verfutias fermonum, &fo- phifmata argumentorum detegere, & diffolvere: interroganti- bus de his , quae profitemur , congruam veramque rationem reddere: atqui haec omnia fuppeditat ars Dialectica, Schola- fiica methodus; ergo. maj. conftat ex S, Scriptura 7 Apoftolug tv-,... Paulus Paulus fiquidem in Epift. lid Titum c. i. v. i r. afftrmat opusef- fe,ut Eccleliarum Restores lidelem ampledtantur fermonem, ut exhortari poilint,&eos, quicontradicunt, arguere, quoniam multi find docentes, quanonoportet. D. Petrus Epiii. i. c. 3. v. 15. vult nos paratos effe adfatisfaciendum ormi pojknti ratio mm ds ea, qua eft in nobisfye: nimirum Apologiam exhibere, fi quis a no¬ bis caufam propofceiit Religionis. Debemus etiarn juxta mo- nitum fapientis c. 8. v. 8- fare verfotias fermomim , dijjohitmes iirgumentorum. S. P. Auguftinus lib; 2. de doct. C drift. c. 31. ait: Bijpttatioms difciplinaad omnia genera quajtiomtm , qua- in Uteris jan- 8 is font, penetranda & dijjbivenda plnrinvim valet. Idem ha bet E 1. c. 13. Contra Crefconicum Grammaticum. S. Clemens Ale- xandrinus in 6. Strom, fcribit: Sepinientum eft DialetHca , ut ne d Sojjbiftis veritas concuketur. Ergo ars Dialedicae, feu arsdifpu-’ tandi eft pediffequa Theologice Polemicse. Sixtus V. in Bulla, in qua D. BonaventuramEcclelite Doctor!bus connumerat, ait: Hujus tam ftilutaris Jcientia cognitio , & exercitatio femper certe ma¬ ximum Ecclefia adjnmentum ajferre potuit , five ad Scripturas ipfos. vere XIV. Scholaftica Theologia tollit meritum fidei, lit docet S. Greg. hom. 26, Fides amittit meritum , ubi ratio prabet experi- mentum. Ergo. XV. Scholaftici ipfi nunquam inter fe conveniunt, fed de rebus etiam ad fidem pertinentibus fcandalofa contentione dif- ferunt: ergo. Item in pluribus metaphyficis quaftdionibus tem¬ pos conterunt, quae apud prifcos Eccleliae Patres flier unt pror- lus inauditae. Tandem quid Ubi volunt ilia turpia ac barbara vocabula: Emit as , quidditas , opus operation , materialiter , forma- liter &c. Ergo. . o XVI. Tria funt genera argumentorum , nempe demon fra- tivnui , probabile , ac Sopbifiicum: atqui nullum ex his in expli- candis rebus divinis afferre potelt utiiitatem: ergo. min. prob. Non demonftraiivum: quia demonftratio propofitiones exigit cla- ras ac certas conclufione notiores, & vel indu&ione , vel fen- libus, vel experientia manifeftas: quarum nulla in fidei Dog- matibus potelt occurrere , eo quod ad contemplandum diffici- les lint return Divinarum rationes. Non probabile : quia hoc non generat certitudinem, fed opinionem. Non Sophijiicum , quia hoc potius generat errorem , & fallaciam : ergo. XVII. Scholaftica Theologia eft recens in Ecclefia, a tem¬ pore nempe D. Joannis Damafc. Ergo. R. ad I. neg. confeq. Alias Chriftus, ut fcribit Apoft. ad Ephef. c. 4. v. 1 r. & feq. non dedijjet Pajlores, &T DoBores ? Un¬ de in oppolitis textibus addu&is fenfuseft, quod Deus homines amplius non doceat per Prophetas , fed per filium fuum & ab hoc dates paftores, & Dodores. Prseterea dictorum textuum fenfuseft, quod Deus fe ipfo per interiorem gratise inftuxum nientes noftras illuftret , & moveat voluntates: nifi enim Deus aures cordis noftri interius aperiat, externa verbi praedicatio non profited, fed potius evanefeit, & ad falutem inutilis red- ditur. Ad Ad IT. dift. ant. Theologia, quse eft in docente, eftpo* fterior fide ipiius docentis, cone. ant. elf pofterior fide ipfius do- cendi, feu in fide inftruendi, neg. ant. & fub eadem dill, confeq. Dices i. Primus fidelis acquifivit fidem Theologia adhud in nullo prsefuppolita: ergo Theologia unius non elt necefta- ria ad generandam fidem alterius. dift. ant. Theologia creata adhuc in nullo prsefuppofita Cone. ant. increata, neg. ant. & confeq. Unde falvatur, Theologiam femper fuifte priorcm fide, quae in primo fideli fuit genita docente fupremo Theologo, fei- licet Deo. Dices 2. Ut quis inftruatur in iis, quae ad habitum pri- morum principiorum fpedant, non requiritur nova fcientia prse- fuppolita, led fufficit, ut quisea fimpliciter proponat: ergo e- tiam ut quis inftruatur in iis, quae ad fidei habitum fpedant, nulla praerequiritur fcientia Theologica. Neg. confeq. Difp. eft : quia prima principia ex fe ipiis funt evidentia: ergo bene ex foia terminorum explicatione cognol’cuntur, & percipiuntur. At vero ea qua? ad habitum fidei fpedant, nempe, Articuli cre- dendi, cum lint obfcuriilima, nec credantur, nifi quia Deus reveIavit,neceflarjoindigent fuse credibilitatis evidentia , quam fola facit Theologia. Dices 3. In veteri lege ad evidentiam credibilitatis faci- endam nonerat quaedam neceftaria Theologia: Ergo nec in no¬ va lege. ant. prob. In veteri lege non erat ulla Theologia: ergo. Neg. utrumque ant. In omni namque Ecclefise ftatu tam an- tiquo quam novo neceftaria fuit Theolgia: cum Ecclefia in nul¬ lo ftatu potuerit rede fubfiftere absque legitimo Controverfia- rum Judice, qui dodrinas de fide tenendas proponat, explicet, atque prava dogmata indies fcaturientia damnet: qualis Judex absque Theologia id prseftare nequit. Ad III. Dift. ant. potens refpedu fidelium, perfedeque fubditorum , cone. ant. potens refpedu hsereticorum, & rebel- Iantium, neg. ant. & dift. confeq. ergo non eft opus difeurfibus tefpedu hsereticorum & rebellantium, neg. confeq. refpedu fide- b 2 lium lium , & perfe&e obedientium, fubdift. pro illls u£ fidelibus manentibus cone. feq. pro illis ut potentlbus inerrorem cadere, neg. confeq. Cum oporteat ejfe barefes , oportet edam prater Chri- Hi Vicarium effe & alios hserefum confutatores, qui in doStri- na Jana valeant errantes redargue/e , quod, fine difeuriibus Tiieo- logicis fieri non potefi, Ad IV. Neg. ant. Sacrae enim literse volunt Ecclefiae Do- dorem idoneum effe ad hortandum, docendum, corripiendum, & ad diftinquendas verfutias fermonum: foium monent, ne ad humanarum rationum momenta tides potilfimum exigatur. Ad Ecclef. Ilium de felicitate hujus vitae verba facers, & ex ta¬ li inquifitione evincere, quod omnia vanaiint, utin nullo hu¬ jus faeculi bono vera felicitas rationalis creaturae confiftere pof- fit, atque beatitudo, & hoc contra eos, qui hanc in bono crea- to collocarunt. Paulus autem ibi hortatur fideles, ut caveant ab Epicureorum feda, quae per inanes fallacias Dei providen- tiam evertens, plurimos a vera Religione retrahebat. Explo- lit ergo Pauius illam tantum Phiiofophiam, quae adhaeret fa 1 lis improborum hominurn traditionibus. V'el dieatur, Paulum fo- lum vuigari populo vetare Phiiofophiam, non icem Pailoribus & Do&oribus : nam neque nos dicimus neceffariam effe Theo- logiam omnibus Ecclefiae membris, fed tantum aliquibus. Ad V. S. Bafilium& Caeteros Patres reprobare ufum Phi- lolophise tanquam pefiilentem ac noxium, quando fola creden- di ratio in humana ratiocinatione concluditur, & dum ad cir- cumveniendos rudes callida & verfuta Diale&ica ufurpatur: uti fecere Ariani (contra quos ibi Bafilius loquitur & Greg. Niff) qui per ideam human® generationis Divinum verbum creatum effe temere contendebant: non vero reprobare ufum difeiplinarum mundanarum, dum prseildio funt Religioni, ei- que tanquam ancillse deferviunt. Ad VI. Tertullianum Philofophos carpere: qui gloria (pirns Sf eloquentia libidinofi , fi quid in S. Scripturis ojfenclerunt di - gejium , pro injlituto curiojitatis ad propria verterunt ; qui ajfeclani mitatem , fir 1 ajfeBando corrnmpunt , qui cle und via obliqnos mill- tos & inextricabiles tr mites jcidemnt: tales enim fniffe illius at A - tis Pbilofopbos affirmat Tertullianus c. 47. Apologetic!, qui non Philofophi, led Pnilodoxi nuncupandi font. Minime vero Tertullianura improbaffe ufom verura Philofophie. In Lib. vero de anima loquitur contra afferentes, earn efle mortalem, pertinaciter innixos Polls fenfoum animadverlionibus , quibus obfervabant homines nafci , crelcere, & mortalia appetere ad vitam alimenta. Ad VII. S. Leonem in eodem fenfo, ut fopra ad V. di- dum eft, loqui nempe illuminate fidei oculum non etle fumo mundane fapientie obfofcandum. Ad VIII. Exempium Apoftolorum in nobis non valere : nam illis omnia Spiritus S. foggerebat, ita ut nec Grammatici nec eloquentes ex tempore ad Philofophos ac Tyrannos revin- cendos fapientiffime loquerentur j nos autem fomus hoc pecu- liari munere deftituti. Ad IX. Jure S. P. AugufUnum reprehendereFelicem Ma- nicheum: cum nihil pertineat ad fidemCathoiicam effe Mathe- maticum , & Syderum curfom metiri. Ad X. Socratem loqui de quibusdam Diale&icis , qui li¬ cet Scripturarum au&oritatem reciperent, fpretis Divinis Uteris folis paraiogismis conabantur adllruere Filii Divinitatem. Ad XL dift. ant. herefes a Philofophia dimanade, cum aliqui facras literas ac traditiones arte Dialeclica tentarunt con- vellere , atque credendi regulam in fola humana fapientia con- Eituerunt, cone. ant. cum pofita in Divinis revelationibus ra- tione credendi, humanis difeiplinis ufi font in fidei prelidium & folcimentum, neg. ant. & confeq. Per quod patet refpon- lio ad probas. Imo Heretici abutuntur etiam S. Scriptura, ut feribit S. Hilarius ad Conftantium Auguftum: Nemo hareticorum eft , qui Je non fecundutn Scrip turns pv medicare ea, quibus blaspbeimt , mentiatur: & tamen SPScripturam elfe noxiam, vel inutilem axtllus dixerit. - b 3 Ad Ad XII. did. ant. Scholaftica Theologia nec ad creden- nec ad fidem formandam exigitur, id eft, ad nova dog- ad defeniionem, & expli- neg. ant. & dum mata invenienaa, cone. ant. id eft cationem eorum dogmatum , quae funt tradita , confeq. folutio ex termiilis claret. Ad XIII. dift. ant. Perfeftius eft limpliciter credere, quam veritatem inquirere: libidine rixandi, & contentionis prurigi- ne, cone. ant. ad ipllus lidei praeiidium , & proximoram in- ftrudlionem , neg ant. & confeq. Et ita expiicatur Cailianus; Ad XIV. Expl. S. Greg. Tub dift. Fides amittit meritum, ubi ratio prsebet experimentura , & ubi hoc experimentum quse- ritur motivo incredulitatis, ut in Thoma Apoitolo, qui noluit credere Chriftum refurrexifte, antequam vulneraejus palpaftef, & deq uo loc. cit. loquitur Gregorius, cone, ubi ratio praebet ex¬ perimentum ad revincendam obcsecatorum perfidiam , neg. Ad XV. dift. ant. Scholaftici ipfi inter l'e non conveniunt in iis , quae ad fidem fpe&ant, & cexta nituntur reveiatiorie, neg. ant.in iis, quse extra fidem Yu nr, cone. ant. & neg. confeq. Duo quseftionum genera funt diftinquenda; unum ear urn, quse dogmata fidei comprehendunt, v. g. Deum eife unum & tri- num , Chriftum eile incarnatum &c. alterum-earum , quse in utramque partem absque fidei diferimine defendi poiYunt, v. g. an attributa Diviua diftinquantur virtualiter, aut formaliter ex Uatitra rei: an fi Adam non peccaffet, Chriftus veniifet, &c. In prioribus omnes Scholaftici penitus conveniunt , fecus in pofterioribus. Ad alterum p. Ilias quseftiones ab ipfis Hsereti- cis in Theologiam fuilYe indu&as: ut patet de Arianis Divini- tatem Verbi trecentis Sophifticis argumentis impugnantibus, ex quo Theologi impulfi funt, ut fubtilius & accuratius de Divi¬ na verbi generatione inquirerent. Idem patet de Sabellianis, Neftorianis, Grascis Spiritus S. a Filio originem negantibus, ex quo in Theologiam difputationes de Relationibus, de Per- fonarum noti one , de f principii imitate &c. dnvedse funt. Imo patet in ipfis Calvinianis praYentiam Corporis Chrifti in Eucha* ‘i riilia 1'iftia fiegantibtis, ex idea corporis ‘loci extenfione circmnfcripd •impoffibilitatera iliius prsefentisein cado & in terra demonftran- tibus : ex quo Theoiogos provocarunt ad inveftigandam cor* porum & fpecierum naturam, &c. Ad additum pu Per ilia vo- cabula tolli fermonis aequivocationem, & plauiori via diflidia diffolvi, licet obfcuram reddant latinitatem. Ad XVI. neg. min. ad prob. Veram demon fixation era exigere quidem principia , quae lint conclufione notiora, led opus non efle, ut haec notitia manifeftata fit fcnfu atque expe- runento, led fufficere li principia nota ; lint lumine fuperioris fcientiae, ut in Prolegomenis Theologise Scholafticse dictum eft; Theologiae proinde principia fide ac revelatione nota funt, ideoque demonftrationes inde deduci poffunt. Argumenta vero probabilia proferuntur ad folam veritatis ampliorem confirma- tionem. Sophismaticis argumentis Theologus non utitur ad iniplicandos iimpliciores, fed ad ipfos Sophiltas compefcendos. Ad XVII. Scholafticam Theologian! efte recentem in Ec- clefia quoad methodym, acpartium difpofitionem, quae etiam pro Doctor uni arbitrio poteit. etianmum imnmtari: non vero quoad ejus dogmata & ufum. i ii De Natura Haereticarum Propofidonum. rAUaeritur i. Quid fit Dogma fidei ? 9% Eft illud, quod in Verbo Dei fcripto vel tradito revelatum, # & nobis ut fa¬ de a b Ecclefia Catholica propofitum eft. Q meritur 2. An idem fit, ejje illiquid de fide quoad fe : & ejj'e de fide quoad nos , feu a nobis fide Divina credendum ? Negative: ad hoc enim ut aliquid fit de fide quoad fe, fufficit, quod a Deo revelatum fit: ut vero aliquid fit de fide quoad nos , non lufiicit, qnod revera in fe a Deo revelatum fit, fed debet infuper nobis infallibiiiter conftare hoc a Deo revelatum efte 9 ldque ex eo,, quia non omnis leviter audienda eft revelatio, nec Omni fpiritui credendum , ut S. Joan, in Epift. i. c. 7. v. 1. nos xnonet. Ergo id Ecclefia nobis debet proponere hoc revelatum, quia fola in difcernendo Dei Verbo live fcripto live tradito in- fa Hi bilis eft. Quteritur 3. Quid requiratur ad hoc, utaliquidftt de fi¬ de Divina Catholica ? Eaec duo : 1. ut illud Verbo Dei fcri¬ pto vel tradito revelatum lit. 2. Ut illud ab Ecclefia qua tale propofitum fit: ratio eft: quia fides ex auditu, auditus per ver¬ bum Dei, verbum Dei autem per Ecclefiam illud proponen-. tem, difcernentem, & cuftodientem habetur. Quseritur 4. An ea, quae novimus per quascunque reve- lationes Viris Sandlis quibuscunque poll Apoftolorum tempora fa ' “1 * * . * " 1 */ /'v Me- Menander , unus ex praecipuis Simonis Magi difcipulis, % quo Menandriani nomen acceperunt: Hie una cum Simonis jmpietatibus addebat, fe effe Saivatorem mundi. Hanc hsere- iim S. Linus ab Eccleftae gremio ejecit. In ilium etiam inve- dus eft S. Ignatius Martyr, qui. ad Trallenfes his verbis feri- piit: Finite Menaudrum, CS 2 totain wlletlionernmalignitatis ejus. Elion , a quo Ebionita didi, docebat, Chriftum effe pu- rum hominem, & legis mandata more Judaico effe obfervanda. Hunc S. Lucas apud Eccleffam Antiochenam damnavit: & ad- verlus Ebionis perverfa dogmata S. Joannes fuum Evangelium feripfit: Nicolaus unus ex 7-Diaconis, a quo A * # % Wideffitce a Joanne Wicleff, cujus articuli 45. erronei da- mnati funt a Concil. Conftantienfi, in quibus inter alia muita afferebat 1. Subffantiam panis & vini manere in Sacramento Altaris. 2. Deum debere obedire diabolo. 3. Homini contrito Confellionem exteriorem effe fuperfluam. 4. Bonorum tempo- ralium poffeffionem effe Ecclefiafticis illicitam. 5. Religiofos- non effe de Religione Chriftiana. 6. Omnes Reiigiofos men- dicantes effe haereticos. 7. Romanam Ecclefiam effe Synago* gamSathanae. 8- Papam non effe Vicarium Chriiti, nec Petri fuccefforem &c. HuJJita a Joanne Hufs died, omnes fere Wicleffi errores propugnabant, quibus fequentes addebant 1. Ecclefiam folis praedeftinatis conftare. 2. Romanum Pontificem non effe caput Ecclefise Catholicse. 3. Obedientiam Eccleliafticam non effe fun- fundatam in Scriptura. 4. Nullum efTe Dominum femporalem, nullum Prselatum , nullum Epifcopum, dum funt in peccato mortali &c. Damnati funt in Concil. Conftantienli. SMCULO XVI. Lutherani a Martino Lntbero , qui primum in Indulgentlas tanquam in facrilegos abufus infurrexit: deinde Summorum Pontilicum, Conciiiorum, & Patrum au&oritatem impugna- vit, Secramenta mutilavit, liberum arbitrium negavit, Sacri- iicia & preces pro mortuis rejecit &c. Haerelis Lutherana in varias fedas dividitur, quarum prae- cipua eft Ambaptiftarum , qui ultra errores Lutheri docent, par- vulos non die baptizandos, & ii baptizati fuerint, iterum elfe baptizandos, dum ad annos difcretionis pervenerint. Symretifta , feu hdijferentifta fibi perfuadentium , quod in omnibus , vel faltern pluribus Religionibus obtineri poffit fa- lus aeterna. Syncretifta , feu Indijferentifta funt duplicis generis, laxiores videlicet & ftriftiores. Laxiores five Libertini funt, qui aditum ad caelum nimis laxant dicendo , quemlibet in fua Seda vel Religione polfe falvari, modo in unum Deum credat, eum- que juxta fuae Religionis leges colat, live dein Judaeus, five Turca, five Chriftianus fit. Stvitliores funt, qui aditum lalu- tis ad folos Chriftianos ftringunt dicendo, quemlibet Chrillia- num in fua Religione pofife falutem confequi, fi juxta ejusdem Religionis leges vivat, live poftea Catholicus, live Luthera- nus , live Caivinifta ( quae tres Religiones in Romano Impe- rio maxime vigent, 6c tolerantur ) five Zwinglianus, Anaba- ptifta fuerit. Syncretifta ftriStiores in tres fpecies fubdividuntur. Vrii/vui eft eorum , qui putant ad lidem falvificam fufficere, li quis Chriftianus in Deum unum , Trinitatem Perfonarum Divina- e 3 rum. rum , & in Chriftum modo quodam confufo credat, ac fimul ita honefte vivat, ut nihil opprobrii ei objici queat. Caeterum inquiunt, orane poteft in fuo itatu relinqui, quipquid Papa vel Luther us , aut Calvhms praetendit: nac erit necefiarium in fpecie & explicite credere praecipua de Chrifto myfteria v. g. paftio- nem, refurre&ionem, duplicem naturam in una Perfona hypo- ftatice unitam &c. Et talium Syncretiftarum fpecies jam eft exi- gua invenire. Secunda eft illorum, qui docent, ad falutem re - quiri, & fufticere, ft quis baptizatus credat prsecipua Chriftia- nae Religionis myfteria, feu praecipuos articulos turn de Chri¬ fto, turn etiam Sss. Trinitate, quos articulos vocant fundamen * tales , fribftantiales , efjentiales, & ad falutem necejjarm : reliquos autem appellant adiapboros , feu accidentales r & arbitrarios , quos fcilicet quis pro arbitrio ac libitufuo,atque citra falutis periculum credere, vel non credere polftt: imo quos quis falvo fidei fun- damento non folum ignorare, fed etiam negare valeat: Et horum Syncretiftarum magnus jam eft numerus: quibus ac- cenferi poftiint Pietijia circa annum 1686. exorti: qui tamen fe genuinos Lutheranos vocant. quos Politicos ap- Tertia eft eorum, peliant, qui aliquid Chriftianse fidei, Deum & Chriftum con- cernens admittunt, cum tamen nec Lutheranis , neque Calvintjlis adftu adhaereant, fed parati & in procinclu ftent earn fidem ae Religionem accej)tare, quae iis utiliftima erit, & fors magnifi- cum matrimonium, pinquem haereditatem, nobile officium &c. adferret. Calvinifla a Joanne Calvino, qui errores Lutheri refricavit ipfisqe plures alios addidit circa praedeftinationem , liberum ar- bitrium, juftificationem, bona opera, &MiiTaeSacrificium&c. Sociniani a Faufto Socino & Lalio Socino ejusNepote & difci- , univerfam Theologiam corruperunt, imprimis de Sss. Trinitate, & juftificatione hominis coram Deo, docentes 1. Chriftum efle purum hominem. 2. Non dari peccatum origina- le. 3. Nullam futuram corporum refurreftionem. 4. Euehari- * ftiam pulo ftiam effe meram Caeremoniam in commemorationem mortis Chrifti inliitutam &c. S JKC U LO XVII. jf anfeniam , qui quinque famofas propofitiones ex iibro J anfenii extra&as a SS. PP. Innocentio X. Alexandro VII. & Clemente IX. damnatas propugnant. Qiiietifttf , qui Michaelis ae Molinos prava dogmata fe- quuntur: damnati funt ab Innocentio XI, Deifta , qui afterunt, Deum exiftere credendum effe , & nihil aliud: qui ad rationis naturalis normam Chriftianae Re- ligionis myfteria ita commenfurant, ut quidquid rationis ca- ptum fuperat, rejiciant. (Qumdifta a quodam Qiienello , qui fcripfit librum rellexio- num moralium cum notis in novum teftamentum , in quo con¬ tinents una fupra centum propofitiones damnatae a Clemente XI. in Conftit. Unigenitns , edita 8 • feptemb. 1713. quae pro¬ pofitiones r enovant haerefes Janfenii, Lutheri, Calvini &c. ita ut Queuelijinus participet cum multis rum haerefibus. Pro Complemento quaeres 1. UndeiftudPraedicatum, Pro - teftantes ? 9-. Inde : cum anno 1529. in Comitiis Spirenfibus cautum fuiffet, ut ufque poll bellum contra Turcas in Unga- riam irruentes decretum ( ad quod a Principibus, & ftatibus Imperii auxilia quoque pofcebantur ) & ufque ad futuri Conci- lii Generalis definitionem nihil in Religionis negotio mutaretur, contra id fex Principes, qui Luthero adhaerebant, proteftati funt. Unde praedicatum hoc Pvotejlautinm fpedata ejus origi- ne folis Lutheranis eft proprium. Id tamen folet cotumuniter jam etiam tribui Calvinifiis. Quaeres 2. Quo jure Lutherani fe nuncupent Evangelicos ? quod nullo: nam 1. funt Eccleftae ejusque capiti rebelles ; quid praecedentibus faeculo- quid autem de his dicit E vangelium ? hoc: Si Ecclejiam non andierit , Jit tibi jicut Etbnicns & Public anus , Matth. c. i8- v. 17. 2. quia bonis operibus denegant mercedem, quam tamen iis Evange- lium Matth. 10. v. 41. & alibi tribuit. &c. Solent feetiam ap~ pellare ConfejJioniJlas ab Auguftana Confeftione. Quaeres 3. Quo jure Catcinifia fe vocitent Reformatos ? quod etiam nullo : nam Ecclefia Romano - Catholica , utpo- te quae nunquam in ullo iidei articulo poteft delicere, aut in errorem labi, non eft reformabilis &c. Quaeres 4. Quinam dicantur Albert Tlli impii, qui Deum efte negant: tales Pfalmifta Pfal. 13. v. 1. proclamat inlipi- entes. Quaeres 5. Quinam vocentur Pagani ? i*. Illi , qui Chri- fti fidem nec in figura ( in quo a Judaeis differunt ) nec in re admittunt. Quales etiam funt Machumetani , quia etiam non credunt in Chriftum tanquam in Redemptorem. i PARS *»^v*v* «*. ♦""‘s^sAjMsTk^Pj/'S) Jra? m^WWi? w «j* /* w *>^k: ^ A ^ ^ ^ A ^ PARS PRIMA SCRIPTURA SACRA QU^ESTIO PRIMA D E EJJentiaZf Exiftentia S. Scriptura . jVotandum i. Juxta Catholicos quatuor effe fidei Ca« tholicae Regulas, duas inanimatas, videlicet Scrip - _ turam & traditionem : & duas animatas, videlicet Ec- clejiam , & Concilium Generate : quibus li cum plerisque addatur Jedes Apoflolica , animatae regulae adnumerabitur. In praefentl parte Solum agemus de prima Fidei Catholicae Regula, nem- pe Sacra Scriptura. Notandum 2. Scripturam Divinam variis inligniri nominibug a. Appellatur Scriptura , & hoc per excellentiam quamdam, vel quia Sola digna eft, ut legatur, & fcribatur: vel quia Sola Spiritu Dei confcripta eft. -Dicitur Sacra : & hoc vel ab Au- thore velut caufa efficiente: primarius enimSacrorum librorum Author eftDeus ipfe, cujus inftrumeuto.fuere homines, quo- - A ruj ' ^ Co > turn manu & opera principalis Divina caufa uti dignafa eft, ut effent velut Araanuenfes Spiritus S. juxta illud 2. Petri, cap. 1. v. 21. Non enim voluntate hunuma iallata eft aliqnanclo Prophet ia, feci Spiritn S. infpirki locuti funt Del homines. Dicitur Sacra ex fine, qui eft vel ultimatus, & eft Dei gloria & falus noftra: vel non nltimatus feu propinquus, & eft major Dei cognitio & Amor: Hac Script a funt, ut ere Mis, quia ftj-Efis eft Cb rift us Filins Dei, ut credentes vitam haheatis in Nomine Ejus. Joan. cap. 20. v. .3 r. Dicitur Sacra ex materia, quia aliudnon traclat Argumentum, etiam dum peccata & errores hominum recenfet, quam decli- nare a malo, & facere bonum : nam ut habetur 2. ad Timoth. c. 3.V. 16. & 17. Omnis Scriptura divinitus injpirata ntilis eft ad docendum, adarguendum, adcorrbpiendummjuftitia, nt per/Ft us fit homo Dei , ad omne opus bonum inftmShis : priora duo, nempe do- cere & argnere ad dogmata fpe&ant, cum & vera doceantur, & falfa redarguantur: pofteriora vero, videlicet compere & endi¬ ve ad mores pertinent, ut pravi corrigantur, boni autem & re- Appellatur 2. Sacra Pagina , in qua Dei Verbum Scriptura e$: Sacra hitter a, quibus exaratum eft: Sacrum Volumen , prif- -cis eaim temporibus Codices Sacri non ligabantur per folia, fed papy *6^5 C O ) $ papyrus, aut membrana inftar voluminis convol vebatur, pro-* ut vidit Zacharias c. 5. v_ 5. Appellatur 3. Scriptura Sacra hoc eft liber per ex¬ cellent iatu nempe, quia hujus intuitu nullus in orbe liber cum hoc comparabiiis eft: ftcut enim Author hujus libri, utpote Deus ipfe, omnium aliorum librorum Authores dignitate fupe- rat, ita & ipfe hie Liber omnibus aliis literariis monumentis ex* Cellentior eft, Antonomaftice autem Biblia plurali numero Sa¬ cra Scriptura dicitur quod nimirum in fe locupletiflimam fa* pientiae cceleftis contineat Bibliotbecam , de qua S. Chryfoftomus Horn. 9. in Epift. ad Coloff. Comp ar ate vobis Biblia , medicament ta animorum. Appellatur 4. Divinae Sapientise htftnmentum , quod ge* neraliter fignificat omne Organum, five adminiculum, quo ar» rifex ad opus fuum perftciendum utitur. Eft ergo verbum hoc divinum in Sacris paginis confignatum Organum , & quaft ma- nuale Dei in ftrumentvm ad omnia juftidae opera accomodatum, per quod in nobis Deus infculpfit imaginem Filii fui. Porro in* jirumentn vocantur etiam Scripturse illae, quse hunt ad fidem publicam a Notariis publicis, probatisque teftibus confignata ad majorem padorum & contraduum firmitatem ac robur; Scripturse autem Sacrse continent Divinas promiftiones, quas Prophetae, Evangeliftae, & Apoftoli velut teftes & Notarii public! Divina authoritate confirmarunt. Appellatur 5. Teft amentum Dei, quia in ilia continetur ultima voluntas Legislatoris aeterni, quam adimplelam vult ab co, qui hasreditatis seternse cupit effe pofteftor. Appellatur 6 . Verhum Dei Scriptum , quia S. Scriptura* tan - quam certiflimo oraculo a Deo alloquimur, inftruimur, certi- ficamur. Notandum 3. Cum S. Paginse ut plurimum Scriptum nun- cupentur ? eo quia Sola Spiritu Dei confcripta, & tranferipfi* A 2 eft 4 C o ) eft a Creatore ad Creaturam, duobus praecipue modis, nempe via natttr quorum. adimple- A S uonc * * ( o > t iJfXc'Y ' j*t f" • i- ... ‘ j ; < « * ,• done honorandus lit: haec vero omnia continet Scriptura S. Ergo. Obje&iones contra i. Concluf. funt feqnentes. Radita definitio convenit omnibus aliis Scripturis v. g„ S. P. Auguitini, D. Thom® &c. Er go. ant. prob. Deus juxta fententiam D. Th. eft omnium adionum , adeoque & Scripturarum Audor, quia Deus non folum prasdeterminat ad fubftantiam adionis, fed etiam ad omnem modum illius actio- nis : ergo. II. Deus eft etiam fpecialis Audor Canonum, Definitio- num, & Decifionum Ecclefise : ergo Deus non eft fpecialis Audor folius San &32 Scripturse. ant. prob. Ex VI. Synodo, ubi de Epiftola Leonis Magni ad. 11. dicitur: A Deo fiat infpirata. Item ex VII. Synodo, ubi ad. 3. de Conciliorum cecumenico- rum Canonibus, & Defmitionibus dicitur : Recfis , & a Deo infpiratis Dogmatibus funt con/picua. Item Regula S. Francifci di- eitur divinitus infpirata: ergo. III. Poteft dari Verbum Dei Scriptum, quod non lit S.Scrip- tura: ergo. ant. prob. Si Cbrlftus, dum erat in terris, mandante vel rogante Matre fcripfiffet aliquam epiftolam, ilia continuiffet Verbum Dei: atqui ilia epiftola non fuiflet S.Scriptura: ergo. IV. In S. Scriptura variae reperiuntur contradidiones, & yitia grammaticalia: atqui hsec Verbum Dei non patitur: ergo. V. Verbum Dei nequit effe Verbum mendax: atqui Scriptu¬ ra continet plura mendacia: ergo nequit effe verbum Dei. min. prob. I. Gen. c. 22. Abraham refertur dixiffe ad fervos: Exp e Si ate tic, ego St 5 pncr poflquiim adomvemus, revertemur ad vos : per quae verba tamen mentitus fuit, cum fecundum voluntatem Dei eidem manifeftatam intenderit filium fuum immolare. 2. Ifa. ig. v. r. jegrotanti Ezechiae Regi Deus per os Prophetse dixit: Morieris til y non vives: quia tamen Ezechias demum coavaluit, vf» detUE C 0 ) £ detur non fantum Scriptura, fed ipfe Deus fultTe mentltus. 3, Reg. lib. 3. c. 22. Propheta Michaeas elicit: Ecu dedit Dominus Spiritism meniacii in ore omnium Prophtarum ejus , qui Me flint, Jdominus loculus eft contra te malum : Si itacpie Prophets mentiti funt, facile etiam in Scriptura reperiri poterit mendacium: ergo. VI. Si in S. Scriptura contineretur Verbum Dei, deberet in ilia efte confenlio : Sed non eft: ergo. min. prob. Dodlrina novi teftamenti fepe opponitur do&rinae veteris teftamenti: er- o. ant. prob. 1. Gen. c. 1. dicitur: quod Deus creaverit calum ten am. Etjoan. 2. dicitur: quod mundus per ipjum (id eft per Chriftum ) fachis eft. ergo. 2. Gen. c. 2. dicitur: quod com - pleverit Deus dieflptimo opus flium , quodfecerat , requieverit die Jeptimo ab univerfo opere , quod patrarat. Etjoan. c. 5. fic loqui¬ tur Chriftus: Pater mens rifque moclo operatur, & ego operor: er¬ go. 3, Gen. 1. dicitur: lompiemformatumejfleadimaginem Oftfimi- Jitudinem Dei. Etjoan. 8• Chrillus dixit Pharifteis ; Vos ex pa - tre cliabolo eftis: ergo. 4. Vefus teftamentum terrena folum & tem- poranea prsemia , ac beneficia viris juftis proponit: & novum tedamentum Ipiritualia, cceleftia, & aeterna bona promittit: er¬ go. 5. In veteri teftamento multa funt praecepta v. g. circumci- iio, fabbathi obfervatio, quae tamen a Chriilianis obfervari in novo teftamento diftrifte prohibentur: ergo. VII. InS. Scriptura multa funt, quae incredibilia appa¬ rent: ergo non eft Verbum Dei. ant. prob. In Geneli refertur-, quodDeus impofuerit Adamo praeceptum de non edendo pomo, & eo violato grandi paena non modo in Adam , fed in totaui pofteritatem ejus animadverterit. Item Serpentem cum Eva fuiffe locutum, earn decepiffe, & demum ferpentem fuiffe a ,Deo punitum, ut terram comederet, & fuper peftus fuum gra- deretur, quaft vero ante Ads peccatum ferpens fuiifet pedibtis inftruftus, & poftea inpeenam iisdem mutilatus: fed haec omnia .incredibilia apparent, uti & alia inibi contenta, qualia funt-: lignum i 4 V 8 (o) lignum utpote rem corpoream arcanam quamdam vim habuifte ad fpiritualem effe&um producendum, qualis eft Scientia boni & mali. Item ad formationem Evs coftam fuiffe Ads fubtra- ftam, quia alias corpus Ads manfiffet imperfedtum. Deni- que de exiftentia paradyfi, quia omnes viatores , qui illas re- iones, quas Tygris & Ephrates alluunt, frequentarunt, nul- um hujus paradyfi veftigium offenderunt: ergo. VIII. Si S. Scriptura eftet Verbum Dei, deberet nonnifi digna fan&itate divina referre: fed non refert: ergo. min. prob. In S. Scriptura referuntur niulta vitia, & paffiones Patriarcha- rum, & Prophetarum: fxc i. refertur, quod Noe bibens vi. num fit inebriatus. 2. Quod Abraham non contentus cum fua conjuge Sara cum Agar ancilla fua impudice verfatus fit: nec coram duobus Regibus Abimelecho & Pharaone mentiri eru- buerit dicens, Saram efte fuam fororem, qus tamen uxor erat. 3. Quod Loth inebriatus vino cum duabus filiabus fuis com- mixtus fit. 4. Quod Jacob , ut libidini fus indulgeret, non folum Liam & Rachelem duas germanas forores fibi matrimo- nio copulaverit, fed etiam earum famulas in uxores duxerit. 5. Quod Judas Patriarcha cum nuru fua Thamar commixtus fit; quod David adulterium & homicidium comiferit. Salo¬ mon trecentas concubinas, & feptingentas uxores habuerit. Quod Propheta Ofee de muliere fornicaria filios procreaverit Quod denique Moyfes crudelia bella gefterit, & Audtor He- brsis fuerit, ut vafa aurea & argentea iEgyptiis diriperent: ergo. SOLUTIONES. D I. dift. ant. Deus eft omnium aftionum Author uni« # verfalis, cone. ant. particular^, neg. ant. Deus ergo omnium noftrarum a&ionum eft Author univerfalis, in quan¬ tum ut caufa prima & univerfalis prsmovet , & concurrit. S. ve- Co) 9 S. vero Scripturse eft Author fpecialis, in quantum fpeciali mo- do Scriptoris minifterio utendo & infpirando concurrit. Ad II. dift. ant. Deus eft fpecialis Author Canonum &c. eomodo quo S. Scripturoe, neg. Alio modo cone. ant. Veruih quidem eft, quod Deus did poflit fpecialis Auftor deciftonum Ecclelise, in quantum Spiritus S. fpecialiter affiftit Pontifici & Ecclefhe Patribus, ne in fuis deciftonibus errent, attamen re- linquit illorum voluntati & electioni verba, quibus punctum il- lud fidei proponant. Et idem eft de Epiftola Leonis Magni, & Regula S. Francifci, fuppoftto quod ilia, fmt a Deo infpirata: Sacrse autem Scriptura? Deus ita eft fpecialis Author, ut Scrip- tori Sacro etiam omnia & lingula verba diclet, & fic S. Scriptu¬ ra proprle & rigoroLe eft Verbum Dei. Praeterea, quando Concilia, vel Pontifices altquld fide Divina credendum defi- niunt, non proponunt nobis Verbum Dei novum, fed tantum declarant illud , quod revera erat Verbum Dei, fed confufe tantum & nobis minime clarum , a parte rei in Verbo Dei feripto, vel tradito fuifte contentum, in quo ne errent, Spiri¬ tus S. eis affiftit, non tamen Deus illis infpirat Verbum pro- prie ut finxm. Ad III. dift. maj. ilia continuiftet Verbum Dei proprie, neg. maj. improprie cone. maj. Ilia enim Epiftola non conti- nuifiet Verbum, quod Deus proprie feripfiftet ut fuum, fed tantum ut Matris fuse Verbum, feu mandantum : de ratione namque Verbi Dei eft, quodprocedat abeotanquama dicen- te, & ad ilium dicat relationem originis : verba vero hujus Epiftolae non different relationem originis ad Chrilium utDeum, fed ad Matrem ejus ut mandantem, feu confulentem, & ad Chri- ftum ut hominem obedientem, & Filium Matri fuse fubje&um ratione humanse folum naturae, & confequenter non exprimeret conceptum Divinum, fed humanujn- B Ad TO ^ C°) ^ Ad IV. dift. maj. reperiuntur varise contradi&iones, & vitia grammadcalia in S. Scriptura ut a Deo didata, neg. maj, ut illam de fa do habemus, tranfeat maj. In praefenti praefcin- dimus de textu Hebraoo, Grseco, & Vulgata noftra, & infe- rius de eo fpecialiter agemus. Ad V. neg. min. ad i. prob. dico cumS. Ambrofio lib.i. de Abrah.c. 8- Abrahamum prophetaiTe, adeoque verum dixifte: Ipje Jolus dijponebat redire immolato Jilio , (eel Dominus per os ejus locutus eft. Accedit, ft etiam ultronee concedatur Abraham fuif- fe mentitum, puis prudenter inferet, ergo S. Scriptura men- titur ? nam hiftorice quiscunque referens mendacium , nun- quam ipfe contra mentem loquitur , quod eft mentiri. Ad 2. prob. cum. S. Th. 2. 2. q. 174. a. 1. dico, hanc Prophetiam fuif- fe Prophetiam comminationis, non vero praofcientiae, aut prae- deftinationis. Videatur etiam S. Th. 2. 2. cit. q. 171. a. 6 . ad 2. ad 3. prob. Explico textum fub dift. Deus dedit fpirltum men- dacii in ore omnium Prophetarum, & ad hoc permidive fe ha- bendo, cone. & hoc jubendo vel ad hoc malum efficaciter mo-' vendo, neg. Verbum enim imperandi non femper praeceptum, aut Conlilium, fed aliquando etiam permiffionem fignificat, utpatet ex illojoan. 13. quod facts, fac cuius. Ad VI. Cone. maj. neg. min. ad prob. Dico., quod dum dici- tur Gen. c. 1. In pincipio creavit Dens cceliim & ten am per lii Deus intelligatur tota Sandta Trinitas,acproindeChriftus utDeus eft : quod vero tota Trinitas intelligatur, eruitur ex textuHebraoo, ubilegitur : Bereftit ., Bara Eloftim quje phraiis conformiter ad illam dictionem Hebraicam Elochim lie latine reddi deberet, in principio creavit Dy, Elochim enim apud Hebraeos nomen plu- rale eft cum igitur Moyfes hoc nomen plurale Elochim con- jungat cum verbo fingulari creavit , lignilicare voluit totam Ss. Trinitatem ad creationem, mundi indivifibili operatione concur- rifle. Ad 2. prob. dico: locum Genefeos folum velle, quod Deus 'It CO Deus ab inftituendis rerum naturis poft earum rerum p'erfedi<$. nem ceffaverit, non autem quod in illis adminiftrandis , vide¬ licet gubernando, iiluminando, animas creando, confervando ceffaverit, & non operetur, de qua operatione funt intelligen- da apud Joan, verba Chrifti. Ad 3. prob. ajo: Pharifteos fuLffe quidcm natura fiiios Dei , fades ad illius iiraginem & ftmi- litudinem: ait dodrina & imitatione fuiffe fiiios diaboli. Ad 4. prob. dico : legem veterem fuiffe quidem divinam ut legeni novam, cum hoc tamen diferimine, quod lex vetus compa- rate ad legem novam fuerit infirma ac imperfeda ; ca- duca autem'tantum promifit bona, quia ut S. P. Aug. epift. 19. ait: talis promifiio temporibus & perfonis congruebat, fi- quidem Judaei ut plurimum carnales terrenis bonis inhiantes a •peccato non tam amore juftitise, fed formidine pjense amittendi bona temporalia a peccato abitinuerunt. Ad 5, prob. dico: praecepta data in veteri lege de circumcifione, & iabbathi ob- fervatione, & alia casremonialia. fuiffe quidem divina, eorum tamen nullum in lege Evangelica prohibitum effe: fed cum tan- quam figure ordinata fint ad Chriftum verum Meffiam , qui in fe omnes figuras adimplevit, ipfo prsefente tanquam Figurato eadem evanuiffe. Ad VII. neg. ant. Omnia namque in argumento adduda non funt incredibiiia. 1. Non praeceptum denon edendo porno, quia Deus illud Adamo jure fupremi Dominii imponere po- tuit, nec refert praeceptum fuiffe circa objedum leve, & pae- nam violation! annexam fuiffe grandem : quia Deus jure fui fupremi dominii etiam circa rem levem obedientiam exigere potuit. 2. Neque ferpentis cum Eva Colloquium incredibile eft, quia non ferpens per fe ipfum, fed diaboius per ferpentetn Fvam allocutus eft, ficut olim per idola fundebat.oracula. Neque 3. incredibilis eft pan a ferpenti inflida, quia per earn non intelligitur pedibus ferpentem privatum effe utpote nunquam B 2 iis- 11 c O ) iisdem inftrudum, fed Deum ad puniendum ferpentem folum 'feciffe, utea, quae antehac ferpenti erant naturalia, in paenam & probrum ipli poft peccatum hominis verterentur. Neque alia ex Geneli adduda creditu funt difficilia. Nam lignum ve- titum appellatum lignum Scientia bom mali non eft tale didum, quad vim quandam naturaliter iibi congenitam habuiffet pro- ducendi bonum & malum, fed eft tale didum folum ab even- tu, nempe quia primi parentes noftri ex deguftato vetito frudu funefta experientia didicerunt, quam grave malum effet Deo non obedire, non quidem quod antehac nefcirent malum efle Deo non obedire, fed quia lua experientia edodi manifeftius intellexerunt, quam nefandum crimen perpetraftent. Neque incredibile eft, quod Deus ex cofta Adae Evam formaverit: non enim per fubtradionem hujus Coftae Adamus manfit imper- fedus, quia ut D. Th. i. p. q. 92. a. 3. docet, haec cofta fuit fuperflua Adamo, quatenus Adamus fingularis perfona erat, nec ad ejus corporis integritatem ac perfedionem pertinuit, li¬ cet neceffaria fuerit, quatenus juxta Dei Decretum Adamus deftinatus erat parens omnium hominum, feu principium totius generis humani. Neque incredibilia funt, quae de Paradyfo voluntatis referuntur , licet enim hie a nullo viatore hadenus detedus lit, inferri nequit ilium nunquam extitifle, fed folum liniverfali diluvio deletum efte. Ad VIII. dico, quod dum peccata referuntur, non re- ferantur approbative, fed exprobrative, quod fanditatem po- tius commendat. Ad adduda. quod gefta memoratorum Patriarcharum ab omni culpa excufari pollint: 1. Juxta S. Cy- rillum, Ambrofium & alios non cenfetur peccaffe Noe, quia haec inebriatio improvifa fuit, & ab imperitia, non ab intem- perantia profeda, cum Noe vim vini nunquam ante dignove- , irt. 2. Nec peccarunt Abraham, Ifaac, & Jacob, aliique Pa- ttiarclvse plures uxores habenteg, quia licet juremerito culpe* tur- C 0 ) £^9, I? tur Lamechus, qui ante diluvium plures duxerat uxores, ce- pitque viofere legem Monogamias latam Gen. c. 4. his verbis:. reiinquct h mo patrem matrem, Sf adbarcbit uxoriJha , Sf mint duo in came urn: non peccarunt tamen Patriarchs? poll diluvium ducentes plures uxores, quia poll diluvium Polygamia fpe- ciali Dei difpenfatione conceffa, eisque difpenfatio hasc ad mul- tiplicandum genus humanum infpirata fuit. Nec obftat, quod Scriptura mulieres illas concubinas nominet, nam Scriptura S. etiam veras & legitimas uxores aliquando concubinas, & quandoque concubinas uxores vocat. Sic Gen. 16. Agar ap- pellatur uxor Abraham 1 Et c. 25. Cethura etiam uxor Abra- liami dicitur, & paulo tarn ipfa quam Agar Concubinas dicun* tur: pariter Judic. 19. unica cujusdam legitima uxor nunc con- cubina, nunc uxor vocatur. Nec 3-peccavit Ofeas, quia ille non fornicarie commixtus eft meretrici , fed illam, qua? mere- trix erat, jubente Deo in uxorem duxerat, & ex ea ad melio- rem frugem converfa £lios procreavit. Denique nec 4. pecca- vit Moyles bella gerendo, quia ille bella haec non domandi li- bidine, nec ulcifcendi crudelitate , fed Deo jubente fufcepit, qui etiam ut fupremus rerum omnium Dominus Hebraeis ab iEgyptiis improbis laboribus vexatis in bona iEgyptiorum do¬ minium tribuit. Obje&iones Contra 2. Concluf. Jirnt fequentes. I- pOtuit Deus omnia hominibus neceffaria ad falutem line -fi- Scriptura per infpirationem internam re velare: ergo. II. Joan. 2. v. 27. dicitur: Non necejfe habetis, ut aliqids docent vos, fed unSHo ejus, fcilicet Spiritus S.interius infpiran- tis , docet vos de omnibus: ergo. III. Usque ad Moyfen non fuit neceffaria Scriptura S. fi- militer ab initio prasdicationis Chrifti ufque ad novi teftamenti fcriptionem prsecepta Evangelica line Scriptura confer vata l'unt: ergo & confervari poftea poterant. B 3 IV. 14 IV. S. Scripturam perpetuae poffunt fupplere traditiones, uti fuppleverunt in lege naturae ufque ad Moyfem, & niodo in lege fcripta multa fupplent: ergo : V. In S. Scriptura graviffimae occurrunt difficultates, & antilogiae: ergo. VI. Si extaret Scriptura S. effet ei deferenda fides: fed non eft: ergo. min. prob. Scriptura haec fa vet locum fpiritui contra* dittionis: ergo. ant. prob. t. Gen. 5. c. v. 25. dicitur : Mathu- falemvixiffe annis 187- dum genuit Lamech, illoque genito adhuc annis 782. univeriim 969. vixiffe annis, ftcque inter- fuiffe in Area Noe, fed hujus non facit cdmmemorationexn Scriptura, dum otto folum enumerat animas fiiiffe in ilia Area, nempe Noe, Sem , Cbm & faphet, quorum quilibet fuam uxo- rem habuit, ut legitur Gen. c. 6. ergo. 2. Gen. 46. c. v. 26. le- gitur, quod ex domo Jacob 66 . animae ingrelfse lint in aEgyp- tum, & v. 27. habetur: Onmes amma downs $dcob , qua in- grejjdfhnt in JEgyptnm, /here Jepuaginta. Et a (ft. c. 7. v. 14. nu- merantur 75. animse: ergo. 3. S. Lucas a (ft or. 8. narratjacobum & Patriarcbas translates fuiffe in Sichem, ubi tamen Jofephus 2. Ant'quit. L. c. 8- affirmat Fratres Jofepbi conditos effe in Hebron. Denuo ait. S. Lucas translates effe in Sichem in fepul- chrum emptum ab Abraham : fed hoc fuit littim in Hebron, & non Sichem, uti legitur Gen. c. 23. ergo. VII. Textus fcripturiftici in multis inter fe pugnant: ergo S. Scripturse non eft deferenda fides: ergo non extat. ant. prob. i.Matth. 26. c. v, 29. fertur Chriftum dixiffe: Non bib am amo- do de h e genimine mis ujque in diem ilium cum bibam vobijeum no¬ vum in regno Patris mei. Et Petrus de fe & aliis attor c. 1 o. v. 41. ait: Manducavimns , bibimus cum Mo, poftmum rejiirrexit d mortuis : ergo. 2. Simeon Luc. c. 2. v. 34- de Chrifto dicit: E cce pofttns eft lie in ruinam , fir 1 in refurreBionem multonm■ Etc. 9. v. 56. legitur : Filins bominis non venit animas perdere, fed fal- we; \§&> C o; mve: ergo. 3. Chriftus apud Joannem ait c. g. v.31. Si ego teftimo - tiium perbibeo de me ijfib, teftimonium meum non eft verum. Etibid. c-8. v. 14. inquit. Si ego teflimonium perbibeo de me ipjo, verum eft tefti- monium meum: ergo. 4. S. Lucas ad. c. 1. v. i. fcribit: Prinvim Jermonem feci de omnibus 6 Tbeopbile , qua ceepit fftefhs facere, fif docere. Econtra S.Joan. c. ult.ait: font &ali&multa quaJiftri- banturper ftngula^nec ipfum arbitror mimdum capere pojje eos,qmfcri - bendifunt libri. Ergo: ft enim libri de Chrifti geftis fcribendi capax non fit mundus eos capiendi: quomodo folus S. Lucas fuit futfi- ciens ad confcribenda omnia ejus geftaV 5. Apoftoli invicemcon- gregati Ad. c. 15. v. 28- definiverunt lie: Viftum eft fpiritui S.&* no¬ bis, ut abftineatis vos ab immolatis ftmulacrorum: fed turn Spirit ui S. turn Apoldolis videtur contradicere S.Paulus x. adTimoth. c.4 v. 3. inquiens : In novifftmis temporibus difeedent quidam A fide, atten - dentes Jpiritibus erroris, do firms Damoniorum, in hyprocrifi loquentium mendacium, fir* cauteriatam babentiim Juam conjcientiam, probibentium nubere, abftinere A cibis, quos Dens creavit: ergo. 6. Gen. 1. legitur, mundum a Deo creatum fuifte lex dierum fpa- tio: & Ecclef. 1 g. Scriptum eft: qui vivit in aternum, creavit omnia fimul: ergo. 7. Gen. 1. dicitur, lucem creatamfuUTe prl- ma die, fed hsec tanquam foils proprietas debuit treari cum foie, qui die 4. primo creatus eft: ergo. 8 Gen. 4. De Enoch legitur : JJle capit invocare nomen Domini: Et ibidem dicitur a Cain & Abel jam fuifte oblata facrificia, adeoque fuifte invo- catum nomenDomini: ergo. 9.Patriarcha Jacob Gen. 32. v. 30. gloriatur: Vidi Dominum facie ad faciem , & jalvafafia eft animt tnea. Econtra Exod. c. 33. v. 20. Deus ait: Non videbit me ho¬ mo: fi f vivet; ergo. xo.Deus Exod. c. 20. v. 5. dicit fe vifitatu- rum iniquitatem patrum ufque ad tertiam generationem. Econ¬ tra Ezechiel. c, 18- legitur: Filiusnon poftabif iniquitatem pa- tris: ergo. 11. Joachim 2.Reg. c. 14.legitur: Films fuifteo&o- dccim annorum, cum regnare caepiflet. Econtra 2. Paralipom. c. 3 6. i6 ^ (o) # *r \ 4 V ** A ^ c. 3 6. dicit eum Scriptura fuiffe tantum hominem oclo annommr ergo. 12. lib. 3. Reg. c. 8- narratin', quod in Area foederis nil aliud fuerit prteter tabulas teftamenti. Econtra ad Hebr. 9. Paulus dicit in Area contineri prater tabu las manna & Virgam Aaron, qus floruerat: 13. De Ochozia legitur 2. Paralip. v. 2. quod fuerit homo 42. annorum, cum regnare caepiiTet: & 2. Reg. c. 8- v. 26. Scriptum eft, eum fuilfe tunc folum 22. anno¬ rum hominem: ergo: 14. S. Matthaus hanc fententiam: Per- cutiam Paftorem, & difpergentur oves gregis : applicat Chrifto ut prsenunciato a Zacharia: fed Zacharias hoc loquitur de Pfev- ao-Propheta fceleratiflimo, unde etiam non dicit, percutiam , fed percutite : ergo : 15. S. Paulus ad Rom. c. 3. dicit nos jufti- ficari per fidem fmeoperibus : econtra Jacob, c. 2. legitur : nos juftiftcari per opera: ergo: VIII. Si extaret Scriptura S. fic haberet Au&orem Deum: fed multa funt in Scriptura a folo homine : ergo. min. prob. r. S. Paulus 2. Corinth, c. 7. v. 12. dicit: Ego dico , non Dominus. Item c. 11. Quod loquor, non loquor feenndum Deum, fed qnaft in in- fipientia : ergo. 2. S. Paulus epift. 2. ad Timoth. c. 4. feribit: Lucas eft mecum folus - - - Tychicum autem mift Epbejum, Penulam, quam reliqui Troades apud Carpum: veniens after tecum & libros y maxime autem membranas: fed. hsec funt mere naturalia : ergo. Item 1. ad Corinth, c. 7. ait: Cateris ego dico, non Dominus : ft quis frater label uxorem infidelem, & lac conjentit babitare l cum illo, non dimittat illam: ergo. •y ff ' r - ’ ’ . .. //. ,• » w * - ^ , *€ * >• • . a •• SOLUTIONES. A d I. dift. ant. Potuit Deus de potentia abfoluta Cone. ant. depotentia ordinaria, neg. ant. Verum eft, quod Deus de fua abfoluta potentia potuiffet per fe ipfum cuilibet fuam voluntatem intimare: quia vero connaturalius Creaturse fenfibi- les percipiunt intimanda minifterio fenfuum: & cum regula 3 qute Co) 17 to 4 *. W % J • ■ ^ t V' • I W+ quse nos duck ad finem noftrse falutis , debeat effe certa, & ab erroribus immunis : Deus juxta fuavem fuam providentiam fe creaturis accomodavit , fuam voluntatem fcriptura manife- ftando- Praeterea quis difcerneret infpirationem, fitne a Deo, an a fpiritu mendace ? in Angelum enim lucis Diabolus fe fae- pe transformat. Ad II. S.Joannem ibi non impugnare S. Scripturse exiffen- tiam, cum & ipfa Epilfola , quam fcribit, fit S. Scriptura , fed bortatur fideles, ut permaneant in do&rina a SS. Apofto- lis accepta, & fugiant novos Pfeudo - Apoftolos contraria do- centes: v. enim 24. dicit, quod audifiis ab initio, in vobis ■perma¬ nent. Et v. 26. Hac JcripJi vobis de his , qui feducuntvos: & tunc fubjungit: non necejje babetis &c. ubi feduftores tantum excludit, 1 non vero fcripturam ut fuperftuam rejicit. Ad III. Scripturam abjolute non fuilfe neceflariam, fuiile tamen neceffariam ad melius ejje , ut videlicet falus citius , cer- tius, & commodius obtineretur: & ideo falus facilior fuit tem¬ pore legis fcriptzt quam naturae, & tempore novae legis , in - quo lex nova non folum jubet, fed etiam juvat gratiam , au- xilium ejus infpirando, ut docet D. Th. 1. 2. q. 106. a 2. Dein- deanteMoyfem nulla datafuit hominibus lex pofitiva , vel li aliqua praecepta faroiliaria dataiint, tantum fuit unum vel alte- ium,quod faciliter memoria retineri poterat. Quodadditurde praeceptls Evangelicis etiam non urget: nam exeo, quod exiguo tempore fine fcriptura confervata fint, non bene infertur, ea etiam perlongumtempusfacile abfque fcriptura confervari poffe. Ad IV. Neg. ant. ob rationem jam datam ad I. & III. Do«) $0 ( O ) Hi) pro Divinitate Filij Dei arguitur, neque ex hoc oftenditur efteDeum: ergo. XV. Veritas hucusque dictorum huic innititur fuppolito, quod de mente SS. PP. omnes Dei apparitiones in veteri lege fuerint fads mediantibus Angelis: atqui D. Th. hoc fuppoii- tum deftruit. ergo. min. prob. D. Thomas varijs in locis docet, quod Moyfes in mortali aahuc carne viderit Dei eftentiam: ergo. SOL UTIONES. A D I. Illas authoritates, quomodocunque ab Tnterpretibus vertantur , aliud non innuere, quam tabulas fcrlptas ef- fe digito Dei , id eft, Angeli fpecialiter vices Dei gerentis, qui vocaripoteft Deus, & digitus Dei: ut ex S. P. Auguftino oftenfum eft in proba. Ad II. Neg. ant. & Difp. ell: quod in Pfalmo id clare colligatur ex circumftantiis: quia Angeli juxta S. Th. i. p. q. 45. a 5. in Arg. fed Contra. Item in @ art. etiam inftrumenta- liter nequeunt concurrere ad creationem , non implicat vero , quod minifterio Angelorum illse tabulae lint fcriptae, nam ills cum fua infcriptione a Deo per Creationem non exierunt ? utut aliqui hoc velint, quod per creationem a Deo exiverint ? quod tamen admittendum non eft. Ad III. S. P. Auguft. q. 166. in Exod. non excludit mi- nifterium Angelorum a fcriptione primarum tabularum , fed tantum minifterium ipfius Moylis, & ita per exclulionem ipli- us Moyfis dicit opus Johns Dei. Ergo S. P. Auguft. non agit de difficultate hac , an Deus immediate per fe fcripferit primas tabulas: nam loc. cit. fuper Exod. hanc fibi proponit quaeftio- nem: Proinde nwgna oritur quajlio, quomodo ilia tabula, quas erat Moyfes } Deo utiqiie prajciente , faff unis, non .hominis opus eJJ'e dican- ;• f tur Co) iur Jed Dei , nec ah botnine fcripta, fed Jcripta digito Dei. Ubi da¬ te videtur, Auguftinum inquirere, an homo, fcilicet Moy- fes , vel Deus primas tabulas fcripferit ? quando ergo refol- vit: Deum illas fcripfiffe, tantum exludit Moyfem , non ve- ro Angelum vicem Dei gerentem , cum expreffe loc. cit. in Prob. lib. 3. de Trinit. c. 11. afferat per Deum hie Angelum intelligi. Eodem etiam modo S. P. Auguftin. q. 15. fuper De- ut. difficultatem proponit non inter Deum & Angelum, ut nos in prsefenti, fed inter Deum & Moyfen, lie enim ait: difeuti- enda najeitur quaftio , quod utrasque tabulas, id eji, priores & 1 Jecundas Deus lie legit ur firipfijje , non homo. Ad IV. Neg. ant. ad prob. dift. ant. omnia loca feripturas explicantur cum contradiclione ad SS. PP. fi dicatur Deum im¬ mediate primas tabulas fcripfiffe, cone. ant. fine contradi&ione neg. ant. Manifefta fiquidem fequeretur contradidlio : Scriptu- ra namque dicit, quod eadem fttperfona, & quae tabulas de- dit, & quae illas feripfit: in fententia vero Adverfariorum non elTet eadem perfona: Deus quippe tabulas feripfiffet, & Ange- lus apparuiilet, easdemque Moyli tribuiffet ac tradidiffet; li vero dicatur , quod Deus apparuerit, & tabulas fcripferit, hoc Patribus opponitur,qui omnescum D. Thoma probant, & do¬ cent , in veteri lege apparitiones fa ft as fuiffe per Angelos. Ad V. Neg. ant. ad prob. dill. ant. lex ilia eft folius Dei tanquam Authoris principalis , cone. ant. tanquam feriptoris , neg. ant. & confeq. licet enim Angelus legem hanc fcripferit , manet tamen quantum ad authoritatem folius Dei: quia feri- ptio tantum eft initialis, & inadaequata promulgatio legis. Ad VI. Reflexionem hanc aliquorum Neotericorum effe quidem fubtilem, fed fubtilitate fua evanefeere: cum in feriptu- ra nihil communius lit , quam loco nominis poffeflivi poni ipfam perfonam. Ad ^5 (O) Ad VII. Neg. ant. ad prob. con. maj. neg. min. ad prob. neg. ant. ad prob. neg. ant. ad ejus prob. con. ant. neg. confeq. Difp. eft: quod legatus quidem a legante mittatur, & authori- tatem accipiat, negotia tamen, adquae mitdtur, proprio genio exequitur: Angelus vero eft tantum inftrumentum Dei, qui ilia i'olum exequitur, eaque verba profert, adquae Deus ipfum movet, linqua Angeli utens tanquam fuo inftrumento; ftcut Angelus alina Balaam fuit ufus. Vere itaque dixit Angelus , qui apparuit in rubo : Ego Jim Deus Abraham, ego Jim , qui Jiim: dixit autem Dominus, dabo tibi tabulas lapideas , legem, mandat a , qua fcripji: quia vere erat Deus , qui in Angelo tanquam locutionis fuse inftrumento hsec verba exprimebat: & per Angelum tanquam fcribam fuum legis tabulas fcribebat infpirando, & diftando ei omnia & lingula verba. Hinc etiam tota Scriptura etii ab Authoribus fecundariis lit fcripta, vere dicitur, &eft Verbum Dei. Ad VIII. Neg. ant. ad prob. cone. maj. dift. min. atqui Moyfes illi, qui apparuit in rubo vilibiliter & in corporal! fpecie, facrificia , & holocaufta obtulit, eumque adoravit, neg. min. qui apparuit in rubo invilibiliter in fe, & vilibiliter in Angelo , cone. min. Moyfes ergo non obtulit Angelo, fed Deo in Angelo invilibiliter apparenti facrificia. Ad IX. Neg. ant. ad prob. cone. maj. dift. min. atqui hoc non poteft de Angelo intelligi, tanquam de benedicente prin- cipaliter, cone. min. tanquam de benedicente minus principa- liter, & nomine Dei, neg. min. & confeq. Ad X. Hanc expofitionem efle contra S. Th. in c. 3. Ga- lat. left. 7. qui ita exponit: ordinata , id eft, ordinanter data per Angelos , id ejl , minijlerio Angelomm. Prseterea S. Paulus ad Ga- lat. 3. & Heb. 2. dicit: ft enim, qui per Angelos diSlus ejl fermo , faftus ejl firmus &c. quid ad firmitatem conferre potuit, quod ipfxs audiectibus fuerit diftus ? Ad CO Ad. XL Did. ult maj. unus illorum' died fe ffefr ova , & Ole folus fpecialiter Dei perfonam gerebat, con. maj. & omnes Ipecialiter Dei perfonam gerebant, neg. maj. Nihil ergo ob- ltat, quod illi viri apparentes Abraham & Loth fuerint Ange- li, qui & viri, & Angeli, & Jehova vocantur : ille enim,qui vocatur Jebova , folus fpecialiter Dei perfonam gerebat, & in perfona Dei loquebatur. Unde Ad XII. Licet Lothplures alloquatur, ad unum tamen fermonem fuum dirigit utrique commimem : podquam enim Loth v. 1 8■ dixit ad eos , mox fingulari numero utitur , & dicit: quajb Domine mi, quia invent fervus tuns gratiam coram te. &c. Ex quo viaetur, quod Loth hie non fecus , ac Abraham in illo , qui caeteris excelfior apparebat, Deum cognoverit 9 ad quem preces fudit, vocans eum tyhova v. 14. dicens ad ge- nerum fuum: perdet jehova Civitatem banc : ita docet exprelTe I). Th. 2. 2. q. 84- cl. 1. Ad XI II. neg. ant ad prob. did. maj. Chridus & Pro- phetae fuerunt Dei legati eodem modo quo Angeli, neg. maj. diver fo modo, cone. min. neg. confeq. Quia Angeli fuerunt Dei legati, ut in figura affumpta Deum reprsefentarent, & Deus iplis uteretur tanquam indrumentis, quibus non tantum men- tem fuam veilet hominibus manifedare, fed etiam verba tan¬ quam propria per illos veilet pronuntiare: Chridus vero & Prophetae in propria apparuerunt perfona, & mentem Dei no¬ bis manifeftarunt verbis a fe efformatis. Ad XIV. did. ant. fi eodem modo tribueretur hoc nomen gjebova FilioDei & Angelis, cone. ant. ll diverfo modo, neg. ant. Dei enim Filius vere & proprie fecundum perfonse rationem dici- tur tybova: Angeli vero tantum per quandam repraefentationem. Ad XV. Moyfes vidit Dei efl’entiam in apparitione cor- porali, ut in prsefenti loquimur, neg. ant. in apparitione iiitel- leduali, cone. ant. neg. confeq. Ex his E Que- 34 §&> Co) Quaeres I. SI In omnibus apparitionibus corporallbus non Deus fed Angelus apparuit, cur Moyfes & -alii narrant illas tan- quam facias a DeoV Cum Toftato minime conveniffe, ut Angeli, qui apparebant, & loquebantur tanquam Dei Mini- ftri, fe effe a Deo miffos dicerent, ne nimis Angelis afficeren- tur homines, fed ad Deum magis aliicerentur: eamque ob cau- fam & Moyfes ita folet Angelorum Miniiteria narrare, ut Deum potius loquentem , quam fe ipfos repraelentent , uti lit Eod. c. 3. & 24. dum datam elle a Deo legem commemorat. Quaeres 2. An Moyfes mortaii adhucin carne vivens da¬ re viderit D ei Effentiam ? tj:. affirm ati ve. Nam Numeror. c. 12. v. 6. Dominus ad Aaron & Mariam de Moyfe loquens, ejus- que excellentiam fuper alios Prophetas oftendens ait : Si quis inter vos Prophet a Domini , in vifione apparebo ei, vel per Jomnium loquar ad ilium : at non tails Jervus mens Moyfes , qui in omni domo me a fidelijjimus efl : ore enim ad os loquar ei, &T* non per anigma- ta, & figuras Dominum videt: ergo. Ex his mox citatis verbis & S. P. Auguft. probat Moyfen clare Dei Effentiam vidiffe: li- quidem epift. 112. c. 13. ad Paulinam de videndo Deo, ubi poft- quam oftenderat, quod Moyfes Exod. c. 33. petivit, utclari- tatem Domini videret, cui dixerat: Si inveni gratiam ante te, ojlende mibi temetipfim manifefte: dicit: dejiderio ejus etiam Hind, quod petierat, fuijje concejjim, in libro Numeronim poftea demon- fir atum eft, ubi Dominus arguit contumaciam [ororis ipftus , dicit, aliis Prophetis in vifione fe apparere Cff in Ibmno: Moyft autem per fpeciem non per anigmata: ubi etiam addidit dicens , &T gloriam vidit: quid ergo eft, quod eumJic fecit exceptum, nifi forte quia ilia contemplatione dignum etiam tunc babuit populi fui talem re&orem, & vniniftrum in tota domo fna fidelem , ut quemadmodum concupiverat, videret Deum ftcuti eft, qua contemplatio cunffis filiis in fine promt - titur. Idem docetS. Pater lib. 12. de Gen. ad literam c. 28- Ex cit.loc.Num.c. 12. cum S. P. Auguft. etiam probat. D. Th. in 4, dift, * * 6^2 ( 0 ) ^ dift. 49- q> 2. a. 7. ad 4. Moyfen vidifle Dei eflentiam his ver¬ bis : Duplex eminentia vifionis Moyfi adfcribitnr: una Exocl c. 1 O *>*>• nbi dicit ur, quod loqiiebatur Domimis Moyfi facie ad faciem, Jicut loqidJolet homo ad amicum fimm. Ex quibus tamen verbis haberi non potefi , quod D eum per ejjentiam viderit, quod petit dicens: of ends tnihi glorwn tuam, quod ei tunc concejjim non eft, unde diftum eft ei, faciem meam videre non poteris — Alia eminentia vifionis Moyfi oftenditur Niimer. c. 12. nbi Dominus de eo dixit ad Aaron Mari¬ am : ore ad os loquar ei, &J 2 pal am £sf non per anigmata, A? ftguras Deum videt , vel gloriam Domini Jecundum Jeptuaginta, ubi oflencli- tur impleta fuijje ejus petiiio, quapetiverat in ExocL c. 33. oftende mill faciem tuam, ita quod ante mortem Deum per ejjentiam vidit, lit Auguft. dicit 12. Juper Gen. ad liter am. Etinlibrode videndo Deum. — Ergo. Item 2. 2. q. 174. a 4. Moyfes ergo fuit aliis excellentior, primo quidem quantum ad vifonem intelleAualem: eo quod vidit if jam Dei Ejjentiam, field Panins in raptu, fait Auguf. dicit 12. fuper Gen. ad liter am: unde dicitur Nnmer. quod pa- lam , non per migmata Deum vidit. Item q. 175. a 3. ad 1. ubi relate dvplicimodo vifionis veritatis Divinse dicit: Tertio modo lit contempletur eum in fua ejjentia , & talisfnit raptus Pauli, & etiam Moyfts, fitis congnienter. Nam fait Moyfes fuit primus Do cl or jvdaorum, ita Paulus fuit primus Do A or gentium: ergo. Contra hoc Dices i. Juxta feripturam, & S. Th. nullus homo vl- vens pot ell clare videre Dei eflentiam: ergo, ijfc.dift. ant. nullus homo viverts poteft clare videre Dei eflentiam permanenter , cone. ant. tranfeunter, neg, ant. & confeq. Dices 2. Vilio clara Dei facit hominem beatum: atqui Moyfes non fuit in hac vita beatus : ergo. ip. dift. maj. vilio clara Dei permanens facit hominem beatum fimpliciter , cone. maj. tranflens fubdift facit hominem beatum fecundum quid', E 2 cone. 3$ t ©) && tone. maj. fimpliciter, neg. maj. & fie dift. min. neg confeej. fo- dutio eft D. Th. 2. 2. q. 175. a 3. ad 2. Dices 3. Vifto etiam traniiens non compatitur fecum fi- dem & fpem, ut habetur 1. ad Corinth, c. 13. v. 13. atquiMoy- fes non amftt fidem & fpem : ergo. 9=. Viiio traniiens non compatitur fecum fidem & fpem quoad a&um, cone. maj. quo¬ ad habitum, neg. maj. & fic dift. min. neg. confeq. folutio eft D. Th. loc. fupra cit. ad 3. Dices 4. Ex verbis Exod. c. 33.nonprobatur,quod Moyfes viderit Dei effentiam etiam tranfeunter : ergo nec probatur ex Verbis Numer. c. 12. prob. confeq. Numer. c. 12. v. 8- deMoyfe dicitur: oreenimad os loquor ei: & Exod. c. 33. v. 11. dicitur: loque- batnr Dons ad Moyfen facie adfadem : fed ex verbis Exodi non pro¬ batur: ergo nec ex verbis Numer. 9. Neg. confeq. Difp. eft: quod Numer. non folum Moyfes dicatur loqui ore ad os , £edetiampalam r cui additur, non per anigmata , & jiguras Domnurn videt : cum ergo negatio fit malignantis naturae , deftruit omnem figuratam, & senigmaticam vifionem. Exod. vero 33. hoc non additur , roganti DeumMoyfi: ojiende mihifaciem titam: non poteris vide- re faciem meant. Dices 5. Plus eft videre Deum facie ad faciem , quam loqui ore ad os & palam : & patet ex 1. Corinth, c. 13. v. 12. videmus nunc per fpeculum in aenigmate , tunc aut&m facie ad faciem* Atqui ex verbis Exod. non prfrbatur Moyfen Dei ef¬ fentiam vidifte: ergo nec ex verbis Numer. R. dift. maj. plus eft., fi nihil addatur , per quod ilia vifio excludatur , cone, maj. fi aliquid addatur , neg maj. & cone. min. neg. confeq. folutio clarefcit ex prsecedenti Dices 4. 0bje&iones Contra 2 . ConduJtonem. aec ( o ) 37 nec fecundas. maj. prob. Deus in perfona Angeli apparent Exod. c. 34. v. 1. dick ad Moyfem : Pracide tibi tuas tabulas la* pideas inftar priorum, Jcribam J'uper eas verba , qua habuerwit tabula, quasfregifti: ergo. II. Domimis in prsecitato textu Exod. c. 34. dixit Jcribam: ad lignificandum, quod, qui priores fcripfit, etiam fcripferit pofteriores: ergo. ant. prob. ex Deut. c. 10. v. i.ubi Moyfes totum fa&um narrat his verbis: In tempore illo dixit Domimis ad me: dola tibi dim tabulas lapideas , ftciit priores fuerunt, often* de ad me in montem: faciesque arcam ligneam , C 5 2 ftcribam in tabu* lis verba , qua fuerunt in his, quas ante confregifti , ponesque eas in Area. Feci itaque arcam de lignis Jetim , cumque dolajjem dims ta* hulas lapideas inftar priorum, aftendi in montem habeas eas in mani* bus : JcripJitque in tabulis, juxta id quod prim JcripJerat verba de¬ cern y qua locutus eft Domimis ad vos in monte de medio ignis , quan* do populus congregatus eft : & dedit eas mihi. Ergo. III. Di cendo Dom inum in perfona Angeli line min Ute¬ ri o Moyiispofteriores tabulas fcripM'e , nulla ell antilogia in¬ ter locum E'Xodi & Deuteronomii: ergo fi fine minifterio Moy- lis feriptae Punt priores legis tabulas, etiara pofteriores. Ant. prob. Quando in Exodo dicitur: Jcripjit in tabulis , id referen¬ dum non ell ad Moyfeii: ergo. ant. prob. S. P. Aug. fuper De¬ ut. q. 15. dicit: violenter quidem , fed certa necejjitaie compellimur, nbi diShim eft , fcripfit in tabulis dim implere non poterat , quod cognofebat. Ratio etiam eft: quia in lege naturae , cum pauciflima eflent Dei praecepta, ea Pa- triarchae facile retinebant, & cum ad annos 800. & 900. vi-> tam fuam protraherent, ea fuis filiis & nepotibus communica- bant : ergo eis non fuit Scriptura neceffaria. At vero ubi po- pulus infinita fere accepit documenta , Chriili Redemptoris S ore appro pinquante dodior evafit, ac evangelicis dotatus confiliis , necefie fuit in memoriae auxilium Scriptura, quae manet: ergo. Quaeres 2. Quare Deus vetus Teilamentum literis yolue- rit mandari ? ip. cum S. P. Auguft. Epift. ad Volus. id fadlura fuiffe ad conciliandum Dei & hominum amorera. Praeterea ut nobis certo conilaret de hominis lapfu: item ad cognitio- nem Chriili, & Mediae receptionem live a Judaeis five a genti- libus, ut de cordis duritia convincerentur ex fuis libris, in qui- bus haec veritas continetur. Quaeres 3. Cur Chriftus Evangelium non traditione vi- vae voc’S, fed feriptis committi voluerit ? p-. ut tot rerum mi- rabilia, tot falutarium Confiliorum & praeceptorum, Salvato- ris beneficiorum , & amoris erga homines argumenta fideliter & fine mutatione falfae dodrinae haereticorum ad pofteros trans- mitterentur. QUM- ^ ( o ; ^ 4* QU^STIO TERTIA. An 1. Scriptores Sacri circa res leviores memorise lapfum fmt paffi ? 2. An Scriptores Sacri ad fcribenda fidei my- Jieria , ac determmandas morum regulas fpeciali quadam revelatione indiguerint , etiam ad ea , qua proprio vifu , vel auditu certiffhne hauferunt ? 5, An Scriptores Sa¬ cri in omnibus , qua fcripferunt , prater fpecialem of Jiftentiam Spiritus San&i , etiam ejusdem fpeciali infpi- ratione affe&i fuerint ? 4. Anjingula veritates & fen- tentia Scriptoribus Sacris a Deoiitfpiratafmt ? s . An eti¬ am Jingula verba , imo liter a ac apices liter arum Sacris Scriptoribus a Deo fmt infpirata ? ut proinde vocabu- lorum compofitio & ftylus ad Deum ref erri debeat? Cum in hac qiixftione plura invoJvantur, earn per Para¬ graphs diftindos abfolvemus : in primo Paragrapho notanda dabiiniis, in reiiquis Conclufiones ponemus , & obje&iones folvemus. Igitur fit $• I. # 4 •" ■ - -J 1 ~ r'-'t 1 31 .* ^ 1 Notanda pro ftatu quaefiionis intelligendo, Otandum I. Tria in Sacris literis efie difcemenda: nempe Res feu fenientias: Verba ipfa : Verborum Jeriem ac ftrudu- ram feu ftylum. Res verbis expreftae funt vel dogmata quae- dam : feu fententiae, quae fidem, vel mores fpedant, vel praete- ritorum temporum hiftoriae, vel praedidiones futurorum, vel kges ac praecepta, quibus homines ad virtutem informantur, & a vitiis retrahuntur. Vsrba funt ipfae voces, quibus Sacri con¬ texts mens, ac fenfus exprimitur. Stylus denique eft verbo- tum ordo, feries , ftru&ura, & compofitio. - J? Notan 4 * (to Notanduln 2. Triplici modo concipl pofte, Deum men- tern alicuius Scriptoris afficere: videlicet vel revelatione ; vel in- ‘id feu afflatu : vel Ajfiftentia quadam fpeciali. Revelatid eft veritatis antea ignotae aivinitus facia manifeftatio, ita Ifaias c. 45. revelatione divina noverat, Cyrum aliquando futurum populi Ifraelitici liberatorem. Injprdtio feu afflatus eft motus quidam interior , quo voluntas caeferteque patentee loquentis vel fcribentis a Deo impelluntur, & incitantur , ut certa qua- dam , non alia proferat, aut fcribat: AJJifientia fpecialis eft peculiaris Divini Spiritus direbtio , qua cavetur, iie loquens vel fcribens, feu linqua feu calanxo fa 111 quidpiam profundat. Clarius de bac re vide dida in fequenti §. III. Notandum 3. Revelationem alicui contingere pofte, quin lit infpiratus feu afflatus: item infpirationetp feu afflatum qUem- piam habere poife , quin is adhuc de afflftentia quoque certus lit: imo unam quamlibet fine utraque haberi pofte. Exem- plum infpirationis fine revelatione habetur Joan. c. 11. v. 50. nbi refertur dixifte Caipham: Exp edit vobis , ut unus homo moria * tar pro popub , quod Caiphas ex fecreto impulfu , feu infpira- tione, non ex revelatione protulit: ex infpiratione, quia ut Scriptura dicit: hoc autem d (emetipjo non dixit , Jed cum ejjet Pon- tifex ami Him , propktavit &c. Non ex revelatione, quia Cai¬ phas necdum fciebat JEsum pro falute generis humani cruci effe affigendum. Notandum 4. Aliquos Authores docere , Spiritum San- clum prsefervaffe Scriptores facros, ne errarent in rebus gravi¬ on bus, quae fpedant ad fidem & mores: in levioribus vero proprio fuo genio reliquiffe, & in illis potuiffe errare, atque defado erraffe, atque lapfum memorise paftos efle. Notandum 5. Alios Authores docere, Spiritum Sandum aftitifte Scriptoribus facris , ne errarent, infpirando tantum fm- gulis veritates, & fententias $ non tamen omnia 6c fingula verba* No- ( 0 ) <$$ 43 Notandum 6. Alios tandem Authored doeere, quod Spi- ptus San&us Scriptoribus facris revelaverit immediate & exprefi fe fcribenda tam quoad fententias & veritates lingulas i, quam moad verba & ftylum: verbo quod Spiritus S. fcriptori infu- eric, quod & qualiter fcriptis debeat mandare fcribenda. Notandum 7. Multipliciter aliquid poffe fcribi ex impul-t fu & infpiratione Spiritus Sancti. 1. Quia res, quae fcribitur , jgnota erat fcriptori, & folum ex Dei revelatione cognofcitur, & haec dicitur infpiratio prophetica , live propria revelatio., 2. Quia Deus fcriptoris mentem ad fcribendum movet, five quia ilia , quae fcribit, naturaliter, five fupernaturaliter noverit. 3. Quia non folum Deus ad fcribendum movet, fed etiam, ut hoc yel illud Ccribat, infpirat. 4. Quia Deus fpecialiter atliftit fcri¬ ptori , ne in illis, quae naturaliter vel fupernaturaliter novit , fcribendo erret vel ex malitia, vel ex naturali ohlivione. 5» Ut fcriptori fingulas veritates & fententias, ac etiam ipfa Ver¬ ba infpiret, & liyium. Et h sc dicuntur revelatio impropria* Notandum g. Ut aliqua Scriptura fit facra, non eft ne- eellaria infpiratio immediata prophetica, dc propria revelatio : quia nequit dici proprie revelari, quod jam evidenter cogno-. fcitur: revelatio enim propria eft, qua res velata manifeftatur; cum ergo Scriptores facri varia fcripferint, lie propria revela¬ tio non femper requiritur: requiritur tamen femper infpiratio immediata, ut hoc vel illud feribatur. Notandum 9. Spiritum Sandlum Scriptoribus facris ea, quse ignorabant, ilia propria revelatione revelalfe , ac fpeeies infudifle: eaautem, quae jam noverant, feribentibus, imme¬ diate quidem infpiralfe ac fpecies prseexiftentes renovalfe , noa tamen propria revelatione revelalfe. Notandum 10. Scriptores facros in feribendo non fuilfe liberos quoad fpecificationem, bene tamen quoad exercitium* Ratio 1. part, eft: quia Scriptores Sacri debebant feribere ilia, ¥2 & !•' 44 Qtfi> Co) & non alia , quae Spiritus S. eis fuggerebat; hinc Pfeuto-Pro- pheta Balaam, cum maledicere Israelitis fummopere optaret, oicebat Numer. c. 22. v. 14. Si declevit mibi Bake plenum dmmm Juam argenti & aim, non potero immutare Verbum Domini Dei mei , ut vel plus vel minus loquar. Et v. 38- Numquid loqui potero aliud, niji quod Deus pofierit in ore meo. Etc. 2 3. v. 12. Num aliud pojjum loqui, nifi quod juJJ'erit Dominus ? Et v. 20. Ad benedicendnm ad- duff us Jum : benediffionem prohibere non valeo. Ergo. Ratio 2. part, eft. Apoftoli, dum ante Reges & Praefides loquendo profite- bantur fidem, libere quoad exercitium fuerunt locuti, & lo¬ quendo fuerunt meriti: ergo etiam Scriptores facri in fcriben- do fuerunt liberi quoad exercitium. confeq. prob. Ideo libere non fcripfiffent quoad exercitium, quia Deus eis dictavit omnia verba: fed haec ratio eft nulla: ergo. min. prob. Apoftolis, dum ftarent ante Reges & Praefides , non folum Chriftus promiik, quod illis Spiritus S. infpiraret verba , fed etiam ut non ipfi lo- querentur,fed SpiritusS. in eis loqueret ur , ut patet ex Matth. e. 10. v. 10. & tamen hoc non obftante loquebantur libere quo¬ ad exercitium, fueruntque per hoc meriti, ad meritum autein requiritur libertas : ergo etiam a pari. Si etiam cum infpira- tione verborum ad loquendum poteft componi libertas : hsec etiam componi poterit cum infpiratione verborum ad fcriben- dum. Dices 1. Scriptores facri comparantur calamo: dicitur enim Ffal 44. v. 2. Linqua mea calamus fcriba velociterfcribeutis : atqui calamus libere non fcribit: ergo. rp. dift. maj. Scriptores facri comparantur calamo tanquam inftrumento Dei vivo & libero, cone. maj. tanquam inftrumento Dei mortuo, & necef- fario , neg. maj. & lie explicatur etiam cit. Pfal. Etiam Sa- cerdos abfolvens eft inftrumentum Dei, libere tamen abfolvit. Aliud eft de inftrumento neceflario, uti etiam patet ex Numer. c. 22. dum Deus pofuit verba in ore Afin^e Balaam, de qua . ». , r.sg. §0 Co) ^ 4 ? • ^ ^ J A * _ v. 28. dicitur: Aperuitque Dominus os ajinrt, &* locuta eft: nam Dominus ita verba in ore hujus afmse pofuit, ut ilia utpote carens libero arbitrio fine libertate loqueretur. Dices 2. Scriptores facri fcripferunt ut a Deo neceffario impnlfi.: ergo fcripferunt ut inftrumentum necelfarium. ant. prob. Ezechiel c. 1. v. 12. de quatuor animalibus, quae ut SS. PP. explicant, praefigurabant Evangeliflas , dicitur : ubi erat impetusfpiritus , illuc gradiebantur; atqui impetus denotat necefli- tatem: ergo. dill. min. atqui impetus denotat necellitatem allquando, cone. min. Temper, neg. min. Denotat enim quan- cloque efficaciam moventis, qui movet agens juxta exigentiam fuse naturae: adeoque in agente libero relinquit libertatem, Tem¬ per intelligendo quoad exercitium : quia ipfum motum volun¬ tatis , & bberi arbitrij Spiritus S. in agente libero caufat. Dices 3. Salomon fatetur fe neceffario feripliffe , uti & David : ergo. ant. prob. Prov. c. 30. v. 1. Salomon fe vocat F ilium vomentis: & David Pfal. 44. y. 1. dicit: Erufiavit cor me¬ ant verbum bonum: fed vomitus & rudlus denotant necellitatem: ergo. did. min. fed vomitus & ructus naturalis denotant ne- ceffitatem, cone. min. vomitus & ru&us mentis, neg. min.Dum Salomon fe dicit filium vomentis , non ita fe vocat propter ne- ceffitatem, fedpotius propter ubertatem & abundantiam in di- cendo, five feribendo. Pariter David dicitur erudare verbum bonum propter zelum & amorem , quibus verbum bonum exprimebat, non vero quafi neceflitate coa&us illud pronunti- aret. Dices 4. Scriptores facri a Deomoti ad fcribendum,non potuerunt non feribere: ergo. 9.-. did. ant. non potuerunt non feribere in fenfu compofito , cone. ant. in fenfu divifo , neg. ant. & confeq. Dices 5. Moyfes neceffitate coaclus feripfit, alias de fe Humer.c. 12. v. 3. non dixiffet: erat Mem Moyfen vir mtijjimusv < F 3 ergo. 46 (o) ' M * » **f V 9 • . If* **V * r i T ’ 2 • /» • ' , t« » k V . i ' . - k ^ > ► . V"*\ *• • r . # I ! i ^1 ergo. ant. prob. vir Sandhis, ut fuit Moyfes , libere fe ip fun* non ita laudaffet: ergo. diH. ant. vir Sanctus, ut fuit Moy¬ fes , non ita feipfum laudaffet, fi fuilfet liber tam quoad exer- Qitium, quam quoad fpecificationem, cone. ant. It tantum fuif- jfet liber quoad exerpitium, neg. ant. verum quidein elf, quod Moyfes utpote vir San&us non ita fe ipfum laudalfet, li liber fuilfet quoad fpecificationem, quia tunc ex fe ipfo fele laudaf¬ fet : fed cum fuerit in feribendo tantum liber quoad exerciti a urn, lie fe ipfum tantum laudavit, in quantum ad hoc a Deo fuit motus, adeoque laus ilia redundat in Deum, cujus opo & gratia Moyfes tam mitis fuit & xnanfvetus. Dices 6. Vates gentilium non fuerunt liberi in loquendo, ; loquebantur enim quafi Arreptitii: atqui Scriptores Sacri mo* vebantur a Deo iicut vates gentilium : ergo. dill. min. at¬ qui Scriptores Sacri movebantur a Deo Iicut vates gentilium quoad aliqua, cone. min. quoad omnia, neg. min. magnam in¬ ter Scriptores S. & vates gentilium differentiam ohendit D.Th. %. 2. q. 173. a. 3. in ©. & ad 4. ibidem. $. II* Dico I. Scriptores Sacri circa res leviores memoriae lap- fum non funt paffi. P Robatur 1. Auth. S. P. Auguftini lib. 2, de Confenfu Evan- gelilh c. 12. dicentis : Omnem fiilfitatem abejje ab Evangeliftis deception folum eam^na mentiendo pvomitur,fed etiam q;i£ oblivijcendo .: ubiS. Doctor non folum graves errores ab Evangeliilis, con- fequenter etiam ab aliis Scrip.toribus Sacris excludit, verum etiam leviores , qua: memorise defectu polfunt contingere. Ergo. Probatur 9. Ex S. Chryfoftomo homil. 1. ad populum Antioch, obi agens de re, quse valde parvi momenti elfe vide- 'tur, C 0 ) 4T tur, nempe de eo, quod Apoftolus de Salute Timothei Soli* ■citus fcribebat, lit moclico vino uteretur propterftomachiim , it a di- .tit: Nec itins. quidem , qua tenues ejj’e putantur, fcripturarwia fen* tenths prater mittimus. ' Nam V? ipjae de Spiritns gratia junt. Spi- ritus autem gratia, mmqndm parva & vilis , fed magna , & da'ntis muniftcentia digna: ubi autem error eft etiam levis, quomodd femper & ubique magna,& mirabilis invenitur Spiritus S. gra¬ tia V unde aliquibus interje&is concludit: dijcas, quod non tan* turn noneji inanis admmitio, fed necejfaria &J 3 utili/Jhna fuit: & ra* donem dat: non Pauli eft hoc, fed Spiritus gratia. Ergo. Probatur 3. Ratione: Si S. Scriptura in aliqua parte fal- fa inveniretur, poffet in totum reprobari, nullumque ex ilia argumentum effet firmimi •. inftrumentum enim ex parte fa lfuffl* reputatur falfum in totum leg. ft exfalfts. C. de transact, fed hoc admitti non poteft: ergo. r ' w -1 • \ <•*! J ^ > . / f. \ ' •• OBJECTIONES. T. 2 . Corinth, c. 17. v. 8- Paulus teftatur fe paenitentia affedum , quod Corinthios cOntriftaVerit prioris Epiftolae re- prehenfione; fed qui fatetur pcenitendam, fupponit errorem: ergo Apoftolus Paulus erravit. II. Paulus fatetur fe inlipienter, & in infipientia fuifle Iocii- tum 2. ad Corinth, c. it. v. 17. ubi dicit: quodloquor, non lo~ quor fecundum Deum , fed quaft in infipientia: fed hoc fieri non pof¬ fer, nifi Apoftolus exiftimaret fe in rebus faltem levioribus er- rafle: ergo. III. Paulus in eadem Epiftola dicit fe omnibus plus labo- raffe, & errorem fuum agnofcens ftatim fubjungit; non autem (go , Jed gratia Dei meam: ergo. IV. Apoftoli ex proprio genio varia fcripferunt: ergo fal¬ tem in iis potuerunt errare. ant. prob. Paulus fcribens ad Corin¬ thios r 4 (o) ^ thios clare fatetur, eorum, quae fcribit, aliqua effe praecepta Domini, & aliqua non Domini fed fua: atqui praecepta ab Apo- ftolo ut fua tradita debuerunt effe proprio genio Scripta: ergo, ir.aj. prob. ex i. ad Corinth, c. 7. v. 10. ubi ait: Us, qui nutri- vnonio jitnSli Junt, pracipio non ego, fed Dominns & v. 12. dicit: Cateris ego dico non Dominns: ergo. V. Indignum videtur tribuere Spiritui S. fcriptionem ali- ^uorum levium, quae in fcriptura habentur: v. g. quod canis fecutus fuerit Tobiam peregrinantem, quod caudam moverit, quod Timotheus deferret Paulo penulam , quam Troade re- liquerat, quod folus lucas manferit cum Paulo, quod Timo¬ theus modico vino uteretur propter ftomachum, quae nil faci* unt ad fidem, vel mores: ergo. VI. Non omnia, quae inlibris facris habentur, funt ex inftin&u Spiritus S. ergo. ant. proh.fi omnia, quae in S. libris continentur , effent ex inftindtu Spiritus S. jam ilia jure Divino effent credenda & obfervanda , nec Ecclelia ilia poffet commu- tare: atqui habetur contrarium : ergo, min. prob. Paulus prae- crpit bigamos non effe ordinandos Epifcopos; dicit enim:' opor- iet 'EpiJcopum ejje unitis uxoris virum: & dicit Evangelium, Apo- ftolos fuiffe miffos ad baptizandum in nomine SS.Trinitatis: at¬ qui Ecclefia quandoque difpenfavit cum bigamis , & aliquo tempore permilit baptifmum in nomine Chrifti: ergo. VII. Matth. c. 23. v. 35. dicitur: A fanqnine Abel jufti if que ad fmquinem Zacharia filii Barachia : atqui in illo loco con- tinetur error : nam S. Hieron. lib. 4. Comment, in cap. 2 3. Matth. dicit: obfervanclum quod illeZach arias non fit films Barachia, fed filius ‘J-ojada Sacerdotis : unde fcriptura refert 2. Par. c. 24. v. 22 . Non fuit recordatus Joas Patris ejus fojada , quia fibi fecifjet Iona - - - quay milts qmre Barachia dicatur filius > cf nonfojacla: ergo. ; f *t & f ’ • : 4 vm, C o ) 49 VIII. Spiritus S. non liberavit Apoftolosinfcribendis libris fids ab omnierrore: ergo. ant. prob. Paulus redarguit Petrunl , quod cogeret gentes judaizare. Idem Paulus i. ad Timoth. c. 2. v. 11. dick : in fuciem ei refiiti, quid repriknftbilis eraU Item A (dor. c. 15. dicitur: Paulum diHeniiffe a Barnaba : atqui haec fieri non potuerunt nil! uno vel alio errante : ergo. IX. Matth. c. 5. continetur error: dicit enim, quod Chrj- ftus dixerit: cli&umejl , diliges pvoximnm tuiim, ociio habems 'ihimkum tuum : atqui Chriftus dicere non potuit hoc fuiffe di¬ ctum, cum odium inimicorum fit contra legem naturae: ergo. X. Lucas ait. Patriarchas translates die in Sichem in fe- pulchro, quod emit Abrabam: atqui fepulchrum, quod emit Abraham , non fuit pofitum in Sichem, fed in Hebron, uti habetur Gen. c. 23. Ergo. XI. Lucas rurfum addit, Abraham fepulchrum emilfe a filijs Hemor filij Sichem: atqui hie non unus fed geminatusre- peritur error: nam primo Abraham non emit fepulchrum a fi- liis Hemor, fed ab Ephron Hetheo fiiio Seor duplicem fpe- luncamemit, Gen. c. 23. SecundoHemor non fuitfilius Sichem, fed Sichem fuit filius Hemor, dicitur enimGen. c. 3 3. emit (Ja¬ cob) partem agri, in qua fixerat tabernaculum a liliis Hemor Patris Sichem centum agnis: ergo. SOLUTION ES. A D I. dift. maj. Paulus teftatur fe psenitentia affe&um vere & a parte rei, neg. maj. in fupolitione, tranfeat maj. quia Apoftolus clare dicit: etjipaniteret: quae verba non funt paeni- tentis,fed aliquid fupponentis, vel concedentis. Ex quo non pot eft colligi, Apoftolum fateri errorem a fe commiffum in priori fua Epiftola, quia addit : etji ad boram vos tontriftaDi, nunc de errore a fe com- V ft v»* *'» Ad gaudeo: Apoftolus autem gaudere non poffet fflifto. G 50 ^ ( o ) QK& Ad II. Apoftolum non fateri fe in hoc capite fuiffe in- fipienter locutum, fed quod Corinthii poffent ipfum infipien. tem reputare : quia fe ipfum , quod quandoque infipientium eft, laudat; cum tamen fe ipfum ex rationabili caufa lauda- verit, ut explicat S. Th. lib. 4. in hunc locum. Ad III. Apoftolum non agnovifle fe errare dicendo haec verba, plus omnibus laboravi, cumclaredicat: nonJumusfnf- ficientes illiquid cogitate ex nobis: fed ne aliqui incaute cogitarent fe in prioribus verbis de fuis viribus gloriafte, fe ipfum expli- cat addens: non autem ego , Jed gratia Dei mecum. Ad IV. Apoftolum nullatenus velle innuere, quod aliqua proprio inftin&u Corinthiis ponat prsecepta: fed hanc inter u- trumque prseceptum ponit diftin&ionem: quod primum praece- ptum v. 10. Dominus proprio ore dederit , nempe Matth. c. 19. fecundum autem praeceptum v. 12. non habuerit ex ore pro¬ prio Chrifti, fed ipli a Deo fuerit infpiratum. Ita D. Th. in hunc locum led. 2. ubi dicit: Pracipo non ego, fcilket indicia mitt author it ate, fed Deminus hoc pracipit, dicens Mattb. c. 1 ant. ( o ) SLtf ant. fi mfcrutabilia Dei judicia confideremus, neg. ant. Non eft indignum Deo attribuere creationem vilium animalium: ergo nec mdignum judicari debet attribuere Spiritui S. Scriptio- nem rerum, qum humano captui videntur minimi momenti. Ad VI. Neg. ant. ad prob. dift. maj. jam. omnia jure Di- vino effent obfervanda tanquam prsecepta perpetua, neg. maj. t'anquam praecepta temporaria, Confilia, vel inftrudiones mora¬ les, cone. maj. Exeoenim non bene fequitur, omnia feripta funt ex didamine Spiritus S. ergo omnia ftatim ut praecepta jure di- vino funt fervanda: Spiritus S. iiquidem didavit praecepta ftride dida, quorum aliqua funt perpetua, aiiqua temporaria, didavit conliiia, didavit inftrudiones morales : inter quae cum magna fit differentia, poteft Eccieiia infallibiii Spiritus S. infpiratione gubernata difpenfare, & illaimmutare juxta rerum exigentiam. Ad VII. S. Hier. loc. cit. non loqui affertive , fed dubi- tative : varias enim circa hunc locum affert explicationes, & nullam proponit ut certo fequendam , quod dubitantis animi eft lignum. 2. Dato hoc loco contineri errorem, fic hie locus non ell S. feriptura vere, cum error idle non poflit dicidida- tus a Spiritu S. fed contigit ex feribentium vel negligentia , vel inanimadvertentia. Elbe autem hoc loco errorem videtur infinuare S. Hier. cum addat verbis citatis: cum ergo Zacharuim ieneamus, & occifmis confentiat locus, quarimus , quare Baracbia dicatur pins, & non jojacla ? & refpondet: Baracbia linqua no - fir a bsnedichis Domini dicitur , &f Sacerdotis pojada jufiitia Hebrao nomine demonjlratur. In Evangelio , quo utuntur Nazareni, pro jilio Baracbia jilium Jojada reperimus feriptum. Ad VIII. Dill. min. atqui haec fieri non potuerunt nifi li¬ no vel alio errante in feribendo feripturam S. neg. min. in fado aliquo, tranfeat min. Dico tranfeat, quia hoc ad praefentem difticultatem non fpedat, utrum Apolloli in aliquo fado errar verint ? fed fufficit, quod in feribendo feripturam S. nullum G 2 com- 5*2 ^5 C o ) commiferint errorem: error enim tails non tribueretur fcripto- ri, ficut in fa do (de quo procedit argumentum) tribueretur Apoftolis , fed Spiritui S. quod cum impium lit, a Scriptoribus facris Spiritum S. omneni praefervaffe errorem eft dicendum. Ad IX. Dift. min. atqui Chriftus dicere non potuit hoc fu- iffe dictum ad declarandum odium inimicorum in antiqua lege effe prasceptum, cone. min. ad redarguendam pravam interpre- tationem Judseorum, qui hoc male ex antiqua lege interpreta- bantur, neg min. In iege ergo veteri fuit dictum: Diliges pro- ximum luirn : quia vero Deut. c. 25. legebant Judseorum Dodo- res, a Deo mandatum effe Judaeis , ut gentium urbes delerent, imo ipfum quoque nomen earum, quod etiam in libris Regum prseceptum, & executioni mandatum noverant, & aliunde vi- debant Moyfen nihil aliud ab ipfis exegiffe , nili ut amicoi diligerent: ideo inferendum putabant, non effe diligendos ini, micos: quorum falfam illationem hie tacite redarguit Chriftus. Solutio eft D. Th. qui in 3. dift. 30. q. 1. a. 1. idem iibi obji- cit, & ad illud ad 2. ita refpondet: quod in lege veteri etiam ho¬ mines tenebantur ad dilettionem inimicorum , ficut patet per authority- tem hevitici indiSam c. 19. v. 18- Unde cum dicitur: odio habebis ini- miciim tuum, non eft ex lege Jumptum , quia nusquam hoc in liter a invenitnr ,Jed eft additum ex prava interpretatione fifudaorum, qui ex eo, quod pracipiebatur dileffio proximi , concludebant , quod inimici ejjent odiendi: Idem habet Gloffa ordinaria: Sciendum eft , into- to corpore legis non efje feriptum , odio habebis inimicum tuum : Jed hoc dicitur, quantum ad traditionem Jcribarum. Ad X. Cum Venerab. Beda, Rabano , & Melchiore Ca¬ no dico: quod S. Stephanus, cujus narrationem Lucas cit. loc. refert, nontam ordinem circumftantiis hiftoriae, quain caufam, de qua agebatur , intenderit Imo Venerab. Beda verecunde & imodefte fxgnificat, Stephano id , quod vulgo fere folet acci- diffe 9 ut in longa videlicet narratione, eademque prsefertim ’ fubita ' §45» C 0 y 53 fubita, nonnulla confuderit, & mifcuerit, in quibusdam eti¬ am memoria lapfus fuerit, fed id his duntaxat, quae ad rem pafum aut nihil omnino attinerent, naih caufse , de qua potif- iimum agebatur, intentus erat. Lucas vero hiftorise veritatem retinere volens , ne jota quidem immutavit, fed rem a Stepha- no narratam expofuit. Dices: Ergo Stephanus paffus eft lapfum memorise faltem in re levi. p. Non Stephanum , fed Evangeliftam ab omni la- pfu vindicari debere: ex ratione , quia foiis Apoftolis, Pro- phetis & Evangeliftis hunc honorem deferre catholica Fide do- cemur, ut nullum eorumvel memoria lapfum elfe credamus, nullum nec in magnis nec in parvis erraffe. Fuit quidem Ste¬ phanus plenus Spiritu S. &. Spiritus loquebatur in eo ; fed ali- ter tamen in Prophetis & Apoftolis, aliter in Stephano locu¬ lus eft: nunquid per Concilium Generale Deus Eccleliae loqui¬ tur , per Eccleiiae Paftores Deus Eccleftae loquitur, per vete- res Sanftos Deus Eccleftae loquitur ? & hi tamen ornnes in par¬ vis labi polTunt , memoria praefertim, ubi lapfus eft facilior. Scriptorum ergo facrorum hoc privilegium eft, ut nullus eo- rum infcribendo erret; Apoftolorum privilegium eft , ut nul¬ lus eorum in docendo erret; Stephano hoc privilegium nec ratio concedit, nec auftoritas. Inftftes. Tamen S. Lucas Evangelifta haec refert: ergo il- le memorise lapfum paffus effe videtur. I*. A facris Scriptori- bus alienum non effe, errantium etiam verba referre: lie enim JephteJudic. c. 11 . trecentos annos poffeflionis praetendit, cum revera trecenti non fuiffent, & tamen Sacer Hiftoricus trecen¬ tos retulit. Itafentit quoad haec omnia Melchior Canus lib. 2? c. i8. per quod patet etiam refponlio ad XI. f4 (o) $. HI. Dico 2. Scriptores facri ad fcribenda fidei myfteria, ac determinandas morum regulas fpeciali quadam reve- latione indiguerunt: non yero ad ea, qua;, proprio vifu vel auditu certidime hauferunt. C Um jam in §. i. inter Notanda dictum lit, Injpirdtiomm mo- tionem effe interiorem a Deo in Scriptore facro excitatam, ut fcribat ea , qua; Deus vult; hanc infpirationem differre & a revelatione , & ab ajjifientia : a revelations quidem, quia haec eft manifeftatio rei antea ignotae divinitus fadta , & flare potelt fi¬ ne ilia interiore motione ad fcribendum : ficut & viciilim flare potett infpiratio fine praecedente revelatione, uti in conclufione hac dicimusin cafu, quo Sacer fcriptor infpirante Deo aliquid fcribit, quod ipfemet aut egit, aut vidit, aut audivit; quibus in circumitantiis, ut infra probabimus, nulla ipli opus eft revelatio¬ ne. Ab cjjiftentia vero, cumalliftentia non lit ejusmodi motio in¬ terior, hoc eft, a Deo in fcriptore excitata ut fcribat, qua) Deus fcribi vult, aut intus ipli loquitur, fed fpeciale folum auxilium Dei, vi cujus fcriptor adjutus nihil fcribit, liiii quod verum eft. Jam ergo Probatur i. pars Concluf. Audtores Sacri Myfteriorum fidei, & eorum omnium, quibus homines ad finem fuper- riaturalem perducerentur, exadtam notitiam habuerunt: lie Ifaias pra;dixit, quod Virgo effet paritura , quod Chriftus niulta paffurus eifet : Daniel praedixit in medio hebdoma¬ ds; Chriftum occidendum: Zacharias triginta argenteis a difcipulo tradendum vaticinatus eft ; atqui horum aliorumque, quibus homines ad finem fupernaturalem perduci, atque diri- gi oportet, non aliunde quam ex revelatione habere notitiam potuerunt: nulla enim qualiscunque indultria humana propriis natu- %sf9 ( o ) T5 nature viribus rerum fupernaturalium notitiam aflequi poteih ergo ad haec fpeciali quadam revelatione divina indiguerynt. Probatur 2. Pars Concluf. Quando rerum feries aliunde jam perfpeda habebatur, y.g. Si Audores Sacri propriis ocu- iis quaedam viderunt, auribus audierunt, ipfimet egerunt, tunc revelatione opus non erat: fed Audores Sacri multa, quae fcrip- ferunt, propriis oculis viderunt, ut Moyfes Aigyptiorum pla¬ zas, Jofue Ifraelitarum vidorias in ingrelfu terra; pron.iflicnis: S. Joannes Chriftum pendentem & morientem in cruce : vel a teftibus fide dignis didicerunt: ergo ad haec fcribenda illis re¬ velatione opus non erat. Mai conftat ex illo Joan. Epift. i. c. t. v. i. dicentis: quod fnit ab initio , quod audmmus, quod vidimus oculis nofiris , quod perfiieximus , manus nofir a centred! averunt, tefiamur, annuntuimus. Item ex Luca , qui c. r.. v. 2. eafe feribere teftatur, qua; ab illis fibi tradita fuerunt, qui ab initio viderunt, Sf minifiri Jermonis fuerunt. Ergo. Ex bis lequitur: neque revelationem necefiariam fuiffe, ut narraretur, quomodo Tobiae canis blandiente cauda herum fuum anteverterit. Quomodo Audor libri 2. Machab. ea, quae a JaCone Cyrenaeo 5. libris fufius feripta & enarrata fuerant, ipfe contraxerit, & uno breviore volumine collegerit. Quomodo S. Paulus moneat Timotheum, ut penulam, quam reliquerat Troade apud Carpum, veniens fecum adferret, ut fideles fa- lutaret - &c. s. IV. Dice 3. Scripfores Sacri in omnibus, quse feripferunt, praeter fpecialem affiftentiam Spiritus Sandti, etiam ejusdem fpeciali infpiratione affe&i erant: etiam ad ea, qua? vifu, auditu, aut narratione ab aliis Prophe- tis fa&a certiffime hauferunt. Pro- ^ C°) * I , f. x ,‘~J. , * » - *. » X . , - •_ P Robatur i. Pars i. Ex Scriptura. Pfal. 44. Scriptor Cano* nicus comparatur calamo fcriba velociter Jcribentis , hoc ell, calamo Spiritus S. ut S. Greg.L. 1. Moral. interpretatur.Pfal.86. Dominos narrabit inScripturis. Item in Prophetis faspius legimus: lac dixit Dominus Bens. S. Petrus c. 1. v. 22. ait: non vohmtatc Iwnana aliata eft aliqnando Propbetia, id eft, S. Scriptura, Jed Spi¬ ritu S. infprati loculiJimt Dei homines , grace legitur, Spiritu S. a&i Sj 9 impulji. S. Paiilus 2. Timoth. c. 3. inquit: Omnis Scrip " turn clivinitus injpirata ntilis eft ad clocendum. Item ad Rom. c. 3. Scripturam eloquia Dei appellat: ergo Probatur 2. Ex conftanti traditione: In Symbolo Con- ftantinopolitano dieitur de Spiritu S. qui locutus eft per pro* phetas. S. Ignatius Epill. ad Magnefianos. S.Juftinus Apol. 2. S. Clemens Alexandrinus in admonitione ad gentiles. S. Hie¬ ronymus Prafat. in Epift. ad Philemonem. S. P. Auguftinus lib. 18- de Civit. Dei c. 38. Et alii docent, Scriptores Sacros ad fcribendum ftiifte infpiratos, motos & impulfos. Ergo. Probatur 3. Nomine S. Scriptura intelligimus verbum Dei Scriptum: atqui ft non eftet infpirata a Deo, five quod idem eft, Sacris Scriptoribus didlata, neutiquam foret Verbum Dei faltem formale, & proprie tale : ftquidem hoc requirit, aut fupponit locutionem Dei, qua abfente jam non amplius Verbum Dei, fed verbum horn inis erit , ut cuivis cogitanti pa- lam eft: ergo cum nomine S. Scriptura nil aliud intelligamus quam Verbum Dei Scriptum, negari nequit, illam efte a Deo Sacris Scriptoribus infpiratam : ergo. Hinc S. Paulus 1. Thef- fal. c. 2. v. 13. ait. Gratias agimus Deoftne intermijjione, qnoniam cum accepijjetis a nohis verbum auditus Dei , accepiftis illud non nt ver- bum bommnm, Jecl verbum Dei. Probatur 2. Pars Concluf. 1. Sublata infpiratione Dens Auftor verbi illius dici non poflet, nift remote folum, quatenus videlicet primitus re velaftet; atqui hoc implicat: ergo. .' 1 Pro- » Co) ^ 57 Probatur 2. Audi ores facri in fcribendo dele&um quen- dara adhibere debuerunt, nec continuo calamis omnia credere, quae ipfis quocunque modo manifeftata fuilfent: imo nec potu- •iilent, cum vel a folo Salvatore noftro tarn mult-a inter A po- ftolos degente gefta fint, ntjuxta illud Joan. c. ult. li beriberi' -Vellent, totum orbem implerent: atquihic dele&us non potuit haberi a revelatione divina, quia multa funt revelata, quae •feribi uunquam potuerunt: nonetiam ab arbitrio ipfrns Scri- ptoris, quia alias Divinus non effet: ergo ab infpiratione qua- aam Ipeciali, quae revelata a revektis dilcernat, fa&a a fa Otis fegregaret, feribenda prae non feribendis determinaret: ergo. Dictum fuit in Conclufione •. Praeter f pecialem affiftentiani. "Spiritus S. etiam fpeciali ejusdem infpiratione affedti erant: quia licet in Auctoribus facris fpecialem SpiritusS. affiftentiam requi- ramus, ne in a&uali exercitio feriptionis error irrepat: nih.il- ominus tamenhaec fola minime (ufieciiiet: nam alias etiam de¬ er eta fummorum Ponddcum ex cathedra loquentium, Cano¬ pies Ecclefise & Conciliorum Oecumenicorum, in quibus con- deadis aeque a deft Specialis Spiritus S. aftiftentia, forent ver- bum Divinum: quod, tamen did nequit, cum ortum fuum pu¬ rse creaturse in acceptis referant. Ex liis Jam infertur, S. feripturam pro Autbore babere Deum: fi¬ ve enim materiam, quam S. Scriptura continet, five modum, quo per tot fecula ftorentiffime fuit propagata , attendamus , utrinque illucefcit , illam non pofte alium habere Authorem , prmterquam Deum. Materia quam continet, funt fanctilbma morum documenta , mylteria profundi Him a, & prophetiae ar- caniilimae, quas multo ante prsedictas fuis jam temporibus mi- rabili cum confenfu impletas cernimus , & adhuc implendas effe, dubitare ex iis, quje fuum fortitae funt edectum, non amplius poffumus. Modus propagation is iliius eft omnino mirabiiis ac Divinus. Divulgata eft per totum terrarum orbem , &qu«l«ai H po- 58 C o ) potilEmum ope hominum inopum, caeteroquin radium, non v* aut occultis artibus, fed fimplici praedicatione, quod jure pro- digium, miraculumque cenferi debet. Hsec profecto funt, qua nonnili dextera excel!! operari potuit: adeoque S. Script ura pro Authore habet Deum. Dices i. Si S. Scriptura habet pro Authore Deum, & eft divinitus infpirata, vel eft infpirata quoad omnia, quae in ipfa con- tinentur, vel duntaxat quoad aliqua ? non quoad aliqua: htec enim praealiis non poffunt determinari. Non quoad omnia, quia piurl- naainea exiltunt, quae quia funt communia nonnunquam i'enfui adverfa, & forte nonadeopia, a Deo, qui amatpietatem, & majeftatem, S. fcriptoribus dictata, aut infpirata fuilie fidem fuperat: v. g. colloquiumferpentis cum Eva, & loquela Afi¬ nas Balaam: cantica canticorum, & maledidiones in pialmis Davidicis paffim occurrentes: ergo. S. fcripturam quoad o- mnia effe infpiratam, id eft, non tantum quoad abftruiiora fi- dei myfteria , fed etiam quoad res levioris moment!, & me¬ re hiftoricas: alias S. fcriptura innumeris exceptionibus foret obnoxia, prsefertim apud eos, qui foris funt, & Eccleliam non audiunt: qui vis enim poffet, & vellet excipere praecipue in re¬ bus , quae captum noftri intelleelus tranfcendunt, eas non eife a Spiritu S. infpiratas : ex quo fequeretur , S. fcripturam non amplius effe inconcuffam fidei regulam. Colloquium ferpen¬ tis cum Eva , & afnse cum Balaam equidem communi fenfui adverfum videtur, quatenus novimus nec ferpenti, nec afins convenire vocis humanae ufum : ruit tamen fufpiciofalft, li per- pendimus, nonferpentem, fed in ferpente locutum damonem pri- mum mendacem,ut inftnuat S. Joan, in fuo Evang. c.g. v. 44. Non afmam, fed in anna Angelum, ut ipfe contextus Numer. c. 22. v. 28-&c. manifeftat, locutum fuiffe. Cantica canticorum funt dulce epithalamium fanftarum nuptiarum Chrifti cum Eccleun, hjnc non debent in fenlum reprobum detorqueri. Pavit autem ( o ) ^ 59 Pfaltes Regius loquitur in nomine , cujus eft retribuere , & ulcifci. Dices 2. S. fcriptores multa fuis fcriptis infer uere, quae proprijs viderunt oculis , propriisque tradarunt manibus, ut S Lucas teftatur in exordio fui Evangelii: & S. Joan. c. i. er¬ go haec ut fcriberentur, non requirebant infpirationem. li. Ex- inde plus inferri non pofie, quam quod ejusmodires fint qui- dem fcriptae line revelatione, non item fine infpiratione. Quae ex S. Luca & Joanrte adferuntur, non obftant: hi enim ideo ab humana notitia propriis fenfibus vel teftibus haufta fibi fidem conciliarunt, ut Ethnicos facilius ad Chrifti fidem adducerent, ab his enim,fi fe divinitus infpiratos dixiffent, cum infpiratio Divina ipfis penltus ignota fuerit, nullam fidem babuiffent, imo potlus fibilo explofi fuiffent. Dices 3. Leges & ritus a Moyfe introdudi, itemfefta,& facrificia Hebraeorum ab JEgyptiis profluxerunt, quorum fapi- pientia Moyfes in aula Pharaonis educatus imbutus erat: lie ritus circumciilonis, utteftantur Herodotus, & Diodorus iicu- lus, nec non compiura fefta Hebrseis cum dEgyptis communia erant: item praecepta moralia, quae Moyfes in Decalogum in- tuiit, fere omnia ^Kgyptiis injanda erant: quin & facrificia Judaeorum non a Deo , fed re ipfa a gentium ruditate, cultu- que fuperftitiofo ifigyptiorum promanarant: ergo Moyfes a Deo ad ilia fetibenda mfpiratus non fuit. £■. Omnia in argu- mento adduda effe potius deliria : quia Moyfes in nullo Pen- tatevchi libro memorat Hebraos ea omnia ^Egyptiis debere, quae in Exodo aut Levitko tarn accurate praeferipta funt, quin potius refert a Deo cautum fmfie, ne Hebraei iEgyptiacos ri¬ tus amplexarentur, ut legitur Leyit. c. 18. 0 o S, V, Dico 4. Omnes fententise, & fingulae veritates, feu Tint dogmata fidei atque morum : feu ordinationes judici- orum, facrificiorum atque rituum, feu praeteritorum temporum hiftoriae, vaticinia & futurorum prsedidi- ones, feu denique leges atque praecepta, quibus ho¬ mines a vitiis retracti ad virtutem informantur, a Deo Sacris Scriptoribus funt infpirata. r’•'rf• .* ■» 1 • a ^ •/ a a. *. # > P Robatur 1. Auth. S. Scripture. Ad Hebrce.c. 2. dicltur: Mil- tifarie y multisqne modis olim Dens loaitus eft; Patribus in Prophetis,, Luc. c. 1. Dens locutus eft. per os.femtiorum , qui d Jacula. feint Propbe * tarumejus. S. Petrus Epift. 2. c. 1. Omnis Propbebui feripiura propria interpret-ationenonjit, non enim voluntate humana allata eft aliquandopro- pbetia: fed Spiritu S. infepirati locuii fmt SanfU Dei homines. S.Pau- lus 2. ad Timoth. c. 3. v. 16. Omnis Script lira diviuitus injjpirata niilis eft ad docendum Sf c. ergo. Probatur 2. Ex SS. Patribus: S. Irenreus lib. 2. adverfus haerefes c.47. inquit: Scripturequidemperfect a feint , quippe aver, h,o Dei & Spiritu ejus clibata. Tertull. lib. de habitu muliebri c. 3. Legimus omnem Scripturam adifecationi babilem divinitus infpirari. $. Chryfoft. Horn-21. in c. 5. Genes. Nihil hie Scriptum eft, quod non multds habcatfenfuum divitias , quando quidem divino Spiritu ajfta- ti Prophet a loculifeint, ita uti d Spiritu S. feripta , ingentem in ft continent tbefeiumm. Et S, P. Auguft. lib. de confens. E.vang. c. 12. Si in feicro quovis llbro uuaqualibet falfttas reperitur, totius libri. certU tjda intmt:. Sed hoc fecundum dicendum non eft : ergo nec pri- mum ; fubf. fed li non reperitur falfxtas, omnia funt a Spiritu S. utpote Spiritu verltatis diciata: ergo. Probatur 3. Ratione: Scripturre facne libri communiter dicuntur Verbum Dei, feu eioquia Dei: fed npn poffent ica ^ ( 0 ) ^ H nominal!, ft non infpirante Deo confer!ptl fuiflent: nam vets bum Dei, feu eloquium Dei nop/aliter l'umere poffumus , nilf quod Deus ea, quae in mente'fua Divina concepit, locutus fu- erit per Sacros feriptores, atque ea ipfa iisdem Scriptoribus dictaverit: fi enim Spiritus S. tantum adftitiiTet S. Scriptoribus, ut nihil nifi veritati conforme feriberent, tunc vere Scriptura ilia tantum erit verbum hominis, non verbum Dei : fi enim quis alicui tantum allifteret, nullus dicet, illud verbum feri- ptum efie proprie verbum alliftentis. Ergo. Applicentur huq chain probae prioris -’\rtfY r ik h * t v t ,?*.■: < * * Vi*-; t * r • I 4 ( o ) V J' > D |* . ( > • ^ . ,, Ad II. Verba ilia : ficut fcHpUm eft in Ifaia , non referri 'ad omnia ea, quae fequntur, led ad ilia tantum, vox clamantis in defer to &c. qu-ae apud Ifaiam c.40. reperiuntur ; ilia v-ero ecee ego mitto yingelum meum : Evangeliftam addidiffe, quod jure fa- cere potuit, -quamvis eadem in alio Propheta reperiantur. Ad III. Dlco cum S. Th. 3. p. q. 46. a. 9. ad 2 . ex S. P. Auguft. 1 . 3. de confenf. Evang. c. 13. Juxta Marcum hora ter- tia Chriltum Crucifixum fuiffe clamoribus Judaeorum : juxta Joannem vero hora quail iexta fa (do militum. 2. dico , M ar- cuji intelligere horam tertiam non incipientem, fed jam ver- genteoi ad fmem , & accedentem ad horam fextam: & iic beift Cortcordatur cum Joanne, qui non dicit Chriftum Crucifixum hora fexta, fed hora quad fexta, hoc eft hora fexta quidem nondum incaepta, fed jam appropinquante. Unde Obfervandum : quod , quemadmodum nox apud Judseos in quatuor vigilias, ita dies in quatuor ftatiofles feu partes di- yifa-fit. Prima diei pars a diluculo exordium fumebat, & du¬ rabat ufque ad horam diei tertiam, quae apud nos eft hora diei nona matutina, quae ideo vocabatur prima, eo quodab ea dies initium fumeret. Secunda diei pars incipiebat ab hora tertia, feu ab horanoftra nona, &protrahebatur ufque ad horam fextanii, hoc eft, ufque ad meridiem, acdicebatur hora tertia, quia a tertia habebat exordium. Tertia diei pars incipiebat ab hora fexta, id eft, a meridie noftro, & durabat ufque ad horam nonanr, hoc eft, ufque ad tertiam noftram pomeridianam, appellaba- turque limiLiter ab hora ’, unde principium acceperat, hora fexta. Quarta diei ftatio , feu diei pax’s incipiebat ab hora nona, feu tertia nollra pomeridiana, & durabat ufque ad oc- cafum fciis, vocabaturque vel hora nona, vel Vefpera. Ad IV. Solos murmuratores ab ingrellu terra; fuiiTe exclu- fos, ut liquet ex allegato textu: cum itaque Eleazarus Sacer- dos, & plures de "Levitis fuerint immUnes a murmure, neque etirra promiffa eis denegari debuit. Ad KM 4T' f _ * g> •• t S * A *y“f •cf*. - Ad V. & VI. Dico i. cum Julio Affricano: quod JacoB filiuai Jofeph reipfa genuerit: eundem vero filium ilbi legaleul adfeiverit Heli: lex enim erat Deut. c. 25. ut fi frater fine libe- ris decederet, frater fuperftes relicdam yiduam duceret, & fe- tnen fratris excitaret. Secundum hanc legem enim, quae Levi- 'ratus dicta ( quia levir mariti fratremfonat) primogenitus, qui *ex fecundo illo matrimonio procreabatur, fecundum naturam quidem films mariti fecundi erat, quia ab ipfo naturaliter geni- tus: fecundum legem tamen prioris mariti filius cenfebatur; Jam autem Jacob & Heli fratres erant, & fine liberis mortuus "eft Heli: Jacob frater ejus ducens in uxorem viduam ejus ge- nuit ex ilia Jofeph: qui filius fuit naturalis Jacob, filius lega- Its Heli. Hoc modo conciliat Evangeliftas Julius Affricanus dicens, quod Matthaeus loquatur de filio naturali, Lucas ve¬ ro de filio Iegali. Hanc fententiam etiam tenet S. Ambrofius, •S. Hieronymus, & S. Thomas. Haec opinio ab antiquitate fua laudatur. Dico 2. cum Cornelio a Lapide: quod dum Lucas dicit qui fuit Heli , non velit, quod Jofeph fuerit filius Heli, fed gener Heli , feu Sponfus B. Virginis Mariae filise Heli , aliter dicli Hefiachim feu Joachim: indeque fit, quod Lucas non utatur verbo genuit , quo utitur Matthaeus, fed verbo fuit., lit indicet, quod licet Jofeph fuerit Heli, non tamen fuerit fili¬ us Heli: ficut dum dicitur \ Adam qui frit Dei, licet Adam non fuerit filius Dei, fed folum plafmafeu opus Dei, quia a Deo non genitus Adam fed plasmatus. Similiter Chriftus dicitur filius Jofeph, licet non fit genitus a Jofeph, fed ex eo folum, quod fit filius Sponfas Jofeph, fcilicet Mariae: unde & Jofeph did poteft fuilfe Heli, licet non fuerit ex Heli natus , fed ex eo praecife, quod fit Sponfus Mariae filise Heli: praefertim cum vir & uxor per conjugium fiat unum, & quail una perfona Gi¬ vi lis , habeantque communia omnia. Haec opinio etfi recert- tior eft planior , atque ad explicandas difticultates aptior quam V d X prior 66 C°> prior. Hsec opinio exhibet i. Quod Mathan fit communis Ja¬ cobi & Annae Pater: Avus Jofephi Paternus, Mariae vero Ma- ternus: Jofepbus & Maria Amitini. 2. Quod Elifabetha ex Sobe Math aids fiiia , & Maria ex Annaitidem Mathanis filia lint confobrinae: Elifabetha & Jofephus Amitini: Jacobus & Joannes cognati in quarto gradu, Jacobus major & Judas co- gnati Chrifti in tertio gradu. Ex hac quoque opinione & fen* tentia apparet i. Utramque genealogiam, Matthaei nempe & Lu- cae non tantum putatitie vel legaliter, fed vere & realiter per* tinere ad B. Virginem & Chriftum: huncque juxta Scripturam 2. Reg. c. 7. v. 12. Item Pfal. 88 • v. 37. vere & naturaliter de* fcendere ex femine Davidis, nempe per Annam intervenientem ex Salomone,perJoachimum.exNatliane: cumtamenin lenten* tia priori Affricani vel neutra , vel faltem alterutra genealo- gia nil pertineat ad Mariam & Chriftum, fed tantum ad Jofe* phum , qui Chrifti Pater vere non fuit. Aparet 2. S. Lucam texuiffe genealogiam Chrifti per Avum ejus Heli feu Joachim, quae eft communis fententia S. P. Auguftini, Dionyfij Carthu- fiani, Cajetani&c. Apparet 3. B. Virginem utpote unicam Haeredem ex lege nupferit viro non tantum ex eadem tribu, fed etiam familia proximo, nempe Jofepho , qui cum Maria ex eadem fuit familia Mathanis , Jofephus Nepos ex patre , Ma¬ ria neptis ex Matre. Tandem 4. apparet, duplici titulo Chri¬ ftum fuiffe filium Davidis , jureque duplici in Davidis regnum fucceffifte, Matthaeo e Regis Davidis ft animate genealogiam per Salomonem ufquead Mathanem Annam & Jofephum deaucen- te: Luca vero per Nathanem alterum Davidis filium ftemma B. Virginis & Chrifti genealogice enarrante. Sed contra hanc fententiam Cornelij. Dices 1. Hsec fententia nullum habet fundamentum in Scriptura , & traditione Patrum : ergo non eft prefer end a ut¬ pote nova fententias Affricani, qu am antiqui Patres tarn Graeci, ' . : . 1 . " '.. quani ^5 (o) *7 poiTet, « v L 4 | r * ** a •* Kj H « La quarn Lailnx amplexi funt. fy. Neg. ant. fundamentum ex Scri¬ pture eft hoc, quod S. Matthseus expreffe dicat fe fcribere H- bram generations JEfu Chrifti, quod fane fatis intelligi non ii tam iita, quam S. Lucae genealogia pertinerent ad Jofephum, qui non fuit nifi Pater Chrifti putatitius. Dices 2. Incertum eft, an B. Anna fuerit fiiia Matha- nis, cum de hoc altuin fit in Scriptura filentium, nee probat® fidei Authoris teftimonium adferri poflit. Ergo. Neg. ant. nam ad hoc, quod B. Annam dicamus filiam Mathanis , nos cogit D. Matthaeus , qui profitetur fe fcribere Genealogiam Chrifti, quae tamen fine hoc medio nilpertinebit ad Chriftum, fed Jofephum. Praeterea falfum eft, quod nullum probat® fi¬ dei Authoris teftimonium adferri poflit: cumMenseum, feu of- ficium Ecclefiafticum Graecorum 8- Septembris in Hymnis & laudibus B. Virginis ipfi Mathani B. Annam, Soben, jacobum aiiignet: cui accedunt Cajetanus, Lyranus, S. Hippolythus Epifcopus Portuenfis & Martyr a pud Nicephorum L. 2. c. 3. Into Cleopham fratrem S. Jofephi teftatur Hegefippus, qui vi- xit fub ipl’a tempo ra Apoftolorum. Dices 3. Incertum eft , an Heli idem fit ac Eliakim & Joakim: ergo. p-. N eg. ant. quia Eli per apocopen Hebr®is con- fvetamidem efle ac Eliakim, five Joakim, patet 1. ex 4. Reg. c. 23. v. 24. Item 2. Paralip. c. 36. v. 4. ubi Joakim Rex Ju- d. a vocatur Eliakim. patet. 2. ex Judith c. 4. v. n. ubi Elia¬ kim Pontifex vocatur Joakim. Dicet 4. In hac fententia, qua dicitur, quod Heli fuerit Pater Deipar®, fequitur, quod Chriftus fecunduin Maternum folummodo genus defeenderit a Da vide per Salomonem: fecun- dum Paternum vero genus per Nathanem: fed hoc dici nequit: ergo. min. prob. hoc adverfatur antiquiflimorum Patrum, & omnium fere Theologorum dodlrin®, qui docent: promifllo-, nes Davidi facias de nafeituro Meflia impletas effe in line a Sa- I 2 lomo- *3 Qfc ( O) ^ lomonis, & non Nathanis: ergo. 9-. Cone. maj. neg. min. ad prob. dift. ant. docent promiffiones Davidi facias de nafeituro Media impletas efle in linea Salomonis abftrahendo , an per ra- mum Maternum vel Paternum, cone. ant. determinate per ra- mum paternum, neg. ant. & confeq. Dices 5. Juxta S. Lucam Jofephi Pater legaiis eft Hell, naturalis eft Jacob : ergo Heli non eft Joakim Pater Marias, ant. prob S. Lucas expreffe dicit: Erat^-EJus , ut putabatur Jiiius -Jo- Jepb , quifiat Heli , hoc eft, Jiiius legaiis Heli: namS. Mattha¬ us ftudio dicit, Jacob genuit Jofeph , ut indicaret parentem na- turalem. 9. Neg. ant. quia tantum fequitur, quodjofeph dica* tur fuiffe fi.lius Heli in fenfu latiori, attamen S. Scripturas uiita* tiflimo, hoc eft, gener Heli,quare etiam S. Lucas ufus eft verbo fuit , non genuit, uti Matthaens. Prasterea neg. ant. ad prob. neg< ant. & fuppos. quod pronomen qui referatur ad S. Jofephum, fed potius refertur ad JEfum, ita ut fenfus fit, JEfus putatus quidem Jofephi Jiiius, qui tamen JEfus fuit Heli, hoc eft, ne- pos Joakim: ratio eft: quia videtur contra Jinem Evangelifta? genealogiam Jofephi feribere, quern tamen expreffe dicit patrem folum putatitium. Dices 6. Judaeis, utteftatur Ambrofius , Hilarius, Hie¬ ronymus & alii, nunquam folemne fuit texere genealogias per mulieres: ergo veroiimile non eft S. Lucam hanc confvetudi- nem vel nefeiffe, vel neglexiffe: ergo nec ille texuit lie mm a B. Virginis, fed Jofephi. 9. Dift. ant. nunquam folemne fuit &c. Loquendo de ordinariis circumftantiis , & refpedtu gentis Ju- daicae, cone. ant. loquendo de extraordinariis circumftantiis, & in ordine ad alias gentes, neg. ant. Verum eft, Judaeis non fuiffe in more genealogiam viri per matrem, feu faeminam te¬ xere loquendo de ordinariis, & genti Hebraicae propriis cir- eumftantiis, unde etiam Matthaeus ,qui fuum Evangelium He- feraice, & proprie pro Judaeis feripfit, genealogiam texuit pec ( 0 ) Jofephnm: fed ex hoc more neutiquam fequitur , quod Lucas in aliis circumftantiis vel non potuerit, vel etiam non debuerit genea.logia.rn Chrifti per Deiparam texere. Ratio eft I. Quia il- lefcriplit adnutum D. Pauli pro gentibus non Hebrseis, ufus idiomate Grsco non Hebraico. 2. Quia ejus finis fuit, Chri- ftum ut verum hominem naturali confanquinitatis ferie vere & proprie a Patribus defcendiffe fecundum Camera ex Matre , fed tamen line Patre, de quo vel maxime dubitaverant gentiles. Ex his Inferes: Matthseum incipere ab Abraham, & e Regio Dai vidis ftemmategenealogiamjofephi & Chrifti deducere per Sa- lomonem : Lucam vero per Mathanem alterum ex Bethfabee legitimum Davidis filium: quia finis Matthsi fuiffe creditue genealogice demonftrare Melfiam ut legitimum Regem defcen-r dentem a Patribus juxta promiffionem Divinam Abrahamo fa- dam : In Jemine tuo benedicentnr omnes gentes. ItemDavidi: D$ fniciu ventris tui pornm fiiper fedem tmm. Unde defcendit ab A- brahamper triplicem feriem generationum , 14. nempe Patri- archarum, Regum, Principum populi ac Majorum. Duro contra S. Lucas finis fuiffe videtur genealogice demonftrare Meftiam ut verum hominem, defcendentem a Patribus & Da- vide fecundum carnem : hinc genealogiam cepit ab Heli live Joachim Maris parente, afcendendo per Majores ufque ad Da¬ vid, Abraham , Adamum, denique & ipfum Deum. Jam ad alias objeftiones Cupra pofitas Ad VII. dico cum S. Hilario, quod S. Matthaeus volens in tresTelfara decades, hoc eft, in ter quatuordecim generatio¬ ns genealogiam Chrifti diftribuere, fciens omiferit tres Reges, nempe Ocboziarn, ‘foam, & Amafiam: neque propterea falfum dicit a joram genitum elle Oziam , quia mediate vere genituS eft: iicut nos falfum non dicimus prstermittendo plurimos ini termedios progenitores Chriftum vocando filium David. Dico I 3 2. cum 70 Co) 2. cum S. Th. 3. p. a. 31. a. 3. ad 4. Illam prsetermiflionem ideo contigifle, quia Joram Rex fe mifcuit generi impiiiiims Jezabelis & Achab, ex quorum filia Athaiia , quam Jorara conjugem habuit, prtenominati tres Reges originem derivarunt. Statuerat autem Deus 3. Reg, c. 21. per Eliam Prophetam om- nem Achabi pofteritatem delere : ut igitur memoria iniquifli- morum Achab & Jezabelis aboleretur, Matthaeus tres illos Re¬ ges praetermifit. Ad VIII. quod Moyfes confulto omiferit Cainanem ,-eo quod decern tantummodo generationes ab Adam ufque ad Noe, & totidem a Noe ufque ad Abraham numerare decreverit: ne- que per hoc Moyfes falfum attulit, quia non exclufive locUtus, fed praecifive, adftruendo enim generationem decimam, non negavit undecimam. Ad IX. Nullum gradum genealogicum omiiTum elTe a Matthseo, fed duplicem dillinqui debere Jecboniam , primum filium Jofiae, didtum etiam Eliackim : alterum hujus ipfius fi- liuin dictum eodem nomine Jechoniam feu Joachim. Primum nominat Matthmus, cum dicit, Jojias genuit jechoniam (intel* lige primum) & fratres ejns in transmigrations Babylonis nem- pe Joachimum primogenitum, Sedeciam & Sellum. Alterum indicat, cum fubdit: £r ) poji transmigrationem Babylonis jecho- nias (utique non primus poll tanti temporis lapfum, fed fecun- dus ) genuit Salatbiel. Ad X. Dico 1. Quod Chriftiani illl Antioch eni, qui do* ftrinse Pauli & Barnabae acquiefcere noluerunt , fuerint flu* dluantes in fide: fuerunt enim turbati a quibusdam Pfevdo. Apofioiis probabilius Cerintho & Ebione, qui veteris legis obfervantiam cum Evangelio conjungere moliebantur, quam tamen doetrinam improbarunt, & doctrine Pauli & Parnabo adhseferunt, ut primum per Epiftolam ab Apoftolis Scriptam, quam Judas & Silas detulerunt, informati funt. Dico 2. Quod Deus ( o ) 71 Deus in ipfo exordio Eccleiise permiferit illud Schisma Antio- chenura, ut omnes fideles intelligerent praeter revelationem & infpiradonem alicujus do&rinae, neceffariam elTe authoritatem Eccieliae declarantis, talem dodrinam effe vere revelatam & infpiratam. Ad Eccleliae igitur tribunal in quaeltione de cef- fatione legalium confugerunt Antiocheni, pofteritati exemplum relinquentes, ut aeinceps fideles in aliis exortis controverfiis eodem modo fe habeant, ad Ecclefiam pro dirimendis contro¬ verfiis confugiant, & ejusdem decretorio judicio non autem alio llent. Ad XI. Quod S. Paulus mox datam dodrinam voluerit confirmare, dum Evangelium, quad praedicabat, cum Apo- ftolis contulit, non quod dubius bsereret Apollo lus de dodtri- na fua, quam probe fcivit fibi divinitus effe infpiratam , fed lit edoceret pofteros, neminem ut ut illuminatum a Deo doce- re vel praedicare debere, niil prius ejus dodrinam Ecclelia authoritate, quam a Deo accepit, probaflet, & roboraffet. Ad XII. C ainum occifum fuilfe a Lamecho de homici- dio nihil cogkante : quod veritati Vaticinii non obeli: quia Deus Caino plus non promifit, quam eum non effe occiden- dum a primo occurrente & ex intentione , ut Cainus fibi me- tuebat : Lamech autem ipfum occidit de improvifo multo tempore poll faclam Abelis ccedem, adeoque nec a primo oc¬ currente , nec ex intentione interfedus ell Cainus, flante vati- cinio fua veritate. Preeterea negari potell cum Theodoreto, & Gravefonio, Cainum fuiffe a Lamecho occifum: idque non fine fundamento, cum in Sacris literis nec veltigium hujus ho- micidii habeatur, fed fi Theodoreto fides, hoc innititur uni¬ ce quorumdam Rabbinorum traditioni, quae telle Cornelio a. Lapide non paucis videtur fabulofa eo, quod S. Scripturae vi- deatur magnopere adverfari; Deus namque Caino dicenti: omnis igitur, qui invenerit me , occidet me : ita refpondiffe refer* tur; n ^ c o ) ^ * , A ■ V »* • J • *■. .B • f « •. ^ -> • ^ fur : Nequaquam ita fiet , qui Occident Cain , feptuphtm punidur, pojiiitque Dominns Caino jigmtm, nt non interficeret mm onmis, qui invenifjet enm. Gen. c. 4, v. 14. & 15. Quod promiilum Dei Cai* no factum haud fufticieuter falvatur, fi admittatur, Cainum a Lamecho reipfa fuiffe occifum. j# • • # / . I • * m m / M t* L , _ ^ I % VI _- 1 j 1 1 ' ^ I . Dico 5. Singula Verba, imo literae ac apices liter arum Sacris Scriptoribus a Deo funt infpirata, ut proinde Yocabulorum compofitio & ftylus ad Deum referri debeat. # * •• / w* " *• t' -J* *' ; ' W - . | * '* • * *•. * * O Bfer vandum 1. Y erba poffe aut materialiter , aut for mail- ter fpedari. Materialiter fpedantur, fi fecundum fonuiri & figuram fuam praecife confiderantur. Formaiiter vero ver- ba fpedantur, fi confiderantur, quantum ad fenfum fcripturi- fticum conducunt. Obfervandum 2. Impune aliquem negare poffe, omnia & fingula verba materialiter fumpta fuiffe infpirata: quir.pe noftra latina Vulgata Scriptura eit proprie verbum Dei: Simi¬ liter Sacerdos latine confecrans loquitur proprie Verbum Chri- fti: quamvis nee Deus in Veteri teftamento, nec Chriftus in novo teftamento verba latina locutus fit. Dixi omnia df fmgit- la : namiiegandum non eft, faltem aliqua elTe infpirata, fcili- cet ea, de quibus ex traditione Patrum forte conftat , quod dint a Spiritu S. didata, quia iplis Myfterium quodpiam pe- culiare ineffe agnofcitur. Ergo praefens conclufio eft intelligen- da de verbis vel maxime formaiiter fpedatis. Quae conclufio Probatur i. Auth. S. Scripturae. Exod. c. 4. v. 15. Deus Moyfiait: Ego ero inoretuo. Ifaiae c. 51 v. 16. Pojiii verba meA ■in ore tuo. Ezech- c. 3. v.i'p.Audies de ore meo verbum,& annua- tiabis ^5 Co) ^ 71 tiatisexme. Matth. c. io. v. 19. Nolite cogitare , quomodo out quid', loquamini, dabitur enim vobis in ilk bora, quid loquamini. Joan. c. 14. v . 20. Spiritus S. qnm mittet Pater in nomine meo , ille vos clo- cMt omnia, & Jhggeret vobis omnia, quacunque dixero vobis. Matth. c. 10. v. 20. 'Non vos eftis , qui loquimini , fed Spiritus S. qui loqui¬ tur in vobis. Dein Prophets communiter in Scripturis dum lo- quuntur, utuntur formula. Hac dicit Domimis ; vel jermo Domini ad mefaBns eftdicens: vel faflnm eft verbum Domini ad me dieens.;: Ergo. Nec obftat : quod ilia verba dicantur de loquentibus & prsdieantibus. Non inquam obftat, nam & accomodari de¬ bent Scriptoribus facris; ficut enim Deus loquentibus & prae- dicantibus ilia verba dixit, ut homines inftruant, ita & ilia di¬ xit Scriptoribus facris , cum & per hos Ecclefiam docere volu- erit per fua fcripta ufque ad finem mundi. Ergo. Probatur 2. ex SS. Patribus. S. Hieron. Epiftol. 103. ad Paulinum de libro Lev. ait: Singula pene Syllaba - - - fpirant cakftia Suer amenta. Etin cap. 3. ad Ephef. dicit : Singuli (ermones, Jylkba, apices, pmffa in DivinisScripturis plena jimt fenftbus. S. Chryfoil hom. 22. in Genelim docet ; Neque jyllaba apculiis eft in facris litteris , in ciijus prof undo non fit grandis tbefaurus. S. P. Auguft. Epift. 14. palam profitetur: Se nullius bominis libristan- tum deferre, quantum Divinis litteris , non ob veritatem, qua par eft in iitrisque , Jedob verba , plrafimque diftantis, qui eft Spiritus Sanfius. S. Gregor, in Praefat. lib. Moral, expofit. in Job dicit : Ipfe bac fcripftt, qui hac feribendo cliffavit. Denique S. Bernardus Serin. 72. in Cant. & alii SS.PP. paflim docent,ex peculiariDei coniilio faftum fuifte , ut unam prae alia vocem Scriptores fa- cri ufurpaverint. Ergo. Probatur 3. Ex ratione congruentiae: Scriptura S. eftpro- prie verbum Dei: ergo de eftentia Scripturae S. eft, quod Spiri¬ tus S. diciaverk omnia & lingula verba. Confeq. prob. Juxta S. Th. in 1. dift. 27. q. 2. a 2. De ratione verbieft, quod dicat re- K lati- 74 (o) lationem originis ad dicentem : atqui fi Spiritus S. non di&a- verit omnia & lingula verba, jam Scriptura non dicet relatio- nem Originis ad Spiritum S. tanquam ad dicentem : nam ver- bum Vr g. S. P. Auguftini non erit vere & proprie verbum S. P. Auguftini, nec ad ipfum dicet relationem originis tanquam ad dicentem , nil! ab ipfo immediate procedat: quod enim fo- lum approbat, & aflumit , non eft proprie ipfius verbum, fed tantum adoptive vel authoritative: ergo. Confirmatur i. Res & lingulae fententiae, ut in priori (J. probatura, funt infpiratae a Deo Scriptoribus Sacris: ergo, eti- am fmgula verba, quatenus ad fenfum Scripturifticum condu- eunt. Confeq. prob. ut res & fententiae in S. Scriptura habeant fen¬ fum Scripturifticum, id eft talem, qui a Deo intentus fuit, e- rant iis verbis proponendae, quibusfenfus Scripturifticus tribui poteft: ergo cum planum fit, folis verbisDivinis, five iis,quae a Deo infpirata & didata funt, poffe proprie tribui fenfum Scri¬ pturifticum , utique fequitur , etiam lingula verba , quatenus ad fenfum fcripturifticum conducunt , a Deo S. Scriptoribus infpirata effe. Et profedo fi fingula ita accepta, quibus res & fententiae in S. Scriptura proponuntur, non lint aeque a Deo in¬ fpirata, baud apparet, qua ratione illae res & fententiae que- ant vere dici verbum Dei Sacris fcriptoribus a Deo didatum, cum verbum didatum effentiaiiter fupponat locutionem , feu infpirationem , fine qua non eft verbum. Et fi eft verbum ho- minis, fupponit locutionem hominis : fi eft verbum Dei, fup- ponit locutionem Dei Confirmatur 2. Singula verba non funtparia, fed aliqua magis, aliqua minus fignificativa. Ergo ea non funt aequali- ter idonea, ut fenfum a Deo intentum rite, & eo modo expri- mant, quo Deus vult: quia ergo multum refert, ut S. Serb ptores exprimant fenfum a Deo intentum, & exprimant eo mo¬ do 9 ' quo Deus vult, omnino decuit; ? ut Deus etiam ipfa vee* bsv ^5 (o) ^ 79 . * • jpT • ba lingula, quatenus ad fenfum fcripturifticum conducunt, fa- cris fcriptoribus fuggefferit, & infpiraverit. Confirmatur 3. Ex verborum mutatione non raro contiu- git ipfum mutari fenfum, & litters appofits corrumpunt verba, , imo & apices, nonnunquam & puncta, quod ex MalTora, & Grscis accentibus liquet, totum fenfum pervertunt: ergo li o- mnis fententia a Deo infpirataeft, neceife eft infpirata etiam ef- fe verba, imo fyllabas & litteras , cum litters perfspe pun&is. & accentibus affects conftent fyllabas, fyllabs confidant ver¬ ba , verba autem referant fententias. Probatur 4. Communi fed efficacifiima ratione. SI a Spi- ritu S. dicantur tantum fententis infpirats, & non omnia & lingula verba , jam. non erit difcrimen inter definitiones conci- liorum de rebus fidei & morum , & ipfam S. fcripturam: at- qui juxta omnes inter eas eft difcrimen: ergo.feq. maj. prob. Etiam Spiritus S. affiftit, Conciliorum Patribus & Pontifici de- finientibus aliq uid ad res £dei & morum pertinens , ne errent, etiam eis infpirat veritates inftruends Ecclefis neceiTarias: fed non fmgula verba, fed fisc e or urn arbitrio relinquit : ergo li Spiritus S. Scriptoribus facris folum infpiret veritates & fenten¬ tias, eisque alfiftat, ne errent: verba quoque S. Scriptoribus non infpiret, fed eorum arbitrio eligenda relinquat: inter de¬ finitiones Conciliorum ad fidem & mores pertinentes & S. Scri- pturam nullum erit difcrimen. Confirmatur : Nec in republica profana verba legum re- linquuntur arbitrio fcribarum , aut amanuenlium privatorum , fed diftari folent vel ab ipfo Principe, vel a Principis Mini- ftro, & quidem ad literas, ad apicem, ut nempe cautum fit, ne vis legis aut hebetetur, aut ultra intentum Principis acu- atur : ergo magis hoc alferendum eft de lege Divina pro toto humano genere conftituta. K % ~ Qod fy ^ (o) Quod de verbis formaliter fumptis hie refolvimus , boc ipfum etiam afferimus de flylo formaliter accepto , nempe di- fpofitione verborum , ornatu, ac coordinatione rerum & fen- tentiarum conducente ad fenfum fcripturifticum. Imo potuit nonnunquam flylus etiam materialiter acceptus a Deo fpecia- liter fuiffe intentus pro materiarum & fententiarum varietate, ut adeo nonnunquam. intendi debuerit, nonnunquam remitti, aut frangi, in quo cafu & ifte a Deo infpiratus dici valet. Di- xi in boc cajit , & nonnunquam : nam quod flylus materialiter fumptus non Temper fuerit a Deo infpiratus , ex eo manifeilum effe videtur, quia Sacri feriptores faepe fenfum tantum, non verba, verborumque ordinem citant: fic Moyfes Decalogum stliis verbis, alioque ordine recitat in libro Deuteronomij, ac ilium recitat in libro Exodi. Sic etiam Evangeiiflee Prophetias Vet. Teflam. allegant. Et licet Chriftus Dominus tantum uni- ca forma in ultima casna confecraverit, eandem tamen Evange* lillse fmguli diverfis phrailbus referunt. OBJECTION ES. I. In S. Scriptura reperiuntur plurima verba vitiofa: ergo hsec non funt didtata , & infpirata a Spiritu S. II. In S. Scriptura reperiuntur plurima verba obfeura; er* go. III. In S. Scriptura reperiuntur varii folsecifmi, & barba* rifmi: ergo illi infpirari non potuerunt a Spiritu S. IV. Si omnia & lingula S. feripturse verba effent a Spiritu S. Sfcriptoribus facris didata, tunc unus & idem effet omnium Sacrorum feriptorum flylus : fed non efl idem, in quibufdam fenim eft elegans & fublimis, ficut in Isaia : in aliis vero humilis & fimplex, licut in Propheta Amos. Paulus ut docetD. Hieron. melius fcripfit Hebraice, quam Greece: ergo. V.Au- (o) ^ 7 7 V. Author Ecclefiaftici in prologo agnofcens errorem fu- um dick: Honor itaqiie venire vos cum benevolentia, attention ftndio /etiionem facere, & veniam habere in Mis, in quibusvidemur, J’eijuentes imaginem fapientire, deficere in verbornm compofttione: nam dejiciunt verba Hebraic a, qiwtdo fuerint translata ad a Ham linquam ; ergo. VI. Author libri fecundi Machabaeorum c. 15. v. 39. dicit: Et ftquidem bene, Sf ut hiftoria competit , boc ipje velim : fin ml- tem minus digue, concedendum eft mihi: ergo. VII. Noftra vulgata eft fcriptura S. fed in ea nullum re- peritur verbum a Spiritu S. didatum; ergo. min. prob. Nul¬ lum in nollra vulgata habetur verbum Hebraicum, Chaldaicum, vel Grsecum: atqui Spiritus S. illis linquis locutus eft, & fcripftt per fcriptores facros : ergo. VIII. Ex Scriptura clare conftat, fufficere infpiratlonem quoad fententias tantum , ut aliquid lit Verbum Dei: ergo, ant. prob. Vox Domini , quae de ccelo fada eft Chrifto bapti- zato fuper aquas Jordanis, hoc modo refertur Matth. c. 3. y. 17. Et ecce vox de cedis dicens: Hie eft pins mens dileSbts, in quo mihi eomplacui. Et de eadem voce Marci c. 1. v. 11. dicitur: Etvox fada eft de cwlis , Tn es films mens dile&us , in te eomplacui. Et Luc. c. 3. v. 22. Vox de ccelo fada eft: Tu es films mens dile&us, in te eomplacui mihi. Similiter de negatione Petri a Chrifto prae- dida dicit Matth. c. 26. v. 24. Ait Mi f-Eftis: amen dico tibi, quia in hac node, antequam galhis cavtet, ter me negabis. Marcus autem c. 14. v. 30. refert: Ait illi tyEJiis; amen dico tibi, .quite tu hodie in node bac, priusquam galhis vocem bis dederit, ter me es negaturus. Et Joan. c. 13. v. 38. Rejpondit ei fEftis: animam tuam pro me pones ? amen amen dico tibi, non cartabit galhis, donee ter me neges. Ex his hoc formatur argumentum: ilia vox, vel Chrifti fermo non potuit quoad verba , fed tantum quoad fen- furu infpirari a Spiritu S. cum ilia vox, & Chrifti fermo di. K 3 ver- rerfimode ab Evangeliftis referantur, ubi taxnen certum elf, quod ilia vox diverlimode non infonuerit, nec Chrifti fermo diverfis illis modis fuerit prolatus: erga IX. Ad hoc, ut Scriptura S. lit eftentialiter VerbumDei, non eft necelfariu m , Spiritum S. infpiralfe omnia verba: ergo, ant. prob. Liber Judith, prout habetur in noftra vulgata, eft Scriptura S. & Verbum Dei: fed illius librilingula verba non font a Spiritu S. ergo. min. prob. S. Hier. qui hunc iibrum, prout ilium nunc in noftra vulgata habemus, ex Chaldaeo in latinum reddidit, teftatur ilium non efle confonnem fuo origi- nali: nam praefat. in Judith, quae habetur tom. 3. Epift. in. de translatione hujus libri a fe fada ait: Magis fenfim e jenjit, quam ex verba verbum transferens: ergo. X. S. Scriptores aliqua ex fe iplis fcripferunt: ergo. ant. prob. S. Chryfoft. Horn. 49. in cap. 23. Aduum Apoft.de Apo- ftolo Paulo dicit: Iterum bumano moclo clifjerit, &* non Temper gratia fniitur y fed etiam pevmittitur d fe ip jo ajferre y quod Jane &facit: ergo. XI. Si Deus Scriptori Sacro revelaret fententias, & re* linqueret verba ipfius arbitr'10, ilia Scriptura haberet omnia, quae defado habet Scriptura S, dummodo per aftilteniiam ex- trinfeCam eum errare non lineret : ergo. ant. prob. Elfet fir- mum fidei noftrse fundamentum & non minus infallibile, quam fi Deus omnia verba infpiraffet: ergo. XII. In Scriptura S. reperiuntur plura prophana Ethnico- rum dida, ut v. g. Aduum c. 17. v. 29. illud Arati Poetae: Ipfiw enim& s genus Jimms. Item 1. ad Corinth, c. 15. v. 35. il¬ lud Menandri: Commpmt bonos mores c olio quia prava. Item ad Tit. c. 1. v. 13. illud Epimenidis Cretenfis Philofophi: Creten- Jes femper mend'uces, mala beftia , ventres pigvi: fed haec non vi- dentur a Spiritu S. didata : ergo. ( 0 ) SOLUTIONS S. 79 A D I. Neg. ant. quia imprsefentiarum Ioquimur de Hebraica, graecaque editione prima, prout nempe e manibus ipfo- rum Sacrorum Scriptorum prodiere. Ad II. S. Scripturam non tantum non carere, fed abun- dare verbis obfcuris, cum palam fit, res plurimas per aenig- mata , parabolas, & allegorias proponi. Verum hsec obfcuri- tas ex una parte commendat non parum dignitatem S. Scriptu¬ re, & ex altera parte defervit Sandtse intentioni diclantis Dei, qua Divine fuse elocutionis depolitum immediate committere liatuit Ecclefie, cui ceteri fideles funt fubordinati, accipien- tes ab ea intelligentiam S. Scripture. Ad III. Ex folecifmis & Barbarifmis non deftrut quoad lingula verba infpirationem Spirkus S. nam Spiritus S. le ac- commodat capacitati Script orum , & hoc ideo, quia femper aliquid fidei noftre relinquere vult, ut captivantes intellect inn noltrum in obfequium £dei , dum non capimus , cur in ver¬ bis a fedidiatis, voluerit relinquere Solecifmos. Nam in die Pentecoftes, quis verba Apoftolorum ex Spiritu S. fuiffe ne- getV & tamen quilibet fuo modo loquebatur: ficut ergo orga- num vocis Spiritus S. exterius non immutabat, lie nec interius in genii idoneitatem : & qui variis linquis loquebantur, non omnes eodemmodo & eque perfedte verba proferebant, oni¬ nes tamen ex Spiritu S. verba depromebant; lie pariter in his, que Spiritus S. in Bandit, nihil obftat, quominus folecifmos & barbarifmos ex Scriptoris ingenio contingere polfe dicamus. Ad IV. Neg. maj. quia Spiritus S. didtans verba accomo- davit fe ftatui, eaucationi, & genio Scriptorum, talia iisdera infpirans verba , qualia adhibuiffent, li rem a fe conceptam verbis propriis expreffiffent. Hinc per Ifaiam in aula Regis enutritum & eruditum loquitur ftylo elegant!: humiliori autem per # ^ ( ° ) per Amos gregum paftorem ad prophetandum afTum ptum. Ad V. Authorem Eccleliaftici veniam petere non de ali- ^uo errore a fecommilYo, fed de inconcinnitate ftyli redoien- tis capacitatem & naturam Scriptoris: cum Spiritus S. ut fupra didum , unius cujusque ingenio fe accomodet: confequenter 11 quid humiliori ftylo dictum , vel quod non ita energiam vocis Hebraicae exprimit, capacitati Scriptoris tribuendum eft: & de hoc Spiritu S. infpirante, veniam petit. Praiterea dici pot eft , quod Prologus hie non lit canonicus. Ad VI. Authofem libri Secundi Machabaeorum non pe¬ tere veniam erratorum, quae ibi nulla funt, fed ftyli minus forte politi, & minus forte digni, quam Divini Verbi Majeftas exigat, non quidem quod tabs fit, fed li forte tabs legentibus appareat. Recolligantur mox dida ad V. Ad VII. Dico i. Vulgatam noftram effe verlionem Ver¬ bi Dei Ss. Scriptoribus olim didati: unde non requiritur, ut iterafo fit infpirata verforibus, fed fufficit, quod fit editio con- formis Verbo immediate Ss. Scriptoribus didato: ex qua con- formitate optime adbuc dicitur Verbum Dei utut cum addito: verjiim , feu transjiimptum. Textus autem primigenius Hebrai- cus, Chaldaicus , vel Craecus non eft verlio, fed dicitur Ver¬ bum Dei JImpliciter. Dico 2. cone. maj. dift. min. fed in ea nul¬ lum reperitur verbum materialiter fumptum a Spiritu S. dida¬ tum , cone. min. fed in ea nullum reperitur verbum formaliter fumptum a Spiritu S. didatum, neg. min. licet enim in variis linquis Verbum Dei materialiter varietur, manet tamenfemper idem formaliter fumptum, quia formaliter fumptum dicit ad Deum relationem originis tanquam ad dicentem: materialiter vero ilia verba funt interpretis. Recolligantur dida in obfer- vando 1. & 2. Unde etiam in vulgata reperiri poftunt leves ali- qui errores librariorum. ^ 4 • . - » ! • ’ * » ^ ’ J * i J | * ML; 1 • A ,1 . -*f _ •> • . - • f T ' a ^ I * *’ , fT' * ‘ ^ * ■* * J ^ » .* «. 4 ' • W* «v - g " Ad C o’) *i Ad VIII. dift. Ilia vox , vel fermo Chrifti non potult quoad verba materialiter fumpta infpirari, cone, quoad Ver¬ ba formaliter fumpta , neg. Solutio ex di&is patet mox ante- cedentibus: unde omittitur refponfio Didaci. Ad IX. dift. S. Hier. teftatur ilium non effe conformem fuo originali quoad verba materialiter fumpta, cone, quoad verba formaliter fumpta , neg. folutio ex di&is claret. Ad X. S. Chryfoftomum loqui de verbis materialiter fumptis, quae Paulus a fe ipfo adfert, non vero de verbis for¬ maliter fpedatis, haec enim Paulo fuere infpirata. Ad XI. dift. Et in cafu argument! eftet proprie & rigo- rofe V erbum Dei, neg. & non effet proprie & rigorofe Ver¬ bium Dei, cone, folutio ex proba patet. Ad XII. Verba Ethnicorum non debere inpraefentiarum fpedari , prout fluunt ex ore Ethnicorum, lie enim funt ver- la mere prophana, fed prout fluunt ex ore facrorum feripto- rum, &ii c jam funt elevata ad ea lignificanda, quae Deus per ea nobis fignificare vol uit: proin ut fic accepta nil obftat, quo minus dicantur infpirata a Deo. PC •• \ %». ^4 jT V, —j- ^ 1 .»i • ' * *# I*/ *■ V t J ** QU^ESTIO QUARTA. 1 a I i . * ' / An Sacra Scriptura lit obfeura P aut in omnibus Clara ? T Adverfarii noftri Proteftantes neceffitatem Eccleliae Scri- pturam interpretantis rejiciant: ut fuam praxim conceden- di omnibus leciionem S. Scripturae in linqua vemacula tuean- tur: unanimiter affirmant, feripturam fe ipfa clariflimam & a- pertiffimam, fuiiplius Judicem ac Interpretem efle, fecutiMa- giftrum fuum Lutherum, qui Prsefat. affertionis Articulorum a Leone X. damnatorum loquens de Patrum di&is fibi invicem pugnantibus afterit: Quo Judice finktur quajlio, ft Patrum diBa L Jiti • i Co.) in Ifaiam. Verum quid plura, cum Lutheranos & Calviniftas in e‘us- dem textus intelligentia pugnantes, & contrarie fentientes ha* '*v bea- ( 0 ) *7 beamus ? Si S. Scriptura in omnibus ell clara & perlp icua t quare nonomnes eandem eodem intelligunt, & explicant mo- do ? ergo fatendum, Scripturam S. in multis effe obfcuram. Probatur 4. Si Ecclefis Catholics impugnatoribus Scrip¬ tura eft adeofacilis, aperta, & clara: quare illi ad dirimen- das controverfias inter illos graffantes circa S. Scripturam Sy- nodos celebrant? quare anathemate refragantes San&ionibus Synodalibus fuis percellunt ? quare varios & mole immenfos in S. Scripturam adornant commentaries ? quare unam ean- demque fententiam tam diverfis & plane repugnantibus fenft- bus explicant ? quare inter folos Confeflioniftas viginti fen- tentiae diverfiflimae de juftificatione verfantur ? quare magno animorum-seftu inter fe digladiantur & in varias interpretatio- -nes abeunt circa illaScripturae verba: Hoc eft corpus mum : it.a ut plures quam o&uaginta differentes interpretationes adhi- beant? quare Lutherani textum praecitatum de prsefentia reali - Cbrifti in ufu absque tamen tranfubllantiatione, Calyiniftae & Zwinglian i in fen fa met haphorico & tropico explicant ? Ca- -tholici vero omnes de reali prtefentia Chrifti etiam extra ufum, cum.tranfubllantiatione intelligunt ?Recleigitur fanaticum eft appellandum dogma, alferere, rufticos plumbeo ingenio prasdi- • tos, & garrulas mulieres polfe incundanter intelligere abllru- ■ bffima Chriftianae Religionis mylleria, omnes dilfolvere nodos. •Ergo. Probatur 3. Impugnatores Catholicse fidei debent fateri, non folum in Scriptura varios contineri Hebraifmos, five pe- - culiares Hebra;oruin loquendi modos v. g. quod abftradum fse- pe ponant pro concrete , ut Exod. c. 8- v.. 26. ilia.verba; ,J]p- -ommtiom JEqyptiomm mmolakimus Deo noftro , ubi intelliguntur <• res. abominandse, quarum nomine apud ^figyptios. venicbaut pecudes & oves ab. ipfis immolari non fblitae , fed co.leh ant ur • ut au.naiua; vetum etiam piurimas Jiguratasdacutiones ; fcUi* c. ; cet 88 ( o ) cet modo per fynecdochen loquitur, ut li ponatur pars proto- to, aut viciffim v. g. Pfal. 65. v. 12. ImpofidJUhominesJhper ca¬ pita nofir a , id eft, fuper nos ; modo per metonymiam , ut ft ponatur caufa pro effedfu, aut viciffim v. g. Habacuc. c. 3. me- tonymice loquitur, dum ait: Domine andivi auditionem tuam,& timid , fumens effe&um pro caufa, videlicet adtum pro objedo, auditionem pro re audita: objedum enim adus eft caufa adus, juxta illud vulgare: Ex objeSlo potentia paritur notitia. Modo per antonomafiam, v. g. ft nomen commune pluribus uni per excelientiam attribuatur, v. g. Antichrifto ly homo peccati. Modo per antiphrafim,annuntiando unum pro ejus oppoftto defignando, v. g. dum Job c. 1. v. 11. dicitur: Ne forte peccaverint filii mei , df be- nedixerint Deo in cordibus/uis: ubi ly benedixerint : fumitur pro maledixerint : lieut & ibidem c. 2. v. 5. dum dicitur: Tange os ejus & carnem, time videbis , quod infaciem benedicat tibi: ubi ly benedicat fumitur pro maledicat: item 3. Reg. c. 21. v. 13. dum dicitur: benedixit Naboth Deum fff Regem : quamobrem eum edu- xevunt extra civitatem , &f lapidibus interfecerunt : ubi ly benedixit pariter fumitur pro maleclixit. Modo per hypallagem , cum u- num fubjicit pro alio, feu pbrafim fubmutat, &invertit unum ponens pro alio , v. g: dum Exod. c. 12. v. 11. dicitur : calce- amenta habebitis in pedibus : ibi enim eft inverfto , feu fubmutatio, quae idem fignificat,ac ft dicatur, pedes habebitis in calceamentis nam: calceamenta feu calcei non funt in pedibus, fed pedes in cal- ceis. Ut alia praetereamus, frequentilftma eft ilia tropologica per nietaphoram & allegoriam in feripturis locutio v.g.dum Chriftus paffim vocatur leo, agnus, vitis, oftium, petra. Metaphora pariter eft, dum gladii acies os gladii vocatur , ut 1. Reg: c. 3 5 • v. 8 • ubi dicitur: omne autem vulgiis interficit in ore gladii. Me¬ taphora etiam eft, dum omnia, ex quibus mors inferri folet, utarma, & inftrumenta bellica , vafa mortis vocantur, v. g. dum Pfal 7. v. 14. dicitur: in eo paravit vafa mortis, Jagittas ■ l • fiias ^5 (o ) 8| Jims ardentibus effecit : hoc eft, in eo fcilicet arcu lethifera pa* ravit inftrumenta contra eos, qui ardenter perfequuntur ;u- ftos , fagittas fabricavit. Quae omnia non ad literam, fed fe- cundum fenfurn aliquem myfticum intelligenda veniunt; fcri- pturam proinde potius obfcuram, quam claram evincunt. Er¬ go- Ad hsec argumenta refpondent Adverfarii i. Scripturam tantum obfcuram effe impiis & infidelibus , non autem piis, & fidelibus, & Prsedeftinatis, ac earn attente, devote, & fine pravo affedu legentibus. Sed Coiitra i. Quis ex Adverfariis damnabit tot Sandos Pa- tres fub proba 2. addudos impietatis, & infidelitatis: quibus tamen S. Scriptura obfcura fuit? Ergo. Contra 2. Ex didis AA. Scriptura obfcura eft impiis, & infidelibus: atqui Scriptura eft obfcura Lutheranis & Calvini- ftis: ergo ipfi Lutherani & Calviniftae funt impii & infideles. maj. eft refponfio AA. min. vero prob. aftiimamus duos, Titium Lutheranum, & Cajurn Calviniftam , utrumque fupponamus pium, fidelem, praedeftinatum juxta ipfos AA. ponamus etiam, quod uterque fcripturam legat attente, devote, & abfque ma- io affedu : jam videamus, quomodo Scripturam inteliigant, v. g. ilium textum Match, c. 26. v. 26. Hoseft Corpus mum : le¬ git Titius, & dicit: Sub - d 2 cum pane eji corpus ChriJU realiter in fumptione. Legit etiam Cajus, & dicit: hie benedi&us prnis non eji corpus ChriJU vealiter, Jed eft tantum fgura corporis ChriJU: hie neceffario unus eorum debuit falfum legiffe, quia afferunt duo contradidoria, quorum unum neceffario debet effe falfum: er¬ go ipfis Lutheranis & Calviniftis eft obfcura S. Scriptura, a- deoque illi ipli funt impii & infideles, ac reprobi ex propria fententia. AA. 2. Scripturam tantum obfeui odis JHebraicae , aut Graecae linguae M Con- 93 f o. ). Contra: eft: Eunuchus, Candacis Regirrse, de qua Ad or. c. 8> pius & humilis erat, imo tefte S; Hieron. epift. 103. ad Paulin, in c. 5. Sandus: lingua: Hebraic® vel Syriacae, in qua lingua Ifaias tunc fcriptus erat, gnarus., tamen eum non in- teliexit. Item S. Hieronymus turn virtute turn dodrina & He- braicae linguae notitia maximus fuit, quem Ecclelia in expo* nendis facris fcripturis Dodorem maximum appellat: qui ta¬ men locis fupra citatis fcripturam facram fibi efte obfcuram fatetur. Ergo. Refpondent AA. 3. cum Luthero lib. defervo arbitrio con¬ tra Erafmum: quod, duplex: fit claritas fcripturae, ficut & du¬ plex obfcuritas: una externa in verbi minifterio polita, altera in cordis cognitione fita; fi de interna claritate dixeris, nullu^ homounum jota in'fcripturis yidet, nifi qui fpiritum Dei ha- bet - - - Si de externa dixeris, nihil prorfus relidum eft ob- fcurum aut ambiguum , fed omnia funt per Verbum in lucent produda certiflimam, & declarata toti orbi , quaecunque funt in fcripturis. Haec Lutherus. Contra. 1. Haec refponfio involvit contradidoria: ergo ni¬ hil valet. ant prob. Si omnia funt per verbum in lucem pro¬ duda certiflimam, quomodo nullus homo jota urnun in fcrip¬ turis videt, nifi Spiritum Dei ha beat; quid facit ifte fpiritus, nifi illuminare, declarare, detegere, manifeftare? atqui non illuminatur, nifi quod eft obfcurum ? non declaratur, non detegitur, nifi quod eftopertum? non manifeftatur, nifi quod latet ? Ergo vel omnia non funt per verbum produda in lucem certiflimam: vel fpiritus ifte utpote otiofus non requiritur. Contra 2* Ponamus Lutherum cum fuis afleclis, & Cai- vinum, Zwinglium cum fuis afieclis: jam quaero: habetne Lu- therus cum fuis afieclis externam in verbi minifterio pofitam claritatem ficut & Calyinus, Zsvinglius cum fuis : vel non ? fi non : ergo falfum eft; nihil prorfus relidum oc obfcurum t aut - ( O ) && aut ambiguum, fed Omnia funt per Verbum in lucem pfodu- da certillimam, & declarata toti orbi, quascunque funt in fcrip- turis: ft enim, quascunque funt in fcripturis, funt declarata toti orbi: ergo non minus Luthero cum fuis aiTeclis , quaiji Cabvino, Zwinglio cum fuis. Si autem uterque hanc extern nam claritatem habet: unde tot inter ipfos jurgia, tot contra^ dicentes interpretationes : ergo. Contra 3. Ponamus etiam utrumque : & quaeramus, an uterque fpiritum Dei habeat, feu internam claritatem ? Si non ? ergo vel nullus: vel folus Lutherus cum fuis affeclis ? vel folus Calvinus cum fuis ? Si uterque Spiritum Dei habeat: quare circa fenfum horum verborum: Hoc eft corpus mourn : tot funt opiniones contradidoriae: Zwingllani &Calviniftas contra- dicunt Lutheranis: nam hi dicunt, fenfum illorum verborum importare realem Chriiti praefentiam in pane & in ufu: illi verO praefentiam folum figurativam , nec Chrillum adeiTe in pane realiter, fed folum ut iniigno: uterque ifte fenfus utpote com tradidorius non potell die verus, nec a fpiritu Dei, qui com tradidoria infpirare non poteft. Si nullus fpiritum Dei habeat: ergo nulius jota in Scriptura videt, & uterque in tenebris am- Bulat. Si aliquis illorum : ergo ft adfit Lutheranis, deerit Zwinglianis & Calviniftis, velecontra: ergo. Contra 4. Ifte Spiritus Dei neceftarius ad intelligendaS fcripturas , easque in vero fenfu interpretandas, vel datur omnibus & fmgulis Idiotis, plebeis &c. ? vel folis Dodoribus cum pietate ad earn accedentibus ? fi folis iftis, ergo illis erit operta Scriptura , nec jota unum videbunt, quicunque earn le- gunt: ft autem omnibus & fingulis poll Chriftum datur , id falfum efle evincitur in Eunucho Candacis Reginas, de quo Ador. 8- qui pietate motus poft Chriftum legens Ifaiam, & ro- gatus an intelligeret, quaelegebat? refpondit: quomodo pojfum, ft non aliquis ofteuderit miU? Ergo. J M * Quqdi* 9i ^5 (o) ^ Quod ft velit Lutherus hac fua refponilone, Scripturant effe quidem in fe clariflimam & lucidiflimam , fed hoinini ob- fcuram, nili habeat fpiritum Dei: nihil dicet contra nos: dato enim fcripturam effe in fe clariflimam, & myileria, quae rese- rat, in apertiflima luce polita effe: quia tamen lux haec inac- ceflibilis eft nobis , niil fanfto iliuminante Spiritu, jam fcrip- tura nobis obfcura eft: licut efto Deus clariflimam lucem habi- tet, quia tamen tefte D. Paulo r. Timoth. c. 6. v. 1 6. Lucem habitat indccejjibilem , jure dicit, eum effe homini inviiibilem > incomprehenfibilem. Refpondent AA. 4. Obfcuritatem Scripturarumverborura tantum effe, & non rerum. Sed Contra 1. S. P. Auguftinus in Epiftola ad Volufianum 3. nunc 127. clariffime inquit: Taut a non Johan in verbis, quibus ijU cliff a, Jimt, verumetiamin rebus , qua intelligenda Jimt , lalet altL tudo Jqpientia , ut annojiffimis , flagrantijjimisque cupiclitate dijcendi hoc contingat, quod eadem Scriptura quodam loco labet ; cum conjiim ■> maverit homo, tunc incipit. Ergo. Contra 2 In eo Evangelii teftimonio, in cujus intelligen- tia nunquam Lutheri & Calvini difcipuli convenire potuerunt: Hoc eji Corpus meum : qiiodnam verbum obfcurum eft V quid- nam pronomine illo ulitatius? quae propolitio hac planior? cujus yocabuli magis quam corporis explorata perceptio ? Ergo ipfum Myfterium Eucharifticum , non verborum involucra , Calvinianos &Lutheranos fcindit ad invicem.. Eadem eft ratio verborum illorum: Verbum carofaffum eji: quae in oppofitum fenfum trahunt Neftoriani & Eutychiani: & unde ? nili ex Myfterii altitudine eft illorum Haereticorum halucinatio ? Refpondent A A. 5. Ea, quae funt, & manent obfcura, nonpertinere ad fubftantiam fidei, fed ad fcholafticas tantum controverlias : adeoque in omnibus iis, quae ad falutem funt creditu neceffaria, S. Scriptura eft clara & perfpicua devote earn legeaUliUS* Sed Con- Co) c# 9J Contra r. Neque quaenam omnia determinate lint credi- tu necetlaria ad falutem, eit dare expreffum in S. Scriptura: ergo multo minus ipfa omnia neceffario credenda funt clare expreffa in S. Scriptura. Ant. patet, vel adferant nobis AA. S. Scripturam, & legant nobis ex ea clare, quaenam, omnia determinate debeamus credere ? Contra 2 . Si S. Scriptura pro articulis neceffariis fit ita clara, quomodo ergo fit, quod apud A A. in explicanda S. Scri¬ ptura lint tot diilidia circa numerumSacramentorum? ubialiqui ex S. Scriptura deducunt duo, aliqui tria , alii quatuor &c. quomodo fit, quod circa S. Euchariftiam inter Lutheranos & Calviniftas ipfos tot fint opiniones fibi contradicentes ? Pariter fiS. Scriptura fit ita clara, probent ergo A A. claro Scriptura textu contra Anabaptiftas, infantes effe baptizandos, non ye- ro iis effe praebendam S. Euchariftiam: cum tamenS. Scriptu¬ ra videatur eodem modo loqui de Euchariftia ac de baptifino; nam ficutjoan. c. 3. v. 5. de baptifino ait: Nifiquis remtusfue- t'it ex aqua & Spiritu S. non potejl introire in regnum Dei. Ita Joan, c. 6. v. 54, dicit de Euchariftia : Niji manducaveritis carnem filit Um.inis , &T* biberitis ejus fanguinem 0 non babebitis vitam in vabis. Imo Scriptura, dum fidem a&ualem ante baptifmumrequiritMarci ult. v. 16. dicens: Qui crediderit, & baptizatus fuerit, falvus erit, videtur velle, infantes, utpote adlualis fidei incapaces non effe baptizandos : atqui mox enumerata funt articuli fidei. ad falutem neceffarii: ergo. Relpondent A A. 6. Licet qusedam loca Scripturae fint ob- fcura etiam circa fidei dogmata, circa eadem tamen alibi ipfa S. Scriptura fe clariffime explicat,adeoque unus Scripturae tex- tus ex alio innotefcit. Sed Contra i. Ex omnibus fupra relatis pro nullo fe S. Scri¬ ptura explicat: pervolvantur Biblia, & adducite unicam fal- : M 3 tern , $$ ' C O ) I f • • ^ ’ f \ k ^ f i • t ' V » • • # • % • I* YJ ^ ^ ^ ' f&iH explicationefn claram: quam cum nullam adducetis, eti- am veftra data refponlio eft nulla. Contra 2. Subinde textus aliquis, qui per fe fatis clare apparet, aceedente alio fit obfeurior, & captu difticilior: er¬ go ‘Scriptura unum fui textum per alterum nOn explicat ckre. Ant. prob. Iftejoan. c. io. v. 30. textus: Ego & Pater unwn ftimus : multum obfcuratur per alterum textum, quo idem Chri- fhj§ -Jpan. c. 14* v, 2. dicit: Pater major me eft : ergo. Contra 3. Ut unus textus per alterum explicetur, debet prius glare, certo, & infallibiliter conftare , quin am duo- bus illis textibus lit clarior, & liter lit explicandus per alte- rerum ? an textus A per textual B. vel eeontra ? fed de his ex feriptura clare», eerto, & infallibiliter nonconftat, v. g. an ifte textus : Patef major me eft: explicandus fit per alterum ; E- go & Pater unum Jirniis. Item quisnam ex fequentibus textibus Rom. 3. v. 28- Arbitramuv hominem jnftiftcari per Jiclem fine operi- hts legis: & Rom. 2. v. 13, Fact ores legis juftijicabuntur : explican¬ dus eft per alterum, vel potius ad alterum: ergo. Contra 4. Quid agendum erit, cum plures invicem textus pugnare videntur ? ft expendatur uterque ? crefcet haditatio. unus duntaxat expendatur? vigebit adhuc mentis perplexio, & Sacrilege Dei verbum repudiabitur. Ergo. Obje&wnes Adverfarlomm . i ^ * •• v .% ^ ^ J. Tpfa S. Scriptura fe vocat lucidam, lucernam , lucem , ftc A Pf. 18- v. 9. dicitur ; Fraceptum Domini lucidum, illumi - pians oculos , Pfal. 11. Lucerna peclibus meis verbum tuum. Prov. c. 6. v. 23 manclaturn lucerna eft, & lex lux: ergo . II. Deut. c. 3. v. 11. dicitur: mandatum hoc , quocl ego pra- Cipio tibi hodie, non fiipra te eft, neque procul po/itum, nec in calf) fitum, neque trans mare : ergo intelligentia Scripturaruna noa § 43 -. C O y 5 ^ 9 , non eft fupra captum noftrum, neque procul eiindum eft ad quserendam ejus interpretationem : ergo. ) III. S. Pauius 2. Corinth, c. 4. v. 3. ait: quodft etiamoper 1 turn eft Emigelium noftrum , in Us, qui per emit, eft opertum, in quibus Dens bujus faculi excacavit mentes inftdelium, ut non fudgeatir illis illuminatio Evangelii gloria Cbrifti. Ergo ex oppofito, Pau- his Evangelium omnibus fidelibus apertum, & ciarum fentit. IV. liaise c. 45. v. 14. dicitur de Chriftianis: & poniun univerjos ftlios tuos dottos a Domino, quae verba a (lumens Chriftus Joan. c. 6 . v. 46. inquit: Eft Jcriptum in Propbetis , & erunt omnes docibilesDei, orniis qui audivit d Patre, & ciidicit , venit ad me: ergo omnes fideles dodi funt a Domino per Spiritum, nec alio indigent Do do re , aut Interprete. V. S. P. Auguflinus L. 2. de Dodrina Chrift, c. 6 . docet omnia obfcura alibi explicari dicens : Sed multiplicibns obfcimta- tikis & ambiguitatibus deeipimtur, qui temeve legunt alii id pro alio fentientes, quibusdam autem locis quid vel falfo (hjpicentur, non in- veuiunt, it a objcun qnadam died a denfijjimam caliginem obdmtnt, quod totum pnovifum divinitus ejje non dubito ad edomandam lab ore jitperbiam, intellettum d faftidio r-enovandum: ergo. VI. S. Chryfoftomus Horn. 3. de Lazaro, ubi cum often*- diflet Philofophos obfeure locutos, ita fubdit: Apoftolivero & Prophet a. cmnia fecermt manifefta claraque, qua prodiderant, expo - fusrunt omnibus veluti Communes orbis Bottom, tit per Je quisqtie difeere poftit ea, qua dkuntur , ex Jola lettione. Item Horn. 3. in 2. ad TheflaL inquit: quam ob rem opus eft concionari? omnia clam funt ac plana ex Seriptmis Divinis, Jed quia delicatuli eftis auditores , delettationem audiendo venantes, pr opt ere a concionatores quantify Ergo claritatem Scripturae (a,ndus hie Pater commendat. VII. Dicere quod Seriptura lit obfcura , eft deprimere ejus audoritatem, & earn dicere defeduolam ac imperfedam: led hoc eft impium: ergp. .v: : vm. 96 ^ ' VTII. Teftamentum vetus & novum in hoc difcriminantur, quod Vetus omnia figurative ex'nibeat, novum vero aperte in- dicet: unde etiam Vetus TeftamentumIfaiae c. 29. v. it. di- citur .Liber ftgnatus : econtra novum Teftamentum Apoc. c. 5. v.'8* vocatur Liber apertus per Agnum: ergo clara videtur eiT« S. Scriptura. IX. Patres probant fententias fuas ex Scripturis: fed non debet probari quod notius eft ex minus noto : ergo Scriptura clarior eft quam fententise Patrum. X. SS. Patres primitivae Ecclefise fine commentariis Scri- pturas legerunt: ergo & nos fine his legere, & intelligere po- terimus. XI. Deus Scripturam dedit, ut effet fidelibus regula fidei, & morum magiftra, quae omnes veritatem doceret: ergo hoc | ipfo debet efle clara & intelligibilis ab omnibus. XII. Scriptura S. eft Teftamentum Dei, in quo Teftator Deus fidelibus ut haeredibus fuam voluntatem explicavit, ut in eum credentes accipiant dona gratis, quibus confequantur gloriam caeleftem tanquam haereditatem: atqui teftamentum de¬ bet effeclarum, & facile intelligibile, alias enim forefc potius fomentum diffidiorum inter hseredes, quam Teftamentum: ergo Scriptura S. debet efie clara, & facile intelligibilis. XIII. Deus 2. Timoth. c. 3. v. 16. & 17. dick: Omnis Scriptura divinitus injpirata utilis eft acl docendum - - - ut per• feflus fit hmo Dei ad ornne opus bonum inftru&its: ergo omnis Scriptura debet effe clara. XIV. Scriptura eft ita clara, ut ab infante valeat intelligi juxta id 2. Timoth. c. 3. v. 15. quia ab infantia facras liter as no, fti : ergo declaratione opus non eft. XV. S. Joannes Epift. 1. c. 1. v. 14. dicit: Scribo vobis in¬ fantes: quoniam cognoviftis Patrem? credidit utique S. Joannes, Scripturam ab infantibug poffe intelligi : ergo O ) ^ $7 XVI. S. Chryfoftomus Horn. 3. in Epift. 2. ad Theffal. fcrrbit: Cnmia font dilncida & rsera, qua font in Divinis Scrip- tuns: mnnifejh fount, quacunque font necejforia: ergo. XVII. S. Pi Auguftinus lib. 2. de dock £hrift c. 9. in¬ tuit : in Us., qua aperte in Scriptnris pofita font, inveniuntur ilia cninia , qua continent folem , moresque vivendi: fpem Jcilicet atqne ciswiUkm: ergo. XVIII. S. Epiphanius Hsref. 70. docet: Omnia c lar a font in divina Scriptura Us, qni pia ratiocinatione clivino Jermoni atten- Here volunt, non vero concept a in fe ipfos cliabolica operatione , Je ipfjs pracipites clave in barathrum mortis. Ergo. XIX. Alkyuis ex Proteftantibus ita argumentatur : Papi¬ lla; per hoc, quod fcripturam ab Ecclefia & Papa declarandam effe vel’mt, gravi contumelia afticiunt fcripturam : ergo. ant. probat. £ i. Stanislaus HoCius CardinpJis lib. de exprefTo Verbo Dei fub linem icribit ; fcriptum Dei verbum , nifi fecundum Romance Ecclefise mentem dedaretur, effe verbum Satans: ded hsc ell iinpia contumelia : ergo. 2. Sylveiler Prieras dicit: Ecclefis Romans & Paps doclrinam effe infallibilem fidei regulam , atque fcripturam a Papa omnem fuam habere virtutem, & authoritatem : fed hsc eft gravis contumelia: ergo. 3. Doftor Ekius 1 . 1. de Auth. Ecclef. c. 10. fcripfit : Nec Deo credimus nifi propter Ecclejiam, hoc eft, nil! prout Ec- clefia approbat, vel Papa exponit: fed hoc eft imptum di&u: ergo. 4. Cardinalls Bellarminus 1 . 2 . de Verbo Dei c. 15. tra- dit: fcripturam magis nocivam, quam utilem effe: fed hsc eft gravis contumelia: ergo. 5. Petrus Caniftus in op. Catech. pag. 44. non erubefeit die ere: S.Jcriptura in illis , qua continet, & proponit, ejl ■ -velut >■ - • N velut 98 ^ 3 ( 0 ) 6 ^, % velut nqfns cevens , non -peahens certain aliquam & immotam Jcien - Ham , Jed qua in quanwis interpretations infiecii poteji : ergo. \L • ft. , f# i«f l ’ 1 4 \ 4 • * y | i ^ | ll ^ j m - v , y 4 SOLUTIONES. Jfc. A D I. In citatis locls non effe fertnonem de univerfa fcrip- ■L a- tura, fed de divinis praeceptis maxinie in decalogo con¬ tends, quae & clara funt, ut ab omnibus poilint inteiiigi, & funt lucerna pedibus noftris, quia intelle&a & cognita nos in operando dirigunt. Quod ft citad textus de univerfa fcriptu- ra accipiantur, dicitur ibi praeceptum Domini lucidum, lu¬ cerna, lux, non quod facile ab omnibus ftatim inteiiigantur, fed quod, poftquam inteliecla fuednt, rnentem illuftrent j ux- ta illud Pfal. 128- Dedaratiojermonumtnorum illuminat , Cff in- tellecium dat parvulis. Ad II. Retorquetur Argumentum in AA. Si fcripturae interpretatio non ell fupra nos, nec procul pofita, nec in cce- Jo lita: ergo nec quaerenda ell a fpiritu Dei & a gratia Chri- fti: nam fi interpretatio fcripturae eftet quaerenda a fpiritu Dei, elfet in coelo lita, & procul a nobis pofita. Quid ad hoc Pro- tellantes. 2. Si mandata Dei non funt fupra nos, nec in coeio lita, quare dicunt Protellantes : mandata Dei effe nobis im- poffibilia. 3. Dico , quod textus ille non loquatur de fcrip¬ turae intelligentia, fed de impletione divinorum mandatorum, quae non fupra nos polita eft, fed nobis non quidem per vires naturae fed Dei gratia facilis redditur: Deus enim eft, qui vi¬ res praebet juxta illud Deut. c. 8- v. 47. Imo ft etiam textum ilium AA. intelligendum velint de intelligentia fcripturarum, dicendum, quod fcriptura reddatur facilis intelleblu, poftquam explicata eft a Doctore: ftcut illi populo facilis erat intellebHo mandatorum divinorum, quia Moyfen iibi explicantem audi- verat. Ad ( O) 99 Ad III. S. Paulum illo loco loqui de Evangelio jam prsedicato, cui noluerunt multi etiam poll figna & miracula credere j quod utpote viva voce ab Apoftolis explicatum om- nino clarum & manifeftum erat. Nos autem hie ioquimur de Evangelio, feu verbo Dei feripto, ut a Spiritu S. didato, & nondum prsedicato ac explicato. Nec obftat, quod tam mul¬ ti poll Evangelium praedicatum adhuc non credant: non in- quam obftat, quia hi ex propria malitia & fpontanea csecitate nolunt Evangelio credere: fed in iiifidelitate manere. Ad IV. Dico : Si omnes fideles docentur, vel funt edo- di a Deo, ita ut per hoc fuperfluat Dodor humanus , qui eos inftruat: ergo fuperfUiit prsedicatio verbi, & minifterium Ec- cleftse: vidit hoc Calvinus ipfe Comment, in dictum cap. Ifaise : & propterea conjimgens fimul dictum Ifaise cum dido Chri- fi, dicit: utrumque loqui defolis eledis ac prsedeftinatis , qui docentur a Deo & per externam prsedicationem & per internam revelationem: inepte igiitur hi textus etiam fecundumCalvinum trahuntur ad clariratem Scripturae. Eft; igitur tam textus Ifaise quam Chrifti intelligendus de prseveniente, & ad credendum nos vocante & alicientegratia , ut fenfus fit: ponam univerfos jilios tuos doffos d Dcmino , fcilicet per iidem , quse eft donum fupernaturale proveniens a Domino, quodque non obtinetur nili per gratiam. Prseterea S. P. Auguft. Serm. Domini in mon¬ te L. 2 . c. 6. dicit: ibi fermonem efte de horninibus poll uni- verfale judicium: poft quocl judicium, id eft, cum diferetio fir* fe- paratio juftorum ab injuft is faifafucrit , ita inhabitat juftos Dens , ut non opus fit qaemquam doceri per hominem, fed ftnt omnes, ut Jcrip - turn eft j docibiles Dei. Ad V. Verba S. Patris noftram de obfeuritate S. feriptu- ras fententiam potius roborare: ultimae particulse: nihil enimfe - re &c. non probant a quolibet reperiri pleniftime didtum, fed N a ad 100 ( o ) Q1& ad fummum probant reperiri a certis quibusdam copiofius k Deo illullraths. Praeterea non elicit S. Pater omnia obfcura ali¬ bi reperiri planillima: fed tantum li quid eruitur ex obfcurita- tibus, reperiri doCfrinas aliquas Sacras inde erutas, alibi pla- nius fcriptas : & hinc S. Doctor non dicit fimpliciter eas re- reperiri, fed addit particulam fere valde limitantem : fi enim illimitate hoc affereret, fibi contradiceret, dum epid. 119. ad Januarium dicit: Etiam in ipfts Sansfis Scrijpturis multo nejcim flnra , quam fciam. Ad VI. did. Et loquitur S. Chryfolb. de myderiis in Scriptura contentis, neg. & loquitur de claritate hidoriarnm inibi enarratarum, cone, fubdit enim S. Doctor : At objenre faqnisQua eft ifta objeuritas , die qiuefd ? non biftoria Jiint? nofti 'quam clarti pint > quod de objeuris togas. Quod vero non neget obfeuritatem rnultis in loexs S. feripturae repei’ibilem, indicat in ipfa Horn. 3. de Lazaro. Praeterea S. DoClor increpat etiam eos, qui fugientes Eccleiiarn fe excufabant, quod neminem concionantem audirent, & dixit in confuiionem eorum, quod licet non adfit, qui concionetur , lint tamen qui in Ecclefia Scripturas legant. Certe fi htec Chryfodomi Verba in rigore accipienda client, ficut quia Scriptura clara eft, non egemus Dodore, ita nec per fe egebimus concionatore, feu praedica- tore: deque rueret neceffitas prsedicatlonis Evangelii, quam tamen Chridus Apodolis pallim prtecepit, & cuiadeo fidunt Protedantes. Ad VII. did. dicere , quod Scriptura lit obfcura in om¬ nibus, ed deprimere ejus authoritatem, cone, dicere, quod ‘feriptura lit obfcura in aliquibus, neg. Obfcuritas enim S. lcrip* turse ait S. P. Aug. 1 . 2. de doCt. Chrid. c. 6. fervit potius ad •conciliandam ei Majedatem & reverentiam, nec indicat de- fedum inea, fed in nobis, ex defedu intellectus nodri caii- gantis ad tam alta myderia. Ad IOI ( 0 ) sgfy Ad VIII. dill, in hoc difcriminantur, quod Vetus omnia figurative, adeoque obfcure exhibeat tam quoad fe, quam quo¬ ad uos, cone, quoad nos folum, neg. different itaque inter fe hsec duo teftamenta, quod in veteri non folum Scripture fuerint obfeurae, fed & myfteria contcnta in eis & figurata non intelligebantur, nec aperiebantur, eo quod omnia in Jignra con- tiugebaiit illis I. Corinth, c. io. nec adhuc ills venerat , qui fi- guras effet impleturus, & veritateui manifeftaturus , & ideo liber erat adhuc flgnatus. Nunc autem cum Chrillus venerit, qui ilia myileria implevit, & toti orbi manifeftavit, dicitur liber apertus. Ad IX. Retorqueo argumentum in AA. Quod ell magis notum non debet illuftvari, interpretari, commentari, per id, quod eft minus notum, & minus clarum : ergo fi feriptura fit magis nota & clara, quam diifta & fententim Patrum, cur earn adhuc interpretantur Proteftantes , imo Lutherus eft interpre- tatus. Profedlo hoc argumento Proteftantes Sophiftas (quos tamen tot maledidis intedantur) agunt: arguunt namque k notitia verborum ad notitiam veritatis rei. Dico ergo, magis quidem notum eft, effe vqrum omne illud, quod inferipturis continetur, quam id, quod in Patribus continetur, & ideo Patres veritatem fuarum fententiarum teftimoniis feriptune pro- bant: verba tamen, quibus feriptura loquitur, non funt no- tiora quam verba Patrum, & ideo Patres commentariis fuis feripturam illuftrarunt, quia verba feriptura? obfeuriora funt, quam verba Patrum. Ad X. dift. Ss. Patres primitivae Ecclefia? feripturas lege- runt line commentariis feriptis, cone, line commentariis divi- nae vocis oraculo collatis, neg. Primi orientis & nafeentis Ec- clelhe Patres utpote coaevi Apoftolis omnino non indigo bant commentariis, eo quod habuerint commentaria , viva, ip- fosnempe Apoftolos, eorumque difcipulos, quibus in intelli- L', N 5 gen- 102 (O) ^ gemiis fcripturis adhasferunt, & non ficut Proteftantes proprio ingenio id eftecerunt. Ad XI. Retorqueo Argumentum: Deus dedit etiam om¬ nibus praecepta, ut omnibus effent regula, & ab omnibus ob- ■fervarentur: quare ergo Proteftantes dicunt: praecepta Dei effe homini impoftibilia. Si dicant: praecepta quae naturae homini fecundum fe impoffibilia funt, eidem reddi poilibilia per gra- tiam Dei: dicam & ego, fcripturas, quae fecundum fe obfcu- raefunt, maxime attenta hominis imbecillitate, adjutorio gra¬ tis reddi claras, & manifeftas. In forma dill, ut eifet fideli- bus regula lidei, & morum magiftra, fecundum legitimamin- terpretationem Ecclefiae, ad quam folam pertinet judicare de vero fcripturarum fenfu , cone, independenter ab hac interpre- tatione, neg. Ad XII. Si S. Biblia funt teftamentum Dei clarum: cur ergo inter Proteftantes oriuntur tot lites & Controverfiae circa hoc teftamentum ? cur aliqui ipfos haeredes obligant ad bona opera in ordine ad haereditatem confequendam, alii eos de- obligant requirentes folam fidem in Chriftum ? imo dicentes, impoftibilem effe mandatorum Dei obfervantiam ? quae tamen eft conditio Dei teftamento inferta juxta id: ft vis ad vitam in- gredi, Jew a mandat a. Certe apud AA. tot funt fere hujus te- ftamenti feu Scripturae pro libitu faftae interpretationes & fen- tentiae, quod Capita: unde & tot inter eos fedtae atque fchis- mata. Dico ergo: in teftamento earn fufficere claritatem, qua quis intelligat fe effe haeredem Scriptum , & facile capiat con- ditiones pro haereditate confequenda a teftatore praeferiptas: haec autem facile intelliguntur in teftamento Dei, ubi clare le« gimus, quod Deus velit omnes homines falvos fieri , & quod adul- tus rationis compos Ji velit ad vitam ingredi > deheat Jew are man- data. ^5 (o) ^ 103 Ad XIII. Expl. textum fub did. eft utilis, d debito modo intelligatur, &invero fenfu accipiatur, cone, fecus, neg. Jam in proba oftenfum, plures non accipientes feripturam in vero fenfu prolapfos effe in haerefes : quibus revera utiiis non fuit feriptura ad docendum. Ad XIV. Quod infans, vel potius puer ufu rationis prae-, ditus pofiit aliquid. perfuos parentes aut paedagogos, vel etian? per lectionem, ubi Scriptura clara eft, in facris literis addifee- re; itaenim S. Timotheus addidicit per Aviam, aut Matrem fuam 2. Timoth. c. 1. v. 5. & v. 15. vel per propriam le&io- nem. Si autem fermo fit de infante rationis ufu defeituto, vel etiam eo praedito, quod per fe ipfum podit omneru Scripturam eapere: falfum eft. Ad XV. Patet folutio ex mox diftis: praeterea S. Joan¬ nes difcipulos fuos ex teneritudine charitatis vocavit Infantes: uti eos faspe vocat Rliolos. Ad XVI. S. Chryfoftomum voluiffe, quodfidelibus Ca- tholicis, ad quos ibi condo nem habuit, omnia in Scripturis lint dilucida & manifefta, quae funt ad falutem neceffaria fi.de- libus inquam , qui traditionem ample&untur, quique ex ver- bo Dei tradito, five non feripto circa feripturarum fenfum ab Ecclefia edofti feripturas legunt, & intelligunt. In form*, explico fub dift. Omnia funt dilucida & recta, quoad fe, cone, quoad nos, neg. Ad XVII. Explico fub dift. funt aperte pofita, fi intel- ligautur fecundum unanimem Ecclefiae confenfum, cone, fi in- telligantur juxta privatum cujusque judicium diferetionis, neg. legatur S. Pater 1 . 1, cont. Crescon. c. 32. & 33. Ad XVIII. Eadem eft refponfio: & prior per verba S. Epiphanii explicatur. Ad XIX. Neg. ant. ad 1. prob. Hofium locutum effe in in hoc fenfu, quod Verbum Dei feriptum, quod quis expone- i 1 I 104 C o ; rtet, •& declararet contra Ecclefis Romans mentem , ac do- drinam, non lit verb-urn Dei fed fatarae: funt & iiti, quiver- bum Dei contra rr.enfem, ac dodrinam Ecclefis Dei expo- mmt, habentur pro hsreticis * & fiiiis fatans , feu diaboii: ad minimum debent juxta Chrifti eft a turn Matth. c. 1$. v. 17. pro Ethnicis & publicanis haberi. Si dicat aliquis Proteftans ad Hunnium infignem Calumniatorem, & Zythophilum pro- vo cans : PI oil urn lib. 3. de Script. S. authorit. Scripturam S. appellallb fabulmmichim /Efiyi: Dico: id elTe falfum, & ab hse- reticis affidum: & dato; Forte Hofius cit. loc. meminit, quo- fnddo S. Scripturam ut fabulas dEfopi, & gladiatorium luduria fradent noftri Proteftantes: utpote quibus par eft id, quod con¬ tra eos ex S. Scriptura profertur, vel rejicere , vel eludere: iiti Lutherus in colloq. commenf. de vet. & nov. teftam. anno 1553. Francofurti impreflis fob 387. pag. 2. de libro Job fecit. Egregius Protoparens ! Ad 2. Quod Romans Ecclefts & Paps, dum Eccle- fiam e Cathedra docet, dodrina in fidei dogmatibus fit infal- lihilis regula fidei, dicit non folum Prieras, fed iplum dicunt omnes Ss. Patres, & omnia concilia, ut fuo loco videhimus. Pro fidei regula inanimata admittimus S. Scripturam, qus, prout eft certum Verbum Dei, omnem virtutem , & autho- ritatem fuam habet non a Papa, aut alio puro homine, fed a folo Deo. Pro iis vero, in quibus S. Scriptura eft obfcurtt & dubia , Ecclefia & hujus vifibile caput fummus Pontifex tanquam regula fidei animata, a Chrifto obtinuit poteftatem Scripturam declarandi, & de ejus genuino fenfu judicandi: hoc Prieras dicere volebat : minime vero quod certum & clarum verhum Dei absque Papali approbatione nullam vir* tutem & autboritatem babeat. Ad 3. Ita propofitio: Nec Deo crechinus , nift proper 'Ecclefia dpprobationem : ft habeat hunc fenfum, quod Deo abs. - ’ ! que ^ (o) que Ecclefise approbatione credi non poflit in iis, de quibus certain & clarum eft, effe a Deo revelata, & in quo fenfu dint re velata: tunc fumpta ifta propofitio foret prava: certum eniin eft D. Eckio & omnibus Catholicis, quod absque ulla Eccle- iiaftica approbatione indubitatus fit Verbo Divino & Scriptu¬ ral S. pradlandus affenfus. Si vero di&a propofitio hunc fa- ciat fenfum, quod Deo absque Ecclefiae approbatione credi non poffttiniis, de quibus dubiuin eft effe a Deo revelatum, & in quo fenfij fit revelatum: vera eft propofitio : tunc enim Ecclelia; debemus flare declarationi, & judicio: &in hoc fen- fi.i funt accipienda verba Eckii: uti & ille textus S.P. Augu- ftini Cont. epift. fundam. c. 5. Ego Evangelio non creclersm, niji me Catholic E cclejia commoveret mtboritas. Ad 4. Bellarmmum. cit. loc. folum formare quteftio- nem, an neceffarium, vel utile fit, ut S. Scriptura (prout hue- retici modernis temporibus exigunt: in vulgare cujuslibet Pro¬ vincial idioma transferatur? ad quod refpondet negative ob plures rationes, maxime quia poll quodlibet faeculum novis opus eiTet verfionibus, cum quolibet fere Saeculo varientur lin- qute vulgares: ex varietate autem verlionum difcordantiae ge- nerentur. 9:. Ad 5. Canifium cit. loc. nec verbulum habere de ob- jje&is: de nafo cereo &c. Ergo falfe & calumniofe hsec addu- cuntur. Legatur Canifius cit. loc. & pag. 45. Contrarium omnino videbitur. QUJE STIO QUINTA. 'Cujiis fit de vero Scriptures fenfu judicare ? feu quodnrn fit detenmmtum fidei Tribunal ? C Um S. Scriptura , ut diclum eft, in multis fit obfeura , adeoque varies patiatur fenfus ; ergo reftat inquiren- O io6 ( o ) dum ad quern fpe&et genuinum fenfum a Spiritu S. intentum aperire, & proponere, ut ita fideles de illo certi fint. Pro quo Obfervandum i. Certum effe inter nos & Proteftantes, fcripturas non proprio ingenio effe exponendas, fed fecundum di&amen Spiritus S. quia ex infpiratione Spiritus S. & non hu- mano ingenio , & voluntate fcriptse funt, ut habetur ex D. Petro Apofi. 2. c. 1. v. 20. Obfervandum 2. Certum itidem effe inter nos & Prote¬ ftantes, S. Scripturam effe infaliihilem fidei regulam, cum con- tineat verbum Dei, Deumque pro Authore habeat: quia ti- men in pluribus eft obfcura , & non clara, ac aperta, ideo fe fola non fufficit ad diluendas, & determinandas controverfias fidei, fed indiget alio judice in terris vifibili. Obfervandum 3. Apud nos Catholicos haec duo jf iidicem, & Not 'mam feu regulam diftinqui: docemus enim , Regulam feu normam, fecundum quam Judex in decidendis fidei contro- verfiis fert fententiam, effe verbum Dei fcriptum,fednon folum, verum & traditum : judicem vero controverfiarum effe Eccle- fiam Univerfalem: quse fententiam, qua fidei controverfia di- rimatur, poteft pronuntiare dupliciter, nempe vel primo per Romanum Pontificem extra Concilium ex Cathedra, feu autho¬ ritative loquentem, ut fcilicet eft caput, & Do&or univerfa- lis Eccleftae: vel fecundb per Concilia generalia a fummo Poi£/ tifice approbata, & confirmata : utroque autem modo pronun- tiatam Ecclefiae fententiam effe infallibilem fiuo loco oftende- mus. Diftindlionem hanc inter Regulam & Judicem fieri de* bere cape exemplum fequens : Dum condito teftamento, ac viro defuncto, qui de hsq- reditate difpofuit, propinqui nequeunt ad concordiam re'vo- cari: norma quidem, feu regula ad litem dirimendam funt ta¬ bulae teftam end a Notario confcriptae : fed neuter jure bona TeftatQiis acquiret,fi unus autneget producla inltrunienta, aut n i f ' qu se- lc\ CO) 107 quaedam in eis dubia inveniat, ideoque ex his petat caufse fuse patroeinium: neque fit vivus judex , qui perpendat pugillaria , audiat diflidentes, fenfum explicet, & fententiam pronuntiet. Ita poll Chrifti mortem intentarunt nobis litem ad hsec ufque tempora Haeretici, nec fuit eorum quispiam, qui teftameil- tum , facram fciiicet divinamque Scripturam non proferret: banc & nos tanquam Dei teftamentum recipimus, hanc nor- fflam fidei & veritatis regulam efl’e fatemur: & quomodo po- terit dignofci, ad quos pertineat hsereditas, ad quos fpedlet Ecclelia, ad quos cuftodiendum fidei depofitum ; ii proteren- tibus nobis fibres aut fapientiae, aut Ecclefiaftici, aut Macha- bseorum , respondent S eft aril: non eft teftamentum Domini: aut promentibus Evangelia, reponunt, aliam efle mentem Te- ftatoris : quis judicabit ? Judicis vivi necelfaria eft: fententia , qui decernat faerprum codicum germanitatem , ac fenfum. Aperte S. P. Auguftinus judicem a teftamento feu norma dif- cernit, cumin Pfal. 21. ita feribit: Qmre litigamus ? Non inte- fiatus mortuus eft Pater, fecit teftamentum , & mortuus eft. Tam- diu contenditur de hareditate mortuormn , quamdiu teftamentum pvo- feratur in publicum : & cum prolatum fiierit, tacent omnes: ut ta¬ bula aperiantur, & recitentur. Judex intentus audit , adpocati Je- dent, univerjhs populus /ujpenjiis eft, ut leg aut ur verba moriiti. Obfervandum 4. In judice controverliarum requiri fe- quentia. 1. ut fit vifibilis , & vivens : vifibilis quidem, ut ■ad eum recurri poffit: vivens autem , ut diferepantium ra- tiones & momenta audiat, & ponderet. 2. Ut habeat juris- didionem , & authoritatem , qua non folum proponat, quse vera et jufta funt, uti proponit quivis Confiliarius: fed etiam fubditos cogere poffit ad obtemperandum, & punire rebelles. 3. Ut fit infallibilis in iis , quae ex fide credenda decernit. 4. Ut omnem Religionis Controverfiam etiam in propria caufa terminare poffit. „ E O 2 His 5 ( 0 )^ 108 His ergo obfervatis,Proteftantes , ne cogantur admittere tradltiones , audire Eccleliam, Concilia, Romanum Pontiii- cem, afferunt, folam S. Scripturam effe infallibilem iidei re- gulam, & judicem controverflarum, non diftinguentes inter regulam & judicem. Alii vero Spiritum privatum, feu pri- vatam Spiritus S. revelationem , feu internam Spiritus S. per- fuafionem & illuftrationem, qua Spiritus S. fideli leftori adeft, eique verum fenfum di&at, ut judicem audiendum effe docent. Catholici vero Ecclefiam, ejusque fupremum in terris vilibile caput judicem effe tuentur, normam vero, juxta quam Eccle- iia judicat, non folum Scripturam , fed & traditionem effe, agnofcunt: & ut clare in hac quaeftione procedamus, per fe- quentes Paragraphos decidemus. Igitur lit . t 1 Dico t. S. Scriptura Sola non ell, nec poteft effe fui ip- fius judex, & Interpres. P Robatur r. Scriptura S. fpe&ari poteff vel quoad literam, vel quoad fenfum: atqui Scriptura S. neque quoad literam, neque quoad fenfum fpeclata poteff effe fui ipliu3 Judex: ergo. Prob. min- quoad i. part. Scriptura S. literaiiter fumpta ffepe multos occidit, & in errorem ac haerefim induxit, ut conflat ex illo Pauli 2. ad Corinth, c. 3. v. 6. dicentis : hitcra occidit, Jpiritus autem vivijicat. Conflat & exemplo multorum, quos fo- la Scripture litera variis temporibus occidit, & in haerefim in- duxit: lie Primo Sabellianos occidit, & Trinitatem InDivinls negate fecit, quatenus hi relido genuino Scripture fenfu , & ad lite- ram explicantes-illud Chrifli Joan. c. 10. v. 20. dicentis : Ego & Pater unum Jitmus : inferebant Patrem & Filium ac confe- qqeuter Spiritum S. effe unum quoad Perfooam: cum tamen juxta' C o ) < 3 $ 109 juxta genuinum Chrifti fenfum, & mentem Ecclelise, Chriftus his verbis fignificet, fe unum eile cum Patre quoad effentiam, & non quoad Perfonam. Secundo Arianos occidit nuda litera, & in deteftabilem illam hserefim induxit, qua Chriftum non Deum , fed Deo minorem & inferiorem eile docebant, quia ad literam genui- no reli&o fenfu illud Chrifti apud Joan. c. 14. v. 28- Pater ma¬ jor me eft: abfolute di&um putabant, cum tamen juxta Pa- tres & mentem Eccleliae Chriftus ibi de fe loquatur ut homine prsecife , folumque fe minorem Patre quoad humanitatem, non vero quoad Divinitatem dicere velit Tertio Macedonianos pariter occidit Scripturas litera fola , & ad Spiritus S. divinitatem negandam induxit , dum hi ad lite- ram explicates illud Pauli 1. ad Corinth, c. 2. v. 10. dicentis : Spiritus omnia Jcrutainr etiamprofunda Dei: unde iic difcurrebant:; qui fcrutatur, quaerie: qui quaerit, dubitat: qui dubitat, igno- fat: qui ignorat, Deus non ell: ergo Spiritus S. Deus non eft: & in hoc errabant ipfi: cum germanus Apoftoli fenfus fit , quod Spiritus S. dicatur omnia ferutari, quatenus omnia etiam cordium fecretiora videt, penetrat, & comprehendit, ac pro- inde quod lit Deus, de quo dicitur r. Paralip. c. 28- v. 9. Om¬ nium corda fcrutatur Deus. Item Pfal. 7. v. 10. Scrutans corda renes Deus. Item Jerem. c. 17. v. 10. Ego Dominus f vutans corda. Quarto Mmchaos etiam occidit nuda Scripturae litera, e- Osque hunc in errorem induxit, quo vetus teftamentum novo contrarium efte credebant, quia ad literam intelligebant vetus, dum Gen. c. 1. v. 27. dicit: Hominem ad imaginem Dei faff urn: & pariter novum, dum Joan. c. 8- v. 44. hominem ex diaholo ejft docet: &iterum vetus, dum Gen. c. 2. v. 2. ait: Deum quie- vijfte die Jeptimo ah omni opere : & novum, dum Joan. c. 3. v. 17. ait: Deum ufqite modo operavi : haec enim ad literam intellecla videntur libi contraria, non autem fi fecundum genuinum Serb O 3 ptur«' .110 ^ C ° ) .pturse & Ecclefise fenfum explicentur: non enim repugnatho- . minem effe ad imaginem Dei quoad naturam , & ex diabolo quoad malitiam: nec, Deum quieviffe die feptimo ab opere ere- ationis mundi, & tamed operari adhuc in eodem confervando, atque gubernando mundo. Praeter hos alios innumeros fubfeauentibus temporibus nuda Scripcurae litera occidit, &in varios errores, & haerefes induxit: ergo Scriptura S. fecundum literam nequit fui ipfius effe Judex. Prob, etiam min. argumenti quoad 2. part, videlicet, quod nec quoad fenfum fpe&ata Scriptura S. queat effe fui ipfius ju¬ dex : fenfus Scriptura? S. faepe eft ambiguus, obfeurus, & de- litefeit, ut ex priori quaeftione patet: ergo nec quoad fenfum fpe&ata poteft effe fui ipfius Judex, fed pro genuino Scriptu¬ re fenfu ad Eccleliam recurrendum eft. Confirmatur 1. Quando de alicujus Scripture fenfu con* trovertitur, ipi'a Scriptura eft materia, feu obje&um controver- fie , nempeid, de quo partes controvertunt: ergo non poteft effe Judex : quis enim unquam dicet, objedum controverfise .effe judicem controverfise : ergo. Confirmatur 2. Controverfia de Scripture fenfu tolli non poteft per nuda verba illius feripture, fed tolli debet per ge- nuinum fenfum verborum: atqui de lllo fenfu controvertitur, quis fit? ergo Interpres & Judex, qui decernat, quis fit genui* nus fenfus, non poteft effe ipfa Scriptura: ficut in Republics, lex non poteft effe Judex de ejus fenfu, quando de eo ambigi- tur, fed prater legem neceffarius eft Judex, qni de mente & . fenfu legis refpondeat. Dicunt AA. Controverfiam de fenfu Scripture in uno lo¬ co fu obfeuro tolli per alium locum Scripturae magis clarum: ideoque feripturam poffeuno loco claro effe Judicem acinter- pretem fuimet circa alium locum ofifeurum. Unde dicit S- P- A u g- •^5(0) in Aug. lib. 5. de Do&. Chrift. c. 6. non eft in Scriptura locus ob- fcurus, qui per aliura clarum intelligi non poflit: Nihil fere de Ulis okjcnniatibiis erukur , quod non planijjime dicium alibi reperia - tur. Hsec refponfio etft jam fit impugnata in prsecedenti quaeftio- ne fub refponiiione 5. AA. adhuc Contra eft 1. Proferant A A. textum Clarum explicantem principium & finem Ezechielis : plurima loca obfcura in Pro- phetis, in Epiftolis Paulinis, in Apocalypfi, aliaque, de quo¬ rum fenfu dubitatum eft, & adhuc dubitatur: ergo. Contra 2. Verba hujus Scripture textus : Hoc eft corpus tneum: Lutherani proprie & literaliter accipiunt, Calviniftae autem figuraliter & fymbolice. Item haec verba : Baptizante; eos in nomine P atris & Filii & Spiritus S. Anabaptiftae de fobs adultis: alij vero de omnibus promifcue accipienda elfe docent: Jam li allati textus ambigui, obfcuri funt, cur non proferun- tur alii tarn exprefll & aperti ac clari, ut pars contraria acqui- efcat, cum juxta AA. unus locus obfcurus Scripturae tollatur per aKum locum Scripturse magis clarum ? cur Lutherani & Calviniftas de loco citato Scripturse, qui obfcurus eft, altercan- tes , non recurrunt ad alium, qui clarus eft ? aut ft id faciunt , cur nullus altercandi apud ipfos eft finis ? cur hac via Prote- ftantes non finiunt lites, quas inter fe habent ? Ergo inanis & futilis eft refponfio A A. Contra 3. Multa funt teftimonia Scripturse , quorum vc- *us ac legitimus fenius haberi non poteft ex ipfa S. Scriptu¬ ra , nifi accedat tradiiio, aut authoritas Ecclefi.se: ergo ft ori- atur controverfta circa ipfa, fola Scriptura non poteritefte ju¬ dex. ant. prob. r. Chriftus dicit Matth. c. 2g. v. 19 . Docete onvws gentes baptizantes eos in nomine Patris Filii Spiritus S. quo¬ rum verbormn fenfus legitimus eft etiam juxta AA. in baptif- ono 112 && C 0 ) ^ fenfum , & diceret, non effe opus pronuntiare d icfa verba, fed Fufficere, ut qui baptizat, interne velit baptizare in nomine Trinitatis , ut vifus eft feature Zwinglius els vera falja Re- Hgipne. Vel ut, qui baptizatur, iatendat re dp ere in nomine Trinitatis, ut ait Luther us lib. de capt. babyl. c. de baptifmo: quomodo ilium confutaremus ? Non ex foils. Scripturae verbis: nam ilia verba baptizantes eos &c. non dicunt vocalem Trinita- tis invocationem adhiberi oportere : alius clarus textus Scrip* turae hoc explicans reperibilis non eft, vel adducatur ? unde ergo conftabit ? nift ex traditione Ecclellae: ergo. Praeterea: Chriftus in ultima caena non folum inftituit Eu- chariftiam, led etiam lotionem pedum adhibuit: & quidem in inftitutione Euchariftiae dixit: comcdite, bibite Matth. c. 26. In lotione qutem pedum ait Joan. c. 13. v. 24. Et ws debetis al¬ ter alterius lavare pedes: Hie A A. dicunt, priora verba conti- nere prmceptum : adeoque fideles omnes divino praecepto obli- -gari ad fumendam Euchariftiam utraque fpecie : at pofteriora verba non continere prteceptum. Nunc quaero, ex quo fun* damento exiftiment, fe teneriquidem ad fumptionem Eucha- riftiae fub utraque fpecie, a lotione autem pedum liberoseffe? Non poffunt prsetexere Scripture verba, nam haec potius com trarium praefeferunt: haec enim comedite y & bibite , nonviden- tur praefeferre plus, quam ii Paterfamilias fuis hofpitibus di- cat, comedite, bibite, laeti eftote, quibus certe non cenfere- .tur velle eos obligare fub praecepto, ut comederent, ac bibe- rent. Haec autem alia : ves debetis alter alteriiis lavare pedes : vi- dentur fignificare praeceptum non minus, quam ft DominuS dicat fervo: tu debes hofpitibus meis lavare pedes. Unde igi- turfeiuntfe hifee verbis non obligariad lavandos pedes,cum verba potius obligationem praefeferant ? Non aliunde, nift ex traditione Eccleftae, quae nunquam exiftimavit, hanc lotionem effe praeceptam. Ergo. Coe- &n> (o.) i u? Contra 4. Si de ilia praetenfa majori aliornm teftlmoriia- rum claritate, difcordia, ut faepe fit, excitetur , quis Judex erit? necefte eft, ut tunc in dubio ac fufpenfo hsereat fides : ergo. Contra 5. Si in quaeftionem veniet ipfe Canon Scriptura- rum V anScriptura, quam prae manibus habemus , genuinum fit Dei verbum ? an autographis Prophetarum & Apoftolorura conformis ? an pura& integra ad nos pervenerit? an Judaeo- rum aut Haereticorum fraudibus fit depravata & corrupta ? an hi vel illi libri lint Canonici vel non ? de omnibus his Hereti- ci litem moverunt? quo mo do lis haec folius Scripturae teftimo- nio refelli & dirimi poterit ? nonne Lutherani & Calviniftaa negant Canonicos eile fibres Tobiae , Judith, Sapientiae , Ec- -clefiaftici, & Machabaeorum ? imo nec ipfi inter fe de nonnul- lis libris eonfentiunt: Lutherus e Canone rejicit Epiftolam ad Hebraeos, & illam quae S. Jacobi eft, & Apocalypfim, quos libros admittit Calvinus: quis qusefo Judex erit inter ilios ? quae ipfis certa regula veritatem illam dignofeendi ? Nulla. An confugient ad textus claros , & perfpicuos ? ubi Cunt ? citen- tur ? neceffe eft alterutrum fequi: nempe vel nullos tales tex¬ tus dari claros & perfpicuos : vel certe fi dentur, Lutheranos & Calviniftas pervicaces efte, quod his claris & perfpicuis •textibus non acquiefcant. Praeterea lit impius aliquis, qui u- trumque teftamentum repellat , per quam alterius teftamenti •au&oritatem poterit controverfia ifta refolvi ? Pervulgatum eft hoc argumentum , quod tamen magno verborum pondere ur- get S. P. Auguftinus lib. 11. Contra Fauftum c. 2. Si non de a- liqua particula , fed de toto audies contradicentem , & clamantem , falfus eft: quid ages ? quo te convenes ? quam libri a teprolati origi- nem , quam vetuftatem , quamJeriem fuccejjionis teftem citabis ? Nam ft hoc facere conaberis, & nihil valebis: £r vides in hac re , quid Ecdcfta Catholic# vale at anchor it as , qua ab ipfts fundatijftmi ■ - A P ii 4 ^ ( o ; Apoflolornm tifqtie ad hodiernmn diem Jiiccedentium jibimet Epifcopo - rum ferie, tot populorum confenjioue fir mat nr. Atque hinc eft, quod Athanafius in Synopfi rationera afterens, cur non recipi- amus Evangelium Thomae, refpondet: quia non eft in Catlolico Canone. Et S. P. Auguft. lib. i. Serin. Dom. in Monte c. 3. fcri- bit: a nobis cenferi Apocrypham Apocalypfim Pauli, quoni- am illam Ec cl eft aJana non recipit. Econtra libros Machabieorum, aliosque ab Hsereticis rejedtos iplius Eccleliae audtorkate retine- mus juxta regulani S. P. Auguft. lib. n.de Doctrina Chrift. c. 8. Etlib. 18* de Civit. Dei c. 3 6. Ergo. Probatur Conclufio 2. Si Scriptura, ut AA. praetendunt, ita fit Clara, utfefola omnes fidei Controverlias valeat diri- mere, cur Proteftantes in Auguftanae Confeflionis praefatione Carolum V. Imperatorem pro Concilio Generali, quod scrip- turam, & quid tenendum fit, declaret, tam inftanter foiicita- runt? cur Argentinenfes Lutherani ac ProfeiTores Confeffionem Auguftanam, & Apologiam vocant normam & regulam toti- us dodtrinae Chriitianas ? prout teltantur Lipiienfes notitiae ad annum 1714. his verbis : eo quod (Auguftana confeflio, & Apologia ) lit norma & regula totius dodfcrinae non tantum de Caena Domini, fed etiam de reliquis articulis omnibus, ex ver- bo Dei lincere & incorruptein fcholis & Eccleiiis docendi ? cur illudprincipale Saxo-GothenfeFridenfteinii anno 1715* die 20. Febr. emanatum Edidtum ita habet ? Mandamus , quod nemo prsefertim contra libros Symbolicos, nempe Auguftanam Con- feflionern, Apologiam, librum concordise, librum Corpus do- dtrinae intitulatum &c. tanquam principia & formam nollrae con- felfionis quovis modo aut fcribere prtefumat: etiam quilibet Candidatus ilia, tanquam a noftra Ecclefia fecundum Scriptu- ram examinatam regulam & normam line ulla limitatione aut refervatione fufcipiat, & fubfcribat. Ergo juxta Proteftanti- um do&rinam non fola Scriptura, fed penes hanc etiam Con- felHo ( o ) ^ J15 feffio Auguftana , & Apologia &c. funt norma ac regnla cre- denai, &docendi. Probatur Conclufio 3. Si fola Biblia funt Judex Contro- verfiarum, qusero, qusenam fint ilia Biblia? Lutheranus re- fpondebit: Men. Calvinianus Me a. Zwinglianus Men. Catholi- cus Mu. Et lie de reliquis. Ergo tot erunt diverii Judices , quot Biblia diver fa. Quis in caufa fldei v. g. inter Luthera- num & Calviniftam controverfa Judicabit ? quae Scriptura fe- ret fententiam in quaeftionibus fidei controverfis ? an Catholi- ca ? an Calvinifta ? an Lutherana ? an Zwingliana ? Catholi- ca ab omnibus rejicitur, Lutherana a Calviniftis, horum a Lutheranis : ergo. Dicet Lutheranus: Scripturae Catholicorum , Calvinifta- rum, Zwinglianorum &c. non funt verae ac purae, confequen- ter nequeunt in rebus fidei effe arbitri aut Judices. Sed Contra 1. Sicut Lutheranus dicit, Scripturas Catholico¬ rum, Calviniftarum, Zwinglianorum non elTe veras, ac pu- ras: ita dick Catholicus, Calvinifta, Zwinglianus fcripturas Lutheranorum non effe veras, ac puras: ergo. Contra 2. Unde Credam Lutherano dicenti: Scripturam Catholicorum, Calviniftarum, Zwinglianorum &c. non effe veram , ac puram ? nam juxta principia Lutheranorum nihil poffum fide Divina credere, quod non eft clare expreffum in feriptura: atqui Catholicam, Calvinifticam, Zwinglianam &c. Scripturam non effe veram ac puram feripturam: econtra Lu- tfceranam effe veram ac puram , non eft clare expreffum in feriptura, vel dicatur in qua, quo loco ? ergo id non poffum fide divina credere: nec Lutheranus poteft de fua feriptura tan- quam vera ac pura habere fidem dlvinam : ergo inutilis & in- capax eft, ut fit Judex controverfiarum fidei. Ergo. Probatur Conclufio 4. In omni republica bene inftituta, & ordinata, Lex, & Judex duae funt res diftinffse: Lex enim P 2 docet, ii<5 Co) docet, quid fit agendum: 'Judex vero ex prsefcripto legis pro- nunciat: Lex dirigit fubaitos declarando ipfis , quae facienda funt vel omittenda : Judex autem illos cogit, ut faciant, vei omittant, ac reos pro deli&i natura punit. Jam fcriptura eft quidem lex, norma, ac regula fidei & moriim : at non poteft efie Judex, ut contendunt Proteftantes: nam qui Judex eft in¬ ter duos litigantes, debet ita pronuntiare fententiam, ut uter- que litigantium clare intelligat, quaenam fit Judicis fententia: & alter eorum fateatur illam pro i'e, alter contra fe latam efie: nifi ita fuerit, alite non deiiftent, & interminabilis evadet con- troverfia: atqui non poteft fola fcriptura id praeftare: nam Lu~ therani & Calviniftae litigant turn inter fe, turn nobifcum: ha- dtenus tamen ex fola fcriptura finiri ac terminari non potuit con- troverfia, & quisque in priori fua fententia immotus perfiftit s eft fiquidem fcriptura regula, ut vocant mortua, ergo fe ipfam exponere non poteft, nec confequenter lites circa varium ip- fius fenfum excitatas componere. Ergo. O B J E C T I O N E S. Bjicies I. Dum in Veteri teftamento orireretur Controver- fia aliqua, Judsei ad fcripturam tanquam ad Judicem mit- tebantur juxta illud Ifaise c. 8- v. 20. Ad legem magis C*T ad te- Jlmonimn : ergo & in novo teftamento ad fcripturam tanquam ad Judicem recurrere oportet. II. Ad dirimendam Controverfiam illam , qua Judsei olim Chriftum Filium Dei negabant efie, Chriftus illos ad fcriptu- ras provocat dicens Joan. c. 5. v. 59. Scrutammi Scrip tar as : ergo fuo exemplo fcripturam controveriiarum fidei Judicem efie indicat. III. A&or. c. 17. y. ir. dicitur: quod Beraeenfes fuerint quotidie fcrmtantes fcripturas, an ilia ita fe habeant, ficut illi# Pau- C 0 ) 117 Paulns prsedicabat: ergo hi pro Judice controverliarum fidei fcripturas agnofcebant. IV. Joan. c. 7. v. 17. dicitur: Ji qnis voluerit volmtatem ejus facere , cognojcet cle doctrina, iitnrn ex Deo Jit , an ego ex me ipfo loquor : ergo omnes probi & boni titulo probitatis & fan&itatis poffunt intelligere omnia loca Scripturarum. V. Qui fcripturas fcrutatur, fit homo fpiritualis: fed di- citur 1. Corinth, c. 2. v. 15. spiritual^ homo judicat omnia , ipje a nemine judicatur : ergo. VI. Reguia fidei noftrae eft yerbum Dei: ergo de fe eft clara, & intelligibilis ab omnibus. VII. Primsevi Patres intellexerunt fcripturas absque inter- pretatione Eccleltae: ergo & nunc erunt intelligibilis fine tali in- terpretatione. VIII. Controverfia de fenfu fcripturas in uno loco fubob- fcuro tollitur per alium locum fcripturas magis clarum: ergo fcriptura uno loco clara poteft efte Judex ac interpres fui circa alium locum obfcurum. IX. S. P. Auguftinus Epift. 178. Contra Arianos ad Paf- centium ait: In difputationibus fine fcripturarum au&oritate nibil temere afterendum : ergo in omnibus fidei controverfiis fola fcriptura eft Judex. X. S. Paulus 2. adTimoth. c. 3. v. 16. ait: Omnis Scrip - turn dromtns injpirata utilis eji addocendum, ad arguendum, ad eru - diendnm injuftitia, nt perfettus Jit homo Dei , ad emne opus bonum ittftruchis : ergo fcriptura eft fufficiens ad fidei controverfias di- rimendas. SOLUTIONES. D I. Haereticos textum Ifaia2 fibi absque re adoptare. Scrlp- tura fiquidem ibi eos redarguit, qui, ut futura dignof- P 3 ce- II* Co) cerent , ad PythoniiTas, Ariolos, & maleficos confu giebant, & liquet ex verbis proxime praecedentibus: & cum dixerint ad vos : quante a Pytbombas, &T" d divinis , qui Jh'ident in incantationi- bus Jhis. Hique rebte partim ad legem, partim ad teilimonium remittuntur, ut lie' inllruantur, melius & falubrius fore tefti- monium legis, & Prophetarum Confilium futura feiendi, quam Ariolorum & Pythonidarum vaticinium, & prognoilicatiofal- liflima : quod aliunde per legem Domini Deut. c. i8.v. 9. pro- hibe’batur. Ad II. dift. ant. Chriilus illos provocat ad feripturas tan- quam Controverfise hujus Judicem, neg. ant. tanquam ad iide- lem , Judadsque non fulpeclum fuse doctrinae , & fan&itatis te- 11 em , cone. ant. neg. confeq. Hoc eruitur ex ipfis Chrifti ver¬ bis , dura non dicit icrutamini feripturas, illae de me judicant, fed Ula tejlimotiiiim perhibent de me. Cum enim Judai Chrillo utenti & perhibenti triplex teilimonium divinitatem fuam pro¬ bans, nempe pjoannis c. 1. v. 34. Suorum miraculorum Joan. c. 1. v. 36. & Pair is jiii atmii Joan. 1. c. 37. Fidem adhibere renue- ririt: quarto ufus eft contra eos teftimonio, & quail ex con- ceflis argumentando ad Scripturas ferutandas remiiit, quoni- am bas illi admittebant. Itaque feripturre teilimonium quidem optimum eil ad dignofeendam veritatem: fed fi obfeurum fit, alia fuppetunt media, ut rerum habeatur intelligentia , judi¬ cium nempe Ecclefiae. J * 3 ,. « I . * , f * I . ’ * * 1 9 * • c* * ; • ^ Ad III. Berseenfes non ad Scripturas legendas fe conver- tiffe, ut crederent Paulo: jam enim verbum cum omni avidi- tate fufeeperant: fed ut in fide proficerent, videntes omnia, quae de Chriilo vero Media, paffo , & refurgenie ab Apoilo* lo enuntiabantur, fuiffe praedi&a vaticiniis Prophetarum: uti in hunc locum Grotius (quern tanti faciunt Novatores) tom. *. op. Th. p. 6 30. Scribit his verbis: Non quod dubitarent de •- Hdtatt ( o ) x'f9 racitate Vauli & Sila , Jed ut prophetic# Jcripta cum illorum verbis confando, magn magisque in writ ate conjirmarentur , haberent , unde alios cowqmcerent. Hac intentione animoque proficiendi uni- cuique licet fcripturas expendere, & ex iliis veritatein invefti- gare judicio difcuflionis, non judicio definitionis, quse duo cal* lide Heterodoxi confundunt. Prseterea Berseenfes non recur- rebant ad fcripturas tanquam judicem controverfiarum fidei , fed tantum tanquam motivum credibilitatis. Nam diverfa eft ratio illorum, quibus nova do&rina proponitur, & illorum, qui jam Religionem Chriftianam per baptifmum profedl funt. Mi enim li prophetias , ii. miracula, ft rerum confonantiam , fi audorum fidem explorant, prudenter fe gerunt, cum nemo teneatur credere, priusquam motiva credibilitatis ad trutinam revocarit: & tales fuere Beraeenfes. Econtra qui jam fide ini* butifunt, & Chrifti Religionem fufceperunt, debent in ea fu- premi Judicis agnofcere audoritatem: fine qua Religionis uni* tas confiftere nequit: contra hoc Dices: Berseenfes non recurrebant ad fcripturas tanquam motivum credibilitatis, fed earn pro Judice venerabantur, cum ftatim in Chriftum crediderint: fcriptum eft enim AA. c. 17. v. 1 r. de iis ; Sujceperunt verbum cum omni aviditate quotidie Jc rut an¬ tes Scripturas , Ji hac it a Je haberent: ergo. 9% neg. ant. Verba e- nimifta: cum omni aviditate: non fignificant illos a vide in Chri¬ ftum credidiffe, fed folum indicant, quod Paulum audiverint, • & ejus zelofse prsedicationi, atque de Chrifto habitis concio- nibus cum aviditate interfuerint. Ad IV. Chriftum cit. loc. non hoc intendere, quod om- nes viri boni foii titulo probitatis & fanditatis per fe intelligere poifint omnia ioca feripturarum obfeura & difficilia: fed ibi hoc unum velle Chriftum, quod viri jufti & probi careant im- pedimejjtis quibusdam , propter quse alii quidam nec pe? fenec per alios fidei veritatem intelligere poftint: cupiditas erfim. v.g. 120 ( 0 ) gloria, pecun*aruim&c. oculos excaecat. Unde Joan. c. 5. v. 44. dicitur: qttomodo vos potefiis credere, qui gloriam ab invicem ac-' cijoitis. Item Lucae c. 16. v. 14. Andiebant bac Pbarifki, qui erant avari , & deridebant eum. Ad V. Ariani, Sabelliani, Neftoriani & alii veteres Ha retici Scripturas fcrutati funt non minus, quam hodierni Pro- teftantes i, adeoque & ill.os ficut hos fadlos fuiiTe fpirituales: ergo & Ariani, Sabelliani, Neftoriani, aliique veteres Hare- tici non minus quam Calviniani, Lutherani &c. judicant, & non judicantur : eruntque fidei Judices. Caeterum qui fcnptu- ras fcrutatur cum animo eruendi veritatem fubmittendo fe judi- cio infallibili Ecclefiae Catholicae : qui Scripturas fcrutatur fe- quendo feiifum definitum ab Ecclefia Catholica, is fpiritualis eft , is judicat, & non judicatur : Ille vero , qui fcrutatur fcripturas errores fuos propugnando, in falfum fenfum eas de- torquendo : fecundum proprium fallibile, & mendax Judici¬ um interpretando : veritatem definitam ab Ecclefia Catholica impugnando: is non fpiritualis, fed pure animalis eft homo: is non debet praefumere judicare, fed timendum habet , ut a jufto Judice judicetur : & tales funt Novatores. Praeterea fpi¬ ritualis , qui judicat, & non judicatur , is plane eft, qui tan- quam Dodtor alios inftruere debet, ut ex Apoft. ad Galat. c. 6. v. 1. evincitur: Vos , qui fpirituales efiis , bujnsmodi infinite injf iritu lenitatis: cum ergo non omnes fmt legis Do&ores ab Ecclefia conftituti, fenfum ab ea definitum proponentes, in aper- to eft, praedidhim textum in argumento non omnibus fcrutan' tibus fcripturas applicandum efte. Ad VI. dill. ant. Regula fidei noftrae eft verbum Dei in* fallibiliter declaratum, & explicatum per au&oritatem infallibi* lem Ecclefiae, cui Chriftus continuam aftiftentiam promifit ad docendum omnes fidei veritates, ut inferius latius probabitur, cone. ant. eft verbum Dei expofitum a fide vera aiienis, qui* bus 121 ^ C O ) bus Chriffus infallibilem affiftentiam non promifit , nec pro- mittere potuit, neg. ant. & confeq. Ad VII. dift. ant. intellexerunt fcripturas absque inter- pretatione fcripta, cone. ant. absque interpretatione Divinae vocis oraculo collata, neg. ant. & confeq. Primi orientis & nafeentis Ecclefise Patres utpote coaevi Apoftolis omnino non indigebant commentariis, eo quod habuerint commentaria vi¬ va , ipfos nempe Apollolos, eorum difcipulos, aut Pontifi- cem ex Cathedra loquentem: quibus intelligendis feripturis adhaeferunt: & non iicut Novatores proprio ’ingenio id effece- runt. Ad VIII. dift. ant. tollitur in aliquibus per alium cla- riorem, cone. ant. in omnibus, neg. ant. & confeq. folutio pa- tet ex probis. Et Inftatur: In lege humana perfaepe unus tex- tus obfeurus explicatur per contextum clariorem, & tamen lex hsec non eft fui interpres, neque Ikes per folam legem, fed per judicem fecundum legem dirimuntur: ergo pariter. Ad IX. Tranf. ant. neg. confeq. quae in antecedent non continetur: nam ft in Rdei difputatione, dum textus feripturae non fuilragatur, proferam aucioritatem verbi Divini non ferip- ti, Eccleiiae &c. non ailero temere. Praeterea non omnia, quae fine feripturae probatione afferuntur , funt habenda pro teme- ritate : nquidem res funt non paucae, quas Chriftiani credimus, etft in S. Scriptura exprefte non contineantur, uti funt Con- fubftantialitas Divinarum Perfonarum in Trinitate: quod Dei- para in & poll partum manferit Virgo; quod Biblia fint verum Dei Verbum: &c. Satis eftenim, quod fecundum fenfum in feriptura contineantur. Vere noftris Novatoribus commune eft cum Pelagianis & Arianis telle D. P. Auguft. lib. de nat. & grat. dicere: Cre'domus igitur, quod legimus, fir* quod non legi- mis, nefas credamus adfiniere. Dixi Trans, ant. Nam loc. cit. Verba ita fonant: nihil, praterquam quodJcriptum eft, debere Q quern 122 ^5 C ° ') quemquam in defenftone fidei applicare , vel nominare: aft hsec ver- ba non funt S. P. Auguftini, fed Pafcentii Ariani Haeretici, qui ilia in quadam difputatione coram aliquo Regio locumte- nente protuiit: eo quod graecam voculam Homoujios , latine confibftantialis, in Dei Ecclelia pati nollet ex falfa hac ratione, quod ilia vocula non contineatur in S. Scriptura: quam ratio- nera S. P. Auguftinus refutatita: Pafcentius admittit, quod Pater in Divinis lit ingenitus & incapabilis, feu incomprehen- fibilis: quamvisidin nulla fcriptura contineatur: ergo etiam, Ad X. Cone. ant. neg. confeq. Non enim idem eft utile ac Jiijficiens : nec omne id fufficit, quod eft utile. Sic utilis eft Eleemofyna ad falutem, fed fola non fufficit: & fic de pluri- bus: ergo. Dices: Cap. 22. v. 16.17. & 18. Apocal. habetur : Con- t eft or omni auclienti verba prophetic libri hi jus: ft quis appofuerit ad hac, apponet Dens ftuper ilium plagas Jcriptas in libro ifto. Et ft quis diminuerit de verbis libri prophetic bujus , aiiferet Dens partem ejns de libro vita: ergo. rt. Haec ad prasfentem materiam non elfe. Neque enim Ecclefia ut Judex controverfiarum feriptis quid- quam addit, aut ab ipfis quid detrahit. Nam ilia eft cuftos depofiti, quod integrum & illaefum fervat: folum textum fen pturag ex officio exponit, non auget, non minuit. Hie tex- tus proprie A A. Novatores ferit : qui feripturam adulterant, partim addunt, partim demunt, ut luftranti Biblia Novatorum, & cum authentica combinanti ad oculum patefeet. Dico 2. Judex Infallibilis de fenfu S. Scripturae, non eft Spiritus privatus, feu Spiritus S. cuique fideli affiftens. J Am prsemiffum eft, Spiritus privati nomine intelligi internam Spiritus S. perfuafionem-, feu illuftrationem, ac revelatio- nem 5 12 * ^3 C oj) 5 ^ nem, qua fidelis priyatus difcernit veritatem in controyerfiis fulei, ut docent Haeretici. Non negant Catholici , Spiritum S. aliquibus privatis & probis hominibus aliquando concedi , & conceffum effe, fed folum negant, hunc Spiritum ita certo adeffe cuibbet privato etiam iideii, ut quiiibet privatus poilit certum & infallibile judicium de vero fenfu fcripturarum ferre, ut Proteitantes prastendunt. Hoc praemiffo Probatur Conclufio i. Spiritus a Deo reprobatus nequit effe Judex infaUibilis controveriiarum ficlei: fed fpiritus priva¬ tus eft a Deo reprobatus: ergo fpiritus privatus non poteft effe Judex infaUibilis controveriiarum fidei. min. prob. I. Jerem. c. 23. v. 16. habetur: Nolite audire. verba Prophet arum , qui prople- tant vobis , decipiunt vos : viftonem cordis fui loqunntur , non de ore Domini. 2. Ezech. c. 13. v. 3. dicitur : Va Propbetisinjipienti- bus , qui feqnuntur, Spiritum fumn , & nihil vident. 3. Maria fo- ror Moylis & Aaron frater, qui murmurantes contraMoyfen, & putantes fibi aeque ac ilii Dgminum loqui per privatam re- velationem , feu per Ipiritum ilium privatum , dixerunt Nu- mer. c. 12. v. 2. Num per folum Moy fen locutus efl Deminus'i nonne <£r nobisJimiliter locutus eft? quod cum audiffet Dominus , iratus eft, &gravi lepra percuffit Mariam fororemMoyfis. 4. 3.Reg. c. 22. v. 2 3. Dedit Dominus Jpiritum mendacii in ore omnium Propbe- tarum tuorum, qui hieJunt. 5. 2. ad Theffal. c. 2. v. 2. dicitur: Rogamus - - - ut non cito moveatnini d veftro Jen jit, neque terreqmi- ni , neque per Ipiritum , neque per fermonem: Hie Paulus duos de- ceptores praecavendos admouet: judicium fpiritus privati, & Pleudoprophetarum do&rinam. 6. 1. ad Corinth, c. 12. habe- tur: Alii datur Prophetia , alii diferetio Jpirituum - - - Nunquid 0- mnes Propheta? nunquid omnes DoBores? nunquid omnes interpretan- tur ? quid clarius ad intelligendum, non omnibus datum effe donum fenfum fcripturarum percipiendi? 7. 1. Joan. c. 4. v. 1. dicitur; CbmJJimi nollite omni fviritui credere, Jed probate fpiritus, Qa fi 124 ^5 Co) ( 5 ^ | ft ex Deo Jint, quoniam multi Pfeudopropbeta exierunt in mnndtm. Probandus eft igitur fpiritus privatus utique non per privatum | fpiritum , cuin eadem ratio urgeat. Ergo. Ex his Confirmatur i. Incertum eft , num fpiritus ifte privatus I fit a Deo : & quamvis nonnunquam donum interpretations fit alicui collatum, nullus habet proprii fpiritus certam , explo- ratamque perfvaftonem , & qui hanc fe habere praefumit, in- figniter inftatus eft ac fuperbus. Eife enim Prophetas, qui fe- quuntur fpiritum fuum & nihil vident affirmat Ezech. c. 13. v. 3. Eum qui loquitur mendacium, ex propriis loqui, quia men- I dax eft & pater ejus inquit Chriftus Joan. c. 8- v - . 44. atque in corpore Eccleftae omnibus a fpiritu , qui ubi vult fpirat, non dari interpretationes fermonum, fcribit Paulus in 1. ad Corinth, c. 12. v. 28- & 30. atqui fpiritus haereticorum non folum ob hanc rationem eft incertus, fed etiam eft fpiritus mendacii, praefumptionisque facrilegae, cum fibi temere attribuant, quod Eccleftae, & fummis Pontificibus negant, quibus tamen Chri¬ ftus fobs repromiftt: teftis hujus incertitudinis eft Zwinglius, qui in Lutheranis palaeftris edoftus ad Sacramentarios circa do- ft r in am ccenae defecit, alio fpiritu interpretatus verba confecra- tionis bit in Praefumptionis vero exemplum lingulare tribuit Lutherus fcri- bens initio libri contra Regem Angliae , NaStnm fe Jpritum inft- gnem contemptown tum fraudis , quam furoris PapijUci. Et quod- nam majus praefumptionis indicium, quam fibimet arrogare au- ftoritatem interpretandi fcripturam, illamque auftoritatem Ro¬ mano Pontifici, & plenariis fynodis denegare ? ergo interpre- tatio S. Scripturae fa ft a privato fpiritu tanquam ambigua, fal- laX, &temeraria debet efte fufpefta. Ergo. Confirmatur 2. Licet etiam interpretatio S. Scripturae ii- eretDivino fpiritu afftante, ut No vat ores fibi falfo blandium : monitoremque habuit in fomniis, de quo lpfemet Icri- fubftdio de Euchar. non meminifle, ater is fuerit an albus. C 0 ) > US tur non diet tamen ad faciendam fidem idonea nifi accedente Ecclefne comprobatione ; nam & Paulus Evangelium accepe- rat per revelationem Jefu Chrifti, & nihilominus illud cum Apoftolis contuiit, ne forte in vacuum current , ant cucurrijjet r ut ipfe fcribit ad Galat. c. n.v. 2 .fcilicet nejecundum illos credit dijjet, & nejecundum ttlos evangelizaret f ait Tertull. lib. 4. Con¬ tra Marclonem. Quare S. P. Auguft. lib. 28. c. 4. Contra Fau- ftutn inquit: Ouis eji ergo tarn demens, ut credat , nejcio cm ex tnmsverjo de Perjide po/t ducentos tf dmplius annos venienti - - - cum ipje Apojlolus Paulus poft Afcenfionem Domini de calo vocatns , finon inveniret in came Apoftolos, quibus communicando , cum quibus conferenclo Evangelium , ejusdem focietatis appareret, Eccle- Jia illi omnino non crederet? Jam ergo ex his hoc conficitur argu- mentum: fpiritus privatus aut eit fpiritus mendacii, aut veri- tatis ? li mendacii, idoneus non eft ad reftum judicium de veritate fidei pronuntiandum: li veritatis : fuain ab Apoftoli- ca Eccleiia poftulat dijudicationem, il non fui caufa, faltem caufa illorum, qui font inftruendi: ergo nullatenus privatus ille Spiritusjudex efte poteft Controverfiarum fidei. Probatur Conclufio 2. Si fpiritus privatus, feu Spiritus S.fi- deli aftiftens eftet Judex Controverfiarum fidei: nullaapud fide- les efte pofiet difienfio circa res fidei fed maxima eft diftenfio noil modo Catholicos inter & proteftantes, fed inter ipfos pro- teftantes, qui fe folos fideles j act it ant: ergo. maj. conftat: quia Spiritus S. contraria & repugnantia diftare non poteft, alias ef¬ fet Spiritus mendax, fibique contradicens. Min. de dilTenfio- ne inter Catholicos & proteftantes aliunde patet: de dilfenfione inter ipfos invicem proteftantes asque conftat: hsec enim verba Chrifti: Hoc eft corpus meum . aliter interpretantur Lutherani 7 aliter Calviniftse & Zwingliani: illi volunt Chriftum defigna- fe realem fui corporis praefentiam in Euchariftia , & quidemin fumptione quamvis fine tranfubftantiatione : Ifibi folum frgura- - : Q 3 tivam: n6 >4 ^ ( O ) c rivatn-: ergo non adept ipfis Spirkus S. cum nequeat fpiritus ve- ritatis uni veritatem didare , alteri falfitatem: quod fieret, ft uni didaret unum fenfum, alteri fenfum contradidorium. Confirmatur : Nonne Lutherani jadant fe privato fpiritu edoceri de rebus fide!: jadant idem & Calviniftae . jadant & alij. Putemne potius recurrendum effe ad Paftorem Luthera- num, quata Caiviniftam , autviciilim? cui infaliibilem adhi- bendam fiderp cenfeam ? Lutheranus dicit fpiritu privato fe e- doceri, Apocaitpftm , Epiftolam ad Hebraos &c. non efle Scriptu- l-as Canonicas acdivinas: hsc verba: Hoc eft corpus meuni de- fignare realem Chrifti praefentiam in Euchariftia. Caiviniita vero reponit fe a fpiritu privato contrarium edoceri: praedidos libros vere in Canonem SS. Scripturarum referendos effe: at- que base verba: hoc eft corpus meum , folum deftgnare prs- fentiam Chrifti figurativam in Eucharifiia. Jam ft fpiritus pri- vatus ftt infailibilis S. Scripturse Judex, cur aut Lutherani non acquiefcunt Calviniitis ? aut cur Calviniftae non conveniunt cum Lutheranis ? nempe cowplacet ft hi fenfus humanus in fuis inventionibus, & quivis blanditur ftbi fe verum habere fpiri- tum , verum Scripturae fenfum, faepe Sathana in Angelum lu- cis fefe transftgurante , & taies decipiente cum aeternae vitae di* fpendio. Ergo. Probatur Conclufio 3. Stante Novatorum dodrina, quod fpiritus privatus ftt Judex Controverliarum ft del: nulla in Ec* clefia foret Haerefis : atqui contrarium conftat turn ex experi- entia: turn exApoft. 1: ad Corinth, c. 11. v. 19. dicente: opor- tet eJJ’e Uarefes : ergo. feq. maj. prob. Haereticus is cenfetur, qui a fidei regula elongatur: fed ft fpiritus privatus effet Judex & regula fidei, nemo ab eadifcreparet, cum juxta Novatorum prncipia eidem adhaerere teneatur quilibet: nemoque proprio fpiritu refragetur & judicio: ergo nusquam falfi dogmatis quis criminari poffet, adeoque nullus foret haereticus. Imo nullus re (0) 117 redarguendus efTet & vitandus contra Apoftoli fententiam ad Titum c. 3. v. 10. f&eretkim bomimn - - - devita. Dices: Jirxta evulgatum Novatorum axioma, quisque in propria lege falvari poteft: ergo nil officit, quod aliquis ex motione privati fpiritus credat, qute alter non credit. Sed Contra 1. Juxta fcripturam, ad quam perpetuo provo- cantNovatores, admittendum eft, futuras etl’e Hserefes , at- que hasreticum a via faiutis aberi*are: ut dicatnr ad Titum c. 3. v. 10. Maretkiim bominem poft mam Jecundam correptionem devita, Jciens quia fubverjus eft > qui ejnsmodi eft , delkquit , cum Jit proprio judicio condemnatus: ergo falfum eft, unumquem- que in ea fide , quam perperam credit, falvari potfe. Contra 2. Si quilibet in propria fecta falvari poteft, cur furiofe adeo adverfus Catholicos invehunt Haeretici ? cur ve- teres haereticos damnant, atque ab illis difcriminari fummo co- nantur ftudio ? ergo. Probatur Conclufto 4. Splrltus privatus excitat, fovet, & auget hserefes ac Schismata: ergo nequit efte Judex contro- verfiarum iidei. Ant. prob. Calvinus inftrudt. adverfus Anaba- ptiftas fatetur, quod fi adverfus omnes illorum errores, &fal- fas opiniones fcribere vellet, ingreffurum fe abyff'um, unde fibi non pateret exitus, cum ilia fecta quoddam fit immenfmn ftupendorum deli riorum Mare. Lutherus Theft 27. lib. contra art. Lovanienf. ait: Heereticos Jerio cenfemns , alienos ab Ecclefia Dei Zwinglianos , & Sacv ament arias omnes: qui negant Qbrifti corpus, &ffti nqiiinem ore carnali Jiimi in imiverja Ecclefta . Tigurini in Con- feflione Germanica edita Tiguri anno 1544. fob 123. & 131. habent: Quia Lutehms monftmojum dogma inducere conatur - - - hntforus Dei cT Divini honoris oblitus nos damnatam JeBam meat , fed videat, ne hujusmodi nefandis impiis di&eriisjeipjkm Hare- jarebam declaret. Heidelbergenfes in ordin. Ecclef. defintunt: Lutkri Brsntii Catechifmi extra Ecchftm- ejidantur, & mum Jcripta m (O) ^ nitate adverfus Bullingerum jhipta millanrhab cant anfforitatem. Francifcus Stanckarus de Tri- Petrum Martyrem, Calvinum, fcribit: Quis Diabohis 6 Calvine te feduxit contra jilium Dei cum Ario obloqni , ut ojlenderes , eum privatum fuifje gloria Jiia , mm autem pet’re earn Jibi clari , qnaji earn non jemper habuerit - - • Cave o Cbriftiane, vos Minifiri d libris Calvini cavete , & pu- Jertim in articuh de Trinitate , hcarnatione , Mediatore, de Sacra¬ mento baptifmi, Ef Pmdefwutiione : continet enim dot Inn am impim , blaspbemias Arianorum. His pofitis inftauratur prsefens ar- gumentum: Vel iltse cenfurs & delinitiones verae funt vel fal- fae ? Si falfae : ergo fpiritus privatus non eft infallibilis Judex fidei, cum omnes ifti Seclarii ex propria; confcientiae fenfu fcripferint. Si verae: ergo Anabaptiftse, Tigurini, Calviniani Lutherani, Porretani, & reliqui ejusdem fur fur is homines vere funt Haeretici, & extra Ecclefiam, ut cenfurae fatis in- nuunt; fubfumo: fed omnes ifti erraverunt, quia fpiritura fuum privatum obfecuti funt: ergo fpiritus privatus eft hae- refum, Schismatumque radix. Ratio in promptu eft: quia fpiritus unius alteri non probatur, & quod uni conftat, aite- ri fufficlenter non oitenditur: unusquisque judicat, fecundum quod eft affe&us : cumque fcripturam legentes diverfimode af¬ fect! lint , diverfa judicia fore eft neceffe. Qui rudes funt, non intelligunt: qui polent ingenio, inter fe digladiantur: imo qui doetrina exceliere fibi videtur , alterius opinioni fefe acco- modare dedignatur : ergo. Hinc bene fcripfit S. Hieronymus adverfus Luciferanos : Si non fit in Ecclejia una eminens poteftas, fiitura Jhnt Scbismata , quot Sacerdotes ; & licebit dicere, tot Shismata , quod homines. Communis & vulgaris Hsereticorum eft refponlio: quod duo lint articulorum genera diftinquenda : fundamentalium. nempe & non fundamentalium. Fundamentales ii cenfentur, line quibus Ecclefue veritas corruit, nec falus haberi poteft. Non ( ° ) J2$ Hon fund amen tales funt ii, fine quibus turn Ecclelias veritas, turn animarum falus habetur , funtcjue adiaphori, quos abs¬ que bdei Injuria liberum ell adoptare, vel refpuere. Porro in fundamentalibus omnes ad unum conveniunt Reformati: in adiaphoris ditcriminantur quidem, verum ex horum difcre- pantia nibil ildei dercgatur: ficut ex quo in pluribus Scola- ; iticis concertationibus di.iidium eft inter Thomiftas, Scotiftas, ; & Recentiores, non vaiet inferri fubftantialis divifto in Papa-, tu. Sed - Contra i. Ilia Articulorum in fundamentales , & non fundamentales, feu adiaphoros & arbitrarios diftinctio eflina- nis, fruftranea, & Proteftantibus impoflibilis: ergo. ant. infra, ex profeffo demonftraoitur. Contra 2. Artieud, in quibus Lutherus a Zwinglio, CaR vinus ab Anabaptii 1 :s, Lutherani a Calviniftis difcriminantur, yere funt fundamentales : nam ii a ticuli funt fundamentales, quibus non credqns lit iiarericus: fed Lutherus Zwinglianos. aperto ore haereticos vocat: Tigurini Lutherum Hasrefiarcham prsedicant: B ulliugerus Calvinum Arianum dicit: ut ex pro- ba conliat; ergo. Contra 3. Inter ipfos Calvinianos eft difcrepantia in fun¬ damentalibus articulis: ergo. ant. prob. 1. Joannes Pifcator ( a quo Pifcatorlani) in Gymnalio Herbornenli Calvinianae Theologige Profeffor in Aphorismis de lege Dei aphoris. 17. affirm at: fra&ionem panis in Dominica caena effentialem, at- que ita neceffariam, ut, quisquis illam omittit, caenam non modo mutilet, led etiam tollat. Haec quaeftio in tribus CalvR niftarum Academiis acriter agitata fuit, Marburgenli nempe, Bafileenii, & Heidlbergenfi. Marburgenfes Pifcatoris do&ri- nam in fidei dogma adoptarunt: Bafileenfes ritum efte adia- phorum dixerunt: Heidlbergenfes fra&ionem nec effentialem, nec adiophoram yolunt, fed neceffariam fatentur ad caemein-, R tegu no ( o ) i "Ifc » * * J 1 ' \ #» ; ^ l 1 1 V j ^ , (a# v * \T « f' / *^r £ A i I. « . f»« r | 1 «. tegritatem. Pifcatoriani itaque in fubftantialibus difcrepant a Calvinianis Bafileenfibus & Heidlbergenfibus, & taliter difcre¬ pant , ut ifti Pifcatoris opiniones aperte hsereticas proclamave- rint. Ergo. Prob. ant. 2. Diffidium inter Calvinianos Jacobum Ar- rninium ( a quo Arminiani, feu Remonftrantes) & Francif- cum Gomarum (a quo Gomariftae , feu Contraremonftrantes) erat in fundamentalibus utique articulis, nempe in materia de gratia Dei, & libero arbitrio, de Juftificatione &c. ita ut tota Hollandia in partes fuerit divifa. In Dortre&ana fynodo lis inftituta fuit, damnatique Arminiani, qui folemni proteftatio- ne Dortre&anam fynodum pro legitimo controvernarum fua- rum Judice recufarunt: verum contra eosdem Synodica fenten* tia lata eft: Synodus invocato Dei SanSio nomine, Jiia anftoritatis ex verbo Dei probe conjcia, omnium legttimarum turn veterum turn recentium Synodorum vejiigiis injiftens, Ef WuJlriJJimorim DD. Or- dinum Generalium aufforitate munita declarat, atque judicat, Pa fla¬ res illos, qui partium in Ecclejia Duff ores, Ef errorum DoSlores je prabuerunt, corrupt a Religionis, JciJJ'a Ecclefi conviflos teneri. (funs ob caufas prim Synodus pradiEHs citatis omni Ecclejiaflico munere interdicit, eosque ab of.ciis Jhis abdicat, CS 9 Academicis funflionibus etiam indignos ejje judicat, donee per feriam refipifcentiam cliftis , fa&is , jiudiis contrariis abunde comprohaUm Ecclejia Jatisfaciant, Esf cum eaclem vere Ef plene recmcilientnr, at¬ que ad ejus communionem recipiantur. Jam , qui tam fevere pu- niuntur, nonne in fundamentalibus a castu Calviniano diferi- minantur? Ergo. Diflidium inter Thomiftas, Scotiftas, & Recentiores nub las fuppetias fert Novatoribus : etenim hi omnes pleno confer fu approbant, quidquid credendum propontt Ecclefia : unde in fide nulla inter eos eft diferepantia , immo furnina confeii- " -m fio: ( O ) fio: quare listota verfatur circa conclufiones ex fidei principiis proxime vei remote illatas, parato Temper animo obtemperan- di in omnibus Ecclefiae: ergo haec paritas ipfos Novatores ferit. Dices : Efto difcrimen in fundamentalibus intercederet, non tamen illud eft, quod faluti officiat. Unde etii Luthera- ni & Calviniftas &c. in piuribus difcriminentur edam fundamem talibus, omnes tamen habent in iis, in quibus differunf, foli- dam probabilitatem : qui vero folidae innititur probabilitati 4 nequaquam cenferi debet extra ftatum falutis. Etenim non minus ad falutem neceftaria eft fides quam lex: fed ftante foli- da probabilitate circa legem poteft abique ulla noxa unusquis- que fequi, quam vult partem: ergo etiam in fide. Porro quam T bfibet Novatorum fedam folidae innixam fore probabilitati ex ipfis Papiftarum principiis compertum eft: nam ilia fententia vere eft probabilis, qua; a piuribus Dodoribus rem ex profef- fo tradantibus turn Scripture S. fundamento, turn rationum pondere , turn Patrum audoritate, atque oppofitorum argument torum folutione defenditur: atqui evidenseft , Novatorum fe- das fua dogmata his momentis propugnare v, g. in Euchariftia non adefte reale corpus Chrifti, probant Calviniani ScriptUr ris, Patribus, atque argumenta difiolvunt: quod li conferan- tur momenta, quibus Calviniani probant non adefte realiter corpus Chrifti in Euchariftia cum iis > quibus Catholici inten- dunt evincere Sacramenta vivorum v. g. produeere per acci- dens primam gratiam, luce clarius apparebit, gravioribus fun- damentis inniti Calvinianos, quam Catholieos: ergo fi Catho- licorum hujusmodi aflertio ut probabilis propugnatur, cur non & ilia Calvinianorum ? Sed Contra i. Si haec Haereticorum dodrina urgeret, Seda Arianorum, Sabellianorum, Ebionitarum, aliorumque non fuiflet haerefi nota profcripta,cum fisdem probabilitatis momen- R 2 tis Ill ^ps (°) tis inniteretur, quibus recentlorum hsereticorum: atqui ipfxmet Novatores profcribunt tanquam hsereticos Arianos, Sabellia- nos, Ebionitas, & hujusmodi, atquefore extra ftatumfalu- tis palam profitentur: ergo Chrifti Eccleiia circa iidei dogmata non patitur opinionum probabilitatem. Contra 2. Chrifti tides ad faluteni neceftana taliter una effe debet, ut omnes idipfum fentiant, fed ubi pluralitas pro- babilitatum admittitur, non omnes idipfum fentiunt: ergo. maj. conftat ex D. Paulo ad Ephef. c. 4. v. 5. Unus Dominus, unit fides , unum baptifma. Eapropter S. P. Auguft. lib. 12. Confeif. c. 25. Deum alloquens ait: Veritas tua nec me a eft, nee Wins aut iUius, Jed omnium nofirum, quos ad ejus commmioimn publice vo- cas: terribiliter admonens nos, ut nolimus earn habere privatam , ns privemur ea. Nam quisqnis id , quod tu omnibus adfruendum pro - ponis, fibi proprie vindicat, &'Jiium vult ejje, quod omnium eft , d communi propellitur ad jua, hoc eft, d veritate ad mendacium. (fid enim loquitur mendacium, de Juo loquitur. Ruminent quaefo Nova* tores h$c verba, & dicant, annon acu tangantur. Contra 3. Fides Chrifti ad falutem neeeftaria in una folum Ecclefia univerfos fideles comprehendente reperitur ; & ideo in Symbolo habemus, Credo in unam fan&am, Catholic am , & Apo- Jtoiicam Ecclefiam: atqui probabiiis Sedarum pluralitas multipU- cat Eccleiias: ergo non ftat cum fide ad falutem neceflaria. Contra 4. Fides ad falutem neceftaria debet efte fummas certitudinis, atque omnimodn infallibilitatis, cui falfum fubef- fe nequit: nam a Divina pendet revelatione, quas falfum, & mendacium didare nonpoteft: dicitur enim Lucas c. 21. v. 33. Calum fir* terra tranfibunt , verba autem me a non tranfibimt: fed ftan- te probabilitate nequaquam datur fumma & omnimoda infalli¬ bilitatis certitudo, cui fubeffe falfum nequeat: ergo. Contra 5. Vera fides ea eft, fine qua nemo Deo placere poteft: nam fine ficle inpojjibile eft placere Deo : atqui Seda rum divilio C o ) 133 divifio nequaquam Deo placet: ergo cum ex emendicata fe¬ d-arum pro habilitate oriatur divifio, haec Deo nufquam placere poteft. Et fane unitate non minus gaudet fides ac baptifma : fed contentiones circa baptifma dividunt Chriftum juxta lllud 1. ad Corinth, c. 1. v. 3. Ego Jam Pauli: ego autem Apollo : ego vero Ceyha: ego autem Chrifii: divifhs eft Chrifius ? Ergo etiam con¬ tend o in fide Chriftum dividit: atqui qtii dividit Chriitum ex Deo non eft : ergo Novoitores fuis fallaciis nullam gignunt pro- babilitatem, nec ex Deo, fed ex Patre mendaciorum funt. Novatores qa idem fuas hserefes contendunt fcripturis, Patrum authoritatibus,immo Catbolicorum argumentis refpon- dendo propugnare: fed cum Deus in eos immiferit fpiritum ver- tiginis, ut videntes non videant& inteliigentes non intelii- gant, infeliciter opus abfolvunt, videlicetfcripturas depravan- do, Patrum audfcoritates mendaciter in fuas partes trahendo , fecundum proprium judicium interpretando, argumenta Catho- licorum iiiudendo: utipfis merito verba S. HilariiadConftan- tiurn Auguftum adoptari queant: Perkulojum nobis admoditm -, at- que etiam mijembile eft , tot nunc fides exiftere , quod voluntates , nobis tot ejje doffrinas quot mores , tot caufas blafiphemia pul - Mare quot vitia, dim out fides fcribuntur, ut volumus , aut intelli- gimtur; Sr 1 cumficundum irniim Deum uimm Domimim , ba- ptijmum etiam fides urn fit, excidimus ab ea fide, qua una eft; & dim p lures fiunt , ad id ejje cape runt, ut nulla fit. Dicunt AA. Omnes uoftras probas premere difficultatis pondus : inquirit Calvinianus, qusenam Ecclefia dogmata pro- hibuit Calviniana ? Romanam dicunt Pontificii. Verum de hac quasritur, an fit vera Ecclefia? affirmant Papillae : Calvi¬ nism negant. Cur igitur illorum do&rina rem facit probabi- lem immo certam , fecus iftorum ? Ad unum omnes volunt dari veram Chrifti Ecclefiam, extra quam non eft falus : con¬ tendunt Paptlftae hanc elfe fub Papatu; negat Calvinus. Porro - R 3 ridi- 134 $& ( o ) <$$ | - - , ' y • \ % y A , . / 4 * ^ • • . * *. # / ridiculum eft dicere : Calvinifticam dofrrinam nulla gaudere probabilitate, quia oppofitum Rom ana Ecclefia decrevit: cum de hac fit quaeftio, an vere fit Ecclefia ? Ad hanc fuperbam, futilem inftantiam, & excogitatum deliramentum infra ex profefio refpondebitur, dum invi&ede- monftrabimus folam Romano-Catholicam veram efie Ecclefi- am Chrifti, extra quamfalus haberi non poteft. Probatur Conclufio 5. In omni republica bene ordinata& inftituta debet efie Judex, qui legem Principis interpretetur; qui a litigantibus adiri, videri, & audiri pofiit : qui Civiles fubditorum caufas dirimat: qui cum judicandi poteftate com jundtam habet vim coa&ivam, alias judicis fententia eftet fru- ftranea maxime adverfus eos, qui non amore juftitiae, fed me* tu pcenae a malo retrahuntur. Ergo etiam talis vivus Judex debet efie in Ecclefia: atqui Spiritus privatus enumeratas corn ditiones non habet : ergo nequit efie judex Controverfiarum fidei. Ipfimet Haretici proprio teftimonio in hoc convincun* tur. Nam Henricus VIII. Anglorum Rex anno 1540. decre¬ vit, neminem prater Ecclefia Do&ores pofle Seripturas inter* pretari, inbibuitque populo, ne illas exponere, aut ex illis ra- tiocinationes inferre auderet. Zwinglius ad refellendos Ana* baptiftas lib. 1. de baptifmo. p. 72. demonftrat, non adillos fed ad Ecclefiam fpedlare Scripturarum expofitionem. Idem feri- bit Bucerus in Rat. Can. exam. p. 223. Cur demum hasretict ad Controverfias dirimendas, & dogmata definienda de Eu- chariitia , de baptifmo, de juftificatione &c. adeoque non ad folam ftatuendam Ecclefiafticam difeiplinam, non femel Syno* dos coegerunt, fi unusquisque a proprio privatoque fpiritu de¬ bet dirigi. Quid etiam definiunt nifi fidei dogmata tot Confef- fiones ab Hsereticis divulgatae? Ipfi ergovelint, nolint, pra¬ ter Scripturam &privati fpiritus perfuafionem coguntur yivum & fpirantem adire Judicem, quem nullibi invenient, nifi in vi- fibili C o ) *2S fibili, & Apoftolica Romana Ecclefia, Perbene fcriplit hac fuper re Seftarius Anglicanus Hookerus in praef. lib. de Eccle- fiaftica Politia. Se&. 6. Hoc Mum pit Jdmus tarn natura experi¬ ential quam ijfa Script nr a edocii, Contentiombus tandem Jinem im- ponendum ejj'e definitive alicujus fadicis Jententia nos Jiibmittendo , cut tieutra litigantium pars Jub quovis pratextu contradicat, alioquinjent- jper confufio erit , necfpes nil a pads conjeqmndee. Witakerus Hae- feticus de S. Scriptura approbat in veteri lege au&oritativum tri¬ bunal : alioquin nullus fnijjet litigandiJinis: Cum par inparem non ha beat i mperium. OBJECTIONES. O bjicies I. Scriptura docet , fingulos fideles novae legis a Deo immediate erudiri; Ifaiae 54. c. v. 13. dicitur: Da- bo omnes filios tuos do&os d Domino: ergo Spiritus interior & pri- vatus ell fidei tribunal, & Judex. II. Ut Divina Myileria percipiantur, ita Filii Dei in no¬ va lege erudivntur interius, ut omne prorfus externum Ma- giilerium excludi debeat: ergo folus privatus Spiritus interne loquens audiendus ell. ant. prob. ex Jerem. c. 31. v. 33. ubi di¬ citur : Dabo legem meam in vifceribus eorum, & in corde eorum Jcribam earn - - - non docebit ultra vir proximnm Jiium vir fratrem fiium dicens : cognofico Domimm: omnes enim cognofcent me. Ergo. III. Si interior & privatus fpiritus non foret Judex Con- trover/iarum fidei 9 alius fane neceflarius foret: fed hoc re- pugnat Joanni Epift. 1. c. 2. v. 27. dicenti: Non neceffe b abet is, tit aliquis docent vos , Jed Jicut untlio ejus docet vos de omnibus - - - manetein eo. Ergo interior & privatus Spiritus & de omnibus docet ell fiilKciens Judex. r IV. \l r > (O) ^ IV. Interior illuftratio, quae eft probativa veritatis, eft fidei tribunal: fed illuftratio, de qua loquitur Joannes cit. loc. eft hujusmodi, ideo fubdit c. 4. v. 1. Probate Jpiritns ft ex Deo fir.t, Cui confentit Apoft. 1. ad Theftal. c. 5. v. 21. Omnia fro* 'bate, quod bonum eft, tenete. Ergo. V. Lumen interius, quod propheticum eft, debet cenfe- ri regula fidei, cum fides fundata fit fuper fundamentum Apo- ftolorum & Prophetarum: fed fidelis quilibet proplietia eft do- natus: dicit enim Apoft. ad Rom. c. 12. v. 7. Habentes autm donqimes fecundum gratiam , qua data eft nobis , differentes: free 'Propktiam fecundum rationem fidei: Jive minifterium in miniftranda &c. Ergo. VI. Spiritus, qui omnia judicat, & a nemine judicatur, eft regula & Judex myfteriorum fidei: fed omnes fideles funt ejusmodi: cum illefpiritualts jure credi debet, qui Spiritu re- generationis prreditus eft, & lpiritualem judicare, & non ju- dicaridocet Apoft. 1. ad Corinth, c. 2. v. 15. Spiritualis autm judicat omnia , £r ipfe d nemine judicatur. Ergo. VII. Ille eft Judex myfteriorum fidei, ad quern pro Con- troverfiis dirimendis recurrendum eft; fed in iis ad icripturas fecundum internam fpiritus fignificationem eft recurrendum, dicente Joan. c. 10. v. 27. Oves me a vocem mam audiunt , & fequuntur me : Vox autem Dei eft Scriptura , & banc vocem absque praeceptore audiunt interius fideles. Ergo. VIII. Oves Chrlfti ita ejus vocem audiunt, ut non no- verint vocem alienorum, ut dicitur Joan. c. 10. v. 5. Ergo fo- la vox Dei audienda eft. IX. Oves per iiiteriorem fpiritum audiunt vocem Chrifti ita , ut aliam quamcunque excludant: dicit enim S. Paulus 1. ad Corinth, c. 12. v. 7. Unicuique autem datur manifeftatio ad uti- litatem , id eft, ut refte fcripturas intelligat, feque ad falutem dirigat: Ergo. X. ^ C O ) ^ 1 17 X. Cuilibet talker Sqripturae Spiritus manifeftatur, ut earn judicare poflit: unde Apoft. i. ad Corinth, c. 14. v. 29. hoc cla- rius explicat dicens : Prophet a autem duo , ant tres dicant , &T 2 ctftcri dijnclicent : & infra: Potejlis enim omnes per fmgulos prophe- tare ; ergo omnes fideles funt Judices , & prophetae. XI. Si fpiritus privatus rxon effet regula & tribunal fidei, alicui alligaretur, puta Papae, aut Concilio; fed hoc ell falfum: nam Joan. c. 3. v. 8- legitur: Spiritus, ubi vult, fpirat: ergo. XII. S. Paulus 2. ad Corinth, c. 3. v. 17. ait: ubi Spiritus Domini, ibilibertas: fed in lege gratiae datur Spiritus Domini, .ergo & libertas: ergo in judicio lidei nequaquam huic vel illi debet dari alligatio. XIII. Habetur i.Joan. c. 5. v. 10. Qui credit in Filium Dei, Jiabet teftanoniitm Dei in Je: ergo fidelis quilibet lumen habet, & donum interpretandi dogmata. XIV. Dicittir Joan. c. 7. v. 17. Si quis vo liar it voluntatem ejus (id eft Patris ) facere , cognofcet cle doclrina, ntrurn ex Deo Jit, an ego d me ipfo loquar. Ergo praeter fpiritum fidei, quo credi- mus Deo volenti & praecipienti, aliud non datur Magifterium. XV. Patres fpiritum iliteriorem tanquam fidei tribunal agnoverunt: hinc Oaivinus in Praefat. Inftit. habet : Auguftinus contendit, Eccleflam non debere fe Cbnjio praponere, quod illejemper veraciter judicet ; Ecckjiafiici autem judices, Jicat homines, plerum- que fallantur: ergo fpiritus privatus infallibilis ell Judex. XVI. S. P. Auguftinus in veritatis acquifitione omne ex¬ ternum Magifterium excludit: nam Trad. 3. in Joan, ad ea verba untiio docebitvos habet: Sonus verborum nojlrorum aures per- ■cutit, Magifler intusadeji : nolite putare quemqiiam bominem aliquid dijcere ab bomine. Ergo. XVII. S. Ambrofius lib. 2. Epift. 13. juxta editionem Parifienfem ad Valentinianum Auguftam fcribens vult Medio- laneufem populum judicem controverlite fidei inter ipfum & Au- S xen- i3 8 Co) xentium Arianum: ergo exiftimat quemcunque deplebe effeju* dicem fidei. XVIII. Qailibet fua fide falvatur: ergo cujuslibet Spirl- 'tus debet efie tribunal fidei, & Judex Controveriiarum fidei. XIX. Quod per pauciora fieri valet, non debet per plura fieri: led Spiritus Santfti lumen cuilibet elargitum eft fat ad conllituendam falutis normam: ergo fat quoque eft pro tribu- nali fidei. Quod enim ab uno perfection agente peragitur, non debet per aliud minifterium fieri: cum ergo perfedta motio, quag interior eft, fit a Deo, non debet venari ab homine. XX. Fides noftra fequitur ad conditionem fcientiae Chri- Hi: fed Chriftus non accipiebat teftimonium ab homine juxta illudjoan. c. 5. v. 34. Ego teftimonium ab homine non accipio: er¬ go & fides noftra non ab hominibus, fed ab interno Spiritu te¬ ftimonium accipere debet. XXI. Apoftolus 1. ad Corinth, c. 2. cuilibet adeiTe Spiri- tumDeidocet: poftquam enim dixit, neminem fcire qua: funt, nifi Spiritum Dei; fubdit v. 12. Nos antem non Spiritum bujus mundi accepimus, fed Spiritum , qui ex Deo eft , at Jemmas, qua a Deo donata fait nobis. Et v. 15. Spirituals antem judicat omnia, ipfed nemine judicatur. Quis enim cognovit Jenftm Domini, qui inftruat earn ? Nos antem Jenftm Chrifti babemus. Ergo ipfe S. Pau- lus nos interius a Spiritu privato doceri tradit: ait enim primo: nos fid eles accepifte Spiritum, qui ex Deo eft, ut feiatrms &c. fecundo : homlnem fpiritualem dijudicare omnia. Tertio: nos fenfum Chrifti habere. XXII. S. Paulus 1. ad Corinth, e. 12. v. it. ferihit: autem omnia ■ operatur mins , atque idem Spiritus , dividens Jingulis prout vult: ergo omnibus bene petentibus datur Spiritus intcr- pretationis : ergo is non eft adiigatu s alteri puta Papae, fed da¬ tura Deo libere, cui ipfe voiuerir. ') .* $ xxm IJ9 ( o ) ^ XXIII. Spiritus Prophetise non eft alligatus fummo Pon- tifici: ergo nec Spiritus interpretationis. Ant. patet i. ex eo, quod Deus olim prsetermiffis Sace;dotibus & Pontificibus Pro- phetas excitaverit de com muni plebe, ut Amos , qui erat Pa¬ lter ovium, & Deboram, qiseetfi mulier prophetavit : non veto propbetavit Aaron, nec ejus fucceffores. 2 . ex eo, quia Ad. c. 21. v. 8- & it* Legimus , quod prophetaverint Aga- bus, & quatuor filije Philippi unius ex feptem Diaconis, died Evangelifta, non quad Evangelium feripferit, fed quia id pree- dicavit: non autem prophetaverunt Linus & Clemens, qui e- rant fummi Pontifices. SOLUTIONES, -i .■ .;i .4■ /i-»--i '• !. :o A D . 1 Ifaiam loc. cit. alludere ad primarium novas legis l »- Magiftrum, qui fuit Deus homo: ut S. Paulus ad He* brse. c. i. v. i. loquitur: Multi;'ariam, nmltisque modis olim Dc - us loqueus Patribus in Prof bet is , novifime losntus eft nobis inFilio. A- pofto|os itaque alios que hdeles per fe ipfum docuit Filius Dei in lege gratis , immo quotidie docet per interiorsm gratiam, qua homo interius movetur ad ea ampledenda, quae forinfe- cus a Paftoribus audit, quia nihil externa prolicit prcedicatio, nift Deus interius cor moveat, dicente Apoftolo: Ego plantci- Vi , Afotto rigavit, Deus autem incrententum dedit. Paucis etiam dici poteft: de gratiapraeveniente, & ad credendum vocante in- telligendum effe Ifaiam dicentem: Dabo omnes ftlios luos do A os d Domino, hoc eft, dodos per hdem, quae eft donum fupernatu- rale proveniens a folo Deo : per hoc tamen non excluditur ex¬ ternum minifterium , cum ipfemet Chriftus praeceperit docere omnes gentes. Nec exclulit, fed magis recommendavit nobis Ecclefiam cum vifibili capite fuo fummo Pontifice: unde legi- tur etiam: ft quis Ecclefiam non audierit, Jit Jicut Etbnicus &c. ap- S 2 poftta * 4 $ (o) pofita hac caufali a Chrifto : qui vos audit, me audit: qui vos Jpernit , me Jpernit. Ergo. Et Si hoc argumentura Novatorum quid ponderis haberet: contra illos inf err e licet: ergoAriani, Sabelliani, aliique Ca¬ tholics Ecclelis holies funt a Domino eruditi: ergo in his, qus docent, non errant. Cur igitur Novatores veteres hsreti- cos damnant ? deinde Calvinus eruditus a Domino dicit Chri- fli verba Hoc eft corpus mcum intelligenda effe methaphorice; Lutherus itidem a Domino eruditus vult intelligenda efferea- liter: quisnam ex duobus contradictors loquentibus judicabit? Dicet Calvinianus, fuum judicium eflTe infallibile,Lutherano- rum fallibile verum n minus Lutherani,quam Calvinilts fua dog¬ mata fcripturis. fulcire contendunt, utriq; a Spirltu S.fe diredtos, &aDomino eruditoscredunt: quorum igitur judicium erit infal¬ libile ? non illud Calviniftarum: nam ut ait Smidelinus contra Grynsum, Spiritus Calviniftarum mendax eft; & Lutherus apud Gretferum Lib. i. contra Goldaffum c. 12. Spiritus Calviniftd• rum eft diabolicus Spiritus. Non illud Lutheranorum: nam Cal- vinifts Heidelbergenfes eorum Catechifmos tanquam nullius momenti profcripferunt. Itaque privatus cujusque Spiritus ne- quit effeJudex ndei. Ad II. Loc. cit. Prophetam velle explicare, quod lex gratis fit lex charitatis & non timoris, interioris fandl itatis & virtutis non folius exterioris legalis puriiicationis: ideo dixit: dabo legem meam in vifceribus eorum. Hinc propter affluentiam luminis interioris atque fignorum obvia erit cognitio unius Dei, nec dabitur de facili hujus veritatis ignorantia, ut tub Ifatu ve* teris legis fspe contingebat: eapropter vir non docebit ultra pro- xinmm fuum dicens: cognojco Domnimi: abundanter namque pate- bit cognitio unius Dei, & Evangelii dodtrina, tantaque erit interioris luminis irradiatio, ut lex gratis facile fit evulganda. Ex hoc autem nequaq.uam infern valet, in omnibus fidei my* : 1 ; & Iferiis C 0 ) *4* ' ** i ■ * 4 M 0 _. >., { *-> fteriis talker efTe illuminatos fideles, ut unusqulsque per priva¬ tum fpiritum lit fibi regula fidei. Et hoc argumentum feritNo- vatores. Si enim vir non docebit ultra proximum fuum * cur Miriftri reformat! quotidie clamant Scripturas explicando? etfi falfe? cur praedicant ccenam & baptifmum verbo concionis fandificari? cur Chriftus mandavit Apoftolis, ut omnes gentes inllruerent ? Ecce quomodo Novatores halucinentur ? Ad III. Iterum contra Novatores inftatur: li undis in fide per Spiritum fandum necellaria non eft exterior dodrina, cur Joannes hanc fcribit Epiftolam tot myfteriis refertam ? Itaque S. Apoftolus fcribit fidelibusin fubftantialibus fidei jam oppor¬ tune edodis, nam v. 22. ait: Non fcripft vobis qunfi ignorantibus veritatem: eos admonens v. 26. ut a fedudoribus caveant: Has fcripji viibis de< bis, quiJeciucunt vos. Eapropter fuafor eft, ut alios non audiant,cum Lumen fidei, quam fufceperunt, quia verax eft, fufficienter neceflaria doceat: idcirco dicit: Sicut rnSfio ejiu docet vos de omnibus, & verum eft, '' ,* .< ; ’ , 1 i i —Hi . , Gan- ' .. . V * 1 * 144 -Qfo Co) Chriftianorum hac ferie adtionum fiebant: Primo fideles in Ec- clefta canebant pfalmos, Le&or deinde facram Scripturam, & Prophetiam legebat, ceffante Ledtore Epifcopus concionem habebat, poftmodum fiebat Sacrum feu Ccena, in qua Cannes communicabant, hinc variis linguis pfalmos, & hymnos cane¬ bant quafi divina gratia ebrii, quos inter nonnulli Prophetbs erudabant, & alii interpretabautur reliquis audientibus & in- terrogantibus. Conventum abfolvebat Convivium charitatis, cuihymni & orationes fubdebantur, & Conventus diftolveba- tur, Notandum 2. Prophetarum nomine impraefentiaruin ve¬ nire Dodores, qui Sando afdati Spiritu obfcura pandunt, & occulta manifeftant: igitur Prophet a cluo, &T* tres dicant, profe- rant videlicet fua dogmata, revelationes, prophetias, ut alii diicant. Cateri dijudicent, id eft, caeteri Prophetae, Dodores, non autem vulgus, attendant, & videant, anredafint, qua; pxomuntur. Quod ft alii revelation fuerit Jedenti, prior taceat: nenipe IT quid alter habeat utilius, taceat prior, & ifte loqua- tur. Poteftis enim omnes per Jingnlos prop bet are , nt omnes dijcant, Zff omnes exbortentnr : fciiicet ii praefcriptus ordo fervetur, omnes prophetae, Dodores, quid fentiant, dicere poterunt, & omnes ab omnibus audire. Hie indubie eft lit era li s fenfus ab Apofto- lo enuntiatus: fed quid hoc ad Spiritum privatum ? Ad XI. Male adduci textum Joannis : nam nomine Spi- ritus eo loco intelligitur aer , ut in aperto eft , qui hinc inde difeurrens auditur quidem , fed ignoratur, unde veniat, ant quo vadat. Quo exemplo inuitur beneficium vocationis ad fi- dem medio baptifmate liberaliter prorfus a Domino huic vel illi concedi. Efto tamen pro Spiritu : intelligantur dona gra¬ tis & fidei dari gratuito a Deo juxta illud Pauli 1. ad Corinth, c. 12. v. 11. Hac omnia operatnr unus atque idem Spiritus dividens fingnlis prout vnlt : non inde evincitur, quod Spiritus hujusmodi *6^2 C O ) MS fit Judex fidei: largiendo namque Deus fua dona Hierarchicum in Ecclefia nequaquam inmutat ordinem, per quern dedit quoC- dam Apoftolos, quofdam Prophetas, alios vero Evangeliltas, aiios autemPaftores & Dolores, aquibus notitia veritatis ex- quirenda eft, fecus a Spiritu privato. Ad. XII. Si ita eft, cur adeo a Novatoribus reprehen- duntur Ariani, Sabelliani, imo & Romani? Ipft quoque funt fub lege gratiae: argumentum itaque nullius eft momenti, cum probet nunquam fuiife, nec fore haereticos. Quare ubi Spin- tus Domini, ibi non venitilla carnalis libertas, qua unusquif- que putat fibi licere quodcunque five in agendo, five in creden- do, lecundum quam Libertini fefe turn a Div inis turn ab huma- nis legibus exemptos depraedicant; fed intelligitur ilia libertas Cpiritualis , qua bdelis profedo illuminatur , & rede Divinis affedus amore juftitiae, non timore paenae Deo per adus fidei, fpei, & Charicatis infervit. ApoRolus fiquidem excellentiam flatus gratiae contraponit legi veteri, in qua homines fub fi- guram velamine detinebantur, adi timore Deo fervientes. Ad XIII. Edam Pelagiani credebant in Filium Dei: ergo lumen & donum habuerunt interpretandi in dogmatibus'? in- tendit ergo Evangelifta oftendere teftimonium Dei Patris deFi- lio fuo majus fore , quam teftimonium Prophetarum : illud enim quilibet credens percipit, hoc vero nifi interior illuftra- tio & motio praecedat, non perfeverat: ficut Chrillus teftimo- nuim lrabuit a Joanne Baptifta Joan. c. i. v. 7. Hie venit intefti- momim , ut teftimonium perhibmt de famine, fed majus habuit a Patre v. 9. & ieq. Si teftimonium hominum (id eft; Prophetarum ) mipimus , teftimonium Dei majus eft: qimiarn hoc eft teftimonium Dei, quod majus eft, quoniam 'teftijicatus eft de Filio fuo: qui credit in Filium Dei, habet teftimonium Dei in Je. Qui non credit Filio , mendacem facit eum (ideit Patrem) quia non credit in teftimonium, quod teftijicatus eft Deus de Filio fuo. T Ad •« ufi C 0 ) Ad XIV. Hoc argumentum non efte ad rem una cum textu allato. Nam praedicante Chrifto in Synagoga Judsi mirabantur: qiiomodo hie Jcit liter as, cum non didicerit: credebant- que ipfum a Daemone eruditum: non enim ftudio veritatis ipfum audiebant: eapropter Chriftus dixit: Si quis voluerit vo- luntatem ejus facere , id eft, ii quis rectam voluntatem, atque intentionem haberet, & lincero corde me aud iret, plane nofee- ret dodtrinam meam a Deo efte, quia earn Scripturis confo- nam intelligeret. Hinc Joan. c. 5. dicitur: Quontodo vos potejlis credere, qui gloriam ad invicem acciptis. Et Lucae c. 16. v. 14. Audiebant autem omnia hac Pbarifel , qui erant avari, & deridebant ilium. Ad XV. Auguftinurti Ioqui de cognitione mterioris bom* tatis baptizandorum, circa quam homines indubie non fur t in- fallibiles: atque rem daclarat exemplo illorum, qui baptizant fidto accedentes ammo, efto exteris videantur iincere Sacra- mentum petere. Ex quibus clare patet, non loqui de Judici- bus proprie didtis , fed de his , qui alioruin voluutates exquf- runt. Ad XVI. Auguftinum loc. cit. externam dodtrinam non reprobare, fed folum negare, praedicationem proficere gratia interiore non movente. Verba S. Patris funt: Sic fiint ijla ver¬ ba fratm, qua forinfecus dicimus , quomodo agricola acl arbovem forinfecus opr at nr, adkibet aqnam , diligentiam cnltura, qua li¬ cet forinfecus adhibeat , numquidpmaform.it? remque probat ex Apoftolo 1. ad Corinth, c. 3. v. 7. Neque qui plant at efi illiquid, neque qui rigat , fed qui incrementum dat Dens. Ad XVII. S. Ambroftus eft contra ipfos Hsereticos. Au* diatur, quid prasmittat S. Dodtor: Vend ant plane , ft quijiiit , A ■Eccleftam , audiant cumppilo , non til quis quam eorum fuckx ref cleat-. Adjaittitae ©nines de plebe at Judiees ? Sciendum iti* “ ~ ftue, *47 ^ c°) ^ que, tunc temporis populum non jam jus ele&ionis-Epifcopi, fed ufum poftulationis habuiffe. Agebatur de eligendo Epifco- po Mediolaneniis Ecclefue. Ariani maxime Auxentio addidti hunc quafi purioris fidei hominem praeeligere volebant; Am- brofius veto in Domino confidens, quod adverfarium difpu- lantern vineeret, petiit, ut populusad concertationem veniret, eumque fequeretur, quem melius difputantem agnoviiTet. Ad XVIII. Quilibet fua Fide falvatur, quia cuilibet li¬ berum eft revelatis aflentiri, & quilibet in fe media habere de¬ bet, utfalvus fiat. Caeterum nequaquam cuilibet datur optio credendi, quod vult, at que pro libitu acceptare, quae ipfemet revelatum credit; immo hoc contra fidei naturam eft, haec namque vult intelledum captivare in obfequium Dei: eapropter opus eft, credentem fuo nequaquam inniti judicio. Ad XIX. Inftantiam allatam favere Arianis, Sabellia- nis &c. unde neg. min. quae falfa eft. Nam interius Spiritus S. lumen non deftruit Hierarchicum Ecclefiae ordinem, in quo funt Paftores & Dodores , nec toliit naturam fidei, quae eft ex auditu, adeoque per aliorum fententiam regulari debet. Lumen interius illud eft,quod incrementum dat: verum incre- mentum non datur, nifi adfit, qui forinfecus plantet, & riget, Etmerito quidem, nam interius lumen fallax quandoque de- prehenditur, cum fiepenumero Angelus tenebrarum in Angelum lucis transfiguratus appareat. Nec induda probatio urget: et- enim fi perfe&ius Agens nolit fe folo operari, utendum eft al- i s in vilibili Eccleiia non vult fe folo inte- riorimotione fideles erudire, fed mediis Dottoribus,ac Eccle- fiafticis Judicibus. Ad XX. Argumentum hoc efte pro nobis. Nam Chrifti dodrina proprio ipfius Chrifti judicio non regebatur, fed Pa- tris, quem, ut ipfe fatetur, femper audiebat: unde etiam fides noftra regulari nequaquam debet a particulari judicio , fed eo- T s ■"* ' ' ‘ rum, ^148 ( o ) rum, quos prasceplt Deus audire. Praeterea dic-endum, Chti- ftuin non affumere teftimonium ex indigentia, cum effet primus Judex , primus legislator omni gratiae & fapientiae dono refer- tus, fed in ordine ad alios, ut ibidem loc. cit. iunuitur: Vos miJi/Us ad Joannem, teftimonium perlnbuit veritatk Ego Mem teftimonium ab homine non accipio , fed bac dico, ut vos Jalvi j/tis. Similiter Scriptura & Fides noftra quoad fe nulla indigent te- ftificatione, cum nullo modo a veritate aberrent, fed in ordine ad alios teftimonium neceftarium eft. Ad XXL Cum S. Chryfoft. Homil. 7. in 1. ad Corinth. Quod Paulusin i.textu non velit, omnes & quoslibet fideles ac- cepiffe Spiritum ex Deo ad omnia, quae revelata funt, per- fcrutanda & percipienda , fed quod omnia, quae a Deo nobis donata cognofcimus ex revelante Spiritu, qui ex Deo eft, & fenfu Chrifti fciamus. Non enim idem eftdicere, omnia, quae fide cognofcimus, ex Spiritu S. Magiftro difcimus, & cognof¬ cimus ; quod dicunt Catholici; ac dicere, ex Spiritu S. Ma¬ giftro cognofcimus omnia, quaerevelavit Deus ex Scripturis, quod dicunt Proteftantes. Ad 2. textum dico, eum expli- cando fub dift. fpiritualis, id eft, fidelis Chriftianua in fide & virtutibus profe&us judicat omnia, hoc eft, percipit fublimio- rem do&rinam, quam animalis, feuimperfe&us Chriftianus in- telligerenequit, Conc.judicat cum auiloritate definiendo, neg. Ad XXII. Apoftolum eo loco agere de donis Spiritus S. & quidem v. 1 o. de dono interpretandi Scripturas, quod tamen omnibus dari inibi non dicit, nec id negat fummo Ecclefiae-Pa- ftori &Concilio. Praeterea ftcut ex eo, quod unus atqueidem Spiritus operetur donum Prophetiae, & illud det, cui vult, non fequitur, illud dari omnibus : alias fequeretur, donum Pro* phetiae, quia datum eft Amos Paftori, datum effe omnibus Pa- ftoribus: ita ex eo, quod unus atque idem Spiritus operetur donum interpretationis, & illud det, cui srult^ non fequitur, c o) gfi 149 , y. * , M • 1 f% ' ' S W * % * illud dart omnibus: quia privilegia paucorum non conftituune legem communem. Ad XXIII. Cone. ant. neg. confeq. Difp. eft: quia gratia Prophetise, & reveladones novae non funt neceftariae in fummo Pontifice pro Ecclefia Dei, uti tamen eft explicatio dotftrinse accepts, & judicium de dogmatibus fidei, pro quibus Ponti* fici & Ecclelis, non vero fmgulis hominibus eft promiffa afli- ftentia Spiritus S. ne errori fuccumbat. Caeterum donum Pro¬ phetic eft donum gratis datum: ergo poteft iliud Deus conferre, cui vult. Dices: Matth.c. 23. v.8* ait Chriftus: Vos dutem nolite vo- cari Rabbi, unus eft enim Magifter vefter : ergo prseter Chriftum, aut Spiritum privatum non eft agnofeendus Magifter feu Judex. Chriftum hoc loco non prohibere ,neRabbi five Magiftri, qui Scripturam interpretentur, in Ecclefia habeantur: fed tantum ambitionem illius honoris vetare. Deinde nunquid D. Paulus 2.adTimoth. c. 1. v. 11. fe vocat Dodorem gentium dicens : ybjitus dutem ego Pradicator d 3 Apoflolus ( veritdtem dico, non men- 'tior J Dofior gentium. Et nonne apud Proteftantes tot fere vo- cantur Magiftri, quod Prscones V dicitur ergo Chriftus unus Magifter, quatenus eft primarius , & praeci puus, cujus nomi¬ ne alij loquuntur; non autem quod ipfe folus inftruat interius omnes ; alias cur mififlet in omnem terram Apoftolos ? Pro Hsreticalium Sophifmatum ulteriori folutione advert tendum, duplicem dari interpretationem , feu explicationem Scripture. Prima dicitur fimplicis notitiae , & cognitionis , feu eruditionis. Secunda Jurisdictions, & authentic® audio ri- “tatis. Prima non eft Judex, fideique tribunal, & faepe in pri- vatis eminenter reperitur. Secunda conftituit tribunal fidei, & folum in Patribus feu Epifcopis conciliariter congregatis inve- nitur. InExemplo: in polificis funt, quiapprime noruntjus Civile, & licet circa litigantium jura rede judicent , eorurn- ta- T i men Ip ( o ; men judicium litem non abfolvit, quia jus ferendi fententiam ipfis non competit j econtra ft idem judicium proferatur ab ha* bente jurisdi&ionem , fententia eft judicialis, & litem dirimit. Ita in lpiritualibus: ftdelis quilibet habet faltem fubftantialem eorum notitiam, qua: credere, & facere debet, ut falutem con- fequatur; & eruditiores omnia fidei myfteria alte peipendunt; funt deinde Judices a‘Domino conftituti, nempe Papa,& Con* priorum judicium eft pure difcretivum, aliorum vero a • ^ A A ^ « — A A ^ cinum definitium &Judiciale- Haeretici, cum utrumque confundant, ideo tam milere hallucinaiitur, & falluntur. §. III. Dico 3. Nec Principes fasculares, nec multitude) fide- lium funt Judices Controverfiarum fidei. F Lobatur Conclufto quoad r. partem. Apoftolus ad Epheiios c. 4. Et ipje ( Chriftus ) dedit quojciam Apojioios &c. loqvens deEccleiiae regimine ufque ad finem mundi duraturo, &recen* fendo eos , quibus Ecciefiae regimen a-Chrifto comiftum eft ad fideles in fide continendos, & contra nequitiam ac fraudes Has reticorum tuendos, nullam facit mentionem Principum fiecula* rium , fedpoft Apoftolos Solorum Paftorum, nempe Epifco* porum. Ergo. Confirmatur 1. Ex perpetua praxi Ecclefias omnes fidei controverlise hactenus in Ecclefia exortas non Principum fsecu* larium , fed Romani Pontificis, & aliorum Epifcoporum ju- dicio diremptae funt: ut legenti Hiiioriam Ecclefiafticam palam fiet: ergo. Confirmatur 2. SS. Patres hanc Principibus in controver- fiis fidei judicandi poteftatem negant, ut S. Athanalius, qui Epiftola ad folitariam vitam agentes fie ait de Conftantino Im* ' pera- ^ ( o ) I peratore eum reprehendens, quod, Ecclefiafllcam Jurlsdi&io- nem ufurparet: Quando d condito avo audition eft? quando judici¬ um Ecclefta author it atom fuam ab Imperative accept ? aut quando un - quam hoc projudicio agnitum &Jc. - - - Nunc autem novum Jjieffacu- lum ab Ariana Hareft editur £fc. - - - pi is videns eum in deccrnen- do P rincipetn ft facere Epifcoporum , & 1 praftdere judiciis Ecckfta- , Jlicis, non merito dicat , ilium earn ipftm abominationem deftlutionis ejft y qua a Daniele pradi&a eft '( Nec dicatur : Athanafium de intrinfeca a u dor hate Ecciefialtica loqui Sacerdotum, non vero j de extrinfeca. Non inquam dicatur: nam eum loqui de ex- i terna poteftate fat ej us verba indicant: etenim prsefidere Epifco- jpis, convocare concilia, judicare caufas Epifcoporum, defini¬ te res fidei omnino funt adus jurifdidionis exterioris. Ergo. S. Ignatius Martyr anno poll Chriftum 71. in Epift. 7.. ad Smyrnenfes docet: Primum honorem cleberi Deo , fecundum Epi- ftcopo , tertium Regi. Item Epiflola ad Philadelphienfes fcribit idem S. Ignatius : Principesjubditi eftoteCafari,milites Principibus , Diaconi Presbyteris. Presbyteri vero Of'Di-aconi, atque omnis ClemsJirrnl cum omni populo militibus , atque Principibus , Jed & Caftire obe- ’diant Epifc opo: Epftopus vero Chrifto, ficut Patri Cbriftus, it a, vnitas per omnia Jervetnr. Ergo. Hofius Cordubenfis Epifcopus , qui primo Concilio Ni- caeno interfuit, in eo Conftantinum Imperatorem a flatus eft his verbis relatis ab Athanafio in Epiftola ad folitariam vitam agen- tes : Define quajb Imperator , ne te mifceas Eccleftafticis , neque no¬ bis ui hoc genere pracipe , fteclpotius ea d nobis difte. Tibi Dens im- perium commiftt , nobis , quajunt Ecclefta 0 concredidit, & 1 quemad- modum qui tuum Imperium malignis oculis carpit, contradicit ordirui- ticni Divina, ita Sf tu Cave, ne qua ftint Ecclefia, ad te trakenp mcgno crimini obnoxius ftas. Ergo. S. Cyrillus Hierofolynntanus Catechefi 17. inquit: Ad bodiernam ufque diem cemimus mundanos Principles regi &r inftrui ab -- \ Eccle- ' IS* ( ° ) Ecclefiajlicis 57 EccleJiaJUci regunt Reges mjpiritualibm,fwit Reges ergo Jiibditi, infcrioresqae Mis. S. Cyprianus anno 250. vivens lib. 1. Epift. 3. radicetn haerefum innuens fcribit: Js'eque enim aliunde barejes oborta fiat , mt not'd font Scbifmata , quam hide, quod Sacerdoti Dei non oh- temper at nr : nee wins in Ecclejia ad tempus Sacerdos , £2 ad tempi fijudex vice CbrijH cogitatur. Ergo quiajudicem hunc in Eccleiia- ilicis caufis non cogitat Anglia penes Sacerdotium , hserefim defadto fovet & Schifma contra verani Chrilti Eccleliam. Probatur Conclulio 2. Ex veteri teftamento : Levitici c, jo. v. 8- legitur: Dixit quoque Domiaus ad Aaron: vinum , cf prime quod inebriare poteft , non bibetis tn Sf Filij tui , quando intro- bitis in tabernacuhim tefiimonij Src. Ut habeatis fcientiam difcermdi inter Saudit im & propbauum: inter pollutum mundum : doceatif que Filios Israel omnia Iegitima mea &c. Cui liaec dicit Dominus, Regine? nequaquam, fed Sacerdoti. Ezechielis c. 44. habe- tur: Sacerdotes ant cm &? Levitajilii Sadocb &r c. Et populum mean docebunt, quid Jit inter Saudium & pollutum : inter mundum & immnndum ojlendens eis. Et cum fuerit coutroverjia , Jlabunt in ju • diciis meis, & judicabunt. Sacerdotes dixit judicabunt, non Re¬ ges. Paralip. 2. c. 19. dicitur : ubicunqne quafiio efi.de lege , dt • mandat0 , cle caremoniis , de jvjlificationibus , pfiendite eis : id ell Sa- cerdotibus per civitates diftributis. v. 11. Amarias autem Sacer¬ dos & Pontifex vejler in his, qua ad Deum pertinent, prafidebit. En inter Sacerdotes conltitutos ad docendnm unus Primus eft, cui cateri fubordinantur. Et flatim eodem v. fequitur: Porto Zabadias Jilhis Ismael qui efi Dux in domo fijuda , Jiiper ea open erit , qua act Regis ojficium pertinent. Ecce non negotia Eccleiia- Rica , fed fsecularia Regibus demandantur. Aggaei c. 2. v. 12. habetur: Hac dicit Dominus Exercituum , interroga Sacerdotes le¬ gem. Non dixit interroga Regem. Malachite c. 2. v. 7. dicitur: Labia Sacerdotis cufiodientJcientiam, legem requirent ex ore ejits, * '? c ' quia (O) ^ 153 ma AngelasDominiexercituum efi. LabiaSacerdotis non Regis : Sa- cerdosnonRex, AngelusDomini eft, id eftnuntius & interpres Elvinas fcientiae & voluntatis. IpftmetPrincipes & Reges ad Sa- cerdotes confugere debent,utDivinadifcant. Dejofueconftituto ad regendam multitudinem dicitur Numerorum. c. 27. v. 21. Pro hoc fi quid agendum erit , Eleazar facer dos conjiikt Dominnm. Ad ver- lum ejus egredietur, & ingreclietur ipfe & omnes filii IJrael cum eo n CT’ cater a muhitiido. En fupremus in politia temporali omnino a Sacerdote dependens quoad fpiritualia. Ergo: Probatur Concluiio 3. ex novo Teftamento. Ad illos per- tinet judiciaria fidei poteftas, fupra quos aedificavit Chriftus Ecclefiam : fed Chriftus non aedificavit Ecclefiam fuper Reges ac Principes, fed fuper Apoftolos: ergo adhos non ad illos pertinet Hidiciaria fidei poteftas. maj. conftat: qui enim potefta- tem & primatum habetin aliquo ordine, eft fundamentum, cui tabs ordo innititur. min. etiam patet: quia non Rex fed Apo- fioLus erat , Cui dixit Chriftus Matth. c. 16. v. 16. Tu es Petrus, & fuper hancpeiram adijicabo Ecclefiam meam. Non Reges erant, fed Apoftoli, de quibus dic'tur ad Ephef. c. 2. v. 20. Superadi - ficatifiiperfundamentum Apoftolorum , & Prophetarum, ipfo j'ummo angulari lapide Chrifto j efh. Non funt Reges & Principes terras, de quibus dicitur ad Ephef. c. 4. Et ipfi dedit quosdam quidem Apoftolcs, quosdam autem Prophet as, alios vero Evangelifias , alios autem Paftores Do&ores ad Conjnmmationem Sanctorum in opus mimjlerii, in adificationem Corporis Cbrifii. Non erant Reges, qui¬ bus didum eft Matth. c. 16. Tibi dabo Claves Regni Ccelorum. &c. Joan. c. 21. Pafce oves meas. Ad. c. 20. Attendite vobis 69 s univer- Jo gregi, in quo vos SpmM S. pcfuit Epifcopos, regere Ecclefiam Dei. 1. Petri c. 5. Pajcite, qui in vobis efi , gregem Dei &c. Joan, c. 20. v. 22. & 23. Accipite SpiritumS. quorum remiferitis peccata „ remittuntur eis &c. Marci c. 16. Euntes in Mundum wiiverfiim,prde¬ dicate Evangelium omni Creatura. 1. Corinth, c. 4. Sic nos exifli- U met *54 ( o ) /% Jt met homo , ut Minlflros Chrifti, chfpenfatores Myftcriorum Dei. 2, Corinth, c. 5. Pro Chrifto legations Jiingimur. Ergo: Regesergo ficut non habent au&oritatem, fpirituaiem in reale Chrifti cor¬ pus: cum nequeant illud conficere: ita nec habent auiloritatem fpirituaiem in corpus Chrlli myfticum, feu poteilatem judicia- riam : nam poteftas fpiritualis in corpus Chrifti myllicum ori¬ tur ex poteftate in corpus Chrifti reale. Ergo. Confirmatur: Sub primordiis Etfcleftas nullus Imperato- rum Poteftatem judiciariam fidei habuit: cum nullus Impera- tor fub primordiis Ecclelhe fuerit Chriftianus: ergo nec nunc. Probatur Conclufio 4. Ex Jure Canonico. Gelaftus I. ad Anaft. Imp. dift. 96. c. 10. inquit: Duo jimt Imperator Augtifte, quihus pvincipaliter hie mundus regitur , AS or it as facra Poutjicmn, & Keg alls potejlas ; in quibus tanto gravius eft pondics Sacerdotum, quanto etiam pro ipjis Regibus bominum, in Divino redditurijimt exa¬ mine rationem. Nofti eienim Fili Ciemcntijjime, quod licet praftchs humano generi dignitate rerum terrenarum , tamen Prafiilibus Dime- rum rerum devotus collafubmittis , atque ab eis caufas tua falutis ex¬ perts , inque Jnmendis caleftibus Sacramentis, eisque f ut competit) dijponendis fubdi te debere cognojcis religionis online pot ins , qimm pm- efts. Nofti itaque inter has ex illorum te pendere judicio , non illos ad tiiam voile redigi volnntatem. Ex quo habemus primo , Impe* ratorem prseefte humanis: fecundo in Divinis fubeffe Pontifi- cibus : tertio in his pendere a Sacerdotum Judicio. Ergo. Qmiftis aliis innumeris textibus Juris Canonici unions fuf- ficiat Innocentius III. de Majorit. & obedient, c. 6, ita difeu- rens: Non negamus , quin pracellat Imperator in tempor alibus illos duntaxat, qui ab illo accipiunt tempor alia: fed Pmtifex in jpirituc- Ubus excellit , qua tanto Jiint temporaiibus digniora, quanto emu praf’rtur corpori &c. Noft ere - debueras, quod fecit Dens duo m luminaria in Firmamento cali, Luminare rn/ijus, ut praejjst did, & Luminare minus, ut praejjet nocti, utrumque magnum, Jed ill- tenon & ( ° ) ^ 15 * term majus. Ad firmamentum igitnr cali , hoc eft nniverfalis Ec- cJefufecit Dens duo laminaria magna, id eft , duns inftituit clignitates , quaftmt , Pontiftcis Audi or it as , fir 5 Regalis Poteftas : Jed ilia , thar, ut habetur 3. Reg. c 2. v. 27. & illi furrogavit Sadoc Sacerdotem, ut legitur 3. Reg. c. 2. v. 35. Ergo. XIII. 4. Reg. c, 22. & 23. v. 2, & 3. Jofias Rex librura legis populo legi & promulgari fecit: fedus inter Deum & po- pulum novum iniit: prsecepit Pontifici , reliquisque fecundi ordinis Sacerdodbus, ut ejicerent de templo, atqu ■ exurerent vafa omnia , quae Baali facra fuerant, & ut excelfa demdi- rentur. Mandavit poll de Pafchate novo faciendo: deni {ue de religione tota refermanda. Hi autem adlusfunt facri , &a Rege praecepti: & ubi praecipit Rex, paret Pontifex Regi: et' go Rex Laicus habet junsdictioncui in Divinis, & eft judex Eceiefiae. XIV. ( O ) 161 XIV. Ezechias Rex Laicus Audor fuit foederis inter Deum & populum: ingreffus eft templum : confregit ferpentetfl aeneum, qui erat Chriiti figura, quia illi offerebant Hebraeifa- crificia, fuffitus adhibendo, ut fit imaginibus a Pontificiis : venerando ilium, & thurificantes ratione accepti beneficii &a Haec autem omnia denotant poteftatem judiciariam in Divinis. Ergo; XV. Novos ritus inducere, & antiquos difpenfare arguit poteftatem Judiciariam: fed Ezechias fua audoritate novos ri¬ tus non praeceptos induxit, & antiquos difpenfavit; nam juflit populo, ut voluntarias oblationes Deo faceret, juftit Levitis, ut juvarent facerdotes in extrabendis pellibus bolocauftorum, juftit Pafcha celebrari tempore noil fuo , id eft menfe fecundo, &c. Ergo. XVI. Quod facere poteft Cuftos Regis, poteft facere ip- fe Rex: fedjojadas Sacerdos ut Cuftos Joas feptennis feed us iniit inter Deum & populum; ergo. XVII. In teftan: ento veteri Reges dicuntur Filii Altiffimi, Dii, undi Domini, in folio Dei fedentes, Dei famuli, An- geli Domini, fadi juxta cor Dei, lumina Ifraelis, nutritii Ec- clefiae &c. Sed haec omnia probant fupremam in Ecclefia ju¬ diciariam poteftatem: ergo. XVIII. Ille judiciariam poteftatem habet, cui opines obedire debent: fed omnes obedire debent Regibus juxta illud. ad Rom. c. 13. Omnis anima poteftatibns Jiiblimioribus jubdita Jit. Cum igitur dicat feriptura Omnis anima: ergo omnes ineludit, '& nullum excipit: ergo Reges habent in Ecclefia judiciariam ■•poteftatem. XIX. Poteftas Regum a Deo eft , ergo fe extendit ad omnia, quae ad Deum pertinent: atquiminifteriaSacra, Evan- gelium, quaeftiones fidei ad Deum pertinent: ergo ad haec po¬ teftas Regum fe extendit; ergo. X XX. i&z C o o XX. Subjedio in its, quae ad confcientiam pertinent, Re- ligionis ordinem tangit: fed tenentur ornnes fnbjici Regibus etiam in iis, quae pertinent ad confcientiam, ut habetur ad Rom. c. 13. Non ftolim propter iram , Jed etiam proper confcientiam: ergo. XXI. Ejusdem eft definitivapoteftas & gubernativa, cu» jus eft coadiva in contumaces: fed poteftas Regia eft coadiva in contumaces, ut dicitur ad Rom. c. 13. v. 4. Dei enim MU' fter eft, vindex in iram ei, qui malum jpit: ergo. XXII. Jurisdidio ilia eft fpirgualis, cujus finis eft pieta- tis promotio, -& confervatio : atqui Jurisdidio Regia eft hu- jusmodi, & ideo praecipue pro iilis eft orandumjuxta illud 1. Timoth. c. 2. ut quiet am & tranqmllam vitam agamus in omni pietate caftitate : ergo. XXIII. Illi, quibus ut miniftris Dei reddendum eft non folum tributum, fed & amor, & honor, & timor, poteftateffi judiciariam habent in Ecdefia: fed tales funt Reges, ut dici¬ tur ad Rom. c. 13. Miniftri enim ft ml, in hoc ipftim Reddite ergo omnibus debit a, cut tributum , tributumcut vefti- gal, vedligal : cui timor em :. timor em; cm honor cm , honorcm: ergo. XXIV. Joan. c. 18- v. 36. dicit Chriftus : Regmmvmeih non eft cle hoc munclo. Et Lucae c. 12. v. 14. (ftuis me cmftiipt ftiiclicem , aut divijorefn Juper vos? Ergo ft Chrifti regnum non eft de hoc mundo, ft Chriftus non eft Judex, erunt Reges. XXV. Ille habet poteftatem Judicariam in Ecciefta , cui etiam Succeffbres" Chrifti tenentur reddere rationem dodrinse || fuse: fed Regibus tenentur reddere rationem dodrinse fuse: ut duo exempla monftrant Chrifti Domini: cum enim didum effei Chrifto, quod Herodes eum quaereret ad mortem, nftfit red¬ dere rationem fui operis dieens Lucs c. 13. Ite , dicite vnl- pi illi , ecce ejicio Damonia , & fonitates perftcio hodie , 8 s . eras, is tretk die conjimmor. Item Joan. c. 13. coram Pilato fafths. eft fe effe veritatem: ergo. XXVf. • 6 ?s 5 (o) 1 63 XXVI. Is, a quo Patres Conciiiaria aftapetunt ernenda- t i, ha bet poteftatem judiciariam in Eeclefia: fed Patres Conci- lii Arelateniis petunt aCarolo Magno ftatuta Conciliaria emen- dari: Can. ult. Ut ft quid minus eft, ejus prudentiafippleatur, ft quid [ecus quam ratio kibe at, ejus judicio emendetur : ft quid ratio- rabiliter taxatum eft, ejus adjutorio Divina opitulante Clsmerit ia per- ficiatur. Ergo Carolus Magnus habitus eft pro Judice in Divi- nis. Parker alia Concilia, ut Turonenfe, Moguntinum, Rhe- menfe, Francofordienfe fe Carolo fubjecerunt: & alteri Con¬ gregation! Francofordienii ipfe Carolus aftitit, audivit Sacer- Uqtes, locutus eft, diftribuit loca & fedes Episcopis: primum debit Romano Pontifici, lecundum Italise Epifcopis, tertium Germanis, quartum Gallis: decrevitque, quid eftet fentien- dum in caufa fidei contra Epiphanium Toletanum: ergo. XXVIL Patres Concilii Chalcedonenfis cap. 14. Toni. 4. petunt fupplices ab Imperatore, ut defmita in Concilio robur habeant, Patres packer Concilii C.P. fub Menu a in libello Epi- ftolarum adjuftinianum Imp. ad. 1. clare oftendunt plenitudi- nem difcretionis in Hxrecicos efle penes Imperialem poteftatem. Et ad. 4. dum fiagitant Patres Htereticos feriri anathemate , relpondit Menna: Nihil eorum, qua moventur in Ecclefta, conxe- nit jari prater Principem , Sr juspii Imperatoris &c. Ergo Jus ha- bet Imperator in caufas Religionis. XXVIII. Fugitivos Sacerdotes revocare , & Eccleftis reftituere: inhibere Monachis, Presbyteris, & Clericis, ne pa la tium adeant: Abbates, Canonicos, & Regulares in offi¬ cio continere circa regularem obfervantiam , adtiones funt Ju- risdiclionis Eccleftafticas: fed in has jus habere Principem ag- nofcit Concilium Parifienfe, quatenus rogat Ludovicum, & Lotbarium , ut horum & aliorum difciplinte Eccleliafticae cu- ram habeant, ut conftat ex lib. 3. c. 13. 14. & 18. Ergo. X 2 XXIX. I$4 ^5 (°) ^ XXDC. Ea quae funt caeleftia cogitare , populos ab erro- re revocare, & eis veritatem ference lucis oftendere, funtadus proprii Jurisdi&ioms Ecclefiatticu:, ficut audtoritative precipe- re Symboli recitationem, quod eft formula fidei ; atqui hac omnia faiTus eft ad fuam poteftatem perdnere Reccaredus Rex in Concilio Tolentano III. cap. ultimo. Et in cap. 2. manda* tur, legibus Regis & juflis efte obedieudum. Pariter Gunde- manus in altero Concilio Toletano dedit legem Religionis, & innocentiae. Ergo. XXX. Curare, & intendere, quae refpiciunt ad utilitatem coftrae Reipublicae, & praeeipue qua; feruntur ad immaculataoi hoftram fidem , poteftatem lonant Jurisdictionis ; led luec ad fuam curam pertinere afterit Imperator Conftans in proaemio fat typi pro Monathelitis : eamque poteftatem iili tribuunt Patres Concilii Romani Confult. 2. fub Martino I. cum praefidium im- plorent, ut turbo diabolica fr midis Jitee Ckmentue vigors valent corn¬ er imi. Et licet abufus fit fua poteftate pro haerefi ftabilienda, quae tamen de fuo munere dixit, vera funt; ergo. XXXI. Ex Ariftotele lib. 6. Politicorum habetur : qui cogit, fummam poteftatem habere debet in Republica .* fed Principatus cogit: ergo habet fummam poteftatem in Republi- ea: atqui Principes faeculares habent vim coadlivam etiarn ift caufis fidei : ergo. Hinc D. Petrus Epift. 1. c. 5. ait de Epifco- pis: Neque ut dominantes in Cleric , fedforma faffi gregis: ergo. XXXII. Aliqui Imperatores Chriftiani, praefertim Jufti- nianus , leges tulerunt circa fidem & res Ecclefiafticas: ergo. XXXIII. Aliqui Imperatores prefederunt Conciliis , ut Chalcedonenfi Marcianus.: fexto Conftantinus Pogonatus: fepti- mo Irene & ejus Films; odtavo Bafilius. Ergo. XXXIV. In lege naturae Principes erant fummi Sacerdo- tes: ergo edam in lege gratia: polfunt ju die a re de rebus fidei. Ergo. SOL* 4 ' \i ;■? ^ra ( o ) SOL UTIONES. ADI. Moyfen fuiffe fimul Principem, Ducem, Prophe- xb- tam, & Sacerdotem populi Israel, velut Pfalm. 98- dicitur: Moyfts & Aaron in Sneerdotibus ejus: & docet S.P. Au- guftinus Lib. 3. de vita Moyfis. Nazianzenus in oratione co¬ ram Gregorio Nyffeno Item S. Hieronimus lib. 1. Contra Jovi- nianum. Unde Moyfes erat figura Chrifti: Aaron primi tu m- mi Sacerdotis a Chrifto conftituti: iicut ergo in Chrifto erat r ''V , U 1 i ? » dignitas Regis, Prophetae, Sacerdotis, & inftitutoris primi Ec- clefias legis graft*: ita & in Moyfe erat dignitas Principis , Prophet* , Sacerdotis , & primi promulgatoris legis Hebrai- cae \ unde ficut Chriftus qua primus inltitutor, qua Propheta, qua Sacerdos jus habebatadminiftrandi Eccleiiam in Divinis: ita Moyfes qua primus promulgator legis, qua Propheta, qua Sacerdos jus habuit regendi in Divinis Synagogam. Verum Moyfes erat fummus Sacerdos immediate a Deo conftitutus, Sc extra ordinarius, cum majori amplitudine in Synagoga, velut Chriftus in Eccleiia; Aaron vero erat fummus Sacerdos ordi- narius & ex officio a Deo conftitutus, velut Petrus a Chrifto. ‘Hoc idem bene explicat S. P. Auguft. lib. 3. de vita Moyiis: poftqqamenim oftendit utrumque Sacerdotem efte,quasrit,quis ex illis effet potior ? & refpondet: Et ipfe fummus propter vejlem Pontifaalem , id eft Aaron: ille vero propter excellentius minijimum id eft Moyfes. Item S. Th. in 4. dift. 19. q. 1. ad 1. fcf. ea primo dedit populo: non vero fuit Sacerdos ex officio offerendt. Ex officio id eft jure ordinario. Hoc modo conciliantur ilii , quj negant Moyfen fuiffe Sacerdotem, id eft, ordinaria inftt- 'tutione. Et dato non conceffb, Moyfen non fuifte Sacerdotem, fuit tamen Propheta , & ideo Divina poterat tra&are, & ipfqs 4 lieges conftituere , ut afii Prophet* fecerunt: i»t Achias, qut X 3 in- 1 66 ( o ) S inunxit Jeroboam in Regem fuper Israel: ut Elifieus, quicon- flituit Jehu in Regem Acabi ftirpe deleta, nuilus autem Prin- cipum fsecularium eft fimul Rex , Propheta, Sacerdos: ergo. Dices : Moyfes fuit fimul Rex, Propheta, & Sacerdos: ergo & alii Principes Laici. fy. Argumentum a clara revela- tione Scripturse ad nullam Scripturse revelationem efle nullum: Deus enim determinate dicit foli Moyfi: efto tu populo inlh, qua ad Deum pertinent: ergo ad alios Principes Laicos extendi nequit. Ad II. Enumerata in argumento Ducem Jofue exercuife executive, & dependenter a Summo Sacerdote. NamNumer, c. 27. ubi ex praecepto Domini Moyfes initiavit Jofue Redo- rein populi, eique mandata Domini obfervanda expofuit, pra- cipiturmanifefte, quod in his, quae ad Deum & Religionem pertinent, nihil agat fine dependentia & Conlilio fummi Sacer- dctis: fine Confilio inquam fummi Sacerdotis, nontamenli- bere amplecfendo vel rejiciendo, fed de jure iequendo, ut pa- tet ex Numer. c. 27. v. 21. Pro hoc, fi quid agendum erit , Elm- zar Sacerdos conjidet Dominion. Acl verbum. ejits egredietur, » gredietur ipje, omnes jilii lfrael cum eo , & catena nmltitiA Unde ficut Aaron dependebat a Moyfe, itajofue ab Elea- zaro. Ad III. Regem Jofaphat folum adjutorium brachii fse- cularis executivum exhibuiffe, non vero judicium & fenten- tiam in materia Religionis & fidei tuliiTe. Cum enim propter bella , & divifionem inter Regem lfrael & Juda, & impieta- tem dominantium, reiigio effet fere deperdita, & omnia fere confufa 1 Rex viriliter agens reduxit populum ad priftina, quan¬ tum potuit: imo etiam curavit prifcinarum legum obfervantiaffl timore gladii, quam reftitutionem non poterant confequi foils exhortationibus Sacerdotes. Repofuit Sacerdotes & Levitas in locis, ubi deficiebant, & Duces in temporalibus , ubi exi- n * 5^2 ( 0 ) 1^7 gebat neceflltas: non tamen ipfe confecravit perfonas : vel de- finivit caufas fidei & Religionis. Et haec erat Miffio Jofaphat, fcilicet adjutorii. Nec etiam verumeft, quemlibet mittentem qua talem effe Miffo rigorofe fu peri ore m, alias Pater seternus mittens effet Filio fuo miffo Major: quod dicere effet deJbruere Ss. Trinitatem. Praeterea legatur contextus in 2. Paralip. c. 19. v. 10. Ornnem canfam , qud venerit ad vos (Sacerdotes conftitu- tos) * - - ubicunque quaftio eft de lege, de mandate , de caremo- niis , de jujlijicationibis, ojkndite eis, ut non peecentin Dominion - - - Et v. 11. Amarias autem Sacerdos , Sf Pontifex vefter in bis, qua \ ad Deum pertinent, preeftdebit. Porro Zabadias filiits Jfmael , qui eft Dux in domo ftuda , ftiper ea opera erit , qua ad Regis ojftcium pertinent. Ergo ex Sacerdotibus confecratis dehgnavit Rex Jofaphat aliquos pro judicibus caufarum fpiritualium , ut po- teftatem, quam de fe vi officii habebant, in exercitio exerce- re poffent. Et hoc omnibus Regibus conceditur , nempe Sa- . cerdotes confecratos nominandi, praefentandi, pro exercitio of- ficiorum fuorum : fed per hoc Sacerdotibus poteftatem non conferunt, fed folum idoneos defignant, & prsefentant ad judi- cia Dei populo facienda, & monftranda : ex hoc autem Rex Laicus non erit Judex, fed lolum Cuftos, & Defenfor. Ad IV. Illud pneceptum nilaliud fuiile, quam manifeftatio- nem obligationis uniuscujusque: juffitque conffitutis Sacerdo¬ tibus ad opus fuum, quod illud adimplerent, & cauias Reli- gionis fibi debitas rite & fedulo pertradbarent. Ad V. Summa temeritate negari Codicem, quern legit univerfalis Ecclefia , Hieronymus, Auguftinus & alii. Prse- terea textus aperte ponit particulam contrapofitivam , fcilicet Amariam effe in his, qua; pertinent ad Deum: Zabadiam veroin his quasad Regem: explicatque textus jus Divinuin , ilatutum jam Deut. c. 17. ut Vatablus & Pagninus advertunt. Ae 168 ^ C o ; <$$, Ad VI. Antecedens efte abfolute falfum, ut patet ex textu loc. cit. 2. Paralip. c. 19. v. 10. ubiamque qitaftio eft de le¬ ge , de mandato, de caremoniis, de juftiftcatmibus oftenditeeis, id eft, Sacerdotibus. Ergo intelligijntur in illis verbis omnia di* vina , & non folum ea , quas pertinent ad facrificia. Ad VII. Jebufeos incoluifte tunc temporis Jerufalem, quam David intellexerat efte fedem Dei & templum ejus: unde lit illam poftideret, applicuit exercitum , poftulavit deditio- nem. Cui Jebufaei refponderunt: Non ingvedieris hue , nifi abjltt- inis cam & claudos dicentes : non ingredietur David hue. Quid an- tem veniat, nomine cmcorum & claudorum , multiplex expo fitioeft, verior eft , quaeafterit, quod in contemptum Davi- dis Jebufaei pofuerint fuper muros veros caecos & claudos, quad dicerent: nrbem adeo mumtam efte, quod claudi & caecifuf- ficerent ad defenilonem. Ita Jofepli lib. 7. c. 2. Glofta interim nealis. Theodoretus q. 16. 17. Abulenfis q. 7. & alii. Sed quid hoc ad poteftatem judiciariam in Divinis? Aliam refpon- fionem habebis in colliges ad ultimum. Ad VIII. Abiifum fuiffe in eo, quod facrificabant in ex- celfis, ubi non erat tabernaculum, & cum divuritus per Pro phetas conftiterit in excelfts immolationes fieri non debere, fed in foio templo: ideo reprehendit Dominus Reges , quod hu- jusmodi abufum non abftulerint, ad quod faciendum tamen tenebantur. Cur autem Reges pras Sacerdotibus fuerint repre- benfi , ratio eft : quia populus Judaeorum ob duritiam cordis non curabat exhortationes Sacerdotum , & monita Propheta- rum , neque aliter quam vi, & au&oritate Regis ab ecrore hoc abducendus erat: ut conftat 3. Reg. c. 3. & 22. Itaque cum in hoc exequendo Reges negligentes fuerint & defides , merito a Deo funt reprehenli , quo Sacerdotum monitis fuam opera® executive non adjunxerint. Ex quo non eruitur poteftas judi- ciaria in Divinis. . t Ad ( o ) i<59 Ad IX. Non folum Regem Davidem perduxifte arcam ad conftitutum locum, fed etiam populus, ut habetur 2. Reg. c. 6. v. 15. David, autem & omnis domus Israel dncebant Arcam te- Jament i Domini in Jfubilo. At nemini licebat earn tangere nifi fo¬ bs Sacerdotibus : h’mc Oza, quod tangere earn prmfilmpferit, cum Sacerdos non e'Tet, morte a Deo punitus ett. Ergo ftcut omnis populus non habuit poteftatem judiciariam in Divinis ra- tione hujus, quod Arcam ad locum conftitutum perduxerit , ita nec Rex David. Praeterea non arguitur poteftas judiciaria in eo, qui transfert Euchariitiam de loco viliori ad digniorem: ita nec in Da vide transferente Arcam, quae erat figura Eucha- riitise. Ad X. Davidem per praecedentiam declaraffe fuam Inferio- ritatem coram. Area & Sacerdotibus in adtibus Religionis: er¬ go Davidis gaudiumnon fuit ex ambitione poteftatis judiciari®, fed magis in lignum humiiitatis & fubje&ionis in Divinis , ut eruitur exprefte ex 2. Reg. c. 6. v. 22. Etludam , & viliorjiam flus, quam fa Shis Jim: SJ' ero. bnmilis in oculis meis. Non folus David prascedehat, faltando, led etiam populus : imo etiam boves pracefterunt Arcam Domini. Ad XI. Ea omnia jam erant jure Divino difpofita & ex- prefta : unde a Da vide non potuerunt conftitui. David ergo folum curavit promovere executionem. Et li etiam quid aliud muneris Aaronici feciffet, illi fuilTet permiflum tanquam Pro- .phetse, non autem tanquam Regi. Ad XII. Salomonem aedificaffe templum : tedificavit & Centurio Judaeis Synagogam: asdificaverunt & alii pii homines, templaabfque eo, quod poteftatem judiciariam in Ecclefta habue- rint. Salomonem dedicaffe templum Deo, id eft, Deo manci- pavit, & obtulit: atqui Deo & cultui ejus aliquid offerre non eft lignum poteftatis judiciariae: nam ut legitur Exod. c. 35 t„ 11!. -— viri quam fteminae de populo dedicarunt Deo Y fcyffum, 170 ^5 (o) by Alim, purpuram , coceum , & pilos caprarum: dedicarunt &aliipii homines piura Deo, nec tamen eis conceding judi- ciaria poteftas. Salomon per Sacerdotes , adeoque mediate, obtulit facrificia : offerunt & fideles hoc modo talia, quin ha- beant judieiariampoteftatem: ergo. Salomon proinde folum fait executor operis praeintenti a Patre fuo Da vide, qui ex praece- pto Domini ei indicavit aedilicationem templi , ut habetur 3, Reg. c. 18. Salomon depofuit Abiathar fummum Sacerdoteia Sadoc ejus loco fubrogato: an autem licite & bene fecerit ? pro- •handum eft, cuna a Catholicis defendatur injufte factum : nec ex Scriptura aliter conftat: fuit enim Israelitis Temper perfva- fum, Reges nihil pofte in Sacerdotes. Hinc cum Saul vellet occidere David & Sacerdotes pro ipfo ftantes : & prsecepiffet hoc lends fuis Hebraeis, illi recufaverunt, ut habetur 1. Reg. c, '22. Nohierimt autem fervi Regis extenders manns Jims in Sacerdotes Domini. Si vero fervi credidiftent Regem poiTe aliquid in Sacer¬ dotes, aequo animo in illos irruifient licut in David, cum eti- am ipli nocentes apparerent ac David , cui patrocinabantur. Praeterea data etiam jufta depolitione Abiathar: Salomon non ex Regia , fed prophetica poteftate , & ex peculiari inftinda Dei id fecit. Nam id ipfum olim Heli fummo Sacerdoti fuit praediftum a Deo per Samuelem, quod officium Sacerdotale pro¬ pter impunitos a fe filios aliquando auferetur a familia Heli 3. Reg. c. 2. v. 27. Utergo haec Prophetia impleretur , Salomon novo conftru&o templo novum Sacerdotium prophetico Spiri- tunominavit, & abftulit divino motus inftinclu fummum Sa- xerdotium ab Abiathar, qui erat ex familia Heli. Tandem etiam Sacerdotes depofuerunt Reges; Jojadas fummus Sacer- dos depofuit Athaliam Reginam, eamque occidit, & Joas Re- gem in locum ejus fubftituit 4 . Reg. c. ii. quidni potius Infe- ratur, fummum Sacerdotem poteftatem habuifle fuper Regem. ? Dices (o) i7t Dices i. Spiritu prophctico Salomon depofuit Pontificem: ergo & id polfunt alii Reges. fy. Natlian tanquam fubditusDa- vidis fpiritu prophetico poteftativeredarguit Davidem Regem: ergo quilibet fubditus poteft authoritative redarguere Regem. Quod dabitur pro refponfione, erit pro folutione. Dices 2. Salomon benedixit omnem Ecclefiam: ergo eft ea fuperior, cum minor a majore benedicatur. 9:. Etiam po- pulus benedixit Regem : ergo populus eft major Rege ? Ergo benedicere ibi fumitur pro gratias agere. Delude Ecclefta , quam benedixit, eft populi congregatio ab ipfo facta praecilive aSacerdotibus. Ad XIII. Quodjofias, ne in iram Dei incideset, cura- verit collapfam obfervantiam reparare, exequendo prasfcripta in libro: in quo alias partes non egit, niii adjutrices manus praeftando. Jam ad lingula : ad 1. Joliam Regem librum non legifte: fed librum ab Helcia Pontilice transmiftum coram Re¬ ge legit Saphan fcriba templi: liber vero eo fine Regifuit mif- fus, ut eum promulgari faceret: cum Rex vi plus efficere poflit, quam fummus Sacerdos verbis: bine Pontifex executi- onis Jibrifibi eum adjunxit focium, ut ita quod Helcias exe- qui vellet verbis juxta tenorem libri reperti, Rex exequere- tur vi & auftoritate Regia ad id cogendo. Promulgari quidem Rex librum fecit, fed juxta mentem fubinlinuatam Helcias fum- mi Sacerdotis : ex quo non poteftas judiciaria, fed potius de¬ pendents a Sacerdote , & fubordinatio colligitur. Ad 2. Milit Sacerdotem confulere Prophetiffam : quia confulere Dominum non erat fui officii, fed Sacerdotum & Prophetarum. Miffio autem non fuit prasceptiva, fed debit! convenientim , cum mu- nus Pontificis elfet Deum confulere. Ad 3. Congregavit popu- lum, ut librum perlegeret, etenim ad hunc finem eum transmi- ferat Pontifex. Ad 4. Legit librum populo: fed ex hoc nulla colligitur poteftas judiciaria: nam & ancillas & ftabulavii legunt Y 2 Bibba 174 c O ) Ap ' H ^ ^ cit, nempe Athaliae occilionem prascipiendo, & Joas fubftituen- do ac coronando in Regem, & adftringendo populum juramen- to fidelitatis, & Regem adjuratione obligando ad legis obfer- Vantiam, &c. non exercuit authoritate Regia, quam nec ha* bebat a jure, nec collatam a Rege, qui nondum Rex erat, fed exercuit poteftate judiciaria Sacerdotali propria: ex quo potius Sacerdotum principalitas fupra Reges habetur. Ad XVII. Scripturam hos titulos enumeratos etiam aliis a Regibus tribuere. Nam i. Omnes jufti dicuntur Filii Dei i, Joan. c. 3. Qualm davit atm cledit nobis Pater, ict Filii Dei norm* riemnr, & Jimus. Dii vocantur Judices , quia ad hos Chrilbs loquitur Joan. c. 10. v. 34. Ego dixi dii eftis. Et patet etiam ex Exod. c. 22. v. 8- Si latet fur , Dominus donuts applicabihtt ad Deos. Etiam Prophetas Chriftus appellat Deos Joan. c. 10, v. 34. Nonne fcriptum eft in lege veftra, quia ego dixi , Dii eftis? Si illos dixit Deos , ad quos Jermo Dei fa&rts eft &c. Etiam Sa- cerdotes dicuntur nnffi Domini , ut patet exLevit. c.4. v. 3. & Exod. c. 29. Imo Reges unguntur k Sacerdotibus, &nonvi* eiflim. Reges inunguntur in brachio, Sacerdotes in capite, ad deiignandum, Poteftatem Regis effe folius brachii auxiliatoiis, Pontificis judiciariam poteftatem & primatum habentis. Etiam Epifcopi fedent in folio Dei: imo non Regibus fed Apoftolis conceffum eft, quod lint concefturi cum Chrifto in Judicio Matth. c. 19. Epifcopi, & omnes pii Chriftiani funt JerviDei- ut habetur ad Rom. c. 6. v. 22. Etiam Sacerdotes funt Angd Dei , ut dicitur Malach. c. 2. v. 7. cum hac tamen differentia a Regibus, quod Sacerdotes vocentur Angeli, a quibus re- quirenda eft lex , quod de Regibus non dicitur. Omnes, qui faciunt voluntatem Dei, funt viri fecundum cor Dei. Reges vocantur lucernae Ifraelis 2. Reg. c. 21. v. 17. Sed Apoftoli vocantur lux mundi Matth. c.5. Epifcopi vocantur ftellaeApoc. «. 1. at lux & ftellse prseceiluat luceroas. Demum Reges vo* can- ( 0 ) ^ *76 cantur nlitritii Ecclefiae Ifaiae c. 49. fed explicatur de divitiis, quas Ecclefiae tradiderunt Reges ad fidem converfi. Jam quid ex his ad poteftatem judiciariam in divinis pertinet? Ad XVIII. Senfum Scripture effe, quod omnis homo, qui habet fuperiorem, teneatur illi obedire in iis, in quibus fuperior eft: &quia, qui funt membra alicujus Reipublicaepo¬ litical , fuperiorem habent, ideo in polidcis ei obedire debent. Sed Scri^tura nihil innuit de fuperioritate Regum in fpirituali- bus. Praeterea argumentum in AA. retorqueri poteft: Paulus loquitur de fubje&ione etiam’Principibus Ethnicis exhibenda: fed Principes Ethnici, cum non lint membra Ecclelise, non habent poteftatem judiciariam in Divinis: ergo nec alii Prin¬ cipes Laid: \ el i\ hi earn habent, habebunt & illi. Ad XIX. Etiam poteftas Sultani & caeterorum barbaro- rum Principum eft a Deo: ergo habent poteftatem judiciariam Divinorum? Senfus ergo eft, omnem poteftatem in eo gene- re , in quo eft, effe a Deo, non autem omnia, quae a Deo funt, fubdi cuilibet poteftati, quae a Deo eft. Caeterum AA. probare debent, Regiam poteftatem a Deo effe circa divina , & minifteria Religionis. Ad XX. Neg. min. Nec hie fenfus eft verborum Pauli: folum enim iigniiicant obediendum eife Regibus in polidcis, non tantum propter timorem paenae temporalis , fed etiam pro¬ pter confcientiam, quae laeditur non obediendo , cum etiam le¬ ges civiles obligent, & Deus in iis praecipiat obedientiam. Un¬ de abfurda eft interpretatio AA. qua deducitur fubje&io direifti- onis, judicationis, definitionis in fpiritualibus apud Reges Laicos. Ad XXI. Regem effe miniftrum Dei in polidcis: gladium portare, ut perturbatores pacis caftiget. r Et Poteftas coa&i- va executionis non arguit poteftatem judicationis: Poteftas Re¬ gia & gladii eft folius executionis in his, quae pertinent, ad Di- dna: -brachium enim Saeculare in adjutorium . defer vit Ec- clefue. " Ad 175 ^ (o') ^ Ad XXII. Paulum ibi loqui de Princlpibus mfidelibtis, pro quibus orandura eft, ut ad fidem convertantur, & eodem modo loquitur de omnibus, & propter idem motivum, quia, Chriftus pro omnibus eft mortuus, quia Deus vult omnium falutem, & omnes falvare, ut ex toto contextu Pauli loc. cit. patet. Nec eft in textu illud verbum, pracipue pro Regibus: quod in argumento interferitur : immo oppofitum habetur, cum primo loco enumeret populos, dum dicit pro omnibus is). minibus, deinde pro R egibus &c. Ad XXIII. Textum nil aliud intendere, nifi ut reddamus unicuique refpe&ive, quod debemus: temporalia Principi, Spi¬ rituals Deo: uti Chriftus ipfe declarat Matth. c. 22. Redditi ergo, qua fmt C a far is Gajari , & qua Jimt Dei , Deo. Sicut er¬ go non valet, Chriftiani fub ditione turcica degentes tributum folvunt fultano: ergo ilium agnofcunt Judicem inDivinis,& caufts Religionis : ita non valet: fideles reddunt tributua Principi Laico: ergo ilium agnofcunt ut Judicem in caulis Re¬ ligionis. Parker Honor debetur parentibus, timor Dominis, ■Ludimagiftris: ergo parentes, Domini, Ludimagiftri funtju- -dices caufarum Religionis: quae illatio ? Ad XXIV. Mirabilem, & rifu explofibilem effe conclu- fionem dedu&am: potius oppofttum inferri debet: quia Chri¬ ftus eft Rex fpiritualis, non adminiftrat Regnum temporale: ergo quia Principes Laici funt Reges temporales, non debent adminiftrare Regnum fpirituale. Chriftus ergo in caufa tempo- rali dixit: quis me conftituit fj-ndicem jiiper vos ? Ergo Reges Lai- ci dicere debent in caufa fpirituali: quis nos conjlituit Radices fir per vos? Et fie bona erit argumentatio. Ad XXV. Chriftum non reddidifte rationem fuae doclri- nse Herodi, quem potius contemplit, fed mifit teftes fuorn® operum , & miraculorufn, ut eum adfanitatem reduceret. Nee Pilato, cui ex libera fua difpen&tione, ut impleret myfteriuta cm- §&> ( 0 ) 177 ■cruris, fe fubmifit iri.judicio, nec inter vincula debit evange- • lizare, & veritatis teftimonium perhibere. Immo hoc argumen* turn fufcd.it ipfum Chriftum Regibus, quern tamen Paulus toties clam at effe caput Ecdefiae, Ad. XXVI. Enarrata Concilia fe non fubmiihfTe Carolo tanquam Judici Divinorum: fed Carolum minifteriales folura egiffe partes in procuranda reftauratione difciplinae Ecclefiafti- Cc£, & ideo quinque fimul Concilia Provincialia per Roma- num Pontiiicem convocari, & celebrari inftitit, in quibus ta» men omnia per Sacerdotes difponi voluit, ut Rhegino often- dit ad annum 813- Caeterum tam Concilium Arelatenfe, quam Castera Concilia fpecificata quia tangehant, & continebant plu- ra decreta civilia Laicos afhcientia v. g. quod Laici non eji- ciant presbyteros a fuis Ecclefiis: ut Laici non exigant mune- ra a Pres byteris propter commendationem Ecclefiae: ut Judi- ces non accipiant miinera pro Judicio: ut diebus Dominicispu- blica non bant mercata &c. qum principis auxilio indigebant, ideo ab ImperatorepoilulantPatres, utfua prudentia emendet, liquid non benefuerit difpoiitum. Decretum fidei contra To- letanum Concilium in Francofordienli fynodo cufum fuit ex de- pendentia Romani Pontificis, quem expreffe confuluit. Ad XXVII. Patres Conciiij Chalcedonenlis folnm petyffe ab Ixrperatore Marcianofupplices adjutrices ,& executrices , le- gibusque fuis obfervantiam promoventes. Quae vero ex C. P. Concilio fub Menna proferuntur, non urgent , nam Concili¬ um illud non erat legitimum, quando ilia fa 61 a funt: donee pod; celebrationem acceffit confirmatio fedis Apoltolicae. Prm- terea dicendum, quod Juflinianus Novella 42. manus folum adjutrices habere in caufis Eccleliadicis fateatur: erat autem valde necelTarium adjutorium brachy faecularis, cum Hseretici fuse caufse fiderent innixi patrocinio curialium perfonarum, Et Menna ipfe apud Romanum Pontiiicem in caufis Eccleliadicis Z tribunal 178 $53 ( o ) tribunal fupremum admittit; undeaddit: Nos enim (Jicutfcti Cbaritas' Vejlra J ApojlolicamJeclem Jequimur, & ei obedimus. Ad XXVIII. Neg. min. Non enim agnofcunt Patres jus penes Imperatorem, fed petunt prsecife adjutorium miniiteriale, eo quod difciplina Eccleliaftica fuum non habebat vigorem de- fe&u appretiationis legum Ecclefiafticarum, quas difl'oluti par- vi faciunt, fsepe fsepius confifi fsecularium auxilio. Ad XXIX. Reccaredum, quae deliberaverat, fubjeciffe examini Conciliar!, ut loc. cit. dicitur. Item can. 2. Quare nec robur habuit Decretum, nec rationem Decreti Rex jnfiit habere, nifi firmatumaffenfu & fubfcriptione Patrum. Verutn quidem eft, fuo Civili ftatuto aftis Concilii dediffe munimen, & in unum colligi curaffe; fed haec minifteriale, & executio- nis officium includunt; quale & Gundemanus exercuit promo* vendo legem innocentiae , & Religionis. Ad XXX. Ea peragere minifterialiter e munere Principis ef- fe,non vero definitive, & legislative; &ideo quiafraudibus Hs- reticorum voluit errorein fuo decreto corroborare Conftans Im- perator, lapfus eft in Haerefim: & ipfe & ilia decreta damnata funt a Martino I. in Concilio Romano, & Numidienfi, & Bi- zaceno, &quia in typo edendo exceffit terminos fuae potefta- tis: Imperialem typum facrilego aitfit totius plenum perjiclia vocat Martinus in Epiftola ad Amandurn. Patres Concilii ipfi dog¬ mata definierunt, & ut definita executioni mandarentur, prs- fidium fieculare implorarunt maxime tunc neceffarium, cum totum robur Haereticorum in aulica potentia confifteret. Ad XXXI. Ariftotelem optime difcurrere In ordine Civi¬ li, de quo agit. Vis coa&iva , quse Regibus conceditur in caufis Religionis , eft defenfionis, & fupponit judicium prius Sacerdotale exercitum: hoc enim proprium eft defenfionis, fup- ponere rem defendendam. Epifcopis negatur dominatio defpo- tica , & gentilitia, non autem fuperiorkatis , & aucloritativse direclionis cum benignitate conjun&ae. Ad ^ (o) 179 Ad XXXII. Ejusmodi leges nonfuilTenova decreta ab fp- iis condita, fed intimationes canonum jam ab Epifcopis con* ditorum : poteftas enim Regia Ecclefiafticam adjuvare poteft, & debet. Juftinianus quidem aliquid ultra pradumpiit: fed hoc fmgulare exemplum fuit ab Eccieiia reprobatum ; & edidum, quod confultis & approbantibus aliquot Epifcopis contra erro- res Origenis promulgavit, non habuit vim nifi per confenfum Ecclefiae, feu fummi Pontificis, & Epifcoporum. Ad XXXIII. Ad 1. Marcianum & Pulcheriam non prae- fediffe ut fidei Judices , fed dumtaxat ut Concilii Protedores, & ordinis ac pads confervatores. Ad 2. In multis adionibus fexti Concilii quidem dici: P rafidente piijjimo Imperator e Confian- tino : fed haec verba folum figniiicare Conftantinum in loco ho- norificentiiiimo fediffe ut Eccleliae & Concilii defenforem, non vero ut controverliarum fidei judicein. Unde & Imperator poll omnes Epifcopos fubfcriplit non ut definiens, fed ut con- lentiens; dum Epifcopi fe fu bfcripferunt his verbis : A r - Epi- fcopns - - - dsjiniens JhbJcripJi. Imperator vero hac formula i Conjlantinus in Cbrifio Deo Rex atque Imperator Rowanorum legimus , &F confenfmms. Ad 3. Cum in Concilio Nicaeno II. de Irene Imperatrice dicitur: Prajidente ipfa cum fimul regnante Fiiio , univerfa jynodo &c. ibi verbum prajiclere lignificat tantum 1’ejTio- nem honorariam : & tota fynodus non praeiidet, fed legati Pa-' pae. Ad 4. In Condlio odavo Generali dicitur quidem Praji- dente Bafilio hnperatore : at praeledit non audoritate , fed folo felfionis lionore, quem ipfi detulit Concilium ut Ecclefiae Pro- tedori, & ejus Decretorum Executori, non ut controveriia- rum fidei, autcaufarum Ecclefiafiicarumjudici. Ad XXXIV. Neg. confeq. Quia Deo libere volente Re¬ gia &Sacerdotalis potefias fimuljundas erant in lege naturae: fed poftea Deus voluit eas in lege fcripta & Evangelica effe fe- paratas. Ex his pro folvendis aliis AA. objedioaibus Z sk C qE 180 (o) Colliges i. Aliud effe, Principes ferre leges EcclefiatU- eas, &judicia Religionis exercere: aliud Ecclefaficos fubji- cilegihus civif bus ad bonum publicum pertinentibus : primum negatur: lecundum admittitur, non quidem quia a I rinc pb bus faecularibus habentibus fuperioritatem in clerum , fed quia lex Dei praecipit fervandam effe juftitiam. Et in hoc, non prh mo fenlu interpretandi funt SS. Patres. Colliges 2. Ex fingulari fa&o unius alteriufve Principis Laid ufurpantis poteftatem circa Divina , legitimam p^teita- Cum plures funt tem judiciariam Divinorum non probari. contrarii. % IV. Dico 4. Chriftus conllituit Caput vifibile Ecclefise, & Judicem Controverfiarum fide! in determinata perfo- na : adeoque non in omnibus Ecclefise Pafforibus, aut mtyore eorum parte. r # * . f * * * 1 • / V %* TA «™ VBi / % » N Ovatores ut fuam quisque fidem ad fuum placitum fabri- catam fuis obtrudant fequacibus , omnem lapidem mo¬ vent contra fupremum Chrifti in terris Vicarium Romanum JPontificem , ei dignitatem capitis & Judicis Controverfiarum fidei denegando. Quia tamen optime nofcunt, Regimen Ec- clef as, utpote ordinatiffimum a Chrifto inftitutum , exigere aliquem gubernatorem, ne Romanum Pontificem talem agno- fcere cogantur, in varias abiere fententias. Calvinus Lib. 4. Inft. c. 6. docet: Solum & unicum Clirk ftum Judicem & Caput Ecclefae effe, qui fine ullo alio in tet¬ ris Vicario , autfucceffore munus regendae Ecclefse fuftinet. Lutheri affeclae admittunt quidem Judicem, & Caput Ec* clefse vifibile in terris, verum illudin uno determinato Vica* v ' • Co) iSr rio Chrifti docent non confiftere , fed vel in omnibus Ecclefiae Prtepofitis , aut faltem parte eorum potiore verbum Dei purum profiteotium, & Sacramentorum legitimo ufu utentium. Coi>- tra iios eft ftatuta concluiio Cathoiica. Ante probam Notandum i. Certum effe turn apud Catho- licos , turn accatholicos, Caput Ecclefise effentiale, primari- um, & imifibile effe folum. Chriftum: ut fatis clare teftantur facrae paginal : ait enim Apoft.ad Ephef. c. i. v. 22. Et ipjum declit Caput Jhpra omnem Ecclefiam , qua eft corpus ejns. Item c. 5. v. 23. Vir Caput eft muUeris , ficnt Cijriftiis eft Caput Ecclefta. Notandum 2. Certum etiam effe , Chriftum Dominum , d-um in terris degeret, Caput Ecclefiae viffbile fuiffe : funda- yit enim Eccleiiam , duodecim Apoftolos & feptuaginta Difci- pulos Ecclefiae Miniftros inftituit, fub viiibilibus lignis condi- dit Sacramenta, novum Sacerdotium, novum facrilicium,no¬ vas leges inftituit: viiibiliter Eccleiiam gubernavit docendo , praedicando, monendo, increpando: ut palam teftantur Evan- geliftse. Notandum 3. Certum etiam effe , Chriftum poft Afcen- fioneni fuam in caelum, Capitis obtinere dignitatem Ecclefiam fuam inviiibiliter gubernantis, corda fidelium niovendo, Pa- ftorum mentes illuminando, atque fidelibus fuis internal gra- tias conferendo, ut de fe ipfo Chriftus teftatur Matth. c. 2g. v. 20. Ego vobijcum jam ujque ad conjummationem faculi. Notandum 4. Jam Paragrapho primo, & fecundo proba- tum fuiffe: Ecclefiam Chrifti effe vifibilem, atque adeo Chri- ft urn Eccleiiam fuam invifibiliter gubernantem, aliud in Ecr clefia Caput viilbile, & Judicem fibi fubordinatum conftituiffe, fui loco viiibiliter, ut regat fideles , & gubernet: in praefenti ergo paragrapho oftendimus , Chriftum tale Caput viftbile, & Judicem in determinata conftituiffe perfona: quads tamen hsec fit? iafequenti oftendeiiius paragrapho. Jam ergo Z 3 Pro- *8* C 0 ) Probatur Conclulio i. Juxta Calvini effatum lib. 4. Inftit. c. 6. §. 10. Alius Eccleliae typus quaerendus non eft , niii in Seri- ptura , Evangelio , & Apoftolorum epiftolis: atqui in Seri- ptura, in Evangelio, & Apoftolorum Epiftolis palam conftat, iupremum Ecclefise Regimen in uno efte conftitutuni : ergo, min. prob. Synagoga erat typus Ecclelise Chrifti: nam ut ait 1 Apoftolus 1. ad Corinth, c. 10. v. 11. Hac autem omnia in figun I, icontingebant illis. Atqui in Synagoga fupremum regimen penes I imam determinatam perfonam erat: nempe Pontificem : nam Deut. cap.. 17. v. 12. apud Judaicam gentem unus tantummo- j do erat lege DivinaSacerdos , quern omnes revereri, eidemqne 1 obtemperare debebant: ergo pariter in Ecclelia una determk 1 ta perfona tanquam fuprema eft delignanda , quse aliis prsefid- atur, ipiique obfequantur fideles. j Confirmatur 1. Ideo juxta Calvinum lib. 4. Inftit. c. 6. 1 2. gens Judaica undique ab idololatris circumfepta unum i'u - 1 premum Principem, qui earn in unitate fervaret, habere de- buit, ne variis diftraheretur Religionibus: atqui Chriiti fideles I quaquaverfum Seeds aberrantium circumdati l'unt: ergo mul - 1 to magis uno fupremo capite petunt gubernari, ne decipiantur. J Confirmatur 2. Apoc. c. 21. v. 2. Ecclelia aiTnniiatur I Sponfte: Vicli Santlam Civitatem ^femjalem novam , deJcendeiM de c /*' 1 'f. * Y i K/f ’ J • ^ I ’• Con- m ^ (o) ^ Contra 2. Si di&a prseeminentia eft folius honoris & di¬ gnitatis, non vero poteftatis Judiciariae, quare Apoftolus Epif. copum Presbyterorum judicem nuncupat V ut habetur 1. ad Ti- moth. c. 5. v. 19. Adverjus Presbyterian accufationem noli recipe- re, viji Jub duobns ant tribus tejlibus. Cur Concilium Cartha- ginenfe III. c. 45. Concedit primati, ut Clericos cujuscunque Diaeceiis valeat ad Epifcopatum affumere proprio renuente Praefuie, ft. nullum eft in poteftate judiciaria dilcrimen? ergo did a praeeminentia non eft folius honoris & dignitatis , fed li mul poteftatis judiciariae. Probatur Conclufio 3. Nequit fervari Ecclefiae unitas, nifi in fide fentiant idem omnes: atqui talis fentiendi unitas nequit dari, nifi determinata perfona fit Judex unus, cui alii obfequantur: ergo. min. conftat: nam fieri nequaquam poteft, inobfcuris & difticilioribus quaeftionibus plures poteftate pares, ingenio difpares inunum convenire, nifi quis determinatus po¬ teftate praecellat, atque fuo imperio jufta decernat: ergo. Res ciarefcet exemplo , quidquid in oppofitum oblatrent Kovatores: cur a feptennio Lutheranae defedtionis Zwinglia- ni & Sacramentarii emerferunt ? Cur Rigidi & Molies Lutlie- rani adeo obftinate invicem pugnant, & fruftra difputatio- nibus franguntur ? Cur in dies Calvinus dividitur , atque in contrarias fectas difcerpitur ? ft ut ajunt Magdeburgenfes, Confiliis, atque Epiftolis exoptata unitas conciliaripoteft,curatot annis ifta unitas adhuc defideratur ? Atqui undehaec ? Inde: quia unus deeft, qui caeteris praefit, quique eos Imperio re- gat. Ergo. Unice mirandum, Novatores in unum conveni- re adverfus Romanam Eccleftam Catholicam , & Pontificein: inter fe autem minime, fed adeo inter fe digladiari, ut ne gene- rale quidem Concilium celebraverint, ubi tamen Apoftolica fe- des tot folemnia liabuit. Smalkaldicam forfan, & Dordreceafetn fynodum . llegabunt: aft hae particulares fuerunt: nam pd ma & Eutheranis , altera a Calvinianis fuit congregata Hanc €&> C o ) ® iff* Hanc primam veritatis regulam ( quod videlicet unus de¬ beat eife determinate, qui caeteris omnibus poteftative praefit ut Judex ) apptime neceffariam agnoverunt ipiimet etiam Hse- retici: eapropter ut fuos errores absque faliitatis nota evul- g a rent., ad Romanum Pontificem appeilabant. Sic Pelagius tk Cakjtms ab Africanis damnati ad Innocentium I. & ad Zofimum Pont dices veneruut. Sic Julianam ad Bonifacium, Nejlorium ad Caeleiiinum , Eutycbetem ad Leonem Magnum , Sergium ad Honorium legimus acceibfte: ergo in comperto eft, ad fervafl- dam iidei & Ecclefiae unitatem unuin determinatum requiri, a quo cateri regantur, & dirigantur. OBJECT I O N E S. O Bijcies I. Eodem modo loquendum eft de ftatu nova?, ac veteris iegis: atqui in ftatu veteris leg is non erat Caput & Judex in determinata perfona omnium fidelium conftitutus: ergo .neque in ftatu nova; iegis. min. prob. Juda;orum Pontifex folummodo jus fuum dice bat Hebraicae genti, non vero Gen- tilibus Deo famulantibus, quos inter Job recenfetur: hienim Sacramentis Iegis naturae falvabantur, deque iidei rebus a Pro- phetis inftruebantur, inter quos nullus erat praelationis potefta- tivae ordo : ergo etiam in nova lege per univerfum terrarum orbem diffufa non eft Chrifti iidelibus unus determinate praefi- ciendus , fed plures aequalis poteftatis. II. In lege gratiae ftcut nullus falvari poteft abfque fide Mediatoris, qui inter Deum & homines reconciliationis fcedus fuo fanquine firmavit, ita in veteri lege nullus live inter Gen¬ tiles, five inter Hebraeos abfque fide futuri Mediatoris falva¬ ri potuit; atqui non obftante unitate iidei futuri Mediatoris non erat unus fupremus Judex & Caput Hebrasorum & Gentilium: ergo etiam non obftante unitate fidei Mediatoris praefentis non A a erit iS6 (o) erit unus fupremus determinate Judex & caput fidelium per univerfum orbem commorantium. III. Modus regimiiiis Ecclefiae fub una fide conformari debet modo Regiminisfub ejusdem proximo typo, nempe Sy- liagogae Hebraeorum; atqui non una determinata perfona in Sy- nagoga prsefuit: ergo. min. prob. Tempore David Regis Sa- doc & Abiathar erant fummi Sacerdotes: Sadoc, quia ex Aa¬ ron per famiiiam Eleazar defcendebat i. Paralip. cap. 24. Abi¬ athar , quia ab eodem Aaron, fed per famiiiam Ithamar de¬ fcendebat , hicque ufque ad Salomonem facrorum fuit caput. Ergo. IV. Per fe , & ex DIvino mandato plures conftituti funt fupremam habentes audoritatem in Judaifmo: fic Moyfi dedit Dominus pares feptuaginta in regimine, ut habetur Num. c, 11. v. 17. Tradamque eis , ut Juftentent tecum onuspopuli, Sf non tu Joins g ravens. Item Exod. c. 28- v. r. Applied quoque ad te An- vonem fratrem tmim cum JHiis fids de medio filionim Israel , ut Sn¬ eer dotio fungantur mihi. Pariter Machabseorum temporibus fep- tem fratres Israeliticae gentis Dudores fuere. Ergo. V. Nequit dici,quod Chriftus genus Regimiiiis in Eccle* fia conftituerit, quod Deo in Hebraiimo difplicuit: atqui Mo- narchicum regnum Deo in Hebraifmo difplicuit; cum i.Reg. c. 8 - Israelitis, abjedo Judicum regimine , Regem expofeen- tibus iratus eft Deus, pluraque comminatus eft mala ; ergo. VI. Scriptura fatis innuit iratum Deum Israelitis, quia Monarchicum Principatum utpote peffimum in tyrannidem de- generantem expetierant; hinc ad Samuelem dixit 1. Reg.c. 8- v. 9. &feq. Verumtamencontejlare eos, & pradic eis jus Refih qui regnaturus eft fuper eos - - - Filios veftros toilet, &r pond in curribus fids - - - Agros quoque veftros &c. Rem probavit eve' 3 ' tus five in Saule, five in Roboam, five in Jeroboam , five 311 Achabo, aliisque iniquiftimig RegibuS. Ergo. IS7 ( o ) VII. In Monarchico regirriine, ubi unus gubernat, gra- viora funt oner a, quam ubi plures gubernant; dumenimunus gubernat, ftbi confulit, alios fpernit, & gravat oneribus ; fe- xus evenit in Regimine Ariftocratico , five Democratico : qui enim populos regunt , fedulo fubditorum felicitati in cumbunt, ne a fufcepto munere amoveantur. Scimus fum- iralaude Romanorum, Athenienfium, Lacedemonum floru- ibe Refpublicas: ergo afleverare audendum non eft , Chri- ftum reiicto optimo pejorem Eccleii® fu® dediffe Principa- tum. VIII. Non expedit, iii'O non poteft orbis Univerfus ab uno deter min at o Principe regi in politicis: fingula namque jRegna liabent fuos Principes: ergo nec in fpiritualibus. Un¬ de Proteftantes in Con fed. Bezana c. 5. a 5. dicunt: Deum Jo- lum ejje, qui huic oneri Jiiflinendo par ejje pojfit. Et in Apologia Eccleii® Anglican® inquiunt: neminem wiurn ejje pojje, quiJiirn - ma re rum univerfa profit. IX. Apoil. Ad Ephef. c. 4. v. 3. unitatem, quae efte in Ecclefta debet, recenfens feribit: Soliciti Jervare unitatem j'piri- tus in vinculo pads; mum Corpus, Sf unus Jpiritus , ficut vocati efiis in urn Jpe vocationis vejlra ; unus Dominus, una fides , unum baptifhia. Atqui ft Ecclefia foret Monarchica, indubie addidif- fet, unusjiinmus Pontifex: ergo cum hoc non fecerit, lignum eft, Eccleftamnon efte Monarchicam : ergo. X. Eccleiise regimen eft Democraticum: ergo non eft Mo- narcbicum : ergo Chriftus non conftituit caput & Judicem Ec- cleft® in determinata perfona. Ant. prob. Regimen Democra¬ ticum eft, ubi fuprema poteflas eft penes populum: atqui in Ecclefia fuprema poteftas eft penes populum, feu multitudi- nem: ergo. min. prob. Matth. c. 18. v. 17. Incorrigibilis ju- betur denuntiari Ecclefise, id eft, (inquiunt Ibi SS. Hilarius, Anielmus, &D. Thomas, ac. L. 4. Epift. 38- D. Gregorius) A 3 a con- 188 C O ) congregation! fidelium: ergo fuprema Ecclefiae poteftas eft pe¬ nes multitudinem, feu univerfum fidelium caetum : ergo. XI. Populus in Apoftolum elegit Mathiam , uti iegere eft A&or. c. i. v. 15. & 26. Ergo fuprema poteftas eft penes populum. XII. S. Cyprianus Epift. 2. dicit: quod olim Epifcopi elefti fuerint a populo : ergo verum eft, fupremam poteftatem effe penes populum. XIII. A&or. c. 6 . v. 3. Apoftoli ad populum dixerunt: Confiderate fratres viros ex vobis boni tejiimonn , qnos confiitmm fuper hoc opus : ergo penes populum eft poteftas fibi creandi Ju- dices. XIV. S. Ambrofius Epift. 32. de judicio fidei agens, fcribit: ilk populus judicat. Et S. Cyprianus L. 3. Epift. 14. ad Presbyteros & Diaconos de quibusdam fratribus inquietis & fa&iofts fcribit. Interim probibebantur offer re , &T 2 tueri & apd nos , Iff apud plebem imiverfam caufam juam. Per quae verba apd plebem imiverfam docere videtur, appellationes & judicia devol- vi ad plebem: ergo. XV. Septem funt Spiritus, qui tlirono Dei afliftunt, duo majora luminaria, plures caeleftes orbes, totidemque motrices intelligentiae: ergo plures etiam in Ecclelia Dei debent fupre* mi effe Restores. XVI. Scriptura formam Ecclefiaftici Regiminis fatis in- nuit ad Ephef. 4. c. Atqui ibidem non ponitur unus, qui alios regat, fed plures , nempe Apoftoli in aequali ordine conftituti referuntur: Et ipfe dedit quosdam quidem Apojlolos, quofdam anten Propbetas, alios vero Evangelijlas , alios autem Pajlores & Dotto- res: ergo uni determinate perfonae non fubordinantur. XVII. Paulus eo in ordine conftituit Apoftolos, ut qui* libet fuperiorem non patiatur: unde 1. ad Corinth, c. 12. v. 28- ait: Et quofdam quidem pojuit Deus in Ecclejia, primum Apfolos, fecundo ( O ) 189 Jectmdo Prophetas : hoc in loco dixit primhm fed li uni determi- natefupremo fubordinarentur capiti, non dicerentur primhm in Ecclefia pofiti.: ergo. XVIII. Efto S. Paulus in jam laudatis Epiftolis varia do- norum munia collata referat: nulli tamen membro myftici corporis plenitudinem , qua Chriftus prseeminebat, communi- catam dicit: imo omnia ad menfuram diftributa affirmat ad Ephef. c. 4. v. 7. Unicuique autem nojlrum data eft gratia Jecundum fnenftiram donationis Cbrifti: atqui ad rationem fupremi capitis re¬ quir'd ur plenitudo perfedionis Chrilti; ergo. SOLUTIONES. *• ADI Ecclefiam fub triplici ftatu fpedari: Natures videlicet l\ ab Adam bis mille circiter anuis ad Abraham ufque ; legisJcripta & circumcilionis bis mille annis circiter ab Abraham ad Chriftum ducem. Gratiade mum a Chrifto ad finem mundi uf¬ que. Inprimoalteroveexhisftatibus,neab unitatedeliceret,dati funt primarii Duces ; in primo Adam, Seth, Henoch, Noe, Melchife - deck In fecundo Abraham, IJaac , Jacob, Levi ejusdemqueSucceffo- res:ergo& intertio delignandi funt fupremi Sacerdotes a Chrifto usque ad confummationem fseculi fucceflive regnantes. Quo- niam vero flatus illi ab omnimoda fidei perfedione deficiebant, nempe primi duo , utpote ad flatum gratis ut paedagogi ordi¬ nal , id eo eadem unitatis excellent!a, qua Eccleiia Chrifti gau- det in tertio ftatu, non prseeminebant. Hinc etfl Ifraeliticam gentem iibi in populum eledum adoptaverit Deus, non abro- gavit tamen etiam ipfos inter Hebraeos omnimode facramenta legis naturae: eapropter pro fasminis ad expiandam originalem noxam, & pro parvulis ante odavum diem remedium legis naturae in falutem praefto erat: quare proiis,qui inter gentiles vitam agen- tesjuxtalegis naturae prsefcripta vivebant, falutis aditus non erat interclufus: & licet Aaronicum regimen ad ipfos non fe extenderet, A a 3 ex 190 (o) f ^ # • ex fpeciali providentiaregebanturper Prophetas. Lex autemChri- fti undequaque perfeCia eft, ut notat Apoft. ad Hebrae'. c.f, tantaque in ea eft unitatis ratio , ut abrogata lege circumcifio- nis una quaquaverfum prorfus lit, adeoque idem caput ad om- nes feextendit, ftcut Chriftus Sacerdos. Ad II Absque dubio necHebrasum nec gentilem absque fide futuri Mediatoris falvari potuiffe : attamen hujus fidei fla¬ tus non erat omnino unus: etenim non alligabatur iisdera fa- cramentis, & iisdem notionibus: fideles ftquidem verfantes apud gentiles non iis coarctabantur legibus & facramentis He- brteorum, nec claram adeo notitiam futurse redemptionis ha- bebant ftcut Ifraelitse , qui utpote affumpti in typum Chriffi fidelium proximius, perte&iusque unitatem referre debebant Mediatoris autem Fideles omnes nunc eisdem legibus & facra- mends alligantur, utpote omnibus fides tam Hebrais quam gentiuus ubique praedicata, per confequens uno eodemqueca- pite ubique diriguntur. Ad III. Peraccidens, nempe ob juris ignorandam, con- tigifte Synagogse illam fupremorum Sacerdotum plura litateffl Ad cujus intelligentiam fciendum eft, ex Aaron duplicem dei¬ cers diffe familiam , unam per Eleazar, alteram per Ithamar. Ilia primum habuit Sacerdotium ad tempora usque Samfoifs, quibus ob ineptitudinem filiorum Eleazar ceflavit, & adfami- liam Ithamar feu,Levi usque ad Abimelech translatum eft: cumque hunc Saul in odium David mactaffet, Abiathar ejuS filius ad David acceffit petens PatrisSacerdotium, annuit Rex eique Sacerdotium contulit. Sadoc econtra apud Saulem Sa¬ cerdotium petiit, etenim extinclis Sacerdotibus Heli ad faffii- liam Eleazar Pontiiicatum rediiffe affirmabat: & ipli Saul con- fenftt. Unde duo fub probabiii lure utriusque partis regm* bant; hocque in caufa Suit, cur fedente fuper thronum Ilrael loco Saulis Prop beta David uterque Sacerdotis munere funge- retur. i '§£2 C o ) I9r retur. Innotuit tamen fpeciali Numinis revelatione jus ad Sa- doc perrinere i. Paralip. c. 29. quern depofito Abiathar fupee fedein firmavit Salomon. Nec aliter fane poterat evenire: promiferat namque Deus Phinees filio Eleazari perpetuum in ejusdem Domo Sacerdotium. Ergo ex hoc nil aliud colligi- tur, nifi. quandoque contingere potfe propter juris ignorantiam pluralitatem capitis, ut vidit Ecclefia fub Concilio Conftantien- ii, quando Romani Pontificis nomen ferebant Gregorius XII. jBenedichis XIII. & Joannes XXIII. Ad IV. Septuaginta non fuilTe Moyfi sequales, fed ejuf- dem Miniftros, & pro levioribus tantum caufis: majores fi- quidem immediate ad Moyfen referebantur, ut habetur Exod. c. 18. v. 16. Quidquid autem gravius erat , referebant ad sumlevi- ora tantummodo judicantes. Ita etiam Pontifex plures Epifcopos & Paftores habet veritatem ab eo definitam populos edocentes, Nec Aaron par fuit Moyii, nec Aaron cum filiis fuis: Sacer- dotalem quidem deilgnavit Dominus Aaronis ffirpem: cseterum folus Aaron Sacerdotalibus indutus fuit veftibus, folusque , dum vixit, facrificia obtulit; quo defun&o, veftibusque fpo- liato iisdem Moyfes Eleazarum Aaronis filium induit, ut le- gitur Num. c. 20. v. 28- Ex quo clarefcit, uno obeunte in Ecclefia capite aliud fubrogandum effe, ut ligurse refpondeat figuratum: Chrifti figura fuit Moyfes , Aaron fummi Pontifi¬ cis. Parker Filii Machabseorum feptem quidem fuerunt, fed unus poll alium regnavit, ut facra teftatur Hiftoria. Ad V. Concedendo, Deo difplicuiife, quod Israelite pe- tierint Regem talem, qui quafi a Deo independens, more na- tionum feu gentilium regeret populum Israeliticum, ut innuit cit. cap. v. 5. petierunt Regem ficut univevfa babent nationes feu gentes. Negando vero Deo difplicuifie, quod Israelite abfo- lute petierint Regem. r >9 2 C o ) Ad VI. Deum Israelitis iratum non ideo , quia abfolute Monarchicum Principatum expetierant, fed quia abfolutum Dominiumexoptabant, ne adDei nutum regi deberent, & ideo dixit Deus Samueli i. Reg. c. 8* v. 7. Non te abjecenmt ,jid me. Iratus itaque fuit Deus propter hujus gentis fuperbiam, qua?, quomodo punienda foret per fubfequos Reges , eis per Sanm- eiem praedixit. Hinc facile conceditur Monarchiam quando- que in tyranidem degeneraile, verum hoc hominum non Prin- cipatus vitio vertendum eft. Etiam perperam adltruitur, gra- viora effe onera, ubi unus, quam ubi plures regnant; mm in Ariftocratico , & Democratico regimine perfsepe privata potius quam pubiica infpiciuntur jura , & gravamina prima- tibus impune fpedantibus inter fubditos dividuntur. Lauda- biles proinde funt Refpublicae, Monarchico Imperio tamen jufle & rede adminiilrato nequaqum prevalent Ad VII. Refponiionem patere ex max antecedenter di- dis. Ad VIII. Tranf. ant. neg. confeq. Difp. eft: quia ad Ec- clefise confervationem neceffe eft, ut circa res fidei omnes idem fentiant, eafdem habeant leges, iisdem utantur Sacramentis &c. ergo neceffe eff, ut Eccleiia in fpiritualibus ab uno rega- tur Principe. Econtra ad datum politicuin totius orbis confer’ vandum non eft neceffe , ut omnes mundi partes utantur &• dem legibus, ritibus, moribus &c. ergo neceffe non eft, d orbis univerfus in politicis ab uno Principe regatur : diverfe fiquidem nationes cum fint, diverfa & funt politico genera, a # deoque & diveriitas Principum. Ad IX. S. Paulum ibidem earn unitatem recenfere, qu£ appr’me defervire valet, ut charitatem , & pacem ad invieeffl fideies habeant: ad hanc autem ea potiifmium fpedant, % ficut fe deceptum novit, cum ait: fi oportuerit me. mori tecum, V. non * 199 Co) ^ von te negdbo. 5. Ex praedidione mortis : Amen Amen dico tibi , cum ejjt’s junior 7 cingebas te &c. haec enini verba antecedent! conne&untur periodo , & fuper eandem perfonam appellant, lit contextus iegenti aperit. 6. Ex trina interrogatione, Di - ligis me ? nam juxta S. P. Auguft. ferm. 29. de verbis Domini, ideo ter interpellatur de diledione- quia ter Chriftum negave- rat in pratorio : atqui folus Petrus perfonaliter ter negavit: ergo foium Petrum perfonaliter alloquitur Chriftus: fubf. led ei, quern alioquitur, dicit: Pajce agnos meos , Pajce oves meas: ergo foil Petro perfonaliter hsec dixit: ergo. maj. argumentieft ve- ra. min. etiam claret: nam munus Palloris eft oves pafcere: fed Paftor prsfedurse , fuperioritatis , poteftatis, ac Jurisdi* dionis dignitatem fuper oves importat: lie Chriftus Joan. c. 10. v. 14. cum dicat: Ego jum Paftor bonus , &* cognojco oves meas : qua Paftor eft ovium Prsepofitus, caput, fuperior , ac Judex : fic ubi vulgata legit Pfal. 2. v. 9. Reges eos in Virga ferrea: He- braicahabet: Pajce eos: iimiliter ubi Matth. c. 2. v. 6 . legitur: Ex te enim exiet Dux , qui regat populum meum Israel: Grsecus in. terpretatur: qui pafeet. Ergo in idem redit munus Paftor is , Re- dtoris, Praeftdis, & Ducis. Ergo. Refpondet ad hoc argumentum Calvinus lib. 4. Inft. c. 6. n. 3. i.ut firmae lint iftoe probationes,oftendant inprimis oportet, ei mandari poteftatem in omnesEcclelias,quipafcereChriftigre- gem iubetur: neque ullibi in Scriptura flat Vicarius Chrifti.Sed Contra 1. Vel omnium Eccleliarum fideles funt oves Chrifti vel non ? Si non funt omnes oves Chrifti, non funt membra Chrifti, confequenter non funt membra Eccleftas, de quibus proinde non eft in prsefenti fermo; ft vero omnes Eccle. fiarum fideles funt oves Chrifti, in omnes Petro poteftas k Chrifto fui loco tradita eft, cum Petrus Paftor ovium Chrifti conftitutus eft: Pajce oves meas: ergo ei demandata eft poteftas in omnes Eccleftas, qui pafcere Chrifti gregem jubetur. Con 200 ( o ) ff&i Contra 2. Chriftus non dixit Petro, pafce has oves mens, Vel ittas : fed fine ulla reftridione dixit: pafce oves mens ; ergo fine ulla reftridione omnes oves ilii pafcendas commifit: fub- fum. Sed oves omnium Ecclefiarum funt oves Chrifti: ergo omnium Ecclefiarum Chrifius Petrum Paftorem conftituit, & jubetur gregem Chrifti pafcere. Contra 3. Illae oves Petro pafcendas a Chrifto funt com- miftie, quarum Chriftus bonus Paftor erat, & pro quibusani- mam fuam pofuit: atqui Chriftus omnium ovium Paftor bonus fuit , & pro omnibus animain fuam pofuit, mortuus enim pro omnibus eft: ergo omnium ovium Petrus conftitutus eft a Chri¬ fto Paftor. Contra 4. Licet in Scriptura verbotenus non ftet Via- rius Chrifti , in Scriptura tamen res ftgnificata per VicariiM Chrifti habetur: nam poteftas Petro collata per verba: Pji oves meas, nil aliud denotat, quam tu mei loco eas pafce oves, quarum ego Paftor bonus fum : vices autum alterius gerere, eft agere alterius Vicarium; ergo. Refpondet 2. Lutherus de poteftate Papae ad hoc argil* mentum: Petro Chriftum non credidiffe omnes fideles, quist eft ufus Chriftus termino indefinito oves, &non univerfali omit,s oves. Sed Contra 1. Terminus indefinitus in materia neceflaria, qualis eft materia fidei, sequi valet univerfali: ergo Chriftus Petro dicendo: Pafce ovesmeas , idem eft, ac fi dixiflet: Pft omnes oves meas. Contra 2. Ille terminus Meas magis explicat univerfali^ tem , quam terminus omnes : nam nullus in Ecclefia exiftit, qui non fit ovis Chrifti, cum pro omnibus mortuus fit: ergo Chri¬ ftus dicens: pafce oves meas: de omnibus dixit nullam ovem excipiens. Costia C o ) 5 ^ ■201 Contra 3. Gum Chriftus dixit Petro, Pafce oves mens , vel onines eidem credidit, vel nullas , vel folum aliquas ? Si om- ues: ergo falfa eft refponfio Lutheri, & ftat Catholica contra enm veritas. Si nullas : ergo fallitur veritas textus. Si tan- tum aliquas : ergo Verbum Domini infipientise nota inuritur: quia cum non diftinquat, quales iftae oves lint, idem eft, ac ft •nullas commendaret, nefcitur enim, quibus fit vigilandum, quae pafcendas. Contra 4. Univeriitas Eccleftae ex fubditis & Paftoribus conflatur: fed Petro fubditi & Paftores fuere commendati: nam bis dixit Chriftus, Pajce agnos meos , & iterum Vafce oves meas: ubi pro Agnis veniunt lideles, pro ovibus Paftores: oves enim funt velut matres la&antes Agniculos: ergo. Sic difcur- rit Eufebius Emiffenus , feu Eucherius Lugdunenfts Epifco- pus, aut alter antiquus Gallicanus Antilles Serm. de Nat. Ss. Petri & Pauli: Prim Agnos, deinde oves (Petro) commiftt, quia non Jokm Pajlorem, Jed Pa forum Paforem ■ eum conftituit. Pafcit igitur Petrus Agnos , pajcil oves: pqjcit film , pajcit PA matres: vegit & Jiibditos Pralatos. Omnium igitur Pa for eft, quia pra¬ ter Agnos Sr ; oves in Ecclefa nihil eft. Ergo. Refpondet iterum Lutherus loc. fupra cit. Ly Pafcere non fignificare Dominium, aut fuperioritatem: quia proprie eft fer- vi afferentis cibuin: & quia ufus eft verbo prasceptivo dicendo; Pafce. Sed Contra 1. Petrus non fuit conftitutus a Chrifto lit Mer¬ cenaries, cujus eft dapes afferre convivae, fed ut bonus Pallor; & ideo trina dileiftionis confeftio exigitur. Bonus Pallor erat Chri¬ ftus, ideo animam fuam pofuit pro ovibus fuis: fed ubi Petrum Paftorem conftituit, vult, quod ftmiliteranimam fna mpoaatpro ovibus, eapropter fubjunxit Joan. c. 21. v. 22, Tume Jequere , quodde morte dictum fatetur Scriptura: ergo vult Petrum pafce- re oves non aliter ac ipfe Chriftus : atqui Chriftus pavit,oves non C c ut 202 ^5 ( O ) ^ lit inferior, fed ut Princeps & Dominator earum: ergo & Pe¬ trus. Contra 2. Nullus fanas mentis dixit unquam, fervumpa- fcere Dominum , ex quo illi porrigat panem, fed econtra fervus a Domino pafcitur , cujus fumptibus aliturr ergo. Contra 3. Ideo juxta Luthertim dum Chriftus dixit Pe¬ tro: Pajce oves meas: nullam contulit poteftatem & fuperiorita -1 tern in illas , quia verbo ufus eft prseceptivo : fed hoc ipfo ta> 1 lem poteftatem &fuperioritatem contulit: ergo.min. prob.Dum f Chriftus Apoftolis imperando dixit: Entities predicate Evangelin mini creator a. Docete omnes gentes: dedit illis poteftatem Evan- , gelizandi,&docendi. Dum Deus imperando dixit: Crefcite, H multiplicamini, &H replete terram donavit hominibus faecundi- | tatem. Dum Salvator praecepit Paralytico : tolle grabatum tn • jj wn, & ambnla : fimul largitus eft virtutem progreflivam. Dum dixit Chriftus imperative Adolefcenti mortuo : Ego dico tibi , Jiirge, vitam tribuit: ergo etiam dum Chriftus dixit Petro pr$- ceptive : Pajce oves meas: dedit ei poteftatem & fuperioritatem fuper eas. j Contra 4. Ex eo, quod Chriftus imperative Petro fueritj locutus , evincitur magis , eum Petro dediffe poteftatem, & I Jurisdiftionem: ergo ant. prob. Praeceptum vel fupponit, quod | requiritur ad illud implendum, vel confert: ergo cum pafce- re oves Chrifti fuperioritatem inneftat, hoc munus Petro man- dans Chriftus vel in ipfo fupponit * vel dominium elargitur. Dicunt Se&arii: ft hac verba : pajce oves meas accipien -1 da eftbnt ita unverfaliter, etiam Petrus fuiftet Paftor caeteroru® Apoftolorum, cum & hi jvel maxime lint de ovibus Chrifti: fed caeteri Apoftoli Petro non indiguerunt ut Paftore, eo quod fuam docftrinam, fuumque Evangelium praedicandi, & gentes baptizandi facultatem immediate receperint a Chrifto, qui ad eos omnes dixit Eiintes in mundiim univerjiim clocete omnes gentes > baptizantes eas &c. Ergo. Sed ' C° n ' 203 1§545> ( o ) Contra i. Etfi caeteri Apoftoli Petro ut Paftore non indi- guerint ad do£trlnam & memoratas facultates fibi communican- das, indiguerunt tamen eo ut capite, cui obedirent, & fub- jicerenturin iis, quae ad falutem animarum , & majorem E- vangelii praedicationem magis conducere viderentur : item ad oves regendas & gubernandas, oves infirmas curandas, difper- fas colligendas, errantes ad ovile reducendas, & periclitantes a lupis defendendas: eis debite praelidendo, inter eas difcernen- do, easque judicando: ergo. Contra 2. Si cjeteri Apoftoli Petro non indiguerunt ut Pa¬ ftore,cur Chriftus Lucse cap. 22. v. 31.&32. dixit ad Petrum: Ecce Sat anas expetivit vos 0 ut cribraret Jicut triticum ; ego autem rogavi pro te, ut non dejiciat jides tua: cff tit aliquando converjits NB. conjirma jratres tuos. Ergo. Refpondet 2. Calvinus lib. 4. Inftit. c. 6. n. 4. ad argu- mentum: per has voces : Pafce oves meas: nihil Petro fpeciale datur, quod non f'uerit collegis etiam commune; quia|alio- quin non modo Perfonis iieret injuria, fed claudicaret ipfa Do- dtrinae Majeftas. Sed Contra 1. Chriftus per has voces: pajce oves meas : Petro prater extraordinariam Apoftoli poteftatem, nempe prsedican- di Evangelium in univerfo mundo , & docendi omnes gentes &c. quae erat communis cum caeteris Apoftolis , in morte cu- jusvis Apoftoli extinquenda: etiam dedit poteftatem jurisdi&i- onis , & Paftoris ordinariam in omnes fideles , in Petro non extinquendam, fed in fuccefforibus ufque ad finem mundi du- raturam : adeoque dedit Chriftus Petro poteftatem univerfalis Paftoris, cui caeteri etiam Apoftoli tanquam oves fubordirtati effent; ergo perillas voces Petro quid fpeciale datum eft, quod non fuit collegis commune. Contra 2. Pater cseleftis non fecit injuriam caeteris Apo¬ ftolis j dum fofi Petro jeyelavit divinitatem ChrftU , Matth. c, C q % 16, 104 4 ® * i ^Vt / A ' • « P 16. v 16. ergo neque Chriilus ullam fecit injuriam reliquis, dum foil Petro contulit fpeciaiem potellatem. Contra 3. Chriilus unus & foius vifibiliter Eccleliam re- gebat fervata Dodrinas Majeilate: ergo etiara eadem fervatur, dum uni Petro vices fuas Chriilus defert; hoc enim conformi- tas in dodrina, & perpetua ejusdem confervatio prorfus requi* rit. Ergo. Refpondent Sedarij 3. ad argumentum : Chriftum per il¬ ia verba: Pajce oves meas: Petrum quidem conftituiffe Paftorem, & fuperiorem, aft non primatu praeeminentfte fupra reliquos Apoftolos , fed folum primatu charitatis ; Chriilus enim dum poll quaeftionem, an a Petro plus his diiigeretur ? dixit: Pa- Jce oves meas: folum declaravit reliquis Apollolis fuis , quod a Petro fuperentur in amore, & hoc folo is lit illorum Primas; quia cum Chriilus amorem Petri non potuerit ignorare, ideo duntaxat voluit eum de amoris majoritate interrogare , ut ea etiam aliis, quos charitate fuperaverat, innotefceret. Addunt Sedarii; Chriftum ideo voluifte Petrum declarare Primatem in charitate, quia is plura illius erga Magiftrum fuum amoris de- dit ligna ; ut dum fuper tumentis maris fi.udus ambulavit, ut citius ad Chriftum perveniret; dum nudato gladio Chriftum defendit , & Malchi militis auriculam amputavit , quod ex ferventiflimo in Chriftum Magiftrum fuum amore fecit juxta illud : etiamji oportuerit me mori tecum, te non negabo ; dum aegre fibi permifit pedes lavari a tanto Magiftro: Domine tmwhi lavas pedes? En auam frivolas, quam impertinentes Sedarij, dumtex- tu premuntur Scripturiftico, ejus fabricent interpretationes ? Sed Contra 1. Vel Sedarii loquuntur de interno Petri erga Chriftum amore ? vel de externo, feu per ligna externa exhi- bito ? atqui neutrum dici poteft: ergo. min. prob. non poteft dici primum: quia internus amoris alfedus nemini poteft inno- tefcere nifi foil Deo : iiquidem foius Deus eft fcrutator cordi- ■ - •' uni C o 3 ^ ■205 um. Neque did poteft fecundura : quia ilia exterlora figna , quibus exhibitus eft Petri amor, infuffidentia funt ad declaran- dam majoritatem amoris , qui fuit in Petro : ergo. ant. prob. Ilia exteriora figna vel funt verba Chrifti interrogantis : diligis me plus his 't vel funt verba Petri refpondentis: til Jcis, quia a- mo te: fedneutrum dici poteft : ergo. min. prob. Non primum: quia evidenseft, quod interrogatio alterius,an diligam eum? lit infufficiens ad declaranduin audientibus meum amoremlin inter- rogantem. Nec fecundum did poteft: quia alias verba Petri, fadaque a Sedariis enarrata, quibus is fuum amorem in Chri- ftum teftatus eft, erant infufficientia ad declarandam majorita¬ tem amoris, qui fuit in Petro : nam ex iis verbis & fadis Petrus femper retulit correptionem a Chrifto, dum enim Petrus mari* nos fludus calcavit, dixit illi Chriftus Matth. c. 14. Modiste jidei , qmre dubitajli? Dum exferto e vagina gladio Malchi au- riculam amputavit, dixit ei Chriftus Matth. c.26. Converte gla- tlium tumn in locum Jimm: omnes enim, qui acceperint gJadium, gla¬ dio peribunt. Dum Petrus dixit Lucas c. 2 2. Domine tecum pa - rat us Jim, & in careerem, & in mortem ire: item Matth. c. 2 6. etiamjt oportuerit me mori tecum , non te negabo : dixit ei Chriftus Luca c. 22. v. 34. Non cantabit bodie gallus, donee ter abneges noj- fe me. Dum Petrus dixit Matth. c. 16. Abf.t d te Domine , non erit tibi hoc , utoccidaris: refpondit ei Jefus: fade pojl me Sa - than a, Scandalum es min. Dum Petrus tergiverfatus eft ad Chri- ftum dicens Joan.c. 13. Non lavabis mihi pedes in sternum: Chri¬ ftus illi repofuit: Si non lavero te, non babebispattern meenm. Po- terantne csteri Apoftoli, qui omnes has reprehenfiones audie- runt, ex iis conjicere, fe a Petro fuperari a Charitate erga Ma- giftrum fuum? an non ex iis potius debebant inferre, Petrum adore lincero non dilexifte Magiftrum ? Ergo & ilia verba Pe¬ tri : tit Jcis , quia amo te : erant infufficientia ad declarandam ma- joritatem amoris erga Chriftum. C c 3 Con- 205 (O) Contra 2. Ss. Patribus, qui tamen certemagis Illuminati erant, quam nollri Novatores, de ifto primatu charitatis ex verbis & fa&is Chrifti ac Petri non conllitit; nam ut i. p.q. 20. a. 4. ad 3. S. Thomas refert, Patres multum dubitarunt, an Petrus, an Joannes magis dilexerit Chriilum ? fiquidem aliqui afferuerunt, quod Petrus plus dilexerit Chriilum in membris ejuj, & ideo Chriilum Petro commendaffe Ecclenam ^Joannes vero plus dilexerit Chriilum in fe ipfo , & ideo Chriilum Joani comendaf- fe Matrem fuam. Alii dicunt, Petri amorem fuilTe quidem majo* rem quoad fervorem & promptitudinem, all non quoad familiari- tatem , quia quoad hanc fuperabatur a dile&ione Joannis. Its citatus Doctor Angelicus, qui ibidem addit: Prajimptuojm tamen videtur , hoc dijudicare, quia dicitur Prov. 16. Spirituum derator eft Dominus , CfT non alius. Unde ex primatu Charitatis non potell concludi, Petro fuilTe datam fupremam authoritatem in Ecclelia; praefertim cum D. Hieronymus lib. 1. contra J0via. ex pluribus titulis probet, Joannem fuilTe chariorem C hr ifto quam Petrum : & licet Tertullianus lib. de Praefcript. c. 22. Joanni tribuat prserogativam dilection is, Petro tamen concedit praeeminentiam potellatis , dum inquit: Latuit aliquid, PetntM sedificanda Ecclejia petram dictum , claves Regni c odor urn confecvim, fif folvendi ligandi in calls in terns poteftatem; latuit aliquil , ffoanncm dileSHJJimum Domino pectori ejus incumbentem , quern jhi filium Maria camrrmdavit. Ergo Contra 3. Etli Petrus plus dilexerit Chriilum quam Jo* annes, poteflas tamen Petro tributa per verba: Tibi clabo ck ves &c. & Pa fee oves meas : non conlillit in ilia dilectionis eft* nentla: Primatus enim Petri & authoritas illi tunc data con- 3 l fillit in praerogativa jurtsdidlionis: cum ligare & folvere non pertineat ad eminentiam dile&ionis, fed ad praerogativam juris- di&ionis: etli ergo detur, Majoritatem amoris fuilTe in Petro prae Joanne, & csteris Apoftohs: attamen h*c majoritas tati- . " 1 turn 1 Oft ( 0 > 207 turn fuhiet caufa motiva, cur Petrus conftitutus fuerit a Chrl- fto Pallor cum poteftate juris dictionis etiam Super reliquos Apo¬ ftolos. Ergo.. Respondent Se&arii 4. ad Argumentum : Petro non fuilTe a Chrifto alium Supra reliquos Apoftolos Primatum collatum, quam Vocations, eo quod Scilicet Petrus Matth. c. 4. v. 18- & 19. fit primo loco vocatus. Sed Contra: In fcripturis Sacris triplex tantum reperitur dif- cipulorum Chrifti vocatio: atqui in nulla Petrus Solus inveni- tur primo loco vocatus : ergo inane eft aiTertum Sedariorum. min. prob. Prirna vocatio Suit Joan. c. 1. v. 40. &c. Ubi Andreas Petrus, Pbilippus, & Nathanael fuerunt ad Chriftum admifti tanquam familiares auditores, non quidem ut conftanter apud ipSum manerent, Sed ut viderent, ubi habitaret, & audirent, quid doceret: & haec admiflio, quae fucceftive fada eft, non fuit proprie vocatio:imo inea Andream praeceflifte Petrum ex cit. cap. Joan. 1. certum eft. Secunda vocatio erat Matth. c. 4. v. 18- & 19. fed ut ex textu conftat, ibi Petrus Solus non- fuit primo, fed ftinul tempore cum Andrea vocatus. & confe- s quenter Primatus vocationis non debetur Soli Petro. Tenia vo-. tatio fuit Lucse c. 6. ubi Difcipuli Chrifti proprie vocati Sunt ut Apoftoli, & ex iis duodecim ad id munus iimul Sunt eledi v. 13. & 14. Ergo ft duodecim ftmul tempore Sunt vocati & eledi: Petrus non erat vocatione Primas , feu Primus. Et hinc Ss. Patres dicunt, omnes Apoftolos fuifte pares in eledio- ne ad Apoftolatum, five ad munus MiJJionis : Apoftolus enim idem eft ac Miffus v.g. ad prsdicandum Evangelium &c. Unde Melchiades in epift. adEpifcopos Campanise fcribit: Licet cunflo- rum Apojiolorum par ejjet elecUo, Beato tamen Petro concejjiimejl , ut aids praemineret, Scilicet praeeminentia non vocationis, fed dignita¬ tis, poteftatis, & jurisdidionis in omnes fideles, etiam caete- tos Apoftolos. Ergo. Pro a©8 Co) Probatifr Conclufip 2. Argumento defumpto ex illoMattli. C..16. y. 15. 16. 17. 18- Die it illis c J-eJus : yos autem guem.mejft dkiUs ? . Rejpondens Simon Petrus clixit : Tu es Cbrijhis Filins Dei vi- qf. Rejpondens autem Jf-eJus dixit ei: Beaus es Simon Bar (giui caro Janquis non revelavit tibi , fed Pater mens, qui in calis eft. Et ego dicotibi, quia tu es Petrus & Juperbanc Petr am adif cqbo Eeclefam meam, Sf porta iuferi non pramlebunt adverfis mi Ex his tale conficitur argumentum. Chriilus hoc loco aperte folum Petrum alloquitur: fed ah loquitur promittendo primatum poteflatis , & jurisdi&ionis E0 cleiise: ergo foli Petro hunc promiiit & contulit prae csteris Apoilolis. Maj. claret extextu, in quo multifarie exprimitiir fola Perfona Petri; 1. duplici nomine, Simonis, quod prims- vum erat nomen, & Petri feu Petra , quod erat ex Chrifti impo- fitione. 2. Per nomen Patris, quod erat Joannes, & dicebatur fj-qna. 3. Laudatione confeffionis edit® de Chrilii Divinitate. 4. Repetidone illius proncminis Tibi : revelavit tibi, dicotibi&c. 5. Caufali, quia tu es Petrus. 6. Rename- ratoria refponfione ob cofeffionem fidei: Et ego dico tibi. 7. Ei parti cuia conjunctiva analogi® Petri & Petr®: tu es Petrus, & Riper bane Petram adificqbo Ecclcjiam me am. Ergo major conifat. min. etiam patet: nam id prseftat fundamentum in sedificio, quod caput in corpore, Gubernatorin navi, Dux in exercito, Pallor in grege, Paterfamilias in domo ; fed Paterfamilias Id domo, Pallor in grege, Dux in exercitu, Gubernator in ns- vi,. caput in corpore primatum figniiicant: ergo fundaraes- turn Ecclefi® Primatum ejusdem fignat; ergo ficut Chriitob quia dicitur Ecclefiae fundamentum, ab omnibus ut caputpb marium & principale reveretur , ita etiam Petrus , qui a Chri- Ito fundamentum fuse Ecclefiae nuncupatur, a Chriiio ut 1 ms Vicarius, caput fecundarium defignatus ell fuper on nes file* leg. Et ita Petrum agnovit primitiva ? & u.nivetfa Eccleiia, ' ante- C 0 ) 209 antequam Hserefiarchse Lutherus, Calvinus &c. fcirent Iallarei ut teftis eft S. P. Auguft. in Pfalmum contra partem Donati ita fcribens: Numerate Sacerdotes velab ipjajede Petri, ipfa eji Petra, quam non vincunt Juperba infer mm porta. S. Dionyiius Epift. ad Timoth. Petrum vocat Fundamentum Ecclejiarum. Et S. Hiero¬ nymus lib. 2. contraJovin. ait: Inter duodecim wins eligitur , at Capite conjiituto Schismatis tolleretur occafio. Item in Dial, contra Lu- ciferan. inquit: Ecclefia fains d finrni Sacerdotis dignitate pendet , cut ft non exors quadam, omnibus eminens detur potefas , tot in Ecclefta effichmtur ScMsmata, quot Sacerdotes. Ergo. Respondent i. Lutherus lib. depoteft. Papae. Calvinus lib. 4. Inftit. c. 6. §. 4. Magdeburg. Centuria 1. lib. 1. & 2. Et li- bellus Smalkaldici conciliabuli de Primatu Papae. Chriftum citata verba non ad Petrum folum, fed ad omnes Apoftoloslo- cutum elfe, adeoque Petro a Chrifto nullum Primatum promif- fum effe. En quomodo contra claros & exprelTos Scripture terminos Hseretici eftron tes infurgant. Hinc Contra 1. Nullus ex Apoftolis prater Petrum eft Filius Joannis: fed Chriftus locutus eft foli Filio Joannis : ergo foli Petro Chriftus eft locutus, & non cseteris Apoftolis. Contra 2. Chriftus illi eft locutus foli, cui cit. Matth. c. 16. v. 23. mox dixit: Vade pof me Satana: ut luce clarius ex contextu innotefcit ; Atqui fatentibus ipiismet Hsereticis , foli Petro, non cseteris Apoftolis hoc dixit: ergo & illud, adeo¬ que foli Petro eft locutus Chriftus illis verbis. Vel dicant No- vatores , cur donum Dei faciant commune, malum vero lin- l gulare. Contra 3. Quotiescunque Chriftus in Evangelio utitur particula Tibi , ita ad perfonam particularem reftringit, ut ad alios nequeat ampliari; fic cum dicit: Amen dico tibi , bodie me- mm eris in paradyfo ; Remittmtur tibi peccata multa ; Aclolefcens ti- 1 hi dico firge. Non enim per hoc omnes latrones venia donavit; D d omni- tio ra c o) gq • \ a ' i . •« " < .. omnibus mulieribus peccata dimifit: omnibus adolefcentibus defun&is vitam contulit. Ergo etiam dum Chriftus dixit: Et ego clico tibi, tu es Petrus : ad perfonam Petri ita reftringit, ut ad alios Apoftolos ampliari nequeat. Confeq. tenet a paritate: etenim nulla ratio eft affignabiiis , cur per particulam Tibi in omnibus aliis locis Chriftus reftri&ive locutus fuiftet, & in hoc folo loco ampliative, quando Petro fpecialiter locutus eft. Contra 4. A contrario , quotiescunque Chriftus fuadoaa pluribus largitur, nunquam utitur vocabulo fingulari: ut cum dicit: Sedebitis cff vosJiiperJedes duodecimo Accipite; fir* mmk- cate ; hoc facite in meam commemorationem ; clabo vobis os & fqi- tntiam ; p acem meam do vobis $ Eradicate Evangelium omni ere atm &c. Ergo quotiescunque utitur vocabulo fingulari, perperam pluribus accomodatur locutio. Contra 5. Chriftus dixit Petro c Super banc Petr am adip? bo Ecdejtam meam: quia Petrus dixerat Chrtftp : Tu es CbrijB Pi tins Dei vivi: difeernens Chriftum ab aliis Prophetis ; ergo Chriftus, ut vices rependat, ita dicit Petro, paper banc Petram adifwabo Ecclejiam meam: ut ab aliis diferiminet Apoftolis: nam confeflio & promiflio funt correlativa. Refpondet 2. Calvinus lib. 4. Inft. c. 6. §. 6 . Petram, de qua loquitur textus , non efle Petrum, fed Chriftum: adeoque Petro nullum promitti Primatum. Sed Contra r. Chriftus alloquens Petrum , Hebrtea , feu Sy- ra linqua locutus eft eidem : ergo ita eum affatus eft : Tit is Petra , piper banc Petram adipcabo Ecclepam meam. Ergo Pe¬ tra, de qua loquitur textus, eft Petrus, & non Chriftus. ant. eft certum , quia textus originalis E vangelii Hebraici& Syriaci loco Petrus habent Petra. Nam Cephas interpretatur Petra, ft xum , rapes. Et ubi latine legitur Petrus , Greece legitur Petros, Haebraice vero aut Syriace Cephas id eft Petra. Hinc S. Hiero¬ nymus 'C. 2. ad Galatas ait: Non quod aliudpgnipeat Petrus Aid •• . Cephas: : i C 0 ) air Cephas: fed quia qvam nos Lathe &f Grace Petram vocamus , lam Hebm&'Syri propter linqua interfe vkiniamCepbamnuncnpmit. Un¬ de Matthaeus in t'uo Evangelio, quod Syra vel Hebraea linqua ■fcripfit,. ut teilatur S. Hier. in Catalogo fcriptorum Ecclefiaft. non habet, Tu es Petrus, fed Tit es Cephas. Contra 2. Ideo juxta Calvinum , dum Chriftus ait: fir per banc Petr am: appellavit fupra fe ipfum, Petra autem erat Cbrr fins i. ad Corinth, c. 10. v. 4. quia appellat fuper eum, quern Petrus eft confeftus, atqui Petrus non eft confeftus Chriftum Petram , fed Filin m Dei vivi: ergo non appellat fupra Chri¬ ftum , fed fuper Petrum. Contra 3. Pronomen Hanc utpote demonftrativum appel¬ lat fupra Petram , de qua proxime & de praefenti facia eftmen- tio: fed non eft fa&a mentio alterius Petrae quam Petri: ergo appellat fupra Petrum, & non fuper ChriRum. Contra 4. Hac caufalis debet veriiicari: quia tu es Petrus , & fuper banc Petram: fed non veriftcatur, ft de Chrifto dica- tur pronomen Ham: quae enim hsec confequentia : quia tu es Petrus, & Juper me, qui fim Petra, ailfCabo Ecciefiam meant ? Nulla fane: ergo ideoillam caufalem pofuit, qniatu es Petrus, quia Petrum volebat conftituere caput Ecclefise. Contra 5. Dum Chriftus Petro dixit : Tu es Petrus , Juper banc Petram adficabo Ecclefiam meam : Petri confeflionem remuneratam voluit, ut ait S. Hieron. Tefimonio de fe Apoftoli reddit mem. Petrus clixerat: Tu es Cbrifhis Filins Dei vivi: merce- dem recepit vera confejfo: Tu es Petrus &c. atqui ft textus Chri¬ fto accomodetur, nulla prorfus eft Petri merces ; ergo. Contra 6. Dum Chriftus ait : fuper banc Petram adificabo Ecclefiam meam: ut fentit D. Hieron. innuit adficationem Eccle- fiee infuturo promiffam , non in prafenti clatam: atqui fupra Chri¬ ftum Ecclefia jam fuit sedificata: etenim ex S. Greg. Horn. 19. D d 2 in 212 ( O ) in Evang. Ecclefia incipit ab Abel : falvabantur namqtie jufti tefte D. Th. 2. 2. q. 2. a 7. ad 3. per fidem venturi Mediato- ris; & in lege gratias caepit Ecclelia a Chrifti praedicatione, cum Chriftus jam vocaverit Apoftolos, fibique plures feceric difcipulos, baptifma in Jordane fuerit inftitutum, atque ab A- poftolis miniftratuin: ergo di&a verba ad Chriftum nequaquam referri poffunt. Refpondent3. Lutherani. Ilia verba Juperbanc Petr am: non Petrum, fed confeflionem fidei, quam Petrus edidit, afficere; nam Chriftus immediate ante ea verba dilaudavit Petri confef* lionem, &ftatimtunc fubjunxit: quinimo vero ego dico tibi, Is ■es Petrus, & Juper hanc eandem Petr am adificabo Eeclejiam mm Quorum itaque verborum fenfus ifte eft: Tu es Petrus , vir fi xeus , fansJiiper confejjione tua velut Juper Jaxo , aut Petra jirmift ma: &r Jiiper ham Petr am Mificabo Eeclejiam mam , nt Jit (axet , immobilis, inexpugnabilis, quamdiu Jiiper bac confejjione vel fo tfrina ( quod ego Jim Cbrijlus Filins Dei viventis J Jla bit velut flip Petra immohili. Hie Obfervandum: Fidem, feu confeflionem Petri duobus mo- dis poffe conliderari: uno modo abjohite , id eft, fine relatio* ne ad Petrum ; altero modo cum relatione ad Petrum. Si confef* fio fidei fumatur cum relatione ad Petrum : vel determinate pro Petri fide; concedendum eft: nam& Catholice defendimuSt ob meritum fidei in confeflione Divinitatis Ecclefiae Primal Petrum donatum a Chrifto fuiffe, & conftitutum, ut in fids Chrifti fors alios nutantes confirmaret juxta illud Luca; c, s* v. 3 2. Rogavi pro te Petre , ut non defeiat fides tua, & 1 tu alicp# do converjus confama Fratres tuos. Ergo primo modo confelfioneffl Petri fumere videntur Adverfarii Hseretici, ut ex eorum ver¬ bis & principiis palam eft: unde contra eorum refponfionejfl datam. Con Co) Contra eft i.Haec verba: foyer banc Petr am : Ita accipien- da funt, ut habeant fenfum liberum , & nexum connaturalem cum praecedentibus: atqui ut habeant fenfum liberum & con¬ naturalem cum praecedentibus, non de confeflione fidei abfo- lute fpeftata , fed de ipfo S. Petro funt accipienda: ergo. min. prob. ut habeant fenfum liberum, & nexum connaturalem li banc debet referri ad Petr am , quae immediate ante nominata erat: atqui Petra, quae immediate antea nominata erat, non fuit coufeflio fidei abfolute , fed Petrus , ut textum legenti patet : ergo. Contra 2. Fides eftquidem Ecclefiae forma, feu id, in quo conveniunt fideles in credendo, atque fundamentum jufti- ficationis: attamen non eft caput, & ideo D. Paulus ad Ephef. C. 4. dicit: Urnrn corpus , una ficles, mum baptifina: Ergo aliud eft fides, aliud eft corpus; & per confequens aliud a fiae eft caput myftici corporis. Ergo. Contra 3. Myfticum Ecclefiae corpus eft vifibilis homi- num multitudo: ergo debet habere caput vifibile ; atqui fides non eft vifibilis: ei go. Contra 4. Si fides effet caput, non diceret Chriftus aii- ficabo , in futuro , cum fides jam extiterit in pluribus: adeoque jam tunc temporis fuiffet Petra ; ergo. Contra 5. Super ilium Chriftus ftatuit sedificare Eccle- fiam fuam, cui promifit, quod velit dare claves Regni caelo- rum: hoc enim di&orum nexus clare innuit: atqui claves Re¬ gni ccelorum Chriftus non confeflioni fidei, feu fidei abfolute fpedlatae , fed ipfi Petro dare promifit, ut ipfimet fatentur Hae- retici: Ergo. Refpondet denuo ad argumentum Calvinus lib. 4. inftit. c. 6. n. 6. Quod licet omnes a Chrifto interrogati lint, folus Petrus refpondit fuo & fratrum nomine, adeoque non pro fe D d 3 folo, -214 ^ ( O folo, fed pro omnibus: adeoque & pro fe &'pro omnibus idem accepit refponfum & poteftatem. Sed Contra i. Petrus fuo & non caeterorum nomine, pro fe & non pro caeteris confelTus eft Chriitum eiTe fiiium Dei vivi: ergo. ant. prob. Si Petrus caeterorum nomine fuiflet Confeffus, Chriftum effe Fiiium Dei vivi, id Confeffus fuiffet ex confen- fu , aut commiffione caeterorum: atqui caeteri Apoftoli in id non confenferunt, neque ullam commiffionem Petro dederunt: ergo. maj. patet: nam quo pafto aliorum caufam quis agere po teft, nift confenfum, aut commiilionem ab illis prius habeat min. prob. ex citato textu Matth. c. 16. v. 17. Beatus es Sit m Bar-Jona, quia caroSJ Janquis non revelavit tibi , fed Pater mm, qui in coelis eft; Atqui ft Apoftoli hanc Petro Commiffionem dediffent, aut in hanc confeliionem confenfiffent, faifo diceret C hriftus, Caro & Janquis non revelavit tibi , Jed Pater mens, qiii in exits eft; quia tunc non Pater, fed Caro & fanquis, id ei, homines id Petro dixiffent: adeoque ab hacrevelatione alii Apo¬ ftoli excludi a Chrifto non potuiffent: Ergo Apoftoli id Petro 1 non commiferunt , neque in id confenferunt, cum id ignora- rint: ergo Petrus pro fe folo, & non nomine caeterorum re- fpondit. Contra 2. Quamvis Chriftus omnes Apoftolos interroga- verit: quern dicunt homines cjje Fiiium hominis ? Matth. c. 16. So¬ li tamen Petro Pater cceleftis revelavit, eum effe Fiiium Dei vi¬ vi excludendo alios: ergo etiam foli Petro dedit refponfum, & poteftatem excludendo alios, ant. patet ex di&is in priori con¬ tra : & conf. prob. Soli Petro excludendo alios dixit Chriftus ; Fade foft me Satana Matth. cit. c. 16. v. 23. Ergo etiam foli P e- tro dedit Chriftus refponfum, & poteftatem: ergo. Probatur Conclufio 3. argumento defumpto ex eode® Matth. c. 14. v. 19. Et tibi dabo claves Regni ccelorum. Et qud- titnque lig averts fuper ten am, erit Jigatum & in cedis: & quodcn- que \ ^2(0)0^ SIS- qne folveris ftiper terrain, erit foliitum & in coslis. Ex quo textu tale coiificitur argumentum. Per Clavium collationera in Scriptura S. ligniftcatur fu„ prema, faltem Vicaria poteftas: fed Chriftus Petro contulit claves : ergo & ei contulit fupremam , faltem Vicariam pote- jftatem. min. claret ex textu. maj. autem ollenditur: Ifaiae c.22. v. 22. defcribitur nobis inauguratio Eliacim filii Helcise in fum- nmm Pontificem his verbis: Et dabo clavem domus David hiper burnerum ejus,^ aperiet ,&? non erit , qui clauclat :& claudet , & non erit, qui aperiat. Ubi pro clave plane intelligitPropheta poteftatem dominativam; fiquidem antecedenter defcribens depofitionem alterius Pontihcis, in cujus locum fubrogatur Eliazim, prse- snittitv. 21. Et cingulo tuo confortabo eum, poteftatem tuani da- bo in maim ejus , & erit quafi Pater habit antibus Hierujalem, &J* Domui jfuda : Item Eliacim Chriltum referebat, de quo dici- tur Ifaiae c. 9. v. 6. Fact us eft Principatus Juper humerum ejus ; Et. Apoc. c. 3. ad explicandum Chrilti Imperium habemus v. 7. Hac dicit Sandhis & verus, qui habet clavem David, qui aperit, & nemo claudit: claudit, of nemo aperit: quae fententia in idem re- dit cum ilia relata exlfaia c. 22. quam Paraphraftes Chaldai- cusexponit: Dominium Domus David; item Apocal. c. 1. v. i8« titibeo claves mortis, & inferni. Ergo cum dicta Petro: Tibi da¬ bo claves Regni calorum : quodcunque folveris &c. omnino hisque apud Ifaiam hgurate de Chrifto in perfona Eliacim, & in Apo- calypfi literaliter leguntur , confona fint, palam eft, Petro Primatum Eccleliae coliatum fuiffe. Undeetiamin jure verbum Dabo translationem Dominii importat, ut conftat ex L. Tradi- tio. ff. de re donata. Item L. Deos. IF. de Precario. Item L. Tertio. ff. de poffeffione, Refpondent ad hoc argumentum Setftarij 1. Nomine Petri incit. textu intelligi omnes fideles, adeoque Eccleliam , vel Faltem omue§ Apoitolos \ adeoque non Petro 7 fed toti Ecclefiae, vel r ai6 C o ) vel faltem omnibus Apoftolis a Chrifto promiffas, ac collatas effe claves. Quamvis haec refponfio jam fat fit impugnata in praecedentibus: adhuc tamen Contra ell i. Si nomine Petri in cit. textu intelligeretur tota Ecclelia , fenfus illorum Chrilti verborum: Juper banc Pe- tram Sec. redderetur ridiculus , tabs videlicet, juper Ecckfim adifeabo Ecclejiam mam : fed hoc dici nequit; ergo. Contra 2. Quomodo nomine Petri , vel Petra poffunt intel- Hgi omnes fideles , omnesve Apoftoli ? cum Chriftus , dum folum Simonem mutato nomine vocavit Cepham, feu Petnim, in iingulari dixerit: Tit, Tibi, fuper banc, Jolveris &c. Non ye- ro vobis, folveritis &c. Ergo. Contra 3. Si Chriftus ibi nomine Petri intellixiffet omneJ fideles , omnibus fidelibus promififfet, & contuliffet claves: adeoque omnes fideles fe ipfos ligare, ac folvere poftent: quod tamen dicendum non eft; ergo. Refpondent ad hoc argumentum Seclarli cum CalvinoiJ 4. Inft. c. 6. n. 3. dicendo 2. Nihil fpeciale prae afiis Apoftolis I datum effe Petroa Chrifto; nam etiam caeteris Apoftolis dedi: | claves, dum dixitMatth. c. 18. v. i8* Amen dico vobis, quM- 1 que alligaveritis Juper ten am, erunt ligata & in calo , & quaci lit* I que folveritis Juper t err am, erunt Joluta in calo. Quae verba taffl I amplam & irreftri&am denotant poteftatem , ac ilia , quae Chi' | ftus dixit Matth. c. 16. ad Petrum. Item Joan. c. 20. v. 22.& I 23. habetur de Apoftolis: Hac cum dixijfet, infiffiavit : & xit eis : Accipite Spiritum San&itm: quorum remiferitis peccata . ft’ mittuntureis, & quorum ret inneritis, retentafmt. Ergo eandeffl poteftatem a Chrifto receperunt caeteri Apoftoli, quam Petms- Sed j' ji ' * ,vj/ Contra 1. Quamvis Chriftus Matth. c. 18. iisdem prop® terminis caeteris Apoftolis loquatur: quacunque alligaveritis, qiM’ Cimque folveritis , &c. licut Petxo Matth. c. 1 6. Ouacunque ligavmh , qua- ■I (O) 21 7 qimunqueJolveris &c. ilia tamen locutio fada Matth. c. i8- cae- teris Apoftolis reftringitur per Chriili verba ad fola peccata re? mittenda , vel retinenda : nullo vero modo ilia locutio Chriili facta Petro Matth. c. 16. Ergo Chriftus majorem, adeoque il- limitatem & irreftridam poteftatem dedit Petro per verba quo cl- cunque ligaveris , quodcunque Jolveris &c. quam non dedit caeteris Apoftolis Matth. c. i8-per verba qusecunque alligayeritis, quae- cunque folveritis &c. ant. prob. Illorum ligandi atque folven- di Chriftus Matth. c. i8- Apoftolis dedit poteftatem, de quibus in citato capite ante hunc verfum , & poll hunc verfum imediate tradat: atqui in citato capite ante & poft hunc verfum imediate tradat de peccads, corredione, emendatione, & retentione pec- catorum proximi: ergo hsec verba Chriili Math. c. 16. quacunque qlligaveritis,quacimq; Jblveriiis &c.dida ceteris Apoftolis reftringunt eorum poteftatem ad lola peccata: nullo modo vero ilia verba Chriili Matth. c. 16. quodcimqiie Ugaverts , quodcunque Jolveris. &c, cum hsec ex nulla circumftantia , nullis verbis feu antecedenti- bus, feu fubfequentibus limitation! aut reftridioni expoftta vi- deatur, uti ilia, locutio Chriili Matth. c. i8- cseteris Apoftolis facia: ergo poteftas data a Chriilo Petro eft illimitata , & irre- ftrida, extendens fe ad omnes fideles, caeterosque Apoftolos, non ad fola peccata , fed etiam ad omnia alia controverfa in materia fidei & morum: poteftas vero a Chriilo data Apofto¬ lis eft limitata & reftrida extendens fe ad fola peccata. Min. vero prob. Chriftus in citato capite Matth. c. ig. tradat deter¬ minate de corrigendis fratribus , & retinendis peccads: nam v. ii. habetur; venit enim Filins borninis falvare, quod perierat. v 14. Sic non voluntas ante Patrem vejlrum, qui in cedis ejt, utpereat unus de pufilis ijlis. v. 15. Si autem peccaverit in te frater tuus , vade, corripeeum inter te,& ipfum folum. v. 1 6, Si.autem te non audierit, adhibe tecum aclinic mum, vel duos. v. 17. Qrnd ft non audierit eos ' 0 Ecclefia ; Ji autem Ecclejiam non audierit , fit tibi Jicut Ethniciis , E 8 2i$ C o ) CV ptibHcanus. Et fuper hoc immediate fequitur data poteftas Apoftolis remittendi & retinendifratrum peccata fequente v. 18, Amen clico vobis, qtmunque alligaveritis fuper t err am, erunt ligatt in calo: quacunque folveritis fuper ten am , erunt folnta ut in calo : id eft ea , de quibus Chriftus ante locutus eft. Et pot hanc poteftatem remittendi & retinendi peccata cseteris Apo¬ ftolis dataih v. 21. accede ns Petrus ad eum dixit ; Domine quoties in me peccabit frater mens, dimitt am ei ? ufque fepties ? dicit illi efts, non dico fepties , fed ujque Jeptuagies fepties. Atqui has omnes locutiones Chrifti antecedentes & fubfequentes potefta¬ tem Apoftolis datam a Chrifto manifefte indicant non efte uni- verfalem - illimitatam , fed limitatam & reftridtam , ad fola peccata: uti magis fe Chriftus explicat Joan. c. 20. Ergo. Contra 2. Chriftus praeter hanc poteftatem ligandi atque folVendi Petro datam Matth. c. 16. Infuper Claves regni calo rum ei dedit: fuper eum tanquam fundamentum aedificavit Ec cleliam fuam, adverfus quam nec portae inferi praevalebunt atqui fundamentum hoc , fuper quod principaliter Chriftus £ dificavit Eccleftam fuam, nullibi nominat Chriftus caeteros A poftolos: nullibi iisdem Claves Regni caelorum fpecialiter le gitur dedifte: ergo Chriftus Petro majorem ac univerfalioreffl poteftatem dedit, quam caeteris Apoftolis. - Contra 3. Petrus feorftm fumptus accepit a Chrifto pro* miffam fuam poteftatem: reliqui vero Apoftoli fimul non feor- ftm fumpti acceperunt fuam a Chrifto poteftatem: alias enim quilibet Apoftolus feorftm fumptus habuiffet fuper totam com* muiritatem, adeoque fuper omnes fuos coapoftolos poteftateffl) ficut Petrus habuit fuper omnes: atqui confcquens nequit admits alioquin Andr.fuiffet fuperiorJoanis,&JoanesAndrea&c.Erg<>' Contra 4. Poteftas Petri fuit ordinaria , & ad pofterosft* OS fucceflbres tranfmittenda: caeterorum vero Apoftolorum po* teftas -fuit extuordmaria , ex privilegio, quae cum ipfis eaten* Ap O' (o) ^ Apoftolis e vita decedentibus expiravit, atque ad eorum fuccef- fores non tranfiit: ergo. Contra 5. S. Hieronymus lib. i.Cont.Jovin. c. 4. alt'.Su¬ per Petr am fundatw Ecclefia , licet id ipjitm in alio loco Jiiper cmnes Apofiolos fiat, cunBi claves Regni cdonim accipiant: &r ex aqua Juper eos Ecclejia fortitude folidetur; tamen propterea inter duodecim units eligitur, ut Capite mfiituto Schismatis tolktur occafto . Ergo licet cundi Apoftoli lintfundamentum, cundi claves accipiant, tamen inter omnes. Petrus eligitur, ut lit caput, ut ipfo capi¬ te conftituto Schismatis tollatur occafio. Prseterea D. Cypria- nus lib. de {implicit. Praelat. feribit, poll refurredionem a Chri- fto cundis Apodolls sequalem datam effe poteftatem , tamen ut unit atm manifefiaret, imam Catbedram confiituit, & mitatis ejus- clem orijnemab mo incipientcm Jita aucioritate difpojuit. Hoc erant utique Sr Cateri Apofioli, quod fuit Petrus , pari confortio praditi & honoris Sr* potejlatis, fed exordium ab imitate projicijcitnr. Pri- ,mains Petro datur, ut una Cbrifii Ecclefa , & Cathedra una mon¬ fir etar - - - (pi Ecclejia renititur , ac refifiit, qui Catbedram Petri, ■Juper quam fundata eft Ecclefa, dejerit , in Ecclefia fie ejje confidit ? Ita habetur inMaiiutii & Morelli editione, licet aliter legatur in editione ab Erafmo impreffa. Ergo S. Cyprianus unum de- fignat; Petrum nempe, a quo poll Chriftum unitas exorditur Ecclefice. Quid porro eft, a Chrifto fuiffe difpolitum, Pe¬ trum unum ilium effe, a quo Eccleliae incipiat origo, nili quod Petrus unus ille fit, in quemtanquam in caput cundi referan- tur : iicut Rex unus' ille eft , a quo regni unitas exorditur, quia Rex is eft, in quern tanquam in caput omnes Regni fub- diti debent couvenire. Hunc unum autem a D. Cypriano in- telledum fuiffe D. Petrum ejusque fucceffores, evidentiffime manifeftat fui illius tradatus ratio. Scribebat turn contra No- vatianum, a quo Ecclefiae unitas difeiffa fuerat renuendoilium unum agnofeere , a quo ejus unitas incipiebat, dum Cornelium E e 2 re- 5 ( o ) <220 refpueret Romanum Epifcopum D. Petri Sitccefforem affir- mare. Probatur Conclufio 4. Juxta Calviniftas & Lutheranosa Sseculo V. vel VI. Eccleiia ccepit deficere ; fed ante Sseculum •V. Eccleiia fatebatur , Petrum efte fundamentalem Ecclefa Petram: liquidem illud Ambrolii canebat , Hoc ipja Petra El- clejia canente culpam diluit, ut refert S. P. Auguftinus lib. 1. Re- tradat. c. 21. Dixi in quodam loco cle Apojlolo Petro , quod in ilk tanquam in Petra fundata Jit Ecclejia , qui J'enJus cantatur etiam tit mukornm in verjibus Beatijjimi Ambrojii, nbi de Gallo Gallinaceo tit: Hoc ipfa Petra Ecclejia canente culpam diluit. In Synodo Eplw- iina adione 3. Philippus Presbyter fedis Apoftolicae Legate ait: Certum & notum omnibus ejje , quad BeatiJJimus Petrus Prafil , & Caput Apojiolorum, columna Jidei Catbolica Ecclejia fundamentm Regni claves accepit d Domino , bujus SucceJJbr Papa Coelejlin mi/it nos. Ergo. Confirmatur ex Ss. Patribus latinis ab iplis Adverfari!) maxima cum reverent ia obfervandis. S. Cyprianus epilt. adS. Cornel, ita habet: Ipfe Dominus d multis dijcipulorum Juorum dt relififus , nihil aliud dixit ad Apojlolos , quam bac pane a: nunquid vos vultis abire ? at Petrus, Jiiper quern Ecclefuim adificavit, p omnibus rejpondit: Domine ad quern ibimus? Et in lib. de imitate Eccleiise continuo Petrum nominal caput fontem , & radicem to tius Eccleliae. S. Optatus Epifcopus Milevitanus, qui contra Parmenianum Epifcopum Donatiftam feribit, ita loquitur: AV gare non potes, in urbe Romana Catbedram 'Epijcopalem primum h tro fuijje datam , qui in ea feclit , cum ejjet omnium Apojiolorum Pffl' ceps, ut per banc unicam Catbedram omnes Jervarent unitatem. S. Hie¬ ronymus lib. 3. Comment inMatth. ad cap. 16. ait: Secundum metaphor am Petra redie dicitur ei: adijicabo Ecclejiam mearn fip te. Item lib. 1. Cont. Jovin. S. P. Auguftinus in Pfal. Cont. par¬ tem Donati ait: Numerate Sacerdotes vel abipjd Petri fedei jf> > ©to ( o ) && 221 eft Petra, qunm non vincunt infer ovum porta. Iterum epift. 1 62. modo 4 3. hi Romana Ecclejia Jemper Apoftolica Cathedra viguit Principatus. Jam ex Adverfariis quaero, S.Cyprian.S. Optatus, S. Hieronym-, & S.P. Auguftinus vel erant Patres antiquae doftri- nae, & orthodoxae fidei, vel non ? Hoc ultimum non dicunt, eo quod fponte fua fateantur, primorum Patrum & Sagculorum do&r'mam fuiffe puram & veram do&rinam Chrifti. Primum ergo after ere coguntur. Quod li hoc ? fateantur quoque necef- fe eft , aut S. Petrum fuilfe Apoftolorum Principem & caput Ecclefiae a Chrifto conftitutum: aut li hoc inficiantur, fe non fentire Catholice , primorumque Sseculorum & Patrum doclri- uam. Ergo. x . . , V.- _ . . ^ y. - ’ . I * , ' L, . ■ ' * * '• ‘ , ' * • Adverfariorum Obje&iones. I. TN Ecclelia non eft aliud caput quam Chriftus: ergo Petrus non eft caput Ecclefias a Chrifto conftitutus, ant. p. Pau- lus adEph.c. 4.V. 15.& i6.Chriftum vocatcaput, &Ecclefiam corpus. Item ad Rom. c. 12. v. 5. inquit: Multi unmn Corpus Jkmus in Chrifto ; ftnguli autem alter alterius membra ; atqui li omnes fi- deles funt membra; ergo nullus praeter Chriftum eft caput: ergo. II. Chriftus eft fponfus Ecclefiag : fed fponfus non patitur Vicarium etiam fubordinatum: ergo nec Chriftus patitur Vica* rium etiam fubordinatum. III. Si Eccleha praeter caput quod eft Chriftus, adhuc aliud haberet caput nempe Petrum, Eccleha duo haberet ca¬ pita : fed hoc dlci nequit, alias eftet monftrofa, & biceps ergo. IV. Caput & Corpus funt correlativa: ergo ft Petrus ut Vicarius Chrifti poftet vocari caput Eccleftse, Ecclelia poftet appellari Corpus Petri: atqui hoc dici nequit, quia Ecclelia dicitur Corpus Chrifti: ergo. Ee 3 V. 222 1 ^f2 Co) V. Chriftus in Scripturis Pfalm. 109. v. 4. Item ad He- brae. c. 7. v. 17. vocatur Pontifex in aternum feciindum ordinm Mdchijedech : ergo praeter Chriftum non datur alius Pontifex, feu caput Ecclefiae etiam fecundarium. VI. Petrus, qui dicitur juxta Pontiftcios, caput Eccle- fise, obiit: ergo jam defiit caput Ecclefise. VII. Spiritus Sandhis, quia Temper aftitit & aOTiftit Ec¬ clefiae, neerret, temper fuit, & ell Vicarius Chrifti: ergo Pe¬ trus, ejusque Succeffores non funt Vicarii Chrifti. VIII. Spiritus Samftus in Scripturis dicitur miffus, utef- fet loco Chrifti in militante Ecclefia, & hanc gubernaret vices gerendo Chrifti: nam Joan. c. 14. v. 26.ait Chriftus: Pamela autem Spiritus S. quern mittet Pater in nomine meo , ilk vos omnia , CS 5 Jiiggeret voks omnia , quacunque dixero vobis. Hie no- tanda funt verba in nomine meo : quaft diceret: quern mittet Pa¬ ter meum Vicarium. Itemjoan.c. 16. v. 7. inquit Chriftus abiero, Paraclitus non veniet ad vos, Ji autem abiero , mittam ad vos. Ergo. ‘ IX. Regimen Eccleftse eft penes Epifcopos, ceu Optimatei Eccleftafticos: ergo non penes folum Petrum ejusque Succeilo- res. ant. prob. Joan. c. 20. v. 21. Chriftus ait ad Apoftolos: Jicut mijit me Pater, & ego mitto vos: ut fitis mei delegati juxta id Pauli 2. Corinth, c. 5. v. 20. Pro Cbrifto legatione funginW' Sed Epifcopi funt fucceftores Apoftolorum. Ergo. X. Aeftor. c. 5. habetur v. 6. Convenermt Apoftoli fir* Sdi¬ ves videre de verbo hoc : ad primam, quae in Ecclelia erat orta, controverliam de legalibus obfervandis definiendam a comnni' ni conventu Apoftolorum , & Seniorum: ergo. XI. A £1 or. c. 20. v. 28- Paulus dicit: Attendite vobis, & univerjb gregi, in quo vos Spiritus Sand us pojuit Epijcopos, Ecdejiam Dei; ergo. XII c o) ti? XII. Juxta S. Hieronymum in cap. i. ad Titum : Eccle- lia? olim gubernabantur a Presbyteris ; ergo non erat Primas feu caput. XIII. OlimmEcclefusillud, quodLucaec. 22. v. 25. Chri- ftus mandavit: Reges gentium dominantur eonrn fir* c. vos autem non foe: obfervabatur: ergo olim non fuit certus dominans. XIV. Omnes Apoftoli fuerunt a Chrifto conftkuti aequ a- les in poteftate ; ergo Chriftus nullum agnovit majorem inter illos. ant. prob. S. P. Augull. de Agone Chriftiano c. 30. Ccri- bit. Non enim pie cauja inter Apoftolos omnes hujus Ec cleft a, Catholic& perfinamjiiftinet Petrus; hide enim Ec cleft a claves Regni calorum da¬ ta funt, cum Petr 0 data font; quocl ei dicitur , ad omnes did - tur : amas me, pafoce oves meas; ergo ea , quae committebantur Petro, omnibus Apoftolis committebantur; adeoque omnes erant in poteftate sequales. XV. D. Cyprianus lib. de imitate Ecclef. ita feribit: Hoc erant utique eaten Apoftoli, quod'fust Petrus , pari confer do prat- • •did & honoris , & 1 poteftatis, fed exordium ab imitate projicifeitur , lit Ecclefia rna monftretnr. Ergo. XVI. S. Ambrolius cap. 6. Apoc. explicans illud Gen : ■c. 4. v. 4. Abel obtulit de prirnog enitis ita ait: primogenita gregis fount Apoftoli , quos primes genuit Ecclefia , ex quibus Ecclefia natu eft. Atqui ft Apoftoli funt primogeniti, funt sequales ; ergo. XVII. D. Hieronymus lb ■ 1. Cont. Jovinin. circa medi¬ um dicit: Ex aquojuper eos (Apoftolos} fortitude felidatur. Item ; Epift. 28- ad Damafum eandem Apoftolorum. sequalitatem ag- nofeit dicens : lit, qiti Apcftolos honore fequeris, Jeqmris meri- to. Ergo. XVIII. Ex Praefatione Miffs in feftis Apoftolorum ha- betur: ut iisdem Re&oribus. (Ecclefta) gubernetur , quos opens tui Vic arm eidem mtulifti , prijfoe Paftores. Ergo. XIX. 224 f&fi ( o ) XIX. Reliqui Apoftoii Actor, c. 8- v. 14. miferunt Pe- trum cum Joanne in Samariam. Item Adtor. c. n. Accufatus Petrus , quod ad gentes ingreftus lit , refpondet, & reddit ra tionem: ergo Petrus non eft major cseteris Apoftoiis, nec pri- matum fuper illos habet. XX. Petrus tuit reprehenfus a Paulo ad Galat. c. 2. v.ii. dlcente: infaciem ei refliti , quia reprebenfibilis erat. Ergo. XXI. S. Anibroiius in citatum c. 2. ad Galat. fcribens, elicit de Paulo: rejlitit ei (Petro ) at par: Ergo Petrus non erat fuperior Pauli. XXII. S. Paulus in cit. c. 2. ad Galat. v. 5.feribit: Quibits r* que ad boram cejjimus fubjctlione: ergo. XXIII. S. Paulus ia eodem c. 2. ad Galat. v. 6 . loquetis de primariis veris Apoftoiis, Petro , Joanne, & Jacobo ait: Mihi, qui videbantur ejj'e aliquid, nihil contulermt: ergo nec Pan- lus veris Apoftoiis celliiTet fubjedione. Hinc Gloifa Auguili- ni ita habet: qui videbantur ejj'e aliquid «fci licet Petrus , & qui Domino fiver ant , nihil addiderunt mitt; in quo apparet quod illis :»■ ferior non ego Jim , qui ita d Domino perfeBus Jim, ut nihil eJJ'ei, f in collatione perfeBionis adderet. XXIV. S. Paulus cit. c. 2. ad Galat. v. 7. ait: Cum vidijjd 1 quod creditum eft mitt Evangelium praputii, ficut & Petro cinfi- cifionis; qui enim operatus eft Petro in Apoftolatum circumdfi( 0 \ operatus ejt cf mitt inter gentes: ergo Paulus a Chrifto eandes quam Petrus accepit poteftatem. Cortfeq. prob. Ex hoc text* eruitur , quod Petrus folum fuerit Apojtolus circumcifonis , fe 1 Judaeoruni, & Paulus Apojtolus gentium: fed ft lie, ergo Petrus non fuit Apoftolorum Primas , nec univerfalis Paftor Eccle- lise. Ergo. XXV. Plures e SS. Patribus afferunt, Petrum & Paula® fuiffe aequales 5 imo aliqui quoque dicunt, Paulum fuiffe ma* iorem: ergo. XXVL 22 S XXVI. Origen.es lib. i. Contra celfum. appellat Paulurii fmdatorem Ecdejlmim poft Clriftuni pmcipuum : Ergo eruitur Paul urn fuiffe majorera Petro. XXVII. S. Ambrofius lib. de Spiritu S. in line ait: Una gratia fulgebat in Us, quos Spritns units elegerat. Neque Paula; in¬ ferior Petro , quamvis Hie Ecdefia; f mckmeatum , lie fallens Ar- chitecius, ferns vejiigia credent him fundare populorum. Neque Pan- Ins indignus Apoftolorum collegia , cum primo facile conferenius, & milli Jecundus. Ergo. XXVIII. Paulus,ut exprefte fatetur ipfemet ad Gal. c. i. -v.i2. Surnn Evangelium& Apoftolatum non accepit a Petro , fed immediate a Chrifto: ergo Paulus non fuit fub jurisdictione Petri; ergo. XXIX. S. Paulus 2. ad Corintb. c. n. v. 28 . alt: Inftan- tia mea quotidiana Jblliciiudo omnium Ecclefianim. Ergo Paulus eft Paftor univerfalis, ficut eft Petrus. XXX. S. Paulus fuit Urbis Roms Epifcopus: atauijux- ta Fontificios Urbis Roms Epifcopus eft totius orbis fummus Paftor : ergo. maj. prob. Epiphanius Haeref. 27. ait: In Roma fuerunt Primi Petrus & Paulus Apoftoli iisdem ac Epifcopi. Et infra: Epifcoponim in Roma JucceJJio lane conjequentiamlabuit: Petrus, &T* Paulus , Linus , Cktiis , Clemens &c. Item Leo in ferm. 1. da SS. Petro & Paulo ait: JftiJunt Patres tui, verique Pafores- Ergo. XXXI. SS. Patres unam faciunt Petro & Paulo fedem: atqui unam fedem faeit Epifcopalis dignitas, non unitas labo- ris : ergo Petrus & Paulus ponuntur inter Epifcopos Romanos jure Regiminis, non labor is, maj. prob. Adrianus II. Epift. 1. ad Bafilium Auguftum ak: Precamur , uteosob amorem pracipu- 0rum Apofiolorum Petri Pauli, d quorum Jede mittuntwr, benigrn (ifeipias. Item in alia Epiftola ad eundem inquit: PrincipumA - ysoflolorum, d quorum Jede remittitur. Et ad concilium loquitur: Pro veneratione Apofiolorum, pro privilegiis defendenda jedis ipjhnm. F f S.Pe- 226 r o ) ^ S. Petrus Damianus opufc. 31. dicit: Romana Eccl eft a fecks ejl Apoflolorum, utique Petri & Pauli. Ergo. XXXIf. S. Paulus refertur Petro dign'tate aequalis : ergo, ant. prob. S. Chryfoft. in c. 2. adGaiat. ait: Non fe comparat Ban¬ ins aliis Apofolis, Jed comm capiti, of aliens eaniem dignitatem \u< trique collatam fuiJJ'e. S. Chryfologus ferm. 6. in Pfal. 99. Petrum Pauli collegam vocat. S. Leo term. 1. de SS. Apoit. ait. Pau¬ lus eft confers gloria Petri. Et S. Gregorius lib. 3. Dialog, c. 12. inquit: Paulus Apofolus Petro Apofolonim in Principalu Apojlo - lico Frater. Ergo. XXXIII. Paulus non eft minor Petro: fed particula ne- gativa, nempe non diftribuit omnia, qua poll fe invenit: ergo in Paulo refpe&u Petri negatur minoritas quoad omnia, maj. prob. S. Ambrolius lib. 2. de Spiritu S. ait: Nec Paulus inferi¬ or Petro ; cum pritno facile conferendus , nulli fecundus: nam qui fe imparem nefcit,facit te quale m. Theodor, in c. 11. 2. ad Corinth, inquit : Paulus non erat minor Petro. S. Hieron. in c. 2. ad Gaiat. traclans illud Pauli, contuliife fcilicet Evangelium cum Petro &Jacobo & Joanne, ait: Inter conferentes aquahtas efi. Ergo. XXXIV. Paulus totum orbsm , univerfasque rexit Ec« clefias affirmante S. Chryfoitomo Horn. 18 • in Epift. ad Roman, his verbis: Cbrifus S. Paulo omnem Evangelii pradicationem , om¬ nia univerfa mundi negotia , myferia Jua, omnem denique Ecclefa ad- tniniftr ationem cone edit. ItemS. Petro Damiani opufc. 31. c. 4 * his verbis: Quondam, f did lie eat , cum Chrifto fnnilitudi iem Pau¬ lus tenet, dum non uni duntaxat Ecclefee, Jed omnibus prafdet. Et infra, Plane ipje toto ten arum orbe univerfalemfundavit Ec defiant Erg 0 - . XXXV. Paulus ita gubernavit orbem univerfum, ut in omnibus primatum habuerit, ut dicit S. Ambrofius in c. 2. ad Gaiat. cujus verba funt: Gratiam PrimatusfibiJoli (Paulo) ven- dicat concejfam a Deo, feut & Joli Petro concejja efl inter Apoftolos : ergo. XXX VI- §*5 t O ) a?7 XXXVI’ Paulus £eque ell Petra , fuper quam miiverfa funclatur Ecclefia, ficut Petrus: nam Oecumenica VIII. Syno- dus ad Adrianum II. fcribens habet: Cbrijhis olim quidem illu- Jirem , CP pracipuam operatus eft vefiram magnam civil at em Roma- nam per eos I anti os lapid.es , qui ab oriente ad earn devolutijunt, Pe- trum ajn Pff Paulum , eximiam ac principalem Apoftolorum Jummita * tint Hinc ficut Petro mutavit nomen, ita & Paulo, quod fa¬ ctum afterit Chryfoftomus Horn. i. in Epift. ad Rom. his verbis: Vt eandem , quam babebat Petrus caput ApoftolorumJiiper eos praro- gativam , £sf ipje baberet. Ergo. XXXVII. Paulus aeque ac Petrus claves accepit, dicente Chryfoftomo Horn. 7. in epift. ad Ephef. Petrnm & Paulum ip- fas cali & terra claves bareditate accepiffe. Quod & S. Gregor, in orat. vigil. Apoftol. Petri & Pauli indicat. Item S. Laurentius Juftin. term, de Apoft. Ergo. XXXVIII. Romani Pontifices dicuntur Vicarii Petri & Pauli,utdocet Adrianus I. ad Conftant. & Helenam Imp. Epift. Pupa Pari CT Pauli Vicarii , eorumque tbroniJiiccef ores dicuntur. Imo Patres Petrum inftmul & Paulum vocant Principes Apoftolorum, duos duces, duo magna Ecclefise luminaria, duas bales E,ccle- liae, duo culmina Apoftolorum, &c. Item Romani Pontifices inmajoribus caufis ada exercent audoritate Petri & Pauli. Item in piduris Paulus a dextris & Petrus a finiftris depidus videtur. Ergo Paulus eadem cum Petro pollet dignitate & poteftate. XXXIX. Petrus & Paulus fuerunt vera Ecclefise capita , uttraditS. Cyrilus Jerofolim. catechefi 6. Illuminatorum: Duo Capita Ecclefia Petrus CT Paulus. Item S. Nazianzenus orat. 1 Primus pofi Cbrijtum Paulus. Item ut apud Clementem lib. 7. Con- ftit. c. 46. legitur, Linus Claudiae filius Romanorum Epifcopus a Paulo eft conftitutus. Ergo. XL. S. Paulus 1. ad Corinth, c. 3. v. n.dicit: Pundamen- tum aliud nemo poteji pome , prater id, quod pojitum eft Cbriftus Ff 2 ^> ( o ) j fyfns. Ergo quando Chriftus dixit: fiiper lane Pet ram adificalo Exdejiam meiim, defe ipfo locutus eit Ergo Chriftus non Pe¬ trus Eccleftoe primatum habet. XLI. S. P. Auguftinus ferm. 13. de verb. Dom. & trafta- tu ult. in Joan, aperte fatetur, Petrarn hanc efte Chriftum his verbis: Super banc Petram, qnam, confejjus es , adificabo Ecclefiam tneani. Ergo lij Petra non poteft accipi pro Petro. XLII. Etiam alii Apoftoli dicuntur Ecclefia; fundamentum, lie ad Ephef. c. 2. v. 20. habetur: JuperadiJicati fiiper fnndamen- turn Apoftolomm Propbetarum. Et Apocal. c. 21. v. 14. Et mums civitatis habeas fundamenta duodecim , Sf* in ipjis cluodecim no- tnina duodecim Apofiolonm Agni. Et Pfal. 8 6. v. 1. Fundament a ejus in imntibus Janfiis , id eft in Apoftolis & Propheds interprete S.. Hieronymo lib. 1* Cont. Jovin. c. 14. Ergo. XLIII. Non bene inFertur: fupra Pet rum eft tedificata Ecclefia: ergo Petrus eft Re&or e’usdem: licut nulla eft hsec illatio: fupra fidem eft aedificata Ecclefia: ergo fides eft Reftor Ecclefise. Ergo. Ita argumentatur Lutherus. XLIV. I Hi diftum eft, Tibi dabo claves Regni cwlorum, qui Divinitatem Filii eft confeftus , Tn es Cbrfins Filins Dei vivi : Sed Petrus nomine omnium confeftus eft Divinitatem : ergo omnibus promiiit Chriftus claves, min. prob. Refponfto interro¬ gation! correfpondet: fed omnes Apoftoli fuerunt interrogati: Vos autem quern me ejje dicitis ? ergo omnium fuit refponfto: ergo. XLV. Quod narrat Matthaeus c. 16. hoc deferibit Joan¬ nes c. 6. Atcjui Joannes Petrum omnium nomine refpondiffe declarat v. 70. Et nos credimus , cognovimus, quia tu es Cbvi- fius Filins Dei: ergo etiam apud Matthaeum nomine omnium Pe¬ trus refpondit. XLVI. Si Petri Confeflio non fuiftet communis, expectan- da fuiftet aliorum refponfto j cum fuerit interrogatio commu¬ nis; ^ C 0 ) Z29 * J^ *T JMft »«BM nis; fcut quia Matth. c. 16. v. 33. & feqq. omnibus praedixit fcandalizandos, & Petrus in perfona propria refpondit: ego jmnqmni Sctindalizabor: fubditur: Similiter &r omnes difcipnli dixe- runt: cum ergo nulla aliorum confelfio habeatur, palam eft, unum Petrum pro omnibus confeftum efle: ergo. XLVII. Si Petrus omnium nomine non fuiffet confefTus, Chriftus non dixiftet omnibus , ne ipfum manifeftarent; atqui tunc pracepit diJcipuJis Jiiis , ut nemini clicerent , quia ip/e ejjet Jefus CLriJhts: ergo lignum eft nomine omnium refpondilfe. XLVIII. Chriftus Marci c. 13.V. 37. ait: qnodantemvo- bis dico, omnibus dico; ergo clare infertur, qua? uni Apoftolo dicta funt, fore omnibus didta : ergo cum dixit Petro: Tibi claboclaves: omnibus dixit: ergo & confeliio Petri erat omnium. XLIX. Ss. Patres Chryfoftomus, Hieronymus in di&unr locum, & S. P. Augullinus Serm. 13. de verb. Dom. Lyranus, Glolfa ordinaria, & interlinearis affirmant, Petrum fore om¬ nium nomine locutum: ergo & retributio ipfi facia ad omnes extenditur. Ergo. L. Chriftus claves promllit Petro tanquam figurae Eccle- fe: ergo Petro nonpromifit Primitum. ant prob. Chriftus Pe¬ tro promilit claves, non quidem ut eft films Jonae, fed ut cse- leftis Patris auditor eft; Beatns es Simon Bar - jona , quia caro fouquis non revel/wit tibi , fed Pater mens; atqni de nullo certo ho- wine nobis innotefcit clare, ipfum effe C eleftis Patris audito- f om: econtra compertiffimum eft, Eccleiiam Patrem revelan- tem audire: ergo. J LI. Si Chriftus Petro ut fingulari perfonte claves contu- lilTet, poll commendationem non eum a fe repuliftet; ficut enim Eccleiiam non repellit, ita neque caput: atquiPetrum imme- oiate repulit Matth. c. 16. v. 23. Vide poji me Sat ana : ergo non contulit Petro claves , nifi ut auditor!, Patris Ecelefueque typo. Ff 3 LII. 230 I® (0) LII. Habens Claves debet fapere , quae Dei funt, per* manenter, quia claves continent dodrinam fidei, & adverfus earn non prsevalent portae iuferi: atqui Petrus non fapit perma- nenter, quae Dei funt, cum ei Chriftus dixerit, quia non Japs ea , qua Dei Junt: & paulo poll ter Dominum negavit: ergo Petrus non accepit claves in perfona fua, led ut perfonam Ec- c-leiiae repraefentans. LIII. Illi claves contulit Chriftus , a quo illas accipit Succeffor Petri: fed ille accipit ab Ecclelia: ergo claves Chri¬ ftus dedit Ecclefise & non Petro in propria perfona , fed ut fi- gura Eccleliae. min. prob. Succeffor Petri, dum inauguratin', vel ha bet claves vel non? Si habet, ergo ante eledionem ell Pontifex : fx non habet, ergo abalio accipit: fed non ell, qui dare poffit nili Ecclefia: ergo ab ea accipit. LIV. Vel fede vacante Ecclefia habet claves vel non? fi habe:, ergo Ecclefise datae funt, & ab Ecclelia recipit Papa. Si non habet, ergo eft fallibilis , & tunc temporis portae in* fieri poffunt adverfus earn praevalere. LV. Hoc argumentum valet: quia Abraham crediclit, re- put a turn eft illi ad jiftitiam ad Rom. c. 4. v. 3. ergo omni ere- denti fides reputatur ad juftitiam ; ergo etiam valebit hoc ar- gumentum; quia Petrus confeffus eft Chriftum, dPatremau- divit, recepit claves: ergo omnis Chriftum confttens, &Pn* trem audiens easdem recipit; atqui omnis credens eft Ecclefia, non enim pro comperto eft, num hie vel ille certo credat: ergo Sd LVI. S. P. Auguftinus Trad. 124. in Joan, dicit : quando ei diffum eft, tibi dabo claves Regni calorum, univerjamftpd ft cab at Eccleftam. Quod pariter docet Trad. 50. Item lib. i-d e dodr. Chrift. c. 18. Item lib. de Agone Chriftiano c. 30. R em in Pfal. 108. ubi ita Petrum vult Ecclefiae figuram referre, ii eUt Judam impiorum Perfonam gerere. Ergo. 231 ^ C O ) f A L • % LVII. Si Chriftus Petro primatum contuliffet, Apoftoli inde non dubitaflent, quis intei' eos eflet major: quod enim Petro jam dixerat Chriftus, ipfimet omnes Apoftoli audierant; atqui Apoftoli dubitarunt, & ideo dicitur Lucae c. 2 2. v. 24.' fatta efi contentio inter eos , quis eorum videretur ejje major ? Ergo. Prseterc-a ut contentionem dirimeret Chriftus , facile refpon- dere potuiftet, Petrum efte majorem: & tamen fic non refpon- dit, led eos increpavit fubdens: qui major efi in vobis, fiat Ji- cut minor. Ergo. LVIII. Claves a Chrifto datae nil aliud denotant, quam poteftatem ligandi & folvendi; folvere & ligare autem nihil aliud eft, quam poteftas annuntiandi Evangelium, & fecun- dum illud docendi, remilfionem peccatorum efte benelicium Dei, retentionem vero efte paenam; cum ergo liceat omnibus Evangelium enuntiare,omnes remittere peccata poftiint, adeoque omnes efte Sacerdotes: etiam claves omnibus funt communes. Ita argumentantur Novatores Calvini. Quam dodrinam fuam falfam confirmare putant ex illo Pauli 2. ad Corinth, c. 5. v. 15. fofuit in nobis verbum reconciliatioms. Pro Cbrifio ergo legatione fun- gimur, tanquam Deo exbortanda per nos. Objecramus pro Cbrifio , nconciliamini Deo: ergo. LIX. Ador. c. 10. dubitat Petrus : an liceat evangeli- zare gentibus ? v. 17. Et dim intra Je hafitaret Petrus: haefttatio in ipfo exorta erat, quia illis evangelizaverat; hinc. c. 11. v. 3. reprehenditur: quare introifti ad viros praputium habentes ? Ergo 3 d ejus ovile non pertinebant gentiles. LX. Univerfalis Ecclelia ex Agnis & haedis , ex hircis & ovibus, ex grano & palea coalefcit; atqui Petro haec omnia non fuerunt commendata: folum enim didum eft ei, pafie ones Meas: oves porro foli funt eledi juxta illud Joan. c. 10. v. 27. Ores me a vocem me am audiunt, ego cognqfco eas , Jequuntur lne 1 cir ego vitam aternam do eis. Ergo Chriftus Petro non com- Bieadavit uuivesfam Eccleiiam. LXL LX I, Petro, quia Chriftum diligebat, dictum fuit, Pa. fie oves me as : ergo ii ex hoc conftitutus fuit univerfalis Eccleii* Pallor, jam paiam tit, in Petro ceftante charitate paftoralem quoque ceflafte dignitatem; atqui Petrus pluries a charitate ex- cidit: ergo etbna a Priinatu. min. conftat ex trina negatione Petri. LXII. Non conftat, Petrum in reliquos Apoftolos ullam exercuiiTe poteftatem: ergo Petrus non fuit Apoftolorum Pri- mas : quia alioquin folus Petrus Mathiam inftituiffct Apofto* lum , & non omnes Apoftoli pro ifta ele&ione dediftent fortes, lit habetur Actor, c. 1. v. ult. Item alias non omnes duode- cim Actor, c. 6. elegifient feptem Diaconos. Alioquin a folo Petro, & non in pleno Conciiio, & ab omnibus Aitor. c. 15. fuilTet decifa controverfta de legalibus adeo, ut Jacobus v. 19. dixerit: ego jndico- Ergo. LXIII. Chriftus omnes Apoftolos eodem modo allocu* ttis eft Matth. c. ig. v. ig: Quacunque alligaveritis fuper terrain , mmt'ligat-a& in calo , CiT quacunque filveritis fiiper t err am emit Joint# & in calo ; ficut allocutuseft Petrum , Matth. c. 16. v. 19. Qnodciinqne ligaveris fiiper terrain , erit ligatnm & in calls, & quodcunque fidveris fiiper terrain , erit folutnm & in calls, ipfi ter¬ mini utrobique non difcriminantur: ergo omnes Apoftoli cunt Petro aequaliter acceperunt claves Regni cselorum. SOLUTIONES ad OBJECTA. A j. _ o jl V enim Chriftus dicatur caput Ecclefiae Principale , prima- rium, &nunc inviiibile, quodque myfticis membris interius infiuat gratiam, nihilominus tamen admitti debet adhuc a Hud Ecclefiae caput, fcilicet minifteriale, fecundarium, fubordina* turn, & viiibile , quodque Eccleliam folum exterius gubernet: & (o) e&i 351 & tale eft D. Petrus , poft ipfum Pontifices Succeffores. Om- lies etiam fidcles, etiam Petrus Vicarius Chrifti qua ftdelis cum reiiquis fidelibus conftituit uaum corpus myfticum, & a Chri- ilo recipit inHuxum fidei, & gratis, & lie lpeffatus Petrus non eft caput, fed membrum Eccleliae; quoad gubernationem au,- tem externam, & viftbilem, Petrus eft caput gerens vices Chri¬ fti in externa Ecclefis gubernatione, adeoque Chriftus eft ca¬ put Eccleliae primarium, & nunc inviftbile, Petrus vero eft ca¬ put Ecclefis fecundarium, minifteriale, vilibile, ac Chrifto Eccleftam invilibiliter regenti fubordinatum. Ad II. Cone. maj. dift. min. in phylicis defponfationibus, cone.min.in moralibus neg. min. & confeq. lie corpus myfticum, &morale v. g.Regnum,poteit habere duo capitamyftica, unum primarium & principale, fciiicet Regem: &alterumfecundarium, minifteriale,& fubordinatum,fcilicet Pro-Regem. Ergo etiam Ad III. Dift. maj. Ecclelia duo haberet capita diverfi or- dinis & dignitatis , unum principale & inviftbile, alterum fe¬ cundarium, fubordinatum, & viftbile, cone. maj. duo habe¬ ret capita ejusdem ordinis & dignitatis , neg. maj. & lie dift min. neg. confeq. Solutio ex didhs patet. Ad IV. Dift. ant. Caput primarium & corpus funt corre- lativa, feu poffunt ad fe invicem dici, Cone. ant. caput fe¬ cundarium & corpus funt neceffario correlativa, neg. ant. Ec? elefia ergo dicitur non corpus Petri, fed Chrifti: ftcutRegnum nondicitur Vicarii, live Pro-Regis effe, fed Regis folium. Ad V. Neg. confeq. Nam Apoftolus cit. loco ideo fo- lurn addidit in aternum, ut oftenderet differentiam inter Sacer- dotem feu Pontificem veteris, & inter Sacerdotem feu Pontili- cem novi teftamenti ; quae differentia pro praefenti cafu duplex eft: i. quod Pontifex veteris teftamenti fuerit mortalis ; Chri¬ ftus vero juxta Apoftolum ad Rom. c. 6. jam non moritnr , mors & ultra non dominabitur » fed manet in sternum. 2 . Qjiod Pon- Gg tlfex *34 ^ C o ) gfe tifex veter’s teftamenti, dum moriebatur, indlguerlt fuccefio- re ; Chriftus vero quia amplius non m oritur , non indiget fuc- cefTore; nec ullus Catholicorum unquam dicit, quod Petrus d'uerit, aut Papa fit fucceffor Chrifti, fed Vicarius Chrifti: Vi- carius autem diftinquitur a SuccefTore, quod hie alteri defun- fto iuccedat cum pari poteftate : Vicarius autem noa habeat parem cum eo, cujus eft Vicarius, poteftatem , cum Vicarii poteftas fit delegata, non principalis. Et inftatur contra No- Vatores: Chriftus dicitur Sacerdos in sternum: ergo in Eccle- fia non datur alius* Sacerdos praeter Chriftum ? quod certo No- vatores non admittunt. Ergo etiam. Ad VI. Neg. confeq. Nam obiit & Chriftus: aft hie & Petrus vivunt in Romanis Pontificibus , qui funt SuccefTores Petri, & Vicarii Chrifti. Ad VII. Neg. ant. quod fapit haerefim Macedonii: nam Vicarius proprie tabs eft inferior, ac minor eo, cujus eft: Vi¬ carius : eo quod Vicarii poteftas fit delegata, adeoque minor poteftate principalis. Ob quam rationem Calviniftae errorera Calvini fui Magiftri, qui, Chriftum efte Vicarium Dei Patris, feripfit, palliaturi, id feriptum interpretantur de Chrifto qua homine, qua ratione eft minor Patre. Si ergo Spiritus S. ef* fet Vicarius Chrifti eftet minor Chrifto: ergo non fbretDeus? quod eft aperte Haerefis Macedonii. Ad VIII. Spiritum S. quidem fuiffe miffum, fed nonut Vicarium Chrifti, neqve ut vices illius gereret, fed ut tanquam Magifter principalis & primarius Apoftolos doceret ea , qu® Chriftus illis de fua pallione, refurre&ione aliisque my fieri is dixerat, & ipfi non plene intellexerant, ut habetur Lucs. i8* v. 34. Ad additum in nomine meo: dico, illam expofitionem ef- fe falfam: fed illud in nomine meo additum eft ideo , ut in tel li- geretur, quod Spiritus S. miffus fit in gloriam nominis Chrifh fecuiidum id , quod ipfe Salvator Joan. c. 16. v. 14. dicit: lti* fo) ms glorificabit, quia de meo accipiet, & anrmtiabit vobis. Velideo, ut intelligeretur, Chriftum nobis Spirit! s S. miilionem prome- ruifl’e, ut ita illud in nomine meo idem fit, ac per merit a me a. Primum docet Teophyla&us : alterum Toleto cum aliis. Ad IX. Quamvis Chriftus omnes Apoftoios miferit ut fuos delegatos, Petrum tamen cseteris prsetulit& eorum Pa- liorem, ac caput conftituit. unde iliud [tent eft. accipiendum in fenfu accoinodo: Ji enim faceret omnimodam paritatem, feque- retur,quod Apoftoii iintmifliad redimendum genushumanum, & ad patiendum & fatisfaciendum pro peccatis hominum, licut Chriftus ad eum finem mifiiis eft a Patre. Ad X. Citatum locum nequaquam obefte, quominus fu- premus Princeps non poftit alios iibi fubordinatos adhibere in confilium, & lie Comuni fenfu aliquid decernere. Imo dt. loci dicitur : Surgens Petrus dixit ad eos: viri fratres , vos Jcitis &c. dicitur (urgent Petrus , ut e/us fuper cateros eminentia denote- tur. Audiatur defuper S. Hieron. epift. 89- quse eft n. inter Epiftolas S. P. Auguiani. c. 3. dicens : Surgens quaji Princeps A- piftoiorum , & Pfimas Ecclefia , qui audita difeeptattorn in utramqus partem , primus awfi *pjudex defmivit, cujusJententiam mox fecutus eftS. Jacobus (etil hie foret Epifcopus Jerolymitanus ) & rtli- qui omnes. Nec obftat, quod Petrus in publico Apoftolorum conventu mentem fuam, & fententiam dixerit; id enim fat uli- tatum eft in Regnis & Imperiis, ubiRex aut Imperator aliquid ftatuit in publicis comitiis. Ad XI. Supremum Epifcopum & Principem pofte habere alios Epifcopos fibi fubordinatos, per quos ea, quse ipfe pro¬ pter negotiorum multitudinem , aut loci diftantiam per fe non poteft, exequatur. Unde Apoftolus loc. cit. folum Epifcopos hortatur, ut fuas Ecclefias particulares, & oves fibi concredi- tas debite pafeant, & regant: non autenl intendit Epifcopis fu*- premam adferibere univerfalis Eccleftse poteftatem. Eodeoi G g a mo- * ^ ( o ) ^ «- •* * -c* r* • r r #•. •' . » « • % *■ ihodo explicandus eft S. Fetrus , dum in fua i. epift. c. 5. v. 1. & 2. ait. Seniores , qui in vobis jitnt , obfecro ccnjenior , pafcite , qui in vobis efl , gregem Dei. His enim verbis folum monet Seniores, id eft, Presbyteros & Epifcopos , lit erga greges fuos ftrenue fungantur munere paftorali, Porro quod D. Petrus loc. cit. fe Conjeniorem , vel ut textus habet Syriacus, Presbyterum & Jocium feniorum, aut ut epift. 85. S. Hieronymus legit, conpresbyterum hominaverit, per id fe non voluit oftendere sequalem iftis Seni- oribus, fed id fecit modeftise caufa ; in quo ilium poftea ia fuis Epiftolis, ac Bullis fecuti funt fummi Pontifices , qui in iis fe Fratres & Coepifcopos appellant; quia licet illis fuperio* res fint jurisdicdione , poteftate tamen ordinis Epifcopalis funt illis pares. Ad XII. D. Hieronymum non loqui de Ecclefia univer* fall, feu per totum orbem diffufa, fed de Ecclefiis particular^ bus, & quidem non de omnibus , fed folum de quibusdam. 2. dift. ant. Ecclefia olim a presbyteris gubernabantur, confulendo, cone. ant. ftatuendo vel imperando , neg. ant. Ita enim habet textus Hieronymi: Antequam diaboli inJHnShi Jludia partialitatis in Religione fierent , diceretur: ego fan Pauli , ego Apollo , ego ‘Mem Cepha, communi Presbyterorum conjilio Ecclefia gubernabantur. 3. Vaide mirabiles effe Proteftantes, dum enim nos iis objici- mus SS. Patres, rejiciunt illos dicendo: Patres homines fait , d- deoqiie mendaces; quando vero illi contra nos Patres producunt, volunt, ut viftas demus.manus. Sed cur Sedtarii in fui erro- ris favorem proferunt SS. Patres ? refpondet Commonitorio i- c. 12. Vincentius Lirinenfis his verbis: CumJiib alieno nomine Ha- rejin edneinnare machinentur, capture plerumque folent veteris alienjus viri feripta Paulo involutius edita , qua pro ipfa Jim objeuritate dog - mati.Juo qiiaji congruant, ut illo, nejcio quid, quodcunque profernnh ncque primi, neque folijentire vide Mur. Dices 237 ^ ( o ) Dices: SI Cephas fult Primas , & fundamentum Ecclefiae univerfalis, quilibet potuilTet olim dicere: Egojiim Cephrt, at hoc prohibuk S. Paulus i. Corinth, c. i. v. 12. Ergo. £. S Paulum ibi folum prohibere divifiones, & voluiffe, unumquem- que debere ut caput & fundamentum primarium agnofcere Chri- ltum. Quare ibidem v. 13. ait: Nunquid in nomine Pauli baptiza - ti ejlis ? Ad XIII. Neg. confeq. Nam ille textus obfervabatur fe- cundum fuum fenfum legitimum, qui non eft, quaft in Eccle- fia non debeat efte major, cum in eodem cap. v. 26. Chriftu® majoritatem in Ecclefia agnoverit dicendo : qui major eft in vo* bis &c. fed folum Chriftus voluit praecipere humilitatem ac mo- deiliam, & prohibere, ne Praelatus fuperbum in alios exerceat dominatum. Ad XIV. dift. ant. fuerunt sequales in aliqua poteftate, fci- licet in poteftate praedicandi Evangelium, baptizandi, fiindan- di bcclefias, &c. cone. ant. in poteftate fuprema, & capitis, neg. ant. Ad S. P. Auguftinum tametft haec verba proprie & principaliter ad ipfum Petrum pertineant, utpote ei foli a Chrifto dicla: omnibus tamen Epifcopis & Paftoribus quodam- modo accomodari poffe, quia videlicet omnes, qui in partem folicitudinis a Petro vocantur, Petri formam in pafeendo gre- ge imitari debent & exemplum ; quod ergo fummo Paftori di- citur, id etiam fuo modo, & fervata proportione aliis minori- bus Paftoribus dicitur, fed non in aequali gradu. Ad XV. Omnes Apoftolos Petro faille ajquales, prius- tpiam Petrus per ilia verba : pafee oves mens: accepiffet Eccle- fise Prsefedhiram: hac autem accepta, Petrus fuit aliis fuperior, ut patet ex ipfts verbis Cypriani: exordium ab imitate projicifci- tur &c. Nam S. Cypriani intentum loc. cit. erat, explicare, tjuomodo daemon jam per Schismata & haerefes Chriftianos in fuas partes trahere adlaboret, ad quse eos facile etiam perdu- Ce fet , nift effet unum, cui cseteri parerent, Ecclelise caput con- > Gg 3 ftitu- 238 ( O ) ftitutum. Unde infert S. Cyprianus, quod multi ad haerefim & Schisma defledant, eo fitfratres dileftifjimi 9 dim ad veritatis originem non reditur, nec caput qimitur, nec Magijlri doftrina fa- vatnr. Ad XVI. Aliqui dicunt, ilium commentarium in Gene- fin non efte D. Ambroid. Praeterea Apoftoli dicuntur omnes Primogenid Ecclefiae, quia omnes a Chrifto funt vocati, & Apofloli Ecclefiae conllituti, quam Chriltus primo fundavit: per hoc tamen non fequitur, quod Petrus caeteris Apoftolis non praeemineat, poltquam Chriftus Petro dedit praefeduram Ecclefiae : Pajce oves mens. Ad XVII. S. Hieronymum ibi Petrum & Joannem inter fe conferre, & ut doceat, virginitatem matrimonio efte praefe* rendam (quod Jovinianus negabat) afferere, Joannem ratio* ne virginitatis a Chrifto magis fuifte diledum quam Petrum, quifuerat conjugatus: ubi S. Hieronymus hoc iibi argumen- tum objicit: At dicis Joviniane , fiper Petrum fund at ur Ecckjk Ad quam objedionem refpondet Hieronymus: Licet idipjnin. in alio loco piper omnes Apoflolos fiat, (fciiicet ad Ephef. c. 2. v. 20 ubi omnes Apoftoli Ecclefiae fundament a vocantur > claves Regni cwlorum Matth. c. 18. v. 18- accipiant, EsP ex aqua j'upev eos Ecclejia fortitudo Jolidetiir , tamen propterea ink r duodecim linns eligitur , ut capile conjlituto Sbismatis tollatur occajio. Quibus verbis, ut capite conjlituto &c. D. Hieronymus imiuit 1. iltud H ex aquo non efte idem ac aqualiter , quia Petra ac fundamento* rum caput plus faciunt ad fabricam, quam reliqua fundamem ta. 2. Per ea verba docet , Petrum non pro fua tantum pet' fona fuifte eledum, fed etiam pro fuis Succeftoribus, cum Ec- clefia univerfalis nunc Proteftantibus grafiantibus maxime ca* vere debeat Schismata , & ulteriores haerefes. Quod autem Joannes non fuerit eledus caput Ecclefiae D. Hieronymus ra- tionem ibi reddithis verbis; JEiati delatum ejl 9 quia Petrus Se¬ nior. ; & c m i. 1&5&P C o ) -39 vior erat; ne Joannes adlmc adolejcens ac pene puer progress at ate iomhubus praferretur. Alter textus S. Hieronymi eft intelligen- dus, quod optet, ut, ftcut Damafus fucceflit Apoftolis in ho- nore, ita iis quoque fuccedat in virtute & merito. Ad XVIII. In virtute & merito nunc omnes Apoftolos effeRedores, Vicarios, & Paftores Eccleftae, non vero Juris- di&ione. Prseterea D. Paulus dicitur Princeps, Redor, Vi- carius & Pallor ob Magifterium praedicationis, &tanquam uni- verfaiis legatus, qui folicitudinem habuit omnium Ecclefiarum, & tanquam principalis Petri adjutor Evangelium etiam Roms prsedicans, & fuo fanquine ibi confirmans ; non vero ob ple- nitudinem poteftatis , Primatus , & jurisdidionis , hoc enim modo folus D. Petrus eft Redor, Vicarius, & Pallor Ecclefiae. Ad XIX. dill. ant. miferunt imperative : & Petrus de ju¬ re, & vi lubordinationis refpondit, & dedit rationem , neg. ant. miferunt confultive, & fuafive ac miffione charitativa, & Petrus refpondit, ac dedit rationem motu proprio, cone. ant. neg. confeq. Miffio ergo ex fe non dicit inferioritatem: alias nec Petrus cseteris Apoftolis fuiftet aequalis fed inferior: imo Pater aeternus effet major filio, & uterque Spiritu S. nam fae- pius a tota communitatemittitur fuperior, & caput utpote ma- joris authoritatis & experimenti in rebus & negotiis gerendis: quo pado legimus Jofue c. 22. v. 13. filios Ifrael ad Rubenitas midlife Pbinees filium Eleazari Sacerdotem, tametfi Phinees fuerit Sacerdos & Praepolitus domus. Et ft major ac fuperior de fa- fto det rationem inferiori, eft officium boni Paftoris , ut ipfe Petrus epiftola fua dicit c. 3. Ad XX. dift. ant. Petrus fuit reprehenfus a Paulo per corredionem judiciariam, quae jurisdidionem requirit, neg. ant. per corredionem fraternam & charitativam, cone. ant. S.Thom. 2.2. q. 33. a. 3. docet: aliameffe corredionem juftitiae, & aliam e ^aritatis: prima eft, qua fuperior ex officio admonet, redar- guit, «49 C ° ) glut, punit delinquentes fubditos : fecunda eft, dum etiam in. ferior per limplicem charitatem admonitions & corre&ione emendat fuperiorem , fervato tamen refpedu : quo fenfu Pau- lus correxit Petrum non errantem in aliquo articulo fidei, fed in fado incaute fimuiando Judaismum cum aliquo Scandalo gentium: ut S. P. Auguft. epift. 19.nunc. 82 . ad Hieronymum fcribit. Item S. Cyprianus epift. 17. ad Quintum. & S.Greg. Mag. hom. 18- in Ezech. Et nunquid 2. Reg. c. 19. v. 5. leg! mus Davidem ajoabo, Regem a fubdito fuilfe reprehenfum ? Ita hoc & docuit S. Paulus ad Cololf. c. 4. v. 17. Ad XXI. Expl. ant. fub dill. Reftitit ei ut far quantum ad fidei & morum defenlionem, cone. ant. ut far in Regimi- ne totius Ecclefiae, neg. ant. quia quoad hoc Paulus fuit fubdi- tns Petro. Ad XXII. Expl. ant. fub dift. quibus fallis fra tribus & Pfevdo- Apoftolis (ut ibidem v.4. legitur) qui volebant nos legi circumcifionis fubjicere, neque ad horam celhmus, cone, ant. Quibus Petro , aliisque Apoftolis veris, neg. ant. & coil* feq. Ad XXIII. S. Paulum per id non fignificare, fe non fuif¬ fe inferiorem Petro, fed tantum voluble, fe inftar aliorum Apo- ftolorum dedrinam fuam, &Evangelium immediate accepilfe a Chriflo, ut c. 1. ad Galat. y. 12. innuit. Et lie etiam ex¬ plicate Gloffa Auguftini. - Dices: S. Paulus 2. Corinth, c. it. v. 5. inqu't: Exifthno , mill me minus■ fecifje d magnis Apoftolis : ergo infert Beza inlignis Calvinifta, Paulus in nullo eft inferior magnis Apoftolis, er¬ go mec Petro. I*. S. Paulum hoc loco non agere de primatu & audoritate, fed tantum voluble fignificare, fe in nullo eoru.m, quae ibidem v. 4 praecedente, & v. 22. &feqq. enumerat, ce- diere ulli, nempe in praedicatione Chrifti, in donatione fpiri- tus, in finceritate Evangelii, in laboribus, & in gratiis Apo- “ fto- 041 C o ) ftolicis. Eodem modo & illud, quod 2 . Corinth, c. 12. v. i x dicit: Nihil minus fni ab iisqui Junt Jnpramodum Apofloli: intelli- gendum eft, nihil minus fui in Apoftolatu, Apoftolicis labo- ribus, gratiis, paflionibus. Unde etiam D. Paulus antonoma- ftice appellatur Apojlolus , non quod fuerit Apoftolorum Pri- mas, led ideo , quia nobis plura fcripta reliquit, &inEvan- gelii pracdicatione, quae eftproprium Apoftolorum officium, aliisplus laboravit, ut ipfeait i. ad Corinth, c. 15, v. 10. Ad XXIV. Petrum & Paulum fuiffe aequales in munere Apoftolico : ut ipfe textus fat explicat. Ad prob. neg. feq. Nam Petrus fuittam gentium quamjudaeorum Apoftolus, ut patet ex eo, quod omnium primus gentibus annuntiarit Evan- gelium: ob quod actor, c. 15. v. 7. dixit: Viri Fratres ! Vos Jcitis quoniam ab antiquis diebus Dens in nobis elegit , per os meum andire Gentes verbum Evangelii , credere. Item ex eo , quod converterit Coruelium Centnrionem , Antiochenos , Romanos , &c. qui omnes erant Gentiles. Quod autem Petro cit. loc 1 A- foftolatns circumijionis fpeciatim attribuatur, ideo eft, quia A- poftoli avidi totum orbem cito fubjicere Chrifto, Provincias libi divisere: & Petrus ab initio incubuh in falutem Judaeorum, quia horum utpote populi elecli converlio erat munus praecipu- um. Similiter Paulus non folas gentes , fed & Judaeos docu- it, cum integram epiftolam ad Hebraeos fcripferit, & Judaeis quoque Adtor. c. 9. 13. & 14. annuntiaverit Chriftum Salami- ns, Iconii, & alibi. Ad XXV. Pro folutione hujus & aliorum plurium argu- mentorum obfervandum, Petrum tripliciter confiderari potu- iffe 1. Tanquam Snpremum Pajlorem : cui foli Chriftus injunxit officium pafcendi omnes fuas oves totius orbis , feu regendi, ac gubernandi omnes fideles; ad quod officium exercendum effentialiter requiritur jurisdictio ordinaria in oves live in fi¬ deles fubditos. 2. ut Apojlolum , & in ratione muneris Apofto- H h latus. * 4 * $&> ( o ) latus. 3. In ratlone virtutis, laboris , uc mevitl Hoc obfer- vato ad argumentum fi Petrus confideretur 1. modo: Ss.Pa- tres afferunt, Petrum omnibus Apoftolis , adeoque & Paulo praecellere ratione jurisdidtionis ordinariae in omnes. Si vero Petrus confideretur 2. modo, dicunt SS. Patres, omnes Apo- llolos illi fuilfe pares in munere Apoftolatus, quia omnes fa- erunt a Chrilto milli: omnes habuerunt facultatem prasdicandi, & baptizandi gentes. Si tandem Petrus confideretur 3. Modo, alferunt SS. Patres Paulum in laboribus & serumnis propter Chrilbum toleratis, ac in fuis fcriptisprascelluiffe Petro: incer- tum autem eife, uter eorum alteri praecelluerit in ratione virtu¬ tis ac meriti. Ad XXVI. Origenem ideo folum Paulum appellare fun- datorem Eccleliarum pnecipuum, quia is in Ecclefiis fundandis plus cseteris laboravit: non autem eum appellare fundatorem Eccleliarum praecipuum ob jurisdidtionem ordinariam in omnes fideles. Ad XXVII. S. Ambrolium ibi loqui de Paulo & Barna- ba, qui aSpiritu S.limulad munus Apoftolatus alfumpti erant, ut legit ur adtor. c. 13. v. 2. Mini ft r antibus autem illis Domino, & jejunantibus, dixit illis Spiritus S. Segregate miUSaulum & Barnabam in opus, ad quod ajjhmpjieos. Quae verba D. Ambrofius poll il¬ ia verba : paruerunt ergo Paulas Sf Barnabas Spiritui S. imper/tnti paucis interjedlis fubdit: una enimgratia fulgebat in his, quos Spi¬ ritus tmus elegerat: collatione inter Paulum & Barnabam facia; pergit Ambrolius, & confert Paulum cum Petro inquiens : A'-* qiie Paulas inferior Petro : ubi & in quo ? in Apoftolatus mune¬ re, & fundandis Ecclefiis : 11am addit: quamvis ille fund amen¬ tum, & hie Japiens Architect us : ulterius dicit Ambrolius : Nn Paulas indignus Apoftolorum collegio , cum prime, fcilicet Petro, facile conferenclus in laboribus pro Evangelii propagation fufee- ptis & serumnis toleratis: & mill fecundus: nam qui fe inparem C 0 ) nefcit, facit aqualem, non in jurisdidtione Eccleftaftica , fed in laborious Apoftolicis. Ad XXVIII. Diftinquere oportet Primaturn ab Apofto- latu 3 & jurisdi&ionem ab ofticiis Apoftolicis , omnes ergo A- poftoli, etiam Paulus, in hoc fuerunt pares, quodApoftola- tum fuum, & facultates prmdicandi, baptizandi &c. immedia¬ te acceperinta Chrifto: munus autem Supremi Redtoris , Pafto- ris, cui eflentialiter annexa eft jurisdidlio ordinaria, attribu- tum eft foli Petro: quia huic foli Chriftus dixit: pajce oves me¬ ns. Ergo cum Paulus etiam fit ovis Chrifti: Petrus in eum ha- buit jurisdidlionem, & facultatem eum pafcendi, ftoccaftode- diffet. Ad XXIX. Paulum recle dixifle fibi incumbere curam omnium Ecclefiarum, htec enim data a Chrifto communis erat omnibus Apoftolis , cum hoc tamen difcrimine , quod Petri Prim at us in ejus fucceftores fuerit transfundendus, non item a- liorum Apoftolorum audlorkas: ideo fucceftor Jacobi Jerofo- lymis in Epifcopatu Simeon jam non liabuit, nec fucceflit in tanta amplitudine, fed duntaxat in Dicecefi Jerofolymitana fuis limitibus conftridla ; ficut & fucceftor Petri in Antiocheno E- pifcopatu Evodius, pariformiter tantum in Antiochena Dicecell fuis terminis claufa fucceflit; econtra Linus, Clemens &c. Ro¬ ms Petri fucceftores fuccedebant in univerfali gubernio omni¬ um Ecclefiarum. Ita tamen reliqui Apoftoli pleuitudinem po- teftatis Eccleftarum habuerunt, lit Petrus fuper eos tamen ha- beret Primaturn , & eorundem eflet caput amore unitatis , ut Schifmatis tolleretur occallo. Hinc etiam dum Paulus dixit ad Corinth, c. 12. Nibilominus fid ab iis , qui fmtfupra mochim Apoftoli: intelligendum eft, quod neceflarium fuerit Paulo,ut ipfe fuum Apoftolatum commendaret, ac reliquis Apoftolis in hoc non effe inferiorem, efto plusaliis inter gentes laboraverit: & quidem hoc contra eos, qui ut Pfevdo-Apoftolo Paulo ne- Hh 2 ga- «44 C 0 ) ^ gabant aequalitatem cum reliquis Apoftolis, quod is non fi- cut caeteri cum Chrirto in carne converfatus fuerit: quo non obftante Paulus dicit, fe etiam sequalem Petro in hoc genere, quoad munus nempe Apoftolicum , falvo tamen Temper Prima- tu Petri. Ad XXX. Dift. maj. S. Paulus fuit Romae Epifcopus e* xercitio , cone. maj. Jede , neg. maj. & dift. min. fed juxta Pon* tificios urbis Romae Epifcopus Jede , eft totius orbis fummus Paftor, cone. min. urbis Romae Epifcopus exercitio folum,neg. min. & confeq. Paulum fuiffe Epifcopum indubium eft : nam Epifcopi munus eft Eccleiiis Prsbyteros praeficere , quod fa- Imo data refponfio magis confirmatur: namS. Pater ita afferit Petrum Ecclefise figuram in fufceptione clavium, ficut Judaffl ponit figuram inimicorum Chrifti in proditione : fed JudaS absque dubio in fua perfona Chriftum prodidit: ergo Petrus in fua perfona vere claves recepit. Merito etiam dicitur Petrus C ° ) -T 5 fiffura Eccleftae, quia claves non recepit pro fe tantummodo, fed ut reliquis proportionality’ communicandas Miniftris: adeoque ut i'upreraus omnium Pallor univerfos referebat Prae- fules, ut fcite exponit S. Pater Traift. 50. in Joan. Dices: Eccleliam habere judicialem poteftatem, ideodi- citur Matth. c. 18- v. 17. Die Ecclefia: ergo. p-. Poteftatem ju¬ dicialem corrigendi utique habere Eccleliam iu iuis Miniftris, non vero habere immediate in fingulis membris. Unde omnes Ss. Patres citata verba ex Matthaso interpretantur de Paftori- bus, ita ut fenfus lit: Die Praelatis Eccleftae, ut poteftatepu- blica hominem contumacem corripiant, atque publicae eum fub- jiciant paenae. Ad LV r II. Chriftum non refponftone, fed reprehenlione litem exortam fedalie, ut cognoi'cerent fideles Primatum ex ambitione quaefitum quovis tempore reprobandum. Et hoc ar- gumentum eft contra Adverfarios: ft enim promiftio Clavium foret omnibus una, non contendiftent, quis eftet major. Cum ergo contenderint, fufpicio occurrebat, quis major eftet, & certe non de alio dubitatio fuboriri poterat, quam de Petro, cui Chriftum claves promilftire audierant: attamen cum Petrus aftn non fuiftet Eccleftae caput conftitutus, & caeteroquin dif- cipuli adhuc non eftent in divinorum myfteriorum cognitione perfefti, nec in fan&itateita firmati, ut fuis affeftibus aliquando non diftraherentur, &noverint, Chriftum quandoque Petrum reprehendere, atque Joannem fingulari diletftionis lignificatio- ne profequi, nil mirum, ft oborta lit contentio , quis eorum videretur elle major ? Ad LVIII. Clavim juxta phraftm Scripturae fignificare poteftatem dominativam, legislatevam, punitivam, remiflivam peccatorum, & refolutivam quaeftionum legis & fidei: ergo Chriftus promittendo Petro Claves Eccleftae hanc poteftatem °ninem dedit: ergo ligare & folvere plus dicit, quam folum annuo.- 2*6 ( O ) annuntiare Evangelium , & remittere peccata, ut Novatores Calvini praetendunt. Et infto contra AA. Remittere feu i’ol- vere eft docere: ergo ejus oppofitum, ligare feu non remittere erit non docere, aut contra docere: ergo ligare nil aliud erit, quam fallis dogmatibus fideles implicare. Si dicant, folvere eft homines ab erroribus eripere: nos reponimus: ergo ligare erit erroribus involvere : opponuntur namque lolvere & ligare contrarie , contraria autem lunt circa idem. Nec obftat au* doritas Apoftoli citata : etenim verbum reconciliationis, quod a Chrifto accepit, aliud fane non eft, quam efticacia exhortan* di fideles, ut Deo reconcilientur, fed per media ab ipfo de- creta, puta per baptifmum, aut paenitentiam: verum hoc non evincit, ad peccatorum remillionem fufticere concionem, ut praetendunt Novatores. Ad LIX. Negatur, Petrum ignorafte gentibus fore pra- dicandum : audierat enim hoc a Chrifto Matth.c. ult. v. 19.& Luc® c. 24. v. 45. Ratio autem cur Petrus hsefitaverit, eft: cum enim dixerit Apoftolis Dominus Aftor. 1. v. 8- EritismiM tejlesin Jentfalem, & in omni Judaa &f Samaria , & ujque d ultimum terra : dubitabat Petrus, an tempus eftet pr®dicandi gentibus, fatisque pr®dicatum foret Jud®is? & ob hoc fuit re* prehenfus ; fed Deus vifione Linteoli Petrum admonuit, & Petrus narratione vifionis, tempus advenifte fidelibus decla- ravit. Ita explicat S. Chryfoft. in commentariis hujus loci horn. 24. Ad LX. Ibidem non ele&os folum, fed & reprobos com* prehendi: Chriftus enim mandavit Petro pafcere Agnos, & oves , pro quibus Chriftus Pallor dedit animam fuam: fid Chriftus dedit illam pro eledfis & reprobis : ergo. Alias fe* queretur, nec Chriftum fuiffe univerf® Ecclefi® Paftorem • nam ibidem fatetur Chriftus fe unum folummodo habere ovile ex ovibus conftatum. Ad ^ ( o ) 257 Ad LXI. Haereticos ob hoc argumentum malignare, & ada Miniftri peccatoris non valere, atque crimina dignitate pri- vare velle. Sat eft dicere , Scripturam nos monere obedien- dum efte etlam Difcolis, unde compertum eft ada Praefulis pec¬ catoris non eft'e irrita. Unde in paftione gregis duo conlide- randa funt : adus feu munus pafcendi, & reditudo opens: fubftantia adus poteftati refpondet: reditudo charitati. Et quia Chriftus Petrum non qualemcunque , fed optimum Paftorem voiebat; ideo ter amoris pignus exegit. Congregant Novato- res varia crimina, quae Petro aftingunt, fed mera funt men- dacia. Ad LXII. Petrus fuumPrimatum in Ecclefia exercuitper dida & alia gefta in Adis Apoftolorum c. 1. v. 21. c. 15. v. 12. de quibus ait horn. 21. in Ada Apoftol. S. Chryfoftomus: In fmnma ubiqiie Petrus primus inveuitur: quando eligendus Apojiolus (loco Judae Ifcariotis) hie primus, quando loquendum f-udais , non ejj'e Apoftolos ehrios : quando cumulus claiidus : quando concionandum: quando agendum contra Principes fudaorum : quando ab umbra (Pe¬ tri) fanitates jiebant, primus hicerat Petrus. Praeterea hac fua pote- ftateob modeftiam uti non voluit in reliquos Apoftolos, praefer- timeumiidem Apoftoliperfe muniafua quam diligentiilime exe- querentur , adeoque non indigerent Petri imperio. Ad alte- rum de eledione Mathiae & feptem Diaconorum refpondet S. Chryfoft. hom. 3. in Ada quaerens: Quid ? an non licebat ipfi Pe¬ tro eligere? licebat ei qnidem maxime, verum id non fecit, ne cuivi- derttur gratijicari. Attamen folus Petrus propria authoritate ad eledionem Mathiae in locum Judae omnes convocavit difeipu- }os , & ipfe primus inftituit iftos feptem Diaconos : ad quam mftitutionem cundi concurrerunt, quilibet pro fua dignitate. Ad ultimum : ilia de legalibus feu circumcifione quaeftio non a d folum Petrum , fed ad alios quoque Apoftolos delata eft, ut e jus decifio fieret cum majori partium litigantium fatisfadione. K k Imo ( O ) Imo Petrus primariam fuam in eo concilio ador. c. 15. audio- ritatempatenter oftendit,dum v. 10. utConciiii caput, & Con- troverfiae Judex definitivam fententiam pronuntiavit, ac dum eo loquente omnes tacuerunt, ejusque fententis acquieverunt, Quod autem Jacobus dixerit, ego judico: non obftat, quia de concilio omnes & linguli fuerunt vocati ad hoc, utfuas pro- ferant fententias, quibus prolatis ad Petrum tanquamad con- cilii caput pertinuit rem definire & concludere. Cum autem quaeftio mota fuerit Jerofolymis, ubi Jacobus erat Epifcopus, fuum debuit judicium prod ere. Et dum dicitur ex Clemente lib. 1. recognit. Jacobum fuilTe Principem Epifcoporum, intel* ligendum eft refpedu tradus Jerofolymitani, non vero relpeftu univerfalis Eccleliae. Imo Clemens non dicit ( ut perperam ci- tant Novatores) Jacobum fuiffe Epifcopum Apoftolorum, fed Jerofolymorum: & a Petro principaliter, a Joanne vero& altero Jacobo minifterialiter, confiiio , & adjutorio fuiffe ordi- natum feu inftitutum Jerofolymis Epifcopum. Ad LXIII. Hoc argumentum jam fupra inter probas fuif¬ fe folutum: ubi didum, quod promiffio Petro fa (ft a fit univer¬ falis & irreftrida: fa 259 * unius call, Jed multorum ccelorum, ut quacunque ligaverit Jhper ter¬ rain , fat ligata non tantum in uno calo, Jed in omnibus cdelis, &* qua folverit Juper terrain , Jint folnta non Jolmn in uno Jed in omni¬ bus cal is. Acl eos antem , qni mult i Jimt ligatores folutores in ter¬ ra , fa dicit: ut Jolvant & diligent non in calis faut Petrus , Jed in uno calo ; quia non Jimt in tanta perfeclionefaut Petrus. Undequam- visreapfe, & in proprietate lit unicum caelum, in quo fit re- miffio, plurali tamen fignificatione exprimitur, ut ampliorem intelligamus vim fore folutivam& ligativam in Petro, quam in aliis. Potefias ergo data caeteris Apoftolis, fiteajamqua- liscunque, Temper fuit cum fubordinatione ad Petrum tanquam ad Caput. s. VI. Dico 1. Pontificatus Petri jure Divino habet Suc- ceffionem 2. Romanus Pontifex legitime ele&us, & abEcclefia acceptatus eft Petri Succeftor tanquam Caput Eccleftse earn vifibiliter loco Chrifti Poft Pe¬ trum gubernans. A Bfoluto Petri Primatu Ecclefiam poft Chrifti afcenfionem vifibiliter loco Chrifti gubernantis, fequitur, ut inquira- mus de gubernatore Ecclefiae loco Petri, ejusdem videlicet & in Cathedra, & in officio, ac dignitate Succeffore, earn more Chrifti, &exemplo poft Petrum Chrifti Vicarium gubernante; duplex autem in praefenti eft quaeftio, 1 . An Primatus & Pon¬ tificatus Petri jureDivino fucceffionem &fuccefforem habeat ?2. An Epifcopus Romanus ifte Petri fit Succeftor ? Luthero - Calvinifbe Scripturis & inviftis Patrum Autho- ritatibus victi, quamvis inviti, Petro Ecclefiae Primatum con- cedunt : verum ipfo demortuo eum expiralfe, nec ad alios Kk 2 tran- <260 C ° ) zkfe tranfire contendunt. Sic Calvinus lib. 4. Inftit. C. 6. §. 8- In¬ quit : lterum ut de Petro illud concedam, quod petwit , non ejit amen caufa , cur ex Jtngulari exemplo univerjalem faciant regulam , quod Jemel faftum fuit , ad perpetuitatem trabant. Lutherus de poteftate Papa. Magdeburgenfes in Centuriis. Synodus Smal- ckaldica de Papa. Graeci iimiliter Schifmatici in idem conflu- unt. His fuppetias fert Marcus Antonius de Dominis lib. 4. de Repub. Chriftiana c. 6. dicens: Negoautem, &pernego,aut ex Scripturis, aut ex traditione Apoftolica , aut ex Conciliis, aut ex Patribus haberi etiam indefinite aliquem in lingulari fuc- cedere Petro. Concinunt Piceninus in triumpho c. 5. aliique ejusdem furfuris homines. Contra hos flat Catholica veritas; quocirca Probatur Conclufio quoad 1. partem 1. Non minus per- petua & firma debet efie Petra, fupra quam fundatur Ecclefia, quam ipfamet Ecclefia : atqui Ecclefia jure Divino eft perpe- tua, Matth. c. ult. v. 20. Et ecce ego vobifcum fum ufque ad confummationem faeculi: ergo etiam Petra , fupra quam fundatur , jure Divino eft perpetua. Subfummo : fed Petra haec jure Divino eft Petrus juxta illud: Tu es Petrus , Jiiper banc Petr am adifaabo Ecclejiam me am : ut in praecedentibus fatis & fufe probatum eft : ergo Petrus jure Divino eft perpetuus ; atqui in feipfo, & gubernio perfonali non eft perpetuus, er¬ go debet effe perpetuus in fuis Succeiforibus. Hoc argumen- tum Explicatur 1. Sicut fehabent Apoftoli ut Ecclefiae mem¬ bra ad Chriftum, ita fe habet Petrus ut fundamentum ad Ec- clefiam; fed quia Chriftus in Ecclefia perfeverat ufque ad con¬ fummationem faeculi, li vobifcum fum intelligitur de Apoftolis in fuis Succeiforibus tanquam Ecclefiae membris: ergo quia Ec¬ clefia aedificata fupra petra m eft perpetua, li (iiper banc Petr AM intelligitur de Succeiforibus Petri. Ex- *6^2 (o) 261 % • 4 . # T , M X * • Explicatur 2. Chriftus in hac vita fuit caput Ecclefiae vt- fibile in externa gubernatione ; hsec gubernandi forma non eft mutata poll afceniionem Chrifti, ac proinde etiani nunc opus eft vifibili capite Ecclefne quoad externam gubernationem ; hoc caput non aliud fuit poft Chriftum quam Petrus , cui di¬ ctum eft a Chrifto , pajce oves mens; ergo cum poft mortem Petri non fit fada fubftantialis mutatio in regimine externo Ec¬ clefiae, neceiie eft, Petro fucceilifte aliquem, qui eodem mo- do , quo Petrus, Eccleiiam gubernaret. Ergo. Probatur Conclufio quoad 1. partem 2. Poteftas ordina- ria in Succeft'ores traniit, ut ipfimet Novatores fatentur, ea- propter concedunt, dignitatem Petri ut eft particularis Roma¬ ns Eccleiise Epifcopus ad Succeft’ores derivari, ftcut Jacobi dignitas in Jerofoiymitana fede ad Succeft'ores derivatur; atqui Pontificatus, & Primatus univerfalis Ecclefiae in Petro jure Divino eft ordinarius: ergo jure Divino traniit in Succeft'ores. Min. prob. ex Joan. c. 21. Chriftus illis verbis: Pajce agnos meos, Pajce oves meas: Petro contulit univerfalis Paftoris ofticium, ut in praecedentibus probatum: atqui Paftoris munus indubie eft ordinarium: ergo. Hoc argumentum. Declaratur 1. In eo ordinarius Paftor a mercenario diferi- minatur, utlegere eft Joan. c. 10. quod mercenarius non cu¬ rat de ovibus , unde videns venientem lupum, fugit; Paftor vero animam fuam dat pro ovibus ; atqui cum Petro Chriftus tradidit pafcendas oves, ab ipfo amorem popofeit , eique mor¬ tem praedixit: ergo ipfum ordinarium inauguravit Paftorem: ergo. Declaratur 2. Chriftus Petro commendavit oves fuas: Pa¬ jce oves meas: easque declaravit in lino ovili ufque in faeculum duraturas : atqui ipfi tradere non potuit pafcendas oves in uno ovili ufque in fteculum duraturas: ergo ipfi comendavit in Suc- eeffbribus pafcendas. K k 3 Pro- ( o ) ^ Probatur Conclufio quoad i. partem 3. Synagoga , qua fuit Eccleiias Paedagoga, quovis tempore unum fortita elt fu. premum Sacerdotem, quo regeretur: ergo Ecclefia unum Tem¬ per habere debet fupremum caput, quo dirigatur; li namque fuprema Sacerdotalis dignitas in primo Sacerdote Aaron non fexpiravit , fed per carnalem propagationem ad alios dirivata eft; potiori jure fuprema Sacerdotalis dignitas Ecclefia; Succefld- res habere debet :non enim melioris notae eft ancilla , quamDo- mina. Hoc argumentum. Confirmatur: Synagoga Sacerdotalem fucceffionem for¬ tita eft; quia unum neceffum erat fupremum tribunal, quod exurgentes lites componeret, fideique explicaret controver- fias , Deut. c. 17. v. 8 - & feqq- atqui in Ecclefia juxta fcriptu- rarum vaticinia lites, fideique controverfias exurgentes novi- mus , & experimur: ergo unum fupremum debet femper tri¬ bunal adeffe, quod eas dirimat, & explicet. Probatur Conclufio quoad 1. partem 4. Eadem ratio, & rnotivum, propter quod Petro collatum fuit fupremum Eccle- fiae gubernium , plane evincit quovis tempore in eadem perdu- rare debere. Equidem ratio unitatis poftulavit praeeminentiaffl in uno Apoftolorum: unde ut ait S. Hieron. lib. 1. adverfus Jovinianum c. 14. Inter cluodecim units eligitur, at capite conjlitnto Schismatis tolleretur occajio. Optatus Millevitanus lib. 2. Contra Parmenianum : In qua (Romana Cathedra) Sedit omnium Ap- ftolorum caput Petrus - - - in qua una Cathedra unit as ah omnibus Jervaretur. Cyprianus de fimpiicitate Praelatorum: Hoc crud utique 8 s Cateri Apojloli , quod fuit Petrus, pari conjortio praMi honoris potejiatis , Jed exordium ah imitate profcijcitur, ut una Ecclefia monjiretur. Atqui Ecclefia femper una erit, m ea una fides, unum baptifma: ergo in ea femper unum fupreinuin caput quoque erit. Pro- > * C O ) a6$ Probatur Conclufio quoad 2. partem i. Ille legitimo ju¬ re fuccedit Petro in Pontificatu, qui fedem obtinet, in qua mortuus eft Petrus; fed Romanus Pontifex fedem obtinet, in qua mortuus eft Petrus: ergo Romanus Pontifex in Pontifica¬ tu Petro fuccedit. Maj. declaratur i. quia aliquem fuccedere oportet, iileautem optime fuccedere cenfetur, qui fedem An- tecefforis capit, quacum capit & una dignitatem : ut patet in Regibus & Monarchis ftbi fuccedentibus, ubi Succeffor in ple¬ num jus fui Antecefforis fuccedit. Maj. declaratur 2. Petri Succeffor una debet effe determinata perfona , licut ilie, qui fuit Chrifti Vicarius una fuit determinata perfona ; fecus for¬ ma gubernii alia foret a temporibus Chrifti & Apoftolorum, proindeque amplius non eadem effet fubftantialiter Chrifti Ec- clefia. Infuper haec Perfona ita debet effe determinata, ut haec demonftrari ac ab aliis difcerni poftit; etenim una determinata perfona, ut ajunt Adverfarii, in genere, nec primum Eccle- lins Regimen imitatur, nec Ecclefise bono infervit, cum fide- les non fcirent, ad quern accedere pro controverfiarum deci- fionibus valeant. His jam fuppofttis fic difcurrere licet: Pe¬ trus quamdiu vixit, Pontificiam habuit dignitatem propriae per¬ fona; alligatam ; ergo cum perfona haec non manferit ufque ad confummationem Sssculi, reiiquit fedi, in qua obiit, fuccef- fionem dignitatis ; fiquidem fucceflio nonn'fi poft mortem effe- ftum fortitur; mors enim jus hasreditatis confirmat: & in aliis five Ecclefiafticis, five Politicis Succefforibus folemne eft, quod tribuatur loco, feu fedi per mortem confecratae a perfona ha- bentejus, etiamfi loca mutaverit; bine ft unus Epifcopus priori Epifcopatu relicto ad alium tranfeat gradum, in eoque diem claudat extremum , fucceffto proprie difta ab ultimo loco de- nominatur. Jam fubfumrao: atqui Petrus Romse obiit, ut om- nes Patres setati Petri vieiniores fatentur: imo & Calvinus cum pluribus lib. 4. Inftit. c, 6. N. 15. his verbis : Propter bum (crip* torum 264 3ft C o ) torurn conjenjum non pig no , quin illic mortuus fuerit. Cui conci- nit Marcus Antonius de Dominis lib. 4. de Repub. Chrilt. c. i. n. 2. fcribens : Petrum Roma martyrio coronation fidfje , .malo tif fentiri quarn reluftari, ob plnrimorum Sanfiorum Pat rum conjenjim Ergo Romance fedi reliquit fuccellionem dignitatis ; cum eniru aliquem fuccedere lit needle, ne Regimen Ecclefue Chrilti mu- tetur, lx non fui perfonam loco , faltem in locum perfonam fuccedentem relinquere debuit Petrus, ut Chrilti adimpleat iu- tentionem, & Ecclefiam in eo ftatu relinquat, in quo fuit a Chrilto turn inftituta turn relitta, per Petri gubernium conti- nuanda, turn ab ipfo Petro Romanis Poncihcibus fuccellbri- bus in eadem forma Regiminis relinquenda. Ergo. Quod autem Romae potius quam alibi fuccellionem reli- querit Petrus: probatur 1. Illi fedi fuccellionem Petrus allb gavit, quam ipfe fibi elegit ; atqui elegit Romanam , velut innuit epift. 1. c. 5. v. 13. Salutat vosEcclefia, qua ejl in Babylon coeleffa. Ubi pro Babylone Roma intelligitur : nam ficut ilia olim orbis extitit debellatrix prope univerli, ita nunc Roma: uti fentit Hieron. de Scriptor. Ecclelialt. in Marco. Eufebius lib. 2. Hilt. Ecclef. c. 14. Et S. P. Augult. lib. 18’ de Civit. Dei c. 22. Evangelilta quoque Joanes in Apocal. c. 7. v. 5. Ro mam appellat Babylonemmagnam, ut legere ell apud TertuL adverfus Judaeos c. 9. Item Collegia legunt codices , fed emeu* datiores legunt coeleffa , id ell, libieledta, ut habet CajetanuS. Hinc autem femel alfumptam Petrus nec vivens, nec morienS mutavit. Ergo. Probatur 2. Illi fedi Petrus fuccellionem al- ligavit, cujus fxdes per univerfum orbem praedicatur, atque infallibilitatis gaudet privilegio; ficut etenim a fonte tanquaffl a fundamento omnes oriuntur Scaturigines, ita illi fonti affix* elt principaliter fontalis tides, a quo per orbem univerfum de- rivantur fidei Scaturigines, unde llcut fons habet infallible* tatem omnium Scaturiginum, ita fides Romana (fi fons eft) omnium ^5 (o) ^ * 5 * omnium Scaturigo, & fons infallibilis aliorum Chrifti fidelium eft. Atqui lides Romanaefedis ubique terrarum prsedicaturte- ftante Apoftolo ad Rom. c. i. v. 8- Fides vejlra anmmtiatur in u- niverfo munch: & habet infallibilitatis privilegium ut habetur Lucae c. 22. v. 32. Ego rogavi pro te , nt non dejiciat jides tua , tu uliquando converfus conjivma fratres tuos. Ergo Petrus Romse fuccellionem alligavit. Dicit Marcus Antonius de Dominis : Eo fane modo , quo Petrus fuit Romanis Epifcopus , fuit etiam Antiochenus, & inf nita- rum Ecc left arum , quas ipje funclavit, in quibus ipje affiu juum exercuit Apoftolatum , Jive Epifcopatum : non minus igitur emit Pe¬ tri SucceJJbres Antiochenus &* alii , quarn Romanus. Sed Contra eft.: Nam non dicendus eft is illius Sedis Epifco¬ pus, quam reliquit, fed ejus, ad quam translatus eft, atque in ea ad mortem uique perfeveravit. Petrus Antiochenas Ec- clefia fuit Epifcopus, fed pro tempore, nam ea Evodio com- mendata, Romanam ex poft fufeepit gubernandam: igitur An- tiochenam fedem deferens , etiam illius quoque Epifcopus effe deftit : atque illius fedis Epifcopus evaiit, quam Deo jubente ufque ad obitum aaminiftravit , quae fuit fedes Romana : unde in ea fucceflionem reliquitpoft mortem fu- am. Aliud dein eft Petrum plurium Eccleliarum inftituto- remfuifte: aliud earundem fuifte Epifcopum : inftitutio abf- que perpetua Epifcopatus fun&ione fuccellionem non poftulat, imo fucceflionem expellit : folus Epifcopatus cum perpetua ip- fms fun&ione conjunftus fucceflionem in propria Ecclefia col- locat. Petrus quidem Antiochenus aliquando Epifcopus fuit, verum Antiochenam fedem in Romanam mutavit. Alexan- drinam vero non perfe, fed Marci opera conftituit, fed in ea Epifcopatum non gefiit. In quibus proinde Eccleftis fuccefli- onem libi comparare non potuit, fed in fola Romana, in qua ufque ad mortem Epifcopus permanfit. L 1 Dicit: 166 C O ) Dick 2. Idem Haereticus: Dicant mibi ohjecro , ut aliqm fedes ex multis ? quM babuit Petrus , dicatur , & fit vera fedes Papalis , loc eft, jirma & fix a Petri ab eo non amplius mutanda, ant tranf ferenda , quid necejjario requiritur ? faSlum folum Petri, ut ilia Jit fedes Papalis, in qua PetrusJedens vitatn fiuim finiat \ an intentio Sfi voluntas Jo la Petri , ut iliaJit Papalis , quam , ipje Jibi certam elegif jet uti ipjius provriam , &T" non amplius in Jiia intentione mutandam l an &T 1 fa Slum & intentio ? fa.Slum profeSto folum nihil facit: mm etiam concedente Bellarmino, merum accidens fuit, quod hie mortuus fuerit, efi non ibi. Si fola Juffictt intentio &T eleSlio , prajentia vero non ft neceffaria: quomodo probabunt ex intentione Petri Antiochemm Ecclejiam non fuijfe ab eo , eleSlam in Papalem ? fi necejjarium fuit utrumque , hoc eft, Sf faSlum Sfi intentio : ficut defaSlo utmmque pojjmnus admittere , Petrum & Rom# fuijfe, & Roma mortmm, ita de intentione ipjius non pojjiams nifi divinare. Sed Contra : Intentioutique & fadhiminlimulrequiruntur: fed intentio ex fa&o apprime dignofeitur. PetrusAntiochenam reli- quit Ecclefiam, ad Romanam fe contulit, in ea Epifcopatum per 25. annos geffit, hanc nufqnam mutavit, dein in eadem extremum diem obiit. Quid ultra defiderari poteft, ut Petri intentio innotefcat ? quid clarius ad dignofeendam Papalem fedem elTe Romanam ? non nos, fed Haereticus in his non ni¬ fi divinat. Ergo. Dicit 3. Idem Haereticus : c. 6 . n.8. Etia.mfex Divinojuw JucceJfwnis deberet aliquis Petro (itccedere in Primatn Ecclefia, a dime tamen negandum efj'e , Romanum Pontifcem fore Petri fwcefortni Sed Contra: Aliquis jure Divino debet fuccedere Petro in Prl- matu: ergo fi Pontifex Romanus non, quod omnes antiqui Patres affirmant tamen eum fuccedere : ergo alius , quod ha- dlenus nemo unus antiquorum Patrum dixit : ergo quis erit Succeffor ? defignetur ab hoc Haeretico: fi potelt ab eo defig- nari V C O ) ■267 narl ? fi dicat: unde conftat Romanum Pontificem debere efTe hunc Petri Succedorem ? Refpondeo ex perpetua traditione , quam accepimus ab antiquis conciliis & Patribus , uti refere- mus. Praeterea ex noftra proba addu&a, fi reponat: unde con¬ ftat , jure Divino Romanum Pontificem debere fuccedere Pe- tro ? refpondeo ex eo : cum enim Chriftus femel inftituerit in Petro, ut Eccleiia gubernaretur ab uno vifibili capite, feuPa- ftore locoChrifti, necefTum eft, ex vi iliius inftitutionis, ut moriente uno Paftore, fuccedat alius in ejus locum, velut in teftamento veteri fadum eft, ut habet Paulus ad Hebrae. c. 7. v. 23. Alioquin niii alteralteri fuccederet , non fervaretur inftitutio Chrifti, qua voluit, ut Ecclefia ufque ad confum- mationem faeculi haberet unum vifibilem Paftorem loco fui, cui diceret, quod Petro dixit: pafce oves meas. Probatur Conclufio quoad 2. partem 2. Au&oritate fum- morum Pontiftcum , quos ipfimet Haereticivenerantur, &pro fan&is declarant, utpote eorum faeculorum , in quibus (jux- ta placitum Haereticorum) fides primaeva incorrupta perman- fit, &ab ea Ecclefia univerfa nondefecit; ut faltem illi fidem faciant contra fentientibus, quos ipftmet venerantur ut Sanctos. S. Julius I. in epift. ad Orient, quae extat in Apol. 2. S. Atha- naiii ita loquitur: An ignari eflis banc ejje conjvetudinem , utprimnm nobis Jcribatur, ut bine quod juftum eft , defmiri pojjit ? quapropter ft iftbic ejnsmodi fujpicio in EpiJcopum concepta flier at, id hue ad no - ftram Ecclejiam referri oportuit. Et infra: qua accepimus a B. Petro Apojiolo , ea vobis fignijico , non Jcripturus alioqui , qua not a apucl Dos ejje arbitror. Quibus verbis indicat, caufas Epifcoporum ad fe pertinere, & hoc jus a B. Petro fe accepiffe, atque id omni¬ bus notum efTe. Auftor certe eft fan&us, & vetuftiffimus : epiftola certa, & a S. Athanalio tota deferipta : verba iliius perfpicua & clara, adeoque de veritate non dubitandum: rni- rum quod tames Hseretici ctecutiant. S. Damafus in Epift. 4. LI 2 ad a6s ^ ( o ) ad Epifc. Numid. inquit Cunfta, qua pqfjrmt all quam reapers du- bitationem, ad nos tanqmm ad caput, ntJemper fiat conjvetudo, de- fermion dejinatis. S.Innoc.in Epi it 22.adEpifc.Maced. docet: At verti ,Jedi Apoftolica, ad quam relatioquaji ad caput Ecclejiarum miff cur rebat , fieri injuriam &c. Item idem in epi it ad Concil. Carthag. quse eft 91. Romanam fedem dicit efte, Fontem & J caput omni¬ um Ecclejiarum. Leo Papa ferm. i.de Natali Apoft. his verbis Romanam alloquitur urbena : Per Jacram Beati Petri fedem caput orbis ejfetta latius prafideres Re/igione Divina, quam dominations terrena. S. Gelaftus in epift. ad Epifc Dard. ait: Cunffa per mm • dum novit Ecclejia , quoniam quonimlibet fntentiis ligata Pontifcum , fedes B. Petri Apoftoli jus babeat refilvendi , utpote qua cle omni Ec¬ clejia fas babeat judicandi, neque cuiquam de ejus liceat judicare judi- do. S. Gregorius Magnus 1 . 7. Epift. 63. cus.inquit: De Conftantiuopolitana Ecclejia Apoftolica ejfe fibjectam ? quod & Dominus frater nofer Eujebius ejusdem Civitatis Epijcopus afjidue profttetur. Et in epift. 64. ad eundem: Nam quoci ft dicit fedi Apojlolica fib- jici , ft qua culpa in Epifc 0pis invenitur, nefio , quis ei Epijcopus fib- jeSlus non /it &c. Nil clariuscerto pro dignitate Romani Ponti* iicis dici poteft. Ergo. Dicunt Magdeburgenfes: Innocentium citatum nimis mill- turn fibi arrogare, quocirca eum per contumeliam Nocentium vocant Aft ft ita eft: cur veteres Patres hunc Innocentii er- rorem non reprehenderunt ? cur S. P. Auguftinus in epift. 1 06. ad Paulin, de his duabus epiftolis Innocentii loquens ait: M omnia ille nobis ref rip ft eodem modo , quo fas erat, atque oporte - bat Apoftolicafedis Antiftitem. Cur ibidem S. Pater Auguft. Inno¬ centium Beatas memoriae Papam appellat ? contumeliofe ergo Magdeburgenfes hoc affingunt Irmocentio Papas. Dicit etiam Calvinus lib. 4. Inft. c. 7. n. 12. Gregorium a nobis citatum tribuiffe ftbi jus corrigendi alios, non autem paru- adjoan. Epifc. Syra- , quis earn clubitetfedi mftimus Jmperator , § 4 ? C O ) QJ& 269 paruifte ei nift illos, qui volebant. Aft hoc eft temerarium diduni ! nam Gregorius Sanftiffimus & humillimus fuit, quo- circa etiam Gr®ci e jus diem feftum colunt; & ipfemet Calvi- nus loc. cit. num. 22. Gregorium Virum San&um fuifte fatetur: non poteft autem cum fan&itate con lifter e ufurpatio juris alie- n i. Neque etiam elhet macula venialis, injufte ftbi fubjicere omnes Epifcopos, fed intolerabilis fuperbia : quomodo igitur , Gregorius Sandus erat, ft omnes Epifcopos ftbi injufte fubje- cit. Ergo. Probatur Conclufio quoad 2. Partem 3. Audoritate & fta- tutis Principum, qu® clare conteftantur Romanum Pontificem Succefforem Petri. Imperator Juftinianus novel. 131. ait: De Cernimus Jecundum Sacrarum Synodonim deer eta SanSUJJimum Vete- ris Roma Epijcopum primum ejje omnium Sacerdotum. Ubi bene advertendum eft, Imperatorem non proprio marte, & ex cer- ta feientia id decernere; fed id ftatuit fecundum Sacrarum Sy- nodorum Decreta, & declarations perpetua traditione confer- vatas. Lotharius in epift. ad Adrianum II. anno 8^8- dicit: Quia Dens Omnipotens Princeps Pajlorum in ilia Sand a Jede Veftri mtificatus apicem fublimavit, vejirmn multipliciter dejideramus con- fpeflum. Carolus Magnus 1 . 5. leg. Francic. cap. 167. habet: Quantum pertinet ad hnjus temporis vitam , in Ecdejia nemo Pontifi- ce potior , & in Sacuio Cbrijiiano Imperatore nemo celjior invenitur. Ecce quam bene Rex jura fpiritualis & politic® jurisdi&ionis diftribuat. Leo Imperator Gr®corum apud Ignatium Fiumi left. 5. clare edicit: Unde manet ufque in bodiernum diem Petrus fiquens Chriftum in fuo SucceJJore. Michael Pal®ologus Gr®co- f um Imperator Anno 1272. in epift. ad Gregorium X. ita feri- bit: Sancfi/Jimo ae BeatiJJimo Patri , Jimmo Pontijici , Apojioli- wjedis Univerfali Papa , communi Principi Chrijlianorum, Om¬ nium Venerabili Patri Imperii nojiri D. Gregorio , Michael d Cbrijla ® eo fideliter Rex, & Imperator Gracorum. Ex quibus omnibus L 1 3 fe- 'I’JO Co) fequitur, omnium Ssculorum ftatutis Regum, & puflimonim Imperatorum nullum alium agnitum fuiffe pro fummo Pond- fice, atque Petri Succeffore, quam Romanum ununi acfolum Pontificem, & Epifcopum. Ergo. Probatur Conclufio quoad 2. partem 4. Authoritate Con- ciliorum primorum Ssculorum ab ipfis Adverfariis admiffo- rum,in quibusjuxta placitum Adverfariorum Eccleila una,ac fides pura, & inviolata permanlit: qus folum Romanum Pon¬ tificem teftantur efle caput univerfalis Ecclelis, Petrique Sue- cefforem. Concilium Nicsnum relatum a Chalcedonenfi ad. 16. dilucide profitetur his verbis: Ecclejia Romana femper babiiit Primatnm. Concilium Generale in epift. ad Damafum, quse ex- tat apud Theodoretum lib. 5. c. 9. dicit: fe conveniffe apud ur- bem Conftanftinopolim ex mandato literarum Pontificis perlm- peratorem ad fe miffarum. Et ibidem fatetur, Romanam Ec- clefiam caput effe, fe autem membra. Concilium, ut efi apud Evagrium lib. i.hift. c.4. dicit: fe deponereNeftoriumex man¬ dato literarum Csleftini Papse Romani. Et in epiftola ad eun- dem Csleftinum idem Concilium feribit: fe caufam Joannis Patriarchs Antiocheni ^ qus magis dubia erat , quam caufa Neftorii, non fuiffe aufum judicare, fed refervaffe judicio ip- fius Csleftini; qus omnia perfpicue indicant fupremam Ro¬ mani Pontificis audoritatem. Concilium Chalcedonenfe ad. 1. & 3. paffim vocat Leonem : Univerfalis Ecclefta Pontifi¬ cem. Et in Epift. ad Leonem inquif ; Et pnft bac omnia if' per, contra ipfum , cui vine a cojlodia d Salvatore commijja extendit injaniam , id eft : contra Tuam quoque Apoftolicam SanBi- tatem. Hie maximum Concilium clare confitetur, Roma¬ no Pontifici a Deo ipfo Vines, id eft, Ecclefis univerfe cuftodiam effe commiflam. Synodus Conftantinopolitana, q u2e ante quintam Synodum in caufa Antimi congregata eft , ad 4 * per Menam Patriarcham Concilii Prslidem ita loquitur: Nol - . 1 Jpo- ( O ) *?* ' Jyojlolicm fedem Jequimur, &? ei obedimus, & ipftus communis* tom , ccmmunicatores babemus, & condemnatos ab ipja , & nos con- demnnmus. Si ergo totum Concilium fedi Apoltolicae obedire fe profitetur, certe Apollolica fedes toti Ecclelise cum autho- ritate praeeft. Septima Synodus a&. 2. recipit, & probat Adria- ni epiitolam ad Tharafium, in qua liaec habentur: Cnjus Jedes m totum ten arum orbem primatum obtinens lucet, cmmumque Ec- clejiarurn Dei Caput exiftit. Unde & ipfe B. Petrus Apoftohts Dei jujjii Ecclejiam pajeens, nihil omnino pratermijit , fed ubique Princi- pcitum obtinuit , obtinet. Ergo cum Hseretici ipfi in veram Eccleliam, ac horum Sseculorum Concilia compromiferint, ho- rum inquam Sseculorum , in quibus juxta ipfos lides integra & inviolata, & primseva fuit: compromittere quoque necelli- tantur in di&a, & ftatuta Conciliorum, eaque admittere ne- ceffitantur, & lie proprio ipforum judicio condemnati manent, & veritas noilra Catholica ipfis tellibus triumphum canit, Ergo. Probatur Conclufio quoad 2. partem 5. Authoritate Pa- trum primorum Sseculorum (in quibus juxta Adverfarios te- ftes fides manfit incorrupta) Hi unanimi conlenfu docent, Ro¬ manos Pontifices effe Petri Succeffores, tarn Grseci, quam La- tini. Optatus Milevitanus 1 . 2. Contra Parmenianum hsec ha- bet : Petro JucceJfit Linus , Lino Clemens , Clementi Anacletus &c. S. P. Auguft. epift. 165. ad Generofum ait: Si or do Epifcoporum Jtti Jhccedentiim conjiderandus eft , quanto certius, & vere Jalubri - dr ab ipfi Petro nnmeranms , citi totius Ecclefta ftguram gerenti Do- minus ait: Jupra banc Petr am adiftcabo Ecclejiam meam: Petro enim fuccejjit Linus , Lino Clemens, Clementi Anacletus , Anacleto Eva - 1 'iftus c. Philippus Presbyter in Concilio Ephefino c. i6.haec dixit: Kulli dubium , imo Saadis omnibus notum eft , Sanftum Pe- trum Apcftolorum Principem - annes XIX., qui largitione pecuniae Pontfficatum obtinuit. Be- nediBus IX. qui a Patre Tufculano Comite intercedente the- faurorum pecunia fedi Romanae impofitus fuit. Gregorius VI. qui Pontificatus honorem pecunia emit a BenediBo IX. Stepk- mis VII. qui per Adalbertum Tufciae Marchionem potential- mum quaii vi intrufus fuerat. Demum Vigilius , qui per Theo- doraui Imperatricem, cui fpoponderat, quod Eutichianos hs- reticos tueri velit, illicitis prorfus promiffis & viis ad Ponti- ficatvm venerat. Atqui quis credat, quod Chriitus tales ho¬ mines, viisque tarn illicitis pro Eccleliae fuse fupremo capite> fuoque in terris Vicario agnofcere velit. Ergo. XL Verum Ecclefise Caput debet corpori myflico vitaffl, motum, fenfumque largiri, membrorum fpiritualium ordineffl Sancire, & tueri, eorUm neceffitatescognofcere, preces exau- dire, difficultatibus confulere ; atqui tale Ecclefise Caput ed folus Chridus: ergo non Romanus Papa. Ita iterum citatuS jam Hollazius. J XII. a8r ^ C 0 ) ^ XIT. SiRomanus Epifcopus fuccederet S. Petroin Prima¬ tu, tunc fequeretur, quod etiam femina poffet efte caput Ec- clelise, & Univerfaiis Pallor; atqui hoc eft inconveniens, & Chrifto maxirae indignum ; ergo. feq. maj. prob. Saeculo IX. Sedit Romae fub nomine j foannis Vlll. faemina in throno Epif- copali: ergo. XIII. Cum Saeculo XIV. Sedes Pontificia Avennione in Gallys haelit, per 70. annos fuccefferunt in Primatu Prsefules Avennionenfes , nimirum Joannes XXII. Benedittus XII. Clemens VI. Innocentins VI. Urbanus V. Gregorius XI. Ergo jus fuccedendi S. Petro in Primatu, non convenit foli Romano Epifcopo. I XIV. Nullibi in S. Scriptura legitur, quod S. Petrus juf- fus fuerit Romae exigere Cathedram Primatus: ergo non ap- paret, quomodo Romanus Epifcopus ex jure Divino fucce- dat S. Petro in Primatu. XV. Quod Romanus Epifcopus fuccedat S. Petro in Pri¬ matu , unice dependet a fadto humano, fcilicet Petri, quod Remain li'bere elegerit pro fede fua. Ergo ficut hoc fadtum non fait juris Divini, ita nec illud eft juris Divini, quod in hoc facto fundatur, fcilicet Succeilio Epifcopi Romani in Pri¬ matu. XVI. Totus Primatus, quern Romano Epifcopo vendi- cant Papillae , eft Primatus tantuin honoris, qui ei ob emi- nentiamurbis Romse conceffus fuit, quemadmodum habetur exConcilii Nicaeni Can. 6. cujus verba funt: Antiqua conjuetu- | do (ervetur per JEgyptum 7 hybiam , Pentapolin ita , ui Alexandrinus Epifcopus hornm omnium babeat poteftatm , quia zf Urbis Roma Epifcopo hoc conjuetum eft. Similiter in Antiocbia , Sf cateris Provin- dis fua privilegia zf dignitates Eccleftis ferventur. Ita citatus Hol- Rzius. Qui exinde infert: ergo li primatus non eft juris divini, quomodo Succeilio Romani Epifcopi in primatu erit juris Di¬ vini. XVII. 4 « Nn 281 Co) XVII. Romanus Epifcopus primatum jurisdidionis in univerfam Ecclefiam primum a tempore Imperatoris Phoca> ad initium Saeculi VII, ufurpare caepit; & Bonifacius III. tunc temporisRomanus Epifcopus erat ille, quia dicto Jmperatore hciriine fceleratiilimo hunc poteftatis Primatum in univerfam Eccleliam ftbi confirmari petiit, nec line dolo obtinuit. Quip- pe cum Phocas ob caedem Mauritii Imperatoris acriter ab E- pifcopo Conftantinopolitano corriperetur, Bonifacius ferro dum calet utendumratus , Phocam contra Epifcopum Conltantino- politanum defendit, ejusque facinus probavit; quamobrem a Phoca Primatum obtinuit. Ergo Papa non a Chrifto, fed a Parricida caput & Monarcha Ecclelias eft conftitutus. Ita in- famiter arguit Hollazius. XVIII. Praeprimis, quia ufque ad Conftantinum M. in hiftoria Ecclefialtica nihil reperitur de vifibili capite Ecclefis. Prioribus tribus faeculis, ubi Ecclelia graves perpefta eft per* fecutiones, Epifcopi fe pro aequaiibus agnoverunt. A tem¬ pore autem Conftantini M. Ecclelia gubernata eft per Patriar- chas, Metropolitanos , & Epifcopos. Metropolitan! facris prseerant in Provinciae Metropoli, & erant quinque: Romanus , Conjlantinopolitanns , Alexandrians , Anthcbemis, Hierofilymita - mis ; inter quos tamen Romanus ob urbis eminentiam Primatum honoris acceperat. Ergo. Ita idem Hollazius. XIX. Zofimus Pontifex , ejusque SucceiTores Bonifacius l & Calefiinus l dominatum in Ecclefias Affricanas affe&arunt; at Patres Affricanifam mafcule fuajura & libertatem defende- runt, ut Pontilicesob eorum faftum palam increparint: ergo. Ita vere Calumniofus Hollazius. XX. Si Petro in Primatu Succederet Romanus Pontifex, deberet habere eandem jurisdidionem & poteftatem, quam Pe¬ trus : atqui hoc non videtur admittendum : ergo. min. prob. Si hoc admittatur, etiam admitti deberet, quod immediatuS Sue Co) ^ Succeffor Petri, nempe Linus fuerit fuperior reliquorum adhuc viventium Apoftolorum: atqui hoc non videtur admittendum: ergo. XXL Nullus ex Apoftolis viventibus Petro fucceffit in Primatu: ergo neque alius etiam Romanus Epifcopus. XXII. Ideo juxta Papiftas deberet continuo aliquis fucce- dere in Primatu Petri, quia eum exigit bonumEcclefias,cum Pontifex lit propter Eccleliam, non Ecclelia propter Poutifi- cem , led hasc ratio non urget: ergo. min. prob. Etiam prophe¬ ts erant propter Eccleliam: qui tamen fibi continuo non fuc- cedunt: ergo etiam. XXIII. Polita etiam fucceffione, tamen neceffarium non eft, ut tantum unus fuccedat in folidum, fed poffunc etiamelie multi: licut etiam Imperium politicum efto primitus confti- tutum fit in uno, tamen fucceilive partitum elt in duo, nem- oe in Onentale, & Occidentale, in perfonis Valentis, & Va- entiniani: ergo. XXIV. Ideo Epifcopus Romanus eft fuccelforPetri, quia Petrus Romas geflit Pontilicatum , & inibi mortuus eft: fed hsec ratio eft nulla : ergo. Moyfes & Aaron in deferto mortui funt Pontilicatum gerentes: & tamen fedes Pontificatus Judai- ci non femper maniit in deferto. Imo Chriftus fummus Chri- ftianorum Pontifex obiitjerofolymis : ergo ibi,non Romse fe¬ des Pontilicalis Chriftianorum elfe deberet. Ergo etiam. XXV. Solus Chriftus pro novo teftamento fuit figuratus per Aaronem, qui fuit Monarcha , Primas, & Re&or Syna¬ gogue; ergo folus Chriftus eft totius Eccleliae Monarcha, Pri- mas, & Re&or ; ergo nec Petrus talis fuit; ergo nec Roma¬ nus Pontifex in Primatu Petro fuccedit. ant. prob. Chriftus il- lamfiguram in fe ipfo jam explevit; ergo ob liguram veteris teftamenti non eft neceflarius Re&or in novo teftamento, qui fit prater Chriftum figuratus per Aaronem: ergo. Ita Calvinus L. 4.1nft. c. 6. §. Nn z XXVI. 285 Co) QJ& S. Cypriano in epift.ad Quintum his verbis: Nequeenimquisqum nojirum Epijcopttm Je Epijcopomm conftituit: ergo. XXXVII. Si Romanus pontifex eflfet primas & Epifcopus Epifcoporum, ab eo reliqui judicari poffent Epifcopi: fed Epi- fcopi a folo Deo judicantur dicente Cypriano loc.ant. cit. Sed expeftemits univer/ijudicii Domini noftri JEjii Cbrifli, qui anus tyfi- lus bubtt- potejhitem & praponendi nos in Ecclejiaju# gubernationetf de aclu nojiro.judicandi; Ergo. XXXVIII. S. Cypriauus nullam agnofcit in Romano Pon- tifice audoritatem fuper alios Epifcopos: ergo nec primatum. Ant. prob. ex eo, quia cum Epifcopi Comprovinciales Bafili- dem Alluricenfem in Hifpania Epifcopum ob idololatriam ex- audoralfent, aliumque inauguralfent, ad Stephanum Pontifi- cem appellavit Bafilides, & ab eodem in Epifcopalem federa £uit reixitutus: quo audito, Cyprianus Stephani judicium re- probavit, atque fartam tedamque Hifpanorum Epifcoporum fententiam dixit: Ergo. Nec dicatur, reponuntHaeretici,Cy- prianum declaralfe Stephani judicium irritum, quia a Balilide ab eo fuit fraudulenter extortum. Non dicatur inquiunt, quia Cyprianus Stephani judicium declaravit irritum ob carentiam jurisdidionis, ut patet ex Cypriano lib. 3. epift. 3. ad Corneliuffl XXXIX- Pontiiices Eccleliae primatum ab Imperatoribus aucupati fuerunt. Etenim Conllantinus M. decrevit, Pontiii cem ut Regem venerandum eflfe, ut colligitur ex can. Conftant dilb 96. Phocas telle Calvino lib. 4. inft. c. 7. §. 17. Papae pri matum fupra Graecos donavit; fupra Gallos, Germanos Pip 1 nus, & Carolus M. Lutherus vero de poteftate Papae affirnw Conllantinum IV. primatum Papae detulilfe, hac fuper re Pb tinam referens in vita Benedidi II. Ergo jure Divino Pontific Romanon non competit Primatus. XL. Scriptura inten’uptam vultPontificum Succedionetn nam Num. c. 24. v. 24. dicitur: Vmontin trkribus do Italia, p- > . ■ per a- C o ) <287 perabunt AJJyrios, vaftabuntque Hebraos , ad extremum etiam ijfi peribunt; ergo fucceilio in Primatu celfabit. Ergo non ell juris Divini usque ad Confummationem Saeculi. LXI. Digniras Primatus alligata fuit magnitudini urbis Romanse: atqui haec nunc deflit: ergo & dignitas Primatus de- fiit. maj. clarefcere videtur ex Novel. Valentiniani III. Impe- ratoris: Cum igitur Sedis Apojiolica Primxtum S. Petri medium, tjni Pr keeps eft Epijcopalis Corona , Romana dignitatis Civitatis , fa¬ ce a etiam Synodi J.rmaverit auftoritas &c. Ergo XLIL Schifmata, quae in Ecclelia fuerunt, & illud po- tiflime dirum, diuturnumque a temporibus Urbani VI. (quod plerique volunt ad annos 52. perduralle) palam faciunt inter- ruptam Pontificum fuccellionem, cum eo tempore perfaepe duo, quandoque tres computentur Pontilices. Ergo SOLUTIONES. d I. neg. maj. ad prob. Cone. ant. neg. confeq. Confeffio Di- vinitatis, & amoris conteltatio erat quidem occafio aut motivum, cur Chrittus S. Petro contulerit Primatum, praemia- turus adum heroicum. Veruin quia ita Petro hanc dignitatem commiiit, ut eum veluti fundamentum, & Petram fuae Eccle- fis usque ad confummationem faeculi duraturae conftituerit, tantum abeft, ut hanc dignitatem privilegium mere perfonale voluerit, ut dubitare nefas fit, earn non tam perfonae, quam officio, quod Petro impofuit, annexum effe. Voluit Eccle- fiam fuam perpetuam ; voluit ergo Pallorem quoque perpetu- & caput vilibile conftituere. S. Petrus nonpotuit effe Pa- & Caput perpetuum in fua propria perfona; igitur quid- quid jurisdi&ionis, quidquid eminentiae & poteftatis in Eccle- ^ a m S. Petro contulit, non tantum iplius perfonae, fed in hac omnibus etiam ejus in officio Succefforibus contulit, adeo ut • ill iS8 ^ (o) in Petro fmrgulis di&um lit: Tu es Petrus, &Juper lane Petmn Sec. Tibi dabo cLves Regni Calorum: Tu pajee oves me as : Turn . jirma fraires tuos. &c. f Ad II. Cone. maj. neg. min. una cum fua proba. Ecclelii tantum deiignat perfonam, qua defignatione veluti condition fuppoiita Chriftus, ad cujus manus poll mortem Petri, ant cujusvis Pontificis claves rediere, noviter eledo immediate confert poteilatem clavium, non quidem collatione nova, fed inllitutione prifea. Ad III. Cone. maj. neg.min. ad prob. cone. ant. dift.confeij, Ergo Ecclelia poteft carere capite & paltore viftbili ad tempus, ccnc. confeq. in perpetuum, & pro omni tempore, neg. confeq. Primum ex addudis exemplis evincitur , non item fecundum Ad IV. Cone. ant. neg. confeq. Ratio Difp. eft: quia digni- tas Apoftoli proprie tabs iili duntaxat convenit, qui immedii' te aut a Chrifto Domino eledus, aut a Spiritu S. ipeciatim fe- gregatus, primis illis temporibus immediatus Verbi Diviniin ordine ad univerfum orbem Minifter extitit; quae dignitas, cum fuerit mere perfonalis, exfpiravit in Petro, proin Romanus Pontifex eidem non fuccedit in hac praerogativa , ficut tainefl fuccedit in priinatu, qui, quoniam non erat dignitas mere per* fcnalis, fed potius praerogativa muneris, cum Petro non ex* fpiravit, fed una cum munere capitis ad omnes, quotquot funt, fucceffores tranbt. Si dicatur : Romanus Pontifex non aliter fuccedit S. P* tro , ac aliiEpifcopi fuccedunt caeteris Apoltolis in fuis , quaS fundarunt, cathedris ; atqui alii Epifcopi fuccedunt caeteris Apoltolis tantum in Epifcopatu, non item in jurisdidionetaffl univerfali, quam illi habuerunt in univerfum orbem: ergon e ‘ que Romanus Pontifex aliter fuccedit Petro. i*-. neg. maj M a ' gnum eft diferimen inter jurisdidionem, quam Petrus, ain quam caeteri Apoftoli in univerfum acceperunt orbem; cate 1,0 * * rum Co) 5 ^ 9 , 289 rum Apoftolorum erat extraordinaria , Petri ordinaria. Nam c$teri Apoitoli acceperunt jurisdi&ionem univerfalem prascife ratione Apoftolat is, unde licut Apoftolatus erat privilegium mere perfonale, fic etiam eajurisdi&io tale fuit, & expiravit cum perfonis Apoftolorum; unde non mirum, ft haec jurisdi- dio caeterorum Apoftolorum una cum cathedris non tranfeat ad' Succefl’ores. VerumJurisdi&io Petri in univerfum orbem erat ordinaria, id eft, non eratipli conceffa praecife ratione Apofto¬ latus , fed & ob rationem Capitis & Paftoris perpetui, qua- re licut hoc munus Capitis & Paftoris perpetui non exfpiravit in Petro, fed tranllt ad omnes Succeftoi'es, alias non eflet mu¬ nus perpetuum,ita nequejurisdi&io Petri univerfalis cum eo ex¬ fpiravit, fed tranfit una cum munere ad Succeftorem, Roma- num Epifcopum. Ad V. dift. ant. S. Petrus nuspiam fe dicit Romanse Eccle- fi$ Epifcopum, dicitur tamentalis aconftanti& perpetua tra- ditione Patrum, cone. ant. fecus ueg. ant. Quod univerfa tenet antiquitas, quod vetuftiilimae tradunt tabulae, quod communis omnium fenfus eft, hoc Novatores line fronte negant, fed maximo ipforum probro. Ad VI. quoad I. neg. ant. Romanus Epifcopus fuccedit S. Petro in munere capitis, & Paftoris totius Ecclefise: ergo habet fuam vocationem, five munus & jurisdi&ionem, unde e am babuit Petrus; hoc enimvero dicit natura fucceflionis, ut notuni eft illi, qui fucceftionem a nova inftitutione fecernere novit: ergo licut S. Petrus fuam vocationem habuit immediate a Chrifto, ita & Romanus Epifcopus. Nec obftat, quod eli- 8 at ur, htec quipe ele&io, ut jam di&um, eft mera defignatio P e rfonse, cui femel ele&ae Chriftus ex inftitutione antiqua con¬ fix fupremam jurisdi&ionem. Quoad 2. neg. ant. quod Roma- no Pontilici qua Eccleiiae capiti & Epifcopo univerfali non li- ceat ordinare Epifcopos extra Ecclefiae, quae Romae exiftit, fines & terminos. Go Ad 290 ^ (O ^ AdVIT. Romanum Epifcopum equidem fibi ad lege re pin- res laborum focios (id quod iple Chriltus & Apoltoli iece'runt) at propterea turn parum otiofum elVe, quam paruni lapis angu- laris, cui grande aedificium infillit, otiari dici poteft. Ad ipfum pertinet cura omnium, ut loquuntur cum Irenaeo Patres, iple univerfam prorl’us orbem Catholicum moderari debet. En quam lepidum lit argumentum Hollazii, & Novatorum? Ad VIII. neg. ant. quoad utrumque membrum. Quod do- dtrinam concernit, non ell inpnefentiarum fingulos ardcuios vendicare. Centies jam ad oculum demonftrptum ell, veram dotdrinam Chrifti & Apoltolorum, proin etiam S. Petri in nul¬ la, praeterquam in Ecclelia Romana, & quae cum EccleiiaRo- mana communionem ha bet, pu ram integramque inveniri. Ut erudite docet Petrocovieniis Synodus , quae ipfo Pfeudo-re* formationis a Luthero incaepto tempore celebrata in fua con- feilione Hdei Art. 2. de lide& vSymbolo t. 28- ita loquitur: De¬ feat fj-erojolymitana Ecclejia , cui prajedit ‘Jacobus : de fecit Abaft 1 uln Andreas: defecit Ajia , ubi {Joannes : de fecit India , ubi Themes de fecit Perjis , ubi f Judas: defecit Mtblopw , ubiMatt bans : deficit Phrygia , ubi Philip pus: defecit Gracia , ubi Panins : folk full , d? eft Ecclejia Romana , ad quam, ftcut pradare fenhit Cyprianiis , nun- quam acceftitm habere potuit perjidia. Splendide ergo mentitur Hollazius, cum Romanum Epilcopum noil fuccedere S. Petco in dottrina afferit. Verum quid de vita& moribus eit dicendund Quatuor objicit Hollazius, quorum priora duo loquitur invi- dia , tertium incontinentia, poftremum vero male affe&atali- mulatio. Papam elTe auri & argenti cupidifiimum, caluinnia elt heterodoxis in Romanum Caputalongo tempore communis; legant ipfas Romanorum Pontificum facratas leges, & doce- buntur, quantum omni tempore ab hoc avaritiae vitio abhor* ruerint, illud averfandoimo ievere reprehendendo. Si tamenuniiS yel alter ex tot Pontificibus oltendi queat, qui illo vitio fort® - .: la bo- (o) ^ 291 Iaboraver'at, perforce labes fuk non officii. Nec ex illo: durum & argentum non babco , probabit Hollazius, Romanum Pontifi- cem dedecere, ut liabeat aurum & argentum. Chrilius equidem reidt Petrum, miiit & csteros Apofiolos ad praedicandum E- vangelium fine auro & argento, fine pera , fine duabus tunicis, fine calceamentis, fine virga; fed elegit infirma, ut fortia con* funderet, omnesque intelligerent , magnum Redemptionis, ac Evangelicae veritatis praedicationis opus non humanum, fed divinum effe. Interea nullibi locorum prohibuit, ne crefcente fidelium numero charitate & munificentia ipfa quoque Ecclefia dives fieret, ma oremque in fuis funblionibus , templis, &ve- .ftibus bacris fervaret Majefiatem. Quin etiam praedixit Apo- itolis, quod, etiamfi modo fine Sacculo, & fine pera ad prae¬ dicandum abirent, multis tamen divitiis in hac adhuc morta- li vita lint cumulandi Lucae c. 18- v. 29. & 30. ImoRomanus Pontifex tot fuilentandos habet olficiales pro expeditione cau- farum: tot Canceliarias: quae .magnam requirunt pecuniarum fubiiantiam. Dein fi fucceffores Apoftolorum aurum & argen¬ tum dedecet, cur Hollazius & cseteri Prascones, qui tamen li¬ cet falfo fe quoque jadiant Apofiolorum Succeffores, aurum & argentum non abjiciunt? Lepidam audiat invidus Hollazius hiftoriuncuiam, quae de indodto Paftore quodam & Parocho Catholico circumfertur. Contigit ut Parochus Catholicus ge- nerofo equo coram Paflore pra;tcrveheretur, aut equitaret. Ac- clamavit Pallor: quid hoc? An ergo Chriftus, an Apofioli, quorum Succeflbres fumus, tarn generofis infidebant equis? abfit, pauperculis afinis vehebantur. Lepido clamori refpondit lepide Parochus; Itafane, verum dolendum, quod afini mo¬ do in Paftores affumantur, & nobis non amplius fuperfint, qui cquorurn loco fervirent. Haec accomode ad ilium Pallorem in- dodtum. Oo 2 Sed *9* ^ : C ° ) ^ Sed Papa fe gemmisornat, &aurotegit, eft altera invi- disc vox. Si quid ornamend fumus rerum Antilles ejusmodi in rebus fervat, contingit hoc plerumque in S. veltibus, qu$ nunquam pretio fuo, quantum quantum illud eft, DivinamMa- jeftatem, in cujus honorem fummus Sacerdos facra peragit, ex> square poflunt. Deoinvident, quiqui aut templorum, autSa- cerdotum ornatum iuxum reputant, & arbitrantur. Heterodo- xorum &Pfeudo-Politicorum, qui non, quae Dei, fed qua* fua, quae mundi i'unt, qusrunt, haec indoles eft,& lividus clamor: Dicite Pontijices in Sams, quidfacit auntm? Nempe nefciunt, aut nefcire volunt, quia nullius Religionis verag lunt, aurum & gemmas nunquam magis ac dum in fui conditoris gloriam affu- muntur fplendel'cere. Quam pretiofum fuerit Solymaeum tern- plum, Hollazius cum fuis ignorare non poteft. Quam divites auroque graves Sacerdotum Veftes, antiquag paginae Scriptura edocet. Quam vero collocatag ita divitiae placuerint regnanti in ccelis Deo, ftupenda patefecere naira, quae nec negare, nec nu- merare quisquam poteft. Nunquid ipfe David vcd in hoc folo maximam fuam felicitatem collocaverit Pial. 25. v. 8- quoddi- lexerit decorem dornus Domini, & locum habitationis gloriae ejus? Nunquid quod veteri in teftamento fupremo Numini tantopereplacuit, in,novo difplicere poteft? fane non! difpH* cet hoc folum Lutheri & Calvini praeconibus. Difplicet hoc fo- lum Pfeudo-Politicis, quorum fmcerain Deum Religio eft cu- ra ultima. Quod ft foret tamen Hollazius fuis argumentis pe- tat quoque-veftes Papae non Sacras, ejusque Palatium & totaffl aulam, fatendum quidem ea omnia fervare Majeftatem, q use fupremum orbis Catholici Monarcham decet: at praeterea dicen* dum, injuftiflimam efte Hollazii invidiam, qua haec arrodit< Si Dominus a famulo, ft nobilis a plebejo, ft Princeps a Cive? ft denique, & ad hominerri loquar, Hollazius , & ipftus in pr£* dicanda Lutheri aut Calvini fe •SS- 29. & 30. Oo 3 An 29+ ^ ( O 3 ^ An praeter S. Petrum etiam reliqui Apoftoli fuerint matri- monio jundi V res eft maxiine in bivio poJita. Certe Tertulli- anus & S. Hieronymus fententiam negativam tuentur. Ille da¬ re fcribit in lib. de Monogamia. c. g. Petrum folum invenio man- turn per Socrum. Ille contra Jovinianum lib. i. c. 14. ita loqui¬ tur: Qiioni,:m excepto Apojiolo Pelro non eft manifefk relatum de a- liis Apojlolis, quod babuerint uxores : cum de mo Jcriptum eft, ac de cceteris taciturn , intelligere debemus , eos fine uxovibus fuijfi de quibus nilnl tale Scripturafignificat. De S. Petroigitur habemus fundamentum, quo eum matrimonio jundum dicere valemus, non item de cateris Apoftolis. Dicit quidem S. Paulus 1. ad Corinth, c. 9. v. 5. Nunquid non habemus potefiatem mulierem fom rem circumducendi , ficut df cateri Apofioli, far* fratres Domini Cephas? Verum S. Paulum per mulieres Ibrores hie intelligere pias mulieres , quag illos fequebantur, & neceflaria ad viven* dum fubminiftrabant, inter S. Scriptures interpretes opinio, & fententia communis eft. Caeterum etli detur, praeter Petrum etiam Andream, ut S. Ambroiius comment, in Luc. c.4. leu- tire videtur; aut quoque Philippum , ut Clemens Alexand.lib. 3. ftrom. p. 448. putat uxorem habuifte , ad Apoftolatum ta- men vocatus nullus eadem amplius ad conjugates amplexus u- iuslegitur, multo minus feriptum invenitur , quod Apollo- lorum aliquis abfque uxore ad Apoftoli officium affumptus po- ftea talem duxerit. Petrum filiam fuam Petroniliam ante Apo¬ ftolatum genuit, ut communis iteruYh Patrum fenfus eft. PeW‘ villa autem probabilius vocari caepit primum poftea in baptif- mo, a novo Patris nomine, quod Petrus erat. Jam ad Argumentum , quo ultimo dicitur: S. Petrus fu* it Sandus, pius, caftus, &honeftus, non item multi Pond' flees. At quid Calumniatores cum Hollazio plus inde inferri pofle contendunt, quam Summos Pontifices, etft in fumxnita* te arcis conftitutos , tamen adhuc manere homines , conditio* ni §45 Co; ^ -29s nifraglli ufquequaque obnoxios. S. Paulus fuit Apoftolus,& Do&or gentium Sandiilimus , in ter tin m jam raptus caelum, & tamen manlit homo, qui aliam legem in membris fuis fenfe- rat repugnantem legi mentis, qui Itimulo carnis erat lubditus. Quod ii Romani Pontifices nonexuunt conditionem humanam, ft eorum virtus in inlirmitate perfici debet, fi unus vel alter (paucidimi vero nomrnari poterunt, & cum Sergio III. vix ultra quatuor) de redo vitae curriculo deflexit: fragilitatis hu- maiiae labes ell, non officii. Recogitent Proteftantes, quae fce- lerum fentina fuerit eorum Protoparens Lutherus, & Calvinus. Enquae futilia argumenta adverfarii excogitent, ut limplicem plebem feducant ? Jam Ad IX. Cone. maj. neg. min. Deus quippe omnia fuavl- terdifponit. Unde quamvis , quia humanis difpofitionibus vim infer re non vult, nonnunquam perrnittat, ut minus ido- neusad Pontificiam fedem affumatur, tamen & in talifubjedo iuum finem confequi novit, fuamque confervare Eccleliam ; eo quod nec feientiae, nec fanditati, nec ulii aetati hominis di- vinis fuis conffliis alligatus lit, & faepe jam elegerit infirma uiundi, xrt fortia quaeque confunderet, aut etiam mala permi- ferit, ut majus inde bonum educeret. Si per afinam Domi- nus loqui dignatus eft Num. c. 22. v. 28- cur exigente Eccle- iiae necelfftate non loquatur per hominem, quamvis gravibus vitiis coopertum ? Spiritus, ubi vult, fpirat etiam quandoque contra indolem & voluntatem loquentis. Pro exemplo eft Cai- pnas, de quo habetur Joan. c. 11. v. 50. & 51. Expedit nobis, ilt puis moriatur pro popnlo , & non tota gens per eat: non d Jemet- W hoc dixit , fed cum ejjet Pontifex mini Wins, propbetavit. Etli f r g° aliquis Romanorum Pontificum a peccatis & vitiis non fit nnmums , etli aetate & virtute minor fupremo fit faftigio, dum ta men Eccleliae & lidei caufa agitur, non jam ipfe, fed Deus Per ipfum loquitur Ecclefise, juxta illud Matth. c. 10. v. 20. Non w *9* ^ (o) Non enim vos cflis, qui loquimini , fed [joint us Vatris vefiri qni loquitur in voids. Ca-terum quotquot ex ordine Laicali, aut nondum Presbyteri in Summum Pontificem adoptati fuere, SS. Ordinibus iliico initiati funt. Ad X. Id ipfum, quod ad prius argumentum didum,re* Ipondendum venit. IN am quamvis vis, quibus unus vel alter fupremum Pontificis folium confceuderat, ellent maxime illi¬ citae, cledionis tamen Canonicae defedum lupplevit Ecclefia, dum talismodi fubjedum pro Capite & Paftore agnovit, & ac¬ ceptavit. Quibus addendum : fi ullibi vigilantis pro fua Ec- clelia Dei providentia elucet, his certe turbulentis in circum- ftantiis mirificerefplenduit, dum homines non adeo bonce vits ad claviim ledebant, & tamen Petri navicula e periculo nau- fragii tam feliciter eludata ell. Quantumcunque hi fuerinta- lias incautac vitae , nullus tamen ex iis Arianus, nuilus Dona- tifta, nullus Pellagianus, nullus qui haereum aliquam profef- fus elfet , unquam extitit. Imo Vigilius etfi graviihme antes Theodora fe obilrinxiffet in favorem Evtycbeljs , vix Cathedram afeendit, non aliter quam olim Saulus, qui ex perfecutorevas eledionis fadus, Spiritum Domini iuper fefenfit, & dextera Excelft mirabiliter mutatus, omnium fortiftime rellitit & The¬ odoras defiderio, & Evtychetis hsereii. Ad XI. Cone. maj. dill. min. Atqui ejusmodi Caput eft folus Chriftus Principale , cone. min. Minifteriale, neg. min' & confeq. Solutio jam ex didis liquet. Ad XII. Neg. feq. maj. Quam nec decantata fabulaevin- cit. Cum res haec altiori indagine fit digna: fpeciatim inpras* fenti refutandam affumimus. Igitur. Origo hujus fabulae eft talis. Anno 1320. Martinis Pel 9 ’ rats, & anno 1342. Rudolplus Higeden , & poft hos alii Nova- tores , quorum non ultimus Fridericus Speinbemius produxerud fabulam feribentes: quandam puellam ex Britannia ? vel ut alij V C o ) 297 alii volunt, e Germania oriundam, Gilberdam nomine obfcu- ris natalibus , a quodam Amafio corruptam, diffimulato fexu Joannis Angli nomen affumpfiffe, & variis Regionibus ac Aca- demiis peragratis Athenas cum eodem pervenilfe, atque ibidem optimis artibus imbutam, amafio mortuo, Romam concefliffe, atque per tres annos magna cum laude & auditorum frequentia publice docuUfe, & ob do&rinae fplendorem Leone IV. Pond- lice defun&o circa annum Chrifti 857- communibus fuffragiis in Papam elfe affumptam; deinde ab aliquo cardinale gravidam, in publica ad aedem Lateranenfem fupplicatione infantemin me¬ dio vico peperiffe , & fubito animam exhalaffe. Sediffe fertur duobus annis, menlibus quinque, diebus quatuor. Haec feri- es hujus fabula:. Caeterum Eminent. Lambertinus Martinum Polonum, & etiam Marianum Scotum vindicat lib. 3. deferv. Dei Beatif. c. 10. n. 4. & invi&is argumentis demonftrari poffe addit, quod neuter hanc biiloriam notaverit: fignat propterea antiquillima eorum MS. in quibus nec veftigium hujus hifloriae detegitur, unde infert Sapientiffimus Dodlor, hanc hiftoriam procedente primum tempore fcriptis Mariani & Martini affutam luiffe haud dubie ab Haereticis, quorum odium in Romanam fedem neminem latere poteft. Etli Francijcus WdlcMus Prote- ftantium Gottingenfis ProfeiTor fatis Celebris dicat: iniquum ef- ie, fi Proteftantes hujus hiftoriae Authores proclamentur, eo quod eorum Religio junior fit ea fabula: quad vero, li ipfifunt Authores, etiam fabula junior elfe nequeat. Placet tamen^ quod IValcbius tam candide fateatur: Jnam Religionem ejje jnnio- wmbac fabula : Judicet jam quisquis velit, an Proteilantium Religio fit vere Apoftolica ; cum ne quidem fuam setatem ex- tendat ufque ad hancfabulain fatente ipfo Walcbio ? Jam quid- quid fit, liye a Protellantibus, five aliunde haec fabula or turn duxerit. r P -293 ^ (o) Refutatur fequentibus argumentis. Primum furnitures difcordantia Authoruin, qui de eo figmento in fed is Apoilolt- cae contumeliam fcripferunt;nam diicordant i. In Nomine: Ful- gofus enim, Joannes Hufs, & Francus earn foeminam confidant vocant Agnetem; Zwingerus earn nominat Gilbert am ; alii illam appellant lfabellam; nonnulli tyittam: alicpui Margaret bam; alii Dorotbeam. 2. In natali loco: nam Fulgofus ait, earn fuiffeori- undam ex Anglia; Boccatius e Germania. 3. In loco Jludiorum nam Martinus Polonus Atbenis : Scctenbergus Lutetue : Zwinge¬ rus vult in Brittania & Roma earn ftuduift'e. 4. In moribus: ete- nim Martinus Polonus fcribit, illam apaterna domo fugiffe: Boccatius ab adolefcente fedutftam, & in Angliam transporta- tam elTe: Baleus a Monacho Britano corruptam, & Athenas dudtam: Francus magia initiatam: Zwingerus & Boccatius fu¬ iffe virtute & fanftitate iterurn praeftantem. 5. In tempore Pontifr catus : nam Martinus cum aliis dicit, earn in Pontilicatu fuccef fiffe Leoni IV. & fediffe duos annos, menfes quinque, dies quatuor: alii ajunt fuccelliffe Leoni V. alii Martino I. alii Be- nedi&o III. aliqui vero dicunt fucceiriffe Nicolao I. aliqui im* tium ejus Pontiftcatus ponunt ad ann. 854. alii ad annum 904. Aliqui volunt regnaffe duobus annis, fex menftbus: alii uno an¬ no, ac quinque menfibus. 6. In modo partus & mortis : etenim aliqui, ut Martinus, fcribunt, earn peperiffe in fupplicatione, & quidem ipfo fefto Corporis Chrifti (quod tamen feftum mo- do anno 1264. fub Urbano IV. inifitutum eft) fubitoque mor- tuam effe: Boccatius vero ait, earn peperiffe fub facro, & n° n llatim mortuam, fed fuperftitem in Tullianum conjectnm effe ; Annales Aquitaniae referunt, id contigiffe, cum Joanna, per ur¬ ban equitaret. Scotenbergus ait, contigiffe in ejus Palatio, cum in folio relideret. Tanta ergo diftenfio fcriptorum in omnibus magnum fane eft argumentum falfitatis. Ergo Fabula anil’-* eft. Secun* ■6^ C o ) *299 Secundum argumentum eld: quod Joannes VII. longe ante LeonemlV.nempe 705. Joannes VIII. vero primumpoft Adria- num II. videlicet anno 873- Pontiftcatum tenuerit. Imo Scri- ptores vitarum Pontilicum immediate poll S. Leonem IV. po- nunt Benedidum III. ita quidem, ut fedem quindecim tantum diebus vacalTe afterant. Quod confirmat Hincmarus Rhemenlis Archi-Epifcopus, qui epift. 26. afferit, fe nuntios mifiile Ro- mam ad Leonem IV. qui vero Romam advenientes non jam Leo¬ nem, fed Benedidum Pontificem in demortui Leonis locum ele- dum venerati funt. Nicolaus I. fucceffor immediatus Benedi- ftiIII. qui optime fcire & potuit, & debuit, cui ipfe, cui & Benedidus ejus Anteceffor fucceffit, atteftatur in terminis fcri- bens ad Concilii Sueilionenlis Patres, quod S. Leoni fuftedus fuerit Benedidus III. Benedido autem ipfe. Ergo alterum. argumentum fallitatis. Tertium argumentum eft: quod ex omnibus viginti quatu- or Pontificibus, qui ^j-Otmnis nomine fuerunt infigniti, nullus Britanus, aut Germanus reperiatur; nam feptendecim erant Itali, inter quos Joennes VIII. Romanus; Tres Graeci, inter quos Joannes VII. UnusGallus: unus Lufitanus: & unus II- lyricus: tandem unus Antiochenus. Ergo tertium falfitatis ar¬ gument!.] m Dices I. S. Antoninus fcribit de iftahiftoria: ergo de eanon e ft dubitandum. dift.ant. fcribit cum hac reftridione: Si quod Martinas refert , eftverum : con. ant. fecus, neg, ant. Imo ipfe Martinus, & alii Catholici quidam Authores Martinum fecuti reni non pro certo, fed dubie proponunt, adhibendo has clau- lulas: Dicitur: f&mn eji &c. Dices 2. In templo Senenfi, ubi omnium Summorum Pon- t'hcum effigies confpiciuntur, inter Leonem IV. & Benedidum interpolita cernitur imago Joanna PapiJJk; ergo verum eft, d u °d Authores referunt. ly. Pidorem illius imaginis vulgi ru- P p 2 mo- 300 ^5 (o) ^ morem fecutum, ficque fuo privilcgio ufum efie, de quoPoeta: Pifforihus atque Poetis &c. Dices 3. In ejus vici, in quo peperifte Joanna Papijpi refer* tUr, extremitate etiamnum cernitur in marmore fculpta ftatua matris cum luo filio: ergo fupradidtae imaginis fculptor non vul* gi rumorem, fed veritatem ell fecutus. 1. neg. confeq. Nam caecus caecum eft fecutus, vel Sculptor piiftorem, vel piftor Sculptorem. 2. neg. ant. Nam ilia ftatua non fceminam, fed flaminem (gentilem Sacerdotem) qui palmam in humerum in* cumbentem habet, exhibet; neque Comes ejus Lateri adjun&us eft infans, fed aetate jam vegeta adolefcens, quafi genius, & Sacrorum minifter. Dices 4. Si ifta ftatua Joannam Papijjam non referat, cur ergo Romani Pontifices, dum ex Vaticano in Templum latera* nenle procedunt, memoratum vicum adeo declinant, per Ion* giorem ambagem, fcilicet per plateam S. Clementis viam infti- tuentes? fy. Summos Pontifices etiam per iftum vicum inftitue* re viam, nifi dumnimia multitudo populi exigit, ut per amplio* rem D. Clementis plateam fiat proceilio. Jam Ad XIII. dill. ant. Succefterunt Praefules Avennionenfes, qui tamen reipfa fimul erantPraefules, feu Epifcopi Romani, Cone. ant. fecus, neg. ant. & confeq. Illi Pontifices onines, quantumvis in Gallia, quorfum Clemens V. fedem tunc tern* poris ob Italian fia&iones transtulerat, refiderent, fuerunt reipfa Epifcopi Romani, nec alius interea ele&us, receptusque £uit pro Epifcopo Romano, ac ille ipfe, qui tunc Avennione con* iiftebat, adeo ut veriflimum lit illud, ubiPapa , ibi Roma. Ad XIV. Cone. ant. dill, confeq. Ergo non apparet, quo modo Romanus Epifcopus fuccedat S. Petro in Priinatu jure Divino feripto, cone, confeq. jure Divino tradito, neg.conieq Ex traditione compertum habemus, Primatum S. Petri tranfire jure Divino in ejus Succeffores. Ejus fuccelfores alios non effe, quam got ^ C o ) ^ guam Romanos Epifcopos, iterum ex traditione novimus. Er¬ go. Imo & habemus ex jure Divino fcripto implicite, licet non explicite, & expreffe: Cbriltus enim fundavit Eccleiiam usque ad Confummationem Sasculi duraturam. Ad XV. tranf. ant. neg. confeq. Licet Chriftus forte non jufferit Petrum, ut Romani eligeret in Cathedram Primatus, fup- pofita tamen libera hac eledione per Petrum facia pronum ell inferrejus Divinum fuccedendi per fe traniiiffe in Romanos E- pifcopos adeo, ut factum Petri per modum conditions fe ha- buerit, qua pofita Jus Divinum fe ipfo tranfiit non aliter, ac modo fefe babet eledio Romani Epifcopi, qua pofita ex jure Divino tranfit Primatus in Epifcopum noviter eledum, quam- vis cseteroquin eledio fit fadum humanum, quod Primatum nontribuit. Dixi tranf ant.. Quia Patres funt, qui Petrum juffu Dei Romam veniiTe, Cathedram fixilfe, & Martyrium pertu- liffe afferent. Quo in fuppofito Romani Epifcopi Succelfio non jam amplius dependet unice a fado humano, fed infuper a vo- luntate Chrifti. Ad XVI. neg. ant. Contrarium fatis ex hucusque didis conftat. Nec Canon VI. Concilii Nicaeni Pontificis Primatum, & quidem jurisdidionis infringit. Nam eft in eo fenfu intelli- gendus , in quo S. Synodus eundem condidit. S. Synodus au* tern eundem condidit in fenfu, quod Epifcopus & Patriarcha Alexandrinus eorum omnium habeat poteftatem in omnes fui Patriarchatus Ecclefias, quam Romanus Epifcopus & Patriar¬ cha Occidentals babet in omnes Ecclelias fui Patriarchatus; confequenter ficuti de Primatu Romani Pontificis non loqui¬ tur ? ita eundem nec minime infringit. Quod ut clarius intelli- gatur. Advertenduml. Romanum Epifcopum, praeterquam quod ht Papa univerfalis, & totius Ecclefias Caput, quoque dici Pa¬ triarch am Occidentis. Concilium itaque Nicaenum inpraefentiarum Pp 3 non 302 G&S ( o ) G$& non ut Caput totius Ecc lefts, ac Papam nniverfalem, fed nt Patriarcham eundem fufpexit, & in hoc fenfu dixit: Patriar- cham Alexandrinuin eorum omnium habere poteftatem (intel- lige in Eccleiias fui Patriarchatus) quam habet Romae Epifco pus , intellige, ut Patriarcha Occidentalis in Eccleiias fui Pa- triarchatus. Advertendum 2. Dum Novatores objiciunt Canonem pras- didlum fecundum Rullini verfionem lib. i. Hiftor. Eccleftaft. c.6. Et nt apid Alexandriam &T in mite Roma vetujia conjitetndo Jem tnr , nt vel ilk /Egypti , vel hie Snbnrbicaruinim Ecclejiarum foil- citndinem gerat : nihil evincere contra Romani Pontificis digni¬ tatem , cum comparatio intercedat inter Alexandrinum Epilco- pum ut Patriarcham, & Romanum limiliter quoad Patriarchi- cam jurisdi&ionem, remanente fuprema ejusdem dignitate per univerfum terrarum orbem. Nec momenti eft, Patriarchalera jurisdidionem extendi ad folas fuburbicarias Eccleiias, quod Patriarchs incongruum videtur: nam fub nomine Ecclefiarum fuburbicarum non ills tantum veniunt, qus prope Urbempo- fits erant, fed complures tarn in Italia, quam extra Italiam. Advertendum 3. Ferendo prsdi&o Canoni occafionem dedifte Meletium Lycopolitanum Epifcopum : hie cum in per- fecutione Diocletian! lapfus eftet, aliis etiam obnoxius crimini- bus , & a Petro Alexandrino Epifcopo in Synodo quadamde* fiiper celebrata fede fua depofitus, fchifma conflavit, feque a Petri Patriarchs Alexandrini non tantum communione fubdu- xit; fed infuper contra jura Patriarchs Alexandrini varios in JEgypto Epifcopos confecravit non a liter, ac ft ipfe foret Epi* fcopus Alexandrinus, qui ex prifea confuetudine in AEgypW folus juribus Metropolits fruebatur. ^Egre rem tulit Conci¬ lium, & poftquam fententiam dixit Meletio, ad reparanda Ale¬ xandrini Patriarchs jura prscitatum Canonem edidit, utque rem totam prsftaret majori cum efticacia & expreilione, addidit ea V •* 3^5 ( o ) ; 3?3 ea verba: quod Patriarcha Alexandrinus (in fuo Patriarchate) habeat omnium eorum poteftatem, quain habet Romanus Pon- tifex (in fuo fcilicet Parriarchatu). Itaque in hoc Canone Pri- matum Romani Pontilicis in univerfam Eccleiiam nequidem attigit, fed ejus Patriarchatum tantum. Ad XVII. neg. ant. Ejus falfitas in aprico flat, fi perpen- dantur, quae dicta funt. Quod Porro Pbocam Imperatorem at- tinet, negatur, quod Papam conftituerit Eccleftae Caput, & Monarcham. Jullitiam adminiftravit Bonifacio, praeterquam nihil. Ab omni sevo Romanus Epifcopus Ecclelias Caput, & univerfalis Pallor audiit. Cyriacus tunc temporis Patriarcha Conftantinopolitanus contra omne jus & fas Ommenici Patriar¬ chs titulum libi arrogavit inliftens veftigiis Praedeceft'oris fui o o Joannis cognomento fyjuu/itoris, quem jam Pelagius II. defuper ievere arguit. Quod ipfum in Cyriaco Gregorius M. fecerat. Utroque autem nihil efficiente, tandem Bonifacius III. qui S. Gregorio fucceflerat, a Phoca Imperatore , quem Graeci non poterant non timere, obtinuit, ut edi&o folenni Patriarcha Conftantinopolitanus juberetur abftinere ab Epifcopi Oecumeni- ci titulo , utpote non fibi, fed foli Romano Pontiftci ex jure Divino proprio. En ! hoc erat, quod a Phoca jure poftulare potuit Bonifacius, & Phocas jurepraeftitit. Non igiturtribuit Romano Epifcopo aliquid novi, inftituendo quod non erat , fed confirmavit, quod erat, reprimendo temeritatem eorum , qui arrogabant fibi, quod alienum fuit. Interea Calumniaeft, dum dicitur, Bonifacium Phocae facinus, quo Mauritium mor- tl ttadidit , unquam approbaffe. Ad XVIII. Deliderari probationes eorum, quae afferun- j Ur - Non eft credibile , Hollazium legiffe Irenaeum , Cyril- Cyprianum &c. quos in probis allegavimus, qui baud, ddertius quidquam adftruunt, quam vifibile Eccleftae caput , ^ hoc quidem Romanes Ecclefiae Praefulem. Ifti omnes vive- bant, 3°4 ^5 (o) bant, &fcribebant eo tempore, quo vera Chrifti Ecclefiajux- ta ipfos Adverfarios in pura dodtrina perftitit. Semper erat Presbyter fuper Diaconum , Epifcopus fuper Presbyterum, Romanus Pontifex fuper Epifcopum. Conftantinus munificus extitit in Ecclefiam , S. Petro , Petrique SucceiTori Roma re- fidenti coronam, & omnem Regiam dignitatem in Urbe Roma- na,& in Italia, & in partibus Occidentalibus concedens, quam munificentiam invidia haereticorum arrodere poteft, peffimeta- men aflumit ad fubvertendum Romani PontiHcis Primatum. Ad XIX. Zofimum & reliquos Pontifices jure praetendif- fe dominatum in Ecclefias Aft'ricanas ; cum utique Ecclefias Affricanae fuerint in orbe Catholico, & Romanus Epifcopus ell totius orbis Catholici, omnium omnino Ecclefiarum Pa¬ llor & Caput. Et quidem eo majori jure , quia quod ipfum inter & Aft’ricanas Ecclefias vertebatur, jam dudum in Sardi- cenfi Concilio Pontilici Romano adjudicatum, propriumque declaratum fuit, fciiicet quod ad fedem Romanam lemper pa- teat Sacerdotibus appellandi via. Falfum pneterea ell, quod AlFricani Patres Por.tificum faftum increparint. Non illicocon- fenfdfe Papae poftulatis, fatendum eft, quia non ftatim inve- nerant Canones, quos ex Concilio Nicaeno pro fe allegabat zofimus: in caufa fuifte videtur, quia ij Canones reveraiue- runt Canones Sardicenfes, non item in ipfo Concilio Nicamo editi. Interea tamen zofimus potuit eos laudare nomine Con- cilii Nicaeni, quia Concilium Sardicenfe eft quaedam Concilii Nicaeni confirmatio. At confenferunt tamen poftea, l'eque pe' nitus fubmiferunt. Ad XX. Cone. maj. neg. min. Nec enim inconvenient eft, ut immediatus Succeftor Petri fuerit Superior omnium A- poftolorum adhuc tunc exiftentium ; efto neceftarium non fue- rit hac poteftate in eos uti in a&u fecundo. Ad C O ) 3°5 Ad XXI. Cone. ant. neg. confeq. Ratio hujus efle poteft, turn quod Pauci adhuc Apoftoli tunc fupjrfuerint: turn quod propter fenium admodum onerofum illis fuiffet tali graviilimo officio fungi: turn prsefertim nePontificatus cum Apoftolatu con- funderetur , unum idemque eile putaretur , qus tamen funt diftinCfa. Ad XXII. Cone. maj. neg. min. ad prob. de Prophetis di- co: Donum Prophetiae utpote quid extraordinarium,per quani extraordinaria a. Deo commifla nuntiantur, non ita eft necef- farium. At necelTarium pro omni tempore eft officium pafto* rale, utpote ordinarium ad pafeendum gregem Dominicum, & regendam Ecclefiam nusquam ufque ad finem fsculi inte- rituram. Ad XXIII. Neg. ant. Nullibi demonftrari poteft, quod Chriftus admiferit formam Regiminis Eccleftaftici bicipitem , bene vero unum caput folum inftituit, cujus forma eft invari- abilis. Cur autem variari poffit forma Regiminis politici, ut faftum in Imperio Romano, non vero forma Regiminis Eccle- fiaftici ? ante omnia ratio eft, quia haec eft inftitutionisDivina?, non item ilia. Caeterum Regnum politicum eft temporale, tempo- ralia autem confiftunt in divifibili, confequenter dividi poffunt, prafertim cum in toto univerfo diverfae lint nationes, quae ali- ter ac aliter regi debent per oppofitas leges humanas. At ve¬ ro Regnum Ecclefiafticum coniiftit in re fpirituali, & quidem principaliter in fide indiviftbili, quae ne dividatur, & invari- abibs varietur, unam tantum requirit cynofuram vilibilem, Romanum Pontificem. Ad XXIV. Non ideo abfolute Roms eft fedes Pontifi- c >s, quia Petrus Roms geflit Pontificatum , & inibi mortuus e ff; fed quia inibi Pontificatum geflit cum animo inibi ufque ad mortem manendi, per quod figendo inibi domicilium cum ‘iniino perpetuo manendi , fixit & fedem perpetuam, quam Qq poft 306 ( o ) poll mortem fuam una cum dignitateofficij capellendam reliquit Inibi fado fuo Succeffbribus. Moyfes vero & Aaron, quam. vis in deferto mortui lint, non tamen inibi utpote in via exi- ftentes & ad terram promiiTionis tendentes, fedem autdomici- lium fixerunt perpetuum, quia intentio eorum non erat mane* re in deferto, fedtraniire ad terram promiilionis, ibiqueprirao figere domicilium ex ordinatione Divina, quod cum morte in deferto praeventi complere non potuerint, id per fuos per- fecerunt SuccelTores, fedem Hierofolymae PontiHcalem ligen- tes, in quam, qui fuccellit Sacerdos, in plenum jus Aaronis fucceflit, regendi videlicet univerfam Synagogam. Ob eandetn rationem fedes Pontificis Chriftiani non manfit Jerofolymis 1 , quia etfi Chriltus fummus Pontifex inibi mortuus fit, nonta- men afcendit Jerofolymam, ut ibi fuunn perpetuum ligeret do¬ micilium , fed folum ut inibi mortem pro falute humani generis fubiret: ut ipfe Chrillus Matth. c.20. v. 18- teftatur. Poll quod cum Apoltolos miferit in mundum univerfum pnedicare Evan- gelium omni Creaturae, & Petrum loco fui Pallorem nomina* verit, fequitur ibi fedem Palloris loco Chrilti reinanere, ubi ■earn Pallor a Chrifto conftitutus reliquit; cum ergo ille Ro* mas, & animo manendi vixerit, & mortem fubiverit, nianet -inibi Petrum fedem fuam Succefforibus reliquilfe. Ad XXV. dill. maj. S. Gregorius M. recufavit dici uni- verfalis Epifcopus in eo fenfu, ut nemo unus prater ipfumfa Epifcopus, cone. maj. in eo fenfu, quod univerfam Eccleiia® regac, fervata lingulor-um Epilcoporum fubordinata jurisdi- dione, neg. maj. Pontifex ergo ell Epifcopus Ecclelise univ®' ■falls, ita quod cateri revera Epifcopi lint: fed illi tanqua® primo, & Ecclefue capiti fubordinati; & in hoc fenfu fan < 9 ®® nomen ell & veritatis, & antiquitate venerandum, quo Leo ® Chalcedonenli Concilio appellatur: &Tertulliani sevo Pontiff -dicebatur Epifcopus Epilcoporum^ & Pontifex maxiinus , ^ lege- C O ) 307 legere eft lib. de Pudicitia. Etiam Gregorii DecefTores ufur- parunt, ut Sixtus I. in infcriptione epiftolae 2. Vidor. I. epift. i. Pontianus epift. I. Etiam alterum membrum argumenti did. acriter improbat in illo, qui eum fibi non competentem ambi- tiofeaffedat, & in primo fenfu mox dido, cone, acriter im¬ probat abfolute, & quail in fecundo fenfu Romano Pontifici non competentem, neg. Agit enim loc. cit. Pontifex adver- fus Joannem CP. Epifcopum, qui univerfalem be dicebat Pa- triarcham , & Epifcopum, caeteris omnibus nomen & Epifco- palem dignitatem derogando: ut habetur ex ipfo Gregorio lib. 4. Epift. 14. Hinc de mendacio redarguuntur Haeretici, dum Canonem 26. Concilii Carthag. III. in argumento citatum vo- lunt didum de Romano Pontilice; cum in aperto fit Affrica- nos Epifcopos perftringere, qui aufu temerario fefe fummos Sacerdotes, imo Sacerdotum Principes inferibebant. Ad XXVI. neg. ant. ad prob. Gregorium in fecifle ex fin- gulari demiftione, humilitate, & humanitate, qua etiam omnes Sacerdotes fratres, omnes Clericos filios, & omnes Laicos Dominos fuos appellare folebat; non autem id fecifte, quod m Imperatore aliquam Superioritatem, aut jurisdidiotiem er- ga fe agnofeeret; noverat enim fe Paftorem elfe, & Imperato- rem ovem. Caeterum D. Gregorius caufam habuit tarn humi- liter loquendi, & feribendi Imperatori, eo quod hie fuae pote- ftatis jura transcendens, nimium fibi in Ecclefia, & hujus Prae- fu 1 es tribueret: ex altera vero parte Gregorius amicitia ac ope iftius adverfus Longobardos acerrimos Eccleiiae holies indige¬ nt- Ad alterum dift. ant. Adrianus conceflit jus ordinandi fe- dem Apoftolicam in bonis temporalibus, feu difponendi Prin- cipatum temporalem, cone. ant. in Spiritualibus, & Ecclefia- jheis, neg. ant. Item per illud jus e igendi Pontificem, intel- hgitur facultas confirmandi eledionem Sumi Pontificis, & qui- dem confirmandi non per jurisdidionis poteftatem, fed per Q q 2 defen- 3°S (o) ^ defenfioriis aflillentiam, quia tunc Cedes Apoftolica indigebat ope & praefidio Imperatorum contra Longobardos, aliosque holies. Et dato etiam ilia duo Privilegia a Pontificibus con- cella efte Iraperatoribus, quia Longobardi & Graeci infenlillimi Romanae Eccleiiae holies erant, ab aliis tamenpollea Punt re- vocata. Legatur can. Hadrianus 2 . cit. dill, ex quo patet re- iponlio eadem de Leone VIII. Ad ultimum dice Leonem IV. fe fubjeGilfe judicio Imperatoris diferetivo tantum, quod fine jurisdidtione exercetur, & quidem pro illo duntaxat cafu, fi ut loquitur Poutifex, nos incompet enter aliquid egimus , Sf in JMitis juft<2 legis tramitem non conjervavimns; non aucem fe fub- jecilfe judicio Imperatoris coadtivo. Imperator ergo folura ell petitus ut Judex arbiter, qualem etiam inter fe, &. fubditos fuos potell petere Imperator, manens eo fuperior. Ad XXVII. Cone. ant. neg. confeq. Difp. ell i. Quia in interior! foro confcientise ConfelTarius ed merum inftrumentum Dei, nec ipfe principaliter judicat, led Deus per ipfum. 2, Quia Confelfarius non potell paenitentem omnino invitum coge- re ad fubeundam paenam. 3. Quia in Sacramentali confeflione fertur judicium de occultillimis quoque criminibus, quae ad folius Dei pertinent cognitionem. At vero pro foro externo homo ell (quamvisfit a Deo conllitutus) verus & principa¬ lis Judex etiam ut homo ; ideoque tantum judicat de mamfe* llis, & potell etiam omnino invitum cogere ad fubeundam paenam. Ad XXVIII. Dill. Imperator ell Miniller Dei, all no 11 habensjurisdiclionem in Pontificem, aliasque perfonas, &cau* fas Ecclelialiicas, cone, habens , neg. quia Imperator ell ovis» Poutifex vero ell ejus Pallor; ergo hie in ilium, non ide 111 hunc habet jurisdidtionem. Praeterea ConfelTarius vi fui Sacer- I 41 • dotalis charadleris habet potellatem clavium live judicandi in omnes fideles, qui ei ab Epifcopo vel a Pontifice fubjiciuntur fide- ■ (o') 3°9 fideles, adeoque etiam in ipfum Pontificem, fi hie illi fe in or- dine ad abfolutionem a peccatis fubjiciat. Imperator vero in nullum tidelem, multo minus in Pontificem, habet poteftateni judicandi in caulis fpiritualibus. Ad XXIX. S. Paulum ibi non Ioqui determinate de po- teftate fublimiori faeculari, led generatimde onmi poteftatefu- blimiori, adeo quod Eccleiiaftici debeant fuis fuperioribus Ec- clefiafticis, inter quos fummus omnium eft Romanus Ponti- fex, obedire, & faeculares fuis Principibus faecularibus. Quod auteni D. Paulus cit. loc. cum reftridtione ad faecularem pote- ftatem, quae gladium portat, loquatur, ideo eft , quia eum adid circumftantia teinporis adigebat; eo enim tempore Chri- ftiani erant accufati cujusdam criminis politici, fcilicet rebel- lionis & feditionis ad forum faeculare fpe&antis. Pulchre in hunc locum S. Bernardus epift. 183. ad Conradumlmperatorem feribit: Legi: omnis tinima pot eft tidbits JhbRmioribus Jnbdita Jit : qum Jeatentiam cupio vos cuftodire in exbibendu reverentiii Petri Vica - do , Jicut ipf'am vobis vultis ab mivsrjo Jervari Imperid. Capiant hoc nollri Proteftantes. Ad XXX. S. Paulum appellaffe ad Imperatorem non tan- ^ani ad judicem competentem, led tanquam ad defenforem contra iniquas Judaeorum vexationes, vel appellaffe ad tribu- fl al Ciefaris non tanquam ad forum judiciale, fed tanquam ad afylum. Vel Paulum ad Caefarem appellaffe defaflo, non de Jjye, quia Caefar etfi non de jure, de fadlo tamen erat ejus Ju- a e x,eo quodjudaei ejus accufatores alium (fcilicet Petrum) non agnofcebant. Vel Paulum appellaffe Caefarem Agrippam non folum de fa&o, fed etiam de jure], quia Paulus accufabatur (innocens) in cafu feditionis & tumultus in populo excitati, quae Init caufa Civilis in Civilibus autem tunc Chriftiani fubjicieban- |' lr hthnicis Principibus, qualis Agrippa erat; quia lex Chri- «iana neminem privatjure luo : ergo ffeut homines antefufee- Q q 3 ' ptam 3io ( o ) ptam legem Chrilli fubjiciebantur Imperatoribus & Principibus Ethnicis, ita & poll. Quare & Petrus i. Petri c. 2. v. 13. & Paulus ad Rom. c. 13. ac ad Titum c. 3. hortantur fideles, ut fubditi & obedientes lint Principibus fuis , qui tunc Ethnici erant; quibus proinde Petrus Ecclefiae Chrilliante caput nihil prtecipere poterat juxta illud 1. Corinth- c. 5. v. 12. {hticl em min de iis qui foris feu extra Eccleiiam fhnt judicare'i Aliud eft de Principibus Chriltianis, hi enim Eccleiiam per baptifmumin-, greffi oves Chrilli fadi funt , adeoque fubjiciuntur B. Petro, & hujus SuccelTori Romano Pontilici ut Supremo Pallori ovi- 11m Chrilli, a quo Pallore debent legem acceptare, qua perfo- nas Ecclefiallicas immunes funt ab eorum jurisdidione; fecus erat de Caefare Ethnico, quem proinde S. Paulus ut fuumju- dicem agnovit, ficque jure ad eum appellavit. Ad XXXI. Neg. ant. quod antequam per exempla pro- baretur , ollendi debuiffet, ea elfe bona, & fecundum leges perada , quia ut L. Nemo. Cod. de lent. & Interlocut. Item Can. Sana. 11. dill. 9. dicitur: non exemp/is , Jed legibus judktui- dum eft ; quia exempla funt hominem fada , quorum aliqua funt bona, alia vero mala & lege prohibita. Interim dicoLi- berium ut in epill. ad folitar. vitam agentes feribens tellatur S. Athanalius, in exilium injulle fuiffe pulfum : idem de Sylve- rio alferendum maxime, quia Jullinianus Eutyhiana haereE tin- dus odium in Romanum Pontificem fovit. Quod Joannes I a Theodorico Regefuerit detrufus in carcerem, refpondetD- Greg. lib. 4. Dial. c. 30. Theodoricum (idem afferit de Con- ftantio) fuifle Ariana hsereli infedum , adeoque non potuifle tolerare Romanum Pontificem. De fado Joannis XII- dico, id ab Ottone ob didi Pontificis corruptos mores fuiffe fadume x nimio zelo: utrum licite fecerit an non ? non ell hujus tempo 11 , 5 dicere, ait Otto Frifingenfis 1 . 6. c. 23. Ad ultimum: Hend* cum non depofuiffe Cregorium, fed tantum illi , eo quod vide- retur $43 C o ) 311 retur fimoniace ingreffus, perfvaferit, utcederet: & quia Gre¬ gorius fponte cellit, pollea legitime fuit ele&us Clemens. Ad XXXII. Neg. ant. ad prob. neg. confeq. Nam Eccle- fia Romana dupliciter fumi potell: 1. Pro ea Ecclelia, quse ell Romse, & cujus Papa eft Epifcopus. 2. Pro complexu omnium Ecclefiarum particularium omniumque lidelium Romano Pon- tifici unitorum. In primo fenfu fpebtatam dicere, vel intelli- gere univerfalem, ell error ; non vero fi intelligatur in fecun- do fenlu ; etenim Martinus V. in eadem conRitut. quoque ad- dit: Error eft , ft (Wicleff) negaret primatum Summi Pontijicis fuller alias Ecclejias particulares. Ad XXXIII. Dill. ant. fuccedio in perpetuutn duratura, cone. ant. fucceffio adtempus, neg. ant. Nam Jacobo in Eccle¬ lia Jerofolymitana fuccellit Simeon Cleoptue filius , ut Eufe- bius lib. 3. Hill. c. 11. refert. Quod autem perpetua fuccedio nulli alter! Apollolorum, fed foli Petro fit conceffa, ratio dU feriminis ell: quia ilia in aliis Apoilolis non erat ita neceflaria, ut in Petro, utpote quern Chriltus Joan. c. 21. omnium fuarum ovium fupremum Pallorem conllituit, & pro quo Lucae c. 22. -v. 32. rogavit, ut non dejiceret jides ejus. Ad XXXIV. Neg ant. Nam Agapetus Papa Anthimum CP. Prsfulem exaudloravit, & per fe ipfum Mennam confecra- vit, ut relert Liberatus in Breviario c. 21. Item Gelafius, ut habetur in epill. ad Epifcopos Dardaniae, Diojcorum fecunda je- fos Prafukm ftia auSloritate Jedes Apoflohca damnavit. Non quidem •adeo frequentes legunturPatriarcharum confecrationes a Roma- uo Pontitice peradae; fed loci dillantia in caufa ell, non juris- diclionis defebtus. Nec urget Cypriani authoritas. Univerfa- ljs Ecclefiae Epifcopatus , dicit S. Martyr, cui unus praeell, bngulis fua ell portio dillributa, quam rebte adminillrantes E- pifcopi totius Ecclefiae curam habere dicuntur. Itaque unu6 %ifcopatus ell, quia omnes Epifcopi unum Epifcopum tan- quam Ztz (o) ^ quam caput venerantur. Ita fenftffe S. Cyprianum claret ex lib. i. epift. 3. ad Cornelium. Ad XXXV. S. Cyprianum inpraefentiarum non agere de Romano Pontiilce, qui alias jure Epifcopus Epifcoporum va¬ let appellari, ut legere eft apud S. Bernardum lib. 2. de Confid, fed limitate loqui ad Epifcopos in Carthaginenfi Concilio con- gregatos in caufa de rebaptizandis ha;reticis. Eos inter Epi- fcopos nemo unus erat, qui ita aliis praeeffet, ut Epifcopus Epifcoporum dici deberet, aliisque praecipere poflit ; idque ununi intendit Cyprianus , ut pro libito animi ienfa quilibet panderet. Ad. XXXVI. Loco a Novatoribus citato S. Cyprianum loqui de judicio caufarum, quae nonnifi dubitanter veriantur, quas inter earn credebat controverfiam de rebaptizandis hsere- ticis, & potiflimum de intentione, qua quisque conveneratpro ea dirimenda: cum enim Cypriani fententia quibusdam difpli- cere caepiftet, dubium fuboriri poterat iincero animo non con- venifle, proindeque judicio Dei - Cordis arcana perfcrutantis rem totam ducebat remittendam. Ad XXXVII. Hoc argumentum effe pro nobis: ft enim Romanus Pontifex nullam in exteros haberet jurisdiftionem, nec Bali iides ad eum appellaffet, nec Epifcopi de Stephani fen¬ tentia folliciti fuiffent. Caeterum rede hac fuper re fenfit C) r ‘ prianus; non enim credidit, Pontificem appellations jure ca- rere, fed reftitutionem nullam fore, cum fraudulenter Baftb' des ipfum deceperit, ut palam declarat epift. 68- Adadditum refpondetur, eo loci loqui Cyprianum vel de ftatuto Fabiam Papae, vel dealio ftmili exeo excerpto: ubi habetur, aequu® effe, ut reus a propriis judicibus aut abfolvatur, aut daffl^- tur, neque permittendam effe appellationem iniquorum honu- num in caulis notis, atque manifeftiffimis criminibus; q u °jr tamen pauci defperati, & perditi rejruebant, criminantes Ep' i.- . ' copo- §8? C o ) 3U coporum audoritatem, ut beneficio appellationis facile decipi poilint exteri, ad quos confugiebant, ut eveniffe narrat Cy- prianus in fado Balilidis. Horum itaque appellationem utpote dolofam dicit S. Cyprianus non effe admittendam. Ad XXXVIII. In citato Canone Conftantinus Petrura Chrifti Vicarium, ejusque Succelfores ut totius Ecclefise Prin- cipes agnovit: cur Idem non fentiunt Haeretici? Caeterum ex cit. loc. non aliud evincitur, nili Imperatorem plura tempora- lia dono dediffe; non vero fpiritualem jurisdidionem & pote- ftatem. Phocas ut legere eft apud Bedam in lib. de fex aetati- bus, non Primatum Pontifici detulit, fed Romanam Ecclefi- am caput effe omnium Eccleliarum declaravit, ut fuperbiam Epifcoporum Eccleftae CP. compefceret, qui fe Patriarchas univerfales diditabant. Falfumdeinde eft, Pipinum& Caro- lum M. Pontifici jura dediffe fupra Gallos & Germanos. Nam S. Leo, qui ante Pipinum 350. annis floruit, Pontificiam Ju. risdidionem fupra Gallos declarat epift. 89. ad Epifcopos Gal¬ lia. Eodem mendacii crimine laborat Lutherus; etenim Con¬ ftantinus IV. Primatum neutiquam £ontulit Pontifici, fed jus remifit, quo contendebant Imperatores Pontificis eledionem confirmare. Ad XXXIX. Perperam afferri textum ad mentem Nova- torum: fiquidem Scriptura loquitur de Romano Imperio, ejus¬ que potentia, quae periere, in alienos tranflato dominationis jure. Ad XL. Inftantiam diffolvit Gelafius in epift. ad Epifco- °s Dardaniae: Mediolanum , Ravenna , Sirmium, Trevert , &P Kotnedia multis temporibus fedes Imperii fuerrnt , quibus cum nihil phis juris dignitatis , prerogative ea de caufa Ecclejie concejjiim Jueritj non immerito mendacii arguuntur , qui dicunt predid}a de crnfa Romanam urbem ad fafligiim Apojlolici muneris eve Bam eJJ'e. *aidem concinit S. Leo epift. ad Marcianum. Caeterum Valen- R r tiuia- 3H Qfr Co) V® tinianus in citata novella rem noftram probe evincit, dum a- ftruit, Petri meritum Primatum firmaffe, ipfumque Petrumeffe Principem Epifcopalis corona;, atque dignitatem Romans Ur- bis; quibus innuit Romam fplendorem a Petro mutualfe; nifi quis dicere velit, Imperatorem loqui de jure Patriarchico, quod ex contextu colligi videtur. Ad XLI. Perperam .ex Schifinate fuffragium qusrereNo- vatores, etenim in quolibet Temper legitimus unus Succeffor Petri extitit. Viginti fex enumerantur in Ecclefia Schifmata, verum portae inferi licet dire vexaverint, nusquam tamen ad- verfus earn praevaluerunt. Quaeres: quomodo fubfillet Regnum Summi Pontificis, feu Primatus, dum tempore Antichrifti excidium patietur? Ecclefiam nihilominus perftituram, confequenter & Prima¬ tum etiam folum in ruderibus more aliorum jurium in folo confervandorum, ut tradunt Juris Confulti, praecipue autein tunc Chriilus provifionem faciet ante fuum fecundum advea- turn per Enochum & Eliam in confervanda Ecclefia l'ua fponfa unica cum fuo capite. Colliges: Aliud effe Succelfionem, & aliud rationemSuc- ceffionis; nam Succelfio Romani Pontificis in Petri Pontin- catum ex inftituto Chrifti ell; ratio autem Succellionis, qua Romanus potius Pontifex , quam Antiochenus, vel aliquis alius fuccdat, exfado Petri initiumhabet. Succelfio inquaffl, ipfa ex inftituto Chrifti, & jure Divino eft , quia Chriftusipf® inftituit in Petro Pontificatum duraturum ufque ad finem nijin* di, ac proinde quicunque Petro fuccedit, a Chrifto accipit velut Petrus Pontificatum. At vero ipfa ratio fuccellionis ? quod Epifcopus Romanus, quia Epifcopus Romanus eft, M potius Petri Succeffor prae alio, id ex fadfo Petri ortuffl habet, non vero ex prima inftitutione Chrifti : nam Pjj' tuiffet Petrus nullam fedem particularem fibi unquam eft gere § 4 ? C 0 ) e§® 315 gere, ficut fecit primis quinque annis, & tunc morien- tePetro, non Epifcopus Romanus, neque Antiochenus fuc* cefliffet, fed is , quem Ecclelia fibi elegiiPet. PotuiiTet quo- que Antiochiae feniper manere, & tunc Antiochenus fine du- bio fucceiliffet; quia vero Romae fedem fixit, & tenuit ufque ad mortem, inde fa&um eft, ut Romanus Pontifex ei fucce- dat. Et quoniam S. Marcellus Papa in epift. ad Antioch, fcri- bit: Petrnm Domino jubente Romam venifje; & S. Ambrofius in orat. contra Auxent. Et Athanafius in Apol. pro fua fuga, dicunt: Petrum Chrifii jujju Roma Martyrinm pertulijje; non eft improbabile, Dominum etiam aperte jullifte , ut fedem fuam Petrus ita figeret Romae, ut Romanus Epifcopus abfolute ei . fuccederet. Sed quidquid de hoc fit, faltem ifta ratio fucceflio- nis non eftexprima inftitutione Pontificatus, quae in Evange- lio legitur, quamvis ipfa fucceflio ex ipfaChrifti fit iaftitutione. % VII. Dico 7. Summus Pontifex eft fupremus Controverfia- rum fidei judex: adeoque & ejus eft de vero Scriptu¬ re fenfu judicare. TJRobatur 1. In veteri lege Judex controverfiarum fidei & legis erat fummus Sacerdos, Deut. c. 17. utjam inpraece- dentibus dictum ; atqui fummus Sacerdos novae legis non eft tninoris audoritatis, quam veteris legis Pontifex, corpus nam- que excedit umbram, figura figuratum : ergo. Confirmatur: Ille fupremus confendus eft controverfiarum Judex, qui habet univerfaliter claves fcientiae & poteftatis: at¬ qui has habet fummus Pontifex in Ecclefia Dei: nam Matth. c - 16. v. 19. Cum Chriftus dixit Petro : Tibi dabo claves Regni Calorum , id ipfum dixit omnibus ejus Succefforibus, ut etiam ln praecedentibus jam probatum: ergo. Rr a Proha- 316 a&i x 0 ) 5^, Probatur 2. ex perpetua omnium Saeculoriim praxi, turn ex Graecis , latinisque Patribus, imo & Conciliis,' ut ex pr$. cedentibus conftat. Pro majori robore adduntur fequentes an- tiqui Patres, Anaftafius ad FelicemPapam epift. 2. fcribit: Pm fatam Apoftolicam , CO quam ipliusmet vox: fed hoc diviiionem non tollit: etenim Princeps mandat Prtetoris vocem audiri, & tamen indubie alia vox eft Praetoris, alia Principis, propterea a Praetore adPrin* cipem datur apppllatio; ergo. XVIII. Quotiescunque Pontifex ut Legislator pure hu» maiius leges condit & decrcta, juxta Dei mandatum audiri de- bet , licut alius quilibet ex Principibus, omnis namque pote- Idas a Deo eft; atqui hoc non obftante PontiHciS vox in hoc cafu non eft Divina cenfenda; ergo fimiliter cum fidei decreta evulgat* vox ejus non reputabitur Divina , quamvis juxta Dei mandatum audiri debeat. m XIX. Ideo Ecclefise vox dicitur Divina, quia Scriptura id docet; atqui id Scriptura docet, quia Ecclefia explicat: ergo vox Eccleliae ideo Divina eft, quia Eccleiia dicit: atqui hie intervenit petitio principii, adeoque commititur circulus vitiofus: ergo. Hoc fophimate triumphant, & exultant He* retici tanquam Vidores capta praeda. XX. Jure & jufte poteft a Romano Pontifice ad aliutn Judlcem appellari: ergo Rom anus Pontifex non eft Supremus Judex in Ecclefia. ant. probat Calvinus lib. 4. Inft. c. 7. § ex epift. S. P. Auguftini 162. in qua refertur, caulam Caecilh- niEpifcopi, quae prius a Pontilice fuit judicata , poftea juftu Imperatoris judicatam fuiffe ab Epifcopo Arelatenli ; imo ter* tio ab ipfo etiam Imperatore; ergo. XXI. Prohibitum eft, ad Romanian Pontificem appellfr re: ergo Romanus Pontifex non eft Judex controverliaru®' ant. prob. ex S. Cypriano lib. 1. epift. 3. dicente : CumJldtiMM Jit emiibus nobis (Epifcopis in Concilio Affricano) CfT aquurnfi par iter ac jufium, ut unins cujusqae cauja illic audiatur , ubi y crimen admijjmn - - - niji paucis dejperatis ac perditis minor turejje auBoritas Epijcoporum in Africa coujlitutorum : ubi rep re ‘ hendit appellantes ad Romanum Pontificem; ergo. XXII* *&n> (°) 3 Z 3 XXII. Damafus Papa epift. ad Theophilum & Anyfturfi (quse inter D. Ambrofti epiftolas eft 39.) ait: Cum Imjusnwdi fuerit Concilii CajmenJis judicium , ut fniitimi Bonofb atque ejus accu- Jiitovibtis Radices tribuerentur , advertimus, quod Nobis judicandi forma in id, quod jam dConcilio judkatmn fuit, competere non potejl; ergo ad Romanum Pontificem non datur appellatio. XXIII. Can. 22. Concilii Milevitani ita habet: Quodjiab eis (Epiicopis vicinis) provocandum putaverint, ncn provo cent, nift ad Ajncana Concilia , vet ad Primates Provinciarum Jiiarum. Ad transmarina autem (fcilicet Romana) Concilia , qui putaverit ap- pellandum,d nullo intra Africam in CcmmunionemJufcipatur; ergo. XXIV. Ecclefta eft ultimum ac fupremum tribunal; ergo non ad Pontiftcem, fed ad Eccleliam appellandum eft. ant.prob. exillo Matth. c. 18- v. 15. &c. ubi habetur: Si peccqverit in te frater tuns vacle, corripe eum. Si te non audievit &c. Die Ec- ckfta: fi autem Ecclejiamnon audievit, fit tibi ficut Etlmicus pu - blicanus; qu-ibus verbis (dicunt Se&arii) Chriftus alloquitur Apoftolos fuqs & horum Succeffores, quibus injungit, ut Chri- ftianos incorrigibiles denuntient Ecclefue; aquadamnatosCliri- ftus non remittit ad ulteriorem judicem: ergo. XXV. Vel Papa eft nofter Frater, vel non eft? Si noil fit: ergo nee eundem nobiscum Patrem Deum habet, nee ean- dem Matrem Ecclefiam. Si vero fit nofter Frater: ergo po- teft ab Ecclefta judicari, ni velit elfe licut Ethuicus & publi- canus: ergo Ecclefta eft altius tribunal Pontiftce : XXVI. Concilium Conftantienfe ante eleftionem Martini V. erat reprsefentative Ecclefta fine capite; atqui erat aueftori* tatis & quidem majoris, quam Papalis; ergo Ecclefta line ca¬ pite eft vera & auftoritativa Ecclefta. min. prob. Concilium iftud exercuit jurisdi&ionem in Papam: ergo, ant- prob. 1. quia Self 15. excommunicat Papam, dum omnes cujuscunque etiam Papalis dignitatis, qui ad Concilium accedentes impediunt, Ss 2 ana- 324 ^ ( o ) anathemate percutit: ergo. 2. quia Sefl! 17. coardat potefta- tem Papalem, dum declarat Gregorium XII. non pofl'e a fu- turo Pontifice privari honoribus ac privilegiis Eidem, eo quod Pontificatui fponte renuntiaverit, ab eodem Concilio conceilis; ergo. 3. quiaSeff. 39. pnecipit futuris Pontificibus, ut fingu- lis decenniis Concilium Generate congregent, & li contingat duos limul eligi Summos Pontifices, jubet Tub divinm male- didionis interminatione , ut ftatim fe tali dignitate abdicent,& nift obediant, privat eos omni jure, quod ad Pontiiiciam digni¬ tatem habebant, ac declarat eos inhabiles ad omnes dignitates in futurum. Ergo. XXVII. Matth. c. 23. v. 8- ait Chriftus: Vos a idem oolite vocat'i Rabbi , nuns eji enim Magijler vejler: ergo prater C hr ilium, non eft agnofcendus Judex. XXVIII. Si Pontifex judicat de Scripturis, fequitur Pon- tificem elPe fupra Scripturam, & verbum Dei accipere robur& firmitatem a verbo hominis: led hoc dici nequit; ergo. XXIX. Si fenfus Scriptura dependet a judicio Pontificis: ergo fides noftra dependet a judicio Pontiftcis : confequenter a verbo hominis: ergo a verbo fallibili: nam juxta S. P. Augu- ftinum 1 . 2. contra Cresconium c. 21. Chriftus folus femper ve- racicer judicat: Ecclefiaftici autem Judices , licut homines pie* rumque falluntur. XXX. Dum Papillae Iegitimum Scripturarum fenfum a Romano Pontifice expedandum afterunt, circulum vitiofum committunt: nam infallibilitatem Pontificis per Scripturam, & viciffim Iegitimum fenfum Scripture per judicium Pontificis probant: ergo. SOLU- 3*5 §43 Co) SOLUTIONES. % A d I. In Oriente primo quidem effulfitle lucem fidei, quia ibi Chriftus fuam fundavit Ecclefiam, Apoftoli prsedica- tionis minilterium initiaverunt, Petrus deferendi Evangelium gentibus mandatum habuit: dein ad occidentem tranfiiffe, cum Idemmet Petrus Romae evangelizavit, ibique Primatum erexit, atque per mortem perpetuo firmavit. Hieronymus porro com- municabat cum Petro Alexandrino; quia Romana; Ecclelise adhaerebat, communicaturus etiam cum Proteitante, fiejus ti¬ des Romana diet. Ad II. CitataTertulliani verba male affiimi. Etenimdum ait, vmtqtpn Dei non admittere patrocinimn perjonarum , nil aliud innuere vult, quam id quod nos ultro fatemur, videlicet cri¬ men cujuscunque perfonae lidem non improbare, ficut pondus veritatis non acquirere ex illuftrium perfonarum converfione, fed ex Deo revelante. Caeterum Tertullianum, antequam ad Montanum declinaret, Catholtce fen litre in aperto elt ex lib. de Praefcript. c. 36. Si Italiam adjaces , babes Romam , uncle nobis ouoque and or it as prafto eft. Nec urget, quod additur, nam quis prohibet dubium in fide mittere ad virum do&um, utin- druatur ? Ad III. Liberium Papam fidem fuam nequaquam Atha- nafio fubdidiiTe aucloritate examinandam, fed amica'bili quo- dam communicationis modo; cum enim Ariani, ut errorem dillm adverfus verbi confubftantialitatem propugnarent , plu¬ ses fidei formulas fub tequivocis verbis ederent, probandasque liberio tanquam judici deferrent, is ut Athanafium infenliili- mum Arianorum hoftem tutius defendere poffet, atque fecu- nus fe a cabimniis vindicaret, ab eodem petiit, num formula, d Ua confubllantialitatem profitebatur, cum fua & aliorum Epif. coporum in proprietate ldtutionis conveniret, ut fubdolse inter. S s % preta- v-s ^ (o) ^ fnonium perhibeo deme ipjb, venmieft tcJHmonium maim, quia Scio unde venio, quo undo: poterit ergo iimiliter & Pondfex verum de fe ipfo , immo de fide teftiinonium ferre: nam & Paulus ad Galat. c. 2. & alibi, tefiiinonium de fuo Apoftolatu protulit, Ad Conciliandos textus Advertendum, Chriftum confiderari pofie ut loquentem praecife in fe&ad fe: velut loquentem, & dicta fua operibus,at- que fcripturarum confonantia probantem. Chrifius primo mo- do loquens, cum Deus eftet, fummae erat infallibilitatis & veritatis ;Judaei tamen cum nondum deejusdem Divinitate evi- dentiam credibilitatis haberent, eidem non credebant. Altero vero niodo loquens ejusdem erat infallibilitatis & veritatis, fed quia miraculis & fcripturarum concordantia evidentia credibi¬ litatis habebatur, jam tenebantur Judaei eum tanquam Deuin venerari. Quando ergo Chrifius dicit: Si tejlimonium pertiko deme ipfo, tejlimonium menm non ejl verum , loquitur de tellimo- nio fecundum fe, & ab operibus & Scripturis difcreto, affir- mans fine his non efie juridicum, id eft, non habere evidentiam credibilitatis, & ideo fubdit: Alius eft, qui tejlimonium peril bet de me: nempe opera qua ego facio , tejlimonium perhiki de me, quia Pater mijit me. En teftimonium lignorum. Ac- cipe nunc illud Scripturarum: Scrutamini Scripturas , quia vos pmtatis in ip/is vitam aternam habere , &J 2 ilia Jimt, qua tejll moniutn perhibent de me, Sf non vultis venire ad me, ut vitatn labeatis. Ex his & ex teftimonio Joannis habebant Judaei evi¬ dentiam credibilitatis, propterea erant inexcu fa biles. Praeterea ad argumentum dico: falfum efie, Pontificeffl efie partem Controveriiae inlimul & teftem: caufa enim eitCh’i- fii, totius Ecclefiae, omnimnque fidelium, cum de his agatuf, quae ad populorum falutem deferviunt. Cum ergo leges con- dit, lideique Pontifex declarat myfteria, non ad propriam, fed ad communem utilitatem refpicitj & teftes, qui alferuntur, funt ^ (©) 319 .funt perpetua Eecleftae traditio, Conciliorum fandiones, San- .fiorum Patrum doblrina; qui teftes funt omni exceptione ma- jores, a quibus haec omnia iirmata habuimus , antequain Pro- teftantes falfa dogmata fomniaffent; ergo legitima eft Judiciaria poteftas Romani Pontilicis. Adde, fupremum Judicem poffe dicere fententiam, etfi caufa ad ipfum fpedet, utjura, & per- petua traditio declarant, & confuetudo oftendit: cap. Novit. de judiciis. Rex in caula fifcali conftituitur legitimus Judex. Quidni & Romanus Pontifex utSupremus in Eccleftaftica Hie¬ rarch i a Princeps? Ad-Fill. Ignorantiam Pontificis (fi quae eft) non impe- dire ailiftentiam Spiritus S. qu3e ad ofticium Pontmcis in deci- done controv diarum neceftaria eft. Indodi& fuere Apoftoli, •.& bos inter Petrus, qui pifcator erat: & tamen infallibiliter a SpirituS. inftrudos nemo inftciatur. In Accademiis porro fa- cilius refolvuntur quaeftiones doftrinaliter, verum juridice fen- tentia a Romano Pontiftce expedanda eft. Ad IX. Divini Numinis ailiftentiam Pontifici non ratio- nefa nditatis promiilam efte, fed quia eft caput Eccleftge. Ali¬ as in Ecclefia Romana quoad dodrinam nulla faeditas eft; quod ft quid criminolum in curia lit invenire, fidei fummam non attixigit, aut vitiat. Immo ft Gerfonius abfolute & univerfali- ter loquatur, turpiter errat, habet enim Roma fuosDodores non partiales, non fedudos, non faftuofos , aut quaeftuofos, fed can didos veritat's amatores, quae Dei funt Deo, quae Cae- faris Caefari dantes, nec omnibus vitio verti debent, quaeftn- gularia funt. Ad X. Arbitrariam efte illam diftindionem a Gerfonio ex- pofttam; nam jura aliter fentiunt, & majores caufas eas vocant, quae ad fidem , ad mores, & hujusmodi pertinent; minores y ero, quae ad poflefftones, ad privata crimina, & ad limilia referuntur. Concedimus, in aliqua Diaeceft, five Provincial! - - Tt Con- 330 C ° ) Confilio fcepe folutam fore controverfiam fidei, quae alibi ma- jori adhuc indagineperpenditur; verum hoc'non evincit, Di$- cefim illam habere judiciariam poteftatem definiendi fidei dog¬ mata, & tunc temporis ‘Pontificia non egere fententia, qua clare veritas eluceat. Ad XI. Concedendo, Donatiftas a Papa appellafie ad Scri- pturas, quibus non renuit Melchiades, lciens eos propriis ar- mis confodiendos, cum Scripture adverfus ipfos fiarent, uti- nam Scripturis fe fidere voluiftent ; fed rabida audacia, ut ait Conftantinus Imperator, modo ad Papam, modo ad Con¬ cilium, modo ad Imperatorem provocabant: ubique damnati, quia iniquitati nullum firmum fuppetit patrocinium. Ad XII. Hominum minifterium five ad propagationem, five ad fidei confervationem necelFariam fore clare evincitur ex Divina Providentia, quae media ad falutem neceffaria fup- peditat; non diet autem fatis confuitum, nifi aliqua audori- tas Magiftra, fideique Judex extaret; Scripturis fiquidem edo- cemur, redam & certam fidem requiri ad falutem, & ipfam per fe, vel humanae rationis viribus alfequi nequit animalis homo, ut dicitur i. ad Corinth, c. 2. v. 14. ergo hanc ab alio difcere debet: ergo certum tribunal fidei affignari opus eft, un¬ de dubitationes folvantur. Porro vocein hujus tribunalis au- doritativi efie divinam, innumere pene declarant Scripture: fie Matth. c. 10. v. 20. Non enimvos eflis , qui loquimini , fed Spi¬ rits Patris veflri , qui loquitur in vobis. Joan. c. 17. v. 14. Ego de¬ ck eis Jermonem tuuvn , mundus eos odio lability quia non font cle mundo , id eft, quia non loquuntur, quse terrena fapiunt, quern enim mifit Deus, verba Dei loquitur. Item i.Joan. c. 3. v. 34. Et 1. adTheffal. c. 2. v. 13. Cum accepifjetis d nobis Verbum auditus Dei, accepijlis illud non ut verbum hominum ,fed Verbum Dei. Ergo. Ad XIII. Scripturam fiepenumero teftari, verbum prse- dicationis Apoftolorum permanfurum in sternum : Deus igi* -A tuc C O ) 5^9, 311 fur nunc etiam in SuccefforibusApoftolorum loquitur. Clarius patet ex Joan. c. 17. v. 20. Non pro eis rogo tantnm , Jed pro eis, qni credituri Jiint per verbnm eornm in me , «f omnes mum fint. Hie Chriftus fermonem habet de his, qui usque ad con- fummationem fseculi credituri funt, ut ait S. P. Auguft. Trad. 109. in Joan. Sed verbum, per quod Credituri funt homines, eft verbum fidebApoftolorum, ergo non eft humanum, fed di- vinum; & alias usque ad confummationem faeculi ab Apoftolis non evangelizatur, utpote demortuis; ergo abeorum fuccef- foribus , dicente ffaia c. 59. v. 21. Spiritiis mens , qui ejl in te> &T verba me a , qua pofki in ore tuo , non recedent de ore tuo , &J 3 de orejeminis tui , dicit Donums, amodo & usque in fempiternum: en! quomodo in fucceflorum ore permanetDei Verbum, atque per illud loquitur Deus. Rurfus Joan. c. 14. v. 16. Et alium Pa~ nclitnm dabit vobis, ut mane at vobiscum in aternum, Jpiritum ve- ritatis ; quo pado manet in seternum in Apoftolis, li non ma* net in Ecclelia in eorum fuccefforibus ? Ad XIV. Eccleiias vocem, feu ejus Capitis efte divinam non folum ex parte objedi, quatenus de Deo loquitur, fed & ex parte fubjedi, quod nonnift ex divina motione verba pro- mit. Unde adverte, aliud effe rem, quae agit: aliud virtutem, per quam agit. Sicinigne aliud eft Corpus, quod calefacit, aliud virtus, per quam calefacit. Si virtus, per quam quis agit, eft effedui proportionata, dicitur connaturalis; ft vero agens affedum ftbi non proportionatum attingit, ex motione fuperio- ris agentis operatur. Pontifex itaque cum- definitive loquitur, per humanum quidem organum loquitur, virtus vero, qua movetur ad definitiones, eft divina , nempe fpecialis motio, atque peculiariter affiftentis Divini Spiritus illuftratio; unde ejus definitio non folum Divina eft, quia dogmata profert Dei, fed etiam quia ex Divina motione procedit. Tt 2 Ad 3T2 ( o ) ^ Ad XV. QuamvisPontrficis teftimbTiidm'a teftimonioDei diftinftum fit, tanquam operatio inftrumenti ab operatione a- gentis principalis, nihilominus tamen non eft laceratum & avul- inm a Dei teftimonio, led huic fubordinatum atque Conjuii- clum. Unde definitio ab utroque ell, licut effedusdc a caufa principal, & ab inftrumento. Mine dicitur Act. c. 5 v. 2g. (hii vos audit, trie audit. Vijmn eft Spirilui S. & nobis. Item Exod. c. 14. v. 31. Timuitqae popiihts Diminmn , & crecM-nunt Domino, ne error fub- repat, alfiftat, & invariabiiis fit materia, dicitur fimiliter DL- v'ina; humana vero, licet infalhbilis, fi fpecialiter quideip ■alluist, fed variabiiis.fit materia. Si vero materia mutationi fiiueit, nec inferenua lege adfit peculiar is Dei allillentia, lex tails humana ell & falijuilis, lit l'unt leges civiles. Cum er¬ go Pont ilex in deiiuidonibus fidei fpeciali gaudeat Spiritus S. allillentia, & materia fit invariabilis utpote ad fidem lpedlans, nec ea decreta condantur ad lias illasve contingentes circum- fiantias attendendo, fed infpeda immediate divina revelationp circa ea, qua; quidem quoad fe, 6cin le revelata erant, lecus quoad nos, nifi poll legit imam Papas declarationcm: jam fequi-, tur fidei fanctiones divinas eft’e, divinamque fore vocem defi- nientem. PLec porro Principi Laiqo, immo & ipfi Pontifici aptari nequeunt, dum leges condunt ad Poiiticum Regimen dq- fervientes. Ad XIX. Circulum vitiofum tunc in ratiociniis interveni¬ re, quando ex uno ad aliud fit regrelTus fecundum idem; hop .eft, quando confequens illatum, nulla alia notitia probatum quam viantecedentis, allumitur ad idem antecede.ns probandum; .quando autem regreffus fit penes diverfa, nullum intervenit circulationis vitium: hinc definitum alfumitnr ad proba.udaip. definitions^, caufa ad oftendendum fuum effeclupi. Hoc in prafenti verificatur, fit enim regreflus in diverfo genere caufa?. Scriptura allumitur ut Canon divinae revelationis, quae eft ra¬ tio formalis affenfus fidei: & Ecclefia feu Pontiiex after tup Tt 3 ut , 334 Co) ^ ut regula Scripturse fenfum explanans , & ut Judex, quare eft folummodo conditio affenfus fidei. Praeterea perperam argui- tur de vitiofa circulatione, quoties quis ex praefuppofitis, vel ab Adverfario conceilis arguit ad concludendum contra ipfum: & hoc in praffenti evenit. -Hasretici admittunt Scripturas :peri easdein probamus Ecclefiam five Pontificem effe tribunal fidei;, eapropter nulla ell battologia. Si vero contra Ethnicos negatm tes Scripturas agendum ell, ad eofdem revincendos utendumi ell: motivis credibilitatis. Et argumjsntum contra Adverfarios Proteftantes inftatur:: inquiratur a Protellante, cur credis in Caena non adeffe reale i Chrifti corpus? refpondebit, quia Scriptura hoc docet illis ver- bis: Hoc eft corpus meum: At quomodo fcis hunc verum effe Scripfuras fenfum, cum Lutherus refragetur? reponet, quia Spiritus S. unicuique afiiftens ita interpretatur. Verum unde conftat, Spiritum S. cuilibet afiiftere ? dicet, quia Scriptura hoc docet. Ergo Scripturam per Spiritum privatum probas, & Spiritum privatum viciflim per Scripturam: ergo committis circulum vitiofum. Quid ad hoc mi Proteffans? Tibi dicoil' lud cum S. P. Augufiino in Pfal. 139. lpje eft labor impiorum, qui de vitiofo circulo nos criminantur , cum iplimet in gyirum s ant err oris. Dices : Eccleiia in eodem genere ad fe ipfam regreditur; nam fe ipfam proponit tanquam fidei regulam: ergo in .eodem genere habetur vitiofa circulatio. ry. Inftantiam urgere in Spi- ritu privato, qui fe ipfum ut Judicem fidei proponit; in Chri- fto , qui fe ipfum ut verum Meffiam declaravit; in Joanne, qui fe ipfum verum teftem c. 21. v. 24. defcripfit; in Apoftolis, qui fe ipfos enuntiabant tanquam teffes praeordinatos a Deo. Deinde, ficut lux fe ipfam demonfirat , & prima principia fcientiarum fuam neceliitatem & dignitatem pro bant, &fupre' mi Magiftratus abfque vitiofa circulatione fuam poteftatem; - £ ita C o ) « 31 $ it a Ecclefia fe ipfam merito tanquam regulam proponit, acce- dentibus motiviscredibilitatis: nam juxta Philofophos, ad u- nain rationem formalem non datur alia ratio formalis; & quod eft ratio manifeltandi alia, elletiam ratio manifeltandi fe ipfum: fic quia fol illuminat alia, etiam fe ipfum illuminat. Ad XX. Neg. ant. ad prob. Calvinum agere falfarium: fi- quidem Donatiftae caufam Caeciliani judicandam non detulerunt ad Pontilicem, led immediate ad Imperatorem, a quo ilia ad Pontificem tanquam ad folum Judicem competentem tranfmiHa eft. Unde S. P. Auguft. reprehendit Donatiftas , quod forum incompetens acceflerint, & laudat Conftantinum, quod cau- fas ad forum Ecclefiafticum fpe&antes non fit aufus fufcipere , nec ad judicandum cognofcere. Caeterum Pontifex , ut Do- natiftis latisfaceret, & illi acquielcerent, omnesque fufpicio- num umbrae ab illis averterentur, permilit, alios quoque ab Imperatore aflignatos ildi judicio, vel potius revifioni interve¬ nire : quod , ait S. P. Auguit. factum eft non ex neceflitate, fed tantum ad obftruenda ora Donatiftarum. Unde Imperator nonnili venia prius a Pontifice Romano & Epifcopo Arelatenll petita, invitus cognovit Caeciliani caufam, quamvis hsec ad ipfius forum non pertineret, adeoque ipiius judicium foret in¬ valid u m. *Ad XXI. Neg. ant. ad prob- neg. confeq. nam S. Cyprl- anus folum repreliendit eos, qui de manifeftiilimis criminibus a fuo proprio Epifcopo Judice convicti & judicati appellant ad Romanum Pontificem. Non vero reprehendit eos, qui juftam caufam appellandi habent, uti jam in praecedentibus didtum. Adillud, quod Cyprianus addit, Epifcopos Africa non effb minoris auSioritatis , dico : iftud ly minoris non referri per com- parationem ad audloritatem Romani Pontificis, fed ad caufam, de qua agebatur, ut ita fenfus fit, Epifcopos Africae non efte minoris audoritatis, quam ad illam caufam fufticiat. Ad ’ 33 6 < o ) Ad XXII: Illam epiftolam hec efte Damafi, neque Am- brofij, cum hujus in ilia prorfus nulla fiat mentio, fedeffe ctijusdam incerti, epiftolisque ab Ambrolio congeltis additm Dato aUtem non concelfo efte earn epiftolam Damaft Papae,di- co, Damafiim in ea epiftola non dicere, fibi abfolute non com- petere facultatem in ea caufa judicandi ; fed quia Concilium omnibus mature expends re&imme jam judicavit, ideoDama- Turn dicere, fibi non cdmpetere juclicdncli form wt , feu modum. -Quid eni'm -Vel quomodojudiearet, ft jam omnia redtillime ju¬ dicata efte adv£rterit? Ad XXIII. Concilij Milevitani Canonem efte intelligen- •dum vel de negotiis levis mcmenti, vel de appellationibus 'CJerieorum Epifeopo mi norum , ut patet ex 162, epiftola S.P. Auguftini, qui ifti cGnciiiointerfu.it-: alias Pontifex Innocenti- ’usl. illfid certe non approbaftet Concilium, fi Apoftolicasfedi 'in illo derdgatum fuiftet, uti tamen approbavit, prout exejus ad idem Concilium data litera conftat, ^ ir j.. a « « • Ad XXI V. Cur ergo Proteftantes, fi lint fratres, & non ficut Ethnici & Publicani, non audiunt Eccleliam ? cur hanc fallibilem , atque erroribus obnoxiam clamant V deinde fenfus verus illius citati textus eft: li fra ter t-uus, five Chriftianus coram te , vel fciente te peccaverit, ac fecretas fraternx tus correclioni non acquieverit, die Ecclefite, hoc eft, prdprio, qui Ecclefite prseeft , Paftori, five hie Epifcopus fit, five Pa- rochus, vel alius delinquents fuperior Ecc-leltaliicus , ut ex- plicant S. Chryfoft. horn. 16. in Matth. S. Thomas in 4, dill. 19. Innocerttius III. in cap Novit. 13.de Judiclis. Ratio hu¬ jus explicationis eft: quia in citato texfu nomine Ecclejjct non poteit intelligi corpus acephalum, feu csetus fidelium line ea* pite, five fuo Pradato Ecclefiallico, quorum Primas eft Papa. UudeSectarj turpi If: me errant, dum in cit textu nomine ft A * trjs Papam, nomine Eedejuz Con'eiliumgenera-le ktelligunt, cum 33 ? Co) cum intextunec verbulum habeatur de Papa, ant de concilio. Deinde licet Papa peccaret, ejusque delictum ad Concilium de- ferretur generale, ab hoc tamen non poftet judicari, quia Con¬ cilium in Chi'ifti Vicarium nullam habet jurisdidlionem, nul- lam praeeminentiam. Fuerunt quidem aliqui Pontilices, qui propria innocentise tuendse, &fe ipfos a calumniis fibi inflidtis purgandi caufa fe particularium Synodorum judicio fubmife- runt, aft judicio folum djcretivo & arbitrario , non coattivo , cui fe lubjicere non potuerunt. Ad XXV. Pontiiicem effe fimul FraPrem noftrum live Chriftianorum omnium, & Patrem ; Frater nofter eft , quia nobifcum ab eodem Deo Patre per baptiTmum regeneratus eft. Pater nofter & Princeps, ac caput Eccleftse eft, quia nos o- mnes ut Paftori commiili fumus. Frater ergo nofter eft, aft non fubjedtus, fed praeftdens Eccleftse, & confequenter ab hac non judicabilis. Deinde dum dicitur , Ji peccaverit in te frater tuns &c. die Ecclefa: vel Ecclefta intelligitur cum capitefuo? & lie perinde eft ac dicere, ft peccaverit in te Papa, die Papa. Vel Ecclefta intelligitur line capite ? & tunc non eft Ecclefta, fed corpus acephalum, & Schismaticum, feu difeiffum a ca¬ pite. Ad XXVI. Neg. maj. quia Ecclefta line capite viftbili non eft Ecclefta vera, cum hsec ex D. Cypriani definitione lit plebs aclunata Juo Sacerdoti: ergo Concilium line capite nec re- praefentative eft vera Ecclefta , nift prout hsec tempore vacan- tis fedis dicit habitudinem ad fuum caput, fcilicet ad futurum Pontiiicem, ftc enim eft vera Ecclefta : ftcut homo mortuus eft verus homo ob habitudinem , quam dicit adanimam. Dein¬ de tranfeat maj. neg. min. ad prob. Ante Martini V. eledtionem adhuc durafte tempus Schismatis, ad quod tollendum fuit ce- lebratum illud concilium ; tempore Schismatis autem pertinet ad Concilium generale providere neceftitatibus Eccleftse, ade- U u oque 33 * (O) oque & neceffima ftatuta condere, quae tamen plus roboris non habent, quam prout approbata a futuro fummo Pontifice. Ad i. prob. litam cenfuram eiTe latamin eos, qui erant dubiae ac incertae dignitatis Papalis, in quos Concilium tempore durantis Schismatis habuitauthoritatem. Ad 2. prob. Concilium non co- ar&aife poteftatemPapalemfuturiPontificis, quiaeumadid non coegit,fed rogavit tantum,ne Gregorio abfque nova juftacaufa emergence aliquid de honoribus & privilegiisilli conceflis detra- heretur. Ad 3. prob. Concilium idproprie non praecepilfe, fed fuafilfe ; poteft autem inferior fuperiori aliquid ut conveniens fuadere. Deinde poted etiam Concilium leges ferre, quae Pon* tificem quoque quoad vim dire&ivam obligent, praefertim fi ordinentur ad confervandum bonum publicum: 11am ut dicitur can. Quae contra 2. did. 8 - Turpis omnis pars (praecipue ca¬ put) eft ft 10 j Oliver ft non congruens. Ad XXVII. Per id a Chrido non prohiberi, ne Rabbi five Magidri, qui Scripturam interpretentur, in Ecclefia ha- beantur, fed ambitio illius honoris tantum vetatur. Nun- quid Paulus 2. ad Timoth. c. 1. v. 1 r. fe vocat Dodorem gen¬ tium? Et nonne apud Protedantes tot fere vocantur Magidri, quot Praecones ? Ad XXVIII. Duobus modis polTe intelligi Ecclefiam vel Pontificem de Scripturis judicare ; uno modoita , ut judicet, an verum lit vel falfum,quod Scripturae docent: altero modo ita, utprsefuppofitacertiflima & verilTima dodrina Scripturae judicet, quis verus Scripturae fenfus,& interpretatio fit. Si primo modo ju- dicaret Ecclefia Scripturam, effet omninoEcclefiafupra Scriptu¬ ram ; led hoc ne quidem cogitare podumus , quamvis Prote- ftantes nos calumnientur, dicentes, quod Scripturam pedibus Papae fubjiciamus. Quando ergo Ecclefia judicat de Scriptu¬ ris, judicat fecundo modo, quod non" eft Ecclefiam efle fupra Scripturam, fed fuprajudicia privatorum hominum; fiquidem hoc §&> ( o ) (^ 119 hoc modo Ecclefia non de veritate Scripturse, fed de intelligen- ■tia mea, tua, & aliorum judicat; neque hinc Verbum Deiac, cipit aliquod robur , fed intelligentia noftra ; per hoc enim, quod Ecclefia Scripturam interpretetur, & verum ejus fenfum determinet , non fit ilia verior, & certior, fed mea fententia & interpretatio verior redditur, quando Ecclefise judicio & fententia confirmatur. Ad XXIX. Inllo argumentum: Ergo fides Proteftanti- urn dependet a judicio privato : ergo a judicio hominum, er¬ go debililhmo nititur fundamento. Nec dicant: judicium pri¬ vatum efl'e a fpiritu Dei dirigente, & infpirante: nam dicam & ego : fi judicium privatum eft a fpiritu Dei, cur non eti- am judicium Ecclefiae ? ft lpiritus privatus juxta Proteftantes eft fpiritus Dei, cur non item fpiritus Ecclefiae eft fpiritusDei? deinde dift. Fides noftra dependet a judicio Pontificis ex fe lo- quentis, neg. Ex fpiritu Dei loquentis , cone. Judicium Ec¬ clefise proponentis, & determinantis verum fenfum Scriptura- rum, non eft judicium purehominis, quia non profertur ab homine ut homine & errori obnoxio , fed ut direifto & guber- nato a Spiritu S. Et ita explicatur S. Pater: & habetur, quod Scriptura non authoritate hominis ex fe loquentis, fed a Spi¬ ritu Santfto diredi & gu bernati fit intelligenda. Ad XXX. neg. aftumptum: quia tunc juxta Philofophos committitur circulus vitiofus, quando hoc probatur per illud, & viciffim illud per hoc refpedu ad eum, qui neutrum con- cedit , non autem qui alterutrum ex illis duobus admittit,v. g. fi quis Platonem & Ariftotelem unquam extitiffe negaret, cir- culum vitiofum omnino committeret, fi apud eum Platonem extitiffe probaret ex Ariftotele, & viciffim Ariftotelem extitiffe probaret per Platonem, quiaipfe, apud quem probat, utrum- que negat, vel de utroque dubitat: probatio autem fieri debet a notis ad ignota , a certis ad incerta $ ft vero ille alterutrum U u a con*- ? 4 ° C ® concedat: v. g. fi Ariftotelem extitiffe concedat, & Platonem neget, re£la efit & non vitiofa circulatio, fi ei probet Plato¬ nem extitiffe ex Arillotele, quia tunc procedit probatio ilia a noto, certo, & concelTo Arillotele, ad ignotum, incertum, & non conceiTum Platonem. Taliter fe res habet in noftro cafu; Catholicus circulum vitiolum quidem committeret, fi Ethnico, qui necEcclefiam,nec Scripturam admittit, probare vellet Seri- 'pturam elfe infallibilem, quia Ecclefia dicit: & Eccleliam elfe infallibilem, quia Scriptura dicit: quia neutrum ab Ethnico admittitur. Minime autem committit circulum vitiofum, li unum per alterum probet Proteftanti, qui admittit Scripturam, & negat Ecclefiae infallibilitatem. Recolligantur diifta ad XIX. Quaeres I. Qua ratione Chriftianus Romano - Catholicus aliquando fine ullo vitii circulo fuam lidem refolvat in autho- ritatem Ecclefiae?’ i£. hac ratione; Si quis a me petat: undeJcis, JEfurn Chriflum elfe Salvatorem mundi V quia Divinae liters id me docent. Si ulterius quaerat: eas literas effe Divinas unde Jcis? quia Ecclefia a Spiritu S. edofta eas fua infallibili au- thoritate proponit. Si ulterius quaerat, ell unde Jcis hanc Ec¬ cleliam effe infallibili authoritate praeditanl, & a Deo confti- tutam veritatis Magiftram? 9:. Me id credere ob authoritatem Dei per eandem Ecclefiam loquentis, & fonantis. Si ulterius quaerat, unde jcis Deum per os Ecclefue vere loqui ? Me id .credere, quia volo, feu quia intelle&um imperio voluntatis fleclo, ac captivo in hoc iidei obfcurae obfequium. Hie jam mu.tatur motivi genus, tranfeundo ab intelleelu ad volunta- tem; quo tamen fa£to filum refolutionis nondum abrumpitur. Nam li alter ulterius quaerat: unde -vero tiki eft haefe voluntas captivandi te, & acceptandi hane Ecclefiam mnibus articulis Catholicis inter & Proteftantes controverts nafeeretur concordia. Dices 2. Haec quasftio, an habeamus Scripturam Divinam eft i. Curio fi. 2. Chriftiano indigna , quia totam Chriftianitatem reddit dubiam. 3. eft inept a , quia prima fidei principia non probari, fed fupponi debent. Ergo. p-. neg. ant. nam 1. Curio- Jim non eft inquirere, an primum fidei principiura fit fatis fo- lidum? & licet Deus res obfeuras revelando velit, ut intelle- $um noftrum captivemus in obfequium fidei, non tamen vult, nec velle poteft, ut eas res temere & absque fundamento infal- libili firnfiflime credamus. 2. Quis Chriftiano indignum exi- ftimet ? Si fidei Chriftianae fundamenta , quae utique infirma efle nequeunt, inquirere ac declarare adlaboret; quod fit per hujus quteftionis examen. 3. Quis ineptum pronuntiet indagare principium, quod per fe notum non eft? Quamdiu igiturAA. S. Scripture exiftentiam infallibilke r probare non pollunt, (quod nunquani poterunt probare, nifi verbum Dei non i'cri- ptum, & Ecclefiam audiant) tamdiu male & irnpnulenter ad- mittunt Scripturam, nec ea ad quoscunque articulos proban- dos uti poffunt. Dices 3. Scriptura fe ipfam fua luce fatis prodit; fi enim attente & devote legatur, in ea tarn convincentes reperiuntuf caufae, quod fit Verbum Dei, ut Ecclefiae teftimonium, vel traditio aut omtiino non requiratur, aut nonnifi ultimum lo¬ cum obtineat: ergo. Si in Scriptura fit tanta lux, quafe 355 C O ) ipfam prodat, quare hanc non oranes vident ? quare Luthera- ni Calviniftis, hi illis funt contrarii ? Cur Machometani earn lucem potius in fuo Alcorano, & Judah in fuo Thalmudo, quam in noftris Bibliis vident ? Jam probatum eft in praeceden- tibas Scripturam in multis valde obfcuram efte. Dices 4. Eccleftae de exiftentia Scripturae teftimonium eo fere modo fe habet, quo tabellarius nobis'adferens literas Re¬ gis: ftout ergo dum has literas aperimus, & legimus; non pro¬ pter tabeliarii teftimonium, fed propter manum, figillum, & negotium Principis certo credimus, eas efte literas Regis; ita dum legimus S. Scripturas ab Ecclefta nobis oblatas, non propter Eccleiiae teftimonium , fed propter certa Criteria feu indicia Scripturis intrinfeca certo credimus, eas Scripturas efte Divinas & literas Oei. Porro talia Criteria funt fub limit tu re¬ rum, qua; in Scripturis tra&antur: tails ad vitam rede imtitu- endam uijlruclio , qualis in nullo alio libro reperitur : tanta ad animos permovendos ejjicatia , quantam in alio libro nullo quis inveniet: Vaticinia de rebus futuris , quas modo ita eve- iiifte fcimus, &c. 1. neg. ant. nam eft grandis difparitas hsc, quod Ecclefta in proponendis rebus fidei lit infallibilis, ut fuo loco probabimus, tabellarius vero fallibilis, & ftepe mendax. fy.. 2. tranf. ant. neg. confeq. nam quod manus feu chara&er, figillum, aliaque indicia probent, eas efte literas Regis, ideo eft, quia ea indicia cernimus oculis noftris: at vero in S. Scripturis nulla habentur evidentia indicia , quae probent, eas efte Divinas five literas Dei. Cur enim a S. P^ Auguftino vel D. Hieronymo, velalio San&o & fapienteViro non potuiflet fcribi liber, in quo contenta fuiffent omnia enar- rata Criteria? quin tamen talis liber eftet Canonicus. Et quid? ft quis diceret Evangelia SS. Bartholomaei, Thomae, & Nico- demi, quae nec ab AA. pro Canonicis agnofcuntur, efte Seri- pturas divinas, eo quod in iis memorata legantur Criteria Into Yy 2 in 35 $ Co) in Scripturis etiam ab A A. pro Divinis habit is plurlma repe* riuutur capita, & fententne, in quibus null a apparet vel fiibli apparet mil as rerum, vel uft/ncHo mor.um, vei ejjtciwia feu energia ver- borum,aut p raciiSUo futurorum; Cirr ergo eas AA. agoofcunt pro Divinis V Dices 5. In 1. Joan. c. 5. v. 6 . habetur : Spintus eft, qui teftijiciitur, hoc eft,’Spiritus fan&i teftimonium eft quad viva fenfatio apud eos, qui Scripturam pie legunt, ut earn agnof- cant; ipfe mini Spiritus redilit teftimonium Spiritui noftro. Rom. c. 8- v. 16. Et Spiritus S. vos docebit omnia, jhggeret voiris omnia. Joan. c. 14. v. 26. Ergo per Spiritual internum fatis cognofci poteft exiftentia S. Scripture, it-, hoc argumentum, in quo A A. plurimum confidunt-, nihil probare: turn quia ad- ducintextus Scripturae ad probandam exiftatitiam Scripturae, & lie dijiponit id, de quo quaeritur; turn, quia ex citatis text! bus non probatur, quod iile Spiritus privatus, feu illud di- itamen internum , quo AA. judicant dari Scripturam , lit Spi¬ ritus S. iiiuftratio , & non potius fallax perfualio , & errone- um proprii intelle&us judicium: turn denique, quia Gentiles, pagani, aliique Scripturam negantes , eodem jure dicere pof- funt , fe earn negate ex interno ipiritus Divini teitimonio. Dices 6. Script-urn ell 2. Pet. c. 1. v. 2r. Spirit u S. injpira- ti locutiJirnt, faniii Dei homines: ergo S. Scriptura probat Cano- nem fui iiifkllibiliter, it*, neg. conieq. Unde enim (nifi tradi- tio admittatur, aut Eccleliae vox audiatur) infallibi liter quis certus eft, iftum D. Petri textum eile S. Scripturam, five Ver- hu m Dei ? Dices 7. In quibusdam Scripturae locis adftitur. Domims locutns eft: dixit Dcus Sec. Ergo ibi Divinus Canon fe ipfum prodit. 9:. Talia verba non reperiri in omnibus Scripturae li- hris, capitibus, & fententiis: de quibus proinde redit quaeftio, unde infiiliibiliter cognofcant ur eife Ver bum Dei. 2, neg. con- 357 ^ ( 0 ) co'nfeq. Nam -certus quis non eft, an ea verba Spii'itus S. ad- diderir, an aiitepi ab aliquo impoftore per malitiam, aut ab alio per inlirmitatem humanam fuerint appoiita. Et quid ft ftirft- lia verba invenirentur in Alcorano Turcico , vel in Thalmu- doHebraico, nunquid Turcae vel He brad propterea in falli bi- liter certi erunt, fe habere veram Scripturam Divinam V §. II. Dico 2. Vulgata Catholicorum S. Scriptura eft Authea- tica. Aliqua Praenotanda t ]T conclufto ftatuta debite intelligatur, Notandum I. Lin» ' quam Hebraeam futile primam, & a Deo Protoparenti no- ftro Adamo infufam. Ratio eft i. quia ante aedificationem tur- ris Babel Gen. c. n. v. i. Erat terra labij wiius, & fermomtm • •* ' k/ eomndem: atqui illud labium erat Hebraea linqua: ergo. min. prob. ex S. Hieron. epift. 142. ad Damafum, ubi ait: hoc eile pommune antiquorum placitum: lnitinm oris & communis eloquii , Sir’ hoc omue quod loquinmr , fiebraam ejje linquam, qua veins te- Jlameniim ft rip turn eft, univerfa antiquitas tradidit ; ergo. Ratio eft 2. quia fandti in ccelo loquentur linqua Hebraea, ergo& Adam in Paradyfo eadem linqua fuit locutus. Confeq. patet: congruum enim eft, lit ilia linqua loquantur Beati in ccelo , qua Adam locutus eft in Paradyfo, cum ilia fine dubio fuerit oerfeftilftma. Ant. prob. Beati in caelo loquentur voce articu* ata, ut docet D. Th. in 4.,dift. 44. q. 2. a 1. q. 4. ad. 4. ubi dicit: La us etuim vocalis eritin Patna , unde Angnft. dicit Pftil. 14 Exultationes Dei in guttnre mum : quod corda & linqua non cleft - uent Endure Drum. Et idem etiam babetur per gbjjam Jujwir illuch in cymbahs bene Jbnmtibus. Haec autem laus erit linqua Hebraea: quia Tobiaec. 13. v. 22. de caelefti Jerufalem dicitur.: per via® Y y 3 e M ^ Co) tjtis alUhijU c'mtabitur. Et Apocalyp. c. 15. v. 3. Joannes dick, ie vidiffe Beatos cantantes Canticum Moyfi; atqui Alleluia ell vox Hebraea ; & non ell verolimile,Canticum Moyfi pro Bea- tisin aliam linquam vertendum: ergo. Ratio eft 3. quia nomina propria five hominum, five lo- corum , quae ab orbe condito ufque ad confufionem linqua* rum in hiftoria Moyfis leguntur , in Hebraica linqua fuas ha- bent origines: lie Adam Hebraica vox eft, idem fignificans ac homo , & homo ideo vocatur Adam ab Hebrseo nomine Ada • much fignificante humum, quia homo de humo live terra a Deo formatus eft. Heva pariter Chava Hebraicse linquae vox eft, idem fignificans ac vivens aut potius vivijicans a radice Cbaja , id ell tixit: fic enim vocata eft uxor Aaae, eo quod futura effet Ma¬ ter cundlorum viventium, ut Gen. c. 3. v. 3o.dicitur. Cain He- braice idem eft ac latine pojjejjio, & ideo fic dictus a radice Ka¬ lla cb , id eft, pojjedit , quia poftquam Heva concepit, & pepe- rit Cain, dixit Gen. c. 4. v. 1. pojjedi bominem : quafidiceret, riatus eft mihi filius quafi poflellio una ; eft enim filius quail parentum pofteflio, unde jure naturae fub patris poteftate eft. Sic pariter Abel fuam derivationem habet ab Hebraica voce Ha - bel , quae idem fignificat ac vanitas , per quod Hevacelerem ejus mortem , feu eum cito trariiiturum, & vanitati limilem praefa- gire voluit. Seth fimilis vox Hehrscn eft, idem fignificans ac latine pojitio , feu fundamentum a radice Schitb fignificante po- Jiiit, locavit, ficque didtus ifte Hevae filius, quia eum poll oc- eifum Abelem ft Caino genuit Heva, eumque Seth quafi futu- rum fuae fobolis & pofteritatis fundamentum vocavit Adam di- cens Gen. c. 4. v.25. pojfuit mihi Deus Jemen aliudpro Abel, quern ©ccidit Cain. Babel Hebraice idem eft ac latine confufio, lie didtus locus ille a radice Bala!, id eft, confundit, five cornmi* feuit, quia ibi ita aedificantium linquas Deus confudit, & com- mifeuit, ut pro una omnibus communi linqua fingulis lingulas, C o ) 359 & lingulis proprias indiderit juxta illud Gen. c.'n. v. 9. Voca¬ tion. eft nomen ejus Babel, quia ibi confujum eft labium univerfa terra. Dices r. Adam, Cain, Abel, & varia ftmilia nomina pro¬ pria funt nomina linquae Syriaca: ergo. i^. Haec nomina in lin¬ qua Syriaca inveniri, quia derivata eft ab Hebraea. Dices 2. Convenientius fuit, ut eadem linqua uteretur novus Adam fcilicet Chriftus, qua locutus eft primus Adam: atqui ilie nempe Chriftus ulus eft linqua Syriaca, quia ilia poft captivitatem communis fuit Hebraeis : ergo. i£. Chriftum non fuiile ufum linqua Syriaca pura, fed Syro - Chaldaica , id eft, ffebraea corrupta, quae tunc apud Hebraeos erat vernacu la. Dices 3. Deus promilit populo reddere primaevam lin- quam: atqui linqua, quam iplis reddidit, fuit Syriaca: ergo primaeva linqua fuit Syriaca , non Hebraea. maj. prob. ex So- phonia c. 3. v. 9. ubi dicitur: Reddam populis labikm eleBum: er¬ go. 9:. Haec verba non intelligi de redditione linquae primaevae, fed confeflionis veri Dei: quod fcilicet licut in Paradyfo primi homines ore uno Deum laudabant, & colebant, fic per Chri¬ ftum omnes gentes Deum agnolcerent, & ideo additur: ut-in¬ nocent omnes in nomine Domini &c. Dices 4, Linqua Hebraea plus quam fexcentis annis poft diluvium tantum data eft Moyli, ut eruiturex Pfal. 80. v. 6 . Linquam, quam non noverat , audivit , id eft, populus Israeliti- cus, cum exiret de Higypto, audivit novam linquam divini- tus Moyli revelatam ; ergo. ty. Populum in Aigypto oblitum fuifte linquae Hebraeae, & folum fEgyptio idiomate fuifte ufum: poftea vero in egreffu Israel de Aigypto, cum nulla ibidgm ad- difcendi literas eftiet opportunitas , divinitus Moyfi Hebrae- am linquam fuifte infufain , & datam hebraeis, quibus inaudi- ta, & nova vifa eft, licet Atavi eorum ea locuti fuerant. Notau- jf>o ^ (o) i Notandum 2. Hanc linquam Hebrsam mundo cosvam, Ada mo & Patriarchis priori bus uiitatam, a Deo in tabulis la- pideis , & Moyfe ufam, ufque ad conftrudionem turris Ba- belics permaniiile; poll Babelicam autem linquarum confufi- bnem in Abnepote Semi Patriarcha, nempe He her , ejusque fan)ilia , ufque ad Abrahamum & in totagente Israeiitica inte- gram perfeveraffe, idque forte in prsmium , quod Sem aut Heber Babelics confpirationis particeps non fuerit. Ita tenet' S. P. Auguftinus lib. 16. de Civit. Dei. c. 11. exprelfe dicens; fada linquarum divifione , Non- defuit domiis Heber, ubi ea , qua qnted fuk omnium linqua, maneret. Et infra: quia ergo in ejus fifmi- Ixa remanjit bac linqua, divijis per alias lumas cateris gentibus, qua linqua pins Immarm gc-neri ndn inmmito cmlitur efje communis , idea drnceps Hebraa eji mneupata. Tunc mm opus erat earn di- Jlimmi ab aliis linqnis nomine propria , Jicut alia quoque went a Junt nominibus propriis. Qnando autem erat una , nihil aliudquam hums- m linqua it el bumana loentio vocabatnr , qua Join mmerjimi genus hi- mmiiim loquebatur. Quibus verbis S. Pater clare iadicat , lin¬ quam illam, qus ante communis erat, ideoquelinqua huma- Hudicebatur, iecuta linquarum divifione didam He brae am ab Hebero, in cujus familia maniit, & per quam defeendit ad Abraham, inde per Jacob ad Israelitas didos vulgo Hebrsos. Bine videtur etiam velle S. Pater , Hebrsos he didos ab He¬ bero abnepote Semi quintopoft Semum, quern jam natum cen- fet quando linquarum fada eft multitudo. Ratio autem eft i. quia familia Patriarchs Heberi nullo pado confentit in iropium & llagitiofum fabrorum turris Ba¬ by ionics confilium. Scriptura enim expreile dicit, urbem & t-urrim Babylonicam fuiffe extr.udam a filiis hominum, per quos iuxta interpretes intelligit homines impios & profanos; cum.igitur familia* Patriarchs Heberi, qusper Semum filiujn Noemi delcendebat, n confenferit in flagitiofum iftud extruends * turris ( O ) 361 turrls Babylonicae confilium, credibile non eft, hanc familiam in eadem iilorum paena, confufione videlicet linquarum jacuifte, quorum culpae fe partieipem non reddidit. Hinc eft, quod Familia Patriarchae Heberi, tempore , quo homines per lin- quarum confuiionem per omnes terras difperli funt, nonfuerit ipfa difperfa, fed inconcufta tunc fedibus fuis permanferit, do¬ nee Abraliamus ex familia Patriarchae Heberi defeendens, fpe- ciali vocatione inde fuerit a Deo evocatus; ergo ficut paenam difperfionis non fubiit familia Patriarchae Heberi, ita verofimi- le eft, earn nec linquae fuse confuiionem effe paftam, fed potius avitam linquam Hebraeam confervaffe puram & incorruptam. Ratio eft 2. Quia familia Semi, fil'd Noemi, ex qua Pa- triarcha Heber propagatus eft, femper in vera Religione, feu in fincero unius & veri Dei cultu conftanter perftitit: econtra- rio familia Chami alterius filii Noemi a Deo & a vera Reli¬ gione defeivit; quo fadhim eft, ut familiam Patriarchae Hebe¬ ri fingulari favore, gratia, ac benedidlione Deus profecutus fuerit, cum econfra familia Chami, ex qua Chanaam prog- natus eft, a Deo lit maledi&a. Prababile itaque eft i. Deum in familia Patriarchs Heberi, quae fuit familia fan&a, & bene- difta, maluilfe confervare linquam fandlam, feu Hebraeam, per quam religionem, & legem fuam propagare, & promulga¬ te voluit magis, quam in familia profana & maledhfta. Pro- babile etiam eft 2. Linquam Hebraeam lie diefam fuifte a Patri- archa Heber, eo quod apud ipfum , & in ejus familia fuerit tempore confufionis linquarum confervata, & poftea ad ejus pofteros transfufa. Dices 1. Scriptura indicat linquam Heberi & familiae ejus fuifte Chaldaicam non primigeniam Hebraeam: ergo haec tan- quam primigenia non permanfit in Heber ejusque familia. ant. prob. Filij Heber progenitores Abrahse , ac linquae Heberi hae- redes commorati funt in Chaldsea , ibique fervierunt diis alie- Z z nis: Co) his: ficjofuec. 24. v. 2. dicitur: Trans fuvinmblibitaverunt Pli¬ tres vcftri ah initio , Tbitre Pater Abraham & Nachor. Servieruni¬ que diis ahenis. Atqui Religio ifta trans fluvium Ephratem, fu- it Chaldsea, ut habetur exprefl'e Gen. c. ir.v. 28. ubi defcribi- -tur mors Aran lilii Thare, & Fratris Abraham in terra niiti- 'vitatis jua in Ur Chaldaorum. Et v. 31. defcribitur egreflus Thare cum Abraham filio & Loth nepcite de Ur Chaldaeorum , utirent •in ter ram Chanaan: ergo fucceffores Heber, & Abrahae Pro- genitores incolatu & Religione 70. circiter annis permixti curft Chaldaeis, & demum 100. annis permixti cum Chanan^is una eademque linqua cum caeteris Chaldaese & Cananaeae incolistili funt, quam poftea transmiferunt ad pofteros, quibus fa&a con- naturalis, & poftea Hebrsea dibta eft. Ergo. 9;. neg. ant. ad prob. dico: licet familia Heber morata fit in Chaldaea, & de- mum Abraham in Chanaan, exinde non fequitur linquam fa- miliae Heber tantum fuilfe Chaldaeam, nec linquam Abrah® tantum Chaldaicam & Chananseam: potuit enim familia Heber linqua Chaldaica , & Abraham linqua quoque uti Chanansa ut linqua Regionis , & praeterea tamen in familia fua fervare linquam-propriam ac primigeniam, id eft, Hebraeam, eamque ad pofteros traducere. Quae an poftea Hebrsea didta fit ab He¬ ber? uti probabilius, an ab Abrajiam ? Uti alij Pentium , pa- rum refert. p-. 2. Duplicem efte linquam C ha id seam, unam pri¬ ms: vam, quse eadem eft ac Hebrsea: aliam decuri'u temporis corruptam , quae ab Hebrsea originem ducit; cum enim iinito diluvio Noe in tnontibus Armenia, ubi Area refedit Gen. c, 8. v. 4. cum filiis fuis per 100. annoshabitalfet, profetftiab his partibuS venerunt in terram Sennear, quae in Cakkea eft, ibi- que ab incaepta turri linquarum divifione defiftentes in varias Regiones difperfi funt: fed cum familia Heber abhac paena li¬ bera fuerit , antiquum idioma & locum retinuit: poftea tamen defeendentes Heber, cum multiplicarentur, habitationem di- lata- && Co-) 5^ 3 lat-arunt, & Syriam Chaldaae finitimam occuparunt, &He- braea liiiqua apud illos man fit incorrupta nfque ad Captivita- tern Babylonicam , quae ratione loci etiam dicitur Chaldaa. Dices 2. Sine fundamento aiferitur, quod Sera aut Heber Babelica: confpirationis particeps non fuerit , & in praemium pietatis in iliis primigenia linqua permanferit: nam coutrarium iiidicare videtur Scriptura Gen. c. 11. v. i. & 6. ubi poftquam Moyles dixift'et terram primo fuiffe laby unius , fubjunxit v. 9. fonfufum fuiffe labium uuiverja terra;: ergo fi labium univerfa terras confufum eft, etiam labium ipllus Sem aut Heber confu- fum elf; ergo primigenia linqua non nianfit penes ipfos. Quod ha:c verba Genefisnon ita univerfaliter & fine omni ex- cepdone accipiepda lint; quod patet ex illo Gen. c. 6. v. 12. ubi dicitur: ononis caro conuperat viamjuam; ubi haec verba non cum omni univerfalitate accipiuntur, led Noe cum tota fua familia excipitur: ergo pariter cum dicitur, confujhm" ejl labium univer- fo terra, non debet hoc accipi pro omnibus omninohominibus, fed pro iis tantum , qui confpiraverunt in sedificationem tur¬ ns, in hanc autem nec Noe, nec Semum, nec Heberum cre¬ dible eft confpiraffe. * Dices 3. Si in pnemium pietatis primigenia linqua man- fit in Heber, nec Judasi poll captivitatem, nec Chriltus, nec Apoftoli, nec Esdras vir fanclus praerogativa linquae fandae fraudari debuiffent; cum interim Samaritani impij ac rebelles ea fruerentur: atqui ill! funt fraudatl; ergo. Hoc non e- yincere linquam Hebraicam debuiffe reftitui Hebraeis poft cap- fivitatem Babylonicam, quin potius, quod ficut linqua ha:c fuit confervata in Heber ejusque pofteritate quia fidelis in prie- jpium fidei illius, ita populo Jucbeorum captivo ob infidelita- tem decuerit, ut in paenam auferretur, vel faltem'cum linqua alienigena confunderetur ; quapropter Chriftum & Apoftolos loqui oportuit linqua tunc temporis ufitata: quia ft Hebraice Z z 2 lo- 3*4 ( o ) locuti fuiffent, vix quisquam eos intellexiflet. Nec refert, quod apud Samaritanos manferit; hoc enim ad Dei judicia re¬ ferendum eft , quae fua dona faepe a populo elefto fed ingrato ad hoftes fuos in paenam transferre confuevit. Notandum 3. Quse de antiquitate linquae Hebraicae mox ditfta funt, etiam de ipfts literis Hebraicis (quae funt viginti duae) intelligi debere; nam non folum linquam Hebraicam, fed etiam literas fuifte ante linquarum diviftonem, adeoque diu ante Moyfen docet S. P. Auguftinus lib. 18- de civit. Dei. c. 12. Non itaqae credendum eft , quod nonnulli arbitruntur , Hebraam tan- turn linquam per ilium , qui vocatur Heber , unde Hebraorum vocd- bulum eft , fiiiffe fervatam , atqm hide perveniffe ad Abraham: He- hr das autem literas d lege capiffe , qua data eft per Moyfem , fed potius per Warn fuccefjionem Patrum memoratam Rnquan% cum fids li¬ teris cufloclitam. Denique Moyfes in populo Dei conftituit, qui clocen- dis literis praeffent , priusquam Divina legis ullas literas nofjent. Hos appellat Scriptural Gramatoi Sagogeis, qui latine did pojfunt li¬ ter arum induSt ores , vel introcludlores , eo quod eas indue ant, id eft, introducant quodammodo in cor da difeentinm , vel in eos potius ipjos , quos-docent, fmo veroftmilius eft litefas quoque Adami tempo¬ re extitiffe, illumque artem feribendi a Deo fuifte edoftum- Nec obftat, quod S. P. Auguft. q. 69. fuper Exod. de hac re dicat: Nefcio , utrum valeat indagari. Nonnullis enim videtnr, d primis bommibuseas (nempe literas) cafiftfe , per dud as effe ad Noe , atque hide ad parentes Abraha , & hide ad populim Israel : fed undeprobaripofjit , ignore. Non inquam obftat: nam S.Pater hie tantum fatetur fe ignorare rationem certam & evidentem, non vero probabilem. Notandum 4. Licet ab initio extiterint vocales ad lit era- rum pronuntiationem neceftariae, notae tamen (quarum nomi¬ ne intelliguntur pun&a. quae in Scriptura Hebraica confonanti- bus modo vocalium loco apponuntur , quia Hebraei in feriben- do tNi? C 0 ) 3*5* do folent nonnifi literas confonantes propria figura exprime- re, vocalesautem per pundla) quibus hs liters in facris co- dicibus defignantur, nec a Moyfe appofits , neque ab Esdra, virisque Synagogae magns invents & addits funt, fed proba- bilius a Maforethis Tyberienfibus, hoc eft, Magiftris Tradi- tionis accepts per manus Esdrs, Gamaliels &c. adfcripts funt, qui Magiftri fub fsculum V. ab ortu Chrifti in Tyberiade ur- be Paleftins vitam egerant. Verum quidem eft, a principio cum confonantibus inftitu.tas fuifte in linqua Hebraica vocales, easque fuilfe Temper expreftas in pronuntiatione, aft non in fcriptione; non enim eadem eft ratio pro fcriptione, qus pro pronuntiatione, liquidem voces fine vocalibus pronuntiarinon poifunt, fcribi tamen polfunt, ut patet in linquis orientalibus Chaldaica, Syriaca, Arabica. Neque puntfta vocalia perti¬ nent ad integritatem & perfedtionem S. Scripturs fubftantialem, fed folum accidentalem , & ex parte legentium , ut fcilicet a legentibus facilius ejus fenfus pollit intelligi. Et dum Chriftus Matth. c. v. 18-dixit: Jota mum ant wins apex non prateribit &c. per apicem non pundtum vocale intelligitur, fed literarum quamvis minims particuls & dudlus, ficut per fj-ota minima literarum hebraicarum j lod intelligitur: quail Chriftus dixilfet nec literarum minima, imo nec minima pars, feu du&us lite¬ rs legis prsteribit, feu peribit. Prsterea non obftat, quod in Thalmud Trad. Mephilla c. i. & alibi fiat mentio diftindts ledtionis, accentuum, ac verficulorum , adeoque pundla vo¬ calia Maforethis Tiberienfibus videantur antiquiora. Non in- quam obftat, nam ibi tantumfit mentio diftindts ledlionis , ac¬ centuum, commatorum, & verficulorum in pronuntiando, fi- quidem nemo eft, qui cum intelligenthalegere volens, perio- dos, ac periodorum commata, nec non accentus non diftin- quit: non autem fit mentio de accentibus, & pundtis voca¬ libus in fcribendo: quia nullum pundtum vocale in Scriptura Z z 3 Thai 266 C ° ) 5i *' ' _ ft,' • *« V* V . _ - - - * . \ , , \ . - , , * • ► Thalmudica reperitur, ut teftantur turn liber legis in Jucheo^ rum fynagogis legifolitus, turn libri Rabbinici. Nec inferri. poteft, quod,ii punda vocalia funt a Maforethis Tiberiemibus, fenfus, quern vocalesreferunt, authoritatem folum habeat hu- i manarn & non divinam: ac punda a quolibet pro libitu muta- ri, aliisque alia fubftitui poffint: nam hsec iilatio negatur, quia idem fenfus, quern Scriptura a principio tempore Moyiis & aliorum facrorum Scriptorum habuit, continua traditione usque ad Maforethas Tiberienfes pervenit, qui addendo pun- da vocalia nihil in fenfu divino immutarunt, fed tantum le- dionem contextus facilitarunt. Nec cuique punda immutare, & aliis alia fubftituere licet, quia punda vocalia eundem fenfum Scripturae, quem fine his habuit, exprimunt. Notandum 5. Tribus linquis, quae propterea Savva vocan* tur, facra Biblia originaliter confcripta, feu edita fuiffe, fci- licet Hebraica, Graeca & Latina. Notandum 6. Omnes libros veteris teftamenti, quos Ju- daei in fuo Canone referunt, Hebraice fcriptos eiTe: quod cum fit quid fadi, alia probatione non eget, quam quod ferine o- nines interpretes in hoc conveniant. Excipiuntur Danielis 'E[dra libri , quihinc inde Chaldaico idiomate ufi funt, quod ipfis familiate erat. Ita S. Hieron. in prsefat. ad didos libros : idem eft dicendum de ima premia pericope, ut notat S. Bona vent. Praefat. in Threnos cap. 10. v. 11. ut etiam affirmat D. Hier. Praefat. in Dan. Libri vero Canoni Judaeorum adjedi partim Hebraice, partim Chaldaice, partim grsece exarati feruntur; fie libros T tibia & £Jiiditb chaldaice fcriptos dicit S. Hier. in prsef. ad didos libros. Librum 1. Mucbabaomm probabiliter primitus Hebraice fcj^ptum effe, licet textus Hebraic us amplius non extet, obfervat S. Hier. in prologo Galeato: alterum vero Macbabaorum grsece exaratum effe dicit. Librum Eccleji&ftki pa- riter Hebraice fcriptum. effe k Jefu filio Sirach, & in grsecum idio- ^ C O ) 3 <57 idioma tranflatum ab ejus Nepote, non obfcure conftat ex prologo , quern Jefus Junior libro Avi fui praeiixit. Li brum Sapientia graece exaratum a Her it rurfus S. Hier. Praef. in lib. Salom. ubi exprefte elicit, quod ipfe ftylus libri hujus graecam eloquentiam redoleat. De libro Job dicit S. Hieron. praef. in Dan. Job quoque cum Arabic a linqua plurimam bitbere Societatem. Notandum 7. Teftamentum novum fere totum fuiffe grae- ce confcriptum, in quo fere omnes Interpretes conveniunt: qui communiter excipiunt Evangelium S. Matthaei, & Epifto- lam ad Hebraeos , quae linqua hebraea non pura, fed corrupta, quae nunc eademeft ac Syriaca, & literis hebraicis confcripta funt: cum ilia tempore Chritti & Apoftolorum erat in ufu. DeEvangelio Marci aliqui dicunt, illud Romae linqua lajtina fuiffe editum: alii vero & fors probabilius dicunt, illud fuiffe g&ece confcriptum, inter quos eft S. Hieron. epift. 123. adDa- mafum. Et S. P. Auguft. lib. a. de confenfu Evangel, c. 2. Favet etiam non levis conjectura : quia Romani, apud quos Marcus fcripftt, tunc maxime ftudiofi erant linquae grsecse: quod etiam probat, Epiftolam ad Romanos non latine fed grace fuiife feriptam, idque frequentes indiotifmi Graecanici, qui in his reperiuntur, fads conftrmant. Notandum 8- Iftas originales, primas, &ab iplis facris Scriptoribus profeftas editiones, live authographa non amplius ext are, fed haberi transfumpta, & verliones in alias linquas. Notandum 9. Verfiones Bibliorum fuiffe, & etiamnum effe plurimas. Ex grsecis verfionibus, per quas antiquum tefta- mentum ex Hebraico in graecum idioma tranflatum eft, cele* bres funt verfiones Origenis , S. Luciani, M. Tbeodotionis, Aquila , Symmachi, Jerichuntina , Nicopolitana # anonymae, Hefichy , & LXX. Interpretnm : univerfim proinde funt novem verfiones graecae. No 3.• 4 ’<* ' '‘ “ q JL * \ •' -• nere illam , qua: communiter appellatur Vulgata , Veins y Com* munis , utpote cujus ufus erat frequentiflimus, quamque S. P. Auguftinus ltalarn vocat. Haec verfio, feu editio vulgata quo- ,■‘- 3 . A a a ad t Co) ^ i ■ ad vetus teftamentum exceptis libris Sapientia , Ecclejt/jiici , Pfalmmwi , Baruch , &c, tribuitur S. Hieronymo: novi autem teftamenti verfio non eft D. Hieronymi, fed ignoti cu;usdam antiquioris Audtoris , aftamen a S. Hieronymo emendata. Alias veriiones latinas in multis a vnJgata diffentientes cud ere aufl funt Reeentiores Sectarii, ut Miinftmis, OecoJrmpadm , Beza & alii. Leo jfuda factus Zmnglianus inchoavit: Biblian- cter vero adjuvantibus Pelkano , & Cholino poltea anno 1544. complevit Biblia, quae- voeantur Tignrim, quia Tignri edita. Notandumi3. Alias verfion.es vocari Vulgares, perquas liimirum Biblia verfa funt in aliquam linquam vulgarem. Fulgarn autem linquse cenfentur omnes, qua; non funt Hebraiea, Graeca, vel Latina, utpote a vulgo ufita-tae, quales funt Germanica, Gallica, Italic a, Hifpanica , Boemica, Carniolica &c. & in has linquas vulgares feu vernaculas S. Scripturam varii tradu- xerunt. Lutherus & Tigurini Biblia Germanica, Genevenfes Gallica, Londinenfes Anglica effecere, fed ficut temerario a-ufu, ita infelici eventu: nam iplimet fuas mutuo carpunt ver* fiones , easqtie errorum infimulant. Notandum 14. Dumin Conclulione noltra dicimus, VnU gatam noftram Catbolicam ej]e Anthmticam : per ly- authenticmv iignificare, nihil in hac noltra vulgata concinert , quod fid ei repugnet, aut bonk moribus, vel ex quo pernitiofus aliquis error nafci poffit, litque infallibilis regulaMei, nullo prset-ex- tu rejicibilis : quamvis leviores etiam interpretis errores corni- neat , qui tamen nec fi'de’i, nec bonis moribus priejudicent; quos tamen leviores interpretis errores propria authoritate corrigere, vel immutare non licet, nifi : a liquid occuwat , qiioct typographic a incuria mamfejh adjcribendum jit , ut dicit Clemens VIII. in Bulla Bibliis praefixa. 371 c o; His jam pramtatis. Probatur Conclufio I. Veram ChriftiEcclefiam,quam Deus utpote volens confer vare veram & divinam fidem in mundo, neceffario debet reddere infallibilem in declarandis fidei articu- lis, & vel maxime in proponenda Scriptura fiacra, ita defini- tum eft in Concilio Trident, felf 4 .SacroJinSta Synodus — Jiatuit , declarat, ut bac ipfa vans df 1 vulgata editio , qiue longo tot Ja~ culorum uju in ipja Ecclejia probata eji , in publicis leBionibns , difpntatiombus, pradicationibus , & expojitionibus pro authentic a ha- bedur,& > ut nemo ilium rejicere quovis pratexlu ancle at, velpra- fnmat, Ergo. Confirmatur: Ilia Biblia funt authentica in omnibus ad fidem & mores fpedantibus, quibus Eccleiia Temper ufa fuitin confirmandis dogmatibus, & hasrefibus refutandis: nam divina; providentiae & promiftionibus Eccleliae fa&is confentaneum certe non eft, ut earn per mille & amplius annos permififfet er- rare in receptione authentica Scripturae: Columnam fiquidem & firmamentum veritatis earn efte voluit, contra quam portae inferinon praevalebunt; atqui Ecclefia a mille & amplius annis ufa eft Bibliis latinis vulgatse editionis, ut patet turn ex Con- ciliis , turn Patribus, qui vel ad propaganda fidei dogmata, vel ad refutandas haerefes, ex ilia editione defumpferunt teftimo- nia: ergo Biblia latina vulgatae editionis funt authentica. Probatur Conclufio 2. Jurisconfulti, fumpto ex Graecis vocabulo, ea Scripta dicunt autlientica, qua; licet leves aii- quos habeant errores, lidem tamen in judiciis faciunt, acpu- blicam & certam habent authoritatem; atqui vulgata noftra admiflis etiam levibus erroribus in judicio fidem facit, ac cer¬ tam & publicam authoritatem habet ita , ut illam nullus reji¬ cere quovis praetextu audeat,& praefumat: ergo. maj. eft cer- ta, quis enim in judicio inftrumentum aliquod ut non authenti- Aaa 2 cum 3 n ^ Co) 5 ^ cum rejiciet, quia In eo levis aliquis error habetur, & qui ni¬ hil facit ad rei fubftantiam"? min. etiam patet turn ex Goncil. Trid. cit. turn quia in omnibus Conciliis ut dictum, vulgata noftra etiam ante Clemeritis VIII. corre&ionem fidem fecit, & publicam authoritatem habuit, cum Ecclefia jam plus quanta mille annis aliam non habuerit, & toto illo tempore in Eccle- fia fuerit in ufu pro deeidendis rebus fidei, & morum: fi enim aiiam habuiftet, jam illam in Concilio Tridentino pro authen- tica propofuillet. Ergo. OBJECTION E S. I. T)Liira funt in vulgata Catholica, quae denotant illam non elTe authenticam: ergo. ant. prob. Sixtus V. anno 1589. vetuftiffimis & caftigatiflimis colledis manufcriptis Biblia juffit excudi, & multis in eis repertis mendis rurfum Clemens VIII. ea juffit emendari, & imprimi, in quibus tamen adhuc 1. multi errores: 2. antilogiae: & 3. male latine exprefia inveniuntur; ergo. II. Ilia verfio non eft authentica, qute non eft in omni¬ bus conformis luo Originali: atqui vulgata Catholica non eft in omnibus conformis fuo Originali: ergo, win, prob. In mul¬ tis non convenit cum fontibus Hebrseis & Grseals : ergo. III. Ut Coph aliqua fit authentica debet in omnibus cum fuo originali convenire : ergo fi etiam in levioribus vulgata Catholica non conveniat cum fuo Originali, non eft authen¬ tica. IV. In Seriptura S. authentica prout a Spiritu S. diftata non poteft admitti error vel leviffimus: ergo etiam ut transla- tio ejus lit authentica, non poteft in ea admitti levis error. V. Translatio ilia declaratur authentica,* ut litinfaliibilis fidei regula: atqui ut fit infallibilis fidei regula, non poteft in ^ (o) 5^9. 37? . ea e(Te error etiam levis: ergo. min. prob. fidel non poteft fu- beile falfum: ergo li vulgata Catholica eft infallibilis fidei re- gula : in ea error etiam levis efle nequit. Unde S. P. Auguft. epiil. 8- ad Jdieron. q. 3. ait: Adriijjuenim Jemel in tantum authorir tatis fajiigium ifficinjo aliquo mendacio , vel etiam errore , nulla illo- rum librorum pariicula remanebit , qua non , lit cuique ziclebitur, vel ad mores difjmlis , vel ad jiclem incredibilis , eadem permtiojijjimare- gnla ad mentientis , vel errands Autboris cq^Jilium, ojficiumque rc r feratur. Et epift. 9. Si enim ad Scripturas S. admijja fuerint uffcio- fa mendacia , vel errores - quid in eis remanebit authoritatis ? Quae verba ad vulgatam Catholicam lie applicantur: quoniam 11 in ilia inveniretur aliquod mendaciura etiam in levibus rebus, non maneret ejus authoritas firma in reliquis ; 11am ftcut de- ceptus fuit in illo levi, potuit etiani decipi in alio gravi; ergo. VI. Editio vulgata continet multos barbarifmos, & folaecif- mos: ergo non poteft dici vulgata noftra Catholica authentica. VIE Clemens VIII. in multis locis lectionem vulgata; a Sixto V. editam correxit: ergo ea authentica efte non poteft. VIII. Vulgata juftu dementis VIII. corre&a editio nec hodie eft purgatiilima, ut ipfe Clemens in praefatione Bibliis pra;fix a fatetur : ergo. IX. Si Concilium Tridentinum vulgatam , quae hodie ex-* tat, pro authentica declaraverit, pro authentica declaravitedi- tionem non exiftentem, led futuram; quia editio tarn Sixtina, quam Clementina primo emanata eft poll Concilium Tridenti¬ num : ergo. SOLUTIONES. A D I. Dili. ant. & illi errores funt contra fidem, & bonos mores, neg. ant. & funt in rebus levioribus , quae nihil ad ftdem vel mores faciunt, cone. ant. ad 2. dift. ant. Et illae Aaa 3 anti- $74 ^ ( o ) antilogise funt verse & reales , neg. ant. funt tantum apparentes, cone. ant. ad 3. Interpretem vulgatae magis ad myfteria in Scri- pturis contenta, & vitandam oblcuritatem attendiffe, quam ad orationis venullatem: unde S. P. Augull. in Pfal. 143. ait: m- Jius ejje , ut ms reprehends Grammattii, quam non inteliigant populi. Siquidem Scriptura potius res, quam verba fpedat. Ad II. Cone. maj. neg. min. ad prob. dill. ant. in multis non convenit cumfontibus Hebrseis & Graecis integris & incor-, ruptis, neg. ant. corruptis, cone. ant. & neg. confeq. Ad III. Dill. ant. ut copia lit authentica, debet in omni- “bus cum fuo original! convenire, quando originale & copia funt in eadem linqua, tranfeat ant. quando copia eft translata in aliam linquam fubdift. ant. omnibus etiam minimis debet cum fuo original! convenire, neg. ant. in fubllantialibus , & quan¬ tum hie & nunc patitur natura verfionis, cone. ant. neg. con¬ feq. Quandoque enim non eft poflibilis verlio de verbo ad ver- bum : & ipfi corredores fatentur fe non omnia correxifte. Di- xi tranfeat ant. quia conclufio noftra dicit tantum vulgatam effe authenticam in hoefenfu, quod in ea nihil fit, quod lid ei re- pugnat & bonis moribus, & ex quibus pernitiofus error fequi poiiit idque feiente, & non contradicente Ecclefia: nonautem hi hoc fenfu , quod nullos leviores interprets errores condneat. Dices : Ergo vulgata Catholicorum nihil amplius ex de- creto Tridentini habet, quam opera S. Thomse: nam &haec ab Ecclefia funt approbata ut nullum errorem in fe continen- tia: cum dicat Clemens VIII. fine ullo err ore conjcripfit: ergo. Quod licet Summi Pontifiees variis prserogativis dodrinam S. Thoms adornaverint, ilia tamen Innocentius VI* hoc mo- do limitat: Hujus doffrina pro. cateris, excepta Canonic a , habet &c. IJnde quandoque in difputationibus audimus, tranfeat S. Tho¬ mas, quod nullus de vulgata noftra etiam minimis dicet: ex tpio clare patet, quod vulgatse noftrs plus authoritatis ex de- . g ■ A ■ creto ^ ( o ) CjQ 17 $ ereto Concilix Tridentini accefierit, quamdodrinse S. Thomae: eum ilia maneat certa regula fidei, quamvis in ea Tint leves er- rores, non vero dodrina S. Thomae. Ad IV. Cone. ant. neg. confeq. In Scriptura enim, prout eft a Spiritu S. didata, non poteft admitti vel minimus error, quia ille reducei'etur in Spiritum S. tanquam illius primarium Authorem; in translatione autem , licet in ea fit error, & Ec- cleiia illam approbet ut authenticam, ei’ror ille non reducituxr in Eccleliam, nec in Spiritum S. a quo dirigitur: undeerrorum, qui funt, Ecclefia non eft caul’a , fed permillio, quia quae mu- tanda videbantur, confulto immutata relida funt. Ad V. Noftram vulgatam effe infallibilem fidei regulam in illis, in quibus relidus eft levis error, neg. in il 1 is quae per¬ tinent ad fidem & mores, cone, lie v. g. quid altei'atur fidei re¬ gula, quant ex verbo Dei fci’ipto habemus , five in loco-, ubi Jonas fedit, legatur cum noftra vixlgata fuilfe hederam, five ut ex Hebraeo deduci poteft, cucurbitam. Ad rationem ex S. P. Auguft. dedudam x^. Ecclefiam huic inconvenienti obviaffe; licet enim in vulgata noftra, quae mutanda videbantur, con- fulto immutata reliquerit, tamendiftride Concilium prohibet: lit nemo illmi rejicere qwrcu prMcxiu ancient, velvrajumat. Unde quamvis Ecclefia* decuriu temporis errores corrigerepoffit,nul- lus tamen particulars poteft vulgatam noftram rejicere, & fic autboritas ejus manet firma. Ad VI. fy. Uti ad I. objedionis ant. probam. 3. Ad VII. Dill. ant. correxit quoad verba quaedam,& ma- jorem textus expreilionem, cone. ant. correxit quoad fenfum, neg. ant. & confeq. Nam Ledio Clementina a Sixtina non dif¬ fer t formaliter & quoad fenfum a Spiritu S-. principaliter intent turn, fed folummaterialiter, & quoad verba qusedam. Ad VIII. Dift. ant. non eft purgatiffima a mendis aceiden- talibus, cone.ant. non eftpurgatiftima fic, ut errorexncontineat lubftantialem, neg. ant. & confeq. Ad 3/5 ^ Co) Ad IX. Neg. feq. Nam Tridentinum pro aut'lientica de- claravit illam editionem, quae jam olimucfm', ac mlgata dice- batur, &quae longo tot faeculorum ufu in ipfa Eccieiia, ade^ oque ufu tali, qui juxta Eccleliae fenium mediante vivo fidei verbo per traditiones Apoftolicas lit propagatus, probata ell; ergo pro authentica declaravit editionem jam exiftentem, qiue poliea de novo eft edita a Sixto V. Clemente VIII. nihil in ea quoad fubilantiam mutantibus, fed errores accidentales prasli, vel defcribentium vitium corrigentibus. _ i I , i V 1 i f i ■ g f > ' a . • / f T ; ’ / ii I ,’P f f iLa 1 f \ t ’ « » *• EJ * I - Ry »V'j v ¥ '* i . j. J : . * > \ i ? /, K I , .. J J « ’ 1,1/,* fji ; Jf .J > t • w W TW § • ▼ W • a ^ ^ # / Qmftmncultf ad hanc materiam pertinentes. '# i ,s ^ -< » . • j! i) * v * . . i • ^ * 4# v 1 » J i • » ^ ‘ Quires I. An textus Originarius Hebraicus (ut antiquis tempoi’ibus erat) quoad fubilantiam, feu in illis,quas ad lidem & mores fp eft ant, per Judaeos de induftria corruptus lit? p. negative. Ratio ell: quia Jofephus lib. i. Contra Appionem: & Philo apudEufebium 1 . 8- c. 6. & 8- tellantur, tantum fuiifeju- dreorum zelum pro lege & libris facris, ut mortem potius, omniaque tormenta fubirent, quam vel unum legis apicem mu- tare , aut adulterare vellent; quin & tanta fuperllitione coliint facros Codices , ut in libro legis, li vel unum erratum depre- hendant, pro illegitimo habeant, & abjiciant, nec ullos iibroS non corredos fervari velint ultra 3,0. dies: li verb ultraquatuor errores ha beat, fepeiiendos velint cum probis homln; bus ; ergo verofmile non eft, quod Judaei cbrruperint textum Hebraicum originarium, ut antiquis temporibus erat. Ratio eft 2. quia li corrupiffent, tunc vel ante Chrifti tempora, vel poll corru- piffent V atqui neutrum dici poteft: non ante, quia Chriftus, qui alia Judseis exprobrabat crimina, hujus eos nunquam redar- guit, quin potius Joan. c. 5. v. 39. ad fcrutandas Scripturas Au- ditores fuos remifit. Non etiam poll Chrifti tempora: quia in Codicibus Hebrstis nunc extant teftimonia, quae in iis a Chri- 1 . a ; • ilo ^5 ( 0 ) 377 fto & Apoftolis cltata funt: ridiculum autem eft dicere, ea fie a Chrifto & Apoftolis citata effe, ut ea poftea .falfaturi erant Jud&i; ergo. Inde eft., quod jam olim S. Hieron. c. 6. Com- nientarii in Ifaiam lianc corruptionem incredibilem fenferit di- cens: Si aliquis dixerit hebraos libros poftea d fudais ejje falfa- tos , dudiat Originem , quid in octavo volumine explanationum lj’aia line rejponderit qmftiuncula, quod nunquam Domains eft Apofto- H , qui cater a crimina. arguunt infer ibis, ft 3 Pharifkis, de hoc cri - mine, quod erat maximum , reticuijjent , Jin a ntem dixerint, poft /idvenhtm Domini Salvator is, ft 1 pradicatiouem Apoftolorum libros Hebraos ej]e falfitos: cacbinnum tenere non potero , ut Salvator, ft 3 Evangelifta, ft 3 Apoftoli it a teftimonia protulerint, ut fueled poftea falfaturi erant. Etiam S. P. Auguft. L. 15. de Civit. c. 13. ait: Abfit, ut prudens quispiam - - - fudaos cujuslibet perverfitatis at- qne malitia tantum potuijje credat in coclicibus tarn multis eft tam lon- gelateque difperfts. Dixi: Textus Hebraicus Originarius, ut■ antiquis tempori- bus erat, quoad fubftantiam corruptus non eft de induftria;ad inlinuandum, quod fors hie textus hodiernis temporibus quoad fubftantiam etiam corrumpi ex malitia, vel induftria potuerit: nam poilquam punefta vocalia fenfum determinantia ab Hebrae- is Tiberienfibus poll tempora Hieronymi addita funt, jam adeo certum non eft, quod fignilicationes ad intentum Spiritus S. & legitimae fmt, cum unicum fsepe pundhim perperam appo- fitum fufticiat, ut integrum fenfum ad finiftrum intelleclum detorqueat. Accedit diverfarum le&ionum numerus, ex qui- bus quandoque in textu Hebrseo aliqua le&io fenfui in veriio- ne vulgata expreffo videtur contraria: Sic c. 9. Ifaiae fenfum v. 6. non quidem verba mutando, fed male interpretando de- torquere conati funt: ubi enim legendum eft de Media & voca- bitur, feu & Vocabunt eum Deusfortis &e. referendo haee ver¬ ba ad Meffiam; He brad modemi legunt: fft vocabit Eum Dens Bbb fortis, 37 * Co) ^ »; . . - f a * 1 • ' . ^ * •’< | •« ^ forth , refer endo verba ad Deum Patrem, verbum enim He- braicum fecundum variam pun&ationem reclpere poteft turn adtivam turn paflivarn fignilicationem, & verti turn voce.bit,tum vocabtinr. Pailive legunt LXX. Chaidieus, Symmachus, & Aquiia: at Maforethas pumftarunt adlive, & hanc potius le- clionem fecuti funt: quod indubie ab illis intuitu obfcurands glorias Chrifti fadtum cenfetur. Jam contra quaeres Dices I. S. Juftinus M. Dialogo cum Triphone accufat Judaeos, quod S. Scripturam depravaverint. Idem fcelus ex¬ probrant Judasis S. Irenseus 1 . 3. c. 24. & 1 . 4. c. 25. Item Ter- tullianus 1 . de habitu muliebri. Ergo textus originarius non eft quoad fubftantiam incorruptus. R. Quod S. Juftinus non arguat Judasos ob depravationem textus Hebraici, led quod verlionem LXX. depravaverint, dura enim hi in cap. 7. Ifais hanc vocem Hebraicam Aim ah graece verterunt Portfolios, id eft, Virgo: ecce Virgo concipiet : illi graece verterunt N earns , hoc eft , puella , feu AdoleJcehtuU concipiet , ut in verlionibus Aqui- lae , Theodotionis, & Symmachiiuterpretum Judaizantium le- gebatur. Dum idem Juftinus Judasos accufat, quod ex Jere- miae c. 11. v. 19. ilia verba refecuerint: ego quaji Agnus man- foetus, qui portatur ad iMUmam : ipfemet fubjungit hoc factum taritum fuiffe in quibusdam exemplaribus,non in omnibus, unde etiam verba hsec in textu Hebraeo antiquo reperiuntur. S. Ire- naeus loc. cit. loquitur expreffe contra Theodotionem & Aqui- lam, qui prave interpretantes locum Ifaias c. 7. dum vertere debuiffent, Ecce Virgo concipiet , verterunt, Ecce adolejcentnU in ventre habebit : quare Judseorum falfam ledtionem, non vero Scripturarum corruptionem ab eis fadtam reprehendit. Dum idem S. Irenaeus lib. 4. c. 25. dejudaeis conqueritur, quod illi in lege quaedam auferant, quaedam addant, quaedam autem ut volunt, interpretentur: intelligi debet de lege Pharifaeorum, quam hi contra legem Dei ftatuerunt, non legem fcriptam cor- • rum' ( o ) 379 rumpentes, fed legi fcriptae contrariam legem fuafum traditio-, num opponentes. Tertullianus pariter intelligi debet, non quod Judseos de depravatione Scripturae redarguat, fed quod hi vel deinduftria vel infcitia variantes codices, variantes & difcor- des interpretationes & lediones habuerint, ex iisque relidis illis, qua; Religion! Chriftiange magis favebant, alteras fecuti fint. Vel ad hos Patres dicatur, quod crimen depravationis Scripturae tantum quibusdam Judaeis in aliqua orbis parte de- gentibus objiciaut, nunquam tamen affirment, univerftm toto orbe Codices facros antiquos ab illis vitiates effe: de quo ta¬ men refponfio noftra ad Quaeres eft intelligenda. Dices 2. Judaei, ne cogerentur fateri Chriftum Jefum effe Mefliam, Chronologiam textus Hebrasi de induftria falfarunt, & annos bis mille detraxerunt; ergo. fy. neg. ant. quiaprifei Ecclefiae Patres Origenes, Eufebius, Hieronymus, S. P. Au- guftinus & alii, qui textus hebrsei diffonantias a graecorum feu LXX. virorum verfione in rebus Chronologicis diligenter in- fpexerunt, de hac depravatione Judaeis objicienda nunquam cogitarunt. Quare Gravefon hanc textus hebrasi Chronologiae depravationem purum commentum ab Ifaaco Voflio& Peczro- nio excogitatum appellat, ut Judaeis invidiam conflarent, & verfioni LXX. interpretum majorem conciliarent authoritatem. Dices 3. Sunt aliqua, quae habentur in textu noftro, & non reperiuntur in Hebraeo : Sic 1. in Pfalm. 13. tres verficu- los , nempe Sepdchnim patens eft guttnr eorum , & duos fequen- tes nos habemus, quos Hebraicus textus non habet. 2. ali¬ qua funt adeo imminuta, ut diverfum omnino fenfum faciant ab eo, quern habent apud Patres antiquos, fic S. Juftinus te- ftatur, quod Pfalm. 95. v. 10. olim ledum fuerit: Dicite in nationibus, quia Dominus regnant a ligno : poftea autem in odium Chrifti haec particula A ligno detrada fit; ergo. 1^. ad 1. hos tres verficulos in textu Hebraeo probabilius nunquam fuiffe , Bbb Z cum 380 ^ ( o ) ' \ ^ '»*. ** \ '* * j cum neque in Chaldaeo , neque in Syro, neque in verfione S. Hieronymi ex hebraeo textu concinnata habeantur: unde fequi* tur, quod Eccleiia eos retinuerit, quia verfio antiqua latina, quae antiquior eft le&ione S. Hieronymi, & inter manufcripta Vaticana aflervatur, eosdem verficulos exhibet. Et dum S. Paulus in epift. ad Rom. verba eorundem verftculorum addu- cit, non adducit ex corpore Pfalmi 13. fed ex aliis Pfalmis, & exlfaia, ubi eadem verba reperiuntur, vel ex quodam ex* emplari verftonis graecae LXX. Interpretum, quae tempore Apoftolorum maxims erat in Ecclefia authoritatis. Ad 2. ijt, quod hsc particula d ligno nunquam in exemplaribus Hebrai- cis fuifl'e videatur. Cum non reperiatur in iilo pfalterio, quod S. Hieronymus ex hebraeo vertit: licet habeatur in pfalterio, quod Hieron. ex LXX. emendavit. Probabilius ergo hsc par¬ ticula olim illi pfalmo fecundum verlionem 70. quae in primi- tiva Eccleiia ulitata erat, addita fuit ab aliquibus viris piis, lit explicarent Regiium Chrifti exordium a ligno, id eft, a Gra¬ ce habuiffe.* Caeterum folus Juftinus eft, qui conqueritur, quod Judaei particulam hanc ex invidia expunxerint, deceptus forte ex eo, quod particulam hanc d ligno in Codice fuo Graeco in- venerit, in Codicibus vero hebraeis deeffe repererit. Dices 4. Judaei in odium Chrifti videntur plura loca S. Scripturae corrupiRe: ergo. ant. prob. 1. Deut. c. 21. v. 23. le- gitur: malecli&us d Deo eft omnvs , qui penclet in ligno: hoc ad- ditum d Deo in textu puro non videtur adfulhe, cum Paulus ad Galat. c. 3. referens luce verba dicat: mnlediBus omnis quipen- det in ligno : omittat ly d Deo; ergo. 2. Gen. c. 8- legitur in textu Hebraeo: Corvils egrediebntur , & revertebatnr:' in vulgata vero legitur, egrediebatnr , fir* non vertebatur: ergo. 3. In textu hebraeo Pfalm. 21. v. 17. legitur: Caari id eft, Jlciit Leo: in vulgata autem legitur Corn, id eft, fedenmt mmts ■ - mens: ( o ) 3St mens: ergo Hebraei literam unam interpofuerunt, & Vainnjoi commutarunt; ergo. 4. Gen. c. 3. v. 15. noftra vulgata ha bet, Ipja conteret ca¬ put tnwn: in textu hebraeo habetur, Hu j esclmpbecba rdfcb veatta tefcbupbennu laakeVb , id eft, ipfhm (fcilicet femen) conteret tibica • put, tu injidiaberis ipfi calcanewn: ergo. 5. Gen. c. 49. v. 10. ubi pro Scbaluab , id eft, Mijjus vel Mittendus , ut videtur legifte Hieronymus, vel pro Scbello , uti videntur legifte 70. optimo utrique fenfu, pro quo & Chal- daeus Paraphraftes habet: MeJJias cujus eftregnum: Judaei pofue- runt Schild , nullo fenfu, idque ut ex eo loco revinci non pof- fent, jam MeJJiam advenifte. Ergo. 6. Pfalm. 18. v. 5. pro fonus eorum: quod habent 70. & Hieron. qui line dubio in hebraeo legerunt Kolam, quam le&io- nem, verfionemque probat Apoftolus ad Rom. c. 10. v. 18- Ju¬ daei fublata una litera fubftituerunt Kaunam , id eft, linea , vel regula eorum , nullo fere fenfu, ne ex hoc loco poffent con- vinci, ex Evangelii per totum orbem prsedicatione, Mefliae adventum, ej usque regnum advenifte. 7. Ifaiae c. 9. v. 6. habetur: vocabitur nomen ejus aclmira - bills: ubi tarn 70. quam Hieron. habent, vocabitur: ut plane vi- deantur in Hebraeo legifte jikkare , vocabitur in pafliva conju¬ gation; hoc tamen tempore legitur: jikra , vocabit: quod vi¬ dentur Judaei fubftituifie alienis additis pundis: quia ex hoc lo¬ co manifefte probatur Divinitas Mefliae; legendo autem vocabit , omnes illos dignitatis titulos, quos Mefliae a Propheta datos agnofcimus, ipfi referunt ad Deum tanquam fuppolitum verbi vocabit praeter ultimum Princeps pads: hoc modo: CT 1 vocabit nomen ejus admirabilis, Confiliarius , Dens, fortis , Pater fnturifa- cull, Principem pads: & vere Calvinus in hoc loco agnofcithe- braici textus depravationem: ergo. B b b 3 8- Je- 8. Jerem. cap.-23. v. 6. In textu Hebrso nunc habetur, jikreo, vocabit eum : ubi tamen Hieron. legit manifefte jikrenhis, vocabunt eum Dcminus jujlus twfter. quomodo & fefe legere in Hebrso manifefte indicat Hieron. in Comment, in Ifaiam; & inagis videtur hoc loco fubolere Judseorum depravatio, ut ve- rolimile lit, eos vel detraxifle aftixum pronomen bu, & ex jikreu vocabunt , feciffe jikrco vocabit eum : vel pro jikra vocabit' paftive acceptum ut in Ifaia, addito pronomine aftixo feciffe jikreo vocabit eum , cum quo pronomine neceffario a&ive fumi debet; ergo. 9. I fa is c. 53. v. 8- habetur: propter Scelus popuJi mei per • eujfi eum: ubi in Hebraeo legitur: plaga eis , & pro lo, hoc eft, ei, videntur fubftituifte lamo ; id eft, eis, ut non ad Chriftum, fed ad populum hasc perculfio referatur; ergo. 10. Zachar. c. 9. v. 9. habetur: Ecce Rex tuns veniettibi ju¬ jlus, te? Salvator: ubi & 70. habent: Salvans ipfe , lie & Chal- dacus Paraphraftes active Pbarek; cum tamen hebrsea habeant N of chub , id eft, Jalvatus , quod videntur fubftituifte pro Mojckh, Salvans ;• ergo. 11. Num. c. ult. v. 7. & 8- prscipitur: omnes viri ducent u- xores de tribute? cognatione fua, te? cunffa feemina- de eadem tribu ^ */ ' S — »/ maritos accipient: quod tamen prseceptum etl Edei Scripture ma¬ nifefte contrarium, Equidem Moyles primus illud neglexit ac- 2. Et c. cepta uxore Sephora filia Sacerdotis Madian Aaron duxit uxorem Elifabeth de tribu Juda Exod. c. 6. Da¬ vid duxit Michol filiam Saulis de tribu Benjamin. Ergo. 12. Hebrae c. 6. v. 4. legitur: Impojjibile eft enim eos , qui Jemel funt illuminati - - - tef prolapfi Jimt, rurjus venovari ad pa- niteniiam ; cui tamen repugnat hodierna Ecclefis confuetudo. Item Hebr. c. 9. v. 4. habetur , in Area fuiffe manna, virgam Aaron , & tabulas lapideas : econtra 3. Reg. c. 8- v. 9. dici- tur: In area autem non erat aliud, niji dua tabula lapicka ergo. . V & Neg- ^ C O ) 383 # » ' ^ f 1 Neg. ant. ad i. prob. neg. ant. quia ly a Deo legitur cit. loc. tam in verlione 70. quam in vulgata , quod fufficiens fig- nura eft ly d Deo non fuiife additum a Judaeis. Nec mirum , quod Paulus referens hoc deuteronomii dicdum omittat ly d Deo, quia loquitur de Chrifto, qui non propter peccatum fuum pe- pendit in cruce : dum interim in Deuteron. dicitur maiedi&us a Deo, qui propter peccatum fuum in ligno pendet. Ad 2. Utramque le&ionem veram eiTe, & quod Corvus revertebatur volitando circa & fupra Arcam, & quod non re* vertebatur, fcilicet intrando in Arcam. Ad 3. Judaeos de induftria facruni textum non corrupiffe: fecilfe tamen hoc , ut, li duplex potuit effe le&io, quarum una magis altera minus favens erat Chriftianis, illam minus faventem ex odio Chriftianorum amplexi hint. Et lie forte con- tigit circa Pfal. cit. loc. foclerunt manus mens: Hebraice enim illic duplex eft lectio , Cam , id eft, foderunt : & Caari , id eft, feut Leo; ubijudsei priore lecfione relifta, quae magis favebat Chri¬ ftianis , pofteriorem forte fecuti funt, quae propter obfeurita- tem Chriftianis minus favet. Ad 4. Dico SS. Ambrofium, Auguftinum, Chryfofto- mum & plerosque legifl'e ipjd in feeminino: neque fads confta- re, quomodo legendum fit in Hebraico. Utut autem legi de¬ beat , nullus eft error, & redit in idem : cum enim Deus ibi mulierem cum femine fuo opponat ferpenti cum fuo femine, ve- riffime dici poteft, quod tam ipfa mulier, quam ipfum femen illius caput lerpentis conteret. - Dices: verbum conteret in Hebraeo eft m^cuWmim^-efchuph, non feemininum, & totus Hebraeus contextus genere mafeulino exprimitur : ergo non bene legitur ijofd. p-. Hebraeum bu licet idem fit ac ip/e , faspe ponitur pro ipfa^ Hebraice bi , utexip- fo obje&o capite Genefis v. 12. conftat: Mulier , quam dedijli mild } ipfa (Hebraice bu ) ckdit mibi. Item v. 20. Item Gen. c. 17, v. 14. 384 Co) v. 14. Itdm Gen. c. 24. v. 4. Item Gen. c. 38- v. 21. & 23. Prs- terea licet content in Hebrseo ponatur genere mafculino, circum- ftantise (nempe quod de muliei’eegerat) fatis determinant vei> bum mafculinum ad fignUicationem fcemininam: eftque ufus Scripturse in textu Hebrseo, quod faepe fceminae verbum tribu- at mafculinum: prsefertim ubi de fcemina narratur aliquis actus beroicus , qualis hie eft, quod ipfa conteret caput ferpentis; iicut ubi vulgata Efth. c. i.v. 20. dicit: Uxores - deferant marilis Juis honorem: in Hebrseo habetur Menu in mafculino, pro feeminino titenna , hoc eft, dabunt. Idem habetur Ecclef, c. 12. v. 4. Ad 5. Si ly Scbilo deducatur a radice Schala , quod fignifi- cat pacijkum ejj'e, habebitur periphrasis MeJJia fatis commoda, -ipfe enim plurimis in locis prsedicitur futurus pacijicus , maxime Ifa. c. 9. v. 6. Hanc derivationem fecutus eft Oleafter, quad per matarcheftn Scbilo pofitum lit per Scallach. Retenta eadem radice, ft dicatur chirick magnum pro kernels fubftitui, ly Scbilo erit infinitiyum verbi: Schala: variato puncto, quae pundtorum variatio & unius pro altero fubftitutio fatis Hebrseis eft fami- liaris, eritque fenfus: Pax , cum infrnitivus fsepe loco fubftan- tivi accipiatur. R. David Kimhi, Aben-Ezra. R. Beihai & alij vocem Scbilo vertunt beno , id eft, films ejus , ut fit affixum, Sell vero iigniiicat filiufn: nam quia Scbala Hebrseis eft effe tran- quillurn , hincpuerperarumlecunda, feu pellicula, in qua pro¬ les involuta eft, Schilja dicitur, quia in eafoetus tranquillequie- feit. Extat hujus vocis ufus Deuteron. c. 28. v. 57. Quodau- tem ponatur be pro cholem, non obftat: eft enim ufitata conver- iio , qua literse quiefeentes inter fe commutantur. Porro fpe- ciatim MeJJias potius dicitur Scbilo quam beno, quia Scbilo dief tur filius refpectu matris fuae, & refpedtufecundae, in qua quie- vit: & ita Meftias homo filius fuit refpetlu inatris fuse tantum,; Adde etiam, Judseos ex hoc loco, inter varia Mediae noniina, hoc Co) 385 hoc nomen Sbild pofuifte; unde in. Sanhedrin c. 11. £ol. 98. le- giinus: Rabbi Johannam, dixit, quod eft nomen Meflise V qui de fchola Rabbi fcela refponderunt: (Schilo) juxtaillud, do¬ nee veniat Scilo. Similiter pro Sciio hie Melliam iqtellexerunt onines tres Paraphrafte Chaldasi, Onkelus, Jonathan, & Je- rofolymitanus, qui onines habent pro Scilo , Rex Ale(Jias. Et Judaei antiquiores inBrefchieth Rabba feribunt: Schild Im Melecb Mujcbiab, id eft, Jcilo ipje eft Rex MeJJias. Quod attinet noftrum interpretem, dico, ipfum ly Schilo transtulifle paraphraftice per ly Mittendus , five MejJias, idque ideo, quia feiebat ex commu- nijudaeorum traditione ly Schilo nomen efte Mediae: & fane me¬ lius & intelligibilius exponere non potuit. Ad 6. 70. legiffe kaunam , id eft, line am & normam , ficut nunc in Hebraeo legimus, & vertendo attendifte potius ad fen- fum, quam ad verba ; nam ipfa cselorum linea, norma, ftru- dura, aedilicatio, & compofitio eft-uox eornm , qua Dei fapi- entiam, potentiam, & alia attributa enarrant. Si autem Pfal- mus ille literaliter non de notitia Dei , quae turn ex cceli contemplatione , turn ex lege divina habetur, fed de Chrifto & Apoftolls legem Dei per totum orbem annuntrantibus intel- ligatur: etiam haec optime congruere Apoftolis : namfonofuo velut archite&onico inftrumento , & norma orbem percurren- do , fLccleftam Dei docuerunt, & aediiicaverunt. Fieri quo- que potuit, ut ad fenfumrefpiciendo , etlilegerint 70. faft'am, maluerint reddere Jonum. Ad 7. Errores, qui ex additione pun&orum acciderunt, nihil omnino veritati officere: pujnda enim extrinfecus addita funt, nec textum in fe antiquum mutant: ergotota corruptio fe tenet ex parte punctorum extrinfecorum. Etiam kara non femel legitur in Scriptura in activa quidem conjugatione, ha- bens tamen figniftcationem paflivam, cujus generic plura loca Ccc anno- $ 8 $ ^ Co ) annotantur a Forftero in fuo Di&ionario. Etiam Pagnimisil- lu& jikra pailive vertit, vocabitur , uti & Tigurini. Ad 8. hy jikreo referri ad judam & Israel , de quibuspra- c'eftit ferma Neco'bftat, ft ad utrumque referatur, debere ef- fe in piurali; fciendufn namque eft, frequenter in Hebrteo no- men numeri lingularis reperiri cum verbo piurali, & econtra; fic Gen. c. i. v. 14. Fein mecvdih , fit himimrid Secundum Gram- maticam Hebfaeam id fieri folet, quando nomen piuralis niime- ri diftributive exponi'poteft, ut Gen.' c. 27. v. 29. Benedicentes te bene diet us Jit, id eft, nnusquisqne knedkens. Jta & hoc loco. Item cenfeo Catholice legi nolle cum Judseis : vocubit eum: pro- lit tunc legerunt 70. juxta de la Haye, non tamen cum iis Ca- thblice expmi, cum referant ly vocahit non ad Judam &Israe- lem, fed ad. ly Dominus. Attenta proinde linquae latinos pro- prietate, in qua hujusmo.di verborum non ita eft ufus, bene tranftulitS. Hieronymus. Prseterea forte legi deberet ilsdem li- tens jikrui vocabunt , & tunc fequitur explications gratia a D. Hieron. additum fujfte pronomen cum : & ita tota corruptio e- nt a pundis textui extrinfecis. .Ad 9. Ly Lamq , id eft, eis , pro /ft, id eft, eum faepius poni. Et ita ponitur in Job, praefertim c. 27. v. 23. In Isa. c. 44. v. 15. Ita & ip hoc loco. Ad to. L/icetNofcbab Fit participium conjugations Niplm\ radix enim eft Jalvqvit . a fciendum tamen, con]ugationem FJipbaf quartdoque fumi tranfitive, ut Gramatica Hebrsea notat. De- inde Hebrsei quandoque paflivo utuntur pro adivo, ut Prov. e/29, v. 9. Fir fipiensJi cum conlendent: in Hebraeo eft: ?Hr fapiens jndicatnr ctitn viro'ft/tlto, ; Sic ergo hjc ffifitetus poiituni. d^-pro JuMans rf! Exempla, r ubi ''■Nipfol fbmitui^ font Prov. c. ^ V- 5. Pfahn. 102. v. 14. Isa?c. 26. v; 3. Carnel. a Lap. Vult, 'Nlforib hie non efte participium fed no¬ th eh , idem adive.ftghiftcans, quod ffcjits , id eft., Salvator. -emus 0 a J * Ad C o r) 38-7 . Ad 11. Praecep.tum illutl effe intelligendumddfolis jllls fceminis, quae ex delectu mafculorum -pateraam h'ce$edt$at ^ ^ , ] f 4 ^ r» * } Dico 1. Canon Hebraeorum cum fua divifione eft ifte: Genejis, Exodus , Leviticus , Numeri , Deuteronomi- urn: & hi quinque hunt legales. Jojiie , Indices J Rz//‘Z;, Samuel 2. Regum 2. Et hi quatuor funt Pro- phetse anteriores. Is aids , Jeremias & threni , Ezechiel , Prophetae minores. Et hi quatuor funt Prophets pofteriores. Pfalmi , Proverbid , Job , Cdnticum Canti- corum , Ecclejtaftes , Eftber , Daniel , Esdras & Ne- hernias , Chronica. Et hi novem funt Hagiographa. Univerfim ergo Canon Hebraeorum confcat viginti duobus libris: cujus ratio conftat ex Superiori Notando 10. Solum fu* pereft explicatio horum librorum. Rimus liber eft Genejis , quod nomen ex grasco idem eft ac origo: quia enarrat mundi Creationem, originem, &nata¬ les. Ab Hebraeis vero hie liber dicitur Berejcbith , hoc eft in principio, a prima nempe hujus libri di&ione,& initialibusverbis, mos enimHebraeis eft libros fuos ab initialibus verbis denominare. Secundus liber fecundum graecam nominationem Exodus, latine vero Ekitus vocatur ex eo , quod praecipua ejus pars de Israelitici populi exitu de yEgypto tradet, quern librum He. braei Veelle Scbemotb , hoc eft., & hac nctnina , a priinis ipnusmet libris didionibus compellant. , Tertius liber Graecis & latinis a materia, quam pertradat 4 tra&at autem de facrificiis aliisquemuniis Levitarum) dicitur ' Le- ^5 (°) ^ 399 ftp Leviticus: abHebraeis autem vocatur Toratb Haccobanim, id eft, lex Sacerdotum; vel etiam V-aiicra, hoc eft, vocavit , ab exor- dio libri appellatur ; nam Levitae, id eft, qui erant prognati ex Patre & tribu Levi, ele&i fuerunt a Deo ad munus Sacer- dotale, & miniftrandum ei in tabernaculo, fed hac partitione, ut Amramita live pofteri Amrnm, hoc eft, Aaron, ejusque filii Sacerdotio fungerentur , folique facrificarent : caeteri nempe pofteri Ctiatb, Merari, & Gerjon (qui omnes fuerunt fil'd Levi) hifee fubfervirent, lit Sneer dot Urns noftris Diaconi. Undefa- dum eft, utpriores Sneer dotes; pofteriores vero Levita nomine vocarentur ; hie tamen contrarium accidit, & per Levitas in prasfenti Sacerdotes intelliguntur, ita ut Leviticus idem lit quod Sacerdotalis aut Sacrijicatorius. Quartus liber turn a Graecis, turn a Latinis Numerorum di- citur: Hebraei vero ae more fuo Vagednbber a primis vocibus locntus eft: compellant; inferibitur autem fub titulo Numerorum , eo quod liber hie a cenfu, & numeratione populi fuum fumat exordium. Quintus liber ad Hebraeis ex confvetudine a primis di&i- onibus Ellehaddebarim , feu ijla ftint verba , & quandoque aRab- binis Mifne , hoc eft, iter alio legis vocatur , prout & ex Graeco liber hie Deuteronomium , feu fecunda lex inferibitur. Vocatur autem fecuncla lex , & iteratio legis , non quafi novam & aliana legem a prsecedentihus contineat , fed quod legis in Sina a Deo ante 38- annos latae, & tribus fuperioribus libris, fcilicet Exo- do , Levitico , & Numeris deferiptae fit repetitio , fkexplicatio. Por- ro repetitio haec legis a Moyfe jamjam morituro fada eft anno 40. exitus de iEgypto, paulo antequam Hebraei tranllrent Jor- danem , & ingrederentur in Chanaan in campeftribus Moab y nempe in Abels at im , quae fuit 42. & ultima maniio Hebraeorum in deferto. Duplex autem hujus repetitionis caufa aftignaripo- teft: 1. Quod fenes , qui ex JEgypto egreffi erant, & primam 400 C 0 0 • ** legem in Sind aiidierant , ob murmur exploratorum Num. c. 14. jam mortui erant: & populus prsefens erat novus, quipri- orem legem promuigari non audierat; unde hac fecunda legis promulgation iterato Deus novum cum Hebrreis foedus unit, ut habetur c. 29. v. 1. 2. Caufa eft: quia Moyfes jamjam mo- riturus, ultimumque fuis libi com mill! s Hebrseis, quos prae vi¬ ta fua diligebat, valedifturus, hac repetitione legem profundi- us, atque tenacius imprimere voluit; eaque de caufa Moyfes c. 17. v. 18. jullit, ut novi Reges eligendi defcribant fibi Den- teronomium. Ex qua etiam ratione c. 31. v. 10. praecepit, ut Deuteronomium tod populo quolibet feptimo anno remiffionis legatur. Notandum Hos omnes libros quinquevocari Pentateuchum, qui apud Hebraeos unus tantum fuit liber legis , & Hebraice Tbora , latine hex vocatur. Sextus liber dicitur ^fojue non tarn excertitudine Audi oris, quod nempe libri hujus Author ftt ^ojiie : hoc enim ex divina revelatione non conftat, quamvis communiter Patres ita fenti- ant: quam ex infallibilitate geftorum, quae liber hie continet. Septimus liber eft Judicum , quem Hebraei Sopbetim , id eft, Judices compellant , a Judicibus nomen fuum accipit, qui erant tunc Magiftratus fummus. Magna proinde Judicum fuit p ote- ftas, & quidem fecundum quid Monarchies.: unus enim fo- lus Judex, isque vel a Deo praepoiitus , vel a populo ele&us fuo tempore praeerat; non tamen erat Regia, nam nec leges novas condere, nec tributa populo imponere poterat, uti pof- funt Reges; nec diademate nec feeptro, nec fatellitio Regio utebatur, nec ungebatur, nec haereditario jure fuccedebat: e- leRus tamen per omneni vitam manebat. Monarchic tamen judicum mixta fuit Ariftocratia, nam in rebus difficilioribus fu- premi Concilii, quod Sanhedrim dicebatur, fententiam exqui* rere, ejusque decretis ftare tenebatur ,in ceteris veto legem Dei ^ C 0 ) 401 fequi, ac juxta earn populum gubernare, hinc non tam fo- dex quam Dei Lex populum gubernabat. Officia vero Judicum erant i. Populum a fervitute liberare. 2. Beilis praeefte. 3. pro- prie judicare, id eft, Jus populo dicere, eorumque lites jufta lententia dirimere. Libris Judicum annediitur liber Ruth , qui liber eximiae )ietatis, & Divinse providentiae lingulare ollendit exemplum; luth enim Moabitis focrum fuam in patriam revertentem pie fubfecuta Boozo praediviti fecundis nuptiis jungitur, cui parit Obed Davidis Avum, unde Chriftus Dominus genus fuum fe- cunduni camera ducere dignatus eft. Eft autem liber hie ap¬ pendix quaedam libri Judicum, unde ab Hebraeis illis annedti- tur: hujus enim hiftoria contigit fub Judicibus. Octavus liber funt libri Regum, qui Judicibus (quorum ante Heli ultimus fuit Judex Samfon ) fuccefferunt. Hifce quatuor libris Regum Spiritus S. profequitur hiftoriam gentis Judaicae, & Ecclefiae, five Synagogue veteris a Judicum exitu, quorum ultimus fuit Samuel, cujus gefta hie praemittuntur , quia ab eo facia eft mutatio Regiminis quafi Ariftocratici in Monarchicum & Regale, unde Regum nomine hi libri inferi- buntur. Hebraei & Syri duos primos libros Regum vocant Propbetiam Samuelis: & duos pofteriores vocant libros Regum , feu R egnorum. Norms liber ab Hebraeis Dibsebajamim , verba dierum, feu Chronicon, a Graecis vero P aralipomenon, a Latinis autem Sup- plementum , aut etiam relief ovum, aut rejiduorum , &aS.Hieron. epift. ad Domnionem prseteritorum vocatur, quia fupplet ea, quse in libris Regum de Regibus Juda (nam gefta Regum If- rael vix attinguntur in lib. Paralip.) praetermifla funt. Parali- pomenon Hebraeis eft liber unicus, Latinis duo funt. Decimus eft Liber Efdra, ab Authore fuo nomen fortitus, 10. Capitibus hiftoriam 82. annorum comprehendit. Liber E e e A lehe- 402 ( o ) ^ f v ^ ^ * *7|V f . •• * Ad III. Licet Veteres Prophetiam Baruch non reduxerint in Canonera fubejus nomine, fed tanquam appeadicem Jereirde fpedaverint, eo quod Baruch fuse Prophetiae multa inferuerit, quae ex Jeremia audierat, & tanquam fcriba ejus ex fcriptis ab eo didatis coilegerat, nihilominus inter libros Canonicos re- eenfetur a S. Athanafio in epift. Feftali, & ex eo ut iibro Ca- nonico nedum ad aedificationem plebis, fed ad confirmanda Dogmata proferuntur teftimonia a S. Bafilio 1 . 4. contra Euno- mium, a S. Joanne Chryfolt. orat. quod Chrillus fit Deus. & aliis pluribus. Ad IV. Quod S. Dodor locutus fuerit, nonutipfe, fed ficut fentiunt Hebraei, qui illos libros non recipiunt, ita enim S. Dodor in Apologia fua contra Ruffinum fefe explicat. Ad V. neg. ant. ad prob. did. ant. Non fuerant in Canone Judaeorum Efdrino, cone. ant. in Canone Judaeorum ab Elea- zaro & 70. interpretibus fado, neg. ant. & confeq. Libri Tohk & Judith cum primitus in linqua Chaldaica exarati fuerint, ab Efdra & Synagoga SS. librorum Canoni non fuerunt inferti, quia Hebraei alias eos tantum libros divinos agnoverunt, qui Hebraice feripti funt. Libri Ecckjhftici , Sapiential , & amho Machabezomm tempore Efdrse nondum prodierunt. p. 2. Et me¬ lius juxta dida, quod unicus tantum fuerit Cation Hebrseorum Efdrinus: nos feinper magis revereri dehere judicium infalii- bi'le Eccleiiae, cui adpromifia ell affillentia Spiritus S.de cujus veritate prudenter dubitare non poffumus: unde dicit Oiius Cardinalis: Non Canon Hebraorum , fed Ecclejia canonicas facit Seri- pturas. Ad D. Hieron. dico: S. Dodorem hoc feribendo re- fpexiffe ad Canonemjudaeorum Efdrinum, in quo cum illi libri non extarent, eo ipfo a quibusdam dubitatum fuit, an lint li¬ bri vere Divini? & hoc quidem impune, quia nulla adhuc Ecclelite definitio aderat, utpote qute primo pollea accellit Spiritu S. Ecclefiam fuaip ita dirigente. Et dum traditionem alle- CO) 41 1 allegxmus, non eft neceffe, ut ea fit mathematice uniformis, fed fiifticit, quod potior & nobilior pars Ecclefiae (quae eft la- tina) eos libros ut Divinos femper cuftodierit. Ad VI. dift. xnaj. In tantum forent Divini divinitate ex- trinfeca & relativa, cone. maj. divinitate intrinfeca & abfoluta, neg. maj. & fic dift. min. neg. confeq. Quantumvis libri Divini, eo ipfo quia infpirati funt, habeant fuam Divinitatem intrinfe- cam &abfolutam, nondum tamen habent divinitatem extrinfe- cam & relativam ad nos, faltem omnes, & quoad fmgulas fuas xartes, nifi per judicium Ecclefiae nobis innotefcat, eos efle ibros vere Divinos juxta illud S. P. Auguft. Ego vero Evangelio non crederem , nifi me Ecclefia Catholica commoveret authoritas. Ad VII. transmif. maj. dift. min. atqui per traditionem &c. nifi. excanonejudaeorum folo, neg. min. nifi ex canone Judaeo- rum, vel peculiari Spiritus S. revelatione, vel traditione ha- Bita ab Apoftolis , cone. min. S. P. Auguft. lib. 18- de Civit. Dei c. 36. ait: Libros Machabaovum non Judaic Jed Ecclefia pro Canonicis babet. Ad VIII. Verum quidem effe, quod eloqula Dei, five libri facricrediti fuerint Judaeis, non quidem ut Ecclefia Chri- fti aSynagogainftrueretur, quinam libri fint facri, & quinam non fint facri & divini, fed ut illos hasc confervaret. Ad IX. neg. aftumptum: quinimo nullus eorum cum ca- none Hebraeo confentit: nam S. Hilarius loc. cit. dicit: quos- dam admittere libros Tobia & 'Judith , nec ipfe contradicit; & tamen hi duo libri in Hebraeo canone ab Efdra confeclo (quem folum genuinum agnofeunt Hebraei hodierni & Heterodoxi) non continentur. Item Greg. Nazianz. & Athan. non habent in fuo indice librum Efiber , qui tamen a Judaeis ut genuinus ha¬ bitus fuit in ipforum Canone. S. Hieron. etiam, qui inProl. Gal. dicit librum Judith a Judaeis reputari inter Apoeryphos, niliilominus diferte affirmat ilium librum a Synodo Nicaena in- Fff 2 ter 412 ^5 ( o ) ^ s' f & C f ' i % * *. ^> . • ter Canonicos computatum effe. Unde patet, quod Patres illt adferentes canonemjudaeorum, ilium noil allegent, ut fit unica regula ad aignofcendos libros facros. Ad X. S. P. Auguft. eis in locis nihil aliud lignificare, quam quod ex peculiari Dei Providentia fa&um fit, ut Judaei tametfi Chriftianis infenli, nihilominus cum per totum pene terrarum orbem difperfi. fuere, ubique facra etiam deporta- runt Biblia, quibus Chriftiante Religionis Dogmata & myfte- ria a Prophetis pridem yaticinata facilius perfuaderentur Ethni- cis &Paganis, atque Judaeorum error & obfirmata cceeitas ef- ficacius convinceretur: ut explicat S. Pater in Pfal. 40. circa finem. Ad XI. dift. ant. S. P. Auguft. concedit, ea, quae in canone Hebraeorum funt, effe magis firma in ordine ad convincendos Paganos & Judaeos, cone. ant. concedit abfoluteelfe firmiora, neg. ant. S. Pater enim ibidem agit de difputatione contra Ju¬ daeos , & ad hoc dicit firmiorem hos libros habere authorita- tern, quos ipli recipiunt, quamquos non reeipiunt: item con¬ tra Paganos, ne putent nos confinxiffe Prophetias, quas in Ec- clelia Chrifti completas cernimus. Ad XII. Certum effe, Canonem 8 $- qui hie ohjichur, effe fubreptitium, eo quod Scripturarum canoni adjiciat libros (puta duas Clementis EpiUolas & ordinationes, ac tertium ii- brum Machabaorum ) communi conciliorum ac SS. PP. fententia rejedtos. Ad XIII. Gelafium non effe contra nos, quando dicit: Efclra liber units: in fua enim enumeratione Graecos & Hebraeos fecutus eft, apud quos tefte S. Ifidoro & S. Hieron. liber 1. & 2, in unum librum coarclantur, & EJdra 2. apud eos eft, qui jam eft 3. Apocryphus. Obje- C o ) 413 Obje&iones contra Canonem V.T.d Tridentino determi- natum in particulari contra Librum Tobies. L ibrum Tobiae elfe Divinum, negant Recentiores Ha?retici Lutherus, Zwinglius, & Calviniftae non alio ex line, quam ut ulcus tegant, & fua prava dogmata tenacius tueii pollint: liber enim Tobia continet eximiae pietatis, & lingula- ris patientiae non tantum praeclara documenta, fed & ipforum bonorum operum laudandum meritum, quod Haeretici repu- diant, & explodunt. Verum quidem eft, quosdam Catholicos etiam olim de libri hujus Divinitate dubitalfe, fed jam amplius de eo, prae- fertim poll; Concil. Florent. & Trident, a Catholicis dubitari nequit, liquidem inter Scripturas canonicas ab iilis Conciliis fit relatus, imo Gelpfius Papa, Innocentius I. & Concil. Car- thag. hunc librum ut Divinum agnoverunt. Inter Latinos Patres S. Cyprianus de orat. Domin. eum Scripturam Divinam vocat: & Serm. de operibus & Eleem. Scripturam , in qua loquitur Spirit us S. S. Ambrofius eum vocat Scripturam librum Propbeticum. Item S. Ifidorus lib. 6 . Ethi- xnolog. c. i.dicit librum Tobiae Ecclejia Cbrijii inter divinos libros honor at, 0? pradicat. S. Balilius, item Alexander I. ex libro Tobiae probantem Trinitatem. Item Calixtus I. in epift. 2. allegans Tobiam ait: Bene ait S. Scriptin'a, Item Anacletus &c. Contra hunc ergo librum objiciunt Haeretici. I. Pontifex non eft infallibilis in declarando, quod j lan- Jenius lit Author famofi voluminis, quia eft quaeftio meri fa&i : ergo Pontifex etiam non eft infallibilis in definiendo , quod liber Tobiae lit fcriptus ab Agiographo , id eft, Scriptore fa- cro , quia eft: etiam quaeftio facti. II. Poteft Ecclefia falli in eo, an Author damnati libri fit 7 mfenius ? ergo etiam poteft falli in eo, an libri Sacri Au¬ thor fit Tobias. F f f 3 I If. 4*4 Qm C o ) III. Ecclefia tantum illos libros admittitut Canonicos, quos admifit S. Hieron. eosque reprobat, quos ille a Canone rejicit, ut patet can. S. Romana Ecclefia. Dili 15. atqui S. Hie¬ ron. dick, librum To hue non elTe canonicum in Prologo Galeato his verbis : Hie prologus Scripturarum quaji Galeatum principium , ns , quos cle Hebrao vertimns in latinum, commire potefi; at fire valeamus, quidquid extra bos ef , inter Apocrypha ejje ponen- dim - - - Tobias Sf Pafior nonJ'unt in Canone. Ergo. Ne quis ve- ro exiftimaret ipfum de folo Judseorum Canone fuifie locutura, praef. in Prov. ait: Sic'ut ergo Judith Tobia, Sf Macbabaonm libros legit erndem Ecclefa , fed eas inter Canonicas Scriptjiras non re - rip it : fie & hac duo volumina , fsiticet Ecclefiafiici & Sapieniia legit in adijicationem plebis , non ad aathoritatem Ecclefiafiiconum dogmatum conjirnumdam. Ergo. IV. Liber Tobia non eft Scriptus Hebraioe, fed Chalda- ice tefte S. Hieron. praef. in hunc librum: ergo hie liber non eft Canonicus. V. Hie liber continet varias Antilogias, & contradicto¬ ries: nam c. 3. v. 7. Sara Raguelis filia., quam Tobias junior duCurus erat in uxorem, dicitur habitaffe in Rages civitate Medorum : ubi etiam dicitur habitaffe Gabelus cap. 4. v. 21, atqui peradis Tobia nuptiis dicitur Angelus RaphaelmiTas a Tobia in Rages civkatem Medorum ad Gabelmnpecuniae debitorem, lie enim dicitur c. 9. v. 3. Vadas ad Gabelum in Rages emtatem Me¬ dorum. Ex quibus omnibus hoc fit argumentum : non in earn •urbein Miffus eft Raphael a Tobia juuiore, in qua hie Saram Raguelisfiiiam matrimonio fibijunxit: atqui earn matrimonio fibi junxerat in Rages civitate Medorum: ergo non in Rages ad Gabe¬ lum mittipotuitAngelus, utab eo pecuniam creditam reciperet: velSara& Gabelus non erant in Rages,, uti c. 3. v. 7.&C. 5. v. 8« refertur. VI. 415 ( O ) VI. Non eft cenfendus Liber Canonicus, qui Angelum men- dacii artificem exhibet: atqui hoc fecit hie liber Tobia : ergo, ip in. prob. c. 5. v. 7. interrogatus Raphael a Tobla juniore, un¬ de eflet ? refpondit; ex film Israel. Et v. 8- interrogatus an nofeat viam, qua dimt in regionem Medornm ? ait, novi: & omnia itine¬ racjus frequenter atnbiilavi , & manfii apud Gabelum firatrem no- ftrum. Deinde rogatus, cle qua demo , ant de qua tribu es tu? v. ig, ait: Ego film Azarins, magni Amnia filius. Etc. 7.V. 3. roga¬ tus a Ragueie: unde eftis jnvenes ? dicit: Ex tribu Neplbalifumus, ex captivttate Ninive; at qui ilia omnia funt mendacia, ab An¬ gelo prorfus aliena: ergo. VII. Cap. 6. v. 8- dixit Angelus de cordepifcis, quern Tobias jubente Angelo apprehendit branchia ejus : Cordis ejus prticul'am , fifiller carbones ponas , farms ejus extricat omne genus damoniornm , five a vivo, Jive d muttere, ita ut ultra non accedat ad eos . atqui hoc fabulofum, fuperftitiofum, & fame Theologiae diffonum eft : quippe qua; in rebus corporeis efficaciam in fpi- ritus non agnofeit: ergo. VIII. S. Th. 1. p. q. 115. a 5. ait: Dicendum, Damonesejje Jiibftantias inlelleSiuales , corporibus non unit as. Unde patet, non Jab- di affioni c ale [limn corporum , nec peer Je , nec per accidens , nec dire - Be nec indirecte: ergo. IX. In textu 70. c. 6 . v. 15. dicitur: Septem virGS Sara d damone occijos JhijJe : quoniam damon earn diligebat : atqui falfum eft fpiritum carnaliter dilexilTe Saram , & ex zelotypia viros .illius feptem occidiffe; ergo. X. Cap. 13. v. 11. Supponitur devaftatio Jerufalem: atqui hoc repugnat tempori: captus enim eft Tobias in diebus Sal¬ manazar, ut dicitur c. i.v. 9. aeproinde ante captivitatem Ba¬ by lonicam, in qua templum, & Jerufalem tantum devaftata funt; quomodo ergo potuit Tobias, qui tantum vixit centum & duobus annis, ut habetur Tobiae c. 14. v. 2. fupponere de- va- 4*5 Co) vaftationem Jerufalem, quae contigit circiter centum & trigin- ta quatuor annis poll, ut conftat ex libris Regum. Dein.de c. 14. v. 7. Tobias moriens filio fuo dicit: Damns Dei, qua in u incenjh eft, iternm reMiJicabitur: ubi loquitur de incendio templi tanquam praeterito, quod tamen diu poll contigiffe certum eft. Ergo. XI. Hiftoria Tobiae repugnat aliis libris Canonicis: maxi- me 4. Reg. c. 15. v. 29. ubi legimus: lndiebus Pbacee Regis Israel venit Tbeglatpbalajar Rex AJJur, & capit Ajon , & Abel domum, Mamba & Jamie , Cedes, & Afor , Galaad , & Galilaam, univerjam terrain Neptbali, Sf tranflulit eos in AJJyrios. Et c. 1. lib. Tobis, ipfe dicitur efte ex Triki &f civil ate Neptbali in cap- tivitatem abdudus a Salmanafar Aftyriorum Rege, qui diu poll Tbegktphalafur regnavit: ex qui bus tale fit argumentum : Tbe- gktpbakfir expugnavit, & abduxit univerfam Tribum Nephtha- li: ergo Tobias non potuit fe dicere de Tribu Nephthali, & captum in diebus Salmanafar Regis Aftyriorum. XII. Falfitas hujus libri patet ex c. 14. ubi dicitur. nu¬ bias completis 102. annis fepultus ; atqui ii hoc lit verum,fal- fificatur hie liber v. 3. ubi dicitur: quod lumen receperit anno vitae fuae 116. lienim lumen amiferit, dum erat 5 6. annorum, & fexagenarius receperit, jamfimul facient annos 116. ergo. SOLUTIONES. »\ / ^ * '.C Wlr ** W” v ' .■ Vra* ' s ' / | ■ v' • L » » • • i| j « . .j y • i* A D I. Cone. ant. neg. confeq. difp. eft: quod Pontifex pof- fit definire dodrinam aliquant efte damnatam, abfque eo, quod definiat v.g. dodrinam illam efte JanJenij : definire autem non poteft librum aliquem efte Scripturam S. abfque eo, quod definiat efte a Deo, five ab Agiographo, id eft, Scriptorefa- cro Spiritu S. infpirante confcriptum. To- (o) cm m Ad II. Cone.totum: de fide enim non eft, Tobiam efle hujuslibri Authorem fecundarium, nee hoc definitEcclefia, fed tantum quod fit liber Canonicus, ad quod plane indifferens eft, an ab hoc vel ab illo fit confcriptus ? fed fufficit, quod Deus illius fit Author primarius. Ad III. Verba S. Hieron. efle cum diftin&ione accipien- da: ut quando dicit libros aliquos non efle Canonicos, depri> ori canonicor.um ordine voluminum , non vero de pofteriori eum efle intelligendum; duo enimfunt voluminum Canonicorum prdines, quorum prior continet libros , de quorum fide & au- thoritate nulla fuit unquam inter Ecclefise Patres controverfia: & vocantur libri Proto-Canonici; pofterior vero comple&itur libros, qui non ftatim ab exordio nafeentis Ecclefise fuerunt recepti, fed fequentibus tantum fseculis, cum de illis dubia prius & diverfa fuiifent judicia, & hi vocantur Deutero - Ca* nonici. Liber Tobiae, Judith &c. non funt de ordine priorum, fed pofteriorum. Prseterea, etfi hi libri in canone Synagogse non fint recepti, fatis eft ad eis fidem & venerationem conci- liandam, quod in canone Ecclefise a Tridentino fuerint politi: majoris fiquidem authoritatis eft Ecclefia quam Synagoga, ut- pote pieniorem & uberiorem habens Dei afliftentiam. Petes : quomodo fieri potnerit, ut Tobise liber ante Es- dram editus, non fuerit ab eo cum aliis libris faeris in cano- nem Hebrseorum relatus ? 9:. Id forte fabhim ex eo, quod, cum illo tempore populus Israeliticus maximis difficultatibus in cap- tivitate Babylonica fuerit jactatus , libris conlcribendis vacare non potuerit. Unde eo tempore rariflima erant facrorum li- brorum exemplaria , maxime eorum quse erant recenter edita, nec adhuc publica Synagogse authoritate probata , qualis erat liber Tobise. Hinc Esdras quantumvis ftudiofus ac diligens omnes gentis fuse hiftorias, & veteris memorise monumenta a fuis confcripta, colligere non potuit. ; G g g Sy- (o) Ad IV. Neg. confeq. Nec enim fequitur inde hunc libruni e£Te Canonic urn: certe SpiritusS. seque potuit didare Chal- daice quam Hebraice. Etiam Daniel & Esdras tefte S. Hieron. in Danielem. Chaldaice funtfcripti, & tamen in Canone He- braeorum ponuntur. Neciuirum hunc iibrum Chaldaice vel Syriace fuifle confcriptum , cum hilloria hsec contigerit in Chal- dsea , vel Affyria , vel Media. Notandum: ante verlionem Hieronymi extitiflfe interpre- tationem Graecam libri Tobitf? &latinam: ilia enim ufosfuiffe legimus Polycarpum epift. ad Philipp. & Clementem Alexand. lib. i. Stromatum. Ad V. Nullam in his locis elTe antilogiam: nam in Media duae fuerunt civitates eodem nomine Rdges : ficut in Palaeilina #i • K A { _ % / ( t • . • A . _ * » • _ A a » duaeurbes dicuntur Bethleem. Unde c. 5. v. 8- de Gabelo did- tur: qui moratur in Rdges civitate Medorum, qua poftta efi in mon¬ te Ecbatanis , quod videtur additum ad difterentiam alterius Ra¬ ges. Hinc poteft hie textus ita explicari: quod Tobias junior cum uxore fua & comite Angelo ac Raguele ejusque conjuge ab inito matrimonio duas egerit hebdornadas, ut adjuraverat Raguel c. 8- in domoriirali: Raguel enim cum effet ditidimus, varias habuit domos, unam in civitate Rdges , aliam ruri,id qua tunc morabatur ; dicitur enim habitare Romas , qui Tii- feuli, vel in loco vicino , vel alibi in agro Romano habitat': cum ergo jam tempus urgeret in patriam redeundi, Tobias ad Gabelum in civitate Rages commorantem delegavit Azariam, feu Angelum Raphaelem, ut pa&am pecuniam ab eo reciperet. Quando ergo Angelus Raphael, ut dicitur c. 9. v. 6 , affiimptis quatuor fervis Raguelis perrexit in civitatem Rages, Tobias cum univerfa conjugis fuae familia remanferat in domo Rague¬ lis , in villa fcilicet, quaminagro vicino Rages pollidebat Ra¬ guel , ad quam invitatus a Raphaele Gabelus, cum caeterii conviviura egit. . Ad ^ (O) 4*9 ..., Ad VI. Omnia Raphaelis refponfa nil nili veritatem, li¬ cet verbis obfcuris obvelatam, fpirare. Undead i. Raphae- lem line mendacio potuifie dicere, fe efle ex filiis Israel, vel quia jullorum gens cenfetur Israelitica: vel quia Israel idem eft, ac videns Deum : Angeli autem Temper vident Deum : vel quia ad Israelitarum cuftodiam tribus Nepthali fpecialiter erat deputatus. Ad 2. vere dixit: manfi apud Gabelum fratremuo- Jh'um: Angeli enim & homines Deum Patrem habent naturae lpirituaiis limilitudine, gratiae fandificantis adoptione, & Di- yinae hatreditatis fcilicet felicitatis aeternae adeptione: potuit ita- que Angelus Raphael Gabelum appellare fratrem fuum: &cum ad.ejus coftodiam fpecialiter, uti & Israelitarum eflet deputa¬ tus , vere dixit, fele viam Medorum, & Gabelum noffe, apud eummanfiffe, & itinera ambulafle frequenter. Ad 3. Verif- lime fe nominavit Azariam Anania magnijilium: 1. quia ut ait S/Athan. in Synopfi. Raphael Tobiam comitatus alfumplit ef- figiem & formam Azariae, ejusque perfonam praefeferebat. .2. Cum tefte D. Greg. hom. 34. in Evang. Angeli in fe non ha- beant nomina, fed ea fortiantur ratione minifterii, quod apud homines agunt: & Raphael idem fit quod curatio Dei, quia ipfe caecitatem Tobiae curavit, ideo rede fe vocat Azariam , id eft , auxilium vel adjutorium Dei. Ergo tarn ratione for- mae quam effigiei Azarias a Raphaele aftumptas, quam ratione fignihcationis nominis Azariae verum dixit Ad 4. Vere re- fpondit R agueli pro fe & Tobia: de Tribii Nephthali fumus , in- tellige, ille genere, ego protedione , ille per naturae genera- tionem, ego per deputationem Divinam. Ad VII. In hoc fado nihil effe fabulofi, ut perperam vo- lunt Haeredci: nam fecundum ipfos non eft fabulofum, quod 1. Reg. c. 1.6. v. 23. narratur de Cythara Davidis. Ipfi enim librum . 1. Regum admittunt ut Divinum, confequenter dicere non poffunt in eo aliqua fabulofa contineri: fi ergo fabula non Ggg * fa? 'M& (o) \ > * ***' , *. • f * * \ * *•$ » . .* , -» >']. 4-«’. ;*\ fit, Cytharam Davidis a Saule repulfaffefpiritum malum, qua- re fabulofum erit, famum cordis extricare omne genus doe mo- riiorum. 2. Nihil hie effe fuperftitiofi , ut enim docet S. Th. 2. 2. q. 96. a 2. fuperftitiofum eft uti rebus naturahbus ad ali- quos effedus, ad quos certo conftat virtutem naturalem non habere; quod hie fadum non fuiffe mox ex fubfequenti con- ftabit tertia refponftone. 3. Nihil in hoc fado fan® Theolo- giae diffonum effe, nam cordi live jeeori hujus pifeis infuit vis naturalis & phyfica, quae direefe agens in corpore Tobiae & Sa¬ ras fedando motus carnis effraenatos & concupifcentiae, qui cau- fa fuere, quare diabolus ita inftdiatus fuerat viris Sarae, & il- tos occiderat, ut patet ex verbis Angeli c. 6. v. 16. indire&e' ad expulftonem dsemonis cooper at a fuit fubtrahendo ei materia m & occaiionerrt tentandi: quern fiedevidum virtute Dei Ange¬ las ulterius fugavit. Si enim herbis vis ineft naturalis refrae* riandi libidinem, cur non & jeeori pifeis. Pifcem hunc fuiffe Oallyomynum, cujus fel juxta Plinium habet virtutem natura¬ lem ad fanandum oculos, in quibus eft albugo, quod etiam hie affirmat Angelus c. 6. v. 9. fie etiam de corde & jecore hujus pifeis dicendum, quod habet virtutem naturalem direde ad fa- nandos motus concupifcenti® , indirede in daomonem. Ad VIII. S.Th. tantum velle in dzemones , cum fmt fub- ftantia? fpiritUaies, nihil a rebus corporeis poffe imprimi; nos veto nullam hie affeririius qualitatem Daemoni ab illo fumo fuiffe impreffam , fed tantum fumum ilium egiffe in corpora To¬ bias & Saras, tollendo difpofitionem libidinofam, illamque mo- derando, qua ficut materia utebatur daemon ad ptiores Sar£ maritos tentandum. Ad IX. Textum non dicere abfolute daomonem Saram adamaffe, fed folum Tobiam hoc dixiffe, qui cum effetjuve- ifis, facile vulgi rumoribtis potuit ctedidiffe, & putaffe, dee- rtionefin priores Sarae ftrar'itds ex Zelotypia occidtffe. ,-i- Ad <^s ( o ) 5 ^ 4- 1 Ad X. Tobiam c. 13. v. 11. locutum fuiffe prophetice do excidio Jerufalem, & c. 14. v. 7. de incendio templi futuro tanquam prreterito: ficut Ifaias c. 53. v. 2. quafi Chrifti paftio jam prreteriiil'et, ait: Vidimus emn , fcilicet Chriftum, & s non erat ajpefins - - - vere lanquores nojtros ipje tulit. Idque frequen- tiliimum eft apud Prophetas. Quod vero ilia Tobiae locutio prophetica lit, colligitur ex textu grasco, in quo Tobias in futuro dicit: jerufalem erit dejerta , Domus Dei in ea comburetur* Ad XI. Tribum Nepthali non ita univerfam a Theglat- pfcalafar expugnatam, utomnes ad unum usque in captivitatem abduxerit, neque fenibus, neque infantibus, & plebaeis viifto* ri inutilibus parcitum fuerit; itaque veroiimile eft ab hac ca-. lamitate ereptum fuiffe Tobiam adhuc JuniOrem, qui forte divina ftc difponente providentia eo tempore, quo fatfta eft a Theglatphalalar in Ifraelitas irruptio, Jerofolymam Deum ad* oraturus, ut folebat, abierat. Ad XII. Nullam in eo reperiri falfitatem, ft bene intelli- v. enim 3. dicitur: quinquaginta & fex annomm lumen ocn- lormn amijit , Jexagenarius vero recepit: quae ftc intelligenda funt, quod Tobias poll 56. annos lumen oculorum amiferit, & de¬ lude poll 4. quando jam fexagenarius erat, ipfum receperit; non autem do.anni feparatim numerandi funt ab illis 56. &ftc Tobias non debuit fuifte mortuus anno vitas fuae 116. fed dum erat 102. annorum, ut dicitur c. 14. gatur: Obje&iones contra Librum Judith. Librum Judith effe Canonicum & antiqui Eatres Clement Romanus, Clemens Alexand. Origenes, Tertullianns, Ifido* rus, Hilarius & S. P. Auguftinus teftantur: Item in Goncil. Carthag. ab Ifino'centio I. & in Concilio Romano fob Gelafto Inter Canonicos recenfttus eft. Item tefte S. Hieran. prsef. in ' . ; Ggg 3 li- All m co) librum Judith, eurn inter Canonicos computat Synodus Nicaena. Item Concil. Trid. Self. 4. Soli Haeretiei hunc librum Judith elTe Canonicum negant Neque alio ex fine e Canone hunc librum expungunt, nifi quia commendat cafiitatem. lAbn^uditb radix Hebraica eft boda, confejjus eft, celebravit , nempe Dominum; non vero ''Judith , cum in linqua Hebraica non detur radix jj-adatb . Contra hunc librum objiciunt Hae- retici. I. Falfum eft librum Judith a Nicsena Synodo ut Canoni¬ cum receptum: ergo. ant. prob. S. Hieron. praef. in librum Ju¬ dith dicit: Hunc librum Nicana Synodus in numero Junci arum Seri- pur arum legitur emputa [fe: atqui inter fiandas Scripturas com- putare non eft definire eum efte Canonicum : nemo enim un- quam negavit, librum Judith efte fandum, fed Adverfarii tan- volunt, ilium non efte plena authoritatis ad fidei Dogmata confirmanda; ergo. II. Aut damnandi funtPatres, qui poft Nicsenam Syno- dum librum Judith non habuerunt ut Canonicum, aut damnan¬ di non funt? Si primum: facile patiemur cum his viris dam- nari. Si fecundum: cur ergo nos damnamur ? quando agimus, qpiod tanti Patres egerunt. Ergo. r - III. Jure recufant Heretici librum Judith agnofeere ut Ca- nonicum: ergo. ant. prob, Ille liber eft merum figmentum ; ergo. ant. prob. Hiftoriae Judith apudjofephum aut alios, qui res eo tempore geftas Icriplerunt, non fit mentio: ergo. IV. Hsec hiftoria a Scriptoribus praetermifla fuit, quia fabulam fapit : ■ ergo. ant. prob. In prasfatione hujus libri men¬ tio fit Bethilia:. atqui Bethulia nullibi extat, vel nota eft, aut aflignetur: ergo. t • V. Hie liber inter Canonicos numerari non poteft: ergo, ant. ptob. q, 7 «y, 2. dicitur: Emit, anion vedites bellatorum centum •viginti ^( 0 ) 5 ^ 4 viginti millia , Sr* equites viginti duo millia. Etc. 2. v. 7.nonnifi e** quitum duodecim millia recenfentur. ergo. In Graeco difcri- meii etiain occurrit, nam c. 7. v. 2. dicitur : Viromm peditum Centum Jeptuaginta millia , & equitum millia duodecim. Et c. 2. v. 7. Myriadas duodecim virorum electorum numerat, & equites fagittarios duodecim millia, id eft, centum viginti millia ele- dorum virorum peditum : ergo. VI. Cap. 4. v. 3. dicitur: Et miferunt in omnem Samarium fir cinuitum ujque Jericho, &T 1 praoccupaverunt omnes vertices mon- Hum. Atqui hie eft error: quia filii Israel non potiierunt mitte- re in omnem Samariam : ergo. min. prok verum quidem eft 4 quod Israel difeefferit a Juda paulo poll mortem Salomonia, & quod tunc temporis Samaria fuerit caput Regni Israel, fed ali- quibus annis ante Manaflen jam venerat Samaria fub pofeftate Affyriorum, ut patet ex 4. Reg. c. 17. v. 6. Ergo. VII. Omnia, quae habentur in hoc libro, funt incertas ergo. ant. prob. Circa tempus, quo haec hiftoria contigiffe di- citur, invicem opponuntur Authores Catholici, nee deNabu- chodonofore quis effet, nec de aliis in hoc libro expreflis con- veniunt: ergo. . > VIII. Falfum eft, quod Judith dicit c. 8- v. 18- Quoniam non fumus fecuti peccata patrum nojlrorum , qui deretiquerunt De- urn Jhum , ador aver wit deos alienos , pro quo feeler e dati Jhnt in gladium , in rapinam , in confuj'ionem inimicis Jiiis: nos au- iem alteram Deum nefeimus prater ipfum. ergo. ant. prob. Sive haec hiftoria dicatur contigiffe tempore Manafiis, five poftea* haec falfa funt: ergo. ant. prob. Tempore Manaffis omnia ple¬ na erant idololatria, & immunditiis, uttraditur 4. Reg. c. 2*. Et poftea populus adhuc immolabat in excelfts, ut liabetur 2* Paralip. c. 33% Ergo.. IX. c. 8- dicitur Judith de Tribu Ruben , fic enim v. 1. ipfius genealogia refertur : atqui hoc eft falfum; quia Judith ck- 4H ( ° ) clare c. 9. afferit fe effe de Tribu Simeon dicens: Deus Pattis met Simeon; ergo. X. Judith c. 9. vocat Simeonem Principem familiae Ja¬ cob, patrern fuum: ergo Judith non erat de Tribu Ruben, fed de Tribu Simeon. XL Ab errore excufari non poffunt haec verba Judith c. 9. v. 2. Domine Denspatris mei Simeon, qui dedijli illi gUdiwm in de- fenficnem aHenigenarum : atqui Simeon alienigenas non defendit, fed oppugnavit, ac perdidit: ergo. XII. Cit. loc. Judith approbat, & fummis laudibus in ccelum effert, ipiique Deo attribuit factum Simeonis: atqui il- lud factum Jacob Gen. 34. & 49. deteftatur, & malediSium furo- ■vein vocat; ergo. XIII. Judith in fua oratione laudat Simeonem & Levi, eo quod Deus eis dederit prsedam, quia zelaverunt zelum le* gis ejus: atqui juxta datam foiutionem nullus zelus Dei fuit in iilis: ergo. « SOLUTIONES. — P t* > " a; q , • -( 1 < ^ A A d I. S. Hieronymum per fantfas Script-mas intelligere Iibros Canonicos : nam dicit ibidem: Apud Hebraos liber Judith inter Agdigraph a legit,nr, cujns author it as ad roboranda ilia , qua in eontentionem veniunt, minus idonea jndicatur. Ubi S. Hieron. de mente Hebrseorum dicit librum Judith inter Agwgrapba , id eft, San A a corap atari, fed effe minus idoneum ad confirmandas res fidei: cui Hebrseorum opinioni oponens authoritatem Nicaenae Synodi addit Jed quia hunc librum Nicma Synodus in numero Sanciariim Scripturarum legitur compuloffe; ergo de mente S. Hie¬ ron. Nicaena Synodus eum ita in numero Sacrarum Scriptura» rum computavit, ut eum idoneum effe cenfueritad fidei dogma¬ ta confirmanda. Unde obfervandum, quod S, Hieron poft Ni« -,'j ca.ni ^ ( o ) ^ 425 casni Concilli fententiam tacite retradaverit id, quod de libro Judith in Prologo fuo Galeato dixerat. Ad II. Damnandos non effe Patres , qui poftNiccenam {Synodum librum Judith non habueruntut canonicum, ex eo, quodcerti non effent de hujus libri a Synodo Nicasna fada in¬ ter facros relatione : ft enim de ea certi fuiffent: abfque ullo dubioeuin ut facrum admiffffent. Ad III. neg. ant. ad prob. neg. ant. ad ejus prob. dico: ra- tionem, cur Jofephus de Hiftoria Judith iileat, effe hanc, quia nonniff hiltorias libris Canonicis infertas recitare folet, & in Canone Hebraeorum liber Judith non habetur. Imo Serarius obfervat in Judith proleg. 4. quod Jofephus forte in alio libro aliquo de his egerit, cum lib. 10. Antiq. c. 3. promiferit, fede Affyriorum ac Medorum rebus adurum. Prasterea dicendum: hoc argumentum nullius effe roboris, quod adverfus libri Ju¬ dith, ac etiam libri Tobias dignitatem & authoritatem ex Jofe- phi lilentio ducitur: nam & Jobi hiftoriam, & infantium cce- dem, aliaque prastermifft. Ad IV. neg. ant. ad prob. cone, maj. neg. min. Nam Se¬ rarius in c. 6. q. 1. dicit: Betbuliam effe Galilaa urbem inTribu Zabulon in monte fftam, non procul ab urbibus , quas antea c. 3. exprefferat Scriptura. Bv oca veins & ex eo Menochius exponit jfic: A Newbtalim , de qua in Tobin , tres Jimt Leuca acl Dothaim cajlnimjub monte Betbulia, ubi^ofepb erravit fratres queerens - - t)e Abelina eft unaheuca ad montem Bethiilia, ubi Judith occidit Ho- kfernem , qui mans per tot am ferme Galilaam cernituv. A Betbulia eft una Leuca ad civiiatem Tiberiadis: unde inter Orientem Sf Aa- ftrum Jupra mare Galilaa, quod diclum eft mare Tiberiadis. Ad V. neg. ant. ad prob. dicit Serarius in c. 7. quod initio non fuerint niff equitum Sagittariorum duodecim millia: ex- pedabantur tamen ex gentibus, feeder at as erant, plura millia, HI quas regi parebant, aut ei con- quibus advenientibus ad viginti l h duo C 0 ) duo millla crevit exercitus. Ita etiam hunc locum explicat Tirinus c, 7. ad ilia verba: equites viginti duo millla: dicens: Ac- cejjerunt ergo ex Syria decern milHa ad ilk duodemn millia, qua Ho • it>)ernes c. 2. v. 7, ex Syria J'ecnm ednxerat. Quantum vero ad textum Grascum attinet: conjicit Serarius , errorem effe in ipfis numeris. Ad VI. dicendum, quod poft reditum a captivitate Ba- bylonica, dum ad fua cuique data eft redeundi poteftas, fine dubio nonfolum poftefftones & bona eis fuerint reddita, fed & quoddam conceffum Regiminis imperium fub Affyriorum ta- men , feu Perfarum Rege. Itaque tunc Judafi non ita ar&arunt fines fuos, quin mifcerentur tribus: nam & ■Judith ex Simeom Tribu habitafle legitur in Betbulia, quae ad Tribus Zabulonis fortem pertinebat: adeoque Samarkm occupabant, ac fub Elia- cm Summi Pontificis, dum ifta contigerunt, imperio vivebant, nec Affyrii in Judaa ac Samaria potiores partes obtinebant. Cumque indifferenter paffim e captivitate reduces regiones illas inhabitarint, mirum non eft, quod ad Summi Pontificis nutum cunsfta adminiftrarentur, adeoque ad omnes ob caufam com- munem Pontifex miferit: illo fiquidem tempore nec erat diftin* dio regni IJraelis & tyida-, cum nulla effet regni forma, fed fub Summo Pontifice omnes tunc in bis regionibus degerent. Ad VII. Si hoc argumentum conduderet, deberet, eti¬ am negari liber Genefis, quia circa initium mundi centum & decern recenfentur opiniones. Etiam Abraba hiftoria deberet di- ci confi&a , quia de anno setatis , quo eum a Tba'rao genitum Scriptura commemorat, in varias abeunt opiniones tam Catho- lici quam Hetherodoxi Interpretes: incertum proinde hujusbi- ftoriae tempus veritati ejus adverfari minime poteft. Imo qua> re Heretici recipiunt Efiheris hiftoriam ut Canonicam ? de cu- jus tempore , ac AJJveri non minores extant lites. .A v ? • k JR A-r* : '*■ Ad ^r& ( o ) 42? Ad VIII. Dift. ant. Falfum eft, quod Judith elicit c. g. v. 18- Si verba ilia extendantur ad univerfam Hebraeorum gen- tem, tranf. ant. ft intelligantur de fola civitate Bethulise, neg. ant. & confeq. Judith ergo folum locuta fuit de fua civitate Be- thulia, quae aliis deficientibus in vera perleveravit Religioner qua perfeverantia illi erat motivum & civibus, quod fpem fir- mam de Divino conceperint auxilio. Quod ft tamen quis ver¬ ba ilia Judith extendere velit ad univerfam Judaeorum gentem : tunc dicendum, quod licet populus facrificaret in excelfts, Ju¬ dith nihil fall! dixerit, cum facrificare in excelfts non fuerit peccatum idololatriae, fed ad fummum aliud peccati genus con¬ tra determinatum locum facrificii a Deo praefcriptum: Judith autem loquitur praecife de fcelere idololatriae, a quo immunis fuos concives Bethulienfes, & communiter Judaeos praedicat. Ad IX. Simeonem , de quo Judith c. 8- non efte Principem farnilia zfacob, fed alium ex familia Ruben , cujus etiam familiae erat Judith, non tamen filium Ruben , fed cognatum ejus ; ideo dum Gen. c. 46. v. 9. Item 1. Paralip. c. 5. v. 3. referuntur filii Ruben , non refertur nomen Simeonis , quia ibidem nomen filij fu- mitur ft ride , in genealogia autem Judith late, prout etiam ne- potes tales dici poftunt; ftc tyfeyb. Gen. c. 45. v. 8- Pattern fe appellat Pbaraonis , cum tamen Pater non eftet. Item Efth. c. 13. v. 6. Aman vocabatur pater AJJueri , & tamen non fuit. Ad X. Quando Judith c. 9. vocat Simeonem (qui certe e- rat Princeps familiae facob , & fecundus natus poft Ruben ) Pa¬ ttern r non vocat eum patrem generatione , fed veneratione, aut imitatione: quia veniebat Judith in mentem, quomodo Si¬ meon gladio Sichimitas interfecerit ulcifcens raptum ac ftuprum Dina, fororis fuas ; ftc & Ipfa contra Holofernem ejus pudiciti- am tentaturum fortiter Simeonis exemplo infurgeret. Ad XI. Ly in defenfionem idem efte ac in ultionem : uncle ju- xta Serarium ia textu Graeco habetur, gladium in ultionem : nam Hhh a vox 428 ( d ) vox ilia in dsfenfionem , qua utitur vulgata, id fignificat. Sic Pa ulus ad Rom. c. 12. v. 19. dicit: Non vojmetipjhs dej'endentes cbarijjimi , id eft, non ulcijcentes , non vindiBam (hmmtes, quia ft a ti m additur, wife' vindiBa . Ad XII. dill. maj. eit. loc. Judith approbat, & furmnis laudibus effert Mura Simeonis abjolute , neg. maj. laudat fadum Simeonis , licut a premia laudatur fadum Nabitchodonojoris, cone, maj. & lie dift. min. neg. confeq. Judith ergo abfolute non lau- dat fadum Simeonis, quod Jacob Gen. c. 49. v. y malediBum jurorem , pertinacem & indignationem duram vocat, fed folura Judith laudat hoc fadum Simeonis, uti Jeremias laudat fadum Nabnchodonojbris c. 25. v. 9. ubi dicit: Ecce ego mittam , Sf ajfu - mm univerpis cognationes Aquilonis, ait Dominus , Nabuchodo• Jbr Regem Babylonis Jervum meum: ubi Nabuchodonofor aliique Gen¬ tiles a Deo poteftatem , opes, vires , & arma acceperunt ad Judaeorum peccata punienda, ut ibidem dicitur: ex eo tamen, quod Deus illis ufus fit ad punitionem populijudaici, & quod illi tanquam inftrumenta ad hoc Deo defervierint, non cenfen- tur laudari, quamvis Propheta eos voc etfrvos Dei', ficetiam Judith dum Simeonem & Levi vocat Jervum Dei , quibus Deus gladium dedit ad ulcifcendum, quo fenfu ipfa pro defenfio- ne gentis fuse fortitudinem a Deo petit ad occidendum Holofer- mm, non cenfetur Simeonem Sc Levi velle laudare, quorum fa¬ dum in libro Genelis reprobatur. Pro hujus majori notitia. Obfervandum: Gen. c. 34. v. 2. hiftoriam totam ita nar- rari: Dinam cum vidijjet Sicbem, filius Hemor Hevai , Princeps ter• r 4 illius , aclamavit earn , & vapuil, dovmivit cum ilia, oppri- tnm vivginem. v. 7. Auditoque quod decider at, irati jiint valde Jilii Jacob , eo quod fesdatn rem operatus ejfet in Israel, & violata Jilin Jacob rem illicitam perpetrqjjet. Fecit ergo pater Sicbem , quod potuit apud Jacob , ut filio fuo Sicbem filiam ejus Dinam claret in uxorem. ReJponderunt Jilii Jacob Sicbem pmtri ejus in dolo, ft* V. i ‘ . 1 * ** < i ex ^ ( O ) ^ 42p ei daturOS fororem fuam, ft ipfe & gens fua recipere velint Circumcilionem, quod & fa&um eft. Jam v. 25. habetur ; Et ecce die terlio , quando gravifftmus vulnernm dolor eft: arreptis dm jilii Jacob Simeon Levi Jratrcs Din a gladiis ingrejji font urbem conjidenter ( nam rationefeeder is lit amici habebantur J interfefiisque omnibus mafculis , Hemor & Sicbem par iter necavenmt , tollentes Di- rum de domo Sicbem. Jbrorem fuam : quibus cgrejfts innerunt fiiper occijbs cateri Jilii Jacob, depopulati Jtint urbem in nltionem Jhtprii Quibus perpetratis anda&er Jacob clixit ad Simeon & Levi: turba- jhsme , &T 1 odiojumfecijlis me &c. Et c. 49. v. 5. dicitur : Sime¬ on Levi fratres vaj'a iniquitatis bellantia: in conjilium eorum non miiat anirm me a -- maledifhis furor eorum &c. Hoc autem fa&um a Jacob maledi&um fummis laudibus extollit Judith , imo ipfi Deo attribuit c. 9. v. 2. dicens: Domine Dens prntris mei Simeon &c. Ad XIII. Dift. maj. quia zelaverunt zelum legisejus zelo proprio neg. maj. zelo improprio, & qualem etiam habent ini- mici Dei, quibus tamen Deus utitur, cone. maj. & ftc dift. min. neg. confeq. Etiam Zachar. c. 1. v. 14. legitur: gentes, quaS Deum adjuverunt in malum, improprie zelaffe dicuntur zelum Dei ; ita & hie Simeon & Levi improprie Zelaverunt zelum Dei , hoc eft, zelum, quern Deus habebat: nec ideo majori laude dignifunt, quam Nabuchodonofor. Dices; Haec folutio eft contraria textui Graeco : nam in hoc c. 9. v. 3. dicitur: quod Simeon & Levi non folum zela- verint zelum Dei, fed etiam mminantur jilii a Deo diletti : nam textus ita habet: DediJU uxores eorum in direptionem , filias in zaptivitatera , Sr 5 omnia Jjro/ia in difhibutionem ftliorum dileBorum d te , qui etiam zelaverunt zelum turn &c. Atqui haec funt contraria illi, quod de illis dicitur Gen. c. 49. ergo. 9:. Dift. maj. fed* etiam nominanturfilii a Deo diledli, & fecundum textum Vet- ha ilia debent intelligi de Simeone & Levi, neg. maj* de aliiS -a Hhh 3 fra- 430 Co) fratribus intelligi debent, cone. maj. & fic dift. min. neg. con- feq. Judith ergo e. 9. v. 2 . nullam facit mentionem de fratribus Siineonis , bene tamen v. 3. ubi de fingulari tranfivit ad plu- rale, ubinonagit defoio Simeone, fed de aliisfiliis Jacob, de quibus hie non eft conqueftus: ex quo clare fequitur, quod cseteri filii Jacob praeter Smeonem & Levi fra&i feederis & csedis non fuerint rei: & lie ex zelo Dei, & forte ex mandato Dei potuerunt urbem diripere: ergo hi non illi laudantur a Judith. Obje&iones Contra Librum Job. 0 % 4 | . k V ^ ' - . C 0 L Ibrihujus Authorem non effe Jobura, fed Moy fen, gravif- fitni propugnant Authores : & inerito: nam Moyfes, non Job primus fuit feriptor Canonicusex communi fenfu librorum, quos faltem defa&o habemus: quod non veriiicaretur, fi Job hujus libri effet Author, cum Job aetate Moyfen praecefferit. Praeterea liber Job eft admiffus abllebraeisin Canonem SS. Seri- pturarum: atqui ft Job illius effet Author non fuiffet admilfus in Canonem Judaeorum, eo quod Job non fuerit ex filiis Israel, fed Idumaeus vel Arabs, qui ab Hebraeis pro hoftibus habeban- tur , adeoque Hebraei non admififfentin hium Canonem librum ab hofte gentis fuae confcriptum. Accedlt , quod juxta S. Hie* ron. praefat. in hunc librum: liber Job fit Hebraice confcriptus, quamvis aliqua vocabula Arabica in eo legantur, praefertim quando introducuntur amici ad ipfum loquentes: atqui Job de*, buiffet feripere Arabice vel Syriace, haec enim fuit linqua ip* fius. I ’ . V, . • f - t • W. - y • • *• Librum Job effe proto - Canonicum, apud Catholicos non eft dubium; ilium enim admilit antiqua Synagoga, & Eccle- lia Catholica in multis Conciliis Provincialibus & Generalibus, & noviflime in Concil. Trident. Et tarn in veteri quam novo teftamento commendatur tanquam liber divinitus infpiratus, ut ^i) ( O ) 431 utEzech. c. 14. v. 14. ItemTob. c. 2.v. 12. Item Jac C.5.V. ir. Item 1. ad Corinth, c. 3.V. 19. Item 1. ad Timoth. c. 6. v. 7. Item S. Thom, in prologo hujus libri. Circa hunc librum notandum, quod verba turn Dei, turn ipfius Job, Scripturse Canonicae authoritatem habeant, non au- tem verba ipfius amicorum, qui a Patribus dicuntuL' geiliffe ty- pum haergticorum. Contra hunc ergo librum Job objicit Lu- therus. I. Jofephus , qui hiftoriam a primis initiis texuit, non meminit ipfius Job: ergo hie liber non eft Canonicus. prob. con- feq. Jofephus libros fuos compofuit ex Scripturis Canonicis: atqui ex conceifis nullam hujus libri facit mentionem: ergo. II. Aliqua impoflibiiia narrantur in librojob: ergo non eft Canonicus. ant. prob. c. 2. v. 13. dicitur: quod tres amici Job fidermt cum eo in terra Jeptem die bus , & Jeptem noBibus : at¬ qui hoc eft impoflibile: ergo. III. Impoiiibile eft, quod Job c. 19. dicit: Orabam fiiios uteri mei: ergo. ant. prob. c. 1. dicitur: omnesfilii Job perierant. ergo. IV. Hiftoriajob eft omnino fiditia: ergo. ant. prob. fi&i- tium eft, quod narratur c. 21. v. 33. ergo, ant prob. loc. cit dicitur: dulcisfuit glareis cocyti: atqui hoc eft fiditium: cocytus enim ftuvius inferorum eft, ut fabulatur antiquitas, & ad- mittit S. Th. in hunc locum, ubi dicit: veritatem de pcenis malo- rmn poji mortem proponis fob fabula , qua vulgariter ferebatur , quia Jcilicet in inferno inter alios ef]et quidam Jluvins nomine cocytus , qui in- terpretatur luftus , quo anima malonrn perdmuntur : ergo. V. C. 42. v. 14. dicitur: Et vocavit nomen unius diem , w nomen fecunda cajfiam , &r* nomen tertia cornufiibii : atqui haec funt nomina proprie fi&itia, & parabolica: ergo. VI. Narrandi ftylus denotat Librum Job efle parabolam: ergo. ant. prob. Hie liber fic incipit: Vir erat in terra Hus nomine. * 43 * C o ) Job: atqui hie eft ftylus parabolarum: nam perfeda hiftoria loquitur in tempore praeterito: fic Liber i. Regum incipit: Fait vir wins de Ramatbaih Sopbim: ergo. r , YII. Quod c. I. & 2. narratur de cancilio Angelorum prsefidente Deo, colloquio Sathanae, interrogationibus & refpon- lionibus non poteft hiftorice accipi: ergo parabolice; ergo. VIII. Hie Liber Job feriptus eft metrice, ut feribi folent comcedias, & trageedise, ergo dolorofam quamdam, & serum- nis refertam continet fabulam. IX. Nomen Job Rgnificat dolentem: terra Hus, terram con- Jilii: Baldat vetufta fecreta: Sophat Speculatorem: Eiiphaz mi- rum Dei: fed hsec nomina funt parabolica: ergo. if* # t A * \ ^ V | ^ f > • tv / * ? R £ 1 * * ' * • • 5 % l ‘ f * * * • <• A | < V * • J ' 4 * 1 »' f . ^ W il SOLUTIONES. A d I. Conc.ant.neg. confeq.adprob.dift. maj. Jofephuslibros fuos compofuit ex aliquibus Scripturis Canonicis, cone, maj. Ex omnibus Scripturis Canonicis, neg. maj. & cone. min. neg. confeq. In Jofepho hiftorico nonfola hiftoriajob, fed et* iam alias hiftoriae facrae deftderantur: multa ex facris Scripturis prastermiftt: multa ex fuo addidit: in multis lapfus deprehen- ditur, ac reprehenditur. Praeterea cum Jofephus Hebrseus de rebus fuse gentis feripferit, mirumnon eft, quod hiftoriae Job vtpote gentilis & a lienigenx non meminerit: Job enim ex ftripe Hus primogeniti Nachor fratris Abraham defeendit. Ad II. neg. ant. ad prob. cone. maj. dift. min. Atqui hoc eft impoflibile phyfice loquendo, cone. min. moraliter loquen- do, neg. min. & confeq. Nam ilia continuatio feptem dierum & nodium phylice non eft accipienda, fed moraliter: unde plerumque folemus dicere, aliquem in quodam loco continue, manfifte, dum majori temporis parte in eo manfit, licet ad alia peragenda breviter alio diverterit: fic Jacob Gen. c. 31. .dieits " Die ^ (o) 41 % Die noBeque aftii urebcr S? grin, fngiebatque fomnus ab ocuHs mis: .quod phyfice intelligi nequit, quail Jacob nunquam fubierit tectum, neque uilam toto illo tempore quietis partem c&ptave- rit: fed inteiiigi debet de continuatione morali. Ad III. Loc. cit. Filios uteri fui, non vocari illos, cjui c. r. leguntur periiffe ; fed illos, quos fufceperat ex concubinis, five ancillis, ut aperte colligitur ex 70. Interpretibus legentibus: hvocabant in bhmditijsfiKos conctibinarum mearum: qui primariisfuis filiis nece fublatis facile fuperftites effe potuerunt, utpote nec convivia celebrantes, nec cum aliis filiis matrisfamilias com- municantes. Ad IV. Fluvium cocytum effe quidem fabulofum, notan- dum tamen in Hebraeo legi Nahhal, quod non folum lignificat torrentem ,fed etiam vallem, per quem torrentes defluere folent: Vulgatus noiler interpres pofuit fpeciem torrentis pro genere, vertendo fcilicet cocytum pro eo, quod in Hebraeo eft torrents, aut jhivio , quemadmodum etiam 70. legerunt: unde ut a 70. non recederet, & ut rem, de qua agitur, clarius exprimeret, fabuloii fluvii cocyti nomine uti voluit. Ad V. Nomina trium filiarum Job non effe fabulofa: D. enim Gregorius docet, ilia effe defumpta a virtutibus, ac prae- feferre mirabilem pulchritudinem & gratiam turn internam, turn externam illarum virginum. Unde S. Th. in hunc locum oftendit nomina ilia non effe fabulofa, fed cum effent pulcher- rimae, nomina earum pulcbritudini convenientia effe impoftta: hinc dicit: Vocavit ncmen mitts, client , Jcilicet propter claritatem ejusi & nomen fecundbe CaJJiam , qua eft Jpeties aromatic a , propter fiiavi- tatem ipfius : & nomen tertia cornuftibii: eft autem ftibium , quo mulieres utuntipr ad ornatum oculorum Jecmdum Hind, y.Reg.c.y. - - - Quod ft deinde Poeta gentiles tam ifta , quam alia plurima nomina , hiftorias e divina Scripture fujfiirati Jimp , & ad fabides converterunt, nihil hide ft quit ur abjurdi. lii Ad t a o) m Ad VI. In original! voce haben fuit vir , Interpres autem nofter vertit in praeterito imperfedo, vel quia Hebraeum prae- teritum valet utrumque, vel quia hie liber potius vkam Job, quam mortem defetibit. AdVII. Quod licet haec iimboliceproponantur, ut bene hie explicat D. Th. nihil tamen officiunt hiftoriae veritati: quia fecundum fenfum literalem debent intelligi, ut mos eft S.Scri* pturae, quae res fpirituales fub figuris rerum eorporalium de- lcribit: fenfus enim literalis eft, qui primo per verba intenditur live proprie dida five figurate. Ad VIII. dift. ant. Metrice feriptus eft in capitibus, quae varios continent dialogos, cone. ant. in capitibus quae fi-mpli- cem narrationem referunt, neg. ant. & conleq. Itaque in libro tyob diftinquenda eft hiftoria k Dialogis: iimplex hiftoria foluta oratione feripta eft pro more omnium hiftoriarum; econtra dia¬ log*!, cum affedibus pleni lint, carminibus, utpote ad varios exprimendi affedus maxime idoneis, fuere confcripti; hoc au¬ tem feribendi genus non officit rei fcriptae realitati. Ad IX. cone. maj. neg. min. Saepe nomina in Scriptura re- lata nomina habent congruentem rebus ipfis, quae geruntur, fignificationem, fic Deo volente, aut praefagientibus parent!bus nomina imponentibus, attamen perfonarum non officiunt reali¬ tati, ut couftat de Abel, qui fic vocatus eft, quod cito eva- nefeere, & ludum parentibus afferre deberet: lie quoque Noe didus eft, quod confolaturus effet parentes fuos ab operibus manuum i’uarum : nemo tamen' dixerit Abel & Noe fidas efle perfonas. Obje&iones contra Librum Efther. ibrum Efther non folum usque ad caput io. fed etiam quo¬ ad pofteriora a v. 4. c. 10. usque ad linem, adeoqueinte- i : grum ( o ) 4JS gram Librum efle Canonicum, turn antiqua Concilia Laod. c. 59. & Carthag.III. c. 47. turn Patres Graeci Origenes, Cyriilus, Damafcenus, & Chryfoft. turn Latini Hilarius, Innocentius, Rufinus, S. P. Auguit. Et Noviffime Concil. Trid. Sell. 4. af- feruerunt. Concil. enim Trid. loc. cit. ita ait: Si quis autem It• bros ipfos integros cum omnibus J'uis partibus: inter quos librum Either numerat: prout in Ecclefa Catholica legi con/ueverunt- y & in veteri vulgata latina editione bubentur, pro Sacris Canonicis non Jhjceperit - - - Anathema fit. Atqui in veteri vulgata latina editio¬ ne, etiam ultima capita habentur, & non folum usque ad cap. jo. & in Ecclelia Catholica legi confueverunt, ut infpicienti vulgatam noftram patet, & feria 4. Dominicae 2. quadragelimae in Miffa le Bibliothecae. Et ex Haereticis Joannes Brentius in Apologia confeflionis Wittenbergicae, Witacherus &c. II. Caput 10. a v. 4. incipiendo, & fex fequentia capita defaefto in Hebraeo non inveniuntur: ergo quoad haec Liber Either non eft Canonicus. III. Poftrema capita libri Either non coherent cum prio- ribus: nam c. 2. narrantur infidiae duorum Eunuchorum, & Iii 2 dete- *S$ (05 deteclio earumdem induftria Mardochaei, quae rurfum narran- , tur c. 12. Ergo. IV. In Libro Either multae reperiuntur contradi&iones: ergo. ant. prob. c. 2. dicitur, conjurationem Eunuchorum ac- cidiffe anno feptimo Affueri: & c. 11. iignificatur accidiffe an¬ no ejusdem fecundo: ergo. V. Mardochaeus c. 6. dicitur nihil omnino mercedis ac- cepiffe pro delatione inlidiarum: & c. 12. dicitur Regem pras- cepiffe Mardochaeo, ut in aula palatii trioraretur, clatis ei pro de¬ latione mimribns : ergo. VI. Aman c. 3. dicitur fuille de ftirpe Agag Regis Amale- citarum: & c. 16. afferitur, quod animo & genie fuerit Macedo. 9 VII. c. 3. narratur, caufam indignationis Aman contra Mardochaum & omnesjudaeos fuille, quia Mardochaeus nolebat ilium adorare: & c. 12. dicitur: Aman voluit nocere MardocbM populo ejus pro duobus Emmehis Regis , qui filer ant interfefU. Ergo. VIII. c. 3. dicitur: quod Aman fuerit exaltatus poll ne- cem Eunuchorum, indignatio autem ejus contra Mardochaeum & Judaeos evenit poll ejus exaltationem: ergo ilia indignatio non potuit effe ob delationem Eunuchorum. IX. Chronologl difcordant in aflignando tempore, quo contigerit haec hiftoria Either, & proinde quis fuerit Rex ille Perfarum, qui nomine Affueri, & Artaxerxis hie proponitur: ergo. SOLUTIONES. Ad I. D. Hieron. in Praefat. cit. non loqui de nollra vul- gata purgata, & emendata, fed de ilia, quae ipiius tempore cir- cumferebafur, quam ipfe ex Hebraeo Codice diiigentiflime a mendis expurgavit, ut pafet ex eadem praefat. Ad C ° ) fl® • t » ) r) r- % r- « v , t-. 7 Ad II. Origenem Epiftola ad Jullum Africanum teftari* Capita ilia aliquando in Hebraeo fuiffe, fed cafu excidiffe, quo- ir.odo multa alia injuria temporis exciderunt. Pariter Jofephus lib. ir. Antiq.c. 6 . refert duas Epiftolas Affueri, & orationetti Mardochaei, quae his pofterioribus capitibus eontinentur: & idem Jofephus lib. io. Antiq. c. 12. teftatur, fe fua ex textu He- braeo defumpfiffe: hinc patet, quod etiam pofteriora Capita li- bri Either Jofephi tempore in Hebraeo extiterint. Ad III. dift. ant. non cohaerent quantum ad ordinem rei geftae, cone ant. quantum ad veritatem rei geftae, neg. ant. & confeq poftrevna namque capita pertinent ad initium libri, ut patet ex annotationibus D. Hieron. quae capitibus ultimis funt infertae inBibliis latinis, quod nihil veritati officit,quin potius alia ex aliis confirmantur. Ad IV. neg. ant. ad prob. Infidiarum dete&io evenit anno feptimo Affueri, non autem anno fecundo, fiquidem ilia verba cap. it. anno Jecundo regndnte Artaxerxe , non debent ex¬ tendi usque ad narrationem infidiarum, quae fit c. 1 2 . fed folum quae narrantur in ipfo c. 11. id eit, ad fomnium, quod Mardochaeus vidit, antequam Efther Affuero conjungeretur. Ad V. Quod etfi Mardochaeus nondum habuerit merce- dem pro delatione, quando Rex juffit ilbi praelegi annales, ut dicitur c. 6 . tamen pollea habuit ampliilimam, quae deferibitur eodem c. 6 . & ea eft, quae fignificatur c. 12. per ilia verba, datis pro delatione muneribus, & fic per anticipationem dicitur data effe Mardochaeo munera, quae c. 6 . deferibuntur. Ad VI. Anian potuiffe effe de ftirpe Agagi per aliquem eo- rum, qui in obfidione Amalec Saulis manus effugientes, & hue & illuc vagantes devenerunt in Macedoniam, cumque ibi diu manfiffent, & ex iis natus effet Aman, ideo redle dicitur aniMd g ente Mace do : ergo verum eft Aman de ftirpe fuiffe Agag, fednonillius Agag, qui Rex erat Amalecitarum, quem cum Iii 3 gen- ad ea 435 Co) gente delevit Saul, fed diverfae ab eo famlliae, quae in Mace¬ donia morabatur : idque fundatur in textu Hebraeo, qui diver- fis cara&eribus. fcribit Agcg, decujus ftirpe hie dicitur A mail, ab iilo Agag, de quo i. Reg. c. 24. loquitur. Ad VII. Nihil vetare, quominus indignatio Aman exdi- verliscaulis provenerit: 1. antequam exaltaretur, provenitex detectione iniidiarum, quarum forfan erat complex. 2. Ex eo, quod Marclochseus nollet ipfum adorare poll ejus exaltationem. Ad VIII. Neg. confeq. ob mox dicta: nempe indignatio Aman evenit ante & poll ejus exaltationem ex caufa diverfa. Ad IX. Hoc argumentum effe fimile huic: feiri certo non po- text, quis fuerit ille fponfus, cujus nuptiae referuntur Joan. 2. Ergo Joannis Evangeiium non eft recipiendum : diverla ergo placita Authorum circa tempus, & Principes libri hujus iidera & hiftoriam, ac veritatem non debent reddere dubiam , aut incertam. Dico tamen hanc hiftoriam contigiffe fub Artaxer- xe longimano feptimo Perfarum Rege. Dices 1. c. 2. v. 21. narrantur inftdiae, live confpiratio duorum Eunuchorum in mortem Regis, & detedio earum per Mardochaeum, quaerurfumc. 11. & 12. repetuntur: Ergo. 9:. ut ad III. Etiam in libris Mar dip. repetuntur ea, quae difta funt in. libris Regum , & tamen non ideo a Ca none excludunt ur ; ergo & hie idem dicendum. Dices 2. c. 11. v. 3. dicitur Mardoclaus ab anno 2. Arta- xerxis: vir magnus & inter primos aula regia: Et c. 2. narran- tu.r ilia, quae anno 3. Regis Ajfueri , five Artaxerxis ( utroque enim modo vocabatur) contigerunt > ex quibus apparet Mar- dochaum tunc Regi fuiffe incognitum: quomodo ergo anno 2. Regis potuit. did : Vir magnus , Sf inter primos aula regia. 9. Quod quando Mardoclaus c. 11. vocatur magnus , Ef inter primos aula Regia? .hoc did per anticipationem jam c. 2. eo quod talis poftea fuerit. Pro clarion intelligent^. Sci- " C o ) 439 Sciendum hanc effe Libri Efther feriem : fomnium Murdo¬ chs , quod c. ii. proponitur, reliquis omnibus praemittendum eftcapitibus. Caput 12. ubi manifeftantur, & repetuntur inft- diae Eunuchorum, ponendum eld poft y. 2o. capitis 2. Caput 13. ufque ad v. 8- nedtendum eft v. 14. capitis 3. Reliquum au- tem capitis 13. cum capite 14. annedendum eft fini capitis 4 ca¬ put 15. correfpondet v. 1. capitis 5. caput 16. medio capitis 8- inter verfum 8- ac 10, inferendum eft. Denique caput 10. ad finem libri pertinet. Ita haec tellantur Codices Graeci, ubi ea fecundum hunc ordinem reperiuntur. Dices 3. cap. 3. v. 13. affignatur dies 13. pro deletione Judaeorum. Etc. 13. v. 6. dicitur, quod affigirata ftferit dies 14. Ergo. 1^. Dies 13. quae c. 3. affignatur deletionijudaeorum, deftinata erat inchoationi caedis: & dies 14. de qua c. 13. defti- nata erat confummationi caedis: ut patet exc. 9. v. 17. ubi clare habetur : Dies ant em decimus ter tins menjis Adar primus apnd om- nes interfe&ionis fuit, &T 1 quart a clecima die cadere dejierunt. Dices 4. c. 16. v. 14. dick Rex, quod Aman regnum Per- farnn voluerit transfere in Macedones : atqui Rex hoc non po- tuit timere: Macedones enim, quorum regnum ufque ad Alexan- drum obcuriilimum fuit, illo tempore auft non fuiiTent inva- dere Per fas: ergo. ijt. Optime potuifTe Regem timere Aman , cum effetgente Mace do , & regnum Perfarum affeftaret, eum voluif- fe illud in Macedones transferre, ut gentem fuam obfcuram iilu- ftrem redderet: quod facile effeciffet dejedo Perfico imperio. De Libro Pfalmomm. Omnium 150. Pfalmorum David eft Author. Ita S. P. Auguft. lib. 17. de civit. Dei. Cap. 14. his verbis : Mibi autem videntur credibility exifiimare , qui omnes illos iso. Pfilmos ejus (fci- licet Davidis ) open tribuunt. Item S. Th. in Pfal. 38- dicit: Om- nes 44 ° ( O ) (^ nes Pfalmos fecit David , &T quofdam iff cantavit corum Ana , ut 2. Reg. c. 6 . quofdam clabat aids cantandos , Cif ideo iili , qui: bits dabantur , erant quafi cantores , m iutitnlawtur turn propter dignitatem , quiafuerunt Prophet #: fam propter myjlemm. ConciL Trid. feir. 4.deCanonicis fcripturis habet, licet non aefiniat(ali¬ as effetde fide, & non fub opinione) Authorem Pialterii effe Davidem: imo Pfalterium re.cenfens ut canonicum illud appel- lat Pfalterium Daviclicum i $ o. Pfalnmum; ergo fupponit Davidem effe Authorem dicti Pfalterii. Dices i. Tituli pertinent ad S. Scripturae effentiam: atom illi titulialiquos Pfalmostribuunt aliis, namin titulo Pfalmi 49. 72. ufque ad 82. dicitur : PfalmuS Afaph, Iditum , Email, Ethan, filiorum Core &c. Ergo. Imo S. Hieron. in praefat. lib. pfalm. juxta Hebraicam veritatem dicit: Pfalmos omnes eorum tefapiur Author um , qui ponuntur in titnlis, David filicet, Afaph , & Iditmnfiliorum Core, Email, Ezacbarita, Moyfi, & Salomon^, reliquorum , quos Ejclras primo volumine comprehendit. Idemdo- cetin Epiftolis ad Sophronium, & Cyprianum. 9:. cone. maj. Sift. min. Atqui illi tituli aliquos pfalmos tribuunt aliis utCan* toribus, cone. min. ut Authoribus, neg. min. & confeq. Hos fpecificatos David elegit ex tribu Levi in Duces, ac Principes chororum, eofque inftruxit, ut variis organis Deum iaudarent. Ita <& explicandus eft S. Hieron. Dices 2. Dum in titulo dicitur Pfalmus David, 'file Davidi tribuitur ut Authori : ergo etiam ipfi Afaph tribui debet ut Authori, cum in titulo dicatur pfalmus Afaph. &c. jp. neg. confeq. Difp. eft,: quod pfalmi Afaph &c. tribuantur in Sativo, quae forma locutionis non denotat Authorem libri: fed Davidi tribuuntur in genitivo, confequenter Davidem re* COgnofcunt folum ut Authorem. Dices 3. S. P. Auguft. de titulo primi pfalmi agensait: non enim omnes Pfilmi d David editi pint: ergo. r. Hunc locum non . • e/Ie ' (o) ^ 441 effe S. Patris: alias fibi ipfi contradiceret: nam in pfalmum 9. adv. i8-habet :Qtjus (Davidis) nomini Mum Pfalterium tribuitur. Dices 4. In fine Pfalmi 71. v. 20. dicitur: Defecerunt hit¬ ch DavidJilii tyjje- Ergo. i>. Hie pfalmus ultimus fuit, prout pfalmi confcripti funt a Da vide: a tempore autem Ezechiaevel Efdrae aliter difpofiti funt. Dices 5. Pfalmus 136. eft poll captivitatem , 400. annis poll Daviaem: ergo. Davidem feripfiffe fpiritu prophetico, & in perfona populi, ita S. P. Auguft. lib. 17. de Civit. Dei- cap. 14. De Libris Sapienticilibus. Primus eft Liber Proverbiorum fic diiftus, quod contineat fententias graves , fublimes, atque Divinas, quas Grasci Pro- verbia : Hebrsei Misle parabolas atque limilitudines appel¬ lant. Librum hunc effe Canonicum apud Hebrasos, Graecos , & Latinos Orthodoxos certum eft, uti & ex Concil. Trid. De fide eft, libri hujus Authorem effe Salomonem, idque conftat ex v. 1. ubi dicitur: Parabola Salomonis jilii David Regis Israel. Secundus eft Liber Ecclejiaftis , in quo mundi inftabilitas, vitiorum contemptus , atque Dei cultus & Religio ftabilitur, & prsedicatur. Hie liber unanimi Hebraeorum , Graecorum, & Latinorum confenfu recenfitus eft inter libros proto - Cano- nicos tanquam Canonicus primae claflis. Indubitata etiam fide certum eft , hujus libri Authorem effe Salomonem , ut haec verba initialia hujus libri produnt: VerbaEcclefiaJla jilii David , Regis pjerufalem: quis enim Ecclefiaftes films David, & Rexje, rufalem nifi Salomon ? Tertius eft Canticum Canticorum : ita diftum ob excellenti- am, & continentem materia: dignitatem : cum enim Hebrsei fuperlativo careant, dum alicujus rei eminentiam exprimere vo- lunt, jungunt genitivum unius nominis cum cafu redo ejusdem Kkk no- 44 * Qfr C o ) "7* ^ ^ ^ V a % m ^ .• n • •• a nominis: ita & nos dicimus Deum Sandum Sandorutn, Re-* gem Regum, Dominum Dominantium. Librum hunc effe Ca- nonicum etii aliqui negarint tam Judcei quam hseretici exiftiman- tes, Ilium non fpirituDei, fed impuri amoris aftiatu effe con- fcriptum, nihilque continere, nift fermones amatoriosSalomo- nis : de fide tamen eft Eum effe Canonicam Scripturam a Deo didataim: unde hie liber tam in V. T. quam N. Temper habitus eft nedum facer, fed & protocanonicus , ut patet ex Concil. Trid. Author hujus libri eft Salomon, qui juxta recentiores Rabinos ab eo ut adolefcente exaratusputatur, ficut proverbia a Salomone aetate jam matura, Ecclefiaften vero ab eo jam ie- ne feriptos effe docent: de quo tamen nihil certi conftat. Quartus eft Liber Sapientia : pert raft at de Sapientia turn increata, turn creata, vivideque ad amorem fapientiae excitat. Hunnc librum effe Canonicum conftat ex Concil. Flor. Car- thag. Ilf. c. 47. Ex Tolet. 11. in profeifione fidei: & ex Nicae- na Synodo 11. act. 4. Tandem ex Concil. Trid. Self 4. Item S. P. Aug. lib. 11. de Prsedeft. Sand. c. 14. ■ Dices: Liber Sapientite continet falfum: nam in eo c. 14. v. 15. dicitur : primum idolum fadum effe ab aliquo Patre in defundi memoriam filii, qui ilium , qui tunc quaji homo mortiM fnerat, nunc tanquam Deum colere capit. Atqui juxta omnes hifto- ricos ftatua ereda Beloa Nino ejus filio fu it primum idolum: ergo. Hoc argumentum eft Calvin! lib. 1. Inft. c. 11. § 8- ubi inquit: Conftat ex Moyje, qumn Rachekm nan at furaWn Paris Jta idok , qua non erant mortuorum imagines. Ergo, r. neg.affertum: ad prob. cone. maj. dift. min. atqui juxta omnes hiftoricos ik- tua ereda Belo a Nino ejus filio fuit primum idolum publics ad adoraiidum propofitum, cone. min. fuit primum privatim bonoratum, neg. min. Primum enim idolum fuit ftatua mor- tub filio ereda a patre, quod fuit tantum privatimadoratum, ut xplicat ipfe fapiens, dumita loc. cit.profequitur : Deinc(e conva> lejcente ( o y egg, 443 Jefcenteiiriqiia conjiietuiine, hie error tanquam lex cuftoditus eft , & tyran- wrumimperio .colebmiturjigmenta. Prxterea unde conftat Cal vino : Rachelem vixifte ante patrem ilium lugentem filium? aut Ra- chelis idola non fuiffe mortuorum fimuiacra? contrarium enim ex S. textu non obfeure colligitur: Rachelis enim idola in He¬ braic Terapjtim vocantur: Teraphim autem vocantur etiam mor¬ tuorum imagines, quae licite obfervari poterant: fic i. Reg. e. 19. v. 13. dicitur: Tulit ergo Micbol ftatuam , Hebraice Teraphim, & pojnit earn Jhper leflum: ut lie Saulis fervos David ad necenji qmarentes iimilitudine corporis humani deluderet. Author libri fapientiae eft incertus: nam aliqui volunt Sa- lomonem efte Authorem: dicit enim Author de Ce ipfo c. 9. v. 7. Tu elegijii me Regem populo tuo - . . & dixifti me adijicare temp him. quod alteri quam Salomoni convenire non poteft. Aft S. P. Aug- lib. 17. de Civit. Dei c. 20. liber Sapientia propter elo- quii nonnullamftmilitudmm, ut Salomonis dicatur, obtinuit conjvetu- do, non *autem ejje ipftus , non dubitant dofliores. Quod autem Au¬ thor fe Regem vocet, & tempii adificatorem, eft, quia indu- citperfonam Salomonis loquentis. Alii Jefum filium Sirach ponunt Authorem: inter quos fuit S. P. Auguft. lib. 2. de dod. Chrilb c. 8- fed poftea lib. 2. Retract c. 4. dicit: de Autbore li¬ bri , quern plures vacant Japientiam Salomonis, quod etiam ipfum fte- Jhs Sirach Jc ripfetit , non it a con ft are , ftcut d me diffum eft, poftea dklici , omnino probability comperi, non ejje bunc Intjus libri Autbo- rem. Alii opinantur fuiffe Plfflonem Seniorem , qui vixit ante Chriftum annis 160. fub Onia Pontifice. Ex quibus patet Au¬ thorem hujus libri effe incertum: quisquis demum fit a Salomo- ne accepta lumina & fententias traduxit. Quintus eft Eccleftafticus , ita didus, quod vere conciona- torius & Paraeneticus fit, &per prsecepta inftruat. Hunc li- hrum efte Canonicum negant moderni Hasretici Lutherus & Calvinus eorumque fequaces: fed nunc de fide eft Ecclefiafti- K k k 2 ’ 0 cum 444 C o ) <30 cum effe librum Sacrum, divinitusque infpiratum poft expref- fam Ecclefiae difinitionem in Cone. Trid. Self. 4 . Fiorent. in in* ftrud. Armenorum. Et Carthag. III. c. 43 . Hie liber defecto propofttionis Ecclefise non ab omnibus Temper neceflitate fidei receptus fuit, fed de ejus Authoritate aliquando dubitatum fuit inter aliquos etiam Catholicos, ideoDeutero-Canonicus voca* tur: Prologus tamen hujus libri Canonicus non eft. Author hujus libri eftJefus filius Sirach, Civis Jerofoly- mitanus, vir Eximise Sapientiae, & Propheta , qui fententias Salomonis hinc inde difperfas in unum volumen collegit. Li¬ ber hie defundo Seniore Siracide ad filium Siracidem, dein- d.e ad Nepotis manus pervenit, qui Hebraice conferiptum gra¬ ce reddidit, aedigeftit, & ordinavit; quare Jefus Avus verus Author Ecclefiaftici, Jefus vero Nepos grsecus tantum interpres fuit. Obje&iones Contra Libros Maclmbceorum. Liber Macbabaorum dicitur, quia Machabseorum gefta & praeclara facinora narrat.' Fuerunt Machabasi Illuftres viri Tri¬ bus Sacerdotalis, qui zelo fidei accenfi pro lege Mofaica , & tuenda Patrum fuorum Religione ftrenue decertarunt. Illorum fuere quinqueFratres filii Mathathia? Sacerdotis wagni , feiii- cet frames , Simon , fridas , Eleazarus, ^ XVHI-. Matth. c. 5. v.16. Chriftus dicit: Sk lucent lux ve r fir a coram bominibus , ut'vide ant opera vefira bona. Et Matth. c. 6. v. 1. dicitur : Nc jujlitjam veflram facialis coram bominibus, wJui- clemini ab eis. Ergo. XIX. Mattn. c. 8- v. 5. dicitur: Accejfit ad emn Centum. Et Lucae c. 7. v. 3. dicitur: Mijit ad earnJeuiores fifudaorum. Et, v. 6. mijit Amicos. Ergo. XX. Matth. c. 9. v. 18- Princeps Synagogae dicit: Demine filla m modo defunct a eji. Et Marc. c. 5. v. 23. dicitur : Depre- cdbdtur dicens: quondam Jilia ms a in extremis ejl. Ergo. XXI. Matth, c. io- v. 5. dicit Chriftus : In viam gentium tie abieritis. Et Marc. c. ult. dicitur : Ewites in mundum univerjum predicate Evangelium mini Creatura. Ergo. XXII. Matth. c. 10. v. 10. Chriftus praecipit Apoftolis, jne habeant per am in via , neque dnas tunicas , neque cake ament a , neque Virgam. Et Marc. c. 6. v. 8- Chriftus pracipit eis , neqiiii tollerent in via, nifi Virgam tantwn. Ergo. XXIII- Matth. c. 15. v. 24. Chriftus dicit: NonJiim tniffus, iiift ad 0ves qua, pemrunt Domus Israel. Et Zach. c. 2. v. 8- dicitur,: Mijit me ad gentes : ergo. XXIV. Matth. c. 22. v. 46. dicitur: Neque aufus fuit quisr quam ex ilia die (tertia ante pallionem) eum amplius interrogafc. .Et c. 24. v. 3. Eum iterum Apoftoli interrogant :Die nobis, quan- clobac erunt. Ergo. XXV. Matth. c. 27. v. 9. dicitur: Tunc impletum ejl, quod dictum eft per fijeremiam Propbetam dicentcm : eff accelerant 30. ar,- gdnteos. Atqui hoec non reperiunturin Jeremia, fed in Zaeharia c. 11. v. 12. Ergo. ^ XXVI. Matth. c. 26. v. 29. ait Chriftus: Non bib am amodo Ae hoc genimine vitis ufque in diem ilium, cum bibam vobijcnm novimq in regno Pair is mei. Et A (ft or. c. 10. v. 4i.teftatur S. Petrus fe & •alios poft refurreclionem cum illo manducaiTe & bibifte dicens; * s .0 M m m 3 V) • \ \ • I « man -.. y • ., I li l i 4 6z W C o ) bis die atis hit ran in terra , units enim eft Pater vefter Dens: per ■quod non negavit Chriftus fecundum humanitatem afliimptam fe Matrem habere: fed fignificare voluit , noseis, aquibusge- riki futtius , non ita adhaerere debere, ut falutem, & regnum car lorn in perdamus. Ad III. Cone. ant. neg. confeq. cum S. P. Auguft. lib. 2. c. 6. quia licet S. Matthseus fuum Evangelium non incipiat his verbis: Liber Evangelii , fed Liber Generdionis^ inde tamen non 'fequitur, iftttd capud ad Evagelium non pertinere;mam Evan- gelium ilgnificat bonum nuntium: quod autem fauftum, ac ba¬ rium mundo nuntium attulit, quam Chriiti generatio, qua ejus Incarnatio declaratur? % ^ . > • r < v < A' <.* » x > - / J •' * 'J. 7 i ( 1 * ^ 'V V ^ Ad IV. Dicit S, P. Auguft. lib. 7. c. 2. quod licet Mat- thaeus Chriftum nafeentem non viderit, fed Eijam 30. annos nato adhserere cseperit, pectiliari tamen Spirit us S. aftlatuper- fpedas habuerit ohines circum(lamias generatlqnis Chrifti: aut eas a probatiffimae ftdei teftibus acceperit, in quibus poftea de- feribendis Spiritus S. ei fpecialiter adfuit, ne memoriae lapfu vel minimum a veto aberraret. Ad V. Cone. maj. dift. min. non inveniuntur difta liter abler de Chfifto,conc. min. non inveniuntur d \ 6 ta.Jpiritualiter de Chri- ,fto, neg. min. & confeq. riam. locus habetur Ofeas ji. v. 1 ,E% res,ypto voeavi filium meum. Etft enim Propheta ibi loquitur Iite- ralker de populo Israel ex segypto in mann.Moyns educlo;, -. •, i in- ) Co) ^ 4# intelligitur tamen etiam hie locus fpiritualiter de Chrifto, quia reditus filiorum Ifrael ex H£gypto’ fuit figura reditus Chrifti. 2. locus invenitur Jeremue c. 31. v. 15. ubijeremias loquitur literaiiter de Tribubus Juda & Benjamin ductis in captivitatem, & inducitur Rachel etfi mortua, plorans hanc ftragem, cum Rachel fuerat fepulta in Bethlehem, qua eft urbs de Tribu Ju¬ da , Rachel autem erat de Tribu Benjamin, & ita per Rachel duae hae Tribus intelliguntur ; tamen etiam intelligitur fpiri¬ tualiter, cum ploratus Rachel fuerit figura lamentationis ma- trum plorantium caedem innocentium. 3. locus defumptus di- ci poteft ex Judic. c. 13. v. 5. ubi de Samfone , qui fuit figura Chrilli dicitur : Erit enim Nazar ms Dei ab infantia Jim. Vel ut loquitur S. Hier. in c. 2. Matth. PoJJumus aliter dicere , quod etiam eifdem verbis juxta Hebraicam veritatem in Ifaia Jcriptnm jit: exiet virga de radice jfefje, Of 1 Nazar ms de radice ejus aj'cendet. Ad VI. Cone. maj. neg. min. ad prob. dift. ant. Hoc te- ftimonium non invenitur in Ifaia quoad omnia, cone. ant. quo¬ ad aliqua, neg. ant. & confeq. dicit enim S. Hier. in c. 3.Matth. de diverjis teftimoniis Jcripturarum unum corpus ejfetlum eft. Adeo- que teltimonium hoc eft conflatum ex Ifaia c. 40. v. 3. ubi ha- betur: Vox clamant is &c. Et ex Malachia c. 3. v. 1. ubiprio- ra verba habentur. Marcus autem tantum citavit Ifaiam ut- pote celebriorem, & cujus teltimonium ejus propofito magis quadrabat. Nullum ergo in hoc elt mendacium, aut error, quia non ponitur aliquod exclufivum, negando effe aliquid, quod alteri poteft attribui. Ad VII. Omnia ilia vero lenfu pofle concordari. 1. Quia juxta Ven. Bedam in c. 2. Marci. Tam Abimelech quam Abia- tharfuerunt illic , cum veniens David panes petiit & accepit, nempe Abimelech Princeps facerdotum, & Abiathar ejus filius. Occifo autem Abimelech a Saule, fugit Abiathar ad David, quo regnante accepit ipfe fummi Sacerdotji gradum, non ob- Ndh ftan- 5 ( O ') 4 66 • I# • A V V " 4 flantequod Sadoch -efTet conftitutus a Saule fumtnus Sacerdos, Marcus autem vocat Abiathar Principem Sacerdotum, ut de- clarat Beda, quia Abiathar multo majoris Excelkntia quant Pater Jims effeShts ejl , ideoque clignus /hit , cujus memoriam Domims Main weenie Patre quaji jimmi faceret Sacenlotis. 2. Quamvis eilim David folus ad Abimelech Sacerdotem accederit ad panes pe- tendos, tamen i.Reg. c. 21. facit mentionem Sociorum dicens: Pueris condixi in ilium & ilhtp locum: & inter Socios hos panes propoftionis , quos accepit pro illis, divilit. 3. Ttque non urget: etfi enim templum tantum poll mortem David a Sale- mone fuerit sedificatum, tamen tabernaculum erat in civitate Nobe, quod podea Saul tranftuiit in Gabaon. Nec obdat, quod Area Domini erat in Si/o, quia locus , in quo erat tabernacu- ium, poted diciDomus Dei, cum ibi Deus fpeciali ratione co- lebaturnon minus, quam Coram Area. Quod vero taberna- culum fuerit in Nobe , condat: civitas quippe haec erat civitas Sacerdotum, & panes, quos Achimelech dedit David, fu era tit ablati de inenfa propolitionis , qus erat indubie in Taber- naculo. Ad VIII. did. maj. qus habuit ex fola traditione, neg. maj. quse habuit ex traditione aliorum, & infuper ex inlpiratio- ne & a indentia Spiritus S. cone. maj. folutio de fe patet. Ad IX. Did. ant. Et ills hidoris fade attribuuntur S. Lucs cone. ant. Et ills hidoris vere a S. Luca fuerunt con- . « f < « «' * % y ‘ A feripts, neg. ant. & confeq. Hidoris ills inter Apocrypha^ feripturas a S. Hieron. rejiciuntur. Ergo ed difpar ratio de feriptis a S. Luca. Ad X. did. min. non fuit primum abfolute, nec fecundum fimpliciter, cone. min. refpe&ive, neg. min. & confeq. Joannes enim non died id Elide Chridi miraculum primum fimpliciter & abfolute, fed primum pod baptifmum, & difcipulorum a£ fumptionem: hoc vero non toiiit, quod alia miracula in Ttia pue- ( o ) 4 67 pueritia fecerit. Similiter non vocatur abfolute fecundum mi- raculum, fed cum venijjti a ffuclaa in G alii dam: Joan. 4. c. v. 54. quocumftat, plura alia miracula priirs fecilFe. Ad XI. neg. ant. ad prob. did. ant. Et hoc fatentur Catho- lici Scriptores de aliquibus Graecis Codicibus , cone. ant. de omnibus Graecis codicibus , neg. ant. & confeq. Quod hoc Catholici Scriptores non fateantur de omnibus Grascis codicibus, dare patet ex S. Hier. lib. 2. Dial, adverfus Pelagianos. Ra¬ tio autem, quare non habeatur in aliquibus Graecis codicibus* eft : quia tempo rib us iilis res adhuc erat dubia , & ideo haec adulterae hiftoria ponitur inter feripta Deutero - Canonica: fed jam poll Concil. Trid. totum Joannis Evangelium, etiam ut comprehendit adulterae hiftoriam, eft Canonicum. Ad XII. Nullam hie efte contradiftionem. Nam Joram genuit Oziam non immediate, fed mediate, quomodo Jel'us ; fuit mediate Filius David: nec verbumgenuit magis lignificat* quarn verbum Films. Evangelifta ergo nolens excedere Teftera- decadem generationum in lingulis trium ordinum claffibus pra miffam, omifit hie tres generationes. Quod vero hos potius omiferit quam alios, ratio efte videtur, quod hi eftent geniti ex Athalia filia impiiftimi Achab & crudeiiliimae Jezabel, quo¬ rum memoriam ad 4. ufque generationem Deus abolitam volu- it, & ideo in odium parentum hte tres generationes a Chrifti genealogia excluduntur. Ad XIII. Yitio Scriptorum ex textu excidit una genera- tio; duo enim vocabantur echonias , nempe E liacim filius ffi- Jia, cujus nomen in fjoakim vertit Pharao 4. Reg. c. 23. v. 44. Et Joachim filius fjoakimi nepos Jofiae, ut conftat ex 4. Reg. c. 24. v. 6. Scriptores ergo videntes nomen Jecbmia bis repetitum, mendum crediderunt, quod emendare volentes, textum cor- ruperunt. Legendum ergo eft: Jojias genuit tyeebomam, feu ’J-o- dkim & f'nitres ejus. gf echonias autem genuit Jecboniam feu Joucbin N n n 2 *. in 4^8 ( o ) w W ; ' w r ^ * j^. in transmigrations Babylonis , id eft, fub tempus abdu&ionis Ju- dasorumin Babyloniam, quae caepit anno 3. ejusdem Joachim, Ita 4. Reg. c. 24. v. 8- Hanc folutionem efte fundatam patet 1, ex eo, quia folus primus Jechonias filius pf-ofiae habuit plures fra- tres : fecundus vero, qui fuit Pater Salathielis habuit unicum fratrem, nempe Sedeciam. Patet 2. ex eo, quia in Tefferadeca- detertia effent tantum 13. generationes, cum Evangelifta an- nuntiet 14. quae reperiuntur a Salatbiel ufque adChriftum inclu¬ sive. * • fc g V \ /. ‘2 1 r t ^ Dices: Jerem. c. 22. v. 30. Hie J-ecbonias filius “pf-oakimi vo- catur fterilis: ergo non fuit Pater Salathielis. Diit. ant. voca- tur fterilis abfolute, id eft, fine liberis, neg. ant. nam lib. 1, Paralip. c. 3. v. 17. ipfi aftignat odo filios. Vocatur fterilis re¬ lative ad Sceptrum regium, a quo ipfos privandos prophetat Je- remias, cone. ant. neg. confeq. Ipicmet Propheta Jeremias fe explicat dicens: Scribe virnm iflum Jlerilem , necenim erit cle femine ejus vir , qui Jecleat fiiper folium David &c quod etiam impletum eft: nam licet filii Jechoniae femper tituloPrincipum gavilifue- rint, ut patet in Zorobabele filio Salathielis : Aggaei c. 1. v. 1. tamen imperium erat penes Pontifices. Ad XIV. Zorobabelem , de quo loquitur lib. Paralip. non efte eum, de quo loquitur Matthaeus. Nam Zorobabel, de quo loquitur Matthaeus, ut ex 1. Efd. c. 3. v. ig. Et ex Aggseo c. 1. conftat, fuit filius Salatbiel, & Pater Abiud. Zorobabel vero,de quo loquitur lib. Paralip. fuit filius Phadajae fratris Salathielis , qui Zorobabel genuit Mofillam, Hananiam , & Salomitb S ororem eorum: ifte ergo Zor obabel alium patrem, & alios filios habuit, quam Zorobabel , de quo loquitur Matthaeus. Ad XV. Salathielem , & Zorobabelem , de quibus loquitur hie Lucas, prorfus alios efte ab iis, quos deferibit Matthaeus. Neque enim rarum eft in diverfis familiis reperire plures ejufdem nominis, maxime ft ilia: familiar fanquine, vel affinitatelint co¬ pulate. Ad ^ CO) (^ 9 r 459 Ad XVI. Reponendo in fuum locum generationem Jecho- m feu Joakim , quae ex textu fu blata eft vitio fcriptorum, & tiumerando generationem Chrifti filii Maria, de qua natns efije- fiis, quod aequivalet verbo genait, reperiunturgenerationes4r. Tota ergo difficultas eft de quadrageiima fecunda, circa quam eft duplex interpretum fententia. Prima eft eorum, qui com- prehendunt generationem, qua Abraham genitus eft, ita ut A- braham fitprimum caput genea logins jlsvwcfecundum &c. Et haec fententia arridet. Secundaefteorum, qui non comprehendentes Abraham tanquam ftipitem, bis nuinerant genevationemDavidis , ita utdaudatpri-mamTefteradecadem ,& aperiatfecundam hoc mo- do , David gennit Salomonem , & lie prima Tefleradecas clauditur: & ut aperiatur fecunda, dicendum, David itaque genuit Salomonem. Neque dicatur: ergo generatio Jojia deberet fimiliter bis repeti. Non inquam dicatur, Nam Evangelifta dicitfolum, ab Abra. hoanufque a cl D avid gener atione s 14. Sed nondicit A David iijque ad Joachim , fed d David ufque ad transmigrattonem Baby Mis : & fic Jojias claudit fecundam Tefferadecadem, fed noil aperit terti- am, quae aperitur a transmigratione Babylonis. Ad XVII. Chriftum Nazar aura (id eft fioridum juxta Ifa- iam c. 11.) did acivitate Nazareth , in quapoft fui ex aegypto reditum habitavit: non vero a ftatu Religiofo, cui per votum fefe addicebant Nazaraei illi, quibus vinumerat prohibitum. Ita exponit Tirinus. Ad XVIII. Chriftum non improbare opera bona fada co¬ ram aliis, fedfolum pravam corrigere velle intentionem eorum , qui ideo bene operantur , ut videanturab hominibus , & inde humanam percipiant gloriam. Ad XIX. Eum accedere, qui per alium a fe mifliim acce- dit: quidquid enim aliquis per procuratorem facit, rede dicitur & ipfe fecifte: procurator enim & agens principalis funt fidio- ne juris una eademque moraliter perfona. Nn n § Ad 470 ^5(o) j Ad XX. Filiam Archifynagogi ita defperatae falutis fuif- fe , quando earn reliquit, ut veniret ad Jefum, ut jam defun- da potuerit did: quomodo de moribundo quotidie dicimus, jam mortuus eft, id eft, defperatae falutis eft. Et lie Archify- nagogus potuit utrumque dicere, & jam mortua eft, & in ex¬ tremis eft. Ad XXI. Diftinquenda e(Te tempora: Chriftus enim ini¬ tio fuae praedicationis voluit, ut Apoitoli fuam miilioneni inci- perent ab ovibus qua perierunt damns Israel, ut Judaeis Pa ulus & Barnabas Act. i 3. decla'rarunt: Vobis oportebal primum loqui ver- bum Dei> Jed quoniam repelHUs i'llud — ecce convertimur ad gentes. tandem poll fuam refurredionem , quae plene Apoftolos corro- boraverat, praecepit, ut per univerfum orbem divulgarent E- vangelium. Ad XXII. Matthaeum literaliter per Virgam intelligere Virgam dej'enforiam , quamApoftolis prohibef Chriftus; Marcum vero intelligere Virgam viatoriam ad innitendum in via* Sed utrumque myftice intelligere nimiam curam corporis, quam Chriftus Apoftolis fuis prohibuit: quern fenlum myfticum fem- per retinuerunt Chriftus & Apoftoli,non vero fenfum literalem. Ad XXIIL Chriftuin alia per fe facere, alia per Apofto¬ los : non fuit miftus, ut gentibus proponeret verba falutis per fe fed per Apoftolos, quibus poll refurredionem dixit: Emir tes in mimclum univerfiim &c. Sed eftmilfus, utjudaeis per feprae- fentem, & apud ipfos niiracula operantem annuntiaret Evan- gelium: unde uterque textus eft verus. Ad XXIV. Primum textum loqui de Pharifaeis, qui de- fado eum tentandi caufa publice , ut prius folebant, non ampli- us interrogaverunt ; fecundum textum loqui de Apoftolis, qui eum, ut ait D. Marcus, Jecreto interrogaverunt. Ad XXV. Nomen Jaeremiae hie incuria librariorumirrep-, : turn quia Matthseus non folet exprimere nomina Prpphe> tar- £p4P C°) 471 tarum, quos citat. Turn quia Syriacus, & nonnulli codices latini (quorum unus extatRomae adhuc in bibliotheca Augu- ftinianorum) non habent nomen Jeremise. Vel haec verba non effe a Jeremia fcripta, fed ore tantum prolata, fcripta vero a Zacharia, qui ea per oralem traditionem acceperat, quod non. rarum eft in Prophetis. Vel cum S. P. Auguft. Tertull Corn, a Lap. Eufebio : haec eadem omnia olim in Jeremia extitiffe, fed incuria fcriptorum intercidifte, vel ajudaeis erafa fuiffe. Ad XXVI. Chriftum Dominum port refurre&ionem cum fuis difcipulis manducaffe, & bibifte vinurn naturale, feu de genimine vitis , non tamen iilud bibifteordinario modo, & ad ferviendum naturae neceifttati: & hoc folo modo negaverat an¬ te pallionem fe deinceps cum illis comefturum, & bibiturum, fed folum ad majus fuae refurredlionis teftimonium. Ad XXVII. Ibi nullam efte contradidtionem, fed meram Chrifti Sapientiam. Voluit namque Chriftus hoc ftgno mani- feftare Judaeis, quod arefaciendo arborem illam ex fe non ta¬ le promerentem , multo magis & a fortiori illorum Synago- gam arefaciendam brevi, reprobandam , & eradicandam, ut* pote quae praeter mera fterilium caeremoniarum folia , nihil jam Deo obtulit: cum tamen iilud inter arbores & homines fit difcrimen , ut illae nonnift certo anni tempore frudtus dare, ifti vero toto vitae fuae tempore dignos pcenitentiae frudtus after- re teneantur. Ad XXVIII. Dum dicitur Lucas 2. c. Chriftus poji- tus inruinam mult mum , fenfum efte, Chriftum non efte caufam formaliter, perfe, & diredtam ruinse multorum, fed folum oc- cafionaliter, per accidens, & indiredte, quatenus multi ejuS gratiae, & dodtrinae refiftentes majorem fibi damnationem acqui¬ red. Ad XXIX. Per lyverbim Chriftum intelligere fide di t unde fenfus primi textus eft: ft ego folus teftimonium jperbibeo de me 472 (o)5^ If Jo, teftimonium meum non eft communi asftlmatione dignum, ut credatur, fed alius eft qui una mecum teftimoMum perbibet de me Pe¬ ter : ergo teftimonium meum dignum eft, ut credatur. Senfus fecundi textuseft: ft ego teftimonium perbibeo cle me ip jo , verum eftte- ftimonium meum — quia folus non fum: fed ego , Sf qui mijit me Pater , duo teftes omni exceptione majores. Ad XXX. Verbum appropinquaret figniftcare , cum pro - pinqims ejjet Jericho , quod potuit dici de Chrifto five egredien* te de Jericho five ingrediente urbem Jericho , quam paulo poll egreffum iterum Chriftus ingreftus eft, ut patet Luc. 19. v. 1. Et ingrejjhs perambulabat Jericho. Ad XXXI. Tres fuifife csenas. 1. Pafchalem & Sacram. 2 . Vulgarem & prophanam. 2. Eucharifticam. Porro caense Pafchalis & vulgaris erant peradfie, quando Chriftus Eucha- riftiam inftituit, fed adhuc cum Apoftolis menfie epulis conftra- tse accumbebat: & ideo Evangeliftse indifferenter dicere potue- runt, coenantibus , aut poftquam cxnavit. Ad XXXII. Judaeos divififfe diem in quatuor horas, qua? dicebantur Prima , Tertia , Sexta , Nona : & qusslibet illarum compledtebatur tres horas communes. Pilatus ergo tradidit Jefum hora quafi Sexta, ideft, fub finem horse tertias, quae durabata nona noftra communi ufque ad meridiem, qua du¬ rante Chriftus fuit traditus , & cruciiixus. Ad XXXIII. Mulieres nemini per viam occurrenti quid’ quam dixerunt hac de re, quia invajerat eas tremor: fed mmtiave- runt Apoftolis: in quo nulla contradicHo. Ad XXXIV. Collegium Apoftolorum ante Apoftafiam Ju¬ das vocatum fuifte collegium duodecim: poftea diftum fuiffe collegiumundecim , five aliqui fuerint abfentes,five etiam ali- qui alii, qui non erant Apoftoli, fuerint praefentes : quia ano biliori parte lie vocabatur confeflus Apoftolorum, Ad ^3 Co) 47^ t -4 ; ^ % A . S' \ t t H t • > |g y#4 k A.L' 4*.|,L *j • ^ H . 1 - . • % t J I ’ * * 1 ffF A Ad XXXV. Evangeliftas ibi diverfo modo Ioquendi idem fignificare voluifte, ut lib. 3 . de confens. Evangel, c. 14 . eos conciliat S. P. Auguft. dicens: Matthaeum nomine Vejpere fum- pfifte fecundum confuetudinem Scripturarum partem pro toto, nempe primam horam nodlis, a qua caeperunt emere aromata, protota node , imo pro node, dum incipit luce terminari, quod indicant verba Mathaei: vejpere autem Jabbatbi, qua lucejcib in pirn a Jabbatbi : prima enim pars nodis, utpote quae termina- tur in tenebras & medium nodis, non lucefcit in prima fabba¬ thi, id eft, dominicapoftfabbathum, fed terminus nodis. Un¬ de ordo rei geftae hie fuit, ut mulieres emerint aromata ftatim, cum tranfiillet fabbathum, ficut Marcic. i 6 .v. i. habetur, hoc eft, illo vefpere fabbathi poft occafum folis : deinde cum jam diu tranfiiffet fabbathum node fabbathi jam lucefcente in pri¬ mam diem poft fabbathum, id eft Dominicam, venerint ad monumentum. Quodtotum optime concordat cum Luca dicen- te valde diluculo , cum Joanne, Mane cum adhuc tenebra ejjent , cum Marco valcle mane: die quippe furgente aliquae reliquiae te- nebrarum funt , quae tanto magis attenuantur, quanto magis oritur lux. Quod autem Marcus dicat Onto jam foie, non facit fenfum, folem jam confpicuum fuper terram fuiffe, fed quod caelum ab Orientis parte jam albefceret, quod utique non fit nifi orientis folis vicinitate, folis enim eft ille fulgor, qui no¬ mine Aurorae appellari folet. Ad XXXVI. Cainam fuiffe a Moyfe ex caufis nobis ig- notis praetermiffum: fed a LXX. vel ex veteribus Hebraeorum hiftoriis, vel ex Spiritu S. aftlatu fuiffe in locum fuum infer- tum, quos Lucas graece feribens eftfecutus. Ad XXXVII. Non Chriftum, fed villici Dominum lau- daffe, nonfurtum, fed induftriam, quaprudenterfecit; unde non £urti adionem, fed modum adionis laudaffe. Ooo Ad 474 ^ C 0 ) Ad XXXVIII. Jefum baptizafte non fuls, fed difcipulo- l’ummanlbus, & hoc ell, quod explicat c. 4. licet tamen Chri- ftus aliquos, fcilicet Apoftolos, propriismanibus baptizaverit, fed alio tempore. Ad XXXIX. In Graeco efle, Nondum afcendo , quia tern- pus meum ad afcendendum nondum implecum eft , ut fequitur: un¬ de nulla eft contradidlio. Ad XL. Chriftum loqui de gloria caelefti, qua femper frui- tus eft; &c. 7.declarat, difcipulos ipfa non pofte donari,quam- diu funt in hac vita. c. vero 17. vult, id eft, fumme delid erat, ut fuo tempore recipiantur cum ipfo in aeterna gloria. Obje&iones Contra Ada Apoftolorum. I. S. Lucas A ra fubftantia ejus. Et v. 4. folum excellentiilima inter Creatu- rasafteri videtur, dum dicit: melior Avgelis effe&us. Ergo. III. Haec Epiftola c. 1. v. 5. probat Chriltum effe filium Dei ex verbis 2. Reg. c. 7. v. 14. Ego ero illi in Patrem : quae ver¬ ba ad literam de Salomone dida funt: ergo ex his verbis hujus Epiilolae non probatur idipfum folide: cum folum ex fenfu lite¬ ral! firmuffl argumentum lumi poilit. IV. Haec Epiftola c. 9. v. 4 dicit, fuiffe in Area urnam aure* am habentemManna, & Virgam Aaron,quaefronduerat, & Ta* bulas legis: fed hoc contradjcit L. 3. Reg. c. 8- v. 9. ubi habe- tur: in Arcaautem non erat aliud , niji clua tabula lapidea, quas poju * erat in ea Moyfes in Horeb. Ergo. V. Haec Epiftola dum c. 9. v. 15. loquitur de teftamento proprie dido , quod morte teftatoris conhrmatur, allegat ver¬ ba Exod. c. 24. Et Levit. c. 14. v. 49, Elic fanguis tejiamenti, quocl mandavit ad vos Dens. Ubi nomine teftamenti intelligitur fcedus, feu padum j atqui non omne padum eft teftamentum: ergo. VI. Ipli Ss. Patres fatentur, certum non effe, hanc Epi- ftolam effe S. Pauli: Ita Tertul. lib. de pudicitia earn tribuit Barnabas. Hieron. ait: certum non effefeetum effe Paulinum. S. P. Aug. lib. 16. de Civit. Deic. 22. ita feribit: In Epiftola, quae feribitur ad Hebraeos, quam plures Apoftoli Pauli effe di¬ va. 1 l . j cunt. (oo ^ cunt, quidam vero negant, multa & magna confcripta funt Ergo hsec Epiftola Canonicis non eft annumeranda libris. VII. Hsec Epiftola ad Hebrseos non eft foetus D. Pauli: .ergo. ant. prob. Initio hujus Epiftola; neque exprimitur nomen Pauli Apoftoli, neque hsec Salutatio : gratia vobis & pax &c. quam in aliis omnibus fuis Epiftolis folet apponere : ergo. VIII. In hac Epiftola eft longe diverfus ftylus aftylo alia- rum Epiftolarum Pauli: ornatior & gravior eft, quam in aliis tredecim Pauli Epiftolis, in quibus feipfum imperitum fermo- jie, nec in fublimitate fermonis veniftedicit: ergo. IX. Author fub finem hujus Epiftolae fcribit fe reverfu- jum ad Judseos: quod certe inPaulum non cadit, qui, uteos tanquam fuos capitales hoftes effugeret, Csefarem appellavit: ergo. X. Author hujus Epiftolse c. 2. v. 3. fefe annumeratiis, qui non a Chrifto, fed ab Apoftolis do&rinam acceperunt; atqui Paulus ad Galat. c. 1. affirm at, fe non ab homine, fed a Chri¬ fto per revelationem accepifte Evangelium: ergo. SOLUTIONES. D I. Apoftolum loqui de eo , qui peccat contra Spiri- turn S. id eft, qui a Spiritu S. illuminatus, habens ple- , adhuc voluntarie & ex malitia nam cogmtionem ventatis cognitam & exploratam veritatem oppugnat. Hunc ergo im- pollibile eft, ait Paulus, rurfus renovari ad pcenltentiam: id eft, moraliter impoffibile, feu perquam difficile eft, ut conyef- tum quia qui lie peccant, ut plurimum non convertun- tum quia qui in Spiritum S. peccant, direifte refiftunt gra- tiae, qua fola curari poffent: quse eftunicum remedium ad re- cuperandam falutem & veniam: quamvis contingere poffit ab- tolute, ut tales peccant es tandem fuafionibus cedant, gratiam ac- tatur; tur: 480 Co) acceptent, & Tic eis remittatur peccatum. Et fic intelle&us textus Apoftoli minime Novatianis favet, utpote qui aliqua peccata abfolute prorfus, acornnino irremiifibilia effe dodebant. Prsterea S. Chryfoft. & Theodoretus cmn aliis Ss. Patribus di- cunt, textus citatos primum, &febundum debere intelligi dere- novatione rurfus per baptifmum, non autem reconciliations per poeniteiitiam : ita ut fenfus fit iite : Impoflibile eft rurfus renovari ad poenitentiam , id eft, recuperare baptifinatis gra- tiam, quatenus gratia renovationis & regenerations eft : non autem quod impoflibile fit obtinere veniam peccatorum per pce¬ nitentiam , & juftificari per gratiam reconciliationis ; nomine hoftite enimhic intelligitur baptifmus, aut potius mors & paf- fio Chrifti, quatenus in baptifmo operantur. Unde fequitur quod Apoftoius in utroque textu non excludat pcenitentiami, fed tantum iterationem baptifmi, ita ut velit in Bccleiia non efle locum fecundi baptifinatis, qua iterum ficut prius ablua- rour. Tertius textus minimefervire poteft Novatianis, quia Efau pcenitentia non fuit veta: namut loquitur Theodoretus in hunc locum, Efa.i non flevit agens penitentiam , fed fratris fell- citati invi'dens. Tandem li htec verba faverent Novatianis: etiam ifta Chrifti verba Match, c. 12. v. 32. Qui autem dixerii ( verbum ) contra Spyitwn S. non remittetur ei, deque in hoc Sacu- io, neque in futiiro: Novatianis fiiverent. Ad II. Nomina Spleridoris & figure, feuut ait Graecus, Cha- racleris fubftantiae ejus (ut explicat Theodoretus in hunc lo¬ cum) mire exprimunt, & explicant coexiftentiam, coa;temi- tatem, confubftantialitatem Filii cum Patre: ficut enim ignis aut fol non eft fplendore, duratione anterior, nec ipfum libere, led neceflario, immutabiliter & perpetuo diffundit, necabeo feparabilis eft: ita Pater aeternus filium fuum duratione non pra?- cedit, nec eum libere, fed naturaliter & continuo generat, eftque ab eo prorfus infeparabilis. Ita etiam fentit S. Chryfoft. Horn. C O ) 48 r Horn. 2. ad Hebr. Ilia verba: tanto meJior Angelis effectus: jux- ta Theodorethum in epift. ad Ephef. intelligi debent quoad humanitatem. Ad III. Verba ilia, ego ero illi in Vatrem in literali fenfu de Salomone quidem dida effe, qui lilius Dei per adoptatio- nem, & proinde improprie tabs fait: attamen ex intentione Spiritus S. verba haec etiam Chriitum myftice ac prophetice refpexiire, qui natura filius Dei eft. Et negatur, quod folum exl'enfu literali ad ftabiliendam fidei veritatera validunx argu- mentum fumi poilit, fi enim hoc verum eifet, nullum ex iis, quae myftice, ac typice in veteri teftamento Chriftum debgnant, eiticax argumentum confici poflet: quod nulius dixerit. Ad IV. Apoftoium per praepoiitionem in non bgnibcare intv a, fed juxta Arcam in aliquo bnu, qui erat appendix Ar¬ cs : quomodo Chrillus Luc. c. 3. dicitur moriturus in Jerufalem , cum tamen juxta civitatem illam fit mortuus, & non intra mu- ros ejus ; lie licet D. Joannes baptizaret juxta urbem Betha- nis, dicitur tamen Hacin Betbania facia Junt.. Vel dicaturcum Theophilado & aliis, quod tempore Salomonis non fuerit in Area nil! duse tabulae legis, cstera autem poftea fuerint repo- fita a Jeremia, quando abfcondit Arcam, ut refertur 2. Ma- chab. c. 2. v. 5. Ad V. Quod licet vox Hebraica Berith foedus &teftamen- tum promifeue fignificet, tamen LXX. Interpretes, quorum hie veriionem S. Paulus fecutus ell, D iatbicin , id eft , ultimam di- fpoiitionem non fine Divino affiatu verterint, quiacum feedus illud cum Israel non elfet confummandum nib per fanquinem, & mortem Jefu, quo bebat, ut edet padum de conferenda per mortem ejus hsereditate vitae aeternae, aptiffime padumillud vo- care potuit Paulus nomine teftamenti, prout ad Rom. c. 9. Ad Galat.c. 3. & 4. alibi loquens de lege veterifemper teftamentum vocat id, quod Hebngi dicunt Berith. Imo adeo trita eft in Ec- P p p cleba 4^3 x CO clefta vox haec left amentum pro Hebraica voce B eritb , ut nihil frequentius dicamus, vel audiamus, quam teftamentum vecus, & teftamentum novum. Ad VI. Licet fcriptor liujus Epiftolae effet incertus, tamen ex Eccleiise traditione habemus earn effe canonicain. Neque hasc Epiftola quovis tempore, aut omnibus fuit indubia: inde neque libris Protocanonicis annumeratur: attamen jam ut Ca- nonica, & genuinum Pauli fcriptum refpiciendum eft, ut anti* quitas deni on fir at: hanc enim Epiftolam ut Pauli foetum agno- fcebant. Ex Graecis Patribus Clem. Alexand. apud Eufeb. 1 . 6. Hill. c. 14. Dionyf. Alexand. in Epiftola contra Paulum Samo- fatenum. S. Athan. Epift, ad Alexandrum Epifc. Conftantinop. &c. E Latinis PP. praeter Concil. Carthag. III. & Innoc. I. E- pift. 3. ad Exup. S.Hier. Epift. adDardanum. S. P. Aug. 1 . 2. de doCl. Chrift. c. 8- S. Hilarius 1 . 4. deTrin. S. Ambrof. 1 .1. de ftde c. 4. &c. Ergo, immerito Lutherus cuin fuis hanc epiftolam e Canone Librorum Sacrorum expungit. Ad VII. Neg. ant. ad prob. cone. ant. neg. confeq. quia D. Paulus juftas habuit caufas non exprimendi fuum nomen initio hujus Epiftola?. Prima eft: Cum enim Paulus iciret nomen fuurn effe invifum PIebrafts,ne eos aledione averteret, confulto no- men fuum non inferipfit , neque falutationem ordinariam ap- p.ofuit, ut in aliis. It a Clem. Alexand. Apud Eufeb. 1 . 1. c. 11. cui confentit D. Hier. 1 . de feript. Ecclef. in Paulo. Secundd eft : ne cum Apoftolus gentium effet, praeter officium ad He- brae os feribere videretur. Ita Theodoretli. praefat. Comment, in c. 1. ad Galat. Ad VIII. Paulo non defuiffe fublimitatem ftyli: fed ut omnes Chrifto lucrifaceret, nunc grandiori, nunc limpliciori fiylo ufum effe, uti unicuique expediebat. Ad IX. Paulum, cum Romae effet, ad Judaeos feribere potuiffe fe ad illos reverfurmn: hanc enim Epiftolam Paulus no* mine- ^ ( O ) 483 minatim non direxerat ad Judaeos Hierofolymis commorantes, quorum ut rabiem effugeret, caefarem appellaverat, fedadju, daos in Ada difperfos, ad quos citra periculum redire poterat. Ad X. Paulum hie non agere de confirmatione Evangelij per dodtrinam, quod hoc dodtrina Chriili lit: fed de confir¬ matione per miracula & prodigia , quibus ufque ad rpfum, & fuo tempore dodfrina Chriili per Apoftolos confirmabatur: ut proindein Epiit. ad Galat. c. i. dicere potuerit, fe non audivif- fe ,aut didicilfe Evangeliumabhoinine,fedaChrilfo: &in epift. adHeb.c. 2.feriberepotuerit, dodlrinama Chriftoenarratamcon- firmatam fuilfein ipfum, & ufque ad ipfum per prodigia, & mi¬ racula Apoftolorum. Obje&iones Contra reliqaas Epiftolas Pauli. I. Rom. c. 4. v. 20. Abraham in repromi/Jione Dei nmbajt- tavit diffidentia. Et Gen. c. 17. v. 17. Rijit Abraham dicens in corde fuo:putaJne centemrio najeetur films, & Sara mnagenavia pariet.Ergo. II. Rom. c. 5. v. 13. dicitur: UJque ad legem peccatnm emt inmundo : peccatnm aulem non imputabatur ,cum lex non ejjet. Et Gen. c. 6. v. 3. Deus delevit homines propter eorum peccata: ergo femper fuit imputatum peccatum, etiam ante legem feriptam. III. Rom. c. 8- v. 16. dicitur: Spiritustefiimcniiim reddit fpi- rituinoftro, quod fimusfiliiDei. EtEccl. c. 9. v. 1. dicitur: Nefiit ho¬ mo, Htrum amove an odio clignus fit. Ergo. IV. Rom.c. 12.V. 19. dicitur: tfon vofinetipfes dependentes,fid date locum ira. Et Adi. c. 24. v. 2. Paulus feipfum coram Agrip- pa defendit Ergo. V. Corinth, c. 1. v. 17. dicitur: Non memifit Chriftns bap- Uzare, fedevangelizare.Rt Matth. pit. c. omnibus Apolfolis Chri- ftus dicit: Docete omnes gentes baptizantes eos. Ergo. VI. 1. Corinth, c. 13. v. 7. dicitur: Cbaritas omnia credit. Et 1. Joan. c. 4. v. 1. dicitur: Nolite- credere omnijjmtui. Ergo. Ppp 2 VII. 4 S 4 f$?t ( °) cm VII. Galat. c. i. v. 10. dicitur: Si adkic hominibus placer em, CbriftiJervus nonejjem. Et i. Corinth, c. io. v. 33. dicitnr: per- omnia omnibus placeo. Ergo. VIII. Gakt. c. v. 25. dicitur: Sina mons eft in Arabia, qui conjunStus eft ei, qua nunc eft ftj-entfakm. AtquiSina ajerofo- lyma longe diftat. Ergo. IX. Coloff. c. 1. v. 24. dicitur: Aclimpko ea, quadefiintpaf- Jionum Cbrifti. Et Joan. c. 19. v. 30. Chriftus moriendo dixit : Con * Jummatum eft. Ergo. X. 1. Ad Tiinoth. c. 2.,v. 12. dicitur: docere mulieri non per- mitto. Et ad Titum c. 2. v. 3. dicitur: ut fenes prudentiam doceant adolejcentulas. Ergo. XI. 1. Ad Timoth. c. 5. v. 14. dicitur: Volo juniores mtbe- re, jtlios procreare. Et 1. Corinth, c. 7. v. 7. dicitur: Volo omnes vos eJJ’e cselibes , Jicut me ipjiim. Ergo. SOLUTIONES. A D I. Abraham non Ruffe iticredulum; unde non ex mere- dulitate, fed ex admiratione , quserit, pntafne centsnario &c. &ideopro verbo vijit, Chaidaeus habet, gavijusefi. Ad II. Peccatum a Deo Temper f aide imputatum: fed non Temper fuiffe imputatum, id eft, reputatum taieab hominibus folo lumine naturaii inftrudis , qui non exiftimabant, Te effe peccato obnoxios. Ideo exiftentiam peccatioriginalis probat Apoftolus ex effe&u & paena ejusdem peccati, puta ex morte, quse regnavit in omnes, quotquot ab Adamo ufque ad Moyfen vixerunt: ergo & caufa mortis, nempe peccatum originale. Ad III. Apoftolum ad Rom. loqui ; de teftimonio, quod, licet lit certiffimum ex parte Spiritus S. non eft tarnen certum ex parte noftii, nift certitudine conjedurali, & ad fummum mo* raii: nam non fumus certi, an iliud teftimonium lit a Spiritu S. §&> C o ) <$§, 4 s* S. an vero a fpiritu maligno transfigurante fe in Angelum lucis ? Ecclf. vero loqui de certitudine abi'oluta& infallibiii, quam ne¬ mo de fua falutepoteft habere abfque fpeciali revelatione quam- diu eft in vita. Ad IV. Verbum defendere in Primo textu fumi pro ulcifci 9 quomodo Judith c. i. dicitur: Nabuchodonoforem juralfe per thronum, quod fe defenderet, id eft, uicifceretur. In fecundo tex¬ tu fumi pro innocentiam fuam probare, fuseque indenmitati con- fulere, quod valde licitum eft, licet vindidtalit lege Dei pro- hibita. Ad V. Apoftolum dicere, quod non lit milfus baptlzare principaliter: quia primarium Apoftolatus officium eft pradicare: baptifmi enim difpeufatio committi folet Parochis, & aliispref- byteris. Ad VI. Apoftolum non loqui de do&rina, fed de rede faclis proximi, quibus relatis homo charitatem habeas non con- tradicit, fed narrantibus facile alfentitur. D Joannem vero lo¬ qui de dodrina, docereque, probandos efte Jpiritus , fi ex Deo jint. Ad. VII. Apoftolum velle placere omnibus, omnes aedifi- cando, neminem offendendo &c. fed non velle placere, id eft, gratiam illorum occupare docendo grata illis, qui Chrifti do- drinae repugnantia docent, ac faciunt: lie enim fervus Chrifti non eftet. Ad VIII. Montem Sina non realiter, fed myftice elfe con- jjundum, id eft, ut vox graeca fonat, Jimilis Jerofolymas ut nunc eft: ficut enim in Sinaolim, ita nunc in Jerufalem tra- ditur lex mere Cseremonialis & fervilis, utrobique generantur lilii, non liberi, fed fervi. Ad IX. Opus fuifle, ut Chriftus multa pateretur in fuo corpore naturali,& etiam in fuo corpore myftico. Porro Chri- ftus moriendo perfonales pafliones confummavit 9 fed non con- P p p 3 fum 4S6 ^ (o) ^ fummavit paftiones corporis myftici, cujus membra multa pro Chrifto & Ecclefia patiendo a dimple nt ea, qua clefunt pajjionum CbviJU. Ad X. Apoftolum non permittere docere Mulieri publi- ce in Ecclefia, ut.fefe explicat i. Corinth, c. 14. v. 34. his ver¬ bis : Mulieres in EcckjHs taceant. Sed non tantum non permit- tere , verum fuadere , ut privatim domi fuse puelias fuas, & ancilias fuas doceant. Ad XI. Apoftolurn 1. ad Corinth, exoptare, ut omnes a nuptiis ahfiineant, ut ipfe abftinuit: verum velle juniores vi- duas , quibusineft periculum incontinentiae, nubere, cum me¬ lius fit nubere, quamuri. Hie ergo Apoftolus non legem jigit, ait S. P. Auguft. de viduis. Sed remedium ojlendit. Obje&iones Contra Epiftolam Jacobi , judec. I. Eufebius 1 . 2. hift. c. 28. aflerit: Epiftolas Jacobi & Judte eife adulterinas: ergo non funt Canonicae. II. In multis Exemplaribus graecis haec Epifiola Jacobi nomine S. Jacobi non inferibitur: ergo. III. Author hujus Epiitolae Jacobinae utitur falutatione tantum prophana, non gratiam divinam Sonante: Jacobus Dei & Domini N.J. C. firms 12. tribubus falutem. Ergo ejus Author non ell Apoftolus Chrifti. IV. In hac Epiftola Jacobi juftificatio non fidei, fed ope- ribus adferibitur, cum tamen Paujus ad Rom. c. 3. dicat ho- minem juftiftcari ex fide fine operibus: ergo aberrat a doftrina Apoftolica. V. Solent Apoftoli afiquid femper interferere de Fidei do- /v ' fc t i (* \ % .• f 5 y* * , y V f'* * k Secundus locus Theologicus, unde do&rina Theologica Jiaurienda eft,funt Traditiones,feu Verbum Dei non fcriptum., ex quibusDivma ac infallibili autboritate difticultates decidun- tur, qu$ turn circa ip fum Verbum Dei fcriptum, feu fcripturam Sacram, turn circa alia fidei& morum dogmata emergunt, & ex S. fcriptura fatis dirimi nonpoffunt. Igitur unica quaeffione fubdivifa in Paragraphos de his agemus. Unde lit QUASI 10 UNICA H V j « 1 ^ * *•* # ™ £ •• # * ^ ^ f « • * • v « * '| * * ' J / r •• » * ■ • An prater Scripturam Sacram aliqua Traditions tanquam Verbum Dei non fcriptum pro regnla fidei admitti de- be ant ? -v * # » ' J v -* I ’ - • J . J v t ^ i I - m M - 4 i ' ■ % I £ ‘ -? I • - . J ^ • * £ 1 Prse Notanda neceffaria ad flatum quaeftionis. IVTOtandum I. in praefenti nos loqui de Traditione ftri&e i- ^ & Theologice fumpta, feu de Traditione Sacra: & hate definitur, quod lit doffirina fidei nut morum noil Jcripta , fed vi¬ va voce quafi de aure ad aurem (iiccejfive traclita. Notandum 2. Dum dicitur in deliniticne traditionis fa- erse, cloSirina non jcripta : hcec verba non effe inteliigenda, quod traditio facra nullibi feripta effe debeat : nam traditiones in feriptis SS. PP. & adlis Conciliorum revera affervantur; fed ef¬ fe intelligeuda, quod ejusmodi doffrina viva voce non fcripto a fuo primo Authore tradita effe debeat, quamvis deinde a fuccefforibus fuerit Uteris conlignata. r ~ ***" J ' UtiliSr - - - y!y ‘ ** No- c ( O ) 493 * , v ’ jj * ,p r r ^ r ^ t r •* Notandum 3, Traditionem fpe&ato fuo Authore dividi in divinam & humanam. D Ivina prout extidt in lege naturae , in lege Mofaica , atque etiam liodic in lege Evangelica exiftit, eft Verbmn Dei non Jcrip turn, fid tradition : Je n doclrina Dei in S. Uteris non fcripta , Jecl a Deo immediate revelata , , . ■ W . , J- , , > s ' enta. Notandum 4. Traditionem humanam dividi in Apofloli- •cam & Ecclefaficam. Apofolica eft doiftrina, quam Apoiioli ^ a Q a ft 3 ¥ l 494 ( 0 ) ipfi quatenus Eccleliae Paftores propria authoritate afliftente tamea Spriritu S. inftituerunt, & acl nos viva voce transmit lerunt, v. g. obfervatio diei Dominicse loco Sabbathi, Pafchas, jejunii. quadragelimalis &c. Traditio Ecckfuijlica ell ilia, qu$ poll deceffijin Apoftolorum ab Eccleliae Prcelatis Apoftolorum Succefforibus accedente fidelium ufu fuit introduda, & tan¬ dem per modum confuetudinis tacito fibi fuccedentium fide- liumufu recepta , & ad nos ufque transmiffa v. g. Vigiiiae, feftorum celebrationes, aquas luitralis ufus , abftinentia a car- nibus, ovis, ladiciniis certis anni diebus , pia & laudabilis formandae crucis confuetudo , &c. Notandum 5. Traditionem Ecclefiafticam humanam ali- am effe EccleJJa Univerfitts , live un,iverfam refpicientem Eccle- fiam : utdiei Dominicae obfervatio loco Sabbathi: aquae benedi- dae afperfio &c. Aliam particularem , quae Eccleliae particula- ri eft commiffa, utjejunium Sabbathi olim Romae obfervatum: aliam pevpetuam , quae dogma aliquod proponit: aliam tempo- rdlem: quails fuit obfervatiolegalium ufque adEvangelii pro- mulgationem: aliam necejjariam, quae in forma prascepti eft tra- dita , ut admixtio aquae cum vino in Miffs Sacrificio : aliam liber am , quae in forma tantum Conlilii eft tradita , ut aquae luftralis afperfio. Notandum 6 . Ex fola Traditione Divina , utpote fola a Deo revelata , elici poffe conclufionem Theologicam. Ra¬ tio eft: quia Conclufio Theologica ducitur ex propofitionibus I fupernaturalibus, & a Deo revelatis : atqui folae propofitiones TraditionisDivinae funt a Deo revelatae: reliquae enim ut Apo- ftolicas, & Eccleliafticae Authores habent Apoftolos, & eo* rum Succeffores. Ergo. Notandum 7. Ex Traditionibus Apoftolicis, & Eccle- fiafticis contra Haereticos Theologum poffe trahere firmum faltem Argumentum & ad Eccleliae confuetudiues, & fidei Dog- C O ) 49* Dogmata comprobanda , etfi fcripta in facris literis non repe- riantur. Ratio eft : quia & ipfe S. Paulus t. Corinth, c. n. v. 16 . Eccleftae confuetudinein contentiofts Corinthlis oppo- fuit: ergo & nos pariter Eccleftae morem ab Apoftoiis rece- ptum , tot faeculorum ufu, ac gentium confeniione probatum rede haereticis opponimus , maxime dum hi a nobis Scriptu- ram in alicujus rei confirmationem effiagitant. Imo Paulus ipfe ad convincendos contentiofos Corinthios non tam Scriptu- ra & ratione , fed potius traditione utendum eft’e duxit, cum eos ad morem Ecclefiae his verbis revocaverit dicens: Si quis vidtiur contentiofus ejje , nos talern confietuclinem non babcmns, me Ecclejia Dei : quail diceret: ft quis adeo eft durus & pertinax, ut argumentis politis non adducatur, fed adhuc contendat fte- minam aperto capite orare oportere , hunc ego ( Paulus ) non aliter refello, quam quod Eccleftae Dei confuetudinem non habeat. Ex quo patet quantam vim ipfe Apoftolus in tra¬ ditione agnoverit, dum eos , quos nec Scriptura , nec ratio moviifet, Eccleftarum more & confuetudine movendos exifti- marit. Quod ft tanta vis confuetudinis Eccleftae in rebus ad folum ritum fpedantibus , ( ut erat faeminam non debere aper¬ to capite orare) quanto major erit in rebus fidem Ipedantibus? Ergo convincens Theologus ex his traditionibus contra haere- ticos argumentum defumit. Notandum 8- Lutheranos Traditiones credere imbecil- liores effe , quam ut duclis inde argumentis dogmata fidei confirmentur. Nam quod Eccleftae Traditiones a Chrifto & Apoftoiis defeenderint, exiftimant nullo modo poffe probari: cum omnia Verba Chrifti ( quae Chrifti effe conftant) ab E- vangeliftis fuerint fcripta. Sed quidquid Chriftus, quid Apo- ftolifuerunt locuti, ii folum nofeere potuerunt, qui Chriftum &Apoftolos audierunt, quorum cum nullus extet, nos nunc ne unum quidem dogma poffe traditions probare : adeoque - opor- 49 $ f (o) oportere, omnes fidei .& Religionis controverfias facrarum fi. terarum teftimoniis componere, & nihil finite, nifi quod fa- cris literis efi expreiTum; hinc eruditionis vere Theologies; ef- fe, nihil ultra niii quod S. literis proditum efi , definite: Cce- tera omnia efle problemata in illud rejicienda tempus , cum fublato fpeeulo videbimus Deum facie ad faciem. Ifta eft ge- nuina mens & dodrina Lutheranorum. Notandum 9. Hsreticos noftri temporis traditiones fa- cras rejicientes, nee efte primos , nec folos hujus erroris Authores : fed hujus farms hsredci jam aliis retro fsculis fuere,qui ad folasScripturas provocantes, Traditiones afper- nabantur: quos S. Bernardus horn. 66. in Cantica comirienio- rat. Sed & Arianis hanc hsrefim tribuit S. P. Auguft. in conflictu contra Maximinum : & ut Author eft Epiphanius hceref. 73. (qui&ipfe hunc errorem Arianis hsref. 75. aflig- nat. ) dicit: Ariani certe , qui in Synodum Seleucianam con- venerunt, non obfeure funt teftati, fe in fidei qusftionibus prster divinas Scripturas nihil omnino recepturos. S. Baft-, lius. Eunomium in eodem errore verfatum dicit c. 25. de Spi-. ritu S. & L. 1. contra Eunomium. Semi Arianis eundem er¬ rorem tribuit S. Epiphanius haeref. 73. sque Pelagiani dicunt* credamus quodlegimus, & quod nonlegimus, nefas adfirue- re credamus. Ita S. P. Aug. c. 39. de nat. & grat. Neftoria-r ni B. V. Mariam Theothocon, hoc eft, Deiparam dicere no- junt , quod hsc vox nusquam in Scriptura extet, ut ada Concilii Ephefini, Cyrillus, & alii de Neftorianis feribentes referunt. Eutycbes inConcilio Calcedonenfi Ad. 1. dicebat: In- qua Scriptura jaernf dim natura ? Cu! refpondit Mamas Pres¬ byter, & qua jcriplura - elicit Homoitfton ? Quid ad hsc Luthera- ni ?damnant priores uthsreticos : nonne & fe ipfos ut hseretb cos damnare debent , quia hi iisdem ac priores innittmtur prin- .cipiis; mill grater ScripuramJiicrayn Apoflolkam habere, author ita* ' 1 " ' - . - ' . * tern: $4? C o ) tcm : fed flamS'criftwr c.m S. ejfe• flam fidei &T 5 rmrum ■extra qnam milium dogma balkri pot ejl tie Jide credendum. notatis lit contra iios haereticos 497 ngttlum , His prae- $. II CONCLUSIO PRIM A. . l % | « T i - % • # if. • ■ • » In ftatu Legis naturae extiterunt Traditiones Divinae. k * i- * * * . i i ■ _• ,4» X t r << * . *' ' * ^ t '’•i ’<*« A/* •«•*<%» I )F.obatur: Nulla poteft efle vera Religio fine certa fidei & ■ morum regula : atqui in ftatu legis naturae fuit vera erga Deum Religio: ergo in fiatu legis naturae fuit certa fidei & mo¬ rum regula. Subl’. Atqui ilia regula nonerat ScripturaS. nul¬ la liquidem tunc extabat: ergo ea regula erat Traditio. maj. eft certa. min. conftat ex eo, quia tempore legis naturae toto illo intervallo, quo ab Adam ufque ad Moyfem bis mille & fere quingenti anni fluxerunt, exercebatur fides, & ritus ac cultus Deo per Adam, Abel, Seth, Enoch, Noe, Abraham, Ifaac, Jacob,Melchifedech, aliisque juftis exhibebatur. Adamuspro- indefiiios ftios docuit myfteria fibi revelata: filii Adami, quse a patre didicerant, fuis pofteris ad Moyfem ufque non tnter- rupta feriecommunicarunt. Hinc Deus Gen. c. ig. commendat Abrahamum, quod praceptnrus fit filiisjw , domui fua poft Je, ut mjiodiant viam Domini , fuciunt judicium & jufiituim. Exqui- bus patet, quod pofteri Adami ritum colendi Deum acceperint non per Scripturam, fed per traditionem. Confirmatur: Ilia quse tunc ad fidem in lege naturae per- tinebant, ipli Adamo, cseterisque Patriarchis revelata, & ab his orali traditione ad pofteros propagata fuiiTe, innegabi-le eft: imdeenim alias fequenda fidei iuae dogmata haufiffent? quse funt de exiftentia Dei Remuneratoris: de Immortalitate animse , de psna seterna impiis infiigenda, & juftis sterna beatitudine de¬ ll rr ftinata: 498 ^ ( o ) ilinata: de peccato originali & ejus remedio: de venturoMef. fia Redemptore generis humani: de ritibus facrifieiorum Deo offerendorum: de adibus fidei, fpei, & charitatis &c. Profe- bto hsec haberi noil potueruntj niii a Deo Patriarchis revelata, & ab his per iucceffores ad poixeros transfufa fuiffent. Ergo. CONCLUSIO SEC UN DA. ^ t L iSl ^ f r v - 2 ' ^ « w f 4 £ ~ * In lege Mofaica praeter Scripturam extiterunt divinaa Traditiones ad {idem & mores fpectantes. Robatur i. Israelite non folum jubebantur fcripturam le- gere, fed etiam Patres interrogare: narn Deut. c. 2i. did- tur; hits frog a patrem tuuni , & annuntidbii tibi , m yores trios , C 5 i dicent tiM. Item Eccli. c. 8, iVb« te precis re at narratioJhiiorum , ipfi emm didkmint a patribus fids. ItemPial. 77. Quanta mandayit pa- tribus nojiris ( Deus ) not a facer e ea jiliis juis , nt cognofcat genera- tio altera , filii, qui najeentur, & exurgent? U narrabunt ea jiliis juis , utponant in Deo Jpemjuam. Ergo. Probatur 2. Ipfe Moyfes Deut. c. 32. v. 7. jamjam mori¬ ons populum Judaicum ad Traditionem in cantico iuo provo- cavit: Memento cliermn autiquorum , cogita generations Jingulas, in- terroga patrem tuuni, & ammtiabit tibi &c. Ergo. Probatur 3. Ufque ad tempora Esdrae feripturaein formam librorum redadae non fuerunt, & in variis chartis difperfae lon- go tempore inveniri non potuerunt, ut ex 4. Reg. c. 22. erui- tur, ubitanquam aliquid novum refertur, quodunum volumen legis Domini in templo repererint. Ergo Probatur 4 .Judasi plura ut fidei dogmata credere debuerunt, quae inScripturis nonexpreffaerant:v.g.Lib. omnes in fuoScrip- turarum Canone contentos effe Divinos : pro toliendo origina- li peccato dari remedium aiiquod etiam pro fieminispro quibus non && ( o ) W 499 pon erat circumcifio: imo & pro omnibus five mafculis five fceminis ante odavum diem decedentibus: ergo ea tantum ex Traditione fcire potuerunt, cum vetus teftamentum nullam de- his faciat mentionem. Probatur 5. Per bis mille annos a Moyfe ufque ad Chri- fum fuit quidem Scriptura Sacra,fed folumpenes fsraeliticum populum: cum tamen ex aliis gentibus multi haberent veram tidem, & ad veram Eccleiiam fpedarent, quae fola traditione adjutae funt, ut Job & amici ejus, uti D. P. Auguft. lib. 2. de peccat. Orig. c. 24. Item lib. 1. de Prsedeft. Sand, nec non lib* 18. de civit. Dei c. 47. conftanter aflerit. Ergo, Dices cum AA. Ex his nihil probari. Turn quia viva Tem¬ per vox Dei fonabat in veteri Eccleiia. Turn quia Religioeti- am fine Papatu , baptifmo , ccena Dominica &c. fuit in veteri Eccleiia coniervata: an idcirco ilia in nova Ecclefia non funt pecelTaria ? fed Contra Primum, quod temere dicitur, eft: unde proba¬ tur, Dei vocem continuo auribus fidelium per bis mille annos infonuiffe ? certe gentes non ita alliduo fenferunt vivam Apo- ftolorum vocem: ergo. Secundum conceditur, nempe Papatum, baptifmum, cce- Pominicam &c. non eife abfoiute neceflaria, fed tantum ex fup-» pofita Chrifti voluntate, quiutique line his aliter luam Eccie- liam inftituere potuiffet: fed quid hoc ad rem noftram ? CONCLUSIO TERTIA. In lege nova quamvis omnia, quae in S. Scriptura feu Bibliis continentur, infallibili fide fint credenda: non tamen omnia credenda continentur in S. Scriptura feu Bibliis, fed alia multa per antiquas Traditiones cog- nita, credita, & obfervata, credi & obfervari debent. Krr 2 Pfiec foo Co) Haec conclufto eft omnium Catholicorum contra haereticos, & aperte definita a Concillo Tridentino Seff. 4. in Becreto de Canonic. Scriptur, P Robatur 1. ex S. Script. Joannes Evangelifta c. 21. v. 25. de Chrifto ait: Sunt autem & alia mult a qua fecit fj-efiis , qm fi fcribantur per Jtitgula , nee ipfum arbitror mmiclum capere pojje , quiJcvibendi funt, libros. Quae per hyperbolen dicta volunt S. P. Auguft. Cyrillus, & alii Patres ad defignandam multitudinem y & magnitudinem rerum a Chrifto geftarum: ficuti Joan. c. 12. v. 19. Ecce mundus lotus pojl eum abiit. Etquamvis Joannes facta folum Chrifti commemoret: hifce tamen factis utique dibta e» rancadmixta: quemadmodum nullum prope factum Chrifti ab' hoc aut aliis Evangeiiftis commemoratur fine aliquibus ejus di- dtis; Atqui ea dibla, & dodtrina Chrifti nullibi fcripta funt: ergo pertinent ad Traditiones, ac Verbum Dei non fcriptum. Ergo non omnia credenda continentur in S. Scriptura. Hie lo¬ cus pro Traditionibus adeo clarus eft, ut ex hmreticis Joannes Brentius in Proleg. de Tradit. feribat: Certnm eJJ'e , mult a fecijj'e Cbrijlitm &T 5 dixijje, qua fcripta non Junt. Dicunt AA. 1. Non minus antiquos haereticos inde fuos colorare pofte errores. Dicunt A A. 2. Nos non pofte probare, uodea, quaeChriftus dixit, non fuerint poftea ab Apoftolis Sed Contra 1. eft: Ea quae nos Catholic! ex Traditione affir- mamus, confonant veterum Patrum, & Conciliorum dodtinis, nec feripturis repugnant: ea autem, quae antiqui haeretici ex Traditione affirmarent,nec confonarent veterum Patrum & Con¬ ciliorum dodtrinis , nec feripturis , fed potius his repugnant: ergo. Contra 2. eft. 1. Non nobis, fed Adverfariis probatio in- curnbit: cum pro nobis (let prmfuraptio, & pofteflio verm do* dtrinae .cripta *^ft> ( O ) SOB Slrinas antiquae contra illorum novas accufatlones: nam quiTi- tium homicidam dicit, affirmat, & accufat: etiam homicidium probare tenetur. Qui Cajmn dicit injuftum domus poflelTorem, aftor eft, & ad probationem obligatur, ut apud omnes clarum eft: ergo cum nos Catholici a mille & leptingentis annis tenea- mus; utrumque Dei Verbum, tam fcriptum quam traditum.: & Se&arii hodie erroris nos accufent circa Verbum Dei, & negent non Scriptum feu traditum aliquod Verbum Deiexta- re, funt accufatores & adores: ergo illis incumbit probatio. Unde jure merito contra eosdem utimur uitimis illis verbis Jeph« te Jud. c. 11. v. 11.& 27. Quid mibi Oftibiejl, quia veuifii contra me, ut vaftares ten am me am ? non ego pecco in te, Jecl tit contra me male agis, indiecns mibi bella nonjujla. Contra eft 2. Si ea, quae Chriftus dixit, poftea ab Apo- ftolis fuiftent feripta, neceftario in Scripcis Apoftolorum inve- nirentur : atqui in illorum feriptis non inveniuntur: vel A A. oftendant: ergo. Probatur Conclufto 2. Quod libri in S. Scriptura conten- ti fint Diviui : quod libri in Canone non repoliti fmt fpurii & apocryphi: quod Pater in Divinis lit ingenitus : quod lilius in Divinis fit confubftantialis Patri: quod B. V. Maria femper per- manferit virgo in & poll partum: quod parvuli fmt baptizan- di etiam absque adtuali propria fide: quod baptizatus haereti- cus non fit rebaptizandus , adeoque baptifmum ab haereticis collatum elfe validum : Quod fymbolum Apoftolorum necefta- rio acceptandum &retinendum fit: quod denturquatuorEvan- gelia: quod Chriftus defcenderit ad inferos, &c. hsec omnia Calviniltae & Lutherani credunt: atqui nullum ex his credere poftimt propter authoritatem Scripturae Sacrae: nullius enim nequidem apex eft in Scripturis: nihil horum continetur in Ver- bo Dei nec aperte, imo nec obfeure, ergo ex fola Traditione ilia credunt: ergo non omnia, quae ad fidem & mores fpe* . Rrr 3 Slant, 502 Co) dant, continentur in Scripturis: fed per Traditionem credi debent. Hoc argumentum multum torquet Sedarios: unde & va* rias adhibent refponfiones, & effugia ut elabantur: Aliquidicunt i. Se mirari, quod nos Cathoiici hos non Scriptos fidei articulos eis objiciamus, cum inter Evangelicos, & Romano- Catholicos non lint controvert. Aft inane hoc effugium, nam Contra eft: In praefenti non controvertitur, an enumera- ti in argumento articuii ftnt veri ? fed folum controvertitur: an lint aliqui articuii credendi, qui neque per fe in S. Scrip- tura continentur ? neque ex ea per bonam confequentiam de- ducantur ? Sedarli negant: Cathoiici affirmant, enumeratos articulos credendos, & ab ipfis Sedariis Creditos proferunt, qui in S. Scriptura non continentur: ergo potius nobis miran- dum eft, quod Sedarii in materia luce meridiana Clariori Ca- tholicis adverfentur. Dicunt 2. Alii: Omnia enumerata effe Scripta : idque probant ex Bellarm. Lib. 4. de Verbo Dei c. 11. ubi hie Au¬ thor ab omnibus Catholicis magni habitus ait: omnia feripta effe, quae funt omnibus neceffaria. Aft inane iterum effu¬ gium. Nam Contra eft. 1. Cardinalis Bellarminus loquitur folum de omnibus Scitu ad falutem limpliciter, & exprefte neceffariis: atqui pleraque enumerata. in argumento non funt omnibus feitu neceffaria ad falutem fimpliciter & expreffe: ergo. Proinde non- niff perverfe effatum illudBeMarmmi generaliter accipitur, ' •• -0 ... ti ( O ) 6^9, *0* ti funt: ergo cum fpiritus veritatis fibi contrarius effe nequeat, neque haec 6c alia niulta ex Scriptura liaberi poffint, manet, quod ex Traditione Divina repetenda lint. Dicunt AA. 5. ad argumentum. Addudla in argumen- to 6c fimiiia exempla pro Traditionibus faltem ex Scriptura Sa¬ cra per bonam confequentiam deduci polfe. All 6c hoc effii- gium ell frultraneum: nam Contra ell 1. Scripturam, ex qua deduci poffent, elTe veram Scripturam Canonicam, 6c genuinum Dei Verbum fcrip- tum nullo modo ex Scriptura Sacra ollendi potell, utjamfu- pra diximus: ergo addudta 6c fimiiia exempla ex Scriptura per bonam confequentiam deduci nequeunt. Contra ell 2. Spiritum S. ex Patre 6c Filio procedere ne- gantGraeci: atqui non negarent, fi illud ex S. Scriptura per bonam confequentiam deduci poffet: ex-go. Unde Patres ex verbo tradito id probarunt: quibus fubinde virii Grasci confen- ferunt, 6c Catholicae Ecclefiae adhaeferunt, quamvis exincon- itantia poflea fe iterum fepararint. Contra ell 3. Deiparam Mariam femper etiam poll par- turn Virginem permanfiffe, effe articulum fidei omnium creden- dum , aperte docet S. P. Augull. cap. 69. de Ecclef. Dogm. (hujus enim libri ipfe a plerisque creditur Author) fic fcribens: ■Integra fide credendum eft, B- Mariam Dei Cbrifti Matrem fir 1 Vir- •ginem concepijje , Virginem gennijje , &T* pc ft partum Virginem permanfiffe.' Nec efl blaspbemite Beividii acqnwfcendum , qui dixit, ■fiat Virgo antepartum , non Virgo poft partum. Jam exquotex- tuS. Scripturae probarihoc potell ? ex nullo, fed ex mera ha~ betur traditione. Unde 6c S. Hier. refellit Helvidium, 6c con- -lirmat, Mariam fuiffe perpetuo Virginem, etiamfi hoc non fit aperte fcriptum in literis Divinis, fed Apoftolorum 6c Pa- trum traditione veluti per manus ad nos derivatum, 6c omni¬ um Chriilianorum confenfu comprabatum. Ergo cum 6c feriarii S s s con- (o) 5 ^ concedant effe articulum fidei, quod Deipara Marla fuerit vir- go etiam poft partum: etiam adraittere debent, non omnes ar- ticulos in S. Scriptura contineri, aut per bonam confequenti- am ex ea deduci. Contra eft 4. Baptifmum rede parvulis dari, & his pro- defle, docent nobifcum Sedarii contra Anabaptiftas: atqui cum Sedarii dicant , totam Scripturam teftari, neminem abfque propria fide falvari & juftificari: non poflunt ex S. Scriptura vel unicum textum allegare, infantes habere propriam & adu- alem fidem: ergo. Unde etiam Lutherus in epift. Cont. Ana- bapt. ad duos Parochos aperte concedit, ex nulla fententiaS. Seri- ptura valide condudi , infantes rede baptizari : nihilomims laudabiliter ifiud fieri , quia d tempore Apofiolorum in Ecclefia ifie mos viget : ade- oque ex traditione habetur: ut prater alios Patres Origenes do- cet lib. g. c. 6. in epift. ad Roman, his paucis verbis: Ecclefiaab Apofiolis traditionem accepit etiam parvulis baptijmum dare. Quid ad hoc Sedarii ? Contra eft 5. Baptizatos hareticos non efle rebaptizandos, ita rede iterum nobifcum Catholieis admittunt Sedarii: atqui hunc articulum contra Cyprianum ejusque adharentes non po- tuit fufficienter probare ex S. Scriptura Stephanus Romanus Pon- tifex, fed folum Ecclefia traditionem fortiifiine ut conftantif- fime oppofuit; ex qua etiam rem feJiciftxme evicit, & confen- fum totius Chriftianitatis obtinuit: ergo. Unde & S.P. Auguft. lib: 5. de baptif. contra Donatiftas c. 23. ait: Apofioli quidem ni¬ hil ex inde (dehareticis non rebaptizandis) pracepemnt. Sedcon- fbetudo ilia , qua opponebatur Cypriano , ab eorum traditione exordi¬ um fimpfijje credenda efi. Sieut funt multa , qua univerfa tenet Ec¬ clefia , & ab hac ab Apofiolis pracepta bene credmtur , quamquam Jcripta non reperiantur. Quod Clarius ? Contra eft 6. Symbolum Apoftolorum de fideneceffa- rio credendum, & tenendum efle, agnoverunt SS. Patres, af- feren- C O ) *o 7 ferentes illud ab Apoftolis oretenus editum, & Ecclefiae tradi- tum fuifle. Illud ipfum retinent moderni Acatholici integrum verbotenus, licet quoad fenfum a veritate recedant. Calvinus quoquenon vult dubitare, quin fymbolum illud ab Apoftolis proficifcatur: nam lib. 2. Inftit. c. 16. §. 18- dicit: neqite vere mibidubiim eft , quin d prima Jiatim origine Ecclefia , adeoque abipjb Apoftolornm Jkculo inflar pub lie a omnium calcutis receptee confejjionis obtinuerit &c. Jam unde ipli Calvino,& caeteris Se&ariis dubium non eft ? Ex S. Scriptura certe non: cum in ea nullibi reperia- tur. Ergo ex traditione Eccleliae & SS. Patrum, qui ab ipfis Apoftolis traditum affirmant. Ex quibus omnibus luculenter patet, non omnia (quod probandum erat) quae ad mores defi¬ cient fpedant, in fcripturiscontineri, fed plura ex fola traditi¬ one credere debere. CONCLUSIO QUART A. . ■ '• y' In lege nova proeter Verbum Dei feriptum, neceffario eft admittenda Traditio Divina, tanquam altera fidei regula. P Robatur 1. Ex S. Script, quae 2 . ad Teffal. c. 2. v. 14. jubet: Stated tenete traditiones , quas didiciftis, Jive per Jermonem , feilicet ore prdatum, Jive per Epijiolam , fcilicet feripto tranf- miffam, ut explicat D. Th. 3. p. q. 25.a 3. ad 4. ubi praecepit Apoftolus expreffe poft feriptum jam Evangelium aliaque , ut etiam traditiones non feriptae ferventur. Unde ex hoc loco ad- verfus omnem finiftraminterpretationemtaleformaturargumen- tum: fi Paulus hortetur Theflalonicenfes, ut obfervent, quae verbo praedicavit, non autem feripto confignare voluit, tunc praeter Verbum Dei feriptum neceffario eft admittenda traditio: atqui Apoftolus Paulus Theflalonicenfes hortatus eft, ut ob- S s s % fer- 50 8 §&> ( o ) fervarent, quae verbo illis praedicavit, fcripto autem conligna* re nonvoluit, nempe de tempore adventus Aiiti- Chrilli poft deftruiftum Romanum imperium, ut interpretantur Patres: er¬ go. Unde S. Chryfoft. hom. 4. in Epift. ad Teflfal. in hunc lo¬ cum ait: Hinc patet , quod non omnia per Epift0 1 am tradiderunt A- poftoli Jed mult a etiam fine Uteris. Eadem vero fide digna ftmt tm ilia quam ifta. Itaqne Traditionem quoque Ecclejia fide digmm pit- tamus: Traditioeft, nihil quaras amp Hus. Similiter loquitur The- ophyla&us in Epift. 1. Corinth, c. rr. fuper ilia verba Apofto- 1. v. 2. ficut tradidi vobis, praecepta mea tenete, itafcribens: hiquet ex his , cum Podium bum Apoftolos reliquos baudquaqnam om¬ nia Uteris mandajje praecepta , qua populis tradiclijjent. Probatur 2. S. Paulus 2. ad Timoth. c. 1. v. 13. ait: For- mam babe fanorum verborum , quad me andifti. Non ait, quae tibi Icripfi: etenim affirmat 2. ad Timoth. c. 2. v. 2. penes ipjum fuijje verbum Dei depofitum coram teftibus, quod non foret opus, fi fcri- pfiffet: aut ubi fcripta confpiciuntur ? hinc Apoftolus hortatut: Timotheum, 2. ad Timoth. c. 4. v. 1. ut quae a fe audivit, Hac eommekdetJidelibus hominibus , qui idonei erunt & alios docere. Item 1. Corinth, c. 11. v. 34. ait Apoftolus: cater a , cum vensro , di- fponam. S. Chryfoft. & Theophyl. notant exprefte in hunc lo¬ cum, D. Paulum loqui de praeceptis non fcriptis: sut ubi funt ilia, quae difpofuit Apoftolus ? Item Ad. c. 1. v. i3.diciturde Chrifto, quod Apoftolis fe poft rejurredionem fuam manifeft aril , per dies 40. apparent , loquens de regno Dei , hoc eft, de futuro Eccleftse ftatu, & inftitutis; ubi hsec leguntur fcripta? ergo. Probatur 3. ex SS. Patribus quatuor priorum faeculorum, quos Novatores admittunt. In 1. Sseculo D. Dionyf. lib. 1. de Ecclef. Hierarch, ait: Apoftoli Jiimma ilia & fkperfubftantialia par* tim fcriptis , partim non fcriptis inftitntionibns Juis nobis tradiderunt. In II. Saeculo D. Iren. 1 . 3. c. 4. ait: (Juki autem , fi neque Apofto* U Script urns reliquijfint nobis , nonne oportebat ordimmjepm tr$db ttonts , ^ Co) 5 SO 9 tionis, quern tradiderunt iis , quibus comittebant Ecclejias ? In III. Sseculo Origenes in c. 6. ad Rom. dicit: Esdejiq ab Apoflohs tnu ditione accept etiam farm!is b apt if mum clave. In IV. Sseculo S. Ba¬ ld. lib, de Spiritu S. c. 2 7. fie fcribit: Dogmata qua in Ecclefia pra- dicantur , qnadam babemns ex doctriua fcripto prodita , quackm rur- Jiis ex Apojlolorum traditione in myfterio, id ejl , in occulto 7 tradita v see pains — Nec bis quisquam contradicit , qiiisqtds Jane , vel te- miter expertus ejl , qua Jint jura Ecclejkjlica. Item S. Epiphan. lit¬ res. 6. dicit: Qportetantem & traditione uti: non enim omnia d Divina Scrip turn pojjiint acci pi: quapropter a liqna in Scrip tuv is aliqua in traditio¬ ns SanSU Apojloli tradiderunt. En minime dubiumfenfum primitive Ecclefi.se de TraditionibusDivinis praeter Verbum Dei feriptum. In omnibus fubfequentibus faeculis SS. Patres eadem ener- gia de Traditionis exiftentia feripferunt. S. Gregorius Nyftenus lib. 3. Evang. Evnom. S. Hieronymus Dial. cont. Lucif. c. 8- ex Cypriani& Co~Epifcoporum ejus errore docet, nunquam recedendum a Traditionibus. In fieculo V. S. P. Auguft. non i'olum mylta ab Apoftolis line fcripto Ecclefise tradita & con- ferv r ata fsepe recenfet, fed etiam ex illis Rdei dogmata contra hsereticos conlirmat Epift. 118- Item lib. 10. de Genefi ad lite- ram c. 23. hsec notatu digna verba habet: Conjuetudo MatrisEc- clejia in baptizandis parmlis nequaquam fpevtienda , neqiie ullo mo- 1 do JhpevftM deputanda , nec omnino credenda ejl , nifi Apojiotica ejjet Traclitio. Quid ad hsec Prsedicantes ? cum in Colloquio Ratis* bonenli hsec verba objicerentur , nihil aliud refpondere potue- runt, nifi. pudendum illud : Nor ab AuguJUno hac in parte libers dijjentimis , ut videre eft in Protocollo MonachienfiEdit. 2. fiub ■fi'neiii pag. 367. Si Sedarii a S. Auguftino hac in parte lihere diftentiunt, debent etiam Sedarii ab omnium Patrum fana do- drina libere diflentire, quifimilia de Traditionibus habent: er¬ go Sedarii reliquum nihil habebunt, nifi infanos hsereticorum mores. Tandem qua Autboritate didis Patrum primitivse Eo- to * -•-» S s s 3 cleft* 5io C°) elefiae libere diftentire, & eos refpuere audent ? Ergo magis fu- os Magiftros Hsereiiarchas ab Ecclefia damnatos Calvinum & Lutherum oeftimabunt, quam Sandos Ecclefiae Patres? Probatur 4. Ex Conciiiis. Concilium Nicanum II. an¬ no 789- celebratum Act. 7. ita habet: Ab Apofiolo edoBi tene- mus Traditiones , quas accepimus , omnia recipientes, amp efiMi¬ tes , quaciinque Ecclefia Catbolica antiquitas Jcripta , non jcripta recipit. Eadem ad. definit: Si quis Traditionem Ecclefia JmeJcrip- to , five conjuetudine valentem non curaverip anathema Jit. Quid ad hoc fulmen afteclae Lutheri? quod jam inipfos, antequam ef- fent, ab Ecclefia vibratum ed , & quidem eo tempore, quo Eccleham Romanam ab omni errore puram fuiffe, ipli SeCtarii fatentur. Synodus V. non ex Scripturis folum, fed etiam ex do- drina Patrum & Conciliorum fuade fide decreta formavit: & definitiones fuas in hunc modum conclufit: Cum igitnr hac ita recie confejji fitmus , qua tradita nobisjiint tam d Dminis Scripturis-, quam d Sanctorum Patrum doBrina, & ab Us qua definit a Junt de ima eademque fde d pradiBis quatuor Conciiiis &c. Synodus VI. Synodus VII. & Synodus VIII. Ad. 10. can. 1. Traditiones diferte afierunt, & obfervandas decernunt. Et noviflime Synodus Tridentina Self. 4. Er go. Probatur 5. Ratione. Chriftus Dominus illa,quse audivit a Patre fine fcripto locutus eft mundo: & quae didicit in finu Patris, ea fine fcripto hom'mibus enarravit: neque Confilium jpfius fuit, Evangelium fuum per literas imprimere chartis & membranis, autlapidibus infculpere ( quod proprium veterii legis fuit) fed per auditum cordibus (quod proprium eft no¬ vae legis) mandare. Unde nec Apoftolis fuis mandalfe legitur, lit fcriberent aliquid , fed tantum praecepit, ut euntes per mun- dum univerfum praclicarent Evangelium . omni creatura : quod prae* ceptum Domini fedulo executi fust Apoftoli ac Difcipuli, & onmes C 0 ) ill Otnnes quidem Evangelium pradicarunt verbo, fed non omnes fcripto vulgarunt: nam ab Andrea, Thoma, Bartholomaeo, & Philippo nihil Scriptum accepimus. Caeteri Apoftoli quideni fcripfere, non atitem ideo, quod propofitum illis eftet oranem Doftrinam Evangelicam fcripto edere, & complefti, fed quod varie neceilitas & utilitas eos ad fcribendum aliquid compelle- ret, nempe ut aut fideles in fide, & in fanis moribus inftrue- rent, aut ad bonorum. operum ftudium hortarentur, aut hae- reticos de erroribus convincerent, atque ad veritatem revoca- rent, manifeftum eft, quod per ilia, quae fcripferunt, non to* tius Do&rinae Chriftianae quoddam veiuti Symbolum tradere voluerint , fed multa Traditioni orali reliquerint. Ergo. OBJECTIONS S. I. Traditiones a Scriptura S. aperte damnantur: ergo. ant. prob. Deut. c. 4. v. 12. dicitur : Non addetis ad Verbum , quod loquor vobis, nsc anferetis ex eo. Ergo. II. Deut. c. 12. v. 32. dicitur: Quod pracipio iibi , hoctan- turn facito: nec adclas quidquam, nec minuas. Ergo. III. Prov. c. 30. y. 6. dicitur: Ne addas quidquam verbis il- Hus , Dei, arguar is , inveniarisque msndax. Ergo. IV. Apocalyp. c. 18- v. 22. dicitur: Contefior omni andien- ti verba propbetia libri bujus: Ji quis appofherit ad bac, apponet Dens juper ilium plagas Jcriptas in libro ijio : csf ft quis Aiminuey.it de ver¬ bis libri prophetic bujus ,auferet Dens partem ejus de libro vita. Ergo. V. S. Paulus ad Galat. c. 1. v. 8- dicit: Licet autem An¬ gelas de ctelo evangelizet vobis , praterquam quod evangelizavimus vo¬ bis , anathema fit. Ergo Traditiones, quae funt aliquid prater id, quod evangelizavit Paulus, non funt admittendae. ^ i ' f. * 1 ' f W ** I 4 , .« V « ^ •• < , * t ‘ • « . T' \ *0 % • *' * • * ' VI. 5*i (o) d VI. Idem S. Paulus ad Gal. c. 3. v. 15.' dicit: tiomms con- ftrmatnm tbft amentum nemofpernit ;, ant Jiiperordinat: quail diceret: quanto minus teftamento Dei aliquid luperaddendum. Ergo. VII. S. Paulus epift. 2. ad Timoth. c. 2. v. 16. dicit: om* ms Scriptura clivinitns injpiro.ta utiiis eft.ad docenditm , ad arguendum, ■ad corripienditm, ad erudiendum in juftitia, ut per/effm Jit homo Dei ad cmne opus bonum inftruffus: ergo fola Script ura eil fufficiens, VIII. S. Joannesc. 20. v. 30.& 3 r. dicit: Hex autemJcrip, ta funt , ut credatis , quia ffefus iff Chrijhts filius Dei , iff ut cre¬ dent es 'vitam ba beads in nomine if jins. Ergo Scripturae fuiliciunt ad falutern, nee opus eft Traditionibus. . r ? JT ^ ^ IX. Chriftus ipfe improbat Traditiones Mattb. c. 15. in- quiens: Irritum feciftis mandatum Dei propter traditiones veftras. Ergo. . '2 X. Scriptura 1. Petri Traditiones appellat efte vanas, & ftumanaS, qua: fallibilem authoritatem habent: ergo Traditio- nes non lolum non iunt neceffariae, fed plane funt improbaUe. XI. Veteres Patres, ft quandoque admittunt Traditiones, •non iritel'ligere per has nifi in S. Scriptura contentas: vei certe non loqui de Traditionibus Dogmatum, fed folum quarumdam .cseremoniarum , rituum, & confuetudinum in Ecclefia obfer- vari folitarum: atqui de his in praXenti non eft controversial fed folum de Traditionibus divinis ad fidem fpe&antibus: ergo. XII. Tertullianus lib. contra Hermogenem c. 22; ita pro- cedit: An de all qua Jhbjacenti materia Jaffa Jint omnia , nusquam adlmc legi: Jcriptum ejje docent Uermogenis officina. Si non ejl jcrip - , timedt vx ilhid adjicicutibiis , ant detrahentibus deftinatum. Er¬ go Traditiones non feriptas rejecit Tertullianus. XIII. Tertullianus de Carne Chrifti c. 7. fie Marciooem alloquitur: Non recipio, qnocl extra Scripturam de tuo infers : er¬ go extra Scripturam non recipiebat Tertullianus Traditiones. XIV. C o ) 513 XIV. S. Cyprianus lib. 2. epift. 3. docet Chriftum folum audiendum his verbis: fiJoins Chriftus ancliendus ejl , non debemus Mendere , quid alius ante nos faciendum put aver it, Jed quid, quiante omnes eft, Cbrijtus prior fecerit. Ergo. XV. S. Cyprianus epift. 74. ad Pompejum loquens de Ste- phano Romano Pontifice, qui Cypriano traditionem oppone¬ nt, inquit: uncle ejl ijla traditio? ea facienda ejje, quaJcriptaJiint, Dens tejlatur, &c. ergo Cyprianus rejiciebat traditiones, quae feriptae non erant. XVI. S. Cyril. Alexand. 1 . i2.in Joan.c.ult. ait Non omnia, qua Deus fecit, confcriptafunt, Jed quaJcribentes tam ad mores quam ad dogmata pntarunt fujfcere. Ergo neque ad mores neque ad fi- dem neceftariaj funt Traditiones. XVII. D. Irenaeus 1 . 3. c. 1. docet, omnia, quas prasdi- caverunt Apoftoli, poftea feripferunt, his verbis : Quod tunc pr adic aver wit, poftea per Dei volant atem in Scripturis nobis tradide- runt : ergo nihil reliquerunt non feriptum. XVIII. D. Athanaftus Epift. ad Serapionem ait: Urdus (ujusque quajlionis inventionem non ex propriis ratio cinationibus die ere pojjumus, Jed ex Scripturarnm confequentia. Ergo. XIX. D. Athanalius Orat. contra gentes initio ait: fuff- ciunt per Je Sacra, & divinitus infpirata Scripturaad injtrutfioriem . veritatis. Ergo non eft opus Traditionibus. XX. D. Athanaftus in Epift. ad Serapionem ait: Ne igi- tur interroges, fed folum ex Sacris Uteris condijcas, fujficiuni enim , qua in illis reperies document a. Ergo. XXI. D. Athanaftus lib. de Incarnat. Chrifti contra Ap- pollinarium inquit: Hac Jcripfi clileBi , tametfi nibil omnino opts fuit, ut feriberem tjufficit enim per Je Evangelica traditio. Ergo. XXII. D. Athanaftus Epiftola Feftali 39. poftquam li- hros Canonicos utriusque teftamenti recenfuit, fubjungit: Hi funt fontes falutares , ex quibus ftiens baurire pojftl eloqida. In Us T11 Jolis 54 Co ) foils pet aits Scbola beat'e annmtiatur. Ergo juxta S. Athanafium non annuntiatur in Traditionibus : ergo hse non funt neceftaria. XXIII. S. Irenseus lib. 3. c. 2. ait: Cum ex Scripturis ar- guuntnr , in accufationem convertuntur ipjarum Scripturarum , qmfi non re fie babe ant , neque Jint ex autboritate, & quia variefint cliff a, ff quia non pojfit inveniri ex bis veritas ab bis , qui nejciant Tradi - tionem. Ergo. XXIV. S. Balilius in Afceticis c. de vera ac pia fide in- quit : ManifefliJJimiim hoc infidelitatis argmnentum fuerit, ff Jigmtm fuperbia certijfmmm , ft quis eornm, qua fcripta funt , all quid velit rejicere, ant eornm, qua non fcripta , introducere. Ergo. XXV. S. Chryfoft. hom. in Pfalm. 95. ait: Neque enim oportet quidqmm dicere fine tefiibus, Jolaque animi cogitatione , nam ft quid clicitur absque Scriptura , auclitornm cogitatio clandicat, &c. Ergo. XXVI. S. Chryfoft. hom. 1. in Epift. ad Tit. ait: omnia Evangelium continet , & prafenlia futnra , honorem , pietatem , jidem dec. Ergo Traditio non eft neceftaria. XXVII. Theophilus 1 . 2. Pafchali ait: D iabolici eft Spiri- tus aliquid extra Scripturarum Divinanm aufloritatem put are Divi * num: ergo Traditiones nulhe funt Divinae. XXVIII. D. Hier. in c. 22. Matth. ait: Quod cle Scripturis aufloritatem non babet, eaclem facilitate contemnitur , qua probatur. Ergo. XXIX. S. P. Auguft. lib. 2.de doctr. Chrift. c. 9. ait: In Us , qua aperte pofita funt in Scriptura , inveniuntur ilia omnia, qua con¬ tinent ficlem, moresque vivendi. Ergo non eft opus traditionibus. XXX. S. P. Auguft. lib. de bono viduitatis c. 1. inquit: Sanffa Scriptura nofir a doftrina regulam figit: ergo non eft opus traditionibus. XXXI. S. P. Auguft. Traft. 19. in Joan, ait: Elefla funt, quaJcriberenter, qua fk/uti credentiumjujfmre videbantur. Ergo cetera non funt neceftaria. XXXII. C 0 ) 515 XXXII. S. Hier. in Aggaeum Prophetam c. 1. inquit r Gindins Verbi Dei percutit omnia , qua absque autboritate & tefli- moms Scripturarum, quaji traditione ApoJiolica reperiunt , atque con - jf/jg unt. Ergo. XXXIII. Si praster Scripturam etiam effent credendas Tra¬ ditiones, Scriptura eifet mutila & infufficiens : atqui hoc dici nequit. Ergo. XXXIV. Multas traditiones funt Apoftolicae, quae refe- runtur in Canone Apoftolorum ; item in libris recognitis a S. Clemente Papa editis , quae tamen non habent certain fidem. Ergo nec a Use traditiones Apoftolicae funt infallibiles, confe- quenternec funt regula fidei. XXXV. Eccleliae Dogmata non debent committi princi¬ ple) defe&ibili: fed traditio eft principium defedibile: ergo. min. prob. principium, quod de aure in aurem tranfit, eft defedibi¬ le: fed traditio de aure in aurem tranfit: ergo, maj.prob. quod facillime alteratur ac deperditur, eft principium failibile: at¬ qui quod de aure in aurem tranfit, facillime imperitia ac per- verfitate alteratur, & per oblivionem & negligentiam deperdi¬ tur; ergo. XXXVI. Admifta neceffitate traditionum, quillbet fuo marte prastextu traditionum Apoftolicarum poterit fabulofa & erronea proponere, licut accidit Papise circa regnum Chrifti mille annorum, & aetatem Chrifti quafi 50. annorum: „ ergo traditiones nedum non funt neceftarise, quin potius funt maxi- me noxise. XXXVII. Chriftus in controverfiis fidei remifit Judseos ad Scripturas dicens Joan. c. 5. v. 39. Scrutamini Scripturas : Ergo non remifit ad Traditiones. XXXVI ILChriftus inftruens peregrinos difcipulos inEmaus, Colas feripturas ad probandum adhibuit, explicans illis Moy-» Cem dProphetas: & non adhibuit traditiones: ergo. Ttta XXXIX t *id C 0 ) XXXIX. Paulus five cum Judaeis difputaret, five difci- pulosfive Ecclefias doceret, nonnifiex Scripturis loquebatur, utvidere eft ex Aiftis Apoftolorum c. 17. v. 2. Item 2. adTi- moth. c. 3. Ergo ft Paulo fola Scriptura fuit fidei regula , de¬ bet & nobis efl'e. XL. Non eft ratio, cur Deus voluiffet aliqua credenda tradere fcripto, & alia non fcripto, & per verba oris: ergo fine fundamento adftruuntur traditiones. ant. prob. Dum ali- qua meliori modo fieri poffunt, fine ratione adftruitur modus deterior , maxime ex parte Dei perfedtiflime operantis: atqui meliori modo credenda & obfer vanda in Scriptura, quam fine hac traduntur: quia ft hasc femel authentica agnofcatur, de ea dubitari fas non eft: econtra vero plerumque dubitatur de iis, quae de aure ad aurem dicuntur: ut patet in fide debitoris ore fetantum obligantis , quae non habetur pro tarn certa, ftcut ejus, qui fe fcripto obligat ; ergo. XLI. Traditio quaecunque eft narratio humana, quae non eft infallibilis : nam omnis homo mendax : ergo eft obnoxia erroribus, confequenter nequit elfe regula fidei. XLII. Admiffis Traditionibus facimus circulum vitiofum: nam probamus Traditiones ex Scripturis, & has viciflim ex Traditionibus: ergo Traditiones non funt admittendae. SO LUTIONES. Ad I. Ilium locum non tantum de verbo Dei fcripto, fed etiam de tradito intelligendum elfe : non enim dicitur: non ad* detis ad Verbum, quod Jcribo , fed ad verbum quod loquor. Dato au* tem non conceffo, locum ilium tantum de verbo Dei fcripto effe intelligendum, non alia per ilium prohibetur additio, quam quae textus Verbi Dei alteret, vel corrumpat: nequaquam vero addi* tio, qusegenuinum verbi Dei fenfum exponit, & ejucidat: alias iili- ^ Co) 5^9, SI7 illlcitum fuiffet Deuteronomio alios addere libros. Forro tan- tum abeft , ut a Traditionibus noftris textus fcriptura corrum- patur, quin potius ilium defendant, & germanum fenfum exhi- beant. Denique traditiones non funt proprie additiones ad ver- bum Dei, fed illius complementum. Praterea quaro: vel iftud praceptum hoc loco expreffum fpe&atad folos judaos, vel ad folos Chriftianos, vel ad utros- que. Si ad folos Judaos, Cur Se&arii Lutherani aque ac Cal- vinilla id nobis Chriftianis objiciunt? li ad folos Chriftianos, curS'e&ariinonfe circumcidunt,cum cirumcilio tuncfueritpra- cepta ? fi ad utrosque : ergo Chriftiani omnes nunc funt obli¬ gati ad omnia praceptacaremonialia, qua olim Deus invete- ri teftamento dedit , quod eft falfum, cum lex Moyfis non am> plius valeat, ut ipft Novatores fatentur. Ad II. Ilium locum elfe tantum intelligendum, ut Judai in ritu colendi Deum utantur caremoniis fibi a Deo prafcrip- tis, non vero aliis, quaufitata erant gentilibus. Deinde etiam Deus per Traditiones pracipit, unde has obfervando etiam tan¬ tum facimus, quod Deus pracipit. Praterea particula tantum in Hebraico textu non reperitur. Demum verbum faciendi hie non lignilicat quaslibet hominum a&iones, fed tantum facrificia, hoc tantum factio, id eft, aliter tnihi non facrilicato , ut docent antecedentia verba, quibus prohibita fuerunt Gentium facrificia, qua filios & Alias immo- labant igni comburentes, tali modo Deus fibi non vult facrifi- cari, fed ritu a fe praferipto: cui expofitioni favet linqua He- braica, qua verbum faciendi fape accipit pro facrificare. Ad III. Illo loco folum eos impugnari, qui aliquid ven- ditant pro Verbo Dei, quod non eft tale more Pfeudo-Prophe- tarum, quidicebant, hac dicit Dominus, cum tamen Domi- nus locutus non eftet, quod non fit admittendo traditiones. Ttt 3 Ad 5i8 (o) Ad IV. Ex illo textu aliud non fequi, nifi quod tarn A* pocalypii quam aliis omnibus & iingulis S. Scripturse iibris ni¬ hil veluti ad illos fpedans fit addendum, aut ex ipiis auferen- dum , adeoque nullum librum Bibliorumelfe vitiandum: quod ipfum etiam Concil. Trid. in decreto de Canon, fcriptur. gravif- fime prdhibet. Quocum conliftit, quod , licet Evangelio S. Match, v.g. nihil fit addendum tanquam fpedans adillud ,adhuc alia Evangelia abaliis Evangeliitis fcripta addantur. Pariter er¬ go cumtota Sacra Scriptura integre confervata traditum verbum Dei optime cohseret. Viderint autem Sedarii, quomodoipli eva- dant plagas in ApocalypiiexpreiTas,cum non folum exdiverfis S. fcriptur® Iibris capita, fed etiam ex Canonetotoslibrostollant. Ad V. Ilia verba prater quam quod evangelizawnus idem fo- nare, ac contra id quod evangelizavimus. Ita exponit S. P. Au¬ gust. trad. 98- in Joan. Undepatet, quod Apoflolus nequaquam anathema dicat iis, qui annuntiarent aliquid praeter id, quod Galatis praedicaverat: nam & ipfe turn in hac epiftola , turn in aliis fcriptis pollea qusedam docuit, & tradidit, qua 1 antea Ga¬ latis non praedicaverat: & S. Joannes pollea fuum fcripfit Evan- gelium & Apocalypfim, in quibus multa funt prater , fed non scntra ea, qua Galatis evangelizaverat Paulus. Ad VI. S.Paulum intelligenduin elfe de additamentocon- trario, quod mentem Teihtoris everteret: etenim teftes fub- fcribendo tellamento addunt aliquid de fuo abfque vitio. Ve- rum Traditiones Ecclefise verbo Dei fcripto feu tellamento ni¬ hil addunt contrarium, quo Dei difpofitionem evertant: ergo non repugnant tellamento Dei, nec ab Apoltolo improbantur. Ad VII. Neg. idem elfe: elfe utilem S. fcripturam, ut perfedus fit homo adomne bonum : ac elfe fufficientein exclu- fo omni alio medio ad eum finem. Nunquid enim fol ell uti- lis ad omne vivens producendum ? an idcirco etiam fufficiens fine canils particularibus fecundis, 65 univerfali primadici* T. 3 : Apo- ^ (O) V9 Apoftolus: ft era liter#,', ubi dicit Sol#? dick Scripttir# utiles frnty ubi dicit Sufficient erjimt, ut traditionibus opus non fit ? nam ilPaulus dixilfet Jnjficit , fequeretur feripturas novi tellanaenti eife inutiies: Apoitoius enira ibi loquitur de feriptura veteris teftamenti, turn quia feriptura novi teftamentinondum erat re- lata in canonem facrorum librorum, nec totaliter feripta : turn ex his verbis praecedentibus, ab infantia facras literas no'fti, non enim potuitTimotheus ab infantia nofeere literas novi teftamen- ti, utpote nondum extantes. Ad VIII. S. Joannem hie non loqui de fufficientia do¬ ctrine, fed de fufficientia miraculorum & fignorurn poll refur- redtionem, quod haec fatis jhnt ad perfuadendum hominibus Chri» Hum eife filitrm Dei: male igitur ex hoc loco inferunt Seftarif poll Evangelium Joannis fuperiluas effe traditiones , nifl ea- dem ratione inferant, fuperliua etiam effe alia tria Evangelia, Epiftolas Apoftolicas &c. Ad - IX. Dill. ant. Chriftus ipfe improbat traditiones Pha- rifaicas, humano fpiritu inventas, & Scripturae repugnantes , Cone. ant. Dlvinas, Divino fpiritu infpiratas, neg< ant. Chri- ftus cit. loc. apud Matthasum loquitur de fuperflitiofis turn Ju- d$orum, turn gentilium traditionibus, de quibus ut caveamus, monuit nos S. Paulus ad Coloff. c. 2. v. 8* Ad X. Expl. fub dift. appellat effe vanas & humanas, quando folo humano ingenio concipiuntur , Cone, quando Spi- iitu S. di&ante praedicantur, neg. folutio de fepatet. Ad XI. Quamquam Veteres Patres nomine Traditionis fubinde intelligant dodtrinas in Scriptura contentas, aut fenfus Scripture ex traditione Eccleftaftica habitos: item formulas verborum, ut Homufion, Deothocon &c. demum nonnulla quae- dam ad ritus & caeremonias potius, quam ad Dogmata pertt- nentia: attamen clarillimum eft plures Ss. Patres loqui expref- fts verbis, & quidem in adtu fignato de Dogmatibus, ut Ss, Baft- $20 1§&> C O ) Bafilius, Chryfoftomus, S. P. Auguftinus , uti liquet exemplo vel folius fymboli Apoftolicn Et ii etiam loquerentur de foils ritibus , verborum formulis , & fenlu fcripturarum, jam ha : beretur Traditionum neceffitas; quisquis enim pertinaciter con- tenderet ejusmodi rituum inftitutionem non niti in authoritate in Scripturis a Deo concelfa, absque dubio hasrefeos labe for- deret; unde falfum ell, Sedarios de Traditionibus in hoc fen¬ fu non movere litem; licet enim fateantur, veteres nomine Tra¬ ditionum interdum ritus, cseremonias, & ordinationes Eccle- fiafticas intelligere, negant tamen hifce virtutem & dignitatem facram , item ordinationibus & ritibus Ecclefiae vim obligandl Equidem ejusmodi res v. g. formare crucem, uti aqua benedi- &a , obfervare dies feftos, & abllinentiam a carnibus certo tempore, non funt articuli fidei, nec fpeclant ad fidem, fed ad ‘mores, innituntur tamen duobus fidei articulis: i. quod Ec- clefia in ordinatione & obfervatione illorum errare non poffit. 2 . Quod quilibet Chriftianus in confcientia fit obligatus Eccle- dbe leges & ordinationes fervare. Ad XII. Ex hoc textu Tertulliani nil aliudconcludi pof- "fe, quam Hermogeni timendum effe illud Va , quod adjicien- 'tibus aliquid ad fcripturam, vel de ea detrahentibus deftinatum eft: quia Hermogenes docet contra fcripturam czelum & terram ex nihilo fa&am confirmantem, fa&am effe ex aliqua materia fubjacenti: ergo addit aliquid fcripturae contra fcripturam. Ad XIII. Tertullianum non dicere Marcioni: non reii- pio , quod extra fcripturam infers: fed non recipio , quod extra fcri¬ pturam infers de tuo. Unde ipfe Tertullianus ibidem c. 2. contra Marcionem, extra fcripturam infert Traditionem. Ad XIV. Tempore D. Cypriani fuiffe hsereticos, qui vo- luerunt in facrificioMilfie folamaquamCalicieffeinfundendam, unde A quarii appellati funt: Contras hos Cyprianus fcribit, & docet, nihil alkmtm ab baretkis exeogitatum in hoc myjlerium cmm DomU Co) && 521 Dominica indue cndum , fed id dimtaxat faciendum , quod Chriftus ffe- fts. fecit , &T nobis , utfacepemus , pracepit. Ex quo nihil fequi- tur contra Traditiones, imo haepotiusper hoc confirmantur. l\ T am in facrificio facere debemus, quod Chriftus fecit: quid au- tem fecit Chriftus ? non folum vinum , nec folam aquam, fed vinum aqua milium in facrificio obtulit. Unde hoc feimus? ubi feriptum ? nullibi. Ergo a fola Ecclefia, & traditione id habemus, & tenemus. Ad XV. HancCypriani epiftolam non efte admittendam, eo quod earn feripferit, cum errorem fuum de rebaptizandis hsereticis tueretur, & in qua confequenter traditionem circa illam quaeftionem rejiciebat, quia earn effe contra Scripturam putabat: verum alias traditiones admittebat, nam 1 . 2. Epift. 3. ait: Admonitos nos Jcio, ut in calice offer end0 dominica traditio Jer- vetur - ut calix mixta vino offeratur. ^ * f / ^ V • ^ f # • ^ j * »’ * y ‘ k y i ^ 1 f ^ I * #* ^ * * » . > ^ « i» ii < h.' • * % , r Js - ^ i Ad XVI. D. Cyrillum non excludere neceffitatem eorum fidei articulorum , & morum praeceptorum, quae non continen¬ ts in libris canonicis: fed excludere neceffitatem feribendi plu- ra Chrilli fada, cum Joannes ex omnibus , quae Chriftus fecit, & dixit ea felegerit, quae faluti credentium feripto mandari vi- debantur fufficere, caetera ad nos per traditionem transmitten- da relinquens. Ad XVII. Dill. ant. Apoftoli omnia, quae omnibus prae- dicaverunt, qualia funt ea, quae omnibus funt expreffe creden- da, poftea feripferunt, cone. ant. hoeque folum vult D. Irenae- us. Apoftoli omnia, quae perfedioribus, Praelatis , Epifcopis praedicaverunt, qualia funt ea, quae fpedant rationem guber- nandae Eccleliae, adminiftrandorum Sacramentorum, refellen- dorum hsereticorum, poftea feripferunt, neg. ant. non enim il¬ ia fecretiora myfteria omnes indifferenter docebant, nam A- poll 2. ad Timoth c. 2. dicit: Hac commmda fdelibus bominibus , Uuu qui *22 Co) qui idonei emit aliosdocere. Et D. Irenaeus 1 .4. c.43. docet: Apo- Jlolos cum Epijcopdtu tradidijje Juccefforibus Charismata jcientia. Ad XVIII. Expiicando textum fub did. fed ex fcriptu- rarum confequentia iimul & traditionis, cone, ex feripturarum confequentia tantum, neg. Nam ibidem adhibet authoritatem traditionis, cum fubjungit: videmns tamen adhuc Warn if jam ah initio traditionem, jidem Catholica Ecclejia quam Cbrijhis quidem dedit , Apojloli vero pradicaverunU XIX. Expl. text, fub did. ad indru&ionem omnis verita- tis, neg. veritatis quam ibi adruit nempe Idola non effe Deos, & Chridum effe Deum & hominem, cone. Porro ifta duo ha- bent in feripturis expreffa teftimonia. Praeterea haeretici ilium locum objiciunt corruptum: interpofita voce cmnem: objicien- do lie : fufficiunt Jcriptura - - - ad omnem veritatis ' indkationem: quae particula omnem in textu S. Athanafii non reperitur. Ad XX. S. Athanafium dicere, quod fufficiant ifta docu- nienta adrefutandas blasphemias Arianorum,Pnevmatomacho- rum de filio & Spiritu S. interrogationes, quod verifiimum erat: an autem fufficerent adalia quaevis fidei dogmata, exponenda ? ibi non quaerebatur. Ad XXI. fufficere (ait S. Athanafius hoc loco) adrefel- lendum errorem Apollinarii, de quo illic loquitur, & quern im- pugnat: fufficere ad quaevis alia lidei dogmata probanda, ac propugnanda ? non dicit. Ad XXII. Dum S. Athanafius ait, in folis Scripturis pietatis fcholam annuntiari, non opponit Scripturas facras tra- ditionibus, libros Canonicos apocryphis, qui ab haereticis ob- trudebantur. Ad XXIII. S. Irenasum feribere contra Gnofticos, & il- los haereticos, qui in circuitu ambulant, & a feriptura ad tra¬ ditionem , a traditione rurfus ad feripturam provocant, atque undique fe implicant: hinc S. Pater raox fubjungit: illos ad tra- ( O ) <^9. V-l traditionem provocatos adverfari etiam traditioni. Hsec autem non funt adverfus nos Catholicos, fed contra Sedtarios: ifii e- nini pro libitu fcripturas, quae ad palatum nonfaciunt, rejici- unt, ut libros Machabxorum, epiitolas Jacobi & judae &c. tan- quam non lint ex authoritate: dum verfione latina impugnan- tur, hoec inquiunt non rede fe habet: dum traditione ex com- muni Eccleliae fenfu premuntur, adverfantur traditioni, fefe Patribus , & dodoribus omnibus praeferentes. Caeterum ex cit. loc. luculenter conftat S. Irenaeum admittere traditionem, qua, ut ipfe loquitur, ab Apojiolis perJucceJJionem Presbyterorum in Ec - ckjiis cujloditur. Ad XXIV. De iis introducendis agere Bafilium , quae a Scriptura facra funt aliena, eique contraria, cujusmodi erant, quae contra fcripturas introduce bant haeretici. Ad XXV.S. Chryfollomum non negare, aliquiddicipofife absque Scriptura , fi nitatur traditione , fed folum dicere, ni¬ hil elle dicendum absque Scriptura, ita ut fola animi cogita- tione nitatur , quod utique verum ell. Ad XXVI. S. Chryfoll. per Evangelium non intelligere Scripturam : additenim, Omnia Jimiil pradicationis verbo conclu- Jit. Ilia autem prsedicatio partim ell fcripto mandata, partim fine fcripto tradita. Ad XXVII. Neg. confeq. Nam Theophilus per hsec ver¬ ba non excludit traditionem , fed libros apocryphos, qui pro -Divinis a quibusdam fupponebantur, quosque hoc loco re- darguit Theophilus. Ad XXVIII. S. Hieronymum non fideliter citari: qui loquens de particular! quadam fententia, qua quidem niteban- tur ex libro apocrypho probare Zachariam, quern Judsi inter- fecerunt inter templum & altare, fuiiTe patrem Joannis Bapti- ftae, ait: Hoc quia de Scripturis aufforitqtem non habet &c. Et fenfus ell: hsec fententia, quia ex libro apocrypho probatur, U u u 2 non 5*4 ( o ) • • • t non ex Canonico, facile contemnitur. Non er£o S. Hier. re- jicit Traditionem, ex qua probat jejunium Epift. ad Marcel, I mo illius neceflkatem probat. In Dialog, cont. Lucifer, ad mit¬ tens hanc fententiam : Etiamji Seriptura au&oritas non JhbeJJet,to - tins orbis in hanc partem confenjiis inftar praespti obtineret ; nam &J 3 alia multa, qua per traditionem in Ecclefiis objervantnr , 'mttoritatem jibi Jcripta legis ujiirparund Ad XXIX. Expl. text, fub dift. Inveniuntur ilia omnia &c. quoad ea, quorum bides & cognitio explicita caique funt neeef- faria ad falutem, cone, quoad ea, quorum cognitio explicita non eft lie neceffaria ad falutem , neg. Nam D. P. Auguit. 1 .1. Cont Crefcon. c. 33. die it: Scripture veritatem a nobis teneri , quando fadmits , quod Univerja Ecclejia placet, etiamji nihil de ea reJcriptnm legamus. Ad XXX. S. P. Auguftinum regulam quidem figere, fed & addere ; ne asideamus Japere plus quam oportet Japere &c. quo lignificat, feripturam lie efte regulam, ut contra illam fapere non liceat: unde regulam efte adaequatam non dicit. Ad XXXI. Eodem modo hoc loco explicatur S. P. Au- guftinus, quo ad XVI. fupra explicuimus D. Cyrillum. Ad XXXII. Verba S.Hieronymi in Edit. Paris, anno 1609. tom. 9. pag. 102. itafonare: Sed& alia , qua absque author it ate tejlimoniisJcripturarum quaji traditione Apojlolica fponte reperiunt , ntque confingunt,percutit gladius Dei. Ubi apud D. Hier. non vi- detur verbum omnia : fed alia: Omnia autem & alia non funt Sy- nonima. Item non legitur gladius verbi Dei , fed gladius Dei : loquitur quidem Hier. de gladio Verbi Dei, fed hoc verbum non ha bet in textu. Pariter D. Hieron. appoint in textu particulam fponte, a qua pendet tota rei lubftantia, & illam idcirco hae- retici hunc textum allegando omittunt. Hieronymus ergo di¬ cit, gladium Dei percutere adhuc alia, quae haeretici fine au- thoritate & teftimoniis Scripturarum fponte, & ex perverfa fua volun- Co) v-> voluntate reperiunt, & fingunt, qua ft ApofltoKe'e effent tradx- tiones. Sed quid hoc contra Ecclefiam Romanam, qua; noil invenit & fingit traditiones Apoftolicas , led eas a Majoribus per legitimam fucceffionem acceptas cuftodit? Dolendum fane, ab haereticis ica inique tradlari veneranda antiquorum Patrunx fcripta. Pro intelligendis aliis Patrum locis , qui hie objici pof- fent, pro regula tenendum eft : quod dum hi fsepe ad S. ferip- turam provocant, & ejus teftimonio ftandum efte aflferunt, quod hi inquam de cafu quodam particulari, in quo feriptura clara eft, & evidenter htereticorum erroribus repugnat, inteiligen- di fint. Aut quod illas tantum traditiones, quas forte pro fe adducere voluerunt haeretici, tanquam Dei verbo contrarias re- jiciant. Similiter quod, dum fcripturasS. quandoquefufficere dicunt, vel de fuftxcientia ad coniirmanda quaedam dogmata, de quibus difputant, vel de fuftxcientia ad praecepta, aut viti- orum generalia remedia , & virtutum incitamenta loquantur , non vero de fufticientia abfoluta. Aut quod tantum traditiones apocryphas reprobent: Aut quod non habita generali traditi- one ab Ecclelia recepta, folam tunc feripturam fequendain efte doceant. Ad XXXIIL Neg. maj. quia mutilum eft, & dicitur it. lud, cui aliquid deeft ad juftam & debitam integritatem, S. feripturae autem nihil tale deeft: ergo. Imo & Traditiones non funt de praecipuis & explicite credendis myfteriis lidei, ac ne- ceffariis abfolute neceflitate medii ad falutem, fed folum neeef- fitate praecepti. • Ad XXXIV. Dift. ant. Et tales funt recognitae tantum te¬ ftimonio humano non fundato in afliftentia Spiritus S. Cone, ant. tales funt recognitae teftimonio Ecclefiae fundato in afliften¬ tia Spiritus S. neg. ant. & confeq. Sicut Ecclelia eft regula ani- -mata difeernens inter Canonicam & apocrypham feripturam ,ftc Uuu 3 etiam 5-3 ^5 C O ) etiam difcernit inter vere Divinam Apoftolicam & inter tra- ditionem apocrypham. Nec tamen propterea onines apocry- phas traditiones limpliciter rejicit, fed quaebonae funt, iiiis u- titur ad inftrudionem fidelium, licet eas de fide effe non de- term'net : lie enim jure Canonico utitur, in quo non omnia de fide funt. Ad XXXV. Dift. ult. min. quod deaure in aurem tranfit, facile alteratur, & deperditur, fi null* lint caufae ad illius con- fervationem adjuvantes , cone. min. ii lint tales cauf*,neg. min. In fervandis traditionibus mult* funt caul*, i. eft fpecialis Dei providentia, qui Eccleiiam regit, & confer vat, ns porta inferi pravalsM adverfus earn. 2. eft cura SS. Patrum, qui in fuis ferip- tis traditiones Chrifti & Apoftolorum mandarunt. 2. eft perpe¬ tuus ac fucceflione continuus fidelium ufus, in quo ritus Sacra¬ ment orum, dies fefti, jejuniorum tempora, celebratio Miff*, fervantur. 4. Eft ipfa haerefis: cum enim lingulis fseculis novi oriantur h*retici, qui diverfa Ecclefi* dogmata impugnant, ita femper a Deo fufeitantur Viri dodi, qui ut haereticis refi- ftant, dodrinam Ecclefiae, traditionesque antiquas diligenter inveftigant, propugnant, & magna diligentia pofteris commen- dant. Ad XXXVI. Neg. confeq. Equidem fieri pot eft, ut all- qui hac in parte faliantur: verum huic incommodo opponitur infallibilis univerfie Ecclefiae authoritas, quae collatione fada ad feripta veterum, & ad fucceftiones Ecclefiarum Apoftolica- rum errorem detegit,& traditionesfalfas rejicit, ficut revera re*- jedus eft ille millenariorum & aetatis Chrifti error, quern tamen non ex traditione, fed ex Scriptura maleintelleda multi tuebant tur, nempe ex Apoc. c. 20. v. 4. Et ex illo Joan. c. 8- Ad XXXVII. Cone. ant. neg. confeq. Quia Chriftus Ju- daeos ad feripturas remifit, ut eos ex Scripturae teftimonys de fua Diviifitate tanqu.am fortiftimis argumentis convinceret: ex quo ^ C O ) 527 quo minime argui poteft , quod praeter Scripturam etiam tra- dtiones pro regula fidei admittendae non lint. Ad XXXVIII. Eadem eft refponfio , ac prioris: quia clariilima pro his do&rinis firmandis teftimonia exprefla in S. Scriptura reperit. Ad XXXIX. Eadem pariter eft refponfio. Ad XL. Neg. ant. quia alias de certitudine Scripturae noil conftaret : ft enim extaret fcriptus codex teftificans libros fa- cros fpeciaiiter enumeratos efte canonicos , deberet etiam ex- tare codex alius teftificans & hunc efte Canonicum, quo cafu certe in infinitum procederetur. Et licet in Humanis certior fit fides fcripto quam ore data : fed non in praefenti, cum ita congruum fuerit, ut non omnia fcripta eftent, fed qusedam ab inftrudione Ecclefiae peterentur , ita ut ab omnibus fufpicia- tur Ecclefiae authoritas, nec quilibet quodlibet credere, aut docere praefumat. Ad XLI. Dift. ant. eft narratio humana a Chrifto profe&a, cone. ant. a puro homine profefta, neg. ant. &confeq. Vel ali- ter , eft narratio humana Ecclefiae authoritate firmata, quae in fimilibus alfiftente Spiritu S. ab omni errore praefervatur, cone, ant. eft narratio humana nulla altiori afliftentia firmata, neg. ant. & confeq. folutio patet ex terminis. Ad XLII. Neg. committi circulum vitiofum, quia non probatur idem per idem eodem modo, fiquidem aliquam ferip- turam Divinam dari probatur ex eo , quod Deus nobis fuam voluntatem revelare debeat: quod vero haec fit Scriptura legi- tima, probatur ex traditionibus. 52 $ Co) j * € . • V ^ * . . » ■ . Qaajrta quadam necejfma pro complemento tarn ad S. Scripturam quam Traditiones pertinentia. Uaeritur I. Quid fit fenfus Scripture ? jp. Eft ejus genui- na fignificatio, five eft res, quam Spiritus S. tanquam Author Scripfurae S. voluit fignificare per fcripturara. Quseritur 2. Quotuplex lit fenfus S. vScriptura:? 9,-. Eft du¬ plex, Etternlis , & myjlicus. Senfus litter alls elt iile, quem ver¬ ba five proprie r, five raetaphorice accepta immediate fignifi- cant. Ex qua definitione patet, fenfum litteralem elTe dupli- cem , proprium nempe & metaphovicum : proprius eft ille, quem verba proprie accepta immediate fignificant, ut in hac propo- fitione: ad Gal. c. 4. v. 22. Abraham duos Jilios babnit, 7 mum de 'mdlld , Sf mum de libera. Senfus literalis metaphoricus eft ille, quem verba figurate accepta immediate fignificant, ut cum Chri- ftus.dicitur Leo, Agnus , Fit is : quia unum dicit verbis, & aliud fub illis intelligitur, nempe fub illis vocibusLeo, Agnus , Fit is , Chrifti fortitudo, manfvetudo, & fcecunditas intelligun- tur. Hie Obfervandum T. In fenfu literali verba debere fignificare ex Spiritus S. loquentis intentione, quia ex ea pendet, ut ver¬ ba vel proprie fumantur, vel metaphorice: utfi quis dicat: Leo ruglens circuit : ambiguum eft, fimpliciterne & ut verba for¬ mant, an vero tropice intelligenda fint, de leone animaii, an de dsemone ? Obfervandum 2. Si metaphora, aut alio tropo fenfus alt- quis exprimatur, non facit, quo minus fenfus ille fit litteralis. Exemplum hujus habetur Matth. c. 16. v. 11. ubi Chriftus ait: tavete dfermento Pharifkonm : quod idem eft remota metaphora ac cavere a doftrina Pharifaeorum; fenfus enim fpiritualis niti- tur fenfu litterali. Neque nllus locus eft fcripturae, in quo noiietiam ipfa verba aliquid immediate figniftcent: quandoqui. deia C o ) 519 clem nec mediate quidem aliquid fignificare .ante re ilia, quam immediate fignificant. Senfus Myfikus , feu fpiritualis eft iile, qui non proxime per voces , fed mediate & remote , mediantibus fcilicet rebus per voces fenfu litterali fignificatis a Spiritu S. indicatur: lie quod in Geneli c. x6. v. 22. & c. 21. v. 12. dicitur de duobus fi- liis Abrahae, Apoftolus ad Galat. c. 4. in fenfu Myftico ex- ponit de duobus teftamentis. Quaeritur 3. Quotuplex fit fenfus Myfticus ? 5a. Triplex, Allegoricus , Tropokgicus , & Anagogicits: ficut enim tres funt vir- tutes Theologicse, fides, fpes charitas: ita tres funt fenfus my- ilici: allegoricus refpondet fidei, anagogicus fpei, & tropolo- gicus charitati. Senfus Allegoricus eft rei ad Chriftum &Eccle- fiam militantem pertinentis lignificatio per aliam rem feripturae verbis immediate fignificatam, unde eft de rebus credendis. Sen¬ fus Anagogicus eft rei ad Eccleftam triumphantem pertinentis fig- nificatio per aliam rem feripturae verbis immediate fignificatam: unde eft de rebus fperandis. Senfus Tropologicus feu moralis eft rei ad morum inftru&ionem fignificatio per aliam rem feriptu¬ rae verbis immediate fignificatam , unde eft de rebus agendis. Quadruplex ifte fenfus in una voce j krufalem occurrit: nam Utteraliter fignificat Urbem Palaeftinae capitalem. Allegorice Ec- cleiiam, Anagogice Patriam caeleftem : Tropologice animam ho- -minis. Quseritur 4. An fit de fide, Scripturam fub una littera continere plures fenfus? Affirmative. Nam illud eft de fi¬ de , quod expreffe in Scriptura reperitur: atqui quod Scrip- tura fub una litera plures fenfus contineat, expreffe reperitur in ipfa Scriptura: nam hiftoriam litteralem de ^-ona, qui tri¬ bus diebus & noftibus tribus extititin ventre ceti, de fe ipfo per Allegoriam exponit Chriftus Joan. c. 3. v. 14. Item quod Exod. c. 12. litteraliter de Agno Pafeliali feribitur: Os non com - X x x mimie- poftent, nifi medi- 53 ° C o ) $$ tis ex£0,impletiim eft in Chrifto, ut habetur Joan. c. 19. v. 36. Quseritur ,5. An fub iisdem S. Scripturas verbis, aliquan- do multiplex lit fenfus litteralis ? 9.-. Affirmative. Xpfse S. Scri- pturaeid innuunt. fic v. g. quod didum fuit de Israel Ofese c. 11. v. Ij Ex Mgypto vocavi jilium meum , id de Chrifto interpreta- tur Matthseus c. 2. v. 15. Item illud Plalmiftae: Deminus dixit ad me , filius meus es tu , ego bodie gemti te , Apoft. ad Hebrse. c. 1. exponit de generatione Chrifti seterna: Cui Angelorum dixit , //- tins mens es tuike. Quod idem Apoft. Ad. c. 13. explicat de Re- furredione Chrifti, Rejiijcitans fijefum. Sicut in PJalmo 2.Jcriptnm eft , films mens eft tu , ego bodie genui te. Item illud Isaiae c. 33. Generationem ejus quis enarrabit? a Patribus intelligitur de aeterna fnnul& temporali Chrifti generatione, utraque enim eftineffa- bilis. Qumritur 6. An in quolibet S. Scripturae textu tarn V. quam N. T. reperiatur fenfus litteralis ? 9.-. Affirmative. Ratio eft: quia verba non nude & quoad litteras duntaxat pofita funt, fed femper fenfum aliquem aSpiritu S. intentum vel immediate vel mediate reddunt: li mediate, erit fenfus fpiritualis neceffario litteralem praefupponens ,ut& S.Th. i.p.q. i.a 10. docet. Si ve- ro immediate verba fenfum reddunt, ftcut revera reddunt, hoc ipfo fenfus litteralis habebitur. Quaeritur 7. An in quolibet S. Scripture textu tarn V. quam N. T. praster fenfum litteralem contineatur aliquts fenfus My- fticus? sg. 1. In V. T. in plurimis fed non in omnibus reperiri & contineri; docet enim S. P. Aug. q. 2. fuper Genelim: In qui- busdam locis Joins fenfus litteralis queer endus. Quis enim fenfus My- fticus quasrendus in his textibus: Diliges Dominum Denm taum ex toto corde tuo. Non occides , non furtum facies &c. Ergo concludk D. Epiph. lib. 2. Haeref. 61. Non omnia babent verba Divina opus allegoria , fed prout fe babent , accipienda funt. 2. Id ipfum de N. T. Qua?- ( O ) <3$ 531 Quasritur 8- Quid fit fenfus accorhodatifius ?£ Eft ilie,quo verba S. Scriptune ad fignificandum aiiquid aTheologo, Con- cionatore, aut Interprete accomodantur , quod Spiritus S. per eanec mediate nec immediate iignificare voluit, ut v.g. ft quis bella & perfecutiones, quibus olim Israelite agitati fuerunt, trahat ad perfecutiones, quas a Tyrannis & Haereticis palfa eft Ecclelia Catholica: ex quo patet, fenfum hunc non effe fenfum S. Scriptural, fed fenfum illius, qui verbis S. Scriptural utitur ad lignificandum aiiquid, quod iis ftgnificare non voluit Spi¬ ritus S. Quaeritur 9. Quid fit fenfus ParaboJicus ? ifc. Eftille, quo aiiquid dicitur, & aliud per quandam comparationem intelligi- tur; ftcut dum brachium Dei pro iplius poteftate & fortitudine fumitur. In parabolis ergo dune funt partes: 1. Quag continet rem, quae in ftmilitudinem alfertur. 2. Quae applicationem con- tinet, & utraque fuum habet fenfum litteralem. Quasritur 10. Ex quo fenfu S. Scripturae Theologus certa & firma pofiit deducere argumenta? 1. Ex fenfu litterali Tem¬ per Theologus. firma & certa poteft deducere argumenta. Ra¬ tio eft: quia exillo Scripturae fenfu femper firmumeruiturAr- gumentum, qui eft fenfus a Spiritu S. intentus : fed tails eft fenfus litteralis : ergo. Ref. 2. Etiam ex fenfu Myftico, ft aut ab Ecclefia propo- natur, aut fcripta & Traditionis authoritate nitatur , aut ex ipfa textus facri ferie colligatur: fecus non. Ratio eft 1 mi quia tunc certum eft, ilium fenfum myfticum a Spiritu S. fuiffe in- tentum. Ratio 2 di eft: quia tunc pro fuo quisque ingenio ac pietate fenfum cudit myfticum. Ref. 3. Ex fenfu accomodatitio nunquam. Ratio eft: quia hie fenfus nec a Spiritu S. intentus eft, nec Spiritum S. ut Autborem refpicit, fed a quolibet interprete pro ingenii fui dex- teritate S. Scripture accomodatur. Xxx 2 Mo- si* ( o ) efg Modern! Sedarii quosvis fenfus myfticos tanquam nugas & infaniasderident, & iblum fenfum litteralem admittunt: di- cunt enim i. fundamenttim iidei oportet eiTe certum, qua leg non funt fenfus myftici, hi enim funt varii & incerti: aft ad hoc patet refponfio ex fuperius pofita 2iu.Dicunt 2. Ipfimet Dodores Pontificii fatentur ex myftico fenfu non peti firmum argumentum. At & ad hoc patet refponfio ex mox dida ijr. 2cla. Dicunt 3. Varietas, & pluralitas fenluum park squivocati- onem, qus vim argumenti minuit. Aft dicertdum , verba s* quivoca vim argumentationis minime impedire, fi mododeter¬ minate conftet, quo fenfu ilia ufurpentur. Error! huic confentit Apologia Confelfionis Auguftans ' Tit. de facrificio Miffs, ubi dicitur: Allegories non pariunt firmas probations. Interim tam Calviniftae alyque Sedary: quam Lu¬ theran! parum memores hujusfus dodrins, quandode Pontifice agendum eft, perpetuisiisque plerumque ineptillimis Allegorys ex Daniele & Apocalypli petitis, convincere fe poffe temere exiftimant, Romanum Pontificem e(Te Antichriftum. Hadenus de varietatefenfuum Scripturasegimus! quibus fo- lum breviter addendum , nullum fenfum S. Scripturs, quern Novatores contra dodrinam aclidem Romano - Catholics Ec- cleiis afferunt, effe legitimum. Ratio eft: quia nec S.Scrip¬ turae habent verfionem legitimam , eX qua fenfus ille eruatur: nec teftimonia Patrum ex primis quinque Saeculis, quibus idem fenfus comprobetur : qus duo fundamenta ad probandura aliquod dogma fidei ipii unice admittunt. Jam Quasritur 11. A11 detur regula, per quam legitims traditiones ab illegitimis dignofeantur'? R-. Affirmative, & hsc regula eft in judicio, & Authoritate Ecclelis Romano-Catho¬ lics iita. Ratio eft: quia Ecclelis Catholics infallibiliter con- ftat de una traditione legitima, ut ipfi Adverfarii confitentur in colloquio Ratisbon. fupra citato, nempe hofee libros effe S. * ^5 C o ) 5^ m Scripturam : de qua etiam Martinus Kem nit ius in exam. Trid, Sell. 4- Sic ait: Hanc TracUlionem , qua nobis in nwium clantur S. Scriptnra Libri , rtvereiiier dccipimus. Cur ergo eidem cou- ftare infallibiliter nequeat de aiiis quibusvis traditionibus, cum eadem via & ratio difcernendi ad onmes aeque fuppetat? Et ii Eccielia eft infallibiiis in una Traditione ad pofteros propa¬ ganda, cur non in omnibus? Certe Apoftolus i. ad Tim. c. 3. v. 15. non limitate, led abfolute illam vocat columnam Jir- mamentum venkitis. Ipfe etiam Lutherus in omnibus illam in- fallibiiem agnofcitTom. 7. fob 562. Germ, fie fcribens : Eccle - Jin me debet, nec potejl mentiri, nee errores doc ere He in minimis qui¬ et em , cum Dens Jit Os Ec cleft a, & Dens mentiri non pojjit,Jic etiam Ecclejia neqntt. Sed vel maxime S. P. Auguft. lib. de utilit. credendi c. 14. dilerte docet, eandem Ecclefiae authoritatem fufticere generatim ad difeernendas Traditiones legitimas ab il- legitimis. Quserltur 12. Quot Tint regulse, quibus Traditiones Di- vinae Secerni [lo flint a Traditionibus pure Apoftolicis ? Piu- res aflignari, quae tamen ad quatuor reifte revocantur: non qui- dem quod una Triditio ex una harum regularum, & alia ex aiiis dignofcatur (conftant enim fere omnes ex illis omnibus) fed quod lingulae illarum regularum fufficiant ad quamlibet Apo¬ llo licam Traditionem deprehendendam. Vrima igitur eft: Si quod fidei Dogma Patres ab initio fe- cundum fuorumtemporumfucceflionemconcordiflimetenuerunt, ejusque contrarium ut hsereticum refutarunt,nec tamen in ferip- tiiris Divinis reperitur, illud eft traditionis Divinse, quia om¬ nia dogmata fidei habemus ex Divina revelatione. Hujusmo- di funt Virginitas perpetua Deiparae etiam poll partum: quid- quid pertinet ad materia m & formam Sacramentorum fa Item in genere, &c. Xxx 3 S* * Co) Secundd eft: Si quidquam eft nunc in Ecclefia communt fidelium confenfione probatum , quod humanam excedit pote- ftatem , iliud eft traditionis Divin®: talis eft praxis v. g. vota diffolvendi, remittendi juramenta, matrimonii rati per folem- nem Religionis profeflionem dirimendi &c. Cum enim ilia om¬ nia jure naturae ftent, eorum diffolutio non pot eft effe juris humani. Tertia eft: Si Ss. Patres in aliquam traditionem unanimi- ter confentiant, earnque Diyinam elTe doceant, tenendum eft hanc effe Traditionem Divinam, etiamff materia illius nonex- cedat poteftatem Apoftolorum & Ecclefi®: Secus ft folum ut inftitutionem Apoftolicam vel Ecclefiafticam tradiderint. Ra- eft, quia fi communiter deciperentur Ss. Patres, qui funt Ec- cleliae Do&ores & Magiftri, neceflario deciperetur tota Eccle- fia, quae tamen ex Divina promiffione eft infallibilis. Quart a eft: Quando aliqui Patres in hanc Traditionem non confentiunt (utaccidit in traditione de non rebaptizandis haere- ticis, cui S. Cyprianus cum nonnullis Africanis contradixit ) judicandum eft earn Traditionem effe Divinam, quae reperitur in praecipua fola Ecclefia Romana, in qua interrupta non fuit Pontificum Succeflio. 4 4b < r 4 ^ 1 f <. t — v 1 > t . . J* *4 k • 1 , > ■ 1' / . . I « i l .» i ♦ # 4 **.' y / Quaeritur 13. Ubi depofit® fint, & cuftodiantur Tradi- tiones Divinae. Ji. Apud Eccieiiam Romano-Catholicam. Ita D. Paulus 1.ad Tim. c. 6. v. 20. Item 2. ad Tim. c. 1. v. 13.& 14. Id diferte affirmant, S. Irenseus lib. 3 adverf.H®refesc. 3.Ter- tull. lib.de praefcript. c. 21. Quseritur 14. Quomodo Sacrae Traditiones non fcriptae a tot Saeculis incorrupt® cuftodiri potuerint , & cuftodiri pof- fint deinceps usque ad confummationem feculi ? i}:. Id fieri po- tuiffe , & poffe citra omnem difficultatem. Nam ii potuit do- $rina ver® Religionis line fcripto cuftodiri ab Adamo ufque ad Moyfem ? potuit profedo etiam cuftodiri a Moyfe usque ad Chri- . C o ) 535 Chriftum, potuit & a Chrifto ufqueadnos, & a nobis ufque ad confummationem faeculi: ex nulla alia ratione, quam ex illa- rum ufu frequenti, & quotidiano: fic frequentantur quotidie ferme feptem Sacramenta adhibita certa materia & forma, va- riisque in adminiftrando ritibus: oratur quotidie: offeruntur fuffragia pro defundis: invocantur , & coluntur Sandi: reli- quiis defertur veneratio: offertur MilTae Sacrificium: adoratur Euchariltia : obfervantur jejunia &c. Ergo. Quaeritur 15. Quae Traditiones mutari, vel abrogari pof- fint ? fy. Divinae , & a Chrifto Authore profedae nullo modo, bene autem pure Apoftolicae difciplinam fpedantes, licut & Ecclefiafticae, quales reipfaquam plurimae pro temporum exi- gentia mutatae funt. Ratio primi eft: quia Verbum Dei muta¬ ri non poteft. Traditiones autem Divinae nil aliud funt, quam Verbum Dei non fcriptum fed traditum : ergo. Ratio fecundi eft: quia Traditiones pure Apoftolicae , hoc eft , ab Apoftolis ut Pailoribus ortae non excedunt jus & poteftatem Eccleliae: er¬ go. Sicabrogata eft traditio Apoftolica, quae habetur Add. c. 15. v. 28- abftinentia a fanguine,& fuffocato: confuetudo de trina merfionein baptifmo fervanda: confuetudo de quotidiana laico- rum communione perada confecratione facienda : ufus pceniten- tiae publicae, &c. Ergo. Dices 1. Traditiones Apoftolicae funt juris Divini: ergo per Ecclefiam abrogari nequeunt. 9:. dift. ant. traditiones Apo¬ ftolicae a Chrifto Authore, vel Spiritu S. Apoftolis revelatae, & ab Apoftolis ad nos transfufae , quae funt traditiones folurn denominative Apoftolicae, Cone. ant. Traditiones pure Apofto¬ licae ab Apoftolis ut Eccleliae redoribus profedae, neg. ant. & confeq. Dices 2. Traditiones Ecclefiafticae funt juris Divini: er¬ go & pure Apoftolicae. ant. prob. qui refpueret traditiones Ec- c lcila- 53, ■• - .,’-i.- . •*■}• *' * fsl - * ‘ .*- ' ■ [■■:■; , y'■>■'