Jahraboteht des k. k. Staats-Gymnasiums f- — MARBURG. y Veròlfentlieht von dei5 Direction ara Sehlusse des Studienjahres I 1885. -OC' MARBURG. Im Yerlage dea k. k. Staats-Gymnaaiums. Prnck voli Ed. JanioliiU, I n h a 11. 1. Die Quellen des Plinius ini XI. Buche seirier Naturgeschichte. I. Theil. VTon Prof. Dr. H e i g 1. y. Sehulnaclirichten. Voni prov. Director. Dìe Quellen des Plinius im XI. Buche seiner Murgeschichte. I. Theil. Von Prof. Dr. G. H e i g 1. E i n 1 e i t u n g. Wiederholt ist die Nothwendigkeit einer Vergleichung der Plinianischen Naturgeschichte mil ihren beziiglichen Quellen von der Textkritik urul Quellenforschung betoni worden. Wie Aly tur das Vlil. Buch, versueht die nachfolgende Seli riti eine solche Vergleichung fflr das XI. Buch u. zw. in dee Weise, dass zuerst alle uns erhaltenen Quellen den betreffenden Paragraphen des Plinianischen Textes gegenùbergestellt und am Schlusse der Untersuchung jene Resultate besprochen werden, welche sicli aus der-selben tur die Beurtheilung der Arbeitsweise des Plinius ergeben. Hiebei sind die ùbereinstimmenden Stellen durcli den Druck ersichtlich gemacht; die Abweichungen unseres Autors von seinen Quellen ergeben sich dadurch theihveise von selbst, theihveise werden sie in den Anmer-kungen eigens erwahnt. Den Zusammenhang des Textes vermitteln, wo es nothwendig war, gedrangte Inhaltsangaben. Pur die Naturgeschichte des Plinius wurde der Text von Jan-MayhofT, fflr Aristoteles die Ausgabe von Bekker, tur die scriptores rei rusticae die Bipontina benutzt. Der fur diese Untersuchung zur Verfugung gestente Raum gestattete nicht, dieselbe heuer zu Ende zu fùhren, und wird deshalb die zweite und grò bere Hfilfte der Arbeit im nàchstjfdirigen Programrn der h. o. Anstalt verflffentlicht werden. Idi glaubte am besten mit § 121 zu schlieBen, da, wo Plinius die Lehre von den Insecten beendet und auf die vergleichende Anatomie ubergeht. Ebensowenig gestattete der geringe Raum eine tur die leichtere Benfltzung dieser Schrift wtìnschenswerte, unbeschr&nkte Anfùhrung der kritischen Noten. Allfallige Lùcken erklàren sich aus den grò Ben Schwierigkeiten, mit denen jeder zu kàmpfen hat, der bei Beniitzung der einschlagigen Literatur auf entlegene Bibli otheken angewiesen ist. Die Angaben aus Aristoteles, welche eines nàheren Zusatzes entbehren, sind dessen Thiergeschichte entnommen. Marburg, im Juli 1885. C. Plinii Naturalis Historiae Liber XI. 1 Die Insecten. multa haec et multigenera, terrestrium volucrumque vita : a 1 i a p i n n a t a, ut apes, alia utroque modo, ut formicae, aliqua et pinnis et pedibus carentia, ut')..., iure omnia insecta appellata ab incisuris quae nunc cervicium loco, nunc pectorum atque alvi, praecincta separant membra, lenui modo fistula cohaerentia. 2—4 Lob der Natur im Baue der Insecten. 5—7 Eigene Ansicht betreffs ihres Athmens.2) 8 sanguinem non esse iis fateor, sicut terrestribus quidem, cunctis inter se similem. Aber etwas dem Biute i'dinliches haben sio, so wie die Sepie, die Purpurschnecke.8) 9 Insecta, ut intellegi possit, non videntur habere nervos, nec ossa nec spinas nec cartilaginem nec pinguia nec carnes, ne crustam quidem fragilem, ut quaedam marina, nec quae iure dicatur cutis, sed mediae cuiusdam inter omnia haec naturae corpus arenti simile, nervo mollius, in reliquis partibus tutius vere quam durius 10 nihil intus nisi admodum paucis intestinum inplicutum. pag. 523 B 12 tò di irtòfioor (yivog) cì noXXà xaì ùróuoia mijielXrjqer eidtj i&jwr. iati Ò’ erroftct òaa xatà tovro-fià iativ irtnfiàg èyorta rj ir toìg vntiotg ij ir toìg nQariair ìj ir dfiqo'r xaì ovte òatwdeg eyei er xeycoijiafiévor otte aaQxcòdeg, àlXà fiiaor dficpoìv rò miiua yiÌQ òfioimg xaì Saio xaì é^w axXrjoói’ iativ avtùv. iati d' evro fi a xaì amena oior iovXog xaì axoXòntrdpa, xaì nte-(iturit oior fiiXitta xaì fiijXoXór&ri xaì aqi^‘ xaì tavtò tò yirog iati xaì nte-Qtotòv xaì dnteQov' oior fivpur/xig eìai xaì nteQtoroì xaì dntSQOi. de anim. gener, p. 733 A 25 ean d’ anarra draifia tà ertola, a. a. 0. p. 532 A 33 diò xaì ovt axav&uv scovai* ovt òatovv oior aenior ovte xvxXifl óotpaxor- dipfia d’ eyovai fiiv, nàfinav di torto Xemóv anXdyyvov d' ordir iytt tcòr toiovttnr oìdi nifieXt/r, moftiQ ovd’ dXXo tàr àraifiior ordir. ena d' eyei xaì xoiXiuv, xaì ànòtav-trji tò Xomòr erteQov iij ànXovr rj eiXiy-fiéror, Manto ai àxoldeg. 4) fahlt bei Harduin und Siili« samml dein voraus-ut juri des ihrn vorliegenden Textes in : ut iuli. 45G A 12, de resp. p. 475 A 29 und a. a. O. ') Diese Lttcke des MayliofTschcn Textes gelienden ut. flirt, de Halient. p. 157 corrigiert das ’) vgl. Arist. de sonino et vigilia p. 3) vgl. Montigny, quaest. Pi. p. fi. 4) Plinius ist nicht so genau wie Arist. 1 itaque divulsis praecipua vivacitas et partium singularum palpitatio, quia quaecumque est ratio vitalis illa non certis inest membris, sed toto in corpore, minime tamen capite, solumque non movetur nisi cum pectore avulsum. in nullo genere plures sunt pedes, et quibus ex bis plurimi, diu-§tius vivunt divulsa, ut in scolo-pendris videmus. habent autem oculos praetorque e sensibus tactum atque gustatum, aliqua et odoratum4), pauca et auditum.5) 11 Die Biene. Ilire Tliutigkeit im allgemeinen. 12 Lob der Natur in der Biene. 13 Hieme conduntur — unde enim ad pruinas nivesque et aquilonum Halus perferendos vires? — sane et p. 531 B 30 ndvxn 8' syit 8tcuQov-IIepa £o)rjv Tri erro««, nXrtv oGa rj Xiav xaxBxpvxxm tj Čin /uxqóxìjxu xayv xaxn-xpvytxni, t'neì xnì ot Gcpf/XBg 8iniQ b&bvx sg gcÒGiv /iszd /lèv ovv xov /ibgov xm ij xscf aXtj xnì T/ xoiXia £fj, ixvbv 8è tovtov i) xecpaXtj ov £tj. de rcspir. p. 471 B 20 (pahstai 8’ avxiòv noXXn SinxB/ivó/isva tjrjv, ov /tovor zig 8vo piQp n/.ì.u xm Big ttXbio), olov ni xnXov/iBvai axoXÓ7tBv8f>ni. ') de part. anim. p. 082 A 3G noXi-nočn /lir ydp boxi mirra (xn ivxo/in) 8in rò rrpòg xrjv (Ipačvrrjza xnì xnrdxpvtyv rrjg qiiGiiog xrjv noXvnodinv nvvxtxmxtonr nvxoig noiBÌv xr/r xivr/Giv. 0 p. 532 A 5 «/«« 8' òyftaX/iovg /tìv nnnvrn. p. 533 A 17 xrjv 8b né/inxr/v aioOtj-aiv ti]v ùqtrjv xuXov/iéfì/v xnì xnXXn nnvx' HyH ìjxòa. ]). 535 A 4 xò 8b rij dqijj nÌG&n-rBaftui, ójtBij xnì txqÓxbqov eipr/xm, nnaiv vxii/fj/Bi xolg tjciioig. de sensu et sensibili p. 430 B 13 ì8itf 8’ tjčtj xn ih' kxnaxov x/ /ibv itcpr/ xnì yivaig dxoXov&sì tra gip è!; nvuyxr/g- ) p. 534 B 17 xnì yap óìpir HyBi xnt og ippr/G iv xuì ysvGtr (rii erro/ta). Quelle: Verg. Georg. IV 153 “) p. 509 A 20 rii 8’ evro /in g/(b8òv nnnvrn qioxXtì, nXr/r viri ir xnig oìxtjGX/ai GVvavpQwmvfxai nvxtòv, xnì don qiihiptxni ') Ebenso de anim. incessu p. 707 A 27. ®) Ebenso p. 557 A 20. ’) Ausserdem de somno et vig. p. 455 A 5. 9 Dass nicht alle den Oeruchsinn besitzen, sagt A. p. 565 A 33; dortoelbst auch voni Gehbr. Plinius ist hier ungenau. s) Fllr 1 10 ftthrt brunii, de and. Plin. p. 18 neben Arisi, auch Democritus an, oline dass ersictitlich ist, (tir «ebbe Stellen letzterer als Quelle benlltzt wurde. *) Montigny, quaest. PI. p. 46. insecta omnia, sed minus diu quae parietibus nostris occultata mature tepefiunt. circa apes aut temporum locorumve ratio mutata est, aut erraverunt priores, conduntur a Vergiliarum occasu et latent ultra exortum1), adeo non ad veris initium, ut dixere2), nec quisquam in Italia de alvis existimat ante fabas florentes.3) 14 exeunt ad opera et labores nullusque, cum per caelum licuit, otio perit dies. primum favos construunt, ceram fingunt, hoc est domos cellasque faciunt, dcin subolem, postea mella, ceram ex floribus, melliginem e lacrimis arborum, quae glutinum pariunt, salicis, ulmi, harundinis suco, cummi, resina. 15 his primum alvum ipsam intus totam4) ut quodam tectorio i illinunt, et aliis amarioribus sucis contra aliarum bestiolarum 'aviditates, id se facturas consciae, quod concupisci possit, his dein fores quoque latiores circumstruunt. xai /irj Sitrgsi. ravra Si ycoXtt rov yei/icòvog. cpcoXii St r« pdr rrXsiovg rjpit-Qag, rd St rag xtifiiQiardrag, olor ai /itXirrar xaì yaQ avrai cpcoXo vcrir, ijav/j/.gti (-q fithrra) S' ano liXsidSog Svcrecog fie%Qi rov euQog. p. 62o B 23 dXX’ iàr rdmr^Ssia teatri xai tv Sidycom, tcdXXor ir cito a rov srovg iyxtiQOvm rfj toyaaia., xaì orar tvSia r[, (Tvrtytòg inydgorrai. p. 553 B 23 èQya£orrtu Sì nQcòror [lèv rò xtjqìov, tira ròv yóror Iraiptd-(T ir, ojg ti ir tri oi Xiyovcnr, tx rov trrófia-rog, ooot cpintir cpacrìr allottiv, tìtt’ ovrco rò fi iXi rQocprjv rr/r /cìr rov ttégovg rtjv Sì rov fiiroTioiQoV y ir trai Sì xrjQior pirjr i% drttimr, xr/oatrir Sì (pi(tovoir dnò rov Saxfivov rcòr SirSpcor, /li/.i Sì rò ninror ix rov àioog, xaì pcdXima ir raìg rcòr darò cor iniroXaìg, xaì orar xaraoxrjifir/ ij loig, p. 623 B 26 irmSdr yixQ naQaSoOrj avraìg xattaoòv rò rrfiijvog, oìxoSofiovtn rà xtjQi'a, cpéQOVcrai rcòr r dXXcor àrttt co r xaì ù nò rcòr SirSg cor rà SdxQV a, iriag ri xaì nttXiag xaì dXXcor rcòr xoXX co Star tirar. ravvio Sì xaì rò iSacf og Siay(i{-ovai rcòr dXXcor ttijoicor i'rtxtr. p. 623 B 32 xaì rag tìcróSovg Sì natioixoSo/iovcTir, ìdr tvoeìai oo ir ir. ') Hier lmt Plinius dio Angabe der Zeit boi Col. il, 14 bentttzt. 5) Offenbar Arist., dosson Ansicht Plinius fili' Italien rectifiziert. 3) vgl. Verg. Georg. IV 51. Sillig totam, 11. v. totum. 1* 16 Prima fundamenta commosin') vocant periti, secunda pissoceron, tertia propolin3), inter coria cerasque, magni ad medicamina usus. commosis crusta est prima saporis amari, pissoceros super eam venit, picantium modo, ceu dilutior cera, e vitium populorumque4) mitiore cummi propolis crassioris iam materiae, additis floribus, nondum tamen cera5), sed favorum stabilimentum, qua omnes frigoris aut iniuriae aditus obstruuntur, odore et ipsa etiam-nunc gravi, ut qua plerique pro galbano utantur. p. 623 B 31 xnXovoi St oi fisXix-tovqyol tovto xovioiv. 2) p. 624 A 17 r/ Sè avvsrfg àXotiprj to vt (o niaaóxxjQO g, ùfi^Xvxspov xnì tjttov qapuaxoìStg xijg tthvog. p. 624 A 13 7UQÌ SS TO ffTOflCC rov o/tijvovg rii fojv n o bitov t ijg eioSvoscog, ntQiaXxfXinxui fittvi'' tovto S' èaxì fiéXnv ixnvwg, o> a ntfj nnoxcc&nQ/i av-tnìg tov xt)Qov, xnì xrjv òofixjy Spifiv, cprip/xaxov S’ taxi xvfificéxmp xnì xcòv toiovtiuv èfinvtifiàxa>v Verg. Georg. IV 39. Spiramenta linunt fucoque et floribus oras. 17 Praeter haec convehitur p. 554 A 16 cpspsi Ss xxjoòv piv erithace, quam aliqui sandara- xnì ìqi&ùxijv ntpì to?g axtXsai, xò Sì cani, alii Cerinthum0) vocant. péXi i fisi sìg ròv xvttuqov. hic erit apium dum operantur cibus, qui saepe invenitur in favorum inanitatibus sepositus, et ipse amari saporis.7) p. 626 A 7 xi&svrai Sì xnì aXXxjv XpOCflTjV t/Kftpij 7(0 XTjObi xijv OxXxiQOTiJT«, x)v òvo/in^ovai tivsg anvSnpnxxjV. p. 623 B 23 pitti S' avxnig xnì uXXtj xpoq>Ti,tiP xnXovai t ivsg xx)piv/> ov saxi Si tovto vnoStéatsQov xnì yXvxvirjxn avxoS-Sij syov, xo[U£ovai Ss tovto xolg axtXsai xu/tanto xnì xòv xr/póv. ') commosin Gel. comosin Barb. cmossin R’. conmosisin a5. '*) Hesychius p. 546 Kó/ifiataig vnò rdiv fisXitxovpyiàv rj tov Ofirfvovg Sinopia t g. vgl. Varro r. r. Ili Ili. Siehe liio/.u Verg. Georg. IV 03 IT., welche Stelle von Montigny pag. 46 ais Quelle des Plin. angegeben vvird. ') vgl. Pl. XXIII, 3 Lacrima vitium, quae velati gumini est, lepras et lichenas et psoras nitro ante praeparatas sanai. XXIV, 32 populi ferunt et in foliis guttam, ex qua apes propolim faciunt. ") Dioscorid. B. rnp. loti tvpìaxtxni (npónoXig) St moì xoìg axófinai xoir a/ir/r/cor, qwasi xxjpotiSxjg. *) vgl. V(>rg. Georg. IV 63. ’) vgl. Hesychius p. 526 Kxjniv&og, Xf Xtyofitvrj spntnxxj, san xj xpoqx} xjy nnpnxiùsvxni iavrnig ni /itXirtni. Restiglieli des Geschmackes des Bienenbrodes stimmi Pl. mil Arist. nicht Uberein, wenn nicbt auzunehmen ist, dass er einen geringeren Grad von SllBigkeit, nicht so stlB wie Honig, gleicli mit amarus bezeichnete. ") vgl. de mirai), ause. p. 831 B 20. Gignitur autem rore verno et arborum suco cummium modo, caprifici minor — austri flatu nigrior, aquilonibus melior et rubens — plurimus in Graecis nucibus. Das Bienenbrot ist eine Blume. 3) 18 Ceras ex omnium arborum satorumque floribus confingunt excepta rumice et echinopode. herbarum haec genera. falso excipitur et spartum, quippe cum in Hispania multa in spartariis mella herbam eam sapiant. falso et oleas excipi arbitror, quippe olivae proventu plurima examina gigni certum est. Fructibus nullis nocetur. mortuis ne floribus quidem, non modo corporibus, insidunt.5) Varro r. r. 3, 16 Erithacen vocant, quo favos extremos inter se conglutinant, quod est aliud meile ') Varro r. r. 3, 16, 26. ex floribus nucis Graecae pastus. Quelle: Menecrates. J) p. 553 B 27 yivexai Sì xriQiov fiìv i\ dvt'Hwv. 31 zòv flìv ovv xtiqÒv noiBÌ, dionso BiQìjzai, ix tcòv dvfltiov. p. 627 A 8 orar Sì tj vXtj dvitrj, xtiqÒv i(?yd£ovTar Sìo ix tov oi'/ifiXov tot ètniQ&Ttov top xtjqÓv ioyd^ovrai yd(Q tv&vg. dif dv Sì (pégovoiv, boti tiiSt, dxQaxtvXXig, lÀtXihotov, docpóStXog, iivqqìvtj, cpXsdg, dyvog, onnQTov. p. 553 A 18 ni /iìv yctQ yaoiv ot5 tìxtbiv ovS' òyevtoftai rag dXXd (fSQBtv top yóvov, xnì cptnnr oi /lèv dirò tov dv&ovg tov xallvvTQOV, oi S' aitò TOV avftnvg tov xaXdfiov, aXXoi S' dirò tov nv&ovg rrjg iXalag' xai atj/isTov Xt-yovoiv, Óti dv iXatoSv q>oqu yivtjTni, tÓtb xaì tofioì nepÌBVTai itXtloToi. p. 624 B 1) tov Sì xtiqov tj nvd-Xrjxpig TeftitÓQìjTcti ini toòv iXaimv, Sin ItVXVOTIjTU toìv (fivXXntp iv ticvtcò Sia-/jivovomv nXn'oo ypavov. Varro r. r. Ili, 16 ex olea arbore ceram e fico mel, sed non bonum (carpunt).4) p. 554 All cpénu S’ dito itdvTcov tj fiìXiTTa non iv xdXvxi dv&tT, xaì duo tcòv dXXmv Sì non dv yXvxvrtjzn Byfj, ovSivn (iXditTovau XUQItOV- p. 625 B 20 ti pòi; od(ixn S' ovSt-vòg xaftl£ei, ovS' òipoqiayet. ') Dieso Stollo bei Varro (vgl. Varro im gleichen Cap. ari anderer Stelle) tólt Montigny p. 41, aus Arisi, gonornmen, fttr des Plin. Quelle, wogegen das conglutinant spridit. J) Nicht der im Index Vili, vorkommende Dichter, sondern der Arni unter Tiberius. ■’) Wittstein, die Naturgeschichte des PI., p. Ì196: vielmehr Blumenstaub. 4) Varro entnahm diesi obiger Stelle des Arist. Montigny p. 1*1. 5) vgl. Ael. V 49, 19 Der Wirkungskreis der Bienen und ihr Verhalten bei Nacht im Freien. Aristomachus und der Thasier Phi-liscus2) ais besondere Liebhaber der Bienen. 20 [Ratio operis:]3) In ter diu statio ad portas more castrorum. quies in matutinum, donec una excitet gemino aut triplici bombo ut bucino aliquo, tunc universae provolant, si dies mitis futurus est. praedivinant enim ventos imbresque, et si se4) continent tectis idque5) temperie caeli, tum hoc inter praescita habent. cum agmen ad opera processit, aliae flores adgerunt pedibus, aliae aquam ore guttasque lanugine lotius corporis. ’) 21 quibus est earum adolescentia, ad opera exeunt etsupra- Quellen vielleicht: Hyginus. ') Verg. Georg. IV, 165 Sunt, quibus ad portam cecidit custodia sorti. p. 627 A 23 ooVotai dì aimnmoiv, tmg àv fila tyeipr; ^o/i^riaaaa dì; ij triig' zore d’iri tQyov à&QÓai nitov-tai, xaì iì.V ovatti nahv Voqvfiovai zìi tzooìzov, xatà puxoòv d' rjzzov, imi; àv /ita rrtQ insto pi ivr/ ftofifir/arj, coant(> arjpiatvovaa xa&svdeiv ' eh i^anivrjg aimnmaiv. p. 627 B 10 nQoyiyvwaxovai dì xaì ysipioiva xaì vdmQ ai piillttai • atjfitìov di, ovx ànonitovtai yaQ «Ài’ «V rfi tvdiif avtov àveiXovvzat,

io ovai xaì sicì Isióxspar Verg. Georg. IV 178. p. 624 A 34 xòv dì xt/pòr dvalafipd-vovaiv ai itilice ai dpi%oifitvai npòg xà /?pva ò£s'a>g totg ifinpoa&sr noci; xov-rots d’ èxfidxrovciv sii; xovg fisaovg, xovg dì fiécovg iìs xà (Ilaicà xàr òn icftiror ■ xaì ovxto ys/iic&sìaai dno-zixovxai, xaì drjlat sìa (ìapvró-fi svai. ') p. 624 B 6 ora v d' sìg xò afiijrog à(fixbivxai, dnocsiorxat, xaì napa-xolov&ovciv éxdaxtf xpsìg ij xsxxapsg. Verg. Georg. IV 165. Verg. Georg. IV 178 sq. p. 624 A 5 upyorxai dìxsar ìoxà>r drm&sr à nò xrjg òpo^yg tov Cfir/rovg, xaì xdxoì avrvcpsig rxoiovcir scog xov ìddcf ovg ìoxovg nollovg • ai dì xfrvpidsg xaì ai tov fiihxog xaì t<3v cyadònov a/icpi-axofiof nspì yàp filar (ideiv dvoOv-pidsg sic ir, wensp rj xmv dfiqnxvnlllm, tj |uìr irx.òg rt d' ixxóg• Columella 9, 15. Atque ubi potestas facta est liberius inspiciendi, fere si duo sunt examina, duo genera quoque favorum inveniuntur. Nam etiam in concordia suum quaeque plebs morem figurandi ceras fingendique observat. Sed omnes favi semper cavearum tectis, et paululum lateribus adhaerentes dependent ita, ne solum contingant; quoniam id praebet examinibus iter. Ceterum figura cerarum talis est, qualis habitus domicilii. ') Arist. sagt dies von den Wachs, Pl. von den Blumen oder Blumenstaub tragenden. Diese Verwechselung ist unbedeutend, da offenbar beide die Bienen ini Auge haben, wenn sie tlberhaupt etwas tragen. Der Vorgang ist derselbe, von Arist. jedoch deutlicher beschrieben. ’) concameratione v. concava ratione 11. Mit Recht sagt Sillig p. 259 concamaratione, ita scribendum. ') Sillig schreibt mit v una. Nacli der Quelle zu urtheilen, hat ima Berechtigung. *) v nunc stati des zweiten tunc, das erste ausgelassen. tunc D a d. ruenles ceras fulciunt, pilarum intergerivis a solo fornicatis, ne desit aditus ad sarciendum. 24 primi fere tres versus inanes struuntur, ne promptum sit quod invitet furantein. novissimi maxime in plen tur m el le. ideo aversa alvo favi eximuntur, gerulae secundos tlatus captant. si cooriatur procella, adpre-hensi pondusculo lapilli se librant.2) quidam in umeros eum inponi tradunt.3) Ihr Fliegen bei widrigem Wind. 25 mira observatio operis: cessantium inertiam notant, castigant, mox et puniunt morte. mira munditia: amoliuntur omnia e medio, nullaequae inter opera spurcitiae iacent; quin et excrementa operantium intus, ne longius rece- nam et quadrata et rotunda spatia, nec minus longa, suam speciem velut formae quaedam favis praebent; i deoque non semper eiusdem figurae reperiuntur favi. p. 625 A 11 xaì rrt ninzovza di z (J r xijQimr òeialuaza, ónmg dr dvvmrzai vniévai. p. 624 AIO ai dì ttsqì rag ÙQydg zmv xtiqImv jt()òg rre a/nfrij avrvcptiai, orror è7tl dvo rj rotìg aziyovg xvxXqi, jÌQaytìaixaì xtraì /liXizog- nXziQtazeQa dì rair xtjQÌmr zd jidXiaza zip xtjQoj xa-zantnXaajitra- ') p. 626 B 24 orar d’ dvtfiog f fié-yag, (pÌQovoi Xi&ov iy’ tavz aìg t'o/ia npòg zò nrsvfia. Verg. Georg. IV 194. Verg. Georg. IV 168. p. 627 A 19 i^sXavvovai dì xaì t à g dpydg ai fitXizzai xaì tàg ps rij ykvxvrt/r t xa't reo nnyu. p. 027 A 1 orar Si rò &v/iòr dt’frrj xcà nlvqtg yivryica rò xrjQiov, ov nrjyrvrai r ovr o. Quelle: Cassius Dionysius.3) p. 554 A 15 fiXinr trai Si rà apt/vr,, orai1 igiveòr avxov qtarfj. Dioscos. 1,117 ’Efftixt] SsvSqov iati tficfivwStg, òfioiov fxvqtxrj, fiixtjòrttjov Si nolita, ovrtò àv&ti pil.irratytjcóperni jitXi iqy à£ovzat ov trnovSaìov. Col. 9, 14 Post Arcturi exortum, circa aequinoctium Librae, favorum secunda est exemptio. Ab aequinoctio deinde, quod conficitur circa Vili Ka-lend. Octobris, ad Vergiliarum occasum diebus XL ex floribus tamaricis4), et silvestribus frutetis apes collecta mella cibariis hiemis reponunt.5) ') Sillig: Quod (it palam doliolis, pingue. f ^ , , , ’) vgl. Diose. a cap. 101. "Emi Si Soxiftcortoov u) ylvxktqov xai Sqifu' tvaSsartqor vrrotnv&or, ovy vyqór,,JXxi/ioi’ St xai tvrovov. •’) Ubersetzte eia Work des Puniers Mago Obor den Aekerbau ins Lateinische. 0 Die Tamarix ist der Erica ftlmlieh (vgl. Dioscor. I, 117 Erica est arbor fructuosa tamarici similis) und wurde vielleicht deshalb von Plinius verwechselt. Die Abweichung in der Zeitangabe, 40 gegen 48 Tage, erkliirt sicli aus der ungefiihren Schreibweise des Coi.: circa Vlil Kal. Octobris. s) vgl. Varro 3, Ili. *) Sillig hat richtiger tamaricen. ’) vgl. Didymus in Geopon. 1. 15, 5, pag. 415 f. 43 a bruma ad arcturi exortum diebus LX') somno aluntur sine ullo cibo, ab arcturi exortu ad aequinoctium vernum tepidiore tractu iam vigilant, sed etiamnum alvo se continent servatosque in id tempus cibos repetunt, in Italia vero hoc idem a Vergiliarum exortu faciunt et in eum dormiunt. 44 Manche bestimmen durch Wàgen, wie vici sie den Bienen lassen sollen. aequitas quidam etiam in iis obstringitur, feruntque societate fraudata alvos mori. in primis ergo praecipitur lauti ut purique eximant mella. et furem •) mulierumque 3) menses odere. p. 625 B 27 ir dè roig evdrjrovai rcòr aprirmi’ ixleinu ò nórog (yórog?) rmv pe-hrrcSv 71SQÌ rerraoàxov&’ rjpipag porov rag perà yitpeotràg riionàg. p. 599 A 24 qpoAff de rà per nXslovg tjpioag, rà de rag yeipepuoràrag, oior ai péXirrai • xal yào avrai qoilovair. aijpeìor dori ovdèr Malvorrai yevópevai r rjg n aq ccx e ip er tj g rpocpijg. rjovyàì^si d anò riXeiàdog dvaemg péyQi rov e a Qog. Gol. 9, 14 Post confectam brumam diebus fere XXXX, quidquid est repositi mellis consumunt et saepe etiam vacuatis ceris usque in ortum Arcturi'), qui est ab Idibus F e b r u ar i i s, i e i u n a e favis accubantes torpent more serpentum et quiete sua spiritum conservant. p. 627 A 33 tilia dei ngòg rò nkij&og xaraXeineiv rà xr/Qi’a • àftvpóreQov d'iiryu-gnrrai xàv iì.àrrm xitritlnqìlrj. Gol. 9, 14 Maxime custodiendum curatori qui apes nutrit, cum alvos tractare debebit, uti pridie castus sit a rebus venereis, neve tu-mulentus, nec nisi lotus ad eos accedat; abstineatque fere ab omnibus redolentibus esculentis, ut sunt salsamenta et eorum omnia liquamina; itemquc foetentibus acrimoniis allii vel ceparum ceterarumque rerum similium. Varro 3, 16, 6 sequuntur omnia pura, itaque nulla harum assidit in loco inquinato, aut eo, qui male oleat, neque etiam in eo qui bona olet unguenta. itaque his unctus qui accessit, pungunt. ') Plin. corrigiert dic Angabe Col., seiner Quelle, ftlr ital. Verhitltnisse, wllhrend jener oline weiters Arist. folgte. ’) Hard, mul Andore beziehen fur auf 19, 1-29. Dagegen weisl Mailer, Emendutionen zu PI. in den Sitzungsberiditon der Akademie der Wissenschaften XC. Band pag. 360 nach, dass hier von einem Dieb nieht die Bede sein kana, und setzt stati dessen furfurem. *) vgl. Florent. In Geopon. 1. 15, 2 p. 140. 45 cum eximantur mella, apes abigi fumo utilissimum, ne irascantur aut ipsae avide vorent. fumo crebriore et ignavia earum excitatur ad opera, nam nisi incubavere '), favos lividos faciunt. et ob id inter genera servatur quod acapnum2) vocant. 40 Fetus quonam modo progenerarent magna inter eruditos et subtilis fuit quaestio. apium enim coitus visus est numqunm. plures existimavere ore confingi floribus compositos8) apte atque utiliter, aliqui coitu unius, qui rex in quoque appelletur examine. p. 626 A 26 àvtrysoalvovm xnìg Òva-tóàsmv òrtuaìg. p. 623 B 18 stm yào avxaìg xò /lih tQoqtj. àijlor ài noiovoir, orar rii xrjo in sniystQtStrtv oi /isltxxovQyoì i^at-qsìv &v/ieoi/levai yàq xnì atpòàQa novovtrui vnò xov xanvov tóre pià-htrxn zò piéh ètr&iovtriv. Varro 3, 16, 26 Si ex alvo minus frequentes evadunt ac subsidit aliqua pars, suffumigandum est. Coi. 9, 14, 2 Hac cura per id tempus, quod diximus, examina firmabuntur eaque fortius operibus inserviunt. p. 625 A 5 inixn&t/rxat 8' ini xotg xrjQioig ni /dimni xnì trvpinixxovtnv • èàv 8s torVo /o- notam, q&eiQSG&ni (patri rn xt/gia xnì ÙQaynovtr&ui. Col. 6, 33 Omnisque dolor oculorum inunctione succi plantaginis cum meile acapno vel si id non est, utique thymino celeritur levatur. p. 553 A 17 IIsqì 8i xx/v yivsatv xx/v x tur /i sl ix x tov ov x òr nix òv x Q 6 nov n ti vx s g vnolnptfìavovtriv. de anim. generat, p. 759 B 20 xotvòr 8s xnì noi g xrjr i\ nllr/ltuv yivsmr xnì nQÒg xijv ix xwv xr/qr/vtar, xnì ycooìg xnì fiex' àllr/ltov, xò /it/ 8 inox s tu qi il ai ò % svil /is vo r fir/tisv avxtòv. p. 553 B 23 i(jyn£ovxnt iti ngtSxov pisv xò xr/giov, tlxn xòv yòvov ipicpiàtrir, ai g /tir srtoi liyovotv, ix xov trxó-/inxttg, ii(7ot qiosiv (patrir allto&sr, sì&' ovxco xò /tilt xQotpr/v xr'/v /dr xov Oioovg xìjr Ss xov /isxontógov. Verg. Georg. IV 200 Verum ipsae e foliis natos et suavibus herbis Ore legunt. de anim. gener, p. 759 A 20 i/ niivx n x itila i j* ir òg o i o v i x x tù v ------------------ x al ovpisv ai v (1 aa listov xnì x/yepiovtov. ') Mailer p. 361 tilgt in incubavere das a und schreibt incubuere. Plin. wollte etwas Abnlicbes sngen wie Arist., bielt dies aber ganz allgevnein. ’) vgl. Strabo, 9, 4(X) nxnnnaxor /dii = meli Atticum sine fumo. 3) vgl Muyhoff, nov. lucubr. p. 36, 36. hunc esse solum marem, praecipua magnitudine, ne fatiscat. ideo fetum sine eo non edi, apesque reliquas tamquam marem feminas comitari, non tamquam ducem. 47 propior vero prior existimatio fieret, ni rursus alia difficultas occurreret. quippe nascuntur aliquando in extremis favis apes grandiores quae ceteras fugant, oestrus') vocatur hoc malum, quonam modo nascens, si ipsae fingunt ? 48 quod certum esi, gallinarum9) modo incubant. id quod exclusum est primo vermiculus videtur candidus, iacens transversus adhaerensque ita ut pars cerae videatur. rex statini mellei coloris, ut electo flore ex omni copia factus, neque vermiculus, sed statini pinniger. cetera turba cum formam capere coepit, nymphae vocantur, ut fuci serenes aut cephenes.3) 4!) si quis alterutris capita demat prius quam pinnas habeant, pro gratissimo sunt pabulo matribus. p. 553 A 25 rtòv 8è r/yefióvtov tari yévtj Sito • • • rò 8e fiéye&og StnXdatog rrj g % Q rj a rrjg fieXirrijg. p. 553 A 30 arifitìov de Xéyovaiv òr i Ó [iiv rmv xrjqrjvmv éyyiverat y ór o c xd r fitj irfj rjyefimv, òde rtòv (leXtrrtòv o v x iyy iverat- Col. 9, 14 eodemque tempore progenerantur in extremis partibus favorum amplioris magnitudinis foetus, quam sint ceterarum apium, eosque nonnulli putant esse reges, verum quidam Graecorum auctores oitrrQovg appellant, ab eo quod exagitent neque patiantur examina conquiescere, p. 554 A 18 ròvdèyóvov tirar * cp tj, in a £ et totrneQ ii qv t g. èv dè rtii xrt{>i(p rò axioXv/xiov fttxtjòr ftèv or xeirat nXdytov, vareQOV 8' àvi-ararat avrò vqi’ iavrov xai roteerai, ngòg dè r f(J xrjti itp eyerut tane xaì drretXijqiO-ai. • ó 8 è yóvos iarì r tò v /leXtrrtòv xaì rcòv xr/qiijrair Xevxóg, i^ov rà axarX^xia y iverat, ó 8 è r tò v (} atr tX é co v y ór o g rrjv xQÓav y iverat vnónvQ poi, rrjv 8è Xenrórrjrd ianv otov ptéXt nayy. rò»1 8 òyxov evOéatg eyet naQanXqmov reo ytyvo-ftércjj i% avrov- axoiXtj !• 8'ov yiverat nQ ór e(tov ix rovrov, àXX'ev&itag r\ fi éXtrr a, io g

ni rcòv (itXtrrtàv xat av&QTjVtSv xaì Utpr/xtav, tirar ftèv veni trxcóXtjxei iotri, roéqnvrai re xaì xóniwv èyovreg ìv nr ep « »He tv, i^eer&iovatv avrà al (téXtrrat. ') vgl. Verg. Georg. Ili 148. ') vgl. MayhofT, nov. tur. p. 12, 01. s) vgl. MayholT, nov. lue. p. 01. tempore procedente instillant cibos atque incubant, tum maxime murmurantes, caloris, ut putant, faciendi gratia necessarii excludendis pullis, donec ruptis membranis quae singulos cingunt ovorum modo universum agmen emergat. Beobachtung dieser Erscheinung in Rom. 50 fetus intra XLV diem peragitur.1) fit in favis quibusdam qui vocatur clavus2), amarae duritia cerae, cum fetum inde non eduxere, morbo aut ignavia aut infecunditate naturali, hic est abortus apium. Die Jungen arbeiten gleich mit den Mùttern.3) 51 reges plures inchoantur, ne desint, postea ex his suboles cum adulta esse coepit, concorde suffragio deterrimos necant, ne distrahant agmina. duo autem genera eorum, melior rufus, deterior niger varius-que. omnibus forma semper egregia et duplo qunm ceteris maior, pinnae brevior«*!, crura recta, ingressus celsior, in fronte macula quodam diademate candicans. p. 625 B 30 insidar d' ijvtrffiivoi mair oi vtorroi, rgocprjr avroìg na-Qa&sìaai xaruyoiovatr- orar dWjdvva-r óg, avrò i disiar rò xdlvfifta i^éQjfsrai. p. 605 B 9 ralg d's fislìrratg iyyivsrai ir roìg Ofirjvsai O-rjQta a xaì rdir ijysfiòrcor rovg nollovg, xaì fiàllov rovg nortfQovg, ira fiv nolloì òrrsg dina ncòai ròr itjfiór- Verg. Georg. IV 88—94. p. 624 B 20 stai dì ysrrj ràr ut- hrrcòr nlsico, xa&dnsQ sÌQtjrai n(tònoor, dio fiìr qysfiorar, ó fiir fislr/wr n v q q ò g, ó d' ìr i q o g fi slag xaì noi-xildrsQOg, rò dì uiys&og dinldaiog rrjg XQrjOrrjg fislirrtjgd) Col 9, 10 Sunt autem ii feges maiores paulo et oblongi magis, quam ceterae apes, rectioribus cruribus sed minus amplis pinnis, pulchri coloris ac nitidi, levesque ac sini' pilo, nisi quis forte pleniorem quasi capillum, quem in ventre gerunt, aculeum putet, quo et ipso tamen ad nocendum non utuntur. ') Eh sind nui’ 20 unii einige Tage nOthig. Wittstein p. 305. ’) clavus achreiht Mayhofl im Gegonsalze zu Detlefsen, welcher obige Stelle des Arist. ais Quelle des Plin. ansati und clarus (xli/pog) set/.te. vgl. Muyhoffnov. lue. p. 14, 15. Sieho 04. *) Plin. meint hier die Arbeiter; sic sind zwar weiblichen (ieschlecbtes, allein ihre Eier-stOcke enthalten keine Eier. ') Ebens» p. 553 A 25. Vgl. Florentin. in Geopon 15 c. 2 p. 40!I Tiòr di ftaaCliaiv oi fiiv affioro! stai rfj yooià $arOoi, oi di dsvrsyoi notxiloi oliyor vnofulalvorrtg. 52 Quaerat nunc aliquis, unusne fuerit Hercules et quot Liberi patres et reliqua vetustatis situ obruta! ecce in re parva villisque nostris adnexa, cuius adsidua copia est, non constat inter auctores, rex nullumne solus habeat aculeum maiestate tantum armatus, an') dederit quidem eum natura, sed usum eius illi tantum4) negaverit, illud constat, imperatorem aculeo non uti. 53 mira plebei circa eum obe-dientia. cum procedit, una est totum examen circaque eum globatur, cingit, protegit, cerni non patitur, reliquo tempore, cum populus in labore est, ipse opera intus circumit, similis ex-hortanti,5) solus inmunis. circa eum satellites quidam lictoresque adsidui custodes auctoritatis. 54 procedit foras non migraturo examine. nisi id multo intellegitur ante, aliquot diebus murmure intus strepente, adparatus indice diem tempestivum eligentium. si quis alam ei detruncet, non fugiat examen. p. 553 B 5 oi di fiaailstg xaì ijysftórsg scovai fi sr xértpor, eìAV o ti timov f, dl« sr tol o vx o tortai sysir avtov g.3) p. (12(1 A 22 tixi(Tta ds yalsnairovoi oi T/ysfiórsg xaì tv n t o v a ir- p. 628 B 1 so iy.au i d’coanep ottiór fi skl rt mr tjytfiórsg, sysir fi sr, ovx ii~ tirat ds nvdì (j alisi r. 53 Quelle: Verg. Georg.IV210—210.4) de anim. gener, p. 760 B 7 tv dì xaì tò tovg (ìaailtìq totrnsg nsnoiTjfitrovg érti tixrcoirir su io fi ère ir, àq si/t irovg t(òr àrayxat ior spy sor. p. 625 B 6 oi dì (ìaoilsìg avtoì ovy òp còrrai s^co all co g tj ftst à q io eco g- ir di taìg dcpiosoir al lolita/ rrtpì t ovt or ovrsonsipafiirai qia/rorrai. orar d' àqtsaig /tillrj yiyrso^ai, ijuort/ fioriòtig xaì i’diog yirstai ini tirag Tj fi i o a g, xaì npò dio tj rotear TjfitQcòr òliyai nitortai aspi tò (Tfifjvog. p. 624 A 26 oi dì flaoileìg oii nitortai iàr ftrj fitta òlov tov iofiov, ovt ini (iooxijt ovt' àllcog. Verg. Georg. IV 106 tu regibus alas Eripe, non illis quisquam cunctantibus altum Ire iter aul castris audebit vellere signa.0) ') MayhofT, nov. lue. p. 51. ’) MaylioIT, nov. lue. p. 74. Coi. 9, 10 glnubt, dii; Kbnigin habe keinen Stachel. 3) Oieser Zusat/. des Arisi, erklllrt die hei Pl. envflhnte erste Ansicht. *) Moiitigny, quaest. p. 46. s) May Doli, nov. lue. p. 1Ž5. *) Montigny, quaest. p. 46. cum processere, se quaeque proximam illi cupit esse et in officio conspici gaudet, fessim umeris sublevant, validius fatigatum ex toto portant. si qua lassata deficit aut forte aberravit, odore persequitur. ubicumque ille consedit, ibi cunctarum castra sunt. 55 Die Bienen dienen zu Vorbe-deutungen, so bei Plato, im Lager des Drusus nach der Schlacht bei Arbalon. 50 duce prenso totum tenetur agmen, amisso dilabitur migrat-que ad alios, esse utique sine rege non possunt. invitae autem interemunt eos, cum plures fuere, potiusque nascentium domos diruunt, si proventus desperatur. Gol. 9, 10 Qui tamen et ipse spoliandus est alis, ubi saepius cum examine sero conatur eruptione facta profugere, nam velut quadam compede retinebimus erronem ducem detractis alis.') Verg. Georg. IV. 215 et omnes Circumstant fremitu denso stipant-que frequentes Et saepe attollunt umeris. p. 024 A 29 Xsysrai di xaì qi-Qso&at avròv ino rov iofiov, orav nšrso&ai prj divorai-*) Varro 3, 16 Regem suum sequuntur, quocunque it, et fessum sublevant et si nequit volare succollant, quod eum servare volunt. p. 624 A 27 qaoi di xai inv dno- nXavrjO-fj ó àq so fióg, àviyvsvoioag fisraiistv ia>g àv svinovi ròv r/ysfiova jfi oVf/ij.5) pu 625 B 7 iv di ralg dq tototv aiXotnai ntpi rovrov ovvsonsigafi t'vai qulvovrat. Verg. Georg. IV. 212 Rege incolumi mens omnibus una est; Amisso rupere fidem. ]). 624 A 30 xai èdv dnóXtjr ai, dnóXXvoO at ròv d q so fi ò v. p. 625 A 16 xr s iv ovai d’avrai oqódQa xai t ai v qy s fio v w v Tot!? noXXot!g, xai ftàXXov rovi novijpovg . . . xr eivovai di fidXiora, orar /ir} noXiyovov ff rò Ofiijvog fitjdi dqtosili fiOJ.biot yiyvtoiiat • ir ydo roirotg roìg xaipotg xai rà xtfpia diaqils/povat rà r (òr (ì a a i X é iri <5’ J xtjCfivv’ VOt&flÓg. ,J) vgl. auch p. 026 A i>4. dinrp&tiQovai dì unì ra tràv xifqpif v tov, id v inocpnivri d nogi n fiihtog xnì pi) sv/itlitfj td afAtfvi7. p. G26 B 6 orar d v n olin tj to fièli, tovg xtfcpijvag ixpnllovair. p. 553 B 7 tirsi dì yirrj tràv fitlnttàv, ij fiìv Ùqlatri [HXQ<* *«< atgoyyvlrj xnì noixiì,r„ itili] dì fiaxrjd, òfioin tfj aV-V&W], tQÌtog dì ó cpwQ xalov fievog (ovtog d’iati fi il a g xnì nlatv-ydata>Q). ') p. 623 B 8 tovtsov d’iati yirt/ Iwin, cov td fiìv f? ùytlaìn, fiihtta, finaileìg ttòv fitlnttàv, xtjrprjv J ir taig fielittaig, rr Silvestres minores sunt magnitudine et pilosae sed opifices magis. p. 553 B 7 tial di ytvr/ tmv /i t-XlTTmV, Tj (I SV UQlffttl fll-XQIt xal «TtQoy-yvXt/ xni notxiXrj, nXXt/ di /inxQri, . ’) Montigny quaest. p. 44. >) YVenn Arisi tiv^tr/vt/, cine Art wilder Bienen, zum Vergleiche nahm, Plin. aber vespa, so that dies Plin. wohl, weil er die nrOnr/rt/ nicht kainite oder sie damit verwechselte. in Ponto sunt quaedam albae, quae bis in mense mella faciunt, circa Thermodontem autem fluvium duo genera, aliarum quae in arboribus mellificant, aliarum quae sub terra triplici cerarum ordine, uberrimi proventus. 60 aculeum apibus dedit natura ventri consertum. ad unum ictum hoc infixo quidam eas statini emori putant, aliqui non nisi in tantum adacto ut intestini quippiam sequatur, sed fucos postea esse nec mella facere velut castratis viribus pariterque et nocere et prodesse desinere. Varro 3, 16 De reliquis apibus optima est parva, varia, rotunda. Minus valentium signa, si sunt pilosae et horridae, ut pulverulentae, nisi opificii eas urget tempus. p. 554 B 8 iv di T« TTóvrip f ia i riveg fièlirrai Itvxaì oipodoa, al rò fièli noiovai dì g rov fir)vó$. ni S’ iv Osfiirjxvija aspi tov 0sp filò d ovra n o-TUfiov iv rfj yfj xaì iv toìg Ufir/vern JlOl OVVTUl XTJO Ut OVX S/OVTU XIJQCV TtolvV lìllà mivv ff/uxpóv, (lih di nayv: p. 554 B 15 xaràysrai di xaì sìg ’Afiioòv fièli àvoiOsv Isvxòv xaì nayv (Tifiódpa, o noiovoiv ai fiélmai àvsv xrjQÌmv jtpòg roìg dtvdpsoiv' yivttai di xaì àlhuOi rotovrov ir Tip Tlóvrcp. Eìffì di xaì fièliTTai al noiovoi xtj-pia rpiala ir tìj ytj. ') Verg. Georg. IV 42 Saepe etiam effossis, si vera est fama, latebris Sub terra fovere larem, penitusque repertae Pumicibus cavis exesaeque arboris antro. de part. anim. p. 683 A 6 oaa d' ÒJIIIT&óxSVTpà ilJT i, dui TO Ovnov èytiv oalov eyei to xèvrpov- tyoviri dì rrè /tir iv iavroìg rii xivrpa, xaOàatp ai fièliTTai xaì. oi (trprjxtg, dui rò art/và tivau p. 626 A 17 ai dì rvarovaai «ttÓI-IvvTai diti to fit) dvraaOai rò xèv-Tpov àvtv tov ivvèpov ilgaiptìrrO-af aollàxig yàp trm^trai, ìàv ó alr/ytìg inifiklrjrai xaì to xèvrpov ixi^liifjTf rò di xèvrpov àaoftalovaa )J fièltrra ànoOvìiaxti. Verg. Georg. IV 237 et spicula caeca relinquunt Adfixae venis animasque in volnere ponunt. ') vgl. Verg. Georg. II 452. 61 est in exemplis equus ’) ab iis occisus. odere foedos odores proculque fugiunt, sed et fictos; itaque unguenta redolentes infestant.3) ipsae plurimorum animalium in-iuriis obnoxiae, inpugnant eas naturae eiusdem degeneres vespae atque crabrones, etiam e culicum genere qui vocantur muliones, populantur hirundines et quaedam aliae aves.4) insidiantur aquantibus ranae, quae maxima7) earum est operatio tum cum subolem faciunt. 62 nec hae tantum quae stagna rivosque obsident, verum et rubetae veniunt ultro adrepentes-que foribus portas sufflant. ad hoc statio**) provolat con-festimque abripitur, nec sentire ictus apium ranae traduntur. p. 626 A 21 xztivovai dì fidXXovaat tà /uydXa zcòv foltoj1, xaì innog rjdt) n-né&avev ino ziàv fieXizzóòv. p. 626 A 26 dva^tQaivovai d’, wtr-7izQ UQtjzai, zaìg dvoiódemv òff/xaìg xaì zaìg zàv /ivqmv’ dio xuì zovg ■/Qmfiivovg avzoìg zinzovmv. 5) Varrò 3,16 itaque his (unguentis) unctus qui accessit, pungunt. p. 626 A 8 àdixovoi d' avzdg fia-Xioza oi xe ocpijxsg xai oi aiyl&aXoi xaXoifievoi r« oQVta, szi di yeXidoiv xai /lipoxp- Verg. Georg. IV 13 Absint et picti squalentia terga lacerti Pinguibus a stabulis meropesque aliaeque volucres Et manibus Procne pectus signata cruentis. p. 534 B 19 za re yàn ivxofxa óvza Troppa) ovraur&dvovzai, xuì rà nzeQiozà xaì zà aminu, oiov ai /liXizzai xaì oi xvtneg rov fithzog. s) Verg. Georg. IV 245 Aut asper crabro imparibus se immiscuit armis.6) p. 626 A 9 x^tjQtvov/ri dì xaì oi reX/iaziaìoi pdzQayoi noòg zò edtop avràg dnarzaioag- *) p. 626 A 30 ànóXXvai dì xaì ó qiftvrog zàg nsXizzag • ini zàg e inodori yà(> èXO-iòv qivcrif ze xaì inizrj-poir è.xnezofiérag xazeoO- lei- ino (iìv ovv zcir fieXizzmv ov&sv xaxòv divav-rai nàny^eiv. ') Andere equos, unrichtig. MayholT. lov. lue. p. 31. '*) Didymus in Geopon. I. 15 e. 3 p. 413. *) vgl. nudi de mirali, ause. p. 88i5 A3 zàg fittizzag Xéyovatv ino fivoov xuqovtrdui xaì ovx àvéyenftat zrjv òtr/ir/T. Col. 9, 14 siehe oben. *) Plin. lassi die bei Arist. aut'gezahlten Arten zusammen in : quaedam aliae aves. s) vgl. zu xvìneg — muliones noch de sensu et sensibili p. 444 B 12. “) crabro audi Col. 9, 14. 7) dass das Wasserholen die grOBte Beschilltigung der Bienen ist, sagt Col. 9, 5. *) siehe Ael. 1, 58. *) Jan schrieb: ad boe slalio vom Posten ani Ausgang. inimicae et oves difficile se e lanis earum explicantibus. cancrorum etiam odore, si quis iuxta coquat, exanimantur. 63 Krankheiten der Bienen. index eorum tristitia4) torpens et cum ante fores in teporem solis promotis aliae cibos ministrant., cum defunctas progerunt funerantium-que more comitantur exsequias. 64 rege ea peste consumpto maeret plebes ignavo dolore, non cibos convehens, non procedens, tristi tantum murmure glomeratur circa corpus eius, subtrahitur itaque diductae multitudini, alias spectantes exanimem luctum non minuunt, tunc quoque, ni subveniatur, fame moriuntur. hilaritate igitur et nitore sanitas aestimatur. sunt et operis morbi, cum favos non explent, claron4) vocant. item blapsigonian, si fetum non peragant. p. 627 B 4 noXifiiov dì nttó^nrov tat; fitXiitnii, xaì oi aqirjxt;. Verg. Georg. IV 47 sq. Neu proprius tectis taxum sine, neve rubentis Ure loco cancros, altae neu crede paludi. Coi. 9, 5 Gravis et tetri odoris non solum virentia, sed et quaelibet res prohibeantur, sicuti cancri nidor, cum est ignibus adustus. Verg. Georg. IV 254 ') Continuo est aegris alius color, horrida voltum De form at macies, tum corpora luce carentum Exportant tectis et tristia funera ducunt. p. 626 A 23 4« «rto&vsaxov- aa; rtov fini-nzdiv ixxo/ii^ovaiv s^ot. p. 624 A 30 xul 8ttv (6 (laaiXtv;) arró/Lt/rai, dnoXXvafttxi tnv acpea/inv' iàv d' u(>ct iqovov nvà d lenitiva a i xou xtjQin noitjawai, fiiXi ovx iyyivsa&ai xni avrà; tccj( v unoi.i.\laftnt. ') Varro 3, 16 Sanitatis signa, si sunt frequentes in examine et si nitidae et si opus quod faciunt est aequabile ac leve. p. 605 B 10 riirt axwfojxiov rn <(26 B 18 yivtriu mtrntQ ti(ì(iyvta xariiryti ttXov to' tT/ii/voi. *) vgl. auch Coi. 9, 7. plurimi flores proveniunt et apes magis mellificiis, quam foetibus student; itaque nonnulli, quibus est minor harum rerum scientia, magnis fructibus delectantur, blapsigoniam ignorantes, exitium apibus imminere, quoniam et nimio fatigatae opere plurimae pereunt, nec ullis iuventutis supplementis frequentatae novissime reliquae intereunt. Verg. Georg. IV 49 ‘) aut ubi concava pulsu Saxa sonant vocisque offensa resultat imago. Coi. 9, 5 nec minus vitentur cavae rupes aut valles argutae, quas Graeci yyovg vocant.2) Verg. Georg. IV 246 aut invisa Minervae Laxos in foribus suspendit aranea casses.3) p. 605 B 13 xXrjQog, og ivtixrst iv rtp x>7aXr)V dXsixfiag iv rw T)Xi(p iXfj. p. 623 B 18 df/Xov di noiovaiv, nrav r« xt/p/a izti^siprnaiv oi ftsXiz-tov pyoi i%a i p sìv &Vfii<óftsvai ydp xai aqióàpa novovaai vnò roti xanvov zózs /idXiaza zn fiiXi ia&iovaiv, iv di zip dXXip xpovip ov aqiódpa ópcJvzai, aig (psidófisvai xai àrroz ittifitvai zpo-oig‘ sazi pivzoi ddr/Xov oXmg si dxovova iv, ‘) xai nóztpov di r/dovrjv zovzo not ova iv ij dia (pófiov. Verg. Georg. IV 643) Tinnitusque cie et Matris quate cymbala circum : Ipsae consident medicatis sedibus, ipsae Intima more suo sese in cunabula condent. Varro 3, 16 quae cum causa rausarum q,sse dicantur volucres, quod et, si quando displicatae sunt, cymbalis et plausibus numero redeunt in locum unum. Verg. Georg. IV 206 neque enim plus septima ducitur aestas.3) ') Dasselbe sagt Pallad. IV'. Martius 15. ‘) Was Arist. dahin gestellt sein lilsst, nimmt Plin. bei seiner Bewunderung der Biene fUr bestimmt an. Vgl. hiezu Montigny, quaest. p. 58. 5) Montigny, (|uaest. p. iti. ‘j siebe MayhoIT, lov. lueubr. p. 33. universas alvos numquam ultra decem annos durasse proditur. sunt qui mortuas, si intra tectum hieme serventur, dein sole verno torreantur ac ficulneo cinere tepido foveantur, putent revivescere. 70 in totum vero amissas reparari ventribus bubulis recentibus cum fimo obrutis, Vergilius2) iuvencorum corpore exanimato, sicut equorum vespas atque crabrones, sicut asinorum scarabaeos, mutante natura ex aliis quaedam in alia. p. 554 B 6 ptog 8t T 03 V ITT Ó3V ètr; é'f- sviai 8’ ima òaiv- < zovzwv, all’ iv zip fiezomòpip • lijr S' av^rjaiv ini-Stjlov la fi fi ài'ovai fiàhaz' iv zaìg ftavaeltjvo ig. p. 552 B 26 oi Sè aifiijxeg oi ìy-vev/ioveg xaloifievoi (eìaì S' ilàzzovg zcSv èzépwv) zà ijialàyyia ànoxzet-vavzeg

ipovaai zò atòfia to loinóv. p. 627 B 23 Ttòr Se aqttjxmv iati Svo yivtf, zovzmv S'oi fièvàypioi andvtoi, ') Plin. verwechselte hier bei HenUt/.ung dea Alisi, dv&prjvai und aq>rtxeg, deren Un-terschied er niebt gekannt haben mag. ut barbaris dentei Harauin nach: de anim gener, p. 761 A 4 oè ynp eyovaiv ov&èv ihìov, ax'anep zò yivog zò ziòv /ulizzuir. ut cetera insecta conduntur, vita bimatum non transit. ictus eorum haud temere sine febri est. Von 27 Stichen soli ein Menscli getódtet werden. aliorum qui mitiores videntur duo genera: opifices, minores corpore, qui moriuntur2) hieme, matres quae biennio durant, hi et clementes. 74 nidos vere faciunt fere quadrifores, in quibus opifices generentur. bis eductis alios deinde maiores nidos fingunt, in quibus matres futuras producant. iam tum opifices funguntur munere et pascunt eas. latior matrum species, dubiumque an habeant aculeos, quia non egrediuntur.3) yirovzai d' ir zoìg oQtai, xai zixzovffir ov xazd yijg, dXX’ ir zalg dgvai, rrjv fiir (tooq.r.v fiei£ovg xai nonurjxtffztaot xai fis-iayyodizig rcor izigmv uàD.or, noixù.oi dì xai eyxBVZQoi ndrzsg xai dXxificózBgoi. . . fwffi dì rpcoXovvzsg ròr ysific3ra‘ ovtoi fiìr ovr dizz l£ ov a ir. ') p. 627 B 27 xai zò nXrjyfia òdvrt]-(tnreoov avztòr ì] ìxbìvcov' xai ydg zò xévtQov ardXoyor /ititor rò zovzur. p. G28 A 1 sari ydg xai zcòr ijfié-goir ffcptjxcòr di>o yirrj, oi fi ir T/yefió-veg) ovg xaXoìiffi fii/zgag, oi d’ igyu-rai. sìffì di fiBi£ovg oir/yBfióvsg noXv xai nqaóttQoi. xai oi fiir igydzai oli àitzifovirir dXXd ndrztg dnoVrzj-ffxovmv, orar yrificòr iniaiffr;, oi 6’ tf yBfióvBg oi xuXovfiBvoi fitjzgui ópoì»-rai Si’ oXov 7 ov yBificSrog xai xaxd yijg (fcoiévovcrirli. 628 A 11 oi riyBfióvBg orar Xd-(hooi Tonor tvffxonov imóvzog zov tttoovg, nXdzzorzai rd xijp/a xai avviozav-zai ovg xaXovm ffcprjxorBig zovg fiixgovg, otor TBZfjufrvQovg r iyyvg zovzmv, èv oig ffffijxBg ylvovzai xai ov ftrjzgai. Tovzoiv à’ uvì^tjti-irziar izigovg, wffzt tov fiBzomdfJov ztXn’zwrzog nXelaza xai fièyiaza ylrBO&ai arpt/xia, ir oig ò T/ytfioir, i) xaXovflirti fir/zga, ovxizi arpr/xag ysrrif. «Al.« fiijzgag. p. 628 A 21 innddr di yirmrzai oi igydzai ffqif/XBg ir zoig xifQioig, ovxirt oi tjyifióreg igydgorziu, dXX’ oi io-ydzai avzoìg ztjr zgoégtrai 8è Sul rò xpvyò/itror ròv diga avr tirai ngòg rijr yifv, rò 8è xfiv/sa&at dg/rj yeifióòrog’ orffisìor ovv yqiogd rtàv dga/vlcor ìj òri fiera rd vdara xal rovg ysificò-rag yirerui roòv dg a/rimv diX gò a tj (foga, ir ratg evSiaig igya^Ofiirwv, dia rò ir rcg yeificòrt firj cpa/reaiXai ; 8vagi-yov ydg róde, xal qiegóueroi vnò rov nvev-fiarog noXv ixnrjrlgorrai. fiera 8è rd vdara eiur&s nreifiara ylvea&ai lòg rà noXXd. ’) p. 623 A 23 igyd£erat de xal Ihf-gevei r/ iXvXeia’ ó 8' dggtjv avranoXavei. p. 542 A 12 noiovrrui 8è rd (f aXdyyia rtfV ò/eiav ròvSe ròr rgò-nov, òcra yè vq/airet dgdyyia • orar r/ (Xtf-Xna andari rior dnorera/iirior dga/riuv dnò rov fiicrov, ndXir .a dggtjr umana. • rovro 8è noiijaarra noXXdxig ovrco avvignerai xal av/inXixerai drrinvya. p. 555 A 27 rd 8’ dga/rta ò/eventi /lèv mirra ròr eìgtffiiror rgunov, yevrif 8e axcoXi/xia fiixgd ngtòrov óX« ydg fierafiàXXovTa yiverai dgd/rta, xal ovx ex fiégovg, ineì atgoyyvXa iarì xar dg / a g‘ de anim. gener, p. 758 11 8 8eì ydg xal rag xdfinag ei8og r 10 irai axoi- YVird es zu imitilo ') texunt R, das non der Vulgata entspricht nicht der Erfahrung. gesetzt, dami erselieint l’Un, in Ohereinstimmung mit Arisi. ’) vgl. Theophrast : lib. de signis ventorum. pariunt autem omnia in tela, sed pars a — que') saliunt atque fila emittunt. phalangi a tantum in ipso specu incubant magnum numerum qui, ut emersit, matrem consumit, saepe et patrem. adiuvat enim incubare, pariunt autem et trecenos, ceterae pauciores, et incubant triduo, consummantur aranei quater septenis diebus. 86 Similiter his et scorpiones terrestres vermiculos ovorum specie pariunt similiterque pereunt. Der Biss des Skorpions. 87 Die Skorpione haben weiBes Giti, werden in 9 Arten*) eingetheilt. 88 Einige haben 2 Stachel, 7 Schwanz-gelenke, die meisten 6. Einige haben sogar Flugel.5) 89 Die Psyller wollten die Skorpione nach Italien bringen. visuntur tamen aliquando in Italia, sed innocui, multisque aliis in Irjxog, xaì ra>» àgayricor. xairoi dossier àr còoìg ioixirai dia ryr rov (Tyr/fiarog ntgiqineiav xaì rovrcov Urin xaì nollà Twv n).).on1. p. 555 B 1 rixrei di narra [tir ir àgayritg, àìXà tri [tir ir /.{Tirai xaì fttxnoJ, ire d' iv nayù, xaì rii [tir òlcog ir xvrei argoyyvhp, rà dì ftiygi nròg negligerai ino rov àgayr/ov. ovy afta dì narra àgàyvia yireraf ntjdif d' ev&vg xaì àip/t/mv àgàyrtov. p. 555 B 9 rà dì cpalàyyia rixrtt stg yvgya&or nle^à fiera nayyr, iq>’ al énoi-d£ovd(/ov xal aXXovg to novi oi oxoQniot ov yaXsnoi', èv dXAoii di vónoii xal iv rrj Kaoia noXXol xal fieydXoi xal jniKtnoi yiyvovxai, xdv uva nard^axnv dv&Qmnov fj O-tjQtov, dno-xrtivovai, xal tdg vg, ai iqxiaru ai-a&avovvai vdiv dXXojv drjyfidxiov, xal 70VTOiv vdg fxeXaivag fidXXnv dno-X7sivovffiv vdyioxa d’ dnóXXvvvai ai vi « nXtjyeioai, id v tig vdtoq iX&woiv. p. 555 A 25 noXXdxig yd(> yiyvov-vai xal trdexa vòv dpi&fiov. p. 009 A 29 xavsoO-iei ydti xovg dftdyvag ó doxaì.aft<óvtig. p. 532 B 13 di ov 7tf doóirw 7(jsqit7ai |uóvov.3) p. 550 A 14 Tei v di 7 t7viytt)v yivij [iév iaxi dvo, oi fxiv fitxyoi, oi n f) to 7 o i (f aiv ov7 ai xal xeXevxatoi dnóXXvvxat, oi di (tsydXoi, oi adov-7 e i, oi xal VIT7B00V yivovtai xal noóuoov dnóXXvvrai. xaXoviti dé 7iveg xovg uiv fieydXovg xal ifdovvag dyixag, xovg di fnXQovg Tt77tyóvia. p. 550 B 11 sini d' dootrti fiiv oi adovxeg (v dfuy 07io oig voti yivsiTl, (XrjXttg d' oi tvetiot- xal ni /tiv n(id>7ov r/diovg oi «pp*-vtg, fierd di 11?» òytiav ai &ijXttaf i'yovm yitQ ùd Xtvxd. j>. 550 A 25 òytvovvai d’ófio/mg oi ittydXoi dXXrjXoig xal oi fitxjio/, vnrioi yolg, 7QVn<0V7fg lii ') Oie Stelle ist ofTenbar von Arisi, abgeschriehen. Die Venveclmelung der beiden Llinder erklilrt sicli aus der Verschiedonheit der Codices. Pintiunus schreibt Curili aus Arisi. ') siche hiezu Montigny, quaest. p. 15. ') vgl. de pari, unito, p. <»812 A 85. 5511 H 15. 4) vgl. Col. 8, !). Hier schemi die Obersetzung der Worte des Arist. : oi xaì varvoov yivovvai xaì noórtoov dnóXXvmu ausgefallen zu sein. *) siche hiezu Wittstein p. .‘08. fit primo vermiculus, deinde ex eo quae vocatur tettigometra, cuius cortice rupto circa solstitia evolant, noctu semper, primo nigrae atque durae. unum hoc ex iis quae vivunt et sine ore est. pro eo quiddam aculeatorum') linguis simile, et hoc in pectore, quo rorem lambunt. pectus ipsum fistulosum.2) hoc canunt achetae, ut dicemus.3) de cetero in ventre nihil est. 94 excitatae cum subvolant, umorem reddunt, quod solum argumentum est rore eas ali. iisdem solis nullum ad excrementa corporis foramen.0) oculis tam hebetes ut, si quis digitum contrahens ac remittens adpropin-quet iis, transeant volui in folia.0) syovcnr ’ónia&tv .0?11, xaildnsp xaì oi drrs'Xa(loi__ irrtxrovtri ds xai ir rolg xnln- fioig iv o/g iarciai rag eiuniXovg • diarpv-noivreg rov g xaXauovg, xaì iv rolg rij g erxiXXtfg xavXoìg- taira ds ra xvtj fiata xarappsl sig ztjr yijr...... 6 ds tr x oiX tj % avì-q&sìg ir rij yfj yir s rat rsrriyofnqrpa• xaì sieri tórs ìjdiaroi, rrpìr nsQipQayìyrai rò xs'Xvepog. orar d’ rj eoo a sXfrr] nspì r pondg, i^ioyorrai rvxrcop, xaì svilvg ptjyrv-rai rs rò xiXvqjog xaì yirorrai rlrrt-ysgixtijg rsrriyofirfrpag, xaì yirorrai fiiXarsg xaì trxXr/pórspoi svOvg xaì ftsiCovg, xaì iydovair. p. 532 B 10 o ds rim J fioro r reòr roiovreor xaì roòr r«J.Àwj' fruto»' aro fi a ovx sysi, àXX’ oior rotg òni-0 0- oxérr q ot g rò yXmrrosidig, rovro fiaxnòr xaì cvficfivsg xaì àdiuayjmor, d i ov rij dpòerco rpiepsrai fióror- de respir. p. 474 B 31 òca di fiaxQo^teórsQa reòr èrrófiior rovi eng vnò rò delineo fi a diéeryi errai, oncog dui Xsmoripov òrrog roi vfiirog ifivyTjtai • fiùXXor yàp òtta 1tsQfiei nXsiorog dsirai rijg xaraxjjvìgteag, oior ai fisXirrai xaì rio.).a di òcra fio fi (hi, oior erepjxsg xaì fii]XoXór&ai xaì rérnysg. p. ó‘32 B 7 er nXety yr or d' ovdsr ersi rcòv roiovreor oidi mfisXtjv, eotrmp ovd' dil/lo 7 eòi' arai fi cor ovdér. p. 550 B 14 àransròfisriu d'orar (Topr/ari ng, àepiùerir vypòr oior vdeop, ri Xiyovair oi yt copy al oi^ xurovpovvrcar xaì iyóvtcav rspirreofia xaì rpsepofiéreor rt/ dpótrtp.4) iàr di rig xi'rtòr ròr dcixrvXor spoetiti ùrì dxoov inixdftntcor rs xaì ixrstveor neiXir, fiàXXor vnofti-vovtrir ij iàr svilìg ixztirag, xaì ùvaflui- ') aculeatarum 11. Harduin. aculeatum edtl. ante Hard. ') vgl. Harduin zu diesar Stelle. Siehe auch p. n.>J lì 10. •') dicemus setzt Detlefsen mit ROcksicht uul -00. <) Von 3 GrUnden luhrt Plin. nur einen an. '■) siehe hiezu Wittstein p. 319. "j l.iieseu Zusatz haben die Ausgaben vor Sillig. Eintheilung der Cicaden in Baum-und Fruchtcicaden : 05 cicadae non nascuntur in raritate arborum — idcirco non sunt Cyrenis nisi1) circa oppidum — nec in campis nec in frigidis aut umbrosis nemoribus, est quaedam et iis locorum differentia. in Milesia regione paucis sunt locis, sed in Gephallania amnis quidam paenuriam earum et copiam dirimit. Im Reginischen sind sie stumm, jenseits des Flusses singon sie.4) Ibre Fliigel sind wie die der Bienen, nur grOfler. 96 Insectorum autem quaedam binas gerunt pinnas, ut muscae, quaedam quaternas, ut apes. Dio Cicaden haben h&utige FlOgel.4) quaternas habent quae aculeis in alvo armantur. • nullum cui telum in ore pluribus quam binis advolat pinnis. Zweck dos Stachels. nullis eorum pinnae revives-cunt avulsae. rovffiv ini to» duxrvXov did to àfivdpmg yàp òqàv mg ini qvXXov àraftairovai xivov/xtror■ p. 556 A 21 ov yirovrai dì rètri-yeg mnov firt dirdpa iariv' dio xaì ix KvQTfVri o v yirovrai ir rei) nediip, nepì dì rr\v nóXiv noXXoi, fiàXiffra d’ ov ti.retta • òv yetp yirovrai naXiraxioi. ir yàp roìg tpv^poìg ov yirovrai rérn-ysg, dio ovd’ ir roìg ovoxìoig «A- OBfflV. p. 605 B 22 diacpipei dì rti {epa xaì xatiì rovg rónovg• .... xaì iviore ir roìg nàpiyyvg rónoig i) diatpopà yive-rai rmv roiovrmr, oior rijg MiXifffiag ir rónoig yeirv icSmv àXXr/Xoig ev&a pi* yirovrai rirriyeg sv&a d' ov yt-vovrat, xaì ir Ksy aXr/ritf nora/ióg dielpyei, ov ini ràde fiìv yirovrai rirriyeg, in ixeìva d' ov yirovrai. p. 532 A 20 ioti dì rà uìv din-rtpa avrmv, cóanep ai fivìai, rà dì rerpànrepa, manep ai fiiXirrai■ s) p. 490 A 16 xaì rovrior rà fiir dlnrtpa rà di rtrpànrepa, rerpà-nrtpa fi tv offa fiiyt&og eyet rj offa òniff&óxevrpà ianv, dlnrepa dì offa rj fiiye&og fu] fyti rj iftnpoffdóxsvrpà iffriy. de part. anim. p. 683 A 13 dlmtpov d' ov&iv ianv óniff&óxevrp ov. p. 490 A 19 rà dì di ni epa ift-npoaiXev é%et rà xivroa, o/o» fivìa xaì fivanp xaì olarpog xaì ìfinig. p. 519 A 27 oòx dratpverai de ìxtiXìXìv ovre rmr /liXirrmv rò nre-póv ovO-' offa ré/U« eyei àffyiarov rò nrep ór. ') nisi selz) Mayhoff gegen allo Ausgahen. vgl. Schlenger Philol. XII p. 301. Plin. liat Arisi, missverstanden. *) vgl. Aelian V 9. I)er Fluss Caocinua. Wittatein p. 319. *) Ebenso de part. anim. p. «82 B 10. 4) membrana hat hier dieselbe Bedeutung wie pinna, vgl. hiezu p. 490 A 7. nullum cui aculeus in alvo bipenne est. 97 Quibusdam pinnarum tutelae crusta supervenit, ut scarabaeis, quorum tenuior fragiliorque pinna. Der Ilirschkafer.2) 98 aliud rursus eorum genus qui e fimo ingentes pilas aversi pedibus volutant parvosque in iis contra rigorem hiemis vermiculos fetus sui nidulantur. Das Heimchen.5) lucent ignium modo noctu laterum et clunium colore6) lampyrides, nunc pinnarum hiatu refulgentes, nunc vero compressu obumbratae, non ante matura pabula aut post desecta conspicuae. 99 e contrario tenebrarum alumna blattis vita, lucemque fugiunt in balineis maxime umido vapore prognatae. fodiunt ex eodem genere rutili atque praegrandes scarabaei tellurem aridam favosque parvae et fistulosae modo spongiae medicato meile fingunt, in Threcia iuxta Olynthum locus est parvus in quo unum hoc animal exanimatur, ob hoc Can-tharolethrus appellatus. 100 pinnae insectis omnibus sine scissura, nulli cauda nisi scorpioni, hic eorum solus et bracchia habet et in cauda spiculum. de part. anim. p. 683 A 13 dinrepov 6' ovdév icrtiv ònio&óxevzQor.') p. 490 A 13 ZCOV dì JZZr/VCOV /Jltv àvaifi(ov dì rà fièv xoXeójtzepd èartr (eXsl Y“Q iv èX ir n i,) Tri mena, oiov ai firjXoXòv&ai xaì ni xdrftapoi), rà 6' avéXvzpa, xaì zoizcov rei uèv dimena rà dì zezpdmena. Quelle: Nigidius.3) p. 552 A 17 oi dì xdv&apot*) tjv xvXiovai xónpov, ìv zaizi/ ifwXeiovai te zòv yei/iatra xaì èvtixtovai axeo-Xijxia, i\ mv yivovzai xdvO upoi. p. 523 B 19 xaì rami) dì yévog tori xaì mepeoròv xaì dmepov, owr fiipfirjxég eìai xaì menami xaì limepoi, xaì ai xaXoifievai nvyoXannideg. Verg. Georg. IV 243.7) nam saepe favos Stellio et lucifugis congesta cubilia blattis. de mirab. ause. p. 842 A 5 ’Ev dì Ttj XaXxidtxjj Tjj ètri Qpdxrig nirjciov 'OXivftov cpaaìv elvai Kav&aptóXeiXpov òvo/ia^ófievov rórror, [iixpqi /zei£ova t

yet tovxn re xaì rò e'r zoig {ìifìXiou; yivó/uvor axopmàdeg. a v lucavos schreibt, ist nielli erflndlich. ’) vgl. 490 A 17. *) Lucanus cervus L. VVarum Mayhoff gegen a) siche Montiguy, quaest. p. 37. *) Pillenkftfer, Scaralmeus pilularis L ; so Wittstein p. 3:20. *) (ìryllus domesticus. «j Sillig sclueibt mit Itecht candore. Lampyris noctiluca. 7) Montigny p. 40. reliquorum quibusdam aculeus in ore, ut asilo, sive tabanum ') dici placet, item culici et quibusdam muscis, omnibus autem his in ore et pro lingua. sunt hi aculei quibusdam hebetes neque ad punctum, sed ad suctum, ut muscarum generi, in quo lingua evidens listula est. nec sunt talibus dentes. aliis cornicula ante oculos praetenduntur ignava, ut papilionibus. quaedam insecta carent pinnis, ut scolopendra. 101 Insectorum pedes quibus sunt in obliquum moventur, quo-rundam extremi longiores foris curvantur, ut locustis.*) Hae pariunl in terram demisso spinae caule ova condensa autumni tempore. de part. anim. p. 682 A 10 èvtòg '/Ùq rov at ófiut og irioig fiév iati tu xaXovfievor xivtQov, manegavei avvd-ttov xaì iyor yXmrtift xaì yeiX (Sv dau dvvufiir. p. 400 A 19 tà de òinttQU e/iftQO-a&ev eyei T« xivtQa, olor fivìa xaì /ivmif) xaì olat(>og xaì ifinig. de part. anim. p. 682 B 36 wansg yaQ toig eXécpaai rò tuir oa/imr aiaiit/ttjQtoy yiyivijTia ynijaiftov n o o g ti tr/v d Xxtj r xaì t tj v tris tq ocpijg yorjaiv , otitm g rmr èrtòfimr ivioig t ò xatà tt)v yXmttav tetayfiivov aia&dvovtai te yaQ tovtiQ trjg tQocprjg xaì araXa/i-fìdvorat xaì 7iQ oadyovtai «il«• >7 p. 532 A 12 offa <)' eyei tovto, òtióvtug 0vx Byti, è£m òXiycov tivmr, ènei xaì ai fivìai tovtiQ O-iyydrovaai ai-uati^ovai xaì oi xmrmntg rovrco xertovair. p. 532 A 26 iti xtQaiag nQÒ' teòr òfifidtmr syei svia, oìov ai're ifivyaì xaì oi xdoafioi- p. 523 B 17 ifftt il’ erro fi a xaì dtrteQa, oior ibvXog xaì axoXonerflou. p. 525 B 24 xdfintovtai A oi uè»’ nòdeg narratv eìg rò nXdytor, manto xaì tmv èrtòfimr. p. 498 A 16 ófioimg Aè xaì toig dXXotg toìg noXvnoair • nXtjr rà fittaci tmr èaydtmv dei tna/i78 B li ò/iolmg Aè xaì td ivtofia td fièr tt)v ilgtoiaav ènifioaxida tov ató/iarog, oior tó te tmv fieXirrmv ytrog xaì rò tmr /1 rtuìr (nnòg ttjr rijg tQoifiijg aiaflt/air è'yti). ’) Plin. setzt die Heuschrecke stati der ganzen Gattung der ntjòtjtixd. ea durant hieme. e terra subsequenti anno exitu veris emittunt parvas, nigrantes et sine cruribus pinnisque reptantes. itaque vernis1) aquis intereunt ova, sicco vere maior proventus. 102 Ene andere Ansicht betreffs dieser Brut. mori matres, cum prepererint, certum est, vermiculo statini circa fauces innascente qui eas strangulat, eodem tempore mares obeunt, tam frivola ratione molientes serpentem, cum libuit, necant singulae, faucibus eius adpre-hensis mordicus. non nascuntur nisi rimosis locis.3) 103—104 Die Wanderheuschrecke. 105 Die Wanderheuschrecke in Italien. Die sibyllinischen Bucher wur-den um Hath befragt. IOB ln der cyrcnaischen Provinz und auf Lemnos Gesetze zu ihrer Ausrottung. Ahnliches in Syrien. Die Darther essen sio. ranrfcaoai tò* ngòg tm xigxw xavXóv, òr oi rtggeveg ovx e%ov&tv. ti&n 6ai Sè rixrovffi xaìxatà ròv rcvrbr tottor, more ehm xa&nntgtl xtjglor. e tfh' òtnv rixmffiv, ivtavfta y/vovtni rrxdXijxeg (òoeiSeìg, d/ negii-afi^dvorrni ino tivog yijg ì.entrjg cóffneg vuivog. p. 556 A 6 Stufiivet Sè rà a>d tòr yeifieùvn ir tfj yfj- p. 555 B 27 orar de necf &wair, ix-dvvovffiv èx tijg yeoeiSovg tov negi-éyovrog àxg/Seg fiixgaì xnì uéXm vai . . . tixtovai Sè lyyovrog tov O-égovg . . . p. 556 A 9 qp>9e/gemi S' avràv tit (pii ino tur /ittonrogircòr vSdtoir, orar noi hi yévijtm dv S' avyjing ffV(i(ii\, ròte ytvovtai uàXXov noXXoì oi rttré-Xaftoi*) Sin tòfiyj (pfteigeffSai ògolmg, ènei ntaxtòg ye Soxeì »/ q>0-oon avtdiv, xnì yiveffftm ónatg dv tvyt\- p. 556 A I xnì rexovffcti eino-O-vòffxovffi' afta yùg rixtoiffctig itxd-Xrxeg iyy/vnvrm negl top tgayr/Xor. xnì oi nggeveg Sè dno&vi/ffxovffi negl ròv avtov ygóvov. p. 612 A 34 noXXoì Sè xnì tt)v nxgiSn èmgnxaffir liti, otnv fiayt/tai toìg oipeffi, Xnjt (inverai tov rgaytjXov tdir oipewv. p. 556 A 4 or y/vorrai S'àxgiSeg ovt ir tri ògeivtj ovr ir tr] Xvngiy, a 11 iv rij neSiàSi xnì xateggoiyviif. Quelle: Theophrast. liber de animalibus repente apparentibus. Quelle nebst andorn : Livius 42, 10; 42, 2. ') Diese Abweichung von der Quelle ist in der Ungenauigkeit des Plin. hegrttndet. ■') YVas Arisi, von it/oi dì ròv nógov xàrm&ev rò iHjXv eìg rò àggev rò inuvw, dii.' ov rò ti gg er bÌ( rò &ijXv, woneg ini uòv àXXmv.... ànoXvovrai 6' àn àXXr/Xmv fióXtg • noXvv yàg ygòrov ò ovvSvaofiòg iori roìv roiovrtav. p. 555 A 19 Oyevovrai Si xaì oi /ivgfir/xeg xaì rixtovoi axtaXr/xia, d ov ngoonttpvxev ovSevi .... i/ Sì yéveoig ion rovroig rov »agog. p. 623 B 13 oi fiìv ovv fi v g fi r/x e g ftr/gevovoi fiìr ovSiv, rà Sì nenotr/fiéva avXXéyovoiv- oi S' àgàyvai noiovoi fiìv nvSìv ovS' ànorUHvriu, {h/gevovoi Sì /lòvov rt)v rgocpi/v.... ai Sì fiiXirrai Vt/gevovoi fi ir ovSiv, avrai Sì noiovvrai xaì ànori&evrai- de part. anim. p. 683 A 3 ooa Sì fitf ionr avrcSv ifingooftóxevrga, ò Sovrag eyti rà pìv iSmSijg yàgiv rà Si tov Xafifidveiv xaì ngooàyeo&ai rrjv tgo-(prjv, oiov oi re fivgfit/xeg xaì rò uòv (itXtrrmv naatòv yivog. p. 488 A 7 noXinxà S' iorìv d>v iv ri xaì xoiròv yiverai nàvrmv rò egyov • òniQ ov nàvra noteì rà dyeXaìa. ian Sì rotovrov àv>onog, fiéXiiru, oipr/t, /lògli t] yigavog. p. 622 B 26 ioydaovrai yàg xaì rag vvxrag rag navoeXi/vovg- p. 622 B 24 jj /lèv rmv fivgfir/xatv •) vgl. Plut. de gol. animai, p. 967, 55 iva ovv /ir/ yevò/tevog onig/ia rrjv oiriov ygeiav Siaefih/nr/, napa fiivtr/ S' avroig èSmSi/iog, ifyatfiovoi rtr/v agytt/v dtp t/g rov /iXaoròv ò nvgòg dq>ir/oiv. mus et opere semitam factam, ne quis dubitet et qualibet in re quid possit quantulacumque adsiduitas.') sepeliunt inter se viventium solae praeter hominem.2) non sunt in Sicilia pinnatae. 111 Die indischen Ameisen und ihr Goldgraben. 112 Multa autem insecta et aliter nascuntur, atque in primis ex rore, insident 4) hic raphani folio primo vere et spissatus sole in magnitudinem milii cogitur, inde porrigitur vermiculus parvus et triduo mox uruca, quae adiectis diebus accrescit, inmobilis, duro cortice, ad tactum tantum movetur, araneo accreta quam chrysallidem appellant, rupto deinde eo cortice volat papilio. 113 Sic quaedam ex imbri generantur in terra, quaedam et in ligno, nec enim cossi tantum in eo, sed5) etiam tabani ex eo nascuntur et alia ubicumque umor est nimius. igyaoia nàair iazir inmoXij g idetr, xaì coi a« i fliar àzgajtor narzeg fiadi£ovai, xaì zijr ànó&rfOir zfjg zgoytji xal zafueiar- Quelle vielleicht : Paxamus in Geo-pon 1. 13, 10 p. 370. Quelle: Herodot III 102 sq.3) p. 550 B 30 yirezai de avzeòr za liìv ex fwcor ovyyereòr, oior epaXàyyià ze xal àgayria ex epBxvSt]v ròv 2vpiov p. 557 A 11 xaì yàp oi òpviOtg trovai, xaì oi xalov(iivoi cpaatavoì iàv firj xovioòvrai, S taqftstp ovrai v no tcSv cp si ocòv- xaì rcòv dllcov Sì òaa nnpà tyti, rcòv iyóvrmv xavì.òv xaì rcòv iyóvtcov rplyag. nlr/v òvog ovx tysr ovrs (p&sìpag oì'te xpòrcovag- oi de (Jóig syovaiv dfitpa)’ rà Si np>ó para xaì aìytg xpòrcovag, q &EÌp ag S ovx syovaiv. p. 596 B 7 rcòv Si IvHoPpmrcoì npopàrcor rà xcóSia xaì rà tpia xaì rà avrcòv /parta cp&sipcoSéozspu yivtrai no]11) fiàllov rcòv àlloiv- p. 557 A 19 y ir avrai S' oi tpftii-pig fiàllov orar [istapàlio)ai rà ridarà otg lov ovr ai, òaa tyii riòv lovo/iivotv q&stpag- p. 557 B 6 xaì ir xqpcp Sì y{virai nalaiovfiivcp, tòaniQ iv \vlto gcpov, ò Sr/ Soxiì ildytarov ilvai rcòv fqirn»’ nàvrcor xaì xalùrat àxapi, hrxòv xaì /ItXpÒv. p. 557 B 10 xaì òlcog iv nàaiv (óg lìntiv., tv ri roìg fy/Qoig vypatvofiivotg xaì iv roìg vypoig fapairo/nvoig, òaa tyti av- TCÒV £o)T/V. p. 557 A 14 nitjv òvog ovx tyii ovvi q(hipag ovri xpòrtovag. oi Si pòig tyovatv àficpco- rii Sì npòftara xaì atytg xo òr co rag, q ihìpag S’ ovx tyovatv• ') Montigny p. Ut : ridiculo pudore nomen pediculi evitili. ’) vgl. Iiiezu Plut. p. t7t. ’) animalium v. animal id 11; so auch Sillig. 4) Diese Stelle ist sdir verderbt und dorile niclit, wie Hurd. meint, die nehenstehende Stelle zur Quelle baben. Arisi, spridit nirgends von petaurista. est volucre2) canibus peculiare suum malum, aures maxime lancinans quae defendi morsu non queant. 117 Idem pulvis in lanis et veste tineas creat, praecipue si araneus una includatur, sitit enim et omnem umorem absorbens ariditatem ampliat. hoc et in chartis nascitur, est earum genus tunicas suas trahentium quo cocleae modo, sed harum pedes cernuntur, spoliatae exspirant. si accrevere, faciunt chrysallidem. 118 ficarios culices caprificus generat, cantharidas vermiculi ficorum et piri et peuces et cy-nacanthae et rosae.3) xai ai vtg y&sigag fieyaXovg xai crxXrjgovg. ir Sì roig xvaiv oi xaXoifisroi yivor-rai xwogaiazai- *) Col. 7, 13 gibt verschiedene Mittel gegen pediculi, pulices, culices, ricini, xv v ov m, sàmmtlich Plagen der Hun-de, an. Col. 7, 13 fere 'per aestatem sic muscis aures canum exulceranturv saepe ut totas amittant. p. 557 B 1 rimai Sì xai àXXa £7(jSàgia, rà fiìr ir igioig xai ona initor èffziv, oior oi aijztg, oi ifitpv-orzai nàXXor orar xonogztóSri tj r« SQta, fiàXiaza Si yirorzai av àgày-vTje rrvyxazaxXeia&fj ■ ixniv-Xr>x<»v oc y iv ovini ix irjg ntQÌ xò ó-\og iXiog • xal yng iv ioig Soxovaiv aotjnioiaiocg tirai iyyiyvovxai J’ipa, oiov iv yiovi ttj naXaiif. yivtiai d' tj naXaià ÌQV&QCii(ia, Siò xaì oi oxió-Xìjxeg xoiovioi xaì Sacriti- oi S' ix tijg iv Mt/dóf yióvog fityciXoi xaì Xtvxol• dvoxivriioi Hi trdvteg. iv ai Kv7tQ(fi, ov yaXxìng Xifhog xaì tua, ini noXXàg rj/iinag ifi^aXXóvxcov, ivvav&a yivtxai frtjQta iv Tip ttvqì, ioòv fityaXmv ftVioSv fiixQÓv n fiti£o-va, vnónrtQU, a <51cè xov nvqòg nt]Sif xaì (iaSlgti. àno&vrjcrxoviri ai xaì oi iTxtóXyxtg xaì lavi a ycoQi^ófitva là /liv xov nvQÓg, oi ai ifjg yióvog. p. 552 B 17 ntpì ai tòv Tnaviv noia/iòv iòv ntQÌ BóenoQOv tòv Kt/i-fiincov vnò iQOttàg iXtQivàg xaiacpi-Qovvut vtiò i ov 7t oi a fiov oiov ftvXa-xoc nti£ovg (caymv, i\ otv Qt/yvvfii-vmv i^iayttai £a>iòv itiQci-trow £rj ai xaì rtittiai jiiyoc Sit-Xi/g, xaiaiftQOfiivov Si tov tjXiov àtrofia-(taivuai, xaì àfia avo/iivov dnoftvycrxit fhmcrav rifiiQUV filav, aiò xaì xaXtitai icpiìfitQ ov. p. 553 A 2 ó Si xQÓvog tijg ytvi- crtojg dnò /liv tijg d(iyij{ fiiypc iov xiXovg uyiaòv loig nXtioioig in id ai /it-iQtiTai iQiaìv fj linagaiv- lolg /liv ovv (TxoiXi/ì-i xaì toìg oxcaXijxotiSiai xoìg nXti- *) Wie bei alien Insecten, zu denen sie nach Arisi, p. 531 B H5 gehOrt, nach p. 553 A 14 offa ai ni t(>mid, xaì icSv nitQcòv avana)fiivatv ntQÌ tò (itrónwQOv (cf&ti-QOvrac ). ’) Mit Recht bai Mayhoil' nach der Quelle diese Versetzung vorgenommen. *) pyrola Jan. pyroto 11. pyrausta v nach p. (505 B 11, welcbe Stelle jedoch liier nicht Bezug bah rTvQaXXig ist bei Arist. p. 609 A 18 cine Tuubenart mit XQvyaiv zusammeu genannt, kommt solisi nicht vor, pyrota Hndet sich gar nielli. ') Sielie hiezu Mayhoff, nov. lucubr. p. 33. *) vermiculis Janus, vermiculi U. vermiculo v. mutationes ') et in alias figuras transitus trinis aut quadrinis diebus. cetera ex his pinnata autumno fere moriuntur tabe alarum,2) tabani quidem etiam caecitate. Fliegen, im Wasser umgekommen, leben in Asche wieder auf. 3) nroig rgsìg yivovzai énzddeg, rolg 3è mozoxovtn rérragsg mg ini rò noXv• p. 553 A 9 ai ds fiera(ìoXaì yivov-rai rolg nXdaioig xarà zgivfiegov rj r tr q apatij ov, mtrmg xaì ai rmv vóomv avfifìairovai xgiaeig • • • 6tra 3è nregm-tii, xaì rmv nregmv avanmfiévmv negl rò fiezdnmgor ' oi 3è fivmnsg xaì rmv òfifidrmv i%v3pmnimvrmv- ') Siehe hiezu Mayhoff, nov. lucubr. p. 33. ‘) Mayhoff hat tabe alaram mit Rflcksicht auf die Quelle eingeftlgt; diese Worte sind durch die Ungenauigkeit des Plin. ausgelassen worden, erweisen sich aber.schon wegen caecitate als nothwendig. 3) vgl. Ael. II 29. J akresberiokt,. I. Personalstand, Fàcher- und Stundenvertheilung. A. Lehier: 1. Arthur Steinwenter, Dr. der Philosophie, prov. Director, lehrte Geschichte und Geographie m der V., philosophische Propiideutik in der Vili. Classe. 5 Stunden. ± Johann Majciger (in der Vili. Rangolasse), Professor, Ordinarius der V. Classe, lehrte Catem in der V., Slovenisch fur Slovenen in der II., IV., V. und VII. Classe, fur Deutsche im II. Curse. 17 Stunden. •ì. Franz Žager, Dr. der Theologie, Religions-Professor, lehrte Religion im Untergymnasium 10 Stunden. 4. Albert von Berger, Professor, Ordinarius der VII. Classe, lehrte Latein in der VI., von Griechisch in der V. und VII. Classe. 15 Stunden. 5. Julius B i h e r 1 e, Professor, lehrte Mathematik in der III., V.. VI. und VIII Phvsik in der III. (im 11. Semester) und Vili. Classe. Im I. Semester Ki, ini II. 18 Stunden. 6. Josef Pajek, Dr. der Theologie, lehrte Religion in der V,—Vili., Slovenisch ftir Slovenen in der I. A und R, 111. und VI. Classe. 15 Stunden. 7. Franz Lang, Professor, Ordinarius der VI. Classe, lehrte Deutsch in der III., VI. und VII.' Geschichte und Geographie in der III. und VI. Classe, Stenographie in £ Abtheilungen Ih Stunden. 8. Franz Horàk, Professor, Ordinarius der IV. Classe, lehrte Deutsch in der IV. Geschichte und Geographie in der II., IV., VII. und Vili., steienniirkisehe Geschichte und' Statistik in der IV. Classe. 19 Stunden. 9. Gustav Heigl, Dr. der Philosophie, Professor, Ordinarius der III. Classe, lehrte Latein in der HI., Griechisch in der HI. und Vili. Classe. 10 Stunden. 10. Engelbert Neubauer, Professor, Ordinarius der Vili. Classe, lehrte Latein in der IV. und Vili., Griechisch in der IV., philosophische PropSdeutik in der VII. Classe. 17 Stunden. 11. Josef Mei sei, Professor, Ordinarius der 1. A Classe, lehrte Latein und Deutsch in der I. A Griechisch in der VI. Classe. 17 Stunden. 12. Lorenz Krištof, Gymnasial-Professor und Professor am M&dchen-Lyceum, Pràsident des steierm. Gartenbau-Vereines und Leiter der Gàrntnerschute in Graz, heurlaubt. HI. Rudolf C a s p e r, Professor, Ordinarius der II. Classe, lehrte Latein und Deutsch in der II. Latein in der VII. Classe. 17 Stunden. 14. Jacob Hirschler, geprtlfter supplierender Gymnasiallehrer, lehrte Geographie in der I. A und R, Mathematik in der IV. und VII., Pliysik in der IV. und VII. Classe und Schònschreiben. 20 Stunden. 15. Johann L e c h I e i t n e r, geprtlfter supplierender Gymnasiallehrer, lehrte Mathematik in der I. A, I. li und 11., Naturgeschichte in der I. A und R, II., III. (im I. Semester) V. und VI. Classe. Im I. Semester gl, im 11. 19 Stunden. 10. Johann GeQler, geprtlfter supplierender Gymnasiallehrer, Ordinarius der 1. B Classe, lehrte Latein in der I. R, Deutsch in der 1. B, V. und Vili. Classe. 18 Stunden. 17. Josef Jenko, Probeeandidat und geprtlfter supplierender Gymnasiallehrer, lehrte im I. Semester Slovenisch ftir Slovenen in der Vili, unii fur Deutsche im HI. Curse. 4 Stunden. 18. Johann K odali, Probeeandidat und geprtlfter supplierender Gymnasiallehrer, lehrte im I. Semester Slovenisch ftir Deutsche im 1. Curse, irn II. Semester Slovenisch ftir Slovenen in der Vili. Classe, ftir Deutsche im I. und 111. Curse. Im I. Semester 2,.im II. 0 Stunden. 19. Gustav K no blu eh, Nebenlehrer, Professor an der k. k. Staatsrealschule, lehrte Zeichnen in der 1. Abtheilung. 3 Stunden. do. Friedrich S <■ h u s I e r, Nebenlehrer, Rtlrgerschullehrer, lehrte Zeichnen in der 2. und 3. Abtheilung. 4 Stunden. 21. Rudolf Marki, Nebenlehrer, Turnlehrer an der k. k. Lehrerbildungsanstalt und an den beiden MiLtelschuIeu, Turnwart des Tumvereines, lehrte Turnen in 3 Abtheilungen. 0 Stunden. 22. Augusl Stil ter, Nebenlehrer, Domchoralist, lehrte Gcsang in 3 Abtheilungen. 5 Stunden. B. Gymnaaìaldlonor : Ferdinand S t a u d i n g e r. II. Schiiler. I. A Classe (37). Agrež Martin. Lachner Rudolf. Quas Christian. Bobek August. Lešnik Alois. Riedler Josef. Erman Johann. Lorber Norbert. Scharl Josef. Glaser Albin. Majhen Johann. Senekowitsch Franz. Hohnjec Josef. MatiašiC Franz. Sever Martin. Horvath Josef. Muhic Johann. Silvester Ignaz. Ilešič Franz. Oswald Johann. Silec Georg. Kermek Anton. PeCar Alois. Thomanitsch Josef. Krasser Josef. Peitler Franz. Tornine Anton. Kreismann Adolf. Petri Rudolf. Weiss Alois. Kukowetz Franz. PotoCnik Josef. Zorman Martin. Kurnik Johann. Powoden Jpsef. Kveder Josef. Pšunder Josef. I. B Classe (38). Bresnik Franz. Milchberger Franz. Russ Franz. Celi Felix. Mlinaric Ludwig. Schamp Max. Danko Johann. Nemec Matthiius. Sernec Karl. Fahrer Richard. Ogriseg Rudolf. Sitter Emil. Fischereder Moriz. PeCar Felix. Sonns Franz. Gartner Franz. Pinteritsch Franz. Stiploschek Richard. Hauptmann Ignaz. PotoCnik Alois. Sanda Johann. Kaas Theodor. Preaz Konrad. Thurn Guido. Katz Victor. Pregi Franz. Venedig Willibald. KauCiC Josef. Rakovec Franz. Vodošek Stefan. KovaC Franz. Reiser Max. Wratschko Franz. Kurbus Thomas. Roiko Franz. ZunkoviC Johann. Lorbek Johann. Rošker Franz. II. Classe (58). Ajlec Josef. Kamitschnig Alfons. Ptilzl Johann. Albrecht Alois. Ketiš Johann. Sattler Franz. Blasonik Fabian. Klobasa Ferdinand. Schinko Emerich. BraCiC Andreas. Klobučar Johann. Schmidi Felix. BraCko Johann. KovaCiC Alois. Sedlmayr Alexander. Buoi Arthur, Freiherr v. Kozoderc Johann. Senekowitsch Josef. Cvirn Franz. Kristl Maximilian. Sernec Johann. Ceh Franz. Kropsch Richard. Siane Johann. Cemej Ludwig. Kunej Ferdinand. Slanic Martin. Efferl Mathias. Kurbos Mathias. Slavic Anton. Egger Maximilian. Leonhard Albert. Sorko Johann. Fekorya Anton. Luckmann Josef. Terstenjak Johann. Ferlinz Franz. Lunzer Heinrich. Tertinek Franz. Finžger Franz. Murmayr Robert. Troha Eugen. Galler Edmund. Neupauer Theodor, Ritter v. Uršič Anton. Goritschan Engelbert. Nost Josef. Vrbnjak Josef. Haas Heinrich. PezdiCek Johann. Wallner Victor. Janežič Rudolf. Pfrimer Karl. Weiss Karl. Kaiser Franz. Kaplan Karl. Plotsch Franz. III. Classe (35). Žitnik Johann. Baumanu Rupert. Majciger Johann. Sclirambek Julius. Berger Karl. Miklautz Alexius. Schwarz Otto. Ceric Karl. Moser Karl. Spitzy Johann. Ferlinz Franz. Nerath Friedrich. Supan Victor. Friedl Franz. Osenjak Matthaus. Šket Michael. Jàger Theodor. Petz Ludwig. Terstenjak Ernst. Kaas Georg. Pipenbacher Josef. Vedlin Anton. Klautschek Otto. Radey Cyrill. V ennigerho IzJohann. Koscharoch Anton. Rotli Oskar. Wressounig Anton. Križan Ferdinand. Schleicher Alfred. Zorko Anton. Lebar Mathias. Schttppel Hugo. Žmavc Johann, Loh Franz. Schopper Eduard, Belšak Stefan. Birnbacher Rudolf. Bressnig Ferdinand. Gertscher Albert. Gradiš Ferdinand. Gschaider Robert. Gutkaisz Gustav. Hladky Ernst. Hyp Alois. Janžekovič Josef. Kokoschinegg Karl. Korošak Johann. Kozar Jakob. Boc Josef. Cizerlj Alois. Ceh Eduard. Gasparini Josef. Golob Friedrich. Granner Anton. Gregorc Pankraz. Ipavic Karl. Jodl Johann. Kardinar Josef. Kokoschinegg Johann. Konečnik Max. Korošak Bartholomaus. Arledter Karl. Bitrnreiter Ferdinand. Cilenšek Alois. Casi Franz. Hietzl Ludwig. Hufschmid Albert. Ipavic Paul. Kicker Heinrich. Hauptmann Franz. Janežič Franz. Kitner Ignaz. Klemenčič Franz. Faleskini Dominikus. Konrady Johann. Leutschacher Benedict. Lorber Heinrich. Medved Anton. Medved Martin. Meixrier Victor. Priv IV. Glasse (39). Kristan Georg. Lackner Theodor. Lamprecht Josef. Landvogt Alois. Matzl Adolf. Meznarič Matthaus. Orosel Oskar. Papež Alois. Podgoršek Anton. Podlesnik Michael. Probst Mathias. Rižner Alois. Rošker Martin. V. Classe (39). Korošec Anton. Laykauf Sigmund. Lepej Johann. Lukesehitsch Adolf. Lunzer Rudolf. Medvešek Johann. Muhmler Hugo. Pajk Wilhelm. Pilaj Alois. Podvinski Anton. Preheuser Moriz. Rašl Franz. Serajnik Wolfgang. VI. Classe (24). Kovačič Alois. Loppitsch Josef. Lunzer Justus. Menhart Jakob. Ozmec Josef. Pintarič Anton. Rajšp Josef. Reiser Ernst. VII. Classe (10). Kotnik Josef. Kunerlh Josef. Pipuš Jakob. Vili. Classe (19). Murko Michael. Ogrizek Franz. Potočnik Gustav. Retschnigg Heinrich. Rotner Johann. Schbppel Alfred. tisi: Sladovié Ferdinand (111. Scheikl Gustav. Sparovitz Gustav. Spitzy Karl. Štrakl Anton. Straschiìl Johann. Tertinek Matthaus. Thurn Eugen. Trafela Ludwig. Uhlich Rudolf. Vigeter Franz. Vodošek Johann. Wagner Anton. Zalasiewitz Engelbert. Sieberer Friedrich. Sivetz Anton. Štebih Josef. Strniša Anton. Supančič Johann. Šalamun Anton. Tomschegg Arthur. Vogrinc Valentin. Weixl Josef. Wressnig Max. Zernko Raspar. Zilnik Michael. Zolgar Johann. Richter Max. Šket Gregor. Slekovec Alois. èteferl Jakoh. Štrakl Matthaus. Vrbnjak Matthaus. Zemljarič Franz. Žmavc Jakob. Valenko Franz. Veternik Anton. Weixler Victor. Šuta Alois. Tschmelitsch Alois. Urban Alois. Vozlič Leopold. Vreže Johann. Zagajšak Josef. \ Classe). 4 m. Lehr-A. Obligate Classe jiStun- J deti- j zalil. Religions- lehre. Lateìnlsche Spracha. Deutsche Sprache. I. A. A B ; 2 Stunden. [ Katholische j Religions-I lehre. 8 Stunden. Die regelmiissige und das Nothwendigste aus der unregelm&ssigen Formenlehre, Vocabel-lernen, Obersetzungs-ttbungen aus dem Ubungsbuche, von der Mitte des I. Semesters an wOchentlich eine Schularbeit in der 2. Halite der Stunde. Kleine Pensa. 4 Stunden. Formenlehre, der ein-fache Satz, ortho-graphische tlbungen, Lesen, Erkliiren, VVieder-erzahlen, Memorieren und Vortragen ausge-wiihlter LesestUcke. Im II. Semester alle 8 Tage eine schriftliche (abwechselnd Haus- und Schul-) Arbeit. 1 It. 1 2li i 1 2 Stunden. Katholische Liturgik. 8 Stunden. Ergilnzung der regel-m&ssigen Formenlehre, die unregelm&ssige Formenlehre und das Nothwendigste aus der Satzlehre, eingetiht an entsprechenden StUcken des Ùbungsbuches, ■Vocabellernen. AllwOchentlich eine Composition, alle 2 Wochen cin Pensum. — 4 Stunden. Ergftnzung der Formenlehre, VViederholung | des einfachen Satzes, der zusammengesetzte Satz, Lesen, ErklUren, j Wiedererzahien, Memorieren und Vortragen augewUhlter LesestUcke, monatlich 3 schriftliche Arbeiten. III. ' 21! 2 Stunden. Geschichte der gOttlichen Olfenbarung des alten Bundes. fi Stunden. VViederholung aus der Formenlehre, die Con-gruenz- und Casuslehre, eingeUbt an ausge-wflhlten StUcken des Obungsbuches, mehrere vitae des Coni. Nepos., alle 14 Tage eine Composition und ein Pensum. 5 Stunden. Die Formenlehre his zu den Verben auf pu, eingeUbt an entsprechenden StUcken des Obungsbuches, Vocabellernen, im 11. Semester alle 14 Tage ein Pensum, alie 4 Wochen eine Composition. .‘1 Stunden. G r a m m a t i k : syste-matischer Unterricht in der Formen- und Casuslehre init RUcksicht auf die Bedeutungslehre. Lecture mit beson-derer Beachtung der stilist. Seite. Memorieren und Vortragen. Aufs&tze: monatlich eine Schul- und eine Hausaufgabe. I I IV. I 27 1 2 Stunden. I. Semester: Geschichte der gftttlichen ( IlTenbarung des neuen Bundes. II. Semester: Kirchen- geschichte. fi Stunden. VViederholung von Partien der Formen- und Casuslehre, die Tempus-und Moduslehre, einge-ttbt an entsprechenden StUcken des Ubungs-buches und durch Satz-ixtemporalien, Elemente der Prosodie und Metrik, Ca>s. bell. Gali. 1 und Auswahl aus IV, V u. VI, ìine kleine Auswahl aus )vid ; alle 14 Tage ein ’ensum, alle 2 ii Wochen eine Composition. 4 Stunden. VViederholung des Nomens und der Verben auf tu, die Verben auf und die Ubrigen Classen, eingeUbt an ausge-wahlten Satzen des Dbungsbuches, aus-fewahlte LesestUcke, Vocabellernen; ino-ìatlich eine Compo-silion und zwei Pensa. 3 Stunden. Ergilnzende Wieder-holung der Granunatik, die Lehre von den Geschilftsaufslttzen, Grundztlge der Prosodie und Metrik, Lesen, Er-klilren, Wiedererzahien, Memorieren und Vortragen ausgewlthlter LesestUcke; monatlich eine oder zwei schriftliche Arbeiten. plan. Lehrgegenitànde. Slovenisehe Spracho. Geschichte und Geographia. Mathematik. Naturwissen- schaften. 3 Stumlen. Formenlehre, der ein-fache Satz. Lesen, Er-kl&ren, Wiedererzalden, Memorieren and Vor-tragen ausgewahlter Lesestticke. Monatlich 4 schriftliche Arbeiten. 3 Stunden. Die nothwendigen Vor-begriffe der mathe-matischen Geographie, allgemeine Begriffe der physikalischen und politischen Geographie, specielle Geographie der 5 Welttheile. Kartenskizzen. 3 Stunden. Die 4 Species in ganzen Zahlen. Theilbarkeit. Gemeine und Decimal-brilche. Die 4 Species in mehrnamigen Zahlen. Die Gerade, die Kreis-linie, die Winkel, die Parallelen. Das Dreieck mit Ausschluss der Congruenzsatze. Grundconstructionen. 2 Stunden. Sauge- und wirbel-lose Thiere. ! 3 Stunden. Fortsetzung der Formen-llelire. Lesen, Erklaren, Wiedererzalden, Memorieren und Vortragen lausgewUhlt. Lesestticke. Im Semester 7 schriftliche Arbeiten. 4 Stunden. Geschichte und Geographie des Alterthums, allgemeine Geographie von Europa, specielle von SUdeuropa, Frank-reich, Grossbritannien, Asien und Afrika. Kartenskizzen. 3 Stunden. Die Bruche. Abgekiirzte Multiplication und Divi-sion der Decimalbrtlche. Proportionen. Einfaehe Begeldetri. Die 4 Congruenzsatze nehst Amvendungen auf das Dreieck, der Kreis, das Viereck und das Vieleck. 2 Stunden. I. Semester: Vogel, Reptilien, Amphibien und Fische. II. Semester : Botanik. 2 Stunden. Wiederholung ent-sprechender Partien der Formenlehre, die Wortbildungslehre, Beginn der Syntax. Lesen, Erkliiren, Wiedererz&hlen, Memorieren und Vortragen ausgewahlter Lese-stllcke. Im Semester S schriftliche Arbeiten. 3 Stunden. Geschichte des Mittel-alters mit Hervorhebung der flsterr.-ungarischen Geschichte. Geographie Deutschlands, der Schweiz, Belgiens, der Niederlande, Nord- und Osteuropas, Amerikas und Australiens. Kartenskizzen. 3 Stunden. Die vier Rechnungsarten mit ein- und mehrglied-rigen besonderen und algebraischen Aus-drhcken, Potenzen und Wurzeln. Die Lehre vom Kreise, der Ellipse, Parabel und Hyperbel. 2 Stunden. I. Semester: Mineralogie. II. Semester: Allgemeine Eigen- schaften der KOrper, Wìirmelehre und Chemie. 2 Stunden. Fortsetzung und Be-endigung der Syntax. Lesen, Erkliiren, Wiedererzalden, Memorieren und Vortragen ausgevftihlter Lesestticke. Im Semester 7 schriftliche Arbeiten. 4 Stunden. Obersicht der Geschichte der neueren und neuesten Zeit mit be-sonderer Berllcksichti-gung der Geschichte Ó sterrei ch-Ungarns, Osterreich.-ungari.sche Vaterlandskunde. Kartenskizzen. 3 Stunden. Gleichungen mit einer und mit mehreren Un-bekannten. Die zusam-mengesetzte Begeldetri, der Kettensatz, die Zinseszinsenrechnung. Gegenseitige Lage von Geraden und Ebenen. KOrperliche Ecke. Hauptarten der Kbrper. j Oberflftchen und Raum-inhaltsberechnung. 3 Stunden. Mechanik, Magnetismus, ] ElektricitUt, Akustik, Optik und| strahlende Warme. 4* Classe Stun- den- zalil. Eeligions- lehre. Lateinische Sprache. Griechische Sprache. Deutsche Sprache. V. 26 2 Stunden. Einleitung in die katholische Religionslehre. G Stunden. Livius 1, 1—52. Ovid, Trist. IV. El. 10. Metaniorph. I, 80 -415. Il, 1-36G. Ili, 14G-813. Vili. 183-235, 611 -724. Wiederholung aus-gewiihlter Absclmitte der Grammatik, wóchentlich 1 Stunde grammat.-stilistische Ùbungen, alle li Tage eine schriftliche Arbeit. 5 Stunden. Xenophon : Die Absclmitte 1, V, VII der Kyrop. und I und III der Anab. , Homer j4. Wóchentlich lGraimnatik-stunde (Wiederholung der Formenlehre, Erkliirur.g und Einubung derSyntax bis znr Lehre von den Pr&positionen inclos.). monatlich eine schriftliche Arbeit. Privatlecttire : Xen. Anab. II, Hora. V. 3 Stunden. Grammatik (alle 14 Tage l St.) : Lautlehre d. nhd. Sprache, Wortbildung. Lecture mit besonderer Rucksicht auf die Cba-rakteristìk der ep., lyr. und didakt. Gattung. Memorieren, Vortragen. Aufsatze : monatlich 1 Haus- und Schulaufgabe. VI. 27 2 Stunden. Katholische Glaubenslehre. 6 Stunden. Sallust. de conj. Cat., Cic. orat. Catii. L, Verg. Aen. Il und III. Wiedorholung auage-wahlter Abschnitte der Grammatik, wóchentlich 1 Stunde grammat.-stilistische ìibungen, alle 14 Tage eine schriftliche Arbeit. Privatlectftrq : Sali, bell. Jogurti», theilweise ; Verg. Georg I. Aen. I. Cicero, orat. Catii. II. Caes. bell. civ. 1 — 20. 5 Stunden. Homer: 11 III-VI. Herod. Vili. Wóchentlich 1 Grammatikstunde (Wiederholung von Partien der Formenlehre, eie Genus-, Tempus- und Moduslehre), monatlich eine schriftliche Arbeit. Privfttlootùre : Homer 11. li ; Herod. VII. 3 Stunden. Grammatik (alle 14 Tage 1 St.) : Genealogie der germanischen Spracben. Principio»» der Sprach-bildung. Die Formen der drania-tischen Poesie, die Lehre von» Stile, Literatur-ge8chiol»te bis Lessing (inclus.) in» Anschlusse an das Lesebuch, Vor-triige memorierter poe-tischer Stileke. In jedem Semester 7 Aufsfi,t/.e, davon 4 Hausarbe ten. VII. 27 2 Stunden. Katholische Sittenlehre. 5 Stunden. Cic. oratt- de imp, Cn. Ponip., prò Arci», poeta und Laelius, Verg. Aen. VI, Jfikl. 1 und V, Georg., Il 458-540, III, 478—566. Wiederholung ausgewiihlter Abschnltte der Grammatik, wócbe»»tl»ch l Stumlo grammat.-HtillstiHche Ùbungen, alle 14 Tage eine schriftliche Arbeit. Privatlecthre : Livius XXI. 4 Stunden. I)emo8th. 1., II., III. olynth. und 1. pini. Redo. Homer y. Allo 14 Tage l G ruminati k-stunde (Wiederholung aus-gewiihlter Absohnitte de» Grammatik und Heendigung der Syntax), monatlich olne schriftliche Arbeit. Privatlecttire : Homer, k und Demosth- II phil. Kede. 3 Stunden. Literatnrgescli iclite von Klopstock bis auf Sdii Hors Tod ini Auschlusso an dus Lesebucl» Lectùre: Klopstock, (Wieland), Lessing, Herder, Goethe, Schiller »nit. bes. Uucksicht auf die Charakteristik der stilistischeu Forine»». Aufsiltre, wie iu der VI. Classe. Vlil. 27 2 Standoli. Genchichte der christlichcn Kirche. 5 Stunden. Tacit. Ann. I. Germ. 1—27. Hora/. : Auswuhl aus den Oden, Epoden, Sutircn und Epistola. Wiedorholung der Tempus- und Moduslehre, wochentlich 1 Stunde grammat.-stilistische Obungon, alle 14 Tago eine schriftliche Arbeit. Privaticeli! re : Tac, Agricola. Verg. VI. Llv. I, 1-20. V, XXII, 1-20. 5 Stunden. Sophokl. Ajas; Plut. Apologie, Protag. ; Hom. (T, q>, CO. Wóchentlich 1 Grammatikstunde (Wiedorholung aus-gewfthlter Absclmitte der Grammatik), monatlich eine schriftliche Arbeit. PrivatlectOre : Hom. r, vt y. 3 Stunden. Lectilre: Goethe, Schiller, Lessings Laokoon, Schillors wtJbor nltive und sonti-mentalische Dichtung". Literaturgoschiohte bis zu Goethes Tod. Redeftbungeu. Aufslitze, wie in der VI. ClftBSO. Slovenischo Sprache. Geschickte und Seographie. Mathematik. Naturwissen- Philosoph. sshaften. Propàdeutik. 2 Sluudeii. Metrik, Formen der ly-rischen Poesie mit entsprecheuden Lese-stucken, Vortràge memorierter poetischer Stucke, Wiederholuug der Grammutik, im Semester 7 schriftliche Arbeiten. 3 Stunden. Geschichte des Alter-thums, vornehmlich der Griechen und Komer bis zur Unterwerfung Italiens mit besonderer Hervorhebuug der cultur-historiscben Momente und mit fortwàhrender Ilerficksichtigung der Geographie. Wiederholung und Erweiterung des geogra-phischen Wissens vom heutigen Asien und Afrika in physikalischer u. biologischer Hinsicht Kartenskizzen. 4 Stunden. Einleitung, die Grundoperationen mit ganzen Zablen, Theilbarkeit der Zahlen, gemeine und Decimalbruche, Verhàltnisse und Proportionen. Gleichungen 1. Grades mit einer und mehreren Unbekannten. Longiiuetrie und Planimetrie. 2 Stunden. I. Semester: Mineralogie in Verbindung mit Geognosie. II. Semester : Botanik. 2 Stunden. Elemente der epischen und drumatischen Poesie in Verbindung mit ent-sprechender Lectfire, Vortràge memorierter poetischer Stficke, im Semester 7 schriftliche Arbeiten. 3 Stunden. Geschichte des Mittel-alters mit Beriicksichti* gung der eiuschlàgigen Geographie. 4 Stunden. Potenzen, Wurzeln, Logarithmen, Gebrauch der Logarithinentafeln, Gleichungen des ersten Grades init einer und mehreren Unbekannten. Gleichungen 2. Grades mit einer Unbekaunten. Stereometrie. Goniometrie und ebene Trigonometrie. 2 Stunden. Somatologie des Menschen. Systeraatik des gesammten Thierreiches. — 2 Stunden. Literaturgeschiehte ron Trubar an, Lesen und Erklàren uusgewàhlter Lesestficke, Vortràge memorierter poetischer St ficke, im Semester 7 schriftliche Arbeiten. 3 8tunden. Geschichte der Neuzeit mit Hervorhebung der fisterr.-ungarischen Gescbichte, Erweiterung der geogruphischen Kcnutnisse. 3 Stunden. Unbestimmte, quadratiche, Exponenlial- und einige hóhere Gleichungen, Progressionen nebst ihrer An-wendung auf die Zinseszins-rechnung, Combinationslehre nnd hinomischer Lehrsat/.. Anwendung der Trigonometrie, der Algebra auf die Geometrie. Klemeute der aualvtischen Geometrie in der Ebeue mit Ei«schiusa der Kegelschnitts-linien. 3 Stunden. Einleitung und allgemeine Eigenschaften der Korper, Mechini ik festei, flfissiger und luftfórmiger Korper, Wàrme-lehre und Chemie. 2Stunden. 1 Formale Logik. 2 Stunden. Altblovenische Formen* lebre mit Lese- und Ubersetzungstibungen, ubersichtliche Zusam- | meniassuug der slorc-nischen Literatur, in» Semester 1 7 schriftliche Arbeiten. 3 Stunden. Geschichte, Geographie und Statistik Osterreich-UngariiH. Imi. Som. 3, im 11 2 Std Im 11. Semester . Wiederholung vonPartien lun der griechischen und ròmischen Geschichte ; wdchentlich 1 Stunde. 2 Stunden. Wiederholung des gesammten uatliematischen Lehrstort'es und jhung ini Lòseumathomatischer Probleme. 3 Stunden. Magnetismi«, Elektricitàt, Wellenlehre, Akustik, Optik und Wàrmelehre. 2 Stunden. Empiriche Psychologie. i B. Freie Lehrgeg-enstaside. 1. Slovenische Sprache fur Schuler deutscher Muttersprache in 3 Cursen zu je 2 Stunden. I. Curs: Laut- und Formenlehre, Vocabellernen, Obersetzen und Sprechtibungen. II. Curs: Beendigung der Formenlehre, Vocabellernen, Satzlehre, Ubersetzen und Sprech-iibungen. III. Curs: Wiedeiholung der Grammatik, Ubersetzen, Sprechiibungen und schriflliche Arbeiten. 2. Steiermàrkische Geschichte, Geographie und Statistik, 2 Stunden. Dieser Unterricht wurde vorn 19. October 1883 an ertheilt. 3. Stenographie. Untere Abtheilung, 2 Stunden: Lehre von der Wortbildung und Wort-kiirzung und Einiibung derselben. Obere Abtheilung: VViederholung der Lehre von der Wortbildung und Wortkiirzung, die Lehre von der Satzkiirzung, schnellschriftliche Ubungen. I. Zei chnen. I. Abtheilung, 3 Stunden: Die geometrisebe Formenlehre und das geometriche Ornament. II. Abtheilung, 2 Stunden : Fortsetzung des geometrischen Ornamentes, das Flach-ornament, Zeichnen von Ornamenten in Farbe, die Perspective und elementare Schatten-gebung. III. Abtheilung, 2 Stunden: Kopfstudien, Zeichnen nach dem Runden in verschiedenen Manieren, Stillehre. 5. Gesang. I. Abtheilung (Anfanger) 2, 11. (Sopran und Alt), III. (Tenor und Bass) und Gesainmtchor je 1 Stunde: Das Ton- und Notensystem, Bildung der Tonleiter, Kenntnis der Intervalle und Vortragszeichen, Einiibung vierstimmiger Gestinge und Messen im ein-zelnen, im Gesammtchore und ftir Mtinnerstimmen. (i. Turnen in 3 Abtheilungen zu je 2 Stunden: Ordnungs-, Frei- und GeriithUbungen. 7. SchOnschrei ben, 2 Stunden. Die Currentschrift nach M. Greiner’s Vorlagen. C. I,ohr-, Hilfs- und ÙbungBbtlcher. R e 1 i g i o n s 1 e h r e : Dr. F. Fischer’s Lehrbtlcher der kath. Religion (I.), der Liturgik (II.), der Geschichte der gottlichen Offenbarung des alten und neuen Bundes (lil. IV.) und der Kirchengeschichte (IV.); Dr. A. Wappler's Lehrbtlcher der kath. Religion ftir die oberen Klassen der Gymnasien (V.—VIL); Dr. B. Kaltner’s Lehrbuch der Kirchengeschichte (Vili.). Lateinische Sprache: C. Schmidti lat. Schulgrammatik (III.—VIII.); Dr. F. Schultz’ kleine lat. Sprachlehre (I. u. II.) und Aufgabensammlung zur Einiibung der lat. Syhtax (III.—V.); Dr. J. Hauler’s lat. Ubungsbuch (I. IL); Corn. Nep. vilae (Ut.); Caesar's bell. Gallicum (IV.); Ovid (IV. V.); Livius (V.); Sallusti Catilina. (VI.); Cicero und Vergil (VI. VII ); Tacitus und Horaz (Vlil.); C. Siipfle’s Aufgaben zu lat. Stiltibungen, 2. Th. (VI.—Vili.). Griechische Sprache; Dr. G. Curtius’ griech. Schulgrammatik (III.—Vili.); Dr. C. Schenkl’s griech. Elementarbuch fili.—V.); Clirestomathie aus Xenophon (V.) und Ubungs-buch zum Ubersetzen (VI.—Vili.); Homer (V. Vili.); Herodot (VI.); Demosthenes (VII.); Platon und Sophokles (Vili.). Deutsche Sprache: Dr. F. Willoinitzer’s deutsche Grammatik ftir Osterr. Mittelschulen (I.—III.); A. Heinrich’s Grammatik der deutschen Sprache (IV.); Loop. Lampel’s deutsches Lesebuch (L); A. Neumanni und 0. Gehleni deutsche Lesebtlcher (li.—IV.); Dr. A. Eggeri Leìir- und Lesebtlcher flir Obergymnasien, 1. & 2. Th. (V. — Vili.); die Uhland’-schen Ausztlge der deutschen Heldensage (VI.); Minna von Barnhelm und Nathan der Weise von Lessing; Iphigenie von Gothe; Lessinge Hamburgische Dramaturgie (VII.); GOtlies .Hermann und Dorothea“ ; Lessings ,Laokoon* ; Schillers „Uber naive und sent. Dicht." (Vili.); Textausgaben. Slovenische Sprache. Ftir Slovenen: Janežič’ Slovenska Slovnica (L—VIL) und Cvetnik flir Unici- (I.—III.) und Obergymnasien (V. VI.); Bleiweis’ (IV.) und Dr. F. Miklosichi (Vil. u. Vili.) Lesebtlcher. Ftir Deutsche: Dr. J. Šketi slovenisches Sprach- und Ubungsbuch; K. F. Stlpflei Aufgaben zu lateinischen Stiltibungen, 2. Th. (III. Curs). Geschichte und Geographie: Dr. A. Gindeìyi Lehrbtlcher der allgemeinen Geschichte ftir Unter- (II.—IV.) und Obergymnasien (V.—Vili.); G. Herri Lehrbtlcher der Erdbe-schreibung (L—III.); Dr. E. Hannaki Lehrbtlcher der Osterr. Vaterlandskunde (IV. u. Vlil.) ; Atlanten von Stieler und Kozenn (L—Vlil.), Sydow (VI.—Vili.), Putzger (IL—Vili.) und Steinhauser (IV. u. VIII.); Atlas antiquus von Kiepert (IL—V.). Mathematik: Dr. F. R. v. Močniki Lehrbtlcher der Arithinetik und Geometrie ftir Unter-(I.—IV.), der Arithinetik und Algebra (V.—Vlil.) und Geometrie ftir Obergymnasien (V.—Vili.); Dr. A. Gernerthi logarithmisch-trigonometrisches Handbuch (VI.—Vlil.); E. Heis’ Aufgabensammlung aus der allgemeinen Arithinetik und Algebra (V.—Vlil ). Natu delire: Dr. J. Kristi Anfangsgrtlnde derNaturlehre ftir die unteren Classen (III. u. IV.) und P. Mtlnchi Lehrbuch der l’hysik (VII. u. Vili.). Naturgeschichte: Dr. A. Pokorny's illustrierte Naturgeschichte (I.— III.); Dr. M. Wretschko’s Vorschule der Botanik (V.) ; Dr. F. von Hochstetter’s und Dr. A. Bisching's Leitfaden der Mineralogie und Geologie (V.); Dr. O. Schmidt’s Leitfaden der Zoologie (VI.). P h i 1 o s o p h i s c h e P r o p a d e u t i k : Dr. G. A. Lindner's LehrbUeher der formalen Logik (Vil.) und empirischen Psychologie (Vili.). Steierm&rkische Geschichte: Dr. C. Hirsch’s Heimatkunde des Herzogthums Steiermark. Stenographie: K. Fiseher’s theoretisch-praktischer Lehrgang der Gabelsberger'schen Stenographie. D. Themen. a) Fùr die deutschen Aufsàtze. V. Classe. L Der Einfluss des Licbtes auf das organische Leben. 2. Marburg am Markttage. 3. Uber einige aufTallende Unterschiede der Darstellungsforni in den Gedichten „Die Kraniche des Ibykus* einerseits urid .ErlkOnig* und „Der getreue Eckart* anderseits. t Der Fluch des Goldes. (Nach der Nibelungensage.) 5. Die Geschichte einer Fichte. 6. Empfang ftirst-licher G&ste an den HOfen des Mittelalters. (Nach dem Nibelungenliede.) 7. „Suae quisque fortunae faber.* Erkldrung. 8. Vervvandte Motive im Nibelungenliede und in der Walthersage. 9. Die Macht des Gesanges. 10. Ackerwerk — Wackervverk. (Im Anschlusse an „das eleusische Fest*'.) 11. Was verschaflte den Griechen den Sieg Uber die Perser? 12. Die Kinder der verjlingten Au. 13. „In medio Tibure Sardinia est.* Erkliiruiig. 14. YVodurch gelingt es dem Fuchse den Bàren zu Uberlisten? (Nach Goethes .Reineke Fuchs*.) 15. Cbarakterschilderungen aus Goethes .Beineke Fuchs.* a) Isegrim, der Wolf; b) Grimbart. der Dachs; c) Braun, der Bàr; d) Hinze, der Kater. (Nach freier Wahl.) Iti. Ein FYtihlingsge witter. Schilderung. VI. Class e. I. Wo muss der Spruch „Eile rnit Weile* seine Anwendung finden? 2. YYTie cliarak-terisiert Scipio in Grillparzers dramatischer Scene .Scipio und Hannibal* den rOmischen Staat? 3. Das Kaiserthum der Oltonen. 4. Gedankengang in Piatene Epistel an G. J. 5. Wie entwickelt sich die Geschichte zur Sage und Dichtung? (An den deutschen Helden-sagen zu zeigen.) ti. Charakteristik Dietrichs von Bern. 7. Cornposition eines Bildes .Heirn-kehr des Studenten ins Vaterhaus*. 8. Gharakteristik Walthers von der Vogehveide nach seinen Liedern (Die Minne, Deutschlands Ehre, Auf Reinmar des Alten Tod, Leopolds RUckkehr vom Kreuzzug, Verfall des Gesanges, An die FUrsten, Seid einig!). 0. Parallele zwischen Schillers Gedicht .Hektor und Andromache* und der Homerischen Scene im VI. Gesang der Iliade. 10. Die culturgeschichtliche Bedeutung des Meistersanges. 11. Die Aufgahè wahrer Poesie nach Klopstocks Abschiedsrede zu Schulpforta. 12. Der thatsftchliche Inhalt der Allegorie in der Ode Klopstocks .Die beiden Musen*. 13. Wie fasst Lessing seine dramaturgische Aufgabe auf? (Nach der AnkUndigung der Hamburgischen Dramaturgie.) 14. Was fUr eine Lehre ergibt sich uns aus Schillers YVorten: .Ewig wechselt der Wille den Zweck und die Regel, in ewig * Wiederholter Gestalt wiilzen die Thaten sich uni. * Aber jugendlich iminer, in immer veriinderter Sditine * Ebrst du, froinme Natur, zUchtig das alte Gesetz!” (Der Spaziergang.) VII. Classe. I. Inwiefern vermag der Student den guten Ruf seiner .alma mater* zu ftìrdern? 2. Die Disposition der Abiturientenrede Klopstocks. 3. Kritische Besprechung von Klopstocks Ode .Die beiden Musen*. 4. Die dramatiscnen Einheiten in Lessings .Minna von Barnhelm*. 5. Das Komische in Lessings .Minna von Barnhelm*. ti. Der Charakter des Odoardo Galotti in Lessings .Emilia Galotti*. 7. Wodurch wird in Lessings .Emilia Galotti* die Katastrophe herbeigefUhrt? 8. Charakteristik der Ballade nach BOrgeis .Lied vom braven Mann*. 9. Kritische Besprechung der Elegie .Das Landleben* von Htilty. 10. Es ist zu zeigen, wie die deutsche Dichtung im 18. Jahrhundert allmahlich zur Htihe der Vollendung sich emporschwang. 11. Die Fabel in Lessings .Nathan der Weise*. 12. Herders unsichtbar sichtbaré Gesellschall zur Beftirderung der Humanitat. 13. Pylades ein Vorbild der Jugend. (Nach Goethes Iphigenie auf Tauris.) 14. .Elide gut, alles gut*. Freie Vortriige. 1. Charakteristik des Philo und Kaiphas im 4. Gesange der Messiade. 2. Der Einfluss Klopstocks auf die Entwicklung der deutschen Literatur. 3. Mit welchem Rechte kann der Dichter ein Gespenst auf der Btlhne erscheinen lassen? (Nach Lessings Hamburg. Dramaturgie St. 11.) 4. Die sittliehe Tendenz in Lessings .Minna von Barnhelm*. 5. Charakteristik des Wirts in Lessings .Minna von Barnhelm*. ti Die Schrecken der Alpen. 7. Der Charakter Marinellis in Lessings .Emilia Galotti*. 8. Wodurch ist in Lessings .Emilia Galotti* der tragische Untergang der Heldin gerechtl'ertigt? 9. Welche Idee bringt Lessing in »Nathan der Weise" zum Ausdruck? 10. Lessings Verdienste um die deutsche Literatur. 11. Charakter des Demosthenes und seine Bedeutung ais Redner. Ili. Die Sentenzen in Lessings »Nathan der Weise". 13. Die Macht der Cultur. 14. Der Antheil Osterreichs an den Freiheitskampten. 15. Die geseliiehtliehen Elemente in Goethes ,Ghtz von Berliehingenu. 10. Goethes Werther. (Charakteristik). 17. Der Antheil Osterreich-Ungarns an der Literatur des 18. und der ersten Halfte des 19. Jahrhunderts. 18. VVodurch wird die Peripetie in Goethes »Egmont" herbeigeftlhrt? 19. Der Freundschaftsbund zwischen Schiller und Goethe. 20. Die Erfordernisse der wahren Poesie. Vlil. Classe. 1. Was durch die schwache Kraft entspringt! 2. Mit welchen anderen Gedichten Schillers hat »Der Spaziergang“ in DarstellungSfonn und Inhalt Ahnlichkeit? 3. Die Ver-ldtltnisse im deutschen Reiche zur Zeit Kaiser Max 1. (Mach Goethes »GOtz von Berlichingen".) 4. Italiens geographische Verhaltnisse und deren Eintluss auf dessen geschichtliche Entwicke-lung. 5. Die Erzahlung der Multer vom Brande des Stadtchens in »Hermann und Dorothea“, ein Mustei' der Angemessenheit. (i. Eine neue Weltmacht. (Die Elektricitat.) 7. Was die Neugier nicht timi! 8. „Nóari(in yàn nìofiarov timi qitj/ii avvititovi; h'r/ov;“. Aisch. Prom. 080. s. 9. Der Apotheker und der Pfarrer in »Hermann und Dorothea", zivei ent-gegengesetzte Charaktere. 10. Welche Tugenden der Deutschen preist Tacitus in seiner Germania, und was lassi sich daraus tìber den Zweck dieser Sehrift schliessen ? 11. Amerikas Bedeutung ftir die Zukunll. 12. Die Peripetie in Schillers »Maria Stuart". 13. Uber den Zusammenhang zwischen Bodengestaltung und Bodenfruchtbarkeit in Osterreich - Ungam. (MaturillUsarbeit.) 14. Warum mussten die Meister des Laokoon im Ausdruck des kOrperlichen Schinerzes Mass halten? Freie Vortritge: 1. Karls des Grossen Verdienste um die deutsche Literatur. 2. Die wicbtigsten Charaktere in H. v. Kleists »Hermannsschlacht*. 3. Warum nahmen sich die StUrmer und Dritiiger Shakspeare zum Muster? 4. Schillers Drama »Die Piccolomini" in seinem Verhaltnisse zu »Wallensteins Lager" und »Wallensteins Tod". 5. Der Wallenstein Schillers und der Wallenstein der Geschichte. 0. lst Wallenstein ein Iragischer Held ? 7. Die Peripetie in Schillers Dramen. 8. Aus der Urgeschichte der Arier in Europa. 9. Prinz Eugens Verdienste um Osterreich. 10. Des Sokrates Leben und Wirken. 11. Wollrams Parzival und Goethes Faust. 12. Der Aufschwung der Astronomie vom 15. bis 17. Jahr-hundert. 13. WUrdigung Wielands und Klopstocks ais Antipoden in der deutschen Literatur. 14. Altgermanische GOttergestalten in der deutschen Dichtung. 15. Das Hildebrandslied und die vcrwandten Sagen bei nichtdeutschen Volkern. 16. Goethes GOtz mit seiner Quelle verglichen. b) Fur d io slovenischen Aufs&tze. V. Classe. 1. Romulus in Remus se narodita. (Povest po Liviju.) 2. Rimski zgodovinopisec Titus Livius (Slovstvena razprava.) 3. Jedna ali druga narodna pravljica nanašajoča se na praznik „Vseh vernih duš“. 4. Osnova Koseskijcve visoke pesni „Kdo je mar“. 5 Boj Horacijev z Kurijaciji. (Zgodovinska povest po Liviju.) 6. Zrak in voda. (Prispodoba.) 7. Roža med trnjem. (Alegorična pripovest.) 8. P. Ovidius Naso. (Slovstvena razprava.) 9. Pust, kako se praznuje, v vašem domačem kraju? 10. Novo in staro. (Cvetn. str. 47. št. 39.) II. Kaj nam govori jezik spomladanske narave ? 12. Cvet in up. (Prispodoba.) 13. Deukalion in Pirha. (Poetična pripovest po Ovidiju.) 14. Grad Solnčnega Boga. (Popis po Ovidiju.) VI. Class e. I. Važnost gozdov. S posebnim ozirom na Vilharjev „Kras“. 2. „Hrup sem al’ tje ! Ne glasna, le pravična graja peče". Marija Stuart, 1, 8. 3. Kako se razvija Jurjev značaj v »Malem življenju11 Fr. Detele? 4. Trezne misli o pesniški hvali „Vinske Irte"; Cvetnik, Al. til. 5. Kakšno vlogo igra Ožbe v ,,Malem življenju" Fr. Detele? 6. Materijalizem ne vničuje samo vero, nego ponižuje in vničuje vso človeško družbo. 7. Kaj hoče Prešern se svojo ,jNovo pisarijo11 in po kleti poti dosega svoj namen ? 8. Kako se odlikuje basen pred drugimi vrstami podučnega pesništva? 9. Vrednost narodnega duševnega blaga in pravi način nje nabirati. 10. Potrebne lastnosti dobrih životoplsov. 11. Zakaj omilujemo nesrečno Aginico, dasiravno je na prvi pogled trdosrčna? 12. Družbinske razmere med starimi Cehi, pa verski nazori njihovi. Po zelenogorskem in kraljedvorskem rokopisu. 13. Otožnost, — od kod izvira in kam nas tira ? 14. Kaj nas najntogočneje k pridnemu delovanju nagiblje ? Vii. Classe. L Posnetek in razvrstitev glavnih misli v prologu gledališčne igre „Valenštajnov ostrog". Omenite in razjasnite tudi jezikovne posebnosti v tem prevodu se nahajajoče. 2. Kako mora učeča se mladež čutiti in misliti, da svojemu vzvišenemu poklicu vstreza. 3. Vseh varnih duš dan vdomišliji in pravljici Slovenskega naroda na Štajerskem. 4. Valenštajnov ostrog po vsebini, načrtu in pomenu v znani tako imenovani trilogiji Valenštajn. 5. Junaštvo in velikost Rimljanskega ljudstva v časih nevarnosti in nesreče. (Zgodovinska razprava.) 6. Demostenovo trudoljubje. Lep vzgled učeči se mladini. 7. Učimo se pridno staroklasičnih jezikov ! Zakaj ? 8. Beseda tvoja je zrcalo tvoje duše. Kaj sledi iz te resnice ? 9. Ciril in Metod. Zgodovinska razprava. 10. Boljše je krivico trpeti nego krivico delati. Kako to? 11. Kakošen mora pravi prijatelj biti? 12. Pomen igrokaza „Oba Pikolomina' v znani tako imenovani trilogiji Valenštajn. 13. Kopitarjeva veljava za razvitek slovenskega jezika. (Slovstvena razprava.) 14. Valenštajnov značaj v žaloigri „Valenštajnova smrt“. VIII. Classe. 1. Tantae molis erat Romanam condere gentem. (Verg. Aen. I. 33.) 2. Zgodovinska razlaga Tacit, annal. 1. I. c. 1—5. 3. „ Dolžan ni samó, kar veleva mu stan, — Kar more, to mož je storiti dolžan11. (Sim. Gregorčič.) 4. Primerjava med staro- in novo-slovensko sklatijo. 5. Ura zamujena — ne pride nobena. 6. Sokratov značaj po Platonovi apologiji. 7. Tijs' d’ ilotzrjg idgtàra Otoì HQonc'tQoiOtv eOtjxar. (Hesiod. "Eoya xaì rjfiicmt, v. 289.) 8. Oseba pisarja v Preširnovi „Novi pisariji11 naj se opiše. 9. Pomlad, podoba upa zanesljivega in goljutivega. 10. Kje je boljše prebivati, v gorah ali po ravnem? (Pogovor.) 11. Sreča je nestanovitna. (Zgodovinska razprava.) 12. Narodopisna črtica iz rojstnega kraja. 13. Človek je sin, pa tudi gospod svojega časa. (Po izgledih iz literature in zgodovine, naloga za zrelostni izpit.) 14. Kaj ima vse mladeneč z gimnazija v življenje s seboj vzeti ? IV. Vermehrung der Lehnnittel. A. Bibliothek. 1. L e hr er bibliothek. (Unter der Obhut des Prof. J o s. M e i s e 1.) a) Geschenke. 1. Des k. k. Minisi eri u ms fur Cultus und Unterricht: a) Germania, herausgegeben von Karl Bariseli. Neue Reihe XVII; b) Osterr. Botanische Zeitschrift 1884; c) Dr. H. Pick, Beitrftge zur Statistik der Offentlichen Miltelschulen der im Osterr. Reichsrathe vertretenen KOnigreiche und Lfhider am Schlusse des Schuljahres 1883/84; d) Matzka, Dr. Wilh., Ein neuer Beweis des Kr&ftenparallelogramms, Prag, 1856; e) Normative der k. k. Gentral-Com. mission zur Erforschung und Erhaltung der Kunst- und histor. Denkrnale. 2. Der kais A k a d e m i e der Wissenschaften in Wien: a) «. Anzeiger der philos.-hist. Cl. 1884, Nr. 15—28, 1885, Nr. 1—8; Anzeiger der malh.-naturo. Cl. 1884, Nr. 15—28. 1885 Nr. 1—8; b) Alinanach derselben fUr 1884 ; c) Archiv f. Osterr. Geschichte LXV, 2 — LXVI, 1 ; d) Sitzungs-berichte: «. Phil.-hist. Cl. CV, 2 — CVII, 2; /J. Matti. - naturo. Cl. I. Abtli. LXXXVIII, 2—XC, 2; 2. Abth. LXXXVIII, 2—XC, 2; 3. Abth. LXXXVIII, 3—LXXX1X, 5; 3. Der k. k. C e n l r a I - C o m m i s s i o n zur Erforschung und Erhaltung der Kunst- und histor. Denkrnale : Mittheilungen derselben, X. 4. Des k. k. steierm. L a n d e s - S c h u 1 r a t h e s : Sleierm. Geschichtsbl&tter, herausgegeben von Dr. J. v. Zahn, V. Jalirg. 5. Des f. b. Lavanter C o n s i s t o r i u m s: Personalstand des Bisthums Lavant im Jalne 1885. 6. Des hist. Vereins ftir Steiermark: a) Mittheilungen desselben, 32. Heft; b) Beitr&ge zur Kunde steierm. Geschichtsquellen. 7. Des Verfassers Ig n. Orožtn: Das Dekanat Schallthal. 8. Des Prof. Dr. Pajek: Dr. E. H. Costa. 9. Des Prof. F. Lang: Meli A. und Lang F., Ergehnisse der meteorolog. Beobachtungen in Steiermark 1867—1880. 10. Des Gabels- berger-S t e n o gr. - V er e i n s in Graz: Den Manen Gabelsbergers. 11. Des Verfassers M. Ter ste lijak: a) Weriand de Graz ; b) Slovanščina v romanščini. 12. Des Oberingenieurs E. Scheikl: 2 Tafeln bildl. Darstellungen zur Kenntnis des rOm. Kriegswesens. 13. Des Octavaners Alfred SchOppel: 2 Tafeln Zeichnuijgen antiker Gegenstande. 14. Des Octavaners Vict. Meixner: a) Osv. Crollius, Basilica chymica, Frank!'., 1620; b) Jos. Schmiden, Speculum chirurgicum, Augsburg, 1675; c) Job. Coler, Oeconomia universalis, d. i. ein immervvehrender Calender, Frankfurt, 1640. 15. Der Verfasser: a) Dr. F. M. Mayer, Geographie der Osterr.-ungar. Monarchie tur die 4 Gl. der Mittelschulen ; b) A. Heinrich, Deutsche Grammatik. 1. Hd., t. Heft. Iti. Der Buchhandlung Fr. Leyrer: Geschichte des rOm. Kaiserreichs von Duruy, Ubere, v. Hertzberg, Lfrg. 1—13. 17. Der Verlagsbuchhandlung Fr. Tempsky in Prag: a) Sophocles, Philoctet, Oedipus Col., ed. Schubert; b) Sallust, Bell. Jugurth. und b. Catii., ed. Scheindler ; c) Livius, pars III., ed Zingerle; d) Tacitus, voi. 1., ed. Job. Moller; e) Curtius, Griecli. Granun., 16, Aulì.; f) Pokorny, Naturgeschichte des Mineralreiches, 12. Aliti. ; g) Plato, Apologie u. Crito, ed. Kral; li) Cicero, Oratt.select.vol.il., ed. Nolil ; i) VV. Hensell, Griech. Verbalverzeidinis ; k| Dr. K. Kummer, Deutsche Scliul-grammatik ; 1) Koziol, Lat. Obungsb., II. Th. ; m) H. Jurenka, ScimiwOrierbuch zu H. SI. Sedlmayers P. Ovidii Nasonis carmina selecta; n) Gindely, Gesch. f. O.-G., II. Th.; o) Horatius, Carm. sel., ed. M. Petschenig. 18. Der Buchhandlung A. S t o r c h S o hn: Fr. Tamchyna, Sammlung von Beispielen in besonderen Zahlen zur analyt. Geom. der Kegel-schnitte, Prag, 1884. 19. Der Buchhandl. E. HOlzel; Kozenn-Jarz, Leitfaden der Geogr, f. Mittelsch., 3. Th. 90. Der M a n z’schen Univ.-Buchh. : Willomitzer, Deutsche Grammatik, 4. Aufl. 21. Anonym: a) Fr. Miklosich, Altslovenische Formenlehre in Paradigmen; b) Ch. W. Buttner, Vergleichungs-Tabellen der Schriftarten versehiedener Vólker; c) J. Dassenbacher, Schematismus der ósterr. Mittelschulen, 1885. b) Ankauf. 1. Zarncke: Literar. Centralblatt fttr Deutschland. 2. Zeitschrift ftlr die 0sterr. Gymnasien. 3. Fleckeisen-Masius: NeueJahrbttcher fUr Philologie und Ptidagogik. 1. Bibliotheca philologica classica. 5. V. JagiC: Archiv ftìr slav. Philologie. fi. v. S y b e 1 : Historische Zeitschrift. Neue Folge, XV, 3 — XVI. 7. Mittheilungen der k. k. geographischen Gesellschaft in Wien. 8. G. Wiedcmann; Annalen der Pliysik und Chemie. 9. Verhandlungen der k. k. zoolog.-bota n. Gesellschaft in Wien, 1884. 10. J. A. J a n i s c h : Topographisch-statist Lexikon v. Steiermark, 46.—Schluss. 11. J. und W. G r i m m : Deutsches Wòrterbuch, VI, 12, 13, VII, 5, 12. Meyer Conversationslexikon, 21. Bd. 12. Schneidewin: Homer. Vocabularium. 14. Krebs-AIlgayer: Antibar-barus der lat. Sprache. 15. J. H. L i p s i u s : Der attische Process, Lfrg. 4, 5. 16. Th. Mommsen: Ròmische Geschichte, V. 17. F. H arder: Werden und Wandern unserer WOrter. 18. K. G. Andresen: Ùber deutsche Volksetymologie 19. E. Gotzinger: Reallexikon der deutschen Alterthtlmer. 20. R. v. Muth: Einleitung in das Nibelungenlied 21. Lessing. Geschichte seines Lebens und seiner Schril'ten von Erich Schmidt, 1. Bd. 22. Lessings Werke, herausgegeben von Boxbergcr, IV, 1, 2. 23. K. v. Bali der: Die deutsche Philologie im Grundriss. 24. F. S. Krauss: Sagen und Mitrchen der SUdslaven, 2. Bd. 25. J. S. Turgenjev: LovCevi Zapiski, preložil F. S. Remec ; 26. Letopis Matice Slovenske za leto 1884. 27. Fr. Miklosich: Vergi. Grammatik der slav. Sprachen, 11. Bd. 28. S. Clessi n: Deutsche Excursions-Mollusken-Fauna. 29. G. Ree k nagel: Compendium der Experimentalphysik. 30. InstrVctionen ftlr den Unterricht an Gymnasien in Osterreich. 31. E. v. M a re n z e 11 e r : Normalien ftlr die Gymnasien und Realschulen in Osterr. 32. F. Kern: Zur Methodik des deutschen Unterrichts. 33. R. Hildebrand: Vom deutschen Sprachunterricht in der Schule. 34. W. S ch rad er: Erziehungs- und Unterrichtslehre. 35. H. Perthes: Zur Reform des lat. Unterrichts auf Gymnasien und Realschulen, 111.—V. 36. Weisungen zur Ftlhrung des Schulamtes an den Gymnasien in Osterr. 37. E. Hatle: Die Minerale des Herzogthums Steiermark, L—3. Gegenvviirtiger Bestand: 3600 Werke in 7186 Bitnden etc. und 11351 Programme. 2. Schùlerbibliothek. (Unter der Obhut des suppi. Gymnusiallehrers J o h. G e B 1 e r.) a) Geschmhe. a) Der k. k. Schulhtlcher-Verlagsdirection in Wien: Alb. Reichsfreih. v. Teu ffen-bach, Vaterlilndisches Ehrenbuch, Poet. Theil, Volksausgahe. b) des Prof. Dr. J. Pajek: 1. Robinson starši, poslov. Jim. Parapat; 2. J. Gomilšak : Potovanje v Rim; 3. S leni e n i k Val.: Križem sveta; 4. Fr. Jaroslav: Dr. Ign. Knoblehar. 5. Slovenske vefiernice, 33. 36.; (i. Koledar družbe sv. Mohora, 1876, 1S77, 1878 7. Al. Pokorny, Prirodopis rastlinstva, poslov. Iv. Tušek; 8. Jan. Volčič: Domači zdravnik; 9. A. M. Slomšek a zbrani spisi. I, izd. Mih. Lendovšek; 10. P. Jos. Bergmanu: Erfunden und Empfunden. Gedicnte; 11. Jos. S tar è: Die Kroaten im KOnigreiche Kroatien und Slavonien; 12 Fr. Kuralt: Umni sadjerejec ; 13. Janko Krsnik: Zgodovina avstr ijsko-ogrske monarhije; 14. Dr. M. Samec: Vpliv vpijančljivih pijač na posatimi človeški organizem; 15. J. Žnidaršič: Oko in vid; 16. Dr. J. W o Id fieli; Somatologia, poslov. Fr. Erjavec; 17. Jul. Verne: Potovanje okolo sveta v 80 dneh, poslov. Davor. Hostnik; 18. E. A. R o s s m il s s 1 e r : Štirje letni časi, predelal Iv. Tušek ; 19. J. Jesenko: Prirodoznanski zemljepis ; 20 Sehoedler: a) Astronomija in kemija; b) Botanika in zoologija; 21. Stanko Vraz: Izabrane pjesme. b) Ankauf. 1. Volksbibliothek des Lahrer hinkenden Hoten: W. Han II: a) Die Geschichte von der abgehuuenen Hami ; b) Die Geschichte von dem kleinen Muck. Fr. Schiller: a) Das Lied von der Glocke ; b) Der Kampi mit dem Drachen ; c) Die Htlrgschntl; d) Der Gang zum Eisenhammer ; el Der Taueher. Alb. Burki in: Das stlihlerne Herz. Gust. Schwab: a) Blutrache ; b) das Mahi zu Heidelberg; c) Das Gewilter. L. Ulil and: a) Graf Eberhard der Rauschebart ; b) Des Stingerà Fluch. 2. U h 1 a n d s Gedichte und Dramen. 3. Unsere Helden, 9. Heft: W. v. T e g e 11 h o ff. 4. Eine Orientreise, beschrieben von Sr. k. u. k. Hoheit Kronprinz Rudolf, Lief. 1—10. 5 Das Nibelungenlied, (ibers. v. L. Freytag ; 6. Dr. J. Pajek: Črtice iz duševnega Žitka štajerskih Slovencev. 7. Vrtec. 8. Kres. 9. Dr. J- Šket: Miklova Zala. 10. J. Starè: Občna zgodovina za slovensko ljudstvo, 10. Heft. 11. Koledar dražbe sv. Mohora za 1885. 12. Dr Iv. Tavčar: Slovenski pravnik, 2 Heft. 13. A. F o e r s t e r : Cecilia. Cerkvena pesmarica, 2. Th. 14. Jan Volčič: Življenje preblažene Device in Matere Marije, 3. Heft. 15. Jurčičevih zbran, spisov II. & HI. zvez. 16 S. Gregorčič: Poezije, 1. Th. 17. Narodna b ib 1 i o t e k a, 10.—14. Heft. 18. J. Stenger: Stenogr. Unterhaltungsblatt, 1885. Gegenwdrtiger Bestand : 951 Werke in 1264 Biinden. B. Histoiisch-geogr&phisohe Lehrmlttels&mmlang. (-Unter Obhut des Prof. Franz Horàk) Ankauf. 1. Geographische Charakterbilder von Ed. Htslzel, Lieferung 8—9 sainnit dem dazu-gehorigen Texte. 2. Eisenbahnkarte von Osterreich-Ungarn von Prochaska. Stand der Sammlung: 83 Wand- und Handkarten, 39 Atlanten, 1 Globus, 25 geographische, 62 historische Bilder. C. Physikallsch.es Cabinet. (Unter der Obhut des Prof. J Biberie.) Ankauf. Dynamomaschine (Patent Moessen), 2 Gliihlampen (Edison), Inductorsegment, 8 Stock Kochflaschen. Das Inventar der physikaliseh-mathematischen Sammlung enthslt Kiti Nummern. D. Naturalienoabinet. (Unter der Obhut des suppi. Gymnasiallehrers J o h. L e c b 1 e i t n e r.) a) Geschenke. Des Schtilers der V. Classe Wilhelm P aj k : 4 besonders schfine Mineralien ; des Schtllers der V. Classe Johann Lepej : einSttick Kohlengalmei ; des Schtilers der VI. Classe Paul Ipavic: ein Haus- und ein Feldsperling (von ilim auch ausgestopft) ; des Schtilers der 111. Classe Karl von Berger: eine Lachmtive (ausgestopft unter Leitung des Custos von den Schlilem der VI. Classe Karl A r 1 e d t e r und Paul Ipavic); des Schtilers der II. Classe Arthur Freiherrn von Buoi: ein sperlingsartiger Zwergpapagei, ein grauer Papa-gei, 2 Stock Calcitgruppen ; des Schtilers der II. Classe Franz T e r t i n e k : 1 Sttlck GraphiL An dieser Stelle sei aucli jenen ScltOlern, welclte durcli eifriges HerbeischafTen von frischen Demonstrations-Gcgenstitnden den Unterricht wesentlich gefOrdert haben, der Dank iibgestattet. b) Ankauf. Zoologische Wandtafeln von Prof. Dr. R. Leukart und Prof. Dr. H. Nitsche, Leipzig bei Th. Fischer. Stand der Sammlung : VVirbelthiere 336 Nummern, Gliederthiere 48 N., Weichthiere, Wlirnier und Strahlthiere 469 N., Botanik 38 N., Mineralien 966 N., Geolog.-palitontologische Sammlung 322 N., Modelle 21 N., Bildertverke 44 N., Werkzeuge 27 N., Vogelnester 9 N., Technologisches 1 N. B. Lelirmittel ftir den Zeiohennnterrloht. (Unter Obhut des Prof. G. K n oblo c h und des Btlrgcrschullehrers F. Schuster.) Ankauf. 5 Helle _Sgrafflto-Decorationen“ von F. Laufberger. 1 voller Cylinder, 1 hohler Pyramidenslutz, 1 quadratische Piatte, 1 Quadrat (Drahtmodell). Ferner wurden angefertigt: 3 Wandtafeln ais Lekrmittel zur Darstellung des Regelkopfes, 6 Modellbretter. Stand der Sammlung: A. 4 persp. Apparate. B. 16 eleni. Drahtmodelle. C. 6 eleni. Holz- und Pappmodelle. D. 9 architekt. Elementarformen. E. 5 architekt. Formen. F. 5 Geftlssformen. G. 9 ornamentale Stilformen. H. 2 figurale Gipsmodelle (Reliefe). J. 6 ftg. Gipsmodelle (Busten, Hautreliefs). K. 82 Stlick Varia. L. 12 Vorlagenwerke, 282 Vorlageblfttter. F. Musikaliensammlung-, (Unter der Obhut des Gesanglehrers August S a 11 e r.) Unveràndert. G. Mtinzenaamrnlung-. (Unter der Obhut des Prof. F. L a n g.) Geschenke. Des Herrn Dr. J. Mlake r, Theologie-Professors und Subreg. d' f. b. Knabenseminars : 1- Salzburgische Silbermtinze von 1694. Des Sextaners Karl Arledter: 2.—6. Chinesische Mtinzen (Mess.), 7. u. 8. Britische Kupfermiinzen fOr Hongkong 1863 und 1866, 9. 5 Centimes-sttlck des Konigsreichs Cainbodge (Kambodscha) 1860 (Kupf.), 10. u 11. Ein griechisches 10- und ein 5-Leptasttick 1836 und 1869 (K.), lil. Toskanes. Kupferstuck (5 Gent.) 1859. Der Quintaner Joh. Medvešek: 13. Venetian. Silbermtinze, 14. Salzburg. Silberpfennig 1703, 15. Wiener Hechenpfennig (Mess.); Friedrich Sieberer: 16. Wiener Stadt-Banco-Zettel G (1.) 1800; Anton Si v el z: 17. Bankzellel (50 Centesimi) der Stadi Como. Der Quartaner Rudolf Bi r n b ach e r : 18. Kupferrniinze (3 Bajocehi) der rom. Republik 1849, 19. franz. Kupfermtìnze (5 Cent.) 1856 ; Theodor L a c k n e r : '20.—22. 3 venetian. Kupfermiinzen, 23. Albus von 1681, 24. Ost Kreuzer 1763 (K.i, 25. Luzerner Rappen 1843 (K.), 26. Russ.-poln. 10 Groschensttick 1840 (Bill.), 27. Messingjeton ; Oskar Oro s el: 28. Riim. Bronzemiinze; Alois Papež: 29. Bair. Kreuzer 1840 (S.). Der Tertianer Georg K a as: 30. u. 31. 2 6st. Silbergrosehen v. 1482 u. 1694; Alfred Schleicher: 32.—34. Ttirkische Mtinzen (1 silberne 1861 und 2 kuplerne 1839), 35. Bohru. Silbergrosehen 1702 (Bill.), 36. Schleswig-Holsteinische Erinnerungsrnedaille 1864 (Bronze), 37. Ital. IO Centesimi 1867 (K.), 38. Engl. Jeton (M.). Des f Herrn J oh ann Kreft, k. k. Postcontr, i. P. in Graz: 39. Pramien-Medaille f indas fleiflige Studium der steierm. Geschichte, 1846 (S.). Es ergibt sich nach diesem Zuwachs von 39 Stiick (11 St. Silber, 26 Bronze, Messing und Kupfer und 2 Banknoten) ein Status (I. »luli 1885) von 1019 bestimmten Mtinzen; es entfallen auf Europa 996 (incl. 60 Stiick Brakteaten), auf Asien 11, auf Afrika 3 und auf Amerika 9 ; darunter linden sich 293 Silber- und Billonmtinzen, 647 Kupfer-, Bronze- und Messingmllnzen und 79 Mtinzen und Medaillen aus Nickel, Zink und Zinn. Razu kommen 11 unbestimmte Mtinzen, ferner 4 Banknoten und 27 Gipsabdrficke. Summe allei- numisma!.. GegensUinde 1061. Anhang : 1 riim. Fibula und Bruchstiicko eines rOm. Mosaikbodens. Fùr alle den verschiedenen Kehrrnittelsammlungen des Gymnasiums gemachten Geschenke vvird den hochherzigen Spenderti hiemit der wannste Dank ausgesprochen. V. Unterstiitzung der Schiller. A. Die zwei Plàtze der Andreas Kautschitsch'schen Studentenstitlung, bestehond in der vom hochw. Herrn Canonicus, Dom- und Stadtpfarrer Cbristopli Kanduth gegebenen vollstandigen Versorgung, genossen die Schiller J. Konrady der Vili.*) und J. Ajlec dei- II. Classe. B. Die Zinsen der A. Kautschitsch'schen Stiftung im Belrage von 6 fi. wurden zur Anschaffung von Schreib- und Zeichenrei|uisiten venvendet. C. Die fur 1885 IMJigen Zinsen der Anton Hummer’schen Stiftung im Betrage von 5 11. 25 kr. wurden dem aus Marburg gebtirligen Schiller Christian Quas der I. A Glasse zuerkannt. D. Aus der Hi n gau Fsclien Stiftung wurden an dUrftige Schiller Arzneien im Kostenbetrage von 13 II. 86 kr verabfolgt. E. In die Casse des Vereines zur Untersttitzung dtlrfliger Schiller des Gymnasiums haben als Jahresbeitr&ge oder Gaben der WohIthiUigkeit fili- 1884/5 eingezahlt: Se. Excelienz Dr. Jakob Maximilian Stepischnegg, Sr. Majcstf.it wirklicher 11. kr. geheimer Rath, FUrstbischof von Lavant eie. etc., Ehrenmitglied des Vereines**) . ■ . . . . . , , .25 — Der hochw. Herc Georg Mu ti aš i č, iufulierter Dompropst . . . .5 — » » » Ignuz Orožen, infulierter Domdechant . . . .2 — »» » Franz Kosar, Domherr . . . . . .2 — » » ■ Lorenz H er g, , . . . . . .2 — » n „ Franz Ogradi, Domherr und Director des Priesterhauses . . 3 — ___________ FUrlrag S9 — *) Bis 26. April 1. J., an welchem Tage er freiwillig auf den weiteren GenuB der Stillung veriichtete. *) Ausserdem spendete Se. Excelienz nodi monatlich 3 fi. flir Fi-eitische. (ìbertrag Der hochw. Herr Dr. Johann Križanič, Domherr .... „ , „ Jos. Zindanšek, fb. Hofkaplan .... „ „ „ Alois M e š k o, Chorvicar ..... „ „ ,, Karl Hribovšek, Spiritual des DiOcesan-Priesterhauses und Theo logie-Professor ....... „ „ „ Johann Skuhala, Theol.-Prof. und Leiter des f b. Knabenseminars n „ „ Dr. Johann Mlakar, Theol.-Prof. und Subregens des fb. Knaben seminars ....... „ „ „ Dr. Michael Napotnik, k. k. Hofkaplan u. Director am Frintaneum zu Wien ....... „ „ „ Dr. Anton S u h a 6, Pfarrer in St. Anna am Kriechenberge „ „ „ Dr. Franz F e u š, Theologie-Professor „ n „ Anton Borsečnik, Dom- und Stadtpfarrvicar n „ „ Franz H e b e r, Dom- und Stadtpfarrkaplan . „ „ „ Anton R i b a r, Theologie-Professor .... „ „ » Jakob Caf, Kaplan in St. Magdalena . „ „ Martin Gaberc, Kaplan in St. Magdalena „ „ „ Franz Klepač, Kaplan in St. Egidi Herr Victor Freiherr von H e i n, k. k. Bezirkshauptmann Franz Kankowsky, k. k. Bezirkscommissar .... ’ Dr. MatthUus K o t z m u t h, Advocat in Graz .... Adolf Lang, k. k. Hofrath in Pensimi in Baden, Ehrenmitglied des Vereines ” Dr. Ferdinand Duchatsch, Advocat, Burgermeister etc. ’ Barth. Ititt. von Cam eri, Reichsraths- und Landtagsabgeordneter Frau Maria S c h m i d e r e r, Realitatenbesitzerin .... Herr Dr. Josef Schmiderer, Landtagsabgeordneter etc, Dr. Hans Schmid ere r, Realitatenbesitzer und Gemeinderath Frali Cecilia B i 11 e r 1 Edle von Tessenberg, k. k. Hauptmannswitwe . Herr Ludwig Bitter I Hitler von Tessenberg, k. k. Notar, Vice-Bilrgermeister etc. Frau Francisca D e 1 a g o, Realitatenbesitzerin ..... Herr Heinrich Pfanni, Eisenbahn-Inspector i. P. .... Dr Heinrich L o r b e r, Advocat, Stadtrath, Realitatenbesitzer Franz H o 1 z e r, Realitatenbesitzer und Gemeinderath Johann Girstmayr sen., Realitatenbesitzer, Gemeinderath etc. ” Johann Girstmayr jun., Realitatenbesitzer .... ” Dr. Josef B ancal ari, Apotheker, Hausbesitzer, Gemeinderath etc. Josef Star k, Lederermeister, Realitatenbesitzer und Gemeinderath Friedrich Leyrer, Buchhandler und Hausbesitzer ” Anton F e t z, Glashandler und Realitatenbesitzer . Cajetan P a c h n e r, Fabriksbesitzer etc. ” Roman P a c h n e r, Handelsmann .... ” D,-. Bartholomaus G 1 a n č n i k, Advocat und Realitatenbesitzer ” Dr. Johann Sernec, » » » „ Dr. Johann Ovos e 1, » » n „ Dr. Alexander Miklautz, » » » „ Dr. Julius Feldbacher, „ » » , Johann W i e s e r, k. k. Bezirksrichter Dr. Adalbert Gertscher, k. k. Bezirksrichter „ Dr. Johann P e k o I j, k. k. Gerichtsadjunct „ Joh. Bitter von Haseltnayr, k. k. Oberfinanzrath „ Josef Birnb acher, » » Leopold Rittor von Neupauer, k. k. Bezirksoberingemeur ” Ferdinand P a c h e r n i g, k. k. Steuereinnehmer i. P. Dr. Albert Le olili ard, k. k. Bezirksarzt Alois Frohm, WeingroBhandler und Realitatenbesitzer ” Julius P f r i m e r, Landtagsabgeordneter und WeingroBhandler * Max M o r i č, Handelsmann ..... „ Karl Rohm, Privai . • ■ Frau Antonie R e i s e r- F r U h a u f, I rivale • • . • Herr Dr Othmar R e i s e r, Advocat und Realitatenbesitzer m Wien Dr. Matthaus Reiser, k. k. Notar und Realitatenbesitzer ” Pranz Oehm, Hotel- und Realitatenbesitzer Josef N o s s, Apotheker und Hausbesitzer . . * Dr. Franz Rade y, k. k. Notar, Landtagsabgeordneter etc. " Karl Se ber baum jun., Privat . • • • Johann G r u b i t s c h, Handelsmann und Realitatenbesitzer Franz Kočevar, WeingroBhandler , , (1. 39 3 2 3 2. 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2 5 2 5 5 5. Fttrtrag 5 3 2 2 5 5 2 2 2 2 5 2 5 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 21« i co ts> m u* Frau Aloisia S t a c h e 1, Realitatenbesitzerin Herr Georg K a a s, Director der Lehrerbildungsanstalt „ Johann Gutscher, k. k. Gymnasial-Director in Graz und Ehrenmitgl Vereines . „ Karl Kreft, 1. Beamter in Graz „ Jos. K o k o s c h i n e g g, Grundbesitzer in Wind.-Graz „ Gottfried H o 1 d, GymnasialschUler . , Dr. Arthur Steinwenter. k. k. prov. Gjrmnasial-Directo „ Dr. Josef Pajek, k. k. Gymnasial-Professor , Julius Biberie, „ „ , Albert von Berger, , „ Josef M e i s e 1, k. k. , „ Rudolf Casper, „ „ Dr. Franz 2 a g e r, k. , Dr. Gustav H e i g 1, k. k. , Engelbert Neubauer, „ Franz H o r à k, Ergebnis einer Saramlung unter den Schulern des Gymnasiums '*) k. Religions-Professor Gymnasial-Professor fl. kr. Obertrag 206 — . 3 - ed des 2 - 5 — 5 ') 1 — 5 — 5 — 2 -2 — 2 -2 -5 -2 — 2 — 2 — 2 — 44 05 Surmne 297 05 Reohnungsabsohluss Nr. 28’) vom 5. Juli 1885. Die Einnahmen des Vereines in der Zeit vom 2. Juli 1684 bis 5. Juli 1885 bestehen : Aus den Jahresbeitriigen der Mitglieder ..... 241 fl. — kr. Aus den Spenden der Wohlth&ter . . - • ■ . 60 „ 05 „ Aus den Interessai des Stammcapitals ..... 274 „ 07 „ Aus dem Cassareste 1883/4 ...... 42 „ 07 , Summe . 013 fl. 79 kr. Das Stammeapital des Vereines betrflgt 0400 fl 0. \V. und 100 tl. C. M. in Papieren. Die Ausgaben tur Vereinszwecke in der Zeit vom 2. Juli 1884 bis 5. Juli 1885 betrugen : 1. Ftlr die UnlerstUtzung wttrdiger und durlliger Schiller: a) durch Beistellung von Freitischen ..... 424 fl. 58 kr. b) durch Ankauf und Einband von Lehrbllchem und Allanten, welche den Schtllern geliehen oder geschenkt wurden, und durch Verabfol- gung von Schreib- und Zeichenerfordernissen . . . . 91 „ 02 „ c) durch Verabfolgung von KleidungsstUcken und Bargeld*) . . 14 „ 45 „ 2. Fttr. Regieauslagen (Entlohnung fttr Schreibgeschttfte u. Dienstleistungen etc.f 28 , 80 , Summe . 559 fl. 45 kr. Es verbleibt also am 5. Juli 1885 ein barer Cassarest von 54 fl. 34 kr. F. Zu- besonderem Danke sind viele SchUler des Gymnasiums den Herren Arzten Marburgs fttr bereitwillige unentgeltliche Hilfeleistung in Krankheitsfltllen verpflichtet. G. Dem UnterstUtzungsvereine spendeteli naie LehrbUcher die Herren Buchhiindler A. HOlder in Wien im VVerte von 7 fl. 8 kr., F. Leyrer in Marburg im Werte von 11 tl. 58 kr., Frau Aloisia Ferlinz im Werte von 14 fl. 90 kr., ausserdem wurden von ehemaligen imd gegenwUrtigen Schulern der Anstalt dem Vereine 5 bereits gebrauchle LehrbUcher geschenkt. H. Freitische wurden mittellosen Schulern von edelherzigen Wohlthtttern 268, vom UnterstUtzungs-Vereine 45, zusammen 313 in der Woche gespendet, Fùr ulle den Schùlem des Gymnasiums gespendeten Wohlthaten spridit der Berichterstatter im Namen der gutigst Bedachten hiemil den gebùhrenden innigsten Dank aus. Diesen Betrag erhielt gemuti der Widmung des Spendere der aus Brezje bei St. Georgen aus der Stainz gebUrtige Vorzugsschttler der t. A Classe Fr. 11 e S i 5. Die SchUler der I. A Classe spendeteli 2 tl. 45 kr., def 1. B 4 tl., der 11. 9 fl. 49 kr., der lil. 0 fl. -91 kr., der IV. 0 fl, 04 kr., der V. 5 fl. 49 kr., der VI. 5 fl. 70 kr., der VII. 1 il. 27 kr., der Vili. I fl. 90 kr. s) Der RechnungsabschluH Nr. 27 wurde in der ordenllichen Generalversammlung vom 9. December 1884 geprUll umi fUr richtig befunden ; der Ausschuss «les laufenden Vereinsjahres bestand aus den Herren: Dr. A. Steinwenter, k. k. prov. Gymnasial-Director, Obrnami, Job. Girstmuyr sen., Realitfttenbesitzer etc.. Dr. Franz Žeger, k k. Professor, Eng. Neubauer, k. k. Professor, AusschuQmitglieder ; als Rechnungsrevisoren fungierten die Herren : J. Birnbacher, k. k. Oberlhianzrath und .1. Biberie, k. k. Professor. b Unverzinsliche Darlehen in kleineren Betrftgen (cine andere Art der UnterstUtzung) wurden den Schulern in der Hohe von 132 11. 50 kr, zum Theile gegen rulenweise RUck-zahlung gewiUirt. VI. Erlàsse der vorgesetzten Behòrden. 1. ErlaB des k. k. Ministeriums fur Cultus nnd Unterricht vom 4. November 1884 Z. 16033, durch welchen geiniiB der h. M. V. vom 26. Mai 1884 Z. 10128 die Zald der Unterrichtsstunden fllr die deutsche Sprache in der I. und II. Classe zu je 4 in der Woche normiert wird. 2. Verordnung des k. k. Ministeriums fur Cultus und Unterricht vom 15. November 1884 Z. 22255 betreffend die Erhòhung des Schulgeldes vom Schuijahre 1885/6 ab auf 20 Gulden jiihrlieh filr das Unter- und auf 24 Gulden flir das Obergymnasium. 3. Verordnung des k. k. Ministeriums fur Cultus und Unterricht vom 28. April 1885 Z. 7553 betreffend einzelne Bestimmungen bezllglich der Semestral-Classificatlon und der MaturitStsprtifungen an den Gymnasien, temer die Hinausgabe eines Anhanges zu den didak-tischen Instructionen. VII. Chronik. a) Veranderungen im Lehrkórper. Zufolge h. M.-E. vom 12. Juni 1884 Z. 8661 verlieC wShrend der Ferien der zum wirklichen Lehrer atn k. k. Gymnasium in Nikolsburg emannte Supplent Josef M a y r die Anstalt, und ali seine Stelle trat der geprllfte Lehramtscandidat Johann Gefller [L. Sch. R. E. vom 5. October 1884 Z. 52311. Mit dem h. M.-E. vom 2. September 1884 Z. 17083 wurde der Candidat Johann Košari zur Ablegung des Probejahres der hiesigen Anstalt zugewiesen, unii der Professor Josef M e i s e 1 mit der EinfUhrung desselben in’s Lehramt betraut. Der Gymnasiallehrer Lorenz Krištof blieb behufs Fortsetzung seinor Tliiitigkeit am Mfidchenlyceum in Graz 1. li. M.-E. vom 25. Aprii 1884 Z. 721)0 aneli im abgelaufenen Sehul-jahre beurlaubt, und seine Stelle wurde durch den bisherigen Supplenten Johann Lechleitner vveiter versehen [L. Sch. R. E. vom 4. Mai 1884 Z. 2564 und 5 October 1884 Z. 5231]. Zufolge der Erlìlsse des hochl. k. k. Landeschulrathes vom 17. November 1884 Z. 6758 und 30. December 1884 Z. 7127 wurden die Gymnasiallehrer Lorenz Krištof und Rudolf Gasp e r definitiv im Lehramte best&tigt und ihnen der Titel „k. k. Professor" verliehen. Mit Schluss des 1. Semesters seliied der Lehramtscandidat Josef J e n k o nach Voll-endung seines Probejahres aus dem Verbande der Anstalt, den von ihm suppletorisch er-theilten Unterricht ftlhrte gemliB dem li. M. E. vom 25. Jiinner 1885 Z. 1339 der Probecandidat J. K o š a n fort. b) Die wichtigsten Daten. Wllhrend der Ferien wohnten die in Marburg anwesenden Mitglieder des Lehrkòrpers am 18. August 1884 dem zur Feier des Gcburtsfestes Sr. k. und k. Apostolischen Maj.estat des Kaisers von Sr. Excellenz dem Ftlrstbischofe celebrierten Hochamte bei. Das Sehuljahr 1884/85 wurde ani 16. September 1884 mit dem vom hocliw. Herrn J. Orož e n, inful, Domdechanten und Mitgliede des k. k. steierm. Landesschulrathes, celebrierten hi. Geistamte eroffnet, nachdem vom IL—14. September die Aufnahme der Schiller stattgefunden batte. Der Zudrang derselben war wieder so gross, dass von dem k. k. Landesschulratlie mit dem Filasse vom 5. October 1884 Z. 5231 die Theilung der [.Classe in 2 Parallelclassen gutgeheifien wurde. Ani 4. October feierte die Lehranstalt das Namensfest Sr. k. und k. Apostolischen Majestiit des Kaisers mit einem solennen Gottesdienste und ebenso am 19. November das Namensfest Ihrer Majestiit der K a i s e r i n. Am 14. Februar 1885 wurde das I. Semester geschlossen, am 18. begann das IL Am 28. und 29. Milrz wurden die Osterlichen Exercitien in Verbindung mit dem Empfange der hi. BuBsacramente abgehalten ; auBerdem empfiengen die Schiller dieselben zu Anfatig und zu Elide des Schuljahres. Am 31. Milrz starli in seiner Heimat der strebsame Schiller der IV. Classe, Johann Kukovič; am 31. Aprii wurde l'Or ihn ein Trauergottesdienst in der Gymnasialkirche abgehalten. Atn 13. Juni fami im Reisein des hochw. Herrn Domdechanten und Mitgliedes des k. k. steierm. Landesschulrathes J. Orožen die Prtlfung aus der steierm. Geschichte staff; an derselben betheiligten sicli dio SchUler der IV. Classe: Belšak Stefan, Gertscher Albert, Kozar Jakob, Papež Alois, Shaki Anton und Tertinek Matth&us und gaben durch vorzUgliches VVissen Kunde von dem besonderen Eifer, den sic auf dieses Studium verwendet hatten. Die auigezeichnetsten Leistungen waren die der Schiller A. Štrakl und A. Gertscher, denen die heiden vom li. Landesnusschusse gespendeten silbernen Preismedaillen zuerkanrit wurden, G4 Da jedocli die iibrigen Bewerber ein fast ebenso vorziigliches VVissen an den Tag legten, so wurde ibnen hiefOr die verdiente Anerkennung ausgesprochen und die Schiller St. Belšak und M. T e r t i n e k mit je 1 zu diesem Zwecke von den Herren Btlrgermeister Dr. F. Duchatsch und Landtagsabgeordneten J. Pfrimer gespendeten Ducaten beschenkt. Die Preise vertheilte der prov. Director nacli einer warraen Ansprache an die Schfiler, in welcher er sie zu treuer, unwandelbarer Liebe zum Vaterlande und dessen erlauchter Dynastie aufforderte. Ani 27. Juni vvolinten die dienstfreien Mitglieder des Lehrkorpers dem in der Aloisi-kirche tur weiland Se. Majestat den Kaiser Ferdinand I. eelebrierten Trauergottesdienste bei. Vom 17. Juni bis 9. Juli wurden die Versetzungsprllfungen, vom 9. bis 11. Juli die Classification vorgenomrnen. Bei derselben erhielten die I. Classe mit Vorzug folgende Schiller : Ilešič Franz der 1. A, Kaas Theodor, Lorbek Johann der I. B, Janežič Rudolf der II., Žmavc Johann der III., Štrakl Anton der IV., Gregorc Pankrac, Kardinar Josef, Milhmler Hugo, Žolgar Johann der V., Lunzer Justus. Žmavc Jakob der VI., Janežič Franz, Kotnik Josef, Pip uš Jakob der Vil. und Medved Anton und Murko Michael der Vlil. Classe. Am 15. Juli wurde das lil. Dankamt vom hochw. Ilerrn Domdechanten J. Orožen celebriert, nach demselben die Preise der Schillerstiftung ftlr die gelungensten poetischen Versuche in deutscher und slovenischer Sprache den Schillern A. SchOppel und A. Medved der VIII. Uberreicht und mit der Vertheilung der Zeugnisse das Schuljahr geschlossen. Vin. Statistik des Gymnasituns. Von den 500 Schillern zu Ende des 11. Semesters waren zur Schulgeldzahlung verpflichtet..............................•...................................100 Von der Zahlung des Schulgeldes befreit j ....................................1 "j" ^ Gesammthetrag des eingehobenen Schulgeldes................................fl. 2920 davon : im I. Semester.............................fl. 1588 .II. ,.....................................,M332_____________________ Gesammthetrag der filr Lehrmittel bestimmten Einkilnfte . . . 11. 584.97 davon: Rest vom Jahre 1884 ...... fl. 08.27 Aufnahmstaxen...............................„ 203.70 Lehnnittelbeitrilge................................ 314.— Taxen filr Zeugni^duplicate . . . . „ 4.— _________ Im Genusse von S tip en die n standen im I. Semester 44*) Schiller, im II. 44*) Schiller, deren Bezilge betrugen: im I. Semester.............................tl. 2760.19 „ II........................................ . 2680.19 Summe . . 11. 5430.38 *) Konrady und Ajlec incl. s. S. 00. 65. 4 I JS co ca 'Juo3 •qSŽtlV‘ipS!(0ŽUBA3 i l 1 1 1 »H 1 1 co sni!H ")B[ ‘qasyioqiBq co s S co co $ $ s O 2 s 31 aau8ii«]i 1 ^ 1 1 1 1 1 1 1 (Jattonalltat. u0)«ojx 1 1 1 1 - 1 1 1 1 1 U0U0AOIS s s s s 2 £ 2 t— 05 S »H aipspiaQ 2 c» 31 s 20 CO 05 co o cÒ r-4 pqBpaS) apjn.vv Hunt -njdsŽun[oqaapa!A\ 1 31 CO 1 31 *■"• 1 1 2 1 \ lO o fe ue«B«|oSnz jeqiui( B’peqUU«!^ Sanjgad | -sSviiqouK aauia ng 1 1 1 »H 1 ▼■H - 1 1 co 1 I I I I I I 05 *-< 05 CO I I S 22 Sì Ss S l ' 31 ■•3' lO © t'- 31 coc82§c§wro§!22 I 5 31 SS8i?»nS22 IO CO CO rH »H W 31 2 i i - i i 41 41 59 37 40 40 23 10 20 311 ; | 1 1 - • £ 1 1 1 « 1 ^ g | «o t* «# 2 •• Prov. Director Professoren ; Religionslehrer Suppleaten i Probecandidaten Nebenlehrer Zusammen •i •E g ja £ a iubt. *) Mit dem Titel Professor. *) Zur Prufung nicht erscl 66 ■ IX. Maturitàtsprufungen. a) Bei der am 23. September 1884 abgehaltenen Maturitats-Wiederholungspriifung wurden die 4 im Sommertermine auf zvvei Monate reprobierìen Abiturienten ftir reif erkl&rt ; von diesen wandte sich einer den theologischen, 2 den juridischen und 1 den landwirth-schaftlichen Studien zu. b) Iin Sommertermine 1884 unterzogen sich s&mmtliche 19 ScliUler der Vili. Classe und 1 Externist dem Maturitàtsexamen ; die schritllichen Prilfungen wurden vom 1.—6. Juni incl. abgehalten und hiebei folgende Themen zur Ausarbeitung vorgelegt: 1. Zum Obersetzen aus dem Lateinischen ins Deutsche: Cicero, pro Milone oratio, cap. XXXIV. § 92—94. 2. Zum Obersetzen aus dem Deutschen ins Lateinische: Hauler, lai. Stilubungen ftir die oberen Classen der Gymnasien etc. Abtheilung ftir die VII. Classe, Nr. 82, Ciceros Leben, Abschnitt X. 3. Zum Obersetzen aus dem Griechischen ins Deutsche: Plato, Menexenus p. 240 A—241 B (aìnafftxi'SVOi — oi [lèv ydo). 4. Aus dem I tschen: Ober den Zusammenhang zwischen Bodengestaltung und Boden- fruchtb ’keit in Osterreich-Ongarn. 5. Aus dem ^lovenischen : a) ftir die Slovenen : Človek je sin, pa tudi gospod svojega časa. (Po izgledih iz literature in iz zgodovine.) b) Zum Obersetzen ins Slovenische ftir 6 Schii' r deutscher Muttersprache : Mit Unrecht vvird von vielen Menschen das Gltick angek' t . (Schultz’ Aufgabensammlung zur Eintibung der lat. Syntax ftir die mittlere Stufe jder Gymnasien. IX. Aufl. Nr. 147.) 6. Aus dpr Mathematik: a) Ober einer Kreisfliiche ist ein gerader Cylinder und ein ebenso , <,) /(i 6tt hoh gerader Kegel errichtet, dessen Winkel an der Spitze gleich 2« ist. Es ist die Man litche des Kegels zu bestimmen, wenn sein Volumen um 6 kleiner ist, als der /)/^'W/lnhalt des Cylinders'? (2« *= 82° 40' 12", S = 20cm5), b) Die Gleichung eines Kreises *v / ist xJ-j-y’=»16. Wie groB ist die Fliiche des von der Geraden y ■=■ x — 2 abgeschnit-) ,/-•»!Aenen Segmentes? c) Welche Priimie mtiBte jemand durch n Jahre am Anfange eines C a»' /"fojeden Jahres entrichten, um nach Verlauf dieser Zeit eine nachschuBweise Rente von r fl. durch m Jahre zu erhalten, wenn die Zinsen zu p% gerechnet werden ? n — 20, r = 800, m =»• 15, p — 5. Z Die milndliche Prtifung vvurde am 2., 3. und 4. Juli unter dem Vorsitze des Herrn k. k. Landesschulinspectors Dr. J. Zindler abgehalten. Das Ergebnis der Prtifung war lolgendes : Ftir reif wurden erkltlrt..............................................18 Schtiler, Die Erlaubnis zu einer Wiederholungsprttfung irn Herbsttermine erhielt . 1 „ Vor der mtindlichen Prtifung trat zurllck..............................1 „ Summe . 20 Schiller. Die Approbierten sind: n ij iirj-i1... ——: '.r. rr. • N a m e Geburtsort Vaterland •4-» 1 lì 8 IP Gewahlter Beruf r£ Ji* bj / irrJlJnu, (Jka/-*\ wi yyjf»t S Ul' af^Ajj* jx\ Jittjo-V 7» >yVjj * ' ^Ck^tivf « Iv (-^-t,j^(^ ! Jet/. J^foyftttL tcttrrìx. /ii-. J. od. /O. tycj-u. ^ A . £/-»*^1* Alij Jv*. J^/ftf^ sxU)* Jiov. (XjOfttjtuvt*. tp jtoucihv. ■■ J/c J/c^Ujt- 4)MoCLCjhiVvnitti Jft-c-nuivlti jj»-oid\tin?t gitevi nun »'tU-curiic cwttmxjtlyt cj £/o----- ■ i •5^ » . - • I-V ■') .i m * % ■ > fi Vi' I« jjU • Ì &r:- V L^fSi’1* - : >! is ; i . ' (V-ij 4' ■ v; l<;\ 'Jl : . ‘ n-0;' ■ Wji- • -ii. |»4*± 1 £;' ■ ■ i v in'JlnB :Hii) 'iMbiliVifk ■ I. . ' > > rMv v;:;:. »ii! .Ilii ?:! J - sì M Mf*] Vi : : i jW'i Uh i' i :;’i'"vi,- -JfiVli J.Bfl i. >< 1 i / i v ' V i ii. ; *V ;«» ,i : i 'V : i r .*«.')!. r9t:loS!U-;is 'i ■ ' > X hV j i .i '■ : tui ’ r: '/ i ''i - ' * ■ : Vi -i’, li ," i ' . ', -I; - m1' . . ! '■ ■ ■; H. < m ' ' -r.: :■>’ ii-. » : < »• « ’« ! . .1 . . 11*5 i *:’ * 1 .1 i ’ . . 1 ' '0 5*1* it ; -.U Lit .ii' . ;■■■,. ; itcif» -) 1 i • ■■ ; * fa' ,k .-Ja'iiaa'ii' :'i i ; .u» « , ii» ,J - -i -i|J; '■ ‘ ' : ÉaHÉi ii' '/.h •V ’<* JHiiiK,'. fiS .fflr.ir iji tiittp 10 f> j ii! ii " 'i B ll tieni ■i r, -i /t) 'i-.:.■ •• ■ l\_. [j'ilj'f* uš im, I ' ! O« -i ' É