* Bpem fancti žlinbjoftf pars tenu. Spus pumu. arufanrti ^tttlno/ mpiiuKumim opus S3perum buPteme paraš annotatio j &rtm£piftolarura. ij Be ^ ide ad £:ar»anu Uugufti?. lij Be Spirirufaiicto ad £zarianu. uij Befidecoiuraarmnoe. v Bc jlncarnattorus ofiicp facramčro v j Be<5fc?ltcriopafcbe. vij Befi£jcce(Tuframe/ viij Bc ^idc rcfurrcctiotus. i)c Be-jpcmtetuja. X Bdbozcano ad pcnitcimam. X) BcHirgmibus. pj Be iSJidmo. pij ‘adfcozrartoadvtrgtnes. pmj Be Virginio mftitutiotte. rv Bd £lirgmc m ocuoram.. ppj BdBirgmeincomiptam. Pri) Ud Cozru p roze tfgirns obiurg^o. peni Ud Virgin e cozrupri ejeboztatu. P.c Bpuofcrm ornim. acfcamsfioTrmjr- epifcopi delaicis in ccclcfia: &: _ fTudicarc.Epta.XXXH. licis tradcndis:inueb^p,:fuofquead cbftan tio. rferens illi quid in caufa de bafilicis tradedis >n{iftat.Epla.XXXlll. abitu V alentiniani imperatoris. iCCcffuValčtiniani augufti uebemeter fc do a^paratu cffe infinuans.Epl J a.XXXillI. atacuirtutib^Tbeodofij imperatoris: bab i/ * fuitHonorio principe tiho ePaftiftente?* prjefečfarac offenfam qua cotraxcrat effc rez a z gg: •MT it' . ; ' VhOOl&t&b Epiftolaru fan$i:deuoti:acdifertif(imi uiri Ambro(q epifcopi Mediolanefis:exi/ mijque ecclcfia: doctoristper dece libros clegan ti (Tirno ftilo digeftaru breuis anno/ tatioifingularu imtu:materia:atq; ordinem exponens. Epiftohe Libri primi. Ambrofius Iufto*.Exponensquid fignificetrtluddidracbmu:cui 9 dimidiubebrac / us prsecipitur cfferre ,p redemptione animat fuce.Epfa.l. Ambrofius Simpliaano:expianasquid fibiuelitcp Moy(espofloblatumfacrifid um bi immolatas dno falutares boftias: dimidia parte fanguinis in crateras miferitt dimidiam autem ad altarefuderit.Epla.il. Ambrofius Simplicianotcaufam reddes Cur Moyfes ,ppbeta maxim°: inueniaf magis Aaron fratris cčfiliu cj fuu ,pbaffe:Cur etia fe ditficile taq$ raru fit poenitentia peccati gerere in bac uita bomini.Epla.III. AmbrofmsIrena£otdeclarasquointelhgendufitq exeplisnos ( puocanstutillifumo bonoqd’ eftdnsIcfus:quo nibil eftfipeciofi 9 :animointedam^:ilIudqureranri’:illuditueamur: “ a Y" ^ -^niirulliadbatreamusi&ineopafcamur.Epfa^I. i '' iU '*dqierbu Aggarippbetar. Si tepusuobis eft ut ^oos fermone comonens: ut in fuperio/ rra.eis babitem*: taie% domos nofmeri , ri q t 4rti. um fit aliqua apud deum diffcrentia cba učtutis aut pofterioris retatis.pccflu ere uis eu de qtto in fupiori epiftola diftum n animas intelligat.Hpfa.XlIH. lex ( pbibueritmuheres utiuefte uirilit Ambrofius Iretijeotepiftolam ad Epbefios fumaria ac breui expIanatjone gftrin> gcns.Epiftoia.XVL Ambrofius:clericos quofdam qui,ppter leue aliqua offenfioneab officio defiftut redarguit:&ad conftantia exbortatur.Eplii.XVIL Epiftolac Libri quinti. Ambrofius Horontiano:eum docens ex Micbaea ,ppbeta:quom5 anima uet° <5; mfirma a recio ltinere deuias lapfa fit: Quoue .pcefiu couertač: graducj rcparet ae reformet:& ut in ,ppofito fuo pfeueret:admonens:Epfa.XVIIL Ambrofius Horontiano:diflercns qučadmodu anima euangehca qusc eft eccle/* fire filia:dns Iefus primo fufcepcrit:erudicrit:atcp cofummaucrit.Epfa.XIX. Ambrofius Horontiano‘.qu 2 efit diuina biereditas definies:&r cur tanto exiftime/ tur: ut .pptcr eam pliericg mortffe offerant.Epfa.XX. Ambrofius Horontiano:quxftionČ dc natura & fubftantia anima::fubtilirefpon fione difiolucns.Epiftola.XXI. Ambrofius Horontiano:fuperiorifquacftionis refponfionc latius explanans atqj complens.Epiftola.XXII. Ambrofius Horontianotdubitationem tollestdcquo fpiritu diciumfit: Quia po ftulat ,p nobis gemitibus inenarrabilibus.Epfa.XXHL Ambrofius Marccllotnarrans fe caufam ueternoii lurgij inter illum &fratrem ač fororč compončdi tančj arbitrum fufccpific:rationčq; buiufccmodi compofitionis expones.Epfa.XXML _ » Grafianus auguftus:bcato Ambrofio:ut ad fe docedu uenire feftinet poftulas:^ ut fcripturis a tej; argumetis fpiritufanciu deu eflfe c5uincat:rogans.Epfa.XXV. Ambrofius Gratiano augufto:epiftolam ipfius plunmum comendans: fuacejj uo/ luntati fe fatiftachirum pollicens.Epla.XXVL Ambrofi 9 Valetiniano impatorifiegatiois fuze expofitionč ifinuas".Epfa.XXVlL Ambrofius Tbeodofio lmperatcuT.feipfum excufans: čč ut ille facinoris fui pceni tcntia agat:r5nibus atcg exeplis fuadčs:rogans:bortas:& admones.Epfa.XXVIIL Ambrofius Tbeodofio imperatori: uindicariiubente inepifcopu &: cbriftianos qui fynagoga incenderutiuebemeter eu ob boe arguens: atq; ut alia epiftola di3a^ ri iubeat:& qd’ prius iuffum fuerat cmendet:exbortans.Epfa.XX!X. Ambrofius Valentinianoteunde rogans ateg couenicns ne ad petitione gentiliu aras eorum imperatorio decreto inftaurari iubeat:oftcndcnfq} ex tali decretoipru« mum deo:deinde patri & fratri iniurias irrogari.Epfa.XXX. Symacbi urbis praifechperfuadentis ritus ueteres circa cultu deoru efieferua»> dos:ad imperatores Relatio. Ambrofius Valentiniano imperatori:Relationi Symacbi refpondenstaptiffimif qucconfutationibuseamrefellens.Epiftola.XXXL ^ ^ Ambrofius Valčtiniano imperatorfirecufans certarecu Auxetitio arriano in co/ fiftonoimpcratorciudicaturo:exeocpincaufafid :iepifcopi delaicisin ccclefia*. Čč non latci dc epifcopis in confiftorio debedbt iudicare.Epfa.XXXH. Saneh Ambrofij in Auxcntiu de bafilicis tradendis:inueb^t|§:fuofque ad chftati tiam atqj tolerantiam exbortantis:Oratio. ^Ambrofius Marcellinxfororifua;::refercnsilliquidin caufade bafilicis tradedis aetum fit:č* in quo ftatu res ipfa nune confiftat.Epfa.XXXHL Sancffi Ambrofij Oratio funebris dc obitu Valentiniani imperatoris. AmbrofmsTbcodofio impcratorfideceffuValetinianiaugufti uebemčtcr fe do lcrc:aptiftimuq; p fepultura ei°locu praeparatu efie infirtuans.Epfa*XXXIHL Saneh Ambrofij Oratio dc exitu*.uita:ac uirtutib 9 Tbeodofij imperatoris: babi> ta in celebntate quadragefimi dieiobit 0 fui:Honorio principe filio ci° afliftente. 7 '* Ambrofius Eufcbio epo:apparitori praffeclura: offenfam qua c5traxerat efie r c/ miTfam;Fauftitiui£ paruulu tuffi laborate ad forore ueniffe referes.Ep la. XXXV• Epiftola: Libri fextt. Ambrofius Sabino epiTcopoteos qui indignum duxerin t q> Paulinus uenditis fa' cultatibus feculo relicio:fecretu quodda elegerit confutans: &■ cdprobans qp na tgnominiofumautturpe:fed glonotum fitopprobriofutmuile& nudufieri,p cbri^ fto:Quidetia denutatioipfius Daaidfiguraueritexponens.EpFa.XXXV L Ambrofius Cbromatio:ex lilo qd’ in libro Numero^. a Balaam dictu effe legiturt Quia no mentic deus:Nec eft augurator in lfraebdifcutiens unde babuerit ifte qui augur erat ut oraculum dei loquerctur futura manifeftaret.Epfa.XXXVII. Ambrofius Horontiano:rationem buic qu 2 eftioni reddens:Cur prius omnia uel uolatilia uel terreftria uel qute in aquis funt.pducfa fuerint: cjbomo propter quem cuncla tila creata funt formaretur.Epiftola.XXX Vlil. Ambrofius Horontianotde diuifione ^pbetica qute operatorcm atque opera di ftinxit:Ratione quoq?fexdierum quibus facFus eft mudus:&I myfterio feptimiatqj ocfaui nameri fubtiliter dtfterens.Epfa. XXXIX. Ambrofius Sabinotlibellosillimittensatcp rogans:utfcrutanter difcutiat:&:qu2e corrigenda'decreueritiarbitri) fui iudicio corrigat.Epfa.XL. Ambrofius Sabino‘.exeo q? lili coplacuitufus epiftolai^tfpondensfefrequetius cum fcriptis fuis tprrefertim cum folus fit uelle alloqur.foUtudmecg plurimu cement dansatquefuadens.EpFa.XLl. ^Ambrofius Sabinoidc paradifoquidafijfenferint referens :&qux fuade myfti/ eo paradifo fit fententia:pulcbra expofitione declarans.Epla.XLfi. Ambrofius Sifynnio:pietatem illius comendans q> filio ignouerit:qui eo incofijl/ to uxorem acceperat.Epla.XLHI. EpiftolseLibri feptimi. Ambrofius Conftatiotin fufcepto ecclefiae gebernamine illu cofortans: ac dilige ti comonitione inftituens quale le debeat cora plsebe dni exbibere:loquedo:doce> do:admonedo:bortando;gfuadedo:obfecradomtuitijs6cterrenis cupiditatib 9 re/ nucietiuirtutes fecient ‘.bonorucjj ope^t diuitias qua£rat: fe tamdiu nequaq reuifarit arguens.Epfa.LI. Ambrofius Romulo: quaefttoni illius:Cur uidelicet deus dixerit: Ponam catlum seifumi^ tetram ferream:fatiffaciens.Epfa.LH. Ambrofius Titianofilli congaudens q> a Rufino liberatus fit: quem fibi grauiore iudicem in negocfo cu nepte fua arbitrabatur.Epfa.LIII* Ambrofius Syricio: gratu fibi aflerens cu &r ab ipfo litteras accipiat: Aaron populo pofcettfibidcos fieri aurum dctra^ xcnt:&cpcoaurofiguratu fit uituli caput:<Šrq> Movfcstam dureindignat^fit ut iu/ bcretquecKinfurgcre in nece ,pximi liii:quid ipfelcntiatcxprimes.Epfa.LVl* Ambrofius Seueroepifcopo: fcribcns coprcfbyterum fuum Iacobu Campanue fibi ad requiefcedum littora ubi Olationi uacct & deo fcruiat clegifle:fe uero in rac/ dio omniu moleftiarum frcto ucrfari conqucrcns.Epiftola.LVIu Ambrofius Studto:pia lili pfuafione rcfpondcns:quid in caufa cuiufdam crimino fi potius agerc dcbeat.Epla.L Vlil. A.mbrofius:faccrdotibus quibufda dromni clcro plnebisTbeflalonicenfium: dc obituiuiratuirtutibus&coucrfationefančEuiri Acbolij.Epla.LIX. Ambrofius Anyfio:fancli Acbolij fuccefforcnv.dc fucccftionc cius congaudens: uitaquc fancti Acbolij commcndansidr lllius adolcfccntiaduuentutcm atqs fcncclu tcmbcncdicens.Epfa.LX* Ambrofius Candidianoriplcndorcm iermonis &• fulgorem afFcčlus cius c5meq dans:illiqj bcncdicboncm optans.Epla.LXI* Epiftolac Libri oelaui. Ambrofius Ircn:eo:quajftioncm:Cur dominus dcus mana pluerit populo patrij dnunenon pluat:diflblucns.Epfa.LXII* Ambrofius lufto:diflerenscp uctc^es quos plaericp fimartem fcripfifle negat:fim gratiam quae fuper omnč artem eft fcripferinttde quorUm tamč feriptis lj qui de ar^ teferipferuntartem inucncrunt.Epla.LXHl. Ambrofius SyagrioVeroncnfisecclcfixepifcopo:litterisilliusrefpondens:eucp ucbcmcnterarguensdciudicioattcmptatoincaufa cuiufdam uirginisper turpes quafdam pfonas accufataetEt cur caufam iftam ad fereuocaucrit:6t qualein ea fen^ tčntiam ,pnunciaucrit exponcns.Epfa.LXHH* Ambrofius Syagrio:,p caftitatis cotumeha dolentem querela faciensiatcp ex feri pturis fanclis oftedes quantu maiores noftri reuerčtiac dctulcrint caftimonia::qua£ tune ultionis ftudiuaduerfum temeratores pudicitia:fuerit.Epfa.LXV. Ambrofius Paternoreunde quia filio neptem ex filia copulare uoluit redargues: dr ut ab ea difcedat intcntione comonens.Epiftola.LX V1. Ambrofius Quinegto:illu de cofultione fua comcndans.Epfa.LX vftl* Ambro!!* 7 Antonio:amorč ei* 7 in fc & fui animu in illii comcmoras.Epfa.LXVIII* Ambrofius Alipiodittcras lllius fibi efte redditasidr fc fuis rcfpondifle htteris:fig>' nificans.Epfa. LX1X* Epiftola: Libri noni. Ambrofius Vigilio*.inftituens eumquomo plarbem doccredebcattacinter cxtc ra ut coniugia cxalienigenis rcfugianr.Samfonifcp cxcmplo comprobans čj pnicuv fum fitalienigcnacmulieris copulamafciuifle.Epfa.LXX* Ambrofius Irenarotoccafioneeius quodin Apoftolofcriptueft: Lcxcnim iram op era c: dr cxtcra.quxftione cur lata fit icx abfolucns.Epfa.LXXI* AmbrofiusIrenxo: caufam reddčs: cur plxmquc in lege pracccpta fint: qux per euangeliu uacuata uidcnrur.ut eft circucifio corporalisiiV obfcruatio fabbati: aliacp plura buiufmoduCur etia lex pardagogus dicatur.Epfa.LXXU* a 5 / Ambrofius Clemetiano: uim apoftolicse difputationis in fupiori epiftola notatae tpericns:fimulcg oftendes iudxu.no e(Te f m adoptione bxrede.Epta.LXXIII. Ambrofius Horontiano:ex eo qct ab Apoftolo cSmemoratum eft: Abraam ere/ didit deo:& reputatu eft eiad lufticiatrnčk* cajtera.colligens cp ij magis Abraaefilij ex fide baeredes funt:ipfam quoq; fidem plurimu comendans.Epla.LXXHII. Ambrofius Bellicio:exponens quid fibi uelit illud q? dns Iefus uidens a generati> one cxcu:expuit & fecit lutum & fuperunxit oculos cxci:&cajtera. Epfa.LXX V# Ambrofius Studiomuajftione ab eo ,ppofitam qua in quada epiftola fuperius ad eunde feripta abfoluit:latius ac plenius ptra&ans & abfoluens.Epta.LXXVI. Ambrofius Conftantio:caufam reddens:Cur circucifio ueteris teftamenti auefo ritate quafi utilis impereč :& noui teftamenti magifterio quafi inutilis repudietftad/ uerfantiucp abiecliones arguta refponfione diffoluens.Epiftola.LXXV II. Epiftolaj Libri decimi. Ambrofius Tbeopbilotdolenter coqueres de ftatu caufe difcordiaru in ter Eua/ griu &i Flauianum:&: ciuid eu in bac re agere uelit exponens.Epla.LXXVIII. Ambrofius Tbeopbilo & Anyfio:excufans fe de iudicio feredo inter Bonofum epifcopum & accufatores eius:illifcg caufam ifta comittes: Eofdem prxtcrea appro bas mento abborruifte blafpbemia quorunda qui inuiolata uirgine Mariam plures peperilTc filios mentiuntur.Epla.LXXIX. * Syricius papa:MedioIanenfi ecclcfix: na rra n s q uid ačlfifit.cotra hxr eticos q fub uelameto pijnominis ferpentino fermonecatbohca ueritate con upere: acfidcles cbriftianos fauciare moliti funt:admonenfq5 ut ab lllis fe cuftodiat.Epla.LXXX. Ambrofius:Baffianus &cxten:Syriciopapaj: paftoralem illius follicitudine cin* ca ouilecbrifti cuftodiendu:& luposarcendos comendantes:uirginitateqj contra iftorumdementia conmgio prxferentes.Immaculataprxterea cbrifti genitricem Mariam:ratione:teftimonijs:figuris iuencrit dracbma qua gdiderat. Magnu etn damnu ahimae: fi quis fide amiferit: uel gratia:qua fidei precio acgfiuit fibi. Et tu ergo accede lucerna tuatLuterna tua oculus tu’’ efttille interior oculus fcilicet metisdfta lucerna accede:quse aččipit ole/ um fpiritualet & lucet i tota domo fua. Quxre dracbma: redemptione animje tuše: a uaquiamiferit:turbac:quiiuenerit:exultat. Eftčf rcdeptioabemifericordia.Re.' eptio etn aiaebois diuitiae ci 9 funt:quibus utieg fit mifcricordia: quac fuptu paupes luuat. Fides igic gratgra mifcricordia-.mifericordia redeptio č aniac:qua: dracbma: boe eft integro pcio t ums plenjoris expčdic. Sic cm fcrtptu e dicčte dno ad Moy/ femOd fi acceperis coputatione filiofji ifrael in uifitatione ipo^:&r dabut finguli re £ co . 5 o, demptione animaefuce dnot&rno erit in bis ruinain uifitatioe eoijt.Et boe eft qc£ da bunt:quotquot gambulant uifitatione:didracbmi dimidia parte:qd eft fm didracb md fanctu. Viginti oboli didracbmu. Dimidia aute pars didracbmi illatio dno.Ois qui intrauerit uifitare a uiginti annis čf fupratdabut illatione dno. Qui diues eft:n5 adijciet:& qui pauper e: no minora"bir a dimidia parte didracbmi: cu cceperint da/- re oblatione domino:&: exorare,p animab 9 fuis.Et accipies pecunia illationis a filijs tfraeh& dabis illa in opus tabernaculi teftimonij: St erit filijs ifracl legitimu memo/ riale in cofpectu dni:& orare,p animabus ueftris.Ita ergo deerat uel diues qui plus offerrettuel pauper qui minus baberetjfii pecunia dimidiu didracbmu iftud no in uirtute effet. Vndc aduertendu q> n 5 materialisiftafedintelligibilis dracbma fit: quac ex ažquo ab omnib 0 cofereda exiftimabac.Dehiq; fetia de illa eadefti efca(Efca aute &t deleclatio alimeti cadeftis fapietia eft: qua uefcebanc in paradifo locati: epi erat indeficiens animae cibusique uocauit mana diuinus fernio) ita legim 9 diftrtbu/ tionefactagfingulasanimas:uta£qualisfieretdiuifio:Etcollcgerut fm difpofitio^ |btdč.i^t ne Moyfi:is qui plurimu St qui minimu:&: menfura fecerut gomor:8(n6 abundauit & fugfuit eiqui multu:&i ei qut minus no defuit. Vnufqui% em.p« numero anima^i gapud fe erat in tabcrnaculis:coIlegerutg fingula capita gomortideft:mehfura ut/ nitficut babet interptatio.Eft aute mefura fapietias:qu2e fi fupra menfura fit: nocet: quia fetiptu eft:Noli efte multu fapiens.Et Paulus docuit f m menfura dari diuifio/ £ c Zg. 7. nemgratiarfiicudicit:Qu(a unicuicg datutinanifeftatio fpiritusadutilitate: alij fer i.^orf.iz«, mo fapicntiar. alij fermo fcicntia: f m eundem fpiritu:alteri fides in eode fpiritu:alij gratiafanitatu in uno fpiritu*.& diuidi eam gratia fm uoluntate fpiritus.Qd diuidit acquitatis eft:qd’aut f m uoluntate fua dtuiditipoteftatis. V el ga id uelit unicuiq5 co fcrre:qd pfutu^t nouerit.Gomor ergo hiefura eft: menfura uini qd lsetificat cof bois. Quid aut nifi fapietiae potus:ioCuditas cordis eftf Hoc eft illud uinu qd’ mifcu> it in eratere fapietia:&: ofFert bibenduf.ut fumamus nobis fobnetate St prudetia: qd ea a:quali tate traffundi oportet fenfib 9 & cogitationib^ noftris: &■ oibus motibuistg intra bane noftra funt domu:ut fciamus poiR abudare oibus:deficere nulli. Pleni!* aute de fanguine cbrifti intelligic:cui 9 ad gratia nil minuic;nibil adaugeturJStfi pa/ a 4 f&rč' LIBER I EPISTOLA I . > rufumas:&fi plurimu baurias:eade gfečla eft oibus mefura redemptionis. Pafcba quoc[5 dnitboc efbagnu ita patres epulan iubencmt fm numeru aia^i epulenč’ fua/ ru.Necg pluresmecjj paucioresmegi alrjs plus dari:alijs minus: fed £m aias fingukv ru:Ne autfortiores amplius fumat:aut inrirmiores min?.Gratia etn aequatis fin guliš diuidic:redeptio diuidit :donu diuidic.Neq5 plures oportet elTe:ne quis uacii^fpei 6 ^ redemptioms recedat. Plures funt qn aliqui extra numei^ funttfcti numerati fiat oes S^capilli eoi^. Cognouit e in dns qui funtipfANegj paucioresmemagnitudme gratfie lit ad recipiendu infirmior.Et ideo oes zequalitate deuotionis &: fidei defer' re precepit ad pafcba d ni: id efhad tranfitu.Pafcba aut eft: qn anima irrationabile deponit paffione:fumit aute bona copaffionemt cdpatiatur cbrifto:&! tranfitu eius in fe fufcipiatmt inbabitet in ea & deambulet: & fiat ei° deus. Gratia itacp jequalis g oesmirtusautdiuerfainfingulis. Vnufquifcpergoportione copetentefuis uiru« ♦ 40. bus fumat:ne autfortior indigeat:aut onerec infirmior.Habes boe in euagelio: ga merces acqualis oibus foluitur in uinea laboratibus:fed pauci ad brauiu:pauci ad co i.gatnort;,4. ronagueniunt:pauri dicunt:Repofita e mibi corona iuftidae.Alia eft ein merces h> beralitatis & gratia::aliud uirtutis ftipendiutlaboris remuneratio.Ergo didracbma redeptio efbimo dimidid didracbmi.Redimit aute nos amorte:redimit a feruitiv' teme fubiecli fimus mudo:cui renuciauimus.Vnde dns in euagelio dicit ad Petru: ut uadat ad mare:&mittat bamu: in ore pifcis inuentu ftatere fumat: & det dno fc:exigentibus didracbma. Hoceft igic didracbmaqc£cxigebat Pmlegc:fed n 5 debebat illudfilius regis fed alien ?.Quid cm fe chriftus redimeret ab boe muti do:qui uenerat ut tollerer peccatu mundiV Quid fe a peto redimeret:qui defččde/ rat ut onmih* peccatu dimitteretdOuid redimeret a feruitute:qui fe exinaniuerat: ut uniuerfis libertate daretdOuidfc redimeret a morte:g čarne fufceperat:ut mor/ te fua omnibus refurrectione ačquireret?No uticp opus babuit redeptione redem ptor uniuerfo§i:fed ficut circucifionem accepit ut lege impleret:& ad baptifmu ue nit ut impleret iufticianta etia didracbma exigf tibus folutione no recu{auit:ftatim ftatere,p didracbmo iuffit pro fe & Petro dari.Maluit ein fupra legem folueretg id qd* erat legis negare.Oftendit aute contra lege iudaeos facere: qui ab uno didracb mum exigerent:cum dimidiu didracbmi exigendu Moyfes praderipferit. Et ideo ,p fe & £ Petro tang fingulas dracbmas in ftatere folui madauit.Bonus aute cen fus cbrifti:qui ftatere foluit:qa ftatera iufticia eftdufticia aut fupra legem.Deniqj ft J^o.io. nis legis cbrift* eft:ad iufticia omni credeti.Hic ftater in ore pifcis inuemc:il!ius pf- fcis que capiut pifcatores boimulli 9 pifcis qui ponderat fermones fuos: ut igne exa minatos ,pferat. Hune ftaterenefcierut iudad:que ,pditori dederut. Lex aute di midiu didracbmi ,p redeptioneai£eexigit:qua dracbma deo deputaf.ga totum d is dracbmu uedicareno poterat.Vix em in iudaeo uel portio deuotionis poterat iue ftigari. Qui aut uerus eft libermer 9 bebra:us:tot° eft defitotu qd babetdibertatis e. ^°* lu fsjibil babet illi 9 :qui libertate recufat dicens:Dilexi dnm meu:&: uxore: čk infantes; no abibo liber.Qd’ no folu ad dnm fed etia ad eiuf referc infirmitate:quife fubiece rit mundo:q> diligat mundu uel mente fua:id eftrno buius auetore uolutatis.Nec fo lum ad uxore fed etia ad delectatione refertur:quas domeftica non illa teterna cura fufcipit.Huic ergo ad lime & oftiu fuu dns fuus aure gtundit: ut meminerit fermoy nis fui quo feruitute elegit. Et ideo tu cbriftiane iftu ne imiteris: ga tibi feriptu eft: ZDattU.l?. no ut didracbmi dimidiu(fi tn uis gfectus effe)deo oft'eras:fed ut oia tua ucndas:& des pauperib^.Nec ut portione feruitutis mundo referues:fed ut totu te abneges: dni cruce tollas:&:fequaris eum.Cognouimus itaqj ideo dimidiu didracbmi le> ge poftulari:quia dimidiu generi buP mundi feruabat:id eft: couerfationi feculari: ufui domeftico:&i pofteritatireferuabatunguib* 7 neceffe erat & fortem exforte: id*eft:tranfmiftionis deputari. Vnde & dns tentantib 9 fe pbarifads fubdola interro ^bidcnuiu gatione::utru fuaderet cefum dari ctefarr.refpondit: Quid me tentatis bypocritxC' pndite mibi numifma cefus. At illi obtulerut ei denariu: in quo erat imago caefaris. LIBER I EPISTOLA I Aitillis:Redditequxfuntcxfaris:čadari:&qme funt dei:deo.Oftendes illos itaee impfccT:os:quifibipfecfiuiderenc: utprius cadari čj deo folueret. Qutbus ein prior elTet cura mundfab ljs prPfoluendu foret qd erat mudi. Vn & ait: Redditead eft: uos reddite quac funt cadaris:apud quos figura & imago iuenic cacfarts.Illi ergo be bradpueri Annantas A§ trias Mifaehille Daniel fapietiorig non adorauerutimagiV ftanieLu ne regis:qut no receperut ea:qui nibil de illa mefa regis accipiebat:no tenebanc ad folutione tributi.Nibil em eo^i quacfub rege terreno erant poflidebant.Ergo eoru imitatores no foluunt tributu:quibus portio deus eft.Ideo dns ait:Reddite: id eft: uos redditequi,ptuliftis imagine cxfaris:apud quos inuenic: ego autenibii debeo cadarirga nibil buPmundi babeo. Venit em buius mudi princcps:& in me inueniet 306,14. nibil.Nibii debet Petrus:nibil apft mei:qa n 5 funt de boe mundo.Et fi in boe mun^ do funt:ego mifieos in bucmuncfu. Sed ia no funt de boe mundo: quia mccu funt fupra mundu.Ergo qd’ diuinx legis eft:folui iubec:n 5 qc£ cacfaris: Et tn & iputn pfe cfusiid eft prxdicator euagelrj iam no debebat:qui plus prxdicabat.Non debebat filius dei:n 5 debebat Petrus in adoptione a patre aftitus p gratia: fed ne fcanda^ licenc inquit:Vadeadmare&rmittebamu: &eupifcčquiprimusafcenderittolle: ZDattB.17. Araperto ore ei° inuenies ibi ftatere:illu fumens da qs ,p me &: tc.O magna myfte' riatdat dimidiu didracbmi qd’ lcx iubebattd’ non negatqdlcgis eft:quafi faetus ex mulierc fub lege: faetus f m incarnatione locutus fum .Ex muliere fm fexu:mulier fcx? elbuirgo lpecies:fexus generis: uirgo integritatis. In quo ergo uenitfub lege: in eo faetus eft cxmulicrc:id eft: in corpore. Etidcodidracbmalolui iubct,p led; Petro:quia uterqj fub lege gencratt.Iubct ergo f m Iegefolui: ut cos g fub lege erat rcdimcrct:Et tn ftateredari iubcr.quo ueetes imponerentori fuo:ne exmukiloqo pcccatu admittcret.Et iubet dari in ore pifcis repertmut agnofccret uerbum.Qui cm q dracbmu ,p utriufq? teftameti prccio:qgia f m lege unufquifc£ p lege redimebatur. Qui aut f m euangeliu redimic :foluit dracbma f m legč:fanguine redimitur cbrifti fmgratiam:gcminababensredeptione & deuotionis & fanguinis. Nec emfides fola ad pfectionč fatis cft:nifi ctia baptifmatis adipifcac gratibd' fanguine cbriftire deptus accipiat.Bona ergo dracbma qux deo foluitr.No eft dracbma denarius fed diuerfum cft.Deniqj in denario imago caefaris e:in dracbma imago dei. Quia uniuss> eft dei:ad imitatione ipfi°:ab uno incipit:& in infmitu diffundic. Et iteru de infinito numero in unu qfi in fine oia rcuertunc. Quia de 9 :&?principiu: «^fims oim eft. Vn nec numeru monada:fed elementu numeri quib° ea cura e appcllaugjut. Et ,ppte/ readNimusigafcriptueftiEgofumci.č^u). prim 0 č^nouiftimusiEt audi ifrael: Dns tlpod.i* 1 deus tu° dns unus eft. Ettuergoadfimilitudinedni unuseftoatepide. No bodie fobrius:cras ebriofus:bodie pacific°:craftina die litigiofus:bodicfrugi: craftina die incontincns.Mutac emunufquifc5moljiuarietate:d:fitaltcr in quo no agnofeitur qcE fuit:č^ icipit efte qd n 5 fuit fui dcgener.Graue eft em mutari in pei°: fed efto fi> cut imago in dracbma imutabilis eunde babitu feruas.Quotidie uideš dracbma:at tede imaginč:boc eft uideš lege:attede in lege imagine dei cbriftum. Quia ipe ima go dei inuifibilis dr incorruptibilisduceat tibi uelut in fpeculo legis. Confitere eum in Icgc:ut eum in euangelio recognofcas.Si cognouifti in mandatis:recognofcis in operibus. Vale:& fi no infruftuofe didracbmu lftud commiffum mibi arbitraris; iteru li ciuid babes:comittere ne dubitaueris. Sancli Ambrofii ad Simplicianu:explicatis qd fibi uelit q> Moyfcspoft oblatula cnfiau immolatas dno lalutares boli ias:dimidia partem fanguinifin crateras mi ferindimidia autcmadaltarefuderit:EpiftoIa:II. »5 LIBER I EPISTOLA II. Mbrofius Simpliciano* Motu te Culegcres:fignificafti mibi: quid fibi ue# £ro»i4» a lih q> Movfes poft oblatu facrifictu & imolatas dno falutares boftias dimiš 1 ' diaparte fanguinisin crateras miferit:dimidia aut ad altareeffuderit. Sed tjd eft ipie dubites:^ anobis regras:cu fidei & acgrčdae cogmtiobjduuna; gra to tu orbe gagraueris:&: quotidiante lechbi noclurnis ac diurnis uicib 9 oe uitasbui 0 tps deputauerifacri prasfertim igenio etia itelligibilia coplcčfesT 1 V tpote q etia pbilofo pbiielibtos cj a uero fint deuij demoftrare foleas: &; plxrofq} tam iaiies effelut pri 9 fcribentu in fuis fcriptis fermo g uita eoru defeccrit. T amen quia collatio fermonis le fapietia: difciplina uidet figmficaretpars myftica.Illa qux i crateras mittit:moras lis etbažc qu diuino muttere & afpiratioe qda bus mams infundat metibus:ut couenietia & Fidei plena de deo fentiat. Dcnigi qui los čuti Funt de ei° maieftate &: de cadeftib^uel a p K: uel fancti ppbetse: no nifi ex reue i./Cozj.ti latione demoftrata fibi loqui aufi funt.Vn Paulus & raptu fe in paradiium:&f audif Set? .7. fe fe uerba quae no licet boi loqui:in epfa fua teftificat? eft.Stepban 9 quocp uidit cac £(3.6, los aptos: &: lefum ad dextera dei {fante: EtEfatas .ppbeta uidit fedente. Nam de ®eut!.54. Moyfequldloquar:dequo dicitferiptura: nonfurrexitamplius ppbetainifrael iicut Moyfes:qui uidit dominu facie ad facie in oibus (ignis če pdiggs: qusefecit in ius peetore recubebat Iobanes: ut de pr/n opali illo iecretocg lapiefia: baufiflediui/ na ( pderet myftena.Dcniq? ipe cofcius munens boe fcriplit:qui fibi qd’accepat ues dicare:& fuo afiignare ingenio reformidabat.Scd ipe dns dicebat a p Es os fuum JoB.io. aperies: Accipite fpiritufancf u:quo dedarauit fe cfte:qui Moyfi dixerat:Ego a p eri/ £^0.4.. am os tuut&iftruategd debeas loqui.Ergo btecfapietia diuinainenarrabilisupmi/ xta atq3 incorrupta fanefo^i animis lui infundit gratia:če cognitione reuelat: ut Ipe-* culenc eP gloria.IUa autmoralis fapietise difciplina eft:qute mittič in crateras: &• ex illis gcipitur a tep baurič.Crateres igic fenfuu recepta cula. Crateres oculi funt duo: aures luntmares funt:os quoque ^aliae: partes cduenietes munernOcuh em uifum recipiut & miniftrattauditu auref:odore nares:ora guftatu:&: ctetera.In lftos crate' res uerbu ljlud in quo cff principal facerdotij uel ppba^effundit fanguinis fui pars tesiut uiuificet atqj animet irronabiles portides:&! faciat rationabiles. Deniq? ubi legis diuinai prtecepta numerauit atep annuciauit ppFo:tbeoria poftea iutelligibilis lllius areže teftimonij uel cadelabri uel tbymiamatis locutur 4 imolauit boftras &li> fcauit:fanguinis parte infundes altarib 0 facris.parte aute infudit crateribus.Fit ergo diuifio myfticteillius:boc eft:diuih* moralifcp fapiette.Xoy o tuta pietatis:deinde ačcedes ad altare effudit boftia: fuae fanguine.ltac^ fiue ita bsec accipiasipius ut arbitror fenfus eft:fiue fm Salomone uelis: concurrit žeque. Vt ga fanguine mifit in crateras Moyfeš ,ppbeta:cognofcas ipfum efte fanguine: de quo K^:ouer.?» feriptu eft:ga fapietia mifeuit in cratere uinum fuu dicens:ut rclinqueret infipientia &qudereretfapientia» Hauric ergo de cratere fapičtia:baunc difciplina:bauritur r ihtellect 4 : bauritur correctio:baurit uita: emedatiotbauritur moru & confilioru tex pcratiotpietatis gratiamirtutis incrementu:fons ubertatisr Qd uero ad altare efr LIBER I EPISTOLA III • • • • / fanditfanguinčutelligerelicet ablutione mudhrcmifltoneomniu pelo#. 'gemfai gmnč illuad altare quaft boftia effudit ad multo^i exbauiieda pela. Agn* effi boftia eftdedagn’n5irronabilisnatura:fed dimna:potetiat: dequo diclueft:Ecceagrius ^ 0 !5.r. dciteccc q tollit pclm mudi.No folu cm mudamt fanguie delicla uniucrfo^:fcd etia dimna ptate donauit. An no tibi utdcc effudifle fangmne fuu:ac cuP latcrc lup ra fp iu paffiois altarc aqua cucurrit & fagutsf' Vale & nos paretis affeclu diligciut facis. Sancli Ambrofij ad S im p lician it: ca ufa m reddens Cur moyfcs ,ppbcta maxim ( ppbcta q decbrifto dixit:Sicutmcipfumaudictis:Adcquoipfedns ait: SiMoyfen Ar,ppbe £ucf.iUuW*io* ,p peccato: Ar oblatus m bolocauftii.Quxfiuitcu polica Moylcs: Ar cobuftus craf. Etiratus eft Moyfes ad filios Aaron Elca9ar ArItbamar:quifupfuerat: dices: Q_ua^ re no maducaftis qcP oblatu cfl: p peccato in loco fanclo c Qjnquide fanftafancloru funt bxc uobis manducarctut auferatis pcccatu fynagogar. A int^manducandu cf* fetficutmibipraeceptueft:ait.Cuergo iratu eum uidiflet Aaron:pIacide rcfpondit dit eitSi bodic obtulerint ,p peccarp fuo bolocaufla fua cotra dnm:Aaccidcrintmi bi talia.manducabo qct ,p peccato bodic obtulerutc’nuqnid placebit diioC Et audi> uit Moyfes Ar placuitilh. Quid ifta figmficČt cofideremus. Nibil peccare: foli 5 * eft deitemedarefapičtis eft: Ar corrigcrc erratu:A pcenitentia gerere peccati. Id tn eft difficilc in bac uita bominu.Quid cm tam raru q ut inuenias uiru: qui feipfum coar* guat: Ar faclu eodemnet fuuC^Rara itacg cofeffio de peccatotrara pcenitentia: rara in bominib 0 uerbi eius affertio.Repugnat cm natura:repugnat uerecudia.Natura:qa očs fub peccato: Ar qui čarne gerit culpx obnoxi < ’ eft. Ergo repumaat natura carnis &lllecebra farculi innocetixintegritaticp.Repugnat etiaucrccudia: quia erubefeit unufquifcp ppria culpa fateri:du prxfentia magis čj futura cogitat.Stupcbat autem Moyfes peccati uacua reperireaiamiutcxuuias erroris deponeret: Arnuda culpa: fine ullofuipudorc difccdcret.Sed noinuenit:qa cito impet 9 irraticipa_bilis prxue^ nit: Ar flama quxda cclernmi moralam depafcic :atcp exurit ci° innoečtia. Pi aepon derat cm futuris pradentia: Ar uiolčta modcratis:&r plura pauciorib 9 : Ar locunda fex rijstArafperismollia:Ar triftibuslxta:Arlllecebrofa rigidiorib?:&r prxpropera tardP oribas.ydox cm eft iniqtas:qux ad nocendu occanoes fuggent:qa ueloces pedes ei° ad dfundendu fanguine.Lcnta aut uirtus ois Ar diuturna cuclatrix an iudicat: Ar adoričda incipit.Ita mčs boni:fpeculatrix cofilio^: fuo^: cft:priufq examinat qd de^ co^r atqjboneftu:iniqtas uero ope cogitationc anteuertit. Pigra igic Ar ucrecuda cfl pcenitetia:qa prxmic Arreuocac prxfentiu pudorc* Sofemitčditfuturis^uo^: fpes fenr.tardior frucl 0 : Arideo petitio ipfa tardior.lnter bxc fpei &T utrtutisrnolimP na prxcurritipudetia:Arfpecie prxfentiu pcenitetia excludic:Artaq cxuncafleclus eius: Ar bmoi abolec in uitijs. Qiixrit ea lex: no muenit. Ambufta eft cm feruorc Arfumo iniqtatis: A mdignatio quxda legis mouec.Dicit Moyles :deuoradxfuiffe ^ pcenitetia in fanclifffto^.facerdotes qfi fegniores inerepat. Refpodit Aaro;WlfB^ debere effe ludiciu facerdotale:ncc facilc male lanx cofcire comittedu id miinerisi LIBER I epistola nn ticfiat error deterior priore.Vafe em foctido uel oleu uel uinu facile corrupicac do terioraif.Quo aut potcrat:ubi ignis alienus erat:peccatu exari:&' boe fub cofpecfur dnicui&'occaltafiintcognitaCNuquidp 6 tpIaceredno fiquiscu adbuc uerfecin iniquitatibus:& iniufhcia cordeinclufam teneat:dicatfeagcre pcenitentiaCSimilc eltacfiqs x:ger fefanu fimulettmagis aegrotabit.Quia nibil cfipdefiept fimulatio fa nitatistcu uerbo adumbrcifmo ullofulciac fubfidio uirtutis.Ignisitacpalienus efl h> c bido.Ignis alienus efl omne iniuftae incendiu cupiditatisdgnis efl altenus omnis ar/> dor auariciae. Hoc igni nemo mundac fed exurid’. Nam ubi ifte ignis alien 9 eft:fi qs Jlmttf.ro. in cofpeciu fe offerat dnitigniseu cadeftisabfumit:ficut Abiud 6 i Nadab quos exuf fit ignis cadeftistparitercu ijs qua£,p peccato faeris fuerat oblata altaribus. Qin er go uult mudare peccatu fuumtignč a fe rcmoueat al^enumtllli foliigit fe offer ŽDattB.j. culpam nonbomineexurit. Qjii fitifteignistaudidicente: Quia iefus bapti^at in fpiritufancio&igni.Hiceftignis qui ficcauitbcemorroilTe per duodccim annosfan AacUi 9. guinepfluente.Hic eftqu{ pcccatiiSacbceiabftulit dicetisiOzdimidiu bonolpfuo' rum d 3 retpaupcrib‘ ? :&'ficutquicqabftulit:redderetquadruplu.Hiceft ignis qab' lucf. 15 . flerfit culpam latronis.lgnis em cofumcns eftqui dixit cr.Hodie meču eris in para/' difo.lllos itacp fanauit:in quib 9 fimplice & pura repperit c 6 feffione:nibil malignuim 237att6,i7, bil fraudulentu. Denicp ludas adi cmediupuenire n5 potuit: cu dicerett Peccaui q> tradiderim fanguine mftu. Qui alienu tgnem uoluebat in pcctorcfuo:qui eu infla mauit ad laqueu.lndtgnus cm remedio fuit:qa no intimo men tis couerfus ingemu^ it:(i fcdulo gcfTit pdrnitentia.Tantae em pictatis eftdns Iefusiut^ipfi donaret ue/ nianr.fi cbrilti cxpecfoffetmifericordia. Hancergo culpam facerdotesno auferutt neq; pcccatu ci° qui in dolo fe offert:&- adbuc in lludio delinaučdi č. No em poifut epulari in eo qd’ plenu fraudis &r ferpetis interius cicatricis elr.Cibus cm facerdotis ^oS. 4 . eftin peccatoi^ remiffioe.Vnde ait princeps facerdotutMe^cibus eft utfacia uolu tatepatrismeiquiin cadoefl.Qua?efluolutas dei:nifiea:cucouerfus ingemuerist tucfalu 9 eris.In illo ergo fubdolo cib 9 nullusefl.,, Deniqjnecipfe epuladifuauitate cape p5t:in quo no finoera & pura cofcietia e.Alnaritudo em fraudis epuladi fuaui tate obducit:nec pmittit mala cofcietia:ut reficiat & pafcat obnoxiu animu pcenite tia.Ideo ergo tališ affectAtalis petitio:talis pcenitetia no cfl ufuiaut uoluptati facer/ dotibus.Mcritocjj birc?ille q p peccato oblatus eft in bolocauflu:qa no fuitfincacra boftia:cxult 9 cft:qa in ci 9 facrificioignisalien 9 reptuse{t.No eititacp coplacitum dč acceptu facrificiu deo. No eft cm acceptu nifi qc? fuenti diuitijs fincamtatis & ueriV ta tis .pbatu.Ideo &; alibi legis duos byrcos:unu in quo fors dnualteru tranfmiiTiois: IlfG in quo fors dnitofferri atqi imolari,p peccato: illu uero in quo fors trafmilTionis: 2 PattB.t 4 . dimittiin defertu:utaccipiat ppfi iniqtates:uel alicui^pcccatoris.Sicut em duo funt in agro:& unus coiji aflumit:ali 9 derclinquic:ita funt duo byrci:un 9 qui ad facrificiu eft utilis:alius f in ^efertii dimittic .Hic nulh ufui neq; cdčdufnccp epuladufa facer/ doti: filifs.Sicut em ex ijs qua: alimento^funt:qefr. 4 e ^ ;c P^gyptijpaftorepecorumabominabanc. Non utic^^iptcr LIBER I EPISTOLA mi hominefed .ppter pecora.Iiii cm aratro tcrra inuertebant. Abraam auted'Iacob & polica Moyfes:Dauid:paftorcs fuerut:regale quanda in boe munere difciplina in> duetes.Oderat ergo xgyptij imolata facrificia: id eft: pfecta lludia uirtutu & plena difciplina:.Q nuU lambabcamus cupiditatecius focictatis:necp nos dulcis pluribus fxculanum diui/ tiarum cupiditas tcneat:aut lxticia luxurix. Hxc funt quxnos miferia alicna nobis duximuf.Hxcfuntqux plena inopixatcpegcftatisarbitramur. Adijciunt ctiam caulamfucccfftonis:quia ucram gloria & bom tbefauri copias amifit Laban: in qui/ bus maximus uigor datus eft mcntis:& bona moneta imagtnis dei če fimilitudinis: quia fpiritualem moneta amifit:quia fplendida magis fxculi clcgit q uera če' utilia u» tcfux:quorum dccor cxpcrtem diuinoru bonorum prxtcrit. Quonia illcc^uxpu/ tat pulcbrann ijs fefallitipfum & decipit. Vndcaudt eius uerba&dudicia. Sccutus m limclum Iacob drfilias luas:neforteapud easfuorum uitioru reperiretaliqd: re/* LIBER I EPISTOLA V uocandiadfebaberet aucforitatem: coargues iuftum: cumratione effetredargu/ tus:& nibil refpondere ac referre poffet: quo eu deberet teneret Si annuciaffes in/ quit mibbemififfem tedn quo f pdidit quid iuftus fugerit:ne eu,pfequeret:ne dedu/ ceret:ne tali comitatu ftipatus ,pcederet. Primu q> multo^i dnoiji mancipio fe fubij cere no debuittut ab eo tančj feruuluf dimittereč.Deinde quia uir exercitio intent 9 & quaeres uera uia ad uirtute gfequi:no bomine deduciore fed oracula quadiuit cx/ leftia: Qu^ me inquit binc praeceperut abire:& nune comitant uiante: Sed quom5 me ditnififiescAn cu laeticfa tua:qua: plena eft mceftitudinist cum tympanis fcilicet atq? organis imoderata modula tibus:&fonis tibia^ fuauibus infuaufa refultatibus: fonis drnonis: crepitibus diferepatibus uicib 9 multis:cymbalis anima ferietibus.His me deiecfari pode credidiftitbis reuocariVH*ec funt quje ego fugbnec uereor uer>> borum tuoru inuidia.Fugbne me talfa fequerenc:ne quid de tuis acctpiens abirem. N5 era talibusdeduclorib 9 ad ecclefiam cbrifti guenit:ad qua tendebat Iačob: ut eo deduceret populo^t copias:inueberet nationu diuitias: pofteritatč infunderet: fugiens umbra inaniu reru:pra:feres infenfibilibus fimulacris uirtutu fpirante deco retplaufibilibus prteponesferia.Vides em queadmoduedufuta gentiles adornent: fefta annucient:fed ea pijs mentib 9 infeftiora funt:qa qs pl^ricp decipiun^tdulcibus capiunt? epulistcapiunc faltantiQcboris:duieiunianoftrafugiunt: du eafibi afpera putanttdu corporinoxia & molefta arbitranAAn opinat 9 es qa auru tuu defidera/' renvfSed no babes auru igitfexaminatu quo iufti,pbanc. An quia argentu cupered Sed n5 babes argentutquino babes fplendorealloquii c^eleflis.Sectfoi taffefpera/ ui qd’ adijceres mibi ad obfequfu feruulos tuos. Ego nolothbetos qua*ro: fugio Cer/ uos peccati.Sed forte comites itineris če duces uiaru neceflarij fuerut. Vtina fequi poffent:ego illis monftrare dniuias.Sed qui deu nefdtis:uias eiufquom5 nomftisč Vias ei 9 ingrediunč elecli a dno.No quicuq 5 eas intrat:fed tn nemo excludic. Se/ quac qui paratus eftfingrediai: uia qute ducit ad mefopotamiatut qui ea petit: g aqs tranfeat:aquas tigrts atq; eupbiatx:fortitudinis atq; iufticiae:g lacbrymas pceniten/ tiaj:baptifmu gratfie.In ea eft uirt 9 cxercit 9 dei.Qmnes em qui fibi in ecclefiatdeo mi operl1:&gratiaru opima* Ad ea qui uenituratu fratre recociliet pri 9 : Ad ea qui uc/ uittficbima pciofam illa če aof uofam inbabitet uirtutu officinatubi lasfae caftitatis gra uis ultio: Ad ea qui uenit lucfec cu deotut ad imitatione eius fe exerceat: ad bumili/ ta te cbrifti če pafliones eius congredia^T ollat cruce fuam Če fequat cbriflum.De/ n iq 5 bonus edgreffor no temulaturmo inflatfimo ctia benedicit cogredicnte libi ta/ limunere. Sequamurergofanc?:uIacobd^uiaseius:utgueniamus adeas paffio^ nestad eas c5grelfiones:gueniamus ad muru:gueniamus ad patientia matre fideli/ um:«S^ ad patre Ifaactid efi:iocuditatis capacetlceticiae redundante. V bi iam ipatien/ riatibi lasticiatga pofttribulationes patientia: patičtia aute pbatione operat: in qua ' eft fpestde qua n5 c5fundimur:quonia qui n5 fuerit cofufus cruce cbrifli:nec cbr i/ ftus confunaetur m eo» Vale fili če no erubefcas patre interrogare:qui n5 erube/ fcis in paffionibus cbrifti gloriari. Sancfi Ambroftj ad Fcelice Comefem epmtfe leclione fermonis illi°:&i fpe futu riaduetus refocillatu a(Teretis:fimulcp ut uenire n5 negligat adbortatis:Epfa. V ♦ ?|lbrofius Fcelici comeli epifcopo» Et fi babitu corporis min 9 ualeba: ta m e /msmk ubifermone unanimis mibi peftoris tuilegimo medioere fumpfi ad couale/ š j * jTcedu gratia quafiguoda tuial!oquq pulegio refotus:fimul qa celebre utne^ 1 noftrt^m annuciafti die affore:quo fufcepifti fummi gubernacula facerdotipde quo f ante momentu cu fratre noftro Baffiano loquebar.Ortus em fermo de bafilic^ qua codiditapoftolorunomine:dedicatione:deditbuicfermoniuiam:fiquideligninca bat q<$ fedulo tux qutereret fanebtatis prtefentia. Tum ego noftris fabulis intexui diem natalis tm':qui foret in exordio ipo kalendarum nouebriu:eu^( fi no falleret) LIBER I EPISTOLA VI appropinquafle:& era (lina celebrandu die:unde podbac n5 excufaturu. Promk fi ego de tc:qm & tibi id de me licet. Promifi illi:exegl mibi. Pradumptu cm babeo q> aifutur 0 (is:qa debes adeffc.No ergo te magis meu .pmiflu tenebit cj tuu mditutd g id in animu lndueristut qd oportet facias. Aduertis ita^p qa no ta ( pmi(Ti audax: g tuj cofetus fratri fpopondi. V eni igitur ne duos facerdotes redarguas: te quinon a ffiier is: dr me qui ta facile.pmiferim. Natale aut tuu ,pfequemur no (Iris oratioib 0 : dr tu nollriin tuis uotis no obliuifcaris.Te no(lcr (pus comitabic:tu quoq; cu ingrc dieris fecudu tabernaculu qc? dicic fanclafancloig:facito nodro more: ut nos quocp tecu inducas cu fpu. Adolens aureu illud tbymiamatenon:nos ne intermiferis.Ipm e(l cm qd'in fccudo tabcrnaculo e(l:dequo plena fapietiar. oratio tua ficutincčlum dirigic ad cadcdia.Ibi arca tedameti undicp auro tecland ed:doclrina cbrifti: do čiri/ na fapictiredci.lbidoliuaureutabes mana:reccptaculu fcilicct fpualisalimoniacidr diuinacpmptuariucognitiois.Ibiuirga Aaron infignefaccrdotalisgra: aruerat an: fed in cbriflo refloruit.lbieberubin fup tabulas tellamčti: Icclionis cognitio facrac. Ibi ppitiatoriu:fupra qct in excel(is de 9 uerbu edmago iuifibilis dei:qcf tibi dicir. Lo quar tecu defupppitiatorimde medio duo^i Cbcrubin. Siccm loquic nobifcu:ut nosei 9 fermoneintclligamus:uelquiand mundanafed intelligibilia loquic:(icutait: Apcria in parabolis os mcii.Vbietn cbrid^ibioiadbt doclrina eiusnbi pcccato^ rc/ 1 P>S. 77 « mi(fio:ibigtatiaubifcparatio mortuo^i ac uiuetiu. Et Aaron gdefcmcl (letitime-' dio eoigobijcicnsfc: ne mors trafiretad uiucnttuagmina afunerib^mortuol^: Hic aut quafi uerbii lp dati(ingulis:qučnosno uidcm^intranos: feparas ronabilcs uir^ tutes a cadauerib* paflionu Icetalium dr pcftilcntiu cogitationu.Hic (lat qua(iqui in bunemundu uenerit:utaculeumortis bcbctarct:deuoratoriu eius obflrucrct: UU- ucntib 9 aeternitate gr a tise darcr.dcfunclis refurreftionč coccderct. Hmctumilitas bonam militia:buius depofitu cudodis: bui 9 pecunia fcencras: fm qd’fcriptum cd: Fcenerabis getibus.Bonu fcenus fpiritualis gratix:qcf ucniens dns cuufurisexigct: Ccutf.i?. drcutebcnedifpcnf3(feinuencrit:dabittibiplura,p pauciorib 9 : critep mibifruclus dulci dimus:qcJmeu in te iudiciucopfobabic.Ordinationon repbenditquaaccepi/ di p impofitione manuu mcaru dr bndiclionč in noic dni lefu. Eac ergo bonu opus: ut in lilo dic mcrccdč lnueniasidr ego in tc:dr tu in me reguicfcamus. Multa mc(Tis cbridiifcd pauci operarij: dr difficile repcriunc quiadiuuent. Vcrum boe uct 9 : fed potens ed dominus quimittat operarios in meflem fuam. Ccrtc in illo ordinc Qv menfiu iam plaerieg ccepcrunt crcdcre magiderio tuo:dr doclrina tua uerbu dcirc^ ccperun t:fcd qui dedit crcdcntcs:dr adiutores dabit:quo dr tibi excufandi aufera/ turnccc[fitas:q(f fcriufnos inuifcrif:drmibi crcbrior tuacpraefcnticcrcfundatur gra tia. Valcdrnosdiligeutfacis. Sancli Ambrofij ad lrcnacum:pytbagoricu mandatu coincmorantis: quo lile d\* fcipulos fuos c6muncatqucufitata populo uiam in gredi .pbibuit: Et ut ide a faccr/ dotibusobfcruccimultipliciranoncpfuadčtisiEpla.Vl. • "V V Mlbrofiuslrcnseo. Pytbagoricum mandatu in aliquorufcriptisprxdicari iUJ iriuenim°:q>illedifeipulos fuos cčmuneatcp ufitata populo .pbtbucritingre V di uia. Sed boe unde affumpfcrit: no edicognitu. Nam cu ex populo iudx-' "?o rum (ut pl^ericp arbitranc)genus duxcnt:ex ePdifciplina dcriuauit ctia magiderij prxccpta:mcntoq; magnus apud pbilofopbos babic* aequalč(ut aiunt)uixVcperin Legcrat itacp in Exodo:Moyfi diuino praoceptu ede oraculo: Solue calciamcntum pedum tuoru.ld etia prxccptu lefu naue uidelicet:ut detnta: dr popularis uia: dc^ poneret puluere:qui uia dni ambularc dcfidcraret.Lcgerat prxceptu eid«Movfi: ut montčcufacerdotib 0 afcedcretippfus aut deorfu daret. Separauit igir faccrdo/ tes a ppl'o:dr podea ipm Moyfen intra nubč introirc prcecepit. Vides dinmocsc* Nibil i laccrdotib 0 plcebeiu regri:nibil ppfare: nibil coe cii dudio atq? ufu d' morlb‘ , incodita: multitudinisc' Sobna a turbis grauitate:feria uita: lingulare p6Q‘ , dignitas* fibi uedicat faccrdotalis. Qii5 cm pot obferuari a pplo g nibtl babet (ceretu a ppio ciat:qd ultra fe inuemattfi quac in fe erubefcittin te que reuerčdu arbitrac cfFcndatc' Supcgrediamur igic plaebeias opimoestčt'ftrata quseda regalis couerfatiois dctrt tac utac orbitas declincm 9 :ac uulgaris fcmitae folut qua currit llletcui 9 uita leuior cur/ forc:de quo dicit :Traliuit bi no uidittSed quacram ;> nobis uia iacceffa fermoib^info ientiu:inutaopib 0 iperitoi}t:qua null 0 maculofus deterattmaculofus fcilicetignauiac fuacfordib 0 :«!^ fumomigtatis oblitusitenebrifcp &parietinis gbufda ai:e ruinofus: g nulla uirtutisfuauitatejguftauerittautcertelimis eafpeclada magis g direclo afteo tu:& apto finu metis fufcipieda arbitra t°fit:& qua pla:nq; amat:g libi faceti atcp urba ni uidencipulcbritudine fapietiac in dedec 0 uerfutiac traftigurantestuera no intues gramttag in nocte polit 0 no credit in die uiuetib 0 . Quia de numero tbemano^i bi fa/ bacoru eft deftcičtiu auertetiu fe a ueritateide quib° dicit lob: Videte uias tbcma noru & femitas fabacoi^nga cofulione incidet g in ciuitatib 9 & diuitijs fpem babcnt. Ita &: uos infurrexiftis i me fine mifericordiaiunde uifo uulnere meo timete. Has igic deuiasfemitas declinatiu: &iliu deficietiupuluere: g ,ppf fua appetetia cecide^ rut facpe in deferto:derelinqm°.Couertamur aut & fegmur fapietiac uia qua n 5 cal-^ eauerutfilg glorificatiufe & iačlatiu:interit°ignorat:mor$nefcit:qa deus dircxit ca: f ob.iS. Abyffus dixit no eft in me:mare dixit no eft meču.Sed fi quacrif uia fapke & difctpli nactcolcre deu atq? ei fubditu eetfapietia elbabftinere aut a pclis difciplina e. Quid igic nobifcu ifti° fteculi uiatin q eft tetatioumo ipfa uita bois tetatio e: če exilior g fer mo fabularuibabitare in luteis domib°:dics bi nocles in lucris ponere:&' de lucris lp cogirnrc:&' ficut mercenari 0 diurna mcrccdč quxrcrc:atq; ut cicadas auit:aura gda palci cupiditatucVere ITcut cicadas:ga de die in die uiuut:qftucj3 rupuc fuo. Quid emfuntaliud bomicsnulIi 9 p 6 deris:null°difciplina£: mli utuideanc licut cicadacad morte nati diurnaiftrepetes magis g loguetesc Qui fub ardore feruetiu cupiditatu femulccatcatufibinoxioftatimq;occidat:nullufrucl:uferetef:nibilbabetefgratiac. Ho^iigic uiacnoxiac tortuofecpferpcntiu:quiuenenato lapiu corpis fefe trabunt: at<5 in fpira negciacfefe colligutičterigcreno quacutad cacleftia.^ Ingrediamur aut portas dnitportas iufticiac:quos iuft° g fuerit ingreftus cofitec dno.Scd bacc pauco ruingreftio. Vndedns ait:Quiaangufta porta &arta č uia quacducitad uita:&i pau cifut g inueniut ea.Lata aut porta fcfpaciofa uia qua multi gradiunctad mortč dirt-- git.dt uiatores fuos eo ducit. Sit ergo uia nfa anguftior: mrt° exuberatior: trames praclTiorifidcs fublitnioricalles artioriuigor mcntis exundas:fcmitac erectaciga infle xibilia funt uirtutu ueftigia.VndeSalomomO qui dereliquerunt femitas reclas lit greffus ad fuperioratga melius eft afcendere g defcedere. Dcnicjj licut leciii eft bo £fa.5i. dictVxijsqui defcendutin acgvptu.No utic^ tranlirein acgyptu:cri'minofueft: fed tranfire in moreš cegyptio^:tralire in eoi^ pfidiaiefcac cupiditatč:luxuriac deformi/ tatč:g co trafit dcfcedittg defcedit cadit.Declinem 9 itaq3 argyptiu boiem &: no deu. Vitiisemfureetwipferexacgyptio^in ptateeftdat°:cui°c 6 paratione Moyfes de ? £^0.7. exiftimat°eft:imperas regnisifubijcies lihi ptates. Vnde ei diclu legimuf:Facia te in deu regi Pbaraoni. Vale & nos ut fads:quali fili° dilige. putatis:fortilfimifq; argumetis folu fapiente ucra Iibcrtate gaudereidr obm inCipies. Liber Secundus. San eri Ambrofij ad Simplicianuieleganter de uera libertate ac etia feruitute diO d mueniat qd’ adijciat fuu: ac fi uelit aliquid dicere: gramatici magis g difputatcris LIBER H EPISTOLA VH fungatur muncre.In eo tn tum qm & ucteris affecJu amicitiaj: & qd plus efbpaterv nx gratia: amore recognofco:na uetuftas babet aliquid cu pluribus Cofociabile:pa trius amor n5 babet: tu quia no ieiuttu me fecifte iam:qd? poftulas ar bitratus e^ipas rebo uoluntati tuasiadmonitus praefertim & .puocatus exemplo meo: qct mibi no diffidllimu:qma no magnum alique fed meipfu imitaboricu in meos no magrtos ali quos ufus rcucrtor.Et de colilijs qde:cubeatae uide imago atcp effigies nro Termo/ ne exprimeret:putamus eam fa&a coplexione:utpluribus fortafte alqs: tibicerte amanti noftrino improbemurdicet dimcilius fit tuo iudicio g plurium no difplice/ re.SediudidjponduSaffecTuableuasieocjjmibi blandior. Haecaut epiftolaqm te abfente offendit:de fentetijs Pauli eft apft:qui nos a feruitute in libertate uocat dicens:Precio empti eftismolite fieri Terui bominuioftcndes libertate noftra i cbri fti eflefapietia. Quae fentetia magno a pbilofopbis flu&uata atq? iaciata eft difpu tationis molimimeidicetibus^uiaoislapiensliberiommsauteiniipies fcruia t.Sed multobocpriusDauidfihusdixit:quiait: Stultusficutluna mutac * Sapies eni no metu frangic:no ptate mutatur:n5 attollic ,pfperis:n5 triftibus mcrgic*Vbi cm fa/ pientiaubi uirtus animuibi cčftantia & fortitudo.Sapies ergo ide eft animo: no mi nuitur.no augec re^i mutationibus:nec ut paruulus flu&uat ut circuferač omni ue to docirina^fed manet gfecf us in cbrifto:fundat° caritatc: radicatus fide. Sapies er go defcclus re^. ignorant uariu animu nefcit:fcd fulgebit ficut Tol iufticiai:qui i re gno patris Tui fulgct. V n tamč boe pleni 0 bauferit pnilofopbiat de qua patru di/ Toplina prudentia:c5fidercmus. None prim 0 Noe cu aduertifTetqa infipieter fili 9 fuus Cbam riferat nudatu patre:maledixit ei dicens:MaIediclus Cbam:feruus domeftic 9 erit fratnbus fuis:& pračpofuit eijfratres eius dnos:qui fapieter patris fev neclute bonoranda putarut, None etia fons tile difciplinaru oim lacob: ubertate difputatiortis buius oim peeforib 9 infudit:qui fapietiae merito pradatus eft fratri Te/ nioric" Dcnicp pater piusqui iter duos filios affcciu certaret paterno:fed diferepa/ ret iudicio(Affeclus cm neceflitudine feretmeritis aute iudicia formanc)cum diui/ deretalteri gratia:alteri mifericordia?fapieti gratiatinfipienti mifericordia: quia ad uirtutefe,pprijs uiribuserigereno poterattnccfpontaneu greffum attollere: brv dixit eu ut feruiret fratri fuo:&eifet ipfius Teru 9 : oftendes ita deteriore efle feruitu te infipientiatut remedio ei feruitus ut: quia ftult 9 regere Te nort pott& nifi modera/ tore babeattpraecipitac .pprijs uolutatibus. Diliges ergo pater &[c6fulens:feruu eu fratris fui fecit: ut eius regereč cdfilio. Ideo incofultis pptis fapientes quicp ad/ btbentur reetores: qui plaebeiam infipientia uigore .pprio regat: ut potctiaefpecie dnentur.Quo uel inuitos aucfcoritate ptatis fubijdat ad obcdiendu prudcntiorib 0 : obfequedu legibus.Impofuit igic mfipienti uelut indomito lugu: &■ cui in gladio Tuo uiuendu dixerat:libertate negauit:ne temeritate laberec:pracfecit ei fratre:cu«' us aučforitate dč moderatione fubiecius ,pficeret ad coucrfione. Et qa feruitus ba«* bet difcrctione(Eft em needfitatis mfirmior:uoluntatis fortior:qa pulebrius eft bo nuqd’no cx neceftitate fit:fed exuolutate) ideo prirno ei iugu ipofuitneceffitatist poftea bcnediclione ei uoluntariae fubiecliois ipartiuit.No igitur natura feruu facit fed infipietia:nec manumiffio liberu:fed difciplina. Deni<^ Efau liber natus eft:&: feruus fact 9 eft.Iofepb ueditus in feruitute eft:& eleefus e aa ptatem:ut fuis empto ribus imperaret.No dedignabac tn obfequiufeduIitatis: fed tenebatuirtutis fa fti/ giu:coferuabat libertate innocetiae: integritatis aueforitate. V n pulebre Pfalmifta ait:In feruu ucnudatus eft Iofepb:builiauerut in copedibus pedes eius. In feruu in/ qt uenudatus eft:no feruus faclus. Humiliauerut pedes ei°: no aiam eius. Q_uom5 em builiata eft aia:de qua dicit: Ferru gtranfiuit aia eius C' Na cum alioru aia:fcilicet peccatu tranfeat(Ferru em peccatu eft qcf eft penetrabile) Iofepb fanfti aia ita non patuit peto: ut magis peccatu ipfa penetraret. Deni^ nec berilis lllecebr^ flexus eft delinimčto:nec imerito flamas n5 fenfit libidinis: quia maiore diuina; flagrabat ardore gratiae. Vn boe pulebre de eo dief u eft: Quia eloquiu dni uflit eu:quo re/ uCofisf* 1^0.104,. LIBER H EPISTOLA VII ftrinxit ignifas diaboli fagittas. Quomo bic feru^: qui erudiuit prineipes ppfi in illa frumetaria difpenfatioeiut futurac inopiae cbfuleret bi declinando ,puiderentc Aut quomo feru°: qui tota tetra acgfiuit:&uniuerfu populu a:gyptio^ m feruitute rede gitfNo ut c5ditione feruitij ignobilis irrogaretifed ut tributu coftituerettpraef pof feffione tn facerdotale quaa tributis imune referuauittut apud ^ggptios quoqj iui/- olabilis bab er ec religio facerdotalis. No fecit igic eum feruu uenditio. Na utiqj ne/ gociatoribus erat ueditus.V eru fipreciu fpectestmultos iuenies: q emerut fibi pu/* eliasfori*2eeIegation'squaruamore captiturpi feruitiofefe dederut.Videbatur 5 ,£fdre* 4 * Apeme cocubina Darij regis fedens ad dextera eius: auferes de capite eius diade/ ma:&: fiao imponens uerticnpalmis facie eius finiftra manu uerberas:qua rexaper/* to ore intuebac gaudes fi qn arrideret ei muliertcp fi ea indignarečimiferfife atcg af/ fliclu putaret: ut ptatefubmiffa bladicias obtexeret če confiliari ea fibi depcaretur. Sed quid ifta magno allegamus ambituc 1 No uidemus ploerua in ptatem piratica uelimamu barbarovi redactos paretes a filijs redimi?Nuquid leges pecumze potio res q leges naturajfNungd in feruitute accrefcit pietasfPlacricp emptores leonum funt če tn no dnantur leonibusifed ita fubijciuntur uerfa uice: ut fi exafperatos eos i excutere ceruice toros uiderinr.fugiant Se delitefcant.Nibil ergo pradudicat pecu nia:quae plasruqj fibi dnos emitmibil tabulje auclionalestgb^emptor fr equenter ad/ iudicač atcjj addicicicotractus n5 mutat genustnecfapietiaelibcrtateadimit. Deni/* cp famulo fapienti multi(ut fcriptu eft)feruiut liberi:&: eft feruus intelligens q regat dnos ftultos. Que ergo magis liberu cenfesCSola eft fapietia libera: quas dtuitib 0 pauperespra:ficit:6/qua:feruos ( pprijsfceneraredmsfacit:fcenerarenonpecuni3 fed intellecluifcenerare talentu illius drnci aeternicp tbefauri:qui nug corrupmmcu ius če ufura pciofa efbfcenerare illud intelligibile eloquioru argon tu cceleftium:de quo lex dicittFcenerabis gentibusitu aute non mutuaberis, bebraeus focnerauit gentibusupfeautno accepita populiš doctrina:fed tradiditicui aperuit dns tbefau ru fuum ut gentes pluuia fermonis fui facere£bumefcere:& fieret princeps gentiuc ipfe aute fupra fe principe nullu baberet. Liber eft ergo qui fapiens efttpcio cmpt 9 oraculoru cadeftiumnllo auronllo argento emptus fermonis diuini: pcio^ emptus fanguinismon em minitnu eft emptore agnofcere:pcio emptus gratiact qui audiuit £fa*55* če intellexit dicente:Q_ui fititisute ad aqua:&quicuq;non babetis argentulite emi/ te bi bibite če manducate.Liber eft lile qui ,pgrediens in bellu:fi uiderit muliere bo nam afpečfri:&‘ depraedatus opes inimico^ luol^irepta illic cocupierit eatdeptis fu perfluis če indumeto captiuitatis detracfoun uxore eam fibi copulaueritna non fer/* uam fed libera.Intelltgit em famulatui prudentia bi difciplina non fubiacere. Ideoq; lex dicit:No uenubabitur pecunia.Omne em pciofumno eft dignu.Etlob dicittAt 3lob,i2> trabe fapietia in interiora.No lili coparabic »tbiopiac topa^ion^cfauro babec arge toaj preciofius. Sed no lile folu liber qni dnm licitatore no ptulit aut tollente digi tum n5 uid?t:fOU lile magis liber:qui intra fe liber eft:qui legibus naturte liber eft:ley gem fciens naturze prtefcripta efte morib^ n5 coditionibits:& menfura officioru con fentanea n5 bois arbitriotfed nec difciplinis. Vtru igitur ifte liber tibi tmmodot an quida cenfor uidec bi prsefeftus moribusfV nde uere ait fcriptura*. Quia paupes di uitum praepofiti erunf.&priuati utic^ adminiftrantiu. An tibi liber uidec qui pecu nia fuftragiu fibi emit^Oui plaufum magis ppfi g iudiciu requint prudentiuC 1 lile er/* go liber eft g popularib 9 auris mouec C lile qui reformidat fibilu uulgic Sed no ifta h> bertas:qua manumiffus accipitido palma lictoris donatus acquirit. No em munifi centia fed uirtutelibertate ee arbitror:qute n5 fuffragijs deferc alienist fed magna/ nimitate ,ppria uendicac ac poftidec. Sapiens em femp liber:femp bonoratusifem i. EimotBu* P er qm pradit legibus,Deni<^ iufto n5 eft pofita lex:fed iniuftoduftus em ipfe fibi lex eft;no babes necefte logi 0 fibi arceffere forma uirtutis qua corde lnclufa gerat-: ^roaer.f, f crI ptu babens opus legis in tabulis cordis fui:cul dicfum fit:Bibeaqua detuis uafis: de puteofg tuoigi fontib*’. Qixid em nobis tam ,pximu cj dei uerbufHoc eft uerbu LIBER n EPISTOLA VH in corde noftro 6d in ore noftro qcf* no uideitms & tenem 9 . Sapiens ergo Iiber:qm qui ea facit quae uultdiber eft.Sed no o is bona uolutas:fed fapientis eft: oia quac bo na funt uelle.Odit em malu quia qd’ bortu eft clegit.Ergo fi qcF bonu eft elegit: arbi/ ter elecfronis & ellges operationis liber eft:quia q in uit 9 faciat.In oibus aut faftis aut a uirtute correcboes fut: aut a ma licia ,plapfiones:aut media aut indifFeretia uirtutis.N5 coacfus fed uolutarius exe/ cutor eft fapienstgm oia quacplacet agittmaliciafugitas: neefomniu eius admittit. Differetibus ita no moucciut nullis mometis ficut uulgus bominu buc atqj llluc ins clinec:fed tang in ftatera mens ci 9 aequa Iance pedcattut nccg ad uoluptaria ppen/ dat:ncrp oino ad ea quas funt aduerfanda:uel leuiter ftudiu inclinet fuu: fed imobP lis maneat arfečfu. Vnde h'quet ga nibil inuit 9 facit fapiens:necp cogic:quia fi feru 9 ef fpt:cogerctur:liber igir eft fapiens. Apoftol 9 quoq 3 fic definit dices: No fum ergo tutor!,^ liber: no fum apfus .Sed adeo liber:ut cu fubintraftent quida tentare libertate eius nec ad bora iple(ut ipfe ait)cederet fiibieftioitut ueritas cuagelij prardicarec. Qui ergo n5 ceffit uoles pracdicauit. Vbi uolutastibi merces uoluntatis. Vbi neceflitas: ibi obfequiu neceffitatis.Melior ergouolutas g ncceffitas.Velle ergo fapientis eft: parere <3e feruire infipietis. Hsec etia a p K definitio dicentisiSi em uolens boe ago: -^idem. mercede babeotfi aut inuitus:difpefatio mibi credita eft. S a pic ti igic merces defer/ tur: fapies aute ex uolutate facit.Liber it acg P m aptm fapies. Vn bi ipfe clamat i Vos čar.?, em in libertate uocati'eftis:tm ne libertate in occafione carnis detis. 5equeftrata le-* gc:cbriftianu ne inuitus uideac legi fuccubere:uocat in euageliu: qd uoletes & prše dicat operac.Iudaeus fub legeicbriftianus p euangeliu.In legeferuit 9 :in euagelio hbertastubi cognitio fapientiar.Ois ergo qui cbriftu recipit fapies: qui aute fapiens liber:omnis igitur cbriitian 9 & liber bi iapiens.Dočuit me tame apoftolus q? ultra ip fam libertate fit:ut & feruire Iibertas fit.Cu liber inquit effem oim me feruu fed: ut i.£orf.*' plures lucrifacere. Qiiid eft ultra libertate nifi babere (piritu gratice: caritate babe/> recLibertas cm liberu facit oibus:cantas amicu deo. Vnde ait cbrift 9 ^os aut dixi amicos.Bona Caritas:de qua dici6Per caritate fpus feruite inuice. ^>eruiuit bi cbri/ ftus:ut oes liberos faCeret.Manus ei 9 irt copbino feruierut:qui n5 rapina arbitratus effe fe jequale deo forma ferui accipit:č^ oia oibus faetus eft: ut oibus falutem affciv lUCorf.?« rct.Cui 9 imitator Paulus:& quali fub lege erat:^ quafi fine lege uiuebat,p eo^i uti-^ Jbidem« litate quos cupiebat lucrari:^ infirmis uoles fiebat infirm 9 :ut eos cofirmarer.&r car rebat utcbprebenderet: &: corpus fuu caftigabat:ut ptates aereas in cbrifto trium/ pbaret.Eft ergo fapieti feruire Iibertas. Vnde colligic:quia ftulto &riperarefer> uitus cft:ficq(i pet 9 eft:cu paucioribus prjefit:plunb 9 dnis 8t grauionb 9 feruit.Seruit em pprijs paffionibus:feruit cupiditatib 9 fuis:quaru dnatum nec noelc p5t fugere nec die:ga intra fe dnos babet:intra fe feruitiu patitur intolerabile. Gemina em fer uitus eft:altera corporis:aia^i altera. Domini aut corporis quide boies:anima^ aut maliciae & paftionesta quibus fola animi Iibertas fapiente uendicat: ut feraitio ei ceat exire. Ouseramus igitur tilu uere fapicte: uere liberum :qui guis fub plurtunt bominu dominatu degar.libere dicit: Qjiis eft qui meču iudicio cotedatf T u folus bi ■ LIBER II EPISTOLA VH liianum tua a me abftine:a cuius cofpcciu no potero me abfcodere:^ timor tu 9 no mepcelIat.QuemfecutusDauidrex ait:Tibi foli pcccaui.Regaliemfubnix*fafti* gio quafi legu domin’ legibus reus no erattfoli deo obnoxius tenebac: qui domin 9 i«Corb4» eft poteftatu.Aliu audi liberu:Mibi aute ,p minimo eft ut a uobis dijudicer: aut ab humano dietfed neqj meipfum dijudico.Nibil eni mibi fum cofcius:qui aute dijudi cat metdns eft. V era libertas fpintuahs bominis:quia dijudicat oianpfe aut a nemi' ne dijudicatur:nec a quacunq; creatura participe: fed foli deo fe fubditu nouit: qui folus fine peccato eft.De quo dicit lob: V iuit domin 9 : qui fic me ludicat. Solus etn il le pot iudicare iuftu: cuius m cofpe&u čadu no eft mundu: nec ftellarum pura & cla ra lumina. Qjiis eft qui fopboclea in medtu ferat carmina d icentia: lup p it er mibi praeeftmullufaut bominu^Ouato antiemior Iob:q«ato uetuftior DauidfAgnofcat ergo de noftris febabere quxcuqj praeftantiora locutifunt. Quis igic fapiens nifi quiad ipfa puenit diuinitatis fecreta:& mamfeftata fibi cognouit occulta fapietiaeC Solus igic fapiens qui duce deo ufus eftad cognofceda uentatis cubilia: 6 i mortalis bomo imortalis dei baeres & fucceffor eft faetus g gratia & quida iocuditatis parti' ^3*44, cepstficut feriptu efttPropterea unxit te deus de 9 tuus oleo Iteticia? prač cofortibus * tuis. Siquisigic ,ppriusipfaintrofpiriatrerunegocia:cognofcetquatafapietiadiu menta:&quata in ipis infipieti refragia fint:quidbutc adiumetolibertas ulliimpedt mento feruit 9 fit.Infurgit eni fapies quafi uicbor dcbellatis a fe a c triupbatis libidini: timoritignauiastmceftitudinitcaeterifcg uitijs:donec ea de poffeflioe fua: metis dimi net:& oibufterminis finibuig? fuis,ppulfietatcg arceat. Qm dux cautior nouit excur fus caucre latrocinantiu quteda rurta belli: qua: iniauiffimi a n im se noftra; aduer/ farij ignitis la: p e gtentat fpiculis.Sunt erii nobis quaeaa & in pace pradia :&in bello t /r or j t7t pax. Vn & ait ille:Foris pugna;:int 9 timores.Sed m bis ommb 9 fugamus ,ppter eu cj * dik^itnos.Dicitgancgjanguftijsnegjpfecutioib^necjjfamemecjjpericulomortis terreif. Qui uero baec timet:qui morte reformidat:quomo n 5 feru 9 C Seruit .pfeeto & miferam quide feruitute.Nibil eni fic animam ad omnem feruttutem deijcit:quo formido mortis,Quomo eni fe erigat abiecl? &■ uilis fenfus atcg ignobilis demerfus ^ , in omne infirmitatis uoragine uitae buius cupiditatec’ V ide g feru 9 : Abfcoda me m> Cc ,4 “ quit&erogemens«^:tremesfugterra:č^erit:omnisquiinueneritme:occidet me. Itaqj quafi feruus fignu accepit:nec fic tn nečem potuit euadere. Seruit igic pecca' tor tormidimiferuit etia cupiditatitferuit auariciaetferuit libidini: feruit maliciae:fer/ uit iracudiae:& uidec buiufmodi fibi liberfSed magis feruit g fi fub tyran ( pofit 9 .llli auteliberifunt:quilegibus uiuut. Lexautuerafermo rectus: lexuera no infeulpta tabulis nec sere incifatfed impflTa mentibufateg infixa fenfib 9 :qn fapiens no fub lege fedipfe fibi lex eft:opus legis in corde fuo c 5 tines:naturali fibi ftilo quada inferi/ ptione formatu .Tin ne igitur carcitatis eft:utno uideam 9 manifeftas reru expffio/ ncs:d^ uirtuPaimagines.fit g indignumtut populi integri obediat bumanis legibus: quo fint libertatifparticipestSaptentes aut uera lege naturae expfta ad imagine dei ueracg ratione fignifera libertatis negligat & derelinquat:cu in ea tata libertas fittut paruuli feruire uitijs nefciamustalieni ab ira:exortes auariciactignari libidinis.Q5mi ferum igitur ut quinafeimur in Iibertate:moriamur in feruitute. Sed boe fit leuitate animi at<$ infirmitate moru:quia curas inanes uoluimust&roperamur fuguacua. Sa pientis aute cor aclucg dr op 9 radicatu effe decet at<^ imobile. Hoc docuit Moyies: quado manus ei grautores fiebant:ita ut uix fuftineret eas Iefus naue: Ideoc^ uince' bat populus:qn no gfuncioria gereband’ opera fed plena ponderis atep uirtutis: no nutatis animi nec titubatifaffeauifed fundatce mentis ftabilitate.Ergo fapiens exte gečg, 4, dit manus fuas:ftultus aute c 5 trabit:ficut feriptu eft: Qjuia ftultus coplexus eft ma' nus fuas:& uorauit uifcera fua:carnalia magis cogitas gfpiritualia:Atn5 filia iudae: & r o qu^ expadcs manum clamauit ad dominu:Tu (as quia falfum teftimoniu aduerfil e me dicunt. Melius eft arbitrata no peccare incidere in calunias accufantiu: g pec catu fubire fub impunitatis udarnine.Ea ergo cotemptu mortis feruauit tnocentia. LIBER n EPISTOLA VH Sed necfilia Iepte quteuotum patris deimmolationefua .pprio atc^bortatond fir mauit affenfu, Non em ego de cotemptu mor tis libros pbilofopboru depromoi auf gymnofopbiftas indo^‘,quorum prte cteteris Calanilaudač refpofum Alexan/ drotcum cum mberet fequi. Q_ua meinquitlaude dignum graecia petere pofcis: fi poffum cogi facereqc? nolofEt uere plenus aučfcoritatis fermotfed magifmes liber/ tatis. Denique Ck epiftolam fcripfit Calanus Alexandro. Amid pfuadent tibi:ma nus neceflitatem inferre indoru pbilofopbotnec in fomnijs uidentes noftra ope/ ra^Corpora enim tranfferes de Ioco ad locumtanimas non coges facerc qd’ nolunt; no magis g faxa dč hgna nočem emittere.Maximus ignis uiuentibus corporib 9 do/ lorem inurit & gignit corruptioneifuper bunc nos fumus: uiuetes enim exurimur. Non eft rex neqj princeps qui extorqueat nobis facere qdnon .ppofuimus.Nec fi> miles fumus graecias pbilofopbof um:qui uerba,p rebus meditati funt ad opinionis celebrifatemtNobis res focite uerbis:& uerba reb 9 :res celeres & fermones breues in uirtute nobis libertas beata eft. Pracclara uerba:fed uerba: prteclara conftantia fed uiri:pra:clara epiftola fed pbilofopbi. Apud nos autem pucllaetde mortis appetentia fublimefufcp ad cadum erexere uirtutum gradus.Quid Tbeclam:quid Agncn: quidPelagiamloquor:quaetanqnobilia uitulamina pullulantesiadmorte auafi ad immortalitatemfeftinaueruntclnter lcones uirgo exultauit:& / rudetes be uias fpečfauit intrepida. Et ut noftra cum indo^i gymnofopbiftis c5feramus:qc£ lile uerbis gloriatus eft:fančtus Lauretius faciis ,pbauit:ut uiuus exurereč:& flamis fupftcs diceret: Vcrfa maduca.Haud degencr abramidaru dkrnacbabacoru c5cer/ tat 9 pueroru:quoru a lij fupcr flammas canebant:alij cum exurercncnon rogabant utparceretur:fedinuebebantur utamplius perfecutor inflamaretur. Liber lgitur fapiens. Quid autem fublimius fancfo Pclagia:qute uallata a perfecutoribus pn 9 g tamcn in eorum cofpecium ueniret aiebatt Volens morior: nemo me continget manutnemo oculo proteruo uiolabit uirgine.Mecum feram pudoremtmecu inav lumem uerecudiam.Nullum prtedones lucrum fuse capient infoletite.Pelagia cbriV ftum fequetur:libertatem nemo auferettnemo captiua uidebit liberam fidem: infi.' gnemaj pudicitiam &,pfapiam prudentiae:.Quod feruum efbbic manebit nullos in ufus debitum. Magna igitur pite uirginitatis libertas qutefepta agminibus pfecu-" torumtinter maxima pericula integritatis & uitae nequaqua inclinata elb At non illecuidominaturiratfubijac emiugopeccati.Nonemiracundus peccatu eftodit. Qjai autem peccatu farit:feruus eft peccati. At no ille liber qui feruit auaricite.No poteft cm poftidere uas fuum. N5 ille liber qui feruiens defiderijs &: uoluptatib 9 uago fluitat errore. Non ille liber qui curuatur ambituiferuit em alieno imperio: Sed ille liber qui poteft dicere:Omnia mibi ličent:fed ego fub nullius redigar pote ftate.Efca uentri:&! uenter efcis. Ille liber qui air.Quid enim libertas noftra iudtca<* tur ab infideli cdfcientiac' Libertas igitur fapienti non infipienti couenit.Quonia qui deligat lapidem in fundibuloifimihs eft ci qui dat imprudenti chritateifeipfum uulnerat:atque fibi potius duintorquct iaculumiaffert periculum. Certe ficut to^ mento acerbatur & geminatur malu faxi ruinatficinfipietis in libertate ruina uebe/ mentior eft. Recidenda igic infipienti poteftas: no adijcienda libertas eft.Serub tus cm ei cbuenit.Idcocp addidit:Spinte nafcuntur in manu ebriofi: feruitus aute iff manuimprudetis.Quia ficut ille fuis uulneratur poculisuta infipiens fuis factis. lile bibendo le peccato inferitnfte operando fe culpa* adiudicat: & factis fuis trabic in feruitutem. V idebat fe Paulus in captiuitate trabi alege peccati:&r ideo ut liberare turtconfugitadkbertatisgratia^ Non funt igitur liberi infipietes quibus dicitur: Nolite fien ficut equus & mulus:quibus n5 eft intellecf us.In treno cbamo maxil/ las eorum coftringe qui non appropinquant tibi.Multa flagella peccatorum:Quia multis flagellis opus eft ut eo^i imprudentia coerceatur.Difciplina boe exigit:non inclcmetia-Dcni^ qui parcit baculo fuo*.odit filiu fuum:fimul quia unufquili^ graui 3oB,8. t.Co rf.tf.’ 5bidc.i0 TJbiouer.itf. 5b(detu, Jtoma.7.’ TJbs.ji« 1^:0 ker, ij* LIBER H EPISTOLA Vni 3$o, cut onus grauantur graue:&inflfgunt anima: cicatrices:& putr efcere faciunt men/* tis ulcera. Deponamus lgitur tam graue feruitutis farcina: renunciemus luxuriae ac delicijs:quae nos cjuibufdam aftrmgunt nexibus cupiditatu:& uinculisligant. N* bil enim .puint delicia: ftulto.Et quicGque a pueritia dederit fe delicijs:manebit in feruitute:ut uiuens mortuus fit. Recidatur ergo Iuxuncs: delicia: refecentur.Et fi quis fuit luxuriofus:ualedicat fitperioribus.Recifa enim uinea fruclu affert: femi> putata frodefcifcnegleofo luxuriat.Ideoque fcriptu eft:Tang agricultura bomo ittv prudensrd'tang uinea bomo egens fenlu:fi reliqueris eum defertus er it* Colam* ergo corpus boe noftru:caftigemus illudtredigamus ad feruitutem non illud defpi ciamus.Sunt enim membra noftra arma iufticiae:funt & arma peccat i. Si eleuentur arma lUfficia: funt:ut peccatum in ijs no dominetur:fi mortuum fuerit peccato: n5 regnabit in eo culpa:& erunt membra noftra a peccato libera. Non obediamus lgitur cupiditatibus eius:neque exbibeamus mebra noftra arma iniquitatis peccat to.Si uideris mulieremad cocupifcendum eamtmebra tua arma peccati funt. Si lo' cutus es ad follicitanda eamdingua tua & os tuum memljrapeccati funt. Si abftulv fti termfnos a patribus pofitos-.membi a tua arma peccati funt.Si feftinafti uelockv ribus pedibus ad effimdendum innocetium fanguinem:membra tua arma iniquita tis funt. Contraifi uidifti egenum: (te induxiftim domu tuam: membra tua arma lujfhaa: funt.Si eripuifti iniuriam accipietemmel eum qui ducebatur admortem: fi fcidifti cbirograpbu debitoris: mebra tua arma iufticiar funt. Si cofeflus es cbriftu (Arma enim intellcclus labia fapientae) labia tua membra iuflfcias funt. Qui poteft $obap. diceretOculus eram ca:corum:pes claudoru: pater infirmorum: membra eius me/ bra iufticias funt. Ergo liberati a peccato quafi precio empti fanguinis cbrifti non fubijciamur feruitutibominum uel paffionum. Non erubefcam 9 peccatu noftrum fateri. V ide g liber qui poterat dicere:Non retteritus fum multitudinem populi? ut non annuciarem in confpeciu omniu peccatum meum. Qui enim confitetur '$>zoiter.i8, domino exuitur a feruitute.Iuftus enimaccufator eft fui in principio fermonis. N5 folum liber :fed etiam iuftusifed iufticia in libertate eft:& libertas in cofeffione. Si/* mul enim confeffufquis fuerit abfoluič.Deniqj:Dixipronunciabo aduerfum me in/ iufticiam meam domino:& tu remififtiimpietatem cordis mei. Mora ergo abfolu/- tionis in confitendo eft:confeffionefequitur peccatoru remiflio. Sapiens eft igituc qui confitetur:Liber cui peccatu dimiftum efbnulla iam trabens sera peccatu le (te nos dilige ut facis:quia & ego te diligo. Va/« Sancli Ambrofij ad Fauftinum:eunde propter obitum germanae acerbo dolorc cerentem:confolantis:Epiftola.VIII. ■c Ndbrofius Faaftino. Acerbo te doliturum dolore obitu germanas tuše non ignorabam.Non tamen ut a nobis te ablegares: fed ut nobis redde/- res. Nam fi minus iocunda folatia mcerentibus: tame nonung neceft aria funt.T u autem abifti in fecreta montium:&* inter ferarum diuerfans 'fpelaea omni bumanae contierfationis ufu abdicatus: qd grauius eft: iudicio tuo. Tantunede te comeruit germana tua: ut propter quam excellere apud te debuit coditio bumana:qux tam egregiafcemina tulit:propter eam apud te minoris ptx/ rogatiuae fitf lila certe uita excedens boe fe mulcebat folatio: q> te fibi fuperftiten* dereliqueret:parentemnepotibus:prjefu!em paruulis:auxiliatorem deftitutis. Tu ita te (te nepotibus & nobis abnegans:ut confolationis illius fruclum non fentiam*. lila te čara pignora uocant non ad dolendum fed ad confolandu: ut eum te uident? matrem fibi non credant obiffedn te eam recognofcant:in te eius prasfentiam tene LIBER H EPISTOLA VHI ant: m teuitam ei° fibi manerearbitrentur.Sed doles q> dudum floretiffima repe/ te occiderit.Verum boe nobis c5mune:non folum cu bominibus:fed etia cum ci> mfatibus terrifque ipfis eft.Nempe de bononiefi ucniens urbe a tergo daternam ipfam bononiam:mutina:regium derelinquebas:in dextera etat brixillum: a froti teoccurrebat placetia:ueterem nobilitatem ipfo adbuc nomine fonans:ad Ieuam apcenim inculta miferatus & florentiffimoru quonddm populorum caftelia confi derabas:atque affecfcu relegebas dolenti.T ot igitur femirutarum arbium cadaue/ ra terraruquefub eodem confpeclu expofita funera non te admonent unius fan^ ctac licct & admirabilts fceminae deceffionem confolabiliorcm babendam: pradeiv tim cum illa in perpetuu proftrata ac diruta fint:Haccautem ad tempus quide ere pta nobis meliorem illieuitam exigafdtaq$ non tam deplorandam 5 profcquenda orationibus reor.Ncc rriceftificafidam lacbrymis tms:fcd magis oblationibus ani/ mam eius domino cbmendandam arbitror. Verum forte afteras fccurum te de meritis eius ac fide:nequire tamen ferre defiderium q> eam iam no uideas f m car/ nem:idquetibifummo dolonfit.Necillud te mouetapoftolieumqd?ait:Quia ne/ i,Čorf,?* minem nouimus ex boe £m čarnem: fi cognouimus fim čarnem cbriftu: fed nuc iam non nouimus.Caro enim noftra perpetua effe ac diuturna non poteft: neceli feeftoccidatutrefurgat:neceffceftrefoluatur utrequiefcat: ut fiatquidam fims pcccati.Et ideo multos cognouimus £m carnem:fed nune iam non nouimus.Ipfu dominum Iefum cognouimus( inquit Apoftolus) fecundu čarnem: fed nune iam non nouimus.Iam enim carnis depofuerat exuuias:iam fpecic bominis non uide^ batur:iam pro omnibus mortuus erat:^omnes in rilo mortuufed ut per ipfum rc^ nouati&Hiiuificatifpirituiamnonfibifedcbrifto uiuerent. VndcčL'alibiait idem apoftolus: Viuo autem iam non ego:uiuitaute in me cbriftus. Meritoque qui an/ /Sat.i* te cognouerat fecundu čarnem cbriftum:iam operationes eius inuifibiliter agno/ fcens: iam non čarnem eius fedpotcntiamfcrutans:quiante perfecutor difeipu/ los bominis & pedifequos carnis infeftis odijs urgebat:poftea doftor gentium fa^ ftus ueneratores maieftatis eius ad pracdicationem euangelij inftruere atque in/ formare cceperat.Et ideo addidit:Siquis in cbrifto noua creaturand eft: qui perfe z.Corf,?* č£us in cbrifto noua creatura eft:quoniam qui caro eftumperfectus eft. Denique ipfe dominus ait:Non permanebit fpiritus meus in iftis bominibus; quoniam car/ geii. 7 . nes funt.Carnalis itaque non eft in cbrifto: fed fi quis in cbrifto eft: noua creatura eftrnon naturacnouitate formatus fed gratfie. Vetera itaquc quac fecudum čarne erant:tranfierunt:facta funt noua omnia. Q.uac illac 1 nifi quac fcribado&us in regno ccelorum nouit:fimilis llliufpatrifFamihas qui profert de tbefauro fuo noua &•uete ra:neque uetera fine nouis:neque noua fine ueteribus.Ideo & ecdefia dicit: Quia CsmtU 7 * noua & uetera feruaui tibi.Scd tranfierunt uetera: id eftdegis myftcria abfcondi/ ta in cbrifto:facfo funt omnia noua. Hace eft noua creatura: de qua Apoftolus ad Galatas ait.ln cbrifto enim Iefu neque circumcifio aliquid ualet nequd praeputium fed noua creatura.Perquam iam renouata caro floret:& frucium inuenit gratiac: qu 3 eantcinueteratiflagicqfpinasbabebat. Quid ergocftq>mocreamus:fiiamad animam dicitur: Renouabic ficutaquilae iuuentus tuaf Q_uid eft q> ingemifcamus ig>g,iox. pro mortuis:cum iam reconciliatiomundi apud deum patrem fafta fit per domu num iefume 1 Qiioniam ergo cbrifti benefiaa tenemus:cu apud omnes: tu apud te ,p cbrifto legatione fungimur:ut noueris irreuocabilia eius efte dona: ut credas qd femper credidiftimec nimio moerore tuam in diibium adducas fententia: quia ideo pcccatumfaclus eft dominus Iefus:ut tolleret peceatu mundi:fi/ eflcmus in ll lo omnes iufticiadei: iam non culpac obnoxij: fed iufticiac remuneratione fecuri» Vale 6/ nos dilige:quia nos te ditigimus* Sancli Ambrofij adBellicium:graui aegritudine priu(q i dominu Iefum crederet b 4 if s ■ t m p :l LIBER II EPISTOLA IX iacfatumipoftea aute reualefcere incipienteallum ex diuinae uifitationis pfetate in fide cbrifti confortantis: & ad aliorum facramentorum perceptionem exbortan/ i tis:Epiftola.IX. Mbrofius Bellicio. Iaclatu te graui acgritudinc fignificafti mibi credidifle M (a p in dominu Iefumtetia ccepiffe reualefcere. Ad falute igitur ea infirmitas fu/ i / fcplus aculei cj periculi ferens:quia diu ,pmiffum remordebas. Hoc e quod aittPercutia St fanabo.Percuffit infirmitate: fanauit fide. Vidit em interiore afrectu tuum n5 uacuum piae cupiditatis fed executi dilationibus.Et ideo admonere malu ittita ut falute non l:ederet:deuotione excitarct. Q.uomo em faluti noceret qui fo«. JCDattB.g. let diceretut legimus in euangelio:Ego uenia & curabo eumCErgo č^cua tuis inui/ tareturtut inuiferet domu tuamtfine dubio dixit:Ego uenia &■ curabo eum. Et fi no audifti eumtille tn quafi deus infenfibiliter locut 0 eft.Et fi no uidifti cumnlle tn q> te incorporaliter inuiferit dubitari no poteft.Sed uidifti eu qui credidifti ei: uidifti eu qui recepifti eu bofpitio tuše mentis:uidifti eum fpiritutuiaifti eu oculis interiorib 9 . T ene ergo bofpite nouum diu expectatu fed fero fufceptu: in quo St uiuimus Si fum 9 &: mouemur.Guftafti igitur fidei prima exordia:no fiat uerbu occultu in cor/ de tuo.Haec omnis gratia eft:boc omne mun 9 . Nemo em penetralia dom^ de in/ greffu aeftimat.Si quide omnis fručfcus in interiorib 9 eft.Neq$ em fapietis eft a fene/ ftra refpicere in domu:&ftulticia bominis audire p oftium. Alia funt facrameto/ rum pfecto^i myfteria:qua: oculus no uidit nec auris audiuit quse pracparauit deus diligetibus eum:ut dixit fcriptura. Aha funt illa qua: degloria futura annuciarut ,ppbet 2 e:quib 9 reuelatu eft:& euangehjarut fančit:ipm'ta dcimil fo de cxlo in quae i.lfhetrui. cocupifcunt & angeli uidere:ut ait apoftolus Petrus. Alfa funt illa:in quib 9 eft mu di redemptio:peccatoru remiflio:gratiaru diuifio: facramentoruparticipatio: qu 2 e cu acceperis:tunc mirabere tantu donatu effe bomini: ut illud manna qcf miramur fluxiffe de coelo iudaeismec tantal operationis iudices ad falute fuiffe. Illud em qui> Tftumeri.jz. cuqj acceperut: in deferto mortui funt p raster fcfum naue St Calepb.Hoc facrame tum quicunqj guftauerit:no morietur in aeternu:Sanet te dns Iefus. Vale« SctM7* £fy,44» i,£orJ.z. Liber Tertius. Sanfti Ambrofij ad Simplicianutpulcbre de ueris diuitijs ac cdtraria paupertate iifferentisi& q> omnis folufcg fapiens uere diues:atque infipiens pauper fit demon ' rantis.Epiftola.X. Mbrofius Simpliciano. Videbamur ,pxime in difceptationes incidiP fe pbilofopbiaKcum de apoftoli Pauli epiftola fumetes exordium:tra/ claremus:q> omnis fapiens liber. Verupoftea cu Petri apoftoli epifto/* fc°;miegeremaduerti:q>omnisfapiensetia diues. Necfexum excepe/* rit: qui fceminas ornatum omne n5 in preciofis monilibus fed in bonis moribus babere fcripferit. Non enim inquit fit extrinfecus capilloru implicatiotaut auri circupofitiotautbabitus ueftimentorum ornamentu: fed ille abfconditus cor> dis bomo. Duo funt igitur & effe bomine in bo m in e: & illum effe diuitem:qui fibi nullarum diuitlaru ufum requirat. Pulcbre aute cordis bominem dixit: eo q> totus fapientia: fit abfconditus ficutipfa fapientia quxno uidetur fed intelligitur. Ne/ mo ante Petrum tali expreffione ufus eft:ut diceret cotdis bominem. Exterior em bomoplurima infemembra babet. Interior autem cordis bomo totus fapientiae $bidenu e ft:plenus gratiae:plenus decoris.In incorruptione inquit quieti &: modefti ipiritus qui eft ante deum diues. Etuere diues qui in confpeftu del poteft diues uiaeri:in cuius confpecču terra exigua:mundus lple anguftus eft. Sed folumillum deus di/ r uitem nouit qui fit diues jeternitati: qui non opum fed uirtutum fruSus rCcondat. 9 . LIBER IH EPBTOLA' X Quis autem ante deu diues mfi quietus &modeftus fpiritus qui nung corrunv piturfNonetibiuidetur diues quibabetpaceanimi: tranquillitate quietis: utmbil cocupifcafcnullis exagitetur cupiditatuprocellifinec uetera faftidiar.&noua quaj/ raU&fcmp dcfiderando fiat m fummis diuitijs inopsfEa eft pax uerc diues qua' fu pcrat omne mente. Diues pax:diues modeftia:diues fides.Fidcli em totus mudus E offeftio eft. Diues fimphcitas.Sunt em &: diuitta: fimpltcitatis qux rubil difcutitmt ll contractuinibil fufpeclumiaut frauduletum putat:fed puro le fundit affeclu.Dv ues bonitaf:quam fi quis fcruauerit:pafcitur in diuitijs cadeftis bsereditatis:^ ut an tiquioribus exemphs fcripturas utamurtbcatus inquit uir que arguit domin 0 . Ad momtione aut deine recufauens.In farne liberabit te a morte: i p radio de manu fer ri liberabit te:& a flagello lingua^e abfcondet.Fcne beftia: pacificce crut tibi:&r jfcf' es in pace erit domus tua. Mitigatis em carnis buius palfionibus: qux militare aduerfum anima folentttabcrnacula tua fine pturbatione erunttdomus fine offen^ fionc:femenfine defcciutpofteritas ficutodor agri pleni:fepultura ficutmeflis. Si quidcm quado alij fuum defeclu arbitrantur:tuncaceruus triticifuifupernis matu rus infertur apotbecis.Merito iuftus femp fcenerat:iniqu° indigct.IHe iufticias fce.* nerat mandatu dei pauperibus & egenis: At uero infipiens če qcf putat fc babere: nequaqua poffidet. An putas lllu poffiderc qui tbcfauro fuo dic acnofte ineubans auara de mifera torquec follicituainec’ lile uero eget: fi alij diues uidec: fibi paup efttgui no utitur eo qc£ babet:qui adbucalia rapit:alia defiderat. Vbi cm nuli 0 cu piditati modus:qui fruftus diuitiarucNemo eft diues:qui qc? babet fecu binc aufer reno poteft.Quod cm bicrelinquitur:nonnoftrufed alienum eft. DiuesEnocb qui qccfXXocr TtcrpdToUeruVoOcrTcbp cfpOptJJTtojp cocru>pcfioi X.o2i.Se.zrf. quserebat Dauid ficut ipfe fignificat dicens: V nam petij a domino:bancrequira ut inbabitem in domo domini omnes dies uitse mear.če: uideam deleciationes do mi/* ni:&” confiderem templu eius. Denique boe effe fummu bonum:fubtexuit ftatim Obidem, in eodem pfalmo:Credo uidere bona domini in terra uiuetium.Hic em quseritur:i| lic facie ad faciem plene uidetun Hoc bonu in domo dei eft:in illo feereto eius ac receffu.Vnde iteru ait: Replebimur in bonis domuftuse. Alibi quoqp bane fumma effebenedictlonisexpreffitdicens:Benedicatte dns ex fyon: & uideas quse bona funt bierufale.Ideo beatus qui illic babitat in ingreffu fidei bofpitiocj; metis:deuoti/ onis babitaculoteouerfatione uirtutis. In illo igitf fim 5 :atq 3 in eo maneam^de quo £fa. 5 z. &Efaias dtcif.C^ fpedofi pedefeuageli^antiu paceieuageli^antium bona.Qui funt q«i euangeli$at nifi Petrus:nifi Paulus:nifi oes apoftohV Qitid euageli^at nobis nili r dnm IefumcHic e pax nra:bic eft bohu illud fumuiga ipfe bon^ e x bono. Ex arbore em bona bon*frači? legic.Denicp fpus ei* bon* g ex ipo accipit & deducit deifer/ . 10 . uulos in ma recta.Qitis aut babes fpm dei i femeget bonutcu ipe dicat: An o cul 9 tu* LIBER III EPISTOLA XI nequa eft ga ego bon'’ farne* Hoc bonu ueniat in aiam noftra:innf:e metis uiTcera' qd? ,ppitius deus dat petetibus fe. Hic eft tbefaurus nofter:bic eft uita noftra:bic eft lapietia noftra:iufticia noftra:paftor nofter bi paftor bon^bic eft uia noftra.VP dcs quata bonaun uno bono. H*ec bona nobis praedicat euangeliftae. Hrec bona regres Dauid ait:Quts ondit nobis bonaCEt oftedit ipfu effe b on a: fub ij cief: S igna' l£ g * 4 * tu eft in nobis lumen uultus tui.Quis aute lume uultus patris nifi fpledor glorij dr imago inuifibilis deitin quo bi uidec dr clarificac pater: ficut ipfe clarificat ntiu fau? Ipfe eft ergo dns Iefus bonum fammu qc£ nobis annuciatu a ,ppbctis:prredicatu ab angelis:,pmiffam a patre: euageli§atum eft ab aptis. Q.ui nobis tang maturitas aduemt:Nec folu tag maturitas led tag maturitas in motibufadcft: ut nibil acerbu: nibil imaturu in noftris cofilijs fitq?ibil imite:nibil afperum in operib 9 ac monb°:qui primus euageli$as bonaaffuit. Vndeaitipfe:Q_uiloquebar adfamud eft: g loque £fa.5i« bar in npbctistadfam in corpore qc£ fufcepi ex uirgine: adfum tntcrior imago dei: cbaraaer fubftatiae.&iadfum ut bomo: fcdgs cognofcitmcfHominč cm uiderutt fed operib 9 fupra bomine crediderut. An no ut bomo:cu lagarum flcret:dr rurfus fupra bomine cu eum refafcitareteAn no ut bomo: cu uapularet: rurfus fupra bo/ mine:cu toti 9 mundi pclm tolleretc' Ad tilu igitur ,ppcrcmus:in quo fummu eft bo num:qm ipfe eft bonitasupfe patietia ifrael:qui ad pccnitentia te uocat:ne uenias in iudiciu:fcdaccipiaspeccatol£remiffione.Agitcinquitps,u * bi guftauerit:qux femelclaritateeiusuidcritf Moyfesinmontepofitus:quadra^ £^0.54. ginta diebus lege accipiens:cibu corporis no requirebat. Hclias ad lila feftinas re^ j.gscg[.i9. quiem rogabat utaccipcrec a fc anima fua. Pctrus afpiciens dr ipfgm naonte domi nicae refurrectionis gloriammolebat defccndere dices: Dne bonu eft nos bic effe. Quata igitur illa diuinac fubftantiae gloria: quata uerbi bona: in qux cdcupifcut dr att ' I7 ‘ angeli .plpicereC Aia lgic quae illud uidet:corpus boen 5 requirit: minimacp fibi h/ miliaritate cu eo debele e(le lntelligiKrenuciat faiculo: abducit fe a uinculis carnis: exuit oibus uoluptatu ifta^i nexib 9 . Denic^ Stepbanus lefum uidebat: dr lapidari 3 c t[.7. no formidabat:imo cumlapidaret:n 5 $ feled^)illisaquibus perimebat rogabat. Paulusguogjrapt^ufgjadtertiucceluicucorporeeffetanfinecorpore nefdebat. ^ Raptus ingui paradifum:ufum .pprij ianon fentiebat corpons:dr aud|čs uerba dei 1 ' 0Ji,Ilk auomodo ad corporis infirmitates defcederet erubefcebat. Itaqp fcies quid uidilr let in paradifo uel gd audiftet clamabat dices:Quid adbuc uelut uiuetefde boe mu dodecernitis^Netetigeritismeattaminaueritismeguftaucritifguarlutoiaadčor^ ruptclaipfoufu. Volcbatem nos in figura effe ifti 9 mudi no in polfcfTioe atq; ufu: # ut ita utamur boe mundo tang non utamur:tang przetereuntes no tang refidentes: ambulantes tang in imagine Eeculi no in cupiditate:ut uelociftima dilputatioe ipfa LIBER HI EPISTOLA XI x imagine buius mundi tranfeamus. Denig; ipfe fide ambulas no fpecie pegrinaba tur a corpore aderat dno:&r cu effet in terristno in terrenis fed in ca?leftibus couer fabatur. Ergo anima noftra quaa deo uult appropinquare:eleuetfe a corporetfem perlili fummo adba?reat:illi bono qct eft diuinu:qc£ eft femp: & qd erat ab initio: dr 3 ctf.i 7 » erat a P«d deuiboc eft dei uerbum. Ipfum eft lllud diutnu*. in quo uiuimus dr fu/ mus dr mouenmurtipfum eft qd erat in principioUpfum eft q<$ eft- Dei em filius Icfus cbriftus in nobis inquit eft: in quo no futt eft dr not fed eft in illo:fuit.Ipfe dixit £jco.j. Moyfi:ut diceret:Qiji eft mifit me. Cu boe igit anima noftra fit(fi fieri pot) 1 £> 0 .ii 8 , femp: ut dr noftra poffit qs dicere:Anima mea in manibus tuis fcmp.Ent aaf.finon in čarne fit fed in fpiritu.Erit:fi fe terrenis n5 mifceat.Cum em ad carnalia reflečlit; tune ei illecebra obrepit corporifitunc ira dr indignatione exa?ftuat:tunc mcefticia afficiturttuncfupinaturp arrogantiattuncdolord afftigit. Ha'funt aegritudines anima? graues;quibus pferucg ad morte cogitur:du oculi cius ca?can t:ut no uideat uera? lumen gloria? dr diuittas aeterna*. ba?reditatis. fi eos ad deu femp intedatt accipiet a cbrifto fulgorefapientia?:utilluminatu in agnitione dei babeat obtutumt ut uideat illa fpem noftra? uocationis:afpiciat illud qd eft bonu dr plaeitu dr pfečfcu. Q is qui uiderit dr de fote aqua? uiua? gratis guftaueritf Q.uid p5t aliud defideraref qua? regnafquas poteftatesCqua pecunia: cu aduertat g mife ra? etia bic regu coditiones fint:g mutabiles imperij ftatus:g exigua uit a? buius fpa/ ciatguata in ipfo imperio feruitiatcu ad aliorum no ad fuu uiuant arbitnuf' Q.uis aute peculiatus ad uita a?terna rranfit:nifi uirtutu fultus peculio:qcE receptu omni/ bus:folis diuitibus impoffibile ,pnunciat C No ergo bis uti bcatu eft:fed illud uide/ re quo ifta defpicias:dr uana ueri refellas:at<^ inania dr caffa ludices: illa nuda? ueri/ tatis pulcbfitudme diligas:qua? bas fteculi fucocilfimas uanitates redarguat. Er i/ Cantf. 4 * ge lgitur oculos anima tuosullos dequib 9 tibi uerbum dei dicit: Corde nos cepifti foror mea fponfa:corde nos cepifti uno ab oculis tuis. Afcende in palma:uince fe culu:ut teneas uerbialtitudine.Imagine iftam mudiforis relinque: foris maliciam: introduc aute mentis bonitate:qute babet gratia in ligno uita?: fi lauerit ftolam fua: dringrediac inciuitate:qua?uerae patriafanclo^.: in qua eft dei tabcrnaculu: circa qd fcribto dni pr^tedut:ubi no dies aut fol aut luna lume miniftrant:fed ipfe dns lu 3 oB, 8, men eft tota lllam ciuitate illuminans. Eft em lux mundi. No utiq; lux uifibilis: fed animaru qutein boe mundo funt: intelligibilis claritudo^uib^ fe fplendčti lumine rationabilis infundit prudentfe:d/ ut praedicat in euagelio:incorporeae uirtutis in/ flamans uapore feereta mentiu animorugi penetralia. Si quis igit incola effe cce/ peritillius ciuitatis fupna?:incola uidelicet couerfatione ac moribus:no difcedat ab ca:no exeat:no refleftat ueftigiu:no corporis dico fed mentis ueftigiu.No reiierta tur retro.Retro luxuria:retro impuritas eft. Deni^ afcendes ad mo te Lotb: retro liber ih epistola xn |-eliquit fodomitana flagtaa. Quar au t refpexit retro*.n5 potuit ad fupiora euadere# No crgo pedes tui retro fed moreš reuertantr.No fiant man 9 tua: remiffae: A deuo/ ftois tax ac fideigenua diftoluta. N5 fiat uolutatis tua: recidiua infirmitafino ullus intercurfus criminu. Si ingreffus es:manc:puenifti:cofiftc:faluans falua anima tu am Afcendes direclu attollc gradutnullus inde tuto redit.Hinc uia:inde tuina eft. Hincafcenfusunde prifccipitiu. Afcendediquidelabor:feddefcendedipericulu. Sed potes eft dns:qui te fundatuillic cuftodiattfeptu .ppbeticis muris A apofto/' licis turrib 9 .Ideo tibi dicit dns:Intratc‘.calcate:qa afliftit uindemia.Int°n5 foris fim 9 . Et in cuagelio dei filius dicit: Qui eft in t celotno defečdat uafa fua tollere. No uticj; de boe tcclo dicit:fed dicit de illo:Extedit coelu ficut camcra. Intus ergo efto intra bierufalčtintra aiam tua paCificamtmite atqj tranquiIla.N6 excafde ea:ncq; defccn dasuastuuiftudautbonorib^aiit diuitijsautatrogahtiaattollcre.lntusefto: ut p te alienigena: no trafeat.Pcccata aiam tua no trafeat: uana* opationes A cogitatio/ nes ittancs no trafibunttfi fufcitaucris bellu ,p deuotiois A fidei cartamine:,p uerita tis ftudio aduerfus paftionu illecebras: Ar fupferifarma dei aduerfum fpuales necjui cias A aftutia diaboli:qui ptetatfenfus noftros fraude ac dolo:que mafuetus bella^ tor facile,pterit:quin5feratiurgiatfedficutdccetferuu dm:cumodeftia fidem do ceat: Ar eos qui aducrfanc redarguat. De boe dicit fcriptura:Qui mafuetus efttbel lator exurgat: Ar infirmus dicattOia poftum in co qui me cdfortat. Hac fide fretus ctia qui inhrm 9 eft pracualcbit: Ar critfancla aia cius: A ftillabut ei montes .ppbetici ucl apoftolici dulcedme: A collcs fluent lac:qlis ilie collis qui lachs potu Corintbijs dabat:A Rucntci aqua:defuis uafist&rputeoi^fuorufontib 9 : uel deuctre ei 9 aquaa uiuaaiipirituales uidelicetquas fidelib 9 fuis fpuffanclus mimftrattqui etia aiam tuam dignetur rigaretut abundet in te fons aqute falientis in uitam teterna. Vale A nos ut filius dilige:quia nos te ut parentes diltgimus. Sančli Ambrofij ad Irenam:,pfequ etis illud uerbu Aggei ^jpbetactSi tepus uobis eft ut babitetis in domib 9 cadatisfmulto ex boe nos fermone cSmončtistut in fupe ! rionbus domibus A no in ualleftribus A fubtcrraneis babitem 9 : talefqj domos noC* ^metipfos domino xdificemus:Epiftola.XlL I^lbrofius Iren ato. Vbifuperiorcabfolui epiftola:Apferendatibi tradidi: f uenit in mente illud qtf dns in manu Aggei,ppbetac locutus eft dicestSi tps JI uobis efttut babitetis in domibus cadatisf Q.uid ergo iftud efttnifi in fupe/ rioribus babitandu n5 in ualleftnb 9 A fubterraneis babitaculisc’ Qui etn infra ter/ ra babitanttno poftunt aedificare templu dei A dicuttNo uenit tepus ut sedificetur domus dnitfimul qa luxuriofo^i eft bypogea quaerere captantiu frigus aeftiuuteo q> refoluti delicqs seftus aliter ferre ac tolerare nequeat. Et ideo requirat umbrofa pe nctraliatuel q> defidiofi ignaua fub terris agat oda: deinde q> tenebrofa illos A opa-' ca deleelet magis^uiburoperiri flagicia fua credattf m illud:T enebrze circudat me A parictes:que uereor^Sed fruftra doc fperat: cu r pfunda abyfli A abfcondita de 9 cematt A oia depbendat anteg fiant. At no Helias in bypogeis:no Helifeus babi tabantC Dcnicp alter mortuu uiduae filiu tulit ad fupiora: in quib 9 confueuerat fede re: A ibi eu refufcitauit*. Alteri quoq? funamitis illa magna mulierC ut feriptura tefti^ ficatur)in fupionbus bofpitiu paramt: A ibi cocipiendae fobolis: qa no babebat:me/ ruit pratrogatiua: eiufdegj refufcitati pignoris uidit miracula. Quid de Petro dica qui ad bora fexta afcendens in fupiora baptigadatu gentiu cognouit mvfteriac’ At uero pariada Abfalon in uallefibi regis titulu ftatuit: A in foflam proieaus eft:cu ef fet pemptus. Ergo fancli afcendut ad dnm: flagiciofi ad uitia defcendut: Sahcli in motibustCriminoli in uallib 9 .Deus em tnontiu eft: A no deus ualliu. Qn> etgo illic id eft:in domibus babitabat ualleftribustin quib 9 no babitat de 9 :domu dei in fe ba/ bere no poterant.Hac eni dns quaerebat ab illis domum:ut femetipfos ajdificaret: atep intra fe dei templu uiuis fidei lapidibus attolleret.Ne^ em terreno^i parietum coftrucliortes: A filueftriu ligna culminu defiderabat:qux cu fuiftent:manus dirue/ TJbbif.if* Sssd.r. KranHatlo bič rotivmi babet. jLaqueatis £cči.ij» 4.?SegI.4* auj.io. 5.^eg(.lo, LIBER ni EPISTOLA XH rat boftiIis:fcd illiid templu qu leftiu:&r cot-pus bumanu fieret dei templu: qd etia cu folutu effet: in triduo refufci/ tarec. Sed bane domu luxuriofino zedificat:qui carlatas inbabitat domos: H cana/ to argeto delecianc.Sordet emlllis puruargentufita Sriftis fordetfimplicis habitat tionis loc 9 . Sinaute fpacia domofy::Sr adijciedo adijciunt:c 5 iungentes domu ad do mu Sr ulila ad uillatefFodiunt terra: ut elementu quoqi eo^i cedat babitaculis: Sr terrae filtj infra eius recodantur uterihSr abfcondanc aluo. Jfti plane funt de quib° lPiere.ii* dieit Hieremias: Vx quiaedificat domufua no cuiufticia. Qui em cu iufticiaaedirii^ cattno in terrenis redificat fed in cadeftibus. Aedificafti inquit domuimetire fuperi/ ora eiustpflatilia diftinclafeneftris:&;cotignata cddro Sr illita minio. Metic autefu/ periora:qui cStemplatus iudiciu dei: iudicat iudiciu builis Sr iudiciu pauperis. Qui aute in auaricia intendit Sr in fanguine innocentistardificat fupiora cum iudicio: nec mefura tenet:quia no babet cbriftir.nec afpirare fibi diuinze flatus explorat gratiae: nec pleni luminis fpledore requirit:nec illita minio babet ccenacula: Cui n 5 pot dl/ Cant[.4» c i : Sicutrefticulacoccinealabia tua.Nofepelict inquitbmoi. Quiem uiuumfefub terra infodit:8r tacj in fepulebro fepeliuit:eripuit fibi mortuo requie fepulturse.De/ pofitus itacp in ualle corporaliu deleclationu:no inuenit fepulebru de quo poffit re/ furgere. Huiufmodi ergo uir nec templu deo tedificat:quia n 5 nouit tepus corre/ ciionisfiue.Quo em po(funtt3lcsboiestempluardificare: qui quafi ferte acbeftice in fpclara feraru Sr beftiarumIatibula fefe reccptannatcp in foueas le ferpentiu mo-' re demergut:Sr cofuetudine fraudulenta: uulpis infodiutt' Sed nec fepulebru fibi i.£vmotB.5* conditqui ante tepus morit. Viuens cm mortuus efttnec audit uoce Aggariiid elit '^>§,41. cpulatis:ut iuterptatio declarat. Qm no ingreditur tabernaculu dei in uoce exulta^ tionisSrcSfdfionisfonus epulatis.Q_uo em uoce ePauditaui opera eius no uidetf Na fi uideret audiret uerbu q arefcat: nifi repleatur irriguo uerbi dei: pfundatur a rore caelefti fpiritualis ubertategratiar. Et qa fcicbat defides efle babitates in bypogeis < 3 c uo/ luptatugurguftiis:Excitaboinquitillislpiritu5orobabel detribuiudac dr lofedecb II&š.iks. facerdote Fnagnum:ut incitetur ad aedmeatione diuin^ domus: Nifi em dns dtdis ficauerit fibi domu inuanu Iaborauerut qui cedificant ea. Ipfe e Zorobabel iugis re #o.ii« dundatia:utpotefons uitae & uerbu dei:p qd’omnia & exquo omnia « 5 ^ 01'a in ipfo. JoB. 7 * Hkc dicit redudantia:Si quis fitit ueniat ad me &: bibat.Hoc eft ,pftuuiu indeficien tis meatus.Profluuiu quocp nociurnu legimus qd’ eft gabulon: id eft: ,ppbeticu:fed etia Sr ipfum bui 0 fluentiinfufione relpleduit: p qd euanuit illud .pftuuium uanita/ 4.^egl.?. tis in Ic£abel:quar inimica ueritati Sr aduerfaria ,ppbetarum eloquijs: ita dilacerata eft canu morfibus:ut nullu eius fupelfet ueftigiu: fed toto corpore fuo: cu oibus po fteritatis.fu^ infignib 9 extinguerec. Ipfe igitur Zorobabel ex tribu iudac:ipfe Iefus magnus faccrdos Sr tribu defignatus Sr nomine:duo fignificari uidetur:Sr unus ex^ primitur. Quia ide quafi potens natus ex potente:quaIi redeptor ortus ex uirginet tn utrmfq3 idem natura diuerfitate diuiduar:unP Filij dei ueritate gigas falutaris im/ ar^et.1. pleuit* Excitaturus itaq? a mortuis Zorobabel fan3:u ait:Adbuc ego femel moue £^0.14. bo ca:m Sr terram.Et maria Sr defertu mouerat ante bare: cum de argypto liberaret A J LIBER im EPISTOLA XCI populu fuu:qn in cado coluna erat ignis:terra ittte r £lu3us:mUr%i mari:uia in aqua: in deferto meflis quotidianafrugu cadeftiu multiplicabatur: petra foluebač in ion/ tes aauaru. Sed mouit drpoftea in paflione dniIefu:qn caelu tertebris obductum*. fol refugit.petrae fciifzettumuli apertbmortui refufcitatudraco uiclus in flucHbusfu/ 1 is uidit pifcatores bommutno folu nauigantes in mari: fed etia ambulantes in per i/ culo. Defertu quocp motu:qn infrucluofus nationu populus in meilem ccepit de/ uotionis & fidei flauefcere.dr eoufcp deferti dr gentiu comotio facia eft:ut apoftolo ru quos direxitad gentes uocadasttanta effet dr ta uebemes praedicatiotuttln oem terra exiret fonus eoi$£:dr in fines orbis terrze uerba eol^.Tanfa inqua comotio de/ fertuut plures filij fierent defertae čj eius quzc babebat uiru.Et floreret defertu ut li/ Iium:introirent clecia gentiu ad refiduos populi:quo reliquiaefaluac fieret p cleciio/ nem gratize. Et replebo inquit diJmu baneargentomeo dr auro eloquijs cadeftib'’ qua: funt (icut argentu igne examinatu: dr ueri claritate luminis:ficut auro fpiritua/ liin fančioJ^ occultis mentib* refulgente. Has diuitias cbfert ecclefize fuzeqbus in/ telligibiles tbefaurireplenč.Et gloria augeč domus fup prioregloriam: qua popuP babuit eIecfus.Pax em dr tranquilhtas animze fup omne domus jgloria eft: quia pax fuperatomnefenfum. Ha2ccftpaxfuppacem:quzedabič poft tertia comotione czeli:maris:terrze:deferti:qn deftruet oes poteftates dr pnncipatus.Czelu em dr ter/ ra tranfibut dr ois iftius mudi figuratdr unufquifcg in rompbzea infurget ad fratre fu umud efhuerbo penetrate medullas ammze:ut deftruac quicqd eft contrariu: car/ rus ex epbren &T equus ex bierufale: ut ~acbarias dixit. Et lic erit pax p oia: ut nul/ lis obfiftetibus corporis paifionib* aut ineredulae mčtis impedimentis:fiat iu oibus ebriftus:fubdita patri exbibens corda uniuerfo^t. Vn dr ad lpfum folu mvftice di/ citur:Suml te Zorobabebdr pona te ficutfignaculu qa te elep;i. Etem cu fueritani noftra pacifica:ut dicac ei:C5uertere coucrtcre fiinamttii:qcf pacifica fignificat: *r 1*7 ma TSbs. 18 « £fa.54* 'Bssei.zt 2 Datt&. 24 . Zacbar ie* 9 * Sssd.i« C i.Corr.if. Can tr»S* dr ut tuo nomine utar:Irenicen:tuc accipiet in fe ficut fignaculu cbriftufid eft: imagi nc dei:ut fit ad imagine. Qm qualis czeleftis:tales dr czeleftes. Et oportet nos por tareimaginčczeleftis:ideft:pace. Atcputfciamus uerueffe:babesin Caticistm ul/ timo:ia pfečfcze animze dici:qc? dr tibi dicat dns Iefus:Pone me ut fignaculu in bracbi um tuutut luceat pax in corde tuotdr in operibus tuis cbrifPzdr formet in te fapien tia dr iufticia dr redemptio. Vale fili dr nos dilige:quia nos te diligimus. Liber Quartus. Sancii Ambrofij ad Irenzeutbanc quarftione Vtru fit aliqua apud deu difterentia caritatis eoru qui a pueritia:&! eorum qui iuuetutis aut pofterioris zetatis ,pceffu ere ^iderintidilfoluentis^piftola^llb IVIbrofius Irenaeo. Differentiacaritatisutrufitaliqua apud deu: eoru qui a pueritia crediderint:&: eorum qui iuuetutis aut pofterionfzetatis ^ceffmprudeter requirendu putafti. Na boe quocg fcriptura dimna no praetermifit:neq; intacf u relicjuit .Siquide dns de 9 nofter ad Iobel,p ( T > ^ f pbeta no ociofe ait:Lametare ad me fup fponfam praecincla faccu in ui Sobef, y^ _ Tumeiusuirginale:dolensfynagogaquzeanteauirginitatefua defponfata deiuer/ -boforenuelanima certequaedebomsmeritisdecidi(fet:ita offendiculu incidifte pcccatoiy Hagicqs:ut odia contraberet:dr mquinameto impietatis ac pfidiac obfole ta forbibus mtferabili eftet defpečiuidonge mutata ab illius fponfie gratia:qux ante meruerat audire:Sponfabo te mibi in fide iufticia dr mifericordia. Necimerito , lametabilis ^nunciatur:quze tantoru muneru amiferat preciu: dr uirtutu dotalium ta graue fubierat dilpenaiu:ut ei uirginalis fponfus eriperec. Noftris ern meritis uerbu dei nobis aut uiuit aut moritur. Na fi bona ftudia atc^ opera noftra fint: uiuit atepoperac innobisdeiuerbu:fitenebrofae: cogitationes operatibefi^noftrze fint; occidit nobis fol iufticize. Et ideo lamentadum przecipit ea animas. Na ficut illis , gratulandu &: epulandueft:cu quibus fponfus eft: ita tila animaelugendu cuifpofus cl u ’ 1 t LIBER nn EPISTOLA xm ZDattB.p fuerit ereptus:Sicut de aplis fcriptu efl in euagelto: Qm cd auferetf ab eis fponfus: tuc ieiunabut in illis dtcb 9 . Ergo če ba:c aia babebat an laeticia če exultatione: cum baberct 'TtctpdšuDcop XoYop.Eti6noieiunabat:gadieserat epulal^&refečiiois: cu adeffet fpontus inuebes: qbus aderat:ubertati's affluentia: caeleftis alimeti copia uini rigat?: quo corda botm laetificabanc'’: fed pofleag fponfufactis amilttfuis:iubeč in ctlicio agere pcenitetia p xus,p ea cbrtft 9 :qm efl TtarpdSp ix.o3*45« in comotione. V n ex gfona eo^i dtftu eft:Pofutfti nos tn parabola in gettbus:como tione capitis ppfis. Qua nutante inuenies diabolus:licut leo diruit:& tocuditatcm ei 9 abftulit.Vtnea eius če ficu euertit:fub qutb 9 folebat an requicfcere:&’ arefcere fe cit fruclus ei 9 .Quos aridos miferat 9 atep albetes ftccitate nimia dictt ad .ppbeta de** SobeHr, us:Lametare ad me fup fpofam praccinčla cilicio & fup uiru eius uirgtnaleud cft:fug ataz bmoi:uel fynagog3e uirum mortuu. Cui loco alio expoftulans dt cit: Eo q> oblita prtepofiti fui:obltta caritatifiimemor gratix:de uia difciplin 2 e:fupertore uxorts affe cfu amiferir.Meritoq? fuis ea fermonib 9 redarguit:memoras retexes eiufde blati dtcias ptetatis uocabula.No ficut domefticu me uocabas:& patre initiatorem uirginitatis tute. Ergo buic aia: cui p inteperantia ei 9 mortuu dei uerbfi efl: & ille 7td:p6£[ji)Cc«rA«YoO' occtdit:luSuidicit:tntercefforeadbibet: utuoce^adpoenite tia:quo polfit mereri mifericordia. lila aut(quae' bona itelleclu &: decora in afpeciu ualde)ficut abigea acqutfita fibi erat in prsdiotdeutciis aduerfarijs Sc mortuo uiro g uallatus neqcqs fpualibus repugnabat ac refiftebat:ne fibi fpeciofa uxor adimeretft qfi uiclor čč diltges fpofus iocunditate cofert čc gratia:emudans ea ab oib 9 pulcbre tudinis eius ipedimetis:č^ exuens ueftimetis capttuitatistut depofitis oib us capitis fut capillis:id eft:pcto^ criniculis:qui qft fupflui nro in corpe uident: qm fi uir coma nutrtat:ignomtnia efl illi:in unitate fidef.in ui^i pfectuun mefura tetatifplenitudinis cbrtflt ftudeat occurrere:ut oem deponat antmi pturbatione:dr caritate fudata au/ DcutUu, geat in dno Iefu:& uniuerfa aegrat ineremeta corport. Ha:c efl aia illa qua lex de/ moftrat tibi tn fpeete mulieris bonae:qua uideris inpraeda če cocupieris accipere tn uxore ttbr.tnduces tngt ea in domu tua:ut tota ei comittas tnteriora dom 9 tuae:oim * tuo^: uifce^i pofle(fione:auferas ei 9 fupflua:todeas lapfus ^nouacula nofatisacu/ ta:ne faciat dolu tuaru exuuias palfionu:atq 5 inanes fenfus rectdas.Ideo att: Rades LIBER im EPISTOLA xnn tias caput:quo nulla obftacula patiani: oculifapientis g funt in capite ei 9 .Etfedebi£ tnquittriginta dieb 9 in domo tua:pčta,ppriasdeplorans natiuitatisi&cometanegf/ fimi patris diaboli:qui uult cogregare qux n5 generauitiut buP myftici numeri pu/ rificatione mudata:coiugij dauesadipifcač.EtpulcbreaittPofteaintrabisadea: ut totus ingrediaris in aiam tuatatq; intra ipfam te colligas: ČE in ea babites: apud eam comorare: in ipfa tibi fit ois couerfatio ut fis n5 in čarne fed in fpu:&' .pponas adiun gereea tibiadcSfortiuuitasifciensqmcomunicabittecude bonis: &pfunftuseius gratia dicas:Puer aut era ingeniofus:&: fortitus fu aiam bona. Et illa tibi refpodeat: Afluma te&induca te in domumatris mcari&in fecretu eius quascocepitme. Bo/ na mater aiai^ bierufale illa quas in caclo eft.Erit ergo uxor tuatčferinuenies te ofcula/ bic te.Et fi poit ea difphcuerit ti^i q? caftiget corp 9 fuu & feruituti redigan no patic/ ris ea feruireud eiE.uoluptib 9 corpis:nec fubijciefea carniifcd libera pmanere patie risinec alicnabis ea:boc e.n.uedere:nec cotenes ea: fed pmittes feruire ea deo fuo in caftitate fidei & bono^i opeljifobrietate. Vale ččnos dtlige:ga nos te diligim 9 . Saneh' Ambrofij ad Ircnasuierrore remouetis:ne qs eu de quo in fupiori epiftola ^dictu eft q? duas babebat uxores:duas afauiife fibi aias intelligat:Epla.XIIII. Mbrofius Irenaso. Supcriore epla fcripfimus liberaaa ab aduerfarijs aiam noftra:& cu eaidiffociabilis uitasiubeundu cofortiu. Etqafermoiftenobis i jdc Deuteronomio exemplu affupfit affertionis ftue:quo loči fubiecfu eft de >qui duas uxores babebat:una odibile altera amabile: n5 pfun&orie mot 9 uide /ris:ne fortc duas aias iftu fibi afciuiffe aliquis mtclligat:qc? fieri ncquaqua p5t. V e/ ru ipfe no ignoras q? interdum fcriptura cu allegoria dicit: alia ad fpecie fynagogas: alia ad ccclefia refert:alia ad aiam:alia ad uerbimyfteriu: alia ad diuerfas fpecics & gualitates aia^:qux difcermt qui dijudicat fpu. V n fequeti capfo legis n5 duas aias fed diuerfas qualitates unius aias coprebefas arbitror. Eft em amabilis aiasfpecies: qu3ec5cupifcituoluptaria:quasIaborefugit:c5punc?:iones declinat: iudiciudei ne/ gligit.Ideo amabilis qa dulcis fuauis ad tepus uidec quas mente n5 afficiat fed ob/ fectet. At lila altera triftior quas gelo del conficlac: ficut uxor feuera fcortari c5pa/ re fuu nolitmo patiatur:n5 finattnibil idulgeat corporimibil uoluptati čč deleciatio ni relaxet:abdicet occulta dedecoristdura labodifequač: grauia periculoi^. Si igic peperint ei ambasmo poterit inquit primitiuu filiu amabilis in basreditatis inftitutt/ one prasponere primitiuo filio odibilis:cu fciat odibilis film primitiuu efte: i quo n5 tam praslatione fimpliciter ftgnificari puto quafi inter primitiuos duostg expreflio/ ncm folu odibilis filiu primitiui babere pracrogatiua. Primitiuus em primogenit 9 eft:fancli aut primogenitifunt: qa ois mafculus adaperies uulua fanctus dno uoca/ bit-No tn ois primogenit 9 fancfus.No cm fftus Efau:qui uticp primogenitus: fancii aut primogeniti funt. Denicp babes in numeris:Ecce tuli leuitas de medio filio^i ift rael ,p oi pnmogenito g aperit uuluala filijs ifrael.Mibi ern in quo die pcuffi oe pr v mitiuu argypti:lanci:ificaui oe primogenitu ifrael.Ergo leuitas p prlmogemtis acce/ pit qfi fanclos.Sancf os em primogenitos efte cognofctm 9 ex epfa ad Hebrteos fert/ ptaun qua babemus:Sed appropinquaftis fyon m5ti & ciuitati bierufale: &: decem milibus angelovi ecclefiae primitiuo^. Ergo ficut primogeniti ecclefixfcli:fic Gč IpuitaKqm ipli quocp primogeniti.N5 em nafcedi ordine fancli fedfcHficationis mu/ nere. Lcui cin terti 9 filius fuit Liae:n5 primus uticp.Qiii aut fftificat 9 :ipfe aperit uub uam. Qiia uuIua^Audi dicente:Errauerunt pciores ab utero. Quia intellexifti pr u mogenitu qui aperit uulua:intellige ute^ bonte matrifa quo no errat fanfti led pec catorcs.Lcuitjeautauferunc de medio ifrael:quia nibil babet coecupop ulo: cuius primogenitafecularia deftruut. Pnmogenita em fieculi alteri 9 matns funt: a cui 9 utero fegregatus Paulus eft:cu ad gratia uocarec dei. Et ideo de medio populi fe/ grcgat 9 :ucrbu recepit qc? eft mediu in corde noftro. V n & illud dicfu eft:Medi 9 au tč ueftru ftat que uos no uidetis. N5 ociofus itac^ nobis a lege in lege excurfus fu/ it:ufipnmogenitu non efte amabilis illius:id eft:remilIioris uoluptari^ filiu dice/ C5 fbldcm. £jCO.J5:.CtJ4, iRumcri.j. IbcB.it. 11 ^ 5 . 57 * fiatu. 3ob.u f liber nn EPISTOLA XV XVI ®CUtf.2 zl' remustguis praspofiti capituli uerba boe exprimat dicete fcripturatNo pote vit filiu amabilis primitiuu prseponeretcu fciat filiu odibilis primitiuu dTe. lile eft uere pri mitiuus g fanclse matris (Rus eft partustfrcut tila uera mater:a cui 9 utero no errat ue ri filij fed pRores. Ergo ille no uere matris fili^no primitiuus uer^fed quafi primi' tiu 9 iuuac fup tu ne egeattno ut diues fit bonorat. Hic aut dupla ex oibus accipit geft, 4 f. ut abudet.Sicut etia in Genefi babes patriarebas a fratre fuo Iofepb geminat fingu> los ftolse donatos muneretcu remitterenr ad prem:ut fignificaret fratre repertu Io fepb que defuRu efle crediderat pater. Primogenit 9 itaq 5 baereditatis accepit prše &eutj.zu rogatiua dicente fcripturatHic eft initiufilio^ eius:& buic debenč' primogenitaha. Spod.i. A primogenito igic dei filio primogeniti fanRi:&ab illo initio(ga lpfe eft initiu finis)initiu fanct 9 nucupattinitiu fili 9 cui deber prircutiai^ prserogatiua: fim illud ad gen, 21 . Abraam diRu:Eijce ancilla če filiu eius: No em baeres erit filius ancilla: cu filio meo Ifaac.Q.d’ magis ad bsereditate uirtutu g pecunije fpeRare diuino oraculo docec: dl Obidem, cente deo:Oia qu£cuqjdixit tibiSarataudi uoce eiuf:qin in Ifaac uocabic tibifeme. Quse erat alia i Ifaacmifi IRitatis bsereditas q uje nobilitaret prcm^Et filiu gde acillae fup natioes prasfecit qfi fimpla coferes pr imonijtfilio aut Sarse dupla dedittcui n fo/ nlu tpalia fed etia fupna 6d ppetua collata fut. Vale če nos dilige:ga nos te diligim 9 . I SanRi Ambrofij ad Irenaeutcaufam reddetis:Cur Iex .pbibuerit mulieres uti ue-* [fte_uirili:atcg uiros indui ftola muliebri:Epta.XV. „Mbrofi 9 Ircnseo. Pertulifti ad me qfi fili 9 qusefiuifle a!iquos de te:gd fibi ue lit q> ta feuere lex imundos eos dixerit g alieni fex 9 uterenc ueftib 9 ucl uiros f fdlicet uel mulieres. Sic em fcriptu eft:N6 erit res uiri fup muliere: neqi in/ / duetfuir ftola muliebre:quia imundus e dno ois g fecerit boe. Etfiuere difeutiast incogruu eft qcF ipa abborret natura.Cur em b5 no uis uideri efle qd natus escCur aliena tibi affumis fpčmcCur metiris fceminatuel tu fcemina ui^tfSuis unuqueq 5 fes xu induit natura idumetis Denicg diuerfus ufustdiuerfus colorJmot^iceflustdiuer t.ZimctV.z, feuires. Apls ingt:Mulier in filetio difcat cuoi fubieRioe.Docere aut mulieri no p/ mittomecp dnari in uiru. deforme aut uirufacere opa muliebria. Ergo & pari/ anttergo parturiant qui crifpant coma ficut fceminae.Et tn illce uelantrfifti belligera/ tur. Veru babeat excufationequi patrios ufus fequunc fed tn barbaros: ut perfse: ut gottbiiut armenij.Maior qmde eft natura g patria. Quid de alijs dicimus:g boe ad luxuria deriuadu putat:ut calamiftratos & torquatos babeat in minifteriofipi p miflabarbatillosremiflacomaCMerito illicno feruac caftimoniatubino tenec fex 9 i.Corl.u. diftiRio.In quo euidetia naturse magifteria fut dicete Apfo:Decet muliere no uela/ ta orare deudMec ipa natura docet uos.Q> uir gde fi coma babeat: ignominia e illit mulier uero fi capillos babeat gfta eft illi: qmgde capilhp uelamine ei fut. H^c funt qux referas regretib 9 . Vale nos ut fili 9 diligetga nos te ut paretes diligimus. SanRi Ajjubrofij ad Irenaeum:epiftola ad Epbefios fumaria ac breui explanatio/ )ftnngentis:Epfa.XVl. Mbrofius Irenseo. Popofcifti ut fuma epfe qu« ad Epbefios feripta e:icul/ carem 9 tibi:qujeobfcurioruidere6nifiei 9 diftinRioescolligas:gbus pfuade du putauit apfs de dei regno nobis no defperadu. Propofuit itacj primu cp )onismaximu folet efle ad ftudia uirtutis incitametu: prasmioru fpemtčt: pmifloljj cseleftiu bxreditate:qucei pofleftioe xpi & refurreRoeappropinguerint. Deinde fubiecit no fotu in paradifu reditu nobis reforma tu efle p cbriftutfed etia cadeftis fo lij bonore p cofortiu cbrifti corpis čarni buic efle ipartitu: ut de afcededi poflibilita/ te ia no dubitestg cofortia tua in čarne cbrifti regno eselefti adbaerere recognofcast P fapguine eius recociliatione faRa oim qute uel in terra uel i c selo fut. Qui io defce Rit ut ipleret oia p apfos:,ppl5as:facerdotes cofirmatione uniuerfo^r. cogregati/ one gentiu.Fine aut efle fpeinrse caritate ipfi 9 : ut augeamur in ipfo p oiatga ipfe eft caput uniuerfo^tad qu«e oes f m mefura opationis m unu corp 9 aedificatione carita/ tis aflurgimus. No ergo defperadu q? capiti fuo mebra adbsereat: praefertim cu tn r LIBER im EPISTOLA XVI adoptione filiof^ dei ab inirio fim 9 prsedeftinati p Iefu xpm i ipfo:qua prtedeftinatio ne,pbauit afterčs lllud qd abinitio pramuciatil eft: Quia rehqt b5 patre Sc matre: Sc ^en.u adbaerebit uxorifiiar.Et erut ambo in čarne unaftacrametu cbrifti & eccfix,Si ergo AdaaScEuascopulaTacramčtumagnuein cbrifto Arineccliat certu eft q>ficut Eua os de oflib 9 uiri fuit A 1 caro de čarne ei 9 :&nos mebra fimus corgis cbrifti:os de offiV bus cbrifti Sc caro de čarne ei 9 . Nulla aut epTa tm bndicfrdis inerepuit in plebe dei quatu ifta:in qua no folu bndiclos nos a deotfed in oi bndiclione bndicios A* Tpuali & in cadeftib 9 fignificauit diuinae locuptes gra? teftis: A' prtedeftinatosnos in adop/ tione filio^tln filio quoq; dei nos cumulatos gratiatabudaffe ea ad cognoTcedu my fteriu aeterna? uolutatis.Td praeterea in plenitudine teporu: cil pacihcarenc oia in cbrifto: A? quaa in terra Tut Sc qu ?2 i cadoftorte nos in ipfo c5ftitutos:ut quae legis Tut iplerenc in nobis:Arqu 3 egrae. Cu etia fim lege eleefi uideremar in iuuetutis žetatet qua: eft uita imaculata:nibil babentes laTciuiae puerilis & fenilis infirmitatis. Docli quoqjpradiumn5ToluaduerTuscarnč&Tanguine:Tedetiam aduerfusoem militia fpualis negcie:quae e in ca?leftib 9 :uiuidis gerere uirtutifiUtacg ficut illis fortito obtu git capta exbofte terra^i pofteftio: ita nobis ceciditfors gra?: ut fimus pofteftio dei qui renes poftidet nrostid efttfcminariu caftitatis Sc teperatiae. Quaeris bane Torte agnofcere:recordare illa quae cecidit fug Mattbia:ut in duodecimu aplb^i numeru Sctf.i. fubrogaret. Sed etia ,ppbeta Dauid ait: Si dormiatis iter medias fortes :Eocp is qui medi 9 mter ueteris Torte Sc noui teftameti eftrccubčs i utroqj:ad regni cadeftis tra/ quillltatčafcifcic. HacTorte filičeSalpbepetebant bjereditatispatcrna?:&eal^pe/ HhunerUvf* titio diuino iudido ,pbata e. Sed illx pefebat i umbra.Salpbc cm umbra oris fignifi ca c.In umbra ergo Termonis petebatdogbanfgcfnd reuelabac.Paternaeitagj bsere ditatis petitio Salpbe filiab 9 in umbra Termonis erat: nobis aut e in euageli] ipledo* re Sc reuelatione graj. Sim 9 itaq? nos pofteftio dei Sc lile nobis portio:in quo Tut di uitiae glorias 8c barreditatis ei 9 . Quis em diues mfi Tol 9 deus g oia creauitf Sed mul tomagis diues miTericordia g oes redemit.Et nos Tm carnis natura ira? filios Sc com £p&.i. motioi obnoxios mutauit gfi a udor natura::ut fim 9 filij pacis Sc caritatis. Quis era mutare natura pot nifi g creauitnaturadtacp TuTcitauit mortuos :Sc uiuificatos i cbri fto Tedere fecit in cadeftib 9 m ipTo dno IefinNo quo gTg boim prserogatiua Teden di meruerit in illa Tede dei: de q pater Toli filio dixit:Sede a dextris meis: Ted qa in illa 1 ^ 0 . 109 , čarne cbrifti g cdTortiu eiuTde naturam caro ois buani generis bonorata e. Na ficut tile in nra čarne fiibdit 9 legic gjunitate carnis Sc obedientia corgis:in quo fuit obedi ens uTqj ad morteftic Sc nos in illi 9 čarne cofidemus in cadeftib 9 . N5 ergo Tedemus Ted i cbrifto Tedem 9 : Qui Tolus Tedet ad dextera deifili 9 bois:ficut ipe dixit: Amodo uidebitis filiu bois Tedente ad dextera dei.In eo ein abudauit gra ei ? Sc bonitas Tug nos in xpo IeTu:ut ogib 9 mortuos:g fide redeptosftaluatos gra tantae donaret libe>I ralitatismunereftquo uelutreTuTcitataetiaipTanaturanouacTenTitcrcafuraa grafnt ut in bonis ogib 9 ambulem 9 creati in xpo:g an obnoxiae ba:rcditatis uitio de^ensa^. uim 9 . Etem Tublatis inimicitijs quas erat an in carne:pax facia uniuerfitatis e in cac^ • lo:ut eent boies ficut angeli in terra:ut eftent getes unu at^ iTraelitae:ut in boie uno Sc nou? bo Sc uetus Tublato pariete maceria:: g utrut^ diffidioTo obice diuidebat:in/ ter Te coueniret. Na cu bui 9 natura carnis ira Sc diTcordias ac diffenfibes excitauiP fet:lex nos danato^i nexuiftet uiculis:xps Iefiis infoletia atef iteperantia carmTmor tificatione copreftitftege madato^i i decretis euacuauit:in gb 9 ondit no Tm lram in/ terptada legis Tpualis dogmata:cu Sc Tabbati ignaua ocia Sc corgalisfugflua deftrue ret circuciTiois:atq? oibus acceftu ad patre in uno reTeraret Tpu. Quo etn pot diTcor' dia eftc:ubi una uocatio:unu corpus Sc un 9 Tpus eftf Quid em aliud deTcedes oga^ t 9 e dns Iclus:nifi ut de captiuitate nos i libertate uedicaret: Sc illa captiuitate uincH gfidiae uiculis fibi captiua Taceret alligata Tapias copedib 9 : mittete unoquoq$ prude/ te pedes fuos i copedes ci 9 :ficut Tcriptu e:Et cu deTcediftet:aTcederet utipleretoiat £pB*4* Sc nos oes de plenitudine ei 9 acciperem 9 ^^ primu replctos fpu Tuo poTuit in ec/ clefia apTos:,ppbas alios:alios euageliftas:alios aut paftores S i do3:ores:ut eo^. ad/ c 4 i liber nn EPISTOLA XVII bortatiomb 0 cofumaret .pfecl 0 credetiu:& minilferij fidelis op^crefceret: Aedifica tus unufgfg? a^dificatioe uirtutu i mefura setatis interioris:quae mefura pfcclior uitas imaculatbetid elbgfecli uiri: accipies de plenitudine cbrilfi recipit grx plenitudine. Quis aut uir gfecl* e nifi lile g abfolut* ifantia puerilis igenij at® adolefcetiar icerto ac lubrico če imoderato iuuetutis calorebn uiri gfecli firmitate luccelferidatcf} a d \\' la moip maturitate adolcuent: ut no fadle deuij difputatoris allogo fleclat (te qfi q/ da doclrmae irronabilis turbidiore in fcopulos iacfec,pcella:ad errorifremedia fe co feres:Et q ueritate no folu i fermone fed etia in opib° fequac fuis:& sedificatione ca / dtatis in le fufdpiat ut in unitate fidei če agnitiois occurrat:Et qfi mebru no defit ca/* piti fuoud e:cbrilfo g e caput oim:ex quo totu corp* fideliu če fapietiu p barmonia ronabileuerbuboceftemicupap/jco^oVoO/-cšpop ccp/^copndf ToO peoyou 2 . 82 . 8 / /aipop :id elbbarmonia uerbi copaginatu & copaclu atq? conexu p oem iučlura mi niftratiois:in mefura uniufcuiufq? partis augmetu corpis facit:i aedificatione fui i car i tatetut alfurgat unu teplu dei in oibus:& unu domicili] cadelfis babitaculu i fpu uni/ uerfol^fln quo no folufcloip boim:fed oim credentiu:oim etia fuperioip rdnabiliu uirtutu ac ptatu:c5nexione fideifpufcp accipičda arbitrortut p barmonia quada uir tutu ac minifterioru cor pus unu če oibus ronabilis natura: fpualib* adbser eat capiti fuo cbrifto uta aedificatois copage con exa: ut n c taclu quide iuclura fingulofit adbaz rentiu difcrepare uideač’. Hoče ern q 3 tte»if, mor? Docuit &ipfe dns lua uoce:Aeger era & non mfitaffis me:nudus era če non m LIBER V EPISTOLA XVIII opcruiftis me. Laborat ut me iacete erigat.Vn I Helifato figura dni prarceffit g ,p/ 4.8egf, 4 , lecitfe ut mortuu erigerettin quo fymbolu eft q> nobis cbriftus cdmortu 9 fit: ut nos bi s refurgcret. Proiecit itacp fe uftg ad nram cbrift 9 fragilitate ut nos erigcret.Pro/ iecit fe:n cecidirfed erexit coforte.Ipfe cm cofortes nos fibi fedttutfcriptu Č: Qin'a 105.44. unctus e oleo iufticiae prae cofortib 9 futs. Vn pulcbre ait Ecclefiaftes: Qm g cccides rit alf erigtt fociu fuu:no ipfe erigic. Cbrift 9 em n alterPauxilto-atqj ope erccl : 9 e:fed ipfe fe relufcitauit.Denicj} foluite ingt boe teplu:&i triduo illud rdiifcitabo.Hocau 3 ot 5 ,z, te dixit de teplo corpis fui.Nec imerito erečl 9 n 5 ab alfo g no cecidit.Na če lile ga fes čudo erigtc cecidit:& g cecidirindiget auxilio ut erfgac. Qcf če fubie&a docet dice te feriptura: Vae lili uni cu ceciderit:& no e fecudus g eu erigat: ga če fi dormiat duo eftcalorillis.Comortuiem lum^sbriftot&riocduiuim 9 . Cbrift 9 nobis comortuuse ut nos calefacerettg aitdgne ueni mittere in terra.Mortuus eratfcd ga in baptifma' JLucf.n, te edmortu 9 xpo firaccepi lume uitae a xpo.Et g in xpo morit :p xpm calefaclus uiV tat & refurrečhois uapore accipit.Frigidus erat puertcalefecit eu Hclifatus fpu fuot 4 ,-% e sU 4 -> dediteiuitat calore.Codormiuiteitut cu calor quietisci 9 g in lymbolo cdfcpult 9 ci fuerat excitaret.Frigidus itaqj eft qui no morit m cbrifto.Calefieri n 5 pot cui ignis ardens no appropinčjt.Inualefcerc no pot alteri g fecu no babet cbriftu. Et ut cog nofcas £ m myfteriu dictu n 5 fm numeru:quia optimi duo q unus:fubiccit myfticu: Et fpartum triplex no corrupit .Tria em quat no funt copofita:no rumpit. Trinitas £ccs.4. itaqj incopofitat naturae riipino p 5 t:quia de 9 unu če fimplcx če incopofitu eft quk> quid eft. Qdaut eft gmanetmo fubijcic. Bonu eft ftacj adbatrcrea!tcri:& infcrerc collu in torques eius:& fubijcere bume^i če portare tilu: nec tediare ad uincula: ga de do mo aliigatoru exiuit g regnet:puer illc qui fup rege feniore če ftultu e: Ideom qtii eu fequutur:alligati uinculis funt. Denicj; Paulus uin & 9 Iefu cbrifti. Vn Če ipfe £pB.y. Iefus captiua duxit captiuitate. No fatis uifu eft ei foluere captiuitate qua diabolus impofuerat: ne iteru liberos uacatefcg iuaderet: fed pfecta abfolutio exiftimata eft fub cbrifto degere:& inijcere pedes in copedes fapietiat ipfius:captiuu cffe ut fis l 'v ber ab aduerfario. Recte puer:qm puer natus č nobis.Et uere optim 9 puer: cui du £fa ctu eft a patre deo:Magnu tibi eft uocari pueru meu.Sapies quoqj: ut euageliu do/- cet: Quia,pficiebatattate&‘fapia. Couenieteretiapaup:qacu diueseflet:paupfa' č£useft:utnosfuainopiaditaret.Ettdeonofaftiditinregnofuopauperefed exau^ 1 ' or ’ * dit eu:& liberat ex oibus anguftijs bi moleftiis. Sub boe ergo uiuam 9 :ut rex ille fe^ nior čt ftult 9 ptate fupra nos nulla babeat: Q.ui du uult regnare quafi uolutatis fuat dnstnecfub uinculis effedni Iefunnueteratus in pcHs:ftultidat incidit dcformitatč. Quid em ftultius g reličtis cadcftib 9 ad terrena intediffe:&' poftbabitis ppetuisiele gifte ea quat caduca fiat 6 e fragiliaf Nemo ergo dicat:No eft nobis portio in Iacobt necp bcereditas in ifrael.Nemo dicar.no fum i clerorga fcriptu cfttDate Leui clcros cius. Et iteru Dauid ait: Quia is g inter cleros duos medius requiefcit:ip\fa ad fupna alis euolat fpiritualib 9 . No dicas de deo tuo:grauis mibi efbnec de loco tuo: inutd lis mibi eft:ga fcriptu efttLocu tuu noli relinquere. V uit cin auferre eu aduerfari 9 : uult te abduceref.ga iuidet fpei tuaotinuidet muneri. Sed tu quicu9 in clero es dni portio eius če poffeffiotnoli recedere de dni poffeffionetut dicas dnotPoftedifti re 10s< J J8 nes meostfufcepifti me exutero matris meae.Etille tibi quaft bono feruo dicat: Tra fi rccube. V akte filij:& feruite dno:quia bonus dominus. Sancli Ambrofij ad Horontianuteu dočetis ex Micbaea ,ppbetai quo aia uet 9 če infirma a reeto itinere deuias lapfa fit: Quoue ^ceffu couertat: graduq? reparet ač r^fr,rm^f!^ u tin,ppofito fuo pfeuerettadmonetis:Epfa.XVIll. vibrofi 9 Horotiano. Propbxgdecogregationegetiuatqpcccli^ anuci , rut cedificatione futuratfed tn ga i eccfia n folufortiu aia^iugi(]pfect 9 :ue uetia ifirmo^ilapfus:&! rurfus couerfio e: lo poffum 9 ex ^pbeticis libris Liber Q.uintus. :olligere queadmodu aut pelara illa če fortis aia fine ulla gradiaf offefioe: c 5 LIBER V EPISTOLA XVDI aut infirmior labat?:aut lapfa reparet ac reformet gradu. Itacp ficut in Canticis cati/ coru beatae illius aise cotinuof ( pceffus legimus: lta in Micbaea: de quo nobis ,ppBa 2PUbee. 5 . fermo exort° efbcofiderem 0 lapfa: couerfione. No era ociofe te mouit:Et tu betb leem dom 0 epbrata:q<$ diclu eft ab boe ,ppBa.Quo em p5t domus furoris effe: ubi cbnft 0 natus ecHoc em exprimut loco^i uocabulatfed illuftrat opationu myfteria. Ac primu coftderemus gd interptatois i latino babeat micbasas. Significat aut :gs adeo:uelutalibiinuenim 9 :quisiftemoratbifili°:ideft:baeredis. Quis autbseres ni 3CDatt6.ii. fi fili 9 dei:g airiOia mibi tradita fut a pref Et cu ipe effet bserestnos effe uoluit cobas redes.Merito:gs ifte no e ppto un°:fed elect 0 ad gram deian quo loquic fpuflclus g ^pbetare ccepit in dieb° Ioatban Acba§ E^ecbia: regu. Quo ordie fignificac uiiiois ,gfeclus. A malis em regib 9 ad boni regis plenit tpa. Et io qm aia affticla fub malis an laborabat regib 0 : que ^pceffu cduerfionis fuse babeattcofideradum uidet. Deftrucla erat čjfi ifirmior:& ois munitio ei°facla erat uia trafeuntiu &'icurfus paf fionu:luxurias delicijs refoluta ac cotrita erat:ac relegata a facie dm.T urris ei 9 fqua ffa.f. lida erat:quae pofita e(ut in Efaia: carico legim 9 )in medio ftoretis uinea:. Squalet & ein:qri uitis arefcit &č ouis fua errat.Regrediete aut uitif uiriditate uel ouetfpledet. Nibil em fqualidi 9 inigtatemibilfpledidi 9 lufticia. Ad bac turrim rcuocac ouis:qn aia reuocac a lapfu:& in lila oue xpi regnu redit: qd’ e initiu:qa ipfe e initiu dč finis uf initiu faluristfed tn corripic pri 9 :eo q> ta grauiter errauerit:&: dicit ei:Vt gd cogno/ uifti malatnugd rex no erat ribic' Hoc etbabebas rege g te regeret & tuerečtdeuia/ re a iufticiae tramite n debuifti:relinqre uias dni g ribi ronabiles fenf 9 ipartiuit. Vbi erat cogitatioes tua::ubi coiiiiatgbus pr^uidere lniufticiat.ppuliare inigtates ifito ti bi uigore potuiftif’ Cur coprebederut te dolores parturietif ut parturires inigtates & pareres iiufticiasc’ Nullufem maior eft dolor:g is g peli mucrone uulnerat cofci/ entiamccp ullu graut 9 e onus g pelodi farcina&podufflagicio§£.Deprimitaiam:cur uatufcp ad terra ne fe erigere poffit.Grauiafili grauia nimis deliclofg podera. Deni Jtucl.ij. q; illa i euagelio mulier quse curuata erarifpem pršetedes aia: Iaboratis:a cbrifto po/ tuit folo erigi.Huic ergo aia: dicit: Virtlif age: 6 : approping filia fyon ut parturias. 5 R 0 . 5 , Dolores em parturietis tribulatione opančttribulario patietiarpatietia .pbatione:^ batio fpetfpes aut n5 cofundit i aeternu.Sif egerit atep excludic oe qd aduerfu e bo/ nis morib°:ne refidetia eius fru&efcant femina:at<^ in nouos ite^i germinet partus. Nec ociofe dane ei cornua ungulx:ut coterat oes manipulos areae ficut uitul 0 li bam.Nifi ein manipuli cotriti fuerinripalese uetilata::frucl 0 apparere iteriores ab folui neaueut. Cominuit igit atqj excutit prius aia ^pficies paffionu fupftua: utfru/ clus fuoldcmoftrare poffit i ipa fegete.Q.uata aduerfa futtquse part°ipediat bonof: ba:c pri 9 extirpada fut:ne bis fructifcra internecenc aia: fata.Tuc etia illud,pfpicit ,p uid°aise c5fultor:ut cocludat ea in uoluptatib 9 fuis atep itercludat ei°cupiditates:ne in ljs delecler. Vtiles em funt correptioes paretis g no parcit ut obediete pceptis 'jpS.SS. falutarib 0 pra?ftet aiam filij fui.Virga ein uifitat ficut legimus:Vifitabo in uirga inig/ tates eo^.Itacp g uirga maxilla pcutit lfraeliricse aise:erudit ea ad difciplina patičtise dnica correptione. Nemo em defperare debet gcuq? corripic at(p arguiGQui em £cci.jo diligitfiliutcorripit. Nemo deremedio diffidat.Ecce ribi ubi domus furore uidetis erattibi dom 9 panis eft:ubi crudelitas ibi pietas:ubi pcena inocentiu ibi uniuerforu ZDtcbec, 5 . redčptio:ficut feriptu eft:Et tu betbleem domufepbrata n5 es nrinima int: pricipes iudse.Ex te ein exibit princeps in ifrael.Betblee domus panis etepbrata dom°furo re uidetis. Hoc babet interptatio ifto^i noim. In betblee natus e de Maria cbrift 0 : eade aut betbleem quas epbrata. In domo igit furoris generatus e cbrift 0 : ideo ia n5 domus furoris fed domus panistga pane recepit eu qui defcedit de ca:Io. Do/ mus aut panis furore uidentis epbrata:quia lllic Herodes dum cbriftu requirit: pe/ ToIttHz, rim ^ ^ at uit infantulostunde uox i rama audita eft Racbel ploratis filios fuos. Sed lam nemo timeat:quia requies illa qua quserebat Dauidtaudita e in epbrata^inueta eft in capis filua:. Tuc aabuc filua erat nationu cogregatio: fed pofteag in cbriftu credidit frucluofa facla eft:quia benedicli uentris fruclu recepit. Mortua eft ergo LJBER V EPISTOLA XVIII Racbel parturies:ga ia tu c quafi patriarcbx uxor furore Herodis uidebat: g nec m v nufculxxtati pepercit. Simul ga m epbrata & pegit Beniamin fpecie fugiore:my fterio pofteriore: Paulu fciiicet:quianteggenerarec:nonminimos dolores matri prxftitit:cui 9 filios gfcquebač. Et illic mortua & fepulta eft: ut nos comortui & co/ fepulti cu cbrifto in ecclefia refurganVUnde em alia interptationetuel fxcudata:uel repleta fruči:ib 9 :epbrata fignificac. Hic tn:id eft: in libro ,ppbetico inuenim 0 oAi' VocrTocrSi.id cft:in paucioribus es.In Mattbxo aut:Ettu betbleem dom 9 iudxno zPattča, es in paucioribus.Ibi dom 9 iudx:bic domus epbratafin quo uerbo^i difcrcpatia nb fenfuu eft.Na 6:' iudx interior uidit furore:& exterior gtulit.Et in pauriorib 9 cft:ga pauci funt qui intrat in domu panis p angufta uiam. Et no eft in paucioribus: id cft: de,pficicntibus:qux cbriftuno agnouit. Hsc minima e qux dom^bndichois &: di uinx gratix receptaculu: &: in eo minima cui is qui aligd cofert cbrifto uidcc dcfetv re.Et g appctit ecclefia:xpm appetit. In quouis minimo em xps aut lxdicaut bono rac:fm q trfidita eifet in interitu carnis ut di^ uerfis attereteč malis:quae uel a dno ,ppter peccato^i folutiotie decernerectuel ab iniquo ,ppter inuidia couerfioms ut ad fe reuocaret affticiatdicit: Adbuc ira dni fiv ftinebo:g uellapfa caftigat: uel tibi ptatem affligedi dedit: ga peccaufifufhnebo tn doneč luftificet caufam mea* Nifi em cofeffa fuero*.& exoluero pcia inigtatu mea/ ru: n o potero iuftificari.Cu autfuero iuftificata:foluens duplicia pctateducet iudici TOicbet.7* meu depottes indtgnatione:ga fatiftaeiu fententiar eft.Educet me ad lume ut uidea tufticia eius & afpicia delečiatione eius.Videbit boe lume recociliatiois meacinimiV* fbidetn. ca mea:id eft:diabolinegcia:& operieif c5fuftonetqu3e nuc dicittVbi eft de 4 tu 4 .Vi debit in me mifericordia ciustuidcbit pietate ei 4 . Et ideo n5 audiam 4 eu qncg in a d/ uerfis aliquibus faeculi:cu aut dolor corporis efbaut filiofp amiftio:uel cacteraru ne^ ceftitudinuino audiamusinqua dicente: Vbieftde^fuusp Tunceius tetationes ca uendaefunt:cu grauis urget aolontuncaiam aegra aduertere ftudet. Ergo aia quas illun6audieritinfidiantefibi:uidenspofteamirabiliadei:uidensfeincaslo:diaboIfj ©bl.5. aut ficut colubru reptante in terreftrib 4 :gratulabic dices: Quis de 4 ficut tu: auferes pčia:& tranfteres impietatesf Q.ui no fuifti memor indignatiois tuae: fed ficut i ma/ rt merfifti inigtates nras ficut aegyptiu plumbu: bi redifti ad mifericordia uolutari 9 ; qua gemino cotuliftimuneretdimittes pela atcg abfcondes fm qd’ feriptu eft: Beati quoiy. remiffas funt inigtates & quo^i tecia funt pcia. Alia em fanguine filij tui ablu istalia donas nobistut bonis ogibus & cofeftionib 4 nros errores tegamus. ergo ait:Auferens pcia:adremiffionegtinet:ga penitus eatollit:ita utn5 fint:quoru me/ mor no erit.Q; uero ait:Trafferens inigtatesteo qd cofitentibus nobis lapfus nros: bi obubrantib 4 eos bonae ogationis fruciuireferanc in auelore culpae: & pcii inceto/ re. Quid em aliud agit qui culpa fateejnifiut aduerfantis nequici3e fpualis dolo fe & malicia tranfdučiu ( pbete’ In eo itaq? gratias agit aia ifta: ga & aufert dns peccata: Si tranffertiniquitates:& demergit in ^pfundumaris. Qd pot čt ad baptifmu refec ri:quo eegyptius mergiifibebraeus refurgit:6^ quo altitudme fapietiae & bono§i ope ru abudantfa tegam: pcia fugiora:p diuitias mifericordia: dei nri :g memor ,pmiflio/ nis futC qua dederat Abraaeibserede ti? aiam n5 eft paftus pire. Et tila gdč aia boe re uocac modo. Tu autfili ga prio flore puericia: es beeref ecclefise quae te fufcepit & tenet:gfeuerato t ,ppofito:memor grče dei & muneris qcf g ipofitione fufcepiftima/ nuu mea§i:ut i boe gradu ficut i mimfteno faero fide tua demoftres ateg iduftria: ^ expečies remuneratione dni Iefu. Vale nos ut fili 9 dilige:ga nos te diligim 4 . ^ Sancii Ambrofij ad Horontianuidifferetis queadmodu anima euagelica quaeeft |eccleficefifia:dns Iefus primo fufce p e r i t: er u d ie rit: a teg cofumauerit.Epfa.XIX. Mbrofius Horontiano. Superiore epiftola de ea aia fermone cotulimus: juae itineris fui deuios a!iquos babuerit anfracius: ut uet 4 ifrael fm čarnem J! —^ fluciuans:quia čk ipfe liberabitur g dninoftriIefu cbrifti gratiam:cuintraue/ rit plenitudo gentiumdicetifta leuiore errore conuerfione fefe reformauerit. Hac e LIBER V EPISTOLA XX primo tueda m cofufione pofita. (Exul em paradifi ubi nifi in cdfufione degeretaia uniufcuiufcjj boisc) deduxitcg ea i betblecm.Iam ^fecf 7 fufcepta: animxfignificaci q> afccndit ad domu panistin qua farne fidei & ftcrilitate nefciat. De noftrai^ ani/ ma^ genere ordine loquor:qbus nos utiiim?& mouemurlno de aliqua fpealiter.. No.n.de,pprictate&' fpeciealicui 9 feddegenere: ut dixi: a^a^d!Tputaduputam‘ , . Defcedit in acgvptu cbrifPipatrociniu &■ duelu nra: aia: ferensunde redijt i iudsea. ! Fuit m dcfertoftiiit in capbarnau:fuit iuxta fines Zabulon circa maritima: trafiuit p fata:fuit in betbpbage:fuit in epbrentin betbaniafinde trafiuit i paradifuiubi fc capi endu dedit:pa(Tus eft in golgottba. Očs ifti ,pceffus aiaenra: funt:p quos cxercita/ ta »ratia pia: inftitutioms muenit. Na poftcag exclufa de paradifo conditio buana in Ada & Eua in caftello religata eft:uagari ccepit buc atq? illucterrabuda circuferes ueftigia fine ullo delečim Tepore cbplacito fibi exinaniuit fe dns lefusiut cxulc i fc fufcipctr&ucteri reformaretgfce.Itaq}inueta recurfo anfraclu errorifreuocauitad paradifiutut euagelij docet leclio.Pcr fiata ca duxit:ut ieiuna p3ficeret: primu in de./ ferto:deindein capbarnauagrino urbis incolatutdeinde iuxtafines gabulon: circa noeturna .pfluuiafid efh.ppbai}: obfcuriora ainigmata ut difcerct praetendere ad fi nes gentiu:quo oes couenirenttnec timeret flucl 9 uita: bui 9 &,pcellas:qa babet cbri ftus naues tarfistintelligibiles fcilicet quar pcurrat mare ad tepli coftruclione pi/ as merccs deuebat.Inbmoinauibus nauigatcbrift^&r in puppetančjbonus guber uator tragllo qcfcit mari.Comotio excitac & merepat uetostut fuis traquillitate re/ fundat. Tranfies quoqj ad gčtes bac aiam liberat:qua: legis uinculis tenebač: ne tranfiret adnafionuconfortia. Venit in betbaniainlocum obeditionisuo ibimor/ tuus fufcitac. Cuemcarofubditafueritaia::tuncian5quafimortuaiacetinfepul/ cbro fuo coditio buana:fed refufcitatur p gratia cbrifti. Ibi ctia fe ,p dei noie paffio/ ni difcit offerre de loco obcditionis:ut Iobanes docet.In epbrcn ducictid eft: ad bo no^i frucluu fxcunditate:inde in betbania redudturtid eft: obedietia. Semcl cm quae pia: fubieclionis fruclu guftauerittferuare ea in ea .pbari fa:pi 9 nequaqua re/ culat. V nde ia ,pbata bieroIolyma uenit digna quae fit templu dcitin qua cbrift 9 ba/ bitaret. Denicg fedens fup pullu afrnse dns Icfus cu gratulatione & gaudio innoccv tis fufcipic aetatis.Poftea in paradifo uerba uita: Sterna: docenc. V n etia dns fe p/ mifit capr.ficut Iobanes fcribit euageliftatfignificans anima noftra uel poti 9 coditio/ ne bumana folutis errons uinculis eo unde eiecla erat in Ada: p cbriftu regreffam. Vnde latroni illi cofi ten ti dicic:Amen ame dico tibitbodie meču er is in paradP fo. lile dixerat:Memeto mei:cu ueneris in regnu tuu.Cbriftus no de regno refpo/- dit:fed ad caufam:Hodie meču cris i paradifo: id eft: reformadu eft an qcE amiftu e: poftea conferedu id ac?augendu eft:ut p paradifu ad regnu pucniatur: no p regnu ad paradifum.Seruac difeipulis q<£ plus conferat $ laborib 0 : ideo^ incolatu ,pmP ficregnu diftuiit. Itac^ is qui fub iclu mortis cduertic & cofitec dnm Ic!um:mcrca tur incolatu paradifi. Qui uero multo ante fe exercuit:& cbrifto nHlitaUit:acgfiuit ppfio^i aias:cbrifto fe obtulit:babcat paratu ftipedqs fuis deiregnutcui 9 fe remu/ ncrationc donatugaudeatddeoc^Petro dicic:Tibidabo claues regnicaelo^. Ex TOitt^vS* latrocinio couerfus requie babef.in apoftolatu .pbatus accepit ptate. Hcec eft aia euagelica:bcec eft de getib 9 :b3ec filia ecclefia::loge meliore curfu q lila ex iud^ea iccla:ad dnm lefum & ad fupiora fe bonis cofilijs & opibus attollens:qua fufcepit in golgottba cbrilPtubi Adsefepulcb^iiutillu mortuu i fua cruce refufcitaret. Vbier go i Ada morfoimfibi i xpo oim refurreclio. Vale fili bi nofdilige:qa nofte diligim 9 . i.Corf.ift Sancli Ambrofij ad Horontianu:qux fit diuina baereditas difFinietist&r cur tanto 'xiftimci?:ut ,ppter ea pl^riqp morti fe offerant:Epfa.XX. MbrofiiusHorontiano. Nonociofequaerenduputafti:qu^fit rei diuina: barreditas: 6^ cur tanto exiftimetur:ut I ppter ea plsericp ctiam mortem fua ofterant. Verufi confideres quia dl ufu bumano bxreditatis pecuniaria: t ut uenerabiliora fiant tura pietatts:quia boe quoc^ plus deferc paretib*: liber v EPISTOLA XX ne lasfa pietas patris ulcifcatur fe exbaeredatione uel abdicatione cotumacis pigno/ ris:mirari^pfeclo defines quasfittata diuinas baereditatis appetetia. Eft aute basre ditas .ppofita cbriftianis oibus.Sic em dicit EfaiastEft baereditas credetibufin dnm. Quae(peratf ex repromiffione no ex lege. Qd' uereris teftameti exeplo ,pbar di> 6A,iu cente Sara:Expelle ancilla & film eius. N5 em baeres erit filt 9 ancillas cum filio meo Ifaac.Fihus Sara: Ifaacfilius ancillas Ifmaehbi ante legem funt. Ergo antiquior re promiffio g lex. Nos fm Ifaac filij per repromiffione: iudad fm čarne filij ancillae. Nobis mater libera qute n5 parturiebat:&poft ea ex repromilfione effiiditpepe.* ritgj mafculutillis mater Agar generas in fcruitute. Liber eft cui gratia ,pmittič: ler/ uus cui iugu legis iponiif. Pri 9 ergo nobis repromiffio g illis lex:& f m natura antig/ or libertas g feruitus. Libertasigic exrepromiffione:exlegeferuit 9 . Sedlicetre> promiffio ipfa ante lege fit:ut dixirrf , :ex repromifhone aute iibertas: in libertate ca ritas:f m legem tn eft caritas:quae maior libertate eft. j Non ergo ferui. Et quomo TP>S.i 54 , fcriptu efhLaudate ferui dnmd Quo ipfe Apfus ait:Sed ut ferui cbrifti facietes uo cplj.tf. | un t a te dei ex animo cubona uolutatef Veru eft & feruitus libera quas eft uolun/ tarialde qua aplus ait:Qui liber uocatus efhferu 9 eft cbrifti. Haec eft feruit 9 ex ant mo n5 ex neceftitate. Itacg nos ferui quide fumus creatoris noftri: fed libertate ba bemus:qua p gratia cbrifti accepimus generati ex repromiffione f m fide. Vnde quafi ex libera geniti deferam 9 libertatis facrificiu fignati in fronte: ficut liberos de> cef.ut no cofundamur fed gloriemur fignati fpunon čarne. Quib 9 recle dicičtSta te & nolite ite$i iugo feruitutis contineri.No dixit nolite feruireifed nolite lugo fer mtutis cotineri.Eft em graui 9 iugu feruitutis g feruit 9 . Denicg Ifaac filio fuo Efau pe j 5 e(l.x 7 . tenti bndiclioneait:Ecceab ubertate tcrraeerit tibi babitatio &•a rore odi a fumo: dt fug gladiu tuu uiues &r feruies fratri tuo.Erit aut cu depofueris folueris iugu i L lius a collo tuo. Qu5 iftud couenitrutferuiatcu foluerit iugu fratrisa collo fuo: nifi diftatia effe intelligam^feruitutis. Quar igic fit difteretiaiipfa nobis exponat lccfro. Bonus Ifaac & bon 9 nobis:qui fm ipfu i libertate nafcimur:&r bon 9 pater utriqj filio. Denigj qd utrucp diligerettcirca alteruatfeclu ,pbauit:circa alte^t bndicftone. Se^ Jbldetn. nion em filio dixerat:ut cibu deferret fibi: bi acciperet benedicfionč: fed du ille mo ra facit:& cibu agrefte bi forefem regrit:frater iunior domefticu detulit ex ouiu gre ge. Bon 9 cibus oim cbrift 9 efttbon 9 cibus eft fidestfuauis cibus mifericordia: iocu dus cibus gratia.Hos cibos epulac' ppfus ecclelise. Bon 9 cibus fpus dei: bon 9 cibus pctoRi remiffio. At ucro ille pradur 9 cibus rigorlegis terrorcp pcena^. Agreftis cibus obferuatia lras potius g gra indulgetiae. Denic^ ille ppfus fub maledifto: nos 3Ro,io. in bndictione. Velox cibus fides.Prope eft em uerbu in ore tuo in corde tuo: tardior cibus legis. Denicg du lex expeftat’:ppfus errauit. Contulit igi€ bndicfio/ ne pater impigro & fideli filio:fed ga bonus pater erat:feruauit fenion filio bndi/ šione:ut eu feruu faceret fratris fuiino quo familia fua degeneri uellet feruituti a d* dicereifed^a issquiregcrefe n5 pot &■ gubernare: feruire debet: bi fubdit 9 ee pru^ detiorbut ei 9 regac c6filio:ne fua ftulticia praecipitcč’ & labac temeritate. Pro bn^ dičfione igic bmoi cofertur feruit 9 . Denicg inter bona annumera^inter collata ter ras ubertate bi rore casli a fumo. Sed ga dixerat: Sug gladiu tuu uiues:ne ei fortitu/ dinis aut ptatis noceret pr«fuptio:addidit:Seruies fratri tuo:ut carnis fiuci^uberes diuinje rore adipifcaris gr 2 e:& eu feqris g te fuo gubernaculo regat, Sed tuc erit iftud:Cu depofueris iugu ei 9 a collo tuo:ut uolutarias feruitutifmercede babeasmo iiuriafubeas neceflitatis. Inbonora bm5i ferui^guaeneceftitate co«ic:Honorata i,Cor|. 9 . quxpietatedeferc.Vn Apfs:Siuoles bocago:mercedebabeo:liiuit 9 :difpefa^ * * tio mibi credita e.Meli 9 uticpmercedis praemiu g difpefatois obfequiu e.Nos igic n cotineamur feruitutis iugo:fed caritate fpus feruiam 9 :ga dicit Apfs: Per caritate fpi £cčLu rIt °feruite inuice. Timor legis e:caritas euagelij. Denicj; initiu fapietiastimor diii» TLtmtUil' aut legifcaritas.T n bi ipa lex d tac: bi in boe uerbo oe madatu iftauradd! in l ’"° uno inguit fermone implec:Diliges fiximu tuu. Hoc eft igic qd’,ppofuimus LIBER V EPISTOLA XXI qui'a & fi ex lege feruitus:tn 9 m lege Iibertas* Caritas cm libertatis:timor feruitu' tis eft. Eft igic cV caritas legis & feruit 9 caritatistfed lex caritatis prcenucia eft: car P tafeuagelij piše feraitutis arbitra e. No fupflua itaaj lex quse tančj ptedagog^pfeg' tur infirmiores.Infirtnitate dico moru no corporu. Infantes em funt qui Tari uerbu dei ncfciunt:qui cius opera no recipiut. Na fi tetas feneciutis uita imaculata: uticp actasadolefcetteeftuitamaciilofa, Lexergop3edagog <, fuit:ideft:tlomos:doncc fides ueniret.Et quafi infirmi inquit cuftodiebamur a lcge:coclufi in ea fide qute re^ uelada forct. Poftg aut fides aduenit.No dicit euangeliu fed fidcm:Ea eft cm fola fi dcs: quae eftin euagelio. Na licet iufticia dei in eo reuelatur:qute eft ex fide in fide; tn fic tila legis eft fides:fi ei accedat fidei plenitudo. Merito ergo fides ifb quafi fo la dicit :quia illa fine bac fides no eftfted in bac cdfirmat:. Demqj ubi baec fides ue/ nit plenitudo aduenit:aducnitfilioruadoptio:ceftauitmfirmitas: abijtifantia: in ui rum pfecfu afturgimus:cbriftu induim 0 . Qu5 igic infirmus paruulus cffc potrin quo cbrift 9 eft dei uirt^C’ Ergo adpfeclione uenimusipfecfrois prasccpta accepim?. Audifti bodie IectuiNo polfum ego a me facere qutcg:ficutaudio & iudico^ Au ^ 0 g ^ diftilccliT.Egonoaccufo uos:egonoiudico.Egono accufo:Moyfcs uosaccufatfin jbidem. que Ipcratis. Audifti lecfutSi ego teftimoniupbibucro demeipoiteftimoniu meu jbtdem# n5 cft ucru.Didici qualisiudex:qualis tcftis ene dcbca. No cm quafi infirmus dP cit:No po (Tum ego a mc faccre quicčj:fcd lnfirm'’ lile qui fic intelligit. Nibil quide fine patre facit filius:qa cois opcratio & unitas ptatifeft. Sed boe loco quafi iudcx loquitur*.ut cognofcam 9 boies in iudicado: q> no ex uolutate noftra & ptate: fed cx a:quitatcdcbcamusformarcfcntcntia. C6ftitueaIiquercucoargutum&' conuP fca cnminismo aftruente dcfenfionis genera fed deprccante ac uoluente le ad ge^ nua iudicistrcfpondet ei iudex:No poftum a me facere quicg.Iufticia in iudicando: n5 potentia eft in mdicando.Ego no iudicoftcd fach tua de te iudicat. Ipfa te accu^ fantih ipfa te codemnat.Leges te adiudicant:quafiudexn5 couerto fed cuftodio. Nibil ego ex me ,pfero: fed ex te forma ludicij in te ,pcedit. Secudu qct audio iudi> co:no fm qcf uolo:& ideo iudicium meu uerueft:ga no uolutari indulgeo fed aequi tati. Confidcremusitac 5 qu 2 efitiudicandireligio. Dnscasliatcjj terraru:iudex oim dicit: Non poftum a me facere quicq:ficut audio &i iudico. Et bo dicit dno fuo: g b{ j Nefcisqmptatembabeodimitterete:&poteftatebabeo crucifigeretef Q.uare j 0 g (I9< . dns n5 poteftcOuia ludiciu inquit meum ueru eft.No em quacro uoluntate meam jbldumf. fed uoluntate cius qui me mifitud efttnon uoluntate bois que uidetisino arbitrium bominis que uos bomine tantumodo iudicatis:n5 uoluntate carnis: quia fpus fm/ XDattB.i minib 0 fuis:qa accufatore elegerut:&! bonu iudice refutarunt. Idcocp deeft lllis ab^ fjlutio:pcenanodecft.Rcft:ecrgofilialcgeccepiftnneuageliocofirmat9es:afide . in fidc:ficutfcriptueft:Iuft° em exfide uiuit. Valeči nos dilige:ga nos te diligim 9 . * f Sancfi AmbroffiadHorontianu:qu3eftionedenatura&i:fubftantiaanim^:lubtt/ ; ^ li rc fponfione diffoluentis:Epiftola.XXI. \ Mbrofius Horontiano. dutefifti a me: utru anima c^leftis efte uideatur •4 pT^fiibftatiar. N5 em autfanguine autignemautneruoru barmonia animam n J| /piitas:utuulguspbilofopborumterpretac:aut(utillapatriaaqua2da eorii LIBER v EPISTOLA XXI ijfapiaPlatonis difputat:qd! ipfam fe mouet:<3eno mouetur ab alio) ipfa tibi aia ti{/ dec .V el certe ut Ariftoteles acn ingenio quintu quodda elemeti genus induxit:,p bafti:ideft:entbelečbian:exquo coponeres &:ueluffingeres anima: fubftantiam. Dequo tibiaefdrelibru legendufuadeo:qui & illas pbilofopboi^ nugas defpexe/ rit:& abditiore prudentia qua collegerat ex reuelationc: pftrinxerit: eas fubftatiae e (Te fupioris. Apoftolafquoc£ S: fino exp(fe:tn intelligendu nobis reliquit quafi bo nus magifter & fpiritualifagricula:occultis doftrina: feminib 9 excitas difcipulorum ingenia:q> anima: noftrx potioris creaturac fint &čuiufdam prasftatiflimac natuae. Cu em dicit:quia uanitati creatura fubiefta eft no fponte fed ,ppter eu qui fubie/ cit in fpe:qm ipfa creatura Iiberabič a feruitute corruptionis in libertate gloriae fi/ Koru denoftedit n5 mediocre animaru e(Te gratia: quaru uigore & ufrtute in adop/ tionefiliorum dei affurgitbumanu genusibabes in le qd ad fimilitudine & imagine dei tributu eft fibi. Animaž era necp taftu aliquo coprebendunc: neq? uifu corpo/ reo uidenr :&• ideo praeferut illftincorporeae & inuifibilis natura: fimilitudine: dr fu/ pcrgrediunč’fubftatiafua corporea drfenfibile qualitate. Quee cin uident: tepo' ralia funt:teporalia fignificat:teporalib* agglutinančMIla aute quae no uidenttatter/ no lili dr fumo adbxrent bono :atcp in ipfo uiuut 6: funt de mouetur:nec ab eo fi bo nis c5fulunt:fe patiutur feparari ac diuidi. Vnaquaecg ergo aia uidens fe corporeo ifto daufam gurguftio:quac tame terrenaebuftbabitationis cofortio no degenera/ Sap.?, ucritungemifdtgrauata corporis buP c5iunfti5e. Quia corruptibile corp 9 grauat anima:dr inclinat terrenu babitaculu mente multarum cogitationu:fimulcp cogno/ a.Corf.f. f cens ft ula £ ambulatnon p fpecič:peregrinari uultde corpore dr adefte ad do/ * ‘ minu. Aduertimusigicquom6uanitaticreaturafubieftalTt:noexuolunratefua fed ex diuino arbitrio:qc£ difpofitu efbanimas corporibus coiungi oportere ,ppter 'jlbldem. i*pem earutut du fperant bonaidignas fe praeftet cadefti remuneratione. Oes era * nos oportet adefte ad tribunal cbrifti.ldeo uniufcuiufqs aia pr£uideat rependenda fibi merita cduerfationis fuae.Et pulcbre aitt Propria corpis:id eft: qtf fanft 9 cepit re gendutut fibene rexit:pracmiu referat:,ppter qc? in fpefubiefta efttfi maleifupplici/ um:quia no fperauit in deumec ad lila adoptione filiorum:drad uera: libertate affe ^ 0>g , ftauitgloria:. Docuit igitur apfus :q> bumanigeneris creatura fubiefta uamtati fit. tJCorlU* Qiiid cm tam fubiefta uanitati q bomo čk g aia eiusf De cofortib* eP dicit:Cum fu/ T^š. 145 * mus in corpore iftoungemifcim 9 grauati. Sed &: Dauid dicit:Homo uanitati fimi/ H!>8, j8. lis fact^e.Et:Vniuerfauanitasois bomo uiues. Vita itaqjbois:in boe ftoculo uani tas eft:buic uanitati fubiefta eft aia. Itaqj fanftus cu facit qu«e funt corporis: n5 fp5 te facitmo uolens:fed ,ppter eum qui fubiecit in (pe:facit ut ei pareat. Ab boe igič exeplo animae ^jgrediamur ad creaturas reliquas.Propone tibi fole:luna čk ftellas: quzecaelilumina:&r(ipraeclarofulgetnitore:creaturaefunttn:&:adquotidianu mi/ nifterm uel furgut uel occidunt:feruietcs difpofitioni creatoris aeterni: miniftrates fplendore quo'Ucftiunc:atq 5 dte noftcc^ emicat, Quotiens folifteobtexic nubib 0 : guoties obiectu afferunt terrae:cu e regione eius luminis fui radius fuerit repcuffust Oriutur ipfi:fed utaitferiptura: Lunanouit occafus fuos. Nouit qn pleno orbe fuo luceat:qn exinanito. Stellae quoq} nebulis obduftac uanefcut:quae fuftinet minifte/ riu buius mudani ufus:n5 fponte utiqj fed in fpe:quia fperat etia buius laboris gra/ tia ab eo quifubiecit eas:Ideoqj ^»pter eufuftinentud cft:ppter ei° uolutate. Nec miru (i patienter fuftinet:cu fciant dominu fuum d' crcatore omniu:fiue quac in cce/ Io fiue quae in terra funt:fufcepifle noftri corporis fragilitate: noftras coditionis fer/ uitute. Cur ergo lila feruitute corruptionis fua: n5 patieter fuftineant:cu dns om T^bit.i, nium ,p toto mundo fe builiauerit ufcg ad morte: ferui forma fufceperit: peccatum mundumalediftu etia # nobis faetus lit, Illius ergo imitates bonitate cseleftes crea tur^: Kcet ingemifcat q>’mundi buP uanitati fubiefta: fint: cofolantur fe tn q> libera/ bunc a feruitute corruptionis in libertate glorije:cufilio^, dei adoptio uenent:quac; »o,u. eft uniuerfo^i redemptio.Cu em intrauent plenitudo gentifi:tunc ois lfrael faluus LIBER V EPISTGLA XXII erit.Cui em no ignofcit popuIo:qui ignofcit etia illipfecutori fuo qui ’dixit: CmčiftV jCDattB.z?« ge crucifige:Sanguis cius fup nos & lup filios noflros? Sed ga uanitati etia caeleflis fubiecla creatura efblicet iflud ih fpetetia bor um pfidiam Si temulentia uanitate bu ms mudi lapfam ptinere ad uenia patietur ueritatis pietaf& redeptio uniuerfitatis. Ergo ut codudamus:& ille tatus ac tahs fol &■ illa luna qua noclis tenebra: no ope riunt:&illae fleltequjefunt ornameta cažli:feruitute corruptionis nune fuflinet: ga corruptibile omne corpus.Siquide &• caeli peribunt:& čadu & terra praeteribit.Po/ ftea aut Si fol &luna caetera flellaru lumina requiefcet in gloria fihoi^dei: qn erit i.Corf.if* deus omnia in omnib 9 :qui Si in te & in nobis fit p fua plenitudine Si mifericordiam. An ipfos quoqj angelos qui in iftP mudi laboribus diuerfa fuflinet minifleriaificut in Apoca^pfilegim^Iobanismoingemifcere credimuscuadbibenc'pcenaru& - ex/ cidioiji miniftripQ.m babetes uitam beata mallent utiqj ea in illo fupiore tranqui>lh/ tatisfua:fiatu currere:gnoflro^peccato^i pcenis ultricibus interpolari. Etefn qui gaudet unius peccatoris redeptioetuttcg fantomi peccato^i erunis ingemifeut. Si igic etia cadefles creatura: & ptates feruitute corruptiois fuflinet fedin fpe ut,p no bis poflea & nobifculartenčietia nos paffiones bui^teporis futurtefpe &rexpeclati one cbfolemur glorije. Vale fili & nos dilige:quia nos te diligimus. Sancli Ambroffi ad Horontianutfuperioris qua:fltonis refponfione latius expla/ k nantis atq; coplentis:Epiflola.XXIl. Mbrofius Horontiano. Superior epiflola tua: inqui(Ttioni rcfpddit. Htec 4 Sf^meajrefpofionisportio efl:quxnofoluat:fcdimpleatfuperiore. Na dum 5 * ^^ulteriorarecefeo:mouitmefateorqaaddidit:Scimusemqjomniscrcatura /cogemifeit:Cu in priore capitulo fine adteohone dixerit:ga creatura uanitati fubie/ Sbidera* cla efl.Non em omne creatura fed creaturam fubiecla dixit:Et iteru ait: Qm & ipfa creatura liberabitur a feruitute corruptionis.Tertio aut addidit:q> omnis creatura cogemifcat. Qiiid fibi igic uult ifla adiecliofNifi forte ga n5 omnis creatura fubie/ ch uanitati efl:& ga no omnis uanitati fubiecla efl:no omnis a feruitute corruptio/ nis liberabic. Quid em hbereč’ a feruitute qux uanitatis Si corruptionis ei° expers atep imunis fitcOmnis aut cogemifcat:n5 in fuo fed in noflro Iabore: 6: coparturiat illum fortalTe fpiritu falutisifpiritu iocuditatis:expeclans adoptione filio^i dei:ut co mune de redepttone bumani generis c5fequat: laeticia & exultatione. Aut^pter caritate igitur fua omnis ingemifeit noflru laborem:aut ,ppter mebru fui corporis: cui^ca p ut cbriflus efbfed fiue ita ut diximus: fiue fimpliciter fubiecla creatura om/ ne dixerit cSgemifcere & coparturire:ut uoles intellige. Nuncillud cofideremus qd adiecitiNo folum aut illa fed etia nos primitias fpiritus babetes ipfi intra nos in/ jbidenu gcmifcimustadoptione filioru expectantes:redemptione corporis noflri. Quid fit adoptio filioru:fuperior pagina docet.E t ideo exponedi fenfus gratia ad fuperiore recurrcndu efl pagina.Qui fpiritu inquif facla carnis mortificat uiuet. Nec mirum BbLS* fii uiuattcu filius dei fiat:qui babet fpiritu dei. Adeo filius dei:ut no accipiat fpiritum feruitutis fed fpiritu adoptiois filiofiiieoufcg ut teflimoniu fpiritui rtoflro fančiuffpi/ ritusreddat^fumusfilij dei. Temmoniuautboceflfpuflancli: q? ipfe efl qui cla/ mat in cordib* 7 noflris:abba patertficut ad Galatas feriptu efl. Sed illud grande teflimoniu q> filij fumus dei:ga fumus bteredes deitcobteredcfaut cbrifli. Cobteres aut efl ci? qm coglonficatur ei. Coglortficatur uero ille qui patiedo p ipfo copatic ei. Et ut bortetf nos ad paffioneiaaiugit: ga omnia qute patimur: minora funt &• in/ ^o,8» digna:quoru ,p laboribus tanta repedatur futuro^i merces bono^i: qu^ reuelabie in nobis:cu ad dei imagine reformati gloria eius facie ad facie afpicere merucrim 9 . Etutmagnitudinereuelationisfutur 2 eextoleret:addidit:qj creatura bacreue latione expeclet filio^i dei:qu 2 e nune uanitati fubiecla efl no fponte fed in fpe: quia fperat de cbriflo gratia mmiflerij fufiuel ga & ipfa liberabic a feruitute corruptiois: ut affumatur in libertate glorije filioru denut fit una libertas crea turae filio^i dei: cu reuelata fuerit eoru gloria. Verum nune du reuelatio ^crafhnatur: cogemifeit LIBER V EPISTOLA XXII omnis čreatura expe 3 ans adoptiois & redeptionis noftrte gloriatparturies tam il' lum fpiritu falutis &i uolens liberari a uanitatis feruitio:Cui coiunxit Apoftolus etia 2 So, 8 . fanftoru gemitu:qui babent primitias fpiritustna &* ipfi ingcmifcunt. Qj>uis em de fuo merito fccuri lint:tame quia futura eft adbuc redeptio totiufcorporis ecclefias: cdpatiuntur.Cu etn adbuc membra patiuntur corporis fui:quom 5 aha membra l i* cetfuperiorano copatiuntur mebris unius corporis laboratibus^Vnde puto dixif/ iXorf.if» fe apoftolu:quia tune & ipfe fili 0 fubiecius erit qui ei fubiedt oia. Qui em adbuc la boranttnondu fubiečti funt: in quibus fortafle adbuc fitit cbrift 9 : adbuc efurit: rqui/ bus nudus efbEo q> n 5 impleant uerbu deitnon induant cbriftu:qui eft indumentu credentiu:amic£us fidelium. Sed &illi in quibufasger eft:adbuc medicina indiget: Si ideo nondufubditi.Subieciio em ifta uirtutis eftno infirmitatis. Dcnicjj in forti/ bus Si facientibus mandatu deufubiečiufeft deifilius.Nuncaut magis in ljs laborat qui no fubueniuntlaborantib 9 :q in illis qui fibi poftulant fubueniri. Hasc eftpia in/ 5bidm» terptatio Sč uerafubiečlionis domini Iefu:qui ideo fe fubijciet: ut fit deus omnia in omnib^.Senfutn apoftolicu pcurrimus:nunc cofideremus qut funt primitias fpirit 9 babentes.Et ideo lege interrogemus quid fit q? primitiaru uel initij nomine declara £*o*54* uerit.Initia inquit ateasče' lacus tui no fraudabts.Et infra:Initia primitialjs tuarum in/ Feres in domu domini dei tul. Altas funt pnmitiar.alvae dedmx. Primitix maioris gratix:fanciificationis obferuantiffimx.Ideo placuit Abel:quia no eftfuum munus moratus:qui deprimitiuis ouiu obtulit.Licet aliqui diftantia uelint effe inter primi/ tias& primogenitaud cft:qux primo nafcutur:eo q> colleciis feminibus quali ex dfn nibus initia offeranc arex:tamcndemeifeqc?primutollitur:id offcrturdnoifedde boealias. Sanctificari aute uidetur primitiaijs munere tota arex mcffis:fed ipfefan ctiores primitix funtifimiliter fanch primitias funt dni:prxcipue apoftoli. Primum em deus pofuitin ecclefia apoftolos :qui &;ptasraq5 ,ppbetarunt:& euageli$arutdo 3 LucM. minulefum:quia primireceperuteum. RecepiteumSymeon ,ppbeta:Zacbarias fed tamc eade cxteroij£ natura feminu:qux primitiaru. Licet in aliquib 9 minor gra/ ZDattB.j. tia.Potens eft em de° ex lapidibus excitare filios Abrax. En tibi exemplu de ipfo Cot’.i. dno Iefu.In refurreciione mortuoru primogenitus ex mortuis dicit. Eunde ipfe l.Corf.if, Apoftolus primitias fignificauit dicensdn ebriftoomnes uiuificanr: unufquifqjaut in fuo ordine.Primitias cbriftus:deinde lj qui funt cbrifti:qui in aduentu eius čredi/ derunt. Eade in illo corporis ueritas qux in nobis:fed tn & primogenitus ex mor/ tuis dicic:quia primus rcfurrexit:6s primitix:quia fcietior o mn ib 9 fruci?: qui etiam casteros cofortij fui frucius fanclificauit. Ipfe etia initium eoru qui ad imagin' / Ibeotit ii imago muiiibihs deitin quo pm diuinitatembil corporeu:nibil teporale: qui / dor eft glorisc paternas Si imago fubftatias eius.Produximus fermone epiftolarumt du uolumus qiiidfint primitias figniftcare. Primitiar ergo noftri apoftoli elecli ex 5ol5.i4» omnibus prasfentis teporis frucl:ibus:quibus diclu eft:Et maiora bis facictis. Fudit em fe in eos gratia dei.Ifti inqua ingemifcebant expeciates redemptione corporis totius:&adbucingemifcut:qutamultorueftlabor qui adbuc fluftuant. Etfi aliquis adfupenora fe littoris fubfiftat:& adbuc medio corpore cedaFfluchbustingemifcit aXorf.ii, coparturittdonec totus euadat.Ingemifcit uti^ qui adbucnobis dicit:Qiiis infir/ ^0.8, ma tur Si ego n 5 infirmorc’ Non ergo nos moueat qd lta feriptu eft: Qui primitias fpiritus babetestipfi intra nos ingemifeimufadoptione filiorum expečlates:redem ptionecorporis noftri. Senfusemapert^efteocpprimitiasfpiritus babetes inge/ mifcunnadoptione filioru expeciantes. Quas adoptio filioru: redeptio totius cor poris:quando faete ad facie quafi dei filius p adoptione uidebit illud diuinu xter/ num bonu. Eft em adoptio filioru in ecclefia dni: quado clamat fpiritus: Abba pa/ tS&lr* ter:ficut babes ad Galatas. Sed illa erit pfecfa:quado refurgent omnes in incorru/ p tione:bonore:gloria:qui merentur faciem dei uidere.T unc em uere redempta fc / LIBER V EPISTOLA XXm 1 ^ 5 . 59 * Ko.g. bumana iudicabit coditio. Vnde Apoftolus gloriatur dices:Q.uia fpefalui facb' fu/ & tnus. Saluat em fpes ficut dč fidestde qua dicif: Fides tua te faluu fecit* £rgo crea TLucUit* tura quar no fponte Ted in fpe uanitati fubiccia eft:fpe faluatur:ficut & Paulus cu fci retlucru fibi e (Te mori: ut cu cbrifto eflet folutus corpore:pmanebat in čarne ,ppter eos quos cbrifto acquireret. Špes aut quid e nifi futuroiji expechtiof Vn alt: Špes ft 0 . 8 . aut qux uideč no e fpes. No em qute uidem: :fed qu intendatmcntčad iIlud:omneq fi iportune aliquis accipiat aut no couenieter: implicatur periculo. Ergo quia nos nefcimus quid orem 9 &: quomo oporteat: po/< ftulat p nobis fpirituftancTusieft em aduoeati noftri Iefutče poftulat gemitibus inef/ fabilibus.Dolet em,p nobis cbriftus.Et deus pater dicit: Ventre meum doleo.Et lbiere,4« frequeter indignante eum legim 0 dolente.Gemit aute ut auferat peccata noftra: doceat nos agere poenitentia, Eft ein pius gemitus 6 e plenus auctoritatis:de quo dicit ,ppbeta:Et gemitus meus no eft abfconditus a te. No enim latebat ut Adam: da LIBER V EPISTOLA xxnn il£araUpo. 2 i fed diceb at:Ecce ego paftort & grex ifte quid deliquitf > Ego peccaui t in me uindi/ ca. Exboe igitur gemitus fpiritufdei:&’ ilie,ppbet 2 e gemitus:bene inefFabilis quia 2 .£or(,i 2 » cadeftis. EaeinquaaincadoaudiuitPaulus:ineftabiliaaudiuit:utfarieaboies non debeattfed quse occulta bominib^deo nota funt.Nouit era omnia qui ferutator eft cordis:fed lila ferutatf quae mundauit fpirit?.Nouit ergo deus quid poftulet fpus:& quse fpus fapientia fittga interpellat,p fanciistficut babes:quia & fpirit^interpellatp $obis. Pro quibus em cbrift 9 paflus eft:& quos fanguine mudauit fuo:,p tjs inter/' pellat če fpus. Vale če nos ut filius dilige:ga nos te diligimus. Sanfti Ambrofij ad Marcellum: narrantis fe caufam ueternofi iurgij inter illum fratrem ac fororem coponendi tang arbitrum fufcepifle: rationecg buiufcemodi " )oiltionis exponentis:EpTa.XXHlI. — v ^ Mbrofius Marcello. Apud me decurfustrft tui textus negocij q> no in tu-* 7 lifti fed recepifti:quia erat bi pietatis neceifitas:&f ^»bandae in pauperes libe j j . £ ralitatis uoluntas. Cognoui aut f m facrae forma pracceptionistin qua me in/ ■ Iduit če beatiifimi apoftoli auclontas:& tuae dočirinae ac uitae forma bi difciplina. Na cuipfeargueremq> adbuclter uos maneret ueternofumiurgiumtcognofcedi mibi neceffitatem partes impofuerunt.Erubui:recufare fateor:cu praefertim rogati utri«' ufeg partis inuicem fe laceiferent dicetestut meo fub examine liqueret:cui parti ma tora iuris uel iufticia;fufFragiaforet. Qtud pluracCumia cocluli effent dies bi pau* carum boraru fupereflet fpaciu:quibus tame alia audiret praefecPnegociatpeticrut caufar patrom' ( progari paucorum dieru temporatutego refidere cognitor.Tantus ardor erat cbriftianis uirisrneprasfeci? de epifcopi iudicaret negocio. Aiebat praete V i.£or[»5- 3bidem, fuo qui% ftudio iaciabat: qu fi p tuis iudicare partibus:poffetillen5acquiefcere:fi < p illo ferretur fentetia: obediret tua bi fanciaa fororis defenfio.Erat ergo iniqua decernendi coditio. Poftet etia illis uideri fufpe&a neceftitudinis facerdotalis gratia. Quando em ui&us queuis ahum čj fe 2 equiore putatf Et qd uerum eft: er ant uetufti iurgij intolerabilia utriq$ parti difpendiatfinnis eius aut fruefu careret aut liberalitatis folatio. Cu igitur anceps iudiciuUus controuerfumtmultiplices ab utraq? parte aftiones cernere: inutdiaeple nas fupplicationestrefcriptoru quoqp obrepttones obtexeret: Aduertere etia graui conditione illu ft uiciffettafturum de duplis fruciibus & de fumptibus annofae litist Tuo aut officio no conueniretut expenfas iurgij pofcerestnec competere ut quicg de fruciib 9 ]pofte(Tor ageres quos pcepiflestmalut iurgium copofitione catdere:q p nunciatione acerbare. Alia em babebant excitari iurgia. Tum qd eft grauiffimu: & fi iurgia fublata forentterant tame odia manfura quze apud bonos moreš difpen/ dxj funt. Inter bos ceftus pofitustcu me gfona facerdotistfceminei fexus uiduae gra uit3f:amici quoqj cotemplatiottrino quoda non gfunftorio coueniret nomineullud fequendu putamiutnemtne uinci uellem:&r omnes uincere. Nec fefellit fentetia. Viciftis em omnes germanitituiciftis naturaetuiciftis fcriptur 2 e dicenti: Qixare non magis iniuria accipitiscQuare no magis fraudem patimimVSed putas te grauatum 3 c tl. 2 d. iaclura iuris: dano pecunix.Meliora uticp facerdotibus dana g lucra fteculi funt.Be^ atiuseftemdaregaccipere. Sed forte dicas:fraudem no debut pati:iniuria no de/ bui pcrpeti:damnufubire.Qiud ergof Inferre uellesf Sed &'fi tu n5 inferres:ille fe paftum diceret.Itacp uide quid dicat Apoftolus: Q_uare no magis fraudem patimi/ mVut,ppe mdeatur quino patitur fecifte.Tolerare ern debetqui fortioreft. Veru quid ego ita tecu ago:quafi boe meu &: no tuu fit?* T« etn obtuhfti quafi arbiter litis 1IBER V EPISTOLA XXV L, Ut ibror i die uitx fux poffideret parte prxdij: poft obitu eiu$ fratri cederet omnis poffeflio.Necg quifg eu ud tuo uel ecclefia: couemret nomine:fed fibi baberet:fi ita mallet:ut nibil difpenfaret ecclefia:«. Hoc cu ego praedicare &praeferre tantam ant mo tuo infufa liberalitatis gratia: refpodit german 9 tu 9 :placerefibi oblatione fi me-' tus deterioranda: pofleffionis decederet* Ojieadmodu em fcemina:& qc£ eft a m/ pllus uidua:poffeffione regeret tributariafQuid fibfipfuturum fibi iura poffeffio/ nis cedercsifi maiora ex incultu agri fubeuda fibi damna arbitrareč’?' Mouebat boe utriufcg partis rogatos.Itacg omntu cofpirate affenfu placuit utLsetus agru fufcipe/ rct:& ccrtum numerufrumenti:mni:oIei forori quotanis penfitaret. Ergo fanete germana: tuae no ius fed follidtudo deceffitmo fructus fed culturae labor: no reddi/ tus fed incerti euentus quxda(u£ dicitur uulgo)alea, Si tepeftates uentoru graues proucntu impedierinttforori tame tuae fua ubertas manebit, Si nimia fiedtatearu erint Iocoru gignentia:forori tame tuaa fiata no minuetur faecunditas. Šibi aficribit Lartus conditione oblationis fuae:fi neceffitates tempo^ & extraordinaria: ineubu erint exaci:iones*.Germana tua benefido tuo Sč difpendio Lxti imunis erit. Lxtus aute fie ,p prietate Iocoru fiolabitur. Viciftis ergo omnes.Lxtus:quia ius loči adep/ tus efl: qd n5 tenebat:fioror:quia annuifpotietur fruclib 9 :iam fine lite:fine mrgiotne mo tame plenius:nemo gloriofius g tu uicifti:qui dum erga fiorore confirman uis fi/ beralitatem tuatin utruqj cam fraternx conforte ncceflitudinis cotulifti. Na čt fra/ tri concclfifti .pprietatibčb forori ufus frucium. Nibil aute adimitur ecclefia*: q in deo no uereris inuidia: de patre remuneratione filij amore pratfumis: 6 i laudando fihu:non ei te p o (Te aliquid addere confiteris:fed uelle ut etia patri te filij f 06*14, prtedicatione comcndes. Qd’ utici folus te docuit ille qui dixit:Qui me diligit: dilM getur a patre meo. Addidilb ad baec:quia tu infirmus če fragilismo te talem lauda tore putafris:ut diuinitate uerbis augeas:fed quantu polfis praedicesmo quantu eft a.Cor! ,n, ipfa diumitas. Hsjc infirmitas in cbrifto fortior eft:ficut & apoftolus dixit: Cu infir mor:tunc potes fum:btec bumilitas excludit fragilitate. Venia plane če feftinabo utiubes:utbtecpraefensaudiam:utb«cprtefens legam: cuextuo ore procedunt. Mili aute duos libellos:quorum iam quia tua: clemetia: funt probatupericulu non uerebor De fpiritu uero interim uenia fenptioni peto:qm que iudice mei fim fciv monis babiturus agnoui. Interim tn fententia če fides tua de dno če faluatore de^ mini noftri Iefu cbrifti fpiritui fuo exiftimes muidere, cm creaturte caret comu^ nione:diuinu eft. Si dns fauerit:buic etia dementiae tute fatiffacia uoluntatbut cu/ ius accepifti gratia:eu plane in dei glona prxminente fuo nomine exiftimes bono/ randu. Beatiflimu te & floretiflimu deus oipotes pater dni nri lefu cbrifti tueri xta te ,plixa:6:regnum tuuin fuma gloria če pace perpetua cofirmare dignet dne im/ perator augufte:diuino eleSe iudicio:principu gloriofiftime. LJBER V EPISTOLA XXVH Sanfti Ambrofij ad Valentinianumimperatoremdegationis fuceexpofitionem/ nuantis:Epiftola.XXVH- brofius Valentiniano imperatori. Etfifuperiorislegationismeač: fides ita approbata fit tibuut ratio eius a me non quaereretur. Satis em claruit eo^ ipfo q? ahquot dies retentas fum intra gallias:me uiolenti a maximo no reče pi(Te:neqj ijs afhpulatu quas ad uoluntate eius magifg ad pacem protenderent.De maj non c5mifilTes fecunda legationermfi primam probafles. Sed quia regredieti mi bi decerncndi fecum impoiuit necefiitateudeo bac epiftola expolitione lcgatio,/ n is m c a: infinuandam putauune cuiufcj fermo uiriprius uana intexeret q redit 0 me/ us Integra & ilnccrae uentatis exprefla fignaculo manifeftaret. Cu pcrucniffem trcuirosipoftridte proceffi adpal^tium.Bgrefluseftadme uir gallicanustprarpoli/ tus cubiculiteunucbus regius.Popofci adeundi copia:quadiuitnum refcriptu babe rcm clemčtice tuae.Rcfpondi baberi.Retulit n5 poffe me nifi in confiftorio uideri. Dixi non cffc bunc more facerdotale:certe dTe aliqua:de quibus ferio dcbere cum fuoprincipecofabulari. Quid pluracConfuluiteu:fcdeaderefercndacredidittut liquerct etia priora ex illius arbitrio deprompta.Dixi tame alienu id quide a noftro munere:fcd me recepto officio non defuturutgratam mibi effe bumilitatem in tuo pradertim:&’ qd ueru cfbfraterna: pietatis negocio. V bi fedit in c5fiftorio:ingreP (us ium:affurrexit ut ofculudaret.Ego inter confiftorianos fteti: bortari cceperunt alij utaicendereruocarclile. Rcfpondiego:Quid ofculariscumquemno agnouc' riscSi em me agnotiilfcsmo boe loco uidcres.Comotus es inquit epifcope? No in' aua iniuria: fed ucrecundia qd’a lično cofifto loco.Erprima inquit legatione ingref' fus es confiftoriu.Nec illud inqua mei erroris fuit:uocantis no mgredietis uitiu eft. Cur inquit ingreffus esfOuia inqua tune ut infertori pacem peteba: nune ut ;equa/ Ii.Cuiusinquitbeneficio aequahs esfRefponditomnipotetis dei: qui Valentiniano regnum qcfdederatreferuauit. Ad poftremuerupitdices:Q_uoniamelufiftis*. če lile Bauto qm fibi regnu fub fpecie pueri uendicare uoluit: Quietia barbaros mibi immifit:quafi ego non babea quos poffim adduccre.Cum mibi tot milia barbarom militent:&: annonal a me accipiant.Q> fi e|o tune quado ueniftin5 eftem retentus: quis mibiobftitiftet & uirtuti measf Ad bane egoieniter:No opus eftinqua ut c5 mouearis:cum caufa riullafit c5motionis:fe*l patienter audias qua: referantur iftis. Propterca ego uem;quia jarima legatione du mibi credis:perme deceptum te e de afterebas. Gloriofum mibi eft boe pro falute pupilli imperatoris- Q.uos enim epifcopimagis čjpupiriosdebemustuericScriptumeftenimiludicate pupillo:&r iuftificateuiduamt&cruiteiniuriaaccipietem.Etalibitludices uiduarum& patres ^ 0 . 67 * orpbanorum. Tame n5 cxprobrabo beneficiu meum V alentiniano:ut uerum elo quar. Vbi ego tuis legionibus obftiti:quo minus inftueres in italiaf Quibus rupiV busc'qua acidciuib 0 numerisc' An uero corpore meo claufi tibialpesf ^Vtina boe meu eftet obiechonem no timeremmon uererer criminationes tua^. Oiubus pro miffis lufi te:ut pači acquiefceresf’ Nonnc intra gallias iuxta urbem mogontiacum comcs uičtor occurrit mibi quem direxifti ut pacem rogaretdn quo ergo te fefellit Valentinianus:qui prius pacem a te rogatus eft cj poftularetf In quo fefellit Bauto qui deuotionem imperatori exbibuit {uo? An quia principemfuu non prodiditj' In quo ego te circufcripfic Qui ubt primum uem cum diceres q> Valentinian^ad te quafi filius ad patrem ucnire deberet:refponderim:no eftexquum ut afpero bycv mis tpc pucr cum matre uidua penetraret alpes. Sine matre aut tato itineritdubijs rebus comitteretur. De pace nobis legatione commiffaminon de aduentu eius p miffioncmtfpondere nos id non potuilfetcertum eft:q> mandatum no erat: me cer/ te mbil fpopondilfetadeo ut diceres expecfemus:quid uiftor rcfpofi referat. Illum autc liquct me retento perucnifle mediolanu:negatuq; ei qd poftulabat. De pace tantu conlpirare ftudiamo de aduentu imperatoris: quem moueri non oporteret. Pradcns era ubi uictor redijt. Q.uomo ergo reuocaui V alentinianufLegatt iteru d4 LIBER V EPISTOLA XXVIII mirti ad gallias qai eius aduentunegarenb Apud ualentiam galloru me f eppcrcrGl milites utriufqj partis qui cuftodirent fuga montiutoffendi reuertes. Q.uos ego tu' os reuocaui exercitusc'quas de italia reftexi aquilasfquos imifit barbaros bauto co/ mesc" Et quid miru fi boe bauto fecifletttrafrbenanus genere:cu tu miniteris impe rio romano barbarom auxilia:& turmas tranflimitanas:quibus c5meatus .puincia/ lium tributa foluebantf Vide aute quid interfit inter tuas minitationesi&Valenti/ niani augufti pueri manfuetudine. T u flagitabas q> barbarom ftipatus agminib 9 : italiae te infunderes: Valetinianus bunnos atq? alanos appropinquates galiise g ale/ manije terras reflexit. Quid babet inuidue fibauto barbaros cu barbaris fecit de/ cerneref Quonia du tu milite romanu occupastdum is aduerfum fe utruq? pr jeten/ dit:in medlo romani imperij finu iutbugi popularne rbetias.Et ideo aduerfus iut/ bungu bunnus afcit 9 eft.Idem tame quia de finitimo ,pterebat alemaniatetia de ui/ cima mali urgebat gallias:coačius eft triupbos fuos deferereme tu timeres. Cofer utriufqj faclum.Tu fecifti icurfari rbetias: Valentinian 9 fuo tibi auro pace redemit, Afpice lllum quocg qui tibi ad dextera affiftit:que Valcntinian 9 cu poflet fuum do/ lorem ulcifcitbonoratu ad te redire fecit.Tenebat eum in fuis terris:atcg in ipfo nu/ do necis fraternae frenauit impetus.Ne tibi uicem & fi non parilis dignitatisteiufde tame neceflitudinis retulit. Confer ergo te iudice utriufq; faclu. lile tibi fratre tuu uiuente remifit:tu lili uel mortuuredde. Quid illi reliquias germani abnegaf:qui ti bi aduerfum fe auxilia no negauitc 1 Sed uereris ne exuuiaru redditu renouetur mi litibus dolorfHoc em allegast Que uiuente deferuerut:eum defendet peremptu? Qjiid eu mortuum times:que occidtfti cum poflefreieruarefHoftem inquis me/ nm peremi.No ille tuus boftistfed ta illiusdlle iam n5 fen t it defenfione. Tua cau/ famcofidera.Siquisaduerfumtebodieimperiuinbis partibus ufurpandu putet: qujero utru te bofte iliius dicastan illum tibifNifi falloriufurpator bellum infert:im/ perator ius fuu tuetur.Ergo que non debueris occidere:eius reliquias negasd Ha/ beat Valetinianus imperator uel fratris exuuias:pacis tuje obfides. Et quomo alle/ gabas ep eun5 mandaueris occidi que ,pbibes fepelirkPoterit igitur čredi q> ei non inuideris uitatcui etia fepulturam lnuidesc’ Sed ad me reuertar. Audio te queri q> fe ad Tbeodofiu imperatorč potius cotulerint:qui funt cuV alentiniano imperatore: Q.uid igitur futuru fperabastcu tu refugientes eos ad pcenam pofceres: captos ne/ carestTbeodofius aute muneribus ditarebdonaret bononb^f Quos inquit occi' didiefpondiefibalionevAtaueuirum^ualebellatoremcHjeccinefuitiufta caufa exitij:q> imperatori fuo fide feruauitf No ego inquit eum iuffi occidi. Refpodi. Hoc audiuimus q> occidi iulTus fit.Sed inquit:fiipfe fibi uim no intuliftet: iurteram eudeducicabylumnu&ibiuiuuexuri. Refpondi.Ergo,ppterea &illud creditu eft q> eu occidertf. Quis aut fibi parcendu putaret:cum occifus fit bellator ftrenuust miles fidelisteomes utilisdta tu difceflimt fe tračJaturum diceret. Poftea cu uiderefi meabflmčreab epifcopis qui comunicabat eituel qui aliquos deuios licetafide adf necepetebat:c5motufeifiurtitmefine mora regredi.Ego uero libetend^ fi me pije ricg infidias euafurum non crederent. Ingrelfus fum iteribocfolo dolore gcitus ep Hyginu epifcopu fene in exihu duci copentcui nibil iam nifi extremus fugeffet fpi/ ritus. Cu de eo couenire comites efustne fine uefte:fine plumatio paterenc extru di fenem:extrufus ipfe fum. Haec eft expofitio legationis mea:. Vale imperator & efto tutior aduerfus bominepacis inuolucro bellu tegente. Vale. Sancd Ambrofij ad Tbeodofiu imperatoreifeipfum excufantis: ut ille facino/ ris fui pcemtentiam agatirationibus atque exemplis fuaderitis:rogantis: bortantis: admonentis:Epiftola.XXVHI. Vguftiffimo imperatori TbeodofiotAmbrofi 9 . Et ueteris amicitiJe dulci* a mibi recordatio eft:&r beneficio^i quae crebris meis iterceffiomb 0 fuma gra/ tia in alios cotuliftfigratue memini. Vnde colligi pot cg non ingrato aliquo artcSu aduentum tuum fempermibi antebac exoptatiffimu decltnare potueriiru LIBER V EPKTOLA XXVIII Sed qua caufa bocfecerimtbreuiter expedia. Soli mibiin ttlo comitatu ius natu/ tx ereptum uideba audienditut & loquendi priuarer munerc. Motus em freque/ ter es cp ad me pueniffent aliqua quae in cofiftorio tuo ftatuta forent. Ego ergo ex/ pers comunis ufus fumtcu dicat domin 9 Iefus tnibil eiTe occultu qd no manifefterV Verecudia igic qua potuitfatiffeci imperiali arbitrio:&r ,pfpexi ne aut ipfe caufa c o/ motionis babeas:cu id egerim:ne quid ad me de imperialib 9 deferatur ftatutis: aut ego cu fuero pratfenstaut no audiam p metum omniu:&' quafi coniuentis farna fub/ ibo:aut ita audiam ut mibi aures pateant:uox intercludac utaudita non poffim ello/ qui:ne eos qut in fufpitione ,pditionis uenerint lasdam in periculo. Qind igitur fa/ ceremCNo audirefSed aures no poffem c nus ab omnib 9 tribulationibus liberet:quia no ab bomine necp p bomme fed aper/* te mibi in ter di dum aduerti. Cu cin edem follicitus:ipfa n ode qua .pficifciparaba: ueniife quidem uifus es ad ecclefia:fed mibi facrificiu offerre no licuit. Alia pr«te/ reornt potui cauere.Sed ptuli amore tuo ut arbitror.Domin 9 faciat ut omnia cu tra quillitate cedant. Multifarie deus nofter admonet: fignis c«leftibus; .ppbetarum pr«ceptis:uifionib 9 etia peccatore uult nos intelligere:quo rogemus eutut p turban tiones auferat:pacem uobis imperatibus feruet:fides eccicft« traquillitas pfeue^ ret:cui,pdeft cbriftianos bi pios eflfe imperatores. Certe uis ,pbari deo omnis rei IP0.118. tempus:utfcriptueft;Tempusinquitfaciendidomine. Ettepusbeneplaciti deus. malit ut fiat mandatu ei 9 g deferatur facrificium. Clamat iftud deus:ad populu Moyfes annuciattad popu/* 0(ec.attU.9etiz quitmaloqfacrificium, Quarenoillimagisfint cbriftianiqui peccatu condenant < jp>joticr.i8. fuumig quy defendere putantf Iuftus etn in exordio fermonis accufator eft fui.Qui fe accufat cu peccauerit:iuftus eft:no ille qui fe laudauerit. Vtina imperator etiam ante mibi potius credidiffem q confuetuoini tu«:dum puto cp cito ignofcis:cito re/ uocastut fepe fecifti:& tu pr«uentus estčt' ego no declinaui q boni libertate amattferuitute improbi.Nibil etia in faccrdote ta periculu: apud deu:ta turpe apud boies:g cp fentiat no libcrc de nundarc. Siquide fcriptu eft:Et loquebar de telfimonijs tuis in cofpeclu regu: &: -^g.ng, no cofundebar. Et alibi: Fili bois fpeculatore te pofui domui ifraebin eo mquit ut fi £jecB .5 auertac iuftus a iufticijs fuis & fecerit dclicfu ga no diftinxifti ei: bocefbnon drnfti quid fit cauendutno retinebic memoria iufticise ei 9 :& fanguine ei 9 de manu tua cx/ quira.Tu aut fi diftinxeris iufto ut n5 peccet:^ lpfc no pcccaueritfiuft 9 uita uiuet: gadndftieu&tuaiamtualiberabis. Maloigic imperator bonoru mibi elfe tecu g tnalom cofortiu:&: idco clementiae tua: difpliccre debet faccrdotis filentiu: libertas placcrc.Na filčtij mci piculo lnuolucnstlibertatis bono iuuarisc' No ergo iportun 9 indebitis mc interfero:alienis ingero:fcd dcbitis obtepero:madatifdei nri obcdio. Qcf facio primu tui amorc: tuigra: tux- ftudio cdferuada: falutis.Si id mibi ucl non credic uel lnterdicictdico fane diuinajoffenfa: metu.Na fi meu periculu te exueret: patieter mc ,p te oft'erre:fcd no Iibeter.Malo em te fine meo acceptu deo ee&r glo riofum piculo.Sin aute filentij mei diftimulationifcj; culpa & me lgrauatmec te libc/ rat:malo importuniore me g inutiliore aut turpiore iudices. Siquide fcriptu eft di cente fancfo Aplo Paulo:cui 9 n5 potes docfrina refellerc: Infta oportune iportune: i.OnotK .4 argue:obfecra:incrcpa in omni patietia & docirina. Habemus ergo & nos cui dif/ plicere plus piculifiripraefertim cu etia imperatorib 9 n5 difpliceat luo quenqj fungi munere:& patienter audiatis unuquccp ,p fuoduggerente officio: imo corripiatis fi n5 utac militi# fuae ordine. Qc£ ergo in ijs libeter acdpitis qui uobis militat: nu boe in facerdotibus p5tmoleftu uiderficu id loauamur no qcf uolum 9 fed qd iubemurf Scis em leclum:Cuftabitisan reges čc pradid_es:nolitecogitarequidloquamim:da tDmV.io. bitur etn uobis in illa bora qmd loquamini.No em uos eftis g loquimini fed fpus pa/ tris ueftri qui loquic in uobis. Et tn fi in caufis reipublic^ loquar:guis etiam illic iu/- fticia feruanda fit:no tanto aftringar mctu:fi no audiar. In caufa uero dei que audi/ cs:fi facerdote no audiesteuius maiore peccac periculoC Q.uis tibi ueru audebitdi/ cere fi lacerdos no audeatf Noui te pium:clemente:mite atc^ tranquillu:fide ac ti/ morem dni cordi babentetfed pl^erucp aliqua nos fallunt. Habent a^igui ^elum dei ^o.io. fed non f m fcientiam.Ne igitur boe etiam fidelibus animis obrepatteauendu arbi/ tror. Noui pietate tuam erga deudenitatem in bomines*.obligatus fum beneficijs tuarumindulgentiaru.Et ideo plus metuo:amplius follicitor:ne etiam ipfe tuo me polica ludicio c5demnes:q? meaautdilfimulationeaut adulatione,plapfionenon euitaueris. Si in me peccan uideretno debere tacere. Scriptu eft em: Si frater tu? in te peccauerit:corripe illu primo: deinde inerepa duobus trib 9 teftibus:fi te n5 audicrif.dic ecclefi 2 e.Caufam ergo dei taceboc 1 Quid igic fit qd metua cofidercm 9 . Relatum eft a comite orientis militariu partium:incenfam efle fynagoga: idquc au cf ore faclum cpifcopo.Iulfifti uindicari in caeteros:fynagoga ab ipo acdificari epifco po. Non aftruo expeaandamfuifteaf[ertionem epilcopi.Sacerdotcs em turba/ rum moderatores funt: ftudiofi pacis: nificum&ipftmouentur iniuria dei aut ec/ clefia: contumelia. Sit aliquis ifte epifcopus feruentior in exuftione fynagogx: ti midior in iudicio. No uereris imperator:ne acgcfcat fentetiae tux: ne prajuariceč % LIBER V EPISTOLA XXIX no timesc’ N5 etia uercris qct futurCr eft:ne uerbis refiftat čomitituoi’ Necefle crit igič ut aut prseuaricatore aut martyre faciat. V truqj alienu teporibus tuis:utruqj p/* fecutionisinftar:fiautpraeuaricaricogac:autfubiremartyriu. Videsquoinclinet caufie exitus:fi forte epifcopu putastcaueto martyriu fortioris:fi inconftante:decli/ na lapfum fragilioris.Plus em aftringitur qui labi infirmu coegerit. Hacppofita co ditione puto dicturu epifcopu:q> ipfe ignes fparferittturbas cdpuIerit:_populos con cluferitme amittat occafione martyrij:& p tnualidis fubijciat ualidiore. O beatum mendaciu quo acquirir fibi alio§i abfolutio fui gratia. Hoc eft imperator qct popo/* fci & ego:ut in me magis umdicares:&bocfi crimen putaref:mibiafcriberes.Quid mandas in abfentes iudiciutHabes pradfente tbabes confitente reu. Prodamo cp ego fyrtagoga incenderimtcerte q> ego illis mandauerimtne eflet locus in quo cbri«* ftus negaretur. Si obijciatur mibi:cur bicno incederimC Diuino ia cremari ccepit iudicio: meu ceflauit opus. Et fi ueru quaeric: ideo fegnior fui: ga non putabam boe uindicandu. Quid facerem q> nullo ultore fine praemio foret.Tangut baec uerecu diam:fed reuocat gratiamefiat opus quo deifumi c5trabatur oftenfio. Efto tn:ne/ mo epifcopo^t ad boe munus coueniat. Rogauiem clementia tua:& licet ipfe bo.c reuoeatu adbuC no legerimtreuocatu tn conftituamus.Q_uid (i alej timidiores dum morte reformidanttofferat ut de fuis facultatibus reparecfynagoga‘aut comes ubi boe eopererit primo conftitutufipfe de cbriftiano$£ cenfu ex3edmcari iubeatf Ha/< bebis imperator comite prceuaricatorem: buie uexilla eomittes uicfdciaibuic la/ bru C Hoc eft cbriftifaeratu nomine qui fynagoga inftauret:quae cbriftu nefciat. In/ be labrum fynagogx inferri:uideamus fi non refiftut. Erit igitur locus iudazoru pfi> diae:facčus de exuuijs ecclefi patrimoniu qd’ fauore cbrifti acquifitu eft cbriftia/ nis:boc tranfferec ad donaria pfido^cLcgimus tepla idolis antiquit ? codita de ma nubijs cimbro^itde fpolijs reliquoru boftium. Hune titulu iudaei in fronte fvnagos gx fua 2 fcribent.T emplu impietatis faciu de manubijs cbriftianoru.Sed dilcipltnae te ratio imperator mouet. Qind igic eft ampli 9 :difciplina 2 fpestan caufa rehgioisc' Cedat:oportet cefura deuotioni.No audifti imperator ga cu iufliffet Iulianus repa/ rari teplii bierofolymis:qc£ diuino qui faciebat repagulu: lgne ftagrarutC No caues ne etia nune faciatdAdeo a te n5 fuit iubendutut Iulianus boe iufterit. Q.uid tame mouetdVtru quia quodcuqj ledifidu publieum exuftu eft: an quia fynagoga: loc^d Si acdificio incenfo moueris uiliftimo:quid ein in ta ignobili caftro ene potuitmo re/ cordaris imperator quantoru romae domus praefeclofiiincenfefut:ŽCnemo uindiV« cauitdmmo fi quis imperator uoluit faciu feuerP repbendere:eius magis quitato eft pculfus difpendio:caufam grauet. Quid igic dignius ut calinici caftri in parte aliqua ardificioru incendiu:an urbis romae uindicandu exiftimarec(i oporteretcTa men coftantinopoli dudu domus epifcopi incefa eft:& filP clemetiae tuae interceffit apud pat^e:ut & fuam:boc eft:filij imperatoris iniuria: domus facerdotalis incen diu no uindicares. No cofideras imperator ne & boe cu uindicari iufferis: ipfe ite/ ru interueniat ne uindicecVSed bene illud acquifitu eft a patre ftlio. Dignum era£ em ut fua iniuria prius ipfe donaret.Bene illud cu gratiae diftinclione diuifumeft:ut & filius^ fua:&pater ( p fili] iniuria rogarec.Hic nioil eft q filica informib 0 borret ruinis.Incenfar funt bafilicse gagis:afcalone:berito:&: illis fere locis omnib^^ uindicH nemo quadiuit.Incefa eft balihca & alexandrite a getib 0 3č iadxis :quae fola przeftabat caeteris.Ecclefia no uindicata eft: uindicabic fynagoga? Vindicabicetia ualetiniano^ pbanu incenfum?Quid eft em nifi pbanubn quo'eft couentus gctiliufLicet getiles duodecim deos appelletufti triginta & duos aeonas colant:quos appellant deos. Na de lpfis coperi relattim & pracceptu ut in mona/ cbos uindicarec:qui .pbibentib^iter ualentinianis quo pfalmos canetes ex cofuetu dine ufuqj uetcri pgcbant ad celebritate macbabaeoru martyru: motiinfolentia in/ cenderut pbanu eoruinquodamruraliuicotumultuarie conditu. Qjaotfe otferre babcnt tali optionitcu memineriiit tepore luliani illu qa ara deiecit:& turbauit facri/ ficiu:damnatu a iudice fecifle martyriu?Itaq$ nunčj aliafille iudex qui audiuit eutnifi gfccutor babitus cftmemo illu congreffumemo illu unq ofculo dignu putauit.Qui nifi iam eftet defuncčus:timere imperator ne in eu tu uindicares:qq uindichm cade ftcm n5 euaferit fuo fupftes basredi.Sed refertur cognitione mandatam iudiccfcrb ptuqj co q> no referre debuerit fed uendicare.Requireda quoq; fublata donaria:ut omitta alia.Incenfac funt a iudads ecclefiaru bafilicx:& nibil redditu eft:nibil repeti tu:nibil quaditu. Quid autč babere potuit fynagoga in caftro ultimotcu totu quic/ quid illic efttnon multu fitmibil pciofumrnibil copiofum? Q.uid deinde de incedio potuit rapi iudads inlidiantib 9 ? Artes iftae funt iudaroru uolentiu caluniaritut dum ifta querunc:mandec extra ordinemilitariscenfura ludiapmittacmiles fortaffe dl/ cfcurus qcf bic aliquado ante tuu imperator dixit aduentu. Quom5 poterit nos cbri ftus iuuare qui ,p iudaeis aduerfus cbnftu militamus? Qui mittutur ad uindicla iu/ da>oru:fuosgdiderunt exercitus:noftros uoluntpdere.In quas praeterea no ,pfili/ ant calunias:qui etia cbrifto falfis teftimonijs caluniati funtnn quas no .pfikant calu nias bomines A' circa diuina medaces? Quos no auciores feditionis fuifle dicant? Quos no appetant:etia quos no recognofcant:ut catenatoru ordines innumeros fpedent de cbnftiano populo:ut captiua uideat colla plebis fidelistut codanc in te/ nebrasdeiferuulbutferiant fecuribus:dent ignibus:tradanč metallis: ne peena cu to traufeat? Hune dabis triumpbu iudaeis de ecclefia dei?Hoc tropbaeu de cbrifti populo?Ha£c gaudia imperator gfidis?Hac celebritate fynagog:e?Hos lucl 0 eccle/ iue? Referet iudasoru populus bane folenitate in dies feftos fuos:& inter illos ,pfe/ clo numerabit^uib^aut de amorraeis taut de cbananads triupbauit: aut de Pbara/ one rege aegypti:aut de Nabucbodonofor rege babvloniae manu liberari potuit. Addet bane celebritate fignificas fe de cbrifti populo triumpbu egifle.Et cum ipfi romanis legib^ teneri fe negentuta ut crimina leges putettnunc uelut romanis leg u bus fe uindicados putent? Vbi erat iftaelegestcu incenderet ipfi faerataru bafilica^ rum culmina? Si luhanus no eft ultus ecclefiatga praeuaricator eratitu imperator ulcifceris fynagogse imuria quia cbriftianus es?Et quid tecu poftbač cbrifPloauet ? No recordaris quid Dauid fanclo p Natban .ppbeta mandauerit?Ego te de fratri/ bus tuis minore elegi:& de priuato imperatore fecitego de fructu feminis tui in fe/ de imperiali locaui.Ego tibi fubieci nationes barbaraftego tibi pacem deduego tibi inimicu tuum in poteftate tua captiuum deduxi.Frumentu no babebas ad exerci/ tus alimoniaupforum boftiu manu patefeci tibi portastaperui botreatdederut tibi boftes tui comeatus fuos quos fibi parauerat. Ego gturbaui boftis tui cofilia ut feip/ fe nudaret:ego ipfum ufurpatore imperij ita uinxi ac mente eius ligaui: ut cu babe/ ret adbuc fugiendi copia:tame cum omnib 9 fuis tanq metuens ne quis tibi periret: ipft fe clauderet:ego comitem eius atq* exercitu ex altera parte naturam:quos ante difperferame ad belli focietate coirent:ad fupplemetu tibi uicloriae cogregaui.Ego exercitu tuum ex multis indomitis conuena nationib 9 quafi unius getis fidem & tra a uillitate & concordia feruare prtecepi.Ego cu periculu fummu elfet:ne alpes infi/ a barbaroi u penerarent c5filia:intra ipfum alpium uallu uicloria tibi cotuli*. ut fine e a LIBER V EPISTOLA XXIX damno uinceres.Ego te triupbare Feci de inimico tuo:& tu de plebe mea das meis intmicis trtumpbuf Noneppterea maximus deftitutus efbga ante lpfos expediti/ onisdies cuaudiifet roma:fynagogaincefam:cdicfcuromam miferat: quafi uindex difciplina: publicazfVndepopulus cbriftian^ait: Nibil boni buicimineret.Rex ifte iudazusfašuselbdefenforeiftumdifciplinazaudiuim 9 . Q_ue moxcbriftus pbauit qui p peccatoribus mortu 9 eft.Si de fermone boe diclu eft:quid de ultioe dicetur? Ilie igitur ftatirn a francis & a faxonu gente in ficilia:ficiaz: petauione: ubicj* demque terraru uicius eft Quid pio comune cu perfido? Abolenda cu impio funt etiam impictatisexcmpla. QcEillinocuittč^quoui3usoffendit;bocn5 fequi debet fed danare qui uicit,Itaq$ illa tibi no quafi ingrato recenfur.fed quafi mre collata enume rauimtbisadmonituscuipluscollatuelr.plusdiligas. Denigjboc refpondeti Si/ LticJ. 7 « monitdixit domin 9 IefustRecie iudicaftiiftatimg; couerfus admuliere quaz pedes eius unguento unxitttypum ecclefiaz geref:aitSimoni*.Propterqd dico tibiiRemif fa funt peccata eius multa:quonia dilexit multutcui aute minus dimittic :minus dih> git. Hazc eft mulier quaz in domu pbarifei mtrauind' eiecit iudazu: cbriftu autem acquifiuit.Ecclefia em fynagoga exclufit*.cur iteru tentat ut apud cbrifti famulumt boe eft de pectorefidei:de domo cbriftifynagoga excludat ecclefiamC' Haec dgo imperator amore ftudio tui in bunc fermone cotuli. Debeo etn beneficijs tuis quibus me petete liberafti plurimos de extlrjs:de car cerih 0 : de ultimac necis pcenist ut malle debca p falute tua etia offenfione tui animi n5 timere( Nemo maiore ftdu cia utic g qui ex affecki diiigit.Nemo certe debet lazdere qm ftbi confulit)ne tot an/ noru cocepta cuiufcucg (hccrdotij gratia uno mometo amitta : Et tame non damnu ** gratiaz dcprecorfedfalutis periculu. Q5g quantu eftimperator.‘utquazrenduaut uindicandu no putes qcf in bunc die nemo quazfiuit:nemo ung uindicauitf Graue e 3hutt t],6. fidem tua.p iudazifpericlitari.Gedeon cuoccidiffctfacratu uitulu:dixerutgcntilest dij ipfiiniuria fuauindiccnt. Quisbabetfynagoga uindicarecGbriftus queoccide rut:que negauerutcAn de 9 pater uindicabit eos quinec patre recipiut quifiliu non receperutf’ Qixis babet ualentiniano^zbazreftm uindicaret g pietas tuacQ.uom5 uindicabcu eos exdudi iufferittnec coueniedi ufurpare copiad Si Iofia tibi obijcia regem deo pbatu:boc in iftis danabis q ni adbucdebescircaimperiuromanuinuitareclemetia. Habesquibusampli°g ti bi fperes. Illoru gratia:llloru falus te in boe fermone coueniat meo: ne caufam tua alieno comittas iudicio. Integra adbuc tibi funt omnia.In boe me ego deo nropro te obligoinec uereans faeramentu. Nuquid deo difplicere potent: quod p eius LIBER V EPISTOLA XXX emedatur bonorificentiaC’ Nibil mutaucris certe in illa epiftolatfiue miffa:fiue no dum milfa efttdiciari mbe alfa quar plena fideitplena pietatis fit. Tibi integrum fit emcdare:mibi no eftintegru diffimulare. Antiocbems tua donafti iniuria: mimi> d tui filias reuocaftiinutrendas apud affine dedifti matri boftis tufimififti de terario tuofumptus, Haectanta pietasttanta erga deum fides bocfacio offufcabitur? Tu igic qui armatis pepcifti boftibus:<3/ feruafti inimicos tuostne quačfo tato ftudio pu tes uindicanduin cbriftianos. Nune imperator rogo:ut no afpernater acceperis rne & js te & $ me timente. Sancli em uox eft. Vt quid fachis fum uidere cotritio' ne populi mei:ut offenfam incurra deifEgo certe qdbonorificeti^fieri potuit fecU ut me magis audires in regiatne fi neceffe effet audires in eedefia. Saneh Ambrofij ad Valentimanuteunde rogantis ata? couenientis nead petftfiv 1 /nem gentiliu aras eoi^ imperatdVio deereto inftaurari iubeat:oftedetifqj ex tali de/ W i r 5£p : P r,m 2 deo: deinde patri & fratri iniurias irrogari:Epta.XXX. Mbrofius epifcopustBeatiffimoprincipi fccbriftianiftimo imperator! Vale ) tiniano. Cum omnes bomines qui fub dichone romana funttuobis militet imperatoribus terraru ateg principibusttum ipfl uos omnipotenti deo & fa^ crae tidei milita tis. Aliter em faluftuta effe n5 poterit:nifi unufquifq$ deum uerum: boe eft deu cbriftianoru a quo cun&a regutur:ueraciter colat. Ipfe em folus uerus eft deus:qui intima mente ueneretur. Dij cm gentiu dimoma: ficutfcriptura dicit. 1 Huicigitur deo uero quifquis militat:&rqui intimo colendu recipit affecfu: n5 difli/ mulationemo coniuen tia:icd fidci ftudiu & deuotionis impendit. Poftrcmo fi non lftacofenfumfaltealigueno debet colendisidolis&^pbams caerimoniaru cultib 0 exbibere. Nemo cm deum fallit:cui omnia etia cordis occulta manifefta funt. Er go cu a te imperator cbriftianiifime fides deo uero fit exbibenda:cu ipfius fidei ftu diu cautio atep deuotio:miror quomo aliquibus in fpem uenerit q> debeas aras dij s gentiu tuo inftaurare pra:cepto:ad ufus quocg facrificioru propbano^i praebere fu/ ptum.Q.cf em tam dudu uel fifco uel arcae eft uendicatutde tuo magis coferre uide^ bere g de fuo reddere. Et de difpendijs querunč qui nug noftro fanguini peper/ cerut:qui ipfa ecclefiaru a?dificia fubruerut:Petunt etia ut lllis priuilegia deferafqui loquedi docendi noftns comune ufumffuliam lege ,pxima denegarunt: &: priuu legia illa quib 9 farpe decepti funt etia cbriftiani.Nonullos em illis priuilegijs partim p imprudetiamtpartim ,ppter publicaruneceflitatum moleftias declinadas: irreti/ re uoluerunr.fi' quia n5 omnes fortes inueniuturtetiam fub principibus cbnftianis pltericp funt lapfi. Sed baec fi iam fublata n5 effent:aufereda tuo imperio cdproba rem. At cu per totu fere orbe a plurtb 9 retro principibus inbibita interdiciagj fintt Roma: aute a fratre elementiae tuas auguftae memoriae Gratiano fidei uerae ratione fublata fint:& datis antiquata refcripttstne quaefo uel fideliter ftatuta conuellas uel fraterna prasccpta refeindas. De negocijs ciuilibus fi quid ftatuiiftnemo putat effe temerandu:dr pr^eceptu de religione calcaturf Nullus obrepatiunior^astati tuaei fiue ille gentilis eft qui lfta depolcitmo debet mente tuam uinculis fuae fupftitionis inneftereffed ,pprio ftudio docere admonere te debet queadmodu uerse fidei ftudere debeas;quado ille tanto motu ueri uana defendit. Deferedu meritis cla/ rorum uiroru ego fuadeoffed deu certu eft omnib 9 prteferedum. Si de re mili/ tari eft confuledum: debet exercitati in p radij s uiri expecfan fentetia:c5filiu c5pro/> bari. Quado de religione traefatus eft;deu cogita.Nullius iniuria eft:cui deus om nipotes antefertur. Habet illefentetiam fuam. Inuitu non cogitis colere qcfnolit: boe ide uobis liceat imperator:&: unufquifi^ patieter feratffi non extorqueatur im^ peraton q> molefte ferrettfi ei cxtorquerc cuperetimperator. Ipfis getilibus difi plicere confueuit prteuaricatis affccius. Libere em debet defendere unufquifque fidele metis fua: 6^ feruare propofitu. C^fi aliqui nomine cbriftiani tale aliquid de.* cernedum putat:mente tuam uocabula nuda no capianttnomina caffa non fallant. Quifquis boe fuadet*.facrificat:&i quifquis boe ftatuit.T olerabilius tame eft unius ez \ LIBER EPISTOL& XXX facrifiCium q lapfas onimu. Totas bic cbriftianoru periclitatur fena tus. Si bodic gentilis aliquis imperator:qd abfit: aram ftatuerct ftmulacris: & eo couenire co ge/ ret cbriftianosmt facrificatibus intereffent:ut oppleret anbelitus če ora fideliu cinis ex ara:fam'Ila de facrilegiotfumus ex bufto*.& in ea curia fentetiam diceret: ubi iura/ ti ad aram fimulacri in fentetiam cogerentur.Propterea em interpretatur aram \o/ catamtut eius faerametoiut ipfi putant: unufqui% conuetus cofuleret in mediutcu curia maiore iam cbriftianol^ numero fit refertatperfecutione effe crederet cbrift i' anus qui cogeretur tali optione ad fenatu uenire:qdfit plasruque: nam etia iniurijs couenire coguntur.Te ergo imperatore cbriftianiin aram iurare cogeturf Quid eft iurare nifi eius que teftare fidei tu a: prasfule:diuinam potentia cofiterif T e inv -peratore boe petitur če poftulaturmt aram iubeas eleuariffumptu facrificijs ,ppba/ nis dari.Sed boe n5 poteft fine faerilegio decerni. • Vnde rogo teme id decernas: ftatuasmel ineiufmodidecreta fubfcribas. Conueniofidem tua cbrifti facerdos. Omnes coueniremus epifcopi nifi ineredibile boe če repentinu ad aures perucnifi/ fet bominu:q> tale aliquid elfet uel in cdfiftorio fuggeftu tuoiuel a fenatu petituifed .abfit ut boefenatus pet ide dicatur.Pauci gentiles comuni ututur nomme. Nam ante bienniuferme cum boe petere tetarettmifitad me fančfcus Damafus romanae: ; ecclefiae facerdostiudicio dei eleciusdibellum que cbriftianifenatores dederuntt&f quic|e innumeri poftulates nibil fe tale mandaffe: no congruere gcntiliu iftiufmodf petitionibusmS prasbere confenfum. Quefti etia publice priuatimcgfe n5 coueri turos ad curiaifi tale aliquid decerneretur. Dignum eft teporibus ueftris :boc eft cbriftiams teporibus ut dignitas cbriftianisfenatorib ? abrogetur:quo gentilibus fe/ natoribus .ppbanaa deferatur uolutatis cffeciascHunc libellum ego fratri elemente ueftr^e direxi. Vnde conftitit no fenatumaliquid de fupftitiois impenfis mandaffe legatis. Sedfortaffedicatur:Curdudunonlnterfuerintfenatmicuifta peterentd Satisloquuturquiduelintquino interfueruntffatis locuti funt quiapud impera/ tore locuti funt. Et miramur tame fi priuatis refiftendi romaš eripiunt libertate qui nolunt effe liberu tibi non iubere qdnon ,pbas:non feruare q a fra/ tre mea ftatuta danant. Meliore parte mei apud te piclitor. lila eni mors corpis: ifta uirtutis eft. Nuc mibi abrogatimperiui&gc? eft graui 9 abrogacatuis:abrogai: amcis:& > idabrogacqcfimeetiameiaduerfarg prasdicarGt. Siuolesacgeuiftiida." nafti fide meam:ii inuitus ccflifti:,pdidifti tua.Ergo q ego gentilibus coniuentia prasftitiflem. Nemo ad me detulit:aram eftein lila romana curia: nuqua tantum nefas credidi:q? in comuniillo cbriftianorugentiliug; cocilio facrificaret gcntilcstboc eft infultaretgetiles prasfen tibus cbriftianistfidnuiti cbriftiafliinterefle facrificijs cogcretur. Multa & diuerfa crimina me imperante comiffa funtiultus fum quascuq; funt deprebefa: fi quis tune latuit: debet ergo dicere me ,pbafte quod ad me nemo detulerat? De me pefiime iudicaftcfi mibi fupftitio alicnatno fides mea feruauit imperiu. Vnde cu aduertas imperatorideo primuideindc patri & fratri iniurias irrogari fi gd tale decernas:pe' to ut id facias qcf faluti tuasapud deu intelligis .pfuturum. Symacbi urbis praefcci: i perfuadetis ritus ueteres circa cultum deoru efte feruart dosiadjmperatores Relatio. i primu fenatus ampliffimus fempereg uefter fubiecža legibus uitia cogno/ uit :Od a principibus pijs uidit purgari farna temporu proximoru:boni feculi puc£oritatefccutus:cuomuit diu preflum dolore: atq;iterumme querelaru fuaru iuftiteifclegatum. Cuiideo dim'principis denegata eft ab improbis audien/ tia:quia no crat iufticia defutura: domini imperatores Valetinfane Tbeodofi & Ar cadi inditi uiclores ac triupbatores femper augufti. Gemino igic funcius officio:& ut prasfecius uefter gefta publica ,pfequor: & ut legatus ciuiu mandata cSmendo- Nulla eft bic diftenfio uoluntatG:quia iam credere bomines defierut:aliquoru mi/ niftri regum cogutur fe ftudto praeftare fi difcrepet:amari:coli: diligi: maius impe> rio eft. Quisferatobfuiftereipublica:priuatacertaminaCMeritoillosfenatus in> fequitur:quipotentiafuafamasprincipisprastuIerunt.Nofterautelabor,p clemeri cia ueftra ducit excubias. Cui era magts eomodat: q? inftituta maiolji :q> patrias iu> ra & fata defendimustg temporu gloda*? Quae tum maior eftteu uobis contra mo rem parentu mtelligitis nil licere. Repetimus igitur religionu ftatum qui reipubli ca: diu profuit. Certenumcretur principes utriufgj fecfasiutriuftg fentetiae:proxi/ mus coru casrimonias patru coluittrecetior non remouit.Si exemplu non facit reli gio uetcrutfaciat diftimulatio proximoru. Quis ita familiaris eft barbaris:ut aram ui&oria: n5 requirat?Cauti in pofteru fumus:& talium reru oftenta uitamus.Red^ datur tame faltcm nomini bonor quinumini denegat 9 eft. Multa uiclorias debet aeternitas ueftra &adbucplura debebit. Aduerlent banepoteftate ciiiibus nibil profuir.uos amicu triumpbis patrociniu nolite deferere.Cunčiif pdtetia iftauotiua efttnemo colenda neget qua,pfitetur optandam. Q? fi buius ominifnon eft etia iu fta uit3tio:ornamentis faltcm curias decuit abftineri. Praeftate oro uos ut ea qua£ pucri fufcepimus:fenes pofteris rcliquamus.Confuetudinis amor magnus eft.Me^ rito diui Conftantij faclu diu non ftetit. Omnia uobis exempla uitanda funt: quae mox remota didiciftis. Aeternitate curamus famte nominis ueftrime quid futu^ ra a:tas inuemat corrigedum.Vbi in leges ueftras & uerba iurabimus: qua religioe mens falfa terrebitur:ne in teftimonijs mentiatur? Omnia quide deo plena luntt ncc ullus perfidis tutus eft locus:fed plurimu ualet ad metum delinquedi etia p ras/ fentia religionis urgeri. lila ara concordia tenet omntu:illa ara fidem coliuenit fin/ gulorum:necp aliud magis aucioritate facit fentcntijs noftris g qp omnia quafi iurat 9 ordo decernit.Patebit ergo fedes ,ppbana periurijs:fi/ boe incliti principes mei / babile iudicabut:qui facramčto puhlico tuti funt? Sed diutts Coftatius ldem fecif/ fe dicic:ca:tera potP illi^principis jemulemur qui oibil tale effet aggreftusfti gs ante e? _ N liber v relatio fe ali°n5 deuiaffet.Corriglt em fequete lapfus priorist&: de reprebeficne antecede/ tis exempli nafc it emendatio. Fas fuit ut parens iilae demetiaeueftrae in re adbuc noua no caueret inuidia.Num poteft etia nobis eadem defenfio couenire fi imite/ mur qd meminimus improbatucAccipiat aeternitas ueftra alia eiufde principis fa/ 3a:qua: in ufum digni 0 trabat, Nil ille decerpfit facrarum uirginu priuilegijstreple uitnobilibus facerdotia:romanis caerimonijs no negauit impenfas:& p omnes uias seternae urbis laetum fecut 0 fenatutuidit placido ore delubradegit infcripta faftigijs deu nominatgcunSatus eft temploru origtnes:mirat° eft coditores.Cumo; alias re ligiones ipfe fequerei::bas feruauit iperio:Su 9 em cuicp mos:fu°cuiq 5 rit? eft: V arios cuftodes urbibus & cultus mens diuinadiftribuit.Vtanimaenafcetibustita populiš fatales genij diuidutur. Accedit utilitas quae maxime bomini deos afferit.Nam cu ratio omnifin operto fittunde reclius g de memoria atcp documetis rerum fecunda rum cognitio uenit numinudam fi longa aetas auctoritate religiombus faciat:fer ua/ da eft tot fteculis fides:& fequendi funt nobis paretes:qui fccuti funt fceliciter fuos. Roma nuc putemus affiftere atcg bis uobifcu agere fermonibus. Optimi principes patres patrih reueremini annos meostin quos me pius rit 0 adduxit:ut utar caerimo nijf auitis.Necjj enim me pcenitet uiuere meo more quia libera fum.Hic cultus in le ges meas orbem redegittbaecfacraHannibalea mcenibusta capitolio fenonas rep/ pulerut. Ad boe ergo feruata fumtut iongaeua reprebedarCVideam q> inftituendu putaturfSera tame &■ cotumeliofa eft emendatio fcncctutis. Ergo dijs patrijsidijs indigetibus pace rogamus. Aequueft:qufcquid omnes colut: unu putari. Eadem fpectamus aftratcomune cadum efbidem nos niudus inuoluit. Quid intereft qua qmfqj prudetia uerum requfratfVno itinere n5 poteft perueniriad tam grandefe/ cretumtfed ba tc ocioforu difputatio eft.Nuncpces no certamina ofFerimus. Quax to comodo faeri aerarij ueftri ueftaliu uirginum prarrogatiua detraSa eftC Sub lar/ giffimis imperatoribus denegac qc£ parciftimi prasftiterutf Honor folus eft in lilo uelut ftipendio caftitatis. V t uittae earu capiti decus fadunt: ita inligne ducit faerifi crpuacare muneribus.Nudu quodamodo nome immunitatis requirut:quonia pau pertate ac difpendio tutaefunt.Itacg amplius laudi earu tribuunt:qui aliquid rei de/ trabunt.Siquide faluti publicae dicata uirginitas crefcit merito: cum caret praemio, Abfint ab aerarij ueftri puritate ifta compediatfifcus bonoru principum n5 facerdo tum damnis fedboftiu fpolijs augeatur.Vllunelucrum compenfatinuidiacEtquia auaricia in moreš ueftros no cadit:boc miferiores fut quibus fubfidia uetera decer/ pta funt. Etenim fub imperatorib 9 qm alieno abftinet:qui refiftunt cupiditati:ad fo lam detrabitur amittetis iniuria:qd’ dcfideriu non mouet auferetis. Agros etia uirgi nibus & miniftristdeficientiu uoluntatedegatos fifeus retentat. Oro uos iufhcus facerdotestut urbis ueftrae faeris reddatur priuata fuccefiio.DkFent teftameta fecu ri:&r fciantfub principibus n5 auaris ftabile efte qd fcripferint.Delečict uos ifta fce/ licitas generis bumanitccepit caufae buius exemplu follicitare morietes.Ergo roma naereligiones fub romana iura no gtinet? Qd nome accipiet ablatio facultatu quas nullalex:nullus cafus fecitcaducasf’ Capiutlegata liberti:feruis teftamento^i lufta cSmoda non negantur: fantu nobiles uirgines & fataliu faeroru miniftri excludunč praedijs baereditate auaefitts. Quid iuuat faluti publica: caftu corp° dicare & iperij aeternitate Cceleftib°fulcire pra:fidijs:armis uris:aqlis uriš amicafapplicare uirtutes: $ omnibufefficacia uota fufcipere ius cu omnibus no baberefltacp melior eft fer uitus que bominibus impendic.Rempublica laedimus cui nung expedit ut ingrata fit. Nemo me putet fola caufam religionu tueri:ex buiufmodi facinorib 0 orta funt cuncia romani generis incomoda.Honorauerat lex paretu ueftales uirgines ac mi/ niftros deoru:mci:u modico iuftifčp pnuilegijs. S tet it muneris bui 9 integritas ufque addegenerestrape§itasquiadmercedeuilium baiuloru facrae caftitatis alimenta uerterut. Secuta eft boe fachim fames publica:&; fpem,puinciarum omniu meffis a^gra decepit.Non funt hxc uitia terrarutnibil imputamus aftris. Nec rubigo fege/ i > r LIBER V EPISTOLA XXXI tibtiS offuittnec auena fruges necauiflfacrilegio annus exaruit.Necefle em fu it pe/ rire omnib 0 qd’religiomb 0 negabar. Certe li eft buius malialiqdexemplu:impute mus fanta farnem uicibus annoru.Grauis bane fterilitate a ur a coftrinxiti filueftrib'* arbuflis uita ,pducic:& rurfus ad dodona^as arbores plaebis ruflicas inopia couola/ uit. Quid tale.pumciaaptulerunticureligionu miniftros bonor public 9 pafceretd Quado in ufum bominu cocufla quercus:qn uulfe funt berbaru radices:quado al ternos regionu defe&us deferuit faecuditas mutuatcu populo di uirginib^ faeris co/ munis dlet annonaf Comendabat em terra^i .puentuts uicius antiftitu: & remediu magis q largitas erat. An dubiu efl: femp ,p copia omniu datu qc£ nune inopia om/ nium uendicauitc’ Dicet aliquis fumptu publicu denegatum aliente religionis im* pendijs. Abfit a bonis principib^fta fentetiatut qd olim de comuni quibufda tnbu/ tum efl: in iure fifci efle utdeac. Nam cu refpublica de fingulis conftct:qd: ab ea,p ficifciturtfit rurfus propriu finguloi^.Omnia regitisrfed fuum cuicp feruatifiplufque apud uos iufticia g licentia ualet.Confulitecerte munificentia ucftia: an b xc publi/ ca uclit cxiftimari qua: in alios traftuliftisf Semel bonori urbis delata copendia de/ finut efle tribiientiu: & qc? a principio beneficiu fuit: ufu atqj xtate fit debitu.Inane igitur metu diuino animo ueflro tentat incutere:fi quis afferit cofcientia uos babe/ re pra:bcntiu:nifi detrabentiu fubieritis inuidia.Faueant clemctiac ueftraa feflarum omniu arcana pradidia:&I ba;c maxime quae maiores ueftros aliquado iuuerut: uos defendantta nobis colam?. Eum religionu ftatum petimus:qui diuo parenti culmi/ nis ueflri feruauit imperiu:quifortunato principi legitimos futfecit ba?redes. Spe/ cfa t fenior lile diuus ex ar ede fiderea Iacbrymas facerdotu: & fe culpatu putat more uioIato:quelibeteripfeferuabat. Pravdate etia diuo fratri ueflro alieni cdfilij cor/ reflioneitegite faflu qd’fenatui difplicuiffe nefciuit. Siquide cdftat ideo exclufam legationeme ad eu iudiciu publicu pueniret.Pro eftimatione efl tepo^ fuperiorui ut n5 dubitetis abolere qd .pbandu efl principis n5 fuiffe. Sancli Ambrofij ad Valcntinianuimperatore: Relationi Symacbi refpondetist ^^aptiflimifcp cdfutationibus eamrefelletis:Epla.XXXI. ^^“Tf^Mbrofius epifcopus:Beatiffimo principi & clemetiflimo imp era tori Valen/ J tiniano augufto. Cum uir clariflimus prasfeclus urbis Symacb° ad cleme/ % I 1L tiam tuam retuliffetiut ara quae de urbifromašcuria fublata fuerattreddere/ .^■''''»tur^ocb:& , tu imperator Iicetadbuc in minoris asui tyrocinio florentibus nouus an/ nisifidci tame uirtute ueteranus obfecrata gentiliu no ,pbares:eodem quo compe/ rč.puncfo libellum obtuli:quo licet coprebenderim guasfuggeftioi neceffaria uide/ renturipopofci tamen exemplu mibi relationis dari. Itacg n5 fidei tuas ambiguus fed ,puidus cautionis (te pij certus examinis boe fermone relatiois affertioni refpo/ dcotboc unum petensiut no uerboru elegantia fed uim rerum expeflanda putes. Aurea cm( ficut feriptura diuina docet) efl lingua fapientiu litteratoru: qu«e pbale/ ratis dotata fermonibus:d^quoda fplendetis eloquijtuelut coloris preclofi corufco refultanstcapit animoru oculos fpecieformofituifucp perftringit. Sed aurum fi dilir gentius manu tradesiforis prcciumuntus metallu efl. Volue quadb atq? excute iedam gentiliutpreciofa grandia fonanttueri effceta defendunt.Deu loquutur:fi/ mulaerum adorant. Tria igitur in relatione fua uir clariflimus przefeSus urbis^po fuit quac ualida putauit: Q?roma ueterestut aittfuos cult 9 requirat:Et q> facerdotib 0 fuis uirginibufmueftalibusemolumetatribuedafinttEtcp emolumentis facerdotu negatis fames lecuta puhlica fit. In prima^pofitionetflebiliroma queftu fermonis illacbrymat:ucteres ut ait cult ? casrimonia^i requirens. Hxcfaera inquit Hanniba/ lem a mccnibusia capitolio fenonas reppulerunt.ltag? dum faero^i potentia prxd* caturtinfirmitas proditur.Ergo Hannibal diu faeris infultauit romanis: dijs cotra fc dimicantibus u% ad muros urbis uincendo puemt.Cur fe obfideri pafli funtipro quibusdcorumfuoruarmapugnabantf Namdefenonibusquidloquar:quosca pitolij fccreta penetrantes romanje reliquix n5 tuliflent: nifi eos pauido anfer ftre/ e 4 LIBER V EPKTOLA XXXI pitu ^pdidiffetcEn quales templa romana praefules babent.Vbi tune erat Iuppiter? An m anfere Ioquebacf Verum quid nege faerorum ritus militaffe romanis?Sed etiam Hannibal eofdem deos colebat. V trum uolunt igit; eiieant.Si in romanis ui/ cerunt facraffn cartbaginenfibus ergo fuperata funf.fi in cartbaginenfib 9 triumpba £a:nec romanis utiq 5 .pfuerunt. Faceffat igit ur inuidiofa illa populi romani quere/ la.Non base roma mandauit. Alijs illa eos interpellat uocibus.Quid me caffo quoti die gregis innoxrj fanguine cruetatis?Non in fibris pecudutfed in uiribus bellato/ ru tropbaca ui&oriacfunt.Alijs ego difciplinis orbem fubegi. Militabat Camillus g fublata capitolio fignatcacfis tarpeiac rupis triumpbatorib 9 reportauitiftrauit uirtus 3 uos religio no remouit. Quid de Attilio loquar:qui militia etiam mortis impen/ itfAfricanus non rnter capitolfi arastfed inter H^nnibalifacies triumpbu inuenit. Q.uidmibiuete^iexempla,pfertis?Odiritusneronum. Quiddica bimenftres imperatores če terminos regu cum exordfifcopulatos? Aut forte illud eft nouum: barbaros fuis exceffiffe finibus? Nuquid etia illic cbriftiam fueruntt guo^c mifera/ bili nouocj? exemplo alter captiu 9 imperator:fub altero captiu^ orbis fefelliffe qute uicioria ,pmittebant:fuas cacrimonias .pdiderunt? Nuquid če tune no erat ara uic/ toriaefPcenitetlapfusi&uetuftacaniciespudendi fanguinis traxit rubore. Non erubefco cu toto orbe longacua couertuue^i certe eft*.quia nulla actas ad gdifcendu fera eft. Erubcfcat fenecius quac emedare fe no poteft.No anno^i canicies eft lau dandaifed morutnullus pudor eft ad meliora trafire. Hocfolum babeba comune cu barbaris*.quia deum antea nefcieba.Sacrificiu ueftrum ritus eft beftiaru cruore refpergi.Quid in mortuis pecudibus quxritis dei uocesčVenite če difdte in tenis caclcfte militia.Hic uiuimus:^illic militamus.Caclimpfterium doceat m edc^ipfe quicondidit:non bomoqui feipfum ignorauit. Cuimagisdedeo gdeo čredam? Qiio poftum uobis creaerequifatemini uos ignorare qcfcoIitis? Vno inquit iti/ nere n5 poteft pueniri ad tam grande feeretum. Qj$ uos ignoratis: id nos dei uoce cognouimus.Et qc? uos fufpitionibus quacritis*.nos ex ipfa faptetia dei če uentate co pertum babemus. Non congruunt igitur ueftra nobifeu. V os pacem dijs ueftris ab imperatoribus obfecratisinos ipfis imperatoribus a cbrifto pace rogamus. Vos manuum ueftraru adoratis operatnos iniuriam duetmusomne q#fieri poteftde/ um putari.Non uult fe deus in lapidibus coli. Deniq? etiam ipfi pbilofopbi ueftri ifta riferunt. fi uos ideo cbriftum deum negatis quia illum mortuum effe non creditisiNefcitis emq> mors illa carnisfueritnon diuimtatis:quacfecit ut credentiu tam nemo moriatur:quid uobisimprudentiusqui cotumeliofecolitis &bonorifice derogatisfVeftru enim deum lignum putatisiO cotumeliofa reueretia*. Cbriftum mori potuiffeno creditisrO bonorifica peruicacia. Sed uetera inquit reddenda funt altana fimulacrisiornamenta delubns.Repofcatur baec a cbforte fupftitionis£ cbriftianus imperator aram folius cbnfti didicit bonorare.Quid manus pias če ora fideha minTfterid fuis cogunt facrilegi|s exbibere? Vox imperatoris noftri cbriftu refultet:& illum folum que fentit loquatur:quia cor regis in manu dei. Nuquid im perator gentilis ara cbrifto leuauit? Du ea quac fuerunt repofcut:exemplo fui ad/ monet quantu cbriftiant imperatores religioni qua fequutur debeant deferre reue rentiae:quado gentiles fugftitionibus fuis omnia detulerunt.Dum coepimus: etiam fequamur. Nos fanguine gloriamunillos difpediu mouet. Nos bacc uiččoriae loco ducimustilliiniuriaputat.NungnobisamplP cotulerut gcuuerberari cbriftianos atcg ^pferibi ac necari iuberent.Praimiu fecit religio qd perfidia putabat efte fupplfi cium.Videte magnanimos: p iniurias:pcr inopiamig fupplicium.Nos credimustil/ fi cjerimonias fuas fine quaeftu manere pofte non credunt. Habeant inquit uefta/ les uirgmes immunitate fuam. Dicant boe qui nefciunt credere q> poflet effe gra^ tuita uirginitasi^mocent lucris qui diflfidut uirtutib^. Qixot tame illis uirgines prač/ mia ^pmiffa fecerut? V ix feptem ueftales capiutur puellae*.En totus numerus quem infulae uittati capitisipurpurata^i ueftiu murices:pompa lefticse mmiftro^ circufu^ LIBER V EPISTOLA XXXI fa comitatutpriuilegia maxima:lucra igentiat praefcripta deniqj pudicitiartcmpora coegerut. Attollant metis & corporis oculosmideat plebe pudoris:populu intes gritanstconciliu uirginitatis, No uittse capiti dccus:fed ignobile udarne: ufui no^ bile caftitatis:no exquifitafed abdicata lenocinia pulcbritudmismon lila purpurai^ infignia:no luxus deliciaru fed ufus ieiuniorutno priuilegiatnd lucratomnia poftre/ motalia utreuocariftudiaputes:dum exerccnt officia. Sed du cxercetur officiu: ftudium ,puocac:fuis cafhtas cumulatur difpendijs. No eft uirginitas qua:precio emftur:no uirtutis ftudio poffidet. Non eftintegritas quaecuq? tangin aucbone nummario ad tepus follicitatur cdpendio. Prima caftitatis uiciona eft facultatu cu piditates uincere:quia lucri ftudium tentamentu pudoris eft. Ponamus farne fub/ fidia largftatu conferenda uirginii>us:quaacbriftianis munera redudabunt: q faccrdos ferias miniftenj fui cmat totius patrimonij fui damno:& priuat 9 uniuer^ fte comoditatis difpcndio ufumpuhlicimcrccc obfequij:pra:tedens comums falu.' tis excubias:domcftic;einopiarfemcrcedefolat:quia minifteriunon uendidit fed gratiam čopa ra uit. Cofcrte caufas. Vos excufare uultis decurionetcu ecclefia: ex' cufare n5 liccatfaccrdote.Scribunc teftameta tempIo^miniftns:nullufexcipic r p^ pbanus: nullus ultimas c5ditionis:nullus ,pdigus uerecudia:: foli ex omrnb 9 clerico comune ius claudic: a quo folo,p omnibus uotu comune fufcipic:officium comune deferc :nulla legata uel grauiu uiduaru: nulla donatio.Et ubim moribus culpa non deprebedic:tameofficiomul3apra£fcribic.Quodfacerdotib 9 pbanilegauerit cbri ftiana m'dua*.ualet:q indignates eoru dlj id,p p cena intule rintqdfolebantplačaticoferre,pmunere. Quseautesequitas:utpaucisfacerdoti/ bas doletes ui&umnegatu ipfi omnibus dcncgarent: ca inclemetior effet uindiSa g culpa* No eft igitur idonea qu largo fcetu uinex redunda' uerint.Itacp & meffem fcenerata recepimus:&: liberatioris uindemiae beneficia pofi fidemus. Poftrcm 9 fupcft &maximus loc 9 :utru ea quse uobis .pfuerint imperator res reftituerefubfidia debeatis, AitemtVos defendantta nobis colanc.Hoceft fu deliffimiprincipes qcPferre no poffum 9 : ga exprobrat nobis ueftro fe nomine dijs fuis fupp!icaret& uobis n5 mandatih 9 facrilegiu imane comittunttdiflimulation^p cofeniu interptantestSibi babeat pradidia fuatfuos fi poffunttilla defendat.Na fi i]s a quibus coIunt?:auxilio efte no poftunt:quo poffunt uos defcndere: a qmb 9 no cos lune C Sed maio^i inquit feruadus eft ritus, Quid q? oia poftea i melius^fccerutf Mundus ipfe qui uel primu coacfis elemento^ p inane feminibus tenero orbe con creuerattuel cdfufo adbuc idigefti operiš caligabat borrore*. n5ne poftea diftinclo caditmaristterrarucg diferimine formas gbus fpeciofus uidectaccepit? Exutac bumetib 9 tenebris nouu terrse ftupuere foletdies in exordio no refulget:fed i ,pccf fu teporis icremeto luminis micat & caloris exxftuat.Luna ipfa qua 2 ,ppbetias ora^ culisfperiesecclefiaefiguraturicumprimu refurgensin menftruas reparatur aeta>« testtenebris no Ris abfcondictpaulatimcg cornua fua coplens uel e regione folis ab^ foluens clarifplendore fulgoris irrutilat. Exerceri in ftuftus terra: an nefciebantt poftubi imperare aruis follicitus coepit agricolat & informe folu ueftire uinetisftilue ftres animos domefticis molhtsecultibus exucrun Anni ipfi 9 setas primaquae nos ufu parili colorauit:nutu gignentiu fed in^ceffu lapfuris floribus uernat:poftremis adolefeit fiaaciibus.Nos quoqj xui rudes fenfus babemus infantiaefted mutati in an nos ingenij rudimenta deponim 9 * Dicant igi€ in fuis omnia manere debuifte prin/* cipijstmundu tenebris obduftu quia fpledore folis illuxerit:difplicere.Et quato gra tius eft animi tenebras depuliffe g corporistfidei^ iubare micuiffe g folisc" Ergo či mudi ficut oim rei^: primaeua uia mutarutiut uenerabilis canaa fidei feqret fenect 9 . Quos boe mouetireprebedant meftemtga fera faecuditas efttreprebedant uinde miarga in occafu anni efttreprebedant oliuatga poftremus eft fructus. Ergo A m eft fis noftra fides anima^i efttecdefiae gratia merito§i:uindcmia eft:qua: ab ortu mun di uirebat in fanclistfed poftrema setatc fe difFudit in pplosmt aduerteret oes no ru/- dih 9 animis irrepfifte fide cbrifti. Nulla ein fine aduerfario corona uiclorne: fed ex plofa ea opinioe quse an edualuit id qd erat ue^i lure pradatu: Si rit^ueteres deleft3 baf.cur in alienos rit 9 eade roma fucceftitrOmitto abfcodita pcio bumu:&r paftora^ les cafas auro degeneri renitetes. Quid(ut de ipfo refpodea q> queruc)capta^fi / mulacra urbiu uiaofi^ deof:6^pegrinofrit 9 facro§italiena: fugftitoifaemuli receguti' f' LIBER V EPISTOLA XXXI Vnde igitur exempluq> currus fuos fimulato almonis in ftumine fauat cy beleCVn/ dc pbrygij uates &■ femg inuifa romanis non ajquaj cartbaginis numinafOua cade/ liem apbri mttratperfas plajriq? uenerem colunt:,p diuerfitate nominis n5 pro nu/ minis uarietatetSic deam effe uicioria crediderunt:quaj utiqj munus eft no pote ftas:donatur no dominačdegtonu gratia non religionu potentia. Magna tgic dea qua militu multitudo fibi uendicattuel prajlioru donat euentus. Huius aram ftrui in urbis romaj curia petut.boceftquo plures conueniutcbriftiani.Ommb^in tem/ plts arae:ara etia in templo uici:oria§j:quado namero deleclantur:facrificia fua ubicg cdcelebrant. Quid eft nifi infultarefidcitunius arae facrificm uendicarec’ Ferendu ne iftud ut gentilis facrificet:& cbriftian 9 interfitf' Hauriat omnes inquit bauriant uel inuiti fumu oculis:fympbonia*auribus:cinere faucibusttbus narib 9 ^ aduerfan/ tiam ltcet ora excitata focis noftris fauilla refpergat. No illis fatis funt lauacramon porticufino pla teaj occupataj fimulacris.Etia ne in comuni illo concilio no erit com/ munis coditiocObftringec pia fenatus portio obteftantiu uocib^: adiurantiu facra/ mentisCSi refutettuidebič mendaciu ,pdere:fi acquiefcat:facrilegiu cčfiteri. Vbi inquit in leges ueftras & uerba iurabimuscErgo menfura quaj legibus tcnec inclu/ fa:cajrimom-js gentiu fuffragiu colligit:fide ftringittiam no folu prajfcntiu fed abfen/ tium etiacEit qd’ eft ampliusfimpcratores fides ueftra pulfac c 1 V os cin cogitis fi tube tis. C6ftantiusauguftajmemoriajnondufacrisinitiatusmyfterijs contaminart fe putauit fi aram illam uideret Judit aufcrri:n5 iuftit reponi.Illud aucioritate fafti ba/ bettbocprajceptinobabet. Nemofibi deabfentia blandiac: prajfenttoreft quife animis infcrit g qui oculis ,pteftatur. Plus cm eft mete conecb g corpore copularu Vos fenatus cogendi cofilif prajfules babet:uobis coittuobis cofcientia fua n5 dqs gentiu prseftattuos liberis fuis no tn fideifuaj prajfert. Hajc eft cbaritafexpetedat baje eft cbaritas maior impcriotfi fides tuta fit qux feruat imperiu. Sed fortafte ali que moueatdta fideliftimu principe deftitutum:,pinde quafi meritoru prectum ca/ ducts ajftimetur prajfentiu. Oftis em fapiens no in orbequoda atq; circuitu locata bumanarure^. nouitnegocia:quiano eofdefemgfucceffusbabent:feduariant fta tus & mutant uices? Que beatiore Cnajo pompeio romana tepla miferut? At is cu tribus triumpbts terraru cinxiflet orbetpulfus acie: bello ,pfugus: &fut terminis exulimperipcanopeimanu fpadonisoccubuit. QuenobiltoreCyro perfarutoti/ us orientis terrae rege dederutds quoqj cu principes potentiflimos aduerfantes ui ciftet:uici:os referuaffct:muliebribus armis fufus interijt. Et tile rex qui fugatos etia confeftus bonore donauerat:execfo capite &: intra utre plenu cruoris fatiari tuflus inclufoftcemineis imperijs ludibrio fuit.Adeo in ifti 9 uitaj curriculo no paria parib 0 fed longe diuerfa referutur. Que etia magis facrificijs deditu g cartbaginenfium duce Hamilcbarem repperim^c" qui cu toto praelij tepore inter acies pofit 0 dimican tes facrificiu facerettubi parte fuorum utcfam effe cognouittin ipfo.squcs adolebat fe prajcipitauit ignest ut eos uel cruorefuo reftingueret:quos fibi nibtl,pfui(Te cog/ nouerat. Na de luliano quid loquarc’qui cu refponfis arulpicu male credulus effet: ademit fibi fubfidia reuertendi. Ergo in comuni cafu no eft comunis offenfa. Ne/ mine etem ,pmi(fa noftra luferut.Refpondi laceffcntib 0 tang no laceftit ? . Refellen/ dxctemrelationistn5exponedajfupftitionismibiftudiufuit. Te tn imperator ip fa eofy relatio faciat cautiore.Na cu de fupertoribus principibus texuiftet: ga prior co^J numerus caerimomas patru coluittrecentior no remouittaddidiflet etia fi cxe/ plum rcltgio ueteru n5 facittfaciat diffimulatio ,pximoru. Euideter docuit& fi/ det tuac debeastut gentilitij rit 9 no fequaris exemplu: pietati utfratris ftatuta no uiolcs. Si cm ,p fuis dutaxat partibus eodiffimulatione principu pr^dicaruttqui cu cffcnt cbrifiianudecreta tamen getilium minime remouerut:quatomagis amori debet deferre fraternotut qui diffimulare deberestetiam fi quid forfitan no proba/ res: ne fraternis derogares ftatutis:& nune teneas quod & fidei tnaj & germanita' tis neceffitudim iudicas cčuenire. LIBER V EPISTOLA XXXII Sancft Ambrofij ad Valen tinianuimperatorem:recufantis certare curti Auxen/' tio arriano in confiftorio imperatore iudicaturo:ex eo cp m caufa fidei epifcopi de laicis in eCclefia:& no lalci de epifcopisin Cofiftorio debcat iudicare:Epl’a.XXXII. O Lemetiffinio imperatorl & beatiffimo augufto Valentintano:Ambrofius epifcopus. Dalmatius me tribuni notarius mandato:utallegauit:de/ mentiae couenit tuar.poftulanf ut & ipfe ludices legere ficut elegiffet Au/ xenti?:Nec tn expreffit eoru noia qui fuerant poftulati: led id addidit cp in cofiftorio elfetfutura certatio arbitro pietatis iudicio tuše. Cui rei refpodeotut arbitror:copetenter* Necquifčj cotumace iudicate me debet cu boe afferam quod auguftae memoriae pater tuus no folum fermone refponditffed etia legibus fuis fan xit:in caula fidei uel ecclefiaftici alteuius ordinis ec iudicare debcre:qui nec mune/ re impar fit nec iure diffimilis.Haeč enim uerba refcrip ti funt:boc eft facerdotes de facerdotibus uoluit iudicare. Qutnetia fialias quocg argueretur epifcopus:&rmo/ runi effet examinanda caufa: etiam bane uoluit ad epifcopale iudicium pertinerc. Quis igitur cotumaciter refpondit clementiae tuaedlle qui te patri fimile effe deli/ derat:an qui uult effe dtffimilec' Nififorteuilisquibufdam tanti imperatoris exifti/ matur ferttentiatcuius Si fides cofeffionis conftantia coprobata eft:& fapietia meli/ orata? reipublicae profeciib 9 praedicatur. Qiiado audiftt clementiffime imperator in caufa fidei laicos de epifcopo iudicaffedta ergo quada adulatione curuamur: ut facerdotalisiurisfimusimemores:&qddeus donauitmibr.bocipfe alijsputemef/ fe crededumf' Si docendus eft epifcopus a Iaico:quid fequatur: laicus ergo difpu/ tct:&' epifcopus audiat: epifcopus difcata laico f At certe fi uel fevip turami feriem diuinaru uel uetera tepora retračlem^uis eft quiabnuat in caufa fidei: in caufa in/ qua fidei epifcopos folere de imperatorib°cbriftianis:no imperatores de epifcopis i udicaref Eris deo fauente etia feneftutis maturitate,puecfror:& tune de bocce/ febis qualis lile epifcop 0 fit qui laicis ius facerdotale fubfternit. Pater tuus deo fa/ uente uir maturioris seui dicebat: No eft meu iudicare inter epifcopos: tua nune di cit clemetia:Ego debeo iudicarecEt lile bapti^atus in cbrifto inbabile fe ponderi ta ti putabat effe iudidpelemetia tua cui adbuc emerenda baptifmatis faeramenta fer uantur:arrogat de fide iudiciuicumfideilpfius faerameta no nouerit? Quales au/ tem elegerit iudices:poffumus exiftimationi rclinquere:quado eolp nomina ti met ,pdere. Veniant plane fi qui funt ad ecclefiataudiant cu populo:n5 ut quifg iudex refidat:fed unufquifqj de fuo atfcciu babeat exame: eligat que fequatur. Agic de iftius ecclefite faCerdote:fi audierit illum populus:&: putauerit melius difputare: fe/ quatur fidem eius no inuidebo. Omitto quia lam ipfe populus iudicauit: taceo qa eum que babet de patre tua* clemetue:poftuIauit:taceo quia pater pietatiftuae qui/ etemfuturamlpop5dit:fieleciusfufaperetfacerdotium.Hancfidem fecutusfum promiftorjjm.Q; fi de aliquorum peregrinorum affentatione fe iaclatubi fit epifco/ pusmnde lunt fj qui eum epifcopatus putant nomine efte donandu. Nam ego nec epifcopunouinecundefitfcio. Vbiilludconftituimusimperatorcp iamipfe tu/ um iudicium declarafti.Immo etia dedifti legesme cui effet liberum aliud iudicare. cu pradcripfiftialijsipraefcripfifti& tibi.Leges em imperator fertquas primus ipfe cuftodiat. Vifne igitur experiar:ut incipiant lj qui iudices eliguntur: aut ad/ uerfustuam uenire fententia :aut certe excufarc qp imperatoris tam feuero &tam diftrifto imperio no potuerint obuiarefSed boe cotumacis no modefti eft facerdo tis. Ecce imperator lege tuam iam ex parte refcindisffed utinam no ex parte fed in uniuerfum.Legem em tuam nollem effe fupra dei lege. Dei lex nos docuit quid fequamur:bumance leges boe docere non poffunt.Extorquere folent timidis com/ mutationeffidem infpirare no poffunt. Q_uis erit igic lile qui cu legat per tot ,puin/ cias uno momento effe mandatu:ut quicuqj obuiauerit imperatorifferiatur gladio; quicuqu e dei templum no tradiderit:„ptinus occidaturc' Q_uis inqua eft qui pofiit uel unus uel inter paucos dicere imperatori:lex tua mibi no ,pbat fNoJgmittič boe LIBER V ORATIO a, •’ : * dicerefacerdotibusipermittic laicisc® iudicabit defidequiautgratiam fperat aut mctait oftenfamC Deinde lpfe comittam ut eliga iudices laicos*. qui cu tenuerint fidei ueritatetaut,plcnbanc:autnecentur:qd’lexdefide lata dccernitf Ego igitur aut pramaricatiom offera bominesiautpama^Nd tantieftAmbrofius:ut,ppterfe deijdatfacerdotiu. No tanti eft unius uita:quati eft dignitas omniu facerdotum: quoru de confilio ifta'didaui*.intimatibus ne forteetia gentihs efletaliquis autiudte us:qui ab Auxentio c (Tet eledus:quib° traderemus de cbrifto triupbumifi de cbri/ fto ludiciu comitteremus. Q_uid lllofaliud nifi cbrifti iniuria audire deledatfQuid illis aliud p5t placeretnifi: qd abfittut cbnfti diuinitas dcnegecV Cu ljs plane bene čouenitarriano qui creatura cbriftu dicit:qc? etiam gčtiles ac iuda:i ( pmptiflime co/ fitentur. Hocfcnptu eft in ariminefifynoao :Meritocp conciliu illud exborreo:fe/ qucns tradatu concilij nicenita qd*o me necmors nec gladPpoteritfeparare. Qua Fidem ctia parens clcmetiac tua: Tbeodofius beatiffimus imperator &fequic če ,p/ bauit. Hanc fidem galliac tcnettbanc bifpaniae:«^ cu pia diuinifpiridcdfctfionc cu/ ftodiunt. Si tradandu eft:tradare in ccclefia didici:qdmaiores fecerunt mefifi co/ fcrčdum de fide:facerdotu debet cftc ifta collatio:ficut fadum eft fub Conftantino auguftae mcmoria: principe:qui nullas leges arite prtemifitifed liberu dcdit iudiciu facerdotib 9 . Fadum eft ctia fub Conftantfo auguftm memorial imperatore pater/ nac dignitatisbxrcde:fcd qdbcnc ccepit:alitercdfummatueft. Nam epifcopifin/ čcra primofcriplcrantfidemifed dum uolut quida de fideintra palatiu iudicarc:id egerunttutcircufcriptionibusillacpifcoporu ludicia mutarčtur. Quitameinflexa ftatim reuocarc fentčtiam. Ft ccrtc maior numerusarimini ničem cocilij fidem ,p/ bauitrarriana dccreta danauit. Si ad fynodum,puocat Auxentius:ut de fide difpu ietdicet no.fit ncceflc^pptcr unu tot epifcopos fatigari:qui ctia fiangelufdc cxlo ef fet:paci ecclefiaruno deberet praaferrficu audiero lynodu cogrcgari: & ipfe no de/ ero. Tolle igitur lege:fi uis effe certame. Veniftem imperator ad confiftoriu cle/ metiteltuastut ba:c cora fuggerere: fi me uel epifcopi uel pplus permififfent dicetes de fide in ecclefia cora populo debere tradari. Atqj utina imperator no denuciaf/ fesiut quo uelle pergere. Quotidie ,pdiba‘.nemo me afferuabat. Debuifti mequo iiolueras dcftinare:que lpfe omnib? oftereba. Nune mibi a facerdotib 0 diciturt no mul tu intereft utru uolens relinquas an tradas altare cbnfti. Cum em reliqueris tra des. Atq? utina liquido mibi paterettg? arrianis ecclefia minime traderetur: fpote me ofFerre tuae pietatis arbitrio. Sed fi ego folus interftrcpoicur etia de alijs omni/ bas inuadedis ecclefijs eft przeccptufV tina cdfirmeturtut ecclefijs nullufmoleftus fir.opto ut de mc:qualis uidectfentetia proferat. Dignater igitur imperator acci/ pe cp ad confiftoriu uenire no potui. Ego in cdfiftorio nifi p te ftare no didici: če in/ fra palatium certare no poftumtqui palatij feereta nec quzero nec noui. Ego Am/ brolius cpifcopus bunclibcllum obtuli clementiflimo imperatori di beatiffimo au/ gufto Valen tiniano. » m Sandi Ambrofij in Auxentiu de bafilicis tradendis:inuebetis:fuofquc ad coftan Itiam atq? tolerantia exbortantis:Oratio. ldeouosprzeterfolitufubitoefteturbatosatcpafferuantcs mei. Miror q? 4 ul bocfit:nififortequiapertnbunosmeuidiftis:autaudiftisimperialimanda/ effe conuetumlut quo uellem abirem binc:&:fi qui uellcnt:fequcdi pote/ ftate baberet. Metuiftis ergo ne ecclefia deferere:& du faluti mex timeo: uos re/ lrnqucrecSedquid če ipfemadauerim potuifttsaduerteretdeferedte ecclefia; mibi iloluntatč fubeffc no poffeiga plus dnm mundi g fieculi bui° imperatore dmere.Sa ric fi me uis aliq abduceret ab ecclefia čarne mea exturbari poffe n5 mente. Paratu me effe ut fi ille faceret qd folet effe regite poteftatisiego fubirem qd’ facerdotis el/ le cofueuit. Q.uidergo turbaminifVolesnungius defera: coadus repugnare no noui.Dolcre potero: potero flere: potero gemere: aduerfus arma milites gottbos quoqplacbryma: mea: arma fut.Talia em munimeta funt facerdotis. Aliter nec de/ LIBER V ORATIO beo nec poffum refiftere. Fugere aut & relinquere ecclefia no foleot ne quis grauio ns pcenaemetufacluminterptec. Scitis če uosipfi: qp imperatorib 9 folea deferre: no cedere:fupplicijs melibeter offerre:necmetuere quaeparanč.Vtina effem fecu rus q> ecclefia bsereticis minime traderec. 1 Ad palatiu imperatoris irem libenter:fi boe cogrueret facerdotis officiojut in palatio magis certarčgm ecclefia:Sed in cofi ftorio no reus folet cbriftus effe fed iudex.Caufam fidei in ecclefia agenda quis abs imate Si quis confidit:buc ueniat:inclinatu lam uel imperatoris fudiciu:qc£ lata lege patefecit:quo impugnat fide:uel fperata ambientiu auorudam ftudia no requirat. No edmitto utcrnifg uendat iniuria cbrifti. Circufufi milites:armoru crepitus:quiV bus uallata e ecclefiatfide no terret meatfed mente exagitat.Nedu me tenetis:gm> ciofum aliquid ueftras oboriatur faluti.Ego em iam didici no timereifed uobis time re plus ccepi.Stnite quaefo ueftrufacerdote cogredubabemus aduerfariu qui hcefs nlPetri.f. fit.Aduerfarius era nofter diabolus ficut leo rugtens circuit quseres que deuoret:ut Apoftolus dixit. Accepit fine dubio:accepit(no fallimur fed admonemur) tetans di buiufmodi poteftate:ne forte corporis mei uulnerib 9 poffim a fidei intetione re/ Joba.et,*. nocari. Legitis &i uos ga multis alijs tetauit fanelu lob diabolus: ad poftremu pote fiate buiufmodi pettjt ti accepit:ut tetaret corpus eius q n«:faluator g apoftolos luffitadducnmadauitcg utfiquis refifteret:dicerec: Domi> nus opera eius defiderat. Quid fi če nune pullu iftu afinae:boc eft animalis qc? gras tOmbiiu nem farcina portare confueuit:ficut eft buana conditio cui dicit: Venite ad me oes qui laboratis če onerati eftis:&r ego uos reficia:tollite iugu meu ga leue eft^Ouid fi mqua pulili iftifm ad fe modo iuflit adducfimiffis apoftolisullis qui la exuti corpore mcoprebenfibilem oculis noftris angeloru fpeciem geruntc^None fi ab aliquo refi/ ftac:ciicent:Domin 9 opera eius defideratfSi refiftat uel uitae buius cupiditas:fi refi/ ftat caro če fanguis:fi refiftat couerfatio corporalifiga a!iquib 9 forfita grati uidemurt ^>bif. 1 * fed qui nos bic diligit:multoampli 9 diliget:fi finat fieri boftia cbrifti. Quia diffolui če cu cbriflo effe multomeli 9 .Et fi manere in carne:magis neccffariu^ptcr uos. Ni> bil eft ergo q> uereamini fratref dileftiffimi.Scio era quia quicquid paffus fuero:pro cbriflo patiar.Et legi q> eos timere no debeam qui poffunt čarne occidere. Etaudi/ ZDattB.io. ni dicente:Quigdiderit anima fuam ^ppter me:inuemet ea.Ergo fi uult domin 9 :cet tu eft qd’nullus obfiftat. fi adbuc nra differt certamina: quid uereminif Seruum cbrifti no cuftodia corporalis:fed dni ^putdentia fepire cofueuit. Turbati eftis ga apertas repperiftis geminas fores:quas captus oculis quida dumbofpitiu propriu repetinpatefecifie memoratnr. In quo cognofcite q> nibil fuftfagec humana cufto/ r r* LIBER V ORATIO dia.Ecce anus qui uidčdi munus amifit:foIuit ueftra uniuerfa munimina:& cuftodi/ as lufit:Domin 9 autc fiias mifericordiK cuftodia no amifit, None ante biduumtut meminiftis:etia illud repcrtu eft:q> a parte leua bafilicae ingrcffus quida peruPfuit: que putabatis claufum efte atcp mumtudScpferut nempe armati bafilicam:explora bant bofatcp illos aditus:ccecitate pfufi funtiut quod apertu erat:uidere no poffent. Itacp p plurimas nocles cp apertu fuerittno lgnoratis. Definite ergo follicitari:quia boe erit qd cbriftus lubef.&boc efte expedit. Denicjj exempla uobis legis ^fera. Hclifieus cjuasrebač a rcgefyrite:miftus erat exercitus qui eu caperet:circuuallatus 4 ,J 5 egf ,6, erat undiqj:ccepit tim ere eius feruulus qa fcruulus eraf.boc eft no erat liberae men tis & libcraa potcftatis:Pctiuitaperiri eius oculos fanclus ,ppbeta &ait:Rcfpice tte mde:quato plures fint p nobis q qantra nos.Et refpexit & uidit angeloru milia. Ad uertitisigic q>feruuloscbriftilj magis cuftodiat quino uidenc g qui uidenc. Sed & lili fi cuftodi ut:ueftris cuftodiuntorationib 9 aduocati.Legiftis nempe eofipfos qui Helifaeum quxrebat:ingrcftos eftefamaria ad euipfum quem caperegefticbat: cui no folu non potucrut nocere:fed ipfius aduerfus que uenerat: interceffione feruati funt. Pctrus quocgapoftoPutriufq 5 reiuobisedatexemplu.Namubieuberodes quaefiuit ccepittrecepit in carcere.Non em receiferat dei feruulus: fed fteterat ti/ moriš ignarus.Orabat ,p eo ecclefiafted apoftoP in carccre quiefcebat:qd’ eft indici um no timctis.Miffus eft angelus qui dormiente cxcitaret:p que Petrus^duftus e carcere:mortč ad tčpus euafit. Idcm Pctrus poftea uicto Simone cu praeccpta dei populo fcminaret:doccrct caftimonia:Excitauit animos gentiliu:quib 9 eum qua:re tibufebriftianas animaa depcatarfunt ut paulifper cederct.Et guis elfet cupidus paf fionisttame cotcmplatioe populi preča tis inftcxus eft.Rogabac em ut ad inftituen du &' cofirmandu populu fe referuaret. Quid multafNocte muro egredi ccepit: & uidens fibi in porta cbriftu occurrere urbemqj ingredi:ait:Domine quo ueniscRe/ fpondit cbriftus: V enio iteru crucifigi.Intellexit Petrus ad fua crucem diuinu ptine re refponfum.Cbriftus cm no poterat iterum crucifigi:quičarne paffione fufceptae mortis exuerat.Q> em mortuus efbmortu 9 eft femel: q> autem uiuit uiuit deo. Intel lexit ergo Pctrus cp iteru cbriftus crucifigedus eftet in feruulo.Itacg fpote remeauit interrogantib 9 cbriftianis refpofumreddiditiftatimcp corrept°:p cruce fua bonori/ ficauit dominu Icfum. Videtis igic cp in feruulis fuis pati uelit cbrift 9 . Quid fi & bu ic fcruulo dicit: Illu uolo fic manere:tu aute me feqre:Et de bac arbore guftare uult fructumcNa fi illius cib 9 erat: ut faceret uoluntate patrisude cibus illP eft ut noftris palfiombus epulec None ut de ipfo dno fumam 9 cxemplu:qn uoluit paftus eft: 5 * 49 * 2nc],i9* l£>g.8, JLucNi?* LIBER V ORATIO momento mundu redemifti: AuxentP dno mometo tot populos qčt in ipfo eft:tru/ cidabittalios gladiotalio facrilegio. Mea bafilica petit cruento ore:fanguino!entis manib 9 :Cui bene prsefens refpondit le&iotPeccatori aut dixit deuf:Quare tti enar ras iufticias measCid eft:n5 couenit pači &i furori:no couenit cbrifto belial. Me/ miniftis etia qd’ lecfum eft bodie:Nabutbe fanciu uiru poffefforem uineaefua: inter pellatu petitione regiatut uineam fua daret:ubi rex fuccilis uitibufolus uile fereret: euq5 refpondiffe:Abfit ut ego patru meorum trada baereditate.Rege cotriftatu ef/ fe q? libi eflet alienu ius relatione iufta negatu: fed muliebri confilio deceptum. Na/ butbe uites fuas uel ,pprio cruore defendit. Si file uineam no tradidit fuamosjra/ demus ecclefiam cbriftiV Quid igitur a me refponfum eft c5tumaciterCDixi em co uentus: Abfit a me ut tradam cbrifti baereditate, jSi ille patru bazreditate n5 tradi/ dit:ego tradam cbrifti bazreditate? Sed & boe addidi:Abfit ut trada bazreditate patru:boc eft bazreditate Dionyfq qui in exilio in caufa fidei defunclus efbbazredi/ tate Huftorgij confe flor is: bazreditate Myroclis:atcp omniu retro fideliu epifcopo/ rum, Refpondi ego qd facerdotis eft:qc$ imperatoris eft faciat imperator.Pri 9 eft ut anima mtbi qua fidem auferat. Ac cui trada prazfens lecbo euagelij docere nos debet:quid petatur:a quib 9 petatur. Audiftis nepe legi q? cu cbrift 9 fup pullum afi/ nazfederet:clamabat puerulnč? molefteferebatiudsei. Denkginterpellauerut do/ minu lefum dicetes:ut faceret eos tacere:refpodit:Si bi tacebuttlapides clamabut. Deinde ingreftus templu eiecitnumularios catbedras & colubas uendetes in te/ pio dei. Lečlio nempe ifta nulla noftra difpofitione recitata eft:fed cafu: quaz prše ientibus bene aptac temporib 9 . Sem p ergo cbrifti laudes uerbera pfidorum funt, Etnunc cu laudač cbriftus:dicunt bazreticiquia feditio comouetur:dicunt bazr etici quia bis mors paratur:& uere morte babent in laudib 9 cbrifti:Quo em laudes eius ferre poflunt:cui 9 infirmitate prjedicatdtacp & bodle cu laudatur cbriftus: arriano/ rum amentia uerberac. Gerafeni prazfentia cbrifti ferre non poterant: ifti peiores gerafenis nec laudation e cbrifti fuftinere polfunt. Vident pueros cbrifti gloria con cinentes:quia feriptu eft:Exore infantiu 6/ lacfentiu pfecifti laudeurrident ifta seta/ tulam fidei plena:cu dicunttEcce quid clamatf Sed refpodit ljs cbriftus: Si bi tacue rintdapides clamabut:boc eft fortiores clamabunt:clamabut & iuuenes: clamabut & maturiores:clamabunt & fenes :ifti lapides ad illu iam folidati lapide:de quo feri/ ptu eft:Lapidem que reprobauerut sedificantes:bic facius eft in caput anguli, His igit laudationib 9 inuitatus templu fuu cbrift 9 ingredic:& flagellu prebendit: & eij/ cit de teplo numularios.No patitur etn in fuo teplo pecuniaz efle uernaculosmo pa titur in fuo teplo effe eos qui uedant catbedras.Q.uid funt catbedraemifi bonoresf Quid funt colubse:nifi fimplices mentes udarnine fide candida &: pura fequentesc' Ego ergo mditca in templu que cbriftus excluditdubec em exire quidignitates ue dit & bonores.Iubei: era exire qui uedere uult fimplices mentes fiaeliu, Ergo Au/ xentius eifci&mercurmus excludic. V nu portetiu eft:& duo noia.Etem ne cogno/ fceretur quis eflet:mutauit fibi uocabulu:ut ga bic fuerat Auxetius eps arrianus: ad decipienaa plebe qua ille tenuerat:fe uocaret mercurinu. Mutauit ergo uocabulu fed gfidiam no mutauit.Exuit lupu & induit lupum.Nibifp deft mutauit nomen: quidlitagnofcir.Alius in fcytbiaapartibus dicebac:alius bicuocac: noia pp regioni/ bus babet.Habet ergo iam duo noia:&Ili bincalio grexerit: babebit tertiu. Quo em patietur:ut maneat ei uocabulu ad tanti fceleris indiciufMinora fecit iu fcytbia &ita erubuit ut mutaret uocabulu:fceleratiora bic aufus efh&uolet quocuncppre/ xerit:noie fuo ,pdi tantoru populo^ fanguine^Manu fua feribet 2^ potent confifte re animof Paucos excludebat dns lefus de templo fuo:Auxenti 9 nullum reliquit. De templo fuo lefus flagello eijqit: Auxetius gladio.Iefus flagello: Mercurin 9 fe/ c uri, Pius dns flagello exturbat facriIegos:nequa pfequitur pios ferro. De quo bn dixiftis bodie:Leges fuas fecu ferat.Feret etia li nolit:feret cofcietia fua.Et li no fert cbartula:feret fanguine iferipta anima fua: (k fi atrameto inferipta epiftola no feret: LIBER V ORATIO •Scripta eft iuda culpa tua grapbio ferreo & ungue adamantino: & fcripta ipeftote ib terc. 17. tuo:boc eft ibi fcripta unde,pceffit. Is mibi etia audet mentionefacere traftandi: plen 9 fanguinis:plen 9 cruoris?Quiquosno potueritfermonedecipere:eosgladio putateffefericndos. Cruentaslegesorediftas:manufcribens:<3?putasq> lexfide poffit bominib 9 imperare. No audiuit & id qc£ bodie difttim eft:Qm no iuftificač bomo ex operib 9 legis?Aut:Per lege legi mortuus fum ut deo uiuaCld eft p legem 3t»de» fpirituale interptatione legis eft mortu 9 corporali?Et nos p lege dni noftri lefu cbri fti moriamur buic legi:quacfancit decreta pfidiac. N 5 lex ecclefiam cogregauit fed Fides cbrifti.Lex em n 5 eft exfide:iuftus aut ex fide uiuit.Iuftu ergo fides no Iexfa cit:quia no eft p legem iufticia fed p fide cbrifti. Q_ui aute fidem repudiat:& legis iurapracfcribit:ipfefeteftac iniulju:quiaiuftusexfideuiuit. Hanc ergo lege quifcj fequač qua firmac ariminefe c 5 ciliu:in q creatura dift 9 eft cbrift^Sed aiut:Mifit de 9 ^ ar, 4 * film fuum faftu ex muliere: faftu fub lege:Ergo faftu legunttboc eft creatu. None boe ipfum cdliderant qd’ ( ppofuerut:quia fa& 9 dicit cbrift 9 : fed ex muliere: boe eft f m partu uirginis faft 9 eft:qui f m diuina generatione ex patre natus eft?Legerunt &bodie:quia cbrift 9 nos redemitde maledifto legisfaftus,p nobis malediftu.Nun 6ar.j. quid malediftu cbriftus f m diuinitate eft? Sed quare malediftu dicač:Apoftolus te docet dicčs:quia feriptu eft:Malediftus ois qui pedet in ligno.Hoc eft qui in car./ nefuanoftramcarne:infuocorporenoftrasinrirmitates:&noftramalediCTa fufce/ pit ut crucifigcret.No em ille malediftusffcd in te maledift 9 . Denique babes alibi: Qiu pcccatunocognouit fed ( p nobis peccatufacl?eft:qanoftrapeccata fufcepit: rf.f* ut faeramento fuac pafTionis aboleret. Hace ego fratres cora tpfo apud uos plenius difputare:fed c er t 9 no ignaros uos effe fideUueftru refugit exame:& gentiles quof dam quattuor aut quinqj ferme boies eligit cognitores nbi:fi tn aIiquos elegit:quos uelle adeife in ccetu omniu:no ut de cbrifto iudicent: fed ut maieftate audiat cbri/ fti:Tame illi iam de Auxetio,pnuciauerutcui traftati quotidie no crediderut:Qu2e maior eius codemnatio g q> fine aduerfario apud iudices fuos uift? eft? Ergo &ip/ forum fententia c 5 tra Auxentiu ia tenemus:& q> gentes elegit:iure danandus eft: quia apoftoli p recepta dimifit:cu Apoftol 9 dicat: Audet aliquis ueftru aduerfus ab i.corf.tf* teru babens negociu:iudicari apud iniquos & no apud fanftos?Aut nefeitis qm fan cli de boe mundo iudicabutfEt infra ait:Sic n 5 eft inter uos fapiens quifg qui poflit iudicare inter fratres:fed frater cum fratre iudicio cotendit & boe apud mfideles? Videfquia qS ille obtulit:cotra auftoritate Apoftoli fitC Vos eligite:utru Auxentiu an Paulu fequi debeamus magiftru. Sed quid dica de Apoftolo: cu ipfe dominus clametp ) ppbeta:Auditemepopulusme 9 quifcitisiudiciu:quo9:incordelex mea eft.Deus dicit: Audite me populus me 9 qui fcitis iudiciu: Auxenti 9 dicit :Nefcitis iu diciu. Videtis quia ia deum contenit in uobis:qui fententia caeleftis refutat oraču/ li. Audite me inquit popul 9 meus:dicit dns.No dicit audite gentes: no dijrit audite iudaci. lam em no populus dei qui fueratipopulus erroris eft faftus.Et g populus er roris erat:popul 9 dei effe cocpit:quia in cbriftu credidit.Ifte ergo popul 9 iuaicat cu/ lus in cordelex diuina eft no buana:Iex no atrameto fcripta fed fpiritu dei uiui: No £ in cbarta exarata fed in cordefignata Iex gratiaeno cruoris. Quisigituruobisiniu 2,1 or ’* J ‘ riam facit:qui recufat ueftra an qui eligit audientia?Codufus undicg ad uerfutia pa^ trumfuo^ic6fugit:deimperatoreuultinuidiacomouere: dicens iudicare debere adolcfcente catbecuminuffacrac eleftionis ignaru:6/ in cofiftorio iudicare. Quafi uero fupioreanno qn adpalatiumfumpetitus:cu praefentib 9 primatih 9 anteconfi/- ftoriu traftarer.cu imperator bafilica uellet eripere:ego tune aulae cotemplatoe re^ galis infraftusfim:conftantia no tenuerimfacerdotis:autiminuto iure difcefterim. None meminerut ubi me cognouit popul 9 palatiu petiffe:ita lrruitmt uim eius ferre no poffent:qn comiti militari cu expeditifad fuganda multitudine egreffo ob tulerunt omnes fe ned £ fide cbrifti? N 5 tune rogatus fu ut populu multo fermo> ne mulcere?Sponderefideg) bafilicam ecclefiasnullus inuaderet?Et cum $ beneft liber v oratio cio mcu fit officiu poftulatuttn cjp populuS a d palatiu uemffet: mibi inuidia comota eft.In bane tgic inuidia me redire defiderant:reuocaui populu:&' tame inuidia non euafi:quaquide inuidia ego temperanda arbitror:no tiinenda. Quid etn timeam 9 jp cbrifti nomine: nifi forte illud mouere me debet qct aiunttergo no debet impera torunambaftlica accipereadqua,pcedat:&<:plusuult Ambrofius pofleg impera." tor:ut imperatori ,pdeudifacultateneget?' Qd’ cu dicunt:apprebederefermones t noftros geftiunt:ficut iudaei qui cbriftu uerfuto fermone tetabant dicentes: Magfi* fterlicet tributu dare cadariautnof Semp ne de caefare feruulis dei inuidia como' ueturcEt boe ad calumnia fibi areeflit impietasmt imperiale notne obtendatfEt lfti poifunt dicere q> eoru no babeant facrilegiu quoiy imitanc magifteriuf Et tamen ui dete quato peiores arriani funt g iudaei.IIli quxrebant utru foluendu putaret ri ius tributf.ifti imperatori uolunt dare ius ecclelbb. Sed ut pfidi fuu fequunc auc/» toremfita 6 č nos qua* nos domin 9 &aučfor nofter docuit refpodeamus* Confide/ Obidem, rans em Iefus dolu iudačorum dixit ad eos: Quid me tetatis^offendite mibi denari/ um.Et cu dediffent dixit:Cuius imagine babet dd infcriptionec Rcfpondetes dixe^ runtiCaefaris.Et ait illis Iefus: Reddite qu2efunt cadaris caefari: bi quas funt dei deo. Ergo &: ego dico illifqui mibiobijciunttollendite mibi denariu.Iefus cadaris dena riu uidit & ait: Reddite caefari quae: cadaris funt:&r quae dei funt deo.Nuquid de ec-* defiae bafilicis occupadis poifunt denariu offerre csefaripSedin eccleiia una imagi> &en.,u ne noufiboc eft imagine dei inuifibilis:de qua dixit de 9 :Faciamus bomine ad imagi IbzB.i* nem fimilitudine noftra.Illam imagine de qua feriptu eft:Quia cbrifhis fplendor glorice Sc imago fubftatiie eius.In ifta imagine patre cerno:ficut dixit ipfe dris Iefus: ^08.14. Q_m' me uidet uidet bi patre. No cm ha:c imago a patre eft ieparata:quae unitatem ^bidem.iOf me docuit trinitatis dicenf:Ego & pater unu iumus.Et infra:Omnia qua:cuq: babet fbtdem.ns. p afer mea funt.Et de fpiritufan&o dicens:quia fpintus cbrifti fit:&r de cbrifto acCe/ Jbidem. pit:ficut feriptu eftdlle de meo acapiet & annuciabit uobis. Quid igic no butnili*' ter refpofum a nobis eft? Si tributu petitmo negamusiagri ecclefijefoluunt tribun tum* Si agros defiderat imperator: poteftate babet uendicandoru: nemo noftru interuenit. Potefl: pauperib 9 coilatio populi redudare. No faeiant de agris inuidi am:tollat eos fi iibitu eft»Imperatori no dono:fed no nego* Auru quaerut: poifum diccre: Argentu &: auru no qu?ero:fed inuida faciunt:ga au^i erogac:nec ego bane inuidia pborrefco* Habeo asrarios.Aerarij mei pauperes cbrifli fut.Hunc noui co gregaretbefauru.Vtina boe mibi femp crimeafcribanf.ga auru pauperib^erogaF* *" Qft fi obijciut q> defenfione ab ijs requira:non nego fed etia ambio:babeo defen/ fionefedinorationib 9 pauperu* C2eciilli8iiclaudi:debiles& fenes: robuftis bella/ toribus fortiores funt. Deniqjmunerapaupe^i deuobligant:quiaferiptuelf:Qui largic paupenEdeofceneratiprzefidiabellatorumdiuinafaepegratiano merentur* Hymno^ quoqj meoru carminib 9 deceptu populu ferut. Plane ne boe abnuo* Grande cSrmen iftud efbquo rubil potetius.Quid em potetius g cofeifio trinitatis: quae auotidie toti 9 populi ore celebraFf Certatim oes ftudent fide fateri:patre &fi/ hu &• lpiritufanclu norunt uerfib 9 praedicare.Fadi funt igic omnes magift ri qui uix poterateifedifcipuli* QuidigiFobaudietiusp 5 teffegutcbrifti fequamur exem/ plu:qui fpecie muetus ut bomo builiauit femetipfum faclus obedies ufqj ad mortej’ Deniq; oes p obedientia libdrauit.Sicut em p inobedientia unius bominis: pecca/ tores coftituti funt plurimr.ita bi p unius obedientia iufti cofiituent multi* Si ergo ille obedies:accipiantobedieti«magifi:eriu:cui nos inbxremus:dicetesi]squino/ bis de imperatore inuida faciunt:Soluimus quae funt c^faris ca:fari:&i quac funt dei deo.Tributu c«farifeft:n 5 negatur.Ecclefia dei elbccefari utic^ no debet addieuga ius carfaris elfe no pot dei templu. Qd’ cum bonorificetia imperatoris nemo dišui potefl: negare.Quid ern bonorificetius g ut imperator ecclefiac fili 9 elfe dicacC' Q<£ cu dicic:finc pcccato dicic:cu gratia dicitur. Imperator em bonus intraecclefiaino fupra ecclefia eft. Bon us em imperator quaerit auxiliu ecclefi*e:non refutat. H%c ut I LIBER V EPISTOLA XXXIII bumilitcr dicimus:ita coftanter exponimus. Sed incedia aiiqui:gladiu: deportatiV oneminanc. Didirimus cbriftiferuulino fimere:n 5 timetibusnungeftgrauister/ ror.Demcjj fcriptu efbSagitta: mfantiu facltefuntplagae eo^. Satis lgitur .ppofi/ '$>0.65, tisrefponfumuidcc. Nuncillosinterrogoqd 1 faluatorinterrogauit:BaptifmuIoba £1 icUio* ms de cado eft an ex bommib^f Et no potuerut refpondere el' ludaei. Si baptifmum Iobanis n 5 foluerunt iudaai:Auxenti? foluit baptifmu cbriftic' No em iftud ex borni nibus eft baptifmutfed de cselo:qd detulit nobis cofilij magm angePut luftificemur deo. Cur igic rebaptigados Auxentius fideles populos putat bapti^atos in nomi/ ne trinitatisrcu Apoftolus dicattVna fidestunu baptifmatEt fe bominu dicit aduer/ £ fariu elfe no cbrifti:cu confiliu dei fpernat:& condčnet baptifmu:&rqd’ cbriftus no/ bis ad redimenda noftra peccata donauitc’ Sandi Ambrofrj ad MarcellmJfororefuauefcrentis illiquid in caufa de bafiltcis tradedis adum in quo rta tu res ipfa nune cofiftat:Epla.XXXIII. / Voniam omnib? epiftolis fere follirite quaeris de ecclefia:accipe quid agai?.. I q / PoftridiegaccepilitterastuasguftPfignificaueras q>teexagitarentiom/ Vto . nia tua:moles inquietudinu grauium ccepit moueri. Ncciam portianatboc eft extramurana bafilica pctebačtfed bafilica noua: boe eft intramurana quae ma/ ior efl:. Conuenerutme pnmo principes uirtututuiri comites cdfiftorianuut&ba/ filica tradcre:č^ procurare ne quid populus turbaru moueret. Refpondi qd erat ordinisttemplu dei tradi a facerdote no poffe. Acdamatueftfequeti die in eccle/ fia:etia prsefedu s eo uenittccepit fuadere uelut bafilica portiana cederemus. Po/ pulus reclamauit. Ita tune difceffum efttut lntimatui^ fe imperator! diceret feque ti die. Erataute dominica. Poft leciiones ateg tradatu dimiffis catbecuminis fym/ boIuaIiquibuscopetentibusin baptifterijstradebabafilicae. Illicnunciatueft mibi coperto q> ad portiona bafilicam ae palatio decanos mififlent:&' uela fufpederent: populi parte eo pgere.Ego tn manfi in munere:miffam facere coepi. Du offero:ra ptum cognoui a populo Caftulu quenda que prefbytei}i dicerent arriani.Hunc au/ te in platna ofFenderat tranfeutes. Amariflime flere dč orare in ipfa oblatione deu ccepf.ut fubucniret: nec buius fanguis in caufa ecclefiae fieret: certe ut me? (anguis ,p faluteno folum populi fed etia,p ipfis impijs effuderei:. Qjrid multa^Miffis pre/ fbyteris diaconibus eripui iniuriae uiru. Codemnationes ilico grauiflime decer/ nunt^primo in corpus omne mercatoi^.Itaqj fandis dieb 9 bebdomadis ultima* qui bus folebat debitoru laxari uinculatftridunt catenaetimponunt; collo innocetiu: exi gunt ducenta pondo auri infra totu triduum. Refpodet aliqui fe tantu aut duplu fi peteretur daturos:dumodo feruaretfide. Erant pleni carceres negociatoribus. Palatina oia ofFiciatboc eft memoriales agetes in reb?:apparitores diuerforu comi/ tum teperare a ,pceffu iubent fpecie qua feditioniinterefle .pbibebani;: bonoratis multammabai: grauiftimamifi bafilica traderet.Feruebat pfecutioacfi aperuiffent porta:,prupturi in omne facin 9 uidebanc. Gouenior ipfe a comitibps 6 č tribunist ut bafilicae rieret matura traditiotdicetibus imperatore iurefuo uti:eo q> in ptate ei? effent oia. Refpondi fi a me peteret qdc/ ris. Recederea dno deo tuo ^ppter una muliere defiderath':,pptereafugts queui/ dere guazrebas. Cu una muliere te abfcondere maluifti:relinquere fpeculu mudi: LIBER V EPISTOLA XXXIII incolatuparadifi:gratiacbrifti. Quiddicaq> etiaHeliaIe^abelcruenta pfecuta eft? q> lobanne baptifta HerodiasfecitoccidiVSinguhe tn fingulos. Mibiquo minora XDatrt 5 ,i 4 < longe mentateo tetamenta grauiora.Virt 0 infirmior:fed plus piculi. Succedut fibi' mulieru uices:altcrnancodia:comenta P uamnt:femores coueniunč’:pra£texic reg is imuna. Qiueratiolgic eftaduerfus buncuermiculumolirigrauiores tetatioes: nu fi quia no mefed ecclefia pfequunčY Mandac denicjpTrade bafilica. Refpodeo. Nec mibi fas eft tradere:nec tibi accipere imperator expedit.Domupriuati nullo potes iure temeraretdomu dei exiftimas auferenda? Allegačuperatori licere om/ nia:ipfi 9 effe uniuerfa. Refpondeo.Noli te grauare iperatortut putes te in ea quae dimna funtnmperiale aliqd ius babere.Noli te extollere:fed fi uis diutiufimperare: efto dco fubditus:fcriptu eft:Qu 3 e dei deo:quas cadfaris caefari. Ad imperatore pala Jbldtoti tia ptincnf.ad facerdote ecclefise.Publicoru tibi mceniu ius comiffum e no facroru. Iteru dicitur manda(Te:debeo &• ego una bafilica babere. Refpondi. No tibi licet illa babere. Quid tibi cu adultera?Adultera eft em quae no eft legi tirno cbrifti coiu/ gio copulata. Du bacc tračfo:fuggeftu eft mibi cortinas regias elfe collečias: Refer tam aut populo bafilica praafentiameipofcere:ftatimcgeo couertifermonemeu di cens:C^ alta & .pfunda oracula funt fpuffancii. Matutinis boriš lečču eft ut memini/ ftis fratres qc£ fumo animi dolore refpondem^De^uenerunt getes in bsereditatem tua.Et reuera uenerut gentes:fi/ plus etia g gentes uenerut. Venerut em gottbi & diucrfarunationuuirituenerunt cuarmisi&rcirciifufioccupauerut bafilicam. Hoc nos ignari tuae altitudims dolcbam°:fed noftra imprudentia aliud opinabac. Vene/ runt gčtes:fcd uerc in baereditate tua uenerunt.Qut em gentes uenerut: fach' funt cbriftiani.Quiad liiuadenda bsereditate uenerut: facfr funt cobaaredes dei. Dcfen fores babeo quos boftes putaba:focios tenco quos aduerfarios exiftimaba. Com pletu eft illud qd’ de dno Iefu Dauid ,ppbeta cecinit:Quia faci 9 eft in pace loc 9 ei 9 : 2 e -p^.7S* cofrcgit cornua arcuu:fcutum &• gladiu dr bellu.Cui? ein boe munus: cui 9 opus nifi tuu dnelefu? Videbas ad templu tuuarmatos uenire:bincgemere populu &fre^ quente adeffe:ne bafilica dei traderetr.Inde uim militib 9 :imperatori:morte an ocu/ losmibi:negdinterbxcfuroriliceret:inferuiftitednemediu č^feciftt utracg unu. Copefcuifti armatos dicens ,pfe3:o:5i ad arma concurric:fi in teplo meo lis como/ uetur:quae utilitas in fanguine meo? Gratias itacg tibi cbrifte:no lcgat?:neq; nua?: '$ 3 , 19 , fed tu dne faluu fecifti populu tuu:cofcidiftifaccu meu:&pr 2 ecinxifti me feticiam. Ha tc ego diceba mirat 9 imperatoris animuiftudio militu:obfecratioe comitu:pre/ catu populi pofte mitefcere. Interea nuciač mibi miffum notariu qui madata defer ret. C oceffi paululu:mandatu itimat. Qjxid tibi uifum eft inquit ut contra placitu fa/ ceresC Refpodi:Quidplacitufitignoro:quidue temere faftu dicačacertubabeo. Ait:Cur prelbyteros ad bafilica deftinaftifSi tyrannus es:fcire uolo:ut fcia quead modu fne aduerfum te praepare. Rettuli dices:me nibil in praeiudiciu fecifte eccle fiae:eo tepore quo audiera occupata effe a militib 9 bafilica:gemitu tmmodo liberio/ re babuiffe:Multifq^ adbortatib * 7 ut eo pgere dixiffe:tradere bafilicano poffum:fed pugnare n5 debeo.Poftea uero 3 cognouerim cortinafregias inde effefublatas:cu me populus eo ire depofceret:direxiffe prefbyteros:me tn noluiffe ire:fed dixiffet čredo in cbrifto q> ipfe nobifcufaciet imperator: fi btec tyranis uidec: babeo arma: fed in cbrifti noie:babeo offeredimei corporis ptatem. Qiiid morarei: ferire:fi ty rannu putaret:ueteri iure a facerdotibuf donata iperia n5 ufurpata.Et uulgo dici:cp tperatores facerdotiu magis optauerintg iperiu facerdotes: Cbriftifugit:ne rex fi/ foB.ff. eret.Habemus tyrannide noftra.Tvranis facerdotis infirmitas eft.Cu infirmor in/ z.Corj*iz, quit:tuc potes fum.Cauere tn ne ipfe fibi tyrannu faceref.cui de 9 aduerfariu no ex/ citauit.No boe maximu dicere cp tyranus ego fim Valetiniani:qui fe meae legatiois obieclu queric ad italia no potuiffe tranfire. Addidi ga nung facerdotes tyrani fue runtffed tyrannos faepe funt paffi. Exa3:us eft totus lile dies in mcerore noftroffcif fe tn ab illudetibus pueris cortinse regije: ego domu redire no potut: quut circufufi h liber v oratto erant milites:qui bafilica cuftodiebanflCu fratribus pfalmos in ecclefi« bafilica mi/ nore dixtmus. Sequeti die leclus eft de more liber Ionae:quo copletorbunc fermo ne adorfum fum. Liber le&us eft fratres quo ,ppbetac: cp peccatores in pcemtentia reuertatur. Acceptu eft ita ut fperarec in pradenti futuru. Addidi q» uir iuftus etia offenfa contrabere uoluiftetme uel fpeftaret uel denuciaret excidium ciuitati:Et q> lugubre eftet illud diftu:Contriftatus quoqj fit q? aruiflet cucurbita: Deum quoqs di Jo ne.4* xifle ad ,ppbeta:Si triftis es p cucurbita^Refpondifte Ionartriftis: Dixifle dominu: Num fi illud doleret q> exufta eftet cucurbitat quantomagis fibi curae efle oportere tanta: plaebis falutefEt ideo excidium q deus uerme an tc/ lucanum pcufferattut tota ciuitas feruaretur. Hace gefta funttatep utina iam finita: fed grauiores motus futuros plena comotionis imperialia uerba indicant. Ego ty/ rannus appellor:&* plus etia q tyrann ,, .Na cu imperatore comites obfecraret uti p* diret ad ecclefiaddcjj petitu militum facere fe diceret:refp6dit:Si uobis iuflerit Am brofius:uincfcum me tradetis. Quid poft bane uocefupfit confidera. Qiiam uoce omnes coborruerut:fed babet a quib 9 exafpere£, Deniq; etiam fpeciali exprefli/ one Galligonus praepofitus cubiculi madare mibi aufus eft.Mc uiuo:tu cotenis V a IčtmianucCaput tibi tollo. Refpodi:Deuspmittat tibi ut impleas qd’minaris. Ego em patior qd* epifeopi:tu facies qd’ fpadones, At utina dnsa uertat eos ab ecclefia: & in me oia fua tela couertant:meo fanguine ficim fua expleat. Sancli Ambrofij Oratio funebris de obitu Valetiniani imperatoris. fi inerementum doloris fit:id quod doleas feribere: auonia ta m e pherucj; It fe " ; *|in eius que amtftum dolemus:c5memoratione requiefcim 9 :eo q> in feriben- 1 do:dum in eum mente dirigimus:intentioneqp derigimus: uidetur nobts in fermonereuiuifcere:fignarealiquiddeVaIentiniani iunioris ultimiscordi fuir.ne aut oblitteraffe filentio benemeriti de nobis pignoris memoria uidcremur:att£ in/ bonoratamreliquifle:autrefugifleincentiuudolendi: cumdoluifte plaeruq; folati/ um fit dolentis.Simul ut eum de ipfo aut ad ipfum loquor:tančj de prcefente fermo fit.Quid igitur primum defleam? Quid primum amara conqueftione deploremc’ Gonuerfi iunt dies nobis uotorum noftroru in lacbrymas. Siquidem Valentinia nus nobis fed non tališ qualis fperabatur aduenit.Et ifte quide uel morte fua uoluit implere ,pmiflum:fed nobis acerbiffima eft faeta eius quaa exoptabatur: praefentia. Vtina adbuc nobis abeftet:ut fibi uiueret.Sed lile non paftus eum audiret alpes ita/ liae bofte infeftan barbaro:maluit periclitari fe:fi gallias derelinqueret:q noftro de/ efle pericdlo. Magnu diferime agnofcim 9 imperatoris q> romano fubuenire uoluit impcrio.Harc ca uta mortis quae plena laudis. Soluamus bono principi ftipendia/ rias lacbrymas:quia ille nobis foluit etiam mortis fuae ftipendium. Nec tame ftendi admonitio neceftaria.Flent omnes:flent & ignoti: flent timentes: flent & inuiti: flent & barbari:flent 6^ qui uidebantur inimici.Quatos ifte de galltjs ufque buc to/ tius traftu itineris populorum egit gemituscOmnes enim no tang imperatorem fi'' bi fed tang parentem publieum obiife domeftico fletu doloris illacbrymant: fuac^ omnes funera dolent» Amifimus enim imperatorem in quo duo pariter acerbat dolorem:annorum immaturitas:&: confilioru feneclius. In bis ergo flent: ficut dixit CbreR.i» propbeta:OcuIimeicaligaueruntafletu:quiaeIongauitame qui cSfolabatur me, Oculi mei no folum corporis fed etiam mentis bebetati funt:&r quada c in dolore fit patiens: ut 3lucf.tf. pcentteat uerberante.Pcrcuffa erat ecclefia in maxilla tuatcum amitterefGratianu: praebuifti &■ aItcram:quado tibi V aletinianus ereptus eft.Merito tibi n5 in una ma xilla fed in utracp funt lacbryma::quia pie germanu utrunqj deploras. Ploras igitur ecclefia:& flet um gena: tua: uelut fluentibus quibufdam ftillictdijs pietatis exudat. Q.uaefuntifhegena:ecclefiaecDequibus če alibiaitferiptura:Vtcorium maloru £aniJ.tf« granatorum genae tuae.Iftae funt genae:in quibus folet nitere uerecundia: pulcbritu do fulgere:in qmbus aut flos iuuentaeaut perfeflae aetatis infigne eft. In obitu igitur fidelium imperatoru quidam fidei pudor:quaedam ecclefia uerecudia eft:& in tam immatura mortc piorum principum omnis ecclefia: mceftior pulebritudo eft. Pio rat ecclefia in fapienttbus fuis qui uelut caput ecclefia:funt.Oculi em fapientis in ca/ £cčs.t. pite eius.Plorat in oculis:boc efl: in fuis fideltbus:quia fcriptu eftiOculi tuificut co' Cantf. 4 « lumbae extra taciturnitatem tua:eo cp de uideant fpiritualiter:&' nouermt ea quae ui derint tacere myfteria. Plorat in facerdotib 0 fuis qui funt ficut genae eccleliae: in quibus efl barba Aaromboc efl barba facerdotalistin qua de capite defcendit ung/ uentum.Ifti funtfin quibus efl pulebritudo ecclefiaenn quibus flos eius gratiorfin g[/ bus aetas perfe3ior:qui uclutcortices malorum punicorum decore floris praeferat abftinentiacorporalidntusautecomiffamfibiplaebediuerfae aetatis& fexus foue' ant lapientia fpirituali.Obiefli quidem fxculo ad iniuriasifed interna myfteria diut dentes. Plorat in uirginibus fuis:quae funt ficut lilia myrrba plena:candore inte' gritatis če mortificafce corporalis illecebrae gloria praeferentes.In bis-Tergo flet ficut icri p tu c ft: Vi a: fy on lugentifacerdoteseiusingemifcuttuirginesePabdudaei&ipa Zbrdi.it indignat intra fe.Et intra fe quide indignat’. Ad Valetinianu aut dicit: Alfuma te če (Cartti.8. inducam te in domu matris meae:& in feeretu eius qu^ cocepit me. Potum tibi da/ bo a uino operofi unguentiiboc efl multi operiš: multi odoris unguenti:a fluxu ma lorum granatoru meorumtut bibat uinum qd lsettficat cor bominis:&' defluat in eu malorum granatorum fluxus:in quibus multus če diuerfus efl fru&us. Sermo em multoru fenfuum če de diuerfis feripturis abundansifermo angelorum:fermo apo/ flolorum ac propbetaru:quos uno uelut corio ecclefia fanfla copleflitur: malorum fluxus efl granatoru. Videns bsec Valentinianus integrae plena gratia: refpodet: Mifericordiae domini no defecimus:quia no funt cofummatje miferationes eius. Sbrefi,j* Rcnouabit illa ficut lux matutina.Multi funt gemitus mei:&- cor meu defecit.Sors mea dns dixit: 16 fufcitabo eu:Bonus e dns fu Ainetib 9 eu: aiae qu» quserit efi.B on« LIBER V CRATIO Cbzefi.j. eft fperare m falutare dnizBonu eft uiro cu porfauerit iugu graue iniuuetute fua:fe> debit fingulariter bi filebit ga tulit lugu graue. Et ille quide fe fuaru uirtutu remu/ neratione folač:eo cp in iuuetute fua labores abforbuitzgicula multo^i tolerauit. \us gu maluit graue emendatioris ,ppofiti:q molle illud a c plenu delitiaru inuida men-' tis cerutce portare.Benebeat^plane qui uel in fenečlute correxit errorezbeatus qui -$>0,51* uelfub iclu mortis animu cduertita uitijs.Beati em quo^ tefta funt peccatatga fcri> primat ur e prandiu peterettcaepit ita frequetareieiuniu:ut plaerugj ipfe impran/ fus couiuiu folene fuis comitib 9 exbiberet:quo čf rehgioi faeras fatiflaceret:& prin/ cipis buanitati. Scxnicx cuiufda forma ac decore:deperire roma* adolefcetes no biles nunciabačftuffit ea ad comitatu uenire. Miftus precio deprauat^fine mandat ti effecfuredijt. Altcrumifittne uoluiffe emedare uitiajidoiefcentu & n5 potuifte ui dercč.Datus eft obtrečiadi aliquibfub patre fuo ea nulPabftulcrat:Refp6dit:Patre meu laudatis ga n5 abftuhtmec ego abftuli.Nungd pater me 9 reddidittut me debe re reddere poftuletis^Poftremo d/ fi pr reddidiilett frater abftulerat.Imitatore i ea partefratris efte me malle. Aut nuquid me 9 pater auguft 9 fuit:&' frater no fuitf Par utriqj debetur reueretia:& par utriufgj eft circa republicam gratia. V t§tcg imitabor ut &• no reddam:quod & pater reddere no potuit:quia nuli 9 abftulerat: &ferue q<$ a fratre eft conftitutu.Poftulet parens roma alia quaecuqj defiderat. Debeo affe&u paretifted magis obfequiu debeo falutis auftori. Q_uid de amore .puincialium lo/ quar:uel quo eos ipfe copleclebacftuel qui ab ijs cofultori fuo repedebatur:quib 9 ni bil ung indici paffuf eftcPrzeterita inquit no queut foluere:noua poterut fuftinerec’ Hoč Iaudat ^uincize lulianutd' ille quide in robufta aetatetifte in .pceffu adolefce/ tise.Ille plurima repperit:& exbaufit oiaufte nibil inuenit:&: omnib 9 abudauit. Au diuit in tranfalpinis partib 9 pofitus:ad italize fines barbaros appropinquaffe:follicit* ne alieno boftefuuregnum attetaretunuenire.pperabatcupies dimittere gallica/ na ocia:& pericula noftra fufcipere. Haccmibi cu alijs comuniaiilla priuata q> faepe me appellabat abfenteid; a me initiatu fe faeris myfterijs prseferebat. Quinetia cu rumor qutda ad uiennefem ptuliftet urbem cp inuitadi eius ad italiarrfgratia eo pge/ re:g gaudebattg gratulabac me fibi optato afforetmora et aduentus mei qjlixior ui/ dcbatur:atqg utina aduetum lpfius nullus prjeueniftet nucius.lam ^»mifera me ,pfe/ fturum:refpondes uel bonoratis petetibus uel profečlo ut traquillitati italise confu/ leretur:me ficut fuperfluo ingerere no poftem ,ppter uerecundia*. ita neceftitatib 3 non defuturu.Confirmatubocerat. Eccepoftridie litter^de inftruendis manfto/ nibusunuečbo ornametorumregaliutaliacg eiufmodi qu 3 eingrefturumiter impera torem fignificaret: (iuibus rebus ab ipfis quib^fuerat poftulatat intermifta legatio eft. Reus mibi uidebar fperatae meae praefentiae necimpletsfted utinam uiueti tibt bucdeberercatu.Excufaremq)nullatuaaudiffempericula*.nullastuas accepiftem Iitterasrcp no potuiffem ,pprijs aialib < ’ occurreretetia fi iter igreftus eftem. Itag; iecu rus uemx:du dies fubducoiaduetu tuuintelligo.Eccerefcrtptuaccipiotutfine mo/ ra pgendum putareieo q> uadem fidei tux babere capuf.comite tuum udles.Num LIBER V ORATIO reftitiVNummoratusfum:’ Additur eou£ ( pperareocyus:necarbitrarercaufaltt icmerts mci fynodu gallorum eflfe epiTcoporutpropter quoru frequetes diftenfioes crebro me excufauera:fed ut ipfe baptigaretf i ipfo egreftu. Geftaru iam reru indi cia potui cognofcere:fed operandi ftudio rubil aduertere potera. lam fuperaba alpium iuga:&r ecce nurius amarus mibi Se omnib? de tanti mor te imperatoris.Re^ ftexi:iter rletib ? meis laui. Qiiibus ego uotis omniu^ficifcebarC Quo gemitu om niureuertebarcNon em imperatorefibifedfalute ereptam putabat. Quato ipfe angebar dolorefPrimu qp tantus princeps:cp dulce pignus meu:cp ita mei cupidiffi' mus occidiffet. Quos ego teftus eius lilo biduo fuifre coperi:quo litteris quos ad memiferat fupuixit.Vefperipfecius eft filetiarius:tertio die mane quaerebat: iane remeaffettiamuenirefltafibiialutequandauenturaarbitrabac. O iuuenifoptime utinam te uiuente inuenire potuiftem:utina te dibtio aliqua meo referuaffet adue^ tui.Nibil de aliqua mei uirtute polliceormibil de ingenio atqj prudentia.Sed quata ego cura inter te če comite tuum:quata fedulitate concordia dr gratia refudiflemc' Qua meipfum ,p tua obtuIifTem fiae:qua in meipfu eos recepiffem: quibus lile fe tv mere dicebat.Certe fi comefno eflet inflexus:tecu remanfiflem.Praefumeba de te q> ipfe me audires:fi $ te no effe auditum uideres. Multa babuera quae teneremt Nuncnibilbabeopraeterlacbrymas&rfletus. Quotidie mibi maior ad dolore est Crefcis ad gemitu.Omnes quati me feceris .pteftantur.Omnes abfentia mea caufa tuae mortis appellant.Sed no fum ,ppbeta quo potuerim futura cognofcere: fed fu uox clamantis in gemitu:quo poffim deflere praeterita. Qjiid em babeo ep melms facia g ut tibi lacbrymas jp tanto tuo in me affecču repedam? Ego te fufcepi paruu/ lumtcum legatus ad bofte tuum pergere.Ego luftinasmaternis traditu mamb 9 am/ plexus fumuEgo tuus iteru legatus repetiui gallias: bi mibi dulce ilJudofficium fuit ,p falute tua primotdeinde pro pace a tcp pietate qua fraternas reliquiafpoftulabas. Nondu ,p te fecurus:&r iam ,p fraternas fepulturae bonore follicitus. Sed reuerta/ ffbreti,i. mur ad tbrenostdripfa doloris ingrediamur uifcera. Quid teftabor ingt tibitaut quid aflimilabo tibi filia bierufaleCquis faluam faciet tefdr quis cofolabitur te uirgo filia fyonc’Qjiia magna fač£a eft fup te contritio tua :qms fanabit tefOuis autme co folabiturta quo alij petunt cofolationis officiumflmpleuit me amaritudine:inebriV R)ierc.4. uit in felle. Ventre meum doleo :ut,ppbetico utar elogo:qin que in euangelio era generaturufiamifi.Sed ille no amifit gratia q popofcit:qui mibi in fermone quo ute bar adplebč:bodiefurrexit. Na cum intra&atumincidiftem,ppofitaslecHoms:cp populus paup benediceret deu:quasrere ccepi:quis eftet bic populus:& diftingue/' re eftet popu!us:alter diues: alterpauper: diues iudaeoru:paup ecclefiae. Diues ille eloqurjs fibi creditisufte pauper aliena eloquia mutuatus. Merito pauper:quia a.ffoK.8* congregatus a paupere eftdllo uidelicet qui pauper fačius eft cu diues eflet: ut nos eius inopia ditaremur.Exinaniuit enim fe ut omnes repleret. Sed quomo pauper qui babebat asternitatis diuitias dč plenitudinem diuinitatis^Denu^ in čarne erat bi dicebat:Amodo uidebitis filium bominis fedentem ad dextera uirtutis. Et alibi ad ZDattI 5 *i<>, Petrum dicitiTibi dabo daues regni caslorum.Htc ergo pauper qui regnu caslefte 3bidem.il. donabatd Sed audi quomo pauperiTollite inquit iugum meu fuper uos: quia mi tis fum Se bumilis corde.Ideo če populus eiuf pauper elbnon indigentia que diuite lilo populo uideo ditiorem. Non folu enim oracula propbetarum :fed etiam apo ftolorum meruit diutno fufa fpiritu babere praecepta.Non ergo inopia pauper fed 3CDattl5»5* fpirituicui diflum eft:Beati pauperes fpiritudpforu eft enim regnum caslorum.Ve re beati pauperes qui acceperut quod diuites non babebant.Ex boe numero eft iP l^g.55. le .ppbeticus pauper de quo feriptu eftdfte pauper clamauit: Se domin 9 exaudiui£ Setf,5, eum.Ex boe populo ille qui ait: Argentu če auru no babeo fed quod babeo: boe do tibi:In nomine Iefu na$areni furge če ambula.Ille ergo paup auetor populi pauperis ^».iog, dicit:Deus laude mea ne tacueris: quia os petoris če os dolofi fup me apertu e. Lo/ čuti funtfug me lingua dolofa:& fermonib 9 odij circudederunt me: & expugnaru£ LIBER V ORATIO me gratis.Pro eo utrne diligerent defrabebantmibitego auteorabam.Bonfi fcutil oratio:quo omnia aduerfarij ignita fpicula repelluntur. Orabat ergo domin 9 lefust 6i eius imitator Valetinianus orabat. Sed forte dicac tquid ci .pfuit fua oratioc Ec ce in primo uitac occidit curfutde celeritate mortis n5 de gencre loquor. No eni ac/ culationis uoce utor fed doloris. Sed etia domin 9 orabat; crucifixus eft. Hoc em orabat:ut peccatu mundi tolleret. Audiarn 9 ergo quidoret cbrifti difcipul 9 . Vtkp quod magifterdocuit.Docuitaututuigilemusne intrcmusintentatione;boccft ZDattK.i 6, ne incidamus in peccatu.Hacc eft em tetatio cbriftiani;fi in fute animac periculu ,pla bat :mortem aute timcre no eft pfecHonis.Rogare aut quis debeat bi ,p inimicis fu/ istorare etiam $ pfcquentibus:ficut domin 9 orabatdices; Pater dimitte illis; no cm ZucJ,i^ fciunt quid faciunt. V ide clementia magnaulli fuum pfequebantur auciore; ipfe aduerfarijs etia grauia pcccata doeabat;quinetiaignoratia;udarnine excufabat ad miffum:dicčs:Qui'a nefciuntquidfaciut.Namfifciren t; dominuno perfeaueretur fbldem. fuumdn cuius potcftare ac iure falute effe fuam arbitraretur.Et quia non fola cbrifti pfecutores ei 9 erat morte c5tenti;addebat maicdičta atq? c5uitia;ut ait ipfc;Malcdi ‘ifbg.ioS, cent ipfi & tu benedices. Docuit nos timcre maledicfa perfcqučtu minime dc^ beamus:cubabeamusbcnedicHonisaučforč:Necmouerenosc 6 uitia debeat; ubi pracful cft qui poflit auferre maledicfa. Quid iilud q> mori no timuitdmmo f p om/ nibus fc obtulit dicens;q>fruftra innoxij ininuidiauocarenc: q>fruftra .ppter fealif periclitarčtur.Sibicj; potius morte optabat;ne ipfe alijs caufa mortis cffet.Hoc eft ll lud euangclicu domini in ipfa fui captione dicentis;Si mequacritis;linite bos abire. 5°15 .i 8» Occidit itacj; ( p omnibus quos diligebat.Pro quo amid fui paru putabant; fiomnes perircnt. Aduertamusquecircaamicos fuosbabueritanimu. Confidercm 9 que ergagermanasfuas babucritaffccium. In lpfis requiefcebat; in ipfis fc cdfolabatur: in ipds relaxabat animu;& feffa curis corda mulcebat.Rogabat eas ut fi quo puerd ciac fuac Iapfuifi fermone aIiquo offenfaea fratre uideretur ignofceret;uenia fibi a do mino deprecaretur.Manus;caputfororibus ofculabac; immemor imperij;memor germanitatis;&quo magis alijs poteftatifiure pracftaret;boc fe magis fororib 9 exbi bebat.Rogabat ut no meminiffent iniuri«e:meminiffent gratiac;ut qc£ acciderat de earu poffeftione;audiret negociu.Tantus em erat;ut etia in caufa fororu acauus fo/ re arbiter a ,puincialibus;exiftimaretur.C^ & fi circa fanclas neceflitudincs luaf cba ritatem ,p p en de ret; ta me pietate fuam iufticia teperaret. Audiuit negociu no de iu re fed de poffeflione praedij.Hinc pietas ,p fororib 9 ; inde mifericordiac ,p orpbano caufa certabat;ut pro eo apud ipfas interueniretforores.Rcmilit adiudicč publice negociume aut ius aut pietate lacderet.Priuatim tamen quantu ex .ppolito nobiku puellaru aduertimus;pium fančfis fororib 9 impreffit affectumt cocededi pracdij uo/ luntate babcrentdudiciu darent. Vere dignac tanto fratre germanar.quac ei quod mater fibi reliquerat mallcnt de fuo potius iure laxare;q fratre in fua caufa uerecun dia fuftinere. Hace eft uobis fancbe animacbacreditaspreciofiorfraternae laudis gloriac;bis uos pius frater nobiliores & ditiorefreddidit;qui caput ufcftru n5 gemis onerabat fed ofculis. Manus ueftras n5 tam regalibus ambiebatinfignib 9 cj impera torio ore lambebat.In ueftrac frucfu praefentiae omne ponebat folatiu; ut nec ipfam nimie defideraret uxore.Idco nuptias dii?erebat;quia pius eu ueftracgratiac pafce* bat affccfus. Hace uobis defiderio ampli 9 q dolori fint;ut fraterna gloria plul refici/ at mente g dolor torqueat.Pafcut frequeter lacbrymae čt mente alleuat; flet 9 re/ frigerant pcclus;&r moeftum folant affecfu. Duru quide funus uidctis;fed ftabat fancla Mariaiuxtacrucefilij;&fpeclabat uirgofuiunigeniti paflione.Stante lllam lego;flentcm no lego.Vnde dixit ei fili 9 ;MuIier ecce fili 9 tuus:čCdifapulo dixit;Ec^ ^bideinn?« ce mater tua;bacreditate illis cbaritatis fuae bi grae derelinques.In quo uobis pia pig nora qm fratre ueftf^ppter mea peta n 5 meruitaffecfu paternu exbibere defidero. 1115 intueor in uobisullu teneo;illum puto effe mibi pr^fentedmmo utrunq; germa nu:quos uelut oculos mibi effoftos doleo.FcelicP epifcopos pfequat'’imperatores 3 \ i,žCbefTar,4» 3ob*i4* it. 5bide,ij. jjbidč.iS, 5ob.if, TTP. FR v ORATIO diliganf. Quato mibi beatius twaxfmus minabatdn ilh 9 odio Iaus eratun bo^i amo> re (upplici feralis bccreditas.V trna filij $> nobis licui(fet:bunc fpiritu fundere: com/ pendmdoloris inuenera:^ gloriofius mibi faerat p tantis obire pignoribus. Sed ad ueftra fanciac filiae cohfolatione reuertar:cjuis rerum gefta^ acerbitafuim omne cofolatioms abforbeat. Quae fi breuis fitmibil afferet quo mceftum affečtu demulce at:fitt ( piixior:longiore afferat admomtione doloris.Quo em ,phxior fueristboc ms gis in čofolartdo afficies eum que confolari uelis:&r diutius mcerore ei° tenebis. N5 igitur uelut penicillo quoda fermoms mei ueftras abftergam lacbrymas. Necg em id racefe uelle:etia fi polfem.Eft em pijs affecfibus quaeda ctiam flendi uoluptas: 8c pla£ruqj grauis euaporat dolor.Sed id poftulotne uel infixu peciori ueftro fratrem duris gemitibus releuetisUiel auertatis plancfrb 9 :uel requiefcente excitetis.Ille uo/ bis matteat in corde:ille uiuatm pecioretille ampiexibus pijs basreat ut folebat. lile fraterna ofcula praematulle femp m oculis littfemg in ofcuIis:femp in aIloquijs:femp in metibusulle iam tališ ut et nibil timeatis ficut ante.Obhuifcaminieius erumna:te/ neatis gratia.Ille uobis auxiliaturus fpereffille noclibus praeful affiftatfillum a uobis iam hec fomnus exdudat.Propter ipfum dele&et quies:ut uobis gratior reuertac. In uobis eft filiaeJut fratre uobis iam nemo poffit auferre.Sed corp 9 eius tenere de/ fidcratisttumulu circufufae tenetis.Ille tumulus fratris uobis babitatio fitdlle fit aula palatiitin quo čara membra requiefcut. C^fi me ad illum reuocatis dolore: q? cito exceffit e uitatnec ego abnuo imatura obiffe aetate:que noftraeuitae teporibus fiilci rc cuperem 9 :ut de noftris annis uiueret:quifungi no potuitfuis. Sed quaero utru aliquis fit poft morte fenfus an nulPcSi eft uiuitfimo quia eft: uita iam fruit zeterna, Quo em non babet fenfum:cuius anima & umit &■ u iget:& remea bit ad corpus:& faciet illiid cu refufa fuerit:reuimTcerecClamat Apoftolus: Nolumus uos ignorare fratres de dormietibus ut no c6triftemini:ficut bi cxteri qui fpem no babent. Na fi credimus q> Iefus mortuus eft čb refurrexit: ita & deus illos qui dormierutp Iefumt adducet cu eo.Manet ergo eorum uita:quos manet refurreciio* Q fi gentes qui fpem refurreftionis no babent:boc uno le cofolantur quo dicant:q> nullufpoft mor tem fenfus fit defunctorCfiacp boe nullus remaneat fenfus doloris:quato magis nos confolationerecipere debem*:quia mois mefueda iion fit: eo q> finis fit peccatoijit uita aute defperanda n5 fit qux refurreclione reparafd lob quoq? docet nec mor/ tem timenda & potius optattda pijs:dicens:Vtinam in itiferno me cuftodires &■ ab fčonderesme:donec mitige^ira tua:&f coftituas mibi tepus in quo memor fis mei. Si em mortu^fueritbomo:uiuet«Confumas; dies uit 2 eme^fuftinebo:donec ite^i fi am*Tunc uocabis & ego tibi obediaiOpera aute manuu tuaru ne defpicias. Iftud tn dolendufitq>prima£uaobierit«tate.GratuIanduauteq)uirtutu ftipendijsuete/ rartus decefferit. Tanta em fuit emendatio uita: ei ? in lilo omnib^Iubrico adolefce tiae tepore: tanta laus motu eius ut omnem memoria doloris obducat.Q> em obijtt fragilitatis cft:qp tališ futt:admirationis, Q? beata fuiffet rcfpublicatfi eu diutius fer uare potuiffet** Sed qa uita fancloru no bic in terrif eft:fed in ca:lo(Iuftis em uiuere cbfiftus:& mori lucru:quia diflolui bi cu cbrifto effe:multo meli°)doIendu eft q> nobis cito raptus fit :confolandu q> ad meliora tranfierit. Deniqj Dauid morituru filium flebat:mortuu n5 dolebat:Hebat ne fibi enperetur:fed flere defiuit ereptum aue fdebat e(fe cu cbrifto* Sed ut fcias uerum efie qd affero:inceftu Ammon filiu fteuit occifum:paricida Abfalon doluit interemptu:dicens:Fili 9 meus Abfalon:fih 4 meus Abfalon.Innocente filiu no putauit elfe Iugendutquia illos fibi perifie ^ fcelc re:bunc,p innocetia credidit elfe uicluru. Nibil ergo babetis qd' grauiffime dolea/ tis in fratre:bomo nat 9 eft:buanx fuit obnoxius fragilitati.NemoVe redimit a mor/ te :no diues: n5 ipfi reges:immo ipfi grauiorib^fubiacent.Iob dixit: Numerati anni dati funtpotetfitimor aute eius in auribus eius: qn uidetur babere pace:tuncueni/ et ei euerfio* Vobis quo(^ ipfis tam acerba incidrtfe patieter ferre debetis:quac ui/ detis uobis comunia elfe cu fandiis.Etta Dauid amiffis filijs deftitutus eft. Optalfet LIBER V ORATIO illos tates obire qualis uobis frater ereptus efhllle crimina doluitmo exitum Q.ua:luc?:ustepora ,ptrabunč’: duoru menfiu curricula infraternifunerisquottdia/ no claufifhs amplexa? Sola in fcripturis lepte fiha fletus fui tepora poftulauittcog/ jfudicftm nito q> pater eius ,pfecturus ad prašhu uouerat: qa id reru potius offerret dno qcl’ ii/ bi primu ocurrcret.Poft uictoria reuerteti:occurreratfiliaiignarapietatis:ignara ( |v miffi.Vidit eam & ingemuit pater dicestHeu me filia:impediftime: m ftimulu do/ loris facia es mibi.Ego uero aperui os meu de te ad dominu:& no potero auertere* lila dixit ad eu:Pater fi in me aperuifti os tuutfac mibi ut exijt de ore tuo* Et itefy di xit:Sine mčfibus duobus &■ uadens flebo in motibus fug uirginitate mea ego &:c5 pares amicae meac.Itacp duobus exactis regrefla mefibustfacrificij munus impleuit; Quse’decreto populi ifrael quatesnis in anno dieb^ab eiufde plaebisfceminrs deplo ratur.Ad deflcndu igitlir uirginitatis fuse flore duos fat elfe menfes lepte filia iudp cauitj&adbuc n5 uenerat refurreciio:& boe fpatio teporis fatis putauit paucis fe ef fe defletam: Vobifcu omnes populi defleuerut:omnes ingemuerut,puinciaš:&: ad/ buc parua putatis ueftri bsec efle fuppltciac’ Si fratre ueftru redimere pofletis exP tiotnollet tn ille ueftra afftictione refufcitari:qui fe melius uiuerc credidit in uobis:g optauit potius feipfum morncu ueftra uideret iniuria:qui f> uobis fe libeter fuit pa/ ratus ofFerre:qui ipfo ueftri doloris die diciif bane fola emififle uoce: V se miferis fo/ roribus meis.Itaqj magis ueftram deftitutione g fuam morte dolebat. Sed audiui uos dolerc q> n5 acceperit lacrameta baptifmatis. Dicite mibi quid aliud in nobis eft:nifi uolutafinifi petitiocAtqui etia dudu bocuotubabuit:utanq iitalia ueniflet: initiarcc:A' ( pxime baptijarife a me uellefignificauit.Etideo prae eseteris caufis me accipiendu putauit.No bab et ergo gratiam qua defiderauitcNo babet qua popo/ fciteEtquiapopofataceepit.Etubiilludeft:Iuftusquacucpmorte praeuetus fuerit Sap,4* anima ei° in refrigerio erit? Solue igitur pater fanete mun’feruo tuo: qc£ Moyles duinfpirituuiditaccepit:Qc£Dauiaquiaexreuelationecognouifemeruit* Sol/ ue inqua feruo tuo Valetiniano munus qd c5cupiuit:munus qc? popofeit fanustro/ buftus:incolumis.Si affectus segritudine diftuliflet:tn no pemtus a tua miferieordia effet altenus:qui celeritate teporis eflet no uoluntatefraudatus. Solue ergo feruo tuo munus tuše gratiaš:qua ille nung negauit:qui ante die mortis:temploru priuile/ gia negauit:infurgetibus quos reuereri portet. Aftabat uiroru caterua gentiliu: fup' plicabat fenatus.No metuebat bominib 9 difplicere in cbrifto,Q.ui babuit fpiritu tu um:qu5 no accepit gratiam tuacAutfi quia loleniter no fut celebrata myfteria:boc mouct:ergo nec martyres fl' catbecumini fuerint coronaturf Non em coronatur fi non inttiant f fi fuo abluuntur fanguine:& bunc fua pietas abluit &: uoluntas.N e qua?fo eum dne a fratre feiungas:ne iugu boe piše germanitatis patiaris abrupi.Hic tuus iam & tuo iudicio uindicatus:giclitatur amplius Gratianus:fi feparec a fratre:fi no mereatur efle cu eo:g que meruit uindicari. Q.uas ille nune man 9 ad te pater eri/ git:quas g fratre preces fundit:quo ei inbaeret amplexu:queadmod3 fibi eum noti patitur auellic' Adeft etia pater qui militia fub Iuliano & tnbunatus bonores fidei amore contepfit. Dona patrifilium:fratri germanu:quorum utruqj imitatus efttal terum fidetalteru deuotione pariter ateg pietate in templo^š priuilegijs denegadis* Qd patri defuerat adiunxit:quod frater conftituit cuftodiuit^Et buic adbuc inter/ ceflione afcifco:cui remuneratione prašfumo? Date manibus fancla myfteria.Pio requie eius pofcamus affeclu.Date faeramenta cseleftia myfteria.Anima piam ma/ tris oblationibus ,pfequamur. Extollite populi meču manus in fančlatut eo faltem munere uicem eius meritis repedamus.Nec ego floribus tumulu eius afperga: fed fpiritu eius cbriftiodore^)fundam.Spargantalq pleniš liha calatbismobisliliumeft: cbriftus.Hocreliquias eius facrabotboceius gratia comedabo. Nung ego piorum fratru feparabo nume^i merita difcerna.Scio cp dominu comemoratio ifta cociliets copula ifta deleetet. Nec putet aliquis meritis eorum obitufceleritate detractuiru Raptus eft Enocb;ne malicia mutaret cor ei 9 :Et lofias decimooaauo anno regni „ 4* Ati LIBER V OKATIO futtita domini pafca celebrauittutomnes refro principes deuotione fupcraret: nec diutius fidei (lice meritis fupiiixit:immo quia placbi ludacse graue imminebat exitiu: rex iuftus ante fublatus eft.Mctuo ne & tu nobts aliqua noftri offenfione fis raptus ut ochmodectmo regni tui anno imminentis mali acerbitate quafi iuftus euaderes* Sed iam čara mibi coplecfor uifcera:&! debita quoda fepulcbro prius tame fingu/ lamebrapfpiciam. Valetinianusmeus:iuuenismeuscadidus& ruber:babens in Cantf.5. fe imagine cbrifti.Talibus cm ,pfequitur ecclefia in canticis cbriftu.Nec iniuria pu/ testcbara&ere dominiinfcribunc’ <£• fčruuh:& nomine imperatoris fignanc milites. ZPattb 5 . Denicg &■ ipfe dns dixit:Nolite tangere cbriftos meos.Et: V os ellis lux mudi.Et la-* jariv. 49 . cob dixit:Iuda telaudabunt fratrel tui.Adfiliu loquebatur:& dominureuelabat.Et Obidem, deIofepbdixittFilius meus ampliat?:filius meus ampliatuslofepb:&;cbriftufignifi cabat. Licet ergo & mibi cbaractere dni fcbema.Iuuenis me? cadidus &i ruber de/ cemmilibus.Elecl^eftfilPmeustcupoft mortepatrisparuulus afcifccreč imperio» Catitl. 4 ), Caput eius aurumcepbasioculi eius ficut colubaefup abundantia aquaru.lbienim fedimus & fleuimus*.dixerunt qui inde uencrunt. Venter ei? pyxis eburnea:qui r c/ l(?lere. 4 . ciperet oracula fcripturarutut poffet dicere:Ventre meu doleo*.ficut dixit ( ppbeta.- in ucrbis eius iufticia refulgerct: in fa&is žkoperibus rcmte/ ret gratiatin quo & plenu uirtutis & aučloritatis regalis effet alloquium:nccinflexa aliquo mortis terrore coftantia:&faciorupreciofa emendata correeiio. Omnis em bonus operanusimanus cbrifiieftrfauces eius dulcedines: če totu defideri um. Q> dulcia em omnia iudicia eiustuniuerforu faucibus adbaderutf Quata gratia fcrmc/ ncsipiiusfingulirecenfcncC Oueadmodufilidefiderarisapopulis:mibiccrteim/ preffiftiqux pectorc tcneotuerba lila poftrema.Quibus me uade tuum ficri poftu labaf. Rehquifti ipfe de me teftimoniu iudicij gloriofi.Ego tibi fidem mca exbibere n5 potui qua paraba.Dixi tamen abfens:& dicente me fidem te cbriftus audiuit. Ten ec in cadofponfio meatfi/fino tenetur in terris.Obhgatus fum deo:&ftn5 po/ tui bominib 9 obligari. Locutus fum de corpore tuo:Nuc alloquar anima tua dig/ Jbidem.«?. nam .ppbeticis ornametis.Iifde igitur utar exordqs. Qux na eft bare profpicičs fi/ cut diluculutfpeciofa ficut luna telečja ficut folC V ideor mibi te uidere fulgente:ui/ deor audire dicenteiDiluculum mibi eft pater.Nox terrena prseceffittdiefcideftis appropinquauit.Profpicis nos igitur fancia animatde loco fuperiore tanq inferiora rcfpiciens.Exiftidetenebrisiftiusfxculi:6/utluna refplendest utfolrefulges. Be/ ne ut luna:quia če ante in umbra licet iftius corporis refulgebas: če terraru tenebraf illuminabas:&!nune lumen a fole iufticia: mutuata daru diem ducis. Videre igitur uideor te tanq de corpe recedente:& repulfa nočiif caligine furgente diluculo ficut folem:appropinquatedco:&f rapido uolatu ficut aquila qux terrena funt relinque/ fbtdem* tem. Couertere funamitis couertere. Coucrterc A uidcbim 0 in te. Couertcre ad nos pacifica:ut gloriam tua fororibus tuis moftres*.&r incipient fe tux quictis gra tix fecuritate folart.Scmel tantu ad nos couertcretut te uidcamus.Et rurfus coucr/ teretatc^ ad bierufale illam ciuitate fanciorum tota intetionefeftina. Aut certe ad animam pia cbriftus boe dicitfiubet illam paulifper cduertf.ut nobis gloria eius ap/ pareat:Č^ requies futura cu fanftis.Et poftea prxcipit cam ad lllud fup ernu fanfto^i feftinare c51ortiu.Quid uidebitis inquit in funamitc:de qua uemt ficut cbo,ri caftro rumf Hoc eft i ea qux multu &: aduerfus plurimos in corpore pradiata eft^ Etenim pugnauit aduerfus extraneos boftes:pugnauit aduerfus lubricas fieculi mutatoes; pugnauit aduerfus corporis fragihtates:aduerfus multiplices paffiones. Audiuit a dno:Couertere funamitis.Conuerfa eft ad pacem fcmcl in facculotcoucrfa eft itera ta comunione ad gratia cbriftitEt ideo pulebra couerfio eiufin fxculo:pulcberrim‘ , fbtdem. inceffus emstuolatus in cxlu.V nde mereč audiretSpcciofifacii fut greffus tui in cal ciamentis filia Aminadabiboc eft filia principis.Speciofa es em m ,pceifu‘. babitafti LIBER V ORATIO in corporc:tang calciamento c o ufatno ut iniTolucro:utqma fuperior Sr efhitietioiri eo ut uellcs tuum circuferres fine ulla offenfione ueftigium. V el certe ficut calcia/- mentu illud exoluere:ficu£ Moyfes fecit:cui dicium efbSolue calciamentu pedum £^0.5* tuoru. Dicit igitur ribi nune pater Aminadab ille populi pnnccps: Audi filia Sr ui/ 1^0.444 dc:quoniac 5 cupiuitrexfpecietuam. Speciofiergofaetifuntgreffus tuiin calcia/ Cant;.?* menris filia Aminadab. Modulifcemorum tuoru fimiles torquibus: boe efbcofo/ nans fibi in omnibus facfts tuis gratia atq> moderatio magnoru xquauit infignia tri* umpboru.Dcmq5moderarionetuaextraquillitatepacifica: necgallia bofte fenfit: dr italia boftem reppulitrqui eius finib 9 imminebat.Torques aut infignia effe uicto/ riaatdubitari no potefhcu lj qui in bello fortiter fecerint:torquib 9 bonorenf. V m bilicus tuus crater tornatilis no deficiens mixto. Venter tuus aceruus tritici muni tiinterfilia. Ceruixtuaficut turriseburnca. Oculitui ftagna mefebon. Bon 9 um/ bilicus animx uirtutu omniu capax: ficut crater ab ipfo fidei auef ore tornatus.Sapi entia em in cratere mifcuit uinu fuum dicens:Venite editc panes meos:Sr bibite ui 1g>:otter,9* num qcf mifcui uobis. Vmbilicus ergo ifte tornatus omni decore uirtutu no defi* cit mixto. V enter quoq$ eius no folum iufticite uelut frumčtario cibo replebatur: fed etia gratbe fuauitatc qux florebat liliu. Ceruix quoq; ci 9 candida Sr pura ingo cbriftifpotefubiecfatcogitationes rationabiles:fideiodor:circucifionisattenrio:or/ natus capitis gloriofus:q deliš in dno:piusatqjmanfuetus puro corde.Fuit etia caft 9 corpore:quiprxter co/ iugium ncfcieritfceminx alterius cofuetudine.Ideo in forib 9 fedis fux babet fruci 9 paratofncc longe petedofoffert.Qixi feruauent fratri noua bi ueteratboc eft:Sr te/ ftameti ueteris Sr euagelq facramenta:Sr dicit: Qiiis dabit te frater fratre mibi lacte te ubera matris mexcnoc eft:no quicuqj te fed cbriftus illuminabit gratia fpuali.Ilie te bapti§auit:qabumana tibi officia defuerut.Plus adeptus es quiminora te amifift fc credcbas. Qua? funt ubera ecclefix:nifi faeramenta baptifmatisfEt bene aitdacle te:quafi qui baptigatus lacfis niuei fuccu requirat.Inuenies inquit te foris: ofeulabor te:boc eft cxtra corpus te repenes:ofculo myfticx pacis ampleefar. Nemo te fpeiv net:nullus excludet:in penetralia te arcana ecclefix matris inducatSr in oia feereta myfterq:ut bibas poculu gratixfpualis.Amplexatus igic fratrem ducere ccepit ad S 2 / liber v epistola xxxmi ;ppriam manfione:& quia pio officio ad ulteriora .pcefferaticu fratre coepit afcede/ reipetens ut fibi fratri maior lllic cbaritas augeacieo q> uitia humana defeceranf. in/ uidia atqi iačbmtia:qux in plxrifq$ folet fraternx pietatis iura uacuare. Videtes eos uel angeli uel aliae animx: quxrunt ab ijs qux ueluti comitatu fuo fratres bos &■ of/ ficiodeducebatdicentes:Quxeftbxcquxafceditcandidainnites fup fratre fuuC' Nec nos quide dubitabamus de meritis Valettnianitfed lam čredam 9 uel teftimo/ nijs angeloru:q> deterfa labe peccati ablutus afcendit: quč fua fides lauitt & petitio cofecrauit. Credamus quia afcendit a defertotboc eft ex boearido inculto loco ad illas floruletas dcleSationestubi cu fratre c6iuncfufxtcrnx uitx fruitur uolupta ti. Beati amboifi quid mex orationes ualebunt.Nulla dies uos filentio praeteribit; Nulla inbonoratos uos mea trafibit oratio.Nulla nox n5 donatos ahqua precu me/ arum cotextione trafcurret.Ommb 9 uos oblatoib 9 frequentabo. Ouis.pbibebit in/ noxios nominarefOuis uetabitcomendationis.pfccutionč coplecticSioblitus fu/ ero te fanfta bierufaletboc eft:fancfa animatpia & pacifica germanitas: obliuifcatur me dextera mea:adbxreat lingua mea faucib 0 meistfi no meminero tui:fi no memi nero bierufale in principio mexlxticix.Ipfe me citius q uos obliuifcar.Et fi uncj fer/ mo tacebit:loquec aftccfus.Et fi uox deficief.no deficiet gratia*.qux meis eft infixa prxcordijs.Quomo ceciderunt potentesf'Qu5 uterq; fup lila babylonis cccidcrut flummac’Q.u5 rapidiora utnufeg uitx fuere curriculatg ipfius rbodani funt fluentaf O mibi Gratiane & Valentiniane fpeciofi &■ cbariflimiig angufto uita fine claufi/ ftistg ^-dma uobis mortis fuere cofmiaigfepulcbra uicina. Gratiane inqua Vale/ tiniane in ueftris nominib 9 adbxrereiuuat atq? dclcclarr.m ueftn comemoration e ‘ r eq uiefcer e. Omn i b 9 Gr a ti a n c Valetiniane ipcciofi uoluntate tua non ante cognoui.Hei mibi q> non clanculo ante mififti. Hei mibi qualia amifi pignora. Qix5 ceciderunt potentes*.& perierut arma cScupifcetia deu c Et quia nemo babet 3 d alij plus deferatg q cbrifti acq/ fiuit gratiatdt exercitus fide cui documeto fuittdeu fauere pietati ultore<^ eife per/ fidiae. Eius ergo principis dt ^pxime coclamauimus obituidz nune quadragefimu celebramusaftiftentefacrisaltarib^Honorio principe.Ouiaficutfanci? Iofepb pa/< tri luo lacob quadraginta diebus buatioms orficia detulit:ita & bicTbeodofio patri lufta pfoluit. Et quia alq tertiu diem dt trigefimutalij feptimu d 1 quadragefimu ob/ feruare cofuerut:quiddoceatleciio:coftderemus. Defunc£oinquitIacobpr^ce/ o pit Iofepb pueris fepultonb^tut fepeliret eu.Et fepelierut fepultores ifraehdt reple/ ti funt ei quadraginta diesific em dinumeran^ dies fepulturze. Et luxit eu a:gyptus feptuaginta dieb‘’.Hzec ergo fequeda folenitastqua przefcribit leclio. Sed etiam in pcuteronomiofcriptueft:Q.uiaplanxerutfilijifraelMoyfendiebustriginta:&;c5 7 fumati funt dies luclus. Ytra$ ergo obferuatio babet aučforitate: qua neceftariu J Č5eftf49* IbcB.ii* Sb3cbuc.z. žScri.iS. j 3Jbid2.il. 31lude.i8. LIBER V ORATIO pietatis impieč officiu. Bonus itacp Iofepb qui forma pio muneri deditque amabat patcr:cui dixit: Adiuuet te de 9 meus:& bndicat te bndičtione terrae babetis oia pter benedicfione mamillai^ Sc uulute bndicfionis matris tu immane quatis^5miifa annonalp exi/ gendaru relaxatio du moračtfacfa eltfuccelfio ei 9 indulgentiaru baereditastutilleg uolutt impediretfibi odiu fecerittTbeodofio tn tantte cumulus grx no adeptus ; fit. Necimcrito.Si em priuato^t ultimat uoluntates Sc deficientiu tcltamet3 babent g/* petem firmitate:quo pot tantt principis effe irrttu telfametuc Gloriofi 9 quocp in eo Tbeodofius qui no coi iure telfat 9 elt.De filrjs em nibil babebat nouu qd’ conderet quibas totu dederatnifiut eos praefentt comendaret pareti. De fubditis fibi & co/ miiTts telfari debuittut legata dimitterer.fidei comifla fignaret. P razcepit dare lege indulgentiaaqua feripta reltquit. Quid digm 9 :g uttelfamcntu impcratoris U^ntc* Hrgo tant 9 imperator receflit a nobis:fcd non totus receflit.ReIiquit em nobis libe/ ros fiiosun quib 9 eu debemus agnofcere:&m quibas ca Sc čet nim 9 Sc tenem 9 .Nec moucat aatas:fides militu impcratoris gfecfa seta s cit.Eit eni gfecfa a; ta s: ubi gfecfa elf uirtus. Reciproca bate quia Sc fides imperatoris militu uirtus elf. Recognofct/ tis nepequos uobisTbeodofij fideftriupbos acquifiuerit:cu loco^ angultijs 6tmv pedimettscalonuagmen pauloferiusinademdefcederet:&inequitareboltis mo ra belli iiideretideiiliuit equo princepstčk: ante acie foluspgredies ait: Vbi eff Tbe odofij deusdam boe cbnfto ,pximus loquebac. Quis em poffet boe dicere: nifi g cbtilfofeadbaarerecognofceretf Quo dieto excitauitoestččexeplo oesarmautt Sc iam certe fenior aitatctfed ualidus fide. Tbeodofii ergo fides fuit ueltra uičto/ riatuelfra fides filio^i eius fortitudo fit.Fides ergo auget tetate. Deniq; nec Abraa ut in feneefute generaret film: confiderauit aetatčmec Sara ut pareret. Nec miru fi auget aetatem ndestcu reprtefentet futura. Qitid em elf fides nifi rerum earu quas fperanc fubffatiacSicnos feripturže docent. Ergo fi fubffatia eo^i qu» fperanc: fi/ des elf:quatomagis eo^t quae uidem: f Bona fides de qua feriptu efhluftus aut ex fi/ de uiuiKqci’ fi fubtraxerit fe no placebit animac mete.Nos aut no fubtrabam 9 nos ad difpendiu animar.fed inbaareamus fidet ad animat nofti ae aCquifitione:qm in bac fi/ dei militia teifimoniu cofecutifuntfeniores noifri Abraamdfaactlacob.Etideo bae reditate nobis fideireliqueruf. Ftdelis Abraam qui n5 cx operib 9 fed ex fide tufti/ ftcatus eif:qm deo credidit. Ifaac p fide nec gladium ferituri paretis expauit.Iacob paterna3 fidei ueftigijs intetus du iter agittangelorit uidit cxercitu:&' uocauit coci/ liu dei. Alibiquocp:id efttin libris regno^if-iclifieuseratintra famanat&rfubito eu circufufus Rroruobfeditcxercitus.ViditeosGicji: &:aitad diimfuutO dnepuid fademusrEtdixitHelifteus ( ppbeta:Noli timere:qmnobifcu plures funtq cuillis. Et rogauit ut aperiret deus oculos Gie§i:Et aperti lunt oculi ei 9 :& uidit plenu mon/ tč equis &currib 9 in circuitu Fielifžeit&' rogauit Hclifteus utgeuteret eos de 9 cteci/ tate:&;gculfifuntt&nntroierutin ciuitate:quoingrcderencnequaquauidetes. Au diltis certe milites qui circufufi eftistquia ubi gfidiatibi caecitas elf. Merito ergo ete/ cus erat exercitus infideliuiVbi aut fides: ibi exercit 9 angelovi elf.Bona itaq$ fides quxfrequčter operac in mortuis. Denic^ aduerfarius Sc legiones fute quotidiana martyru uirtute torquenc. Vnde arbitror q> fila eborda^t. citbarae ideo fides dica/ tur:qm Sc mortua fon« reddat. Q.uo magis ac magis emtedu elf:ne m boe uiucdi LIBER V ORATIO munere fithftmus ingratitfed ptf pigtioribus priticipis fedulu ac pafriu impedamtrs . affecftu.Soluite filijs eius qd debetis patri.Plus debetis defuncio g debuiftis uiuen/ tu E tern fi in liberis priuatoru no fine graui fcelere minorum iura temerani::quato magis in filijs imp era torišč Addac bi cuius imperatorisdmperatoris pijumpcrato ris mifericordisumperatoris fidelif.De quo n 5 mediocre locuta eft fcriptura dicest Magnu d bonorabile eft bomo mifericorstlnuentre aute uiru fidelem dfficile eft. Si magnu efl: mifericorde aut fidele qutecuq5 bomine inuenire:quatomagis impe/ ratore:que poteftas ad ulcifcendu impellattfed reuocet tame ab ultione miferatioC Q_uid prteftatius fide imperatoris:que no extollat potentiaifugbia non erigatt fed pietasinclinetf’DequoSalomonpr^clareait:Iniquiregisimitatiolimilismgituile/ fbideutf* oms:ficut aute ros in bcrbatfic d bilaritas eius. duantu igitur efl: deponere terro/ re potentiterprteferre fuauitate gratitecBcneficiu fe putabat accepiife augufte me/ moria: Tbeodofiusicu rogaretur ignofcere. Et tunc,ppior erat uenue :cu fuiifet co/ motio maior iracudite.Prterogatiua ignofcendi eratundignatufuiife. Et optabatur in eo qc£ in alijs timebatur ut irafcerec. Hoc erat remediu reoru:qm cum baberet fupra omnes poteftate:quafi pares expoftulari malebattg quafi iudex punire. Ste/ pe trementes uidimus quos obiurgabattd coniucios fceleris cu dcfperaifent: folu/ tos crimine. Vincere em uolebat n 5 pleciere: tequitatis iudex n 5 pcenas arbiterig nung uenia confiteti negaret. Aut fi quid efTet qc£ occulta cofcietia inuolueret: deo fcruabat. Hanc uoce eius boies magis g pcenam timebaticp tanta imperatore age/ ret uerecundiatut mallet fibi boies religione g timore aftringere. Maximu pbilo/ fopboru impunitate ferunt dedifte ljs facinoribus quas p iram comiifa foret: fed fcri ptura diuina melius aitdrafcimini d nohte pcccarc. Maluit peccatu recidere g ex <^§,4 culare. Satius eft indignatione laude clemčtiat reperire: g ira in ultione excitari. Quis ergo dubitabit filijs ePmaximu prtelidiu foreapud deur Dno fauete Arca/ dius imperator iam ualidus muet 9 eft. Honorius cdtinuo pulfat adolefcentite flo/ res* v pLiecttor tetate g lofias.Hle era deftitutus patre orfus imperiuufcpadtricefimu d primu annu regni fut pduxit tetateid placuit dno q? prte casteris regibus ifrael do et * z 5* mini pafeba celebrauitid eterimoniaru aboleuit errores. Afa quoq; adbuc inuali/ duscorporis'robore:curegnandicurricularecepiffet:quadraginta annis regnauit 2, 'lP slral,I ^ in bierufale.Qm cutetbiopuminfinita urgerec atep innumerabili multitudinerfpe/ rauit a dno d in paucis fe polfe faluari. Vtina tam fidelis .pceftus g exordio. Na fer/ uatus in paucis d uicf:or:poftea a fyrijs auxilia reličfo dno poftulauitid medicos ad bibuit ad pedu dolorem. Accepto em tanto indicio diuini fauoris auxi!iatore fuum no derelinquere debuit fed tenere.Ideo ei nec medici.pfueruntt d quafi increduP morte impleuit. Sed illo§i patres Abias bi Amos ambo infidelesiTbeodofius ue/ ro plen us timoris def.plenus mifericorditetfperam* q? liberis fuis apud cbriftu prte/ ful affiftatifi dns ^ppitius lit rcb° bumanis. Bonu eft mifericors bo qui du alijs fub/ ueme.fibi confulit:&i in alieno remedio uulnera fua curat. Agnofcit em fe efle borni/ nem quinouit ignofceretd uias cbrifti fequic:qui čarne fufcepta maluit in bunc mu dum redeptor uenire g iudex.Vnde pulebre pfalmifta dixit: Dilexi quonia audiet 1^0,114; dns uoce orationis me^Jn quo pfalmo dum legic:uelut ipfum Tbeodofiu Ioquen/ te audimus.Dilexi inquit.Agnofco uoce piamtcuiusteftimonia uocis agnofco.Et uere dilexit:qui officia diligentis impleuit:qui feruauit boftes: qui dilexit inimicost qui ijs a grnb 9 eft appetitus ignouit:qui regni affectatores pire no paftus e. No me/ diocris fed pfecii in lege uox ifta eftidicere dilexi.Plenitudo enim legis dilectio eft. ^ 0,15» Sed quid dilexerit audiam^.Cu tacet: urget nos dilecito: utiqi diuina cbaritatis gra figniricac.Qixia diligim^illud qd? e fup oia deliderabilia defiderabile.De quo feriptu efhDiliges dnrn deu tuu. Ergo decedes e terris pia animatdffto repleta fpu:quafi tnterrogatib‘ ? ijs qui fibi occurreret:cu fefe ad fublimia d fugna fubrigeret idicebatt dilexi.Nibil boe plenPmibil expreffius.Interrogabat angeli uel arebangelit gd egP ftiinternsfCOcculto^emfolufcognitordeus)dicebat;dilexi.Hoceft diceredege g 4 * LIBER V ORATIO »o,8, 5o6.ii* i,^iinot6,4» *,SbeflaU,5 i,(Corf.4, '3Č>e.ii4. »o.f. 'i^)0.n4, »0,7, 1^0.114. fcčs.7, impleufceuangeliu fton prsetcriui.Hoc eft dicere: morti me obtuli:&! tota die exifti/ matus fum ficut ouis occifionis.Et ideo cofido:quia net£ mors:neq; uita:nec£ ange/ li:neqj uirtutes:neqs altitudomeg; ,pfundum:necp creatura alia poterit nos fepara/ re a cbaritate dei quee eft in cbrifto Iefu dno noftro. Hoc madatu legis etia in eua/ gelio dns Iefus docet efte feruandu:cu dicit ad Petrum: Simon Iobanis diligis me?" Et ille refpondittTufcis dnequia diligo te.Et itel^ dixit:Simon Iobanis diligis me?* Et iterum refpondit:Etia dne tu fcis quia diligo te.Et tertio interrogatufair.Omnia tu fcis: tu fcis quia amo te.Confirmauit itaq? cbaritate trma refpofio:ueI aboleuit tri nx negationis errore. Et bic trina refponfione fi quaerimus:inuenimus.Dilexi qm audiet dns uocem orationis meae.Dilexi qm inclinauit aure fuam mibuut in diebus meis inuocarem eu.Di!exi quia tribulatione & dolore inueni: če ,p nomine dei mei picula mferni n5 refugitfed expecfaui ut cdprebendere dE inuenire me poifent. Et pulcbro ait :Dilexi:quia iam curfum uitae bul 0 impleuerat.Vnde & Apfs in paffioe iam pofitus aittCertamen bonu certauitcurfum cofummauitfidem feruaui.OcF reli quum efbrepofita eft mibi corona lufticije.Magnus dns:qui nobifdedit certamina quibus mereac qui uicerit coronari.Dilexi inquit confidens:qm audiet dns nočem orationis meae.Dilexi:&ideo inclinauit auremfua mibfiut iacente erigeret:mortu/ um fufcitaret.Non em deus mclinat aure fua ut audiat corporaliter:fed ut codefce/ datnobis quo nos audire digneturt&infirmitates noftrae releuarefubftantiae.Incli/ nat fe nobis ut noftra ad eum afcedat oratio.Voce no indiget:qui mifericordia de/ fert.Nccj? em uoce indiguit qui Moyfen tacete audiuit če no loquente: fed mterpel fantegemitibusinefFabilib ? adfeclamaredicebat. Nouit deus če fanguine audiret cui nulla uoxfubefblingua no fupp etittfed a ccepit uocčfacra: titulo paifionis. Cia/ mauit in martprio:clamauit in paricidio qcf ptulit ,p facnficio. Dilexi inquit: &■ ideo diligens feci uoluntate domini: če inuocaui eum no in paucis fed in omnib 0 diebus uite m esc. Na certis dieb° inuocare n5 oibus:faftidietis eft no fperatis: če ,p ufu af/ fluentiu comodo^i mercede gratiai^ referre:no,p deuotionis ateau.Et ideo Paul* in omnib 0 inquit gratias agite. Qn em non babes qc? deo debeas: aut qn fine dei munere es:cui quotidie uiuendi ufus a dno eftf Quid em babes qc£n5 accepifticEr go ga femp accipis:femp inuoca.Et quia q nullae me angu ftiaemulla pfecutio:nulla pericula:nullufgladius feparat a cbrifto.Deniqj uolens in/ uenit tribulatione & doloretfciens quia tribulatio patientia operac:patientia ,pbati one:,pbatio fpem.Etenim quafi bonus atbleta quaefiuit certamina: ut corona inue/ niret:qua tn n5 fuis uiribus fed domini auxilio nouit fibi effe donata.Non ein potu/ iftet uinceremifi eum qui certates adiuuat inuocaffet. Mifer bomo congredic ut umcat:&ipfempericuiuruit:nifidomininomeaffuerit:ficuuerečorauerit dicens: O dne libera anima mea. Hinc illud apoftolicu: V ideo lege carnis mex repugnati te legi mentis meae:&: captiuante me in lege peccati:qd eft in mebris meis. Infoelbe ego bomo quifme liberabit de corpore mortis buPcgratia dei p Icfum cbriftu dnm nofti^.Ille uincit g gratia dei fperat:no g de fua uirtute pradumit. Cur ergo no prxt fumas gratia:cu babeas prsefule certaminis mifericordiaC Mifericors etn če iuftus dns:&de° nofter miferer .Bis mifericordia pofuit:femcl lufticia. In medio iufticia e gemino feptae inclufa mifericordije.Supabudat em peccata: fupabundet ergo mife .ricordia. Apud dnm oim uirtutu abundatiaeft:quia dns uirtutu eft.Neg; tn iufti/ cia fine mifericordia efbnecp fine miferatioe iufticia:quia fcriptu eft:Noli efte nimiu iuftus.Qdfupra menfura eft:&; fi bonu eft:tn tu no fuftines. Menfura ferua: ut fm menfura recipias. No impedit tn iufticia mifericordia:quia mifericordia ipfa iufti/ cia eft.Difperfit dedit paupcrib°:iufticia eius manet in aeternu.Nouit em iuftus de/ bere fe infirmis atcj inopib^ fubuenire.Vnde dns uenies ad baptifmfrut nobis infir LIBER V ORATIO mantib*peccatadonaretaitadIobane:Sinemodo.SicemdecetnosimpIere oem ZPatt&.j, iufticia.Liquet igic iufticia efle mifericordia:&mifericordia e (Te iufticiam. Etem fi dei nos mifencordia n 5 fuftentaret:qu 5 in ipfo exordio paruuli uiueremus:cu eftu fi utcro de calidis in frigida:de bumidis in arida pifciu more iactemur: quos naufra^ gos in bane uitam quida natura flučtus expueritc'Ratio deeft fed gratia diuina no deficit.Ipfe ergo cuftodit paruulostaut certe eos qui fe paruulos bumili cdfitencaf/ feftu.Bona igic bumilitas:quac Iiberat periclitatestiacetes erigit. Nouit eam ille qui dixit:Eccefumegopeccaui:&!egopaftormalefeci:&iftiin boegrege gd fcccrut? i,8egl,i4* Fiat man 9 tua in me.Bene boe dicit qui regnu fuu deo fubiecit: & pcenitentia geffit: & peccatu fuu confeftus uenia poftulauitdpfe p bumilitate puemt ad falute. HumP liauit fe cbriftus:utoes eleuaret.Ipfe ad cbrifti guenit requie: qui bumilitate cbrifti fuerat fecut 9 . Et ideo ga bumilefe prtebuit Tbeodofi 9 imperator:^ ubi peccatum obrepfit: uenia poftulauit:couerfa eft aia ei 9 inrequiefua:ficutbabet feriptura quse dicit:Couertere anima mea in requie tuatga dns benefecit mibi. Pulcbre dicit aia: i^s.114. couertere:quafi diuturno cuiufcj; operiš fudore exercitx ut a labore c 5 uertatur ad requie.Couertic equ 9 ad ftabulu:ubi curlum impleuerit:nauis ad portu: ubi ad fta/ tione fidam a flucluu mole fubducitur. Sed quid ell qc£ait:Ad requie mea: nifi fm illud intelligas q<$ ait dns Icfus: Venite benedicii p ris meubaereditate poflidete pa/- 2DattB«z5* ratu uobis regnu a cSftitutione mundicTang cm poffeffione bacreditaria de qua re cipimus quac ^miifa funt nobis:fidelis deus quac femel feruis fuis preparat no fub^ trabit.Si fides noftra maneaf.manet & fponfio. Vide o bomo circa te gratia cbrifti adbucin terrisquas teris:6tin caelo poffides.Ibi ergo fitcor tuu:ubi e poffelTio tua. H:eceftrcquiesqua:iuftjsdebec:negacindignis.Vndeaitdns:Sicutiurauiinira T$s«94* mea:iiintroibuntinrequičmea.Quiemnoncognouerut uias dnu n5 ingrediutur in requie dni.Quiaute bonucertamecertauit:&curfum cofummauit: ipfidiciturt Couertere in requie tua. Bona requies praeterire quac mudi funt:& in illis quac fu^ pra mundu funt cadeftiu confortijs requiefcere feereto^t. Hace eft requies ad qua ,pperauit dicens:Quis dabit mibi pennas ficut colubce:& uolabo & requiefcaC Hac <$,0,54. lan&us requie fuam nouit:ad bane requie conuertendu animac fuac dicit: Erat ergo anima in requie fua:ad qua dicit effe redeundum. Hace eft requies fabbati magni ut unufquifq5 fancloru fupra mundi fenfibilia fit in lilo intelligibili feereto tot? intet 9 atq; adbacres deo.Hzec eft requies illa fabbati quo requieuit de 9 ab omnib 9 operib 9 mundiifti 9 . Feriatus bis facculi curis Tbeodofius fe ereptugaudet& eleuat aiam fuam atqj ad illa perpetua dirigit requie: pulcbre fibi confultu afferens ep eripuerit anima ei 9 deus de morte:qua morte frequeter in boe facculi ifti 9 lubrico fuftinebat: inquiet 9 fluefrbus peccato^t: eripuerit etia oculos ei 9 a lacbrymis.Fugit em dolor 6 č trifticia & gemitus:Et alibi babem 9 : Deleuit oem lacbryma ab oculis eoru: dfrnors Spocl.u« non eritamplius:neqi lucius:necg clamor:ncc^ dolor.Si ergo mors non eritdapfum fentire no poterit in illa requie coftitutus:fed placebit deo in regione uiuoru. Non em utbicbomoinuolutuseftmortiscorpore obnoxio lapfibus atc^ deliftis: ita 6 č. illic.ldeocg regio illa uiuorum eft:ubi anima eft quse ad imagtnem & fimilitudinem dei fafta eft:no caro figurata de limondeo in terram reuertic:anima ad requie fefti/ nat fugna:cui dicic:Couertere aia mea in requie tua:ln qua feftinauit intrare Tbeo dofius:atcpigredi ciuitate bierufale:de qua dičlu eft: Et reges terrac ferent gloriam fua in illam.lllaeft ueragloria:quteibifiimictilludregnum beatiftimum qdibi po(fi> detur.ad qtS feftinabat Apoftolus dices: Audemus ergo & confentim 9 :magis per/ t>£orUS* egrinari de corpore: & adefte ad dominu: & ideo conitimur fiue abfentes fiue pr^/* fentesplacereilli. Abfolutus igic dubiocertaminefruiturnuc auguftac memoris: Tbeodofi 9 luce ppetua:traquiliitate diutura: tjs quac in boe geflit corpore:mu> nerationis diuinacfmciibufgratulac .Ergo ga dilexit auguftae memoriie Tbcodofi 9 dnm deu fuum:meruit fancioru cofortia. Et ego ut quidem fermone meum g ora/ tione condudam:dilexi uirum mifericordeibumile imperioicorde puro & peftore o 5 LIBER V ORATIO &i>66* manfueto prteditu:Q.uale dnfamate cofueuitdicčstSupra querequiefca:nifi fupra bumile &: manfuetu? Dilexi uiru qui magis arguente g adulate,pbaret.,Strauit om ne quo utebat: infigne regiu: defleuit in ecclefia publice peccatu fuu:qc£ ei aliorum fraude obrepferat.Gemitu & lacbrymis orauit uema.Qd’ priuati erubefcut:no era buit imperator publice agere pcenitentia:neq 3 ullus poftea dies fuit quo no illu do/ leret errore. Quid q> pr^dara adeptus ui&oria:tame quia boftes in acie ftrati fut: abftinuit a confortio facramentoru:donec dni circa fe gratia filioru exprimeret a d/ » uentuf Dilexi uiru qui me i fuperms fuis ultimo fpiritu requirebat* Dilexi uiru qui . cum lam corporefolueretur:magis de ftatu ecclefiaru g de fuis periculis angebaf’. Dilexi ergo fateon&udeo dolore mcu intimo uifcere dolui:&,phxiore fermonis ;pfecutione folandu putauu Dilexi:&prtefumo de dno:cp fufcipiat uoce orationis U &&114 meaequa,pfequoranimapiam.Circudederutmffdolores mortis: pericula inferni inuenerutme* Multoru eiri pericula funt fedremedia paucoru.In omnib°facerdos periclitactin omnib?reis angit.Qc£ era alij patiuturapfefuftinet:&iteru liberat cu ali] qui tenenc periculisjliberant:* Conteror corde quia erept 0 eft uir:que uix pof/ fumus inuenire.Sed tn tufolus dne inuocandus es:tu rogadustut eu in filijs reprae/ fentes.Tu dne cuftodiens etia paruulos:in bac bumilitate faluos facito fperates in te.Da requie gfeclo feruo tuo Tbeodofio:requiem qua praeparafti fan&is tuis. lilo conuertac anima eius unde defcedittVbi mortis aculeu fentire non poffit:ubi cog/ nofcat morte bane no bominis fine efTe fed culpa:.Q£ cm mortuus elttpeccato mor tuus elbutiapeccatoloc^elfeno poftit:refurgetaut:utgfeci:ior renouato munere uita reparec. Dilexi:& ideo ,pfequor eum u% ad regione umoru: n ec defera do/ nec fletu precibus induca uiru quo fua merita uocantm monte dnifanctatubi pen/ nis uitambi corruptete nulla cotagio:nuIlus gemit°:null° do!or:nulla cofortia mor/ s,Corbi5» tuorutuera regio uiuentiutubi mortale boe induatimortalitate:& corruptibile boe induat incorruptione:magna requies qua 2 uotu impleat diligentis:pulcberrima ,p/ miffio.Ideo cetefimus quartufdecimus pfalmus infcribic* Denfcpfupra in quarto/ decimo pfalmo gfeclione bominis accepimustfed illic formatufgfeclus licet uir:fed adbuc peccato obnoxius quia uiuit in feculo: Hic uera pfeciio eft:ubi iam culpa cef fauit:gratia gpetute quietis affulfit.Ideo centefimus quartufdecim 9 pfalmus quia re/ muneratiocbaritatisefbundedominipafcba quartadecimaluna forma celebrita/ tis accepit:qm qui pafeba celebrat: debet effe gfeciufdebet amare dominu Iefum:g diligens populum fuu perfecla cbaritate: fefe obtulit paffioni.Etfic diligamus nos quoq; ut fineceffe fuerit:,p domini nomine morte non fugiamus: nullu exiftimem° doloretnibil metuamus.Perfečča era cbaritas timore expellit foras. Grande nume/ ri myfterium:quado pater filiu unieum ,p nobis omnibus tradiditteu pleno luminis fui orbe luna fulgeret Jta eft ein ecclefia:quse pie pafeba celebrat domini noftri Iefu cbrifti ficut luna gfecfa in seternu manet. Quifgs bene bic dni pafeba celebrat: in lu/ mine ppetuo erit. Quis fpledidius celebrauit g qui faerilegos remouit errores: clu fit tepla:fimulacra deftruxitf In boe Iofias rex fugioribus antelat°eft.Manet ergo in lumineTbeodofius:&: fanSo^i ccetibus gloriaturdllic nune copleftitur Gratianu ia fua uulnera no mcerente:quia inuenit ultore.Qui licet indigna morte przeuetus ac prteceptus fit:requie animx fuas poffidetdlle bonus uterq^ St pietatis interpresdar/ 1 iž>S.i 8 * gi ? milcricordiaafumcofortiodeleclac.Dequibusbenedtcic:D;es diei eruciatuer/ bu.Contra aut Maximus & Eugeni fl in infcrno:quafi nox nocli idicat fcientia: Do/ centes exeplo miferabili g duru fit arma fuis principih 0 irrogare. De quib 9 pulebre ^§♦ 5 6* didi::Vidiimpiufapexaltatu&'eleuatufupcedroslibani:6^trafiui6/ ecceno erat. Tranfmit em pi° de caligine feculan ad lume aeternu: & n5 erat impi°: qui elfe de/ fiuit iniquus^ Nune fe auguftae memori^ Tbeodofius regnare cognofcit: qn in re«- gno dni Iefu cbrifti:& confiderat templiceius:Nuc fibi rex eft: quado recipit etia fi/ u • * liu Gratianu:6:‘pulcbraiadulcilfima fibi pignoraqute bic amiferat:qn eius flaccilla adbasret fidelis aia deo:qn patre fibi redditu gratulat:qn Coftantino adbseret.Cui i LIBER V ORATIO licetbaptifmatis gra in ultimis c5ftitufo oia peccafa dlmiferit:tn q> primus impera/ tora credidit:& pod fc btereditate fidei principib 9 dereliquit:magm meriti ločit rep pcrit:cui‘ > teporibuscopletueillud,ppbeticu.InilIo dieerit qcf fupfrenuecjui efan 2 acbarte,i 4 > ctum dno oipotenti. Qct lila fancfce memoria; Helena mater ei 9 infufo fibifctofpirl tu reuclauit.Beatus Codantin 9 tali parčte:quje imperati filio diuini manens qutefi> uit auxiliu:quo inter prtelia quoqj tat 9 adideret:&:piculu n5 timeret. Magna fcemi na quce malto ampli 9 inuenit q duo latrones cu dno cručifixi fuerint. Qucerit ergo mediu lignu: led poterat fi eri:ut patibula inter fe ruina c5funderet:cafus mutaret čf iuerteret.Redit ad euan/ gclij leciione:inuenit ga l medio patibulo prcelat 9 titul 9 eratdefus na^aren 9 rex iudas 5°B.i 9« oru.Hinc collccia ed feries ueritatis:titulo crux patuit falutaris.Hoc ed: qc£ petetp busiudceisPilat 9 refp5dit: QcJfcripfifcripls.lded:n5eafcripfiqua2uobis placeret: Obidem, fed qua: cetas futura cognofceret:n5 uobis fcripfi fed poderitatt:,ppemodu diccnf: Habeat Helena q legat: unde cruce dni recognofcat. Inuenit ergo titulutrege ado rauitnb lignu uticp:ga bicgetilis eflerror d' uanitasimpioru.Sed adorauit illu g pe pendit in lignoifcriptus in titulo.lllu qui ficut fcarabaaus clamauit ut pfecutorib 9 luis pcH donaret. Auida mulier feftinabat tangere remedium imortalitatis:mctuebat calcarefacramentu falutis.Lceto corde dr trepidati uedigio quid faceret nefciebat* Pcrtedit tri ad cubileuieritatis lignu refuilit:&: grada mieuittut quia iam fcemina u u fitauerat cbrifi us in Maria:fpirit 9 in Helena uifitaret:doCuit etia qcT mulier ignora/ bat:dr deduxit in ma:qua mortalis fcire no poterat. Oj.iaefiuit clauos quib 9 crucifi/- xus e dns dr inuenit.De uno clauo fi enos fieri praecepinde altero diadema intexue it:unu ad decore:alteru ad deuotione uertit. Vifitata eft Maria ut Eua liberaret: ui/ fitata cflHclcna:utimpatores redimcrent. Militltarpfilio fuo Coflantmo diade/* ma gcmis infignitu*.quas pciofior ferro innexas:crucis redeptioms dtuinx gčma co ncclcrct. Milit dr frenututrocp ufus efl Cdflantin^d^fide trafmifit ad podcros re/’ gcs. Principiu itac^ credentiu imperato^:fanci:u efl q iecutio celfaret:deuotiofuccederet. Sapieter Helena egit:quae cruce i capite regu Icuauiri&r locauit ut crux cbrifti i regib 9 adore^.No infotetia lfla fed pictas č:cu de^ ferc facrae redeptloi. Bon 9 itacg clau 9 romani iperatorls:g totu regitorbc: ac ueftlt LIBER V ORATIO principu frontetut fintprajdicatores tj gfecutores effc cofuerunt. Recče i capite da uus:ut ubi fenfus efbibi pra^lidiu.In uertice coronatin manibus babena. Corona de crucetutfides luceattbabena quoc£ de cruceiut ptas regattfitcp iufta moderatio no iniufta praeceptm. Habeant boe etia principes cbriftitfibi liberalitate coceffumtut &,s t io. ad imitatione dni dicač de imperatore romanoiPofuifti in capite ei 9 corona de lapi depreciofo. Exillogratulat: ecclefiaierubefcitiudamstnonfoluerubefcitfedetia torquct:q> ipe fibi auetor cofufiois e.Du infultat cbrifto:c5feffus e eu rege: du rege iudasoruappellaumfacrilegiufuum quino crediditcofitec. Ecceiquiut:Etcrucifi/ ximus Iefunr.ut cbriftiani & poft morte refurgant:& mortui regnet. Nos crucifixi/ mus que reges adorant:que no adoramus:ipft adorant.E cce & clau^ in bonore eft: čb que ad morte impreffimus:remediu falutis eft:atqj inuifibili quada ptate daemo/ nes torqiiet.Putabamus nos uicifletfed uiclos fatemur.Iteru cbriftus refurrexit: &£ refurrexiffeeuprincipesagnouerunt.Iteruuiuit:quino uidet. Nuncmaior nobis cotetiotnuc pugna nobis uebemetior aduerfus eu cui regna famulant::cui feruit po teftasullu c6tempfimus:quo regib^refiftemusdFerro pedu ePreges inclinanc.Re' ges adorant:& pbotiniani diuinitate ei° negatcClauu crucis ei° diademati fuo pras' ferunt imperatores:^ arriani ptate eius iminuut? Sed quxro quare fanclufup fre/ nutniftut imperatoru infolentia refrenaret*.c5primcret licentia tyrannoiy.:qui qua' fi equi in libidines adbinnirent*. q> liceret illis adulteria impune comittere:qua£ ne/* ronu:quae caligularu c£eteroruqj ,pbra coperimus^uib^ no fuit fan&um fug frenu. Q_uid ergo aliud egit Helence operatiojut frena dirigerettnifi ut omnib^mperato ribus fanao dicere Ipiritu uiderec’:NoIite fierificut equus & mulus:Sed in freno bi cbamo maxillas eolji coftringeret qui fe no agnofcerčt reges:ut regeret fibi fubdi/ tosfProna etn ptas in uitiu ferebac:& > more pecudu uaga fefe hbidine poiluebant. Ignorabant deu:reftrinxit eos crux dni:&’ reuocauit a lapfu impietatisdeuauit ocu/ los eorutut cbriftu in cado qu 2 ereret.Exuerut fe cbamo gfidiae:fufcepcrut frena de/ 2D3ttB.ii. uotionis bi fidei:fecuti dicentetTollite lugu meu fug uos.Iugum em meu luaue eft: bi onus meu Ieue eft.Inde reiiqui principes cbriftiani prseter unu Iulianu:qui falutis fuae auetore reliquit:du pbilofopbiaefe dedidit erroritinde Gratianus & Tbeodofi/ £f 3 .tfo, us. N5 ergo mentita eft .ppbetia dices: Ambulabunt reges in lumine tuo. Ambu/ labut planetac maxime Gratian 9 &Tbeodofius prše eseteris principes:n5 iam armis militufedmeritisfuis teclunopurpureumbabitufedamičtu induti gloriae. Quicu bic deleciarenč abfolutione multoru: quatomagis illic pegeiffe fe pluribus recefen/ do pietatisfu3crecordationemulcenc:quinunclucefruunc candidadonge melio/ ra illic g bic poffidebant:babitacula confecuti dicentes:0 ifrael g magna eft domus dni:& g ingens locus poffeftionis eiustmagnus & non babens fine.Et gfuncli maxi/ mis laboribus inter fe coferunt:Bonu eft uiro cum portauerit iugu graue a muentu te:fedebit fingulariter & filebit:quia portauit lugum graue.Qui em iugu graue por tauit a iuuetute:requiefcit:poftea remotus a turba prascipuu locu quietis fuas poffi/ det dicens:Qjn tu fingulariter in fpe coftituifti me. Portauit iugum graue a umen tute fua La§arus paugtideo fingulariter in finu Abraaj requiefcit diuinae teftimonio leclionis. Portauit iugu graue Tbeodofius a iuuetute: qn infidiabanc eius faluti g patre ei° triupbatore occiderat. Portauit iugu graue:qn fubijt pietatis exiliu*.qn in/ fufis romano imperio barbaris fufcepit imperiu.Portauit iugu grauetut tyranos ro/ mano imperio demoueret.Sed quia bic in laboretibi in requie. Sed iam ueniamus ad augufti corporis tranfmiffione.FIes bonori germen auguftu: bi lacbrymis pium teftificaris affeclumup inbonorum adbuc bonore tumuli patris corpus g fpatia mul ta tranfmittis.Sed patriareba Iacob,ppter populum liberandu qucm tetra fames graui urgebat periculotrelicta domo fenex ad peregrina cotedittatc^ ibi defunftas ad fepulebru patrium g aliquot dies filio „pfequente deducl 0 eft. Nec derogatu eft aligd meritis eP:fed magis acceffit ad laudč:q7,p fuis carens dedita dom 9 forte:quo/ dafupremifunerisperegrinatuseft exilio.Fles etiamimperator augufte cj>no uf<5 ©aracb.j. £btett,5. 1P>0. 4 . 3lucJ.rtf. XXXV LIBER VI EPISTOLA XXXVI conftantinopolim reuerendas reliquias ipfe ,pfequeris.Eadem tibi caufa nobifcum eftiomnes iufto dolore 1 pfequimur:omnes fi fieri poffetideducloref tecu effe cupe remus.Sed Iofepb adfinitima acceffit ,puincia:Hic multa interiacet regionu diuor/ tiaibicmarta tranffretada funt.Nec boe quide tibi laboriofumtnifi te teneret refpu/ blica:qua boni imperatores dl paretibus & filijs prietulerut. Deniq; ideo te impe/ ratore pater fecit:domin° cofirmauittut no folu militares patrr.fed oib 9 imperares. Nec uereare ne inbonore uideanc quocuq3 accefferint reliquia: triupbales.No boe fentit italiatqu2e claros fpeclauit triupbos*.quaj a tyranis iterum liberata cocelebrat fuac libertatis auclorc.Non boe coftantmopolis quae fecudo ad uicioria principe mi lit:quem cu uellet tenere n 5 potuit.Expe tu gallicanotdi totius orbis fubnixu uiribus: Sed nune liluc Tbeodoftus poten tior: nune glonofior redit :que angelorum caterua deducit:que faneforum turba,pfequi tur.Beata plane quaiparadifiincolamfufcipis*.dibabitatorefupern;e illius ciuitatis anguffo fepulti corporis tenebis bofpitio. c ffi Ambrofi-j ad Eufebiu epifcopu:apparitori praffoffunse offenfam qua con/ it effe remiffam:Fauftinuqj paruulum tuffi laboratem ad fororem uemffe re/ is:Epiftola.XXXV. Mbrofius Eufebio cpifcopo. Apparitor praffecturaequi,ppteroperas por^ tucnfcs otTcnfam cotraxerat:iam in portu nauigat:oportuneaute aduenif. Nam (Imul ut acccpi litteraftuas uidi pra:fcclu:rogaui,p eougnouit ilicotiuf biepiffolamquadefacuItatibusci ;J publicadis diiitardius uenif> fettnemo magis .pbaffet inexplicabile lllud opus effe port 9 reformandi: q iffc qui il/ lic naufragiu receratmifi' te babuiffet gubcrnatorc: ut aliter no poffet inde nifi nud* exire. Fauftinus paruulus tuffilaboratiadfancH fororecuratuuenit:diuenitfpon te.Expert ;> em eft melius fibi uentre curari.Deniq5 dl me medieum putat: expeclat prandiu.Itaq; bic bis ad die curatffdl cceperat pulebre ualeretfed du eu nimio amo/ re abftinere geftiutttuffire de uentre plus ccepit dl laborabit adbucinifi ad medica/ menta fua reuertac. Vale dl nos dilige:quia nos te diligimus. Sancii Ambrofij ad Sabinu epifcopumteos quiindignuduxerintq>Pauljnus ue/ gitas:s:uumexigat. Matrona quoqj uirtuti dl ltudio eius,pxime accedit:neqp,p/ pofito uiridifcrepat.Denicg tranferiptis in alioruiurafuis priediisiuirum fequic: dl exiguo lllic coniugis conteta cefpite folabitur fe religionis dl cbaritatis dlultijs. So boles eis nullat&i ideo meritoru pofteritas defiderata. Ha£c ubi audierint proce/ res uiri:qua:loqučtur exillafamilia*.illa ( pfapia:illaittdolettanta prceditvr cloquentia migraffe a fenatutinterceptam familia* nobilis fucceffionemtferri boe non poffe. Et cum ipfi. capita d fupercilia fua radanttfi quado Ifidis fufcipmnt facraifi forte cbriflv anus uir attentior facrofancl«religioniueftem mutauerit: indignufacin 0 appellat# Equidč dolco tanta effe in mendacio obferuantiaiin ucritatenegligentia: ut con/ fundantur plamc^attetiores adfacrofancLa religione uideritnd cofiderates uocem dicetis:Q.ui me cofufus fuerit cora bommib^cofundar ego eum cota patre meo 3^. Liber Sextus. « LIBER VI EPISTOLA XXXVI Jčjco ,u £fa.ao. '(£> 8 . 4 . 6 . £jccB.ai. i.^esU6. XD3tti5.ii. £cČ 0.4 ^ 0 , 109 , 1P>0.84. fieii.S. 5bide,9, SJbide.J?. qai eft in cadis. Sed no cofufus eft Moyfes:qui cu effet a fcit* in domu rcgia:tbefaii ris cegypti opprobriu cbrifti praeferendu putauit. No cofufus eft Dauid: qui ante arca teftimonij cora omni populo faltauit. No cdfufus eft Efaias:quinudus čldif/ calciatus lbatp populos oraculaclamans cadeftia. Quid utiq?tam deformeuifibili fpeclaculo q biftrionicos finuare geftus: & fcemineo ufu mollire membrac' Delitia/ ru comes čl luxuriae Iudibriueft lafciua faltatio. Quid illud qdlpfe cecinit dicest Oes gentes plaudite manib?? Nepe fi corporalia cdfiderem^tancj muliebribus in/ termixtu cboreis: putamus eu cocreparc mamb*:«^ turpifono plaudere. Na &: de E$ecbiel di&uefbPlaude manu:&pcute pede. Sed b^c quce corporeo afpectu fi/ untturpia:facrofancla:reIigionisc5teplationereuercdafunt:utqifta reprebedutt ipfi in Iaaueos reprebefionis animas fuas induat«, Deniqj reprebedit Micbol faltati te Dauid & ait a d eu: Q_uid bonorificat 9 eft bodie rex ifrael: qa denuda t° eft bodie ante ocuios puellaru fuarucEt refpodit ci DamdtCora dno Judam qui e!egit me p patre tuo ,p uniuerfa domo eius:ut cdftitueret me regem fup populu fuum ifra/ el.Et ludam cora dno:& denudabor adbuc fic:& ero nugax ante ocuios tuos: & cu puellis quibus dixifti me denudatu:boncrificabor. No erubuit igic Dauid foemP neas opiniones: nec opprobria apud mulieres fubire ,p religioms obfequio: uer e/ cudatus eft.Ludebat em dno puer fuuf:&: ideo amplius placuit:qa ita fe bumiliauit deotut regale poft baberet faftigiu:& ultimu exbiberet deo quafiferuulus minifte riu. Denkg illa qua: faltatione nmoi reprebedit:fterilitatis danata non dedit fobo lctnregianr.nefupbos crearet:& > q opprobHo turpitudis.At uero lofepb ne turpiter nudarec:uefte reliquit dl nudus aufugit.Qjais igic turpisuila qux uefte 0 ^»»ante Us &dif/ ' D eltt(a, ;'t dicest H de 1 %čtufi, ' i', rc ^dutt ^Kalta® ^ bodie ■P um /fra/ os:^cfi 'd farni/ 'o‘uere/ amiliauit ^ mirnih cdit fobo ! tul' mer/ nium.Di qui non dno CCC/ ame uita' [dem CllK' igitut itn# )brf 10 di' LIBER VI EPISTOLA XXXVII alienam tenuittan is quifuam eMuitc’ Sed ut plenius liqueat:quia no femecg ea quae iuxta pedes funr.ppbeta: afpiciunt fed cadeftiatLapidabatur Stepban^d' uidebat etelos apertos & Iefum ad dextera dei ftantem.Et ideo lapidum iefus n5 fentiebat corpornno cofiderabat uulnerafted oculis erat cbrifto affixus:illi adbarrebat, Er/ go &i Efaias nudu fc no confpicabatur fed diuinte uocis organu fe prcebcbat: ut pro' meret qc? in eo loquebac de 9 . Sed efto ut fe uiderettpoterat no faccre qc? iubeba/ turfPoterat turpe arbitrari qd’ imperabat d e 9 c Sara quia rifituncredulitatis coar/ £ e r u guta eft. Abraam laudatus quia in uerbo dei no btefitauit.Et donatufrcmuncraticv ^bideipet i% nemaxima:quia iubente deo pic poffefieri crediditetia paricidum. Hicigiturcjd uerccundite eifet ,ppbctte:ubialiud gerebatur & aliudfigurabaturc’ ludcci ,pptcr flagitia fua deftituti domino deotoceperant uinct ab aduerfarrjs [iiis:conferre fc uo' lebant ad aagyptios:ut fibi effent prtefidio aduerfum aftyrios: qui redire magis ad fi dem il bonis confulerent debuiftent.Iratus dominus fignificat uana illos fpem gere rc:qui offenfam dominiputarutmaiore peccato leuandateum illijpli uincedi foret: in quorum auxilijs populus iudteoru confiderct. Hoc fm biftoriam. Figura au/ tem illa:quia in tegyptijs confidit qui Iuxurijs deditus efhmancipatus lafciuia?. Ne-/ mo autem fc luxui comittit nifi' qui rccedit a prteceptis dei uen. Vbi autem ccepcrit quis luxuriari:incipit deuiare a fidc uera.Ita duo maxima comittit crimina :oppro/ bria carnif:& mentis facrilcgia.Ergo qui non fequitur dommu deum fuum:ingurgi/ tatfcluxuriaeaclibidini peftiferis corporis paflionibus. Quiautefe ingurgitauerit atque immerferit buiufmodi uolutabristpcrfidias laqueos incurrit.Sedit era popu/ lus manducare &• bibere:&'fieri fi bi decs popolcit. Vnde docet dominus quoniam qui duobus lili s flagicioru generibus dederit anima fuam:cxuitur indumento non ueftis lanere fed uiuidte uirtutistcuius amiclus no temporalis fed tetecnus eft. V a/ le &* nos dilige quia nos te diligimus. Sancfi Ambrofi-j ad Cbromatium:ex illo quod in libro Numerorum a Balaam di/ clum eftelegitur:Quia non mentitur deustNeceftaugurator in ifrael: diicutientis unde babuerit lfte qui augur erat ut oraculum dei loqueretur & futura manifefta/ “ jttola.XXXVIL Mbrofius Cbromatio. Nuquid nam metitur deusfSed non mentict quia impoftibile eft mentiri deu.Impoffibile quoqj lftud nuquid nam infirmitatis ^eftCNo uticj.Namquo omnia pot:fialiquid efficeren5 potefte' Qutd ergo iimpoftibilebNo qcf uirtuti arduufed q fe augettimbecilla eft. Ex quo colligic impoftibile dei potetiflimu ee. Quid cin potetius q nefeire quicquid infirmitatis efte 1 Eft tn &r aliud infirmu dei q fteret afina: ei‘ , qua£uebebat eu.Et nibilomin^&ipfe dixit ei ut iret: fed boe diccret qcf fibi infunderece’ Si augurator n5 e in ifrf: undeiftt oraculu dei q? futura manifc/ ftauit:quiaugur eratcSi oraculu dei Ioquebac:unde meritu diuinae afpiratiois aftu/ pleratc' Sed no mireris ifufum auguri a dno q balum tinniens fonu reddo. Itelji alio ateg alio tranfduc£us:cu uellet maledicere:be nedicebat. No eft Iabor in Iacob necg dolor:deus illu i>tegit.Et infra. Iubet parati aras fepte & facrificia. Vtiq? debuit difcedere:fed p infirmitatem metis:& 'mutabi/ litem fentetiae putabat cp auertere poffet dei uoluntate.Ipfe aute p exceffum metis $bidem.x 4 aliud cupiebat &C aliud loquebatf.Q 2 fpeciofa inquit babitacula tua o bebrseorumili^ tia.Tabernacula tua ficutnemora obumbratiatficutparadifusfupra ftuuiu*. &ficut cedrus fecus aquas.Exibit bomo ex Iacobičf obtinebit multas gentes: & attolletur regnu eius in altumtin terris quocj extendet principatu fuum in acgvptum. Q.ui be/ nedicent eu benedicetur:&: qui maledixerit eumaledicli erunt. Quem igitur mfi 8 ?e 5 . 4 . cbrifti populu fignificat benedicit deusdn cui^medullas uerbu dei defcendit:uf/ rjaddiuiuoneanimarartuum quocp <3^medullarum:ln quo babuiflet Balaam grati/ am dni:fi id exfentetia če affectus fui,ppofito feciffet. Sed quia reuincit mala mes confilijs fiiistd' occulta animi.pduntur exitu*.ideo fequcntibus infidijs animus eius aperic. V nde če dignam mercede fuse iuenit maliuoletiae.Nam cu aduerteret g? no polletin exceftu mentis pofitus malediceretdat confiliu regi dicesftlla fint oraculo/ rum:qux deus precepit: accipe conciliu aduerfus oracula dei. Populus lfte iuftus efttbabet ^jteciione dei:quia n5 diuinationib? če augurgs fefe deditded foli aeterno deotideo caeter is fr de praeftat.Interdu tn če fideles metes corporis labunc illecebra 6e formae lenocinio.Sunt tibi mulieres plurimae: če plaerae^ non indecores pulebri' LIBER VI EPISTOLA XXXVIII tudine. V irilts aut fexus nullo magis lubricus čj muliebri dccore cito capitur: Sc ma> xime fi ardor mentor alloquijs inHametur frequetibus*.6<: quafi facibus inardefcat: fi fpem pontiendi bauriat:arfeclu deferat.Iaciant lgifur mulieres tuae uodbus fuis ba' mosmecdiffidles primos cogreffusfuos prxbeant:fed&• uifufadles Sc dieta affabi les circuerrcnt: & toto fe circufundant exercitui:atq? arte bos traclent uiros*. ut con cubitu no indulgeantmifi amoris mutui fide confortio facnlegij cSprobaucrint. Sic enim poterunt cadefti proteclione deftituufi lpfi a dno deo fuo facriiegrjs deuiaue/ rint.No igič iuftus Balaamtutpote cofiiiamis fornicationis Sc facrilegtpSicut euide/ ter etia m Apocaly pfi feriptu lobanis euangeliftae efttdicente dno lefu ad angclum ccclefiac pergami.Habes lllic tenetes doctrina Balaam:qui docebat Balacb mittere j fcandalum cora filijs ifraeltmanducare lmmolata Sc fornicari.Ita babes če tu tenen^ tesdoclrinamnicolaitaru. OuoSpparetindemanfcbaeoi^faciilegia manafle: qui mifcent atq? adiungunt facrilegiu turpitudini. Ergo nec deus iniuftufinec mutabfi lis eius fentetia.Deprebčdit cm mente eius Sc occulta cordis:& ldeo tetauit eu qua/* fidiuinu:non elegitquafi .ppbctam. Et utiqj uel fantomi oraculoru gratia: Sc reue^ lationu fublimitate conuerti dcbutttfed anitrPnequicix plenus uerba fmpfit: no fr dem dctulittcofilijs infirmare cupiens qd annuciabaf futurum. Et quia oracula frau dareno poteratteofiliafraudulenta fubm^nlftrabat:qulb ,, leues populiiudxoru te/ tati qutdč funttfcd n5 expugnati.Vnius ern uiri faccrdotis iufticia folutu eft omne facinorofi bominis confiliu:multoq; mirabilius p unum bomine potuiffe libcrari cx/ ercitum patru čj potuiflc dccipi. HocmunufculufancEementi tutetranfmifi: quia iris mcafiouid deuete^fenptorum intcrpretatioib^paginare. Egoaute aflumpfi epiftolas familiari fermonc attcxere redoletes aliquid de patru moribus:quaru gu/ ftutn fi,pbaueris:poft bxc bmoi mittere non uerecudabor. Malo em fenilib 0 uer> bis defupernis rebusallucinari tecum:q ip> ^ fe fcripfi.Qj.ua cu tantu diuinxfcriptur:e ferie uel ftilo fermonis mei collatu T ^duerteres bominiquantu nulli in bac terra animantiuiprius omnia uel uo.- latiliatuel tcrrcffriatuel qux in aquis funt ,pduxerit terra uel aqua:q bomo propter que lila creata funt generaret .Eiufc^ reiratione de me requirere qua &r Moyfes fi> luent:6j ego no aufim attingere.Etforte lile oraculi interpres diuini confilio centi/ cuerif.ne cxlcllis difpofitionis arbitru fe čc confihariu prxfl:are uiderec. Aliud eft enimloquiqc?infundcbac a deifpiritu:aliud uoluntatedeiinterpretan. Nos aute no quafi interptes dcitfed quafi ex ufu bumano rationis fcminana colhgetes:exift£' mamus pofle nos ex eo qd’ bumano ufui in cxteris rebus ipfe dns infuderit: opina^ ri:qmdccuit bomine poftremucreari. Etemqui conuiuiuadornat:utille euange/ licus diues(Ooportet ein diuina diuinis coferamus:quo melius colligere poflim 9 .) utiq; omnia prius prasparat:tauros čc faginata occidit:Si tune amicos ad ccena inui/ tat.Prius ergo qux leuiora funt parantur:&* tune rogač bonoratior. Vnde Sc domi nus bornim anteanimaliucxtcroruprxparauitepulas*.tune ipfum quafi amicu ad fuum uocauit coumtu.Et uere amicu quafi cbaritatis diuinx participem Sc bxrede glorix.Dcniq 5 ipfe dicitt Arničequo buc ueniftt ad nuptiascPratcedentia ergo mini ^btde. ftcria funt:amicufcp poftremus rogač. Accipe aliud. Q_uid eft mudus nifi quidam agon plenus certaminufVnde&iin Apocalypfidnsait:Vincetidabo corona uitx. 2lpod.i. Et Paulus aitiCertamcn bonum certaui. Et alibi: Nemo nifi qui legitime certauerit LIBER VI EPISTOLA XXXVIII coronatur. Huiusagonfsinftauratoruticgomnipotes deus eft. Quiigitur agone fufcipitinbocfxculo:noneomnia preparat quxagoni funt neceffariac&' tuncatb/ letaš uocat paratis prxmioru infulis certaturos ad coroname mora patiatur qui ui/ cerinfed prxmio donatus recedatcPrxmia ergo bominis: terrai^frud^funt če cx/ lilumina.llla aduitx prxfentis ufum:bxcad fpcm uitxxternx. Quafiatbletaigt> tur poftremus in gredic in agone: erigit ad cxlum oculos:uidet quia če cxleftis crea £0.8. tura uanitatifubieda eft no fpote:fcd ,pptcr eum qui fubiecit in fpe.Videt quia om nis creatura congemifcit expedans redcmptione. V idet quia omnis manet labort erigit oculosmidet coronas Iummu:lunx če ftellaruglobos confiderat. Quonia iu/ (liqui uicerinneruntficut ftellxin cxlo.Et caftigat corpus fuum:ne fibi aduerfctur in certamine:ungitoleo mifericordiac: exercet diurna uirtutis palxftra: puluere fe oblinit ftadij curnt non quafi in inccrtu: ldus dirigitdacertos excutit:fed n 5 muacu umtpcutit aduerfarium que non uidet:quia lllum folu attendit:cui ccdirt cmncs eti am qui no uideturtin cui 9 nomine ptates aerex diuerberant. Ule ergo idum libra ti če cbriftus gcutit.llle calce leuat:S:pcricu!is flu/ %i£orUiu minu:utait Paulus:Luda cu uirgultis arboruquib <, CJedebanc apoftoli. Vides qua/ ta cer tamina. Terra ergo exercitiu eft bominis:cxlum corona. A ut quafi amieum mitur prxcedere debuerut minifleria:aut quafiatblctam corona če prxmia. Spe/ cfa aliud.In omnib 9 reb*’ prxftantiora funt principia Če finis.Si domu cofideres: po/ * tior3omnib <> fundameta&'culm!na:{iagrum:fatiočl'meffis:plantatio& uindcmia* iocunda infitiua arboru:q frudus uotiui.Ita ergo če cxlu primo eft ccnditu: no/ uiifimus bomo quafi quxda cxleftisin terris creatura.Nam d^ficorpore cu beflijs j.Cod.» 5 * confcrr :animotamecxleftibus annumerac.Sicut em portauimusimagine terreni ita portamus če imagine cxleftis. Quo non cxleftis qui ad imagine & fimilitudine fadus eft deiC Rede ergo in conflitutionc mundi:primum cxlum &nouifiim«*cae. lumnn quo qd ultra cxlum eft:deufcxli eft.Denicg de eo magrs accipic:Cxlu mibi tbronus.Non cin deus fupra elemetum fedetfed in corde bominis. Vnde če domi 50B.14. n us ait: V eniemus ad eu čc manfione apud eu facicmus. Principiu ergo operiš mu dani cxlum:finis bomo.Cxlum de mudo:bomo fupra mundu.lllud cm mundi por tio:iiie paradifiincola:cbrifli poffeffio.Cxlu icorruptibilc putac če prxterit: bomo corruptibilft babec &: incorruptione induit. Illius figura peritufte quafi immortalis refurgit. Vtrucg tn manus dnifecerunt f m fcripturx audoritate. Sicut cin de cx/ lis lcgimus:Et opera manuu tuaru funt cxh: ita če bomo dicit: Manus tux fecerunt ' ‘ me 6 <:plafmauerutme.Similiterquoq;enarrantdei gIoria:d^utcxluflellatufulget fpledoribus:ita če boies meritoru luminibus micant:quoru opera cora patre fuo lu^ cent:qui eftm cxlis.Firmamentu cxli fupnu illud:boc quoq? no diifimile firmamen ZDattK.nJ. tu:Dequo didu efl:Sup bane petra xdificabo ecclefiam mea.lllud firmamentueie mentorfuboc uirtutu.Iam lllud prxftantius fuxerut oleu de firma petra. Petra cm carocbrilfi:quxcxlum&!totummunduredcmit. Quidilla attexam: čt‘qu 3 litoto »»Tfbetri.i. ft ac {i 0 t e urgeamtep bomine de 9 diuinxfecitconfortenaturx:ficutin epiffola Petri legimus. Vnde no imerito quida ait:Cuius Če genus fumus. Dedit em nobis de co gnationefua rationabilis fcilicet naturx: ut quxramus illud diuinu qd’no longe eft Sct ’ 17 * ab un 0 quoq;nofl:ru:inquo&ruiuimus drfum ? d/mouemur. Cuitacpcotulifletboi qd’ eft gt atiaru maximui: qfi cbariftimo^ če domeftico animati coceflit ea qux in boe LIBER VI EPISTOLA XXXVIII mundo funt omniatutnulliusindigeretqcT h^jojS^hV G yS[JH0H[J itcfpd; croi.id eftttumentuexiftimat°fum apud te.Et quse tn j Ze coparatiotcu ille peutes redemerit: nos imolem 0 .Ille feruos ad libertate uocaueritt nos liberis irrogemus captiuttatef\Sed quis fimilis deo .pcelfit? Tn poftremus crea turaRi omniu bomotfpccie gratustmete fublimistut omni elfet creatura: miraculo. In quo ad fimilitudine Sterni dei p o'Jer elfet inuifibilistbumana fpecie amicRHinc eft poucr animte uigor principatuaia; & corporis fibi quafireci:oruendicans. Que etia li non uidet animaha cteterat tn reformidan ttficut nos deu:que quia n5 uidem 0 timemus:& eo plus metuimustquia no uidemus. Nacp ut ad tmagine eius & firm'/- litudine: ficutfcriptu efttprtefumamus dicere: cu ille fe fundat maieftatis fuze plcm> ' tudinet&uideatomniatcadutaeretterramtmare: coplecfens uniuerfa&! penetrans p fingulatut eum nibil praetereatt&: nibil fit qd non cofiftat in eotatcp cx lpfo pende/ at:&; ipfius plenu fittficut ipfe afttCaelum če terra ego copleotdicit dns.Ita poUcr bo Ibiere.*?, minis uidet omnia če n5 uidcctbabens fui inuifibile fubftantiatdifciplinis & confilijs ac fcnfibus coprebendit latentiatpenetrat occulta maristatcp omniu diffufa terraru latibula utriufq 5 fcrutator naturtetad fimilitudine dei fummi:que imitatur če ltouict cuius imago ,p exiguis portioibus in fingulis figurac.Eleuans quoq; fe in aeret* ei° nubilofa praetergredienstad c teli alta fe dirigittftudio cogmtionis če ardore*rapien/ tiaitubi paulifper ftupefacius admiratione ftellaru c^leftiumt & luminu deleciatus claritate:,pfpiciens defup mundana ilfatconferes quoqi fe ad badfperu atqp arcfuru ca^teros illos d 7tAd(JŠVš*nf» b 2 liber VI EPISTOLA XXXIX imtar mcntis uigore ut reuertar unde digreffius fum quo dr externa fubigir.drfepa/ rata dr diftantia uidettdr ualidiora uiribus animalia fubijdt:tanta cazteris ueneratio/ nem fui infunditiut certatim quafi regi obedianttuoci cius obfecudent. Etcum fint irrationabiliatrationem agnofcanttdr difciplina eam imprimat q natura nen tribuit- Denicp uidentes feraz eius manfuetudineieius imperio manfuefeunt. Sazpe fufpč/ derunt morfus fuos reuocante fono uocis bumanaz Videmus innoxio canu dente lepores fine uulnere capi.Leones quocg lpfos fi uox bominis refultauerit: prazdam dimittere.Pardos ateg urfos incitari ac reuocari uoobust equos plaufu bominu fre/ mereifilcntio mollire curfum.Deniq; fazpe fine uerbere przetereunt uerberatos.Ita uebemerius illos incitat linguaz ftagellum- Quid uero de muneribus IoquarC Nu/ trit aries uellera ut placeat bominuateg in fluuio merfatur:ut nitorem augeat.Oues quoq3 meliora pabula Ieguntiutfuauiorefucco Iactis fazta diftendant ubera: fubeut partus doloresiut bomini fua munera ferant.Tauri depreffo fulds p totum die ara tro gemunt.Cameli prazter fubeudi oneris obfequia tondedos feexbibent ut arie/ tes:quo ueiut regi diuerfa animalia tributufuu conferant pendatq5 ueciigal annuu. Equus tanto fe iactans equite glomerat greffus fuperbos:atq5 ad dni afcenfum dor/ fa finuatus berili terga fubfternit 1 'ediln Sed ne forte adbuc moueat q> nouiffimus bomo faetus fittidem equusnos doceat no ad contemptioncreferendu effefed bo norem. Portat pofteriorefuumnecdefpicit fed reformidat: drp diuerfaeufuo dr/ cufert labore. Vno momčto bomo loginqua obitteireuerrat diftatia: tum equis fin/ gularibus:tumquadrigis triupbalibus. Etqm triumpbaIesmemorauiquadrigas: nccelTe eft attcx3mijs currus Helice:quib 9 p aera uccfus cft.Curru s cIepbatoruqui/ bas bomo uičtor affiftensicum fit poftremustpriores regif. Sicquoq5gubernator nauis inpuppi fcdcti&r tota nauem gubernat. Vnde putoilludnon odofum efie in cuangelio qd’ domin 0 Iefus m puppi dormiebattdenicg excitatus imperauit uento dr marr.dr fedauit tcmpeftate.Oftedenfideo fe nouifiimu ueni(Tetquia gubernator j0,i48n me ntum fuppetit facere quJe uelit.Dixit em drfafta funt.Sed quia ca qua£fiunt:or/ dinem qu«runt,Ordo aute tempus dr numerum plxrucg exigit, Illud quoqj pr^ LIBER VI EPISTOLA XXXIX cipue:quonia nobis ad operandum formam daturustnumerum dierum feruauit dr tepora. Nos enim tempore indigemustut aliqutd maturius agamus: ne prrecipi/ temus confilia atep opera noftratne ordine pra:termittamus.Cum em domina legi/ m us: at feriptura oftedit: cu fapientia &T quoda cofilio dr difpofitione fecifie dr ordi/ ne:ut primo čadufaceret qd’eftpuleberrimutoportet ut eo primuoculos erigam 9 : lilo nobis contendendu ene arbitremurullam fedem terrems omnib 9 prazferedam putemus. Sex itacp diebus mundu creauittfeptimo die requieuit ab operibus fu/ is. Bonus feptimus numer°:que non pytbagorico &creteroru pbiiofopborumo' re traclamus:fed fm formam dr diuiftones gratiae fpiritualis.Septem enim uirtutes principales fanftifpiritus ,ppbeta Efaias c5plexus eft. Hcec bebdomas ficut ipfa pa tris dr filij dr fpirituftancfci ueneratjilis trinitastfine tepore:fine ordinetaucior nume' ritno fub numeri lege deuincia. Itacp ficut ad aaternaa trinitatis gratiatcadumtter/ ramtmaria formata:ficutfobluna dr ftellaatita etiam ad illumfeptenariu uirtutu fpi/ ritualium circuitum atqj orbem operationis diuina: uigore praaftante: feptenarium quodda minifterium planetarum creatum aduertimus: quo bic mundus illumina/ tur.Qiiarum cocurrere fertur militta ad eoru numerum quas inerrabiles ferut ftel/ lastdr ut gneči dicunt Septentrio quocp inde latine nomen accepit q>fe/ ptem in eo ftellaru fulgor lrradiettin que maxime gubernatores quafi ducem fcrip tur intendere. Defcendit bsec de catlo in terras pra:rogatiua. Nam ut tranfeam feptiforme capitis noftri gratiam in oculis duobus:aurib 9 dr narib 9 binis: ore quoqj P qdmagnam fuauitate percipimus:quantu iftud miraculi q? feptimo menfe in plaa/ nfcp origo legitima formatur:d'quifuerit editustuitalis generationis curricula forti tur.Ochuoautemenfeinterdicla naturah legepariendt cernimus tepora: aefi for/ telcetalisneceftitas partus clauftralaxauerit: periculu pariter generantis f pperec dr pignoris.Sed tamen ille feptimanus: dr fi bene nafcatur: ad labores nafeitur: qui autem oftaua die regenerationis fortitur myfteria:cofecratur per gratia: dr ad b;e/ reditatem regni cadeftis uocatur. Magna in uirtutibus fpirituflancfr bebdomadis gratiateadem tame bebdomadem fonattogdoen cofecrat: in illa fonustin ifta frucl 9 eft:ideoqj ociauo die foluta paradifo reddidit fpiritus gratia:quofextorres fua fece rat culpa. Nouit ogdoen iftam qua oefouam latine dicimustuetus teftamentu: fi> quidem ait EcclefiaftestDa partem illis fepte: dr illis quidem ocfo.Hebdomas uete/ ris teftamenti eft:ocfauanoui:quado cbriftus refurrexit:drdies omnibus noure fa/ lutis illuxit. Ille diestde quo ait ,ppbeta:Hic dies que fecit dominus:exultem 9 & laa/ temur in eo: quaa dies dr fulgor plenaaatcppfecfoacircucifionis bumanis pecioribus infulfit. Propterea dr uetus teftamentu dedit partem oelaute in circucifionis fole^ mtate.Sed illa adbuc in umbra latebat. Venit fol iufticite: dr cofummatione paffio/ nis pprias reuelauit fui luminis radios:quos retexit omnibus dr uitre claritatem ape ruitazternaa. Ifti ergo funt fepte dr ociotde quibus SrOfee dicit:q? eo numero con/ duxerit fibitdr acquifierit fidei plenitudinemtSic em babenstEt abij dr coduxi mibi quindecimargenteis:drcboro ordei&femieboro ordei drneueluini. Coducenda autem et meretrice dominus prxceperat.In fuperiorib 9 itaqi manifeftum eft: q> co* duxit eam:qui etia mercedis quantitate expreftit.Quindecim aute argentei &r fep/* tcmdrocl:oconftant:bebdomadaitac$ droftauam lignificant. Duoru igifur tefta/ rnentorutidefttplenre fidei preciotpropbetiacbfummatione accepit fidei: ecclefia plenitudinč.Primo enimteftameto ifraelacquifitus eft populustfecudo nationum dr gcntiu.Fide ergo plena conducic mentrix:uel ex gentibus copula fui quatrens; uclexadulteroiud:eorupopuloquidominufuum&raucl;orem uirginalis fidei de/ reliqucrat:conuentus fuos totius orbis fpacio diffundens. Qraute dixit:in eboro dr in femieboro ordcitln eboro menfura: plenitudo efttin femieboro fcmiplena men/ fura.Plenitudo in euangeliotfemiperfeftio in lege. Sicut legimus dicente domino: Non ueni legem foluere fed implere. Et alibi babemus dicete domino p Micba^ am.ppbetam: Q.ma tune pax erit in tetra ifrael: cu uenerit affyrPin tena eius, dr in/ £cč0,ir. 'lP§.n7. (0fcc,y# XDattH>.s. XPicbee,f« LIBER VI EPISTOLA XXXIX furrexerint m eum feptem paftcres & ocčo morfus bominu.Ttinc enim plena pax eft fideli populo ab omnibus tetationibus ČE uanitatibus abfoluto: cu mundi buius uanitatem excluferint de cordibus noftris pax & gratia:Pax ueteris:gratia noui te/ ftamenti.Septem paftores:pra:cepta legis funt:quibus j;rex adbuc quaO irrationa/ bilis m uirga Moyli per defertu duclus ČE gubernatus eft.Ofto morfus bominu: ma fto.io* data euangel i] & dominici oris alloquia.Corde em cteditur ad iufticia: ore cofeffio fit ad falutem.Boni morfus:per quos uitse aeternae rr.unus guftauimus:peccatorum remtffionem in cbrifti corpore deuorantes.In ueteri teftameto amarus morfus eft mortis:,ppterea diftum eft:Deuorautt mors praeualens.In nouo teftamento fuauis i,£ori,i5» morfus eft uitamquaa morte abforbuit.Propterea apoftolus ait:Deuorata eft mors in uiftoria fua: Vbi eft mors ui&oria tuafubi eft mors aculeus tu?? A tcg ut apofto/ !PeM* licis utamurteftirnomjsmbibominefecit deus: requieuitab omnib^operibus fuis in die feptima.Sed quia populus iudzeoru per contumacia contempfit madata dei fiutait dominustSi introibunt in requiemmeam.Etideo aliamdeus prajfiniuit di/ em: de qua dicit:Hodie ft uocem mea audieritis. Duos era dies comprebendit fcri/ SbidetH. 15 . ptura generales:Heri ČE bodie.De quibus dicitdmitamini fidem Iefu cbriftbberi ČE bodienpe eft 5i in ftecula.In fuperiore die promiffio efhrn confequentifolutio.Sed quia befterna dieneque Moyfes neq$ lefus naue populuminduxit inrequiem: bo/ •pe.z. diet na die cbriftus induxit:cui dixit pater:Ego bodle genui te. Per fua enim refur/ rechonem lefus populo requie comparauit,Requies era in czelo no in terra eft.Re/ Slttcpzj, quies noftra dominus eft Iefus:qui ait:Hodie mecum eris in paradifo. Quid igic opus eft:ut explorem ortusfignoru atcp obit?:quora ad exortum durisinaratauo/ meribus findatur noualiaiuel ad occafum teta meifis recubat? V na mihi ftella abu/ dat p omnibus:ftella fplendida ČE matutma:cuius ad exortum fcminata eft no fru/ gum fed martyrumfeges: quado Racbel plorauit fiiiosfuos:utIacbrymisabIutos fuis p cbrifto offerret infantulos:cuius ftella: obitus n5 cremioru infenfibiliu fed fpi rantiu defunclorum triumpbales manipulos de tumulis refufcitauit. Celcbretur itaq? bebdomas:eo q> p feptem aetatum curfus uita bominu ufcg ad feneftutem traf/ curritur:ficut Hippocrates medicina: magifter fcriptis explicuit fuis. Prima aetas infantia eft:fecunda puericia:tertia adolefcetia:quarta iuuentus:quinta uirilis aetast lextaa:uimaturitas:fepttmafeneclus.Eftergoinfans:puer:adolefcens:iuuenis:uir: ueteranus:fenex. Solon autedecemfecitastatumordines pannos feptenos:ita ut prima aetas infantiae ufcg ad emiftiouem fit dentiu:quibus coficiat cibum: fermo/ necp diftinguat:ut poffit effabilis uideri.Puericia quocp ufcp ad annos pubertatis p* cedit bčgenitalia tentamenta.Adolefcentia ufq?adbarba;!anugine.Iuuenta ufq? ad perfecbe uirtutis proceffum.Quinta xt as uirilis efbapta copulis coniugalib 9 per to tam bebdomadem.Sexta quoq? bebdomas uirtli deputatur aetatt ČE ad prudentte .pceffum babili čEad agendu ftrenue. Septima quoq; bebdomas ČE oftaua aaui ma/ turum:ČEfenfum uigente:čEfermonemno infuauisalIoquijgratia pr 2 editu,pdunt* Nona bebdomas reliquias adbuc babetaliquas uiriumdingua ac fapientia molliotv Dedma uero bebdomas menfura implet:ad qua is qui peruenire potuent: non im/ maturo tcmporu curfu pulfabit mortis fera ueftibula. Ergo Hippocrates ČE Solon ue! feptem aetates uel bebdomadas cetatum norunt: in illo fe bebdomas przeferat. Oftaua autem unam perpetua aztatem inuebit:qua excrefcimus in uiru perfec/ tumin agnitione deifideiplenitudine:in qua legitimne»etatis mčfura impletur. Eft etiam in uifceribus noftris bebdomadis explorata gratia. Ferunt em feptem quoqs eltein nobis interiora uifcera:ftomacbu:cor:pulmonem:lien:epar:renes duos.Sep temquoc^extenora:caput:pofteriora:uentre:binasmanus:6 l ibinospcdes.Prmft5 tifiima basc:fed obnoxia dolori. Q.uis aute dubitet maius effcoftausemunus quae totum renouauit bomine:utianibil poffit doleredtaq 3 feptima mundi tetas coclufa c ft : °ftaua illuxit gratia :quaa fecit bomine lam non buius mundi efte fed fupra mun ‘Pbil.if dum,lam em non uitamnoftram fed cbriftum tliuimits. Nobis em uiuete cbrifti LIBER VI EPISTOLA XL & mori lucrum.Itacj} iam non in čarne fed in fide uiuimus cbrifti. Vnde colligimus quia conclufus eft mundi dies. Denicg nouiffima bora uenit dominus Ieius: A p nobis mortuus eft: A omnes in illo mortui fum 9 ut uiuamus deo.Non crgo nos qui eramus uiiumus:fed uiuit cbriftus in nobis. Abijt ergo bebdomas:uenit octaua. Abijt bcri:iienit bodiedllud bodie qc£ ,pmiffum eft:quo admoniti fum° uoce dei au dicnda & fequendam. Abijt ergo ille dies teftamenti ueterisiuenit dies nouus:quo teftamcntumconfummatu eft nouum:dequodicit:Ecce dies ueniunt dicit domb g 51 * nus: A confirmabo domui lfrael A domui Juda: teftamentu nouumtno fim teftame tum qc£feci patribus illorumm die de qua apprebendimanus ipforum educere ib los de tcrra aegyptf.Et qua ratione mutatu lit tamen:adijcit: Quoma ipfi non man/ ferunt inquit in tcftamento meo: A ego neglext eostdicit dominus. Abierunt f3/ cerdotes legisdegis tribunalia. Accedamus ad faccrdote nouum: ad fedem gra/ tisenufitatorem animarunoftrarumifacerdoteno fm legem mandaticarnalis crea/ tumifed fim uirtutem infatigabile eleclum.No em ipfe fibi bonorcm prsmpuit: fed eleclus a patre eft: ficutipfe pater ait; Tu esfacerdosin setcrnum fimordine Meb cbifedecb.Nouus ergo facerdostuidemus quidobtuleritr Alij faccrdotes ,p fe offe IbeB.?. rebant & pro populo fuotbic quia no babuit peccatumtut fe ofterret: pro uniuer/ fo mundo fe obtulit: A per fanguinem fuum intrault in fanaafanciorum. Hic eft er/ go faccrdos nouus: A noua boftia:non ex lege fed fupra lcgcm:aduocatus mundi: luxf:eculi:quidixit:Ecceuenio Auemt. Adqucmaccedamus in abundantia fi/ deitadorates obfecrantes A fperantes in cum:quem non uidem us oculis fed af/ feiftutenemus:cm'cft omnisbonoVfcmper&fgloria. Valefili: Anosdilfge: quia .nos te diligimus. SancEAm faro fijadSabinumtlibclloslili mittentisatquerogantis: ut ferutanter ,difcutiat: A quse corrigenda decreuerittarbitrij fui iudicio corrfgat:Epla.XL. f Ibrofius Sabino. Remififti mibilibellos:quos tuo iudicio probatiores g nabebo.Ideo mili alios non iudicij fauore delechtusifed.pmiffa a te A pe a | a tita a me uentate illechis.Malo em tuo corrigatur iudicio: fi quid mouet: / / vpnufg foras prodeat:unde iam reuocandi nulla facultas fit:g laudari a te qc? ab alijs reprebendatur.Itaq 3 arbitrum te eorum qux poftulas rogaui. Neque em legi a te mea quse nonnung tribuo in uulgustfed in tuše calculum uenire fenten/ tix deftderaui. Non erit longifubfellij ifta ludicatio A mora: ut dictum eftantiqub tusiFacileefttibidenoftrisiudicare.Egocertebuc inuitatutuo prodeundu puta/ ui:tuu eft liquido decernere: A ferutanter difcutere quae corrigas: ne tibi uitio uer' tant ea qua* nobis potuerunt obrepere. Nefcio quo em modo propter imprudeb tise caliginem quae me circufundit:unumquecg fallunt fua feripta: A aurem pršet ere unt:atq; ut filij etiam deformes deleclant:fic etiam feriptorem indecores fermones fui palpant.Incauttus plserCug aliquid promitur:aliquid accipitur maliuolentius:a!b quid exit ambiguu:tum quia alieno examinanda iudicio: non pro noftra debemus magis g p aliena opinioe trutinare: A difcutere omnes ferupulos maliuoletiae. Af fumeigitur beniuolo animo aureuerfutise: A ptracfo omnia: fermones uentila: fitn ijs no fbrenfes blanditiie & fuaforia uerba:fed fidei fineseritas eft A cofeffionis fobrt etas. Nota appone ad uerbum dubij ponderis A fallacis ftaterasme quid ( p fe effe aduerfariuf interpretctur.Efto ut reuincatur fi cogredi cceperit:male fe babet liber qui line alfertore no defenditur.Ipfe igitur p fe loquatur: quipceditfine interpre/ te.Habetur bic tame: non egredietur a nobis: nifi a te acceperit aucloritatem.Itag; cum eum fide tua prodire iufferis:c5mittetiir fibi. Tamen quonia non in fermo/ i, lili complacuit ufus epiftolarum fponden^ tis fe frequentius eum fcriptis fms prsefertim cum folus fit aelle alloq ui:foIitudineqj >lurimu commedantis atcp faaden tis: Epfa.XLb Mbrofius Sabino, Quoniatibiquoc£compIacuft noftrarum ufus epi/ ftolarumim quib‘ 7 quidam inter abfentes pr^fentiumfermo eft: pergam frequetiusteinmeisfcriptisd^cufolusfumalloquu Nung em mifl^foP v' ^ fum:q cu folus eife uideor:nec minus ociofus g cu ociofus.Čerte pro arbi trio arceffo quos uolo atcp adiungo mibi quos magis diligo aut quos aptiores arbi>- tror:nemo interpellat:nemo interpolat. Tunc ergo te magis teneo:& de fehpturiS confero:& ,plixiore fimul fermone c^dimus. Sola erat Maria & loquebatur cum angelo.Sola erat quando fuperuenit in eam fpirituffanctus:& uirtus altiffimi obum brauit eam.Solaerat:& operata eftmundi falutem:&concepit redemptione uni> ‘actl.io, uerforum. Solus erat Petrus:& totum per orbem confecranda^ gentiu cogno/' uitmvfteria. Solus erat Adam:&n5 eft pr:euaricatus:quia mens eiusadb^rebat deo.Poftg uero ei mulier adiuncta efltnon potuit inb^erere mandatis cadefhbus:& ideo fe abfcondebat:quando deus deambulabat m paradifo. Et nune deambulat in paradifo deus:quadodiuinasfcripturasIego.Paradifus eft Genefis liber: in quo uirtutes pullulant patriarebaru. Paradifus Deuteronomiu in quo germinant le' gis prascepta. Paradifus euangelium in quo arbor uitae bonos frucl 9 facit:& aster^ 30?a t tl5*5* nx lp el mandata diffundit per uniuerfos populos. Audies itacptDiligite inimicos: Huc],6 t Audies:Dimitte omnia tua &: fequere me: Audies: Qui te pcutit in maxilla:prxbe ei altera:& base no faciens:& uix diligens eum qui me diligat:n5 dimittens quae ba/ beodniuria accepta ulcifci uolens: & fublatum mibi extorquere: cu feriptura dicat etiaaliuddd efl:plusq petitum aut ereptueft:concedendu:uideo mecotra manda ta dei facere.Et aperiens oculos cofcientia: deambulare mibi deum praefente reco/ gnofco:cupiomeabdere:cupio ualere:fed nudusfumdco:apudquenuda &intec ta funt omnia.Erubefcens itac^ tegere pudenda facinora delidero quafi mebra mei corporis:fed quia deus omnia uidet:folijs obumbratusdatebris tectufappareo.Pu to me abfcondi:quia corpore amictus fum Jpfa eft tunica pellicea cu qua Adam de paradifo eieftus eftrnec a frigore tut° nec tectus ab opprobriotfed & iniuriae & cul' pae patens. Liquet igic exbis quiafolicu fumus: tune nos offerimus deo: tu c mete ei noftra aperimus;tunc amictu fraudis exuimus, Solus erat Ada:qn m paradifo Jtucl.n LIBER VI EPISTOLA XLII conftitutus efbfolus crat quado ad Zmaginem dei faclus eft: fed no erat folus qn de paradifo eiecius eft. Solus erat dns Ieius qn mundu rcdemit. No enim legatus nccp nuciustfed ipfe dominus folus faluum fecit populu fuum.Et fi nunq folus eft il/ lerin quo pater cft fempC Vnde dnos foli fimus: ut dominus nobifcum fit. Va-* le d'nos diligc:quia nos te diligimus. SancH Ambrofij ad Sabinumtde paradifo quid alij fcnferint refcretts: d qux fua xie myftico paradifo fit fentetiatpulcbra expofitione dcclaratis:Epla.XLH. Mbrofius Sabino. Lecto bexaemero utrum paradifum fubtcxucrim: r c/ a quirenduputafti:č^quadeeobaberefententiamfignificandu: idcpuelle te v ftudiofc cognofcere. Egoautemiamdududeeoicripfi:nonduueteranus facerdos.Sententias autč de eo di^ierfas eife plurimo^i comperi. Nam Iofcpbus utpotcbiftoriograpbuslocudicitrefertum arboribus uirgultifip plurimis: irrigari etia flumine qui diuidatur in quattuor fluuios.Collecia &cm in unum cogrcgatioe aquarum non fe penitus exinaniuit terra & fraudauit irriguis fuisifed bodicqj in fon tes .prumpitdrdcducit mcatus ftuminu: quibus pignorafua ouafi pia mater pleniš laclat uberibus. Alq alias, Omnes tame cogruunt m paradifo lignu uitre radica' tum:d lignum fcičtiae qux difcernat bonu dr malu: cretera quoq? ligna plena uigo^ ris:plena uiuificationis Ipirantia d - rationabilia. Ex quibus colligitur paradifum ip fum no terrenu uideri poffetno in folo aliauo fed in noftro principali qd’ animac dr uiuificatur anima: uirtutibus & infufione fpirit 9 dei. Deniq> Salomon in fpiritu pa' radifumrin bomine efle euidenter declarauit.Etquia myfteria exprimit ucl anima: d’uerbiucl cbrifti drccclcfbeudcoait:De uirgineanima uel ecclcfia quam uolebat uirgine ca dam aifignarc cbnfto.Paradifus coclufus foror mea fponfatparadifus co' clulusjfonsfignatus.Paradifus grrecedatine bort ? dicitur. Dcniq; Sufanna in para difo erat:d fic legitur latine.Et Adam in paradifo erattdr fic legimus. Ergo non te moueat qc£ ali] codices latini bortum babčttalij paradifum. Ibi ergo eft carta uxor: ubi uirgo.Licet uirgo cxccpta babeat clauftra dr fignacula fua:fed utracp in paradP fotut aduerfum xftus corporis & carnis flagrantia refrigeretur uirtutu umbraculis. Ergo paradifus in principali noftro efttflluefcens plurimaru opinionum plantarijs: in quo principalitcr lignum uitxc5ftituit deustid efbpietatis radicem.Eaeft em ui' tx noftrx fubftantiafli domino d' deo noftro debitos cultus deferamus. ConftP tuitetiafcientixboni dmalifcminarium.Homo enim foPincxterisanimantibus terrenis babctfcicntia boni d mali. Alia quocp illic plantaria diuerfa:quorum fruc tus uirtutes funt. Sedquiafcientixcapaxbominis affecius cognitus efl:deo: q> ci> tius ad aftutiam lnclinareturicj ad fummu prudetix.Neqj cm indicem qui fines cer' tos in anima noftra c5flituit:operis fui qualitaslaterepoterat:eliminare uoluit aftu tiamde paradifo:qua(iprouidus auetor noftrxfalutis:d uitx ftudium d difciplina pietatis infundcrc.Idcoq; prxcepit bomini ab omni ligno qct efl in paradifoigufta-' dumtde ligno autem fcicntix boni d mali no eife guftandu: fed quia creatura om^ ms paffioni obnoxia.ideo dcleclatio ficut ferpentino illapfu bumanis irrepfit aftccii bus. ltaq5n5immeritofancius MoyfesdeIeciatione:ferpcntis figurauit fimilitu^ dini.Prona cft em in uentre ficut ferpens no pedibus incedenstaut ullis eleuata cru ribus-.fed finuofo flexu totius uelut corporis fui lubrica.Ei terra cibus cft ficut ferpe ti:quonia cfcam ncfcit cxlcfte.Corporalibus em pafcitur:a tep in uariafmutatur fpe/ cies cupiditatudtortuofisangulaturanfraciibus.Vencnumin dentib°babct: qui> bus unufquifcp f e cuifccrat luxuriofus:belluo internecatlabliguritor pcrimit. Q.uan tos ruperunt uinatdtftoluit ebrietastdiftendit cruditasc' Nucintclligoqua caufa do minus dc° infuftlauit m facie bominis.lbi enim fenfus omnistibi fedes atc^ illcccbra dclcciationis:inoculis:auribus:naribus atcpin oretutfenfus noftros aduerfus dclc^ ciationcm fortiores faccret. Hxc ergo nobis ficut ferpens aftutiam infudit. Non cm deleelatio fed labor d diuturna meditatiorcu dei grada dat pfcclam prudentia. Tame quia ferpentis fraudibus inuoluta eft buani generis bxrcditas:in co aftutia £antf.4. Damct.ij« beit.i. fbtdctn* LIBER VI EPISTOLA XLIII ferpetts fequamuru.it caput noftru no pijciam 9 in pericula fed pra: cteteris integru cuftodiamus. Caput aut noftru cbriftus eft.Hoc mancat incolume:utferpetis ue ncna nobis no polTint nocere.Bona eft cm fapietia cu baereditatetid eft:cu fide: qm eft btereditas credentibus in dnm* Q? fi primus ille bo qui cu deo loquebac in pa/ radifo pofit 9 :labi tafacile potuittex terra creat 9 uirginet qute ad uerbu dei formata & creata recenti fuerat exortutnondu ea pancidali cacdiuq 5 cocreta fanguinetflagi/ cijs & dedecore pollutatnondu čarne noftra damnata maledicfo obnoxi3e bteredi' tatis:quatofaciliuspoftealubricaad peccanduuiamaiusaduexit bumano generi praecipitiutcum deterior tolerabiliori p uices gcnerationis fuccefteritc Etertim fi magnetiš Iapis tantamnatura:uim babettutferrum adfe trabat: traffundatfe in illius fpeciem:ita ut plaerifcp expeririuolentib 0 cum plures anulos ferreos ad eu la/' ptdem admouerinttomnefpari teneat modotdeinde fi ei anulo cui adbaderit lapift alium admoueas anulu:& rurfus p ordinem fingulis fubftituastlicct in omnes pene tret p ordinem ex,illo lapide uis naturrettamč priores nexu uebemetiore conftrin^ gittpofteriores remifliore:quatoniagis bumanigeneris coditio atq; natura ex puri ore ftatu in deteriore lapfa efbquado nequiorč attigitf Nam fi p eas fpccies minu/ itur natura qu*e no funt culpse capaccs:quatomagis p animos atcg artus labe pollu/- tos fcclerum uirtus eius bebetatur?' Vnde quia excreuerat maliciatabolita innocev tia fuerattno erat qui faceret bonitatčtno erat ufq; ad unu tuenit dominus:qui refor Ko.f. maretnaturtegratia: immo augeretuitubi fupabudauit peccatufupabundaretgra/ tiaf Ergo liquet & quia aucfor bominis deus:čvq> deus unustno multidij: fed un? quimunduoperatuseflt&;ununon multosmundostutdicut pbilofopbi. Primum igitur mundu creau ittdeinde babitatorč munditon totus mundus pa tria foret. Na It bodic quocunqj accefferitfapiens:ubiq 5 ciuis efttubicj? fua omniaintelligittnufg fe peregrinutnufcjj bofpite iudicat:quatomagis lile primus bomo totius erat mundiin/ colat&utgrseci dicuntXoietatem lpfam de te impctrauifle q cuiufce petitioncm* Certefa/ v cerdos tune magis impetrattcum uirtus pramalet.Sacerdotis enimpetP tio doefrinapietatis eft. Impetrauitigiturnaturatimpetrauitfiliusteopleni* quia poft ulati contemplatio temporalis folet eftetuirtutis autem diuturn 9 babitus: iu > gis animarum induclio. Pulcbre itaq 5 geftumtut te patrem recognofceres: fimul ciuia iufta indignatio fuit* Malo enim culpam fateri: ut plus laudetur paterna in/ dulCTentiatfed &; ipfa paterna offenfio fuittquoma uenturam in locum filite tux de/ builtieligereiudiciocuifierespater* Naqueautnaturafilios fufcepimus aut el c/ cfione.In natura cafus efttineleciione iudicium:magifquein adoptatis offendimus g in genitalibus filijs.Q.uia genitales filios elfe degenerestad naturam referturta/čP LIBER VII EPISTOLA XLim tos ueladoptioneuel copula dedecores effeino nifierrori afcribitur* Fuifergo cp fuccenferes filiotfed fuit etia cp remitteres quia fibi uxore elcgit. Acquififh filia II' ne eleclionis periculotfi bona duxit:tibi acquiftuit gratia:fi crrauitircciptendo mc\u ores facies refutando deteriores.Maturiore quidem cofilio puelia filio a patre tras ditur:fed matore obfcquij ,p polito a filio ad patre ducitur:&r a mro leda ingreditur foceri domutdum mctuit č^filius difplicere iudiciu fuum:&- narus minilteriu.lllum paternte eledionis pracrogatiua attollit atq; erigit: iftam offenliois bumiliat metus: inclinat uerecundia. Non babebitfiliufqdm uxore referat:qfi exors culpa::fiquid fortalfe offcnfum fit qd’ babet ufusummo amplius elaborabitmt In utroq; fuu polfit ,pbari:8 germani fui cflcnt:če ipfe elfet iofepb que učdidilTcnt:nec fe mcmorč fuae ef fe inmriaj: &■ no fraternze ucnditionis accrbitate fraternc excufare:atq} id qdpo(Tet arguere:ad altiores caulas referrc:eo q> ita oportuilfctfieri ,pcurante deo:uttranfi/ ret in cegppf u qui gentč fuam frugis cxternac egentč pafceret: ut Aerilitatis tepore alendis patri 6:filijs fubfidio foret. Quid aut defandoDauid loquar:quidegene,' z.^esf.i 4 » rem filiu & fraterno oblitum fanguine ad unius mulieris pctitione paternis uifceris bus menteemollitus domo recipitc' Ipfeilleeuangelic 9 pater adolefcetioremfiliu jLucJ.if, qui .pdegcrat omnefubAantia a patre accepta uiuedo luxuriofe:regredicntc tame unius fermonis inflexus builitate: cp in patre peccaffefe fatebac: occurfu pio fouit: fupra collu eius cecidit:prima illi Aolam tanulu & caldamenta deferri iu Alt: ataj bo/< noratu ofculo:donatumuneretadmirabiltfufcepitcouiuio. Horam teimitatorem prcebuilfi pietate patria:qua ,pxime ad deu accedimustft' ideo ego ,pmpte filia no/ lfram adbortat 0 fumiut etia byemali tepore uia: labore exdperet comodius biber/ natura n5 folum in bofpitio fed etia m affcčiu paternoicu iam fuccelferit indignatd oni cTratiatqn quidem ut plene te ad limilitudine atq; imitatione fancloru referres: eosaccufauifti:quia copofitis mendadjs animu tuum aduerfumfilios exdtandu ar bitrati funt* Vale &c nos dilige quia nos te diligimus* Liber feptimus* Sandi Ambrofij ad Conftantiutin fufeepto ecdeflac gubernamine illum confor/ tantistac diligenti cdmonitione inftituetis quale fe debcat coram ptebe domini ex bibere:loquendo:docedo:admonedo:bortando:pfuadendot obfecrando:iituiti]s &terrenis cupiditatibus renunciettuirtutesfecfencibonorucpoperii diuitias qux^ rant:&r dno in fobrietate gratia 6S tota men tis fedulitate feruiant;Demu cidc alia quanda ecdeftam c5mendantis:Epfa.XLIllI* Mbrofius Coftantio* Sufcepilh mun?facerdotij:&' in puppe eeclcfia: fedes nauim aduerfus flud^gubernas* Tenedauufidciuit te graues a bui^fteculiturbareno poflint,pcella;* MarequidemagHudrfpacioiut fed noli uereri:quia ipfe fup maria fundauit ea tv lup flumina prarpara/ uit eam.Itaqjn5 immerito inter tot mundi fretaiecclcfia dni ta n q mpra apoftolicam tedificata petra immobilis maneti&mcoculTo aduerfum impedfeuie tis faligfeuerat fundamine* Alluitur undismo quatitur:& licet ftequeter elcmeta / LIBER VH EPISTOLA XLIIE mundi buius magno in ifta refultent fragore:babet tn quo laborantes excipiat: tu * tifiimu portum falutis. Sed tn dr fi in mar i flucluadcurrit in fluminib 9 : d' uide ne in lllis fluminibus magis dequibus diclu efhEleuauerut flumina uocemfuam. Sunt etn flumina qure de uentre eius fluent:qui potu a cbrifto acceperit:dr de fpiritu dei fumpferit:Hxc ergo flumina cu redudant fpirituali gratia eleuant uocem fua. Eft &: fluuiuf qui decurtit in fanclos fuos ficut torrens.Eft dr fluminis im petus qui laetifi cat anima parificam atcp tranquillam.Ex bui* fluminis plenitudine quicucp accepe/ rit tficut Iobanes euangelifta tficut PefrAPaulus:eleuat uocem fua: dr ficut apcftoli euangelica; prjedicationis uoce ufcp in totos fines orbis terraru canoro diffuderunt prxconio:ita dr ifteincipit euangeli^are dominu Iefum. Accipe ergo a cbrifto:ut dr tuus lonus exeat. Mare eft fcnptura diuina babens in fe fenfus ,pfundos:altitudi/ nem .ppbeticoru renigmatuun quod mare plurinsia introicrunt flumina. Sunt er/ godrftuufidulcesatcpperfpicuitfuntdrfontesniuei quifaliantin uita xterna:funt dr fermones boni ficut faui mellis:dr gratae fententite qux animos audientiu fpiritu' ali quoda potu irrigent:dr praeceptoru moralium fuauitate mulceant. Diuerfa igi' tur fcripturaru diuinaru fluenta. Habes q> primu bibastbabes q> fecudum :babes q? poftremu. __ Collige aqua cbriftuillam qute laudat dominu.Collige aqua de plurib 9 locis qua etEundunt nubes ,ppbeticx. Outcucp colligit de montibus aqua: atcp ad fe trabit: uel baurit e fontibus: dr ipfe rigat ficut nubes. Imple ergo gremiu mentis tux:ut terra tua bumcfcat:& domefticis lrrigetur fontib 9 . Ergo qui multa legit dr tcls.iu mtelligitimpletur:quifueritimpletus:alios rigatfldeocp fcriptura dicit: Si impletae fuerint nubes:pluuia in terra efrundent. Sint ergo fermones tui ( pflin:ilnt puri dr dilucidilut morali difputationcfuauitatcinfundas popalota auribus: & gratia uer/ borum tuorum plebe demulccasuit uolens quo ducis fcquatur. fi'ahqua uel in populouelinaliquibus cotumaciauel culpa eft: fin t fermones tuibmoi utaudicnte fbtde.il. ftimulent:c5pungantmalec6fciu.Sermonesem fapientutangftimuli. Stimulauit dr dominus Iefus Saulu:cum cffet pfecutor:Q> falutaris fuerit ftimuP: cofidera: qui Set;.?. expfecutoreapoftolum fecitdtcendo: Durumtibieftutaduerfus ftimulu calces. Sunt etia fermones ficut Iac quos ifudit Paulus Corintbijs. Qui cm fortiore cibum epulari n5 queunt:fucco laclisfingemj fui exercent infantia. Eloquia tua plena itel/ leclus fint. Vnde dr Salomon ait: Arma mtelleclus labia fa pientis.Et alibi: Labia tua alligata fint fenfu:id eft:fulgeat fermonu tuorum manifeftatiountelleclus corufcet: & a!loquiu tuum atcp traclatus aliena n5 indigeat afiertioe:fed fermo tuus uelut ar' misfuisfefeipfetueaturmecullum uerbutuum inuanuexeat drfine fcnfu,pdeat. Eft em alligatura qux coftringere foletanimoru uulnera:qua fi quis reijcit: defpc/ ra tam fui f pdit falutem.Et ideo circa eos qui graui ulcere uexanc:utere oleo fermo/ nis quofoueas mentis duriciam. Appone malagma:adtungealligaturamfalutaris prxcepti:ut uagos dr flucluantes circa fidem:uel erga difcfphnx obferuantiam: ne/ quaqua foluto animo drremifto uigorepatiaris penre. Admoneigitur plxbe do' mini atep obfecra ut abundet in operibus bonis:renuciet flagiciismo accendat flam maru incendia.No dicam in fabbato fed in omni tepore:ne coburat corpus fuu for/ nicatio:dr imundicia no fit in dei feruulis:quia immaculato fcruimus dei filio. No/ uerit unufquifi^ fe:dr uafpoftideat fuum:ut fubacto quoda fui corporis folo:fruclus expectet debitos.Necfpinas dr tribulofei terra fua germinet:fcd dicat ipfe:terra { dedit fruclus fuos:attp in bac dumofa quonda paffionum fragilitate:infitiua uirtutu effloreant. Edoce etiam atq; inftitue ut faciant qd bonu eft: dr unufquifq; no inter/ mittatopuspbabile:fiueapluribusuideatur:fiuefine arbitrofit. Abundat cm fibi locuples tefiis cofcientia.Fugiat etia mala opprobria:etia fi fe credat non pofiecon uinci.Nam dr fi claufus parietibus fit: dr opert 9 tenebris:fine teftc:fine cofcio:babet tamen facli arbitrum que nibil fallat:ad que facla clamat omnia. Demq 3 clamauit dr uoxfanguinis.Sibi ipfum unufquifq;animu fuum leuerum fui iudicč:ultore fceleris uindice criminis babet.Denicp timens dr tremens oberrabat Cain paricidalis fa' LIBER Vn EPISTOLA XLI3II cinorisluenspcenas:uteiremediofuamorsfuerit:queuagum exule formidato p omnia mometa tenor c mortis p morte.exuit. Nemo igit uel folus uel cu altero ali qaid turpc a ut improbu faxtt: Et fi quis foP eft: feipfum pr« c«teris erubefcat: que maxime debet uereri. Nec coCupifcat plurima quia če pauca eiplurima funt.Pau pertas &opes:inopi«&fatietatis uocabulafunt.Necdiues eft: qui indiget aiiquo: nec pauper qui no indiget. Necquifq uidiiam fpernat:circufcribat pupillumtfrau/ det ,pximum fuu. V« em illi qui dolo congregata babet fubftantia:&in fanguine * «dificat ciuitatč:id eft:anima fuam.H«c eft era qu« «dificat ficut ciuitas. Hanc ciuitate non «dificat auaricia fed deftruittno «dificat libido fcd cxurit atcg incedit. V is bene «dificare ciuitatef Mclius eft exiguu cu dei timore q tbefauri magni fine iNoueruf« timorc.Diuiti« bominis ad rederrsptione a n im« debent pficere no ad deftručikv ncm.Et tbelaurus redemptio eftifi quis eo bene utac: če iteru laqueus eft:fi quis uti ncficiat. Q.uid cm bomini pecunia luatnifi quodda uiaticu efHMulta oneri:mode^ rata ufui. Viatores fumus uit« buP.Multi ambulat:fed opus eft ut quis bene tranfe at.Cum illo cm dominus Iefus:qui bene tranfit:Ideoq; legis:Si tranlcaf p aqua:tecu £fa> 4 ?. fumtftumina tcn5 c5cludent:necignifexuret ueftimenta tua fi tranfeas. Quiaute ignem alligat in corporc fuotignem libidinistigncm imodic« cupiditatis: no tranfit fed exuritinuolucruiftudanim«fu«. Pr«clarioreftbonaexiftimatiocj pecunia: l£>:ouer.ii* Če fnp omnes argenti aceruos bona eft gratia. Fides lpfa fibi abundat: fatis fupercjj ccnfu fuo diues. Sapietiquoq; nibilalienunifiqcTuirtutiincogruum.Quocuq?ac/ ceflerittfita omniattotus mudus poffeffio eft:quonia toto eo quafi fuo uti tur. Quid igitur circufirribitur frater:quid fraudatur merccnariusf N5 magna inquit lucra de mercedc meretvicisud efhlubric« iftius fragilitatis.Meretrix ifta non fpecialis fcd publica eft, Non una mulier: fcd uaga omnis cupiditas meretrix eft. Omnis perfi/ dia :omnis fallacia meretrix:no lila fola qu« corpuspftituit fuum: fed omnis anima qu« fpem fua uendit:qu« deformes qu«ftus degenerem ftipem qu«rit. Et nos mercenarfi fumus quia ad mercede laboramus:&: buius operiš noftri mercede fpe ramus a domino noftro če deo. Si quis cognofcere uult q mercenarfi fumus: audi dicente.Quatispanibusmercenarfi patrismeiabundat:egoaute bicfarne pereo* TLucUif* Et infratFac me inquit ficut unu mercenarioru tuorum. Omnes mercenarfi:omnesi operarij. Qut tn fruclu expeclat Iaboris: cdfideret is qui alium mercede fraudaue rit debita:& ipfe fraudabic fua.Fceneratu iftud offendit:& > poftea cumulatiore me/ fura exoluet.Ergo qui no uult amittere qd’ eft perpetuu: n5 eripiat alfi qcf teporale eft. Nemo etia in dolo loquatur adpximu fuum.Laqueus eft inlabfis noftris:&f« pe unufquifcp fermonib 9 fuis n5 explicatur fed inuoluic. Fouea alta eft os maliuoli: gmndc innocčti« pr«cipitium:fed maius maliuolenti«,lnnocens du credit facile: cito labiturtfed tame lfte elapfus refurgit: maledicus aute fuis artibus pnccipitatur: unde nunčj exiliat atq> euadat. Ponderet ergo unufquifq? fermones fuos non cum fraude če dolo:Statera fallax improbabilis apud deu:non illa ftatera dico qu« mer/ cedcm appendit alienatče in uilibus quide rebus raro coftat fallacia: fed ftatera ucr boru ipfa apud deu eft execrabilis:qu« pr«tendit pondus grauitatis fobri«: če fub ncciit uerfutias faudulenti«.Hoc maxime condemnat deus:fi decipiat aliquis pxi/ mu fuum p mi (Tolp benignitate:&r fubdola imquitate defceneratu opprimat: nibil fi bi pfuturus aftuti« fu« artibus. Quid etn pdeft bomini fi totius mudi capiat opes: 2P& anima aute fuam uit« «tern« defraudet ftipendiocAlia pfis mentibus cofiderada ftatcra:qua finguloipfacfa trutinaturnn qua pl«rutp adiudiciu peccata ppendunt: aut bene gefta peccatis pr«ponderant. V « mibi fi pr«cedant ftagicia če ad mortis pr«iudiciu leetali uergant pondere:tolerabilius fi fubfequatur. Omnia tame mani/« fcfta dno & ante iudiciu:necbona poftunt latere:nec ea qu« plena funt offenfionis abfcondi. bcatusquiradice uitiorumrefecare potueritauaricia.Ispfefto ftate ram bančno rcformidabit. Auaricia era pl«rucp fenfus bebetat bumanos: če puer/ tit opinionestut qu«ftu pietate putent:& pecunia quafi mercede prudenti«. Mer/ i LIBER VII EPISTOLA XLIIII ces aute magna pietatis eft čc quaeftus fobrietatis:babere qd’ ufui eftfatis. Quid em in boe mundo ,pfunt dimtiarufuperftua:cum in ijs Sc nulla adiumenta nafcendi fint nec impedimeta moriendicNam & fine integmeto in boe mundo nafcimur: di fine matico difcedimus:fine bzereditate fepelimur. Pendet per fingulos noftroru fta/- tera meritoruiatcp exiguis uel boni operiš:ucldegeneris flagicij mometis bucatqj illuc tepe inclinaturtfi' mala uerganttbeu me: fi bona: prtefto eft uenia. Nemo em a peccato immunis:fed ubi ,ppendunt bona:eleuatur peccata: obumbramfttegutur. Ergo die iudicij aut noftra nobis opitulabunr opera:aut ipfa nos in .pfundu tang molari depreiTos lapide mergent.Grauis eft em utpote talento plubeo fuftulta itn/ quitas:intolerabilis auaricia ateg omnis fuperbia:tetra frauduletia. Et ideo bortare p tebe dominnfperare magis in domino:abudar® in diuitijs fimplicitatis: in quibus ambulet fine laqueo:fineimpedimeto.Bona etiam puri fermonis fincaaritas Sc Iocu ples apud deu etiam fi inter !aqueos ambulet.Tame quia alij nefeit infidias aut uin/ cula innečtereino alligatur. lllud quoqj pnecipuuifi gfuadeas ut nouerint bumihV ari:fciantuerum bumilitatis colore:naturam nouerint. Multi babetbumilitatis fpe ciem:fed uirtute no babent: multi eam foris praetedunt:& intus impugnant. Ad fa/ £cčuip. cum praderunt:ad uentate abiuranf.ad gratiam negat. Eft em qui nequiter bumili/ at fe:&: interiora eius plena funt doli.Et eft quife nimiu fubmittit a mul ta bumilita/ te.No eft ergo bumilitafnifi fine fuco:fine fraude.Ipfa eft uera qu lpfam feruitij uilitatem acerbattdege/ neris domini zcrc emptumancipium.Minusem uile p utatur feruire libero:gcmina tur a ute feruitustubi feruitur uernaculis.Seruus igitur ex genere prteclarotpauper ex patrediuitetde amore ad odiunr.de gratiaadfupplicimrurfus decarceread au/ lamtde rcatu ad iudicium traductustnecp aduerfis fraftus efbnecp cleuatus fecudis. Afftipulatur etia momentarias effe uices rerum ctia fanfti Dauid frequčter uaria tus ftatus:quidefpecfcus patri:preciofus dco:triumpbo nobilis: inuidia uilis: afeitus adminiftcriu regiunr.clcčlusad affinitatcm:poftrcmofacie<5K'oramutatus:exulre gniftugitansparicidijmuncfuaoffcndicula deplorabat:&rurfufalicna remouebat: conciliato ba:rede nobilior cj dccolorato.Expertus igitur omnia:pulcbre dixit:Bo/ num mibl'q> bumiliatus fum. Q?q boe ad eum pofli t referri:qui cu effet in dci for/ matfacilis indinare cados:defcendit tamc &: formam feruiaccipiens noftras porta/ uitinfirmitates:qui praeuidens fancios fuostnon quafi rapinam fibipropriu bonore alTumere:fedfubijcerefetequalibus bumiliatus fum:Bonum mibi eft:q> me fubiecitut fubiecfa mibi fint omnia: & fit de 9 omnia in omnibus. Hac infunde bumilitatefingulorum animis: Si teipfum forma praebe omnibus dicensftmitatores mei eftote:ficut & ego cbrifti. Difcant bono^i operum diuitias quterere:& moru effe locupIetes.Pulcbritudo diuitiaru non in fac culis diuitum fed in alimentis pauperu eft.In illis infirmis & egenis melius opes lu/ cent. Difcant itaq 3 pecuniofi n5 fua fed ea qute funt cbrifti qmerere:ut illos & cbri/ ftus requirattut illis fua largiatur.Impcndit ,p illis fanguine fuumteffudit illis fpiritu fuumtoffert illis regnumfuu.Q_uidamplius dabitquifeipium obtulitf'Autquid eft q? no fit daturus pater:qui ,p nobis unieum filiu tradidit mortif’ Admone igic illos feruire dno in fobrietate & gratia:& tota mentis fedulitateterigere oculos ad cafte/ ftiatnibil ponere in lucro:nifi qc£ uitae teternaj fit.Nam ifte omnis buiufce ftat 9 farcu/ li animaru difpendiu eft. Denicg omniu detrimentu: paflus eft qui uolebat cbriftu lucrari*.q<$ & fi mirabiliter dixerit:minus tame exprelfit g acceperat. Hic em de ali/ cnislocutus eft:cbriftusautedixit: Quiuultpoftmeuenire:abneget feipfum fibi: ut ipe fuum detrimentu fit:quo fiat lucrum cbrifti.Caduca hxc omniateum damrto fine lucrotillud folum eft lucrutubi frucl 9 ppetuus:ubixterna:merces quietis. Co/ mendo tibi fili ecclefia qux: eft ad forum Cornelrj:quo eam de ,pximo interuifas fre quctius:donec ei ordinetur epifcopus.Occupat 9 dieb 9 ingruetibus quadragefimx: tam longe no poffum excurrere. Habes illic ilIyriofde mala docirina arrianorum: cauc eorum 515 ania-.no appropinquet fidehbustnon ferpant adulterina femina: ad/ uertunt quid ppter fuam perfidia acciderittfibi quiefcant:aut ueram fide fcquant:» Difticilc quide imbutiammi infidelitatis uenenisiabolere poftut impietatis fu^ glu tinunr.fi tame in qs uirus infauftum inoleueritmec facile ijs credendu putes. Nerui cm funt «lr quida artusfapientiaeno temere credere:maxime in caufa fidei: qucera/ ro perfefta eft in bominibus. Tamen fi quis eft:qui licet fufpeclx fit infirmitatis:«^ annuciantis affecius:&: purgare babita de fe opinione uelit: permitte: ut fatiffeciffe feputet:indulgealiquatulu.Cuiusemexcluditurfatiffaft:io;auertituranimus. NI 1 z \ i.flCorl.if. 3bidč,n« Jlttc U9* LIBER vn EPISTOLA xlv etiam medendi periti cu uident notas xgritadines:ut i pfi appellant: medicina qui> dem no adbibentded tame medicinke tempus expecfat:nec deferunt inualtdu: fed leuioribus uerbis aut quibus poffunt palpant delinimetisine aut intermifla argrifu/ do defperatione animi grauefcatiaut crudelior medicina refpuat: eo cp ad maturita te puenire nequeat:fi indigefte infoiens reru bmoi medicus adbibeat manus,Siqui dem cem nobis rcfundituriomne animi abftergit follicitudine. T ecum is qui & morP bus & opcribus fuistčE fobole tali inuenit gratia apud dom inu noftrum. T ecum is qui inter mudibuius .pcellas fpiritalem nutriuit columbam: quce eifrudus afferat pacis uncla ohuo integritatis. Tecu is qui zedificauit aram deo: que bcnedixit de 9 &”fiIios eius dicens:Crefcite & multiplicamitti. Cum quo teftametum pacis ftatuit geti.?* fuae:ut fit ei &i filijs eius in agente ceternam, Habes igic bserede diuinse benediciv onis:conforte gratfie:participem iufticiae. Sed uide qucefo:ne ifte nomine nofter agricola:bonus plantator Feracis uineaetcumfuerit amoris 6č gratiactuaeincbriatus poculottang crapulatus a uinotdiutius quieti mdulgeattac fi forte indormierit: exci teteum Sem noftri defideriu. Eft&‘ibiIapbetiuniorexfratribus:quipietatis re/ uerentia patrem induat:que pater & dormienfuideattncc ung de pcclorc dimittat fuo:quin femp oculis & complcxu teneat:atq; euigilans intelligat:qua: ei feceritfili/ us fuus iunior:qui latitudo latinc dicicteo q> in labijs eius diffuia gratia &: fit in mori/ bus propter qd bcnedixit cum domin ? :quia lpfe tang bonus retrorfum rediens: pa trem tcxitpio cbaritatis udarnine:*^ detulitpietati bonorč:dequo či paterait:Lac/ $bide. tificetdcuslapbetin domibufScm.Vndedrincnumerationegenerationum pr se/ fertur feniori fratri: m benedičlione fubftituitur.Pracfertur .ppter bonore nominis: fubftituitur ,ppter pražrogatiua fenioris statist & bonorificentia natura: debitam. Sem a ute dicitur latine nomen.Et bene bic nofter Ambrofius bonu nomentin cu ius domibus laetetur Iapbet:quia potius eft nomen bonutfuper multas diuitiaru co 'ipzoueuiii pias. Sit ergo & ifte benedičlus & gratia eius fuper a ur um &• argentu: fit in portir oneei 9 feme Abraačtfint benedicftiones in poftcritate &omnifamiliaiufti uiri. Sed maledidus ncmo:benedidi omnes.Benedidus era S arx frucius. Salutant te Am/ brofipfalutat Partbenius dulcifiimus:(alutat V aletinianus paratufad bumilitatem: qd bebraice cbanaan dicic quafi puer fratris fuitcui & nomine fuo ceffit.Et ideo tacj Nemrotb gemini gigafnomimsmenator egregius fuper terramtde duo di&um eft Tang Nemrotb gigas uenator ante dominu.Namcp ingenio (librufticustuirib 0 ua/ ČtfLio* lidus:quos ingenio acquare non poteft: uiribus fuperat:ut comacinas rupes geftare fecum:&: faciem tauro propior uultu uideatur exprimere:poftbabitum fe indigna/ tus:& paterno exutum uocabulo metropolitanu uirum bononienfi fubditum:quia infantiae ncfcit blanditias & de nutricis gremio fe iiladus excuffit. Vale & nos dili gc:quia nos te diligimus. Sandi Ambrofij ad Irenceumtconfutatis errorem cuiufdam maledici apolhnari/ ftac:qui no poteft audire q> dominus nofter lefus cbriftus pro nobis feruitutem fuf/ erit:Epiftola.XLVH. rVlbrofius Irenseo. Que fcripfifti maledici feminatore fermonisdeuiifimus cft:qui iam ueneni fui mercedem recepit.Siquidem refponfum eft ei pubfi/ ccqcj priuatim feucrat:palam meffuit. Ego aute uanum ante & inuifore fantu babcbam. At ubi ifte fermo ad aures peruenit meastftatim refpondendi cp eu uirusinfeceritapollinare:quinon poteft audire q> domin 9 nofter lefus nobis fer/ uitutcm fufceperit in iftius corporis fufceptionetcumApoftolus clamet:q? formam 'jfbbif', 2 ; feruiaccepcrit.Hocmunimentu:baecfepesčfideinoftr^:quibancdeftrmt:deftru eturipfe:ficutfcriptumcft:Quia deftruentefepemmordebitferpens. Equidem £cčs.io« primo lcniter mandaui ei:qua ratione bona rem malo animo facisc 1 Ego em bene/ ficio annumerotfi quis mea lcges fcripta dicat mibi cp uideatur moueri:Pnmu quia dč in ljs qua: fciotfalli poffum.Multa mre prxtereunt:multa quibufda aliter fonant; ‘5 LIBER vn EPISTOLA XLVII pulcbrum eftfifieri poteft:cauere omnia.Deinde quia noti debeo molefte fcrre: fi cum de apoftolicis & ipfis euagelicis dominicifcg ncrbis plaericp multas qua:ftiones feranttetia in meis fcriptifreperiant de quo difputandu putet. Plaericjj enim ftudio indulgent fuo:ut ifte qui f ppterea orbem circuiuit ut quaereret que reprebenderet non quč fibi imitandu arbitraretur. Hic igitur ut arroderet aliquid de meis fcrip' 2DattB.ii. tis:caufam fibi amplam rcpperit:quonia eo loči ubi dixit domin us Iefus: Confiteor tibi pater domine cadi bi ferrae:diximus ideo diclum: ut nos intelligamus patre filij «$>§»108. efte &č dominu creaturs:,Q5q in pfalmo euidenter dominu dtxerit patrem filius.Vi derunt me &• mouerunt capita fuatadiuua me domine de°meus.Etenim f m forma ferui locutus dnm uocauit que patre nouerat:a:qualis in deiforma feruu fm carnis fubftantiafe praadicans.Seruitus enim carnisidominatusautediuinitatis eft. Ad< uertis igitur primu ,p tua admirabili prudentia ea quae in euangelio dicunc: ad eua/ gelij tcmpufrefcrri:quo domin 9 Iefus inter bomincs humana lpecie couerfabaturt Nune in fecundu bomine iam n 5 nouimus cbriftumftit ita uifus čb cognitus ueteri' busfiam tranficrut ueteratN omnia noua facfa funt.Omnia tame ex deo quinos fi' bi per cbriftu reconciliauit.Eramus em mortui:& ideo unus,p omnibus mortuus unus omnib 9 feruus faclus eft. Quid dicamferuus facl 9 eftcPeccatu: opprobriu: maledielum facl 9 eft.Dixit em Apoftolus:Quia ,p nobis peccatu facfus eft:quia ma lediefum faclus eft domin 9 Iefus: Dixit quia cu fibifubiecerit omnia tuc &: ipfe fub/ Sctf.j. ieclus erit.Dixit Petrustln nomine Icfu nacareni furge &: ambula. Dixit quia glo/ Spod.5. rificauitpuerumfuum Iefum:&-nemocaIumniatiirdctcpore.In Apocalppli aur& a gnus dicius eft a Iobannetdičtus eft in pfaImo:uermis&n 5 bomo.Haec omnia fac/ tus eft:ut noftra: obtunderetmortis aculeu: noftram feruitute tolleret: malediela: peccatatopprobria deleret. Haec&alia quae confulenti cuida čbmulto plura a te fcripfiftirelata:cuferiptura diuina babeat:queadmoduquifq dubitabit dicerc qute pic feripta funt:quoniaad gloriam cbriftifpecfant no ad imminutione. Nam cum de dono eius:boc eft manna diftu fit:quia čbqui minus collegit n 5 deminuit: & qui plurimutnon ampliauittunde potuit ipfe uel minul' uel augeric Q_uid enim in eo inv minutum eft noftram feruttutetnoftras infirmitates fufcepitc 1 Erat bumiliat 9 terat in forma feruitfed idem in gloria dei patris. Erat uermis in cruce: fed idem dimitte/ bat peccata etia pcrfecutoru fuorum.Erat opprobriumtfcd idem maieftas domini: 0a.4o. ficutfcriptumeft:Etuidebiturmaieftasdomini:&uidebitomniscarofalutare dei. Quid amifit cui nibil minus eftcNon babebat quide fpeciem necg decore: fed babe bat plenitudine diuinitatis.Infirmus exiftimabatur:fed no deftiterat efte dei uirt 9 : uidebatur utbomotfedfulgebat in terris maieftas diuina 6^patris gloria. Vnde pulcbrc Apoftolus eiufdem uerbirepetitione ufus eft dices de domino Iefu: Q_uia cum in forma dei cffet:no rapinam arbitrat 9 eft efte fe aequale deo: fed femetiplum exinaniuit formam ferui accipicns.Q.uid eft in dei forma:nifi in plenitudine diuini/ ta tis in lila pcrfeclionis diuinn: expreftionecErgo cum eftet in plenitudine diuinita' tis:exinaniuit fe:& accepit plenitudine natura: & perfechois bumanartficut deo ni' bil deerat: ita nec bominis cofummationi: ut eftet perfeefus in utraqj forma. Vnde ^3.44. &Dauid dicit:Speciofus forma pra: filijs bominu. Concluditur apollinarifta: nec quo fe uertat babetftuis clauditur retib 9 . Ipfe cm dixerat:Formam ferui accepit: no feruus leclus eft. lterum ergo interrogo:quid eft in forma deicln natura dei. Sunt eni ait Apoftolus:qui nd funt natura di). Qua:ro quid fit forma ferui accipiesf Sine dubio perfeeftone natura: St coditionis(ut dixi)bumana::ut eftet in bominu fimilfi tudine. Etpulcbrend carnis fed bominu dixitfimilitudinem:quiain čarne eade. Sed quia fine peccato erat folus:omnis aute bomo in peccato:in fpecie bominis u u debatur. Vnde propbeta ait: Et bomo eft & quis cognofcit eumcHomo fm car' nenr.fcd ultra bomine fm diuinam operationem. Deniqj cum leprofum tageret: bomo uidcbaturtfed ultra bomine cum emundaret.Et cum La^arum fleret mortu' um quafi bomo flebatfted fupra bomine erat:cum mortuu uincfis iuberet pedibus LIBER VII EPISTOLA XLVH cxirc.Homo uidcbatur cum penderet in crucefted fupra bomine cum referatis tas muhs mortuos refufcitaret. N ec fibi blandia tur uirus apollinare: quia ita legic: Et fpecie inuentus ut bomo.Non cm negatus eft bomo Iefus:cum alibi ipfe Paulus de eo dicat:Mediator dei bi bominu bomo cbriftus Iefus:fed čofirmatus eft. Id em eft u%imotd,U ufus & moriš fcripturaj fic figtiificaretSic 6č in euangelio legimus:Et uidimus gloria eius gloriam quaft unigeniti a patre.Sicut ergo quafi unigcnitus dicitur: &č non ab/ nuitur unigenitus dei filiusuta ut bomo dicitur:dr petfeciio fuifte m eo bominis n5 ncgatur. Čum clTet lgitur in forma ferui bumiliatus ufcp ad mortemterat tamen in dei gloria. Qmd ei lgitur otfuit feruitus? Seruus autem facius legitur: quia legitur facf us ex uirgine &č crcatus in čarne. Omnis enim creatura feruit: dicente ^ppbetat Quia uniuerfafcruiunttibi. Vnde& deus pater aitilnueniDauid feruum meu: |g S 4 * oleofan<3ounxieum.Ipfeuocabitme:paterme 9 estu:deusfalutismea::6'ego pri' mogenitu ponam eum.Et in alio pfalmotCuftodi anima meam quonia fanclus fum faluum fac feruum tuu.Et infra in eodempfalmo: Da poteftate puero tuo: &č faluu fac filium ancillte tuše. Congefti enim patris čEfilii uocestut ei non argumenta bu manafcd diuina refponderetoracula. Alibi inquit:ln manus tuas comendofpiri/ 1^5*5°* tummeu.Statuiftiin locofpačiofo pedes meos:fupcr omnes inimicos meos facfcus fum opprobrium.Et in codcm pfalmoftlluftra facič tuam fupcr feruum tuum. Per Efaiamquoq; dicit ipfefiiius dei: Exuteromatrisuocauit dominus nomenmeu:&: &*>49* pofiiit os meum ut gladium acutu:&ftub tegmento manus fuse protexit me. Pofuit meficutfagittam eleclam:čepbaretra fua texit mc bi dixitmibi: Seruus meus es if/ rael.Dicitur enim dei filiuf&' ifrael:ficutaIibi:Iacob puer meustifrael dileclus meus. Solus em uere deum patrem n5 folum uiditfed etia enarrauit.Et fequitur:In te glo^ rificabor.Et ego dixi:in uacuum laboraui:& in nibilum dedi uires meas; ideo tudici um meum ante dominu:& dolor meus ante deum meu.Et nune lic dicit dominus: Qui finxit me feruum ex utero fibi ad congregandu Iacob & ifrael. Quis cogre/ gauit dei populu nifi ebriftuse Quis glorificatus eft ante dominuC Quis eft dei uir/ tuscCui dixit pater: Magnu tibi eft uocari te pueru meumCEt cui dicit: Ecce pofui te in teftamentu generis mei in lucern gentmmt fis in falute ufqj ad extremu terrie? De quo etiam per os E§ecbiel locutus eft dices:Sufcitabo fuper eos paftore unu: fjecB. 54 * & reget eos feruus meus Dauid:&: erit eorutn paftor:& ego domin 9 ero illis in de/ um:fi/ Dauid in medio eorum princeps.Damd utiq; rex iam defunctuferančg ideo ucrus Dauid:uerus bumilis:uerus manfuetus: uerus manu fortis dei filius bocan/ nunciatur nomine. Qui etia in Zacbaria:propbetse libro fignificat dicete deo pa.- tre:Eccc ego mittamferuumeu:oriensnomeeftei.Nuqdd qutababebatueftimev Žacbsrie,^ ta fordidaudeo fulgorem diuinitatis fuaa fol iufticias: non babebat? Et quid plura? An infirmius putamus feruitiu efte q peccatum:q maledic^u: q opprobrium: q infir/ mitates:quas f pnobisfufcepit:utanobisauerteretur?Faci:us eft enim baec omniat ut uniuerfauacuaret. Sed base ideo n5 recipiutq>feruus:opprobriu: peccatu: ma/ ledičlu faetus fit:quia uerbu bi čarnem uniufafterunt efte fubftantiae:& dicunttergo qui nos redemit:feruus diclus eft:& peccatu debuit dici. Necaduerteruntcp baac cbrifti gloria fit:quia feruitute fufcepit in corpore fuo: ut libertate omnibus reddes ret:peccatanoftraportauit:utmudipeccatutolleret:Seruus:peccatum: malediclu faclus cft:ut tu peccati feruus efte delifteres:te diuinae fenteti:e maledieto abfolue/ ret.lllecrgo maledictum fufcepit tuu.Maledicius em omnis qui pendetin lignodlle feett tl,ui malcdiclum m cruce facius eft:ut tu benedtchis effes in dei regno: lile deboneftat 9 & depreciatus eftnccaliquid exiftimatus:Ille dicebatdnuacuulaboraui: p que me/ ruit Paulus diccre:No inuacuu laboraubut boni operiš fruchim bi euangelies prže^ Ipibit.ž* dicationis gloriam fuis conferret feruulifg quam uniuerfi farcina laboris abfoluere/ tur. His igic auditis derelicfus eft in dimidio dierum fuoru perdix:qui clamauit ut cogregaret qua:q; no peperit:^ oppreffus eft uoce domini lefu, Denic^ adornatfu ga. Vale& nos dilige quia nos te diligim 9 . i 4 i liber vn EPISTOLA XLVni I?iere.i7* Sandi Ambrofij ad Irena£u:,pfequetis {Hud q alicna diripiat oua: če foueat fuo corpore: atq? bnc fua fraude partus aiienos ftudeat acquirere.Sed(qd aiunt cornicis oculum:babcnt enim Či uolatilia fuas artes)ubiiftud aduerterit cui 9 autfingula oua direpta aut cu/ bilefueritinuafum:lbllicitata foboles erroris fimilitudine: Ipeciei (imulatione dece/ pta:& fi infirmior uinbus:induit fe atq? armat ueriutia: če cu labor omnis impenlus nutnmentoru educante exbauferit:atq 5 adolefcere pulil cceperint:tunc uoce cnut/ tit:6r quada pietatis tuba ,plcm aduocat.Qu^ naturah quoda auditu excitata agno fcitparentemdriimuhntedeferit.Ita cum uultcogregarcquxnon peperit:amittit quos nutriendos putauit. No fuperfluo igic & Iefus clamauit: ut quia totius mudi populus uoce perdicis blanditip arte fpecie deceptus ab auclore^pprio deuiaucrat lubricas artes fecut 0 ; uen paretis uoce reuocatus fallacem relinqueret: atq; in dimi/ LIBER VII EPISTOLA XLIX L LI Lil dio dierum eius fnmdulentn defererettid cfbantc buP finem fare ali: cut nos eripu' it dominus Iefus:&rad uitam arterna uocauit.Itacjj nune mortui mundo:uiuim 9 deo. Ca igitur pcrdix lfte penitus a falfis filijs dereljclus fuerit:tunc erit ffultus lile que elegitdeus:dr fapicntč confudinfaluus. Quoma quar ftulta funt mudi: elegit deus. i.Corf.r* IdeofiquisuideturfapienselTeinbocfarculodhiltusfiat utlitfapiens. Valefili dr fbuiem.j. nos dilige ut facis:quonia nos te diligimus. Sancli Ambrofij ad Syriciu:natratis illum Prifco aduenientilitteras dedif!e:dr fe eidem reuerteti alias rcddidifle:Etquia utn% eoru officio remuneratus fit: etia ej° officij preciu in cremcnta debere adipifci gratiar:Epla.XLIX. ijbibrofius Syricio. Prifco amico dr aequaruo meo cledifh'aduenienti litte/ ras.Ego quoque reuertenti reddidi:quas dr pro otficio dr pro amore debuu _ c Vtruq; igitur noff rum fuoofficiorcmuncrat 9 cfb qd dr mibi tuasdrmcas ..M reffituit.Idco cius officij preciu inerementa debet adipifci grafite, Vale dr nos frater diligc:quia nos te diligimus. Sancfi Ambrofij ad Atticuf.fcribetis litteras fuas Prifcu fibi:&r fc lili alias reddidiP fe:Prifcum dilcctioni fuar ampli 9 c5mcndantis:Epfa.L. Mbrolius Attico. Prifco meo dedifti litteras:Prifcus meus mibi reddidit: dr ego Prifco. Tu Prifcu ut foles dilige:dr plus etia q foles: cp eo fuadeo: qa Sriplc Prifcu mcufacio plurimi. Eli cm erga eum Prifcusbicnoftcr amor: hi a puericia iam inde nobis cu artatcaccreuit fimuhfcd eum multo poft uidi tem/ pore:uf ucrcmibinon folu nominc fed etia tanti interuallo temporisPrifcus adue/ nerit. Vale & amantes tul dilige:quia nos te diligimus. Sanda Ambrofij ad Fcelice: fignificatis tuberuiibi mifforu parte amfcis direxifle: Et illum cp fe tadiu n equaq reuifarit arguen tis:Epfa.Ll. ^TJdbrofius Fcelici. Mififfi mibi tubera dr quide mirx magrtitudinis: ut (his pori forent ea ta grandia:nolui in f nuiut aiunt:abfcodere:fed alijfquoq; de/ imonftraremalui.Itaq?partedirexiamicis:partemibireferuaul. Suauemu /us:n 5 tame ita prarpotestut cSprimcret querela meam iure excitata: qd’ nos tanv dm amantes tui nequaq reuifas.Et caue poftbac ne maiora muenias doloris tubera. Nam buius nominis diuerfa ratio. V t enim grata in munerenta in corpore atq; in affedu moleffa funt. Dc te impetra quo minus teabeffe doleam.Nam caufa conv motionis raca: defideriu eft tui.Effice li potes:ut minus gratus fis. Rem expofui: caufam ,pbaui. lntorqueda eff amentata illa non manipulans fentetia:metuifh' cer te:fed uideq moueariut deledet iocarf.poffea farne ne excufaucris. Etem guis tua bare uedigalis mibi fit excufatio:male de te iudicat:nec de me melius: fi aut tua ab/ fentia muneribus c5penfandam:aut me nmnertb 9 redimendu putes. V ale dr nos amantes tui dilige:quia nos te diligimus. Sandi Ambrolij ad Romulu:quarfh'omil!ms:Cur uidclicetdeusdixerit:Ponam ' dercum:dr terra ferream:fatiffacientis:Epla.LII. . Mbrofius Romulo. Cum fis in agro:miror qua raticnc de me qutcredirm )putaueris:cur dixent deus:Ponam carlum arrcum:dr terra ferrea. Na fpc/ .cies ipfa agri dr prxfens fertilitas docere nos poteft quanta clemeniia lit ae/ r# dc' cxli indulgentia:quado dignatur deus ubertatem dare: quado aute fterilitas: quemadmodu claufa omnia:fpiifus aer:ut in rigorem teris folidatus putetur.Vnde alibibabes:qutaindiebus Heliteclaufumeft čadu annis tribus d'menfibus fex. Si> Hite’, 4 . gnificatur igitur claufum earlu arreu effe:ufum fui tenis negare. Terra quoq; ferrea cfbcu,pucntus abnuit:driada fibi femina tancj boftili duricia genitali exclucht aluo; quar gremio folet blandar matris fouere.Quado em ferrum frudificatc Quando les imbres relaxatc' Hts igre miferanda farnem minatur impijsmt qui pietate fi liorum comunium domino dr patri exbibere nefciunf.carcant nutrimento paternar indul/ gentix:fit illis earlu arreum concrcto aere dr folidato in metalli rigorem:fit illis terra ferrea partus fuos nefciens dr qd’ plterumcp impia babebat: difcordias feres, Raptu i5 T LIBER VII EPISTOLA Lili IHH LV cm utuntur qui uidu indigent:ut alienis difpendijs farne fuam ableuent.Iam ft &i of/ fenfa inbabitantiu buiufmodi fit:ut diuina cdmotione ljs inferanč pravila: uere ter/ ra eftferrea telohi fegetibus inborrens:&: fuis nuda frudtbus:faicunda ad p cenam: fterilis adalimonia. Vbi autem abundantfaiEcce ego pluo uobis panes:dicit domi/ nus. Vale & nos dilige:quia nos te diligimus. Sandi Ambrofij ad Titianunlii cogaudentis q> a Rufino liberat? fit:que fibi gra/ S dice in rtegocto ca nepte fua arbitrabat:EpTa.LHI. brofius Titiano. Venit tibi innocens uidoria: ut fine uoti amaritudine 'tiaris uidoria? fecuritate. Rafinas cm ex magiftro officiorum fadus eft confalatu pra?fedus pra?torio:ac per boe plus poffe ccepittfed tibi iam nt/ bil obeffe.Eft enim aliarum praefedus partium. Q? gaadeo uel illi ut amico: quia bonoreaudus inuidia leuatus eft:uel tibi ut ftlio:quia iiberatus es ab eo:que tibi gra uiorem iudicem arbitrabareiut fi de negocio definiueris cu tua nepte: pietatis tuae fit n 5 formidinis. Ideocg,pmptior efto decifionitcuius Če fpes potior če fr a a us eft. Špes quia pater neptis tuje:quid deillisfentiastfibi plurimublandiebat: tamqd de eo fperet n5 babet.Ille em alia curat:pra?terita negligit:uel cu illud qct tune gerebat depofuit officium ifte negocij fui meritu:n5 fententiae patronu confiderat. Et fru' dus locandior eft:ut tibireferatur decifionis gratia:qui potueris ta fpernere & non fpreueris:pietate fpedans neceflitudinismo ftimulu offenfionis. V ale če nos dilt/ ge ut filius:quia nos te ut parentes diligimus. Sandi Ambrofij ad Syricium:gratum fibi a (Teren tis cačeab ipfo litteras accipi/ at:& lile aliquos de conferaitio fao dingat:eo(q? (e diligere con te Slan tis qui non pa tiunturfeafuomunerediutiusabeffe: &adfequendam dominumlefiim fuaden/ tist Epiftola.LIIII. fldbrofius Syricio. Gratum eft mibi cu litteras accipio tuas. At cum de c5/ ! feruttionoftroaliquosdirigis:utfratremnoftru&<:coprefbyteru Syrum tu/ , is es .pfecutus litteristgeminatur laeticia.Sed Utinam frudus fuiffet ifte diu/ turnior.Namftatimut uenittrecurrendum putauit:qc£quidemaddefiderium me/ um plurimu minuib.adfui gratiammultumaddidit. Nam ego diligo eos uel pre/ fbyteros uel diaconos qui cu aliquo proceflerint:nequaqua fe patianč' a fuo diutius abeftemuhere.Dicitein,ppbeta:Nonlaborauifequenspoftte. Quisautcpoteft 2Pattl5.ii. laborare fequens Iefumicu ipfe dicat:Venite ad me omnes qui laboratis če onerati eftis:&ego uos reficiamC Sequamur ergo Iefum femp ncc definamus. Q?fi fem per fequamur:nunq deficim^.Dat cm uires fequetibus fe.Itacp quo ,ppior uirtuti fu eristeo fortior eris. Pla?ruq; cu fcquimur:dicit nobis ab aduerfimjs: Vbi eft uerbu dominitueniat.Sed nos n5 fatigemur fequendo:no auertamur fubdola? in ter roga/ tionis impedimeto. Dicebat boe ( ppheta? cu mitteretur in carcere: cu demerge/ retur in uoragine lati.Vbi eft uerbum domini: ueniat. Sed ille multo magis fecut* eft:& tdeo ad brauiupuenitudeo accepit coronam:quia no laborauit qui fequebac Iefum. N5 eft etn labor in lacob:ncc dolor uidebic in ifrael. V ale & nos dil|gc: qa Če nos amante noftri ut parente diligimus. Sandi Ambrofij ad Fcegadiu če Delpbinu epifcoposunfinuantis Polibiu ut utri$ eorum fcriberet popofcifle:ac poft datam epiftola utriufcg nomine confcripta alte/ / ,.ramexegt(Te:&fei fetllam dedi(Te:Epiftola.LV. *>i CMbrofiusFcegadio če Delpbinoepifcopis. Polibiusfilius nofter camde africanis regreftus partib^ in quibus proconfularem iurifdidionem egregie 1 reprtefentauit:aliquantulos nobifeum exegififet dies: fumma gratia fe meis iifceribusinfudit. Deinde cumabirebinc če demeareuellet:popofcitut utriq:ue ftramfenberem.Promilifuturum.ltaqi didauicpiftolam:če utriuiq;confcripta no/ mine dedi. Poftulauit alteram.Dixi ad utruque ueftrum data more ufucp noftro: eo q> fanda mens ueftra no epiftolarum namero fed coniundione nominu de leda/ retar.Nec perpetipollet ut fieret uocabuloru feparatio:quoru aftedas edaenir eti / LIBER VII EPISTOLA LVI Ideocp pradcriptum noftro muneri ut uteremur cbaritatis copendio. Q_uid plu' rac Exegit altcram:dedi:ut neq; illi negarč quod pofceret:nec mibi immutare quod in ufum uenerat.Ita fit lile babet quod utricp reddat:quia id folu prastendit: ne cum altcrircddidiftet: alteri uacuus foret. Et ego uobis indiuifiegrathe munus fine ullo depcnda offenfionis pericuIo:& diuifionis fcrupulo. Cu prasfcrtim ctia bxc forma fcriptionis apoftoiicxfit:ut fit unus ad plures:ut Paulus ad galatas:& duo ad unum poifintfcnberctficut eftfcriptu:Paulus uinct 0 Icfu cbrifti fitTimotbatusfrater:Pbl/ SJdpbilemonč lemoni. Salute uobis dico:diligite nos fit orate ,p nobis:quia ego uos diligo. Sandi Ambrofij ad Romulumtde eo qp Aaron populo pofcenti fibi deos fieri au rum detraxerit:et q> eo auro figuratum (it uituli caput: fit q> jVloyfes tam dure in di/ gnatus fit ut iubcret qučque infurgere in nečem ,pximifui: quid ipfe fentiat expri/ meptisj Epiftola.LVl. \ Mbrofius Romulo. Epiftolaru genus .ppterea repertum: ut quida no/ f<4 hgw\b is cu abfentibus fermo fit:in dubium n5 ucnit. Sed fit boe ufu exeploqj Jf lAsulcbriustfi inter parente ac filios crebra bi iocCtda aIloquia catdantur: ut J \ uere inter difiundos corpore quceda imago refcratur prxfentix. His cm idolefeit officijs amor:ficut tuis ad me aut meis ad te auget litteris. Sed boe mul/ to locupletius ,pximis tux dilcdionis experiri ccepi affatibus:quibus me confulen/ dum putafti:quid libi uellet qp Aaron auru detraxerit populo pofcenti fibi fieri de/ čpoju os:Et qp eo auro figuratu fit uituli caput: ucl q> Moyfes ta m dure indignat*’ fit: ut iu/ bcretproximuqučqj infurgere gladijs in nečem ( pximifui. Magnueft enim nul/ lum pati abfentibus damnuirreperenon folufuauitatisfed etiamcollationis & libe ralis fcientiaa. Qnid igitur de eo fentiam quoma expofcis:conferendi magis q ex/ ponendiftudio Ioquar. Cu Moyfes m monte fyna legem acciperenpopulus erat cum Aaron facerdote.Et guis frequenter ad culpam lubricus: tame gdm lex daba/ turtfaerilegio erraftenon ( pditur.Verum ubtdiuinuconticuitoraculum:peccatum irrepfittut peterent fibi fieri deos. Coactus Aaron petit anulos eorum fit inaures mulieru:qux tradita in lgnem mifit:fit conflatu e(f uituli caput. Necp excufare tan tum facerdotem polfumus ne<$ codemnare audemus. Non imprudes tame qui anulos iudxis fit inaures abftulit.Etenim qui faerilegium moliebantur:necfidci fig/ naculu babere poterant:nec ornamenta auriu. Deniq; &t patriareba Iacob abfco/ dit inaures cum fimulaeris gentium: quado in fiebimis abfcondit: ut nullus audiret fuperlf itiones gentilium. Pulcbre aut dixit:Deponite anulos bi inaures aureas: qux funt inaures mulierum ueftrarum.Non quo uiroru inaures relinqueret: fed q> uiros non babere manifeftaret. Congruequoq? inaures auferuntur mulieribus neiterum Eua uoccm ferpentis audiret.Et ideo quia faerilegiu audierant: conflatis earuminaunbus conflata eft imago facnlegij.Q_ui enim male audit: coflare faerile/ giumfolet. Cur aute caput uituli exierit:fequetia docent.Qjaia fignificabatur fu/ turumqd’Hieroboam poiferioretemporebocgen^facrilegijinduceref.ut popu/ 5,%c$Uiu lus bebrxofyt adoraret uitulos aureos:fiue q> omnis pfidia fimilis immanitatis atque inlipicntiaebeftialis fit. Cuius rei indignitate percitus fregittabulas Moyfes:fit c5 minuit uituli caput atqj in puluerem redegif.ut omnia impietatis aboleret uefligia. FracEefunt enim primx tabulae ut pararentur fecundx:quibus p euangelij prx/ dicatione perfidia cominuta euanuit.Sic Moyfes typu illum diftipauit xgyptiu: fit altitudinem extollefem fe comprelfit xternx legis aueforitate.Vnde fit Dauidaitt . Etconfringetdominuscedroslibanitfit comminuet eostanquam uitulum libani. Itaque ablorbuit populus omne perfidiam ac fuperbiam:ne eum abforberet im/ pictas fit arrogantia.Melius efl enim ut unufquifq; prxualeat čarni fit uitijs eius: ne dicaturdceoquiadeuorauiteummorsprxualens:feddicac magis: Deuorata efl: i,aEor(.iy* mors in uicloria fua.Vbi eft mors uicloria tuaCVbi eft mors aculeus tuustEt de do/ mino diclumiDe torrente in uia bibet. Q.uia acetum accepit: ut abforberet uniuer/ forum tentationes. autem occidi fecit a,pximis proximos:filios a patentibus; LIBER VII EPISTOLA LVII a fratribus fratres:pr tualis enim dijudicat omniatipfe autem a nemine dijudicatiar. Vale frater &nos dilige ut facis:quia nos te diligimus. LIBER vn EPISTOLa LVin LIX Sancli Ambrofij ad Studiumipia illipfualione refpondetis:quid in caufa cumfda criminofi potius agcrc dcbcatiEpla.LVUI. LMbroifus .Studio. Recognofco purteafFeclumetis:^fidei ftudium:&do/ mini noftri Icfu cbrifh timorč. De quo etia ego uererer rcfponfum refer/ retconftriclas altcro qd’ eft comiffum uobis.pptcr cuftodia legumialtcro au tem,ppter mifericordia &č gratiamtnifidebocapolioiicababeres aučfcoritate: quia non line caufa gladium portaf qui iudicatidei cm uindex ell in eos qui male agunt. Qd’ tamcn <5t li cognitum tibi roret:n5 ociolc fcifcitandu putalti. Nam non funt extra ecclefiam tamen:qui in aliquos capitalem fentcntia ferendam exifhmauerut. Plxriqj etiam fpontefeabftinet & laudantur quide:necipfi eos poflumus no prte dicare:quia au&orftate apoftoli eatenus obferuamusiutijs comunioncm no audca musncgarc. Vidcsigiturquidauctoritas tribuat:quidlfudeatmifericordia. Ex/ cufa tione babebisifi fecerisilaudem fi no feceris t Sed fi non potucris faceremec ta/ mcninnocetesattererefqua!ore carceris abfoluerc: plusquafi faccrdos,pbabo. Potelf ern ficri ut caufa cognitarccipiatur ad fentcntia reus qui polica ant indulge/ tiamfibi petattautcertefine grauifeueritate(qdquidaait)babitetin carcerc. Scio tamcn plxrcfq; gentilium gloriari folitos qp in cruenta de adminiftratione .puincia/ h fecurim reuexerint. Si boe gcntiles*.quid cbrillianifacerc debentf Ad omnia tamc accipe rcfponfum faluatons.Nam cum adultcram rcppcrilfent iudari: ob tule 3f°8.8. runteamlaluatori ca p ta tes: ut fi abfolucret eamiuidcreč’ lege foluere: quidixcrat: Non učnilegem foluere fed implereifidanarctiuideretur aduerfum fine ueni[fc,p/ IDattK.f#’ politifui. Hocigiturprasuidens dominusIcfusiinchnato capitcferibebatin terra. ?o!5.8. Quid feribebatnililllud,ppbcticu: Terra terra feribebos uirosabdicatos: qcf de Ibiere.ii, Iecbonia lectum cliin Hicrcmia .ppbetac 1 Cumiudceiinterpcllantlin terra fcribu/ tur nomina iudxoru.Cum adcunt cbriftianitno fcnbunc in terra fidclium nominat led in cado.In terra aute fcribunc abdicati a patre propric:qui patre tentantt <5e con tumelias irrogantauciorifalutis. Cuintcrpcllantiudteiiinclinatcaputlefusi&^uia n6babctubireclinetcaputfuum*.iteruerigitquafidiciurusfentcntia:&iait: Quili/ foB 8» ne pcccato eft: prior lapidet eam.Et iteru inclmato captte feribebat in terra. Audi/ entes lili extrc ccepcrunt finguli incipietes a fcnioribusiuel qp ipli plura baberent eri mina qui diu uixcrant:uclquia priores uim intellexerutfcntcntix:quafiprudentio res:& cceperuntfua magis pcccata deflerc:qui alieni criminis ucnerataccufatores. Reccdcntibus ergo illis remafit folus Iefus:& cleuans caput ad mulierem ait:Vbi Obidem* funtqui te accufabantcncmo telapidauit?Et lila refpoditincmo.Dicit eiIcfus: Nec ego te damnaboiuade & amodo uide ne pccces.No damnat quafi redcmptioicor/ rigit quafiuita:quafi fons abluit.Etquia qn fe inclinatIefusddeo inclinatut laccntes cleuetildeo ait remiliio pcccatoRtiNcc ego te damnabo. Habcs qd’ fequaris.Pot em ficri ut ille criminofus poffit babere fpem correcii5is*.fi fine baptifmo efi: ut pof' litaccipcteremiflioneifi bapti^atusutpeenitentiagerat:&icorpusfuu,p cbrilioof/ ferat.Quantxfuntad falute uixf’ Et ideo maioresmaluerunt indulgentiores efle circa mdiccstut dumgladius co^timerect reprimeret fcelerufurorino incitare/ tur.Q:finegaretur cdmuniotuiderec crimfnoforuuindicata pocna. Maluerutigt tur priores noftritut id in uoluntate magts abfhnčtis Cj in nccelfitatc lit legis. Vale &: nos chligetqu{a nos auccp fe diligimus. Janeti Ambrofij ad faccrdotcs quofdam & omnem clerum plxbis Tbcffalonice Ude obituiuitatuirtutibus St conuerfatione fanch’ uiri Acbolij.Epla.LIX. rflbrofius AnatoliotNumeriotSeuerotPbilippot Maccdoniot Amvanot I j g Tbeodofio:Eutropio:Claro:Eufebio:StTimotbteodominis facerdotib 9 : Ija F St omniclcroploebis tbeffalontcenfiumdilečlis falutem. Dum femper J/ V affixum tcnercanimo defidero uirumfancium: atque omnes acius eius piafi in fpccula politus exploro; baufi nimfa indagine follicitudinis amantudinem nuncij celcrioris:&: qcE adbuc mallem ncfcircicognouuin odeftibus iam rcqm'efce/ :/ liber ve epistola lix re uirum fancfam Acbolium quem in terris requirebamus. Ouseritis quis boe an/ nunciauerittcum ueftra^fan&itatis nondum ueniffent litter&f Non teneo aučio/ rem nuncipfc ufu quidem uenittut non libenter teneamus nuncium mceftitudinis: fed tamen claufo mariioccupatis terrarum barbarica infeftatione regionibus: cum deeftet qui aduenire potuerit:n 5 dcfuitqui nunciarettut mibi uideatur ipfe fanečus annuciafle fe nobisteo cp iampcrpetuo laboris fui potirec ftipedio:če folutis uincu^ lis corporis inter angelom minifteria cbrifto adbxreret:cupiens amantis fui crrore abfoluere:neillilonga:uitateuita:buius dcprecarcmuricuiuitae asternadam prx/ mia deferebanc. Abijt ergotnon obijttfieemigrauit a nobis ueteranus cbrifti lefu l£š.54* cadotterrcecp iftius folu mutans :če plaudens alis atep remigijs fpiritualib 9 dicittEcce elongauifugiens. Cupiebat eni apoftolico fpiritu iam dudu terras relinquere: fed tenebatur uotis uniuerforumtficut de Apoftolo legimus: quia remorari eu diutius in čarne crat ecclefiae neceflariu. Viucbat cm no fibi fed omnibust&f populiš erat uitae ceternac: miniftertut prius eius fru&um etia in alijs q in fc adipifceretur. Eft igi> turiamfuperioruincolatpofleflorciuitatisaeterna: lllius bierufale quadn caeloeft* Videt illicurbis eius menfuraimmenfamtpuru aurumdapide preciofum: lumen fine fole pcrpetuu:& baec omnia iam dudu quidem fibi comperta:fed nune facic ad <$,5.47. facie manifefta uidens dicittSicut audiuimustita & uidemus in ciuitate domini uir/ »arocb.j tututin ciuitate deinoftri. Ibiergo pofitus appellat populu dei dices: O lfrael q ma gna eftdomus dei:&qingenslocus poffeiTioniseiusunagnus &nobabens finem. !Sedquid boeeftfDum merita uiriconiidcro:& quafi difcedente fpiritu fequor: če fanciorum eboris deducentibus intermifceor: no merico ullo fed affcciu pene fum oblitusmeidtaneergoraptuseftnobismurusfideigratae cVfanctifafis qucm totl> ens ingruentibus gottborum catcruis:nequaqua tamen potuerunt barbarica pene trare tela:expugnare multarum genttum bellicus furorc' Denicp in caatcris popu latores locisfillic pace rogabant:mirantibufq; gd fibi fine milite ullo obfifteret:a pru dentioribus intimabatur Helifad intus imitatore degcretcetate fuppare: no impare fpiritu:cauerent ne exemplo fyriaci agminis fibi quoq; ccecitas offunderec. Et ta-' men circa difeipulos fuos diuerfa dona cbrifti funt. Helifieus quide in famaria ca-' ptiuas aries induxit fyrorum:Sanclus aute Acbolius precibus fuis fecit ut de parti^ bus macedonia* uiftores fugaret. None če boe intelligimus uirtutis fuperioris fuif fe:ut ubi miles nullus aderattillic pelleretur fine milite? None & boe caecitatis eft ut fugerent:quos nulluf urgebat:fed urgebat če praeliabatur fanc^AcboliusmS gla dijs fed orationibustno teliš fed meritis? An incognitum nobis eft dimicare fanetos 4*8egf.tf.et7 etia cum ferient? None ociofus erat HclifeuscOciofus fcilicet corpore fed uibra/ bat fpiritu:& orationibus pradiabaf:quado in caftris fyriae uox equitu če uox uirtu/ 1 tis magnaaaudiebaturtadeo ut putarent fyn alioru regum aduerfus fe ucnire exer/ citus:qui populo lfrael adiumeto forent.V nde pculfi magno fugerut pauorc: ita ut leprofiquattuor quimortisegreftifucratdefidcrio: caftra boftium deprtedarcnc. N 5 ne in macedonia fimilia dns p orationes fanfti Acbolij fecit mira:aut ( ppe maio radNo em inani metu nec fupflua fufpitioneifed faeuiente lue če ardčti peftiletia g'' turbati gottbiacterritifunt.Denigj tune fugerut ut euadercntiregrcfli poftea pace rogarut ut uiuerent. V idimus itacg in ta ti uiri meritis fuperiora fcecula:&f opera p- pbetaru quce legebam 9 afpexim 9 . QuafiHclifaeus inter armatinter aciesidu uixit uerfat 9 efttmeritis fuis coponens pr^lia. Denicp ubi fecuritas cobabitantib 9 reddi> ta cft:qd’ ipfo fuit duri 9 bellotfanclu cxbalauit fpiritu: če quafi Helias ufq? ad caelum eleuatus eft:no curru quide igneomec equis igneistnifi forte illa no uidimus: nec in comotione aeristfed in uolutate če placiditate dei noftri: če fancioru angeloru \xti/ cia:qm ad fe tatu uiru trafiife gratulabanc. Certe dubitare illa nequaqua poffum 9 ! qn quridereliqua cogruerut.Siquide eode mometo quo ille adbuc eleuabac: uclut quoda melotidis fuce dimilfo amiclu:fancluAnyfiu difeipulu fuu iduittčefui ueftiujt infulisfacerdotij:cui 9 merit«&:gratian 5 nuncprimuaudio: nec in ueftris epiftolis LIBER VII EPISTOLA LX didicided in ueftris litteris rccognoui.Nam qaafi praefcius fucccduru fibit&fi ,pmif fis tcgcbatttamč indicijs defignabat:adiutum fe eiufcura labore officio memorans: utiam declarareconforteuiderct:qui noquaft nouus adfummufaccrdotium učni ret: led quaii uctus faccrdotij executor acccdcret.Cuipulcbreconucnit diclum ib ludcuangclicu:Eugebonefcruc&:fidclis:quoniamfuper paucafidelis fuifti fupra ZDattti.iS* muka tcconftitua. HaecmibidefancloAcboliouobifcucomunia*Iiludtamčfpe' ciale:quo deuindus fumbeataememoriae uiro: quia tribuit mibi ut eum n5 ignora/ rem.Nam cu co ucnicnte ad italia argritudine cofedus tcnerer:ut no podem occur reredpfeadme uenit &r uifitauit.Quo ftudio:quo affedu ipfe in me 6i ego in eum ir ruiiruis: Quo gemitu mala iftius freculi d* ea quze bic accideret deplorauimusnta ut lacbryniaru 1 pRuuio ueftčinfundcrem ,, ;Dufalutationeexopratidima mutuo defi> derio d cxpctito diu fruimur:adbxrenTamplexu.Itaq; qcf uoti mei erat:illi?bnficij fuit:qa potuiillum uiderc. Na d (i maior portio d plenior cognitio (itin (piritu au dere quos diligimusttame etiam in figura corporis uiderc defideram^: Si c aliauan/ do reges terracquxrcbantfacič Salomonis uidere daudirecius fapientia. Difcef fit igitur a nobistd nos in boe rcliquit faloded qd’ lili utilendmultis ipo barbarico fu roreeft grauius:quia illum ide dcpellebat. Huncnobisquis poterit repndenta/' recSed repraefentat domin°:d feipfum in difeipulo repradentat: Rcpradcntat iudi dicia ue(tra:quibus didu eft:DatcLeui manifeftos ei° dueritatefuam.Viro fando dcdifhs manifeftu ciustutpote eiufinditutioncfundatum:dcdidisimitatorem uiri cius qui dixit patri fuo d matri fuar.non uidi tc:d fratres fuos no fciuindfilios non recognouincuftodiuit uerbu dominitd teftamentu cius obfcruauit.Narrabunt po puli m dicia cius. Tališ uiri uita:talis bxrcditas eft: tališ con uerfatio: tališ fucccdio. Ule (c monaderifs puer dcdiditid mtra Acbaiam angudo clufus tugurio: gratia ta^ men multaru terrarum peragrauit diuortia:ad fumrnu faccrdotium a macedonicis obfecratus populisteledus a facerdotibustut ubi ante fides per facerdotem claude baturdbi poftea per lacerdotc muralia fundamentafidei cofirmarentur. No aliter etiam cius difeipulus imitatione:qui d ipfe dixit patri fuo d matri fux:non uidi te, Nonuiditcm dudiomo uiditaffeci:u:dfratresfuosnonfciuit:qadeumfcircdcfide rauit.Et bic rccognouit uerbum dominud cudodiuit tedamentum eius: d impo/- nitbonorem ara cius femper. Benedicdominefidem eiusdanditatem: fcdulita^ tem.Benedidio tua ucniat fuper caput eius d fuper uCrtice ipfius. Sit bonorificus inter fratres fuosdit in eo tauri fpecies:ut uentilct corda inimicorut&dandoru men/ tes dcmulceattd iudicium faccrdotu tuorum in eo ficut lilium floreat. Valete fra tres d diligite me quia ego uos diltgo. Sandi Ambrofij ad Anvfiumdandi Acbolij fuccefloremide fuccefTione eius con gaudentis:uitaque fandi Acbolij comendantis;& illius adolefccntiaauuentutč atq$ dtute bcnedicetis:Ep(a.LX. Mbrofius epifcopus Anyfio fratri. lam dudu te teneotd fi nune primu lc-< Jgotmcntifcg cbpertu babeo quc oculis no uideram. Doleo quide iilud a o *cididcfcd boe fucccffide gaudco.Quia licet fuperdite me non optauerim il Mdd c5tingcre:fperaui tamen polt illius fandi uiri exitu:bocfolu pode merito fuccc dcrc.Tenemus ergo tc fandx memorial Acbolij dudu difeipulut nuc fuccedorem bxrcdccp cius ucl bonoris uel gratte. Magnum meritu frater gaudeo tibi ne uno quide mometo de fucccflore tanti dubitatu uiritd magnu onus frater ta ti nominis pondus fubi(le:tantxlibra' taticj? examinis. Quxric in tc Acbohus:d ficut erat in aifedu tuouta in ofticijs defiderac illius uirtutis:illi 0 difctplinx ct¥igiesulli°fortitudo aniini in ta fenili corpore. Vidifateor uiru:na6^bocmeritis illius debeoq7illu uide rim. Vidi ita illu ede in corporetut extra corpus putare.Vidi imagine illius qui fc uc in corpore(iue cxtra corpus nefciensiraptu ad paradifum uiderat. Ita cm pcur/ reba t oia ex curfu frcqučti condatinopolim*.acbaiam:epiru:italia:ut iuniores cii no podent cofequi.Cedebat fortiores corpore:quia eu fine impedimeto ede corporis LXI LIBER VIII EPISTOLA LXH noueraf.ut eo tantu $ uelamine uteretur n5 p officio:certead feruitium no ad fub fidium. Ita enim affecerat corpus fuumtut in eo mundu crucifigereti A mundo fe/ metipfum. Benediclus dns A benedicla adolefcetia eius qua exegit in tabernacu.- lis dei Iacobtpofitus in monafterijsdn quibus cu qujererec a parentibus uel,pximis ZPattK.ii. dicebat:Qui funt fratres mei:aut qu fcriptu eft: Ego dormio:& 6eo.i8. cor meu uigilat.Et f mcj> lacob fan&us diuina dormiens uidebat myfteria:qua: uigt/ lans no uideraf.de ca:lo ad terras aerem peruiu fancits refpiciente aominu A polil/ cente terras eius pofleffione.ltaq; breui fomno dormiens impetrauit qd? magno la/ bore poftea acquifiuit.Hae:reditas eiuf eft em fomnus fanftoljfferiatus ab omnibus corporisuoluptatib^abomnianimipturbationeitraguillitatementiinuebesiplaci' ditatem aninueitang foluta nexu corporis fe ableuet A cbrifto adbarreat. Hic eft fomnus uita fanclo§t:qua uiuebat fanctus Acbolius cui° benedicta etia fcnectus ipa eft. V ere fenectus illa uenerabilis quae no canis fed meritis albefcit.Ea eft cm reue renda canicies:qua: eft canicies animae in canis cogitationib°A operibus effulgens. Quae eft em uere aetas fcneciutistnifi uita immacu1ata:qua: no diebus aut menfibus fed feculis f ppagatur:cu^ ,, fine fine eft diuturnitasifine dcbilitate longaeuitas? Q.uo em diuturniorleo fortior(eo cp diutiufeam uita uixcrit)in uirum pfertum excrefcit. Huius igitur fucceftore te dns non folu bonore fed etia moribus ,pbet: Afumma fundare dignec gratiaiut ad te quocg populi cocurrantide quibus dicas:Q.ui futifti qui ficut nebuhe uolant: Aficut colubte cum pullis fuisf Veniantquoq; ficut naues tarfis qu 2 C accipiant frumentu:qc? Salomon uerus impartiuit uiginti menfuras triti/ ci. Accipiant oleu A fapientia Salomonis: Afit paxinter te če populu: A teftamen tu pacis cuftodias. Vale frater A dilige nos:ga nos te diligimus. Saneh Ambrofij ad Candidianutfplcndore fermonis & fulgore affectus eius co/ mendantisullicp benediciione optantis:Epiftola.LXl. ' T Mbrofius Candidiano fratri. Sumrn*’ quide fplendor in fermone eft tuo: §fr| fed magis in affeclu elucetmibi.Nam in epiftolis mentis tuje afpicio fulgore •. -A dileclifiime frater acbeatiffime. Dns te benedicat: A det tibi fui gratia. Na &ipfeinepiftohstuisuotamagis g mea merita recognofco. Qu:e em merita mea tantis tuis tequetur fermonib??' Dilige nos frater*.quia nos te diligimus. Liber Ociauus. Sancii Ambrofij adIrenjeum:quxftione:Cur dns deus mana plueritppfo patru nune no pluat:diffoluentis:Epfa.LXH. Mbrofius Irenceo. Quaeris a me:cur dns deusmanna pluerit populi/ patrum A nune no pluat. Si cognofcis pluit:&: quotidie pluit de cado a mana feruietibus fibi.Et corporeu quide illud manna bodie plaerifcp in locis inueniturtfed nune no eft tanti ref mira culi quia uenit qcE pfeciam eft.Perfeciu aut panis de eadoteorpus ex uirgineide quo fatis euange^ lium te docet. Q.uato prteftantiora baec fupioribusc Illud ein mannatboc eft pane tilu qui maducauerunttmortui funt:bunc aut pane qui manducauerit uiuet in xter/ nu.Sed eft fpintuale manatboc eft pluuia fpualis fapietiae:qu3e ingeniofis &aaxrč' tibus de cado infundituf.&irrorat mentes pio^r.A obdulcatfauces eoru. Q.uiigi tur intellexerit infufione diuinac fapientia: dcleciacinec aliu cibum requiret.Nec in fi>lo pane uiuit fed in omni uerbo dei. Qui curiofior fuerit quaerit gd fit iftud quod melle dulcius fit.Refpondet lili minifter deiiHic eft panis que dedit tibi deus man/ \ LIBER vm EPISTOLA LXm ducare* Qiri fit ifte panis:audi.Sermo mquit que ordinauit deus.Hsec ergo ordt> natio deftbaecalimoniaalitanimafapientisiSdlluminatatcpobduIcat: refpledes ue rita tis corufco:&mulcens tangfauo quoda dtuerfarum uirtutu fuauitate & fermo^ n c fapietite.Faui em meilis fermones funt boni:fi'cut fcriptu edin Prouerbifs. Cur aut minutu ftt:caufam accipe. Quia & granu fynapis minutu eft: qc? cdparac regno cadoru:&: fides qu*e ficut granu eft fynapis:poteft montes tollere & iačtare in ma/ re. Et fcrmeto fimile eft regnu cadorum qd! abfcondit mulier in farinas mčfuris tri bus doneč fcrmcntet totum* Et Moyfes caput uituli aurei cominuit ficut puluere 6č mifit in aqua & dedit populo biberedncraffatu em erat cor eoru perfidiae imma/ nitateiut cmoliirec dr fideifumeret fubtilitate. Denicg illa mulier qux bene emo/ lucrit a(Tumetur:ea aute qua: male emoluerit derelinquec. Emole ergo tu fidem tuatut fis ficut illa anima:quae: cbrifti in fe cbantate excitat: qua mirantur afcenden/ tem Liirtutes cadoru qctfineoffenfione afcendat:& ex boe mundo afcendat cu lceti> cia & iocunditate ficut uitis ,ppago:&! ficut fumus fe ad fupna fubrigat fragrans odo rem refurreebonis piše & fuauitate fideitficut babes fcriptuiOuaa eft baec quseafce/ dita deferto ficut uitis,ppago:fumo incenfatodorificatamirrba & tbureab omnib* pulueribus ungueti^ Pulcbre fubtilitate cius expreffitpulueris cdparatione &un guenti comemoratione:quia in Exodo fubtile legimus & ex multis copofitum tby/ miama:illud elfe incefum .ppbeticu qd efl: fandoRi oratiotut dirigatur in confpeclu dnuficut & Dauid dicittDirigac oratio mea ficutincenfum in co Ipecču tuo. Denicp graccus x.ccT8jdVu> 6u) h Ttpocršu^-H/j-ou CTco 6u/-cicC/-ecf Spumiop croU dixit. Et in Apocalypfi Iobannis legim 9 :Qin'a Hetitangelus ante altare babens tburibulum au reum & data funt ei tbymiamata malta de orationibus fanetoru omniu. Et afcendit fumus inquit tbymiamatu orationu faneforum de manu angeli in cofpedu dei. Et umbilicus amina:acuenter fubtilis eft illiusquacafceditadcbriftu: Ideocp laudatur uoce fponfi dicentis: V mbihcus tuus crater tornatilis no deficiens mufto: ueter tu 9 aceruus tritici minuti inter lilia.Eft em in omni do&rina tornatus: potus fpiritalis n 5 deficiens plenitudine:& caeleftiu feeretom cognitione. Veter quocp anima: my fticus ficut umbilicus:quo uentre non folum forte cibum fumit quo corda Ermane: fed etia fuauem ac florulentu quo delechnt:. Et fortaffe boe docuit Moyfes mul/ tis orationibus pijs illud mitigandufaerilegium. In libro quocp Regno^ cum fe dnsfanefo reuelaretHelix:uoxauraeteiiuis prasceffitt&ftatimfeei dns reuelauit: ut cognofcamus ea qute corporea funt: craffa elfe 6/pinguia: 6/qutefpiritalia: mol/ lia &tubtiliamt no poffint coprebendi oculis. Dcniq; fi/ fpiritus fapieticefubtilis & mobilis legic in libro Sapientiee: Q.uia efl: in illa fpirit 9 tntelhgentiar.fanctus: unicus: multiplex:fubtilis & mobilis:qui fermones fuos molat prius ne quid offendat ud in fenfu uel in alloquio» Dcnicpillibabyloni:cum deftrue^diciturt Et uoxmola: no audictur in te amplius. Hocigtc manna fubtile erat:& ad diem colligebat: in die alterum no feruabatteo q> inuenta fapietia:in tčpore fint gratiora: nec tam mirada qu?c Ipacio teporis reperiutur:q illa qua 2 prasfentis fundunt ingenfj uiuacitate: fiue quia futura reuelantur myfteria:eo q? feruatu manna ufcp ad folis exortum:efui iam eife non poffet:id eft:ufc^ ad cbrifti aduentu babere gratia.Oriente autem iufticia: folc & fplčdidioribus cbrifti corporis & fanguinis faerametis rcfulgetib°cdTaret in^ feriorargfecfo illa fumeda ppfo foret. Vale nos diligetga nos quot$ te diligim 9 - iSanfti Ambrofij ad Iuftu:differetis q> ueteres quos plteric^ f m artem feripriife ne gant fm gratiam qux fuper omne artem eft fcripferinttde quo^i tame feriptis lj qui Jte|rte feripferunt arte inuencrunt:Epla.LXIIl. ^ Negantpla:ricpnoftrosfmartefcripfiffe» Necnosobni/ Jtimur :n5 cm f m artem feripferunt: fed fm gratia qu^ fup omne artem eft* ^iScripferunt em qu3e fpiritus ijs loqui dabat. Sed tame ij qui de arte ferip/ |erunt:dc eoru feriptis arte inuenerut:6/ condidcrunt comenta.artis ' čč magifteria* Denicjj in arte requirunt praecipuemt fit ctiTVop O^h crrrot^Šo"^,^ Cum lgitutf Lv lP>:otter.i(J» JlltCf.IJ. 3bidein,x7« 3tucf.ij* £jco*ji* 2DattB*z4 ^9ntf*y* £^ 0 . 50 *; apocf.8* £antU7* £ro.yi. Sap,7* liber vm EPISTOLA Lxm geUzi, Iegamusfanciulfaac patri dicere: Ecce ignis&ligna:ubi bodla? Quid boru deeft? Nam qui quserit dubitat:qui refpondet quazreti: .pnunciat če dubitatione abfoluit. Ecce ignisffd efbdfiTio|J:&' ligna:id eft byle:quse latine materia dicitur. T ertiu quid fupeft nifi crrroTš?v&37xcr *,qd’ filius quaefiuit:pater rettulit dicetitubi boftiar De 9 in/ quit,puidebitfacrificiufili. Differam 9 paulifper myfteriu.Oftedit de 9 pedente ar i/ etem cornibus. Aries aute eft uerbum plenu tranquillitatis če moderationis atcg pa tientise: quo ofteditur bonu facrificum iufticise etia fapientia Se prudenter emeren/- di ac .ppitiandi ratione cognofcere. Vnde če .ppbeta ait:Sacrificate facrifidum iufti cise.Itacp iufticise:ita ut fapientisefacrificiu eft. Ecce ergo mens calida Se feruens ut ignis quatoperatur:Ecce &intelligibilia:id eft materiaiubi eft tertiuintelligere.Eo' ce colortubi eft uidere: Ecce fenfibiliatubi eft fentire.Materia em no ab omnibus ui detur:ideoq5deusdatmunusintelligendi:&fentiendi:&uidendi. Verbu ergo dei cfnoTs AStr/a-d eft: id eft definitio če cofummatio difputationis:qcf infunditur pru/ dentioribus:&! dubia cofirmat. Pulcbre aute etiam ij qui in aduentu cbrifti no ere/ diderunbfeipfos reuincunttut cofiteantur qd negandu putant.Dicunt enim ariete uerbum dei:& no crediderunt paffionis myfterium:cu in illo myfterio uerbum dei littin quo impletu eft facrificium. Ergo primu accendamus in nobis ignem metis ut operet in nobis. Quseramus fubijcietes materia quid fit qd nutriat anima: tang in tenebris requiramus eam. Necp em uel patres fciebant quid effet manna. lnue nerunt inquit manna dicetes lpfum effe fermone če uerbum deitunde omnes difci/ plina*fonte iugi ac perpetuo Huut ac deriuant. Hsec eft efca eseleftis. Significatur Eto*i6. aut ex perfona dicetis:Ecce ego pluam uobis panes de cado .ctiTiofJ ergo eo q> ope' ratur deus:quiirrigat mentesrorefapicntiar: bylequia uidetefanimse&guftantes deleciantur:&' requirut unde fit lllud fplendidius lucetdulctus melle. Refpondetur eis fcripturseferietHiceft panis que dedit uobis domin 9 manducare:&-boe eft ner/ bum dei q bitantiiteru(ut fcias quia figna no credentibus:promiffum aut credentibus) refpo/ dit ad infirmitate:uel meritiluel uoti:Ego aperiam os tuu:& inftrua te quid debeas 2 Datt 6 . 7 . loqui.Perfeci:um ergo cCTtoTŠA&r/Acf feruatu eft. Habes boe če in euagelio: Ve/ tite&dabituruobis:qu^rite&inuenietis: pulfate fcaperieif’ uobis. Pete cfTToTou c(iTiou:ideft:abauftorequserc. Habes bylem:intclligibiha:quib 9 quseras:pulfa& aperittibi deus uerbu.Qux petit:mens eft: quseoperat ficut ignis intelligibiha: in quib 9 mentis ardor operatur ficut ignis in lignis:aperit uerbu tibi deus qd eft cdto 5bidcm.io. tsxscr/xcf. Habemus če alibi in euangelio dicete domino: Cum aute tradet uos; nolite cogitare quomo aut quid loquamini:dabitur em uobis in lila bora quid loqu3 mini.Non em uos eritis quiloquimini: fedfpiritus patris ueftri qui loquic in uobis. & c *' i7 . Habes boe Se in Geneli dicente Ifaac;Qiiid eft tam cito inuemfti filif Q,ui dixi f ? LIBER vni EPISTOLA LXIIII Q$ tradidit domin 9 dcas tuus in manus meas. cntoTe\S bortationis fuiementeeius ut operet &quierat. Secudus boros: Q.uideftq>tain cito inuenifticHic in interrogatione eft. Tertius boros m refpofione*.Qd tradidit domin 0 dcus tuus in man 9 mcas.cCH l oTS;vš diifideret ,pbationi. Denicp fparfis ru/ moribusifed etia epiftolis copofttis deftinatis:qu 2 efmit acerbare tnuidia delafio/ nistfed nequaqua opprimi potuitintegritas čte circuueniri.Nam fi babui(Tet,pbati/ onesmunginfpechtiončtuafententia flagitauiflet. Quidigic fibi uelit:&quofpe> ftef.cp obftetrice adbibendam credideris: non pcflum aduertere.Itane ergo liberu eritaccufare omnibus: & cum ,pbatione deftiterint patebit: ut genitalnim fecrefo/ rumpetantinfpechone:&addicentur fempfacra: uirgines ad buiufmodi ludibria: quae & utfu & audttu borrori & pudort funt? Denicg n5 minima etia in tuis litteris tentataa expreftionis uerecudia eft. Quae ergo fine damno pudoris in alienis au/ rib us refonan no queunt:ea poflunt in uirgine fine eiuftentari uerecudia?Inuenifti tibi uile mancipiut^pcace uernulam:cur no abutaris pudibudo minifterio: ftcrilis cdceperat in fenedu te. His fignis & ipfa Mariam uirginitas apud ignaros myftcrij: probri fufpedabac. Vndc čf Iofepb cui dcfponfata erat uirgo:fufpedum babebat uitiutdu adbuc nefci rctdominicaemcarnationisfacramentu. Quidergofnegamusinfpiciendasuirgi/ nesinterim:quid nufglegerimc' No aftmotnec uerumarbitror. Sedquia plaeracp adlpecicm facimusnonaducritate &rcrrorisgratiac5pluriafrequetcr prxtcndi/ mus.Sunt em qui nefciat rede facere nifi metu poma^Relinguam 9 boe illifquas no uerccudia reuocat a lapfuifed folus iniuriae deterret met^apud quas nulla cura pu/ doris & caftitatis gratiatfed pcenx timor eft. Relinquamus uernaculis guib 0 for/ mido eft deprebedi magis g peccafte. Abfit a uirgine faera ut obftetricem noueritt partus putac:&remediu doloris ducitmo exame pudoris. Relinquamus etia il/ lis fi qux grauibus appetitse calunijstoppreffe teftimonijsi ftrangulatas argumetist ad id cdfugianttut fe offerant infpedioni: quo uel corporis ,pbenr cuftodia: fi tame depbendi p5t:in guib^nutat pudoris gratia & difciplina integritatis.Male tn fe ba/ bet caufatubi potior eft carnis g metis pra?rogatiua.Malo mora fignaculo g corpo/ ris clauftro uirgmitate exprimi. lam lllud prxclaru:q bufda q> ncquaqua tibi c5municarent:fi ea fine uifitatione fiifcipienda ctedes.Ergo mdicandi a ccepifti formula. Quales lili qui uolut praeferibere facerdotibus gd fequi debeamus. Liberauimus itagj te a cognitiois grautffimx neceffitateme necefte ba bereš formula mandata exequi. Quid nobis futu^i eft qui eo^i ftudijs no obtepe/ rauimus:fed tn fcio illic plarrofcp effe qui timeant dnm.Na & bic uidimus dudutcS/ il lic effe copcrimus qui copofitam bane querant calumnia:quos aiunt eo ofFenfos fa uifteMaximo:q?iftauirgonocircuibatdomos:neceo^matronas falutet ateg am/ biat. Qmd igic fietcquo tanto eam exuemus criminepQu5 pfuadebimus ut cult^ affumatnouostfuos cxuatcGraue flagiciu uirgine intra feereta domus degeretelau di penctralibus fuis.Sic certe ledio docet Maria domi t eperta: cum ad ea Gabriel arebangelus ueniftet.Sufanna fugiens turbani inducic.Dentg? cumfelauaret: para difum claudi mbebat.Q_uid aut pr^fertim in uirgine cmPprredpuu opus uerecudia qux feereta eftttuti^ feeretotad oes adus expeditiusf’Munia cm pudoris induit n5 cocurfationis. Sed de alijs uidcro:tux nune mibirelpodendu epiftolx eft. Te mi ror fraterquitatopere defendas Maximun5 fuifteaccufatoretfedparentis dolore doluilleinuidiafparfirumoris.Cu illefe inimicu &aduerfariu: litigatore ( ppofito ia iurgio negare no potuerittaduerfus faera uirgine iudtcta attentaui(Te:muroq; inter iedo diferetas xdes uxoris fux ac uirginisidiuifam germanitatis inter forores foci/ etate;alia^probdoIor:&:cj>uirgoinagto;atfinitatisfuaerefugilJet cofortiu. Qlio LIBER Vin EPISTOLA LXV no potuifti qcf a d Indicia fcripfenstqm Maxitn° fcu impulfu alio^i feu dolore.pprio: crimč graue detulerit. Sola base epfftola fatfs eft ad excufatiois teftimoniu. Necg cm te ego tuis ad mc datis Iris urgedu putaui:fed ijs ledis quas ad uirgine dederas: aduerti diuerfum effe qc£ad me fcripferaf:& tn cu epiftola: tua: fibi no c5ueniret:co fulendu te no arguendu putaui.Quid lgič fibi uult lila argumetatio quia illud detu/ lerit qd ad me feripferaf: delata uidelicet eam in turpi criminetita ut editu & obrutui partu dici afferatc'Quafi uero iftud ad Indicia n5 ad me fcripferis.llla ubiaudiuit lit/ teris tuis Maximu fubduci accufationi li tteraftuasjatulit^uib^eu criminis delatore ^bauif.ad me datas no legerat nec quid baberent fčiebat. Ego aut exborrut a pri/ mo calunia:quia aduerteba no crime intcndi: fed iniuria uirginis defiderari: cui° in/ fpedio &uifitatio poftulabacmo aliquid flagiciu deferebac. Quis em iftud a prim cipio fraude copofitu nequaqua fibi cogruere &i conuenire n5 arbitraren cCucurrif fe mulieres uiles ad monafteriutiadafle partu uirginis &• nece pignoriside monafte rio rumore p populos fparfumteucg affluxiffe in aures noui affinis Maximi: ab ipfo interpellatu epifcoputdimiffas eas qux dixi(fe ferebanctatcpi fuga coadas:utapud nos patuit eos qui audiffe fe dicerčttad ecclefia uocatos .pdiffctRcnatu & Leontiu duos illos inigtatis uiros quos appofuit Ie§abebredarguit Daniel: fubornauit iudse/ oru popul°:ut audore uitie fuxfalfo appeteret teftimonioC Qui tn cu fimul copo/ fuiffent flagiciutfimul ingreffi effent uia: Ck ne quid prxterea:adiundi Maximo: co/ mitantib*(ut dixit Leontius)ijs qut illu rumore fparferant: tn ubi in mco aftiterunt mdiciotcuprimo deoriginecaufa:qua:rere:diuerf3&diftantia,pmpfere:n6Iocoi}£ feparatf.fedmendacioi^diuortio. CuigicfibijpfinocoueniretiJVlercuriu&Leam uiliffimxcoditi6is&;deteffabiliorisnequici;epfonasamčdauifrent:aufugifTet tbeu dubeno ignara obijcicndi fibi facinorisicp a n te ledu R ena n fola cubitauiifet:ancilla prairto cflet alia qux ftupro eiufde Renati fe diceret coinquinata: dic ipfo qui did 9 erat cognitioni:fubtraxerunt fe epifcopo^ c5uentui:licet etia pridie fubito fe pfes durus ide Renat 0 clamauerat. Vnde ego iudicio prtefcripfi' die: tk tn nullo accufam tetnullis teftimonijs purgenbbus infinuaui fandx forori qct peteres coni ipfa inlpiV ct& uifitari memorata uirgine. At illa fanefce infpedione quide recufauit: fed tefti/ moniu no declinauit:dicens:mbil fe in Indicia cdprebendtffe: nifi q> eflet uirginalis pudoris čk fanditatis.Habitaffe ea romte in domo noftra nobis abfentibus: nulli ea feuitiofyifamiliaritatidediffe:optarecueafibi adnolefu parte referuarein regno dei. Paterna quoqi filiam noftra intcrrogaui:qd’ ab ea nunej foleat difcedere: cui° cbaritas uitaa buius teft imoniu eft.Itacp &■ ii qd’ iniurata diceretifidci faerameto con ferendu foref.fub obteffatione tn,pfefla eft aliena criminifquo appetebacinec gcej in ea fcire fe bona: uacuu couerfationis. Nutrice quoqj libera: conditionis interro/ gauim 9 :cui & ftatus baud quaqua degeneri feruitio obnoxi° libertatem uera fatedi daret:&:fidesatq 3 ietasadueritate afTipuIaret:&ofriciunutricis ad cognitione fe/ creti. Ea quoq; nibil fe indecofy uidifTetnibil fibi quafi paren ti comiffum a uirgine: aliqua dignu repbenfione. His moti Indicia inofrenfi uirgine muncris,pnunciaui/ mus.Maximu aut Renatu Leontiu itainuoluitfententia:utMaximo fi errore emedarcnfpesreditus refcruarec:Renatusaut&'Leonti°exc6municati maneret: nifi forte,pbata fui poenitetia:& buius facb diuturna deploratione dignos fe pr^be/ rent mifericordia. Vale frater & nos diligetga nos te diligimus. Sandi Ambrofij ad Syagnum:,p cafhtatis contumelia dolentem querelam faci/ entis:atq 5 ex feripturis fandis oftendentis quantu maiores noftri reuerentite detu/ lerint caflimonix:quantuue ultionis ftudium aduerlum temeratores pudicitixfue r it.Epift ola.LXV . WMbrofius Syagrio. Ouacfint in noftro iudicio decurfa:coperta retines:&! i fv—f ideo nune quaii animx portione eduenio mcx: babens apud te ,p caftitatis jf.it jLcontumelia familiare & dolente querela. Ita ne oportuit morata atq; inau dita uirginitatis caufam admdicaruutno poffit abfoluifHoc eft nifi fua iiuria rnifiab LIBER vin epistola lxv boncfto pudorc traducat: ad indecorem fui corporis oblationc: grade uidelicet r e/ latura fui teftimoniutut exponat ludibrio pcacitatis noter. Hancigitur prajro gatmam detulifh' integrirati buiufmodi bonorificetia:qua fe laccfli aut inuitari gau^ dcant quae boe munus recipiedum putant: ut amittant libertate comunis affertio^ nis:nec fe iure tueanc ucl fandas legis ucl pubhcotut non accufatore exigat:non ac./ cerfitorem urgcattfed impudentia folam mduat ac fefe .pijciat ad iniuriaf No ita maiores noftri defpicabilem babebant cafhmoniatcui trn deferebant reueretiaet ut bcllumaduerfum temeratores pudicitia^fufcipiendu putarent. Denkptantufuit ultionis ftudiuut omnes tribules deBeniamin tribu extingueretur: mfi fcxccntos qui bello reliquiforenttnatura editioris loči defendiffet. Sic ern ledionis diuinre (ene cxpreffum teneeteuius tenore rccenfere congruit. Leuites uiranimi maior g fitdicbi?*’ opibustbabitabatin partib°montis epbrcn:Eiquippetribuifortitoobtigeratlocus in poffcffione tetra: datus ( p funiculo bajreditatis. Is fibi accepit fugalem de Iuda: betbleem.Et ut fe babent prima copularu exordia:ardebat iuuecula immodica ani mi cupiditatc:iimulquia fimilibus cius no fungebat:exardefcebat magifatep lmma ne cx:eftuabat. Vndc quta nibil referebac ex parte adolefcetula: uel leuttate amo/ ris uclui doloristep baud quaqua merccde pari fecu dccerneret:cu eade cxpoftuIa bat:bincfrequčsiurgium:quo mulicroftenfaclauesremifit:domureuertit. Atille amore uidus:qui qc£ fperaretno babebat aliudteum quartuiammenfem flucrc cer nerctieo contedit:frctuscp cofilio paretum emollircturanimus adolcfcetula:. Oc/ curritp forib‘ ? focer:gene^iintroduxit:filiam recdciliauit: d^utlsetiores dimitteret triduo tenuit:quafirepararetnuptiastac uolentiabire:quartu quoq; diem cdperen dinauit:pra:tcnrabumanitatisfpecieniorasinnedčdo.Panmodocuetiam quintu diem uellet adiugerc fupenoribustdV iam noucedeelTent caufarmoradi: paterno ta men affedu retinenda: filiar defideriu non d eforct:,pmiffam ,pfedionis copiam difi tulitinmeridietutuiamcibo curatiadorirenc. Poftepulas auocp uolens dilatione attexere:eo q> iam uefper appropinquaret genen precibus egre licet: tame acquie uit. lile iter fuum prexit fetus animi qp diledam fibi recuperauiflettqui uno comb tati fcruulo cu iam declinaret diesifefttno uiam celerabant gradu.Mulier uebebac iumetotuiro nullus fenfus laboris:qui frudu defiderij limul & uario mulieris ac uer/ naculi fermone uiamleuaret. Denicp ubibierofolyma appropinquarutquaetrigin ta ftadtjs aberat:qua Icbufad tenebantifuggeffit puer defledendu in ciuitate qa fub node fufpcda effent etia lila qua: tutiora mnttcauendacp tenebraru ambiguat maxi me quia locoi}i incolaa no cflent de filijs lfrael.Et ideo pr^uertedum ne quid aduer/ fa ftudia gerentes infidiafti iuferrentiutobfcuro nodis dolum guaerčtibus-ad. ppe/ 1 trandum facinus fatis opportuno. Sed dno eius baud quaqua placuit fententiatut inter alienigenas bofpitio fuccederčticum Gaba Rama no longe abeffent ciuita/ tes Beniamin.Itagi prsuales fentetia poftbabuit feruuli fuggefttone: quafi ex c5di/ tionc cofiliu aaftimaret:& no cofilio guis infirma conditio ableuarec.Et iam fol in oc cafu erattdcnicp uixoccurnt:cu iam urgerec uefperetin ciuitatefucccdcre. Gaba/ onitac incolebant locu:inbofpitales:tmites: intolerabiles: oia tn tolcrabiliora g ft al i/ qucmbofpitioreccptffent. Denicp comodius buicuiro leuittecciferatli in gabaa bofpitiunonrepperiflet. Veru nequid deefTetofi-enfionisiprimoingreiTu diuer/ foriu no repperit:6/ cu in publico lit 0 aliena mifcricordia imploraretioffendit adue/ nienteexagro fenetque uefper exopereagrefticopulitnodi decedcre.Etcii eflct ci cofpicuus*.rogat° quo iret unde aduetarettrefpondit de betbleem Iud^ reuciv tor:cotčdo ad monteepbren:&mulier cdmecuifed ccce bucdeuerti:&nemoe g bofpitio recipiat regefccdi ufu miniflret. N5 quo cibiaut pot°fibiaut pecori pa/ buloRt ečt indigetiaifed tedi bofpitio,pbiberent prxfto elfeillatnudu tedibofpitiu defiderari. Ad ca fenior benigne fatis 6^ placide:Pax ingt tibi: & fucccdc hofpes pa riter cV ciuis.Na mibi origo demStifepbre partib°:& bic bofpitalis babitatiodcd tpc diuturno incola^fedeslfudauit.ltag; receptofdomicilio milteno fui & fubfidijs LIBER Vin EPISTOLA LXV bofpitalibus iuxfa fouit Hortabatur ad latticia feniort&* frequetioribus’prouoca/ bat poculis:ut uino adoleret curarum obliuiotcum fubito circufiftunt eos gabaonk tseiiuuenes ad omne .piecb hbidinetnibil penfum ac moderatum babetes quos for^ mamulierisillexeratt8<;inomnčamentiapra’cipitabat. Captiefnei 9 decore če per fenečtute bofpitis atq 3 infirtnitate fublidipaccepta fpe potiendi pofcunt mulieremt Si pulfant ianuamdtacp egreffus fenior rogabat eos ne bofpitales menfas turpi flagi cio fcedarent:&: reuerenclu ius etiatrt indomitis barbararu gentium nationibus uio/ landum arbitrareturtcotribukm illu fibiafraelite uirum legitimi tbori fubnixum co pula no fine indignatione cadeftis arbitri tanta affici cdtumelia. Qd ubi param p* cede re aduertitieffe fibi filiam ulrgine adiecitullam fe offerre maiore parentif doUv reifed minore gratite bofpitalis dilpendio:publicu flagicium priuato dedecore to/* lerabilius baberu At illiexagitati xftu furoris če lnftammati incentiuo libidinisteo amplius ardebant forma iuuenculaa quo magis negabatur*Et iuflicite exortes ride* bat uerba aequitatis*.filiam fenis quia minore inuidia fceleris offerebai? defpccčui ba^ bentesdtaq? cum pitenibil .pficerent precest& feniles fruftra bofpes manus tende* rettdefpera to prtefidio rapic mulier:8t p totam nocie iniuriae implet♦ Alf ubi lux fine inteperantte dedittianuam bofpitale repetit.No quo uiri cbfpeciu expofceret que magis declinandu putaret cotumeliae pudore miferabilistfed affecfcum uiro re/ ferret:qute caftitate amiferatidt cčtumelite Rite funus lamentabili fpecie ante ianua bofpitale exponeret. Egreffus itaq 3 leuita cu iacentČ inueniffet:arbitrat?cp uerecu/ dia uultu nequaqua attollere auderettconfolari ccepit:quia n5 uoluntate fed inuita tantadniuriaefuccubuiffenbortari affurgere&* fecurepeteredomu.Sed ubi nullu refponfum referebatur:quafi qu iefcente maiore uoce e fomno excitare* V erum ubi mortis fupremce patu/t fidesiimpofitas lumento reliquias domu p tulit: & diuk fos artus mulieris in partes duodecim milit p fingulas tribus ifrael Quo comotus uniuerfus popuP coucnit in mafpbat:atq 5 ibi querela p leuita cognita omnes in bek lum exarfere:ftatuentes nemine uiroru fas effe in tabcrnaculum fuccederetprius g de tanti fceleris aucloribus ultio capeffereturtanimifcp ruebant in pradiu. Sed co* filium prudentioru prteuertit fententia:n5 temere confligendu bello cG ciuib 9 : fed prins uerbis experiendu de flagicto:& decernedum c5ditionib°,p deliclis.Negj iu* Hum uiden ut paucorufceleris preciu ad omnes pueniret: če priuata adolefcetium peccata ffatum falutis publicte labefactarent.Itacp miferunt uiros qui denuciaret ga baonitistut tanti reos flagicij offerrent.Sin auteicognofceret no minoris effe crinak nis tantu facinus defendiffe q exercuiffe, Vera illis fupcrba referetibusicofilia pa cis bello mutatamecp primo aut fecundo coflictuicu plurimi a paucis affliclarcnturt cedendu lfraelitse aduerfis prcelijs exifhmauerunt. Quadnngenta cm milia uiroru bellantiu aduerfum uiginti quinq 5 milia Beniamin tribus Sc feptingetos gabaonitas expertos belil iuuenes decertabant.Et cu limft ra forte duo fibi iam cecidiffent prte^ liaianimi tame^mptusibaud quaqua depofuit ifrael uincendi fiduciat Si ulcifcendi prtefumpta fpem^ Sed quia caufa numerocp pr^ftantiores inferiore pugntc euen/ tu pede rettulerattdiuina offenfam ratitieiunio & fletu maximo recdciliatione gra/ tite cteleffis affeciauercJtac^ orata domini pace acriores in beilum reuertunt: utpo te quibus oraculu animos dederatffpem accumulauerat.Et limulato a fronte q> ce/ dereciac difpofitis p no&e inlidijs a tergo urbisiin qua locata erat manus boftiu: du bi cedunt:8t illi infediant tinuadendi urbe uacuam facia copiaičt mox admoto inče/ diotflammaru fragor atq; us furens captzc urbis fpecič manifeftarunt. Quo & fu is frač ti animi Si erec li boffiu.Nam St beniamin uiri claufos fe Si circuuentos rati pri us cj a tergo inuadereturtdifpergere fefetatep in defertu fugere cceperut:& cotra if/ rael gcmino agmine urgere eos ac palates pfequi. Ctefa ltac^ uigintignep miliat id efboes fere de uiris BeniamintPraef fexcentos q arrepto ferupete rupis munimetot partim ločiingenio de fubfidionaturattptim defperatioe uieforib 9 terron fuere. Na fccuda: res cautionis admonentun aduerfis ultio uicloria babet Nec fceminaru LIBER vin epistola lxv numems tanti difcriminis exors fuit:fed omnif tribus Beniamin muliebris fexus cu pueris & paellis omniqj xtate gladio aut igne extincf us: facramentuq 3 additum ne quis tribus illias uiro filiam fua in uxore daret:quo reparandi nominis omnis’ abole retur fucceffio. Belli fin is limul atcp irae facius:& furor in pcenitentia uertit:armifqj politis in unu conuenientes uiri ifrael fleuerunt fletu magnum:& celebrarut ieiuni/ um:dolentes una tribuniperiifeexfratribus:atq 5 extinciam populi fuiualidam ma numtiure quidč ,p delicti precio bellatu aduerfum .ppugnatores flagicioru: fed mi/ fere in fua populu conuerfum uifcera bello ciuili utruqj affl icium.Lacbrymaru ef fulio mouit paffione animi:& affecium perculit:fa?uicix ratio fucccffit. MiJTiqj le/ f ttcttcf.zi, gati ad fexcctos lllos Beniamin uiros:qui p quattuor mcnles edito feprreruptarum tuebantur rupiutaut deferti indigetia:qux multitudini obfidentiu periculofa foret: deplorauerunt:comune lllam elfe erumna: cp illi cotribules: ilfi cognatos & focios amififfent:fed tameno pcnitufinterceptamreparandxtribusfuccelfione:c6fulere fcin mediu:quom5 6/facramcntifides fibi c51fet:&: tribus unancquaqua a corpov reauulfa intercidat. Altariitacg polito recociliationis &pacis oblatu facrificiu. Bt quia Iabis galaad populus erat p cena: &malediclo obnoxi‘ , .Oblfrinxerat em fc om nisjifraelmagnofaeramentotutli quis no aicendnTet cum co adpuniendu flagiciu; mortc morerec:duodecim milia bellatoru direcfa:ut & uiri omnes & muheres ferv ro extinguerenc:folas uirilis tbori cxortes referuarent adolefcetulas. Interfecfis itaq; onmih*’ Iabis galaad:folx uirgines quadringetx exitio cxtcro^i fupcrfuerunt* Q.uas accipicns ifrael Ifatuit uiros beniamin belil metu deponere:& in coniugiu fiv bifumercintegrasxuiacpudorispuellas:quibus&caufac(Tet apud uiros Integra q? nemo fuorum aduerfum cos bellu fufceperat:če cbantatis gratia: quia ,ppter eos fupremofupplicio ereptasforent. Hocigitur modoquadringetisiuucnibusqua:/ lita copularu confortia funt.Sed quia duceti numero fupererat: quibus iugales de/* erantajs quoqi fine fraude faeramentoru confultum accepimus. Dies feltus in fyv Jo quotannis celebrat :Ibi exultare folita: uirgines:& cborxas ducere in bonore rev ligionis:alix prasire matribus & totu iter agmine uiantum repleri. Dixit unus ex fenioribus :Si duceti illi tribus Beniamin uiri intra uineas liti excubias tenderettdo/ neefe omnis fceminea turba effunderett&furgetes ex uineis unufquifcpquaoccm! fus dederat:uxore fibi uendicarettfraudiid nequaqua:futurum populu etenim fav uere reparandae tribus fuccelfioni:,ppter faeramentu impartire no polTe filiaru fuv arum focietate:neq; tame contra faeramentu uidentft,pbibendu non putaret: quia faerameto neq; cogedi necg .pbibendi neceffitas impolita uiderec: illo fibi fine me/ tu cbfulere oportere. Sane li puellaru paretes uindiefa efflagitarenttpartim precet partim etia retorquedo in lpfos inuitx culpa culf odiae fefe reuocaturos: quia cu fci/ rent Beniamin uirosexorteselfeiugaliu:cufiliab ,? ,pcelTerint:dignam fane tribum iam no pcena fed mifericordiatfatis dure feuitu in eos:&i debellata corporis fui parv temtimmoderatiuf exarfilfe plxbe:ut fucccffioncm domelfica extingueret:atq 3 ex fuis necarettplacere deo no penre populo tribum: neq? ,p una muliere tam acerbe confnli. Probaucrut conlilium ifraelitx: executi funt uiri Beniamin: & difpofiti in uineis loco opportuno & tepore:plenas fceminei agminis uias occupaucrunt.Prx/ buit illis feftum nuptiaru religionis folenitas. Auulfe de complexu patru filix tang in mami ab ipfis parentibus tradebatur:& uelut pacfam e gremio matris n5 abduci fed .pdire arbitrareris. Ita trib 9 Beniamin pene intercepta atq; extincfa brcui flov ruit:documetumexbibensq> magno exitiofitinfoletibus uindicfa pudicitix &lxv fe calfitatis ultio. Nec boe folo loco fed plxrifqj feriptura boe docet. Na &; in Ge/ četi,iu nefi legimus exercitum gu^lfionib 9 regem xgypti Pbaraonč q> Saram attentauif/ fet:& tamč aliena effe uxore nefciebat. Elf igic dno callitatis tuedx uolutas:qua/ to magis elf defejifanda: integritatiscVnde nulla debet uirginib* faeris irrogari inv iuria.Qux cm n5 nubunt fi/ qui uxores n5 ducunt: babetur ficut angeli in caelo. Et ldeo cadelfi gratixno inferamus corporale cotumeliam:qm potens elf de«s:quem \ <& LIBER VIII EPISTOLA LXVI 'asi nec praeuaricatio praetereat:& moueataccepti fibi muneris &: cSfecrata* uirginita/ tis acerba grauis cotumelia. Vale frater & nos diligetga nos te diligimus. Sandi Ambroftj ad Paternrheunde quia filio nepte ex filia copulare uoluit redar ntistA* ut ab ea difcedat intetione eomonentis:Epla.LXV I. Jjvdbrofius Paterno, Paterni quide unanimis mei falutatione legi*, fed con/* fultatione baud quaqua paterna: ut uelis filio neptem copulare ex filia: fed 1 nec auo te nec patre cfignam. Itaq? quid čofulueris confidera. Omne era __ re uolumustprius nomen fadi eius interrogemus:& tune utru laudean uitu peratione dignu lit exiftimabimus. V erbi gratiatmifceri muheri quibufda uolup/ tas efttmedicoru etiam pueri corporib 9 utile ferunt.Scd cdfiderandu utru coniugi an extranca£:deindenuptze:an innuptae, Siquis defponfata fibi &• tradita utat:co iugiumuocat.Quialien^expugnat pudoreadulterium facittcuius uelfolo nomP ne reprimic ploerucg tentandi audacia, Hofte ferire uidoria efbreum a*quitas:in/ nocente bomicidiu.Q:fi quis percipiat animotreuocat mana, Ergo etiam tu quid confulas:quaefo tecum retrades. Coniugiu uis inter filios noftros coponere: Qu^ routru pares Copulandian impares fint.Sednififallor:compares apellarifolent bo ues. Qui iungit ad aratru:equos ad currunr.pares eligit:&: ut aetas coueniat &• for ma:nec natura diferepet nec decoloret diuerfitas, Tu copulare paraš filiu tuu neptem ex filiatboc eft ut accipiatfororis fmefiliarmdiuerfa licet matreejfocrus edi tus. Interroga nominu: religioneinempe auuculus lfte illiustilla buP neptis uocat* Nec ipfe te reuocat fonus nominu: cu bic auum refonet:illa boe nome ad auunculu quid ad auum referate" Q.uata deinde etiam reliquoru cdfufio uocabulorum, Ide auus & focer uocabere:ea quoq; tihi neptis nurus diuerfo nomine nucupabitur, Mutuabuntur etia fratres diueria uocabula:ut ilia focrus fratri fit:i(ie gen er forori. Nubatauunculofuo neptis:&immaculatorupignorum cbantas illecebrofo amo/ remutetur? Sup bocigiturmea a fando uiro epifcopo ueftro expcdari fententia no opinor neqi arbitror.Nam fi lta effet:&' ipfe feribendu putaflet: No fcribčdo au/ temfignificauitqd;nequaqua bincdubitanduarbitretur. Quid em eftqc?dubita/- riquaeat:cu lex diuina etiam patrueles fratres ,pbibeat couemre iu coniugale čopu lam:quifibi quarto fociatur gradu, Hic aute gradus tertius eft qui etia ciuili mre a confortio ediugij exceptus uidcc. Scdpriusiacraftegisfcita interrogem 9 . Prav tendis em in tuis litteris qd permilfum boe diuino iure connubium buiufmodi pig^ noribus exiftimeif eo q> no fit,pbibitum.Ego aute & ,pbibituaftero.Quia cu leuio^ ra mterdida fint de patruelib 9 fratribustmulto magis boe qcf artiorif eft plenum nex ceftitudinis:intcrdiduarbitror.Quiemleuioraaftrmgit:grauioran5foluitfed alli> gat, Q; fi deo pmilfum putas:quia fpecialiter n5 eft .pbibitumtnec illud,pbibitum fermoneIegisrepcries:ne pater filia fuamaccipiatuxore. Nunquid ideo licet:quia no eft .pbibitumr IVfinime.lnterdidu eft cm natura*:iure interdidu eft lege quae eft in cordibus finguloru.Interdidueft inuiolabili praderiptione pleta tis:titulo necefli tudinis, Quata buiufmodi inueniefno efleinterdida lege p Moyfen cdita:&tame interdida funt quadam uoce naturae,Multaq; funt qua* licet facere fed n5 expedit, Omnia em licent fed no expediunt:omnia licet fed no ardificant. Si ergo etia ab i\s nos reuocat Apoftolus quse no xdificat:quo faciendu putamus qd’ & no licet legis oraculo:& no asdificat diferepante pietatis ordinerEt tame lila ipfa uetera qua* fue/ rantduriorattepcrata funt p euangeliu dni Iefu.Tranfieruntueterateccefada funt noua, Quidtam folenetj ofeuluinterauunculu&neptem:q> ifte qualifilijedebet: b^c quaft parenticHoc igitur inoffenEe pietatis ofeulu fufpedum facies de talib 9 co gitadonuptijst&religioliftimufacramcntucbarispignorib^eripies. Sed fi diuina te prxtereunt:falte imperatoru pr^cepta:a quibus ampliftimu accepifti bonorem: baud quaqua prxtenre te debuerut. Na TbeodofPimperator etia patruelesfra tres & cofobrinos uetuit inter fe coiugij couemre nomine :& feuerifiima pcena fta/ tuit fi quis temerare aufus eflet fratru pia pignora: &: tn illi inuice fibi xqua!es funt: i lxvh Lxvin lxix liber ix epistola lxx tantumodo quia ( ppfnqui'tatis necelfitudine dr fraternteforieta tis ligatur uinailot ptctatt eos uoluit babere c}? natifunt. Sed diris alicui re!axatucVerumtboclegi n5 prteiudicat.Od 1 enim in comune ftatuiturtei tantu ,pficit:cui relaxatu uidetur. Lon ge diuerfa iniuria.Illud tamelicet in ueteri teftamento legimustut aliquis uxore fua torore diceretdftud inauditu:ut quifg nepte fuam in uxorem accipiat dr coniugem dicat. lam illud pulcberrimu q? negafti neptem tuam auunculo fuo tuo fiIio,ppin/ quo femine couenire:quia n5 agnationis copulec necelfitudine. Quafi uero &i ute* rini fratresud efl diucrfo patre fed eadem matre geniti poflint diuerfo fexu inter fe coiugio coueniretcum dr ipfi agnationis ius babere no queant:fed cognationis tan/ tum fibi titulo conexi fint. Vnde oportet ab ea difcedas intetione:qux etia fi lice/- ref.tamč tua familia no .ppagaret.Debet em tibi filius nofter nepotesidebet etiam neptis cbariifima .pnepotes. Vale cu tuis omnibus. Sancii Ambrofij ad Quinegiu:illu de cdfultione fua comendantis*. Epfa.LXVII. ^ Mbrofius. Quinegio. Q5 ingenuo te comendafti pudore:quia de eo con/ fuieres quod non .pbarestfcd morem gereres parenti: ut pietatem no laede restfercur 9 cp n5 aliud a me po(Tet referritnifi qd’ fancias deceret ncceffitudi/' go uero libeter tua in me onera fufcepitdr auo neptetut opinortrefudi. Qua nefcio plane qua opinionc nuru fibi fieri defiderabattut auum foccro mutaret.Plu^ ra non opus eft:ne boe quoque accedat ad uer?cundiam. Vale fili& nos dilige: quia nos quocp te diligimus. Saneh Ambrofij ad Antoniumiamorem eius in fe dr fui animum in illum comme moran tis: Epildola.LX VIII. Mbrofius Antonio. Nung es tacitus mibimec ung tuo me tranfmiffum fi/ lentio quterar:quifciam c p tuo no delim peetori. Na cu id pendas q<$ pluris cfbqui potes etia id negare qcf faepe etia in multos defluit: no ta amoris ufu Žj officij uiciffitudine. Ego uero etia ex meo animo tua uicem exiftimo:ut nug me tibi &i te mibi abfente putem:qm femp animis bxrem°.Nung tuas litteras mibi des elfe opineriaut meaf tibi:cu te quotidie coram alloquar*.in te oculostftudiaiatcp om nia officia mea diriga.His tecum deleciat cogredi. Na litterte tux(ut aperte cu inz diuiduo pecioris mei loquar)uerecudari me faciunt. V nde peto ut fupfedeas gra tiaru relatu.Mibi em mei in uos officij fumma merces efttfi me debito erga uos mu neri n5 defuilfe arbitrarer. V ale dr nos dilige:quia ego quoq 5 te diligo. Saneh Ambrofij ad Alipiumilitteras illtus tibi elfe redditas*. drfe fuis refpondiffe litteris:fignificantis:EpIa.LXIX. Mbrofius Alipio. Antiocbus uir confularis reddidit mibi eximietatis tuaa litterastnec fuperfeditrefpondendi munere.Nam p meos bomines dedilitz teras:&r ni fallortalia oborta copia geminaui epiftola. Sed quia n5 tam rez- etienda amicitiae muniatg cotumeliam n5 cumulanda arbitror:oportuit ipo prte/ fertim regrediente qui me tanto litterarum tuaru affecit nominetreferri aliquod of ficium fermonis meiiut ego utricj? ueftru &č ille tibi abfolueretur qui debebat referz> re qd acccperat. Vale & diligentes te dilige. Liber Nonus. Saneh Ambrofij ad Vigiliumtinlfitučtis eum quo pltebem docere debeat: a cin/ ter cxtcra ut coiugia ex alienigenis refugiant: Samfonifcj; excmplo cdprobantis g pniciofum fit alienigente mulieris copula afciuiIfe:Epfa.LXX. Mbrofius Vigilio. Popofcifti a me inftitutiois tux infignia:qin nouus afeitus es ad facerdotiu. Et qtn teipfum xdificafti: ut oportuit: quidi> a gnus babitus es tanto munere: quomo dr alios xdifices fignificandu ui detur. Primum omniu cognofcere ecclefiam tibi domini comiffam: ideogj uitandu femptne quid obrepat of¥cnfionis:&r fiat uelut comune corpuseiusgentiliuadmixtione. Vndefcripturatibidicif.Neaccipias uxorede četes* A) I LIBER IX EPISTOLA LXX fihabus cbananaeorufted uade in mefopotamia in domu Batbuelis: id efti domu Ta/ pientia::fcciustibiacquirecopulam. Mefopotamia auteregio eftinpartib 0 ories tis:quae duob 9 maximis p ea locoru eupbrate & tigri fluminib 0 circuuenic:quib 9 ori go eft in armeniae locis.Influut aut diuerfo meatu in mare rubrumid' ideo mefopo/ tamisenomine fignatur figura eccldi2e:qu2e maximis fluentoru prudentue irriguis atep iufticixfa;cundat mentesfideliu:quibus faeri baptifmatis cuiusJypus prascef/ fit in rubro mari:infundit gratia culpamcji abluit. Doce ergo plasbeiut no ex al ies nigenis fedexdomib 9 cbriftiants ediugij quaeratur copula. Nemo fraudet merce/ narium mercede debita:quia &: nos mcrcenarij fumus deinoftri:& ab eo mercede laboris noftri expecfam ;> .Et tu quide o quicucp es negociatortmercenario tuo mer' cede pecuniaria negastid eft:uile:caduca:tibiaute negabic merces .pmiftoru cade/ f2>eut?.i4. ftium. No fraudabisero;o:utlexdicit:mercčnarium mercede fua. Nodabispe <$>$.14. cunia tua ad ufuram:qm icriptu eft:q? is qui pecunia fuam no deditad ufuram:babi/ tabit in tabcrnaculo dei.Nam illc eft fupplantator:qui ufuraru captat emolumenta. Itacp uir cbriftianus fi babefcdet pecunia quafi no recepturusiaut certe fortč qua dedittrecepturus.Habet in ean5 mediocre ufura gratice. Alioquin dccipere iftud eft no fubuenire. Q.uid etn durius q ut des pecunia tuam n5 babentf.č^ ipfe duplu exigasC'Qui fimplu non babuit unde folueret:qucadmodu duplum foluet? Exem Cobie.4* plo nobis fit Tobias :qui nucj requifiuit pecunia qua dederat nifi extrcmo uita; fuae temporetmagis ne fraudaret bserede q ut depofitam pecunia cogeret ac recupera/ ret. Populiftepec5cideruntfcenore:&eapubliciexitijcaufaextitit. Vndeno/« bis facerdotibus id prascipua* cur^e fit:ut ca uitia refcccmus:qux in plurimos uiden tur ferpere. Hofpitem doce uoluntariu magis q cx ncceflitate efte oportere: ne tnbofpitiodeferendoinbofpitaleaftectuanimifui ( pdat:&'m ipfa hofpitis fufcepti> onepiniuriauioleturgratia:fcdmagisexcoIaturomcioruufu &-aliquo bumanita/« tis minifterio. No cm a te munera exiguntur ditiafted ofticia uoluntariatplena pa/ omnes fibi locop fru šus interierattfacluprincipibusfuis intimauerut. Etillimiferut uiros in tbannatam qui muliere quae uariato fide coiugio mutauerattac totam cius domu paretefep igni inuoluere:q> ea caufa fuae uafiitatis &: iniuriae forettnec oportuiffe laedi uirum,pnuni ciantes.qui poiTet malo fe puhlico ulcifci. Nec tn Samfon populiš palaeftinolp deli.* cit gratia fecit:atq; eo uindicite fine cotetus fuinfed cocidit eos ftrage maxima:plu.* rimiq; eoru ferro interiere.Ipfe aut conceffit in etbam ad torrente in deferto.Petra »lite erat munitio tribus Iudae. Palaefhni uero qui eu no auderent laceffere: nec mu nitioms praerupta arduacg fuperare: tribu Iudae denuciato adorfi urfere praelio: q<ž fubditos fibi & tributarios perditu iri nequaqua luftu & aequu atq; ex ufu uideretur: publico:,p alieno praefertim facinore colulentes in mediuttradi fibi defignatore tan ti flagicij po(lulauerut:atq5 ita illis qdab eo comiffumtfuturu fine noxa. Q.ua prae/ feripta fibi conditione uiri de tribu Iudae tria milia exfuis cogregantes afcenderunt ad eu:dt praefato qp elfent fubditicR palaefl:ino^:quibus fibi neceffitas obedičdi non ex arbitrio fed ex periculi formidinc manerettfacli lui inuidia retorqucbant in eos: quiiuscogedibabebant. Tum ille:&quaeinquitiufticiaeforma ertgen 9 abrami/ darumtut circufcriptae primo coiugistdeinde abduefae pniciofa mibi uindicla fit: 6 / fine periculo domeflica iniuriam no licuerituIcifciCTantuneinclinatis animos ad turpe uernularu obfequium:utexecutores uos alienaeprxbeatis infolcntiae: atqiin uofmetipfos uertatis manusfSi pereundu eftquia dolore babui liberum: iuuatpe/ riremanibus palaefhnoi^.Tentata domus:follicitata uxor. Si no lieuitmibi uiuere fine eoru fraude:faltem liceat mori fine fcelere ueflro.Retuli ego accepta iniuriam no intulic'V os exiftimate an digna uiciffitudo fueritdlli de damno fruciuu querun/ turiego de coiugis amifiione.Coferte manipulos meflis & focia tbori.Doloremeu ipfi^pbarunt cuius iniurias uindicauerut.Videtequo uos minifterio dignos putat. A uobis eixm morte affici uolunt:que ipfi ultione dignu de qs qui me laelerat ludica/ uerunndt qui uindiclae praebuere minifteriu. Sed fi adeo fubdita fupbis corda ge ritis:tradite me boftiu manibustuos nolite occidere.N 5 morte abnuo:fed uefirum fugio cotagiu. Vet u fi formidme ccditis mfoletib 0 ; alligate umculis man 0 mermes LIBER IX EPISTOLA LXX Itcet inuenient fibi arma nodis f o\atx:certe cdditioe impofitie.Satis faturu arbitra/ ti funt:fi uiuentein potcftatedaretis. Q_uibus illiauditiscjuis tria milia uiroru afce/ derant:facramentu dcdcrunt qd’ a fe uitaa eius uis nulla irrogarecttan tumodo pa ti/ en? uinculo^i clfet:ut deditione eius patraret:quo uacui fiercnt eius cuius argueba tur:facinoris> Accepta itaq; fidcfpelaao egrelius deferuitpetrcemunitione: a c du obusinnexusfunibus.Vbiappropinquareaccitosadfufcipiendu palcelfinoru ual u dos uidet:infremuitfpiritu: &uniuerfa dirupituincula: atq;arripiens maxi!la afini lacčtcm pcrcudit milic uiros:fugauitalios grandi uirtutis lpccfaculo: cu incrmo & uni cederent armatoru agmina.Et qui cominus auii fuetant cogredi: faciii ncgocio nullo labore obtruncatfialtjs fuga exitiu dempfit. Vnde bodiccp agon loco nomen ibiSamfon gloriofum certame uirtute egregta confummaucnt. Sed urina q fortis in boftettam moderat*’melonafuiffet. Vcruq?facileuiu ucnittinfolens reift fecundaruanimus qui debmt euentu pugnee diuino fauori bi praefidio deferre: fibi arrogauit:dicens:Inmaxilla afini deleui mille uiros.Necaram ftafuit deotnecbofh' am immolauittfed negligen? facnficipalTumptor glorij: ut triumpbu fuum ppetuo cofecrarct nominetuocauit locum maxill 2 einterfecfione. Et mox liti grauiter cce pit tnardefcere:&: potus deerat:neciam ferre ac toierare poteraf. V nde intelligens q? nibil tam facile cflet bumanae opis q> fine diuino adiumeto no difficile foret:exda mauit atcp obfecrauittne fibi deus omnipotes in otfenfam uerferct: imprudcnter incauto fermone fibi aliquid alTignauiffet. Quinetia lllam uicloria dco deputabat diccns: Tu dcdifh in manufenu tui falutcmagnabanc&rnunc fubueni: quia ecce 'gbide, moriorfititdtin potcftateeorum decjuibus tantudonaftitriumpbu: fitis ncceffita/ teadiudicor.Quomo deimifericordia»:cu,piedflet illemaxillam:aperuitfcifl'uram eius:&fons erupit ex ea:&: bibit SamfomcV refumpfit fpirttu:&uocauit locum iuo/ cationefontisteo cp uicloria laclantia inuocationis precibus emedauififet: ira diuer/ fa iudicia mature editarcp bi arrogantia cito offenfam incurreret:& > bumiiitas fine ul la offenfione fefe recSciliaret. V cru ubi decurfa ferie bellum paladfincru copofu it:& fuoru declinans ignauia:& boliilč defpiciens manu:gagam fefe contulit(ea ciui tas eratin locis pal^lhnorum)dtbabitabatillicin diuerforio. Qdcognitum gagaei baud quaqua diffimulatione praeterierut:fed feff inantes circudedcrunt diuerforiu eius:če obfederunt uniuerfos aditus domustne fugam in nocT:e coponeret. Itaq? Samfon cognito quid pararec: copofitas infidias nocfis medlo prasuertens: colum/* nas domus manib^ amplcxus matcricm tota bi culminis mole ceruice ualida fuften tans in ucrticč montis altilTimi trafportauit qui imminebat urbi bebron:quas popu/ lis bebrads tncolebac. Cu hbero & uago motu tranfgredercttno folu regionis pa terna: tcrminos:fcd etia morum limitcs maioru obleruationes pra£fcriptos:eam fibifutunemoxcladispefteinuenit. Naq 5 parufidaexpertusalienigenae uxoris prima connubia qui dcbuilTet cauere uel poftea: rurfus' Dalilte mulieris formcariae copula non dedinauit:& cu eam diligerct impenfc:tentandi fe caufam dolis befti/ libu? prseftitit. Afcendetes era paladf mi ad eamtpolliciti funt pecunia uiritim da/* turos mille bi centu dcnarios:fi p deret eis in quo lile fiducia uirtutis fua? conlhtuta baberct:quo cognito circuuemri dt capi poffet. At illa qucefemcl fe pecunia ptti' tueratraft ute fatis callide inter epulas fit illeccbras amoris quafi admirans fortitu dinis eius eminentia: queerereccepit quo tandegenere tantu prteftaretreh’quoru uirtutibus:fimul i3e quafi pauida atep follicita orare:ut dileefa: fu^ c6mitterct:qui ne xus affriclum aliena: potelfati fubltcrneret. Ule aute adbuc fobrius & fortis ammt aduerfus delinimeta meretricia dolu dolo retulit dicens: Quiafi uitibus uirentibus adbuc 6^ non aridis alligaretf:infirmitate corporis adarquaret alioru fimilitudinem. Quo pateftini per Dalila fibi copertotcum uitea foporanti circudediilent uincu^ la quafi de improuifo excitu:baud degenere offendere notx cVfolita; fortitudmis: cu folutis nexibus uirtus hbera multis licet refifteret ac repugnaret. Sed ubi id pa rum ,pceffit: rurfus Dalila quaft derifa &: coqueres repetere artes fuas: dlfide amo/ LIBER IX EPISTOLA LXX ris pofcere n5 prsetermittebat. Cui Samfon ualidus adbac cofilij dolu rides: fign u ficauit ligatu fe fepte funibus qui adbucfine ufu forenttuenturu fe in poteftate bo/ ftiumtfed & boefruflra fuit. Tertto quoq? tag de myft crio deprompfit etia lapfu' ro ,ppior:fi dilfoluti efient crines fepte capitis fui: & quafi in cubitu intexti: difcede' retab eo uirtusfua.Etbocquoq 3 lufitinfidiarufabricatores, Ad poftremu cu lila/ fum fibi toties ,pcax mulier deplorauifletdndigna fe babita dolens: cui comitteret arcanuidilecligjid qcf p remedio quaereret:ad ( pditionem fufpeclari uiderct:lacbry misfidecoegit: fimul quiadebebac inuicbeadid tepusfortitudinisuiro: utincide' ret erumna laucius:animifeeretu aperitiprsetedere in fe uirtute dei:& efie dno lan/ cfificatu:fecudu eius praeceptu coma pafcerc:qua:fi attonderec:defineret nacarce/ us effe:& ,pprixuirtutis ufumamitteret. Pabefhniper mulicrecdperta infirmita te uiri:fceleris mercedeafferunt:ut precio obnoxia dolu patraret. Atillameretri/ cijs delinimetis feffum amoris in foporč copulit: ip/ fisiuuatibus mein poteftateacceperinf.necuitam mca pluris facio. Moriac anima mea cu palseftinis: ut agnofcant fibi infirmitate meamno minus g uirtute exitialem fuiffe.Concuffit itacp colunas magna ui:ac dilToluit uicioria^i numero diem claufinncccaptiuum exitum fed triupba lem inuenit. Circufcriptum autefuilfe a muliere: natura: potius g perfonse aicri' bendu:Quia bumana conditio maior g culpa lnferior.Pr^mitur cm Očedit iliece' bris flagicioru. Itacp eum feriptura ei tefhficetur q? plures in morte cj in lumine ui' tae lffius pofitus occiderit:uidetur ad aduerfarioru magis exitium captus g quo ip' fe deiecfior fieretaut minor elfet.Non eft enim fe expcrtus inferiore: cuius fepul' tura pra:ftantior g potentia fuit. Denicp non teliš fed cadaucribus bofiiu pradfus bumatus eft: f pprio teSus triumpbo:clarum infignerelinques pofi:cris:eocp popu/ lum fuum que captiuum inueneraf.uiginti annis in libertate iudicio fuo rexit: &fe' pultus in patrio folo libertatis baerede dimifit. Hoc ergo exemplo iiquet alienigc/ LIBER IX EPISTOLA LXXI namm cdfortia refugienda:ne ,p cbaritate coiugij .pditionis infidiasfuccedat. Va le Si nos d{Iige:quia nos te diligimus. Saneh Ambrofij ad Irenseutoccafione eius qd’ in Apfo feriptum eft:Lex em iram onerac:& ca:tera.qu:eftione cur lata fit lex abfoluentis:Epla.LXXI. Mbrofiuslrenaeo. Decurfalechone Apoftolmo perfuncioria: motus es: quia audiftibodie lectum‘.Lexem iram operac. Vbiautem non eft lex: nec v praruaricatio. Vnde&cdfulenduarbitratuses: cur lata fit lex:finibil < pde/ rabimo oberafquceoperareciracundia:&’pra 2 uaricationeintroduceret. Equide f m interrogatione tuamteertu eft non fuifie legem neceflaria quae per Moyfen da/ ta cft. Nam fi naturale legem qua deus creator infudit finguloru pedoribus: bo/ mineš feruarepotaiffentmofueratopusea legequaein tabulisferipta lapideis im/ plicauit :atqj inodauit magis bumani generis infirmitate: g elaqueauit atep abfoluit. EiTc autem legem naturale in cordibus noftrisietiam Apoftolus docet qui feribit: Quia pl:eruq; gentes naturaliter ea quae legis funt faciunt:& cu lege no legerint: Jbidem.!. opus tame legis feriptu babent in cordibus fuis. Ea igic lex n5 fcribitur fed innafci tur:necaliquapercipic lečhone:fed ( pfluuioquodanatur£efonte:infingulis expri/ miturt&f bumanis in genij s bauri c. Qua debuimus uel futuri iudicij metu feruare: cuius teftis cčfcientia noftra taci tis cogitationib 0 apud deum ipfa fe prodi t: quibus uel redarguitur improbitafiuel defendte innocetia.Itacp cum femp pateatdomino: tum maxime in dic iudicij manifeftabitur: quado occulta cordis in exame ucnient quee putabatur laterc. Quoru tamen proditio:oceultorufcilicet:nequaquanoce/ rct:fi lex naturalis ineifet peciorib 0 bumanis. Eft cm fanefca fine uerfucia :line frau deteofors iufticiae:expersiniquitatis. Denicp interrogemus infantia: uideamus fi in cacrimcnreperitur:fiauaricia:ambitto:dolus:feuicia:infolentia.Nibilfuunouit: nullos bonores fibi arrogattpreeferre fe alteri ignoraf.fraudem nefcit: uindicare fe/ fe nec uult nec poteft: Infolentia quid fit: puro ac fimplicinequit animo copreben/ dere. Soluit bane legem Adam qui uoluitfibi arrogare qc? non acceperabuteffet ficut creator conditor fiiusift' diuinum bonoreaffechret.Itacj;per inobedientia offenfam traxit:& culpam incidit ex infoletia. Q_ui fi non rupilfet imperiu:&: obe/ diens fuilfet mandatis cxleftibus:prajrogatiua naturae atq$ ingenitjefibi innocetiae ba:redibus .pprijs referuaffet. Ergo quia per inobedientia prarrogatiua naturalis legis corrupta atq; interdicla eftudeo feriptum legis exiftimatum efl: neceffariu: ut uel partem baberet qut uniuerfum amiferat. Et cui perierat quod nafečdo affum/ pferatrdifcendofaltecognofceret&cuftodiret. Simulquiacaufadeiečh'onis eius fuperbia fuit.Superbia aute orta efl ex pra:rogatiua innocetiae. Debuit ea lexferri quae fubditu deo Si fubieclum redderet. Nam fine lege peccatu nefciebatur: & mi nor erat culpatubi erat culpa: ignorantia. Vnde & domin 0 ait:Si non ueniffem:& foBaf« locutus fuiffem ijstpeccatu non baberent. Nune aute excufatione n5 babet de pec cato. Lata efl ergo Iex:Pnmu ut excufatione tolleret:ne quis dicerebpeccatu ne/ fciui:quia praeferiptuno erat quid cauere. Deinde ut omnes fubditos faceret deo agnitione peccati.Omnes aute fubditos fecit:quia n5 folum iudaeis data efl: fed eti/ am gentes uocauit.Profeliti em ex gentib 9 fociabantur.Neg? uero exceptus uide/ ri potefl qui uocatus defuit.Lex em quos uocauit:& alligauit. V niuerfofji itaque culpa operata cft fubiechone;fubieci;io bumihtatetbumilitas obedientia. Itaq? quia fuperbia culpam cotraxerat:ecotrario culpa obedientia generauit. Vndelexfcri pta quae uidebatur fuperftuaifacia efl neceffaria:ut peccatu peccato folueret. Sed ne rurfus aliguis deterreac &: dicat inerementu peccati faclum effe per legend lege no folum no profuiffe fed etiam offuiffe arbitretur: babet quo folari fua poflit folii/ citudinc:quia & fi p lege fuperabudauit peccatutfuperabundauit Si gratia. Quid fit bocuntelligamus. Superabundauit peccatu per lege: quia p legem agnitio pec/ 8o.y» cati:&: c cepit mibi obeffefcire id quod p infirmitate uitare no poflem. Ad cauendu em ( p deftpr«efcire:fed fi cauere non quea:offuit nofle* Verfa ergo lex in contrariu: *5 v LIBER IX EPISTOLA LXXH tdmen ipfo peccati incremeto facla efl mibi utilis:quia bamiliatus fum: Vnde & d P <^5,118, xitDauid:Bonumibiq> bumiliatusfum.Humiliando auteme:foluiuinculu erroris fuperioris:quo Ada čc Eua exuerant omne ,ppr ize feriem fucceflionis. V nde do/ minus quafi obedies ucnit:ut inobedietize & przeuaricationis bumanzelaqueus fol/ ueretur.Itacp ficut per inobedientia peccatum intrauit: ita per obedtentiam pecca^ 3Ro,5* tum folutum efl. Vnde & Apoftolus aitt Q_uia ficut per inobedientia uni° bominis peccatores conflituti funt plurimiata čc per obedientiam unius bominis iufli con/* flituenturmulti. Habes igitur unu:quia lex & fuperflua fuit:& facla efl no fuper./ flua.Superftua in eo:quia no fuiflet ncceffaria:fi tila lege naturale feruare potuiffe/ mus.Sed quia no feruauimus: iila lex p Moyfcn neceffaria facla efl: ut doceret me obedientia:&; laqueum illu folucret przeuarica tionis Ada?: qui laque 9 tota aflrnixit bzcreditate. Creuit quidč culpa per lcgem: fcd Čc culpae auctor fuperbia foluta efl: idqs mibi ( pfuit.Supcrbia em culpam inuenif.culpa aute gratiam fccit. Accipe ali ud.No fuit necelfaria lex per Movfcn.Denicjj fubin trauit:qd’ uticp non ordinarium fea uelut fortuitu fignificare uidetur introitu:eo q> in locum naturalis legis intraue/ rit.Itaq; fi illa fuu feruaffet locu:bxc lex fcripta nequaqua effet ingreffa. Sed quia lllam lege excluferat prxuaricatio ac propemodu aboleuerattpecloribus bumanis regnabat fuperbiatmobedietiacp fefe diffuderatudeo fuccefiit iftatut nos fcripto co uenirend/omneosobftruereKuttotummundufaceret deofubaitu. Subditus aute mundus eo per legefaclus efl: quia ex przefcripto legis omnes coucniunr: & exoperibus legis nemo iufhfica c: id efbquia per lege peccatu cognofcitur:fed cul/ pa n5 relaxatur:uidebac lex nocuifle:quze omnes fecerat peccatores: fcd ueniens domin^lefus peccatuomnib 9 qdnemo poterateuitaredonauit: & cbirograpbum Obidem. noflru fuifanguinis effufionc dclcuit.Hoc eft:qc?ait:Superabundauftpeccatu per legermfupabundauit aute gratia per Iefum:quia poflčj totus mundus fubdit^factus fog.i. efbtotius mudi peccatu abflulit.Sicut teilificatus efl Iobanes dicensiEcce agn^ dei eccequi tollitpeccatumundi. Etideo nemo gloriec in operibus: quia nemo faclis fuis iuflificatur:fed qui iuflus efl donatu babet:quia pofl lauacru iufhficat 0 efl. F u des ergo efl quze liberat p fanguine cbrifli: quia bcat 9 lile cui peccatu remittitur: & uenia donatur. Vale fili 6 č nos dihgetquia nos te diligimus. Sancti Ambrofij ad lrenzeum:caufam reddentis:Cur plzeraque in lege przecepta fint:quceper euagelium uacuafa uidenturtuteflcircucifio corporalis: &obferuario jatbaliacj? plura buiufmodnCur etia lex paedagogus dicatur:Epla.LXXIb jpar,5," Mbrofms Irenazo. Audifli fili bodle leclu in Apollolo:Quia lcx pzcda/< * gogus nofter fuit in cbriflo:ut exfideiuflificemur. Quo uno abfolutas w arbitrorquxfh’oncsqu:eplxrofq5moucre cofucrunt. Suntcmqui dP cunttCum lege deus Moyfi dederit:quid caufze efl ut plarracp in lege fint quxpereuangcliuiamuacuatauidtanturc' Etquomounusutriufcpcoditortcfla menti:cumqdlicebatinlege:pereuangeliucceperitn51icere.uten: circucifio cor/ pora!is:quze licet etiam tune figno data fif.ut circucifionis fpiritualis ueritas tenere/ tur: ta me qua ratione uel in iplo figno fuitcCur ifla diuerlitas exiftimac:ut tune ah cucidi pietas crederetur: nune impietas iudiceturf' Deinde fabbati diem feriatu eife debere obferuabatur exlegc:ita ut fi quis onus aliquod lignoru portaflet:mor/ tis fieret reustupne aute diem ipfum oneribus fubcundis 6^ negocijs obeundis fi/ nc pcena aduertimus deputarfi Et plasracp pr^ceptafuntlcgis:qu2e prarfenti tem pore ceffare uideatur. Qitid ergo caufie lit cdfiderem^.No cm ociofe dixit Apo/ Sbideia, llolus:Qiiia lex paedagogus nofler fuit in cbrillo. Paedagogus cuP efl: maturioris an adolefcetistaut pueriC boe efltoetatis infirmaef’ Paedagogus ergo ficut etia inter/ pretatio Jatina babet:doclor eft puen:quiutiq5 imperfecla: aetatinon potefl pfccla adbibere prseceptaqu:efullineren6 auseat. Deni^per ,ppbetam deus legis aitt £jecB.zo. Dabo uobis prxcepta n5 bona:boc eft:no perfecla.Quod cm bonu utiq: pfeclum* a>att8,y* Idem aute deus euangelio pfecliora feruauit:Si quide ait: No uenilegem fol uere LIBER IX EPISTOLA LXXII fed implere.Qj.iaz lgitur iftiuscaufa diftantiaztnifi humana uarietasCSciebat dura: ceruicis populum tudazoru:Iapfum:bumiiem:perfidi:e,pmptiore:quiaure audiret &noaudiret:oculis uidcrct&no uideret:lubricoquodam infantiaz leue: &fmme/ morem prazccptoru:& ideo legem tanq pazdagogu mobili plazbis ingcnio & mcnti adbibuit mfirmazupfacp legts prazcepta moderatus:a!tud legi uoluit: ahud intelligi: ut infipiens faltcm qct legeret cuftodiret:& a prazfcripto lttteraz n5 recederet. Sapi ens intelligeret dtuinaz mentis fententia:qua Iittera no refonaretumprudens ferua/ ret legis imperiutprudes myfterium. Ideo lex feueritate gladij babet tanq pazda gogusbaculumtimperfeciazplazbisinfirmitatepcenazfalte denuciatione dcterre^ at. Euangeliu autč lndulgentia babet quo peccata donanc. Iure ergo ait Paul**; QuiaIittera occidittfpiritusaut uimficat.Litteralgitur occfdttexigua corporis poiv z ,£or!.j, tionem:fpintusintelliges:circuafionetotiusanimazcorporifcpcuftodit:utfuperflu is ainputatis(Quid etn tam fiiperfluu:q auariciaz uitia libidinucp peccata:quaz natu/ rano babuir.culpa quazfiuit)caftimonia teneaturtfrugalitas diligatur. Stgnuigic rircucifio corporahstuentas aute circucifio fpiritualis efUlla membru amputat: Tila peccatu. Nibil imperfectuinbominenatura generauit: nec tanq fuperfluu lube/ batur,auferri*.fed utaduerterentqui partefui corporis amputabat:multo magifam putanda peccatatrecidčdos eos qui dcliciafuadeanttetiafi quada unitate corporis cbnečierenc.Sicutbabesfcriptu: Si dextera manustuafcandaligat tetabfcinde ea jCDattI5.5* dr.ptjceabs tc.Expedit era tibi ut pereat unumembroru tuorum: čj totum corpus tuumeat in gebenna. Ergolicut puerisntaiudazismandatafuntno plena prazcep ta:fcdex parte:&uclut una mcmbriTui patre mudamferuare prazcepti funt‘.qui to tum corpus fuu mundu feruare no poterant. Sabbati quocg ferias uno die in bcb/ domada celebrareiuffifunttutnullt oncrifubderetur:quia mundanis operib 9 ablcv lutitutinafic abiffent:utin lllud ppetuufuturo^zfabbatu fazculorunulla fecum gra/ uiu ueberet onera delidoru. Sed quia lubricu populu deus nouerattpartem infir mionbus diei unius obferuattone prazfcripfit: plenitudine fortiorib 9 referuauit: fy/ nagoga die obferuatiecclefia imortalitate. Inlegeigic portioun euagelio pfccbio efti Populus iudazoru ligna portare .pbibeturtboc cfbilla quaz cofumuntur incen/ dio. Vmbra tenet qui folcm refugit.Tibi fol iufhciaz umbram impedtmentu e(Te n5 paiTustapcrtu gratiazfuazlumen lnfundcns ait*. Vade & amodo uide ne pecces. 50 B. 8 . Tibi azterni illius folis imitator aittSi quis autč fuperazdificauerit fup fundamentu i.čCorf.j. aurum:argentu:lapidespreciofos:ligna:faznu:dipulam:uniufcuiufq?opus manife/ ftumerit.Dies cm domini mamfeftabit:qm in ignereuelabic. Et uniufcuiufcp opus qualefit:ignis,pbabit.Etideo illudluperazdificemusfiupra cbnftu. Cbriftus em no/ ftrucftfundamentuqcE noexurac fedmeliorec. Aurumeliorac: igiturmeliorac ar gcntu. Audifh'auru argentuiputas boe materialeicongrcgare defideraszfed lu dis operam. Hoc auru & argentu onus babedfruflu no babet.Onus quazretis elit fumptusbseredis.Hocauru ficut lignum exuritur:n5 perpetuatur.Hocargentu in die lilo detrimentu uitaz tuaz no lucrum affert. Aliud aurutaliud argetu a te quazri/ tur.bocefhfenfus bonus:uerbumoptimutdequib 9 dicitde 9 : quia datuafa aurea & argentea. Hazcfuntmunera dei*.eloquia dni:eloquia calla:argentu igne examina 'jpg.n, tu:,pbatu terrae: purga tu feptuplo gratia fenfus tuitnitor cafti fermonis exigit:':rple/ dor fidei no tinnit 9 argeti.Hoc manef.illud perittboc mercede babet:& migrat no/ bifcu*.illud detrimentu babet q ctia illud intelligere de dincm tenettut altero difciplina ferueturtaltero innocetia no opprimatur. Nimia etn feuerttas extorquet plajrunc]; terrore mendaciu. Deus diligi maluit q timeri. Dominus ergo cbaritate exigit:feruus timore:cum perpetuus in bomine terror ef/ fe no poffit:quia fcriptutficut bodie leči um eft: Ecce in timore ueftro ipfi timebunt quos timebatis. Valc fili dr nos dilige:quia nos te diligimus. Sancii Ambrofij ad Clementianumimapoftolicaedilputationis infuperiori epi> ftola notatae aperientis:fimulcft oftendentis iudamm no effe fecundu adoptionem baeredem:Epiftola.LXXUI. a Mbrofius Clemetiano* Etfi fciam q> nibil difficilius fit q de Apoftoli leciio/ ne diftereretcum ipfe origenes longe minor fit in nouo cj in ueteri teftamen/ tottame quonia fuperiore epiftola uifus tibi fum cur ptedagogus lex dicere*» abfurde explicauine:bodiemo quOcp fermone uim ipfam apoftolicre dtfpu/* tationis meditabor aperire. Superiora em leciionis eius boe babet:Eo q> ex operi bus legis nemo iuftificetf’ fed exfide:quonia quiex operibus legis funt:fub maledi/ Car,5. ck>funt.Cbriftusauteredemitnosdemaledic?:oIegis:faččus,pnobis maledicium. Non ex lege igitur bcereditas data eft fed ex repromiffione. Etenim Abraae diefoe funtrepromiftiones»irfemimei 9 qd?eftcbriftus.Lexitaq5 praeuaricationum gratia pofita efhdonec ueniret femen cui repromiffum cfhdr ideo cčclufa funt omnia fub peccatotut repromiftio ex fide Iefu cbrifti daretur credetibus. Poftčj uenit aute f is des:iam no fub legetboc efbfub predagogo fumus:quia fumus filij dei:dr omnes fu/ mus in cbrifto Iefu.Si aute omnes fumus m cbrifto lefu: ergo Abraa? femen fumus fm.pmiftionembaeredes. Hreceftapoftolicreconclufio icntetia:. Sedoccurrit adbuc ei q? potera t etiam iuda: 9 dicere:dr ego basres fum quonia fub lege fum. Lex autem:uetus dicitur teftamentu.Vbi aute teftametum:ibibaereditas. Et licet ad bebr^os ipfe dixerit:quia teftametum non ualet nifi mors intercedat teftatoris: id eft:quonia teftamentu no ualet qdiu uiuit teftator:fed eius morte firmatur: tamen foiere.n. quia in Hieremia domin 9 locutus eft de iudreis dr ait:Fačla eft bacreditas mibi ficut leo.J-teredes eos negare noluit. Sed funt bieredes fine re:funt dr cu re. Et dicun/ tur breredes teftatore uiuete qui feripti funt fed fine re* Sunt ctia basredes paruuli tfal',4* qui nibildifFerunt aferuulo:quoniafubcuratoribusfuntdractoribus. Ita inquitdr nos eramus iudad fub elemčtis mundi buius fcruietes.Poftčj uero uenit plenitudo teporis dr cbnftus aduemt:iam no fumus ferui fed ltberi fi credamus in cbriftu. Er go dedit illis fpecie bxreditatis:pofieftione negauit. Habcnt nome bteredis: ufum no babet. Quia ficut paruuli b^eredes nome nudu baereditatis no aueforitate ufur panttiubedi ius dr utendi no babent:qa plenitudine fuze aeta tis expeclant:ut a cura/ fbidem.j. toribus hberetur. Sicut ergo paruuliuta driudad fub paedagogo funt. Lex preda/ JCDattU.ij* gogus eft.Paedagogus ad magiftru ducittmagtfter nofter folus eft cbriftus. Nolite dicere uobis dominu & magiitru*.quia dns dr magifter uefter unus eft cbriftus.Pa:/ dagogus timet: magifter utam falutis oftendit.Timor ergo ad libertate perducit:!« bertas adfidem:fides ad cbaritate:cbaritas acquirit adoptione; adoptio baeredita/ te. Ergo ubi fides ibilibertas:feruus em fub metudiber exfidedlle fub littera: ifte i.Corf.j, fub gratiadlle in feruitutetifte in fpiritu.V bi autč fpiritus d ni: ibi hbertas. Si igitur ubifides:ibilibertas:ubilibertas:ibigratia:ubigratia:ibiba:reditas:Iudxusautlitte ra no fpu in feruitute eft.Qui no babet fide:no babet fpiritus libertate. Vbi autnul la libertafinulla gra:ubi nulla gratia:nulla adoptiotubi nulla adoptio nulla fuccefiio« LIBER IX EPISTOLA LXXIIII T anq claufis ergo tabulis cernit bajreditatem no poffidet: aucloritate non babet lecfionis. Naquomo dicit:Paternofler:qui ueru deifiliumnegatper queadoptP uusacquiriturc' Quomoteftamentunucupatquimorteteftatorisnegatc' Q.uo' modo libertate ufurpa t qui nega t fanguine quo redemptus eftc Hic eni efl no(lr:e preciu libertatis.Sicut Petr 9 dicit: Sanguine preciofo redempti eflis: n 5 agni utiq3 l^fcetrUi, fed eius qui manfuctudine & bumilitatetanq agnus aduenit:^ tofu mundu una fui corporis boftia liberauit:ficutipfe ait:Sicutagnus ducl 9 fum ad immolandu. Vnde &: Iobanes ait:Ecce agnus dei ecce qut tolltt peccatu mundi? Ergo Iudteus bteres UoB.i* in littera:n5 fpiritutanq paruulusellfub curatorib 9 & aclonbus. CbriflianVaute fiati4. qui plenitudine temporisagnouit:qua cbriflus aduenitfaclus exmuliere: facl 9 fub legeiut omncs qui fub lege erant redimeret.Cbriflian 9 fnquam per umtate fidei & fipg.4. agnitione filtj deim uirum pfeclanr.m menfura artatis exurgit plenitudinis cbnfti. Vale fili & nos dilige:quianos te diligimus. Sancli Ambrofij ad Horontianu:exco qcfab Apoflolo comemoratu efl: Abraa crediditdeo: fcreputatu efl ei ad iufticia &ctetera.colligentisqWjmagis Abraa:fi lij quiexfideb2eredesfut:ipfam quoq5 fide plurimucomendatis.Epfa.LXXiIII. Mbrofius Horontiano. Si Abraa credidit deotrVreputatu efl eiad lufhV fieau^. cia.Qdautreputaturadiuflicia:exincrcdulitatead fidemefl: uticg exfide A iuftificamurnoexoperibuslegis. Abraaaauteipfiduofilijlfmael&Ilaac: fisr.4. unusacancillaaltcr delibera. Etrefpolumbuiufmodi: utexpelleretancilla6^f!iut ancilltemo enim bteredeforeancillaifilium. Etideo no anciIla:nosfiliosef!efcd li bcr^qua libertate nos cbriflus liberauit. Vnde colhgtc q> lj magis Abrate filij qui exfide.Pra^flantem fidei čjgeneratiois b:eredes.Lex pstdagogus efl: fides libcra. Jlndem.j. Abijciamus ergo opera ferintutis:teneamui "ratia I ib e r ta tis. D efe ra m us umbra folem lecutitritus iudaicos deferamus.Circucilio membn unius nibil ,pdefl. De.- niepait ApoftolustEcceego Paulus dico uobis: quoniafi circliddnaini: cbriflus uo^ fia^f* bis nibil,pdertt.Non quia no poffit: led quia tndignos beneficijs fuis iudicet:qui uP as eius deferant. Et quidc ante fepbora circucidit filium fuu: čl periculum depulit fijco.4* q<$ lmminebat. Sed tune ,pfuit cii cbriflus adbuc perfecla differret: cu paruulus eP fet populus crcdcntiu. Venit n 5 paruulus fed perfeclus in omnib 9 domin 9 Iefust Circucifus efl primo f m legemrne lege folueretipoftea per crucelut legem irnple^ ret. Celfauit ergo qd ex parte efl: quia uenit qd’ perfeclu efl. Crux eni in cbriflo non unu membru fed toti° circucidit fuperftuas uoluptates. Fortalfe adbuc qiT^e/ ritur qua ratione circucidi ex parte uoluerit:qui uenerat perfeclam ctrcucillone des monftraturus. De quo no puto elfe diutius deliberandu.Nam li peccatu fact 9 efl ut noflra peccata mudaref.fi malediclum nobis faclus efl: ut legis maledicla uacu aret:caratione 6 č circucifus ,p nobis efbut circucifionem legis auferret datur 9 falu^ temcrucis. Špiritu igic exfidefpemiuflicite exped:andanobis afferit Apollol 9 : in libertate uocatosdibertate nollra in occafione carnis n 5 debere coferrc.Siqui dem nec^ circucifio aliquid ualet:necg praeputiu:fcd fides qute per cbaritate operam tur. Etideofcnptu:Diliges dominu deum tuu.Q_ui aute diligit:uticg creditičF ere S»eut[. tas cllepcrfecla.Ergo perfecla cbaritas omnefidem babet. Non tamefacile dixe^ rim:qj contiiauoomnisfides perfeclam cbantate babeat:quia Apoflol 9 dixit:Siba^ Obidem, beam omne fidem ita ut montes tranfferam: cbarita te aute non babeam: nibil mibi ^pdcil-Etcnim cum tria fint maxime in uiro cbrifl:iano:fpes:fides:cbaritaf:maior bis cbaritas. Sedarbitror propofitigratiabocdixiffe Apoflolu. Neq; cm uidetur mibi qui babcat omne fidem:ita ut montes trafferat cbantate non babere:quomo^ do illud:Sibabcat aliquis omnia myfteria & omne fetetia :quomo n 5 babcat cba ritate:cudicatIobanes:Quiaomnisquicreditquialefuscbrill 9 cll:dedeonat 9 efl. i,^oB,4» LIBER IX EPISTOLA LXXV 1.30B.5. Et fupra ipfe dixerit:Qin qui de deo nat 9 cifno peccat.Vnde colligic fi is qui credit quia leius cbriitus efhde dconat 9 eif:čEquidedeonatuseif: no peccat: uticpis quf credit quia Icfas cbtiif 9 eif:n6 peccat.Si quisaute peccat:no credit.Q.uiaut no ere/ dit no diligit.Qui aut non diligit: peccato obnoxius eif. Ergo no diltgit qui peccat. i.T^etri. 4 * Cbaritas emmultitudineoperit peccatoi^.O?H cbaritas peccandi excluditaffecfut quadoquide etiam timore excluditforastplcna eif utiq;pfccfa:fideicbaritas. De/ 2iitc!.i7‘ niq}apo(foliquifuturi erantamicidixerut:Adaugenobisfide:petetesabono me/ dicoiut infirmante in fe fidem fanaret.lnfirmabacadbuc fides in ijsteum audiret eti ZPattB.14* am Petrus:Minima: fidei quare dubitaifir' Ergo fides uelutpraeuiacbaritatis oo* cupat anima:čE praoparat femitas uenturze dilcftioni.Sicomnis fides efhubi pfecfio cbaritatis.Ideo puto dici:quia cbaritas credit omniatboc eibfacit fidc omnia črede/ re:ČE babere bmoi anima omne fidem. Acp bcc ubipfecta cbaritastibi cmnis fides: ficut ubipfeclacbantas:fpes omnis. Denicpficutomnia credit:ita feriptucif:Quia i.Corl.15. fperatomnia.Ideo maiorquiafpemfideejjcomplechc. Hanccbaritatebabcns:ni 1,306.4. bil timet:quia cbaritas timore excIuditforas:čE ideo ablegato ČE exuto timore om/ i^ori.15. nia fufferttomnia fuifinct.Qui ergo p cbaritate omnia fufhnet:no pot timerc maiv čutitč. tyrium.Et ideo quafi uiefor alibi in fine aittMibi em mundus crucifix 9 cif ČE ego mu do. Vale fili ČE nos dilige:quia nos te diligimus. Sancli Ambrofij adBelliciiim:exponetis quid fibiuelit illudq> dominus Iefus ui/ dens a generatione caxum:expuit ČE fecit lutum ČE fuperunxit oculos c aeci.čE ccete V rai.Ep iifola.LXXV. MbrofiusBellicio. Audifti frater leclionč euangclij: in qua dccurfum eif q> prasten ens domin 9 Iefus uidita gen era t/on e c;ecu. Ergonecnos qu ide E preeterire debemus quč prastereundu do m in 9 non putauit: prteicrtim cu a generatione cxcus fuerit:qd’no ociofe eif pofitum. Eif em carcitas quje plxruque ui argritudinis aciem obducit oculoru:eadeqj temporis fpacio mttigac. Eif cjecitas qu2ebumoruinfufioe generatur.Ea quoqj uitio pixrucpfublato:medidnje arte de/ pcllitur: Vt cognofcas quia qc£ iif e fanatur qui a genera tione fua czec 9 eif: no artis ef fe fed poteifatis.Donauit cm dominus fanitatemo medicinam exercuit.Eos em fa^ nauit domin 9 Iefus quos nemo curaret. Qua ifolidi aute iudad q interrogant:Hic peccauit an parentes eius:debilitates corporu referentes ad merita deličforum. Et fbidetn. ideo domin 9 ait:Neq} bic peccauit:neqj parentes cius:fed ut manifeifarčtur opera dei in illo. Quod em natura: defuit:creatori competit reformare:qui auefor natura: eif.Vndeaddidit:Cuinbocmundofum:luxfumbui 9 mundi.Hoccif: oespoifunt Ip-s.jj. uidcre:quia caeci fut:fi melumerequirat. AccediteČE uos &illuminaminf.ut uidere poifitis. Deinde quid fibi uult ep is qui uita refundebat imperio:falutcm praecep/ 306.11. todabat:dicensmortiio:Exiforas:&-egrciTusdILa§arusdcfcpulcbro: diccnspa/ XDarci.z. rafytico:Surge tolle grabatum tuu:čE furrexit paralyticus ČE cccpit grabatu ipe por tare:in quo folutus membris omnib 9 portabaturf Quid inqua fibi uult cp cxpuit 306.9. ČE fecit lutum:čE fuperuxit oculos caecr.čE dixit ei: Vade ČE laua in fyloa:quod inter/ pretaturmiifus:čEabijt8člauitčEuidereccepit.Qua:ifl:aratiocitc' Magna ni fal/ lor.Plus em uidet quem iefus tangit.Sim ul ČE diuinitatem ČE fancfificatione eius ad ucrtc.Qj.iaii !ux tetigit ČE lumen infiidit.Quafi facerdos p er figura baptifmatis:my iferia grafih fpiritualis impleuit. Expuit ut aduerteres quia interiora cbriifi lu/ men funt.Et uere uidet qui cbriifi mundatur interms.Lauatfaliua eius: lauatfermo Jbtdč.if. eius:iicutbabes:Iamuosmundieifispropterfermonemquemlocutus fum uobis. Q? aute lutu fecit: fic’ fuperuxit oculofcaeci:quid aliud fignificat:niii ut intelligercs quia ipfe bomine luto illito reddidit fanitati:qui de luto bomine figurauit: & b xc caro lutinoifri per baptifmatis faeramenta xterna2 uita: lumen accipiat. A ccede 306,7. dj tu a d iyloam:boc eif ad eum qui miifus eif a patre:ficut babes:Mca docfrina non oif mea ied eius qui me mifit. Diluat te cbriif us ut uideas. V eni ad baptifmutn* tempus ipfum adeif: uenit feitinus: ut tu dicas: Abij djlaui uidere cccpi: Vt & LIBER IX EPISTOLA LXXVI tu dicas: C3ec‘ , eram & rndere ccepi: Vt & tu dicas ficut ifte refufo Iumine ait: Nox 80.1$. prazceftit dies appropinquauit,Nox erat ca:citas. Nox erat cu Iudas accepit buceb lam a Iefu:&* tuc introiuit in eufatbanas.Iudae nox erat:in quo diaboE erat. Ioban/ ni dies erat:qui in cbrifti pecfcore recubebat. Petro auoqj dies erat:cu lume cbrifti uideret in monte.Nox erat alijs:fed Petro dies erat. At uero ipfi Petro nox erat qn cbriftu negabat.Dcnkjj gallus cantauit:& flere ccepit utemendaret errore.Iam em diesappropinquabat. lnterrogabantiudaci C2ecu:Quom5 uidifticGrandisamen/ tia.Interrogabantquod uidebanttinterrogabat caufamtcufacium uiderent. Etma' ledixerunt ei dicentcstTu fis difcipulus eius.Tunc,pfunt quado nocerefecredut. Obidem ,9* Vale fili fus efturtiminorem numeru afterunt efte punitu. At quo loči boe tudicat cbnfPc’ Nam plaeruqj f m qualitates locoruun quibus docebat famulos fuos: difputationes fuas formare dignat ? eft: ut in porticu Salomoms: boe eft fapientis deamb ulans Io^ quebatur:Ego pater unufumus.Vt in templo det dicebat:Mea docirina non eft mea fed eius qui me milit. Hoc quoq; iudiciu in templo pofitus exercet:ficut fcri^ ptum eft in pofteriorib^Sic em babes: Hcec uerba locut 9 eft Iefus in gagopbyIario docens in teplo & nemo apprebendit eu. Qiiid eft ga§opbylatiuC Collatio fideli/ um:fumptus pauperum:requies egeno^:iuxta qc? fedens cbriftus:ut babes fm Lu cam:duo aera mulieris uiduae diuitu muneribus cenfuit praeferenda. Diuino uidelP cet teftimonio:praeferes optimae pracmijs largitatis fedula: liberalitatis affeciu.Qui talebabebat iudiciu:uideamus quid ipfe iuxta ga$opbylacium pofitus conferebat. N5 em ociofe uidua prartulit duo aera mittente.Preciofa ifta pauptas eft:fidei opu^ lenta myfteno.Ifta funt duo aera quae famaritanus ille euagelicus ad eius curada uul 3bidem,io* nera qui incidit in latrones ftabulario dereliquit. Ergo mebat captiuos:paralyticos erigebat:mortuos refufcitabat:&r qd eft ampliusicofe/' rebat abfolutioues reoru:peccata donabat. Hace funt duo aera quas mifit ecclelia pofte^d a cce ptt a cbrifto. Q.uid em funt duo aera nifi prcciu nom Sd ueteris tefta>* menticPrecium fcripturae:fides noftra eft.Na q bitrio.Remiftio igic peccato^ utriufcg preciu teftamenti eft qua: per agnu in typo annuciata eft:in ueritatc completa per cbriftu. Ideo babes neq; feptem die^i pur gationem fine trium dieru efte purgatione.Septcm dieru purga tio f m legem:quae tn fpecie praefentis fabbati: fpirituale fabbatum annuciauit: trium dierum purgatio 5bidem.y* 3oB.8. TLiicUm 1 £cčs.ii* 0fee.}> 2P3tttj.5. 5oB.S. '/D3ttl5.7. &uc[,io. 5oBu<>. LIBER IX EPISTOLA LXXVI f m gratia:qureeuagelfjteftificatioefignat:quia tertiodie dns refurrexit. Vbi pce na prsefcribičtdebet eflet pccnitetia pcfo^r.ubiremiftio donac: gratia eft. Precedit pcenitetia:fequit gratia.Neq;pcenttetiaergo fine gratia:ncq? gratia fine pccnitetia.. Debet eni pcenitetia prius danare peccatu:utgratiapoflitabolerc.ldeo typum ie/* gis accipiens Iobanes bapti^auitin pcenitetia:cbriftus ad gratia. Scptimus ergo di cs legis myfteriu lignanocfauus refurrectionis: Sicut babes in ecclefiafte: Da parte illisfeptčdrillis octo. Na d in ,ppbeta Ofec lcgifti dictu ad eum:Conduc tibi forni caria qumdecim denarijsteo q> gemino tere ucteris d noui teftamentf.boc eft inte/ gro fidei preciotmulier lila uago quoda d mcrctricio gcntiu coucnalg comitatu ful taconducic.Etc6duxitinquitea gomorordci dfemigomor. Perordeufignificat quia impfecfos uocaretadfideiutpfeciosrcddcret.Per gomor intelligit plena me/ furatp femigomor femiplena menfura. Plena mčfura in cuangclio eft: femiplena in legetcuius plenitudonouu eft teftamentu.Siquide ipfe dnsaitiNo uenilege fol/ uere fed implere. Necociofe quindecim anabatbmo^ pfalmos dauiticos legimA & quindccim gradib^afcendiffe foletcu E^ecbias iuftus rex uitaa buPacciperet co/ meatu. Sigmficabac em efte ueturus fol uifticiae qui gradus gndecim ueteris dno ui teftameti llluminatud’ effet prtefentiat: fuadumine*.quib° noftra fides ad uita afce/ dit aeterna. Vnde d boe qc£ bodie in Apfo leftum eft:myfticu reorteo q> gndecim diebus apud P etru manferit. V idec etn mibi q<$ apoftolis fanclis feripturže diuinte interptatione fermone fecum uario cdfcrentibus pleni lumims refulferit claritudo; ignoratite umbra decefterit. Sediam ueniamus ad mulieris bui 9 adulterte abfolu^ tione.Oblata erataferibis drpbarifteis dnoIefu adulterij rea: drbac oblata fraude: ut fi eam abfolueretdege foluere uiderectfin uero danaret:,ppoiitu fuimutaret ad/ uentus:quia peccata oim remiftur^aduenit.Denig; fupra a it: Ego no iudico queng. Offeretes ergo eam dixerut:Hanc muliere inuenimus puhlice mcecbante. Scrip/ tuni eft etn in in lege Moyfiomnemmcecbam Iapidari:Tuueroquid dicis de ca? Qute cu dicerentftefusinclinatocapitedigitofenbebat in terra. Etcu expeciarčt utaudireteumterigenf caput dixit:Q_uifine peccato eft:prior lapidetca. Quid ta diuinug ifta fentetiatut is peccata puniat qui exors ipfe peccati fitcQuo enim feras alieni ultorem dr ,pprij cnminis defenfore?Nonc fe magis ipfe condčnat qui in alio damnatqd'ipfe comittit? Hocautdixit:Etfcribebatin terra.QuidcVtiq; dicenst Feftuca quae in oculo eft fratris tui uides:trabem aut quce in oculo tuo eft no uideš. Libido em uelut feftuca efhcitoaccendittppere confumir.facrilegiu pfiduc falutis aueftore fceleris magnitudine pfonabat.Scribebat aut in terra digito quo lege ferip/ ferat.Pcccatores in terraferibunt:iufti in caftotficut babes diftu ad difdpulos:Gau/ dete ga nomina ueftra feripta funt in cadis. Secudo aut fcripfit:ut gemino teftame to iudreos fcias efte danatos. Audientes aut boe uerbu exierut foras un 9 poft unu incipietes a fenioribus dr fedebant cogitates de fe.Et remanfit folus lefus dr mulier in medlo ftans. Bene ait q> exierunt foras qui nolebant efte cu cbrifto.Foris littera eft:intusmyfteria.Sequebanc etn diuina^lecftonuquteda uelutarborum folia no frucfuuquiuiuebatin umbralegis:dfoleiufticiacuidcreno poterant. Dcmcpdifce dentibus illis remanfit folus lefus dr mulier in medlo ftans. Donaturus peccatufto/ lus remanet Iefus:ficut ipfe ait:Ecce uenit bora d ia uenittut difpergamini unufgfg? in fuat&T me folum relinquatis.No em legatus neq?nucius fed ipfe dns faluufccitpo pulu fuu. Solus remanet:quia no pot boe cuig boim cu cbrifto efte comuneiut p ec/ ca ta codonet.Solius boe munus eft cbrifti g tulit peccatu mundi. Mcruit d miilict abfolui:quas recedetibus iudaeis remanfi t fola cu cbrifto. Eleuas aut caput lefus di' xit mulieri: Vbi funt qui te accufabantfNemo te lapidauitf Et lila refpondit: Nemo diie.Et ait ad lila Iefus:Ncc ego te danabo: Vade d amodo uide ne pecccs. V ide leefor diuina myfteria & clemetiam cbrifti.Cu accufat mulier: caput cbrift^inclinat: eleuat aut ubi defecit accufa tor.Ita nullu danari uult: abfolui omnes. Breuiter aute oes bteretico^i interimit guaeftiones dicedomemo te lapidauit: qui dicut cbnftu 111 Vb, 'pce Očedit cn| tčtia. P“m le, , cr godi Parte 'bi torni' c itinte/ ■'•tatufui ?.nificat ‘tnatne/ miplcna fcge fol/ s tcgin^t crcc c6/ ns^no utaafce/ \ndec\m - diumse laritudo; v abfota .1 fraude: taret ad/ a qticng. i". Scrip / v dc caC . ia\io :cns: ides. :np' Gau/ unu \uliet ittera lia no sdifo lU .lV ul$ atp° ipec' nuli« liisdi' LIBER IX EPISTOLA LXXVH die nefcirc iudicijtuel qui aitiSedere aut ad dextera meatuel ad finiftra noeft meu S?9ttB»xo; dare uobis. Ecce &: bic ait:Nemo te Iapfdauitc’ Q.uo uticp interrogat qc£ uidebatt fed interrogat nobfstut nofceremus no efle lapidata. Eft etia bumani affecfos ba:c cofuctudo utinterrogem‘ , fjepiffimeqd uidetnus.Etideo mulier refpondit:Ncmo dnc.Hoc eft dicere*. Q_uis pot lapidare qua ipfe non damnascQuis pot aliu fub tali fentčtijecoditionepunirecNecegotedanabo. Aduerte quo ( ppriam fententia teperauit:ut iudxi de abfolutione mulieris caluniari nibil polten t:fed in fe magis ca lunama retorqueret fi queri uellent. Dimittit eni mulier n5 abfoluic: quia deerat accufator.no quia innocesapprobai:. Q.uid ergo quererenc quiapriores apfccuti' one cnminis & ab executione fupplicij deftiterutC Addidit aute deuise: V ade & amodo uide ne pecces.Emedauit reamtno crime abfoluit. Etern feueriore fen ten tia culpa danačtfi unufquifq; crime fuum oderit:& in fe incipiat cddemnare deliclu. Etcm cu reus occidic:pfona magis q culpa punitur.Vbi uero culpa deponic: abfo lutio perfona: efbpcena peccati. Quid eft ergo; Vade:& amodo uide ne pcccesC’ Hoc eft:Ex quo te cbriftus redemit:corrigat gratia qua pcena no emedaret fed ple eteret. Vale fili & nos dilige ut fili°:quia nos te ut paretes diligimus. Sancb Ambrofrj ad Conftantiutcaulam reddetis:Cur circucifio ueteris teftame/ ti aueloritate quafi utilis imperet noui teftameti magifterio quafi inutilis repudtf etur:aducrfantiuq; obiecliones arguta rcfpSfione diffoluetis:Epla.LXXVII. "TMbrofius Conftatio. No mediocris pljerofqj mouetquaeftio:qua caufa cir cucifio ueteris teftameti aucloritate:quafi utilis impcrec:&'noui teftamčv ^ti magifterio quafiinutilisrepudiectcupraefertim Abraam primus oraculu Circucifionis celebrandac acceperift qui die dni lefu uidit gauifus eft. Qct utiqt m euideti eft:ga no corporalib^fcd fpualibus legis d min a: intederit. Et ideo ueram dnicicorporis palfionein agni cofpexerit immolatioe. Quid ergo dicemus fecu/ tu patre Abraamtut id prinV inftitueret qd eius no fequerec bsereditasc’ Aut qua rationc circucidunt infantulo^i corpora:& in ipfo ortu fubijciunč periculis: & boe imperari oraculomt difcrimen falutis fiat de myfterio religionisc' Quid boefignifi catcLatet etn caufa ueriičt - oportuit aut aperto aliquid myfterio figmficari; aut non periculofo myfterio^ indicio mandari. Cur uero fignu teftamenti diuini in ea dac parte membroru quse uifu inboneftior exiftimaturf Aut qua gratia ipfe operator corporis noftri in ipfo noftrae generationis exordio circucidi opus uoluit fuu 6^ uul nerari &i cruentari & abfcindi parte qua uelut neceflaria(quia omnia difpofuit ordi natx)cu eteteris membns facienda putauitc’ Aut em prseter natura eft bxc portio corporis noftri:&;n5 oportuit babereomnesbominesqd'eflet pr^eter natura: aut f m natura eft:& no decuit amputari qcF f m natura gfeftione creatu foret: cu pra:^ fertim alieni a portione domini dci noftri id prtecipue irridere foliti fint. Deinde cu .ppofitum fit deo:ut frequeter ipfe teftificatus efttplurcs ad faerte obferuantia,p uocare rcligionis:quato magis inuitarent fi no aliqui circucifionis ipfius aut pericu/ lo autopprobrto reuocarenc. Ergo utad primaredeamus:&! ( ppofitu ( pfequamur ordinčtdcipfacircucifionis qualitate dicenduuidet:. Cuius gemina debeteffede/ fenfio:quia duplex eft accufatio. Vna quas irrogatur a getilibus. Altera qua? ab ljs q de populo dei funt exifhmac. Vcbemetior aute gentiliu:quimros circucifione fi/ gnatos etia opprobrio lllufione dignos arbitranc. Sed etia ipforu fapientiftimi quicp itacircucifioneapprobanttut clecfosfuos erga cognofceda & celebrada my/ lreriatcircucidendos putet. Denic^aegyptij qut če geometrije &colligedis fideru curfibus opera intendutfuatimoiu iudicantfacerdoteQuinequaqua babeat circuci jetbiopu dč arabum 6č pbcenicu aliquos circucifione erga fuos ufoš.Et bane putant LIBER IX EPISTOLA LXXVH fe adbuc ,pbandce uiam feruare rationis: eo $ fui' corporis primitijs če fanguinis inv tiati infidias demonu quas illi gen eri noftro moliunt:exiguae partis arbitretur cor* fecrationtb 0 deftruedas,Vt qui totius bominis faluti nitutur nocere: mfirmari ope/ ratione fuam putent circucifionis facraa uellege uel fpccie. Arbitror em q> in pne/ teritum ipfe demonu princeps ceflare fuas artes erga noxiae operationis effešum exiftiniauerit:fi ei nocere conaretur que lignaculo circucifionis facras initiatum a d/ uerteret:autei qui uidereč in bocfaltem munere legi diuin«e obtemperare, lam qui finguloru membroru officia diligenter expendit:no ociofam caufam in bac me/ bri buius portiucula exiftimare poterit:qua ratione n5 folum circucidatur puer: ue rumetia oclauo circucidatur die:quado incipit mater pignoris nati in fanguine efle puro:q uae anteoclauumdiefertur in fanguine immudo federe. Haec aduerfum eos dišafint qui nulla nobis unitate fidei fociantur:fič ideo tancj aduerfum diftiderž tes dimcilior difputandi locus, Refponfum aute fibi buiufmodi babeat qui credut in dominu lefum quod nudare noluimus:cu aduerfum opiniones gentiliu dilputa/ remus. Nam fi redempti fum° n5 corruptibilib 0 argento če auro fed preciofo lati guine domini noflri Iefu cbrifti:quo utiqj uendente nifi eo qui noftro ia peccatricis fucceflionis xre quasfitu feruitium poffidebat: fine dubio ipfe flagitabat preciu: ut feruitio exueret quos tenebat obftricios.Prerium. aute noftra? liberationis erat fan guis domini Iefu:q populus dei uelut quoda figillo fignatus corporis dilcernebac a caeteris nationib 0 . Nune autem cbrifti donat 0 nomine fignu corporis nequaqua requiret: qui prairogatiua dimnae meruit nucupationis. Quid aute abfurdum fi ,pp£er pietate aliquid doloris uel la/ boriš inferri uidebat :quo plus deuotio p btec certamina ( pbareturf' Pulcbru etia ut ab ipfis uitae incunabilis infigne religionis adolefceret: če puderet unuquequam tetatis pucctions uel labori uel dolori cedere:quoru utrucg tenera infantia uiciflet. Sed iam leui circucifionis dolore no opus eft cbriftiano populo:qui morte domu ni circuferens:p mometa fingula fronti,pprfie mortis cotemptum inferibit: utpote qut fciatfine cruce dnfifalute lebabereno pofle, Quis cm acu utatur ad pradiandu: cum teliš inftrucPfit uahdioribusd lam illud quiuis facile refellendu aduertit: quia .ppolitu eft pls:ro% potuiffe ad facrae religionis ^puocari obfequiu:nifi eflent dolo/ ris timore uel laboris cotuitu reuocati.Et potuit boe terrere maiore: quod infantu/ fi plreriq 5 fuftinebatfine periculof' Efto tn aliquos infantulos iudaeoru cum dolore circucificorporisplagaecgferuetisfuftinerenopotuerint:defunft:os fuifle :(edhoc nec caeteros deterrebat^puecliori jetate robuftos:fi^ laudabiliore faciebat eu g prar/ ceptis obediflet caileftibus. fi boe in exiguo dolore arbitratur cofeflionis fililfc LIBER IX EPISTOLA LXXVII obftacuIu:quid de martyrio dicuntfNam fi repbendunt circucifionifdoloreirepre bendant & martvru morte:per quos cumulata n5 minuta religio eft. In tantuaut abeft nocuilTefideicircucifiois dolore:ut .pbabiliorcmfidefaciat dolor. Maior em fideigratia:fiquis,p religionecotemnatdolore.Etbicmagisbabetpraemiumq ille qui idco dolore uoluit circucifionefubiremt gloriaretfin lege:čp laude ex bominib 9 magis q ex deo quxrcret. Oportuitigitur circucifioneex par te fieri ante eius a d/ uent3:qui totu circudderet bomine.Ex parte era debuit aftucfcere humana condi tio:qucadmoduin id qd’perfectueftcrederec. Stauteoportuitcircucidi: in qua magis parte membroi^ oportuit circucifione fieri q in ea qux quibufda uidcrec in/* boneftior:ut rjs q'uae putaretur ignobiliora effe membra corporis noftri: boneftate abundantiorčcircudarent:&quxinboneftafuntnoftra:boneftatem abundantio/ rem baberetf Vbi em magis uir fanguinis fui admoneri debuit:q in ea parte qux mi nifteriu errori exbibetc' Nune tepus eft ut & lllis refpodeam 0 qui dicut :Si ea pars corporis noflri: P m natura eft:nequaqua eam amputari oportuiiTe: fi non eft P m na turam:n5 debuiflefimulnafei. Quiquonia tamargutifunt:&ipfimibi refpodeat: utru Pm naturamfucceffio humana fit quxgenerationibus adolefeit: ancontra na/ turam.Si etn Pm naturam nunčj igitur intermitteda eft. Et quo integritas uirorum: uirginitas pucll 3 rutabftinentiauiduaru:c 5 tincntiac 5 iugumprxdicatf’f Nulluer^ go ftudiu quxrcdac fucceflionis ferian debuit. Sed ipfe aucior naturee no utieg ge ncrationiobfecutus cft:qui defe cu etfct m corpore conftitutus: praabuit ma^tfle/ rium:& bortatus eft difcipulos ad integritate dicens:Sunt fpadones qui fe caftraue JCOartB.i?« runt,pptcr regnu cxloru:qui poteftcaperecapiat. Cu fitautebomo edpofitus ex corpore <3č animaC Satis eft em interim boe dicere filere de fpintu) n5 e in utrocp idem Pm naturatfed quo eft Pm corporis naturamud cdtra natura eft animx. Et qcf Pm naturam eft animx:id cotra natura eft corporis. Vbi fi duca qc£ Pm naturam eft uifibilind contra natura eft ei qcf non uidcc.Et quod Pm naturam eft ei qcf n5 uide/ tur:id cdtra natura eft uifibili. Nibil ergo incongruu in bominib 0 dei: fi fiant aliqua contra natura corporis:qux fint Pm animx natura. Qui aute dicunt:quonia plu/ res crcdidiftent fi cirčucifio no fuiftet. It fibi refponfum boe babeant:quonia plures crederer.fi martgna no eftenttfed prxftatior eft fortitudo paucoi^ q remiftio pluri morum.Sicutaute plurima baptifmatu genera prasmiffa funt: quia fecuturum erat ueru illud unu in fpiritu & aqua faeramentu baptifmatis:quo tot 9 redimitur bomo: ita phirimorum circucifio prxmiftenda fuit:quia fecutura erat circucifio dominicaz pamonis:qua pertulit Iefus quafi agnus dei ut tolleret peccatu mundi. Haecldeo fcripfimus: ut oftederem 9 quia & debuit prxmitti circucifio qux foris eft: & ea iam poftaduentu domini iureuideaturexclufa. Nune aute circucifio eft neceflaria: qux in oeculto eft:ficut iadx.° prxftatior qut in occulto in fpiritu n5 littera. Quo/ ntam cu fint in uno bomine duo bomines:de quib <> diciu eft:Et fi qui foris eft:bomo i.fforf. 4 * nofter corrupitur Pm defideria erroris:fed qui int^efbrenouatrde die in diem.Etali bi: C5delec?:or era legi det Pm interiore bominem: Interior eft bomo nofter qui eft # 0 . 7 . ad imaginc & fimilitudine dei facfus:exterior qui figuratus e limo. Sic denieg &* in Gcncfi duas tibi creaturas bominis oftedit:fecudo creatu bomine fignificans. Si/ cut ergo duo bomines:ita gemina conuerfatio eft: una interioris bominis: altera exterioris. Et quide plxricg acius interioris bominis pucniunt ad exteriore borni/ nem: queadmodu caftimonia interioris bominis trafit etiam ad caftitate corporis. Qiii em adulterium cordis ignorar.idem utiqp nefeit corporis adulteriu. Non tame etiam illud eft cofequens:ut qui no adulterauit corpore: no adulterauerit etia cor^ de:Pm illud:Q.uoniaquiuideritmulieremadc 5 cupifcenduea: iam adulterauit ea in cordc fuo.Nam fldi adbuc no fit adulter corporis:tamen iam aftecf u adulfer eft. Ergo eft interioris bominis circucifio.Nam qui circucidifitotius carnis illecebras tanq praeputiu exuit:ut fit in fpiritu no in carne:&: fpiritu mortificet corporis fui ac/ tus.Etbxc eft qux in occulto eft circucifio:ficut Abraarn antein prxputioerat:po/ LIBER IX EPISTOLA LXXVTI ftea fačfus eft in circuciffone.Sic interior bomo nofter quando eft in čarne: tangin prceputio eft:quando aute iam n5 eft m čarne fed in fpiritunncipit effe in circucifio/ ne no in pra^putio. Sicut aute qui circuciditur: non totam čarne exuit fed folum prseputium ubi corruptelafrequetior: ita quiin occulto circuciditur: čarnem illam £fs*4 0 * exuit:de quafcriptuefbOmnis carofcenu:&omnis gloria c\° ut flosfcenitaruitfce/ num:&flos eius decidittuerbu aute domini manet in a^ternu.Et remanet caro quae jLucf.j. uidebit falutare debficut fcriptu eft:Et uidebit omnis caro falutare dei. Qux fit ifla carotmunda auresmt intelligas. Talis ergo debet effe in occulto circucifio:ut nul iam babeat comparatione cu ea quas foris eft circucifione. Et ideo qui in occulto iu/ gdi.4?* dieus eft:ipfe praeftat qui eft a iudatcuius manus fupra ceruicem inimicoru eius:qui recubanf requieuit ut leo:& ut catulus leonis:que laudant fratres eius. Ab boe luda no deficit princeps:quia fermo ei 9 principes facit:quino fubijciatur illecebris faecu/ l3n‘bus:& captiuenc uoluptatibus ifti 9 mundi.Et quta ipie Iudas in bane generatio,/ nem uenittideo plurimi qui poftea generati funt ,pficiut:uirtutu principatu gaude/ ant. Habeamus itacp circucifione in occulto:& occulto iudasum qui eft fpiritualis. i.Corf.i. Spiritualis aute utpoteprinceps drjudicat omniaupfe aut a nemine dijudicat. De/ buit ergo legis mandato praeferipta circucifio qu ne mafeulinu: & circGcidetis čarnem pratputij ueftri: fr er it m figno teftameti inter me fr uos.Infans oclo dierum circucidetur uobistomne mafeulinu in progenies ue ftras. Vernaculus domus tute fr pecunia emptus ab omnifilio alteri 9 quino eft ex femine tuoicircucifione circuncidetur:& er it teftamentu meu in čarne ueftra in te/ ftametum Sternu. Et icircucifus mafeulus qui no circuciderit čarne prasputfi fui oc/ taua die:exterminabitur animailladcgenerationeilla:quia teftamentu meu tranf/ greffus eft. Hebrteus quide negatur babere de ocfauo dieificut Aquila figmficat. 5ed n5 in Aquila omnis au&oritas qui qnafi iudas^in litteraipraeterijt nec pofuit oc/ tauum die.Interim fr ocfouu diem fr m figno data circucifionem audifti*. Signu aut rei maioris indicium efttindiciu ueritatis futurae:&: datum teftamentu Abrate fr fe/ nainieius:cuidiclum eftilnlfaacerit femen tuu.Ergo circucidiltcuitiudseum uel do/ mi eius natuiuel pecunia eius emptu.Non poffumus deriuare boe ad alienigenam aut .pfelitu: nifi fuerint in domo Abraa: natiiaut pecunia eius emptiiuel feminis ei 9 . Denicp nibil dixit de $fe\itis:de quib 9 quado uoluit dicereinominauit eos. Sicut babes:Et locutus eft domin 9 ad Moyfen dicens:Loquere ad Aaron & ad filios eius fr ad omnes filios ifraehčb dices ad eos: Homo bomo a filfis lfrael: fr a ,pfelitts g fut appofiti uobis:quicucp fecent bolocauftum.Vbi ergo coprebcndit eos: ibi lex eos tenet. Vbi oraculo n5 fignificanturmuo aftringi uident cSic babes denigj: Dic filijs Aaron:quado de facerdotib 9 dicit.Habes quado fr de leuitis dicit. Ergo omnifari am claret etia f m littera legis:gq lex fpiritualis fit: fr fi m ipfam tame litteram ad cir/ cucifionem teneri no potuiife nationu populos:fed ipfam circucifionem in figno fu 3Ro.m ifte doneč plenitudo gentiu intraret:& fic omnis ifrael faluus fieret: ctrcucifus cor/ de no exigua membri unius parte. Ergo fatis fr excufata a nobis fr exclufa eft in/ dteoru manens bodiecj circucifio. Qdaute reprebefioni eam dicut fuifte uel effe gerttilibus:primu no babent reprebedere ipfi uel irridere qd’ alij confortes faciunt i.Corf.i, j ul> tam e f uer it qd irrideret:Q.uid boe nos mouere debet:cu ipfa crux domi' ni iudaeis fcandalum:graecis ftulticia:nobis aut uirtus dei fit atep fapietiaC Etipfe do/ U9* minus dixerit: Qiii me cofufus fuerit coram bominibusteofundar ego eum cora cd fok * ar ^fib ‘um !9*wb tifta triul toiu/ s -’qui LIBER X EPISTOLA LXXVIII LXXIX patre meo qui efttti celis:Docens nos ljs quae ridentur ab bominibustno comouen dostfi qua ,p reltgionis obfequio deferuntur. Liber Decimus. Sancii Ambrofij ad Tbeopbilumtdolenter conqaerentis de (latu caufe difco v diarum inter Euagrium&Flauianumt&guideum in bacre agereuelit exponcn/- tis:EptaXXXVlH. Mbrofius Tbeopbilo. No babet qc? urgeat Euagriustbabct quod metuat Flauianus: ideoqj refagit examen. Dent fratres uenia dolori a iufto:quia ,ppter ipfos uniuerfus orbis cocutitur.Etlili tamč noftro n5 copatiuntur doloriiperftringi falte fe aequanimiter ferant ab ljs quos ut dcntfuapertantorucurriculatemporuuexari intčtione. Inter bos etcnim duos nibil qcf adcbriftipacem pertineat:eligentes:grauis toto orbe fhbat difcordia. Cui bona; pacis naufragio fancfa fynodus capueiis tande obtulerat por tum tranquillitatis:ut omnibus p totu oriente daretur comunio catbolica cofitenti/ bus fidem:& duobus iftis tua;fanctitatis examen impartirectfratribus &č confacer^ dotibus noftris xgyptijs pariter c5fidentib 9 .Quia boe ueru iudiciu futuru arbitra/ ti turnus*. qcE ncutri parti ibciata comunione ahquo fauore ptenderet. Cu ex bis igli: acquiflima 2 fynodi cSftitutis fperaremus lam remediu datu finecp ablatu difcor dite:fcnbit fanchtas tua lterum fratre nofhp Fiauianu ad precum auxilia & imperia/ liu referiptoru fuffiragia remeauiiTe. Fruftra ergo tantoru facerdotu fufus labor ites ruad buius faeculi iudicia reuertendu:iteru ad refcnptatiteru ucxabunc facerdotes fenes:traffretabuntmaria:iteriiinualidicorporc patnaperegrino mutabunt folot iterufaerofanefa altaria deferenctutin longinquapficifcamur:iteru paupe*y. turbse epifcopoip:quibus ante onerofa pauptas no erat externas opus egetes copellentur inopia gereretaut certe uičlu inopu itineris ufurpare. Interea folus exlex Flauian 9 (ut illi uidec)n5 uenit quado omnes couenimus. Fcenerator & debitor inuice fibi occurr unf.ifti fibi no poifunt occurrereifolus exors Fladian^Cut ipfe uult) facerdo/- tališ c5fortipqui nec imperialibus decretis nec facerdotu conuetui pradentia faciat fui. Nec tame etia boe moti dolore:fratri Euagrio donam^ fpecie bona; caufe:qui eo defenfabilior fibi uidettep eum refugit Fiauian^autcp baberefe alte^i arbitratur a;quale:uterq; aliena; magis ordinationis uitijs g fuis fretus. Quos tn nos in m el kv rem uocamus uiatut malimus eos fuis poti* bonis g alieno uitio defendfi Qua de rc grn.pprijs texutfti litteris poffe typum repertri aliquctquo poifitauferrifratrum difcordiatcu fancta fynodus cognitiois ius unanimitati tute caeterifqj ex aegypto co/ faccrdotibus noftris comiferiniteip oportet fratre noftruFlauianu cdueniastut fi in eo pfeuerauerit quo ueniedu no putettfaluis cScilij niceni: fed etia fynodi capučfis ftatutisdllibata paceuniucrforuitacdfulastutno uideamurdeftruereqd aedificatu eft. Sicmqutetedificauideftruotpracuaricatoremeipfecoftituotacfiquasdeftru/ xi:itcru asdirice. Scruec ergo impartitae pacis gratia inter uniuerfostd' nibilomin* dcclinatio partis alteri 9 fruftradi effectu babere no podit. Sane referenduarbitra/ mur ad fanftfi fratre noftru romanae facerdote ecclefite:qm prtefumim 0 ea te iudica turu qua: etia illi difplicere nequeat. Ita em utile erit cofultu fentetiaenta pacis &: g/ etis fecuritas:fi id ueffro ftatuat cofilio qc£ coioni nrte diffenfione no afterat: ut nos quoq; acccpta noftro^i ferie ftatuto^icu id geftu effe cognouerimus qdecclefia ro mana baud dubie cbprobaueritdteti fruclu bmoi examinis adipifcamur. Sancli Ambrofij adTbeopbilu & Anyfiu:excufantis fe de iudicio ferendo inter Bonofum cpifcopu&;accufatores ei°:illifcpcaufamc5mittentis.Eofdeprmterea ap probatis merito abborruiffe blapbemia quorunda qui inuiolata uirgine Maria plu/ res peperiife filios mentiuntur:Epra.LXXlX M Mbroii 0 Tbeopbilo de Anyfio. Accepi litteras ueftras quib? uel ,p uerita/ 1 -'■eiuel ,p modeifianoftramfentcntia fcifcitan uoluiftis. Sed cu buiufmodi LIBER X EPISTOLA LXXX fuerit cocilij capuenfisiudiciuuitfinifimi Bonofoatqj eiusaccufatoribus iudices trt baerent:: & prtecipue macedones qui cu epifcopo tbeflalomcefi de epfačiis uel co gnofcerent:aduertimus:q defponfata fuerit uiro tantumodo iofepb:nulla tn cdiugalifcoitus cofuetudine tbo riiura cognouerit.Necjj etn eamfufceptura ex Iofepb filios:a uiricofortio feparare Obidem, uoluiffet. Sed fi boe paru eft:addidit teftimoniu euagelifta dices:q> fufcepit ea du fcipul 9 in fua.Nungd ergo diuortiu fecit? nuquid a uiro abduxit atep abftulit? Ergo qui boe legit in euangeho: quomo quafi naufragus titubat & flueftuat? Hoc ergo teftamentu filij eft dematris integritate:baec Marite locuples integri pudoris btere ditas:bic totius finis cofummationis. Denicp boe dixit:Et emifit Ipiritutcofumans omne myfterium bono fine pietatis. Legimus etia & omnia pcurnmus uel de eo cp fratri noftro & coepifcopo Baffo in cdfortium regendaj ecclefia dat 9 eft fenecio; uel de casteris:unde ueftfsnorma expe d fcopus:^cxteri. Recognouim^htterisfanctitatistuasboni paftoris excu bias:qui fideliter comilTam tibi ianua ferues: pia follicitudinecbrifti ouile cuftodias:dignuq} oues domini audiant &fequartc:& ideo quia nofti ouiculas cbri ftrdupos facile deprebendes:& occurres quaft ,puidus paftorme lfti morfibus per^ tidias luae feralicj; ululatu dominicu ouile difpergat. Laudamus boe dne fratertno/ bis dilectiiTime:&:totoc5celebram^a!Teciu. Necmiramurfilupo^ rabiegrexdni perborruit:in quibus cbrifti uoce no recognouit. Agreftis em ululat 9 eft nulla uir^ ginitatis gratiamullum caftitatis ordine feruare:,pmilcue omnia uelle confunderet dmerforum gradus abrogare merito^itdd paupertate quanda eseleftium remunera tionu inducerequaficbriftianafit palmaqua tribuit(Hincem plurimi abundant tu tuli prarmioru)[imul fc ifti codemnare coiugio. Sed quje pofeft laus efte coiugijt fi nulla uirginitatis eft gloriafNeq 5 uero nos negam 9 fanciificatu a cbrifto efte coiu/' giu:diuina uoce dicete:Erut ambo in čarne una & in uno fpiritu. Sed pri 9 eft q> nati fumustg q> cffectnmulto^ prxftanti 9 diuini operiš myfteriu: g bumana: fragilitatis m 4 LIBER X EPISTOLA LXXXI remediu. lureIaudaif bona uxor:fed mehus pia uirgo prscfcrcidicentc Anoftolo: t.£or[. 7 . Qui iungit uirgtfle fuam:benefacit:<9c qui no iugit:meli 9 facit.Haec cm cogttat quas dei funf.illa quse mundi.Ilia coiugalibus uinculis colligata eft:baec libera umculoru: illafublegetiftafub gratia. Bonuconiugiu g quodeftinuenta pofteritas fuccefti> onis bumana::fel mehus uirginitas g qua regni cadeftis baereditas acqmfita:& cade/ ftiummeritorurepertafuccelfio.Per mulierecurafucceffit: guirgine falus euenit. Denicg fpeciale donu uirginitatis cbriftus elegit: & integritatis munus exbibutt: atq$ ipfe repradentauit qd elegit in mafre. Quata dementia funeftoru latratuumt ut idem dicerent cbriftu ex uirgine no potuiife generari: quida ferunt ex mulieret fed ex bis bumanoi^. pignoru patribus uirgines gmanere. Alqs ergo praaftat cbri ftus quod fibi(ut dicunt)pradfare non potuit?’ lile uero qui čarne fua fufcepit: &č ii £f bomo faciuselhut bomine redimerettateg a mortereuocaret:inuitat 9 tn qua^ide ,, Spol.fi.* munere uenit in terraf:ut queadmodu dixerat:Ecce faeto omnia noua: partu etiam immaculata? uirginis nafcereč:& licut fcriptu eft:ut crederetur nobifcu deus. Sed de uia peruerfitatis ,pduntur dicere: Virgo concepittfed no uirgo generauit.Q.ua: potuit ergo uirgo cocipere:potuit uirgo generare.Cum femg coceptus prtecedat: partusfequat. Sedlidočfrimsno credii: facerdotutCredaturoraculis cbrifti: Cre datur monitis angelom dicentiu:Quia n5 eft impoffibile deo omne uerbu.Creda/ tur fpmbolo Apoftoloru qc£ ecclefia romana iteratu femg cuftodit 6č feruat. Au/ 3Lu4.i. diuitMana uoceangelufi/quaeantedixerat:Quom5 fietiftud?no defide genera/ tionis interroganstrefpodit policatEccc ancilla dnncotingatmibi fm uerbum tuu. £fa. 7 . H a: c eft uirgo quas in utero cocepiRuirgo quce peperit nliu.SiC em fcriptu eft: Ec ce uirgo in utero accipiet & pariet filiu.No cm conceptura tantumodo uirgine fed £jcc 5 . 44 . & paritura uirgine dixit. Qua?aut eft lila porta fančlofyy. illa extcnor ad orfente: qu?emanet cIaufa:&nemo inquitgtralibitg eam nifi fol°de°ifraelC None eft h xc porta Mariatg qua in bunc mundu redeptor intrauitc Hsec porta iufticia?:licut ip/ ŽDattB.j. fe dixit:Sine nos implere omneiufticia. Haec porta eft beata Maria:de qua fcriptu eft:Q.uia dnfgtranfibit g eam:& erit claufa poft partu:quia uirgo cocepit & genuit. Quid aut ineredibile li cotra ufum originis naturalis peperit Maria & uirgo pma^ net:quadocontra ufum natur« mareuidit&fugit:atq; in fontefuu iordanis flueta remearuntC Non ergo excedit fide q? uirgo peperit:qn legimus petra uomuit aquas:& in montis fpecie maris unda folidata eft. No ergo excedit fide: q? bo exiV uit de uirgme:quado petra jsfluittfcatunuit ferrum fug aquas:ambulatnt bomo fug aquas. Ergo fibomine unda portauit:non potuit bomine uirgo generare: atep bo/ £fa.i?. minemtde quo legimustEt mittet illis domin 9 bomine:qut faluos faciet eos: & not 9 erit domin 9 ?egyptqs?' In uetert itaqs teftamentotuirgo bebraeoru per m are duxit exercitu:in nouo teftamento uirgo generis aula cadeftis elefta eft ad falute. Qutd aute etia uiduitatis attexamus pr^conia:cu in euangeho poft uirginis ceieberrimu ZucJ.z. parfum: Annauidua fubrogetur: quxuixeratcuuirofuoannis fepteauirginitate fua:^ - bzec uidua annoru oftogintaquattuor: quaenon difcedebat de teplo: leiunijs &obfecrationlb‘ , feruies die ac nofte5"Et merito babilis uiduitas. Deni^ fi Ada lic fone. 5 . exegilfetieiuniu:nofuilfetnudusefFeci:us. Niniuenamorieiunijliberauit. Etip/ JDmB. 17 . fe dns ait:Non eijcietur nifi g oratione & ieiunium. Sed quid plura apud magiftru atep doftore: cum iam dignu praemium retulerunt lili gfidice fuae: qui ideocg buc ue nerat:nefupereffet locus in quo no dominareni::qui uere fe mamebaaos^bauerut no credentes quia ex uirgine utiq; uenilfet. Qute na ba tc eft fuppar nouo^i iud^o rum amentiafSi ueniffe n5 creditur:nec čarne creditur fufcepifte.Ergo in pbantaf mate uifus eft:in pbantafmate crucifix° eft. Sed nobis in ueritate crucifix° eft: in uentate redeptor nofter. Manicbae 9 eft qui abnegat ueritate: qui čarne cbrifti ne/ gaf:& ideo no eft illis remilfio peccato^.Sed e impietas mameb^o^:. Qua &rcle/ mctiftimus execratus eft imperator:^ oefqui illofuiderut:quafi quxda cdtagia re/ fugerut.Sicut teftes fut fratrefdr coprefbyteri mei Crefces:Leopardus: Alexader LIBER X EPISTOLA LXXXII fancio feruentes fpiritu:qui eos omnifi execratione danatos:mediolanenfi ex urbe quafi,pfugos reppulerunt. Ita Iouinianu:Auxentiu:Germinatore:Fcelicem:Proti n3:Geniale:Martianu:Ianuariufidngeniofum:quosfančtitaftua danauit:fciasapud nos quocg fim iudiciu tuu effe danatos. Incolume te & florentiffimu dens nofter tueatur omnipotčs:dne dilechffime frater. Ite fubfcriptio.Ego Euentius epifcop 9 faluto fanebtate tua in domino:& > buic epiftolae fubfcripfi. Maxim < ’ epifcop^: Fcchx epifcopus:Balfianusepifcopus:Tbeodolus epifcop°:exiu(fu dniepifcopiGemini./ anitipfo pradente Apcr prclbyterfubfcripfi.Euftafius epifcop 9 :Coftantius epifco/- pus:Euftafius cpiTcop 0 & omnes ordines fubfcripferunt. Sancii Ambrofij ad Vcrcellcnfcm ecclefiatčF eos qui muocantnome domini no ftri lefu cbriftudolcnter c5queretis q> ipfa fola adbuc facerdote no babeat: i!lofque admonentis ut paretum exempla fcquanc ad poftulandum facerdote.Eoruq; prte/ terea errorem qui nullil dicunt eife abftinentite meritu uel uirginitatis fruefum: ra^ tionibus tferipturis & exemplis cofutantis:uoluptate quoqj codemnantisifi/ ieiuni um:abftinentia:temperantia ac uirginitate excellenter comendantis. Vercellčfes deinccps ad coftantia & alias uirtutes exbortantis.Q?q 5 maxime in epifcopi petiti/ one abeffe debeat malignitas. Ac tande qualis in epifcopu eligčdus:qualefue & ip> fi cifc debeant exoonetis:EDiftola.LXXXH. modiegctoH-icio:qd:'exea alia:libiecclefnepetere iolebant: &qcfuerecundius eft: mibi aferibitur ueft ra intentio:qua: afFert impedimentu. Nam cu fint in uobis dif> fenfiones:quomodo poifumus aliquid aut nos decerneretaut uos eligeretaut quifg acquiefcere:ut inter dtffidentes fufcipiat boe munus:qcF inter conuenietes uix fufti neaturc' Htec eft illa confefforts inftitutiotbaec iuftorum foboles patrum: qui fan/ ctum Eufebiu quem nunq ant^ cognoueranttpoftbabitis ciuibus fimul ut uiderunt & ,pbauerunt:tantuq? interfuit ut ,pbaretur:quantu ut uidereturC Merito utr tatus euafit quem omnis elegit ecclefiatmerito creaitu cp diuino effet eleefus iudicio que omnes poftulautffent. Cduenit igitur ut fequamini exemplu parentum: pra_fer> tim cum a fancf o confeftore inftitutos meliores patnbus eife oporteat:quando uos melior doefor inftituitatqj erudiuit:modeftitecp ueftrte&cocordia: infigne edere: ut congruatis aifenfu ad poftulandu facerdotem. Etenim fi iuxta dominita fente tiam quod duobus couenerit fuper terratde omni re quacunqj petienntifiet inquit a patre meo:qui in cadis eft. Vbi em funt duo uel tres cogregati in nomine meot ibi £Dattl5,i8. ego fum in medio eoru: quantomagts ubi plena eft in nomine domini cogregatiod V bi uniuerforu poftulatio congruitrdubitare uos nequaqua oportet ibi dominu le fum & uoluntatis auefore & petitionis arbitru fore &* ordinationis prtefule uel lar^ gitorcm gratiar. Facite ergo uos dignos uideri:quoru in medio cbriftus fit. Vbi cm paxtibi cbriftus:quia pax cbriftus.. Vbi iufticia: ibi cbriftus:quia cbriftus eft iufticia. Sit in medrn ueftrutut uideatis eum:ne dicatur & uobis: Medius aute ueftrum ftat SfoB.r. que uos no uidetis. Non illu uiderunt iudad in que non crediderut: nos illum de/ uotione c5fpicimus:fide cernimus. Štet igitur in medio ueftrutut aperiantur uo bis ca:li qui cnarrant gloriam deitut uoluntate eius faciatis:6/operemini opus eius. Qjii uidetIefunr.caeli eiaperiunc:ficutapertifuntStepbanodicenti: Ecce uideo Slct[, 7 * caelos apertos: & Iefum ftante ad dextera dei. Stabat leius q uafi aduocatus: ftabat quafi follicitustut Stepbanum atbletam fuu certante iuuaret:ftabat quafi paratufut coronarctfuumartyre. Štet igitur <^uobis:uteun5 timeatis fedente. Sedeš em ^ iudicat:ficut Daniel dicittTbront pofiti funt:<5^ libri aperti iunt:& antiquus dicRz fi> det. Inoclogefimoautprimopfalmofcriptueft:De°ftetitincogregationedeoi}:: LIBER X EPISTOLA LXXXII in medioaute deos dijudičat.Stetuobis.Sedes igit ludicattftansiudicat &iudicat impfcdisbnter dcos ant dijudicat.Stct uobis ut defenfortut bon 9 paftor:ne uos lu/ piincurfentgraucs. Quon5 ociofenoftra admonitio defleclit. Audio cm boies quidicuntnullueffeabftineticemeritumullufrugalitatistnullamuirginitatis gratia: pari omnes ceftimari pcio: delirare eos qui ieiunrjs caffigent čarnem fuam: ut meti fubdita faciant. Qc£nunčj feciffettnung fcripfiffet ad inftruendu alios Paulus apfs: i.Corlfi deliramentu putaffet.Gioriat; itacp dicens:Sed cafhgo corpus mefi:& feruituti re digornealijs praedicanstipfereprobusmueniar. Ergo quino cafiigantcorpus fuu: ČFuolut pnedicarealijstipfireprobibabcnc. An quicg tamreprobu cj qd ad luxu/ ria :ad corruptela:adlafciuia.puocat: qincitamcntu libidinis: incotinentice fomest incediu cupiditatisf’ Quadifos epicureos noua febola mifitncn pbilofopbo^iut ipfiaiunt:fedimperitoi^:qui uoluptatepracdicent:delitiasfuadeat:caffimonia nul/ t,3Jol5.i* l*useffedicantutilitatisc' FueruntnobifcGfednofuerutexnobis.Ncqicrnpudet dicere qd dicit euangelifta Iobanes.Sed bic pofiti primo ieiunabant:intra monafte riuc5tinebantur:nulluseratluxuriaelocusunterdidaludibriofaadifputationis lice/ ciatbocdelicatino potuerutferre.Abierfit:deindeuoletes redireno funt recepti.. Plceraq; em audiera quae deberent cauere: monueratmbil .pfecera. Effcruefcetes itaq?diffeminare talia cceperut^uib^incetores effent uitio^tomniG.Miferabilesp/ diderunt uticpqcf ieiunauerunt:pdideruntq>feahquocontinueruttepore. Nune itaqi diabolico ftudio inuidentaliol^ operibus bonis: quoru ipfifrudu exciderunt. Qu;e uirgo audiat nullu pratmiG effe integritatis & no ingcmifcat(Abnt em ut fa' čile credat)certe ut n5 ff udid deponat: nul/ lus bonos ca pita tis fit:no poffit incunofa tentari corporis aut mentis faciliratcf' Et ideo ecclefia quotidie in ledionib 0 faeristin facerdotu trachtib 0 laude pudicitiacrglo *,£orf.f. ria integritatis pfonat. Fruftra ergo dicit ApoftoP:Scripfi uobis in epiftola: ne co/ mifceamim fornicarijs. Et ne forte dicanttNo de omnib 0 mundi nos dicimus forni carijs:fed dicimus cp qui fuerit in cbrifto bapti^at 0 : baberi iam no debeat fornicari*: fed čjlifcGcp uita ePaccepta fit deotideo addiditAplstNo utieg fornicarijs buPmGdi. Et infra:Siquis frater notar foi nicatortaut auar°: autidolisferuienstaut maledicus: autebriofusitautrapax:cu eiufmodineccibumquide fumere. Quo cmmibi de ijs quiforisfuntiudicarec’ EtadEpbcfiostForntcatiočFomnisimmudicia frauaricia necnominec in uobis: ficut decet fandos.Et infra:Hoccm fcitotecp omnis impudP cus:aut immudufaut auarus qd’ eft idolatratno babet bcereditate in regno cbrifti bi dei. Debapti§atisuticpdicluliquet.lpficm accipiuntbcereditate qui baptiganc in 1Ro.8. mortecbriftnčFcofepeliunt cucbrifto:utcuipforefurgat.ldcobacrcdes deucobce redes cbrifti.Sunt baeredes dei quia tranfcribicin eos deigratiatcobceredcs cbrifti: quia renouant in uita ipfius.Hcercdes quocp cbriffi:quia dat illis p mortem lpfPtan/ q teftatoris bcereditas. Ifti igitur magis fi bi debent attederc qui babent qct poffint amitterc q qui no babcntdfti maiore agere cuftodiatifti cauere uitio^ illecebraster t ‘ or,s incitamčta:quae maxime cibo potucp oriunt. Dcnicp fedit populus maduca' re bi bibere:&I furrexit ludere. Ipfc quocg cpicurus que iitifibi magis lequedum g apolf olos putant:afTertor uoluptatistč^fi neget inuecirice mali effe uoluptatemmo negat tame ex ea fieri quceda ex quibus generetur mala. Denup nec luximcforu uitam reprebenfibile uideri:quae repletur delecfatiombustnifi uel doloris uel mor/ tis quatiatur metu. Atq? bicq alienus a uero fir.etiam bic reprebeditur qp uolupta tem in bomine deo auetore creata aiferit principaliter.SicutPbiluminaris ei° fed :v tor in epitomis fuis difputat:&^ buius allegat biftoricos effe au&ores fentetiac. Sed boe diuina feriptura redarguit qux ferpentis infidijs atc^ illecebris: infufa Adae atep Euac uoluptatem docet:Siquide ipfe ferpes uoluptas fit:&: ideo uari^ ac lubr icx & uelut ueneno quoda corruptelarum infed« paffiones uoluptatis fint. Appetetia LIBER X EPISTOLA LXXXH igitur uoluptatis coftat acceptu Adam excidilfe madato dei &• fruclu gratiae. Quo igitur uoluptas ad paradifum reuocarenos pot qua:fola nos paradifo exuitf' Vn/ de 5i dns Iefus uolens nos aducrfus diaboli tetamenta fortiores reddere: certatur 9 ieiunauittut fciremus ga aliter illecebras mali no poflemus uincere. Denicj? ipfe di abolus primu tentamcntoiii fuoru fpiculu de uoluptate intorfit dicens: Si filius dci ZPattB,4, estdic ut lapidesifti panes tiant.Vndeait dns:Non in pane folo uiuit bomo: Ted in omni uerbo dcf.dsnoluit facere cur poftetiutmagis leciiois ftudio g uoluptatis inte dere nos falutan prxcepto doceret . Et ga ifti leiunandu negat:qua ca ul a čbrift 9 ie lunauerit aftruantmifi ut nobis exep!o effet ei° ieiuniu. Dcniqp in pofteriorib 9 do/ cuit no facile malu p o (Te nifi nro uinci ieiunio:dices:Hoc genus n 5 eijcic nifi in ora/ fbidem.i7. tionc & ieiunio. Quid etia fibi uult fcriptura qua: docet ieiunafle Petru:& ieiunati SctUio, atcp oranti de baptigadis genttb 9 reuelatu myfteriu:nifi ut oftenderet etia ipos fan/ cios cuieiunantttuncfieri praeftatioresc’ Demcp Moyfes cu ieiunaretdegeacccpit: £jco.j4. Etideo Petrus cu ieiunarettedoclus eft noui teftameti gratia. Danici quoq; iciuni) Baniet:, 14. merito ora claufit leonu futurorucp tempo^i uidit negocia. Aut qusenobis falus el' fe pottnili ieiunio elucrimus pela noftra:cu fcriptura dicaf.Iciunium ds elcmofyna a Zobk.^. et.ii. pcl 5 liberatC Quifunt ergo bipraeceptoresnouiquimeritucxcludatieiunijcNo/ ne gentihu uox lfta eft dicentiutManducem 9 ds bibam 9 ? Quos bene irridet Apfs dicens:Sifecuduboiem pugnauicpbefiad beftias:quid mibi ,pdeft:limortuino re i,£orJ,i?. furgunteMaducemus ds bibam 9 :cras em moriemur.Hoc eft:Quid mibi ,pfuit ufq; ad mor te cotcntio:nifi ut bomine redimerč meumc Qui fruftra redimičifi nulla cit fpes rcfurreclionis.Acp boefpe omni redeptionts amiifa manducem 9 čC bibamus: ne amittamus fructuprsefentiu:qui futuroi^ nullu tenemus. Ulorum ergo eft cibis &potibusindulgere:quinibilpofrmorteliramfperant. Deniq5epicurei dicuntaf fertores uoluptatis:quia mors nibil ad nos. Quo demSftrant corpore fe tantu non men te uiueremec anmire fungi fed carnis foliu? munere:qui fucceftione a n im se cor porifcj? diffoluimunusfuae uitasomneexiftimec:periremeritauirtutu: ateg animse: oran? uigore:totos fe deficere cu corporis fenfu: nibil religuiaru fupereffe animset cu ipfum corpus no ftatim refoluar.Prius ergo diffoluic anima g corpus: cu fm fua opinione uel čarne ds offa cofiderare debeant:quae poft morte fupfunttfecundu ue ram autaftertionenegarenon debeantrefurrectionis gratia. Merito ergo bos re/ dargues Apfus:monetnos ne tahbus labamur opinionib 9 dices:Nolitefeduci:cor/ Obidem« rupunt moreš bonos colloquia mala.Sobrij eftote iuftetd' noiite peccare.Ignoran/ tia etn dei quida babent.Bonu ergo fobrietas:quia peccatu ebrietas eft. Quidcp il le Epicurus defenfor uoluptatis cuius ideo frequente facimufmentionetut bos aut gentiliu difcipulos epicurea ^bem 9 fecla fequi: autilluipfum que ipfi pbilofopbi a fuo excludunt confortio tang patronu luxunae: tolerabiliore bis effe doceamusc’ Clamat ergo illc(ut Dimarcus aflerit)quia no potationes :neq5 comefationes:nec filiorumfobolesmecfceminarucopulaemecpifcium copiataliorucgbuiufmodi:quse fplendtdo ului parantur couaujtfuaue uitam facianttfed fobria difputatio. Dcniq; addtdit ap copps cduiup moderate utant:qui no immoderate eas quserut. Succo lolo ds pane uel aqua qui libenter utiturtdefpuit delitiaru epulas:quia multse ex bis gcnerantfmolefti^. Etia alibi dtcunr.No lmmoderatse epul^tno potationestuolu ptatis fuauitate generant fed cotinens uita. Cum igitur illos abdicauerit pbilofo/ pbiatbos no excludit ecclefiaf 1 Siquide &; lili quod malse caula: babenttfe alTertio/ mbusfuis impugnantfrequeter. Nafi principalis eorumfentetia fitcpnullam fua/ uitate uoluptatis putent:nifiquse cibo potucg percipiatttame intelligentes in ta re/ prebenfibili definitione uerfari fe fine fummo dedecore no pofte: ac deferi ab o m/ nibustfuco quoda probabiliumdifputationuea colorare uoluerunt:adeo: ut dice/ ret quidam exq's:Dum ftudemus deleciationig epulas dscantusiamifimus ea quse per uerbi quo folo falui efte poftumustinfunditur perceptione. Nonne lfti difpa/ res:difcoloresin bocmultiformidifputationenobis uidentur:quosadeo fcriptura ■r 1 LIBER X EPISTOLA LXXXII codemnat ut no praeterierit eos quos Apfs redarguebat:dicete Luea in ackb’ apo/ actj. 17 . ftoloi^:qui eu lib^i biftorico ftilo fcripfit.Quida aut epicurei dr ftoici philolopbi dif putabant cu eo:dr quida dicebant: quid uult bic feminiuerbiusc' Alij aun nouorum dacmoniol^ uidec .pnuciator effe. Ex boe tn numero n5 imunis grafite abijt Apfs: Siquide etia Dionyfius ariopagites cu Damari uxorc fua alijfcj? multifcredidit.Itaq? illi docfrflimoi}: dr eloquentiu ccctus fimplid difputatione melos fe effe credetiu ex/ emplo manifeftarut. Quidigit fibiiftiuoluntquitetanteosguerterequos acqui/ fiuit Aplus:quos redemit cbrifPfanguine fuoc 1 Quid eft q> afierut bapti^atos intev dere no debere uirtutu difciplinis:nibil illis obefie comefat’i6es:nibil uoluptatu af/ fluentiatinfipietes effe eos qijs careanttuirgines oportcrenubere:filiosfacere:fimi liter dr uiduas iterare qd femel male uiriliadmixtione exgta: fint: etia fi fe cotinere poftint:errare eas qute nolut iterare copulaf Quid ergof Placet ut bomine exue tes induam 9 pecude:& expoliates cbriftu ueftiamur aut fugueftiamur amiciius dia/ bolif Sed cu ipfi doclores gentiu ne boneftate quide cu uoluptate copulanda pu/* tauerint:eo ep pecude uiderent cu bomine indueremos ut baduinos ufus bumano infundanPpeclorbdrrationabilimetiinfcribamus irrationabiles ritusferaiji? Q?e| malta gen era fint ammantiu qua: amiffo pari cocubitui indulgere nefciafidt tar»q fo litarue uitx xuum exigat. Plutima quoc£ berbis uefcant fimplictbus: nec alios nifi fonte puro reftinguere litim nouerinttcanefcjj uideamus frequeter interdielo cibo teperare folitastut leiuna farne ora fufpendatdi imperat abftinetia. Ab boeigic re/ uocanc boies qc£ didicerunt g bomine etia mutte n5 praeuancari beftite? Quid aut pulebrius abftinetia qutefacitefia iuuentutisannos fenefcere utfiatmoru feneči?? Nacp ut redundantia ciboru actemulentia etia maturior a: ta s calefcit: /ta mitigatur iuuetutis ferocitas epularu parfimonia:irrfguoq; fontisrd^ exterior ignis aqux infu/ fione extinguic :no mirum fi etia interiora arftus corporis fluuialf potu refrigeranc. Cibo efn nama alitur ac deficit. Siquide fcenum:ftipula:lignutoleum: aliaqj bmoi alimeta ignis lint quibus pafcictea fi detrabas: ucl no luggeras:efia ignis fopitur.Si/ militer ergo uapor corporifcibo alte aut minuiturtcibo excitac :cibo foluitur.Luxu ria igitur mater libidims eft. Quid q? natura couenicns teperantia eft:atcp illi diui/ nte legi qute in lpfo re^t ortu očs fontes potufifruclus arboru efui dedite’ V in u poli dilumu iuftus ad tetationč fui repperit.Vtamur ergo teperantia: naturah cibo: uti> i.CimotB.f. nac^ poftimus. Sedquian6oesfortes:ideo Apfus ait: Vinomodico utere,ppter frequetes tuas infirmitates.No ergo ^pter uoluptate bibendu cfttfed ,pptcr inf ir/ mitatč.Pro remedio igic parcius: ( p delitijs redundiitius. Deniqj Hclias que dns ad uirtutif erudiebat,pfecHone:ad caput fuu collyrida dr uas aqute rcppcrit: dr ideo in uirtute efcae illP quadraginta dieb 9 ieiunauit. Patres noftri cu mare trafirent pe &amet’,i. dibus:aquan5 uinubibebant. Daniel dr bebmpueripatrio cibo dtaqua:potu: ih lefuroreleonureplfitulliardente igneinnoxiouidere tacfucircamčbrafua pafef. 3Iuditb.it. Etquid de uiris loquar?Iuditb luxuriofo Holopbernibaud quaqua inftexit conui uiodolo titulo fobrietatis defperatulacertis uirilibusreportauittriumpbu:patnam obfidioneexuit:ducemilitise fuis manib 0 occidit.Exemplucuides qd’d:'illu terribi/ le populiš bellatore uiru luxuria fua emolliuit:dr bane fcemina teperantia cibi forti> ore uiris fecit.No bic in fexu fuo uicta eft natura: fed in cibo fuo uicta eft:dr regefu/ JlucNi. perbu fuis inclinauit leiunijs. Anna ociogtntaquattuor annos in uiduitate fua ieiu/ ZDattB. 5 . nijs dr obfecrationib 9 in teplo die ac nocie feruies cbriftu agnouit. Que Iobanes ab 4.Bes?.4. ftinentixmagifterquidanouusterra^angePannuciauit. O ftultuHelifieumgiil i.Efdre.8. ueftnb^ramis dr amaris pafcebat,ppbetas: Immemorč feriptura^i Aefdra:qui me/ i.Corj.a. moria feripturas reddidit: Infipiente Paulu qui gloriat ieiunijs: fi nibil ,pfunt ieiu/ nia. 5ed quo no ,pfunt:quib 9 uiti3 purganc c Q.ux fi deferas cu bumilitate:cu mife/ £fa, 58 . ricordia:ut Efuas (piritu diuino locutufeft:ofla tua pinguefcent:dr eris ficutbortus ebrius; Pinguefcitigic aia tua:uirtutefcp eius fpuali adipe ieiunipdr fruefus tui mul tipficanc' ubertatementis tute:utfitin tefobrietasebrietas:ficutilludeft poculude LIBER X EPISTOLA LXXXII quo ait pbeta:Et počulu tuu mebrians g praeclaru eft. Sed no lila folu Iaudabilis ‘l&s.tt, quas parca eft ciboRi temperatia: fed etia lila quae cocupifcetia:. Denicp fcriptum cfttPoft cocupifcetias tuas ne eas:& a uoluptate tua uetare. Si dederis anima: tua: £cči.i 8 . cocapifcentiatgaudio eris inimicis tuis.Et infra:Vinu čf mulieres apoftatare faciut Obidem. ip, etia fapientes. Vnde Paulus etia in lpfis cbiugijs tcmperantia docet. Eftem uelut quida adultcr incbtinens in matrimonio quilegem apoftolica prieuaricac. Qixid aut loquar quata fit uirginitatis gloria:qua: meruit a cbrifto eligitut eflet etia corpo/ rale dei templunr.in qua corporaliter (utlegimus) babitauit plcnitudo diuinitatisc’ tCoUu Virgo gcnuit mundi falutetuirgo peperit uita uniuerforu.Sola ergo no debet cP fe uirginitas:qua: Otrinih 0 in cbrifto .pfuitc' V irgo portauit que mundus ifte cape/ reaut fuftinereno pot.Quicu ex Maria: nafcerec utero:genitale tamefeptu pudo ris:& in temerata uirginitatis cofcruauit fignacula. Itaq; in uirgine cbrirtus reppe/ lit qc£ fuu effe uellet:qd’ fibi omniu dns affumeret.Pcr uiruaute & muliere caro eic/ cfca deparadifoip uirginetunela eft deo. Quid dealtera Moifi Maria Ioquar qua: fceminei dux agministpede tranfmifit pelagi fretac’ Quo muncre aut uenerabilis Tbecla etia leonibus fuit: ut ad pedes pra:da: fua: ftrata: impafta: beftia: facru de/ ferrcnt ieiuniutnec .pcaci oculo uirgine nec ungue uiolaret afpero: qm & ipfo afpe/ ctu uirginitatis uiolatur fanchtasC Denicp qua reueretia uirginitatis locut 0 eft (an/ ftus Apoftolus:De uirginib 0 praeceptu dni no babeo: confiliu aute do tang mifcri/ i,gCorf. 7 » cordia cofecutus a dnoCPraeceptu no babet: confiliu babet. No em praecipicqd’ fiv pra legeeft:fed magis dato fuadecconfiho.Necaucioritas pra:fumic:fed demoftra tur gratia:ncc a quocuq? demoftratur:fed ab eo qui mifericordia dei meruit. Ho«* rum ergo meliora g apoftoloru confiliafApoftolus dicit: Confiliu do: ifti diffuaden duputant:nequa ftudeat uirginitati. Cui°quanta Iaude breui uerficulo,ppbeta exprelTcrit: ucl potius cbriftusin propbeta: debemus cognofcere. Hortus inquit žCantf. 4 . claufus foror mea:bort° claufus:fons fignat 0 : Cbriftus boe dicit ad ecclefia qua uult eflfe uirginem fine macula:finc ruga.Bonus bortus uirginitaf:qiue plurimos boni fe rat frucius odoris. Hortus claufus:quia undicg uallata eft muro caftitatis. Fons fig,- natus:eo cp uirginitas fit fons & origo pudicitia::quae inuiolata cuftodiat integrita.- tis fignacula:in quo fonte lmago dei luceat:quia cu mundicia corporis cbgruit etia puritas fimplicitatis. No p5t dubitare quifq q> ecclefia uirgo fit: qua etia in corin^ tbijs defpondit apoftolus Paulus uirgine cafta aftignare cbrifto. In fupenore igic epiftola dat confiliu:& exiftimat bonu efte munus uirginitatifiut nullis inftatis ftecu li turbec neceftitatibus:nulla illuuie coinquinet:nullis exagitec .pcellis. In pofte/ riore fponfor eft cbrifto ep uirginitate ecclefiae in illius plcebis cofignare poffit inte^ gritate. Refpbde mibi nune Paule qua ratione .ppter inftante neceftitate des c5 lilium:qmquifineuxore cftfollicit 9 inquiteftquxdnifunt:quom5placeatdeo. Et J.Corf.7. addidit:Et mulier innupta uirgo cogitat quae funt dni:ut fit fancia corpore fpiri tu. Habet igic murum fuu aduerfus mudi buP turbines:&r ideo fepto diuinac mu/ nita .ptcftionis nullis firculi flabris inequitac. Bonum ergo confiliu: quia in cofilio utilitas eft:&: in preecepto laque ,, .Confihuinuitat uolutarios:prxceptu aftringit in/ uitos.Siquaergofecutafueritconfihu:&feano pcenituerit:acqfiuit utilitate. Si qua uero pcenituerit:non babet q? accufet Apoftolu.Ipfa em de infirmitate fua iudicare dcbuit:čL' ideo fibi uolutatis fuas rea eft:cui 9 grauiore g ferre poftet:laqueo fe ac no/ do Iigauit. Itacp tanq bonus medicus qui čk fort^or^b ,, ftabilitate uirtutis coferua/* re cupiat:&:infirmisfalubritate dare:alijs dat cofiliu: alijs demoftrat remediu. Qui infirmus eft:olera maducet: accipiat uxore: qui ualidior eft fortiore uirtutis cibum expeclet. Mcritocp adiuxit:Na qui ftatuit in cordefuo firmus no babens necefti/ i,tori. 7 , taterpoteftatč aut babens fua: uolutatis:^ boe iudicauit in corde fuo feruare uirgi/ nem fua:bencfacit:a/ qui no iungit:melPfacit. Mulier uincia eft legi: quato tepore uir eius uiuit.Q 2 fi dormierit uir eius libera eft:cui uult nubat: tantu in dno. Beatior aut erit fi fic gmanferit f m meu confiliu.Puto em & ego fpintu dei babeo. Hoc n LIBER X EPISTOLA LXXXII cfl cofilm dei baber e:explorare dilfgeter oia: A quat meliora fut fuadere: A qux f u> tiora demoBrare. Prouidus doctor multas oBedit uiastut qua uult unufqmfcp qua fibiaccomodaarbitrat tncedaf.dumodo occurratquo poffitincaptufpnetendere* Bona uirginifatis uia fed fublimis &i ardua ualidiores requirit. Bona etia uiduita/ tisn 5 tam ditficilis ut fuperior:fed cdfragofa A afpera cautiores exigit. Bona etia matrimonijtplena & direcia longiore circuitu ad caflra fanctol^. puemnea plurimos rccipit. Suntergo uirginitatis praemiatfunt merita uiduttatis: cB etia cdiugali pu/ dicitioe locustGradus fingulai^ funt A mcremeta uirtutu. State lgic i corde ueBrot ne quis uos fubruattne quis poffit fubuertere. Docuit nos Aplus quid fit flaretboc £;co.5* eB*.q<£ Moyfi dieta efttLocus em in quo Bastterra fancta eB. Nemo cm Bat nifi q fi/ de Batmifi qui fix 9 Bat fui cordis fentetia. Alibi quoq? legim 9 :Tu aute bic Ba meču* Vtrucp ad Moyfen a dno dictu efi: Vbi tu Bastterra 1 'ancta eB; A bic Ba mecuiboc e meču Bas:fi Bes in ecclefiadpfe em loc 9 eB fancEGpfa terra Becuda fanctitatist A op tima uirtutumeffibus. Sta ergo in ecc!efia:Ba ubi tibiapparui: ibi ego tecu fu. Vbi eB ecclefiatibi firmiffima Batio tux metis eBtibi fundametu animi taitubi tibi deta bo apparui.Tu rubustego ignis in rubotego in čarne ( ppterea ignis ut tibi lucea: ut tuas fpinas & tua peccata cofuma*. A mea tibi demonBre gratia. States ergo in cor de ueBro lupos fugate ab ecclefia quxretes prxda tollere. No fit in uobis defidia: no fit prauu ostlingua amarior. Nolite in cocilio uanitatis federe. Scriptu e enimt <1^0.15* N 5 fedi in cocilio uanitatis. Nolite audire detrabentes ( pximis*.ncdu auditis aliost 1^5*49. .puoceminnut Aipfi derogetis ,pximis; A dicac unicuicjj ueBru i Sedens aduerfus fratre tuudetrabebas.Sedetesdefrabut:Bantesautdnmbndiaint:quib 9 dicic: Ec ■1^0.155. cenunc bndicite dnm oes ferui dni:qui ftatis in do mo dni. Qui fedet(ut de corpo L reo ufu loquar)quafi ociolArcfoluic corporetatcj intetione metis relaxat. Stataut fpeculator,puidus:& expIoratorimpigeriguigil cuBos:quiprxtčditin ca Bris. B el/ lator auocp flrenu 9 ante expectatu Bat in agmine:qui uult aduerfarij coiilia praeue/ iXorf.io. nire.Q.ui Batuideatne cadat:Q_uiBatobtreciare nefeit. OciofoHt etenim fabulaa f u nt:quib 9 obtreci:atioferic:malignitas^)ditur.Vndeait ( ppbeta:Odiobabuicogre gatione maligno^učk cu impijs no fcdebo.Et in trigcfimofexto pfalmo quč przeces «j£, 0,3$, ptis referfit moralibusun principio Batim pofuit: Noh aomulari inter malignantes: necg aemulat 9 fucris facientes iniquitate. Malignitas plus nocetg malicia: ga mali' gnitas nec pura fimplicitatebabet nec aperta malicia*. led abfcondita maliuolentia* Difficilius a utcauent occultagquxfuntcognita. Vnde Afaluator noBera fpiriti bus malignis cauendu admonet:q> nos blandaru fpecie uoluptatu capiant: cxtera/ ruq; re^i fimulationeicu ambitione:bonore:auaricia:diuitias:ad fupbia potentix le>* nocinia prxtendunt. Itac^cuinomniaclu:tumaximein epifcopi petitioneabefle debet malignitastin quo uita format omniu ut placido A pacifico iudicio prxferac uir omnib 9 qui eligat ex oibus: A qui medeac omnib 9 . Etem manfuet 9 bomoteor/ 3 £Dattl 5 .?* dis medic 9 eB. Hui 9 fe medicu etia dns in euagclio locutus eB dices. No opus eB fants medtc 9 :fed ijs qui male babet. Bonus medic 9 qui infirmitates noBras accepitt LbeI5.5. fanauit xgntudmes: A tn iflc( ficut eB feriptu) no fe bonorificauit ficri fumu facer/ dotr.fed qui locut 9 eB ad eutpater dixit:Filius me 9 es tu:ego bodic gcnui te. Sicut A alibi dicit: Tu es facerdos in xternu f m ordinc Melcbifcdccb. Qui qm typus futurus erat facerdotu omniuudeo čarne fufcepitiut in diebus carnis fux preces A fupplicationesdeopatricumagna uoce A lacbrymis ofterret: Aex ijs qux paflus eB:guis effetfilius dci:difcere uiderec obedientiatguanos doccref.ut nobis fieret auetor falutis. Denic^ cdfummatis paBionib 9 tang cofummat 9 ipfe fanitate dedit omnib 9 :peccatu tulit omniu. ldco A Aaron facerdote ipfe elegitiut n 5 buana cu/ piditas in eligendo facerdote prxponderaret fed gratia dei: non uolutaria oblatio nec .ppriaaffuptiofedc^leflis uocatio:utisofteratmunera f p peccatis g poffit alfi/ fici ,p peccatibustquia Aipfe ingt geBat infirmitateiNo fibi gs bonore debet fume/ re:fed uocari a deoificut A Aaroir.ita A cbriB 9 no ex fe fibi accepit facerdotm. De/ LIBER X EPISTOLA LXXXH ni« cu ab Aaron p genus duela fucceffio generis magts teneret bacredes g iufticiaj colortes:,pprerea ad typum lili 0 Melcbifedecb que m ueteri teftameto Iegimus:ue rus Melcbifedecb:uerus rex pacis uenit:uer°iufticia£rex uenit.Hoc em babet no/ minisinterptatio:finepatre:finematre:finegeneration[s enumeratide:neq;initiu: dieru:necp fine uitce babens:qd’ & ad filiu dei refertur:qui matre in lila diuina gene/* ratione nefciuit:patre in boe uirginis Marice partu ignorauit:ex patre folo natus an te fiecula:ex uirgine fola ortus in boe faeculo. Initium dieru babere utiq; non potuit qui erat in principio.Quom6 uitce fine baberct:qui uitceaucior omnfi^eclpfe prin cipium drfimsomniu.Sedreferturadexempluuttanqfine patre & fine matre fa/ cerdos efte dcbcat:in quo no geaeris nobilitas fed moru eligatur gratia dr uirtutu preerogatiua. Sit in eo fides dr moru maturitaslno alterum fine altero: fed utrucp in uno cu bonis operibus coueniat dr facbs. Vnde nos apoftolus Paulus eo^i uult ipe&.tf* cife imitatores:qui per fide inquit dr patientia pofttdet repromifiiones Abrace: qui perpaticntiapmiftcefibibenediclionismeruitaccipere drpolfidere gratia. Imfi tatoresnosfan&i AaronDauidppbeta debereefleadmonet: quieu inter fanclos dominiadimitandunobiscoftituitdicens:Moyfesdr Aaron in facerdotibus eius: Sr Samuel inter inuocates nomen eius. Dignus plane uir qui fcquedus pponitur omnibus.Nam cu dira mors ppter contumaces in plcebem ferperettmediu fc inter uiuentes morientefcp obiecit: ut morte ftatueret:ne plures periret. V ere uir me tis Ranimi facerdotahs:qui fc p domini grege quafi paftor bonus pio obijceret af/ fecfu.Itacp infregit acuIeum:mortifimpetu tenuit:tranfitu ncgauit.Pietas mentum adinuit:quia p ipfis fe obtulit qui refiftebant. Difcant igitur diftidčtes timere do/ mini comotione facerdotes placare. Quid Datban dr Abiron dr CborefNone p/ pter diftenfione biatus terrae abforbuitCNam cum inffigaffent Cbore dr Datban dr TRumeti.itf. Abiron ducentos quinquaginta uiros aduerfiis Moyfen dr Aarontut fepararent fe abqs:infurrexerutillidicentes:Satisfituobisq> tota fynagoga faneforu eft: dr in ip/ fis eft dominus.Vnde iratus domin 0 locutus eft ad omne fynagoga:confiderauit &i nouit domin 0 qui funt eius: dr fanefos adduxit ad fe:dr quos n5 elegit non adduxit ad fe.Ht iuifit domin 0 ut eligerent fibi arulas:dr incenfum poneret Cbore &: omnes qui cu eo infurrexerant aduerfum Moyfen dr Aaron (acerdotes dominitut qui ele/ ftus eifet a dnotipfe fancl^cofirmaretur inter leuitafdni.Et dixit moyfes ad Cbore: Audite me filij Leui:Nuquid boe pufillu eft uobis qcf feparauit uos de° a fynagogis ifraePHtinfratOu^fibsfacerdotiofungic'Sictudromnis fynagoga tua cogregare ad deudat Aaron qs eft:quia murmuratis de eof Cofideratis igitur quce offenfkv nis caufce extiterint:q? facerdotio fungi indigni uellent:&: ppterea diffideren t q> im murmurarent improbates in facerdotis fui clectione iudiciu dei.Propterea totu po pulu metus ingens corripuit:pcence terror inuoluit umuerfos. Obfecrantib 0 tame omnib’ ne paucoi^ infolentia oes periret: defignanc fceleris rei dr a totius ppfi cor/ pore duceti quinquaginta cu auelorib 0 fuis feparancummugies terra in medio pice/ bis fcinditunaperic in pfundu finus:abripiunc noxij:& ita ab omntb 9 mudi bui°ab/ Icgant elemetis:ut nec aerem bauftu:nec ccelu uifu:nec mare tacfu: nec terra conta minaretfepulebro. Ceftauit pcena no ceffauit malicia: ex boe ipfo immurmuratio exorta populi q> p facerdotes penftet populus. Qua indignatione dns pdidiftet oes nifi Moyfi & Aaron primo precibus inflexus: poft etiam obieclu facerdotis fui Aaron:muluiffet ingratos rnaiore uenice pudore donare ljs quo^i abnuebat gratia. Ipfa ppbetiffa Maria quce cu fratribufpede tranfieratfreta maris:quia astbiopiftce ^bide.u, myftenu adbuc nefciens immurmurauerat aduerfus fratre Moyfen:leprce maculis inoorruit:ut uix tato abfoluta eftet cotagiomifi Moyfen rogaftet. Quis ad typu fynagogae lila refert admurmuratio quž cetbiopiftaeud eflaecclefia: ex getib 0 faera/ mentu ignorans auotidiano immurmurat c5uitio:dr inuidet ei pl^bf.cuius fide eti am ipfa exueca pfadioe fu^ lepra :fm qct legimus:quia ccecitas ex parte ifrael cotigit doneč plenitudo gentiu intraret:dr fic omnis ifrael faiuus fieret. Et ut aduertamus n 2 9 LIBER X EPISTOLA LXXXII fliuneri,i 7 . qui'a in facerdotib 0 diuina magis g humana operah gratia:una ex multis qua Moy> fes p tribus acceperat če rec5derat:uirga Aaron floruir.atcp ita diuini iudicfi munus fpeclandu in facerdote populus aduertit:ac deftitit pare fibi humano iudicio uendi čare gratia qui ante pare fibi pratrogatiua copetere arbitrabac. Virga aut lila quid aliud ofteditmifi q> nung facerdotalis marcefca t gratia:& fumma builitate habeat in fuo munere comiffie fibi flore poteftatis:uel ga id quoq; ad myfteriu referat'; 1 Nec ociofe ,ppe exitu uitae Aaron facerdotis boe faciu putamus. Declarari uider popu/* lusfemor: facerdotalislongamae infidelitatisuetuftatecariofus:q>ultimisteporib 0 imitationeeccleffiereformat°in ftudiafidei&dcuotionisemortuu iamtot Iteculis rediuiua gratia flore remittat. Quid aut aliud fignificac q> poft defunciu Aaron no uniuerfo populo fed foli Moyfi quieft in facerdotib 0 dnitimperauit de°: ut exuurjs Aaron facerdotis filiu eius indueret Elea$aru:nifi ut cognofcerem°q> facerdos cofe crare facerdote debeat:čEipfeeuinduereueftimetis: hocefl: uirtutib°facerdotali/ bus:ac tune fi nibil ei deelTe indumen toRi aduerterit facerdo t3liu:&’ ap te quadrare omniatfaeris euadbibeataltaribusf’ Supplicatur°em ,p populo:cligia dno: ,pbari debet a facerdotib 0 ne quid fit q<£ in ipfo grauiter offendat cuius ofticiu eft ,p alioru oftenfa interuenire. Necgera mediocris uirtus facerdotalis eft:cui cauenduno fo/* lam ne grauioribus flagierjs fit affinistfed ne minimis quide ut fit .pmotus ad miferi' cordiat.pmiffum no remordeatflapfum reuocet:c6pafiat dolorfimanfuetudine te/ neat:pietated!l!gat:iramrepellatueldecoquat:fitquidalituus pla:bisexcitadxacl deuotiončr.mitificandaeadtranguillitatč. Vetusaicl:ueft:affuefceun 0 effe:ut uita tua quanda piečura exprimat:eade feruans femp imagine qua acceperit. Quo po teft unus cffe:qui nune iracudia in fla m a c: n un c in d igna tio n e gram cxteftuat: nune uultu excandefcit:nunc pailoreimmutat:g momenta uarius čedifcolov d Sed efto fi naturam irafci:autpl baptifmo uitium fit ablutu:quo afferebatimpe dimentu.Et uitiaquideategpeccata diluunt omnia:ut fi quis cotaminauerit fuu cor pus cu plurimis:quas nulla coiugtj lege fociauerit:remittanc ci omnia: fed coniugia no refoluunc:fiquisiterauerit. Culpa ern lauacro no lexfoluic.Nullacm culpa co/ mgij fedlex eft.Qd' legis eft igitur:no remittitur quafi culpa:fed tenetur quafi lex r . Ideo Apoftolus legem pofuit dicens:Si quis fineerimine eftmnius uxoris uir.Ergo qma fine crimine eft um° uxoris uir:teneac ad lege facerdoti] fufcipiendi. Qui aute iterauentconiugiu:culpamquiden5babetcoinquinati fed pra2rogatiua exuit fa/ cerdotis. Diximusquidlegiseft:dicamusetiaquidrationis. Sed prius cognofca/ mus:n5 folu boe Apoftolu de epifcopo Če prefbytero ftatuifte:fed etia patres m co cilionicenitracfatusaddidifre:ncq5clericuquequadcbereeffe:quifecuda coiugia fortitus fit. Qno em pot cofolari uidua:bonorare:cobortari ad cuftodienda uidut/ LIBER X EPISTOLA LXXXH tafcm:fcruanda marito fide*.qua ipfe priori cdiugio no referuaiierit? Aut quid in# tercffet intr populu & facerdotetli ijfde aflringcrec legib 9 ? Debet przepoderare ul ta facerdotis ficut prtepoderat gratia.Na quiaiiosprceceptis fuisligat:debetipfe le gitima prtecepta in fe cuflodire.O? refiftebathe ordinarenpoflremo cum cogerert lalteordinatio .ptclarcc. Sed no ualuit pradcriptiotpramaluitimpffio.Tn ordinati/ one mea occidetalcs cpifcopi iudicioiorietaleš etia exemplo ,pbarut.Et tn neopbi/ tus ( pbibec ordinarr.ne extollac fupbia.Si dilatio ordinationi defuitmts cogetis eftt Si no deeft bumilitas copctcns facerdotiombi caufa n5 btereduitiu n5 imputatur, Q> fi in alijs ecclefijs tanta fuppetit ordinadi facerdotis cofideratio:quata cura ex/ petič in ucrcellefi ecclefiatubiduo panter exigiuident:ab epifcopoimonaderij co/ tinentiat&difciplina ecclefirecHaccein prirnus in occidetifpartibusdiuerfa interfe Eufcbius fancbe memorial coiunxit:ut & in ciuitate pofitus infhtuta monacbo^i te/ nerettčb ecdefia regeret leiunij fobrietate. Multu em adiumenti accedit ad facer/ dotis gratiaifi ad ftudiu abftinetiae & norma itegritatis luučtute aftringat: uerfan tcs intra urbe:abdicet ufu urbis & couerfatide. Hinc illi .pcefferut uiritHelias: He lifa:us:Iobannes Helifabet: q pelliceis tunicis čp capnnis exuuijs induti: inopes atqj cgen tes: angufhjs & dolorib 9 affličtr.in folitudinibus errabattinter alta condenla montiu:tnuia rupiutfpeluncai^borridatfouearu uadofa:quo^c5uerfatione dign 9 orbis terraiji n5 erat. Hinc illi Daniel:Ananias A§arias Mifael:qui in aula regia pa> fcebanctieiunioalebanc tančj in defertis cibo afpero potucp obuio. Mentoqj regi) feruuli regis prasualuerut:&i captiuitate decuflo mgo cotepferut:ptates fubegerutt clemcta uicerut:natura igmsextinxerut:euitauerunt flamas: obtuderuntaciegla/ dij:ifrinxerutleonuora:&* ubi infirmioresfieriexiftimabanc:ibifortiores tepene/ banctno refugiebat ludibria buanatg cadeftia fperabat prtemia:n5 borrebant tene/ bras carceris:qb 9 afterni luminis gra refulgebat, Hos fecut 9 Eufebi 9 fd;ijs exiuit de terra fua:& de cognatioe fua:&: domcftico odo peregrinatione practulit. Pro Fide quoqj exilq dura pražoptauitatcp elegit: coiuncio fibifancbememoria: Dionyfio g poftbabuitiperatoris amicitiaexiIio uolutariodtag; memorabiles um' circudati ar/ mis:uallatiexercitu:curaperencdeecclefia:maioretriupbabatdeimperio:qa cotu melia terrcftri mercabanr mentis fottitudine: regni potentia quib 9 militaris armo/ ru ftrepit 9 extorquere no potuit fide:fubegerut befhalis antmi feritate qua; nocere fanchs nequiuit.lraem regis ira leomstutin .pucrbrjs babes.Cofeffus cft uictafe ef/ igRouer.i#* fe:quirogabatutmutarentfentetia:Sedilli ualidiore calamuluuferreis gladrjs ar/ bitrabanc. Denicpuulnerata eftpfidia utoccideretmo eftuuinerata fancloljifides: no defiderarunt patriu fepulcbru quib 9 referuabac csdefte domiciliu. Errauerunt toto orbe:ut nibil babetes poifidetes oia.Q_uocuq 5 miifi eifenr.loc 9 delitiaru pu/ tabac .Neqj etn lllis quicq deerat:quib 9 fides locuples abudaban Demqj locuple/ tabat aiios ipfi inopes adfuptu:opimiadgratia:tetabanc fed no mortificabancnn ie iunijs:in laborib^m cuftodijfin uigilijs. Euaferut de infirmitate fortes: n5 expecia bat dclitiaiy.illecebras quos faginabat fames: no adurebat eos torrida teftatis quos refrigerabat arternae fpes gratiac.No fragebat glacialis plagte frigiditas quib 9 ferue/ ti fpiritu ucrnabat deuotio^ No uerebanc uincula borni quos Iefus foluerat. Non deliderabat redimia morte:qui prxfumebat a cbriido refufcitari, Denic^ fancl 9 Di onylius cxegituotistutiexilio uita ponerettne regreffus cofufa lnfhtutis&: ufu in/ fideliu:ftudia plxbis autcleriinueniret.Meruitcji banegratia ut pace dni traquillo adcclu fecu referret. Itacp ut Eulebius fancl 9 prior leuauit uexillu confedionis: it a beat 9 Dionyfius inexilq locis ^tplore martvrib 9 titulo exbalauit. Ha:cigle patieh tia in fanclo Eufebio mottafterij coaluit ufu:& durioris obferuationis conluetudine baufit labodi tolerantia. Naq? btec duo in attetiore cbnftiano^ deuotione prceda tiora effe quis ambigat:clencoru officiai&i monacboru inftitutadfta ad comitatč df moralitate difciplina:illa ad abftinentia aifuefaSa atep patientia. Hcec uelut in quo/ dam tbeatroiilla in feereto. -Speciac iftaulla abfconditur.ldeo bonus Atbleta ait; h5 LIBER X EPISTOLA LXXXII Spečfoculu fačli fum 9 buic mundo.Dignus fane qui fpecfareč ab angelis cu lucferei: ut ad cbrifti brauiupuemret cu certaret: ut in terris uita angeloru inftitueretdn cae/ lo nequicta angelorum refelleret.Collucfobatur em nequicijs fpiritualibus. Merito mundus eum fpecfabatmt mudus imitaretur. Hzec ergo uita in ftadioulla in fpeluv ca.Haec aduerfum cofufione fseculf.illa aduerfus carnis appetetia. Haec fubijcies: lila refugiens corporis uoluptates. Hasc gratiortilla tutior. Hsec fe ipfam reges: iU la femctipfam coercens. Vtracjj tamen fe abnegas ut fiat cbrifti:quia pfečfts dičtu jPattB.irf* eft:Quiuultpoftmeuenire:abnegetfeipfumfibi:&rtollatcrucefua:frf^uat me* čuK.z* Sequitur ergo cbriftu qui poteft dicere: Viuo aut iam no ego:uiuit uero in me cbri ftus.Negabat fe Paulus:cu fciens quia uincula dr tribulationes eu manerent:in bie»* Sctf.io. rufale uolutarius fe ofterret periculis dicens: Nec facio anima cariore mibi: dumo/ 1 do cofumem curfum meu:&; minifteriu uerbi qd accepi a domino Iefu.Deniq5 circu ftantibus plurimis ploratibus dr obfecrantib 9 :no rcflexit animudta fides,pmpta du ra fui cenfor eft. Hazc ergo dimicamlla fe remouet. Haec lllecebras uincit: lila re/ fugit.Huic mundus triumpbaculli exultat. Huic mudus crucifigic uel ipfa mundot lili ignoratur.Huic plura tetamenta dr ideo maior uictoria:illi infrequetior lapfus:fa 5,^cqUi7 i 19 cilior cuftodia. Deniq? ipfe Heliastut cofirmaret uerbu oris eius: miffus eft a dno: ut le ad torrente abfconderet Cbaritb.Minabac Acbab:minabatur Ie§abel: timuit Helias dr exurrexit:dr iteru in uirtute efc* intelligibilis quadraginta dieb^ambula' uit dr quadraginta noclibus ulq? ad mon te oreb: dr introiuit in fpelunca dr requieuit ibi:&r lic poftea milfus eff ut ungeret reges. Durat 9 igitur zd patien tia eft folitudinu Jliic1,5, incolatu:&rtangpaftusaduirtutisad/paleagrelh aI/menfo,pcelTitfortior. lobanj * nes quocp in deferto adoleuit&r dominu bapticauit:dr cofaentia illicprius exercuč ut poftea rege increparet. Et quia de fancfti Heliatbabitatioe defertnnomina loav ru n5 ociofa quafiferiati praeteriuitrP:quid fignificet repetendu uidec. Miflus eft; Helias ad torrente cbaritbubi eu corui alebat: mane panč afferebant: ad uefperam carnes.No imerito mane panifafferebacqui cofirmat cor bominis.Q.uo em cibo ni ftmyftico aleretur^pbetafAd uefpera caro miniftrabac. Intellige quaelegis:quia Cbaritb intelle&us eft.Orebomne cor quaficor dicitur. Berfabe quocp puteus fep timbaut iurameti latina interptatio eft. Primu Helias in Berfabe eft: coccflit ad fan cix legis myfteria diuinicp iuris facrameta. Poftea ad torrente mittic:ad illu ftumft nis impetu quilsetificat ciuitate dei. Vtruc^ aduertis unius aučforis teftamentif.ue tus fcriptura quafi puteus ,pfunda atqj obfcurior unde cu labore baurias: no plena: 5£S?attB.5 f quia adbucquiimpleretea no uenerat. Denicp poftea ait:No uemlegemfoluere fed implere.ldeo ad ftuuiu tranfire fančtus a cbrifto iubet :qm qui de nouo teftame to bibcrit:n 5 folum flumen eft:fed flumina de uetreeius fluet aqua£uiute: flumina intelleftusiflumina cognitionistflumina fpiritualia:quae tame pfidiae aruerunt te po/ re:ne faerilegi biberent:potarentpfidi.lbi .ppbeta dni agnofcebant corui: que non agnofcebantiudaei.Pafcebantcoruiqučgenus regale lliud&i nobile pfequcbatur* Qua^eftIegabelqu2epfequebatur:nififynagoga uanefluens: uane abundasferi/ pturis:quasneq; cuftoditnecp intelligitf’ Qui coruipafcebant:niliquorupulil eu Tlb0,i4pbeta:qui intelligit: qcuftoditquaefenpta funt:Da te ipfum ei cibu:fides noftra eiahmentu:no erit .pfeclus: metes lile noftras fcnfufij pafeitur in noftro fermo eius intelleftu epulac. Dam^eipane qui in lumine euage' lij pofiti coferim ? ei noftri firmameta cordis.His alit :bis uiget: bis ieiuna diu replet ora:quibus iudxo^ pfidia nullu fidci cibu fubminiftrat. leiunus eft lllis ois fermo ,ppbeticus:cuP adipe interiore no uident exefus dr tenuis qui impugnare co^ fau' ces no pot. Fortafteideo deferebat ad uefperacarnes qfifortiores cibos quosin/ firmi ingenio corintbij no poteratfumere:dr ideo lacle potabanc aplico. Efca ergo fortior ad uefpera mfidi bums deferebac:mane panis. Et ideo quia dns bancmim/ LIBER X EPISTOLA. LXXXII ftrari mandauit alimonia:bene illud ,ppbeticu dici ei boe loco couenit:Exitu matu/ 105*^4» fino & uefpere ddectabis.Et infra:Parafh' cibu filologa ita eft praeparatio ei°. Sed fatis de magiftro dicfu puto:nunc difcipuloru uitam ,pfequaiTmr:quia in illam fe lau de induerunt bymnts dies ac nodes pfonat. Harcnempe angelovi militia eft: femg efte in det laudibus:orationib* cociliare crebris:atcg exorare dominu:ftudent ledv one uel operib^ cotmuis mente occupant:feparari a coetu mulieru:fibtjpfi inuice uk tam praebent cuftodia. Qiialis base uita in qua nibil fit q LIBER X EPISTOLA LXXXII z.Cor1.8. Noli inope refutareičfc: cbriftus paup facluf efttut te inopia fua diuite faceret. Nc> 2 Dattl?.io. li quafi diues te attolleretSine pecunia mifit apoftolos fuos. Denicjs primus eofy dt actj.j. xitt Argentu & auru no babeotfed fide babeo.Gloriatur in pauptate quafi refugiat cotaminatione. Argentu inquit & auru n5 babeo fed fide babeo.Satis diues fum in nomine Iefutq<$ fup omne bomine eft. Argentu ti5 babeotfed nec requiro. Aurum no babeotfed nec defiderotfed babeo qcf uos diuites no babetis. Habeo qct pluris effeetia uos arbitremini.Dono pauperibustut in nomine Iefu dicatCoualefcite ma/ nus remiiftei& getlua diffoluta* Sed uultis diuites efteteftote pauperes.Tunc eri/ tis p omnia dmitestfifueritis pauperes fpiritu.No cenfus diuitem fed animus facit. Sunt eni quife bumiliat in multis diuitijs & rečfos ac prudeter.Satis cm diues om/ mbus naturam lex eft cui cito inuenias qc£ abundet.Cupiditatib 0 aut omnis diuitia^; abundatiatinopia eft. Denicg nemo paup nafcic fedfit. No ergo natura: pauptas: fed opiniois efttideocg cito inuenit diues natura:*, difficile cupiditatis. Etem quo pP unufquifqj acquifierit plus fititt & quafi quadam inardefcit ebrietate cupiditatu fu> arum. Quid quafi neceftariu qu3sritis cumulu diuitiariKNibil tam neceftariu cj co gnofcerequidnofitnecefiariu. Quidin čarne retorquetts excufationec' No coiv pariš uenter infatiabiie fed mentis auaricia facit.Nuquid caro fpem futuri abftulit? Nuquid caro fpiritualis grafite fuauitate ademit?Nuquid caro fide impediuitf Nu/ quidcaroaligdfiiroris dnistuanis opinionib 9 adiudicauitfPlus amat caro modela/ 1 ta frugahtatetqua exuit oneretinduitur falubntate:qua follicitudine deponit: aftir/- ^ouer.ij. mit tranquillitate. Sed nec ipfie diuitite uituperabiles.Deniq; redeptio animte uiri diuitite eiustqm qui pauperi donattredfmit anima fua.Eft ergo dt bis materialih 0 di/ uitijs uirtuti Iocus. Q_uafi gubernatores eftis in magno mari.S/ bene qs gubernat fuu nauigiutcito tranfif fretumtut pueniat ad portu. Qui aut nefcit regere fuu ccnfu l£:otter 4 io, onere fuo mergic.Ideo fcriptu efttPofleftio diuitu ciuitas firmiflima. Quat eftifta nifi bierufale qute in ctelo efttin qua regnu deicBona btcc pofteflio qute fruclus ppe/ tuos facit.Bona pofteflio:qua: no bic relinquic fed illic poffidec . In bac poffeflione qui fuerit dicittPortio mea dns. No dictttportio mea ab illis ufcg ad lllos porrecla difiufa terminos. No dicittportio mea inter illos uicinostnifi forte inter aplostnv ter .ppbetastinter fanclos deitbtec eft em iufta portio.No dicit portio in pratistnon in filuistnS in capistnifi forte in capis filuastin quibus inuenit ecclefiatde qua fcriptu efttlnuenimus ea in capis filute. No dicittportio mea gregcs equoru. Mendax etn i&>9. equusadfalute. Mo dicittportiomcaarmetaboumtafinitouestnififorteinter illa enumerat armeta qute agnofcut pofieflore fuut & m illa afina uult confortiu babere qute n5 refugit pratfepe cbrifti.Et illa ouis fibi portio efttqute ad immolandu duela eftt&t lile a gnus cora tondete fine uoce quino aperuit os fuutcui 0 in bumilitate iudi diciu exaltatu eft.Bcne ait cora tondete tq fupflua no .ppria in illa depofuit crucetg corpuit exuittno diuinitate amifit. No quicuc^ ergo dicittPortio mea dns. Non auar° dictttquia uenit auariciatdt dicittMea portio estego te fubditu babuitmibi fet uiftitmibi te in illo aureo uendidiftitmibi te in illa poftefiione adiudicafti. No dicit luxuriofus: portio mea ebriftusteja uenit luxuria dt dicitt Mea portio estego te in iV lo mibi macipaui couiuiotin illis epula^i reatibustego te addiciu teneo gulae d^ uute cbirograpbo. An lgnoras quia can° fuit mefae tuat g uitae preciuf T uo te ludicio re/ uincotnega fi potestfed n5 negare potes.Deniq; nibil ad uita referuaftittotu ad me fam expčdiftif’ No p5t dicere adultcrtportio mea dnstga uenit libido & dicittEgo fum tibi portiotmibi te in illi° adolefcetulte addixifti amoret in illi° nocle meretricis in meas leges in mea iura migrafti. No dicit ,pditor:portio mea cbriftustga ftatim ^o6,iy. irruit in eu nequicia mali & dicittFallit te dne Iefu meus lfte. Habem 0 exeplutquia culudas panea cbrifto accepiftettimifitfe in cor ei^diaboPguafi poftelTionefua ue' dicans:quafi portionis fute ius retinestquafi dicenstNo eft tu 9 lfte fed meustme°cer te mtnifterttu 0 f pditortme°plane lfte efttdcniq; tecu recubit d^ mibi feruitt tecu epa lat dt meču pafcic. A te pane accepitta mepecunia.T ecu bibittd: mibi tuu fanguine f * n 6 c f °^d, V tu §iat >um in pluris :itc ma/ unceri/ «facit. ilc $ Otti/ iiuitia^ augtast guopF 3 tir fu> niičjco \6 cov/ ibftu\it? nitcNu/ v LIBER X EPISTOIA LXXXII ucndit.Qf itera diceret,pb3uit.Deniq$cbriftus receftitab eo:ipfequocpIudas reli/ quit Iefum:feqirič diabolu. Ogmultos dnos babet qui unu refugerit. Sed nos no refugiamus.Quis refugiat eu que fequunt alligati uinculisfted uinculis uoluntarijs qux'ib!uuntnoalligant:quib‘’uincfti uinculisglorianc dicentestPaulus uincftusIefu ^dpbtkmonl cbrifti & TimotbacuscOoriofius ab boe ftringimur g ab alijs abfoluimur &i rehxa^ m ur. Q.uis igiefugiat pacčbquis fugiat falutecquis fugiat mifericordiac'quis fugiac tioned Vtdetisfilij quales euaferintquibateiccutifunt: quo opercnc de/ rcdemptioneC V metis rut) quaies euaierint qui nate lecuti lun t: quo opercnc funcli. Quaruuirtutulaudem miramurrearu ftudeam 9 adipifci mduftria: &■ quas pratdicamus in alijsteas in nobis taciti recognofcam 9 . Nibil molliculu:nibil in fr a c/ tumad hudepuenit.Regnum catloi^cogitur:& cogetes diripiunt illud. Feftinan SDattRii. tes patresagniimanducabat.Feftina elf fidesftalutis deuotio fpes impigra cotradi cfiones ammi no amat:fed traduefronč ab infruciuofo ocio ad fructu labodi. Qru'd in craftinu differsbPotes fitbodiernu diem lucrari. Cauendueft em ne čbillu no tcncas & bunc amittas. No exiguu detrimentu eft uel borat unP:čb una bora totp uitat portio eft. Sunt iuuenes qui cito uoluntadfenecfutepucnire: nefubiaceant diutius fenioru arbitrio.Sut etia fenes qui uclint fipoftintadiuuetuteredire. Ojio-' ru ftudium neutru ,pbo:quia iuuenes faftidiofi praefentiu quafi ingrati mutationem uiuendircquirut:fenes dilationčtcu poftit&luueta fenefcere monbus: fenccfus uirere opcribus.Necj; em cmcndatione mo^ magis attas afFert cj difciplina. Qua/ to ergo magis nosoportet fpem attollere ad regnu dciiuitat ubi nouitastubi gratiaa eritno attatis comutatio. No ocio:n5 fomno merces paratur. Nullir opus dormi/ entis eft:nullus fructus ocijtirritno magis diipendiu. Ociofus Efauamifit primatus benediiftionČ:qa maluitctbuarciperč Q quatrere. Laboriofus Iacob apud utrucjj pa rente inuenitgratia.Et tn cu fupior eftet Iacob lurtijte & gratiatceflit fratris idigna/ tioni g fibipratlatu fratre lunioredolebat.Ideofcriptu efbDatelocu irattnealterius indignatio te quoc^ in peccatu trabattdu uis refifteretdu uis tiindieari.Potes &*ab ll lo & a te remouere culpatfi cedcndu putes. Imitare patriareba qui de confilio ma/ tris 15ginqua petijt.Et matris cuPvRebeccte uticgtboc efbpatietiat. Cui° em nifi pa/ tientiae boe cofiliu efte poteratd Amabat mater co tra affeclu pij amoris dimitfi filiu. Maluit cm fibi eu exulare g deo.Et ga bona matertutricp detulittiuniori filio benedi cfrončqua coferuare poterat.No em fihufiliofted impigruociofo prattulitifidelcm inftdo.Sed etia filio ipfi feniori no paru cStulit amando minore filiu ne paricidiu fa/ ceret. Itacp qm ob pietate no.ppter improbitate exulabata paretibus:loquebatur cu deo:augebac cenfuthberis gratia. Neq; bis tn elatus eftteu fratri occurreret:fed builiatus adorauittno utiq? illu immite:illufuribundu:illudegenerč:fed eum que in fratre cdfiderabattideocp adorauit fepties numero fcilicet remiftionistga n5 boiem adorabatfed deu quein čarne bois efteuenturu praeuidebatfpiritututtollerct pec catamudl. QfttibiexPetrirefpofioneaperic myfteriu:dicenteeo: Si peccaucrit 5£>attl5.i8* in me frater me ? :quotiens remitta ei? Vfcp feptiesc' Vides qm peccato^t remiftio: typus crat illi° magni fabbatiullius quietis ppetute gratite:& ideo coteplatione do/ nac. Sed gd fibi uulttcp & uxores:& filios:^ oes difpofuit fuos:& pratcepit ut & ip H adorarcnt fup terme 1 No utic^ ut elementu q : aut fterili 6 i iciuno folo: fed ut čarne pr^fidio nobis futura. Et fortaffe boe illud e myfterm qcJ cdocuitdnsdices:NofoIufeptiesfed&:feptuagiesfepties. Etuosigic donateiiu/ rias ufastut litisfilij Iacob.Nolite exafperarificutEfau. Imitaminifftm Dauidtg tag bon%iagiftcr religt nobis q uic?:or fuppliciorupietatis officia mafri exbibeatg cp regnu cadefte donabat uitxxtevnx Na fi religiofu eftej. Jatroni donac uenia:muIto uberiorispiV etatis eft cp a filio mater tatoafteeftu honorar. Hcccmquit filp tu us: Ecce mater tua. Teftabac de cruce cbrift°:žC inf matre ato; difcipuiu diiudebat pietatis officia. C5 debat dns n5 folu publicu fed ctia domcfticu tcftamentu:& boceiufteftamentu (u gnabatIobanes:dignus tantoteftatore teftis. Bonu teftamentuno pecunfiefed 105.44. uitte a:terna::qcF no atramento feriptu eft fed (piritu dei uiui:qui aif.Lingua mea ca lamusferibae uelociter feribetis. Sed Maria nccminor c matrč cbrifti decebat: fu^ gientib°apfis ante cruce ftabat:& prjs fpcctabat ocults filij uulnera*.quia expeftabat n5 pignorismorteledmundifalute. Autfortaffegacognoueratpfilijmorte mun di redeptione aula regalih etia fua morte putabat fe aligd publico additura muneri. Sed Iefusnon egebatadiutoread redeptione cmniu:quioes fine adiutoreferua' 10S.S7* uft.Vnde &rdicit:Fači?fum ficutbo fine adiutorio:inter mortuos liber. Sufcepit g/ deaifeciuparentis:fcdno quaefiuitalteri 9 auxiliu. Hacimitaminimres (anciequa: in unico filio dilccliftimo tantu materna: uirtutis exčplu edidit. Neg? em uos dub cioresliberos babetis:necp illud uirgo qmerebat folatiuicp aliupoflet generare fili/ um. Dni feruis imperate qua(i coditione fubditis:fed ita ut natura: eiufde cuPucs s.^etri.1. eftis*.cofortes efle eos memineritis. Scruiquoq? dnis feruitecum uoluntate.Etcm unufqfq3qdnatus eft: patieter debet fufcipere:necfolu benis fedetia afperionbus obedire dnis. Na quaeeft ueftraeferuitutis gfa:(ibonis feruiatisfcdulocSed hctia afperos ^mereamini.Na liberiquoq5 nulla babent mercede:(i peccatcs puniatur a iudicib°:fed lila me«-ceseft:fi etia no peccates.Er uos ergo coteplatione dniIefu eti am fi difficilib 9 feruiatis dnis cupatietia:mercede babebitis. Siquide ipfe dns ab iniuftis paffus eft:&: patičtia mirabili peccata noflra fuse affixit cruciiutg illu iwu tatusfuerittpeccatafuafanguinefuodiluat. Ad fumma coucrtiminioefaddnmle fum. Sit in uobis uita: buius deleclatio in bona colcičtia:patičtia mortis cu fpeim/ mortalitatis:cofirmatio refurreftionis cu cbrifti gratia:ueritas cufimplicitate: fides cu cofidentia:abftinetia cu fčlitatc: induftria cu fobrictatc: couerfatio cu modeftia*. eruditio fine uanitate:fobrietas doftrina: fidelis fine b^erefis temulentia. Sančii Ambrofij adepifcoposp Acmilia conftitutos:eos de celebritate pafebali inftruentis:EpiftoIa.LXXXIII. LIBER X epistola lxxxih t ]dci J:c pro 'tia po, f at in/ °[pitio eua/ _ na nos inftruit &i traditio maioi)r.Q_ui couentetes ad fynodu ntcena infer il/ la fidei ut uera ita admtranda decreta:etia fup celebritate memorata:cogregatis pe ritiffimts calculanditdece dr noue anno^i collegere ratione:dr quafi quenda coftitu erecirculu: ex quo exempluin annos rehquosgignerec. Hunecirculu arncadeca/ terida nucupauerut:fequetesillud:cpno debeamus uana quadaopintonefup cele/ britate bmoi flucluare:fed uerarone co p erta ita omntu edeurrataffeciio:ut una no c£e ubicp facrificiu ( p refurreflione dni deferac. Dni fratres dileefiffimi eo ufq; a uc/ ro nos deuiare non c5uenit:ncc nago ingenio dtfcreparetut qua:da neceffitas cele/' britatisbuPoibusfitipofitacbrtftianis.Qnquideipfednseuelegitdiequo pafeba celcbraret:quicuobferuatia:uera:rationec6currit. Scriptueftem: Venitaut di/ estin qua neceffe erat pafeba imoIari:dr mifit Petru drlobanne dices:Euntes ite pa/ ra te nobis pafebatut maducem 0 . At lili dtxerut: Vbi uis paremusf Et dixit ad tllos: Ecce introeuttbus uobis iuciuitateoccurretbo atnpbora aqute portans: fequimini cu in domu in quaintrat:dr dicetis pfifamilias:Dtcittibi magifler: Vbi e diuerforiu: ubi pafeba cu difeipulis manduceflpfe uobis oftčdet in fupiorib 0 iocu magnufibi pa ratc. Aduertim 0 igic q> no ad terrena defečdere fed in fupionb 0 locu magnu ftra/ tu quxrere dcbeanVmt dni pafeba celebrcmus. Abluere etia fenfus nros quoda fpuali aqua fontis a:terni:dr deuotce celebritatts tenere mčfuratnec opintone uulga ri dies quofda explorarc lunares: cu Apfs dicat: Dies obferuatis dr mčfes dr tepora dr annosttimeo ne fine caufa laborauerim in uobis. Na incipit effe cotrartu. Sed aliud eft obferuare getilicio moretut qua luna nd adoriedu fit mdicesJutputa quftv ta elfe fugieda:nibtlqj ea fncboandu.V artos quocR curfus luna: obeudifnegocijs co medaretuel cauere quofda dies:queadmodu plaeriq? pofleros dies uei a:gyptiacos declinare cofuerut. Aliud efl: etn obferuantia religtofie mčtis intedere in eu diem de quo feriptu efbHic efl dies que fecit dns. Na dr fi feriptu fit ep pafeba dni quar/ todecimo die melis primi celebrari debeat: & uere quartadecima luna ad celebran du dnicre ferie paffionts inqrere debeanP:tn ex boe polfum^intelligeretcp ad bmot folcnitatcmel ecclefiaepfeČiioiuel dara: fidei plenitudo quaerac: ficut dixit .ppbeta cu loqueretur de filio det: Quia fedes eius ficut fol in cdfpeclu meo:dr ficut luna pfe cla in aeternu manebit. Inde č ep dr ipfe dns cu opera in ferris mirada feciflet: quafi iam fundata bumana^i mentiu fidettepus paffionts effe memorauit dicestPater ue nit boratclarifica film tuutut ftlP tuus clartficet te. Hanc em celebrada: palTiots cla/ ritudine qua:fita:alibi docet dicensdte dicite tlli uulpi: Ecce eijcio d^monia bodic: dr cras fanitates pficto:dr fequčti cofummor die. His uticp cofumatur lefus qut itv cipiunt effe pfecfuut plenitudine diuinitatts &T redemptionis eius: ftde fua credant. Ergo dr die dr boramexquirimus:ut fcriptura nos inftruit. Propbetaetia Dauid dtcit: Tčpus faciendi dne: petens accipere fenfum ad cognofceda dni teftimonia. Ecclefiaftes aif.Omni rei tepus. Hteremias clamat: Turtur dr btrudo: agrt pafferes agnoucrut tepora introit^fui. Q.uidauteuidetiusqdepalTione dnidtflu uiden: Agnouit bos poffeflorefuu:dr afinus pra:fepe dni futcAgnofcam^ergo boe prsefe/ pedni:in quo alimur:pafcimur drreficimur. Hocigtc tčpus prxcipuefetre debe/ mus:quo p uniuerfum orbem cdfona facrae noclts fundac oratio:quia dr tepore co^ mendanc preces:ficut feriptu efbTepore accepto exaudtut te:dr in die falutis adiu ut tc.Hoc eft tepus de quo Apoftolus dixit:Ecce nune tepus acceptabile: ecce nuc dies falutis. Vnde neceffefuit quia etta poft segyptioru fupputationes dr alexaiv drina: ccclcfia: dcfinitionetEpifcopi quoqj romana: ecclefire p litteras pla:ric^ meam adbuc expecfant fententta:quid exiftime feribere de die pafeba:. Nam licet futuri diei pafebre incident qua:ftio:tame etia in reliquu qutd tenendu uideatur apcrinPt fi qua qua:flio talts tncurrerit. Duo aut funt obferuada in folenitate pafeba::quarta dectma luna:dr prim^mefis qui dtcic nouo^. Itaq? ne a ueteri teflameto uideamur Zucl.iu ^ar.4. Ifbs.iiT* 1Č>0.88» 50B.17. 1^0.11?. £cc0.j. Ifriere.8, £fa. u 5bidcttt.49*' zXor\, 6 t r LIBER X EPISTOLA LXXXm difcedere:ipfum de pafcbae celebranda: die capitulu recefeam 9 . Monet Moyfej populu dicens cuftodiendu mefem nouo^teu primu efte mefem prasdicas. Alt enj f jco.ii. Hic menfis uobis principiu menfimprimus in mefib* anniid' facies pafcba dno deo 30B.1. tuoquartadecima die melis primi. LexnepepMoyfen dataeft:gratiaaut &ue/ ritas p lefum cbriftufacla eft.Ipfe ergo quilege locut 9 eft: poftea ueniens p uirgine jDattM* nouiffimis teporibus-.plenitudinelegis cofumauit:quiauenitnolegem foluerefed implere:&celebrauitpafcbabebdomadaoinquafuitquartadecima luna:quinta fe/ ria. Denicj; ipfa die(ficut fuperiora docet)pafcba cu difcipulis maducauit.Seque/ ti aut dietboc eft:fexta feria:crucifixus eftduna quintadecima. Sabbato qu£cp mag no lilo fextadecima fuit. Ac p boe feptimadecima luna refurrexit a mortuis. Vnde baec lex pafcbae nobis feruada eft:ut no quartadecima obferuemus in die refurrec/ tionisftedin die magis paflionis aut ccrte alijs ( pximisfuperiorib 9 dieb 9 . Quia re/ furreclionis celebritas die drnca celebractdnica aut ieiunare no poftumus:quia ma, nicb^os etia ob lftius diet ieiunia iure danamus.Hoc eft em in refurrecf ione cbrifti n 5 crederefti lege quis ieiunij die refurrectionis indicat:cu lex dicat pafcba edendu cu amaritudine:boc eft:cu dolore:q> tanto faerilegio bominu aučior falutis Cit inteo ^5.117* emptus. Dieautdominicaexultandu,ppbetaclocetdices: Hiceftdies quefecit dns:exultemus če laetemur in ea. Ergo no folu paftionts die fed etia refurrečliois obferuari oportet a nobis:ut babeamus če amaritudinif če laoticiae dieulla ieiunem?: lfto reficiamur. Vnde fi inciderit ficut futuru eft ,pxime: quartadecima luna melis primi die dnica:quia necg dnica ieiunare debemustnecp tertiadecima luna die fab/ bati incidente ieiuniufoluere:qd’ maxime die paftiois eft cxbibendu:;n altera belv domada celebritas pafcba^ eft differeda. .Siquidefequic qntadecima lunaquapaf fus eft cbriftus:&? erit Cecuda feria:tertia qaocp fena erit fextadecima luna : qua dni caro i fepulebro quieuit:cu quarta etia feria feptimadecima luna futura Cit: qua dns refurrexit. Culgic triduullludfacruinbebdomada ^>xime cocurrat ultima infra JoB.i. qcf triduu če paflus eft če quieuit če refurrexit:dc quo triduo aittSoIuite boe teplu: če in triduo refufcitabo illud:qd nobis pot moleftia dubitationis afterrec' Na fi ea res ferupulu mouet:quia quartadecima luna non celebram 5 ipfum die uel paftionis uel refurreciionis:ipfe dns no quartadecima luna paffus eft fed quintadecima:&fe/ ptimadecima refurrexit. Ci mouet qa qrtadecima luna tranfeutes: quae die dni/ ca incidit:boc eft:quartodecimo kaledas maij:fequeti drnca inftauranda celebrita/ te fuademustaucloritas extat bmoi. Na teporibus paulo fupiorib 9 cu incidiflet tadecima luna menfis primi in dnicam die:fequenti altera dnica celebrata folenitas eft. Ocfogefimoautannod' nonagefimotcrtio:exdie imperij Diocletiani: cuqr/ tadecima luna eftet nono kaledas aprilistnos celebrauimus pafcba pridie kalendas aprilis. Alexandrini quoq5 če aegyptij ut ipfi feripferut: cu incidiftet quartadecima luna če uigcfimo če oflauo die pbarmutij mefis:celebrauerut pafcba qnta die pbar/ mutij menfis quoe eft pridie kalendas aprilis:acficcouenerenobifcu. Rurfus no/ nagefimo & tertio anno a die imperij Diocletianucu incidiftet quartadecima luna in quartudecimu die pbarmutijimenfis quae eft quinto idufaprilis quae erat domimca dieicelebratu eft pafcba dnica pbarmutij uigefimo St primo die qui fuit fim nos op* todecimo kalendas maij. Vnde cum & ratio lit če exemplu:nibil fup bocmoucre nos debet. Nune illud efbqc? enodandu uidetur:quia plaeriq; putant fecudo m de nos celebraturos pafcbatcu feriptu fit:Cuftodi primu mefem nouo^t: qd no poti^ cidere:ut prajter menfem nouoRi pafcba celebrenttnifi qui quartadecima ita obfer/ uant fmlitterauitno aliotmfi ipfo celebrent die. Deniq5 in futu^i iudaei duodeci' mo no primo menfe celebraturi funt pafcbatboc eft: tertio kaledas aprilis f m nos: Cm xgyptios autem uigefimoquarto die pbamenotb menfis qui eft no prim 9 men 7 (is fed dnodecim 9 ^ incipit fexto kalendas aprilis: če finitur feptimo kaledas maip Ergo fim ^gyptios primo mefe celebraturi fum 9 dnicam pafcbx:boc eft: feptim 0 kalendas maij:qui eft dies trigefimus pbarmutij menfis, Necabfurduarbitrorut \ LIBER X EPISTOLA LXXXIII inde obferuandi menfis trabamus exemplu:ubi primu pafcba celebratu eft. Vn' de &: maiores noftri in trachtu cocilfj niceniteum die endecaterideifi quis diligen/ ter intendat:ftatuendu putarunt & ipfum menfem houoijt refte cuftodierunt:quia in tegypto boe primo menfe noua fecanč frumenta. Hic aut menfis & prfmus eft £m a:gyptioru .puentusičk’ prfmus fim legem:& očfau 0 eft fim cofuetudine noftra. Indičlio em feptebri menfe incipit.O&auo igif menfae kaledas apnlis funt. Incipit aut melis n5 fim uulgarem ufum fed fim cofuetudine peritoiji ab asqu1noctio qui di •» es eft duodccimo kaledas apnlist&finitur undecimo kalendas maij. Inde maxime intra bos triginta & unu dies fiepe celebrati pafcbae dies. Sed cu ante bienntu cele brauerimus pafebas dominica undecimo kalendas maij:boc eftitrigefimo die men fis f m noftram fcilicet calculationeimoueri non debemus fi &! ,pxtme trigefimo die pbarmutij menfis celebraturi fumus pafebas dominica. V em fi quis menfem fecu/ du inde exiftimat:quia poft triduu copleti menfis qui copleri uidec undecimo kale das maij:pafcbas dominica erit:illud cofideret:quia quartadecimaluna quas quasriif a uartoaecimo kaledas maij erittboc eftuntra prasferiptu menfis nume^i. Lex aute iem paftionis exigit intra primu nouofyt debere celebrari. Satififa&u eft igitur f m plenitudinč lunas:cui ad complendu mefem fupfunt tres alij dies.No er^o in alteru menfem rccidit:qn intra eunde menfem qui prim 0 eft:pafcba celebrabic. Ad litte ram aut nos teneri n5 oporterc(licet cofuetudo celebradi pafebas ipa nos tnftruat) lame &: Apfus docet qui aittPafcba noftru immolat 9 eft cbriftus. Sed &• .ppofita i.£orf.s« lečhb docet littera n5 cofequenda.Sic em babestEt faciefpafcba dno deo tuo quar čfOtiu todecimo die menfis primt.Die f> luna dicit. Vnde peritiftimi quocp f m lege lunari curfu coputant mčfemi&bdeo cua plurib^nonis Iunas curfus incipiat: boe eft: dies primus:uides nonas maij adbuc ad mefem primu nouo^ cdputari poffe.Ergo & iu xta legis fententia primus bic menfis eft. Deniq 5 menem luna uocant grasci:unde menas gr asce dicut menfes:& naturalis ufus nationu extera§duna p diebus appeb lat. Aliu aut die paffionis:aliu refurrechonis celebrandu: ueteris quoqs teftamenti feries oftedit.Sic em babes:Agnus fine macula mudus cofummatus anniculus ma/ Jbtdcitu fculus erit uobis:ab ouib° basdis fumetis:&? erit uobis in obferuatme ufq? in quar^ tamdedma menfis bui°:&occidetis illum tota multitudo fynagogasfiIioRi ifrael ad uefperu:&’ fument de fanguine ePidr ponent fup duos poftes:& lup limen oftij do mus:in quibus maducabunt eu inter femetipfos:manducabut čarne bane no&uiig/ niaffam.Et infra:Et edetis illu cum follidtudine pafcbas.Pafcba eft em dnfi&ptraii/ bo in terra argyptioru in nocie iila:&; pcutia omne primitiuu in asgypto ab boie ufqj ad pecus:& in omni terra asgypti facia uindiciarmego domin 9 . Et erit uobis fanguis in figno in domtbustin quib° eritisubi &: uidebo fanguine:& ,ptegam uos: & no erit uobis in plaga exterminij.Et contera terra aegypti:<5k' erit dies bic uobis memorabP lis & folenis:& die feftu agetis eu dno in ,pgenies ueftras: legitimu fempiternu: die feftum agetis illu. Aduertimus paftionis die deferiptu in ieiunio:quia ad uefpe/ rumoccideduseftagnus:licetultimutepus ( p uefpere poftimus accipe fm Iobane quiait:Puerinouiftimaboraeft. Sed 6d iuxta myfteriu uefpere dieicoftat occifu: i.JoB.t* quado tenebr^e ftatim faciae funt:&: ieiuniu deferendu eo die ueru eft: quia ita ede/ tis illu cu follicitudine.Ieiunatibus em follicitudo adbteret. Refurreciionis aute die exu!tatio refeftionis eft atq 3 ljeticia?:quo die uidec exifte ppfus ex aegypto primiti/ uis aegyptioru necatis :qd pofteriora euideti 9 docet:qmb 9 ait fcriptura:Quia poftq £po t iz t fecerut iudaei pafcba:ficut praecepit Moyfes:faciu eft circa media no3em:&dns p^ cuftit omnem primitiuu in terra tegypti a primitmo Pbaraonis. Et uocauit Pbarao Moyfcn Aaron nofte:^ dixit iilis:Surgite & exite de populo meo: & uos 8č filif ifrael ite &i feruite dno deo ueftro.Et urgebant xgyptij populit feftinantes g celer/ rime cxpcliere. Denicp fic^fefti funt ifraelita*:ut no occurreretfibi a§yma ferme/ tare.Eieccrunt em eos azgyptij:& no potuerunt fuftinere:apparatum fibi fecerant in uia. Referatu eft igitur die refurreciionis obferuandu poft dies paftionis. Qui o LIBER X EPISTOLA LXXXmi diesrefurre&ionisnS quartadecima luna debet efle fed pofteatutuetus \oqutf te* ftamentu:quia dies refurrecfronis istcu egrediens populus de asgypto in mari čc m nube bapti$atus:ut Apoftolus dicinmorte uicittpane fpirituale accipienf:& potum de petra bauriens fpirituale. Ncc paffione domini die dnica poffe celebrari: etia fi quartadecima luna in dominica mciderittadiungenda bebdomade alteramtficut Sč feptuagelimofexto anno die imperij Diocletianifacbu eft. Na tune uigefimoocia' uo die Pbarmutii menfis qui eft feptimokalendas maij: dominica pafcbae celebra* uimusifine ulla dubitatione maioi^. Simul etia lunas curfus & ratio fuffragatur:qirt uigefimaprima luna ,pximu pafeba celebrandu eft. Na ufcp ad uigefimaprima luna colueuit extendi. Ergo cu tot ueritatis indicia concurrant:iuxta maio^i exepla fe> ftu publicae falutis lasti exultantefq 3 celebrem* 7 : poftes noftros ubi eft oftium uerbi qcf fibi Apoftolus optat aperiri:fide paffionis dominiete colorates. De boe oftio dicitetiamDauidtPonedominecuftodiaorimeoi&roftium Circuit* labijsmeis: ut nibil aliudnifi fanguinem cbriftiloquamur*.quo mortem uicimus:quo redempti fu/ mus. Flagret in nobis odor cbnfti.Ipfum audiamustin illum Sc mentis Sc corporis oculos dirigamustopera eius miranteftbeneficia prjedicatestfuper lime oftij noftri facrce redemptionis cofeftio refplendeat. Sumamus feruenti fpiritu faeramentu in a$ymis finca^ritatis Sc ueritatisipia doclrina gloriam patris Sc filij Sc fpiritus maie ftatem indiuiduam cdcinentes. Sancli Ambrofij ad faeram uirgine Demetriademtmagnis prteconijs ueram bu> militatem exaltantis:aduerfanteqjillifuperbiam digna uituperationecofundentii: Acpbocipfamadelationecauendadt*pradidioftncterebumilitatisarmadam per' fuadentis:Epfa.LXXXllIf. f Mbrofius cpifcopus faeraruirginiDemetriadi. Cufplcnd/diffimrr fančli/ monitetu;rfublime,ppofitumfup bumilitatisfundamenta confifterepie Sc * jitJL fa p ten ter intelljgistin boe ufcp o faera uirgo Demetrias dignatione tuJedig>* mtatislnclinasiut ,pueaiones tuas etia meo ftilo exigas adiuuari. Qdego ad te> nuitatefacultatis mex refpiciens omnibus modis recufare:neqi tam maturo Sc eru dito ammo cobortatiunculas meas adbibere prtefumereinifi fiduciam efficiendi id q uirgo anicia fup omnes faftigiu trabes beatae nobilitatis eueciatde cuius fecundi/ tateauisatcpatauis refponfura pofteritast&rfamilise uotis expecbabat Sc patr ix:co uerfo repente animo deftderio caeleftiu nuptiaru declinafti mortale coniugiutEt ut omne .pfapiam tuam etiabuius uirtutis titulo cofecrares: prima ftirpis tute ppetua Sc uirgine filio uirgims fpopodiftii Illam ergo ajtate tuam & lila principia rationabi liter dočliftimi uin fuis adbortationibus incitarunt. Et licet plantationi fute fumrn* agricola ualida ad .pfccbu tuu icrcmeta pracbereticooperatores tame gratia: dei op portune pia adbibuere culturatut germe teneru fortitudinis robur aceiperet:&i df> gnos generofitate fua fr uclus,p politi tui arbor afferret.Noftris autem paginis quid erit loči: Sc poft orn3tiftima feripta excellentiu magiftroru quid utilitatis in eo que indicere dignata ex fermone reperiest nifi forte quia & lllo^ m docirinis di tuis ftu> 1 k LIBER X EPISTOLA LXXXIIII dqs ad fublimiores gradus uirtutu cofuetudo ,pficit:cauenda te elationis admone/ am:dr bumilitatis tibi fincacritate fida fuggefhone c5mende:ut in omnibus acfroni/ bustin quibus tibi es bene cofcia:nung audeas efie fecura. De boe igic edgruetiffi mo tibi & faluberrimo bono qd dns douauerit differamus:ut infpecHoninoftrac no tantu uifibiliaep:fedetia occulta referenc. Eftem multiplex uirtutis iftpqualitas: dr licet in exteriorib ;> quoq; pulebra fit:in intimis tn fuis multo e fpccioftor multocg luculetiormbi nibil obfcurumibil turbtdu:nibil eftmgetu. Quia pax multa diligeti/- 1g>S.n8. bus lege deitdr no eft illis fcandalu. Accefturi aut ad beatac bumilitatis lntuitu: om ne lila abiecitone:qute tgnauos & incbftantes animos deprimit repeHam*. Nec ge/ neralenomeitanosaiadiciodiferetionisexcludat:utoes quoquomodo bumiles putem 0 clfe laudabiles. Imitac quide plarrucp neceftitas uoluntate: dr ab imagine modeftia: paru differtforma fegnicire.Šed aliud e qd’ grauattaliud qd exercet: nec in eude fine uemt labor indeclinabilis miferiac: & expetitac fortitudo patietue. V nu eft pauptatis uocabulutfed no una mes paupei^:Quia n5 ide eftgaudere bene ex/ penfis diuitijs:qd’ aut gemere de no acquifitis aut dolere de pditis. Timoris etiam quo deus metuictnulla eft in appellatione diftinčiio.Sed aliud eft timere ga pecca/ ueristaliud timere ne pecces.Et ibi eft formido de fuppliciotbic follicitudo de prac^ mio.Ob boe em de illo feruili metu dicir :quia pfeefa cbaritas foras mittit timorem. 1 . 50 B. 4 . De boe uero liberalitTimor dni fančius manes in facculu facculi. Remota itaq? illa 1 Č>š*i 8 . fpecie bumilitatis qunc tota fine fructu efhuoluntarios tantu pendam^ affecfus.Qui etia fi in gradib 0 meritoru inueniunc impares: no funt tn ab ipfa uirtute difcordes. Prima ergo bumilitatis ratio in edmunis uitac uerfac officqs:q ul b^dr dimna clemč tia cociliar :dr focietas bumana canectic. Multu em ad roboradu dilečlione ualet: cu f m docirina apoftolica inuicem fe homines bonore praeueniut: dr alter alteru fu periore exiftimatestamat feruire fubiečfi:& nefciut tumere praelatr.cu dr pauper di uite no fibi dubitat anteferre:&: diues paupere fibi gaudeat acquare: cu dr fublimes n5 fupbiunt de claritate pfapite: dr pauperes no extollunc de comunione naturam Cu denieg n5 plus tnbuic magnis opibus g bonis morib 9 :nec maior ducič pbale^ rata iniquo^ potetia g recioi^ mbonora lufticia. Ab boe acquo bi modefto iure co cordiar.in quo nullu eft de gradu fupiore certamemec foelicitas aut inflat .ppriaiaut urit alienatpulcbre dr mirabiliter a plasrifc^,pficicad illa bumilitatis fortitudme:quce drfe extra omne coftituit dignitate:dr mauult apta effe iniurijs accipiedis g idonea repellendis. V t impleac qd’ ait dns:Qui uult tecu iudicio cotendere:& tunica tuam ZPattB.* tollere:dimitte ei dr palliu.Et qutcucp te angariauerit mille paffusjuade cu illo bi alia duo.lllud qcE Apls docet dicens:Quare no mag is iniuria accipitisc’ quare no magis i.flCorf.tf, fraude patiminic' Tales em multu ad imitatione ipfius dni noftri dr faluatoris acce dunt:quicu diues eflettpaup faclus eft:& cumalediceret:n5 maledicebat: drpcutp entife n5 c5minabac:drqm dixerat:Diligite iimicos ueftros: benefacite ljs qui uos * oderut:ut bm5i beniuolentia cdfirmaret exemplo:ipfe ,p ljs a quibus crucifigebac orabat. Q.ui ergo fideliter dr fcieter intelligut quo opere faluatu dr quo precio fint rcdcmpti:nolut de rnundi bu i 9 fapietibusmolut efte de fortib 9 : qm ficut ait Apfust Qjiac ftultafuntmuditelegitdeustutcofundatfapietestdrinfirma mundielegit des iXorf,u us:ut cofundat fortiatdr ignobilia mundi dr cSteptibiliaelegit de 9 :dr qu^non funt: ut ea qute funt deftruerettut no gloriec omnis caro u\c5fpectu eiustid efttut nemo fe placcrc deo p mundi fapientia putet:qua: tota carnalis eft: dr a uera fapietia cum omni fua uanitatedeftruic.Dnsem nouitcogitatiSesfapientiu:qm uanrefunt. Cu 1 itacp dilcipuli ueritatis bumana gloria fugiut:dr a teporaliu amore defeifeut: ut qu^ dei funt fapiant:no quacbominu:,pficiut fenfibus n5 deficiut: nec^ uigorem cordis amittut:fed excellentiffimae intelligetiselume accipiunt:uiuetes quidč in boe mun/ dotfed omnes mudi ftrepitus relinquetes:ut redimant temp us quia dies mali funt. Quo aute precio quies buius teporis aptius coparatur:q ut ipfi mundo omnes di uiticcromnes dignitates dr uniuerfaru cupiditatu materiac refundanc :dr fanclo bea^ 02 } . liber X EPISTOLA LXXXmi tocp comertio emač cbriftiana Iibertastfiantcp filij dei de pauptate diuites:de pa tič/ tia fortestde bumilitate fublimesf' No em ut dtleciores buius faecult putant: parni cordis aut fignis eft animi terrenas opes fpernere:bonores occiduos fafttdire: ncc ibigloriagurereretubilaudatfpeccatorindefiderijsanimrefuatudrgui iniqua gerit benedicitr. Vnde fi uere intelligattcotemptus ifte reru pr jefen tiu ad quastendat: 6r qualia cocupifcadnibil bmoi mentibus recHustnibtl inueniet eleciius:qu:e facra/ tiftimis defiderijs uniuerfa tranfcendut:neq? ad ulla creatura guis potente atcg miV rabile:fed ad ipfum omniu uifibiliu dr inuifibiltu ambiut creatore: cui appropinqua/ re clarefcere eft: que timere gaudete eft: cui feruire regnare eftv Sed baec uirtus qua? teporalis copije &! pa tietijenegliges:ad uita aeterna angufta dr ardua mittitur: no debet uolutarios pauperes in cofortiu cbriftiana: bumilitatis admittere: eos aut a focietate boni but 9 excludere:qui ampla prardiatmagnifica patrtmonia: dr multas in boe faeculo poffidet facultatestcu in populo dei muki femp qui diuitps bene ute-* rencextiterint:nec ullo modo uel diet uel cogitari liceat q> Abraam dr Ifaac dr Iacob quoru fe effe deutdns ,pteftatus eftudeo uera bumilitate caruerint: quia pauperes n5 fuerut. Autq> utrfacratiflimus Melcbtfedeclr.dnidrfaluatoris noftripraeferes formatnofueritpfeefebumilis:quia&faccrdotio eminebat drregno. Velq? bcato Iobdequode ;, ( pnuciatdicens:Nuquidc6fideraftiferuumeuIobq>no fitei fimilis in terra:bomofimplexdrrecl:us:drtirnes deu:drrecedesamalo:ideouirtus ifta de> fuerit:quia erat(ficut feriptu eft)in poffeffione ei 0 feptem milia ouiutdr tria milia ca meloru:quingetaquoq5iugaboum:drgngentaeafinje:acfamili3mu!tanimis.Eratqj uirillemagnusinteromnesorientales. Cfuafi tune iftf*gratiae parftceps faetus eft: quado omnib 0 facukatib^perdkis: uniuerfa quoq; famtlia filijfijj priuatustdrpcuflus uulnere peftimo a plan ta pedis ufeg a d uertice capttistteOa fante ra debat: fedens in ftercoretad imagine elationts poftmodu reuocatus cft:quado corporis incolumita te renouatatfeptem rurfus filioru triuq? filiaru facl? eft pater:dr duple in uniuerfam fubftantiaeftdttatusaugmento. Abfitauteab animisfideliutamirrcligtofapfua/ fio:ut cuig fanč£oru:quibus deus če diuitias eft largitus & bonores:ad capiendu ue' rje bumilitatis merku credatur:uel opuletia offuiffe uel dignitas:cu eis ad buius uit tutisgmecfum utragj ,pfuerint. Q9uis em tota uita bominis tentatio fit fup term: dr tam abundatia g inopia materia foleant elTe peccati:cu uel diues extollitur ad fu' perbtamtuel pauper .pfilit ad querelam:extiterunt tame in omni tempore: dr in no ftra quoq 5 aetate no defunt:ficut dr boni pauperesnta dr boni diuites. Nec fruftra * fus bominutinter omnia comifla peccantiumulla eft grauior g fuperbo^i ruina: ma/ ximecuipfa clatio in deitenditiniuria. Nam aliterinflanc quicupiditateextollcn tix lingularis oibus appetut anteferritaliter uero intumefcut qui dei auxiliu refuta^ tcsqua:fierifineipfi 0 operen 5 poffunt:exfuapficiuirtute cotendutt i-Vfpemfua a dno aufcrunttatq5ad fe tranlferutiut adimpleacin eis qd feriptu eft:Malediclus bo ipierc.17’. mo qui fpem babet in bom^ne:6l■ firmat čarne bracbij fui*.& a dno difcedit cor cms. Ha:cfupbia a diabolo fumpfit exordiu:qui qm a fua qua a creatore acceperat: po> tetia d.- - dignitatefibiplacuit:feqiauetorisfuiglorixcoparauit:cu ljsangelis quosin colcnfa impietatis fuas traxerat:a cadeftifublimitate deicci: 0 efl. Et ideo primis bo minibus nocere potuit:quia iiiis male crcdulis p mendacia uenenata pfuafit: ut me/ liores fe futuros putaref.fi in libertate fui arbitri] f pfilirent:g fi in legis clatx cuftodia pmanerent. Siue itacj in lapfu diabolufiue in prxuaricatioe boministmitiu pccca/ ti fupbia eft:qux cogrueter dl auaricia nominac tquia utracg appellatip eu fignificat appetitu:qui & fua menfura cocupifcat excedere*,8^ no dignec diucs cfle niii.pprtjs tang babeat boe Umile deoiut bonorufuoru ipfe fibi fonsupfe fibi lit copia. Hxc o 5 LIBER X EPISTOLA LXXXHH aiiteelatio depuerfo ufudonoru deinafcit.Namficoditornaturai^ nulla pulcbra: nulla fublimianaturis rationabi!ibuscotulifiet:undefeextolleretno baberet. Ne/ mo em de ijs quteno accepitfuperbitmec inflari quilq de eo potqd’a participatioe eius alienu eft. Nung glortatde fobrietate temuletia:neq 5 de beniuoletia inuidus: aut de lenitate fieuustuel de caftitate extollitur impudic^.lpfa fe a uirtutib 9 uitia Te/* cernut:& cu in peccatis agiturtno infita p natura: fed ex mala uoluntate concepta: če .ppria diligunč:quia ficut fcriptu eft: Mend3x de ,pprio loquitur.Cu autč in bo-' 3Jacobt,i» nis bi reclis aclib 9 laudabilis uita ducit :deieft qd gerit :dei eft qc£ amatur.Omne era datum optimu:& omne donum perfečf u de furfum efbdefcedes a patre luminum* Vnde qma mter uitia aut nulla eft:aut rara iacfantia:& facile fpermtur qui de op/ probrio gloriatur.Malu fuperbia: maxime uirtutib^cft cauendu:quia nullis oppor/ tunius infidiat g quibus lausiufta debet:. Cu ergo p ineffabilčmifericordiadei ca/ ptiuis libertastpditis fa!us:mortuis uita reparaturtcu in facramcnto crucis bi refurrc ctionis cbrifti ad nouitate redit uetuftas:&! ad innocentia regcnerac impictas: an ti/ quus boftis malignus fremit če acrius inardefcit:&: cu innumeris nocedi artibus bu/ manum genus nitatur euertere:ferens difcordias:incitans irastacuens cupiditates; fuadensturpia:falfa comentas:&:errorum laqueos per opinionu comenta multipli castplus uritur de uirtute ftantiu g hstetur de fragilitate labetiu. Multi em feruie/ tes deo:& in lege eius die ac nocie meditates:crucifixerut čarnem fua cum defide/ rijs če cocupiTcentiis:omniuq 5 lllecebraru incentiua domuerut: no damnis uifti: no perfecutionib*fracli:n6 ( pfperitatibus deprauatnmunduiftum necdilexere obfe/ quente:ncc timuere terrčtem. Tantam itaq; firmita te:če tam fublime ^pofttum qua impugnatione diabolus poftet adoririrmfi ut quibus no potuerat pfuadere uiti orumamoreummitteretlaudis capiditatemc Et ide nouiiTima inftruerec tentatio: undenocuit prima deceptio. No itacg defidiofis bi tepidistnccp inertibus biincul / tis:fed magis quibufda animis fedulis če bonoru acluum .pbitatc luculentis:p gloria irrepfitbumana:&quos impulfionenomouit:elati6cdeiecit. Quatocm clariores erant meritis:tanto eos aptiores fuis inuenit infidijs. In paradifo naqj ecclefia: con ftitutos če uirtutu delitijs abundantes ad cofidentia liberi incitauit arbitriput ,pfec/ tus fuos in fe co ftituerent:&' ad arbore ,ppria: uoluntatis manu praftumptionis ex/ tenderet. Reftiterut quide buic impietati recia innumerabilia corda fancioru: če. n5 folu docli quicp pontitices:ueruetia uniuerfales ecclefia: pladbes apoftolica: fedis exemplo infania nouidogmatis borruerut:fedinuencrutquofdam uipcnna cofilia quibus doctrina: fua: uirus infunderent:& quopi lingua p dolos falfa: rationis arma/ rent. Hinc illa erat natura: bumana: frauduleta Iaudatio:&: lllarfe p omnes borni/ nes originalis defenfio digmtatis. Hinc Ada: peccatu exemplo pofteris afferebac nocuirfe no tranfitu:& cj illi polTibile fucrat no uiolare mandatum: tam liberum effe unicuicp declinare deliftu. Hinc euacuatio baptifmatis paruulo^:qui fola adopti/ one donari:nullo autereatudicerčturabfolui. Hinc poftrcmo diuina:gratia:fimu lata če infinca:ra c5feftio:qua: f m merita darec: n5 ex qua merita nafcerentur: qua parte fuperba: prxdicatiois quida fibi cu ca:tera abnueret feruauerut. Sed boe eos aut nimis imperite a ut ualdc nequiter fecifle n5 dubium eft: ut omniu bominu ge/ neralem ruinam meritop: priuilcgio fubleuaret: če cu inter noftros originalis pecca ti uulnera fatcrencunter fuos tame boe tenere oftčderčt*.qd’ primoR: bominu prx/ uaricatio folis imitatoribufoftuiftet.Naturale aute facultatem nibil fui in alieno ami fifte peccatotcui poftibile eftet bi liberu p uoluntaria dcuotione .pmereri grati^elar/ gitate. V erum ifta damnati dogmatis portionč catbolicte metes facile intelligut: SCDatrB.«). če merito deteftant.Dicente cm dno IefutNo eft opus lanis medicustfcd male ba/ bentibus.No em ueni uocareiuftos fed peccatores:conuincunc ifti in fupbia etiam fine uoce clamaretfani fumustopus medico n5 babem 9 . Qua: nobis expeftada funt p5 xfidia de ope gratfie:quib° fuppetut uires de incolumitate naturacC No aut fru/ 3oB.r. ft ra Iobanes .ptefta^ če dicit:Ecce agnus deitecce qui tollit peccatu mudi. Nec fru/ LIBER X EPISTOLA LXXXIIII ftrafcriptueft:Ncmo mudus a fordetnecinfanstcui 9 unius diei uita eft fup terra.Et quis poteritfacere mundu deimmudo coceptu femine:nonc tu qui folus esc" Pro/ 5ob,i4. pter q<$ ficut nune in ccclefia manct cortitutio faluatoris dicetis:Nifi quis rcnat 0 fue fob.j. ritexaquadTpiritufanci:o:nointrabitinregnucadoru:ltafacratiffimeerat in lege pra:cautu:ut nat 0 puer:nifi die circuciderec ociauo:exterminarcc anima ci 9 de po/- pulo fuo:nulluin baereditateifrael babjtura cofortiu. Q.ua:omnia &i multo plura documeta no tanta cura facris paginis fpirituflanft? inferuiffet:fi tališ eftet natura in filijs Ada qualis m ipfo eftprincipaliter mftituta. Sed qa filius deiucmt utfolueret opera diaboli: dr ut qutereret acfaluaret qd’ perierat:manifeftu eft omnes in Adam danationi obnoxios efte nafcedomifi I cbrifto liberatifuerint renafcedo. Vndc u v gilaternobis cofideranducft:in ipfo regeneratiois munerequidgerac. Q9uiscm ad unu edeurrant oes eiufdemyftcrij portionesialiud tn eft qcfuilibilitcr agic :aliud qcf inuifibilitcr celebrac. Nec ide eft in faerameto forma q dum bomo exterior abluitur: mutač interior: dr fit noua creatura de ueterituafa iraein uafa mifericordiae tranfferunc:dr m corpus cbrifticonuertic caro peccati. De impijs iuftf.de captiuis libcrr.de filijsbominu fu untfilijdei.Q:iinoexfanguinibus:nccpexuolutateuiri:ncq;cx uoluntate carnis: fedcxdconatifunt. Q.d quiaindubitatcr accipimusiuerifiimu cftqd Apls docct dicens:Quicuq; cm fpiritu dei agunturtij filij funt dei. Vndc uideant cui 9 fe babe/ # 0 .8. 1 ifilios uelint:qui defmierinttomnes bomines uolutate ,ppria rcgfiCu idem Apliis ( ptcfteturd.'-dicat:Quifpintucbriftinobabct:bicn6efteius. Rcfutataigitur fu^ Obidem, perbo^iimpia uanitatc quibusin pcccatuctia illa quazin eis uidenc IaudadatucrtuP tur.Nos lila bumilitate cui uirtus drgloria dei eft eligam 0 :fcietes ppbeta Dauid ces ciniffe defanciis:Domine in luminc uultus tuiambulabundrin nominc tuo exulta/ 1P0.88. bunt tota die:dr in tua iufticia exaltabunc:quonia gloria uirtutis co^i tu es. Qui dr alibi pijftime cofitetur dominu in fanciis fuis efte laudandu dicens: Mirabilis de 9 in 1Č5.67. fanftis fuis:dcus ifraelipfe dabifuirtute drfortitudine plaebi fure. Huicetia Hiere/ miascocordandrdicittHsecdicitdnsiNo glorieč fapiensinfapietialua:drn 5 glori/ iDiere.?. etur fortis in fortitudine lua:dr n 5 gloriet diues in diuitijs fuis. Sed in boe glorietur qui gloriacuntelligere dr fcire quia ego fum dns. Ipfe uero intellecfus dr fcietia un/ debabcanttpanduntpuerbta Salomonis drdicut:Qm dns datfapientia: drafacie l£>2ot«r,z, eius fcicntiadrmtelleci 9 . Vnde in Ecclefiaftelibro ipfius legim 9 :(^drcorda drope raiuftorum in manu dei fint:& tantu in ftudijs fuis ,pficiant:qu 3 ntu eos ille ,puexe^ rit.Q:iatucuqj inquit laborauerit bomo ut quaerat:nd lnueniet.Et quodcuq; dilexe rit fapičs ut fciat no poteft inucnirc:quia uniuerfum boe uidit cor meu: quia iufti dr fapientes dr operationes co^i in manu dei. Tale eft quod Apoftolus prardicat di' ces: omtie uerbu bonufdr omne opus fanctu donum eft fpirituftančH: fine quo nibil rccic agar ,ldeo inquit notu uobis facio q> nemo in fpiritu dei loquens dicit anatbe/ *-Cdrf*iz» tnalefu.Etnemo poteft dicere dns Iefus:nifi in fpiritulancfo. Diuifiones uero funt gratiaruudcm aute fpintus:dr diuifiones miniftrationu funttidem aut dns:d/ diuifi/ ones operationufuntndem uero deus quioperac omnia in omnibus. Vnicuicpaut datur manifeftatio fpiritus ad uttlitatem. Alij quidep fpiritum dar fermo fapienti^er alij aute fermo fcientia: f m eundem fpiritu:alteri fides in eode fpiritu: alteri opera/ tio uirtututalij ,ppbetia:alij difcretio fpirituu:alij genera linguarumialij interpreta/ tiolcrmonu:b^cautčomniaoperaturunusatq5 idefpiritus diuidcns fingulisput uult. Sunt dr aha innumcrabilia teftimonia quae ex paginis dr noui dr uetens tefta menti quada coclamatione cofirment bane efte uerte bumilitatis excelletiflima di/ gnitatemt omnia qu3e bomine faciunt cbriftianutad diuin.-e gratire donu referatur. Sed tanta multitudine fententiat u m unum cogerere:immodicu fuit: praefertim cumibi fermo eftetadfanciimonia fuamtcui ex formula eofy quae comcmorauim 9 : omnia fe aut recordanti offerenttaut legcntrlicet quaedam etiam bremftima tantse 04 LIBER X EPISTOLA LXXXIIII fint plcnititdinis tantaxg uirtutis utnullo aduerfantis {ngenio poffint in fenfumaliu dctorqueri. Nam quac cotradi&io admitti potefbin eo cp ipfa ueritas diTcipuiis fii 5 o 8 a 5 . is p euangeliu Iobannis dixifle narraturC Sicut palmes inquit no poteft facere frnc/ tu nifi manferit in uite: fic ncc uos nifi in mc manferitis. Ego fum uitis:uos palmites. Qui manet in me:čE ego i eotbic fert fruciu:quia fine me nibil poteftis facere. No/ ne couincitur palmes elatus cp omni fertihtate uacuatur: fi uitis ubertate no aliturf Quis em fine auxilio gratiaefruefu poteft afferre iufticiaef' Aut quis audet dicere feacbriftonddiuidi:quicbriftuinfediffitec operari? Anforteucrendueftne lt> beru tollere uideamur arbitriu:cu omnia p qiue ,ppitiatur de°:ad ipfum dicimus ef/ fe referedaf Qd' nequaq efte confequens ueritatis oftendic.Operante em fpiritu dei iuuatur arbitri! no aufertur:ČE boe ag it gratiaiut uoluntas peccato corruptatua nitatibus ebriadeduciionibus circufeptatdifiacultatib^impeditamd remaneat in la/ guoribus fuis:fed p opem miferetis medici curata reualelca t:ČE gaudeat fe n 5 inteiv roganteedocla:&no qua:rente eflequa:fita. Quia impler quotidieqc? Efaias ( ppbe £fa. 5 i* ta prtedixit. Quib°n 6 eft annunciatu de eo uidebunt: ČE qui no audierut intelliget. 1,308.5* Qno aute boe fiatftobannes apoftolus docct dicesiScim 0 quia ex deo fum°:ČE mu/ dus totiis in maligno polit 0 eft. Et fcimus qfn filius dei uemt ČE dedit nobis fenfum: itt cognofcamus uerum deu:čE fimus in uero filio eius. QjJ uticpnunc eade poten XDatt 8 .z 8 . tia dnsmdefinenteroperac qutait:Ecce ego uobifeumfum omnib°diebus ufcj?ad £ cofummationefieculi. Vtergomifericordiadeiqua:ramus:demifericordiaeft: q ait:Miferebor cuimifertus ero: čEmifencordia praeftabo cuimifcricordta praeftitc/ ro« Vndc mire p Hieremia idem domin 0 manifeftat cp deigratia nemo praeueni/ at merito fuo:Sed ppter dilečlione qua de 9 diligittetia auerfos ad mifencordia tra/ lbiere.51. bi.Dilečtioneinquit;eternadilexitc:,ppterea traxitead mifcratione:qa aedificabo 1.308.4. te:ČE aedificaberis uirgo ifrael. Cui fentetia: lobanes quocp a pfs cogruit dices: No quafi nos dilexerimus deu:fed qm ipfe dilcxit nos.Et infra. Nos ergo diligam 0 : qm deus prior dilexit nos. Paulusquoq;aplusineadeeftfentčtia dices in epiftola ad &.£imot8.r. Timotbteu fecuda:Collabora euagelio f m uirtute dei qui n os liberauit: ČE uocault uocatione fancfa:no f m opera noftra fed f m ^apofitu fuu ČE gratia quse data eft no/ bit ante tepora aeterna. Ad Titu etia feribčs docettnullo bono bois merito dei gra £itu.m.z. tiaprxueniri.EramusinquitčEnosinfipietefaliquado:incrcduli:erratcs:feruientcs defiderijs fi/ uoluptatib 0 uarqs in malicia ČE lnuidia agetestodibiles: odietes inuice; Cu aut benignitas ČE bumanitas apparuit faluatoris nr i: no ex operib?iufticiae quee fecimus nosifed fm fua mifericordia:faluos nosfecittp lauacru regeneratioms ipiri tuffancf i:que eftudit abude in nos p Iefum cbriftu faluatorč noftrulut luftificati gra/ tia ipfius:baeredes fimus f m fpem uitae aeternae. Omnis lgitur illuminataru menti/ um piusmotusalienariquideno potefta,ppriabominis uoluntatc. Siquidenibil rečie faciet nifi qcf uolens egerit:fed u t ad id quod tequu ČE utilc cft:animi tendat in/ tcntio:delllius cetern^eČEincomutabilis uolutatis infpiratione cocipitur. Etficut arte medicifit in oculis caligatibusiut poftirit uidere qdno uidcnt: nec tn no ipforu eft uifio qua medicina cdtulerit: ita in cordibus tardis & bebetibus: p fpiritufanftum acies obdučfa tergiclfi/ de uero lumine tenebrofte iam ČE dcficietcs lucernae lumen 3 Lttc[.ii. accipiunttnec tn nifi ipfarum crit quicquid fulgoris accepcrint. Vnde dicit dns:Ig ne ueni mittere in terra: ČE qd uolo nifi ut ardeatE Et ide iubet ducernze noftra: fint ' fp ardentcfiutfcilicet fupno igne accenfus anim 9 n 5 tepeftat: fed ftudeat lp ardcrc: acfiuigoreeiusaliquaturbaritaduerfitas:undeccepitinflamari: indepofcat igniri* Proinde qa manifcftiffime:čE .ppbcticaičE euangelica:čE a pfica doefrina: nec fnp/ bos nos uult ce nec defides coopatores:nos efte oportet gratiie dei: ut illa excitatc iuLiante:locupletante:< 5 E quotidie^>uebente:uigilater ČE lobrie fubfequamur:nunq ceflantes ab acfione gratiaru:quia inter fecuda uita: ifti° ČE aducrfa:quib 9 gemina fp tetatione pulfamurdi ,pficimus mde alimur:fi ftarn 0 inde fubfiftim 0 : fi recidimus in' de reparamur. Dicit em fpiritus per ,ppbctam Dauid: A domino grelfus bominis LIBER X EPISTOLA LXXXmi dtrigentS&uiamci^uolct.Cucccideritno collidec:quia dnsfupponitmanu fuam. Slo itacp fruftra praecipitur:ut bom' fimus:cu dicitur:Declina a malo dr fac bonu. Sed ncc fruftra p Hieremia dicit domin^Timore meu dabo m cor eorum:dr uilita^ bo eos:ut bonos eos facia. NecfuperftuaeratprazceptioPauliapoftoliadroma/ nos dicetis:NoIi uinci a ma!o:fed uince in bono malu. Cu corintbijs dicat: Oramus auteaddeututmbilmalifaciatis. In omnib 0 cmmonitis dei atq;mandatis una ea^ deqj ratio eft: dr diumae gratte dr bumanae obedietite. Necobaliuduncjdar prav ceptumifi ut quterac praecipientis auxiliu. Vocesem docentiu drlittera: paginaru qux ad eruditioneaudientiuuellegentiu deo feruiuttno carenteius uirtute cui fer umtit:ArqnidqcPiubetur:abobedientepfidtiir:tuncefFeciusdunniopens declara^ tur. Vigilant aute tetatoris infidteiut ubi.pficit deuotio:fubrepat clatio: dr ut bo/ mo de bono opere in fe potius q in dno gloriec. Sed follicitudo nos Apoftolicon tra bocpericulu monctdicens:Cu timoredr tremore ueftrafaluteoperamini. De'’ eft etn qui opcrac m uobis &i uelle dr operari bona uolutate. Quatoergo exccl lentius in madatis dei quiqj ( pficiunt:tanto maiores babent caufiis formidinis & tre moristnc de ipfis ,pbitatis augmentis mens fibi bene confcia:drIaudis auida: in fup/ bue rapiat exceftlis:dr fiat tmmuda uamtatetdum fibi uidcc clara uirtute. Sed con tra bocpericulu quid beatus Petrusin prima epiftola praadicet audianP. Si quis in/ quitloquic:tanq lermones dei:fiquis miniftrat tanej cx uirtutequa adminiftrat de^ us:ut in omnib 9 bonorificecdeus p Iefum cbriftutcui eft gloria dr imperiu in fxcula. Iteidcm m epiftola fccuda:Gratia inquit uobis adimpleac in recognitionedni no ftn Icfu cbiifh:quiiiuncoia nobis diuina uirtute fua quxad uita dr pictate ptinent: donauit p agnitione fua:qui uocauitnos ,ppria glorte uirtute: p qua maxima nobis dr preciofa .pmiifa donautt:ur p base cfficiamini diuinae cofortes natura:: fugientes eiusquxinmudoeft:c5cupifcenttecorruptione. Siergoomniaquxaduitadr pi etate ptinent:deus nobis diuina fua uirtute donauit:mbil magis fugiedu eft g appe/ titusbuP c5cupifcetite:quaeuirtutenegatdiuinioperis:amore ( ppriasdignitatis. Et cu alte cupiditates ea tm bona quib ;> aduerfanc iminuant:bxc du oia ad fe trabit: fv mul uniucrfa corrupit. Cu itaq; totius fupbte generale nome odiofum fitifiue illa de bonore fuo fcu de nobilitate:uel dc imodicis opibus intumefcat:bxc pars ipfius oibus tetationibus nocetior inuenic:quxuider ljs quaspditas cupit:amicaefte uir/ tutibus.Sed ga fublimiora quxqj grauP corruut:gaudet princeps fupbte eos quos potuerit fua lmpulfionc ,pfternere:ad celfiora creuiffe. Huic aut malo firmtffimu bonu bumilitatis occurrit.Qua ideo diximus uera:quia ommu uirtutu inexpugna/ bilis fortitudo:dr quxda fuoRi eft uita membro^i. Difcernimus eni illa ab rjs oftv cfjs qux poteftetia cu mundi fapientibus babere c5munia:& in eo .ppnetate ipfius dcfinimus:q> p omnia deo fubditur. Nec poteft quicq de meritis fuis perdere: quo/ ru caufas atc^ qiueclus no in fe fed in fuo auftore coftituit. Dignu quippe eft ut ima go dei deo fpicndeat:& inde pulcbrannde fit compta dicens:Signatu eft fup nos lu men uultus tul dne. Alioquin adultera eft:dr a diuino aliena coiugio:fi alterPcuiufčj dccore in fpcculo fui cordis ortentat: aut ullis alijs monilib 9 acquiefcit ornari: nifi iU lis qux dc tbcfauris fponfi p fanclifpirit^pignus accepit. Si aut quxlibet anima cbri ftiana bui°debctcotinentitefoliditatemuniri:quia oesnuptialefaeramentuin quo/ cuq; uocatiois fux ordine fufceperut:quatomagis pfonae tux dignitas prxfidio bu^ ius uirtutis armada eft:cui de opuletiftimis gratte dei doniš ta multiplcx fe lngcrit ma teria gloriadi. C^uis cm cois tibi fit cu multai}t uirginum puritate uirginitas: no tn facilc repent:quxpoffit tibimagnificetia domus d.' fpledore antiquiftimxfarni/ lite copata n. Dequibusutnofupbias:nectibi bocipfum qcfcis cbriftugapofucris afcribas:ipfa eft uera builitas:ucra cbaritas:uera uirginitas. Ab omnigppec5tami natioe mens libera č:qux fiue i fe fiuc in ( pximo mbil diligitmifi q«rf.4, ZiT&etiuu 1 ^ 0 . 4 « i LIBER X EPISTOLA LXXXmi fibi ad elatione deiecerit. De bac cbaritate fine dubio Aplus loquebat: &lflius jv i.£orf,ij* prietate fubtihffimis difcretionib 9 eliquabat dices:Si linguis bominu loquar & ange lordtcbaritate aute no babeamtfačius fum uelut zes fonans aut cymbalu tinniens.Et fi babuero ( ppbetia:&’ nouerim myfteria omnia:& omnefrientiai & babuero oem fidem ita ut montes tranffera: cbaritate aute no babea:nibil fum.Et fi diftribuero in Cibos pauperu omnes facultates meas:& fi tradidero corpus meu ut ardea:cbarita/ te aute no babuero:nibil mibijpdeft. In qua^ definitionu formula multo laborare/ mus obfcuriotnifi fequentia demoftrarent:qu 2 e effet fpecies iftius cbaritatisicui fiv Ii tot operu laboresttot uirtutu merita no perirent. Efto ein ut multiplex Ioquendi peritia quae n5 folu ad omne bumantefacudte artetfed etia ad angelici eloquq pue/ nerit facultateffi cbaritate careatfinutili aeris fono & tinnitui fit coparabilis cymba/ loru. Efto ut babens ,ppbetia:frientia:babens fidč daemonib 9 imperante nibil fit: qui a cbaritate fit uacuusiut etia lile ab bac eife poffit alien 9 qui in alimonia paupe^i fuasdiftribuerit facultatestuel qui corpus fuu igne torredu pp cbrifti cofeffione tra' diderit incredibile uiderettnifi beatus Paulus boe diceret:qui tn cu eiufdem cbarP ta tis mebra defcriberettdoceretcg qualis effet hxc uirtus fine qua nullte poftint jv Štbtdeim deffe uirtutes. Cbaritas inquit paties eft:benigna eft: cbaritas no aemulac: no agit pperammo inflaturmo eft ambitiofa:n5 queerit quae fua funt:& reliqua. Inflatio er go & ambitio:& .pprioru bonorufuperba defenfio poffunt deftruere elemofynas: poffunt euacuare martyria. Si &• magnas opes amore quis bumaneeIaudis effun-' dat:&feeua fupplicia n5 ea fortitudinequa de 9 tribuit:fed ea qua defe praefumpfit excipiat. Hoc eft em jjpria fiducia inflari:boc uana gloria quibuflibet ambire dift pendijsiboc poftremo e nolle babere quae deifunt:&dbi fuu coftituere meritu: ubi diuinu ceffarit auxiliu:bžec iiipbia omni peccato nocetiorrommgcnereeft elationif infanior. A gbuflibet em Iapfibus delifto^ facile furgic qn opem a reparatore fuo pofeit elifus.Huic aut ruinae nibil fubuenit:quia aut difficile peccatu fuu fupbus ag^ nofcit:auteti3fiintellexerit:no curritadmcdicuifeddefefibi remediu pollicetur: nec unq ibi .pficit cura:ubi morbus eft ipfa mediana. Hune aute corruptiffimu pe ftilentiae iftius fiatu fpiritus ueree bumilitatis & uerae cbaritatis excludit. In nullo em bee uirtutes ab muice diuidum::& ambai^ ta indifereta connexio efttut g in una eai^ coftruitur:fimul utracp potiai:. Sicut em pars cbaritatis eft bumilitas: ita pars bumilitatis eft cbaritas. Et fi lila recolam 9 qu:e fine bono cbaritatis infruftuofa efte Aplus definiuit:inueniem 9 eade fimile babere cbaritate:!! eis bumilitas uera defue/ rit.Que em fruciu babebit aut cu inflatione fcietia: aut cu buana gloria fides: aut cu iaciatitia largitas:aut cu elatione martyriuf Vnde quia in diftrichone fupbias hu' militas tendit & cbaritas.De utracp babeac dicfu:gcquid de una eft difputatu. Sug eft nune faeratiftima dei uirgo ut fobrio caftocp iudicio fancii cordis tui arca difeuti/ as:&: aculeo totius elationis obtnto inueftiges in te atq; dinumeres qua^ & qualia ti bifponfuš tu ? dona cotulerit:quteameno oportuit receferi: ne aut plura cotexere aut pauciora gcurrere. Verecudite em tux onerofa foret etia uera laudatio: &: ip/ fe cotra difputationemea facere:fi cui ab bumana gloria cotinetia fuafiffemtadean/ de te tuis praeconijs incitare. Ipfa ergo aula tuae rr k entis ingredere: & in feeretario puriffimeecofcientiae tuae qualia tibi repofita fintornameta circufpice: &: gcquidibi fplendidu:quicquid pulebru preciofuqj reppereris:diuini operif& muneris eife ne dubites.Ita ut in oib° bonis opuletite tuae & gratia donatoris ius .pprietatis agno/ fcas. Accepifti em quaebabes:&f gcquid tibi diligetia tui laboris accreuing ipfu tibi eft auc!u:g que fuerat incboatu.Itac^ utendu tibi e ljs quae largit 9 eft de 9 : & ab code femg e petedutut doniš eius fideliter & lcieter utaris. Quid em nobis boni potcfi JKo. 8. fe fine ipfo:qnquide etia ut reefe oremus:ex ipfo eft:dicete Apoftolo:Na quid ore-' mus ficut oportetnefeimus: fed ipfe fpiritus poftulat pro nobis gemiubus incnar/ rabilibus.Oui aut ferutatur corda:fcit quid defideret fpint 9 : qm fm deum poftulat fanciis.Et ne dubiu effet de quo fpiritu loquerei::iam fupra dixerat: No t m a cce/ LIBER X EPISTOLA LXXXmi piftis fpiritu feruitatis iteru in timoretfed accepiftis fpiritu adoptionis filio^itin qno clamamus:abba pater.Itaq$ ipfe fpiritus teftimoniu reddit fpiritui noftro: qm Rim 5 * filfj dei.Si aut filij:&bxredes:bxredes quide deitcobceredes aut cbrifti: fi tn čopa-/ timur utcdnglorificcmur. Impletigic rpuffancl 0 organu fuu:&tanq fila cbordaru tangit digitus dei corda fancio^tOiii ideo cu die pentecoftes in aptos ptebecp ere/ dentiu Rcut a dno fuerat,pmiffus:influeret:in fpccic lingua^i apparuit ignearum:& loguelis omniu nationu eosfup quos infederat:fecitaffari:ut dubiu no effet: g ipR*’ inlpirationčtutilčafteclumtrationabilefermončianimisfideliurniniflrari.Sicutipfe dnsdifcipulisfuisinfinuauit:&dixit:Cuauttradetuos:noIitecogitarc quo autqd 3 »att 6 .io. loquamini:Dabic cm uobis in illa bora quid loquamini. No em uos eftis qui logmi/- nnfed fpiritus pa tris qui Ioquic in uobis.QcFn5 in folo magnati tribulationu tepore credamusficrifedetiain paceprteftari. Audiamus Apim dcfinienteq>ipfxquoc|} cogitationcs noftrte mfi a deonobis infitse fuerinr.recfac c(Te n5 poifint. Fiducia in^ qt tale babemusp cbriftuaddeum:no qp fufficientes iim 0 cogitare aliquid exnobis quafiexnobistfedfufficietianoftraexdeo eft. Vnde cufanfto^tanimis cxdeofit ut lllis medttatio iuftatpetitio efficax:aclio ex deo fit:in fide firmitastin tribulatione patietiatin pfecutione uickmaimagna eft in uera builitatc fcdicitastcui de 0 dileciio: deus fapietia:deus cofiliutdeus fortitudo eft. Nec dubie ifta fubieciio ia ex magna parte in illi 0 futurae beatitudims eft cbftituta cofortiotubi de °erit oia in oibus. Qjf ideo in bac uita ad plenu n5 pot obtincri:quia n5du mortale noftru induit immor/ talitate:ncc corruptio trafijt in incorruptione:caro adbuc cotra fpiritut&r cotra car/ ne fpiritus cdcupiicit. Nec inuenic in ullo bominu tata concordia:ut legi metis lex quae mebris eft infitatno repugnet. Propter qcf ex omniu fancToiJt pfona accipic qd lobannes Aplusait:Sidixerimus qm peccatuno babemus:nofipfos feducimus: & i.JoB.r. ueritas in nobis n5 eft.Cu tn ide ipfe dicat:Qui natus efl ex deo:peccatu non facit: 1 . 306 . 5 . qm feme ipRus in eo manet:& n5 pot peccare:qin ex deo natus efl. Vtruq? ergo ueru eft:quia St nemo fine peccato eft:in eo q> nemo efl fine lege peccatu qui na/ tus ex deotpcccatu n5 facit:quia p lege mentistid eft: p cbaritate quae dei feme eft: peccatu n5 facit.Cbaritas em operit multitudine peccato^i:&; fine qua nullu ,pdeft i.i^ctrt. 4 . bonu:g qua deleč oe peccatu. Du igiccorpus q<$ corrupic aggrauat aiam:< 3 / depriV Sap.?♦ mit terrena inbabitatio fenfu multa cogitante: no quide obtinec ut iam aia in oibus de^fittga nullus eft fine tetationis ftimulo &: fine mutabilitatis incerto. Sed qa om 3 acobi,i. ne datu optimu:&' oe donu gfeclu de furfum efttdefcendes a patre luminutfine du/ biomdebabeč uirtutumomniu pftrtiotundebabebic plenitudoifit tanto quifcg eft beatior deocp coniunčtior: quanto plus in eo fuerit grafite diuinte q aftionis burna/ nae. Benedic itacp domino in omm tepore:& laus eius in tuo ore fit femper. Ani maautemtuano acquiefcatnifiindomino laudari.Superbiquidem refragabunc: fed manfueti bxc audient tetabuntur. Prxclari(Timu opus epiftolaru difertiftimi uirufaneb Ambrofif epifcopu elcgatif* fimo fttlo confcriptaru:ad laudem dei in urbe Bafilienfium per magiftru Iobannem de Amcrbacb impreffum:Anno falutiferi uirginalis partus nonagefimofecudo fu^ pra millefimum quaterqs centefimu:Fceliciter finitum eft.