¿»■rarrr

I - ' \ " * - V. 'Žii . :	■
;
>

- v V.W
•i _	'	«;•- p -	-r


v;
n
m

i
Jt. V"




;
J
WSk


-

-%> h.


i
r




mi



_


im. ,
t ■ ■ KM K-

ü?
-Í»
2 (Eg7¡
-v.
IHp^^feíVCoáfe-í-^VM -/ Vis

i
»;> v v
v v:11®»''^^^ • . iM
/. . ' ■ • '. : ' Í-,-^: >'-v - . .	/	»	ri -
J
.	-v	-y a	. g • ••
0	-M■ :
V-	^	• ■
■ : v ■ , ' . ' - . -
/	'	r.	-	v
.
I . ■	* -'.¿y; j r
• . - ' " • . •:






/
y
\

m
■
■





V-






	
	
	
	
	
	
r-

'T®: p-J P : |i I; SI'
-
' : ' .f - , ■ :

m^miKû

>v 1 V


/ • - . . :.

IL .-v,- — ^ RH
:
■y.

I ïrp ..

				
				
	•			•
		• . • • • V ■ : •• :		
				•
				■
-		• •WS •-.''• '.'; *'t fe<• 4		
	-V .			

• . ^



C--

y..,
Cv
•
ž


DE
ANIMA RECOÍ
G N I T V S AB
' ^ 'i ' '
«More,
THiLip. MELANTE
G AH
excvdebánt haeredes
PETRI S EIT Z11»
*
î f f 4

^ (f. <i(lS{h»'ff, Hfl,' ^yiyí if r
■
CLARISSIMI VIRI HIB
EONYMI BOMGARTNERI SAPI, entia er uirtute priant is filio, Hiero« nymo Bomgartr.ero * Philippus Melanthon. S< D. •

TRVMQVE PRAE. dixit uox diurna, in k languida er delira mm1 difenefta, çr fore mio* I res generis humani cons fufiones, quint fuerunt antea, Et tamen filiuii Dei Dom in tint noJlruM \efum Chriftum cwiju xum pro nobis e? refufcitatum, aeternam Ecch \	fibi ctiam inter mperiorum rumas colkñm
frtJ+rum ef]e,qui quidem hue fteuult nosdoftr'tilt H(iudia colere, er promittit Ecclefijs hoftitia. M ^ pricdičlione diurna confirmait prtparcmM M* tnos, ut (rift ¡fimos vmperiorum dilacerationcs, tf crebrcstumultui P añicos fapienter feraiM t amen fterenm Ecclefiam non inter it urdm erhacereiïi confolatione ftudia doâmfcol^ mus, er fuo quify loco communi focictati feruM
Hjec cogitatio gr fenes retinet in gubcrndtffl
nc,nc defymtmt m tam fa m ti/npeftatibM W
qituf
A ; •
v ^ %

fiM remos dbijcidnt, cr exclure ¡uniores de* fa,utdoflmdmEcclcfi<eer communi uitœne* «ffmm co difcant alacrius, «ox díwwd pol licctur nobis, hos labores non fore Írritos. Quarc VPmIm ir,quit : Non erit indnis labor uejierin Domino, id ejt, Dco curœ crit3ut Ç7 Ecclefias UOu liuc nidos aliquos [cruct,er ut labores ueflriiti émdo, gubernando¿ er difeendo Jíntfdujli cr
[ilutares uobis cr dlijs.
Híí di u in is comMnefaílionibM fxpè idnt tonjjmdri.pdtrcm tuum in difjicilimís laboribus ntdis,(¡uds quidem te quoty cogitare decct,ut ai ifcmdam doílrinam uitœ neccjjaridm te exufcU to.Rurfut autem congcfii doflrinamrfudm ht Ec*¡ de diftnbutione potentUrm mw¿ extarc Mcffeeft, quamcum anted ederem> ad patreve turn mifitcui his hbellis nihil epus erat9fcd extd* Weftimonium-uoluiey ipfmergd mc perpetué hncuolcntije, çr mei erga ipfum morís. JSJune ai tchoc munus transfero, quid ad illas priores edu* h b<ec accedit ? quod cum tud ¿tas iam idónea fit rthuitti doftrinœ initia difeendd, qudmhîc com* phxusfum: er ddhortdri te uolui hoc muñere *f®, ut ad philofophije initid procédât : cr m parte uidm tibi cr alijs, qudntum ego quidem Mm, monfirare fludeo.
Nfc uero ignoro multos deridere totum hoc
A z genu*


gettttt phyfiaf doltmt, qui dicunt, Titulc? Mb gnm fapientidm polliceri, de Deo, de mundo, lie ¿nfWd, decdufis mutdtionum in cmnibutcort poribut9po(lcd wtrofyertis libris,tdntum menu ri puerilid imtid. Fateor omnmo hdtic dodr'mn ttalde exigudtn er dngußdm efle,zr fapientitdi« u'm<£ umbrM tdntum procul ojlendere.Sed nos<jli iiuim pdtefaftionibus ddfentimr, & fecutum iffe uitam perpetudm poß; hätte moYtalm uita tredimtM ,cogitemut duM nobis AcddemiM>Q quidem hoc or dime conditds ejje, ¿term altem, biqud Dem erit omnidi/n omnibus, v fuitn m A	bit fdpientiam V iufticidm communicdbit,ubicot
rám lPÍm cernemut, er in filio 7\oyco conjj>ici(> Mfw* • WW*non iteM er cdufa opificij mundiiß
rtidm ddmiránddm copulationem diu'm t¡Mt Cr humdn<z,zr confilium reftitutioni$ gemís ^ wni* lbi conditorem intuente$9cr califa reruit fonfiderdntes, mturam penitus tntrcfyiciwM Seditd er nonaliter pdtet aditus dd illdtnffl €onfuetud'mem,fi priui m hdc mortdli tíitd * doftrin£ elementa inchoduermus, qudtrtJi^ tradidit,inc¡ud nobis qum wulta proponitín> ^ c	eomprehert/ibilidf qut tamen tn hdc noftrd 'm^'
Q	fillitdte uult confiderari. qm angeloYUttt ¿
bominu;rifdpientidperfyic¡t}qualeJjtfcedu4)Utlli
dicam 9 & qualís comunttio natura diu¡ntú
A
c	._
►U, ^ -t^ ^
\¡mdu hi mediatoref Et tdmcn de bdc tanta re
nobis ftpißme concionatur uox diuind. imo m	^pyi
fumis no/Iris doloribus uult nos cogitatione km foederis prœcipuè erigí. Tota bac ndtura I hrntu funditus perijßet, nifi m äfft m noßrige* nerisfilius Deifîbi copulajftt, m qua nos miferosê t^T^fi --(¡udfí de bumeris fuis pendentes, geftat er ferudt~ Cv-^yt^ Meo non extingucris,ideo no deletur totum gemH	' >
hmnum, quia film D« rnaffam illam fibi adm iunxit.Norunt pije mentes hune uera,gr fummarn (¡fe confolationem. Et caufds multas illitu miranm ¿i foederis cogitant, etiamfi neq.; caußs omnes coufilij diuini, neq.; modum comprcbendunt a ftíft eft b<ec miranda copulalio.

Qudnqudtn igitur nec AtOnt* naturam w* /»
troft>icmu*,nec mirandas eius ¿ilíones,formato* f iictn mdgvnum m cogitdtione, raciocinationes,	^
nmoridm,recordationes, elediones, mpuljto*
M coráis, qucfiuntd cogitationibut, penitut m	^
hic uitd 'mtelligmus, tdmcn mhoandaefl bsc a c «Mu*. Etmboatio dd ¡ntelligendam E«lca f^V^ fu dottrmm, cr di uiU guberndtionem nem «¡furia eft,ut poflea fitpéin toto libro oftcndi* Ac multa difeuntur uiU necefftria, etidmfi «rs totdyquam vn fdbricdtione Dcus adbibuit,per* «fadri non potejl. Erit álid Academid m coelejli
A * ionfue*
/
■Jm
\
tr

confuetudine^bi hjtc fapicntia hi omhuternitik difccnda erit. Kunc tamcn imchoatio neccjfini
¥
Nee ulla res eft in hoc toto mundi cpificio, i» qua tarn multa de Deo illuftria teftimonia.crtdnt perfyiciijt commonefaâiones nobis propofiu jint 3 ficut in anima hominis. In bac numi, noticia ordmis, raciocmatio , sternum er m* wotum diferimen hone ft or um er turpiunt, oßen* dunt3hanc naturam verum non cafu ex Daiwriti Atomis conftuxifje, fed ai? £terna mente archite« âatricc conditam ejft. Docet igitur anima homi* TîiSiCjJèDeum conditorem rerum*<zr cjjefubjlw* tiam intelligentem, Et docet qualis fit, uidclicct qualis eft in nobis lex immota, er tcftaturiujlM ac UMdtiem efft ,quia fanxit erdinemin nobis t ^Çptn^f+tf extinguí non poteft, ut fieuLaümKwii M* /<?	clàtu4 in C0Y¿€ comitentur ficelera. Tam multi«
pkx fapientid lucet m anim£ confideratione, (¡US '	quidem fit illußrior, cum potentiarum ordinent
er äftiones attendus afaicimus. Sed de utilitatibtö ftp¿ in libro dicitur, quanqudm nulla tanta eß eloquentia cuiufquam, qux tnagnitudinemutili• tat urn fat is exponer e poßit, qua* ad fer t, non di«* perfeâa arimt cognitio, fed hxc incbodtio, procul C4M <t$icit>
Recité
*
I	. '
Reato dutem doümdm m Acddemijs ufîtdm
tdm, er cotiferoEccleßxfententiM. Notigigno
färädoxaaut mctiftroßs opiniones, necita fre*
tnituBaltici litt oris, quanquam borribili, treme*
jâm er confternatus fum, ut turpe e¡je ducam*
circumfyicere, quaeßnt receptó a fanioribui fen*
tenti£,cr confederare,qualió fît natura peruerfî*
ttóinijs, qui uel ambitione uel malicia, corrum*
(unt refte tradita^ fingunt nouM et monftrofai
opiniones,çr uerecundè fequi cofenfum faniorum* L *
Hwnc ueró ita fequi ftudeo, ut etiam uelim honen Aj*K*r fcs
ftos&dofios uiros ubifycenfores çr ewendaton
me¡fe omnium meorum feriptorum, prxcipuè ¿J+ipXf^t^
«ero tmtn patrem , er loach'mum Cawerarium.
Qudlefuerit opmionum chaos ante annos trigitîm
Kern primm lerna Monachorum,ut ita dicam*
furgata eft, multi norunt. In tanta uarietate uom
foffe me querere ßwplices reftat fententitó,
optrn confcientia adßrmo♦ Nec tarnen mirum
eßiWe uel alios, in tanta calígine atieubi lapfos ef*
(C>Pwfertnncum uelutin hteendio oppidi alicu»
mtiuerfislöcitfiniulplura œdificu Mamman*
^idemultis rebus maxmis & grauiß'mis con*
treuerfafîmul motœßnt. Et uerißmum eft quod
hpiens po'cta dixit. oiJWç ScvOjcotjco^ %
crocpoç. Vult autem De us in EccUfu
Wùa ejfi 9 quarenunquam Ecckflarum nofíra*
A4 rm
«
rum iudicU defughde ne uiuere quidem uclim Ti« monico more fciunttiu ab eruditis er De m tU wntibus. Qudre femper adfirmaui, me fententiti truditorum libenter duditurum er fecutumi tffe, dtq; utmam cm pluribus fepe de doClrm colloqui pofjem♦	Š
Memmquenddttt, qui fe dicebdt Stoicum ejfc I uelle, id<g tdntum (pi?iov&K!<x. de fe pr^dicak, ut ojlenderety fe ph ilofophiam profiteri met com trmam, ideocfc fua qujcddm non pdrddoxi tan* •	turn, fed etium abfurddfrftd, ftbi udde pUcensin
aula quoqflargebat, qui etfi ndturd faturn cut
^ ¿¿u$ok<xk ©^jf 4 m en dlidudntifrer excitmt, ut grsci dicunt KfoTD^v&op fatis turbulen* turn. S<epe dutem um comperi, uerum ejfe netu\ illud aitlum, quod db Aefchylo citdtur:
H A /AGOf/CC
MaA/s	95) 7TOVHJ/CCS 1'cpv.	,
Propter tales cenfores non iudicduidefercniot I effe bos labores,quos exiflmabam difeentibut ho8 tiejhudrtes prcdejfe,	I
V t dutem de hoc libello die dm. Exiftvrno Academiarum confuetud'mem, rede inftitutM
ejjc formam hum operti^ pUraq- rede traditA cjfe non dubito.lntexui autem de pnecipuis metn*. 1 brit humani corporis deferiptiones qualcfcuvty*, Nm difcerni p otentix drimfi ne pojfunt quidM>
4 i
*

:> fe»
tíifj cdrum domicilió, feu wdchm ht corpore bon mis aliquo modo oftendantur. Quanta eft erim ¡nfulfitds9 fi qui* dicat de motu localis nec difcera utNeruos, à uenis er arterijstDeniq; cum m to« tduita, ad ualetudmm tuendam, er ad multas , , c éioncs m corpore er m woribus iudicandM>uti* V Wt*^ A^j lefithumani corporis fabricationem aliquo modo «o]Je, b¿ec initia ftatim priwœ œtati, prœfcrtim in his pbyfuis eîementis proponendq cjje, etiam alèj ; 4 feriptores ante me iudicauerunt. Ef/î /gifwr cío» (Irina Anatómica m his libellis integra compre* hendí non pote ft 9necfubito adolefcentia exilißU ttidrum partium deferiptionibus oner anda eß 9 ta* m precipuas partes,er quidem grandiores om* nifa homi/nibus notas e¡Je ualde prodeft. Secutus [um em feriptores optlmos Galenum,Vefalium, & Leonartum Fuchfium, er adhibui amicos inn Mum lacobum Milicbium> er Pewrwm gewe« to wfww, /ecf <jkí¿ ncc «¿cko ¿jiwho bwíc km* ®periintentus fui, peregmationes noftrœ fem pe banc te\am,quam contexere malebamj/nterru* perunt, alicubi defiderari diligentia pot er it. Oro igitur eos qui alijs bu initia enarrabunt3ut erras to cmdidè emendent, prjefertim cum extent iant piffurœ Vefalij er luculentœ defcriptiones,de qui* bu fie wquit Paulus Eberus :
Quantum node aim ft ellas cum luminefra* fr(?	A j Or&fM
/
Orbcm cowpleuit uhcere Lurn filet, tefalij tantum reliquis liber anteitunut, Corpora qui qua fint condita ab arte, doccnL Quatiquam autem patris tui, Hieronyme3itis. dicio permitto, an hunc meum librum, autaliot V tibiproponi uelit, tamen de re ipfa fcio indicium eius cum meo congruere. Scit uerifiimum cjfc-quod.[crippt fapiens biftoricM Thucydides, ufa
> TLSO/J sivoCL \p 0LVCCyK<XJL0T(XV)K2 7rcujim
¿Jcii, hoc eft, difcetida tffe tnaxiwe necejfam. Vt in tota uitd;pr£cipud eft fapientia.necejfaridfucc rejtd er in ftudijs prima fit cura3ut necejfarid du fcantur. Ac uere ftatuit pater tuus,necejjarucj]c bomim cognitionem dottm<e,quam Dew illujlri* buA teftimomjs Ecclefa tradidit, Et ad banc iudU cat has defcriptioncs potentiarum an'm?<c, pupd* rationem quandam ejfe. Adfertbjec doftmalu* con er kgibus, quibus mores hcnmum regenii funt. oftctidit emm>qu<e partes quomodo fretutri pofi'mt. Non funt igitur b&c in uita aut dottrtnti 7rajefya:, oL/koc TS^O 1(96] n\
wtelUgendam JEcclefa doftmam , cr ad difci* plitiam ac worum gnbernationem. Difces igitur Hierouyme de iudicio patris tui uiri fapicntis & eruditi tiles aliquot defcriptionespartiumbom* m. Action mo do in his jludijs,fed etiam in cttc* ns attiombm intuerc patris exempli. Vf cnim in
mechanic^
t*
Mchdtticis drtihtunmo fit drtifcx, nijiexentpk fuigeneris afiidue afticiais/mitari ea coneturj'td kfomando iudicio dc dottmis ct in uit<t rcgcn* k confilijs omn'vno multum prodcfl eligere certe Cr probata excmpld, quae fcqui er cffingerc udti* Tibiuero Deus domcftica exempU dignaUude fropcfuit pdtrem er patruum, quorum tibi prs* cipue jimilitudo expetenda cjl. Oro autem filium Dei domrnum tioftrum lefum Cbriftum crucin fixum pro nobis cr rcfufcitatum, qui uerc eft cu* ftos Ecclefjae fu£,cr dixit,Nemo rapiet oucs meat fx nimbus mcis ,uttezr tot am E cclefum ue« firm domcfticam protegut cr gubcrnct. Be* SS€ Udle. Vuitcbcrg<e. Calettdii
brif.Amri m. v>Llh * *
I -	khdtwis
lOHANNIS STIGELIl
ELEGIA DE VTIL1TATE DQa ñr'vnfi* defabricationebua tnani corporii•
ANnua defignat redeuntes meta calen J¿fê Et noua fccrato lux abit orta die, Sol totics pallens, bis dena per afir a relapfus, Lucifîuum renouât pulcher ab axe iubar♦ Quis putet * hune etiam uitii tranfegimw annM*
Vndiq; dum feuœ nos petiere nm<e. Et uelut ifigenti ferutans in flumine uitfuin
Excutit illapfas tergore mergus aquasi Sie etiam folo mordaces peâore cafus
Turba DEO fidens ferre coattdy tulit. Qtm tamen banc texitf qm uires addidit jeguf
Omnia quiforti fub pede CHRiftus babeu ¡lie gerit feeptrum duro infuperabile ferro, Qjjod m i/nuidiœ frangere nulla potejl. Hoc femel exigua leuiter cum concitat aurd, / Ad nutum Domini terra polufq; tremunt* lile premit furitó> er bella exanguia redditp
Et fibifidentes bîc er ubiq; tegit. H uic igitur die m precoma grata iuuentuu Qti<t facra Vegafei flumvna fontis amas* H«ic ardente tu<t uigilent fudore Camenœ,
Htiic Jiudim ingenij feruUt ornne tui.
Êrgo hominis (¡uindo eauffß, finefcfc probandof
Scrutai ex bomvnm conditione furnm♦ Um uocat ad pulchros líos fabrica corporis artut*
Qu<e mira, autorcm monftrat in arte Deum> Ndm uelutœquali difyenfans fadere mundum%
Non aliquod temeré condidit autor opus, Corporis humani pofitM fic ordine partes,
lufticu uoluit jigna referre fut.	*
Alta D EI fedes fraciofi machina codi,
Prœfcntit feriem numinti intus habet. Aureus in medio Solaftra fequentia ducens%
Prolifica rerum fem'm luce, fouet. \\m fed erranium mater -fecunda uaporum*
Subiefio telluf aérefulta iacet, Inde nines abernte er ros, er uentus, er hnbef*
Vi reditu foueant cuntta iuuentq\-? /wo; Omnia mens intus late diurna gubernat, Et fefpiens curaßrmaty er arte iuuat, Sic rtidm humano diuerfa m corpore memítA
Vnanm ftruxit federe iunäa DE V S, Ñ4m quia in extremas a pundo corporis oras
Effigiem coeli circulas aftus haket. îotim arx cerebrum eft, r or ante falubre uapôrt
Motibus er teneris fenfibus, unde uia eft. tor tenet m medio uitalis régna calons, Et cerebro officium duke muante facti*
indi
inde abiens tenero exlbahns e [anguine fUmi,
Singula uiuifico membra, colore mouet. Qtj*fimul ac cerebri radios trans fudit in
Lucida calcfti redditur aura nota. HU agitat uigiles cerebri per nubila fenfus± Acribus e7 heruis percita membra mouet. Atßmilis terr&y detißs creberrim* fumis,
A bdita fub riguo uentre culi/na iacet. Htiius opus, molles iecoris per uifcera fuccos Tundere, er aßiduo membra fouere cibot Cetera quid mcmoremf uigiles fub fronte muß
ExcubiM oculi, I'men ad arcis dgunt. Libera compofuum defendunt brachia corptif, Congruit er uarijs artibus apta manus»
mens profyicicns, mentifq; minijlra uoluntti Omnia, confilium quomoderentur, habent. heu miferos,mundum quicunq• coiffe putarunt>
Materia ex atomit trifle fluentis opus♦ iteprocul cafus, dubtity abfccdite fortes
Prtfetitem h<ec monftrat dulcis imago De» Condidit <£terno qui prouidus omnia uerbo,
Prouidus hie memori condita mettle regit, llle malls tribuit pocnas, er praemia iuftis,
Et rerum certas ord'vnat ipfe uices• Quid quod ad arcendos facit hcec f^eculatio tltof*
Qiji bene fe nouit,fanior ef]e (oteft* (W
Corpora

Corporis tgftdri, wertem biter prdndid ccettdtiti
CrdpuUfy eft hommes quxuetateße fenes. Rocfitus,hoc ordo, prœcUrdfy mutua monjlrant,
limita quibus toto corpore membra uides. Ndw quid uentr'tculi calor abforbctur,dduftunt Sanguinis haudmultumgignit alentó epar♦
COr <¡uoq5 defefiu iecoxis marcere necejje efi,
íntegra nec cerebro uis fupereße poteft. Irtrfc fit, ut multos oneransincuria perdat,
B gula plut nox£ quàm celer en fis habet¿ Comnit'Cr uitx, morefq¿ illujlrat, er ¿Jiw*
Pedoris enormi non finit ire uia: Ukc monîtM, ftriclum Pelides retrahit enferit.
In clades temeré cum Cdtilmd ruat. ¡ponte faces animi gener oßsobruit Aiax»
Ittuidi<e pefius trifte dolore grauans ♦ Meobtufa malís temeré mens moribus errdt»
Triftis er accelerat fata fuprema furor» At quiafentinaw nouit fub corde malorum, Ei rapidum uigili pefio refrénât equum% Integer er compos genero fe mentis vlyßes> Omne animi redis moribus ornat opus. Qyí uidet alterno defungi membra labore, Dum peragunt certis mutua iufjà locis, Nfc uacat offieijs, nec uitam moribw ornat>
Turpiter ilkbonms nomen wunegerit.
Corporis
\
J
Corporis ergo tut qut fit ftruflurdluuentui Vife ere, non mínimum noueris e¡Je decut, Huic ¡ludio poflhac operam tribuemut, er bortf,
Dum licet, er Mu[m umbra Salta fouet* interea quatiat dirum Bellona flagellum, Huic quoq; diuina ftat fuá meta manu. Tu modo funde preces, er laxos contrahetnorci,
in medio poteris turb'me pace frui CHRISTE tua pariter, pariter uirtute ptrenMt Omnipotens, uiuonumine Chriftc DEVS» ZAitis ades miferit, duro fuccurre labori9
Et dubix prtfens dirige nauis iter. funeftit odiijs feruentia peéiord Regum Tiefte, falutarisfac bona pacis amenté ht'q; tuifrlendens alas extende fauorti*
Vt bona te mentes uerd probante colant, D um loc¡uor,exaudit,qué terra at'cfc aßra uerctñ
P rofteu im coeptis aura [ecundtí iter*
«	m
UNIS,

«
z'
LIBER DE
A N I M A,
i I" i .1 .	' ''	m	\ «
Quid continet Wc pars Plu'lofc*
phice, cui titulus eft De
AnimaC
T	* » ' V	v- i 4 1 /V^P^t?1 ^^^ (Ck •
T DE AENEA IN-twentc /eriem Romans hiftorit in Clypeo fcuU ptamVirgiltus mquit,Mia rdtur, rcrmq; igfwr«« Imagine gdudet: itanos, ctfi ncc human* an'tntf fubflantiam cculis cernim
• "n-nrwrmr*' I i	J ;	««.
ww, ncc mirahdds dltioncs pemtM vnMligmus » UmmgmeUtmur/Etfien'm proculcrpcr ttligmem mirinda Dei opera africmu*, t4«
Wm tac quantuldcunq; cognitio, no» e/t filwx
tonbra, fed «ere ojlendit er # JniimiiM*
er tcftimomum eds de Deo c ertifimm ejfe. Hdnt wmnumerorum ordinem, cr /rjrtum Mud ¿term num difcernens honeftd er turpi*, e? koIucto if« 'o&titione mother mmori* capacitatew pent
B mmcnfm
DE AN1MA»
J% immenfaw confiderdmut, conuvncimur ut farri
cogamur, banc naturam non extitijje cafu, fci inentem aliam arcbitedatricem ac opificem eft, qut m hue utcunq; fuam fimilitudmem exprefit, ficut er antiquity dixit: Exemplumq.; Deiquiftj; eft in imagine parua. Et inter Sibyllinos uerfut bic recitatur, zmcop Is'	¡/jul, 7\ou
Ac propofuit nobis conditar hoc opus, ut) quantum fieri poteft, africiamus, et ipfm m m bis ueftigia contemplemur.Non igiturbtcdo&rii m negligenda ejl. Et pars ilU qu&recitat org&M
XTqualitates>alterationes,effettiones,cr Ufiontt
crganorum,minus eft obfcura,et amplifimam do*
ftrinampbyficam ccntwet.Hic enim exemplar ttuntur regutarum > que fupra de qualitatibtu Cf
ear urn effediombiu tradiu funt, Eftq; ad regem
/1%	dam ac tuenim ualetudmem hjec pars magnepe*
re neceffaria.	|
Dfbide confideratio perpetuarum m tttenti tloticiarum,ut mmerorum> et earum,qu* uccdtli tur Koivcct yjvoiou; lumen eft fapie'nM difceU Mentis certM zr inccrtas noticias.cr fotts demote ftrationutn w omnibus artibm.
Fr£tcna c*uf*MMum,cr diftrimmuim '	Mm V mivrm fme kac doitrma conffici nc*
quaquM


pqum poffunt. itu'tj cum extern drtcs milium >	£
jrnnunt ab bac do(lr'md,tum ucrototapbilofopbid wnlis uelut ex bac fcatungme mandt. Vera eft igitur Urn bum do(trm apud Anflotclem, qui \nprtfatiotiehbri dc A nimainquit >/oitti woe, hXnfaccp a7racr<x/J « 7Vto>crr$ MTh^piif	<
'yaAa ^a^ou^uero dubium e/h^W^r ¡tew** utilitates ejje bum dotlm* m tota uu , ^ w to, er i): omnibus artibus.
q^m wcro cfolas er iucundapt b<ec cegni* y* Vt^ tio mediocribus ndturis, wrtnr difccnc/«^ omnet nperiwur. Talis eft how'mrn natura, ut tfottio foM^fr»" • mm pulcbrarum per fefe ddettet, wt iuuatin* tueri format bumdnorum corporunt, quarum rem t t , c ¡¿/ fa eft fvmmetria, or bonus color, iuudjinfmL
jlcllx(3flores9herb^gemmas. ¿dificia arte extru*	1.
fa, pitf li^, cr conc'ma opera. Cur igirur 1 »0« fit uoluptati,wirancias attiones inbonme.a* wdmem m fingulis partibus colder arc, prefer» iim c«m er confideratio uiu utilifiima fit in tuenda ualetudwew gubernandit moribus > er in Wither Wttlm rtfgocijs iudicandisi Etau*
Vtuoluptatem utility
Vrtterea in Ecdefia nequaquam carere hae	V.'
iottma poffumus. Quare er Greoorw Kiffcm JpfcfJ^ ^ frater hbrm de Mm frnpfu, qui tdhuc
B z	extat
extät, in quo noßro more pctentiM difccrnit,& earum ofjiciu dißribuit, quia ita iudtfautt, mulm tnateritf in Ecclefia noti habere ¡mem , fine bit
qualicunq; diftmttione potentiarum mm.
• ■ *
Neeeffe eft omibwi In eonfrettu e[Je diferim Legis er Euangclij. nie fiquis rette didicit hatte puerilem doftrmLfcit Legem pot ¿cid* effe nobis«
^ %f . ^ tum nafeentes, Sicut aliarum artium pmcipii , '	^CT demonßrationesSed Fuatigclium dißmlmm
P)&+^uocem ejje,dc nequiquäw nobifeum nafcijedfw yf^ ' gularireuelationeà Deo illuftribus teftmonijsp4» J	tefaftam ej]e. Poftearurfiu difccrm ncccjjccft,
NoticidS er appetitiones. Sunt in mente noticit uer£y reftje, ¿tenue er immotje. Ei tarnen adpe» titiones contraria fun't. Quare Paulus In qui t, ho» tnines ueritatem Dei> id eft, uem notitUt diuitiii ' h tus nobis vtifitM3tn miufticia captiuas dctmrc.Dt eSX^Tu^t^ talibus [ententes ne populus quidnn doccri po« u^,	teß 9nijibmc fumamur potentiarum dißivftwi
fern
~sS( /L^L Cum l^e orig'ms dicitur, necefje eß ycci*
tdri, quœfinr in fingulis potentijs uulnera, e? bona jint reliqua vn bac mifera natura. Mènent ' utcunq-, notieijc legis , qui a Deus uult fe agnofcl>
uult peccutum mtelligi*er (Xccufari^uultetumrc*
gi difei'
/
pdifaplindm, Mdttetigitur & liberta uolunm mm regendd loco motiud, <jw¿ ejl uclut m'mi«éri^« 4\ jira difciplme. Hte doñrma adeo neceffarideft» utnulla unquam ¿tas edcdrere potuerit, Nec	* jn
bimcft primum parentemfuis napscopiofe eartt c tradidijfe in enarratione diíli: $¡#te erit adPctix ttó pafim intexuerunt eam poete fuüfcnpM, tttmnifeftum ejl, Homerum/um pwgit a Palldm ¡fatf. vt-dcretrahi Acbillem flmgentem gladium, dí/iw« gucre appetitionem, & Ratíonem, qu<e cobcrcet * \,V * \ locomotiuam. Eí Heíwdi Prom^brus ratio cft* ¿¿¿.j. t^mj 1 tymbeut ftolidtu frater,fen[M cr potentia apm	■
peten*. Obiedum uero bldtidiens Pandord. Nec Belleropbontes Pegafum regere potuit,doñee Pal* fétaureum frenum equo mecit,id cfl, doncc con* filio uebementes
Swnr er muirle mctreriíe w? Ecclejid/w qulm h mrrattdis adiuumur bu difliííttionibM po« tmiarum anmt , ut cum dicrnm de mdgrne Da ^¿^
Abomine,cum uocabuUenarramut,quibut doótri
tococleftis difcernit Filium cr Spiritum fdntfum.^ Vetujhs grtca cr latina fcripfit Filium Dei dici Myo/j, quid cogitatione nafcitur, cum xternui ^. httrjrfcintuens gignit magmem fuam.Cogita* t'tione cnm forman imagines in nobis quoq; fcim BtcumnoftmuocaliulisDeuíutitur/fjgrji*
B * ficar*

de a nim a;
ficdre hoc uoluit rtiafci Filium cogitdtmti Vrtterea fairitu uitdles m homme nafcuntut k in corde, cr ucre funt fUmtn*, qu* in ornim adfeftuumeudijs, m Uticia, dolore, amore,odio, ird,craiijs$arountur. Etcum motibut uobntd* tisnonfimutatish£ flmmjem cordc congmnt. Ex hac umbrd utcunq; cogitamut de novmSpiri f c tus fundi,^ difdmmei hunc adpellationcm in di,
f	mfcM* fu avitdtor rt rituf^
J:* 4 H0/m»Mfg Patri* W Rlfjprn^gtc. ^& P	»»rncnfd bomtate nos jibicopuUt, & m
Uticia coplet,£cute$undit mater uitalesftiritui cfculans mfantem filium aut filiam Hac uocabulo rum vnterpretdtio fobrie er pie confidcrdtd de. multis magnis rebus ¡tudiofos admonet.
Vtilti eft cr bxc confideratio intuentibiu hoa mmiMi wat#rviiw, cur in homme res difimiim Ai	copuktefint i Mens cuiut naturam dicimus cfc
>• morPoream > er /bp«- «fVhcttm, er aptffl»
lucU> faicnti*> cr adflatM diulnUt ptn corporea,cr <j«fifcm c«/ž»*, cotj«™* cj&o* cr to. uiornfc corpi« nutriens. VUcmiranda focicttf rerum difiimilimarum non cafu extititinec tetneri condita eft. itacj; femper omnes non ftolidi hm coniunftionem ualdcadmirati funt. M ec qutfyuM ftm bomo tintam iudicauitMnc copulationetii


DE ANÏMÂj	4
i
iifimitium rerum temeré fieri pojje, prfifertm m in mente fmt[miles m omnibus noticiœ pera fctu cr immou, numerorum cr legum uiu cr tlit.NecejJe eft igitur fateribuiut nojîr? nature, cuius partem interire uidemus, aliam ejjèarcbi* tcéîutricem fempiternam , er iwmenfam, ut ignofceretur cr conjpiceretur > wî homines mgïnem fuam transfudit.
Ac nofcw Eccle/î* propofita, efl commone« fáftio, ideo menti adiunâam effe cuïinam, cum tmen nullus in aternitate ufus erit, quia Deus Une ordinem fanxit, ut initia aternœ uitfi fapi* (ntifi cr iujiicU perpetua in bac mortali uita acm	^
tendantur; Non fulgebit fapientia cr iujîicia Dei f^T^ W \n illis, qui non ineboant earn in bac mortali uita♦ ^^ Meo uox dottrinœ fonat in genere bum ano, cr gtt fanatio injiituta ejl,çr multis uinculis munita. Necejfiria funt igitur doftrinfi ftudia et difciplU W. De bis tantis rebus admonet nos afpcftio buK wm nature, nec ulla tanta eft ullius Angelí aut bomnis fapientia,qu£ uUlitates omnes buiut conm fiderationis enumerare pofîit. Sed bas paueds itt hoc uejlibulo recitaui, ut feiatis banc doftrinam non negligendam cjjç, cr uos ipfos afticiatis, cr
tanc adfteftionem cogitetis eoimonefaâionent
$ de Deo, a de multis uirtutibiu.
B 4 OE"*
Quid eft Anima ?
Etji non uno modo loquuntur philofophi de Anima in Brutis,tamen de re ipfa non dijjcntmt, jkïttr monftrant aliquidortume^maUria,udpm / y f frietdtsvtmtertx^udïïnomhïant Anima, uide*
icet. A nimam bouis dicunt cjje aut fpiritum uitd« .lent antjip£<&p feu temperamentum uniuerfi cou fisZum bac declarationc congruit diftiï Moifî, T+tZ^ cm. 17-	An'MM.w garnis m fangume efle. Signifient
tutem Anima Ebrjcis Vitam. Uanc cumdicitin fanguine effe,uult fanguinem uehiculum ejfcuitt,
^rTÊ^ffiM' ^indicdt 9 sPiritU4 Ultales illm ¡Pi*"*rm
<j«<e cict corpora, quam nom'mmut Animant,
• ' /
Cum hoc modo monflratur materia, ut Spiri* tus uitalis,aut materi<e propriétés, ut temperamen tum,quid dicatur utcunq; intelligi poteJl.Vt enitti in lychno flammam intelligimus, quœ rapit atmn tum exccra er filo : Sic in corporibus Ani/fflffl* \ ; c t tium ffltclligere jpiritum uitalem pojfumusrfui $ Sjy'y*'ty urta tenuilîi/ma Hamma a zenita ex fanzuwe uirtutç tètâJïb 'eordis^uolitans per totam corpoxîs machinMiS '	Iarqiens corporiuluificum calorem, c? u'm c^j*
motus çr afîioncs^Hfc utcunq-, intelligi p°f* 'funt. Et quanquam hic etiam interrogari potcft> Quare ftiritu uitali accendantur uit* crinotMt
or non
a; non dlid mdtcrid [anguine dut cdrne, cum ta* men er hic uitalis Spirit us fît mdterid er halitus ex dementis ortus t Reftonderi pote ft, quia taie (¡tnaturœopificium. Vt non eft qutrenda, caufx ulterior, quarecoclum, Sol, Luna,fie moueantur♦ Sed tale m uidemus ejfe naturam, Nec caufxs uU teriores qu ¿ramus.
■4,
Pojlquim dutem de Animd h Brutis utcunq; mjlituta eft fententidy deinde quxfitum eft, quid fit Anima hotninis. Hicuero Ingeniofi homines multa difyutarunt. N dm fi dicercnt, tdntum effe ¿rr- / / uitdemSpiritum,duttemperamentum,undefunt /fT'/.î?V
\ntdleftio,rdciocindtio,memorid,eleftioïH<edftio nsnon uidentur effe mdterU elementdris.Deinde^^fër^ fi Anima hominis fuperftes eft extlnäo corpore, non erit Spiritus uitdlis dut temper dmentum. Cum tytur difcrimen effe inter unknot Brutorum er ^ontinum, fatendum effet, magna diuerfitas opi* pionum femperfuit, qu# res fit Anima hominis.
Ef/î autem dlij aliter locuti funt, tdmen plurin /-/ , , wor« fcntentU edtenus cogruunt,quod fenferunt, Mim humanas dut effe Spiritus uitales de anima» haut Crafin.Nam qui dixerunt harmonium cffe> hferunt effe nficrip. Stoici çr alij qui dixerunt C\/j'f MitusMt igneas effeßammas intellexerunt, qu£ 4+-** A^
B S funt
r __/ /
Jr
funt ftiritM ui tales, Congruit etidm cum bis fen* ..	tentijs dittum tíippocratis,qui ait, Anima hommií
/^f!9**?** femper gigniturjd efifeu calor naturaíis, feafyi* y*"**^' ritus vn fangume. Itatyaddit. Cum b¿ec anima m*
____fLmmatur, pcreunt er corpus er anima. Nm cum calor auljpiritus non feruant ivflam difyofu tionem, extinguuntur animantia.
Verecundia me omnium Galenas loquitur, qui de AnimajSufritiua er fenfitiua non dubitat adz rmarey effe c¿ti aut Spiritus naturales er uitales, aut era fin, Sed de rationali die it, fe non adfirmda re, an ñoyistKo/j fit alia natura incorpórea er feparabdis,anueró fit natura corporea SedfyirU turn animalem effe tildm ipfam Animam Ratio« nalem, aut proxímum eius organon. Verba eius bdtc funt m feptimo libro de plácitos Hippocratis er Platoni*. bi ^ ir^u^í^ overíaq corda
cpHV<x&ou	Mnfojj ccvayxcao/j S/7T(¡/J9
jÍt9w i/VCU TV 0/0/J civyo&cfisg Tí HjCCL C&fcjCua
d^cTCo/Jia fcKTZO/J OíVTHpyH&VTHjU /jfyjOL<r(ú*
¿x&rop V7Íoverfap,	TD '©-jíro/j
ccutÍ^ iheu. t'ütd to <rü/xcL„id eft, Sin autem eT-


iC

r-de Mint f [ubftuntid úliquid pronutuiandum eft *
i	nt

duoxum alterum dici neceffe eft , aut effe eam ue* lut fubjUntiam lucidam er corpus ¿thereum, aut igfm quidein wwporcm effe P Sed tum en boa
corpusa
(OYputjd eflifyiritum Áttimalm, uchiculutn cffe. EtutGaleniuerbd tjidgit perfpicud fidtit, difirió butionem Platonic bic Jtdtim mtio recitdbo, pr£* frtim cum er Arijlotclicd in fecundo de genera* !Uone Animalium cum ed congruat.	/
PUto hiqtritj N¡üurm bumius tffc qntfám
Wonftri fimile, er quidem ScylUw&culo mar i, cuius fyecies fupremd fmilis ejl uirg'm, pe ¿lia ^^ . ^. ¿ A Lcom, ima pars Utrantium cánum. Etfic ¡cquuiu í«r dliqui, Platonem tres animas m bomine pone* ¡re, infinta ejl &rid^Hri^K^Mm-fedem efjc EparT^'^" inquit, uorax er ad libídines prona, canum fimí* lis, H¿c cowpletfitur fdcultatem llutritiudm er	'
gc«er4tiu4m.......*
Altera media Leoma uocdtur	cuius * >
fedes ejl cor,cui dttnbuit uirtutem uitalem er ádfeftM, l<£tici¿in>/frent3trift¿c iarn, me turn, ir am* odium,mifericordiamy er cognacs adfedus.Et de bis duobuAgradibus Galenu* ddfirmat ,bds dnirntá
«J /"V"» . ^	•	,
Kyí<ri<l oucrot, T§ cTCO/JiaTU^H OU/J xfe Kcco,
</Va£Kja<r/g> to9U/xsé*C/Y£ Wing
TÜ ¡¡7ra7vg TzÍ7riQv/xHTiKQ/},
Tenia MiMd.tft uytfwviM fcu Myi&KHi,

aitejje in capite, cr eius officii ejje, intelle* fiionem, memoriam, racioci/nattonem , iuduium% P v	cr fuppeditare uim fenjibiu,er regere uoluntari<
os motus. Hie uero dubitat , An hxc anma fit ipfe Spiritus anmaiis, feu temperamentum »an ueri f accedat natura mcorporea,
| tl^p^^1^- -£odem tnodo Ariftotelesm Secundo de genes
¿	> numerat tres potential. Ipfc
€nl™ ufm ?ft nomine tfiwi/Aiuq, Et infimam
cfiuvaut/j nomimtBfi^Kh/j , alteram cuc&hti* . Eat dicit 11011 aliunde accedere> fed nafcik
corporibus, er print an'mam uegetatiuam ejje m fcetu,qubn fentientem.Ve tertia uero addit .Mens fola extmfecus acccdit, eaq; Sola diuina eft, nihil t cum em aftione communicat aCtio corporalis.
TvOVKlftA£/7r£Toa <h Tvuv&p juiovop 8uea8s/j hrGcrizvOl
1(9^] i/voU /xovop9 oi/Jfc aura r« ty'^«
*yiicc KoivcovS ^gj/xut/kh h^yitcHy*
' • »
Adbwc mediocriter congruunt difti pbitofo* phica de Anima Vegetatiuj, et Senfitiua.Ac de his [ */ • itokw facultatibus etiam m Ecclefia uere dici ui*
jf^i propagate ex ttatura corporea, uidclicet ex Na* ^ tura femmum.Vt enim vn plantis propagatur anU pia,fcu m ft amain cu femine,& bouts anma ori \	turex

«
n T* « * v

mm ' M
DE ANIMA;	"7 ' '	!
* * w
i tur ex ui [¿minis, fic de A nma uegetdtiud er fen* ¡fitmiti ho mine dicipotcft.Homo etum non gene* rat iwperfettius, quim plant*jwtBaues^

irv
Ql a
.AngiiciM, ut dicat m homme duM ejje diftmdas tnm<M, Raticnjlem er Sentientem, quia manifc* jlum eft, anlmje fentientit nullas ejje aftiones, nifi Oc^Ca crganicas. Quare confentaneum eft, oriri earn a fcmine, er effe uel temper amentum, «rf d^uva^ip incorpore. Addit er fcoc argumentnm: Contrarij funt appetitws racionilis cr fenfualit. Videntur igitur & fub ft amide diftmttx rjjr, quia in unacr idem* ac tndiuifibiii natura pugnantes appetitio* ingscollocare uidetur abfurdum.
ltent. Naturahfiimuw eft uiuentibus gfgnere \tliud fwilc.Gtgnit ig'tur cr homo homi/ncm fal* \tem fecundum uitarn fentientem> ft turn fecundum + iim'mam rationalem. Et has anm& utgctatiuatn /v**^ U fentientem ejfe ex Traduce, id eft, ex naturi V^^c*^ fcmmis, faten-dum eft.	$
Nunc recito A riilotelis defimtionem 9 qu£ non tjiobfcura, ijs qui Anftctelit fermonem intelhm gunt.Sed ttoua cr peregrma uidetur ignorantibut
Ariftotclicum ftrmoncm. ? >■ I 1 T>.	Befitiitio
g	^	y > £	/
t?\£*</e*	QAy&viw
DE ANIMA.
iTtwMyMfr . Definitio Ariftoteîis;
//^^ « ^
cft Èndclechia prima corporis phyficï pi*	Mganichpotentia uitam babentis.
uS^
Declaratio.
Vnde notia appcllatio éjl Endelccbia ! kh prœftigias cjfuttdit Ariftoteles bommbus bac no» va uàce, ut multi exifximauerunt ?
Refyondeo. Hic primm nccejjc cfl redire di fbyßcen Ar ¡(le felis. Ariftcteles partitur umueu [aliter wbftantM corporeas m materiam cr fou wanuliïec ititelligit fermam, hoc modo, ut multi fît vfcmniant^lia mteriaw3uel aliud corpus i/n mate»:
ria uel corpore craßiore, fed ipfam rei ex^difica* „ tionem3ut ita dicam, vr cum Leonem, dut Bouew wcnftrat) dicit partem effe corpus feu materiam„ aliud quiddam efle formam, uidelicet uitam feh ± % v dgitàtionem ßbftantialem Leonis, aut Bouts, qui
¡am Leo cfi talis,aut qua Boseft talts. Nec uult' illam agitationem fubjlantialcm Leonis3aliam mas teriam effe. Sed cogitât talem t ffe natura, ut aliud fit materia, er aliud ccgitatio. q uare çracci* dentalem vtotum nommât Endelecbiam, ut cum i
î$aum currentem uidèo 9 aliud effe cogito mate*
rim nauis f aliud motm 9 nec fingo tnotum effe
alim ;


itlidttt Wdteriam. Sic cr de uita loquitur, quant	;
;ipfeprmam cr fubftantialem agitationem mtellU
>j>it er nomimt. H&c briftotelicd ft quit perfticit,	jj
ttim hie intelliget ,quoconfilio hrimamdicat
'(¡[c Endelechiam, id eft, agitationem , feu dftum,
iutueteres uerterunt.
Vidit Ariftoteles dlios loquentes de dnMa>qu&* Wre tndteriami ut plurimi dixerunt cfje fyiritum mlemApfe cogitdt id corpus materiam effc. Pom tejl autem rurfut qu<eri, cur haec materia fcilicct fortius uitalis uiuit f Sanguis, unde oritur fyirU tus, non uiuit ? Ergo aliud quiddam eft materia, uliud ilia rei agitatio.Nec ultcriut qutrendum eft, fluid fit h£c agitatioyfed talis eft twura.Nec uita, r.ecmotut effet,r\ift talis cjjet dgttario. Vtfiqugm ym de uiftone, aliud eft materia, uidelicet humor tryftallinto, v ftiritus illabens in Neruo optico: •aliud ipfa uijlo, qu<e non eft alia materia. Itafy in definitione Ariwz er cauticreft ceteris,gr pros fmrcftiondet* Siue fyiritus uitalis, fiue tempera* mentum , fiue harmonia fit immediata caufa uit<ef Banc mmediatam fedem ipfe relxquit, er dicit* ¡Arijmam ejje banc ipfarnagitationem, qua iaitt Leo eft talis, feu qua bos eft talis, feu qua Homo ejf talis.
Hanc effe Ariftotelis fententiam nihil dubium
eft.	\

>	s
eft. Recentiores em interpreter qumntqudfii aliud corpufculum va corpore anlmnti*,quod no«> mrnnt Ammam, er cogittnt Ariftotelem Mm collocdre in corpore, ficut gubemator eft in tktith cum ipfe compuret Endelechkm uifioni.
De Vocabuli Ivcfttejcsfag origtV
ne cr fgmftcatione♦
I ;; v | • / -• .* ♦ -
Vocabuli interpretdtio dddet dliquid lucti & buic definitioni, er dlijs mult is difrutdtionibutM wn dubium eft, (¡ww Tlivko/jfigmficet dlbum, it: nequdqudm dubium eft; cjww st'ckAsxsb cct contmumn;	contmuitatem
♦ ubifyobuitifmt cxempU, non addrn teftU Moniajdntum memmemt iuniores ueterem ueu futn Kdtiouvtt -ariTfa/j f av/<* vficazx* tyjSfchu X^V* Sump fit igitur Ariftoteles uocdbulunt d po* pulo, er pruts eo Ufa eft in tertio libro phyficoi rum m deftnitiohe Motus, ubi ut figtiificdret 'pro J grefiiottem ddformdmjidhc uocem ufurpduit9qud fignifiedtur confmudilld fuccefiio pdrtium. Mo» m eft Endelechid in {ubietta* quod ad dliqudfor** rtidm tendit,ideft,eft agitdtio qud dequiritur fon wd. Vf cum Aqua calefit, dqud fubiefium eft, c?
agitdtio continuum eft iter di dlidtn for*
ittdflh
Irl .
DE ANIMAV	f
k •;»< r'-1 t , fl» s «
: iti. Me-o cr Tbcmijliu* uerba illa decUrm>*it9
lEndelecbiam ejjc itioncm ad formam. 1 A c B oetius, qui Ar i ft o teliš pbilofophiam rčm fteintcllexit) uocabulum Endekchijt interpretd* Uirikttumjion intelligent atta,uel res effettas, {edutLdtm ucicres Affum pro agitationc dice* iwt> iuxta illud: Milit em oportet in A# u mori,
id efi3 agentem or prdiuiuem, Et Quintilia* m wqutti Studit fapientič non tam in Ačlu fua, wq; in hac foiri luce uerfantur, fed in porticos recejJerunt.Quare& Cicerocovfideranserori« Ipncm uocabuliiZT Ariftotelis confilium? uertit f Kndclechiam continuatam motionem,id eft,ad« jfiduam agitationem. Quia Grtcis fciebat
ejje idem, qtioci continuum,er Anjloit* iem MidcbittioijMiidemof^feadedgifittionr. Na*	^f-
rdi cmrn Gcefo er ¿«te* <*p« d Ariji oteletn,in dem	^
finitione Mot us pom uocem Endelechict,Sciebat et promifcue ineoipfo Icco Arijlotelem utiuoed* tuliš Endelechije er Energis, er exprefjc dic&e? Met um effe tyfsfyiio:jj>id eftsfficdciamtfoH ocio* fan? formam.Et in nono ¿xitcc t<x cpvtrmct, rur* fmdicit, idem effc ivfyyucc/j cr ivoi^i^c-tvp * A^Li Outre er PlutarchiK ait, h&kiy^aii ujurpari ^ ~ pro mfyi/a:. Ex bit, qus recitaui, le flor candidui, &M6H
i C _ ludii Wtxix
^^•»ip^-rCrH^^^b, ^v^^VC" ČL»
BE ANIMA!
ruäls Artftotelic& dotirbt£, iudicdre pöteft * m quiduocabulumEndelechia figmficet, er Cicero nis interpretationem cum (ententia Ariftotelit feile congruere.
f >Argyropylus Ciceronem reprehendió er fflto ^feterwnt ¿Uj quidam uerti Endelccbiam, perfeäio nem interiorem,quafi to zvto» r¿?i&&¡j.tianc m rji }< ^ .gmationem adparet eos non fumpßj'Je ex Ariftotei


le, fed ad eum attulißheunt tantum de Anima ho, minis did arbitrarentur^banc uideheet natu rum feparabilem habitare cogitarent m parte co\ forts certdyficut in naui gubemator fedet ad gu
p^ff ex^h^i bernaculutn, aliunde ad Ariftotelemallati ¿chJiM, "^pi funt, non funtrx ipfo fumpta♦ Cicero refiw uidil
confilium AriftotelisMec tarnen banc qu&ftione ulla (pfaov&Ktci^moui, nee impedio, quo mm fua euify fententia place at, pr&fcrt'm wj hac exili difyutatione, qu& non labefuftat ¡latum reipubli
J \
7 ^Jt?*^ c#.Vt ncc ¿ocus ápud Luciarium turbat rempubli* tf/ ¿	€m> ubi litera é1 agit interdigouttde ui> quod ex
-tHfffWt, éittione yi><k?i(xe<x. expulfajit, poftquam irru¿*
perit wi eum locum litera r. Sed mdico non tm mam fenténtiam, quim meoirum pr<eceptorum ¿j fui non rudesfuerunt Ariflotelict dottrmt.
Obíedlío*
7	í '3L, 1 *
Sed ínter¡>rcutio Cucrvnts reprehenditur bóc t	Argumenm


B	>
x^m..
Vv «texOttf«

ftMHWr
DE ANIMA»	lo
'¡uüfento: Agit dt io feu motio eft dccidens.Anm* on eft dccidens. Igitur non propriè dicitur ejje A* itätio.ReJpondeo.Ariftotelesipfe diluit banc ob« ieâiortem. lnquit 4n. duplicemefte <w&/isx<[cc/r* tew* fubftantialem,alterd Accident diem. Sub* lititidlii eft ipfd talis uitd rei uiuentis feudnimdm aftiones cietyUt ft diciret, Anima ejje h(fm y&ap,feu efficdcid.Et utcunq.; intelligi pot eft, uim ftm,agitdtionem effe continuum. Sed in definitions otus,	eft accidentals agitatio,qu#
Ifequitur fubftantiam,cr wcipit de définit mdnente ¡fubftantia,Ut mot us localis,aut alteratio.Vifccrnit Ariftoteles fubftantialem Endelechiam ab accidet% \tahJboc modo.Alterum inquit habet I7ush* , alter um ^ifcjS/j, id eft, Alterwtti propemodum fe habet ue\ut baton*, dlterwm ccw iaftus.
Endrrdto"uccdbuîo,quod in définitiotte pcfitum eft ut genus,nunc membra definitions or dm con* fideremtu. A mm eft E ndelechia, id eft,non eft materia,non ignis, non aqua, nonfyiritus uitalti, fed er ipfa uita, qua uiuit fyiritus uitalis. Eifi cnim Medici materiam quxrunt, ut friritum uim talem, ueï temperamentum, tamen qu&ri poteft9 cur magis uiuit htc materia, quœ eft fyiritus uim kits j quam caro » m of[a i Aliud igitur quid*
Ci dark
m
a*1
idm eft, ipfa uitdy feu agitatio. Ac prorfus uicm €fi Ariftotelica fententia (Kndronicienarratuni Cjuidit,iV<kÀ('XllQLpfignificdYC dut KfOCo-lp, dU &UVa¿ULip.&c hudat Galehus Mgenuitatem Andn( nici,quod quafidigitum wtendens m rem certdm inoîijtrct quid mtelligai ejjè Ajuma. Nam illufu flantialis dgitatio reipfi eft A'i>a/x/<* quœda crta ex tali temperamento. Née ulterius qu<erend tft,quare inàe Driatur.phyficM emm cernit natu Tarn efjc iatem. Sed doânna u Deo tradita3wquit Quid nature epifex Deusfua immehft faptenti taturam codidit tAem, Ujatiud fit materia, aliu Uitajzr mot m in materia,
Conftituto genere fequunfur c&tera membra hnima eft Endclecbia c or f oris pbyjlci, quod di iiturad differentiate operum artifttidlium, qu Q^Aitri*^- non agitantur fuá natura, ut macbmœ borari
tnouetitùr, fed non natura,uerum hbramntti arm te fa ft is i
y _ . ^. ^ Deinde dicitur brgintd, Nam Lapides noté
/uluünt3quia uitot orgaría, hoc eft, inftru^enta tis défunt,qux fuj miura ciearit nutrí tienes, gehca ranones,aut fenfum,imo nec localii molus eft fine
(WW
tone.
Sequitur in definitione. Poteütia uitam haben¡
A *
</uv*M*í fôjj cft,Animd in cor po re orgánico ciet opiram khr	tiones

# '.
\ ' ' '	. •	V •'^V/»i®%
E>E ANIMA;,	If
ifmes, quod iam tale eft natura, ut Uliuft opera* fionum capax fit ,ut foetus \mm a fur us n o ndurtt ■fdpax eft tahum operationum. Uicenim nommat ifitm operations reiuiuentis >ut generations, \tpttritioqesyfenfum}appetitiones, motum localem» 'fntelleftionemy elettionem.
Kecitaui defcriptiones philofophicdfi, qua fide pecudis amma tantum quarer€turyutcuiiq^mon» firarent aliqyid, quod ccgitari poteft m materia, fons ejfe aftiotwm. Nam bouis anima rede dicin tur, autfyiritiu uitalis, aut ilia in friritu uitali ¿gitatio > qua Bos uiuit. Nondum tamen penitui Ike perfyicmus. Sednaturam forte intuemur , •cxpmmur ej cernlmus mom, Quid cur itafam iRum fit, fapientia eft Artificti , non noftra. Et ¡tunc demum penitus tntelligemus mirandum nam tura opificium , cum l da am in mente diu'ma com ram in ilia aterna Academia vntuebmur*
Etfi autem utcunq; iam co git am us, quid fit Bom uis aut Leonis an'ma, tamen de anima rationale hominis, feu 4e mente, quid fit, er unde fit^An fit jjjiritus uitalis er anmalis, aut in bomvne resfem parabilis, utens ut organo proximo, fyiritu uitali GT anmaliy nondum ex his defcriptiombus philom
fopbicti liquet• Traditur ergo alia dcfcriptio in Ucclcfu,	:
Definim

DE ANIMA* Oefinitio Animae uOtafii
ifl Eccleß,
v > I > AwtfJi Ydtiondlis eftfyiritm intelligent,qui e[i:
pars fubfidnti& hominis,nec extmguitw «/voh^y« voh cum d corpore difeeßit,fed mmortdlis eft.
H<fc definitio non hdbet phyficas rdtiones. Et qudtiqudm nonnulli contra earn multa difyutani " tdwoi no* (jMidew in his htitijs dottrin<t earn reti nebmus,quia in Ecckfia propter h<ec difta ufttiti tft,uidelicet quod Filius Dei in quit. Cor prn pojjiin /iaaiU.	ticcidere+animam autem occidere no poffuntAtem.
/-Zrwc -ass,« Bodic mecum em vn parädifoAtem.Ego fum Dem
Abraham,er Deut lfaac,zr Deut ideob. Non eft /vi^.ax% autem Dm,Deus mortuorum,fed uiuentium. Ex
bis diäis fumitur enarratio uerborum in Gene.ln* ^ ^ ßjirauit hi faciem eins fyiraculum uite.Etfi enim
- ^^ pCCU(ill?i05 uifm ffldiditstamen hie dU ftrimen oftenditur interanbndshominum^ ui* tarn pecudum.Adflatur hominibus anlma fores,er idle ftirdculum eft,in quod Deut trans fudit fu# facis,ut ita did,radios ,uidelicet fuam fapientiam, qp^yZUL. noticids numerorum,difcriMien boneftorum er tur . ¿>ium,cr ¿Um notici<M,qu£ cert? non funt res ortß iah bac inole corporea,feu natura elementare Fuit Hum m eo fyiwul? tunc reclitudo uoluntatis>o*
íiítYd clefiioSed de bis alibi dicemM. ltd(j[; tialde mfcntaneum carneo loco Genefis defcribi aliam muram, qu<t non eft moles corporea, er difíimi* fe cji mtae pecudum. Nfc prolixittf immorabot hic difrutationi. Sed retmeumut fententiam ab Bcclejia acceptam,congruentem cum tejtwwowjí» qué recitauu
Uic aytem quneftiones alije mouentur, An uni fít tantum bomvnis anima> uidelicet ftiraculunt il* ^ • ludfepar ahile f Anuero fmt dift'uitt<e animé m Q^f1*0 ^ homineyVegetatiua, fentienStZ? kacionalis,ficut ~ " ~~ Plato,Ariftoteles,cr Galenut loquunturf AcuU deturmirum>quid negotij ftt illi /¡¡¿ráculo uebaim ti radios diuwossum culvna9 feu parte uegetatrU
Ce.
Sed bsc fententia recepta eft. ¡nbomwe eJle As wmam unam_?uidelicet ffiraculum illud,f¡wul ue* bens lucem diumm,cr adferens uitam partibui ómnibus congruentem. Non pugno de hac fenten* tia,nee tamen abfurdam ejje iudico cpinionem fupra recitatam9eorum,qui dicunt^anvmam fenn tienten,Gruegetatricem ejje uel Kgacri/j uelyj*
uel an'mas difthiftds ab illo ftiracu* lo,in quo eft intelligetitia crelefiio.
Poftea er b¿cqu<eftio agitatur. An ración* //-(es atm<z fingulorum bommm de Kouocreentut	^^
7LX^
DE ANIMA,
■tv-	" EL! £1 f'	►•» t •»	!
ä Deo, er eorporibus hfundantur, 4« «rro ex
trdduce oriantur t ut non dubiumeft, mi pUtitif CT peeudibut uhn femlnalem ejje,gigncntem firni* lid,quce ex trdduce propagantur♦ Extdt tac gui« Jföo er ¿pwei Auguftmm, er <xlio$.
y«
' pptf Det Mi creatjtone Munal non penitus per* . y ßticere. Agamus potius Deo gratis quodaliquo TJ0, ^ , modo dfeiemut naturam, er aliquam partem m* Ii* ' telligiwus3 er tieft igid Bei in natura cernmui* /tttfi^+i&fityuorum fummdejl certitudo.
Owi dicunty dnmti non oriri ex trdduce, wo« t^k-^^v/^ tce«t«r boc difto, lnftirauit Dens in faciem hos
^WmmA^ Sedreßjondent alij/tn Ulis uerbis deferibiIm*
*-tium natura humdn<e, er fwne pr/w* hombiu bus hanc uhn In illo adflatu Infi tarn ejjc, ut dein-
ceps propagätio uiuetuium fieret. Et quamuis fit
hi natura uis femmlts, tarnen perpetuo cona innere gcneralem Tteiaftionem 9 fuftentantis er fouentk naturam, quod uerißmum eft, ficut ferim
Art /-r ptum€ft- ipfo uiuiMM, mouemur, er fumus♦ ^	% Et di[crimen inter atümäs Heroicas gr non Herou
$&oß;endit9 uere aäcße Dcum gencrationi, cum
i ¿litó animas alijs djónis ornet, quorum aliqua uU t* i dcntur non a corpore oriri.
Aliqui ueró zr propter hoc Argument urn i ¡ncl'mant in banc fententim 9 ut exiftimcnt, dnis 1 m or/ri ex traduce,quia uideatur abfurdum> <w£ 1 m<, qux nunc ducrfe funt d Deo, er re^de no* 1 «o crc¿rt, Sed refyondent atij,faíem itf genera* tione conferuari naturam, qualis nunc eft. Ndm m corpora cjjent, nift diumitus fujlentarentur. frigidiM refrondent, qui dicunt9anmas pcllui ^ conjjgio corporum. Quidam er ex diño Gen. 2. hiciocmntur, dnimas ex Traduce orirL Cejjauit Deus ab opere fuo,id eft> conferuat quidem ¡pedes coditas, At non coniit mels partes nouns ex nihi*
Ej.Sed banc difyutátioné abrumpo^t iuniores mo« co,ut difcernant ea, qu<e utcuncu mentis kuman& cié penetran pofjunt, ab alijs, qu# perueftigari ¡fio pofjuntoSmut bac fapientid cotenti, quod uita, fcnfu6>rdciocindtio et cleílio oftenduntjfle in no* vis Animas, er efje ei$ infttas noticias,er alias do* tes,qu¿e tcftantur,er ejje Dem>CT animas ab ipfo tonditas ejJe/Adiungdmus er teftmonia diumm traditd, qu£ ddfirmant, Deum ftmper uiU datox rem gr conferudtorem ejjefícut anted ditium eft: ^ ftipfouiuimus,mouemuret fu^uirBtagffóf^WüT ^ f+x-fern fontem er cuftodem noftr£ uiu cjjc- Delude
C J effect US


t
.v
f


effeäusdnmje er organa fubieäd ocults dfticti* tautet uideamus,quarum partium qui fint ejfeftut er motw, qu& partes in hac ipibecillitate quales babcant aftiones, qute quomodo regi poßmtMm
fapientiam uiu & moribm tftilem qu&rmM.
% t
pe qu^ftibne, An fit Anima in to*
to i er quahbet parte tot a.
r\
fJ^S^T^0 Anima Bout's, quae eft uelfpiritus uitalit9ucl!
J*	. Kjacr/ç, ud Endelechia, f/t quidddm diuifibih
iuxta pdrtes corporis. Nàm fyiritus uitalts fist wilts eft flamm<e,qu<e pdrtes habet, er alibi funti ati#. Ncc de tali dnww* loquitur diflumrÄm«j
rnd eil tota intoto^zr mqualibet parte totd¡>. Ojj€d utide fumptum fit ignoro.Nam m Ariflos: telenufquam extat. Et commentkium cft,ctiam: ¿P^J+fJÍL'A' fi tdntum de hominis Anima biteUiget, er fk^u.	ftntiet, A n'mdm hominis efje ß>iritum fepdrdbi*
1	lern .Quid fpiritus finiti quanquam non funt res dia
uifibiles, ut corbord, tarnen funt ¿ti único toco,ex quo agunt dd ccrtdm diftantiam,álij mdgis,dlij mia nm procuUut fuum cmfqiXGbur eß.Galetm ani* ttidtn Rdcicnalcm bt Cerebro cólíocdt, quid ibi funt fenfuA interior es ¡quorum mimfterio prox'mo &nintd racionaUi in ccgitationew raciocinationc
títitur
JiSjS^^y UL b í*
u,ivwíw/CS. ~ssV*

! • «	I
DE ANIMAL	14
11 fthur.Alij malunt cor fedem ejje An!m£,quid con «iff Fo«i fjfh er fedes omnium adfettuum, qui Xf cognitioncm fequuntur* Et fermo Propbeticus ae ^ /^^J Apoflolicus f£pe nommat cor,cum loquitur nott iefonte adfettuum, fed de parte cognofcent?. \i cm ait Paulas♦ Howinesbabere legem fcriptam fc ccrdibus. Sit igitur cor Anton* domicilium,\n (¡no ad certain diftantiam m ceteris ynemby'ps ciet iffiones.Hac breui admomtione de hoc ditto con*
mMM^B^»- *	"	— • - -c	'	»	, V
ientifimut* Nunc potentias gr earutn organa,& ittionum genera confideremM. Nam bac doftri« fid magis obuia eft bominum Mtelligenti<e,cr cons ducit ab tuendam ualetudinem,ad regendos mo * res, cr ad monftranda ilhijtrid teftmonia de Deo fynobti*
Quot funt potential Anfc
m& hominis*
Tres gradut funt Animarum. in Plantts tdnu
to eft Vegetatiua, In Brutis uegetatiua er fen^
liens. 1« bom we uegetatiua,fentienscr Rational
lis.Keceptum eft infcholisumn ponere Anmau\ if? (¡uohbet Aniwato. icico Brutis tribuitur atm4 fentiens,fed additur uegetatiua tanquam potentia, <jum cont'met anma.fentiensfcutw potfntitf fyjxttndi er loco mousndi contwet.
Sic


Aft.
PH A NIM A,
- /
Sie locjttuntur fchoU er de komme. Vnm tria buunt komm «n:mam , uidelicet rationalem, fe4 adäunt uegetatiuam cr'fentientemy tanquam enß inferiores potentiM.Loquemur er nos fcbolarunt more, pennde ac fi fit unied Hominis amma con* tinens plures potenttM. Vi vn una re pojfunt ejfc multje (Pvvi/uL&q. In radijs Marlis eji um urendi er ualde dcficcandi. In radijs Lun# eft uts lentter calefaciendi,zr bumeftandi. Sic certü eft eiufdem anim& uires effe, potentiam cognofeendi,®- pom ffnjMtn appetendi er duerfandi.
'	— » V*	'	•>	'	<«■	«*	•
Sunt igitur m komme potenti<e qumq^Vegetim tiuA,Sentien$,Adpetitiu<t>Loco motiua3Ration<t* Iis. ' ' ...........
i * 4 t
Agnofcitur dutem b£c diuerßtas ex attionibui qut cum ineurrant in fenfits,mouent,ut fwgula* rum Organa er font es qu&ramus. H um dottr'm<$ Amphßima eft unütM,
Magna ZT wept a con tent to fuit in fcholis, quomodo diftwguantur potenti,e. De Organicii mmfeftum eft, diftmgui eM organis.Ettn alijs crganis animam alidt cjfeftiones habere, ficut ex alijs fiftulis aiif font eduntur.
Quid eft Organum?
Eft pars corporis mmail, certo tetgperamen*
' to,fig**
DE A Mi MA.	if
fitu^ondita ad fundi ones certds,illi tutur* conucmentes. Vt in homine oculi certo temperamento3 fiiu, figura,conditi funt ad uiden« dum. in pi ant is radices funt uelut os, quo nutria mntum attrahunt er transmittunt in rcliquum corpus. Rami funt baiuli fruduum* Folia tea ¿unt frudut.
•	*	'	i	-I	A	a
Vt autem alia Vhyflc* partes erdimur ab ijs, cjujC magis fenfui obuia [unt> ita in hac dofiru fapriufquam de potencijs dicenw3prodcjt aftim cere corpUt hominis, er diuerfa membra,er orga* tu,c[uift machine cotißdcrare. Vt ctum cor.jfe* fta mola feu bombarda,0" globo,ac fulütre ror«
toentario:facihu4 racioanari c au fas pojjuwus.na in corpore noßro mouftratis wachihis, po» tentijf facilius intelligere er ludicare pofjtim
Pertinet autem hec deferiptio organorum äd Ucßutam illam Medicörum döttririam,quae ortd tftexfeftiotie corporum,qua uocant '..cc'vötip/x^ 5ttenori inani curiofirate temära eft,ftd propter mltas grauißimas caufas omni Bus jttai.biu ex* ictita eJt.QJi'd ettim faciet medic tit ,fi locum adm feftum ignoretf Ac uetujlxt adeo neccffariant
cjje cogmtionem partium corporis bumani iudim
cauir,
Hi■''•:* V '
8

a
, : J a^v
DE AN IM A*
cduits utln Nedicorum familijs ufitatum fuerit9 domcfticM diffcftiones faeere JpeflanddS adolea fcentibiis Me ufq^a prima ¿täte. Nam olim artei w pojjeßione illuftriu familiar um retinebaniurf CT gloriofum effe dücebatuir, pofteris in familii (rädere maiorum doftrinam er inuenta. Sic vh Hippocrätis familia, quae orta eft ab Aefculapio, pcffeßio artis Mediae uffy ad Ariftotelem multfc fcculis manfiu ldeoq* Gale nut ait3 tunc non fcrU ptoseffe Ubros Anatcmicos,quia domefticalnk fbeftiofuerit. Poftea diligentia ilia net eri extin* fia, fcriptis opus fuit♦
Quanquam autem doärm& buius amplitudU nem compleftinequaqua\npcffumus>z? bjec pro* pria artificumeius generis cur a effe debet, er ex* tat locupletißimum opus uiri peritißimi Vuefalifr mde fumi dodmauberior poteft, tamen hie mi* tia quxdam recitabmus, qu<£ ad difcernendM poa tentias er aäiones max'me nectffaria funt,Necef« fe eft en'm fcirealiam fedem effe cogmtionis,a\iam adpetitmum. Et qu<z ßnt differentia membro« ¥um,qu<e nutritioni feruiunt. Necefle'eft bumorum difcrmna tenere. Demife manifeftißmum eft , non folis Medicis, fed omnibus bominibus utilem <rjfe mediocrem cognitionem partium corporis $ ad ualetudtnem tuendam, de medicationes»
&nd multM erudite difrutationes dijudicandM xoniucit♦
Prm dutem [oris dfriciendum eft corpus. Ideo mina-partium cxtcriorum recitabo fine phyficis defcriptionibM,qu£ longiores efJent.Proderit au* ton btc ipfa quahfcunq; uocabulorum interpret tdtio ad fequentid, er ad mtelligendam leflionena inmultis jcriptis„
Vocafeula partium corporis hti*
mani exteriorum.
Cutis	In bomme ab Herophilo difii
faQfti7rK, quafi ueftis eft corporis, natura uicinx er carni er neruis > er quafi neruus eft fanguine puditwi.
Supra cutem alia tenmov* fuperficies eft, qum uocdtit str/c^u/c^oc, vfitate cuiiculam uocant♦ 1 Ei eft exanguis, dc in earn tenuifi'mt fibne ue* mum, drteriarum cr ncruorum definmt.
Intut fub cute eft membrand earned, vpxp «rctjKcoJV^, panniculM crafiior er robuftiorper totum corpus fyarfus, cui adherent mufcuti,cr per quem m cutrn tranfmttuntur tenuifiim£ dr« tvri£ er neruorum propagines, quibus cuti alii* gdtur.
inter banc mmbmm& cutrn tft pwguedo
m hotni*
# hthoM\ne,qu& nommatur adeps, ityA&iL Náini ^ff'^lt^H v ex uenis er arterijs exudat [unguis, qui membuii
frigiditdte, er caloris inopia m banc {wgweJ d'rncm uertitur, qu£ quidcm er moderate caleffe
citp&tftuj níitigat
-srifiokío/j membrana oßibtts c\rcumdata,neu norum implícita [urculis¿ ne [en[us de fit oßibus. Caput McpcxÄH o
Vertex fummum capitis• köfvcpff. , Sinciputs quod a uertice in frontem uergit,
Occiput pofterior pars 4 Vertice ad cemcem$
ivfop.
Caluaria K^ívtop ¿ kjocv©-' galea. mjwjáv/a/j, membrana caluariam tegen*♦ Y.ó'Yx&'y CauitM, qu£ eft [edes oculorum* kútÚ^, eduitás interior caluaria . .
<rK¿cpio;j idem* Frons ¿xít^itojj.
so^íSit* linee caperate frontis*
Idcies S!T$ocrto7r0p¿ Bina témpora k^otezepot* Superciliar pilifupra ocuíos o'cpfvtg, ínteruallum wter [upercilid> ¿xi<ro<pp9^* Oculi ütpäaA^o/jo'^aTOr,,,
P¿lpebr*9

f a1pebr<e, tunic<t qu* tegunt oculos, JSAecpee* ]a,quafi <p¿f(§H t2 &áíitovt@^ 9 tunied ecu ¡i.	. - .
*')	t	*	• < j •
Cilia,palpebrarum pili,nati in tunicis litis,qué tegunt oeulos,	, quarum ufui eft, ut
radios feu fyiritut uifiuosdirigant. Tüdm bis amif* fis aut retortis * oculi non pcjjhnt rette profaicc*
Pupilh ko^h , non eft humor, quo propnt id»—^ ^
iemusyfed foramen eft uueae tunic*,per quod per* 7; ^/f'/yf* mmftecies uifibiles, lrh eft circulas m Uuca> qui foramen illui *
dmbit, diftui a diuerfitate colorum•
. -. k t * -AÍbugo, <r$tv^ovK, er. JJSjKop*	X ' I ~ >
Anguli oculorum ucrfus Hafum et uerfui tern ?
fora, mvdot. Á
?ccVTH$iQ & Ts-uyocijd eft,fcaturigms,cdrun*
tuU In ángulo oeutiuerfus Nafum, ubi Ucrytné
trumpunt, d uerbo fávu <t$ergo. -	. ]
r Aurisovg.	; - i.
Auricula orleplin 7\oZio¡jé	. I
$
UlJ' %
\
irfigvysop extremity auyis fuperior, fuprd Ic&iop. Nominatur er avr/Aafe/o//. Cauitasm Auribus, Koyxjop, fea <rK&<p@*'0
foramen Trej©-' ¡lkousiHo<*.
ü tidfrt
d6 a hi fra;
^ N¿Jutffi.
tormina Naji, pluktU*^ 9 unde ucrluM eJt uvtcvifip/j, fubfannare > quia gejlu narium jit fubfannatw.
Suprema pin Naft interior	cribrutH
'per quod attrahitur friritut>
Gena uocantur er Mala autore Plinio,qui inn quit: Mala hommi tantunty quas prifci genus ndk Wmtiti funt inter nafum er aures pudomfe» ties, quern ibi maxims rubor oftendit,
0.t/JL Ja* Grace, fuperior pars genarum.
r " Inferior Buccayyva^oiBJlcken^cc^ccr.
TT*	Mandibuld, er Maxilla idem, kmbdck fc
MentHro, , oictyo'n?, s	y
^ s Mflita	J^ «vi^W/
fiscal pars a mrihrn ad lab rum. Homem Uocat \nrm/j, utroq• nomine utuntur pro fupe$ viorislabri barba>ein kncbelbart. Aliqui totem iarbam vitm/j nommarunt
4	^
r totntesbcflovTH* numero duo & Irtginti.
Quaterni anteriores denies, Incifores uel Dii xifores, Etgelafini, quia in rifu retcgun*
f .......


\
a v
vv
dé anima;
Vioxlftiutrhify fingulidicuntur cdirini, tientes miforios a moUribtu, kuvoc/Wu£.
VlteYtores dicuntur Molares yó/JLcpior,
Vlttmós qui poftremi pcfl fcptem annos nafcufr tur,Varro fiofn'mat Genuinos, gneei kjc:vtnjcc£.
Micium uirium fumitur a Dentibus. Quibtrt itllm denfi cr firm denies funt ,bi pUrunq; funt ¿xax$o&tor. Contra breuioris uit<e funt, quibui denies funt rari er fcabri* Pyrrbo continuum OS dentium fuit. Et nojlra ¿etate m aula opt'tmi pr'w* cipis Erneftiy Duels Lunejurgenfis,fuit uirgo na* ta m fdmiha riobili, cm fuit os dentium continue dm. Et narrabat DuxErnrftw, eximiamin cd Uirtutem t? grmtatem fuiffe.
Gwgina exterior , ovAc/j jinfleifth.
G'wgiua interior zyv'Áoij.
Uxngua y
X^a/j-o/ for aw In a in cdvrie gtindulofit ad ftte iicem iwguz, ex quibws fatiua manat.	b 6<h(
Palatum, totum fafhgium fupra lwguam,i<fcj¡¡ V c ad fauces,	apud Anftotelem ¿üjavo^	»
er «pwd GaXenum oüjo¿v/cr«^.	^'»«vn^o
Fítace* 4>áfV7§, pYoprfe cauitas uic'wd utricfi fijiuU,Trachede arteria & oefophago. Suntq;irt eofpacio Gurgulio cr amygdAx, grsei $aj>u-)yc*.

nommant 7¡qj¿¿c¡j
d 2 Awygdal*
/ A
/4
. DE ANIMA;
\	r	* s '
A tnygdaU latim TonfilU v glanduU, gf£4 his coficcSiq er 7r<xj/d&^L/cc,#
Gurgulio yotj*ya.pico/j9 nomen eft pdrtii pert« x dentis wa faucibu*. Alia duo nomvna, Vua z? cou lumna morbos figmficaitt, sacpv^i dicituruui, t	cum gurgulio itiflmwatus eft. Cum uero laxior
dependet ti/'co/j 9 column* dicitur. Vtduas autem
gurgulionis eft, modulationem uocis (tdiuuarc9ey l XCremorari derem, ne nimis frigidus dd pulmonent ... f fubito irrumpdti
Deinde faucibus uicm& funt du* fiftuU. Trd* ched Arterid, qu£ eft fiftulx defccndtns dd pul* monem, conditd tion ut cibum dut potum tranfue• bat,fedtantUmß)irationis acUocit gratia, faäd o eft ex cartilag'mi tanquant annulis diftwtta, idectyuocatur afterd♦
Nodw qui emmet fub mento , qui eft oriftciwri trdibc£ art er ice, ac uulgo adpcllatur N odutgut* turis, nöminatur 'A<x$\)ryi,das kncufßw am hals.
T	Demde rcliqua pars trdcbe* inferior *nommd*
<5 Epiglottis eft cdrtildgo mollis , qu£ eß cpefa
culum laryngis ,fmile fclio Ederae, fad um ad ft*f	cUhdendam Trtcbeam Arteriam, ne abut aut
t^cy illabätur, rurfiu autem dd aperiendam earn W acre attrabendo.
Aliud
<
!!
afiud quiddam eft 7?icaif/g, qu<z eft m CYifi« fio tYocbez lingula, qualis eft in jijlulis Muficom rum3rmd videlicet fatta duabus tenuifimvs mcm«f l>rants9 qu& i/njiaU dilatantuY,cr funt pYáecipuutrt fiocis QYgtxnum , ut wfra copiofm dicetuY. HÍc mm tantum nomina p o fui, ut difcemantur, zm* crJcAccíf/V, quidtnulti oríucuocam tula, cr YeYum ipfarum defcriptionem con fun* dunt, qua de re eruditifím led ores monet V#c«
9 Altera (¡fluid pYocedens d faucibus nomkdtur 9tro<$¿y&/, Latine guld, Arabice Mcri>qu*. eft canalis cont'Muut corpori uentriculi >/imtlif tubdt, fupra angufiior, infra dmplior,tranfuebent cibum er potum m uentriculum<> Momen faftutu eft, ab o/Gófero er cpíywc^ cibus. Tot us hie cd*
nails ab Ariftotelenominatur so/jíoíX©^' N4W
sofxoLpjrQ^ generaliter figtiificdt anguftos cT longos canales,tendentes ad os aliquant o amplius* á sóixol, er cry^co. Homerus totum oefopbagum nominat sc/¿ai'x.0P> toquiens, pecudi caput a ftom macho prtcifum effcjntcrdum ef Gdlenui ftc nom minat totum oefopbagum. Interdum difcernit ,ut k libro Tertio de Locis ad fe fits, fie nominat id %HQd proprie adpdlatur orificium uentriculi
D % t fart
^ so/xaxop £/cofW/ KaXfa ci /oc7£o£
Collum if¿xH?i©-/ conditum eft, «r per fp* fum porrigatur trachea arteria , qum oportuit cfte longiufculam, ad modulandam uocem. 1tacfa iwHm animal> cui dee ft collum 5 wocem edit.
Ccrwx Stux¥ > rtft Ariftoteli totum collum /1 > * 1 w * r/f ccux^y.
Cauum, quod inter lugulos eft <rcp<xy¡¡.
íuguli duo ojja ¿ eolio ad humeros extenfd» uocantyr & furcuU	, quarwn mention
tiem facit Vemofthcncs, inquiensy Pbilippum frem gíjje iugulum. Pimío* inquit,foli bqrotm [unt duf wguli, dexter cr finifter.
Humeri ¿)¿xot.
Humeri cacumen ocKpcú/xioj^
A ceruice duo lata ojja utrinq; tendunt»qu£ grjeci uocant 1)/jlo-bt2.¿t<x<*, Utini fcapulas * ef-fcoptula opería, er ««/goJfiatulat uocant, Celfus ita loquitur 5 <jwd// cacumen Jit fcapula, cr rrft* quum fcoptula. Sedgr<cci uno nomine contend flint co/jlo7tA¿t^ , Et L<tf p	contenti
funt nomine [capulxrum. '
t interftitium inter fcapulat ufq; ad duodeclmam ge rtebrm tbowti> ubi uentricyliorificium alli*
DE ANIMA?	ti
^	f	* V	4 •
%itUY uertehris, nommtur ¿xtTcí<p$i vt?p.
Bracbium Bjcc^w/j; Sed fie grjecis propm nommtur pars Bracbij ab bumew ufq¿ ad cubu m. finí, Celfushumerum nominat.	5
Cwfów* cfoo ojji ¿ /?ex« bxácbifupfi	0 ^
Ftexus cubi$i ccyKup oj?[íK$<xvog apud Silenum♦	'	'
- vina, mam osm cubito ner coAsvog CT toAevw, ttrtdc /iojwctj Latwisfaftum eft.
Radiut, in cubito os breum Ki^Kjq er 7raja* *
iwn^Mrá manus, ubi palma iungltur radio, K<x$7roq dicitur. \nde medici dicuntur mitterc wanum in Kaj7ro¿! > cwn explorant pulfum arm Uri¿.
Mdnus Xí!'?> egregidmhuám habet. Arím fio teles nominat eam organum organorum* N atn U plura er magis uaria opera efficit ? *quam uU lm organum, cr fabricat cutera hftrumenU * Anoxagorat ivquit: Manum [apientiae caufam a rjje-, niji enm figuras cr íiterd« pmgeret, er fdm ^^ CT cerrí machinas, ctoccri neq; difei ulU artez poflent. Sed Plutarcbus allegoricam interpreta* tjonem addii, Manusridefi > experientiam, fapiq mti$ caufam effe,
p i Coeterm

r	de anima;
Cceterum bnprefíit ndtuu mim Jignificatione; iemperamenti m ipfas ltneMmdnuum,quarum oba fcrudtio peperit xifWacvníoc/j, vn qua etfi, ut in ^	4 relíquk diuinationibus, multd inepta cr ridicula
traduntur, tamen cr Ariftoteles non prorfus €ommenticiam efje hanc qbferuationem exiftrnam uit.Nam in p roblematisqu<erit de l'med uit<e,quain
. c . fie uocant: qudre longtuifit¡t, qui habent inte» A
-•i
£r<fm /kfdm medu manut.
Extenfd manus ufq; ad dígitos M- iTótKÍ$7cioj$ adpellatur. Id proprie nomindt Cel fus palmam • guci KTívtop, Auicenna peft'mem manus*
H he pdlmMmenfurd e(t, Et Mmor p¿tl mus du €¡turfydcium quatuoY digitorum, grtce ir<¿W« SH, er^oj^u», CT </%o/j rfpffd Hefiodum* Sed —l^r^—x:, tnaior palmus eft digitorum duodecbn9 gr*cc
(zr7rfßcc/xH, einfpanti, er of<Po<Po>fop0 hat mi do* v^ /V—^. árantem pedís nommant, /zw/fw «/jcí¿5 pe
dis continet. ltdftpe ¡nquitPltnw> emiti do drantali longitudine.
Vold ösvaj earnofa planicies bi manu♦ Cauitdfi m illa planicie hotvAk« Dígíff, (PíhtvMi conftant tribus oßibus, 4** iK>mž»4Hiwr cmur#A/<&§ ^¿Aa^yij, Ldtwa*
yucrwtU*
r	Mticuti
m
(X
/
\
i	de ANIMA;	It
Articuli digitorum eminentes, kovJ^vTíoí, un» de cr kcvAAoí pwgnos fignificant, einfauft. Bt I wrfow KovfivTííl&p pugno uerberare, mit feu* ftenfcblaben.
I Pollex ccvr/'xfá quaji uicaria manus, quid in prehendendo tantum prjeftat, quantum tota relim qua manas•
Index /V/j¿ccv0$ fxlutaris.
Medius digitus /x&oc ¡ Medic us digitus sraj icoq, próximas mi* rimo, qui cr annularis nominatur.
Minimus digitus, ¿xik$o<¡, qui cr duricularis ¿icitur*
Thorax anterior pars i eolio ad lita ttp];. Sed Ariftoteles bac adpellatione compleélitur totunt truncum d eolio ufa dd pudenda 9 quem trunciuu cr o,\fixo¡j nom'mnt,
Vettus s«8oq pars thoracis ¿ eolio ufy di fep* tm tranfuerfum,feu ad J^ií<pfocy¿xcc.
Xrí^vop pars media pefloris, uidelicet ojfa media peéloris,utGalcnusait in fexto de ufu par* tium, Medij ofíis ¡n peftore,quod s¿$vop adpelldm tur. Et alibi mquit. Cor eft fitutn fub ssjv
Ojfapeíloris fub eolio efficiunt furculam fu*
D $ periorenk

DE ÁNIMA,
y	-
pcríorcm, ejus a-cpayli nominatur. ltd in ¡m peóloris cjjiciunt cauitatem, in qua eft cartilag*
ccnfticM* qut nominatur fupoftig.
Cartílago ^Kpoe^ugjn illd cduitdte fub ofíu bus pcfiortsjafia eft ad muniendam partem uicim mm ftomacbi. Galenus claré dicit, fub sefvco cjjc cartaligmem, nominatur	Uano recentiores nommant cartilagvnem fcutalem- Item __ ^ granatum, quód fitfumtis ftori Mali pu*
t^cIT ' MamilU tÍtQoi feu {¿ceso?, ¡n foe minis laftis
cdufd condiix funt Uxiorcs. Etfí autem pbyfi* ¡^^^'(„ ca caufa eft, cur additje fwt peftori in genere bit* U¿ v	jjidHO , tit er cordis calor magw defendatur9 O*
uicifam fortior fit calor ad lac coquendum > pros pter uicmtatem cordiSytamen non dubium eft,o* ccnfüíum fui ¡Je opificis y difcernerc homines CT fcoftC (J^-dnmantid. Beftit tantumnutriuntfobolem>poftefr
3 ^	fc qui tur parent um er fo*
^L £>+~;¿r'boli5. Sed homines transfundunt so^y ip m fo* —^ bclem y cr rctinetur memoria > zr fit mutim Ts+Z^^Jj mor-	parentes inftitutionm &
X^pieS^ ftpientiam fobcli.Galetmmentionem fdcit mutu$
^¿JJ^ifS^ cale fa ¿lion is iyquiensxap</Yoc '-'- * '
r
be anima.	zz
'Ae ut fanguis qui nutrit mamilih , MeliiM co* sjuatur, nonrcfta uebiturex caua uena, fed Ion» gis mbagibus d iugulo defcendunt ucn¿. 3 utjiat ¿ c l^r coftio diuwnior. Et quid viamillarum caro c¡an*	i-
¿ida cft3 attrakcns nutrmcntum, tranfwutat fan* -	^
gumcm, cr album cfficit, ac rdiqua pars lac cft ufiledd alcndosinfantes» ¡s. . . .| .
PapilU e«A<x/\ prior par*«, qud fugit tyfans
mamilas*
£oft¿e ttAS/jcc', duQdecim h quolihct Ute* re. Suntautem natura cffea, fed minus dura. Bt funt plurcs, ut interftitia fierent, ut dilatar i er cqnftmgi petf w* poj]ct> er mufculi ínter co=:
colíocare/itar. Superiores fcptcmuocantur uerx coft&. Inferiores qu'wq¿ uocantur nothje s ^	"
uulgo mendofe, quid cr breuiores er molhore$ ° ' fwnt.	uocarunt gr<eci yJVM
¿f cp, id cft, cartilaginem 9 quia fubftantia car*
mea eft.	' '
i *
O riuntur autem feptem fuperioresa fyondylis, Or terminantur adsí^vop ,boc cft ,ad médium o; peóloris3ut cor et pulmonem muniant. Inferió* res ucró paulatim breuiores fiunt, ne uentriculus
ttplcm nmim CQwprme^etur, & oh, candem
caufam

t*

1 . S pb-W

de anima/
• >
taufam molliorcs funt, ac ad diaphrdgma dcfl* mit, "
TTMvfofj genere neutro latus,
7rAti/ya genere feemmtno membrana fuecbim gens coßaSyid e/t> intra totam cauitatem fub cojlis extenfd, ueftietisundiq¡omnia cont'wentur intra thoracem, er nommtur x/tco/) v^0^
Hoog, yt ¡vfra rurfus diceturf
%
numero plurali çojlœ.
Ef/î autem Hepa condita efe ex cofia fumpta ex Adam, tarnen in uiro er in mutiere numerus cjl çefiarum œqualés.Exiftimandum eft igiturjm uire - cojlas antea fuijje tredeeim, Et tredec'mum iux . g um ex uiro exemptum ejje, ubi c(l uiri cmí¿Ih$ % er Inde fabricatam Heu am. E tfi autem mult<e fin gnificationes inde fumuntur » tarnen çr complet peus in clnftu figwficatur,
Sub cçftis pars exterior er interior fupra um* bilicum proxma coßts nothis, nominaturvTrom ^ovcPfie/j yficut Galçniu expreffe inquit, In pockondrijs fua effe E par er frlenew. Nec reâè redditur 4dßlktiQ Hypoihondrij, adpellatione prg±oritiortim. Nam prœcordia fine ulla dubitam tiene fignifteant diaphragma, ut tefiatur Pliniut, qui ait, pracordia effe phrentí. Et ipfum dia*
çbragmjk

I 'J

I
DH ANIM/L	ti
fttrdgma feu feptum tranfuerfum phrettM dici, rertifiimum eft.
De fepto tranfuerfo, quodguci tr (pf ¿vccg nomitmt,poftea dicctur in dcfcriptio= ne]nteriortm Ejl autem SicccpfocytidL, pan* Mu\m tieruofu* rf taxntuA f qui eftjnterfttiiun yly^^^ . nterthoraeemgrtientrem % munit fuperiora* *
_____di^jiidsx^JmtdcMk
(kntj	'
^Sub diaphrdgmate fit us eft uenter y&SHp,cuiut ixteriM tegumentum, quod eft mis e? membra* tiacarnea, fuperioreparte, uidelicet fupra umbi* licum i nominatur irriyis^icp,
ilia Accyovs£ > funt uicin<£ partes utrinq;cit* id umbilicum* retrorfum proximo ofiibut ilium » few cox<e, quce nominatur\<r%}op. 4
Anterior uero pars fubnotbis coftis umbilici
proxima nominatur km<»ik&Sed h&c fubtilis dU W**,**»;»*^ jiintfio nominum > Kccyo'ng KmS>te<$, fcpe
nCZllo r - '	t
Pars exterior fub umbilico dicitur \nroyi* tflop cf «^fo/j, ut Galenas expreffe fctibit in /t-cundo Apborifnorum * Apbarifmo H^op ¿i
wco£ ovo/jla^ "to kqlva x^pop y<xsfo<?t
ta-cp KB ¿ufcraf / ro\P cufloix ro\P ¿¿ju litojid eft, Hgop proprie nominal Bippocra*
ICS infest

\
r
cov
H (,orrv.
c	f
£
tes itiferiorém partem uentris * quce eft fate? pit* hem er umbilicum. Ht addit pofcea, Totum ft*« citim fub coftis diuidi in tría, m Vjypocbondrion9 íl c/-w¿ ** qu* fant circa umbilicum 5 cr % op.
^ , Sw& Hypogaftrio peñen eft, reí r/í, 05 tranftim fern IdtiM, mumt vnteftwa. Arfiotcles M* X^é^wt^ quit9 extremum Itri eft Epifcbion. Et Galenus in*
quit, Epifcbion efje os anterm, pcfterius uero 0$ fkcrum lumborum uertebris fabicftum.

Círrd ¡mam partem pettints ittguen
c..1 -j	j «	j 5\\\i j j¿ »3.	¿ X
•• .	' * f •» flPM''	»	'	.	'
Partes exteriores in dorio.
Jut*	^ c	v	. t
£ ycgtorie'tbordci* D orfum eft, vwrfy,
Í	'«.'""/	\ " v*	. '' ^	VC	»	■ - / í
r ... V	Pars inter fcapultf oppofitapeftori ¿xirás
(pfBvop, id eft, p4H fupra phrents. Eft autent vntra Mtrcccpftvop, os ftomacbi ad fept'mam uer* tebram. Ideo in wuditatibus dolor fub fcapulis fentitur.
Sub paracpfívcó eft akvhsh* ufy ad lumboi.
Luihbi fiwt ínter Ticcyo'vx?, ubi renes funt, er Ubi mgmur. Sicenrn defcribit Anftoteles. iZp
¿vc	07ri<&íp c/^/á^w/Aa pSjj '«
thJtlvj fix* a) ccr$\l<2, ofcp H9¿] T&vo/xa s'x*'. tóic GT cfok r»-^,, Hum nommnt banc partem*
I** ¿P A ^
~ * * < wt^rf -
+ yv.—1 t*—


dfe ánima;	24
tul Ltimbis eft Regio oßis fieri. Niw os fkm	L
erum eft fub dorfo latum os, quod excipit últimos	' r
fpondylos, ac ueluti geftat totam corporis molem, arte miranda compofuum exfex oßibus. NomU 1 ^¿v riautemos facrum aíij propter artificio[am com« ^ yr^sjcfi, pofnioncm,alij,proptcr magnitudmem exifti/mant: Aliqui arbitrantur fie adpclUri3quia partum ad* met, eo quod eius connexus cum oßibus coxœ iß fdrieiitibus aperiaturvW^I^-
; '	r V^^Vr^^ " / ,
]n medio dorfip¿xjç> ipf* uidelicet fyoiidy* 1 lorum feries, quam er «efer« Ldfmi feinam nox	,
mivaruntificut Celfus mquit.Caput ft ma excipit* t*^ Ed confiât ex «crtekns quatuor er uiginti. ltd loa ^ v quitur er Plmius. Sed Galenus difeernit ct
AKCCí/da/j, Nominat jxzX'P prop™ lPlarK ß?onai dyloruM ferian. Bis ueró addiu funt ueluti pin* M, quM peculiariter nommant <xkcu/Ù<x/j, id eft* ßj'mm,et dicit faft am effe, ut fit tanquam uallum frondylorum, feu ut ipfius utamur uerbis,
rîç jàxêcoç. Porroita fuftmet¡>¿Xt(Z omnia
ejfa, ut tanquam truncus er carina corporis hu* mam effe dicatur.
a pgum ra ucrte*
/

Yd uertebrdYum feu uerticillorum, inter cdput & I umbos,gudtuor er uiginti, mird drte iunttd,caue intMyCr tenui cdrne cr membranis ueltitdMt me dulldm continednt, cjut uoedtur a Celfo > Spin IAcdulld3d Galeno vcot/cjoq ¿xviXoq, ab Arabi - 1C bus Nuchd. Etfj dutem adpellatio Medullt but TT	translata eft, tdmen plurmum differunt Medull
in ceteris ofiibut propriefie ditta,zr hjecfubftan tia in ftondylis. Nam Medulla in extern ofifc utilis fuperfluitds nutnmenti ex fxnzuine orta Jaj^^LU '*-t <f\ deflmfaad bumcttandd er ad nutriendd offa
Sed hicc fubftdntid in uertebris eft cognata cere» brokerquafiriuuscerebri, ut Galenusmcjuit
T&OTUjJL0(? I* "SHT^	TOV l^KiCp&Cti*
Ac oriuntur er cerebrum er hie em n«K* a fe* mine, nee funt deftinata ad nutriendas alias par« tes, fed funt corpora peculiarvs er ueluti coeleftis ridtur<e,et Neruos procreant, qui funt inftrumen* ta fenfus zr mot us localis, ut mfra die am* Sunt autem periculofifimi<c Uftones fyondylorum, CT propter Medullam, er propter Neruos, qudre fwgulari cura h£c pars munienda er mediocri colore fouenda eft.
' 1	*	»	,	•! % 1 V	< « i -ft y
Cox£ feu eoxendices	funt ipfa offa
Hdtium proxmd lumbis, ficut teftatur Celfus»
If J
fedfrind hi coxarum ofje deft dit, quod trdnfuer* fumlongeq; ualentifiwum , uuluam, ueficdm, rem (lm mtcjttnum tuetur.
Cotyla feu Acetabulum eftfim, id eft, c<t«WJf* ilf ww parte ofiis Natium, ubi bifigutitur ci fum* moffamagni pedis. Hunc ftnum uocant Arabi* ce, Ancdm.	.	4 ; '
1	'	v	^
♦l*	I	1 '	'	*	»
\ , - ., W . ' .	4 t	-	**	%
Femwr /xxpog bdud duiie pgnificdt fuperio« ty^ yew par tan tnagtti pedis d Natibus ufq; ddGe* L^TT/fT tiu. Reecntiores abjurde eonfuderunt nommd cox<e er Fern cm, er priepdfterc eis up funt. Os eox& dicunr pro Fcmore 5 econtra os femoris pro Coxa H<ec muerfio. m uulgaribus fcriptis dim ligenter ammaduertenda eft.
ToM/« mem brum, quod uocdnt Mdgnmpt* dem d Natibus ufq; adplantamy ctksA&/ nomi* utur db Ariftotele er u Galeno.
Genu 7W.
\ ■' , % fa
Os in genu Anterm, ftgurd pdrui fcutis propter multds utilitates fdttum, patella nomina* tur i Celfo.Grteci etia nommarunt fa/tyjjd eft, fi" Molam,qua adpellatione PaufanidS ufut efitribdc ^ * A fignificatione, cum de Aiace mquit: Fatefdfto em
E	fepulcro
/ f! I
/

[x^irsfe.,	EE ANIMAI
o^ . fepulcYôhtlittore,ccnfteftameffeinterofjiMoil
làmdifcimagnitudme, ¿c i/nde aftvmatam fuiffc Lopltf cbrpotisproceritatcm. Ac difertéaddit, Moldffli *	effcos in genu. Verba eiuthac funt> Eivdioi vJÀ
®VtrKo/j /xcxXtscc rcc tiri TOiq 7cv«cr//j osa,! ~7TKct?iXp$jj<xç Si U7to Tto/j /aTfwp ¿uVXaç. F«it TVfc&la i&tf <mDifcusbauddubielatiororbis,cjw4m talis
patella in uulgari corpore.
Audi volt Poples )yvùç çauitM poflerior, fleftendi cru*
ris eaufa fafta. Crus pars à genu ufq- ad Malleom ^ duobuslongis ofiibus conftans, quorum mam c	nommtur Tibia kvh/xh , alterum uero minus eft
jfWa,. -st^o'vk , fibula♦
in pojleriorc crurfs p<flrte edroefl , qua fur A ndminatur9fyaden9 ^ols^okvh/x!^
Malleoli offa gibbofa9 emmentia fuprd parum pedem utrinq;, /««i proceffus appendicum tibia CT fibula,gracé crcpufop er 7r¿Jot.Eft autem uul* gari/s error,talos pro malleolus dicere.Sed erudite oftendit Vuefalius difcrmen, ac docet, Talos nott effe emmentiaoffa, qua for is tanguntur, fed alia mteriora, quibus malleoli wferuntur.Eftfyartifin ciofafabricatio.Malleoli funt uelut fepta munien* tia Talos. Tali uero etfi per fefe funt Immobiles»
Umen adiuuant.pedis flexum?quia fuperim ptT*
tt f «m

~r>

km Tibia articulant conflituunt, eonftftunt ■ won in cjjè cale is. Figura fîmilis eft parti rots* r turn in parte conuexa. Poftea m lateribus /î* | m babet. Ac rzTfcofdju nommant, q uaft die as , ï quidrijugum, uel a quatuor lateribus, uel à roté t finie, uel certe propter ufum>quia tendines ei ah f hgdti funt. Et bcec offa qu<e uerê funt Tali, nomiu Imtur ctSÇxyocAâr. A quibus poftea in ludis ï figura ftmiles nominate [unt -, quar umiaftu cern {tahatur. Et latus unum dicebatur , quoi mt focli dus, alter um x^êK wfoàicim, quodo* cdnem nom'mabant.Extant in codicibus Ariftotem lis de partibus anmalium ,h& adpcllationes ,fed lidcprauatœ.Verum wi libro fecundo de ccelo, tuxtt «lit, non fmperreftondere euentus conatui communem fententiam hoc exemplo ornât, fêî rfV TO KarvfôS/j ^ate'sro/;, H TO 'sroïhoc
T!)07k<XKlÇ, ClOJJ 3TO&OVÇ CiS$Ccy<X?L%<? KCûXg &Cttâfj , QLfXHXpiVOP >	H £VOÇ S </Vo. /t
Talus excipitur fmu ofîis, quod calcem > feit talcaneum , grace 7r[tçvct/j nominamus, t>ie fer* \m, quod retro frefiat, v folum protimi attim git> cum ftamus aut medmus,
Proxma calci, feu calcaneo pars eft ¿\t'l0T interiore ac plana regione petits,
mni 'oen Reyen nommant,
S z A rage*
\
Á rafdeindc planum pedis dicitUY tt¿¿
tfitop cr shO©-",
H«íc prox'mi funt digiti pedis.
* . ** • ' y 1- • • ^ » i	' '	k* 3	/ • i \	- • • -	' • , * ^
kecitaui precipuas adpellationes exteriorun pdrtium corporis, er quia grammatics diligentu eft, re fie uti bis uocabulis,quorum aliqua meru dité deprauata funt: er quia hic ordo exteriom poflea lucem adfert diftributioni er oeconomi Interiorum. Nec anxié omnia uocabula conquiji tíimuSyfed bis ntdgis u/itatis contend fuimus, qui bic modus utilior uidetur rudibus cr initia di= fcentibut.
íam interiora membra grandiora uteunq; de fcribemüs. Acfiquis banc confideratwnem iudi cat inutilem ejjey ualde errat. Nam ut iam non dicam, plurímum earn conducere ad tuendam ua letudinem> er ad medie attontm, lllud certe fam tendum eft, fiquis de Anim<e potentijs er attio* nibus quijerendum ejje putat, organa er regiones fifyici oportere feiat. Multarum autem grauifii* marum qu¿eftionum explicado in alijs ambus fu* tnituY ex dijlwttione potenliarum Anim<e. Vt f&* pifíimé dicendum eft de diferimine Noticiarum
Adfefíuum ,qucd ut aliqno modo intelligam tur ? regiones diuerfa monjirandt funt ♦ Etfi res
alias


iliisextrd nos, ut Leones aut ceruos, dut arbores uc berbas noffe iuuut, tur non exiftbnawus prdm ckrum cjfe,vr noftri corporis fabricationem ajfri cere, prefertint cum Dens mirijicam artem in ed ddbibuerit, cr h<tc arsilluftre tefttmpnium fit dc Deo3oftcndens nequaquam cafu homines hoc w* do ex htomis confiaos effe. vide en'm quam conm emus or dofit qualcs tnipfo ordmepifturf propofitae fint. Vt en'm tres funt uelut uentre$ futittionum prjecipuarum > ínfima feruit nutria tionLcT generationif Secundasen quo cor eft,cut tnotus cr defenfionem* Tertiws* in quo cerebrum eftAcontinet maximarum rerum noticim: Sic ig uitafít aliqua cura qujerendi uiftus er conferuan* di corporis* er propaganda fyeciei. Sed non fit foe fola cura, uerum domlnetur fapientia, qus monftrat omnium aftionum Normas, h<zc eft in cerebro. Et cor habeat motus cr adfeftusiudim ció obtemperantes,
Et quia harum trium pdrtium adpellationcs kfitatifimx funt, cr fepc repetendés erunt, hie mitio eos recitabo.
Supremam partem, in qua eft cognitio9 rdciom emtio, iudicium, libertas elettionis, Plato nomu nat Hyz¿¿ov/Koju, cr banc attribuit cerebro.
Secundam partem propriam cordi, nominat
E $ 8 v¿xikq¡i$
/
/
it/iixop, quid cor ciet ddfeftus fcnfuum, quos ttôs ntinat Satellites rationis. Et funt additi confilio,ui'> fint mmiftri er exequutores rationis. Cum qui itd congruere cor debebat,utJubéntc ea,fuos mo* tut €ieret9 er Utaretur reftè fdciendo,er dolerei ficus fdciendo. Sed f&pe eft contumdx, er men« ditur /kw quibufdam motibus contra conjilium, tit- i/nfradicam. SedtamenfinguUri confilioDei ueftigium ordïnis ah ipfo conditi manet infigne CT ddmirdndum. Poft faftd redit or do. Cum ratio, êmprobat fcelusjam cor fit iïmdex,zr ingenti do tore fudm contumaciam punit, uult cnrn Deus m choari m nobis fcelcrum pcenas.
• infima pars nommdtur hriBt/^u&co/r, quid (ont'i/net adpetitiones uegctatiux facultdtU9fau tnem er fitim. ldeo% P lato er (pxrvnp, id eft, prœfepe nuncupat, quia nutrimentum excipit, CP puparatum m reliquum corpus tranfmittit♦
t. ,». "	v
Ordiwcm uero accommoddt ad Voces in cdntu\ wûctk/3 , > h9&j v/itk/i, Maxime ftabilis cft wcctk, cwi tribuit hyt/jiovtKop, quodnoticiai cont'met certescr fermas. Deludead ¿x&np con« fert cor9 quid alias rationi obtemperat, alias eft mtHimx* Unpfim mà abeft Iccrcbro ueiu


£>B ANIMA:	»»
tcY i &fmes crfitis mmus reguntur confüio. Jífco infimam partem conferí ad vh'th/j, feu vi¿m id efl, ultlmam*
De Ventrículo nmXíú,
Ordmur a Ventrículo, <jmi¿í eiw* wttltM «o* tifirna eft.Ac prvmum de figura er fitu, pcftea it fubjiantia er utilitatibus dicam♦
Ventricutus, qui ribos tranfmiffos excípit, o? prta/w alterat, fub diapbragmatejitus ejl ucrfus dextrum. ñzura, rotundasoblongaJfcd	'WVx-T^ '
____:tor»
qmjisjc uerfui fmiftrum latus. Jnfcritur autem u fy1
W	#	'	•	l IIMMIB—i '	,	%	A
«mtrtcmo <tngujtK* CÉtn4iw> contkww« corpon uentriculis figura muy fe tubfi* qui ad fauces ufq; non quidem retta? fed nonnihil cedens uenx Aot* t<z?tenditMi( candís normatur o*t<ro(p(xyog prom pria adpellationc, quod per em cibi uehantur <xb ere va uentriculum. Hdírí autem o/<ro$<r) ^ * qr nomen jlonjacbi. Significat en'm soy.r. generaliter tales canales. Acdebi/s adpelkimu bus fupra diftum eft.
Habet ucntriculut dúo orificia feu hoftid♦ A/íf» accipiendi cibicy potut caufa ^quod nommnt fuperm a qw* aliquanto ctatiorc loco
E 4 #
*ft quattt dlterum. E/i dutem fitum dd fmi¡lrdM¿¡ ^	fcd pene medid regione h illa fuperficie «entrí»|
¿7 ¿ST tuli,ubi mox fub diaphragmate wferitur oefom
phdgus uentriculo. A Ijerur^ofti^i^um, ufl euehat cbylum cr fuperfluitates, nominatuv Sn/2t«fJ§K(?oc eft>ianitor,quod nominant bife r ^r. tiut. Sed ejladdextram fitum, tiec multQ depref* 4>^JZféj*. fiuseftpripre. Non ewm¿n murn fundum <:oi(p
fátam ejl, fed aliquanto altius pojitum eft, ut nu trimentum in fundo contmeri, foueri > er coqui pojfet. Et dccepto cibo de potu claudi folent h<ec hojlia dmbo, ut cdlor i/ntus contmatur. Ac fupe riw hoftiumeó clauditur, quid uillifeu fibr¿, feu m vmo oefopbago funt obliqu#, qu¿ feruiunt
i I	n ; rt •	^ H	-	' > ' % -1 ■
VtYo' €
Bt quit mox dieendum ejl de uillis feu fibris, in tunicis uentriculi, hie obiter monendi funt lefto* e'	res,Villos,quos alij fibrds, grjeci nomi/nant,
fcrts triplices ejfe. Rettof vjfciaelqui fccundum mem* ^ f 7	bri longitudmem, quo motus ducendut eft ,refti
6v «4 » fMnt - Hi miranda cr ¿rc<Wd wi Hdtime atttahunt. hy*q*tr\*u Traitfuerfos, m^crja^tu alteros fecundum r * * longitudwe duttos fecantad angulos rettos.Hi co* A - arftant partem fuperiorem corpow,et expellunt.
¡on&iwdi*
nemfecant fid Mgulos obliqm.Ei quia totum cor
pttico*
lîi
flU eodrélant, uim babent retincndi.Talis eft igU turferies er fabricatio uillorum in partibusm afophago er uentriculi tumcis,qude adiuuat ufutrt naturae conuenientem. In imo œfophago,uilli obli* jw claudunt fientriculi oriftcium.
Eftq; adhibenda diligentid, ut uitenm cdufa, qux ilUm cldudendi facultatem languefaciunt, ut nimia madcfaftio, ac intempeftiua poft tempora prandijzrcccn<t'wfufîo potus aut pomorum, aut corporis motus uebementior. Nam biante uentri culoxmala fit cofiioy nonfoluM quia fumi cxha*
lant^çr calor difiipatur , fed etiam quia paulatî/m uilli ipfifiunt laxioreSj
Tunica due funk uentriculi,ex fubftantia par* tîm carnea, part'mneruea... interjgtMmJunica neruofior, çrfyifîicr eft. villosbabet re(los,qui* bus ceu digitis a trahit cibum. {tiex(eriore Jpartc uillos habet obliquos, qui retentioni feruiunt. Ex«
tranfuerfos, expulfionii caufa faftos*
Situs eft uentricuJus inter Epar er $lenem%
ita ut in dextro latere Epar incumbat uentricus lo 9 er eum pinnbfuis ampleilatur er calefaciat.
Es Ufa
/
7

&
I« //m/lro latere fflencft.kc fitut admonet, quire f^t^^furM,, fumptociboprofit cubare in dext.ro latere ,cum
enm in fmftro fit orificiutn admftum oefopha* ¿0, cumjn v parte cubamus, were cibum uer* fwi orijicium fent'mu*, quod non eft utile. Mdgis mam calefit fundus uentriculi, qui pronus wi dextrum latui fleftitur * cum ea pars cubando
r* « ♦
Temper amentum uentriculi frigidum CT /if*
eft, conueniens nature neruofiz, quam habet im um fenf^caufa. ut rebut conuenicntibtu ad*
iciatur, er res non conuenientes auerfetur.Dtinm He-ut ¿//pPtrntid r<r effjidtid mdior fit. PMercd
Utjkduripr9nc ciborum afamtate cffcndatur* Uabet autem er natium cdlorem. Nam er extern c/ ^ rior Tunica calidior eft, er caUfit uentriculuA 4 £ JL *4> ^^ membrit, Epdfe, Spfc/jf > Corif, D/i«
phragm ate,quod adfidue agitatur,ltem ab Omen* to, pr<tterea cr 4 fbiritu, qui copiofus ty uentri* culum infunditur, propterea quod colligatus eft uimfc membrisper uen^cr arteriafi.
VtilitM mk'me ohfeura eft. Semtenhnpo* A+JfcZsii^r tentifg Nutritiu&. Quare ulm natiuam babetap*
petendi cibi3 cuius dppetuioius fen[m me ft ori*
jfcio, m quod mult i ncrui a cerebro dmifii m* texuntur. Cum igitur exhaufta membra nutrí* mentum defiderant, cr áttrahere conantur ex ue* nis, uen<t ex Epate, Epar ex mteft'mis, inteflma ex uentriculo > uentriculus ab orificio, fit cors rugatio i/n orificio propter fuftionem uenarum, In ea corrugationc propter neruos fenfus acdo* ¡or excitâtur, qui eft fames, çr irritât animal ad qutrendum cibum.
Aiunt autan er irritari m orificio adpeten? Ijam melancholia eo cjfufa, qu<t eft acris. Et exi* fîimarunt aliqui, grandiufculam uenam ex fyle* ne m orificium uentriculi ob earn caufam porrU ut magna eo copia ïnfundatur. Sed cert urn eft, ucnam,qu£ exfylene in uentriculum ducitux,mox inferi uentriculo in latere finiftro, non procul k fundo♦ Ac neceffariam effe em fabricationit caufam, ut fujwrfluitM exfylctfe euchatur* vtili* tas uero eft, ut iuuet facultatcm retentiuam¡ m mo. Parui autem furculi pilorum modo etiam ab bac uena ferpunt ad orificium uentriculi, ubi con?* fentaneum eft, er nonnibil irritari adpetentiam ixiguis riuulti atr<e bilis/
Cm autan copiofior meUnchvlid m ueníruu*
■ - *	lum
fcSr
lum eruñat, ut híc uidimus uiro clarifíimo Cafpda ro Crucígero tantamcopiam wfluere, ut uirtus ucntricuU penitus extinguereturjd quoq; fit per eatn uenam,quam diximus fitujlro Leer i non pro» culi' fundo mfertam ejje* '
Vt autem alibi m genere dicemus, quatuor ejJe membrorutn facúltales. Attraftij¡iam? Retentim thim,AlterAtiuam,zr Expulfiuamjta er de Ven¡ trieniofdendu^lnattiralesfacultates ¡n eoejje3 U'm attrabendi cibos , ac de'wde retinendi er álterandi> zr fattaalteratione tranfuebendi num trimcntum.et expellendi (uperfiua* Suntq; ut dixi, " "cu ñbrte.jod^ttr^haiinfíL^^Ünmdma^CT
__♦ Acum attrabendi etfi e?
alia figna oftendunt, tamen qr boc illujire mdU cium ejl,quód iv pifeibus3 quinominanturx,ívv(XZ flu tíiatuh, cum auidius perfequuntur pr<edam,íta wouctur uentriculus ipfa appetitione3ut i/n os procidat. Quoexempio er uentriculi natura monftratur, er pingitur mago Helluonum. VW autem alterandi precipua e/i» qu# cibum mutat m liquorem. Id erim Gracis ¡¡jnificat xvh.&s* qui quidem fi milis eft cremori ptifan£ , eT bunc coquit tantifyer, doñee maturuit, ut tranfx mttt ad Epar pofiit. Eitq¡ ea coftio primum ui
mtiud
»
Mtiud uentriculi, quod ex eoadpdret, quiatotus uentriculus miro modo uniuerfum cibum ample* äitur ac fouet > ueluti Matrix tota ampkthmx-fceiw* Adiuuatur autem uirtus natiua, er foue* tureo fciritu, quem aduchunt arteria in corpus ucntriculiJparfe. Dewde er calore, quem augent uicina membra,Epar, frlcn, et diapbragma, muß culi abdominis er lumborum. Cumq¿ maturuit Cbylus, aperitur pylorus > er euehitcbylum in duodenum intcftmum. Deinde in lejunum, ibi ue* ttf JAeßraictf rapiunt eum, er tranfuehunt ad £p.ir. Superfluitdf jjero expellitur in ccecum au ¿efúnum. Feces de'vnde in cociera deijciuntur.
Ditfwn eft bteuiter de uentriculo er etw offi* cijs. Priufquam uerö ad Epar accedimus , m quo de'vnde altera fit coäio, prius recenftbo duo tegu» vtenta uentriculi , tfwgno confüio a Natura con« muniendtím uentrem er inteftina.
Omentum,
Vetuftas dixit obmentare, «f iegimw Sextum Pompeium. lude e/i ommentum geminara litera,m,id cftjegwnentumufiue ab obmanendo, /iue 4 mantica. Hac igirwr adpellatione tmncupa* e/i twitc* pinmculus proximo tegens wen* triculum cr inteftina, qui cum fimiUs fit mar fa*
pto, pars
K.
I


DE AN!MA*
pio, pdrs fubfirdta uenfriculd iun&d intcrivri parti tcgit inteftind 9 er porrigitur ad pubcm
Eftq; autem fubftantid Neruofa,plaid uenis er drterijs,quM uebit in uentriculum er ftlenem'.Et circumfufa eft ei pinguedo copiofa.
Vtilitas eft^Unnatumiientriculi er intefti* norumcalorem conclufum tenedt9 zr fuc cum cak lore dugedt. Galenus expervmento probat, ornm frtentum conditum efje, ut calefaciat. Ait enm gladiatori partem pr<ecifam efje, qui etfi uiuebat9 tameti poftea minus concoquerepotuit, et ddfidue gefiit impofita uentri tegmenta ex land fattd. Grxci ommentum nomvnant E7n7rAoo/j, quid propter pmgueimem quafi innatat uentri. Ara» beszirbum nommauerunt.
-5ti$ltov(XlOp A
Vndicg circundat uentrem inferiorem alid tum tucd, uidelicet uentriculum, mcftind, ommentum ^Rfiffovet Bpdr,Splenem,rents,inuotuens hJec membra, inde o	ufil> * dtaphragmate ad os pubis,orta d Ligamtn*
/ ' tis connettentibus uertebm iumborum,cr ad cos
ddfixa.Arabesnominantfipbac.
VtilitM eius eft9ut alliget er fufpendit ad dot« fum membra uentris inferior is» Etabea oritur
mmbrana inferior diapbragmatis,
P utered
\ \
DE ANIMA;	ja
, /	' , .	'('', "■*. ' a	# ,	» • " * — . ' v. ' . .	V '
Vr£tered in exteriori fuperfide pmtonfion fufiinet mufculos wot us cdufx fattos, er cos ah intcftinis fepdrat > ne inteftina ucl mpediantur, y^yC Kei worww impedmt > er crucidtut ejficidnt.Sum	-
prd mufculos carnofd membrand eft, demcfe A«* deps, poftea cutis	deinde £7n'JW/ju<»» ,
Inteftina
Proxima uentriculofunt er inteftind, quorum tunic* uentriculo continue funt. Ef quanqum ipfa quoa continue funUamen jigura, fitu, er of /icys diffrrunt. Ac frw fuperiora gracilis funt, quid cum fdftd fint,ut ineistr&nfttehdtnr cfry« bw,er wt Gdlernw nomine, ccvooNcrtco^ citw/i, utfacilior/ktranfim, graciliord effe proderat* Prftered cum er in ipfo trdnfitu coftio aliqud fidt,fdcilius cdlefiunt propter grdcilitdtem.
Reliqua inferiora funt vugis carnofd zpcraf* fiord, quid euehmt excrmentd.
Frimum, Duodenum ab Hcrophilo nomindtunt cjje fcribunt, quid longitudo em fit digitorum —jy cteorfecii». Galenas nomindt tticptio-ip, quafi dicafi exortum feu procejfum. A pyloro9 id eft, ori* ficio uentriculi altero oritur * er furfum in
dextrd parte unfa dorfum porrigitur 9 ut aU
I igdri
\
de anima:
ligdri firmius pofíit. vraterea ut di tilií mcd* turn m Epatis regione apte locatum fit. ubi definit duodenum, in ipfo leiuni initio, tncam eíl ex ucficula fellis 9 ut bilis cibum pellat* er m* tefti/num mundificet.
Íeíunum*
"Duodeno continuum efl \eiunum, v/ísxg, quod\ fub Epate habet foros aliquas, de'tnde aliquanto rcftius porrigituY dd Epar. Nominatur autetn leiunum>non quod prorfus inane fit,fed quia citiut bide rapitur cbylící a uenis Mefaraicls, quarum maior numem in hoc mteflmum ivferitur, er , reliquum 4 bile pcUitur, qua non mifcetur chylo9 fed fluit in Utetibus bitejlini in colon ufifc > ut pcU I at excrementa, cr abjlcrgat mteftm.
Tertium vnteftmum nom'tnatur l/A*©-', no« folum quia in eo gyrifunt plurhni, fed etiam quia uarie mpliciti funt Mefehterio9 unde multa uena in zitecp wferuntur* Habeidutem ufum eundem quem habet Iciunum, ut tranfmittat Chylum. Sed hoc Mtcreft, leiunum citius exugitur. Verum I'/As©-7 diuitus retmet chylum, quam ob caufam V lotigiui eft, cr p lures anfrailus habet% ut chym
lum
\
/
ji:-	;de anima;
tutu magis coquat, er diutius fuppeditet dlirncn* ,tum, tie opus Jit mox ingerere alios cibos. Plato
wcjuit hoc confilio fabricates effe hos gyros,tie fi flatim alij cibi ingerendi cjjent, uitam ageremui uytXoco(pop M&A azftijarop. Apud Uippocratem Cr^aleiium	eflmorbi tiometi, non w*
teftini. Sicut enlm in alio craffo intcjlino, quod KoÁop nominatur, fiunt dolores koTukoi: ita in hoc graciliinteftino fimilis morbus exiftitadmom dim pcriculojhsycum fiunt obftruftiones>ne quii j ( expelii pofiit, aut funtibi uifcofi ac mordaces humores, Vulgo nominant lliacum morbum,qui •fyK-M* 1circa umbilicum fenlitur.	, ÍV^iT/
InteíUaa crafsiorá ♦
' In canibut /poras,er crudiucris animantibuf tntcjlinum quod ccccum ñóminant, nutiui cjji con* jpicitur, quód in taltbus excrementa excipit / 1 eo, er c«w itffte rurfut ¿liquid nutrimento ex* ^ Z bauílum eft, re\iqu£ feces cxpelluntur in KoÁop, Dicitur autem op, quia unicum babet [o* ram en, quod erexcipit illapfa ex íleo % er rar« faemi£ütMKo2jyL-Nm orificia llei,coecicf]
coli co'éunt in una caritate. In bomine ueró nar*-
»/ * .
rant paruam appendices ejfellei, nec confticv ......	f K&o¿>
\

«
O Vr ¿o

KoAoi».
>1
&Ji ttedicorumlibri fcribunt Kuñop, prtmi longdycum nominant inteftlnUm fecunduit trafiiMjdmen ex Ariflopbanis uerfibUí dpparet. fcribendum ejfe koTío/j, prima fyltaba breiti> quaf ftoAto**, id ejl 9 uagina,feu quafx truncatum w quia uclut feftü in diuerfas celluUs}üario flcxuí babet* Excipit enim feces feu excrementa cr ne jlat'm effluant, paulatbt in dnguftiorc meatus tranfmittit. Ac aridira flercora,qu¿ ufita te nominantur «rKt/J&aAoL,, quaf: diets canuw ex
crcmenta, hnitantur figuras cellularm, cr fu fimilia globulis.
Influit autem Bilis ex leiuHo i« KoAofl, qu ftercus pellitur cr coloratur. inde cr colci dolo resnomenbabent. 1 bienimfiunt9cm oppilan tur meatus i frigidis , crafíis* uifccfts humoribuft defentiuntur hi cruciatusfupra umbtlicum*
Re&um inceftirtUtft %
Etji colo reflum inteflinum continuum tfo tdmencumfttue? figura di fe ernatur,propria ei adpellatio attnbutaejt.Rcttum meftmum grxcé Í7r6/Guo-¿)$jjo¡j, id ejl* direttum. Veteribus ignom
pm efttfocdMum t ongaon > quo uulgo utumr.
DuttM
/
Su/fus dutem refiut efl, ut nomett fondt; Ndm pojiquam KoÁop ab Epate ucrfui renem fwiftrum nflcftitursbi cfíi fuero & renum fyondylis alli« gmr hoc reftum inteftinum, er porrigitur ai anum vfcj; uel fedem, quam nominat Galenut tr(piyfiJH^9d eonftringendo,quia Mufculit cottm ftwgitur fedes, utfit munita contra precipites v muoluntanos profluxus. Vtilitas autem eim ejlcuehcrc ftercut.
Sunt autem Tunica inteftinorum fubjlanti* pdnaicularis pr optvqua carni, er ncruofa,ac fim bm habent tranfuerfas, qua expulfionem adium uxnt.Sed exterior turnea coti &refti 'wtefitni etiam reft a* fibras haber» qua íuuant attraftio* new, ut euthendaftercora ex fuperioribui loe& mrahant,
MtcriVTzpio/j,
V.	t -
Mefenterium nequaquant btteftinum efl, fed brplicitus me¡lina panmcuius a Peritoneo ortut9 neruofutitontmns cdrnemglandulofdm er pw*« guedmcni 9grftans, dijiivguens,zr dorfo alhgans me/lina , praupué ueró.ut ucnas MefaraicM,4r« tenas er neruosgerat.Vt enrn a truncis arborum pomguntur m temm radices, ut mtrirnentum
attrahantg
DE ANIMA.
^ -- *
Mrabantjtd rami i porta Epatis /parfí per Mft fenterium adbxrefcunt inteftinit,ccu radicuU, o mdc nutrmmum attrabunt•
' t %
Cum dutem bítcruallum fu ínter Fpdr er vn tejí'ma , oput fuit fulcro feuftragulo lilis canali but,quiab Epateprocedunt.Duo igitur Rami,al ter uenx Portó, alter Arteria, 'mferuntur m cen trum Mefenter'ij, ubi plurimt pro pagines uena rum er arteridrum anguflt ab illis ramts in cen tro nafcenics per totum Mefcnterium ftarguntur, er adhierefeunt inteftims,
Caro dutem glandulofa , er pmgtíedo non /0« tum mutuendi califa conditje funtjed etiam ut bumettent mej}'m,cr calortm conferuent, tum uetiarumjum vnteftiñorum. Sunt autem uenis adm
iunft* arfn¿£jUt calore^ prtbeant tum ipfjc ur*
tiis ccquentibut chylum, tum ueró wte¡linif0
ÑVrKÍ fwfem f"fi»>> prfhrnt mteftiniA Vm^ fr^
riunt chyíum, n uuifim nutriunt bttejlma, de nominantur Manut Epdtis,quia rapiunt ex inte* ftinis cbyluffltCT m Epar tranfmittunt.
Poftquam dutem forma operis er utilitdf noté eft, uocabulorm ratiofacile mtelligi potejl.m*
invrípop
rtnfyo/j dicitur, quia panniculut eft arte iwpli* ((m mtejtinii,cr ueluc m medio ftragulum» Sed ¿Lícrafcuo/j , quia ex centro plurm<£ a tigufix prcpagwes uenarum er arteriarum ftarguntur • Nam QLfúciofjfignificat exile fudienue. mdenon men cjl ueniá Mejaraicii% id eji, exihbus, qu* ibi inMenfenteriofyarfé, lendunt ad meftma.
PccyKfíccg feu KócP^iKfia^	-
M-" i] L * ' •	•>*	"	'.—	f
D/xr membranis Mefenterij additam cjjeearm ncm glandulofam explntem loca uacua meruenm triculum, Epar er fylenem* ut fuftineat er rnunim 1 rff Mejaraicdt.Huic carni glandulofe nomen peculiare attributum ejt, -ffi-á^K^a^ feu KaJk/m Kf ia?. Arabes nominant Eucarum, fortajfii de• prauato nomineA gr<tco Kcc/^k^icf.^
Epan Iecan
Generofummem brum eflEpar, críwfrror» g<w¿i NMfnííwíe potenti£nominatt4rpr£cipuum* quia eft cffieina fanguinit%
Eft dutem fubftantia eiui caro rubra, prope* cS/.ñ Mdum ut coagulatus ftnguis, fed tamen fuá na* ^ turaquiddam perftdum. Ac m tot am em carts ^fcvKt. tim cea rete c[uoddm, plurim<e uent ftarfe funt,
if quarm
- s.
>

t

h
VVv-^C^ .
qudrtwt dli<£ tendunt äd m<m pdrtent,uli weil eft accipiens cbylum,in quo mcstuuend e(l dm ptior, cuinomen eßuena port<e,in bdttc pdru iUoe propdgines ex corpore Epdtis coeunt.Ac no inett eft Porte buic uent, quid per edtn wuchitu chylut in Epir. Ali> furfum tendunt in gibbu EpafW »CT coeunt in dtttpldm uenam, qu£ windtur uend Cdua, grtce koiXh , qu£ fangui tiem uebit dd cor, ut poßed dicetur. Hdnc uend
KotTiil/j, Gdlenui cxiftimat primum uenarum ip
VercoquituYdutcmchyluifa bit pdYuis uenum tu "m corpore Epati*, er w [anginem conuertim tur. Ac proprid edufd conuertens cbylum , efi ip[iEpdtiscaro,quje fudßjccificd uirtutc orgi* Zum eftgenerandi faaguinis, quo corpus nutrünm dum eft. Trän s form dt igitur cbylum, er tdn« quam ßbi dßimilans rubrum efpeit • Eftq; tempern
rdmentum epdtis cdliduw y bumidum . conuc*
mens er clixationi , er ipß fanguint. Suntq: dem duftt pdYu* arteri* in epxr ab A orta, ut ß>iria tusuitales er calorem uitdlem Epdti adferant, ut conuerßo uirtutc cordis, fj^irituum er wla* ris ddiuuetur. Ideo autem pdru£ funt, non t&uriunt iti ßflguinem,fed aduchunt fyirüum,
-	prxbctf
vP

D E ANIMA.	§¿
i.« '»r
p&eniuîdm cmittcndis halitibus 9 feu di euettm
Undum. 1 nferuntur çr duo Nerui m tunicam
Bpatis, raris acmodicis fur culis, quorum alter in eorpia Epatis tranfmittitur, ne pror/u* /ît fine fctifu.
Efiautem figurd femicirculi, feu uelut Lun& prodeuntis d coniunâionc, & fub diaphragmai fuumcftin dextro Hypoihondrio.	û
O¡Itndunt autem oculi^Epar porcinum feindi in phres pinnas. Sed humanum eparferibit VVe« (aliui non prorfus fimile effe porcino ,fcd unatn tm effe fcflionem mitio circd fuperius crificium uentriculL HMdccuratM deferiptiones reijcimuî ad itifteftioncmMc cn¡m initia rudibui traduitm fur,ne prorfus ignota.fint prteipuarum aftionum domicilia çr fedes w homine.Quiuero dixerunt9 pinndJi feu te'jèouç Epatis quinq; feu quatuor effe% tiomind etiam fingulis dttribuerunt. Vrimœpmna àdpcllatio apud tilos efl Focut,quod ibi vnitium fi* it coólionU.Sccundaclicitur Menfa,quod iam vnci fOy^^f ¿r piat ibi confluere nutrimentü.Tertia cultcr, quod f ^ ^ fl^T ibi diuidantur humores. Qu¿rf¿ duriga, quia ad	fî
ucnamxauam tranfueâio ibifiât .Etfi autë h$ pm mitcommentitueffe dicunturjamenhas adpelm lationcs diuerfarum funftionum recitaui , qtàa hi
qui cm tradiderunt, Qrdinem aftionum cogita*
F 4
\
rr
v»
Dfi A NI M A;
x
runt, eliamft Epatis figura fcijfa hoc modo para tes non haber et.
Omitto etiam difcutationem de uenarum orla guie, quarü effe vnitium, er ueluti truncum Ga* lenut exiftmat cauam uenam, qu<e eft iti fuperiore parte Epatis. Hocueroeertum eft, hanceffeca* nalem> quo fangnis pr'murn euehitur ad nutriendo ccetera membra. Afcendit autem caua uena per diaphragma. Eftq; continua dextro uentriculo tordis, Inde furfum er deorfum rami propagan« tur. Vlyffes mquit fe deliberaffc, an caparte con« foderet Cyclopem* ubi epar iunftü cft phrenibus> hoc eft, diaphragmai, quia perfofja uena caua, ftattm cxtmttM ejjfct C>clops3dr/l)]Jet enlm ah bea nefício eaux uen¿, cr ftrangulatus effet fangumt cffufo extra fuos canales .Verfut eft 'va Mono Odyfn fe<e,	>c8# cpçmçH^.
foo, corporç Epatis m uenulis generan tio maffó fangumefi* ht qua ut poftea de humorin busdiciproljxius neceffe erit 9funt difimleshun inores quatuor3quod Galenus deferibens uenuftif» ftma fimilitud'me Mufti ufas eft. vt in muftis efn
"""	•*	# 4f «	* <
nominal avÜ.©^
y
ipiddíHthgr mdmtmpmtm: na in maffa fan« guinea totidcm funt humoYum difcrmvna. Le* uiorftuma eft bilis flaua. Hfiwor fubaquofus tio* ntinatur pblegma. Feces bilis atrae. Sanguis uero, pm optima, temperate calida er húmida, dulcw, CT precipua pars nutrimenti. Etfiautem ex fin* gulis partibus aliqui riuuli una cum fanguine in nutritione uehuntur, tarnen ut maffa nutritioni deftvnata fit purior, prius in Epate fit fegregatio„ Sunt enimeralij ufus flaut er atrae bilis» Ideo uu tina uafa condita funt,fit%puriftcatio fangumh in media parte Epatis,
VeficdTellis.
Kvstq X^^xß**
in medio Epate eft folliculus longiufculo pyra fimilis, qui Fei, id eft, flauem bilem excipit. Tum nica eft una firmiufeula, habens tríplices fibras. Duo autem rami feu canales porrigutitur ¿ eolio buius folliculi, quorum alter furfum ducitur ad furculos uen* port*, ubi er ipfe m multos furcu* los fpargitur, er haurit flauam bilem in purificam
tione fanguvnvs.
Alter deorfm ducitur, ac wferitur inteftino
F S «Kö«
DE ANIMA*
• *(,■ n> ••	•	> . f\ % v * % v
duodeno, non procul ab initio Iciurn, ut bilem tí dducbat,pellentem nutriwentum, er fluentem pom ftea m Ko7\ôp, ut pellat excrementa, ç? abjlcrgat
wtejï'wa.
Vtilitdt hum fabricationis in confpefiu eft.Nea çejffcfl; m purification? fangutnis altquo deriuam. rj flauam bilem copiofiorrm. Erat igitur opus rem eeptaculojn quo bilis etiam eaUfacit Epar,et pum trcfaâionem prohibet. De'vnde pelltt mtriwenm tum in duodeno, ç? p cl lit excrementaabjlerm git fordes In cceteris biteflhiis. Et ofiendit expe* pe rient ta, quanta fit nec éditas %buius fabricationh* Nam cum obftruuntur hi canales,magni mçrbifem
quuntur, \ftcricM, nflammatÍQEpAtH%l\ydrop$0
i * t — . , "
Tradit Galcnm etiam ab altero ramo propdgU nem 'm Ventriculumpaucifim'ts quibufdam duci* C2T bis propfer bilem largiter mfiuentem 'm uenm triculun?, nafci in eo mu lu m prafwam bilem, çr mpcdiri coftionem,çp accidcrecrebros uomitut» Cr aVccpíap. Sed btc rara cxempla omitto.
Regulare efl non duci ramum ex folticulo feU ¡¿ó in uentriculuni, quia fiaua bilis cum fît acris, tr.ordax, er difîipatrix , turbar et coftionem. A i uentYiculo quiete opus efl adfouendum er co* ~ •	quendm
qucnduMchyhm. Ideo fapienter cduit drcbitc* fîatrix naturel, ne ex folliculo fellis ramumbî uentriculum duceret. Sed nafcitur interdum m ttentriculoprafinabilisexadufta pituita çr fu* ferfluitatibu* alijs, qua non adftuit exfclle,qua eft admodum vnfcfta «fnfnV«lo,cr m uomitu [a* pè eijcitur, ut wfra diccrtm. Sed m naturit biliom fis, quibut ntdioreft hic folliculut, er multum bin lis in fangumem régurgitât, fieri poteft, ut ex duodeno aliquid bilis m uentriculum quoefc sfiendat. c	k
Spîen* Liera*
\n finiftro Uypochondrio falen fim eft, e4a 'ta parte uentriculum ampleâens, alligatut dor« fo & coftis mendofis, conditus autem propter banc pracipuam utiiitatem, utfccukntum çf imofum fanguinem jxcipiat 9quam ob cdufajji r^j^na^yand^cula ducitur à uena porta m ffllenem, qui canalis eft hum \mofi fanguinis« Adflucntent autem caro fytenis rurfut coquit 9 Cr ex mcliore eiut parte nutritur. Nam gf drterijs ab Aorta defeendentibus calefit ac adm iuuatur. Reliquum partm ret wet, partiM sruciat m mum uentriculum » ut fupra dixî\

/k» Mr v


L
rx Jpelnc in fundu ucntriculi uetiam duci, qua žu* lis air* pars cmittitur, ut i/nde ex corpore expellt pofiit. Quod ucro alij de ramo i/n orificium Ven« truuli porntto duunt> commcnticium effe exifti*
matur.
ytile eft autem hum uifteris accidentia confu dvrare, quiahominibiy anxijs cur a er dolor e feu prceftis ciibra accidunt bypocpcndrij d of ores» quo s cum melligunt, facilior eft medicatio. Nec leue pcriculum eft, burns morbi caufas ignoranti3
F/««/- cwwj cbftrudiones in uena, ^«¿e Fprfie ¿d ftlenem ducitur,propter qttas cum pur* g ari Ep ar non pofiit*attio tota Epatis mpeditur, er pduldtwi Efur corrMwpUwr > er egcftiones i/ntercluduntur^t fum\ afcendunt in cerebrum,er rrrores w cerebro efficiunt. Hoc mdiww Ard&e* vominant Melancholiam Miracbiam,Cognita an*
f cdMp, occurri poteft in\tijs. Ac m uit a dignd admiraticne in hoe morbo concurrunt. Talis eft crdo in c or pore humano, Sicut in ira cor pellens
fangumm cr cffundensftiritus,fimulciet r«*
fcran; bilem m uefica fcllti: [t^contrario modo 'm Mceftuia, Cum refugit fanguis ad cor, quod qua)i compreffwn arc fit ,cr cohfumptione fyirituu Iana guefcit ,cieturatrabilis.inftlene er effunditur. Bxc ipfa cffufio dolores efficit in hyochondnjs , " r	or facia
trfädt obftruäiones exitiofat. Sed initid mcefti* tu cordis repvgnandum ejl, er diligentia adhi« benda, ne tntenludatur egeftio. H£c ideo rea* tamus, quia ußutißmum ejl in mcefticia bunc rtiorbum er hxc pericuh accidere. Exempla adco tre'ora funt> ut híc nomina eorum recitare nolim, quos uidmus hoe morbo laborare. Et quídam ads moniti de caufis> cum dnte¿ morbum nomntdii*
%erent,facilius poftea liberan funt♦
Rftffi v((p$oi9
Adhue recitdmus membra > in qu¿e euehuntur, fiiperfluitates , cjw¿e w Epate prvmum fangumi jnixt£ funt. AUmcntum efi fangUmis ■-> fubiquofus humor nondum percofius , quem nommant utile pklegma kcct¿ <¿hícrip c? uebitur und, ut uertatur m fanguinem, er faciat tenuiorem, ut fanguvs penetraie items pcßit. Läbitur autem muí excrementum ex tota majja fangumea tenuiß fimum a que um , cuius nulla efi utility amphusx propter niwiam tenuitatem,quod nomwant fcro» fam fuperfluitatem,	Tríjrrjco/ucu y quod
eft quiddam fudörifmile, ut grid wmvnant op* jpo/i, quod tantifper dum uenit ad eauam uenam » tdiuuat tranptum fuá tenuitate. Pojlea uero cian
t% Epate ad caum uenam fanguis peruenit 3
hxc

bfc ferofa bumiditas copio fa,qux fit uràd, euebim tur. Oriuntum. 4 cauauena prêter alios ramcs¿ f ^ cr rfwp/i Rami,figura Xitert A, qwt nominan* tur uenx emulgentes, qu¿ banc ferofam fuperà h^vP ' fluitatem fegregatam dfanguine cxcipiunt, er ai
Eenes tranfmittunt.Simul autem aliquid fanguinií €o bifiuit^td nutriendos renes, eft% bilis admix« ta fanguiñl
r r r Tendunt igitur uent emulgentes ad dúos rr« s'*^*^! ne5' qu°ruw M Epate, alter fub ftlene fitus
eft. Eft queseo ru^ubftjntias^neaJ^ 0 ^ fódifíoluaturab aquoft er à biliofafi
¡nquit, ne fanguis,quo renes nu j^+li*^ % triendi funt,uña cum aqucfx fuperfluitate extilleh
Biddiu funt renibus maiujcuU arteria , qu<e fti* titum er calorem fuppeditant, ut renes percolare txcrementum, er comertere fanguinern in nu* trimentum pofiint.
Eft autem in medio renm cduiM tdnqudtfo Ucunabum ufus caufa fafta. N<*m ueh<e emul* gentes non funt in cauitatem demiffa, fed ftat'm Ubi renuto carnemattigerunt, j^arguntur tn mut* tas exiles uenas, quibw renes fangumm ilium 4qu£ permixtum accipiunt, ut fanguvne nutrían* tur, quo defecate, aqua er bilis in lacunam illant xxudantjib ea lacuna mhoatur in quolibet rene
longue
/
d e a nim -	40	i
iotigm cdttdlisidefcendens ad ueficdm.Hi duo mcd« tut nomwantur ov$HW<fi<>,id eft,umdrij*quu per eosdeftuiturinamuefiiam.Qu& quia Urn a fan* gume fegregata eft,colorem aquoe habet,fed d bile imgitur• ldeo nonnihil flaua eft, cr dew.
. v	v	• \	.	a
Vf ¿«¡tern to term gig^Kfifwr faxd, ex terrt "tX humore pingui, /ew magis, feu minus ufto, uel ut fa catfiiriis coquuntur Uteres: It a in r embus 4c pljerunfy in Lacund, gignuntur calculi terrem /O fri or glumofo humore,quails prtcipue ex fdl* ^f^/^ famentis ant frixis excoquitur. Inde cum fubpdit ^, ^ w renibut coagulum, renes immoderate calidi ^ turn natura, turn propter obftYuftionem, durant	** ¿h^
tarn molem, ficut ktero igni durantur. Et quia in dnguftis illis cauernis, cr poftea in ureteritis fjerui diftenduntur, mterdum etiam urma mpe* ilitur, Ufio neruorum tngentcs cruciatus efficin Et quid hie dolor peruemt ad uic'rnd membra, ventricals etiam adfidtur, cr ucmitus demur. H<ee commemoraui, ut ftudioji confiderent phy* ficas caufas, quomodo m Rembus calculi gene* rentur.Sunt autem renum Q^i^atirjhjitlj^u^
fum cr
&4crmn nrmm in ue&cm»

/
\
r*
de anima:
Vcftca KÎstç.. ^
Ex renibus aduebunt urmam duo edndcs, -¡ju*! nommnturov$HTH%iç,id eft, Vrmrij ,inVcftJ\ m e cdm,qua conditd eft,ut fit receptdculum pduldtim Ó/tV—— excipiens deftillantem urmm, ut colleâdm dem
. bide cffundat.Num ft bac fuperftuitas no euehere '	tur, cum corpus mpletum effet, er redunddret,
pter^ membrd rumperentur, who fujfocdretur homo ¿omprejjo didphrdgmdte.
Nota eft figura pené ßm ills urna, cuius fun«
W// ffa* eft amplior, dewdc orificium dnguftiwi.
* * " . '' j i
Sitdeftm uiris iuxtd reélunt intcftmm d& . c - anwm. lndc porrigtt ccrMicem Kirgam. Sed w /1 Kr v* f>\ ftiulieribus mdgis fuprd os matricis collocdtd eft„ r6* -	Ef funt in mulieribus breuiores er dmpliores urim
na medtu*,qudre minus ibi ddftciuntur calculi dp» loribus.
m*
^^/Wami Conftdt dutem fubftantia ex Nerued membra* Z h^ mcxt0 tr¥lcí g€ncre fibrarum. Refta enim
* dttrahunt. Obliqua iuuant rctentionem.Tmfi
uerfa expulftonem*
/	v	'	>	.	. . «*•
Spar fa funt bt earn er uena er arteria quam dam. Ceruix ueftca cdrnofd eft, er ÍM&ef ¿n/r** éî us,ut facilius ret'meat urmm, Harter mufcum
Urn
<
few tinunt inuoluentem eius os, fdHum, ut cum íolumut, urinam expellat♦
Etfi dutem proprié und eft ueficdt tunica, ta* men cdm circundat er alius pdnniculus a -ar^rra« Muortuf, At q^ it a ureter es per utrdnq; tuni* ■(Am infixi er ftdrfi funt,ut meatus nonfint reftc typofiti, ne retro fiuat urina. Etfi dutem in mora tais ueftigia ureterum foris coufyiciuntur, Umett intus membrana eos obducunt. Confpicitur dutem fitulum orificium, quodfdñum eft ad em it ten* dm urindm* Reliqüis pdrtibus undify cldufd eft
úeo> ut ne quidem air perfyiret.
• •
VtilitdS ueficct eft, ut dixi, pauldtm excipeve vrinant, er cotleSam aliquantifyer retiñere > er deinde effunder e.
Varijs ddftci morbis pote ft 9 er notdbilU folutio fius Utalis eft* Nafcitur in ed calculus ex bumorc uifcofo er terreftri9qui cdlorc duratur5er fit cal« mus 3 Kt /wpnt c/L Accidunt uefic& er éifficultates urine^ emitiendo , dkuntut s^ay/tstfcu, 46 oujo/í s er	*
(¡uod eft colare, er w guttulas exprimen % tnrn gutta eft. Sunt er alU fyecies uicin<$ firm*. ~ < ^ gum. Cum enm meatus in ceruice, quá mñH	A1*
urinam cportet ,obftruuntur crdjfa zr fiigjtdo
G



btunore , fioH poteft emitti urn*. interdum dliji de caufis hoc accidit ,uel propter calculum > ueJ
propter debilitatem uirtutis expulfiutc*
\
Vaia Seminarian
vfitatum ell ordiri defcriptiones pdrtium hu& mdni corporis, db ijs membris, qutfafta funt, ut mtrmentum pr¿parent cr coquant ♦ Etfi enbn cr horum fabricatioplena eft artis crfapientU, tamtn aliquanto minor eft in hoc dpificio obfeu* ritas}quam m oxter is, Ac fiepe, cum ttos ipfos er banc fabricationem intuemur, dehocpr£cipua tonfilio architefti cogitemus, quare cum homo ad bnmortalitatem conditus fit, itti parti, in quaful« gcbit lumen fapientU Diu'wce, er ardebit amor t>ei cr iufticia in omni atcrnitate, culina adiun« fid fit, cuius tamen poftea non erit ufus. N ec uero dubium eft, banc ejfi caufam, quia Deus in bac tnortali uitajnchoat^ult iiUm fiternamjapien* tiam er iujfciam. Exufciuirmigiturnos ad il* I am mcboationem, cr fciamm eos, qui bate mid irn negligunt, in omni tternitate m borrendn cruciattbus futuros effe,
Sft cr hoc confilim confidemdm >quod idc9
nobis

»»
»
nobis dt tributa eft facultas generdtionis>qma uult	-
¿timam Ecclefiam colligere e% genere humano r< bóc modo nato. Uaecmiranda confilia nunequim ¡ ¿j»* dm cogitanda /unt, cr Deo gratic agenda, quód fe patefecit, quód ex bac maffa infirma colligit tternam Ecclefiam,quód nobis adeft,nos fouet e? ex(tudit,cr ñon felum banc totam rerum naturam noftra edufa conferuaufeccundat terram 9 er alit Ms, fed multo mdgis, quód fe ipfum nobis ímper* tit. Omnhto fuperant b<tc beneficia omnium com gitationemer eloquentiam. Sed tamen excitan* d<t funt menternd banc confiderationem»cr don lcndum,quód m bac calígine banc Deiprafentiam mi/ñus afticimu*, er w'mm <td/iclm«r ipjhu erg4 nos uero gr wgenti more*
Cum dutem itu ordfadtierit generationem iut certa* leges addiderit, erbitelligi uelit caftita*. ^ r # tem> er feuerifíiwé probibeat abufurn feminis, er	fr*
tnulta miracula generationi addiderit9 reuerentev banc partem opifícij m bcmke confideremus.	'
SmüLanmaUs,e(l utilis fuperfluitMuítm ülimenti fanzuhiei,per totum corpus difperíi,po<~ quart am digeftionem decifa, qux attrabitur a ua* c ¡is femmrijs7 gr ferfieitur er conferuatur i® ^ --teñibm
:
ü
tcjñbm
\ --f.
teftibus ad generdtionem. Ac poftea de femme plura dicentur.Nunc tantum ideo recitdtd cjl de« finitio, ut de uafts, qu<é inde nomen habent,magis \ perfticuè dici pofîit.
inDextro latere a rdmo uenœ eau je mfra dex a " trum retiem oritur uena. Et non procuU dramo t Aortœ defeendentis oritur arterid, qux pduldtim concurrunt, uelut pyrdtnidem efficientes, er ad dextrumteftem defeendunt. Acfimilid duo uafa in ftnifiro latere oriuntur, ramus uen& ab emuU gente fupra finiflrum renem, Arteria uero wife* rius^qux ab aorta propagatur »Concur runt autent gr in hoc latere uena çr arteria, er pyramids #ect€ dejeendentes, tendunt ad iiniiirum teflem » er uergunt harum pyramidum bafes ad teftes. Suntcfc inuolutœ ambœ panniculis>qui a peritomeo oriuntur Mi canales ab utroefe latere dufti,ut dixi, nommantur uafa fembiaria, quœ attrahunt illam wtilem fuperfluitatem ult'mœ coâionis,ac prœpa* rant ad femwis naturam* îdeo er uafa prœparana fia -nommantur.
Et quia dmufeula funt, non attlngunt tefticu* los, fed aliud quoddam ua/i ceu ueftcula ex patmi* culis quibufdam conditum efi, quo inuoluti funt teftes y quod nommtur £7r/c/VA,a/ç , id eft, Imottkrm teftim. In hoc molucro ? quod eft
mollius
• «■»


tnolliM,definunt ua fa ilia dcfcetidentid, et per em poros liquor dejlillat in tejles, qui cum fint ca* uernofi er calidi, attrabunt er percoqutmt fen men, ut ibi albefiat, er ibi acapiat uirtutem gem ' ^ g neratiudm.
QKorf Ariftoteles exiftimat 9 tejliculos ' ^ tintum attrahere femen, ut eijeiatur, non concta* cere ad generationem, nec alter arc [men, nrc confcrrc ei uirtutem generatiuam, id Galenm ium fie reprebendit. N<rw er «¿tan* calidi funt tcfles, warteriti uaforum fyer marie orum tranfuehunt cofyiritum.Qudrc cuibifenmis natura ct tiirtut perficitur, turn demum babct uirtutem getieratim nam. Anted liquor ille pauldtim in uents pr<£pd* ratur* er adhuc rubet, er ntfwt&m habet fangui* tii propiorem. Pmdc uero in tcjlibus magis alt en ratur,cr percoquitur,ac mutat calorem$ or pro* priam feimm formam accipit.
Sciendum cr hoc eft, Hippocrdtis fententidm eflc,Semen oririd toto ccrpore/anum a fanti pars tibut, languidum d languentibui, /cd plur'mm 4 ccrcbro. Nam cerebrum maxime cognatum eft nature feminis, cw» tomw oriatur ex pr^Qa^ tifimd parte feminis,plena ftiritui*Eft igitor vnU miafimid cerebro cr permciojifima, i/mmdcratA
Q 5 Venus
E>E ANIMAL Venui Vcrbd in libro de femine, qu[exUt lute
&ippocYdticos,h£c funt.	^ Tr^ga
gro// rS 7ov* ot7r0 9$)	ReguUre eft
y wcrbos certorum tnmbrorum in ndtos propdgd* /ko^frfr)^ ri9 unde ddpdret, mdtcridm [minis ab. illis mew«,
b™ parentum quo$ ortm effc.
^	Cm dutm tejies 9 qUi funt mIm ftongiofis
^ percoxcrunt femen, rur/i« wi li/wrf molucrum» flMod uocatur l7n</V<^tf/jU£, exwddi, quid cr cdn tore tcjiium cr fuoftiritu mcitdtur* Eft en'm fem men plenum ffiiritu.
Ab inuolucro uebitur in udfd * qu<e uoedntur vctfzsccTca, propter/imtlitwdwiem. Nam 7ra« Iff easxrcU fignijicdht colu/nnM iuxtd fe collocdtds. * ' ltd afcendunt d teftibut dd uirgdm duo gldndulofi viSUyV cr eduernofi ednalcs.qui exeipiunt er retinent fea ^pxrtf&^Plf,, tnen. Ideo ddpelkntur udfd eonferuantid.
sQ^	Tcftes uoedntur McPv/xor, id eft, gemellL
^u^jPT	zxtYtm 4U<* contm*t uoedtur teftes,
/	Seortuw, quod non uulgorefte
b fcrotum dieunt,
viYgd Koa/Xcfe.
MdtYlX /¿H^K.
Wtf Receptdeulunt* ftftm ui
!
focte ccnthiere poßit, idq; uocdtur vszçcz. AU tera pars eft anguftior, <jk¿ e/i ddiíw longiufcu» ¿f* (m. ldeoq; collum Matricis dicitur. Et quoniam owWá» receptdculum amplius eft 9 qud parte uerfus col*	f
tum tendit, dddifd cornua,ut quafî Lun<e cre« /ce/tfw figuram référât. Ndm b¿ec corn«* fwnt Ii« gmentd, qu& matricem alligant coxis.
Habet er matter tefticulos, fitos iuxta hœc cor0 Md 3 minores uirilibus er frigidiores, fed tam en fernen quoddam generantes 5 quodeft quidem tenuius uirili er fubaquofum,fed tarnen in proereationefeetus^mifeetur uirili femini>ei(fcue* lut ali/mentum eft, ut Galen«* wiqutt^t 4wge*t uia rile fernen, er fœtK* ex wtro<£ proereetur. Ndtfl utrunq; fernen er aâiuè er p*/?we /ê bdfcet wz ge?» neratione foetus. Multum in utrotyftirituum in* eft y fed uiriïe cumfit calidùsscr minus varum* wagis fe aftiuè haket.
Amplefiitur dutem totdmtrix fcetum,nec dim ftinfii funt in ea finus, ut alij narrant. Sunt autem in pecudibus orificia uenarum t/n matrice undilfe fparfa, tali figura, qualis fit cauitas, pifisi/nceram iwpreßis.Htc orificia propter figuram nominan* turKOTvAHcfoviç. quia ut amplefti p.oßwt fin
G 4 brfo
\
flXtF


brat,quibus foetum in utero er retinent er 4tunf„| /igtfr4 prchendendum idonea condita eft9qudis eft feu cotuU menfitfjc, feu pedum Polypi.
H ¿e funt9ut dixi9vn pecudibus magis confticu** Sed in utero muliebri non cernuntur tum expreß fa orificiafed tanquamexiliapunfta9 quia meatus aliquos ejJe oportet,per quos uen<z er arteri<c ad* uebant ßnguinem puriorem mätrici, er per quas uicißim hauriant mamilU partem fanguinis ex utero9 qu<e in lac mutatur9ficut inquit Hippocra» tes, Lac menilruo friternum ejje. Suntigiturhi ufus cotylidonum9 adferre fanguinem puriorem tnatrici,alere fatum&r fecundinam apprehended re, ttt foetu* in utero ftrmim rettneatur] er utcija jfim ad wdmillM transfundere partem \anzumis ex utero> ut vnlac uertatur.
Vdrijs morbis adfici matrix poteft9 quos recu tare non eft huius loci. Plato earn nominat animal, quia cum fit neruofa fubftantia, er mirificam co* gnationem babeat cum ccrebro, adßcitur odori* but, umjs motibus agitatur> qtu Urnen « per äccidens eueniunt.
T^V funtinuolucra f(xti^.Extremum9x,ofio/j9 ßtäile fajcit, attingens prox'me fuperftcicm ca*
um
!!
urn mdtricis, er excipiens orificia uendrum feu fi* ^ KOWAH<POV<X<*, qu£ ddprebendunt bancfafcidtn,	'
in quam er d foctu tendit	, id eft, met*	V
tut, qui db infdntis umbilico oritur,per quern tunc * A fetus alitur. ltd prim fufcia prehenfionis er tiu* tritionis cdufd conditd eft.

Media fdfcid nomindtur a^avroacMç , id eft, Jimilis fare mini, conditd, ut urinam txcipidt, qu£ prirnis menfibus per ov^ocyop effunditttr, Quidenimfoetusnondumdliturper on crOefo* p bugum, nondum fiunt egeftiones ex dtio,Sed cum fat nutrimenti tranfuçftio per ovçxyo/), primum inde er fuperfîuiUs urinœ modo extilldt, quœ po* fled per uirgdm emittîtar. Ne awtem rocUt er Id* ceret teneram cutem in fcetu, hie fecejfus ordina* tus eft. Et tegitur fœtus tertid pelle,qut eftjpro* x'mafatui, qu£ nomindtur Agnina, a/xv&Q^, & quid tenerrmd eft. Non igitur attingit urinafce* turn teclum fdfcid dgnina, fed in medidmprilem çffunditur.
DE MEDIO VEN*
T R E.	y
Hdftenus recitdtd eft defcriptio infimi uentris,	yr^ç 7 -(¿r
qui continet organa propria nutritionis er ge*	¿^Mt.
nerationis, q!4£funt udut oeconomicd pars in hou	^
G y mine*
r |
Avy
fttíwf» Nunc dicemut de alijs partibut, qua fuñí fa br*^ fontcs aflionum,qua magis propria funt hominis^
uidelicet, ccgitationum, mom er adfeäuum*
-rVv c>W*f4
NojwMtULdUtcm uenter medium illd pars+qwe Tbomew contmetur, continent Cor. PuU womny Organa refpiratmü er kock. Hie pan quafi inuoluta eft panniculo feu lacerto, cjmi dd* pellationes antique habet multat, nommatur yk>	t enim grace (Pii<p$<xyix<x, er <j>j/vt<?> Láíwí¿ fepm
-—fr	tum tranßerfum er pracordid* Et Plato inquit»
T	Sícwf ¿a adificijs diftinfta fuerunt interftitio ham
fytationes uirorum er mulierum> ita funt ¡nterftitium inter partem praftantiorem \en gis uirilem? er alteram inferiorem, e/i tan*
cjwdto ctflww. Enarratum eft er uocabuluw ubi er Hpwm diítym cte Cyclope recita* tum eft. ideo ble cmitto lotigicrem de eo comme* tiiorationem.
l&ltur ^'¿Q^yt1* frbftantia, carnea,
-v»	duabus contexta membrana, doy/o circd duodecU
j/^ pJUm fpcn^um dlligata3afcendens autem in pan» ' te anteriore ufq; ad cartbilaginem, qua nomina* tur i/$oftcMtr3 wfcí ojftfctfí peäoris m imoaWgdsi tur.
* i ( •
FordmitM tria habety Vnwm w ro Iä
DE ANIMA.	46
*	/	V
quo tratifmittit uenam cauam > undc fanguis Ad
Cor tranfuehitur.
Secundum formal dliquanto inferius alter o9 in laterefiniftro tranfnittit.Oefophagum ad Vena triculum.
A
Tertium uero uicbjum duodecimo frondyh, tranfmittens ramum AorU defcendentem cr ue*
vm otyyop.
Vtilitates mulu funt. Vr£cipud eft, quod mu* vA' nitillas gencrofapartes.Altera,quod mouet tho* ucem 9 ideofy mufculofa fubftantia eft y er mot 14 — ^ ^ thoracis iuuat re/pirationem. Fit enm attraflio aeris, cum fuperior pars pciioris dilatatur, faftt contraftione diaphragmatis uerfus ccntrum.Rur* fus fit expulfio, cum d centro laxatur diaphragm tna. Tertia, ut fuo motu iuuet vnteftma ad expuU fionem.
Mirum eft quod namt Plinius.glddiatores dia* pbragmate minerato mortuos efje Rifu♦ ldec<fc	,
diaphragma fede effe rifus arbitrator. Quidenim 2T7T tnultum habet ncruorum, titillatio_ciet ibi fenfunt ^' ^ dcriorem* B ft enm Rifus dilatat to orta ex acrior^ fenfu rttruorum.
Dc panniculo qui nominatur
teediaftam*
Anteg




' Anted de Diapbragmate dixi, quod er magnl indine er ufu confticuum eft, quia feptum eft in¡ ter imum thoracis, er culinatt?. Poftea nominan« tur Mediaftinut er Túnica cingens cofias.
Sed mediaftim gemini panniculi funt^uerfus dor fura contigui, díjiantes uero antericri parte, diuidunt dutem peftus fecundum longitudinem per medium, in dcxtramcr Jini/lram partetíuEt intra bos duos parietcs funt capfula cordis er cor, er ueme cau& alucus in dcxtrum ftnum cordis in* fertus. Diuidunt er pulmonem, ut gemina fitfyi* rationis copia, ut altero latere languefafiojamtn alterumjit in officio.
Vocabulum Mediaftini recens eft. prohoc Vem teres nominamtunt^^interflitii u/aStóx </va»
cpf(X^oné'fxzcrop iv'p 0<ajakcl,, id eft,mem«
l?ranas interfepiehtbs^dmm Thoracem.
Dc Tunica cingente coilas, quam
recentiorcs nominant Pleuram, Gale«
flUS U7T£| WKO'TCC. 'XjTbdVCLy.
Diaphragm eft pamiculus totum Tbos racem tegens, qui nominatur Tunica cingens co* ftM3eruuIgo Pleura.Subtilis er neruofafubftan* tia eft, ex i c ufa, uhntrorfum ucftiat cofts er
tnufculos
tntifculos inter coftas. Hoc loco morbus oritur w ^e^/o
, cum adfluunt bumoYes ad mufculos -7**-illos feu membranam , cr ibi inflammantur er putrefiunt. Sequuntur autem febres ardentifiima, quia pars adfefta noti procul diftat acorde, er	,v ..
colligata eft cum diaphragmate, quod cum fit uu crnum y incalefcit, cr motu [no auget wflmma* tionem.
y CapfaJa cordis feulniiolucram cordis,
PYoximum domicilium cordis eft, quod recetin tiores nomhtant capfulam coYdiSy Galetius st^u	¿c
Koc^iop	cr mwlti inuolucYum coYdis.
Eft autem membrana /implex, nullis inteYtexu	7
fibr^edfmnaq*ualidafivura Rucis p'mem=x tus cauitatem liabens, qu£ cordis domicilium eft, orta ab ipfis ucnarum er arteriamn tunicis, qui per banc membranam ducuntur, alligatd parietim bus Mediafimi cr diaphragmati firmis nexibus,
3
in quo	
coy ab	
ipfoy itd ut nec ipfi adlureatytiec alterum ex aU tero natum fit. in hac area exiftmant feu aquant feu madorcm rorifimilem effesqua fit opus ad cor» ¿is irrigationem in tam adfiduo molu & tanto
calore♦

/
c Höre * QVd aqua exhaufta cor contabefeit, fieri in moefticia fcribitur, ut Marchioni Caffmiro mortuo cor exemptum aiunt frnile fuijfe pyro tofto.
Cor,
In bäc (trca pendet hic uiU Dornte, Cor, IU herum dreliquo corpore, cui uitm largitur* nift quod ei adiunftum eft per uenas, arteriös,er nerr uos» quibus tanquam canalibus utitur, partm ? M alienctbeneficia aeeipiat9 partim, utfua btde ef« fundat.
Subftantiaauiem cordis eft progri) cuxufdam
cdro > dtifomH* carni m reliquo corpore, W* & bw compdttd, bitextis fibris feu uiüis •v.4.	arftißiwe mtricatis, non ut diferte diftmgui poß
fmt,ut m alijs corporis partibut*
c	Jigura cordis pyrmidem utcunfy bnltdluf,
fcd M* latiore ac gibba. tu fit Plato de figura, > iicofimilemejfe pyramids quia cum fit ignet nä* ^ ^ tur<e, ftammarum pyramides refer at. E tfi autetn
tie bac caufa nihil adßmari poteft, tarnen archin Uftus non temere banc figuram elegit, qu& inter folidas prima eft, er ad hunc motm congrutn* liör,
sm
í!
Situs eft, ut bafis in qua generofifíimi thalami	c+r
funt^exquifité medium pectoris teneat9 muero au«	. *
ttm erigatur nonnihil ad finiftrum latus, er ne oceurrat ofíibus peéloris, cr wt /inr/íro íafrn plus caloris tribuat, cwro dextrum adiuuetur calore Epatis*
Duo funt autem cordis ucntriculi feu thalami, ^ c* r
feu finus. Inter hos interfUi¡üme]h quod dijtmZ
g«ít thalamos. Hoc interftitium cum fît crajfunt ^TT^L (
r*	i »	/1 • •	% - « •	r	^f^^i
cr firmum, er ocwíw confyiciatur, non reftè diet c-*^ Tertium uentrem facile iudicari pote/I. Ac ne quidem conftici meatus per hoc inter ftitium fatti poffunt, /¡rd /¿ngKÍs ln alterum uentricum lum per angüftifímos poros.
E/i autemdextri tháUmi hjec utiljtM>excipcï£ ex caua uena fangu'mem eoinfíuenteí quiibipr£a ^ / 7 paratur?et in duos partes diflrib^r. Alterj^uU ^
moncffl 4h> * dltcrd fubtilicr auddt in fírr'ftrtftt	**
ibaldmum> ef tnftiritas uitales conuertitur.
Dut funt autem uen<e infix* dextro uentricu» lo. Caua fcilicet^uœ eft canalis fangumis ab lepa* te tranfmifii. Sparguntur autem er tac ipfo
«	/•	m rs	.4	•	/1 *

CíMále itf /«ifiiwá fca/í extíes r¿m/, corona	r^5"
qui fangumm uebunt minus fubtilê 3 quo propriè	\
cor
-3
!
• -1
IroS
nui. Ti va 1
cor nutritur. Altera uero in dextro uentricub ¿y	exipfo corde oriens, nominatur uena ARTE*
RIA L1 S}quia tunicas habet craßiores er Artet rWJmliesVqua in pulmonem uebitur r iilior, cjui exhalaret, nifiuena munitior ejjet.

Sinißer uero tbalamus lon^e pr&ftaniior efo
/n . * r^j er officina eius operis, quod pucipuum ejt cor»
XTlr ¿¿5. Gignit enm ftiritus uitales ex fauguine fub* pjÄ:
tjtißmo, qui ex dextro ßnu eo exudaL. Eft autem fyiritut uitalis utilißma er uiuifica flamna, fu milis natura coelefti, qu<e calorem er uitam M totum corpus perfert9 er pr&cipuarum aftionum
Organum eft.
Nafcuntur inhoc ipfo uentriculo duo canale$
r/dr« in toto corpore flipes eft, per quasUnquam^ -fi-rzzz^ peralueos pr<zcipuum cordisbeneficium in cmV
ritt corporis partes manats uidelicct halitus ille , fw ftammajuo calorefouens omnia metn bra> er dfiioncs adiuuans.

/• Etß autem, exift'mo, ArteriM dici ab ocfrau, quod firmiufcule compaäae funt, er wau*fecunt faßxttdunt^am adiunä£ fryfcfriirgtTntur in frn tm'corpus: muten er hanc etymdogiam reci*
temmx
tcMM,cx officio fiftamScribunt.n.dici Art cri dm, db ocKj er 7Hf>to,qudfi cuftodem aéri/s er fair it ut.	<2,
Aorta fignificatMacedonicd confuetudine udgmd%	.
Mite propter fimilitudinem translata eft adpelld* tioadbunc arteriarum truncum,propterea,quèd ßtcanalisaliquantoßrmiorcrdenßor.quamuea ^ p^^J^Un*-n<e,cr utitadicam,uagM£fimilis.GdlenM mquit Ariftotelem buim ddpellationis dutorem effe. Ap«ci Hörnern« Odijfeœ. j, iw deferiptione pe= rè nomw e/î aojr//f procirculo, a quo pende* bat perd.
Scinditur dutem Aortd pdululum extra cor por* redd in duos grandes ramos,quorum alter adfceti ^ dit3 trt fyiritum uitalcm [uperioribus partibus cor* «—^ poris aduebat, alter defcéndit aliquanto grandior^ Occurrunt autem ramis uenœ cau<£, cuim quibusi fimul per corpusfyàrguntur. R*ro enim funt dr* terti foU, non atiïunâk uenis♦
Ac iueundum eft conßderdre confenfum uend« rwtfi er arteriarum, er wwfwd offtcia.Ndm Arte* ru uenis adiunftis per anguftißwos poros etc medM* imper tiunt fair it um, qui calore uitali fan* gumem exufcitat3percoquit er confcrudL Kur fus etiam drteru bauriunt aiiquantulum fangukis ex mis, quo uehitur > rigatur, er augetur ftiritw.
H Idco
1 deo inquit Galehus: 2vp<x.viSo/j.uvTca ptyj ccj7nj/{& ToUq <p7\i\tK<x.§ o7\op rb croo^oullw* fire Mem cxcmplum nobis in bac imagine pron i pofitum eft mutu<e communicationis9fwe qua con» feruari natura non.poteft,
Dixibreuiftme de Aortd. Oritur dutem ex finiftro uentriculo cordis er alius canalis,qui no» tninatur Arteria Venofa,er porrigitur in Pulmo» nem. Differt dutem non folum figura, fed etiam uftf d uetid Arteridli, de qua fupra dittum eft, Ndtn uena Arterialis ex dextro uentriculo fan* guincm uebit in pulmonem nutriendi em cdufd♦ Serf hie canalis finiftri tbaldmi txpttlmone adfert tterem refrigerandi cordis cauft. Adfert enim Trdcbcd d'erem in Pulmonem, er iunftos ramulos Arteriae ucnof<t9 qui anguftis orificijs aerem excim piunt9 ut dd cor tranfmittant.Kurfus d corde cue« bit btc drterid fumos er derem n'mis calidum, etft una aduebit Pulmonifpiritus er arterialem fangukem> dd calefaciendum Pulmonem♦
f. .K „<•" ■:■ ; ■ \ i '*	\ \	»	.
Ad bunc ufum er figura dccommodatd eft„ £3on enm periude denfa eft 9 ut ccetert arterit, fed conftdt una tunica, ut facile dilataricr cona ftrjpgi poftit, ad exhalffldm Cr recipiendum
mem 5
W • •. ffv, .; ■ . ^ ■ ■ ;
DE ANIMA*	y©
(term,putcrea ut facile exudct fangui/nem halt* tuofum, ncue duricie impcdiat motum pulmonis* lúeofy nonmata eft Arteria uenofa.Eft en'm con* dita pracipué aeris cr uebendi caufa, cr teen figura mtatur gracilitatem uenarum.
Alia funt minuta partícula cordis, quarm féricatio tamen caufas babet*
i *
Auricula dua ad dita fuht. Altera dextra, ubi edua uena fangumem iti cor wfunditMuic orificio addita eft membrana, quafmus cr anfraflús bass bet. in bos ftargitur aliqua pars fanguwis,qua cor proximé baurit, ne uebmentiore attraftione cam ha Uena rumpatur, Stcwt i/n tota macb'vna humani corporis opiftx cauit, ne fubito magna moles transfundantur,fed ubity modeirationem cr conr* tationem am at, er paulatimfacit tanquam inftiU Uñones•
siwftra uero Auricula adiunila eft Arteria Venofa, ut contantm fiat aéris trans fufio*
Dixi bremfíímé de Auriculis,
Reliqua funt boftiola, omnibus ddditdtdnalu bus, adeo exilia, ut difficulter oculis iudicari pof* ¡int. QüatHQr canales, quo$ recenfui9 uidehcet
U z Cau&
de anima; ^
Cdud uend, er uend Arterialis in dextro uentri: culo.Deindc in fmiftro Aortd er Arteria uenofix tenuifiimis pellicules clduduntur er aperiuntur ç? quidemfmgulis propria funt huiufmodi cper-. cula.&œ pellicuk dittœ Tfiy^toXJKç, quia fimi* les funt cufyidi habenti tres pinnas, non folutr hune ufum babent> ut prohibeant ? ne nt/mium m-, ftudt aut cffluatfed etidm orgdnd funt Attraâio* tiis. Ndm motucordis tenfejendunt et ipfe candi lium Túnicas, ut fangumm» fyiritum, er aérem quem continent, pellant.
H aftenut de edificio cor dis pdued diximus\ Nunc conjîdcrentur utilité er motus♦
Vr'md er fummd Militas eft3quod reliquo cou porifons er witium eft uiU er caloris uiuificii fiue b¿ec difcernxs, ftue idem effe die as. Veindc. Jfiiritutn et hune uiuificum calorem in totum cora pus fydrgit. ideo inquit Arijloteks. Kaj></Va olip ap^/i B/'tf •&cioJt ¿¿(^icri, Hgùj fxzTocflicfioTJóg)* ¿x<x<rí<xp Jà/coW/j aracr/, ^ k¡?Vt\f¿Au. rw I7*
Xi(pcc?iù Hgi| H7TC(!àt
Secunda utilitdS,quod fyiritus genîtim corde,, cum pofled cercbri ui temperantur,fîunt ivjlru* > tfWîfa próxima dttionum m cerebro er °m neruis,
cr çjVftf cogitutionem, fenfum er wotaw. am
¿«te/»
äutcmuitd fine cogitatione, fenfu er motufimilis morti effit, intelhgi poteft, magnam ejje cordit utilitatem,cum fons fit ß)irituum3qui bar um [um* marum aftionum proxima inftrumenta funt.
X
Tertia utilitas eft.quod cor nonfolum fedes eß ddfefluum, fed fons etiam er propria caufa.Talis eft autem natura hominis ,ut Hit a fit Uticia qu<£* dam. Moefticia uero deftruftio*Vt igitur uiU vni* tium cor eftjta fedes eft propria Uticioe et meeftim ci<e. Ac Dcus hjec mirando cotifilio > ut poftea dim cam, hoc modo condidit,quia uult in corde fentiri
gaudium bon& confcientia, er peenas fcelemn•
» * * . • ■ .•» • ■ • •
Quanquam autem cor, fentit fuaue& er tnfud* lies motiones per Neruos,qui 4 fextopari neruom rum cerebri in cor dedufti funt, tarnen fud qu#* dam eft natura cordis, qua ciet ddfeftus, teticü fruitur, er contabefcit dolore.
Swnt autem hsc in uitd pr<tcipud,ScnfM,Cogim tdtio, Mot^s > Ixtari rebus conuenientibus, aut dolerc aduerßs.Horum ultima propria cordis eß fefatemur. Itaq; ad hunc ufum pr'mcipaliter con* ditum eft cor, ut domicilium Dei fit, er diumx
Uticia refertum perpetuo uiudt.
H * Banc
H dne mirificam opera udrietdtem, gr h Dei confilia, fori* er per den fant caligmem afei ciente$yobftupefc'mus9 dc dolemus, nos non penit mtrofticere ndturdm>w caufus uidere pojje. Sed tunc demum>cum Idjzam Nature in mente Diuvna sernemus9totdm hdne maebi/nam uelut vntus afeU ciemus,er opificis confilia,et caufts omnium ope* rum diumrum intelligemus. Nune "mcboata bde confideratione,Veum architečtum dgnofedmus, et alius per fed* fapientič defiderio dccenddmur.
De Motibus Cordis.
Breuifime recitdui utilitdtes, quarum wdgni* tudo fuperdt omnium bomvnum fdpientidm er eloqucntiam. Paucd etiam de M otibus addenda funt,
D«o funt dutem genera motuum,quieordi fe* cundum naturam competunt, feu qui funt hiif m <y&cu. Pulfus uidelicet,zr Adfeftus. Nam tremor noti eft IvifyecL,, prorfus uiolentus eji, incuf* fas aliunde, nec adiuudtur cordis mlmatione♦
Eft dutem Vulfus, motus cordis, quo dilatantur er contrdbuntur uentriculi cordis, ut attraberei-aerem et exbalare pofiitjtem ut generet ac tranfn mittat fortius* Ndra cordi refrigeratioge opttt
tft. Et mira copulado eft Aeris cum noflrls cor« poribus.Vt enim nutrbnur rebus natis ex quatuor element is ? quia ex bis cr nojlra corpora conflatd funt, ita cum in aere uerfemur, pluriwum baurU mis aeris, et bic temperat lucidifímam flammma <¡u<c eft ftiritus uit al is,
Vrttered, nec percoquiftiritus fine motu poa t(Jl,nec in Arterias expellu
Tit dutem b<ec dilatado er contraído c/tasé» 2ih cvsoM, quadam cordis natura, nec rrgúwr 4 cerebro aut neruis. Sed propria funt cordis Vibrdtjauius mom reftríces. Nec f>turahic áddam de differentijs, tantum breuifímé admo« peo iuniores, ut cogitent,necefiitatis feu uit<ecau«
, dd fcoi pulfum inílitutum ejje9 quia hoc motu attrahiturcr expellitur acr, cr adimatur generado cr tranfmifiio fyirituum*
Alter motus in corde nommatur Adfefltts, qui cogitadonem fequitur, er accenditur Noticijs., eftq; totius cordis ucl dilatado, ut in Udcia, qua cor fendt uoluptatem feu fmuitatem, uel com* prefiio9ut in ntccfticia9qua cor non fendt fuauitdn tem, fed dobrem, er torrefit ac deftruitur. Ztfi
i	, h 4 mm
)
/
\
Ment dd hutic fenfum uoluptdtis er doloris neru concurrunt, tamcnndtura cordis proprièadfe ftuum cdufd ejl.
Multa funt autem mirdculd in hdc re.Quomo* do enm feriri cordd noticijs pojfunt f A ut qu<e uis ejl cerebri er fyirituum ferientium cordd, ut tdm uarij motus ciedntur * HÎc ojlettdere dlidm cdufdm non pojjumus,nifi quid fie conditd ejl nd* tura, ut tdlis fit cerebri er cordis confenfut de cru/A7raûa<x. Voluit Deus lucere fuœ fapientU rd* dios in cerebro nojiro.Cum his er cordd congruea re uoluit, Utdntid agnitione Dei, çr ipfe adeffi m cordibus noflris, tdnqudm ht fede fud uoluit, er perfundere nos fud luce er heticia. H£c minus intelligimusyquid prima cerebri er cordis bdmo« nid, qudW Deus condidit, turbdtdejl. Nune igitur ltd difyutdnt, ddfetfus comitdntes noticidm, ut iram, incendia dmorum, Utiçidm,fjjem, metus , hoc modo cxcitari,quid corferitur ftiritu À cere* bro mijjojed explicatio fdcilior ejl ijs,qui dicunt, cor domicilium effe proprium fubjlantU A ni*
m,
PuImOt 'emv/xu/r.
quo confilio tiatura circumdederit cordipul* Uiûticm, officia cm déclarant. Concinné enm uo*
cat
rdt Pulmonem Plato aA/xa ¿xoC\<x.Kop , molle uentilabrum cordis, breuiter er fubfkantiam ç? officiafignifie ans.
Ejl enm fubjlantia Pulmonis , c<*ro dëraf, ma, mollis, frongiefaifimilis coagulatœ ftumœ fanguïnis, intextis ht cam carnem tribus fiflulîs, quje uelut rcte per totum pulmonem jparfe funt. Nam Trachea arteria, qu& grandior ejl, pulmoni inferitur, cui occurrunt duo canales ex corde emifîi.Vena Arterialis nutr'mentum ad fer ens pul tnoni,o* Arteria Venalis, aérem in pulmonc ex* cipiens,çr ex corde fumos euehens,<zr arterialem fanguinem. Hi canales jpargunt exiles furculos per totum pulmonem* Et quia adfîduè hauritur er emittitur acr per Tracheam arteriam^ per drteriam uenalem, cont'mui funt motus pulmonis dilatatio çr conflriftio. hcpr'mum in pulmonc prœparatur acr,qui in cor tranfuebendut ejl. Mi* rum ejl autem, cum adjiduus fit pulmonis motus, tamen non alligatii ejje ad thoracem, ncc thoracis ntotu trabiMouetur autë ratione uacui,ut fît agi* tatio mollior, cum cedit Thorax, qui a diaphragm mate mouetur. Et fortafîis adiuuant pulmonis motum halitus à corde uenientes,cr ipf* dew co* pia, qui er influit er exhalat.
Figura Pulmonis mtatur ungulam bouts, quia
H s m duos
in duds partes a Mediaftino diuiditur, & jingtdd w imo brnos lobos habent.
Vtilitas pulmonis duplex eft. Faftus eft enm Cr fyirdtioms cr uocis caufa. Spiratio cordi ne* ceffaria eft. A dfert enm pulmo cordi aerem, qui miiget ealorem cordis O" fyirituum. Et bunc a'e* rem dntea praparat.Cor enm tederetur,fi.penca traret dd ipfum aut dcr frigidior,aut n'mis copios fus. Suffocaretur autem cor copid fyirituum er fumcft aeris; nifi rurfus fieret exhalatio. ldeo per pulmonem rurfus emittitur fumofus aer, Idcoq^ pulmo cdpax eft multi dim , ut paulifyer cmijp. fyirdtione, tamencor dccipidt cr redddt «crew. Ac fi deejjct pulmo3breui mteruallo ornifm fa fyiratione fuffocarentur animantia. 1 ta frirdx tionis caufa pulmo fafius eft.Nec addo hie difyu* tationem de pifcibus,quos dicunt nonfyirare,cum pulmonem non habeant 3 qui tamen attrahunt CT emiltunt aerem per Branchias, ut alibi dicitur♦
Altera utility pulmonis eft vnftgnis, quod fira uit formandtZ uoci. vt enmm fijlulis hoc modo punt fonucum wftiratum a'crem \wgua tanquant plcrtroforti;amus,itapropemodum fttuox hu? Inana, Pulmo ceu utriculus mom aerem reddit
Trachea
DE ÂNIMAJ	Î4
Triebe£. H une cum formant circuli in Trachea, er Ungula, qu<e nommtur yÁcú7¡/$, fieri uoeem ;xpermur.
A (pera A rtería* r¡<x^7<x oljtk
Fiftula a faucibus ducitur ad pulmonem,
geminos ufus condita efl. Cum erim ut fupra diâum e/i, cordí opus effet a'éris attraólione er expiratione, b/r edmtfós /¿¿ha e/i, ut acrem ove CT ndribus arceptum, tranfmittat ad pulmonem, er ¿«cíe rurfus exhalant fumi cor dis,ut diftum efx>
Slmul autem hjee ipfafifluU tnftrumcntum efi formando uocis, Nctm ¿id moccm opu* c/i dëre s cjwo h<ec fiftula abundat,zr motu, quo aér in banc fiftulam impellitur compreßione pulmonis. Itafy bei er partium opportunité fuit m caufa, «í fifiula fieret etiam uoeis Organum♦
Confîderemus autem confûium drehitefti, qui ficut or atores prox'mè adiunâi funt Regibus, ita cordi uoeis Organum addidit, quia fi natura wäre. gra effet, pulcberriwus confenfus effet cordis cT uoeis. Cor ardens luce er am ore Dei, pateface* ret diuinos motus uoee celebrante Deum. Etergi hommes ueu er í dicendo wngruerent cor et
m.	tfgw*



«
FIgurd dutem b<sc eft. Arteria Trachea ecu fiula cr mucronis figura defcendit in pulmonem in quo finäitur in duos ramcs. Ab his demeps i ipfo pulmone oriuntur innumerabiles fibra, Ej autem compofita Trachea, partim ex chartildgi nibi^part'm ex membranis. Oportet erim moue riTracbeam, cum accipit aut emittit aerem3e? laxari inexpiratme>cr aftmgiin wftiratione Jdeo fabricanda fuit ex mobilibws membranis,qua funt mollia ligament d*
Kurfusquideß Organum uocis, admifiends fuerunt cbartilagms, ex quibus annuliinTra* cbeafafti funt3Z7 iunfti^ propemodum.ut circuli iungunlur in cauda cancri« Horum afyeritas er uanetxs ad uocem formandam neteffaria fuit* No/; enim fieri poiefi uoxs niß acr in aliquo re« • percutiatur.
Vefiiunt dutem Tracheam panniculi, quorum is qui wins tegit carthilagmcs, durior efl, ut mu* niat eas 3 tie arrodantur ab acribus fumis er cd* t arris.
lam uocabula totius fiftuUer partium confim deremus.Totus bic canalis d nodogutturis in puU rnonem porreäus >nom'matur krteria Trachea, propter afteritatem cham!agmm,qua intus ue*
ha
tut annulis diftinftt funt.Eft er totiut fftuU no» men	expreffe vnquit Galenut in
pluribut locis.Cuius bjec funt uerba in ftptimo lis bro de ddminiftrationibus Anatomieit: oMp ccv* rnp rnp Tgctxvap fyo'YXPP KaA9cr//j. Signis
¡¡cat cnim broncbum afterum er fcabrum, fjcut Vl'tnius ait lib.n. Setiettus In cquit intelhgnur dentium broncbitdte.
Cdcumen buius ftftuk9 quod Idtwi nomindnt Nodum gutturis ,gr<ece eft proprie Aapu7f ej* K£<j>aA« Jtyoyxp.
In buius fabricdtione drs mirandd eft. Conftdt tribus cbartilagmibM,quarum anterior,qus maxi ma eftfeuto fimilis9dicitur Qvfioe(fiHg,id eft,feu* to feu pelu fimilis,qu£ in collo emmet, er cii^UiS contreftdtur•
Sccund<e chartildgini uetuftds non fecit pre* prium nomen.Eft dutem retro pofitd,ubi Larynx gem difcernit ab Oefopbdgo, ej quifi tnunimcn* turn eft contra Oefopbdgum 9 ne in degluticndo Trachea Udatur.Similis eft annulo, qui in pollice g eftatur.
Tertia ehartiUgo eft intra alteras duds,rlmam conftituens, cr propter figuram notoinata frpi/s rcavc^9feu ajurcavoacNg, id eft?roftro furiofa
/unite
fimilis in urceis,aut cantharis quibufdam. Nato efteim ccf 1/rctivap a Greets nomin ari talew eyatbum, qui udut roftrum habet, quales ßnt in myropolijs, quibus funditur oleum. Recennos res nomwarunt banc tertian cymbalarem, Id noa men non uidetur a figura fumptum efß, ßd quia uocis Organum eft*
In medio igiturbuius tertU ehdrtildgbtis pro* funda Rma eft, qüz nominatur	, quid
proprijßmum uocis Organum eft, de later a con* trabuntur er dilatantur peculiaribus mußulit* Adiuuant autem banc contrafiionem er dilata* tionem mufculi,quiccctemcbartilagms conned äunt. Ita Uariatur uox , ut fit acuta aut grauis, dar a uel obfeura, hac ipß contraftione Uterum* qufi conftituunt illam rimam.Eam uarietatem fi* ftuU non poffunt effieere in ipß ri/ma, feu Iwgu^ la, fed foramina fiftulis addita funt ad earn nam* tatem cfjiciendam♦
Supra bane rmam operculum eft laryngis 9 quod nom'matur, E7n7AcoT[/£ , quod eft corpus chartilagineum, figura trianguli, duriußubm, fattum, ut arceat abum er potum, ne quid illdm baturin Tracbeaw arteriam.Singulari enim cön* filio Deus hos cmUs9Oefophagum er Tratheam
diftmxiti
äißinxit 3 er periculi mangitudo oftendit > uclic Deum,ut inter edendum quietiores er taciturni fimus. Quia cum uox editur, biat operculum Trachea,in quam cum mfunditur uel exigua maß fanifi ft at im reijeeretur, fecutura ejjet fuffocatio. Et hoc periculum eófacilius accidit,quia Trachea collocata eft ante Qefophagum.
in hac partium er nominum recitatione multi marunt ante Vuefalium, qui redé taxauit priom rum errores, er deprauatos Galeni libros einen* dauiti'm quibm promifeue feripta fuerant hjec duo nom'ma 7/Uo'iJt$ er stt/yAuif/g. Sed rerum dU uerßrum diuerßs adpelktiones efje, Vueßlius perftuué oftendit.
Ac ut magis nota fmt iunioribus difermn* Oefophagi, er Trachea arterit, confiderentur ufus, fit us, fubftantialongitudo.
vfu differunt, quia Oefophagus eft canalis dm bum er potum uehens in uentriculum. Tcd Tra«
chea, canaUs eft, faftusßirationis a-uocis cau* ß.
Situ differunt, quia Trachea iß anteriore par*
te colli pofita eft, ut reäa tendat dd os, hauriendi
mis caußi oefophagus Mem m pofteriore parm
te colli
DE ANIM A* ) '
te colli eft,& magis latet,ut plus contkeat calo'n ris, Defcendens autem nonnihil fleftit fe ai dextrum3ut cedat locum Aorta. Kurfus dutem ad\ fmifirum reflcttitur, cum fere dcceßit dd Dia phragma, ut cedat locum uena cätia. ltd uelut i feruus officio fe cedit praftantioribus membrh.Se anfraäus Uli profunt3ut hoc membrum fulcidnt> er neruos excipiantjtcm ne mpediatur deglu* tiens♦ ,
Subftantia differunt. Näm Trdched eft ex chartilagmbus,ut did um efl,ut fit firmior cana* lis,nec toto fuo corpore cocatfed mdnedt meatus d'eris m ftirdtione. öefophdgus uero quanquam
nerueamembr ana efl, tarnen eft fubftantia moU
lior quam Trdched, er aftmgitur fuis uillis, cum eft inanis*
Longitudme differunL Trdched en'rn multo breuior cft3quam OefophagM,qui fub Diaphragm tndte dttingit uentricufom.Trachea uero fub fur* culls wferitur pulmonic
Et ft dutem puerilis eft difrutdtio de diäo P Idm tonis,qui dit>Tracheam canalem effc potus,tarnen ne ftt ignotd iutiioribusMc breuiter vnferenda eft, prafertm cum a Plutarcho, Gellio zrMacrobio agitata ftt. Manifeftum eft Tracheam tantum effe aeris medtutH♦ Vi Mm eibui per Oefophagum
in uentrim
H
in uentriculum uebitur , ubi coftionis initia funt , fitq¿ pojieá alia cottio in Epate,ita et potus eadent uia in uentriculum er Epar defluit, er ut pars mtrmenti coquitur,ac in fangu'tnem uertitur.Re* Imquenda eft igitur inepta opinio 3 quje finxit, Traebeam efft eanalm potus.
Quod uero poetarum ditta eitantur de rigan*
do pulmone , facilma eft explication Certeopu$ eft pulmoni er nutrimento er rigatione. Sed ut fupra dicitur, manifeftum eft, nutriri er rigari pulmonem per uenam Arterialem * qu# fubtilem fangumm uebit in pulmonem. Sanguis autem ex ciboer potu. antea in Epate natus eft. Harum aftionum ordi/nem effe non negant poeta, cum di* cunt u'mo rigari pulmonem ^erba Alcei recitan* tur a PÍutarcho, qu<z mendofé [cripta funt in co* dicibus Gelíianis, Et reftius fie leguntur. T¿'y/z
t&viv¿á.0vcc<* oíveo, 70 yoop <XS$0/J 7tó^irí/^ím
tcüjl. ñumettato pulmonem ui/no. Sol enm circum uoluitur, id eft, non iam afcendit 9 fed fleftitur ai occafum.
Cum igitur cor accenfum fit,er pulmo arefaflus diurno <eftu er labore, tum ¿ meridie corporibus quies concedatur, er cibo ac potu reficiantur uu res crfyiritus, er rigatione bumettentur a-re*
I frigeren*
frigerentur cor er pulmo. Notww e/l enhn7c[u6i fuerit c<xn<£ tempus ueteribus*
Sic er Buripidis uerfus intelligatur de rigdm tionic, quae fit ordme per cateros meatus. o/v©^ mpacrai? TTViu^advaj/i c/Wpjoc^. Vwumpenea trans pulmonum meatus, fciltcet eo ordwe,quent natura attribuit nutrimento. Alt) quxrunt fubtis liores 'mterprctatione$, quM mitto♦
ev/xog.
fionec in defcriptione pcttoris uerfamr ,eft & parudt cuiufdam particuU mentio facienda * qu£ nommtur Eft autem Qv/jlo? fub ium gulo circa pulmonem glandulofd caro, fubftrau afcendcntibus uenis er dtterijs, Fortaftls autem ideo fie nommtur, quia in iratis incenji friritus ibi afcendunt, qui quidem pulmonem er caput inftmmant,ut uidemw,iratis rubefcere ocutos & totdm faciem.Ac inea ipfa parte, qu<e 6u/jlo^nom tnmiur,vnterdum udde irati fentiunt acutifimdi putittiones, propter concurfum ftirituum uehe*
toentiortm, er quafi <eftam er Euripum*
Lingua ♦
Ante Uryttgem pofuum eft os bifurcatunt,
quod cr
DE ANIMA.	S3
qucd & munit cbartilagines Laryngîs,er Bafis eft,cui alligata eft Lingua per plurmos mufculot Gilenus nommât \ioîi(Nç9à figura liter* u. Ali) nommant Aajâc/WJVç. Nam er	duos
habet ramos. Si erim uni tantum ramo alligata effet Ivngudi moueretur Wcequaliter, trahereturtf toU adunumlatus. \trgitur aequaliter agitetur Lingua3 duo earn rami fujlentant, fuprd quosli* bratur5 ceu macbinœ fulcris mpojitf. Herophilia fiom'mat sraf besar«/; , fîcut m œdificijs ufitatum fuit duM columns uicim normare
Ejl autem lingud, caro mufculofa, fed mollis 9 rarafungofa,plena neruorum,arteriarum cr ue* narum. Abundat neruh propter multíplices er Marios motus, ac propter duos fenfus, guftum er taftum, Etqudnquam ijdem nerui utrunq; fena fum m pert liât 9 guftum er taftum, tamen ab bis diftmtti funt nerui, qui motum prœbent. \dcocfe percufîi mi ceruice vnterdum fiunt rnuti , etiarvp non amittantgujlumjœfauidelicet neruorm orU gme, quifunt inftrumenta motus♦
Arterijs autem abundat y quid cpm eftlbgiw 'inulto j^iritu er (dore, propter tantam motM
uarietatem♦
I 3 Ahundiï
Ábundát zruenis, ne défit ei nutrbnentunt. Ac humiditas addita eft, ne arefcat lingua adfiduita* te wota*. Quanquam igitur excrementum ejl faliua, tamen aliqua eius utilités ejl, «t lingum viadefaciat. Nam Saliua excrementum eft phlegm matis,deftillans part'm ex cerebro in fauces, par* t'm ex uentriculo exœftuans. Foramina envrn con* dita funt in offe Bafilari, quod inter palatum ejl cr naresum àim hauriendi caufa, turn ut perçu delîillet faliua♦ Qyam ob caufam haec foramina Colatorium nommant,
Breuifîimè dix'mut de miranda linguae fabri* catione3ut pucipua quœdam opera in ea iuniores confiderent. Sedmufculorumars 'mea non fatis explican poteft,quibus uariè tenditur. Multo mim nus caufa oftendi poteft alia>cur linguae motu ceu pleólro, in homme difîmilia uerba forment ur* quae funt not£ piéiurœq; rerum er cogitationum» mfi quia Deus hoc modo naturam hominum con* didit, cuius celebremus fapientiam , er ei gratis agamus, quod propter utilitates plurtinas fermos nem homini attribuit.
Vtilitates igitur linguae humanœ funt tres. Fors mat fermonem,hoc eft,Articulatam uocem, Nam k laryngé uoxí non fermo formatur♦
Secundo
Secundo organum eft guft us,in qua utilitdte cr palatum kabet adiunttum 9 quod etiam ad or gam mm guftus pertinet,cr pelliculd,i/n qud funt ncrm ui,quiguftum cr tattum lmgu£ fuppeditant,orim tur a neruis per palatum demiftis ad li/ngu* radU ccm.
Tertid utilitas eft, quod cibum excipit, cr dd* iuuat prdparationem cottionis i/n maftieando ut uocant, feu ut Gr<eci loquuntur, kp tZ ¿waxa//,
cr tranfmittit ad cefopbagum.
•	'	•	mm
Sed Hid eft fummd lingujc humdn<e dignity, quod fcrmonis cr eloquenti* opifex eft. Qua In re nec utilitatis magnitudo fatis prxdicari poteft, nee ars exponi.Sed reuerenter agnofcamus uolun* tdtem Dei, qui li/nguam uoluit effe Mentis cr co* gitdtionum MterpretemjUt alij alios de Deo cr de alijs rebus bonis docerent, cr ut fermo uinculmi effet confociationis bom'mum. Et fciamus tunc nos i/ntcllefturos effe cdufas cr drtem totius fa* bricationis,cum i/n ipfo opifice Ideam horum ope« rumcerncmus, mtereagrati Dcum autoremccm lebremus, cr ipfuis operibus rede utdmur, cr fciamuseumuelle,uti/nbacuitdad illamdternam lucem* his mitijs dottrm pupdremur♦
I I Dr
De fupremo uentre* CapuU
KÍ(pCL\í¡.
m	•
Etfitotius ndtur<e, cocli, element or um, pldntd* rum, metallorum er dnmdntium fabricatio pfe« rima comet miraculd9e? illujlria tefl'monia,qu& vftendunt, banc ndturdm non extitiffe cafu, fed 4 mente drcbitettdtrice conditdm er ord'vnatam efa fetamm ueftigia diimitatU máxime expreffa er perfpicua funt m ea parte, in qua funt, Cogita* tio, intcllettM numerorum er ordinis, Racioci* natio, Judicium. 3 Memoria, Libertas eleftionis, úiferimen hotieflorum er turpium. H<e ddmi* rdndit aéliones m nobis perfeicué conumcunt vmnes homines» ut faterí cogantur, hdtic nd* turdm necfc edfu ex Democriti Atomis cp«^ flatdm ejfe, tteq; a Ndtura Bruta ortam effe^ Sed mentem arcbiteftatricem effe, intelligent tem ord'mis9 er quicfem oflendunt qualis fit, mí* delicet, difeernens honejla er turpia, er confer* uatrix humante focietatis, crcertó punien$atro« cid delittd, pugnantid cum fuo ordtiie.
Qudnqudm igitur neq$ cerebri natura, neq* díliones penitus ccgnofci poffunt>tdmen bjecope*
Yd necefjc
© E- A NIM AC	fo
U tieceffe eft utcunq; dftici, ut ddfenfioHem dc Veo er de Prouidentia confirmed, Quae intuen« tes agnofcamus uoluntatem Dei ergd nos9 quod in hominum naturam transfudit fimilitudinem \u fdpienti*, er uoluit aos efje ¡mdgines diutnim tatis, ut in ueteri uerfu dicitur: Exemplumqj Bei quify eft in imagine paru#,cr ei grdtias dgdm mus>zr qudntum pofJumus9curemui9 ut b&c man go fidt illuftrior9 er mdgis eongrudt cum drchem typo, dgnitione ipfius, fapicntia, er uirtutum fin mlitud'me,
1 •• v
Prmurn defitu capitis dicitur. Quanqudm du*
tern non fine cdufd talis eft figurd bomm dttribum tay ut aliud nullum animal incedat erefto corpq* re, tarnen banc commemorationem omitto♦ Satis intelligi poteft, hunc pofttum er ad fteciem puU
cherrmum er ad utilitatem accommodatißmum tjfc.
Viguram capitis optlmdm effe Galenus fcribit9 ft imitetur ftbtram exatte rotundam,fed qu<£ pdtt latbn iftmqi conprmitur er fit drftior. Ac Idu* dat magnu caput pro proportioned er ut ipfe dib %v$vQ/J.op, quod eo recitdmws, quid Homer us hi uituperdtione Therfitt etidm banc notam per* ucrfi ingenij pofuit, quod babuerit acuminatum
14 capuh
de ánima;
edpirt, <po$oç zHp KicpctÄup. Quid enhkmediut uenter non bdbet iuftam dmplitudmem,ß>irituum aäio er raciocinatio ibi mpeditior er confufior eft. Et in quacunq; parte capitis figura non habet conuenientem proportionem, ibi debilitas fignifi* cdtur,ttt exempla manifeftè oftendunU Non eft firma in his memoria, qui hdbent occiput nrnis paruum, feu non emvnens.
Eft autem utilité capitis, contlnere cerebrum er fenfuum Organa, quœ funt partes gubernatrU ces uitœ, er cognitionis caufa cond.it& 9 er funt
áomicilium lucís Diurne m nobis.
Vi autem parier ordine recitemus, pfrnurn foris afticiemus ea9 quœ ueftiunt caput•
Et fi autem capilli funt'fuperfluitas, tamen ali* qua eorum utilitas eft, calefaciunt caput, er m cam materiam eduntur halitus cerebru
Sub capillis craffa er carnea cutis eft, ut pili
M ea radices agere poß'mt.
• í (< •>■ 1 •
Sub cute parum carnk eft, a>c¿ frowírm er témpora.
Delude eft panniculus circumdans totum os capitis, qui nomi/natur -srsj/Kjáv/o/j, ortus a ner* ww ef ligamentis per futuras prodeuntibus a Dura
M aire,
\
mtrc, conditm magnarum utilitdtum eaufa. Primum ut dlliget cranio duram matrem. Delude ut uenas er arteriös cxcipiatac fuftcntet, qu<c ßarfie per extrem colli afcendunt, ut ad caput perueniant 5 er wgrejjk per futuras nutriant er foueant cerebrum• Pübet hie panniculus etiairt ftnfum cranio.
Sub hoc panniculo eft totum os tegens caput * quod gr#ce n^aviop adpellatur,zr munit ac cons t'rnet cerebrum. Latrn caluariam nominant.
Quia uero meatus efje oportuit* certarum uti* litatum caufajdeo htc tefta non eft unum er con* t'muum os, fed feptem ojja coniunfta funt futuris, qu£pr*bent meatus.	~
Sub cranio prox'ma eft Dura mater, qu* eft panniculus fatis crajjus, ac nommatur a Galeno, Craßk Meti'mx, fuftentans uenas, qu# nutriunt cerebrum.
De'mde fequitur pia Mater, qu<z eft tenuis tnembrana immediate cont'mens zrcingens cere« brum. Galenus nominat fubtilent Menwga.
De'mde cerebrum, its quo funt ampU eauitdm tes»qux nommntur uentriculi» diftmtft inter* uallis,
I $ SupYi
DE ANIMA.
v 'J	» > ■ • 5<J¡ '.' j' • 4
Suprd medium uentriculum uerfus eerebeltml Wdtes bim funt, /wzf er/íg«r¿f uermium, Conm unus.	s
Dri»<fe Infuforiuw, in quod i, cerebro ueíut in peluim deriuatur fuperfluitas, párto ß>Htog part'm per Nares excernitur♦
Pr¿e fcred oriuntur a cerebro nerui, qui funt inm flrumenta fenfuum, er motuum, qui funt m ora ganis fenfuumo
Deinde contemplandi funt oculi?AuresJ$drcs,
Dura maten
*.. »
Veteres Guci generaliter nomhdnt MenwgMs quoslibet crufttä feu mem brands circumddntes alia ud corpus. Pofted h<tfit ddpelktio in his membra« ttis tantum,au£ ambiunt cerebrum. Jddewommc ddmonet Galenus* Ii&ro nono Anatomicorum.
Eft autem crafjk Menbjx, ut nunc nomft* D«r¿ Mdter, panniculus Neruem , crajjus, tr fimus, /ed ^mc» porofus, cranio proximus, dmbiens totam cerebri molem , ¿ta ut etiam ipfum cerebrum a fronte ad poftremam partem,quae no* m'watur cerebellum, diuidat fecundum longitudi* nem, ut fie dicam, efficiat$ interftitium, wf etiam
vn pecudum
DE ANIMAL	d2
_ «
fypecudum capitibus cerni poteft. Debidecuw cerebellum 3 quod nom'matur TaroL$iyKi<pcc\S<*, guod in poftrema parte capitis fitum eß, magna ex parte feiunttum fit ab altera mole cerebri 3 bic qifoq; Dura materfacit interftitium inter utrancfc molem, fecundum Latitud'mm.
vtilitas bum membrane eß,wunire cerebrum
F	l	\ '* *	«
Molliore tegm'm, quam erat cranium, ne mpin* gens in motu uehementiore in cranium Uderea tur. Sunt er alia utilitates, fujlentare uenas> qu$ mtriunt cerebrum cruicinas partes, er adiuua=.
re p/rfm rrm, in quam inferiiur, «t firmm fufyendat cerebrum•
».V	-
Pia Mater;
Circundät proxme cerebrum aliä quafi fa* fciola9 qu£ nommtur tenuis membrana. E/i ¿tw* iem fubtilis panniculus, nerueus, proximus cere* bro,nonmodo ambiensipfam molem,fed etiam penetrans intra uarias plicaturas, qu<z confrici untur in cerebro. Et quid proxime ambit cere* jrwm, crtanquam fouetyut fatus in utero fo* tietur ä Chorio, tanc mem&ttwwm Galenui nomi*
ytilitdtes
ta-
—v
/
Vtilitdtcsfunt.Vrvmd,ut tdnqudm mollis fafciom Id, uejliat cerebrum3 tie difftuat. Secunda, uetuA er arterias nutritionis er caloris caufa colligitt er fuftentdt, er vn ipfum cerebrum tanqudm fub* tilifímos canales tranfmittit. Tertia, cum cere J brum per fe fe non fentidtjbuec fafciold qu<£ eft nerm ued> hnpertit cerebro fenfum.
Cerebrum*
Etfi nulla pdrs in uniuerfd ndturd itd introftU ci poteft, ut penitus er tota cognofcdtur, tamen multo magis ddmirdndum eft cerebrum, quod eft domieilium fapientitf, Deo ftmilmum, dc off« cina eft cogitationum, iudicij, raciocmtionis, er rnemoride , c¡t(¿tm cceter* partes ul!¿e ¡ta natura♦ qm¿íí ignw calcfacit,uidcmus fimilem qualita* tem ex corporeualdecalido transfundí. Quod aqua bumeéldt,eodemmodo uidemus fimiléqud* litdtem trdnsfundi. Et confetitdneum eft> ndturas effíeere ftmile quiddam\ phyfícd utcunq¡ km telligi pojfunt.Sed dñiones cerebri quantum difm ferunt d phyficis qualitatibus9cogitatio9 iudieium, rdcioc'mtio, recordatio f Pr<etere¿ e/í /wb» /ídrctíd cerebri f ubi f quomodo ftunt hje miranda aóliones in hacfqualida majfif H<ec fateamur non penitus fe ir i, er agnofeamus, Deum ejfe natura
noftre
DE ANIMA*	.
* #
noflraconditoremiO-aftiones cerebri propria mxirne teftari, tone mundum non extitijje cafu, cr Dewrn conditorem effe mentem japientem, be* tieficam,iuftam3cr ueracem. Quia, impofiibilc eft, difcrimcn honeftorum cr turpium cafu, aut a na* tura bruta ortum effe.
Etfi autem non penitus nobis cerebri fubftanm tia nota eft,tamen hoc fciamus, orin ipfam a fubn tilifitma parte feminism plena fyirituum, w format ¿one foetus in illam arcem fummam cuifi exaftuat, cwm Epdr cr cor cr «m«k inckoan* tur,
V entriculi cerebri»
Sunt in cerebro cauitates magna, uelut in adim ficioyvnirumcfc eft flare culme uelut ardua laquea* ria in templi*. Etfi autem cr dura mater fuperne culmen nonnihil alligat> tamen cum fit moles non parua cr ualde ftongiofa Jingulorum parietum, non collabi eos mirum eft„
Sunt autem ha cauitates plena fpirituum > qui per arteridfi adfidue ex corde aduehuntur cr in his cauitatibus fiurit lucidiores, cr quafi ex igneis flammis fiunt caleftes. Eftenim omnmo fmilitu3 do quadam cceli, cr fyirituii ac cerebri> Nee dw«
bium eft,
rJ •
bium eft, bosfyiritut ejfé organa afticHtifii \n fen fibus tnterioribus.Ac Plato figilli fmilitud'me uft eft9figmficans a ftiritu tanquam afigillo tangí ce* rebrum, er imprimí eitiotam. Cumq; initia ha rum aftionumjint dfthfibus exteriohbus, cogit i/n neruis tranfuchi motiones ¿ ficut in aqua fiunt gyrationesycomedo i/n imam partem lapillo. Ham rum motionum progrefiio perfertur ipfis fririti* bus m cauitates cerebri. Nec fe cerebrum babel tantum uelut alueus, fed ut chords pulfaU redm dutit fonos 3 fie fieri confentaneum eft in cor de cr in cerebro. Fiunt adfeftut in ipfa cordis fuba ftantia, cum feritur cr pulfatur a friribus. lt¿ CT cogitationes fieri credibile eft, cum cerebrum d friritibut feritur , cr pulfatur > quod quident ubiq; /pongiofum eft,ut pafiim fubeant ftirítus, cr pañetes intus non fint ociofi, fed in ipfis quoefe cogitatio formetur, impreffd quafi ftecie in fu gillo.
Adfidui funt dutem uelut in Euripo , fluxus Cr refluxus ft>¿rituum9ex neruis fenfuum ex* teriorum cr in eos> ut dduehant illas gyrationes imaginum feu ftecierum, quas nerui ab externis obieñi/s acceperunt. Ideo'cfr horum neruorumorU go eft ftatim fub fundís uentriculorum* ut proxi* ina fit dtfmibiti cerebri,
VentricuU
£>H AN IM A.	6-4
Ventriculi numerantur feucauitates cerebri hoc modo quatuor. Duo primi in parte anteriore cerebri, dextra er ftniftra, ampli er longi,figurJt tun* recentprodeuntiS,amplitudihe oui. Dijtin* ftifunt interjhtio fatis cotifyicuo, quod ex fubm fiantia cerebri propagatum eft. Vtilitates hörum 1 uentriculörum recenfet Gaienusttes. Pnmam * ut fair it us Animalis in his uentriculis prepare* tur. Secundam, ut ad itifyirationem eyexpira* 1 tionem conduc-ant, hoc eft, ftt recipiant er ewif* 1 frtot de'rcm, quo opus eft ad fouendos ftiritus. Tertiam, ut fint ftacia ac meatus ad excrement I U.
Ipfa uero pdrs anterior cerebri tota , ut in* fradicam,organum eft fcnfus communis>quod diuerforum fenfuum obiefta recipit & difcer* flit*
Medius uetitncuhis*
Vbi poft interftitium partes cerebri con* tinuje quafi teftudinem faciunt, fhb ea teftudine communis cauitM eft,quae nominatur medius uen* triculm9 quem Herppbiius exiftimat fafium ef* / je, ut per eum friritus tranfmittantur in ultimuni
muriculm? qui eft inter cerebellum er initiuni k
Medulla
Uedulla ftina dorß. Clauditur autem tned'm uentriculus uerfus anteriorem partem glanduU feu conario.
Poftremus Ventriculus*
*	• ' H
Cerebrum er cerebellum interftitio diftmgu untur, quod ex dura matre ortü eft9nec alia par» dura matris craßior er firnior eft.Eft autem ui i. medio uentriculo m poftremum ¡ub N atibus-qufi funt fubftantia cerebri tubercula, qua figura mi* tantur nates, eo loco ubi pmcipium eft dor [alii medulla. Eft igitur poftremus uentriculus ampia cauitas, pene oui magnitudine, qua fmus eft para
t'm cerebeWi, partim rnitij dorfalis medulla#
• • * • . *
Cum autem manifeftumfitjafo cerebello, me* tnoriam labefadari, confentaneum eft, hunc pos ftremum uentriculum cr cerebellum Organum efm fe memoria er recordation^}rerum imagmibus m cerebellum tanquam notis impreßis♦
Etfi autem hi bac calígine non perftic'mus» quomodo bac miranda opera3cognitio,raciocina* tio3 memoria, recordatio, iudicium fiant, tamen cum fieri ea cerebri ope certiß'mum fit^ogitemus cerebri fubftantim > qua fedes eft diuina lue is
er diuU
v	* *	5

■ '	' t	. ■• •	• A *>	V I
DE ÁNIMA.	éf
çfdiuMdrum aâionum., cognât dm cffc eœlejïi mturoe/tnquametidm imdiq; ¡f arfara effe lucetn uidemus 5 er ardentifiim uotis Deum oremus, ut fui luce femper hoc templum illufïret er guber* net: Caufa totiwopificij, quds magna fapientia cogitatas cffc non dubium eft 3 tune m illa ¿eterna Academia confiderabmus ? curn & ipfum epi* ficaih cr in cm mente ideam horum operum m* \Utblmur* Uunc ci obtemperemusyagnofcamus dU .[crimen ínter naturas raciocinantes,ç? non vacio? cïnantes, er Deum celebremus fapientiœ fentem, ' <er hoc domitïiium fapienti<e reuerenter tueamur,
Euantum pojfumui. Plura de hoc mirando opificie icere non pofjuiü*
Vocabula quœdam recitabo, quorum bîc fit
mentid>
Nomhdnt uermes quœdam exilia uctumhu » uermium fpeciem referunt 9 procedentia à kcrebello uerfus médium uentriculum• Necdeufk mura uerifimiliter traduntur, ac opiniones tnuL forum de bac parte uolcr.s omitió*
j^oávtf wfuforiuto feu hifundibulum, c[«c¿í pror/îtf imitâtur figurant, quatn nos ein trcchter ïïiom'MdmM*efl fub medio uentriculo uerfus os ba* (ûare, ita formatum ex pia matre çmgente bafin
K cercbcL
eerebclti, ut crafiiores fuperfluitates cerebri, qtt deindein frutum uertuntur,aut per nares exccr nuntur, excipiat.
Sub xoava tft glándula fit i in cdwtate on Bafilaris, qrtf nominator •srutA©-', id ejl, pel uisjn qum cffunditur fuperfluitas ex ^oai/*, ¿ fartim ucrfus palatum> partim uerfus nares cu* bitur♦
•,	I
Nomwat Galenus contcxtum quendam artt ridrum intra os Bafilare > fubjlratum toti tere I bro , T&TiiyjULci cPiKivo(¡cf quod nuncuparur Arabes, Rete mirabilc. Sed tn capite bomuii hunc infignem contextum negant ejfe.
Oculú
•• L*' .	*
Dombtantur inter fenfus 9 Oculi, quos inqui I
TU'o y pracipué nobis duces t¡fe ad agtutionen\ £)ei, muentes banc pulcberrimá cceh machmdm ac notantes motuum uarietatem,qu£ non alio fem fuytufi oculorum atimaduerti potuit. ift c? ho< WgtyS btneficium, quod hoc fen fu Lucem aguo*, fcimus, qua c? rtiirandum Dei opus eft, cr magi wam natura partem pracipue cftendtt. Etpraa jlantifitfiias naturas lu.idas ejfe cerium eft,Deum: j angelos, animas, & in cor pore ftiritus uitales G? I 4tmaUs.
UbricatUi
DE ANIMA."	é¿
I Jk	»	I	m <
Tabricdtio autem fie defcubitur.Tunicje ociiti fiumq;funti cr tres humores. Etfi cniw artífices tcnuius d{jjccant tunicas, & p'urcs numerant,ta* vteñ id có fit,quia eafdem difeerhunt locis, ante* riori cr poftertor i.
Pri ña nominatur Comúntliua, feu Alba, feii Kdhxrens , quia omitan capiti coniungit ,orta Á banniculo tegente oj]j frontis, er interiore pel luuld palpebrarum. Hxc ambit oculum ufy ai linulum cornete.
Secunda nominatur Dura fea comed, quid dñ%
¡ícriore parte vmitatur lamina/s pellucidas,ex cor* mfuftM,c clore er firmitate.Gntur a dura, me* imge. In anteriore parte eft pafpicua. lnpoftem riore cum fit opaca cr durior, uocatur ckáh* [c?.
Terfr¿ cft Vuva, contigua dur^ Tunicae, difia ftyottiPug, oritur d tenuimenir<gc,tegcnte Ner* mum optiiumJn hum uuc£ tunic* anteriorepar* ite foramen eft, quod nominatur pupilla oculi,quo hecipiunturfyccies wfibiles. Eiu* foraminis ambi*
nominatur iris, propter colorum uarietatem» quid m alijs iris cerúlea cft,in alijs nigra,'m alijs wulua.Nant Gaza XPW&oP uertit fuluum,qualcs
junt o culi Leonum>AquiUrum,Turturií.biunc co*
K. *	iorem
torem Ariftoteles inquit ingcnij cr dnbni prsjl tiam fignificare.
Quartet Tunica, cfl nerui uiforij dilatai in cauitatem fîmilem Naffie. Quare à fagena p. fcatorianomcnci fattum cfl a/jlQi&Tîhso^I Compleâitur totam pofteriorem fedem uitrcih moris, cr porrigitur ufy ad medium oculi*
Qulnta tunica Aranca nominatur, qu<et hterftitium tegens uitreum er cryftallmum hi I tnorem, et difeernens ab Aquco, de efficit cry fia lino humori uelut glabermùffeculi fuperficiem ut in ea reddi er fulgere Imagines feu ftecies ac ceptee pofîint, ac longé omnia ftecula claritai
umeit, '
»
Humorestres funt. Aquem, qui ftuidus efl eontmtur intra corneam0utpit meruallum mu cornem er araneam, utile refraftiom, qua fee cies collefiœ dirigantur ad centrum cryftdlia bumoris.
Vitreus dicitur uitro liqucfafto fîmitis, nigre-. dine quadam mixta albo. )SSec eft fluidus,Sed al: quanto firmior. ?Eïftq; fedes cryftallini fcwmomfc Nam humor cryjlalhnushuic uitreo in fer tus cfl* tanquam gemma annuloyac dicit Galeuus a uitreù
bumore nutriri cryftallinum♦
F rxftan4
*
Prtftdniißimushumor eft cryftallinus 9 in quo ¡mediate fit uifio. Eftcmmhic humor tanquam i)cidißmum fycculum, non aliunde petita luce , ijd fua natura lucens, er ccetem oculi partes, in kbus eft lumen, illuwinans. Ncc cjl fluidut ?cr, fed paulo firmier, pnie tit cerd, wt recipere Uägines poßit,figura lentis in centro oculi Jntcr» m fulgor, ut in fele,tffundit lumen extra ocum )s, unde exiftmari potejt, quillt fit luciditai hum a bumorif.
A uves*
Non omnia oculis accipiuntur, qu¿e difclmut > "d multa fermone traduntur, mo dottrlna rnvnim ¿rio oculorum er aliorum fenfuum mchoata » » rmone ex¿edificanda eft9ut>cum uidimus Eclipfin un&poftea longa ratioemtione qummut can* poßtus terrje er Lun£,umbrarum difcrmnd> Ioccmus, quare non fiiigulis menfibus fiant eclipm '$, Poftquxnt tdäu compertum eft, corpora in rbri inflammari wmo,medic us monet laborantem tbri, ut a uwo abßineat.Denicfc uerd Dei agnitia Ium ex ipftM ucee fumenda fit, auditu opus ejfe wiifeftumcft, Cuwq; fem o fit biter pucipua i pera hominis , nequáquam ebfeurum eft, ingens ¡febeneftcium duditus,quo folo accipitur fermo.
K $ Auriim
Auriunt fubßantia chart il agine d eß, mollis e tenuis,qu£ gyros et anfraäus mtus babet3ut foti pauUtim colli g it er contineat, ne fubito irrua tes m Organum auditus,aut confundantur,aut h dant Organum.	]
; foramen eft in oßibus>qu<£ petrofa ,?iiQoiid ' nominantur,quorum eo eft duricies maior,ut m niant Organum auditus. I neo foramine duo fu panniculi fubtilcs er folidi, orti a Ncruis auditi ais. Alter panniculus continet er alligat fimilemcudi, quod tarnen extra panniculum fm pra, ubi feritur, eminet.
1 neudi uero aliud oßiculumfimile malleo,pam U fuperiore ncrueis membranulis connexume/11 quod ab altero panniculo fußinetur,ficut chord tympano intenditur Htfi autem non perfricuè fut gularum partium officia defcribi poßunt, tawe koc certwn eft,auditionem in illo weatu fieri, pr föiritus in Sc ruis y er excitar i fyiritws pereußion lila,qua malleolus impulfus i fonis ferit meuderx] Mirifica ueró 'ma%o eft docentium . Conäcnatc átccipit uocem Diuinitus, er tanquam malleoli ferit incudem,videlicet peäora auáientium, ac fu
Mulfyiritusexcitatnr.
Nares ♦
Tria funt magna beneficia narium, attraftiëï
a'eris i
*
/ • 0

lilM er crp'Yjtio, Attraflio odortmt, tít iimcnt ccrcbrum,ac foueant cr uugeant ffiritut anima* Ib Tertium cjt eueftio pituita, ualde necijjari4 'terebro.
Figura Narium nota ejl, cr bis ufibus accom* inodata.
Subjlantia ejl inferm magis cbartilagivcd, fux \pcrm magi* cjjca . Supra nares ofíi frontis infer* Bum eft os, ijuod multa exilia foramina habet,qu<c jfunt mejtus er a'érit, cr odorum,quod antiquittf liominat uel í/O/xo^^, id ejl, colatorio junde, uel tüToy^o&Sii*, quia multa in eo foramina confoi* tiuntur, uclut vn ffongia * Recrntiores putarunt ideo di&um cotatorium, quia fit meatus pituita, fed conflat.alios ej]e qua)] canales ampliares pim tuita ex xoca(trecbter ) duftos rnfra oculoi j uerfut nares, qui utr'vnq; naribw inferuntur me* diocri Interuallo tnfra hQmc&cPzg . Nrf uero du» íium eft, foramina illa m ofje hQ/xo&J^e faóla effi foirationti er odorum caufa. Via enrn próxima ic¡t ex eo o ¡fe ad extrema priorum ucntriculorum 1 cerebri.
Et <xb illa extrema parte cerebri deftendunt du £ propjgines ex fubftantia cerebri in os H^p-ofa ité?, (parfa ad foramina, cr ut fint gemina or gam M*mtcrftitio folidi oftis diftmfta. Has propagó
nrs uere cffe organum olfattus traditur. Vnde er1 tranfmittuntur adores in priores uentriculos ce* rebri. Haec fententia de organo olfattus mag is probatur er udi t is, qulm quae alij de caruncnlti mamillaribus dicunt, qu<e funt fupra oculos, ut cxpleant cauitates ofiium front is,per quit carries nulli funt ad cerebrum meatus. Manifeftum eft autem, odores ad cerebrum tranfuehi oportere* cui profunt3 ut diftum eft,
Dc mcmbris Simihribus feu
Homogeneis.
UulU gYducscaufc funt, propter quit pros deft ftatim adfuefieYi iunioYes ad qualemcunq; conftderationem opificij humani corporis, etiamji h#c prima pittura aliquanto rudior eft. pr'mmt aim ergatia utcunty potentiamn difcerni er monftrarineceffe eft,quod cum fit,pr<čcipua menu bra recitantur• Deinde ad tuendam ualetudhem er ad medicationes prodeji fcire membrorm qualitates♦ Nee dubium eft temper antU er mo* derationis in multis attionibus difciplinam effe, conftderationem organorum, ut, quifcit Epatis ¿ftionem languidiorem ejfe, cumaccipit exuenn triculo cbylm adhuc crutam&r totam fangulnis
tnafifdrtt fieri vmpuriorem , erfiepe edeochymiam er Hydropem, is magis feruat crdmenz nature conuenientcm in cibo er potu.
Ingens dutem er hxc utility eft, drte confide* rata raciocmari, hoc mrandum opus non cafu it.x confluxijJe>nec tantunt di bunc ufum in uita mor* tdli conditum ejje. Effe ctiam drcanam cdufdm> cur ipfe filius Dei vnduerit humanam naturam ♦ Hunc in omni ¿ternitate tuis• oculis mtuebcris, audies duribus tuis differcntem de fdpientid diui* nd > tuo cowplexu ipfm falutabis. Tunc demum intelh'gemus, er cur b&c corpora fie condita fint, er quje fit fubftantia fingularum partium< inter ea banc fapientiam utcunty i/ncbo'ctnus , agnofcamiis banc naturam non cafu ex Democriti at amis con* flatam efje,celebremus Dcum architect urn, fitted* wur radios fapientue diuin<e in nos non fruftm fyarfos ejp, qui monftrant ordinem omnium attionum, er eis obtmpcremus> petamus et cxpe= tiemus 'mnortalitatein. Etfciatnus tunc demum ksc noftra corpora h¿bitlira uUimum crperfc* iium decus3cum coram cerncnt er audient ¥ ilium J5ri> er undiq; in eis fulgebit Lux Diu'ma.
Supra autem nommauimus partes crafiicres♦
K y
Nunc addenda cß u fit at a er twccffarid difitnftiö* Aha mevbra duunturiTifo^mci, quarum par* tcs non retment nomen rorttw, ut caput, ocudui* cor.hon emtn qualibet pars capitis cji caput.Hrfe exmultis crdißitmhbtM partibut conftrufia fimtB
A lid membra nominanturo/Jioymcc, feu ftmim I aria, ut Gaza loquitur. Videlicet in quibus pars.
retinet adpcllatmm totw> e? funt biouein,
Caro
Cs
Cb ar til ag*
NeruuA
Chorda
Ligamentum
Vena hrteria Panmculus*
Ac prefer carnem,omnia retiqua oriuntur e%
femine, non ex fanguine, Ideoq.; dicuntur Cux<5^* ¿xaZudiCtfi ex [anguine conuemem nutrimcntuns, accipiunt.
Kecitabimui autem breuißimas defcriptioness Quia nccejjh eft tiiquo modo nojje dijcrimiua ha=*
rim
rum pdrtium,quje cr ipfe funt miniflr* aftionm prœcipuarum.
Caroa-i^l eft fùbliantia fanguinea , qu£ fit, curn crdfiior pars pnguinis coagulata7fua quadant toftionefit corpus folidum cr molle.
C¡Ja os a c femine,cuKn id quod crajJ¡si* tnum eft> à calido urente, in dur at ur 9fîcut hpi« des coquuntur à calido urente. Sunt autem of fx uelut Trunca* fui} in ai s rehquum corpus. ■
1Zeruus9vi\Pçop. Eft fubjiantia ècerebro , dut ffinali medulh orta, tenuis,mollisalba,fenuifit J imis h il li" 5 per tongue context, qu^e eft vnftru* inentum prxcipuum fenfus çr motus. Nam nerui à cerebro e? ¿ftinali medulla quifi tranfuehunt
um fenjitiuam cr •mctiudm dd membra rnpulix fyiriiu.
Oriuntur autan d cerebro ftptem paria ncr« uorum.quœ partimad fenfuum organa perueni* unt,parttm fparguntur in alia membra,ut m uen» triculum, <jko<¿ ró obferuandu efl,ut membrorurri íru/x7rá6eac confideretur. Suntfy mollto* tes nerui ex cerebro orti.
A//; funt duriores,qui affinait medulla crian*
tur o Ç onueniebat emm duriores effe, quia non fr>»
tara
turn [etifutyfed etiam wot us inftruntentd funtXce« terumfupra diftumeft, /pin ale m medulla cognx* tarn cjjc cerebro, er quidem ab eo oriri.
Hic numerantur triglntd parid Ncruorum i fy'mli medulla orientium * qui pafiim hi tctum corpus jparguntur.
Etymologia nomtnis extdt dpud Galenum, vz\Pp/j d uerbo vi\/a>quod eft nuere>dgitdre,quix neruifutit inftrumenta uoluntarij mom•
Et quid faila eft mentio uillorum, obiter dim cetidum eft 3 uillos nomindri fubtilifima ftla tends cid er folidi, grm adpeWant ¡vacs* Cmncj; m m«U membris dicdntur ejje uilli, fciendum eft, non unumcfli genus uillorum,Sed neruorum uilli nU hil funt, nift tcnuiftimfi pdrtes ncrui. Et bis uilli in pdnniculis cogndti funt« Ver um in corde nulla tftcognatio uilforum cum neruis, Ibien'm uilli funt ex fubftantia cordis, qujc tota eft cdro natu* r& cuiufdam peculiaris. Cceterum ut uoluntario tnotui feruiunt ncrui cr Mufculi, ita naturales motus, attrafiicncs er expulfiones^cient uilli nd* turx neruca ubicunq; funt in tunicis, utinuenm triculo, utfuiSy intejtinis > drterijs, utfupra dU (turn eft♦
Venat
Vfti£ <p7\.i&iç funt canales te nui tunica, uebcn tesfanguinemcraftiorem, quo nutrtmir. Galerita cenfet primant earum originem in Epate efte, a* ftipitem ejjè,magnum et amplùm cdnalem9qui tic*
winatur uenacaua,quia uttruncus arboris ma* ior eft, à quo rami es frondes orientes funt grd* cilioresjta iudicat ramos uenarü a grandi aliquo uafeoriri. Uac communi fententia Hippocrati* caer Galénica contenti fimut- Ait enim Hippo*
crates/h pifocriç	h7t§,
«
Arteriœ ajrKf/ioà funt canales tunicis denfio* ïibus cr firmioribut fdfii, quorum meatus funt dngu¡lioreSy<zr uebunt fëiritus uitales> cum riuu* lo tenuifîmi fanguinis. Origo autan in corde eft% ubi Jlipes ejl confricuM*korta. Ideo autem necefi* fe ejl denfiores efje Arterias, ne friritus exbalet, ac fextuplocrafîiores funt Arteriœ9quam ucnx, Interior enm ttwica quintuplo craftior eft, quhn ucnarumTunicœ. Haticambit alia Tunica exte* rior tenuis.
Vulcherrlmo autem feedere iunfltz funtuau Cr arteria , ut ucn$ fuppeditent jjmtui materia
dm ffiritus ueró in arterijs calore fuo foueatfana guinem. Ac mutua funt orificia, ut fyiritus cet* ftammuld rapiat nutriment m ex uenis, & ucn¿
ft ir i tu m
,/piritum cr calorem ex arterijs,Sic uiuitniKM in Cychnoflammarapit nutrimentum ex eex<x ,fie fairitut m nobis fuum alimentum exuenit haunt* eaq;'vnrepulcherrimumexemplum mutut com« tnumcationis in hac ciuih uita nobis prcpofirunt eft.Et congruit imago ad muha3qu£ Dew uult effe confociata, ad uerbum v fyiruum fanftum, liens ad ¡idem, cr opera.
Ligament a <rVv<hcr/xot funt membra neruis fmilia,alba,exanguia, cr fine wteriore cauitasx te9 duriora neruis, tametfj mediocris eft duricies, ne nimis dura mpediant moturn iunfturarum, ne* tie niwis mollia rumpantur, aut faciant dislvca* tiones. GogrMtlonem habent cum oj?ibiM, non ciir» neruii. Qriunturerim ab cfiibm > cr omni fenfo
carent♦
Vtilitas eft multiplex* alligant ofitbut ccztzrA membra, ut cor,uentriculuw, matricem>ucficaw* Alligant cr Mufculos ofiibut. Ariftoteles improv prte nomimt neruos, Sed mvdici rede difcernunt neruos cr ligmenta. Eft emm difimilis origo XT natura, ut dixi.
Chord*, Tivcvnmembra cbmpofita funt eye neruis cr Ligamentis uenientibut ad mufculos, m quorum extremitatibus nat& trahuntur inde ad
iuntium, ut cm moueant cum uoluvm ♦ Nam
mufculm
fttufcuÍM c/l mcdfatum organum uoiuiitdrïj motui tuhfturarum, chordœ immédiatum , qu£ qilidcfrt trahunrur à Mu[culo. MufcUlui uibratus friritu <¡uem nerui ad fer un t, moue tur fu£ carnis natUrd, e? fuis quibufdam fibris, er fc diiitJt c? contra* bitiUt bac dilatatione uel contraéfione tí'vcú/j trj* bitrur. Confiât igitur tîvûj/j ex ncruo cr Li'gj* wento, ut m ru us fuppeditet fenfum çrwotuiit. Sed ne rumperetur,fuit cpw alio duriore iïmcu* Io, ideo additum ejl ligdmentum.
Homerus 1 liados 10. in qui t, fcfium efjc colluvi
&oloni,w duaschordas prfcifits ,quia m ceruue afeendunt du£ admodum craffx er cûnfyicuœ tbord£ , ouje dlligjinr caput rni'tco , ac proprie pfiHeil homeYM adplleatione tsvovt©-'. ô/?
y'	'	/	/ '	✓	>	I
aux/Aiôïofj s Aaajî cpcccryavco aia7ra
xx¿jl$0	tévdVTS.
«
• » ■ f
Cwm dwrê fc/V fit mentio Mufculi breuif* fîmé addim uoeabuh déclarâtlonem .Mufculw fat lacerta* ejtquiddam confarâum cr tborofum, \çompofitum ex neruis,carne, cr Ligamento, /kmC Gale nus inqmt, Per m de ut pilcos, ita mufculos fieri, permixtis ínter fe er compartís neruorum , iigamenti er carnis partibus. Inferuntur aurent &uf(ulis ueiwçr arteria, nutritions cr cdltfj»
ïïiqms
failionis cdufdiC toturn cpificium pdiiniculotc* gitur. Sedha res nonfunt partes conftituentes Mufculum. In ima uero parte Mufculi oritur tU
vup a neruorum uilli* cr ligdtnento.
Nomina ucro Mufeuli cr Idcerti funt d figur fumpta,quia alia parte tenuiores funt, did tboro* fiores cr ampliores >er pendet inde rtvcap uelu cauda, Sunt autem plures quadringentis paftm in corpore, utmlt* partes funt , qua uoluntarijs motibus cientur*
Pannieutus vpJip eft tenuifiimd membrand ex neruis cr ligdmentis fa(la, fed in alijs plus eft na* tura nerueajn alijs plus natura ligament alis, alij enim alijs eraftiores funt9 muniunt cr alligant membra,cr impertiunt fenfum plarifqut Zpdti, cordi, pulmoni, ftleni, renibus. Sape X'TCte? cr cTKi-uroccr^dcrcc d Galeno nombiantur.
Chdrtildgo XovcAp(§K ell offe mollior er alijs omnibus membris durior. Hum utilitatis caufx fafta eft, ut ft t fulcrum mollius, qudnt offa, cr nc ofjk inter fe durius collidantur.
Has adpellationes propter injignium rerum du uerfuatem difeant iuniores 9 cr ut fmt minus ob*
fcura>
rfccrddt inftettio uelin maftationc pecum dum , uel in menfts,ubi etiam difcrimina quídam mcdiocriter agnofci pojfuntiCr admirentur pro* uidentiam er drtcm opiftcis, qui tam fapienter I prauidit, quibus motibus er machinis dnimdli cpusfît,çr fumma arte machinât ido we m feciti
De Humoribus*
Etft fontes humorum melius coft>iciuntur,cum modus Kutritionis recitatur3tamen cum humores fmt magna pars in corpore anin)alis,çr non folunt fint nutrimentum3 fed etidm difcrimina plurmam rum däionum efficidnt, çrfînt cdufe-diuerforum temperamentorum , nequaquam bîc prttereundi
funt.	,	..
Nomwalur autem hoc loco humor liquidum
er flüidum corpus ,in quod conuertitur nutr'men* tum in Epate, ut corpora nutriantur er confer* uentur. Species autem humorum in corpore dn'ma lis nomindntur quatuor, Sanguis, Phlegma, Flauet bilis, er Aira bilis. Ac/ímwí gewaf<míí*ir m Epa« te hoc modo.
Vt in omnibus mixtis in funt diuerfe pdrtes% éliœ igncje3ali<¡e terre ft res, alite aquof¿e,alt<e aèreti ltd in totd maffa fanguvned3poftquam h&c m Epa*
te coila eft, igneum quiddam ejt ebullicns * id no*
L wmtuit
mmdturflm bills, c/i oilub &fiecd. ineji er terreftre quiddam ,fecibus ft mile. id nommd* tur Rtra bills,qua eft frigid* er ficca. Manet ibi ttiam quidddm dquofum »cuius etfi mboata eft toftio>ut fiat fanguis,tamen nondum perfeftd eft. Ed igitur pars adbuc alba,infipidd,cr remifti cd* loris eft. Id nommtur adpelldtione ufitdtd pbleg* m, de qui ddpelldtione pofted dicdm.Reliqud eft pdts dired,calida er bumidd, fecLtemperdtd, dulx cis, pivguls, fuduiter nutriens, Ea pars proprii nommtur fdnguis.
Hac difcrimm humorum Galenus pin git uem nujld fimilitudtne. Vt uidemus in muftis efferuem fcentibus ebuWire id, quod tenuius eft, quod ipfe tiom'mt a deinde quiddam meffe aquofum, fubfidere etiam feces. ltd funt \/n majfa fangu'meA iotidem humorum dlfcrmm.
Pldto dixit bilem flaudtn er dtrdm dccendi ut fticia m fmguine, nee narrdt utilitdtis cdufit nafci tutura ordine tn bumdno corpore. Sed fcirndm eft,bos ipfas (pedes in corpore diuerforum modou rum effe. Alij bumoresfunt Maturates, qui ordinc natura er magnarum utilitatum caufa vn corpo* rebumdtionafcuntur. Alij funt praternaturdlet ic uiciofi, qui in ed craft exeunt,qua multum ab
tqualiUtc
¿¡¡ualitdte recedit>dut corrupta eft.De his utciofis bumoribus tantum loquitur Tlato.cuiusuitupcra* tio feu querela non leu is eft. Ait non nutriri ab ci& corpora, er inimicos cf]e temperkmento, ou'Jkm ¿¿¡dp TfOCpH/J 73$ crci/XoSi ZT^iX^p. AdmOm
tiendi funt igituriuniores, ut difcernant humores naturales d uicicfis.
Sanguis eft humor calidus er bumidus,fed tern* peratus, dulcis, dereus, pinguts,optima cr prfcim pud pars nutriment/. Etfienim femper cum fanm guine uehuntur reliqui humorcs ,erfimul fiunt nutrhncnta , ut fanguis dilutus phlegmate magfe ¿lit frigida er humida membra, ut cerebrum. Bi* liofus magis alit pulmonem. Meiancholicus magii dit cjja > tarrien prtapua nutrimenti pars eft id, quod proprie eft fanguis. Num nutr'mentu cpor* tet effe dulce,aut dulci fucco dilutum« H<ec ite fangu'm utilitate breuifiime recitaffe fat is fit*
Phlcgmd eft humor fubdquofus3qui cepit coqm, ttt fiat fanguis, fed nondum percofius eft, Ides eft fubalbus, wfipidus, tenuis, non p'mguis^ec can lore dquans fangumem. Vtilitates tius funt, mate* riam effe, ex qua fit fanguis, cum pdulatmmagis toquitur. Mew ardorem fangumis mitig4re. Item probibere, we fanguis fiat Acnfior cr aridionltem,
L z am
íum fangulne alore cerebrum er alia phlegmati* ca membra.
De nomine phlcgmatis rixati funt cr uetertt. Et adparet initio fie uocatum efjc uiciofum humo* rem aduftum. Notiores enm funt populo uicioft humores. Et a populo uocdbula accipww. Pro* dí'cw maluit húnc humorcm nominare fetevap, id eft9 pituitam. Opitior aulem er id Homen vni* tio uiciofí humoris fuiffe♦ Interpretante enitH foÁzvctpyfiv^xv, Voftea dofii tranftulerunt no» men ad humorem non uiciofum,
^Ehua bilis %<xvQh non uiciofa, eft Jpumd fanguinis calida crjíccd, qu# fit,cumcdidiore$ cr fictions partes chyli propter fort em calorem fie ebulliutii.Saporis eft amari,qui proprié dicitur vriK^og, ut Galentts exprefié di fe emit utranq; bi* tem faporibus, inquiens. Káítvi tS>p	h
fj$flh.(ci7riK$Q: cpounlctc 3 K¿p ¿¿¡Kpu JULO^iep \coJa'\{ 9S) yÁ6j7¡H£,'fí¿jL&cuvoc cK¿|£/a. Co»
lores etiam ín non uiciofa bile differunt. Alias ijugisy alias m'mus rubet, quarc er rubram cr fi¿uam nominan*-♦
Vtilitates em funt,difiipare er penetrare,ape* rire meatus, ubi cum fanguinc uehitur ? cr/ímwl ülcre membra cogiuta, «í puhnonem ♦ tof^
- ,	uebuur
jtehitur cum fanguine. Sed mdior pdrs deriudtur vn folliculum feilte,qu<e er ipfa eft bilis non uiciom fa,Sunt dutem exuelle meatus, qui uehunt flauam Mem ad inteftma9 ut inde pellat feces.
Juniores er de nomine admonendi funt. Aliud eft	aPU(* ueteres, qui morm
bum nomvndntXP^Kp* 4 bile largiter influente vn uentriculum9cr erumpente per uomitus er per iinferiora♦ Eft dutem diligentia digna ftudiofis,re* fíé loqui♦
Atra bilis non uicicfa, eft humor mdgii crdffut Cr terreftris, qui in fanguine fubftdit, propemo* dum nigra er fyißiori urno fimilit, fed eft frigim duA er ficcus. Pars «ehitwr cum fanguine,qu<e ta« men quia diluiturfanguine, pontici fdporis magis eft, quam acidi, ut Acdcix feu cydonium. Reliqua naturalis deriuatur in fylenem, quae eft acida,
VtilitM elus eft, fangumem reddere ftifiiorem
Cr ddftrwgere, er ubityadiuuare retentinem, cruni cum fanguine,nutriré Melancholicamemm bra, off* er fplenem.
Recitaumus diuerfxs humorum ffecies, qutó natura gignit magnarum utilitatum caufd. Sed horum corruptio perniciofa eft.ut iam dicam. Ac
L 5 Flato
Plato uituperans utranq; BHem, tdntum de cor* ruptis bumoribus loquitur# Munc igitur cr brem ues diftiniliones, addam de bumoribus d natura ordbte rccedcntibw ♦
* j-i» ' •»'	i r	. v » X •
Hwroores 4 «¿tarve orditfe recedentcs dc uiciofi duplicitcr corrumpuntur, dut quia fine alterm 4dmixtione, fubftantia ip/a degenerate autquid vufcentur alij uiciofi# Sanguis degcnerdt, ut cuat putrefctt claufis poris, de uertitur m bilcm uicio* fam, unde oritur cotitmuafebris.
Corrumpitur etiam fanguis admixtione altem tius bumoris, ut in Hydropc prior mafia fanguim ins uicidtur adfluente crudo bum ore, non cotto ip hpate. \n lilericU adfluente bile.
Phlegma non naturale quoddam nom'matur erudum, quod eft humor aquofut, frigidus z? hu» midus,redundan$ in corporibus propter infirmam coäioncm. ldq; alias tenuius eft, quod fputo ucl per N ares eijatur,cr inter dum ut in coryza Urn giter deftillat, ¿his craßius eft, quod uomitu ¿geftionibus interdum eijcitur,
Aliud quoddam phlegma nomhtdtur falfum, cum uidelicet pblegmatimifcetur ruf a bilis, quod qui dem ex fapore fyuti faciU iudicari pot eft, er
in corpo*
bi corporibus intempcrdntiu, quifdlps eibis utunm
tur, nafcitur copioftus > ac tnde perniciofi catar«
thi oriuntur. Nommatur Acetofum,cummifcetur ítra bilis,
Vegenerat per fe fe flaua bilis, cum dduritur, Cr jít áfr¿t fci/w «(cío/4 er cwerea,denfa er wor* édx9ficut paulatm in picrocbolis degenerat ru*
¡>r¿t fciiw wi aduftd, uel ¿tdte, uel uebementioribus motibus, qware f¿i/cí" ttmjoj^oAo/ fenefeentes fi* unt furenter iracundi♦
,	V
Corrumpitur dutem flaua bilis ddmixtione aU terius humoris, ut cum mifcctur tenue pblegwa, & rubor diminuitur. U£c bilis nominatur citrU na feu pallida. Sed fi efe crafíius pblegma ddmix* tymfit bilis uitcllmfic difti>quód color imitatur uitcllumoui. Fiunt dutem tertianx febres noths ex bihz cuiphlcgm adwixtum eft.
Vrtter has ftecies gignitur in uenlriculo hum mor uiridi colore, qudlia fepé uidemus effewfanm tium excrementa, autaliorum. S<epe cr m uornim tu uiridem bumorrm ualde mordáce eijciwus. Hit humor etfi fit ddmixtione bilis, cr hnmodica adun ¡lione, tamen non ejl ueré bilis, ut lacobus de par* tibusrefle difyutat.Seácrudus humor m uentrim culo tumis ujlus > cui aliqua bilis influens m uen*
L 4 triculm
trícutum ddmixtd eft.Nomindtur dutem a (SdfcttQ1 Prafind bilis, quód uiriditas mtatur porri colom rem. Pficop enm Jignificat porrum♦ Ef cum uU riditas efl obfeurior, tiotmibil dd fulunm colorem 4ccedens,nommturh£c bilis ¿ruginofa, gr¿cé <CüJVs> ab)o$,quod fignificdt rubigmem. Ndm rubigo uetus quafi uirejeere incipit. Talis bilis fea fe uomitu eijeitur.
Atrd bilis uiciofd efi, cum uel coeteri humorest uelipfddtrd bilis itd dduritur9 ut humor cineris ttdturdm crafiiorem er mordaccm referat. Nam cr Hippocratis apborifmus teftatur, degenerare fdnguincm de rubrdm bilem¿um dduruntur cldu* fuporismatum bilem. Verba aphorifmi hjec
/«nt, cüo-oo/tos to £7ríxpTíop. tyzvcU.fj.op crw»
¿nee, ¿xi?\(x.'YXotKQp ymrca, /Mz^op
c7cc£, Pariter biliofum cr fdnguineum corpus, fit meldncholicum, ;ío/í cfftuunt feu exbalant
fmi. Et bine multíplices dmentU exijiunt ♦
« •
C«m melancholid eft ex fdnguvne > er diluitur módico fanguine, ejjícrt dmentitá ridicule tetan* tium, quale aiunt fuiffe delirium Democriti hila* rius, qui ridere fokbat hominum ftulticiam > eafy 4nm trdnquillitate uitam produxit ufy ad ana
*m centefimum nonum fm *tatis.
cm
Cum uerb melancholia eft ex rubrd hile, aut di• luitur multa rubra bile, fiunt atroces furores cr
mani£, qualis fuit Herculis cr Aiacis furor. Vi Virgilios de ira Herculis inquit:
Hic uero Alcidje furijs axarferat atro Felle dolor,
E tft etirn rubra bilis in ira cietur, tamen vír« gilius atram nom'mt, quid rubra mixta eft atr¿ copioftori, ir,¡o cr uritur > ac uelut c'mcrea eft fi*
muí cum dtra,
/
Si diluitur copiofo phlegmate, ftt inufitata fea gnicies,ficut ipfi uidmus menteerrantem, quife* re perpetuo dormiebat9 fummijfe loquebatur, nee excitabatur9 ni fi citbarx fono, que;« cuw audU rct,attollens caput,arridcre meipiebat, cr water» rogatus bilariufcHle rejfiondebat♦
S¿ zp/i prr ¿tf r¿ bilis redundans aduritur, /z«ní trifticije maiores,fug£ hominum, qualis fuit Bellerophontis mocfticia.
Qtti mi/er in Camph errabat folta Aléis,
)p/¡: /¡*wm cor edens 9bominwn ueftigia uitans9 ut inquit Homerus,
Sedhxfyecics mira uarietate mifcentur 9ficut
tewpcrawcntorum umetas tnultipUx eft. vma
l s qu-iM
qum udrie tempered funt f Cretieum, Itdttcm* jkhenanum, Neccharitium, quantum differunt* Quid cx tend er acre fuccus in uitibus diffcrt* it a frccies bumorum esdem in alijs generojioresd wtiores, er purioresfunL
ltd diffcrunt humores in eorpore humano pro* pter temperdmenta parentum, ear propter ecelca jles eaufos. Multo generofwreft melancholia, ft coniunftione Saturni zr Iouis vn Libra temperew tur, qualis uidetur Augufti melancholia fuijje9 quamfj confufa fh Saturni, Mart is er Lun<c conn greffu m Scorpio, quails Catilw* melancholy jfuifje uidetur.
Haec ideo recitoxut admoneam iuniores , non pofje enumerari omnes modos uarietatis humo* rum,uel bonorum uel uicioforum,
Homer us mcefticia mortyus dicitur,anigmatlf perplcxitate ucxatus.
Hemlitw Ephefm fepe lacrymabat fenex de* plorans ham Mum wiferidt, quem quidem fuijje Melancbolicum cr Theopbraftus fcripfit, tribu* ens melancholia , quod obfeura er ccnfufanea fcripfit, qutffmt folitudines, er immundicie ui* flu* Hydropic us faftm cft, Poftea ftiransfc
illam
r I
iKflft inlrd cutem defjccaturum effe, iu/Sit fe obli* niflercore Boum, v ad folem exponi. ltide mor* tm fertur.
Empedcdes furens wfilijt m Aethna uoragim ¡es.
Scpboclis delirium fuit multo fuduiuA.qui eottm \ liuia appetebat 3 cr obleftabat fe feribendis poe* mis, negligens adm'miftrationcm reí domejlim
tAdrius ddirans imaglmbatur expeditiones of wlididdco ut ge ¡i us er dmorcm pugnantis re* »rtfentaret.
A t Luculli amentia fuit hiídrior de mitior. JU
Iw fembus,eum degeneré meUncholid, ejpcit dif« imiles amentias,
Hie breuiter adiungdm Ariftctelis quaflioncn) e Atra bile3non folum ut natura humoris propi* ¡us afyiciatur, fed etiam, ut multi imitentur di lis ipfa Mijlo.telis paginas legendas, qu£ doftrim xm dulcífimam cont'vnent.
Interrogat autem, quifidt3 ut multi ingeniofifi? fwi bom'mes,qui uel in artibus>uel m jluiio fxpU ntiae, uel m gubcrndtione exceliunt, melancbolicj Untf yt Archimedem melancholieum. fuiffe nort iubium ejl3 qui adeo intentas fuit fuafpecuhíio*
U, ut npa/enferittumultum capté urba.^t antea
' jí^HBM^HBHHHMM ppé
fepcftans cumutigeretur oleo nxerit tdcit geométricas figura 'm ipfis fcmoribus oleopc¡ fujis. Cum in balneo inuenijfet rationem, quac, prcbendi pojje intelltgebat,quantum aurcœ ccA ])£ argaiti admixtum effet, exilijt, ac nudus p
plaças currcns uociferatus eft, ïuj>hkoç, Ïuçhko:
h ic quaritur de A tu bile, an cr quomo prxjlaiitiorcs motus ht ivgenijs efficiat f Apone fis non reftè iudicat, qui exijlimabat bcs motm inagnis uiris ab adujta bile cjfe, non h natura Nuw adujla efficit furores, cr amentiasynon pa: motus> qui reguntur conftlio. Deccptus eft Ap ncnfisycum putauit Arijtotelem boç mterroga An pauUt'm atate Heroici uiri fiant meUncho ci f \dkn\m non proponit Ariftoteles,fed ipfas n taras çr temperamenta eorum fentit elfe Mêla cbolica. Ac deinde fatis oftendit9fe non de uicio bumore loquis feddç naturali. Ait triplican e atram Bilcm.Ajin'mam dilutam multo phlegmat adfert frígidos morbos9 nec prodeft Mgenij Altera ejl adujla, quœ furores cieL Tertia ejl no u ciofiy quœ cum ejl copiofior, cr ftngum tem ferai o apte mifeetur9 efficit acriores9 ardentior çr tenaciores ímpetus.
uenujhfîmè confert Ariflolclcs atram bi> '	¡ana«
fc>E A NIMA.
m dd uinum. Vt enim umum dijfimilcs tnottu iti 'brijsefficit, alij fiutit hilarious, ulij factlius m» nduntur ira, alij lacrymant, quia cum fit call-in , fpumofum er balituofum, cxcitat calorcm ngmiSyO' gignunturftiritus pro aualitatc fans mis copioftores, unie m gneco uerfu die it uri vQy Tfo&'Oig to/j	KZ^vvvtcU.
c cT air a bills, cum ft t hahtuofi, er tenacior s Kcit m fanguine fyiritus copiofiores er arden* tores, ficut ignis in ferro urit multo uehementi« quam in ftipula.
Fm/it ¿Ktem bzc alias magis, alias minus,alias ¡ncinnius, alias minus concmne,iuxta diuerfita* m crafts. Confteftior autem efl uarietas hump* mt/nfnorbofis corporibus, ubi 'mfigniter turba* eft barmonid temperamenti, er exceffut u.mm alitdtis aut bumoris magno cum cruciatu per* pi tur. Qndm mira difmilitudo eft aduftjc bills. n communi fcabic, in Lepra, in morbogallico, ut ominant, in cancro, in pbtbiriafi, in phaged a, quje nominatur lupus uoranst
Difcrimcnin craft temper did ohfcurius eft. E£ amen ibiquoq; mult i gradus funt, er magna eft mrietdS. Nominatur autem temperata crafts, in Ju uteunefc (¡equality eft, er proportio quakta*
turns
turn* ffieciei conuenietis.Nec intelligdtur tdm per* ft fid hdrmonidy ut non fit dliqud leuis, ut itd diJ cam, dififotidntid.Rccedit igitUr fewper tcmperdtl dd dlidm crafm, feu plus 3fcu minus. In Vlatonc Scipione, difccdebat temperatdcrafis magis <m mcldncbdlicdM. in Alcxdndto magis dd ftngui nedm.
Cum igitur Ariftoteles tribuit ingenij prt/idn tidm mlanckolicis , loqui eum de temperata craf fcidmus, decl'mnte dd meldncholieam. Excelti enim b<zc tcmperatd crafis declmns ad rnclancbo lfcdm>quid in tdli fdnguine ffiritus efficiunt acrio res, ftabiliores, cr ardentiores met us, qui tamen funt ccnckni,quti hafmottid dliquo modo tcmpc r&td eft, cr fiwguis nonnibil rcfrigerdiur 3 cr eft feddtior.prcptermcUncbcUaw non uuiofam. it4 crAriftotelesbiquitinfecundoUbrode ptrtibut dtiimdlium. Sdnguis crafiior cr cdlidivr efficft nidi us rotor. Sed tenuior cr frigidior dugetum fentiendi er Mellijgendi. Verbd Ariftoteiis b<zc
funt, %h	fjS/J 7r0tHiKtoTlf0p TV 7rcc*
op ¿.t/AQL H9i]	Al<&H?iK(loTix
$op	voi$c&t6g\op to ?&7?[otti£op
Breuiter dutem cr boc monendi funt iuniores, quod mores plmn% miuntur enfant quo'pro
pio$


/
fior eft crafts temperate, eó funt adfcftus> geftus tr mores magis placidi er concinni, ut in Lelio, fiuipmgitur m exemplo Mitionis.
Cum eft exccíjus Rubr¿ bilis, natura funt ira* Wdx, er irritahiles, er accenfa ira cito dcfl*=5 grat,geflus funt conciutiorcsflulti crturbulcnti Ímpetus, loquacitas er futility, ferocia in laccf* ndo y ncc turnen in fuftmendo firmitas. Qualis :Jl natura in canibus. Ideo de Agamemnone ¡n* íuit Achilles, kvvo¿x¿¿gct ¿xcoP- El tnuki ta* *s funt ^jacrt/V^Ao/.
Cum eft exccfftit Atr<e bilis, nature funttru jtiores »tacit urn*,feduté, morofa, fufyicaces,pcr* maces, ali* magis, ali£ minus.
Cum eft infeelix confufio Ruhr¿ & at r¿bilis,
Íunt monflrofe natura?,píen* fuperbi¿, maleuo» ntif,ucneni7cr fraudum, Tberfit*, Sinonis, Tu nonis fimiles . M/¿uv0£co7r0/, ¿jl^gkwoi, er
»__ .
Cum cxceffus eji phlegmatis, naturee funt fe* nes, fuglunt laborem, cr dedunt fe uoluptatibus orporU,amant delicias cibi er potus, q«¿iír5 fue*
fant^Margites, Sardmpalus, Bonofus er fimiles
difitmihmi
;V
dtßmUmi uiris fortibus, de qui bus fcripftt Hejiö» dus,ut citat uerfum Polybius, quolkkPoi tsoT^u ¿xto KiX&tfoTig k"yi c/^octri
Sed omnium fteeierum magna uarietas eft ut in ftngulis eorporibus temper menu proptc diuerfas parentum naturas, er diuerfas ftellarun commixtiones differunt. Ac Medicis necejjarian tffe eonfiderationem bar um dißmilitudinum con flat. Vrodeft autem er vn communiuitaadtuen dam ualetud'wem>ad regendos mores9ad cireum fyeftionem rnfmiliar it at i bus. Omrivno necejjari diligentia eft uitare monftrofits,fupcrbas, maleuo las, er perfidiofa naturas*
Futered cum anmdduertimus in nobis ipfts dd qu& uicia proniores fimus,uigilantia er ad fue fattiotie eos inclín ationes frenare, er ext'wguerc annitamur. Sciamus etidm d Filio Dei petendum effe auxilium, ut Uiciofos impetus in nobis reprim mat er frangat,ftcut fcriptum eftiQuanto magis J pater uefter cceleftis dabit Spiritum fandum pc* tentibus ?
De Spiríttbus,
Spiritm eft fubtilis uapor ex fangume coflui
uirtute
itiktute cordis, <xc incenfut, «r fit uelut ftammuld, m diucrfis membris diftimiles habet afilones*
IQuanquam cmm unto ejl fons ftirituum , tdmen locis mutantur,cr mut At i disimiles habent afiio* m.
I
sunt autem fyecies du*. Spirit ut uitalis eft fldm ^f^T*
rula ex puriftmo ftnguine in corde ndtd, caloi '.rem u.talem dcuehens ad catera membra, cr
E'npertiens t is uim exercendi aftiones, quas calore
it ah efficient, A d hunc ufum fupra difium eft ¿rtcriofi ejjc conditM, ut bunc friritum in omnia membrd nanjuchant.
C •	.	fc
• ¿


Spiritiu A nwalis efl ex eodem genere ftiri uum , quirutti funt in carde, pars tratifmifia ad (erebrum,ubi wrtute cerebri fic lucidior, er con* eniens temperamento cerebri, er in nerucs in* ufa udut lumen,ut eos wpellat, cr afilones fen* mm c? motum localew cieat•
Etft cnhnalij difputant, undc genereturbic iritM,tamen confentaneum e/l,oriri cum a uitd* h fyiritu,Ut Galen us in quit, libro fept'mo dedogu watum Hippócrátit ¿r Platonis confenfu. ovvó to 4'ux.m0p ttviy/xa \k ts	kccí&^cl
c&/vt©-</ hri 7r^íop rup (vitft/j. et
manifelt urn eft, fciritum fieri tiieLiorem in cere*
¿ft br<*
%ro,qudndo bonum eft cordis temperamaitunt3 ¡ cr quando cor non turbatum eft ira, er majli*
Vid.
Quiddm dddiderunt tertidm fpeciem, uidelicct': fyiritum naturalcm in Epate,qui ibifouet fangui% fiem, er vn fanguine balitas excitat. Sed commo> diítf eft diccre,uitalem ftiritum a corde etiam ai Epar tranfuebiyqui calorem uiuificum Epatis ad« iuuat in generatiotie fanguinis* Eftemm corfom uiU.
• • . , «.•. *f- --f lamcogiteht ftudiopboc mirandum Dei opui
in bombie. Spiritu uitali er anímali attiones pr¿4
ciput efficiuntur,uit<¡e conferuatioy nutritio.geneJ
rafio, cíáwcíe fenfu*, motw*, cogitatio, adfefiut im
cor de. lcteo ¿iiqui dixeriinty Ammdm e/Je bos $>¿J
ritusfeu ftawmulas uitales cr animales. GalcnM\
btquit de Anima bominis, Hosfyiritus aut A ni*
$ndmejje,dutjmmediatum mftrumentum dnw£»
Quod certé uerum tj% er fuá luce fuperant folis
er omnium ftellarum luccm. Et, quod mirabU
ÍÍU4 eft, bvs ipfts ftiritibu* in bominibutpijs mi*
fcetur ipfe diumut jpiritus, er ejficit magis ful*
gentes diu'm luce, ut agnitio Dei fie illu¡lrior>
cradfenfio firmior, er momfrnt ardentiores er*
,gd Df WW.
Scontra ubi Diaboli eccupant c?rda yfuo ad*
3M
\

flitu turbdnt fëiritus in cor de er m cerebro, hnm ipédiunt iudicia, er mamfejlos furores cfficiunt, & impellunt corda alia membra adcrudehfm fimos motar, ut Medea mterficit natos ♦ ludas fibi ipfe confafat mortem.
Afticiamus igitur ndtürdm noftrdm, er dilU ¡gmter earn reganm?*? friamos, opórtercfyiritiu i no/tros ejjc domicilium Spiritus fmfti, er oremos Iilium Dei, ut ipfe depellat d nobis diabolos , ef fyiritum diu'mum m tioftros fairixus transfunda i
DE PÔTENTIIS
AN1M AE»
Cjlencimîiw Mcunc^piftuw membrorum cor* .foriï humani. Cum enirn nectjfe fit difterni aóliom tics anmae, et aftionum fontes,uidelicet potentiœ, er aline fint fedes et orgatia aliaru potenitarum in corpore, fimul necejfe eft membra corporis a/pici, Et fedes cogitâtionum eft cerebrum, fedes adfe« fiuum cor. Demdc alia punt inftrumenta pr<epd¡k ràntia er coquentia nutrimentum, alia regenfú tiiotumlocalem. vt autem b*c uarietas aliquo modo wtclligatur, cotiftderanda eft fabricatio corporis,in quo ideo diuerfa membra condita futit%
ttfmt i/nftrumenta diuerfarum afiionum. Vt'mnt
z *rr¿
iieroetim a/bicientes artem m hac miranda fí bricuticne er i pía* aéi iones bomwumjaluct No ticiaSidijudicationem^raciocwationern c eleäw nem 5 agnofcamus hjnc YCYum naturam non ca tx atomis confluxiffe y fed meutern ¡tttrnam tm tnenfe potOitijc, fapienti<f „ er bónitatis archite ¿iatYicem ejje > qut ideo londidit bomihem, er t f«»n transfudit vados fu je lucís > wf cu »i agtiofca tnuStV ei chedidmut,® fumhtudtnem diuiniuti ¿o	*n tueamur.
Nunc autcm redeo ad qi>¿¡l iones vfitatas d\ Potentins*.
Quot furit potentí^e Anima? ?
'*'t)jpi¡cj; numerantur dißinflx bis adpcllatiom bus, VegetxtiuaySentieris,bppciitiua3Motiua fecu dum loe un: ^ intelleftiua H anc perjpicuam cnu* merationem retine a mus» o miß ti nxis.
"*	•	>» '/> JC/ * jj. ■
QUátriint alij, quomodo hjec ad mediccrunt d'ftributionem aecomwodari popint ,qui potena tías tres nuinerant: Naturalem» añmaian » er mí« talem. ¡ti has dijlribuit rateras potentias Galenits in libro de caufis tnotborum. Naturalis eadem ejt,qu£ nominatur uegetatiua, Animales eornprem
henditfenfusexteriores er interiores, er Loe? . ..,	motiuam.
mtiuim. Vitalis eft potentid cordis, uiuißcum calorem er fptritus fuppeditans coctcris , qui er fcucnt calore altas partes, & fiunt injïrutnenU uftioiium. Eft er <or fedes adfeftuum,qui propriè iic nommant ur, ut fuo loco duemus.
Sfíí fupcrudcancum eft recitare dißimiles cuti* titration's , praefertim cum rebus ccgnitis, non wfficiU'fit indicare,c¡ü£ adpellationes cum quibus
longruant, er quae ¡pedes alicubi omiffe fint,
DE VEGETATIVA,
Tria funt officia uegctatius potenti¿> NwfriVf, áugere>& g¿gttere,Nibil repugno, fi qui uegetati« pctrtiri uolunt in tres potential, Nutritiuam, Augentem , o* GaieraMam. Sic enww 4I15MI lo* quuntur.
Quid eft nutricio ?
Nutritioeft conuerfio nutrmenti in fubftan* tiam anmati,fafta ui caloré naturalis, ut inftau* ratio ßat in eo, quod abfumi coeperat*
Qua? font organ* in Anímalíbusí
- Nutritions organa uocantur membra proprié
ieftiiut* adaccipiendm »tranfmutandum, or
M * tranfut*
\
So ^
D E A N IMUt*
tcdnfuchcfidum nutriment um, fcilicet.Os, Oefat pbagus > Ventricule> Epdr, er «airf deferente fanguïnem. Qyanquam enirn nntritio fit uirtutt emtiium partium corporis, q&f conuertunt nui tr'mcntum m fubftantiam fuam, támen atoe par tes non nommntur buius officij organay quia bu betit alias funâioncs principales. Ac oefophagi uentriculi, Epatis,uenarum tantum btc funt o çia> ut nutrtioni feruiant. Ideo ufitatum çjl b partes nominare organa Nutritionis.
Attribuuntur autemfîngulis membris uniuer faliter quatuor mmjlr* facultates: Attraftiua, Retentiuay Alteratiua, er Expulfiua.Hœ faculti
tes feruiunt nutritiuf. Nutrimentum attrabitur\
« • i
Cr retïnetur uirtute certorum uillorum, ut fuprd dixi. Tranfmutatur uero propria membri,utuen* triculi er Epatis9 natura. Superfluitas autem ex* pellitur, er adiuuant ccrti uilli expulfîoncm.
Quomodo fit Nutritio in cor?
porc bumano t
Plante nutrimentum per radices cxeipiunt. In
bifefiisçy in'pifcibus défunt quœdam membra. Quare omifîis anhnantibus coçteris, dicam de nu* Çntione in cor pore humanoo
Itß äutcm poftea difcernemus generd ddpeti* tionum9 tarnen nunc ex eo loco aliquid hue transm ferendum eft. vt en'mfiat nutritio, ordinate funt uppetitiones cibi er potut, Fames erfitis.
Vefcriptio famis apud Galenum hac eft: Fdu 's eft fenftu fufiionis uenarum 9 qua'cum deefi nutriment um 3 mulgentur ab e xhauftis membris9 tjuarc cum er ipfajugunt uentriculum,fit corru gatio uentricult er orificij, qua fenfu pereipitur. Adfluit etiam aliquid atra bilis, qua fua morddm átate aeuit fenfum ilium corrugations. Deinde imaginatio hoc irritata dolore 9 ludicat eibes quam rendos ejfe.
Aliqui tantum dicunt edufam adpetitionis effe9 frigiditatem uentriculi, er atram bilem adftu* entern ad orificium uentriculi. Sed ha non fuñí principales rjufeurrtim piffjp ftft¡tfMltt eft prMf-cjgdiscaufhfam is. Omnibus enim mem bris natu* raliter ineß uis attrahendi nutrvmentum ex uicU no. Membra igitur exhaufta mulgent ucnas, uen& fugunt uentriculum, Inde fequitur uentriculi CT Qrificij corrugado, qua dolorem adfert propter <¡oncurfum multorum neruorum m orificio„
ID ein de fuis caufamdgis etiam perfyicuaeß.
M 4 Naturá



.j


J!

Vi
DESANIMA.

fhi Xi^lúf
' ■ * _ f
fr^/i'^f <t *t ■J'
) yp
drefdfid indiget rigatione .Et fufliouc» narum magis arefacit uentriculum cr eius orifi-siumo Et cibus cum fit ealidus cr folidior, minie opitulatur arefaftioni , Appctitio igitur oritui frigidi cr bumidi nutrimento qu£ nominatur fu tis • Sentitur autem prepter arefaóiionem in ori ficio uentriculi♦ ltd Galenus diferté inquit ^Eami C&fm.Qrgmim rjjr orifcim umrkulU pro IUím^máMiP. ¿w fcntitur irmtia.
,	de naturali fame cr fui dicuntur, Pofle
ñVAtMiff Hl Ht&wAi¿¿íoi<> funtlalucaufaitafitis prtterna
/---nrÍJÍr./ turalis feu uiciofa babet alias caufas. In Cruditat
CT mí febribiubíilitiw calidt cr fanguinis ac flnrh tuum accenjio arefaciunt oefophagum cr fauces mde fuis fit ardentior, Mdgrw mcejiicia propter cxtmftionem frirituum arefacit uafa, cr dar«* dit fanguinem, «f po/íc4 rigationem auidius adpcm tant cr oefophagui cr «ftftf»
De modo nutritionís*
Ai..
Et dd eonferuationm ualetudinis,zr ad rnedim fañones , «te multorum morborum depulfioties prtctpué condueit noffe modum nutritionts, de quo tamen eo breuius dieam, quia ex dcfcriptione Anatomicdiubi tiutur,ad quos ufus fin¿uU mcw*
1	1	kr* con»
bncon&itd fint, utcunq; cr ordo de moám mm
tritionis cognofci pojfunt.
Cumucfítriculus accepit nutrimentum, ampie» flitur ipfum, ut coquat cr uertat m cbylum. Pom fteu chyhts per 7rv'kupo)j mittitur ¿n Duodenum inteflmum cr leiunum . Ex leiuno uen¿ Mefarai* ex rapiunt id, quod purius cr liquidity efl , ac tranfuebunt m Epar, Lutulentum uero pdiitur ex ¡auno w inferiora inteftma . Tranfuettus au* tern chylus m Epar>ibi coquitur acuertitur in majfitm fanguineaithtn qua infunt,ut diftum ejl9 quatuor humores. Sedborum fit ex aliqua par* te feparatio. Mul^** rnhr¿> deriuatur m folliculum fellis, multum atr<e bilis ¡¡njplencm trtfnrmittitur. Aquofa fuperfluitas cum uentum cji ad cauam uenam, plurima effunditur in uentá cmulgentes, cr dcftuit ad renes cr ueficam > fit % urina.
Reliquum fanguine(C maffie, quod efl in caui uena9dijiribuitur vnde m tres partesana euebitur in ramos afcendentes. Secunda va dextrum tbala* tnum cordis,ut cor cr pulmonem nutriat 9 cr ut ¡nde trans fundantur riuuli m fttiiflrum tbalamum cordis,unde friritut gignuntur • Tertia pars fan* guinea maffjsUbitur m ramos ex trunco uen& caux defcendentesM alenda inferiora membra♦
Mf	1«
m.»
A
In extYemitatibut autem uenarum fanguls ill uertitur in fecundam humiditatem, quœ nomina« tur Cambium ,quœ iam nsemkrfa adponitur er afs
fttnihhjr.qii^tiidçm	rp iter a eff orne*
natural^ m quolibet membro. Quia cuilibet membro infunt3ut ante diâum eft, attraftio, res tentio9alteratio, er expulfîo, in quolibet enrn <pv?cKH\eJl ipfe calor naturalisai er fouetur fyiritu uitali,et eft harum uirium copulatio .jùdcli cet,attrabendi3retinendiyalterandi er expellcndi» Hic modus eft nutritionis 3'm quo gradus fie di« y V * feernuntur. Digeftiones très numéro. primam in ^ y-'f uentriculo. Secundam in Epate . Tertiam m. exm
tremitatibut uenarum, ubi fanguis uertitur in fe* cundas bumiditates, quœ nomïnantur cambium o id poftea attrabitur a membro tiutriendo, er m eius fubftantiam ucra generatione conuertitur, ut diiïum eft.Etfîautem denumera digeftionum alij aliter locuti funt, tamen proUxiores er inutiles diflmtatïones adder e nolui.
De Materia nutritionis, 6i altjs re^
bus earn adiuuantibu*. Diftiï eft de potentiate organis, de modo nutria tionis, I am er de materia ,uide\icet de nutrimen«
) ' mm ' *,	V-.-' •	•	^ ■ »	A	' é"i	'	" " ' M • »	'J .	V
tu,de abii et potu,& de externa rebut idiuuunti
bus
/
im nutritione dicendm erat,qt& nmeraturfcx*
Aer.
Cibus er potuA.
Somnus er uigdii»
Motus er cvuicji*	? ,
Buacuatio,	yC
Adfeäus Atiimu
U&c fcx genera nambtdntur res non niturdlts♦ quia non funt partes vn kommt [ubftantia.Nos bit recitamusjut appcllatio verum non naturalium* tawftf nutritioni feruiunt,nota fit. Etprodeft fepe commoncfacere iuniores de bis ipfis rebus9 sit maiore curd obferuent^quid conducat ualetudi* eti,quid noceat. Petcnd* eft autem longior doärU na dmedicls.
Vidcmus hominem non nift'm aere uiuere. Mdnifeftum cft> expiratiotie opus ejIJ? s tie multix tudine fyirüuum repletd fede cordis ftrangulentut homines. lnß)iratione uero opus eft, quia aer re« frigerat cor.ej pars der is mutdtur in ftiritut adwixta balitibus, qui ex /anguine nafcuntur♦ Hirne intelligi poteft, facilime vnftei cordauencm tiato acre. Prsterea a'er totum corporis tempera« Ap mentum uariat. Alia natura eft corporis nation / educati in aire Scytbico,ubi funt corpora urfis fi* mliord, aha in acre Ubyco,ubi corpora funt ft mliorb fimijs.Hec addam plurd de aire.

DE ANIMA.
De cibls cr potu conftderet quifq;, quifint &J tommum homir,um	I^o temperamento
tonuementes. Nam fapicntia De i res certt i ta condit<£ funtTut propter cognationem cum corpo* re humano , uerti in fanguimm cr addi corporis bus noftris pefint * alue magis, alije minus ,ut e%\ tritico er uino fir fa\\gims bx arbqrum folijs cr corticibus fanguis fieri non potc/l* Tantum ueri addam ble duo% difta Hippocrates, quorum altem rum monet,ut ehgantur cibi conuenientes fuo cum iufy temperamento,qui ueUrccre morbos,uel leu ni re pofíint, ut hi qui frigidum uentriculum ha* bent, non bibant aquam» aut n'mis tenuem ccrem üijfcm¿ fedimií:jn&lina&ujmaLtiddUQui pro« pier tempermentum calidiuicr ¡iccm,aut etiam propter mcefticiam parum dormiunt, utantur ida ¿íuca,amygdalis,croco. In banc fententiain inquit Hiprocraies..'ep t^o<pH cpa^/mclkíh, '¿%iso/j. Hanc regulam noffe cr fcqui vn uiftu, omnibus iuniori* but cr fenioribusuaíde utile cli,pof[untc^ bac di* ligentia /¿pe arcén periculo/i motbL , i • / ' «
Sed medicament*,qut non füntcibi, nequdm quxm cibis mifcenda funt. Vt, rba barbarum, aut Agaric um non mife eat ur cibis. Ideo cr b¿ec fenm ientuab Hippocwc nadita eft. e/j T£o$h q>af*
J
Umih cp?t<iv$op,quiaduerfie funt dÜiones cibi V pharmaci, cr mpcditur afiio naturœ cibum coquentis, cum ¡nterea pbdrmcum trahie er peU lit uiaofos humores.
De motu cr quiete, hoc tantum monendi funt iumores. Agitano cor forum précédât cibos. Ex« ataturenm calor , fuperflu cates confumuntur, y cxpellunrur,& imtatur Adpctitio. ita mquit Hippocrates. Povoi xriritojj HyííSurctjj.
•	'	•»■»	*	,* 1 1 »* • ' v . . *	|f *
Maiore ctiam cura omnes tuuenes er fines ïofi fumptum cibum uiient omnes uthmi ntiores not us corporis er atumt, uterit ç? uoeb conten,m. tonem. Tribuenda ejt cnim quies uenïriclilo am* >ltxo iam abun , qui cum agnatur , pahjit fîo9 nackutyCr exhalant Jp ri rus or calor, Z7 ft aifim Mtio cib:.Hum tgiturfenfum et pccudibas natura mditum uidemui, ut pojiqu.wi pafh funt, ament fuietcm^CT cubaines plàctdè'ffttantur quiete.Ncc lubium e/h'multos hommes fibi certum exitiunt ccerfere tait bus m tempeftiuis agïtationbui , poft umptum cibum. Et exempla qujedam uidimut.
De Eudcuatione Mo ïuturà nom efl. Drm le magna uarutM cft Euacuationum, de qua con
ulendifunt medici\
. :	: -	-	De
•f
/PVOhtç^
Qj^er.





de ánima;
.	Dr adfeílibüs añimi , quare itd cohiïti fiht
- rfYP YM îw «^ftira, mí «e/ foueant uitam ¿ «ri extitiguant„
çy fint tdnqudm fldmma iïmdiccs er executioium dicij diubti,infra dicdm♦ Certum eft a'utem, wdlifc tnultos hommes tantum mcefticia eoptabefcere çr wterire, quia cor, quod fedeseft adfeftuum,tor* refit, er jpiritus gignuntur debiliores, er íángwe» /writ omnes uires. ideo Hippocrates inquit, cfrfovr/g, ya?.£7rH jffcroç. Medicatio autem omn nium efficacifima eftfiducia prafentia er auxilij diuwi acquiefcere, crrf Deo petere er expert arc
uel liberatiohem uel mitigationem, iuxta diftutm Uña m Deum curam tudm, er ipfè te enutriet.
çs De fomno neceffe eft phra dicere. Et confide* S^WYMA ratis fomni caufis er utilitatibus, magna pars do*
' ¿irma de potentes arma fit illuftrior •
Soffit eft quies Aftfâatfs uirtutis.qua ft. cum uapores utiles ex nutrimento exhalant in cere* brum,qui ibi fuauiter liquefcunt, er pafiim fluetu tes in cerebro obftruunt meatus fenfuum & ner< uorum motiuorum*
Initio autem caufa finalis confideretur>quia mu rmuideri poteft, cur faftafint hxc 'mteruall tttotuum in anmalibus,cum cœleftes motut,çr flùi mmtn nulla habrnt intemlU, Sed hic ordo mix
mlibit
«

BE AN IMA	8 5
fy/dlibusfancitus eft:Qyod caret alternd requic durabile non eft. Loquamur autem de bomimbus, non de pecudibus.
Sicuttotd natura bominis it a condita eft yut -paulatm er confumptio fiut natiui bumidt\cr fa* cienda fit inftduratio per mttrimcnium* cr pofte4 dccefferit bominum naturae fenefius er mors3ed* dem cdufa eft, cur opus jit alimento e7 quiete. Nam er quies feruit conferuationi membrortm in bac natura, qualis nunc eft. Cerebrum adfiduA "mtentione, er cor adfeduum motibus arefierent CT languefcerent, ft non recrearentur quiete♦ Qudre ad bunc finem ordinatd funt bzc internal* ld>ut fiat rigatio cerebri, er ht ipf* quiete rurfui ¿olligatur naturalw calor ,item>ut cor aliquantU fyer minus turbetur ddfeftibus 3 er recuperet m* res, er gignat fyiritus maiore copid. Ac tunc fimul iuuantur uentriculi er Epath afliones, quid calor er jliritus minus effunduntur quie* fcente corporc , mo tunc recrcato corde, er cam lor er ftiritus ceteris membris uberius fuppedi* tantur«
Propter bos caufa findlesproximo* ordifidtum tjfe fomnum in natura3qualis nunc eft,facile Intel* ligi potcft. Cur autem natura bominum talis fit zonditu,ut fiat confmptiofit wftmmd* nu*
tritionc


/

\
JlAnlm+Lr
f rit ione cr quiete, non quantur eaufa d pbilofo ¡.bis. Sedcenfilij diu'm caufe ahqu£ coguandí funt. inenarrabili fapientia cr bomtate Dei de, cretum efl,ut in bac natura corporalicolltgatu aeterna Ecclcfia,Et bjec ita condita eft,ut nutritio ne fujientaretur, cr res in tena nafcentes ei ufu efjent. Et cuín in natura fiant confumptio cr nu tritio3quies ad h¿c ordinata eft. Pojlquam auten natura hom'mm cbnoxia ejl morti, cr multo m firmior eft qudm fult,Mterualh quietis magis ne cejjarid funt. DeMe hxc ipfa quiei mago e mertk cr refurreftionis, ut cogitemos er feruari Uitam,quanquam mortuis,ficut ex fomnóexufci Uwúr,quanquam ignírí^womodo id fidh Imo ut ares redierunt meliores, poftfomhum, itabómim num natura in bis,vn quibws eft femen DeifXufci* tata,uires habet multo pr<eftantiores. Sed has fi* vales can fas inilla áterna c onfuetudme Dei inten gre ¡totelhgemus.Nunc phyfjcum eft djpícerc pr£m fentem naturam¡> cr con/iderare in materia caum fd¿,quomodoJiant in ea ujitatámutationes.
, '	•	-<	/7
Eft igitur edufdmdterialis, uapor fuauts,qui cum liquefcit, defluens obftruit meatws fenfuum, et ftiritus mpedit,ne in neruos delabantur,qua re cr motus localU ftftitur♦ Uoti eft etm uifeo fus,
mt len«
\
lut Ientus humor , qui Udit cerebrum, er rffieit tpoplexiat, Sed fuauis halitus eft, qui poftquam ifccndit, frigiditate cerebri denfatur, cr defluit* rigans cr bumefians cerebrum. \deoq; Ariftoteles Euripo hune uaporum motum confert, cjuoíí afeen ftertttíí refluant, cr tlij [ucccdant.
1Formait* eauft eft, ipfa quies » hoc f/h udcatfa fenfuum exteriorunrer motus loea'is. Nam intem riores fctifus minus mpediuntur.
Caufam efficietitem híc nominant cam, qut càm âionem cibi adiuuat, utide uapores exhalant. Sit igiturh£ccaufa,ipfc calor introreuccatusuirtum te cordis, quj in re ccnfiliumcr ordinem naturxi confiderarc ualdeprodeft.
Toties iam difium eft, cum naturam homwum Deus opifex talem condiderit, ut uelit cam nutrim tione feruari, multa inftituit, quje ad id opus con« ducunt. Sumpto alimento fien in uentriculo cr Epate coólionem neceffe eft.Eodem tempore fimul cum nouo fanguine cor rigatur cr reficiïur, più* rimum frirituum gignitur* Vt igitur corañioni propriété? uentriculúcr Epatis epem ferat, mU m ftargit calorem in externa membra.
Urn reuoeato calore intro, cum coepit fieri com
riaiNHBl Él **

" m *	-.-.'if —
>*V9
DE A N ÍÍAÁI
ñiOyjitttul exhalant udpores m cerebrum V Kquefcentes obftruunt meatus fenfuum er iwpei diuntft>iritus,ne ddabantur m Neruos, qua re fit jlitur mot us localts.
I ta tunc fmul iuuanttir quiete externd,uentri cuius, epar, cor, er cerebrum. Ac iuftifimu €jl,ejfe aliqua eerta 'meruallaymquibus bxc prx cipua membra bomi/nis reficiantur. Nec cd /¿tm cj«<m op«* e/i, curintro calor reuoceturini quia necejjefuit hunc ord'tnem nutritioni feruire "er i« fcoc ipfo inter it all o cor er cerebrum refici
^Qudre er iffíro ca/or reuocatur, cr for is ociM
eft,
Adiuudt dutem rcuócationem caloris 9 &ipfi ieftuxwi uaporum liquefecntium ex cerebro, <jh cumambiuntcalorem cordis, denftorem efficiunU Ac reuocari calorem manifeftum ejl¡Nam in fomn no corpora pluribus ngumentis wdigent.Et Hip* pocrdtes mauit^o clÍajlk v7rvco I'icr® wx/^o.a
De cdufts finalibus non eft obfeura dottmi* Sentiunt etidm indofti manifeftd er wgentia be« mficiafomni. Precipua potentia bumani corpoa er earw organd fomno iuuantur.Virtus nu
vy^HiV-	auxilio fomni coftionem non poteft
- J Ptrficcre- Ac info/mam tetra er cxitiofa ciudi*
^_^ f^Mrnm :	Demi«

Debtde cor fieri languidius neceffe eft,cum neefc efte nutriatur, neq¡ gignere copiam fhirituuirt onuementem pofíit, dijüpato calore„
Cerebri uero er neruorum u ir tus celeriterpfa nitut exmguitur, nift fomno foueatur. Nam er nutrimento er rigatione, er quiete cerebrum Mn diget. Et languefaflo cerebro , er deficientibw friritibui > neruorum debilitatem fequi neceffc zjt. Suut Hippocrates mquit, uigilias immodera* M adferre fpafmos er dejipicntiam. É7r/«iyj(/7f* wií cüja<r/Aog -sraja^joomw,
Nrc difficile tjl ijs, quinonprorfus ignart fúñt
£hyfices, cernere cauftf,cur 'wtcmpefttutf e? imm wderatat uigilias magm et fjcui morbi fequantur, Quare uñufquify fe adfuefaciat,ut ordm natura vbtempéret, a met tempeftiudm quietem , & eaiti tueriftudeat. Nam ad cater a mala hoc quo'fy ac* xedit propter iwmoderatas uigilias > ut paulatint vfom\\ui prorfiH amittdtur, debilitate uentriculi er cerebri. Sciamus igitUr dulafiifcos uerficulos^ qui ex Mcnandro citmur,Gr caufarum cogitan ftloncy Ut phyfieos decet, nos confírmeme> ut ndf turá^ofdmem libenter tueamur.
y Try®**	cf®p&r&' <r&vi¡>í<x+
N a......

f
cp —<*s
(QQO ff-uvtn-
deanima;
Item:
*	& Tscjct/J ZSp vyifoL &/V«
Die Ariftotelicam definitionemj
Somnus eft qu'es prkc>[ij fevfuum, feu lit A J floteles loquitur, tsfcorfr cucQhZkx. m bacct | fcriptione ft cerebrum mtelhgeretur f/Jc^jlj *wp ou&hZkop , non d fiidcrct autor ¿cceferd Sed Arijloteles addit aliam enarrationcmAntelM git ^wtvp ou<&hZh.op, Cor ejjc „ Non fit autc I fomnus proprie impedito corde, aut cejJante.Con I flatcmm,in-fomno motum cordis multo fortiol I rem ejfc,propter rcuocati taloris copiam,quam 11 ¿uigilantibus. No« igitur mpeditum eft cor,nd|
xejjatinfcmnondtiudipfitodttio.
Caufa aut em err or is A riftoteli fuit,quia putaA tlit, torefje -mmediatum prmipium motus A\ fenfuumideo cum infomno cejjcnt motus local Hs,ZT fenfus, adfingt cor imped,turn effe.nec aniJ tnaduertit rcpugnantiam♦ Cor enm non cejjare ftiratio fortior teftatur.
Prtterea nerui funt propria wftrumenta fin* fuum eT motus localis. Nertws autem oriri a ce* xebro, teftatur wjpcflio.ldco cum ceffant fenfuunt
■attiones,
DE ANIMA,	9i
,qu¿renda eß caufa próxima in cerebro: adparet, cur ab A riß ótele diffentiat Gale* . Nec de re manifeßa prolixin difputabo9 a nonnullis recentionbus qutßtt funt ix ad excufandum Arijlotelem/
quxftio addenda eß.Quare cum motu* fo« ,moueantur tarnen infomno mufculi infyirationef Quia etß alibi mufculi fer* uoluntarijs motibus, tamenmufculi thoracis mixto motu. Partim en'm cientur uon motu,partim impelluntur ¿ fyiratione* ur'm& meatus dperiuntur non tantum uolu.nm motUyfed etiam Werdum in nolentibu& cem erumpenti urinx. In Apoplexia deßnit ß>in Ufo er corrupto principio neruorum, ccn broyfvnul extinguitur ms ncruorum» direäi funt inmufculos thoracis. Prorfus igt• deßnit mot us. At in fomtio prineipium neruom fuauiter rccreatur, quare cum neruißnt Wl« olumes,poßunt mufculi cieri 4 fyiratione.
De ordine eibi er fomni9cognitis cäußs fomni; ¡le cß raciocinxri,nec inanes fuauiter dormiré, bnmodico eibo oner atos. Sapiens antiquitas m
omnibus rebus h tuendo ordine diligcntior fuiu
n $ m*t
p J
- c
yo w?vvwf .
r



tf
DE A N i M A ♦
Mxtdt igitur cxemplum ordbnis balnedrum, ei cr /omm ¿pMd Homenwi i« «Iíwmo libro Od fe*.
E7TÍI X'ScrcUW, <piy>t n.
UVJ^Í/jSJJCU ¿xcfrocKuq, H yoi/p f m 7
f0v7t0/j.
Vi lauit fumpfitcj; cibum, dat membra fopo
Mollibus in ftratis, uacuus curaq; metuq;:
Corpora ccu prodcft femó con fe fia foueri.
Balnea: antecedant cpnas. A ccena exiguum interuallum ad fomnum. Molli ambulation cib ex orificio uentriculidefcenditypr orificium clau óitur. Dewide c¡mi>5 graúfima efl uentruule, a frj^ttm M) dextro Utere cwbándum e/Jr, nehiei es uentriculi. Fkignur coltcólo calore tn fomn coftio,probibetur eruditas, conferuatur calor na* turalis, gignitur fanguis fuauior ,fequitur cr uu rium cr colorís bonitas,
9, - r " /ti -., s	,	, '/	- * ■	\ » ' «	t, • '	'	<
Moueat autem fmgulos confideratio barum edufarum cr effeftuum, ut maiore cura or díñete diumtusinjlitutum in natura tueantur, crtrU buant fomno conuenientia temporalee extendant vigilia* poji cecum in mult am noftem, qti<c ualde labefaciunt uires humani corporis. Sequitur enim mdit^difupatur calor ndturali^languefcit uir*
tus uen9
ttt* uentriculiEpati$,gigmtur fanguisímpu* " rus, repletur corpus uicicfis humoribus^cr fit Ka» kc^v/jl/c^ r turbántur frintiu, cerebrum ualdc debilitdtur adfiduttate motu*, z? ipfo Jpirituam ¿ftuxac impedirá fuauinutritione. Nec exiftbnem	^
tur leue fccluscjjc, propria corpora petulantes	jpViV
flecare, er corr«n?pere cor er cerebrum, <JM¿ de« ^ /,«w*-,, ¿en* efjc domicilia Dei, er aftionum dmmrm	«vU-,
organdy
De íomntjs*
A d de mus breucm admonitionem de fowniftí que quo™ o do fiant, longior dfyutatio eft infra , ubi de fenfibus vnterioribui dicitur.
Suntautcm alia phyfica,alia diu\na>alidAiaboa liccL Nkmc de phyfiás dicam , quorum alia fun£ uulgaria C7 commumfima omnibus , nihilJignim ficatitid. Ac rañora funt utcunq.• A?v2>c* feu prafagientia. Vtraq; autem ftc fiunt«
Cogitatio interior fit 9 cum cerebrum feritur ¿fl>iritibus* cr cerebrum, quod adfidut mouetur* |«o auodam mctufaeit Jpirituum commixtiones 9 CT compofitione fyirituum format imagines. Vt cn'mVwgua fonos ex Trachea acccptos formatx
GT wets facit articuktam uocem 9 ita cerebrum, ' ' ' ' ' N 4 ' admrabiü
¡i



I jj
ft
DE AN1MA*
v.	t # ■ ¿k •
štimtrabili ndtura fua, format in frirituunt com
pofitione magrnes.
Fiunt igitur er in fomno concurfu ftirituu imagines, quarum multe funt fimiles earum ima grnum, quxs uigilando formam us, quia ex memo via illi fjjiritus, quibus magmes priorcs imprefi m'Mi recurrunt. indeboc diSum eft Qlaudim;
Caufdicis-lites, aurigt fomnia currus.
M ultdc bndgines mitantur humores3quia ftiri* tits accipiunt temperamenta ab bumoribus. Vt, qui abundant uitiofo pblegmate,fomniant fc nata* re, ita Epbialtx fiunt m fomno, cum crajjus hum mor > feu m cerebro,feu'vn tborace, mpedit mom turn thoracis, eacfccomprefiiomouct imagination nem>ut cogitet ab aliquo alio premi thoračem«.
• *	L»	M
Aliarariora funt ¿xccvtikoc , quje t amen non funt diu'ma/cd funt familiaria ccrtis tcmpcramen tis ,ficut alius fuo tcmperamento magis muficus
cft7 quam alius3 aut agilior ad fcandendum. Talcs nxium nomhiit Arijlotclcs tuBuovs/j&s ygy iv* •	> qwftpius habent fomnia fignificantia,
quam alti. Exiftmo autem redi dici caufam cjjc ^ .	temperamenti proprietatem, /¡cut er Aftrologi
JU, Km^ cxifimntfSed Wpti funt,qui pucepta deinter* to^u^+fi	*	pretatioi


pretdtionibM tradunt,cum alij alias haie m imam I w;
Exemple uero in hiftorijs multa leguntur mgnorum Ducu\n,ut SylU,Lucul!i, er atiorum, qui ira fomnijs inultos cuentas prœuidcrunt. Et Agufti Niedicut fomniauerat mcaftris, diripi ta* bcmaculum Augufti.Admonitus igitur Auguftus alio fccefîit. Necfcfcllit cuentus. Nam pofl pug* nmfugato illo cornu, direptuni eft tabcruacun lum♦
Cicero multa récitât, cr/p/ê fomniauit9Otta* ulum principem reipublicje f ore, priufquam pues rum noffet.
Ncc défunt ufqudm exempla talium fomnio« rwm. Ac multa recitare ex proximo bello pojfem.
Quanquumautemffpè talibus fomnijs rc/pon* dent cuentus, tamen multa etiam'm hoc genere • funt aut ambigua çr fallada, autprorfus inania, ut fepè experientia oftendit. Ac de bis quoij re» âè dicitur a Tibullo:
Somnia fallad ludunt temeraria notte, Et pauidas mentes faifa timere iubent.
No« igitur tribuenda efl ftdes bis fomnijs, fed precepto Dei obtemperandum cft, quod prohibée *dfencrationes ex fomnijs, ijs uidclicet, quœ non
JS S	fini
£ eu

£
DE ANIMA,
r. t.', j' » .i » •.'•	l '	i
p/if diuiva, ut text us inquit in cap. iS.Deuter&s nomij* Et fepe ambiguity decepit interprets m Vt Ddrius fomniauerdt * fe uidere Macedoni cum exercitum ineedere ardentem per Afiam dc uenire Babylonem» ibiq$ Alexandrum Udu turn uefte Verficd ire in ten)plum * dcibiftat} r, " tuanefcere, Arbitrabaturcrgo Darius , Mace*
doKuo exercituifignificdri exitium per fiammM? ^cr Alexandrum indutum uefle Perficd uentum
w feruitutem. Sedflamtn*fignifiedbant celeritd* tern er uiftorias* Veftisjignificabdt, Alexandrum potiturum regno Perfico.Sunt igitur fulldces con« ieftur£> ut- ah* mult t funt ex ¡ignis 9
^	Tertium genus diumim eft, quod Deus men*
y/V^v-^ fiBw vnfent per fefe* Talia funt uaticmalaccb0 ^—. }ofcph,Danielis e? fimilium>qu£ Dew de magnis
rebus, de gubernatione Ecclefiti, er de imperijs monjhduit. His fomnijs ddduntur t eft m on la dim uinitusyut mentesfcidntyfd aiuinitui offcrru Sicut Cr fomnio Nabugdonofor additum eft illuftre fe*4 fiimonium9quia cum rex imagmem oftenfam obli* t us ejftt, DdHieli earn D eus rurfus oftendit, utfe autcrem ejfe teftaretur. U<ec diuind fomnid funt uatickia probatd, de quibus fiepe in facris hi ft o m.
rijs dicitur * ncc pertinent ad communem re«
• - • . - s . /	"T- < < . - . v v „	* 4 t	"n
g ulant»
gtUm» qu<c diulnationes ex alijs fomnijs pro«
likt.
i 1
Quartumgenus eft diabolteum, ut cum diabom Jiefferunt imagines c on uiuiorum cr ludorum «<•* neficis mulienbm, qutf tamen compertum eft, tiufquam abijjje, fed dormiaites geftu cr clamorc. fpmniafaltationumfignificaffe. Et buius generis fanatica exempla Ethnic or um, Manichcoruw,cr Anabaptiftarutn rccitari multa pojjent: Hie ivfi* du diaboli prydenter cauends func.Et conftanter. repellendje funt fat praeftigiae, Sed nolo buic com* Wcmorationi diutius immorari.
De Au&rice potcntia*
Vt de Kutritiua qusfuumus, quae fit ea potenc fid 9 qua babeat organa, quomodo fiat Nutritio* ita dcinecps de ceteris kunc ordtneui fequemur.
Quid eft Augmcnmim potential
' m	_	'	' 1 •	'	• V	^
Non differt bsc reipfa a Nutritiua, fed tempo* quantitatc. Nam nutritiua in adolefcentia* donee calor nat was fort is eft , plus nutrimenti conuertit in fubftantiam , quam amijjum eft. ita trefcunt omnia membra, fiuntfy fimul Sutritio
Augmctrtatio. Sunt igitur caufe esdem, cr ea* km organa*
QWi





Jlvo
ive
DC A NIM A .
Quid eft Augmentation
Eft tat is nutritio}qua non folum idem corporis modus alitur, fed etiam accedit magnitude certo tempore fecundum omnes dimenftones, longitude* nemjatitudinem,a- ftiftitudinem3ae proproporm tione omnia membra augentur, quod fit ufq; ad iuuentutis mitium,uideluct ufq$ ad annum Quinm turn cr uicefimumsaut circiter. Ac plurimunt differx Pinguefaftio ab Augmentatione&am pitim guefaftione non crefcunt omnia membra9fed addi* tur carni qujedam bumiditas fuperflua, ex bono fatiguine redundans.Non enim loquor de kolkoxv* ¿x!cl„ dut eft bumorum prau.it Ai m toto cor pore♦
Dixt autem certi temporis augmentaticnem effe, quia natura omnibus animantibus conftitut* futitmcM tncremcnti er decrements Cum igitur or dine naturs uentum eft ad ¿lkjulhj) , NutntiuA non plus nutrimenti conuertit, quJtm amiffum eft9 ct pauUtm poft aKjuatp fit aftio languidioryquod ut aliquo modo melligi pofiit> uitx cr color ii font em* ut ita dicam, confideremus.
Quart poft kKpJp paulatim deficit
natura a tun. annum *
Vt in flamma lycbni ncccffe eft quondam hu*
nuditatew
mtim
«
^r5
taiditdtem cfjc glutinantem fiamm* partes,fic in torpore animai tu ¡eft quoddam aéreum burnt* ^ ~
dm^Q$imum_> qmjj}£!2linatur Radicale, fufan 1—Hi*', perJotum corpus^propdoatum 2 Jetpîne*giutinàns	o^T
omneipartes, in quo radie all húmido immediate , utbitur calor cccle/lis rruiuificus. Hoc bujnido txt'wfto, calor etiam euanefcit.
Vepafcitur diHem humidum a. colore, er uicifn fim natiuus calor deficiente pábulo fit languidior, ut fldtntnd dttenuatur deficiente cera♦
Quanquam autem alitur bumidum radicale
njwotidwno nwtrimentost4wc'rhoc quod in cm ni* biM membrU acquiritur in nutritione, eft iwpum rius.Vt in uino,dum uis eft integra, facie in natu* ram conuertit pauxilluw aquœ Sed fi paulattm plus aqu* infundatur,fit mnum impurius.
Sic igitur er uita deficit, quid nec cal or h uïgcr wanettnec pabuli puriiasMutua igñur labefaéla* tione utrunq; extinguitur. Acquifnum hum i» dum non eft œqtule radical*. F it ergo er calor bnbecillior deteriore pábulo. Et rurfus calor lan* guidus minut fceluiter conuertit nutrimentum.
Simul ergo labuntur, er bumidum radicale, er

y
/Iv	«

T

/vr
futiuut calor. Vine intelVgi pote ft, o:h./xh nonfit perpetua, er cito accedat fenettus.
\deo Ariftoteles d (fini uit mortem ejje extiv* člionem mati caloris , uidelicet abfumpto Radi* cali húmido* Extinguitur autem humidum radi« cale paulathn illa ipfa acquifiti nutr'menti iwpu* rítate. Et accelerant extintiionem caufe externé er uiolentdt multt,intern per dntiajnedid*prauitM cibi cr poto*, defatigationes omnis generis. auU eo confiderandč funt, ut "w tuendit natura noftrs uiribus(¡mus diligentiores, quod cr Dedi pr<tcipit.
Quid efi: Generatíua potentia í
Eft potentia in Arivmantibut generans ftmile^ brd'mta adfyeciei cónferuationem. Eftq^hic or* do ccnfiderandM. Kutritiud cowftrnat jndiuiduk um. Augmentaiiud_pfóuchit ad iuflam magnitud dmem♦ Genera
Etfi autem in tota naturd ordo tejlimcniurk eft, nonextitiffemundumcafujdmeti hoc indicia um illuftre eft, quod perpetuo manent enedem fte^ cies&r quod m quahbet ftecie propagantur fwU lia, nec fit ftecierum confufto, quod fieret, ft cafu
& temere 9fine opificis confilto omnia orirentur*
_	amfe
Cfc'u ^l.	f> xAM* **
f^^rU ¿f r+mdlnJ* ft*pi*f
DE ANIMA.	s>S
• tuwq; hic ordo in natura injlitutus fit, ut ¡pedes i koc modo conferuetiiur propagation fímilium, ¡i Mum eft ab Ànftotele : Naturahfimum opus eft '« m uiuentibt^^enerarejjmile.
Ml- s p '	I '
De organis generations fupra in Anatomic is I itfcriptionibu* di'âum eft♦ Pane a auteiîi hic dc j lem'vne cr formatione fœtus addemut.
Semen animails eft utilis fuperfluitat ultimi alU Menti fangumei per totum corpus difterfi, poft (¡uartam digeftionem dec i fx, qu¿e attrahitur a ua* ¡jfis feminarijs, cr perficitur ac conferuatur m te* jlibus ad generationem. Suntautem uafa femhax ria cert£ ueme, quarum pitfurœ.» ut ita dic*m9fu* jfra in deferiptione Anatómica confiderentur,
Quidam femen oriri tantum à cerebro puta* runt, fed confiât plurimum quidém à cerebro, fed iotum ab omnibus mem bris deriuari Cum eitim tx eo omnia membra formentur y confentaneuui eft, ipfum ab omnibus membris oriri» Nam ft mi* lia fimilibus pfocreantur. Itaq$ Hippocrates w*¡
quit. ÈP^iTGU	<X7TO -GiCU/TVÇ t2 CTW*
facer
H9Í) ot7ro ¡ujfij vyi^Sip vyi&joç, Sc7T0 Jï vocrifi/j voo-zçyg.Vtigiturfiimlim tudo,ita imbécillité certorujríinembrorum in pa* rentibus propagatur in pyûlem9Ut cerebri>epatft,
mmeulh mm* /


r»
r

v r
r

DE ANIMA'.
Qfttd dutem fernen utile alimentum f/î,er pi mm copiofo uitali fyiritucorpora ualde debil . tantur nimia profujione fe minis. Nam er corpo a limentum détruit nr. rr pluriivum rijäfurßi r M^
N«»c breuiter de formât ion e foetus diem CmiJnútrix cxccpit fcmetuÁrUJmgiíur uiri femini muliebre fonau H¡c magna, controuc cfî,An mulier coneurrat aäiue ad procreado tiem foe tust Ariftoteles non tribuit fernen mulie riyfed dixit materiam foetus cfjc [anguinem men¡ ftruum3çr uiri fernen habere fe aftiuè, ac uerti i fyiritum it? fuaui tanquam fabrum, material \llam difponere, ut t/nde fœtus procrecturMítcej fumma fententiœ Ariftotelis.
SedGalenum fequamur, qui adfirmat 9iun(í femlna uiri er muheris effe materiam foetus, et tn his uiri fernen cali dins er craßius eft» Mulier uero fernen humidius ac frigidius,?? ob hanc ca fam uelut nutrimentum effe uirili feminLwquitè
Cum igitur Matrix aeeepit iuntta femina,pr'm* cipio calor matricis, uelut furni, leuiter aßanda efficit panniculum,tanquam cruftam circa fernen ejt% huec initio uelut oui ß>ecics,quid membrand
circundtf

timnddt femeti htut bulliens,cum fit ualdc ftirim. tuofum. Ac fit pannieulus ex exteriore femmunt purte, dc prjecipue ex muliebri, quod eft bumidm Crmagri extendi pcteft. is panniculus gnece no* %miWLX°S,0P> ^MMtt fccunddc,uulgofccundiu «4. Ei no/i folum locus eft reliquo femini, fed eti* mhabet alios ufus. nf/j^^ rmm \v fttdf***** hnumera orifuia uenarum drteriarum ? qr ul
'nftruus influat , er Ht foetui tfA "ft iitaiur nut rim en turn*
H^c oripcia fur ill a funt dcetabulis polyph iatfq; ob caufxm nomirantur korv'XnJ^ovig % <fU&UM cum fit apt a figura ad arrpleftev.dum tycflv AAf
*&dgtotw?4tiir wnd ^ panmtwlitf nia* triti,tN4m t^r tor4 matrix ajipctif femehi'id^ fx ^ ^ p^ ¿^ Me ri 4 tot* mauice cportet	_
Swf diricm in htoi hctrio fibr<e mitt > .
mieinter fe contexts ycunt> cr confliiuunt	_J
tfiui tyriMi cr duos Arier fctjr tn mcdio medium, '
qui nowwatur cvfayo?. t-tettt** £r Mtcfi* funt uelut radices foci us, infer t nm ^^o ft* mini ,ccn{lituunt umbiiicum. Frimis tguur Sex dtebus adornanturfibrje ilia * CT /¿me« v*m fctk
Vemdc cmfextodut feptimo die umbilicus
O ftbrU

* BÊ ktñlÁX
fabricatus eft, Ut dixi, iunftis illis uenis & dftèi 4* n/i,b/V prlmum attrabitur fanguls cr ftiritus,pe ^ ' ' N cr íírífri^ 9 tranfmittatur ad fe*
men,zr mifceatur femm>ut formenturprincipa¿ iiamembra. N<*m er wj chor/o ftunt for amina ft wilid cotylidonibus, quib ut agglutinat um eft9 pe\ radicute ilte attrabunt fanguincm e? fyiri
tum.
lèfmv* femen ¿ftuans, très ampullas quaft exi guasueficulasfacit, qu<e funt loca Epates, Cor¿í¿5j Cr cerebri. Trahit igitur uena ex umbilico por wfta, fanguktem crafîiorem feu nutrmentalem qui facile in femme coagulatur. Simwí ¿«fe/t* fi Mftda uena9ac ramoalteri coagulum ilb^dgndm ¿T * fiMr. H^ec ejl Epatis formatio. Eft e*m Eparfi *
mlc codgulato fangu'mù
Alteridutem rdmobipd¿Mito nene dgnafcuttè
íur /JLzo-evTSfiopt ucnt»iUlM, fríen* ïnteft 'm.
Natis iam uai<™mrd(ticibus in Epate9 eolli* ptur uelut «Meus uenarum in gibbd parte Epd* tU.t/ fit maxma uenarum, cui nomen eft ueni €(tui> quœilios ramos furfum pofrigií 5 ex quibuê fiunt ç/Va3>f«7M, cr pars fptn* dorfi fuprd diaphragmaé Inferiores rami procréant reliquM fdriemfèm tiret Imbos9
Artcm
!
¡	be antma.	n
ArterJje uero ab umbilico in fcmen ftarfc tait,
Mûrit ad jf mam dorfî, cr paulatim ad locum cora
profagantur. H¡f	attrahunt caltdifi«
maw cr ¡ubtiltfímüm fangubtem , ex quo m uefim Ma illacoYdi de jipata c or gignitur,quod eft na* tura carnea, fohda &ffiffa, quemadmodum conk ketiit membro calidifîmc.
Smut autem cordiucnacauafangubiemnUm
Extern aduebit* Umc¡; Aorta nafcens fyiritum ¿ehit w uniuerfum <tdificium, utfrirituçr uiuim co calort formatwpcrficiatur.
Cum ¿utew £p¿r9 & cor er caetera membrá ¡formentur ex HgKwie, uent, Arteria chartilam gmsyojfijpannicuu^^foftí, Ugamenta,ex crafm port femi/nis parte ,fmiÁ pars [ubtihfoma femmts% y plena opttmifriritM> y^fí Cclata e? exprefía px crafiiorc maj]a, furfum pea*ur m ampullam wertiúm* ut mac cerebrum fórmete ^ e5c (€YC9 provenu. ¿xudnqiíam autem buius miran** hcationu ratio non pot eft reddi, tamen ipfa man íhtna humara corporis diligentifîmè afyiciendt r/í, cr cotíftderañdum,qu£ pars ex qua materia9 br ad quoS tefu* condita fit, QMid mirabilius eft
warn cerebrum cr neruos, morn ac fejifuum mm
O s ftrumenta,
ftrumentd, totumq.; illud domicilium ecgnitict V fapientU, maxime cognatum effe fmtni,çr ca materia proxime oririf Vt igitur cerebrum tôle efl eccefti naturœ > quia ¡ucis capaxeft,i
/W
femen eft quiddam evgnatum calcfti futurt, q ¿ây ^»¿¿^ w hommesfîngulari reucrentia uterentur 9 De
vretas nobis cire un dédit, né temerê effundatur ut certo feiamus, ordinem ht ea re ab ipfo fat citum effe> horribilibus panis iudicium cr ira, fuam déclarai*
Tempora foetus uariê difeemuntur , <t<"mdfci îi quidemcitius abfcluunturquam foc^elU, qu
mmafcuUs calor ucbcmentior c/her tntodemg here aiij citius, alij tardiiiï mature^uiH.
Vrimti fexdiebus builienyfcmine, ftunt am
/V- 'Pnl1* > er Uelut quidam $ecics cxftu< H*
nondum adpelUtur > P > « # »
C^C^r -v-oSCTT" Demie ÏÏfiM at trahi'ur finguis, e:
ûwo	^ corfilii^ > ita ut pojî duo
uecmxlies iàm difeerni pofîit dçlmeàtïo Epatis tordis ,cr cerebri tèmïgt$ur foetus nommtur ?f	Et grtca adpelljtione z/A&pQ/j, id eft, pu'lulun
<J^vt ftfiuoy . feugerm'mans,w&%vop, quafi êji/p^, u
n /	» mtus m utero germnans, i	e!
te"
DE ANIMA. pultulo, germino , fcaturio,	, clvx*
Poftea oftodeclm diebus membra coetera for* mmur cr dijlwguuntur, /cm ut uenuftiflmé tnm quit Hippocrates, ra;woí excrit foetus,
Wos dies f\ coHegerií/tnuenies dies Tunc enm formatis cr diftiuflismembris% uiuere iant foetus meipit quid fentit. ldeoqjdiunta fai/irn pi/mi^iifr^f. rf/V»^ ían/;
fa&fucfj , fedfTjidm infuntem nnn'mtnt Mo»«
dum tamen propter ¿mbecillitdtem mouetur. Sed Hippocrates rcgulam banc traditK Dies <i concf«, ftione ad formationem dupltc4ti, Meant diens motuA.Poftea triplicati dies mot us, indicant diem cdendi partus. Vt fj foetus formatus, eft die$ tnouetur nonagefimo3cr editur Nono metife.Eftcfc boctempus ujitatifimium, prdcfertm tnmaribut» fcemcllg ueró décimo menfc cduntur. Et de fero partu inquit Hippocrdtes. Winp h&ioi
Sic dutem editur infans,cum iamcrcuit^ or umpliore nutrimento indiget, <j«¿ro quantum ft cotylidonibus per umbilicum attrabitt mwttur tnaiore Impetu, adeo utrumpat panniculos, o* quafdam cborij uctw, Quarc matrix retiñere
o $ fatm
fatum diutius non pptefl.Cumcfc iam aperitur trix, fcntit m fans a'érem ingredientcm, qum c ptans mouetur uerfus os matricis. Hoc modo ri ipartits editurjapite prtonum cxeunte. Ef plora uetiit in banc lue cm, udut prtfaguns calanutar buius uit&,in qum itigreditur.Plorat autem ide quia motus ille ac traft<xtio,ncn fit fine dolore effenfione tener i corpufculL
Editi fexto mettfe aut citius non uiuunt. Non dum enim plane perf (las eft fcet us. Séptimo met fe editi uiuere pojfunt.Tunc enim abfolutus eft foc tus. Exempta Phnim récitât, cr Homerus ftribî &uryftheum,qui hte regnauit in Gr*cia$cr Hrr culi labores miunxit, ccüfuro tjfe fcpewno menfe Sic enim rnquit Homerut lib. t. ¡Kv&<pfao îjop> o cA* iêx^ojxQ^ iiSHKij E£ tamen quod Piircris , oftauo menfe editi non foient uiuere♦ 18dm fept'mo menfe ,qui criticus eftJroetM moue» turad exitum » cm natura cim ualida eft. Cum dUtem natura fcctüt hnbecilU eft, non pot eft edi, fed transfertur in aliam alui partem : Tune ueri fi oftauo menfe edatuYy nec poft criticum tempus prodeft moueri materiam, cr gemina migrait f Mtagis adfligit ivf<intem>cum cr feptimo menfe in àliamalui partent translatai eft,çr non mult© poftoflauo wttfeçditM *
p
DE ANIMA-I	toé,
Qubi dutcm feptimus menfis fit CYiticM, caufa ii ajlra refertur, quia tune Sol fit m figno3 quoá cppofitum eft figno conceptuf.
Calor maior fem'mis, dicitur efjc cdufd9euf> wafculi nafcantur.Smlitudinis caufa^ut Galenas exijhmat.uis eft maior paterni aut matertii femi* m. Sed in tanta uarietate , craflrorum fuá eft
ra.
De gemellis confentaneum eft, etfi non fuñí eelU mí matricc humana» ut m bellumis, tamen cum difcr'mcn fit inter latera 9 dextrum er finim ftrumy femina diftitifta non continua, labi in di* uerfa latera, uel uno conceptu, uel diuerfis a Mt ferunt natos efje ge mellos Ipbiclum er Herculem. Cum envm Ipbiclum concepiffet A le me na ex mam rito y pofiea dicitur Herculem ex loue concepiffe. }d nommant í7r¡KVHcrifii , uulgo fuperfpetatiom ítem. Ariftoteles multa recenfet exempla in 7. de natura bn'malium. Aitadultcram quandamge« mellos peperifJe3quorum alter fimilis marito fue« rtf, alter macho. Sed ut hoc modo Gemelli con*
éipi aut abfolui pofimt, non fit longum mteruaU
o 4


O


i
r	DE ANIMA.
t
fiiw inter duos conceptus. Nam mdtrix eccupa* ta altero fcetu, cum iam formari cr crefccre vn* iipit, non concedit locum altcrL Sed h<tc omitto m cr Ariftoteles intuit , fuperfoctationem bo tninum raram ejJe. sfpius uno conceptu gemell tiafcuntur. De latcrum uero diferimme uerbe funt hxc m Quinto libro Aphorifmorum.
r¿ áfptVOU» W Toff I Af/0/07, TCC J
l/r At*«. y; Tulq a;j/S£jo/<ri ¿xcí^oy.
DE POTENTIA SEN#
TIENTE.
Quid cft potentia fentíens í
•n
E/i qm ¿ri cogn'tionem fingularium ¡ncor*
poribus anmantium condiucft. vtp autem po« (frd, c«m de indicio er ratiocination? in tiente dicctur, admonendi funt tuniores^uí apud fcfecom ¿itent , quantum b&numft cognitio, er ad quos ufus bom'm attributa fit, ta me ti h¡c quocfc de fen* fibus conftderent, dignitatem eorum 'm bomme có maiorem ejfe, quia nuncij funt mentis, ficut dim iitur, A nytri fcquentes vn n^tf? *(H<spÉtl,
Item,nihil ejfe m Mcllcélu, quod non priwifuerit h fen fu, quod etfi non congruitad omnes noticia 4*31amen de glumh mt diftnm eftf
*	J	" ,


Sunt dutem fenfuum ordmes duo. Exterior,
Cr interior. 1 _
Senfusexteriores funt qu'mcfr, Vi fui, Auditus, Olfaftus, Gujluí, Tafias.
Quid eft fenfus Vífusí
E/i fenfus percipient oculis luccm er colorcmé tanquam propria obiefta,cr magnitudmes >figu* m> numerum, motum eyfiturn corporum, U/te fjjt r 5 uMcommniaobiettt.	~
Vtilitatismagnitudo non potefl fatis dcclardm ri Sed monendi funt iuniores, ut horum mirabU liuw operum diumorum artem t bonitatem eT ufut *ti<l»o modo confiderentc Qualis effet uita9 ft perpetua tenebrx ejfent, aut fi lux non pojjct adprehendif Condidit Deus luccm > cr uult notara ej]e, er dijlinxit earn a tenebris. Ac naturam bo« mww w/fm coadiditi ut apprekendere lucem, cr difcernere earn oculis pofíit. Nec ^tftd fit bse pulcbwwM m, Lux wdelicet, quxoftendit res cpeteras a uerbis exponi poteft. Sed oculi cam agn nofeunt, cr 4 tenebris difeernunt. Vwít DfíW hac corporali luce confiderata, Mtelligi, er fe fe effe luccm quandam admirandas, ut borní* yes fundí aliqmdo experiuntur.
'	O t Q£°¿
Oe
f^r.

BE ANIMA!
Quodeftorganum?
f
OcuIm ar in oculo cryftallinus humor, qui e fuandturdlucct > çr adferunt eifyiritum neru vptici. Hic ftiritM uitam iwpertit oculió, E/icj uelut flammuh, ndturam referetis lució cceleftis tribuens urn uidendi. H de fldmmd tdtiquam uña ¡ in humorem cryftallinum fparfd, fit hoc mode uifio, quid cryfidllmus humor rccipit illdtM d chicólo frecks, quf ibiimaginem efficiunt, ut il Upfœ in fteculum, feu ut fit m figilli impresione
Quod eft obicdirm C
Proprù obieâa fent : Lux cr Color. Nec dua bium cjl5 colorem cjje qualitdtcm mixti corpow$> çrtam d commixtione lucidorum ecrporum curts obfçuris. Hdtc deferiptio uteunq; intelligi pot eft » ítgnitd lucis ndturd, quam oculis cernmus. Sed conftituere lucis defimtionem difficile eft. Nos dis c'mw3qualitdtem efle in corporibus cceleftibus, ZT joignit acre, çr dejud cftendentem çr [e[e er dlU
fc^V	. , ~ . A _	t* «
Ndrrdtio dutem Prophetied wdgis perfi>icu& efttqudc lucem twmindtjpfa ccrpord cceleftid>que funt fons lumkis corporum. Cum cnmdicitur : Fidt lux, dubiè fignificdntur corpord code*
M
\
f
fh'dykt quibus fingulari confilio Dcui hoc bonuitt ¡jpdrfit, quod lucem nommamus. Cum igitur de luce quctrimusy ocuhcalum mtueantur* nec qu^s rant alus definitions.
* » • *
Demodo uifionis*
Toties lam dicimus, non penitut pcrfrici re* rum naturanj9 fed utcunq^foris afpici. Confidere* tnus igitur earn quantum conceditur, cr ¿gnofea* mivs Deum opificem, qui hxc miranda opera uom hut ef)e tejlmonia de fua fapientid er potentia., tioluit etidm tße commomfañ iones de alijs arcam m aäionibus. Vi m oculo fiunt magines 9 uelut fa fpeculoyfic ipfe noflm mentibm mprrnit i/ma* gwies de fefe, udut freculo,
Etfiautemdc modo uifionis multé quxftionez dgitantur% tarnen tioSy ut m re non pcruejhgabdi9 %ecitabvmiu fine longa d'fyutationc opiniones non monfirofdSy quds reeeperunt cruditi, qui b¿c di* ligentius confiderauerunt.
Ntwnuílt exijlimarunt uifionem fieri radijs oe, 0culo emißiSyCr ferient¡bus feu comprehcndcntim bus obicfia. Sed Arijlcteles fapientcr refragdtur* quia vn cculo, non extra oculum fieri uifionem oportet, lam fi radij prpwrrenics non rcdireni* §erct uifio cxtu oculum.
Dtindt

&
i </*r j »'



Vchide radij non funt tarn long!, ut lunam du $olem attwgantxQyarc e? Arijlctcles £T Optic dicuntjn medio perftieuo ad oculum, qui c? ipf lucidui eft, ferri color um ftecics, quat ut acr ita oculus lucidu* recipit. H4c rcceptione fieri ui■ fmctn dicunt;.
Iam altera qufftio eft, An a corporibut all quod lumen fcargatur * quod nom'mant, freciet tafikilem, ut cum wfyfcults redduntur imagines exiftmdmut ab obieftis lumen tranfmiffum ejje quod cum refleftitur et wit,integrum, efficit ma gmem %
Occdm negdt dliqwid ejje has ft>ecies,zr exifti nut, corpora adparcre In luctda fuperjicie , qui fie conditafitnaturdyut in lucidis rescerni pofi Jhit, Quod uero Optici nomwantfycciem,arbitr4, tur eos loqui de Lineis Mathematicis, quibui ob: iefta oecurrunt oeulis , non quod reipfa colore gignat lumen feu radios\
Sed alU communis eft fententid, fturgi d luce cr d calore lumen, ut a fole ffcargi radios rnrnfem ftum eft, Cum enimradij folis in obfeuris locis per foramen btferti, ab altera pdriete refteftuntur, coit lumen, quoditd condenfatum cenfyicitur. Qcvumu* cr rcfrattos radios, qui fie mcantur,
cm
tum in medio dcnfiore> ut m aqud, dut w uitro , \umencoit. Fffeigitur aliquant d luce propaga*
tarn er effufam quahtatem m acte, con[entaneum
Accedunthuc e?h<e cometturt 9quod tnanim
feftum cji, «:/?o/ie oeufos adfici, er reguiu ejl:	~ ^
txc e/itTi* (enfibde Udit fenfum3 ut experimur cott	¿y*
fpcfiu fohs aut fulguris U di oculos. Quomodo	'f^y r
autem ¡.f drrctttur.mil res jlidudatlinderet <ic fe*

autem Udercntur,nifi res aliquaattingerct ac fe« tiret oculos *
DeinUe, cur eaux fpecuía inuerfxs imagines redduntyuc {tare in capueuideantur,nifi quia fte* (^J^ fies aliter r efie fl uní ur ex cams 3 q uim expiants	*
aut conuexis i Et fi auiem fitemur, lotam uifio« Xíu^ J nisrdtionem/ut ala mulla3in:peruefiigabiiefn ef* * ^ fe , tamen bu comwuni cpinionc contenti ¡¡mus 9 c^s7*/ qujeeo etiam twbis mirus dïfylicct a quia uidetur ideo fie ccndita effe natura lucida,ut radios fijar* . gat, utalujuo mo lo pgnificàtio feu cornmoncfam élio ofrenda ur de jeter no Pat re CT Filio> qui ejl u7rá'J7acrjm<x ¿term patris*	f ;
j\d uifioncm autan nceejfjrium ejl médium fcrfticuum9 quod nommant (fiicc-füvz*, Ínter ob*	/
icâum er oculiíín n^ r.fafium fine; mcdtoperm ^ ¡^ ^ fbuuo ocuhs admtmjm tvvíbimuúSitiguur r
«iterad.	^

interuallum} quo h coloribws lumen ~fydrgipopiï$ V fit hoc interuallum perfpuuum, uidelicet acf iut aqus,quia fine luce externa, colorum lu* en adeo debileeft, ut ncçconJpici,ncq; difccrnipcfà fit. Vfitatum eft,cum de uijionc dicitur, Mediurt nominare caufm fine qua non . Seuut Grici to* quuntur, up ovk av®. Talcs caufit cunta nom
tninentur^m Phyfiâs rcàtatum cjl.
Si tut etiàm h uifione confiderandus eft. Quid* quid uidetur,fecundum reftdm hneam uidetur.Ac pyramidis figurd line<e m oculum incurrunt, cutu* bafis eft in obiefio,conus uero in oculo,fitq; pyras mis paulatm minor,quo longiut ab obiefio rece* dityfyecies etiam paulatm attenuantur.Ex bi* Mit» tijs,defitu, quando çr qua uarietate \vnex peruem niant ad oculum, do firma Optica extruitur.
Quanquam autem oculi Duo funt, tamen unum obiefium non uidetur geminum , quia fyccies ab Utroq; oculo co'éunt in neruos Opticos, qui iunfii funt,ut concurrant ibi recepta frecics.Quare unâ res non uidetur gemina,nificum /pecies non iun¿ guntur. Tune enim una res adpjret gemina, cum oculi diftorti non fiwihter idem cvntuentur ♦ H<ftf ratio extat m Problcmatis Anftottlis.
Quid cfl: fenilis Audúus?
Eft

DE A NIM A.	iof
V	*	- _ .
E/1 fen fus in Auribus, percipiens fonosper ae* \cm ucl aqudrn.
Quod eft obíe&um C
Sonus. £ftautem fonus quality ortd ex a'éris Iraftione,qu¿ fit collifis duobus duris corporibus% Utitudineits aliquam bdbcnlibuj. H¿e c fradio pf* rinde in acre ß>argitur,ut Upillo in a quam come* do uidemus gyros ca agitatione proferri* vt au« tcm in dngu/lis fontibus circuli illi cum citoiti parietes impingunt,repulí!,geminant circuios, ita	¿
redditafradio inlocis tcftis,'caucrnofis,aut lam	.
, queatiSy aut denfioribus filuis,geminat fonos,qué 4-rrvä
gcminatio nommatur Ecbo.
Quod eft Organum ?
In foramine oßis Petrofi font duo panniculi fubtiks er folidi i orí i i neruis Audit iuis. Alter fantiiculut continet er dlligat oßiculum fimilA incudi. Supra ueró banc incudem aliud oßuulUnt ejl,ßmile malleo, quod ab altero pannnulo fufti* netur,ficut corda tympano inttndilurm Cum hie malleus i fonis mpulfus ferit incudem, excitan* tur ed pereußione ftiritus tfi ncruis , er fit audi* tio, id eft ,perceptw fani pulfatd incude, ut fi
tbordtpulfmfirm rcMmtf»
r~ - —-	í¡u


itla igiturmichm incudis3mallei,cum panri eulis, neruis cr fyiritibus, funt organa mmediax tudittu. Qceterx partes aumrn adiuuant prapa rationem. Anfraftut colligunt & continent fc>. tios, ne fubito irru ntes m org^xnurii vuditui * au icnfundantur> aut Udant orgjnum*
Quod eft Medium ?
Medium eft aer, qui eft duplex. Exteriors* quogyriperferuntur ad aura Anterior et cognad tus, qui eft m ipfo for amine ops Petrcfi\quitjl mixtus jfiritu auditiuo, utgyrationcs iliaa accin piat> cr feriat pamuulos crmalleolcs. fiic inde murium ttoinitu* oritur, cum mm uapores aerem-ilium ftiritu mixtum iurbanF* '
Nfc uero tantum in aere jit auditio 9 fed etidtn in Aquis, ut conftat pifces audire. Sed id medium I ebfeurius eft, cr ad homines nihil ddmodum perm tinet.
Quid eft lenfus dlfacSus?
£ft fenfus m priotibui uentriculis cerebrhpem cipiens odores.
•	A	,
Qu od eft obiedumC
Cdor 3 qui eft quality m halitu exeunte en
M l: .	mm,


ftixtUy in quibus aérea humiditas fett plu*,feu mu tius terrea natura txuberanti, er ccclcfti aut ig* tico calore ufi<t,ac uelut terrefaflje per mix ta eß9
ut fenti/mus olere fumantia hgna , qut aloquifunt fine odore.
\deo fit Ariftoteles confert inter fe odores er fapores,ut dicat in odore dominan fucitatem, H» mditatem uerö in ßporibus. Et in Problematum libro wquit. Tet •srüjoi/^uSx'ou "avwi? <?&/' vypom TKTCC ovnbp ohiyHjj, IMytVíTcU. vßt qux modicum babetit buwiditdtcm-fiunt fragran* tia. Scdtdmen prorfiu árida, que funt, kí Ariftoé teles nomin at:	non funt odor a, «t Ldpf«
des, tarnet fi in btf er frigidiu* er <trtdif¿s cauf« funt > mc inßnt cdores. Non etum g'gni odor poa teft , /ii/i c¿t/or fubftuntiam defecatam terree er aeree naturx.rejoluat er expcllat. Itaq; fragran* tia omni*, etiamfi funt natura frígida, ut Rcfic aC uioU, tarnen odore ipfo Luit er c ahfaciunt.
Hine raciocinan poffumus, ¿jMárc m Griente resnafeantur edeutipres ,quiaealoca cdtdiora
funt.
H'rnc er ratio fumetida rft, quare dulcid mim nus fint odor atanquía funthumiJ'orx. Contra uc* To magis fragrantia funt, in qutbus aliquid keß
Jb* aermorn
»


%crmón¡£. Sunt enim ftcciord, er, ut ¡ta dlcdnt uftdfeu torrefatta, ut Libanotis 9 cui nomenefl uulgare, Ros mamus.cum odor cum fit gratifii* ¡ mus, lingua teftdtur faporem amaru cffe♦ Vtrunq. indicio ejljibanotida cdliddm effe,ftcut er nican* der incjuit :h crvyi KayXfuoíCfa/j sAco/j 7r<$
Auttu rddicem calide libdnotidos ure Fcecunda in tereti que gignit cdnchrye fen men>
Vt igitur magna temperdmentorum turiettó eft m herbis, flor i bus, rddicibus, itd magna odom P n rum uarietM efficitur, er confideratio digna ejt Z^Ji fiudiofis.
ir Ñxxr species dutem due precipue conftituuntur*
(F
Bonus odor9qui,ut in (aporibus dulcedo, plus rem, fert aeree nature, er cum ex partibus fuauibus & re fie temper at is er magvs calore coclejli coftti / $ridtur9 cerebmgrdtus eft„ J> VJP^v <tAT contrarius odor bono,nomindturfoetor,quiut
o flam bumanum ex partibus uictofis er malé pO^ torrefattis exhalat9cr fuá natura uenemm eft ce9 7> rebro. Ueduefreciesfa-ale agnofcie? difcerni pojfunt* Altera nommatur	altera </Ww»
Adijciuntur cr iu differentia ,fumpte a fan
ponbui
B E A NIM A:	t oi
foribuf, ut Actis odor, quails eft citrhri, Allij>cc* Et Acidus,quails eft AcetL
k ' rJ»- '
Extantapud Vliniumcr alia adpellationes» quM enarrare difficile eft, ut Acuti odoris er Ig* tiaui. Inter dam graueolens eft idem quod fcetia dum, cfWw<ft£. vr foetorem fub bumeris nomt* ttat Vilnius Graueolentiam alarum♦ Et Virgilim mquit. Autubi oc' wni grauis.
ApudGracos aliud eft c/Wa><%, dfiwd J5cc* tyofi/xop. Nam multa funt^a^ilo^/xa^uanofi funt foctida.ut Aloe, Folia fambucL Litiitm, Arte* Vni/t <t die wntwr a Diojcoride ßa$voc/Vxoeacr tiio graueolentia,cum tarnen nonfint feetida. Imd 'Diofcorides ait^Volium ejje ßaj\/üc/\a0/J /xircS , Vöctk^ Imfltixq. Et de Cunilafeu Origanoink 'quit Virgihus: Grauiter ftirantis copia Thym* hr&. Nora eft autem ingratus odor Örigani,ut con jtat. PUrunfy igitur ßajvo</\u0£ iigniftcat hon_ gtfpdfoetore, fed q«od niwia^ »ut ifd dicam a "denßorc frazrantia offendiE&*c breuiter de pau* eis adpellatiombus dixi9ut in lettiene autorum dih ligentius conftderetur earum ßgnijicatio♦
&wnt autem hommibut hebetiörem effe olfa*
P % lium»
ft
A- A.
Q^tfitr

ÍtuM3e¡uam cambus er quibufdam alijs dnhndn* tibus3 quia cerebrum babent ccpiofius c7 humU
¿IM.
Qiiod eil Organum olfa&us Í
r •• .	"
Verum Organum olfafius funt duo propagues d_prioribus uentrieulis cerebri defeendtntts ex ra cerebri fubílantia m os
diâm
tlL Jupra nares ofîi frontis wfertum tjfeos,<*uod inulta exilia foramina kabet, quae funt meatus CT a 'éris çr oiorum.quod aiw-quitM nommât ue 1 «iluoftcJïç, ÍJ eft, colatorio fi mile > ucl Guoy/o&m
y quia multa m eo foramiíia conJ^Lciuntur^uem lut in frongia.
Qum igitur per btc foramina penetrarunt ham titus^qui odores perfcruu, ordpiuntur er perein piuntur per illas cerebri propagines,cr tranfwitm tuntur in priores ucntri u 'os cerebri, quod bonis cdoribut uult natura fuauiter foueri. Ndr« uero it a feruiunt huic beneficio , quid m cis colhguntur balitus,cr u:a funt collefiis bahtibui ad illaforam mm a.
De Medio*
Vf odor exbalans à corporibus, fpargi pofif-9 Piedlo opus eft, per quod tranfmttaiur ad organ
mm♦
mm. Noíft igitur medium ejl aér. Pife es per	wi
tujuam odores pcrdpiunt. N¿m alij alijs cfiU tu* ^^^^ piuntur. Eí polypum xiunt fugxri a ¡jlxo, cui adm ac/* bxrct, origano illuo*
Quídcft íenfus Guftusí
E/t /oj/m* wa hr/^Ma er palajo pcrcipicns fim pores.
Quod efi: obicftumC
Sapor, cjui ejl quality in fueco hi quo bumidi• tas umeit jiccitatem terreftrem , cu/orr utrancfc dirigente. Dixi enim fupra, in [apere domvnari bumiditatem. Quare Tbcopbrajhufic definiuit faporem. Sapor efi partU jicc£ pcrcoUtio per^ bümorem 4 calore fafta*
mm	*
& _-'
Grjccicum obieftum gujlut nomlnant, utuntur édpellatione x^o^quam uocem promifcue ufur pant pro fapore, cr pro bumore. Ahud nomen ejl 3<uAq(* liquor. Et Gxlenus wquit, ueteres Grtcot nonx^ou , fed	dixijje pro bumore , ft*
pore, cr líqaore.
Saporum faeries al ter ab aíijs numerantur,CT Galenus inquitydifficulter eos difeerni poffe. Arim fíateles CT Tbeopbrajluí recenfent oólo dijfcrcnm
tus*
P f Dfibfc
fCZCc 0 fj^f*
r»t.
rZj i L— ^—'
yojp*.
DE
Dulcís*
VWgUÍSy
Aufterus* Acer bus, Acrti, Amarus*
PicidM,
Salfut*
ANIMA.
'■X
'y&vfcvíf, Tíiirccfo^
bi USHfOg.
&$ycpvo$. auV
WM ddpellationes prodefl notas. effe,quia ptf* flm obuU funt in defcriptionibus plantarum a4 liquorum. Et confideratio hdrum diffcrentidrum tont'met erudita difyutationes, quahbus tempes ramentis qui fapores gignantur. Acrw calida funt3 ut piper, dílíwm. Acerba fngida5Mtfruftu$ glandium, caftanes. Áddam igitur breues des fcriptioncs.
Dulcís fdpor eft3 bujno exuberat deredjhumi* ditds m ifi*ju¿ funt tem per até calida3 cr quem* cum Mtur&fangumiriítfín er car ni/i proxU me congruat > Imgua auidé excipit, ac uolupta* te de dilatatione adficitur, eo fruens. nonUditura non exulceratur ab eo,ncc refugit eum » ut amara feudcrid. Dulcía funtLac, M el, ui/num. Acregu» Id nota fit. N utripnentum hominis opor tere effe iulce, m décijWHlixínmMM dulcid iungunt,
mplent
I

)
EVE ANIMA;	tol
hptent er reftituunt ero fas partículas. Sed him terduum excellenter dulcía nocent , quia cum fmt ualde calida cr aerea3cito in igneam naturam ucrtuntur, ut Mel & Saccarum celerrwueuerm tunturin Rubram bilem. Quare auidiut uft fac* taro fepc periculofé inflammantur♦ A dhxc dub tes cibi intemperantm eduntur.ldeo propter hu* I»oris ccpiam fequuntur putrefaftiones.
Pbigute fapor uicinus eft Dulci. Eft enhn in liquore dulci, m quo tamen aérea humidity ft arfa, eft in re minus tenuium partium,er calor debilior eft3ut in OleoMtyrosarne.Htc quoty fi ftnt me* diocria,profunt in nutriment o. Sed nmis pinguid ttocent, quia foient fupernatare a ey bnpedire com éttonem^Gr oppilationes effjcer*♦ Vulgo bunc fu porem nornmnt Vnftuofum.
Necdifcerno a dulci fudum odorem, nijigra« ¿¡bus. Cum en 'm dulcedo mediocrvs eft ^cr retti	^
Umperata, fit fuauis. Vt wanus cum kferitur	C*^
4qu£mcdiocritercalid£,adficitur uoluptate, itd medioctiter dulcía,quia funt temperate calida, ZT ' 7 turn fangurnti carnes natura congruunt,efficia unt fuauitates,
Saporn contrarij funt Dulci, pkgui, &
P -I Mfa
<>r.
ir.
ft

AmarWtAcriSibcidus» Acerbus, Aujlem,^falm fus, Hi ueré differunt, ut exempla cr cffeftiones oftendunt , etiamfi hnperiti non fatis dijudicant hasdifferenHM. Genusfttcommuneomnium, dulm ^ * ** contrarios ejfc , cr aftriftionem cfficcre, cjhü alus magis,alias mmM offcndit [cu exafy erat Iwia
^ Amam,7rinpo<* ,fapor efl qui dctergit > cr (P^^ * mordet Iwguamicftq; wi natwra terreftri crajfaM
quet cxccdunt calor cr ¡iccitat, «t w Bilc, Niíre, Marrubio, Abfynthio, W .	A cm^í/Av?, non folum mordet ac rodix ¡iti*
<F	gu¿(m, fed etiamurit, penetraí^CLMdejüfhluiu
ut fírrum ignitum. Ejt<J; i« natura ternú, mí <jk4 excedunt cahditM er ficcitas. Et acria fuperant calore res amaras. Sunt autem acria , «í P/per, Ztnzibcr, Allium> Cepa,granum Cnidium, id cjl9 kellerfalq, Cilx* yn % /c	Acidia, ogife, aceto fus ejl3 qui mordendo conm
AjCi . flmgit cr refrigérate ac citra calefattionem au "	tenuaty diuidit, cr uellicat. Eftq¿ in natura tenui,
frígida cr /icca,ifi qua domwafKr frigidtfaí.Nani qua [unt tantum Acida, funt pr¿apué frígida,ut txalis 9 qu£ uulgo Acetofa nommatur, ^wia foec purebunc ftporem babet, E/i cr ftecies mali pk* miuere aciua,
Alid
\

Alia quídam funt mixtt qualitdtis,ut acetum, quod eft fubacre9quia etjifngtdum eft, tdmen re* tmct obfeurum ¿doran, ut cinis, ex uvni corrup* tionejnde fit fubacrefed tmen dom'watur frigu ditas. Cum cn\/m exhalant ¿¡ere<t partes,er reliqux manent tcrre<r,iúut<z aquofa tenui parte, fit Actm turn fuá natura fngtdum.
Cient dutem acida appetentiam, quia humores uieiofos vn orificio collcttos, diuidunt cr pellunt, ^^ ^^ cr mordicañone non urente irritant uentricum jl^ZHlL '' lum, Oxalis grata eft iv febribus, non folum quia pe Hit biliofos humores, fed etiam quia calos
rem biliofum mitigat,
^ m t
Acerbus fapor seft, qui contrabit J c^í-S? Ihtguam, cr mtrorfum pellit, idcoq¡ conftipandi, J denfandi, cr aftmgendi urn habet. Eftq; m natu* ra terreftriiCraffa, frígida et fiecd, ideo enim acer bwi fapor dicitur effe tardior, qu m acidus , quid acidia eft vn natura tenuiore mim terreftri. A« cerba funt, ut, fruftus glandium, pyra fylueftria, CT w* genere	pom¿*, muía cydonia, ac
tnagvs ¡inmatura. Nm poftquam maturueruntfo tmxtus fapor ex acerbo cr dulci, fuut nucum ex
acerbo qt ptngui. Sunt	cr fruftutpo*
F % ter%
f
DE ANIMA.
tcrij, qui uulgo rib es dicitur. Item cdftane£, ccu na, ct poma Cynosbati3 hcinboten
Quanqudm dutem recentior <tta¿ mutauit apa pellationes , cr pro acerbo dicit ali.is suTrjW/j» áliis ponticum,t amen quia eonfufio in nomcnclds turis parit errores, reuocandt funt ueteres ad* pellationes. Ideo grecas er latinas adfcripfi, qui= fcw intellcéiis,recentiores collate etiam facile telligi pojjiint. 2tu tjJíko/j a sucpco,id eft,aftrin* goy ufitata Grjecis uox eft in genere, pro eo quod babet u 'm aftringendi[ Ponticum cxift'mat Po/j* tanus diftum ejje a pugnando. Recentíoreí etiattt difcernunt Stypticum er ponticum, non fyecie9 fed gradibus. Ponticum dicutit effe naide SJucj>» i; *V p t	!i/fftr'<ijq"* nos nominamus
■fichen.De quibus V ir gil tus dixit: Spines iam p ru* tía fererttes. Vulgo alieno nomine adpellant aca= das. At jiypticum aliquant o minus Sfi ícpvop eft, ut mala Cydonia.Scd fingul<e faporum jpecies ua* ños habentgradus,cr mixtura funt faporum,ut piora funt sju^va, acida, er nonmhil dulcía.
AufterusoLVSH$o(? fapor eft, qui a/peritatem quandam vñ fumma lingua ejflcit, er leuiter den ficcat, nec pcllit miro, nec condenfat, ut acerbas
fjpor<
I
1
| fypor.Ejl crím quídam tnter hos uicmtMMcum • aKig fint acerba, poftea ht cti ¿uño humo* itc,fequitur auñerus fipor. Ejligitur Aufierus ftpor ht natura terreftril crafja, frígida,er ficta, fedpliM habente caloris z? humiditatis^qua n ha« bcnt acerba. Eji auter ínter uini fapores Auftem tut. Et Galenas i/nquit, hujier a ulna magis corro* ^lA*^ bowc uentriculum , cr mwm* ofíicere cerebro. ^^ p uuant en¡m uentriculum natiua (ucitate,cr ah* ^^ uantulum afirmgunt, er fflinus calidos fmos	¿ .
xhalant, fed turnen de umo non cruda, non ni*
is aquofo ac tema loquitur.
) » »
O	V
Salfus	fapor ejl 5 cjhí li/ngi{am non.
ontrahit, ncc conftipat, fed detérgit cr abluit ifgregando c? exiccandcy,Buiufmodi eft falis na* tura, qui ideo putrefa filones iwpeditsc¡uia de fie* tat er extetiuat, acercdit kumiditates. ideo mol« ^ an carñem hidurat, f^duram reddit mollioremr MmuiinjiiollUbfumit fupcrfiuam kumiditatem» tarurfus duram crofione attenuat ac relaxat > tftq; Salfus fapor m natura terrcftri,craffas cali* úacrficca.
Has differentias recitaulmut, quia er uocabula Mtelligi prodeft, ct ftudiofi phyfices diuerfas qua« effí'tticm m te. cxwpltf considerare
ojfmt.	/	Qgo4



DE A NIM A.
Quod eft Organum guftus ?
Tcjt pellicula expu'ifu in Ur.gua fub came pq rpJ±^£j^ö^tofa , qudiejhtj Ungute fuperßcie Badem pellicula er in palato fyarfa eft , oritu) k neruis per palatumde miß is ad lingux radicen qui cr gufium cr tattum hngujeac palato fuppe ditant.Naw alij funt ncrui9qui mot um lingua m\ pertumt, q^J ^
Medium quo fitguftatio> eft uel exterius,fal uaht humidjujy ud. interna, caro fungofa. Idee febri hborantibut omnia fiuntamara.quia re dun dat in lingua, film bi'iofd.
Quid eft fenfus TadusC
fjjjßnfut percipiens primM quahtates pdlicH> U ncruvd expanfaper camem tota corpore, tan quam reti,
Quod eil Organum fadus ?
Vt ntruuottcYM (en)iba* urn fentiendi iwper tiunt, ita conftat taftw Organum ejJc pellicular &tierueam intextam carm,toto corpore, fub extre
w* cute, cacfc pellicula comparet, quacunfy cam.
¿U.	parte dijfefta.
C Oritur ant em 4 neruk cr cerebri cr medulla,
fj>iM*
r-
/V.
K
•
<
f!
ffwlis , etp taftum acriorctv fuppeditant nerui mbtiliores , uidelicct propjgati k ccrcbro , ut qui ad capfulam cordn9item qui ad orificium uentn«
tuli defccndunt.
Medium uero per quod nerui feu pellicule ta* flum percîpiunt, cji caro bene difyofua, aut os cui wuut inferitur. Ndm CT dentés tafium percipim tint. A riflotclcs paucU uerbii in libcllo, de fenfu> uidetur collocare Organum taftusin corde, for* aßit co,quod inde ncruos oriri putat.Sednos cm pinionem non awplcftmur.
Quod eft obic&um?
Quatiutes prim*. CalidtfiW, ïrigiditMSAumi* itM , Siccitas, çr aliœquœdam, qui: bas comitari rolent. Durum,Molle. aJperum,Glabrum. Graue, eue. Denfutn, Rarum.
Qiror font obic&a communiai
quinq; nominanrur obieâa communia, quia i' turibus fenfibut pcrcipiunrur. Magnitudo, Figu* •a,Numerus,MonvhQjttes. Hic uoltns omitto ca* iillatioties,qu£ oppotiuntur de modo,quo percipi9 uitttr bœc communia obieâa. Ac fati<$ c/l (cire, \alemeffe naturam.Color cfi in corpore quod ha*
tet latuudmemf Cum iguur oolor oculto cernât ur,
neccjfi

G

i
í
^vHyoH-riAfiy
f escamen cum confenfut fit de reipfa,noñ cft eptii litigare de modo enumerations.
N05 Galenum fcqulmur 9 qui tres fenfus hiten riores recenfetyStnJum communem^Cogitationetn: feu compcfitioneWiCr memoriam. Nomhaapu Galenum lúe funti (pavrasiKov, AiocvohZkop c ¿jLVH¿jLov6/?cKop.	prrfyirur
/^HM^y^rtK cant difermina.
Sjnfuscommunis apprehendit imagines obla jph^fJg-	Usa fenfibuTrxterioribus * qr dijcernit cbTcft
jjngulorum fenfuum.
•	'	1 4 •	V	• •	«	....	"	J
Delude alia u^eoroponens cr diuiden5,cr ali ¿id ex alio eliciens tanquam raciocinatur, cr ¿u4 dicaf.
Terti* retwef obiettorum memoriam, cafa re sordatur.
\ -	Sunt autem organa hac. Anterior pars in ge
w"	cauitatibus feu uentriculis cerebri9cjl orga
ttumfenfus communis. Poftquam enim ut in /pe> culis, ¿ra ¿12 organs cxtmor«m fenfuum fulgen imagines, fyiritus uibrati vnduunt earuw fimilitu ávncm, cr transuehunt w ad cerebrum Abi ut Itn gua format articulatam uocem, ite cr cerefcrw Uibratm d ftiritibus format fuo quoiamadmu
randv
>
dndo motu quafi collocans ftiritus, alt d dtqdid muldcrd. Vi en'm fiant aftiones er imagines in erebro,concurrere etftirituum uibrationem, er pfius cerebri motum aliquem, confentdneum eftt on enim tdntum feritur cerebrum a ft>iritibus9 ed ipfius etidrn aliquis motus eji 9 tanquam collo* ansfyiritus, componens er diftribucns, ficut lin* uč motus diuerfi funt, quafi collocantis in aire diuerfas figuras articulate uocis.
»-A	*.	«	T
Ud conditä eft hombtum n&turd diumtus«ut eri cogitaiioHes in nobis,er/omari ac ordinäre imagines feiamus. Quomodo fiant, noti cernmm m bac caMgm. Sed tarnen banc ipfam formation nem magvnum non dubium eft umbram ejje fignk ficantem aliquid de Filio Det. Vt enim aliquo mo* do confideremus 3 cur Filius cogitatione genitus tiominctar imago deter ni Vat ris, etiam in nobis uoluit Deus magines fieri cogitatione,
Sunt autem officid primi fenfus interioris* dccin pere omnium exteriorum fenfuum cbkftd, er ed difcernere. Oculus pariter albedinem er nigre* iinem percipit. Sed fenfus communis difcernit♦
Veindc proximus eft fenfus > cui tribuuntüt
O^ com %

"tompofitio 3 feu ¿¡limado,fcu qualifcuüfy rdcioci* tidtio cr iudicium . Ariftctelcs a priore non di* fcernit. Sed ut dixi Galenum fequimur 9 cr org¿* numeiin medio cerebro dttribuimus.Aiunt enm naturas hallucinatrices effe m raciocinando er indicando eos, quibus media cerebri pars languid dior eft,ut fupra de Therfite capite diftum e¡l,dc quo inquit Uomerus: tyoioq znp Kt<p<xñfíp.
Tertio loco numeratur memoria, cuius orzaa num effe m poftrema parte cerebri, tnulta_pgna funtffiue ipfum cerebellum dicamus idjormium qffijme ptrtein uicindmcy ~
Eft autem cerebellum Jíccius, er multos fmut babet,quare ad accipicndas imagines er retinen* das magis accommodatum effe exiftimdtur.vt aun temin cerd ccpecuyl&z iwprimunturjtd in orgda nometnorUaffiritibusTmprimi fimuldayuogrtc mus¿Aliquant uer ó effe organ orurn diftinftionem* confentdneum eft,ut fupra dixi,etiam/i interuaU ta non fatis difcerni poffunt.
Jllud dutem fape rogitemus, cum m nobis ft fdtiocinatio, er humanam ndturam aliunde or tdm effe conftetfiqui necefjario, Opiftcem hum
suture ptpictuem ejfe^uia mpofiibilc eft k utu
rabr
DH ANIMA. •	n4
Yd brutd orín intelligentem. Reftdt igitur ¿Iii uita/tn qua er opificem, er hxs mdch'mds melius
intelligemus,ut poßeu copiofm dicetur-
• •
Quid efl: potcntía Adpetitiua?
Deferipß fenfus utpotuu Nunc adijciendd eß potentid adpetitiua, qu£ eftficultds profequens aut fugiens obieftd. Comes eft cognitionis . Ac de beftijs fucile Intelligi poteft, ideo eis inditdm effe cognitioncm>ut fenfus monftrent uiU prtfidid, er contürid. In homine eft fublimior cognitio , ut agnofedtur er celebretur Deus. Etferuithnic v J eogmtioni etidm adpetitio,ut homo diligdt Deum, Uteturgr acquiefcdt 'meo. Sedpoftea de fufen * "rioreUU cognitionecr adpetitione dicam.	- -- |
Jnitio dutem liulgdris pdrtitio tenendd eft, dt dppetitu, etiaw/J nonnulli cduilldnturjds -tfcrt ußtutam eße eruditis uidemus, er utilem ef% fe difcentibus non dubium eft.	{
Triplex eft A dpelitM.Ndturdlis,SenfitiuM,&	i^U^
Voluntärius.
De Nd^ríííi ddpetitione nonßc loquimur ¿ «I fupra,ubi tdntum mclindtionem, non Aftionem ^^ f*»*** éliquam ßgntßcdt.ut cum dieimus. hutcrid ddpea
titform ^

tasLt
i
jcr -
tit forntdttt: Lapis naturaliter adpetit locum dem orfum. HÎc entin fanificat er naturalem inclina tioncm er dâioncs,qu<e t a men non oriun tur ajen fu,uidelicet, Attraftionem, Retentionem,Expul fionem^Sic planta arefeens appétitrigationem Exbauftœ partes corporis adpetunt nutrimentum Ht ut magnes ferrum attrahit, ita membra lam bunt uenas,er uen& attrabunt fanguhiem. Rurfi cnerata uafa rcpletione inmódica,appetunt leua tionem♦ H/c adpetitus ad uegetatiuam potentia permet, quœ fíe adpetit nut r ment um*
v	v	•
Sedb¡ecuocabula9 fames er Sitis jlgnificant noniantum ddpetitionem cibi.er potw, fed etia fenfum illitts fuäionis, boc ejWolorem ex futtionc ertum. Nos tarnen non n'rnis fubtiliter loquentes trans fer mus famem er /îritfud adpetitionesna turales, ut bas adpetitiones ab adfeélibus difeer f^typsh^, namus, quifequuntur cognitionem, er aliquo mo ~ ' " ~c ~ do regí pofjunt imperio rationis.
Adpetitus fenßtiuus efi, cjui comitatur fenfum i er tamunt competit arwwitibus. Hic duplex eft]


i
i
Hut fit per conta ft um, aut fine contaftu.
Appetitiones qu&fiunt per contaftü, funt du<t< Deleft at io er Ùolor, taólum feu aliorum qu
rundam fenfuum aftionem comptantes♦
Eft igi

Eft igiturDcletfatio, m neruis dut pellicula neruea9perccptio obiefti conuenientisa non Udens ^^ ^ nec lacerans neruos,fed a natura ord'mata ad eo«	•
rww conferuationem, utfaucibus arefaäis in fiti grata eft rigatio, que fit boni potus perceptione, qua ncrui recreantur. In frigore pedibus nmiurn frigcfattis, grillt e/l calor recreans neruos.
Dolor «ero eft neruorum feu pellicuU nerue& H^q «J*. lefto aut laceratio * qu£ fit ab obieäo non conucm,	^
menff« Vi cum ignis urit partem corporis. Eft autem ut tattus, ifd delettationis er doloris or«	^^
gitnwmpcHicwUneruea'mtextdcorporis fitq; dom
loracYior>cumipfineruiproximeUduntur,utfit ^
aimis.aut m crucutibus, quifiunt»cum calm culi diftendunt uenas er neruos♦
Vi rftfm fenfus per fefe agunt naturaler. Ocuius incolumis apertus obiettum oblatum iu» fto interual!oynon poteft non uidere: ltd in neruis naturaliter fit deleäatio aut dolor, Nec caufa eft alia quarenda, fed fciendum eft, ad btec officia neruos conditos effe, ut ßiitMißxwnrnta fenßsjt motuSt&ddficiamurdcleftationfcr dolore♦
Rae Hdtuu proprietdte confederate fads perm
föicum
fèicuum fit, non omnes dolores aut deleâitmes oriri d cogitdtione, dut tolli cogitdtione pcffe, ut Stoici fingunt, quorum err or es de ddfefiibus po» fted refutabmus♦
. ^	Sunt igitur alij quiddm grddus ddpetitionum s
C^XL^t^l $uÎM!lj[unt pjrçontdfîum, fe<Ljepunturjog&
. Mionem> et propriè funt m cordeM nomindntur &dfcftus. Hoî difcerni oportet ab alijs grddibus, qui funt in uentriculo,dut in nertiis in reliquo cor* pore, uidelicet 4 deleädtione çr d dolore.
V	/	if
Eft er diligentid dignd eruditls, confiderdre fubieätx feu locd, vn quibut proprie er uerè funt ßnguld generd. Nec decipidntur poetdrum &ut Pldtonis fermonibui, <jm dmorem 'm Epate collox eirunt 9 ut dllegoriam de, Tityointerpretantur» cuius cum Epdr dicant Idcerari k Vulturibw, propterea quod dmduerit Ldtonam, aiunt fignifi* c¿cri, w Epdte. federn ejjè Amorh^ut Lucretw jtf« quit libro Tertio:
Sed Titym nobis hie eft, w dmore idccnteix
■•'• Quem uolucres Ucerant. Et Theocritus ht Adonide vnquit de ofculo,
TooSivp ¿xi (piÀçvopj ocrop Tv <pt*

\
BE ANIM-A;	wd
H ^op so/xce, fc? Ii$\/xofl
Pvtv/uiot Tiop ptuVft, to JS crt/ yTivnv cpfaa
Tdntifter dd jumolum, dam kit/id uiuunt. Ex anmafy tud dum fortius in mcd Idbra Inftutt, wjg^ tec«r, mulgenti dulcid pbiltrd♦ Scd bee poeticd relmquAmus>dc ueritdtem con* ft deremus.
Sunt autem ddfettut, qui propriefic nommn« fwr, momcordisnoticiamfcquentes, prefequata tesdutjugientes obicfidfqui cum ant iuuent nd*
iM.rdm, ant de/tmrrt, fetter comitdntur extremi lwot.H*, itut Ufa ttdttmt dolor <xc de/lrw^io 5 ¿ut fuiuitcr motd > deleftatio feu Uticid dequiefeens
m obiefto.
, • • »*» *
Ac ordo ndter<e confiderdndus eft, motibm cordis dntccederc cognitionem, dicitur:
Quodldtct ignotumeft, ignoti nulla cupidoo
item.
IK T3)OJS/J 7lyvirca TO lpa/f.
Vt autem in Deo ipfo eft fapientid difcerneni vecld er non refta,zr deinde uoluntds, uolens rc» ¿fa, er qwddiim {«fticM dequiefeens in refiis, • cr nolens contraria^cr ucrd tndignttione repek

Uns de deflruens: îtauitam bominum ordkduit, ry^K^i ^ ut fínt lepes feu noticia reda prjecipientes, pro
hibentes contraría^ deinde uerófint magiflra qui reftd facientes protegañtrepellant actol* ¡ant contraria facientes. ldeodutem hxcitaor* dmata funt3ut dgnofedmus cr ejfc Deum, cr fapu cntem,iuftum, iudicem, er umdicemejfe, crut feiamus,nos mgmetn D ci effe,<cr eum vmitdri den tere0
Ád bane confiderdtionem Dei er politicœgu* bernationis> deduccndifunt hommes, cum caufti p c cn uteunq; confier are fludent0quare adfeftus bino*
his conditi fint .Non dgnofatur Deus à coeloj ter* ^d^pUntis^ pccudtto.etumf^obedítint. Sed
„	dñgel^^Tomines itd conitàiî^MvMl fèab eis
P^y tgnofcL Fecit igitur eos naturas intelligentes, er attribuit normas iudicij certas noticias. Sicut ma* giftratui leges tradit♦ Nec uerolegum utilitas efs Jet, nifi m agi jira t us protegeret reda fatientes, contraria f atientes tolleret. ¡ta uult Deus in ipfo bomt/ne effc adfeftus tanquam executores noticia* rum, uult Utari corda,cum noticijsreólaprtecU pientibus obtemperawus. Voluit ita uiuere u con feruari banc naturam Utantem agnitione Dei, cr écquiefcentem "m dco, r urfus ctiam uult in cor* ábM nojkis umdices efe ingentes motus, qui co*
herceant
¡hreednt nos,zrpunúnt fa fia contra legem. V«í¿ icfft flamma5 ir<e er doíorw, deftruant natum iram, poftquam non cvngruit ad fapientiam er m>rw¿wi diuinam< ¡ta Cdin, SauL ludas er fimiles deftruuntur ira zr dolore poft [celera. Vtigitur i noticiarum feu legum executores wi no&tí ejfínt, ddfettuum ignes nobis infiti funt.
Huitts caufie confideratio utilis eft , er deducit nos ad arch$*ypum>zr pofica multa monetae or« dine^adfefluum9 quem conditor ivftituit,zr de confufione ordinis 0 qu£ pojlca fequuta eft. Ac ftudiofi diligenter luc imitia de caufis adfeóluum9 er de colutttone ¿d Deww, er ¿d imperidconfi* derent. Ntmcdddo partittonew.
Adfettuum alij naturam iuuant, alij deftru* unt*
luuántes naturanu ut leticia, fees + amor, ori=
Untura noticia monftrante qujdd$tri Jponi, fine fit tqtjjromi^to	, CT fue errct notim
ciaTfiüe redé iudicet. Vi ktatur A uguftus audi* ta Jama uiftori& etiam faifa*
Adfeftus autem definientes naturam, ut, Trim fticia, metus, Ira,Odium,oriuntur a noticiamon* ftrante quiddam malí fiue fit to ti bom'mi malum , fiue partí, cr fue errct noticia, fue redé iudicet.
CL. S	Vf, So»
Vf, Solon wceft ut eft audita fama de morte fiUjf quanquam falfa. Noticiœ entm antecedunt adfeu âibus,ut diâum efl,çr obiefta montrant. Quid autem nommtur Bonum , quid Malum, t/nfra dim ccmus,<zr alibi in Etbicis recitatur. Nunc utcuncfc fpecierum uocabuladeclarabmus.
Ljeticia ejl motus, quo cor acquiefcit in bone pr<ffenti,çr eft dilatatio9qua cor uclut accipit m* tra fcfe3çr ampleâitur obieâum, ut amans Uta* tur ampkâcns puellam, eamty ueîut adiungere cordi, ç? intra cor accipere conatur. Nec uerbiî deferiptionem illuftriorem trade re pejfum, fed fenfu difcernitur lœticia a mcefïicia. Et difçrmti €(Je Deut uoluit, ut ante a dixi>ut alijs rebus iuua* n naturam, alijs puniri er deftrui fciremM.
Ac de L£ticia,confideretur caufa. Voluit D eus Uticia dilatari cor,ut pr'mum crante omnia De* um ipfum açciperet.Eft autem DeusuiU er quie* tit, non deftruftionis autor. Jdeo Uticia hoc mo* do condita efl, etiamfi nunc quidem m bac nature deprauatione turbatm eftadfefîuum ordo.
X
C ontrarij adfefius3qui deftruunt naturam, funt notions, ut T riftùia, Timor, Ira, er fîmiles«
Bftigk
BE A RIM A.	s :$
tft igitur Trifticia mom cordis *j}uq pcrcufm ljum cor obiefio ivgrato,conjlrmgitur,prcmijur, irmiLCtldnguejitcum acri fenfu doloxjj. Ac nifi efmat trijlicia, tandem cor torrefafium exttn* juitur. Hie crucidtus nobis ttiditus ejUm-C?.nLe*	%
ius faturi maUnos cobtrceat, cr trijticia propter
fvr^.tpritum maIuwi fit- ui/nAer f^r hren4jeelerUflt, '
r
r^*1
gr tejw ludicij Dcu^
* •
Vnde autem eft in Uticid fuduitxs>zr in trifti* cid cruciatus f
Ui motu& grdti & ingrdti primum oriuntur ak ^f^s
ipfd cordis fubftantia^quod Ud conditum eft, ut fit y* r^J fon$ er fedes adfettuum, cr fuis quibufddm mllii ^ diUtatur ey conftrmgitur: Et >fi licet uti bac ft*	'
tnilitudme , bis uiihs-, quaft marubus attrabit ac depellit obicftd. -
Praterea fen fits fit dcrior3quid fubtiles neruii cerebro de dud i funt in corpus cordis, qui dddunt deleft ationem Uticije,cr dcerr 'mos dolores tnftU cia. Augetur dolor cr uicinarum partium con* ftrittione.
Ideo dutcm hi pracipui er dverrimi motus funt ^ ( dttributi cordi, qui funt aut uita conferuatio, aui ¿T^ ^ ^ <ieftrudio, quidjn cordejnuium eft uita, ey for* ¿^fy
tajUs cor fe^^mSMm cfi	*	,
Spes	-< ■*■)
rv




O


Spe* cfl motus, quo cor futurum bonum dppcm > fit, fcq; ad illud acapicndum, ut ita dicam, aperiti te praparat. Eflq; ßmilis motus Uûci<t,qu<t qui* dem er fyei permixta eft.
Timor efl motus,quo cor conßmgitur, tanquX fugiens futurum m ahm.Eftq; ß milis motus triftU cm, qux er timori permixta eft.
Amoreßmotus, quo cor appétit aliquod fe, uerè bonum, feu quod uidetur bonum »id^qua attrahere geflat, ut eo potiatur çr fruatur^ Vici. nus adfedus ejifyei, fed ardentior. Ideo deferibù tur quafi attrahens obieäum^mitato corde tan quant ad fruendum ingens bonum.
ira cfl mixtus adfecius ex trilîicia er eu pi di: tate uleifeendi. Eß en'm motus, quo cor cjjaifio nem aliquam duerfatur,çr fimul conatur de pelle, re, aut pana adßcere autcrem, feu caufam offen ßonis. ltd cum duplexßt obieäum , funt duo mo. tutyfugere offcnfionem,e? perfequi wgenti impe. tu autorem. QjAire non ut 'm ¡nrtu tut trißj^i
Jan guis ad coijntro refugit ^fedeffunditur. Cc enm uelut ex caßris fuis erumpere conatur,
fanguinem ac ß>iritus, tanquam milites emittit a
prcpulfai
propulfandum obiettum. Hoc fctofa motu hicalem	^
fcit cor,cr inflammat fpiritus er fanguinem.Tur* bantur attiones omnium mcmbroriï3 propter m0m turn fanguinis,etfyirituum cotifufionem,fed prxa eipuè cerebrum offenditur 9 quod inflammato er agitato [anguine ,er ardentibus fyiritibus, ipfum quoq.; incalefcit, er coneutitur motu fanguinis, jpirituum, er neruorum, <jtu dd cor prepagati
funt. Ideouebementemiramcomitantur pbrenc« fey, wi wi Awcc, crin ter dum Apoplexie.
Ad banc de[criptionem congruunt fententié piur'ime feriptorum, ut Vergilij :
Jgnefcunt ir<e, cr duris dolor vfîibm drdet.
Significdnter tnlm deferibit hiflanmationem fanguinis cr fairituum, ortam ab vngenti motu cordis. lrd incen[a, ¿rdort /dttgww çrfyiritus>qui treme[aciunt totum corpus, ¿*c ip[d etiam offi. Sanderbeco aiunt concipienti fldmmas indignation mm ante prjelium, /¿¿r* /cfjj* e]Jc, er erupifji ^^ tfwUum fanguinis. Et utrfus apud Suidam recitaa L^iS* tur: cr<pvTpç kj^^tax/1, H9$|	tcJç
vocç, quia m ira, bulliente fanguvne in teto tbora* cey intumefeit er pulfatur diaphragma, er fiunt turbidi motus, ut m Ebrijs.
c dim

ÍJf^K-


/1
Odium eft meterata ira, hoc eft, habitus ex ira ortus, quo cor auerfatur aliquid, tanquam malum, idq¡ depellere gcftit, er funt contrary adfeftui amori, Ira cr odium.
P«cíor eft uicinus ir¡e. Eft enim motus, quo fibi ipfiquifriam confcius irafcitur propter ¿tdmifs fm turpitudmem, ac fcfe punit, crfímul ueretur aliorum iudicia. Dixiautem fupra, ideo diuetm fos adfedus/uaues er mokftos nobK wfitos effe, ut moleftifmt uMices feeler urn 9ac peen¿ faciant conftcdius difcr'men ínter redé fad a, cr feeu$ fafta. Quamobrem er redé didum eft ab EurU pide: ímpudentiam morbum rfje max'mum borní« num, kvouJ^&ct ¿xí^Ish vocrup z/j av8jco7r01$.
eo enm pudor attributus eft natura: hominumr Ut er frenumjhhommbus, ne turpia faciant, er Jhuindex poftea,fífecerint
Verecundia^eft ±úhim^m£tJmtkJtitrpitudim ' item* er
Mifericordia eft trifticia propter alienas mtm ferias orta.
: Mwdentia eft trifticia propter alteriui fcelicU • tafemorta. ~
Zelus eft mixtus ddfedus examore cr ir¿9
cum
?
I', /
cum uidelicet dmans aliquid, irafcitur illi, a quo Uditur res amata. Vt Helias zelo interficit Pfeu* dopropbetas, uidelicet3amans Deum uehementer, indignatus eft hoftibus Dei. Sic iujlus gubernator debet arderé zelo, hoc ejl, amore iufliciœ, cr in* dignatione aduerfus Ímprobos. Similis adfeftut eft zelotypia 9 cum amans coniugem irafcitur alie* nanti ♦
'nir!Xou.fZKocKi<x contrarius adfeCm eft zeloy fnixtus ex odio crgaudio. Ejl cnm odium uir* „ tut is, er Utari calamitate bonorum, cr fuccefîi* ( 1 fcw feeleratoriï, ut diaboli propriè funt i^v^/« çêkcxkoj, ^ut {«etantur caUmitatibu« Ecclcfiœ, er fiutcum in Mî)bccilliorcmiî(Xtwraw bomwwm ex« ercent,nulla J}>e utihtatis fu£,tantum odio Dei. Et hnitantur Diabolos multi, ut Semei Utatur exilio DauidiSy cr uenenatiftimis furcafmis calamitate m à exprobrat.
Recen fui aliquot nomina aJfefiuum , wt confî* <fcr<*ri difcrimma er uteunq; pofimt.
Sunt dutem cím/¿, obieâa ey cor, fed cogni*
tio obie¿lorum9ut fupra dixi, inotum cordis an*
t-ecedit.
Ergo cum apprebendïmut obieftum, çr iu* dicamus bonum aut malum rjjè, ftiritus moti m
ccgnitiom
cognition?, feriunt cor, quod quafi iflum V pul fatum,cietur, er aut expctit obieclum, autfugit Talis eft enim copulatio uirium Mtuwe,ut motui cordis refyondeant cognitiom, ut rebus cognitist «cí acquiefcat horno, uel pccnam cT dej¡rwíficwejfl| fctitiat.
Ac dixi fupra, ipfam cordis fubftantiam adfe fluumfontem effe. Multum igitur referí, quale fit temperdmentum cordis. Cdlidius er /icc¿itf,ce»
lema cr uehementm incenditur ira.
< % •
Sciendum er fcoc e/í> Attos humores cieri atijs ddfeélibus. Vi ira, quia fit wftammato corde, aetjl ardentifímum humorem, fcilicet rubram Bilw effufa,reliquum fangumem ¡nficit,qui alioqu iam a ftiritibus irdti cordis dccenfas eft. Vt Vergii Huí libro s. í^mí, logren* de irato Hercuíe;
H/V «ero A Icidtfurijs exarferat dtro
Telle Dolor♦
Fel nom'mt Atrum, quia ut Adfefim ipfi , ir CT moefticid inter ft fe mifcenturjtd utrinq; ex£ ftudnt humores,ex felle,Kubrd bilis,o* exfylene,, A trd bilis. Nam m trifltcid cor fugicns,attrahit ex fylene lentum humorem melancholicum,qui effu* fus, cum fub coftis m fmiftro latere confluit, facit
* oppilatia
y&r.

eppitdtiones, cr adfert periculofos morbos Hy« pochondrios. Nôfteautem caufasgr organaadm c^iS^AS^ fcftuum, er wofw bumorum m fîngulis generin '^r bus3conducit eo3 ut maiore cura er ipfiddfeftttt regantur, cr partes torporis concuj[£ fcucan* turi .
Addenda eft etiam dottrna ualde utilis er wr« pbilofopbica3deregcndis adfeftibus, (J«<eeo dim ligentius conjíderanda eft , (jwid wox wî ilU uetuftifîima condone ad Caw i/nquit, fub tefttadm petit us tuus, cr tu domvneris cm.
î'«.••"	.	ri	* » '
Incîtdit Dr«« r<tcííos fu<e fapicntiœ mcntibtit humanisât difccmamus reftazr turpia, cr co» gitemiw, qualisfit De«*, uidelicet fctpiens3 ttcrdx, bonus3benefícus3caftus3 liber3 iudex çr uwdcx, ZT fciamus uelle cum>ut créature rationales cum ip* fo congruant. Et èjuanquam nunc in bac depra* uatione hominum3 libertas ualde mpedita eft 3 tan	f
men uoluit De us aliquam liber tatem reliquat ej]e, cr ut mtelligt pofiit, ipfum effe a gens libem ¿¿Zt rum3<& ut frenum m/ci membris31? YeprmW& ^¡¡T f eft us pcfîint.	X^u
Vf autem bxc gubernatio mdgis fíat perftteud,	.
mtueamur mperia 3 nm bxc mitari nature bu«
man^e ord'mm debent,
K Gubernd*

Guberndtioin Imperijs duplexe ft, AlferänOs ftunatur JWo&tw, altera tso^Clkh.
Facilius autan ktelligitur &ccjc>Îh.h , id eft ^	Berilis, cum uidelicet coaéli obediutit inferiores ,
hp ff ut cum homo inquiet us împeditur car cere, ne tum
multuetur>
. Altera,quœ nominatur -&o?\ii>iH,eft,cum fui* éendo fleftuntur anmi ciuium>ut uolentes obtem* perent, quia uidelicet bono aliquo aut metu mali tnouentur, ut legi non repugnent, ut, dues A ttici ! toolentts obtempérant Tkrafybulo, ferenti legem, ne exules repeterent fua patr'monia, exquibus muftheieàierant. Etfienim muldex prmpute\ dut bus magnis damnis adficiebantur, tamen quia facultatumrepetitiomotura erat nouabella, pa« eis publice caufa malebant fuo carcre. Hoc bon$ moti, legem uolentes accipiebant•
ltd in bomine duplex eft gubernatio -, Alterd m r Sio&oZkh, qua mens er uoluntasjv^untJLqço^ ^ r ' motiua, ut externa membra uelTeprtfaantur, uel ymcitentur, ut in ardentißima fiti poffunt tamen
. mns çp uo\unm mptrare mambus , ne poculunt attingant.Sic funt conditi nerui, ut mentis er uoi tuntatis wpeno cieantur, Ita per loco motiuM
uclut
Melut carcere membra externa coberceri pojfunt» etiamfi adfeftva m eorde repugnent. Imo et adpe*	r ;
titiones eibi er potus boe modofrenantur. Nce vbfeuritas ejl buius er hbertatis er gubernatio* nis,qu<c quidemcuflos ejl tot'm externa difeipli9 n& . Et docendi funt bomines,ut hune gradum in* íelíigere difeant, o~cxeYccant,quiaDcus feuerif* fimé prjecipit, utboc modo externa membra fre*¡ netitur.
ifd A chilles, etfi ardet ira, tamen retrattus l	¡fe* J
Vallade, id ejl, ratione commonefaóius > impera* tnanibus, ne ftrwgantgladium.
a.
SeeuncU guberndtio m bomwie efl , no* r wv?24tur -sjoaSkh, cum non tantum externx xot^w*™^/, )rÍ£!Rbra per loco n^iuamcfíhercefittjr1ff'dipfii1^ c QZcpjjgn^cjm re fia ratione* er bomjla ho^ lunt a termalumjperfuafione. Vt cum film Tbefei Hippolytus abjimet á nouered pbeedra. Confcnta* neum efl enm> cum ccrde abborruifTe ab ea,c¿gi* tantem vnceflam confuetudinem non cjje leue [ce* Ím9& puniridiu'mtus atrocibus pañis. Cumcfc talis confonantia ejl redi iudicij, uoluntatis, cor« dis, er externorum membrorum, ea adió iuflé tiominatur uirtus. Sed rara ejl vn bac bominum mfirmitate. Etficubi efl talis uirtus>ut m Scipio*
R x	ne, non
He9non eft fine fmguldrimotu diuino, petit bone21 fie diftum eft d Cicerone: Nulla excellens uirM eft fine adfiatu diulno. "

Ecclefid habet illuftriord er plurd exempla, «ft 1 ofepb fugientis illecebrds domine. Uem Danielis; rectnentis animi conflantiam er celfitud'mcm in: terleones, er martyrum in fimilbut exempli confefiionis. Nam ideo colli git Deut E cclefiam ut fatiatis morbis nofiris 3 crrcflitutd uitaeteru tidy communicet nobis fefe9 fit-am lucem, fapientU am? cr uirtutes in omni eternitdte. Et huiui lucis er barum uirtutum initid in bic uitd accen« dtt in nobis, ipfe babitans vnpettoribus nojiris. Et quidem pr<ecipit,ut pvtamtis nos ab ipfoguberndm ri9ut uera uirtiM, feu bee gubematio9 que eft con» fotfantia Dei>mentis noftre,uoluntdtifi3 cordis, er externorum membrorum^rejlituatur. De hue re« prep one adfeftuum precipue loquitur ccncio in Genefi: Sub te fit appetitio tua, er tu domineris aus. Hec dtiftri/na alibi copiofiiis expotritur* Sed cum de adfettibus hoc loco dicerctur, ahquid eti« am de diuerfis modis,quibus frenanttir, dtcenduti1 fuit.
Nunc adddm breues er perfj>icttM refutation
nes Stoicorum. Niiffi er hac commomfjftione
iunioribus

DE AN IMA,	1231
d ^ /
iunioribus opus eft, pufertim m Ecclefia, nepum tent, congruere Stoica dogmata cum Euangelio* ficut multi fomniarunt,	^ v
Qui funt errores Stoicorum dc
AdfcdlbUi*	./'O'
Precipui errores S.toicorum de adfeftibui, tres funt.
Primus, qnod adfirmant adfettm effe opi* niones. '
Secundum. Quodaiuntomnes fuo genere uicio* fosejje.
Tertiiu. Quod aiunt omnes ex natura homU num tollendos cj]eft
Primum,hdfeftM non effe opbiiones, manife* fta demonflratio eft. Qjt/fubieftis differunt9dU uerfkres funt. Opinio eft in cerebro, adfeftus m corde. Vt Amor , Ira, odium & fimilesmotus,
gwo; /wprd cardr collocaumut. Sunt igitur res
diuerfe.	. 1 " " ;' :
St qui uero fomniarunt,famem et ftt'm effe opi* niones,prorfus fatui fuerunt,cum manifeftum fit, famem c fitim fieri fuffione uenarum, ut fuprd diximus. Et diu'mitut he adpetitiones in omnibus mmantibus ordinate funt 9utquerantcibum>ex certo modo alatuur*
R $
Pretered


——-x Prf tered dolores fentiri vn Idcerdtione nert^s
tndnífejlum cequia fie funt conditi nerui,ut. fint biftrumenta fenfut cr motM,cr benefit cj5s tum percipiumt moñones conuenientes, cr cruti* tntur de deftruantur in Ucerdtionc.
Hífc omnid certo conftlio fie ordinata funt £ conditore» Dolor igitur ubiq$ inneruis,fit, cum obie¿lo contrario tanguntur. Noncjl igitur opii tiio in mente aut cerebro . Quare non ideo Poftm doniws ftoicus in morbo articulorum non dolebdt„ quid repugnans cUmdbdt; O dolor nibil dgis.'Ed* tebatur enmfe cruciatwi fentire.
i - <k 4 i .
Poftremo cr hoe drgumentum ojlcndit,adfe* 0u¿ non effe opiniones, quid quídam adfeftu* feu, inclinationes natura vnfunt animantibus fine delU heratione,ut sopyeu (pu<r/nou tn parcntibut ergd, fobolem. Explodenda funt igitur Stoicorum ddi« rdmenta'm hac qujeftione.
Sed obijeiunt Stoici hoe drgumentum :£ieero expulfus ex patria,ualde dolet. Ariftides,C<fflilíui non dolent Bft igitur dolor opimo.
Perfpicua er ucra refaonfio eft ♦ Non fequitur fade,do!orem effe op'mionem 3 quid in alia parce
f: - *	- bumani
i f
f
6«m4m corporis dolor eft, i/i alri parte, opinio* Scd hoc fequitur, obieda feu caufajs dolor is differm re. Alias cor ueris obicftis mouetur , Alias faljis* So\on putans filium mortuum efJe,dolet, quid o&* ledum trifle oftenduur, etiamji falfo propojitunt eft, Cicero iudicat, magnum malum effc car ere jplendore,b2 quo uixit antea. Sed Ariftides cr Cam milium indicant femendum effe patriae, nonfuccfi ftlcndoris caufajtd donee pojfunt propter popUm h utilitatem, ut fi quit w? nauiremos agitet, cunt uero remouentur9 id interuallum feu quictcm3noti effe rem malamiudicant. Non funi igitur trifles, quia 0bieftum, quod fibi proponunt, non eft res inala5fciticet u&catio ilia er quies, utfi a remw It* bcrati efjent. Sicut Aefch'ms in exilio dicebat, fe gaudere, liberatum fe effe a gubernatione, uelut 2 rabiofa cane. Ex his exemplis alia multa iudicari pojfunt. Ac ridicule Stoici argumentantur. Etiara fi ahquando falfis opiniombut mouetur dolor3 tan men non femper id fit, Sed fcpe uer# caufe mon* JIrantur, ut cum mmis uer'vs caufis dolet Dauid , cogitansueram Dei iram aduerfus lapfum,et cern ttenspcznMyfurorem filij, cedes ciuium, inceftdf (ontaminationes coniuguw, e? alia feditionis maa la.
de altera qu<tftio.ne dicam,An fmt omnes
R 4 atfeftm
'yQvt«Ur«,
w
¿dfeftus fuo genere uiciofi, ut Stoici finxerunt, ©* multi infatuad Stoicis deliramento fimilia dicunt;
Reípondeo,
f	4 • • i	♦ * t l	?•**	i . >•	• ' *	* * A	i	V .	« L
1	t i /1 2 4 <r i 4 ^	• I	"	% * i	l •	f V w *
Nequaquim omnes adfecius fuo genere uitio* /? funL Et «t/ít iííwjire difcri/men, legem Dei> qu& ift fapientia Dei3 er regwk omnium attionum er motuum,intueamur. Botti ad fe flus funt fuo genes tesqui congruunt ad legem Dei,ut diligere Deurn, fw«ere Deum3diligere natos, parentes3 eoniugem, fratres, bene méritos3 adfici mifericordia in calas tnitate iuftorum, irafci fcckribus, Utari uirtute, ¿olere propter noftra er aliena federa, Utari iuftomn felicítate. ^ontrarij uern f'ftus MJli funtyjui pugnant cum lege DeijUtjirafá&eo,
re^comugetn alterius imujio Mcen¿in 7 dUnuA
facultates appetere, uri gloria boneftorum, er eis wuidere, ficut Saúl uritur gloria Dauidis. L<etari in calamitate iuftorum9fícut Sewei Utatur i/n cas lamitate Dauidis.Hoc difcr'minc conflituto, i-ntel* ligi poteft, qui adfe flus fuo genere fin t boni,qui uiciofu
Teneantur autem bxc argumenta ad refutan*
ios Stoicos.
Vmum máxime illuftre. Lex diurna prtápit
res opm
res óptimas* In lege diurna pwipiuntur multi ad* feftut, diledio Dei, coniugum , natorum, paren« tum,cr aliorum bommm* L&tari rebus bone ft is, er dolere propter propria er aliena delitta, cr triftes cafus fuorum. irafci fcelcratis, «t t« P faint. 63. fcriptum eftiZelus doMUStUce comedit me, Et pfalmoi$$. Perfeélo odio odi 'mmicostucs. Ac nequáquam dubium eft, tales motus m Elia, Eli feo, Cr fimiles uerifimé accendi Špiritu fantto. Cer« tifimum eft igitur,nequaqum omnes adfeftus fuo genere uiciofos ejje.
Nec difficile ejjci banc fententiam fylendidc iU luftrare recitáis tejtíwomjs de «eterno Patre, fom mntedecfxlo: Hic ejl filius mens dileéiu*, quo dem lettor« Item commemoratiotie de filio Dei, qui líCtatur, dolet, irafeitur. E t de Špiritu fantto, qui eft tanquam ftamma diumorum motuum, er ac« cendit mot us fimiles in fanttis,ut éxprefíé dicitur, m cap, y. ad Calatas, Fruttus ftiritus (unt, dilem ¿lio, gaudium, fides. Etin uit a &terna> cum Deus erit omnia in omnibus, certé péñora hom'mum erunt plena diletfione Dei er l&icia. H<£c uerifiU ma argumenta fi confiderabunt ftudiofn fiml de uoluntate Dei multa pié cogitabunt, ej magis ab* horrebmt a ftoicis drfiramcntis,
K S	Vr&tcrea
Pféttered nibil a Deo eonditum in natura bo //. a -r+ü^ toinum, fuogenere mdlum eft.vt autem lumen m O	oculta Deo eonditum ejl, rfd cordiinfit* funt
so$y<xí diuwitut, cr quidem ideo infit* funt, «t /íuí commonefañrices de dúefticne Dei erga filis um, cr erga nos. Non funt igitur fuo genere ui* ciofie.
Sircí ohijeiet aliquis. Cum alij adfeflw bonifmt3 d/íj mdíi, c«r efe foM natufa humana dicitur capí* ¡	rfe otf¿wo ¿d Romanos¿__£dfé¿lia carnis mmicicid
eft aduerfus Deumt
r n / HÍc monendi funt iuniores, ut di fe ernant per fe ^oUw o^ uicioft, cr per aceidensuiciofa. Per fe ui^iofi funt
dàfeiïas., qui pugnant cum lege Peu ut.appetere. dlterius coniugem. Viciofa per accuiens funt rnom tus conditi a Deo, ut, amor coniugis.aut fobolis 9 quia enim aut funt m non renatis , er prorfus non. reguntur fidc,dileâioneDei,cr timoré Dei,demûj von reguntur ipfo Špiritu fančlo, er fiutit uiciofi,
quia non reguntur ordine : Aut in renatis t/n bac mbecilhtate aliquid contagij retvnent.
Coeterum de ditfo Pauli fuo loeo cetpiofior ex* plieatio qucçratur. Pucipuè enim loquitur Paulin ¿€ ¿¿fcilibus ergd Deum in non renalis, qui aut
'	furores
S •	' •

furores epicúreos habent, aut Académicas dubi* tationes,aut cum fentiuntiram Dci,utSaui, ludas, Cr alij opprefít tahbus terroribus,borribdi fremU tu er md¡gnat'one fugiunt Deum. E/i- igit'ur hoc dittum Pauli tnjhfima ccncio, er de fummb ad« fettibus loquitur,qui aliorum t/nferiorum ordmra turbanh tíacbreui aámonitione hle contena f¡* mus.
A ddo er de nomine Concupifcentis admonitio* r,em,quod cum m Ecelefia fepé ufurpetur de cc 7 c¿» m adpctitionibus,ahqui vntpti mtclligunt,om nes adpetitiones fine difcrim'me damnari. Sciamus
^itur natur^m bomi-nu ita conditam c]]e A Deo j	¿
ut babitura fuerit dctpetiticmes orávnatMyfiman* fijjet 'mtegYa,famem, fitm,Uticiam,amorem, do* lores,metum>et alios adfeflu¿,qui tamen non eua* gati elfent extra metas diumitm confl ¿tutos,
¿	v •	'	'' • v' ¡ ;
No men igitur concupifcentió, cum in Eccleftd de re mala ufurpatur, vntelligendum efe de ara, f/'dU mi omnibus adpetitionibus er adfeñibus fu* fperiorum er inferiorum uirium. De hac <xr«f/c& loquitur Iacobiu, cum ait: Concupifccntia concU |iens parit peccatum.
. w '	' v f jjj'^.y-. >.( * ' t	■1
H^c o&wíá m doélma Ecclefit copio fe explfe
cantur »

iántuYy qua cogniia, ¡rbilofophorum diftutationcš jpelim ludiciiri pcjjunt,qui cum uidcrent in natu* ra cportere adpetitiones ejje, CT fciYent regetidas ejje ueris noticip, qu<z funt m mentibus Yddij diuim m lucís, mirabantur, qu<č caufa ejjct, cur ltd ua= gentur adfettut, ceu feroces equi excujfo redore» Hinc igitur ilU dida funt. Verfus Cratetis.
npC¿t'sH cK KCCWfiTT&Ulfop Z7ViQ\J¿A¡H Kki.
Et Lini ucrfus.
H	¿¿ocfyorov
I ^	' Cum igitUY nefciYentyUnde fit hxc ordmis peY*
- »VvJ f	turbado in homm, Siotct dt|}?Mtab¿nt,ow!ie$ adfe
dm fuo genere miofos ffi" tollendos ejjk. Arijio* /SmV»,, telici uer6 negabant,ullos ejje uiciofos fua natUYd,
fed dttnbutos effe bommbus 4 prouidentid , uclut calcaridyUt ex t m ule n t nos ad qu<zrendd uitcc pr¿?~ fidias& iid aim botrn aft iones. Fren ando s t am en ejje indicio rationis catenas 3 ne membra externa uebementius iwpulfa? faciant contra boneftas le* ges. Poffunt autem er bjec Arijlotelica, cr alio* rum pkilofopborm dida radicar incognita doti ri*
naEcclcfix.
H me etiam fumdtur firnia er euidens refuta* tío Tertij emmSmorm, uidriicet,de tollcnm
dii ex
ru>

dis ex ndturd ddfeftibus. Çumçr eondiderit Dcm m natura hominum adfeâus, er in lege fua prtn cipiaTTo' po/tea rejtituat bonos motus in cordi* busnojlris Spiritu fuo fanfio, cumcj¡ £ternd iufti*
BeSL&cquie«
Fçcns: mdnifeflum ej}?non omnes adfeâus ex natu Yd tollendos e(fe. In Elifabeth ac bAdrid funt so?* 7cct erga filios, qu£ er placent Deo, er funt pu* rioresy quam m alijs matronis, quia reguntur fide er dileâionc, çr ipfisfîdmmis Spiritus faniïi.Nec ero prolixior in re mdmfcftd/ed hjcc recitaui ? ut cum multd legantur,iïidm apui feriptores Eccle* fiajiicos ¿«eprè fcripra de cc7raÔ£/a, ne iuniores • probent tll^s HaKp^H>/a§ amore nouitdtis, fed confideratis fontibus ludiceut¡quii fëntiendum fit.
■	j>
Vnde in fcholas translata funtliàeC
nomma,potentia <oncupijcens, cr po* tentid irafcenSy feu, ut tneptè u ; . : dicunta irafctbilis î
Cum m uarijs difyutationibtts fiât wentio do* ¿f rm& de Pidpetitiombus, utile ejl gradus neffe, rC€> / , quos fuprd recenfui,çr uidere, quibus adpelLtio9 mbus uetujias ufafit, plato fœpè repetit banc fu* m partitmem. Ait très efje gradus va homme.
i: * *	ETT/Ou^/T/a
\

ti
, r



DS ÁNIMA;
Kt&ráfí mouentur fu& carnis naturi, er <j«í bufdam fibris , er /ê dilatant er contrabunt. Hac dilatatione er contraäione Tivùip trahitur, quo» traäo, membra externa mouentur. E/i ígitar ww» * rnediatum Organum uoluntarij motus iunäuraru, '. eborda feu tzvu/j. $etLmcd>Mum Organum Mu *y~fculus.Et mufculus uibratur fyiritu allatoin /icr* «w. Neruimpellunturab ipfo cerebro, quoddi latatur aut contrabitur. Cerebrum autem feritur noticia. Ne c ulteriores c auf & qu&rendœfunt. Sed hoc modo naturam animant ium con filio opifiefe ordmatäm effe feiamus, er hac facúltate uolunta rijmotwreftè utamun
lam hic ex phyßeis nota fit differentia motw-naturalis, er motus uoluntarij. Motus naturriif eß,qui non inchoatur nec ceffat iuxta VmMMdiSyfed obieftoprje fente * ß natura notv efthnpedita,nonpoteft non eiere bos motus. Vt ignis urit m atcri am idoneam admotam« Trahit Magnes ferrum fuá quadamui, fine noticia. ïtd uentriculus attrahit cibum, ui coloris,?? ope uiU lorum. Naturaliter er cor gignit er tranfmittit fyiritusjeu tardius>feu crebriusMde er puifus eß motus naturalis.
Sed motus uoluntdrius eß, q&mxfAMágiM*
tionem
tíonem feu______
neruis > mufculis er choráis m ijs aniwdntibus. mjOMtha ejl uana membrorum. agitatio, uidcm lícetoprogrcfio, uolatuSygyratiOynatatiOiNec iant loquíwur de uermibu* er conckis, in quibus tan* tum dilatatio cr conftriftio efl, utcunq^ prom mouens corpcra,qué etiamfi fit neruulis, ta* inen in bis non cernuntur difttmflé machiné, ut in alijs ammantibus*
«t , . • # . / ' ' •• »
Xtótf.cfl mixtus ex uoíuntdrio el ttdm
turaii, ut vríva parijm ftonté emittitur, Partim fuomtu labttur♦ -
De potentiarationalí fea Mente,
Etfi penetran acie humané mentís rerum tiattt ra non pote/l, tamenuult Dfus eam ab bcmmbus dfyiei}ut m ea confideremus teft'mma de ipfo,quj& cjtendunt cT efje Deum, cr qualis fit. Ac ordo m tota reliqui natura, (r<zter tnentem bom'mis 9 ojiendityhunc mtindum non extitiffe cafu,fed con* ditorem ejje artificem fapientew>qui mirando \con filio pofitut corporum, cccli,tcrr<e3c¿cr¿6 cr aqüéi cr motus ccdcjlcs& nruM hafcetitium vires di** firibuit.
Sicut autem homo conditus ejl ,utmeo!ucedt
S noticia

BE A Ht M
„ * \ _<■*
~ c c ëotîcta D«,er utjiDcmcommunicrt ftUmfipU ¿^	intiam cr bo nit ate m ,ua went cm bumanam uciuit
>tuidentiftmumdeipfo ttftimomum tffe. Cm cr
infita eft lux qua i ffe &eum agncfcimUs, er ittjfîté
jfwttt notia<c} difernentés honcjid er turpia.Et ut hoc difcrimen fit illuflre & firmum , additus eft A - mjlfr/itj ^JùMex in nobis. Sequuntur mmutabili or dine tzZtJ^^f^ boirrendi cruciatus > damnantes fcelera, dc reum ^uyWiWw' prorfus delentes. Hoc difcrimen oftendit}qualis fit
Dew, cr <j«o<i fit iudcx er ulndex. \mpoftibile eft noticm numerorun er a/ù*, er difcr'men honea fxorum dc turpi urn, or tus effe à brut a nature dut tdfu ficnafci. Eft igitur mens architeâatrix fa* fùm. Et mtelltgtas Rumeres>zr difcrmen bom tteftormç? turpium in mcntibu* humants mwu* tdbiliter lucere, ç? expermur tanquam uwdice Deo naturam homwis deftrui, cumhunc ordkienI uioldt. Talis eft igitur Dr#f, ut bunc ordmm ue* lit> cr bse no tick radij funt fapicntU diiïmœ.
Ejfet autem b<tc lux m nobis multo cl ¿trior t ft naturd bommrn non langue faïta effet, fed ta* wen adbuc reliquœ funt fcintilU îaritœ, utdenum tnerés nulla eft dubitatio. Ijidtiium etiam de fcele* ^A^wvX Lr iïbus poftÂe\j^f Lmtenaciter manet, ut homim
; m rci Wwgumtur confeientiœ doloribus» ™	Cum


- C

tam igitur in bac parte hominis Um illujlrid fmt de Deo teftimonia, cumej,; prjecipuè difcernat domines a beflijs, e? fit uitœ rcfîrix, diligenter ccnfidcrandaeft, quantumfieri peteft. Et fontes omnium artium funt in bac potentia* quareem eegnitio ad multarum rerum dijudicationem nem
cejjaria cft.
Et fi autem hoc Jpeculum Dei non poteft ité fnonftrari, ut ftcculanoftroruw corporum manu fada ex uitro er plumbo, tamen aftiones often* d un t, ejjètn nebis talem potentiam*qu£ rr qualis fit, m ilîd £terntf ¡gce ccrncmux. NJMC dftionet confidcremus, er diftwguamus, qu£ nos i beftjj$
citjccrnunt,cr qu* funt tejhwonîa de Deo, er uU	tf^Mt^
tam regunt, cr g'gnunt omnes heneftiï artes♦
JÙixiwus autem dnted de potentljs > qu& nornim fiantur Organie<e,id eft.quje non exercent fuM uU res.nifi per organa corporea, quje quia monftrari pojfunt ctiàm in beftijst dottnna de eis m m us obm fctmi cft. A t in homme effe aliam fuperiorem po* ïentum, co confiât, quia ačliones habewut, qutô lejliœ non mit ari poj funt. Bomonumerat>intelli* it non tdMwm fwgulatid, fed etiam uniuerfalia 9 *abet notieids matas, raciocmatur longe alia ex
*lijs>extmt artes,ludicat raciocinationes fuas9 er
S z de prem
t « /,
o t
yljr
m

OŽ

^f :

deprcbendit ac mutât errata,babet afttit reflcxos, ut uocant, difcernit bonefla er turpia, délibérât longa raciocinatione.Hœc non funt communia nom bis cum bejlijs, ficut acliones fenfuum, uidcre ,au* dire> in quibus fuperant nos etiam beflie, ut me
oculorum aquile, odoratuuultures♦
^ • «
Eft igitur propria bom'mi potentia racionalis, ut nominant, que eft fumma uis bumatiœ anime. Et banc potentiam ufitaté nommant ^vgàmc.A^ t° '' Etfî enim vn bac uit a fenfut w t cri or es ci feruiunt,
CT obiefta ojferunt, tamen cum anima difccdcns d
corporefuam quandam babeat afîionem » çr fuos tnotut> dicitur i/norganica.
Ul


p i*


^	t	r
Dw^ /«fit potentie in bac fummd parte, ut fie die am: lmlleftuspruoluntas. Ret man mm ufra tat as adpellat tones cr diftributiones. Auguft'mus ut monjtret magmem Dei in Anma, tres uires nornwatiMemoriamJntclieftum, er uoluntatem„ Sed dc magme Dei pojlea die am. Etfi autc pofted magi* perfricuum erit, quare neceffe fit difcerni intelleftum er uoluntatem, feu potentiam cogno« fcentem c? appetentem, tamen nunc quoq; in ue* Jtibulo, iuniores dc utilitate buius difcr minis ad* monmdifunU Aliud effe noticus > a/wd /era* <tp*
petitiones
• I
petitiones, fciri necejje eft, ut in Powpeio noticia eft Iulij. Et htc nianct eadem ante helium, cr v& bello. Sed prius beneuolentia erat in uoluntate, poftea accenditur odium. Sunt igitur res diuerfe noticia cr adfettus, er fedes ali<t utcunq¿ con/tim tuendč funt,qu(C quidem vn organis coniundis ani	¿ j^
tnje fie ollenduntur.Qum potentia cognofcente com s, ^ sc£'\ £ulat[funtfenfiainteriores. At cmipotentJafcm	JTi'l
rio uolente copulatia cordis eft. Noticia igitur IUm
lij eftWcerebro. Sed beneuolentia er odium funt / ' '
. J i . ....... ... ® ••
m corde.
, á * * •
H uius difcrminis confederado illuftrat et Pdtt* li dittum in primo capite EpiftoU ad Romanos , ubi tttqtútihomittes ueritatem m miufticia cdplt* uamdetinere. Obfcura oratio eft ignaris h uius doftri/n* 3 de difermne potentiarum- Nommat
autem ueritatem noticias ueras de Deo, cr de len
■ * ;.. * » . «
ge. Hi radij fapientU De/ lucent in potentia cog* npfccnte3ut in Pompeio noticia eft Julij. Sed nec m uoluntate, nec m corde funt mom er ftamm& congruentes cum lege Dei, H£c ut aliquo modo iwteLligt poftint, necejfe eft afttici kominis natum ram cr Hires difiimiles.
Bine cr argumentorum folutio fumitur. Naturalia máxime pofiibilia funt buic nature
cuius funt propria,
S $ Lex
DE ANIMA: [f^f^pr**'- tex máxime fecundum naturam eft.
Bji lgituY pcfi bilis.
^f	. Vrmumad maiorem refyondendum eft, natUa
tijpofibiliaefje natura: integra, non depraua* t£.
Veinde cum rurfus obijeitur, ddhuc nobifeum ndfa legis noticias, etiam w baedeprauata natun ra. Híc potentiarum difamen htuendum eji, 1/t potcntiacognofccntc noticia legis nobifeum na fe U turjic	inuoluntatc
crcordecontumacia ejt7
lám hic mdgmfucto humana bifirmitdtis deplo* randa ejl9cum.tantum difíi dium rjjc duarum /um» tnaruw uirium er ccgnatarum cernmus. Demde C7 confúium Dei conjidcrandum ejl3cur notician legis in nobis reliquam effe uotuerit, cr qualU fit w uoluntate libertas. Noticia maneluitJiulcDú} tejlimonium, gy ut arguat peecatum. Pro:terca ut JjMgffrty extern* difciplma?. Nam bic gradui
libértate manct. Impertre ratio loco motiu£ po« tejí y qu<e externas aóliottes cien Mane t etiam m corde uindex fcelerm»borribilis dolor, qui poji deliftum, fequitur potentije cognofeentis iudicU um. Vultemm Dt us cr difcrimen honeflorum cr
furgium conjfici, & defirui naturam, lege quaji
guduií
BE A NI MM.	tftj
*
indicIs eterni fentcntia opprcfjam. Hdrum maxim mdrum rerum dottr'ma multo fit illuftrior, ordim we confideratis potentijs, ct fitigularum aólionim bus. Et cum w bic materia afpui partes homkii tjecejje fit, ualdc utilis eft bee colutio pbyfius dottrinam Ecclefie.
Addo c7 alterius drgumenti explicationem»
Naturalia funt mmutabilia♦	^
Leges diume que funt in decálogo omnibut propojlte,funt mutate, ut> contra pnmam tabu* lam horrendis furoribiu multa numma confióla funt, er contra fecundam tabulam permijje pan dtones de adwltenjs apud Laccddcmonios, er apui
nwltd* gentes bomicidia gladiaiwum permijft funt•
Ergo leges ille dime non funt naturales.
RcfronfiQ. Nego mm or cm, Leges enm Ule non funt mutate ^quod ad partem cognofctnrem attjn
UüLVt envm noticia numerorum lew per lucet m
mentibiw bumanis>ita.manet ueranonciaxuniaujrP uerum Deum mocandum ejfel Nonfingendos e[* femultos Dcos: Non wterficiendum effebomU nem innoccntem ¡per ludum: Non adprobwdas efm fe uagas libídines. Etft autem vn bac calígine but,
piana,minus claré fulget bee lux in mentibushu*
$ -4 vwm
DE ANIMA*
*	t	m	*
manis9 tdmennonprorfus extinguí poteft. Ideo mri fapientes, ut Xenophon, Anftoteles, Cicero> turbam deorum improbaruiit*
^	• jr
Sed hie agnofcamus eT deploremus kfirmitd* tem noftram^quód etiam contra judicium in pom tcntia cognofcente} ruunt uoluntas e^cor^intetrd fekrdxUt inquit Meded; Video meliord probofy deteriord fequor.
Voluntas in Romanis,ghdiatorum cedes recem pit, contra iudicium mentis. Potefl enim uolunttá
repugnare redo iudicio.
• ^ • • • « • t •« .
Accedit hue etiim», cjuod dictbolt er cordd w»« pellunt,<*r mentibus wfcrunt furores,ut etiam ca* ■•« . ligo'm cognofcente iudicium obruatyfuut alioqui multi fiunt furiofi, er [uroribus mcitati feuiunt in fefezri/n fuos, «t Hercules interficit J-h-is^Q* cxuuugeMM$io$tEt in biftoria Xantbiorum man
x itT [uftendit fe de teálo 3 grrr/w fufyenfumfiliunt
^€ fuo^tctKns facm> yu* ¿tes inflamma* Et in buc ripa Alto, ante bellum Saxonicum ff^jk mater m puerperio furens duos infantes ex ipfd L+X natos inter fecit. Aliquanto ante,Bafüe<¡e maritut
O (a	« ,	'	4	"	., \t i- /w . • t
grauidam coniugem gladio transfodit > poftea [efe de fafligió ¿dim prtcipitem dciecit. *
m
*
Kec propter talia fafta lux naturalis h bis ip* fsy ac multo minus in alijs fanis extinfta eft. Sei diaboli uiolenter iwpellunt defertam a Deo na* turam. Ac talia exempla commonefaciunt nos , ut petamui d filio Dei gubernationem,qui uenit,ut deftruat opera diaboli,ne lux iudicij cbfcuretur m nobis, er ne cor da tonpellantur,ut ruantcontra uo luntatem Dei. Quare er tn quotidiana precatio* ne dicimus:Ne induce nos in tentatignem.Et Do■ minus inquitTdrate3nelntretis in tentationetn^
i
Horum er fimilium argumentorum explicdu tio de rebus grauiftmis, oftendit utilitatem burn doftrittfle. Ac mult* fequentur alia^qu^ etiam aha <jutd Iucis adferent ad mtelligendam Eeclefiz do* \ 0 & f khf4 ¿Irina.Vt cum dicitur Filius Dei Aoyog,ejfe ma* i	,
go <eicrni Patris, er eum difcrmen inter A070/1 ^
7rVtv/JLa. utcunq; oftenditur,prodeft noffepo* tentiarum difcrmen, Redeo igitur ad prjece* f?ta.	.....'
*	v <•->■" . •A1*"
Quid eft Intelle ¿las i
Eft potentia cognofcetis > recordans, iudlcdns fpjratiocmdns fmgularia er uniuerfalia 9 babens in/itas quafdam noticias nobifcum nafcentes, feu gmcipia ntdgnarum drtiutti*Jubcns_ er aftum "	$ % nftcxum,

rcftexum, quo Jum aâiones cernit cr iudïcat, errata emendare pot eft*
H<tc definitio oftendit diferimen inter [enfui et lnullcttumxU' inter brytorum e? bonÀniï eogni* tiones.
Sunt autem differentia Très> Trima. Sen fus tant m uerfatur eired fin gui dr. via, nec adprebcndit, me componit uniuerfalid.
Sccunda. ULpccudcs non pcjfunt tnmerdre".
Tertia. Nulli fcnfui, nulla brutd ha bent attuA reftexos. A pes extrmnt mira opera, fed. banc ipm am Arcbiteflcnicen non iudicant.

Quae funt adh'ones intdlecfhis? }
Bis uerbis ufitate numerantur trcsaftionei0 Simphcium apprebenfioxCompofitio er diuifioxac pifcurfus.Si cui bje adpellationes uidentur obfctAm r<t, numeret hoc wo do.
cognitio>
Kumeratify Compofitio CT diuijiOr
Îr^t* 1 Mmmue*
I Mmoriacr,
y judicium , quo er iuxtd communes norma* , adpdUntur *f/T«|/cc 9 agnofcuntur uer<e
propoa
i propofitioncs, er confcquentije rcíle cohtretim
iites, er falfje propofitioncs er im cohtrentit membra rcijciuntur. Nam hos gratis addi nea teffie eft.
Quodetiam uulgo difcernuntur fenfus çrin* telleâu6 bis uerbis : SenfuA eji fineuhrtum. 1 ntcL leftu* uniuerfqltUM, Id diélum nequáquam exe tu* Jjue tnteligcndumeft.qiafj mtclleótus tantumfit uniuerfilium. Quanquam autem fenfus tantuw fwgularia obietfa arripit3 tamen 'MtcUeftus ce)fa tnt,compon:tydiuidit,zr iudicat utrach? fingularia er utiiuerfzka. Huius noflrœ fentcntiœ perfticui tonfirmatio fumi potcil ex numeratione,qii£ pro* Çrijfima e\i bwiiw fumm<e potentiœ witclligernis, lion fenfus, pr.ogreditur autem numeratio ab uni* tate er fmgulari ad multa. Eft er condita mens humana ad agnitionem uniiu Dei, ut lex diurna inquit: Diligas dom'mum Deum tuum* Itemdili? gas proximuw. Neceffi eft igitur hxc fvigularia mente cernipojjè. Reijciantur crgohfulfjs er fa« tu£ intcrpretationcs eorum, qui finxcrunt, vnteU ledum tantum ejfe uniuerfahum.
Quod eft obie&izm intellecfèus?
Eül^uum latèpatet, hoc eft, Deus çg tot i verm uniuerjitas eft obiettim it¡telícftus,ad cuita^
agnitmcnt
- . r* 1
I	'	/
DE ANIMA,
égnitionem conditi furnia, Vtmanifcfte teflatui. Lex diui/na,Diligas dominum Deum tuum erc-Ef fuit hčc lux ante natura humana deprauationetn ülujlrior.pojlea caligo fecuta ejl,quare Deum C fyirituales naturas cr corporum fubjlantiam mi* ti us intelliglmus , [ed utc litigúeos ¿ pojlcriori y a* ciocinando ag.nofcimus obfcuré qr tenuiter»
Quanquam igitur non eodem modo cerniwm I	omnia, tamen redé dicitur, Ens quam laté patet*
O ¡>Ufr,, obieSmejJeintelleAus, id ejl 9 Deum er totam u lUftrerum uniuerfitatem9 quia ad b#c omnia afyiciem
da conditi fumus* ' ,	- '
Etjt autem non omnis ccgmtío tn mente humas tiaj fenju orituY ,ut numeri e? multa principia« tmmideo conditi funt fenfusM rerum»^^Jork funt, fimulachra ad intelle&um tranfmittant^zr p***&nt mncÜ mentis3'er tefles expericnMMo etiam .	ut excitent intelletfum ad afyedionem rerum,qu&
extra eum funt, ut hos quoq± intuens, componat,
diuidattqu<erat uniuerfaliajudice^afyiciat k$ití¡* j/a, er emendet errata.
Ce hoc externo obiefto excitante intelleftum /	in hdcnojlra wfirmitate redé dicitur, obiedum
cffe, resomnes qufcnfibm percipiuntur. lndc
;	««i m i	■ ■ i —	1 "-T""" "" r »■	i .m ii ■ ■■ ■■ ■" ^	»
"s	cnM
c4>,,

hn pYOcedit intelleéius fuauiaddlid,ut ex ftgnis roceditur ad caufas, ex accidentibus aid fubftan* iarum agnitionem qualemcuná. Hac mcdiocri ieclaratione contenti fimus in hue quxftione in* oluta multis labyrinths,
Eft ne uerum did urn, noticias
aliquas nobifcum nafci t
Vetus contention ft inter A riftotelieos er P la* \tonicos,anfint aliqutt in mentiius noticUnobi* ticum nau t Sedjiwplicius er reftiut eft retiñere wane fcntentiam,ejje aliquot noticias in mente bum lmana, qu¿ nobifcum nat<e funt3ut números, ordi* rnts er proportionum agnitionem, mtcllettumcon I fequentidt in fyllogifmo. item principiageometrim )ta, phyftca, ey Mor alia*
Wane fententiam etiam propter Vaulum am* pie dor,qui exprefó inquit, legem fcriptam ejje in cordibus bomtnum9ubi de noticia loquiturvr igi* i tur lumen eft in oculis, quo fit ui/io : lta in mam* bus lux quídam eft, qua numeramus, agnofemus pnrifípiíí artium, difcertmus bonefta e? turpia♦ Hanc lucem ejje noticias diuimtus fyarfas in men* tibus noftris,refte dicitur,qu<e qualis lux fir, tunc
cernemus > cum arcbctypum D cum intuebimur.
intcrea
*
A	« J
Interedprocul confiderantes, tamen feidmw fotí ¿ternas noticias iíluflria de Dco cr deprouiden* tia teft iwenia cjje, mirando confiho Dei vn borní* aftarfa. Manifeftüm efl cñim > »0« (tare bi toto genere humano banc <eternam crírowo« tain fapicntiam, números, cr diferimen honeftos rum & tnrfiim.
Ftiam ft Deut in: pre fit multa ueftigia uniuern fo mundi cpificio, <jw<f tmlr r^Jc cowmoflffatfioi! ttes,qu<e oftendant,hune mundum non extitijfeca*
mentem ftpientem,bonam>iullam3uer4 a cemtcajíam,cr hbcram, arebitcñatricem ? tamen
illa raciocinatiofierinon poíjet 9nifi priusfulgem rent in mentibus nofiris multg noticU > dijiinflio unitat¿s,er multitudinis» diftinftio natura fapun• tis cr ton*, <i ¿nrtd cr	et ¿Ji<e muta
te.Iwo aliquam etiam Dei noticiam inter basfuU gere m nobis oportet>ut ad earn aceommodañ fi* g nafofíint.
Sed h<jec prolixius di frutare nolo, ac pofílw oro ipfum Deumconditorem, «í poftquam accefit cam ligo in nobis propter peceatum, rurfm accendat ipfe noticias a fe donatas, ut pant illuftriores & firmiores.
Nec turbemur uulgari ditto, Nihil efl in inteU
lefih

lefiu, qtiin priusfuerit in fcnfu. Id enbn nifi dcx* fré intclligcretur,ualdé abfurdum ejfct. uni* Uerfales notició cr dijudicatio non prius fuerunt in fcnfu.
Scdfatendum ejlftnfuum ddione er fingulari* bus obiedis moucri cr cxcitari intelledum yut froccdat cid Ydcioc'manda uniuerfaha, cr ad iudim
candum*
'Quid eft Noticia?
Noticia aluifigüificat aftioncM, alids babj* tum> hocefh durabile quoddam lumen, ut fie di* cam^vn mcnte>quo utimur cwn uolumus, ut arsejt lumen durabile. Sedlo^uamwf de adione. Nott* cía efl mentis_ad^quaYem adfpieit , quaíi for* tnans 1 magmem reí, quam cogttat. Nec ahud funt imagines ill£ feu ide<je> mfi afluí intelligendi. Nec huius admiranda adionis alia potefl tradi illujlrim or deferiptio, qubn quódfit formatio imagmis.
S<epe autem iam diftum efls ccpuhtum effe in* telledum cum_J¡&fibusjnteYÍoYibus. Poftquam fenfufexteYioY accepit ¡pedes fenfibiles, ut oculi Lconis et ceYuiitYanfnittunt eos ad [enfus Mcriom res. Ibi cerefen motu cr friYÜibus foYmantUY cogi Uñones, quxfunt imagines reru»quje cogitantur
feu afticiuntur. Eodem modo er mente pingimui magines, utunufquifq^cogiUnLfucis paremcs Jtt ea ipfa aftjóñFformateorummagines. Archite* fius cogitans dotnum pingit maginem e'w, er de ea iudicat. Tantum propemodum dici poteft, cum querimus, quid fit noticia* Mirando autem cons filio Deus noticias uoluit effe imagines,quia in noa bis umbras effe uoluit fignijicantes aliquid deip* fo. A eternus Pater fefe intuens gignit filium cogin tando, qui eft imago eterni Paim. Sed de his ftg» jvficationibus infra rurfus dicemus.
Nunc ufttatM appellationesrecitabo. Nottcid
dicitur, cum coQnitin rei pr¿feqtfr jjtf^f
. per fen fum cr mentem accipitur* quare tantum eft ftngularium, tit cum oculi er mens fimul afyiciunt piciuram in pañete» Et quia bic gradus notician rum máxime illuftris eft, uetufta/s dixit noticia mtuitiuM fimiles effe defiriitionum. Vt definitio tnagis perfpicua Abfynthij dari non poteft,quant cum oculis cemis colorem, V figuram, er gufttá lingua ftporem*
V	» ^	«
A bftrattiua noticia nommatur ^qu¿jhfhit¡á
ecmtdmuA^. ut cnaitditm dbfentet ¿micos. Nam
memoria in cerebro eft tanquam celia, in quant
v uelut
Ucht figilla vmagmum, quas formduit ccgitdtio, hnprcffa funt, quas affile it mens quoties uult. Ejl crfuamemoria in racionali annua worganica ♦ Sunt autem abftraftiue noticie uniuerfalium3 er racioctnaticmtm ,craliorum quenonimmediate
fenfu accipiuntur.	\
'If.- ,	\	•	'.	, « .	•	v
lam bee confideratio ad dialetticos pertbiei^ ubi a priori> ubi a pojteriori, ubi a caufis, ubi A effettibus dut fignii racioctnatio progrediatuf*
. \ Alia diuifio Intelledim \
Mm'	+	_
• Vt uocabula quedam ufiiata interpretcmur i idijciendaejl er alia diiufw,quci difcernuht Intel« leftum [frecuUtiimm er prdfttcujru Sctcndun? cji autem ybac diu fionc non fjgnificari diuerfas po* /w^/zi,^ tentiM, fed unicam potentiam inteWgentem circa . diuerfa obiefia uerjantcm, alias circa freeulubilidi	e* ~
¿has circa deliberations de dftionibw, ut ijdem rU rS: Qcuii cernunt color cm cr nguram. Voter ant er plurcs tales difft rcntie obieflorum addi , ut Mechanics Mclleclut t/n Arcbitcfio. Bee breui« tex ddfcripfi, ut tunions uarietatem adpellationti nnfiderent) er en rede interpretentur. ;
—	{	» Bfl '• IBl < . ; r
Varie ufurpitum ejl er uocabulum Rdtionts.	/
Merdum fignificat utm% partem > irterllefiunt	*
j:	T gubernan* '—°
i
gubcrndntein er uoluntatem obtemperMé)n,dt frendntem contrarias impetus, ltd Pldtonici conn iunfids dm potential, intelle dum reâè iudicdn* tem* er uoluntatem obtemperantem, nommant iiyçjtjLCfflKop. Ariftoteli plœrunq; Tioyoç ftgtiî m /	c ficat nojticiam gubernantem, «i cwm ari in pr'mb
yf	Ufa0 Ethicorum : Ratio bortatur dd optima, ii
(j	-	-	v « •	/1	» •	t * •
. c/j	n0ticid,qu£ čjt, i au in/} uiHm&jjjJ+w*
I J * fo/ftf« fflcntt human<e. inter dumnon poten
tidm, fed argumentum fignificat. Vf, jîc uolo, ßc iubeo, fit pro rdtione uoluntds. De fcde diuerfitate fotigœ defcriptiones d multis traduntur9 qu£ ta* men fadle dijudicdri poteft9ftquisftt admonitust mrios cffi ufus twcdbuli,
Confcientiä eft totum Argumentum feu iudict* /j) r ■ . WM mente feujotet±tid cognofcente, quo reâè (jSr^1^ - ^faftd adprobamus^deliäa mprobamus, ggfli.
' iiiäctumordme diuinitus fancito9fecim^}^c^ ^èfdâïsnânquiïïftds cor dit* & m dcliâis doltä tordis, puniens tr deftruettsyeum ddiÏÏL-
1 fonditd eft enrn hominum naturd l Dcù>ut & confortais effet Deo, er uiuerct ^ non ut dolore zxtingueretur. Quare ft effet conformé Deo, er iferdd congruercnt cum refto iudicio, Utarentut
hneftuiendo antefaftw &Çoftfattm> j
Nfcttc uero m bac prauitate cor ante delidum drdet fuis ftammti pugnantibw cum redo indicio, tice formidit fcelus. Quid uero iuftici<e Dei eft 9	r . .
.deftruere naturam non obedientem, ideo fanxit bunc ord'tnem,ut dolor tanquamcarnifex poftfa* ^ ¿o ¿fumpuniat cr dejlrudt reos. Etfíautcm hic do* ^^ r* lor m mollis aliquantifrer bebes eft9tamen tdnden3 ¿v^/l^ít fit feuut cr exmguit eos, quia lex eft iudiciunf	^
Det. Ht accedit ad naturalem dolorem,'pertem* £ fadió,qua Deut ipfe ceu fulmine opprimit fontess ut m Pfalmo dicitur.ln ira tud turbabis eos,Imple fdeies corutn ignominia. Item: Sicut leo, coñtriuil omnia offa mea . Ita fciehdüm eft, caufas dolorfe piares ejJe, fcilicct alias natura ordtoiem» dlidS ;Deum etiam immediate effundentem iram fuam„ ut mludacrfmlibut.Híec decaufis dolorumm
confcientia confederare utile eft,
Vptdtumeft apud Theologosnome crvvTH^t*, ^AAffnan
tjuo mtelligunt noticia lew, qua ncbifcuin nafcim	a
tur,<juítrn ideo nom'mnt e-WTH<¡Hcri/j,quia fern per	-t^vÍC m bomvne etiam feelerato feruet admonitionem c J^ cftendentcm,quid redum fit,w quod fit indicium 1 w
Dei, Et aliquifie difcernunt b<zc uocabula, dicunt in fyllogifmo púdico confcientiam ponere M'mdm rem & condufmem .Maiormuerb effe cruvr«»
T s

ffí7,i/j3ut Sdul quanquam fceleratus, tdmen ¡tardm eiocinatur. Deus horribiliter irafcitur homicides, ;qui hommes innocentes mterfieiuntA uicifi'm tda les homicide rdpit ad pœnxs. Ego facer dotes ins nocentes multos interfcci.Deus igitur mihi irafeim tur9 er me punie t. I h tali fyllogifmo mdiorem nom minant cwrii^crip, confcientiam uero minorent er conclufionem. Paulus totum fvlíogifmum nom mutât confcientiam* Banc breuem admonitionem de his adpclldtionibus m fer ui,de quibus alij multas peregrinas quœftiones mouent3 quœ bis mtijs co* gnitis facile iudicari poffunt.
De Intelledu Agente 8C
Patiente.
v Etfî magn<£ funt contentïones de intelleólu Am gente er patiente, tarnen fi [um mm ab afîionibut difcrimeti 9fimplex er perfyicua eft hjec explican Ho,
Oculi Incólumes plurbnàrum mtuentes aliquid pariterid uidentM ïnentes etiatti cum idem qutm runtjamen non pariter inueniiint. Inuenta paru ter intelligere poffunUcum dcclarantur9 ut ration nem adparandi pulueris formentarij, et iaculandi globos inuenire nemo potuit>prœter autorem: uentam mtelligunt er probant alij artifices.
-	vifeernit


Vifcernit igitur Arijloteles duo officia in telle*	Ofpr^
fiutifunt cnim plura officia intelle dus zquàm ocu*	z+S/isiSj J^ loruw,qui tantum accipiunt obiefta fwgularia3nU h il ratiocinantur>Aüítídlcftus cum accepit obicm ^ {ja^componitydiuidit.ratiocMdturJudicdt. m bac f^fa. rdciocindtione dliudexalio inuenit. Hic imch*
tor mtdleflusjcr tanquam poéta, dicitur Agens* feu reftius faciens;
Alterum ojfícium ejl poftea menta ktelligere, égnofcere, çr tanquam diftata accipere\ Ab hoc officio nomi/natur m telle ¿lus patiens.Vidit Arifto* teles m omni uitd, in artibus, in eonfilijs publicis e7 prtu4tis5'm ftratdgcmdtibMjn poëticaj/n Elo« quentiV5altos alijs perfpieadores effe,et inuentionc plus ualere: Alios menta intclligereycr fuis cogi« tationibus ante ferre, ut T bemijlocles fuadens, ut dues relióla urbe ndues vngrediantur, plus ualet vntelleftu faciente, quim alij, fed cceteri mtellU gunt confûium er adproban t.
viannibal interclufus à Fabio mira arte pdtefe*	Ludí fifù exitum. Boum eornibus alligduit fdrmenu	— vncen\a> ut exercitui Romdno errorem obijeerent.	v-Id non uenijfet cuilibet in mentent> etiamfi inuenm	fë*^1* tum cœteri Melligunt er probant.	¿

çum Alemdro in aditu Afiœ mnciaretur* , - ¿	* X ? fudajjc
i
a
S

DE AN-IMAf jfydafje Orphei ¡latuam, id$ uideretur quibufdm
trifle omen, Alexander contra inquit9 placere fibi emen>fafiurum fe magnum laborem Poetis.Huius ditti urbanitatem intelligebant coeteri, qui tamcn etiam din qu£rentc$ non inueniffent•
Cum autem bigensdecut fit in omni uitd9 Refit btuentiofeu confilijfeu dottrin<e, er maximas res gubernet, merito amplifi'mis laudibus Ariftefeles hunc mentor em intelleiiim ornat.
Vt lumen ocubs adiuuat, iu ait intelleftuM patientem ab mentore adiuuarLj&ccefJe eflenm nos aut inuenire ipfos conitliaMt dlioTPW muenm tiSjjanquamdittatis uti,
Uunc ait abftrahere a pbdntdfmdtibu*. Id eft, hie celeriter obiettd confert,Jigna qumt^ex fignis caufis aut effefius, collatme$9allufiones9 er tnde digit quod eft aptifimum. Vt cum Demades quit: Mortuo Alexandro, e%crcitum eius fimilem foreCyclopi efijofja oculo.celerrimdm collationcot fecitjnagni exercitus amiffaJDu^ aj magnum corpus Cyclopjs, amijJoVculo.
Vr tiered inquit Ariftotelesy hunc mentorem htdkftm uelut Artem ejfe, dtcrrn ut mdteri*
im>quw
m,c¡udm format cr expolit artifex,ut pr¿?ceptov format ac erudit difciptilum ♦
Addit etiam effe feparabikM>nonmjxtumx non Qbnoxium Ufioni feu <x7rocQH, qu£ aliqui biterpru tantur de mmortalitate.Nec ego repugno. Et maa lm de mmortalitate mte{ligi,pr<efcrt'm cum alibi dicatAri fíateles: Mens extmfecus accedit. tído cnimuerbdeiw funt infecundo de generation?¿ Miiyítóül Sirop jovp ¿x¿vop 6vfolhpt7t&crtia vea,	uvoU &ovop. lnclmat enm eó3ut
mentem exiftmet calefletn quandam facem effe, que lucem cerebro pr&beat, fed qualis fit,quó auoletjion explica* tn bii libris^qKos babemw,
Qu<£cunq;autemfuit Ariftotelis fententiade.. facient? íntelíeflu cr pariente,ccrté aftiones refté diftmxmus, inuenirea er accipere diftata.ttaruni tiftionum eum perfficuajint difcrmi/na, contentut fum hac popular i enarratione,qu<e intelligi poteft, ty deducit leftorem ad confiderationem difimiti* um m mtellcñu aftionum♦ Longe perfyieacior efl MtelUüus mentor m Arcb'mede 9 quam in alio ttulgari arebitefto.
Vidi aliorum ewrationes,qu£exiflimMtur ef* fe fubtilimsfíd fomniafunt inania, nec intelligi
poffmu \	X 4 &fi
•	v	■/ *
Etfîdutent Auerrois diuinatio deridetur+ç? fortafîis ab Ariftotele aliéna eft, tamen fi dextrè imtclligitur,non eft abfurda. Cum en'm ait,faciens tem Mellefium efje ipfum Deum, cientem exceU lentiores motus m bommbus^uerê dieit, excellent tes er falutares cogitationes a Deo ipfo monftrari cr régi y ut Salomon inquit, ut oculus uideat, cr turis audiat , D eus facit utrunq^ Et uerè inquit Cicero: Nulla excellens uirtus fine adftatu diu'ma eft. Scipionem fteâebat Deus ad confilium traij* ciendi in bfricam,etiamfi diffentiebant Fabius êlij fencf,
Qyae funt caufe cer titudinis
doctnnarum i D eus uult aliqusefjè certas noticias , qu<s er
mqnft^tj^fum. r-x fint tiorm<e gubernations ht 7,	uJta bom'mum, ut uult D eus cert o fciri, unam ejjè
diumam effentiam çonditricem remm,fitpientew , ueracem, liberrmam, bcneficam,iiiftam, caftam » iudicem bommm^unientem fcelera. Vult nequâa quam recipi Epicures opinio fie s ,uult nequaquam jingi turbam deorum : Vult deinde bas noticias i^b^Li. firmifîmas ejje, qu<e regunt uitam : Nonoccidas
ènnocentem, Non fis mendax ht dicendo teftwon bcoh'^c* frf^ nie,in paitis, Non rapitâ dterius coniugem autfa
aulutes.
r \	C .	s	. •»
c^g^^u]

fultates. Vult firmas effe noticias numerorum.ut ^¿e, mtelligamus unum effe Deum%tton innumerabiles, Cr ut m tota uita Ufe er mm us umñi,ct multa,cr ordinem confiderare pop mus, Vult in phy fie is cer to intelligi difermma calor is, frigor is, humor is,	v
ficcitatis, grauium corporum, er leuium, quid rj?/? uita hominum conferían non poteíí, mfi hxc di* feernantur. Omitto plura exempla,ac tan turn ob* teftor difeenies propter gloriam Dei, qui uerita* tern er am at nobis pr<$cipit3ut uern fententias difcant, cragnitam ueritatem conjiantcr ample* fiar,tur,cr deinde iuxta uoluntatem Dei,trans fen rant cam ai ufum3ut cum certum fit corpora hum wand non poflc fine cibojpGtUjfomno retiñere ui* tam, his rebus iufto modo utaris, er agnofeas or« dinem diuinitus ita infiitutum, er quia dat htc bona, celebres eum grata, mente er prxdicatione. Ita cum noticié ceru fint, Non occides, Non moechaberis, agnofce hunc or dinem diuinitus fanm	. _ ,
cituw er obtemperaron qu£ras Eyrrhonio mors	?
wuilUttontt ad conturbando certas noticias„
! ' 'it. '•?„ * J . ■Of	.
Copiofe mem in diaiefiicis dicitur de normis certitudinis, quMgrxci nominant Kj/7/f/ou Hic tantum obiter iuniores commoncfacio, ut magis
f onjidercnt, qualisfit natures* lux in iptellefiu,,
T j cr




DE ANIMÂT er qu<e fit iudicij regula, er twde fît ddfenfmk
fir mit m.
/	Sunt igitur normte certitudkis iuxtd philoftm
Xf if* put phiam tres,Experientia uni^rfatís9Sotici<e pm*
C^°rum' ^ Mtellefiu* ordinis vn fyllogifmo.
_ sff	Ex paient ix uniuerfalis eft ^c um de ijs qu£ ferh
fa percipiuntur, omnesfani eodem modoiudicant« ut ignem effe calidum, Fceminam purere ♦ lnuitd dnimantium> fenfum er motum effe. Mortem dem ftruäionem effe animantium.Oftendit autan unim uerfalis experientia^noticiam effe certam,quia fi oppofîtum vn ufu uelis experiri, fequitur nature deftruftio>ut,ft quis negans ignemurere, mamut wferat fiammis9fentiet certe earn abfumi. Fatenm dum eft igitwrnatuw^	, er tak
ejfcj)£U6 D ei. Nee alia demonftratio longior quje* renda eft. Et diffmtire ab uniuerfali experientti eft ipfi Deo bellum in ferre, er negare hunc o rdi* vem d Deo far. * itum effe, ut fi quis neget foeminam garere, er conetur fculpere uiuos homines>
Jj~jt+ fit/ j Principia funt noticia nobifeum nafcentes,qu<e. " OY ^ '' funt ftmtna fing^<xrm ^tium diuinitus infita río*
bis, ut htde Artes extruantur, quarum ufus m uiti, neceffariui eft,ut noticia Nmcrorum, ordinist
proportion
DE ANIM AD	142
groportionum , er multarum propofttienum . Quodlibet eft, aut non eft* Totm eji mam libet fuá parte. Deus eft mens ¿terna,fapiens, uc* tax,iufta,caft4,benéfica,conditrixmundi,feruans rcrum ordjmem,zr p uniens fcelera, Mens humana ad bañe fimilitudinem condita eft. Sit igitur ho¿ tno uer4X,iuftus,beneficus,caftus. temperare eft refté facere. Di fe ed ere ab bac norm wa, eft faceré Deo difylicentia er turpia , Et din fcedens accerfit fibi panos. Plura de pmcipijs di»
zunturin iialefticis*
f t__
TertiumK^rH^op eft intdlettus o rdmis m JJi f^tlog^/mo, rette coagmentatl$ ntembis, ut latios f> 1 in dialeélicis dicitur. 1 n dottrina Stoica nominan» tur «j/T«p;ou bis tribuí uocábulis, ou^nenq^o 2uer yvu>cri<°. Nec dubium eft Melligiexm perientiam, cum nommant ou<&H<rtp, Et prmcU pia, cum nommant tss-^oAh^i/j. Erit igitur ^yco* iudicium, id eft, intelleéius ordinis feu con fe*
feu connexicnis.
« • .
/ ■
I» Ecclefia habemus er ejuartam Ñor mam cer* titud'mis,uidelicet,patefaftionemdiuinamMlu/iri kuscr
m m librúpm^eticScr APokoíicis.Etfí auten
fMlm ^effvi
%
A
facilius er firma adfentitur mens bumdnd ijs > que luce naturali cemit, tamen fimili conftantid omnes creaturas racionales ddfentiri oportebat fententijs d Deo patefaftis, etiamfi luce naturali non uidemus efje ueras cr firmas, vr fine dubita* tione ddfeuerdmus, few 4» ^ s: lía ftdtuendum eft , Deum excitdturum efje homines mortuos, e? Ec cleft am orndturum fiternd glorid>et impíos aba ictturum in ¿eternos pcctw< Sedmulti duddciftmi repugnant diuints ordculis 5 ut Epicurei er alij. Pars t amen aliqua generis bum dni adfentitur, te* ftimomjs mirdculorum mota,in qua uoce Euange« lij Spiritw fanftushanc lucent accendit ¡crfleólit tnentem ad adfentiendum > er mens obtemperai Spiritui fantto, amplefiitur uoeem Euangelij, er repugnat dubitationi* E t h<zc ddfenfto,qu<č dmple* čl it ur fententiasd Dro patefaftas, dicitur Fides, ^V'^ jtA' ly, quae quidem in alijs languidior, in alijs ftrwior eft♦ ^ J**?yU*, Ncc leue beneficium Dei efje ducamu^pod exilU
- fo^rcMd fcdejrodiJt,ct fe nobis pate fecit>er ra
patefañimejLeft^m eftjibi ueré gcnuihwumm cur# cjftt $it igiiuY patefaflio ilia praecipuum uin
er gubernet omnes ačiiones ey omnia confilid. Et in quotidiand inuocatione cogitemM teftmonid patefaftionum, írt jíi« dccendatur, a*
¡¡rati bonitatem Dri agnofcanm er cclcbrcmut^
; \ ' ' ' ' * ....... H*
Viic etidm ualdeprodeji confiderdre difcrimenm Q£&ddm uoce De¿ trddita funttqu<£ etiam natura nota funt9 ut pr&cepta Decalogi. Sed uoluit Deut decedere uocem fuam.ut ofienderet illas ipfas no* ticias naturales i [efe mentibus noftris inditas efife, Z? legem nouo tejltmonio fanciret. Grata eft au« tem borne menti confirmatio ueritdtis, ubi inteliU git ad naturalem noticiam acceßiße diuinamuo* cem.Ratio dep rehendit terram fiare immotam,cr folemmoueri.Sedcum idem diuinitus trdditunt ejje dudbnustfirmius adfentimur.	1
I	•
Sunt dutem a\U quídam fententU dlumtut trdditß, qu<z antea pror/iw ignota fuerant omni* bus creaturis,ut uox Euangelij de filio Da,Dornt* no noftro lefu Cbrifto, de reconciliation, de pr<e* mijszrpoenis £ternü.Quicredit in Filium,habet uitam &terndm. q ni autem non credit Filio, non uidebit uitam, fed ird Dei manet dduerfus eum * Viuo ego,Dicit Dominus. Nolo mortem peccato* rw, fed utconüertdur er uiudt. Crédito tibi ipfi certoremittipeccatd propter Filium Dei, credc propter Filium üei tuos gemitus, tuas preces d Deo recipit H<£c firma adfenfione amplcttendi funt. Ei ddfenfmis caufa fit autoritas diuina, qud
Jufententti nobis tudit# funt gr confirman il* -	luftribut

luftribufteftiwoníjs3ut re fufe it ati one mortuotinti CT aíijs. Mensigitur cogitans,curh£ fententió lMimot& fint, intueatur autor em Deum , qui fe fie dgnofci cr muocari uult, fie ut fe patefecit. Nf c unit nos humana audacia ludere opinionibus de fe9 ut íuferunt Ethnici, aut Philofophi.
H<ec breuiter recitaui de caufis certitudm dos ñmarum, quia h¿c eonfideratio c? modum intel \eótionii illujirat > er ofiendit, unde fit firmittó noticiarum.NecejJaria eft aute in tota uit a h ornim num hxc diligentia, difeernendi noticias certas ab meniš, fiepé en'rn accerfunt homines fibi er alijs magnas calamítates, cum adfentiuntur falfis aut incertis,qu<z putant effe uera er firma. Vi, Antom mus ex caufis non fufficientibus raciocinatur, fe poffe toto imperio potiri,quia fitperitior imperas tor,quam Ottauius +zr babeat exeycim maiores* Non fequitur autem necefjarid confequentiajutu* rum ejfe uidorem eum, qui eft peritior, er habet maiores exercitus3quia multa impedimenta etiaiti cauto duci obijei pojfunh Et Deus eft pr&cipM caufa, gubernans euentus. Tales errores in uiti wulti funt9 etiam fapietitum *er fiepé magnarup calamitatum caufa funt. H£c admónitio m muftis dičlis proponitur.Vt/¿JÍT<x.ioi¿¿<fr<xjL&* ?ioyi?ov
TQ&
röR J^iccl7r/9ü<u/a£Ef Tbeognis wquit.Tronin KtThjj 'yvasxH/j £|a7ra7iocr jcfeca« Qudntunt igiturfieri poteft,ccrtd qujerdmus,dc pwipue m confilijs uiu fequmur norrnm Diumm,et mens tes et euentus d Deoregi petdmwßcut fepe pr£* kipit Deus,ut, Deute. fexto.Tdcito pmeptd Do* mini Deiiui, ut benefit tibi*
DE VOLVNTATE
iriitio iuniores mofiendi funt de ufu uoedbuli * Vetus Idt'm l'wguduoluntdtem non mteüigit po* tentidmfed dttionem.feu ipfumuelle, ut, cum dU co. In wroido eft uolunUs noccndi>id eft, 1 nuidwi üultnocere. Sic dicitur 9 Sic uolo 9fic iubeo,jtt pro YdtioneuoluntM, id eft, ipfumuellc. Sed iii hoc Ariftotelico fermone,Koluntdtemnomindmut potentidmJeuM itd die dm* pdrtem Anime intelm leftiue äppetentem, qute potentid fuperior eft ¿d* p etitu fenfuum. Res ipfd en'rn oftendit,zrddus efle Atymicnum,ut fitiens infebribm, dppetitu fen* fum Halde appetit potum. SeduoluntM fuperipj potentid oftinfo pcriculo,decernit non ejje bibenm. dum. Itd Scipio iecernit, prjeftdnddm ejje contU nentidm dddutta captm nobile cum er dt exceU
knsform»
r '	Sit



Freteredfmulationes omnes funt dñiones \m$ fferate, utin faifa poenitentia funt ficlicij delo* res> dííwítfr	pcenitentiam9
Quod eft obíe&um úoliintatísC
Vf obieftttm Intellettus effet Ens qum Lite pis iet3Dews Cr rerum uniuerfitdA 9fi bom'mis natura integra effet: ltd uoluniatis idem effet obiedum* inter appetenda cr dmdnda fummum effet Veuiyut tejlatur lex ditmalDiligas Deum ex toto €orde. Ideo condidit D cus maturas rationales*
ut eflent alie nature, quibus fuam fapientiam & Ibonitatcm commtmicaret^uiabonum ejt kqjvcov/« nop. Itaq; ficut Sol lucent er calorem in hoc acre Jwgity ita Dcus inwentes noftm faarfijfet Ao* *yo/j cr Spiritum fanftum.Ac	monftraf*
Jet patrem3et multiplici fapientia mentes illujlraf* Jetyuoluntates autem er corda copulaffet Spiritui
fundus eterno patri3mutuo amore3leticia3 ct mo* tibut congruenttbus cum natura De/, Talis fuiffei fapientia & uiuhomwis, congruens cumfapieti* ^—'ff^ t ia cr uit a Dei* E t bee bond amijfa in Upfu, per ^	'Euangelium reftituuntur3ut poftea die am. kc nm
S-x	^ Jus erit Deus omnia in omnibus beatis3 ut infra dc
-Imagine diem* faijfet igitur awr ordimtus
> .......... ■ • —; ^

\

Äffte omntd maximum incendiü amcrU fuifjet er* ga Deum, delude res bona* cotterm amajjemus eo ordme, quem monftrat diu'ma fapicntia, uirtutes, uita,uit£ commoda propter Deum expetiuijjemui CT agnouifjet homo, fe in ufu legitimo harum rc*
rum Deo fcruire3cr Dcum conduorem celebrafm fr .
Ac nunc cum fimiles fuitm Uli uixori uulne* rato er froliato, er in mente tenebrt futid eftt tnultae trifles dubitationes de Deo, er nontf in cordibus amor Da, uoluntas alia obieäa qumt x vio Deumaac bor um or do etiamconturbatur.Suma
♦	•	•	■ •	■	c. \
mum bonum efje uoluptates corporis, non Epic«« rut tdntwmjfecl maxma multitude bomwaum exi=s jliw<tt. Alij modeftiores dicunt uirtutem melius guiddam efje. Nec hi tarnen uirtutem propter Deum adpetendam efje docent. Ita amijja luct mentis, er extinfto amore Det in uoluntatc, Pfci* iofophi d ueritdte aberrant, ut alibi copioßus Mim Pur.
vt autem confideremus, qua\is nunc fit natura hominum, & qu<efint difcrlmina philofephti er EwangeUj , recitabmu/i er nunc fint obiefta» er ad qu<t no$ retrahat filius Deif
"	'	1 v1 ••	»^'i&c	,
Ftimum dutem pcrßicuc reijcio er mprcbo
V a /Mtem
r
to
t
df a ni m a;
<c	t- f
r	ftultam oplnionem rcccntium quorunddw^ui ntm
** ** * gant, Bornim ejfe obieftum uoluntatis in adpeten*
do,cr contendunt, uoluntatem uere er fine fimum latiotte uellepoffe malum nulld rationeboni. Ac tfw/trf /unč wer^ caufe,propter qua* hoc [omnium reddendum e^ qM breuitatis caufa non rccito, tantum oroiuniore$,ut monfirofam illam opinio* nem dete,fentur. Etfi en'm eft aliqua uoluntatis lim bertafiSdmcn fie ordmata eß, ut ueht bonum. Hoc fi (pit non admttit, euertet tot am rationem fini* um, nee magis caufa erit, cur uoluntM acquiefcdt hi Deo,quam in tduro P h Jar i d is. item, ft uoluntdi non eßet ordmata ad appeiendum bonum, non eß fet caufa, cur magis adpetere uirtutem deberet, quam uicia.Sed omitto confutationem,& brcuiter confiituo obieftum mouens uoluntatem in hue in« firmitate, er vn ij$, qui non gubernantur luce Ea uangelij er d Špiritu fan ft o.
? y	v	r- v *	'	* . 'S
H¿5 igifwr, ut Catoni dut Ciceroni obieftum eß Uoluntatis m adpetendo,Bonum finitum, rjiiitrnui ratio dut fenfws deccrniL, id cffe bonum humane nature aut focietati. Rurfu* in fugiendo, Ma'uttl contrarium Uli bono, obieftum erit. Hwif ludicari potefi, quoufq;human<e ddpetitiones fine Spiritu fanfto progrediente.
Sunt
>
Sunt dutem bum boni frccies: Honcftum eiuile*	e
Bona utilia, uita v uit£ commoda. Item, \ucun« 'fa, dum9ut uoluptates,quas aut fcnfu4}aut rdtio expe* tit. intra banc bonorum regidnem uerfantur apm peutiones.Vtydoftrmm expetimus,eft en'm qu<es dam mentis perfeftio & lux , e? cum in hoc tarn pulcrum theatrum ad contemplationem cceli,ftclm larum, terraplantarutn , animantium,collocati fi\nus,crfint in nobis fem'vna fcientiarum , naturi • ipfa mitamur ad conjidcrationem tantee uarietd« tit CT pulcritudmis rerum. Fxpetunt aliqui uir* tut em, etiamfi fru ft u car endwn eft, ut Scipio, Fam. bins. Expetmus gloriam9eft enm res pulcra, ftantia uirtutis, er banc tribuí nobis uolu,mus fen ueré ftu falfo, funt enm homines natura fupcrbi, id eft, fui amantes s v fefe magni fieri, eupientes♦ JXipJe expctimus uitam , uit£ commoda rr uou luptatesVltn hjee non progreditur Cato. No/* Drum, quiaetiamfi ftatuit effe Deum,tawen dubitat, «mm c«m, exaudiat, cr ¿tdmwer noj , fomniat ociofum effe, ncc bonum effe generi bum mano,certé in trumnis non amatyquds fi non exim ftimat a materia twtum oriri cafu, fed pcenasejjc iudicat fctierum,certc deum punientem no amat. Hwj< mulu funt m Poeti* dubitationes de prouim
ient\a,t& reprckcnfmes DcUut illud apud Virgi«
v % Jwm;
fern iTdmdmcfc fouemus wianem. Ac ttf iw mcate funt tenebr^ita multo magis uoluntas 4 Deo auer fa eft, ernam in Syrtibus agitata diuerfis mentis,uarie iaftatur, tta uoluntas uagabunda fine crdine ad alia at$ alia obietta ruit. Ideo Paulwi inquit: Quifecundum carnem funt, carnalia fapu mt, uidelicet qu& recen fui. Cato amat uirtutem9 fed non propter Deum , nec ftatuit fe cur<z effe t)eo, nec diligit Deum* Hie gradut obferuandui fftoUt difcrmen Philofophide et Euangelij fiat ilk« firiui. Voffent autem h<ec multo copio fm exponi9
fed banc breuem commonefaétionem buic coma ntentario magis congruere iudico.
V 'V ?	'	yj	.;	A
/ 0	lm igitur d fcbolis pb/£o/bpfcfc¿s	^
^ fcidmut nobis dd lucent Eudngclij uocath, obUólü
wvx^^-i i/tl t^l.^l .lz* -n___________*¿j
/
r/Jc uoluntatis, Bo/mm 'infinitum tpc __ fee orcftfff appetenda, Vocamur cnlm ad inftau*
nature, cr propomter nobis Film Dei ' ^ * Domwutf no/ier lefus Cbriflus,cruciftxus pro no*
his er refufcitatus, qui adftrmat > Deum non effe bciofum, fed uerc er borribiliter irafci peccatis, reapers autem in gratiam confugiptes ad Ftli* um, er exaudire eos, ac likrare. Banc Euangelij kocem cum audmM&fi&c ampletlmur9ipfe F Sim Dei, Xoy B^ &cmi patrk accendit lucem in
- mentibuf
Í
DE A NIM A>	¡4*
• « • « i
mentihus ncftris, er Spiritu fuo fdnfio eordd in* flammat,ut w Deo acquiefcant er Utentur, ¿lit« ganr ew^er okedire ei \ncip\ant,petant fe db ipfi» regret rurfus fiant tcmplum Dei. Necfumus Stoi* ti,dic'mus etiam res conditas d Deo bonds effe3uix iJ^cibum9potmiComu%ium 9politicam focietam ternfed ordtfle fo^c expetenda effteg? nequaquam. dnteponendaDeijtoluntdti. BabyUs fenex Epifcos pus Antiochenus amat uitdm, coniugem,filios. Et idm cftogefimum annum egreffus erdt, ne quis in* uenili duddcid eum fibi periculum dttraxijjc exi* ftrnet. Et tamcn confefticnem Euangehj antefcrt fuce er filiorum uitae.Stant grand^ui parentcs,nec iantum fyettatores funt neeis fiUcrum, fed etiam confirwdnteos m agone.Delude tribus adolefcen* tibus filijs hterfeftism conftettu parentum, fenex pater trucidatur. Mater fuperjles mariti crfiliom rum corpora collocat in fepuUra. Talia exempU nobis obieftorum gradus oftendunL
Sed unde oritur tdntd Hiorum dlcfc dftionutn, cqnfttjto * D<Mid r^pii alterius coniugem, <jMi*n« q«<tm wtdet er wtelligit fdtti turpitudincm. Hoc ltd fit, difiiinilia obieftd cordi cr uoluntdti offer* Yuntur.' Ratio mnflrdt uoluntdti turpitudinem.
Sed cor mcenfm amore, qui eft uiolentus, rapit
V 4 fecm
fecum uoluntdtem, nec refto iudicio obtemperet. Nm uoluntas etfialiquo modo libera efl, er cer* tè poffet Loco motiu* imper are yne dttvngeret alie mm, tdwen> ut fornes facile accipit cordis keen*
did. Nunc igitur quails fit liberté * dicendum eft♦
i • *
De libero arbitrio«
T	X	' \	Jp	. ^VKVi	*	» iff
In dialefticis uocabula necefiitdtis, Contlngen* ti£>& libertdtis declarantur.lnde fumdntur enarm Ydtiones borum uocabulorum9 quds profeélo [cire necejjc eft. Nunc iantum hoc dicam, Libertat em ht diuma uoluntdte, er wj creaturis rationalibM, Angelis çr bommbutoejjè fdcultdtem uoluntatis, po/?i£ ¿gere, ¿c «a» ¿gcre 3 /ic, ^ut dliter agere. Sunt dutem difcrmmd magna in Deo.bedm tiSy erbominibus m bac uitd 9 qu<e alibi copiofius explicantur♦ Eft igitur dtfimilis modus dgendi, qudm agit ignis 9 qui neceffario cdlefacit admota corpora, nec pot eft fufeenderc aftionem9 nec po* teft aliter agere.	.'[ "
Prbnum autem conftituendum eft9 ccrtifimum rf]ey Deum,etfi bonus eft immutabiliterjamen effc dgens liberrmumy er omnia qu& condidit9çr quâ agit extra fe, Uberrima uoluntate condidijje, & ¿gere, iuxtd dittum Pfitlmi, Omnia qutcwj&.uo* • kit,
luitfecit. A c procul explodantur impijfurores Stoicorum , <jmi fingunt, Dcum alligatum ejje ad caufas fecundas, nec poffe aliter agere, qudmfîcut tient caufe fecundœ, çr neccjfrno eumuelleçr 4gere boni er malt, Honcfta er turpia.Horrcfco referens, ftd merdum bœc commemorari neccjje ejl, ut adokfcentes moniti fugiant cr execrentur bœc diaboltca mcndacia^uje funt contumeliofa m Dewm,cr perniciofa moribus>fed alibi bxc copia* fins trattantur•
T4W con[litutd propofitione, quoi Deus fit ¿gens liberum> feiamus eum er angelos er borni® «es in eveattone orn<tjJe bis tribus bonis , funt m ipfo optimaSapientia uidelicet, noticia fu& les
gis, lujlicia, er Libertate uoluntatis:
—if ' ». • — <
Mus autem modus agendi eonditus ejl in Sole, in igne3 'm aqua,çr cceteris rébus Jemper uno mo* do agentibus. Hoc difermen uuit Deus confrici, mit mtelligi, fefe ejje agens liberum, uult er no* jir<w Atones confilio régi. Difputatur ergo3dti fit aiiqui uoluntdtw n homme liber Us, cr qualis fît. Efi autm-non difficiles explicatio amdntibus uerim tatem9nondifcutdtionum prœfligias, ac diligcntia necejjaria ejl pijs^onfiderare difermen Stoicarunt
V s opmionum,
\
cfiniôtwvf, er dofim<e Ecclefîafticœ, in cjum Sioiea deliramenta Manichei et Valla impiè transs fvderunt.	-
Sciendum eft igitur,dupUciter detrahi libertin tem bumanœ uoluntatLAut enm vn uniuerfum tel iitur Cont'wgentia omnium euentuum,non tantum humanoruwofed etiam aliorum,ut Stoici defende* lant fatdlcm necefîitatem^Aut non defenditur illa Stoic d necefîitas,fed tdntum monftratur infirm it aï bumdndrum uirium, quœ ctidmfi utcunq; externat honeftas dftioncs cjfieere pcjjuntstamen nonpcf* funt integrum obedientiam legi Dei pro:flare, ncc pojjunttoWere peccatum cr mortem. Cum igitur dut quœfîiones fuit, Altera de Stoica nccefatate * altera de infirmitate uirium bumanaruma breuifi* fmè de priore rcfyondeo.
Certifiimum eft, Deum riec uellcynec adproba* Te, ncc cfficere, nec adiuuare peccatum. Sed uerè er bornbiliter irafeieum peccato, ut Pfilmus in* quit, Deut non uolens mpietatem tu es. Et lob s. dieitur,diabolum mendaeij patrem e(p,et ex pro* prio loqui mendacium. Cum igitur D eus nec uelit, tiec adprobet, nec cfficiat peccata, mamfeftum efl ta non oriri a uoluntate Dei ^ fed a uoluntatibut
Viabolorum er bominum 9 qui cum boni conditi
efjent,
tffent ,fuk uoluntatibus qu¿ erant liber<e}fe faonti ^ ¿ Deo mrterunt. tft autem liberta fons cr catim
fit coniwgcntití.	'
i
te" K	'
Nec prtuifío nccefíitatem adfert, eogit íioluntates diáboli ct bominum3utfce!era faciant. Etfíigitur prmdet Deus Saulis federa, tamen ei wec uult7nec adprobat,nec cjficit3nec adiuuat. Sed
permittit,ac tnetM conftituit, quoufq, permijjuruí fit. lta in fcholts dicimt, Deum determinare con* iingentia. Puuidet grdjjaturuw effe Pbaraoncm hi ifraelitM^zr conjlituit metam9quoufq; bunc fu* rorem toleraturiu fuficut batic ipfam determina* tionem propbetá mttlrtf ucnu¡lió figuris fignifí* éant, íítKegi Afjyrio dieitur: Ponam chamum in ore tuo et reducáni te ere. H<ec breuiter recitaui9 Untum ut moneantur iuniores, ut diabólica metí* ddcid>qii£de necesítate fingunt Stoici,fugiant cr eonfíatiter execrentur,quce,ut dnteu dixi,et aduer fw Deum contumeliofa funt, er nocent moribus. Multi en'm fiunt magis fen, cum cogitant ut fcr* mht Zenonü, fe fatali nccefíitdte peccare, ¿r -iit m Tragoedia dieitur: Fati ijla culpa cjl,Kcmo fit fato noccns. Longe reciius ditfum efe úlud EUm fipideum, quod Plutarcbu* eitat.EJ flw/ 2 s'ip ettXpp, *h ú<r¡¿¿ fccu
' ? "'" """	mne
\
Nunc de Ecclcfiaftica refronfwne dieänt, que de im fir mit ate uirium nojlrarum loquitur. H h prmum mamfeftum eft, bowir.es nonpcfje inte* gram obedientiam legi Dci pr<eftare,nei poe toU lere peccatum et mortem.De bis tantis reb u con« ctonatur Paulus, cum queritur naturam bonrnuvn captiuain efte peccati. Interea tarnen ahqua eft lim bertas rchqua,quia Deus uult adhuc utcunq; tnteU ligi difermen inter agens liberum> er agi ntia fine confilio et fine hbertateyac uult feirijefe t ffe agens Libermium , non alhgatum caufis fecundis4 Vult etiam, nos aliqua noftra. uigflantia er laborc afliones externa regere
Eft ergo hjec uera Regula. Qertiß'mum eft in bac wfirma natura bominum, etiam vn non rena« tis, adbuc reJiquam efjc Ubertatem regende loco tnotiuje9 id eft3frenandi externa membra, nefaeim ant externa faäa pugnantia cum lege Dei. Ac de tmperatis attiombus magis perfyicua eft lib er tos. Vi, Scipio mperat membris,ne atterius faonfam ättingant. Et in Scipionis uoluntate eft etiam mo« tus,quo aliquo modo uult illud honejium propter ipfum deem uirtutis. lllud uelle eft aäio Elicita, ut nominant, feriouolens ciuile boneftum. Sed
aämes hlmu (unt obfeuriores♦ idco de impera*
fis toqudwur, quae funt externa pjeddgogid, er barurrujp <iltquam libertatem oftendit m am feft a expericntia.
Vraterea Paulus exprefte nommât iufticiant tamis, quje eft uinbut naturslibus faccre externa cpcra,cotigruentia cum legeDei.Talcm iufticiatrt cum adfirmet ej]c poffè in non renatis>wanifeftunt r/h libertatem aliquam ejjc voluntatis, regentem externa membra. Item. Dcut attribuit generi hum tnano MagiftrattM e? leges, ut externa membra frenentur3fi(ut inquit Pàulus,fî uis non timerc po* teftatem 9bonum facito. Uœc tota gubernatio.o* ipfx legum uox prorfu* inuulis cl]er, ft externa membra frenari non pofJcnr.Fatendum tft tgitur9 éiliquamcjfe libertJitew. \dq-, [cire hommes utile eftiUt cumfciunt Dcfim pœàpere hane guberndm tionem externorum membrorum > cream aliquo modo in noftra pot tft ate cjp, cr uiolationem dim fapltnx horrendis pceni* er in bac mortaliuitd puniri, er p oft banc unam* mfî fiat conucrfio ad Deum^feviô cenentur externa membra frenarc9^ non ruant ut furiofuaut ut bduœ, quo cccc i adfe* élus wwpellMHf. Sed fint memeres bu:us ueruftifii* W<t concionis dift<e ¿td Cain: Sub te fit adpentuî
tuuSj cr tu dommerts ipfiM*
E tft
»
i

Etfiautetft bxc difciplwa non meretur Ycmifiid item peccatorum>nec eft iuftitia Euangdij, umch funt magnne caufh quaruor* cur procftandafit. Quarum prima, eft, quia Dew earn prjecipit. Df» fco/i obedientidm Deo omnes creature rd* tionales*
Seeunda caufa e(l,ut uitentur pcen&quia or dim tie diumtUA fancito,atrocia delida certo comitate tur atroces pcen*9& vn bae uita mortali, er po/l feme uitam>nifi fiat conuerfio ad Deum, iuxta hoc diflum: qui gladium acceperit9gladio peribit, item 9 fcortatores zradulteros iudicabit Deut. Item, V<z quiftoliM, quid ftoliaberis. Et Ecclem fiaftes w oftauo capite inquit: Non bene etit rnk pio9 neclongi erunt dies eius etc„
#	• ■ 'A ■ is	' *' • v	& x^it^ r 1	.' i
->	">	* > *	'	t V	;^
Hoc iudicium Dei & quotidian* exempla oftena dutit9qu<e er cxfra Ecclefiam homines non Cyclo« picos mouerunt, utfaterentur ejje Detim mentem iuftam er uwdicem fcelerum. Hinc d id a multi funt. viPwdamait, Ixionem in rota clamitare, pifcite iufticiam moniti, cr non fternere diuos,' Item Homerus:
ov cr^irTv/a I'yyft 6eor
IteMe
%
mJ
■Si 1
.item. tivx^p £t£fcp 2, £00 ksko/j ■8W& ?ivx&' ucmv oi/cSWg ftyf^coTrw/j
Ttcrip otrK oc7roT/crfef
* »• • f
T ertia caufa eft3Ktpaei communi feruimus, quia nontantum nobis rtafcmur.Sed uultDem no$ «communi focietati prodefjc, er eamfouere, wxU -fciec di&i de dulcifima <equahtaie> Diligas proxU wumfitutte tpfum. mn.Qnod ubi non m fieri» alteri ne fcceris.
Quart d caufa eft, quid bee externa modeftU tft pxdagogia m Cbriftum9ideft, Spirit us fan ft us non eft efficax Mis,qui perfeuerant in fceleribus contra confcientiam, -quia m luYdtfterito diumo comprebenduur conuetjlo: Viuo ego dicit DomU m>nob mortem peccatoris9 fed ut conuertatur» CTuiudt« Hiseaufasfamiliariftkne not aseffe,&* ftpe cogitari utile eft>qu# quidem et copiofm alU t>i declarantur.Cum autem hdecgubernmo extern mrm aftionufit dli-quo modom noftra poteftd* tCjUultDeusnosnon ignauosar fcgnes ejje, fed fwalege j metu panarum .9 tanquam umculis mcriter coheuere membrd* Etquidem b<ecdilim gcntid\nreMtis>e? fiituw Dei uera fide agnom fcentibm,placet Deo, H<ec funt perfyicua or pla*
dc profmimxibm f^m wfte meUe*
u ...... ~ zmw
*	J>	— -
DE ANIMAR fccterum htc ipfa liberta feu faculta uolunm
tatis humana fepé ui/nciturbñ tíuabus rebus,fe ilim cet vnfirmitate naturč noftrč, er diaboli 'mjidijs* Ideo multi hom'mes ruunt m mam fe fia fcelera ♦ Renati igitur cum er de bis cau/is, er de auxilio doeeantur m Euangelio, uerit gemitibm petante fegubernari Špiritu fančlo, ut Dominus kquit Z Quanto magit pater ucjler coelefiis dabitSpiri* tum fanólum p etentibus.
.	m	. a
Nune de alio genere aftionum interiorum dim cam, qu<z Deum intuentur. Voluntas humana noit renata luce Euangelij et Špiritu fančlo, non potefb effícere uerum t'morem Dei3fbrtnam adfenfionem» fiduciam ac dileftionem Dei,ueram patientiam er conflantiam ¡nmagnis periculis3crfimiles friri* tuales motut* multo minus poteft puflare per fe* ftam obedientiam legi Det. Tefthnonia nota funK Kam Paulus mquit: Qjui Špiritu Det ducuntur, hi funt filij tDet; Et Domtnus inquit> Sme me mhil poteftis faceré.
Cum iofeph repugnaret uoluntati coniugh hesiri fui, aeregeretur tlmore Deí ac jide, concurre* bant bde caufe, uerbum Dei, filiui Det illullrans tnentem er dansSpiritum fančlm $ Špiritus fan* člui rtiouens uolutmtem er con • Ut ipfa uolunm
lofepb»
)ofeph. Inchoandum eft enim ab extertio ttcrbo D ci* Mens cogitabat mandata Dei , promißiones er panas* in bac ipfa ccgitatione intuens pro* mißionem auxilij er mediatoris,petit fe regû HÎc ipfe Filius Dei Aoy@š	¿terni pam
tris9 fua luce rnentem illuftrat, ut lofeph agnofeat œternum patrem, er feiat, fe ei ewne ejje %rforc9 er /îwmI Špiritu fattfio tnouet uoluntatem er cor Io/èpb, ut uelit Deo obedire, er ¿«get tworem Det, etuoluntas adiuta adfentitur Spiritui fanfto, cobercet externa membra, «on admittit illecem bras. I/i hoc certain me fentit uoluntatem" non efjè ociofam♦ Non igitur tollit libertatem uoluntatis Spiritus faniïus, fed emendat er fletf it 4d Deuw, iuxtet diff^m ; o cfè sAkco/j to/j jàouAo/âi/o/j tX'Kft-p oferat uoluntas in lofeph excutere Spiri■ fww fan ft um 9 fed adiuta reuocat fe er' o bfequitur Spintui fanäo. H<ec de caufis ftiritualium aftionü tenere prodeft9 ut fidei exercitia difcamus. Mens cogitet mandata Dei9 er Euangelium ? cte jïde pea tat ¿tuxiliww d mediatore9 qui uenit, ut deftruat opera Dùbolucww fide crigimur,Filiui Dei «ere dde/t, er «Äccendit uoluntatem er cor Špiritu fan« Äo. Utf moIkiims adiutd répugnât uicijs,çr cober» cet externa membra9 ne ruant contra reftum ius dicium* Ac [mut nos non noftris uiribus um*
X cere,
Dt Atiïà Al
tère, fed duxilio dcmini noftri Iefu Ckrifti.
Ex bdc diftivfiicne, qudm rfcitdui, poteft ulu *cunq; intelhgi, qualis adbuc fit liberty uoluntd* 'tis, quœ babet, ut dixi, fuasmetM, nec ltd ampli* ■ftcandd eft,ui obruatur doftr'wd de benefices fill} Dei, er de promifîwnc Spirit us fan fti, item de noftrd infirmitate. HorribUiter enm \uc bomi& MM ndturd Unguefdftd eft* In mente caligoeft de Deo, er magnum cbdos dubitdtionum. volun* is duerfd eft d Deo, non timet Detim, non drdet fidueid er dileftione Dei,negligit aut triftifremik tu fugit eum. Cordd udriè errdntibus ddfeftibut aiijs atq; alijs incenduntur, uoluntatem fecutjt rapiunt. Hingentid maid homines feri er tbrij uoluptdtibus leuiter curdnt. Sed Deus dc "rndgnitudm eorum nos commonefacit, mole fœndrum. Nam propter ed genus bmanum 'fubieftum eft morti çr h or rendis cala wit at ib us v Expaucfednt igitur dnimi cogitdtione noftrfc wiferiœ, fed rurfus etiam agnoftant bénéficia fillj ■Dei, qui er delet peccatum dc mortem , er tit in hdc uitd colligi Ecclefid pojïit à ctiam arum* nos huiut uitœ mitigat 7 ficut inquit Deus m con« <ione Hofeœ: Non faciam furorem irs met, quid
ego fuw, Quafidic&tsfreprmm turn, quia
fadtUra hommm fuftinere earn non pot eft. Vdm loautem fuperjlitem ejje in hac uita Ecclefiam/ tnem. EtfiliusDei perpetuus facerdos flat in (emtio fanttorum dcprecans pro nobis,ut ferucn* tUY Eecefu reliquit. Quart te fiii Dei doinine lefu Cbrifte, crucifixe pro nobis cr refufcitate oro, ut nosdoceM, c apudoetermm pdtrempro hobis imtercedas, ej nos Spiritu two fanfto gum hemes, colligas tibi Ecclefiam inter nos, fanes uulneYa noftra, ej pcenas immenfa bomiate tux tenia*,cum leftatmfis adfumpta natura buma* Ha, te ueriftme diligere genus kumanum. Et cunt precatusfis in agone tuo,ut dilettio, qua te <eter¡* nut pater diligit, m nobis fit, uidelicet ut nos tjuocj; ingenti amore cr paterna sapyu coir,pic* tfatur,zrferuet.
.	-	. N	t » ^	i
Vbi autem cr quibus ddpellationibus defcrU bant Prophets cr Apoftoli uicia naturae humane tifcendum eft in Epiftola Pauli, fcripta ad Rom Mws. Scd quia ibi quoq.; legitur nomen Con* cupifcintu, er eius uocabuli ma gnus ufus eft in Eccuik, addam breuem explication nem „ quia Monachi i/nfulfe
eurrarunti
•• m %mm z de
DE VOCABVLO CON*
C V P I S CEN T i AJE*
Dm condidit m homme potentias adpetentet, que fi natura hom'mm Integra manfifjet> tantum crd'matos motus habuiffent 9 cr fuiffet dulcifica harmonía potetmrum ínter fe congruentium, Vt regula eft utvca er eterna lex Da in mente, ità non abemjfentab ea motu* uoluntatis cr cordita feu adpetitiones fenfuum. \mo Deus pariter luccmin mente per filium, zr Špiritu fuofanftó tnotui fue fapientie er iufticie congruentes fcatm fijfet in corde,
*	*	*	*	* ^	f	0
Fuijfcnt igitur adpetitiones,famés,fiw,deleiïd* tio m uifu> audituy guftu, olfaólu, tadu, dolor iiï tffenfione aliqua neruorum. Deïnde in corde, er uoluntate, amor Dei, sopycct erga fobolem} pan rentes,coniugem9cognatos>beneuolcntià erga om= tics h omines, Odia aduerfus diabolos, leticia acm quiefcens vn Deo,j}>es mre et eme♦ Et he adpetim tiones er ht adfeftut omnes fuiffent brdindtUon• gruentes ddlegem mentis Umo etiam ac¿enfi ab ipfo Špiritu fantto,qui fuas fiammos mi fuiffet fëi* ritibusnatu m corde er ¡m cerero.
Sed hecfumfîinu harmonía turbata eft lapfu
primos
»
»
DE ANIMA-	if*
prbnàrum parentum>Nunc funt quidem appeti* tiones çr adfefiut,fed uagantur çr longe aberm rant a lege Dct,cr in non renatis non funt accen« fi a Spintu fanfto < Vt uagatur amor m Dauide, etfi habet alias, coniuges > forma3 mgenijs, uirtutc priantes, tamen cor incenditur amore aliéné comugis. Qware cum conçupifçentia accufatur9 non ita cogitandum e/h naturarn howinum Mtc* gumfuturam fuijfe fine adpetitiombui er fine adfettibus,zr ut ita dicam,faxeam> aut ferream. Sed eo nunc accufariconcupifcentiam, quia appe* titiones er adfeâus uagantur,fine ordme. Bcclem fiaftici feriptores cum uituperant concupifcenti* am, pterwicj; addunt ncmenfimalœ concupifccn* tiœ.Sedcircumftantiœ ojiendunt9ubi dicaturde uiciofa concupifcentu,ut Ront. 7• cr ahbit In tau hbus locti intelhgamu* non ipfam naturam, qualis condita eft, fed ct7<x|/a/j m omnibus uiribus ho* minum,pugnantem uidchcet cum lege Dei„
AgYeflis etiam imagmatio eft, cum accufatur concupijcaitia,tantum 'mtelligere appetitiones, cibi,potus,libidinum,ambitionum. longé maiorx mala Vaulutbac appellationecompleâitur, uide* licet caligmem er dubitationes de Deo in mente9
mrfwnem uokntitk er cordis a Deo>uariè er«
X ? untU
idntia ïncendid adfeâuum ha corde. Dcnicfc to* tum hoc malum, quod triftißimis uerbis a Paulo nominator inmicicia aduerfus Deum,cum i/nquit, (enfin camis inmicicia eft aduerfus Deum.
Ac difcernantur fubftantid creatdd Deo, er ärafp ojie a acceßit, er eft operis diuini deprauatio ♦ Ex bac diftinčlione fumenda eft explicado argumenti, quod iulianus Augufti/np obiecit : "	~	" *
•	. •.,•"	Ï	_	.'] *.	"	- '.v- '	-
Peccdtum non gignit hominem♦
Concupifcentiagignit hominem♦ fioneftigitur peccatwm.
i	-,	*	• ^ V ' '
'Ridicula er puerilis cduiUatio eft. Et tamer* illos homines ingeniofos exercuit. Mdior uerißim ma eft,quia peccdtum eft horribilis deftruólio, «cw e/ï quid da m gignens hominem. Mmor ig*« far p/dfie negand*! eft. concupifcentia,qua eft &Taf/oc er deprvwdöo fubftautiœ conditfi,
ttequaquam gignit y fed fubflantia cresta , a Deo gignit,quaterm reliquum eft opus Dei, non pror fus extmftum,ut bebetes oculi uident y non qua= temes funt mbecüles, fed cjw¿tíefí¿¿$ ocm!¿ tt<tf#r4 tfiitjptf. eft♦ In lánguido uentriculv fit concoàio
cibh
tibi, non qudtenus uentrienios e/l frigeßdus9 fed quatenus eft m eo reliquus cdlor natiuus. Ac multa ftmiltd argumenta ex hoc cxemplo iudicari fojjunt, qu£ dialeélici explicant m fallada AccU
den i, is. Vt.
Qmnes défeftus. in bde mbecUli natura funt
uiciofi.
Amor filij m Abraham eft adfedus.
Jgitur eft uiciofus♦
fallada eft Accidentis* srófyn a Deo conditd tft fuo genere bona, er mago amor is vn Deo er m ga fihum cr erga nos* Sed in nobis ad naturau le bonum accedit araf/a , qu£ tarnen bt rcna* Hs aliquo modo corrigitur.Non igitur abijeiendd cjl sojyi9 fedordine regenda 9 fcilicet, amore Dei.
Banc breuem commonefadionem addidi9qma oftendit uidm ßmiles caudlationes fanaticorum &r fuperftitioform hom'mum explicando
DE ACCIDENTIBVa
MENTÍS ET VOLVNs
TAT IS*
/	v
Neeejje eft confederare difermen potentió co* gnofientis9et potential appetentis, er Noticiaran*
ac dp*
te dppetitionum,ut fepè diâum eft, Sciendum eft igitur,in potentiu cognofcente hœc tria ejje: Noti* cm mtunlesy Attiones* cr habitua Ac uno corn» muni nomine hœc tria adpcllantur Noticitc, uel NaturaleSy uel fubitœ, uel habituates. Swat ¿wteîtt grades aftionum, ut fupra dixi, Smplicium agnU tio,connexio,diuifto, ratiocinatio, adfenfus, ra>s fiio. Admirandi motus funt, cr deferibi non fatis pojjùnty non enim cernuntur oculiSyfedfvnilitu■ dwae quadam, c^dles fmt exiftimetur. Vt Archites ¿lus dpud fe i/magmem cr /draw œdificij pingit, itd mens cogitdns aliquid aformat imagines> fwit ip/î ¿tftas mtelligendi. Uarumcogitationum inemoria, cr crebra recordatio ac repetitio nos mïnatur habitus3aut gignit habitumjd eft, quoddam m mente, <j«o reguntur attiones*
'•'•■/ - " • '	"'." •	y ■	< i
Swttf igtiwr m potentid cognofcente hi habitus* Scicntid. Ars, Vrudentid. Fides, Opinio.
Sctcntù e/î noticidy in qua demonftrdtio cogit nosddfentiri ditto.
Opinio eft noticia, in qud probabili ratiom mouemury ut magis in unam partem inclinemus, quam in aliam, cr tamen fufyenfa fit adfenfio feu *dfcuerdtio>yt>opmo eft9futuros ejfe ¡mbresycim
in pifci*
ht pifcibus ad loucm, Veneran, e? Mcrcurium acceftit Lmi. Eft mm probabilis ratio ex barunt ftellarum naturis fumpta% Sed interdum hje pros piores can fe mpediuntur alijs pr<ecedentibus caua fis potentioribus. Ideo affeueratio fufyenditur* Opinio eft, Atticum fore conftantem erperpe* tuum amicum Ciceronis. Eft enm probabilis rdm tio3quia uterq• eft boneftus cr ftpiens, er tuentur amiciciam uirtutis caufa• Sed tdmen adfeueratio fufpenditur, quid anlmi homtnum funt mutabiles* Ideo inquit poeta: Omnia, uertuntur, certe uertun* tur amores. Et Plato mquit, cp\/<r{ ¿u<u.ir<x&oa < 7\op Tjaopyb <J>/'X©-V
Fides eft noticia, qua adfentimur diño fme dubitatione, uifti teftmonijs uel dutoritdte. Vt, credmus confentientibus teftmonijs hiftoricorum> Oftauium Auguftum Rom<epoft lulium Cdtfarent gubernajje Romanum lmperitw. In Propbetico -Cr Apoftolico fermone fides fignificat non folunt ad[entiribiftorijs,fedetiam promifiionibus DiuU vis♦ Et huic adfenftoni refyondent in uoluntate fiducia cr Uticia , qua acquiefcit uoluntas in Deo , re bona oblata in promifiione, ut acquieuit dn'mus Gedeonis, cum ei promijfa ejjet uiftoria. Ideo in defcriptmefidcific dicitur; Fides eft ex=
X s pettatio
jxfldtio rerum fyerandarum,id tft ,fiducid qttf mtiiur promifiione.
Ctterd uocabula Ilabituum declarantur in fexn to Ethicorum, cr M dialefticit. H£c enm ee> tdntum rccitOy ut iuniores difcernant potentiate cognofcentem cr potentiam adpete/uem, cr din unfit utriufy accidentia.
Be noticijs naturalibut etiamfciant, has a Deo wfitat efje mentibus humanis, ut fint tcftmonia de ipfoy cr fint reprices uitfi, & femi/na artium, qu£ funt uit£ neceffarU. Ita ab anim£ agnitic* tie funt initid artium. Sunt autem ali£ notici<e naturales (tewpHUKcu^qi^ gubcrnatit cognition tietVhUnde oriuntur Arithmetua, Geometria9 er pUr£qi ali£ dottrin£.Ali£ funt Ts^ctHTiKoc'^que gubemant attiones3unde leges de moribus cr de < gubcrnatione ciuili oriuntur, ut de prmipijs con
piofm dicitur in Dialedicti*
\ ' ' " 1
lnuoluntate feu potentia adpetente funt bee quatuoro inclinationes innate > Attioncs, habitus cr Adfeflus. Sunt autem difiimiles inclmationes innat£ ,plurim£ funt uiciofie m hac mifera nan
tura, ut auerfio a Deo, amor nojlri inordinam
tus erc*
Um ere. Atiquf funt fuo genere bon<e > ut 7<x/\	(pvctKM , (jKoe funt femhu
uirtutum ciu\hum,ut in ArijV.de, Scipione incli* natio ad iufticiam ciuilcm er beneficentiam. Aftiones propria uoluntatis funt uclle, nolle, fu/lendere aftionem » mperare potentije Loci) motiux.
Frequentes aftiones fimilcs pariuni habitus, ideft,firmos impetus ,quibus conftantius eaiatt a p pet it aut fugit uoiuntas. Hi habitus now may* turuirtutes, autuicia. Horum defcriptiones, part it tones, er difcrlmina fumantur ex doftrU t\a de Moribitf, qu£ ex agnitione amm& tan* quam ex fonte oritur, quod confiderare utile cjl. Hie enim monftratis anlma partibus,often* duntur aftionum caufie. Mens iudicans er uo* luntas eligens,ac m per an s potentu Loco moti* us. Et in mente lucent mmotae notici<č,qu# funt norms aftionum, difrernentes refta er non re* &a. Et ordo diuinitus fancitus eft,ut ad bos norm yiM><{U£ funt radij fapientis diuinx m nobis, con* g ruant aftiones,
Adfeftmh'Qh er aut funt aftiones, fcfr'
mnaliquodol(iKconiunft*> udcumaliqya
»	Xi * .	v \	*	,
ticia.
ticîd, ut \Ydfci eft nolle cffenfmem, etJolerç propter Ufionem, er «e//e depellere Udcntem* Hecc funt in uoluntate. 1« ferijs autan motibus copuUntur cor cr uoluntas. Nam cor propriè organum eft adfeftuum, quod cum uclut iftunt feu uerberatum eft ab infuaui obieâo,contrahitur er dolore adficitur propter Ufionem, er fugit rem bjfuauem.ln hoc dolore fit torrefaélio cordis ^er MccndunturjpiritM. Eîcjmûî w? in* fimul ejl conatus depellendi obietfi, exœftuantftiritus, er effunduntur in exterior a, membra, «f quaft ar« ment e a ad depulfionem .
Tmere eft in uoluntate- nolle uenturum ma* lum,cum dolore ¿ItÉjuo. In corde uero iftus, ut ita dicam9quo cor ccntrahitur, fugiens obieftum>qua . i-72 contra fiiotte cor adficitur dolore, quia fie na* tura condita eft. Vult enimDeus uitameffe teti* cidm,poenas uero uult ejp dolorem er mortem.
v	X
Sed adfetfus durahilcs funtfîmles habituum , fed ita3utfint admixti dolorescr UticU^quii uniuerfalit defitùtio adfeduum b<ec eft:
Ad fed us eft motus cordis dut uoluntdtis,fea quens cognitionem, profequens aut fugiens obiem
éta,quœcmautteduntnaturam autdeleâent>
fewp'cv
Temper comitatitur cxtremi motut,dolor Ufa nam
tura9uelfuauitasfeuUticiafouens naturam. Et funt hi mtut m corde,conftrtftio aut laxatio, er in dolore fnnul fit iorrefadio cordis er ft>iritu* um> er friritus gi^untur languidius, Sunt igitur wodici3atri,dmari,erfmilespieeis funis, ink* ticia autem fit laxatio 9 er uelut acccptio er atm trattio grati obietti,ut cum lingua gratum fapox rem accipit, fit qutdam dilatatio. Et quia Uticid eft uitacordis, gignuntur feiritus copiofius , & funt dulccs er lucidi.
^	>*'•	A"	«» V	^	,
Arnorm uoluntate eft uellecbicftum, quod eft iut uidetur bonm9tum quaddmUticia. Etcum new eft fimulatio,cor dliquo modo congruit, alias magM, aids minus. Eft igitur amor in corde lam xatio,qud cor uelut dccipit cr dttrabit obieftum, appetit enm coniunttionem cumobiefto, ut quafi mum ex duobus fiat, ut dicitur, <rcc/i(x.r<x /xd/ </Vo, 4v^h <k/¿¡a. Et quid concurrunt ilia ucbe« wens attratt.o er Uticia 3 cor & fortius incenm duntur. Uafimul amor eft incendium cordis.Orim tur autem pUruhck d fimilitudme feu naturarum congru€ntia,ficut in tota natura facde iunguntur Jtmilia, calidtres cito calorem aduenientem accim jpiunt 9 ut fulphur cuius accipit fiammm> quant
lapis*

- % f
Lapis. EI Cicero uenuftifiimeftxitrfllhil rdpdcU us cftfimilium, quamnatura.Ua facile accipitcot fimdia feu cognata. Hmc illud eft o/xcio/j bfxoify (piAojit
Cdium in uolunldiejcft nolle obieftum% quod eft dut uidetur radium,cum dolore aliquo * dut etiam cupditate depulfionis , quia eft contmiatd ira. Et cum non eft fimulatio, cor ali« quo modo congrnit, alias magis, alias minus. Eft igitur odium in eorde contra flio, cr fuga obiek tti. Et quia accedit dolor, fit torrefaftio cordis erfyirituum.lta gr odium eft kcendium cordis cr frirituum, alias magis, alias minus durables fed hoc incendio non appetitur conitmilio obiettts fed depulfio.
Hxc exempla titcunq; oftendunt, er uH collocandi fmt ad fed us, er quales mot us, eT qualia wendia fint cordis cr ftirituum*
. ti , '*,«> '	V^' '	' i r.HS'X.	i
T.1 ■• J" I	' - .	, )	• I	» ' 1 '	•
• y 'i 1 ^ j( ■ y v	u * • v" •
De itfMgfc
DE IMAGINE DEI IN
HOM1NE»
Sunt er vn Sole quídam de beo fignificdtioa fíes. Nam er Dews eft lucida ejfentia, c¡uanquarfí fyirituA efl. Et ut in fole funt fubjlantia, lux,cr calor Jtafignipcari uidentur, ¿eternas Pater,fiz liui cr Spirits fundus. Sed fol nonnouit Dcum> nec illam qualemcunq$ fimilitudinem intelligit + Voluitautem Deus agnofci fe ab humana natura , er talent effe imagvnem Dei homitiem, qu& fimilitudinem cerneret er mtelligeret, Summx enm fimilitudo eft,fapienti<e cr tuflici^ congru* entia3qu<e non poteft cjjc, nifi in natura mtelli* gente ♦ Et quia bonum efl KotvuvtKop,uult Deui h&cfiua fumma bona homíni comunicare.
índidit igitur mentí humana noticia,qu¿e month flrant er effe Deum, crqualti fit, Nam fimili* iudo ueldifimilitudo non poffet iudicari, fi prora fus nefaremut,qnalis fit Dews. Et primus gta* dus /imilitwdtrw efl, habere potentiam mteüigenm
tem er congruentem fapientiam*
¥uit autem ante peccatum talis imago, ut po* tentk omnes mgmrent cum Deo ♦ in mtelleñtt
m
fulfit firma Dei noticia,uoluntM er cor congruew bant cum Deo, id eft, habebant reâitudinem ZT iufticim congruentem cum Deo, Et liberté uo« luntatis non eut mpedita. Et in bac fua imagine Deus habitabat,datum uitam fine mortem,çr.Ua ticiam perpétuant y fi homo non exeufiiffet Deutrt reftorem.Sic loquitur Paulus de imagine,cum in* quit ad Ephefios: induite nouum bommem,qui [e* cundum Deum creatus eft,in iufticia er fanflitate uera.lta uetuftas loquitur de imagine, ut nornmet lmaginem,non tantum potentias anmœ,ut Augu* ftinus,fcd tales potential,m quibus luceat Dei nom ticia,& qu& congruant cum Deo, er fint domicu Hum Dei. Auguftinus hoc modo accommodai pom tentias. m bomirie bœc tria prmpua funt. Mens gignens cogitationem, Cogitatio quœ eft imago rci cogitât<e, er Voluntas, in qua funt Uticia er amorMis potentijs aliquo modo diferi/mha perfo* ttarum fignificari inquit.Patrem aternum figmfim cat mens gignens cogitationem♦ imago format<t cogitatione m nobis fignificat filium,Voluntas ritum fanttum. Nam pater ¿eternus intuens fe, er cogitans, gignit uerbum, quod eft Imago <eterni patris9quœ'eft Filius Dei, quidicitur er Aciy©*9 er IikÙ/j ¿terni patr is. Spirit us fanftus eft fubftatt tialis amor er kticiaprocedetis ab œterno patre,
cr filio.
tc*f fitio. id congruit ad uoluntatent, CP ddfyiritut mcorde^quijunt flammt er wftrumenta mom tuum.
Etft autem uerum eft3etiam has potentias idco fic conditas ejje, ut multa nos doceant de Deo, z? tiuncqucty aft natura bumana languefatta eft9 Multa perfticua tcftmomade Deop- deprouim dentia,fuwiab anima cr anoticia legis wfttano* bis, cr 4 ccnfcientit t error ibus pojfunt: tmett ■mmafme luce Deleft corrupt a Imago,
•	'	' ' *	. V A
I4m f?ie utrunq; ccnfidcrctur.Amor Dei ergd footer noilra	/ceuu peccaiMw . Nor%
cafu ex ktomis conftuxit bacbcmwum natura♦ Sanf chm» maniftfta tcftimonia de D eo,radij fa pi» tnttiDeim hobis <tdkuc lucehtes9notiti#de Deo9
tT wimotumTtifcrimen boncflorum c? lurpium. Quantum autem amor eft in Deoerga genus bum manum, quod trahsfuduh nos in fabneatione ex iona, qu& in ipfo funt optima, fcilicct ,naturam tap&canfapiaitideey wjticif, dthde radios fu<e
fapientiae, iuftictam cum eo congrUentem Jim bertatem ehftionis , uitam w 'Uriciam perpctu* am* Et b<ec bona ita nobis ¿ttriban , ut ipfefimtil uoluerit in nobis habit are, 'auger e fapknhm, e? futs motibui nos rcgere ♦ Qjj"* pwft cogitdri
haiust	X tf»
Kutic uero quam difimiles fumuA buic prim fabricationif Mens plena eft c alight is cr d ubi* tationum de Deo. In uoluntate er corde funt muU tipliccs fldmm<£ errantium cupiditatum pum gnantium cum Veo, wnufti amores, er w/w/fcl odia. Hw flammis meitantur alij ad confufwncs libidinum.alij adeudes,alij ad alia feeler a. lmo di as boli mfüiunt in mpiorum péñora , er mpellunt cultos ,ut faciant horrendas difíipationes tn genen re humano, de uajlitationes infinitas. H<ec tant4 waU afyiciamus, V ueris gemitibm deploran us. Rurfus Mem patefafliónes Dei mueawur, qui ipoftquam in tantas miferias meidimus,timen mm tnenfa bonitatc nobis opem tulit » filio pro nobis deprecante. Hic igitur film £terni Patris,Domi* ñus nofter le fus Cbriftus nobis donatus eft,ut fie* ret uiólima pro nobis,cr placaret iram <zterni p¿¡* tris,z? fit facer dos perpetuus,colligens E cclefwtí Uoc€ Euangelij, in qua decrefum de reconcilian tione patefecit,quod et ipfe,cum fit ^oyQ^dCtern ni patris, in mentibus noflris effatur, cr oftendit nobis patrem placatum, ac Spiritum fanftuw cfm fundit m corda nojlra, ut uero amore crUticid \ cum <eterno patre w ipfo copulcmurAta reftituim iur in nobis uita er iufticia £terna, cr renouatuir mago Deiuerbo lucente in mente, ut agmtioDd

ft ciar ¡or &firmiorsar Špiritu [¿tifio dccenden* ic motus congruentes cum Deo in uoluntate &1 vorde. Sicut Pauliu tfiquit ud Comthios: Nos re« teda facie fulgorcm Domini intuentes ,uelut'm eandem magmem transformamur aclaritate in claritatem,tanqují a DotniniIpiritu.M eftjn uer* tonuerfione agmto filio confolante nos, er often* dente mifcricordiam eterni patris, agnofeimu« iam prefentiam Dei,non manemto in dubitatione9 an Dcut nos curet,fed mdgis magifq; ad uerbijd tftflij lucem trans formam ur, Špiritu fando conn firmante affenfionem, feu fidem in cordibusno» ftris,cr accendentemotus congruentes uerbo.Et m eft ordo cognitionis er uoluntatis in nobis,ita oftendit recoticiliationem pdtris,cr Spim tus fanftuA accendit Uticiam, ut muocare Deunt pofiimus>confirmat afjenfionem »er decendit alios mot ut, ipfi congruentes. I ta Athanafius in quit 9 ■fkenouan magme m ut filio fi milis fiat,& in qwo« tun^Spiritusfanduieft, m eo eft per uerbume Htfc mi cuotidiana inuocatione difcenda funt, e? •tfon/iderancU tejlmonia Dei nobis exhibita, ZT telebrandi eft uera gratitudine ipfm bonita M om ino igitur imaginan Dei, potential anime , fedluccntemeis Deo. Eritfytum demuiH perfe« da imago ¿um m ccelefti Ecclefia erit Deus omnia k omnibust	y z Qmtfís
, Omitió rixdm, utrd potcntid pMcelldt¿cgnom fcens, dn uoluntas. Pariter en'm regere ettew uiresdebent. Et quamuis uoluntM cft puftanm tior0quia uelut rex digit dcliberata aut reijcit, tamen non babet tyrannicUm.mperium9 fed redo iudicio obtemperare debctSuntq¿ reipfd una fubn flantiajnteilcdus cr uolunta/s. Sed genera aftioa numdiuerfj funt. Noticia Clodij manet in Cue* roneeadem. Sed alias amat^alids oditeum.
DE IMMORTALÍTATE
AMMÁE hvmanae,
«	-	^r	.	,	<
•vi	'	V	-	\ • • . • ...« . ..	jL •«
' íllujiretellimoniumeft de uita perpetua feeu* ¡tura poft haac mortakm uitam , quód film Dei domitm nofrer íefus Cbriftus erucijixus cr mor* tuus,poftea reuixit ♦ Et «e fyetfrúm exiflmaren tur ¡familiarit ate ejuadr agvnta dierum oftendit Am poftolls er alijs multisje ucré reuixijp, cr r«r* /u*were cop«Í4t¿w rjjc dnmdm fuo corporis ¡n
quo antea uixerat. Ac ut pluribus cxemplü fides <eonfjrmkretur9 fimul er alijs multis i qui mortui fuerant,uitd m corporibut reddita cft. Et confen* taneum e¡t, prxa'pue primos parentes, Adam¿Hc* üam>5etb,N ohc, Scm, Abra ha m, ífaac, fáccfr, lo«
/epf?, cr multas fmücs9fu\ffe comités ill.us triumm
phi
phi Chri[îi,ac fitpé Heuam ZT aliti mdtronds afii* detitcs jpud Mariant çr fororem eius, narraffc fui temporiscertamma,er mirandas liberations.
i . . & ; , . ; ' : ; > r. \ $ . • \	V> c
t
Jntueamur igitur Cbriflum in bac Apojlole* rum confuetudme, poftquam ex morte reuixit, dulcifîimè cum eis colloquentem, er teftmonia de fuá uita oftendcnicm*ac multa docentem<Et adiunm gamuts ad hoc exemplum,do£trinam » ifl <jm¿ pla* mfîimè adfirmat ipfe, redditurum fe ejfe uitam Ut corporibus omnibus bomimbus poft mortem, er cos qui in bac mor tali uita ad, Deum conuerjifuem runt,m omni eeternitate deinceps in ccclejli Eccles fia ita uiduros. effe, ut Deum coram i/ntueantur CT fruantur eius ftpientia,iujlicia, cr Uticia>& uicifîm eum grati celebrenL
4 •	• 4	^ •	» •
* *■ • - t « . •, • - ! \\
Sed eius Ecclefuc cale ¡lis nemo ciuis erit, ni fi prius m bac mortali uita ciuis fucrit buius Ecclem fiœ3in qua fonat uox Euangelij, er conuerfusfuem rit ad Deum , antequamex bac uita difeederet♦ Tunc enimtraiet film Dciregnum patri,idefl9 ûiducet ai sternum patrem omnes conuerfos, oftendet eis ¿ternum patrem, quia colleftio Ec» clefiœ m hxc uiu fit per filium Mediatorem, qui €onferuat minifierium Euangelij, & cum uotc
J 3 Euangelg

JEuangelij effundit in corda crcdentium SpîritunL fanftuw-jÇ? fimul biterea eft facerdos er depre* €ator afîiduus pro Ecclefia. Poftea uero pojl re^ furreiïionm, non tantumper uoccm Euwgelij agnofcemus Deum, fed coram vntuebmur cum, cum crit omnia m omnibiu. De bac diftimilitun dmcregniFilij cr rcgni patris loquitur Paulus< Tunc ucro reuocatis ex morte omnibus adiudi« cium ¡abijeientur in borrendos cr œternos crucian tus omnes diaboli er omncs bomine$>qui non con^ uerfifunt priwi ad Deum*
H<ec dofima patefafta a Deo certis teftimo* jnj$4>roprid cjï Eccle/k>et femper inde ufq; a prim wiâ patribus wEcclcfta fonat, ut concio Henoch recitatur in Epiftolajudœ #î</}fc iTidi K\/ei@^ hyitXlç ¿xuyicnp aviif, 7roiucrou kj/crip ffi Trav-Ttep, gfy\iy%<XL 7rav7oc£ rovçoctri* 7r6gl 7T<miô/J 'Îfi/	OLO-i&iicCQ au«
tto/j. Et oftendit Deus tejiimonia uentur<e uU t£9cumffieflantibusalijsuiui medium translati funt Henoch, çr Elias. Ac in Prophetarum con* cionibus fubjmde repetita eft hœc doânna , cr tlarifimè uoce filij Dei propofita,o- ipfm tejlim piomo, cum reuixit, eonftrmata eft. Hanc igitur doMrmrn teneamw, er ft ma adfenfione ample»
ftamur*
\
ftdmur, er tota uita nojlra vntuedtur ithtd uea rum iudicium , quod poji mortcm fubituri: fumus ®mnes,zr adfentiamur uoci Eudtigelij, cr in uerdL conuerfione ad Deum confugiamusad filium Dri* petamui, ut corda nojlra acccndat Špiritu fuo fančto,ut ad iUud iudicium mtia iujlici<# ¿terna ádferamM* Nam ut antea diálum cjl, prerfw nc=¡ . €ef[arium efl m bac mortali uita conuerfionem aé Deum fierificut feriptum ejl,super¡nducmur ,J$ t amen non nudi reperiemur.
Sed alia qujejlio eji, an humana anima fit jpim rituf feparabilit a corpore > ©r fuperjles cum dU fcefíit a cor pore, qui mtelligat, v adficiatur U* ticia aut doloreAd confirmant b¿c dida. Mata thei 10.Cbnftui difertewquit; Corpus occiduni animam ueró occidcre non pojfunt. Adlatronem hquit: \lodie cris mecum m Paradifo. Si exbalans mma difiiparetur,certé non ejjet una cum Cbri* fio* Efl igitur Špiritu* fuperjles. Eí cum fu fyi* titm, non efl ociofut. he paradifus figmficat non lEp'vmenideum fomnum, fe d uitam beatam, vn qu4 fjpirfu Deus va mentes nouam lucem , er habim ta t m peftoribus, ut fint infla er plena Utic íVs , uidelicet cougruentia cum ipfo. Et hanc dulcífm [mam uocem fmguli ad nos pertmre jlatua* Hmc cntm dotterem prope pendentm
y 4 in cm*
• •• . * »
%
DE ANIMA*
• % • • »
foi cruce Tllius Dei nobis proponit, qui cum] A pom ftoli confternati conticuijfent, unus incipit fungi Apoftolico muñere ,er concionatur de fublimL Nec en'rn id fteftaculum ccfrnjmop effe putemus • Duo ibi latrones adiunfti funt filio Dei, qui fignU ficant totum genus bumanum reum effe mortis propter peccata. Cumq; filius Dei morte fua pkm cauerit £ternum patrem, par s generis bumani con temnit hoc beneficium, ac wfuper filium Dei edit, 4lc furenter contumelijs adficit ♦ Jntueantur ergo hoc /peélaculum Tyrannùboftes Euangelij, cT eom rum fatellites, cr feipfos in bac furca pend ere iam cogitent }cui ad fix us eft latro, qui maledicit filio Dei. Sed pars eft b.ominum,qui bcneftcium ft* hj Dei accipiunt. Ac hi quidem agnofcunt, fe poem nam méritos ejfe,ut alter latro, fed tamen confum giunt ad filium Dei . Per huncfciunt fe liberari i peccato cr à morte,ut hic latro petit liberationent à peccato cr ab &terna morte 9 agnofcit hune, i quo petit opem, quanquam morientem, tamen non prorfus ext'mgui, fed it a uiuere,ut etiam reddat àlijs uitam tternam. Audit igitur concùnem de futura uita. Rodie rnecu eris m paradifoMac uoea vitelligit deleri fua peccata, cr fîbi donari uitam perpetuam. Et quanquam hic pendet laceratus er fcmiuiuusMnen filio Dei ueros honores cr gra*
tos
Qos cultus tribuit, Cum conticuiffet toU Kcclefia, cum Apoftoli dilapfi effcntjiic concionatur, hune focium fupplicij régnât urum ejjè, cr redditurum effe bommbus uitam perpétuant, lnuocat eum tanquam Domwum, per quem placatus fit Veut, cr uitœ wjlauratorem . Addit cr alium eultunt tnaxime necejfirium in Ecelcfia,defendit gloriam
filîj Dei, admfut m aie dieu m latrotient,
< i/ ' * (
Admonet igitur pios hjec imago de multis res bus.Nam cr pij omes fe ipfos in hac furca pen~ ' dere exiftiment. Propter peccata fumus, comeâi in mortem cr uarias calamitates, Nec liberari alim ter poffumus,nifi per hune filium Dei. Htmc fide MuoeemutidoceamM alios de eius beneficijs, proa pugnemus eius gloriam aduerfui maledicos * Hos cultus quamuis femiuiuiac laeerati prjefiemus, ut fingulis cr ipfe dicatlHodie meeum cris in paras di[oa TanUr.es eum in illo eoUoquio agantur cr fignificenturx mfigdwus hoc ditfum animis,?? aum toritatem eius grauifiimm effe ducamus, quoi quidem fatis per/picue teftatur, animant hominfc effe ftiritum feparabilem ac fuperftitem.Non eum uni conuerfm poffetyfi.anima tant m effet ne SU <riç,aut hdmdifîipatus.
Apud lucm reatatur biflorU de Lafaroin
X 5 fm
fíw ÁbuhaM qua ctfi figúrate nomlnäntur ft* tk,digiti,Ungua , tarnen fumma narrationis baud dubie hiftorica eft.
Et Petm inquit, Chrifti mortui ftiritum conm tionatüm eße ß>iritibus im carcerc. Ergo fentit animas eße friritus fuperftitesExpreffé etiam fcriptum eft,Cbriftum cum Moife eollocutuw efi* fe,cum tarnen narratio in Deuteronowio dicat* Noifem mortuum er fe pult um ejfe. Ei Paulus ¿flu quit, cupio dißolui er ejfe cum Cbrifto. Et Do« ramus refutans Zadduceos inquit. Deut eft Dein uiuprum. Cum igiturßt Deus Abrahme, uiuere eum adfirmat, quod quomodo uetit aliquis fim* pltcircr mterpretarunon mdco,m(í fateaturani* mam ejje ftfiritum feparabilem er fuperftitem. Htecfimpliciora funtxcrpijs meniibus utilia.
philo fophi nihil dixeruntdereftitutione cor* porum,quamuox diubia planißime p atefee it, fed ft qui exiftmant poft mortem a Ham uitam fecun turam ejje, cogitant tan tum animas fuperftites eße,quod ut confentaneum uideatur,aiunt eas ori* n a cale ft i natura, non ex elements*. Et Plato exellentcs er heroicas animas, non n'mium pok lutos contagio corporum, arbitratur tanquam furiores furfum^cuolare ,coeteras ignauas, er uo*
fupíatibus corporum contaminate bumi uagari

.y « ' ' '	?	a ^ < ■ .
DE ANIMAI
ïhcàfepiilcYdtZr bas iudicat ejje ftetird> fus fa* pe ccrnuntur.
Ac fcriptores Ethnici exprcffè aiuntfi eo mo* &eri,ut exijlment animas bommum pojï mortem fuperjiites efje, quid certifíimurn ejl,multa fyefird pdfîm uagm, er fœpè audiri de confpici ,fep£ etidm colloqui cum bom'mbus. Nec tdntü ex Itbris çxcmpld fuwantur.vidi ipfe qujedam,çr noui mul tos hommes dignos fide,qui adfirmabant, fe non tantum uid/Jp fteâra,fed etidm diu cum eis eolio* cutos effe. Exiftimabat autem uetuflas pUraq:,ho* ftivnum animas cjje.piutdrchus etidm oraeuhtm eu tat,quod rebondit Coraci Naxio. Ovfcocrtop $0} ^h HaTocyvSvca ^ávotTvp.
Y
Rec itantur autem bxc tria argumenta a Plato* ne, Xenophonte cr Cicerone.
Prmum. Natura non orta ab Ekmentis non
« ** ■ ■ s
corrumpitur.
Anima non cft orta ab Elemcntfc.
Mon igitur exunguitur propter corpùris inte* ritum.
Mlnormfie confirmât: Impofîibile efl in nafre» ta demeytari oriri noticias, çr quidem uniucr* foies, er de rébus non corporeis, de Deo, de nu* meris,de ordwe,de difcr'mme honeflorum et tur* piutfL HM autem noticias tenent anmœ hominum
mm
ctidm non accepta doftma. Ergoneceffe efteas^ non ab elementan, fed ab alia prtftantiore er perpetm natura oriri. Hoc argument urn ait Via* to uideri pojje fufficientem demonftrationem, mfi gloriar i odio fumejfet.koci h /jlh stta^oe's
u7tííjj , 7tíxvu mcivug a7t0chc^ii)^60u.qu0quo
modo autem debac confirmation platónica fen* tiet ajlicmSytamen boe mamfejlum eft , Mm infitas noticiM nonfallaxteflimoniuin ejfc, quod anm& non cafu ort£fint,fed magna arte ab sterna men« te archit eft at rice conditáfint. ideo er noticia con* ditoris lucet in nobis. Et non fruftra infitum eft diferimen honeftorumcr turpium,CT u'rndex do* lor in confcientia [ceteris, Eruntigitur poft banc uitam in cruciatibusfcclcrati3pr<efertim ft in bac wta non fint punitL H<¡ec certe ex illis naturahbu/6 noticijs ueré raciocinan pojjumus.
Secundum argumentu¡n eft.Videmus in bac uU ta multos honeftos homines iniufte a latronibus Cr tyrannis interfirió fiepe m bac uita latrones er Tyrannos non puniri. Cum igitur fit prouidenm tia.neccjfe eft, fequi aliam uitam,in qui bene fit bonis,er mali fupplicijs adficiantur. Iptpoftibile eft enm optlmam genembumani partem>tatuum fid exitium effe conditam♦
Hoc argumentm fit multo illuftrius er fimita
* -	confiieratti
eovfiderdtis exemplis in Ecclcfu. htipofíibile eft negligi d Dco bos, quos antea illu/lribus tejlimoa tii¡s ojtenditfibi curas cjje>ut Chriftum, Baptiftam, Paulum Dco p lacere mam fe ft a te ft moma ojien* dunt. At bi mtcrficiuMur.Ncceffe eft igitur fequi uliud indicium,wi quo difcementur bom a malis, - Etquidemhtipfeneces fanóiorum funt teftimom tiia de futuro iudicio. Cum A bel interficitur \ hoc horrendo ffieftaculo Deus er commonefacit pa* rentes.b¿ec corpora propter con muñe pec eat uní won oporiere.Bt tamen antea deft'wxerat iuftum Abelab kiujh Cain, & intelligcbant parentes> tion frujlra fieri banc diftM¡¿froncm5fed (¡Je er fo re aUquam Dei Ecclefiam,iv qua ferpañis can put conterendum efjetjd eft-in quaabolitopccca* to,etiam uita reftituenda rjJet. Difcebant igitur in hoc ipfo ftcttaculojecuturam cjfe alian: uitatn$ cr iuduium.	_
Erat er antea diílum ad Cain3Si male feceris, peccatum tuum quiefcet¡doñee reuclabitur, q. d. Etiamfi ahquandiu pocn<£ differentur, er multi ft* curi furenter cuwulabunt federa, nec metuent Vcum> tamen fciant tandem Judicium fecuturunt <rJJe,Mquoborribiliter patefiet ira Dei aduerfus
federa. Id nominat reuelari peecata, H¿e concioi
ines ab lilis primh pairibus Adm¿eth,Henoch &
tiijs
ulljs luculcnter enarratde futit, er in exempli Abele?fimilibus recitata tota doclrina deEccle& fia,qu<iefit,quali6fit,cur fubieftafit cruei, quale iudiciumfecuturumfitity quomodo expeftandd fit reftitutio uiU♦ Ac nos quoq; adfenfionem de fecutura uita confirm emus * confideratione neeii fanflorum,qu£ eft illuftreieftimcniuti ,oftendens fecuturam effe aliam üitam, in qua difcernet Dews fcaptiftam, er Beroden 9 Paulum er Neronem» ere. Htfc confideratio in bonis wentibus ualdc confirm at ueram fententiam. S<epe ego ipfein* tuens magnat calamitates piorum hominum9 bac cogitatione erigor, nequaquam confentane«
um effe, tantüm cos ad bat miferias conditos #♦ ..... .
Tertium drgumentum Cyri eft apud Xtno*
pbontem, fuwptum a magnis cruciatibus ccnfcim entu in feeler at is. Pcft feeler a fequitur wger.s dolor, etiami/n audaeißmis ,'qüi excutere cum conantur. V't/ncit tarnen qutdam ufr arcana, qu& punit feeler at os. Efr igitur numen, quod dtfeer* net iußos & iniuftos, Nequaquam crim bxc cafit fieri poffUnt. Dcnify tmpoßibile eft cafu in mcntU bus bomvnum effe er manere difcrimen boncfto* rum er turpium♦ Id fruftra fanxijfet Deus, ttifi
'¡¡cent fcclerum fequeretiiur♦ Multiautem in bac
mtdnon puníuntur, fecuturje funt igitnr pœtue $ofï banc uitam . H<ec argumenta cogitare pro« 4eß,fed tarnen fciawwt patcfaâicnes diurnas m* tuende effe. HM ampleäamur, er adfenfionette inmentibus noftm dimmtut confirman peta* mus,
tofigum effet autem recenferc philofophorufà maginationes. Stoici dixerunt animas difeedentes ¿ corpore,quia fint igneœ natur<e , diutiui quident fuperftites effe, er aliquot feculis in hoc aère uo* litare,fed tarnen tandem c eu fum os dißiparU A ri* jtötelem exißmo}ut alios plurimos,eruditos et mo deftos hommes, magis hoc fenfijfe, animas borní« mm non prorfus extinguí poft corporum Ínterin ium9etiamfi mult<e dubitat iones ceu tient i hanè fius cogitationem turbarunt. In tertio libro dt Anima fie de mtelletfu agente loquitur, ut ex* ïftmari poßit, maluiffc eum hoc fentire, ilhm pr<efiantiorem igniculum in anima hominis non extinguí cum corporibut. Et alibi difeernit men« tem ab anima udgetatiud er fentiente, in quien s I n^t t3 v3 ov^íttcú (pw/í^a/j, h/à? sotfCti!
tTifop zivea, yygù\ TSTO jmóto¡i
X^tytôM >	TV fcçPiop
Sed
Sed pbilofopborum dubitationes relfflcfUdlHUJt&F ealiginem anmarum noftrarum,qu<t peccatum fem cuta eft,deploremos,zr ntaiore cura uocem diui* nam de uoluntate Dei, de beneßiijs domini twftri lefu Cbrifti, er de reßitutione uit<je perpetuó ccn* ciohantem audimw,er ipfum filium Dei oremus, ut adfenfionem in mentibus noftris ecnftrtnet.
Oro igitur tefili Dei domine lefu dhrifte,crüú ciftxepro nobis et refujcitatc3qui es uiua er inte* gra imago aternipatris, er dixifti,uenite ad me cmnes;qui labor at is er onerati eft is , er ego reft« ciam uos,renoua imagine tuam ¡n tiebis tua luce, doce er guberna nos Spiritu tuo fan fio yut ¿eter* numpaíremtuumje, er Spiritum fanttum uere vnuocemm er celebremos,ac femper t/n bis regio* tubus Eccleftam aeternam tibi colhgito,et ferua ac regito ccctus docentium er difeentium dottmam Scclefue neeeßariam, er protege hcfyitia Eccle« fiarum propter tuam gloriam• Tibi nota eft ina gensinjirmitasnoßra,eT eo wajfam generis hu* ntani perpetuo er imutabili fordere tibi copua lafti,netvtumgenushumänum funditus perireh Kos igitur miferos er imbccilles, fed penden* tes de tuis bumeris ¿ dementer gefta, er
feruato. Arne«